Selbstbetrachtungen: Griechisch - Deutsch [2 ed.]
 3050054948, 9783050054940

Citation preview

S A M M L U N G

T U S C U L U M

In Tusculum, vor den Toren Roms, hatte Cicero sein Landhaus. In Zeiten der Muße, aber auch der politischen Isolation zog er sich dorthin zurück. Tusculum wurde zum Inbegriff für Refugium, für Muße, für wertvolle Fluchten aus einem fordernden Alltag. In der ersten Phase des Rückzugs aus der Politik schrieb Cicero in Tusculum die so genannten Tuskulanen, eine lateinische Einführung in die Welt der (griechischen) Philosophie.

w Wissenschaftliche Beratung Niklas Holzberg, Rainer Nickel, Karl-Wilhelm Weeber, Bernhard Zimmermann

S A M M L U N G

T U S C U L U M

MARK AUREL SELBSTBETRACHTUNGEN

MAPKOY ANTQNINOY AYTOKPATOPOZ TA EIE EAYTON

Griechisch - deutsch Herausgegeben und übersetzt von Rainer Nickel

ARTEMIS & WINKLER

Bibliographische Information der Deutschen Nationalbibliothek Die Deutsche Nationalbibliothek verzeichnet diese Publikation in der Deutschen Nationalbibliographie; detaillierte bibliographische Daten sind im Internet über http://dnb.d-nb.de abrufbar. 2. Auflage 2010 © 2010 Patmos Verlag G m b H & Co. K G Artemis & Winlder Verlag, Mannheim Alle Rechte vorbehalten. Printed in Gemany I S B N 978-3-538-03541-6 www.artemisundwinkler.de

INHALT

Text und Übersetzung Erstes Buch Zweites Buch Drittes Buch Viertes Buch Fünftes Buch Sechstes Buch Siebtes Buch Achtes Buch Neuntes Buch Zehntes Buch Elftes Buch Zwölftes Buch

6 26 42 62 92 120 150 180 212 242 272 298

ANHANG Anmerkungen Zur Textgestaltung Nachwort Literaturhinweise

321 372 376 391

BIBAION A

1. llagó xoü jtájijiou OiiriQou TÒ xaXoirftsg xaì àÔQyrçxov. 2. Ilagà xfjç ÔÔ|Ï]Ç xaì FXVR|PIR|Ç Tfjç JTEQI t o i YEWF|0avT0ç TÒ aìòfjnov xaì àççEvixôv. 3. l l a g a xfjç [XT)TQÔÇ xò {TEOAEßEG xaì (lExaòcmxóv xaì àcpexxixòv oi) (ióvov xoù xaxojtoisiv, àXXà xaì xoü èm èwoiaç yívecrfrai xoiaùxriç- 2ëxi ôè xò Xixòv xaxà xf|v ôiaixav xaì JIÓQQO) RRJÇ jtXoDaiaxfjç öiayajyfjg. 4. Ilagà xov JtQOJtájuiou xò [if| eiç ôt)(j,oaiaç öiaxgißag qpoixfjoai- 2 xaì xò àyaôoîç ôtôaoxâXoiç xax' olxov xçf|oaodai- 3 xaì xò yvctivai, ôxi eiç xà xoiatixa ÔEÏ èxxEvajç ávaXíaxeiv. 5. I l a ç à Tot) xQOcpécûç xò N^xe npaoiavòg HT|XE BEVEXiavôç (irjxE NAX|IOI)Xàçioç FI IXOVXÔQIOÇ yEvéaftai- 2 xaì xò v JTEQÌ ÈKCÛÔWV x a ì 318QÌ òai(ióvo)v ànojto|xjrfjç x a ì xœv XOIOÚXOJV XEyo|xévoiç3

xaì xò (if) ÔÇTUYOXQOQPEÏV (XT)ÔÈ JIEQÌ xà xoiaüxa èjtxofjaftaixaì xò àvéxEoôai Jtagçriaiag- 5 xaì xò oìxEiwftfivai cpiXoao6 (piçc xaì xò àxoùaai JTQWXOV (lèv Bax/ioi), EÎxa Tavôàaiôoç

4

ERSTES BUCH

1. Von meinem Großvater Verus (wurden mir) Ausgeglichenheit und Gelassenheit (vorgelebt). 2. Den Urteilen und Berichten über meinen Vater (verdanke ich eine Vorstellung von) Bescheidenheit und männlichem Wesen. 3. Bei meiner Mutter (erlebte ich) Frömmigkeit, Freigebigkeit und Abneigung gegen böse Taten und Gedanken, ferner Schlichtheit in der Lebensführung und Ablehnung eines aufwendigen Lebensstiles. 4. Meinem Urgroßvater (ist zu verdanken), daß ich nicht auf öffentliche Schulen zu gehen brauchte, gute Hauslehrer hatte und erkannte, daß man dafür viel Geld ausgeben muß. 5. Von meinem Erzieher (lernte ich), weder für die Grünen, noch für die Blauen, die Rundschilde oder Langschilde Partei zu ergreifen, Anstrengungen zu ertragen, wenig zu benötigen, meine Arbeit selbst zu erledigen, mich nicht in fremde Angelegenheiten zu mischen und nicht auf üble Nachrede zu hören. 6. Von Diognetos (lernte ich), sinnloses Streben zu vermeiden, dem Gerede der Wundertäter und Zauberer über Beschwörungen, Teufelsaustreibungen und ähnliches nicht zu glauben, keine Wachteln zu halten und keine vergleichbaren Leidenschaften zu haben, ein offenes Wort zu vertragen, ein enges Verhältnis zur Philosophie zu gewinnen und zuerst Bakchios, dann Tandasis und Markian zu hören,

8

BIBAION A

xaì Maçxiavoiv

7

x a ì tò y g á t y a i ô i a X ô y o v ç èv jiaiôi- 8 x a ì t ò

axifwioôoç x a ì ô o g à ç èjTi/fhijiijaai x a ì ö a a x o i a ü x a xfjç 'EXXï|vixfjç àyûjyriç èxójiEva. 7. I l a g à T o u a x í x o v xò Xaßeiv cpavxaoíav xov XOTI^ elv ôiog-fhôoewç x a ì d e ç a n e i a ç xoü rj-ftouç- 2 x a ì t ò |xf) èxxQajrrjv a i Eiç ÇfjXov aocpiaiLxòv (xr)òè t ò ODyyQácpEiv jieqì xüjv dEü)Qr|(iáxa)v ri itQoxoEJtxixà X o y a g i a ôiaXéyea'&ai fi qpavxaaïojtXrixxcoç xòv à o x r i i i x ò v tì tòv eùeqyexixòv â v ô ç a èjuôeîxVDodai'

3

x a ì t ò ájiooTfjvai $T)T0çixfjç x a ì jtoit|Tixfjç x a ì

àoxEioXoyiaç

4

x a ì t ò |xf| èv axoXfj x a x ' o î x o v jtEçuiaxEÎv

|XT)ôè x à x o i a ü x a jioieïv

5

x a ì xò x à èjuoxóXia àqpeXûç y g á -

cpEiv, oíov xò w t ' a v x o í T o m o u ànò Eivoéacrqç

xfj (i,r]XQÍ (ion

YQacpév 6 x a ì xò Jtgôç xoùç x«XEJtf|vavxaç x a ì jtXr)n|XEXriaavxaç EÙavaxXïixcoç x a ì EÛôiaXXàxxœç, èjtEiôàv xá/toxa aìixoì êjiavEX'&EÎv èiteXriocoai, ôiaxEicrfrai' yivwaxEiv x a ì jxf) âQxeioûai

7

x a ì xò a x g i ß w g à v a -

jtEQivooûvxa ôXocjxeqûç (xr]ôè

xoîg jTEpiXaXoüoi xa/écûç ouyxaxaxideadai- 8 x a ì xò èvxu/EÎv t o ï ç 'Emxxr]XEÎoiç ÍOTOfxviínaaiv, a>v oïxcv&ev nexéôœxev.

8. l l a g a

'AjtoXXwvfcnj xò ¿Xetjüeoov x a ì

àva|iQçaç à v Ô Q C o ô f j v a i , à X X ' e r i

ä j t i X a ß e i v x o û XQÓVOV ô ç ënehke

5

xaì

xò a o / o v a x a ì j t a i Q Ì ù j t o x a x t ì r i v a i ,

j i á v t a x ò v xùqpov àcpaiçr|OEt,v |iou « a i eiç e w o i a v

â | e i v t o í i ö t i ò u v a x ó v è a r i v èv a ù X f j ß i o ü v x a [nits ôoouqpoçriaeiov x g f ^ E i v |xt|te ÉaWjTcov (7T]fX8Lcoòà)v [xr|i£ X a f w t á ó i o v x a ì àvÔQiàvTuv

(xaì)

Towbvôé x i v œ v x a ì x o ü ó|xoíoi> x ó f u t o v ,

à X X ' ë|ecrxiv êyYuxâxco ìòicóxou ouoxéXXeiv é a v t ò v x a ì ut] ô i à XOÛXO XOOTEIVOXEQOV fj QÇcftt)|iÔTEQOV Ê/EIV JtQOÇ TÒ lOTEQ XtoV x o i v w v f|ye|xovix(I)ç j t ç a x ' f H i v a i ô é o v x a -

' T Ò àÔEXcpOÙ TOlOÚTOt) XVXEÌV ÒDVa|XÉVOTJ |ièv ô i à fc&OUÇ é n e y e í Q a í |íe j i q ô ç è i u f i é X E i a v è n a v x o û , ä|xa ô è x a ì xinfj x a ì (TtoQYfj EiiqpQaivovxôç he-

7

t ò J t a i ô i a n o i aqjufj [¿t|

(xr)ôè x a x à x ò o w f i á x i o v óiáaxQOcpa-

8

xò nf| èm

yevéoûai

itXéov (íe j i q o -

x ó i j i a i èv ^T]xoQixfj x a ì jtoiT)xixfj x a ì x o ï ç â X X o i ç èjiixr)ÔEij(iaa i v , èv o i ç ï a œ ç â v xaxeoxÉ{>T]v, eì f]o{)ó|ir|v è|xautòv eïiôôcdç jtQoióvxaoai,

ob

9

xò cp-ftáaai x o ù ç xoocpéaç èv á|i