Sämtliche Tragödien und Fragmente. Griechisch - deutsch. Band II:Die Kinder des Herakles. Hekabe. Andromache. Griechisch - deutsch
 3776521279, 9783776521276

Citation preview

® Tusculum-Bücherei H e r a u s g e b e r : H a n s F i r b e r u n d Max F a l t n e r

EURIPIDES SÄMTLICHE TRAGÖDIEN UND FRAGMENTE Griechisch - deutsch Band II

EURIPIDES DIE K I N D E R DES HERAKLES HEKABE · A N D R O M A C H E Übersetzt von Emst Buschor Herausgegeben von Gustav Adolf Seeck

Η Ε IM Ε R A N V E R L A G

Auf dem Titelblatt: Tragische Maske, Marmor Tbc Metropolitan Museum of Art, R o g e n Fund, 1913

© Heimeran Verlag 1972. Alle Rechte vorbehalten einschließlich die der fotomechanischen Wiedergabe. Archiv 486 I S B N 3 7765 2127 9 Übersetzung von Emst Buschor © C.H.Beck'sche Verlagsbuchhandlung (Oscar Beck) München 1963 und 1968, mit deren Genehmigung vorliegende Ausgabe erscheint. Alle Rechte für Bühnen-, Hör- und Femsehfunkaufluhrungen sowie der Aufzeichnung und Vervielfältigung solcher Aufführungen, insbesondere auf Schallplatten, Tonband, Audio·Viseo-Kassetten usw. nur durch Ralf Steyer Verlag, 8 München 23, Klopstockstr. 6/1203

DIE K I N D E R DES HERAKLES

Η Ρ Α Κ Λ Ε Ι Δ Α Ι Τ ά τοΟ δράματος

πρόσωπα

'Ιόλαος · (Παίδες) · Κοπρεύς · Χορό? · Δημοφών ( Ά κ ά μ α ς ) · Μακαρία παρθένος · θ ε ρ ά π ω ν ' Α λ κ μ ή ν η · Εϋρυσθεύς

' Ιόλαος Π ά λ α ι π ο τ ' έ σ τ ί τ ο Ο τ ' έμοί δ ε δ ο γ μ έ ν ο ν · ό μέν δ ί κ α ι ο ς τ ο ι ς π έ λ α ς π έ φ υ κ '

άνήρ,

ό δ' ίς τ ό κέρδος λ ή μ ' έ χ ω ν άνειμένον πόλει Τ' ά χ ρ η σ τ ο ς καΐ συναλλάσσειν

βαρύς,

α ύ τ ώ δ' άριστος · οίδα δ' ού λ ό γ ω μαθών.

5

έ γ ώ γ ά ρ αΐδοΐ καΐ τ ό συγγενές σέβων, έξόν κ α τ ' " Α ρ γ ό ς ή σ ύ χ ω ς ναΐειν,

πόνων

π λ ε ί σ τ ω ν μ ε τ έ σ χ ο ν είς ά ν ή ρ ' Η ρ α κ λ έ ε ι , ό τ ' ή ν μεθ' ή μ ώ ν · ν ϋ ν δ ' , έπεί κ α τ '

οϋρανόν

ναίει, τ ά κείνου τέκν' έχων Ο π ό πτεροίς

ιο

σ ώ ^ ω τ ά δ ' α ϋ τ ό ς δεόμενος σ ω τ η ρ ί α ς . έπεί γ ά ρ α ϋ τ ώ ν γ η ς ά π η λ λ ά χ θ η

πατήρ,

π ρ ώ τ ο ν μέν ή μ α ς ή θ ε λ ' Ε ΰ ρ υ σ θ ε Ο ς κ τ α ν ε ϊ ν · ά λ λ ' έ ξ έ δ ρ α μ ε ν · κ α ΐ π ό λ ι ς μέν ο ί χ ε τ α ι , ψ υ χ ή δ' έσώθη. φεύγομεν δ' άλώμενοι ά λ λ η ν ά π ' ά λ λ η ς έξορ(3οντες

πόλιν.

15

DIE KINDER DES HERAKLES Personen des Dramas Iolaos, Freund und Vetter des Herakles Söhne des Herakles (stumme Rollen) Kopreus, Herold des Eurystheus · Chor, attische Bürger Demophon, Sohn des Theseus, König von Athen Akamas, sein Bruder (stumme Rolle) Makaria, Tochter des Herakles Diener des Hyllos, des Sohnes des Herakles Alkmene, Mutter des Herakles Eurystheus, König von Mykenä und Argos Die Szene ist im Zeusheiligtum von Marathon, am Altar vor dem Tempel. VORSZENE

Iolaos Seit langem steht mir dieses unverrückt: Der rechte Mann ist auch ein rechter Freund. Wer nur das eigne Glück begehrt, den will Die Stadt nicht haben, niemand sucht ihn auf, Nur er sich selbst. Mein Leben lehrte michs. Ich hab es nicht im stillen Haus verbracht: Rechtschaffen und den Stammverwandten treu Hab ich mit Herakles, wie niemand sonst, Jed Leid geteilt, bis er zum Himmel stieg, Und ob auch selber jeder Hilfe bar, Breit ich die Flügel über seine Brut. Denn kaum der Vater diese Erde ließ, Beschloß Eurystheus unser aller Tod. Wir flohen, haben keine Heimat mehr, Nur dieses nackte Leben. Acht und Bann Treibt uns von einer Stadt zur andern Stadt.

8

' Ηραχλεϊδσι πρός τοϊς γαρ άλλοις και τόδ' Εύρυσθεύς κακοϊς ύβρισμ' is ήμδς ήξίωσεν ϋβρίσαι · πέμπων δπου γης ττυνθάνοιθ' Ιδρυμένους κήρυκας ίξαιτεϊ τε κάξείργει χθονός, πόλιν προτείνων "Αργός ού σμικράν φ(λην έχθράν τε θέσθαι, χαΰτόν εύτυχοΰνθ' άμα. οΐ δ' άσθενη μέν τ ά π ' έμοΰ δεδορκότες, σμικρούς δέ τούσδε καΐ πατρός τητωμένους, τούς κρείσσονας σέβοντες έξεΙργουσι γης. έγώ δέ σύν φεύγουσι συμφεύγω τέκνοις και σύν κακώς πράσσουσι σνμπράσσω κακώς, δκνών προδοΰναι, μή τις ώδ' είττη βροτών · "Ιδεσθ", έπειδή παισίν ον/κ εσην πατήρ, Ίόλαο$ ούκ ήμυνε συγγενής γεγώς. πάσης δέ χώρας 'Ελλάδος τητώμενοι, Μαραθώνα καΐ σύγκληρον έλθόντες χθόνα Ικέται καθε^όμεσθα βώμιοι θεών προσωφελήσαι · πεδία γαρ τησδε χθονός δισσούς κατοικείν Θησέως παϊδας λόγος, κλήρω λ αχώντας έκ γένους Πανδίονος, τοϊσδ' έγγύς όντας · ών έκατι τέρμονας κλεινών 'Αθηνών τόνδ' άφικόμεσθ' όρον. δυοΐν γερόντοιν δέ στρατηγεΐται φυγή ' έγώ μέν άμφΐ τοϊσδε καλχαΐνων τέκνοις, ή δ' αΰ τό θηλυ τταιδός 'Αλκμήνη γένος Ισωθε ναοϋ τοΰδ' ϋπηγκαλισμένη σώ^ει · νέας γάρ παρθένους αΐδούμεθα όχλω πελά^ειν κάπιβωμιοστατεϊν. "Υλλος δ' άδελφοί θ' οίσι πρεσβεύει γένος jrproüa' δπου γης πύργον οίκιούμεθα, ήν τησδ' άπωθώμεσθα ττρός β (αν χθονός. ώ τέκνα τέκνα, δεΰρο, λαμβάνεσθ' έμών πέπλων · όρώ κήρυκα τόνδ* Εύρυσθέως στείχοντ' έφ' ήμδς, ού διωκόμεσθ' ύ π ο πάσης άλήται γης άπεστερημένοι.

so

25

30

35

ίο

45

50

Die Kinder des Herakles Eurystheus hat zu allem andern Leid Noch diesen allerschwersten Hohn gefügt: Er spürt die Zufluchtsorte auf und schickt Den Herold, der uns fordert und vertreibt, Auf Argos pocht als nicht geringen Freund Und Feind! - und mit der eignen Stärke prahlt. Man blickt auf meine Ohnmacht, auf die Not Der Waisenkinder, beugt sich vor der Macht Des Stärkeren und schickt uns wieder fort. So flücht ich mit den ewig Flüchtenden, So leid ich mit den ewig Leidenden, Und bleibe treu, daß niemand sagen kann: „Seht Iolaos, der, ob gleichen Bluts, Die Vaterlosen in der Not verläßt!" Nachdem ganz Hellas uns die Schwelle wies, Sind wir in Marathons Bereich gelangt Und suchen Hilfe am Altar des Gotts Voll Hoffnung, denn man sagt, es sei dies Land Des Theseus' Zwillingssöhnen Untertan Als altes Erbteil König Pandions; Verwandtem Blut! Wir suchten diesen Gau, Die Grenzen auf des strahlenden Athen. Zwei Greise lenken diesen Pilgerzug: Die Knaben hier umsorgt mein banges Herz, Des Sohnes Töchter schützt Alkmene drin Im Tempel mit dem mütterlichen Arm; Die zarten Mädchen halten wir dem Aug Der Menge fern und diesem Opferplatz. Die großen Brüder zogen unter Hyllos aus Auf Kundschaft eines neuen sichren Turms, Wenn wieder die Gewalt uns hier verjagt. Ο Kinder, hieher, Kinder, faßt mein Kleid, Schon wieder tritt Eurystheus' Bote auf, Der uns von jedem Ort der Welt vertreibt.

9

10

* ΗρακλεΤδαι ώ μίσος, είθ' δλοιο χώ πέμψας σ' άνήρ · ώς πολλά δή κσΐ τώνδε γενναίω ττοπρί έκ τοΰδε ταύτοϋ στόματος ήγγειλας κακά. Κήρυξ

ή που κσθησθαι τήνδ' έδραν καλή ν δοκεΐς πόλιν τ* άφϊχθαι σύμμαχον; κακώς φρουών · ού γάρ Tis εστίν ός πάροιθ' αίρήσεται τήν σήν άχρεϊον δύναμιν άντ' Εύρυσθέως. χώρει · τί μοχθείς ταϋτ'; άνίστασθαί σε χρή ίς "Αργός, ού σε λεύσιμος μένει δίκη. Ιο ού δήτ', έπεί μοι βωμός άρκέσει Θεοϋ, έλευθέρα τε γαΐ' έν ή βεβήκαμεν. Κη βούλτ] πόνον μοι τηδε ττροσθεΤναι χερί; Ιο οϋτοι β(ςτ γέ μ' ουδέ τούσδ' άξεις λαβών. Κη γνώση σύ · μάντις δ' ήσθ' άρ' ού καλός τάδε. Ιο ούκ άν γένοιτο τοϋτ' έμοϋ 3ώντός ποτε. Κη άπαιρ' · έγώ δέ τούσδε, κάν σύ μή θέλ-ης, άξω νομίμων, ούπέρ είσ', Εύρυσθέως. Ιο

ώ τάς 'Αθήνας δαρόν οίκοϋντες χρόνον, άμύνεβ' · Ικέται δ' δντες άγοραΐου Διός βια30μεσθα καΐ στέφη μιαίνεται, πόλει τ' όνειδος καΐ θεών άτιμία.

Χορός έα εα · τΙς ή βοή βωμοΰ πέλας ίστηκε; ποίαν συμφοράν δείξει τάχα;

55

GO

65

7ο

Die Kinder des Herakles Verfluchter Drache des verfluchten Manns, Wie viele Schrecken hat dein alter Mund Dem Vater, dann den Kindern eingejagt! Herold Du hältst die Stufen hier für sicher, glaubst Die Stadt im Bund mit dir? Du irrst dich schwer. Kein Mensch wird jemals deine schwache Macht Für höher achten als Eurystheus' Thron. Auf, auf! Nicht zaudern! Mach dich auf den Weg Nach Argos zur verhängten Steinigung! Io Niemals! Mich schützt der göttliche Altar, Das freie Land, das unser Fuß betrat. He So gibst du diesen Fäusten noch zu tun ? Io Sie rühren mich und diese Schar nicht an! He Bald spürst du, wie dein Seherspruch versagt! Io Solang ich lebe, wird es nicht geschehn! He Iolaos wegstoßend Weg jetzt! Ich schleppe diese Knaben fort, Eurystheus' Eigentum hältst du nicht fest! Io laut Ο helft, ihr Siedler dieser alten Stadt! Schutzflehend kamen wir zum Zeus des Markts Man höhnt die Binden, reißt uns vom Altar, Beschimpft die Stadt und frevelt gegen Gott. EINZUGSLIED

Wechsellied Strophen Chorführer Ο hört, ο hört dies Rufen vom Altar! Bald zeigt es uns ein schweres Unheil an!

11

12

' Ηρακλεΐδαι

ΐδετε τόν γέροντ' άμαλόν έττΐ πέδω χύμενον • ώ τάλας.

do* do

προς του π ο τ ' έν γ η π τ ώ μ α δύστηνον πίτνει;;

στρ. 76 ia'

Ιο

όδ\ ώ ξένοι, με σούς άτιμά^ων θεού; έλκει βιαίως Ζηνόί έκ προβωμίων. Χο σύ δ' έκ τ!νο$ γης, ώ γέρον, τειράιι ιολιν ξύνοικον ήλθες λαόν; ή πέραreiz hyp θεν άλίω πλάτςι do κοττέχετ' έκλιπόντες Εϋβοϊδ' άκτάν; do 2

Ιο

ού νησιώτην, ώ ξένοι, τρίβω ßlov, άλλ' έκ Μυκηνών σήν άφίγμεθα χθόνα. Χο όνομα τΙ σε, γέρον, Μυκηναίο; ώνόμα^εν λεώς;

80

ia* 85 do do*

Ιο

τόν Ήράκλειον ΐστε π ο υ παρ au ιάιην ia* Ίόλαον " ού γαρ σώμ' άκήρυκτον τόδε. Χο οίδ' είσακούσας καΐ πρίν • άλλά τοϋ ποτέ έν χερί σδ κομίζει; κόρου; do er νεοτρεφείς; φράσον. do Ιο

'Ηρακλέους οίδ' είσΐ παίδες, ώ ξένοι, Ικέται σέθεν τε καΐ πόλεως άφιγμένοι.

90

ia'

Χο τί χρέος; ή λόγων πόλεος, ίνεπέ μοι, μελόμενοι τυχείν; μήτ' έκδοθηναι μήτε πρός βίαν Θεών τών σων άποσπασθέντες είς "Αργός μολεϊν. Κη άλλ' ούτι τοίς σοΐς δεσπόταις τ ά δ ' άρκέσει, οΐ σου κρατούντες ένβάδ' εύρίσκουσΙ σε.

άντ. 90

Ιο

ιοο

Die Kinder des Herakles Chor

Chf Io Chf Ch

Io Ch

Io Chf Ch

Io

Seht den gebrechlichen Greis Auf den Boden gestreckt, Ο seht diesen Armen! Wer hat diese schwere Tat vollbracht, den Sturz Des Unglückmannes am geweihten Ort? Der Mann hier, Freunde, höhnt den Göttersitz, Schleppt mich gewaltsam vom Altar des Zeus! Aus welchem Lande, Alter, kommst du her . . . Zum Volk der vier Städte ? Kamt ihr herüber mit Rudern Von der Küste Euboias, Die Anker zu werfen ? Auf keiner Insel, Freunde, ist mein Sitz, Mykenä heißt die Stadt, aus der ich kam. Sag jetzt den Namen, mein Alter, Mit dem dich das Volk Mykenäs benennt! Seht hier den treuen Freund des Herakles, Ioläos, keinen ungerühmten Mann! Den Namen kenn ich lang, doch sag, wer hat ... die Knaben hier erzeugt, Die deine Hand Hiehergeführt hat ? Von Herakles, ihr Freunde, stammen sie Und flehn um Schutz bei euch und eurer Stadt. Gegenstrophen

Ch

Sag, was suchen sie bei uns ? Ein Versprechen der Stadt ? Was sollen wir selber ? Io Sie nicht verstoßen aus der Götter Schutz, Sie nicht gewaltsam treiben in ihr Land! He zu lolaos Das lassen deine Herren niemals zu, Sie fassen ihre Sklaven Uberall.

13

' Ηρακλεϊδαι

14

Χο

εΙκός θ ε ώ ν Ι κ τ η ρ α ς α ΐ δ ε ΐ σ θ α ι , ξ έ ν ε , κα) μή β ι α ί ω χειρί

δαιμόνων

ά π ο λ ι π ε ί ν σ φ ' ?δη · π ό τ ν ι α γ ά ρ Δ(κα τ ά δ ' ο ϋ πείσεται.

Κη

Εκττεμττέ ν υ ν γ η ς τ ο ύ σ δ ε τ ο ύ ς Ε ϋ ρ υ σ θ έ ω ς ,

105

κ ο ϋ δ έ ν β ι α ί ω ττ)δε χ ρ ή σ ο μ α ι χ ε ρ ί . Χο

άθεον Ικεσίαν μεθεΤναι π ό λ ε ι ξ έ ν ω ν

Κη

προστροπάν.

κ α λ ό ν δ έ γ ' ϊ ξ ω π ρ α γ μ ά τ ω ν Εχειν π ό δ α , εύβουλ!α$ τ υ χ ό ν τ α τη$ άμείνονος.

Χο

110

ούκοΟν τ υ ρ ά ν ν ω τ η σ δ ε γ η ς φ ρ ά σ α ν τ ά σε χ ρ ή ν τ α ϋ τ α τ ο λ μ δ ν , ά λ λ ά μ ή β(ς< ξ έ ν ο υ ς θεών άφέλκειν, γ ή ν σ έ β ο ν τ '

έλευθέραν.

Κη

τ ί ς δ ' έ σ τ ί χ ώ ρ α ; τ η σ δ ε κ α ΐ π ό λ ε ω ς σ ώ μ α δέ τ ί π ο υ ε ϊ ζ ά λ λ ω ς δ σ έ μέν

an*

φροΰδον.

βλάψει,

σμικρά δ' όνήσει π ό λ ι ν ήμετέραν; χρή γνωσιμαχεϊν την

τ ά δ' άμήχαν' έδν • ούκ εστίν ήβην κτήση πάλιν

Αλ

705

ήλικίαν, όπως

αύθις.

τ ί χ ρ ή μ α μέλλεις σ ω ν φ ρ ε ν ώ ν ο ύ κ ένδον

ών

λ ι π ε ϊ ν μ' ερημον σ ύ ν τ έ κ ν ο ι ς έ μ ο ϊ ς ; . . .

710

Ιο

ά ν δ ρ ώ ν γ ά ρ ά λ κ ή · σ ο Ι δέ χ ρ ή ν τ ο ύ τ ω ν

μέλειν.

Αλ

τί δ'; ή ν θάνης σύ, π ώ ς έ γ ώ

Ιο

π α ι δ ό ς μελήσει π α ι σ ΐ τ ο ι ς

Αλ

η ν δ' ούν, δ μή γ έ ν ο ι τ ο , χ ρ ή σ ω ν τ α ι

Ιο

οίδ' ο ϋ π ρ ο δ ώ σ ο υ σ ί ν σε, μή τρέσης, ξένοι.

Αλ

τοσόνδε γ ά ρ τοι θάρσος, ούδέν ά λ λ '

Ιο

καΐ Ζηνϊ τ ώ ν σ ώ ν , ο ί δ ' έ γ ώ ,

Αλ

φεϋ ·

σωθήσομαι;

λελειμμένοις.

μέλει

τύχη; 715

έχω.

πόνων.

Ζεύς έ ξ έ μ ο ΰ μέν ο ύ κ ά κ ο ύ σ ε τ α ι κ α κ ώ ς · εΐ δ ' έ σ τ ί ν ό σ ι ο ς α ύ τ ό ς ο ί δ ε ν ε ί ς έ μ έ .

θε

όπλων

μέν ή δ η τ ή ν δ ' ό ρ δ ς π α ν τ ε ν / χ ί α ν ,

φθάνοις δ' δν ούκ δν τοίσδε σ ν γ κ ρ ύ π τ ω ν ώ ς Ι γ γ ύ ς ά γ ώ ν , καΐ μ ά λ ι σ τ ' "Αρης

στυγεί

μ έ λ λ ο ν τ α ς · ε! δέ τ ε υ χ έ ω ν φ ο β ή

βάρος,

ν ΰ ν μέν π ο ρ ε ύ ο υ γ υ μ ν ό ς , έν δ έ

τάξεσιν

κόσμω πνκά^ου τ ώ δ ' · έ γ ώ δ' ο ί σ ω τέως. Ιο

κ α λ ώ ς ελεξας · ά λ λ ' έμοί π ρ ό χ ε ι ρ ' τ ε ύ χ η κόμΐ3ε, χειρϊ δ ' ένθες

720 δέμας ·

725

έχων

όξύην,

λαιόν τ ' Ιπαιρε ττηχυν, εύθύνων

πόδα.

θε

ή παιδαγωγεϊν γάρ τόν όπλίτην

Ιο

όρνιθος ούνεκ' ά σ φ α λ ώ ς π ο ρ ε υ τ έ ο ν .

χρεών; 730

Die Kinder des Herakles Chor

Al Io Al Io Al Io Al Io Al

Dein tapferes Herz, noch nicht bringt es die Zeit Zur Ruhe, noch immer Schlägt es voll Jugend, doch schwand Dir der Leib dahin! Wozu diese Müh ? Dich reibt sie nur auf, Hilft allzuwenig der Stadt. Das Alter muß schließlich vernünftig sein, Das Unmögliche lassen. Es kann dir nicht Noch einmal die Jugend erblühen. Du bist nicht mehr bei Sinnen. Warum läßt Du mich und meine Kinder jetzt allein ? Sorg du für euch; der Mann steht in der Schlacht. Und wenn du fällst ? Wer steht mir dann noch bei ? Die Enkelkinder, die am Leben sind. Und trifft sie - Gott verhüt es - ihr Geschick ? Hab keine Angst, Athen verläßt dich nicht. Das ist mein Trost, der einzge auf der Welt. Auch Zeus - ich weiß es - hilft dir in der Not. Ach, Zeus ? Er hört von mir kein schlimmes Wort, Doch weiß er selbst, was er mir angetan. geht

hinein

Die Hier bring ich eine ganze Rüstung, doch Es fehlt die Zeit, daß du dich drein verhüllst. Die Schlacht ist nah und Ares ist kein Freund Der Säumigen. Ist dir die Last zu schwer, So geh jetzt ohne sie und zieh sie an, Wenn du im Glied stehst. Dahin schlepp ich sie. Io Ein guter R a t ! Trag mir die Rüstung nach, Reich mir den Speer und lenke meinen Fuß, Ich stütze mich auf deinen linken Arm. Die Der stolze Krieger braucht die Kindermagd! Io Ein Stolpern wäre schlechter Vogelflug!

54 θε Ιο θε Ιο θε Ιο θε Ιο θε Ιο

' Ηρακλεϊδαι είθ' ήσβα δυνατός δρδν όσον πρόθυμος el. επειγε · λειφθεί? δεινά ττείσομαι μάχη?. σύ τοι βραδύνει?, ούκ έγώ δοκώ τι δρδν. οϋκουν όρςτζ μου κώλον ώ? έπεΙ/εται; όρώ δοκοΰντσ μάλλον ή σ-ττεύδοντά σε. ου ταύτα λέξει?, ήνίκ' &ν λεύσστι? μ' έκεϊ. τ( δρώντσ; βουλοΐμην δ' αν εϋτυχοΰντά γε. δι' άσπ(δο? θείνοντα πολεμίων τινά. εΐ δή ποθ' ήξομέν γε • τοϋτο γάρ φόβο?. φεΰ · είθ', ώ βραχίων, οίον ήβήσαντά σε μεμνήμεθ' ήμεϊς, ήνίκα ξϋν Ήρακλεϊ Σπάρτην έπόρθεις, σύμμαχο? γένοιό μοι τοιούτος · οίαν άν τροπην Εύρυσθέω? θεΐμην • έπεΙ τοι και κακό? μένειν δόρυ. ίστιν δ' έν όλβω καΙ τόδ' ούκ όρθώ? εχον, εϋψυχία? δόκησίζ • οΐόμεσθα γάρ τόν εύτυχοΰντα πάντ' έπίστασθαι καλώ?.

Γα καΙ παννύχιο? Σελάνα καΐ λαμπρότατοι θεοΰ φαεσΙμβροτοι αύγαΐ, άγγελίαν μοι ένέγκατ" · Ιαχήσατε δ' ούρανω καΙ παρά θρόνον άρχέταν, γλαυκά? τ' έν Άθάνα?. μέλλω τδ? πατριώτιδο? γά?, μέλλω καΙ ΰπέρ δόμων Ικέτα? υποδεχθεί?

gl gl an 2 hemx an' ba. gl an 2 gl gl an 2 -

735

740

745

Die Kinder des Herakles Die Io Die Io Die Io Die Io Die Io

Ο gliche dieser Arm dem Tatendrang! N u r schnell! Entsetzlich, kämen wir zu spät! N u r du hinkst nach, mit deinem Tatendrang! Gewahrst du nicht die Eile meines Beins ? Den Glauben seh ich, nicht die Schnelligkeit. Du redest anders, wenn ich draußen s t e h . . . Was willst du dort ? Mein Wunsch begleitet dich. Den Schild durchhauen irgendeinem Feind. Wenn wir erst dort sind! Das ist meine Angst. Mein Arm, ο hättest du die gleiche Kraft Wie einst, als du, mit Herakles vereint, Dir Sparta unterwarfst! Als solcher steh Mir bei! Eurystheus stöbe schnell davon, Der Feige, der vor keinem Speer besteht. Z u Unrecht fällt der Macht auch dieses zu: Der Ruf des Heldenmuts; wir wähnen, daß Der Mächtige in allem Meister ist. beide ab

DRITTES STANDLIED

Chor Strophe Erde und Herrin Der Nacht, Selene! Helios' strahlendes Licht, Das den Sterblichen scheint! Bringt die frohe Botschaft! Jauchzt sie hinauf zum Olympos, Z u des Höchsten Thron, Z u m strahlenden Auge Athenes! Wir schützen die Fleher Und nun unser Land, Das Haus und den Hof,

55

56

' Ηρακλεΐδαι κίνδυνον ττολιώ τεμεϊν σιδάρω.

gl ba

δεινόν μέν πόλιν Μυκήνα; εύδαίμονα καΐ δορό; ττολυαίνετον άλκδ μήνιν έμςτ χθονί κεύβειν · κακόν δ', ώ ττόλις, εΐ ξένου; Ικτηρα; παραδώσομεν κελεύμασιν "Αργού;. Ζεύ; μοι σύμμαχο;, οϋ φοβούμαι, Ζεύ; μοι χάριν ένδίκω; εχει · ονποτε θνατών ήσσου; δαίμονε; εκ γ ' έμοί) φανοϋνται.

άλλ', ώ ττότνια - σόν γαρ ουδα;, σόν καΐ ττόλι;, &; σύ μάτηρ δέσττοινά τε καΐ φύλαξ πόρευσον άλλα τόν ού δικαίως τςίδ' έττάγοντα δορυσσοϋν στρατόν Άργόθεν · ού γάρ έμφ γ ' άρετςί δίκαιόξ είμ' έκττεσεϊν μελάθρων.

έπεΙ σοι ττολύθυτο; άεΐ τιμά κραίνεται, οϋδέ λάβει μηνών φθινά; άμέρα, νέων τ ' άοιδαΐ χορών τε μολτταΙ.

άντ. 7βο

res

gl gl gl ia2 er ba heman4 ia2 er ba

άντ.

780

Die Kinder des Herakles Wir schneiden mit blinkendem Eisen Für uns selbst die Gefahr. Gegenstrophe Grausam, wenn Städte Wie dies Mykenä, Goldreich und lanzengerühmt, Unserm Land seinen Groll In den Speerkampf kleidet! Schlimmer, ο Stadt, wenn du Gäste, Die um Schutz gefleht, Auslieferst dem drohenden Argos. Doch Zeus hilft uns kämpfen, Wir fürchten uns nicht, Sein Lohn ist gerecht. Nie stellen wir Hilfe der Götter Unter menschliches T u n . Zweite Strophe Hohe Göttin, der Boden ist dein, Dein die Stadt, der du Mutter, Herrin und Wächterin bist! Vertreib ihn in andre Gefilde, Der gegen die Satzung Uns die Speere von Argos gesandt! Wir taten das Rechte Und keiner verdient Die Vertreibung vom Herde. Gegenstrophe Allzeit ehrt dich mit Opfern die Stadt, Nie vergißt sie des Mondes Letzten hinschwindenden Tag, Vergißt sie die Lieder der Jugend, Der Reigen Gesänge.

57

58

' Ηρακλείδαι άνεμόεντι δ' έπ' όχθω όλολύγματα παννυχίοις ύπό παρθένων tαχεί ποδών κρότοισιν.

Θε

Αλ

θε Αλ θε Αλ Θε Αλ θε

δέσποινα, μύθους σο( τε συντομωτάτους κλύειν έμοί τε τωδε καλλίστου; φέρω. νικώμεν έχθρούς καΐ τ ρ ο π α ϊ ' Ιδρύεται παντευχίαν έχοντα πολεμίων σέθεν. ώ φίλταθ', ή δε σ" ήμέρα διήλασεν έλευβερώσαι τοϊσδε τοϊς άγγέλμασιν. μια; δ' ?μ' ο ύ π ω συμφορά; έλευθεροϊς · φόβος γ α ρ εϊ μοι ^ώσιν ους έ γ ώ θέλω. jcöctiv μέγιστόν γ ' εύκλεεϊς κατά στρατόν. ό μέν γέρων ούκ εστίν Ίόλεως δδε; μάλιστα, πράξας δ' έκ θεών κάλλιστα δή. τί δ' k m ; μών τ ι κεδνόν ή γ ω ν ί ^ ε τ ο ; νέος μεθέστηκ' έκ γέροντος αύθις αΰ. θαυμάστ' Ιλεξας · άλλά σ' εύτυχη φίλων μάχης άγώνα πρώτον ά γ γ ε ϊ λ α ι θέλω. είς μου λόγος σοι πάντα σημάνει τάδε. έπεΙ γάρ άλλήλοισιν όττλίτην στρατόν κατά στόμ' έκτείνοντες άντετάξαμεν, έκβάς τεθρίππων "Υλλος άρμάτων πόδα Ιστη μέσοισιν έν μεταιχμίοις δ ορός. κάπειτ' Ιλεξεν · rC0 σ τ ρ α τ ή γ ' δς Άργόθεν ήκεις, τ( τήνδε γαϊαν ούκ εΐάσαμεν; καΐ τάς Μυκήνας ούδέν έργάση κακόν άνδρός στερήσας · άλλ' έμοί μόνος μόνω μάχην συν άψας, ή κτανών ά γ ο υ λαβών τους ' Ηρακλείους παίδας ή θανών έμοί

785

790

795

800

805

Die Kinder des Herakles Auf dem luftigen Felsen der Burg Erschallt das Gejauchze, Der nächtliche Lärm Unterm Fuße der Mädchen. VIERTE H A U P T S Z E N E

A l k m e n e tritt

heraus

Die Ο Herrin, höre allerschnellstes Wort Aus meinem Mund und auch das freudigste! Der Feind erlag, aus seinen Waffen stellt Man Siegeszeichen aller Orten auf! Al Ο Liebster, dieser T a g durchschlägt den Bann, Und deine gute Botschaft macht dich frei. Doch e i n e Sorge nahmst du nicht von mir; Ob meine Lieben noch am Leben sind. Die Sie leben, hochgerühmt im ganzen Heer. Al Sieh, auch der alte Iolaos lebt! Die Von Göttern kam ihm höchster Tatenruhm. Al Wie kam das ? Hat er wirklich mitgekämpft ? Die Ins Jünglingsalter kehrte er zurück. Al Ο Wunder! Doch berichte mir zuvor Von meiner Lieben Kampf und Siegerglück! Die In e i n e r Rede tu ich alles kund. Als wir die Stirn gebildet unsres Heers Und schlachtbereit am Feinde aufgestellt, Sprang Hyllos ab von seinem Viergespann, Trat mitten in der Lanzenschwinger Raum Und sagte: „Feldherr des Argiverheers, Warum verschonen wir nicht dieses Land ? [Wenn wir entlassen beider Heere Bann,] Trifft weder Argos noch Athen ein Leid. So kämpfe du allein mit mir allein! Wenn du mich tötest, nimmst du Herakles* Erzeugte mit dir fort; doch wenn du fällst,

59

60

' Ηρακλεϊδαι τιμά; πατρώους καΐ δόμου; έχειν άφες. στρατός 6 ' έπήνεσ', ες τ ' άττ αλλ αγάς πόνων καλώς λελέχθαι μΰθον ες τ ' εύψυχίαν. δ δ' ούτε τούς κλύοντας αΐδεσθείς λ ό γ ω ν ούτ' αϋτός αϋτοϋ δειλίαν στρατηγός ών έλθεϊν έτόλμησ' έγγύς άλκίμου δορός, άλλ' ήν κάκιστος · είτα τοιούτος γ ε γ ώ ς τούς ' Ηρακλείους ήλθε δουλώσων γόνους. "Υλλος μεν οΰν ά π ώ χ ε τ ' ές τάξιν πάλιν · μάντεις δ', έπειδή μονομάχου δι* άσπίδος διαλλαγάς έγνωσαν οϋ τελουμένας, έσφα^ον, οΰκ εμελλον, άλλ' άφίεσαν λαιμών βροτείων εύθύς ούριον φόνον. οΐ δ' άρματ' είσέβαινον. οϊ δ' ΰ π ' ασπίδων πλευροίς εκρυπτον πλεύρ' • 'Αθηναίων δ' άναξ σ τ ρ α τ ω παρήγγελλ' οία χρή τόν ευγενή · *6ύ ξυμπολΐται, τ η τε βοσκούση χθονί καΐ τ η τεκούση νΰν Ttv' άρκέσαι χρεών. ö δ' αύ τ ό τ ' "Αργός μη καταισχϋναι θέλειν καΐ τάς Μυκήνας συμμάχους έλίσσετο. έπεί δ' έσήμην' όρθιον Τυρσηνική σ ά λ π ι γ γ ι καΐ συνήψαν άλλήλοις μάχην, πόσον τιν' αύχεϊς π ά τ α γ ο ν άσπίδων βρέμειν, πόσον τινά στεναγμόν οίμωγήν Θ' όμοΰ; τ ά π ρ ώ τ α μέν νυν πίτυλος Άργείου δορός έρρήξαθ' ήμδς · είτ' έχώρησαν πάλιν. τ ό δεύτερον δέ ποϋς έτταλλαχθείς ποδί, άνήρ δ' έπ* άνδρΐ στάς, έκαρτέρει μάχη • πολλοί δ' επιπτον. ήν δέ του κελεύσματος · τ6ύ τάς 'Αθήνας - τύύ τόν Ά ρ γ ε ί ω ν γύην σπείροντες, ούκ άρήξετ* αίσχύνην πόλει; μόλις δέ πάντα δρώντες ούκ άτερ πόνων έτρεψάμεσθ' Άργεΐον ές φυγήν δόρυ. κάνταϋθ' ό πρέσβυς "Υλλον έξορμώμενον Ιδών, όρέξας Ικέτευσε δεξιάν 'Ιόλαος έμβησαί νιν ίππειον δίφρον.

βίο

815

820

825

830

835

840

845

Die Kinder des Herakles Erb ich des Vaters Ehren und sein Haus." Dem Heer gefiels, man glaubte sich der Mühn Enthoben und bewunderte den Mut. Er aber, ohne Scham vor seinem Volk Und seiner eignen Feigheit, er, der Fürst, Vermied den nahen Speerkampf, zeigte sich Als üblen Wicht. Ein solcher kommt und will Zu Sklaven machen Herakles' Geschlecht! Und Hyllos trat in Reih und Glied zurück. Die Seher sahen, daß an beider Kampf Und Einigung nicht mehr zu denken war, Sie gingen ungesäumt ans Opferwerk, Aus Menschenkehle flöß geweihtes Blut. Man stieg zu Wagen, deckte mit dem Rund Des Schildes das Rund des Leibs. Da sprach der Fürst Athens zum Heer aus seinem hohen Sinn: „Mitbürger, jeder zolle seinen Dank Dem Land, das ihn gebar und auferzog!" Eurystheus wand sich, bat, man sollte nicht Mykenä schänden und das Bündnerheer. Als der Tyrsener Erzdrommete hell Erscholl und beiderseits die Schlacht begann, Wie glaubst du, daß der Schilde Krachen klang, Wie laut das Stöhnen und das Wehgeschrei ? Der Wirbel des Argiverspeers durchbrach Die Unsern, doch sie zogen sich zurück. Dann aber stemmte Fuß sich gegen Fuß, Mann blieb am Mann und ehern stand die Schlacht. Wie viele stürzten! Ringsum hörte man: „Die ihr Athens . . . " , „Die ihr Argiverfeld Bebaut, ο wälzt die Schande von der Stadt!" Und schließlich schlugen wir mit vieler Müh Nach hartem Kampf den Feindspeer in die Flucht. Da sah der Alte Hyllos' wilde Fahrt Und flehte mit erhobner Hand und bat Ihn mitzunehmen auf des Lenkers Platz,

61

62

' Ηρακλεϊδαι

λαβών δέ χερσίν ήυίας Εύρυσθέως πώλοι; έπεϊχε. τ ά π ό τοϋδ' ήδη κλύων λέγοιμ' άν άλλων, δεΟρο δ' αύτός είσιδών. Παλληνίδος γάρ σεμνόν έκπερών π ά γ ο ν δ(ας Άθάνας, άρμ' Ιδών Εύρυσθέως, ήράσαθ' "Ηβη Ζην{ θ", ήμέραν μ(αν νέος γενέσθαι κάποτείσασθαι δίκην έχθρούς. κλύειν δή θαύματος πάρεστΙ σοι. δισσώ γάρ άστέρ' Ιππικοϊς έττΐ juyois u ιαθέντ' έκρυψαν άρμα λυγαίω νέφει · σόν δή λέγουσι παΐδά γ ' οΐ σοφώτεροι "Ηβην θ' • δ δ' όρφνης έκ δυσαιθρίου νέων βραχιόνων έδειξεν ήβητήν τύπον. αίρει δ' ό κλεινός Ίόλεως ΕύρυσΘέως τέτρωρον άρμα πρός πέτραις Σκιρωνίσιν, δεσμοϊς τε δήσας χείρας άκρο6(νιον κάλλιστον ήκει τόν στρατηλάτην ά γ ω ν τόν όλβιον πάροιθε. τη δέ νϋν τ ύ χ η βροτοϊς άττασι λαμπρά κηρύσσει μαθείν, τόν εύτυχεϊν δοκοΰντα μη ^ηλοϋν, πρίν άν θανόντ' Τδη τι; · ώς έφήμεροι τύχαι. Χο ώ Ζεύ τροπαίε, νϋν έμοί δεινού φόβου έλεύθερον πάρεστιν ήμαρ εΙσιδεΤν. Αλ ώ Ζεύ, χρόνω μέν τάμ' έπεσκέψω κακά, χάριν δ' όμως σοι των πεπραγμένων έχω · και παϊδα τόν έμόν πρόσθεν ού δοκούσ* έγώ θεοϊς όμιλεϊν νύν έπίσταμαι σαφώς, ώ τέκνα, νύν δή νύν έλεύθεροι πόνων, έλεύθεροι δέ τού κακώς όλουμένου ΕύρυσΘέως εσεσθε καΐ πόλιν πατρός όψεσθε, κλήρους δ' έμβατεύσετε χθονός καΙ θεοΐς πατρώοις θύσεθ', ών άπειργμένοι ξένοι πλανήτην είχετ* άθλιου β(ον. άτάρ τ( κεύθων Ίόλεως σοφόν ποτε Εύρυσθέως έφείσαθ' ώστε μή κτανεϊν; λέξον • παρ' ήμίν μέν γάρ ού σοφόν τόδε,

850

855

8βο

865

870

875

880

Die Kinder des Herakles Ergriff die Zügel, faßte fest ins Ziel Eurystheus' Pferde. All dies sah ich selbst, Das Weitre hört ich nur aüs fremdem Mund. Als er zu Pallas' hehrem Hügel kam, Athenas Sitz, Eurystheus* Wagen nach, Bat Hebe er und Zeus um e i n e n T a g Erneuter Jugend für sein Rachewerk Am Feind. Vernimm das Wunder, das geschah! Zwei Sterne senkten sich aufs Wagenjoch Und hüllten das Gefährt in Nacht: dein Sohn Und Hebe, nach dem Wort der Klügeren. Er aber tauchte aus dem Dunkel jung, Mit jungen Armen, eines jungen Manns. Held Iolaos fing an Skirons Riff Eurystheus' Viergespann, schlug seinen Arm In Fesseln und er bringt den Feldherrn her, Den einst so stolzen, als das schönste Teil Der Beute. Mit dem tiefen Fall bezeugt Er allen Menschen, daß man keinen, der Uns glücklich scheint, vor seinem T o d e schon Beneiden soll. So unstet ist das Los. Chf Ο Zeus der Siege, nun darf ich dem T a g In Freiheit, ohne Furcht ins Auge sehn. Al Ο Zeus, so spät sahst du mein schweres Leid, Nun preis ich dich für das, was du getan, Und sehe, was ich früher nicht geglaubt: Im Kreis der Götter wohnt mein großer Sohn. Ihr Kinder, nun ist eure Not dahin, Dahin Eurystheus, den ein übles Los Betraf! Nun seht ihr eures Vaters Stadt, Betretet euer Erbland, opfert nun Den Vatergöttern. Ohne sie habt ihr Viel fremde Länder jammervoll durchirrt! Doch sagt, was plante Iolaos nur, Daß er Eurystheus noch am Leben ließ? Ist das vernünftig, den gefangnen Feind

63

64

' Ηρακλεΐδαι

έχθρούς λαβόντα μή άποτείσασβαι δίκη ν. θε τό σον προτιμών, vtv όφθαλμοϊς ϊδοΐζ κρατούντα καΐ ofj δεαττοτούμευον χερί. ού μην έκόντα γ ' αύτόν, άλλά πρό$ βίαν Ι^ευξ' άνάγκη · καΐ γάρ ουκ έβούλετο 3ών έ$ σον έλθεϊν όμμα καΐ δοϋναι δίκην. άλλ', ώ γεραιά, χαίρε καΐ μέμνησό μοι δ πρώτον είττας, ήνίκ' ήρχόμην λόγου, έλευθερώσειν μ' · Ιν δέ τοϊ; τοιοϊσδε χρή άψευδέξ είναι τοϊσι γενναίος στόμα.

Χο έμοί χορό? μεν ήδύξ, εΐ λίγεια λωτοϋ χάρις t 6 1 " Bccif είη δ' εύχαρις Άφροδίτα · τερπνόν δέ τι καΐ φίλων δρ' εύτυχίαν Ιδέσθαι των ττάρος οϋ δοκούντων. πολλά γάρ τίκτει Μοίρα τελεσσιδώτειρ' ΑΙών τε Χρόνου τταϊς.

Ιχείξ όδόν τιν', ώ πόλις, δίκαιον - ού χρή ποτέ τοϋδ' άφέσβαι τιμδν θεού; • ό δέ μή σε φάσκων έγγϋς μανιών έλαύνει,

885

890

ia® gl glch ba ch ba er gl gU

στρ

895

900

άντ. ch ba

Die Kinder des Herakles Nicht grausam strafen, wie er es verdient? Die Für dich geschahs, daß ihn dein Auge sieht, Im Leben noch, als Sklaven deiner Hand. Er folgte nicht von selbst, mit hartem Z w a n g Hat man ihn eingespannt. Er wollte nicht Sein Strafgericht aus deiner eignen Hand. Leb wohl, ο Greisin, und vergiß es nicht, Was du versprachst, als ich mein Wort begann: Die Freiheit. Gehts um solche Dinge, muß Des Edlen M u n d die reine Wahrheit sein!

VIERTES STANDLIED

Chor Strophe Wie süß ist des Reigens Pfad, Wenn hell der Flöte Liebliche Stimme erklingt Und Aphrodite lockt! Wie schön auch, der Freunde Glückstag zu schauen Nach aller Verzweiflung, Denn vieles gebiert Moira, die Göttin Aller Erfüllung, Von Αίόη, dem Sohn der Zeit. Gegenstrophe Du ziehst den gerechten Weg, Du Stadt der Väter, Trenne dich niemals von ihm. Du ehrst die Götter. Nur Der Wahnsinn bezweifelt

65

' Ηρακλεΐδαι

66

δεικνυ μένων έ λ έ γ χ ω ν

905

τώνδ' • έπΙσημα γάρ θεός

τοι

παραγ-

γέλλει, τ ω ν

αδίκων

τταραι-

ρών φρονήματος

αΐεί.

Εστίν έν ο ϋ ρ α ν ώ

βεβα-

ch ial

κώς τεός γ ό ν ο ς , ώ γεραιά · φεύγει λ ό γ ο ν δα δόμον

ώς τ ό ν

gl "Αι-

911

gl

κ α τ έ β α , ττυρος

gl

δεινςί φ λ ο γ ΐ σ ώ μ α δ α ι σ θ ε ί ς ·

^gl-

" H ß a s τ'ίροττόν xpotjei

/.gl-

λέχος χρυσέαν κ α τ ' ώ

Ύμένσιε, δισσούς

ch

ττατρί τ ώ ν δ '

έττίκουρον

ν α ι , κ α ΐ τ ο ύ σ δ ε θεας

ba

^gl-

συμφέρεται τ ά ττολλά πολ-

ναν λέγουσ'

9is

αΰλάν.

παϊδας Δ ι ό ; ήξίωσας.

λοΐς " κ α Ι γ ά ρ

στρ.

άντ. Άθά-

920

εί-

ττόλις

καΐ λ α ό ς έ σ ω σ ε κείνας · έσχεν δ' ϋβριν άνδρός ώ

θυ-

μός ή ν ττρό δίκας β ί α ι ο ς . μήττοτ' έμοί

ψ υ χ ά τ" άκόρεστος

θε

925

φρόνημα είη.

δ έ σ π ο ι ν ' , όρςίς μ έ ν , ά λ λ ' Ευρυσθέα σοι τόνδ'

όμως

άγοντες

δελπτον όψιν, τωδέ τ '

είρήσεται,

ήκομεν,

ούχ ήσσον τύχην ·

930

Die Kinder des Herakles Klare Beweise, Denn allen vernehmlich Verkündets der G o t t : Immer berauben Strafende Götter Frevelmut des klaren Sinns. Zweite Strophe Fuhr er nicht auf in den Himmel, Dein Sproß, ehrwürdige Frau, Straft Lügen das Wort, daß er damals, Als feurige Flamme verzehrte den Leib, Zum Hades hinabstieg? Der Hebe hochseliges Lager bestieg er In goldner Halle. Ο Hymenaios, Zweien Kindern des Zeus Ertönte dein Lied! Gegenstrophe Vieles begegnet mit Vielem: Dem Vater dieser Schar Half immer, so sagt man, Athena; Die Kinder hat wieder die Stadt und das Volk Der Göttin gerettet, Sie brachte den Frechen zum Schweigen, der Willkür Dem Rechten vorzog. Bleibet mir ferne, Unersättlicher Sinn, Unstillbare Gier! SCHLUSSZENE

Die Herrin, ich sage, was du selber siehst, Eurystheus steht vor dir. Der Anblick ist Dir unverhofft wie ihm sein Mißgeschick.

67

Ήρακλεϊδαι

68

ο ύ γ ά ρ π ο τ ' η ύ χ ε ι χ ε ί ρ α ς Τξεσθαι σέθεν, ό τ ' έκ Μ υ κ η ν ώ ν π ο λ υ π ό ν ω σ ϋ ν

άσπίδι

ϊστειχε μεί^ω τ η ; δίκη? φρονών,

πόλιν

πέρσων 'Αθήνας. άλλά τ ή ν

έναντίαν

δ α ί μ ω ν εθηκε, καί μετέστησεν τ ύ χ η ν. " Υ λ λ ο ς μέν ο ύ ν ό τ ' έσθλός Ί ό λ ε ω ς

935

βρέτας

Διός τροπαίου καλλίυικον Ιστασαν · έμοί δέ π ρ ό ς σέ τ ό ν δ ' έ π ι σ τ έ λ λ ο υ σ '

άγειν,

τ έ ρ ψ α ι θ έ λ ο ν τ ε ς σ ή ν φ ρ έ ν ' · έκ γ ά ρ

εύτνχοϋς

ήδιστον έχθρόν άνδρα δυστυχοΰνθ' όρδν. Αλ

940

ώ μίσος, ήκεις; εΐλέ σ' ή Δ ί κ η χ ρ ό ν ω ; π ρ ώ τ ο ν μέν ο υ ν μ ο ι δεΟρ' έ π ί σ τ ρ ε ψ ο ν καΙ τ λ ή θ ι τ ο υ ς σ ο ύ ς π ρ ο σ β λ έ τ τ ε ι ν

κάρα

έναντίον

έχθρούς · κ ρ ά τ η γ ά ρ vöv γ ε κ ο ϋ κρατεί? έκεϊνος εΐ σ ύ -

ετ\.

β ο ύ λ ο μ α ι γ ά ρ εΐδέναι -

945

δς π ο λ λ ά μέν τ ό ν δ ν θ ' δ π ο υ ' σ τ ί ν ύ ν έ μ ό ν παΐδ' ήξίωσας, ώ πανούργ', τ ί γ ά ρ σ ύ κεϊνον ούκ ?τλης

έφυβρίσαι; καθυβρίσαι;

δς καί π α ρ ' " Α ι δ η ν ^ ώ ν τ ά ν ι ν

κατήyayes,

ύδρας λέοντάς τ ' έξαπολλύναι λ έ γ ω ν ίπεμπες. άλλα δ' ο Γ έμηχανώ

950

κακά

σ ι γ ώ · μακρός γ ά ρ μύθος άν γ έ ν ο ι τ ο κούκ ήρκεσέυ σοι τ α ύ τ α τ ο λ μ ή σ α ι ά λ λ ' έξ ά π ά σ η ς κάμέ καί τέκν'

μοι.

μόνον,

'Ελλάδος

ήλαυνες ίκέτας δ α ι μ ό ν ω ν καθημένους, τ ο υ ς μέν γ έ ρ ο ν τ α ς , τ ο υ ς δέ ν η π ί ο υ ς ά λ λ ' ηύρες άνδρας καί π ό λ ι σ μ '

955 έτι.

έλεύθερον.

οΐ σ ' ο ύ κ εδεισαν. δει σε κ α τ θ α ν ε ϊ ν

κακώς,

καί κερδανεΐς ά π α ν τ α · χ ρ ή ν γ ά ρ ο ύ χ

άπαξ

θνήσκειν σέ π ο λ λ ά π ή μ α τ ' έξειργασμένον. Χο

ούκ εστ' άνυστόν τόνδε σοι

960

κατακτανεϊν.

θε

άλλως άρ' αύτόν α ί χ μ ά λ ω τ ο ν

Αλ

ειργει δέ δ ή τίς τ ό ν δ ε μ ή θνήσκειν

εΤλομεν;

Χο

τοις τησδε χώρας π ρ ο σ τ ά τ α ι σ ι ν ού δοκεΐ.

Αλ

τ ί δή τ ό δ ' ; έχθρούς τ ο ι σ ί δ ' ού καλόν κτανειν;

Χο

ο ύ χ ό ν τ ι ν ' ά ν γ ε 3 ώ ν θ ' έ λ ω σ ι ν έν

νόμος;

μάχη.

985

Die Kinder des Herakles

Al

Chf Die Al Chf Al Chf

Nie, dacht er, fiele er in deine Hand, Als er bewaffnet aus Mykcnä zog Und höchsten Frevel plante: Untergang Athens. Doch hat ein Gott das Gegenteil Verhängt und seine Hoffnung ausgelöscht. Hyllos und Iolaos stellten Zeus, Dem Siegergott, ein stolzes Standbild auf. Mich schicken sie mit diesem Mann voraus Zu deiner Freude. Wer den Feind vom Glück Ins Unglück stürzen sieht, dem lacht das Herz. Ο Scheusal, spät hat Dike dich geschickt! Vor allem dreh dein Haupt herum und schau Den Feinden keck ins Antlitz: Herrscher warst Du gestern, heute aber sind es wir. Bist du der Schurke - danach frag ich dich Der meinen Sohn (er sei jetzt, wo er will) Mit Hohn beehrte und Erniedrigung ? Mit welcher Arbeit hast du ihn verschont ? Du schicktest lebend ihn ins Totenreich, Auf Drachentötung und auf Löwenjagd. Von andrem schweig ich, das du ausgedacht, Gefahren warens über jede Zahl. Und alles das hat dir noch nicht genügt. Du triebst mich und die Kinder, Alt und Jung, Aus allen Heiligtümern Griechenlands, Zu denen wir die Hände ausgestreckt. Doch fandst du Männer und ein freies Land, Die dich nicht fürchten. Elend stirbst du jetzt, Mit großem Vorteil: nicht nur e i n e n Tod Hast du mit vielen Taten lang verdient. Den Mann zu töten, ist dir nicht erlaubt! So fiel er ganz umsonst in unsre Hand ? Gibts ein Gesetz, das solchen Tod versagt? Die Fürsten dieses Landes tun es nicht. Ist Tötung eines Feinds ein schlechter Brauch ? Gefangne Krieger schlachtet man nicht ab.

69

70

' ΗρακλεΤδαι

Αλ Χο Αλ Χο Αλ Χο Αλ Χο Αλ

καΐ ταΰτα δόξανθ' "Υλλος έξηνέσχετο; χρήν δ' αύτόν, οΐμαι, τηδ' άπιστησαι χθονί; χρην τόνδε μή jfjv μηδ' (τ' είσοραυ φάος. τότ' ήδικήθη πρώτον οϋ Θανών όδε. ούκ ούν ?τ' έστίν έν καλώ δοϋναι δίκη ν; ούκ Ιστι τοϋτον όστις άν κατακτάνοι. ίγωγε · καίτοι φημϊ κάμ' είναί τινα. πολλή υ άρ' έξεις μέμψιν, εΐ δράσεις τόδε. φιλώ πόλιν τήνδ' · ούδέν άντιλεκτέον. τοϋτον δ', έπείπερ χείρας ήλθεν είς εμάς, ούκ εστί θνητών όστις έξαιρήσεται. πρός ταΰτα την Θρασεϊαν όστις αν βέλη καΐ τήν φρονούσαν μείζον ή γυναίκα χρή λέξει · τό δ' έργον tout' έμοί πεπράξεται. Χο δεινόν τι καΐ συγγνωστόν, ώ γύναι, σ' εχει νεϊκος πρός άνδρα τόνδε, γιγνώσκω καλώς.

970

975

980

Εύρυσθεύς γύναι, σάφ' ϊσθι μή με θωπεύσοντά σε, μηδ' άλλο μηδέν της έμής ψυχής ττέρι λέξονθ' όθεν χρή δειλίαν όφλεΐν τινα. έγώ δέ νείκος ούχ έκών τόδ" ήράμην · ήδη γε σοΙ μέν αύτανέψιος γεγώς, τω σώ δέ παιδί συγγενής Ήρακλέει. άλλ' εϊτ' έχρη^ον είτε μή - θεός γάρ ήν "Ηρα με κάμνειν τήνδ' ϋθηκε τήν νόσον. έπεί δ' έκείνω δυσμένειαν ήράμην κάγνων άγώνα τόνδ' άγωνιούμενος, πολλών σοφιστής πημάτων έγιγνόμην καΐ πόλλ' ετικτον νυκτ! σννθακών άεί, όπως διώσας καΐ κατακτείνας έμούς έχθροϋς τό λοιπόν μή συνοικοίην φόβω, είδώς μέν ούκ άριθμόν άλλ' έτητύμως άνδρ' όντα τόν σόν παϊδα · καΙ γάρ έχθρός ών άκούσεται γοϋν έσθλά χρηστός ών άνήρ.

985

990

995

Die Kinder des Herakles Al Chf Al Chf Al Chf Al Chf Al

Und Hyllos hat sich diesem Brauch gefügt? Dürft er verachten, was man hier befiehlt? Er mußte sterben, scheiden von dem Licht! Sein Fehler war: er fiel nicht in der Schlacht. Und holt man diesen Fehler nicht mehr auf? Hier ist nicht einer, der ihn töten will. Ich bin wohl einer, und ein Würdiger. Es wird dir schwer verdacht, wenn du es tust. Ich liebe diese Stadt und füge mich.

Doch fiel er nun einmal in meine Hand, Gibts keinen Menschen, der ihn mir entreißt. Wer will, der schelte meinen Ubermut, Der alles M a ß der Frauen übersteigt, Doch wird das Werk von meiner Hand vollbracht. Chf Entsetzlich, doch verzeihlich, hohe Frau, Ist dieser Haß, mit dem du ihn verfolgst. Eurystheus Erwarte, Frau, hier keine Schmeichelei Noch irgend Worte, die dem feigen Mann Geziemen, der noch um sein Leben bangt. Der alte Streit liegt nicht in meiner Schuld. Ich wußte mich als dein Geschwisterkind, Als Vetter deines Sohnes Herakles. Hera, ein Gott, hat diesen Wahn in mich Gepflanzt, ich mochte wollen oder nicht. Als ich dann diese Feindschaft auf mich nahm Und wußte, welcher Kampf zu kämpfen war, Da dacht ich viele schwere Mühen aus Und saß die Nacht und fand noch andere Für meiner Feinde T o d und Untergang Und für ein Leben ohne jede Furcht. Ich weiß nicht, wieviel andere dein Sohn Aufwog, nur dies: er war ein ganzer M a n n ; Ich muß es sagen, ob er auch mein Feind.

71

72

Χο Αλ Χο Αλ

Ευ

' Ηρακλεΐδαι κείνου δ' άπαλλαχθέντος ούκ έχρήν μ' άρα μισούμενον πρός τώνδε καΐ ξυνειδότα Ιχθραν πατρώαν, πάντα κινησαι ττέτρον, κτεΐνοντα κάκβάλλοντα καΙ τεχνώμενον; τοιαύτα δρώντι τάμ' έγίγνετ' άσφαλή, OÜKOUV σύ γ ' άναλαβοϋσα τάς έμάς τύχας έχθροΰ λέοντος δυσγενή βλαστήματα ήλαυνες άν κακοϊσιν, άλλά σωφρόνως εϊασας οίκεΐν "Αργός; ούτι ν' άν πίθοις. νϋν ούν έττειδή μ' οϋ διώλεσαν τότε πρόθυμον δντα, τοϊσιν 'Ελλήνων νόμοις οϋχ άγνός είμι τ ω κτανόντι κατθανών · ττόλις τ ' άφήκε σωφρονοϋσα, τόν θεόν μείζον τίουσα τ η ; έμής έχθρας ττολύ. προσείπας, άντήκουσας · ίντεΰβεν δέ χρή τόν προστρόπαιον τόν τε γενναΐον καλεΐν. ούτω γε μέντοι τάμ' έχεις' 6ανεΙν μέν οϋ χρή^ω, λιπών δ' άν ουδέν άχθοίμην βίον. παραινέσαι σοι σμικρόν, Αλκμήνη, θέλω, τόν άνδρ" άφεϊναι τόνδ", έπεί δοκεΐ πόλει. τί δ\ ήν θάνη τε καΙ πόλει πιθώμεθα; τά λωστ' άν είη · πώς τάδ' ούν γ·ενήσεται; έγώ διδάξω £>αδίως · κτανοΟσα γαρ τόνδ' είτα νεκρόν τοις μετελθοϋσιν φίλων δώσω· τό yäp σώμ' ούκ άπιστήσω χθονί, ούτος δέ δώσει την δίκην θανών έμοί. κτείν', οΟ παραιτοϋμαί σε · τήνδε δέ πτόλιν, έπεί μ' άφήκε καΙ κατηδέσθη κτανεϊν, χρησμω παλαίω Λοξίου δωρήσομαι, ός ωφελήσει με(3ον' ή δοκεΤν χρόνω. θανόντα γάρ με θάψεθ' οΰ τό μόρσιμον, Sias πάροιθε παρθένου Παλληνίδος · καΐ σοΙ μέν εύνους καΐ πόλει σωτήριος μέτοικος αΐε! κείσομαι κατά χθονός, τοΤς τώνδε δ' έκγόνοισι πολεμιώτατος, όταν μόλωσι δεϋρο σϋν πολλή χερΙ

ιοοο

loos

ίο ι ο

ίο 15

1020

1025

1030

ι ο 35

Die Kinder des Herakles Als ich ihn los war und mich diese hier, Ich sah es, mit des Vaters altem Haß Verfolgten, mußt ich da nicht jeden Stein Bewegen, Bann und Mord und jede List? So tat ich und gewann mir Sicherheit. Ο hättest du, wenns dir wie mir erging, Die üble Brut des grimmen Löwen nicht Mit allem heimgesucht? Sie zahmen Sinns Zuhaus belassen ? Keiner glaubt dir das. Nun da ich draußen nicht gefallen bin, Obwohl bereit, bin ich nach Griechenrecht Kein reines Opfer für die Mörderhand. Die Stadt war weise, gab mich frei und war Des Gottes mehr als ihres Feinds gedenk. Du frugst, ich sprach. Danach benenne mich Als schuldbeladnen, als gerechten Mann. So stehts mit mir: den T o d begehr ich nicht, Dem Leben wein ich keine Träne nach. Chf Darf ich, Alkmene, dich beraten ? Laß Den Mann hier ziehen, wie die Stadt es will. Al Wie, wenn er stirbt und ihr der Stadt gehorcht? Chf Das wär das Beste, aber wie geschiehts ? Al Nichts leichter! Wenn ich ihn getötet, geb Ich denen, die ihn fordern, seinen Leib. Den Leichnam gönn ich gern dem Erdenschoß, Er selber aber zahlt mit seinem T o d . Eu Schlag zu, ich bettle nicht. Doch dieser Stadt, Die mir die Freiheit und das Leben gab, Schenk ich Apollons alten Seherspruch, Der einst ihr helfen wird, mehr als sie glaubt. Begrabt mich, wo mein Unglückslos mich traf, Vor eurer hohen Göttin Pallas T o r . Da lieg ich, euer Freund und euer Gast, In eurer Erde, Helfer eurer Stadt, Den Kindern dieser Kinder schlimmster Feind, Wenn sie bewaffnet ziehen gegen euch,

73

74

" Ηρακλεΐδαι

χ ά ρ ι ν π ρ ο δ ό ν τ ε ς τ ή ν δ ε . τ ο ι ο ύ τ ω ν ξένων ττρούστητε. π ώ ς ούν τ σ ΰ τ ' έ γ ώ πεπνσμένο? δ ε ϋ ρ ' ήλθον, άλλ* οΟ χ ρ η σ μ ό ν ή ^ ό μ η ν β ε ο ϋ ; " Η ρ α ν ν ο μ έ ω ν θ ε σ φ ά τ ω ν κ ρ ε ί σ σ ω ττολύ κοΟκ άν π ρ ο δ ο ϋ ν α ί μ", ά λ λ ά μήτε μοι χ ο ά ς

ιοιο

μήθ' α ί μ ' έάσης είς έμόν σ τ ά ξ α ι τ ό π ο ν . κακόν γ ά ρ αύτοϊς ν ό σ τ ο ν άντί τ ώ ν δ ' έ γ ώ δ ώ σ ω · δπτλοΟν δέ κέρδος Εξετ' έξ έμοϋ, ύμας τ ' ό ν ή σ ω τ ο ύ σ δ ε τ ε β λ ά ψ ω θ α ν ώ ν . Αλ

τ ί δ ή τ α μέλλετ', εΐ ττόλει σ ω τ η ρ ί α ν

1045

κ α τ ε ρ γ ά σ α σ β α ι τ ο ϊ σ ί τ ' έξ ή μ ώ ν χ ρ ε ώ ν , κτείνειν τ ό ν δ ν δ ρ α τ ό ν δ ' , ά κ ο ύ ο ν τ ε ς τ ά δ ε ; δείκνυσι γ ά ρ κέλευθον ά σ φ α λ ε σ τ ά τ η ν · έχθρός μέν άνήρ, ώφελεΐ δέ κ α τ β α ν ώ ν . κ ο μ ί ^ ε τ ' α ύ τ ό ν , δμώες · ε ί τ α χ ρ ή κ υ σ ί ν

1050

δοΟναι κ τ α ν ό ν τ α ς " μή y ä p έ λ π ί σ η ς ό π ω $ αύθις π α τ ρ ώ α ς j c ö v εμ' έκβάλεις χ θ ο υ ό ς .

Χο

τ α ύ τ ά δοκεΐ μοι. σ τ ε ί χ ε τ " , ό π α δ ο ί .

an4

τ ά γ ά ρ έξ ή μ ώ ν καθαρώς εσται βασιλεΟσιν.

1055

Die Kinder des Herakles

Al

Des Danks vergessend. Solche habt ihr hier Beherbergt! Warum wußt ich das und kam Hieher und fragte nichts nach diesem Spruch? Ich traute Hera größre Kräfte zu Und treue Hilfe. Spendet auf mein Grab Nicht Weihegüsse und kein Opferblut! Mit schlimmer Heimkehr will ich ihnen dann Vergelten, euch mit doppeltem Gewinn: Mein Tod ist euer Segen, ihr Verlust. an den Chor Was säumt ihr noch, den Mann zu töten, wenn Ihr hört, wie reich sein Sterben euch beschenkt Und noch den Enkeln seine Hilfe bringt? Er zeigt euch selbst den Weg der Sicherheit: Im Leben Feind - im Tode bester Freund. Hinaus mit ihm, ihr Knechte! Werft den Leib Des Toten vor die Hunde! Hoffe nicht, Daß du mich nochmals aus der Heimat jagst! Chor Abzugslied Nie soll dies geschehn. Kommt, Freunde, hinweg! Was an uns noch liegt, Soll nie unsre Herrscher beflecken!

75

HEKABE

ΕΚΑΒΗ Τα τοΰ δράματος πρόσωπα Πολυδώρου εϊδωλον · "Εκάβη · Χορός · Πολυξένη Όδυσσεύ; · Ταλθύβιος · θεράπαινα · 'Αγαμέμνων Πολυμήστωρ · (Παίδες)

Πολυδώρου είδωλον "Ηκω νεκρών κευβμώνα καΐ σκότου ττύλας λιπών, ίν' "Αιδης χωρίς ώκισται θεών, Πολύδωρος, 'Εκάβης παις γεγώς της Κισσέως Πριάμου τε πατρός, 6 ' μ', έπεΙ Φρυγών πόλιν κίνδυνος εσχε δορϊ πεσεϊν Έλληνικώ, δείσας ύπεξέπεμψε Τρωικής χθονός Πολυμήστορος πρός δώμα Θρηκίου ξένου, δς τήνδ' άρΙστην Χερσονησίαν πλάκα σπείρει, φίλιππον λαόν εύθύνων δορί. πολύν δέ σύν έμοί χρυσόν έκπέμπει λάθρα πατήρ, ίν', εί ποτ' 'Ιλίου τείχη πέσοι, τοις ^ώσιν εϊη παισΐ μή σπάνις βίου. νεώτατος δ' ή Πριαμιδών, δ καΐ με γης ύπεξέπεμψεν · ούτε γαρ φέρειν όπλα ούτ' ίγχος οΐός τ ' ή νέω βραχίονι.

HEKABE Personen des

Dramas

Polydoros, jüngster Sohn des Priamos und der Hekabe (als Geist) Hekabe, einst Königin von Troja Chor der kriegsgefangenen Trojanerinnen Polyxene, jüngste Tochter der Hekabe Odysseus, Griechenführer Talthybios, Herold der Griechen Dienerin der Hekabe · Agamemnon, oberster Griechenführer Polymestor, thrakischer Fürst Zwei Söhne des Polymestor (stumme Rollen) Die Szene ist am thrakischen Ufer gegenüber dem vor den Zelten der Griechen

trojanischen,

VORSZENE

Polydoros als Geist Vom Ort der Toten komm ich, aus dem Tor Der Nacht, wo Hades fern den Göttern thront; Bin Polydoros, Sohn der Hekabe, Sohn auch des Priamos, der seine Stadt Vom Griechenspeer bedroht sah und geheim Mich Polymestor sandte, seinem Freund In Thrakien, reichstem Herrn der Chirsonds, Speerführer eines rossefrohen Volks. Auch gab er heimlich mir viel Goldes mit, Daß, wer von seinen Kindern Trojas Fall Noch überlebte, keinen Mangel säh. Ich war sein Jüngster, darum ward ich so Geheim geborgen, und mein Arm war auch Zu schwach zum Waffendienst und Lanzenstoß.

80

'Εκάβη έως μέν ουν γης δρθ' έκειβ' όρίσματα πύργοι τ ' άθραυστοι Τρωικής ήσαν χθονός "Εκτωρ τ ' άδελφός ούμός εύτύχει 6ορ(, καλώς παρ' άνδρΐ θρηκΙ ττατρώω ξένω τροφαϊσιν ώς τις πτόρθος ηύξόμην, τάλας · έπεί δέ Τροία θ' "Εκτορός τ ' άπόλλυται ψυχή, πατρώα θ' έστία κατεσκάφη, αυτός δέ βωμω πρός Θεοδμήτω πίτνει σφαγείς Άχιλλέως παιδός έκ μιαιφόνου, κτε(νει με χρυσοϋ τόν ταλαίπωρον χάριν ξένος πατρφος καΐ κτανών ές ο 15 μ' άλός μεθηχ', !ν' αϋτός χρυσών έν δώμοις έχη. κεϊμαι δ' έπ' άκταΐς, άλλοτ' έν πόντου σάλω, πολλοίς διαΟλοις κυμάτων φοροΰμενος, άκλαυτος άταφος · νΰν δ' υπέρ μητρός φίλης 'Εκάβης άίσσω, σώμ' έρημώσας έμόν, τριταΐον ήδη φέγγος αΙωρούμενος, όσονπερ έν γη τη δε Χερσονησίςι μήτηρ έμή δϋστηνος έκ Τροίας πάρα. πάντες δ' 'Αχαιοί ναϋς έχοντες ήσυχοι Θάσσουσ' έπ' άκταΐς τησδε θρηκίας χβονός · ό Πηλέως γάρ παΙς ϋπέρ τύμβου φανείς κατέσχ' Άχιλλεύς π α ν στράτευμ" 'Ελληνικών, πρώς οίκον εύθύνοντας έναλίαυ πλάτην · αϊτέ! δ' άδελφήν την έμή ν Πολυξένην τύμβω φίλον πρόσφαγμα καΐ γέρας λαβείν. καΐ τεύξεται τοϋδ', ούδ' άδώρητος φίλων έσται πρώς άνδρών · ή πεπρωμένη δ' άγει θανεΐν άδελφήν τ φ δ ' έμήν έν ήματι. δυοΐν δέ παίδοιν δύο νεκρώ κατόψεται μήτηρ, έμοΰ τε της τε δυστήνου κώρης. φανήσομαι γάρ, ώς τάφου τλήμων τύχω, δούλης ποδών πάροιθεν έν κλυδωνίω. τούς γάρ κάτω σθένοντας έξητησάμην τύμβου κυρήσαι κάς χέρας μητρός πεσεϊν. τούμόν μέν ούν όσονπερ ήθελον τυχεϊν

2ο

25

80

35

4ο

45

5ο

Hekabe Solang nun unsre Grenze unversehrt Und unsre Feste unerschüttert stand Dank meines Bruders Hektor starkem Speer, Ward ich bei meines Vaters Thrakerfreund Ganz wie ein zarter Sproß gehegt, genährt. Dann aber, als die Stadt samt Hektor fiel, Des Vaters Herd dahinsank und ihn selbst An des Altares gottgefügtem Bau Die Mordhand des Achilleussohnes traf, Erschlug der Gastfreund um den reichen Schatz Mich Ärmsten, übergab den Leib dem Meer Und wurde Herr des mir geraubten Golds. Ich liege, wie der Wellen Doppelsturz Mich rollt, im Sand, im Gischt, ganz ohne Grab Und Klage. Nun entfloh ich meinem Leib Und flattre um die Mutter Hekabe, Drei Tage schon, seit in die Chersones Von Troja jammernd sie herüberkam. Die Griechen alle sitzen hier am Strand Der Thraker, und verschieben ihre Fahrt, Weil Peleus' Sohn Achill auf seinem Grab Erschien, der Griechenflotte, die den Kiel Schon heimwärts wandte, jähen Halt gebot Und meiner Schwester Polyxine Blut Als Opfertrank des Grabes forderte. Das wird ihm werden, niemals weigern ihm Die Freunde diesen Lohn, ihr Schicksal selbst Schickt heute meine Schwester in den Tod. Zwei Leichen zweier Kinder, meine und Des armen Mädchens wird die Mutter schaun. Denn meines Grabes harrend zeig ich mich Im Gischt des Strands vor einer Sklavin Fuß; Die untren Götter hab ich angefleht, Daß meine eigne Mutter mich begräbt, Und dieser letzte Wunsch wird mir gewährt. -

81

82

Εκάβη κ τ τ α ι · γεραιςί δ' έ κ π ο δ ώ ν

χωρήσομαι

' Ε κ ά β η • περφ γ ά ρ ή δ ' Ο π ό σ κ η ν ή ς

πόδα

'Αγαμέμνονος, φ ά ν τ α σ μ α δειμαίνουσ'

Ιμόν.

φευ · ώ μ ή τ φ ή τ ι ς έκ τ υ ρ α ν ν ι κ ώ ν δ ό μ ω ν

55

δ ο ύ λ ε ι ο ν ή μ α ρ είδες, ώ ς π ρ ά σ σ ε ι ς κ α κ ώ ς δ σ ο ν π ε ρ ε υ π ο τ ' · ά ν τ ι σ η κ ώ σ α ς δέ σ ε φθείρει θ ε ώ ν τ ι ς τ η ς π ά ρ ο ι θ '

εύπραξίας.

"Εκάβη άγετ", ώ παίδες, τ ή ν y p a ü v π ρ ο δόμων, ά γ ε τ ' όρθοΰσαι τ ή ν όμόδουλον,

an* βο

Τ ρ ω ά δ ε ς , ϋ μ ί ν , π ρ ό σ θ ε δ" ά ν α σ σ α ν · λ ά β ε τ ε φέρετε π έ μ π ε τ ' ά ε ί ρ ε τ έ μ ο υ γεραιδς χειρός π ρ ο σ λ α ^ ύ μ ε ν α ι ·

κ ά γ ώ σ κ ο λ ι ώ σ κ ί π ω ν ι χερός διερειδομέυα σ π ε ύ σ ω ήλυσιν άρθρων

ο5

βραδύπουν

προτιθεϊσα.

ώ στεροπά Διός, ώ σκοτία

νύξ,

τ ί π ο τ ' αίρομαι εννυχος ο ύ τ ω

δείμασι, φάσμασιν;

70 ώ πότνια

Χθων,

μ ε λ α ν ο π τ ε ρ ύ γ ω ν μήτερ όνείρων, α π ο π έ μ π ο μ α ι εννυχον όψιν,

ην περί παιδός έμοΰ του σω^ομένου κατά θρήκην da* άμφϊ Πολυξείνης τε φίλης θυγατρός da'75 φοβεράν έδάην. an2 ώ χθόνιοι θεοί, σώσατε παΐδ' έμόν, an* ός μόνος οίκων άγκυρ' Ιτ' έμών 8ο τήν χιονώδη θρήκην κατέχει ξείνου πατρίου φυλακαϊσιν.

Hekabe Die alte Hekabe tritt aus dem Zelt Des Agamemnon, aufgescheucht vom Bild Des toten Sohns. Ich geh ihr aus dem Weg. Ο wehe, Mutter, aus dem Herrscherschloß In Sklavenlos gestürzt, aus höchstem Glück Ins tiefste Elend! Grausam wiegt ein Gott Dir alle deine stolzen Tage auf! ab Hekabe Führt, ihr Mädchen, die Alte vors Zelt, Stützt sie, trojanische Frauen, Die Magd euresgleichen, Die Fürstin von gestern! Faßt mich, tragt mich, Stützt mich, führt mich, Helft dem gebrechlichen Arm! Die Hand auf gebogenem Stock, Befeur ich den schleppenden Schritt Der müden Gebeine. Ο Schreckstrahl des Zeus in der finsteren Nacht! Was riß mich vom Lager empor? Gespenster! Entsetzen! Ehrwürdige Erde, du Mutter Der schwärzlich gefiederten Träume, Ich weise sie fort, diese Bilder der Nacht Vom Sohn, den wir bargen im thrakischen Land, Von der liebsten der Töchter, Polyxene, Furchtbares erfuhr ich. Ihr unteren Götter, ο laßt mir den Sohn, Den einzigen Sohn, Den Anker des Hauses, Den im Schneeland der Thraker Der Freund des Vaters behütet!

83

84

'Εκάβη

Εσται τ ι νέον · ήξει τ ι μέλος γ ο ε ρ ό ν γοεραϊς. ο ϋ π ο τ ' έμά φρήν ώδ' άλΐ αστός φρίσσει,

85

ταρβεϊ.

π ο υ π ο τ έ θείαν ' Ελένου ψ υ χ ά ν καΙ Κ α σ ά ν δ ρ α ν έσίδω, ώ ς μοι κ ρ ί ν ω σ ι ν

Τρωάδες,

όνείρους;

είδον γ ά ρ β α λ ι ά ν ε λ α φ ο ν λ ύ κ ο υ αίμονι χαλςτ σφα^ομέναν,

da*

βο

σπασθεΐσαν άνοίκτως. καΙ τ ό δ ε δ ε ϊ μ ά μοι • ή λ 6 ' ϋττέρ ά κ ρ α ; an4 τύμβου

άπ'

έμών γονάτων

κορυφας

φ ά ν τ α σ μ ' Ά χ ι λ έ ω ς · ή τ ε ι δέ y i p o t ; τ ω ν πολυμόχθων τινά Τρωιάδων.

95

ά π ' έμδτζ ά π * έ μ α ς ο υ ν τ ό δ ε π α ι δ ό ς π έ μ ψ α τ ε , δαίμονες,

Ικετεύω.

Χορός 'Εκάβη, σπουδή πρός σ' έλιάσθην τάς δεσποσύνους σκηνάς

Ιν' έ κ λ η ρ ώ θ η ν καΐ π ρ ο σ ε τ ά χ θ η ν δούλη, πόλεως

an4

προλιποΰσ", 100

άπελαυνομένη

της Ίλιάδος, λόγχης αΙχμή δοριθήρατος προς ουδέν π α θ έ ω ν

'Αχαιών,

άποκουφί^ουσ',

ά λ λ ' ά γ γ ε λ ί α ς βάρος άραμένη μ έ γ α σοΙ τε, γ ύ ν α ι , κ ή ρ υ ξ έν γ ά ρ ' Α χ α ι ώ ν π λ ή ρ ε ι λέγεται δόξαι σήν παϊδ'

ίο5

άχέων.

ξυνόδω Άχιλεΐ

σ φ ά γ ι ο ν θέσθαι · τ ύ μ β ο υ δ' έπιβάς οίσθ' ότε χρυσέοις έφάνη σ ϋ ν όπλοις,

ι ίο

Hekabe

85

Es steht mir ein Neues bevor, Ein Klaglied folgt meinem Klaglied nach, N o c h nie hat mein Herz So unablässig geschaudert, gebangt W o find ich des Helenos göttliche Seele, W o find ich Kassandra, ihr troischen Fraun, Die Träume zu deuten ? Ich sah eine scheckige Hindin, des Wolfes blutige Klaue R i ß sie aus meinem Schoß, hat mitleidlos sie geschlachtet. N o c h ein andres erschreckt mich. H o c h auf dem Hügel des Grabes erschien Achilleus' Geist, Heischte als Gabe Eine der gramgebeugten troischen Frauen. Von meinem, ach meinem Kind Lenkt ferne dies Los, Ihr himmlischen Geister! Erhöret mein Flehen!

EINZUGSLIED Chor Hekabe, voll Eifer Schleichen wir her zu dir. Wir verließen die Zelte der neuen Herrn, Das Los hat uns ihnen zu Mägden bestimmt, T r e i b t uns fort vom heimischen Ilion, V o n den Griechen erbeutet mit Lanzengewalt. W a s wir bringen, lindert die Leiden nicht, Ist schwerste Last deiner Schultern, ο Frau, W i r kommen als Boten der Schmerzen. M a n sagt, im R a t der Achäer erging Der Beschluß, dem Achill Deine Tochter zu opfern. Du weißt, er entstieg D e m Hügel des Grabs in der goldenen Wehr,

86

'Εκάβη τάς ποντοπόρους δ' εσχε σχεδίας λαίφη προτόνοις έπερίΐδομένας, τάδε θωΰσσων · ΠοΙ δή, Δαναοί, τόν έμόν τύμβον στέλλεσθ' άγέραστον άφέντες; πολλής δ' έριδος σννέπαισε κλύδων, δόξα δ' έχώρει δίχ' άν' 'Ελλήνων στρατών αίχμητήν, τοϊς μέν διδόναι τύμβω σφάγιον, τοις δ' οΰχΐ δοκοϋν. ήυ δ' 6 τ ό μέν σόν σττεύδων άγαθόν της μαντιττόλου Βάκχης άνέχων λέκτρ' 'Αγαμέμνων · τ ώ θησείδα δ', ό^ω 'Αθηνών, δισαών μύθων ρήτορες ήσαν · γνώμη δέ μιςί συνεχωρείτην, τόν 'Αχίλλειον τύμβου στεφανοϋν α! μάτι χλωρώ, τά δέ Κασάνδρας λέκτρ' ούκ έφάτην της Άχιλείας ττρόσθευ θήσειν ποτέ λόγχης. σπουδαΐ δέ λόγων κατατεινομένων ήσαν ίσαι πως, πρίν ό ποικιλόφρων κόπις ήδυλόγος δημοχαριστής Λαερτιάδης πείθει στροτπάν μή τόν άριστον Δαναών πάντων δούλων σφαγίων είνεκ' άπωθεϊν, μηδέ τιν' εΙπειν παρά Φερσεφόνη στάντα φθιμένων ώς άχάριστοι Δαναοί Δαναοϊς τοις οΙχομένοις υπέρ 'Ελλήνων Τροίας πεδίων απέβησαν. ήξει δ' Όδυσεϋς όσον ούκ ήδη, πώλον άφέλξων σων ά π ό μαστών ϊκ τε γεραϊας χερός όρμήσων. άλλ' ϊθι ναούς, ϊθι πρός βωμούς, 'Αγαμέμνονος Ικέτις γονάτων, κήρυσσε θεούς τούς τ ' ούρανίδας

115

120

125

130

135

140

145

Hekabe

87

Bot Einhalt den Schiffen, den Segeln, die schon Der Fahrwind drängte ans Haltetau, Und rief mit schallender Stimme: „Wohin segelt ihr Griechen und habt doch mein Grab Noch nicht würdig geehrt?" Da erhob sich gewaltig die Woge des Streits, Gespaltene Meinung zerteilte das Heer Ob des blutigen Opfers am Grabe. Agamemnon, der Bettherr der Seherin, Deines schwärmenden Kinds, tat alles für dich. Von den Theseussöhnen, den Sprossen Athens, Gab jeder die Meinung, doch gleichen Entscheids: Den Hügel zu ehren mit sprossendem Blut, Und sie sagten, es stünde Kassandras Bett Doch nicht höher im Wert als die Lanze Achills.

So stand dann die Waage des J a und des Nein Auf Gleich, da bewies der verschlagene Sohn Des Laertes, der Gleisner, der Zungenheld, Spitzfindig dem Heer, man dürfe doch nicht Eine Sklavin verschonen zum Schaden des Manns, Der allen voranstand im Griechenheer; Sonst könnte gar leicht vor Persephones Thron, Ein Toter des Kriegs uns verklagen bei ihr: „Diese Griechen, sie brechen von T r o j a auf Und vergessen die Griechen, die blieben." Im Nu steht er selbst, steht Odysseus vor dir, Entreißt der Stute das Fohlen, Den Armen der alten Mutter das Kind. Zu den Tempeln flieh, zu den Stufen des Heils! Agamemnons Kniee umfasse und fleh Und rufe die Götter des Himmels an

88

'Εκάβη τούξ θ' ϋπό γαΐαν. ή γάρ σε λιταΐ διακωλύσουσ' ώρφανόν είναι παιδός μελέας, ή δε! σ' έπιδεϊν τύμβου προπετη φοινισσομένην αίματι παρθένου έκ χρυσοφόρου δειρης νασμω μελσναυγεί.

150

Εκ οΐ έγώ μελέα, τ( ποτ" άπύσω; an4 στρ. ττοίαν άχώ, ττοϊον όδυρμόν, 155 δειλαία δειλαίου γήρωζ, δουλεία? τδς ο0 τλατδς, τ äs οϋ φερτά;; οίμοι. an* T(S άμύνει μοι; ποία γέννα, an 4 ποία δέ πόλις; φρούδο; πρέσβυς, 160 φροϋδοι παίδες. ποίαν ή ταύταν ή κείναν στείχω; που τ ι ; Θεών do ή δαίμων έπαρωγός; an* ώ κάκ' ένεγκοϋσαι, do 165 Τρφάδες ώ κάκ' ένεγκοϋσαι an4^ πήματ', άπωλέσατ' ώλέσατ' · ούκέτι μοι βίος da 5 2 άγαστός έν φάει. ia ba^ ώ τλάμωυ άγησαί μοι πού;, an4 άγησαι τα γηραιδ 170 πρός τάνδ' αϋλάν · ώ τέκνον, ώ παϊ, δυστανοτάτας — εξελθ' εξελθ' οίκων - διε ματέρος αϋδάν. τέκνον ώς είδης οΐαν οίαν άίω φάμαν περί σας ψυχδς.

175

Hekabe Und alle die Geister der Tiefe! Noch verhüten vielleicht deine Bitten, daß du Die Tochter verlierst, Sonst schaust du sie, über den Hügel gekrümmt, Gerötet vom dunkelflutenden Quell Aus der goldbebänderten Kehle.

WECHSELGESANG

Strophe He

Ich elendes Weib! Was stimm ich noch an ? Dumpfe Rufe, leises Gewimmer! Ein klägliches Weib, Kläglichen Alters, Untragbar geknechtet, Unsagbar gekettet! Welches Geschlecht, welche Stadt, Hilft mir noch ? T o t ist der Alte, T o t alle Kinder! Welchen Pfad soll ich gehn? Den rechten, den linken ? W o find ich Noch rettende Geister? Ach bösen, ach bösen Bericht Habt ihr Frauen verkündet! Ihr habt mich vernichtet, vernichtet! Nie mehr erfreut mich Das Leben im Lichte. Schleppe, ο schleppe, mein Fuß Die Alte zum Zelte! Laß doch dein Lager, mein Kind, Ο hör die unseligste Mutter! Wisse, was alles geschieht! Es wird um dein Leben gespielt!

89

90

'Εκάβη Πολυξένη

Ιώ · μοτέρ μδτερ τ! βοδς; τ( νέον καρύξασ' οίκων μ" ώστ' όρνιν θάμβει τωδ' έξεπταξα;; Εκ οίμοι τέκνον. Πλ τί με δυσφημεί; φροίμιά μοι κσχά. Εκ αίαϊ σα% ψυχδζ. ΤΤλ έξαύδα · μή κρΟψηξ δαρόν. δειμαίνω δειμσίνω, μδτερ, τί ττοτ' άναστένεις. Εκ τέκνον τέκνον μελέας ματρός. ΤΤλ τί τόδ' άγγέλλεις; Εκ σφάξαι σ' Άργείων κοινά συντείνει ττρόξ τύμβον γνώμα Πηλεία γέννα.

180

do an4 do an4

185

do

190

Πλ οίμοι μδτερ, ττώζ φθέγγη άμέγαρτα κακών; μάνυσόν μοι, μάνυσον, μδτερ.

an4^ an4 do

Εκ αύδώ, τταΐ, δυσφήμουξ φήμα; ' άγγέλλουσ' Άργείων δόξαι ψήφω τ as σδ$ ττερί μοι ψυχδ;.

an4

ΤΤλ ώ δεινά παθοϋσ', ώ τταντλάμων, ώ δυστάνου μδτερ βιοτδξ οΐαν οίαν αΐι σοι λώβαν έχθίσταν άρρήταν τ'

105

άντ. an*

200

Hekabe

91

Ρο1yχ eηe stürzt aus Hekabes

Zelt

Mutter, Mutter, was ist? Du scheuchst mich mit plötzlichem Lärm aus dem Zelt Wie den Vogel vom Nest. He PI

Ο weh, mein Kind! Was bringst du für Unheil! Ο schlimmer Beginn! H e Weh um dein Leben! PI Sprich und verhehle nicht lang! Ich fürchte mich, fürchte mich, Mutter! Dein Stöhnen . . . He Kind, Kind unseliger Mutter! PI Was ist deine Botschaft? He Dich zu schlachten, erging der Beschluß Des Griechenrats, Z u schlachten am Grab Des Peleussohnes. PI Ο weh mir, Mutter! Entsetzlich, entsetzlich! Wie kommst du dazu ? Sag mehr, sag mehr, meine Mutter! He Ich hörte, mein Kind, Worte, unsagbare Worte, Kunde, daß das Griechenheer Mit dem Stimmstein dein Leben entschied.

PI

Gegenstrophe Die Schwerstes ertrug, Die alles erfuhr, Ο du Mutter kläglichsten Endes! Ο seht, welche Schmach, Bittre Beschimpfung Unsagbare Feindschaft

92

"Εκάβη ώρσέν τι; δαίμων; do ούκέτι σοι παις άδ' ούκέτι δή an4 γήρσ δειλαίω δειλαία συνδουλεύσω. σκύμνον γάρ μ' ώστ" ούριθρέπταν, 205 μόσχον δειλαία δειλαίαν εΐσόψη, χειρός άναρπαστάν σας δπτο λαιμότομόν τ ' Ά(δα γδς ύποπεμπομέναν σκότον, ενθα νεκρών μέτα da 6 2 τάλαινα κείσομαι. ia ba^ 210 κσΐ σοΟ μέν, μστερ, δυστάνου an4 κλαίω πανδύρτοις θρήνοις, τόν έμόν δέ βίον λώβαν λύμαν τ" ού μετακλαίομαι, άλλά Θανεΐν μοι ξυντυχία κρείσσων έκύρησεν. 215

Χο καΐ μήν 'Οδυσσεύς ερχεται σπουδή ποδός, 'Εκάβη, νέον τι ττρός σέ ση μανών επος. ' Οδυσσεύς γύναι, δοκώ μέν σ' εΙδέναι γνώμην στρατού ψηφόν τε την κρανθεϊσαν · άλλ' όμως φράσω. ίδοξ' Άχαιοϊς παΐδα σήν Πολυξένην σφάξαι προς όρθόν χώμ' Άχιλλείου τάφου. ή μας δέ πομπούς καΐ κομιστηρας κόρης τάσσουσιν είναι · θύματος δ' έπιστάτης Ιερεύς τ* έπέσται τοϋδε παΤς Άχιλλέως. οίσβ* ουν δ δρδσον; μήτ' άποσπασθης β{ς(

220

225

Hekabe Verhing dir ein D ä m o n ! Nicht darf die Tochter fortan Kläglich der kläglichen Greisin Sklavenlos teilen! Wie das Rehlein des Bergs, Das Kälbchen der Höhlen, so wirst du Mich Ärmste erblicken: Sie reißen mich dir aus dem Arm, Sie durchschneiden die Kehle, Man schickt mich ins Dunkel des Hades. Wo unter Toten Ich Arme mich bette. Dir nur, ο Mutter, vergieß Ich all meine Tränen, Doch meiner eigenen Schmach, Dem Leben in Schmach und in Schande, Wein ich nicht nach! Dieser T o d , Er wurde mein bessres Geschick.

ERSTE H A U P T S Z E N E

Chorführerin Sieh hier Odysseus, dessen schneller Schritt Dir neue Botschaft von den Griechen bringt! Odysseus Du weißt schon, Hekabe, den Spruch des Heers. Noch einmal höre, wie der Stimmstein fiel: Beschlossen ist, dein Kind Polyxene Zu schlachten an Achilleus' hohem Grab. Sie dorthin abzuholen, hat man mich Bestimmt, die Opferhandlung selber lenkt Mit priesterlicher H a n d der Sohn Achills. Du weißt, was sein muß. Such nicht mit Gewalt

93

94

'Εκάβη μήτ' ές χερών άμιλλαν έξέλθης έμοί · γίγνωσκε δ' άλκήν καΐ παρουσίαν κακών τών σών. σοφόν τοι κάν κακοί; & Sei φρονεϊν.

Εκ αίαϊ • παρέστηχ', ώς εοικ\ άγών μέγας, πλήρη; στεναγμών ούδέ δακρύων κενός. κάγωγ' άρ" οΰκ εθνησκον οΰ μ' έχρήν θανεϊν, ούδ' ώλεσέν με Ζεύς, τρέφει δ", όπως όρώ κακών köck' άλλα μείζον' ή τάλαιν' έγώ.

Οδ Εκ Οδ Εκ Οδ Εκ Οδ Εκ Οδ Εκ Οδ Εκ

εΐ δ" εστί τοις δούλοισι τους έλευθέρους μή λυπρά μηδέ καρδίας δηκτήρια έξιστορήσαι, σοΙ μέν είρήσθαι χρεών, ή μας δ' άκοϋσαι τούς έρωτώντας τάδε. έξεστ", έρώτα · τοΟ χρόνου γάρ ού φβονώ. οίσθ' ήνίκ' ήλθες 'Ιλίου κατάσκοπος, δυσχλαινία τ' άμορφος, όμμάτων τ' άττο φόνου σταλαγμοί σήν κατέφδιον βροτοίσιν εύφημεϊν σ τ ό μ α .

Χο

καΐ μήν π ε ρ ώ σ α τ υ γ χ ά ν ε ι δόμων ύττο

605

•ήδ", ές δέ καιρόν σοΐσι φαίνεται λάγοις. θε

ώ π α ν τ ά λ α ι ν α κάτι μδλλον ή λ έ γ ω , δέσποιν", όλωλας κούκέτ' εΐ, β λ έ π ο υ σ α φως, άπαις άνανδρος άπολις έξεφθαρμένη.

Εκ

οΟ Katvöv είπας, είδόσιν δ' ώνείδισας.

070

άτάρ τί νεκρόν τόνδε μοι Πολυξένης ήκεις κοι Ijouo", ής άττηγγέλθη τάφος π ά ν τ ω ν 'Αχαιών δια χερός σ π ο υ δ ή ν έχειν; Θε

ήδ' ουδέν οίδεν, ά λ λ ά μοι Πολυξένην

Εκ

οΐ ' γ ώ τ ά λ α ι ν α · μών τ ό βακχείον κάρα

075

θρηνεί, νέων δέ π η μ ά τ ω ν οϋχ ά π τ ε τ α ι . της ΘεσπιωδοΟ δεϋρο Κασάνδρας φέρεις; Θε

3 " σ σ ν λέλακας, τόν Θανόντα δ' ο ύ στένεις τόνδ'· άλλ* άθρησον σ ώ μ α γυμνωθέν νεκρού, εί σοι φανείται θαϋμα καΐ π α ρ ' έλπίδας.

Εκ

680

οίμοι, β λ έ π ω δή π α ΐ δ ' έμόν τεθνηκότα, Πολύδωρον, όν μοι θ ρ ή ξ έσω^' οίκοις άνήρ. άπωλόμην δύστηνος, οΰκέτ' είμΐ δή. ώ τέκνον τέκνον,

do

αίαΐ, κατάρχομαι γ ό ω ν ,

ia 4

βακχείον έ§ άλάστορος

ia 4

άρτιμαθη νόμον.

do

685

Hekabe

DRITTE H A U P T S Z E N E

Dienerin kommt mit der verhüllten Leiche des Polydoros

Chf Die Chf Die

He

Die He Die

He

Wo ist die ganz unselge Hekabe, Die Mann und Frau an Leiden übersteigt, So daß ihr keiner diesen Kranz entführt? Was krächzt schon wieder dein unseiger Mund ? Die Unglücksraben sind heut groß am Werk! Mein Ruf gilt Hekabe, kein Mund der Welt Singt solches Jammerlied mit schönem Laut! Da tritt sie wie gerufen aus dem Zelt, Gerade recht für deine Neuigkeit. Ο Unglücksweib und Schlimmeres als dies, Ο Herrin, lebend bist du ausgelöscht, Kindlose Witwe, heimatloses Nichts! Du sagst nichts Neues, Altes bauschst du auf. Doch warum bringst du Polyxenes Leib Zu mir? Es hieß, das ganze Griechenheer Wetteifert im Begräbnis meines Kinds! Sie ahnt nichts, klagt nur um Polyxena, Die neuen Leiden drangen nicht hierher. Ο weh, du bringst doch nicht das trunkne Haupt Kassandras her, des Gottes Seherin? Du klagst um Lebende, den Toten hier Vergißt du. Sieh den nackten Leichnam an, Ein nie geahntes Schrecknis deckst du auf. Was seh ich! Meines Polydoros Leib, Des Sohnes, den der Thraker übernahm! Ich Ärmste bin am Ende, bin nicht mehr! Mein Kind, mein Kind, Ach, höre die Klage, Höre die rasende Weise, Die mein Fluchgeist Mich eben gelehrt!

121

122 θε Εκ

'Εκάβη ϊγνω$ γάρ άτην παιδός, ώ δύστηνε σύ; δπιστ' άπιστα, καινά καινά δ έρχομαι. έτερα δ' άφ' έτερων κακά κακών κυρει · ούδέ ποτ* άστένακτος άδάκρυτος άμέρα έπισχήσει.

ia" ia* do* do8 do

β90

Χ ο δε(ν", ώ τάλαινα, δεινά πάσχομεν κακά. Εκ ώ τέκνον τέκνον ταλαίνα; ματρός, τίνι μόρω θνήσκεΐξ, τ(νι πότμω κεΐσαι; πρό$ τ(νο$ άνθρώπων;

ia* do 2 do do do

ββ5

θε Εκ

ia* ia* do ia* do s do er er3 ia 2 do 2

οΟκ οίδ'· έπ' άκταΐξ νιν κυρώ 0αλασσίαΐ5· έκβλητον, ή ττέσημα φοινίου δορός, έν ψαμάθφ λευρδ; Θε πόντου νιν έξήνεγκε πελάγιος κλύδων. Εκ ώμοι, αίαΐ, ίμαβον ενυπνον όμμάτων έμών όψιν- οΟ με παρέβα φάσμα μελανόπτερον, τάν έσεΐδον άμφΐ σέ, ώ τέκνον, ούκέτ' όντα Διό$ έν φάει.

Χ ο τίζ γάρ νιν Εκτειν'; οίσθ' όνειρόφρων φράσαι; ia* Εκ έμόξ έμόξ ξένος, θρήκιος Ιππότας, do 2 !ν' ό γέρων πατήρ έθετό νιν κρύψας. do 2

Χ ο οϊμοι, τΙ λέξεις; χρυσόν εχοι κτανών; Εκ δρρητ' άνωνόμαστα, θαυμάτων πέρα, οϋχ όσι' οϋδ' άνεκτά. ποΰ δίκα ξένων; ώ κατάρατ' άνδρών, ώ; διεμοιράσω χρόα, σιδαρέω τεμών φασγάνω μέλεα τοϋδε παιδός οΰδ' ώκτισας.

700

705

710

ia* ia* do ia 2 ba/v 715 do 2 do' do 2 720

Hekabe Die Begreifst du Ärmste, was dem Kind geschah ? H e Nichts, nichts! Nur Neues! Neues, unerhört! Andres kam zum andren, Schmerzlichstes zum Schmerz! Ohne Klagen, ohne Tränen Endet mir kein Tag! Chf Ach, Bergeslasten sind uns aufgelegt! He Ο Kind, ο Kind Unseiger Mutter!

Die He Die He

Chf He

Chf He

Welch Todlos nahm dich hinweg? Welch Schicksal streckte dich nieder? Traf dich Tod von Menschenhand ? Ich weiß nichts, fand ihn hier am Strand des Meers Gestrandet oder Opfer blutgen Speers ? Im offnen Sand ? Des Meeres Brandung spülte ihn hinaus. Ο weh, ο Graus, N u n begreif ich das nächtliche Bild! Nicht betrog meine Augen Das schwarzbeschwingte Gleichnis deiner selbst, Mein Sohn, das nicht Im Lichte mehr weilte! Wer war der Mörder ? Sahst du ihn im Traum ? Mein eigener, eigener Gastfreund, Der thrakische Ritter, Bei dem sein alter Vater Ihn heimlich verbarg. Ο schwere T a t ! Verlockte ihn das Gold? Kein Wort, kein Name, kein Gedankenbild Kennt solchen Frevel, Solche untragbare Tat. W o bleibt das Gastrecht? Ο verfluchtester Mann, Der die Haut dieses Knaben zerschnitt Mit der eisernen Klinge Und nicht sich erbarmte!

123

124

'Εκάβη

Χο ώ τλήμον, ώς σε ττΌλυπονωτάτην βροτών δαίμων εθηκεν όστις έστί σοι βαρύ?, άλλ' είσορώ γάρ τούδε δεσττότου δέμας 'Αγαμέμνονος, τούνθένδε σιγώμεν, φίλαι. 'Αγαμέμνων 'Εκάβη, τί μέλλεις τταϊδα σήν κρύτττειν τάφω έλθοΟσ', έφ' οίσπερ Ταλθύβιος ήγγειλέ μοι μή θιγγάνειν σης μηδέν' Άργείων κόρης; ημείς μέν ούν εΐώμεν ούδ' έψαύομεν · σύ δέ σχολάζεις, ώστε θαυμά^ειν έμέ. ήκω δ' άττοστελών σε · τάκεϊθεν γάρ εΰ ττεττραγμέν' έστίν - εί τι τώνδ' έστίν καλώς. Ια · τίν' άνδρα τόνδ' έτη σκηναϊς όρώ θανόντα Τρώων; ού γάρ Άργεϊον ττέττλοι δέμας περπττύσσοντες άγγέλλουσί μοι. Εκ δύστην', έμαυτήν γάρ λέγω λέγουσα σέ, 'Εκάβη, τί δράσω; πότερα ττροσττέσω γόνυ 'Αγαμέμνονος τοΰδ' ή φέρω σιγη κακά; Αγ τί μοι ττροσώττω νώτον έγκλίνασα σόν 5Ορη, τό ττραχθέν δ' οϋ λέγεις; τίς έσθ' όδε;

7 25

"30

735

740

Εκ άλλ", εϊ με δούλην πολεμίαν θ' ηγούμενος γονάτων άττώσαιτ', άλγος άν προσθεΐμεθ' άν. Αγ ούτοι ττέφυκα μάντις, ώστε μή κλύων έξιστορήσαι σων όδόν βουλευμάτων. Εκ

άρ' έκλογί^ομαΐ γε ττρός τό δυσμενές μάλλον φρένας τοΰδ', όντος ούχϊ δυσμενούς; Αγ εϊ το( με βούλη τώνδε μηδέν εΐδέναι, ές ταύτόν ήκεις • καΐ γάρ ούδ' έγώ κλύειν.

745

Εκ ούκ άν δυναίμην τοϋδε τιμωρεϊν άτερ τέκνοισι τοΤς έμοΐσι. τί στρέφω τάδε; τολμαν ανάγκη, κάν τ ύ χ ω κάν μή τύχω. -

750

Hekabe Chf Ο Frau, ein Dämon, der dich jäh befiel, Hat dich zum Gipfel allen Leids gemacht! Da seh ich Agamemnon, unsern Herrn, Des Anblick plötzlich uns verstummen muß.

He

Ag He

Ag He

Ag He

Agamemnon Warum begrubst du deine Tochter nicht, Hekäbe, wo der Herold uns bestellt, Daß kein Argiver sie berühren darf ? Wir ließen sie und keiner nahte ihr. Du bliebst so lange, daß ich staunen muß. Ich will dich holen. Dort steht alles gut, Wenn solches Leid als gut bestehen kann. Doch wie ? Ein toter Troer vor dem Zelt ? Er ist in kein achäisch Kleid gehüllt. für sich Unselge (mit mir selber red ich so), Was tun, Hekabe? Fall ich auf mein Knie Vor Agamemnon oder klag ich stumm ? Du wendest meinem Aug den Rücken zu Und klagst! Was ist geschehn? Wer ist der Mann? zu sich Stieß er die Sklavin rauh von seinem Knie, Zu neuem Gipfel stieg mein hohes Leid! Ich bin kein Seher, öffne deinen Mund Und sag, wonach dir deine Seele steht. zu sich Vielleicht denk ich zu Unrecht mir den Mann Voll Haß und Feindschaft - und er ist es nicht. Wenn du nicht willst, daß ich es wissen soll, Es ist dasselbe. Mir ist beides recht. zu sich Wenn ich die eignen Kinder rächen will, Dann nur durch ihn! Was wend ichs hin und her? Es sei gewagt! Geschehe, was da will! sie kniet

125

126

Αγ Εκ Αγ Εκ Αγ Εκ Αγ Εκ Αγ Εκ Αγ Εκ Αγ Εκ Αγ Εκ Αγ Εκ Αγ Εκ Αγ Εκ Αγ Εκ Αγ Εκ Αγ Εκ Αγ Εκ

Εκάβη Άγάμεμνον, Ικετεύω σε τώνδε γουνάτων κσΐ σοϋ γενείου δεξιάς τ ' εύδαΐμονος. τί χρήμα μαστεϋουσα; μών έλεύθερον αΙώνα θέσθαι; ράδιου γάρ έστί σοι. ού δητα · τούς κακούς δέ τιμωρουμένη αΙώνα τόν σύμπαντα δουλεύειν θέλω. καΐ δή τίν' ή μα; είς έπάρκεσιν καλείς; οϋδέν τι τούτων ών σϋ δοξάζει?, άναξ. όρςίξ νεκρόν τόνδ', ού καταστά^ω δάκρυ; 6ρω • τό μέντοι μέλλον οϋκ ϊ χ ω μαθεΐν. τοΰτόν π ο τ ' ίτεκον κδφερον ^ώνης ΰπο. Εστίν δέ τίς σων ούτος, ώ τλήμον, τέκνων; ού των θανόντων Πριαμιδών ϋττ' ΊλΙω. ή γάρ τίν' άλλον ίτεκες ή κείνους, γύναι; άνόνητά γ", ώς έοικε, τόνδ' δν είσορςτς. ποϋ δ' ών έτύγχαν', ήνίκ' ώλλυτο τττόλις; πατήρ νιν έξέπεμψεν όρρωδών θανεϊν. ποΤ των τότ' όντων χωρίσας τέκνων μόνον; ές τήνδε χώραν, ούπερ ηύρέθη Θανών. προς άνδρ' ός άρχει τησδε Πολυμήστωρ χθονός; ένταΰθ' έπέμφθη πικροτάτου χρυσού φύλαξ. θνήσκει δέ πρός τοϋ και τίνος πότμου τ υ χ ώ ν ; τίνος γ ' ύπ' άλλου; θρήξ νιν ώλεσε ξένος. ώ τλήμον • ή που χρυσών ήράσθη λαβείν; τοιαϋτ', έπειδή συμφοράν εγνω Φρυγών. ηύρες δέ ποϋ νιν; ή τις ήνεγκεν νεκρόν; ή δ \ έντυχούσα ποντίας άκτής επί. τούτον ματεύουσ' ή πονοϋσ' άλλον πόνον; λούτρ' ωχετ' οίσουσ' έξ άλός Πολυξένη. κτανών νιν, ώς έοικεν, έκβάλλει ξένος. θαλασσόπλαγκτόν γ ' , ώδε διατεμών χρόα. ώ σχετλία σύ των άμετρήτων πόνων. δλωλα κούδέν λοιπόν, Άγάμεμνον, κακών. φεύ φεϋ · τ(ς ούτω δυστυχής εφυ γυνή; ούκ εστίν, εΐ μή τήν Τύχην αύτην λέγοις. άλλ' ώνπερ ούνεκ' άμφί σον π ί π τ ω γόνυ

755

760

765

770

775

7 80

785

Hekabe

Ag He Ag He Ag He Ag He Ag He Ag He Ag He Ag He Ag He Ag He Ag He Ag He Ag He Ag He Ag He

Bei deinen Knien, Agamemnon, fleh Ich, bei den Wangen, bei der mächtigen Hand . . . Sag, was begehrst du? Wenns die Freiheit ist, So ist der Wunsch im Augenblick erfüllt. Das ist es nicht. Doch einen Bösewicht Zu strafen, will ich ewig Sklave sein. So sag, zu welchem Beistand du mich rufst. Mein Fürst, du kannst nicht ahnen, was geschah. Siehst du den Toten, den mein Aug beweint? Ich seh ihn, doch das Weitre weiß ich nicht. Mein Sohn ists, den ich unterm Gürtel trug. Und welcher deiner Söhne liegt vor dir? Kein Priamide, der vor Troja fiel. Gebarst du außer ihnen einen Sohn ? Und ganz umsonst! Der eine liegt vor dir. Wo war er, als die Veste unterging ? Der Vater hatte ängstlich ihn versteckt. Wohin hat er den Einzigen geschickt ? In dieses Land, wo sich die Leiche fand. Zu Polymestor, dem dies Land gehört ? Zu ihm, als Wächter auch des bösen Golds. Von wem und wie erlitt er diesen T o d ? Der Thrakerfreund erschlug ihn. Wer denn sonst? Der Schurke gierte nach dem vielen Gold ? Sobald er Trojas Untergang erfuhr! Fandst du die Leiche? Hat man sie gebracht? Die Alte las sie an der Brandung auf. Sie suchend oder tat sie andern Dienst? Sie ging um Wasser für Polyxena. Es scheint, der Mörder hat ihn weggeschafft. Zerstückelt gab er ihn den Wogen preis. Ο Frau der Schmerzen! Ungezählten Leids! Ich bin am Ende. Leid ist ausgeschöpft. Hat je ein jammervollres Weib gelebt? Kein Mensch, nur Tyche, die die Lose warf. Vernimm, was ich zu deinen Füßen will:

127

128

"Εκάβη άκουσον. ΕΙ μέν όσιά σοι πσΟεϊν δοκώ, στέργοιμ' άυ · εί δέ τ ο ύ μ π α λ ι ν , σύ μοι γενοΰ τιμωρός άυδρός, ά ν ο σ ι ω τ ά τ ο υ ξένου, δς ούτε τοϋς yfis νέρθεν ούτε τους άνω δείσας δέδρακεν έργον ότνοσιώτατον, κοινής τραπέζης πολλάκις τ υ χ ώ ν έμο(, ξενίας τ ' άριθμώ -πρώτα τ ω ν έμών φίλων, τυχών δ' όσων δει και λ α β ώ ν ττρομηθίαν εκτείνε · τ ύ μ β ο υ δ", εΐ κτανεϊν έβούλετο, ούκ ήξίωσεν, άλλ' άφήκε π ό ν τ ι ο ν . ήμεις μέν ούν δοΰλοί τε κάσθενεϊς Ισως · ά λ λ ' οΐ θεοί σθένουσι χ ώ κείνων κρατών νόμος · νόμω γ ά ρ τοϋς θεούς ηγούμεθα καΐ ^ώμεν άδικα και δίκαι' ώρισμένοι · δς ές σ' άνελθών εί διαφθαρήσεται, καί μή δίκη ν δώσουσιν οίτινες ξένους κτείνουσιν ή θεών Ιερά τολμώσιν φέρειν, ούκ έστιν ούδέν τ ώ ν έν άνθρώποις ίσον. τ α ΰ τ ' ούν έν αίσχρώ θέμενος αίδέσθητί με · οϊκτιρον ή μας, ώς γραφεύς τ ' άττοο ιαΟείς Ιδοΰ με κάνάθρησον ο Γ έχω κακά. τύραννος ή π ο τ ' , άλλά νΰν δούλη σέθεν, εύπαις ΙΓΟΤ' ούσα, νΰν δέ γραϋς άπαις θ' άμα, άττολις έρημος, ά θ λ ι ω τ ά τ η βροτών. οϊμοι τάλαινα, π ο ϊ μ' ύπεξάγεις π ό δ α ; ϋοικα πράξειν ούδέν · ώ τ ά λ α ι ν ' έ γ ώ . τ( δήτα θνητοί τ ά λ λ α μέν μαθήματα μοχθοϋμεν ώς χρή π ά ν τ α καί ματεύομεν, Πειθώ δέ τ ή ν τύραννον άνθρώποις μόνην ούδέν τ ι μάλλον ές τέλος σπουδά^ομεν μισθούς δίδοντες μανθάνειν, ΐν" ήν π ο τ ε πείθειν ά τις β ο ύ λ ο ι τ ο τ υ γ χ ά ν ε ι ν θ' άμα; πώς ούν Ι τ ' άν τις έλπίσαι πράξειν καλώς; ol μέν γ ά ρ όντες παίδες ούκέτ' είσί μοι, α ύ τ η δ' έ π ' αίσχροίς αΙχμάλωτος οίχομαι · καπνόν δέ πόλεως τ ό ν δ ' ύπερθρώσκονθ' 6ρώ.

790

795

800

805

810

815

820

Hekabe Bist du des Glaubens, mir sei Recht geschehn, So nehm ichs hin; wenn nicht, so räche mich An einem Mann, der jedes Gastrecht brach, Der keine untre, keine obre Welt Gescheut hat, als er schwerste T a t beging; Der oft mit mir am gleichen Tische saß, Als Gast geehrt, als nächster Freund gezählt, Der reichen Lohns die Pflege übernahm Und ihn erschlug, und wenn er es schon tat, Ihn ohne Grab dem Meere überließ. Wir sind wohl schwache Sklaven, doch es gibt Auch starke Götter, ein noch stärkres Recht, Ein Recht, das uns den Götterglauben schenkt Und Gut und Böse klar erkennen läßt. Du bist sein Hüter. Kommt es je zu Fall, Wird nicht bestraft, wer seinen Gast erdolcht, Sich an der Götter Heiligtum vergreift, Gibts unter Menschen nie ein gleiches Maß. Entgeh der Schande! Achte auf mein Wort! Hab Mitleid! Wie ein Rechner stell dich hin Und wäge meine Mängel Zug um Zug. Einst Königin - und heute deine Magd, Einst kinderreich - nun alt und ohne Kind, Nun einsam, ohne Dach, ein Jammerbild. Du wendest deinen Fuß von mir ? Wohin ? So hab ich nichts vermocht, ich armes Weib! Warum erlernt der Mensch mit großer Not So vieles, jagt so manchem Wissen nach, Die Herrin Peitho aber, die die Welt Regiert, erscheint uns wenig Mühe wert; Sie zu erlernen, zahlt man wenig Gold, W o nur durch sie sich jeder Wunsch erfüllt! Was hoff ich noch auf einen bessren T a g ? Die Kinder, die ich hatte, hab ich nicht, Ich selbst bin Kriegerbeute und ein Nichts, Aus meinem T r o j a drüben steigt der Rauch. -

129

130

'Εκάβη καΐ μην ίσως μέν τοΰ λόγου κενόν τάδε, Κύπριν προβάλλειν · άλλ' όμως είρήσετσι · πρός σοΐσι πλευροϊς παις έμή κοιμί^εται ή ψοφάς, ήν καλοΰσι Κασάνδραν Φρύγες. ττοΰ τάς φίλας δήτ" εϋφρόνας δείξει;, άναξ, ή των έν εϋνη φιλτάτων άσπασμάτων χάριν τίν' έξει παις έμή, κείνης δ' έγώ; άκουε δή νυν · τόν θανόντα τόνδ' όράς; τούτον καλώς δρών όντα κηδεστήν αέθεν

δράσεις, ένός μοι μΰθος ένδεής ετι. εί μοι γένοιτο φθόγγος έν βραχίοσι και χερσί καΐ κόμαισι καΐ ττοδών βάσει ή Δαιδάλου τέχναισιν ή θεών τίνος, ώς ττάνθ' όμαρτη σων έχοιντο γουνάτων κλαίοντ', έπισκήπτοντα παντοίους λόγους. ώ δέσττοτ', ώ μέγιστον Έλλησιν φάος, πιθοϋ, παράσχες χείρα τη πρεσβύτιδι τιμωρόν, εΙ καΐ μηδέν έστιν, άλλ' όμως. έσθλοϋ γάρ άνδρός τη δίκη θ' ύπηρετεϊν καΐ τούς κακούς δραν πανταχού κακώς άε(. Χο δεινόν γε, θνητοϊς ώς άπαντα συμπίτνει, καΐ τάς άνάγκας οΐ νόμοι διώρισαν, φίλους τιθέντες τούς γε πολεμιωτάτους έχθρούς τε τούς πριν ευμενείς ποιούμενοι. Αγ έγώ σέ καΐ σόν παϊδα και τύχας σέθεν, 'Εκάβη, δι' οίκτου χεϊρά θ' Ικεσίαν εχω, και βούλομαι θεών θ' οϋνεκ* άνόσιον ξένον καΐ τοΰ δικαίου τήνδε σοι δοΰναι δίκην, εί πως φανείη γ ' ώστε σοί τ ' εχειν καλώς, στρατώ τε μή δόξαιμι Κασάνδρας χάριν

825

830 833 835

840

845

850

855

θρήκης άνακτι τόνδε βουλεϋσαι φόνον. §στιν γάρ ή ταραγμός έμπέπτωκέ μοι · τόν άνδρα τοΰτον φίλιον ήγεϊται στρατός, έκ τοΰ σκότου τε τών τε νυκτερησίων φίλτρων μεγίστη γίγνεται βροτοϊς χάρις.

831

Hekabe Soll ich noch Kypris w ä g e n ? Ihr G c w i c h t Ist freilich leicht; und dennoch seis g e s a g t ! In deinen Armen schläft die Seherin, M e i n Kind (Cassandra, wie sie T r o j a nennt. Sind diese N ä c h t e nicht des Königs w e r t ? Verdient das süße Glück des Lagers nicht Des Mädchens L o h n und meinen L o h n durch sie? So h ö r e : was du diesem T o t e n tust, T u s t du dem Engstverwandten deines Betts. Zuletzt noch dieses: hätten dieses H a a r , Die Arme hier, die H ä n d e , dieses Paar D e r Füße Menschenlaut durch Daidals K u n s t : Ein einzig Klaglied strömte um dein Knie, Einmütig legtens alle an dein H e r z : „ O Herr, du hellstes Licht in Griechenland, G i b nach und leihe deinen R ä c h e r a r m Der alten Frau, und ist sie auch ein Nichts. D e r edle M a n n steht im Gefolg des R e c h t s , Bekämpft die Übertreter, w o er k a n n . Chf Ο Wunder, was in uns z u s a m m e n s t ö ß t ! Die Bräuche setzen die Notwendigkeit, Der grimme Feind wird unser bester Freund Und alte Eintracht wandelt sich in H a ß ! Ag

Du und dein Kind, dein Schicksal und die H a n d , Die du erhebst, H e k ä b e , j a m m e r n mich, Und um der G ö t t e r willen und des R e c h t s Soll dieser Frevler b ü ß e n , was er tat, W e n n dus als eignes Ziel erreichst und nicht D a s Heer sagt, um Kassandras willen hätt Ich diesen Thrakerfürsten umgebracht. Dies macht mir S o r g e : d a ß in diesem M a n n Das H e e r den Freund sieht, in dem toten Kind

131

132

Εκ

Αγ

Εκ Αγ Εκ Αγ Εκ Αγ Εκ

"Εκάβη τόν κατθανόντα δ' έχθρόν · εί δέ σοΙ φίλος δδ' έστί, χωρίς τοΟτο κού κοινόν στρατω. προς ταΰτα φρόντι^' · ώς θέλοντα μέν μ' εχει; σο! ξυμττονησαι καΐ ταχύν προσαρκέσαι, βραδύν δ', Άχαιοϊς et διαβληθήσομαι. φεΟ. ούκ έστί θνητών όστις εστ' έλεύθερος • •ή χρημάτων γάρ δοΟλός έστιν ή τύχης, •ή πλήθος αυτόν πόλεος ή νόμων γραφαΐ είργουσι χρήσθαι μή κατά γνώμην τρόττοις. έπεί δέ ταρβεϊς τ ω τ' όχλω πλέον νέμεις, έγώ σε θήσω τοΰδ' έλεύθερον φόβου, σύνισθι μεν γάρ, ή ν τι βουλεύσω κακόν τ ω τόνδ' άποκτείναντι, σννδράσης δέ μή. ήν δ' έξ Α χ α ι ώ ν θόρυβος ή 'πικουρία πάσχοντος άνδρός θρηκός οία πείσεται φανη τις, εϊργε μή δοκών έμήν χάριν, τά δ' άλλα - θάρσει - π ά ν τ ' έγώ θήσω καλώς. πώς οΰν; τ( δράσεις; πότερα φάσγανον χερί λαβοϋσα γραία φώτα βάρβαρον κτενεϊς, ή φαρμάκοισιν ή 'πικουρ!ς( τιν!; τίς σοι ξυνέσται χείρ; πόθεν κτήση φίλους; στέγαι κεκεύθασ' αΐδε Τρωάδων όχλον. τάς αΙχμαλώτους είπας, 'Ελλήνων άγραν; σνν ταίσδε τόν έμόν φονέα τιμωρήσομαι. καΐ πώς γυναιξίν άρσένων εσται κράτος; δεινόν τό πλήθος συν δόλω τε δύσμαχον. δ ε ι ν ό ν τό μέντοι θήλυ μέμφομαι γένος. τΙ δ'; ού γυναίκες είλον ΑΙγύπτου τέκνα καΐ Λήμνον άρδην άρσένων έξώκισαν; άλλ' ώς γενέσθω · τόνδε μέν μέθες λόγον, πέμψον δέ μοι τήνδ' άσφαλώς διά στρατού γυναίκα.

καΙ σϋ θρηκΐ πλαθεϊσα §ένω

860

865

870

875

8 80

885

890

Hekabe

He

Ag

He Ag He Ag He Ag He

Den Feind. Daß du ihn liebst, das steht für sich Und kümmert keinen Griechen. Dies bedenk: Wenn ich dir helfen soll, so tu ichs gern Und bin ein rascher Beistand, aber trag, Wenn es mir üblen Ruf im Heere bringt. So ist kein Mensch auf dieser Erde frei! Man dient dem Gelde, ist der Knecht des Glücks. Des Volkes Menge, das geschriebne Recht Läßt keinen leben nach der eignen Art. Des Volkes Stimme kümmert dich zu viel, So mach ich dich von dieser Sorge frei: In meiner Rache an dem Mörder sollst Du nicht der Täter, nur der Wisser sein! Wenn dieser Thraker leidet, was er muß, Und Lärm und Beistand kommt vom Griechenheer, So schreite, ganz von deiner Seite, ein. Das andre leist ich selber, sei getrost! Was willst du tun ? Bringst du als alte Frau Den Thraker mit gezückter Waffe um ? Hast du ein Gift? Gehilfen deiner Tat? Wer hilft dir und wo nimmst du Freunde her? Das Zelt birgt eine Menge unsrer Fraun. Die Griechenbeute, die Gefangenen ? Der Mörder wird von ihrer Hand bestraft. Wohnt Männerkraft in dieser Frauen Arm? Die Menge hilft den Frauen und die List. Gefährlich sind sie, Weiber immerhin! Fiel nicht Aigyptos* Stamm durch Weiberhand ? Das ganze Lemnos wurde männerleer! Es wird geschehen. Sorge dich nicht mehr Und gib der Frau durchs Lager frei Geleit. -

zur Dienerin Du gehst zu meinem Thrakerfreund und sagst:

133

134

'Εκάβη λέξου • Καλεί σ' άνασσα δή ποτ' Ί λ ( ο υ 'Εκάβη, σόν ούκ έλασσον ή κείνης χρέος, καΐ παϊδας · ώς Sei καΐ τέκν' εΐδέναι λόγους τούς έξ έκείνης.

τόυ δέ της υεοσφαγοΟς Πολυξένης έπίσχες, Άγάμεμνον, τάφον, ώς τώδ' άδελφώ πλησίον μιςί: φλογ(, δισσή μέριμνα μητρί, κρυφθητον χΘον(. Α γ εσται τάδ' ούτω • καΐ γάρ el μεν ήν στρατω πλοϋς, ούκ άν είχον τήνδε σοι δοΟναι χάριν · νϋν δ', ού γάρ ΐησ' ούριους πνοάς θεός, μένειν άνάγκη ττλοΟν δρώντας ήσυχον. γένοιτο δ' ευ πως · πάσι γάρ κοινόν τόδε, Ιδ(α θ' έκάστω καΐ πόλει, τον μέν κακόν κακόν τ ι πάσχειν, τόν δέ χρηστόν εύτυχεϊν.

Χο σϋ μέν, ώ πατρίς Ίλιάς, των άπορθήτων πόλις ούκέτι λέξη · τοΐον Έλλάνων νέφος άμφί σε κρύπτει δορϊ δή δορί πέρσαν. άπό δέ στεφάναν κέκαρσαι πύργων, κατά δ' αίθάλου κηλϊδ' οίκτροτάταν κέχρωσαι · τάλαιν', ούκέτι σ' έμβατεύσω.

895

900

an2 ba^ στρ. cr-hem- 906 cr-heman2 χ an2 ba 910 ^glu-ch ba

Hekabe „Hekabe, Trojas alte Königin, Lädt dich, um beider willen, in ihr Zelt, Auch deine Söhne sollen Zeugen sein." Dienerin ab, zu

Ag

Agamemnon

Du, Agamemnon, schiebst Polyxenas, Der frischgeopferten, Begräbnis auf. Ein einzger Brand bestatte beider Leib, Zwiefache Glut verzehrt der Mutter Herz. Es sei gewährt und kann auch nur geschehn, Weil unser Heer noch wartet auf die Fahrt. Uns ist der rechte Wind noch nicht beschert, So harren wir geduldig, bis er kommt. Mögs euch gelingen! Unser aller Wohl, Der Stadt, des Bürgers, will des Frevlers Fall, Will aller Gutgesinnten Wohlergehn. ab

DRITTES STANDLIED Chor Strophe Troja, du Stadt meiner Väter, Rühme dich nicht, daß du heil Bleibst im Dunkel der Wetternacht, Die der Grieche mit tödlicher Lanze verhing! Den Kranz der Türme Schor er hinweg, und der Ruß Deckt mit häßlichen Flecken den Rest. Du Ärmste, Nie mehr betritt dich mein Fuß.

135

136

' Εκάβη

μεσονύκτιος ώλλύμαν,

άντ.

ήμος έκ δείπνων ύπνος ηδύς έττ" όσσοις

915

σκίδναται, μολπαν δ' άπο και χοροποιών θυσιδν κα ι α ιι αύσας πόσις έν θαλάμου εκείτο, ξυστόν δ' έπΙ πασσάλω, ναύ-

920

ταν ούκέθ' όρων όμιλον ΤροΙαν Ί λ ι ά δ ' έμβεβώτα.

gl-

έ γ ώ δέ πλόκαμον άναδέτοις

ia'

μίτραισιν έρρυθμι^όμαν

ia'

χρυσέων ένόπτρων

ia 2 -

λεύσσουσ' άτέρμονας Ε Is αϋγάζ,

-gl

έπιδέμνιο;

an" ia 2 -

ττέσοιμ' έζ εύνάν.

άνά δέ κέλαδος εμολε πάλιν ·

925

ia4

κέλευσμα δ' ή υ κατ* άστυ Τροί-

ia'

αζ τ ό δ ' · τ 60 π α ΐ δ ε ; Έ λ λ ά -

cr 2 -

νων, πότε δή πότε τάν

hem

Ί λ ι ά δ α σκοπιάν

hem

πέρσαντε; ή ξ ε τ ' οίκους;

ia2 ba

λ έ χ η δέ φίλια μονόπεπλος

στρ.

930

άντ.

λιποϋσα, Δωρϊξ ώς κόρα, σεμνάν προσί^ουσ' ούκ ήνυσ' "Αρτεμιν ά τλάμων • άγομαι δέ θανόντ' ίδοϋσ' άκοίταν τόν έμόν άλιον ε π ί πέλαγο;,

935

Hekabe Gegenstrophe Mitternacht brachte das Ende Als nach dem Mahl süßer Schlaf Sich auf meine Augen goß Als ich Reigen und Lieder des Festes vergaß. Den Speer am Pflocke Liegt der Gemahl im Gemach Sieht den Haufen des Schiffsvolks nicht mehr, Das einstmals Trojas Gefilde betrat. Zweite Strophe Meine Locken ordnend. Band ich die Haare zum Scheitel. Taucht ich das Auge In goldenen Spiegels Tiefschimmernden Glanz. Dann streckt ich die Glieder aufs Bett. Plötzlich ertönt In den Gassen ein Lärm, Kriegsruf lief durch die Stadt. Von Troja man rief: „Söhne der Griechen, wann endlich Zerstört ihr die ilische Warte, Wann fahrt ihr nachhause?" Gegenstrophe Wie ein Dorermädchen Sprang ich im Hemde vom Lager Schutz mir zu suchen In Artemis' Tempel, Es war schon zu spät, Im Anblick des toten Gemahls Schleppt man mich fort Zu dem Salzstrand des Meers,

137

Εκάβη

138

π ό λ ι ν τ ' ά π ο σ κ ο π ο ΰ σ ' , έπεί ν ό σ τ ι μ ο ν ν α ύ ς έκίνησεν π ό δ α καΙ μ' ά π ό γ δ $

940

ώρισεν Ί λ ι ά δ ο ς τάλσιυ', άπεϊπον άλγει,

ia2-

τ ά ν τοϊν Διοσκούροιν Έ λ έ ν α ν κάσιν Ί-

hem

δαϊόν τε β ο ύ τ α ν

ia2-

αΐνόπαριν κατάρα

hem

δ ι δ ο ΰ σ ' , έττεί με y ä s έκ

ia2 b a

πατρώας άπώλεσεν

b a ia2

έξώκισέν τ ' οί-

ia2-

κων γάμο?, οϋ γάμος άλλ'

hem

ά λ ά σ τ ο ρ ό ς τ ι ; 0(31)5 ·

ia2 b a

αν μήτε π έ λ α γ ο ς άλιου ά π α γ ά γ ο ι π ά λ ι ν ,

ia*

μ ή τ ε π α τ ρ ω ο ν ί κ ο ι τ ' ές ο ί κ ο ν .

hem ba

945

950

Γίολυμήστωρ

ώ φ ί λ τ α τ ' ά ν δ ρ ώ ν Πρίαμε, φ ι λ τ ά τ η δέ σ ύ , "Εκάβη, δ α κ ρ ύ ω σ' είσορών π ό λ ι ν τε σήν τ ή ν τ ' ά ρ τ ί ω ς θ α ν ο ΰ σ α ν ε κ γ ο ν ο ν σέθεν.

955

φεϋ' ούκ εστί π ι σ τ ο ύ ούδέν, ο ύ τ ' ε υ δ ο ξ ί α ο ύ τ ' α ύ καλώς π ρ ά σ σ ο ν τ α μή π ρ ά ξ ε ι ν κακώς, φ ύ ρ ο υ σ ι δ ' α ύ τ ο ί 6εοΙ π ά λ ι ν τ ε κ α ΐ

πρόσω

τ α ρ α γ μ ό ν έντιθέντες, ώ ? ά γ ν ω σ ί α σ έ β ω μ ε ν α υ τ ο ύ ς , ά λ λ ά τ α ϋ τ α μέν τ ί δει

900

Hekabe N o c h m a l s s c h a u ich zur Stadt Der Väter und schon Lichtet d a s Schiff seinen A n k e r , M i c h Ilions L a n d zu e n t f ü h r e n ; Ich trag es n i c h t länger, Schlußstrophe Ich verfluche die S c h w e s t e r Der Dioskuren, Helena, Und verfluche die H i r t e n der R i n d e r , D e n U n g l ü c k s - P a r i s des Ida. J a , dieser beiden B u n d T i l g t e m i c h aus v o n der H e i m a t , Stieß mich v o m H a u s , Ein B u n d , der kein B u n d w a r , Ein J a m m e r der H ö l l e . Ach b r ä c h t e nie wieder D a s salzige M e e r sie zur H e i m a t , A c h sähe sie nie Das Haus ihrer V ä t e r !

VIERTE HAUPTSZENE Polymestor

mit Begleitern Ο liebster P r i a m o s ! A c h H e k a b e ! Ο dieses T r o j a ! W i e bewein ich e u c h Und deine T o c h t e r , die dir heute s t a r b ! Ja, wehe! W a s bleibt uns s i c h e r ? Aller R u h m vergeht Und jedes G l ü c k v e r k e h r t sich in ein L e i d ! D i e G ö t t e r selber r ü h r e n alles u m , V e r w i r r e n u n s , s o d a ß w i r g a n z bestürzt Sie ehren m ü s s e n . D o c h w a s k l a g i c h n o c h ,

139

140

'Εκάβη

θρηνεϊυ, π ρ ο κ ό π τ ο ν τ ' ουδέν ές πρόσθεν κακών; σ ύ δ', εί τ ι μέμφη της έμής άπουσίας, σχές · τ υ γ χ ά ν ω γ ά ρ έν μέσοις θρήκης όροι; άττών, ό τ ' ήλθε? δεϋρ' · έττεϊ δ* άφικόμην, •ήδη π ό δ ' έ ξ ω δ ω μ ά τ ω ν αϊροντί μοι

9ο

ές τ α ύ τ ό ν ήδε συμπίτνει δμωίς σέθεν λ έ γ ο υ σ α μύθους, ώ ν κλύων άφικόμην. Εκ

αίσχύνομαί σε προσβλέπειν έναντίον, Πολυμήστορ, ίν τοιοϊσδε κειμένη κακοϊς. ό τ ω γ ά ρ ώφθην εύτυχοΰσ', αίδώς μ' έχει

97

έν τ ώ δ ε π ό τ μ ω τ υ γ χ ά ν ο υ σ ' !ν' είμΐ νΰυ κούκ αν δυναίμην προσβλέπειν όρθαϊς κόραις. ά λ λ ' α υ τ ό μη δύσνοιαν ήγήση σέθεν, Πολυμήστορ · ά λ λ ω ς δ' αίτιον τ ι και νόμος, γυναίκας ανδρών μή βλέπειν έναντίον. Πλ

και θαϋμά γ ' ούδέν. άλλα τΙς χρεία σ ' έμοϋ;

Εκ

ϊδιον έμαυτής δη τ ι ττρός σέ βούλομαι

97

τ ( χρήμ' έπέμψω τ ό ν έμόν έκ δόμων π ό δ α · και τταϊδας εΙπεΐν σούς · όττάονας δέ μοι χωρίς κέλευσον τ ώ ν δ ' άττοστήναι δόμων.

980

ΤΤλ χ ω ρ ε ϊ τ ' · έν άσφαλεΐ γ ά ρ ήδ' έρημία. φίλη μέν εΐ σύ, προσφιλές δέ μοι τ ό δ ε στράτευμ' ' Α χ α ι ώ ν , ά λ λ ά σημαίνειν σέ χρήν· τ Ι χρή τ ό ν εύ π ρ ά σ σ ο ν τ α μή πράσσουσ ιν εύ φίλοις έπαρκεΐν; ώς ετοιμός εϊμ* έ γ ώ . Εκ

98

π ρ ώ τ ο ν μέν εϊπέ π α ί δ ' δν έξ έμής χερός Πολύδωρον έκ τε π α τ ρ ό ς έν δόμοις έχεις, ε! jt) · τ ά δ' άλλα δεύτερον σ* έρήσομαι.

Πλ

μάλιστα · τοΰκείνου μέν ευτυχείς μέρος.

Εκ

ώ φίλταθ', ώς εύ κάξίως λέγεις σέθεν.

Πλ

τ ( δ ή τ α βούλη δεύτερον μαθεΐν έμοϋ;

Εκ

εΐ της τεκούσης τησδε μέμνηταΐ τ ( μου;

Πλ

κα! δεϋρό γ ' ώς σέ κρύφιος έ^ήτει μολεϊν.

Εκ

χρυσός δέ σ ώ ς δν ήλθεν έκ Τροίας έ χ ω ν ;

Πλ

σώς, έν δόμοις γ ε τοις έμοϊς φρουρούμενος.

99

99

Hekabe

He

Die Klage bringt uns keinen Schritt nach vorn. Verzeihe, d a ß ich nicht schon früher kam. Ich war im fernen innern Thrakien, Als du hieherkamst. Nach der Wiederkehr War ich schon auf dem ersten Weg zu dir, Als deine Sklavin mir entgegentrat Mit deiner Botschaft, und so bin ich da. verhüllt sich Ich schäme mich, dir in das Aug zu sehn, Polymestor, ja, so tief sank ich hinab. Du sahst mich einst im Glück, so muß ich jetzt Im Unglück bergen meinen freien Blick. Ich bitte, leg es nicht als Feindschaft aus, W o doch die Sitte jeder Frau verwehrt, Den Männern offen in das Aug zu sehn.

Po

Kein Vorwurf trifft dich. Sag, was du begehrst, Warum du meinen Fuß hieher beschiedst! He Was ich dir sagen muß, das geht nur dich Und deine Söhne an. Laß dein Geleit Inzwischen sich entfernen vom Gezelt! Po Geht nur! Hier bin ich sicher, rings kein Feind, Da du und alle Griechen Freunde sind! Eröffne jetzt: wie kann ich Glücklicher Der alten Freundin, die im Unglück ist, Zur Seite stehen? Gern bin ich bereit! He Vor allem: lebt mein kleiner Polydor, Den seine Eltern einstmals in dein H a u s Entsandten ? Andres frag ich hinterher. Po Er lebt und seinethalben sei getrost! H e Ein frohes Wort und gänzlich deiner wert. Po Und welches soll die zweite Antwort sein? He O b er noch manchmal an die Mutter denkt? Po Er wollt dich sehen, heimlich brach er auf. He Und ist der Schatz, mit dem er kam, noch heil ? Po Ganz heil, in meinem Hause gut verwahrt.

141

142 Εκ Πλ Εκ Πλ Εκ Πλ Εκ Πλ Εκ Πλ Εκ Πλ Εκ Πλ Εκ Πλ Εκ Πλ Εκ Πλ Εκ Πλ Εκ

Χο

'Εκάβη σώσόν νυν αύτόν μηδ' ερα τ ω ν πλησίον. ήκιστ' · όναίμην τοΰ παρόντος, ώ γύναι. οίσθ' ούν ά λέξαι σοί τε καΐ παισίν θέλω; οϋκ οίδα · τω σω τοΟτο σημάνεις λ ό γ ω . 6ττ\ ώ φιληθεί? ώς σύ νΟν έμοί φίλη, τΙ χρήμ' δ κάμέ καΐ τέκν' εΐδέναι χρεών; χρυσού τταλαιαΐ Πριαμιδών κατώρυχες. τ α ϋ τ ' έσθ' α βούλη παιδί σημήναι σέθεν; μάλιστα, διά σοΰ γ ' · εΐ γ ά ρ ευσεβής άνήρ. τί δήτα τέκνων τώνδε δεϊ παρουσίας; άμεινον, ην σύ κατθάνης, τούσδ' εΐδέναι. καλώς έλεξας • τήδε και σοφώτερον. οίσθ' ούν Άθάνας Ίλίας ίνα σ τ έ γ α ι ; ένταΰθ' ό χρυσός έστι; ση μείον δέ τ ί ; μέλαινα πέτρα γης ύπερτέλλουσ' άνω. ετ' ούν τι βούλη τ ω ν έκεϊ φρά^ειν έμοί; σώσαί σε χρήμαθ' οίς συνεξήλθον θέλω. π ο ϋ δ ή τ α ; πέπλων έντός ή κρύψασ' έχεις; σκύλων Ιν όχλω ταϊσδε σώζεται στέγαις. ποΟ δ ' ; αίδ' Α χ α ι ώ ν ναύλοχοι περιπτυχαί. Ιδία γυναικών αίχμαλωτίδων στέγαι. τάνδον δέ πιστά κάρσένων έρημία; ούδείς 'Αχαιών ένδον, αλλ' ημείς μόναι. άλλ' έρπ' ές οίκους · και γάρ Άργεϊοι νεών λϋσαι ποθοΰσιν οϊκαδ' έκ Τροίας π ό δ α · ώς π ά ν τ α πράξας ών σε δε! στείχης πάλιν ξύν παισϊν ούπερ τόν έμόν ώκισας γόνον.

ο υ π ω δέδωκας, άλλ' ίσως δώσεις δίκην · άλίμενόν τις ώς ε!ς άντλον πεσών λέχριος έκπεση φίλας καρδίας, άμέρσας βίοτον. τό γ ά ρ ϋ π έ γ γ υ ο ν Δίκα καΐ θεοΐσιν ού συμπίτνει ·

ia e do 2 do 2 do 2 do'

1000

1005

ιοί ο

ιοΐ5

1020

1025

Hckabe He

Behüt es gut und strebe nicht d a n a c h !

Po

Wie sollt ich? Ist das meine nicht genug?

He

Und ahnst du, was ich euch enthüllen will?

Po

Nichts weiß ich, halte länger nicht z u r ü c k !

He

Es ist . . . so wahr wir engste Freunde sind . . .

Po

Was spielt um meine Söhne und um mich?

He

Vergrabnes Gold des Königs Priamos!

Po

Und das ist deine Botschaft an den Sohn ?

He

Und nur durch dich, den ehrenhaften M a n n !

Po

Und wozu riefst du meine Söhne her?

He

Sie solltens wissen, wenn du jäh verstirbst.

Po

Ein gutes W o r t und weise vorbedacht.

He

Kennst du Athenas Haus in Ilion ?

Po

Dort liegt das G o l d ? Wie findet man den Platz?

He

Ein schwarzer Stein hebt sich vom Boden ab.

Po

Was gibt es sonst, was du noch sagen willst ?

He

Verwahre mir mein mitgenommnes G o l d !

Po

W o ists? Vergraben? Im Gewand versteckt?

He

Im Zelt verbarg ichs, unter Beutekram.

Po

Hier dehnt sich rings der Griechen Ankerplatz.

He

Doch sind die Frauenzelte wohlgetrennt.

Po

Ist man dort sicher? Ist kein M a n n im Z e l t ?

He

Kein Grieche steckt dort, wir sind ganz allein. Geh rasch hinein! Die Sieger streben schon Nachhause, jeder rüstet schnell sein Schiff. Verrichte, was du brauchst, dann ziehe heim Mit deinen Knaben, heim zu meinem Sohn.

beide gehen hinein Chf Du hast noch Schulden, bald sind sie bezahlt. Ch

Wen der Sturm fern vom H a f e n ereilt, Den wirft er breitseits hinaus, Er trennt dich vom Herzschlag, Er endet dein Leben. Dikes M a c h t und der Götter Geht nicht unter,

143

144

'Εκάβη

όλέθριον όλέθριον κακόν.

ia*

ψεύσει σ' ό δ ο ΰ τ η σ δ ' έλττΐ; ή σ ' έ π ή γ α γ ε ν

ia·

θανάσιμου πρό; "Αιδαν,

do1

Ιώ τ ά λ α ξ ·

ά τ τ ο λ έ μ ω δέ χ ε ι ρ ϊ λ ε ί ψ ε ι ; β ί ο υ .

do*

Πλ

ώμοι, τυφλοϋμαι φέγγος όμμάτων τ όλα;.

Χο

ήκούσατ' άνδρό; θρηκό; οίμωγήν,

φίλαι;

Πλ

ώ μ ο ι μάλ' αύθι;, τέκνα, δ υ σ τ ή ν ο υ

σφαγ-η;.

Χο

φίλαι, π έ π ρ α κ τ α ι καίν' ί σ ω

Πλ

ά λ λ ' ο ύ τ ι μή φ ύ γ η τ ε λ α ι ψ η ρ ω ττοδί ·

δόμων

töoO, β α ρ ε ί α ; χ ε ι ρ ό ; ό ρ μ α τ α ι

Εκ

μυχούς.

καλεί

συμμάχου;.

άρασσε, φείδου μηδέν, έ κ β ά λ λ ω ν

πύλα; ·

ο ύ γ ά ρ ττοτ' ό μ μ α λαμττρόν ένθήσεις κόραι;,

Χο

ο ϋ π α ί δ α ; ό ψ η 3ντα; ο υ ; ε κ τ ε ι ν '

έγώ.

ή y a p καδεϊλες Θ ρ η κ α καΐ κρατεί;

ξένου,

δ έ σ π ο ι ν α , καΙ δέδρακα; οΐάττερ Εκ

όψη νιν αύτίκ' ό ν τ α δ ω μ ά τ ω ν

ι οίο

βέλο;,

β ο ύ λ ε σ θ ' έττεσττέσωμεν; ώ ; ά κ μ ή ' Ε κ ά β η π α ρ ε ϊ ν α ι Τ ρ ω ά σ ι ν τε

1035

κακά.

βάλλων γάρ οίκων τώνδ' άναρρήξω Χο

1030

1045

λέγει;; πάρο;

τυφλόν τυφλω στείχοντα παραφόρω ποδί,

1050

Hekabe Doch das Böse Ist dem Verderben, Verderben geweiht. Chf Die Hoffnung deines Gangs ist trügerisch. Ch Er führt dich hinab Zum tödlichen Hades, du Tor. Von wehrloser Hand Läßt du das Leben.

SCHLUSSZENE

Poly mestor innen Ο weh, sie stechen mir die Augen aus! Chf Habt ihr des Thrakers Weheschrei gehört ? Po innen Ja, wehe! Kinder! Schauderhafter Mord! Chf Ihr Lieben, wieder neue, schwere Tat! Po innen Kein leichter Fuß, der hier entrinnen kann! Den tiefsten Winkel trifft mein Wurfgeschoß. Ch F r a u innen Seht dies Geschoß aus seiner starken Hand! Z w e i t e außen Gehn wir hinein, uns ruft der Augenblick, Der Fürstin und den Frauen beizustehn! H e k a b e kommt heraus und schließt zu Ja, hämmre, tobe, reiß die Türen aus, Du setzt dir keine neuen Augen ein, Siehst nie die Söhne, die ich dir erschlug! Chf Bist wirklich du des falschen Thrakers Herr Und hast ihm dieses alles angetan ? He Sogleich erscheint er hier vor diesem Zelt, Ein Blinder mit des Blinden Taumelfuß!

145

146

'Εκάβη

π α ί δ ω ν τ ε δ ι σ σ ώ ν σ ώ μ σ θ ' , οΰ$ ε κ τ ε ι ν ' έ γ ώ σ ϋ ν τ α ΐ ; ά ρ ί σ τ α ΐ ζ Τ ρ ω ά σ ι ν · δ ί κ η ν δέ μ ο ι δέδωκε. χωρεί δ', ώ ί όρς^, όδ' ί κ δ ό μ ω ν . ά λ λ ' ίκττοδών άπειμι κ ά π ο σ τ ή σ ο μ α ι Θ υ μ ώ |1έοντι θ ρ η κ ί δ υ σ μ α χ ω τ ά τ ω .

Πλ

1055

ώμοι έγώ, π φ β ώ

do

π φ στώ, π α κέλσω;

do

τ ε τ ρ ά π ο δ ο ? β ά σ ι ν θηρός όρεστέρου

dos

τιθέμενος έπΐ π ο δ ί κ α τ ' ίχνος χ έ ρ α ;

do8

ποίαν ή ταύταν ή τάνδ'

do an

έξαλλάξω, τάς

do

άνδροφόνους μάρψαι χ ρ ή ^ ω ν Ί λ ι ά δ α ς ,

do*

α ϊ με δ ι ώ λ ε σ α ν ;

do

τ ά λ α ι ν α ι κόραι τ ά λ α ι ν α ι Φ ρ υ γ ώ ν ,

do*

ώ κατάρατοι,

an®

π ο ΐ κ α ί με φ υ γ δ π τ ώ σ σ ο υ σ ι μ υ χ ώ ν ;

an4

είθε μοι ό μ μ ά τ ω ν α ί μ α τ ό ε ν β λ έ φ α ρ ο ν

dos

άκέσαι' άκέσαιο τ υ φ λ ό ν , Ά λ ι ε ,

an* d o

φέγγος έπαλλάξας.

do

ιοβο

1065

δ δ, σ ί γ α · κ ρ υ π τ ά ν βάσιν αίσβάνομαι

an4

τάνδε γυναικών, π α πόδ' έπάξας

an4

σαρκών όστέων τ ' έμπλησθώ,

an4~

θ ο ί ν α ν α γ ρ ί ω ν θ η ρ ώ ν τιθέμενο?,

an4

άρνύμενος λ ώ β α ν

do

λ ύ μ α ; ά ν τ ί π ο ι ν ' έμδξ; ώ τάλας.

do8

π ο ϊ πςί φέρομαι τ έ κ ν ' Ι ρ η μ α λ ι π ώ ν

an4

Βάκχαΐξ "Αιδου διαμοιρασαι,

an4

σ φ α κ τ ά , κυσίν τε φοινίαν δ α ϊ τ ' άνή-

do'

μερον τ ' ούρείαν έ κ β ο λ ά ν ;

d o er

1070

1075

Hekabe Und seiner Söhne Paar, das ich erschlug Mit diesen besten Frauen Trojas. Recht Ist ihm geschehen. Seht, er kommt heraus! Ich will dem Thraker aus dem Wege gehn. Er schäumt vor Wut und rast vor Rachbegier. P o l y m e s t o r kriecht heraus Weh mir, wo Schritt, Wo Stand, wo Ziel! Folg ich mit Hand, mit Fuß Vierfüßigem Schritt Des wilden Tiers ? Wind ich die Richtung Hierhin und dorthin, Gierig zu fassen Die troischen Mörder, Die mich vernichtet? Elende, elende Töchter der Phryger, Ihr dreimal verfluchten, In welche Löcher Seid ihr gekrochen ? Ο kannst du das blutige Lid meiner Augen Nicht heilen, nicht heilen, Helios, Helios, Bringe mir wieder das Licht! Oh! Oh! Still, da hör ich gedämpften Schritt Jener Weiber. Wohin tu ich den Sprung, Satt zu werden von Knochen, von Fleisch, Vom Mahl wilder Tiere, Doch auch satt von der Rache der Schmach ? Ich Armer! Wohin nur, wo treib ich? Laß ich die Kinder zurück, Festmahl der Bacchen des Hades, Geschlachtet, das blutige Mahl aller Hunde, Wild in die Wildnis gestreut.

147

148

Χο

Πλ

'Εκάβη

Trqt σ τ ώ , π ς ί κ ά μ ψ ω , π ς ί β ώ ,

do an

ναΟς δ π ω ς π ο ν τ ί ο ι ς

er'

πείσμασιν, λιυόκροκον

er*

φάρος σ τ έ λ λ ω ν , έ π ! τ ά ν δ ε συθείς

an4

τέκνων έμών φύλαξ όλέθριον κοίταν;

"hyp

ώ τλήμον, ώς σοι δ ύ σ φ ο ρ ' ε ί ρ γ α σ τ α ι κ α κ ά ·

do

ia*

loss

δ ρ ά σ α ν τ ι δ' α ί σ χ ρ ά δεινά τ ά π ι τ ί μ ι α .

ia*

lose

αίαΐ, Ιώ θρήκης λογχοφόρον

do hyp

lose

do'

1090

πλον εΰιππον

Ivo-

"Αρει κ ά τ ο χ ο ν γένος.

Ι ώ ' Α χ α ι ο ί , 1ώ Ά τ ρ ε ϊ δ α ι ·

er-

βοάν βοάν άυτώ, βοάν ·

ia* d o

cr-

ώ ϊτε · μόλετε πρός θεών.

do

κλύει τ ι ; ή ουδείς αρκέσει; τ( μέλλετε;

ia*

γ υ ν α ί κ ε ς ώ λ ε σ ά ν με,

ia' ba

γυναίκες αΙχμαλωτίδες ·

ia'

δεινά δεινά πεπόνθαμεν.

-wdo

ώ μ ο ι έμδς λ ώ β α ς .

do

ττοϊ τ ρ ά π ω μ α ι , π ο ϊ π ο ρ ε υ θ ώ ;

er-

αίθέρ'άμπτάμενος ούράνιον

cr d o

υ ψ ι π ε τ έ ς ές μ έ λ α θ ρ ο ν ,

er'

"ύύαρίων ή

do

Σε(-

ριος ένθα πυρός φλογέας άφίη-

Χο

loso

1095

cr1100

an'

σ ι ν δ σ σ ω ν α ύ γ ά ς , ή τ ό ν ές Ά ( δ α

do'

μελάγχρωτα πορθμόν φξω τάλας;

do*

σ ν γ γ ν ώ σ θ " , ό τ α ν τ ι ς κρείσσον" ή φέρειν κ α κ ά πάθη, ταλαίνης έξαπαλλάξαι

^άης.

δ α ί μ ω ν εδωκεν όστις έστί σοι

βαρύς.

1105

ia*

1087

Hekabe Weh mir, wo Schritt, Wo Stand, wo Ruh? Wie ein Schiff seine Segel am Tau, Möcht ich mein linnenes Kleid Breiten als Wächter Vor das Todbett der Kinder. Chf Ο Täter einer ungeheuren Tat, Du bist mit gleichem schwerem Mord bezahlt. Po Ach ach! Ο Thrakerstamm, Der Lanzen, Waffen, Pferde alter Stamm! Du Land des Ares! Hört, ihr Achäer! Hört, ihr Atriden! Ich schreie, schreie, schreie einen Schrei! Hieher, hieher, bei allen Göttern, schnell! Hört keiner, hilft mir keiner, ungesäumt ? Weiber erschlugen mich, Erbeutete Weiber, Schlimmstes, Schlimmstes erlitt ich, Ο Schmach, ο Schmach! Wo ein Weg? Wo ein Ziel ? Flieg ich hinauf in des Himmels, Des Himmels hochragende Häuser, Wo Sirius, wo der Orion Aus feurigem Aug Seine funkelnden Strahlen entsendet ? Stürm ich hinab Zu der schwärzlichen Fähre, Hinunter zu Hades' Reich ? Chf Wer Leiden trägt, die niemand tragen kann, Was sucht er sonst als seiner Tage Ziel ?

149

150

'Εκάβη

Αγ κραυγής άκούσος ήλθον · οϋ γάρ ήσυχος πέτρας όρείας παϊς λίλακ' άνά στρατόν 'Ηχώ διΒοϋσα θάρυβον · εί δέ μή Φρυγών πύργους πεσόντας ήσμευ 'Ελλήνων δορί, φόβον παρέσχεν ού μέσως όδε κτύπος. Πλ ώ φίλτστ' · ήσθόμην γάρ, Άγάμεμνον, σέθεν φωνής άκουσας · είσορ^ς ά πάσχομεν; Αγ Εα · Πολυμήστορ · ώ δύστηνε, τίς σ' άπώλεσεν; τΙς δμμ' εθηκε τυφλόν αΙμάξας κόρας, τταΐδάς τε τούσδ' εκτεινεν; ή μέγαν χόλον σοΙ καΐ τέκνοισιν είχεν όστις ήν άρα. Πλ Εκάβη με σύν γνναιξίν αίχμαλωτίσιν άπώλεσ' - οϋκ άπώλεσ", άλλα μει^όνως. Αγ τ( φής; σϋ τούργον είργασαι τόδ', ώς λέγει; σύ τόλμαν, "Εκάβη, τήνδ' ίτλης άμήχανον; Πλ ώμοι, τί λέξεις; ή γάρ έγγύς έστί που; σήμηνον, είπέ ποΰ 'σϋ', ίν' άρπάσας χεροϊν διασπάσωμαι καΐ καθαιμάξω χρόα. Αγ ούτος, τ! πάσχεις; Πλ πρός θεών σε λίσσομαι, μέθες μ' έφεΐναι τήδε μαργώσαν χέρα. Αγ ίσχ'" έκβαλών δέ καρδίας τό βάρβαρον λέγ', ώς άκουσας σοΟ τε τήσδέ τ' έν μέρει κρίνω δικαίως άνβ' ότου πάσχεις τάδε. Πλ λέγοιμ' άν. ήυ τις Πριαμιδών νεώτατος, Πολύδωρος, 'Εκάβης παις, όν έκ Τροίας έμοΙ πατήρ δίδωσι Πρίαμος έν δόμοις τρέφειν, ύποπτος ών δή Τρωικής άλώσεως. τούτον κατέκτειν' · άνθ' ότου δ' Ικτεινά νιν, άκουσον, ώς εύ καΐ σοφή προμηθίςί. έδεισα μή σο! πολέμιος λειφθείς ό παις Τροίαν άθροίση καΐ ξυνοικίση πάλιν, γνόντες δ' Αχαιοί ^ώντα Πριαμιδών τίνα Φρν/γών ές αίαν αύθις άρειαν στόλον,

111 ο

1115

1120

1125

1130

1135

1140

Hekabe A g a m e m n o n mit

Po Ag

Po Ag Po

Ag Po Ag

Po

151 Gefolge

Geschrei rief mich hieher. Unruhig gibt Die Felsentochter Echo wilden Laut Dem Heere weiter. Wüßte ich es nicht, Daß Trojas Burg dem Griechenspeer erlag, So hätte mich der Lärm zu Tod erschreckt. Agamemnons Stimme! Mir so wohl bekannt! Mein Lieber, siehst du, was man mir getan? Polymestor, Armer, wessen Mörderhand Hat deine Augen ihres Lichts beraubt? Die Söhne umgebracht? Nur wilder Haß Hat dir und ihnen dieses angetan! Hekäbe mit den Beutefrauen hat Mich umgebracht und mehr als umgebracht! Was sagst du ? Hast du wirklich, Hikabe, Die Tat gewagt, die keine Tat mehr ist? Was hör ich ? Ist sie wirklich in der Näh ? Sag, wo sie steht, daß ich mit dieser Hand Sie packen und in Stücke reißen kann! Was ist dir, Mensch ? Bei allen Göttern! Laß Die Hand austoben ihre Raserei! Halt ein und zähme dein Barbarenherz! Ich höre dich und höre diese Frau Und richte, ob dir Unrecht widerfuhr. So höre. Polydoros, jüngster Sohn Des Priamos und Hekabes, ward mir Von ihm zur Pflege anvertraut, als er Dem Untergang der Stadt entgegensah. Ich schlug ihn tot, mit gutem Vorbedacht Und vollem Recht. Ich sage dir, warum. Er konnte hier im Lande als dein Feind Die Troer sammeln, neu die Stadt erbaun, Und wieder zöge, gegen Priams Sohn, Der Griechen ganze Flotte in dies Land.

152

'Εκάβη κδττΕίτα θρήκης πεδία τρφοιεν τάδε λεηλατοΰντες, γείτοσιν δ' είη κακόν Τρώων, έν ώττερ νΰν, άναξ, έκάμνομεν. 'Εκάβη δέ παιδός γνοΰσα θανάσιμον μόρον λ ό γ ω με τοιώδ' ή γ σ γ ' , ώς κεκρυμμένας Θήκας φράσουσα Πριαμιδών ίν Ί λ ί ω χρυσού · μόνον δέ συν τέκνοισί μ' εΙσάγει δόμους, ίν' άλλος μή τ ι ; είδείη τάδε. Ijco δέ κλίνης έν μέσω κάμψας γ ό ν υ · ττολλαΐ δέ χείρες, αΐ μέν έξ άριστερας, α! δ ' ενθεν, ώς δή παρά φίλω, Τρώων κόραι θάκους εχουσαι, κερκίδ' Ή δ ω ν ή ς χερός ήνουν, ύ π ' αύγάς τούσδε λεύσσουσαι πέπλους • άλλαι δέ κάμακα θρηκίαν θεώμεναι γυμνόν μ' εθηκαν δ ί π τ υ χ ο υ στολίσματος. δσαι δέ τοκάδες ήσαν, έκπαγλούμεναι τέκν' έν χεροϊν έπαλλον, ώς π ρ ό σ ω πατρός γένοιντο, διαδοχαΐς άμείβουσαι χερών · κφτ' έκ γαληνών - π ώ ς δοκεϊς; - προσφθεγμάτων ευθύς λαβοϋσαι φάσγαν' έκ π έ π λ ω ν ποθέν κεντοΰσι παΐδας, at δέ πολεμίων δίκην ξυναρπάσασαι τάς έμάς είχον χέρας καΐ κώλα · παισΐ δ' άρκέσαι χρή^ων έμοΐς, εΐ μέν πρόσωπον έξανισταΙην έμόν, κόμης κατεΐχον, εΐ δέ κινοίην χέρας, πλήθει γυναικών ουδέν ήνυον τάλας. τ ό λοίσβιον δέ, π η μ α πήματος πλέον, έξειργάσαντο δείν" • έμών γ ά ρ ομμάτων, π ό ρ π α ς λαβοϋσαι, τάς ταλαιπώρους κόρας κεντοϋσιν, αΐμάσσουσιν · είτ' άνά στέγας φυγάδες εβησαν · έκ δέ πηδήσας έ γ ώ θήρ ώς διώκω τάς μιαιφόνους κύνας, ά π α ν τ ' έρευνών τοϊχον ώς κυνηγέτης, βάλλων άράσσων. τοιάδε σπεύδων χάριν πέπονθα τήν σήν πολέμιόν τε σόν κταυών, Άγάμεμνον. ώς δέ μή μακρούς τείνω λόγους,

1145

11 so

1155

ιιοο

1165

1170

1175

Hekabe Der Thraker Fluren würden wiederum Geplündert, Trojas Nachbarn litten Not, Wie schon, mein Fürst, in diesem Krieg geschah. Hekabe hörte von des Sohnes T o d Und brachte mich mit falschem Wort hieher: In Troja sei das Gold des Priamos Vergraben und zu finden. Ganz allein Mit meinen Söhnen führt sie mich ins Zelt, Daß keiner etwas höre, und ich ließ Mich nieder auf des Polsters Ehrensitz, Und vieler Troermädchen Hände, die Sich rechts und links, wie um den besten Freund Daneben setzten, prüften mein Gewand Genauen Augs und lobten das Gespinst Von Edon. Andere bewunderten Den Lanzenschaft und stellten ihn beiseit. Was Mütter waren, wiegten ganz entzückt Die Knaben auf dem Arm und reichten sie Von Hand zu Hand und trennten sie von mir. Dann, mitten im Geplauder - unerhört! Aus Kleidern plötzlich Dolche, blutger Mord An meinen Kindern, andre packen Arm Und Bein und drosseln sie, ein ganzes Heer. Wollt ich den Kindern helfen, wollt ich nur Mein Haupt ein wenig heben, rissen sie Am Haar und jede Regung meines Beins Ward von der Weiberschar erdrückt. Und schließlich taten sie die schwerste T a t , Der Taten Untat, stießen in mein Aug Die Spangen ihrer Kleider, füllten es Mit Strömen Bluts - und stürmten schnell davon. Wie wildes Tier sprang ich der Beute nach, Der Jäger jagte ringsumher sein Wild, Ich warf und hieb. Um deinetwillen litt Ich alles: weil ich d e i n e n Feind erschlug.

153

154

'Εκάβη εί Tis γυναίκας τ ω ν ττρίν είρηκεν κακώς ή νΰν λέγων εστίν Tis ή μέλλει λέγειν, άπαντα ταΟτσ συντεμών έγώ φράσω ·

1180

γένος γάρ ούτε πόντος ούτε γ η τρέφει τοιόνδ' · ό δ ' αΐεΐ ξυντυχών έττίσταται. Χο Εκ

μηδέν βρασύνου μηδέ TOIS σαυτοϋ κακοϊς τ ό θηλυ συνθείς ώδε παν μέμψη γένος.

11 s 4

Άγάμεμνον, άνθρώποισιν ούκ έχρήν π ο τ ε

1187

τ ω ν π ρ α γ μ ά τ ω ν την γλώσσαν ΙσχΟειν πλέον · άλλ', είτε χ ρ ή σ τ ' έδρασε, χρήστ' έδει λέγειν, είτ' σ υ πονηρά, τούς λόγους είναι σαθρούς,

11 go

καΐ μή δύνασθαι τάδικ' ευ λέγειν ποτέ. σοφοί μέν οΟν είσ' ol τ ό δ ' ήκριβωκότες, άλλ' οΟ δύνανται διά τέλους είναι σοφοί, κακώς δ ' ά π ώ λ ο ν τ ' · ούτις έξήλυξέ π ω . καί μοι τ ό μέν σόν ώδε φροιμίοις έχει ·

1195

πρός τόνδε δ ' είμι καί λόγοις άμείψομαι · ÖS φής 'Αχαιών πόνον άπαλλάσσων διπλούν 'Αγαμέμνονος θ' έκατι π α ϊ δ ' Ιμόν κτανεΐν. άλλ', ώ κάκιστε, π ρ ώ τ ο ν ο ύ π ο τ ' άν φίλον τ ό βάρβαρον γένοιτ' άν "Ελλησιν γένος

1200

ο ύ δ ' άν δύναιτο. τίνα δέ καί σπεύδων χάριν πρόθυμος ήσθα; πότερα κηδεύσων τινά ή συγγενής ών, ή τ(ν' αΐτίαν έχων; ή σης εμελλον γης τεμεϊν βλαστήματα πλεύσαντες αύθις; τίνα δοκεΤς πείσειν τ ά δ ε ;

1205

ό χρυσός, εί βούλοιο τάληθή λέγειν, εκτείνε τόν έμόν παιδα, καί κέρδη τά σά. έπεί δίδαξον τ ο ύ τ ο · π ώ ς , δ τ ' εύτύχει Τροία, πέριξ δέ πύργος είχ' έτι πτόλιν, ?3η τε Πρίαμος "Εκτορός τ ' ήνθει δόρυ,

1210

τί δ ' ού τ ό τ , εϊπερ τ ώ δ ' έβουλήθης χάριν θέσθαι, τρέφων τόν παΐδα κάν δόμοΐ5 έχων πολλαΐ γάρ ήμών, αί μέν είσ' έπίφθονοι, αϊ δ ' είς άριθμόν τ ώ ν κακών πεφύκαμεν.

1185

Hekabe O f t schalt man Frauen, schilt und wird es tun Ich faß es in dies kurze Wort: das Meer, Die Erde nährt kein wilderes Getier. Ein jeder weiß es, der sie selbst erfuhr. Chf Mit frecher Stirn ziehst du aus deinem Los Das Recht zur Schmähung jeder edlen Frau. He Ach, Agamemnon, warum gilt uns nur Die Rede mehr im Leben als die T a t ? Wer Gutes t u t , sei auch im Wort voran, Wer Schlechtes, auch in Reden ohne Macht Und färbe nie die üblen Taten schön. Die diese Kunst betreiben, sind zwar klug, Doch hält die Klugheit nicht zum Ende durch, Sie gehen unter, keiner bleibt verschont. Dies Eingangswort war dir allein bestimmt, N u n dreht sich meine Rede gegen ihn. Du sagst, du sparst den Griechen neuen Krieg, Für Agamemnon trafst du meinen Sohn. Elender, können die Barbaren je Dem Griechen echte Hilfe sein ? Wofür ? Halfst du den Schwägern ? Männern deines Bluts ? Und daß sie wiederkommen, deiner Flur Z u schaden, gibt es jemand, der das glaubt ? Das Gold allein, wenn du die Wahrheit willst, H a t mir den Sohn geraubt, und deine Gier.

Und sag noch dies: als Troja mächtig war Im Kranz der Türme, unter Priamos, Und Hektors Speer erblühte, da erschlugst Du nicht für Agamemnon meinen Sohn, Den du im Hause hattest, übergabst

155

156

'Εκάβη

ϊκτεινας ή ^ ώ ν τ ' ήλθε? 'Αργείοις ά γ ω ν ; άλλ' ήνίχ' ήμεΐς ούκέτ' έσμέν έν φάει κ α π ν ω δ' έσήμην' ά σ τ υ — πολεμίων ΰ π ο , ξένον κατέκτας σήν μολόντ' έφ' έστίαν. πρός τοϊσδε νϋν άκουσον, ώς φανής κακός · χρήν σ', είπερ ήσθα τοις Ά χ α ι ο ΐ σ ι ν φίλος, τον χρυσόν όν φής οϋ σόν άλλα τ ο ϋ δ ' έχειν δοϋναι φέροντα πενομένοις τε και χρόνον πολύν π α τ ρ ώ α ς γης άπεξενωμένοις • συ δ' οϋδέ νϋν π ω σής άπαλλάξαι χερός τολμάς, εχων δέ καρτερείς έτ' έν δόμοις. καΐ μήν τρέφων μέν ώς σε π α ΐ δ ' έχρήν τρέφειν σώσας τε τον έμόν, είχες άν καλόν κλέος · έν τοις κακοΐς γ ά ρ άγαθοί σαφέστατοι φίλοι · τ ά χρηστά δ' αϋθ' έκαστ' έχει φίλους. εΐ δ' έσπάνι^ες χρημάτων, ό δ' ευτυχεί, θησαυρός άν σοι παις ύ π η ρ χ ' ούμός μέγας · νϋν δ' ο ύ τ ' έκεΐνον άνδρ' έχεις σ α υ τ ώ φίλον, χρυσοΰ τ ' δνησις οίχεται παΐδές τε σοί, αϋτός τε πράσσεις ώδε. σοι δ' έ γ ώ λ έ γ ω , Άγάμεμνον, εί τ ώ δ ' άρκέσεις, κακός φανή • οΰτ' ευσεβή γ ά ρ οΰτε π ι σ τ ό ν οίς έχρήν, οϋχ δσιον, ου δίκαιον ευ δράσεις ξένον · αύτόν δέ χαίρειν τοις κακοΐς σέ φήσομεν τοιούτον όντα · δεσπότας δ' οΰ λοιδορώ. Χο φεϋ φεϋ · βροτοϊσιν ώς τ ά χρηστά π ρ ά γ μ α τ α χρηστών άφορμάς ένδίδωσ' άεϊ λ ό γ ω ν . Αγ άχθεινά μέν μοι τάλλότρια κρίνειν κακά, όμως δ' άνάγκη · καΐ γ ά ρ αίσχύνην φέρει, π ρ ά γ μ ' ές χέρας λ α β ό ν τ ' άπώσασθαι τόδε. έμοί δ', ίν' είδης, οΰτ' έμήν δοκεΐς χάριν οΰτ' ούν 'Αχαιών άνδρ' άποκτεΤναι ξένον, άλλ' ώς εχης τόν χρυσόν έν δόμοισι σοϊς. λέγεις δέ σ α υ τ ώ πρόσφορ' έν κακοΐσιν ών. τ ά χ ' ούν π α ρ ' ΰμΐν φφδιον ξενοκτονεΐν · ήμϊν δέ γ ' αίσχρόν τοϊσιν "Ελλησιν τόδε.

j•ιs

1220

1225

1230

1235

1240

1245

Hekabe Ihn lebend nicht den Griechen; du erschlugst, Erst als das Licht der Stadt erloschen war Und nur noch Rauch sie kundgab, deinen Gast. Noch andres zeugt von von deinem üblen Sinn. Du mußtest mit dem Goldschatz, der doch s e i n War und nicht dein, als wahrer Griechenfreund Dem Heere helfen, das so lange Zeit Fern von der Heimat lag und Mangel litt. Selbst jetzt rückt deine Hand es nicht heraus; Als war es deines, hegst dus im Gemach. Hättst du das Kind gehalten, wie man muß. Und treu behütet, wäre es dein R u h m ; Der echte Freund erweist sich in der Not, Und gutes Haus zieht wieder Freunde an. Wärst du in Not und er im Uberfluß, So war mein Sohn ein wahrer Schatz für dich. Nun kann er dich nichts nützen, und das Gold Ist sinnlos, deine Kinder tot, du selbst Stehst so vor mir! Mein Fürst, wenn du ihm hilfst, Zerstörst du deinen Ruhm. „Den fremden Mann, Gottlos und treulos, ohne Scheu und Recht, Machst du zum Freund, ziehst ihn an deinen T i s c h " So heißt es - doch ich achte meine Herrn.

Chf J a , seht, wie auf gerechtem Untergrund Gerechtes Wort von selber sich erhebt! Ag Das Richteramt in fremdem Streit ist mir Verhaßt, doch auferlegt; ich trage Scheu, In andre Hand zu legen diese Last. So hör: ich glaube nicht, daß du für mich Den Gast getötet oder für mein Heer, Du lechztest nach dem Golde für dein Haus Und gabst jetzt andre, schönre Gründe an. Den Gast zu töten, wiegt bei euch nicht schwer, Uns Griechen gilts als schändlichster Verrat.

158

Πλ Αγ Πλ Εκ Πλ Εκ Πλ Εκ Πλ Εκ Πλ Εκ Πλ Εκ Πλ Εκ Πλ Εκ Πλ Εκ Πλ Εκ Πλ Εκ Πλ Εκ Πλ Αγ Πλ Αγ Πλ Αγ

'Εκάβη

ττώς ουν σε Kplvcts μή άδικείν φ ύ γ ω ψόγον; ούκ άν δυναΐμην. άλλ' έττεί τ ά μή καλά •πράσσειν έτόλμας, τλήθι καΐ τά μή φ (λα. οίμοι, γυναικός, ώς έοιχ', ήσσώμενος δούλη? ύφέξω τοις κακίοσιν δ(κην. ούκουν δικαίως, είττερ είργάσω κακά; οίμοι τέκνων τώνδ' όμμάτων τ' έμών, τάλας. άλγεϊς · τΙ δ'; ή 'μέ τταιδός ούκ άλγεΐν δοκεϊς; χαίρεις ύβρΙ^ουσ' είς ίμ', ώ πανούργε σύ; ού γάρ με χαίρειν χρή σε τιμωρον/μένην; άλλ' ού τάχ', ήνίκ' άν σε ττοντία νοτίς μών ναυστολήση γης όρους Έλληνίδος; κρύψη μέν ούν ττεσουσαν έκ καρχησίων. ττρός του βιαίων τυγχάνουσαν άλμάτων; αύτη ττρός Ιστό ν ναός άμβήση ττοδί. ύττοιττέροις νώτοισιν ή ττοίω TpÖTrco; κύων γενήση ττύρσ' έχουσα δέργματα. ττώς δ' οίσθα μορφής της έμής μετάστασιν; ό θρηξΐ μάντις είττε Διόνυσος τάδε. σοΙ δ' ούκ Ιχρησεν ουδέν ών έχεις κακών; ού γάρ ττοτ' άν σύ μ' είλες ώδε σύν δόλω. θανούσα δ' ή 3ώσ' ένβάδ' έκττλήσω β(ον; θανούσα • τύμβω δ' δνομα σω κεκλήσεται μορφής έττωδόυ, ή τί, της έμής έρεϊς; κυνός ταλαΐνης σήμα, ναυτίλοις τέκμαρ. ούδέν μέλει μοι σού γέ μοι δόντος δίκην. και σήν γ ' άνάγκη τταΐδα Κασάνδραν θανεϊν. άττέτττυσ' · αύτώ ταϋτα σοΙ δ(δωμ' έχειν. κτενεϊ νιν ή τοΰδ' άλοχος, οίκουρός πικρά. μήττω μανείη Τυνδαρίς τοσόνδε παϊς. καύτόν γε τούτον, πέλεκυν έξάρασ' άνω. ούτος σύ, μαίνη καΐ κακών έράς τυχεΐν; κτεϊν", ώς έν "Αργεί φόνια λουτρά σ' άμμένει. ούχ έλξετ' αύτόν, δμώες, έκποδών βία; άλγεϊς άκουων; ούκ έφέξετε στόμα;

1250

1255

1260

1265

1270

1275

1280

Hekabe

Po Ag Po He Po He Po He Po He Po He Po He Po He Po He Po He Po He Po He Po He Po Ag Po Ag Po Ag

Sprech ich dich schuldlos, steh ich ehrlos da. Das darf nicht sein. Ungute Saat ertrugst Du leicht, ertrage auch die bittre Frucht. Von Sklavenweibern wurde ich besiegt, An Sklavenweiber zahl ich meinen Lohn. Gerechten Lohn für ungerechte T a t ! Ο meine Kinder, ο mein Augenlicht! Du gabst sie hin für meinen toten Sohn. Schändliches Weib, was soll mir dein Triumph? Soll ich des Rachewerks nicht glücklich sein ? Nicht lang mehr; nur bis dich das wilde Meer . . . Im Schiff nach Griechenland hinüberträgt? . . . beim Sprung vom Schiffsmast in die Fluten spült. Bei welchem wagehalsgen Todessprung ? Du selber klimmst hinauf an jenem Mast. Mit Flügeln an dem Rücken oder wie? Du wirst zur Hündin blutigroten Blicks. Wer sprach dir von der neuen Mißgestalt ? Der Thraker Sehergott Dionysos. Dir selber hat er wenig prophezeit! Sonst hätte deine List mich nie berückt. So scheid ich lebend oder tot von hier? Tot, und dein Grab trägt die Erinnerung. Im Namen der verwandelten Gestalt? Der Hündin Grab, Richtmal des Schiffervolks. Die süße Rache wiegt mir alles auf. Und auch Kassandra fährt in ihren Tod. Ο böses Wort! Es trifft dein eignes Haupt. Sie fällt vom grimmen Weibe dieses Manns, Des Tyndar Kind verschone solcher W a h n ! Auch den hier trifft sie mit der Wucht des Beils. Verrückter, hast du selber Lust danach ? Schlag zu, das Todesbad erwartet dich! Auf, Leute, schleppt ihn mit Gewalt davon! Du hörtest Bittres! Stopft ihm seinen M u n d . . .

159

160

"Εκάβη

Πλ έγκλήετ' · εϊρηται γάρ. Αγ οϋχ όσον τάχος νήσων έρήμων αυτόν έκβαλεΐτέ που, έπείπερ ούτω καΐ λίαν θρασυστομεϊ; 'Εκάβη, σύ δ', ώ τάλαινα, διπτύχους νεκρούς στείχουσα θάπτε • δεσποτών δ' ύμδς χρεών σκηναϊς πελά^ειν, Τρωάδες · καΐ γάρ ττνοάς ττρός οίκον ήδη τάσδε ττομπίμους όρώ. εύ δ' ές πάτραν πλεύσαιμεν, εύ δέ τάν δόμοις ίχοντ' ϊδοιμεν τώνδ' άφειμένοι πόνων.

Χ ο Ιτε πρός λιμένας σκηνάς τε, φίλαι, των δεσποσύνων πειρασόμεναι μόχθων · στερρά γάρ άνάγκη.

12S5

12 90

an* 1295

Hekabe Po Ag

161

Die Wahrheit ist heraus! . . . und augenblicks Setzt ihn auf einer kahlen Insel aus, Da er sein freches Maul nicht zähmen will! Hekabe, Ärmste, geh, bestatte jetzt Die beiden Toten! Troerinnen, sucht Die Zelte eurer Herren auf! Es weht, Ich sehs, der Heimfahrt schönster Wind; so mag Sie uns gelingen! Möchten wir es gut Im Hause treffen nach des Krieges M ü h ! Hekabe, Agamemnon

und Polymestor

ab

Chor Abzugslied Auf, auf zu den Häfen und Zelten, ihr Fraun, Zu der neuen Gebieter unseligem Dienst! Unbeugsam wartet das Schicksal.

ANDROMACHE

ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ Τά τοϋ δράματο? πρόσωπα 'Ανδρομάχη • θεράπαινα · Χορό? • 'Ερμιόνη Μενέλαο? • Παϊς 'Ανδρομάχης · Πηλεύ? · Τροφό? 'Ορέστη? · "Αγγελο? · θέτι?

'Ανδρομάχη Άσιάτιδο? γη? σχήμα, Θηβαία πόλι, όθεν ποθ' έδνων συν πολυχρύσω χλιδή Πριάμου τύραννον έστίαν άφικόμην δάμαρ δοθείσα παιδοποιό? "Εκτορι, 3ηλωτό? εν γε τω πρίν 'Ανδρομάχη χρόνω, νυν δ', εϊ τι? άλλη, δυστνχεστάτη γυνή · ήτι? πόσιν μεν Έκτορ' έξ Άχιλλέω? θανόντ* έσεϊδον, παϊδά θ' όν τίκτω ττόσει ^ιφθέντα πύργων Άστυάνακτ' άττ* όρθίων, έπεί τό Τροία? είλον "Ελληνε? πέδον. αϋτή δέ δούλη των Ιλευθερωτάτων οίκων νομισθείσ' Έλλάδ' είσαφικόμην τ ω νησιώτη Νεοπτολέμω δορό? γέρα? έμοϋ πέφυκεν ή γενησεταί ποτε

ANDROMACHE Personen des Dramas Andromache, Gattin des Hektor, Beutefrau des Neoptolemos Dienerin, ihre Vertraute · Chor der Frauen von Phthia Hermione, Gattin des Neoptolemos • Menelaos, ihr Vater Knabe, Söhnlein der Andromache Peleus, Gatte der Meergöttin Thetis, Vater des Achilleus, Großvater des Neoptolemos Amme der Hermione · Orestes, Sohn des Agamemnon Bote, Diener des Neoptolemos Thetis, Tochter des Nereus, Gattin des Peleus Die Szene ist im Heiligtum beim Palast des

der Thetis in Phthia, Neoptolemos

VORSZENE

Andromache Mein Theben, stolze Zierde Asiens, Von der ich mit der Mitgift reichem Prunk Einst aufbrach zu der Burg des Priamos Als Hektors kinderbringend Ehgemahl, Andromache! Dereinst das Ziel des Neids, Doch heut, wenn irgend eine, schwer beklagt! Ich sah den Gatten sterben durch Achill Und unser kleines Kind Astyanax Vom hohen T u r m r a n d jäh hinabgestürzt, Als Trojas Land in Griechenhände fiel. Von freien Häusern ruhmreich abgestammt, Kam ich als Sklavin in dies Griechenland, Aus Trojas Beute auserlesnes Gut

166

'Ανδρομάχη

δ ο θ ε ί σ α λε(ας Τ ρ ω ι κ ή ς έ ξ α ί ρ ε τ ο ν .

j 5

Φ Θ Ι α ς δέ τ η σ δ ε κ α ΐ π ό λ ε ω ς

Φαρσαλίας

σ ύ γ χ ο ρ τ α ν α ί ω πεδί', Ιν' ή

θαλασσία

Πηλεί ξυνώκει χωρίς ά ν θ ρ ώ π ω ν

θέτις

φ ε ύ γ ο υ σ ' ό μ ι λ ο ν · Θ ε σ σ α λ ό ς δέ ν ι ν

λεώς

θ ε τ ί δ ε ι ο ν α ϋ δ φ θεας χ ά ρ ι ν ν υ μ φ ε υ μ ά τ ω ν . ενθ' ο ί κ ο ν έσχε τόνδε π α ι ς

Άχιλλέως,

Π η λ έ α δ ' ά ν ά σ σ ε ι ν γ η ς έφ

ΦαρσαλΙας,

ζώντος γέροντος σχήτττρον οϋ 6έλων κάγώ

δόμοις τοϊσδ' άρσεν' έ ν τ ί κ τ ω

2ο

λαβείν.

κόρον,

πλαθεϊσ' Ά χ ι λ λ έ ω ς παιδί, δ ε σ π ό τ η γ ' έμω. κ α ΐ π ρ ι ν μέν ί ν κ σ κ ο ϊ σ ι κ ε ι μ έ ν η ν έ λ π ί ς μ' άεΐ ττροσηγε σ ω θ έ ν τ ο ς

25

όμως τέκνου

ά λ κ ή ν τ ι ν ' εϋρεϊν κ ά π ι κ ο ύ ρ η σ ι ν κ α κ ώ ν · έ π ε ! δέ τ ή ν Λ ά κ α ι ν α ν

Έρμιόνην

γαμεϊ

τοϋμόν π α ρ ώ σ α ς δεσπότης δοϋλον λέχος, κακοΐς προς αύτης σχετλίοις

έλαύνομαι.

λέγει γ ά ρ ώς νιν φ α ρ μ ά κ ο υ

κεκρυμμένοις

τ ί θ η μ ' ά τ τ α ι δ α κ σ ΐ ττόσει

μισουμένην,

α ϋ τ ή δέ ν α ί ε ι ν ο ί κ ο ν ά ν τ ' α ϋ τ η ς

θέλω

τ ό ν δ ' , έ κ β α λ ο υ σ α λ έ κ τ ρ α τ ά κ ε ΐ ν η ς β(ς( · άγώ

::ο

τ ό π ρ ώ τ ο ν ούχ έκοΰσ'

35

έδεξάμην,

νΰν δ' έ κ λ έ λ ο ι π α · Ζεύς τ ά δ ' είδείη ώς ούχ έκοΰσα τώδ' έκοινώθην

μέγας,

λέχει.

ά λ λ ' ο ύ σ φ ε π ε ί θ ω , β ο ύ λ ε τ α ι δέ με κ τ α ν ε ΐ ν , ποπ-ήρ τε θ υ γ α τ ρ ί

Μενέλεως συνδρςί τάδε.

καϊ νΰν κ α τ ' οίκους εστ', ά π ό

Σπάρτη?

έπ' αϋτό τοΰτο · δειματουμένη δ' δόμων πάροικον

Θ έ τ ι δ ο ς είς

έγώ

άνάκτορον

Θ ά σ σ ω τ ό δ ' έ λ θ ο ΰ σ " , ή ν με κ ω λ ύ σ η

θανεΐν.

Πηλεύς τε γ ά ρ νιν ϊ κ γ ο ν ο ί τε

Πηλέως

σέβουσιν, έρμήνευμα

γάμων.

δς δ ' 2 σ τ ι π α ι ς

Νηρήδος

μοι μόνος, ύ π ε κ π έ μ π ω

ά λ λ ο υ ς ές ο ί κ ο υ ς , μ ή θ ά ν η

\ο

μολών

45

λάθρςι

φοβουμένη.

ό γ ά ρ φυτεύσας α ϋ τ ό ν ο ύ τ ' έμοί

πάρα

προσωφελήσαι, π α ι δ ί τ ' ουδέν έστ', ά π ώ ν

5ο

Andromache Des Inselsohnes Neoptolemos. In Phthias wohn ich und in Phärsalos' Gefilden, wo mit Peleus, dem Gemahl, Die Meerfrau Thetis sich dem Menschenlärm Entzog; daran gedenkend nennt das Volk Thessaliens den Ort das Thetisschloß. Achilleus' Sohn ererbte dieses Haus, W o Peleus er Pharsaliens walten läßt, Solang der Alte noch am Leben bleibt. In diesem Haus gebar ich einen Sohn Dem Achilliden, dem ich dienen muß. In meinem Elend war es mir zuerst Ein Trost, der Knabe würde, wenn er mir Verbliebe, Helfer und Beschützer sein. Da nimmt er die Spartanerin zur Frau, Hermione, versäumt der Sklavin Bett, Ich werde Opfer schlimmster Tyrannei. Sie sagt, mit Zauberkräutern hätt ich sie Unfruchtbar und dem M a n n verhaßt gemacht, Weil ich ihr Eheglück zerstören, ja Gewaltsam ihren Platz erobern will. Nie hab ich selber dieses Bett erstrebt Und ließ es längst. Es weiß der hohe Zeus, D a ß ich nur widerwillig es bestieg. Sie glaubt mir nicht und sinnt auf meinen T o d , Und Vater Menelas hilft seinem Kind. Er ist im Haus und kam von Sparta nur Z u diesem Zweck. Da kam ich voller Angst Herüber in der Thetis Nachbarhain Z u m Göttersitz, der mich erretten soll, Erbaut von Peleus und dem Peleusstamm Z u Ehren der Gemahlin aus dem Meer. Mein einzig Kind schickt heimlich ich hinweg In fremdes Haus, voll Angst vor seinem T o d . Denn sein Erzeuger kann dem Kind und mir Nicht beistehn, weil er fort nach Delphi zog,

167

168

'Ανδρομάχη Δελφών κατ 1 αίαν, Ινθα Λοξία δίκη ν δίδωσι μανίας, ή π ο τ ' its Πυθώ μολών ήτησε Φοϊβον π α τ ρ ό ς ου κτείνει δίκην, εϊ ττως τ ά πρόσθε σφάλματ' έξαιτούμενος θεόν π α ρ ά σ χ ο ι τ ' εΙς τ ό λοιπόν εύμενη. θ ε ρ ά π α ι να

δέσποιν' - έ γ ώ τοι τούνομ' οϋ φεύγω τόδε καλεΐν σ', έπείπερ καΐ κατ' οίκον ήξίουυ τόν σόν, τ ό Τροίας ήνίκ' ώκοΰμεν πέδον, εύνους δέ καΐ σο'ι ^ώντί τ ' ή τ ω σώ πόσει, καί νυν φέρουσά σοι νέους ήκω λόγους, φόβω μεν, εΐ τις δεσποτών αίσθήσεται, οϊκτω δέ τ ω σώ • δεινά γ ά ρ βουλεύεται Μενέλαος είς σέ παις θ", ά σοι φυλακτέα. Αν ώ φιλτάτη σύνδουλε - σύνδουλος γ ά ρ εΐ τ η πρόσθ' άνάσση τηδε, νΰν δέ δυστυχεί τί δρώσι; ποίας μηχανάς πλέκουσιν αύ, κτεϊναι Θέλοντες τ ή ν παναθλίαν έμέ; θ ε τόν π α ϊ δ ά σου μέλλουσιν, ώ δύστηνε σύ, Αν θε Αν

θε Αν θε Αν θε Αν

κτείνειν, δν έξω δ ω μ ά τ ω ν ύπεξέθον». οίμοι" πέπυσται τ ό ν έμόν έκθετον γ ό ν ο ν ; πόθεν π ο τ ' ; ώ δύστηνος, ώς άπωλόμην. ούκ οίδ', έκείνων δ' ήσθόμην έ γ ώ τάδε • φροϋδος δ' έ π ' αύτόν Μενέλεως δόμων ά π ο . άπωλόμην ά ρ \ ώ τέκνον, κτενοϋσί σε δισσοί λαβόντες γϋπες · ό δέ κεκλημένος π α τ ή ρ ετ' έν ΔελφοΤσι τυγχάνει μένων, δοκώ γ ά ρ ούκ άν ώδέ σ' άν πράσσειν κακώς κείνου παρόντος · νΰν δ' έρημος εΐ φίλων. ούδ' άμφΐ Πηλέως ήλθεν, ώς ήξοι, φάτις; γέρων έκεϊνος ώστε σ' ώφελεΐν παρών. καί μήν έπεμψ' έ π ' αύτόν οϋχ ά π α ξ μόνον, μών ούν δοκεϊς σου φροντίσαι τιν' α γ γ έ λ ω ν ; πόθεν; θέλεις ουν άγγελος σύ μοι μολεϊν;

Andromache Apollon zu versöhnen, dem er einst Am gleichen O r t , in blinder Raserei, Die Schuld gab an des Vaters frühem T o d . Jetzt bittet er den alten Fehler ab Und macht den G o t t von neuem sich zum Freund. Dienerin Ο Herrin - diesen Namen halt ich fest, M i t dem ich drüben dich im T r o e r l a n d Begrüßte, Herrin noch im eignen H a u s ! Dir treu und deinem toten Ehgemahl, T r a g ich auch heut dir neue Botschaft zu, Voll Angst um mich, daß es die Herren sehn, Voll Angst um dich: was Menelas ersinnt M i t seinem Kind, birgt äußerste G e f a h r . An

Mitsklavin, liebe - denn das bist du jetzt Der alten Herrin, die nicht mehr befiehlt Was flechten sie für Netze, sind sie schon Z u m M o r d an dieser Unglücksfrau bereit?

Die Den T o d des Kindes haben sie im Sinn, Das du verborgen aus dem Haus gebracht. An

So haben sie den Kleinen schon entdeckt! W a n n ? W o ? Ich bin des T o d e s ! W a s geschah?

Die Ich weiß nicht, nur das Eine macht ich aus, Und M e n e l a o s ist schon fort nach ihm. An

Ο Kind, mein K i n d ! Zwei Geier packen dich! Zerreißen dich! Und der dir Vater heißt, Weilt immer noch in Delphis Heiligtum.

Die W a r er zugegen, littest du gewiß Nicht diese N o t ! Nun bist du ohne Freund. An

Und h a t man nicht gehört, daß Peleus k o m m t ?

Die Er ist zu alt, um dir noch beizustehn. An

D o c h rief ich ihn schon mehr als einmal her.

Die Und fandest keinen treuen B o t e n f u ß ! An

W o h e r auch, wenn es nicht der deine ist?

169

170 θε Αν θε Αν θε

'Ανδρομάχη

τί δ ή τ α φήσω χρόνιο; ούσ' έκ δ ω μ ά τ ω ν ; π ο λ λ ά ; αν εύροι; μηχανά; ' γυνή γ ά ρ el. κίνδυνο; · "Ερμιόνη γ ά ρ ού σμικρόν φύλαξ. όρα;; άπαυδςί; έν κακοί; φίλοισι σοι;, ού δ ή τ α · μηδέν τ ο ΰ τ ' όνειδίση; έμοί. άλλ' είμ', έπεί τοι κοϋ περίβλεπτο; βίο; δούλη; γυναικά;, ην τι και π ά θ ω κακόν. Αν χώρει νυν · ήμεΤ; δ \ οίσπερ έγκείμεσθ' άεί θρήνοισι και γόοισι καΐ δακρύμασι, π ρ ό ; αίθέρ' έκτενούμεν • έμπέφυκε γ ά ρ γυναιξί τέρψι; τ ω ν π α ρ ε σ τ ώ τ ω ν κακών άνά στόμ' άεί και διά γ λ ώ σ σ η ; έχειν. πάρεστι δ' οϋχ έν άλλά π ο λ λ ά μοι στένειν, πόλιν π α τ ρ ώ α ν τόν θανόντα Ö' "Εκτορα στερρόν τε τόν έμόν δαίμον' ώ συνε^ύγην δούλειον ήμαρ είσπεσοϋσ' άναξίω;. χρή δ' ο ΰ π ο τ ' ειπείν ούδέν' όλβιον βροτών, πριν άν θανόντο; τήν τελευταίαν ίδη; δ π ω ; περάσα; ήμέραν ήξει κάτω.

85

90

95

ιοο

Ί λ ί ω αίπεινςί Πάρι; ού γάμον άλλά τ ι ν ' όταν da* ή γ ά γ ε τ " εύναίαν ει; θαλάμου; Έλέναν. hem' ά ; ενεκ", ώ Τροία, δορί και πυρί δηιάλωτον ι ο5 εΐλέ σ' ό χιλιόναυ; Έ λ λ ά δ ο ; ώκύ; "Αρη; και τ ό ν έμόν μελέα; πόσιν "Εκτορα, τόν περί τείχη είλκυσε διφρεύων π α ϊ ; άλία; θ έ τ ι δ ο ; · α ΰ τ ά δ' έκ θαλάμων άγόμαν έπί ΘΙνα θαλάσσα;, δουλοσύναν στυγεράν άμφιβαλοΰσα κάρα. ι ίο π ο λ λ ά δέ δάκρυά μοι κατέβα χροό;, άνίκ' έλειπον ά σ τ υ τε και θαλάμου; και πόσιν έν κονίαι;. ώμοι έ γ ώ μελέα. τί μ' έχρήν ετι φ έ γ γ ο ; όρδσθαι

Andromache

171

Die An Die An Die

Bleib ich so lang vom Haus? Mit welchem Grund? Den Frauen fallen Gründe nie so schwer! Gefährlich bleibts! Du kennst Hermione! So läßt man Freunde in der Not allein! Niemals, und keinen solchen Vorwurf mehr! Ich geh! Das Leben einer Sklavin steht Nicht hoch im Wert, geschehe, was da will. An Geh nur! Ich will des Lebens letzten Rest, Mein Klagen, Seufzen, meine Tränenflut Dem Äther öffnen: es ist Trost der Frau, Daß sie die Leiden, die sie heimgesucht, Allzeit im Mund und auf der Zunge führt. Ich klag nicht eines, klage vieles Leid: Mein Vaterland, den toten Hektor, dann Den harten Daimon, der mich würdelos Ins Joch und in den Tag der Knechtschaft stieß. Drum preise keinen Menschen selig, der Dir nicht den letzten Lebenstag gezeigt Und wie er niedersteigt ins Totenreich. Gesang Ilions ragender Burg brachte Paris kein Fest, nur das Unheil, Als er in heimischen Saal Helena führte als Braut. Ihretwegen, ο Troja, hat gierig der griechische Ares Dich mit Feuer und Schwert Tausendschiffig geholt; Hektor auch, meinen Gemahl, ο ich Ärmste, den roh mit dem Wagen Thetis', der Meerfrau Sohn, Rings um die Wälle geschleift. Selber ward ich geschleppt vom Gemach zum Gestade des Meeres, Legte der Knechtschaft Joch Auf das geschändete Haupt. Ströme von Tränen benetzten die Wangen mir, als ich zurückließ Trojas Stadt, den Palast, Hektor, den lieben, im Staub. Sagt, warum seh ich Unselge noch immer das Licht dieses Tages,

'Ανδρομάχη

172

' Ε ρ μ ι ό ν α ς δ ο ύ λ α ν ; ά ς Οττο τ ε ι ρ ο μ έ ν α π ρ ο ς τ ό δ ' ά γ α λ μ α θεας Ικέτις π ε ρ ί χ ε ϊ ρ ε β α λ ο ΰ σ α

115

τ ά κ ο μ α ι ώς π ε τ ρ ί ν α π ι δ α κ ό ε σ σ α λ ι β ά ς .

Χορός

ώ γ ύ ν α ι , δ θ έ π δ ο ς δ ά π ε δ ο ν κ α ι α ν ά κ τ ο ρ α θ ά σ σ ε ι ς da* σ τ ρ . δαρόν ούδέ λείπεις,

er b a

Φθιάς όμως Ιμολον π ο τ Ι σάν Ά σ ι ή τ ι δ α γένναν,

da'

εί τ ( σ ο ι δ υ ν α ί μ α ν

er b a

άκος τ ω ν δ υ σ λ ύ τ ω ν π ό ν ω ν τεμείν,

b a er i a !

οΐ σέ κ α ι ' Ε ρ μ ι ό ν α ν εριδι σ τ υ γ ε ρ ά σ υ ν έ κ λ η σ α ν , τ λ ά μ ο ν ' άμφΐ λ έ κ τ ρ ω ν

120 da"

er b a

δ ι δ ύ μ ω ν έπίκοινον έοΰσαν

an4~

άμφί π α ϊ δ ' Ά χ ι λ λ έ ω ς .

er b a

125

γ ν ώ θ ι τ ν χ α ν , λ ό γ ι σ α ι τ ό π α ρ ό ν κ α κ ό ν εΐζ δ π ε ρ ήκεις. ά ν τ . δέσποτας άμιλλα Ί λ ι ά ς ο ύ σ α κόρα Λακεδαίμονος έ γ γ ε ν έ τ η σ ι ν ; λείπε δεξίμηλον δ ό μ ο ν τ δ ς π ο ν τ ί α ς Θεού. τ ( σ ο ι κ α ι ρ ό ς ά τ υ ^ ο μ έ ν α δέμας α Ι κ έ λ ι ο ν κ α τ α λ ε ί β ε ι ν δεσποτών άνάγκαις; τ ό κ ρ α τ ο ύ ν δέ σ ' ε π ε ι σ ι . τ ί μ ό χ θ ο ν ούδέν ο ύ σ α μοχθείς;

130

Andromache

173

Ich, der Hermione Magd, Die mich so grausam verfolgt, Daß ich mit flehenden Armen das Bild dieser Göttin umschlinge; Tränengelöst wie der Bach, Der sich am Felsen zerstäubt! EINZUGSLIED

Chor Strophe Frau, die an heiliger Schwelle des Hauses der Thetis gelagert, Lang, wie gebannt, Phthias Frauen, sie nahen dem Sproß asiatischen Stammes, Können wir nicht Schneiden ein Kraut Der schwärenden Leiden, Die mit Hermione dich in bitteren Hader verstrickten, Euch Arme, um das Lager, Das beiden gemein ist, Das Lager Des Sohns des Achilleus. Gegenstrophe Schau auf dein Los und bedenke das jetzt dir gefallene Schicksal! Streit mit dem Herrn ? Mädchen von Troja im Streit mit den rechten Fürsten von Sparta? Laß den Altar, Laß dieses Haus Der Tochter des Nereus! Mußt du noch immer entstelltes Gesicht mit Tränen benetzen, Weil Sklavin du geworden ? Dich jagen die Starken! Die Nichts ist, Bemüht noch die Mühe!

174

'Ανδρομάχη

άλλ' ίθι λείπε θεδς ΝηρηΙδος άγλαόν Ιδραν, da" γνώθι δ' ουσ' έπί ξένα; er ia2 δμωίς έττ' άλλοτρίας hem πόλεος, ένθ' ού φίλων τιν' είσορφς σων, er* ia 2 ώ δυστυχεστάτα, ia* ba~ ώ παντάλαινα νύμφα. ia2 ba

στρ. Ι3β

140

οίκτροτάτα γάρ εμοιγ' εμολες, γύναι Ίλιάς, οίκου; άντ. δεσποτών έμών · φόβω δ' ήσυχίαν άγομεν τό δέ σόν οΐκτω φέρουσα τ υ γ χ ά ν ω — μή παϊς τδς Διός κόρα? 145 σοί μ' ευ φρονούσαν είδη.

' Ερμιόνη κόσμον μέν άμφΐ κρατΐ χρυσέας χλιδής στολμόν Ts χρωτός τόνδε ποικίλων πέπλων ού των Άχιλλέως ούδέ Πηλέως άττο δόμων άπαρχάς δεϋρ' Ιχουσ' άφικόμην, άλλ' ίκ Λακαίνης Σπαρτιάτιδος χθονός Μενέλαος ήμϊν ταϋτα δωρεΐται πατήρ πολλοίς σύν εδνοις, ώστ' έλευθεροστομεΐν. ϋμδς μέν ουν τοΤσδ' Ανταμείβομαι λόγοις • σϋ δ' ούσα δούλη καΐ δορίκτητος γυνή δόμους κατασχεϊν έκβαλοΰσ' ή μας θέλεις τούσδε, στυγοϋμαι δ' άνδρΐ φαρμάκοισι σοϊς, νηδϋς δ' άκύμων διά σέ μοι διόλλυται · δεινή γάρ ήπειρώτις είς τά τοιάδε ψυχή γυναικών · ών έπισχήσω σ' έγώ,

150

155

ιοο

Andromache

175

Zweite Strophe Lasse den strahlenden Sitz, den Altar der Tochter des Meeres, Begreif es: fremde Magd Bist du! Am fremdesten Herde, W o keinen der Lieben du siehst, Ärmste der Frauen, Unglücksmädchen! Gegenstrophe Mitleid ergriff mich, du ilische Frau, als du kamst zu den Häusern Der Herrn des Landes, doch Fällt in den Frieden des Mitleids Die Angst, daß der Zeustochter Kind Sieht, wie ich freundlich Dir allzeit gesinnt bin.

ERSTE H A U P T S Z E N E

Hermione Ο seht den goldnen Prunk auf meinem H a u p t Und diese stolze bunte Kleiderpracht, Die ich hier trage, nicht als Festgeschenk Aus des Achilleus, aus des Peleus Haus, Nein, schon in Sparta, in Lakonien, H a t Vater Minelas mir dies geschenkt Mit reicher Mitgift, die mich kühn gemacht Und diese Worte an euch richten ließ. Du aber, Sklavin, bloßes Beuteweib, Willst mich vom Hause stoßen und es selbst Besitzen, machst mich meinem M a n n mit Gift Verhaßt, und ohne Früchte welkt mein Leib. Die Frauen Asiens sind in solcher Kunst Furchtbar bewandert. Doch gebiet ich Halt!

176

'Ανδρομάχη κούδέν σ' όνήσει δώμα Νηρήδο; τόδε, ού βωμό; ούδέ ναό;, αλλά κατθανη. ήν δ' ούν βροτώυ τ ί ; σ' ή θεών σώσαι θέλη, δει σ' άντί των ττρϊν όλβιων φρονημάτων πτηξαι ταπεινήν προσπεσεϊν τ ' έμόν γόνυ, σαίρειν τε δώμα τοϋμόν έκ χρυσηλάτων τευχέων χερί σττείρουσαν 'Αχελώου δρόσον, γνώναί θ' Ιν' εΐ γ η ; . ού γάρ έσθ* "Εκτωρ τάδε, ού Πρίαμο; ούδέ χρυσό;, άλλ' Έ λ λ ά ; πόλι;. είς τοϋτο δ' ήκει; άμαθία;, δύστηνε σύ, ή παιδί πατρό;, δ; σόν ώλεσεν πόσιν, τολμδ; ξυνεύδειν καϊ τέκν' αύθέντου πάρα τίκτειν. τοιούτον παν τό βάρβαρον γένο; " πατήρ τε θυγατρί π α ΐ ; τε μητρί μίγνυται κόρη τ ' άδελφω, διά φόνου 6' ol φίλτατοι χωροΰσι, καϊ τώνδ' ουδέν έξείργει νόμο;. & μή παρ' ή μα; εϊσφερ' · ούδέ γάρ καλόν δυοϊν γυναικοϊν άνδρ' εν' ήνία; εχειν, άλλ' εΐ; μ(αν βλέποντε; εΰναίαν Κύπριν στέργουσιν, όστι; μή κακώ; οίκεϊν θέλει.

Χο έπΙφθονόν τοι χρήμα θηλεΐα; φρενό; καϊ ξυγγάμοισι δυσμενέ; μάλιστ' άε(. Αν φευ φευ · κακόν γε θνητοί; τό νέον εν τε τώ νέω τ ό μή δίκαιον όστι; άνθρώπων έχει. έγώ δέ ταρβώ μή τό δουλεύειν μέ σοι λόγων άπωση πόλλ' έχουσαν ένδικα, ήν δ' αύ κρατήσω, μή 'πΐ τώδ' όφλω βλάβην · οΐ γάρ πνέοντε; μεγάλα τού; κρείσσου; λόγου; πικρώ; φέρουσι τών έλασσόνων ΰπο · όμω; δ' έμαυτην οΰ προδοϋσ* άλώσομαι. είπ', ώ νεανι, τώ σ' έχεγγύω λόγω πεισθεϊσ' άπωθώ γνησίων νυμφευμάτων;

105

170

175

180

185

ιοο

Andromache Das Haus der Nereide nützt dich nichts, Kein Tempel, kein Altar errettet dich! Wenn dich ein Mensch, ein Gott noch schützen soll, M u ß t du den Fürstendünkel abtun, mußt Dich auf den Boden bücken, fassen meine Knie, Mein Wohnhaus fegen, Acheloostau Aus goldgetriebnen Krügen sprengen, mußt Begreifen, w o du bist: in einer Griechenstadt Ganz ohne Hektor, goldnen Priamos! So weit kamst du in deinem Unverstand: Beim Sohn des Mörders deines Gatten schläfst Du ohne Scham, schenkst einem Henker Kind Auf Kind. So mischt sich das Barbarenvolk: Mit Vater Tochter, Mutter mit dem Sohn, Mit Schwester Bruder; Mord des eignen Bluts Verströmt, und kein Gesetz verbietet das. Das führe hier nicht ein! Es ist nicht gut, Daß Einer zweier Frauen Zügel hält! Wer Kypris nur im Bett der Einen sucht, Dem ist sein Haus auf guten Grund gebaut. Chorf ührerin Voll Eifersucht ist das Gemüt der Frau Und Nebenbuhler trifft ihr voller H a ß . An Gefährlich flammt die Jugend und zumeist Die Jugend, die das Rechte nicht erkennt. Ich fürchte, daß die Sklavin, ob sie schon In vielem recht hat, viel verschweigen m u ß Und meine Einsicht mir nur Schaden bringt: Der Dünkelhafte liebt kein starkes Wort, Das er vom Mund des Niederen vernimmt. Doch will ich lautlos nicht geschlagen sein. Worauf nur soll ich bauen, junge Frau, Beim Kampf um dein gerechtes Ehebett ?

177

178

Ανδρομάχη ώ? ή Λάκαινα των Φρυγών με ίων ττόλι?, τύχη θ' ϋττερθεϊ, κδμ' έλευβέραν όρςί?; ή τ φ νέω τε καΐ σφριγώντι σώματι ττόλεω? τε μεγέβει καΐ φίλοι? έττηρμένη οίκον κατασχείν τόν σόν άντί σοΟ θέλω; ττότερον ΐν' αϋτή τταϊδα? άντϊ σου τέκω δούλου? έμοα/τη τ ' άβλίαν έφολκίδα; ή τοϋ? έμούζ Tis τταϊδα? έξανέξεται Φθία? τυράννου? δντα?, ή ν ον μή τέκη?; φιλοϋσι γάρ μ' "Ελληνες Έκτορό? τ ' άττο; σΰτή τ ' άμαυρά κοϋ τύραννο? ή Φρυγών; οϋκ έξ έμών σε φαρμάκων στνγεϊ ττόσι?, άλλ" εΐ ξυνεϊναι μή 'τπτηδεία κυρει?. φίλτρον δέ καΐ τόδ' · ού τό κάλλο?, ώ γύναι, άλλ' άρεταί τέρπουσι τού? ξυνευνέτα?. σύ δ' ήν τι κνισβη?, ή Λάκαινα μέν ττόλι? μέγ' έστί, τήν δέ Σκΰρον οϋδαμοΟ τίθη? • ττλουτεϊ? δ' έν οϋ ττλουτοϋσι · Μενέλεω? δέ σοι μείζων Άχιλλέω?. ταϋτά τοΙ σ' Ιχθει ττόσι?. χρή γάρ γυναίκα, κάν κακω ττόσει δοθη, στέργειν, άμιλλάν τ ' ούκ έχειν φρονήματο?. εΐ δ' άμφί Θρήκην χιόνι την κατάρρυτον τυραννον έσχε? άνδρ', ΐν' έν μέρει λέχο? δίδωσι πολλαΤ? ε!? άνήρ κοινούμενο?, έκτεινα? άν τάσδ'; είτ' άττληστίαν λέχου? ττάσαι? γυναιξί ττροστιθείσ' άν ηϋρέθη?. αίσχρόν γε • καίτοι χείρον' άρσένων νόσον ταύτη ν νοσοΰμεν, άλλά ττρούστημεν καλώ?. ώ φίλταβ' "Εκτορ, άλλ' ί γ ώ τήν σήν χάριν σοι και ξυνήρων, εί τί σε σφάλλοι Κύττρι?, καΐ μαστόν ήδη ττολλάκι? νόβοισι σοϊ? έττέσχον, ίνα σοι μηδέν ένδοίην πικρόν. και ταΰτα δρώσα τη άρετη ττροσηγόμην ττόσι ν • σϋ δ' ούδέ φανίδ' ϋτταιβρία? δρόσου τω σω ττροσί^ειν άνδρΐ δειμαίνουσ' έςί?. μή τήν τεκοϋσαν τη φιλανδρία, γύναι,

195

200

205

21 ο

215

220

225

Andromache Ist Sparta schwächer als die Phrygerstadt, Ist Troja mächtig, bin ich selber frei? Kann ich wie eine jugendstolze Frau, Mit mächtger Stadt und Freunden hinter sich, Ein Haus erobern, das mir nicht gehört,· Und Kinder wollen, die dann Sklaven sind Im Schlepptau meiner eignen Sklaverei? Wird einer diese Kinder auf den Thron Von Phthia heben, wenn du nicht gebierst ? Jauchzt Griechenland der Witwe Hektors zu ? Dem bloßen Schatten ohne jede Macht? Nicht meine Gifte trennen dich vom Mann, Du bist die Frau nicht, die sich in ihn schickt. Auch dies bezaubert: nicht nur schöner Leib, Der Seele Adel fesselt den Gemahl. Wirst du gereizt, steht Sparta hinter dir, Die große Macht, und Skyros gilt dir nichts, Das arme Inselland. Der reiche Menelas Besiegt Achill! Das ärgert deinen Mann. Die Gattin selbst des schlechteren Gemahls Ist gut zu ihm und fügt sich seinem Sinn. Wenn dich im schneebedeckten Thrakien Ein Fürst erwählte, der nach Landesbrauch Mit vielen Frauen wechselte das Bett, Schlügst du sie tot? So bringst du nur die Fraun In den Verruf der Unersättlichkeit! Ο Schmach! Wir leiden ja die stärkre Gier Nach Männern, doch die Sitte deckt sie zu. Du liebster Hektor, wenn dich Kypris je Betrog, so nahm ichs deinethalb auf mich, Bot auch den Nebenkindern meine Brust, Und nie erweckt ich deine Bitterkeit! Mit solchem Tun behielt ich den Gemahl. Du aber läßt voll Eifersucht nicht zu, Daß sich ein Regentropfen auf ihn setzt. Du willst die Männergier der Mutter noch

179

180

'Ανδρομάχη

3ήτει παρελθεϊν • τ ω ν κακών y ö p μητέρων φεύγειν τρόπου; χρή τέκν", όσοι; Ινεστι νους. Χο δέσττοιν', δσον σοι βφδίως προσίσταται, τοσόνδε πείθου τηδε συμβήναι λόγοι;. Ερ τΙ σεμνομυθεί; κεί; άγων' ϊρχη λ ό γ ω ν , ώ ; δή σ ύ σώφρων, τάμά δ' ούχΐ σώφρονα; Αν Ερ Αν Ερ Αν Ερ Αν Ερ Αν Ερ Αν Ερ Αν Ερ Αν Ερ Αν Ερ Αν Ερ Αν Ερ Αν Ερ Αν Ερ

ούκουν έφ' οΐ; γ ε νϋν καθέστηκα; λόγοι;. ό νου; ό σόξ μοι μή ξυνοικοΐη, γ ύ ν α ι . νέα πέφυκα; καΙ λέγει; αίσχρών πέρι. σ ϋ δ' ού λέγει; γε, δρςτ; δέ μ' εΐ; δσον δύνη. ούκ α ύ σ ι ω π ή Κύττριδο; άλγήσει; ττέρι; τ( δ"; ού γυναιξί τ α ύ τ α π ρ ώ τ α π α ν τ α χ ο ύ ; κ α λ ώ ; γε χρωμέναισιν • εΐ δέ μή, ού καλά. ού βαρβάρων νόμοισιν οίκοϋμεν πάλιν. κάκεϊ τ ά γ ' αΙσχρά κάνθάδ' αίσχύνην έχει. σοφή σοφή σύ · κατθανεΐν δ' δμω; σε δε!. όρςί; ά γ α λ μ α θέτιδο; εΐ; σ' ά π ο β λ έ π ο ν ; μισούν γ ε πατρίδα σήν Ά χ ι λ λ έ ω ; φάνω. 'Ελένη νιν ώλεσ', ούκ ίγώ, μήτηρ δέ σή. ή καΐ π ρ ό σ ω γ α ρ τ ώ ν έμών ψαύσει; κακών; Ιδού σ ι ω π ώ κάπιλά^υμαι στόμα. έκεΐνο λέξον, ούπερ είνεκ' έστάλην. λ έ γ ω σ' έ γ ώ νούν ούκ εχειν όσον σε δεί. λείψει; τόδ' ά γ ν ό ν τέμενο; έναλία; θεοϋ; εΐ μή θανοΰμα! γ* · ε! δέ μή, ού λείψω ποτέ. ώ ; τ ο ϋ τ ' δραρε, κού μενώ πόσιν μολεΐν. ά λ λ ' ούδ' έ γ ώ μήν πρόσθεν έκδώσω μέ σοι. π ΰ ρ σοι προσοίσω, κού τό σόν προσκέψομαι σ ύ δ' ούν κάταιθε • θεοί γάρ είσονται τάδε. καΙ χρωτΐ δεινών τραυμάτων άλγηδόνα;. σφά^', αΐμάτου θεά; βωμόν, ή μέτεισΐ σε. ώ βάρβαρον σ ϋ Θρέμμα καΙ σκληρόν Θράσο;, έγκαρτερεΤ; δή Θάνατον; άλλ' έ γ ώ σ ' έδρα; έκ τησδ' έκοϋσαν έξαναστήσω τ ά χ α · τοιόνδ' έχω σου δέλεαρ, άλλά γ ά ρ λ ό γ ο υ ;

a no

235

24ο

245

250

2.15

2 GO

Andromache

Chf Her

An Her An Her An Her An Her An Her An Her An Her An Her An Her An Her An Her An Her An Her

181

Beschämen, wo doch jedes kluge Kind Das Erbteil solcher Mütter ängstlich flieht. Ο Herrin, tu das Allermöglichste, Gib nach und geh auf ihre Worte ein! zu Andromache Was soll hier Redestreit und Redestolz ? Bist du der Weise? Red ich wie ein Tor? Mit vielen Worten hast du es bezeugt. Und deine Weisheit? Gott verschone mich! Ein junges Ding, und spricht nur Häßlichkeit! Du s p r i c h s t nicht nur, du tust sie Schritt für Schritt. Behalte deinen Liebesgram für dich! Ist Liebe nicht der Frauen Eigenstes ? Der Klugen Glück, der Toren Untergang. Was gehn uns die Barbarenregeln an ? Die Schmach bringt Schmach, bei uns und auch bei euch. Wie klug, wie klug! Und dennoch stirbst du jetzt! Das sagst du vor der Thetis hohem Bild? Sie haßt das Troja, wo Achilleus fiel. Die Schuld trägt deine Mutter Helena. Rührst du noch weiter an mein altes Leid? Ich schweige und versiegle meinen Mund. Sag noch das Eine: warum bin ich da? Ich weiß nur dies: dir fehlt es am Verstand. Verläßt du je der Götter heiigen Hain ? Nur wenn kein Tod droht. Anders geh ich nie! Er droht dir. Noch bevor mein Gatte kommt! Nie geb ich vorher mich in deine Hand! Ich lege Feuer, was bekümmern mich . . . Zünd alles an, die Götter sehen dich! . . . die Schmerzen deiner rings verbrannten Haut! Besudle den Altar! Die Göttin wacht! Barbarenkind, das frech und hart wie Stein, Den Tod erwartet! Bald ist es so weit, Daß du von selber von den Stufen steigst; Das kann mein Köder, den mein Wort verschweigt -

182

"Ανδρομάχη κρύψω, τ ό δ' ίργου αύτό σημάνει τάχα. κάθησ' έδραΐσ · καΐ γάρ el πέριξ σ' ίχοι τηκτός μόλυβδο?, έξαναστήσω σ* ί γ ώ ττρίν φ ττέποιθας τταϊδ' Άχιλλέως μολεϊν.

Αν

205

ττέττοιθα. δεινόν δ' έρπετών μέν άγρίων άκη βροτοϊσι θεών καιαο ιΓ|σσΙ τ ί ν α · δ δ' ϋστ' έχίδνης καΐ πυρός περαιτέρω, ουδείς γυναικός φάρμακ' έξηύρηκέ ττω κακής · τοσοΰτόν έσμεν άνθρώποις κο«όν.

ή μεγάλων άχέων άρ* Οττήρξεν, ότ' Ίδαίαν νάπαν ήλθ' ό Μαία ; τε καΐ Διός τόκος, τρίπωλον άρμα δαιμόνων άγων τό καλλι^υγές, ϊριδι στυγερά κεκορυθμένον εύμορφίας σταθμούς έπ! βούτα, βοτηρά τ ' άμφΐ μονότροττον νεανίαν ερημόν θ' έστιοΰχον αύλάν.

270

daV er 2 er ia* ia 1 ia J er an 4 er an 2 ia« ba er ba

ταΐ δ' έπεί ύλόκομον νάπος ήλυθον ούρειαν τηδάκων νίψαν αϊγλάντα σώματα φοαίς, Ιβαν δέ Πριαμίδαν ίπτερβολαΐς λόγων δυσφρόνων τταραβαλλόμεναι· Κύπρις είλε λόγοι; δολίοις,

άντ 285

an 5

Andromache

183

Doch macht die T a t ihn selber bald bekannt. Bleib ruhig sitzen! Wäre rings dein Fuß Von Blei umgössen, wirst du aufgescheucht, Bevor dein Trost, Achilleus' Sohn, erscheint. ab An

Er ist mein T r o s t ! Die Götter haben zwar Uns Mittel gegen Schlangenpest geschenkt, Doch was noch Schlang und Feuer übersteigt: Die böse Frau, erlag noch keinem Gift. Wir sind die größte Geißel dieser Welt!

ERSTES STANDLIED

Chor Strophe Furchtbare Leiden hat einst Zeus' Sohn und der M a i a gestiftet, Als zu Idas Schlucht er geleitet Den Dreispann der Götter Herrlich geschirrt und gerüstet Für den leidvollen Streit um den Preis Der Schönheit, dort bei den Ställen, Bei dem jungen, so einsamen Hirten Im entlegenen Hof der Behausung. Gegenstrophe Waldreiche Schlucht nahm sie auf, sie wuschen die strahlenden Leiber In der Flut des Bergquells und gingen Zu Phamos' Sohn und Maßen in Rühmen und Streiten Ihre Zungen; da siegte die List

184

'Ανδρομάχη

τ ε ρ π ν ο ϊ ς μέν ά κ ο ϋ σ α ι ,

290

ττικρσν δέ σ ύ γ χ υ σ ι ν β ί ο υ Φ ρ υ γ ώ ν ταλαΐνςι περγάμοις τε

πόλει

Τροίας.

είθε δ" ίπτέρ κ ε φ α λ ά ν ε β α λ ε ν κ α κ ό ν

da4

ά τ ε κ ο Ο σ ά νιν μ ό ρ ο ν

er ia*

•πρΙν ' Ι δ α ί ο ν κ α τ ο ι κ ί σ α ι λ έ π α ς ·

b a er ia*

ό τ ε νιν π α ρ ά Θ ε σ π ε σ ί ω δ ά φ ν α

an*

βόασε Κασάνδρα κτανεϊν,

ia4

μεγάλαν

an4

Πριάμου πόλεως λώβαν.

τίν* ο ΰ κ έπήλθε, π ο ί ο ν οΰκ έ λ ί σ σ ε τ ο

ia*

δ α μ ο γ ε ρ ό ν τ ω ν βρέφος φονεύειν;

ch er b a

οΰτ' αν έπ' Ίλιάσι ?υγόν ήλυθε δούλιον, σ ύ τ ' άν,

στρ

295

300

άντ.

γνναι,

τ υ ρ ά ν ν ω ν εσχες äv δ ό μ ω ν έδρας · π α ρ έλυσε δ' άν ' Ε λ λ ά δ ο ς

άλγεινούς

π ό ν ο υ ς δ τ ' άμφί Τ ρ ω ί α ν δεκέτεις ά λ ά λ η ν τ ο νέοι λ έ χ η τ ' ϊρημ' άν ο ύ π ο τ ' καΐ τ ε κ έ ω ν όρφανοί

305

λόγχαις. ίξελείπετο,

γέροντες.

Μενέλαος ή κ ω λ α β ώ ν σ ό ν π α ΐ δ ' , δ ν είς ά λ λ ο υ ς

δόμους

λά6ρς( θ υ γ α τ ρ ό ς τ η ς έμής ϋπεξέθου. σ έ μέν γ ά ρ η ύ χ ε ι ς θεδς β ρ έ τ α ς σ ώ σ ε ι ν

310 τόδε,

τ ο ύ τ ο ν δέ τ ο υ ς κ ρ ύ ψ α ν τ α ς · ά λ λ '

έφηυρέθης

•ήσσον φ ρ ο ν ο ύ σ α τ ο ϋ δ ε Μ ε ν έ λ ε ω ,

γύναι.

Andromache

185

Der Kypris, lieblich zu hören, Doch das bittere Ende der Phryger Und der wankenden T ü r m e von T r o j a . Zweite

Strophe

Hätte doch, die ihn gebar, übers Haupt ihm das Todlos geworfen, Bevor auf Idas Fels Er je sich niederließ, Als vom heiligen Lorbeerhain Kassandra befahl, ihn zu töten, Das große Verderben von T r o j a ! Wen flehte, wen rief sie nicht an, Alle Ratsherrn, das Kind zu ermorden! Gegenstrophe Nie wäre auf Ilions Nacken das J o c h der Knechtschaft gefallen, Und du, du säßest nicht An fremder Herren H e r d ! Hellas' Jugend blieb erspart Unsägliche Mühe vor T r o j a , Zehn J a h r e der tödlichen Speere. Nicht wären die Betten verwaist, Nicht die Alten beraubt ihrer Söhne.

ZWEITE HAUPTSZENE Menelaos Ich bring den Sohn, den du in andres Haus Geheim vor meiner Tochter fortgeschafft. D o n glaubtest du den Knaben wohlgeschützt Und hier am Götterbild dich selbst - doch machst Du deine Rechnung ohne Menelas.

186

Αν

'Ανδρομάχη Kit μή τόδ' έκλιποΰσ' έρημώσεις πέδον, 6δ" άντί του σοϋ σώματος σφαγήσεται. ταΟτ' ουν λ ο γ ί ο υ , πότερα κατΦανεϊν θέλεις ή τόνδ' όλέσθαι σης αμαρτίας Οπερ, ήν είς έμ' εις τε παΐδ' έμήν άμαρτάνεις. ώ δόξα δόξα, μυρίοισι δή βροτών ούδέν γεγώσι βίοτον ώγκωσας μέγαν. εύκλεια δ' οίς μέν εστ' αληθείας ύπο, εϋδαιμον(3ω · τούς δ' Οπό ψευδών, έχειν ούκ άξιώσω, πλήν τύχη φρονεΐν δοκεϊν. σύ δή στρατηγών λογάσιν "Ελλήνων ποτέ Τροίαν άφείλου Πρίαμον, ώδε φαύλος ών; όστις θυγατρός άντίπαιδος έκ λόγων τοσόνδ' έπνευσας, καΐ γυναικί δυστυχεί δούλη κατέστης είς ά γ ώ ν ' ; ούκ άξιώ ούτ' ούν σέ Τροίας ούτε σοϋ Τροίαν ετι. Μενέλαε, φέρε δή διαπεράνωμεν λόγους· τέθνηκα δή ση θυγατρί καί μ' άπώλεσε · μιαιφόνον μέν ούκέτ' άν φύγοι μύσος. έν τοΤς δέ πολλοίς καί σύ τόνδ' άγωνιη φόνον · τό συνδρών γάρ σ' άναγκάσει χρέος. ήν δ" ούν έγώ μέν μή θανεϊν ύπεκδράμω, τόν παϊδά μου κτενεϊτε; κδττα πώς πατήρ τέκνου θανόντος φαδίως άνέξεται; ούχ ώδ' άνανδρον αυτόν ή Τροία καλεί · άλλ' είσιν οΐ χρή - Πηλέως γάρ άξια πατρός τ ' Άχιλλέως έργα δρών φανήσεται ώσει δέ σήν παϊδ' έκ δόμων • σύ δ' έκδιδούς άλλω τί λέξεις; πότερον ώς κακόν πόσιν φεύγει τό ταύτης σώφρον; άλλά πεύσετακ γαμεϊ δέ τίς νιν; ή σφ" άνανδρον έν δόμοις χήραν καθέξεις πολιόν; ώ τλήμων άνήρ, έξωθέν είσιν οΐ δοκοΰντες εύ φρονεΐν λαμπροί, τα δ' ένδον πασιν άνθρώποις ίσοι, πλήν εί τι πλούτω · τοΰτο δ" Ισχύει μέγα.

315

320

325

329 333 335

34 0

345

330

Andromache Wenn du dies Feld hier nicht mehr räumen willst, Wird dieses Kind statt deiner umgebracht! Nun rechne: willst du selber sterben? Soll Dies Kind im Tode büßen für die Schuld, Die du an mir und meinem Kind begehst? An Ο Dünkel, Dünkel! Tausend Menschen hast Du aus dem Nichts in hohen Glanz versetzt. Wem solches Licht aus reiner Wahrheit kommt, Den preis ich; doch aus Lügen wächst kein Ruhm, N u r blinder Dünkel eines Unverstands. Hast d u als stolzer Feldherr Troja einst Dem Priamos entrissen und bist heut So feig, daß du auf halben Kindes Wort In Sturm gerätst und gegen eine Magd, Ein Elendsweib zu Felde ziehst ? Dann sind Troja und Menelas einander wert. Doch fassen wir die Rede kurz! Gesetzt, Ich sterbe hier durch deiner Tochter H a n d : Sie wird als Meuchelmörderin verhaßt Und bei der Menge nimmst du daran teil, Der Helfer und der Täter sind ihr eins. Doch wenn ich meinem T o d entrinnen will, Bringt ihr das Kind um. Glaubt ihr wirklich, daß Sein Vater dies so leicht geschehen läßt? Er gilt in Troja nicht als feiges Weib. Als Peleus' Enkel und als Sohn Achills T u t er das Rechte und verstößt dein Kind. Was sagst du, wenn du sie an andre gibst? Womöglich, daß ihr reiner Sinn den Mann Nicht mehr ertrug ? Die Wahrheit kommt ans Licht. Wer soll sie nehmen ? Oder willst du sie Im H a u s als graue Witwe, ohne Mann ?

187

188

'Ανδρομάχη

κακών τοσούτων ούχ όρας έτπρροάς; ττόσας άν εύνάς θυγατέρ'ήδικημένην βούλοι' άν εύρείν ή τταθεϊν ότγώ λέγω; οΰ χρή 'ττί μικροϊς μεγάλα πορσύνειν κακά οΰδ', ε! γυναίκες έσμεν άτηρόν κακόν, άνδρα? γυναιξϊν έξομοιοϋσβαι φύσιν. ήμεϊς γάρ ε! σήν παϊδα φαρμακεύομεν καΐ νηδύν έξαμβλοΰμεν, ώς αύτη λέγει, έκόντες ούκ άκοντες, ούδέ βώμιοι ττίτνοντες, αύτοί τήν δίκην ύφέξομεν ίν σοΤσι γαμβροί?, οίσιν ούκ έλάσσονα βλάβην όφείλω ττροστιθεϊσ' άπαιδίαν. ήμεΤς μέν ούν τοιοίδε" της δέ ση? φρενός §ν σου δέδοικα · διά γυναικείαν εριν καΐ τήν τάλαιναν ώλεσας Φρυγών πόλιν. Χο άγαν ελεξας ώς γυνή ττρός άρσενας, καί σου τό σώφρον έξετόξευσεν φρενός. Με γύναι, τάδ' έστ'ι σμικρά καί μοναρχίας ούκ άξι', ώς φής, της έμής οΰδ' 'Ελλάδος, εΰ δ' ίσθ', ότου τις τυγχάνει χρείαν εχων, τοϋτ' έσθ' έκάστω μείζον ή Τροίαν έλεΐν. κάγώ θυγατρί - μεγάλα γάρ κρίνω τάδε, λέχους στέρεσθσι - σύμμαχος καθίσταμαι. τ ά μέν γάρ άλλα δεύτερ' άν ττάσχοι γυνή, άνδρός δ' άμαρτάνουσ' άμαρτάνει βίου. δούλων δ* έκεΐνον τών έμών άρχειν χρεών καί τών έκείνου τούς έμούς, ήμάς τε ττρός · φίλων γάρ ούδέν ίδιον, οίτινες φίλοι όρθώς πεφύκασ', άλλά κοινά χρήματα, μένων δέ τούς άττόντας, εΐ μή θήσομαι τάμ' ώς άριστα, φαΰλός είμι κού σοφός, άλλ' έξανίστω τώνδ' άνακτόρων Θεάς. ώς, ήν Θάνης σύ, παις όδ' Ικφεύγει μόρον, σου 5' ού θελούσης κατθανεΤν, τόνδε κτενώ. δυοϊν δ' άνάγκη θατέρω λιπεΐν βίον. Αν οϊμοι, πικράν κλήρωσιν αίρεσίν τέ μοι

35 0

355

3βο

365

370

375

380

Andromache Ο sieh: dies alles stürzt auf dich herein. Wie viele Nebenfrauen wünschtest du Dann deinem Kind statt dessen, was geschieht? Auf kleines Übel setz kein größeres, Und sind wir Frauen schon ein Fluch, so soll Der Mann bei ihnen nicht zur Schule gehn. Wenn ich durch Tränke deiner Tochter Leib Unfruchtbar mache - wessen sie mich zeiht So werd ich frei und ohne den Altar, Von selber, deinem Eidam Buße t u n ; Er wird nicht minder seiner Saat beraubt. So stehts bei mir. Doch deinen eignen Sinn Man kennt ihn ja: für einen Weiberstreit Hast du die Phrygerburg zu Fall gebracht! Chf Als Frau sprachst du zu Männern ohne M a ß , Und deine Pfeile flogen übers Ziel. Me Das sind wohl kleine Dinge, denkst du wohl, Nicht würdig Spartas oder Griechenlands. Doch wisse: was man einmal will, das steht Uns höher als der Fall von Ilion. Der Raub des Bettes ist kein kleines Ding, Das weiß ich selbst und helfe meinem Kind! An vielem andren trägt die Frau nicht schwer: Die ihren Mann verliert, verliert sich selbst. Gemeinsam haben wir die Sklaven: er Und meine Tochter und ich selbst mit ihr; Denn Freunde, wenn sie wirklich Freunde sind, Vereinigen von selbst ihr Eigentum. Wenn ich des Fernen warte und mein H a u s Vergesse, bin ich weder treu noch klug. Verlasse jetzt der Göttin Herrensitz! Der Knabe bleibt am Leben, wenn du stirbst, Und wird getötet, wenn du leben bleibst. Und einer stirbt, der Knabe oder du. An Ο bittre Losung, bitter auch die Wahl,

189

190

'Ανδρομάχη βίου καθίστη; · καϊ λαχοΰσά γ ' άθλία καΐ μή λ αχούσα δυστυχή; καθίσταμαι. ώ μεγάλα πράσσων αΙτίας μικρά; πέρι, πιθοϋ · τ( καίνει; μ'; άντί τ ο υ ; ποίαν πάλιν ττροΟδωκσ; τίνα σων έκτανον παίδων έ γ ώ ; ποίον δ' επρησα δώμ"; έκοιμήθην βία σύν δεσπόταισι · κ ά τ ' έμ', ού κείνον κτενεϊ;, τόν αίτιον τ ώ ν δ \ άλλά τήν άρχήν άφεί; πρός τήν τελευτήν ύστέραν ούσαν φέρη; οίμοι κακών τώνδ", ώ τάλαιν' έμή πατρίς, ώ ; δεινά π ά σ χ ω , τί δέ με καΐ τεκεϊν έχρήν όχθο; τ ' έ π ' άχθει τωδε προσθέσθαι διπλοΟν; ήτις σφαγά; μέν Έκτορος τροχηλάτου; κατεΐδον οίκτρώς τ ' "Ίλιον πυρούμενον, αϋτή δέ δούλη ναΰ; έπ' Άργείων εβην κόμη; έπισπασθείσ' • έπει δ' άφικόμην Φθίαν, φονεϋσιν " Εκτορος νυμφεύομοη. τί δήτ' έμοί 3ήν ήδύ; πρό; τί χρή βλέπειν; πρό; τάς παρούσας ή παρελθούσα; τ ύ χ α ; ; ε Ι; π α ϊ ; 5δ' ήν μοι λοιπό; οφθαλμό; βίου · τοΟτον κτενεΐν μέλλουσιν οΐ; δοκεΤ τάδε. ού δήτα τούμοΟ γ ' είνεκ' αθλίου βίου · έν τωδε μέν yap έλπί;, εΐ σωθήσεται, έμοί δ' όνειδος μή θανεΐν ύπέρ τέκνου. Ιδού προλείπω βωμόν ήδε χειρία σφά^ειν, φονεύειν, δεϊν, άπαρτησαι δέρην. ώ τέκνον, ή τεκοϋσά σ\ ώς σύ μή θάνης, στείχω πρό; "Αιδην · ήν δ' ύπεκδράμη; μόρον, μέμνησο μητρός, οία τλασ' άπωλόμην, και πατρί τ ω σω διά φιλημάτων Ιών δάκρυά τε λείβων καϊ περιπτύσσων χέρα; λέγ· ο Γ έπραξα, πασι δ* άνθρωποι; άρ' ήν ψυχή τέκν' · όστι; δ' αύτ' άπειρο; ών ψέγει, άτάρ τί τ α ύ τ α δύρομαι, τ ά δ' έν ττοσΙν ούκ έξικμά^ω καϊ λογίζομαι κακά;

385

390

395 39G 399 400

405

4ίο

415

397

Andromache Auf T o d und Leben! Los ich oder nicht, Das Unheil ist mir schon vorher bestimmt. Ο schwere Bluttat um so leichtes Ding! Du tötest mich; wofür? Sag, welche Stadt Verriet ich? Welches Kind erschlug ich dir? Welch Haus verbrannt ich? Auf sein Lager zwang Mein Herr mich, und du tötest mich, nicht ihn, Den Schuldigen, und kehrst die Gründe um, Vergißt den Anfang, eilst sogleich zum Schluß! Ο neues Unheil! Arme Vaterstadt, Schau her: ich selbst gebar mir eine Last Und eine Doppellast lud ich hinzu! Die Hektors Schleifung sah am Wagenrad, Den Jammer der vom Brand zerstörten Stadt, Ward selbst am Haar aufs Griechenschiff gezerrt, Als Sklavenweib, und kam in diese Stadt, Den Mördern Hektors in ihr Ehebett. Wozu das süße Leben und das Licht? Rings altes Leid und ringsum neues Leid! Ein Knabe blieb mir als des Lebens Aug. Beschlossen ist sein Mord, doch darf die T a t Nicht für mein Leben, nicht für mich geschehn! In ihm blüht Hoffnung, wenn er leben bleibt, Mich trifft nur Schande, wenn er für mich stirbt. Ich steig herab und bin in eurer Hand, So schlachtet, mordet, fesselt, hängt mich auf! Mein Kind, die Mutter geht, daß du nicht stirbst, Zum Hades. Wenn du diesem Los entrinnst, So denk an mich und meinen Schmerzensgang! Leg deine Ärmchen um des Vaters Hals Und sag ihm unter Kuß und Tränen, was Geschah. In seinen Kindern lebt der Mensch. Wers nie erfuhr und leugnet, der entbehrt

191

192

'Ανδρομάχη

ήσσον μέν άλγεϊ, δυστυχών δ' εϋδαιμονεϊ. Χο ώκτιρ" άκούσασ' · οίκτρά γάρ τα δυστυχή βροτοίς άπασι, κάν θυραΐος ών κυρτ). els ξύμβασιν δέ χρην σε τταΐδα σήν άγειν, Μενέλαε, καΐ τήνδ', ώς άπαλλαχθη πόνων. Με λάβεσΟέ μοι τησδ', άμφελίξαντες χέρας, δμώες • λόγους γάρ οϋ φίλους άκούσεται. έγώ σ', Ιν' άγνύν βωμόν έκλίποις θεά?, προύτεινα τταιδός θάνατον, φ σ' ϋπήγαγον είς χείρα? έλθείν τάς έμάς έττϊ σφαγήν. καΐ τάμφΐ σοΰ μέν ώδ' έχοντ' έπίστασο · τά δ' άμφΐ παιδός τοΰδε παις έμή κρίνει, ή ν τε κτανεΐν νιν ή ν τε μή κτανεΐν θ έλη. άλλ' ερττ* is οίκους τούσδ', Ιν' els έλευθέρους δούλη γεγώσα μήποθ' ύ β ρ φ ι ν μάθης. Αν οίμοι · δόλω μ' ϋττηλθες, ήπατήμεθα. Με κήρυσσ' άπασιν • οΰ γάρ έξαρνούμεθα. Αν ή ταΰτ' έν ΰμϊν τοις παρ' Ευρώτα σοφά; Με και τοις γε Τροία, TOUS παθόντας άντιδρδν. Αν τά θεία 6' ου 6εϊ' οΰδ' έχειν ή γη δίκην; Με όταν τάδ' ή, τότ' οϊσομεν · σέ δέ κτενώ. Αν ή καΐ νεοσσόν τόνδ', ϋπό πτερών σπάσας; Με οΰ δήτα · ΘυγατρΙ δ", ήν Θέλη, δώσω κτανεΐν. Αν οίμοι · τ( δήτά σ' οϋ καταστένω, τέκνον; Με ούκουν θρασεΐά γ ' αυτόν έλττίς άμμένει. Αν ώ πασιν άνθρώποισιν έχθιστοι βροτών Σπάρτη5 Ενοικοι, δόλια βουλευτήρια, ψευδών άυακτές, μηχανορράφοι κακών, έλικτά κούδέν Ογιες, άλλά παν πέριξ φρονοΟντες, άδίκως εύτυχεϊτ' άν' "Ελλάδα. τ( δ' ούκ έν ΰμϊν έστιν; ού πλείστοι φόνοι; οΰκ αίσχροκερδεϊς; ού λέγοντες άλλα μέν γλώσση, φρονοϋντες δ' άλλ' έφευρίσκεσΟ' άεΙ; δλοισθ". έμοϊ μέν θάνατος οΰχ ούτω βαρύς ώς σοΙ δέδοκται · κείνα γάρ μ' άπώλεσεν, όθ' ή τάλαινα πόλις άνηλώθη Φρυγών

4 2ο

4 25

430

4 35

440

445

4 50

4 55

Andromache Zwar manchen Leids, doch auch des vollen Glücks. Chf Voll Mitleid hört ichs, Mitleid steht dem Los Der Schwergeprüften, auch der fremden, zu. Ο Menelas, warum hast du die Fraun Nicht ausgesöhnt und diese hier befreit? Me Ergreift die Frau, umschnürt ihr das Gelenk, Daß sie jetzt hört, woran sie nie gedacht! Dich wegzulocken vom Altar, hab ich Das Kind bedroht! Nur so bekam ich dich In meine H a n d zu deinem letzten Gang. So stehts um dich, sei dessen dir bewußt! Und diesem Kind bestimmt Hermione, Ob sie es töten oder schonen wird. N u n schnell ins H a u s ! Und lerne, daß die Magd Die freien Menschen nicht verhöhnen darf! An Grausame Hinterlist! Ο Lug und T r u g ! Me Schreis frei hinaus! Wir leugnen es nicht a b ! An Ist das die Weisheit am Eurotasstrand ? Me Und auch in T r o j a : Tat erhält den Lohn. An Ist Heilig heilig, ist das Rechte recht? Me Man trägt, was kommt. Der T o d ist dir gewiß. An Auch diesem Vöglein, seinem Nest geraubt? Me Der Tochter stell ich seinen T o d anheim. An Dann ist die Zeit der Totenklage d a ! Me Hier noch zu hoffen, wäre freilich kühn. An Ο aller Welt verhaßtestes Geschlecht Von Sparta, Ratsherrn jeder Hinterlist, Der Lüge Fürsten, Spinner bösen Trugs, Gewunden, nie gesund, nur krummen Pfads! Wer gab euch solche Macht in Griechenland? Was ist bei euch zuhause ? M o r d um M o r d , Unsaubre Habgier, Reden mit dem M u n d Und völlig andres Planen eures Sinns! Glaub nicht, daß mir der T o d so bitter ist! Er war mir lange drüben schon verhängt, Als mein geliebtes Troja niedersank,

193

194

'Ανδρομάχη

π ό σ ι ς θ ' ό κ λ ε ι ν ό ς , ός σ ε π ο λ λ ά κ ι ς δ ο ρ ί ν α ύ τ η ν Ιθηκεν άντί χ ε ρ σ α ί ο υ κακόν. ν ΰ ν δ ' είς γ υ ν α ί κ α γ ο ρ γ ό ς ό π λ ί τ η ς φ α ν ε ί ς κτείνεις μ', ά π ό κ τ ε ι ν ' . ώ ς ά θ ώ π ε υ τ ό ν γ έ σε γ λ ώ σ σ η ς ά φ ή σ ω τ η ς έμής κ α ΐ π α ϊ δ α σ ή ν . έπεί σ ύ μέν π έ φ υ κ α ς iv

4 60

Σ π ά ρ τ η μέγας,

ή μ ε ΐ ς δ έ Τ ρ ο ί α γ " , εΐ δ ' έ γ ώ π ρ ά σ σ ω κ α κ ώ ς , μ η δ έ ν τ ό δ ' α ύ χ ε ι · καΐ σ ύ γ ά ρ π ρ ά ξ ε ι α ς ό ν .

Χο

ο υ δ έ π ο τ ε δ ί δ υ μ α λέκτρ' έπαινέσω β ρ ο τ ώ ν ia* ο ύ δ ' άμφιμάτορας κόρους,

ia4

Ι ρ ι δ α ς ο ί κ ω ν δυσμενείς τ ε λ ύ π α ς .

er ia* b a

μ ί α ν μοι σ τ ε ρ γ έ τ ω π ό σ ι ς γ ά μ ο ι ς

b a er ia*

ά κ ο ι ν ώ ν η τ ο ν ανδρός εύυάυ.

b a er b a

ο ϋ δ έ γ ' ένΐ π ό λ ε σ ι δ ί π τ υ χ ο ι τ υ ρ α ν ν ί δ ε ς

στρ. 46β

470

άντ.

μιας ά μ ε ί ν ο ν ε ς φέρειν, ά χ θ ο ς έ π ' άχθει καΐ σ τ ά σ ι ς π ο λ ί τ α ι ς · τεκόντοιν θ' ύμνον έργάταιν δυοϊν ϊ ρ ι ν Μ ο ΰ σ α ι φιλοϋσι κραίνειν.

ch ia* b a

475

Andromache Mein stolzer Hektor, der vom Bodenkampf Dich Feigen oft zum Ruderer gemacht. Als grimmer Speerheld greifst du Frauen an Und tötest mich! Ο tus! Kein Schmeichelwort Hörst du und hört Hermione von mir. In deinem Sparta bist du groß, ich wars In meinem Troja. Wenns mir schlecht ergeht, so sei Nicht stolz, auch du kannst untergehn!

ZWEITES

STANDUED

Chor Strophe Zwiefaches Lager, Nie will ichs preisen, Noch Söhne, geboren Aus zweier Mütter Schoß: Zwietracht im Haus, Feindseliges Leid! E i n e Gattin Liebe der Gatte, Und ungeteilt sei Sein Lager! Gegenstrophe Zwiefache Herrschaft Bleibt auch den Städten Nicht leichter zu tragen Als die des einen Manns: Last kommt zur Last Und Aufruhr des Volks. Auch zwei Schöpfern Gleichen Gesanges Bewirkt die Muse Nur Zwietracht.

195

'Ανδρομάχη

196

πνοαΐ δ' όταν φέρωσι ναυτίλου; θοαΐ,

ia·

κ α τ ά π η δ α λ ί ω ν δ ί δ υ μ α ι ττρα-πΊδων γ ν ώ μ α ι

an5

σ ο φ ώ ν τε πλήθος άθρόον άσβενέστερον

ia*

φ α υ λ ό τ ε ρ α ? φρενός α ϋ τ ο κ ρ α τ ο ΰ ς . ένός ά

-an*

δύνασίζ άνά τε μέλαθρα

ia*

κατά τε πόλιας,

στρ. 4S0

όπόταν

εΰρεϊν θέλωσι καιρόν.

ia! ba

εδειξεν ή Λάκαινα τ ο υ σ τ ρ α τ η λ α τ α Μενέλα · διά γ ά ρ πυρός ήλθ' έτέρω κτείνει δε τ ή ν τ ά λ α ι ν α ν

Ίλιάδα

185

άντ. λέχεϊ,

κόραν

τταΐδά τ ε δύσφρονος έριδος Οπερ. άθεος

490

άνομος άχαρις ό φόνος · ε τ ι σε, π ό τ ν ι α , πά τώνδ'

μετατρο-

επεισιν

έργων.

καΐ μην έσορώ

an2

τόδε σύγκρατον ψήφω θανάτου

ζεύγος πρό δόμων

μ η τ ρ ό ς λ ε χ έ ω ν δς

παϊ,

ϋπερθνήσκεις

μετέχων

ούδ' αίτιος ών βασιλεΰσιν.

Αν

495

κατακεκριμένον.

δ ύ σ τ η ν ε γ ύ ν α ι , τ λ ή μ ο ν δέ σ ύ

οΰδέν

an4

άδ* έ γ ώ χέρας ράς βρόχοισι

αίματηκεκλημένα

πέμπομαι κατά

γαίας.

500

gl gl gl-

στρ.

Andromache Zweite Strophe Chf Und wenn ein rascher Sturm die Schiffe jagt, Ch Steht zweier Männer Sinn, Steht ein Schwärm kluger Leute Chf Verzagter vor dem Steuerrad, als wenn . . . Ch Ein schlichterer Kopf Allein entscheidet. J a , einer gebiete im Haus, auf dem Markte! Er findet das Rechte. Gegenstrophe Chf Das Kind des Heeresfürsten Menelas . . . Ch Erwies es: gleich dem Blitz Überfiel sie die Zweite Chf Und tötet diese arme Troerfrau . . . Ch Im grimmigen Streit, Samt ihrem Knaben. Ο Mord ohne Gott, ohne Recht, ohne Gnade. Du wirst ihn bereuen! Ach, da seh ich schon, Das eng verschlungene Paar, Vor dem Hause, zum Tode verdammt! Unseliges Weib! Armseliges Kind, Das nun sterben muß für der Mutter Bett. Ganz ohne Teil Einer Schuld an den Fürsten! WECHSELLIED

Strophe An

Seht nur, ο seht nur, Wie man mich führt, Meine blutenden Hände gefesselt, Zur Erde hinab!

197

198

'Ανδρομάχη Παϊ? ματερ μοτέρ, έγώ δέ σςί τττέρυγι συγκαταβαίνω.

Αν ΘΟμα δάιον, ώ χθονό? Φ6ία? κράντορε;. ώ πάτερ, μόλε φίλοι? έττίκουρο?. Αν κείση δή, τέκνον ώ φίλο?, μαστοί? ματέροξ άμφΐ σα? νεκρό? ύπό χθονί σύν νεκροί?.

gl gL\

505

gl gl

Πα

Πα ώμοι μοι, τί ττάβω; τάλα? δητ' έγώ σύ τε, ματερ. Με Τθ' Οττοχθόνιοι · καΐ γάρ άπτ' ίχθρών ήκετε πύργων · δύο δ' έκ δισσαϊν θνήσκετ' άνάγκαιν · σέ μέν ήμετέρα ψηφο? άναιρεϊ, ττσΤδα δ' έμή παΐ? τόνδ' Ερμιόνη · και yöp άνο(α μεγάλη λείπειν έχθρού? έχθρων, έξόν κτείνειν καΐ φόβον οίκων άφελέσθαι. Αν

ώ ττόσι? πόσι?, είθε σάν χείρα καΐ δόρυ σύμμαχου κτησαίμαν, Πριάμου τταΐ.

gl/-, gl gl gl

510

gl an4

515

520

άντ. 525

Πα δύστανο?, τ ! δ' έγώ μόρου τταράτροττον μέλο? εύρω; Αν λίσσου, γούνασι δεσπότου χρίμτττωυ, ώ τέκνον. Πα

ώ φίλο?, φίλο?, &νε? θάυστόυ μοι.

530

Andromache Knabe

An

Kn An

Kn Me

Ο Mutter, ο Mutter, ich zieh Im Schutz deines Flügels Mit dir hinunter. Ich bin Euer grausames Opfer, Ihr Fürsten von Phthia! Mein Vater, Ο komm doch den Deinen zu Hilfe! Du Liebes, mein Kind, du wirst liegen, Geschmiegt an die Brüste der Mutter, Unter der Erde, Tot bei den Toten! Ο weh, dies Ende! Verloren, Ich und du, meine Mutter! In den Hades mit euch, denn ihr kamt ja daher Aus der feindlichen Burg! Ihr sterbt alle zwei, Doch aus zweierlei Zwang, denn Andromache rafft Mein Rechtsspruch hinweg, und das Knäblein da Hermiones Rat. Nur der größte T o r Schont als Feind den Feind, wo er töten kann Und sein H a u s von den Ängsten befreien.

Gegenstrophe Gatte, ο Gatte, Fand ich sie nur, Deine H a n d , deine Lanze als Helfer, Ο Priamos' Sohn! Kn Ich Armer, ich weiß mir kein Lied, Mit dem ich das Los dir Des Tods vertreibe! An Ο schmieg Dich, mein Kind, an die Knie Des Fürsten und flehe! Kn Du Lieber, Du Lieber, so laß mich am Leben!

An

199

200

'Ανδρομάχη

Αν λείβομαι δάκρυσιν κόρας, στά^ω λισσάδος ώς πέτρας λιβάς άνήλιος, ά τάλαιν'. Πα ώμοι μοι, τί δ' Ιγώ κακών μήχος έξανύσωμαι; Με τ( με προσπίτνεις, άλίαν πέτραν ή κΟμα λιταϊς ώς Ικετεύων; τοϊς yöp έμοϊσιν γέγον" ώφελία, σο! δ' ούδέν Ιχω φίλτρον, ίττεί τοι μέγ' άναλώσας ψυχήζ μόριον Τροίαν είλον καΙ μητέρα σήν · ής άπολαύων "Αιδην χθόνιον καταβήση.

Χο καΙ μην δέδορκα τόνδε Πηλέα πέλας, σπουδή τιθέντα δεΟρο γηραιόν πόδα.

5 35 an1

540

545

Πηλεύς ύμδς Ιρωτώ τόν τ' έφεστώτα σφαγή, τί ταΟτα; πώς ταΰτ'; έκ τίνος λόγου νοσεί δόμος; τί πράσσετ' άκριτα μηχανώμενοι; Μενέλα', έπίσχες · μή τάχυν' άνευ δίκης.

550

ήγοΰ σϋ θδσσον, οϋ γάρ ώς εοικέ μοι σχολής τόδ' έργον · άλλ' άνηβητηρίαν φώμην μ' έπαινώ λαμβάνειν, εϊπερ ποτέ.

πρώτον μέν ουν κατ' οΰρον ώσπερ Ιστίοις Ιμπνεύσομαι τήδ'· είπέ, τίνι δίκη χέρας

555

Andromache An Ich netze mein Auge mit Tränen, Als schattende Quelle begieß ich Glätte des Felsens. Wehe mir Armen! Kn Ο weh, wie soll ich den Nöten So ein Ende bereiten ? Me zum Knaben Was kniest du vor mir, hebst die flehende Hand Zu dem felsigen Riff, zu der wogenden See ? Zwar den Meinen bin ich ein mächtiger Schutz, Doch nichts zieht mich zu dir, denn unendliche Zeit Verlor ich mit Troja und Frauen, wie der, Die du Mutter nennst. Sie geht dir voran. So erfreue dich ihrer dort unten!

DRITTE H A U P T S Z E N E

Chf Da seh ich Peleus und er ist schon nah, Zur Eile spornt er seinen alten Fuß. Peleus Ich frag euch und das Haupt der Schlächterei: Was ? Wie ? Woran ist unser Haus erkrankt ? Wer mordet ohne jeden Richterspruch ? Halt, Minelas! Kein Unrecht! Nicht so schnell! zum Geieiter So führ mich schneller, denn die Sache hat, So scheint es, Eile! Heute, mehr wie je, Ruf ich nach dir, du alte Jugendkraft! zu Andromache Zuerst muß ich der Frau hier frischen Wind Ins Segel blasen. Sag, nach welchem Recht

201

202

Αν

Πη Με Πη Με Πη Με Πη Με Πη Με Πη

'Ανδρομάχη βρόχοισιν έκδήσαντες οίδ* άγουσί σε καΐ τταϊδ'; ϋτταρνος γάρ τις ο Ι; άττόλλυσαι, ήμών όπτόντων τοΰ τε κυρίου σέθεν. οίδ", ώ γεραιέ, σύν τέκνω θανουμένην άγουσί μ' ούτως ώς όρςίς. τ ' σ ο ' λ έ γ ω ; οϋ γάρ μιας σε κληδόνος ττροθυμίςι μετηλθον, άλλά μυρίων ίπτ' άγγέλωυ. έριν δέ τήν κατ' οίκον οίσθά ττου κλύων της τοΰδε θν/γατρός, ώ ν τ ' άττόλλυμαι χάριν. καΐ νΰν με βωμοΰ Θέτιδος, ή τόν Ευγενή έτικτε σοι τταϊδ', ήν σύ θαυμαστήν σέβεις, άγουσ' άττοσττάσαντες, ούτε τ ω δίκη κρίνοντες ούτε τοϋς άττόντας έκ δόμων μείναντες, άλλα την έμήν έρημίαν γνόντες τέκνου τε τοϋδ", όν οΰδέν αίτιον μέλλουσι σύν έμοί τη ταλαιπώρω κτενείν. άλλ' άντιά^ω σ', ώ γέρον, τ ω ν σων ττάρος πίτνουσα γ ο ν ά τ ω ν - χειρί δ' οΰκ έξεστί μοι της σης λαβέσϋσι φιλτόπ-ης γενειάδος φΰσαί με πρός θεών · εΐ δέ μη, θανούμεθα αίσχρώς μέν ϋμίν, δυστυχώς δ' έμοί, γέρον. χαλάν κελεύω δεσμά ττρίν κλαίειν τινά, καΐ τησδε χείρας δίπτυχους άνιέναι. έ γ ώ δ' άτταυδώ γ ' άλλος οϋχ ήσσων σέθεν καΐ τησδε πολλώ κυριώτερος γεγώς. π ώ ς ; ή τόν άμόν οίκον οΙκήσεις μολών δεΰρ'; οϋχ άλις σοι τ ώ ν κατά Σπάρτην κρατεΐν; είλόν νιν αίχμάλωτον έκ Τροίας έγώ. ούμός δέ γ ' αυτήν έλαβε παις παιδός γέρας. ούκουν έκείνου τάμά τάκείνου τ ' έμά; δραν ευ, κακώς δ' ού, μηδ' άττοκτείνειν βία. ώς τήνδ' άπάξεις ούποτ' έξ έμής χερός. σκήτττρω δέ τώδε σόν κα6αιμάξω κάρα; ψαΰσόν γ ' , !ν' είδης, καΐ ττέλας πρόσελθέ μου. σΰ γάρ μετ' άνδρών, ώ κάκιστε κάκ κακών; σοΙ ποϋ μέτεστιν ώς έν άνδράσιν λόγου;

560

5 65

570

575

5 80

585

590

Andromache Führt man euch zwei gefesselt, Mutterschaf Mit ihrem Lamm, und alles dies geschieht, Solang wir fort sind, ich und dein Gemahl. An Die Leute führen mich und dieses Kind Zum Tode, Alter, wie du siehst. Was sag Ich noch, wo ich nicht einen Boten nur, Nein, tausend immer neue ausgeschickt ? Du kennst den Streit mit dieses Mannes Kind Und weißt, warum sie mich verderben will. Nun schleppt man uns vom Hain der Thetis fort, Die dir den stolzen Sohn gebar und die Du fromm verehrst! Ganz ohne Richterspruch Und fern von denen, die jetzt ferne sind, Wohl wissend, wie ich jetzt verlassen bin Mit diesem unschuldsvollen kleinen Kind, Schickt man zwei arme Menschen in den Tod. Nun fleh ich dich bei deinen Knieen an, Mein Alter - denn dein gutes, liebes Kinn Kann meine Hand nicht streicheln - rette mich Von meinem Ende und von deiner Schmach! Pe Me Pe Me Pe Me Pe Me Pe Me Pe

Hinweg die Fesseln, ehs euch schlecht ergeht, Befreit sogleich die Hände dieser Frau! Und ich verbiet es, kein geringrer Mann Als du, und dieser Sklavin wahrer Herr! Seit wann bist du der Herr in meinem Haus Und hast an deinem Sparta nicht genug ? Aus Troja bracht ich sie als Beute mit. Die Ehrengabe meines Sohnessohns ? Mein ist das Seine und das Meine sein! Im Guten: ja, im Morden nimmermehr! Du führst sie nie aus meinen Händen fort! Von diesem Szepter rötet sich dein Haupt! Versuchs, komm näher her und rühr mich anl Der Feigen feigster, zählt man dich als Mann ? Wird unter Männern dir das Wort erteilt?

203

204

'Ανδρομάχη όστις π ρ ό ; άνδρό; Φ ρ υ γ ό ς άπηλλάγηζ λέχο;, ά κ λ η σ τ ' ά δ ο υ λ α δ ώ μ α θ ' έστίας λ ι π ώ ν , ώ ; δ ή γ υ ν α ί κ α σ ώ φ ρ ο ν ' έν δ ό μ ο ι ; έ χ ω ν π α σ ώ ν κ σ κ ί σ τ η ν . ο ύ δ ' άν εί β ο ύ λ ο ι τ ό Tis

595

σ ώ φ ρ ω ν γένοιτο Σ π σ ρ τ ι α τ ί δ ω ν κόρη, α ! ξϋν νέοισιν έξερημοΰσαι δ ό μ ο υ ; γ υ μ ν ο ϊ σ ι μ η ρ ο ί ; καΐ π έ π λ ο ι ; άνειμένοις δ ρ ό μ ο υ ; π α λ α ί σ τ ρ α ; τ ' οΰκ ά ν α σ χ ε τ ο ύ ; έμοί κ ο ι ν ά ; έχουσι. κ ά τ α θαυμά^ειν χ ρ ε ώ ν

βοο

εί μή γ υ ν α ί κ α ; σ ώ φ ρ ο ν α ; π α ι δ ε ύ ε τ ε ; Έ λ έ ν η ν έρέσθαι χ ρ ή ν τ ά δ ' , ή τ ι ; έκ δ ό μ ω ν τ ό ν σ ο ν λ ι π ο ϋ σ α Φ ί λ ι ο ν έξεκώμασε νεανίου μετ' ά ν δ ρ ό ; ε ί ; ά λ λ η ν χ θ ό ν α . κάπειτ' ίκείνη; οϋνεχ' ' Ε λ λ ή ν ω ν όχλον

cos

τ ο σ ό ν δ ' άθροισα; ή γ α γ ε ; π ρ ο ; "Ιλιον; ή ν χ ρ ή ν σ* ά π ο π τ ύ σ α ν τ α μή κινειν δ ό ρ υ , κακήν έφευρόντ', ά λ λ ' έαν α ύ τ ο ΰ μένειν μισθόν τε δ ό ν τ α μ ή π ο τ ' εί; ο ί κ ο υ ; λαβείν. ά λ λ ' ο ύ τ ι τ α ύ τ η σ ο ν φρόνημ' έ π ο ύ ρ ι σ α ; ,

βίο

ψ υ χ ά ; δέ π ο λ λ ά ; κ ά γ α θ ά ; ά π ώ λ ε σ α ; , π α ί δ ω ν τ ' ά π α ι δ α ; γ ρ α ϋ ; έθηκα; έν δ ό μ ο ι ; , π ο λ ι ο ύ ; τ ' άφείλου π α τ έ ρ α ; ευγενή τέκνα. ώ ν ε ί ; έ γ ώ δ ϋ σ τ η ν ο ; · αύθέντην δέ σέ μιάστορ' ώ ; τ ι ν ' είσδέδορκ' Ά χ ι λ λ έ ω ; .

β 15

δ ; ούδέ τ ρ ω θ ε ί ; ήλθε; έκ Τ ρ ο ί α ; μ ό ν ο ; , κ ά λ λ ι σ τ α τ ε ύ χ η δ ' έν καλοΐσι σ ά γ μ α σ ι ν ό μ ο ι ' έκεΐσε δεϋρό τ ' ή γ α γ ε ; π ά λ ι ν . κ ά γ ώ μέν η ΰ δ ω ν τ ω γ α μ ο ϋ ν τ ι μήτε σοί κ ή δ ο ; ξυνάψαι μήτε δ ώ μ α σ ι ν λαβείν

620

κ α κ ή ; γ υ ν α ι κ ά ; π ώ λ ο ν · έκφέρουσι γ ά ρ μ η τ ρ ω ' όνείδη. τ ο ϋ τ ο καί σ κ ο π ε ϊ τ έ μοι, μνηστηρε;, έσθλή; θ υ γ α τ έ ρ ' έκ μ η τ ρ ό ; λαβείν. π ρ ό ; τ ο ϊ σ δ ε δ ' ε ί ; ά δ ε λ φ ό ν οΙ* έ φ ύ β ρ ι σ α ; , σφάξαι κελεύσα; θ υ γ α τ έ ρ ' ε ύ η θ έ σ τ α τ α ;

625

ο ύ τ ω ; εδεισα; μή ο ΰ κ α κ ή ν δ ά μ α ρ τ ' ε χ η ; . έλών δέ Τ ρ ο ί α ν - είμι γ ά ρ κ ά ν τ α ϋ θ ά σ ο ι

-

Andromache Ein Phryger stahl dein Bett, als du den Herd Verließest ohne Wächter, ohne Schloß, Als hättest du das reinste Weib im Haus Und keine Hure. Freilich lernt bei euch, Auch wenn es will, kein Mädchen, was sich ziemt. Mit jungen Männern stürmt man aus dem Haus, Mit nackten Schenkeln und mit offnem Kleid, Teilt Laufbahn, Ringbahn, völlig unerhört. Wer wundert sich, wenn ihr kein ehrbar Weib Mehr großzieht ? Frag doch deine Helena, Die, untreu deinem Herd, dem jungen Mann In ferne Länder nachgetaumelt ist; Um derentwillen du ein Riesenheer Gesammelt und nach Ilion geführt! Du spiest die Buhlerin nicht aus, du griffst Zum Speer und ließest sie nicht dort und gabst Nicht vieles Geld, daß du sie nicht mehr sahst! Doch dahin drehtest du dein Steuer nicht: Viel gute Leben hast du ausgelöscht, Viel alte Frauen kinderlos gemacht, Viel Vätern nahmst du ihren edlen Sohn, So wie mir Armem. Als ein Fluchgeist stehst Du hier vor mir, als Mörder des Achill. Nur du kamst unversehrt aus Troja heim, Die schöne Rüstung noch im Uberzug, So frisch, wie du von Hause sie gebracht. So warnt ich auch den Eidam, diesen Bund Zu schließen mit dem Fohlen böser Frau, Der Mutter Schmach zu schleppen in sein Haus, Und allen Freiern ruf ich dieses zu: Nehmt Frauen nur aus edlem Mutterstamm! Wie hast du deinem Bruder mitgespielt, Wie töricht war die Schlachtung seines Kinds, Wie bangtest du vor Helenas Verlust! Nach Trojas Fall - ich folge deiner Spur -

205

206

'Ανδρομάχη

οΟκ έκτσνε; γυναίκα χειρίαν λαβών, άλλ', ώ; έσείδε; μαστόν, έκβαλών ξίφο; φίλημ' έδέξω, προδότιν αΙκάλλων κϋνα, ήσσων πεφυκώ; Κϋπριδο;, ώ κάκιστε σύ. κάπειτ' έ; οίκου; των έμών έλθών τέκνων πορθεί; άπόντων, καΐ γυναίκα δυστυχή κτείνει; άτίμω; παϊδά θ', ός κλαΐοντά σε καΐ την ίν οίκοι; σήν καταστήσει κόρη ν, κεΙ τρί; νόθο; πέφυκε. πολλάκι; δέ τοι ξηρά βαθεϊαν γην ένίκησε σττορδ, νόθοι τε ττολλοί γνησίων άμείνονε;. άλλ' έκκομί^ου παϊδα. κύδιον βροτοϊ; πένητα χρηστόν ή κακόν καΐ πλούσιον γαμβρόν πεπδσθαι καΐ φίλον · σύ δ' ουδέν εΐ. Χο σμικρός ά π ' άρχής νεϊκο; άνθρωποι; μέγα γλώσσ' έκττορίζει · τοΰτο δ' οΐ σοφοί βροτών ίξευλαβοΰνται, μή φίλοι; τεύχειν εριν. Με τί δήτ' άν είποι; τοϋ; γέροντα;, ώ; σοφοί, καΐ του; φρονεϊν δοκοϋντα; "Ελλησίν ποτέ; ότ' ών σύ Πηλεύ; καΐ πατρό; κλεινού γεγώ;, κήδο; συν άψα;, αίσχρά μέν σαυτώ λέγει; ήμϊν δ" όνείδη διά γυναίκα βάρβαρον, ήν χρήν σ' έλαύνειν τήνδ' ϋπέρ Νείλου (!>οά; ΰπέρ τε Φασιν, κάμέ παρακαλεϊν αεί, ούσαν μέν ήπειρώτιν, οΟ πεσήματα πλεϊσθ' Έλλάδο; πέπτωκε δοριπετη νεκρών, τοϋ σοΰ δέ παιδό; αίματο; κοινουμένην. Πάρι; γάρ, δ; σον παΐδ' επεφν' 'Αχιλλέα, "Εκτορο; άδελφό; ή ν, δάμαρ δ' ήδ' "Εκτορο;. καΐ τηδέ γ ' είσέρχη σύ ταύτόν εΐ; στέγο; καΐ ξυντράπε^ον άξιοι; εχειν βίον, τίκτειν δ* έν οίκοι; παϊδα; έχθίστου; έα;. ά γ ω προνοία τη τε ση κάμή, γέρον, κτανεΐν θέλων τήνδ' έκ χερών άρττά^ομαι. καίτοι φέρ' • άψασθαι γάρ οϋκ αίσχρόν λόγου · ήν παΤ; μέν ήμή μή τέκη, ταύτη; δ' άπο

630

635

640

64 5

650

655

660

Andromache Schlugst du das schon gepackte Weib nicht tot: Du sahst den Busen, warfst das Schwert davon, Die falsche Hündin küßte, ward geküßt Von Kypris' feigstem, allerschwächstem Knecht. Dann plünderst du, sobald die Söhne fern, Mein Haus, schleppst schmählich eine arme Frau Z u m T o d und seinen Sohn, der einmal noch Dich und die Tochter schwer bezahlen läßt, Und wär er Drittelsbastard. Trocknes Feld H a t oft schon fettem Boden obgesiegt Und mancher Bastard einem echten Sohn. Mir ist als Freund und Schwäher lieber noch Ein edler Armer als ein reicher Tropf. Du bist ein Nichts! Nimm deine Tochter, geh! Chf Den kleinen Funken facht die Zunge oft Z u m großen Streit. Der kluge Mann bedenkt, Wie er dem Hause keinen Zwist beschert. Me Wie spricht man Greise, die in Griechenland Als klug verehrt sind, noch als Weise an, Wenn du, als Peleus, edlen Mannes Sohn, Mit mir verschwägert, dich und mich beschimpfst Zugunsten dieses Weibs aus fernem Land, Statt daß du sie zurücktriebst über Nils Und Phasis' Flut und mich dazu beriefst? Sie stammt von drüben, wo, vom Speer gefällt, Zahllose Griechen sanken in den Staub, Und hat an deines Sohnes Blut ihr Teil. Denn Paris, der Achilleus niederwarf, War Hektors Bruder, Hektor war ihr M a n n ! Mit solcher wohnst du unter einem Dach, Erhebst sie zum Genossen deines Tischs, Läßt Feinde sie gebären diesem Haus. Mit ihrer Tötung hab ich so an d i c h Wie mich gedacht, und ihr entreißt sie mir! Und doch - auch davon darf gesprochen sein Gebiert mein Kind nicht, und aus dieser hier

207

208

'Ανδρομάχη

βλάστωσι παίδες, τήσδε γης Φθιώτιδος στήσεις τυράννους, βάρβαροι δ' όντες γένος "Ελλησιν άρξουσ'; είτ' έγώ μέν οΰ φρονώ μισών τ ά μή δίκαια, σοι δ' Ινεστι νοΰς; γέρων γέρων εί. την δ" έμήν στρατηγίαν λέγων ϋμ' ώφελοΐς αν ή σιγών πλέον. 'Ελένη δ' έμόχθησ' οϋχ έκοϋσ', άλλ' έκ θεών, και τούτο πλείστον ώφέλησεν Ε λ λ ά δ α · όπλων γάρ όντες καΐ μάχης άίστορες έβησαν είς τάνδρεϊον · ή δ' όμιλία πάντων βροτοΐσι γίγνεται διδάσκαλος, ε! δ' είς πρόσοψιν της έμής έλθών έγώ γυναικός εσχον μή κτανείν, έσωφρόνουν. ούδ' άν σέ Φώκον ήθελον κατακτανεΐν. ταϋτ' εύ φρονών σ' έπηλθον, ούκ όργης χάριν · ην δ' οξύθυμης, σοι μέν ή γλωσσαλγία μείζων, έμοί δέ κέρδος ή προμηθία. Χο παύσασθον ήδη - λώστα γάρ μακρω τάδε λόγων ματαίων, μή δύο σφαλήθ' άμα. Πη οίμοι, καθ' Έλλάδ* ώς κακώς νομίζεται • όταν τρόπαια πολεμίων στήση στρατός, οϋ των πονούντων τούργον ήγοΰνται τόδε, άλλ' ό στρατηγός τήν δόκησιν άρνυται, ός είς μετ' άλλων μυρίων πάλλων δόρυ, κάκεΐνο νϋν άθρησον • εί σϋ παϊδα σήν δούς τ ω πολιτών, είτ' επασχε τοιάδε, σιγή καθήσ' άν; ού δοκώ · ξένης δ' ύπερ τοιαύτα λάσκεις τους αναγκαίους φίλους; καΐ μήν ίσον γ ' άνήρ τε και γυνή σθένει άδικουμένη πρός άνδρός · ώς δ' αϋτως άνήρ γυναίκα μωραίνουσαν έν δόμοις εχων. καΐ τ ω μέν εστίν έν χεροϊν μέγα σθένος, τη δ' έν γονεΰσι καΐ φίλοις τά πράγματα. ούκουν δίκαιον τοις γ" έμοίς έπωφελεΐν;

cos 667 67 s

680

685

690

695

G08 670

675

Andromache Entspringen Söhne, machst du sie zu Herrn Des Landes Phthia ? Herrscht Barbarenvolk Dann über Griechen ? Mein gerechter Sinn Bedenkt dies alles, tuts der deine auch ? In deinem Alter? Daß du meinen Krieg Erwähntest, ist mir lieber als, du schwiegst. Helenas Tat war ihr von Gott bestimmt Zum größten Nutzen unsres Griechenlands. In Waffen und in Kämpfen ungeübt, Stieg es zum Mannestum. Gemeinsamkeit Ist doch der Menschen beste Lehrerin. Und weise war es, daß ich nicht mein Weib Beim ersten Anblick grausam niederschlug: Auch du hättst Phokos besser dort verschont. Wohlmeinend sprach ich, ohne Streitbegier. Packt dich der Zorn, so bin ich bald besiegt Von deiner Zunge, nicht vom klaren Sinn. Chf Das Beste ist, ihr laßt den leeren Streit, Pe

Sonst kommt ihr bald zu Fall, zur gleichen Zeit. Ο weh des schlimmen Brauchs in Griechenland: Stellt hier ein Heer die Siegeszeichen auf, So gilt das nie als Werk der Kämpfer selbst, Der Feldherr trägt allein den Ruhm davon; Der unter Tausenden die Lanze schwang,

209

210

"Ανδρομάχη ούδέν πλέον δρών ένό$ έχει πλείω λόγον. σεμνοί δ' έν άρχαΐ; ήμενοι κατά πτόλιν φρονοΰσι δήμου μείζον, δντε; ούδένε; · ο! δ' είσΐν αύτών μυρ(ω σοφώτεροι, εΐ τόλμα προσγένοιτο βούλησί; θ' άμα. καΐ σύ σός τ ' άδελφός έξωγκωμένοι Τρο(ςτ κάΟιιοΟε τη τ ' έκεϊ στρατηγία, μόχθοισιν άλλων και πόνοι; έπηρμένοι. δείξω δ" έγώ σοι μή τόν "Ιδαίον Πάριν ήσσω νομΙ^ειν Πηλέ ω; έχθρόν ποτε, ε( μή φθερη τησδ' ώζ τάχιστ' άττό στέγη; καΐ π α ϊ ; άτεκνο;, ή ν δ γ ' έξ ήμών γ ε γ ώ ; ίλςί δι' οίκων τηνδ" έπισπάσας κόμη; · ή στερρό; ούσα μόσχο; ούκ άνέξεται τίκτοντα; άλλους, ούκ έχουσ' αύτή τέκνα, άλλ", εΙ τό κείνη; δυστυχεί παίδων πέρι, άπαιδα; ή μα; δεΤ καταστηναι τέκνων;

φθείρεσθε τησδε, δμώε;, ώ; άν έκμάθω εϊ τί; με λύειν τησδε κωλύσει χέρα;.

700

705

7ΐο

715

έπαιρε σαυτήν • ώ ; έγώ καίπερ τρέμων πλεκτά; Ιμάντων στροφίδα; έξανήσομαι.

ώδ", ώ κάκιστε, τησδ' έλυμήνω χέρας; βοΰν ή λέοντ' ήλπιζε; έντεΐνειν βρόχοι;; ή μή ξ(φο; λαβοϋσ' άμυνάθοιτό σε έδεισα;; έρπε δεϋρ' ίπτ* άγκάλα;, βρέφο;, ξύλλυε μητρό; δεσμόν • έν Φ6ίςτ σ" έγώ θρέψω μέγαν τοΐσδ' έχθρόν.

720

Andromache Mit gleichem Werk erringt er höhren Lohn. Die würdestolzen Lenker einer Stadt Verachten andre, selber sind sie nichts. Doch ist das Volk oft tausendmal so klug, Wenn es um Kühnheit geht und Willenskraft. Du und dein Bruder bläht euch mächtig auf Um Troja und den Krieg, doch seid ihr nur Durch andrer Müh und Arbeit hochgebracht. Du triffst in Peleus einen stärkern Feind, Als Paris war vom Ida, wenn du nicht Von diesem Dach dich packst, so schnell du kannst, Samt deiner Tochter ohne Kind, die bald Am Haar mein Enkel durch die Hallen schleift. Das unfruchtbare Kalb erträgt es schwer, Daß andre zeugen, wo es ihr gebricht. Doch muß, wenn sie kein Glück mit Kindern hat, Auch jeder andre Schoß verschlossen sein ? zu den

Knechten

Fort, fort! Ich will doch sehen, wer mich hier Am Lösen dieser Fesseln hindern will ? zu

Andromache

Steh auf! Ich will mit dieser alten Hand Der Knoten Windung lösen vom Gelenk. zu

Menelaos

So hast du diesen Händen mitgespielt! Wie einem Löwen, einem wilden Stier! Hast du das Schwert gefürchtet, das sie zückt? zum

Knaben

Komm, Kindchen, her auf meinen Arm und hilf Die Fesseln lösen! Wachse hier heran Zu ihrem Erzfeind!

211

212

'Ανδρομάχη

Ε! δ' άπην δορός TOIS Στταρτιάταις δόξα καΐ μάχη; άγων, τάλλ' όντες Ιστέ μηδενός βελτίονες. Χο άνειμένον τι χρήμα ττρεσβυτών γένος και δυσφύλακτον όξυθυμίας ύπο. Με άγαν προνωπής είς το λοιδορείν φέρη · έγώ δέ πρός β (αν μεν είς Φθίαν μολών ούτ' ούν τι δράσω φλαϋρον ούτε πείσομαι. καΐ νΰν μεν - ού γάρ άφθονον σχολήν έχω άπειμ' is οίκους ' εστί γάρ τις ού ττρόσω Σπάρτης ττόλις τις, ή πρό τοΰ μέν ήν φίλη, νΰν δ' έχθρα ποιεί · τήνδ' έπεξελθεϊν θέλω στρατηλατήσας χύποχείριον λαβείν, δταν δέ τάκεΐ θώ κατά γνώμην έμήν, ήξω · παρών δέ προς παρόντας έμφανώς γαμβρούς διδάξω καΐ διδάξομαι λόγους, κ&ν μέν κολά^η τήνδε και τό λοιπόν ή σώφρων καθ' ήμδς, σώφρον' άντιλήψεται · θυμούμενος δέ τεύξεται θυμουμένων, εργοισι δ' έργα διάδοχ' άντιλήψεται. τούς σούς δέ μύθους £>αδιως έγώ φέρω · σκιά γάρ άντίστοιχος ώς φωνην έχεις, άδύνατος, ούδέν άλλο πλήν λέγειν μόνον. Πη ήγοΰ, τέκνον μοι, δεϋρ" ύπ* άγκάλαις σταθείς, σύ τ', ώ τάλαινα · χείματος γάρ άγρίου τυχούσα λιμένας ήλθες είς εύηνέμους. Αν ώ πρέσβυ, θεοί σοι δοϊεν ευ και τοϊσι σοίς, σώσαντι παϊδα κάμε την δυσδαίμονα. όρα δέ μή νων είς έρημίαν όδοΰ πτήξαντες οΐδε πρός βίαν άγωσΐ με, γέροντα μέν σ' όρώντες, άσθενή δ' έμέ καΐ παΐδα τόνδε νήτπον · σκόπει τάδε, μή νΰν φυγόντες είθ' άλώμεν ύστερον.

Andromache zu Menelaos Hätte Sparta nicht Den Ruhm von Speer und Schlachten, wärt ihr zwei Nicht mehr geachtet als sonst irgend wer. Chf Ganz unbewacht ist alter Menschen Sinn Und zügellos, wenn sie der Zorn befällt. Me Nur allzu jäh reißt dich die Schmähsucht fort. Ich kam nicht wegen der Gewalt hieher, Will Übles weder leiden, weder tun. Jetzt geh ich - denn es drängt mich schon die Zeit Nach Hause. Unweit von der Hauptstadt liegt Ein Ort, der früher uns verbündet war Und jetzt uns feind ist. Ihn befall ich jetzt, Durch Kriegsgewalt wird er mir Untertan. Ist dieses dann nach meinem Sinn vollbracht, Kehr ich zurück. Den Schwähern Aug in Aug, Verlang ich und gewähre Rechenschaft. Bestraft er diese, bleibt er gegen uns Vernünftig, stößt er wieder auf Vernunft; Der Wütende schafft einen Wütenden, Auf seine Tat folgt wieder eine Tat. Was du mir selber drohst, das trag ich leicht: Du bist dein stimmbegabtes Schattenbild, Die Kräfte reichen nur zum Reden aus. ab Pe

So führ mich, Knabe, stütze meinen Arm! Und hilf auch du! Nach wildem Wirbelsturm Bist du im stillen Hafen angelangt. An Dir und den Deinen, Greis, vergeh es Gott, Daß du dem Kind und auch mir Armen halfst! Doch könnten sie, am öden Ort versteckt, Uns mit Gewalt verschleppen, wenn sie dich, Den Greis, erblicken und mich schwache Frau Und dies unmündge Kind, so daß, obwohl Gerettet, wieder wir verloren sind!

213

214

'Ανδρομάχη

Πη ού μή γυναικών δειλόν είσοίσεΐξ λόγου · χώρει • τ(ξ ϋμών άψεται; κλαίων άρα ψαύσει, θεών γάρ ούνεχ' Ιτπτικοϋ τ' όχλου πολλών Θ" όπλιτών άρχομεν Φβίαν κότα · ήμεΐξ δ' ϋτ' όρθοί κοΟ γέροντες, ώ$ δοκεϊ;, άλλ' είζ γε τοιόνδ' άνδρ' άποβλέψαζ μόνον τροτταϊον αύτοΰ στήσομαι, ττρέσβυς περ ών. πολλών νέων γάρ κάν γέρων εϋψυχοξ ή κρείσσων · τ( γάρ δει δειλόν δντ" εύσωματεϊν;

700

705

Χο ή μή γενοίμαν ή πατέρων άγαθών ia 2 -hem στρ. εΐην πολυκτήτων τε δόμων μέτοχο?. ia 2 -hem εΐ τι γάρ πάσχοι τις άμήχανον, άλκδ; cr-hem- 770 ού σπάνις εύγενέταΐξ, hem κηρυσσομένοισι δ' άπ' έσθλών δωμάτων -hem ia* τιμά καΐ κλέο$ ' ούτοι λείψανα των άγαθών hem-hem άνδρών άφαιρεϊται χρόνος • ά δ" άρετά ia'-hem 775 καΐ Θανοΰσι λάμπει. er ba

κρεΐσσον δέ νίκαν μή κακόδοξον έχειν ή ξύν φθόνω σφάλλειν δυνάμει τε δ (καν. ήδϋ μέν γάρ αύτίκα τούτο βροτοϊσιν, έν δέ χρόνω τελέθει ξηρόν καΐ όνείδεσιν Ιγκειται δόμων.

άντ. 7 so

Andromache Pe

Stimmt nicht der Frauen Jammerlieder an! Nur M u t ! Wer dich berührt, der wirds bereun! Die Götter machten mich zu Phthias Herrn Mit Reitern und Hopliten ohne Zahl, Und selber stehen wir noch aufrecht d a : Wenn ich dem Feigling nur ins Auge seh, Setz ich ein Siegesmal, so alt ich bin. Ein frischer Greis wiegt viele Jugend auf, Was tut ein Feiger mit der Körperkraft ?

DRITTES STANDLIED

Chor Strophe Besser niemals geboren zu sein Oder doch als Sproß Des edelsten Bluts und reicher Häuser! In schwerer Bedrängnis Versagt doch die Hilfe nicht Den vom Adel Gebornen. Nur wem die Abkunft gerühmt ist, H a t Ehre und Ruhm. Die Spuren der Guten Tilgt auch die Zeit nicht hinweg. Adel erglänzt Über das Grab. Gegenstrophe Edle meiden unrühmlichen Sieg, Stürzen nie das Recht Mit roher Gewalt, verhaßt den andern! Z w a r ist es den Menschen Ein süßer Beginn, doch wird Er im Laufe der Zeiten Schal und die Schande der Häuser.

215

216

'Ανδρομάχη τούτον ήνεσα τσύταν καΐ φέρομαι βιοτάν, μηδέν δίκας ίξω κράτος έν θαλάμου καΐ πόλει δύνοσθσι.

ώ γέρον ΑΙσκΙδα, πείθομαι κσΐ σϋν Λαπίθαισΐ σε Κενταύρων όμιλήσαι δορι κλεινοτάτω · καΐ έττ' Άργώου δ ορός άξενον ύγράν έκπερασαι ττουτιαν Συμπληγάδων κλεινάν έπΐ ναυστολίαν, Ίλιάδα τε πόλιν ότε πάρος ευδόκιμος ό Διός Ινις αμφέβαλε φάνω, κοινάν τάν εύκλειαν έχοντ' Εύρώπαν άφικέσθαι.

785

hem cr-hemcr-hem cr-hemer ia* -hem ia 1 ia* da*~ hem-

7»ο

795

800

Τροφός ώ φίλταται γυναίκες, ώς κακόν κακω διάδοχον έν τηδ' ήμέρα πορσύνεται. δέσποινα γάρ κατ' οίκον, 'Ερμιόνην λέγω, πατρός τ ' έρημωθεϊσα avwola θ' άμα, οίον δέδρακεν Ιργον Άνδρομάχην κτανείν καΐ παΐδα βουλεύσασα, κατθανεϊν θέλει, πόσιν τρέμουσα, μή άντί των δεδραμένων έκ τώνδ' άτίμως δωμάτων άποσταλή, •ή κατθάνη κτείνουσα τούς ού χρή κτανείν. μόλις δέ νιν θέλουσαν άρτησαι δέρην

805

810

Andromache So preise ich dies, Dies mach ich zu eigen: Nie eine Macht ohne Recht! Weder im Haus Noch auf dem Markt! Schlußstrophe Alter aus Aiakos' Stamm, Gläubig vernahm ich, Du seist als Freund der Lapithen Im herrlichsten Speerkampf zusammengeprallt Mit den wilden Kentauren; Du seist auf den Planken der Argo Durch das öde Gewässer Der Symplegaden gerudert Auf ruhmreichster Seefahrt; Und habest, als Ilions Stadt Der gefeierte Zeussohn Erstmals tauchte in Blut, Gleichen Ruhm wie er erlangt, Als du kehrtest zur Heimat. VIERTE HAUPTSZENE

Amme stürzt heraus Ihr Liebsten, wie auf Übel Übel folgt, Stets neues Übel, zeigt uns dieser Tag. Die Herrin drin im Haus, Hermione, Des Vaters ledig und der Reue voll Ob ihres Anschlags auf Andromache Und auf das Kind, sucht ihren eignen Tod. Sie zittert, daß ihr Gatte sie bestraft Und schmählich fortjagt, ja ermordet, weil Sie morden ließ, wo nichts zu morden war. Schon knüpfte sie die Schlinge um den Hals,

217

218

'Ανδρομάχη

εϊργουσι φύλακες δμώες ?κ ΤΕ δεξιάς ξίφη καθαρττά^ουσιν έξαιρούμενοι. ούτω μεταλγεϊ κσΐ τ ά πρίν δεδραμένα έγνωκε πράξασ' ού καλώς, έγώ μέν ούν δέσποιναν εϊργουσ' αγχόνης κάμνω, φίλαι · Ομείς δέ βασαι τώνδε δωμάτων εσω θανάτου νιν έκλύσασθε · τ ω ν γ ά ρ ήθάδων φίλων νέοι μολόντες εύττιθέστεροι. Χο καΐ μήν έν οίκοις προσπόλων άκούομεν βοήν ίφ' οίσιν ήλθες άγγέλλουσα σύ. δείξειν δ' ίοικεν ή τάλαιν' όσον στένει πράξασα δεινά · δωμάτων γ ά ρ έκττερα φεύγουσα χείρας ττροσττόλων π ό θ ω θανεϊν.

βι5

820

Ερ

Ιώ μοί μοι · σττάραγμα κόμας όνύχων ΤΕ δάι" άμύγματα θήσομαι.

do στρ. hem 826 whem ba~

Τρ

ώ τταΐ, τ ί δράσεις; σώμα σόν καταικιη;

ia'

Ερ

αίαΐ αίαϊ · ερρ' αίθέριον πλοκάμων Ιμών άττο, λεπτόμιτον φάρος.

Τρ

τέκνον, κάλυπτε στέρνα, σύνδησαι πέπλους.

Ερ

τί δέ με δει καλώπτΕίν πέπλοις στέρνα; δήλα καΐ άμφιφανη καΐ άκρυπτα δεδράκαμευ πόσιν. άλγεϊς, φόνον φάψασα σ υ γ γ ά μ ω σέθεν;

Τρ

άντ. 830

do cr hyp da 3 hyp ia*

στρ.

835

Andromache Da hindert sie die Wache, reißt ihr auch Das Schwert, das sie schon packte, aus der Hand. So sehr bereut sie, was sie tat, und sieht Ihr Unrecht ein. Ich selber bin erschöpft Vom vielen Retten vor dem Henkerstrick. So geht, ich bitt euch, in das Haus, bewahrt Sie vor dem T o d ! Ein neuer Freund, der kommt, Wirkt stärker als der abgebrauchte Trost. Chf Und schon vernimmt man lautes Wehgeschrei Z u allem, was du uns berichtet hast. Die Ärmste selber deckt uns ihren Schmerz Und ihre Reue auf, sie stürzt heraus Z u m T o d , den ihre Dienerschaft verwehrt. Wechsellied Strophe Her

Weh mir, ο wehe! Ich raufte die Haare, Die Nägel, sie bluten, Schürfen die H a u t ! Am Was tust du, Kind, mißhandelst die Gestalt! Gegenstrophe Weh mir, ο wehe! Ο flieg in die Lüfte Vom Haupte, du zartes Schleiergespinst! Am Verhüll die Brust, mein Kind, verwahr das Kleid! Her

Zweite Strophe Her

Was soll ich noch Die Brust verhüllen im Kleid, W o allen sichtbar und sichtbar Die Schuld am Gatten! Am Beklagst du auch das Los der Nebenfrau ?

219

220

'Ανδρομάχη

Ερ κατά μέν οΰν στένω δα tos τόλμας, &ν ερεξ' · ώ κατάρατος έγώ κατάρατος άνθρώττοις. Τρ συγγνώσεταί σοι τήν5" άμαρτίσν πόσις. Ερ τί μοι ξίφος έκ χερός ήγ-ρεύσω; άπόδος, ώ φίλα, 'πόδος, ΐν' άνταίαν έρείσω ττλαγάν· τ( με βρόχων είργεις;

cr do

ia2 do do2 do*

Τρ άλλ' εί σ' άφείην μή φρονούσαν, ώ? θάνης; ia' Ερ οϊμοι πότμου. ia1 ποΰ μοι πυρός φίλα φλόξ; ia2 ba ποΰ δ' είς πέτρα? άερθώ, ia2 ba ή κατά πόντον ή καθ' Ολαν όρέων, do5 Τ να θανούσα νερτέροισιν μέλω; do2 Τρ τ( ταϋτα μοχθείς; συμφοραΐ 9εήλατοι ia* πδσιν βροτοϊσιν ή τότ' ήλθον ή τότε. Ερ Ελιπες έλιπες, ώ πάτερ, έπακτίαν do2 μονάδ' ερημον ουσαυ ένάλου κώπας. do2 όλεΐ όλεϊ με" ταδ' ούκέτ' ένοικήσω do2 νυμφιδίω στέγα. do τίνος άγαλμάτων Ικέτις όρμαθώ; do2 ή δούλα δούλας γόνασι ττροσττέσω; do2 Φβιάδος έκ γάζ an2 κυανότττερος δρνις είθ' είην, an* f| πευκδεν an2 σκάφος, & διά Κυανέας έπέρασεν άκτάς an* ba πρωτόπλοος ττλάτα. do Τρ ώ τταϊ, τό λίαν οΰτ' έκεΐν' έπήνεσα, δτ* είς γυναίκα Τρωάδ' έξημάρτανες, ούτ' αυ τό νΰν σου δεΐμ' δ δειμαίνεις άγαν. ούχ ώδε κηδος σόν διώσεται πόσις φαύλοις γυναικός βαρβάρου πεισθείς λόγοις. ου γάρ τί σ' αίχμάλωτον έκ Τροίας Εχει,

ότντ.

β·» ο

345

850

855

800

865

870

Andromache

Her

Am Her

Am Her

Gegenstrophe Ich klage tief Die Taten, die ich gewagt. Ich ganz Verfluchte, Verfluchte Bei allen Menschen! Dein Gatte wird dir diese Tat verzeihn. Was stahlst du das Schwert Aus meiner H a n d ? Gib her, meine Liebe, gib her, Daß ich führe den Stoß! Verwehr nicht die Schlinge! Laß ich die Tolle, gibt sie sich den Tod. Ο weh, mein Los!

W o bleibst du, Blitzes lieber Strahl ? Wie schwing ich mich auf zu den Felsen Am Meerstrand, im Bergwald Z u m Sturz in den Hades? Am Was quälst du dich ? Das gottverhängte Los Sucht alle, früher oder später, heim. Her Du ließest, du ließest, mein Vater, Mich einsam am Strand, ohne Ruder. Mein T o d ists, mein Tod. Nie bewohn ich es wieder, das bräutliche Dach. Vor welchem rettenden Bild Stürz ich nieder ? Als Magd vor der Magd ? Könnt ich aus Phthia mich schwingen Mit Schwingen des bläulichen Vogels, Wär ich das fichtene Schiff, Das erste mit Rudern, Das das schwärzliche Felstor durchfuhr! Am Mein Kind, dein Übermaß, ich lob es nicht, Ob grausam du die Troerfrau verfolgst, O b vor den neuen Schrecken du erschrickst. Dein Gatte treibt dich nicht von seinem Bett Auf bloße Reden einer fremden Frau. Du bist doch kein trojanisch Beuteweib,

221

222

'Ανδρομάχη άλλ' άνδρός έσθλοϋ παϊδα σύν πολλοίς λαβών έδνοισι, πόλεως τ ' οΟ μέσω? εϋδαίμονος. πατήρ δέ σ' ούχ ώδ' ώς σύ δειμαΐνεις, τέκνον, προδοΰς έάσει δωμάτων τώνδ' έκπεσεΐν. άλλ' εϊσιθ' εϊσω μηδέ φαντάρου δόμων πάροιβε τώνδε, μή τιν' αίσχύνην λάβης, πρόσθεν μελάβρων τώνδ' όρωμένη, τέκνον.

Χο καΙ μήν όδ' άλλόχρως Tis εκδημος ξένος σπουδή πρός ή μα; βημάτων πορεύεται.

875

880

' Ορέστης

Χο Ορ

Ερ

Ορ

Ερ Ορ

ξέναι γυναίκες, ή τάδ' ϊστ' Άχιλλέως παιδός μέλαθρα καΐ τυραννικοί στέγαι; Ιγνως • άτάρ δή τίς σύ πυνθάνη τάδε; 'Αγαμέμνονος τε καΐ Κλυταιμήστρας τόκος, δνομα δ' 'Ορέστης · έρχομαι δέ προς Διός μαντεία Δωδωναΐ'. έπεί δ' άφικόμην ΦΘΙαν, δοκεΐ μοι ξυγγενοΰς μαβεΐν πέρι γυναικός, εΙ 3η κεϋτυχοϋσα τυγχάνει ή Σπαρτιδτις ' Ερμιόνη · τηλουρά γάρ να(ουσ' άφ' ήμών πεδΓ όμως έστίν φίλη. ώ ναυτίλοισι χείματος λιμήν φανείς 'Αγαμέμνονος παί, πρός σε τώνδε γουνάτων, οίκτιρον ή μας ών έπισκοπεϊς τύχας, πράσσοντας ουκ ευ. στεμμάτων δ' ούχ ήσσονας σοΐς προστίθημι γόνασιν ώλένας έμάς. έα · τ( χρήμα; μών έσφάλμεθ' ή σαφώς όρώ δόμων άνασσαν τήνδε Μενέλεω κόρην; ήνπερ μόνη ν γε Τυνδαρίς τίκτει γυνή Ελένη κατ' οίκους πατρί • μηδέν άγνόει. ώ Φοϊβ' άκέστορ, πημάτων δο(ης λύσιν. τ( χρήμα; πρός θεών ή βροτών πάσχεις κακά;

885

890

895

900

Andromache Er holte dich als edlen Vaters Kind Mit reicher Mitgift, aus gerühmtem Land. Hab keine Sorge, auch dein Vater läßt Dich nicht im Stich, wenn man dich hier vertreibt. Geh jetzt hinein und zeige dich nicht mehr Vor Leuten, daß dich keine Schande trifft; Zu lang schon treibst du offen dich herum.

ab Chf Da kommt auch schon ein Mann von fremder Art Mit raschen Schritten her zu diesem Haus! Orestes Ihr fremden Frauen, hat Achilleus' Sohn Hier seine Wohnung, seinen Fürstensitz? Chf So ists! Doch sag, wer bist du, der uns fragt? Or Agamemnons und der Klytaimestra Sohn, Orestes, nach Dodona auf dem Weg Zum Zeusorakel. Hier in Phthia will Ich fragen nach mir anverwandter Frau, Hermione von Sparta, wies ihr geht. So weit sie von uns wohnt, sie steht uns nah.

Her stürzt vor

Or

Ο sichrer Hafen in des Schiffers Not, Agamemnons Sohn, bei diesen deinen Knien, Sieh unser Los, das nicht das beste ist! Erbarm dich! Meine Arme schlingen sich Wie Pilgers Opferbinden um dein Knie. Ists möglich ? Seh ich wirklich hier vor mir Des Hauses Fürstin, Menelaos' Kind ?

Her Die Tyndars Tochter Helena dem Haus Als einzig Kind gebar! Erkenne mich! Or Ο Phoibos, treuer Helfer, hilf auch hier. Bist du von Gottheit oder Mensch bedroht ?

223

224 Ερ Ορ Ερ Ορ Ερ Ορ Ερ Ορ Ερ Ορ Ερ Ορ Ερ Ορ Ερ Ορ Ερ

'Ανδρομάχη τά μέν πρός ήμών, τ ά δέ πρός ανδρός ός μ' έχει, τ ά δ' έκ θεών του · π αντοχή δ' όλώλαμεν. τίξ ο Ου άν είη μή πεφυκότων γέ π ω παίδων γυναικί συμφορά πλήν είς λέχος; τ ο ΰ τ ' αϋτό καΙ νοσοΰμεν ' ευ μ* ϋ π η γ ά γ ο υ . άλλη ν Ttv" εΰνήν άντί σου στέργει πόσις; τήν αίχμάλωτον Έκτορος ξυνευνέτιν. κακόν γ ' Ιλεξας, άνδρα δίσσ' εχειν λέχη. τοιαϋτα ταΰτα. κφτ' ε γ ω γ ' ήμυνάμην. μών είς γυναΐκ' ερραψας οία δή γυνή; φόνον γ ' έκείνη καί τέκνω νοθαγενεϊ. κάκτεινας, ή Tis συμφορά σ ' άφείλετο; γέρων γε Πηλεύς, τοϋς κακίονας σέβων. σο! δ' ήν Tis ö