Plutarchi vitae parallelae: Vol. I. Fasc. 2. Nicias et Crassus - Alcibiades et Coriolanus - Demosthenes et Cicero [3., (Ed.corr. ed.3 [1964]) Aufl. 1994] 381541671X, 9783815416716

Table of contents :
PRAEFATIO
CONSPECTVS SIGLORVM
ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΚΑΙ ΦΑΒΙΟΣ ΜΑΞΙΜΟΣ
ΦΑΒΙΟΣ ΜΑΞΙΜΟΣ
ΝΙΚΙΑΣ KAI KPΑΣΣΟΣ
ΚΡΑΣΣΟΣ
ΓΑΙΟΣ ΜΑΡΚΙΟΣ ΚΑΙ ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ
ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ
ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΚΑΙ ΚΙΚΕΡΩΝ
ΚΙΚΕΡΩΝ
ADDENDA

Citation preview

Β

I

Β

L

I

Ο

Τ

H

SCRIPTORVM GRAECORVM

E ET

C

A

ROMANORVM

T E V B N E R I A N A

PLYTARCHI VITAE P A R A L L E L A E RECOGNOVERVNT

CL. LINDSKOG ET Κ. ZIEGLER

YOL. I FASC.2 TERTIVM RECENSVIT

KONRAT ZIEGLER E D ITI O NE M C O R R E CTI O R E M CVM A D D E N D I S CVRAVIT

HANS GARTNER

STVTGARDIAE IN A E D I B V S

ET

LIPSIAE

B.G.TEVBNERI

MCMXCIV

Die Deutsche Bibliothek — CIP-Einheitsaufnahme Plutarchus: [Vitae parallelae] Plutarchi Vitae parallelae / recogn. Cl. Lindskog et Κ. Ziegler. — Ed. corr. — Stutgardiae ; Lipsiae : Teubner. Text griech. NE; Lindskog, Claes {Hrsg.] Ed. corr. Vol. 1. Fase. 2. Tertium ree. Konrat Ziegler. — Ed. corr. cum addendis / cur. Hans Gärtner. — 1994 ISBN 3-8154-167 !-X N E : Gärtner, Hans [Hrsg.] Das Werk einschließlich aller seiner Teile ist urheberrechtlich geschützt. J e d e Verwertung außerhalb der engen Grenzen des Urheberrechtsgesetzes ist ohne Zustimmung des Verlages unzulässig und strafbar. Das gilt besonders für Verfielfältigungen, Übersetzungen, Mikroverfilmungen u n d die Einspeicherung und Verarbeitung in elektronischen Systemen. ©

B . C . T e u b n e r Verlagsgesellschaft Leipzig 1994

Printed in Germany Druck: Druckhaus Kothen G m b H Buchbinderei: Verlagsbuchbinderei D. Mikolai, Berlin

PRAEFATIO I n recensendis vitis quae in hoc fascículo altero volumi nia I insunt iidem libri mss. mihi praesto fuerunt qui in fascículo priore, nempe S (per vitas Periclis et Fabii Ma- S ximi et Niciae et Crassi) et Y (per omnes vitas), unde nihil Y hic addere me opus est ad ea quae in praefatione fasciculi I 1 (et alterius et tertiae editionis) de hoc argumento exposui. Paucis tarnen supplenda descriptio codicis Matritensis N, qui cum ad vitas fasciculi 1 1 non pertineret, mentio qui- Ν dem eius facienda (p. I X / X I I ) , non diligentius tractandus erat. Lindskogii igitur de eo (p. VII editionis a. 1914) haec sunt verba: „Huius libri recensionem multis et egregiis lectionibus praecellentem obscuratam persaepe esse lascivia librariorum dolendum est; neque modo in rebus orthographicis adeo peccaverunt librarii, u t in iis vix ulla auctoritas libro Matritensi tribuenda sit, itacismis similibusque vitiis redundantibus, sed etiam gravioribus mendis nec non stupidis interpolationibus laborat. in vitis Niciae Crassi Coriolani Alcibiadis Demosthenis Ciceroni» maiorem auctoritatem habent eius lectiones quam in Agesilai et Pompeii (cf. Ziegler, Plutarchstudien, Rhein. Mus. 68, 1913, 97)". post Rudolfum Beer, cuius collationem satis neglegenter factam C. Th. Michaelis in commentatione De Plutarchi cod. ms. Matritensi Berolini 1893 ediderat, ego anno 1908 Matritensem totum (abiecta scilicet parte posteriore, quae nullius est pretii) excussi et schedas meas Lindskogio commodavi, qui iis in apparatu suo diligenter usus est. atque utinam non mihi eas schedas reddidisset, ut quae pro dolor mense Novembri 1943 in domo mea Berolinensi plane collapsa cum ceteris libris meis perierunt. ex Lindskogii igitur apparatu critico scripturas libri Matritensis in editione altera anni 1959 in apparaV

PRAEFATIO

tum meum transtuli, nisi quod paulo antequam is liber typis exprimeretur ectypum microfilmicum (quod dicimus) earum libri Ν paginarum nactus, quae Niciae et Crassi vitas continent, duos locos inveni, quibus Plutarchi verba puriora traderentur, quam in Lindskogiana leguntur (p. 124, 23 και om. et 129, 28 τον pro την ceterorum). quae messis etsi non ita ampia videbatur esse, tarnen etiam per ceteras vitas (idest Coriol.-Alc. et Demosth.-Cic.) codicem Ν iterum excutiendum esse mihi persuasi et ectypum microfilmicum Matrito mihi missum cum textu editionis meae alterius contuli, cumque in vitis Demosthenis et Ciceronis aliquot locis scripturas adhuc ignotas vel neglectas (et veras et spurcas) in Ν repperissem, etiam gemellum eius codicem Vaticanum U Gr. 138 (scilicet folia 258—273 eius chartacea vetustis membranis adnexa et ab homine satis docto nitide exarata, v. fase. 1 1 praef. p. XVI) denuo examinandum esse arbitratus ectypum earum paginarum mihi paravi et contuli, quo factum est, ut his locis textum emendatiorem quam adhuc legebatur exhibere possem: (Coriol.) p. 206, 26 και om. 207, 29 μεν add. 212, 23 μέν add. 221, 21 γενομένων bis. 222, 14 οίον. — (Ale.) 254, 25 και add. 271, 4 ¿ott? pro δποι. — (Cie.) 315, 13 μόλις pro μόγις. 319, 14 κρίσιν pro δίκην. 325, 22 τω add. 332, 23 δε pro τε. 336, 25 άπώμννεν. 342, 12 δε add. — Scripturas Ν in apparato meo non commemoratas, sed fortasse commemoratione dignas (necnon libri U, qui plerisque libri Ν vitiis caret) praetermissis meris vitiis in p. 374 addidi. Ν

Consensum librorum Ν et U siglo Ν notavi. In iudicandis aestimandisque libri Ν (vel N) lectionibus simili fere modo a Lindskogii ratione recessi atque in eligendis abiciendisve scripturis sive S sive Y (cf. fase. I 1 p. X V I I I ) . ut enim manifestum est textum a codice Ν praebitum permultis locis textui SY praestare necnon lacunas eius explere, ita vix paucioribus locis textum Ν misere depravatum vel mutilatum vel etiam interpolatum esse in una quaque fere pagina ex apparato meo cognoscere licet, sequitur igitur (id quod I 1 p. X V I I I de S et Y dixi), ut iis locis, quibus et Ν (Ν) et Y (et S) toleraVI

PKAEFATIO bilem textum praebent, haud ubique textus Ν (Ν) ceteris libris praeferendus, sed uno quoque loco uter melior textus sit deliberandum ac diiudicandum sit. quo factum est, u t saepius quam Lindskogius memoriam Y memoriae Ν (Ν) praetuierim, quamquam non desunt loci, quibus contra Lindskogium Ν (Ν) pro Y sequendum esse duxerim. sane singulis locis quin aliud iudicium ferri possit atque quod ego tuli, iiullus dubito; sed quod eolectica (quam dicimus) ratione usus sum, recte me egisse adhuc persuasum habeo. Per Crassi capita 15, 7—33 ad codices Plutarcheos egregius testis accedit historia Parthica (Παρ&ική), quam Appiani libri mes. exhibent historiae Syriacae subiunctam quamque in Photii codice "Appiani eodem loco exstitisse patriarcha doctus bibl. cod. 57 testatur. re vera Appianum — u t Viereckii et Roosii verbis utar, ed. corr. a E. Gabba 1962 curatae vol. I p. VII, adn. 1 — historiam Parthicam scribere in animo habuisse, sednondumscripsisse, quo tempore Emph. I I et V composuit, documento sunt Emph. I I § 67 et Emph. V § 276. hanc certe Parthicam, quae nobis tradita Appiani nomen prae se fert, minime ab Appiano conscriptam, sed a falsario quodam e Plutarchi vitis Crassi et Antonii consutam et libris vere Appianeis per fraudem suppositam esse iam W. Xylander et J . Perizonius intellexerunt ; quem falsarium iam exeunte antiquitate muñere suo functum esse fortasse ex eo concludere licet, quod iam Photius in codice suo Appianeo spuriam illam historiam Parthicam in calce Syriacae invenit. sed quoniam falsarius ille vitarum Plutarchi et Crassi et Antonii librum quendam ante oculos habuit multo meliorem (O), O quam nostri sunt libri, optima nobis remedia ad contextum restituendum suppeditat. — ex libris Appianeis optimi sunt Vat. Gr. 134 saec. XIV/XV (Ov) e t Marc. Ven. 0» 387 a. 1441 (Ο®), accedit deterior ñeque tarnen prorsus 0 m contemnenda classis 0>. excussit Viereck, qui collationes 0 ' suas liberaliter Lindskogio misit; cuius ex apparatu critico scripturas O in meum apparatum transtuli. De quaestione olim inter Fr. Focke et me disceptata, nunc ab H. Erbse (in Gnomonis vol. 30, 1958, p. 526) VII

PRAEFATIO redintegrata, utri duarum recensionum, scil. bipartitae et tripartitae, codex Matritensis attribuendus esset, nolo hòc loco longus esse, quamquam magis magisque mihi persuadeam neutrius earum textum in Ν obvium esse, sed quoquo modo ex fonte utraque vetustiore fluxisse. sed utut res se habet, hic satis habeo déclarasse ad redintegrationem veri textus hanc totam disputationem mea quidem sententia haud multum conferre, quoniam ex argomenti (id est rerum) et dictionis perquisitione quam diligentissima, non ex stemmatum auctoritate satis lubrica verba genuina veterum auctorum restituenda sunt. Textus huius fasciculi quod satis purus (nisi fallor) lectoribus praebetur, factum est Br. Doer diligentia, qui plagulas a se emendatas utendas mihi misit. Gottingae mense Octobri 1962

VIII

Konrat Ziegler.

CONSPECTVS SIGLORVM Ν Ν1 Ν3 Ν"1 Ν4 U U Ν S M A Β C E Τ 0 Ov Om 01

= = = =

cod. Matritensis saec. XIV scrìptura m anua primae cod. Ν scrìptura manus secundae cod. Ν scrìptura marginis cod. Ν (ubi nil aliud adnotatur, in ipso textu Ν idem legitur quod in meo textu) = scrìptura ipsius textus cod. Κ (ubi nil aliud adnotatur, in margine Ν idem legitur quod in meo textu). eadem ratione in scripturis ceterorum codicum usus sum = Vaticanus 138 veteris manus saec. X / X I = Vaticanus 138 recentioris manus (in Demosthene et Cicerone) saec. XIV = NÍ7 (in Demosthene et Cicerone) = Seitenstettensis saec. X I / X I I = Marcianus 385 saec. XJV/XV = Parisinus 1671 a. 1296 = Parisinus 1672 saec. XIV ineuntis = Parisinus 1673 saec. X I I I = Parisinus 1675 saec. XIV = UMA (BCE) = Pseudo-Appianus = Pseudo-Appiani cod. Vaticanus saec. XIV/XV = Pseudo-Appiani cod. Marcianus a. 1441 — Pseudo-Appiani classis deterior

NOTAE Am. Anon. Br. Caat. Cob. Cor. Emp. Ha. Herw. Krön. Leop. Li. Mu. Rei.

= Amyot = Anonymus = Bryan = Castiglioni = Cobet = Coraes = Emperius = Hartman — van Herwerden = Kronenberg = Leopold = Lindskog = Muret = Beiske

Richards Scaliger Schaefer Sintenis Solanus Valckenaer Vulcobius Westermann v. Wilamowitz-Moellendorff Wytt. — Wyttenbach xy· = Xylander Zie. = Ziegler Ri. Seal. Sch. Sint. Sol. Va. Vulc. We. Wil.

= = = = = = = = =

Margini exteriori adscripsi paginas editionis Francofurtanae (a. 1599 et 1620), interiori Sintenisianae minoris (a. 1852—55, postea saepius repetitae) et Lindskogianae (a. 1914). IX

ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΚΑΙ ΦΑΒΙΟΣ ΜΑΞΙΜΟΣ IL

1. Ξένους τίνας έν 'Ρώμη πλουσίους κυνών εκγονα και c πιϋήκων έν τοις κόλποις περιφέροντας και αγαπώντας ίδών ό Καίσαρ ώς εοικεν ήρώτησεν, εΐ παιδία παρ' 6 αντοίς συ τίκτονσιν al γυναίκες, ήγεμονικώς σφόδρα νον&ετήσας τους τό φύσει φιλητικόν έν ήμϊν και φιλόστοργον εις ϋ·ηρία καταναλίσκοντας, άν&ρώποις όφειλόμενον. άρ' ου ν, έπει [κυνών τε και πν&ηκων εκγονα] φιλο- ζ 299 s μα&ές τι κέκτηται και φιλοάέαμον ημών ή ψυχή φύσει, d ίο λόγον έχει ψέγειν τους καταχρωμένους τούτω προς τά μηδεμιας άξια σπονδής ακούσματα και &εάματα, τών δέ καλών και ωφελίμων παραμελοϋντας ; τη μέν γαρ αίσ&ησει, κατά πά&ος την πληγήν άντιλαμβανομένη τών προστυγχανόντων, ϊσως ανάγκη πάν τό φαινόμενον, αν τε χρήσιμον άν is τ αχρηστον f¡, ϋεωρεΐν, τω νώ δ' έκαστος, ει βονλοιτο, χρήσ&αι και τρέπειν εαυτόν άεί και μεταβάλλειν ράστα προς τό δοκούν πέψυκεν, ώστε χρή διώκειν τό βέλτιστον, ίνα μη ΰεωρη μόνον, αλλά και τρέφηται τω ϋεωρεϊν. ώς 3 γαρ όφ&αλμώ χρόα πρόσφορος, ής τό άν&ηρόν άμα και e 20 τερπνόν άναζωπνρεϊ και τρέφει την δψιν, οϋτω την διά2 L νοιαν επάγειν δει ϋεάμασιν â τω χαίρειν πρός τό οίκεΐον αυτήν άγαϋ-όν έκκαλεϊ. ταϋτα δ' εστίν έν τοις άπ' αρετής 4 εργοις, â και ζήλόν τινα και προ&υμίαν άγωγόν εις μίμησιν έμποιεΐ τοις ίστορήσασιν έπει τών γ' άλλων ουκ cf. Ekkehard Meinhardt, Perikles bei Plutarch, Diss. Frankfurt am Main 1957

[S(UMA —)T] 2 εκγονα Zie.ex 1.9: τέκνα || 8 xwcöv—εκγονα del. Rei. (cf. 1.2) I! 13 πά&ος del. Li. την πληγήν del. Cor. κατά nàâoc της πληγής Rei.; intellige κατά πά&ος seil, την πλ. || 15 εκαστον:

em. Steph. || ιβ και del. Cor. male post χρήο&αι distinctione poeita || 21 τώ S ante corr., U2M : τό S1 e corr., U'A || Si Ιστορήσασιν

post Am. Rei.: ίατορήμασιν

1

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ

ενϋνς ακολουθεί τω ϋανμάσαι το πραχθεν δρμή προς το πραξαι, πολλάκις δέ και τουναντίον χαίροντες τω εργφ τον δημιονργοϋ καταφρονοϋμεν, ώς επί των μύρων και των άλουργών τούτοις μεν ήδόμεθα, τους δε βαφείς και, 5 μυρεψούς άνελευθέρους ηγούμεθα και βανανσονς. διό 5 f καλώς μεν Αντισθένης άκουσας δτι σπουδαίος εστίν αύλητής'ΐσμηνίας, ,,άλλ' άνθρωπος" εψη „μοχθηρός · ου γάρ äv β ου τω σπουδαίος ήν αυλητής ·" δ δε Φίλιππος προς τον νίόν έπιτερπώς εν τινι πότω ψήλαντα και τεχνικώς εϊπεν ,,ονκ αίσχύνη καλώς οϋτω ψάλλων," αρκεί γάρ, äv βασιλεύς à- ίο κροάσϋαι ψαλλόντων σχολάζη, και πολύ νέμει ταίς Μσύσαις ετέρων άγωνιζομένων τα τοιαύτα θεατής γιγνόμενος. 163

2. Ή δ' αυτουργία των ταπεινών της ε'ις τα καλά ραθυμίας μάρτυρα τον εν τοις άχρήστοις πόνον παρέχεται καθ' αυτής, και ουδείς ευφυής νέος ή τον εν Πίση θεασά- ΐ5 μένος Δία γενέσθαι Φειδίας έπεθύμησεν, ή τήν "Ηραν soos την εν "Αργεί Πολύκλειτος, ovó' Ανακρέων ή Φιλήμων ή Αρχίλοχος ήσθεις αυτών τοις ποιήμασιν. ου γάρ άναγκαίον, εί τέρπει το έργον ώς χαρίεν, άξιον σπουδής είναι a τον είργασμένον. όθεν ονδ' ωφελεί τά τοιαύτα τους θεωμέ- 2ο νους, προς â μιμητικός ου γίνεται ζήλος ονδ' άνάδοσις 3 L κινούσα προθυμία ν και όρμήν επί τήν έξομοίωσιν. άλλ' b ή γ' άρετή ταίς πράξεσιν εύθνς οϋτω διατίθησιν, ωσθ' άμα θαυμάζεσθαι τά εργα και ζηλοϋσθαι τους ε'ιργασ3 μένους, των μεν γαρ εκ τύχης αγαθών τάς κτήσεις κάί 25 άπολαύσεις, τών δ' άπ άρετής τάς πράξεις άγαπώμεν, και τά μεν ήμίν παρ' ετέρων, τά δε μάλλον ετέροις παρ' 4 ημών ύπάρχειν βουλόμεθα. το γάρ καλόν εφ' αύτό πρακτικώς κινεί και πρακτικήν εύθυς δρμήν έντίθησιν, ήθοποιοϋν [ S ( U M A —)Τ] ι όρμήι ante ras. S || 4 και om. S || a οντω S: τώ Τ II 9 πόπωι ante corr. S | ψάλαντα U Α ψάλλοντα Μ | τεχνικώς S et ras. U: κατατεχνικώς 1' κατατέχνυις Rei. || ΙΙψαλόντωνΎ \ νέμη Γ |¡ 15 έαντής U || 17 Φιλήμων] Φιλητάς Br. Ίππώναξ Cob. || 20 τον είργασμένον S2U2M: των είργασμένων S'U1 τών είργααμένών Α || 22 όρμήν Rei.: άψορμψ || 24 α/ία (τω) vel ΰανμάζεσ&αί (re) Zie. | είργαομένονς Iunt. Aid. : εργαααμένονς || 25 τύχης S : της τύχης Τ ο

ΠΕΡΙΚΛΗΣ

1,4-3,5

ου ττ) μιμήσει τον ϋεατήν, άλλά rfj ιστορία τον έργον τήν προαίρεσιν παρεχόμενον. Έδοξεν συν και ήμϊν ένδιατρΐψαι τη περί τούς βίους 5 αναγραφή, και τοϋτο το βιβλίον δέκατον σνντετάχαμεν, 5 τον Περικλέους βίον και τόν Φαβίου Μαξίμου τον δια- ο πολεμήααντος προς Άννίβαν περιέχον, ανδρών κατά τε τάς άλλας άρετάς όμοιων, μάλιστα δε πραότητα και δικαιοσύνη», και τω δννασύαι ψέρειν δήμων και συναρχόντων αγνωμοσννας ώφελιμωτάτων ταϊς πατρίσι γενομέιο ν ων. εί δ' ορ&ώς στοχαζόμε&α τον δέοντος, εξεστι κρίνειν έκ των γραφομένων. 3. Περικλής γάρ ήν των μεν φυλών Άκαμαντίδης, τών δέ δήμων Χολαργενς, οϊκου δε καΐ γένους τον πρώτου κατ' άμφοτέρους. Ξάν&ιππος γάρ è νικήσας εν Μυκάλη g is τους βασιλέως στρατηγούς έγημεν Άγαρίστην Κλεισθένους εγγονον, δς έξήλασε Πεισιστρατίδας και κατέλυσε d τήν τυραννίδα γενναίως και νόμους ε&ετο και πολιτείαν ^jg άριστα κεκραμένην προς δμόνοιαν και σωτηρίαν κατέστησε». αϋτη κατά τους ύπνους" εδοξε τεκεΐν λέοντα, και με&' 3 2ο ημέρας ολίγας ετεκε Περικλέα, τά μεν άλλα τήν Ιδέαν τοϋ σώματος αμεμπτον, προμήκη δε τή κεφαλή καΐ άσνμμετρον. δ&εν ai μεν εΙκόνες αντοΰ σχεδόν απασαι κράνεσι * περιέχονται, μή βουλομένων ώς εοικε τών τεχνιτών έξονειδίζειν. οι δ' Αττικοί ποιηταΐ σχινοκέφαλον αυτόν έκά25 λονν • τήν γαρ σκίλλαν εστίν δτε και σχϊνον όνομάζουσι. τών δε κωμικών δ μεν Κρατίνος έν Χείρωσι (fr. 240 5 CAT 186) ,,Στάσις δε (φησί) και πρεσβυγενής Κρόνος e άλλήλοισι μιγέντε μέγιστον τίκτετον τύραννον, δν δή 19 Herod. 6, 1 3 1

[ S ( U M A = ) X ] 4 τό δέκατον τοϋτο συνέγραψα S m (m. 1) || 7 πρφότητt xal dixawavvfl θ corr. man. ree. S || 10.11 εί—γραφομένων om. S r , in mg. add. S m. ree. || 10 δέοντος ΐ : πρέποντος S2 I έξέοται Ri. || 15 βασιλέως UM: βασιλέων SA || 16 τούς Πεια. Rei. y 20 Ιδέαν ΜΑ: είδέαν SU || 24.25 ci δ' 'Αττικοί. ..όνομάζουσι del. Kron. cl. c. 13, 10 || 26 Χείρωσι Sch. : χείροσι || 27 Κράνος Anon.: χρόνος 3

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ

Κεφαληγερέταν ΰεοί καλέονσι", και πάλιν έν Νεμέσει (fr. Ill CAP 149)· ,,μόλ' ώ Ζεϋ ξένιε και καραϊέ." β Τηλεκλείδης δε „ποτέ μεν1' υπό των πραγμάτων ήπορημένον χα&ήσ&αί φησιν (fr. 44 CAT I 220) αυτόν ¿v τη πόλει ,,καρηβαρονντα, ποτέ δέ μόνον έκ κεφαλής ένδεκα- 5 ι κλίνον ϋόρυβον πολύν έξανατέλλειν", δ δ' Εϋπολις έν τοις Δήμοις (fr. 93 CAΓ I 280) πυν&ανόμένος περί έκαστου των άναβεβηκότων εξ "Αώου δημαγωγών, ώς δ Περικλής ώνομάσ&η τελευταίοςδ τί περ κεφάλαιον των κάτω&εν ήγαγες.

10

4. Αιδάσκαλον δ' αύτον των μουσικών οί πλείστοι f Δάμα>να γενέσθαι λέγουσιν, ου φασι δεϊν τοϋνομα βραχύνοντας την προτέραν συλλαβήν έκφέρειν, Αριστοτέλης (fr. 364) δε παρά Πυ&οκλείδη μουσικήν διαπονη&ηναι 2 τον άνδρα φησίν. δ δε Λάμων εοικεν άκρος ών σοφιστής is καταδνεσ&αι μεν είς το της μουσικής δνομα προς τους 164 πολλούς επικρνπτόμένος την δεινότητα, τω δέ Περικλεϊ 5 L συνην κα&άπερ ά&λητή των πολιτικών άλείπτης και διδάσκάλος, ου μην ελα&εν δ Δ άμων τη λύρα παρακαλνμματι χρώμενος, άλλ' ώς μεγαλοπράγμων και φιλοτύραννος 20 4 ¿ξωστρακίσϋη καΐ παρέσχε τοις κωμικοΐς διατριβήν. ο 302 s γοΰν Πλάτων (fr. 191 CAF I 655) και πνν^ανόμενον αύτον τινα πεποίηκεν ούτωπρώτον μεν ονν μοι λέξον, άντιβολώ · σύ γαρ ώς φασι [ώ] Χειρών έξέ&ρεψας Περικλέα.

25

5 διήκουσε δέ Περικλής και Ζήνωνος τον Έλεάτου πραγματευομένου διοποιοί Α || 30 άλλα όάκνειν : e m . Zie. (άναδ. Sch.) 8

ΠΕΡΙΚΛΗΣ 7, s - 8 , 6 8 . Tfj μέντοι περί τον βίον κατασκευή και τω μεγέΰει so» s τον φρονήματος αρμόζοντα λόγον ώσπερ όργανον εξαρτυόμενος, παρενέτεινε πολλαχοϋ τον Άναξαγόραν, οίον βαφήν Tfj ρητορική την φυσιολογίαν imoχεόμένος, το γαρ 2 5 ,,ύψηλόνονν τοϋτο καΐ πάντη τελεσιουργόν", ώς ό άεΐος Πλάτων (Phaedr. 270a) φησί, „προς τω ευφυής είναι κτησάμενος" εκ φυσιολογίας, και το πρόσφορον έλκνσας ¿πι την των λόγων τέχνην, πολύ πάντων διήνεγκε. διό 3 και την επίκλησιν αυτω γενέσ&αι λέγονσι • καίτοι τίνες b ίο από των ζάνα&ημάτων} όίς èκόσμησε την πόλιν, ol δ' από της εν τη πολιτεία και ταις στρατηγίαις δυνάμεως 'Ολύμπιον αυτόν οιονται προσαγορεν&ηναικαι συνδραμεϊν ουδέν άπέοικεν από πολλών προσόντων τω άνδρί την δόξαν. ai μέντοι κωμωδίαι τών τότε διδασκάλων, σπονδή 4 15 τε πολλάς και μετά γέλωτος άφεικότων φωνάς εις αυτόν, επί τω λόγω μάλιστα την προσωννμίαν γενέσθαι δηλονσι, ,,βρονταν" μεν αυτόν και ,,άστράπτειν" δτε δημηγοροίη, ,,δεινόν δέ κεραννόν έν γλώσσα φέρειν" λεγόντων (Ariatoph. A c h . 5 3 1 . adesp. 1 0 C A F I I I 4 )

20

Δ ιαμνημονεύεται δέ τις και Θουκνδίδου τοϋ Μελησίου s λόγος είς την δεινότητα τοϋ Περικλέους μετά παιδιάς είρημένος. i¡v μεν γαρ ό Θουκυδίδης των καλών και άγα- c •&ών ανδρών, και πλείστον άντεπολιτενσατο τω Περικλεΐ χρόνον. Αρχιδάμου δε τοϋ Λακεδαιμονίων βασιλέως πυν25 ·&ανομένου πότερον αυτός ή Περικλής παλαίει βέλτιον, 11 L ,,δταν" ειπεν ,,εγώ καταβάλω παλαίων, εκείνος άντιλέγων ώς ου πέπτωκε, νικά και μεταπείθει τους ορώντας." Ου μην άλλά και ούτως ό Περικλής περί τον λόγον εν λα- 6 βής ήν, ωστ άεί προς το βήμα βαδίζων ηϋχετο τοις &εοϊς 4 Cie. orat. 15 II 14 Cie. orat. 29 || 24 mor. 802 c Aristoph. eq. 571 sq.

[S(UMA =)T] 3 παρεί'έτεινε SUM παρέτεινε, ρε in ras., Α παρ. ενείρε Cob. παρενέσπειρε cl. Dion. 11,1 Zie., sed Sol. 3,4 eft. Erbse Gnom. 33,41 || 4 βαφην Br. : βαφηι S βαφή Y | νπερχεόμενος S έπιχεόμενος Cor. || 7 και το πρόσφορον εκ φνσιολ. Ha. || 10 άναϋημάτων add. Zie. || 13 τω άνδρί αυτω την Υ || 20 μιλησϊον·. em. Sint. II 28 όντως Holzapfel: αυτός

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ

[μηδέ] ρήμα μηδέν έκπεσεϊν άκοντος αύτοϋ πρός την προ7 κειμένην χρείαν άνάρμοστον. εγγραφον μεν συν ουδέν άπολέλοιπε πλην των ψηφισμάτων, απομνημονεύεται δ' d ολίγα παντάπασιν, οίον το την Αΐγιναν ώς λήμην τον Πειραιώς άφελεϊν κελεϋσαι, και το τον πόλεμον ήδη φάναι s β καΰ·οράν από Πελοποννήσου προσφερόμενον · και ποτε 307 s τοϋ Σοφοκλέους, δτε σνστρατηγών έξέπλευσε μετ αντοϋ, παΐδα καλόν έπαινέσαντος, ,,σν μόνον" εφη ,,τάς χείρας ώ Σοφόκλεις δεϊ καϋαράς εχειν τον ατρατηγόν, άλλά και 9 τάς δψεις." ό δέ Στησίμβροτός (FGrH 107 F 9) φησιν, δτι ίο τσυς εν Σάμω τε&νηκότας έγκωμ ιάζων επί τοϋ βήματος ά&ανάτους έλεγε γεγονέναι καϋ·άπερ τονς ΰεονς · ουδέ γαρ έκείνονς αυτούς όρώμεν, άλλα ταΐς τιμαϊς άς εχονσι και τοις άγαϋοϊς â παρέχονσιν ά&ανάτονς είναι τεκμαιρόμενα · e ιαντ συν ύπάρχειν και τοϊς υπέρ της πατρίδος άπο&ανοϋ- is υ

IV.

9. ΈπεΙ δέ Θουκυδίδης (2,65) μέν άριστοκρατικην τινα την τον Περικλέους υπογράφει πολιτείαν, „λόγω μέν συ σαν δημοκρατίαν, ίργω δ* υπό τοϋ πρώτου ανδρός αρχήν", άλλοι δέ πολλοί πρώτον νπ εκείνον φασί τον 2ο δήμον επί κληρουχίας και θεωρικά και μισ&ων διανομάς προαχ&ήναι, κακώς εϋισΰέντα και γενόμενον πολυτελή και άκόλαστον νπό τών τότε πολιτευμάτων άντι σώφρονος 12 L και αυτουργοϋ, &εωρείσ&ω δια τών πραγμάτων αυτών ή 25 2 αιτία τής μεταβολής, έν αρχή μέν γαρ ώσπερ εϊρηται προς f την Κίμωνος δόξαν άντιταττόμένος ύπεποιεΐτο τον δήμον, ελαττσύμενος δέ πλοντω και χρήμασιν, αφ' ών εκείνος ανελάμβανε τονς πένητας, δεϊπνόν τε καϋ·' ήμέραν τώ δεο4 v. Demosth. 1, 2 mor. 186 c. 803 a Aristot. rhet. 1411 a 15 Strab. 9,395 Athen. 3,99d Arsen. 418 || 6 Cie. off. 1, 144 Val. Max. 4, 3 ext. 1 [| 17 mor. 802 ο || 26 Plut. Cim. 10, 1 Aristot. Άάπ. 27, 3eq. Athen. 12, 533 a (Theopomp. FGrH 115 F89) [S(UMA = ) Y ] 1 μηδέ del. Zie. || 12 oüó¿S:o0T || 14 ä

παρέχονσιν Br. : άπερ εχουοιν | ά&ανάτονς del. Sauppe || 15 ταΰτ' Cor.: ταϋτ libri, quod tuetur Seh. 10

ΠΕΡΙΚΛΗΣ 8, β-10,8

μένω παρέχων Άϋηναίων και τους πρεσβυτέρους αμφιεννύων, τών τε χωρίων τους φραγμούς άφαιρών δπως όπωρίζωσιν ol βονλόμενοι, τούτοις ό Περικλής καταδημαγω- 167 γον μένος τρέπεται προς την των δημοσίων διανομήν, 5 σνμβονλενσαντος αντω ν ï || 19 ηνξατο Y || 20 Ιταλία S || 21 ποταμοί libri: πό(ι)αι Krön, και ποτ. del. Ha. νομοί Zie., sed Verg. georg. 2,147.3,144 eft."Erbse |¡ 22 αηαντας S | ϋιψελικάς, th) s. s. m. 2, S || 23.24 και δψαρίων— τριών om. S, add. mg. S2 || 24 τριτημύρου S || 25 το om. S II 27 είς τοσούτον πλή&ος Zie. 52

ΦΑΒΙΟΣ ΜΑΞΙΜΟΣ

4,8-6,4

και διανομής χαλεπόν εστίν είπεϊν, εΐ μη τις άρα βον- d λοιτο της τριάδος νμνείν την δύναμιν, δτι και φύσει τέλειος καί πρώτος των περισσών άρχήν τε πλήθους έν αντώ τάς τε πρώτας διαφοράς και τα παντός άρι&μοϋ στοιχεία μεί5 ζας καί συναρμόσας είς ταντόν άνείληφε. 5. Των μεν ούν πολλών ό Φάβιος την γνώμην άναρτήσας είς το θείον, ήδίω προς το μέλλον εποίησεν · αντός δέ πάσας Τέμενος έν αντώ τάς της νίκης ελπίδας, ως καΐ 34β s τον θεοΰ τάς ενπραξίας δι αρετής και φρονήσεως παραιο δίδοντος, τρέπεται πράς Άννίβαν, ου χ ώς διαμαχοΰμένος, άλλά χρόνω την άκμήν αντοϋ και χρήμασι την άπορίαν και πολναν&ρωπία την όλιγότητα τρίβειν και νπαναλί- e σκειν βεβουλευμένος. δ&εν αίεΐ μετέωρος από της Ιππου 2 των πολεμίων εν τόποις όρεινοΐς στρατοπεδενων έπηω15 ρεΐτο, καθημένου μεν ήσνχάζων, κινουμένου δέ κατά τών άκρων κύκλω περιιών και περιφαινόμένος εκ διαστήματος, δσον άκοντί μη βιασθηναι μάχεσθαι και φόβον ώς μαχησόμενος τοις πολεμίοις από της μελλήσεως αντης παρέχειν. οϋτω δέ παράγων τον χρόνον υπό πάντων κατε- 3 60 L φρονεΐτο, καΐ κακώς μεν ηκσυεν έν τω στρατόπεδα), κομι2ΐ δη δέ τοις πολεμίοις άτολμος έδόκει καΐ το μηδέν είναι, πλην ενός ανδρός Άννίβον. μόνος δ' εκείνος 4 αντοϋ την δεινότητα και τον τρόπον φ πολεμεϊν έγνώ- î κει συνιδών, και διανοηθείς ώς πάση τέχνη και βία 25 κινητέος εστίν είς μάχην ό άνηρ ή διαπέπρακται τα Καρχηδονίων, οίς μέν είσι κρείττους δπλοις χρήσασθαι ι mor. 738 f 744 b 288 d 374 α 1020 d al. |j cap. 5 Polyb. 3, 8 9 - 9 0 Liv. 22, 12 || 7 App. Hann. 12 Cass. Dio fr. 5 6 , 1 0 Zon. 8, 25 Sil. It. 7, 1 sq. 90 sq. [ S ( U M A = ) Ï ] ι βανλεται S || 3 περιττών Τ | περισσών (ών άριΰμών) Zie. | άρχήν Rei.: αρχή || 4 τά παντός άρι&μον Τ: τάττοντας άρι&μούς S |j S είς S: προς Τ |¡ 6 άπαρτήσας: em. Rei., of. Numa 15, 12 |¡ 13 αεί Υ || 14 έπηώρητο S || 16 παραφαινόμενος R^i. επιφαιν. Soh. νπερφαιν. Zie. || 17 δχων τε μή Cob. || 19 παρέχειν Cor.: παρεΐχεν | παραγαγών Τ || 22 ανδρός om. Τ (in fine lineae U), cf. p. 47", 15 v. 1. II 23 φ Τ : τψ S 53

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ μη δυναμένων, οίς δε λείπονται σώμασι και χρήμασιν ελαττ ονμένων καΐ δαπανώ μένων εις τό μηδέν, επί πασαν Ιδέαν στρατηγικών σοφισμάτων και παλαισμά των τ ρεπό μένος και πειρώμένος ωσπερ δεινός ά&λητής λαβή ν ζητών, προσέβαλλε και διετάραττε και μετήγε πολλαχόσε 5 177 τον Φάβιον, έκστήσαι τών υπέρ της ασφαλείας λογισμών 6 βονλόμένος, τω δ' ή μεν κρίσις πίστιν εχοντι τον συμφέροντος εν αύτη βέβαιος ειστήκει και άμετάπτωτος, ήνώχλει δ' αυτόν 6 Ιππαρχος Μινονκιος, φιλομαχών άκαίρως και ·&ρασυνόμενος και δημαγωγών το στράτευμα, μανι- ίο κής φοράς και κενών ελπίδων υπ αυτόν πεπληρωμένον οι τον μεν Φάβιον σκώπτοντες και καταφρονονντες Άννίβον παιδαγωγόν άπεκάλουν, τον δέ Μινονκιον μέγαν άνδρα β και της 'Ρώμης άξιον ήγονντο στρατηγόν. ό δε μάλλον εις 347 s φρόνημα και &ράσος άνειμένος, έχλεναζε μεν τάς επί τών is b άκρων στρατοπεδείας, ώς καλά θέατρα του δικτάτορος άεϊ παρασκευαζομένου ·&εωρησουσι πορύουμένην και φλεγομένην την Ίταλιαν, ήρώτα δε τονς φίλους τον Φαβίου, πότερον είς τον ονρανόν αρας αναφέρει τον στρατό ν ωσπερ 61 L της γης άπεγνωκώς, ή νέφη και όμίχλας προβαλλόμενος 20 7 άποδιδράσκει τους πολεμίους, ταντα τών φίλων προς τον Φάβιον άπαγγελλόντων και την άδοξίαν τω κινδύνω λΰσαι παραινούντων, ,,οντω μένταν" εφη ,,δειλότερος η νϋν είναι δοκώ γενοίμην, ει σκώμματα και λοιδορίας φοβηθείς β εκπέσοιμι τών έμαυτοϋ λογισμών, καίτοι τό μεν υπέρ 25 e πατρίδος ουκ αίσχρόν δέος, ή δε προς δόξαν άν&ρώπων και διαβολάς καΐ ψόγους εκπληξις ουκ άξιου τηλικαντης αρχής ανδρός, αλλά δουλεύοντος ών κρατείν αυτόν και δεσπόζειν κακώς φρονούν των προσήκει." 18 mor. 195 c Diod. 26, 3, 1 || 21 mor. 195 c

[S(UMA=)Y] 6 τον om. U || 7 μέν om. S | κρίοις π. εχοντι Y: γνώμη π. εχαυοα S || 8 iavrfj Τ | έστήκει Υ || 9 Ιππαρχος, ν supra ί, A I μινονκιος ex μινίχιος corr. S, cf. Popi. 12, 3 || 11 πεπληρωμένων ante ras. S || 13 και μέγαν Y II 19 ωσπερ S: ώς Y 54

ΦΑΒΙΟΣ ΜΑΞΙΜΟΣ 5,4-β,β 6. Μετά ταντα γίνεται διαμαρτία τοϋ Άννίβου. β συλάμένος γάρ άποαπάσαι τον Φαβίσυ πορρωτέρω το στράτευμα και πεδίων επιλαβέσϋαι προνομάς εχόντων, ¿κέλευσε τον ς οδηγούς μετά δεΐπνον ενύνς ηγεΐούαι προς το 5 Κασινάτον. οί δε της φωνής διά βαρβαρισμόν ουκ έξακού- 2 σαντες ακριβώς, έμβάλλουσιν αντοϋ την δνναμιν φέροντες εις τ à καταλήγοντα της Καμπανίας ε'ις πόλιν Κασιλϊνον, ην τέμνει ρέων διά μέσης [ο Λο&ρόνος~\ ποταμός δν Ονολ- d τονρνον οί 'Ρωμαίοι καλοϋσιν. εστι δ' ή χώρα τα μεν άλλα a ίο περιστεφης δρεσιν, ανλών δ' άναπέτνταται προς την ΰάλατταν, εν&α τα ελη καταδίδωσι τοϋ ποταμον περιχεομένον και ϋϊνας άμμου βα&είας εχει και τελευτα προς αίγιαλόν κυματώδη και δύσορμον. έντανάα κατ α βαίνοντος τοϋ 4 it Άννίβου, περιελ&ών εμπειρία των οδών ό Φάβιος, την μεν 62 L διέξοδον όπλίτας τετρακισχιλίους επιστήσας ενέφραξε, τόν S48 s δ' άλλον στρατόν υπέρ των [άλλων] άκρων εν καλώ κα&ίσας, διά των έλαφροτάτων και προχειροτάτων ενέβαλε τοις έσχάτοις τών πολεμίων και συνετάραξεν άπαν το e στράτευμα, διέφ&ειρε δέ περί όκτ ακοσίους. εκ τοντου βου- s 20 λόμένος Αννίβας απαγαγειν το στράτευμα, και την διαμαρτίαν τον τόπου νοήσας και τόν κίνδυνον, άνεστανρωσε μεν τους οδηγούς, εκβιάζεσϋαι δε τονς πολεμίους κάί προσμάχεσΰαι τών υπερβολών εγκρατείς όντας άπεγίνωσκε. δυσ- e ϋνμως δε και περιφόβως διακειμένων απάντων και περιε25 στάναι σφας πάντο&εν άφνκτους ηγουμένων απορίας, εγνω δολοϋν απάτη τους πολεμίους. ·ήν δέ τοιόνδε. βοϋς δσον δισχιλίας εκ τών αιχμαλώτων έκέλενσε συλλαβόντας àvaδησαι δφδα πρός έκαστον κέρας και λύγων ή φρύγανων cap. 6 infra c. 29, 2 Polyb. 3 , 9 2 - 9 4 App. Hann. 14 Polyaen. exc. 46, 10 Zon. 8, 26 Liv. 2 2 , 1 3 - 1 7 Nep. Hann. 5 Sil. Ital. 7, 272 sq. Quintil, inst. or. 2, 17, 19 Frontin. strat. 1,5, 28 de vir. ill. 43, 4

[S(UMA=)Y] 4.5 προς τό Κασινάτον] in agrum Casinatem Livius 22, 13,5 || 8 ó Λο&ρόνος del. (Am.) Cor. | ούατονράνον: em. Anon. H ΙΟ ανλώνι Τ || 16 άλλων del. Br. || 17 ótà] μετά (Am.) Br. I ενέβαλε Ε: ένέβαλλε cet. || 22 προμάχεαύαι: em. Br. || 25 πανταχόθεν Ζ || 2β τοιάδε Rei. || 28 xaì Krön.: ή 5

BT Plut. Tit. I 2 ed. Ziegler [18731

55

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ

αϋων φάκελον είτα νυκτός δταν àqûi] σημεΐον, άνάψαντας ελαννειν επί τάς ύπερβολας παρά τα στενά και τάς φυλα'· κάς των πολεμίων, αμα δε ταϋτα παρεσκεναζον οϊς προσετέτακτο, και τον άλλον αυτός άναστήσας στρατόν ήδη σκότους δντος ήγε σχολαίως. ai δε βόες άχρι μεν τό πνρ 5 ολίγον ήν και περιέκαιε την ϋλην, άτρέμα προσεχώρουν έλαυνόμεναι προς την νπώρειαν, και ϋαΰμα τοις κα&ορώσι νομεϋσιν από τών άκρων και βουκόλοις ήσαν ai φλόγες, άκροις έπιλάμπονσαι τοίς κέρασιν, ώς στρατοπέδου κα&' 178 8 èva κόσμον υπό λαμπάδων πολλών βαδίζοντος, επεί δε ίο πυρονμενον τό κέρας άχρι ρίζης διέδωκε τη σαρκι την αισ&ησιν, και προς τον πόνον διαφέρουσαι και τινάσσονσαι 63 L τάς κεφαλάς άνεπίμπλαντο πολλής άπ' αλλήλων φλογός, ονκ ένέμειναν τή τάξει της πορείας, άλλ' εκφοβοι και περιαλγεϊς οϋσαι δρόμω κατά τών ορών εφέροντο, λαμπόμεναι ιβ μεν ουράς άκρας καΐ μέτωπα, πολλήν δ έ τ η ς ν λ η ς δ ι ' ής 9 εφευγον άνάπτουσαι. δεινόν ούν ήν θέαμα τοις παραφυλάττονσι τάςνπερβολάς 'Ρωμαίοις · καΐ γαρ αι φλόγες εφ- 349 s κεσαν ΰπ ανθρώπων ΰεόντων διαφερομέναις λαμπάσι, και b θόρυβος ήν εν αυτοΐς πολύς και φόβος, άλλαχό&εν άλλους 2ο επιφέρεσ&αι τών πολεμίων σφίσι και κυκλονσϋ-αι πανταχόθεν ηγουμένων, διό μένειν ουκ ετόλμων, άλλα προς τό ίο μείζον άνεχώρουν στρατόπεδον, προέμενοι τα στενά, [και] κατά τοϋτο δε καιρόν προσμείξαντες οι ψιλοί τον Άννίβου τάς ύπερββλάς κατέσχον, ή δ' άλλη δύναμις ήδη προσέ- ss βαινεν άδεώς, πολλήν και βαρεϊαν εφελκομένη λείαν. 7. Τω δε Φαβίφ συνέβη μεν ετι νυκτός αίσ&έσ&αι τόν δόλον — φεύγονσαι γαρ ενιαι τών βοών σποράδες ήκον αυτών εις χείρας -, ενέδρας δε δεδιώς σκοταίους, άτρέμα 2 την δύναμιν εν τοις οπλοις είχεν. ώς δ' ήν ημέρα, διώ- 3ο 27 sq. Polyb. 3 , 94, 4 App. Hann. 15 Zon. 8, 26 Liy. 22, 18 [ S ( U M A = ) T ] 6 προεχώροvi· M || 13 πολλοίς U | άπ'άλλήλο>ν om. S r I άπ' Μ: επ' S m U A ¡| 20 πολ)χ>ϊΐ U A (υ supra οι ser. A) i| 23 xai del. Cor. 56

ΦΑΒΙΟΣ

ΜΑΞΙΜΟΣ

6,6-7,6

κων έξήπτετο τών εσχάτων, καί συμπλοκαΐ περί τάς c δυσχωρίας έγίνοντο κάί ϋόρνβος ijv πολύς, êως παρ' Άννίβου των όρειβατεΐν δεινών Ιβήρων άνδρες ελαφροί και ποδώκεις πεμφ&έντες άπό τον στόματος εις βαρείς όπλί5 τας τους 'Ρωμαίους ένέβαλον, καΐ διαφ&είραντες ουκ ολίγους άπέστρεψαν τον Φάβιον. τότε δη μάλιστα κακώς 3 64 L άκονσαι και καταφρονηϋ·ήναι συνέβη τον Φάβιον. της γαρ έν τοις δπλοις τόλμης νφιέμένος ώς γνώμη και προνοία καταπολεμήσων τον Άννίβαν, αυτός ηττημένος τούτοις ίο και κατεστρατηγημένος εφαίνετο. βονλόμενος δε μάλλον 4 εκκαϋσαι την προς αυτόν όργήν τών 'Ρωμαίων ό Αννίβας, ώς ήλ&εν επί τους αγρούς αντοϋ, τά μεν άλλα πάντα i καίειν και διαφ&είρειν έκέλενσεν, εκείνων δ' άπεΐπεν άπτεσ&αι μόνων, και παρακατέστησε φνλακήν ονδέν εώσαν is άδικεΐν ονδέ λαμβάνειν εκεϊ&εν. ταϋτα προσδιέβαλε τον s Φάβιον εις 'Ρώμην αναγγελθέντα, και πολλά μεν αντοϋ προς τον δχλον ο'ι δήμαρχοι κατεβόων, ¿πάγοντος μάλιστα Μετιλίσυ και παροξύνοντας, ου κατά την προς Φάβιον 350 s εχ&ραν, αλλ' οικείος ών Μινονκίον τον ιππάρχου, τιμήν 20 ωετο και δόξαν έκείνω φέρειν τάς τούτου διαβολάς. εγεγόνει δε και τή βονλή δι' οργής ονχ ήκιστα μεμφομένη τάς περί τών αιχμαλώτων πρός Άννίβαν ομολογίας, ώμο- e λογήκεισαν γάρ αντοϊς άνδρα μεν άνδρί λύεσ&αι τών άλισκομένων, ει δε πλείους οί έτεροι γένοιντο, διδόναι δραχμάς 25 υπέρ εκάστου τόν κομιζόμενον πεντήκοντα και διακοσίας. ώς ονν γενομένης τής κατ άνδρα διαμείψεως ηνρέ·&ησαν 6 υπόλοιποι 'Ρωμαίων παρ' Αννίβα τεσσαράκοντα και δια6 Polyb. 3, 94, 8 Liv. 22, 23 || io Liv. 22, 23, 4 Val. Max. 7, 3 ext. 8 Frontín, strat. 1, 8, 2 Sil. It. 7, 260 sq. Zon. 8, 26 || 20 infra c. 30, 5 Liv. 22, 23, 5sq. Val. Max. 3, 8, 2. 4, 8, 1 Frontin. strat. 1, 8, 2 de vir. ül. 43, 7 Caes. Dio fr. 56, 15 [ S ( U M A = ) Y ] 5 ένέβαλλον UA || β απέτρεψαν UA || 8 έφιέμενος ante corr. S || 15 προοόιέβαλλεν ϊ || 15.16 τόν Φάβιον om. Τ y 17 ενάγοντος Naber έπαίροντος Mittelhaus || 18 την] τίνα Krön. || 19 υπάρχου U et s. s. A || 22.23 ώμολογήκει γάρ αύτοίς: em. Rei. || 25 τών κομι£ομένων: em. Rei. || 26 ενρέ&ηοαν Τ 5*

57

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ

κόσιοι, τούτων ή σύγκλητος εγνω τα λύτρα μή πέμπειν, κάί προσητιατο τον Φάβιον, ώς ου πρεπόντως ουδέ λυσιτελώς άνδρας υπό δειλίας πολεμίων αγραν γενομένους i ι άνακομιζόμενον. ταντ' άκουσας ό Φάβιος την μεν όργήν εφερε πρφως των πολιτών, χρήματα δ' ονκ εχων, διαψεύ- 65 L σασϋαι δε τον Άννίβαν καΐ προέσ&αι τους πολίτας ονχ β νπομένων, επεμψε τον νίόν εις 'Ρώμην, κελεύσας άποδόσ&αι τους άγρονς και το άργύριον ενϋύς ώς αυτόν επί τό s στρατόπεδον κομίζειν. άποδομένου δέ τον νεανίσκου τα χωρία κάί ταχέως έπανελΦόντος, απέπεμψε τα λύτρα τω ίο Αννίβα και τους αιχμαλώτους άπέλαβε · καΐ πολλών αποδιδόντων ϋστερον, παρ' ούδενός ελαβεν, αλλ' άφηκε πάσι. δ. Μετά δέ ταντα των ιερέων καλούντων αυτόν ε'ις 179 'Ρώμην έπί τινας ΰνσίας, παρέδωκε τω Μινσυκίω την δύναμιν, νπερ τον μή μάχεσ&αι μηδέ συμπλέκεσ&αι τοις is πολεμίοις ον μόνον ώς αυτοκράτωρ διαγορενσας, άλλά και παραινέσεις και δεήσεις πολλάς αύτον ποιησάμενος. 2 ών εκείνος έλάχιστα φροντίσας, εύϋνς ένέκειτο τοις πολεμίοις, και ποτέ παραφυλάξας τον Άννίβαν τό πολύ της στρατιάς έπί σιτολογίας άψεικότα, και προσβολών τω 2ο νπολειπομένψ, κατήραξεν είς τον χάρακα και διέφ&ειρεν ονκ ολίγους και φόβον περιέστησε πασιν ώς πολιορκησο8 μένοις ύπ αντοΰ, και συλλεγομένης αύ&ις είς τό στρατό- ssi s πεδον τω Αννίβα της δυνάμεως, ασφαλώς άνεχώρησεν, b αυτόν τε μεγαλαυχίας άμέτρου και &ράσους τό στρατιωτι- 25 * κόν έμπεπληκώς. ταχύ δε τον έργου λόγος μείζων διεφοίτησεν είς 'Ρώμην, και Φάβιος μεν άκουσας εφη μάλλον τσΰ Μινουκίον φοβεϊσΰαι τήν εντυχίαν (r¡ τήν άτυχίαν), 13 Liv. 2 2 , 1 8 , 8 Polyb. 3, 94, 9 App. Hann. 12 Sil. Ital. 7, 381 sq. y i s sq. Polyb. 3, 101. 102 App. Hann. 12 Diod. 26, 2, 3 Case. Dio fr. 56, 13 Zon. 8, 26 Liv. 22, 24. 25 SU. It. 7, 494 sq. de vir. ill. 43, 3 || 87 mor. 195 o Ars. 475 Apost. 18, 22

[S(UMA =)Y] 2 ονόέ Cor.: οϋτε || 11 άποάόντωνΥ || 17 πολλάς om. S y 20 αιτολογίαν M || 20.21 των υπολειπομένων: em. Bei. (qui νπολιπομένφ; τοις ύπολειπομένοις C) || 22 παρέατηοε Cob. | πολιορκηαόμενος U |( 28 suppl. Sint. cl. mor. 58

ΦΑΒΙΟΣ ΜΑΞΙΜΟΣ 7 , 6 - 9 , 3

66 L 6 δε δήμος ήρτο και μετά χαράς εις άγοράν συνέτρεχε, και Μετίλιος ο δήμαρχος επί τον βήματος καταστάς εδημηγόρει μεγαλννων τον Μινούκιον, τον δε Φαβίσυ κατηγορών ου μαλακίαν ονδ' άνανδρίαν, αλλ' ήδη προδοσίαν, συναιτι5 ώμενος άμα και των άλλων ανδρών τους δννατωτάτονς και πρώτους έπαγαγέσΰαι τον πόλεμον εξ αρχής επι καταλύσει τον δήμου τήν τε πάλιν εμβαλεϊν ενϋνς είς ο μοναρχίαν άνυπεύ&υνον, ή διατρίβουσα τάς πράξεις ϊδρυσιν Αννίβα παρέξει και χρόνον, ανϋις εκ Λιβύης έτέραν ίο δύναμιν προσγενέσ&αι ώς κρατοϋντι της 'Ιταλίας. 9. ΈπεΙ δ' 6 Φάβιος προσελ&ών άπολογεϊσΰαι μεν ονδ' έμέλλησε προς τον δήμαρχον, εψη δε τάχιστα τάς ϋ-νσίας και τάς Ιερουργίας γενέσ&αι^ωστ επί το στράτευμα βαδιεΐσΰ·αι τω Μινουκίω δίκην έπι&ήσοον, δτι κωλύσαντος 15 αντοϋ τοις πολεμίοις συνέβαλε, ϋόρυβος διήξε τον δήμου πολύς ώς κινδυνενσοντος τον Μινουκίου. και γαρ εϊρξαι τω δικτάτορι καΐ ΰανατώσαι προ δίκης εξεστι, και τον Φαβίον τον ϋνμόν εκ πολλής πραότητος κεκινημένον ωοντο d βαρνν είναι καΐ δυσπαραίτητον. ό'άεν οι μεν άλλοι καταδεί- s 20 σαντες ήσυχίαν ήγον, ό δε Μετίλιος εχων τήν από τής δημαρχίας αδειαν — μόνη γαρ αντη δικτάτορος αίρε&έντος ή άρχή τό κράτος ουκ άπόλλυσιν, άλλα μένει τών άλλων καταλν&εισών —, ένέκειτο τω δήμω πολύς, μη προέσ&αι δεόμένος τον Μινούκιον μηδ' εασαι παϋεϊν â 352S Μ άλλως Τορκουάτος εδρασε τον υίόν, άριστεύσαντος και 26 στεφανω&έντος άποκόψας πελέκει τον τράχηλον, άφελεσϋαι δε τον Φ αβίου τήν τυραννίδα καΐ τω δυναμένω και βουλομένω σώζειν έπιτρέψαι τα πράγματα, τοιούτοις λόγοις s κινη&έντες οι άν&ρωποι τον μεν Φάβιον ούκ έτόλμησαν 28 P o l y b . 3 , 1 0 3 [ S ( U M A = ) Y ] ι έπήρτο Z i e . || 9 χράνψ'· em. R e i . || l2ot5 ονσιν, ουδέ πίστιν απι- c is στονμένοις, ό π ε ρ έποίησεν δ Νικίας, τον Κλέωνα, μηδέν δντα πλέον εν τη πάλει της από τον βήματος άναισχυντίας καί κραυγής, αυτός εις τό στρατηγεϊν καταστήσας. ουκ 2 επαινώ μεν γαρ εγώ τον Κράσσον, εν τοις Σπαρτακείοις 85 s έπειχ&έντα ϋασσον ή άσφαλέστερον διαγωνίσασϋαι · καί20 τοι φιλοτιμίας ήν τό δεϊσαι, μή Πομπήιος ελ·9ών άφέληται 203 L την νίκην αύτον, κα&άπερ άφείλετο Μετέλλου Μόμμιος τήν Κάριν&ον · τό δε τον Νικίου παντάπασιν Άτοπον και δεινόν. ον γαρ ελπίδας ουδέ ραστώνην έχοΰσης εξέστη 3 τω εχ&ρω φιλοτιμίας καί αρχής, άλλα κίνδυνον νφορώ25 μένος εν τή στρατηγία μέγαν, ήγάπησε το κα~&' αυτόν êv d άσφαλεϊ &έμενος προέσ&αι τό κοινάν. καίτοι δ γε Θεμι- i στοκλής, ίνα μή φαύλος άν&ρωπος εν τοις Περσικοϊς και άφρων στρατηγήσας άπολέση τήν πάλιν, άργυρίω τής 2β P l u t . T h e m . 6, 2 e t ibi 1.1.

[ N S ( U A = ) T ] 2 αγαπάς xai άσφάλειαν Ν || 3 πνλαις Ν || 4 σχολής ( ώ σ τ ' ) Rei. (ώς) Zie. || 5 πλέοντα Ν || β αντώ Ν: έαντώ

5 U σεαυτώ Α || 9 παραβάλλειν Ν | 9.10 ονδ' ε'ις τό Ν || 10 των Ινδών Ν τον ίνδόν SY || 12 χρώμενος Ν || 13 καί ST: S καί Ν || 14 άρχικοϊς οϋσιν Cor. : δρχονσιν libri (άρχ(ής άξίοις) οίσιν Zie.) 15 μηδε Ν || 17 στρατήγιον N a b e r || 18 γαρ o m . ϊ | σπαρταχιοις l i b r i y 21 νίκην Ν: δόξαν S Ï || 22 τό e x τον r a s . Ν || 23 έχοναας Ν II 25 στρατεία Ν || 26 5 γε SY: δτε Ν 179

||

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ άρχής απέστησεν αυτόν, και Κάτων δτε μάλισϋ·' έώρα πράγματα και κινδύνους ίχονσαν υπέρ της πόλεως την 5 δημαρχίαν μετηλϋεν • 6 δ' αυτόν έπΐ Μίνωαν και Κύ&ηρα και Μηλίους τους ταλαίπωρους φυλάττων στρατηγόν, ει (ôèy δέοι μάχεσϋαι Αακεδαιμονίοις, άποδυόμένος την s χλανίδα και τη Κλέωνος απειρία και άρασύτητι ναϋς και e δπλα και άνδρας και στρατηγίαν εμπειρίας άκρας δεομένην παραδιδούς, ου την έαντοϋ προίεται δόξαν, άλλα την 6 της πατρίδος άοφάλειαν και σωτηρίαν. δ&εν ύστερον ου χ έκών ουδέ βονλόμένος Συρακουσίοις πολεμεΐν ήναγκά- ίο ζετο, δοκών ου λογισμω τον συμφέροντος, ραστώνη δε μάλλον και μαλακία το παρ' αυτόν άποστερεΐν Σικελίας την πάλιν, εκείνο μέντοι μεγάλης επιεικείας σημειον, δτι δυσχεραίνοντα το πολεμεΐν άεϊ και φεύγοντα το στρατηγεϊν ουκ επανοντο χειροτονσΰντες ώς εμπειρότατον και is 7 βέλτιστον τω δε Κράσσω παρά πάντα τον χρόνον έφιε{ μένω στρατηγίας τνχεϊν ούχ υπήρξε, πλην επί τον δονλι- 204 L κόν πόλεμον εξ ανάγκης, Πομπηίου και Μετέλλου και Λενκόλλων αμφοτέρων απόντων, καίτοι τάτε τιμωμένω μάλιστα και δνναμένω πλείστον, άλλ' ώς εοικε καϊ τοις 2ο σπονδάζονσι περί αυτόν εδόκει κατά τον κωμικόν (fr. adesp. 451 CAF III 493)

άριστος

είναι τάλλα

, ,

ανήρ πλην εν ασπίδι.

ses

567 β και ζδιά} τοϋτο 'Ρωμαίους ουδέν ώνησεν, έκβιασ&έντας 25 υπό της φιλαρχίας αυτόν καϊ φιλοτιμίας. Ά&ηναΙοι μεν γαρ άκοντα Νικίαν εξέπεμψαν επί τον πόλεμον, 'Ρωμαί1 Plut. Cat. min. 20 [ N S ( U A = ) Y] 1 ¿ώρα S T : ¿ωράκει τά Ν || 3 επί την SY || 5 γων U || 18 τοίς μη Τ : μή τοις Ν | και τό συγγενές Ν | ¿ξηρτημενον: em. Mu. H 20 ελαφρός Stegmann || 81 έν λαβαίς Τ: ευλαβές Ν | καί Ν : καί έν Τ | όιαπαλές Ν | πολέμου ϊ || 24 άτρεπτον ϊ y 2β ων om. Α 184

ΓΑΙΟΣ ΜΑΡΚΙΟΣ 1 , 4 - 3 , 5 χύβον άφιέντι πλείστοι μεν Αατίνων, πολλοί δέ και των άλλων Ίταλιωτών συνεστράτενον και σνγκατηγον έπί e την 'Ρώμην, ουκ έκείνω χαριζόμενοι μάλλον ή φόβω το 'Ρωμαίων αυξανόμενα καΐ φ&όνω καταβάλλοντες, εν ταύτη 2 5 τή μάχη πολλάς τροπάς έπ αμφότερα λαμβανούση Μάρκιος αγωνιζόμενος ενρώστως, èv δψει τον δικτάτορος άνδρα 'Ρωμαϊον πεσόντα πλησίον 'ιδών, ουκ ημέλησεν, άλλ' εστη προ αντοϋ καΐ τον έπιφερόμενον των πολεμίων αμυνόμενος άπέκτεινεν. ώς συν έκράτησεν ο στρατηγός, 3 ίο εν πρώτοις εκείνον έστεφάνωσε δρυός στεφάνω. τούτον γαρ ό νόμος τω πολίτη ν νπερασπίσαντι τον στέφανον άποδέδωκεν, εϊτε δη μάλιστα τιμήσας δι Αρκάδας την δρνν, βαλανηφάγους νπό τον ϋ-εον χρησμώ προσαγορευ&έντας, f εΐ§' ώς ταχύ και πανταχού δρυός ονσαν εϋπορίαν στρατενοΐ5 μένοις, εϊτε Δ ιός Πολιέως Ιερόν δντα τον της δρυός στέφανον οίόμενος έπί σωτηρία πολίτου δίδοσ&αι πρεπόντως. εστί δ' ή δρϋς των μεν άγριων καλλικαρπότατον, των δέ 4 210 L τι&ασων ίσχυρότατον. ήν δέ και σιτίον άπ'αυτής η βάλανος και ποτόν τό μελίτειον, δψον δέ παρείχε τα πλείστα των 2ο [νεμομένων τε και] πτηνών, ΰήρας δργανον φέρουσα τόν Ιξόν. έν εκείνη δέ τη μάχη και τους Δ ιοσκόρους επιφανή- 5 216 rat λέγουσι, και μετά την μάχην εύάνς όφϋήναι ρεομένοις ίδρώτι τοις ΐπποις έν άγορα την νίκην απαγγέλλοντας,

9 mor. 2 8 6 a Polyb. 6, 39, 6 Plin. η. h. 16, 7 Gell. 5, 6, l l s q . || 13 Herodot. 1, 66 || 21 Plut. Aem. 25, 2 Dion. Hal. 6, 13 Cie. nat. deor. 2, 6. 3 , 1 1 . 13. Val. Max. 1, 8, 1 [N(UA —)Y] 2 συνεστράτενον] σννελάμβανον Vulc. [ κατηγον Sint. H 3 φόβφ om. Ν | ψόβφ {και φ&όνφ}, deinde [«at φ&.] Rei. II 4 αύξόμενα Υ || 7 ρομαϊον A et e corr. U: ρωμαίων Ν et ante con·., ut vid., U || i l Νομός Haitinger νομο&έτης Seh. ||

1β πολίτου NU (sed in U λι-\- in ras. m. 2): πολλή τον A j| 17 άγριων (δένδρων) Zie. || 18 αιτίων Ν || 19 μελίτειον Cor.: μελίτιον Τ μελάτιον Ν I παρέσχε Ν || 20 νεμ. τε xriì del. Ha. orta esse ratus ex πετομένων ut v. 1. supra πτηνών scripta (nisi forte τά νεμάμενα sunt animalia in quercu habitantia; νεμ. έν αυτή πτηνών ?) I πτηνών τε και Ν || 21 διοοκονρονς Τ || 22 ρεομένοις Aid.: (¡εομένους libri (περιρ)ρεομένοις Zie. ex Aem. 13*

185

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ

σδ νυν ό παρά την κρήνην νεώς έστιν αύτοις ιδρυμένος. 421 s β δ&εν και την ήμέραν έκείνην επινίκιον, συσαν êv τω Ίουλίω μηνί τάς είδούς, Δ ιοσκόροις άνιερώκασι. 4. Νέων δ' ώς ίοικεν ανδρών έπιφάνεια και τιμή τάς μεν έλαφρώς φιλοτίμονς φύσεις πρωιαίτερον παραγενο- 5 μένη σβένννσι, και άποπίμπλησι ταχύ το δνψώδες αυτών και άψίκορον· τά δ' έμβρι&η και βέβαια φρονήματα κινονσιν at τιμαι και λαμπρύνονσιν, άσπερ υπό πνεύματος έγειρόb ä μενα προς το φαινόμενον καλόν, ου γαρ ώς μισ&όν απολαμβάνοντες, άλλ' ώς ενέχνρον δίδοντες, αίσχύνονται την ίο δόξαν εγκαταλιπεϊν καΐ μη τοϊς αν&ις εργοις νπερβαλέS σ·&αι.τοϋτοπα·&ώνκαί όΜάρκιος αυτός αντώ ζήλον άνδραγα&ίας πρσΰ·&ετο, καινός τ' άει βουλόμένος είναι τάϊς πράξεσιν, άριστείαις άριστείας συνήπτε καΐ λάφυρα λαφύροις επέφερε, και τοις προτέροις άεΐ τους υστέρους ηγεμόνας ΐ5 είχε [ π ε ρ ί ] τιμάς τάς εκείνου και μαρτυρίας ερίζοντας 211 4 ύπερβαλέσ&αι. πολλών γέ τοι τότε 'Ρωμαίοις άγώνων και πολέμων γενομένων εξ ουδενός άστεφάνωτος έπανήλ&εν ο 5 ουδ' άγέραστος. ήν δε τοις μεν άλλοις ή δόξα της άρετής τέλος, εκείνω δε της δόξης ή της μητρός ευφροσύνη, το 20 γαρ έκείνην έπαινούμενον άκοΰσαι καΐ στεφανούμενον Ιδεϊν και περιβαλεϊν δακρύουααν ύφ ηδονής έντιμότατον β αυτόν ενόμιζε ποιείν καϊ μακαριώτατον. τοντο δ' άμέλει και τον Έπαμεινώνδαν φασίν εξομολογησααύαι το πά&ος, εντυχίαν ποιουμενον εανζοϋ μεγίστην, δτι την έν Λενκτροις 25 στρατηγίαν αύτοΰ και νίκην ό πατήρ καϊ η μήτηρ ¿τι ζών-

L

7 P l u t . Ag.-Oleom. 2 , 2 . 8 || 23 mor. 193a 786d 1098a [ N ( U A = ) Y ] l ó om. ï I κρητην Ν | ίόρυμένοις Ν || 2 έκείνην om. Y I επινίκιον del. Madvig || 3 διοοκονροις Y || 7 εμβριβή U |

κινοϋαιν Ν: ανξουοιν Υ || 8 έγειρόμεναι U επαιρόμενα' Zie. el. Ag.-Cl. 2, 2 II 11 καταλιπεϊν Y | αϋ&ις Ν: αντοϊς Υ || 12 αυτός αυτόν ζήλον Ν || 13 προν&ηκε Υ | και καινός τε Ν || 14 συνηπτε Υ: άει αυνήπται Ν || 15 άει τους ύστέρους om. Ν || ιβ. 17 περί τιμάς ...ύπερβάλλεαϋαι Ν | περί της εκείνου τιμής ερίζοντας και μαρτυρίας ύπερβαλέο&αι Υ περί del. Zie. || 18 έπανήλΰεν Ν: ήλϋεν Υ || 22 ύφ' Υ: ήφ' Ν II 25 αντοϋ Υ || 26 αύτοϋ om. Ν 186

ΓΑΙΟΣ ΜΑΡΚΙΟΣ 3,5-5,4 τες επεϊδον. άλλ' εκείνος μεν άμφοτέρων άπέλαυσε τών ι γονέων συνηδομένων και συνευημερονντων, Μάρκιος δε τη μητρί και τάς τον πατρός όφείλειν χάριτας οίόμενος, ουκ ένεπίμπλατο την Ονολουμνίαν ευφραίνουν και τιμών, αλλά d 422 s καΐ γυναίκα βουλομένης και δεομένης ¿κείνης εγημε, και 6 την οίκίαν ώκει γενομένων παίδων δμον μετά της μητρός. 5. "Ηδη δε και δόξαν αντοϋ και δνναμιν από της άρετής εν τη πάλει μεγάλην έχοντος, ή βουλή τοϊς πλουσίοις άμύνονσα προς τον δημον έστασίασε, πολλά και δεινά ίο πάσχειν υπό των δανειστών δοκονντα. τους μεν γαρ κεκτη- 2 μένους μέτρια πάντων άφηροϋντο τών όντων ένεχυρασμοϊς καΐ πράσεσι, τους δε παντελώς απόρους ανταυς άπήγον, και τα σώματα καϋ·είργνυσαν αυτών ώτειλάς έχοντα τετρωμένων πολλάκις και πεπονηκότων έν ταϊς υπέρ της 212 L πατρίδος στρατείαις, ών την τελευταίαν έδέξαντο προς β ΐ6 Σαβίνους, τών τε πλουσίων έπαγγειλαμένων μετριάσειν και της βουλής τόν άρχοντα Μάνιον Οναλέριον έγγνήσασάαι ψηφισαμένης. έπεί δε κάκείνην άγωνισαμένοις την 3 μάχην πρσ&ύμως και κρατήσασι τών πολεμίων ουδέν ίγί20 νετο παρά τών δανειστών ¿πιεικές, ονδ' ή βουλή προσεποιειτο μεμνήσάαι τών ώμολογημένων, άλλ' αγομένους πάλιν περιεώρα και ρυσιαζομένους, ·&όρυβοι δε και συστάσεις ήσαν έν τη πόλει πονηραί, και τονς πολεμίους ουκ ελαϋε ταραχωδώς έχων ό δήμος, άλλ' έμβαλόντες έπυρ25 πάλουν την χώραν, τών δ' αρχόντων εις τά δπλα τ συ ς έν f ηλικία καλούντων ουδείς νπήκουεν, ούτω διέστησαν ai γνώμαι πάλιν τών έν τέλει, και τίνες μεν ωοντο δείν 4 cap. 5 Dion. Hal. 6, 23sq. Liv. 2, 23sq.

[N(UA ---) Υ] l άπήλανσε Ν j¡ 4 Ονολουμνίαν] Ονετσυρία ap. Dion. Hal., Veturia ap. Livium, cf. p. 219, 5 || Β εκείνης om. Υ || 6 óμου παίδων Ν || 7 και1 om. Ν || 9 πολλά τε και Ν || 10 όοκονντας Ν || 13 τα om. Ν || 14 τετρωμένων del. Ha. | πολλάκις Zie. : πολλά Ν πολλάς Υ || 15 άνεδέξαντο Sint. || 16 τών τε πλουσιωτάτων Υ || 17 Μάνιον Dion. Hal.: μάρκιον

libri Μάρκον Steph., vulg. |

οναλλέριον A, cf. Pubi. 1,1 || 21 άγωμέναυς U || 22 και στάσεις Ν II 24 έμβάλ,λοντες Ν || 27 πάλιν τών Υ: πάντων Ν 187

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ

νφέσϋαι τοϊς πένησι και χαλάσαι το σνντονον άγαν και νόμιμον, ëvioi δ' άντέτεινον, ων ήν και Μάρκιος, συ το των χρημάτων μέγιστον ηγούμενος, αρχήν δέ και πεϊραν νβρεως 216 δχλου και ϋρασύτητος έπανισταμένον τοις νόμοις, ε'ι σωφρονοϋαι, παύειν και σβεννύναι παρακελευόμένος. 5 6. Συνιούσης δε περί τούτων πολλάκις εν όλίγω χρόνφ της βουλής και μηδέν τέλος έκψερσύσης, σνστάντες οί πένητες άφνω καΐ παρακαλέσαντες άλλήλονς άπέλιπον τήν πάλιν, καΐ καταλαβόντες δρος δ νυν ιερόν καλείται παρά 423 s τον Άνίωνα ποταμόν έκα&έζοντο, πράττοντες μεν ουδέν ίο βίαιον ουδέ ατααιαστικόν, έκπεπτωκέναι δέ τής πόλεως υπό των πλουσίων πάλαι βοώντες, αέρα δέ και ϋδωρ καΐ τόπον ένταφηναι πανταχού τήν Ίταλίαν αύτοίς παρέξειν, 213 L ών πλέον ουδέν οίκονσι τήν 'Ρώμην ύπάρχειν αύτοϊς, άλλ' b ή τιτρώσκεσ&αι και άπσ&νησκειν υπέρ των πλουσίων ΐ5 2 στρατευομένοις. ταϋτ ëδεισεν ή βουλή, και τσυ ς επιεικείς μάλιστα κάί δημοτικούς των πρεσβυτέρων έξαπέS στείλε, προηγόρει δέ Μενηνιος Άγρίππας, και πολλά μέν τοΰ δήμου δεόμένος, πολλά δ' ύπέρ τής βουλής παρρησιαζόμενος, τελευτώντι τω λόγω περιήλ&εν είς σχήμα «ο 4 μύ&ον διαμνημονεΰόμενον. εφη γάρ άν&ρώπου τά μέλη πάντα προς τήν γαστέρα στασιάσαι και κατηγορεΐν αυτής, ώς μόνης άργοΰ και άσνμβόλου κα&εζομένης εν τω σώματι, τών δ' άλλων ε'ις τάς έκείνης ορέξεις πόνους τε μεγάλους ο και λειτουργίας υπομενόντων · τήν δέ γαστέρα τής εύη- 25 cap. 6. 7 Dion. Hal. 6, 4 5 - 9 0 Liv. 2, 32 Flor. 1, 23 Val. Max. 4 , 4 , 2 Quint. 5, 11,19 Auct. de vir. ill. 18, 2 - 5 Cie. de rep. 2, 58 Brut. 54 Ascon. in Corn. p. 75 Sail. b. lug. 31, 17 hist. 1,11 Maur. Pomp. Dig. 1, 2, 2,20sq. Pest. p. 319 Cass. Dio fr. 16.17 App. civ. 1,1

[N(UA=)Y] 1 ύφέσ&αι Silit.: ΰφίεσϋαι \ νόμιμον] απότομο?

Rei. II 2 oò το Τ: οντω Ν || 5 αβεννύειν Υ || 8 άφνωΎ: άμφω Ν ||

9 δρος om. Ν || 14 ούδέν πλέον, dein litt, supra ser. β à corr. Ν ||

16 ταϋτα ôè Ν || 18 προηγόρει δέ Τ: προηγορίας Ν | μενίνιος Τ | 21 γάρ Ν: γάρ τον Τ || 22 οταοιαΐσαι Ν || 23 άονμβοΰλον ante corr. Ν || 2 4 . 2 5 δ' —λειτουργίας om. Α 1 || 24 δ' del. Sint. | τε Y : τε και Ν 188

ΓΑΙΟΣ

.ΜΑΡΚΙΟΣ

5, 4 - 8,2

άείας αυτών χαταγελάν, αγνοούντων δτι την τροφην νπολαμβάνει μεν είς αντην άπασαν, αναπέμπει δ' αν&ις έξ αυτής χαί διανέμει τοϊς άλλοις. ,,ούτος ονν" εφη „και της συγκλήτου λόγος εστίν ώ πολϊται πρός υμάς · τα γαρ έχει 5 τυγχάνοντα της προσηκούσης οικονομίας βουλεύματα και πράγματα πασιν ύμΐν επιφέρει και διανέμει το χρήσιμον και ώφέλιμον." 7. Έκ τούτου διηλλάγησαν, αίτησάμενοι παρά της βουλής και τυχόντες άνδρας αίρεΐσ&αι πέντε προστάτας των ίο δεομένων βοη&είας, τους νυν δημάρχους καλουμένους, εΐλοντο δε πρώτους οίς έχρήσαντο καΐ τής αποστάσεως 214 L ήγεμόσι, τους περί Βροϋτον Ίσύνιον και Σικίννιον Βελλοϋτον. επεί δ' ή πόλις εις εν ήλύεν, ενϋνς έν τοις δπλοις ήσαν 424 s oí πολλοί και παρεΐχον αυτούς τοις αρχουσι χρήσ&αι προib ϋνμως επί τον πόλεμον. 6 δε Μάρκιος, σΰτ αυτός ήδόμενος οις ό δήμος ισχυσεν ενδούσης τής αριστοκρατίας, και των άλλων πατρικίων πολλούς δρών τό αύτό πεπον&ότας, δμως παρεκάλει μή άπολείπεσ&αι των δημοτικών έν τοις περί τής πατρίδος άγώσιν, άλλά τή αρετή μάλλον 20 ή τή δυνάμει φαίνεσ&αι διαφέροντας αυτών. 8. Έν δέ τω Ούολούσκων εϋνει, προς ους έπολέμονν, ή Κοριολανών πόλις αξίωμα μέγιστον είχε. ταύτην συν τοϋ υπάτου Κομινίου περιστρατοπεδεύσαντος, οι λοιποί Ούολονσκοι δείσαντες επί τούς 'Ρωμαίους συνεβοή&ουν 25 πανταχόθεν, ώς προς τή πάλει ποιησάμενοι μάχην και διχόΰεν έπιχειρήσοντες αύτοΐς. επεί δ' ó Κομίνιος διελών την δύναμιν, αυτός μεν άπήντα τοις εξω&εν επιονσι των Ούολούσκων, Λάρκιον δέ Τίτον, άνδρα 'Ρωμαίων έν τοις cap. 8 Dion. Hal. 6, 92 Liv. 2, 33 Val. Max. 4, 3, 4 Flor. 1, 5 , 9 Eutrop. 1, 14 Auct. de vir. ill. 19 [N(UA = ) Y ] 2 έαντήν Τ | αποπέμπει Ν || 3 ούτος Ν: όντως Τ II 6 πράγματα om. Ν διατάγματα Madvig δόγματα Zie. cl. p. 201, 4 προστάγματα Erbse || 10 βοηΰείας ους νϋν δημάρχους xaλοϋμεν Ν || 14 προ&ύμοις Ri. || 15 ούδέν Ν || 1β Ισχνεν Τ || 19 τήζ om. Ν II Se επιχειρίσαντες Ν || 28 ούλούαχων U | μάρκιον Ν | ρωμαίων U: ροαμαϊον ΝΑ 189

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ

άρίστοις, hzi της πολιορκίας κατέλιπε, καταφρονησαντες οί Κοριολανοί τών παρόντων επεξήλ&ον, χαί προσμαχόμενοι το πρώτον έκράτσυν και κατεδίωκον εις τον χάρακα { 8 τους 'Ρωμαίους, εν&α δη Μάρκιος έκδραμών συν ολίγοις και καταβαλών τους προσμείξαντας αντώ μάλιστα, τσυ ς 5 δ' άλλους στήσας επιφερομένους, άνεκαλεϊτο μεγάλη βοή τους 'Ρωμαίους. και γάρ ήν, ώσττερ ηξίου τον στρατιώτην ο Κάτων, ου χειρί και πληγή μόνον, άλλα και τόνω φωνής 215 L καΐ δψει προσώπου φοβερός εντυχεϊν πολεμίω και δνσυπόστατος. ά&ροιζομένων δε πολλών και συνισταμένων ίο * περί αυτόν, άπεχώρουν οί πολέμιοι δείσαντες. δ δ' ουκ ήγάπησεν, άλλ' επηκολούϋει και συνήλαυνεν ήδη προ217 5 τροπάδην φεύγοντας άχρι τών πυλών, εκεϊ δ' ορών άποτρεπομένους τον διώκειν τους 'Ρωμαίους, πολλών μεν από τον τείχους βελών προσφερομένων, το δε συνεισπε- is σεϊν τοις φενγονσιν εις πόλιν ανδρών πολεμικών γέμουσαν εν τοϊς δπλοις δντων ουδενός είς νοϋν έμβαλέσΰαι 425 s τολμώντος, δμως έπιστάς παρεκάλει και παρεϋ·άρρυνεν, άνεώχ&αι βοών υπό της τύχης τοις διώκουσι μάλλον ή β τοις φεύγουσι την πόλιν. ου πολλών δε βουλομένων έπακο- 2ο λουϋεΐν, ώσάμενος δια τών πολεμίων, ένήλατο ταΐς πύλαις καϊ σννεισέπεσε, μηδενός το πρώτον άντισχεϊν μηδ' νποb στήναι τολμήσαντος • επειτα δ', ώς κατείδον ολίγους παντάπασιν ¿νδον δντας, συμβοηϋ·ούντων και προομαχομένων, αναμεμειγμένος όμοϋ φίλοις και πολεμίοις άπιστον αγώνα 25 λέγεται καϊ χειρός εργοις και ποδών τάχεσι και τολμήμασι ψυχής αγωνιζόμενος έν τή πόλει καί κρατών απάντων προς ους όρούσειε, τους μεν έξώσαι προς τα έσχατα μέρη, τών δ' άπειπαμένων καί καταβαλόνϊων τά δπλα

8 Plut. Cat. mai. 1, 8 mor. 199 b

[N(UA = ) Y] 1 άπέλιπε Y || a νπεξήλΰον Y || 4 δή ó Ν || 6.· καταβαλών—τούς δ' om. Ν || β έπιατήαας φερομένους Ν || 9 ποΧέμω Ν Ι δνοαπόστατος Y (sed ν supra α priorem ser. A) || 12 έπηκολον&ησε Ν [| 22 συνέπεσε Ν || 23 χατιδών Ν || 25 άναμεμιγμένοις Ν (Li.) άναμεμιγμένονς Υ: em. Cor. || 26 τάχει Y 100

ΓΑΙΟΣ ΜΑΡΚΙΟΣ

8,2-9,6

πολλην άδειαν τω Λαρχίφ παρασχεΐν, εξωάεν έπάγοντι τους 'Ρωμαίους. 9. Οϋτω δε της πόλεως άλούσης και των πλείστων εν άρπαγαϊς ενϋνς δντων καί διαψορήσεσι χρημάτων, δΜάρ5 κιος ήγανάκτει καϊ ¿βόα, δεινόν ηγούμενος, τον υπάτου 216 L και των συν έκείνφ πολιτών τάχα πον συμπεπτωκότων c τοις πολεμίοις και διαμαχομένων, αντσυς χρηματίζεσ&αι περιιόντας ή προφάσει χρηματισμοϋ τον κίνδυνον άποδιδράακειν. επεί δ' ου πολλοί προσεϊχον αντώ, τους βου- 2 ίο λομένους άναλαβών ¿βάδιζε την όδόν η το στράτευμα προκεχωρηκός ησ&άνετο, πολλάκις μεν ¿ποτρννων τσυς σνν αντώ καϊ παρακαλών μη ένδιδόναι, πολλάκις δέ τοις ϋεοις ευχόμενος μη άπολειφ&ηναι της μάχης, άλλ' ε'ις καιρόν ελ&εϊν εν φ συναγωνιεΐται και συγκινδυνενσει τοις is πολίταις. ήν δε τότε τοίς 'Ρωμαίοις ε&ος είς τάξιν κα&ι- 3 σταμένοις και μέλλουσι τους ύνρεσυς άναλαμβάνειν π ε ρ ί - d ζώννυσ&αι την τήβεννον άμα και δια&ηκας άγραφους τί&εσ&αι, τριών ή τεσσάρων ¿πακουόντων δνομάζοντας 42β8 τον κληρονόμον. ταντα δη πράττοντας ήδη τσνς στρατί- 4 20 ώτας ό Μάρκιος εν δχρει των πολεμίων δντων κατελάμβανε. καί το μεν πρώτον ¿νιους διετάραξεν, οφ&είς μετ s ολίγων αίματος περίπλεως και Ιδρώτος · ¿πει δε προσδραμών τψ ύπατα) περιχαρής την δεξιάν ένέβαλε καϊ της πόλεως άπήγγειλε την αλωσιν, ό δέ Κομίνιος περιεπτν25 ξατο αυτόν καί κατησπάσατο, τοις μεν πυϋομένοις το γεγενημένον κατόρθωμα, τοις δ' είκάσασι, ΰάρσος παρ- e έστη, καί ßofj παρεκάλουν άγειν καί συνάπτειν. δ δε Μάρ- G cap. 9 Dion. Hal. β, 93

ΓΝ(ϋΑ = ) Τ ] 1 μαρκίφ: em. Mu. || 4 ενύνς om. Τ || 8 περιόντας U || 10 εβάδιεν U || 11 προκεχωρηκός Ν: προακεχωρικός U ποοσκεχωρηκώς A I f¡σ&ετο Γ || 14 οννιεΐται U || 16 άναλαμβάνειν καί Τ II 18 τί&εα&αι Ν: γίνεο&αι Τ (in U ras. 2 litt, poet a) || 19 τούς ατρατιώτας ήδη Ν || 20 ó om. Τ || 21 όφ&είς Τ : εύάυς Ν | 24 χομμίνιος Ν; cf. p. 1 9 2 , 1 . 1 9 3 , 2 3 ; sed cf. p. 189,22 al.; Cam. cap. 2 5 , 1 II 24.25 περιέπτυξέ τε αντόν Sint. αυτόν del. Li. 191

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ

κιος ή ρώτησε τον Ko μινιόν, πώς διακεκόσμηται τα των πολεμίων δπλα καΐ ποϋ τέτακται το μαχιμώτατον. ¿κείνου δέ φήσαντος οϊεσ&αι τάς κατά μέσον σπείρας Άντια- 217 L των είναι, πολεμικωτάτων και μηδενϊ φρονήματος νφιεμένων, ,,άξιώ σε τοίνυν" ó Μάρκιος εψη ,,καΐ αιτούμαι, 5 κατά τούτους τάξον ημάς τονς άνδρας." εδωκεν ουν ο 7 ύπατος, ϋαυμάσας αύτοΰ το πρό&υμον. ώς δ' ήσαν εμβολαί δοράτων και τον Μαρκίον προεκδραμόντος ουκ άντέσχον o i κατά στόμα των Ονολσύσκων, άλΧ ψ προσέμειξε μέρει της φάλαγγος, ενϋνς διεκέκοπτο, των δ' έκατέρω- ίο f άεν επιστρεφόντων καΐ περιλαμβανόντων τοις δπλοις τον άνδρα, δείσας ό ύπατος τους κρατ(στους των περί αυτόν s εξέπεμψεν. Ισχνρας δε περί τον Μάρκιον μάχης γενομένης και πολλών εν όλίγω νεκρών πεσόντων, έγκείμενοι και καταβιαζόμενοι τους πολεμίους εώσαντο, και τρεπό- is μενοι προς δίωξιν αυτόν τον Μάρκιον ήξίονν, υπό τε καμάτου βαρυν δντα και τραυμάτων, άναχωρεϊν επί το στρατό218 9 πεδον. ειπών δ' εκείνος δτι νικώντων ονκ εστι το κάμνειν, ίφείπετο τοις φεύγουσιν. ηττήϋη δε και το λοιπόν στράτευμα, πολλών μεν διαφ&αρέντων, πολλών δ' άλόντων. 2ο 10. Tf¡ δ' ΰστεραία του Λαρκίου παραγενομένον και των άλλων ά&ροιζομένων προς τόν ϋπατον, άναβάς επί το βήμα και τοϊς ·&εο'ις την πρέπουσαν άποδονς επί τηλι- «7 s κούτοις κατορ&ώμασιν ενφημίαν, προς τον Μάρκιον τρέ2 πεται. και πρώτον μεν αύτοϋ ϋ·αυμαστόν επαινον είπε, 25 τών μεν αυτός εν τη μάχγ) γεγονώς &εατής, τα δε τοϋ 218 L 3 Λαρκίου μαρτυροϋντος. επειτα πολλών χρημάτων και cap. 1 0 - 1 1 Dion. Hal. 6, 94 [N(UA = ) ϊ ] 1 κομμίνιον Ν || 3 . 4 άντιατών είναι Υ: αίτιας είναι τών Ν || 4 πολεμικωτάτων (όντων) Naber || 7 ίν βολαϊς Cob. || 8 έκδραμόντος Ν | ούκατέσχον Ν || 10 διακέκοπτο Ν | 6' del. Steph. II 13 εξέπεμπεν Τ | γενομένης ex -νοις corr. m. 1 Ν || 14 εν om. Ν || 15 καταβιβαζόμεναι Ν || 16 αυτών Υ || 19 έφείπτετο Ν II 20 μεν om. Ν || 21 μαρκίον: em. Sint. || 22 άναβάς (ούτος) Ha. II 23 to om. Ν || 25 ΐπαινον ΰανμαατόν είπεϊν Ν || 27 Ασρκίου Barooc. 137: μαρκίον Ν Υ 192

ΓΑΙΟΣ ΜΑΡΚΙΟΣ 9, 6 -11,2 δπλων και ίππων και άνάρώπων γεγονότων αιχμαλώτων, εκέλενσεν αυτόν εξελέαΰαι δέκα πάντα προ τον νέμειν b τοίς Άλλοις, άνευ δ' εκείνων αριστεϊον αντφ κεκοσμημένον ϊππον έδωρήσατο. των δε 'Ρωμαίων έπαινεσάντων, * 5 δ Μάρκιος προελ·&ών, τον μεν ιππον εψη δέχεσ&αι και χαίρειν τοις έπαίνοις τον άρχοντος, τα δ' άλλα μισ&όν, ου τιμήν ηγούμενος εάν, καΐ άγαπήσειν ώς εϊς έκαστος την νέμησιν. ,,εξαίρετον δε μίαν αιτούμαι χάριν" εψη ,,καΐ δέομαι λαβείν, ήν μοι ξένος εν Ονολονσκοις και φίλος, s ίο άνήρ επιεικής και μέτριος · ούτος εάλωκε νυν καΐ γέγονεν εκ πλουσίου και μακαρίου δονλος. πολλών ονν αντφ κακών παρόντων εν άφελεΐν αρκεί, τήν πράσιν." έπί τούτοις β λεχ&εΐσι βοή τε μείζων απήντησε τω Μαρκίω, και πλέ- c ονες οί ΰανμάζοντες εγένοντο τό μη κρατονμενον υπό is χρημάτων τάνδρός ή τήν εν τοις πολέμοις άνδραγα&ίαν. και γαρ οίς ψ&όνον τι και ζήλου προς αυτόν νπέκειτο 7 τιμώμενον εκπρεπώς, κάκείνοις τότε τοϋ λαβείν μεγάλα τω μή λαβείν άξιος εδοξε, και μάλλον αυτοΰ τήν άρετήν ήγάπησαν, αφ ής κατεφρόνει τηλικοντων, ή δι' ήν ήξιοντο. ao το μεν γαρ εν χρήσ&αι χρήμασι κάλλιόν έστιν ή δπλοις, 8 τον δε χρήσάαι το μή δεϊσ&αι χρημάτων σεμνότερον. 11. Έπει δ' έπανσατο βοής καΐ θορύβου το πληϋος, ύπολαβών ό Κομίνιος ,,άλλ' εκείνας μεν" είπεν ,,ώ συ- d 219 L στρατιώται τάς δωρεάς ον δννασϋε βιάζεσ·&αι μή δεχόμε25 νον τον άνδρα μηδέ βουλόμενον λαβείν · ήν δ' ουκ εστίν 428 s επί τούτω διδομένην άπώσασύαι, δώμεν αντφ και ψηφισώμεύα καλεΐσ&αι Κοριολανόν, εί μή και προ ημών ή πράξις αυτή τοντο δέδωκεν." εκ τούτον τρίτον εσχεν 2 28 cf. Plut. Mar. 1 Lampr. oat. 100 περί των τριών των τί κνριον [ N ( U A = ) Y ] 1 δπλων και om. 3 εκείνου: em. Mu. || 5 προαελϋίυν N T : πλείονες vulg. || 15 πολεμικοΐς 18 τήν αρετών U || 19 ήν Rei. : ών 23 κομμίνιος Ν || 26 δεδομένην Ν

Υ | γεγ. Ν || 12 Ν || 17 \ ήξίον

ονομά-

αίχμ. κ. άν&ρ. Τ || ίν om. Ν || 13 πΊΛονες εκπρεπώς αλλά Ν [| Ν || 22 επανσαντο Ν ||

193

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ

δνομα τον Κοριολανόν. φ και μάλιστα δήλόν ίστιν, δτι των όνομάτων ίδιον ήν δ Γάιος, το ôè δεύτερον οικίας ή γένους κοινόν δ Μάρκιος · τω τρίτω δ5 ύστερον έχρήσαντο πράξεώς τίνος rj τύχης ή Ιδέας ή άρετής έπι&έτω, καΰάπερΈλληνες έτί&εντο πράξεως μεν έπώνυμον τον Σωτήρα s β και τον Καλλίνικον, ιδέας δε τον Φύσκωνα και τον Γρυπό ν, άρετής δε τον Εύεργέτην και τον Φιλάδελψον, εντυ3 χίας δε τον Ενδαίμονα τω δευτέρω των Βάττων. ένίοις δε των βασιλέων και σκάμματα παρέσχεν επικλήσεις, ώς * Άντιγόνω τον Δώσωνα και Πτολεμαίω τον Αάϋνρον. έπι ίο πλέον δε τω γένει τούτω και 'Ρωμαίοι κέχρηνται, Διαδήματόν τινα των Μετέλλων καλέσαν τες, δτι πολύν χρόνον έλκος εχων περιενόστει διαδεδεμένος το μέτωπον, έτερον δέ Κέλερα, σπενσαντα μεϋ·' ημέρας ολίγας τής τον πατρός τελεντής επιταφίους μονομάχων άγώνας παρασχεϊν, το ΐ5 τάχος και την όξντητα τής παρασκευής ΰαυμάσαντες. 5 ένίονς δ' ζέπί"} συντυχία γενέσεως μέχρι νϋν καλοϋσι, f Πρόκλον μέν, εάν άποδημονντος πατρός γένηται, και Πόστουμον, âv τεάνηκότος· φ δ' âv διδύμω γενομένφ συμβή περιβιώναι ϋ-ατέρου τελευτήσαντος, Ονοπίσκον. 220 L 6 των δε σωματικών ου μόνον Σύλλας ουδέ Νίγρονς ουδέ 2ΐ 'Ρσνφονς, άλλα και Καίκους καΐ Κλωδίους επωνυμίας τί&ενται, καλώς ε&ίζοντες μήτε τυφλότητα μήτ άλλην 219 τινά σωματικήν άτυχίαν δνειδος ήγεϊσ&αι μηδέ λοιδορίαν, άλλ' ώς οίκείοις νπακονειν όνόμασιν. άλλά ταντα μέν έτέρψ 25 γένει γραφής προσήκει.

11 cf. Ziegler, Gymnasium 6 3 , 4 8 3 || 13 Plut. Rom. 1 0 , 3 [ N ( U A = ) Y ] 1 ότι om. Ν || 2 . 3 Ιδιον f¡v [o Γάιος] ν την συν αύτφ δύναμιν, έπεχείρει τοϊς πολεμίοις. ο δ' Αλκιβιάδης άμα προς άμφοτέρους άντιτάξας το στράτευμα, τον μεν Φαρνάβαζον φυγείν αίσχρώς ήνάγκαζε, ίο τον δ' Ίπποκράτψ διέφ&ειρε και συχνούς των περί αυτόν 3 ήττηϋέντας. είτ αυτός μεν εκπλεύσας εις τον Έλλήσποντον ήργυρολόγει και Σηλυβρίαν εϊλεν, άφειδησας εαυτοϋ 4 παρά τον καιρόν, οί γαρ ένδιδόντες την πάλιν συνέ&εντο μεν άνασχήσειν πυρσόν αντω μεσούσης νυκτός, ήναγκάσ-15 ϋησαν δε τοΰτο ποιήσαι προ τοϋ καιρόν, των συνωμοτών 5 τινα φοβη&έντες εξαίφνης μεταβαλόμενον. άρ&έντος οδν τοϋ πυρσοϋ μηδέπω της στρατιάς οΰσης έτοιμης, άναλαb βών δσον τριάκοντα περί αυτόν ήπείγετο δρόμω προς τα τείχη, τους άλλους επεσ&αι κατά τάχος κελεύσας. so β άνοιχ&είσης δε της πύλης αντω και προσγενομένων τοις τριάκοντα πελταστών είκοσι, παρεισπεσών εν&νς βσ&εχο τους Σηλυβριανους εξ έναντίας μετά των δπλων έπιφερο- 297 L 7 μένους, επεί δ' νποστάντι μεν ονκ έφαίνετο σωτηρία, προς ' ύβρεως, άνευρων δε πάμπολλα των- δημοσίων b κεκλεμμένα, τάς τε πόλεις εύπορους εποίησε, και τονς άποτίνσντας ουδέν τούτου πλέον πα'&όντας επίτιμους διε6 φύλαξε», ήψατο δε και πολέμου, ληστάς των περί τον Άμα-15 vòv οικούντων τρεφόμενος, εφ φ καΐ αυτοκράτωρ νπά 398 L των στρατιωτών άνηγορευάη. Καιλίον δε τον ρήτορος δεομένον παρδάλεις αντώ πρός τινα &έαν εις 'Ρώμην εκ Κιλικίας άποστεϊλαι, καλλωπιζόμένος επί τοις πεπραγμένοις γράφει προς αυτόν ( f a m . 2 , 1 1 , 2 ) σύκ είναι παρδάλεις έν 20 Κιλικία· πεφευγέναι γαρ είς Καρίαν άγανακτούσας δτι μόναι πολεμούνται, πάντων είρήνην εχόντων. ». 60 7 Πλέων δ' από της επαρχίας τοντο μεν 'Ρόδω προσέσχε, e τοντο δ' Ά&ήναις ενδιέτριψεν, άσμενος πό&φ των πάλαι διατριβών, άνδράσι δέ τοις πρώτοις από παιδείας συγ- 25 γενόμενος, και τους [τό]τε φίλους και συνή&εις άσπασά16 Cie. fam. 2, 10, 2. 3. 3, 9, 4 Att. 5, 20, 3 Head ΗΝ2 666. 678 H17 Cie. fam. 8, 4, 5. 8, 10. 9, 3 || 23 Cie. Att. 6 , 7, 2. 9, 1. 7, 1, 1 fam. 2, 17, 1. 14, 5, 1 Brut. 1 [ ( N t / = ) N ( A B C E = ) T ] 1 αΐ'εν Ν : άτερ Y || 2 παρϋικόν Τ : πάροι,κον U παρρίχ™ Ν || 5 άψηκεν M a d v i g | αύτους Ν || 5. β καϋ1' ήμέραν τους γαρίεντας άνελάμβανεν Υ || 11 ζημίας Υ || 12 ΰβρεωνΥ | δέ πολλά Υ || 12. 13 των δημοσία κεκλεμμένοχν V o l k m a n n II 14 τούτον πλείον Υ πλέον τούτου Ν || 15 Άμανόν A i d . :

άλβανόν libri || 1β ο'ίκονντας Ν || 17 Καιλίον X y . : και κιλίου Ν κεχιλίου TJY || 19 ¿πί Y: Se επί Ν || SI άγαναχτούσαις Ν|| 26 τότε: em. Cor. 352

ΚΙΚΕΡΩΝ

36,2-37,4

μένος, και τά πρέποντα &αυμασ&εΙς υπό της Ελλάδος, εις την πάλιν επανήλ&εν, ήδη των πραγμάτων ώσπερ νπά 4'4g φλεγμονής διισταμένων επί τον έμψνλιον πόλεμον. 37. Εν μεν συν τή βουλή ψηφιζομένων αντω ϋρίαμβον, 5 ήδιον äv εφη παρακολον&ησαι Καίσαρι ΰριαμβεύοντι συμβάσεων γενομένων 'ιδία δέ σννεβούλενε πολλά μεν 275 s Καίσαρι γράφων, πολλά δ' αΰ τον Πομπηίου δεόμενος, πραννων έκάτερον και παραμυόονμένος. ώς δ' ήν άνη- 2 d κεστα, και Καίσαρος επερχομένου Πομπήιος ονκ εμεινεν, ίο άλλά μετά πολλών και άγα&ών άνδρών την πόλιν εξέλιπε, ταύτης μεν άπελείφ&η της φυγής ó Κικέρων, εδοξε δέ Καίσαρι προστί&εσ&αι, και δήλος έστι τή γνώμη πολλά ριπτασ·&εις επ αμφότερα και διστάσας. γράφει γαρ εν ταΐς s επιστολαΐς (Att. 8 , 7 , 2 ) διαπορεϊν, ποτέρωσε χρή τραπέσ&αι, 399 L Πομπηίου μεν ενδοξον και καλήν νπό&εσιν προς το πολε16 μεϊν ίχοντος, Καίσαρος δ' άμεινον τοις πράγμασι χρωμένου και μάλλον εαυτόν και τους φίλους σώζοντος, ώστ' εχειν μεν δν φύγη, μη εχειν δε προς δν φνγη. Τρεβατίον * e δέ τίνος των Καίσαρος εταίρων γράψαντος έπιστολήν, δτι 20 Καίσαρ οιεται δεΐν μάλιστα μεν αυτόν έξετάζεσ&αι μεΰ' αντοϋ και των ελπίδων μετέχειν, ει δ' αναδύεται διά γήρας, εις την Ελλάδα βαδίζειν κάκεϊ κα&ημενον ήσυχίαν άγειν, εκποδών άμφοτέροις γενόμενον, &αυμάσας ό Κικέρων δτι Καίσαρ αυτός ουκ εγραψεν, άπεκρί25 νατο προς δργήν ώς ουδέν άνάξιον πράξει των πεπολιτενμένων. τά μεν συν εν ταϊς επιστολαϊς γεγραμμενα τοιαντ έστι. 2 Cie. fam. 16, 11 Att. 7, 7, 3. 8, 2 || 17 mor. 205c Cie. Att. 8, 7, 2 Macrob. Sat. 2, 3, 7 || 18 Cie. Att. 7, 17, 3sq.

[(Ν 17=)N (A Β C E =)T] 2 την πάλιν Τ: ¿ώμην Ν, cf. Cie.

fam. 16, 11, 2 ¡| 3 άφισταμενων: em. Zie. cl. Brut. 4, 1. Ant. 5, 1 συνισταμένων Erbse | ίπί Cor. : περί || β συνεβούλευσε Ν || 7 ai τον Sol.: αύτοΰ || 13 διστάσας Graux: διστατήσας Ν όνσπαΟήσας Τ || 14 τρέπεσ&αι Τ ¡|| 15 προς τόν πόλεμον Τ || 17 τοίς

φίλοις Y y 18 τρεβατίον C: τρεβεντlov cet. || 20.21 μετ' αντοϋ Ν 353

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ J un 49 -

38. Τοϋ δε Καίσαρος είς Ίβηρίαν άπάραντος, ευ&νς προς Πομπήιον επλενσε, και τοις μεν άλλοις άσμένοις f &φ&η, Κάτων δ' αυτόν ίδίψ πολλά κατεμέμψατο Πομπηίω προσ&έμενον · αύτψ μέν γάρ ουχί καλώς εχειν έγκαταλιπεϊν ήν απ αρχής εϊλετο της πολιτείας τάξιν, s έκεϊνον δέ χρησιμώτερον δντα Tf¡ πατρίδι καΐ τοϊς φίλοις, ει μένων ϊσος έκεϊ προς το άποβαϊνον ήρμόζετο, κατ ονδένα λογισμόν συ δ' έξ ανάγκης πολέμιον γεγονέναι Καί2 σαρι και τοσούτου με&έξοντα κινδύνου δεϋρ' ήκειν. ούτοι τε δη τοϋ Κικέρωνος άνέστρεφον οι λόγοι την γνώμην, και ίο 880 to μέγα μηδέν αντω χρήσϋαι Πομπήιον. αίτιος δ' ήν αυτός, ουκ άρνούμένος μεταμέλεσ&αι, φλαυρίζων δε τοϋ |qqSl Πομπηίου την παρασκευήν, και προς τα βουλεύματα δυσχέραιναν ύπούλως, και τον παρασκώτιτειν τι και λέγειν αεί χαρίεν είς τσύς συμμάχους ουκ άπεχόμένος, αλλ' αυτός is μέν αγέλαστος άεΐ περιιών èv τω στρατοπέδω και σκυάρω3 πός, έτέροις δέ παρέχων γέλωτα μηδέν δεομένοις. βέλτιον δε και τούτων ολίγα παρα&έσ&αι. Δομιτίου τοίνυν άν&ρωπον είς τάξιν ήγεμονικήν άγοντος ου πολεμικόν, και λέγονb τος ώς έπιεικής τον τρόπον εστί και σώφρων, ,,τί οδν" 2ο είπεν ,,ονκ έπίτροπον αυτόν τοις τέκνοις φυλάσσεις;" 4 έπαινούντων δέ τίνων Θεοφάνην τον Λέσβιον, δς ήν έν τω στρατοπέδω τεκτόνων έπαρχος, ώς ευ παραμυ&ήσαιτο 'Ροδίους τον στόλον άποβαλόντας, ,,ήλίκον" είπεν ,,άγα5 ·&όν έστι Γραικόν εχειν ίπαρχον". Καίσαρος δε κατορ- 25 ΰονντος τα πλείστα καΐ τρόπον τινά πολιορκοΰντος αυτούς, Λέντλω μέν είπόντι πυν&άνεσ&αι στυγνούς είναι τους Καίσαρος φίλους άπεκρίνατο „λέγεις αυτούς 27 mor. 205 d

[(Ν U = ) Ν (ABC Ε = ) Τ ] 1 άπαΐροντος Ν || 2 προς Ν: ώς Τ | άαμένος : em. Wytt. || 3 iòòjv ìòlq. Τ | χατεμέμφετοΎ || 4 πομπήιον (supra ον ser. ω U) Ν | ουχί Υ : οΰ Ν || 6 (äv) δντα Ri. || 7 ϊσως: em. Δηοη.; an praeetat transponere ante χρηοιμώτερονί |

εκεί] οίκοι Toup έκατέρψ Ha. || 10 ne δή Cor. : ôè δή Τ δέ Ν || 11 κεχρηα&αι Ν || 13 ητόρωπούς mor. ούννους Wytt. 364

ΚΙΚΕΡΩΝ

38,1-39,5

δυσνοεϊν Καίσαρι". \ Μορίχχου δέ τίνος ήχοντος έξ 'Ιταλίας β νεωστί καί λέγοντος êv 'Ρώμη φημην έπικρατεϊν, ώς πολιορκοϊτο Πομπήιος, ,,εϊτ έξέπλευσας" είπεν „Iva τοΰτο c πιστευαγ/ς αυτός ΰεασάμενος ;" μετά δέ την ήτταν Νωνίου η 5 μεν είπόντος δτι δεϊ χρηστάς έλπίδας εχειν, επτά γάρ άετονς εν τω στρατοπέδφ τον Πομπηίου λελεϊφ&αι, ,,καλώς äv" εφη ,,παρηνεις, εί χολοιοίς επολεμοϋμεν". Αα- β βιηνοϋ δε μαντείαις τισίν Ισχυριζόμενου καί λέγοντος, ώς 401 L δει περιγενέσ&αι Πομπήιον, ,,ονκσΰν" εφη ,,στρατηγηιο ματι τούτω χρώμενοι νϋν άποβεβλήκαμεν το στρατόπεδον". 3 9 . Άλλα γάρ γενομένης της κατά Φάρσαλον μάχης, ®· ^gug· ής συ μετέσχε δι άρρωστίαν, και Πομπηίου ψυγόντος, ó μεν Κάτων χάί στράτευμα συχνόν έν Αυρραχίω καί 277 s στόλον εχων μέγαν εκείνον ήξίου στρατηγεΐν κατά νόμον, d ιβ ώς τω της νπατείας άξιώματι προύχοντα, διω&αύμενος z δε την άρχήν ό Κικέρων καί άλως φενγων τό σνστρατενεσ&αι, παρ' ουδέν ήλάεν άναιρεάήναι, Πομπηίου τοϋ νέου καί τών φίλων προδό την άποκαλονντων καί τà ξίφη 20 σπασαμένων, εί μη Κάτων ενστάς μόλις άφείλετο καί διήκεν αυτόν έκ τοϋ στρατοπέδου, καταχ&είς δ' εις Βρεν- 9 τέσιον εντανϋα διέτριβε, Καίσαρα περιμένων βραδυνοντα δια τάς έν Ασία καί περί Αϊγυπτον ασχολίας, έπεί δ' εις 4 a. 47 Τάραντα κα&ωρμισμένος άπηγγέλλετο καί πεζή παριών 25 έκεΐ&εν ε'ις Βρεντέσιον, ώρμησε προς αυτόν, συ πάνυ μέν e ών δνσελπις, alòαύμένος δέ πολλών παρόντων άνδρός έχάρον και κρατούντος λαμβάνειν πεϊραν. συ μην έδέησεν s

4 mor. 2 0 5 d

¡| ι β P l u t . C a t . m i n . 5 5 ,

5sq.

[ ( N t / = ) N ( A Β C E —) Υ ] 1 δνσνοεΐν] εύνοειν X y . σνννοεΐν W y t t . I μοοίκκσυ U μο+ρίκκον Ν μαρίκσυ Τ Μαρκίσυ A m . ||

4 νωνίσυ Ν mor. : vowCov Τ || 10 τούτοι om. Ν | άποβεβήκαμεν Ν | 13 ού Τ: ovâè Ν || 16 ώς Emp. : καί | τό τήζ νπατείας άξίωμα Τ || 2 0 μόλις o m . Ν || 21 κατααχών Τ || 22 προσμένον Ν || 2 4 π ε ρ ι ι ώ ν : e m . Cor.

356

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ αν τφ πράξαί τι παρ' άξίαν ή ειπείν 6 γαρ Καίσαρ ώς εϊδεν αντόν πολύ προ των άλλων άπαντώντα, κατέβη καϊ ησπάσατο και διαλεγόμενος μόνω συχνών σταδίων όδόν προήλ&εν. εκ δε τούτου διετέλει τιμών καϊ φιλοφρονούμενος, ώστε καϊ γράψαντι λόγον έγκώμιον Κάτωνος άντι- 5 γράφων τόν τε λόγον αύτον και τον βίον ώς μάλιστα τω 6 Περικλέους έοικότα και Θηραμένους επαινεΐν. 6 μεν ονν f Κικέρωνος λόγος Κάτων, ό ôè Καίσαρος Άντικάτων επι- 402 L ». 4β γέγραπται. λέγεται δε και Κοΐντου Λιγαρίου δίκην φεύγοντος, δτι των Καίσαρος πολεμίων είς εγεγόνει, και Κι- ίο κέρωνος αύτώ βοη&οϋντος, ειπείν τον Καίσαρα προς τους φίλους · ,,τί κωλύει διά χρόνου Κικέρωνος άκοϋσαι λέγοντος, επει πάλαι γε κέκριται πονηρός άν&ρωπος και πολέ7 μιος·," επεί δ' άρξάμενος λέγειν ο Κικέρων νπερφυώς 881 εκίνει, και προνβαινεν αν τω πά&ει τε ποικίλος και χάριτι is •θαυμαστός δ λόγος, πολλάς μεν 'ιέναι χρόας επί τον προσώπου τον Καίσαρα, πάσας δε της ψυχής τρεπόμενον τροπάς κατάδηλον είναι, τέλος δε των κατά Φάρσαλον άψαμένου τον ρήτορος αγώνων, εκπαόη γενόμενον τιναχ&ηναι τω σώματι και της χειρός έκβαλεϊν evia των γραμ- 278 s ματείων. τον δ' ονν άν&ρωπον απέλυσε της αίτιας βεβια- 2ΐ σμένος. 40. Έκ τούτου Κικέρων, ε'ις μοναρχίαν της πολιτείας με&εστώσης, άψεμένος τον τά κοινά πράττειν εσχόλαζε τοις βουλομένοις φιλοσοφείν των νέων, και σχεδόν εκ της 25 προς τούτους συνη&είας, ενγενεστάτους και πρώτους b 2 δντας, ανίΗς ϊσχνεν εν τη πόλει μέγ·στον. αύτώ δ' έργον μεν "ήν τότε τονς φιλοσόφους συντελειν διάλογους και μεταφράζειν, και τών διαλεκτικών ή φυσικών ονομάτων 5 Plut. Caes. 54, 3 et ibi 1.1.

[(Ν 17=)Ν (Α Β C E =)T] 2 άπαντώντα Υ: απάντων Ν || 3 {μόνος} μόνφ Naber |Ι 13 γε om. Τ | άνθρωπος Ν (Άν&ρωπος Graux): άνήρ Υ (ο άνήρ Sch.) || 17 r f j ιμνχβ Ν || 20 γραμματίων BCE et S.S. Α Ι[ 21 ό' οΰν Ν: γοίν Υ || 24 άφελόμενος JN" || 27 ΐαχνσεν Ν || 28 τότε Ν: το Υ || 29 post μεταφράζειν add. πλάτωνος NA m (unde τους Πλάτωνος Graux Hude) 356

ΚΙΚΕΡΩΝ

39,5-41,1

έκαστον εις την 'Ρωμαϊκήν μεταβάλλειν διάλεκτον • ¿κείνος γάρ εστίν ως φασιν ό και την φαντασίαν και την επο403 L χήν και την σνγκατάϋεσιν και την κατάληψιν, ετι δέ την άτομον, το άμερές, το κενόν καί άλλα πολλά των τοιον5 των έξονομάσας πρώτος ή μάλιστα 'Ρωμαίοις, τα μεν μεταψοραϊς, τά δ' οίκειότησιν αλλαις γνώριμα καί προσήγορα μηχανησάμενος. τη δέ προς την ποίησιν ευκολία 3 ο παίζων έχρήτο· λέγεται γάρ, όπηνίκα ρνείη προς το τοιούτον, της νυκτός επη ποιεϊν πεντακόσια. ίο

Τον μεν συν πλείστον τον χρόνου τούτου περί Τονσκλον εν χωρίοις αύτοΰ διάγων, εγραφε προς τους φίλους Λαέρτου βίον ζην, είτε παίζων ώς εϋ-ος εϊχεν, εϊ·&' υπό φιλοτιμίας σπαργών προς την πολιτείαν καί άδημονών τοϊς κα&εστώσι. σπάνιον δ' εις άστυ θεραπείας ένεκα τον * is Καίσαρος κατηει, και πρώτος ήν των συναγορενόντων ταίς τιμαΐς και λέγειν αεί τι καινόν είς τον άνδρα καί τά πραττόμενα φιλοτιμουμένων. olóv έστι καί το περί τών Πομπηίου λεχϋέν εικόνων, ας άνηρημένας και καταβεβλημένας ó Καίσαρ έκέλενσεν άναστα&ηναι, και άνεστά- d so ϋησαν. εφη γαρ δ Κικέρων, οτι ταύτη τη φιλανϋρωπία 5 Καίσαρ τους μεν Πομπηίου ϊστησι, τους δ' αντον πηγνυσιν ανδριάντας. •279 s

41. Διανοούμενος γραφή περιλαβεΐν,

δ' ώς λέγεται

την πάτριον

και πολλά συμμεΐξαι

25 καί δλως τους συνηγμένονς

τών

ίστορίαν 'Ελληνικών,

λόγους αντώ καί μύύους

ev-

il Plut. Caes. 57, 6 mor. 91a 205e Suet. Caes. 75, 4 Cass. Dio 43, 49, 1 Polyaen. 8, 23, 31 [(N U = ) N (ABCE = ) Γ] 1 την om. Γ | μεταβαλείν Ν II 2. 3 καί την σΐ'γκατά&εσιν καί την έποχήν ΐ || 3