Phaidon. Griechisch und deutsch

Citation preview

13

Tusculum-Bücherei Zweisprachige antike Taschenausgaben

ΓΤΤΛ Α Τ Ώ Ν Ο C ΦΑΙΛΩΝ Ρ LAT Ο Ν ΡΗΛΙ DON CRIECHISCH VND DEVTSCH HE R A V S C E C E β EN V O N F RAN Ζ DI R LM Ε I ER VE R L A C ERNST H E I M E RAN MVE N C H EN 1 9 5 9

2. A u f l a g e . 5.-7. T a u s e n d . 1959. 167. Satz: H. Laupp jr. Tübingen Druck: Omnitypie-Gesei 1 sehaft Nachf. Leopold Zechnall, Stuttgart Binden: Großbuchbinderei Sigloch, Stuttgart

Inhalt Text mit Übersetzung . . . . Nachwort Textgestaltung Erläuterungen

6 202 245 251

ι. Ε Χ ΕΚ PAT Η Σ. Αύτός, ώ Φαίδων, παρεγένου Σωκρά- 57 τει έκεΐνη τη ήμέρςί, ή τό φάρμακον επιεν έν τ ω δεσμωτηρίω, ή δλλου του ήκουσα;; Φ α ί δ ω ν . Αύτός, ώ Έχέκρατε;. Έ χ ε κ ρ ά τ η ; . Τί οΟν δή έστιν άττα εΐπεν ό άνήρ πρό του θανάτου; καΐ πώς έτελεύτα; ήδέω; yäp άν Ι γ ώ άκούσαιμι. καΐ yäp ούτε των πολιτών Φλειασίων ούδεί; πάνυ τι έτπχωριά^ει τά νϋν Άθήνα^ε, ούτε τ ι ; ξένοξ άφϊκται χρόνου συχνού έκείθεν, δστίξ &ν ήμϊν σαφές τι 1 άγγεΐλαι ο!ό$ τ ' b ήν περί τούτων, πλήν γε δή δτι φάρμακον πιών άποθάνοι" των δέ άλλων ουδέν είχεν φρά^ειν. Φ α ί δ ω ν . Ούδέ τά περί τη ζ δίκης I δρα έπύ3εσ3ε δντρό- 58 πον έγένετο; Έ χ ε κ ρ ά τ η ; . Ναί, ταϋτα μέν ήμϊν ήγγειλέ τι;, καΐ έθαυμά^ομέν γε, δτι πάλαι γενομένη; αύτη; πολλω ύστερον φαίνεται άποθανών. τί οδν ήν τοΰτο, ώ Φαίδων; Φ α ί δ ω ν . Τύχη τι; αύται, ώ 'Εχέκρατες, συνέβη" ίτυχεν γάρ τη προτεραίςί τ η ; δίκη; ή πρύμνα έστεμμένη τοϋ πλοίου, δ εΐ; Δήλον "Αθηναίοι πέμπουσιν. Έ χ ε κ ρ ά τ η ; . Τοΰτο δέ δή τί έστιν; Φ α ί δ ω ν . Τοΰτ' εστί τό πλοΐον, ώ ; φασιν 'Αθηναίοι, έν φ Θησεύ; ποτέ εΐ; Κρήτην τού; δΐ; έπτά έκείνου; ώχετο I b δγων καΐ ίσωσέ τε καΐ αύτό; έσώ3η. τ ω oöv Άπόλλωνι ηυξαντο, ώ ; λέγεται, τότε, εΐ σωθεΐεν, έκάστου Irous 3εωρίαν άπάξειν εί; Δήλον" ήν δή άεΐ κα\ νϋν ?τι έξ έκείνου κατ" ένιαυτόν τ ω 3εω πέμπουσιν. έπειδάν οϋν δρξωνται

6

I. E C H E K R A T E S : Warst du selbst, mein Phaidon, dem Sokrates zur Seite am Tag, als er das Gift trank im Gefängnis - oder hast du dir berichten lassen ? P h a i d o n : Ich selbst war da, Echekrates. E c h e k r a t e s : Was hat er denn vor seinem Tod gesprochen ? und wie war das Ende ? Ich wollte es so gerne hören. Aus Phlius kommt jetzt so leicht kein Bürger nach Athen, auch Gastfreund haben wir schon lange keinen mehr von dort gehabt, der uns darüber sichre Kunde hätte bringen können, und so ist nur bekannt, daß er das Gift getrunken hat und dann gestorben ist. Sonst konnte man uns nichts berichten. P h a i d o n : So habt ihr auch von dem Prozeßgang nichts erfahren ? E c h e k r a t e s : Doch - darüber kam uns Kunde und wir konnten's nicht begreifen, wieso das Urteil längst ergangen war und Sokrates geraume Zeit hernach erst sterben mußte. Wie konnte dies geschehen, Phaidon? P h a i d o n : Ein reiner Zufall, mein Echekrates! Gerade an dem Tag vor der Verhandlung ward das Heck des Schiffes feierlich bekränzt, das die Athener nach der Insel Delos senden. E c h e k r a t e s : Und was soll dies bedeuten? P h a i d o n : Das ist das Schiff, so sagen die Athener, auf welchem Theseus einst nach Kreta jene sieben Opferpaare führte und wieder, Retter und Geretteter zugleich, nach Hause brachte. Und damals haben die Athener, wie es heißt, gelobt, sie würden für den Fall der Rettung aus der Not Apollon jedes Jahr nach Delos eine Festgesandtschaft senden. Und diese schicken sie dem Gotte seither regelmäßig Jahr für Jahr, auch heute noch. Nun will es aber das Gesetz 7

της θεωρίας, νόμο; έστίν αύτοϊς έν τώ χρόνω τούτερ καθαρεύειν τήν πόλιν και δημοσία μηδένα άποκτεινύναι, πρίν άν els Δήλόν τε άφίκηται τό πλοϊον κα! πάλιν δεΰρο' τοϋτο δ' ένίοτε έν πολλω χρόνω γίγνεται, όταν τύχωσιν άνεμοι άπολαβόντες αύτούς. άρχή I δ' έστϊ της θεωρίας, έπειδάν c ό Ιερεύς TOÖ Απόλλωνος στέψη τήν πρύμναν τοΰ πλοίου" τοϋτο δ' Ιτυχεν, ώσπερ λέγω, τη προτεραία της δίκη; γεγονός. διά ταϋτα καΐ πολύς χρόνος έγένετο τ ω Σωκράτει έν τ ω δεσμωτηρίω ό μεταξύ της δίκης τε καΐ τοΰ θανάτου.

II. Έ χ ε κ ρ ά τ η ς . Τί δέ δή τά περί αύτόν τόν θάνατον, ώ Φαίδων; τί ή ν τά λεχθέντα καΐ πραχθέντα, καΐ τίνες οί παραγενόμενοι των έπιτηδείων τ ω άνδρί; ή ούκ είων ol άρχοντες τταρεΐναι, άλλ' έρημος έτελεύτα φίλων; Φαίδων.

1

Ουδαμώς, άλλά τταρήσάν τίνες, καΐ πολλοί γε. d

Έ χ ε κ ρ ά τ η ς. Ταϋτα δή πάντα προθυμήθητι ώς σαφέστατα ήμΐν άπαγγεΐλαι, ε! μή τίς σοι άσχολία τυγχάνει οΟσα. Φ α ί δ ω ν . Ά λ λ ά σχολάζω γε καΐ πειράσομαι ύμϊν διηγήσασθαι" καΐ γάρ τό μεμνήσθαι Σωκράτους καΐ αύτόν λέγοντα καΐ άλλου άκούοντα ϋμοιγε άεΐ πάντων ήδιστον. Έ χ ε κ ρ ά τ η ς . Ά λ λ ά μήν, ώ Φαίδων, και τούς άκουσομένους γε τοιούτους έτερους εχεις" άλλά πειρω ώς άν δύνη άκριβέστατα διεξελθεϊν πάντα. Φ α ί δ ω ν . Kai μήν έγωγε θαυμάσια I έπαθον παραγενό- e μένος, ούτε γάρ ώς θανάτω παρόντα με άνδρός έπιτηδείου ελεος είσήει" εύδαίμων γάρ μοι άνήρ έφαίνετο, ώ Έχέκρατες, καΐ του τρόπου καΐ των λόγων, ώς άδεώς και γενναίως έτελεύτα, ώστε μοι έκεϊνον παρίστασθαι μηδ' είς "Αιδου

8

Athens, daß vom Beginn der heiligen Gesandtschaft ab, solang sie dauert, kein Blut die Stadt beflecken dürfe und daß kein Todesurteil zu vollstrecken sei, eh nicht das Schiff nach Delos und wiederum hieher gekommen ist. Das dauert manchmal lange Zeit, so oft ein böser Sturm die Fahrt behindert. Als Anfang aber der Gesandtschaft gilt der Tag, an dem der Priester des Apollon das Heck des Schiffs mit Blumenkränzen schmückt. Und das war, wie gesagt, am Tage vor dem Urteilsspruch geschehen. So war dem Sokrates im Kerker lange Zeit gegönnt: die Frist vom Urteil bis zu seinem Tode. II. E c h e k r a t e s : Und was begab sich in der letzten Stunde, Phaidon ? Was wurde da gesprochen und getan und wer von den Vertrauten war an seiner Seite? Oder wollten die Archonten niemand zu ihm lassen und mußte er verlassen sterben, fern von den Getreuen? P h a i d o n : Ο nein, durchaus nicht, Freunde waren da, sogar nicht wenige. E c h e k r a t e s : Das alles schildere uns, bitte, so genau wie möglich, oder wärest du gerade jetzt verhindert? P h a i d o n : Nein, ich bin ohne Hast und will versuchen, euch Bericht zu geben; denn Sokrates mir zu vergegenwärtigen, sei es durch eigenes Wort, sei es dem Worte anderer lauschend, das war mir immer schon die allergrößte Freude. E c h e k r a t e s : Sei des gewiß, mein Phaidon: dem Kreise derer, die dir nun lauschen werden, geht es auch nicht anders. Und nun versuche alles so einläßlich wie du kannst zu schildern. P h a i d o n : So sei's. Es war ein eigenartiges Erlebnis, das ich in dieser letzten Stunde haben durfte. Ich stand doch einem Mann beim Sterben bei, der mir vertraut und lieb geworden war - und trotzdem stieg nichts Wehes in mir auf; denn unter einem guten Daimon schien unser Freund, Echekrates, zu stehen: die Haltung offenbarte es nicht minder als sein Sprechen. So furchtlos und voll Würde schickte er sich an zu sterben. Daher gewann ich mir die ruhige Gewißheit, 9

Ιόντα άνευ Sstas μοίρας Ιέναι, άλλα καϊ έκεϊσε άφικόμενον εύ ττράξειν, είπερ Tis πώποτε καϊ 1 άλλος. διά δή ταϋτα ουδέν πάνυ μοι έλεεινόν είσήει, ώς εΙκός αν δόξειεν είναι παρόντι πένδει" ούτε αύ ήδονή ώς έν φιλοσοφία ήμών δντων, ώσπερ εΐώδεμεν" καϊ γαρ oi λόγοι τοιοΰτοί τίνες ή σ α ν άλλ' άτεχνώς δτοπόν τΐ μοι πάθος παρήν καϊ τις άή·3ης κρασί? άπό τε της ήδονής συγκεκραμένη όμοΰ καϊ άπό της λύπης, Ιν3υμουμέν