Plutarchus Vitae Parallelae, vol. I, fasc. 1: Theseus et Romulus, Solon et Publicola, Themistocles et Camillus, Aristides et Cato maior, Cimon et Lucullus [5th Revised ed.] 3598716729, 9783598716720

Citation preview

B I B L I O T H E C A SCRIPTORVM

GRAECORVM

ET

ROMANORVM

T E V B N E R I A N A

PLVTARCHVS VITAE

PARALLELAE

VOL. I FASC. 1 QVARTVM

RECENSVIT

KONRAT

ZIEGLER

EDITIONEM QVINTAM CVRAVIT

HANS

MONACHII IN

AEDIBVS

GÄRTNER

ET L I P S I A E K G. S A U R

MM

Die Deutsche Bibliothek - C I P - E i n h e i t s a u f n a h m e Plutarchus: Vitae parallelae / Plutarchus. Ed. K. Ziegler. Monachii ; Lipsiae : Saur (Bibliotheca Teubneriana) Vol. 1. Fase. 1. / Q u a r t u m ree. Konrat Ziegler. 5. ed. / cur. Hans Gärtner. - 2000 ISBN 3-598-71672-9 (g) 2000 by Κ. G. Saur Verlag G m b H & Co. KG, M ü n c h e n und Leipzig Part of Reed Elsevier Printed in G e r m a n y Alle Rechte vorbehalten. All Rights Strictly Reserved. Jede Art der Vervielfältigung ohne Erlaubnis des Verlages ist unzulässig Satz: Satzpunkt Leipzig Druck und Bindung: D r u c k h a u s „Thomas Müntzer" G m b H , Bad Langensalza

PRAEFATIO Voluminis primi fasciculi prioris Plutarchi vitar um a. 1957 in lucem editi exemplaribus spe citius divenditis cum nova, idest tertia, recensio mihi paranda esset, id maxime consentaneum est agendum mihi fuisse, ut cum commentationum virorum doetorum his duobus vel tribus annis publicatarum tum editionis vitarum Thesei et Romuli (et Lycurgi et Numae) a Roberto Flacelière et Marcello Juneaux curatae et versione Francogallica ab Aemilio Chambry auctae 1 ) ut par erat rationem haberem. M. Juneaux enim multos vitarum libros manuscriptos denuo excussit et de eorum vicissitudinibus nonnihil novi ad ea, quae ego in libro, 'Die Überlieferungsgeschichte der vergleichenden Lebensbeschreibungen Plutarchs,' anno 1907 edito eollegeram — cuius tarnen mentionem facere noluit —, attulit. sed antequam de eo argumento quae opus sunt explicem, repetenda sunt, quae de universa textus historia in praefatione editionis a 1957 exposui. Plutarchum praeter illa X X I I I paria vitarum parallelarum, quae ad nostram aetatem pervenerunt, etiam Epaminondae et Scipionis Africani (scilicctMaioris) vitas conscripsisse testis est Lampriae quem dicere solemus Plutarchi seriptorum catalogue 2 , in quo cum vitae illae nulla aut temporum aut alius rei rat ione habita digestae 1) Plutarque Vies, Tome I, Thésée-Romulus — LycurgueNuma, Texte établi et traduit par R. Fl., E. Ch. et M. J., Paris, «Les belles Lettres», 1957. cf. praeterea H. Et'bse, Textkrit. Beiträge zu den Biographien Plutarchs, Rhein. Mus. 100, 1957, 2 7 1 - 2 9 4 , et Die Bedeutung der Synkrisis in den Parallelbiogr. Plutarchs, Herrn. 84. 1957, 3 9 8 - 4 2 4 , et Gnom. 30, 1958, 519 usque ad 527. D. A. Russell, Class. Rev. X. S. 8, 1958, 242sq. A. Colonna, Riv. di Filol. 35, 1967, 4 2 2 - 4 2 4 . 2 ) Max Treu, Der sog. Lampriaskatalog der Plutarchschriften, Waldenburgi. Schi. 1873. K. Ziegler. Überlieferungsgesch. 33sqq.; Rhein. Mus. LXIII (1908) 239sqq.; ibid. LXXV1 (1927) 20sqq.; Plutarchos von C'haironeia, 1949, 60sqq. ( = RE X X I 696sqq.). V

PRAEFATIO sine certo ordine enumerentur, satis manifestum est eo tempore, quo catalogue ille conscribebatur (quod fere saeculo I I I . vel I V . factum esse conicimus), vitas nondum in unum coactas et ad oertum ordinem redactas et emendata» esse, quod tamen factum esse consentaneum est exeunte fere antiquitate, quo tempore in locum voluminum papyraceorum spissi codices, qui ex compluribus quaternionibus membranaceis conligarentur compluresque libros prisci illius generis complecterentur, confici coepti sunt, exstiterunt enim eo tempore, quo viri doc· tissimi Byzantini studia literarum per tria fere saecula neglecta redintegrare coeperunt, scilicet saeculo p. Chr. nono, duae collectiones vel recensiones vitarum parallelarum Plutarchi, quarum una eas vitas (sed exceptis Epaminondae et Scipionis ut quae iam pcrierant) duobus codicibus comprehensas, altera easdem per tres codices digestas exhibebat. ac b i p a r t i t a e q u i d e m r e c e n s i o n i s tomum alterum ante oculos habuissePhotium patri archam apparet, cum in codice (vel potius ex codice) 245 Bibliothecae suae varios locos ex his undecim vitarum paribus excerperet : Dionis et Bruti [Timoleontis etJAemilii Pauli Demosthenis et Ciceronis Phocionis et Catonis minoris Alexandri et Caesaris Eumenis et Sertorii Demetrii et Antonii Pyrrhi et Marii Arati et Artaxerxis Agidis et Cleomenis [et Gracchorum] [Philopoemenis et] Titi Flaminini. Esse hanc Seriem secundum tempora, quibus Graeci illi vixerunt, diligenter ordinatam primus vidit J. S c h ö n e in Herma X X X V I I I (1903) 314 sq. eamque praecessisse coniecit aliam Seriem eadem rat ione formatam, haec scilicet duodeeim paria continentem: Theseus et Romulus Lycurgus et Numa VI

PRAEFATIO Solo et Publicóla Aristides et Cato maior Themistocles et Camillus Cimo et Luculhis Pericles et Fabius Maximus Nicias et Crassus Coriolanus et Alcibiades Lysander et Sulla Agesilaus et Pompeius Pelopidas et Marcellus. E t servatus est nobis unus saltem codex, licet mutilatus, Seitenstettensis, qui haec paria, continebat (et aliquot codices recentiores ex co descripti, v. infra), rem ita se habere eodem fere tempore intellexerunt M. P o h l e n z , Gött. Gel. Anz. 1907, 482 et W. N a c h s t ä d t , Beri, philol. Woch. 1907, 487 et K . Z i e g l e r , Überlieferungsgesch. 36 sq. sitne eiusdem originis per aliquot vitas codex Matritensis (quod adhuc mihi persuaseram ), dubium nunc mihi videtur esse, v. infra. R e c e n s i o n i s t r i p a r t i t a e multo plures testes habemus eosque íntegros, scilicet vitarum per tres codices digestarum in hunc m o d u m : I. tomus continet Theseum et Romulum Solonem et Publicolam Themistoclem et Camillum Aristidem et Catonem maiorem Cimonem et Lucullum Periclem et Fabium Maximum Niciam et Crassum Coriolanum et Alcibiadem Demosthenem et Ciceronem. I I . tomus continet Phocionem et Catonem minorem Dionem et B r u t u m Aemilium Paulum et Timoleontem Sertorium et Eumenem Philopoemenem et T. Flamininum Pelopidam et Marceilum Alexandrum et Caesàrem. VII

PRAEFATIO III. tomue continet Demetrium et Ântonium Pyrrhum et Marium Aratum et Artaxerxem Agidem et Cleomenem et Gracchos Lycurgum et Numam Lysandrum et Sullam Agesilaum et Fompeium. Hunc ordinem qui instituit, eum id egisse apparet, ut primo loco Athenienses a Theseo ad Phocionem ex temporum ordine componeret, adiungeret Syracusanos Dionem et Timoleontem, componeret reges Alexandrum, Demetrium, Pyrrhum, in fine collocaret Lacedaemonios Lycurgum, Lysandrum, Agesilaum. qui restabant — Eumenes Cardianus, Philopoemen Megalopolitanus, PelopidasThebanus — , eos quod inter Syracusanos et reges illos interposuit, haud feliciter egit, infelicius, quod Agidem et Cleomenem reges Lacedaemonios antecedere iussit cives sues multo antiquiores; quamquam quod cum Arato aequali suo eos coniunxit, non male fecit. Harum duarum recensionum tripartitam prius compositam esse quam bipartitam cum mihi visus essem probasse in libro Überlieferungsgesch. 21 sqq. et Rhein. Mus. LXIII (1908) 244sqq., mox argumentis Fr. Fockii, qui in dissertatione Monasteriensi 1911 Quaestiones Plutarcheae inscripta bipartitam aetate praestare ostendere conatus est, obsecutus sum, cf. Rhein. Mus. LXVIII (1913) 97. nunc vero Hartmutum Erbse in Gnomonis Vol. XXX (1958) 526 Fockii argumenta ita labefactasse arbitror, ut non iam bipartitae recensionis principatus iure obtineri possit. nec tamen quod certum iudicium in hac quaestione ferri adhuc non posse videtur, id ad exercendam artem criticam multum pertinet, quia non ex stemmatum auctoritate satis lubrica, sed ex rerum et verborum perquisitione quam diligentissima verba genuina veterum auctorum restituenda sunt. Ceterum utut haec res se habet, cum recensionis bipartitae partem tantum, idest octo vitar um paria (ac ne ea quidem integra), recensionem tripartitam integram multisque libris m'anuscriptis traditam teneamus, LindskoVIII

PRAEFATIO gio et mihi (adnuente Wilamowitzio) commodius esse visum est in instituenda nova editione vitarum tripartitae recensionis ordinem sequi, abiciendus enim erat ordo vitarum a Francisco Asulano editionis Aldinae (anni 1519) curatore institutus et per omnes exinde usque ad nostram editionem servatus, quo vitae secundum aetates Romanorum ordinabantur, ita tarnen u t complures et graves errores in eo ordine facile deprehendas. quo ordine autem Plutarchus ipse vitas suas conscripserit et ediderit, id accurate perspici posse post multas multorum virorum doctorum curas desperandum est; cf. Carl Stoltz, Zur relativen Chronologie der Parallelbiographien Plutarchs, Lund 1929 ( = Lunds Universitets Ärsskrift N. F . Avd. 1, X X V nr. 3) et Κ . Ziegler, Plut. v. Chair. 262sqq. ( = R E X X I 899sqq.). cf. nunc etiam Flacelière 1. c. X X I I I sqq. Primum igitur huius tripartiti operis volumen, cuius priorem fasciculum manibus tenes, hisce nititur fundamentis criticis: BIPARTITAE RECENSIONIS LIBRI S e i t e n s t e t t e n s i s , membranaceus, saec. X I — X I I , S foliorum 284, e quibus 232 folia vetere manu scripta sunt, perierunt initio primi quinqué quaterniones et primum folium quaternionis VI. (?), idest 41 folia, in quibus quin vitae Thesei et Romuli et capita 1 —20,8 vitae Lycurgi (usque ad Έλλάναν) exarata fuerint, non est dubium. continet haec principalis pars vitas Lycurgi et Numae, Solonis et Publicolae, Aristidis et Catonis, Themistoclis et Camilli, Cimonis et Luculli, Periclis et Fabii Maximi, Niciae et Crassi, Agesilai et Pompeii, sed ita, u t Lycurgi et Fabii et Niciae et Crassi et Pompeii vitae mutilae sint et XV. saeculo manu recentiore, quae codicem nullius pretii exscripsit, in bombycino suppletae. post ultimum quaternionem λ ζ (qui desinit in verba άμφίόοξον εσχεν = Pomp. 19,3) quot quaterniones quaeve vitae (praeter maiorem Pompeii partem quae quattuor fere quaterniones explebat) perierint,nescimus. — Codex accuratissime scriptus passim correcturas et manus primae IX

PRAEFATIO et secundae praebet. item in margine saepe variae lectiones adseriptae sunt, quarum nonnullae egregiae sunt memoriae testes. — Neque tamen in omnibus vitis eiusdem pretii Seitenstettensis est : in Cimone et Lucullo nullum fere ex eius foliis carpimus fructum, in Nicia et Crasso tenuis est messis, in Aristide et Catone interpolationibus infuscatus est adeo, ut magna praecavendi diligentia ibi uti oporteat. — Descripserunt codicem accuratissime C. Th. Michaelis, De Plutarchi codice ms. Seitenstettensi, Berolini 1885, et Lindskog in praefatione editionis Agesilai et Pompeii, Lipsiae 1906. contulit vitas Aristidis et Catonis R. Hercher (in editione earum, Berolini 1870), dein totum codicem Michaelis 1. c. et (excepto Pericle) Wolfg. Meyer, De codice Plutarcheo Seitenstettensi eiusque asseclis, Lipsiae 1890, plurimas vitas C. Fuhr, Beri, philol. Woch. 1902,1531 sq., denique totum codicem exceptis Aristide et Catone Lindskog. de fatis libri S egit Ziegler Rhein. Mus. LXXVI (1927) 21 sq. Ζ

A p o g r a p h a S e i t e n s t e t t e n s i s l i b r i — sive ex ipso sive ex apographis eius descripta — probavit esse Lindskog (in praef. ed. Ages. et. Pomp. V i l i sqq.) omnes codices, qui aut ordine vitarum aut per singulas vitas forma textus cum S consentiunt; cf. Ziegler, Überlieferungsgesch. 25,1. ordinem vitarum Seitenstettensis praebent:

H

P a r i s i n u s Gr. 1676 saec. XIV, cuius lectiones exstant apud Sintenisium in ed. mai. vol. IV (a. 1846) p. III sqq. (cui est F a ); cf. Ziegler Überlief. 14.69sqq. seriei S eubiuncta sunt paria 1—3 tomi II tripartitae recensionis. A m b r o s i a n u s 48 (= A 151 sup.) saec. XV; cf. Lindskog p. Vllisqq. Ziegler 164sqq. 158sq. seriei S subiuncta sunt paria 1—4 tomi III tripartitae recensionis. V a t i c a n u m P a l a t i n u m G r . 286 saec. XV (cf. Lindskog p. V. Ziegler 14.82) et S c o r i a l e n s e m Φ II 17 saec. XV (cf. Ziegler 14) gemellos esse eo apparet, quod vitarum ordinem S praebentes vitas Camilli, Luculli, Fabii Maximi, Crassi X

PRAEFATIO

omittunt. subiungit Vaticanua vitas Phocionis, Dionis, Aemilii, Timoleontis, Scorialensis vitas Dionis, Aemilii, Timoleontis. cf. etiam Juneaux X X X V I I I , qui eo loco Scorialensem ex Vat. Pal. descriptum esse dicit, sed in stemmate p. X L proposito ambos ex eodem fonte oriundos delineat. Holkhamicus 275 saec. XV, Lye. et Num., Sol. et Pubi., Arist. et Cat., Them, et Cam., Cim. et Lue. continens; cf. R. Foerster, Philol. X L I I 163. Juneaux eum arte cum Ambrosiano cohaerere dicit. Parisinus Gr. 2955 saec. XV, Lyc. et Num., Sol. et Pubi., Arist. et Cat. continens; lectiones eius dat Sintenis I V p. IV, cui L audit. Per singulas vitas ex S (vel apographo eius) fluxerunt vel ad eum correcti sunt hi codices:

L

Parisinus Gr. 1677 saec. XV, ceterum recensionis tripartitae, per Agesilaum et Pompeium cum S facit; cf. Sintenis IV p. LVIIIsqq. Ziegler 14sq. 46.

F

Parisinus Gr. 1672 saec. X I V ineuntis, liber spiendidissimus omnes vitas ex recensione tripartita sumptas et omnia moralia continens, per Fabium Maximum familiam S sequitur; cf. Michaelis 7. Meyer 28. Ziegler 17. 168. Cum Β arte coniunctus est

Β

L a u r e n t i a n u s L X I X 1 saec. XV, nisi quod is etiam per vitas Periclis et Niciae ad recensionem S accedit; Ziegler 168 sq. L a u r e n t i a n u s L X I X 2t saec. XV, solam Crasssi vitam continet ex S derivatam, cf. Ziegler 167. L a u r e n t i a n u s L X I X 4 saec. XV. volumen primum recensionis tripartitae continens, Aristidem et Catonem et Niciam et Crassum ex S sumpsit, cf. Ziegler 17 et 173 sqq. Vaticanus Gr. 1006 saec. XV, vitas Niciae et Crassi continens, cum S facit, cf. Ziegler 162. 167. Riccardianus 89 saec. XVI, excerpta quaedam ex vitis Numae et Cimonis continens; cf. Ziegler 208. XI

PRAEFATIO

VM De V a t i c a n o Gr. 1007 e t M a r c i a n o 385 ν . infra. Cum illud codicie S apographon, e quo Ζ libri fluxerunt, eo demum tempore confectum Bit, quo S iam detruncatus erat (nisi quod primum folium quaternionis ζ nondum abscissum erat, ν. Ziegler 165), nihili fere lectiones sunt Ζ librorum et in iis partibus, ubi S servai us suas suppeditat, et in iis partibus, quae cum in S desint, Ζ aliis nescio quibus exemplis usus est. cf. stemma bipartitae recensionis a Juneaux p. XL propositum, quod tarnen ex omni parte certum esse caveas credere, cum praesertim haud ubique cum eie, quae in praecedentibus paginis de vicissitudinibus singulorum codicum expósita sunt, congruat. Ν

M a t r i t e n s i s Ν 55 (4685), bombycinus, saec. XIV, ex duabus constat partibus. pars prior foliorum 196 continet vitas Niciae (mutilam : cap. 24—30) et Crassi, Alcibiadis et Coriolani, Demosthenis et Ciceronis, Agesilai et Pompeii, in fine vitae Niciae itemque in fine Crassi stichometrica computatio subest. pars posterior continet paria 1—6 voluminis tertii recensionis tripartitae. pars prior quamquam et ipsa ordinem recensionis tripartitae praebeat (scilicet paria 7 et 8 et 9 voluminis primi), tarnen ex recensione bipartita eam oriundam esse voluit Fr. Focke 1. 1. allatis argumentis, quae nunc — ut iam supra (p. Vili) exposui — Hartmutum Erbse secutus non iam certa esse arbitror. cf. et Ch. Graux, De Plutarchi cod. ms. Matritensi iniuria neglecto, Parisiis 1880 (= Rev. de philol. n. s. V, 1881, lsqq.). C. Th. Michaelis, De Plutarchi cod. ms. Matritensi, Berolini 1893. Lindskog p. IX sqq. Ziegler Überlief, passim et Rhein. Mus. LXVIII (1913) 97 sqq. sed cum ad vitas in hoc priore fascículo proponendas cod. Ν non pertineat, plura de eo in praefatione fasciculi posterions a. 1959 editi exposui.

U

V a t i c a n u s Gr. 138 (ν. infra) in Demosthenis cap. 3,2—31 et tota Ciceronis vita gemellus libri Ν est.

XIX

PRAEFATIO

TRIPARTITAE RECENSIONIS LIBRI

Τ

Librorum huius recensionis triginta septem aut tomos tres omnes aut tomum I totum aut partes eius singulasve vitas continentium, quos in libro Überlieferungsgeseh. percensui necessitudinesque eorum explorare conatus sum, Lindskogius in editione anni 1914 re diligenter perpensa tres elegit UMA, quibus per fascículos 1 1 et I 2 pro fundamento recensionis (iuxta S et Ν) uteretur, adhibitis hie illic aliis quibusdam libris iam pridem excussis, eumque in nova editione fasciculi I 1 ante hos I I I annos emissa sequi non dubitavi, siquidem ñeque ego ñeque (quod sciam) alius quisquam non satis accurate Lindskogium egisse iudicavit. nunc vero cum eodem fere quo mea tempore editio Thesei et Romuli (et Lycurgi et Numae) a R. Flacelière et M. Juneaux curata in lucem prodisset, quam supra p. V commemoravi quaeque libris mss. denuo collatis nititur, deliberandum mihi fuit, utrum a Lindskogii ratione recensendi recedendum mihi esset necne. Adhibuit igitur M. Juneaux in recensendis vitis Thesei et Romuli — neglectis iure Ambrosiano A 153 sup. (50), Athoo Dionysii 90 (3624), Baroccianis 200 et 226, Athoo Iviron 141, Vindobonensi philol. 86— codices X X I I , quorum X X ego in libro Überlieferungsgeseh. a. 1907 edito pertractavi, duos Vaticanos Gr. 2175 (saec. XIV) et 2190 (saec. XV) ille addidit nec tamen nisi paucis locifl scripturas eorum (pravas omnes) in apparatu suo attulit. exceptis codicibus Barocciano 137, Canoniciano 93, Mosquensi 339, in quibus paucos locos exempli gratia inspicere satis habuit, omnes illos codices contulisse se dicit, quibus inter se comparatis quo modo cohaererent enucleare studuit. hac ratione quae invenit, ea maiore ex parte cum iis consentiunt, quae ego ampliusL abhinc annis in libro ilio indagavi, quo se diligenter usum esse commemorare oblitus est. pauca tamen observavit, quae me tunc temporis fugerant, quia nondum omnes codices conferre potueram; velut Parisinum 1673 (C) ex U fluxisse et Marcianum 385 (M) cum Parisino 1674 (D) — quem Parisini 1671 (A) gemellum esse iam XIII

PRAEFATIO pridem constat — arte coniunctum esse docuit, unde apparet non ita magnum fructum iuxta A (et U) a M exspectari posse, stemma autem tripartitae recensionis, quod J u n e a u x p. L proposuit, pro certo haberi non posse iam eo elucet, quod ea delineatio (simili modo ac stemma bipartitae recensionis, v. supra p. X I ) haud usque quaque cum eis consentit quae verbis de rationibus quae essent inter codices explicavit. nam — ut uno exemplo utar — Ambrosianum E l l inf. (1012) p. X L I I I ex eodem archet y p o cum DMV (et aliis codicibus) derivatum esse dicit, p. X L V I autem et in stemmate p. L eum cum Parisino 1672 (Β) coniungit. Verum tarnen cum quaerimus, quid lucri haec omnis disputatio ad restituendum verum Plutarchi t e x t u m nobis conférât, iamiam confiteri debemus perexiguum esse id lucrum propterea quod — u t et in aliorum auetorum scripta memoria perquirenda saepissime observatum est — plurimi codices textum eius archetypi, ex quo derivati sunt, minime purum a u t integrum t r a d u n t , sed plus minusve scripturas ex aliis fontibus depromptas textui exemplaris sui adspersas vel intrusas praebent, idque eo magia quo diligentiores doctioresque librarli describendi codices munus sustinuerunt. quo efficitur, u t non ex stemmatum auetoritate, sed eclectica lectionum diiudicandarum ratione unoquoque loco quae vera sit lectio indagandum sit. Adhibuit J u n e a u x per vitas Thesei et Romuli in omnibus notis criticis praeter UDA codices Ρ (Vat. Pal. Gr. 2), Β (Paris. 1672), I (Paris. 1679), E (Paris. 1675), sed ne unus quidem est locus in UDA depravatus, cui ex PBIE medela adlata sit; quin immo ubicumque ab UDA discrepant, vitiosum textum exhibent; quod non mirum est quoniam textus vulgatus quem dicere solemus ex hoc codicum genere fiuxit inde ab editione impressa principe J u n t i n a anni 1517, quam ad codicem I redire p. 43sqq. libri Überlieferungsgesch. probavi. nihil igitur denuo excussis codicibus PBIE lectionibusque eorum adnotatis efficitur nisi u t apparatus criticus notis inutilibus amplificatus lectores conturbet. quod u t evitarem, etiam in XIV

PRAEFATIO hac tertia editione spreta illa pravarum lectionum farragine paucorum illorum codicum scripturas adnotare satis habui, quos Lindskogius elegerat, quia optiinos esse cognoverat. id unum mihi considerandum fuit, praestaretne pro M codice Parisinum D adhibere, ut qui vetustior est quemque Marciani fontem fuisse Juneaux stemmate suo videtur declarare. At M non ex D derivari posse quinquaginta fere loci vitarum Thesei et Romuli evincunt, quibus D vitiosum, M integrum textum praebet, quorum, ne longus sim, paucos tantum eosque graviores commemorasse satis habeo: p. 17,3 òè om. 17,9 μοι pro μιν. 19,6 εατι pro εδει. 21,3 à'/.λάξαντα pro έξαλλάξαντα. 26,16 περί pro παρά. 27,9 viòv om. 27.11 των υιών pro τον viòv. 34,15 προς pro προ. 37,23 έκόιδονααν pro ενδιδονσαν. 44,19 παρακειμενην pro περικειμένην. 50,1 προοτάγματι pro πράγματι. 53,23 μεν pro δε. 56,8 μετοικήσαι pro μεχοικίοαι. 57,14 δε om. 60,17 i)μας pro ημάς. 62,20 ρωμαίους pro ρωμαίων. 63,7 έν τοις om. 67,8 προγενέα&αι pro προογενέσϋαι. 67,25 δε om. 73,25 έατε pro εατέον. 76,14 προσιέναι pro προαίενται. haud minor igitur vitiorum D numerus est quam codicis M totidem fere menda praebentis, quae nunc ut plane inutilia ex apparatu meo removi ; inveniet ea, siquis volet, in apparatu editionis anni 1957 adnotata ad p. 7, 27. 8, 8. 18. 9, 3. 15. 10, 21. 11, 1. 10. 13, 3.18. 1 4 , 1 9 . 2 7 . 3 0 . 17,14. 18,13. 20,12.21. 23,29. 24, 2. 25, 4. 27. 26, 9.24. 27. 28, 3. 20. 29, 29. 31, 9. 33, 3. 35, 7. 25. 26. 36, 20. 43, 23. 47, 16. 51, 12. 20. 54, 30. 55, 15. 57, 27. 60, 18. 61, 11. 62, 20. 64, 22. 66, 6. 22. 29. 67, 16. 70, 27. 73, 28. Dicat fortasse quispiam potuisse me rebus sie stantibus et D et M ut gemellis codicia optimi A carere. at melius mihi visus sum facere et per Thescum et Romulum et per ceteras huius fasciculi vitas non uno tantum iuxta U in ius vocando teste. His igitur tripartitae recensionis codicibus per vol. I editio nostra nititur: V a t i c a n u s G r . 1 3 8 , membranaceus, saec. Χ— XI, U continet primum tripartitae recensionis vitarum volumen. XV

PRAEFATIO

sex folia interiora quaternionis Δ (26—31) capita Rom. 26,4 — Sol. 3,8 continentia, quae in U perierant, charu tacea ab alia manu saec. XV (u) suppleta sunt, turn duobus in fine codicie amissis quaternionibus (nempe λΓ et λ Δ) consuebantur nova folia chartacea 16 (258—273) a manu cum u fere aequali, sed diversa, exarata, quo factum est, ut quae in his foliis leguntur Demosthenis cap. 3,2—31 et tota Ciceronis vita, ad Ν libri familiam accédant (17). — Plurimis vitis notae stichometricae subscriptae sunt; cf. Ch. ßraux, Annuaire de l'assoc. pour l'encourag. des ét. Gr. en Fr. XVI (1882). A. B. Drachmann, Herrn. X X X (1896) 75. Ziegler, Überlief. 81. 149sqq. 170sqq. Juneaux XLVIII. A. Colonna, Riv. di filol. 1957, 423. — Fréquentes errores ex itacismo nati, duplices et simplices consonae saepe inter se confusae, syllabae hic illic suppressae (saepiusque a manu secunda additae), praepositiones (imprimis περί et παρά, ut interdum etiam in ceteris Τ libris) permutatae. — Contulit totum codicem Lindskog et per Theseum et Romulum Juneaux. M

M a r c i a n u s 385, chartaceus, saec. XIV—XV, continet duas partes: 1. familiae Τ Theseus et Romulus, Solo et Publicóla, Themistocles et Camillus, Pericles et — in initio codicie a manu recentiore consarcinatus — Fabius Maximus. 2. Agesilaus et Pompeius, Phocio et Cato minor, Aristides et Cato Maior, Aemilius et Timoleo, Alexander et Caesar, Lycurgus et Numa, Nicias et Crassus, Dio et Brutus, eae huius secundae partis vitae vel vitarum particulae, quae et in S servantur, familiae S sunt, et exiguum lucrum ex hac codicis parte capimus. prior autem pars (imprimis in vitis Thesei et Romuli, ubi S deest) paulo maioris pretii est. in iis quoque Niciae partibus, ubi et S et Ν deficiunt, M libri lectiones haud aspernandae sunt. cf. C. Th. Michaelis, De Plutarchi cod. ms. Marciano 386, Berolini 1886, 5sqq. Lindskog p. III. Ziegler 15 sqq. 63 sqq. contulit codicem Michaelis et per Thes. et. Rom. Juneaux, cui audit m.

V

V a t i c a n u s 1 0 0 7 , chartaceus anni 1428, manu Georgi! Chrysococcae scriptus, prorsus eiusdem atque MarciaXVI

PRAEFATIO nus (M) condicionis est, nisi quod pars prior etiam Cimonem et Lucullum Coriolanumque et Alcibiadem continet. per Theseum et Romulum Lindskog codicem contulit, ceteras omnes vitas conferre quamquam operae pretium esse non existimavit, in iis tamen partibus, ubi meliores libri desunt, a u t contulit a u t hic illic inspexit. cf. Lindskog p. IV. Ziegler 11. 15sq. 63sqq. 173. I a m pridem editoribus praesto fuerunt libri mss., qui in bibliotheca nationali Parisina adservantur, scilicet: P a r i s i n u s 1 6 7 1 , membranaceus, liber splendidus, A auctore et adiutore Maximo Planude mense Iulio anni 1296 confectus et omnes vitas atque omnia fere moralia continens; cf. Sintenis ed. mai. praef. p. XV. J . Mewaldt, Sitz.-Ber. Akad. Berlin 1906, 827. Ziegler passim, cum voluminum I I et I I I exempla, quae librarius A descripsit, nobis servata sint (scil. Laurentianus conv. suppr. 206 saec. X et Laurentianus plut. G9,6 anni 997), voluminis I exemplo careamus, codex A per hoc quidem volumen si non optimus, ut Sintenisio videbatur, a t tamen inter optimos fontes censendus est. P a r i s i n u s 1 6 7 4 saec. XIV, codicis A gemellus; cf. S i n t e n i s 1. c. et supra p. X I V sq. P a r i s i n u s 1 6 7 2 : v. supra p. X I et XIV.

D Β

P a r i s i n u s 1 6 7 3 , membranaceus, saec. X I I I , omnes C vitas continens, exemplum habuit codicem a viro docto et lectionibus undique conrasis aucto et coniecturis (vel suis vel aliorum) interpolato, quo fit u t in quibusdam partibus ad codicis S similitudinem accedat utque textus eius minime spernendus sit, quamquam saepe difficile est diiudicatu, u t r u m lectionem t r a d i t a m an coniectura confictam praebeat. cf. et J u n e a u x X L I X sqq. P a r i s i n u s 1 6 7 5 , bombycinus, saec. XIV, primum E volumen continet. cf. supra p. XIV. Hos Parisinos libros apud Sintenisium collatos invenías. sed etiam exemplari editionis Reiskianae bibliothecae universitatis Kiloniensis, cuius in margine collator 2

BT Plut.vit. I l ed. Ziegler (1672)

XVII

PRAEFATIO K o n t u s olim lectiones Parisinorum adscripsit, Lindskog usus est et ipeos codices hie illic inspexit. passim etiam alios libros adhibuit, quos vel ipse inspexerat vel apud Sintenisium collates invenerat, u t Baroccianos 137 et 226, Palatinum 2, Laurentianos 169 et 69, 1 et 69, 31, Urbinatem 96. D e P s e u d o - A p p i a n i h i s t o r i a P a r t h i c a e x vitis Crassi et Antonii excerpta quae erant dicenda in praefatione fasciculi posterioris dicta sunt. I n t e x t u constituendo et praecipue in eligendis abiciendisve scripturis sive S sive Τ paulum ab ea ratione quam Lindskogius secutus erat recessi, is enim Seitenstettensem librum, nisi ubi t e x t u m aperte falsum exhibebat, pro duce habuit spreta recensionis Y memoria, a t ego cum perlustratis omnibus locis quibus S et Τ differunt vix pauciores esse intellexerim eos locos quibus Τ sincerum, S pravum t e x t u m praebeat, nunc non iam S perquam puriorem esse fontem quam Τ plurisque generaliter aestimandum esse quam ilium persuasum habeo. erraverat sane Sintenisius, cum in editione maiore (annorum 1839sqq.) sescentas Stephani lectiones egregias, quas is sive ex Seitenstettensi sive ex gemello eius codice congesserat, u t fictas in suspicionem vocaret et semper fere Τ pro f u n d a m e n t o recensionis uteretur. quod falsum esse iam in praefatione voluminis IV (anni 1846) confessus est, cumque haud multo post liber Seitenstettensis inventus Stephani lectiones praeclare confirmasset, fieri non potuit quin viri docti eum librum summo opere amplecterentur eumque recensionis Τ libris valde praestare confiderent. a t si ponimus contrarium f a c t u m esse, nempe u t primo Plutarchi verba ex libris stirpis S ederentur, postea autem Τ recensio inventa permultis locis in S pessumdatis medelam aiferret, vix dubito quin viri docti hanc recensionem summis laudibus elaturi fuerint. sequitur u t ñeque S ñeque Y principatum tenere oport e a t , sed uno quoque loco uter melior testis sit deliberandum nobis ac diiudicandum sit. quod facere conatus in editione altera necnon in hac tertia saepius quam olim Lindskogius t e x t u m Τ textui S praetuli; quamquam non desunt loci quibus re quam possem diligenter perpensa XVIII

PRAEFATIO lectionem S a Lindskogio spretam praetulerim. ceterum de hoc argumento alio loco fusius me acturum esse spero. De verborum recte scribendorum ratione repetere libet Lindskogii in praefatione editionis anni 1914 verba, quae sunt, severa orthographia sermonem Plutarchi constringere non oportere. ut exiguum sane lucrum, inquit, ex tali constantiae studio facimus, ita negare quis audeat nos nimia severitate usos res vel ad alias rationes vel a d fontes Plutarchi exquirendos graviores obscurare posse? quare αεί: atei, ovó εις : σύρεις, όνείν: δνοΐν, γίνομαι·, γίγνομαι, όάλαοοα: ΰάλαττα sim., prout quoque loco melior librorum auctoritas suadebat, scripsi. ubi autem optimi codices, ut Seitenstettensis, semper vel semper fere u n a m eandemque formam praebent, hanc in iis quoque vitis, ubi deest meliorum codicum fides, restituere non dubitavi, sic άβελτερία, quod S semper praebet, et φιλονικία, quod saepissime, constanter scribendum esse censui. atque etiam contra meliorum librorum scripturas veras formas μείγνυμι τείσω οικτίρω άνδρεία 'Επαμεινώνδας tacitus restituí. — Elisione constanter adhibenda — nisi certae rationes aliud iubebant — concursum vocalium abstuli. I n „testimoniis" aíferendis Lindskogius non eos auctorum locos laudare voluerat ubi de eisdem rebus atque apud Plutarchum ageretur, sed eos quibus vera quaedam similitudo verborum inesset, quamquam apparerei certos hic haud definiri posse fines, ego et in hoc primo volumine iterum tertiumque recognoscendo — ut feci olim in voluminibus I I et I I I — maxime lectorum (imprimis historiae studiosorum) commoditati me consulturum esse duxi — quae suprema edendi lex mihi videtur esse —, si quosquos haberem locos parallelos adscriberem, nec multa quae gravioris sint momenti praetermisisse me spero; quodsi qua me fugerunt, veniam peto, u t qui parergi potius instar hanc adnotationis partem instituerim. quam accuratissime enim conlatis aliorum auctorum testimoniis haud mediocriier nos ad textum Plutarcheum intellegendum adiuvari et Lindskogius in Hermae vol. X L I X (1914) 369sqq. demonstravit et ego 2*

XIX

PRAEFATIO persaepe expertas in commentationibus „Plutarchstudien" in Musei Rhénan i voluminibus L X I I I - L X X X V I I (1908—1938) publici iuris factis passim exposui. In plagulis emendandis Bruno Doer Berolinensis benigne me adiuvit. cui debitas gratias ago. Gottingae, mense Octobri 1959. Konrat Ziegler

Quartum mihi hunc primum vitarum Plutarchi fasciculum recensenti, cuius editio tertia ante hos octo annos in publicum prodierat, in primis duo libri respiciendi fuerunt, scilicet tomus I I editionis a Roberto Flacelière et Marcello Juneaux curatae (v. supra p. V), qui vitarum paria Solonis et Publicolae Themistoclisque et Camilli continens anno 1961 typis expressus est, et liber qui inscribitur Plutarchi vita Aristidis, introduzione, testo, commento, traduzione ed appendice a cura di Ida Calabi Limentani, Firenze 1964, in quo mulier doctissima textum editionis meae secuta res a Plutarcho narratas amplis explicationibus ornavit necnon cum ceteros scriptorum locos ad Aristidem pertinentes addidit tum famosum illud documentum, inscriptionem dico nuper Troezene inventam, quae quo rationis vinculo coniuncta sit cum decreto Themistoclis etiam a Plutarcho in vita Themistoclis cap. 10,4 (p. 168,26sqq.) commemorato, magna est inter viros doctos dissensio. Testimonia in superiore parte apparatus critici (quem dicimus) hic illic auxi. Gottingae prid. Kai. Apr. 1968 Konrat Ziegler

XX

AD E D I T I O N E M QVINTAM Hunc vitarum fasciculum, qui ante hos LXXXVI annos princeps editionis nascendae prodierat quemque ter deinde editor doctus recensuerat et obiter correxerat atque auxerat, ut retractarem monuit bibliopola, ne volumen heroum necnon magnorum virorum fatis rebusque gestis a Plutarcho eleganter narratis nobile ideoque prae ceteris gratum acceptumque ut opinor omnibus antiquitatis studio deditis futurum diutius deesset. Quod onus equidem non sine cunctatione suscepi, quippe qui longum et laboriosum id fore scirem; nam ñeque fructus commentationum editionum commentariorum sescentorum post a. MCMXTV publici iuris factorum neglegendi erant et facies ut ita dicam habitusque qualem editioni K. Ziegler olim induerat altius mutari reverentiae respectus non permittebat. Ideo indolem editionis religiose servans typothetarum errores solum mendaque minora per vitarum textum tollenda et litteras vetustate hic illic oblitas aut deletas restituendas curavi. Impensiore autem cura addendorum et corrigendorum paginis editioni novae sub fine adiectis operam dedi et ibi aeque ac in prioribus fasciculis feceram - cum annotationes de exemplis propriis fortuito magis collectas deprompsi tum uberrima variarum lectionum testimoniorum locorum similium explicationum copia usus sum, quam admirabili diligentia sollertia acumine doctissimi vitarum editores et commentatores C. Ampolo C. Carena M. Manfredini L. Piccirilli temporibus nostris de studiis Plutarcheis promovendis optime meriti in editionibus suis suppeditaverunt; de quarum affluentia permulta in Zieglerianam me transtulisse gratissimo animo confìteor. Ratisbonae Id. Febr. MM.

II. G.

XXI

CONSPECTVS SIGLORVM S S1 S* Sm S* Ζ H U u A Β C D E M V Τ

= = -= = =

Seitenstettensis scriptura manus primae cod. S scriptura manus secundae cod. S scriptura marginis cod. S scriptura ipsius textua cod. S (ubi nil aliud adnotatur, in margine S idem legitur quod in meo textu). Eadem ratione in scripturis ceterorum codicum usus sum. = Apographa codicie S (seil. H et ex parte MV) = Parisinus 1676 = Vaticanus 138 veterie manus = VaticanuB 138 novae manus (in Rom. et Sol.) = Parisinus 1671 == Parisinus 1672 = Parisinus 1673 = Parisinus 1674 = Parisinus 1675 = Marcianus 385 = Vaticanus 1007 = UMA (et BCEV) Ν OTA E

Am. Anon. Br. Cast. Cob. Cor. Emp. Ha. Herw. Krön. Leop. Li. Mu. Rei.

= Amyot = Anonymus - Bryan = Castiglioni = Cobet = Coraes = Emperiue = Hartman = van Herwerden = Kronenberg = Leopold = Lindskog = Muret == Reiske

Ri. Seal. Sch. Sint. Sol. Va. Vulc. We. Wil.

= = = = = = = -=

Richards Scaliger Schaefer Sintenis Solanus Valckenaer Vulcobius Westermann v. WilamowitzMoellendorff Wytt. = Wyttenbach Xy. = Xylander Zie. = Ziegler

Margini esteriori adscripsi paginas editionis Francofurtana« (a. 1599 et 1620), interiori Sintenisianat minons (a. 1852—55, postea saepiiis repetitae) et Lindskogianac (a. 1914).

XXII

ΘΗΣΕΥΣ "ΚΑΙ ΡΩΜΥΛΟΣ ils

1. "Ωσπερ έν ταϊς γεωγραφίαις, ώ Σόασιε Σενεκίων, ol Ιστορικοί τά διαφεύγοντα την γνώσιν αυτών τοις έσχάτοις μέρεσι των πινάκων πιεζονντες, αίτιας παραγράφσυαιν δτι 'τα δ' έπέκεινα ϋΐνες άνυδροι και &η5 ριώδεις', ή 'πηλός άιδνης', ή 'Σκν&ικόν κρύος', ή 'πέλαγος πεπηγός', όντως έμοί περί την τών βίων τών παραλλήλων γραψην τον έφικτόν ε'ικότι λόγω κάί βάσιμον Ιστορία πραγμάτων έχομένγ) χρόνον όιελ&όντι, περί τών άνωτέρω καλώς είχεν ειπείν 'τά δ' έπέκεινα τεραίο τώδη κάί τραγικά, ποιηται και μυ&ογράφοι νέμονται, και ουκέτ έχει πίαχιν ονδέ σαφήνειαν.' έπεί δε τόν περί Λυκούργου του νομο&έτον καΐ Νομα τον βασιλέως λόγον έκδόντες, έδοκοϋμεν ουκ äv άλόγως τω 'Ρωμύλο) προσαναβήναι, πλησίον τών χρόνων αντον τη ιστορία »5 γεγονότες, σκοποϋντι δέ μοι τοιώδε τίν

φωτι (κατ

αντιτάξω

Αίσχύλον)

τφόε;

1

2 b 3 4

τις

ξυμβήσεται; (Sept. 485) τις φερέγγυος; (Sept. 895, 396)

έφαίνετο τον τών καλών και άοιδίμων 20 άντιστήσαι και παραβαλεϊν τω πατρί

οίκιστήν Ά&ηνών 5 της ανίκητου και c

Cf. R. Flacelière, Rev. ét. gr. 1948, 67-103 || 5 πηλός άιόνής·. Hesych. s. ν. άίόνύν e t πηλός άίόνός, Opp. Hal. 4,245 (άιόνής) [UMA] 'Αρχαιολογίας Πλουτάρχου παοαΏ.ήλχαν τό πρώτον U βιβλίον πρώ{τον praecisum] Α Πλουτάρχου παράλληλα M. De tit. cf. Ziegler, Uberlief. 128—131 || s αίτιας U : ένίοις M A || 5 πηλός ΜΑ: πάγος U, cf. teetim. || 7 άναγραφήν U || 15 αντες εαυτούς έιήδρενον, ώς διχό&εν ίπιϋησόμενοι τοις νπεναντίοις. i¡v δε κήρυξ μετ αυτών άνήρ Αγνού σιος όνομα Λεώς. ούτος εξήγγειλε τω Θησεΐ τά βεβον- 3 iE L λ,ευμένα τοις Παλλαντίδαις. δ δ' εξαίφνης έπιπεσών τοις ενεδρεύουσι, πάντας διέφϋειρεν. οί δέ μετά τον Πάλιο λαντος πν&όμενοι διεσπάρησαν. έκ τούτου φασί τω Παλ- 4 λ,ηνίων δήμω προς τον Άγνανσίων επιγαμίαν μή είναι, μηδε κηρύττεσ&αι τονπιχώριον παρ' αντοΐς ' άκούετε λεώ' · μισονσι γαρ τουνομα δια την προδοσίαν τοΰ ανδρός. 15

14. Ό δε Θησεύς ενεργός είναι βσυλόμενος, άμα δέ b και δημαγωγών, ίξήλ&εν έπι τον Μαρα&ώνιον τανρον, ουκ ολίγα πράγματα τοις οίκοϋοι την Τετράπολιν παρέχοντα, και χειρωσάμενος έπεδείξατο ζώντα δια τον αστεος έλάσας, είτα τω Άπόλλωνι τω Δελφινίω κατέθνσεν.

π s 'Il ô' 'Εκάλη και το περί αυτήν μνϋολόγημα τοΰ 2 2ΐ ξενισμού και της υποδοχής εοικε μή πάσης άμοιρεΐν άληάείας. εΰνον γαρ Έκαλ.ήσιν οί πέριξ δήμοι συνιόντες Έκαλείφ Διί, και την Έκάλην έτίμων, Έκαλίνην ύποκοριζόμενοι δια το κάκείνην νέον δντα κομιδή τον 25 Θησέα ξενίζσυσαν άσπάσασ&αι πρεσβυτικώς και φιλοφρονεΐσ&αι τοιούτοις υποκορισμοϊς. ίπεί δ' εϋξατο μεν 3 c υπέρ αύτοϋ τω Διί βαδίζοντος επί την μάχη ν, ει σώς παραγένοιτο ϋύσειν, άπέϋανε δε πριν έκεϊνον έπανελϋεϊν, εσχε τάς ε'ιρημένας άμοιβάς της φιλοξενίας τοΰ io Θησέως κελεύσαντος, ώς Φιλόχορος ( F G r H 3 2 8 Ε 1 0 9 ) ¡στόρηκεν. [UMA] 1 ν τήν παρ&ένον οΰπω γάμων ώραν εχονσαν είς Άφίδνας èκόμισε, και τήν μητέρα καταστήσας μετ αυτής Άφίδνω παρέδωκεν δντι φίλω, διακελενσάμενος φυλάττειν καί λαν&άνειν τούς άλλους, αυτός δε Πειρίϋω τήν νπονργίαν ααιοδιδοός είς ΊΙπειρον σνναπεδή- ίο μησεν έπΐ τήν Άιδωνέως θυγατέρα τον Μολοσσών βασιλέως, δς τ·η γνναικί Φερσεφόνην δνομα ϋέμενος, Κ όρη ν δε τη ϋυγατοί, τω δέ κννΐ Κέρβερον, èκέλευε τούτω διαμάχεσ&αι τ συς μνωμένους τήν παϊδα, και λαβείν τον κρατήσαντα. τους μέντοι περί τόν Πειρ(&ονν ον μνηστή- is ρας ήκειν άλλ' άρπασομένονς πνν&ανόμενος, συνέλαβε, και τόν μεν Πειρν&ονν εύϋνς ήφάνισε διά τοΰ κννός, τόν δε Θησέα καΰείρξας έφύλαττεν.

32. Έν δέ τω χρόνο) τούτω Μενεσ&εύς 6 Πετεώ τοΰ 33 l Όρνέως τον Έρεχ&έως, πρώτος ως φασιν άνϋρώπων 20 έπι&έμενος τω δημαγωγέ ΐν καί προς χάριν οχ λ ω διαλέ- 29 a γεσ&αι, τούς τε δυνατούς σννίστη καί παρώξυνε, πάλαι βαρννομένονς τόν Θησέα και νομίζοντας άρχήν καί βαο σιλείαν άφηρημένον εκάστου των κατά δήμον ευπατριδών είς εν άστυ συνείρξαντα πάντας νπηκόοις χηήσάαι 25 καί δονλοις, τούς τε πολλούς διετάραττε και διέβαλλεν, ώς δναρ ελευθερίας ορώντας, ίργω δ' άπε στερημένους πατρίδων και Ιερών, δπως αντί πολλών καί αγαθών χαϊ γνησίων βασιλέων προς èva δεσπότην επηλνν καί ξένον 2 άποβλέπωσι. ταντα δ' αυτόν πραγματενομένον, μεγάλην 30 ροπήν ο πόλεμος τω νεωτερισμφ προσέθηκε των ΤυνδαrUMA] 1 ΙπαΜολοο&ηαάντων Steph. : èri άκολον&ηαάντων || 13 ίχέί^υοε habuisse vid. U1 || 19 μενενσ&ενς codd., cf. p. 32,2 il 2β διετάοασσε M (| 27 ίλεν&ερίαν Cob. ερώντας pro ορώντας Ri. ¡| 31 των νεαπεριαμων M 30

ΘΗΣΕΥΣ 31,ί-32,7 ριδών έπελ&όντων οι δε καΐ δλως φασίν νπό τούτου πεισϋέντας Ιπελϋειν. το μεν οϋν πρώτον ούδέν ήδίκουν, αλλ' άπήτουν την άδελφήν. άποκριναμένων δέ των έν 3 άστει μήτ εχειν μήτε γινώσκειν δπου καταλέλειπται, d 6 προς πόλεμον ¿τράποντο. φράζει δ' αντοϊς Ακάδημος, ήσ&ημένος φ δή τ m τρόπω, τήν έν Άφίδναις κρνψιν αυτής, δ&εν έκείνω τε τιμαΐ ζώντι παρά των Τννδαρι- 4 δών έγένοντο, και πολλάκις ύστερον ε'ις τήν Άττικήν έμβαλόντες Λακεδαιμόνιοι και παααν όμον τήν χώραν ίο τέμνοντες, της Άκαδημείας άπείχοντο διά τον Άκάδημον. δ δε Δικαίαρχος (fr. 66 Wehrli) Έχεδήμου ψηαι και 6 Μαρά&ου σνστρατευσάντων τότε τοις Τυνδαρίδαις έξ Αρκαδίας, αφ' ου μεν Έχεδημίαν προσαγορευ&ηναι τήν νϋν Άκαδήμειαν, άφ' ου δέ Μαρα&ώνα τον δήμο ν, èrtisi L δόντος εαυτόν εκουσίως κατά τι λόγων σφαγιάσασ&αι β ΐ6 προ της παρατάξεως, ελ&όντες ουν έπΐ τάς Άφίδνας καΐ β μάχη κρατήσαντες, έξεϊλον τό χωρίον, ενταϋ&ά φααι και Άλυκόν πεσεϊν τον Σκείρωνος υιόν, συστρατενόμει ον τότε τοϊς Διοσκούροις, άφ' ου και τόπον της Μεγαρικής Άλυ20 κόν καλεϊσ'&αι του σώματος ενταφέντος. Ήρέας (FGrH 7 so s 486 F 2) δ' υπό Θησέως αύτοϋ περί Άφίδνας άποϋανεΐν τον Άλυκόν ίστόρηκε, και μαρτυρία ταντί τά έπη παρέχεται περί του Άλυκοΰ·

»5

τον έν εύρυχόρω ποτ Άφίδνη μαρνάμενον θησενς Ελένης ίνεκ' ήυκόμοιο κτεϊνεν. ον μήν ε'ικός αύτον Θησέως μητέρα και τάς Άφίδνας.

παρόντος

άλώναι τήν τε

7 Steph. Byz. s.v. Έχαδήμεια Hesych. s.v. Έχεδημία Diog. L. 3 , 7 al.; cf. Joh.Schmidt, K Z 32 (1893), 355.

[UMA] β äiTiVL δη Herw. ¡| 11 Έχεδήμου Anon.: εχέμυυ || 19

διοοκονροις V: όιοοκονρίόαις UMA || 24 ενρι>χώρφ: em. Aem. Portas II 28 Άφίδνας V mg. Xy. : άϋήνας 31

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ f

33. Έχομένων δ' οΰν των Άφιδνών και των ¿ν άστει δεδιότων, έπεισε τον δήμον ó Μενεσ&ενς δέχεσ&αι τη πόλει και φιλοφρονεϊσόαι τονς Τννδάρίδας, ώς μόνω Θησεϊ βίας νπάρξαντι πολεμοϋντας, των δ' άλλων ενεργέτας 16 δντας άνϋρώπων καί σωτήρας, έμαρτΰρει δ' αύτω και τά α παρ' ¿κείνων oàôèv γάρ ηξίωσαν απάντων κρατούντες αλλ* ή μυη&ηναι, μηδέν ήττον 'Ηρακλέους τf¡ πόλει προσ2 ήκοντες. καί τοντ' οδν νπήρξεν αύτοϊς, Άφίόνον ποιησαμένσυ παΐδας ώς Πνλιος Ήρακλέα, καί τιμάς Ισοϋέσυς εσχον, "Ανακες προσαγορεν&έντες ή δια τάς γενο- ίο μίνας άνοχάς, ή διά την έπιμέλειαν και κηδεμονίαν του μηδένα κακώς πα&εΐν στρατιάς τοσαύτης ένδον ονσης ; άνακώς γάρ εχειν τονς έπιμελομένους ή ψυλάττοντας δτιονν· και τονς βασιλείς ϊσως άνακτας διά τοΰτο κα3 λονσιν. είσί δ' οι λέγοντες διά την των αστέρων επι - SS L b φάνειαν "Ανακας όνομάζεσ&αι · το γάρ άνω τούς Άττι- íe κούς άνέκας δνομάζειν, -καί άνέκα&εν τό ανω&εν. 34. Αιϋραν δε την Θηαέως μητέρα γενομένην αίχμάλωτον άπαχ&ηναι λέγουσιν εις Λακεδαίμονα, κάκεΐ&εν είς Τροίαν μεύ' Ελένης, και μαρτνρειν "Ομηρον (II. 8, ζο 144), ίπεσ&αι τη 'Ελένη ψάμενον Αϊΰρην Πιτ&ηος ϋνγατρα Ii λυμένη ν τε βοώπιν. 2 οι δε και τοΰτο τό επος διαβάλλονσι καί την περί Μουνύχσυ μνΰολογίαν, δν εκ Δημοφώντος Ααοδίκης κρνφα 31 s τεκσύσης έν Ίλίω σννεκ&ρέψαι την Αϊ&ραν λέγουσιν. 25 3 ίδιον δέ uva καί παρηλλαγμένον όλως λόγον ό "Ιστρος (FGrH 334 F 7) êv τη τρισκαιδεκάτη των Αττικών àvaC φέρει περί Αΐϋρας, ώς ένίων λεγόντων, Άλέξανδρον μεν τον [εν Θεσσαλία\ Πάριν υπ' Άχιλλέως καί Πατρόκλου 18 schol. AT II. 3, 144

[UMA] 2 μενευσύευς codd., cf. p. 30, 19 || 5 άνόρώπων όντας M || 12 στρατείας: em. Br. || 15 επιφαν (fin. fol.) U1 || 22 θυγατέρα libri II 23 Si peal M : ôè U A || 29 εν Θεοα. del. u t gloss, vocis Σπερχειάν Zie. (po3t [τον èv ©.] Li.) [ròv] êv Θεοα. [/Taotv] Jacoby

μέν έν θεοα. τόν Πάριν Cor. 32

ΘΗΣΕΥΣ 33,1-35,8 μάχη κρατη&ήναι παρά τον Σπερχειόν, Έκτορα δε την Τροιζηνίων πόλιν λαβοντα διαρπάσαι, και την Αΐΰραν άπαγε ι ν έκεϊ καταληφ&εΐσαν. άλλα τοϋτο μέν εχει notIλήν άλογίαν. 35. Άιδωνέυ}ς δέ τον Μολοσσον ξενίζοντος Ήρακλέα, και των περί τον Θησέα και Πειρί&ονν κατά τνχην μνησ&έντος, ä τε πράξοντες ήλϋον και â φωραϋέντες επα&ον, βαρέως ήνεγκεν ό Ηρακλής, τσΰ μεν άπολωλότος άδόξως, τον δ' άπολλνμένσν. και περί Πειρίϋον μεν 2 ίο ουδέν φετο ποιήσειν πλέον έγκαλών, τον δέ Θησέα παρ•ητεϊτο, και χάριν ήξίου ταντην αντω δο&ηναι. σνγχω- 3d ρήσαντος δέ τον Άιδωνέως, λνϋείς δ Θησενς έπανηλ&ε μέν εις τάς Ά&ήνας, ονδέπω παντάπασι των φίλων αν301 τον κεκρατημένων, και δα υπήρχε τεμένη πρότερον avis τφ της πόλεως έξελσύσης, άπαντα κα&ιέρωσεν ΉρακλεΙ καΙ προσηγόρενσεν αντί Θησείων 'Ηράκλεια, πλην τεσσάρων, ώς Φιλόχορος (FGrH 828 F 18a) ίστόρηκεν· αν- 4 •&ις δέ βσυλόμενος ώς πρότερον άρχειν και καϋηγεϊσ&αι τον πολιτεύματος, εις στάσεις ένέπεσε και ταραχάς, ονς 20 μέν άπέλιπε μισονντας αντόν ενρίσκων το μή φοβεϊσϋαι τω μισειν προσειληφότας, έν δέ τφ δήμω πολν τό διε- e φ&αρμένον ορών και ϋεραπενεσ&αι βονλόμενον άντί του ποιεϊν σιωπή τό προσταττόμενον. έπιχειρων οδν βιάζε- 5 σ&αι, κατεδημαγωγεϊτο και κατεστασιάζετο, και τέλος 25 άπογνονς τά πράγματα, τ ονς μέν παΐδας ε'ις Ενβοιαν 32 s νπεξέπεμψε προς Έλεφήνορα τον Χαλκώδοντος, αντός δέ Γαργηττοϊ κατά των Ά&ηναίων άράς ϋέμενος, ον ννν εστι τό καλούμενον Άρατήριον, εις Σκϋρον έξέπλενσεν, σνσης αντω προς τον ς έκεΐ φιλίας ώς φετο και χωρίων έν τή so νήσω πατρώων, έβασίλενε δέ Λυκομήδης τότε των Σκν- 6 ρίων. προς τούτον οϋν άφικόμενος έζήτει τους άγρούς { i

27 Etym. Μ. β.ν. Άρητήαισν Hesych. s.v. Άρατήριον

[UMA] » περί&ον υ || 17 axr&tç Rei.: ενϋνς || 19 ατάαεις om. υ 1 II 20.21 τό — τφ Xy. : τω —τό || 29 χωρίω U || 30 έβασίλευσε U 33

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ άπολαβεϊν, ώς αυτό&ι κατοικήσων ëvioi δέ φαοι παρακαλεϊν αυτόν βοηϋεϊν έπί τους Άϋηναίονς. δ δε Λυκομήδης, είτε δείσας την δόξαν τοϋ ανδρός, είτε τω Μενεσ&εϊ χαριζόμενος, επί τα άκρα της χώρας άναγαγών αυτόν, ώς έκεϊϋεν επιδείξουν τους αγρούς, ώαε κατά των s 7 πετρών και διέφύειρεν. ενιοι δ' άφ' έαντοΰ πεαεΐν ψασι σφαλέντα, μετά δεϊπνον ωσπερ εΐώ&ει περιπατοϋντα. και παραυτίκα μεν ουδείς έσχεν αύτον λόγον ονδένα τεϋνηκότος, άλλά των μεν Αθηναίων ¿βασίλευσε Μενεσϋενς, οί δέ παίδες ίδιωτεύοντες Έλεφηνορι συνεστράτευσαν ίο 8 είς "Ιλιον. έκει(βεν~} δε Μενεσΰέως αποθανόντος έπαν- 37 ελ&όντες αυτοί την βααιλείαν άνεκομίσαντο. χρόνοις δ' νστερον Άϋηναίσυς. άλλα τε παρέατησεν ώς ήρωα τιμαν Θησέα, και των έν Μαρα&ώνι προς Μήδους μαχομένων εδοξαν ονκ ολίγοι φάσμα Θησέως έν δπλοις κα·&οράν πρό f· αυτών έπί τους βαρβάρους φερόμενοι·. b

36. Μετά δε τα Μηδικά Φαίδωνος άρχοντος μαντενομένοις τοις Ά&ηναίοις άνεϊλεν ή Πνϋία τά Θησέως άναλαβεϊν άστα. και &εμένους έντίμως παρ' αντοίς φυλάττειν. ήν δε και λαβείν απορία και γνώναι τον τάφον «ο 2 άμειξία και χαλεπότητι των ένοικονντων Δολόπων. ου μην άλλα [και] Κίμων ελών την νήσον, ώς εν τοϊς περί εκείνου γέγραπται (cap. 8), και φιλοτιμούμενος έξανευρεϊν, άετοϋ τίνα τόπον βουνοειδή κόπτοντος ώς φασι τω στόματι και διαστέλλοντος τοις δνυξι ΰεία τινί τύχη, S3 συμφρονήσας άνέσκαψεν. εύρέϋη δέ ϋηκη τε μεγάλου 26 3 σώματος αιχμή τε παρακειμένη χαλκή και ξίφος, κομιC σ&έντων δέ τούτων ύπό Κίμωνος έπί της τριήρους, ήσ&έντες οί Ά&ηναϊοι πομπαϊς τε λαμπραΐς έδέξαντο και 4 ϋυσίαις ωσπερ αυτόν έπανερχόμενον εις το άστυ. και so κείται μεν έν μέση τή πάλει παρά τό νΰν γυμνάσιον, 30 Hoaych. 8. ν. Θηακίον Etym. Μ. β. τ . Suda, Β. ν. ßchol. Ariet. equit. 1309

[UM A] C.7 όέ άφ' έαντον—εΐώθει in lac. ser. Us || 7 περιπατοϋντα e corr. U» li 11 ixet em. Li. || 22 xai del. Br. || 25 r] τό U 34

ΘΗΣΕΥΣ

35,β—3β,β

ΡΩΜΥΛΟΣ 1, s

iati δε φύξιμον οΐκέταις καϊ πασι τοις ταπεινοτέροις και δεδιόσι κρείττονος, ώς και τον Θησέως προστατικού τίνος και βοη&ητικον γενομένου και προσδεχομένου φιλαν&ρώπως τάς των ταπεινοτέρων δεήσεις, ϋνσίαν δε 5 ποιοϋοιν αντφ την μεγίστην όγδοη Πνανεψιώνος, è» f¡ μετά των ήιϋέων έκ Κρήτης έπανήλϋεν. ου μήν ¿Md 5 38 L και ταΐς άλλοις όγδόαις τιμώσιν αυτόν, ή διά τό πρώτον ¿κ Τροιζήίος αφικέσ&αι τη όγδοη τον Έκατομβαιώ- d νος, ώς ίστόρηκε Διόδωρος ό περιηγητής (FGrH 872 ίο Ρ 38), r¡ νομίζοντες έτέρσν μάλλον έκείνφ προσήκειν τόν άρν&μόν τοντον, έκ Ποσειδώνος γεγονέναι λεγομένφ · καϊ γάρ Ποσειδώνα ταϊς όγδόαις τιμωσιν. ή γαρ όγδοάς β κύβος απ' αρτίου πρώτος οΰσα και τον πρώτον τετραγώνου διπλασία, τό μόνιμον και δνσκίνητον οικεία/ν έχει is της του ϋεοΰ δυνάμεως, δν Άσψάλιον καϊ Γαιήοχον προσονομάζομεν. ΡΩΜΥΛΟΣ 1. 7ο μέγα της 'Ρώμης όνομα και δόξη δια πάντων e άνΰρώπων κεχωρηκός àtp' δτον και δι' ην αίτίαν τη πόλει γέγονεν, ουχ ώμολόγηται παρά τοις σνγγραφεν20 σιν, άλλ' ol μεν Πελασγούς, επι πλείστα της οικουμένης πλανη&έντας άν&ρώπων τε πλείστων κρατήσαντας, αν- { 34 s τόϋί κατοικήσαι, και δια την êv τοις δπλοις ρώμην ούτως όνομάσαι την πόλιν, ol δε Τροίας άλισκομένης διαφνγόντας ένίονς και πλοίων ¿πιτνχόντας υπό πνευμάτων 25 τη Τνρρηνία προσπεσεϊν φερομένους, και περί τόν θνμβριν ποταμόν όρμίσασ&αι · ταϊς δε γνναιξ'ιν αντών, άπο- 2 18 ρουμέναις ήδη καί δνσανασχετούσαις πρός την ΰάλασσαν, 5 cf. ρ. 19,27 II 12 mor. 354 f 428d || se mor. 243f 266c [UMA] 1 φνξίον. em. Sint. || 9 διώόωρος U || 15 Άαψα/xím· Cob. II 18 ανθρώπων om. M1, add. mg. m. 2 || SO τής] τοις υ || S6 άπειρημέναις Krön. δ BT Flat.Tit. 11 ed. Ziegler (1672)

35

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ νπο&έαάαι μίαν, ή καί γένει προνχειν και φρονεϊν έδόκει μάλιστα, 'Ρώμην δνομα, καταπρησαι τα πλοϊα. πραχ&έντος δε τούτον, πρώτον μέν άγανακτεϊν τους άνδρας, επειτα δι' άνάγκην ίδρνν&έντας περί τό Παλλάντιον, ώς s» l όλίγω χρόνω κρεΐττον έλπίόος επραττον, άγαϋης τε πει- 5 ρώμενοι χώρας καί δεχομένων αυτούς των προσοίκων, άλλην τε τιμήν άπονέμειν z f j 'Ρώμη και την πάλιν 3 απ' αύτη ς ώς αιτίας προσαγορενειν. êξ εκείνον τε παραb μένειν λέγονσι τό τονς συγγενείς τάς γυναίκας και οικείους άνδρας άσπάζεσ&αι τοις στόμασι · και γαρ έκείνας, ίο δτε τα πλοϊα κατέπρησαν, σΰτως άσπάζεσϋαι και ψιλοφρονεϊσ&αι τονς άνδρας, δεομένας αυτών και παραιτώ,· μίνας την όργήν. 2. Άλλοι δε 'Ρώμην, Ίταλον ΰυγατέρα και Λευκαρίας (οί δε Τηλέφου τον Ηρακλέους), Αινείς, γαμη&εϊ- is σαν (οί δ' Άσκανίω τω Αινείου), λέγονσι τοϋνομα &έσ&αι τη πάλει- οί δέ 'Ρωμανάν, 'Οδυσσέως παϊδα και Κίρκης, οίκίσαι την πάλιν οί δέ 'Ρώμον έκ Τροίας ύπό Διομήδονς άποσταλέντα τον Ήμαϋ-ίωνος, oí δε 'Ρώμιν Λατίνων τύραννον, έκβαλάντα Τνρρηνούς τονς εις Λν- σο e δι'αν μεν έκ θετταλίας, έκ δέ Λυδίας εις Ίταλίαν παρα2 γενομένους, συ μην ονδ' οί 'Ρωμνλον τω δικαιοτάτφ των λόγων άποφαίνοντες έπώννμον της πόλεως δμολογονσι περί τον γένους [αύτον], οί μέν γάρ Αίνειου και Δ εξι&έας της Φόρβαντος νίόν δντα νήπιον εις Ίταλίαν 25 κομισ&ηναι και τον άδελψόν αυτόν 'Ρώμον · έν δέ τω ss s ποταμω πλημμνραντι των άλλων σκαφών διαητ&αρέντων, έν φ δ' -ήσαν οί παίδες είς μαλακήν άποκλιν&έντος δχ&ην άτρέμα, σω&έντας άπροσδοκήτως δνομα ϋεϊναι 'Ρώμην. 3 οί δέ 'Ρώμην, ϋυγατέρα της Τρωάδος ¿κείνης, Λατίνω 3ο [UM Α] 14 λενχανίας Baroccianus 137 || 1β δ' Άαχανίω Xy. : ν'Ελλήνων, και πάλιν έπάπταινον ο'ιΠελο2 Herod. 8, 61 sq. || 14 mor. 185e || 10 Hesych. s. v. γ)πνξ επτατο || ai Herod. 8, 64 [S(UMA=)T] 1 μεν om. Τ II 2 atiror] αΰ&ις Madvig || 3 δι-

δάσκει Υ I Ιγχαχαλείπειν S || 8 τοισκοσιαι S, cf. Cim. 18. 1 | νμίν V : ήμϊν S Y || 12 άπέβαλλον ante ras. S || 14 άπολιπόντες Υ || 15 ή S: εΐ τ II 1G oí S: οίον Υ || 17 cf. Flacelière, Rev. ét. anc.

1948, 211 sqq. || 19 datò] γρ. έπί Sm (m. 1) | [άνωϋεν] Cob. I 20 έπιδεξιάς S: ϊπί τά δεξιά Υ άπό δεξιάς Η |] 21 χαρχηαίοις S | 23 t í om. Τ y 20 τ&ν Τ : των δέ S

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ

ποννήσιοι πρός τον Ίσ&μόν, εϊ τις άλλο τι λέγοι χαλεπαίνοντες. έδόκει δή της νυκτός άποχωρεΐι), και παρηγ3 γέλλετο πλους τοις κυβερνήταις. ëvûa δή βαρέως φέρων ό Θεμιστοκλής ει την άπό του τόπου κάί των στενών προέμενοι βοή&ειαν οι "Ελληνες διαλυ&ήσονται κατά πά- i λεις, έβουλεύετο xal σννετίϋει την περί τον Σίκιννον 4 πραγματείαν. ήν δε τω μεν γένει Πέρσης ό Σίκιννος αιχμάλωτος, εννονς δέ τω Θεμιστοκλει κάί των τέκνων ο αυτόν παιδαγωγός, δν έκπέμπει προς τόν Ξέρξην κρυφά, κελεύσας λέγειν δτι Θεμιστοκλής ό των Ά&ηναίων στρα- ίο τηγός αίρούμενος τα βασιλέως έξαγγέλλει πρώτος αύτώ τους Έλληνας άποδιδράσκοντας, καΐ διακελεύεται μη παρ εϊναι φυγείν αύτοΐς, αλλ' εν φ ταράττονται των πεζών 232 s χωρίς δντες έπι&έσ&αι και διαψ&εϊραι τήν ναντικήν δυ5 ναμIV. ταϋτα δ' 6 Ξέρξης ώς απ' εύνοιας λελεγμένα is δεξάμενος, ήσ&η και [τέλος] ενϋύς έξέφερε προς τους ηγεμόνας των νεών, τάς μεν αλλας πληρούν κα&' ήσυχίαν, διακοσίαις δ' άναχ&έντας ήδη περιβαλέσ&αι τον πόρον 188 l έν κύκλω πάντα και διαζώσαι τάς νήσους, δπως έκφύγοι d β μηδείς των πολεμίων. τούτων δε πραττομένων Άριστεί- so δης ό Λυσιμάχου πρώτος αίσ&όμενος ήκεν επί τήν σκηνήν τοϋ Θεμιστοκλέους, ουκ ών φίλος, άλλα και δι έκεϊνον έξωστρακισμένος ώσττερ εϊρηται· προελ&όντι δε 7 τω Θεμιστοκλει φράζει τήν κΰκλωσιν. δ δέ τήν τ' άλλην χαλοχαγαϋίαν τον ανδρός ε'ιδώς και της τότε παρουσίας ss άγάμενος λέγει τ à περί τόν Σίκιννον αντω και παρεκάλει των Ελλήνων συνεπιλαμβάνεσ&αι και σνμπρο&υμεϊσ&αι 7 Herod. 8, 75 Diod. 11, 17 Polyaen. 1,30,3 Aristodem. FGrH 104 F 1,1 schol. Ael. Ar ist id. panath. I l l p. 178 D. schol. Ael. Aristid. υπ. τ. τεττ. III p. 613 D. Nepos Them. 4, 3—5 lustin. 2, 12, 19 Front. 2, 2, 15 || 15 Plut. Arist. 8 Herod. 8, 76 Diod. 11, 17, 2 Aristodem. 1, 4 [S(UMA=)T] 4 από των τόπων S | στενωπών Τ || 7 μέν

om. Y" II 9 %£ην S (m. 1): πέροην Τ || 11 αντψ,1 s. s. ός m. 1 1, S H 13 φνγήν S || le -ηα&η xal τέλος om. S xaì om. U τέλος del. Steph. || 18 περιβιϋΐεο&αι S || 2β αγόμενος U || 27 έπιλαμβάνεα&αι Υ 172

ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ

12,8-13,4

πίστιν Ιχοντα μάλλον, δπως έν τοις στενοϊς νανμαχήσωσιν. δ μεν οδν Αριστείδης έπαινέσας τον θεμιατοχλέα 8 e τούς άλλονς έπήει στρατηγούς xal τριηράρχους, ¿πI την μάχην παροξύνοίν. ϊτι δ' δμως άπιστο/όντων, έφάνη Τη8 via τριήρης αυτόμολος, ής έναυάρχει Παναίτιος, άσιαγγέλλουσα την κύκλωσιν, ώστε και ϋυμω τσός "Ελληνας δρμήσαι μετά της ανάγκης προς τον κίνδυνον. 13. "Αμα δ' ημέρα Ξέρξης μεν άνω κα&ήστο, τον στόλον έποπτεύων και την παράταξιν, ώς μεν Φανόδηιο μός (FGrH 825 F 24) φησιν υπέρ το Ήράκλειον, fi βραχεί πόρφ διείργεται της Αττικής ή νήσος, ώς Ò' Άκεστόδωρος (FHG Π 464) èv με&ορίς. της Μεγαρίδος υπέρ των καλουμένων Κεράτων, χρυσοΰν δίφρον Τέμενος καΐ γραμματείς πολλούς παραστησάμενος, ών έργον ήν 15 άπογράφεσϋαι τά κατά την μάχην πραττόμενα. { Θεμιστοκλεϊ δέ παρά την ναυαρχίδα τριήρη σφαγιαζο- 2 ιβ91 μένω τρεις προσήχθησαν αιχμάλωτοι, κάλλιστοι μεν ίδέσϋ-αι την δψιν, έσ&ήτι δέ καΐ χρνοώ κεκοσμημένοι διαπρεπώς. 293 β έλέγοντο δέ Σανδάκης παίδες είναι της βασιλέως αδελφής 20 και Άρταΰκτσυ. τούτους ίδών Ενφραντίδης δ μάντις, ώς 3 άμα μεν άνέλαμψεν εκ των ιερών μέγα και περιφανές πυρ, άμα δέ πταρμός εκ δεξιών εσήμηνε, τόν Θεμιστο- 119 κλέα δεξιωσάμενος ¿κέλευσε των νεανίσκων κατάρξασ&αι και κα&ιερεΰσαι πάντας ώμηστή Διονύσω προσενξάμε25 νον · οϋτω γάρ άμα σωτηρίαν και νίκην ίσεσ&αι τοις Έλλησιν. έκπλαγέντος δέ τον Θεμιστοκλέους ώς μέγα 4 το μάντευμα και δεινόν, οίον ειω&εν èv μεγάλοις άγώσι 2 H e r o d . 8, 82 H l e s q . P l u t . A r i s t . 9 P e l o p . 21 [ S ( U M A = ) Y ] 4 Τη νια p o s t P a l m e r i u m ( Τηνία -μία) R e i . cl. H e r o d . 8 , 8 2 : τενεδία μία l i b r i || 7 όρμήααι μετά της άνάγχης S: χινηοαι μετ άνάγκης Τ || 10 το Υ : τον S || 18 τά κ α τ ά χψ μάχην πραττόμενα S: κ α τ ά μάχην1 τά πραττόμενα Τ | κατά] γρ.

παρά S™ (m. 1) || ιβ δέ om. U , add. s. 1. U» || 18 ίσ&ηοι Τ | ν και των βασιλέως αδελφών πολν κράτιστος και δικαιότατος, τούτον μεν ούν Άμεινίας δ Δε- 4 κελενς καί Σωκλής δ f/Ιελιενς δμον πλέοντες, ώς ai νήες άντίπρωροι προσπεσονσαι και σννερείαασαι τοις χαλκώμασιν ενεσχέ&ησαν, έπιβαίνοντα της αυτών τριήιο ρους ύποστάντες καί τοις δόρασι τύπτοντες εις την θάλασσαν έξέβαλον, καί το σώμα μετά των άλλων διαφερόμενον ναυαγίων Αρτεμισία γνωρίσασα προς Ξέρξην άνήνεγκεν. 191 L 15. Έν δε τούτω τοϋ αγώνος δντος φως μεν εκλάμψαι 15 μέγα λέγσυοιν Έλενοινό&εν, ηχον δέ καί φωνήν τό θριά- e σων κατέχειν πεδίον άχρι ϋαλάττης, ώς άνθρώπων δμον πολλών τον μυστικόν εξαγόντων "Ιακχον. έκ δέ τον πλήθους τών φθεγγομένων κατά μικρόν από γης άναφερόμενον νέφος εδοξεν αύθις νπονοστεϊν καί κατασκή20 πτειν ε'ις τ ας τριήρεις, ίτεροι δε φάσματα καί είδωλα 2 καϋοράν εδοξαν ένοπλων ανδρών απ' ΑΙγίνης τάς χείρας άνεχόντων προ τών Ελληνικών τριηρών, ους εικαζον Αίακίδας είναι παρακεκλημένσυς εύχαϊς προ της μάχης επί την βοήϋειαν. πρώτος μεν ούν λαμβάνει νανν Λνκο- 3 25 μήδης, άνήρ Αθηναίος τριήραρχων, ής τα παράσημα 14 Aristodem. 1,8 Ael. Arietid. νπ. τ. τεττ. II p. 282D. ¡¡ 20 Herod. 8, 64 || 24 Herod. 8, 11

[S(UMA=)T] 1 πλαγίας S·. πλαγείαςΎ \ προσφερομένυις] επί S m (m. 1) H 3 ο&εν Li.: δτι S (m. 1) ras. ex δτ' ήν (et δτ' ήν Η) καί δτι Τ | νανν Τ : cat) S || 4 ώσπερ Τ: xaì ωσπερ S || β καί S : τε καί1 Τ | Αεκελεύς] cf. Kirchner, Prosop. Att. η. 683 || 7 πελιενς S πεδιεύς S 2 T Πειραιενς Sint. Παιανιενς Blase Αίγιλιεύς Fuhr Παλληνενς Flacelière || 11 ένέβαλον Γ | μετ' άλλων φερόμενον Τ || 1β αχρι της ϋαλάττης Τ || 17 εξαγαγόντων Τ || 19 αΰ&ις Τ: αν τοις S If 20 φαντάσματα S || 21 απ' αίγίνης Τ: άναιτενεϊς S || επ 22 άνεχόντων S (m. 1) 175

ΠΛΟΎΤΑΡΧΟΥ { 4 περικσψας άνέ&ηχεν Άπόλλωνι δαφνηφόρω Φλνήσιν. οί δ' άλλοι τοϊς. βαρβάροις έξισσνμενοι τό πλη&ος b στενω κατά μέρος προσψερομένους και περιπίπτοντας άλλήλοις έτρέψαντο μέχρι δείλης άντισχόντας, ώσπερ εϊρηκε Σιμωνίδης (fr. 88 Β 1 ), τήν καλήν ¿κείνην και περιβόητσν 5 άράμενοι νίκην, ής οϋΰ·' Έλλησιν οϋτε βαρβάροις ένάλιον έργον εϊργασται λαμπρότερα», ανδρεία μεν και πρσ&νμία 235 s κοινή των ναυμαχησάντων, γνώμη δέ και δεινότητι τη Θεμιστοκλέους. 120

2

3

b

4

1 6 . Μετά δε την ναυμαχίαν Ξέρξης μεν ετι ϋυμο- ίο μαχών προς την άπότενξιν επεχείρει δια χωμάτων έπάγειν το πεζόν εις Σαλαμίνα τοις "Ελλησιν, έμψράξας τον δια μέσον πόρον Θεμιστοκλής Ô' άποπειρώμενος Άρι -192 L στείδου λόγω γνώμην έποιεϊτο λύειν το ζενγμα ταϊς νανσΐν έπιπλεύσαντας είς Έλλήσποντον, 'δπως' Ιψη 'την is Ά σίαν èv τη Ευρώπη λάβω μεν.' δυσχεραίνοντος δε του Αριστείδου και λέγοντος δτι 'νυν μεν τρυψώντι τω βαρβάρω πεπολεμήκαμεν · εάν δε κατακλείσωμεν είς την Ελλάδα και καταστήσωμεν είς ανάγκην υπό δέους άνδρα τηλικσύτων δυνάμεων κύριον, σόκέτι κα&ημενος υπό σκιά- 20 δι χρυσή ΰεάσεται την μάχην έψ' ησυχίας, άλλα πάντα τολμών και πασιν αντός παρών δια τον κίνδννον επανορ&ώαεται τα παρειμένα και βουλεύσεται βέλτιον ΰπέρ των δλων. ου την σδσαν συν' εψη 'δει γέφνραν ώ Θεμιστόκλεις ημάς άναιρεΐν, αλλ' ετέραν εΐπερ οΐόν τε 25 προσκατασκευάσαντας έκβαλεΐν διά τάχους τόν αιάρωπον Ικ της Ευρώπης', 'ουκοϋν' εϊπεν ό Θεμιστοκλής ' εί δοκεΐ ταύτα συμφέρειν, ώρα σκοπεϊν και μηχανάσϋαι 10 Herod. 8,97 Aristodem. 1,2 || 13sq. Plut. Arist.9,5 Herod. 8, 108 Aristodem. 1, 7

[S(UMA=)T] 1 φλυηΐσιν S: om. Τ || 3 περιπίπτοντας] νρ. περιτρέφαντας Sm (m.. 1) || 4 ώοπερ S: ώς Y 11 β ένάλιον Τ: h άλλο S II 8 rf¡ om. Τ || 11 άπόζευξιν S || 12 είς ααλαμίνα (λαμίνα U) τοις έλλησιν Τ: τοις ε)1ηαιν είς ααλαμίνα S || 1β âv Τ ¡I ¡U δείν S 176

ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ

15, S - 1 7 , 3

πάντας ημάς, δπως άπαλλαγήσεται τήν ταχίστην ¿x της Ελλάδος.' ΈπεΙ δέ ταϋτ εδοξεν, επεμπέ τινα των βασιλικών 5 ευνούχων èv τοις αίχμαλώτοις άνενρών Άρνάκην δνομα, c s φράζειν βασιλεϊ κελενσας δτι τοις μέν Έλλησι δέδοκται τω ναυτικφ κεκρατηκότας άναπλεϊν εις τον Έλλήσποντον έπί το ζεϋγμα καί λύειν τήν γέφνραν, Θεμιστοκλής δέ κηδόμενος βασιλέως παραινεί σπεύδειν έπί τήν αύτον [ϋάλατταν] και περαιοϋσ&αι, μέχρις αυτός ίο έμποιεί τινας διατριβάς τοις σνμμάχοις καί μελλήσεις ios L προς τήν δίωξιν. ταϋϋ·' ό βάρβαρος άκούσας καί γενό- β μένος περίψοβος, διά τάχους έποιεϊτο τήν άναχώρησιν, ΖΜ s καί πεΐραν ή Θεμιστοκλέους και Αριστείδου φρόιησις êv Μαρδονίω παρέσχεν, εϊγε πολλοστήμορίφ τής Ξέρξσν is δυνάμεως διαγωνισάμενοι Πλαταιάσιν είς τον περί των d δλων κίνδυνον κατέστησαν. 17. Πόλεων μέν οΰν τήν ΑΙγινητών άριστεΰσαί φησιν 'Ηρόδοτος (8,93), Θεμιστοκλεϊ δέ καίπερ ¿ίκοντες νπό φϋόνον το πρωτεΐον άπέδοσαν άπαντες, έπεί γαρ ava- 2 20 χωρήσαντες είς τον Ίσ&μόν από τον βωμοϋ τήν ψήφον εφερον οι στρατηγοί, πρώτον μέν ίκαστος αυτόν άπέφαινεν άρεττ], δεύτερον δέ με&' αυτόν Θεμιστοκλέα. Αα- 3 κεδαιμόνιοι δ' είς τήν Σπάρτη ν αυτόν καταγαγόντες, Ευρυβιάδη μέν άνδρείας, έκείνφ δέ σοφίας άριστεϊον 25 ίδοσαν &αλλον στέφανον, και των κατά τήν πάλιν αρμάτων το πρωτεύον έδωρήσαντο και τριακοσίους των νέων e 3 Plut. Arist. 9, 6 mor. 185 b Herod. 8, 110 Diod. 11, 19, 5 Polyaen. 1, 30, 4 Nep.Them. 5, 1 Frontin. strut. 2, 2, 14. 6,8 || H Plut. Arist. 10,1 Diod. 11,19,6 Iuetin. 2,13,8 || l7sq. Diod. 11, 27, 2 schol. Pind. Isthm. 5, 63 mor. 871c Herod. 8, 123sq. Ael. Aristid. ϋπ. r. τεττ. II p. 238D. echol. ib. III p. 574 D. [S(UMA=)Y] 3 ίόοζε πέμπει Y || 4 ονόματι S || β yo. χρατοιντας S m (m. 1) || 7 λύειν Υ: λνειν ιΐη S || 9 έαντσν Y | [Οάλατταν] Blass || 15 πλαταιενοιν Y || 18 άκοντες SU2M: δχσντι U1 A H 21 έαντσν Υ || ZS έαντόν Y || 26 πρώτον S 177

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ

4 πομπούς άχρι των δρων αννεξέπεμψαν. λέγεται δ' 'Ολυμπίων των εξής αγομένων, και παρελ&όντος εις το στάόιον τον Θεμιστοκλέους, άμελήσαντας των άγων ιστών ταύς παρόντας δλην την ήμέραν έκεϊνον ·&εάσ&αι καί τοις ξένοις ίπώεικνΰειν άμα θαυμάζοντας καί κροτοϋντας, β ώστε καί αυτόν ήσϋέντα πρός τούς φίλους ομολογήσω τον καρπόν άπέχειν των υπέρ τής Ελλάδος αύτφ πονη&έντων. 18. Kai γαρ ήν τή φύσει φιλοτιμότατος, εΐ δεϊ τεκμαίρεσ&αι δια των άπομνημονευομένων. αίρε&εις γαρ mi, ναύαρχος υπό τής πόλεως, ουδέν ούτε των ίδιων οϋτε ιι f των κοινών κατά μέρος εχρημάτιζεν, αλλά παν άνεβάλλετο το προσπϊπτον είς την ήμέραν εκείνην καϋ·' ήν έκπλεΐν έμελλε ν, tv' όμον πολλά πράττων πράγματα καί παντοδαποΐς άν&ρώποις ομιλών μέγας είναι δοκή καί υ πλείστον δύνασ·&αι. 2 Των δε νεκρών τους έκπεσόντας επισκοπών παρά την άάλατταν, ώς είδε περικειμένσυς ψέλια χρνσά καί στρεπτονς, αύτός μέν παρήλ&ε, τώ δ' έπομένω φίλω δείξας 2S7 s 121 εϊπεν· 'άνελοΰ σαντω- αν γαρ ουκ ει Θεμιστοκλής.' ao 3 Προς δέ τινα τών καλών γεγονότων Άντιφάτην, υπερηφάνως αντω κεχρημένον πρότερον, ύστερον δέ άεραπεύοντα διά την δόξαν 'ω μειράκιον' εϊπεν, 'άψε μέν, αμφότεροι δ' όμον νουν έσχήκαμεν.' 4

Έλεγε δε τούς Ά&ηναίονς ου τιμαν αυτόν ουδέ &αυ- as μάζειν, άλλ' ώσπερ πλατάνω χειμαζομένους μεν νπο17 mor. 808 f Aelian. ν. h. 13, 40 Amm. Marc. 30, 8, 8 || £1 mor. 185 c II es mor. 185e 541e Aelian. v. h. 9 , 1 8 [ S ( U M A = ) Ï ] 2 εφεξής Y, cf. Ages. 26, 8 Crass. 33, 6 v. 1. ||

4 την om. Y | &εάααα&αι U j| io γαρ S: re γαρ Υ || 11 υπό S: υπέρ Υ 1|| 12.13 άλλ' έπανεβάλλετο το πρ. S || 15 παντοδαπώς S | δοχεί S II 15.18 καί το πλείστον ante ras. S || 17 ài S: τε Y | περί MA II 18 περικείμενα: em. Sint. | H όμον S: άμα Y à)JA (i.e. άμα"!) mor. δρα Nab. 178

ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ 17, s-18, » τρέχειν [κινδυνεύοντας], ευδίας δε περί αύτούς γενομένης τίλλειν xal κολσόειν. Του δε Σεριφίου προς αυτόν είπόντος ώς συ δι* αυτόν 5 εσχηκε δόξαν, άλλα δια τήν πάλιν, ' άληϋή λέγεις' είπεν 5 c αλλ' οϋτ' âv έγώ Σερίφιος ών έγενόμψ ένδοξος, οϋτε συ Ά&ηναΐος.' Ετέρου δέ τίνος των στρατηγών, ώς ίδοξέ τι χρήσιμον 6 b διαπεπράχ&αι τή πάλει, ·&ρασννομένον προς τον Θεμι195 L ατοκλέα και τός έαυτοϋ τάίς έκείνον πράξεσιν άντιπαραιο βάλλοντος, εφη τη εορτή την ύστεραίαν έρίσαι, λέγουσαν ώς ¿κείνη μεν ασχολιών τε μεστή και κοπώδης έστίν, εν αντί) δε πάντες άπολανουσι τών παρεσκευασμένων αχολάζοντες · την δ' εορτην προς ταϋτ' ειπείν 'άληϋή λέγεις · αλλ' εμοϋ μη γενομένης συ ονκ âv ήσάα •' ' κάμοϋ 16 τοίννν' ϊφη 'τάτε μη γενομένου, που äv ήτε ιϋν υμεϊς;' Τον δ' viòv έντρνφώντα τη μητρί και δι' εκείνην 7 έαντω σκώπτων ελεγε πλείστον τών Ελλήνων δυνασ&αι · τοις μεν γαρ Έλλησιν έπιτάσσειν Ά&ηναίονς, Άϋηναίοις c δ' εαυτόν, αύτω δε τήν έκείχαυ μητέρα, τή μητρί δ' εκείνα νον. "Ιδιος δέ τις εν πασι βονλόμενος είναι, χωρίον μεν 8 πιπράσκων έκέλευε κηρύττειν δτι καΐ γείτονα χρηστόν εχει • τών δε μνωμένων αύτον τήν ϋνγατέρα τόν επιεική 9 του πλουσίου προκρίνας, εφη ζητεΐν άνδρα χρημάτων 25 δεάμενον μάλλον ή χρήματα άνδράς. εν μεν ονν τοϊς άποψ&έγμασι τοιοϋτάς τις ήν. 3 mor. 185c Herod. 8, 125 Plat. rep. 329e Cie. de senect. 3, 8 II 7 mor. 270b 320f 345c || IG Plut. Cat. mai. 8 , 5 mor. l e 185d H 2 1 mor. 185d Stob. I I I 37, 29 H. || 23 mor. 185d Diod. 10 fr. 32 Stob. IV 28, 11 H. Cie. off. 2, 20, 71 Val. Max. 7, 2 ext. 9

[S(UMA=)Y]

1 κινδυνεύοντας

S και κινδυνεύοντας

Τ: del.

Sint. II 3 σερεφίον U || 4 άληάη S mor.: Μηόενων Y II Β ùv

s. 8. S (m. 1) H 10 ύστέραν:

έχείνης

Sint. || mor.: δ' αυτόν Τ

16

14

17

em. Sint. see. mor. |j 11 χομπώδης

ούτω Y

|| 18

B T n a t . vit. 1 1 ed. Ziegler (1672)

επιτάπειν Y

|| 19

δ' ¿αυτόν

S || S

179

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ

19. Γενόμενος δ' από τών πράξεων ¿κείνων, ενϋνς έπεχείρει την πόλιν άνοικοδομεϊν και τειχίζειν, ώς μεν 238 s ιστορεί Θεόπομπος (FGrH115 F 85) χρήμασι πένσας μη ενα\ τιωϋήναι τους εφόρους, ώς δ' οί πλείστοι, παρακρουd 2 σάμενος. ήκε μεν γαρ εις Σπάρτην όνομα πρεσβείας 5 έπιγραψάμενος · εγκαλούντων δέ των Σπαρτιατών δτι τειχίζονσι το άστυ, και Πολνάρχον κατηγοροΰντος επίτηδες εξ ΛΙγίνης άποσταλέντος, ήρνεϊτο καΐ πέμπειν έκέλενεν εις Ά&ηνας τους κατοψομένσυς, άμα μεν εμβάλλουν τω τειχισμώ χρόνον εκ της διατριβής, άμα δε βονλό- ι»β L μένος άν&' αντοϋ τους ττεμπαμένους υπάρχειν τοις Άϋη- π 3 ναίοις. δ καΐ συνέβη · γνόντες γαρ οί Λακεδαιμόνιοι το άλη&ές ουκ ήδικησαν αυτόν, άλλ' αδήλως χαλεπαίνοντες απέπεμψαν, εκ δε τούτου τον Πειραιά κατεσκεναζε, την των λιμένων εύφυιαν κατανοήσας και την πόλιν δλην is β άρμοττόμενος προς την ϋάλατταν, και τρόπον τινά τοις παλαιοΐς βασιλεϋσι των Άϋηναίων αντιπολιτευόμενος. 4 έκεϊνοι μεν γαρ ώς λέγεται πραγματευόμενοι τους πολίτας άποσπάσαι της ϋαλάττης, και αυνεΰίσαι ζην μη πλέοντος, άλλα την χώραν φυτεύοντας, τον περί της 2ο Άΰηνάς διέδοσαν λόγον, ώς έρίσαντα περί της χώρας Ποσειδώνα δείξασα την μορίαν τοις δικασταίς ένίκησεν. Θεμιστοκλής δ' ονχ, ώσπερ Αριστοφάνης ó κωμικός (eq. 815) φησι, τη πάλει 'τον Πειραιά προσέμαξεν', άλ7.ά την πόλιν εξήψε τον Πειραιώς και την γήν της 2s 5 ΰαλάττης- φ και τον δήμον ηϋξησε κατά τών αρίστων καΐ ΰράσονς ένέπλησεν, εις ναύτας καΐ κελενστάς καΐ { 6 κυβερνήτας της δυνάμεως άφικομένης. διό και το βήμα το ¿ν ΠυκνΙ πεποιημένον ωστ άποβλέπειν προς την 1 Thuc. 1,90-93 Diod. 11,39.40 Nep. Them. 6,7 lustin. 2,15 Polyaen. 1, 30, 5 Frontin. 1, I, 10 Aristodem. 5, 1 - 3 || 28 cf. E. Meyer, RE XXI 1116sq. [S(UMA=) T] 7 Πολνκρίτου

A. Schaefer Mus. Rhen. 34,

618 II 8 έχέλευαεν S || Il άντ' αντοϋ·. em. Rei. || 22 ποσειδώva S: τον ποσειδω Τ || £3 â Θεμιστοκλής S ό [Θεμιστοκλής] Fuhr | ώσπερ S: ώς Υ || 24 φησι S: λέγει Τ | προοίμιξεν: em. Xy. || se ώ UM: ΰάεν S δ A | κατά τα τών U || £9 πνυκί Τ 180

ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ

19,1-20,*

•&άλατταν ύστερον οι τριάκοντα προς την χώραν άπέστρεψαν, οΐόμενοι την μεν κατά ΰάλατταν άρχην γενεάιν είναι δημοκρατίας, ολιγαρχία ] ôv vel 21 πολλούς (ài) Russell I τυρρψίδος S || 21 καλούς] μεγάλους Zie. |ì 25 μεγάλα S: μακρά Τ 198

ΚΑΜΙΛΛΟΣ

2,1-3,8

¡ιένην. εΐύισμένοι γαρ ου πολύν χρόι ον αμ' ώρα ϋέρους Ιξω στρατεύειν, οίκοι δε διαχειμάζειν, τότε πρώτον ψαγχάσΰησαν νπό των χιλιάρχων φρούρια χατασχεχ'ασάμενοι xaì στρατόπεδον τειχίσαντες εν τή πολεμίψ χειμώνα s xaì ϋέρος σνιάπτειν, ήδη σχεδόν ετονς εβδόμου τώ πολέμω τελευτώντος, ώστε xaì τονς άρχοντας ¿r αιτία γενέσ&αι xal μαλαχώς πολιορχεϊν δοχονντας άφαιρεϋήναι την άρχήν, ετέρων α'ιρε&έιτων έπί τον πόλεμον · ών ήν xaì Κάμιλλος, τότε χιλιαρχών το δεύτερον, έπραξε ίο δε περί την πολιορχίαν ουδέν εν έχείνω τώ χρόνω, λαχών Φαλερίοις xaì Καπηνάταις πολεμείν, οι δι άσχολίαν τότε πολλά την χώραν χαϋνβρίσαντες xaì παρά πάντα τον Τνρρηνιχόν πόλεμον ε ι ο χ λ ή σ α ν τ ε ς , έπιέσ&ησαν νπό τοϋ Καμίλλσυ xaì σννεστάλησαν ές τα τείχη, 15 πολλούς άποβαλόντες.

8 130

9

10 b

3. Έχ τούτου το περί την Αλβανίδα λίμιην πά&ος άχμάζοντι τω πολέμιο αννενεχϋέν, ονόενός ήττον των 217 L απίστων πνϋέσ&αι ·&αυμάτων αιτίας κοινής απορία xaì λόγου ψυσιχήν έχοντος άρχήν ¿φόβησεν. ήν μεν γαρ ώρα 2 ϊο μετοπωρινή, xaì τό ΰίρος εληγεν, ουτ' επομβρον οντε πνενμασι νοτίοις χαλεπόν έπιδήλως γενόμενον · πολλάς δε λίμνας xaì ποταμούς xaì νάματα παντοδαπά της 7τα255 s λίας εχσύσης, τ à μεν εξέλιπε κομιδή, τα δ' άντέσχε c γλίσχρως xaì μόλις, οι δε ποταμοί πάντες ώαπερ αίεί 25 χοΏ.οι xaì ταπεινοί δια &έρονς ερρύησαν. τό δε τής 3 Άλβανίδος λίμνης , άρχήν εχον έν invi φ xaì τελεντήν, δρεσιν ενγείοις περιεχόμενον, άπ' ονόενός αίτιου 1 Oros. 2 , 1 9 , 1 Flor. 1 , 6 , 8 || 9 L i v . 5 , 1 2 , 5 . 1 4 , 5 |l cap. 3 - 4 Dion. Hal. 1 2 , 1 0 - 1 2 ( 1 1 - 1 0 ) Zon. 7 , 2 0 ( = Caee. Dio fr. 23, 4 Boiss.) L i v . 5, lösq. Cie. divin. 1, 44, 100 (cf. 2,32,69) VaJ. Max 1 , 6 , 3 [ S ( U M A = ) T ] 2 εξω om. Τ || 4 xtii Sr ml το Τ || β τότε χάμιλλος S || io ovòè S || 12 πολλην S || 14 εις Τ || 1β τό om. Τ || 18 θαυμάτων Τ : ϋανμαστόν S | άπορίαν S J| 20 νπομβρον Τ II 23 άντείχε Τ || 28 Λ5ωρ add. Zie. cl. p. 201, 16 H 27 περιεχομένην S 199

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ

(tiXìjv εϊ τι êeïot) ανξόμενον επιδήλως διωγκοντο και προσίβτατο ταίς νπωρείαις καΐ των άνωτάτω λόφων Βψανεν δμαλώς, άνευ σάλου και κλύδωνος έξιστάμενον. 4 και πρώτον μεν ή ν ποιμένων ΰανμα και βοτήρων imi δε τον διείργοντος από της κάτω χώρας οίον iaû/iov 9 d την λίμνην νπεκραγέντος νπό πλή&ονς και βάρους, μέγα ρεύμα κατέβαινε δ là των άρονμένων κάί φυτενομένων επί την βάλασσαν, ον μόνον αντοΐς παρείχε 'Ρωμαίοις εκπληξιν, άλλά και πασιν έόόκει τοις την Ίταλίαν κατ5 οικοΰσι μηδενός μικρόν σημεϊον είναι, πλείστος δ' αύ- ίο τον λόγος ήν εν τω στρατοπέδφ τω πολιορκονντι τ συς Βηίονς, ώστε κάκείνοις ίκπυστον γενέσ&αι το περί την λίμνην πάϋος.

e 2

3 f

4. Ola δ' εν πολιορκία δια χρόνου μήκος έπιμειξίας τε πολλάς εχούση και κοινολογίας προς τους πολεμίους, « έγεγόνει τινϊ 'Ρωμαίω σννη&εια κάί παρρησία προς ίνα των πολεμίων, άν&ρωπον εμπειρόν τε λογίων παλαιών aie ι και τι και πλέον είδέναι των άλλων από μαντικής δοκοΰντα. τούτον οδν ó 'Ρωμαίος, ώς ήκουσε την έπίδοσιν της λίμνης, δρών ύπερτ/δόμενόν τε και καταγελώντα της 2ο πολιορκίας, ού ταϋτ ίψη μόνον ενηνοχέναι ϋ-αυμαστά τον παρόντα χρόνον, αλλ' ίτερα τούτων άτοπώτερα ν επί τοντο των τεχνιτών, ό μεν £&νε και προσηύχετο τη &εω δέχεσ&αι την πρσθνμίαν αντών καί ευμενή γίνεσ&αι σννοικον τοϊς λαχονσι την 'Ρώμην ΰεοίς, το δ' άγαλμα φασιν νποψ&εγίάμενον ε'ιπεϊν δτι καί βούλεται καί συγκαταινεϊ. Λίουιος (5,22) δέ φησιν εϋχε- 2 25 (Τ&αι μεν τον Κάμιλλον άπτόμενον της &εοϋ και παρακαλεϊν, άποκρίνασ&αι δέ τινας των παρόντων δτι και βούλεται και συνακολον&εΐ προϋύμως. οί δ' Ισχνριζό- 3 lsq. Dion. Hal. 12, 14. 16 (19. 20. 23) Zon. 7, 21 Val. Mai. 1, 6, 2 II Cap. 6 Liv. 5, 22. 23, 7. 31, 3 Dion. Hal. 13, 3 Val. Max. 1, 8, 3 Lactant. inetit. 2, 7, 11 [S(UMA=) Y]

lfl ώσπερ ενξατο:

8 κατ' άνάγκας S || Π ενπραγίας

Zon. ||

hoc Plut, antea non commemoravit | ηϋ-

ξατο Τ II 20 επί τοντψ CE || 21 καί ενμενη S: εύμενη τε Τ || 22 γενέσΰαι Τ || 23 φησιν Τ I καί om. S Li. || 24 λιλούιος Τ || 25 τον ΚάμιΜον:

cf. Liv. et Kieaeling, coniect. spie. III p.V |j

28 νποχρίναο&αι S, cf. Caes. 43.4 ανγχαταινεί καί οννακολον&εί Y

|| 26.27 xaì f-ονλεται xal 203

ΠΛΟΎΤΑΡΧΟΥ μενοι και τψ παραδόξψ βοηϋονντες μεγίστην μεν εχονσι b σννήγορον τήν τύχην της πόλεως, ήν από μικρας και καταφρονονμένης αρχής έπί τοσούτον δόξης και δυνάμεως προελϋεϊν δίχα ·&εοϋ πολλαΐς xai μεγάλαις έπι4 φανείαις έκάστοτε σνμπαρόντος αμήχανον. συ μην άλλα & xai συνάγσυσιν ομοειδή τινα, τοϋτο μεν ίδρωτας άγαλμάτων πολλάκις έκχν&έντας, τοϋτο δέ στεναγμούς άκονσ&έντας άποστροφάς τε δειχννντες xai καταμνσεις ξοά- 2221 5 νων, άς ίστορηχασιν ονκ ολίγοι των πρότερον. πολλά δέ xai των χα&' ημάς άκηκοότες άν&ρώπων λέγειν• εχομεν 25» s β άξια θαύματος, ών ονκ äv τις εική καταφρονήσειεν. άλλα ιι ο τοις τοιούτοις και τό πιστεύειν σφόδρα xai τό λίαν άπιστεϊν επισφαλές έστι ôià τήν άν&ρωπίνην άσ&ένειαν, δρα» ονκ ϊχσυσαν ουδέ κρατούσαν αυτής, άλλ' ¿κφερομένην δπον μεν είς δεισιδαιμονίαν xai τνφον, όπου δ' είς is όλιγωρίαν των ϋ-είων και περιφρόνησιν · ή δ' ευλάβεια xai τà μηδέν άγαν άριστον. 7. Ό δέ Κάμιλλος, είτε μεγέ&ει τον ίργου, πόλιν άντίπαλον της 'Ρώμης ετει δεχάτψ της πολιορκίας καά•ηρηχώς, εΐ&' νπό των ενδαιμονιζόντων αυτόν εις δγκον 20 έξαρόε'ις κάί φρόνημα νομίμου και πολιτικής άρχής έπαd χ&έστερον, τά τ' άλλα σοβαρώς έ&ριάμβευσε, xai τέϋριππον ύποζευξάμενος λευκόπωλον έπέβη xai διεξήλασε της 'Ρώμης, σδδενός τοϋτο ποιήσαντος ήγεμόνος πρότε2 ρον ούδ' ύστερον, 'ιερόν γαρ ηγούνται τό τοιούτον όχημα, 25 τψ βασιλεϊ xai πατρί των &εών έπιτιεφημισμένον. Ικ τε δή τούτου διεβλτγ&η προς τούς πολίτας ονχ είϋισμένονς έντρνφάσ&αι, xai δεντέραν ελαβεν αΐτίαν ένιστάμενος νό3 μω διοικίζοντι τήν πόλιν. είσηγσΰντο γάρ οι δήμαρχοι l 8 e q . D i o d . 1 4 , 1 1 7 L i v . 5 , 2 3 Z o n . 7 , 2 1 C a s e . D i o 5 2 , 1 3 , 3 || 29sq. Liv. 5, 24 [ S ( U M A = ) Y ] 2 αμικράς Y || 3 τοοσντον S : μέγα Υ | Α ελfaiv Y II Κ έχάστοτε om. S || 8 δεικνύντας Υ || Β προτέρων S | 10 και om. Τ || IS δπου μεν om. S || 1β ΰείων Υ Γ άεών S || 21 νόμιμα S μέγα S m (m. 2) || 24 της Υ: έπί της S i| 25 τοιούτο όχημα S

204

ΚΑΜΙΛΛΟΣ

6,8—8, ι

τόν τε δήμον καί τήν σνγκλητον είς μέρη δύο yεμη &ήναι, και τούς μέν αντόϋι κάτοικε tv, τους δε κλήρω λαχόντας είς την αίχμάλωτον μεταστήναι πάλιν, ώς ενπορωτέρων εσομένων καί δνσΐ μεγάλοις και καλοϊς άστεσι e 828 L την τε χώραν όμον και την άλλην ενδαιμονίαν φυλαξόνβ των. ο μεν οδν δήμος, ήδη πολύς γεγονώς και άχρηματος, 4 &σμένος έδέξατο, καΐ συνεχής ήν τοίς περί το βήμα ΰορύβοις αϊτών την ψήφον • ή δε βουλή καί των &λλων ol κράτιστοί πολιτών, ου διαίρεσιν, αλλ' άναίρεσιν ήγovio μενοι της 'Ρώμης πολιτεύεσϋαι τούς δημάρχους και δνσανασχετσΰντες, επί τον Κάμιλλον κατέφνγον. κάκεϊνος 5 όρρωδών τον αγώνα προφάσεις ένέβαλλε τω δήμω και 200 s ασχολίας, δι ών αΐεί τόν ν όμον έξεκρονεν. ήν μεν οδν β δια ταντα λυπηρός, ή δέ φανερωτάτη και μεγίστη των 15 άλλων άπεχ&ειών αντω πρός τόν δήμον ¿κ της δεκάτης f των λαφύρων νπήρξεν, σύκ άλογον εΐ και μη πάνυ δικά ία ν άρχήν τών πολλών λαβόντων. ενξατο μέν γαρ ώς εοικεν έπί τούς Βηίους βαδίζων, εΐ την πάλιν ίλοι, τω ΰεω τούτων την δεκάτην καϋιερώσειν. άλούσης δέ τής 7 20 πόλεως καί διαρπαγείσης, εΐτ' όκνήσας ένοχλήσαι τοις πολίταις, είτε λή&η τις αυτόν υπό τών παρόντων πραγμάτων έλαβε τής ευχής, περιεϊόεν ώφεληόέντας. ύστερον δέ χρόνω τής αρχής εκείνης ήδη πεπσνμένος, άνήνεγκε περί τούτων προς τήν σύγκλητον, οΐ τε μάντεις ti ήγγελλον έπί τοίς ίεροΐς προφαίνεσ&αι ϋεών μήνιν, Ιλα- 133 σμου και χαριστηρίων δεομένην. 8. Ψηφισαμένης δέ τής βουλής τήν μέν ώφέλειαν χαλεπόν γάρ ήν — άνάδαστον μή γενέσ&αι, τούς δέ λα14 sq. App. Ital. 8 Liv. 5, 23 [ S ( U M A = ) Ï ] 1 είς Ύ: ίσα S Li. || β.7 άχρήματος ä αμένος Rei.: χρηματιαάμενος || 12 ένέβαλε Τ || 13 αεί Τ || 13.14 ούν (καί) όιά Cob. (ήδη) Zie. || 15 άλλων om. Τ || 1β εΐ xal μή S: εΐ μή καί Τ II 17 ηνξατο Τ || 17.18 έπί τονς βηίους ώς εοιχε Τ || 19 τούτων Cor.: τοντφ |1 20 διαρπααάείαης Τ || 22 περιϊόείν S || 24 πρός S: είς ΐ || 28 μή om. S 205

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ βόντας αύτούς σύν δρκω την δεκάτην άναφέρειν εις μέσον, έγίνετο πολλά λυπηρά χαί βίαια περί τούς στρατιώ- 224 τας, άν&ρώπονς πένητας χαί πολλά πεπονηκότας, άναγχαζομένους ών ¿χέχτηντο χαί χατεκέχρηντο μέρος είσ-

2 φέρειν τοσσΰτον. ϋορυβσνμένφ δ' ν π' αυτών τω Καμίλ- & λω xal προφάσεως άποροϋντι βελτίονος εις τον άτοπώτατον των lóyon συνέβαινε χαταφενγειν, όμολογσΰντι λαϋέσϋαι της ευχής, ol δ' έχαλέπαινον εΐ τά των πολεb μ ίων δεχατεύσειν ενξάμενος τότε, νυν δ εχατεύει τά των 3 πολιτών, ου μην άλλά πάντων δσον εδει μέρος είσενεγ- ίο χόντων, εδοξε κρατήρα χρυσονν κατασχευάσαντας είς Δελφούς άποστεΐλαι. χρυσίσυ δ' ήν σπάνις εν τή πάλει, χαι των αρχόντων &&εν âv πορισ&είη σκοπούν τ ων, α'ι γυναίκες αύται xaff" αύτάς βονλενσάμεναι τον δντα χρυσονν έκάσττ] περί το σώμα χόσμον έπέδωχαν εις το is άνά&ημα, στα&μώ χρυσίσυ γενόμενον όχτώ ταλάντων. 4 χαί ταύταις μεν ή σύγκλητος αποδίδουσα τιμήν πρέπον- 2βι σαν, έψηφίσατο μετά Φάνατον ώσπερ επί τοις άιδράσι χαί ταϊς γυναιξί λέγεσ&αι τον άξιον επαινον · ον γάρ ήν e εΐ&ισμένον πρότερον έγκωμιάζεσ&αι γυναίκα δημοσία τε- 20 5 λευτήσασαν έλόμενοι δε τρεις άιδρας έχ των αρίστων &εωρούς, και ναϋν μακράν εύανδροϋντι πληρώματι καϊ β χόσμω πανηγυριχψ χατασχευάσαντες, εξέπεμψαν, ήν δ' άρα χαί χειμών και γαλήνη της &αλάσσης άργαλέον, ώς εκείνοις συνέτυχε τότε παρ' ουδέν ελ&όντας άπολέ- 25 σ&αι, διαφυγείν αύ&ις άπροσδοκήτως τον κίνδννον. ετζέπλευσαν γάρ αύτοϊς Λαταρέων τριήρεις παρά τάς Αιόλου 7 νήσους τον πνεύματος έκλιπόντος ώς λ^σταϊς. δεομένων d δε και προϊσχομένωϊ χείρας, εμβολής μεν εσχοντο, την 225 δε ναϋν άναψάμενοι xal καταγαγόντες απεκήρνττον άμα 3D lOsq. App. Ital. 8 Diod. 14, 93. 116« 9 Zon. 7, 21 Liv. 5, 23. 25. 28 (cf. Liv. 5, 50) Val. Max. 5, 6, 8

[S(UMA=)Y] 1 άναφέρειν S: περί Sm παραφέρειν Τ || 8 έπιλα&έοΰαι ΐ || 9 όεκατενοι S || 10 δεί S || 1β στα-ύμψ δέ χρναίου Τ || 24 της o m . Τ || 27 ανταίς al παραλίων S, c o r r . m. 2 I παρά S: περί Τ || 28 εκλείποντας S || 30 έπεχήρνττον Υ 206

ΚΑΜΙΛΛΟΣ 8,1-10,1 καί τά χρήματα xal τα σώματα, πειρατικά κρίνοντες είναι, μόλις δ' ένός άνδρός άρετη καί δυνάμει Τιμησι- 8 ϋέσυ τον στρατηγού πεισ&έντες μεάηκαν. ό δέ καί προοκαύελκύσας ìòiq πλοία παρέπεμψε και συγκα&ιέ6 ρωσε το άνάάημα · δι' δ και τιμάς Ιοχεν άς εικός ήν êv 'Ρώμτ). 9. Των δε δημάρχων αϋϋις έπεγειρόντων τον τιερί τον διοικισμον νόμον, δ προς Φαλίσκαυς πόλεμος έν καιρώ παραψανεις έδωκε τοις πρώτοις άνδράσιν άρχαιιο ρεσιάσαι κατά γνώμην και Κάμιλλον άποόείξαι με&' έτέρων πέντε χιλίαρχον, ώς των πραγμάτων ήγεμόί ος δεομένων άξίωμα καί δόξαν μετ ¿μπειρίας έχοντος. %ρηψι- 2 σαμένου δε τον δήμου, λαβών δύναμιν ó Κάμιλλος εις β την των Φαλίσκων έιέβαλε, καί πόλιν έρνμνήν κατε15 σκενασμένην πασιν εις πόλεμο» καλώς Φαλερίσυς ¿πολιορκεί, το μεν έλεϊν αν μικράν έργον ονδε χρόνου τον τυχόντος ηγούμενος, άλλως δε τρίβειν τούς πολίτας καί περισπαν βονλόμενος, ώς μη σχολάζοιεν οίκοι καύ-ήμεν οι δημαγωγεϊσ&αι καί στασίαζε ιν. επιεικώς γάρ άεί 3 202 s φαρμάκω τούτω χρώμενοι διετέλονν, ώσπερ Ιατροί τά 21 ταρακτικά πά&η της πολιτείας εξω τρέποντες. 10. Οϋτως δε της πολιορκίας κατεφρόνουν οί Φαλέριοι τω πανταχά&εν έξωχνρώσ&αι πιστεύοντες, ώστε πλην των τά τείχη ψολασαόντων τους άλλους êv Ιματίοις κατά f 25 την πόλιν άναστρέψεσ·&αι, τονς δε παϊδας αυτών εις τε 22βι τά διδασκαλεία φοιτάν καί παρά τά τείχη περιπατήσοντας καί γνμνασομένους υπό τον διδασκάλου καταβιβά7 Ζοη. 7, 22 Liv. 6, 2β || Cap. 10 Cass. Dio fr. 24, 2 Boise. Ζοη. 7, 22 Dion. Hal. 1 3 , 1 - 2 (Diod. 14, 98, 5) Polyaen. 8, 7, 1 Liv. 5, 27 Val. Max. β, 6, 1 Front. 4, 4, 1 Flor. 1, β, 6 (12, 6) lib. de vir. ill. 23

[S(UMA=)T] 2 τιμήσει &εσΰ in τιμηαι dem ras. corr. S || 3 àrijxav S™ || 4 lòia S1: Iòta S2 Τ || 10 απέδειξε Τ || 14 των om. Y I ίρνμνήν (και) Zie. || 20 (κα&χπίρ) ψαρ/ιάχψ Zie. | τά β. β. S II 24 φνλαττονταιν Τ || 20 παρά S Vr>n. : περί Τ | πεοΐϊΐατή αοντας S Ζοη. (Dion. Hal.): τιεριπατήοαντας Τ || 27 γυμνασομίνους S Ζοη.: γνμναοαμένσυς Τ | καταίΐιάζεαάαι Τ (corr. U') 207

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ 2 ζεσ&αι. κοινω γάρ έχρώντο τω διδασκάλω πάντων ώσπερ 134 Έλληνες οι Φαλέριοι, βονλόμενοι συντρέψέσ&αι και σνναγελάζεσ&αι μετ αλλήλων ενϋνς έξ αρχής τονς παϊδας. 3 ούτος οϋν δ διδάσκαλος έπιβσυλεύν, οί Πλαταιεΐς ύπεδέξαντο τοις πεσονσι και κειμένοις αύτσ&ι των Ελλήνων έναγίζειν ®g*g 3 καϋ·' έκαστον ενιαυτόν. και τοϋτο μέχρι νϋν δρώσι 2β 1β Paus. 9, 2, β Strab. 9, 412, of. Thuo. 2 , 7 1 , 2 - 4 . 3,68,6 se cf. Thuo. 3, 58, 4

[ S ( U A = ) T ] 1 τάς S: τους Τ || 3 άνναας Τ || 8 άράμενοι Υ || β. 7 τό τετράμετρον τοϋτο S : τάδε τό τετράμετρον Τ, cf. Marceil. 30 Tit. 9 al. II 8 ΰοέξας Υ: αίρέξας S | (τάδ'> Aldina: (δενρο) Herw. II 11 μενοιτίου μέν όνγατρός Ζ || li κατά S: παρά Τ || 18 ànò S: τούς άπό Υ | προβόλους U || 20 των om. S || 21 χιλίας Τ H S3 τούς om. Τ || 23 άφειαάαι Υ | όΰεο&αι S || 85.2β έναγίζειν και xaâ' Ικαστον ένιαυτόν hi ml νϋν δρω at S 278

ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ

20, β - 22, i

τόνδε τον τρόπον, τοϋ Μαιμακτηριώνος μηνός, 8ς έστι παρά Βοιωτοϊς Άλαλκομένιος, r f j Ικτγι έπί δέκα πέμπονσι πομπήν, ής προηγείται μεν αμ' ήμέρςι σαλπιγκτής έγκελενόμενος το πολεμικόν, ίπονται δ' άμαξαι μνρρίνης μεS σταί και στεφανωμάτων και μίλας τανρος καΐ χοάς οϊνον καΐ γάλακτος έν άμφορενσιν έλαίαυ τε και μύρο/υ κρωασονς νεανίσκοι κομίζοντες έλενϋεροι • δσύλφ γάρ i ουδενός ϋέμις εστί των περί την διακονίαν έκείνην προσάψασ&αι δια τό τονς άνδρας άπο&ανεΐν νπερ ελενϋε- b io ρίας · έπί πάσι δε των Πλαταιέων ό άρχων, φ τον άλλον χρόνον ουτε σιδήρου ϋιγεϊν είεστιν ου&' ετέραν έσϋήτα πλην λευκής άναλαβεϊν, τότε χιτώνα ψοινικουν ένδεδυκώς, άράμενός •&' νδρίαν άπό τοϋ γραμματοφνλακίον ξιφήρης έπί τονς τάφους προάγει δια μέσης της πόλεως. 16 είτα λαβών νδωρ άπό τής κρήνης αυτός απολαύει τε τάς 5 στήλας και μνρω χρίει, και τον ταϋρον είς τήν πνράν σφάξας και κατενξάμενος Διί και Έρμη χϋονίω, παρακαλεί τους αγαϋονς άνδρας τους υπέρ τής Ελλάδος άποΰανόντας έπί τό δεϊπνον και τήν αίμακονρίαν. έπειτα 6 so κρατήρα κεράσας οίνου και χεάμενος επιλέγει · 'προπίνω c τοϊς άνδράαι τοις νπερ τής έλευ&ερίας των Ελλήνων 306L άποϋανονσι'. ταϋτα μεν οϋν έτι και νυν διαφνλάττουσιν οί Πλαταιεϊς. 22. Έπει β ΘσυκυΟίδης ( 2 , 1 3 , 3 ) φησίν αρχομένου τον πολέμου δ προσιέναι τοις Άθηναίοις άπό των συμμάχων. Περικλέους δ' αποθανόντος, έπιτείνοντες οί δημαγωγοί κατά μικρόν εις χιλίων και τριακοσίων ταλάντων κεφάλαιον άνήγαγον, ονχ οντω τον πολέμου δια μήκος και τνχας ss δαπανηρού γενομένου και πολυτελούς, ώς τον δήμον είς διανομάς και θεωρικά και κατασκευής αγαλμάτων καΐ ιερών προαγαγόντες. Seq. Thuc. 1, 96 Diod. 11, 47 Nep. Arist. 3 [S(UA=) Υ] l è&veatv S || a άρχειν S: εχειν τήν άρχήν Τ || 5 xal om. ΐ II 7 επιοχεφαμένω S || 18 άομοδίως Τ || 13 άπογραφήν Sch. : ίπιγραψήν || 19 τούτω Τ : τούτω δέ S | μέτ om. S II Zi xal om. S || SS ονχ om. U || 2β ώς τόν δημον είς S : είς τόν δημον ώς Τ 282

ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ

23,7-25,*

Μέγα δ' οϋν ovoμα τον Αριστείδου και ·&ανμαστόν β ίχοντος έπΐ r f j διατάξει των φόρων ό Θεμιστοκλής λέγεται καταγελαν, ώς ουκ άνδρός δντα τον ίπαινον, άλλά ϋνλάκον χρυσοφνλακος, αν ομοίως αμυνόμενος την Άρι- f s στείδου παρρησίαν • ¿κείνο) γαρ είπόντος ποτέ τον Θε- 7 μιστοκλέονς άρετήν ήγεϊσ&αι μεγίστην στρατηγού το γιγνώσκειν καΐ προαισ&άνεσ&αι τά βουλεύματα των πολεμίων, 'τοντο μέν' είπεϊν 'άναγκαϊόν έστιν ώ Θεμιστόκλεις, καλόν δέ και ατρατηγικόν άλη&ώς ή περί τάς ίο χείρας έγκράτεια.' 309 L

25. Ό δ' Αριστείδης ώρκισε μεν τούς "Έλληνας και ώμοσεν νπερ των Άϋηναίων, μύδρους έμβαλών ¿πί ταϊς 334 άραϊς εις την ϋάλατταν ύστερον δέ των πραγμάτων άβχειν έγκρατέστερον ώς εοικεν έκβιαζομένων, έκέλενε ιβι s τους Ά&ηναίσυς την έπιορκίαν τρέψαντας εις αυτόν f¡ ιβ συμφέρει χρήσ&αι τοις πράγμασι. καϋ·' δλου δ' ó Θεό- 2 φραστός (fr. 136 W.) φησι τον άνδρα τούτον περί τά οίκεΐα και τους πολίτας ΰκρως δντα δίκαιον, έν τοις κοινοίς πολλά πράξαι προς την νπόϋεσιν της πατρίδος, 20 ώς συχνής και αδικίας δεομένην. και γαρ τά χρήματα 3 φασιν έκ Δήλου βουλενομένων Άϋήναζε κομίσαι παρά τάς συν&ήκας και Σαμίων είσηγσυμένων, ειπείν έκεϊνον ώς ον δίκαιον μέν, συμφέρον δε τον τ έστί- και τέλος b ε'ις το άρχειν άν&ρώπων τοσούτων καταστήσας την πόα λιν, αυτός ενέμεινε τή πενία, και την από τον πένης είναι δόξαν ονδέν ήττον αγαπών τής άπό των τροπαίων διετέλεσε, δήλον δ' έκεΐ&εν Καλλίας 6 δαδοϋχος ήν αντφ i γένει προσήκων · τοΰτον οι έχϋροι ϋανάτου διώκοντες, έπεί περί cbv έγράψαντο μετρίως κατηγόρησαν, Ιίω&εν i l Aristot. Ά&π. 23, 5

[S(UA=)Ï]

1 δ' οδν Τ : δέ S || s γελάν S || S έκεϊνος Τ ||

• μεγίστου S || 7 γινώοχειν Τ || β ehtev S i n t . || is ίαντόν S || 19 πολλά Υ: τα πολλά S || 20 xal αδικίας Blase : αδικίας Τ xai ον διχαίας S | δεομένης Υ || 21 φησιν Υ || 22 και del. Sch. | Σαμίων] των ταμιών Madvig || 27 δαλονχος S

283

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ 5 είπόν uva Ιόγον τοιούτον πρός τσί>ς δικαατάς · ' Άριστείδην' έψησαν 'ϊστε τον Λυσιμάχου &ανμαζόμενον έν τοις Έλλησι · τούτω πώς ίχειν οϊεσϋε τά κατ' οίκον, όρώντες αύτόν έν τρίβωνι τοιούτφ προερχόμενο» εις το δημόσιον·, e Λρ' ουκ εικός έστι τον φιγοΰντα φανερως και πεινάν οϊ- 3ΐο L β κοι καΐ των άλλιον ¿πιτηδείων σπανίζειν ; τούτον μέντοι β Καλλίας άνεψιόν δντα, πλουσιότατος ân> Αθηναίων, πε· ριορη. μετά τέκνων καΐ γυναικάς ένδεόμενον, πολλά κεχρημένος τω άνδρΐ κάί πολλάκις αύτοϋ της παρ' νμίν 7 δυνάμεως ¿αιολελαυκώς.' 6 δέ Καλλίας όρων έπΐ τούτω ίο μάλιστα όορυβοϋν τ ας τούς δικαστάς καΐ χαλεπώς πρός αύτόν έχοντας, έκάλει τον Άριστείδην, άξιων μαρτνρήσαι πρός τούς δικαστάς, δτι πολλάκις αύτοϋ πολλά xal διδόντος καί δεομένου λαβείν ούκ ή&έλησεν, άποκρινάμενος ώς μάλλον αντω διά πενίαν μέγα φρονεϊν ή Καλλίφ 16 d 8 διά πλοϋτον προσήκει· πλούτφ μεν γάρ έστι πολλούς ίόεϊν ευ τε και καλώς χρωμένονς, πενίαν δέ φέροντι γενναίους ού ρήάισν έντνχείν · αίσχύνεσ&αι δέ πενίαν τούς άχουσίως πενομένονς. ταντα τον Αριστείδου τω Καλλίφ ι»2 8 προσμαρτνρησαντος, ουδείς íjv των άκουσάντων δς ούκ «ο άπηει πένης μάλλον ώς Αριστείδης είναι βουλόμένος ή 9 πλουτεϊν ώς Καλλίας. ταϋτα μέν ούν Αισχίνης ό Σωκρατικός (ρ. 51 Kr.) άναγέγραφε. Πλάτων (Gorg. 526b) δέ τών μεγάλων δοκούντων και άνομαστών Ά&ηνησι μόνον άξιον λόγου τοΰτον άποφαίνει τον άνδρα · Θεμιστοκλέα μεν «s γαρ και Κίμωνα και Περικλέα στοών καί χρημάτων καΐ e φλυαρίας πολλής έμπλήσαι τήν πόλιν, Άριστείδην δέ πολιτεύσασ&αι πρός άρετ·ην. 10

Μεγάλα δ' αύτοϋ καί τά πρός Θεμιστοκλέα της έπιεικείας σημεία, χρησάμενος γάρ αντω παρά πάσαν όμοϋ so [S(UA=)T] ι et p. 283,29 είπάν τινα λόγον έξωθεν Τ || S oleate xà κατ' obtov ίχειν Υ || 4 προσερχόμενοι* : em. Rei. || 5 ¿ιγώντα S | πεινάν Τ: $ιγάν S || 8 γυναικών S || 14 άποχρινάμενος Υ || 18 καλλίαν S |Ι 17 τε Υ: γε S | καλώς C. F. Hermann : κακώς || 19 ταντα S: ταντα δε Υ || 20 άκουόντων Τ II S2 οΰν S: om. Τ || 30 όμοϋ om. Τ 284

ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ

25,*-26,8

τήν πολιτείαν έχΰρω και δι' ¿κεινον έξοστρωασΦείς, έπεI τήν αδτήν λαβήν παρέσχεν ό άνήρ ¿ν αΐτίφ γενό3H L μένος προς τήν πόλιν, ουκ έμνησικάκησεν, άλλ' Άλκμαίοίνος καί Κίμωνος και πολλών άλλων έλαυνόντων και 5 κατηγορούντων, μόνος Αριστείδης οϋτ' bτραξει οϋτ είπέ τι φανλον, ovó' άπέλαναεν έχ&ρον δνστνχοϋντος. ώσπερ ούό' ενημεροΰντι πρότερον έφ&όνησε. 2 6 . Τελευτήσαι δ' Άριστείδην οί μεν ¿ν Πόντο) φασίν έκπλενσαντα πράξεων Ινεκα δημοσίων, οί δ' Άϋηνησι ΐ ίο γήρφ, τιμώμενον καί ϋανμαζόμενον imo των πολιτών. Κρατερός δ' δ Μακεδά/ν ( F G r H 8 4 2 F 1 2 ) τοιαϋτά τινα περί της τε λεν της τον άνδρός εϊρηκε μετά γάο τήν Θε- 2 μιστοκλέονς φνγήν ψησιν ώσπερ έξνβρίσαντα τον δήμον άναφνσαι πλη&ος συκοφαντών, οί τούς άρίστονς καί δυ15 νατωτάτους άνδρας διώκσντες νπέβαλλον τω φ&όνω των 336 πολλών, ίπαιρομένων νπ' ευτυχίας και δυνάμεως, ¿ν 3 τούτοις καί Άριοτείδην άλώναι δωροδοκίας, Διοφάνταυ τον *** Άμφιτροπή'&εν κατηγοροϋντος, ώς ό'τε τούς φόρους iπράττε παρά των 'Ιώνων χρήματα λαβόντος, 80 έκτεϊσαι δ' ουκ έχοντα τήν καταδίκην πεντήκοντα μνών σδσαν, έκπλενσαι καί περί τήν Ίο/νίαν άποϋανεϊν. τον- 4 l e s s τ ω ν δ' ουδέν ίγγραφον ό Κρατερός τεκμήριον παρέσχηκεν, οϋτε δίκην οϋ τε ψήφισμα, καίπερ είω&ώς Επιεικώς γράφειν τά τοιαύτα καί παρατί&εαύαι τονς ίστορονντας. 25 οί δ' άλλοι πάντες ώς επος ειπείν, δσοι τά πλημμελη5 ΰέντα τω δήμω περι τους στρατηγούς διεξίασι, τήν b μέν Θεμιστοκλέους φνγήν καί τ ά Μιλτιάδσυ δεσμά καί τήν Περικλέους ζημίαν καί τον Πάχητος εν τω δικαστηρίφ όάνατον, άνελόντος έαντον ¿πί τον βή312 L ματος ώς ήλίσκετο, καί πολλά τοιαύτα σννάγονσι si και ϋρνλσΰσιν, Αριστείδου δε τον μέν έξοστρακισμσν

[ S ( U A = ) Ï ] 3 Άλχμαίωνος] cf. B u s o l t G r . G . I I I 1,111 adn.2|| 5.β επραξέν τι οϋτ' eine φανλον Y || 9 είσπλεύααντα S || 18 nomen patrie excidisse vidit Jacoby || 19 έπραττε] εταττε Westermann | λαβάντες S1 || 22 ó' om. Τ |l 29 αυτόν Τ 285

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ

παρατί&ενται, καταδίκης δέ τοιαύτης ονδαμοϋ μνημονεύομαι. 27. Και μέντοι καΐ τάφος εστίν αντοϋ Φαληροϊ δεικνύμενος, δν ψασι κατασκενάσαι την πάλιν αύτω, μηδ' έν2 τάψια καταλιπόντι, καΐ τάς μεν θυγατέρας ίστοροΰσιν έχ 6 τον πρυτανείου τοις ννμψίοις έκδο&ήναι, δημοσία της πόλεως τον γάμον ¿γγυώσης και προίκα τρισχιλίας ο δραχμάς έκατέρς. ψηψισαμένης, Λνσιμάχω δε τω νίώ μνας μεν εκατόν άργνρίου και γης τοσαντα πλέϋρα πεφυτενμένης ίδωκεν 6 δήμος, και άλλας δραχμάς τέσσα- ίο ρας εις ήμέραν έκάατην άπέταξεν, Άλκιβιάδου τό ψήφι3 σμα γράφοντος. Ιτι δέ Λνσιμάχον ϋνγατέρα Πολνκρίτην άπολιπόντος, ώς Καλλισ&ένης (FGrH124F48) ψησί, καΐ ταύτη αίτησιν δσην τοις Όλυμπιονίκαις δ δήμος ¿ψηφίσατο. Δημήτριος δ' δ Φαληρεύς (FGrH 228 F 45) is και 'Ιερώνυμος δ 'Ρόδιος και Άριστόξενος δ μουσικός (fr. 58 W.) και 'Αριστοτέλης (fr. 84) — εϊγε δη τό περί ευγενείας βιβλίον εν τοις γνηαίοις 'Αριστοτέλους ϋετέον d Ιστορονσι Μυρτώ ϋνγατρώήν 'Αριστείδου Σωκράτει τω σοφφ σννοικήσαι, γυναίκα μεν έτέραν εχοντι, ταύτην «ο ν το Ποταμοί χωρίον είς φερνήν έπέδωκαν. ής φιλαν&ρω- 7 πίας και χρηστότητος ετι πολλά και κα&' ημάς ή πόλις ίο έκφέρονσα δείγματα θαυμάζεται καΐ ζηλοϋται δικαίως.

ΜΑΡΚΟΣ

ΚΑΤΩΝ

1. Μάρκω δε Κάτωνί φασιν από Τούσκλον το γένος 336 είναι, δίαιταν δε και βίον εχειν προ των στρατειών και της πολιτείας έν χωρίοις πατρφοις περί τους Σαβίνους, των όέ προγόνων παντάπασιν άγνωστων γεγονέναι δο- b is κούντων αυτός ό Κάτων και τόν πατέρα Μαρκον ώς άγα&όν άνδρα και στρατιωτικόν έπαινεΐ, και Κάτωνα τόν πρόπαππον άριστείο»· πολλάκις τυχεϊν ψησι και πέντε πολεμιατάς ίππους èv μάχαις άποβαλόντα την τιμήν άπο λαβείν εκ τον δημοσίου δι άνδραγα&ίαν. είωϋότων 2 su L δε των 'Ρωμαίων τους άπό γένους μεν δόξαν ουκ εχον2ΐ τας, άρχομένσυς δε γνωρίζεσ&αι δι' αυτών, καινούς προσαγορενειν άν&ρώπους, ωσπερ και τόν Κάτωνα προσ195 s ηγόρευον, αυτός ίλεγε καινός είναι πρός άρχήν και δόξαν, ίργόις δε προγόνων καΐ άρεταΐς παμπάλαιος, έκα- 3 ο 25 λεΐτο δε τω τρίτω των ονομάτων πρότερον ου Κάτων, Cap. 1 Nep. Cat. 1, 1 de vir. ill. 47 (et porro) [S(UA=)Y] 1 τροφήν om. Y || S φηαίν om. Τ | άντί τριωβόλον S: έψηφίσατο Τ || 4 οντω SA: ονπω U || 5 πν&όμενος S II β inter πράττειν et ανδρός epatium 10 fere litt. S ¡ 8 ης S: της Τ || 13 τονς om. Τ || 14 άγωνιστων S || 17 αριστείων όέ πολλάκις, ned ôè deletum S || 18 δήμου Τ || £0 μέτ om. ΐ

(in fine lineae U) || 21 ôè om. S 287

ΠΛΟΎΤΑΡΧΟΥ άλλά Πρϊακος, ύστερον δέ τον Κάτωνα της δυνάμεως έπώννμον Ισχε· *Ρωμαίοι γαρ τον ίμπειρον κάτον όνο4 μάζονσιν. i¡v τό μέν είδος νπόπνρρος καί γλαυκός, ώς δ ποιήσας τό έπιγραμμάτιον ουκ ευμενώς παρεμφαίνει · 5 πυρρόν, πανδακέτην, γλανκόμματον, ονδε ϋανόντα Πόρκιον είς άίδην Φερσεφόνη δέχεται. 5 τήν δε τον σώματος Ιξιν, αντουργίφ και διαίτη σώφρονι καΐ στρατείαις άτι άρχής συντρόφου γεγονότος, πάνυ χρηστικήν είχε καί προς Ισχύν και προς ύγίειαν όμαλώς ίο d συνεστώσαν. τον δε λόγον ωσπερ δεύτερον σώμα καί των καλών μονονσνκ άναγκαΐον όργανον άνδρΐ μη ταπεινώς βιωσομένψ μηδ' άπράκτως έξηρτύετο καί παρεσκεύαζεν, ¿ν ταϊς περιοικίσι κώμαις καί τοις πολιχνίοις έκάστοτε συνδίκων τοϊς δεομένοις καί πρώτον άγωνιστής is είναι δοκών πρά&υμος, είτα καί ρητωρ Ικανός. β Έκ δέ τούτον μάλλον τοις χρωμέτοις κατεφαίνετο βάρος τι καί φρόνημα περί αύτόν ήάους, πραγμάτων με7 γάλων καί πολιτείας δεόμενον Ηγεμονικής, ου γάρ μόνον ώς ίοικε μισ&αρνίας κα&αρόν αυτόν έπί τάς δίκας καί to τους άγώνας παρεϊχεν, άλλ' ούδε τήν δόξαν ώς μέγιστον SIB L e άγαπών έφαίνετο τήν άπό τών τοιούτων άγώνων, πολύ ôè μάλλον έν ταΐς μάχαις ταϊς προς τους πολεμίους καί ταϊς στρατείαις βονλόμενος ενδοκιμεϊν, Ιτι μειράκιον ών 8 τραυμάτων τό σώμα μεστόν έναντίων είχε. φησι γάρ αυτός «5 (fr. 188 Μ.8) έπτακαίδεκα γεγονώς ετη τήν πρώτην στρατεύσασϋαι στρατείαν, περί δν'Αννίβαςχρόνονευτυχώνênéφλεγε τήν Ίταλίαν. παρείχε δ' αυτόν ¿ν ταϊς [ιάχαις τf¡ μέν χειρί πλήκτην, τω δέ ποδί μόνιμον καί βέβαιον, [S(UA=)T] 2 κάτον Anonymus: κάτωνα || 3 νπόπνρος Τ (corr. A1) II 4 γραμμάτιον V || β παντοδαχέτην U || 10 προς1 om. S II 12 μονονονκ Orelli Naber: ov μόνον-, cf. Till, Herrn. 81.

1953,445 II 15 καί del. Sch. | πρώτον μέν S || 18 καί πραγμάτων U | μεγάλων om. S || 19 emo8th. β, 5 292

ΜΑΡΚΟΣ

ΚΑΤΩΝ

3, β - 5 , 2

τγι τάξει της άσκήσεως και διομαλίζοντα μέχρι της τελευτής. έσ&ητα μεν γάρ ονδέποτέ φησι (fr. 72 Μ.2) φορέσαι i πολντελεατέραν εκατόν δραχμών, πιεΐν δε και στρατηγών 320 L και ύπατεύων τον αυτόν οίνον τοις έργάταις, δψον δε s παρασκενάζεσ&αι προς το δεΐπνον έξ άγορας άσσαρίων e τριάκοντα, και τοϋτο διά την πόλιν, όπως Ισχνοί τό σώμα πρός τάς στρατείας, έπίβλημα δε τών ποικίλων 5 Βαβυλώνιον έκ κληρονομιάς κτησάμενος ενϋνς άποδόaôat, τών δ' επαύλεων αντον μηδεμίαν είναι κεκονιαιο μένην, ονδένα δε πώποτε πρίασ&αι δοΰλον υπέρ τάς χιλίας δραχμάς και πεντακόσιας, ώς äv συ τρυφερών ονδ' ωραίων, ¿ργατικών δε και στερεών οίον ιπποκόμων και βοηλατών δεόμενος · και τούτους δε πρεσβυτέρους γενομένους ώετο δεϊν άποδίδοσ&αι και μη βόσκειν άχρή15 στους, δλως δε μηδέν εϋωνον είναι τών περιττών, άλλ' ου 6 τις ον δεϊται, κ&ν όσσαρίον πιπράσκηται, πολλον νομί- { 200 s ζειν · κτάσ&αι δε τα σπειρόμενα και νεμόμενα μάλλον ή τα ραινόμενα και σαιρόμενα. 5. Ταϋτα δ' οι μεν ε'ις μικρολογίαν ετίϋεντο τον àv2ο δρός, οι δ' ώς btì διορθώσει και σωφρονισμω τών άλλων ένδοτέρω ανατέλλοντος εαυτόν άπεδέχοντο. πλην τό τοϊς οίκέταις ώς υποζυγίοις άποχρησάμενον επί γήρως εξε- 330 λαυνειν και πιπράσκειν άτενονς άγαν •ήϋαυς εγωγε τί&&μαι, και μηδέν άν&ρώπω προς άνάρωπον οίομένον κοι ¡¡,νώνημα της χρείας πλέον ύπαρχε tv. καίτοι την χρηστό- 2 τητα της δικαιοσύνης πλ.ατντερον τόπον όρώμεν επιλαμβάνουσαν • νόμψ μεν γάρ και τώ δικαίφ προς άνϋρώπσνς μόνον χρήσθ-αι πεφνκαμεν, προς ευεργεσίας δε και 9 Gell. 13, 24 || 13 Cato agr. cult. 2, 7 || 23 Thorn. Mag. p. 21, 4 R. II ti s q q . mor. 702 f [S(UA=)Y] 3 πίνειν C || 4 ighatç S |¡ 10 τάς om. S |¡ IS έργατιχών ôè S: άλλ' ¿ργατικών ΐ || 13 και' Υ: τε και S | δέ om. Τ Κ 81 αποδέχονται Τ || 22 ίΡ&ύναν Τ || 23 άγεννοϋς S, cf. Thom. Mag. | εγώ om. S || 27 τω om. S 21*

2Θ3

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ χάριτας έστιν δτε και μέχρι των άλόγων ζώων ώσπερ sei ι ¿κ πηγής πλούσιας άπορρεϊ της ήμερότητος. και γαρ ίππων άπειρηκότων νπό χρόνον τροφοί και κυνών ού σκνλακεϊαι μόνον, άλλά και γηροκομίαι τω χρηστφ προσ3 ήκουσιν. δ δε των Ά&ηναίων δήμος οικοδομών τον Έκα- i τόμπεδον, δσας κατενόησεν ήμιόνονς μάλιστα τοις πόνοις b εγκαρτερούσας, απέλνσεν έλεν&έρας νέμεσ&αι και âtpéτους, ών μίαν φασί καταβαίνουσαν άφ' έαντής προς τά έργα τοϊς άνάγσνσι τάς άμάξας νποζνγίοις είς άκρόπολιν συμπαρατρέχειν και προηγεΐσ&αι κα&όπερ εγκελευομένην ίο και σννεξορμώσαν, ήν καί τρέφεσ&αι δημοσίφ μέχρι τε4 λεν της έψηφίσαντο. των δέ Κίμωνος Ιππων αίς 'Ολύμπια τρις ένίκησε καί ταψαΐ πλησίον είσι των έκείι ου μιημάτα/ν. κ/ύνας δέ συντρόφους γενομένους και σννήϋεις άλλοι τε πολλοί και Ξάνθιππος ο παλαιός τον είς Σαλαμίνα is τη τριηρει παρανηξάμενον, δτε την πόλιν ο δήμος έξέλιο πεν, επί τής άκρας έκήδευσεν ήν Κννος σήμα μέχρι 5 νϋν καλονσιν. ού γαρ ώς νποδήμασιν -ή σκεύεσι τοϊς ψυχήν εχουσι χρηστέον, κοπέντα και κατατριβέντα ταΐς νπηρεσίαις απορρίπτοντας, αλλ' εΐ δια μηδέν άλλο με- so λέτης οΰνεκα τον φιλανϋρώπον προε&ιστέον εαυτόν έν 2οι s θ τούτοις πρφον είναι και μείλιχον. ¿γώ μεν οΰν ουδέ βονν äv έργάτην δια γήρας αποδοίμην, μή τί γε πρεσβντερον αν&ρωπον, εκ χώρας συντρόφου και διαίτης συνή&ους ώσπερ έκ πατρίδος μεϋιστάμενον άντί κερμάτων 322 L μικρών, άχρηστόν γε τοις ώνουμένοις ώσπερ τοϊς πιπρά- 26 d 7 σκονσι γε%'ησόμενον. ό δέ Κάτων, ώσπερ νεανιενόμενος έπί τούτοις, καί τόν ΐππον φ παρά τάς στρατείας νπα14 Plut. Them. 1 0 , 1 0 [S(UA = ) V] 1 ώσπερ U post ras.: ωσπερ γάρ SA et ante

ras. U II 8 χρόνου S: πόνον Τ || 4 γηρωχομίαι: em. Cor. |[ 7.8 άφέτονς ών S: άφε&ειοών Τ || 12 οίς S || 13 ίνίχηαανΐΐ || 14 γενομένας S II 19 χρηστέον Τ: χοή το» S | καί τριβέντα ante oorr. S y 20 άπορριπτονντας Τ || 21 οΰνεκα SU: ενεχα A cf. Sol. p. 108,5 II 22 μεΜχιον Τ || 26 γε Υ: re S || 27 γεγενημένον ΐ H 28 Μ τούτοις om. S | παρά S: προς Τ 294

ΜΑΡΚΟΣ ΚΑΤΩΝ 5 , 2 - 7 , 1 τεύων έχρήτο φησίν (fr. 54 Μ. 2 ) έν Ίβηρίφ καταλιπεϊν, Ινα μη xf¡ πόλει λογίσηται τό νανλον αντον. ταντα μεν οδν είτε μεγαλοψυχίας εϊτε μικρολογίας &ετέον, έξεστι τω πεί&0Vτι χρησ&αι λογισμω. 5

β. Της δ' άλλης έγκρατείας νπερφνώς ΰανμαστός ό άνήρ, δστις στρατηγών έλάμβανεν έαντω xal τοις περί αντον ου πλέον εις τον μήνα πνρών ή τρεις Αττικούς μεόίμνονς, εϊς δε την ήμέραν χρι&ών τοις νποζνγίοις ελαττον τριών ήμιμεδίμνων. έπαρχίαν δε λαβών Σαρ- 2 ίο δόνα, των προ αντοϋ στρατηγών είωϋότων χρήσ&αι και σκηνώμασι δημοσίοις και κλίναις και Ιματίοις, πολλ^ δέ β ϋεραπεία καΐ φίλων πλή&ει και περί δείπνα δαπάναις και παρασκεναϊς βαρυνόντων, έκε'ινος άπιστον ¿ποίησε τήν διαφορά ν της εύτελείας. δαπάνης μεν γαρ εις ουδέν 3 is ουδεμιάς προσεδεή&η δημοσίας, έπεφοίτα δέ ταϊς πόλεσιν αύτάς μεν άνευ ζεύγους πορενόμενος, εϊς δ' ήκολσύϋει δημόσιος, έσ&ητα καΐ σπονδεϊον αντω προς ίερονργίαν κομίζων, èv δέ τούτοις ούτως ενκολος και αφελής τοις 4 υπό χείρα φαινόμενος, αϋ&ις άνταπεδίδον τήν σεμνότητα 20 καΐ το βάρος, απαραίτητος ών έν τω δικαίω και τοϊς νπέρ της ηγεμονίας προστάγμασιν όρθιος και ανόέκα 328 L οτος, ώστε μηδέποτε τήν 'Ρωμαίων αρχήν έκείνοις μήτε f φοβερωτέραν μήτε προσφιλεστέραν γενέσΰαι. 7. Τοιαντην δέ τίνα φαίνεται και 202 s ίδέαν ίχειν · εύχαρις γαρ άμα και ΐβ καταπληκτικός, φιλοσκώμμων και γματικός και αγωνιστικός, ώσπερ 215 a) τον Σωκράτη φησίν εξω&εν

ο λόγος τον άνδρός δεινός ήν, ήδνς και αυστηρός, αποφθεό Πλάτων (Symp. ίδιώτην και σατυρι-

Cap. β Liv. 32, 27 [ S ( U A = ) Ï ] 2 rò νανλον αντοϋ λογίσηται ΐ || β όστις S: οίον στι Τ ¡I β ίλαττον τ) τριών S || 10 και om. Τ || 11 δέ S: τε Τ II 12 χαί δαπάναις ϊ || 18 το'ις Τ: και S || 25 ήν om. S || 27 xaì αγωνιστικός om. Τ || 28 οωχράτη S: σωχράιην U, sed ην in ras. (ex ους ?) αωχράτους A 295

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ κόν καί νβριστήν τοις έντυγχάνσυσι φαινόμενον, Ινδο&εν σπονδής και πραγμάτων μεστόν είναι δάκρυα κινσύντων 3 4 0 2 τοις άκροωμένοις καί την καρδίαν στρεφόντων, ά&εν ουκ οίδ' δτι πεπόν&ασιν οί τώ Λυσίου λόγω τά μάλιστα 3 προσεοικέναι φάμενοι τον Κάτωνος, ου μήν άλλα ταντα s μεν οϊς μάλλον Ιδέας λόγων 'Ρωμαϊκών αίσ&άνεσ&αι προσήκει διακρινοϋσιν, ήμεϊς δέ των άπομνημονενομένων βραχέα γράψομεν, οί τω λόγω πολυ μάλλον ή τω προσώπψ, κα·&άπερ ενιοι νομίζονσι, των άν&ρώπων φαμέν έμφαίνεσ&αι το ή&ος. ίο 8. Μέλλων ποτέ τον 'Ρωμαίων δημον ώρμημένον άκαίρως έπί σιτο(.ιετρίας και διανομάς άποτρέπειν, ήρξατο των λόγων οΰτως· ' χαλεπόν μέν έστιν ώ πολΐται προς γαστέρα λέγειν ώτα ούκ έχονσαν.' 2 Κατήγορων δέ της πολυτελείας εψη χαλεπόν είναι σωb ϋήναι πόλιν εν f¡ πωλείται πλείονος ιχϋνς f¡ βοϋς. 3

«

Έοικέναι δέ προβάτοις εψη τους 'Ρωμαίους • ώς γαρ 324 l έκεϊνα καϋ·' ίκαστον μέν ού πεί&εται, σύμπαντα δ' έπεται μετ άλλήλων τοις άγονσιν, ' οϋτω καί ύμεϊς ' εϊπεν 'οϊς ουκ âv άξιώσαιτε σνμβούλοις χρησΰαι κατ' Ιδίαν, so νπό τούτων είς êv σννελάόντες άγεσ&ε.'

Περί δέ της γνναικοκρατίας διαλεγόμενος 'πάντες' εϊπεν 'άν&ρωποι των γυναικών άρχουσιν, ήμεις δέ πάντων όν&ρώπων, ήμών δ' ai γυναίκες.' τοϋτο μέν ονν έστιν έκ των Θεμιστοκλέους μετενηνεγμένον άποφ&εγ- as e 6 μάτων. εκείνος γάρ έπιτάττοντος αντώ πολλά τον νιου δια της μητρός, ' ώ γύναι' εϊπεν, ' Ά&ηναϊοι μέν άρχουσι 4

3 Ciò. Brut. 16,63 (cf. 85,293) || i l mor. 131e 198d 996d || 15 mor. 198d 668b || 22 mor. 198d l| 2β Plut. Them. 18, 7 ubi 1.1. [ S ( U A = ) T ] 1.2 ίνδο&εν 6è σπονδής S || 2 πραγμάτων] βημάτων Η». II 4 οίδ' δτι S: οίδα τι ΐ | -roi S" | τά om. Τ || 5 φάμενοι προαεοιχέναι Υ || β ρωμαϊκών S: ρητορικών Υ || 8 γραψάμενοι τώ λόγω S || 13.14 λέγειν προς γαστέρα S mor. 198d (cf. mor. 131e 996d) || 15 πολιτείας Τ || 20 αξιώσετε S | χρήσασύαι Τ 296

ΜΑΡΚΟΣ

ΚΑΤΩΝ

7,1-8, Μ

των Ελλήνων, έγώ δ' Ά&ηναίων, έμοϋ δε αν, σον δ' ό 203 8 υιός, ώστε φεώέσϋω της έξονσίας, δι' ήν άνόητος πλείστον Ελλήνων δύναται.' Τον δέ δήμον ο Κάτων Ιψη των 'Ρωμαίο»* ab μόνον β 5 ratç πορφύραις, άλλα καί τοις έπιτηδεύμασι τάς τιμάς έπιγράφειν. 'ώς γάρ οι βαφείς' Ιφη ' ταντην μάλιστα βάπτσυσιν f¡ χαίροντας όρώσιν, όντως οι νέοι ταντα μανϋάνουσι και ζηλονσιν οίς äv ό παρ' υμών ίπαινος ίπηται' Παρεκάλει ό' αυτούς, εΐ μεν αρετή καί σωφροσύνη 7 ίο y εγόνασι μεγάλοι, μή μεταβάλλεσ&αι προς τό χείρον, εί d ό' άκρασία και κακίςι, μεταβάλλεσϋαι προς το βέλτιον • ίκανώς γάρ ήδη μεγάλους απ' έκείνων γεγονέναι. Τους δε πολλάκις άρχειν σπουδάζοντας εψη καϋάπερ 8 άγνοοϋντας την όδόν άεΐ μετά ραβδούχων ζητεϊν πορεύεις σϋαι, μή πλανηϋώσιν. ¿πετίμα δέ τοις πολίταις τ συς 325 L αυτούς αίρονμένοις πολλάκις άρχοντας, 'δόξετε γάρ' εψη 9 'ή μή πολλού τό άρχειν άξιον ή μή πολλούς τον άρχειν άξιους ήγείσ&αι.' Πεοί δε των έχ&ρών τίνος αίσχρώς και άδόξως βιοϋν 10 so δοκονντος ' ή τούτου μήτηρ ίφη ' κατάραν, ονκ ενχήν, ήγεϊται τό τούτον υπέρ γης άπολιπείν.' τον δε πεπρα- 11 κότα τσυς πατρώους αγρούς παραλίους δντας επιδεικννμενος προσεποιεϊτο ϋανμάζειν ώς Ισχνρότερον της ϋα- β λάττης- ' â γαρ Ιχείνη μόλις εκλυζεν, ούτος' εφη 'gats δίως καταπέπωκεν.' ΈπεΙ δ' Ευμενούς του βασιλέως έπιδημήσαντος εις 12 'Ρώμην ή τε σύγκλητος ύπερφυώς άπεδέξατο καί των ». 173/2 πρώτων άμιλλα καί σπονδή περί ανιόν έγίνετο, δήλος 15 mor. 199a || 21 mor. 199b [ S ( U A = ) Y ] 4 των S 2 Τ : τον S1 || 5 πορφύραις Υ: ονμφορα'ις S ¡I β βαφείς Τ: βασιλείς S || β ίπηται Τ : γίνηται S || 9 μεν yàô S II io μή Υ: μηδέν S || 11 μεταβάλεο&ε S || 13 πολλώας Υ: πολλούς S || 15.1β πολ. άεί τ. αύτ. alo. &ρχ. mor. ¡| 17 y* om. S | πολλον Τ I του mor.: τούς S T || 81 το om._ S || SS έπϊδειχννμενος om. mor. || 24 έπικλύζει mor. || 26 Εύμένονς Cor., edd. rece. 297

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ

13 ijv Ο Κάτων νφορώμενος και φυλαττόμενος αύτόν. εΐπόντος δέ τίνος 'άλλα μην χρηστός έατι και φιλορώμαιος*, cεστω' εϊπεν, 'άλλά φύσει τοντο το ζωον [ό βα14 σίλεύς] σαρκοφάγον έατίν.' ονδένα δέ των ενδαιμονιζομένων ίφη βασιλέων άξιον είναι παραβάλλειν προς Έπα- s μεινώνδαν ή Περικλέα r¡ Θεμιστοκλέα ή Μάνιον Κσύριον { ή Άμίλχαν τον έπικλη&έντα Βάρκαν. Αντω δ' ίλεγε τονς έχ&ρους έκ νυκτός όνίσταται και των 1β σίοις σχολάζει, βούλεσ&αι δ' 17 άποστερη·&ηναι χάριν ή κακώς σνγγνώμην ίφη διδόναι πάσι αντοΰ. 16

φ&ονεϊν, ότι κα&' ήμέραν Ιδίων αμελών τοϊς δημο- 204S ίλεγε μάλλον εν πράξας ίο μη τνχεΐν χολάσεως, και τοις άμαρτάνσυσι πλην

a. ico 9· Των δε 'Ρωμαίων είς Βιόννίαν τρεις ελομένων πρέ341 σβεις, ών δ μεν ποδαγρικάς ήν, δ δέ την κεφαλήν έξ 326 L άνατρήσεως και περικοπής κοίλην είχεν, δ δέ τρίτος ιβ έδόκει μωρός είναι, κατ αγελών ό Κάτων ελεγε πρεσβείαν υπό 'Ρωμαίων άποστέλλεαύαι μήτε πόδας μήτε κεφαλήν μήτε καρδίαν εχσυσαν. 2 'Υπέρ δέ των έξ 'Αχαίας φυγάδων έντενχ&είς δια Πολύ- 20 βιον υπό Σκιπίωνος, ώς πολνς εν τη σνγκλήτω λόγος έγίνετο, των μέν διδόντων κά&οδον αντοίς, των δ' ένισταμένων, άναστάς ό Κάτων'ώσπερ ουκ εχοντες' εϊπεν (fr. 189 Μ.2) 'δ πράττωμεν, κα&ήμε&α την ήμέραν δλην περί γερονb τ ίων Γραικών ζητονντες, πότερον υπό των παρ' ήμΐν r) ib 3 τών εν Άχαΐφ νεκροφόρων έκκομισθώσι.' ψηφισ&είσης 10 mor. 108e H il mor. 198e Publil. Syr. sent. 208 Ribb. [Seneca] de moribus 111 Caec. Balb. p. 18W. || 14 Diod. 32, 20 App. Mithr. 6, 20 Liv. Epit. 50 || 20 mor. 199e (Polyb. 35, 6) [ S ( U A = ) T ] 3 ό βασιλεύς del. Cor. (ό β. 8. m. I S ) || 5 ίφη om. Τ I έπαμινώνδαν sic libri semper || β η Περικλέα ή Θεμιστοκλέα del. Α. Schnefer || 9 ix om. Τ || 14 ôè S: τε Y || 15 ών om. S II 17 καταγγέλων U | Ιλεγε S: είπε ϊ || 18 post μήτε πόδας add. μήτε χείρας S ]| 23 εϊπεν om. Τ || 24 πράττωμεν mor. : πράττομεν S Τ || 25. £β ή νπό των mor. 298

ΜΑΡΚΟΣ

ΚΑΤΩΝ

8 , 1 » - 9 , ίο

δέ της χα&όδου τοϊς άνδράσιν, ήμέρας όλίγας οί περί τον Πολνβιον διαλιπόντες, αύΰις έπεχείρονν εις τήν σνγκλητον είσελ&εΐν, δπως άς πρότερον είχον έν Άχαΐφ τιμάς οί φυγάδες άναλάβοιεν, καί τοΰ Κάτωνος άπεπει s ρώντο της γνώμης, ό δέ μειδιάσας Ιψη τον Πολύβιον ώσττερ τον Όδνσσέα βονλεσϋαι πάλιν είς το τον Κνκλωπος σπήλαιον είσελϋεΐν, το πιλίον έκει καί τήν ζώνην έπιλελησμένον. Τους δε φρονίμσυς ελεγε μάλλον νπό των αφρόνων ή 4 ίο τονς άφρονας νπό των φρονίμων ώφελεϊσϋαι • τούτους μεν γάρ φνλάττεσ&αι τάς ¿κείνων αμαρτίας, ¿κείνους δέ c τάς τούτο/ν μή μιμεϊσ&αι κατορθώσεις. Των δέ νέων Ιψη χαίρειν τοις έρνϋριώσι μάλλον ή 5 τοις ώχριώσι, στρατιώτου δέ μή δεΐσ·&αι τάς μεν χείρας is ¿ν τω βαδίζειν, τονς δέ πόδας εν τω μάχεσ&αι κινοΰντος, μείζον δέ ρέγχοντος ή άλαλάζοντος. 327 L Τον δ' νπέρπαχνν κακίζων ' πσϋ δ' äv' ιψη ' τη πάλει β 205 8 σώμα τοιούτο γένοιτο χρήσιμον, ου το μεταξύ λαιμον καί βσυβώνων άπαν νπό της γαστρός κατέχεται ; ' so Των δέ φιλήδονων τινά βονλόμενον αυτφ σννειναι παρ- 7 αιτούμενος, Ιψη μή δννασ&αι ζην μετ' άνϋρώπου της καρδίας τήν νπερφαν εναισ&ιμοτέραν έχοντος. Τον δ' έρώντος ελεγε τήν ψνχήν έν άλλοτρίφ σώματι 8 ζην. 26 Μεταμελη·&ηναι δ' οντάς έν παν τι τω βίω τρεις μετα- 9 d μελείας· μίαν μεν έπΐ τω γνναικί πιστενσαι λόγον απόρρητον, έτέραν δέ πλενσας 6'που δυνατόν ήν πεζενσαι, τήν δέ τρίτην δτι μίαν ήμέραν άδιάϋετος έμεινε. Προς δέ πρεσβντην πονηρενόμενον 'ώϋρωπε' είπε, 10 3ο 'πολλ.ά εχοντι τω γήρα τα αισχρά μή προστί&ει τήν άπό της κακίας αισχύνην.' 13 mor. 2 9 e 1 9 8 e 6 2 8 Í || 14 mor. 1 9 8 e 23 mor. 759 c || 29 mor. 199a 7 8 4 » 829f

|| 21 mor. 1 4 e

||

[ S ( U A = ) T ] 12 μή o m . U 1 || 17.18 οώμα τοιούτον TJJ πόλΐί γένοιτο Y ¡| 19 πάν Υ || 20 τινός βουΧομένου S |¡ S3 τήν o m . S || 29 ώ άν&ρωπε mor. 829 f

299

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ

11

Προς δε δήμαρχον έν διαβολή μέν φαρμακείας γενόμενον, φαΰλον δέ νόμον είσφέροντα και βιαζόμενον, 'ώ μειράκιον' είπεν; 'ονκ οΐδα, πότερον χείρον ¿ατιν δ κίρνης πιεϊν ή δ γράφεις κνρώσαι.' e 12 Βλάσφημουμένος δ' νπ άν&ρώπσυ βεβιωκότος άσελ- s γώς και κακώς, ' άνισος ' είπεν ' ή προς qi μοι μάχη εστί' και γαρ άκούεις τά κακά ρψδίως και λέγεις ευχερώς, έμοί δε και λέγειν αηδές και άκούειν [άη&ες].' τό μεν ονν των απομνημονευμάτων γένος τοιούτον έστιν. ».195

10. Ύπατος δέ μετά Φλάκκου Οναλερίον τον φίλον ίο και συνή&ονς άποδειχ-&είς, ελαχε των επαρχιών ην Εντός Ίσπανίαν 'Ρωμαίοι καλοϋσιν. έντανΰα δ' αν τω τα μεν καταστρεφομένω των έ&νών, τά δ' οικείου μένω διά 328 L λόγων, πολλή στρατιά των βαρβάρων έπέπεσε, κα'ι κίνδυνος ήν αίσχρώς έκβιασ&ήναι · διό των εγγύς Κελτι- is 2 βήρων έπεκαλεϊτο συμμαχίαν. αιτούντων δ' έκείνων της f βοηϋείας διακόσια τάλαντα μια&όν, οί μεν άλλοι πάντες ονκ άνασχετόν έποιοϋντο 'Ρωμαίους βαρβάροις επικουρίας όμολογήσαι μισϋόν, ó δέ Κάτων ουδέν εφη δεινόν είναι • νικώντας μέν γάρ άποδώσειν παρά των πολεμίων, 20 ον παρ' αυτών, ήττωμένων δε μήτε τους άπαιτονμέ- 20β s 3 νους ίσεσϋαι μήτε τους άπαιτονντας. ταΰτην δέ την μάχην κατά κράτος ένίκησε, και τά άλλα προνχώρει λαμ3 4 2 πρώς. Πολύβιος ( 1 9 , 1 ) μέν γέ φησι των εντός Βαίτιος ποταμού πόλεων ημέρα μια τά τείχη κελ,ενσαντος αν τον α περιαιρε&ηναί' πάμπολλαι δ' ήσαν αύται και γέμουσαι μαχίμων άνδρών • αυτός δέ φησιν ó Κάτων ( H R R 1 9 4 ) πλείονας είληφέναι πόλ.εις ών διήγαγεν ημερών εν Ίβη1β m o r . 1 9 9 c || 27 s q . m o r . 1 9 9 c [ S ( U A = ) T ] l δέ o m . U |] 3 κοινής U || β και Τ : S και f o r t , s p u r i a . | είπεν o m . S || 8 άη&ες o m . S (άηδέστεηον R e i . ; a n άηόες p r o άηδες p o n e i i d u m ? ) || 10 ψν/.άκκον S | σναλλευΐου ΐ , c f . P u b i . 1 , 1 || 14 λόγον S || 17 μιαόόν o m . S || 19 ó o m . S 1 II 20 π η ρ ά S : από Y || 21 ήττωμένων S m o r . : ηττημένων Y II 22 μακότων. Ποστσύ- β μιαν γαϋν Άλβϊνον ίστορίαν Ελληνιστί γράψαντα καί is σνγγνώμην αίτσύμενον έπέσκωψεν, ειπών δοτέον είναι την σνγγνώμην, εί των Άμψικτυόνων ψηφισαμένων αναγκασθείς ύπέμεινε το έργον, ϋανμάσαι δέ φησι τσύς Άϋη- 7 ναίους τό τάχος αντον καί την οξύτητα της φράσεως · â γαρ αυτός έξέφερε βραχέως, τον έρμηνέα μακρώς καί so διά πολλών άπαγγέλλειν · τό δ' δλον οϊεσ&αι τα ρήματα τοϊς μέν "Ελλησιν από χειλών, τοις δέ 'Ρωμαίοις από καρδίας φέρεσ&αι. 13. Έπει δ' Άντίοχος έμφράξας τα περί Θερμοπύλας c στενά τω στρατοπέδφ καί τοις αύτοψυέσι των τόπων 25 έρνμασι προσβαλών χαρακώματα καί διατειχίσματα, κα•&ηστο τον πόλεμον έκκεκλεικέναι νομίζων, τό μέν κατά 332 L στόμα βιάζεσϋαι παντάπασιν άπεγίνωσκον ο'ι 'Ρωμαίοι, την δέ Περσικήν έκείνην περιήλνσιν καί κνκλωσιν ó 13 mor. 199e || Cap. 13-14 of. Liv. 36, 15eq. App. Syr. 17, 71 sqq. Front. 2, 4, 4 [S(UA=)T] 1 πρέσβεις Τ || 3 φλαμίνιος: em. Anon.; cf. p. 309,15. 325,19 || 10 ήδέως à η γεγονός Τ | τούτο S: τό Τ ||

14 γοϋν om. Τ || 17 ψαοι Τ || 21 χειλέϋιν Τ || 23 φοάξας (in περί initio lineae U) Τ || 25 προσβαλόjv S | χα&ηχε S || 26 èxxexh1 χέναι S 303

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ

Κάτων εις νουν βαλόμενος, έξώδενσε ννκτωρ, άιαλαβών 2 μέρος τι της στρατιάς, έπεί δ' άνω προελ&όντων é κα&οδηγών αιχμάλωτος εξέπεσε της δδοϋ και πλανώμενος εν τόποις άπόροις και κρημνώδεσι δεινή ν άϋνμίαν και φόβον 209 8 d ένειργάσατο τοις στρατιώταις, όρων ό Κάτων τον κίνδυ- s νον έκέλενσε τούς άλλους δπαντας άτρεμεϊν καί περιμένειν, αυτός δε Λεύκων τινα Μά/.λιον, αιδρα δεινόν όρειβατεϊν, παραλαβών έχώρει πολυπόνως και παραβόλως έν άσελήνω ιυκτι και βαϋεία, κοτίνοις και πάγοις άνατεταμένοις διασπάσματα πολλά της όψεως και άσάφειαν ίο έχονσης, ίως έμβαλόντες είς άτραπόν, ώς ωοντο κάτω περαίνουσαν επί το στρατόπεδον τών πολεμίων, εϋεντο σημεία πρός τινας εύσκόπονς κεραίας υπέρ το Καλλί3 δρομον άν έχουσας. οϋτω δέ πάλιν ¿πανελάόντες οπίσω, την στρατιάν ανέλαβαν, καί πρός τά σημεία προάγοντες u e ήψαντο μεν εκείνης της άτραπον και κατεστησαντο την πορείαν, μικρόν δέ προελϋονσιν αυτοις έπέλιπε φάραγγος ΰπολαμβανούσης, καί πάλιν ήν απορία και δέος, ουκ έπισταμένων ουδέ συνόρων των ότι πλ.ησίον έτνγχανον 4 τών πολεμίων γεγονότες. ήδη δέ διέλαμπεν ημέρα, και 20 φ&ογγής τις εδοξεν έπακονσαι, τάχα δέ και καϋοραν Έλληνικόν χάρακα και προφυλακή ν υπό τό κρημνώδες, όντως ονν έπιστήσας έντανϋα την στρατιάν ό Κάτων, έκέλευσεν αύτω προσελ&εϊν Άνευ τών άλλων τούς Φιρμα5 νους, οίς άεί πιστοΐς έχρήτο και προάύμοις. σννδρα- 333 L f μόντων δέ καί περιστάντων αυτόν άϋρόων, είπεν · ' αλλ' 2β άνδρα χοήζο> λαβείν τών πολεμίων ζώντα καί πν&έσϋαι, τίνες οι προφνλάττσντες συτοι, και πόσον πληϋος αυτών, τις ό τών άλλων διάκοσμος ή τάξις καί παρασκευή [ S ( U A = ) Υ] 1 βαλί,όμενος Τ || 5 είργάσατο S || 6 ¿κέλευε S ¡| 7 κάλλιον S II 9 και1 om. Τ | χοτίνοις Τ : οκοτεινοϊς S xohoνοις Coraes ì| lo πολλά om. T || 12 ε&ετο S || ία πρός Τ : καί S II 15 ποοαγαγόντες Τ || 17 επέλειπε S || 19 ότι πλησίον] yo ώς εγγύς S m || 21 φϋογγήν S | νπακονααι Τ || 24 φιρμιανούς Τ Ι] 2β αλλ' om. Τ || 28 προφνλάαοοντες Τ | καί om. Τ || 29 ή τάξις καί S: ή τ. ή Γ ή τ., ή Cor. (τις) ή τ. καί Sauppe [i? τ.] καί Li. cf. Till, Herrn. 81, 438eq. 301

ΜΑΡΚΟΣ

ΚΑΤΩΝ

13,1-14,2

μεϋ' ής ΰπομένονσιν ημάς. το δ' έργον άρπασμα δει τάχους γενέσ&αι και τόλμης, f¡ και Λέοντες άνοπλοι ϋαρρονντες επί τά δειλά των ϋ-ηρίων βαδίζσυσι.' ταντ' εΐ- 6 πόντος τοϋ Κάτωνος, αντό&εν δρούσαντες ώσπερ είχον i oí Φιρμανοί κατά των όρων εϋεον ¿πί τάς προψνλακάς, και προσπεσόντες απροσδόκητοι, πάντας μεν διετάραξαν zio s και διεσκέδασαν, iva δ' αντοϊς δπλοις άρπάσαντες εν ε - 344 χείρισαν τω Κάτωνι. παρά τούτου μαϋών, ώς ή μέν 7 άλλη δύναμις êv τοις στενοϊς χάϋηται με τ' αντον τον ίο βασιλέως, οι δε φρονροϋντες ούτοι τάς νπερβολάς Αιτωλών είσιν εξακόσιοι λογάδες, καταφρονήσας της όλιγότητος άμα και της ολιγωρίας, ενϋνς έπήγεν άμα σάλπιγξι και άλαλαγμώ, πρώτος σπασάμενος την μάχαιραν. ot δ' ως είδον από τών κρημνών έπιφερομένονς, φενΐ5 γοντες εις το μέγα στρατόπεδον κατεπίμπλασαν ταραχής απαντας. 14. Έν τούτω δε και τοϋ Μανίσυ κάτω&εν προς τά διατειχίσματα βιαζομένον καΐ τοϊς στενοϊς προσβάλλον- b τος άϋρόαν την δύναμιν, ό μέν Άντίοχος είς το στόμα εο λίϋω πληγείς, εκτιναχ&έντων αντον τών οδόντων, άπέστρεψεν οπίσω τον ιππον περιαλγής γενόμενος, τον δε 334 h στρατού μέρος ουδέν υπέμεινε τονς 'Ρωμαίους, άλλα καίπερ άπορους και άμηχάναυς της φυγής όδονς καΐ πλ,άνας έχονοης, ελών βαΰέων και πετρών αποτόμου τά πτώ25 ματα και τάς όλισ&ήσεις νποδεχομένων, είς ταϋτα διά τών στενών νπερχεόμενοι και σννοί&οϋντες άλλήλσυς φόβω πληγής και σιδήρου πολ.εμίων αντσύς διέφ&ειρον. ό δέ Κάτων (HRR I 95) άεϊ μέν τις ήν ώς εοικε τών 2 ίδιων εγκωμίων άφειδής καΐ την αντικρνς μεγαλανχίαν 28 L i v . 3 4 , 15 [ S ( U A = ) Τ ] l à ' Y : Tf S || 1.2 αρπαομα τάχους γενέαϋω Τ || 2 f¡ Τ : εΐ S II 5 φιρμιανο'ι Τ , cf. ρ . 3 0 4 , 24 || 7 έαχέδασαν U || 9 μεζ' αντον τον S : μετά τοϋ Τ || 10 ούτοι S : αντοϋ Τ || 11.12 δλιγάτητος άμα και της om. U || 12 ήγεν S || 15. Ιβκατεπίμπλασαν ταραχής άπαντας S: ταραχής ένεπίμττλασαν ϊίπαντα Τ || 21 τον "ππον οπίσω Τ || 23 σπόρους όντας και S

305

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ

ο ώς έπαχολσύϋημα της μεγαΧονργίας ονκ ίφενγε, πλείστον δέ ζάϊς πράξεαι τανταις δγκον περιτέ&εικε, καί φησι τοις Ιδοϋαιν αντόν τότε διώκοντα καί παίοντα τους πολεμίους παραστήναι μηδέν οφείλειν Κάτωνα τω δήμω τοσούτον δσον Κάτων ι τον δήμον, αντόν τε Μάνιον τον 6 ϋπατον Φερμόν από της νίκης Ιτι ΰερμφ περιπλακέντα πολνν χρόνον άσπάζεσ&αι και ßoäv νπό χαράς, ώς οϋτ' àv αντός οϋϋ·' ó ανμπας δήμος ίξισώσειε τάς άμοιβάς ταϊς 3 Κάτωνος ενεργεσίαις. μετά δε τήν μάχην εν&νς είς 'Ρώμην έπέμπετο των ήγαινισμένων αντάγγελος, και δ ιέ- ίο πλεύσε μεν είς Βρεντέσιον εύτυχώς, μιφ δ' έκεϊ&εν 2ΐι d ήμέρα διελάσας είς Τάραντα και τέσσαρας άλλας όδενσας, πεμπταΐος εις 'Ρώμην άπό ϋαλάσσης άφίκετο και 4 πρώτος οαιήγγειλε τήν νίκην, καΐ τήν μεν πάλιν ενέπληαεν ευφροσύνης και ϋνσιών, φρονήματος δε τον δή- is μον, ώς πάσης γης καί ΰαλάττης κρατεϊν δυνάμενον. 15. Των μεν συν πολεμικών πράξεων τον Κάτωνος αύται σχεδόν είσιν έλλογιμώταται · της δέ πολιτείας φαί- 335 νεται το περί τάς κατηγορίας καί τους έλέγχονς των πονηρών μόριον ού μικρός άξιον σπονδής ήγησάμενος. 20 αντός τε γαρ έδιωξε πολλούς, και διώκονσιν έτέροις αννηγωνίσατο, και παρεσκεύασεν άλως διώκοντας, ώς 2 bel Σκιπίωνα τούς περί Πετίλιον. τοϋτον μεν συν οαι οίκον τε μεγάλου καί φρονήματος άλη&ινοϋ ποιησάμενον νπό πόδας τάς διαβολάς μή f άποκτεϊναι δννηϋεις άφή- 25 κε, Λενκιον δε τον άδελφόν αντοΰ μετά των κατηγόρων συστάς καταδίκη περιέβαλε χρημάτων πολλών προς τό δημόσιον, ην ονκ εχων εκείνος άπολύσασάαι και κινδυCap. 15 cf. Liv. 38, 50 sq. [S(UA=)Y] l εφυγεν S || 3 τοις] τους U || s κάτων U | δήμον om. U 11 8 εξισώσει S || il βρεντr¡oun> S, cf. Crass. 17, 1 v. 1. II 11.13 μι]σίιιων, 'και μην έγώ τούτοις' είπεν 'ευδαίμων και πλούσιος είμι, τοις άχρήστοις και περιτC a p . 1 8 L i v . 3 9 , 4 4 || ss

2

e

3

4 {

5 347

m o r . 527 c

[ S ( U A = ) Y ] 4 τε&νηκότι o m . Y || lo όραχμάς χΜας xaì πεντακόσιας Υ | νπερέβαλεν S || 11 άπστιμάσ&αι SA m : υποτιμάαται Υ || 12 xai om. S || 13 προς om. Y || 16 άπαγορενσωαιν Y || 17 έχψοοάς U ¡1 18 6' αΰ Y: ν, μείζον δέ τον καταφρονεϊσόαι. τω δέ Κάτωνι τοντ' αυτό δεινόν έφαίνετο, βακχεύοντι 4 τω δήμω και σφαλλομένφ τά πολλά δι έξουσίαν πόλιν e 30 αεί μεγάλην, νυν δέ και νήφσυσαν υπό συμφορών καΐ κεκολασμένην, έπικρέμασϋαι, και μη παντ άπασι τ συς [S(UA=)T] 7 πολεμύν Τ || 10 περιμένοντας : em. Rei. || 12 έχβάλλειν S || 13 αναβαλλόμενο» : em. Rei. |¡ 17 xaì del. Hercher II 21 ϋβρει τόν δήμον όρων ηόη Τ || 25 εγχείο&αι Τ || 28 τοντο αύ S || 89 πόλιν] πάλιν ante corr. S || 30 vwì Τ | xaì bis om. Τ 23

BT Plut.vit. I l ed. Ziegler (1672)

323

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ ίξωϋεν άνελεΐν της Ηγεμονίας φόβους, άναφοράς αντοϊς 227 S 5 προς τάς οΐκο&εν αμαρτίας άπολιπόντας. οντω μενέξεργάσασ&αι λέγεται τόν τρίτον και τελενταΐον ό Κάτων έπι Καρχηδονίους πόλεμον, άρξαμένων ôè πολεμεΐν έτελεντησεν, άπσ&εσπίσας περί. τον μέλλοντος έπι&ήσειν τω πολέμφ 5 τέλος ανδρός, δς ήν μεν τότε νεανίας, χιλίαρχος ôè στρατευόμενος έπεδείκνυτο και γνώμης εργα και τόλμης προς { β τούς άγώνας. απαγγελλομένων δε τούτων εις 'Ρώμην, 356 L πυν&ανόμενον τον Κάτωνα φασιν είπεϊν (Od. 10, 495) · οίος πέπννται, 7 ταντην σεν ό

τοι δε σκιαΐ άίσσονσι.

μεν συν την άπόφασιν Σκιπίων.

ταχύ δι

έργων

ίο έβεβαίω-

Ό δε Κάτων άπέλιπε γενεάν ίνα μεν ν ιόν έκ της επιγαμηόείσης, ω παρωνύμιον ε φαμεν γενέσθαι Σαλώνιον, ίνα δ' νΐωνόν εκ τον τελεντήσαντος νιου, και Σαλώνιος μεν έτελεύτησε στρατηγών, ό δ' έξ αντον γενόμενος Μάρκος ύπάτενσεν. f¡v δέ πάππος οδτος του φιλοσόφου Κάτωνος, ανδρός άρετη και δόξη των καϋ·' εαυτόν έπιφανεστάτον γενομένου. 353 ¡^jJíjj 28 ( 1 ) . Γεγραμμένων δέ και περί τούτων των άξιων to μνήμης, δλος ό τούτον βίος δλφ τω ϋατέρον παρατε&εις ουκ εν&εώρητον εχει την διαφοράν, εναφανιζομένην πολ2 λαϊς και μεγάλαις δμοιότησιν. εΐ δε δει κατά μέρος τη συγκρίσει διαλαβεΐν ώσπερ επος ή γραφην έκάτερον, το μεν έξ ονχ ύπαρχούσης αφορμής εις πολιτείαν και δόξαν 25 άρετη και δυνάμει παρελ.ϋεΐν άμφοτέροις κοινόν έστι. φαίνεται δ' δ μεν Αριστείδης συπο) τότε μεγάλων ουσών 8 mor. 200a 805a Diod. 32, 9a Polyb. 36, 8, 7 Suda s. v. àlaaovaiv et Κάτων Liv. epit. 49 Diog. Laert. 7, 183

[S(UA=)Y] 6 TÓze μεν ΐ II 7 άπεδείκηπο ϊ || 11 μεν ούν om. ϊ II 14 παοώννμον Τ || 18 κατ' αυτόν ϊ || 20 των άξιων Α: αξίων U άξίως αυτών S || 81 ΰλω Qm·. S | post ΰατέρον add. βίφ S II 26 πηοε/.ϋειν Υ II 27 ποτ'ε S 324

ΜΑΡΚΟΣ ΚΑΤΩΝ

2 7 , 4 - 2 9 , 2 (Σύγχρ. 1 , 1 - 2 , « )

228 s των Άϋηνών καί ταϊς ούσίαις Ιτι σνμμέτροις και όμαλοϊς έπιβαλών δημαγο>γοϊς καί στρατηγοΐς έπιφανής γενέσθαι· το γάρ μέγιστον i¡v τίμημα τότε τιεντακοσίων 3 b μεδίμνων, το δε δεύτερον [ίπτιείς] τριακοσίων, ίσχατον s δέ και τρίτον [ot ζενγϊται] διακοσίων · ό δέ Κάτων έκ 36βL πολίχνης τε μικρας και διαίτης άγροίκον δρκσύσης φέρων άφήκεν αντόν ωσπερ είς πέλαγος αχανές την εν 'Ρώμη πολιτείαν, ονκέτι Κονρίων και Φαβρικίων και Άτιλίων έργον ούσαν ηγεμόνων, ονδ' απ' άροτρου και ίο σκαφίον πένητας και αυτουργούς αναβαίνοντας έπΐ το βήμα προσιεμένην άρχοντας και δημαγωγούς, άλλα προς γένη μεγάλα και πλούτους και ν ομάς και σπουδαρχίας άποβλέπειν εί&ισμένην, και δι δγκον ήδη και δνναμιν έντρνφώσαν τοις αρχειν άξιοϋσιν. ονκ ή ν δ' δμοιον άντι- 4 c 16 πάλω χρήσ&αι Θεμιστοκλεϊ, μήτ από γένους λαμπρω και κεκτημένω μέτρια — πέντε γάρ ή τριών ταλάντων ονσίαν αντω γενέσθαι λέγονσιν δτε πρώτον ήπτετο της πολιτείας - και προς Σκιπίωνας Αφρικανούς και Σερονίονς Γάλβας καΐ Κσυϊντίονς Φλαμινίνονς άμιλλαοϋαι 20 περί πρωτείων, μηδέν όρμητήριον έχοντα πλην ψωνήν παρρησιαζομένην υπέρ των δικαίων. 29 (2). Έτι δ' Αριστείδης μεν εν Μαρα&ώνι και πάλιν έν Πλαταιαΐς δέκατος ήν στρατηγός, Κάτων δέ δεύτερος μεν ύπατος ηρέ&η πολλών άντιμετιόντων, δεύτερος δέ 25 τιμητής, επτά τους έπιψανεστάτους και πρώτους άμιλ- d λωμένονς νπερβαλόμενος. και μην Αριστείδης μέν έν ου- 2 δενϊ των κατορθωμάτων γέγονε πρώτος, άλλά Μιλτιάδης εχει τον Μαρα&ώνος το πρωτεϊον, Θεμιστοκλής δέ της Σαλαμίνος, έν δέ Πλαταιαΐς φησιν'Ηρόδοτος(9,&4)άνελέ[S(UA=)Y]

ι άΰηναΐων Υ || 3 τότε των Υ || 4. δ ιππείς et

oí ζενγϊται del. Sch. || 7 έαντήν Y || 9 όστιλίων Y || 10 axaψείον Y H 16.17 ταλάντων — λέγονσιν Υ : αντώ ταλάντων ούαίαν λέγουσι γενέα&αι S || 17 δτι U || 18 αερβίονς S αερουιλίονς Υ, cf. ρ. 307, 15 II 19 κονϊντίονς S et e corr. (m. 1) A : χνϊντίονς U κοιντίους ante corr. A | ψλ,αμινίονς S φαμινίονς Υ : em. Rei.; cf. p. 303, 3 II 22 έν Y : iv τε S || 25 έπτά Y : έπειτα S 23*

325

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ α&αι καλλίστην νίκην Παυσανίαν, Αριστείδη δέ καί των δευτερείων άμφισβητονσι Σωφάναι καί Άμεινίαι καί Καλλίμαχο!· και Κννέγειροι διαπρεπως άριστεύσαντες έν έκεί- sbtl 3 νοις τοις άγώσι • Κάτων δ' ού μόνον αντός ύπατεύων 22e s έπρώτενσε και χειρί xal γνώμγ) κατά τον Ίβηρικόν πό- β λεμον, άλλά καί χιλιαρχών περί θερμοπύλας νπατεύβ οντος έτέρον τήν δόξαν εσχε της νίκης, μεγάλος έπ Άντίοχον 'Ρωμαίοις άναπετάσας κλισιάδας και πρόσω μόνον όρων τι τω βασιλεί περιστήσας κατά νώτου τόν πό λεμον. ¿κείνη γαρ ή νίκη, περιφανώς Ιργον οϋσα ίο Κάτατνος, έξήλασε της Ελλάδος την Άσίαν, παρέσχε δ' ¿πιβατήν ανϋις Σκιπίωνι. 4

Πολεμονντες μεν ούν αήττητοι γεγόνασιν αμφότεροι, τά δε περί τήν πολιτείαν Αριστείδης μέν έπταισεν εξοστρακισθείς καί καταστασιασ&είς νπό Θεμιστοκλέους, is Κάτων δ', οΐπερ ήσαν εν 'Ρώμη δυνατώτατοι καί μέγιστοι, πασιν ως έπος ειπείν άντιπάλοις χρώμενος, καί î μέχρι γήρως ώσπερ άϋλητής αγωνιζόμενος, απτώτα διε6 τήρησεν αντόν · πλείστας δε και φυγά/ν δημοσίας δίκας και διώξας, πολλάς μέν είλε, πάσας δ' απέφυγε, πρό- 2ο βλήμα τον βίου καί δραστήριον δργανον εχων τον λόγον, φ δικαιότερον äv τις ή τνχτ) καί δαίμονι τον ανδρός το μηδέν πα&εΐν παρ' άξίαν άνατν&είη. μέγα γαρ και 354 Άριστοτέλει τω φιλοσοφώ τοϋτο προσεμαρτνρησεν Αντίπατρος, γράφων περί αντοΰ μετά τήν τε- 25 λευτήν, δτι προς τοις άλλοις ó άνήρ και το πι&ανόν εϊχεν. 30 ( 3 ) . Χ)τι μέν δή της πολιτικής άνϋ$ωπος αρετής συ κτάται τελειοτέραν, όμολογονμενόν έστι · ταύτης δέ a i [S(UA=)Y] 2 άμφισβητονοιν ωφαναι καί μίναι S || 3 κννέγειροι S: χνναίγειοοι Τ | όιαποεπ&ς γαρ άριστεύοαντα: S || 4 poet άγωαι add. τούτους χηρνττουαιν S || 8 κλεισιάόας ΐ . cf. Popi. p. 148,10 H 11. I a, παρέσχε όέ S: xai παρέσχε Y || 14 τα δέ περί S: περί δέ Τ || 15 και χατα στα ata οόεις om. S || IS δπτωτor S II 19 ¿avrò» ΐ || 26 ύ om. S || 29 κτάται τελειοτέραν Τ : κατά τό τελειάτερον ήν S

326

ΜΑΡΚΟΣ ΚΑΤΩΝ 29, » - 30,4 (Σύγχρ. 2, s - 3,4) 368 l πσυ μόριον οι πλείστοι τήν οίκον ομικήν ου σμικρόν τίθενται ' και γάρ ή πόλις, οίκων τι σύστημα και κεφάλαιον ούσα, ρώννυται προς τα δημόσια τοις Ιδίοις βίοις των πολιτών εν&ενονντων, δπου και Λυκούργος, έξοι5 κίσας μεν άργνρον, ¿ξοικίσας δε χρυσόν της Σπάρτης, νόμισμα δέ διεφθαρμένου πνρί σιδήρου ϋέμενος αύτοΐς, οικονομίας ουκ άπήλλαξε τονς πολίτας, αλλά τα τρν- b φώντα και ϋπονλα και φλεγμαίνοντα τον πλοντον περι¿30 s ελών, δπως ενπορήσωσι των αναγκαίων και χρησίμων ίο άπαντες, ώς άλλος ουδείς νομοθέτης προενόησε, τον &πορον και άνέστιον και πένητα σννοικον επί κοινών Uf. πολιτείας μάλλον τον πλονσίον και νπερόγκον φοβηθείς, φαίνεται τοίννν ο μεν Κάτων ουδέν τι φαυλότερος οίκον 2 προστάτης ή πόλεως γενόμενος • και γάρ αυτός ηυξησε is τον εαυτόν βίον, και κατέστη διδάσκαλος οικονομίας και γεωργίας έτέροις, πολλά και χρήσιμα περί τούτων συνταγμένος • Αριστείδης δέ τη πενία και την δικαιοσύνην αννδιέβαλεν ώς οίκοφ&όρον καΐ πτωχοποιόν και πάσι ο μάλλον ή τοις κεκτημένοις ώφέλιμον. καίτοι πολλά μεν 3 so 'Ησίοδος προς δικαιοσύνην αμα και προς οίκονομίαν παρακαλών ημάς εΐρηκε, και την άργίαν ώς αδικίας άρχήν λελοιδόρηκεν, εϋ δέ και Όμήρω πεποίηται (Od. 14, 222) · έργον ,δέ μοι ον φίλον ήεν 25 ούδ' οίκωφελίη, ή τε τρέφει άγλαά τέκνα, άλλά μοι atei νήες έπήρετμοι φίλαι ήσαν και πόλεμοι και άκοντες èx'ζεστοί και διστοί, 869 L ώς τους αυτούς άμελονντας οικίας και ποριζομένους έξ d αδικίας, ον γάρ, ώς τονλαιον οί ιατροί φασι τον σώμα- 4 29 of. Plat. Protag. 334 b

[S(UA=)Y] 1 ομιχρον S: μιχράν Τ || 5 άργνριον Υ || β διεφ&αρμένον π. οίδηρον Br. || 10 ποοννόηοε Τ ||' 11 ini Υ: ¿ν S ¡I IG αντον Υ | βίον om. S || te αννταζάμενος S: ανλλεξάμενος Y |¡ 18 όιέβαλεν Υ || 20 προς* om. Υ || 84 ήεν] ίοχεν Homerus H 25 re Υ : περ S || 26 άλλά μοι ahi Υ : άλλ' έμοί S || 89 ού γάρ ώς Υ : ώς γάρ S 327

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ

ιος είναι τοις μεν έκτος ώφελιμώτατον, τοις δ' έντός βλαβερώτατον, όντως δ δίκαιος ετέροις μέν έσιι χρήσιμος, αύτοϋ δέ καί των Ιδίων άκηδής, άλλ' εοικε ταύτη πεπηρωσϋαι τω Άριστείδτ] το πολιτικόν, εϊπερ, ώς o i πλείστοι λέγουαιν, ουδέ προίκα τοις ϋνγατρίοις ονδ' έαν- 6 5 τω ταφην καταλιπέσ&αι προννάησεν. δ&εν δ μέν Κάτωνος οίκος άχρι γένους τετάρτου στρατηγούς καί υπάτους τη 'Ρώμη παρείχε · καί γαρ υΐωνοι καί τούτων ên παίδες ήρξαν άρχάς τάς μεγίστας · της δ' Αριστείδου τον πρωτεύσαντος Ελλήνων γενεάς ή πολλή καί άπορος ίο β πενία τους μεν είς άγνρτικσυς κατέβαλε πίνακας, τσύς δε δημοσίω τάς χείρας έράνφ δι ενδειαν ύπέχειν ήνάγκασεν, ονδενι δε λαμπρό ν ουδέν ούδ' άξιον εκείνον τον 2Si s άνδρός φρονήσαι παρέσχεν. 31 (4). Ή τοντο πρώτον άμφιλογίαν εχει ; πενία γάρ is αίαχρόν μεν ούδαμον δι' αυτήν, αλλ' δπου δείγμα ραϋνμίας εστίν, άκρασίας, άλογιστίας, πολντελείας • άνδρί δε σώφρονι καί φιλοπόνω και δικαίω καί άνδρείφ καί όημοσιεύοντι ταΐς άρεταΐς πάσαις σννοϋσα μεγαλοψυχίας 2 εστί και μεγαλοφροσύνης σημείον, ου γαρ εστι πράττειν 2ο μεγάλα φροντίζοντα μικρών, ουδέ πολλοίς δεομένοις βοηf ϋεϊν πολλών αυτόν δεόμενον. μέγα δ' είς πολιτείφν έφόδιον ονχί πλούτος, άλλ' αυτάρκεια, τω μηδενός Ιδία τών περιττών δεΐσ&αι προς ονδεμίαν άσχολίαν άπάγσυσα τών δημοσίων, άπροαδεής μεν γαρ απλώς δ άεός, άν&ρωπί- 3eoL νης δ' άρετης, ώ συνάγεται προς τουλάχιστον ή χρεία, 2β 3 τοντο τελειότατον και ϋειότατον. ώς γάρ σώμα το καλώς 365 προς εύεξίαν κεκραμένον oSt' εσ&ητος σΰτε τροφής δεΐται 15 cf. T h u c . 2 , 4 0 , 1

[ S ( U A = ) Y ] 4 πεπληρωσ&αι S || 5.6 έαντφ ταφην S: ταφ?,ν αντώ Τ II β ύπολιπέσ&αι S || 10 ή om. S | δπειρος U || 15 γάρ om. S II 16 ούδαμον μέν Τ || 17 πολντελείας άλογιστίας Τ || 18 φιλοπόνω Τ : φι?.όφρονι S || 19 άπάααις Υ || 23 ουχί SU: ουχ ó A I μήϋενός Υ || 24 άγονσα Υ || 25 πράξεων και στρατηγιών εις άπόλεμον και άπολίτεντον γήρας άφεις αυτόν, iti μάλλον äv έχρήαατο σοβαρφ και προς ήδονήν άνειμένη διαίτη· και γάρ φιλοπότης και πανηγνβ ρικός και τά προς γυναίκας ώς προείρηται διαβεβλημέ- 25 8 νος. ai δέ περί τάς πράξεις κάί τους αγώνας κατορ&ώσεις, ήδονάς ¿τέρας εχονσαι, των χειρόνο)ν επιϋνμιών άσχολίαν ποιοΰσι και λήϋην ταϊς πολιτικαϊς και φιλοτίμοις φύσεαιν. εί γονν και Λεύκολλος έτελεύτησεν αγωνιζόμενος και στρατηγών, ονδ' δν δ ψογερώτατος και so φιλομεμφότατος ευρεϊν μοι δοκεϊ διαβολήν έπ' αυτόν, καί ταύτα μέν περί της διαίτης. [ S ( U A = ) Ï ] 2 άξια: em. Bekker

εί

|| 3 άχαδημίας S; άπο+

δημίας ΐ || 5 γάρ del. Ha. | έπίψστος, rae. corr., S || 18 τή U || 85 τά om. U || 28 ai δέ περί Bei. : al δ' ini 420

ΛΕΥΚΟΛΛΟΣ 4 4 , 8 - 4 6 , 6 (Σύγχρ.

1,3—2,β)

45 (2). Έν δέ τοις πολεμιχοϊς δτι μέν άμφάτεροι και κατά γήν και κατά θάλασσαν άγαάοί γεγόνασιν άγωνιαταί, όήλον • ώοπερ δέ των άϋλητών τούς ήμέρψ μιφ f πάλη [/ίί?] και παγχρατίω στεφανονμένσυς &&ει τivi 5 παραδοξονίχας καλόν σιν, οϋτω Κίμων, έν ήμέρφ μιφ πεζομαχίας χαί ναυμαχίας άμα τροπαίω στεφανώαας τήν Ελλάδα, δίχαιός έστιν εχειν uvà προεδρίαν έν τοις στρα554 s τ-ηγοϊς. xal μην Λευκόλλω μεν ή πατρίς, Κίμων δε τη 2 4β2 L πατριό ι τήν ήγεμονίαν περιέ&ηκε, χαί ό μεν άρχονση ίο των συμμάχων προσεχτήσατο τά των πολεμίων, ó δ' άλλοις έπομένην παραλαβών, άμα χαί των ανμμάχων άρχειν xal των πολεμίων χρατεϊν έποίησε, Πέρσας μεν 622 άναγκάσας ήττη&έντας έχβήναι της ϋαλάσσης, Αακεδαι μονίσυς δε πείσας έχοντας έκστηναι. 15 ΕΙ τοίνυν μέγιστον έργον ήγεμόνος ενπεί&ειαν 3 εργάσασϋαι δι' εννοίας, Λενκολλος μεν νπό των στρατιωτών κατεφρονή&η, Κίμων δ' νπό των συμμάχων έ&ανμάσ&η • παρ' οϋ μεν γαρ άπέστησαν, προς δν δε μετέστησαν. και δ μεν ών άρχων έξήλ·&εν, νπό τούτων άπο- 4 go λειφ&είς έπανήλϋεν, ό δέ μεϋ·' ών έτέροις ποιήσων τό προαταττόμενον έξεπέμφύη, τούτοις αυτός διδούς τό παράγγελμα κατέπλευσε, τρία τά πάντων δυσκολώτατα διαπεπραγμένος όμοϋ τη πάλει, προς μεν τους πολε- b μίονς είρήνην, παρά δέ των συμμάχων ηγεμονία ν, προς «5 δέ Λακεδαιμονίους όμόνοιαν. Μεγάλας τοίνυν έπιχειρήσαντες άμφότεροι χαταλύειν 5 ήγεμανίας και καταστρέφεσ&αι τήν Άσίαν πασαν, άτελεϊς έγένοντο των πράξεων • δ μεν κα&άπαξ διά τήν τνχην · έτελεντησε γαρ στρατηγών και ενήμερων · τον to δ' ου παντελώς äv τις έξέλοιτο της παρ' αυτόν αιτίας, εϊτ' ήγνόησεν εϊτ' ουκ έ&εράπενσε τάς έν τω στρατιωτικοί διαφοράς και μέμψεις, αφ ών εις τηλικαύτας άτιε[ S ( U A = ) T ] 4 μ' iαυτόν άσ&ενέστερον παραδούς τον άντίπαλον. Ιτι τοίνυν Κίμων μεν συντετριμμένη» την 4 βασιλέως δύναμιν xai τό Περσών φρόνημα σννεσταλμένον ήτταις μεγάλαις χαί άπαύστοις φνγαΐς ύπό θεμιστοιο κλέους χαί Πανσανίου χαϊ Λεωτνχίδου χαταλαβών έπεν55β 8 έβη χαί πεπτωχότan> xai προηττημένων ταϊς ψυχαϊς τά σώματα ραδίως ένίχησε, Λευχόλλω δέ Τιγράνης Αήττητος ix πολλών άγώνων χαί μέγα φρονών συνέπεσε. 623 πλή&ει δ' ουδ' άξιον παραβαλεϊν τοις έπί Λευχολλον 5 is συνελόοϋσι τονς υπό Κίμωνος χρατη&έντας. "Ωστε πάντη μεταλαμβάνοντι δνσδιαίτητον είναι την 6 χρίσιν · έπεί χαί το δαιμόνιον άμφοτέροις ίοιχεν ευμενές γενέσ&αι, τω μέν â χρή χατορ&οϋν, τω δ' â φυλάττεσ&αι [χρή] προμήνυαν, ώστε xai την παρά των &εών ψήφον 20 αύτοϊς υπάρχειν ώς άγα&οϊς xai άείοις τήν φύσιν άμφοτέροις. πεπτωχότοίν S U A 1 : νποπεπτωχάτων Α* || Ιβ πάη! S: παντί Y, sed πάντη Am (m. 2) || 18 χρή (noioüvra) Ha. χρή (ποιεϊν ώστε) Zie. || IS χρή del. H a . [S(UA=)T]

11

423

Ovids Amores Gedichtfolge und Handlungsablauf

Von B a r b a r a Weinlich 1999. 295 Seiten. Geb. DM 130,-/ÖS 949,-/SFr. 116,-. ISBN 3-598-77677-2 (Beiträge zur Altertumskunde 128)

Mit einer aufmerksamen und sensiblen Analyse der 50 unter dem Titel Amores überlieferten Liebeselegien möchte diese Arbeit eine Lücke in der Forschungsliteratur schließen. Neben der Auseinandersetzung mit Textproblemen, etwa der von den Herausgebern vorgenommenen Teilung einiger Gedichte, steht zunächst die Frage nach der Aussage, welche Ovid mit jeder einzelnen Liebeselegie intendiert hat, im Vordergrund. Da die Amores fast durchweg als Reden konzipiert sind, werden bei deren Deutung auch sprachpsychologische Aspekte miteinbezogen. Zusammen mit der Auswertung der zahlreichen, teilweise bislang nicht entdeckten Bezugnahmen auf Elegien des Properz und Tibull wird ein neuer Interpretationsansatz gebildet. Einzelne Elegien - insbesondere die des dritten Elegienbuches - erfahren hierdurch eine neue Deutung und liefern somit auch den Schlüssel zu der Frage nach den Gestaltungsprinzipien, welche die Anordnung der Gedichte innerhalb eines Buches wie die Komposition der drei Bücher überhaupt bestimmen. Auch hier kommt die Untersuchung zu neuen, überraschenden Ergebnissen.

K G · Saur München · Leipzig

Laurentius Bonincontrius Miniatensis De rebus naturalibus et divinis Zwei Lehrgedichte an Lorenzo de' Medici und Ferdinand von Aragonien Von Stephan Heilen 1999. 679 Seiten. Geb. DM 218.-/ÖS 1.591,-/SFr. 194,-. ISBN 3-598-77678-0 (Beiträge zur Altertumskunde 129) D e r H u m a n i s t L o r e n z o B o n i n c o n t r i da S a n M i n i a t o ( 1 4 1 0 ca. 1491) f ü h r t e , in j u n g e n J a h r e n v e r b a n n t , ein b e w e g t e s Leb e n im D i e n s t e v e r s c h i e d e n e r F ü r s t e n . N a c h l a n g e n J a h r e n als O f f i z i e r u n d P r i n z e n e r z i e h e r in N e a p e l l e h r t e er, inzwischen b e g n a d i g t u n d e n g b e f r e u n d e t mit M a r s i l i o Ficino, G i o v a n n i P o n t a n o u. a., als P r o f e s s o r a n d e n U n i v e r s i t ä t e n v o n F l o r e n z und Rom. Aus seinem umfangreichen Werk (Dichtungen, K o m m e n t a r e , B i o g r a p h i e n , H i s t o r i o g r a p h i e , T r a k t a t e , Prog n o s e n etc.) w e r d e n h i e r die b e i d e n g l e i c h n a m i g e n L e h r g e d i c h t e De rebus naturalibus et divinis ( u m 1470). f ü r die B o n i n c o n t r i 1484 in R o m z u m z w e i t e n poeta laureatus der N e u z e i t g e k ü r t w u r d e , e r s t m a l s in F o r m e i n e r kritischen Edition zugänglich g e m a c h t . Sie u m f a s s e n j e drei B ü c h e r u n d b e h a n d e l n , inspiriert vor allem d u r c h L u k r e z u n d Manilius, ein w e i t e s T h e m e n s p e k t r u m : Physik u n d K o s m o l o g i e . A s t r o nomie und Astrologie, Philosophie und Theologie, Medizin, H u m o r a l p a t h o l o g i e u n d D i ä t e t i k . Biologie u n d Psychologie. G e o g r a p h i e , G e s c h i c h t e , M e t e o r o l o g i e etc. D i e E i n l e i t u n g b i e t e t a u s f ü h r l i c h e B e s c h r e i b u n g e n aller T e x t z e u g e n u n d eine A n a l y s e d e r T e x t g e n e s e ; die eigentliche E d i t i o n bietet d e n Text mit drei A p p a r a t e n (Textkritik. T e s t i m o n i e n . Similien) und umfangreichem Scholienmaterial.

K G · Saur München · Leipzig

Moribus antiquis res stat Romana Römische Werte und römische Literatur im 3. und 2. Jh. v. Chr. Von Maximilian Braun, Andreas Haltenhoff, Fritz-Heiner Mutschier 2000. 376 Seiten und 12 Seiten Tafelanhang. 15,5 χ 23,5 cm Geb. DM 158,-/ÖS 1.153,-/SFr. 142,-. ISBN 3-598-77683-7 (Beiträge zur Altertumskunde 134)

Das bekannte Enniuswort, daß auf „den alten Sitten und Männern die römische Sache ruhe", akzentuiert treffend die große Bedeutung, die der mos maiorum als Inbegriff von Wertvorstellungen, Leitbildern und Reglements, welche als verpflichtendes Erbe der Vorväter aufgefaßt wurden, in der römischen Gesellschaft besaß. Es überrascht nicht, daß dieser normative Komplex als Ganzes oder in einzelnen Teilen schon durch die frühe römische Literatur immer wieder thematisiert und eingeprägt wird. Wie dies geschieht, untersuchen die Beiträge dieses Bandes, der aus der Arbeit des Sonderforschungsbereiches „Institutionalität und Geschichtlichkeit" an der Technischen Universität Dresden hervorgegangen ist. Neben Aufsätzen zu den verschiedenen literarischen Kommunikationsformen, wie Inschriften, Epos, Geschichtsschreibung, Tragödie, Komödie und Satire, treten Abhandlungen über den mos maiorum als Mittel der Selbstdefinition, das Wesen der römischen Werte oder das Verhältnis von ius und mos in der Rechtspraxis. Auch die Repräsentation römischer Wertvorstellungen in den archäologischen Zeugnissen wird berücksichtigt.

K G · Saur München · Leipzig

PLVTARCHVS, VITAE I 1 ADDENDA ET

CORRIGENDA

(auf der Grundlage der 4. Aufl., Leipzig 1969) p. V. adn. 1 sub fine

p. IX1. 16 p. 1

adde: praeter viros doctos Erbse Russell Colonna de editione altera rettulerunt J. Defradas, REA 59, 1957, 427 sq.; H. Degrave, LEC 25, 1957, 365; R. Flacelière, AC 26, 1957, 464 sq.; L. Pepe, GIF 10, 1957, 355 sq.; P. Chantraine, RPh 32, 1958, 331 sq.; M. Fiévez, RBPh37, 1959, 543; N I. Barbu, StudClas2, 1960, 438 sq. - De editione tertia consulas (Anón.) RSC 9, 1961, 333; J. Defradas, REA 63, 1961, 495; M. Fiévez, LEC 29, 1961, 337; A. Garzya, Ρ & 13, 1961, 64; F. Rodríguez Adrados, Helmantica 12, 1961, 506; E. Svobodová, LF84, 1961, 354-356; Μ. H. Rocha Pereira, Humanitas 13/14, 1961/62, 451 sq.; P. Chantraine, RPh 36, 1962, 319; A. Colonna, RFIC 40, 1962, 320 sq. M. Fiévez, RBPh 40, 1962, 252; R. Flacelière, REG 75, 1962, 302 sq.; E. N.O'Neil, CW 55, 1962, 216; Ν. I. Barbu, Hebkon 3, 1963, 620 sq.; A. Hartmann, SPFB 16, 1967, E 12, 251. adde: H. R. Bargstedt, Untersuchungen über Plutarchs Parallelbiographien, Diss. Hamburg 1949 Vitas quantae voluminis primi fasciculo primo continentur edidit A. Traglia: Vite di Plutarco I: Teseo 1

PLVTARCHVS, VITAE PARALLELAE 1.1

p. 1 app. sim.

app. sim. 5 p. 2,1 app. sim. 20 p. 3,14 app. sim. p. 4,28 app. sim.

20

p. 5 app. sim. 4

app. crit. 2 p. 6 app. sim. p. 8,28 app. sim. 12 p. 9 app. sim. 23 2

Lucullo. Introduzione di A. Barigazzi, Torino 1992 (cum versione ital.)· - Vitarum Thesei et Romuli par nunc exstat in editione Flaceleriana (cf. p. V adn. 1) a. 1964 iteratis curis prolata et in editione recenti amplissima, quam curaverunt C. Ampolo et M. Manfredini, Plutarco. Le vite di Teseo e di Romolo, Milano 1988. adde: 3 πιέζουντες ut vocem Plutarcheam adfert Eustath. ad Od. 4, 379, p. 1500,62 (cf. ad 12,174, p. 1710,40) adde: πηλός άιδνής: olim Call. fr. anon. Sehn., nunc SH fr. 1097 μεγαλοδόξου] vox Pindarica, cf. Ol. 1, 89 adde: cf. Pind. Ol. 9,16 adde: 24 Paus. 2,30,9 lege: (Hendess 20 = 110 P.-W. = L 4 Fontenrose = Anth. Pal. 14,150) adde: 3 cf. fr. 55 Sandb. adde: Call. Hec. fr. 235 sq. (fr. 3 D. = W. = 9-10 Lass.) adde: 6 Apollod. epit. 1,11 || 15 de Parrhasio cf. mor. 346 a Plin. n. h. 35,129 lege: ... Synes. encom. calv. 15, 79bc (= Ptol. FGrH 138 F i l ) Athen. 13,565 a (= Chrysipp. SVFIII p. 198 fr. 2); cf. quae Archemachus (Strab. 10,3,6, p. 465 = FGrH 424 F 9) de Curetibus narrat adde: 10 cf. Bacchyl. 17,33 sqq. Isocr. 10,18 Diod. 4,59, 1 Ael. Ar. or. 38,6 K. sub fin. adde: δάμονες (Fick) West adde: 3 Εύβοίης (Schneidewin) West adde: 32 cf. Eur. Heraclid. 207 sqq. (fr. 193 B. 4 = 138 nr. 643 Page) lege: όδοϋ πάρεργον ex Eur. El. sumpturn, cf. Schmid, ... adde: Lucian. Lex. 11 Iulian. or. 7,

ADDENDA ET CORRIGENDA

p. 10 app. sim. p. 12,11 16

app. sim. 20 app. crit. 7 17 p. 13,11

12 (et app. sim.)

15 app. sim. 11 19 p. 14, 20 25 app. crit. 22 p. 15,10 p. 16,5 app. sim. 2 p. 17,10 17 21 app. sim.

210d Them. or. 21,261ab Zenob. 6,6 Macar. 8,8 Apost. 16,28 adde: 31 Apollod. 3,206 οι πλείστοι τών συγγραφέων] (FGrH 468 F 8) (fr. 996 Ν.2 = 472 a Sn., una cum fr. 997 Ν.2 fabulae Cretenses q. d. vindicandum; cf. P. Oxy. 2461 fr. 1,12) lege: Syncell. p. 163 c = p. 308 sq. Dind. = 191 Mossh. προστάξαντος (codd.) cum Flac. servare praestet adde: κάποφύλιον Housman | τρέφος (Nauck) Snell ϊωμεν εις Αθήνας] (Carm. pop. 193 Β.4 = 53 D. = 22 nr. 868 Page); cf. F. Pordomingo Pardo, Las citas de Carmina popularía en Plutarco, in: Strutture formali dei Moralia di Plutarco. Atti III conv. plutarcheo Palermo 1989, Napoli 1991, 213-224 φωνήν ... xal μοΰσαν] cf. Plat. legg. 2, 666 d et v. R. Renehan, CPh 74, 1979, 244 sq. (fr. 103 Rz. = 144 M.-W.) lege: ... TGF 2 p. 200 = TrGF IV p. 310 adde: 16 mor. 776 e vit. Demetr. 42,9 [Plut.] vit. Horn. 2,175,4 Kindstr. (fr. 54 Β.4 = 33 D. = 45a nr. 550 Page) (fr. 56 Β.4 = 33 D. = 45b nr. 550 Page) έριθάλλου (codd.) tuetur E. Cavallini, GFF 11, 1988, 59sq. τον έν Δελφοϊς ... feòv] (212 P.-W. = L 47 F.) (FGrH Τ 4a; F 17) lege: Syncell. p. 163 c = 308 sq. Dind. = 191 Mossh. (fr. 105 Rz. = 298 M.-W.) (fr. 4 D. = 29 v. Blum. = W.) Παίων ό Άμαβούσιος] (FGrH 757 F 2) adde: 16 Οινοπίωνα] schol. Ap. Rhod. 3, 997; cf. Diod. 5,79,1 (= FGrH 468 F 1) Athen. 1, 26bc (= Theop. FGrH

3

PLVTARCHVS, VITAE PARALLELAE 1.1

p. 18,12 app. sim. 23 p. 20,14 sq. app. sim. 7

13

21

p. 21,23 et app. crit.

app. sim. 9 app. crit. 9 20 23 p. 22,10 et app. crit. 14 19 et app. crit.

2 9 - p . 32,2 et app. crit. app. sim. p. 23,5 20 et app. crit. app. sim.

115 F 276); Στάφυλον] schol. Αρ. Rhod. 1.1. Apollod. 1,113 Ναξίων ... τίνες\ (FGrH 501 F 1) adde: Call. h. Del. 307 sqq. Δημητρίου τοϋ Φ.] (fr. 155 W. = FGrH 228 F 23) lege: ... Eustath. ad II. 22,495, p. 1283 (IV p. 66 v. d. Valk) = Crates FGrH 392 F l a = fr. 72a Mette adde: Suda s. θεωρίς (£221) adde: 18 τον αύξόμενον λόγον] mor. 559 ab 1083 a (= SVF II 762) inséré: Hyperid. fr. 87 J. Ister FGrH 334 F 8 (έμ)βαλόμενος Sakorraphus (Mnem. n. s. 21,1893) cl. vit. Caes. 4,9: recte, ut videtur (cf. etiam Brut. 57,3) lege: ... Hyperid. fr. 88 J; adde: Philoch. FGrH 328 F 183 adde: 22 Thuc. 2,15,2 Isocr. 10,35 Diod. 4,61,8 οίσχούς: em. Jacoby Erbse φυταλίδαι codd. omnes (sec. Manfredini) βαλλόμενος solus M (sec. Manfredini) Συνοικία denuo tuetur Conomis cl. IG I 2 188,60/61 Steph. Byz. s. Α θήναι (Hendess 22 = 154 P.-W. = L 22 F.) ποντοτίορεύσει (codd., Flac.) tuetur Kassel (PCG III 2, p. 173 ad Aristoph. fr. 308) δέ (το) γινώσκειν ... παρέχειν (τους) άρχοντας ... τους [άλλους] πολίτας Kaibel Wil. insere: 11 sq. cf. Arist. Αί)π. 41,2 19 et 22 ασκός] cf. Paus. 1,20,7 Αριστοτέλης] (fr. 384 R. = Α9π. fr. 2 Κ = 3 Chambers) και cum Flac. Manfredini tueri malim adde: 6 sq. cf. mor. 346 b 8 schol. Aristoph. av. 1106 (= Philoch. FGrH 328 F 200) Poll. 9,60 Zenob. 2, 70 Diogen. 3,48 al. Suda s. ßovc έπι γλώττης (/Î460)

ADDENDA ET CORRIGENDA 12

p. 24,8 et app. crit.

14 sq. 19 app. sim. 5

app. crit. 15 p. 25,4 app. sim. Cap. 27 app. crit.

p. 26 app. sim. inserendus p. 27,4 app. sim. 14

app. crit. 6

p. 28,12 16 sq. app. sim.

adde: Androt. FGrH 324 F 61 a/b adde: 21 cf. Paus. 1,44,8 schol. Pind. Isthm. hypoth. a/b (III 192 sq. Dr.) άριατεϊον (codd.) tuentur Erbse (cl. vit. Pyrrh. 22,8) Manfredini: iure, ut videtur Βίων] (FGrH 14 F 2 = 332 F 2) Μενεχράιης] (FGrH 701 F 1) adde: Paus. 1,2,1 (= Nost. fr. fais. 15 Bernabé = fr. dub. 2 Davies). 5,11, 4 sqq. Apollod. epit. 1,16 lustin. 2,4, 18 sqq. Zenob. 5,33 corrige; ταύτη (ν) Steph.: ταύτη codd. (sec. Manfredini) της Πυϋίας] (411 P.-W. = L 102 F.) adde: Apollod. epit. 1,16 Isocr. 12,193 Ael. Ar. or. 1,83 sq. L.-B. Zenob. 5,33 adde: 22 διαβάσαι {τον Πόντον εκ)περιήλθαν cl. vit. Caes. 58,6 Naber (Mnem. η. s. 27, 1899, 163) 27 αύτοίς M (sec. Manfredini) 2 et 21 Steph. Byz. s. Άμαζόνειον 12 Isocr. 12,193 schol. Lycophr. 1329 25 Paus. 1,42,2.7 (EGF p. 217 Kink. = F 1 Bernabé = Davies) lege: Athen. 13,557 ab (= Ister FGrH 334 F 10 et Hes. fr. 147 M.-W.) adde: 19 Paus. 1,17,3 21 ωσπερ εϊρηται] c. 20,1 25 ύστερον είρήοεται] c. 31 sqq. 31 Apollod. 1,111 Hygin. fab. 14,5 32 Apollod. 1,67 Hygin. fab. 173 corrige: ém(τι)δεμένης Sint.: έπιθεμένης codd. (sec. Manfredini) adde: 7 χτείνοντας M (sec. Manfredini) êv τοίς περί Ηρακλέους] (fr. I 1 Zie. = 6 Sandb. = 8 Flac.) οί Αισχύλου Ελευσίνιοι] (fr. p. 18 Ν.2 = fr. 268 M. = p. 175 R.) adde: 2 Zenob. 5, 33 4 Suda s. Άλλος ούτος Ηρακλής (a 1338) Ptol. Chenn. ap. Phot. bibl. 190, p. 151 a 35 Diogen. 1,63 Macar. 1,85 5

PLVTARCHVS, VITAE PARALLELAE LI

app. sim. 5

30

app. crit.

8 p. 29,1 app. sim. 20

29 p. 30,10

app. sim. p. 31,22 sqq. app. sim. 5 (pro 7)

app. crit. p. 32 app. sim.

18

6

al. Aelian. v. h. 12,22 sat. Varron. tit. (frr. 19 sq. B. = Cèbe) adde: Isocr. 4,54 sq. 10,31 Stat. Theb. 12,519 sqq. Ael. Ar. or. 1,80 L.-B. Apollod. 3,79 adde: 11 Aelian. v. h. 12,27 lege: Horn. II. 1,262 sqq. Isocr. 10,26 Diod. 4,70,3 Zenob. 5,33 (= Apollod. epit. 1,21) Ov. met. 12,210 sqq. Hygin. fab. 33,3 adde: 3 άπεργάσασθαι M (sec. Manfredini) 15 καιαμαρτυρονσι-Π τιεποίηται ut ad. 11. 6-8 referenda ideoque illuc transponenda hie secluserit Jacob lege: πείσας Aid.: σπείσας codd. (sec. Manfredini) Δηιδάμειαν] apud ceteros auctores 'Ιπποδάμεια nuncupatur adde: 17 Ael. Ar. or. 1,50 L.-B. schol. Aristoph. ran. 501. Plut. 845. 1013 lege: Isocr. 10,18 sqq. Diod. 4,63, 1 sqq. Paus. 2,22,6 (= FGrH 314 F 6) schol. A Horn. II. 3, 144 (= Hellan. FGrH 323a F 20) schol. Lycophr. 513 (= Hellan. FGrH 323 a F 1 9 = Duris FGrH 76 F 92) adde: Hygin. fab. 79 de Menestheo cf. F. Cantarelli, RIL 108, 1974, 349 sqq. L. Gianfrancesco, Contrib. 1st. Univ. di S. Cuore 3, 1975, 7 sqq. insere: 10 cf. Paus. 1,17,4 sqq. ταυτί τα επη] (ep. ad. fr. 8 Davies = SH 1155) adde: Cypr. fr. 10 Allen = 13 Bernabé = ad. 8 Davies); similia de Decelo sive Decelea narrat Herod. 9,73,2 sqq. adde: 9 έμβάλλοντες M (sec. Manfredini) adde: 10 Aelian. v. h. 4,5 schol. Lycophr. 504 13 άνακώς εχειν] Suda s. ν. (α 1911) adde: Alan. fr. 21 P. = Davies schol.

ADDENDA ET CORRIGENDA

app. crit. 23 p. 33 app. sim.

27

app. crit. p. 34,17 mg. sin. 18 app. sim.

30 app. crit. 11

22

p. 35,15

17-p. 38,2 app. sim. 26 p. 36,14 17 19 app. sim. app. crit. 16 29 p. 37,29 31-p. 39,25 + p. 41,1-p. 45,9

Lycophr. 508 schol. AT Horn. II. 3, 144 (= Hellan. FGrH 323a F 203; cf. F 21) Apollod. 3,128 Hygin. fab. 79,4 adde: 26-28 lex. Vind. p. 12,5 Naber corrige: ôè xat codd. (sec. Manfredini) adde: 9 Diod. 4,63,4 Apollod. epit. 1,24 Syncell. p. 299 Dind. = 185 Mossh. 12 Eur. Her. 1326 sqq. Ael. Ar. or. 1,35 L.-B. or. 40,11 Κ. 23 mor. 607 ab lege: Etym. M. s. ν. Άρητήσιον (= Philoch. FGrH 328 F 19) adde: 28 Arist. Ά (ht. fr. 4 / Heraclid. 1 Suda s. Αρχή Σχυρία et Θησείοισιν (α 1401; 3368) schol. Lycophr. 1326 adde: 28 είσχϋρον U (sec. Manfredini) adde: a. 476/75 ή Πυθία] (113 P.-W. = Q 164 F.) adde: 9 sq. cf. Syncell. 172 d = p. 325 Dind. = 202 Mossh. 17 sqq. Diod. 4,62,4 Ael. Ar. or. 3,409 L.-B. Paus. 3,3,7 Aen. Gaz. Theophr. p. 60,6 sqq. Colonna lege: ... Etym. M. s. v. (= Philoch. FGrH 328 F 177) έκεϊ (codd.) tuentur Flac. Manfredini και (codd.) tuentur Reiske Flac. Manfredini Sv ... προσονομάζομεν] Apollod. FGrH 244 F 99 g cf. Cornut. Theol. comp, p. 42,1 sqq. Lang Macrob. sat. 1,17,22 FGrH 840 F 40 e lege: mor. 243 ef et ibi 1.1. FGrH 840 F 11; F 10 oi ôè 'Ρωμανόν] FGrH 240 F 29 (Xenagoras) oi ôè 'Ρώμιν] FGrH 706 F 35 insere: 30 Diod. 7,5 τω iam Leop. (sec. Manfredini) όνομασ&ηναι codd. omnes (sec. Manfredini) lege: (FGrH 817 F 1) Fabius Pictor FGrH 809 F 4 a 7

PLVTARCHVS, VITAE PARALLELAE 1.1 app. sim. Cap. 3-4

p. 38,1 et app. crit. 1 2 p. 39,25 et app. crit.

27-p. 40,1 app. sim. 3

26 app. crit. 23 p. 40,14 sq. et app. crit.

app. sim. 22

app. crit. 8 p. 41 app. sim. Cap. 6-8 app. crit. 22 23 p. 42,13 et app. crit.

8

adde: mor. 314fsq. (= 'Arist. Mil.' FGrH 286 F 16) et ibi 1.1. Cie. rep. 2,4 Ον. fast. 2,383 sqq. Flor. 1,1,1 sq. vir. ill. 1 Eutrop. 1,1 al. ( ό ) Πεπαρήθιος Rei. Manfredini lege: (FGrH 820 Τ 2 a) lege: (fr. 5 a HRRI 2 7 sq.) Λαρεντάλια (quod praestare videtur) Bekker Conomis (Jacoby dubitanter); cf. Erbse, Gn. 30, 1958, 522 ò νεωκόρος - διακυβεύειν] Lex. Vind. p. 18,12 N. lege: ... Varrò fr. ... 452 Fun. (= Fest. s. Ruminalem ficum, p. 270/71 M. = 332/33 L.) ... Augustin. civ. D. 6,7 (= Varrò ant. rer. div. fr. 220 a Card.) Tertull. ad nat. 2,10 ( = Varrò ant. rer. div. fr. 220 b Card.); - adde: Liv. 1,4,5 sq. (10,23,12) Ov. fast. 2,411 sq. Fest. s. Romulum (p. 266 M. = 326 L.) adde: Gell. 7,7,5 sqq. = Val. Ant. fr. 1 HRR I2 238 lege: άκκαλαρεντίαν codd.: corr. Iunt. (sec. Manfredini) ηλικίας τε πόρρω ήχων (codd.) tuentur Flac. Manfredini, sed hiatus displicet; ηλικίας ϋ' ήκων πόρρω Li., quod revocavit Erbse, qui eft. Cam. 37,1 adde: Varrò 1.1. 6,23 sq. Tib. 2,5,53 sq. Prop. 4,9,5 sqq.; cf. Ον. fast. 6, 405 sqq. insere: 25 βηλατοΰραν] cf. Varrò rust. 1, 2,14 corrige: έπιφανεϊ U (sec. Manfredini): επιφανή rell. adde: Diod. 8,3 sq. Liv. 1,5,3 sqq. Ovid. fast. 3,59 sqq. corrige: άπόνοιαν codd.: corr. Steph. (sec. Manfredini) corrige: ...: άμύνασϋαι MA™8 (sec. Manfredini) τω Νομήτορι secluserit Jacoby, fort, recte

ADDENDA ET CORRIGENDA 21 22 29 et app. crit. app. crit. 10 14 29

31 p. 43,29 et app. crit. app. crit.

p. 44,26 27 app. crit.

p. 45,30 et app. crit. app. sim. Cap. 9-11 17

app. crit.

p. 46,15 app. sim. 8 18

app. crit. 28 p. 47 app. sim. app. crit. 19 22

έπινοία (codd.) tuentur Flac. Manfredini, iure οβεν (Zon.) praeferunt Flac. Manfredini (Zie. in vers. Germ, ut videtur) εσμέν de] è. γαρ Jacoby dubitanter υβρισμένος Zon. δη] ώς Zon. èv αίτίχχ e x άναιτία U (sec. M a n f r e d i n i )

κρινεϊν Cor. (non Cob.) sec. Manfredini διαφυλάξας (Rei.) Manfredini, bene insere: 4 δρυοκλάπτον A1 M (sec. Manfredini) 20 και-aiτων seel. Herw. (sec. Manfredini) 23 παιδία M (sec. Manfredini) (fr. 5b HRR I 2 17; cf. FGrH 809 F 4a) (FGrH 820 Τ 2 b) insere: 10 περικλοκαις Zon. 19 παρακειμένην M (sec. Manfredini) 25 και τοϋ Φαβίου M (sec. Manfredini) 'Ρεμώριον (Zie. olim) Davisius Flac. Manfredini adde: vir. ill. 1 sq. adde: Calp. Pis. fr. 4 HRR I 2 120 sq. Cie. div. 2,40 Ovid. fast. 3,429 sqq. al. insere: 25 Enn. arm. 72 sqq. Sk. Fest. s. Quadrata Roma (p. 258 M. = 310 L.). 30 'Ρεμωρία] cf. Paul. Fest. s. Remurinus ager (p. 276 M. = 345 L.) insere: 7 άνετράφησαν M προετράφησαν Zon. (sec. Manfredini) 26 μεν om. U (sec. Manfredini) lege: (Suppl. 226) corrige: 7, dele 'Plin. n. h. 10,8' adde: Arist. HA 6, 563a 5 sqq.; 9, 615a 8 sqq. Plin. n. h. 10,19 cf. Aelian. n. a. 2, 46 insere: 25 Ovid. fast. 5,451 sqq. Strabo 5,3,2, p. 230 έγινετο codd. sec. Manfredini (έγένετο Sint. Zie. Flac.) insere: 23 Liv. 1,44 Gell. 13,14 adde: συζεύξας Zon. περιστρεφειν Zon. (sec. Manfredini) 9

PLVTARCHVS, VITAE PARALLELAE 1.1

p. 48,15 sq. app. crit. 19 25 p. 49 app. sim. 19

23

app. crit

p. 50 app. sim. p. 51,1 sq. app. sim. Cap. 14

16 (pro 18)

app. crit.

p. 52,7

app. sim. 23 p. 53,10 26 et app. crit.

10

insere: 28 πάν Zon. (sec. Manfredini) Άντίμαχον ... τον Τήιον] (fr. 2 Kinkel = Τ 2 Bernabé = F 1 Davies) lege: 'Ρωμαίων Aid.: ρωμαΐον codd. (sec. Manfredini) lege: 'post συλλογισμό ν add. M"1 ' U ; î n « A mg : και - εμβαδόν' insere: 18 Dion. Hal. 2,2,4. 16,2 adde: Varrò 1.1. 5, 87 insere: 21 Liv. 1,8,7 Ovid. fast. 3,127 sq. Veil. 1,8,6 vir. ill. 2,10 Eutrop. 1,2,1 al. adde: Cie. Cato 19 rep. 2, 50 insere: 24 Dion. Hal. 2,8,2 sq. Lyd. mag. 1,16 insere: 27 πολλής a. corr. M (sec. Manfredini) 29 γάρ] ôè Zon. insere: 17 Dion. Hal. 2,9,2 sqq. 25 Plut. Mar. 5,7 Φάβιος] (fr. 7 HRR I 2 19 = FGrH 809 F 5a) adde: Varrò fr. 35. 140 Card. Cie. rep. 2, 12 Verg. Aen. 8,635 sqq. Ovid. fast. 3, 179 sqq. ars am. 1,101 sqq. Flor. 1,1, 10 Eutrop. 1,2,2 Aug. civ. D. 2,17 Oros. 2,4,2 insere: Plut. mor. 276 c Dion. Hal. 2,31, 2 sq. Varrò 1.1. 6,20 fr. 153 Fun. Val. Max. 2,4,4 Tert. spect. 5,5 sqq. 8,6 vir. ill. 2,2 Paul. Fest. s. Consualia (p. 41 M. = 36 L.) insere: 20 κωνσούλους M (sec. Manfredini) I προβόλους M (sec. Manfredini) Ούαλέριος ... Άντίας] (fr. 3 HRR I2 239) Ζηνόδοτος ό Τροιζήνιος] (FGrH 821 F 2) insere: 5 Dion. Hal. 2,47,3 9 Macrob. sat. 1,6,16 adde: vir. ill. 2,2 sq. Ίόβας] (fr. 9 Fun. = FGrH 275 F 90) textum traditum tuentur Erbse Flac. Manfredini, iure, ut opinor

ADDENDA ET CORRIGENDA insere: 9 Varrò fr. 457 Fun. Paul. Fest, s. In pelle lanata (p. 114 M. = 102 L . )

app. sim.

26 Paul. Fest. s. caelibari hasta (p. 62 M. = 55 L . ) insere: 18-19 παρέμεινε γοϋν M (sec. Manfr.)

app. crit.

p. 54,15 et app. crit. app. sim. Cap. 16

app. crit. p. 55 app. sim. 3

app. crit. 15

p. 56 app. sim. 3 12

app. crit.

25

20 όλως] άλλως N a b e r 21 μαρτυρυυμένυυς A (sec. Flac. et Manfredini) δε βασιλεύς ( c o d d . ) tuentur Flac. Manfredini adde: Flor. 1,1,11 Solin. 1,20 vir. ill. 2,3 Eutrop. 1,1,2 Fest. s. o p i m a spolia (p. 186/89 M. = 202/04 L . ) insere: 6 Plut. N u m a 1, 5 Dion. Hal. 2, 49,4 sq. ( = C a t o orig. fr. 50 H R R I- 69) Strab. 5,4,12 p. 250 Serv. auct. Aen. 8,638 ( = Cato orig. fr. 51 H R R I 2 70 = Gell. ann. fr. 10, ibid. p. 151) insere: 30 έσομένους] φερομένους M (sec. M a n f r e d i n i ) adde: Ovid. fast. 5,565 Fronto fer. Als. 3,6 vir. ill. 2,4 insere: 21 Verg. Aen. 6,855 sqq. Val. Max. 3,2,4 Flor. 2,4,5 vir. ill. 25 27 cf. Tert. spect. 9,4 insere: 3 (π)ώς N a b e r φέρε M (sec. M a n f r e d i n i ) | ηΰξατο M (sec. M a n f r e d i n i ) insere: 24 τό λούμνιον U (sec. Manfredini) adde: Eutr. 1,2,2 lege: mor. 309 c ( = Arist. Mil. F G r H 286 F 1 3 ) Dion. Hal. 2,38-40 ( = Calp. Pis. fr. 5 H R R I 2 1 2 1 sq.); adde: Prop. 4,4 Ovid. met. 14,775 sqq. fast. 1, 261 sq. A r n o b . 4,3 Aug. civ. D. 3,13 A p p . Bas. fr. 3. 4 insere: 5 χροστουμέριον M (sec. Manfredini) 21 τον om. M (sec. M a n f r e d i n i ) corrige: ... libri, vacillant codd. mor. 207a; 'Ρυμητάλκου Manfredini, cl. Cass. D. 54,34,5. 55,30,3. 6. 59,12, 2 11

PLVTARCHVS, VITAE PARALLELAE 1.1 p. 57,9 13 14-26 17 app. sim. 27 app. crit. 19 21

p. 58 app. sim.

21

p. 59 app. sim. 5

Cap. 19

p. 60,3 et app. crit. app. crit.

24 p. 61 app. sim. 6

app. crit.

12

Γάλβαν Σουλπίκιον] (fr. 1 HRR II 41 = FGrH 92 F 1) Αντίγονος \ (FGrH 816 F 2) FGrH 840 F 28 (Anthol. Gr. 6, 102 D.2 = SH 724) adde: Dion. Hal. 3,69,4. 4,60 sq. adde: νέουσα U (sec. Manfredini) σκηπτρούχων M (sec. Manfredini) insere: 24 ρείθρω M (sec. Manfredini) 25 άρειμενέων M | υπό M (sec. Manfredini) insere: 5 vir. ill. 2, 5 12 Plut. mor. 306 f (= Arist. Mil. FGrH 286 F 11) lege: ... Varrò 1.1. 5,148sq. (= Calp. Pis. ann. fr. 6 HRR I 2 122 sq.; Lutat. Cat. hist. fr. 9 ibid. 193), adde: Liv. 7,6 insere: 24 vir. ill. 2,7 adde: Cie. Cat. 1,33 Liv. 1,12,3 sqq. vir. ill. 2,8 insere: 11 cf. Liv. 10,37,14 sq. (= Fab. Pict. hist. fr. 19 HRR I2 34) adde: Cie. rep. 2,13 Ovid. met. 14, 799 sqq. Gell. N. A. 13,23,13 (= Gell, ann. fr. 15 HRR I 2 152) App. Bas. fr. 5 Sidon. c. 7 (paneg. Avit.) 437 sqq. ήρπάσϋημεν