Çözüm 3D Bilmeyen Kalmasın Dil Bilgisi Soru Bankası [YKS 2020 ed.] 9786051944029

Citation preview

Bu ürünün bütün hakları 3D YAYINLARI’na aittir. Tamamının ya da bir kısmının ürünü yayımlayan şirketin önceden izni olmaksızın fotokopi ya da elektronik, mekanik herhangi bir kayıt sistemiyle çoğaltılması, yayımlanması ve depolanması yasaktır.

3D Yayınları Grafik Birimi

3D Yayınları Dizgi Birimi

2018 Ankara

Feryal Matbaacılık

3 D Ya y ı n l a r ı Alınteri Bulvarı 1. Sok. No: 27 Ostim / Ankara

Tel : 444 0 407 • Fax : 0. 312. 385 61 00 3dyayinlari

@3Dyayinlari

ÖNSÖZ

Sevgili Öğrenciler, ÖSYM’nin uyguladığı sınavlarda özellikle de üniversite sınavında dil bilgisi soru sayısının arttırılması sınav başarısında dil bilgisi sorularının önemini arttırdı. Hazırladığımız “Bilmeyen Kalmasın” kitabıyla tüm dil bilgisi konularından özgün sorularla karşılaşacak, test önlerinde verdiğimiz kısım hatırlatıcı bilgiler ve kavram haritalarıyla da dil bilgisi konularını öğreneceksiniz. Kitabı çözerken zorlandığınız konu başlıklarını tespit edip o konuların HOCALARA GELDİK TYT Türkçe Oynatma Listesi’nde izlemenizin size büyük katkısı olacaktır. Kitabın hazırlanmasında büyük desteği olan N. BayTamer’e ve ekibine teşekkürlerimi sunarım. “Siz yeter ki çalışın ve iyi insan olun.”



Onur SOĞUK

w

İÇİNDEKİLER

01. BÖLÜM: SÖZCÜK TÜRLERİ

05. BÖLÜM: YAZIM ve İMLA KURALLARI

İsi̇ mler (Adlar)............................................................7

Yazım ve İmla Kuralları..........................................163

İsim Tamlamaları.....................................................13 Zami̇ r (Adıl)..............................................................19 Sıfatlar (Ön Adlar)................................................... 28 Zarflar......................................................................35 Edatlar (İlgeçler)......................................................46

06. BÖLÜM: NOKTALAMA İŞARETLERİ Noktalama İşaretler.............................................. 175

Bağlaç.....................................................................55 Ünlem......................................................................61 Fi̇ i̇ ller (Eylemler)......................................................67 Fi̇ i̇ li̇ msi̇ ler (Eylemsi̇ ler).............................................83

07. BÖLÜM: ANLATIM BOZUKLUĞU

Fiilde Çatı................................................................92 Sözcük Türleri (Karma)..........................................103

02. BÖLÜM: SÖZCÜKTE YAPI VE EKLER

Anlatım Bozukluğu................................................189

08. BÖLÜM: GENEL DEĞERLENDİRME

Yapı Bakımından Keli̇ meler................................... 110 Ekler...................................................................... 119

Genel Değerlendirme............................................205 Yazımı Karıştırılan Kelimeler.................................227

03. BÖLÜM: CÜMLENİN YAPISI ve ÖGELERİ Cümleni̇ n Öğeleri..................................................128 Cümle Çeşitleri......................................................144

04. BÖLÜM: SES BİLGİSİ Ses Bi̇ lgi̇ si̇ ............................................................ 153

SÖZCÜK TÜRLERİ



İsim / Ad



Zamir / Adıl



Sıfat / Ön Ad



Zarf / Belirteç



Edat – Bağlaç – Ünlem



Tamlamalar



Filler / Eylemler



Fiil – Ek Fiil / Eylem – Ek Eylem



Fiilimsi / Eylemsi



Sözcük Türleri (Karma)

bilmeyenkalmasın

Aynı CİNS İSMİ

cinsten olan

ÖRNEK

varlıkların ismidir.

VARLIKLARA VERİLİŞLERİNE GÖRE

• köpek • çiçek • elma • çilek

• dolap • kapı • ayna • keçi

• ulus, devlet adları  Türkiye ÖZEL İSİM

Bir tek varlığa verilen addır.

• gazete, kitap adları  Nutuk • kurum adları  TBMM • dil adları  Türkçe

İSİMLER (ADLAR)

• kişi adları ve soyadları  M. Kemal Atatürk

TEKİL İSİM

VARLIKLARIN SAYILARINA GÖRE

ÇOĞUL İSİM

TOPLULUK İSİM

SOMUT İSİM

Bir tek varlığın adıdır.

ÖRNEK

Birden çok varlığın adıdır.

ÖRNEK

Yazılışı tekil, anlamı çoğul adlardır.

Varlıkları duyularla anlaşılan adlardır.

ÖRNEK

ÖRNEK

VARLIKLARA OLUŞUNA GÖRE SOYUT İSİM

Varlıkları akılla anlaşılan adlardır.

ÖRNEK

• Yüzük • Gözlük • Kitap • El

• Çocuklar • Evler • Kitaplar • Arkadaşlar

• Orman • Buket • Tabur • Takım

• Bisiklet • Elma • Kitap • Kuzu

• Arkadaşlık • Ayrılık • Sitemkar • Delilik • Sevinç • Rüya • Sitem • Nefret

Topluluk isimleri Çoğul eki alabilir

• Ormanlar • Buketler • Taburlar • Takımlar

İsim (Ad)

bilmeyenkalmasın

Test - 1

4. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde altı çizili

Bilmeyen kalmasın

sözcük daha geniş anlama sahiptir?

Cümlede her zaman anlam önemlidir. Bütün sözcükler cümledeki anlamına göre değerlendirilir.

A) Ankara, Türkiye’nin başkenti olarak seçilmiş. B) Bakırköy, her geçen gün büyümeye devam ediyor.

Her varlığın ismi vardır. Yani isimsiz bir varlık düşünmek mümkün değildir.

C) Kendi köyümü bayramdan bayrama ancak ziyaret edebiliyorum. D) Dünya ile evren arasında bir kıyaslama yaptık.

1.

E) Afrika kıtası ne yazık ki açlıkla boğuşuyor.

Bölüştüler gönlüm ile aklımı Davacıyım, ara benim hakkımı... Bir yol göster, haksız mıyım, haklı mı? Yorulmayım izlerinde savcı bey. Bu dörtlükte altı çizili sözcüklerden kaç tanesi ad görevindedir? A) 1

B) 2

C) 3

D) 4

E) 5

5. Aşağıdaki

cümlelerin hangisinde –den, -dan (-ten, -tan) eki alan sözcük, isim olarak kullanılmıştır?

kullanılmamıştır?

hangisinde

topluluk

adı

A) Yardımları dağıtmak için bir ekip kuruldu. B) Sanıklar, çete kurma iddiasıyla hâkim karşısına çıkarıldı.

A) Katılımcılar sıcaktan bunaldı.

YAYINLARI

2. Aşağıdakilerin

B) Konuşmamak kavgadan iyidir. C) Tartışmalar bilgisizlikten çıktı. D) Siparişi aceleden hazırlamalısınız.



C) Öğrencilerin durumu kurul toplandıktan sonra belli olacak.

E) Susuzluktan bahçedeki çiçekler kurumuş.

D) O zamanlarda bin koyundan oluşan bir sürüsü varmış. E) Biriken paketleri deponun arka kısmına yerleştirdik.

6. “-cik,-cık…” eki eklendiği isimlerde küçültme

3. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi diğerlerinden farklı görevde kullanılmıştır?

anlamı katar.

Buna göre aşağıdaki cümlelerden hangisinde bu kurala uymayan bir örnek verilmiştir?

A) Neden bana düşman görünüyorsunuz?

A) Zavallı yavrucuk, iki gündür öksürükten perişan oldu.

B) Yağmur yağıyor, çabuk içeri girin!

B) Bahar mevsimi tarlalar gelinciklerle dolar.

C) Pek güzel bir kızcağızdı.

C) Kedicik, annesinden ayrı kalınca bir köşeye çekildi.

D) Uyuyan çocuğu yukarı yatırdılar.

D) Topçukları bir bir yiyerek bitirdiler.

E) Sabahleyin erkenden gitti.

E) Şişecikler içinde güzel kokular vardı. 7

bilmeyenkalmasın

1.E 2.E 3.C 4.D 5.B 6.B 7.D 8.C 9.E 10.C 11.E 12.B

7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde topluluk ismi

10. Bu canım dünyanın orta yerinde

bulunmamaktadır?



A) Çoban ıslık çalarak sürüyü suya indirdi. B) İnsan sevdiğinden bir demet gülü esirger mi hiç! C) Hangi tümende görev aldığını bir türlü öğrenemedik. D) Şehirli insan ile köylü insan arasında fark kalmadı artık. E) Sınıf bir türlü susmak nedir, bilmiyor.

Belki haziranda mavi benekli çocuksun Ah seni bilmiyor, kimseler bilmiyor

Yalan mı? Gözünü sevdiğim karıncalar II İşte: Hamsiler sürü sürü III Arılar bölük bölük geçer IV Leylekler tabur tabur V Bu dizelerdeki altı çizili sözcüklerle ilgili;



I. Genel anlamlı



II. Somut anlamlı



III. Soyut anlamlı



IV. Topluluk anlamlı



V. Çoğul anlamlı



Bir şilep sızıyor ıssız gözlerinden

Bilgilerinden hangisi yanlıştır?

Belki Yeşilköy'de uçağa biniyorsun

A) I

Bütün ıslanmışsın tüylerin ürperiyor Belki körsün kırılmışsın telaş içindesin Kötü rüzgâr saçlarını götürüyor Bu dizelerde kaç tane çoğul isim kullanılmıştır? A) 1

B) 2

C) 3

D) 4

YAYINLARI

8.

Hayvanlar kadar bağlanamamışız birbirimize I

E) 5

B) II

C) III

D) IV

E) V

11. İyi günde kötü günde Sakla göğsünde Sen bu kalbe iyi geldin Benden hiç gitme Bu dizelerde kaç tane hâl eki almış sözcük vardır? A) 1

9.

Ne sen bulutsun ne de ben yağmur I II



Bu dizelerde numaralanmış hangileri soyut anlamlıdır?

Hüzünlü bir akşam susmuşuz durgunuz hepsi bu IV



Hep sonradan gelir aklım başıma, hep sonradan, sonradan V

B) I ve IV D) II ve III

C) 3

D) 4

E) 5

12. Cahildim dünyanın rengine kandım I II Hayale aldandım boşuna yandım III Seni ilelebet benimsin sandım

Ne sen mağrur ne de ben mağrur III

A) I ve III

B) 2

Ölürüm sevdiğim, zehirim sensin IV



Evvelim sen oldun ahirim sensin, V





sözcüklerden



C) I ve II

E) III ve V

Bu dizelerde numaralanmış sözcüklerden hangisi somutken soyut anlamda kullanılmıştır? A) I

8

B) II

C) III

D) IV

E) V

İsim (Ad)

bilmeyenkalmasın

Test – 2

4.

Bilmeyen kalmasın Adların sonuna gelen ekler; çoğul ekleri, iyelik ekleri, durum (hâl) ekleri ve soru ekleridir. Yani ÇİDS kısaltmasıyla tarif edilebilir. Sözcüklerin soyut veya somut anlamlı oluşu kullanıldığı cümleye göre değişir. Soyut bir sözcük kullanıldığı cümleye göre somut, somut bir sözcük kullanıldığı cümleye göre soyut anlam kazanabilir.

Yâr yolunu kolladım I II Beyaz mendil salladım III Ona çiçek yolladım IV Akasyalar açarken V Bu dörtlükte altı çizili numaralanmış sözcüklerle ilgili aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? A) I. sözcük yalın hâldedir. B) II. sözcük belirtme hâl eki almıştır.

Yaşadıklarımdan öğrendiğim bir şey var: I

C) III. sözcük somut anlamlıdır.

Yaşadın mı büyük yaşayacaksın; ırmaklara, göge, II

E) V. sözcük topluluk ismidir.

D) IV. sözcük yönelme hâl eki almıştır.

bütün evrene karışırcasına III Çünkü ömür dediğimiz şey, hayata sunulmuş bir IV armağandır. V Bu parçadaki altı çizili sözcüklerden hangisi isim hâl eklerinden birini almamıştır? A) I

B) II

C) III

D) IV

E) V

YAYINLARI

1.

2. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisinin türü farklıdır?

5.

Zil, şal ve gül, bu bahçede raksın bütün hızı Şevk akşamında Endülüs, üç defa kırmızı Aşkın sihirli şarkısı, yüzlerce dildedir. İspanya neş'esiyle bu akşam bu zildedir. Bu dizelerde kaç tane özel isim vardır? A) 1

A) Param yok, pulum yok, olmasa da ziyanı yok.

B) 2

C) 3

D) 4

E) 5

B) Çünkü acılar da, sevinçler gibi olgunlaştırır insanı C) Kanın karışmalı hayatın büyük dolaşımına D) Dolaşmalı damarlarında hayatın sonsuz, taze kanı. E) Var git selam söyle benden vefasız yâre.

3.

6.

Ömür çiçek kadar narin, bir gün kadar kısa I II III Ağlama değmez hayat, bu gözyaşlarına IV V Bu dizelerde altı çizili sözcüklerden hangisi veya hangileri soyut isimdir? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve IV

C) Yalnız III

E) II ve V

Bir kapanmaz yarayla böyle çaresiz I Belki yine yaşarım sevgisiz sensiz II Git yolun gülle dolsun, güller dikensiz III IV Beni böyle bırak git, git gidebilirsen V Bu dizelerde numaralanmış hangisi soyut isimdir? A) I

9

B) II

C) III

sözcüklerden

D) IV

E) V

bilmeyenkalmasın

7.

1.E 2.C 3.D 4.E 5.B 6.B 7.A 8.B. 9.B 10.B 11.C 12.C 13.D

Bir garip yolcuyum hayat yolunda I

10. Sıfatlar tek başlarına kullanıldıklarında veya ek

Yolunu kaybetmiş perişanım ben II



Mecnun misali gurbet ellerde III

B) Yeryüzünde sizin kadar yalnızım C) Bir haykırsam belki duyulur sesim D) Kaderim bu, böyle yazılmış yazım

Bu dizelerde numaralanmış sözcüklerden hangisi somut anlamdan soyut anlama geçmiştir? B) II

C) III

Bu bilgilere göre aşağıdakilerden hangisi bu tanıma uymaktadır? A) Gökyüzünde yalnız gezen yıldızlar

Ümitsiz sevginin kurbanıyım ben IV V

A) I

aldıklarında isimleşirler.

D) IV

E) Hiç kimsenin aşkında yoktur gözüm

E) V

11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde somut bir kelime soyut anlam kazanmıştır?

A) Duydum ki unutmuşsun gözlerimin rengini B) Yazık olmuş o gözlerden sana akan yaşlara C) Bir zamanlar sevginle ateşlenen başımı D) Dizlerinin yerine dayasaydım taşlara

8. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde özelden genele anlamlı sözcükler vardır?

A) Bir kızıl goncaya benzer dudağın B) Açılan tek gülüsün sen bu bağın

YAYINLARI

E) Hani bendim yedi renk, hani tende can idim

C) Kurulur kalplere sevda otağın

12. Aşağıdakilerden hangisinde altı çizili sözcük

D) Kim bilir hangi gönüldür durağın

ad durum eki almasına rağmen ad görevinde kullanılmamıştır?

E) Her gören, göğsüme taksam seni der

A) Okuldan çıkıp dükkâna uğrayacaktı. B) Köyden şehre daha yeni indi. C) Soruya yerinde bir cevap verdi. D) Ansiklopedide aradığını bulamadı. E) Bu dizide ne buluyorsun, anlamadım.

9.

13. Aşağıdakilerin

hangisinde görevinde kullanılmıştır?

Telgrafın tellerine kuşlar mı konar Herkes sevdiğine yavrum böyle mi yanar

B) Baştan savma iş yapma.

Şu gençlikte neler geldi cahil başıma

C) Kuş uçmaz kervan geçmez bir köydü burası.

Bu dizelerde kaç çoğul isim kullanılmıştır? B) 2

C) 3

D) 4

isim

A) Yürekler acısı bir hâli vardı.

Yanıma gel yanıma da yâr yanıbaşıma

A) 1

deyim,

D) Aslan payını ortağım aldı. E) Elden düşme bir araba almak istiyordu.

E) 5 10

İsim (Ad)

bilmeyenkalmasın

Test – 3

3. Aşağıdakilerin hangisinde sesteş sözcükler

Bilmeyen kalmasın

aynı türde kullanılmıştır?

Aslında her kelime isim olabilir. Adlar, bir varlığı belirtmelidir. Eylemi belirten sözcükler de addır.

A) Ey garip çizgilerle dolu han duvarları

Ey hanların gönlümü sızlatan duvarları

B) Kısmetindir gezdirir yer yer seni

Kimi tür adları cümlede özel ad olarak kullanılabilir. Özel isimlerin ilk harfi büyük yazılır.



Göge çıksan akıbet yer yer seni

C) Rengin uçmuş, nen var sunam, ah sunam

Bir adın topluluk adı olabilmesi için o topluluğun dağıtılabilme özelliği olmalıdır.

Söyle bana, emret, sana can sunam

D) Kara gözler, kara gözler / Öldürür kara gözler

Ailesini de alıp geldi.

Deryada gemim kaldı / Kaptanı kara gözler

E) Dönülmez akşamın ufkundayız vakit çok geç

Meclis feshedildi.



Bu son fasıldır ey ömrüm nasıl geçersen geç

UYARI: Bazı sözcükler tekil ad olmalarına rağmen cümlede ad aktarması yoluyla topluluk adı olabilir.

4.

1. “Tür adları tekil bile olsa, kimi zaman çoğul anlamı Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi, bu açıklamaya uygun bir örnektir? A) Gülü geçen hafta diktim. B) Taş camı kırdı. C) Kitap zekâyı besler. D) Perde almıştı büyük odaya. E) Köşedeki çiçek, çok güzel açmıştı.

A) Öğretmenlik, özveri ister.

Bu dizelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

C) Belirtili isim tamlaması vardır. D) Topluluk adı vardır.

5.

cümlelerden hangisinde soyut anlamlı bir ad, aldığı ek nedeniyle somut bir ad olmuştur?

Açıldı düşlerin çocuk bahçeleri.

B) Soyut ve somut adlar kullanılmıştır.



2. Aşağıdaki

Güzelliğin ustası, umudun da ustası olan

A) Tamlayanı düşmüş ad tamlaması vardır.

YAYINLARI



verir.”

Defterlerim, kitaplarım, kalemim

E) Bütün adlar yalın hâldedir.

Kenarında doğdum büyüdüm. Huyum, iklimine benzedi. Tembelim, sıcağı severim. Havana, suyuna alıştım Ayrılsam hasta olurum Ne kadar güzel maviliğin Akdeniz Beş kardeşim mavi gözlü Ben değil. Her vakit üzülürüm. Bu parçada aşağıdakilerden hangisi yoktur? A) Basit isim

B) Evdeki bütün eşyaları satmıştı.

B) Soyut isim

C) Çiçekçiden bir demet gül almıştı.

C) Topluluk ismi

D) Etrafına kuşkulu kuşkulu bakındı.

D) Türemiş isim

E) Bu dilekçeyi yazmak sana mı kaldı?

E) Bileşik isim 11

bilmeyenkalmasın

6.

1.C 2.E 3.A 4.D 5.C 6.A 7.B 8.D 9.A 10.D 11.D

Çoktandır dargınım mutlu bir güne I II

9. “Yüklemi ad soylu sözcüklerden oluşan cümlelerde

Bu ayrılık beni canımdan vurdu III



Delice yaşanan bu aşktan geriye IV

çatı özelliği aranmaz.”

Aşağıdakilerden hangisi, buna bir örnek olarak gösterilebilir? A) Bütün bunlar hep benim eserim. B) Yer yer huzursuzluk çıkarıyorum.

Oynanmış duygular hatıran oldu V

C) Telefonlara hiç cevap vermiyor. D) Önümüzde geniş bir ova uzanıyor.

Bu dizelerdeki altı çizili sözcüklerden hangisi isim değildir?

E) Kızın saçları omzuna değiyor.

A) I B) II C) III D) IV E) V

7. Altı çizili sözcüklerden hangisi farklı türdedir?

YAYINLARI

10. Aşağıdakilerin hangisinde “-i” eki, bir varlığı

A) Yalnızlık, gittiğin yoldan gelir.

göstermeye yöneliktir?

A) Yaşamı mücadelelerle doludur. B) Masanın üstünde çantası duruyordu. C) En çok da saçları ağarmıştı. D) Dosyayı görevliye sessizce verdi.

B) Bu işten iyi gelir bekliyor.

E) Giysileri üstünden dökülüyor sanki.

C) Senin sözlerin gelir böler uykularımı ansızın. D) Dereden ince çağıltılar gelir geceleri. E) Şimdi bana sıcak bir kahve iyi gelir.

11. Aşağıdakilerin hangisinde altı çizili sözcük,

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde topluluk adı

diğerlerinden farklı bir görevde kullanılmıştır?

kullanılmamıştır?

A) Sıra dışı kalmasını bilmiş, başarılı bir yazardı.

A) Yasa tasarısını meclis dün kabul etti.

B) Aradığı dokümanların birçoğu kütüphanede vardı.

B) İnsan hakları heyeti, Türkiye'ye gelecekmiş.

C) Turistleri bu bölgeye çeken, şifalı sulardı.

C) Bizim okulun takımı bu yıl birinci oldu.

D) Annesi her gün asker oğlunun yolunu gözlüyordu.

D) Zille birlikte öğrenciler okulun kapısına koştular.

E) Bizi şaşırtan, bu yalan haberdi.

E) Ekip çalışmasının önemini anlattılar. 12

İsim Tamlamaları

bilmeyenkalmasın

Test – 1

4. Aşağıdakilerin hangisinde bir isim tamlaması

Bilmeyen kalmasın

vardır?

Belirtisiz ad tamlaması bulunurken tamlanana “ne, kim” soruları sorulur. Bu tamlamada “herhangi bir” anlamı vardır.

A) Duvarın yakın zamanda boyandığı belli. B) Peçetelerin yanında bir miktar para olacaktı. C) Babamın da bu okulda okuduğunu öğrendim. D) Okulumuzun açılacağı gün trafik oldukça sıkışıktı.

Belirtili isim tamlamasında, tamlayanla tamlanan arasına farklı sözcükler girebilir. Bu durumda da isim tamlamasının türü değişmez.



E) Kapının sabah sabah açılmayacağı tuttu.

5. (I) Ela gözlü, narin menekşe ile altın çiçeği

1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, arasına

sözcük ya da sözcükler girmiş bir isim tamlaması vardır? A) Koyun sürüsü karşıdaki yamaca yöneliyor. B) Çiğdemler açınca toprağın keyfi yerine geldi.



C) Tüm börtü böcek baharla toprağın üstüne dökülür. D) Yazın neşeli havası şimdiden hissedilmeye başlandı.

annelerinin yanında sürekli çekişirlerdi. (II) Tatlı bir çekişmeydi bu; sen güzelsin, ben güzelim diye... (III) Annelerine göre ikisi de güzeldi kızlarının. (IV) Gün geldi çiçekler serpildi, büyüdü. (V) Boyları uzadıkça çekişmelerini unutup gittiler. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde isim tamlaması vardır? A) I. ve II.

E) Kuşlardaki cıvıltı içlerindeki coşkunun yansımasıdır.

B) I. ve III.

YAYINLARI

D) III. ve IV.

C) II. ve III.

E) IV. ve V.

6. Aşağıdakilerin

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zincirleme

hangisinde, tamlananı tamlayandan önce söylenmiş bir belirtili ad tamlaması vardır?

A) Kütüphanenin arka salonlarının birinde araştırma yapıyor.

B) Sararmıştı rengi toprağı gizleyen yeşilin şimdi.

isim tamlaması kullanılmıştır?

A) Dişbudakların arasından geçtim de çıktım bu tepelere. C) Akçakavaklar, göğün mavisini yararcasına fışkırmış gökyüzüne.

B) Binanın her yanı eski kâğıt, küflü cilt kokuyor. C) Görevli memurdan istediğimiz kitapların adları burada.

D) Aşağılarda hayal meyal seçiliyor köyün toprak evleri.

D) Buraya öğretmenimizin rehberliğinde gelmiştik.

E) Sepetleri olgun kirazlarla doldurmuşlardı köylüler.

E) Kitapların dünyasına daldığım yer, işte burası.

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde tamlayanı

7. Aşağıdaki

cümlelerin tamlaması yoktur?

düşmüş isim tamlamasına yer verilmiştir?

hangisinde

isim

A) Sevemez kimse seni, benim sevdiğim kadar.

A) Parkın kenarında yaşlı bir dondurmacı duruyor.

B) Bir gün beni unutup başkalarına bakma.

B) Defterin yaprakları arasına birkaç kâğıt sıkıştırdı.

C) Birazcık sevgin varsa beni yalnız bırakma.

C) Biriktirdiği dergileri tavan arasına çıkaracak.

D) Her gün seni düşünür, her an seni yaşarım.

D) Dostlarımızı bahçe kapısının dışında karşılardık.

E) Seni sevmekten değil kaybetmekten korkarım.

E) Yünlüleri sonbaharda sandıktan çıkardık. 13

bilmeyenkalmasın

1.D 2.A 3.C 4.B 5.B 6.B 7.E 8.C 9.C 10.B 11.C 12.B 13.A 14.A

8. (I) Tevfik Fikret ve çağdaşları iyi bir öğrenim



11. (I) Bazı yazarlar vardır, okur geçersiniz; kazancınız

görmüştü. (II) Batılı tarzda yetişen bu nesil, daha lisedeyken yabancı dil öğrenmişti. (III) Bu sayede Türk edebiyatının dar çevresini aşarak Batılı eserleri asıl kaynaklarından okuyabiliyordu. (IV) Tevfik Fikret, fıtraten içe dönük bir karaktere sahipti. (V) Son derece duygulu, titiz ve hırçındı.

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisinde isim tamlamasına yer verilmiştir? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.



E) V.

sadece fikir edinmiş olmaktır, dönüp bir daha okumaya pek ihtiyaç hissetmezsiniz. (II) Bazıları da vardır ki her okunuşta yeni bir derinliği keşfedilir. (III) O, sır kapılarından içeriye bir adım atarsınız ki o kapıların ardındaki odalarda kaybolursunuz. (IV) Kendinizi o büyülü havaya kaptırıverirsiniz. (V) Hangi tarafa yönelirseniz yönelin; kendiniz olmakta zorlanırsınız. Numaralanmış cümlelerin hangisinde belirtisiz isim tamlamasına yer verilmiştir? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde belirtisiz isim tamlamasına yer verilmiştir?

9. Aşağıdakilerin hangisinde bir tamlayan birden

A) Beni kör kuyularda merdivensiz bıraktın.

fazla tamlanana bağlanmıştır?

B) Kimi benim gibi sever gönülden, kimi senin gibi el olur gider. C) Dünyanın bir yazı bir kışı vardır, her yolun bir sonu bir başı vardır.

B) Denizler ortasında bak, yelkensiz bıraktın. C) Öylesine yıktın ki bütün inançlarımı. YAYINLARI

A) Aşkın kanununu yazsam yeniden, kimi ümitleri yel alır gider.

D) Her aşkın sonunda gözyaşı vardır; akar damla damla sel olur gider.

D) Beni sensiz bıraktın, beni bensiz bıraktın. E) Ben sensiz, senden uzak ne yapabilirim ki!

13. Aşağıdakilerden hangisinde tamlananı düşmüş bir isim tamlaması vardır?

E) Boş yere bekleme geçen günleri; böyledir ne yazık ezelden beri.

A) Bu ev, bundan sonra babamındır. B) Annesi tüm gerçekleri açıklar ona. C) Kalbi yorgun düştü sonunda ustamızın. D) Ülkeler içinde en çok Türkiyem’i severim. E) Kardeş olun, ey insanlar!

14. “Yol” sözcüğü hangi cümlede isim veya sıfat tamlaması kurmamıştır?

10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde belirtili isim

A) Yola çıkmadan her şeyi çantasına özenle yerleştirdi.

tamlamasına yer verilmiştir?

B) Köyün dışındaki yolda bulduğumuz kuzuyu sahibine götürdük.

A) Hani o, saçlarına taç yaptığım çiçekler B) Hani o, güzel gözlü ceylanların pınarı

C) Yolun ortasında, korkmadan dikilip bekledi.

C) Hani kuşlar ağaçlar, binbir renkli çiçekler

D) Yoldan geçen taşıtlar, birbirleriyle yarışır gibiydi.

D) Nasıl yakalamıştık saçlarından baharı

E) Yolun sonundaki eve zorlukla vardılar.

E) Her an’ını eksiksiz, dün gibi hatırlarım 14

İsim Tamlamaları

bilmeyenkalmasın

Test – 2

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde tamlayanı

Bilmeyen kalmasın

düşmüş bir isim tamlaması yoktur?

İsim tamlamasında tamlayan ya da tamlanan birden fazla olabilir.

A) Geçenlerde annesi bizi aradı. B) Kitapları, defterleri masada duruyor. C) Saçları taralı, ayakkabıları boyalıydı.

Belirtisiz isim tamlaması sıfat olarak kullanılabilir.

D) Soruları süre tutarak çözmeye başladı.

Örnek: Buz mavisi pantolon

E) Yapıtları her yıl yeniden basılıyor.

Tamlanana “neyi, kimi” soruları sorulur. Bu tamlamada belirlilik vardır. Bu yüzden dizi ve sanat eserlerinde bu tamlama çok kullanılır

5. “Annesinin

aldığı kazağı hiç giymemişti.” cümlesindeki tamlamanın özdeşi aşağıdakilerin hangisinde vardır?

1. “Belirtili ad tamlamalarında, tamlayanla tamlanan yer değiştirebilir; araya başka sözcükler girebilir.”

A) Meyve suyunu yavaş yavaş içti.

Aşağıdakilerin hangisinde bu açıklamaya örnek bir tamlama vardır?

B) Top oynarken saatinin camı düşmüştü.

A) Bilgileri, öğrencilerin düzeyine indirgeyerek veriyordu.

C) Kardeşimin sevdiği oyuncak kaybolmuştu.

B) Doğal dengenin bozulması, insanı kara kara düşündürüyor.

E) Kantinin duvarlarını yeniden boyadılar.

C) Olur olmaz işlerle geçti koca ömür. D) Karanlıktan yakınacağına bir mum da sen yak. E) O yıllar, yakınındaydım beni gerçeğe çağıran sesin.

D) Kardeşinin giysilerini o da giyerdi.

YAYINLARI



6. (I) Birçok roman, yaşananların ya tıpatıp ya da

2. “Ve” bağlacı aşağıdakilerin hangisinde tamlayan görevindeki sözcükleri bağlamaktadır? A) Öğretmenimizin evi ve arabası yoktu. B) Sınıfın kapısı ve penceresi açıktı.



C) Gazete ve ekmek parasını ayırdı. D) Güzellik ve iyilik görece kavramlardır.

şöyle böyle yansımasıdır. (II) Hele ilk romanlar çoğunlukla sahibinin hayat hikâyesini resmeder. (III) İkinci üçüncü derken alışır yazar kendini gizlemeye, kurguyu kurtarmaya. (IV) Gerçeklerden ayrılmama asıl yetenektir bir sanatçı için. (V) Artık roman konusu olarak hayalinin verimlerini de kullanılabilir hâle gelmiştir. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisinde zincirleme isim tamlaması vardır? A) I.

E) Hastanın karısı ve çocukları gelmişti.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

7. Aşağıdaki

atasözlerinin hangisinde hem tamlayanı hem de tamlananı niteleyici sözcük almış bir isim tamlaması vardır?

3. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde belirtili isim tamlamasına yer verilmiştir?

A) Dönülmez akşamın ufkundayız vakit çok geç.

A) Akıllı düşman, akılsız dosttan hayırlıdır.

B) Bu son fasıldır ey ömrüm nasıl geçersen geç!

B) Ağzı açığın malını, gözü açık yer.

C) Cihana bir daha gelmek hayal edilse bile...

C) Ağzında dili olmayanın, kargalar gözünü oyar.

D) Avunmak istemeyiz böyle bir teselliyle.

D) Akılsız başın cezasını ayaklar çeker.

E) Aah geniş kanatları boşlukta simsiyah açılan!

E) Ağaca çıkan keçinin dala bakan oğlağı olur. 15

bilmeyenkalmasın

8.

1.E 2.C 3.A 4.D 5.C 6.B 7.E 8.C 9.D 10.C 11.C 12.B 13.A 14.B

12. Biz Heybeli'de her gece mehtaba çıkardık I Sandallarımız neş'e dolar zevke dalardık II Saz seslerinin sahile aksettiği demler III IV Etrafı bütün şarkı, gazelle yakardık, zevke kanardık V Bu dizelerde numaralanmış kelimelerden

İstersen yüzümü güldür, istersen ağlat beni I II Bir gecenin koynundan, bin geceye at beni III Kaç kere yemin ettim, kaç gönüle de girdim IV Sensiz yapamıyorum ah, bak yine geri döndüm V Bu dizelerde altı çizili sözlerden hangisi isim tamlamasıdır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

hangisi tamlayanı düşmüş isim tamlamasıdır?

E) V.

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

9. Aşağıdakilerin

hangisinde tamlayanı ve tamlananı soru zamiri olan belirtili isim tamlaması kullanılmıştır? A) Kim, kimin dostu olmuş ki? B) Bu soruları nasıl çözeceğini biliyor musun? D) Seni arayan adam, kimin nesiydi? E) Kimin evi bize daha yakın?

YAYINLARI

C) İşçilerin hangileri burada kalacak?

13. Aşağıdakilerin hangisinde sıfat tamlaması

biçiminde oluşmuş birleşik ad, belirtisiz ad tamlamasında tamlayan görevi yapmaktadır? A) Buraların tatlısu balığını her yerde bulamazsınız. B) İpekböceği kozalarını sepete doldurdum.

10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, zincirleme

C) Buraya balıksırtı desenleri kim çizdi?

isim (ad) tamlaması durum eki almamıştır?

D) Sahilde denizaltı kalıntısına rastladık.

A) Bahçe kapısının anahtarını çocuklar yolda bulmuş. B) Evin mobilyalarının rengi pek hoşuma gitmedi.



C) Ders zilinin çalmasını artık çekemez hâle geldik.

E) Doğumevi inşaatı hâla sürüyordu.

D) Okul bahçesinin duvarını köylü yaptırdı. E) Evin badana işçiliğini Ahmet Usta üstlendi.

11. “İstanbul’un ekim başlarında görülen, o dalında

olgunlaşmış üzüm salkımı rengindeki güneşli günlerinden biriydi.” cümlesi için aşağıda söylenenlerden hangisi yanlıştır?

14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde hem belirtili hem de belirtisiz ad tamlaması kullanılmıştır?

A) Zincirleme ad tamlaması vardır.

A) Ağaçlık yerlerde rüzgârın sesini dinledik.

B) Addan türemiş sıfat kullanılmıştır.

B) Sanatçımızın büyük tutkusu, film festivalleriydi.

C) Durum zarfı kullanılmıştır. D) Belirtisiz ad tamlaması vardır.

C) Burada tatil yapanların mutluluğu, gözlerinden okunuyor.

E) “İstanbul’un” tamlayan “günlerinden” tamlanan görevinde kullanılmıştır.

E) Yaptığı yorumlar, öğrencilerin ilgisini çekti,

D) Ben, herhangi bir eğilimin sanatçısı değilim.

16

İsim Tamlamaları

bilmeyenkalmasın

Test – 3

3. Aşağıdaki cümlelerde, altı çizili sözcüklerden

Bilmeyen kalmasın

hangisi, bir ad nitelemektedir?

Tamlamaların takısız isim tamlaması olabilmesi için;

tamlamasının

tamlayanını

A) Son öğrenci de çıktı sınıftan. B) İnce belli bir kadındı Fahriye Abla.

Tamlananın neden yapıldığının ya da neye benzediğinin bildirilmesi gerekir. Örnek; altın hızma, aslan asker

C) Artık herkes tanıyor küçük Anadolu takımını. D) Uzun boyun avantajını kullanıyor. E) Buralarda tembel biri barınamaz.

1. (I) Bakırköy belediye bahçesi, fevkalade gayretlerden

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde veya hangilerinde belirtili isim tamlaması vardır? A) I ve II.

B) II ve III.

D) III ve IV.

C) II ve IV.

E) III ve V.

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zincirleme isim tamlaması vardır?

A) Biz Çamlıca'nın üç gülüyüz. B) Aşk bahçesinin bülbülüyüz.

YAYINLARI



olacak, epey donanmış (II) Mesela kırmızı kına çiçekleriyle, şebboylarla, türlü türlü otlarla bölmeler yapılmış. (III) İnsanın gözüne en çok çarpan bir şey varsa o da akasya ve ona benzer ağaçların sarışın yaprak açmalarıdır. (IV) Bir söylenişe göre arazi tamamıyla kireçli olduğu için ağaçlar, serpilme gücünden yoksun kalıyormuş (V) İnsan bahçeye girdi mi yerden akseden kırmızı renk ile yukarıdan vuran sarı rengin karışığı içinde kalarak, kavun içine benzer bir manzarayla karşılaşıyor.

C) Dillerde gezer söyleniriz. D) Gamsız yaşarız eğleniriz. E) Yalnız gezene söz atarız.

5. (I) Bu dağ kasabasında sıcak yaz ortasında serin 2. “Kişi zamirleriyle kurulan isim tamlamalarında

tamlayan olan kişi zamiri düşebilir.”

Aşağıdakilerin hangisinde tamlayanı düşmüş isim tamlaması yoktur? A) Öğretmenimiz tahtayı çok iyi kullanıyor. B) Yarın Almanya'dan kızı geliyormuş. C) Dün yıkanan gömleği daha ütüleyemedim.



D) Saçların çok güzel olmuş. E) Hayalleriniz bir gün gerçekleşebilir.

bir akşamüstünü içimize çekiyoruz. (II) Burada fark ettiğim ilk şey, insanların bir yere, bir işe yetişme kaygısında olmamaları. (III) Yöresel ahşap yapılar, davetkâr küçücük sokaklar, kasabayı çevreleyen yeşilin sabah akşam güven verici serinliği şehirde bulamayacağımız türden nimetler. (IV) Kasabanın her yanını dolaşan ırmağın hayat veren suları bizi de canlandırıyor. (V) Görenin kayıtsız kalamayacağı bu güzellikler… Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisinde birden çok isim tamlaması kullanılmıştır? A) I.

17

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

bilmeyenkalmasın

1.E 2.C 3.D 4.B 5.A 6.A 7.D 8.D 9.A 10.A 11.E

6.

I. Bir ilkbahar sabahı, güneşle uyandın mı hiç



II. Çılgın gibi koşarak kırlara uzandın mı hiç

III. Bir his dolup içine uçuyorum sandın mı hiç



IV. Geçen günlere yazık, yazık etmişsin gönül sen



V. Öyleyse hiç sevmemiş sevilmemişsin gönül sen Numaralanmış cümlelerden hangisinde isim tamlamasına yer verilmiştir?



A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

9. (I) Tiyatro seyircisinin algısı ve ilgisi sürekli

E) V.



değişiyor. (II) Bu yüzden bir oyun seçerken seyirci karşısına çıkmadan önce doğru bir tespit yapmak gerekir. (III) Sadece seyirciyi biraz olsun dinlemek gerekebilir. (IV) Ne seyirci için bir şey yapmak ne de kendi dünyanızda sıkışan bir dünya sunmak seyirciye; orta kararı bulmak en doğrusu sanırım. (V) Estetiğin güzelde var olduğunu varsayıyoruz; oysa estetik bakan kişi ile alâkalıdır; çirkin olan bir dekor da güzel olabilir. Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisinde “zincirleme isim tamlaması” kullanılmıştır? A) I.

7.

I. Bir bakış baktın, kalbimi yaktın



II. Aşkın kemendini boynuma taktın



III. Bahçende gülün, kapında kölen



IV. Olmaya razıyım sevgilim senin



V. Canım fedadır, senin yoluna Numaralanmış cümlelerden hangisinde veya hangilerinde isim tamlamasına yer verilmiştir? A) I ve II

B) I ve IV D) II ve V

C) III.

D) IV.

E) V.

10. (I) Fakülte yıllarında sözcüklerin anlam evreninde

C) II ve III

E) IV ve V

YAYINLARI



B) II.



yolculuklara başladım. (II) Gördüm ki her sözcüğün anlam boyutunu onun cümledeki kullanımı etkiliyor. (III) Öteki sözcüklerle bir araya gelince ortaya başka başka anlamlar çıkıyor. (IV) Sözcüğün çağrışım değeri cümleye farklı tatlar katıyor. (V) Bunlar üzerinde düşününce dilin üstün özelliklerini daha iyi anlıyor insan. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? A) I. cümlede, belirtili isim tamlaması zarf tümleci görevinde kullanılmıştır. B) II. cümlede yer alan “ki”, farklı görevlerde kullanılmıştır.

8. (I) Adana yöresinin zengin bir mutfağı vardır. (II)



C) III. cümledeki ikileme sıfat görevindedir.

Yemek çeşitlerinin bu kadar zengin olmasının nedeni yörenin, çeşitli kültürlerin etkisinde kalmasıdır. (III) Adana yemeklerinin en büyük özelliği un, bulgur, et ve çeşitli baharatların birlikteliğidir. (IV) Aynı zamanda süt, yoğurt, peynir ve çökelek bol miktarda kullanılmaktadır. (V) Yöreye özgü kebap, ülkenin her yanında çok ünlüdür.

D) IV. cümlede, mecaz anlamda kullanılan bir sözcük çoğul eki almıştır. E) V. cümlede, işaret sıfatı kullanılmıştır.

Bu parçada numaralanmış cümlelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

11. (I) Uzun bir yolculuktan sonra Efes'e varıldı. (Il)

A) I. cümlede zincirleme isim tamlaması vardır. B) II. cümlede, hem belirtili hem de belirtisiz isim tamlaması vardır.



C) III. cümlede zincirleme isim tamlaması vardır. D) IV. cümlede belirtisiz isim tamlaması vardır. E) V. cümlede belirtili isim tamlaması vardır.

Herkes, bir an önce, antik kenti görmek istiyordu. (III) İlkin, yüzyıllar önce liman olan bölge gezildi. (IV) Sonra da antik tiyatroya gidildi. (V) Gezinin sonunda en yüksek tepeye çıkıp ova izlendi. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bir isim tamlaması vardır? A) I.

18

B) Il.

C) III.

D) IV.

E) V.

bilmeyenkalmasın

ZAMİR (ADIL) (İsim olmadıkları halde isimlerin yerini tutan grup ya da cümlelerde isim gibi kullanılan sözcük veya eklerdir.)

EK HALİNDEKİ ZAMİRLER

İLGİ ZAMİRİ Ad tamlamalarındaki tamlananın yerini tutar. Bizimkisi bir aşk hikayesi (Bizimkisi tamlanan, aşkımız tamlayan) “- ki”

İYELİK ZAMİRİ Ad tamlamalarının tamlanana eklenen tekil-çoğul kişi zamirlerini gösteren eklerdir. Kitab-ım kayboldu. (Benim kitab-ım) “-ım,

-ın,

-ı,-sı

-mız,

-nız,

-ları”

SÖZCÜK HALİNDEKİ ZAMİRLER

DÖNÜŞLÜLÜK ZAMİRİ Kişi zamirlerini pekiştirir. Kendi.

KİŞİ ZAMİRİ Ben = Birinci tekil şahıs Sen = ikinci tekil şahıs O = Üçüncü tekil şahıs Biz = Birinci çoğul şahıs Siz = İkinci çoğul şahıs O = üçüncü çoğul şahıs

SORU ZAMİRİ Adların yerini soru sorarak tutar. Kim, ne, hangi, kaç, nereye, nereden ...

İŞARET ZAMİRİ Adları işaret yoluyla gösterip onların yerini tutar. Bu, Şu, O Bunlar, Şunlar, Onlar Öteki, Beriki...

BELGİSİZ ZAMİR Yerini tuttuğu adı açıkça belirtmez Hepsi, birkaçı, birçoğu, bazısı, kimi, kimse, başkası ...

Zamirler

bilmeyenkalmasın

Test – 1

4.

Bilmeyen kalmasın İsimlerin yerine kullanılan sözcüklerdir. Zamirler isimlerin yerini alarak cümlelerin hatta paragrafların kısalmasını sağlar. Bütün zamirler, sıfatlardan farklı olarak, isim çekim eki alabilir.

Kırılır da bir gün bütün dişliler Döner şanlı şanlı çarkımız bizim Gökten bir el yaşlı gözleri siler Şenlenir evimiz barkımız bizim Bu dörtlükte ek hâlinde kaç tane zamire yer verilmiştir? A) 1

B) 2

C) 3

D) 4

E) 5

Zamirlerle sıfatları karıştırmamalıyız. Söyle benden başka var mı I

5. “O” sözcüğü, aşağıdaki cümlelerin hangisinde

Böyle aşkı bulmak kolay mı II

kişi adılı (şahıs zamiri) olarak kullanılmıştır?

Hani biz deli gibi seviyorduk birbirimizi III IV

A) Onu yıllar önce hurdalığa attık.

Gel pire için yorgan yaktırma

C) Onu tamirciden yeni getirmiştik, yine bozuldu.

B) Para ayarladığımızda ona bir boya atacağız.

Bana kötü şeyleri hiç yaptırma V

D) Ona bir araba hediye etmiş.

Bu dizelerde numaralanmış hangisi zamir değildir? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

2. Aşağıdakilerin kullanılmıştır?

hangisinde

E) Onu bu mağazadan almıştım.

sözcüklerden

belgisiz

zamir

YAYINLARI

1.

A) Burada bazı semtlerde her mahâllenin bir kütüphanesi var. B) Okuyanların hemen hepsi büyük şehirlere yerleşiyor.

6.

Ben sende tutuklu kaldım Kendi hayatımdan çaldım Yedi cihan dolandım Bana mısın demiyor Bu dörtlükte zamirlerle ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? A) I. tekil kişi zamiri kullanılmıştır.

C) Kimi yetkililer görevlerinin dışında olumlu girişimlerde de bulunuyorlar.

B) Dönüşlülük zamiri kullanılmıştır.

D) Onun çağrısına tüm Anadolu sevinçle karşılık vermişti.

C) II. tekil kişi zamiri kullanılmıştır.

E) Birtakım insanlar nedense okumanın önemini daha anlayamadı.

E) İlgi zamiri kullanılmıştır.

D) İyelik zamiri kullanılmıştır.

3. “Bu” sözcüğü, aşağıdakilerin hangisinde tür

7. Aşağıdakilerin hangisinde diğerlerinden farklı

bakımından ötekilerden farklıdır?

türde bir zamir kullanılmıştır?

A) Bu sorunun iki çözüm yolu var.

A) Bu soruyu kimse bilememiş.

B) Bu giriş kapısıdır, diğeri çıkış içindir.

B) Hepimiz o an öylece kalakalmıştık.

C) Bu şiiri o yaz ezberlemiştim.

C) Hakemin kararına onlar karşı çıktı.

D) Bu eski eve hemen yerleştiler.

D) Komşuların hepsine az da olsa uğradık.

E) Bu söz çerçevelenip asılmalıdır.

E) Annemiz hiçbirimizi üzmek istemezdi. 20

1.B 2.B 3.B 4.E 5.D 6.E 7.C 8.D 9.D 10.D 11.B 12.B 13.C 14.B 15.D

bilmeyenkalmasın

8. Karadır şu bahtım kara, sözüm kâr etmiyor yâra Yaktın yüreğimi nâra eyvah eyvah eyvah eyvah! Bu dizelerde aşağıdaki zamirlerden hangisi

12. “O” sözcüğü aşağıdaki cümlelerin hangisinde kişi adılı (şahıs zamiri) olarak kullanılmıştır? A) Çocuklar o ağacı sulamışlar.

kullanılmıştır?

B) Annesi, onu, az önce hastaneye götürdü.

A) Kişi zamiri

C) Kitaplıktan o kitabı alıp götürdü.

B) Dönüşlülük zamiri

D) Ben bu evi değil, onu beğendim.

C) Belgisiz zamir

E) Dosyayı göstererek: “Onu bana ver!” dedi.

D) İyelik zamiri E) İlgi zamiri

13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zamir, aldığı

9. Aşağıdakilerin hangisinde adıl (zamir) yoktur?

ekten dolayı ses değişikliğine uğramıştır?

A) Yazarların bazıları imza törenine katılmadı.

A) Siz söylediniz bunları babama.

B) O, mahur beste çalar; Müjgan’la biz ağlaşırdık.

B) Hanımefendi sizi buraya alayım.

C) Bu, taşındır diyerek Kabe’yi diksem başına

C) Sana kaç kere söyledim, bu iş olmaz.

D) Bu zamanda yaşlılara hürmet kalmamış.

D) Bu her zaman böyle yapar, maraza çıkarır.

E) O günlerden geriye ne kaldı.

10. Seni içime çektim bir nefeste I Yüreğim tutuklu göğsüm kafeste II III Yanacağız ikimiz de ateşte IV Aşk için ölmeli aşk o zaman aşk Allah’ım Allah’ım ateşlere yürüyorum V Bu dizelerde numaralanmış sözcüklerden

YAYINLARI

E) Bence sen de biraz ders çalışsan iyi olur.

14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kişi zamirinin çıkarılması, anlam belirsizliğine sebep olur? A) Senin son günlerinde sorunların arttı. B) Onun sözlerine pek güven olmaz. C) Onun evi bu şehirdedir. D) Benim hayatım beni ilgilendirir. E) Siz saat kaçta uyuyorsunuz?

hangisinde iyelik zamiri kullanılmamıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

15. “Bu” sözcüğü aşağıdaki cümlelerin hangisinde, “Bu, arkadaşımdır, diyerek telefona koştu.” cümlesindekiyle aynı türde kullanılmıştır?

11. Aşağıdakilerden hangisinde soru zamiri (adılı) yoktur?

A) Bu arkadaşlar zannedersem seni arıyorlar.

A) Doğum günümde bana ne aldın?

B) Bu konuda size yardımcı olamam, dedi.

B) Ailen sana nasıl tahammül ediyor?

C) Bu yüzden durumu anlayışla karşıladım.

C) Vefasız olanı kim arar?

D) “Bu adliye binası, şu da valilik.” dedi.

D) Kaçı sizin sözünüzü dinler?

E) Bu durumun hepimizi üzdüğünü anlamadın mı?

E) Söyle bana, kime gideyim? 21

Zamirler

Test – 2

bilmeyenkalmasın

4. “Ne” sözcüğü aşağıdaki cümlelerin hangisinde zamir görevindedir?

Bilmeyen kalmasın

A) Yıllardır onu ne arayan ne de soran var.

Zamirler yapım eki alınca zamir özelliğini kaybeder. Bencil, Benlik…

B) Buradan ne alacağını öğrenip öyle gidelim. C) O adam sana ne bakıp duruyor?

Soru sıfatı, belgisiz sıfat ve işaret sıfatlarının bir kısmı çekim eki alınca zamire dönüşür.

D) Su ne çok sıcak ne çok soğuk olsun. E) Ne konuda anlaşamadınız?

“o ve onlar” sözcükleri insan isminin yerini tutuyorsa şahıs zamiri; insan dışında bir varlığın yerini tutuyorsa işaret zamiridir.

5. Aşağıdaki

cümlelerdeki ad hangisi zamirle kurulmamıştır?

tamlamaların

A) Bizim takım mutlaka galip gelecek. B) Söylesene bunlar, kimin nesi?

1. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerden

C) Arkadaşlarımızdan bazıları vefasız çıktı

hangisi zamir değildir?

D) Kaçımızın ailesi bu olaya sıcak bakar?

A) Onu yanında görmek istemiyordu.

E) Ders kitaplarımı arkadaşlarıma verdim.

B) Kimse değişen değerlerin farkında değildi. C) Sevdiklerinin tümüne hediye almak istiyordu. D) Hiçbir şey gözünden kaçmıyordu. YAYINLARI

E) Bensiz yaşayacağını nasıl düşünebilirsin?

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ek hâlinde zamir kullanılmamıştır?

6. “Aşkın aldı benden beni, bana seni gerek seni I II III Ben yanarım dün ü günü, bana seni gerek seni IV V Bu dizelerde altı çizili sözcüklerle ilgili verilenlerden hangisi yanlıştır?

A) Beni görüp yönün öte döndürme

A) I. sözcükte ek hâlinde zamir vardır.

B) Yine gitmez meylim, sendedir sende

B) II. sözcük, birinci tekil kişi zamiridir.

C) Yıkıp hilal kaşlarını yere indirme

C) III. sözcükte ünlü değişimi yaşanmıştır.

D) Günah sende değil bendedir bende

D) IV. sözcükte ek hâlinde zamir vardır.

E) Şeker vardır dudağında, dilinde

E) V. sözcük, ikinci tekil kişi zamiridir.

7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde soru anlamı

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde soru anlamı,

zamirle sağlanmıştır?

bir zamirle sağlanmıştır?

A) Hangi gün okula gelmemiş?

A) Bu kitaplara kaç lira verdiniz?

B) Orada nasıl barınacaksın?

B) Hangisini beğendiğini biliyor musun?

C) Yazı, derginin kaçıncı sayısında çıkmış?

C) Bunu bana neden söylemediniz?

D) Yapılan harcamaları şirket mi ödeyecek?

D) Buraya ne gün geleceğini söyledi mi?

E) Bu elmaların kaçı benim?

E) Masanın üstündeki kitapları kim aldı? 22

bilmeyenkalmasın

8.

1.E 2.D 3.E 4.B 5.E 6.D 7.E 8.E 9.B 10.A 11.A 12.B 13.B 14.A 15.D

12. İlim, ilim bilmektir, ilim kendini bilmektir Sen kendini bilmezsin yâ nice okumaktır. Bu dizelerde kaç çeşit zamir kullanılmıştır?

Severim ben seni, candan içeri Yolum vardır bu erkândan içeri Beni bende demen, ben, bende değilim Bir ben var bende, benden içeri

A) 1

Bu dörtlükte sözcük halinde kaç tane zamir vardır? A) 5

B) 6

C) 7

D) 8

B) 2

C) 3

D) 4

E) 5

E) 9

13 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ilgi zamiri kullanılmıştır?

9. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde ilgi zamiri

A) Sensiz de denizi seyredebiliyorum.

kullanılmıştır?

B) Hem dalgaların dili seninkinden açık.

A) Kitaptaki soruların hepsini çözdüm.

C) Ne kadar hatırlatsan kendini boş.

B) Bizim sınıf sizinkinden daha kalabalık.

D) Sensiz de seni sevebiliyorum.

C) Cüzdanındaki otobüs biletini çıkardı.

E) Tatlı tatlı konuşurduk hatırlar mısın sen.

D) O tepedeki ağacı hatırlıyor musun?

10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir zamir,

YAYINLARI

E) Geçen yılki sınav soruları daha kolaydı.

deyim içinde yer almamıştır?

ilgilendirmez.” cümlesindeki zamirlerin türü, sırasıyla aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir? A) Kişi - soru - soru - belgisiz

A) Adam kendi payına düşeni bankaya yatırmış.

B) Kişi - belgisiz - soru - belgisiz

B) Yardım istemeden kendi yağıyla kavruluyordu.

C) Kişi - belgisiz - işaret - işaret

C) O sözle, adam birden kendini kaybetti.

D) İşaret - kişi - soru - belgisiz

D) Sessiz, sakin, kendi hâlinde bir insandı.

E) Belgisiz - kişi - belgisiz – işaret

E) Yapılan bu haksızlığı kendine yediremedi.

11. “Belirtili isim tamlamalarında tamlayan sözcüğe

14. “Benim hakkımda kimin ne söylediği kimseyi

15. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zamir, ad

gelerek tamlanan sözcüğün yerini tutan ‘-ki’ ekine ilgi zamiri denir.”

tamlamasının yerine kullanılmıştır?

A) Sinemaya güzel bir film gelmişti, onu birlikte seyrettik.

Aşağıdakilerin hangisinde ilgi zamiri “-ki” vardır?

B) Masanın üstünde bir kalem vardı, onu gördün mü?

A) Kitaptakilerin çoğunu anlamadım B) Seninki hepsinden güzel olmuş.

C) Çocuk, oyuncağını kaybetti; onu buldunuz mu?

C) Yarınki işlerinizi programlayın.

D) Ev sahibi bize uğrayacak, onu bekliyoruz.

D) “Damdaki Kemancı” oyununu izledin mi?

E) Pazara gittik, orada okul arkadaşımla karşılaştım.

E) Meydandaki ağaçları kesmişler. 23

Zamirler

bilmeyenkalmasın

Test – 3

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde soru sözcüğü

Bilmeyen kalmasın

bir adın yerine geçmiştir?

Zamirlerle de isim tamlaması kurulabilir.

A) Kaç kişi basın toplantısına katılacak?

Tamlamada hem tamlayan hem de tamlanan zamir olabilir.

B) Hanginiz soruma yanıt vereceksiniz?

Kimsesizler kimsesi, Şunun şurası…

D) Bahçedeki çiçekleri niçin sulamadınız?

C) Neden görüşlerini benimle paylaşmıyorsun? E) Nasıl kalkacaksın bu işin altından?

Dönüşlülük zamiri olarak isimlendirilen “kendi” sözcüğü bazen de özneyi pekiştirmek için diğer kişi zamirleriyle birlikte kullanılır.

1. Aşağıdaki

cümlelerin hangisinde, isim tamlamasının hem tamlayanı hem tamlananı zamirden oluşmuştur?

5.

A) Benim kardeşim yapmaz bunları. B) Onun kardeşi köyde öğretmenmiş. C) Kapının önünde yaşlı bir adam vardı. D) Bunların hiçbirini daha önce görmedim. E) Otobüsün geleceği saati hâlâ öğrenemedik.

Aldım sazı çıktım gurbet görmeye Dönüp yare geldim yüzüm sürmeye I Ne lüzum var şuna, buna sormaya II III Senden ayrı ne hâl oldum gör beni IV V Bu dizelerde numaralanmış sözcüklerden hangisi veya hangileri işaret zamiridir?

YAYINLARI

A) Yalnız I.

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ek hâlinde

B) I ve II.

D) III ve IV.

C) II ve III.

E) IV ve V.

6.

I. Sevdamı yellere verin

A) Ayın şavkı vurur sazım üstüne.



II. Bir gün kadrim bilinirse

B) Söz söyleyen yoktur sözüm üstüne.



III. İsmim ağza alınırsa

C) Gel ey hilal kaşlım dizim üstüne.



IV. Yerim soran bulunursa



V. Benim meskenim dağlardır dağlar Yukarıdaki numaralanmış dizelerden hangisinde tamlayanı zamir olan isim tamlaması vardır?

zamire yer verilmemiştir?

D) Ay bir yandan sen bir yandan sar beni. E) Yedi yıldır uğramadım yurduma.



A) I.

3. Aşağıdaki

7. Aşağıdaki

cümlelerin hangisinde “kendi” zamiri, yüklemin anlamını kişi bakımından kuvvetlendirmiştir?

B) II.

C) III.

cümlelerden zamiri yoktur?

D) IV.

E) V.

hangisinde

işaret

A) Bu aldığımız fındık, öteki gibi çıkmadı.

A) Bütün işlerini o kendisi yapar.

B) Bu eller miydi çamurdan evler yapan?

B) Kendi derslerine bile çalışmadı.

C) Şunun şurasında kaç gün kaldı tezkereye!

C) Kendi başına hareket etmemelisin.

D) Bunun gibisini bulmak kolay değil.

D) Oğlunu kendi himayesine aldı.

E) Onları derhâl tertemiz yıkamalısın.

E) Armağanı, kadının kendisine vermek istiyordu. 24

bilmeyenkalmasın

1.D 2.D 3.A 4.B 5.C 6.E 7.B 8.D 9.C 10.D 11.A 12.B 13.E

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “İlgi zamiri”

11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde iyelik eki

kullanılmamıştır?

A) Bizimkisi bir aşk hikâyesi, diyordu Kayahan.

A) Bir ilkbahar sabahı güneşle uyandın mı hiç?

B) Dayım: “Seninki de iş mi yani?” dedi.

B) Çılgın gibi koşarak kırlara uzandın mı hiç?

C) Ahmet’teki sizin kitap mı ki acaba?

C) Albümdeki o resme bakarken ağladın mı hiç?

D) Güzelliğin on para etmez bu bendeki aşk olmazsa.

D) Geçen günlere yazık etmişsin gönül sen!

E) Seninki yüklenmiş o kadar yükü, çarşıya doğru gidiyordu.

E) Öyleyse hiç sevmemiş, sevilmemişsin gönül sen!

Senin hiç suçun yok mu? I Kabullenmek bu kadar zor mu? II Sanki bu devirde hangimiz tertemiz? III Senin hiç suçun yok mu? IV

12. Aşağıdakilerin hangisinde soru anlamı bir zamirle sağlanmıştır?

Kabullenmek bu kadar zor mu? V Bu dizelerde numaralanmış hangisi soru zamiridir? A) I

B) II

C) III

sözcüklerden

D) IV

E) V

YAYINLARI

9.

kullanılmıştır?

C) III.

D) IV.

C) Bu paketlere ve çiçeklere kaç para ödediniz? D) Kaçıncı katta oturduğunu sordun mu?

13. Sen orada bir başına karanlıktasın Düşünme beni biraz kendimi dinleyeceğim Sensizlikte yalnızlık, keder, aşk Terk ettiğin bu yürekte hepsi var Bu dizelerde aşağıdakilerden hangisi yoktur?

hangisinde, III. tekil iyelik eki kullanılmıştır? B) II.

B) Bugün tahtayı kim silmek ister?

E) Bana gizlice ne fısıldadığını biliyor musunuz?

10. Aşkı içtim elinle, kalbim doldu seninle I II Geçti ömrüm derdinle benden vazgeçer diye III Menekşe, lale, hanımeli, güzel huyun yoktur bedeli IV Sana gönül verdim vereli, sararıp soldum aman V Bu dizelerde numaralanmış sözcüklerden A) I.

A) Bunca çocukla gezide nasıl baş edeceksin?

A) Dönüşlülük zamiri

B) Kişi zamiri

C) İşaret zamiri

D) Belgisiz zamir

E) İlgi zamiri

E) V. 25

Zamirler

Test – 4

bilmeyenkalmasın

3. (I) Biraz önce, arka kapaktaki fotoğrafınıza daldım Bilmeyen kalmasın Zamirler cümle içinde cümlenin herhangi bir ögesi olabilir. ( Özne, nesne, dolaylı tümleç, yüklem…) İşaret zamirleriyle, işaret sıfatlarını karıştırmamalıyız. İşaret sözcükleri, varlığın adını göstererek kullanılmışsa işaret sıfatı; adın yerini tutuyorsa işaret zamiridir. Ayrıca işaret sıfatları yalın hâlde iken, işaret zamirleri ise çekim eki alabilir.



gittim. (II) Zaman geçiyor, bazen nasıl da hızlı geçiyor. (III) Zaman bazen durayazıyor. (IV) Geçerken ve dururken yaralıyor. (V) Şimdi burada olsaydınız sizleri arar, yanınıza gelmek ya da Moda’da buluşmak isterdim. Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisinde zamire yer verilmiştir? A) I

B) II

C) III

D) IV

E) V

Yalın olarak kullanılan işaret zamirlerinden sonra virgül kullanılmalıdır. Yoksa anlatım bozukluğu olur.

1.

I. O, sınıfın en iyi öğrencisiydi.



II. Babam onu salonun en güzel köşesine astı.



III. Yarın onları yemeğe davet edelim.



IV. Onları çocuklara dağıtmak için ayırdık. Numaralanmış cümlelerin hangisinde zamiri kullanılmıştır? A) I ve II

B) I ve III D) II ve IV

verilmiştir?

A) Birtakım insanlar sınırlarını aşıyor. B) Parkın yanına hayırsever bir vatandaş çeşme yaptırdı.

kişi

C) II ve III

E) III ve IV

YAYINLARI



4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zamire yer

C) Sizlere birkaç soru sormak istiyorum. D) Bu binada vatansever insanların emekleri var. E) Çabaladık ama işe yarar bir malzeme bulamadık.

2. (I) Adını kahramanının adından alan film, Barton



Fink’in, emaneten yerleştiği otelde yazmaya çalışırken başına gelenleri anlatıyor. (II) Filmin teknik başarısının yanında “sembolik” “alegorik” ifadelere yer verilmesi izleyicinin ruhunu sıkıyor. (III) Filmde pek çok cümle ve bazı olaylar, mitolojik ve mistik olarak sembolize edilmiş. (IV) Bu, bazılarına göre “otelin aslında bir cehennem olduğu” şeklinde değerlendirilirken bazıları için de entelektüeller ile standart insanların çatışmasını anlatan bir film olarak görülüyor. (V) Barton Fink’in bir yazma ortamı olarak “karanlık” atmosferine ve ruh hâline de dikkat edebilmek gerekir.

5. Aşağıdaki

cümlelerin kullanılmamıştır?

B) II.

C) III.

D) IV.

zamir

A) İnsanoğlunun çalışmamak için bahanesi

ağzında: Şimdi çok yorgunum.

B) Bizim aldığımız elektronik eşyalar saymakla bitmez: bilgisayar, televizyon, cep telefonları… C) Toplantı sonundaki tepkisi görülmeye değerdi:

Artık kim tutar bizi!

D) Gazetemizin o günkü manşeti şuydu: Yapacak

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisinde zamir kullanılmıştır? A) I.

hangisinde

işler bitmedi daha.

E) Daha dün bana şunu önermişti: İsterseniz

E) V. 26

gelecek hafta izne ayrılabilirsiniz.

bilmeyenkalmasın

1.B 2.D 3.E 4.C 5.A 6.C 7.E 8.E 9.C 10.B 11.E 12.D 13.E

6.

I. Gözyaşımda saklısın ağlayamam ben



II. Düşeceksin sanırım kirpiklerimden



III. Damarımda kan olup dolaşıyorken



IV. Beni böyle bırak git git gidebilirsen



V. Git, mutlu olacaksan beni düşünme Numaralanmış dizelerden hangisi veya hangilerinde sözcük hâlinde zamire yer verilmemiştir?



A) I ve II.

B) I ve IV. D) III ve V.

10. (I) Anlatmak istediğim düşünceye daha uygun bir



C) II ve III.

E) IV ve V.

biçim oluşturulduğundan dolayı... (II) Bu, öykü ve şiir yazmaktan vazgeçtiğim anlamına gelmemeli. (III) Ben bu projeye başladığımda, şiire ve öyküye göre daha uzun, daha yoğun bir biçime ihtiyaç duydum. (IV) Zamanın acımasız geçişini çok boyutlu bakış açılarıyla somutlaştırmak istedim. (V) Bunu daha önce kullandığım türlerle yapmam olanaksızdı. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde veya hangilerinde zamire yer verilmemiştir? A) I ve II.

B) I ve IV. D) III ve V.

E) IV ve V.

11. (I) Onu affetmeyeceğimi daha önce de söylemiştim.

7. Aşağıdakilerden hangisinde dönüşlülük zamiri kullanılmıştır?

A) Hava nasıl oralarda, üşüyor musun? B) O dersi bir türlü anlayamadım. C) Birçoğu henüz dönmedi seferden. D) O günlerden geriye ne kaldı? YAYINLARI

E) Kendileri takım oyunu oynamıyorlar.

C) II ve III.



(II) Şimdiye kadar bu konuda pek çok kişi rahatsız etti ve onu affetmemi istedi. (III) Daha çok rahatsız edeceklerini biliyordum. (IV) Söz konusu kişi ne kadar onurlu olursa olsun benim için pek önemli değildi. (V) Benim de kendime göre ilkelerimin olduğu unutulmasın.

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisinde iki farklı zamire yer verilmiştir? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

12. Neye güleriz? Örneğin kış günü herkes mantosuna 8. Çocukluğun sana kapının önünde doğan köpekleri



sevmeyi öğretti. Onların aç kalışlarına, acı çekmelerine ağladın. Çocukluğun, sana: “Ben onları seviyorum, onun için ağlıyorum.” dedirtti. Bu parçada kaç tane zamir kullanılmıştır? A) 2

B) 3

C) 4

D) 5



E) 6

sarılırken incecik bir elbise ile dolaşana. Kavurucu bir öğle sıcağında herkes plajda güneşlenirken takım elbisesi ve kravatı ile oraya gelene. Ya da senelik iznini alıp görevli olduğu mahâlleyi gezmeye çıkan postacıya… Bu parçada kaç tane zamir kullanılmıştır? A) 1

13. Aşağıdaki

B) 2

C) 3

dizelerin kullanılmıştır?

D) 4

E) 5

hangisinde

zamir

A) Roman da hikâye de bir anlatı sanatıdır. B) El sanatlarının mirasçısı Anadolu kadınıdır.

9. Ben, Türkçenin ezeli bir âşığıyım. Türkçeyi çeşitli

devirlerinde çeşitli şekillerde gördüm. Ve bunu o elbiseler altında, kendi cevherinde sevdim.

C) Şiir, insanlar arasında dostluk köprüsü kurar.

Bu parçada kaç tane zamir kullanılmıştır?

E) Dünya kültürüne katkısı çoktur onun.

A) 1

B) 2

C) 3

D) 4

D) Eserlerinde kişileri tek yönlü ele almış.

E) 5 27

bilmeyenkalmasın

(A) BELİRTME SIFATLARI Varlıkların dışsal özelliklerini bildirir. Varlıkların yerini işaret eder. • Bu adam • Beriki adam

SIFATLAR (ÖN ADLAR)

• O adam

Hiç ek almaz ve isimlerle bulunur.

1. İŞARET SIFATLARI İsim ya da zamirleri niteleyen veya belirten kelimelerdir.

• Şu adam • Öteki adam

Tek başına kullanıldığında veya ek aldığında işaret zamiri olur. • Bu kitabı aldım. (Sıfat) • Bunu aldım. (Zamir) • Bu güzelmiş. (Zamir)

2. SAYI SIFATLARI

Asıl sayı sıfatı • beş kişi

Sıra sayı sıfatı

Üleştirme sayı sıfatı

Kesir sayı sıfatı

Topluluk sayı sıfatı

• dördüncü kat

• ikişer kitap

• yarım ekmek

• ikiz bebek

3. BELGİSİZ SIFATLAR Varlıkların özelliklerini tam olarak değil de belli belirsiz belirten sıfatlardır. • her yolcu • bazı çocuklar

• birkaç gün • bütün aileler

• birtakım insanlar

4. SORU SIFATLARI • Hangi okul?

• Kaç kuruş?

• Nasıl çocuk?

(B) NİTELEME SIFATLARI “Nasıl?” sorusunun cevabını veren sıfatlardır. Renk, biçim, ölçü, nitelik, ... gibi özellikleri belirtir. • Güzel kız

• Genç adam

• Acı hayat

• Mavi göz...

Sıfatlar

bilmeyenkalmasın

Test – 1

4. Aşağıdakilerden hangisinde hem niteleme hem

Bilmeyen kalmasın

de belirtme sıfatı vardır?

Bütün varlıkların değişmeyen bir ismi varken yüzlerce değişen sıfatı vardır.

A) Ali bugün her zamankinden şık. B) Geceyi aydınlatan bir ışık gibisin. C) Güler yüzünüz insanı mutlu etmeye yetiyor.

Sıfatların olduğu her yapıda sıfat tamlaması vardır.

D) Kim bilir kalbiniz ne kadar iyidir.

Sıfatlar, tek başına kullanılırsa adlaşırlar.

E) Ayşe’yi yine buralarda görmek isteriz.

1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir sözcük

5.

hem belirtme hem niteleme sıfatı almıştır?

A) Eskiden bir eski minder bile atılmaz, saklanırdı. B) Mobilyalar o vakitler ince, çürük vernikli değil kalın, sağlam cilalıydı. C) Yazdan reçeller yapılırdı, büyük cam kavanozlara. D) Evlerin bir odasında tuğlalı, koca kuzine yanardı. E) Komşular birbirine keyifli akşam oturmalarına giderlerdi.

Dilerim Tanrı’dan ki sana açık kucaklar I Bir daha kapanmadan kara toprakla dolsun II Kan tükürsün adını candan anan dudaklar III IV Sana benim gözümle bakan gözler kör olsun V Bu dizelerde numaralanmış hangisi sıfat değildir?

2. Aşağıdakilerin vardır?

hangisinde

adlaşmış

sıfat

YAYINLARI

A) I.

A) Burası yazın tozdan, kışın çamurdan geçilmez.

B) II.

C) III.

sözcüklerden

D) IV.

E) V.

6. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi belgisiz sıfat görevindedir?

B) Bu direkler kötü bir görüntü oluşturuyor..

A) Kimi de gün ortası yanıma sokuluyor.

C) Alınan bu kararlar ilgililere de duyurulacak.

B) En çok güz ayları ve yağmur yağınca

D) İşçiler erkenden bütün çöpleri topluyor.

C) Alçalır ya bir bulut o hüzün bulutunda

E) Bu kahve öğle saatlerinde tıklım tıklım dolardı.

D) Uzanıp alıyorum kimse almıyor E) Solgun bir gül oluyor dokununca

3.

Ağarsa saçlarım solsa yanağım I II Adını anmaktan yansa dudağım III Bu aşka canımı adayacağım IV Yeter ki gel bana senede bir gün V Bu dörtlükte altı çizili sözcüklerden hangisi sıfattır? A) I

B) II

C) III

I. Şarkılar seni söyler, dillerde nağme adın



II. Aşk gibi, sevda gibi huysuz ve tatlı kadın



III. En güzel günlerini demek bensiz yaşadın



IV. Bir gün seni görmesem harap olurum.



V. Çünkü bütün neşemi sende bulurum Numaralanmış dizelerin hangilerinde bir ismi birden fazla sıfat nitelemiştir?



numaralanmış

D) IV

7.

E) V

A) I 29

B) II

C) III

D) IV

E) V

bilmeyenkalmasın

1.A 2.C 3.D 4.B 5.C 6.C 7.B 8.D 9.D 10.D 11.E 12.C 13.A 14.E

8. Aşağıdakilerin hangisinde altı çizili sözcük,

11. Yere düşen şey, çelik tencerenin cam kapağındaki I. II. III. plastik kısmın vidasındaki küçük pulmuş. IV. V. Yukarıdaki cümlede numaralanmış sözcüklerden

adlaşmış sıfat değildir?

A) İhtiyarı dinleyerek işten kârlı çıktım. B) Bence bunu büyüklere danışman gerekiyor. C) Gençlere ne yapmaları gerektiği söylenmeli.

hangisi sıfat görevindedir?

D) Eserinde hep olumlu tipleri anlatıyor.

A) I

E) Her kurum, çalışanların sorunlarıyla ilgilenmeli.

B) II

C) III

D) IV

E) V

12. Gelse de en acı sözler dilime Uçacak sanırım birkaç kelime Bir alev hâlinde düştün elime Hani ey gözyaşım akmayacaktın Bu dörtlükte kaç tane sıfat tamlaması vardır?

9. “Bir ad hem belirtme hem niteleme sıfatı alabilir.” Aşağıdakilerin hangisinde bu açıklamaya

A) 1

uygun bir kullanım vardır?

B) 2

C) 3

D) 4

E) 5

A) Büyük ağaçtaki leylekleri görüyor musun? B) Koyu yeşil gömlek sana çok yakışıyor. D) Ressam, bazı değerli tablolarını sergilememiş. E) Çok eski okul arkadaşlarımı bile arıyorum.

YAYINLARI

C) Kentteki birçok mağazayı dolaştık.

13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “hızlı” sözcüğü “İyi insanlarla arkadaşlık yap.” cümlesindeki “iyi” sözcüğü ile aynı görevde kullanılmıştır? A) Onun gibi hızlı birini görmedim. B) Çok hızlı konuşuyorsun, seni anlayamıyorum. C) Hızlı düşünüyor, çabuk karar veriyor. D) Hızlı koş, arabaya yetişirsin. E) Hızlı giden tren sefere kondu.

14. Denizin üstünde ala bulut I yüzünde gümüş gemi II içinde sarı balık III dibinde mavi yosun IV kıyıda bir çıplak adam V durmuş düşünür. Bu dizelerde numaralanmış sözcüklerden

10. Gizli aşk bu, söyleyemem derdimi hiç kimseye I Zevke veda, neşeye de, veda artık her şeye II Arzular bir hayâl oldu, baharımın gülleri soldu III Gönlüm; hicran, hasret, gamla doldu IV Sevdim ama görmüyor bak gözlerim hiç kimseyi V Bu dizelerde numaralanmış sözcüklerden hangisi sıfat değildir? A) I

B) II

hangisi farklı türde sıfattır?

C) III

D) IV

E) V

A) I 30

B) II

C) III

D) IV

E) V

Sıfatlar

bilmeyenkalmasın

Test – 2

4. Aşağıdaki ikilemelerden hangisi diğerlerinden

Bilmeyen kalmasın

farklı bir görevde kullanılmıştır?

Sıfattan sonra mutlaka bir ad gelmelidir.

A) İlk aşkımız hayâl meyâl şeylerdendi. B) Ben gurbetin kucağında düşe kalka yoruldum.

Sıfatla isim arasına herhangi bir noktalama işareti girmez.

C) Tokat yollarında geceleri ağır ağır kağnılar gider. D) Arkamdan ileri geri konuşuyormuş. E) Kış gelince köyümüze kar lapa lapa yağardı.

Sıfatlar hiçbir zaman çekim eki almaz. Sıfatın olduğu her yerde sıfat tamlaması vardır.

1.

I. Gezdiğim dikenli aşk yollarında



II. Elimden bir kırık saz geldi geçti



III. Kara talihimden yine bu yıl da



IV. Baharı görmeden yaz geldi geçti



V. Muhabbet denilen püsküllü bela Numaralanmış dizelerden hangisinde kullanılmamıştır? A) I

B) II

C) III

D) IV

hangisi yapılışı farklıdır?

bakımından

diğerlerinden

A) Duru, apaçık düşünceleri vardı. B) Yamaçta dupduru bir pınar gördük.

sıfat

C) Çocukcağız yapayalnız kalmıştı şu âlemde. D) Bizi bomboş bir salona aldılar.

E) V

2. Aşağıdakilerin hangisinde sıfat, tamlanan olduğu için adlaşmıştır?

E) Neden sımsıcak ilişkiler geliştiremiyoruz? YAYINLARI



5. Aşağıdaki cümlelerde pekiştirme sıfatlarından

A) Fırından çıkan ekmeklerin yanıklarını bir torbaya ayırdı. B) Her ay, yoksul mahâllelere yiyecek kolileri dağıtırdı. C) Göz yaşartan başarınızı ulusal gazetelerden takip ettik. D) Mesleğinizde en iyi noktaya gelmenizi diliyorum.

6.

I. Gece vakti kimdir kapıyı çalıp gelen



II. Gelecekteki bir mutluluğun habercisi mi?



III. Serseri, başıboş bir rüzgâr mı?



IV. İçimde bağıran acılar nedir?



V. Yüreğim mi, damarlarımda akan kan mı? Yukarıdaki numaralanmış dizelerin hangisinde adlaşmış sıfat vardır?



E) Yaşama olumlu tarafından bakmanız alkışlanacak bir durum.

A) I

B) II

C) III

D) IV

E) V

3. “Kimi birleşik sıfatlar birden fazla kelimenin

anlamlarından az ya da çok uzaklaşarak aralarına ek girmeyecek şekilde birleşmesiyle oluşur.” Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu tanıma uyan bir birleşik sıfat kullanılmamıştır?

7. Aşağıdaki cümlelerde geçen pekiştirilmiş sözcüklerden hangisi tür yönüyle farklıdır?

A) Birtakım insanlar sınırlarını aşıyor. B) Parkın yanına hayırsever bir vatandaş çeşme yaptırdı.

A) Çocuğun elinde upuzun bir sopa vardı.

C) Sizlere birkaç soru sormak istiyorum.

C) Doktorlar sapasağlam dişi çekmişler.

D) Bu binada vatansever insanların emekleri var.

D) Çevremiz yemyeşil ağaçlarla kaplıydı.

E) Çabaladık ama işe yarar bir malzeme bulamadık.

E) Tertemiz havayı ciğerlerimize çektik.

B) Hırsızlar güpegündüz evi soymuşlar.

31

bilmeyenkalmasın

1.D 2.A 3.E 4.A 5.C 6.A 7.B 8.D 9.E 10.D 11.A 12.E 13.E 14.E

8.

I. Vuslatın başka âlem



II. Sen bir ömre bedelsin



III. Sükut etme nazlı yâr



IV. Beni mecnun edersin



V. Bir ihtimal daha var, o da ölmek mi dersin Bu dizelerden hangisinde sıfat kullanılmamıştır?



A) I

B) II

C) III

11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat tamlaması yoktur?

A) Yaz günlerinde usulca düşerdi yüzü. B) Hiçbir aşk mevsimini yaşamadım.

D) IV

C) Herkesin bir kimsesi vardır, ben kimsesizim. D) Ben sende bütün aşklarımı temize çektim. E) Oysa biz, iki tufandık ara yerde.

E) V

12. Albümdeki o resme bakıp da ağladın mı hiç I II Mazideki günlere kalbini bağladın mı hiç III Geçen günlere yazık etmişsin gönül sen IV Öyleyse hiç sevmemiş sevilmemişsin gönül sen V Bu dizelerde altı çizili numaralanmış

9. “Sıfatlar isim çekim eki aldıklarında isimleşirler.” Aşağıdakilerin hangisinde böyle bir sözcük vardır?

A) Derdini söylemeyen, derman bulamaz. C) Ağrısız baş, mezarda olur. D) Baykuşun kısmeti ayağına gelir. E) Körler memleketinde şaşılar, padişah olur.

YAYINLARI

B) Abanın kadri yağmurda bilinir.

sözcüklerden hangisi sıfat değildir? A) I

B) II

C) III

D) IV

E) V

13. Aşağıdakilerin hangisinde pekiştirme sözcüğü farklı türdedir?

A) Sapasağlam bir adamdı, nasıl öldü anlayamadık. B) Sıra sıra selviler manzarayı tamamlıyordu. C) Avucunda renkli renkli bilyeler vardı. D) Uzun mu uzun bir yoldan geldik.

10. Bir yalnızlık şarkısı söyler sazım I Ben yalnızım, ben yalnızım, yalnızım II Tatmadığım zevk kalmadı dünyada III Hangi kalbe girdimse kaldı izim IV Taşa geçer, kendime geçmez sözüm V Bu dizelerde numaralanmış dizelerden

E) Güpegündüz dükkân soyulduğuna da şahit olduk.

14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili kelimenin türü farklıdır?

A) Eğri sopanın doğru gölgesi olmaz. B) Kurt puslu havayı sever. C) Evin salonu genişti.

hangisinde soru sıfatına yer verilmiştir? A) I

B) II

C) III

D) IV

D) Ahmet başarılı bir öğrenciydi.

E) V

E) İçlerinde en çok siyah olanını sevdim. 32

Sıfatlar

bilmeyenkalmasın

Test – 3

4. “Sıfatlar isim çekim eki aldıklarında isimleşirler.” Aşağıdakilerin hangisinde buna bir örnek

Bilmeyen kalmasın Sıfatlar zamirlerle karıştırılabilir. Sıfat olan sözcüğün sonunda isim varsa sıfattır yoksa zamirdir.

yoktur?

A) Eskilerini kardeşine verdi. B) Kötünün iyisi olmaz.

Aynı sözcük, yerine göre, hem sıfat hem zarf olabilir;

C) Güzelim memleketimi özledim. D) Zayıfları korumak gerekir, E) Küçüklerini sever, büyüklerini sayardı.

Güzel kız, güzel giyinmiş. Sıfat Zarf Unvan sıfatları niteleme sıfatları olarak kabul edilir. Bazı unvan sıfatları isimden sonra da gelebilir. Ünvan sıfatları kişilerin mesleklerini, rütbelerini belirten veya saygı ifade eden sıfatlardır.

5. Aşağıdakilerin hangisinde tamlayanı belirtili ad tamlaması olan bir sıfat tamlaması vardır?

A) Haber, gazetenin arka sayfalarında yer almış. B) Kapı önünde bekleyen arabaya doluştular.

1. “Durum eki alan sıfat, adlaşır.” Aşağıdakilerin hangisinde buna uygun bir

C) Düğüne komşumuzun kızı Leyla'yı götürdü. D) Bahçenin ortasında kocaman bir çınar ağacı vardı.

örnek vardır?

A) Doktor, hastanın ilaçlarını verdi.

E) Buraların temiz havasını çok arayacağız.

B) Her zaman iyiden yana olmalıyız. D) Sevginin değeri tartışılıyor. E) Ağacın serin gölgesinde güzelce uyudu.

YAYINLARI

C) Şekerli yiyeceklerden uzak durmalısın.

6. Aşağıdaki

cümlelerin hangisinde bir tamlaması sıfat göreviyle kullanılmıştır?

ad

A) Av tutkusu, onu hep doğaya çekiyor. B) Akşam bir başka gizemlidir Ovacık Yaylası'nda.

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde adlaşmış

C) Otuz yıllık emeğin karşılığı bu olamazdı.

sıfat, ad tamlamasında tamlanan görevindedir?

D) Son mektubunu ömür boyu saklayacağım.

A) Babamın cüzdanı evde kalmıştı.

E) Kömür karası gözlerinde sevda parıltıları seziliyordu.

B) Sıcak ülkelerde yaşamak isterdim. C) Çantamın sapı kopmak üzere. D) Halının rengi çok güzeldi. E) Herkes gibi ben de çocuğun akıllısını severim.

7. “Kızıl bir güneş, köyün üstünden süzülüp geniş

3. Aşağıdakilerin hangisinde bir isim tamlaması bir sıfatla nitelenmiştir?

ovaya, ağaçsız tepelere yayılıyor.” Bu cümleyle ilgili hangisi yanlıştır?

olarak

aşağıdakilerden

A) Türemiş sıfat vardır.

A) Kırık yemek tabağını çöpe atıver!

B) Hem belirtme hem niteleme sıfatı kullanılmıştır.

B) Küçük, çocuğun ceketi burada kalmış.

C) Birden fazla sıfatla nitelenmiş sözcük vardır.

C) Ali'nin ihtiyar babası zorlukla yürüyordu.

D) Sıfat görevli dört sözcük vardır.

D) Rengi kaçmış gömleği mi giyiyorsun?

E) Birleşik sıfat kullanılmıştır.

E) Bozuk radyoyla oynayıp durma! 33

bilmeyenkalmasın

1.B 2.E 3.A 4.C 5.C 6.E 7.E 8.D 9.C 10.A 11.E 12.D 13.C 14.A 15.C

8. Ablam... yüzüğünü kaybetmiş. Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde adlaşmış sıfat yoktur?

hangisi getirilirse farklı bir tamlama oluşur?

A) Yine siyahları giymişsin bugün.

A) antika

B) Eskileri makineye at da renklileri sonra yıkayalım.

B) güzel D) elmas

C) taşlı

C) Dedem küçüklere masal anlatmaya bayılırdı.

E) iki

D) Ali Dayı kendi gibi yaşlı bankta uyukluyordu. E) Günümüzde gençler yeterince okumuyor.

9. Aşağıdakilerin hangisinde pekiştirmeli niteleme sıfatı yoktur?

A) Yapayalnız geçen günlerden sonra, bu kalabalığa bir türlü alışamadım. B) Koskocaman evde bulamayacaktık.

neredeyse

birbirimizi

13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, bir sözcük hem niteleme hem belirtme sıfatı almıştır?

C) Karanlıkta ürkütücü görünen ıssız caddelerde saatlerce yürüdü.

A) Birkaç gün içinde beş yaş ihtiyarlamış gibiyim. B) Şiddetli fırtına yüzünden yollar kapanmıştı.

D) Bahçedeki kıpkırmızı güller de açınca, ev sokağın en güzel evlerinden biri olmuştu.

C) Eskiden, bu yaşlı çınarın altında toplanırdık. D) Kerpiçten yapılmış eski evlerini unutamıyorum.

E) Senin karmakarışık işlerinden hepimiz bıktık.

E) Buralarda çocuklar, yemyeşil tarlalarda koşuyor.

değiştirmiş isim tamlamalarından hangisinin tamlananı adlaşmış sıfattır? A) Durmuş sohbet eder beşi güzelin B) On beşini bulmuş yaşı güzelin C) İnciye misaldir dişi güzelin

YAYINLARI

10. Aşağıdaki dizelerde, tamlayanıyla tamlananı yer

D) Beni Mecnun etti kalem kaşı güzelin E) Yürüyüşü ne hoş olur güzelin

11. Çaycı, getir ilaç kokulu çaydan! I Dakika düşelim senelik paydan! II Zindanda dakika farksızdır aydan. Karıştır çayını zaman erisin; Köpük köpük, duman duman erisin! Peykeler duvara mıhlı peykeler; III Duvarda, başlardan, yağlı lekeler, IV gömülmüş duvara, baş baş gölgeler V Duvar katil duvar, yolumu biçtin! Bu dizelerde numaralanmış sözcüklerden

hangisi sıfat değildir? A) I

B) II

C) III

D) IV

B) II

C) III

D) IV

E) V

15. Orda bir köy var, uzakta O köy bizim köyümüzdür. Gezmesek de tozmasak da O köy bizim köyümüzdür. Bu dizelerde kaç sıfat kullanılmıştır?

hangisi sıfat değildir? A) I

14. Okuduğum kitapta yazarın gezdiği yerlerle ilgili I yığınla güzel cümle, yazınsal tat veren hoşluklar II III var. Bir de rengârenk görüntüsü ile muhteşem VI V manzaralar geçiyor gözlerinizin önünden. Bu parçada numaralanmış sözcüklerden

A) 1

E) V 34

B) 2

C) 3

D) 4

E) 5

bilmeyenkalmasın

ZARFLAR (BELİRTEÇLER)

Fiillerin, fiilimsilerin, sıfatların ve görevce kendisine benzeyen sözcüklerin anlamlarını zaman, yer, yön, durum, miktar ve soru yoluyla güçlendiren ya da sınırlayan sözcüklerdir.

DURUM ZARFI

ZAMAN ZARFI

Fiil ve fiilimsilerin ne durumda olduklarını belirtir.

Fiilleri zaman bakımından niteler

• Güzel düşün. • Koşa koşa gitti.

• Erken gel • Yazın dönecek

YER - YÖN ZARFI

MİKTAR ZARFI

Fiil ve fiilimsileri yer ve yön bakımından belirtir.

Fiil ve fiilimsileri miktar yönünden belirtirse; sıfat ve zarfları derecelendirir.

• Dışarı çıktı. • Geri dönelim.

• Daha hızlı çarptı. • Çok çalıştı.

SORU ZARFI Fiil ve fiilimsileri soru yoluyla belirtir. • Ne kadar aldın? • Ne zaman geldin?

Zarf (Belirteç)

bilmeyenkalmasın

Test – 1

Bilmeyen kalmasın Asıl görevleri eylemleri yer, yön, durum, miktar, soru yönlerinden nitelemektir. Sıfatlar isimleri açıklarken zarflar da eylemleri açıklarlar.

1.

4.

I. Birkaç köşkle birkaç huri



II. Yunus'dürür benim adım



III. Gün geçtikçe artar odum



IV. İki cihanda maksudum



V. Bana seni gerek seni Numaralanmış dizelerin hangisinde zarfa yer verilmiştir?



Beraber yürüdük biz bu yollarda I II

A) I.

Beraber ıslandık yağan yağmurda III Şimdi dinlediğim tüm şarkılarda IV Bana her şey seni hatırlatıyor V Bu dörtlükte altı çizili sözcüklerden hangisi zarftır? A) I

B) II

C) III

D) IV

E) V

B) II.

YAYINLARI

II. Adını mıh gibi aklımda tutuyorum III. Büyüdükçe büyüyor gözlerin IV. İçimi seninle ısıtıyorum V. Ağaçlar sonbahara hazırlanıyor Bu dizelerin verilmemiştir?

hangilerinde

zarfa

A) I. ve II.

B) I. ve V.

C) II. ve IV.

D) III. ve V.

yer

E) IV. ve V.



II. Yolunu beklemişim, gönülden özlemişim



III. Sevilmeden sevmişim, senin umurunda mı



IV. Deli diyorlar bana, ağlarım yana yana



V. Esir olmuşum sana, senin umurunda mı Numaralanmış dizelerin hangisinde zarfa yer verilmemiştir?

6.

B) II

Evvelim sen oldun âhirim sensin II Sözüm yok şu benden kırıldığına III Gidip başka dala sarıldığına IV Gönlüm inanmıyor ayrıldığına V

B) II.

C) III.

D) IV.

Çoktan unuturdum ben seni, çoktan IV Ah bu şarkıların gözü kör olsun V Bu dörtlükte altı çizili sözcüklerden hangileri zarf görevindedir? B) I ve IV

E) IV ve V



II. Bütün kabahat benim.



III. Ne kadar ağlasan boş.



IV. Ne kadar yalvarsan boş.



V. Sana dönmeyeceğim. Numaralanmış dizelerden hangilerinde zarf kullanılmamıştır? B) I. ve IV.

D) III. ve V. 36

C) II ve IV

I. Artık sevmeyeceğim.

A) I. ve II.

E) V.

E) V

7.



Bu dizelerdeki altı çizili sözlerden hangisi zarftır?

D) IV

Bırak küçük dağlar yerinde dursun II III

D) III ve V

Ölürüm sevdiğim zehirim sensin, I

A) I.

C) III

Öyle dudak büküp hor gözle bakma I

A) I ve II

3.

E) V.

I. Günlerce ağlamışım, senin umurunda mı



I. Ben sana mecburum bilemezsin

D) IV.

5.

A) I

2.

C) III.

C) II. ve V.

E) IV. ve V.

bilmeyenkalmasın

1.A 2.B 3.D 4.C 5.E 6.B 7.C 8.C 9.C 10.D 11.C 12.A 13.E

8.

I. Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden.

11. I. Bir bahar akşamı rastladım size.



II. Eteklerinde güneş rengi bir yığın yaprak.



II. Sevinçli bir telaş içindeydiniz



III. Ve bir zaman bakacaksın semaya ağlayarak.



III. Derinden bakınca gözlerinize



IV. Sular sarardı yüzün perde perde solmakta .



IV. Neden başınızı öne eğdiniz?



V. Kızıl havaları seyret, bak akşam olmakta Numaralanmış dizelerin hangilerinde zarf kullanılmamıştır?



V. İçimde uyanan eski bir arzu Numaralanmış dizelerin hangilerinde kullanılmamıştır?

A) I ve II

B) I ve IV D) III ve V

C) II ve V

I. İkimiz birden sevinebiliriz, göğe bakalım



II. Şu kaçamak ışıklardan şu şeker kamışlarından



III. Bebe dişlerinden, güneşlerden, yaban otlarından



IV. Durmadan harcadığım şu gözlerimi al, kurtar!



V. Şu aranıp duran korkak ellerimi tut Numaralanmış dizelerin hangilerinde zarfa yer verilmemiştir? A) I ve II

B) I ve III D) III ve IV

A) I. ve II.

E) IV ve V

9.





C) II ve III

E) IV ve V

B) I. ve IV.

D) III. ve V.

YAYINLARI



zarf

C) II. ve V.

E) IV. ve V.

12. Kimin, neye, nasıl baktığını anlamak için, derin ve I II III IV kuytu bir pencerenin kirli ve karanlık camlarından V dışarı bakardı. VI Numaralanmış sözcüklerden hangi ikisi aynı türdedir? A) I ve II

B) I ve III D) II ve IV

C) II ve III

E) V ve VI

10. Dünyâya küskündüm, dün akşam pek bunalmıştım;

I



Nihâyet, bir zaman kırlarda gezmiş, köyde kalmıştım. II Şehirden kaçmak isterken sular zaten kararmıştı; III Pek ıssız bir karanlık sonradan vadiyi sarmıştı. IV

13. Aşağıdakilerin hangisinde belirteç, kullanıldığı cümleye kesinlik anlamı katmamaktadır?

Işık yok, yolcu yok, ses yok, bütün hilkat kesilmiş V lâl...

A) Rehberlik servisine mutlaka uğramalısın.

Bu dizelerde altı çizili sözcüklerden hangisi zarf değildir?

B) Hasan, asla kötülük yapmaz.

A) I ve II

D) İnsan, arkadaşını unutur mu hiç?

B) II ve III D) III ve V

C) Ağlayanlar, elbet güler.

C) II ve V

E) Beklediğimiz araba belki de geldi.

E) IV ve V

37

Zarf (Belirteç)

bilmeyenkalmasın

Test – 2

4. “Zaman adları cümlede genellikle belirteç (zarf)

Bilmeyen kalmasın Miktar belirten bazı sözcükler cümle içinde zaman anlamında da kullanılabilir.



olarak kullanılır.”

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde belirteç olarak kullanılmayan bir zaman adı vardır? A) Dün sabah görüştük onunla.

Dilimizde kesinlik anlamı taşıyan “şüphesiz, elbette, mutlaka, asla, kuşkusuz” gibi sözcükler, bu anlamlarla eylemi pekiştirdiğinde kesinlik zarfı oluşturur.

B) Yazın yaylaya çıkar, kışın döner. C) Geceleri bir ses böler uykumu. D) Gündüzler size kalsın, verin karanlıkları. E) Sonbaharda buralar çok güzel olur.

1. Aşağıdakilerin hangisinde “yalnız” sözcüğü, türü bakımından diğerlerinden farklı kullanılmıştır? A) Bir yalnız adam vardı, kuytu bir köşede.

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde soru zarfı

B) Her zaman yalnız kalmayı severek yaşadı.

kullanılmamıştır?

G) Ne zaman aynaya baksam, hep o yalnız anılarım aklıma gelir.

A) Ne bakıp duruyorsunuz? B) Size nasıl yardım edebilirim?

D) Bir ben serseriyim, bir de bu yalnız kaldırımlar…

C) Arabayı ne zaman alacakmış?

E) Ve bir yalnız kadın daha ölüverdi sessizce.

D) Bu değirmenin suyu nereden geliyor?

2. “Böyle mi esecekti son günlerimde rüzgâr?” cümlesindeki “böyle” sözcüğü ile görevce özdeş kullanım aşağıdakilerin hangisinde vardır?

YAYINLARI

E) Neden tiyatroya gitmek istemiyormuş?

cümlesindeki “böyle” sözcüğü aşağıdakilerden hangisinde aynı görev ve anlamda kullanılmıştır?

A) Gerçek dostlar böyle günlerde belli olur. B) Hayvanlara böyle davranmamalısın.

A) Televizyonda böyle programlar yapılmamalı.

C) İşle böyle bir günde doğmuştun sen yavrum!

B) Böyle havalarda ders çalışmak istemiyor.

D) İnsan böyle durumlarda ne yapacağını bilemiyor.

C) Böyle ağır sözler kullanmamalısın.

E) Eve ekmek ve gazete götürmeyi böyle havalarda unuttum.

3.

I. Topun kaleye girmesini önlemek için ileri atıldı.



II. Ortadoğu'daki petrol krizi ileri ülkeleri de etkiledi.



III. Komutanı selamlamak için bölükten bir adım ileri çıktı.



IV. İleriyi göremeyenler, başarılı yönetici olamazlar. Yukarıdaki cümlelerin hangilerinde, “ileri” sözcüğü zarf değildir?



A) I. ve III.

8) I. ve IV.

D) II. ve IV.

6. “Onun böyle kızacağını hiç düşünmemiştim”

D) Böyle yazılar toplumu yanlış yönlendiriyor. E) Böyle düşünen insandan kimseye hayır gelmez.

7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yüklemin anlamını “durum” yönünden tamamlayan bir sözcük vardır? A) Ben ağlarken o gülerek bana bakıyordu . E) Beklemem gerektiğini, birazdan geleceğini söyledi. C) Gelecek hafta herkes burada toplanacak. D) Komşuya gitmek üzereyken telefon çaldı.

C) II. ve III.

E) Öğleden sonra sahilde piknik yaptık.

E) III. ve IV.

38

bilmeyenkalmasın

1.B 2.B 3.D 4.D 5.D 6.E 7.A 8.D 9.C 10.C 11.D 12.E 13.B 14.C

8. “Yansımalar tabiatta olan seslerdir. Cümlede çeşitli

12. Aşağıdakilerden hangisinde “doğru” sözcüğü

görevlerde kullanılırlar.”

Aşağıdakilerden hangisinde oluşmuş bir zarf kullanılmıştır?

zarf olarak kullanılmıştır?

yansımadan

A) Verilen doğru karara saygı duydu. B) Doğruları yanlışlarından fazlaydı.

A) Kuşların cıvıltısı insanları dinlendiriyordu.

C) Doğruyu söyleyince kimse inanmadı.

B) Kedi miyavlamaları etrafı sardı.

D) Yönetimin doğru adamlara gereksinimi var.

C) Ormanda, uğuldayan rüzgâr içimi ürpertti.

E) Düzgün ve doğru konuşmalıyız öncelikle

D) Evin önünden geçen dere şırıl şırıl akıyordu. E) En sonunda onun da kafasının tası attı.

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “üstünlük” bildiren bir belirteç (zarf) vardır?

A) İnşaatın bitirilmesi için büyük gayretler sarf ediliyor.

13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili söz,

B) Nüfus dağılımıyla ilgili büyük sorunlar yaşıyoruz.

eylemin nasıl gerçekleştiğini bildirmektedir?

C) İstanbul, nüfusu bakımından en büyük ilimiz.

E) Büyük sorunlara yol açan davranışlarını kesinlikle bitirmek zorundasın.

A) Çocuk eğitimi, herhâlde hiçbir asırda günümüzdeki kadar zor olmamıştır. YAYINLARI

D) Onların evindeki sorun, çoğunlukla, büyükannelerinden kaynaklanıyor.

B) Çocuklar erken yaşlarda ikinci bir yabancı dili hiç zorlanmadan öğrenebilirler. C) Teknolojinin hayatımıza girmesiyle birlikte çocuklarımızı artık anne babalar değil televizyon ve internet eğitiyor. D) On dört aylık bir çocuğun, kan ter içinde bir koltuğa tırmanmaya çalıştığını görürseniz ne yaparsınız?

10. Aşağıdakilerin hangisinde yer-yön zarfı yoktur? A) Geri dönüp çantasını aldı.

E) Hayatımızın çiçek bahçesi olan çocuklarımızın hiç solmaması için ilk önce anne, baba ve değerli öğretmenlerimize çok büyük görevler düşüyor.

B) Çocuk pencereden aşağı düşürmüştü. C) Annen, ileride senin gelmeni bekliyordu. D) Elinde bir demet çiçekle içeri girdi. E) Yukarı tükürse bıyık, aşağı tükürse sakal.

11 “Sert konuşmaya başladı aynalar!” Bu cümlede “sert” sözcüğünün yüklendiği görevi aşağıdaki cümlelerde altı sözcüklerden hangisi yüklenmiştir?

çizili

14. “İyi” sözcüğü aşağıdakilerin hangisinde zarf olarak kullanılmamıştır?

A) Katı yürekli bir adamdı.

A) Sınava iyi çalıştık.

B) Köşedeki yumuşak koltuğa oturdu.

B) Burada iyi vakit geçirdik.

C) Sıcak havalarda dışarı çıkmamalı.

C) Arkadaşı iyi biriydi.

D) Dün, sancılı dakikalar yaşandı.

D) Bugün dünden iyi görünüyor.

E) Bu yıl festival sönük geçti.

E) Hastamıza iyi bakmışlar. 39

Zarf (Belirteç)

bilmeyenkalmasın

Test – 3

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat tamlaması

Bilmeyen kalmasın

zarf göreviyle kullanılmamıştır?

Eylemin nasıllığını, zamanını, sebebini, miktarını soran soru anlamlı sözcükler soru zarflarıdır.

A) İki yıl çalıştım bunun için. B) Kötü günler geçirdim sen yokken. C) Bu sabah erkenden yola çıktım.

Bir soru cümlesine verilen cevap zarf ise cümledeki soru anlamı soru zarfıyla sağlanmış demektir.

D) Üç kilo sattım petekli baldan. E) Beş yüz metre yürüdük sahilde.

İkileme biçiminde kurulan, pekiştirilmiş olan ve edatla öbekleşen kimi sözcükler eylem ve eylemsiyi etkileyerek zarf görevinde kullanılabilir.

5. “Yinelenen adlar durum zarfı olabilir.” Aşağıdakilerin hangisinde böyle bir zarf

1. Aşağıdakilerden hangisinde soru anlamı bir zarfla sağlanmamıştır?

kullanılmıştır?

A) Arkadaşını anlata anlata bitiremiyordu.

B) Dün akşamki pazarlamacı ne satıyordu?

B) Kadın korka korka zile bastı.

C) Bunca acıya bu yürek nasıl dayansın?

C) Çocuklar bağıra çağıra oynuyorlardı.

D) Neden kendini bu kadar harap ediyorsun?

D) Baba kızınca, çocuk “sus pus” hâle geldi.

E) Ankara’ya ne zaman kalkıyor son tren?

E) Arı, çiçek çiçek dolaşır baharda.

2. “Bu hafta sınıfça geziye gidiyoruz.” cümlesindeki

“sınıfça” sözcüğüyle aynı türde sözcük aşağıdaki cümlelerin hangisinde vardır? A) Yüzlerce insanın toplandığı bu meydanda her şey vardı.

YAYINLARI

A) Arkadaşın buralarda ne dolaşıp duruyor?

6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zarf (belirteç) kullanılmamıştır?

B) Ona güzelce bir hediye aldım. C) Dikçe bir yokuştan gidiliyordu onların eve.

A) Çoktandır senin yolunu gözlüyordu.

D) Dostça karşılardı beni ona gittiğimde.

B) Balıkçı, bugün keyifsiz görünüyor.

E) Serince bir odada onu beklemeye başladık.

C) Senin bugünkü tavırların hoş değildi. D) En büyük isteği üniversiteli olmaktı. E) Sizin yardımcınız pek sıkılgan birine benziyor.

3. Aşağıdaki dizelerin hangisinde “böyle” sözcüğü ötekilerden farklı bir görevde kullanılmıştır? A) Gönül ferman dinlemiyor

Böyle zamanlarda âşık oluyorum

7. Aşağıdakilerin hangisinde edat, bir zamirle

B) Bu rüzgâr böyle esmeyecek

birlikte zarf öbeği oluşturmuştur?

Bu aşk böyle bitmeyecek

A) Ben hiçbir zaman senin gibi olamam.

C) Eve tuz, ekmek götürmeyi

B) Buz gibi suların aktığı ırmağın kenarında çekindim bu selfiyi.

Böyle havalarda unuttum.

D) Böyle insanlar bağladı beni hayata

C) Onun gibi insanlar maalesef kalmadı bu dünyada.

Ben onlara borçlandım ta gönlümden.

D) Senin kadar gayretli birini daha bulamam.

E) Ben böyle aşkları sevdim

E) Bu kadar zor soru sorulur mu?

Böyle sevdalara âşık oldum 40

bilmeyenkalmasın

1.B 2.D 3.B 4.B 5.E 6.C 7.D 8.A 9.D 10.D 11.C 12.B 13.C 14.E

8. Aşağıdakilerin

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili söz,

hangisinde “bir” sözcüğü diğerlerinden farklı bir görevde kullanılmıştır?

eylemin nasıl gerçekleştiğini bildirmektedir?

A) Adam bir bağırdı, camlar titredi.

A) Ocağın başında aşağı yukarı sekiz yaşlarında, açık kumral başlı bir kız çocuğu oturuyordu.

B) Olgun insanın bir özelliği de çevreye duyarlı olmasıdır.

B) Akşamın alaca karanlığı sert yamaçlı dağların ardından yavaşça çökmeye başladı.

C) Bir of çeksem karşıki dağlar yıkılır.

C) Karanlıkta ay ışığıyla pırıl pırıl yanan iki küçük pencere ömrün artık geçip gittiğini anımsatıyordu.

D) Televizyon büyük bir buluş olarak yerini aldı. E) Şu sıralar bir roman üzerinde çalışıyorum.

D) Sabaha kadar karşı yakadan, nehrin öbür kıyısından çalan bir saatin sesi duyuluyordu. E) Bundan böyle geçim sıkıntısından, yiyecek kıtlığından, kar yağmadığından hiç söz edilmeyecekti.

9. Aşağıdakilerden hangisinde altı çizili sözcük zarf görevindedir?

A) İnsanlar ırmağın beri yakasına toplanmıştı. B) Köyün öte mahâllesinde yangın çıkmıştı. C) Sabahtan beri seni arıyorum ben. D) Onu demin şu karşı mağazada gördüm.

10. Aşağıdakilerin hangisinde sıfatı derecelendiren

YAYINLARI

E) Alt komşumuz çok nazik bir beydi.

13. “Bu evde yalnız yaşıyormuş.” Bu cümledeki “yalnız” sözcüğü aşağıdakilerden hangisiyle görevce özdeştir? A) Benimle yalnız o gelebilir.

bir zarf kullanılmıştır?

B) Yalnız geceler geçmek bilmez.

A) Yazar, araştırmalarını bir dergide yayımladı.

C) Yalnız kalmaktan daima korkmuşumdur.

B) Lirizmde harflerin oluşturduğu ses cümbüşüne dikkat edilir.

D) Gel, yalnız yaramazlık yapma. E) Bugünlerde yalnızları oynuyorsun.

C) Turizm, bir ülke için çok önemlidir. D) En hoş belde Antalya'dır, ona göre. E) İstanbul-Ankara arası kaç kilometredir?

11. “Yön gösterme zarfları isim çekim eklerinden birini

aldıklarında tür değiştirir.”

Aşağıdakilerin hangisinde bu tanıma uygun bir örnek vardır?

14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde edatla kurulan söz öbeği zarf görevinde kullanılmıştır?

A) Üzüntüsünden günlerce evden dışarı adım atmadı.

A) Dalgıç, sudan çıktığında vurgun yemiş.

B) Kamyon yokuş aşağı giderken freni patlamış.

B) Onu ziyarete yalnız arkadaşları geldi.

C) Arabayı biraz ileriye park ederseniz, dükkânın önü kapanmaz.

C) Onun gibi bir eleman arıyordu. D) Dal gibi boyuyla herkesin dikkatini çekti.

D) Bir saat sonra içeri girin, zira hava kararacak.

E) Bütün öğrencileri çocuğu gibi korur, gözetirdi.

E) Biraz daha geri gidersen, çukura düşersin. 41

Zarf (Belirteç)

bilmeyenkalmasın

Test – 4

4. Aşağıdakilerin

hangisindeki anlamıyla kullanılmıştır?

Bilmeyen kalmasın Zarflar, aynı zamanda sıfatları da pekiştirebilir. ( Miktar zarfı)

Çok

güzel

araba

M. Zarfı

Sıfat

Ad

zarf,

zaman

A) Otobüsümüz yokuşlarda yavaş gidiyordu. B) Sporcular varış yerine demin geldiler. C) Seksenlik ihtiyar fakir ama mutlu yaşadı. D) Manav bugün sattığı ürünleri güzel sergiliyor. E) İlgisizlikten görünürdü.

Yer- yön zarfı, dolaylı tümleç ile karıştırılabilir. Karıştırmamak için; “Ne taraf?” sorusu soralım.

akranlarının yanında çelimsiz

1. Aşağıdakilerin hangisinde zarf, farklı bir sözcükten önce gelmiştir?

A) Düzenli çalışarak kazandı.

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde durum zarfı

B) Az konuşan sevilir.

yoktur?

C) Çok gülmek iyi değildir.

A) Çocuk güzel konuştu.

D) Adam fazla heyecanlıydı.

B) Adam sessizce ağlıyordu.

E) Çok yorulunca mola vermek zorunda kaldık.

C) Sanatçıyı ayakta alkışladık. D) Giden şanlı avcı ne gün döner yurduna?

2.

YAYINLARI

E) Güneş yavaş yavaş kayboldu.

Güneş, ara sıra, yeni çiçeklenmiş ağaçların I II III

6. Aşağıdakilerin hangisinde miktar zarfı yoktur?

bembeyaz umutlarını, cılız bir sarıyla aydınlatıyordu. IV V VI

A) Biraz sus da dersi dinle. B) Havalar nedense soğumuştu.

Numaralanmış sözcüklerden hangi ikisi farklı türdedir? A) I ve II

B) II ve III D) III ve V

C) Maçın en iyi adamı seçilmişti. D) Sınavda çok kolay bir soruyu yapamamıştı.

C) III ve IV

E) Büyükler çocuklarına pek yararlı olamıyor.

E) V ve VI

7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde soru anlamı zarfla sağlanmıştır?

3. Aşağıdaki

cümlelerin kullanılmamıştır?

hangisinde

A) Bu kitabı sana hangisi vermişti?

zarf

B) Bu kitabı sana hangi arkadaşının verdiğini biliyor musun?

A) Yaşlı adam kulübesinde yalnız yaşıyor.

C) Buraya neden geldiğimi söyleyeyim mi?

B) Kitabı dün aldım.

D) Onun buraya nasıl geldiğini kimden öğrendin?

C) Bu gece az uyumuş.

E) Niçin bana düşman görünürsünüz, yıllar yılı dost bildiğim aynalar?

D) Çocuklar aşağı indi. E) Nasıl bir araba istiyorsunuz? 42

bilmeyenkalmasın

8.

1.D 2.B 3.E 4.B 5.D 6.B 7.E 8.C 9.E 10.D 11.A 12.C 13.B 14.E

12. Aşağıdaki dizelerin hangisinde ikilemeler, farklı

Hızla açılan kapıdan bir rüzgâr girdi içeri. Rüzgâr

görevde kullanılmıştır?

I

A) Karşıma geçip de ne bakıyorsun saf saf?

içeri girerken birkaç küçük kâğıt uçuştu dışarıya. II

B) Ağır ağır yol alacaksın bu sahilden.

III

C) Yüksek yüksek tepelere ev kurmasınlar.

Kendini şaşkınlıkla seyreden ak saçlı ihtiyar

D) Dostlarla da vedalaştım tek tek.

IV

E) Bütün aşklarımı gönlümde duya duya yaşadım.

adama: “Biraz çabuk hazırlar mısın paketleri” dedi.

V

Numaralanmış değildir? A) I

B) II

sözcüklerden C) III

hangisi

zarf

D) IV E) V

13. (I) Kitap, yanınızda taşıyabileceğiniz, dilediğiniz 9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde soru anlamı bir zarfla sağlanmıştır?

A) Bu konuda niçin ısrar ettiğimi anladın mı? B) Doğum gününde bana ne alacaksın? D) Seçmeli derslerden hangisini almak istiyorsun? E) İnsanlarla nasıl bu kadar iyi anlaşabiliyorsun?

10. Aşağıdaki

cümlelerin sözcüğü diğerlerinden kullanılmıştır?

YAYINLARI

C) Bu dağ köylerinde ulaşım neyle sağlanıyor?



zaman bilgi alabileceğiniz, size istediğiniz zaman ders vermeye hazır bir öğretmendir. (II) Bu öğretmen sizi notla korkutmayacağı gibi canınızın istemediği zamanlarda ders vermeye kalkışıp sizi üzmez. (III) Soru sorabilir, onunla tartışabilir, fikirlerini kabul etmediğinizi söyleyebilirsiniz. (IV) Büyük insanlarla konuşmayı herkes arzu eder ve bunun bir yolu da okumaktır. (V) Bir kitabı okumak, yazarıyla saatlerce sohbet etmek demektir. Numaralanmış cümlelerden hangisinde zarf kullanılmıştır? A) I

B) II

C) III

D) IV

E) V

hangisinde “ilginç” farklı bir görevde

A) Onun ilginç bir insan olduğunu sanmıyorum. B) Çok ilginç bir yoldan geçerek buraya geldik. C) Bugün çok ilginç bir olaya tanık oldum. D) Tartışılan konuyu ilginç buldum. E) Verdiği ilginç cevaplar herkesi şaşırttı.

14. Bilmezler yalnız yaşamayanlar. I Nasıl korku verir sessizlik insana. II III İnsan nasıl konuşur kendisi ile. IV Nasıl koşar aynalara. V Bu dizelerde numaralanmış sözcüklerden

11. “Onun böyle sözler söyleyeceğini ummazdım.” Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “böyle” kelimesi bu cümledekiyle aynı anlam ve görevde kullanılmıştır? A) Böyle arkadaşlıklar hiç hoşuma gitmiyor. B) Böyle söyleme gücenirim. C) Böyle güzel maç hiç seyretmemiştim.

hangisi zarftır?

D) Olay böyle duyulmuş anlaşılan.

A) I

E) Demek ki o da böyle düşünüyormuş. 43

B) II

C) III

D) IV

E) V

Zarf (Belirteç)

bilmeyenkalmasın

Test – 5

3.

I. Dışarı çok soğuk olunca kediler evlere sığınmak zorunda kaldı.



II. İçeri odalar öndeki odalara göre daha sıcak oluyor.



III. Konuşmasında çok ileri giderek herkesi rahatsız etti.



IV. Yukarıdan gelen sesler hepimizin dikkatini dağıtıyordu.



A) Artık ben de eskisi gibi iyimser olamıyorum.

V. En üst kattan aşağı bakınca başı döndü. Yukarıdaki numaralanmış cümlelerde geçen altı çizili sözcüklerden hangileri tür bakımından aynıdır?



A) I ve II

Bilmeyen kalmasın Soru sözcükleri bir eyleme yönelerek onun nasıl yapıldığını, ne durumda olduğunu, yapılış şeklini ve zamanını buldurmaya yönelik olarak kullanılırsa soru zarfı olur.

1. Aşağıdakilerin hangisinde altı çizili sözcükler



tür bakımından aynıdır?

Artık yemekleri fakirlere ulaştırmamız lazım.

B) Bu kurak yerlerde insanlar nasıl yaşayabiliyor?

B) I ve V

D) III ve V

Bu senin dün anlattığın romana benzemiyor mu?

C) II ve III

E) IV ve V

C) Yarın pişman olacağın işe neden dört elle sarılıyorsun?

Elindeki baston neden yapılmış; gülden mi, şimşirden mi?

4. “Bu seneki sınavda herkes daha zor sorular



Bu zor sorunları nasıl çözebileceğimizi bilmiyorum.

E) Kimi kitapları anlamak için çok dikkatli okumalı.

Dün kütüphanede kimi aradığını söylemedi.

YAYINLARI

D) Nasıl bu kadar vurdumduymaz oldu modern insan?

bekliyordu.” cümlesinde geçen “daha” sözcüğüyle aynı türde ve şekilde kullanılan bir sözcük aşağıdaki cümlelerin hangisinde vardır? A) Çok güzel oynayan çocuğun rahatsızlanması gecenin tadını kaçırdı. B) Her gencin en büyük hayali iyi bir üniversitede okumaktır. C) Son sınavda daha iyi yapabileceğine inanıyordu. D) Bugün de çok iyi çalıştığıma öğretmenim de şahittir. E) Şiiri en güzel okuyan öğrenciye bir kitap hediye edildi.

2. Aşağıdaki

cümlelerde geçen altı çizili sözcüklerden hangisi tür yönünden ötekilerden farklıdır?

5. Aşağıdakilerin hangisinde soru anlamı farklı

A) Gece onun hemen her şiirinde önemli yer tutar.

A) Memlekette ne kadar kalacağımı düşünüyorlar?

B) Sabah, insanı dirilten uyarıcı bir etkiye sahiptir.

B) Burada insanlar ne buluyor ki buraya yerleşiyorlar?

C) Bugün dünün meyvesi, yarının tomurcuğudur.

C) İnsanlara tek tek nasıl anlatacağım gerçekleri?

D) Akşam yine onun dizeleriyle mest olacak herkes.

D) Ne zaman aklımız başımıza gelecek?

E) Yarın herkesin değil, bugün çalışanlarındır.

E) Neden burada saatlerce bekliyor öğrenciler?

bir sözcük türüyle sağlanmıştır?

44

bilmeyenkalmasın

1.D 2.D 3.D 4.B 5.B 6.A 7.E 8.B 9.B 10.E 11.C

6.

I. Her şeyi taşımak mümkündür ancak hatıralar orada öylece kalır.



II. Vazgeçebilmek bir erdemdir ve insan bu güzel meziyete çok geç yaşlarda erişebilir.



III. Balzac’ın hastalığı sırasında kahramanlarından birisi olan hayalî bir doktoru günlerce aratmasını andıran duruma düştük.





8. (I) Yorgun gözlerle etrafına bakıp yalpalaya



IV. Karış karış bütün Anadolu’yu gezdikten sonra yazarlık kapısından içeri girdi. Yukarıdaki cümlelerde geçen altı çizili zarf çeşitleri, hangisinde sırasıyla verilmiştir?

yalpalaya aşağı indi. (II) Adım adım bir tehlikenin geldiğini seziyordu. (III) Hayretle oda kapısında asılı olan yazıya baktı. (IV) Kargacık burgacık yazıyı okumakta oldukça zorlandı. (V) Sonra yavaşça kapıyı açıp içeri girdi. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) I. cümlede iki çeşit zarf kullanılmıştır. B) II. cümlede durum zarfı kullanılmıştır. C) III. cümlede durum zarfı kullanılmamıştır. D) IV. cümlede miktar zarfı kullanılmıştır.

A) Durum zarfı – Miktar zarfı – Zaman zarfı – Yer – yön zarfı

E) V. cümlede en az üç zarf çeşidi kullanılmıştır.

B) Durum Zarfı – Miktar zarfı – Miktar zarfı – Durum zarfı

9. Aşağıdakilerin hangisinde diğerlerinden farklı

C) Durum Zarfı – Zaman zarfı – Miktar zarfı – Durum zarfı

türde bir zarf kullanılmıştır?

A) Otobüsümüz yokuşlarda yavaş gidiyordu.

D) Miktar Zarfı – Miktar zarfı - Zaman zarfı – Durum zarfı

B) Sporcular varış yerine demin geldiler. C) Seksenlik ihtiyar fakir ama mutlu yaşadı.

E) Miktara zarfı – Zaman zarfı – Miktar zarfı – Yer – Yön zarfı YAYINLARI

D) Manav sattığı ürünleri güzel sergiliyor. E) Akranlarının yanında çelimsiz görünüyor.

10. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde farklı bir belirteç kullanılmıştır?

A) İneklerin su içtiği oluk, kenarından ince ince sızdırıyor.

7.

I. Hangi türde olursa olsun, bir sanatçıdan beklenen olayları doğrulukla yazmasıdır.



II. Sokakta karşılaştığımız insanlar sanki Sait Faik’in hikâyelerinden fırlayıp dışarı çıkmışlar, izlenimi uyandırır bizde.

B) Yol kenarında bekleyen adam, anlamsız anlamsız hareketler yapıyormuş. C) İleri geri konuşunca adamı dışarıya attılar. D) Küçük bebeğimiz yeni aldığımız beşiğinde mışıl mışıl uyuyordu. E) Ne tarafa gideceğini bilmeyen zavallı, sonunda aşağı yöneldi.



III. Olumsuz bir durumumuz varsa hemen onu mantığa bürümeye ve onu bir kamuflajla gizlemeye çalışırız.

11. I. Acı tatlı günleri beraber yaşadık.



IV. Ne kadar dikkatli olursak olalım, hatasız bir insan olarak kalmamız mümkün değil.



II. Her hareketimizde dosdoğru olmalıyız.



III. Tecrübeli avcı, avına yavaş yavaş yaklaşıyordu.



V. Dışarıda yağan lapa lapa kara rağmen şen şakrak oynayan çocuklara bakıp gülümsedi. Yukarıdaki cümlelerde aşağıdakilerden hangisine örnek yoktur?



IV. İyi anneler çocuklarına temiz temiz giysiler giydirir.



V. Tatlı bir hayat yaşamak şu dönemde zor. Numaralanmış cümlelerde altı çizili sözcüklerden hangileri belirteç olarak verilmiştir?



A) Durum zarfı

B) Zaman zarfı

C) Yer-yön zarfı

D) Miktar zarfı



A) I ve II

B) I ve V

D) III ve V

E) Soru zarfı 45

C) II ve III

E) IV ve V

bilmeyenkalmasın

EDATLAR (İLGEÇLER) Tek başına anlamsız, cümlede anlam kazanır.

kadar

ancak 1. Yalnız, sadece anlamı verir. • Bunu ancak o yapabilir.

TEK BAŞINA ANLAMI OLMAYAN SÖZCÜK TÜRLERİ

2. Olsa olsa, en çok anlamı verir. • Bu araba ancak otuz bin lira eder.

için

1. Eşitlik anlamı verir. • Cennet kadar güzel vatanımız var.

1. Neden - sonuç ilişkisi kurar. • Tarla çamur olduğu için buğday ekemedik.

2. Sınırlama anlamı verir. • Elimden geldiği kadar çalıştır.

2. Amaç anlamı verir. • Seni görmek için geldim

3. Eylemin süresini belirtir. • Akşama kadar birlikteyiz.

3. Düşüncesince anlamı verir. • Bizim için çok farklı bir durumdu.

4. Yaklaşık anlamı verir. • İki yüz kadar hindisi vardır.

gibi Benzerlik ilgisi kurar. • Dev gibi adamdı.

ile 1. Birliktelik anlamı verir. • Arkadaşlarıyla dışarı çıktı. 2. Araç anlamı verir.

yalnız 1. Ancak, sadece anlamı verir. • Beni yalnız sen anlarsın.

• Karpuzu bıçakla kestim.

Âni duygulanma bildiren ifadelerdir:

ÜNLEMLER

• Ah!, Oh, Tüh!, Ooo!, Ya! Aboo!, Aha!, Tabii ...

Kelime veya cümleleri bağlar:

BAĞLAÇLAR

• ve, ki, de, ancak, veya, ne ..... ne, ya .... ya

diye Neden - sonuç ilişkisi kurar. • Sınavı kazanayım diye çok çalışıyorum.

Edat

Test – 1

bilmeyenkalmasın

Bilmeyen kalmasın Tek başlarına anlamı olmayan, cümle içinde kullanıldığında yan yana geldiği kelimeyle anlam ilişkisi kuran kelimelerdir. Dilimizde kullanılan başlıca edatlar şunlardır: Gibi, kadar, sanki, için, ile, -den dolayı, -den ötürü, -den beri, -mek üzere, -e karşın, -e doğru, -e değin, denli, bile, -den öte, -den sonra, -den önce...

1.

I. Bir fincan kahve olsam kırk yıl hatırım vardı.



II. Ömrümü sana verdim, dönüp baksan ne vardı?



III. Belki görmem bir daha, seni ömrüm boyunca



IV. Üzülüp ağlar mıydın, öldüğümü duyunca?



V. Eline ne geçerdi, beni kabre koyunca? Numaralanmış cümlelerden hangisinde edat kullanılmıştır? A) I

B) II

C) III

D) IV

I. Bir ihtimâl daha var, o da ölmek mi dersin, söyle canım, ne dersin?



II. Vuslatın başka âlem, sen bir ömre bedelsin.



III. Sükût etme nazlı yâr, beni mecnun edersin.



IV. Bir gün karşılaşırsak ayrıldığımız yerde.



V. Eller gibi davranıp görmemezlikten gelme. Numaralanmış dizelerden hangilerinde edata yer verilmiştir?



A) I ve II

B) I ve III D) I ve V

3.



III. Şöyle gözlerine son defa bakıp



IV. Mendilin varsa, onunla ağlayacağım



V. Senden bir hatıra saklayacağım Numaralanmış dizelerden hangisinde kullanılmıştır? B) II

C) III

D) IV

edat

E) V

5. “Edatlar da diğer sözcükler gibi cümle içinde

cümlenin ögesi olabilir.”

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu tanıma örnek vardır? A) Razıyım sonuma senle olsun . B) Ben sana öylesi taptım inan. C) Öylesi aşka yasak tanımam. D) Deliler gibiyim anla biraz. E) Aklımı yolda bıraktım inan.

C) I ve IV

E) IV ve V

Yanımdayken bile sendin özleyen II III Seni seviyorum, aşığım diyen IV O benim sevgilim, sen olamazsın V Bu dörtlükte numaralanmış hangisi edat görevindedir? B) II

II. Sevgilim, bir tanem Allah’a ısmarladık

A) I

Allah’tan her gece beni dileyen I

A) I





E) V

2.

I. Madem görüşmemiz imkânsız artık

YAYINLARI



4.

C) III

I. Bir rüzgârı bir de seni göremem



II. İstesem de kaderimden silemem



III. Bir Allah’tan bir de senden vazgeçemem



IV. Çöllerde su gibi özledim seni



V. Kutupta yaz gibi özledim seni Numaralanmış cümlelerin hangilerinde edat kullanılmıştır?



sözcüklerden

D) IV

6.

A) I. ve II.

B) I. ve III.

D) I. ve V.

E) V 47

C) I. ve IV.

E) IV. ve V.

bilmeyenkalmasın

Hangi gönül uslanır, sevenle oyun olmaz II III Kaç kere yemin ettim, kaç gönüle de girdim IV

II. Yeryüzünde sizin kadar yalnızım.



III. Kaderim bu, böyle yazılmış yazım.



IV. Hiç kimsenin aşkında yoktur gözüm. Numaralanmış dizelerden hangilerinde edat kullanılmıştır? A) I. ve II.

Bu dizelerde altı çizili numaralanmış sözcüklerden hangisi edattır? B) II

C) III

D) IV

I. Nasıl geçti habersiz o güzelim yıllarım



II. Bazen gözyaşı oldu bazen içli bir şarkı



III. Her anını eksiksiz, dün gibi hatırlarım



IV. Dudaklarımda tuzu içimde durur aşkın



V. Hani o saçlarına taç yaptığım çiçekler Numaralanmış dizelerden hangisinde kullanılmıştır? A) I

B) II

C) III

B) I. ve III.

D) II. ve III.

C) I. ve IV.

E) III. ve IV.

E) V

8.

9.





Sensiz yapamıyorum ah, bak yine geri döndüm V

A) I



10. I. Gökyüzünde yalnız gezen yıldızlar.

Sevmekten kim usanır, tadına doyum olmaz I

D) IV

11. I. Fırtınalar koparsa kopsun

edat

YAYINLARI

7.

1.D 2.D 3.C 4.D 5.D 6.E 7.C 8.C 9.D 10.A 11.C 12.C



II. Sürüklesin ikimizi



III. Arzularla tutuştursun bizi



IV. Razıyım sonuna senle olsun



V. Ben sana öylesi taptım inan Numaralanmış dizelerden hangilerinde edat kullanılmıştır?



A) I. ve II.

E) V

B) I. ve III.

D) I. ve V.

C) III. ve IV.

E) IV. ve V.

Sevemez kimse seni benim sevdiğim kadar I Sevgilim sen olmazsan yaşamak neye yarar II Her gün seni düşünür her an seni yaşarım III IV

12. Aşağıdaki

cümlelerin kullanılmıştır?

Seni sevmekten değil kaybetmekten korkarım. V Bu dizelerde numaralanmış hangileri edattır? A) I. ve II.

B) I. ve III.

D) I. ve V.

hangisinde

A) Eline uzanıp tutmak istedim. B) Gittiğin yerlere gelmek istedim.

sözcüklerden

C) Resminle konuşup, ağladım bugün. C) I. ve IV.

D) Anlattım resmine bende yerini.

E) IV. ve V.

E) Anlattım kalbimde sonsuz sevgini. 48

edat

Edat

bilmeyenkalmasın

Test – 2

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “için” edatı

Bilmeyen kalmasın

cümleye amaç anlamı katmıştır?

İsim ve isim soylu sözcükler yan yana gelip, edat grubu oluştururlar. (Ankara’ya Fatma ile gittik.) (Edat grubu)

A) Çok zayıf olduğu için kan verememiş. B) Dün gece geç yattığı için erken kalkamamış. C) Mutsuz olduğu için kendisine bakmıyor.

Yalnız - Ancak sözcükleri bir ada yönelik kullanılırsa, sıfat olur.

D) Daha iyi yaşamak için çok çalışmalıyız. E) Kalemi kırıldığı için not tutamıyor.

1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “-ce (-ca)” eki bir edatın yerini tutacak şekilde kullanılmıştır? A) Uzadıkça uzadı, benim boyumu bile geçti. B) Oturdu, tabağındakileri güzelce yedi. C) Sağlığına dikkat etmediği için iyice hastalandı. D) Kesmece karpuz, diye bağırıyordu pazarcı. E) Bu olanlara kendince bir yorum getirdi.

5. Aşağıdaki

2. Aşağıdaki

cümlelerin hangisinde “doğru” sözcüğü “edat” göreviyle kullanılmıştır? A) Doğru söyleyeni dokuz köyden kovarlar.

YAYINLARI

cümlelerin kullanılmamıştır?

B) Doğru söz, yemin istemez.

hangisinde

edat

A) Güzel ve etkili konuşmasıyla çevresindekileri ikna etmişti. B) Taş gibi yüreği vardı, kimseye acımazdı. C) Teşekkür ederim, içmiş kadar oldum. D) Olaylara pek anlam veremiyordu ama bir şeylerden kuşkulanıyordu. E) Denize karşı oturup çaylarımızı yudumluyorduk.

C) Doğruları söylemekten çekinmezdi. D) Adamın biri sürekli bize doğru bakıyordu. E) Yargıç, tanıktan, doğruyu söylemesini istedi.

3. Aşağıdakilerin hangisinde “yalnız” sözcüğü

6. Aşağıdakilerin hangisinde edat kullanılmıştır?

edat olarak kullanılmıştır?

A) Yolculuk başlamadan tüm hazırlıkları yaparım.

A) Böyle bir yükün altından yalnız kalkılmaz. B) Öyle güzel şiirleri yalnız o şair yazabilir.

B) Yemeklerin bazısı bu yöreye ait damak tatlarındandır.

C) Benim ‘Yalnız Kadın’ şiirini okumadın mı?

C) Yazlık giysileri oraya ancak sen yerleştirebilirsin.

D) Yalnız sokağın hikâyesini anlat bana

D) Güzün kızaran elma kış girmeden ahşap sandıklara toplanırdı.

E) Maç izlemeye gelirim; yalnız çerezler senden olacak.

E) Barakaların çatısı yağmurlu zamanlarda akardı. 49

bilmeyenkalmasın

1.E 2.D 3.B 4.D 5.D 6.C 7.D 8.D 9.E 10.B 11.C 12.E

7. “ile” sözcüğü aşağıdakilerin hangisinde edat

10. Aşağıdaki

cümlelerin hangisinde edat görevinde kullanılmış bir sözcük yoktur?

olarak kullanılmamıştır?

A) Duvardaki koca yarığı alçıyla doldurdular.

A) Melek gibi insandı annem.

B) Bu kamyonetle otomobil, motosiklet tanımam hepsini sollarım.

B) Hiç uyanmayacağım bir rüyanın içindeyim.

C) Cebimizdeki parayla ancak bu kadar erzak alabiliyorduk.

D) Sabaha karşı yola çıktık.

C) Eve doğru yürüyorduk. E) Senden başka herkes oradaydı.

D) Denemeyle makale, romanla hikâye birbirine benzer. E) Bayram harçlıklarımızı verdikten sonra şefkatle gülümserdi.

11. Aşağıdaki altı çizili edatlardan hangisi cümleye “koşul” anlamı katmıştır?

8. Aşağıdakilerin hangisinde edat kullanılmamıştır? A) Okula gitmek için yola çıktı. B) Sabaha karşı yağmur yağmaya başladı. C) Akşama doğru işçiler dağıldı.

YAYINLARI

A) Yağmurdan dolayı gelemedik. B) Sabahtan beri yağmur yağıyor. C) Yarın getirmek üzere kitabı alabilirsin. D) Çok çalışmasına rağmen kazanamadı. E) Bu konu hiç de zor değilmiş.

D) Deniz de karanlık gökyüzü de. E) Ölürüz diye mi üzülüyoruz?

9. Aşağıdaki

cümlelerin hangisinde sözcüğü edat olarak kullanılmıştır?

12. Aşağıdaki

cümlelerin hangisinde “yalnız” sözcüğü edat görevinde kullanılmıştır?

“doğru”

A) Yalnız taş duvar olmaz.

A) Bize hep doğruyu anlattı.

B) Bu yüzden yalnızım, bu yüzden dertliyim.

B) Doğru sözden asla vazgeçmedim.

C) Bütün işleri yalnız başına hâlletti.

C) O, doğru konuştu sanıyorum.

D) Yalnız adam, garip adamdır bence.

D) Kalemle bir doğru çizip soruyu anlattı.

E) Yalnız seni seviyorum, inan bana.

E) Ders bitince eve doğru gitti.

50

Edat

bilmeyenkalmasın

Test – 3

4. (I) Gurbet, bazı kimselere göre anneden babadan

Bilmeyen kalmasın Edatlar cümlede zarf veya sıfat görevi üstlenebilirler: Akşama kadar ders çalıştık. (Zarf) / Bacak kadar çocuğa niçin vuruyorsun. (Sıfat) Addan önce gelerek, sıfat öbeği hâlinde bir sıfat tamlamasının tamlayanı olabilirler.



Sıfattan önce gelerek, söz konusu sıfatın zarfı olabilirler.

ayrı kalmaktır. (II) Bazıları için doğup büyüdüğü yerden, bazıları için de dostlardan, ahbaplardan ayrı kalmaktır. (III) Kimi için Rize’de otururken Ankara’da okumak gurbettir. (IV) Kimi için başka şehre gitmek gurbettir. (V) Kimine askerlik de gurbettir. Bu parçada numaralanmış hangisinde edat kullanılmamıştır? A) I

B) II

C) III

cümlelerin

D) IV

E) V



1. (I) Yağmur bardaktan boşalır gibi yağıyordu.

Numaralanmış cümlelerin hangisinde edat yoktur? A) I

B) II

C) III

D) IV

E) V

2.

I. Yarın uçakla Ankara’ya gidecek.



II. Geçen hafta sınıfla pikniğe gittik.



III. Karneyi alınca sevinçle eve koştu.



IV. Bakkaldan ekmekle biraz peynir almış.



V. Silgiyle kalemini kaybetmiş “ile” sözcüğü hangi cümlelerde aynı türde kullanılmıştır?



A) I ve IV

B) I ve V D) III ve IV

5. (I) Ben yazmaya başladığımda artık kaleme kendi YAYINLARI



(II) Sanki gök kubbe yarılmış gibiydi. (III) Gece geç saatlere kadar devam etti. (IV) Hiç bu denli yağdığını anımsamıyorum. (V) Fakat sabah güneş doğunca yağmurdan eser bile kalmadı.



sözüm bile geçmez. (II) Duygularıma, arzularıma ve gönlüme göre hareket edemem. (III) Artık söz bittiği için savaş başlamıştır. (IV) Sözcüklerin savaşında siz taraf tuttuğunuz anda esir olursunuz. (V) Tarafsız davrandığınız için böyle bir riskiniz olmaz. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde edat kullanılmamıştır? A) I

B) II

C) III

D) IV

E) V

C) II ve V

E) IV ve V

6. (I) Akıl doğuştandır sonradan kazanılamaz. (II) 3. Aşağıdaki

cümlelerin kullanılmamıştır?

hangisinde

edat

A) Sabaha kadar ders çalıştım. B) Sınava girmiş yalnız soruları çözememiş.



C) Vatan için canımız feda olsun. D) Bana göre burası çok sıcak.

Hele para ile hiç satın alınamaz. (III) Öyle olsaydı bunca varlıklı kişi akılsız işler yapmazdı. (IV) Örneğin, büyük bir mirasa konan kişi akılsız olunca bu mirası kısa zamanda tüketip muhtaç duruma düşer. (V) Ne yoksul kişiler vardır ki bunlar da akıllı doğdukları için varlıklı duruma gelebilmişler. Bu parçada numaralanmış hangisinde edat kullanılmamıştır? A) I ve IV

E) Hiç bu denli yorulmamıştım.

B) I ve V D) III ve IV

51

cümlelerin C) II ve V

E) IV ve V

bilmeyenkalmasın

1.E 2.E 3.B 4.E 5.D 6.A 7.E 8.D 9.E 10.D 11.E 12.C

7. (I) Uzun zamandan beri kasabaya yağmur



10. Aşağıdakilerin hangisinde ile ( -le / - la ) farklı

yağmadığı için üzülüyordum. (II) Ama çiftçiler her şeye rağmen umutluydu. (III) Onlara göre şu sıralar yağmur yağmalıydı. (IV) Umutlu olmaktan ve dua etmekten başka çareleri de yoktu. (V) Derken gökyüzü birden karardı.

görevde kullanılmıştır?

A) Kapıyı kendi anahtarımla açtım. B) Elindeki uzun saplı fırçayla tavanı boyadı. C) Zilin çalmasıyla herkes yerinden fırladı. D) Şapkasıyla kahverengi paltosu uyum içinde.

Numaralanmış cümlelerin hangisinde edat kullanılmamıştır? A) I

B) II

C) III

D) IV

E) Mektubu bu kalemle yazmasan iyi olur.

E) V

11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “için” sözcüğü

8. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde “gibi” edatı

diğerlerinden farklı görevde kullanılmıştır?

farklı bir türdendir?

A) Çözmek için soru bankası aldın mı?

A) Gördüm deniz dedikleri bin başlı ejderi

B) Bu yarışmanın senin için uygun olduğunu zannetmiyorum.

Gördüm güzel vücudunu bir zümrüt gibi

B) Bir gonca gül gibi sevdim seni

C) Geleceğinizi kazanmak için bir planınız var mı?

Baktıkça ömrümden ömür gitti

D) Bu standlar kimin için hazırlandı?

C) Geldim işte mevsim gibi kapına Gözlerimde bulut, saçlarında çiy D) Şimşek gibi bir semte atıldık yedi koldan

Şimşek gibi Türk atlarının geçtiği yoldan

YAYINLARI



E) Bu olaydan sonra senin için rahat mı?

E) Ela göz üstüne kaş ben olaydım

Senin gibi güzele eş ben olaydım

12. “Bu kitabı ancak orada bulabilirsin.” Aşağıdakilerin hangisinde “ancak” sözcüğü

9. (I) Olanları babana bir bir anlatmalısın. (II) Karşı



bu cümledekiyle aynı görev ve anlamda kullanılmıştır?

sokakta oturan aileler kavga etmiş. (III) Sabaha karşı ara sokaklarda buzlanma oluyor. (IV) Bu fikre salondaki herkes karşı çıkmıştı. (V) Herkes olay yerine doğru koştu.

A) Yol uzun, sabaha ancak gelebilirler. B) Size gelirim ancak fazla kalamam.

Altı çizili sözcüklerden hangi ikisi aynı türdedir? A) I ve II

B) I ve III D) III ve IV

C) Fazla zorlama, o kapıyı ancak bu anahtar açar.

C) II ve III

D) Daha erken gelemem, bu iş üç saate ancak biter.

E) III ve V

E) Karnım çok aç, ancak koca bir ekmekle doyarım. 52

Edat

bilmeyenkalmasın

Test – 4

4. Aşağıdakilerin hangisinde hem edat hem de

Bilmeyen kalmasın

bağlaç kullanılmıştır?

Ek-eylem alarak bir ad cümlesinin yüklemi olabilirler.

A) Bu gerçek er ya da geç herkes tarafından bilinecek. B) Duyduğuma göre ödevini yapmadığı için okula gelmemiş.

Özne olabilirler.

C) Bu konuda o da bir çalışma yaptı ancak bir sonuca varamadı.

Hâl eklerini alarak cümlenin belirtili nesnesi, dolaylı tümleci olabilirler. Bu kullanımlarında edatın adlaştığı söylenebilir.

D) Bu güzel sunumuyla beni de derinden etkiledi. E) Ancak onun kadar dürüst birisi bu işin üstesinden gelebilir.

Amaç, araç, sebep ve kişiye görelik bildirdiklerinde ya da hakkında, uğrunda, karşılık anlamlarıyla kullanıldıklarında edat tümleci olurlar.

1. Aşağıdaki

cümlelerin hangisinde “başka” sözcüğü edat görevinde kullanılmıştır? A) Bu sorunu başka bir gün yeniden irdelemeyi teklif ediyorum.

C) Bu emaneti başkasına vermenizi rica edecektim. D) Sünnet törenimize senden başka herkes geldi. E) Herkese başka başka davranırsan inandırıcılığın kalmaz.

YAYINLARI

B) Üniversiteye her gün başka bir çantayla gelmeyi huy edindi.

5.

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “ile (-le/-la)”

Bizim kapı tahtadan Babam büyük bir adam Bunu kimse alamaz Beş bin lira vermeden Bu dizelerde aşağıdakilerden hangisi yoktur? A) Belgisiz zamir

B) Edat (ilgeç)

C) Bileşik fiil

D) İsim tamlaması E) Sıfat tamlaması

ötekilerden farklı bir görevde kullanılmıştır?

A) Ateşle barutun bir arada durmayacağını bilmen gerekirdi. B) İlk vapurla karşıya geçer, sonra da metrobüsle eve gidersin. C) Sarayla müzeleri gezme fırsatı bulduk. D) Annemin mutfağa girmesiyle çıkması bir oldu. E) Okulla iş, bir arada yürümüyor.

3. Aşağıdaki

cümlelerin kullanılmamıştır?

hangisinde

6.

edat

A) Sınıf arkadaşım okula gidene kadar sorular sordu. B) Öğretmen, kendisine karşı gelen öğrenciyi son kez uyardı. C) İçini sadece satırlara döküp rahatlıyordu. D) Okuldan arta kalan zamanını bilgisayarla geçiriyordu.

Denizi özledik denizi Denizin alçalıp yükselişini Kül rengi günlerde uçuşan Ak martıları Büyük sessizlik içinde Geceye doğru Aydınlık, ılık denizi özledik Yukarıdaki dizelerde aşağıdakilerden hangisi yoktur? A) Sıfat

B) Edat D) Fiilimsi

E) Romanları sade okumakla kalmıyor, özetini de çıkarıyordu. 53

C) Bağlaç E) Fiil

bilmeyenkalmasın

1.D 2.B 3.B 4.D 5.B 6.C 7.C 8.D 9.B 10.A 11.B 12.E

7. “En büyük sıkıntı yaşanılan zamanın gerisinde

10. “Kadar” edatıyla cümlede sıfat ve belirteç görevli

kalmaktır” cümlesinde aşağıdakilerin hangisi yoktur?



A) Zarf

söz öbekleri oluşturulabilir.

Aşağıdakilerden hangisinde “kadar” ile kurulan söz öbeği diğerlerinden farklı görevdedir?

B) Sıfat tamlaması

A) Bacak kadar çocuk bize kafa tuttu.

C) Zamir

B) Bir haftaya kadar buradan gidecekler.

D) Ad tamlaması

C) Bu sıkıntılar sonbahara kadar sürer.

E) Niteleme sıfatı

D) Düne kadar buralar bağlık bahçelikti. E) O gelene kadar ben sofrayı hazırlarım.

11. “Üzere” ilgeci aşağıdakilerin hangisinde “amaç”

8. Edatlarla kurulan söz grupları bir ismi nitelendirince Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde edatla kurulan söz grubu, zarf görevindedir? A) Annemi çok seviyorum; ana gibi yar olmazmış. B) Acele etmem gerekiyor; yapılacak dünya kadar iş var.

A) Parasının bitmek üzere olduğunu yazıyor. YAYINLARI



ilgisi kurmuştur?

“sıfat”, bir eylemi nitelendirince “zarf” görevini üstlenirler.

B) Konuşmak üzere ayağa kalktı. C) Bir ay sonra ödemek üzere bana borç verir misin? D) Biraz bekle, yağmur dinmek üzere. E) Yarın getirmek üzere kitabımı alabilirsin.

C) Boyu kadar oğlu varmış meğer. D) Ne yaptığını anlamıyorum, ortalıkta deli gibi dolaşıyor. E) Onun sana ne kadar borcu var?

12. Aşağıdaki dizelerde, altı çizili sözcüklerden hangisinin anlamı ve görevi farklıdır? A) Kurt uyur, kuş uyur düşman uyurdu

Bir ben uyumadım kaç leylim bahar

B) Seni sadece seni düşündüm dün gece

Yıldızlara bile bakmadım

C) Tek sevmek olsun isterdim yüreklerde

9. “Ailesini özlediği için gurbette fazla kalamadı.”

cümlesinde “için” edatının kurduğu anlam ilgisi aşağıdakilerden hangisidir? A) aitlik

B) neden D) amaç

Nefret silinsin isterdim sözcüklerden

D) Kazıyalım tüm savaşları yeryüzünden

Barış yalnız barış kalsın çocuklarımıza yeter

E) Mutluyduk, ikimiz de kiraz mevsiminde

C) görelik



E) benzerlik 54

Ancak bir filizkıran fırtınası çaldı kapımızı

Bağlaç

bilmeyenkalmasın

Test – 1

Bilmeyen kalmasın Ve, veya, ya da, ile, yahut, veyahut, de (da) , ki, fakat, ama, meğer, zira, madem, mademki, oysa, oysaki, hâlbuki, yeter ki, ancak, yalnız, nitekim, üstelik, örneğin, gerek... gerek, ister... ister, ne... ne, hem... hem vb.

4.

I. Dilimi bağlasalar anmasam hiç adını



II. Gözümü dağlasalar görmesem hiç yüzünü



III. Elimi bağlasalar tutmasam hiç elini



IV. Silemezler gönlümden ne aşkını ne seni



V. Dünyamı karartsalar unutmam için seni Bu dizelerden hangisinde bağlaç kullanılmıştır?



Edatlar cümlenin bir ögesi olurken, bağlaçlar bir öge özelliği göstermez.

A) I

B) II

C) III

D) IV

E) V

1.

I. Belki o da sevmişti.



II. Hiç ayrılmam demişti.



III. Bir gün veda etmişti.



IV. İstemeden gitmişti.



V. Ne hâldeyim bilmiyor. Numaralanmış dizelerin hangisinde bağlaç kullanılmıştır?



A) I

2.

B) II

C) III

D) IV

E) V

Hatıralar sarmış dört bir yanımı I

5.

I. Sağıma soluma bakamam



II. Ne kapıya ne cama çıkamam



III. Yine de onsuz yapamam



IV. Ah deli sevgilim



V. Kime ne, sevdiysem Numaralanmış dizelerin hangilerinde bağlaç kullanılmıştır?



A) I ve II

Baktığım her yerde izin duruyor II III

B) I ve III D) III ve IV

Ben seni düşünmek istemesem de IV

C) II ve III

E) III ve V

Bana her şey seni hatırlatıyor V Bu dizelerde numaralanmış hangisi bağlaçtır? A) I

B) II

C) III

sözcüklerden

D) IV

E) V

3.

I. Ayrıldım diyorsun yüzüme karşı.



II. Bilmem sensiz nasıl yaşayacağım.



III. Demek ki bir aşkta böyle bitiyor.



IV. Mendilin varsa ver, ağlayacağım.



V. Senden bir hatıra saklayacağım. Numaralanmış cümlelerden hangisinde bağlaç kullanılmıştır?



YAYINLARI

“İle, yalnız, ancak” gibi kelimeler hem edat hem bağlaç görevinde kullanılabilir.

A) I

B) II

C) III

D) IV

6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kullanılmıştır?

bağlaç

A) Telgrafın tellerini arşınlamalı. B) Yâr üstüne yâr seveni kurşunlamalı. C) Yanıma gel yanıma da yâr yanıbaşıma. D) Şu gençlikte neler geldi cahil başıma.

E) V

E) Telgrafın direkleri semaya bakar. 55

bilmeyenkalmasın

7.

1.A 2.D 3.C 4.D 5.C 6.C 7.C 8.E 9.C 10.D 11.B 12.A

10. I. Raks ortasında bir durup oynar, yürür gibi

Seninle tattım ben her mutluluğu I



II. Bir baş çevirmesiyle bakar öldürür gibi



III. Gül tenli, kor dudaklı, kömür gözlü, sürmeli

Ömrümden canımdan ne istersen al IV V



IV. Gönül öyle seviyor ki mecnun gibi

Gülü susuz seni aşksız bırakmam





V. Gözler kamaştıran şala, meftun eden güle Numaralanmış dizelerin hangisinde bağlaç kullanılmıştır?

Bırakıp gidersen bil ki yaşamam II III

Bu dörtlükte numaralanmış hangisi bağlaçtır? A) I

B) II

C) III

sözcüklerden

D) IV

A) I

E) V

B) II

C) III

D) IV

E) V

11. I. Artık ne sen ne de ben I. Bir güneşe bir de sana bakamam



II. Bulamayız o günleri



II. Bir ateşi bir elini tutamam



III. Bazen düşünüyorum da



III. Bir nefessiz bir de sensiz kalamam



IV. Bende de yanlış bir şeyler vardı galiba diyorum



IV. Çöllerde su gibi özledim seni





V. Kutupta yaz gibi özledim seni Numaralanmış dizelerin hangilerinde bağlaç kullanılmamıştır?

V. İkimiz de kıymetini bilemedik bir şeylerin Numaralanmış dizelerin hangilerinde bağlaç kullanılmamıştır?



A) I ve II

B) I ve III D) III ve IV



II. Elimden bir kırık saz geldi geçti



III. Kara talihimden yine bu yıl da



IV. Baharı görmeden yaz geldi geçti



V. Adını andıkça titrerim hâlâ Numaralanmış dizelerden hangisinde bağlaç kullanılmıştır? B) II

C) III

A) I

B) II

C) III

D) IV

E) V

E) IV ve V

I. Gezdiğim dikenli aşk yollarında

A) I



C) II ve III

9.



YAYINLARI

8.

D) IV

12. Gideriz, nur yolu izde gideriz Taş bağırda, sular dizde gideriz Bir gün akşam olur biz de gideriz Kalır dudaklarda şarkımız bizim. Bu dizelerde kaç tane bağlaç kullanılmıştır? A) 1

E) V 56

B) 2

C) 3

D) 4

E) 5

Bağlaç

bilmeyenkalmasın

Test - 2

4

Bilmeyen kalmasın Edatlar cümleden atılamaz. Cümle anlamsızlaşır. Bağlaçlar cümleden çıkartılınca cümlenin anlamı daralsa da cümle anlamsızlaşmaz.



“ile sözcüğü ( - le / - la) edat olarak kullanıldığında kendinden önceki sözcüğün anlamına ‘araç, birliktelik, durum’ anlamları da katar.” Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “ile” sözcüğü edat görevinde kullanılmamıştır? A) Bir arabayla bir uçak ne zaman aynı hızda gider?

1. Aşağıdaki yoktur?

cümlelerin

hangisinde

B) Dünya turuna bisikletiyle çıktı.

bağlaç

C) Romanlarıyla ünlenen sanatçının yayımlanmamış bir de şiir kitabı var.

A) Yazın bize gelirsin hatta bizde kalırız.

D) Bizim de sevdiklerimizle ilgilenecek zamana ihtiyacımız var.

B) Dün ayrılmış çünkü tatili bitmiş. C) Hemen gitmişsiniz hâlbuki sizi çok beklemiştim.

E) Böyle düşüncelerle bir yere varılmayacağını siz de biliyorsunuz.

D) Telefon ettim ne var ki ona ulaşamadım. E) Yıllar geçti, unutamadım bu şehri.

göreviyle kullanılmıştır?

A) Hava yağmurluysa gelemeyiz. B) Babam izin verirse tatile gideriz. C) Çalışmazsan kazanamazsın.

YAYINLARI

2. Aşağıdakilerin hangisinde “ise (-sa / -se)” bağlaç

D) Onlar sinemaya bizse tiyatroya gidelim, dedik.

5. Aşağıdakilerin

hangisinde “de” nesneleri birbirine bağlamaktadır?

bağlacı

A) Bu konuda onun gibi sen de titizsin. B) Bodrum’a da Antalya’ya da hiç gitmedim. C) Sen de kardeşin de hatanızı kabul etmiyorsunuz.

E) Film güzel değilse ısrar etme.

D) Çabuk da olsa yavaş da olsa bu iş bitecek. E) Sevgisini de nefretini de hep gizli tutmuştur.

6. “ya”

bağlacı aşağıdakilerden hangisinde bağladığı iki yargıdan ikincisini üstün kılmıştır?

3. “de” bağlacı, aşağıdaki cümlelerin hangisinde “beraberlik, eşitlik” anlamıyla kullanılmıştır?

A) Onun tembelliği çekilecek gibi değil, ya terbiyesizliği!

A) Çocuk, iyi olsun da paranın lafı olur mu?

B) Ya oturursun ya çeker gidersin.

B) Sizleri seviyorum, sayıyorum da.

C) Sınavı kazanırım diyor ya kazanamazsa!

C) Kitabınızı, defterinizi de yanınıza alınız.

D) Onlara birçok şey almış, ya hani bize?

D) Pilav da pilav olmuş, yani.

E) Akşamları ya televizyon seyrederim ya kitap okurum.

E) Oraya bu hızla gitmek de iş mi? 57

bilmeyenkalmasın

1.E 2.D 3.B 4.A 5.E 6.A 7.D 8.C 9.C 10.E 11.D 12.C 13.D

7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “ne.... ne”

11. “ile” sözcüğü aşağıdaki cümlelerin hangisinde

sözcükleri farklı görevdedir?

bağlaç görevinde değildir?

A) Artık ne geleni var ne de gideni.

A) Seninle ben her zaman dost olmak istiyorum.

B) Ne bana ne ona, hiç kimseye güvenmiyor.

B) Ayşe’yle Ali’nin mutlu gününde bütün dostları oradaydı.

C) Ne Murat’ın ne de senin düşüncelerin hoşuma gitti.

C) Son zamanlarda karnıbaharla ucuzlamış.

D) Ne yaptığının ne söylediğinin farkındaydı.

D) Çocukla çocuk olmak gerekir bazı durumlarda.

E) Gözlerinde ne şaşkınlık ne de hiddet vardı

8. Aşağıdaki

cümlelerin kullanılmamıştır?

hangisinde

brokoli çok

E) Hayvanat bahçesinde ayıyla leoparı aynı zamanda ziyaret ettik

bağlaç

A) Zaman öyle bir geçer ki anlayamazsın. B) Bu olayın içinden ben bile çıkamam. C) Gece yarısına doğru eve gelirsen böyle olur. D) Bu soruyu da çözdüğün için sevindim.

YAYINLARI

E) Okan ile Levent sinemaya gitti.

9.

I. Ali de kitabı dikkatle okurdu.



II. Gelmem de gelmem diye tutturdu.



III. Bundan sonra istesen de size gelmeyeceğim.



IV. Bey: “Eline sağlık, pilav da pilav olmuş hani” dedi.



V. Beni de beni de al yanına, dedi. Numaralanmış cümlelerde “de, da” bağlacı kaç değişik anlamda kullanılmıştır?



A) 1

B) 2

C) 3

12. “ne……ne”

sözcükleri aşağıdaki cümlelerin hangisinde farklı bir görevde kullanılmıştır? A) Ortalık o kadar sakin ki ne gelen var ne giden B) Ne senden vazgeçerim ne de ondan. C) “Ne yesek? Ne yesek?” diye söylendi. D) Ne beni ne de akrabalarını ikna etti.

D) 4

E) Ne kızı veriyor ne dünürcüyü kızdırıyor.

E) 5

13. Aşağıdakilerin hangisinde bağlaç, “pekiştirme” 10. Aşağıdakilerin

hangisinde görevde kullanılmıştır?

“ile”

farklı

anlamı katmıştır?

bir

A) Hem kel hem fodul, derdi babaannem. B) Bir şarkı vardı: “Ya benimsin ya toprağın,” diye.

A) Meyveler sabırla olgunlaşırmış.

C) Mevlana: Kahrın da hoş lütfun da hoş, demiş.

B) Dostlarla da yollar ayrıldı bir bir.

D) Misafirler yemeği çok beğendiler: “Yemek de yemek olmuş.” dediler.

C) Gidenle gidilmiyor, ölenle ölünmüyor. D) Bir çiçekle yaz gelmez.

E) Ha Ankara’da yaşamışım ha İstanbul’da, benim için fark etmez.

E) Babayla oğlu, birlikte gidiyorlar. 58

Bağlaç

bilmeyenkalmasın

Test – 3

2. (I) İnsan, düşünen bir varlıktır. (II) Düşünme,

Bilmeyen kalmasın Bağlaçlar cümlede tek başlarına öge olmaz. Ancak başka ögelerin içinde yer alabilir.



Basit Bağlaçlar: Bunları kök hâlindeki bağlaçlar olarak adlandırmak da mümkündür: ve, ile, dahi, ki, bile, çünkü... gibi.

olaylar ve varlıklar arasında bağ kurmadır. (III) Varlık ve hareketleri, düşünce dünyasına taşıyan, dildir. (IV) Düşünce somut bir varlıktır. (V) Onu dil ile bir şekle sokmak mümkündür. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangilerinde bağlaç kullanılmıştır? A) I ve II

B) I ve III

D) III ve IV

C) II ve III

E) IV ve V

Türemiş Bağlaçlar: Bir ya da birden çok yapım ekiyle, anlamca ilgili olduğu bir kökten türemiş bağlaçlardır: Üstelik, örneğin... gibi.

3. (I) Tanzimat döneminde gazete de çıkarılmıştır.

Birleşik Bağlaçlar: En az iki ayrı sözcüğün zamanla kaynaşıp birleşmesiyle oluşan bağlaçlardır: Öyleyse, veyahut... gibi.



Öbekleşmiş Bağlaçlar: Ayrı yazılan en az iki sözcüğün (sözcük öbeğinin) oluşturduğu bağlaçlardır: Yeter ki, demek ki, kaldı ki…

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bağlaç kullanılmamıştır? A) I

YAYINLARI

Yinelemeli Bağlaçlar : Kimi bağlaçların aynı sözcüğün tekrarıyla oluştuğu görülür: Ne... ne (de) ..., hem... hem (de) ...,

(II) İlk özel Türk gazetesi,1860’ta Şinasi ve Agâh Efendi’nin birlikte çıkardıkları gazetedir. (III) Tanzimat Edebiyatı bu gazetenin yayın hayatına girmesiyle başlamış olur. (IV) Şinasi’nin Şair Evlenmesi de ilk burada tefrika edilmiştir. (V) İlk makale de burada yayımlanmıştır.

B) II

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bağlaç kullanılmamıştır?



Bu parçada kaç tane bağlaç kullanılmıştır? B) 2

C) 3

D) 4

B) II

C) III

D) IV

E) V

5. (I) Edebiyata, duyulan şeylerden ziyade düşünülen

yer edinme ve var olma savaşıdır. Edebiyat dünyasında ortalama bir yetenekle varlığını kanıtlayabilme, herkesi allak bullak eden bir ses, bir biçim getireceksiniz ve bunları çok özgün bir yapı içinde sunacaksınız. Çünkü size kendilerini önce açmazlar; kazandıklarını yitirirler korkusuyla. Onun için sürekli savaşacaksınız. Ansiklopedilere ve antolojilere adınızı yazdıracaksınız; televizyonlarda boy gösterip yenilir yutulur bir lokma olmadığınızı kanıtlayacaksınız. A) 1

E) V

yaşayışından birden sıyrılmasına imkan yoktur. (II) Bundan dolayı da Tanzimat hareketi, köklü bir değişim meydana getirmemiştir. (III) Aynı zamanda eski kurumlar devam ederken Batı kaynaklı yeni kurumlar da kurulmuştur. (IV) Zamanla hâlkın bu yeni kurumlara alışması amaçlanmıştı. (V) Fakat bu durum zaman içerisinde aydın-hâlk çatışmasına yol açmıştır.

A) I



D) IV

4. (I) Bir milletin asırlar boyunca alıştığı düşünce ve



1. Gençler için edebiyatta zor olan, kendine bir

C) III

şeyler girer. (II) Düşünülen şeylerse birtakım kalıplara girmeli, bir dünya görüşüne bağlanmalıdır. (III) “Her şey söylenmiştir.” sözü çok doğru sayılmaz bu yüzden. (IV) Her şey söylenmiştir ama aynı düşünce ile söylenmiş iki söz bulunmaz. (V) “Yaşamak ne güzel şey!” derken her asır hatta her nesil başka başka şeyler düşünülmüştür. Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangilerinde bağlaç kullanılmıştır? A) I ve II

E) 5

B) I ve III

D) II ve IV 59

C) II ve III

E) III ve V

bilmeyenkalmasın

1.C 2.C 3.C 4.D 5.D 6.E 7.E 8.D 9.E 10.B 11.B

6. (I) Nerede kullanılırsa kullanılsın, renkler gönül



9. Romanlar ve şiirler bir iç yaşayıştan doğmuştur.

aydınlatmalı, yaşama sevinci vermeli insana. (II) “Bir gün bir yere belediye başkanı olursam ilk yapacağım iş bütün cenaze arabalarını beyaza boyatmak olacak.” derdi bir dostum. (III) Ona hak vermeden edemezdim. (IV) Bakın cenaze arabalarına, koyu yeşil veya siyah; soğuk ve ürpertici renkler... (V) Oysa cenaze arabası bembeyaz, bir kuğu gibi olsa, bir gelin arabası gibi süslense ölümü daha sevimli göstermez mi?



B) I ve IV

D) III ve IV

D) 4

E) 5

10. (I) İnsan, ileride yaşamaktan yorgun düşüp de

YAYINLARI



Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bağlaç kullanılmamıştır? B) II

C) 3

E) IV ve V

Şelalesi’nin sol tarafından mağaranın içine geçmek ve kayalara tırmanmak mümkün. (II) Ancak yanınızda gerekli malzemeleri bulundurmak, yağmurluk veya dalgıç elbisesi kullanmak gerek. (III) Sarkıt ve dikitlerden oluşan mağara duvarları, suyun yüzyıllardır yarattığı ilginç detaylar olarak karşımıza çıkıyor. (IV) Şelalenin arkasındaki vadinin tıkanması sonucu oluşan doğal bir baraj göleti de var. (V) Küçük bir elektrik santralinin kurulduğu bu alanda şifalı olduğuna inanılan Karasu kaynağı yeryüzüne çıkıyor.

A) I

B) 2

C) II ve III

7. (I) Buz gibi berrak suların çağıldadığı Yerköprü



Bu parçada kaç tane bağlaç kullanılmıştır? A) 1

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangilerinde bağlaç kullanılmıştır? A) I ve II

Onları yaşayarak okumamız da bundandır. Her okuyucunun aynı davranışta olduğu elbette söylenemez. Yaradılışın hattas yetişme tarzının verdiği ayrılıklar vardır. Bu bakımdan, aynı kitapta herkes biraz da kendi romanını, kendi şiirini okur. Gerçek sanat eserinin özelliklerinden biri de bu çok yönlülük değil midir?

C) III

D) IV

geçmiş günlerden bir yığın olmaya yüz tutunca, roman ve şiir okumayı da bırakmaya başlar. (II) Okuduğu olursa, artık eski tutkuyu bulamaz. (III) Okumak da okunan eseri duygularımız, düşüncelerimizle zenginleştirmek olduğuna göre bir türlü yaratıştır. (IV) Romancı ve şair yaşlanınca nasıl yaratma gücünü kaybediyorsa okuyucu da o yaratıyla kaynaşma yeteneğini kaybediyor. (V) Okuyucuyu şekillendiren yazar ve şairlerdir. Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisinde bağlaç kullanılmamıştır? A) I

B) II

C) III

D) IV

E) V

E) V

11. (I) Eski çağlarda yaşayan bir filozof daima 8. (l) Çok ihtiyar ve geniş bir ağacın Atatürk’ün



geçeceği yolu kapadığını gördük. (lI) Ağacın bir yanı dik bir sırt, diğer yanı da suyu çekilmiş bir havuzdu. (IIl) Derhâl atıldım: ‘Emrederseniz derhâl keselim Paşam.” (IV) Bir an yüzüme baktı, sonra: (V) “Sen hayatında böyle bir ağaç yetiştirdin mi ki keseceksin !”



Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangilerinde bağlaç kullanılmamıştır? A) I ve II

B) I ve III D) III ve IV

C) II ve III

gerçekleri söylediğinden kralı kızdırmıştı. (II) Kral, filozofa ölüm cezası verdi ve ölmeden önce filozofun zekâsı ile alay etmek için ona şöyle dedi: (III) “Ölmeden önce son bir cümle söylemene izin vereceğim. (IV) Bu söylediğin cümle doğru çıkarsa başın kesilecek, yalan çıkarsa asılacaksın.” (V) Filozof derhâl bir cümle söyledi ve her iki ölümden de kurtuldu.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde hem ilgeç (edat) hem de bağlaç kullanılmıştır? A) I.

E) IV ve V 60

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

Ünlem

bilmeyenkalmasın

Test – 1

4.

Bilmeyen kalmasın

I. Sökün geldin şu cihana beriden

Ah çekip de dağı taşı eriten

Cümle içinde sesler, sözcükler ve söz grupları kullanılışlarına göre ünlem olabilir.



II. Bakırları adam yapıp yürüten

Sultan Süleyman’a kalmadı dünya

Ünlem için asıl olan duygu ve seslerdir.



III. Yalansın hey dünya önceden yalan

Baykuşlar tüneye olasın viran

1.

I. Dönülmez akşamın ufkundayız vakit çok geç



II. Bu son fasıldır, ey ömrüm, nasıl geçersen geç



III. Cihâna bir daha gelmek hayâl edilse bile



IV. Avunmak istemeyiz böyle bir teselliyle



V. Geniş kanatları boşlukta simsiyah açılan Numaralanmış dizelerin hangisinde ünlem kullanılmıştır?



A) I

B) II

C) III

D) IV



II. Dem sürerdim on beşinde kız ile,



III. Şimdi öksüz kaldım kırık saz ile,



IV. Ah ettikçe tüter dumanım dağlar



V. Karac’oğlan der ki: Çöktüm, oturdum; Numaralanmış dizelerin hangisinde ünlem kullanılmıştır? B) II

C) III

3.

Eyvâh! .. Ne yer, ne yâr kaldı,



Ben gittim o hâksâr kaldı,

D) IV

Koç Köroğlu’na da kalmadı dünya

A) I ve II

5.

6.

E) V

7.

Bir kûşede târumâr kaldı. Bâkî o, enîs–i dilden eyvâh! Beyrût’ta bir mezâr kaldı. Bu dörtlüklerde kaç tane ünlem kullanılmıştır? C) 3

D) 4

Bir ok vurdun deldi geçti sinemi Ne ağrıttı ne incitti oy dedi Bu dörtlükte kaç tane ünlem kullanılmıştır?

61

B) 2

C) 3

D) 4

E) 5

Hey ağalar sözümün doğrusu böyle I Noksanı varısa gel bana söyle II Türkmen’e bir at bir yayla davar ile III Ala dilbere mor çimenli yurt gerek IV Güzele on dört de ata beş gerek V Bu dizelerde altı çizili numaralanmış sözcüklerden hangisi ünlemdir? B) II

C) III

D) IV

E) V

Ah nerede hani, ah nerede hani Bir şiir gibi narin ve sevdalıydı geçen o zaman Ah yanarım yanar, ah yüreğim sızlar Bu bir vazgeçiş mi yok zaman Bu şiirde kaç tane ünlem kullanılmıştır? A) 2

E) 5

E) IV ve V

Siyah zülfün mah yüzüne moy dedi

A) I

Gitti ebede gelip ezelden.

C) II ve III

Ben sana ne yaptım hey kanlı zalim

A) 1

Şimdi buradaydı gitti elden,

B) 2

B) I ve III D) III ve IV

Gönlüm dolu âh ü zâr kaldı.

A) 1

V. Baktım yüksek görünüyor ovalar

Yeryüzünü tutmuş sinsi yılanlar Numaralanmış dizelerden hangilerinde ünlem kullanılmıştır?

YAYINLARI

I. Sarı çiçek sallanıyor naz ile,

A) I

IV. Telli Ayvaz’ından zevk safa süren

E) V

2.





B) 3

C) 4

D) 5

E) 6

bilmeyenkalmasın

1.B 2.D 3.B 4.B 5.B 6.A 7.C 8.C 9.C 10.E 11.D 12.D 13.A 14.E

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünleme yer

11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, ünlem işareti

verilmemiştir?

yanlış kullanılmıştır?

A) Yaklaşanı tâ yürekten vururlar

A) Eyvah! Birazdan adam gelecek.



B) Yaylaya çıkmak ne güzel!

Kan kokuyor gözlerinde savcı bey

B) Vay be Rıza

C) Karşıya geçmek istiyorum, yardım et lütfen!



D) Onu ne zaman gördün, emin misin!

Sen de düşüp gittin Azrail’in peşine

C) Ne yapsam ne tutsam nereye gitsem

E) Sen de gelmek zorunda değilsin ya!

Ben sana mecburum sen yoksun

D) Belki haziran da mavi benekli çocuksun

Ah seni bilmiyor, kimseler bilmiyor

E) Hiçbir yerde ışık olmasa sen yaratmalısın, sen

9.

Ey çaresizliğe bürünüp de yatan şaşkın, çabuk kalk

12. Bizim başarılı yorumcumuz (!) artık bunları bırakıp

I. Ah uzatma dünya sürgünümü benim



Nice yorulduğum ayakkabılarımdan değil

II. Deniz gözlerinden alır sonsuzluğun haberini

IV. Ey şimdi süzgün, rüzgârlarda dalgalı;

Barışın güvercini, savaşın kartalı

B) Sevinç

C) Heyecan

E) Abartma

YAYINLARI



D) Alay

III. Sana geldim, ayaklarına kapanmaya geldim

Af dilemeye geldim, affa layık olmasam da

Bu cümledeki ünlem işareti (!) hangi amaçla kullanılmıştır? A) Acıma

Ey gönüllerin en yumuşağı, en derini

köşe yazarı olacakmış.

V. Be hey sofu be hey bühtan

13. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde, ünlemin

Hak didarı görmemişsin Numaralanmış dizelerden hangisinde ünlem kullanılmamıştır?

kullanım amacı ötekilerden farklıdır?



A) I

B) II

C) III

D) IV

A) Hişt, hişt! Hemşerim, birini mi aradın? B) Hay Allah! Ne diyeceğimi bilemiyorum.

E) V

C) “Hey gidi günler hey!” diye iç geçirdi. D) Eyvah! Zaman ne kadar çabuk geçmiş. E) Vah biçare yavrucak vah!

10. Aşağıdaki

cümlelerin hangisinde ünlem kullanılmamıştır? A) Ah dede vah dede sen neymişsin sen

Dillere düştüm senin yüzünden

B) Hey onbeşli onbeşli

Tokat yolları taşlı

14. Aşağıdakilerin hangisi ünlem cümlesidir?

C) Gözlerim gözler gözlerini ah

A) Dün akşam sana çok kızdım

Dünyalar bir yana sen bir yana

B) Konuşmalarından hiç etkilenmemiş

D) Hadi de ki ben anlatamadım hâlimi

C) Bu yıl da sınava girecekmiş

Sen neden anlamıyorsun

D) Sınav sonuçları bugün açıklanmış

E) Bu hep böyle böyle gider mi?

E) Nasıl olur, sınavı kazanamamışsın.

Kendine iyi bak beni düşünme. 62

Ünlem

bilmeyenkalmasın

Test – 2

3. Beni cânımdan ayırdı, âh, gönlümü yıktı temelden

Bilmeyen kalmasın



Ünlemler cümlenin ögesi değildir fakat tek başına kullanıldıklarında cümle özelliği taşırlar.



Ünlemler daha çok anlam yoğunluğu olan ifadelerdir.



I. Bir mânâ veremedim, şu Milâdî yıl başına



1.

Şaştım da kaldım, Müslümanların vah telaşına

Beni sana, seni bana kavuştursun Yârâb tez elden III Seni sevmek de suçmuş ki bilmedim, yandım IV V ezelden Bu dörtlükte bulunan dizelerde altı çizili sözcüklerden hangileri ünlemdir? A) I ve II

II. Aklımda kalmazdı yüzün, ellerin

I

Seni sevmek de suçmuş ki bilmedim, yandım II ezelden

B) I ve III D) III ve IV

Ah bu şarkıların gözü kör olsun



C) II ve III

E) IV ve V

III. Görmedin mi ah civan Aliş’imi tuna boyunda

Sarmadın mı ah aslan Aliş’imi tuna boyunda

IV. Gülüm gülüm kırıldı kolum

Tutmuyor elim turnalar hey

V. Eğer bizi sual eden olursa

Şeker söyle, kaymak söyle, bal söyle Numaralanmış dizelerin hangisinde kullanılmamıştır? A) I

B) II

C) III

D) IV

ünlem E) V

YAYINLARI



4.

I. Beyoğlu’nda gezersin gözlerini süzersin



II. Sevdiceğim yavrucağım; niçin niçin beni üzersin



III. Ah Ah, fıkır fıkır fıkırdama gel bana gel



IV. Mavi gözlük takarsın, çok canları yakarsın



V. Sevdiceğim yavrucağım; niçin niçin benden kaçarsın Bu dizelerde numaralanmış dizelerden hangisinde ünlem bulunmaktadır?



A) I

B) II

C) III

D) IV

E) V

5.

I. Sen ki, ruhunla beraber gezer ecramı adın;

2.

I. Sana âşık olan benim



II. Sen ki; asara gömülsen taşacaksın... Heyhat,



II. Sen sevgini bana sakla



III. Sana gelmez bu ufuklar, seni almaz bu cihat...



III. Ömründeki her gününde



IV. Ey şehid oğlu şehit, isteme benden makber,



IV. Hece hece sözlerinde





V. Yüreğinin ta içinde Numaralanmış dizelerden hangisinde ünlem kullanılmıştır?

V. Sana ağuşunu açmış duruyor Peygamber. Numaralanmış dizelerden hangisinde sözcük düzeyinde ünlem kullanılmıştır?



A) I

B) II

C) III

D) IV



A) I ve II

B) I ve III D) III ve IV

E) V 63

C) II ve IV

E) IV ve V

bilmeyenkalmasın

6.

1.E 2.E 3.B 4.C 5.C 6.B 7.B 8.E 9.C 10.B 11.E 12.C

9.

I. Of, bu ne sinir, bu ne öfke!

I. Allah sonumuzu hayıra getire!

Aman bir telaş, bir acele,

Alacaklı haciz koymuş Bekir’e abo!





II. Herkes birbirini boğacak.

II. Hadi gel köyümüze geri dönelim!

Bu gidişle sonumuz ne olacak?

Fadime’nin düğününde hâlay çekelim!





III. Kimi takmış alaturkaya,

III. Benim dert çekmeye dermanım mı var,

Kimi batıdan şikâyetçi.

Aman aman sürmelim aman!





IV. Ne var sanki bunda kızacak,

IV. Allah Allah Allah Allah; bu nasıl sevmek!

Dünya hâli bu gelip geçici.

Allah Allah Allah Allah; bu nasıl gülmek!





V. Hişt hişt, sakin ol, sinirlerine hâkim ol!

Hişt hişt, sakin ol, sinirlerine hâkim ol! Numaralanmış cümlelerin hangilerinde olarak ünleme yer verilmiştir? A) I ve II

B) I ve V D) III ve IV

V. Hiç bir şeyde yok ana sıcaklığı,

Anam anam anam garip anam! Numaralanmış dizelerin hangisinde “yakınma” anlamında bir ünlem kullanılmıştır?

ses

C) II ve IV

A) I

E) IV ve V

B) II

C) III

D) IV

10. Aşağıdaki “kızgınlık” anlamı taşımaktadır?

ünlem

A) Ey mavi göklerin beyaz ve kızıl süsü! B) Ah, onu bir elime geçirsem ben ona yapacağımı biliyorum!

ünlem

A) Off, o kadar uğraştık yine de başaramadık! YAYINLARI

7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde

cümlelerin hangisinde “pişmanlık” anlamı taşımaktadır?

E) V

C) Vay seni vay vay, vay seni vay vay!

B) Tüh, ne olacak şimdi, bu iş nasıl çözülecek! C) Yaa, öyle mi! Kimmiş bakalım bu şanslı kişi? D) Vay be, ne günlere kaldık azizim! E) Vay vay, arabaya bak! Ne zaman aldın bu parçayı?

D) Hey, genç adam bana bakar mısın! E) Dur yolcu! Bilmeden gelip bastığın bu toprak bir devrin battığı yerdir.

11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, yansıma sözcük ünlem gibi kullanılmıştır? A) Vay efendim, sen ha! B) Aman Tanrım, neler söylüyor, inanamıyorum! C) Yo, unutmuş olamazsınız!

8.

I. Sakın bana böyle bir teklifi bir daha yapma!



II. Ya öyle mi, hâlbuki bize farklı şeyler söylemişti.



III. Ah bir kez olsun beni dinleseydin, bunlar başımıza gelmezdi!



IV. Vay vay, bizim beyefendi büyümüş de hesap ödermiş!



V. Tüh, bütün paramı abur cubura harcamasaydım şimdi biraz param olurdu. Numaralanmış cümlelerde ünlemler kaç değişik anlamında kullanılmıştır?



A) 1

B) 2

C) 3

D) 4

D) Ağzımı açamaz oldum yahu! E) Ve tırk diye şişenin kapağını açtı.

12. Tüh! Bu sene de ağaçları soğuk vurdu. Ünlem bu cümlede hangi anlamda kullanılmıştır? A) Şikayet

B) Öfke

C) Üzülme

D) Eleştiri E) Yakınma

E) 5

64

Ünlem

bilmeyenkalmasın

Test – 3

3. Her doğruyu söylemeye gelmezmiş, birtakım

Bilmeyen kalmasın Ünlemler, cümlenin herhangi bir ögesi değildir. Ünlemler ses hâlinde olduğu gibi sözcük hâlinde de cümle hâlinde de olabilir. Her sözcük ünlem olabilir.

1. (I) İnsan yapısı en küçük bir bilgiyi, en küçük





bir birikimi anında yararlı şeylere dönüştürmeyi başarmıştır. (II) Japonlar ve Koreliler hiç verimli toprakları ve zengin doğal kaynakları olmadığı hâlde kalkınmışlardır. (III) Ayakta kalabilmek için akıllarını kullanıp bilgi ve becerilerini birleştirip küçücük şeylerden çok değerli buluşlar elde etmişlerdir. (IV) Tabii bunların yanında, çok zengin olup az gelişmiş ülkeler de vardır; eyvah ki eyvah! (V) Bu ülkelerin kültür ve bilim seviyeleri düşüktür.

C) III

D) IV

B) 2

C) 3

D) 4

E) 5

4. (I) “Peki insanlar nerde?” dedi Küçük Prens. (II)

E) V YAYINLARI

B) II

Bu parçada kaç tane ünlem kullanılmıştır? A) 1

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisinde ünlem kullanılmıştır? A) I

doğruları yaymamak, çokluktan, kamudan gizlemek gerekmiş. Peki, ama bir doğruyu söylememek, gizlemek, yayılmasını önlemeye çalışmak o doğrunun yerinde duran yalanı sürdürmek demektir. Yalanın yalan olduğunu bilerek gene sürmesine göz yummaya hakkınız var mıdır? Bazı yalanlar kutsalmış onlara dokunmaya gelmezmiş. Bir şeyin yalan olduğunu anladık mı kutsallığına artık inanmıyoruz demektir.



”İnsan kendisini çölde çok yalnız hissediyor...” (III) Tabii, insanların içinde de öyle hissedersin” dedi yılan. (IV) Antoine de Saint-Exupéry, Küçük Prens’te, “Birçoğumuz yalnızlık acısını çok yakından biliriz. (V) Etrafın insanlarla doludur fakat sen kendini soyutlanmış ve diğerlerinden kopmuş gibi hissedersin.” diyor Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangilerinde ünlem kullanılmıştır? A) I ve II

B) I ve III D) III ve IV

C) II ve III

E) IV ve V

2. (I) Aslında bir kavram dili kurmamız gerekiyor,



ta başlangıçtan itibaren. (II) Ama ne yazık ki bu kavram dilini kurmakta çok geç kaldık hatta bu treni tümüyle kaçırdık da diyebiliriz. (III) Batı dünyası; kurduğu kendi kavram dünyasını dayattığı gibi, diğer yandan kendi düşünsel ve eylemsel tarafını da dayatıyor. (IV) Muhâlif tavır sergilemek de gerçekten muhâlif olmak da neredeyse Batılı bir tutummuş gibi algılanıyor. (V) Oysa biz kendi kavramlarımızla düşünebilsek, kendi kavramlarımızı ortaya koyabilsek, bu kavramların içerdiği eylemsel durumu gerçekleştirebilsek, çağa meydan okuma, çağ karşısında güçlü, dinamik ve dirençli olma duru munu elde edebiliriz. Bu parçada numaralanmış hangisinde ünlem vardır? A) I

B) II

C) III

5. (I) Müzik her zaman toplumlar için önemli miydi

cümlelerden

D) IV



E) V

(II) Aaa, eğer öyleyse, neden (III) Bu ve benzeri soruların cevaplarına odaklandığımızda görüyoruz tabii ki. (IV) Peki, nedir müzik (V) İşte buna cevap vermek zormuş be Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisinde ünlem kullanılmamıştır? A) I

65

B) II

C) III

D) IV E) V

bilmeyenkalmasın

1.D 2.A 3.A 4.B 5.A 6.B 7.B 8.D 9.D 10.E 11.E

6. Psikolojik sıkıntılarıyla ilgili kitap okumak varken, insan neden parasını psikoterapiye harcasın, hiç düşündünüz mü?E fena fikir değil hani; bir kitapla kendini iyileştirmek varken neden psikoterapiye para harcayasın? Kendi kendinin terapisti olabilecekken neden güvenilir birini bulmak için türlü taklalar atasın? Ne yazık ki, bu soruların cevabı pek basit değil. Kişisel gelişim tam olarak ne anlama geliyor?

A) Ah, ne ettin yine! B) Ah, ne güzel manzara! C) Ah, güzel anneciğim benim! D) Ah, güneş bir açsa! E) Ah, neydi o günler!

Bu parçada kaç ünlem kullanılmıştır? A) 1

7.

Aşağıdaki cümlelerden hangisinde ünlem, söze “istek” anlamı katmıştır?

B) 2

C) 3

D) 4

E) 5

Şiirin gerçeğini köy türkülerimizde bulmuşum Türkülerle yunmuş yıkanmış dilim Onlarla ağlamış, onlarla gülmüşüm Hey hey, yine de hey hey

10. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde ünlem,

Salınsın türküler bir uçtan bir uca

YAYINLARI



9. “Ünlemler duygusal durumları dışa vuran sözcüklerdir.”

Evelallah hepsinde varım Onlar kadar sahici Onlar kadar gerçek İnsancasına, erkekçesine

A) Ay, çok merak ettim! B) Ya, öyle demiş işte! C) Hah, oldu şimdi! D) Vah biçare Ali vah!

“Bana bir bardak su” dercesine

E) Eh, ne diyelim; hayırlısı ne ise o olsun.

Bir türkü söylemeden gidersem yanarım. Ah bu türküler Bu dizelerde kaç ünlem kullanılmıştır? A) 3

B) 4

C) 5

D) 6

E) 7

11. Aşağıdakilerin hangisinde ünlem, cümlesi

8. Ne ses Yarabbi! İstanbul’a istirahate geldik... Ne

cümleye “kabullenme” anlamı katmıştır?

“pişmanlık” belirtmiştir?

huzur, ne dinlenme!

Verilen ünlem cümlesinde aşağıdakilerden hangisi vurgulanmıştır?

A) Haydi beyler! Biraz iş görelim artık.

A) Yadsıma

C) Bir kargaşalık ki sormayın!

B) Yakarış

D) Yakınma

B) Haydi gidelim kardeşim, gidelim!

C) Korkutma

D) Ne tatil, ne sevinçli buluşmaydı bu!

E) Aşırılık

E) Ah, dilim tutulsaydı da söylemeseydim! 66

bilmeyenkalmasın

FİİLLER (EYLEMLER)

Varlıkların yaptıkları işleri, hareketleri ve oluşları bildirir.

BİRLEŞİK ZAMANLI ÇEKİMLER Ek Fiil (-i-) haber veya tasarlama (dilek) kiplerinden sonra gelerek Birleşik Zamanlı Çekimleri oluşturur.

HİKAYE BİRLEŞİK ZAMANI

RİVAYET BİRLEŞİK ZAMANI

ŞART BİRLEŞİK ZAMANI

iş görülmüşse

iş duyulmuşsa

iş şarta bağlıysa

haber/tasarlama kipi -dı, -di, -du, -dü, -tı, ti, -tu, -tü eklerinden birini alır. • anlatıyor-du. • gelmiş-ti.

haber/tasarlama kipi -mış, -miş, -muş, müş eklerinden alır. • çekecek-miş. • sevsey-miş.

haber/tasarlama kipi -se, -sa eklerinden alır. • bağlamış-sa • gider-se

bilmeyenkalmasın

YAPILARINA GÖRE FİİLER

BASİT FİİLLER Yapım eki almaz, zaman ve şahıs eki alır • gel-di, at-tı-k

Kurallı Bileşik Fiiller Bitişik yazılılar 1. Yeterlilik fiili

izin verme, olasılık başarmak gücü yetmek fiill +(-a/-e) bilmek

• Artık desteksiz yürüyebiliyor. 2. Tezlik fiili

itezlik, çabukluk fiil + (-ı/-i) vermek

• Hemen gidiverdi. 3. Süreklilik fiili

süreklilik fiil + (-a/-e) durmak, kalmak gelmek

• Arkasından bakakaldım. 4. Yaklaşma fiili

az daha neredeyse fiil + (-a/-e) yazmak

• Merdivenden düşeyazdı.

BİRLEŞİK FİİLLER Bitişik veya ayrı yazılır; • bakakalmak

TÜREMİŞ FİİLLER Yapım eki alır

• yürü-t, yaz-dır.

• hasta olmak.

Yardımcı Eylemle Kurulan Birleşik Fiiller • yardım etmek, • hissetmek

• hasta olmak

• niyaz eylemek

• hazır bulunmak • namaz kılmak

Anlamca Kaynaşmış Birleşik Fiiller Sözcüklerden en az biri anlamını yitirir.

• iş görmek,yorgun

düşmek.

Sözcüklerden her ikisi de anlamını yitirir.

• elvermek, öngörmek.

Deyimler

• dile düşmek, başa

düşmek.

Eylem (Fiil)

bilmeyenkalmasın

Test – 1

Bilmeyen kalmasın Fiil ile fiilimsiyi karıştırmayalım. Fiilimsiler artık fiilliklerini kaybetmişlerdir. Var, yok,evet, hayır,değil… gibi sözcükler isimdir.

4.

I. Rüya gibi her hatıra her yaşantı bana



II. Ne bulduysa kaybetti gönül aşktan yana



III. Ömür çiçek kadar narin bir gün kadar kısa



IV. Ağlama değmez hayat bu gözyaşlarına



V. Her damla yaş oyuk oyuk iz bırakır kalbimde Numaralanmış dizelerin hangilerinde fiil kullanılmamıştır?

Giderken sevgini bırakıp I II

A) I ve II

Aşk diye dertleri armağan ettin IV Gözümdeki yaşlar hatıran oldu V Bu dizelerde numaralanmış hangileri fiil değildir? A) I ve II

sözcüklerden

B) I ve III D) III ve IV

C) II ve III

E) IV ve V

2.

I. Bunca güzel içinde birisi var ki



II. Bana sevgi ile bakışı başka



III. Kalbimde yer eden çok oldu amma



IV. Onun şu gönlümü yakışı başka



V. Kışımı bahara döndürdü benim Numaralanmış dizelerin hangilerinde kullanılmıştır?



A) I ve II

B) I ve III D) III ve V

I. Yıllar var ki biz seninle



II. Bakışarak konuşuruz



III. Sevdalanmış kalbimizle



IV. Rüyalarda buluşuruz



V. Bu şarkıyla kavuşuruz Numaralanmış dizelerin kullanılmamıştır?



A) I ve II



II. Bazen gözyaşı oldu bazen içli bir şarkı



III. Her anını eksiksiz dün gibi hatırlarım



IV. Dudaklarımda tuzu içimde durur aşkın



V. Hani o saçlarına taç yaptığım çiçekler Numaralanmış dizelerden hangisinde eylem kullanılmamıştır? A) I

6.

B) II

C) III

D) IV

E) V

Gökyüzünde güneş o gözlerini Çatlayan topraklar bu hasretini Yakılan her ateş bitmez sevgini Bana her şey seni hatırlatıyor Bu dörtlükte kaç tane eyleme yer verilmiştir? A) 1

B) 2

C) 3

D) 4

E) 5

7. Saçın yüzüne değse telini kıskanırım

hangilerinde

B) I ve III D) III ve V

C) II ve III

E) IV ve V

I. Nasıl geçti habersiz o güzelim yıllarım



fiil

C) II ve III

5.

E) IV ve V

3.

B) I ve III D) III ve V

Kolumu, kanadımı sen kırıp gittin III

YAYINLARI

1.



fiil

C) II ve III

E) IV ve V

I

Birine söz söylesen dilini kıskanırım III Kıskanırım seni ben kıskanırım kalbimden Bu nasıl aşk Allah’ım, öleceğim derdimden IV V Bu dizelerde numaralanmış hangisi eylem değildir? A) I

69

II

B) II

C) III

sözcüklerden

D) IV

E) V

bilmeyenkalmasın

8.

1.A 2.D 3.B 4.B 5.E 6.A 7.D 8.D 9.A 10.C 11.D 12.E 13.B

Hani bendim yedi renk hani tende can idim

11. I. Gözlerin bir içim su, içim yandı doğrusu

Hani gündüz hayalin geceler rüyan idim



II. Öpeyim gözlerinden kalmaz gönül korkusu



III. Aman güzelim canım güzelim ben sana yanmışım



IV. Güzel sözlerine yeşil gözlerine hep aldanmışım



V. Saçların ipek midir ipek mi çiçek midir Numaralanmış dizelerde verilenlerden hangisi yanlıştır?

Demek ki senin için aşk değil yalan idim Acırım heder olan o en güzel yıllara Bu dizelerde kaç tane ek-eyleme yer verilmiştir? A) 1

B) 2

C) 3

D) 4

E) 5



A) I. dizede birleşik fiil kullanılmıştır. B) II. dizede istek kipine yer verilmiştir. C) III. dizede öğrenilen geçmiş zamana yer verilmiştir.

9.

I. Kimseye etmem şikâyet ağlarım ben hâlime



II. Titrerim mücrim gibi baktıkça istikbalime



III. Perde-i zülmet çekilmiş, korkarım ikbalime



IV. Her mevsim içimden gelir geçersin



V. Merhaba demeden elveda dersin Bu dizelerden hangisinde farklı yapıda bir eylem kullanılmıştır?



B) II

C) III

D) IV

E) V. dizede ek eyleme yer verilmiştir.

E) V YAYINLARI

A) I

D) IV. dizede oluş eylemine yer verilmiştir.

12. Gizli bir hazinedir Sanırsınız ki taş, demir Takamazsın boynuna İşlenmezse duygular Bu dörtlükte aşağıdakilerden hangisine örnek yoktur?

A) Ek eylemin geniş zamanı B) Bildirme kiplerinden geniş zamanın olumsuzu C) Bildirme kiplerinden geniş zamanın koşulu D) Geniş zamanın ikinci çoğul kişisi E) Dilek kiplerinden emir kipi.

10. Kapat gözlerini kimse görmesin I II Yalnız benim için bak yeşil yeşil III Gözlerin kimseye ümit vermesin IV Yalnız benim için bak yeşil yeşil Seni öyle sevdim ölürcesine V “Türkçede eylemler anlam bakımından; kılış,

13. Çok sevdim bir zamanlar, seviyorum yine de Alıp başımı gitmeyi yollar boyunca Seyretmek bir bozkır akşamını camından bir otobüsün Masal şehirlerini geçerken hızla Bu dizelerde, I. Bilinen geçmiş zaman kipi II. Duyulan geçmiş zaman kipi III. Şimdiki zaman kipi yukarıdaki numaralanmış kiplerden hangileri kullanılmamıştır?

durum ve oluş olmak üzere üç grupta incelenir.”

Buna göre verilen dizelerde altı çizili numaralanmış eylemlerden hangisi durum eylemidir? A) I

B) II D) IV

C) III

A) Yalnız I.

E) V

B) Yalnız II.

D) I. ve II. 70

C) Yalnız III.

E) II. ve III.

Eylem (Fiil)

bilmeyenkalmasın

Test – 2

4. Şimdi uzaklardasın gönül hicranla doldu I II Hiç ayrılamam dedi, kavuşmak hayal oldu III IV V Bu dizelerde numaralanmış sözcüklerden

Bilmeyen kalmasın Birleşik yapılı eylem ile birleşik kipli eylem birbiriyle karıştırılmamalıdır.

hangisi eylem değildir?

En az iki sözcük­ten oluşan eyleme birleşik yapılı eylem, iki kip eki almış eyleme birleşik kipli eylem denir.

A) I

İstek kipi “-e, -a” ile dilek şart kipi “-se, -sa” birbirine karışır. İstek kipinde sadece istek anlamı varken dilekşart kipinde hem istek hem de şart anlamı vardır. Bir gün gibi geçti seneler I Ümidim kayboldu perişanım ben II III

Bu dizelerde altı çizili sözcüklerden hangisi basit yapılı eylemdir? B) II

C) III

D) IV

E) V

2.

I. Aşk gülümüz solsa bile I

E) V

Kimi ateş gibi yaktın beni der Kimi billur, bakışından söz eder Kimbilir hangi gönüldür durağın Bu dizelerde kaç tane eylem kullanılmıştır? B) 2

C) 3

D) 4

E) 5

II. Gözümüz yaş dolsa bile II

6.

I. Susmuş dudakların, hiç sesin gelmez



II. Uzakta durursun, gurbetin bitmez



III. Karanlık sulara hayalin düşmez



IV. Çöllerde su gibi özledim seni



V. Kutupta yaz gibi özledim seni Bu parçada numaralanmış dizelerden hangilerinde birden fazla eylem kullanılmıştır?



III. Zaman geçmiş olsa bile III

A) I ve II

V. Bu şarkıyla kavuşuruz V Bu dizelerde numaralanmış hangisi türemiş eylemdir? A) I

B) II

C) III

D) IV

7.

E) V

Yanarım sevginle ateş olurum Dolarım havaya nefes olurum Gülü susuz seni aşksız bırakmam Bu dizelerde kaç tane fiile yer verilmiştir? B) 5

C) 6

C) II ve III

E) IV ve V

sözcüklerden

Üşüdüm diyorsan güneş olurum

A) 4

B) I ve III D) III ve V

IV. Rüyalarda buluşuruz IV

3.

D) IV

Ümitsiz sevginin kurbanıyım ben V

A) I



C) III

Her gören göğsüme taksam seni der

A) 1

Alın yazımmış hayat yolunda IV

YAYINLARI

1.

5.

B) II

D) 7

E) 8

Gizli aşk, bir gizli dertmiş, feda ettim her şeyi I III

IV

Gönlüm; hicran, hasret, gamla doldu V Bu dizelerde numaralanmış hangisi eylem değildir? A) I

71

II

Arzular bir hayâl oldu, baharımın gülleri soldu

B) II

C) III

sözcüklerden

D) IV

E) V

bilmeyenkalmasın

8.

1.A 2.D 3.E 4.A 5.E 6.A 7.A 8.E 9.C 10.E 11.B 12.E 13.D

11. I. Hani o bırakıp giderken seni

Her şey yerli yerinde; havuz başında servi II



II. Bu öksüz tavrını takmayacaktın?



III. Alnına koyarken veda buseni

Eşya aksetmiş gibi tılsımlı bir uykudan, IV



IV. Yüzüme bu türlü bakmayacaktın?

Sarmaşıklar ve böcek sesleri sarmış evi V





V. Gelse de en acı sözler dilime Bu dizelerden hangilerinde eylem kullanılmamıştır?

Bir dolap gıcırdıyor uzaklarda durmadan, II III

A) I ve II

Bu dizelerde numaralanmış sözcüklerden hangisi ile ilgili hangisi yanlıştır?

B) I ve III D) III ve V

C) II ve III

E) IV ve V

A) I. sözcüğün aldığı ek-eylem düşmüştür. B) II. sözcük yansımadan türemiş bir eylemdir. C) III. sözcük zarf-fiil görevindedir. D) IV. sözcük birleşik fiildir. E) V. sözcük birleşik zamanlı eylemdir.

Anlatamam derdimi dertsiz insana I

YAYINLARI

9.

Derd çekmeyen dert kıymetin bilemez II Derdim bana dermanmış bilmedim III IV Hiçbir zaman gül dikensiz olamaz V Bu dizelerden hangisinde sözcük ek-eylem almıştır? A) I

B) II

C) III

12. Affan dedeye para saydım, I Sattı bana çocukluğumu. II Artık ne yaşım var ne de adım; Bilmiyorum kim olduğumu. III IV Hiç bir şey sorulmasın benden; Haberim yok olan bitenden. V Bu dizelerde numaralanmış sözcüklerden hangileri eylem değildir?

numaralanmış

D) IV

A) I ve II

B) I ve III D) III ve V

C) II ve III

E) IV ve V

E) V

13. I. Aysel git başımdan ben sana göre değilim II. Ölümüm birden olacak seziyorum.

10. I. Anan bile severse benim bağrım kan olur …

III. Hem kötüyüm karanlığım biraz çirkinim



II. Dilerim Tanrı’dan ki, sana açık kucaklar

IV. Aysel git başımdan istemiyorum.



III. Bir daha kapanmadan kara toprakla dolsun,

V. Benim yağmurumda gezinemezsin üşürsün



IV. Kan tükürsün adını candan anan dudaklar,



V. Sana benim gözümle bakan gözler kör olsun! Numaralanmış dizelerden hangisinde birleşik eylem kullanılmıştır?

VI. Dağıtır gecelerim sarışınlığını Bu parçada numaralanmış dizelerin hangilerinde haber ve dilek kipleri bir arada kullanılmıştır?



A) I

B) II

C) III

D) IV

A) I. ve II.

B) II. ve III.

D) IV. ve V.

E) V 72

C) III ve IV. E) V. ve VI.

Eylem (Fiil)

bilmeyenkalmasın

Test – 3

4. Aşağıdakilerden hangisinde eylemi yapanla

Bilmeyen kalmasın

sözü söyleyen aynı kişidir?

Eylemlerde zaman kayması ve anlam kayması; bir kipin, bir başka kip yerine kullanılmasıdır.

A) Gazeteni okuduktan sonra bulaşıkları yıkayacaksın. B) Yardımcı olamayacağını sana söylemiş. C) Evden çıkarken onu gördünüz mü?

Anlam kaymasında hangi kipin hangisinin yerine kullanıldığı bazen anlaşılmayabilir. Bunu da önceki ve sonraki cümlelere bakarak anlamalıyız.

D) Banyoyu dün akşam temizledim. E) Ceviz ağacının arkasına saklanmıştı.

1. Aşağıdakilerin hangisinde eylem kipinde anlam kayması yoktur?

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili fiilde

A) Yarın topluca pikniğe gidiyoruz.

”eylemi yapmaya yetersizlik” anlamı vardır?

B) Sabah kardeşim telefon etti.

A) Toplumun ekonomik sorunları çözülmedi.

C) Hafta sonu size geliyoruz.

B) Ünlü yazarımız toplantıya katılmadı mı?

D) Her gün bize mutlaka uğruyor.

C) Korkak öğrenci soru soramaz.

E) İnsanda biraz düşünce olacak.

D) Ona, çalışması gerektiğini söylemiştim.

2. Aşağıdakilerden hangisinin yükleminde zaman

YAYINLARI

E) İki yıl kimseye tek satır yazmamıştı.

kavramı yoktur?

6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde eylemin her zaman yapılması söz konusu değildir?

A) Hüzünlü filmleri izlerken gözleri buğulanır.

A) Sınavı başaracağını söylüyor.

B) Dersin sonunda sorularımızı yanıtlar.

B) Haftaya sinemaya gidelim.

C) Ali Bey, her gün üç gazete alır.

C) Gördüklerini polise anlattı.

D) Adam, köye gidip güzel bir ev yapar.

D) Aylardır onunla konuşmuyoruz.

E) Sen de hep pireyi deve yaparsın.

E) Yarın tatile çıkacağız.

7. Aşağıdakilerden hangisinin fiil kipinde anlam

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde fiil kipinde

kayması olmamıştır?

anlam kayması olmamıştır?

A) Eve zaman zaman taksiyle gidiyor.

A) Yemeklerden sonra hemen uyuyor.

B) Bizim mahâllede elektrikler hep kesiliyor.

B) Her söylediğine inanıyorum.

C) Ama annen böyle söylemiyor.

C) Eve gider, ancak evde kimseyi bulamaz.

D) Sabahları açık denizde balık avlıyor.

D) Annen, seni anlayamadığını söylüyor.

E) Adamın biri kapının önünde bekliyor.

E) Yarıyıl tatilinde Uludağ’a gideceğim. 73

bilmeyenkalmasın

1.B 2.B 3.E 4.D 5.C 6.D 7.E 8.C 9.E 10.B 11.C 12.D 13.E 14.E

8. Hatırımı sordular karşı masadan Yuvarlanıp gidiyoruz, dedi cesedim Yukarıdaki dizeler ile ilgili olarak aşağıdakilerden

11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, yapılmakta olan bir iş bildirilmektedir?

A) Bir gün ansızın gelebilirim.

hangisi söylenemez?

B) Heyecanlıyım çünkü teyzem üç güne kadar bize geliyor.

A) Sıfat tamlaması kullanılmıştır.

C) Sorduğun sorunun çalışıyorum.

B) İyelik eki almış iki isim vardır. C) Dört çekimli fiil vardır.

cevabını

hatırlamaya

D) Benden iki yıl önce ölen abimin ismini bana koyuyorlar.

D) Fiilimsi vardır. E) Haber kipi kullanılmıştır.

E) Pazar günü ölüyor, salı günü de defnediyorlar.

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birden çok çekimli fiil vardır?

A) Gezip dolaşmak, yeni insanlarla tanışmak bizi mutlu eder. B) Bazıları müze gezmeyi fuzuli bir uğraş gibi görür. C) Yunus Emre bütün yaratılanı sever; o, bu yüzden hep mutludur.

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zaman kayması yoktur?

D) Düşünmeyi sevmeyen kimileri felsefeden anlamaz; onları hor görmemeliyiz.

B) Her gün bu duraktan otobüse biniyorum. C) Nasreddin Hoca eşeğine bir gün ters biner. D) Öğleden sonra size katılırım. E) Akşamları sinemaya gideriz biz.

YAYINLARI

A) Tatil için yarın Antalya’ya gidiyorum.

E) Hat sanatıyla uğraşmanın bir bedeli vardır; bu yüzden çoğu kimse bunu göze alamaz?

13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yüklem, haber kiplerinden biriyle çekimlenmemiştir? A) Ahşap evler arasından ilerliyoruz. B) Birazdan mahâlle parkı görünecek. C) O gün çok sevindim. D) Geceleri burada hava soğuk olur. E) Çantanı akşamdan hazırlamalısın.

14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, altı çizili eylemin yoktur?

10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde gelecek zaman,

kipinde

zaman

(anlam)

kayması

A) Her kuşak kendine göre unutulmaz olaylarla karşılaşıyor.

gereklilik kipi yerine kullanılmıştır?

A) Nasılsa bir gün köyüne döneceksin.

B) Bu insanlar yorulmak nedir bilmiyorlar.

B) Gelmediğine göre işi çıkmış olacak.

C) Düşünebiliyor musunuz, yıllar sonra ilkokul öğretmenimle karşılaşıyorum.

C) Bir gün sen de çıkıp gideceksin buralardan. D) Bana söz verdi, bundan sonra sabahları erken kalkmaya çalışacak.

D) Seneye Fransa’ya gidiyorum. E) Şimdi gelemeyeceğim, işlerimle uğraşıyorum.

E) Bir gün gelecek, bir gün kalacak. 74

Eylem (Fiil)

bilmeyenkalmasın

Test – 4

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde fiil, geniş zaman kipindedir?

Bilmeyen kalmasın

A) Sahile inene kadar bir kelime bile konuşmadık.

Ek eylemlerin aklınızda daha çok kalması için ; Ek eylemler-idi,-imiş-ise şöyle kodlanabilir “Dİ-MİŞ-SE” işte bu kelime ile ek eylemlerin aklınıza gelmesini kolaylaştırabilirsiniz.

B) Şu sıralar sizin verdiğiniz son kitabı okumaktayım. C) Akşamları gerekmedikçe bir tarafa gitmeyiz biz. D) Senin için başka neler yapacağımı bilmiyorum. E) Tavşan dağa küsmüş, dağın haberi olmamış.

Ek eylemler aynı zamanda birleşik zaman oluştururlar.

1. Aşağıdaki

cümlelerin zamanlı fiil vardır?

hangisinde

birleşik

A) Hep eski günlerini anlatırdı bize.

5. Aşağıdakilerden

hangisinin şimdiki zaman anlamı vardır?

B) Siz gidedurun, ben yetişirim size. C) Hayatında hiç sevilmedi bu kadar.

yükleminde

A) Kemal, deneme sınavlarında hep birinci oluyor.

D) Daha büyük bir ev arıyoruz.

B) Annem mutfakta bulaşıkları yıkıyor.

E) Bu yaşta bu kadar acı onu hayattan yıldırdı.

C) Arkadaşlarla yarın pikniğe gidiyoruz. D) Haftaya eşimle size geliyoruz.

2. Aşağıdaki dizelerin hangisindeki eylem, haber bildirmemektedir?

A) Gözlerin bir diyar gibi uzanıyor.

YAYINLARI

E) Üniversiteyi bitirdi, neredeyse üç sene oluyor.

B) Yaşadığımız günleri biriktirdim gizlice. C) Denize karışmış dudaklarının tuzu.

6. Yunus ki bu toprakta açmış bir gülmüş Bir dem o da ağlamış, avunmuş, gülmüş Bu dizelerde kaç tane çekimli fiil vardır?

D) Hani saçların, atkın uçuşuyordu rüzgârda. E) Gel kurtulalım birler hanesinden.

A) 1

B) 2

C) 3

D) 4

E) 5

3. Aşağıdaki dizelerin hangisinde çekimli fiil kullanılmıştır?

A) Ey benim aydınlık günlerim

7. Aşağıdakilerin hangisinde “-me -ma” eki

Kopup gitmek acı

eklendiği sözcüğü fiil yapmıştır?

B) Çayır kokusu türküler gibi

A) Bu kadar yüksek sesle konuşma, çok şükür seni duyuyorum.

Türküleri işitmek acı

C) Bir uçak durur gökyüzünde

B) Sessiz okuma alışkanlığı küçük yaşta kazanılır.

Uçup da gitmemek acı

C) İç konuşma tekniği psikolojik romanlarda daha çok kullanılır.

D) Yoldaş mı, dost mu, düşman mı

Ayırt etmek acı

D) Burada ÖSYM’nin danışma bürosu var mı?

E) Kalıcı değiliz şu dünyada

E) Doğru yazma yetenek değil, eğitim işidir.

Düşünmek acı 75

bilmeyenkalmasın

1.A 2.E 3.C 4.C 5.B 6.C 7.A 8.C 9.C 10.B 11.B 12.D 13.C 14.A 15.D

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, eylem istek

12. Aşağıdaki

cümlelerin hangisinde fiilin söylenme zamanı ile gerçekleşmesi aynıdır?

kipindedir?

A) Yarın öğleden sonra bize gelsin.

A) Bu toplantıda aile içi sorunlar tartışılacak.

B) Bu güzel havada biraz yürümeliyim.

B) O yıllarda köyün muhtarı Ankara’da oturuyordu.

C) Bugün güzel bir menemen yapalım.

C) Çiçekler bahçeye güzel bir görünüm kazandırmış.

D) Ödevlerinizi zamanında yapınız.

D) Yol kenarında bir sürü çocuk top oynuyor.

E) Yarın sabah erken kalk.

E) Bu çocuk çeşitli konularda arkadaşlarını aldatıyor.

13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, “bir durumun giderek ilerlemesi, aşamalı bir durum” yoktur?

9. Aşağıdaki yüklemlerden hangisi dilek şart

A) Yaşlandıkça saçları beyazlaşıyor.

kipindedir?

B) İşler gittikçe iyileşiyor, kazançları artıyor.

A) Çok çalıştı ve başarılı oldu.

C) Yağmur oldukça iyi yağıyor.

B) Faydalı bilgiler paylaştı ama onu dinleyen olmadı,

D) Hastalığı nedeniyle günden güne zayıflıyor.

C) Biraz beklesek de işimiz bitirsek.

E) Derslere çalıştıkça konuları daha iyi anlıyorum.

D) Hiç durmadan okudu da okudu.

YAYINLARI

E) Yola çıkmadan önce onu da ara.

10. Tattığım acıların sayısını, yorgun beynim I II III IV anımsamak bile istemiyor. V Bu cümledeki altı çizili sözcüklerden hangisi,



B) II

C) III

D) IV

söyleyen, kendisine söz söylenen, kendisinden söz edilen.” Aşağıdaki cümlelerin hangisinde eylem, “kendisinden söz edilen kişi tarafından” yapılmıştır? A) Dün oraya gitmişti. B) Dün, sen konuşmuştun.

kökünün türü bakımından farklıdır? A) I

14. “Türkçede eylemi yapan üç kişi vardır: Söz

C) Ne demek istediğinizi anlayamamıştım.

E) V

D) O gün ne getirmiştiniz? E) Onu hiç anlayamamıştık.

11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yüklem fiilden

15. Aşağıdaki

cümlelerin hangisinde, eylem kullanılmamıştır?

oluşmaktadır?

A) Unutkanlık iyi bir şey değildir.

çekimli

A) Birey olarak kendini tanı!

B) Kötümserlerin gözlerine boşluklar çarpar. C) Bütün yeni görüşlere her zaman açığım.

B) Ekonomide durgunluk belirdi.

D) Gördüğümüz bütün şaheserler, iyimserlerin eseridir.

C) Geride kalan günlerine yanardı. D) Bu, farklı bir bakıştı.

E) İyi insan, kötü alışkanlıklardan uzak duran insandır.

E) Haftanın yedi günü dinlenmeden çalışır. 76

Eylem (Fiil)

bilmeyenkalmasın

Test – 5

4. Ek-eylem

(ek-fiil) aşağıdaki cümlelerden hangisinde diğerlerinden farklı bir işlevde kullanılmıştır?

Bilmeyen kalmasın Ek fiiller Türkçede iki görevde kullanılırlar:

A) Oraya kardeşim de gelmeliydi.

İsim soylu sözcükleri yüklem yapar.

B) Masadakiler bize kahkahâlarla gülüyordu. C) Adamın hem çok parası hem de çok malı vardı.

Basit zamanlı fiillere eklenerek birleşik zamanlı fiil yapar. (-dir hariç)

1. Aşağıdaki

cümlelerden kullanılmamıştır?

hangisinde

D) Geceleri ayın altında katan katar kağnılar geçerdi. E) O yıl fakülteyi yeni bitirmiştim.

ek-fiil

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ek-eylemin

A) Sinema, farklı dünyaları tanıtan bir sanat dalıdır.

olumsuz çekimi vardır?

B) Sanat olmadan, insanlık bugünlere ulaşamazdı. C) Şiir okudukça içindeki coşku artıyordu.

A) Dün akşam hiç uyumadı.

D) Arkadaşlarıyla sinemaya gideceğini söylemişti.

B) Kira kontratı daha hazırlanmadı mı?

E) Dergi, gençleri sanata yönlendirmek için yarışma açtı.

C) Çok terlemesine rağmen susamıştı. D) Gerçekten de korkak biri değildi.

2. (I) Yazarlık kolay mı? (Il) Yazarlık birikim ister,



araştırma ister. (III) Kendine özgü, uyulması gereken kuralları vardır. (IV) Kurallara uyarken kalıcı olmanın yollarını da araştırmak gerekir. (V) Gerçek yazar, öldükten sonra da ününü sürdürmesini bilir.

YAYINLARI

E) Gurbet elde yalnız yaşanmıyor.



B) I. ve III.

D) III. ve V.

durumun nedenini belirtebilir.”

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu açıklamaya uygun bir örnek verilmiştir? A) Onunla aynı takımdanmışız.

Yukarıda numaralandırılmış cümlelerden hangilerinde ek-eylem kullanılmıştır? A) I. ve Il.

6. “-den durum eki, ek-eylemle çekime girerek bir

B) Yorgunluğu hastalıktanmış. C) Van’ın en ücra bir köyündendir.

C) II. ve IV

D) Rahat olun, masraflar bendendir.

E) IV. ve V.

E) Şahin Hoca ile aynı okuldanmışız.

3. Aşağıdakilerden hangisinin yüklemi, ek-fiil almış bir sıfattır?

7. Aşağıdakilerin hangisinde ek-fiil yoktur?

A) Onun söyledikleri hep yalanmış.

A) Sokak çocuğu iki gündür açtı.

B) Bu gömlek gerçekten çok pahâlıymış.

B) Zili duyunca koşup kapıyı açtı.

C) Beni yüz üstü bırakan sendin.

C) Yoksullara yemek dağıtacak bir lokanta açacaktı.

D) En çok sevdiği spor futboldu.

D) Sofrasını tanıdık tanımadık herkese açardı.

E) Uzak bir dağ köyünde öğretmendi.

E) İnsanların sevgi dolu bakışlarına açtı. 77

bilmeyenkalmasın

1.E 2.B 3.B 4.C 5.D 6.B 7.B 8.C 9.E 10.C 11.A 12.D 13.E 14.D

8. Aşağıdakilerin hangisinde eylemin kipinde bir

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ek-fiil yoktur?

anlam kayması olmuştur?

A) O, arkadaşına göre daha anlayışlıdır.

A) Tatillerde size uğramaya çalışacağım.

B) Bizden, kendisini aramamızı istiyordu.

B) Huzurevi çalışanları bizi ilgiyle karşıladı.

C) Kitaplarının yarısından çoğu babasınındı.

C) Her sabah mümkün olduğunca yürümeye çalışıyorum.

D) Öğrencilerine, klasik romanlar aldırdı. E) Bu paralar değiştirilmediği için artık geçersizdi.

D) Sağlıklı beslenmeye herkes önem vermelidir. E) Doğal besinler bu yörede kolaylıkla bulunur.

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ek-eylem olumsuz olarak kullanılmıştır?

A) Ben böyle bir öykü yazamam. B) Sözünü ettiğiniz kişiyi hiç tanımam. C) Bundan daha kötüsü olamaz. D) Suyun önünü bentle kapamışlar.

13. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi

E) Yeni aldığınız gömlek hiç de güzel değil.

“şimdiki zamanın rivayeti” biçimindedir?

10. “Ek-fiil, ad soylu sözcüklere eklenerek onları

yüklem yapar ya da basit zamanlı fiilleri bileşik zamanlı fiiller hâline getirir.”

YAYINLARI

A) Oturdukları evi yirmi yıl önce almışlardı. B) Geçen yıl arada sırada arkadaşlarla sinemaya gidiyorduk. C) Ben de onun gelmesini bekliyordum. D) O filmi ben de yıllar önce görmüştüm. E) Eskiden kışlar daha soğuk, yazlar daha sıcak geçiyormuş.

Bu tanıma göre, aşağıdaki cümlelerin hangisinde ek-fiil, farklı görevde kullanılmıştır? A) İyiyi doğrudan ayırmak zordu. B) Sen, gönlümde solmayan bir gülsün. C) Kitaplar raflara düzgün yerleştirilmişti. D) Burası eskiden bağlık bahçelikmiş. E) Periler ülkesinde yaşayan bir kız vardı.

11. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi

14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde farklı bir

ek-eylemin geniş zaman ekini almış bir adeylemdir?

birleşik fiil kullanılmıştır?

A) Her sabah erkenden kalkıp kahvaltı ederdi.

A) Tek amacım, okulu bir an önce bitirmektir.

B) Hayatta tek isteğim, mutlu olmandı.

B) Paldır küldür açar mıydı fıstık ağacı?

C) Dedem pazara gittiğinde fiyatları kontrol ederdi.

C) Şimdi ben sensiz bu işi nasıl yaparım?

D) Yaptığı bu yanlışla iyice gözümden düşmüştü.

D) Oralar, kimsenin tırmanamayacağı kadar diktir.

E) Öğretmenimiz hatalı soruları hemen fark ederdi.

E) Bana yaraşmayan ne varsa bir bir çıkarıp attım. 78

Eylem (Fiil)

bilmeyenkalmasın

Test – 6

4. (I) Kelimeler bahçemize yapılan aşılar gibidir;

Bilmeyen kalmasın Ek-fiiller isim, sıfat, zarf gibi isim soylu sözcüklere eklenerek onların yüklem olarak kullanılmalarını sağlarlar.

1. (I) Türlü hâllere düşer zevksizliğe düşmezdi Orhan



Veli. (II) Oturduğu yeri, giydiği gömleği, söylediği türküyü, kullandığı kelimeyi hoş ederdi. (III) Nefesinin değdiği yerde bayağılık zor tutunurdu. (IV) Belki bana öyle geliyor derdim ilk zamanlar, her hâline dostluğumuz bir başka lezzet katıyor sanırdım. (V) Sonra baktım her tanıyan buna benzer şeyler söylüyor.



Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde eylem birleşik yapıdadır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisinde basit zamanlı eylem kullanılmıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

5. (I) Kent, sınırları son derece net çizilen özgürlükler

sınıfında bir arkadaşım, Eskiciler’de beni şehir kütüphanesine götürdü. (II) Kütüphane güzel, sakin, sıcak ve rahattı. (III) O günden sonra boş vakitlerimi hep kütüphanede geçirdim. (IV) Sonradan fark ettim ki bu benim yaptığım, hayatın gerçeklerinden kaçmakmış. (V) Karmakarışık; gazete, dergi, roman; psikoloji, tarih felsefe kitabı yani kısaca kütüphanede hoşuma giden her kitabı, her şeyi okudum.

YAYINLARI

2. Okumaya meraklı idim. (I) Ortaokulun son



toprağa ve iklime göre bazen tutar bazen de tutmaz. (II) Tuttuktan sonra da dilin ihtiyaçlarına göre yontulmaya başlar. (III) Öldükten sonra yeni bir anlam ile dirilmek hemen her kelimenin başına gelebilir. (IV) Fikir değiştirmeleri ne kadar sık olursa bu ölüp dirilmeler de o kadar çok olur. (V) Bunun için yenileşmeyen yeni yaşamayan bir toplumda kelime ne ölür, ne dirilir.



Numaralanmış cümlelerden hangisinde birleşik fiil kullanılmıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

sistemi demektir. (II) Özgürlük ise farklı olabilme iznidir. (III) Birbirinden farklı koşullar içinde, farklı değerler sisteminde, farklı amaçlara yönelik etkinliklerin sürebilmesi için kaçınılmaz olan özerkleşme, tarihte ilk kez kentlerle ortaya çıkmıştır. (IV) Bu durum kentlerde maddi birikimlerin yoğunlaşmasını sağlamıştır. (V) Tarih boyunca kentlerdeki zenginlik kent dışında olanların iştahını kabartmıştır. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangilerinde eyleme yer verilmemiştir? A) I. ve Il.

E) V.

B) I. ve III.

D) III. ve V.

C) II. ve IV

E) IV. ve V.

3. (I) İlin sahip olduğu doğal değerler turizmin çeşitli kolları tarafından değerlendirilebilir. (II) Yurdumuzda çok sayıda göl olmasına rağmen göl turizmi gelişmiş sayılmaz. (III) Göller denizden uzak olan kentlerin bu özlemini giderirler. (IV) Bunlardan son yıllarda özellikle büyük kentlere yakın olanlar, ilgi görmektedir. (V) Şehre çok yakın olan Borabay gölü bu açıdan ele alınırsa olumlu özelliklere sahip olduğu görülür.



6. (I) Yeşil gözleri, güzel gülüşüyle herkesi kendine



Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde yeterlilik eylemi kullanılmıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

hayran etmişti. (II) İnsanlar onu sevmek, kucağına almak ve öpmek istiyordu. (III) O ise çekingen ama meraklı gözlerle etrafına bakıyordu. (IV) Annesi ise bebek arabasını sürmeye, oradan uzaklaşmaya çalışıyordu. (V) Bebeğin rahatsız olmasını istemiyordu. Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisinde birleşik fiil kullanılmıştır? A) I.

E) V. 79

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

bilmeyenkalmasın

1.E 2.D 3.A 4.C 5.A 6.A 7.B 8.E 9.B 10A. 11.C 12.C

7. (I) Hayatın acımasızlığına karşı yapılması gereken



10. (I) Hayır, o kesinlikle yanlıştır. (II) Türkçe IX.

mücadeleyi Ahmet Bey’in ağzından dinleyelim: (II) Dünya her zaman umuda gebedir, ( III) insanoğlu umudunu yitirdiği an felaketle karşılaşır. (IV) Bu dünya hayatından galip çıkabilmemiz için umudumuzu yitirmemeliyiz. (V) Bu sözler insana en büyük mesajı iletiyor. Bu cümlede numaralanmış cümlelerin hangisinde eylem kullanılmamıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.



E) V.

yüzyıldan itibaren bilim dili olarak gelişmeye başlamıştı. (III) Uygurlar, çeşitli bilim dallarına ait eserler meydana getirmişlerdi. (IV) Tıptan hukuka, iktisattan dinî konulara kadar pek çok alanda eserler yazmışlar ve bu eserlerde Türkçe terimlerden yararlanmışlardır. (V) Bilim dili olarak Türkçeyi kullanmışlardı. Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi birleşik zamanlı eylem yoktur? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

8. (I) Öğretmenler çocukları anlama, eğitme ve



“İsimlerin sonuna ek-eylem getirilerek isimler yüklem yapılır.” Bu parçada numaralanmış hangisinde bahsedilen tanıma kullanım vardır? A) I.

B) II.

C) III.

11. (I) Yaşadığımız çağ, insan unsurunu çok öne YAYINLARI



onların problemlerini çözmede aceleci olmamalılar. (II) Bu konuda büyük sabır göstermeliler. (III) Tıpkı ağacın meyve vermesi için toprağın hazırlanması, tohumun ekilmesi, fidenin çimlenmesi, bakımı, sulanması, gübrelenmesi yapılıp yıllar sonra ağacın meyve vermesi gibi çocuğun gelişimi de belirli bir zaman ve eğitim ister. (IV) Çocukta hemen bir şeylerin değişmesini beklemek, onun zihni yapısını bozar. (V) Bundan dolayı öğretmenlik uzun vadeli fedakârlık işidir.

cümlelerin uygun bir

D) IV.



E) V.

çıkarıyor ve insan da giderek eserin önüne geçmiş durumda. (II) Edebiyat açısından bunu pek sağlıklı bulmuyorum. (III) Sanatçıya değil, sanat eserine bakmalıyız. (IV) Dolayısıyla edebiyatçıların çok ortalıkta olması, bu noktada şart olan bir şey değil. (V) Bugün, medya-yazar ilişkilerinin problemli olduğunu görüyorum. Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisinde “gereklilik kipi” kullanılmıştır? A) I

B) II

C) III

D) IV

E) V

9. Sokrates, ömrünün sonlarına doğru flütle yeni bir

ezgi öğrenmeye çalışıyormuş. “Bunun sana ne I

II

12. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi haber

yararı var?” diye sormuşlar. “Ölmeden, hiç değilse III

kiplerinden biriyle oluşturulmamıştır?

IV

A) Az önce kendi arabasıyla buradan geçti.

bu ezgiyi öğreneceğim.” demiş Sokrates.

B) Arkadaş dediğin arada bir dostlarına yardım edecek.

V Bu parçada altı çizili numaralanmış sözcüklerden hangileri eylem değildir? A) I. ve Il.

B) I. ve III.

D) III. ve V.

C) Kardeşiniz, bizim eve bugün uğramalı. D) Sağlıklı düşünceler, sahiplerini uzun süre yaşatır.

C) II. ve IV

E) Masasındaki karışık kitapları düzeltiyor.

E) IV. ve V. 80

Eylem (Fiil)

bilmeyenkalmasın

Test – 7

3. (I) Özentiyle özgün eser ortaya konduğu görülmüş Bilmeyen kalmasın İşin, hareketin, içinde geçtiği, geçeceği; oluşun içinde olduğu, olacağı süreye fiilin zamanı denir. Fiillerin bildirdiği işi, hareketi yapan veya bir oluşun içinde bulunan varlığa fiilin şahsı veya özne denir.



Anlam kayması anlatım bozukluğu oluşturmaz.

1. (I) “Vatanımızın bir karış toprağı uğruna ölebiliriz”

Bu parçada numaralanmış cümlelerle ilgili verilenlerden hangisi yanlıştır? A) I. cümlede birleşik yapılı fiil kullanılmıştır. B) II. cümlede basit zamanlı fiil kullanılmıştır.

“Ek-eylemler isimlerin yüklem yapar.”

sonuna gelerek onları

Buna göre numaralanmış cümlelerin hangilerinde bu tanıma uygun kullanım vardır? A) I. ve Il.

anlayışı kalplerimizde yer etmiştir. (II) Bu fikir bir düşmanın varlığını ortaya koyar ve bize tanıdık gelen bir düşünce tarzıdır fakat vatanımızda her yıl bir milyar ton vatan toprağı sellerle denize akıyor. (III) Bu gerçeği duyduğumuzda çok şaşırıyoruz. (IV) Bir gerçek daha var ki henüz bu ülkenin toprağını “biz” bilinci içinde algılayamıyoruz. (V) Bu emanet toprakların sorumluluğunu yaşadığımız yerin temizliği kadar düşünmeye başladığımız zaman bu topraklar “bizim” olacaktır.

B) I. ve III.

D) III. ve V.

YAYINLARI



müdür? (II) Dinî ve millî unsurları dışlayarak çağdaş bir kimlik kazanmış insan topluluğu var mıdır? (III) İşte ben bu soruları hayatımda olduğu kadar eserlerimde de mesele ediniyorum. (IV) Ortaya koyduğum durumlar ve olgularla hikâyesini, ilişkilerini ve duygularını konu edindiğim insanlar için de bunlar önemli meselelerdir. (V) Mesajım, bunlar olacak.

E) IV. ve V.

4. (I) Orhan Veli, Türk şiirinin sayılı İstanbul

C) III. cümlede şimdiki zaman kullanılmıştır. D) IV. cümlede yeterliliğin olumsuzu kullanılmıştır. E) V. cümlede birleşik yapılı fiil kullanılmıştır.

C) II. ve IV



şairlerinden biridir. (II) Nedim ve Yahya Kemal’de olduğu gibi onda da İstanbul başlıca temalar arasındadır. (III) O, ilk şiirlerinden itibaren şiire hâkim bir şairdir. (IV) Yahya Kemal gibi o da İstanbul’un doğal görünümünü ele almıştır. (V) Deniziyle, yollarıyla, evleriyle, martılarıyla hep İstanbul’u dile getirmiştir şiirlerinde. Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangilerinde çekimli fiil kullanılmıştır? A) I. ve Il.

B) I. ve III.

D) III. ve V.

C) II. ve IV

E) IV. ve V.

2. (I) Buralarda kaldım. (II) Bu sandalye, bana



benzersiz bir özellik kazandırdı. (III) Aslında birkaç metrekarelik bir mekânın da kendi içinde bir dünya olduğunu fark ettim. (IV) Giderek her nesnenin, her eşyanın en ufak özelliğini, kendine özgü ayrıntılarını görmeye, bundan insan ve zamanla ilgili bazen şiirsel bazen de felsefi sonuçlar çıkarmaya başladım. (V) Zannetmiyorum ki uzaydan şu koskoca dünyayı izleyen astronotlar bundan, benim eski, ahşap bir sandalyeyi seyrederken duyduğum kadar büyük bir zevk alsın.

5. (I) Üsküdar vapuruna bir bilet aldı. (II) Güverteye

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde birleşik yapılı fiil kullanılmıştır? A) I. ve Il.

B) I. ve III.

D) III. ve V.



C) II. ve IV

E) IV. ve V.

çıktı. (III) Hava hakikaten çok güzeldi. (IV) Bembeyaz martılar bacanın çıkardığı kapkara dumanların arasından kirlenmeden geçiyorlardı. (V) Kız Kulesi ise karşıda köpükten bir alev gibi parlıyordu. Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisinde fiil kullanılmamıştır? A) I.

81

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

bilmeyenkalmasın

1.E 2.D 3.C 4.E 5.C 6.E 7.E 8.A 9.C 10.D 11.E

6. (I) Canımızın istediği zamanlarda kâğıdı kalemi



9. (I) Her kaptanda olduğu gibi kişilerin de bir pusulası

ele alıp bir köşeye çekilmek yetmiyor yazabilmek için. (II) Duygular, duygulanımlar da yetmez. (III) Yazarlığı, salt yetenekten ibaret görenler, yazar nitelendirmesine erişinceye kadarki emekten, işçilikten, daha önemlisi düzenli çalışmadan habersizdirler. (IV) Yazarlık basit bir uğraş değildir. (V) Bunun kıymeti herkesçe bilinmelidir. Bu cümlelerden hangisinde gereklilik kipine yer verilmiştir? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.



E) V.

vardır. (II) Bazılarında banka hesabını, bazılarında çıkar sağlamayı, bazılarında bencilliği, bazılarında nam salmayı gözler önüne serer. (III) Benim pusulamın ibresi hep kitap sevgisini gösterir. (IV) Böyle bir sevgiden uzak kalmak elbette üzücü ve bir o kadar da yadsınamaz bir acıdır. (V) Ama onu size sevdirmediler diye ondan uzaklaşamazsınız ki! Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangilerinde fiile yer verilmemiştir? A) I. ve Il.

B) I. ve III.

D) III. ve V.

7. (I) Bu kitap usta eleştirmenler hakkında yapılan

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisinde farklı bir zaman eki kullanılmıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

C) III.

D) IV.

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisinde birleşik yapılı fiile yer verilmiştir? B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

11. (I) Her istek, bir gereksinimden, bir yoksunluktan,

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde “duyulan geçmiş zaman” bildirme eki almıştır? B) II.

bir insandı. (II) Konumu sevdim; güzelce ve zevkle çalıştım. (III) Bulduğum her ipucu beni heyecanlandırdı. (IV) Âdeta unutulmuş bir insanı kuyunun dibinden yeryüzüne çıkardığımı hissettim. (V) Kitap basıldıktan sonra da epey beğenildi.

A) I.

istemişimdir. (II) Ne var ki dünyayı değiştirmenin çok zor olduğunu gördüm. (III) Bu yüzden ulusumu değiştirmeye karar verdim. (IV) Ulusumu değiştiremeyeceğimi anladığımda, yaşadığım kente diktim gözlerimi. (V) Ne var ki yaşlı bir adam olarak kentimi değiştiremedim, o zaman ailemi değiştirmeye karar verdim, onu da başaramadım.

A) I.



E) V.

8. (I) Genç bir insanken, dünyayı değiştirmek



E) IV. ve V.

10. (I) Kitabımdaki kahraman benim için paradoksal

YAYINLARI



araştırmaları içeriyor. (II) Eleştirmenlerin sanat birikimlerine yer veriliyor. (III) Bunlar yapılırken de eleştirmenlerin eserlerinden örnekler sunuluyor. (IV) Yazar, eleştirmenlerin eksiklerini kinayeli bir dille veriyor. (V) Ben bu tarzı çok severim.

C) I. ve IV



E) V.

bir acıdan doğar; giderildiği zaman insan yatışır. (II) Ama yatışmış bir kişiye karşılık, nice yatışmamış ve duygunluğa erişmemiş insan görülür. (III) Üstelik, istek uzun sürer, gerekli olan şeylerin ardı arkası kesilmez. (IV) Oysa duyulan haz, kısa ve ölçülüdür. (V) Yeryüzünde hiçbir şey yoktur ki şu iradeyi yatıştırabilsin ya da belirli bir biçimde olduğu yerde durmaya zorlayabilsin. Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisinde birleşik yapılı fiile yer verilmiştir? A) I.

82

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

bilmeyenkalmasın

FİİLİMSİLER (EYLEMSİLER)

İSİM-FİİLLER

SIFAT-FİİLLER

ZARF-FİİLLER

Fiillerin bazı ekleri alarak isim gibi kullanılan biçimidir.

Fiillerin bazı ekleri alarak sıfat gibi kullanılan biçimidir.

Fiillerin bazı ekleri alarak zarf gibi kullanılan biçimidir.

• FİİL+ -mak/-mek

İsmi niteledikleri için sıfat gibi kullanılırlar.Öğe aldıkları için fiil gibi kullanılırlar.

• FİİL+ -a/-e,

• FİİL+ -ma/-me

• FİİL+ -ış/-iş/-uş/-üş (Bu eki alan bazı isimler kalıplaşarak nesne ismi olabilirler.)

• Dondurma, kazma, sarma • Onunla anlaş-mak zordur.

• Onunla görüş-me-yi bekledim • Bu gör-üş-e katılmıyorum.

• -arak/-erek,

• fiil+ -an(-en),

• -ken, -madan/-meden,

• -mez(-maz),

• -dükçe,-ınca/-ince,

• -dik(-dık,-dik,-duk,-dük),

• -alı/ -eli/, -r...-mez

• -asi(esi),

• -dıkça/-dikçe/-dukça,

• -ar(-r,-er),

• -ıp/-ip/-up/-üp

• -ecek(-acak),

• -meksizin

• -miş(-mış,-muş,-müş)

• Gül-e- gül-e gitti.

• gül-en ayvam,

• Çalış-arak başarabilirsin.

• çık-maz sokak,

• Al-madan gelme.

• tanı-dık insan,

• Gel-ince beni ara.

• öpül-esi el

• Yürür-ken düştü.

• gül-er yüz,

• Ağla-dıkça üzülüyorum.

• piş-miş tavuk

• Gid-ip de dönmemek var.

Eylemsi (Fiilimsi)

bilmeyenkalmasın

Test – 1

3.

Bilmeyen kalmasın Fiilimsiler cümlede isim soylu sözcükler gibi davrandığından, ek-fiiller fiilimsilerin de yüklem olarak kullanılabilmesini sağlarlar. Fiilimsileri bulmak çok kolaydır. İlk olarak yüklemi buluruz. Yüklemin dışında me-ma olumsuzluk ekini alabilen tüm sözcükler fiilimsidir.

1.

Yedi tepe üstünde zaman bir gergef işler! Yedi renk, yedi sesten sayısız belirişler... Eyüp öksüz, Kadıköy süslü, Moda kurumlu, Adada rüzgâr, uçan eteklerden sorumlu. Her şafak Hisarlarda oklar çıkar yayından

Dili mercan, dizi mercan, dişi mercan Yoluna bin can koyduğum I Gökte ararken yerde bulduğum II

Karadutum, çatal karam, çingenem Daha nem olacaktın bir tanem IV Gülen ayvam, ağlayan narımsın V Kadınım, kısrağım, karımsın. Bu dizelerde numaralanmış hangisi eylemsi değildir? A) I

Hâlâ çığlıklar gelir Topkapı Sarayından.

B) II

C) III

sözcüklerden

D) IV

E) V

Ana gibi yar olmaz, İstanbul gibi diyar; Güleni şöyle dursun, ağlayanı bahtiyar... Bu dizelerde kaç tane fiilimsi vardır? B) 2

C) 3

D) 4

E) 5 YAYINLARI

A) 1

4.

Tohum saç, bitmezse toprak utansın! Hedefe varmayan mızrak utansın! Hey gidi Küheylan, koşmana bak sen! Çatlarsan, doğuran kısrak utansın! Bu dizelerde kaç tane fiilimsi vardır? A) 2

2.

I. Görmeyince sezilmiyor Mihriban!



II. Yâr deyince kalem elden düşüyor



III. Gözlerim görmüyor aklım şaşıyor



IV. Lâmbamda titreyen alev üşüyor



V. Aşk, kağıda yazılmıyor Mihriban! Numaralanmış dizelerden hangilerinde eylemsi kullanılmamıştır?



III

A) I. ve Il.

B) I. ve III.

D) III. ve V.

B) 3

C) 4

D) 5

E) 6

5. I. Fatih’te yoksul bir gramofon çalıyor . II. Eski zamanlardan bir cuma çalıyor. III. Durup köşe başında deliksiz dinlesem. IV. Sana kullanılmamış bir gök getirsem. V. Haftalar ellerimde ufalanıyor. Numaralanmış dizelerden hangisinde eylemsi

C) I. ve IV

kullanılmıştır?

E) IV. ve V.

A) I 84

B) II

C) III

D) IV

E) V

bilmeyenkalmasın

6.

1.D 2.D 3.D 4.B 5.D 6.B 7.A 8.E 9.E 10.C 11.E

Sonunda tuz bastım gönül yarama

9.

I. Birlikte yaşanan günlerimize

Nice dağlar koydun nice arama



II. Hasreti getiren kaderimize



III. Yıkılıp yok olan düşlerimize



IV. Mendilin varsa ver, ağlayacağım



V. Senden bir hatıra saklayacağım Numaralanmış dizelerin hangilerinde eylemsi kullanılmamıştır?

Seni terkedip de gitmek var ama Ah bu şarkıların gözü kör olsun Bu dizelerde kaç tane eylemsi kullanılmıştır? A) 1

B) 2

C) 3

D) 4

E) 5



A) I. ve Il.

B) I. ve III.

D) III. ve V.

C) I. ve IV

E) IV. ve V.

I. Baharı bekleyen kumrular gibi,



II. Sende beni bekle sakın unutma.



III. Ellerin havada gözlerin yolda.

10. I. Koşarım peşinden kaçanların



IV. Bir tanrıyı bir de beni sakın unutma!



II. Doğruyu bulmakta zorlanırım



V. Çınladın durdun kulaklarımda. Numaralanmış dizelerden hangisinde eylemsi kullanılmıştır?



III. Severim, sevmenin dertlerini



IV. Sonunda kollara yollanırım



V. Kör olur gözlerim seviyorken Numaralanmış dizelerin hangisinde ad eylem isim tamlaması oluşturmuştur?



A) I

8.

B) II

C) III

D) IV

E) V

YAYINLARI

7.



A) I

B) II

C) III

D) IV

E) V

İçime dert oldu mahzun bakışın Seni düşünmeden duramıyorum

11. I. Seni seven olabilir

Beni öylesine aldın ki benden Kendimi arayıp bulamıyorum Bu dizelerdeki altı çizili eylemsilerin doğru sıralaması hangisidir? A) İsim-fiil - sıfat-fiil - zarf-fiil B) Sıfat-fiil - zarf-fiil - isim-fiil C) Sıfat-fiil - sıfat-fiil - isim-fiil



II. Sen onlara dönüp bakma



III. Sana âşık olan benim



IV. Sen sevgini bana sakla



V. Ömründeki her gününde Numaralanmış dizelerin hangilerinde eylemsi kullanılmamıştır? A) I. ve Il.

D) Zarf-fiil - isim-fiil - sıfat-fiil E) İsim-fiil - zarf-fiil - zarf-fiil

B) I. ve III.

D) III. ve V. 85

C) I. ve IV

E) IV. ve V.

Eylemsi (Fiilimsi)

bilmeyenkalmasın

Test – 2

4. Aşağıdakilerden hangisinde isim–fiil ve sıfat -fiil

Bilmeyen kalmasın

bir arada kullanılmıştır?

Bazı fiiller, isim-fiil eklerini alarak bir varlığa ad olur. Bu sözcükler fiilimsi değildir. Bu sözcüklerin fiilimsi olmadığını anlamak için olumsuzluk eki (-me, -ma) getirebiliriz. ( Dondurma, yemek..)

A) Akacak kan damarda durmaz, demişler. B) Sinemaya giderken arabayı hızlı kullanınca kaza yaptı. C) Sınav başlayalı yirmi dakika oldu, sen daha yeni geldin.

1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde fiilimsi eki

D) Yönetim kurulunda alınan kararların uygulanması için komisyon oluşturuldu.

alan sözcük bir varlığın ismi olduğu için fiilimsi özelliğini kaybetmiştir?

E) Gelecek ay işten ayrılıp yeni bir şirkette işe başlayacağım.

A) Misafirlere verilecek hediyeleri masaya bıraktım. B) Bahçeyi temizleyecek kadınlar az önce geldi. C) Köye elektrikler geleli çok şey değişti. D) Öğretmeler için yemekler özenle hazırlanmış. E) Ölmeden önce bir vasiyeti vardı.

fiil, ötekilerden farklı bir soruya yanıt verir? A) Yağmur durur durmaz güneş açtı. B) Hava aydınlanmadan yola çıktık.

5. Aşağıdaki

cümlelerin kullanılmamıştır?

YAYINLARI

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde geçen bağ-

hangisinde

eylemsi

A) Her doğan gün yeni bir başlangıçtır. B) Geleceğimi annemlere haber verdiniz mi? C) Alıngan sanatçılar, hiçbir zaman eleştirinin geliştirici gücünden yararlanamaz.

C) Parkta oynarken kardeşim salıncaktan düştü. D) Zil çalınca çocuklar hemen kapıya koştu.

D) Sanatçı daha başlangıçta yapıtının konusunu seçerken dikkatli olmalıdır.

E) Akşama kadar durmaksızın çalıştık.

E) Yeni öğretmenin ders anlatışını çok beğendim.

3. Aşağıdakilerin

kullanılmamıştır?

hangisinde

eylemsi

6. Karedeniz’de yükselip alçalarak ağır ağır giden bir

A) Hiç bilenlerle bilmeyenler bir olur mu? B) Ben, bana bir harf öğretenin kölesi olurum. C) Biz bu örnekleri okulda veriyoruz.



D) Seni benden başkası düşünüp hâlini sormaz.

vapurdayız. Dışarıda iyice belirmeye başlayan kent ışıklarına bakarken o uzak penceredeki hayatın hiç de düşündüğüm gibi olmadığını biliyorum artık. Bu cümlede kaç tane eylemsi vardır? A) 7

E) Yıllardır bizi kurtaracak insanı bekledik.

86

B) 8

C) 9

D) 10

E) 11

bilmeyenkalmasın

1.D 2.E 3.C 4.D 5.C 6.B 7.A 8.B 9.D 10.B 11.D 12.C

7. Aşağıdaki cümlelerde kullanılan eylemsiler

10. Aşağıdaki dizelerin hangisinde farklı türde bir

ikişerli gruplandırılırsa hangisi dışarıda kalır?

fiilimsi kullanılmıştır?

A) Öfkeli adam, aklı başına gelince pişmanlık duyar.

A) Bir uykuyu cananla beraber uyuyanlar

B) Öfkelenmek, spor bir arabayı son sürat sürmeye benzer.



C) Başarının ilk koşulu iradeli olmaktır.



Ömrün bütün ikbalini vuslatta duyanlar.

B) Bir hazzı tükenmez gece sanmakla zamanı

D) Karnı doymayacağı yerde, açlığını belli etmez.

Görmezler ufuklarda şafak söktüğü anı

C) Gördükleri rüya, ezeli bahçesidir aşkın

E) Aslanın bedeni yediği hayvanlardan oluşur.



Her mevsim bir yaz ve esen rüzgârı başka

D) Onlar ki bu güller tutuşan bahçededirler.

Bir gün, nereden hangi tesadüfle gelirler.

E) Aşk onları sevkettiği günlerde kaderden

8. Aşağıdaki

cümlelerin hangisinde “–ken“ eylemsi eki, ad soylu sözcüğe gelmiştir? B) Evde babam varken sesimizi fazla yükseltmezdik. C) İşe giderken servise hep buradan binerim. D) Seni düşünürken dilim tutuluyor.

11. Aşağıdaki atasözlerin hangisinde sıfat-fiil YAYINLARI

A) Hafta sonu yürüyüş yaparken ona rastladım.

Rüzgâr gibi bir şevk alır oldukları yerden.

diğerlerinden farklı görevde kullanılmıştır? A) Parayı veren, düdüğü çalar. B) Son gülen, iyi güler. C) Gülü seven, dikenine katlanır. D) Sabreden derviş muradına ermiş.

E) Ben giderken o henüz uyanmamıştı.

E) Rüzgâr eken, fırtına biçer.

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim-fiil eki alan

12. Aşağıdaki zarf-fiillerden hangisi zaman anlamı

sözcük fiilimsi olma özelliğini kaybetmiştir?

taşımamaktadır?

A) Sevmek hayatın kendisi demektir.

A) Gülünce gözlerinin içi gülüyor.

B) Kitap okumak insanı dinç tutar.

B) Yatar yatmaz horlamaya başladı.

C) Görmeyi zorlaştıran etkenler nelerdir.

C) Bu gece o şarkıyı doya doya dinledim.

D) Eline kazma al, kuyuyu kaz!

D) On dakika geçmeden zil çaldı.

E) Uyanık yatmak kâbus görmekten iyidir.

E) Yukarı çıkmaya karar vermeden biraz bekledi.

87

Eylemsi (Fiilimsi)

Test – 3

bilmeyenkalmasın

4. Düşünmeden

Bilmeyen kalmasın Sıfat-fiil eklerini alan bazı sözcükler, kalıcı isim olur.



Sıfatlar, fiillere; “-an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş” ekleri getirilerek yapılır.

alınan kararların sonuçlarına katlanmak zorunda kalıp pişmanlık duyanların sayısı az değildir. Bu cümlede kaç tane yan cümlecik vardır? A) 2

B) 3

C) 4

D) 5

E) 6

İsim-fiiller ise; “-ma, -ış, -mak” ekleri ile yapılır. Fiilimsilerin bulunduğu cümlelerde, fiilimsiler yan cümlecik oluştururlar.

1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim-fiil, sıfatfiil, zarf-fiil bir arada kullanılmıştır?

A) Güneş doğarken, çantalarımızı hazırlayıp, hiç beklemeden yola koyulduk. B) Tek isteği, oğlunun okulu bitirmesi ve bir an önce işe başlamasıydı. C) Oraya gidince ilk önce ünlü yazarı görüp, onunla konuşmayı düşünüyorum. D) Karar verirken hata yapmamak için konuyu bilen birilerine danışmalıyız.

2. “Bazı eylemsiler (fiilimsiler), eylem anlamını

bütünüyle kaybedip bir varlığa ad olurlar.”

YAYINLARI

E) Çevresindekilere kırıcı söz söylemeyen ve herkes tarafından sevilen bir kişiydi.

5.

Bir işe karar verirken büyüklerimize danışınca yanlış I II yapmak bile bizi fazla üzmez; çünkü sorumluluğu III IV paylaşmak bizi rahatlatır. V Numaralandırılmış fiilimsi değildir? A) I

B) II

sözcüklerden C) III

D) IV

hangisi E) V

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu açıklamaya bir örnek yoktur? A) Bu sene yağış beklenenin altındaydı. B) Çağlayanın sesi insana ürperti veriyordu. C) Annem çok güzel dolma yapar. D) Durakta bir süre dolmuş bekledik. E) Günlük yazma işine bir süre ara verdi.

6.

3. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde eylemsi, durum eki almamıştır?

A) Toplumun yararına çalışmayı istiyordu. B) Buraya gelmene çok sevindim. C) Uzun süre beklemekten sıkıldı. D) Ürgüp’ü görünce hayran oldum. E) Çocuğunu yetiştirmeye özen gösteriyor.

Her duyduğuna inanıp bilgiyi sorgulamadan I II insanları suçlamak, akıllı insanların yapacağı bir III IV davranış değildir. V Bu cümlede altı çizili sözcüklerden hangisi bağ-fiildir? A) I

88

B) II

C) III

D) IV

E) V

bilmeyenkalmasın

1.D 2.E 3.D 4.D 5.D 6.B 7.B 8.C 9.E 10.B 11.B 12.C

7. Aşağıdakilerden hangisinde ad - eylem kullanılmıştır?

10. Aşağıdaki atasözlerinin hangisinde sıfat-fiil, ötekilerden farklı bir görevde kullanılmıştır?

A) Elbette dondurmayı severim, hele yazın.

A) Sona kalan, donakalır.

B) İtalyanca konuşmaya pek hevesliydim o yıllarda.

B) Garibin sırtını okşayan eli herkes öper.

D) Tokat’ın şirin ilçesi Zile’de satılan gözlemenin tadı hiçbir yerde yok.

C) Varını veren, utanmamış. D) Yaş kesen, baş keser.

E) Deneme türünün ilk örneklerini o vermişti.

E) Tekkeyi bekleyen, çorbayı içer.

8. Ağaç dikme seferberliğine katılıp iyi bir projeye

imza atarak ödül aldık.

Bu cümlede kaç tane eylemsiye yer verilmiştir? A) 1

9.

B) 2

C) 3

D) 4

E) 5

YAYINLARI

C) Çevredeki sessizlik insana tedirginlik veriyordu.

11. Natüralist akımın temsilcisi olan yazarlar, sosyal I II yaraların sebeplerini araştırıp açıklamayı III IV amaçlayan sanatçılardır. V

Bu cümledeki altı çizili sözcüklerden hangisi, tür bakımından ötekilerden farklıdır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

Şu karşıdan güle güle gelince İki hasret birbirini bulunca

12. Görülüyor ki şiirin açık ve anlaşılır bir dille

Yürekle görmek de iki baştan olunca İnce bel altında kol incinir mi? Bu dörtlükte geçen aşağıdaki sözcüklerden hangisi eylemsi değildir? A) gelince

B) bulunca

D) olunca



C) görmek

E) ince

söylenmesini isterken kendisi de sade dil kullanan yazar; aynı şiirlerin teknik tanıtımını yaptığında satırların çevirisinde de ilim diline başvurmuştur.

Bu cümlede kaç tane sıfat-eylem (ortaç) kullanılmıştır? A) 1

89

B) 2

C) 3

D) 4

E) 5

Eylemsi (Fiilimsi)

Test – 4

bilmeyenkalmasın

3. (I) Kağnı sesleri temmuz gecelerinin ninnisidir bizim Bilmeyen kalmasın Bağ-fiil, fillerden; “-e/-a, -ip/-ıp, -erek/-arak, -meden/-madan, -meksizin/ -maksızın, -dikçe/-dıkça, -ince/-ınca, -eli/-alı, -ken, -r ... -mez, -esiye/-asıya -dığında/-diğinde” ekleriyle türetilip zarf görevinde kullanılan sözcüklerdir.



köyde. (II) Tarlalarda bir işi olmayan evindedir. (III) Herkes ya balkonda ya evinin önünde bir gaz lambasının loş ışığı altında yemeğini yiyordur, çayını yudumluyordur bu saatte. (IV) Çamlıbel’den bir ses gelir. (V) Her insanın özlediği, hatıraları çağrıştıran seslerdir bunlar.

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisinde birden fazla eylemsiye yer verilmiştir? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

1. Kitabımdaki kahraman benim için paradoksal



bir insandı. Konumu sevdim; güzelce ve zevkle çalıştım. Bulduğum her ipucu beni heyecanlandırdı. Âdeta unutulmuş bir insanı kuyunun dibinden yeryüzüne çıkardığımı hissettim. Kitap basıldıktan sonra da epey ilgi gördü. Birtakım konuların en önemli ekseni hâline geldi. Bu cümlede kaç tane eylemsi kullanılmıştır? B) 2

C) 3

D) 4

E) 5

YAYINLARI

A) 1

4.

Ufkun yer yer boz bulutlarla kaplandığı sabahlar, I derede yıkandıktan sonra tarlalara, ormanlara II dalar, sabah çiğlerine basa basa dolaşmaktan III IV büyük tat alırdım. V Bu parçada numaralanmış hangisi eylemsi değildir? A) I.

2.

I. Herhangi bir kitabı oku diyenden korkma, kitap okumayandan kork.



II. Okuduğu bir kitabın halka zararlı olacağını söyleyenden daha zararlı kimse yoktur.



III. İçinde her şeyi bulunduran bir kitap tüm kitapların düşmanıdır.



IV. Nitelikli bir kitap, içerik yönüyle içinde sınırlı şeyler barındırır.



V. Kendi okuyup başkasına okutmayan, kendi yiyip başkasına yedirmeyenden daha bencildir. Numaralanmış cümlelerden hangisinde eylemsiye yer verilmemiştir?



A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

B) II.

C) III.

sözcüklerden

D) IV.

E) V.

5. İki yıl önce daha gösterime girmeden çeşitli

eleştirilerin hedefi olan bu filmin birden fazla alanda ödül alacağını kimse öngörmüyordu. Bu cümlede kaç tane eylemsi kullanılmıştır? A) 1

E) V. 90

B) 2

C) 3

D) 4

E) 5

bilmeyenkalmasın

1.D 2.D 3.E 4.E 5.C 6.E 7.B 8.D 9.D 10.E

6. (I) Yahya Kemal’in cimri bir şair olduğuyla ilgili



9. Buğday tarlalarının, ayçiçeği sarısının ve ışığın

sürekli olarak tekrarlanan bazı sözler var ve bunların hiçbiri yerinde ifadeler değil. (II) Az veren şairin mutlaka cimri olması gerekmez. (III) Şiirin gözü değil, ruhu doyurması lazım. (IV) Cimri şair bize içindeki zengin musikiyi vermeyen, lirik coşkunluktan korkan, ruhunu mısralarından esirgeyen şairdir. (V) Yahya Kemal bize musikisini, lirizmini ve ruhunu bol bol vermiştir.



B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

gerek.” diyordu. Bunu söylerken çevresindeki her III



nesnenin bir bakıma canlı olduğunu ve kendini ifade etmeye çalıştığını anlamıştı sanırım. Her canlı konuşuyor evet, kendi dilince, bitki, kuş, böcek, bulut, toprak…



7. (I) Yeni kelimeler genelde yabancı bir dilden



bizi birbirimizden ayıran. Varlıkların bülbül gibi şakıdığını kabul ya da ret basamağından başlayıp V varlıkların dilini anlamlandırma yollarımıza kadar yükselen bir yelpazedir insanlık. Bu parçada numaralanmış sözcüklerden hangileri farklı türde eylemsidir? A) I. ve Il.

B) I. ve III.

D) III. ve V.

C) I. ve IV

E) IV. ve V.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde ad-eylem kullanılmamıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

10. (I) Samuel Becket: “ Yeryüzündeyiz ve bunun bir

şifası yok çünkü varlığın ıstırabını duyan herkes ruhunda bir endişenin gölgesini taşır. “ diyor. (II) Modern çağın endişe uyandıran özellikleri var ve aidiyet duygusuna dair soru ve cevaplar insan endişesinin özünü oluşturuyor. (III) Aidiyet sadece belirli bir topluluğa üye olmak şeklinde anlaşılmamalı, belirli bir anlama ve anlaşılma biçimidir aynı zamanda. (IV) İçinde yaşadığımız geniş toplumsal ilişkiler ağında söylediklerim anlaşılıyor ve ben onların ne söylediğini anlayabiliyorsam aidim demektir. (V) Modern çağı anlamak ve onu boyunduruk altına almak düşüncesi, onun hızlı ve sert esen değişim rüzgârları karşısında bizi hezimete uğratıyor.

8. Türlü hâllere düşer, zevksizliğe düşmezdi Orhan



Bunu işitme, anlamlandırma biçimlerimizdir belki IV

YAYINLARI

gelir ki bu çoğunlukla medeniyetinin etkisi altında kaldığımız bir milletin dilidir yahut da mevcut kelimelerden türeme yoluyla çıkarılır. (II) Fakat bu kelimeler bahçemize yapılan aşılar gibidir; toprağa ve iklime göre bazen tutar bazen de tutmaz. (III) Tuttuktan sonra da dilin ihtiyaçlarına göre yontulmaya başlanır. (IV) Öldükten sonra yeni bir anlam ile dirilmek hemen her kelimenin başına gelebilir. (V) Fikir değiştirmeleri ne kadar sık olursa bu ölüp dirilmeler de o kadar çok olur.

anlayışa varmak için çevreye uzun uzun bakmak II III



Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisinde eylemsiye yer verilmemiştir? A) I.

ressamı Van Gogh, “Olgunlaşmak ve daha derin bir I

Veli. Oturduğu yeri, giydiği gömleği, söylediği türküyü, kullandığı kelimeyi hoş ederdi. Nefesinin değdiği yerde bayağılık zor tutunurdu. Belki bana öyle geliyor derdim ilk zamanlar, her hâline dostluğumuz bir başka lezzet katıyor sanırdım. Sonra baktım her tanıyan buna benzer şeyler söylüyor.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde hem isim fiil hem de sıfat fiile yer verilmiştir?

Bu parçada kaç tane eylemsi kullanılmıştır? A) 3

B) 4

C) 5

D) 6

E) 7

A)I. 91

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

bilmeyenkalmasın

A) ÖZNE YÜKLEM İLİŞKİSİ 1. ............................................................YÜKLEM “-ıl, -ın” eki olup olmadığına dikkat edin. sev-il-iyor, bak-ın-ıyor

FİİLDE ÇATILAR

-ıl / -ın ekleri yoksa

(Etken)

-ıl / -ın ekleri varsa, özne işi kendisi yapmışsa

(Dönüşlü)

-ş eki varsa, iş karşılıklı veya birlikte yapılmışsa

(İşteş)

-ıl / -ın ekleri varsa iş başkası tarafından yapılmışsa

(Edilgen)

B) NESNE YÜKLEM İLİŞKİSİ onu 1. ............................................................YÜKLEM

GEÇİŞLİ = Nesne alabilen fiillerdir. Önlerine “onu” getirilebilir.

onu 2. ............................................................YÜKLEM

3. onu Geçişli 4.

onu Geçişsiz

-t -r -tır -t -r -tır

GEÇİŞSİZ = Nesneye ihtiyaç duymayan fiillerdir. Önlerine “onu” getirilemez.

ETTİRGEN = Geçişli fiilere -t / -r / -tır ekleri getirilerek geçişlilik dereceleri artırılır.

OLDURGAN = Geçişsiz fiiler -t / -r / -tır ekleri yardımıyla geçişli yapılır.

Fiilde Çatı

bilmeyenkalmasın

Test – 1

4.

Bilmeyen kalmasın Bir cümlede çatı ararken o cümlenin yükleminin fiil olup olmadığına bakılır. Eğer yüklem fiilden oluşuyorsa o cümlede çatı aranır. Yoksa çatı aranmaz. Pratik olarak bir fiilin geçişli olup olmadığını anlamak için fiile “neyi, kimi” sorularını yöneltiriz, bu soruları yöneltebiliyorsak fiil geçişlidir, yöneltemiyorsak fiil geçişsizdir. Bazı geçişli cümlelerde nesne açıkça yazılmamış olabilir.

1.

I. Uyu! Gözlerinde renksiz bir perde,



II. Bir parça uzaklaş kederlerinden.



III. Bir ruh gülümsüyor şimdi derinden,



IV. Mehtabın ördüğü saatler nerde?



V. Varsın bahçelerde rüzgâr gezinsin, Bu dizelerde bulunan cümlelerin hangisinde fiil çatısı aranmaz? A) I

B) II

C) III

D) IV

E) V

2.

I. Basma, bu eşikte benim kalbim var



II. Kalbim ki bir uzak hayale ağlar



III. Kıskanç bir büyüdür bana uzletim



IV. Ben de bilmem nasıl döner bu humma



V. Her akşam bir çarmıh olur ruhuma Numaralanmış cümlelerden hangisinde çatısı aranmaz?



A) I

B) II

C) III

D) IV

I Meçhule giden bir gemi kalkar bu limandan. II Hiç yolcusu yokmuş gibi sessizce alır yol; III Sallanmaz o kalkışta ne mendil ne de bir kol. IV Rıhtımda kalanlar bu seyahatten elemli, Günlerce siyah ufka bakar gözleri nemli. V Bu dizelerdeki altı çizili fiillerden hangisi nesnesine göre çatısı yönüyle diğerlerinden farklıdır? A) I

YAYINLARI



Artık demir almak günü gelmişse zamandan,

B) II

C) III

D) IV

E) V

5.

I. Garibim namıma Kerem diyorlar.



II. Aslı´mı el almış haram diyorlar



III. Hastayım, derdime verem diyorlar.



IV. Maraşlı Şeyhoğlu Şatılmış´ım ben.



V. Bir kitabe kokusu var yazında. Bu dizelerin hangilerinde çatı özelliği aranmaz?



A) I. ve II.

B) I. ve III.

D) III. ve IV.

C) I. ve IV.

E) IV. ve V.

fiil

6.

E) V

I. On yıldır ayrıyım Kınadağı´ndan

Baba ocağından yâr kucağından

II. Bir çiçek dermeden sevgi bağından

Huduttan hududa atılmışım ben

Gözüm imza yerinde başka ad görmedi.

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yüklem, geçişli eylem almamıştır?

olmasına

karşın

III. Altında da bir tarih. Sekiz mart otuz yedi..



nesne

IV. Artık bahtın açıktır, uzun etme arkadaş

Ne hudut kaldı bugün, ne askerlik, ne savaş;

A) Bir sürü soruyu bir çırpıda cevapladım.



B) Geçen ay sinemada görmüştüm.

Huduttan götürdüğün şan yetişir yarına Numaralanmış cümlelerden hangisinde edilgen çatı bulunmaktadır?

C) Çok çalışarak yaptığı evi yıktılar. D) Duygularımı paylaşmak istemiyorum. E) Olayları televizyondan izledim.

V. Araya gitti diye içlenme baharına,

A) I 93

B) II

C) III

D) IV

E) V

bilmeyenkalmasın

7.

1.D 2.C 3.B 4.C 5.E 6.B 7.D 8.C 9.A 10.B 11.D 12.B

Yüreğim yanarak baktım resmine I Bir anda kahroldum, yıkıldı dünyam II

III

Resminle vuruldum kurşun yerine IV Yokluğun aklımı başımdan aldı

V

Numaralanmış dönüşlüdür? A) I

eylemlerden

B) II

C) III

D) IV

hangisi

A) I

B) II

C) III

D) IV

E) V

11. I. Gönlündeki derdi siler atarım

YAYINLARI

Şöyle bir silkinir ceylan olurlar III



II. Ümit pınarıyla coşar akarım



III. Kış göstermem sana ben hep baharım



IV. Gülü susuz seni aşksız bırakmam



V. Yanarım sevginle sonsuza kadar Numaralanmış dizelerden hangilerinde geçişsiz çatı bulunmaktadır?



A) I. ve II.

B) I. ve III.

D) II. ve V.

Başı boş kırlara salar tayını

C) II. ve IV.

E) III. ve IV.

IV Elinden düşürmez okla yayını

V

12. Şakaklarıma kar mı yağdı ne var? I Benim mi Allahım bu çizgili yüz? Ya gözler altındaki mor hâlkalar? Neden böyle düşman görünürsünüz, II Yıllar yılı dost bildiğim aynalar? III Zamanla nasıl değişiyor insan! IV Yaş otuz beş! Yolun yarısı eder. V Bu dizelerde altı çizili sözcüklerden hangisi

Numaralanmış eylemlerden hangisi “dönüşlü” eylemdir? A) I

B) II

C) III

D) IV

E) V

9.

I. Gözlerin bir parça almış güneşten



II. Gecenin sabaha döndüğü ansın



III. Tuttuğum ellerin sanki güneşten



IV. Sen iki bedende yaşayan cansın



V. Vücutta kanımın damarı sensin Numaralanmış dizelerin hangisinde çatı aranır?



aranmaz?

E) V

8. Dökülür köpüklü sular yar’ından I Baharlar yaratır kışın karından II İçenler sihirli pınarlarından

10. I. Hiçbir şeyden çekmedi dünyada Nasırdan çektiği kadar II. Hatta çirkin yaratıldığından bile O kadar müteessir değildi; III. Kundurası vurmadığı zamanlarda Anmazdı ama Allah´ın adını, IV. Günahkar da sayılmazdı. Yazık oldu Süleyman Efendiye V. Bir akşam uyudu; Uyanmayıverdi Numaralanmış dizelerden hangisinde çatı

Dün gece ağlayan yaşlı gözlerle

A) I

B) II

C) III

D) IV

edilgen eylemdir?

E) V

A) I 94

B) II

C) III

D) IV

E) V

Fiilde Çatı

bilmeyenkalmasın

Test – 2

Bilmeyen kalmasın Fiilin başına “onu” zamirini getirebiliyorsak fiil geçişlidir, getiremiyorsak fiil geçişsizdir. Bazı fiiller çatı eki almadan da işteşlik özelliği gösterebilir.

4.

I. Adam, odasında bir saat söylendi durdu.



II. Gelemeyeceğim, okul müdürüne söylenmemiş mi?



III. Koca salon boydan boya yıkanmış.



IV. Mezun olunca hayata atıldık.



V. Bu yazıda birçok yanlış görülmüş. Bu cümlelerde altı çizili fillerden hangileri dönüşlü çatılıdır?

1. “Bazı

fiillerde çatı eki, zamanla kök kaynaştığından, bu fiillere ‘kökte işteş’ denir.”

A) I. ve II.

ile

B) I. ve IV.

D) III. ve IV.

C) II. ve III

E) IV. ve V.

Aşağıdakilerden hangisinde bu açıklamada verilen bilgi örneklenmiştir? A) İki pehlivan saatlerce güreştiler. B) Soru çöze çöze sınavlara alıştım. C) İki arkadaş telefonda saatlerce konuştu. D) Nihayet gemi limana yanaştı. E) Yağmurdan, toprak iyice çamurlaştı.

2. Aşağıdakilerden hangisinin yüklemi için çatı söz konusu olamaz?

A) Bu elbiseni, davete gelen herkes çok beğendi.

YAYINLARI

5. Aşağıdakilerden hangisinde “değişerek yeni bir görünüm kazanma” anlamı vardır?

A) Yıllar sonra buluşan iki arkadaş sevinçle kucaklaştı. B) Dün arkadaşlarımdan biriyle kendi mahallemde karşılaşmayayım mı? C) Kimi edebiyatçılar yıllarca mektuplaşır.

B) Kaybolan çocuk, uzun uğraşlar sonucu parkta bulunmuş.

D) Silah sesi duyulur duyulmaz kuşlar kaçıştı. E) Yaşadıklarından sonra onun yüreği acılara karşı taşlaşmış.

C) Bana kapıyı açan, benden birkaç yaş büyük dayımdı. D) Yağmur sularına dayanamayan çadır birden üstümüze çöktü. E) Rüzgâr, naylon çekilmiş pencerede ıslık çalıyordu.

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sözde özne yoktur?

6. “Ömer” sözcüğü aşağıdakilerden hangisinde

A) Vizyondaki film, büyülü bir dünyanın kapılarını bize açıyor.

sözde özne göreviyle kullanılmıştır?

B) Son zamanlarda haberler, televizyonlarda her saat başı veriliyor.

A) Ömer ödevlerini akşamdan yaptı.

C) Ünlü şairin yeni şiirleri nihayet basılacakmış.

C) Ömer arkadaşlarıyla şakalaşıyordu.

B) Ömer dünkü maçta oynatılmamış.

D) Senariste göre filmin konusu bir romandan alınmış.

D) Ömer başarılı bir öğrenciydi.

E) İlan, bugünkü gazetelerde yayımlanacakmış.

E) Toplantıda en çok Ömer konuştu. 95

bilmeyenkalmasın

1.A 2.C 3.A 4.B 5.E 6.B 7.E 8.C 9.A 10.E 11.C 12.E

7. “Geçişsiz ve edilgen eylemlerin yüklem olduğu

10. Aşağıdaki cümlelerden hangisi, özne-yüklem

cümlelerde özne belirsizdir.”

ilişkisi yönünden diğerlerinden ayrı bir özellik gösterir?

Aşağıdakilerden hangisi bu açıklamaya örnek olamaz?

A) Bol yağmurdan kabarıp taşan nehrin suları, nihayet duruldu.

A) Bu odada bir saniye bile kalınmaz.

B) Bulanık akan musluğun suyu ancak iki gün sonra duruldu.

B) Evlerin penceresinden içeriye bakılmaz. C) Yol ortasında bu şekilde durulmaz.

C) Bütün gece kıyıyı acımasızca döven hırçın deniz, sabaha karşı duruldu.

D) Adalara ancak vapurla gidilir. E) Herkese böyle şeyler anlatılmaz.

D) Dağdan gelen gelen patika yol ormanın bitiminde ikiye ayrıldı. E) Senin o taşkın davranışlı arkadaşın, evlenince duruldu.

8. Aşağıdaki cümlelerden hangisi özne-yüklem

11. Aşağıdakilerin hangisinde işi karşılıklı yapma

ilişkisi bakımından diğerlerinden farklıdır? B) Güzel anlar ömür boyu hatırlanır.

C) İşi bittikten sonra koltuğa uzanıp biraz dinlendi. D) Tatilde bayraklar göndere çekildi.

anlamı vardır?

YAYINLARI

A) Yemekten sonra salona geçildi.

E) Yarışmada derece alanlar dün açıklanmış.

A) Düğünde kağıt paralar havada uçuşuyordu. B) Öğrenciler güle oynaya sınıflara doluştular. C) Onunla iki yıldır sürekli yazışıyoruz. D) Kadınlar bir başka odada ağlaşıyordu. E) Çocuklar çikolataları havada kapıştılar.

12. Aşağıdaki

cümlelerden öznesine göre farklıdır?

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisi nesne-yüklem ilişkisi bakımından diğerlerinden farklıdır?

hangisinin

çatısı,

A) Bu fabrikaya taşeron işçi aranıyor.

A) Sınav sorularını çözerken epey zorlandı.

B) Eski palto gardırobun her yerinde arandı.

B) Sınav sorularını cevaplayamadı ve salonu terk etti.

C) Takıma girecek yüzücüde birkaç özellik aranıyor.

C) Sınav sorularını bu sefer de çözemedi.

D) Talimat kesindi: Bu depo didik didik aranacak ve emanet mallar bulunacak.

D) Sınav sorularını geçen hafta hazırlamış.

E) Unuttuğum bir şey olabilir diye, arandı.

E) Sınav sorularını etraflıca inceledi. 96

Fiilde Çatı

bilmeyenkalmasın

Test – 3

4. “ ‘-t, -ir, -tir’ (-dir) eki alan geçişli eylemlere ettirgen

Bilmeyen kalmasın Bir fiilin geçişli olabilmesi için cümlede mutlaka nesne olması şart değildir. Cümlede nesne olmasa bile cümle geçişli olabilir. Önemli olan “neyi, kimi” sorularını sorup soramadığımızdır.



B) Bu durum bizi ona büsbütün yaklaştırmıştı. C) Nedense çocuklarını fazlasıyla şımartmışlardı. D) Evin kapılarını ve pencerelerini yeni boyatmıştı. E) Kurtulmanın mümkün inandırmıştı.

Il. Dilenciler paraları paylaştılar.



III. Bekçi hep ayni sokakta geziniyor. IV. Öğrencinin kaydı yapıldı.

cümlelerde, özne de nesne de bulunmaz.” Aşağıdakilerden örneklendirir?

hangisi

bu

açıklamayı

B) Önyargılı insanlarla bir şey tartışılmaz.

Yukarıdaki cümlelerden hangilerinin yüklemleri özne-yüklem ilişkisi bakımından aynı özelliktedir?

C) Bu yakadan karşı kıyılar görünmez. D) Sevgi, hesap kitapla olmaz.

C) II. ve V.

E) III. ve V.

YAYINLARI

D) III. ve IV.

hepimizi

A) Bu sorun kolay kolay çözülmez.

V. Annemin öğütlerini unutmuyorum.

B) I. ve IV.

olduğuna

5. “Geçişsiz-edilgen çatılı eylemlerin yüklem olduğu

I. Sınıf başkanımız görevden çekildi.

A) I. ve III.

Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi ettirgen eylemdir? A) Beni, hareketlerini denetlemeye alıştırmıştı.

Geçişsiz bir fiilin üzerine “-r,-t,-tır” eklerinden birinin getirilerek fiilin geçişli yapılmasına “oldurgan” çatılı fiil denir. Geçişli bir fiilin üzerine “-r,-t,-tır” eklerinden biri getirilerek fiil yeniden geçişli yapılıyorsa o fiil “ettirgen” çatılı bir fiildir.

1 .

eylem denir.”

2. Aşağıdaki eylemlerden hangisi nesne alabilir (oldurgan) duruma getirilmiştir?

E) Burada rahat dinlenilmez.

6. Yıllar sonra, bir tatil köyünde karşılaşınca sevinçle

A) Antik kenti bir günde gezdirdi.

kucaklaştılar.

Bu cümledeki özne-yüklem ilişkisi aşağıdakilerden hangisinde vardır?

B) Kitabı büyük bir istekle okudu.

A) O, kötü haberi duyunca çok üzülmüştü.

C) Arkadaşım günlerce bekledi.

B) Çocuk, tüm hızıyla koşmaya başladı.

D) Anlattıklarıyla herkesi güldürdü.

C) O, çalışmaktan yorulmuştu.

E) Annesinin hastalığına çok üzüldü.

D) Ayrılmadan önce arkadaşlarıyla vedalaştı. E) Konuşmalardan alınmıştı.

3. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi çatı bakımından etken ve geçişlidir?

7. Aşağıdaki

dizelerden geçişli eylemdir?

A) Dili düzgün kullanmanın bir yurtseverlik görevi olduğuna inanır.

hangisinin

yüklemi

A) Uyanın gündüz uykusundan evler

B) Bazı yazarlar, halkın sorunlarına yer vermekten kaçınmışlardır.

B) Bir kuş çırpınıyor eteklerinde

C) O filmi her izlediğinde gözleri dolardı.

C) Bir uçurtma yaptım, telli duvaklı

D) Roman, insan yaşamını bütünsellik içinde ele alır.

E) Beyaz bir ay doğuyor fıstıkların arkasından

D) Kaybolmak üzere suya düşen bilezik

E) Senden çok korktuğu yüzünden anlaşılıyordu. 97

bilmeyenkalmasın

8. Aşağıdaki

cümlelerin karşılıklı yapılmamıştır?

1.A 2.D 3.D 4.D 5.E 6.D 7.C 8.E 9.A 10.E 11.A 12.A 13.E 14.B

hangisinde

12. “Nesne almadıkları hâlde ‘-t, -tir, -r’ eklerinden birini

eylem

A) Onunla bu evde tanışmıştık.



B) Dışişleri Bakanı yeni büyükelçiyle görüştü. C) İnce hesaplamalardan sonra parayı bölüştüler.

alarak geçişli (nesne alabilir) hâle gelen eylemlere ‘oldurgan’ denir.” Aşağıdaki cümlelerden buna bir örnektir?

hangisinde

eylem,

A) Karaya oturan gemiyi, kendi olanaklarıyla yüzdürdüler.

D) Tepenin karanlık yamaçlarında azgın kurtlar boğuşuyordu.

B) İlginç sorular sorarak öğrencileri şaşırttı.

E) Üstlerine doğru gelen arabayı görünce kaçıştılar.

C) Yeni başkan, önce bütün yolları, meydanları temizletti. D) Bu konuda yazılan önemli kitapları Türkçeye çevirtti. E) Bu yıl pamukları yabancı işçilere toplattı.

9. Aşağıdaki cümlelerden hangisi aldığı son çatı ekiyle geçişliliğini kaybetmiştir?

A) Olay, TBMM tarafından araştırıldı. B) Bu manav, hakkında kimseyi konuşturmuyor. C) Bize konuyu böyle yazdırmadı. D) O gün hepimize müzeleri gezdirdi.

13. Aşağıdaki dizelerin hangisinde altı çizili eylem, YAYINLARI

E) Beni bu olay sinirlendirdi.

özne-yüklem ilişkisi yönünden ötekilerden farklıdır? A) Senin yanındayken, avuçlarımda

10. Aşağıdaki cümlelerden hangisi, özne-yüklem

Suda sabun dibi eriyor zaman

B) Dişi rüzgârlara karşı büyüttüm Düşman gecenin içinde seni

C) Seni görüyorum yine İstanbul

ilişkisi bakımından ötekilerden farklıdır?



A) Çocuk, arabanın arkasına saklandı.

Gözlerimle kucaklar gibi uzaktan

D) Gösterip aynasında söğüt ağaçlarını

B) Gazeteyi okumak için tepeme dikildi.



C) Adam, homurdanarak kenara çekildi.

Salkım söğütler yıkıyordu suda saçlarını

E) Alaca bir karanlık sarmadayken her yeri

D) Sokağa çıkmadan önce iyice kurulandı.



E) Düğün yemeği için beş koyun kesildi.

Atlarımız çözüldü, girdik handan içeri

14. Belirtili ad tamlamasından oluşan özne,

11. Aşağıdaki dizelerin hangisinde, çatı özelliği

aşağıdakilerin hangisinde hem gerçek, hem de sözde öznedir?

aranmaz?

A) Eviniz kutu gibi küçücük bir evdi.

A) Evlerin içi zamanla değişti, eşyayla doldu.

B) Yıkanırdı gölgesi kuytu bir derede.

B) Evlerin çoğu eskidi gitti, tamir edilemedi.

C) Bahçende akasyalar açardı baharla.

C) Evlerin içinde mutlu günler geçti, geçecek.

D) Açık saçık şarkılar söylerdin en fazla.

D) Evlerin çoğu yeni yapıldı, yeni boyandı.

E) Hatırada kalan şey, değişmez zamanla.

E) Evlerin tarihi anlatılamaz, yazılamaz. 98

Fiilde Çatı

bilmeyenkalmasın

Test – 4

4. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi,

Bilmeyen kalmasın

ettirgen bir eylemken edilgen bir eyleme dönüşmüştür?

Bazı fiiller çatı eki almadan da işteşlik özelliği gösterebilir.

A) Yarışma sonuçları herkese bildirildi. B) Davacı ile davalı emniyette uzlaştırıldı.

Fiil, kök ya da gövdelerine “ş, leş” çatı ekleri getirilerek yapılır. İşteş eylemler, işin birden fazla özne tarafından karşılıklı ya da birlikte yapıldığını bildirir. İşteş çatılı fiillerde özne gerçektir.

C) Bütün yolcular arabaya bindirildi. D) Bebek binbir güçlükle uyutuldu. E) Kan davası yüzünden üç kişi öldürüldü.

1. “-ş eki eylemlere, eylemin birden çok özne

tarafından birlikte ya da karşılıklı yapıldığı anlamını katar.” Aşağıdakilerden hangisinde eylem, bu iki duruma da uymaz? A) İki başbakan bir saat baş başa görüştüler. B) Kazandıklarını her akşam bölüşürler. C) Çocuklar günden güne güzelleştiler. D) Oyuncular, maçta ara sıra itiştiler. E) Çocuklar, sevinçlerini ne güzel paylaşıyorlar.

5. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi,

2. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi, geçişsiz eylemden eylemdir?

yapılan

edilgen

çatılı

YAYINLARI

dönüşlü çatılı değildir?

A) Kaf Dağının ardına ipek kanatlarla gidildi.

A) Kendisine oyuncak aldığımız için çok sevindi. B) Telefonla çağrılınca birkaç dakika içinde giyindi. C) Dayımlar bizim üstümüzdeki daireye taşındı. D) Haklı olarak, yaptıklarıyla övündü. E) Bütün camlar, tam iki saatte silindi.

B) Çözüldü mevsimlerin sırrı yaprak yaprak. C) Türkiye’de ilk kitap 1827’de basıldı. D) Koca dağların bağrı iki yılda deşildi. E) Kırlangıcın alınyazısı pencerenin önünde yazıldı.

3.



6. Yüklemi geçişli bir eylem olduğu hâlde nesne

(I) Süleyman, delikanlıların yanına gitti. (Il) Onları çadıra çağırdı. (III) Yolculuklarının nasıl geçtiğini sordu. (IV) Onlara kahve söyledi. (V) Onlar da armağanlarını Süleyman’a verdiler.

almamış cümle, aşağıdakilerden hangisidir? A) Sizinle tanıştığıma çok memnun oldum. B) Bugün arkadaşıma yardım ettim.

Bu parçadaki numaralı cümlelerden hangisinin yüklemi, nesnesine göre ötekilerden farklı bir çatı özelliği göstermektedir? A) I.

B) Il.

C) III.

D) IV.

C) Yaşamın boyunca hep sen tercih ettin. D) Durumu bilgilerinize arz ederim. E) Bu sözü içime dert oldu.

E) V. 99

bilmeyenkalmasın

1.C 2.A 3.A 4.A 5.E 6.C 7.A 8.E 9.A 10.A 11.C 12.B

7. Geçişli eylemler, nesne alabilen eylemlerdir.

10. Türkçede az sayıda da olsa bazı eylemler vardır ki

Kimi geçişli eylemler kendi köklerinden türemiş adlardan nesne alabilirler.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, buna örnek yoktur?



A) Temelden çıkan büyük bir taşı taşıttı.

bir anlamıyla kullanıldığında nesne alır, geçişlidir; diğer anlamıyla kullanıldığında nesne almaz, geçişsizdir. Aşağıdakilerin hangisinde buna bir örnek vardır?

B) Bütün gün evde daktiloyla yazı yazıyordu.

A) Bu ayrılık tam yedi ay sürdü.

C) Uzun kış gecelerinde, evlerde bol bol örgü örüyorlar.



B) Ne düşündüğünü anladı.

D) İlk kez, o gün öğretmenin bir soru sormuştu.



E) Ayşe, iki gündür dikiş dikiyor.

C) Yeni bir elbise aldı.

Kirli ellerini elbisesine sürdü. Anlatılanları hemen anladı. Sevdiğinden bir mektup aldı.

D) Fıkralara nedense hiç gülmedi.

Şu hayatta hiç gülmedi.

E) Ona bütün sevgisini sundu.

8. Aşağıdaki cümlelerden hangisi, özne-yüklem ilişkisi bakımından ötekilerden farklıdır? A) Oturduğu yerden çevreye bakınıyor.

YAYINLARI



D) Dediklerini bu konuyla bağdaştıramadım.

E) Gün geçtikçe yeni ilaçlar bulunuyor.

E) Onları anlaştıramadın mı?

12. Aşağıdakilerin hangisinde, nesne alamayan

9. (I) Bazı aileler kendi aralarında toplanırlardı.

bir eylem, çatı değiştirme eklerinden “-t, -r, -dır” biriyle geçişli yapılmıştır?

(II) Akşamları eğlence düzenlenirdi. (III) Bu toplantılarda bom oynanır, sohbetler edilir. (IV) Çoğu zaman da mahâlle sorunları tartışılırdı. (V) Güzel günler yaşanırdı.

A) O iş beni çok düşündürüyor. B) Anneler, dindiriniz gözünüzün yaşını.

Numaralanmış eylemlerden hangisi özneyüklem ilişkisi yönünden ötekilerden farklıdır? C) III.

D) IV.

Aşağıdakilerin hangisinde bu duruma örnek yoktur?

C) Hediyeleri çocuklara paylaştırdı.

D) Yaşadığı her olaya tepki gösterip söyleniyor.

B) II.



nesne almasını sağlar.”

B) Mutfakta bir şeyler atıştırıyordu.

C) Üç güvercin umutsuzca çırpınıyor.

A) I.

11. “-tir eki nesne alamayan (geçişsiz) eylemlerin

A) Gene neler karıştırıyorsun?

B) Yeni evine taşındığı için seviniyor.



Dün akşam haberleri o sundu.

C) Minareyi çalan kılıfını hazırlar. D) Arkadaşına bütün fotoğraflarını gösterdi.

E) V.

E) Buyurun, burada içebilirsiniz kahvenizi. 100

Fiilde Çatı

bilmeyenkalmasın

Test – 5

3. (I) Server Bedi imzasını taşıyan “Deli Gönlüm”,

Bilmeyen kalmasın Geçişli bir fiilin üzerine “-r,-t,-tır” eklerinden biri getirilerek fiil yeniden geçişli yapılıyorsa o fiil “ettirgen” çatılı bir fiildir.

1. (I) Tatilimin son günü, sabahın ilk saatleriyle birlikte



deniz kıyısına doğru küçük adımlarla yürüyorum. (II) Ilık bir esinti yüzümü yalarken sokak feneri titrek titrek yanmaya devam ediyor. (III) Bazı evlerde ilk vapura yetişeceklerin ışıkları, kırmızıya kaçan bir meyve rengiyle yanmış. (IV) Aralık bırakılmış pencerelerden taşan fincan şıkırtılarını duyar gibi oluyorum. (V) Bu güzellikler mutluluğumu arttırıyordu. Numaralanmış dizelerin hangisinde ettirgen çatıya yer verilmiştir? B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde edilgen çatıya yer verilmiştir? A) I.

YAYINLARI

A) I.



Münih Fehim imzalı kapak ile “Semih Lütfi’nin Ucuz Romanlar Serisi” içerisinde basılmış. (II) Her ne kadar Peyami Safa, bu adla yazdığı romanlarının sanatsal değeri olmadığını düşünse de “Deli Gönlüm” aksini kanıtlıyor bize; o, polisiye ile edebiyatın kesiştiği güzel bir roman. (III) Çoğu muhafazakâr yazar gibi Peyami Safa da romanında Doğu’yu erkek, Batı’yı kadın üzerinden simgelemiş; toplumsal bozulmanın sorumluluğunu dolaylı olarak kadına yüklemiştir. (IV) Yazar, o yılların İstanbul hayatını, mahâlle ilişkilerini, mimari yapısını, düşünce tarzlarını kullanarak özgün bir hikâye çıkarmış. (V) Edebiyatımızda çok az rastlanan bir türün başarılı bir örneği olan “Deli Gönlüm”de yazar, dünya görüşünü aralara sıkıştırıveriyor ve gereksiz uzunluktaki tasvirlerle hikâyeyi dağıtıyor.

5. 2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde fiil çatısı aranmaz?

A) Bir şeye karar verirken ince eleyip sık dokumak, işimizi zorlaştırır. B) Risk almadan girişilen işlerde bir türlü istenen sonuca varılamaz. C) Önemli olan yaptığımız işi anlatmak değil, o işi en iyi şekilde bitirmektir.



E) V.

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisinde edilgen çatı kullanılmıştır? B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

(I) Mozart, Klasik Batı Müziği’nin en üretken ve en meşhur bestecilerinden biridir. (II) Onun yapıtları, senfonileri, konçertoları; oda orkestralarını, piyanoyu, operayı ve korolu müzikleri etkilemiştir. (III) Otuz beş yaşında verem hastalığından öldüğü tahmin edilen Mozart’ın cebinde, öldüğü gün sadece 35 dolar varmış. (IV) Yağmurlu ve soğuk bir günde düzenlenen cenaze törenine sadece altı kişi katılmış. (V) Dünyanın en büyük müzik dehâlarından birinin cansız bedeni, mezarlık görevlisi tarafından tek başına defnedilmiş. Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisinde edilgen çatıya yer verilmiştir? A) I.

101

D) IV.

bahsediliyor. (II) Fakat çoğu kez şiirin şairden bağımsız olduğunu düşündüm. (III) Yazdığım şiirlerle ilgili sorularla karşılaştım mı çok rahatsız oluyorum. (IV) Git gide her türlü şiir sorusuna kızıyorum. (V) Neredeyse “Dokunmayın şiire!” diye haykıracağım.

A) I.

E) İnsan bol para kazanmak istiyorsa hangi koşulda olursa olsun çok çalışmalıdır.

C) III.

4. (I) Kendimi bildim bileli şiirin şaire bağımlılığından



D) Her işle ilgili çok şey söyleyeceğine kendi işinin ve mülkünün sahibi ol.

B) II.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

bilmeyenkalmasın

1.E 2.C 3.A 4.A 5.E 6.A 7.B 8.A 9.C 10.D 11.A

6. (I) Efendim, bendenizin yaptığı en iyi iş aylak



9. (I)

aylak dolaşmak. (II) Dolaşıp hikâyeler dinlemek, sizlere de o dinlediklerimi aktarmak. (III) Badem çiçeklerinin tomurcuklandığı Hıdırellez günü yine çıktım yola. (IV) Hıdırellez’de gezersen yıl boyu gezersin derler, işte benimki de böyle bir şey… (V) Sakarya Irmağı’nın denize döndüğü köşeden çıktım, Sapanca Gölü’nün doğu ucunu selamlayıp ilerledim; tam üç saat yürümüşüm. Bu parçada numaralanmış hangilerinde çatı aranmaz? A) I. ve II.

B) I. ve IlI. D) III. ve IV.

cümlelerin



C) II. ve V.

E) III. ve V.

Hatırlıyorum da küçükken zorluklardan, sıkıntılardan kaçmamız gerektiğinde dolapların içine, kanepelerin altına saklanırdık. (II) Büyüdük, seminerler verirken arkasına saklanabileceğimiz kürsü bizi rahatlatır. (III) Büyük salonlarda düzenlenen seminer programlarında ya ses sistemi ya da sunum cihazları arızalanır. (IV) Eğer arkasına saklanacak bir cisim yoksa kavuşturduğumuz kollarımızın arkasına sığınırız. (V) Her şekilde bir şeylerin arkasına sığınmak kendimizi güvende hissettirir. Bu cümlelerin hangilerinde ettirgen eyleme yer verilmiştir? A) I. ve II.

B) II. ve III.

D) III. ve IV.

7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde çatı aranır?

I Hayat taşıyor içimden.

B) Soru, emir ve istekler ağında seyreden bu konuşmalar hep öğrenmeye, öğretmeye veya sadece duyurmaya, bildirmeye yönelik olarak çoğalır gider.

II Kaynıyor kanım. YAYINLARI

D) Kültür ve medeniyet iklimlerinde nesiller arasında birleşik kaplar prensibine uygun, dengeli bir zaman ve mekân paylaşımı vardır.

E) III. ve V.

10. Ben daha ölümü düşünmüyorum.

A) Çocukluk rüya, gençlik hayal, olgunluk gerçek, ihtiyarlık da hakikat ağırlıklı birer hayat dönemleridir.

C) İnsanoğlu, insan oluşunu, insanî yapısını daha çok, belki tamamen içine doğduğu sosyal çevreden aldığı seslere borçludur.

C) II. ve V.

III Yaşayacağım, ama çok, pek çok, IV ama sen de beraber. Ama ölüm de korkutmuyor beni. V

E) İnsanları birbirlerine beğendirip bağlayan ve insanları birbirlerinden bıktırıp ayıran sözlerle, onları candan dost kılan veya can alıcı düşman eden sözlerin sergilendiği bir dünya sahnesindeyiz.

Yukarıdaki dizelerde numaralanmış eylemler için aşağıdakilerin hangisi söylenemez? A) I. geçişlidir. B) II. geçişsizdir. C) III. etkendir. D) IV. geçişsizdir.

8.

I. Mutluluk, insana sürekli yaşama gücü verir.



II. Saygı, insanı insan yapan özelliklerin başında gelir.



III. Sevgi, insanlıktan tüm kötülükleri uzaklaştırmaktır.



IV. İnsan kavramı, hürriyet, güzellik ve insaf kavramlarıyla eşittir.

A) Söz verdiğim yarınki ödeme için bugünden tutuştum.



V. İnsan, düşünme olanağına göre yaşam karşısında tavır takınan bir varlıktır. Numaralanmış cümlelerden hangileri çatı bakımından değerlendirilebilir?

satıcısıyla kapıştı.



A) I. ve II.

B) II. ve III.

D) III. ve V.

E) V. oldurgandır.

11. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde işteş çatılı fiil yoktur?

B) Komşumuz Ali Bey, mahalle pazarındaki patates C) Utanmaz çocuk, Zeynep halamlarda gelip gidip bana dalaştı. D) Dün akşam, izin meselesinden dolayı fabrikadaki

C) III. ve IV.

şefle biraz atıştık.

E) IV. ve V.

E) İki sanatçı imza gününde uzun uzun tokalaşmıştı. 102

Sözcük Türleri Karma

bilmeyenkalmasın

Test – 1

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili

Bilmeyen kalmasın

sözcük, görevce diğerlerinden farklıdır?

Sözcükler; isim, sıfat, zamir, zarf, eylem, eylemsi, bağlaç, ünlem ve edat olmak üzere dokuz grupta değerlendirilir.

A) Gerçek arkadaşlar ancak böyle durumlarda ortaya çıkar. B) Öteki mahâllenin konakları biraz daha genişti. C) Öyle içten anlattı ki seyirciler hiç sıkılmadı.

Sözcüğün önüne ve arkasına gelen sözcüğe göre de görevi değişebilir.

D) Kız kardeşime şöyle bir etek hediye etmek istiyorum. E) Karşı komşunun çocuğu mülakatta elenmiş.

1. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerden hangisi farklı türdedir?

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki altı çizili

A) Annen sana da şöyle bir ayakkabı alabilirdi.

sözcük farklı türdedir?

B) Sözünü ettiğiniz makale öteki sayıdaydı.

A) Sporcular uzun süre azgın dalgalarla boğuştular.

C) Onu değil, şuradaki oyuncağı istiyor.

B) Adamın ölgün bakışları ortamı iyice gerdi.

D) Öyle problemler anlattı ki hiçbirini çözemeyiz.

C) Ülkenin doğu tarafı hep bir sürgün yeri olarak görülüyor.

E) Böyle davranırsan seninle nasıl anlaşacağız?

D) Esmer ve ablak yüzü ile dayısını andırıyordu.

2. Aşağıdakilerden hangisinde “bir” sözcüğü farklı

YAYINLARI

E) Babası ölünce etrafına karşı ilgisiz, suskun bir çocuk olup çıktı.

görevde kullanılmıştır?

A) Ağaçları daha güzel bir zamanda dikersek iyi olur. B) Ahlâk kurallarına ters bir hareket yapmıştı. C) Kısa bir sessizlikten sonra sınıftakiler hep birden gülüştü. D) Bütün sene bir bu şairin şiirlerini gözden geçirdim.

6.

Gök bendeki yükünü alacak en sonunda I Herkes benden bir keder bulur hanesinde II III Kimler benden ne taşır artık mahşer gününe IV V Bu dizelerde altı çizili sözcüklerden hangisi sözcük türü bakımından diğerlerinden farklıdır? A) I

E) Bu kır kahvesine, bir fincan kahve içmeye gelirim.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük diğerlerinden kullanılmıştır?

farklı

bir

görevde

A) Üzerindeki üniformanın eski püskü göründüğünün farkında değildi.

3. Aşağıdaki dizelerde yer alan altı çizili sözlerden hangisi farklı görevde kullanılmıştır?

B) Herkes iyice anlasın diye tane tane konuşuyordu.

A) Kara gökler kül rengi bulutlarla kapanık. B) Dalmış sokaklar kadar esrarlı bir uykuya.

C) Şirazesi kopmuş kitabın yırtık pırtık sayfalarını topladı.

C) Gözleri çıkarılmış bir âmâ gibi evler.

D) Kendisine yazılan şiiri satır satır inceledi.

D) Kaldırımlar, içimde uzayan bir insandır.

E) Okurlarından gelen mektupları tek tek okur ve cevaplardı.

E) Alsa buz gibi taşlar alnımdaki ateşi. 103

bilmeyenkalmasın

1.E 2.D 3.B 4.C 5.C 6.A 7.C 8.D 9.B 10.B 11.D 12.B 13.A 14.C

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili

12. Aşağıdaki

cümlelerin hangisinde, “nasıl?” sorusuna farklı türde bir sözcükle cevap verilebilir?

sözcük, ötekilerden farklı türde kullanılmıştır? A) Ölünceye kadar köşe yazarlığını sürdürdü.

A) Oraya nasıl gitmeyi düşünüyorsun?

B) Ailesine karşı büyük bir bağlılığı var.

B) Onun nasıl biri olduğunu hiç düşündün mü?

C) Onu göremediğim için çok üzüldüm.

C) Bu konuda sen nasıl düşünüyorsun?

D) İyimser ile kötümser anlaşamaz.

D) Benim hakkımda nasıl böyle konuşursun?

E) Akşamdan beri bir haber çıkmadı.

E) Bütün buları nasıl başardın?

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, “sıfat görevli deyim” yoktur?

A) Gözü pek kişileri, nedense gözü tutmazdı. B) Öneriyi gözü kapalı kabul etti; imzayı bastı. C) Gözü kara biri olduğunuzu duymayan mı var! D) Gözü açık insanlardan hoşlandığımı söylemeliyim. E) Anasının gözü bir adam olduğu yüzünden okunuyordu.

13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “senin” ya da “onun” sözcüklerinden birini kullanarak giderebileceğimiz bir belirsizlik vardır?

10. Böyle sözcüğü aşağıdakilerin hangisinde “Ama böyle de yardım edilmez ki...” cümlesindekiyle aynı türde kullanılmıştır?

YAYINLARI

A) Son günlerde hiç ders çalıştığını görmedim. B) Düşük puan aldığıma çok üzülmüş, ağlamıştım. C) Hiçbir metni ilk okuyuşla anlamıyormuşsun. D) Telefon edip biraz gecikebileceğinizi söyledim. E) Her derse mutlaka beş dakika geç girerdi.

A) Böyle dost düşman başına. B) Böyle düşünme, demiştim kendisine. C) Böyle bir kitap okumamıştım. D) Böyle arkadaşlık mı olur? E) Böyle bir yardımı kabul edemezdim.

14. Aşağıdaki dizelerin hangisinde hem ad hem de sıfat tamlaması vardır?

A) Rengi üzümden kara

11. Aşağıdakilerin hangisinde altı çizili sözcük, tür

Beli iğneden ince

B) Bu yükle çıkılır mı?

bakımından ötekilerden farklıdır?



A) Günlerce dinlenmeden çalışması, onu perişan etti.

Yokuşlardan karınca

C) Nedir bu dünya hâli

B) İnsanları sevmeden onlarla iletişim kuramazsınız.



C) Merdivenlerden koşmadan inseydin, bunlar olmazdı.

D) Dün çıktı yumurtadan

D) Gazetedeki açıklamadan sizin yorumunuz çıkmaz.

E) Dünyalardan habersiz

E) İki tarafı da dinlemeden nasıl karar vermişler?

104

Nedir bu bozuk düzen Bugün sevdalı kumru Gezeriz diyar diyar.

Sözcük Türleri Karma

bilmeyenkalmasın

Test – 2

4. Aşağıdakilerin hangisinde sesteş sözcükler aynı türde kullanılmıştır?

Bilmeyen kalmasın Sözcük türü sorularında, “isim, sıfat, zarf, zamir,edat, bağlaç, fiil ve fiilimsi” türleri aranmalıdır.

A) Ey garip çizgilerle dolu han duvarları

Sözcükler cümle içinde farklı görev alabilirler. Sözcüklerin kullanıldıkları yerler de önemlidir.

B) Kısmetindir gezdirir yer yer seni



Ünlemler ses tonuna göre şekil alırlar.

Ey hanların gönlümü sızlatan duvarları Göge çıksan akıbet yer yer seni

C) Rengin uçmuş, nen var sunam, ah sunam

Bir sözcük, farklı türlerde görev alabilir.



Söyle bana, emret, sana can sunam

D) Kara gözler, kara gözler / Öldürür kara gözler

Deryada gemim kaldı / Kaptanı kara gözler

E) Dönülmez akşamın ufkundayız vakit çok geç

1. Aşağıdakilerin hangisinde farklı türden zamirler

Bu son fasıldır ey ömrüm nasıl geçersen geç

bir arada kullanılmıştır?

A) Bana keşke daha önceden haber verseydin. B) Senden başka beni anlayan olmaz.

5. Hava keskin bir kömür kokusuyla I II Kapanırdı daha gün batmadan kapılar III IV V Altı çizili sözcüklerden hangisi farklı bir

C) Bundan böyle oraya adım atmayacağım. D) Dinleyicilerin bazıları verilen örneği anlayamadı.

türdedir?

YAYINLARI

E) Senin takımdan ayrı çalışmanı öğütleyen kendisiydi.

2.

I. Zamanla yarası kabuk bağladı.



II. Ne yapsam da onu kendime bağlasam?



III. İyi dilekleriyle konuşmasını bağladı.



IV. Bu iş, benim elimi kolumu bağladı.



V. Beni yaşama bağlayan, mücadeleci ruhumdur. Altı çizili sözcüklerden hangi ikisi aynı türdedir?



A) I. ve II.

B) I. ve IIl.

D) III. ve IV.

A) I.

6.

C) II. ve III.

E) IV. ve V.

C) III.

D) IV.

E) V.

Akar suda testim susuz I II Eve geldim, evim ıssız III Bir kuzu meledi babasız IV Mevlam sana ömür versin, ninni V Altı çizili sözcüklerden hangisi farklı türdedir? A) I.

3. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerin hangisi,

B) II.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

7. Altı çizili sözcüklerden hangisi farklı türdedir?

cümleye nitelik katmamıştır?

A) Yalnızlık, gittiğin yoldan gelir.

A) Salataya acı biber koymayın.

B) Bu işten iyi gelir bekliyor.

B) Soba çok kızgın, fazla yaklaşmayın.

C) Senin sözlerin gelir böler uykularımı ansızın.

C) Bilirsin, netameli işler yürek ister.

D) Dereden ince çağıltılar gelir geceleri.

D) Şu sulu eriklerden de ister misin?

E) Şimdi bana sıcak bir kahve iyi gelir.

E) Denizin yüzünde karpuz kabukları vardı. 105

bilmeyenkalmasın

8. Altı

1.E 2.E 3.E 4.A 5.C 6.E 7.B 8.B 9.D 10.E 11.B 12.B13.E

türü

11. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisinin

A) O deneyimli insanın böyle acemice davranmasına bir anlam veremedim.

A) Bir türlü eskitemediği yeşil dallı pazen entarisini giymişti.

B) Sevgi, emekle büyüyen nazlı bir çiçektir.

B) İyiler ölür, kötüler kalırmış; o kadar kötü müyüm ben?

çizili farklıdır?

sözcüklerden

hangisinin

türü farklıdır?

C) Bugün yarın derken günler boşu boşuna geçip gitti.

C) Dünyada ondan daha güzel bir varlığın olabileceğini düşünemiyordu.

D) İyi bir dil eleştirmeni olmak için dili iyi kullanmak gerekir.

D) Çayı beğendiyseniz bir fincan daha ikram edebilirim.

E) Bu yaşlı adamın yeniliklere açık olmasını takdirle karşıladım.

E) Yayımlanan her kitabı büyük ilgi görüyordu.

12. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisinin türü farklıdır?

A) İzmir son yıllarda yaşanan en kurak yaz sezonunu yaşadı.

9.

l. Uyanık durun gelirler ha!



ll. Ha şöyle, en doğrusu o!



lll. Ha, o zaman başka, diyordu.



lV. Ha, bak onu söyleyeyim.



V. Sen de inandın ha! Verilen cümlelerin hangi ikisinde “ha!” ünlemi, cümleye kattığı duygular yönünden aynı amaçla kullanılmıştır?



A) l. ve ll.

B) l. ve lV. D) I. ve V.

YAYINLARI

B) Arkadaşın bu başarıyı nasıl kutlayacak acaba? C) Hükümet, felaketzedelerin yaralarının sarılacağını söylüyor. D) Şanlıurfa’ya gidip yayıneviyle görüşeceğim. E) Almanya göçmen meselesinden dolayı Türkiye’ye şükranlarını bildirdi.

C) lI. ve IV.

E) II. ve V.

13. Aşağıdaki dizelerden hangisinde ad tamlaması yoktur?

A) Akşam sofrası yerde hazır

Yorgunlara minderle hasır

B) Ne güzel, ne bulunmaz gündü

10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili



sözcüğün türü farklıdır?

Güneş dağın ardına indi

C) Çavdar somunu, bulgur ve bıçak

A) Şu sıralar onun sağlıklı düşünebileceğini sanmıyorum.



Esmerleşen akşamla sıcak

D) Duyulan tok kuş sesi şimdi

B) Birkaç gün içinde sınav sonuçları açıklanır.



C) Son kitabının hiç satmaması onu çok üzdü.

Ovanın sessizliği belki

E) Bölüştük ekmeği dostça

D) Başına gelen bunca şeyden ders alır sanmıştım.



E) Çok az yiyor ama zayıflayabilecek mi bilemem. 106

Babaca, yanaşma ve çoban

Sözcük Türleri Karma

bilmeyenkalmasın

Test – 3

4. Aşağıdaki cümlelerde yar alan tamlamalardan

hangisinde tamlayan, tamlananın ait olduğu yeri belirtmektedir?

Bilmeyen kalmasın Deyimler, ikilemeler, fiilimsi ve edat grupları… Tüm sözcük öbekleri bir adı niteleyip sıfat oluşturursa yapı bakımından birleşik sıfat olur.

A) Öğrenciler, ders saatleri uzayınca pek memnun olmadılar. B) Öğrencilerin son durumları ile ilgili olarak veli görüşmeleri yapıldı.

Şahıs zamirleri bir isim tamlamasında sadece tamlayan görevini üstlenir. Kendi (dönüşlülük zamiri) ise hem tamlayan hem tamlanan görevinde kullanılabilir.

C) Bu küçük bahçede yeşilin her tonunu görmek mümkündür. D) Bahçe sahibi gösterdiklerinin köy ekmeği olduğunu söyledi. E) Bahçe, taş duvarlarla düzgün bir biçimde çevrilmişti.

1. “Kişi zamirleriyle kurulan isim tamlamalarında kimi

zaman tamlananın aldığı iyelik eki düşebilir.”

Aşağıdaki cümlelerden hangisinde bu kuralı örneklendiren bir kullanım vardır?

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki belirtisiz isim tamlamasında tamlayan, türünü belirtmektedir?

A) O yıllarda bizim okul şehrin bir hayli uzağındaydı. B) Sana kitapları getiren çocuk onun kardeşiymiş.

tamlananın

C) Bu yaz onların tek isteği, deniz kıyısında bir kamp çadırı kurmaktı.

A) Taksim ile Yeni Otogar arasında halk otobüsleri çalışacakmış.

D) Dersten sonra, sizin sorularınızı görüşelim.

B) Sitenin bahçesinde incir ağaçları vardı.

2. Aşağıdakilerin hangisinde, bir ad tamlamasının hem tamlayanı, hem de tamlananı birer sıfatla nitelenmiştir?

C) Arabada giderken maç sonuçlarını öğrenmek için radyoyu açtı.

YAYINLARI

E) Okuldaki öğrencilerin içinde yalnız benim bisikletim vardı.

D) Okulun yıllığında bütün öğretmen ve öğrencilerin fotoğrafları vardı. E) Okul müdürü öğrencilere her sabah öğüt veriyordu.

A) Karanlık kış günü akşamüstü

Dost diye kendini sokaklarda ara

B) Ak güvercinin iri gözleri vardı

6. Okuduğumuz bu şiirde Cahit Sıtkı’nın anlatım

Güzelliğinden fışkıran bir pınardı

C) Ah o kadrini bilmediğim günler

Koklamadan attığım gül demeti

D) Bense boyuna yalnız, boyuna derbeder

Yüzer dururum umutsuzluk denizlerinde

E) Süzülüp mavi göklerde yere doğru



Omzuna bir beyaz güvercin kondu

tarzını; hemen her dizede de sanatçının benzerlerinin izlerini görmek mümkün. İnsan, usta şairin şiirlerini anımsamadan edemiyor. Bazı dizelerde ise Serveti Fünun şiirinin etkileri seziliyor. Genç sanatçının şiirlerini okuyanlar, gelecekte başarılı olacağı konusunda ümitleniyor. Bu parçada kaç tane zincirleme isim tamlaması kullanılmıştır? A) 2

3.

B) 3

C) 4

D) 5

E) 6

Uzakta, aya çok yakın bir yerde, Çılgın ve muhteşem harabelerde,

7. Aşağıdaki ünlemlerden hangisi bir “seslenme”

Büyük sükutların fırtınası var

bildirmektedir?

Mermer duvarlarda kırılmış sazlar Alnında bir siyah nokta geceden

A) Ah, o çektiğim çileler yok mu!

Kovulanlar ışık bahçelerinden

B) Yaşasın, o da gelecek!

Bütün ayrılıkların hepsi orada

C) Aaa, bu da ne oluyor!

Bu dizelerde kaç tane isim tamlaması vardır? A) 1

B) 2

C) 3

D) 4

D) Ha, onu unutmayayım!

E) 5

E) Hey, çok özledim seni canım dostum! 107

bilmeyenkalmasın

1.A 2.B 3.D 4.D 5.B 6.B 7.E 8.B 9.C 10.B 11.A 12.A 13.A 14.C

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde farklı türde

11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, bir ad

bir sözcük ünlem göreviyle kullanılmıştır?

tamlamasının sadece tamlananı kullanılmıştır?

A) Ooo! Bakınız kimler geliyor?

A) Bu çocuk neyinizdir?

B) Yetişin! Öldürecekler adamcağızı.

B) O defter kimindir?

C) Eyvah! Param yine azaldı.

C) Şu çanta hanginizin?

D) Aferin! Seninle gurur duyuyorum.

D) Bu kalem benimdi.

E) Ah, bunu da önceden bilseydim!

E) O araba sizin midir?

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, ad tamlaması bir adın sıfatı olmuştur?

A) Komşumuzun ortanca oğlu el işi örgüyü getirdi. B) Ustam orta boy çivilerden birkaç tane istedi. C) Dünkü işi hâlâ bitiremedin mi? D) Seçime sınıfça desteklenen bir temsilci gönderdik. E) İyi günümün dostu; kötü günüm geçti, artık gelebilirsin.

9. Takısız isim tamlamasında tamlayan, tamlananın Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdaki hangi cümlede yer alan örneklerin hepsi getirilebilir? A) boş bakış, altın yüzük, badem göz B) tilki kadın, naylon poşet, ölü balık

YAYINLARI



neye benzediğini ya da “ kağıt mendil, çelik kapı....” örneklerinde olduğu gibi neyden yapıldığını bildirir.

C) porselen tabak, gümüş künye, deri kemer D) acı hatıra, zor iş, gül yanak

13. Bilgileri nerede, nasıl ve ne zaman kullanacağını

bilmeyen kişi, ne kadar çok bilgiye sahip olsa da etkili olamaz. Bu cümle ile ilgili aşağıdakilerin hangisi söylenemez? A) İsim tamlaması kullanılmıştır.

E) şeker kız, demir kapı, taş duvar

B) “kullanacağını” sözcüğünde hem iyelik, hem de hâl eki vardır. C) Yalın hâlde kullanılmış sözcükler vardır. D) Çoğul eki ve hâl eki almış sözcük kullanılmıştır. E) Soyut adlar vardır.

10. Aşağıdaki

cümlelerden hangisinde isim tamlamasından önce hem belirtme, hem de niteleme sıfatı yer almıştır?

14. Aşağıdakilerin hangisinde, ad tamlamasının

A) Çok sevdiğimiz bahar günleri yakında gelecek.

tamlananı, fiilden türemiş bir isimdir?

B) Fabrikanın giriş kapısında iri yarı, iki güvenlik görevlisi vardı.

A) Arkadaşımın defteri sıranın gözünde kalmıştı.

C) Yeni aldığı cep telefonunu okul kantininde unutmuş.

B) Makalenin başlığı çok ilginç geldi bana.

D) Kasabanın yeni belediye başkanı oldukça genç biriydi.

D) Kömürün parasını henüz vermedim.

C) Çiçeklerin kokusu bizi mest etmişti. E) Annesinin gözlüğü çok pahalıydı.

E) Testte uzun ve karmaşık sorular yer alıyordu. 108

SÖZCÜKTE YAPI VE EKLER



Sözcükte Yapı



Ekler – Yapım Ekleri / Çekim Ekleri

İSİMLER

Yapım eki almamış isimlerdir. • Su

1. BASİT KELİMELER (KÖKLER) Hiçbir yapım eki almazlar

FİİLLER

Yapım eki almamış fiillerdir. • yaz - ıyordu - gez - miş - ler YANSIMALAR

Tabiattaki seslerin taklit edilmesiyle oluşur. • Miyav ORTAK KÖKLER

YAPI BAKIMINDAN KELİMELER (SÖZCÜKLER)

Kullanıldığı cümleye göre hem isim hem fiil olabilen köklerdir. • Bu boya-nın rengini beğenmedi. • Bu bahar evi boya-yalım.

2. TÜREMİŞ KELİMELER Kök ve gövdelere yapım ekleri getirilerek yapılır. Yapım eki, kök ve gövde arasında anlam ilişkisi vardır. • çiçek (bitki türü)

• çiçek-çi (çiçek satan kişi)

Yapım eki alan bazı kelimelerde ses düşmesi olur. • küçü(k)-cük Yapım eki alan bazı kelimelerde ses türemesi olur. • yaş(I)-t Yapım eki alan bazı kelimelerde ses değişmesi olur. • çoğ(k)-al-mak

İSİM 1. isim+isim

= Hanımeli

2. sıfat+isim

= Eskişehir

3. isim+fiil

= Uçaksavar

4. fiil+fiil

= Biçerdöver

5. isim+fiilimsi = Günebakan

3. BİLEŞİK KELİMELER En az iki veya daha fazla kelimenin bitişik veya ayrı yazılmasıdır.

SIFAT 1. sıfat tamlaması + -lı = Beyaz saç-lı adam 2. kurallı bileşik sıfat = Saç-ı beyaz adam 3. anlamca kaynaşmış sıfat = Var + yemez adam

FİİL

1. isim+ yardımcı fiil = hisset/ yardım etmek 2. anlamca kaynaşma= varsay- / göz gezdir3. kurallı bileşik fiil = fiil+ fiil / bitişik yazılır a. Yaklaşma (fiil + -a/ -e yaz- / öleyaz- ) c. Tezlik (fiil+ -ı/ -i ver- / geliver- )

b. Yeterlilik (fiil + -a/ -e bil- / gelebil- ) d. Sürerlilik (fiil+ -a/ -e gel- / kal- / dur-) süregel- / bakakal- / yiyedur-

Sözcükte Yapı

bilmeyenkalmasın

Test – 1

3.

Bilmeyen kalmasın Türkçede basit sözcükler yapım ekleri ile türetilir. Sözcüklerin yapım eki ve çekim eki almamış hâline kök denir. Kök hâlindeki sözcük yapım eki aldığında yeni kelime olarak karşımıza çıkar.

Ey, bu topraklar için toprağa düşmüş, asker! I Gökten ecdâd inerek öpse o pak alnı değer. II Ne büyüksün ki kanın kurtarıyor Tevhid´i... III IV Bedr´in aslanları ancak, bu kadar şanlı idi... V Bu dizelerde numaralanmış hangileri türemiştir? A) I. ve II.

B) II. ve III.

D) II. ve IV.

C) II. ve III.

E) III. ve V.

Benim mi Allahım bu çizgili yüz? I II Ya gözler altındaki mor halkalar? III Neden böyle düşman görünürsünüz, Yıllar yılı dost bildiğim aynalar? IV Zamanla nasıl değişiyor insan! Hangi resmime baksam ben değilim. V Bu dizede numaralanmış sözcüklerden hangisi farklı bir ek almıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

YAYINLARI

1.

sözcüklerden

4.

E) V.

Yolcuyum bir kuru yaprak misali I Rüzgarın önüne katılmışım ben II Sabahleyin gökyüzü parlak, ufuk açıktı III IV Güneşli bir havada yaylımız yola çıktı V Bu dizelerde altı çizili sözcüklerden hangisi yapı bakımından diğerlerinden farklıdır? A) I.

5.

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük, yapım eki almıştır?

A) Yemekleri doğal ürünlerden hazırlamaya çalışırdı. B) Yöresel damak tatları konusunda uzmandı. C) Tâ uzak yerlerden müşterileri vardı. D) Değerli konuklarını el üstünde tutardı.

B) II.

E) V.

Ne hâlden anlayan bulunur; Ah aklımdan ölümüm geçer; Sonra bu kuş, bu bahçe, bu nur. Ve gönül Tanrısına der ki: - Pervam yok verdiğin elemden; Her mihnet kabulüm, yeter ki Gün eksilmesin penceremden! Bu dizelerde verilen aşağıdaki sözcüklerden hangisi türemiş değildir? B) Anlayan

D) Eksilmesin 111

D) IV.

Ne doğan güne hükmüm geçer,

A) Doğan

E) Dükkânına girenler tatlı diline bağlanıp kalırlardı.

C) III.

C) Tanrısı

E) Verdiğin

bilmeyenkalmasın

1.B 2.A 3.E 4.E 5.C 6.C 7.C 8.B 9.C 10.A 11.E

6.

Bilmezler yalnız yaşamayanlar, I



Buna göre bu dizelerde verilen sözcüklerden hangisi bu tanıma uymaktadır?

İnsan nasıl konuşur kendisiyle; III

A) Bağlanmak

B) Akın

C) Leblebi

D) İnilti E) Tutku

Nasıl koşar aynalara, IV Bir cana hasret, Bilmezler. V “Bazı birleşik sözcükler oluşumları esnasında iki sesli yan yana gelirse sesli harflerden biri düşer.”

B) II.

C) III.

D) IV.

10. Hiçbir şeyden çekmedi dünyada I Nasırdan çektiği kadar

E) V.

YAYINLARI

Bir akşam uyudu; Uyanmayıverdi. Aldılar, götürdüler. Yıkandı, namazı kılındı, gömüldü. Duyarlarsa öldüğünü alacaklılar Haklarını helal ederler elbet. Alacağına gelince...



II

Hatta çirkin yaratıldığından bile III O kadar müteessir değildi; Kundurası vurmadığı zamanlarda IV Anmazdı ama Allah´ın adını, Günahkâr da sayılmazdı. V Yazık oldu Süleyman Efendi’ye Bu dizelerde numaralanmış sözcüklerden hangisinin yapısı diğerlerine göre farklıdır? A) I

Alacağı yoktu zaten rahmetlinin.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

Bu dizelerde geçen sözcüklerden kaç tanesi birleşik sözcüktür? A) 1

8.

diğerlerinden farklıdır?

Nasıl korku verir sessizlik insana; II

A) I

7.

9. Aşağıdaki sözcüklerden hangisi yapısı yönüyle

B) 2

I.

Zannetmek

II.

Yorgun

III.

Biraz

IV.

Bütün

V.

Balık

C) 3

D) 4

E) 5

11. Dünyada sevilmiş ve seven nafile bekler; I II Bilmez ki giden sevgililer dönmeyecekler. III Bir çok gidenin her biri memnun ki yerinden. IV Bir çok seneler geçti dönen yok seferinden V Bu dizelerde numaralanmış sözcüklerden

Numaralanmış sözcüklerden hangileri birleşik yapılıdır? A) I. ve II.

B) I. ve III.

D) III. ve IV.

hangisi yapısı yönüyle diğerlerinden farklıdır?

C) II. ve III.

A) I

E) IV. ve V. 112

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

Sözcükte Yapı

bilmeyenkalmasın

Test – 2

4. Aşağıdakilerin hangisinde “olmak” eylemi, yardımcı eylem değildir?

Bilmeyen kalmasın

A) Bu kentte, tarih ve kültür eserleri harap olmuş.

İki ya da daha fazla sözcüğün bir araya gelmesi ile birleşik sözcük oluşur.

B) Böylelikle bizi de aydınlatmış olursunuz. C) İnsan, “hayır” sözcüğünü öğrenince birey olur.

Birleşik sözcükler; (isim + isim , belirtisiz isim tamlaması)

D) Sana söylediklerim bir bir oldu.

(sıfat + ad , sıfat tamlaması) ,(fiil + fiil ) ,(isim + fiil)

E) Saçına aklar düşmüş, ihtiyar olmuş.

(isim + fiilimsi) ,(yansıma + yansıma) ,(ünlü düşmesi) (ünlü türemesi) şeklinde oluşur.

1. Aşağıdakilerin

hangisinde oluşmuş birleşik ad vardır?

değişik

yolla

5. İnsanın tarifidir bu oğul, sevdanın değil İnsanı saymayan mutlu olamazmış Bu dizeler için aşağıdakilerden

A) Yaptığı dedikodular canımı sıkıyordu. B) Her zaman sağduyusuna güvenirdi.

söylenemez?

C) Köylüler biçerdöveri görünce şaşırdılar.

hangisi

A) Ek-fiilin geniş zaman çekimi kullanılmış.

D) Onu, herkes vurdumduymazlığı ile tanıyordu.

B) Birleşik zaman çekimli fiil vardır.

E) Bize iki çekyat daha gerekli.

C) Adlaşmış ortaç vardır. D) “Olmak” yardımcı eylem değildir.

2. Aşağıdakilerin hangisinde tezlik birleşik fiili kullanılmıştır?

YAYINLARI

E) Yeterlik fiilin olumsuz çekimi kullanılmış.

6. Aşağıdakilerin hangisinde “görmek” sözcüğü

A) Testteki bütün soruları cevaplayabildi.

anlamca kaynaşmış birleşik fiil oluşturmuştur?

B) Peşinde koştuğu adamı yakalayamadı.

A) Seni uzun süredir burada göremiyorum.

C) İhtiyar dik merdivende düşeyazdı.

B) Bu tip olayları ancak filmlerde görüyoruz.

D) Bu haberi ona hemen iletiver.

C) Ben bu kitapta bir yanlış görmüyorum.

E) Siz gidedurun, ben size yetişirim.

D) Çocuğun bu hatasını hoş görün! E) Bugün nedense daha güzel görünüyor.

3. (I) Gelecekte kitapların esamesi bile okunmayacak.



(II) Kitaplar yavaş yavaş eski sanat eserlerine dönüşecektir. (III) Üç boyutlu kitap, tek boyutlu dümdüz bir imge haline gelecektir. (IV) Eski heyecanlar kalmayabilir. (V) Sayfaları elimizle çeviremeyeceğiz.

7. Aşağıdakilerin

hangisinde yardımcı eylem değildir? A) Söyle, ben sana ne ettim?

B) Arkadaşımı dün akşam yolcu ettim.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin yüklemlerini yapılarına göre ikişerli gruplandırırsak hangisi dışta kalır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

“etmek”

C) Patronu ona hakaret etmiş. D) Yaşamından hep şikâyet ederdi. E) Çirkinlikleri sonunda mağlup edeceğiz.

E) V. 113

eylemi

bilmeyenkalmasın

1.B 2.D 3.C 4.D 5.D 6.D 7.A 8.D 9.B 10.D 11.C 12.D 13.C

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birleşik fiil,

11. Aşağıdakilerden hangisinde “bilmek” eyleminden

yapılışı bakımından diğerlerinden farklıdır?

türememiş sözcükler vardır?

A) Bu işi bitirirsem sana yardım edeceğim

A) bilgin, bilgece, bilgiç

B) Babam sonunda bizim kasabaya başkan oldu

B) bilgi, bildirici, bilgili

C) Geçen hafta da çakmağımı kaybettim.

C) bilekçe, bilezik, bileşke

D) Verilen soruları çabucak çözüverdi.

D) bilgiçce, bilgilenmek, bilgelik

E) Olayı duyunca hepimiz kahrolduk.

E) bilinçlenme, bilgiçlik, bildirim

12. “uçaksavar, imambayıldı, kuşkonmaz” birleşik sözcüklerinin ortak oluşum özelliği aşağıdakilerden hangisinde doğru açıklanmıştır?

9. “Fiiller;

Aşağıdakilerin hangisinde yansımadan türemiş bir fiil vardır? A) Arka odaya geçip çocukları yokladı. B) Odadaki sinek, sabaha kadar vızıldadı. C) Torbayı tıka basa doldurmuştu.

A) Birinci sözcükler kendi anlamındadır. B) İkinci sözcükler anlamını yitirmiştir. C) Sözcüklerde hece düşmesi olmuştur.

YAYINLARI



adlardan, ad soylu sözcüklerden, yansımalardan, fiillerden çeşitli yapım ekleriyle oluşturulur.”

D) Sözcüklerin ikisi de anlamını yitirmiştir. E) Sözcükler tür kayması yoluyla birleşmiştir.

D) Kışın ortasında güneş parladı. E) Ani fren yapınca araba devrilmiş.

10. “Özel birleşik eylemler, birden çok eylemin biçimce

13. “Bir sözcüğün yapıca ve anlamca bölünemez





ve anlamca kaynaşmasından oluşur.”

Aşağıdakilerden hangisinde bu açıklamaya uygun olmayan bir birleşik fiil vardır?

durumdaki en küçük parçası ‘kök’tür.”

Buna göre, aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerden hangisi köktür?

A) Çocuk, boş kâğıdı karalayıverdi.

A) Bir yudum su istiyordu.

B) Koşullar elverirse bu yıl tatile gidebilirim.

B) Olaya değişik açılardan bakmak zorunludur.

C) Koşuver de ona yetiş.

C) Akşama doğru kar yağmaya başladı.

D) Bu işin sonunun böyle olacağını zannediyordum.

D) Bozuk kapıları teker teker elden geçirdi.

E) Akşamleyin televizyonun karşısında uyuyakalmışım.

E) Ortalığa kötü bir koku yayılıyordu. 114

Sözcükte Yapı

bilmeyenkalmasın

Test – 3

4. “Aynı anlam temelinden geldikleri hâlde hem ad

Bilmeyen kalmasın Sözcükler, isim kök ve eylem köklü olmak üzere iki başlıkta toplanırken bunun yanında ortak kök de vardır.( Hem isim hem de fiil)



hem de eylem kökü olarak kullanılan sözcüklere ‘ikili (ortak) kök’ denir.”

Buna göre aşağıdakilerden hangisi, “ikili (ortak) kök” değildir? A) gör

Birleşik sözcükler ikisi ya da biri anlamını kaybederse sözcükler bitişik yazılır.

B) göç D) tat

C) boya E) barış

Birleşik ile bitişiği karıştırmayalım.

5. Aşağıdaki 1. Aşağıdaki

cümlelerdeki birleşik hangisi diğerlerinden farklıdır?

cümlelerin hangisinde hem basit, hem türemiş hem de birleşik sözcük kullanılmıştır?

fiillerden

A) Kapıya gelen hizmetçi kız beklememi istedi.

A) Anlatılanları kulak kabartmış dinliyordu.

B) Her akşam ateşböcekleri yanar Amanos Dağlarında.

B) Otobüsü kaçırınca arkasından bakakaldı.

C) Avlunun önüne vardığımızda atlılar tepelerin ardında kaybolmuştu.

C) Öğretmenin verdiği ödevleri yapabilirim. D) Bu olay eskiden beri böyle süregelmektedir.

D) Bu öykülerin üzerimde bıraktığı etkiyi gizlemeye çalıştım.

E) Bir gün bile çocuğa bakıvermedi.

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili

YAYINLARI

E) Bakakalırsın ellerine, gözlerine, hayran hayran.

6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birleşik sözcük,

sözcük yapı yönüyle farklıdır?

belirtisiz ad oluşmuştur?

A) Bu kitap belki bir gün okursun diye yazıldı. B) Mısralarımı sensiz, yaşlı gecelerde ettiğim yeminlerde sakladım.

tamlamasının

kaynaşmasından

A) Karagöz oyunlarının metinleri yazıya geçirilmelidir. B) Şu gördüğüne çobanyıldızı diyorlar.

C) Şubat günü gelinlik giymiş tüm İstanbul sokakları.

C) Akşama karnıyarık pişirilecek.

D) Cevap verecek sözüm kalmadı.

D) Bolu ormanlarında karaağaçlar da vardır.

E) Mevsimlik elbise gibidir zaman.

E) Epey dedikodu ettik, gidelim artık.

7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde farklı yolla

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kullanılan

oluşturulmuş bir birleşik eylem vardır?

zarf yapı bakımından farklıdır?

A) Bunun böyle olacağını hissetmiştim.

A) İstanbul yolculuğu yarın başlıyor.

B) Aceleye gerek yok, biraz sabret.

B) Annen benimle çok sıcak konuştu.

C) Nasıl oldu bilmem, ortadan birden kayboldu.

C) Sabah, yapılacak çok işimiz var.

D) Kaç gündür bu daracık yere hapsolduk.

D) Asker eşi duayı öyle candan okuyor ki…

E) Artık bastonsuz yürüyebiliyormuş.

E) Rüzgâr güneyden hafif esiyor. 115

bilmeyenkalmasın

8. “Bazı

deyimler yüklemde gelerek kaynaşmış birleşik filleri oluşturur.”

1.A 2.A 3.D 4.A 5.C 6.B 7.E 8.B 9.E 10.D 11.B 12.C 13.A 14.E 15.C

12. Natüralist akımın temsilcileri olan yazarlar, sosyal

anlamca



Aşağıdaki cümlelerden hangisinde bu tür bir birleşik fiil yoktur? A) Sonunda yorgunluktan hasta düştü. B) Yaramazlıklarıyla okuldan atılmayı hak etti. C) Ahmet bu davranışıyla iyice gözden düştü. D) Etrafındaki insanları küçük görüyordu. E) Söylenenlerin hiçbirine kulak asmıyor.

I yaraların sebeplerini araştırıp açıklamayı II

III

IV

V

amaçlamışlardır. Altı çizili sözcüklerden hangisi yapısına göre diğerlerinden farklıdır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

9. “(Etmek- olmak) fiili bir isimle yan yana gelerek

birleşik fiili oluşturur.”

13. “Onunla ilk kez bir kitap fuarında karşılaşmıştım.

Aşağıdakilerin hangisinde böyle bir kullanım vardır?

I

Çevresine toplanan okuyucularına kitap imzalıyordu.”

A) Yaz mevsimi olmasına rağmen meyveler henüz olmadı.



B) Tam eve gelmiştim ki dışarıda bir kavga oldu. C) Kendim ettim, kendim buldum. D) Müzayede sergilenen bu tablo iki milyon eder.

III

IV

V

Bu cümlede altı çizili sözcüklerden hangisi yapı bakımından farklıdır? A) I

YAYINLARI

E) Yoldan geçen bir ihtiyara yardım etti.

II

B) II

C) III

D) IV

E) V

14. Aşağıdakilerin hangisinde altı çizili sözcüğün kökü tür yönüyle diğerlerinden farklıdır?

10. Aşağıdakilerden hangisinde, birleşik zamanlı

A) Bahçede evcil tavşan besleyeceğiz.

eylem kullanılmıştır?

B) Bu meyveler sulak arazilerin ürünüdür.

A) Bu kitabı sana bir şartla verebilirim.

C) Bu sıralar nedense çocuksu hareket ediyor.

B) Köpek yavaşça kediye yaklaşıp saldırdı.

D) Yaşıtları hep iş güç sahibi oldu.

C) Evin işini sabaha kadar çalışıp bitireceğim.

E) Bu odada kendimi bir tutsak gibi hissediyorum.

D) Kardeşinin saçlarını her gün özenle tarardı. E) Köye gelen eskiciyi köylüler kandırdılar.

15. Aşağıdaki dizelerin hangisinde altı çizili sözcük yapısı yönüyle diğerlerinden farklıdır?

11. Aşağıdakilerden

hangisinde, birleşik sözcüklerin oluşum yöntemleriyle ilgili verilen örnek yanlıştır?

A) Affan dedeye para saydım

Sattı bana çocukluğumu

A) Birleşik sözcüklerde yalnızca birinci sözcük anlamını yitirebilir: balkabağı

B) Artık ne yaşım var ne adım

B) Yalnızca ikinci sözcük anlamını yitirebilir. Kızılırmak

C) Hiçbir şey sorulmasın benden

C) İki sözcük de anlamını yitirebilir: hanımeli



D) Sözcüklerden biri, ses düşmesine veya ses artmasına uğrayabilir: kahretmek

D) Bu bahar havası bu bahçe

E) Sözcüklerden biri veya ikisi, tür değişimine uğrayabilir: uyurgezer

E) Ne güzel dönüyor çemberim



116

Bilmiyorum kim olduğumu Haberim yok olan bitenden Havuzda su şırıl şırıldır Hiç bitmese horoz şekerim

Sözcükte Yapı

Test – 4

bilmeyenkalmasın

4.

Bilmeyen kalmasın Yansıma sesler isim köktür. Çat, pat, güm, miyav, me… Kök ile gövdeyi karıştırmayalım. Kök, sözcüğün yapım eki almamış hâlidir. Gövde ise bir sözcüğün yapım eki de almış hâlidir.

C) Yapışık

D) Canlanmak

Yaralı bir gemi yavaş yavaş Gömülür mahsun dağlara Bu dörtlükte kullanılmıştır?

kaç

B) 2

tane

C) 3

5. Aşağıdaki

cümlelerin türemiş fiildir?

bir sözcüktür?

B) Balık

Yükselir göge doğru,

A) 1

1. Aşağıdaki sözcüklerden hangisi basit yapıda A) Tutunmak

Umutsuz günlerimde bir duman

“türemiş D) 4

hangisinin

sözcük” E) 5

yüklemi

A) Yazarın en etkileyici yönü eserlerindeki farklı anlatımıydı.

E) Taraftar

B) Sınav heyecanı bizi şimdiden sarmaya başladı. C) Başına gelecekleri günler öncesinden hissetmişti. D) Farklı türlerden okuduğu birçok kitaptan yeterince ders almıştı.

YAYINLARI

E) Soğuk havalarda sokağa çıkarken yanına mutlaka şapka alırdı.

2.

I. Dante gibi ortasındayız ömrün.



II. Delikanlı çağımızdaki cevher,



III. Yalvarmak, yakarmak nafile bugün,



IV. Gözünün yaşına bakmadan gider.



V. Şakaklarıma kar mı yağdı ne var? Numaralanmış dizelerin hangisinde birleşik yapılı bir sözcük kullanılmıştır?



A) I

B) II

C) III

D) IV

6. Öğrenci, ders çalışmaktan yorulmuş biraz I II III IV dinleniyordu. V Bu cümledeki altı çizili sözcüklerden hangisi birleşik yapılıdır?

E) V

A) I

B) II

C) II

D) IV

E) V

7. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi kök yönüyle farklıdır?

3. Aşağıdaki

dizelerden sözcükler basittir?

hangisinde

bütün

A) Yemek odasını arka arkaya çakan, mor ve beyaz şimşekler aydınlatıyordu. B) Yirmi dakika sonra müthiş bir gürültü çevrede yankılandı.

A) Üsküdar, bir ulu rüyayı görenler şehri! B) Seni gıptayla hatırlar vatanın her şehri.

C) Yakındaki büyük çam ağaçlarından biri devrilmişti.

C) Hepsi der: “Hangi şehir görmüş onun gördüğünü?”

D) Gece gördüğüm düşü yeniden yaşadım sanki.

D) Bizim İstanbul’u fethettiğimiz mutlu günü!

E) Ufkun görünüşü cetvelle çizilmiş kadar düzeldi.

E) Saklamış durmuş, asırlarca hayalinde bunu. 117

bilmeyenkalmasın

1.B 2.B 3.E 4.D 5.B 6.D 7.C 8.B 9.E 10.C 11.C 12.C 13.E 14.D

8. Aşağıdaki

12. Güneş doğmadan henüz Erkenken vakit daha Yıldızları sarmışsa gündüz telaşı Kapından geçeceğim senin Nasıl mı anlayacaksın? Ağlayan yağmurdan… Bu dizelerde kaç tane basit eylem vardır?

cümlelerin yüklemleri yapıca gruplandırılırsa hangisi dışarıda kalır? A) Adam saatlerdir neden homurdanıyormuş? B) Onu saatlerce haksız yere alıkoydular. C) Sende böylece amacına ulaşmış oldun. D) O, yıllarca bu evde yaşamıştı. E) Sence bu araba ne kadar eder?

A) 1

9.

I. Uzatıversen ellerini bir ün



II. Sevinçten havalara uçarım.



III. Seni görebilmek uğruna inan



IV. Bakakalırım ufuklara yıllarca



VI. Yeter ki geleceğini söyle Numaralanmış cümlelerin hangisinde “birleşik eylem” yoktur? A) I

B) II

C) III

D) IV

B) 2

C) 3

11. Aşağıdaki

sözcüklerden bakımından farklıdır?

D) 4

D) 4

E) 5

hangisi yapı bakımından farklıdır?

E) V

A) Kitabı ilk açtığımda çok şaşırmıştım.

10. Isınmak için birkaç serçe Dolmuştu çınar kovuğuna Mini miniydi gagaları Acıkmışlardı anlaşılan. Bu dizelerde kaç tane türemiş sözcük vardır? A) 1

C) 3

13. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerden

YAYINLARI



B) 2

B) Onun yazısı gerçektende güzeldi. C) Her seferinde beni şaşırttı. D) Büyük bir zevkle okumaya başladım. E) Böyle kitaplar okumayı düşünmüyorum.

E) 5

hangisi

14. Aşağıdaki

cümlelerin sözcük vardır?

kök

hangisinde

türemiş

A) Çiçek dalında güzeldir.

A) Yazılabilecek miyiz?

B) Her gün ömrümüzden bir yaprak düşüyor.

B) Gidebilir miyiz?

C) Fırtınadan evvel gökyüzü kara bulutlarla doldu.

C) Küçümsememelisin!

D) Kaptanın yardımcısı genç bir çocuktu.

D) Duygulanmıştır.

E) Hekimler ebegümecini eskiden ilaç yerine kullanırdı.

E) Şaşırabilmişti. 118

bilmeyenkalmasın

ÇOKLUK EKİ çokluk belirtir. (-lar, -ler) • Çocuk - lar

• Ev - ler HAL EKLERİ

Bulunma Hali İsmi fiile bulunma ifadesiyle bağlar. -da, -de, - ta, -te • tarla-da, • kütüphane-de

Ayrılma Hali İsmi fiile yarlı ifadesiyle bağlar. -dan, -den, - tan, -ten • ben-den, • tepe-den

Yönelme Hali İsmin fiile yaklaşma ifadesiyle bağlı olduğunu gösterir. -a, -e • dağlar-a, • güzel-e.

Belirtme Hali İsmi geçişli bir fiile bağlar. -ı, -i, -u, -ü • odun-u • bilgisayar-ı

Yalın Hali İsmin bir başka kelimeye bağlı olmadığını gösterir. • taşlar • aşkımız • kalem

İSİM ÇEKİM EKLERİ

İYELİK EKLERİ İsmin kime veya neye ait olduğunu gösterir.

1.tekil şahıs eki -m

2. tekil şahıs eki -n

• araba-m

• araba-n

3. tekil şahıs eki -ı,-i,-u,-ü,-sı, -si,-su,-sü • araba-sı

1. çoğul şahıs eki -mız,-miz,muz,-müz

2. çoğul şahıs eki -nız,-niz,nuz,-nüz

• araba-mız

• araba-nız

3. çoğul şahıs eki -ları,-leri, • araba-ları

İLGİ HALİ EKLERİ

-ım/ -ın , -sı , -mız , -nız/-ları

İsim tamlamasındaki tamlayan ekidir.

• benim kitabım / senin kitabın



EŞİTLİK HALİ EKLERİ

-ca / -ce

“eşit, gibi, kadar” anlamı katar:

• tepece et , kendince söz



VASITA HALİ EKLERİ SORU EKLERİ

-la / -le • arabayla, kitapla -mı • Güzel mi? “ ayrı yazılır”

EK FİİL

-i

İsmi yüklem yapar.

• şairim, şairsin, şairdir

İLGİ ZAMİRİ

-ki



• sizinki, bizimki

bilmeyenkalmasın

İSİM YAPIM EKLERİ

YAPIM EKLERİ

İSİMDEN İSİM YAPAN EKLER -lık, -lik -cı, ci, cu, cü -lı, li, lu, lü -sız, siz, suz -ca, ce, ça, çe -daş, -taş -z -cıl, -cil, -çıl, -çil

• boş-luk • söz-cü • ev-li • iş-siz • Türk-çe • arka-daş • iki-z • ben-cil

FİİLDEN İSİM YAPAN EKLER -mak, -mek -ma, me, -ış, iş, uş, üş -ak, ek -gı, gi, gu, gü, -kı, ki, ku, kü -gın, gin, gun, gün -kın, kin, kun, kün -gan, gen, kan, ken -ıcı, ici, ucu, ücü -tı, ti, tu, tü

• • • • • • • • • • •

aç-mak açıkla-ma otur-uş kaç-ak say-gı at-kı dal-gın bas-kın alın-gan geç-ici özen-ti

FİİL YAPIM EKLERİ

FİİLDEN FİİL YAPAN EKLER -n -ş -t -dır, dir, dur, dür -tır, tir, tur, tür -ar,er -a, e -ala, ele -r

• • • • • • • • •

dola-n döv-ü-ş uza-t değ-dir yaz-dır kop-ar tık-a kov-ala piş-i-r

İSİMDEN FİİL YAPAN EKLER -la, le -al, el -l -a -ı, i, u, ü -da, de, ta, te -sa, se -k

• baş-la • az-al • ince-l • kan-a • taş-I • fısıl-da • su-sa • ac-ı-k

Ekler

bilmeyenkalmasın

Test – 1

4. Aşağıdaki cümlelerde, altı çizili sözcüklerden

Bilmeyen kalmasın

hangisi diğerlerinden farklı bir yapım ekiyle türemiştir?

Küçültme eki adlara her zaman küçültme anlamı katmaz. Sevgi, acıma, azımsama gibi anlamlar da kazandırabilir. Bunun için sözcüğe değil cümleye bakacağız.

A) Kadın, elinde süzgeçle mutfaktan çıktı. B) Utangaç bir çocukmuşum o zamanlar. C) Balıklar yüzgeçleriyle hareket eder. D) Kırtasiyeciden sağlam bir kıskaç aldı. E) Böcekleri büyüteçle inceliyordu.

1. “-cik, -ceğiz ekleri, adlara küçültme anlamı kattığı

gibi başka anlamlar da katar.”

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu eklerden biri “ad”a küçültme anlamı katmıştır? A) Kadıncağız ne çileler çekti, ben bilirim. B) Gelirken beni kimsecikler görmedi. C) Biricik kızımı nasıl üzerim? D) Şu tepeciği aşınca köyümüze vardık demektir. E) Adamcağızı ne arayan var ne de soran.

5. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerin hangisinde “-Ii” eki eklendiği sözcüğe, diğerlerinden farklı bir anlam kalmıştır’?

YAYINLARI

A) Sözlü sınavlarda daha başarılı olduğumu söylüyor. B) Orada uygulanan eğitim yetiştirmekten uzak.

bilinçli

insanlar

C) Böyle süslü köpeklerden hiç hoşlanmıyoruz.

2. Aşağıdaki dizelerde altı çizili sözcüklerin

D) Tozlu ayakkabılarla salona kadar girme.

hangisinde, birden çok yapım eki kullanılmıştır?

E) Bu kadar akıllı çocuk nasıl bir araya gelmiş?

A) Kara gözlüm çok özledim ben seni. B) Varlığımı yalnız ona verdim ben. C) Hava keskin bir yosun kokusuyla dolar. D) Gözleri yaş dolu yorgun bulutlar. E) Bir med zamanı gökyüzü kurşunla örtülü.

6. “-lık eki, addan ad yapar. Bu adların bazısı araç, 3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “-den /-dan”



eki eklendiği sözcüğün anlamını değiştirmiştir?

bazısı yer, bazısı da nitelik bildirir.”

Aşağıdakilerin hangisinde, “-Iık” eki, farklı bir anlam ayırtısı katmıştır?

A) Sıkıntıdan ne yapacağını şaşırmıştı.

A) Datça’daki koyların çoğu kumluk değildir.

B) Sıradan bir roman olduğunu hemen anlamıştım.

B) Yeni aldıkları yazlık denize yakınmış.

C) Terden, sırtındakiler sırılsıklam olmuştu.

C) Burası, az sayıdaki ormanlık alanlarımızdandır.

D) Çocuktan nereye gittiklerini sormuştu.

D) Bu taşlık yerde yalınayak yürüme.

E) Taşlıktan yürüyerek buraya gelmişti.

E) Sazlığın içinde yılanlar yuva yapmış. 121

bilmeyenkalmasın

1.D 2.E 3.B 4.E 5.A 6.B 7.E 8.A 9.E 10.E 11.C 12.B

7. “Hatalarının bedelini kendisi ödemek zorundadır.” cümlesi için söylenemez?

aşağıdakilerden

10. “-ken eki, diğer eylemsi eklerinden farklı olarak ad

hangisi



A) Belirtili ad tamlaması kullanılmıştır.

soylu sözcüklere de eklenir.”

Aşağıdakilerden hangisinde buna bir örnek vardır?

B) Soyut adlarla tamlama kurulmuştur.

A) Tam o yola sapacakken vazgeçti.

C) Tamlayanı düşmüş bir tamlanan vardır.

B) Çamlıca’ya çıkarken çok mutlu görünüyordu.

D) Belirtme eki kullanılmıştır.

C) Buraya gelmişken sizi de göreyim dedim.

E) Ad durum eki alan birden fazla sözcük vardır.

D) Her gün buraya uğrarken bugün uğramayacağı tuttu. E) Durumu iyiyken birden fenalaştı.

11. “Türkçede ekler işlevi bakımından yapım eki ve

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük hem yapım hem çekim eki almıştır? B) Dalgalı denizde yüzmek tehlikelidir. C) Kapıda bir yabancı var. D) Dün sokaklar çok kalabalıkmış.

YAYINLARI

A) İnatçılar çevrelerinde pek sevilmezler.



çekim eki olmak üzere ikiye ayrılır.”

Aşağıdakilerden hangisinde altı çizili sözcük, işlevi bakımından farklı bir ek almıştır? A) Özlem, yaz güneşi gibi kavuruyor. B) Buna bir anlam veremiyordu. C) Sanırım ailem hiç bitmeyecek. D) Kötü bir söylem tutturmuş.

E) Aralarında sıkı bir dostluk vardı.

E) İşlem gücü yüksek bir bilgisayar aldı.



9.

Acının miladıyla başlayan bir hikâyedir bu. I II

12. Aşağıdakilerin hangisinde altı çizili sözcük, gövdeden türemiş sözcük değildir?

Yaşayıp gelmişiz ormanlar gibi yanarak. III

A) Raflara dizili kitaplardan birini aldı.

Her dönemeçte uğultulu uçurumlar… IV V

B) Yine ağılı iyice süpürememiş.

Yukarıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi, aldığı ek nedeniyle ad olma özelliğini yitirmiştir?

D) Duvara asılı tabloyu beğendin mi?

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

C) Sayılı gün çabuk geçer, derler. E) Ölçülü davranışlarıyla hayranlığımızı kazandı.

E) V. 122

Ekler

bilmeyenkalmasın

Test – 2

4. Aşağıdakilerin

hangisinde “Kitaplardan hangisi senindi?” göreviyle kullanılmıştır?

Bilmeyen kalmasın Belirtme durum eki, yapım eki ve 3. tekil kişi iyelik ekiyle karıştırılmamalıdır.

“-den” eki, cümlesindeki

A) Sokaktan geçen satıcılar mahâlle sakinlerini rahatsız ediyordu.

Bir sözcük önce yapım eki daha sonra da çekim eki alır.

B) Geç gelen seyircilerden birçoğu tiyatroya alınmadı. C) Çocuğun yaramazlığından hiç de şikâyetçi değildi. D) Heyecandan ne yapacağımızı şaşırmıştık. E) Öğretmenimizin gözünden düşmemek için çok çalışıyorduk.

1. “-i”

eki, aşağıdaki altı çizili sözcüklerin hangisinde “Kalemi yeni mi aldın?” cümlesindeki göreviyle kullanılmıştır? A) Bu işlere eli pek yatkındır. B) Arkadaşı okula hiç yalnız gelmiyor. C) Çocukları geleceğimiz olarak görüyoruz. D) Yazları çok hareketlidir buranın. E) Eseri kısa sürede tanındı.

YAYINLARI

5. Aşağıdaki

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “-den” eki

cümlelerin hangisinde, bütün sözcükler “hem yapım hem de çekim eki” almıştır? A) Bölgede varlığımızı duyurmaya başladık. B) Telefonun arızalı olması işlerimizi aksattı. C) Ağaçların verdiği serinlik beni rahatlatıyor. D) Anlaştıklarına göre o konu tekrar gündeme gelmez.

çıkma bildirmez?

A) Şuradan sağa dönerseniz aradığınız ev karşınıza çıkar.

E) Çocukluğunun ilk evrelerini hatırlamak istemiyor.

B) Bana öğretmenimden bir mesaj mı getirmiştiniz. C) Yağ, sudan daha hafif olduğu için yüzeyde kalır. D) Gözlüğüm elimden düşünce kırıldı sandım. E) Çok uzaklardan sucuların seslerini duymak bana Orhan Veli’yi hatırlattı.

6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili

sözcük, işlevi bakımından farklı bir ek almıştır? A) Elindeki zıpkınla avına yaklaştı. B) Yüreğimdeki yangın giderek büyüyordu.

3. “Yapım ekleri, eklendiği sözcüklere farklı anlamlar

C) Bugün çok dalgın, bizi görmedi.

katar.”

D) Bu denli kırgın olabileceğini düşünmemiştim.

Bu cümlede, türemiş kaç tane sözcük vardır? A) 3

B) 4

C) 5

D) 6

E) Kızgın bir boğa gibi saldırdı onlara.

E) 7 123

bilmeyenkalmasın

1.C 2.C 3.C 4.B 5.A 6.A 7.D 8.E 9.D 10.B 11.B 12.D

7. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerin hangisinde “- m”

10. “İsimlere çekim ekleri, ‘çoğul eki, iyelik eki, hâl eki’

eki eklendiği sözcüğe farklı anlam katmıştır?



A) Yorgunum, dinleneceğim. B) Ben iyiyim, peki sen?

sırasıyla eklenir.”

Aşağıdaki cümlelerden hangisinde bu kuralı örneklendiren bir kullanım vardır? A) Ödevlerin bitince biraz dinlenebilirsin.

C) Ben bu işlerden uzağım.

B) Bu konu ile ilgili bilgi defterlerinizde var.

D) Şu sokaktaydı eski evim.

C) Çocukların istekleri bitmek bilmiyordu.

E) Sen tembelsin, ben çalışkanım.

D) Geçen yaz Mersin’deki teyzemlere gittik. E) Sıralamada adı Murat olan üç çocuk vardı.

11. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde iyelik eki ve hâl eki aynı sözcükte bir arada kullanılmıştır?

8. Aşağıdakilerin hangisinde, “-e (-a)” eki, cümleye “zaman” anlamı katmıştır?

B) Sınav sonrası hepimiz kantine koşuştuk. C) Otobüsten iner inmez şehre dağıldık. D) Sigaranın zararını size anlatmak isterim.

YAYINLARI

A) Ders başarı grafiğini odana asmalısın.

A) O günlerde seni görmeyi çok isteniştim. B) Her bayram, annemi, elleri ile hazırladığı baklavaları hatırlarım. C) Her şeyi yeniden bir düzene oturtmaya çalışıyoruz. D) Onun gruptan ayrılması herkesi çok üzdü. E) Bahar geçmeden solmuştu bahçelerimiz.

E) Müdür Bey öğleye burada olacak.

9. Aşağıdaki cümlelerde yer alan altı çizili

12. Aşağıdaki

isimlerden hangisi yalın hâlde değildir?

dizelerde geçen altı çizili sözcüklerden hangisi ötekilerden farklı bir ek almıştır?

A) Bu hatta yapacağımız gezi gelecek haftaya ertelendi. B) Çantasından iki gözlük çıkardı.

A) Hâlâ dilimdedir tuzu engin denizlerin.

C) Yolculuk boyunca yanında oturan adam ile hiç konuşmadı.

B) Bildim nedir, ufuktaki sonsuzluğun tadı. C) Bir med zamanı gökyüzü kurşunla örtülü.

D) Bahçe duvarını boydan boya kırmızıya boyamıştık.

D) Gördüm deniz dedikleri bin başlı ejderi.

E) Konuşmacının önüne küçük bir masa konulmuştu.

E) Garbın ucu, son kıyıdan en gürültülü. 124

Ekler

bilmeyenkalmasın

Test – 3

4. Aşağıdakilerin hangisinde “-ler” çokluk eki altı çizili sözcüğe “yoğunluk ve abartma” anlamı katmıştır?

Bilmeyen kalmasın Türkçede ekler, ünlü uyumu kurallarına uyarlar. Bu yüzden eklendikleri hece ya da sözcükteki ünlülere göre ses değişimine uğrarlar. Ancak -yor, -ken, -ki, -leyin, -mtrak ve -gil ekleri ses değişimine uğramaz.

A) Lokantadaki bütün masalar doluydu. B) Bir kuş gibi göklerde süzülüp uçmak istiyordu. C) Katar karar turnalar geçiyordu gölün üstünden. D) Dergilere şiir ve hikâye yazardı. E) Çakıl taşlarından güzel bir tablo yapmıştı.

1. “-yor, -ken, -ki, -daş, -leyin, -mtrak, -gil ekleri büyük

ünlü uyumuna her zaman uymaz.”

Aşağıdakilerden hangisinde bu eklerden biri büyük ünlü uyumuna uymuştur? A) Yemek yiyorum şimdi.

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “- den” eki

B) Sarımtrak bir gömlek giymiş.

eylemin nedenini bildirmektedir?

C) Dayımgil köyde yalnız değiller.

A) O adamın nereden geldiğini biliyor musunuz?

D) Akşamleyin şiddetli yağmur başladı.

B) Çocuk tembellikten sınıfta kaldı.

E) Kitap okurken başka dünyalara gidiyor.

C) Onun evden çıktığını gören var mı? D) Öğretmen ne zaman dersten çıkacak?

2.

I. Güleriz ağlanacak hâlimize.



II. Bunların hepsi taşınacak yukarıya.



III. Bitecek elbet bu acılar da.



IV. Getir ütülenecek gömlekleri buraya. Yukarıdaki cümlelerin hangi ikisinde “-ecek” eki yapım ekidir?



A) I. ve II.

B) I. ve III.

D) II. ve III.

YAYINLARI

E) Bu pantolonu şu mağazadan almış.

6. Aşağıdakilerin hangisinde “-de” eki ötekilerden farklı bir işleve sahiptir?

A) Babası, onu evde bekliyordu. B) O, hiç sözünde durmazdı.

C) I. ve IV.

C) Bir yanlışta ısrar etmemek gerekir.

E) III. ve IV.

D) Yolun sağında bir araba bekliyordu. E) Sözde birliktelikler çabuk biter.

7. Aşağıdakilerin hangisinde “-den” eki geldiği

3. Aşağıdakilerin hangisinde altı çizili sözcük

kelimeye “ayrılma, katmamıştır?

hem yapım hem çekim eki almıştır?

uzaklaşma”

anlamı

A) Dar ve toprak yoldan yürüyerek eve vardılar.

A) Bazen öğrencilik günlerimi özlüyorum.

B) Yataktan düşüp kolunu kırmış.

B) Alıngan biriydi sıra arkadaşım.

C) Bayram giysilerini akşamdan hazırladı.

C) Büyükler her zaman küçükleri korur.

D) Okuldan geç bir saatte ayrıldılar.

D) Topluluk, seçkin insanlardan oluşuyordu.

E) Yemek masasından en son o kalktı.

E) Bu yolculuk çok uzun sürdü. 125

bilmeyenkalmasın

1.B 2.C 3.C 4.B 5.B 6.E 7.C 8.B 9.E 10.A 11.A 12.D 13.D

8. “Türkçede bütün sözcükler tekildir. Ad soylu

11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “ -den /-dan”

sözcükler (-lar -ler) ekleriyle çoğullanır”.

eki cümleye farklı bir anlam katmıştır?

Aşağıdakilerin hangisinde “-ler” eki, verilen açıklamanın dışında kullanılmıştır?

A) Şair hep yalnızlıktan şikâyet ederdi. B) Susuzluktan çocuğun dili damağı kurumuştu.

A) Basınımız, her şeyin üstünde ülke çıkarları olduğunu bilmektedir.

C) Çocuklarını yoksulluktan okutamamış. D) Gürültüden, söylenenleri anlayamamış.

B) Üç kardeş kapı önünde oturmuş, annelerini bekliyor.

E) Koltuğunda yorgunluktan uyuyakalmıştı.

C) Ormanlarımızı daha iyi korumak yurttaşlık görevimizdir. D) Annem, “Babanızın öğütleri kulağınıza küpe olsun.” derdi. E) Türkiye, Ege’deki haklarını korumaya kararlıdır.

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “-e” hâl eki cümleye “ için ” anlamı katmıştır?

A) Köye gittiğimde önce dayımlara uğruyorum. B) Bu konuyu kafa kafaya verip bir daha düşünelim.

/-ar ) ” eklerinden hangisi, çekim eki olarak kullanılmamıştır?

YAYINLARI

9. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerde geçen “-r (-er

C) Yeni komşumuza eşyaları taşımasında yardımcı olduk. D) Buraya hepimiz seni görmeye geldik. E) Adamcağız bu gidişle ancak akşama eve varır.

A) Gazete alabilmek için her gün kasabaya inerdi. B) Bu dergi eskiden haftada bir çıkardı. C) Eşyalarının izinsiz kullanılmasına çok kızardı. D) Köyden haber almak için ara sıra mektup yazardı. E) Ailesinden ayrı kalacağını öğrenince gözleri yaşardı.

13. “Sıfat tamlamalarında isme (-Ii) eki getirilerek ya

10. Aşağıdaki dizelerde geçen altı çizili eklerden



hangisi farklı görevdedir?

A) Ve apaçık gözlerin en derin bir rüyada.

da sıfat tamlamasında adla sıfatın yeri değiştirilip isme iyelik eki (-i, -si) getirilerek kurallı birleşik sıfat yapılır.” Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu türden birleşik sıfat yoktur? A) Kısa kollu gömlekleri bavuldan çıkardı.

B) Annemin kirpiklerinde bir damla oldu akşam.

B) Havası temiz bir yerde yaşamak istiyorum.

C) Denizin sesine kulak ver.

C) Yüz sayfalı bir kitaptan sorumluydu bu sınavda.

D) Kahroldum, karanlık günlerin kederinden.

D) Koyu mavi, çizgili elbisesini giyecekti törende.

E) Mevsimlerin ömrünü yaşamıştı sevgimiz.

E) Üç katlı bir köşk almıştı oğluna. 126

bilmeyenkalmasın

1.

2.

CÜMLENİN YAPISI VE ÖGELERİ



Cümlenin Ögeleri



Cümle Çeşitleri

127

3.

4.

5.

6.

bilmeyenkalmasın 7. 8. 9. 10. 11.

12.

bilmeyenkalmasın

CÜMLENİN ÖĞELERİ VE KAVRAM HARİTASI Öge, anne veya oluşturan unsur demektir. Öksüz (ögsüz) sözcüğü ile bağlantı kurabiliriz. Cümlenin en önemli ögesi yüklemdir. Yani cümlenin yükünü yüklenen sözcüğüdür. Yükleme kilit soruları sorduğumuzda işimiz çok kolaylaşır. NOT Öge bulunurken öncelikle yüklem bulunur, yüklemden sonra diğer ögeleri bulmak için yükleme aşağıdaki soruları sorarız. Aldığımız cevap bize ögeyi buldurur.

YÜKLEM

ÖZNE

İsim Soylu -id,-imiş, -ise, -im, -dir,-ydi … (İsimlerin sonuna ek eylemler getirilerek isimler yüklem yapılır) Fiil (Eylem) Soylu Her fiil yüklem olabilir.

Ne, Kim, (Gerçek, Gizli ve Sözde Özne Soruları)? Kimce, Kim Tarafından (Örtülü Özne Soruları)?

BELİRTİLİ NESNE

Neyi, Kimi, Nereyi?

BELİRTİSİZ NESNE

Ne?

EDAT TÜMLECİ

Ne ile, Kim ile, Ne için?

ZARF TÜMLECİ

DOLAYLI TÜMLEÇ

Ne zaman, Ne kadar, Nasıl, Niçin, Neden, Niye, Ne diye, Ne taraf

(-e, -de, -den) Kime, Kimde, Kimden, Neye, Nereye, Nerede, Nereden

Cümlenin Ögeleri

bilmeyenkalmasın

Test – 1

4. Aşağıdaki

cümlelerden hangisinde ayırmada bir yanlışlık yapılmamıştır?

Bilmeyen kalmasın Sözcüklerin cümle kuruluşunda üstlendikleri görevlerdir.

öge

A) İsmail Ağa / şehre / her gidişinde / Selman’a / bir şeyler / alıyordu. B) Sabır / mazlumların ve bilgelerin / tarihsel emanetidir.

Sözcükler cümle içinde yükleme sorulan bazı sorulara cevap vererek ögeleri oluşturur.

C) Uzağı gören çocuklar / bilir / geleceğin uzun sürdüğünü.

Cümlede yüklem bulunmak zorundadır. Yüklemler cümlenin yükünü yüklenen sözcüklerdir.(Ne, Kim, Neyi, Kimi, Nerede, Kimde, Nereden, Kimden, Ne zaman, Niçin…?) gibi sorular yükleme sorularak ögeler bulunur.

D) Buraya / yeniden geldiğinizde / kimse / sizi / tanımaz. E) Gelip geçen / arabaların / zincir sesleri / günün sessizliğini yırtıyordu.

1. Aşağıdaki cümlelerden hangisi sadece özne ve yüklemden oluşmuştur?

A) Bir akşam, rıhtım boyunca geziniyordum. B) Adanın çocukları akşamları burada toplanıyorlar. C) Ayaklarına sürtünen hayvan gözden kayboldu.

5. Aşağıdakilerin hangisinde, cümlenin ögesi

D) Vahşi kedilerim birer birer ortadan çekildi. E) Kadın, sorduğu sorulara cevap alamamıştı.

2. Aşağıdaki

cümlelerden yüklemden oluşmuştur?

hangisi

YAYINLARI



olmayan bir ara söz vardır?

A) Geçen yılki tartışmadan sonra, sen de biliyorsun, onunla konuşmuyorum. B) Ahmet Bey, özel idarenin müdürü, iki gündür ofise gelmedi.

tamamen

C) Cemile Teyze, mahâllenin iğnecisi, çocukların korkulu rüyasıdır.

A) Bütün büyük romanlar çoğul dille yazılmıştır.

D) Dershanedeki öğrenciler, şu çılgın kalabalık, bana inanırlar.

B) Hayatımın hiçbir döneminde köyde yaşamadım.

E) Adam, kısa sürede, bir iki günde, iş bulur.

C) Birçok çözümsüz sorunun içindeydi. D) Biz çevresinden etkilenen insanlarız. E) Mehmet, ince eleyip sık dokurdu.

3. Aşağıdaki

cümlelerin hangisinde ayırmada bir yanlışlık yapılmıştır?

6. “Suçluyu etkileyen hâkim, kendini mahkûm etmiş

ögeleri



A) Ben /böyle bir ozan olmak / istemiyorum. B) Yozlaşmanın, alçaklığın, üçkâğıtçılığın çoğaldığı bir zamanda / şiir / bizi /arındırır.

olur.”

Yukarıdaki cümlenin öge dizilişiyle özdeş cümle aşağıdakilerden hangisidir? A) Birbirimize destek olup dostça yaşamalıyız.

C) Hayattaki her durumun / şiirde / karşılığı / vardır.

B) Sen, yıllardan beri beni hiç düşünmedin.

D) Gerçek ozanlar / böyle dönemlerde /sımsıkı / sarılmalıdır/ödünsüzlüğe.

C) Oyun masasında batan kozlarını paylaştılar.

E) Çocuk / babasını görünce ne yapacağını / şaşırdı.

E) Dünyayı değiştirmek isteyen, hayatını düzenler.

D) Bu iki kardeş bildim bileli didişirler.

129

bilmeyenkalmasın

1.C 2.C 3.E 4.C 5.A 6.E 7.A 8.A 9.E 10.A 11.D 12.C 13.A 14.A

7. “Yurt dışına gidenlerin görevlerini, merkeze dönen

11. Gece sessiz, mehtap hazin, rüzgâr susuvermemiş, I II III inleyen bahçelerde, güller açılıvermiş. IV V Bu dizelerde numaralanmış sözcüklerden

diplomat eşleri üstleniyor geçmişten beri.”

Bu cümlenin ögeleri aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla verilmiştir? A) Nesne – Özne – Yüklem – Zarf tümleci

hangisi yüklem değildir?

B) Özne – Nesne – Yüklem – Zarf tümleci

A) I.

C) Nesne – Dolaylı tümleç – Yüklem – Özne

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

D) Nesne – Dolaylı tümleç – Yüklem – Zarf tümleci E) Dolaylı Tümleç – Nesne – Yüklem – Zarf tümleci

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ara söz, cümlenin herhangi bir ögesi değildir?

A) Köyünü, ilk güzellikleri yaşadığı yeri, hiç unutmadı.

8. “Edebiyatımızda kısa hikâyeyi başlı başına bir tür

B) Geçenlerde buluştuğumuz yerde, kantinde, buluşalım.



C) Bu olanları, siz de takdir edersiniz ki, kimse duymasın.

olarak önemseyen ilk yazar Ömer Seyfettin’dir.”

Bu cümlenin öge sıralanışı aşağıdakilerin hangisinde vardır?

D) Kardeşini, biricik varlığını, hiç kırar mıydı?

A) Ali gel!

E) Babama, bütün dertlere göğüs geren insana, hakkını ödeyemem.

B) Babası milletvekili seçildi. C) Ahmet, akşama gelir. YAYINLARI

D) Kardeşim okula başladı. E) Seninle gelecekmiş.

13. “Birçok cesur ve kabiliyetli kimsenin yeterince

9. Ve serin serviler altında kalan kabrinde Her seher bir gül açar, her gece bir bülbül öter. Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden

çalışmamak yüzünden başarısız olduklarına şahit oldum.” Bu cümlenin öge dizilişi aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) Dolaylı Tümleç – Yüklem B) Özne – Zarf Tümleci – Yüklem

hangisi söylenemez?

C) Özne – Dolaylı Tümleç – Yüklem

A) Birinci dize tamamen dolaylı tümleçten oluşmuştur.

D) Zarf Tümleci – Dolaylı Tümleç – Yüklem

B) “Her seher” sözü zarf tümlecidir.

E) Özne – Dolaylı Tümleç – Nesne – Yüklem

C) “açar ve öter” sözcükleri yüklemdir. D) “bir gül” ve “bir bülbül” sözleri öznedir. E) “serin serviler” sözü nesnedir.

14. I. Şiir, insanoğlunun çok sevdiği muz gibi öz meyvelere benzetilebilir.

10. Aşağıdaki

cümlelerin hangisinde ayırmada bir yanlışlık yapılmamıştır?

ögelere

A) Bütün anlatılanlar / bence / doğruydu. B) Bu konuda / inançlıydı o.



II. Kitaplarımın hepsi aynı yayınevinden çıktı.



III. Öyküden böyle bir mesaj çıkarılabileceğini düşünüyorum.



IV. Eleştirmenlerin görüşleri yazarın kendini geliştirmesini sağlar. Yukarıdaki cümlelerden hangileri ögelerinin sıralanışı yönünden aynıdır?



C) Bardak / yarısına kadar su / doluydu. D) Bizi / soran kimmiş?

A) I. ve II.

E) Bunları bize / anlatan Furkan’dı.

B) I. ve III.

D) II. ve IV. 130

C) II. ve III.

E) III. ve IV.

Cümlenin Ögeleri

bilmeyenkalmasın

Test – 2

4. Aşağıdaki

cümlelerin hangisinde ayırmada yanlışlık yapılmamıştır?

Bilmeyen kalmasın Sözcük grupları (tamlamalar, ikilemeler, birleşik fiiller, deyimler…) parçalanamazlar yani tek öge olarak değerlendirilirler.

ögelere

A) Televizyonla / benim oynadığımı / hemen / anladılar. B) Şu anda / telefona / bakamayacağını / söyledi. C) Bu sonbahar gecesinde / içimi / hüzün / kapladı.

Yüklem bulunduktan sonra özne bulunmalıdır. Özneyi bulmadan nesne bulmaya çalışılırsak edilgen çatılı fiillerde yanılgıya düşebiliriz.

D) Hayatın zorluklarına karşı / kendini / iyi hazırlamıştı. E) Yaşlı kadın / gözlerini / silerek soruları / yanıtladı.

Her öge cümlenin ifade ettiği anlam içinde yüklemle anlamlı bir ilgi kurmalıdır.

5. Aşağıdaki sorulardan hangisinin cevabı, nesne de özne de değildir?

1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili söz

A) Dün size kim geldi?

öbeği özne görevindedir?



– Öğretmenim.

B) Bu kitaplar kimin?

B) Gelir gelmez işe sarıldı.



C) Sınavı oldu bittiye getirdi.

C) Sen burada kimi tanıyorsun?

D) Arkadaşı da olsa sarmaş dolaş olmayı pek sevmez.



E) Kimsenin etlisine sütlüsüne karışmazdı.

YAYINLARI

A) Onun başını kaşıyacak vakti yok.

– Sezen’in. – Hasan’ı,

D) Çocuklar masadan neyi almış?

– Kalemi.

E) Ona ne söyledin?

– Buraya gelmesi gerektiğini.

2. Aşağıdakilerden hangisinde ögeleri ayırmada bir yanlışlık yapılmıştır?

A) Yorgun, bezgin, karamsar görünüşleri / vardı / bu adamların.

6. “Tekdüzelikte hayal gücünü kışkırtan bir şey vardır.” cümlesinde altı çizili öge aşağıdakilerden hangisidir?

B) Böyle bir serüveni / istemeye istemeye / göze almıştı. C) Yıllar sonra gördüğü ilk insandı / bu. D) Şimdi /bu hikâyeyi / dinleyeceksin / benden

A) Belirtili nesne

B) Belirtisiz nesne

C) Özne

D) Zarf tümleci E) Yüklem

E) Hangi ağacın arkasında ne olduğunu / bilmiyordum.

7. Aşağıdakilerin hangisinde yan cümle nesne

3. Aşağıdaki sorulardan hangisi zarf tümlecini

görevindedir?

buldurmaya yöneliktir?

A) Soruların tamamını yarın mı istiyor?

A) Bunu kitap okumayana anlatamazsınız.

B) Bu soruyu mu beğenmedin?

B) Çevreyi kirletenler sorumsuz insanlardır.

C) Bunu, bize siz mi anlatacaksınız?

C) Rıhtımda kalanlar bu kalkıştan elemli.

D) Davetliler yarın bize mi gelecek?

D) Bugün teyzemi ziyaret etmeyi düşünüyorum.

E) Bu sorunun yanıtı yok mu?

E) Aynı konuyu dinlemekten bıktım. 131

bilmeyenkalmasın

1.A 2.A 3.A 4.C 5.B 6.C 7.D 8.E 9.E 10.D 11.E 12.C 13.B 14.E

8. “Hiçbir zaman pek sevmemiş olduğu bu eşyalara

11. “Benim





bir bağlılığı olduğunu hissetti.” Cümlesi için söylenemez?

aşağıdakilerden

hangisi

doğduğum rüzgârları eserdi.”

köylerde

eskiden

şimal

Bu cümlede aşağıdaki ögelerden hangisi yoktur?

A) Nesne ile yüklemden oluşmuştur.

A) Özne

B) Yan cümlecik nesne görevindedir.

B) Dolaylı tümleç

C) ”etmek” sözcüğü yardımcı eylem olarak kullanılmıştır.

C) Zarf tümleci

D) Fiil, basit zamanlıdır.

D) Yüklem

E) Belirtili ad tamlaması vardır.

E) Nesne

12. “Bir gün bir köylü, Atatürk Orman Çiftliği sınırları 9. “Ünlü yazar, bu akşam, yapıtlarını tanıtmak için



köşedeki yayınevinde üç saat çalıştı.”

Bu cümlede ögelerin sıralanışı, aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

B) Bir pazarcı, hâlden aldığı sebzeleri kendi bostanında yetişmiş gibi satıyordu.

B) özne / dolaylı tümleç / zarf tümleci / edat tümleci / zarf tümleci / yüklem

C) Her akşamüstü komşumuz Hâlime Hanım, balkondaki çiçekleri büyük bir zevkle sulardı. D) Öğleden sonra kamyon şoförleri, yük bulmak için Kamyoncular Derneği önünde toplandılar.

YAYINLARI

D) özne / zarf tümleci / dolaylı tümleç / edat tümleci / zarf tümleci / yüklem

Aşağıdaki cümlelerden hangisi, ögelerin sıralanışı yönünden bu cümle ile özdeştir? A) Bir hafta önce Atatürk Öğrenci Yurdu öğrencileri, yeni yurt binasına taşındılar.

A) özne / belirtili nesne / edat tümleci / dolaylı tümleç / zarf tümleci / yüklem

C) özne / zarf tümleci / belirtili nesne / edat tümleci / zarf tümleci / yüklem

içindeki bir tarlayı kendi tarlasıymış gibi sürüyordu.”

E) Bu sabah iki eski arkadaşınız, görüşmek için sizi aradı.

E) özne / zarf tümleci / edat tümleci / dolaylı tümleç / zarf tümleci / yüklem

13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde soru, özneyi buldurmaya yöneliktir?

A) Yağmura mı yakalandınız? B) Dışarıda yağmur mu var?

10. İstanbul basını, henüz bir kadın yöneticiyi, genel

C) Yağmurda mı ıslandınız?

yayın müdürü yapamadı.

Bu cümlede ögelerin doğru aşağıdakilerden hangisidir?

D) Yağmuru mu özlediniz?

sıralanışı

E) Yağmur durdu mu?

A) özne / belirtili nesne / zarf tümleci / belirtisiz nesne / yüklem B) özne / zarf tümleci / belirtisiz nesne / belirtili nesne / yüklem

14. (I) Kahvaltısını sonunda bitirdi. (II) Ellerini bir süre

C) özne / zarf tümleci / zarf tümleci / belirtili nesne / yüklem D) özne / zarf tümleci / belirtili nesne / belirtisiz nesne / yüklem



E) özne / zarf tümleci / dolaylı tümleç / belirtili nesne /yüklem

sonra yıkadı. (III) Dişini acele etmeden fırçaladı. (IV) Şişkin fotoğraf albümünü açtı. (V) Gençlik çağlarının siyah beyaz hüznüne daldı. Numaralanmış cümlelerden hangisinin yüklemi geçişsiz bir fiildir? A) I.

132

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

Cümlenin Ögeleri

Test – 3

bilmeyenkalmasın

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “burada” sözcüğü, kullanıldığı yere göre cümlenin en önemli ögesi durumundadır?

Bilmeyen kalmasın Her yüklem bir cümledir.

A) Burada ne satıldığını biliyor musunuz?

Ögeler bulunurken YÖN formülünü uygulayın. YüklemÖzne- Nesne

B) Hava, burada daha soğuk değil mi Ankara’dan? C) Yıllardan beri onunla hep burada buluşuyordu.

Özne bulunmadan, nesne bulunmaz. Önce yüklemi ardından özneyi, en son da nesneyi bulursanız asla şaşırmazsınız* Yüklem, çekimli bir fiil ve haber kipinde ise özneyi bulmak için fiile “…an kim / …an ne” soruları sorulur.

D) Birkaç saat önce burada bir kaza olduğu anlaşılıyordu. E) Burada oturup seni düşünmek bile onu mutlu ediyordu.

1. “Önümüzdeki günlerin çetin geçeceğini unutma,

diyor.”

4. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde “eylemin

Bu cümlenin ögeleri aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla verilmiştir?

yapılış zamanı” vurgulanmak istenmiştir?

A) Bir hafta önce arkadaşımla Donanma Kupası’na katılmıştık.

A) Nesne - yüklem B) Nesne - yüklem - yüklem

B) Arkadaşımla Donanma Kupası’na bir hafta önce katılmıştık.

C) Özne - yüklem D) Zarf tümleci - nesne - yüklem

D) Arkadaşımla bir hafta önce Donanma Kupası’na katılmıştık. E) Bir hafta önce Donanma Kupası’na arkadaşımla katılmıştık.

5.

2. Bilimin en büyük zaferi, insanın kendisine ve

C) Donanma Kupası’na bir hatta önce arkadaşımla katılmıştık.

YAYINLARI



E) Özne - nesne - yüklem - yüklem

doğaya karşı duyduğu güvensizliği insan aklı üstündeki etkisiyle yenmek olacaktır.

Bu cümledeki altı çizili öge aşağıdaki cümlelerden hangisindeki altı çizili ögeyle özdeştir? A) Kitaplar her zaman gerçeği öğretmez. B) Allah’ın her günü bütün gücüyle çalışırken evini, çocuklarını da hiç aklından çıkarmazdı. C) Bugünün insanbilimi, ilkel kültürler üzerinde yaptığı araştırmalarla bu gerçeği ortaya koymuştur. D) Uzun süren yaşamım boyunca insan ruhunun derinliklerini keşfetmeye çalıştım.

I.

Bu güzel sözleri nereden öğrendin?



- Kitaplardan.

II.

Orada kimlere rastladın?



- Amcamlara.

III.

Neden geç kaldınız?



- Annemiz yüzünden.

IV.

Neye ihtiyaç duyuyorsunuz?



- Dostluğa.

V.

Neden bunaldın?



- Çözümsüzlükten.

Yukarıdaki yanıtların hangileri, sadece dolaylı tümleçten oluşmuştur? A) I - Il - IV

E) Onun hakkında bildiğim her şeyi söyledim size.

B) I- II - III

D) II - IV - V 133

C) II - III - IV

E) II - III - V

bilmeyenkalmasın

1.A 2.A 3.C 4.B 5.A 6.C 7.A 8.D 9.C 10.A 11.A

6. “Okul birincisi olan öğrenci; törene gelen babasına,

9. (I) Bu yaylanın sakinleri (II) karakterlerinin

karnesini toplantı bitiminde büyük bir sevinçle gösterdi.” cümlesi aşağıdakilerin hangisindeki sorulara karşılık verir?



A) kim, kime, neyi, nerede, nasıl

yaşadıkları yerle benzerliğini (III) ağırladıkları konuklara (IV) her fırsatta (V) sezdiriyorlar.

Yukarıdaki cümlede, hangi numaralar arasında kalan öge cümlenin nesnesidir? A) I. ile II.

B) kim, neye, neyi, ne zaman, nasıl

B) I. ile III.

D) III. ile IV.

C) kim, kime, neyi, ne zaman, nasıl

C) II. ile III.

E) IV. ile V.

D) kim, neyi, kime, nerede, neyle E) ne, neye, kimi, nerede, neyle

10. “Sanatçı, kendine özgü çağdaşlık anlayışını ve

eleştirel tavrını bu dizide de başarıyla sürdürüyor.”

Bu cümleyle aşağıdaki cümlelerden hangisi arasında ögelerin sıralanışı yönünden, benzerlik vardır?

7. Aşağıdakilerden hangisinde ögeleri ayırmada

A) Toplantıya katılanlar, konuyla ilgili görüş ve önerilerini kürsüde heyecanlı bir ifadeyle dile getirdiler.

A) Dekorlar / seyirciyi / o günün ortamına götürerek / oyunun etkisini / büyük ölçüde / artırıyor.

B) Yazar, kendine ve çevresine tanıdık gelmeyen, bu yeni dünyadan aldıklarını, yalın bir anlatımla sergiliyor.

B) Üstün bir sanat değeri taşıyan bu yapıt / yıllardır özlemini çektiğimiz, gerçek anlamda bir müzikaldir. C) Başoyuncu / kendine özgü tekniği ve eşsiz yorum gücüyle / bu çok zor rolde / ustalığını / kanıtlıyor.

YAYINLARI

bir yanlışlık yapılmıştır?

D) Oyundaki olaylar / üç bin kişilik kasabadaki bir çiftlikte / geçiyor.

C) Konuşmacı, bu toplantıda toplumumuzun kent ve köy yaşamına ait gözlemlerini dinleyicilere sunacak. D) Sağlıklı yaşam koşullarından habersiz olan kişilerin çoğu sabah, öğle ve akşam yemeklerinde midelerini tıka basa dolduruyor. E) Günümüzde dergiler ve gazeteler, deneme türünün gelişip yaygınlaşmasına uygun bir ortam hazırlamaktadır.

E) Oyuncular / rollerinin hakkını vererek / izleyiciye / sanatın doruk noktasını / yaşatıyor.

11. “Çizgi roman” sözü aşağıdaki cümlelerin hangisinde “sözde kullanılmıştır?

özne”

göreviyle

A) Çizgi roman, okunuşundaki kolaylık nedeniyle tercih edilir.

8. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde soru özneyi

B) Çizgi roman, sürekliliğini, olayı en heyecanlı yerinde keserek sağlar.

buldurmaya yöneliktir?

A) Parka, çocukları mı götürecekler?

C) Çizgi roman, okurun eğlenme gereksinimini karşılar.

B) Yolda ayağın neye takılmıştı?

D) Çizgi roman, kimi zaman sinemaya esin kaynağı olur.

C) Bu sınavda birinci olan, kimdi? D) Özlem’in siyah çantasında ne vardı?

E) Çizgi roman, çocuğun hayal gücünü geliştirir.

E) Hazırladığın ödevi kime vereceksin? 134

Cümlenin Ögeleri

Test – 4

bilmeyenkalmasın

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisi ögelerine yanlış ayrılmıştır?

Bilmeyen kalmasın Tabiat olayları edilgen çatıda olsalar bile kendiliğinden oluştuğu için gerçek özne sayılır.

A) Türkçenin kapılarını / Yunus Emre adı verilen bir anahtarla / açtık. B) Türkçeyi bir sanat dili hâline getiren / Yunus Emre’dir.

Yüklemi isim olan cümlelerde genellikle nesne bulunmaz.

C) Türkçeyi / güzelleştirip geliştiren herkes / bir Yunus Emre’dir.

Cümlede ismin “-e,-de,-den” hâl ekini alan bir sözcüğün sorusu da bu eklerden birini alıyorsa o sözcük dolaylı tümleçtir. “Kime, kimde, kimden ve nereye, nerede, nereden” sorularına cevap verir. Yüklemi yönelme, bulunma, çıkma yönüyle etkiler.

D) Yunus Emre / günümüzde de / sevilerek / okunmaktadır. E) Yunus Emre’den önce / Türkçenin anlatım olanakları / pek / değerlendirilmemiştir.

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, ögelere ayırmada bir yanlışlık yapılmıştır?

1. ”ne.... ne” bağlacı aşağıdaki cümlelerden

A) Sabahın ilk ışıklarıyla / aydınlanıyor / ortalık.

hangisinde özneleri bağlamaktadır?

B) İpek ve baharat yollarının / Doğu’nun denetiminde olması / doğaldı.

A) Okula ne beni ne de kardeşimi getirirdi. B) Ne buraya geldi, ne de oraya gitti.

C) Şenol / okulun bahçesinde / kardeşini / bekliyordu.

D) Çantasından ne para ne senet çıktı. E) Ne kitap okur ne sanattan hoşlanır.

YAYINLARI

C) Ne Ali’yi aradı ne Ahmet’i.

D) Annemler / biraz önce / dışarı / çıktı. E) Sen / bilimle uygarlığı / karıştırıyorsun / kafanda.

5. (I) Newton, 1704 yılında “Opticks” adlı yapıtını yayımladı. (Il) Bu yapıt, yıllar önce yaptığı çalışmaları içeriyordu. (III) Kitabın sonuna, 38 yıl önce keşfettiği diferansiyel ve integral hesabını eklemişti. (IV) Bu ek bölüm, bilim tarihinin en ateşli tartışmalarından birini başlattı.



Yukarıdaki cümlelerden hangilerinin özneleri aynıdır? A) I. ve II.

B) I. ve III.

D) II. ve IV.

2. “Edilgen eylemlerin yüklem olduğu cümlelerde

zarf tümleci içinde geçen ve aslında eylemi yapan durumunda olan varlık ‘örtülü özne’dir.”

C) II. ve III.

E) III. ve IV.

6. (I) Mutlu olabilmem için her gün bir süre edebiyatla

Buna göre, aşağıdakilerden hangisinde “örtülü özne” vardır? A) Düşünceler, belirli bir dünya görüşüne dayanmalıdır. B) Bu arada, işi aşağılamaya dökenler de var. C) Murat, yarın Ankara’ya gönderilecekmiş.



D) Daha dün denize gidildi. E) Kaza yapan araç, trafik ekiplerince götürüldü.

ilgilenmem gerekir. (Il) Bir zamanlar daha başka şeylere bağımlıydım. (III) Şimdilerde edebiyatsız yapamıyorum. (IV) Bir hasta nasıl ilaç alarak iyileşirse, ben de edebiyatla iyileşiyorum. (V) Yaşamın sıkıcılığından, kirinden başka türlü arınamayacağımı fark ediyorum. Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisinin yüklemi, çekimli bir eylem değildir? A) I.

135

B) II.

C) III,

D) IV.

E) V.

bilmeyenkalmasın

1.D 2.E 3.C 4.B 5.B 6.B 7.C 8.A 9.C 10.A 11.C 12.C

7. Aşağıdaki cümlelerin hangisi yalnızca nesne

10. Aşağıdaki sorulardan hangisi farklı bir ögeyi

ve yüklemden oluşmuştur?

buldurmaya yöneliktir?

A) Açık, yalın, gösterişsiz bir anlatımla geniş toplulukların yazarı olmuştur.

A) Bu ansiklopediyi nereden aldın?

B) Üstleri ağır kokulu mersin ağaçlarıyla kaplı tepeler geçildikten sonra birdenbire kayalar başlar.

C) Bu fıkrayı bana sen mi anlatmıştın?

B) Hanginiz benimle geliyorsunuz? D) Kim bu hatayı telafi edecek?

C) On gün boyunca bir sal üstünde açlığa dayanmanın bir insanı kahraman yapacağını düşünmemiştim.

E) Böyle güzel bir havada yağmur yağacak mı?

D) Şiirlerinde İstanbul sevgisi, geçmişe duyulan özlem, aşk, sonsuzluk gibi temaları işlemiştir. E) Yazar, bu romanında Anadolu’ya yönelerek Türk köylüsünün geri kalmışlığının suçunu aydınlarda aramıştır.

8. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde yüklemi

A) Anneler, çocuklarına sevgiyle bakar. B) Bunu yarın seninle biraz daha konuşuruz. C) Kavga, onun arkadaşınıza sataşmasıyla başladı.

11. “Çocukların severek okuyacakları nitelikli bir kitap, YAYINLARI

durum yönünden nitelendiren zarf tümleci vardır?



yetişkinlere pek bir şey söylemeyebilir.”

Bu cümledeki öge sıralanışı aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? A) Belirtisiz nesne, dolaylı tümleç, özne, yüklem B) Özne, zarf tümleci, belirtisiz nesne, yüklem

D) Babam İstanbul’a uçakla geldi.

C) Özne, dolaylı tümleç, belirtisiz nesne, yüklem

E) Bütün bu ağaçlar, o fırtınayla devrildi.

D| Zarf tümleci, özne, belirtisiz nesne, yüklem E) Özne, dolaylı tümleç, belirtili nesne, yüklem

9. Aşağıdaki

cümlelerin hangisinde ayırmada yanlışlık yapılmıştır?

ögelere

A) Ruh yüceliği / her şeyi elde etmek için / her şeyi / hoş görür.

12. Aşağıdaki soru cümlelerinden hangisi, zarf

B) Her şey / insanın elinde / yeniden / doğar.

tümlecini buldurmaya yöneliktir?

C) Kötü insanlar / yeryüzüne serpilmiş bir avuç iyi insanı / sınamaya yararlar.

A) Cümle sonları eylemlerle bitiyor mu?

D) Yaşam / durmadan ölen, durmadan dirilen çok kollu bir ahtapottur.

C) Soruların cevaplarını bu akşam mı istiyorlar?

B) Bu öykü mü sizin bana önerdiğiniz? D) Yeni konuyu siz mi anlatacaksınız?

E) Yaşamın ne kadar kısa olduğunu anlamak için / insan / çok / yaşamalıdır.

E) Öğrenciler salonda mı toplanacaklar? 136

Cümlenin Ögeleri

Test – 5

bilmeyenkalmasın

4. “Kalbini bir mektup gibi buruşturulup fırlatılmış

hissediyorsan içindeki çocuğa sarıl.” cümlesinin öge dizilişi aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?

Bilmeyen kalmasın Yükleme yakın öge vurgulu ögedir. Yüklem başta ise vurgu yüklemdedir.

A) Nesne - Zarf Tümleci - Yüklem

Soru sözcüğü vurguyu üstünde taşır.

C) Nesne - Zarf Tümleci - Dolaylı Tümleç - Yüklem

“de” bağlacından önce gelen öge vurgulanır.

D) Zarf Tümleci - Zarf Tümleci - Dolaylı Tümleç Yüklem

“mi” soru edatından önce gelen öge vurgulanır.

E) Nesne - Zarf Tümleci - Zarf Tümleci - Dolaylı Tümleç - Yüklem

B) Zarf Tümleci - Dolaylı Tümleç -Yüklem

1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, “ara söz” öznenin açıklayıcısı görevinde kullanılmıştır? A) Tozdan, dumandan, hiçbir şey görülmüyor. B) Başarıya, herkesin istediği şeye, ulaşmak kolay mı? C) Adamlardan biri, elinde çantası olanı, bize kötü kötü baktı.

E) Ailesiyle, anne ve babasıyla, yirmi gündür görüşmüyor.

5. “Birçok cesur ve kabiliyetli kimsenin yeterince YAYINLARI

D) Çeşme’de, bu doğa harikasında, tatile doyum olmuyor.



çalışmamak yüzünden başarısız olduklarına şahit oldum.” Bu cümlenin öge dizilişi aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) Dolaylı Tümleç – Yüklem B) Özne – Zarf Tümleci – Yüklem

2. Aşağıdaki cümlelerden hangisi belirtisiz nesne

C) Özne – Dolaylı Tümleç – Yüklem

ve yüklemden oluşmuştur?

D) Zarf Tümleci – Dolaylı Tümleç – Yüklem

A) Yeni karşılaştığım sözcüklerin anlamını sorarım.

E) Özne – Dolaylı Tümleç – Nesne – Yüklem

B) Sözlüklerden, bir ansiklopedi okur gibi yararlanırım. C) İlköğretimde yapılan grup çalışmaları bireyin sosyalleşmesi açısından önemlidir. D) Öğretmenlerimiz, ilerleyen ülkemizi daha da ilerilere götürecek görevler üstlenmelidir. E) Genç kuşaklara ümit aşılayacak öğretmenler yetiştirmeliyiz.

6. Aşağıdakilerden hangisi iki ögeli bir cümle değildir?

3. Aşağıdakilerden hangisi özne ve yüklemden

A) Akşam erken olunca güven mekânım evimdeyimdir.

oluşmuştur?

A) Benden istenen işi zamanında bitirdim.

B) Sonbaharın kışa yaklaştığı haftalarda kırılganlaşıyor.

B) Yağışlı havada gittikleri için endişeliyim.

C) Yaprakların sararmasından sonra tembelleşirim.

C) Başarının anahtarı insanın kendindeymiş.

D) Kış hazırlıklarımın hepsini gözden geçiririm.

D) Konukseverliğiniz için çok teşekkür ederim.

E) Sobalar yanınca gelen göçmen kuşlara bir sözüm var.

E) Yapmak istediklerimi bir bir gerçekleştirdim. 137

bilmeyenkalmasın

7. “Başarıyı

düzenli yakalayabilirsiniz.”

1.C 2.E 3.C 4.B 5.A 6.E 7.A 8.B 9.A 10.C 11.B 12.A

bir

çalışmanın

10. Aşağıdaki

sonunda

yüklemdir?

Bu cümlenin ögeleri aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla verilmiştir?

sorulardan

hangisinin

cevabı

A) – Ne zaman uyandın?

A) Nesne – zarf tümleci – yüklem

– Saat sekizde.

B) – Yanımıza ne alalım?

B) Nesne – zarf tümleci- nesne – yüklem



C) Nesne – dolaylı tümleç – yüklem

– Kazak.

C) – İnşaat bitti mi?

D) Dolaylı tümleç – nesne – yüklem



E) Zarf tümleci – dolaylı tümleç – yüklem

– Bitti.

D) – Okula kim gelmedi?

– Oya.

E) – Hangi derse başlıyoruz?

– Matematiğe.

8. Aşağıdaki cümlelerden hangisi yükleminin türüne göre diğerlerinden farklıdır?

A) Bahçede söküp takmalı bir kulübe kuruluydu. B) Evimizin dışı tek renge boyanmıştı. D) Masalar pamuklu bir dokumayla örtülüydü. E) Bazı işletmelerin kapılarına kilit vuruludur.

YAYINLARI

C) Yazlıkların çoğu kiremit çatılıydı.

11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinin yüklemi, ekeylem almış bir sıfattır?

A) Bu elmalar henüz tatlanmamış. B) Eski evimiz de bu kadar genişti. C) Şu anda olayın gerçek nedenini bilen yok. D) Söylediklerine göre bu sınıfın en çalışkanı sensin. E) Yarın hava tüm yurtta yağmurlu olacakmış.

9. Aşağıdakilerin hangisinde cümlenin ögeleri doğru olarak ayrılmıştır?

A) İletişimin hayatta bir gereklilik, başarıda bir yöntem, dostlukta bir anahtar olduğunu / iyi / biliyorum. B) İletişimin hayatta bir gereklilik, / başarıda bir yöntem, / dostlukta bir anahtar olduğunu / iyi / biliyorum. C) İletişimin hayatta bir gereklilik, başarıda bir yöntem, dostlukta bir anahtar olduğunu / iyi biliyorum.

12. Aşağıdakilerden hangisinde “adlaşmış sıfat” dolaylı tümleç göreviyle kullanılmıştır?

D) İletişimin / hayatta bir gereklilik, / başarıda bir yöntem, / dostlukta bir anahtar olduğunu / iyi / biliyorum.

A) İnsanlar niçin yeniye hemen karşı çıkarlar? B) Geç gelenleri sınava almadılar mı? C) Uzaklaşan atlılar ufukta küçücük görünüyordu.

E) İletişimin hayatta / bir gereklilik, başarıda bir yöntem, dostlukta bir anahtar olduğunu / iyi biliyorum.

D) Son yıllarda genç sanatçılara değer veriliyor. E) Son günlerde ortalıkta pek görünmüyor. 138

Cümlenin Ögeleri

Test - 6

bilmeyenkalmasın

3. Aşağıdakilerin hangisinde yanıt cümlesi,

Bilmeyen kalmasın

sadece zarf tümlecinden oluşmuştur?

Bazı sözcükler vardır, bunlar yükleme sorulan sorulardan hiçbirine cevap vermeye tenezzül etmezler. İşte böyle sözcüklere cümle dışı unsur diyoruz. (ünlemler, bağlaçlar ve seslenmeler vs.)

A) – Kardeşinin doğum günü ne zamandı?

B) – İstanbul’dan ne zaman ayrıldınız?

yer



A) Dayımı, o çok sevdiğim insanı, iki yıldır göremiyorum.



B) Ben bu şehre, İstanbul’a aşığım.



ögesi

olmayan

söze

– Geçen yıl.

C) – Bütün bu bilgileri nereden elde ettiniz?

1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde cümlenin herhangi bir verilmiştir?

– Geçen hafta.

– Gazetelerden.

D) – Yorgunluğunuzu gideren nedir? – Okumak.

E) – En çok neden korkarsın? – Yoksulluktan.

C) Bu filmi, Kelebeğin Rüyası’nı, üç kez seyrettik. D) Arabam, onsuz yapamazdım hâlbuki; sattım. E) Mayısta, en sevdiğim ayda, hasta düştüm.

YAYINLARI

4. “Burada gördüğümüz sanat eserlerinin hepsi 18.

yüzyılda Amerika’ya kaçırılmış antika parçalardı.”

Bu cümlenin hangisidir?

öznesi,

aşağıdakilerden

A) antika B) hepsi C) sanat eserlerinin hepsi D) gördüğümüz sanat eserlerinin hepsi

2. “Bir sanatçının kendi başlattığı, sonra, nice



E) Burada gördüğümüz sanat eserlerinin hepsi

kavgalar içinde, nice güçlüklere karşın yıllar yılı öncülüğünü yaptığı anlayışa, bir bakıma hep aynı coşkuyla bağlı kalmasını anlamak kolaydır.”

Yukarıdaki cümlenin öznesi aşağıdakilerden hangisidir? A) Bir sanatçının kendi başlattığı B) Bir sanatçının kendi başlattığı, sonra, nice kavgalar içinde

5. “Gövdesini dört kişinin zor kucaklayacağı bir çınar,

C) Bir sanatçının kendi başlattığı, sonra, nice kavgalar içinde, nice güçlüklere karşın yıllar yılı öncülüğünü yaptığı,



kalınlı inceli dallarını havuzun üstüne uzatmıştı.”

Bu cümlenin ögeleri aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak gösterilmiştir? A) Belirtili nesne – özne – dolaylı tümleç – yüklem

D) Bir sanatçının kendi başlattığı, sonra, nice kavgalar içinde, nice güçlüklere karşın yıllar yılı öncülüğünü yaptığı, bir bakıma hep

B) Özne – belirtili nesne – dolaylı tümleç – yüklem C) Belirtili nesne – özne – zarf tümleci – yüklem

E) Bir sanatçının kendi başlattığı, sonra, nice kavgalar içinde, nice güçlüklere karşın yıllar yılı öncülüğünü yaptığı anlayışa, bir bakıma hep aynı coşkuyla bağlı kalmasını anlamak

D) Özne – belirtili nesne – zarf tümleci – yüklem E) Belirtili nesne – dolaylı tümleç – zarf tümleci – yüklem 139

bilmeyenkalmasın

1.D 2.E 3.B 4.E 5.B 6.D 7.B 8.E 9.D 10.B 11.E

6. Aşağıdaki dizelerden hangisinde dolaylı tümleç

9. En fazla bir yıl sürer Buralarda; yalnızlık, ölüm acısı Bu dizelerde aşağıdaki ögelerden hangisi yoktur?

yoktur?

A) Bana çiçek gönderme

Bir kuş ağacı gönder

B) Konsunlar yastığıma

Uyutmak için beni

A) Özne

B) Yüklem

C) Dolaylı tümleç

D) Nesne

E) Zarf tümleci

C) Kaldırıp yatağımı

Uçursunlar göklere

D) Kendimi yıldızlarla

Bulayım birdenbire

E) Alnıma dokunsunlar

İyileşmiş desinler

10. “Ben, büyük düşüncelerle ortaya çıkmayan,

7. Aşağıdakilerin hangisinde soru, ötekilerden

B) özne / nesne / yüklem

A) Söyle yüreğim nedir bu hâlin? B) Kim yardım etti bana

Kibirli devlerin karşısında?

C) Şimdi beni kimdi kurtaran

C) özne / nesne / zarf tümleci / yüklem YAYINLARI

Nedir bunca telaşa düşüren seni?

Bu cümlenin öge sıralanışı, aşağıdakilerden hangisinde doğru gösterilmiştir? A) özne / zarf tümleci / yüklem

farklı bir ögeyi buldurmaya yöneliktir?

değişik bir yol tutturmayı başaran şair ve yazarları önemsiyorum.”

D) özne / zarf tümleci / nesne / zarf tümleci / yüklem E) özne / zarf tümleci / nesne / nesne / yüklem

Ölümden ve kölelikten?

D) Ey yüreğim, kutsal ateşinle sen

Değil miydin bunları başaran?

E) Hiç oldu mu dindirdiğin

Bir zavallının acılarını?

11. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde, belirtili nesneyi açıklamak kullanılmıştır?

8. “Şiire toplum sorunlarını savunmak görevini verenlerin bu işe kuyumculuk diyeceklerini biliyorum.” cümlesinin ögeleri ve ögelerinin sıralanışı, aşağıdakilerden hangisiyle özdeştir?

amacıyla

bir

ara

söz

A) Yamaçtaki koruluk, yörenin tek yeşil alanı, hayal meyal görünüyordu. B) Canı isterse, bu işi ondan daha iyi yapacak kimse yoktur.

A) Onlar, atlıların tozu dumana kalarak geldiğini görünce korktular.

C) Fatihli yaşlı adam, kundura tamircisi Sami Efendi, o gün kalp krizi geçirmişti.

B) Her çağın kendine özgü bir şiir anlayışı vardır. C) Trendeki yolcular birden bağırıp çağırmaya başladılar.

D) Arka sırada oturan ufak tefek bir adam, kitabın yazarı, eleştirileri yanıtlamak üzere söz aldı.

D) O günlerde ne yapacağını tasarlamaya bir türlü yanaşmamıştı.

E) Düğün sahibini, damadın büyük kardeşini, eskiden beri tanıyorlardı.

E) Yavrusunun bir kartalın pençeleri arasında bulutlara doğru yükseldiğini gördü. 140

Cümlenin Ögeleri

bilmeyenkalmasın

Test – 7

3. (I) Buraya her hafta sonu balık meraklısı insanlar Bilmeyen kalmasın “nereye” sorusu dolaylı tümleci de zarf tümlecini de buldurur.. Eğer cevap olan sözcük hâl eklerinden birini almışsa dolaylı tümleçtir. Yalın ise zarf tümlecidir. Haydi içeriye girelim. (nereye?) Dolaylı Tümleç



Haydi, içeri girelim. (nere?) Zarf Tümleci

gelirdi. (II) Köprü altında çoğunlukla bir dip balığı olan karagöz yakalanırdı. (III) Yakalanan balıklar arasında bir kiloyu bulanlar da vardı. (IV) Ancak acemi avcıların oltaları sık sık dubalara takıldığı için masraflar çoğu zaman artardı. (V) Yine de insanlar balık tutmaktan vazgeçmezlerdi.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi, yüklemin türü bakımından ötekilerden farklıdır? A) V.

B) IV.

C) III.

D) II.

E) I.

1. (I) Ferhat; nakkaşlık yapan, Şirin’e sevdalı,

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi, yüklemin türü bakımından ötekilerden farklıdır? A) V.

B) IV.

C) III.

D) II.

E) I.

4. (I) Ahmet Mithat Efendi, bir gün bir arkadaşıyla

YAYINLARI



yiğit bir delikanlıdır. (II) Saraylardaki süslerin ve fırçasından dökülen zarafetin, Ferhat’ın Şirin’e olan duygularının ifadesi olduğu söylenir. (III) Ferhat, Amasya Sultanı Mehmene Banu’ya kız kardeşi Şirin için dünürcü gönderir. (IV) Sultan, Şirin’i vermek istemediği için olmayacak bir iş ister delikanlıdan.(V) “Şehir’e suyu getir, Şirin’i vereyim.” der.



Sirkeci’den Bab-ı Ali’ye çıkıyormış. (II) Yolları üzerinde dilenen bir görme özürlüye rastlamışlar. (III) Bu işlek cadde üzerinde dilencinin para çanağı bomboşmuş. (IV) Ahmet Mithat Efendi’nin arkadaşı “Bak.” demiş, “Şu dilenciye mukavva üzerine tatlı dilli bir dörtlük yazıp herkesin görebileceği şekilde önüne bırakacağım; millet nasıl yardım edecek, dönüşte görürüz.” (V) Dörtlüğü yazıp adamın yanından ayrıldıktan sonra gerçekten Ahmet Mithat Efendi ve arkadaşı dönüşte dilencinin çanağının dolmak üzere olduğuna şahit olmuşlar. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi, yüklemin türü bakımından ötekilerden farklıdır? A) V.

B) IV.

C) III.

D) II.

E) I.

2. (I) Gök gürültüsü, bir fırtınada şimşek çaktıktan ya



da yıldırım düştükten sonra duyulan gürültüdür. (II) Yağmurla birlikte gelen fırtına bulutlarının tümü şimşek ve gök gürültüsüne neden olur. (III) Büyüyen bir fırtına bulutunda elektronlar yağmur ve kar tanelerinden kurtulduktan sonra pozitif elektronlar bulutun üstünde, negatifler ise bulutun altında toplanır. (IV) Genleşen hava, ses hızını geçince ses patlamaları oluşur. (V) Şimşek ve gök gürültüsü arasında saniyelerin miktarı sayılır ve üçe bölünürse yaklaşan fırtınanın uzaklığı kilometre cinsinden saptanır.

5. ”Sanatın, bilimin her alanında olup bitenleri öğrenmek ve tanımak isteği, bizleri sıtma nöbeti gibi sarmıştı.” cümlesinin yüklemine, sırasıyla hangi soruları yöneltirsek yanıt alırız? A) Nerede – neyi - kimi – nasıl B) Neyi – kimi – niçin

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi, yüklemin türü bakımından ötekilerden farklıdır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

C) Ne – kimi - neden – nasıl D) Ne – kimi – nasıl E) Nerede – kimi – neyi – nasıl

E) V. 141

bilmeyenkalmasın

1.E 2.A 3.C 4.C 5.D 6.C 7.A 8.C 9.D 10.E

6. “Etnografya, kültürleri ve kültür oluşumlarını

8. Aşağıdakilerin hangisinde ögelere ayırmada

araştıran bilim dalına verilen isimdir.”

bir yanlışlık yapılmıştır?

Aşağıdaki cümlelerin hangisi, ögelerinin dizilişi bakımından bu cümleyle aynıdır?

A) Burada / eski kitapları / aslına uygun şekilde / tamir ediyoruz.

A) Etnografik araştırmalar topraklarımızda ilk olarak Meşrutiyet Devrimi’nden sonra başlamıştır.

B) Tarihi yapıların planlarını / yeni eserlerde / deniyorlar.

B) Etnografya ilk kez dünya üzerinde varlık göstermiş toplulukların dillerini araştırmak amacı ile kullanılmıştır.

C) Eski eşyalara / merakımın bir sonucudur / bu.

C) Etnografya biliminin dünyada en çok kullandığı bilimsel araştırma yöntemlerinden bir tanesi ankettir.

E) Bizler / o güzelim hâlk şiirleriyle ilgilenmiyoruz.

D) Akıl hastalarının su sesiyle tedavi edildiği bir hastanedeyiz / şimdi. / pek /

D) Tarih boyu kullanılan ev aletleri, avcılık malzemeleri, aksesuarlar ve süs eşyaları bir kültürün maddi değerler bütününü oluşturur. E) Etnografya, insan ve toplum kavramlarını birbirinden ayırmadan bir bütünlük içerisinde incelemeye gayret gösterir.

9. “Sanatın, bilimin her alanında olup bitenleri

YAYINLARI

öğrenmek ve tanımak isteği, bizleri sıtma nöbeti gibi sarmıştı.” cümlesinin yüklemine, sırasıyla hangi soruları yöneltirsek cevap alırız? A) Nerede - neyi - kimi - nasıl? B) Neyi - kimi - niçin? C) Ne - kimi - neden - nasıl? D) Ne - kimi - nasıl? E) Nerede - kimi - neyi - nasıl?

7. “Kuzeydeki kuşların soğuk mevsimle ve bitkilerin

yapraklarını dökmesiyle göç ettikleri bilinen bir gerçektir.” Aşağıdaki cümlelerin hangisi, ögelerin dizilişi bakımından bu cümleyle aynıdır?

A) Gezici kuşlar, kuluçka yerinden değişik yönlere doğru ayrılan kuşlardır.

10. Aşağıdakilerden hangisi ögelerinin sayısı

B) Bazı kuş türleri dünyanın her yerinde ve her mevsimde görülebilmektedir.

bakımından ötekilerden farklıdır? A) Kitaplarımı raflara yerleştirdim.

C) Kuşların görme organları diğer duyu organlarına göre çok daha iyi gelişmiştir.

B) Heyelandan ötürü yol kapanmış.

D) Kuşların uçma yeteneğinin gelişmiş olması, bütün dünyaya yayılmalarını sağlamıştır.

C) Evimizin inşaatı ay sonunda bitiyor.

E) İnsan dışında başka bir canlının sesini taklit etme özelliği sadece kuşlarda bulunur.

E) Dostlarına vefalı davranan biridir.

D) Sabahları dinç kafayla çalışırım.

142

bilmeyenkalmasın

YAPI BAKIMINDAN CÜMLELER

Basit Cümle

Bağlı Cümle “-ki” dışındaki bağlaçlarla kurulanlar

Basit Cümle 1. Girişik Bileşik Cümle 2. İç içe Bileşik Cümle 3. Bileşik İlgi Cümlesi 4. Şartlı Bileşik Cümle

Sıralı Cümle 1. Bağımlı Sıralı Cümle 2. Bağımsız Sıralı Cümle

Cümle Çeşitleri

bilmeyenkalmasın

Test – 1

4. Aşağıdakilerden

hangisi biçimce anlamca olumsuz bir cümledir?

Bilmeyen kalmasın Cümle, basit, birleşik ve sıralı olmak üzere üç başlıkta incelenir.

olumlu,

A) Ayrılık, seni de yaraladı mı? B) İnsan bu kadar da yalan söyler mi? C) Senin de yüreğine iner mi geceler?

Eksiltili cümle, tamamlanmamış cümledir. Yani devam etmesi gereken cümledir. Okuyucu bunların anlamını bildiği için cümle devam ettirilmez.

D) Kolunu düşüp de mi kırdın? E) Yalnız akşamlarında beni aradı mı?

1. Aşağıdakilerden hangisi eksiltili bir cümle değildir?

A) Mart içeri, pire dışarı B) İki gözüm iki çeşme

5. “Kalbim ne mutlu, ne üzgün, ne de tam özgürdü.”

C) Al başına belayı

cümlesi için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

D) Böyle işe, böyle aş

A) Öznesi ortak sıralı bir cümledir.

E) Ekmek elden, su gölden

B) Kurallı isim cümlesidir. C) Biçimce olumlu, anlamca olumsuzdur. D) Cümlede üç yüklem vardır.

2. (I) Sanatçı, yönlendirir her zaman okuru. (II) Çünkü



bir sanatçı, okuru için yaşar. (III) Yeri gelir, okuruna bilgi hazineleri dağıtır. (IV) Yeri gelir onu zamanda yolculuğa çıkarır. (V) Okuyucu da bilmelidir daima sanatçının değerini.

YAYINLARI

E) Basit yapılı bir cümledir.

6. Aşağıdakilerden hangisi özne ve yüklemden oluşmuştur?

A) Benden istenen işi zamanında bitirdim.

Numaralanmış cümlelerden hangi ikisi öge dizilişine göre özdeştir? A) I. ve II.

B) I. ve III.

D) II. ve V.

B) Yağışlı havada gittikleri için endişeliyim. C) Başarının anahtarı insanın kendindeymiş.

C) I. ve V.

D) Konukseverliğiniz için çok teşekkür ederim.

E) III. ve V.

E) Yapmak istediklerimi bir bir gerçekleştirdim.

3. “Konularını seçmede, hem duyularından hem de

7. Aşağıdaki

gözlem gücünden yararlanıyor.”

cümlelerden hangisi, olumsuz anlamca olumludur?

Bu cümle için aşağıdakilerin hangisi doğrudur?

biçimce

A) Basit – düz - olumlu – eylem

A) Sorunları ülke gerçekleri açısından ele almıyor.

B) Bileşik – devrik – olumlu – eylem

B) Nedense, bir dediği diğerini tutmuyor.

C) Bileşik – kurallı – olumlu – eylem

C) Fizikten de kimyadan da anlamıyor.

D) Basit – kurallı – olumlu – ad

D) Parası olduğu hâlde harcamıyor.

E) Basit – devrik – olumlu – eylem

E) Sanki bu işlerin nasıl yürüdüğünü bilmiyor. 144

bilmeyenkalmasın

1.C 2.C 3.C 4.B 5.E 6.C 7.E 8.D 9.B 10.D 11.A 12.B 13.D

8. “Onun öykülerindeki kişilere iğne batırın, batırdığınız

11. Aşağıdaki

cümlelerden hangisinde cümlecik farklı görevde kullanılmıştır?

yerden kıpkırmızı kan sızdığını göreceksiniz.” cümlesiyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

yan

A) Havaların hissedilir derecede soğuduğunu fark etmiyor musun?

A) Olumlu cümledir.

B) Her zamanki gibi mikrofonu eline aldığında yerinde duramadı.

B) Öznesi ortak sıralı cümledir. C) İkinci cümlede iki yan cümle vardır. D) İlk cümle eksiltilidir.

C) Otobüs durur durmaz kendisini restorana zor attı.

E) Sıralı cümleyi oluşturan cümleler, fiil cümleleridir.

D) Kürsüde konuşurken kalbi pır pır ediyordu. E) Sevdiklerimizin değerini onları yitirince anlıyoruz.

12. Aşağıdaki cümlelerden hangisi basit, devrik soru cümlesidir?

A) Ben miyim sizi yalnız bırakan? cümlelerden hangisi türüne göre diğerlerinden farklıdır?

B) Çok mu basit sınav soruları?

yüklemin

A) Ahmet’in her söylediği doğru değildir. B) O şimdiye İstanbul’a varmıştır. C) Dün dershanede kimsecikler yoktu.

YAYINLARI

9. Aşağıdaki

C) Dokunabilir misiniz yüreklere, ağlayarak? D) Onu sevdiğimi ona nasıl söyleyebilirim? E) Dershanenin yeni binasından memnun musunuz?

D) Ülkenin güneyini saran dağlar, sarptır. E) Dünyanın dördüncü büyük dili Türkçedir.

13. (I) Biraz önce, arka kapaktaki fotoğrafınıza

10. Aşağıdaki cümlelerin hangisi yüklemin türüne göre farklıdır?

A) Dedesi erkenden kalkıp bütün bahçeyi bir güzel sulamış.



B) Arabası yolda bozulunca, eve yürüyerek dönmek zorunda kaldı.

daldım gittim. (II) Zaman geçiyor, bazen nasıl da hızlı geçiyor. (III) Zaman bazen durayazıyor. (IV) Geçerken ve dururken yaralıyor. (V) Şimdi burada olsaydınız sizleri arar, yanınıza gelmek, diyelim Moda’da buluşmak isterdim. Bu parçada numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) I. cümlede zarf tümleci kullanılmıştır. B) II. cümle, sıralı bir cümledir.

C) Kalemlerimi de bulamadım okulda, çantamı da.

C) III. cümlenin yüklemi birleşik yapılı fiildir.

D) Yoksulluğuna rağmen kimseye eyvallahı yoktu.

D) IV. cümlede bağlaç cümleleri bağlamıştır.

E) Annesi çocuğu kucaklayıp yatağına götürdü.

E) V. cümlede çekimli fiil birden çoktur. 145

Cümle Çeşitleri

bilmeyenkalmasın

Test – 2

4. Aşağıdaki

dizelerde geçen cümlelerden hangisi, yapıca diğerlerinden farklıdır?

Bilmeyen kalmasın Bazı cümleler biçimce olumsuz oldukları hâlde anlamca olumludurlar.

A) Sevdanı, umudunu içine alan

İçinde soru eki ya da soru sözcüğü bulunmamasına karşın, gerçek anlamda soru kavramı taşımayan, yanıt gerektirmeyen soru cümlelerine “sözde soru cümlesi” denir.

1. Aşağıdakilerden cümlesidir?

hangisi,

sözde

Hatıraların şimdi nerede

B) Biliyorum nerelere gideceğimi

Esen rüzgârlar boyu

C) Ilgıt ılgıt esen seher yelleri

Esip esip yere değmeli değil

D) Mehlika Sultan’a âşık yedi genç

soru



Gece şehrin kapısından çıktı

A) Neden bu kadar acımasız davranıyorsun?

E) Yapraklarını değiştiriyor çınar

B) Barış içinde bir dünyayı kim istemez?



C) Bildiğin en iyi spor hangisi?

5. “Cübbesini arkasına toplamış, kolları sıvalı, iki

D) Azat etseler uçamaz mısın? E) Bu acı haberi ona kim söyleyecek?



A) Mutluluğun şarkısıdır gülleri bana daha da güzel gösteren B) Her şeyin gönlüne göre olmasını dileyen yoksul çocuklar

büklüm bir ihtiyar, sağ kolunun altında eski bir kalbur, öteki elinde anahtarlar tutarak küçücük kapıdan çıktı.” Bu birleşik cümlede temel cümle, aşağıdakilerden hangisidir? A) Cübbesini arkasına toplamış bir ihtiyar, küçücük kapıdan çıktı.

YAYINLARI

2. Aşağıdakilerden hangisi bitmiş bir cümledir?

Deri değiştiren sarı yılanlar gibi

B) Sağ kolunun altında eski bir kalbur, küçücük kapıdan çıktı. C) Küçücük kapıdan çıktı. D) Kolları sıvalı iki büklüm bir ihtiyar, küçücük kapıdan çıktı.

C) Ey sevgi bağının yeni yeşeren filizleri

E) İki büklüm bir ihtiyar, küçücük kapıdan çıktı.

D) Gökyüzünü seyrederken yalnızlığa dolan genç adam

6. (I) Demokrasiyle yönetilen ülkelerde geniş özgürlükler

E) Denizin, yosunun kokusunu duymakta direnen yaşlı gönüller



vardır. (II) İnsanlar, görüşlerini açıklamakta özgürdür. (III) Temsilcilerini seçerek yönetime katılırlar. (IV) Özgürlük başkalarınca verilmemiştir onlara. (V) Demokrasiye güvenerek yaşarlar. Yukarıdaki cümlelerin hangisi, yapıca diğerlerinden farklıdır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

3. “Bir akasya ağacının gölgesine uzanıp atalarımın bana bıraktıkları eserleri seyretmeye daldım.” cümlesi için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

7. Aşağıdakilerden hangisi yanıt gerektirmeyen soru cümlesidir?

A) Ne zaman ne yapacağını sen bilir misin?

A) Bileşik, kurallı, olumlu, fiil cümlesi

B) Benim anlattıklarımı not eder misiniz?

B) Basit, kurallı, olumlu, ad cümlesi

C) Sana kazak mı, pantolon mu alayım?

C) Bileşik, devrik, olumlu, fiil cümlesi

D) Hiç senin için kötü söz söyler miyim?

D) Bileşik, kurallı, olumlu, ad cümlesi

E) Bir bardak süt daha vermemi ister misin?

E) Basit, devrik, olumlu, fiil cümlesi 146

bilmeyenkalmasın

1.B 2.A 3.A 4.D 5.C 6.D 7.D 8.C 9.C 10.A 11.C 12.E 13.A 14.E

8. (I) Görmeyin düştüğüm yeri... (II) Harputlu bir aile



12. (I) Anne dövünüyor, saçını başını yoluyordu.

var benim vagonda... (III) Alay alay kadın ve çocuk; yorganlar, sepetler… (IV) Her şey çok tuhaf... (V) Yumurcaklar bağrışıp duruyorlar durmadan. Bu parçada numaralandırılmış cümlelerden hangisi eksiltili cümledir? A) I.

B) Il.

C) III.

D) IV.

E) V.



9. Aşağıdaki cümlelerin hangisi biçimce olumlu,

(II) İkide bir tabutun üzerine kapanıyor, “Gülüm! Gülüm! Gülüm, nasıl korum taş altına ben seni…” diyordu. (III) Azıcık susar gibi oluyor, sonra yine başlıyordu. (IV) Odada toplananların ağlayışları, dövünüşleri anlatılır gibi değildi. (V) Hayretimden donakalmıştım. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? A) I. cümlede ikileme kullanılmıştır.

anlamca olumsuzdur?

B) II. cümlede iyelik eki almış kelimeler bulunmaktadır.

A) Pencereden görünmüyor güneş, aylardır.

C) III. cümlede zarf vardır.

B) Kimseler yoktu dışarıda.

D) IV. cümle anlamca olumsuzdur.

C) Artık ne gelen var ne giden.

E) V. cümle dolaylı tümleç ve yüklemden oluşmuştur.

D) Geceler boyu gözümü uyku tutmadı. E) Kadın, bu manzarayı bugüne değin görmüş değildi.

10. Aşağıdakilerden hangisi, öznesi ortak sıralı

13. (I) Yıllar yılı lirik şiirin konusu aşk, ölüm ya da din

A) “Zlata’nın Günlüğü”, geçen ay yayımlandı, en çok satan kitaplar listesine girdi. B) Zlata, savaştan aylar sonra Avrupa’da ses getirmiş, ötekilerse unutulup gitmişti. C) Bu kitabı 15 günde çevirdim, hazırlanıp basılması da 6 gün aldı.

YAYINLARI

cümledir?



D) Umarım siz bu kitabı okurken savaş biter, Zlata kurtulur, yaralar sarılır. E) Herkes bu kitaptan kendi ülkesi için de gerekli dersleri çıkarmalıdır.

gibi alanlarla sınırlandırılmıştır. (II) Oysa ne şiir ne de nesir için böyle bir sınırlandırma yapılabilir. (III) Örneğin bir ozan çevresine bakarken farklı şeyler görmeye çalışır. (IV) Romanda içinde yaşadığımız dünyadan farklı bir dünyayla karşılaşırız. (V) Öyleyse lirik şiir yazan ozanlar da her konuda duygusal etkileyici şeyler söylemelidir.

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi yan cümlecikle oluşmuş birleşik cümle değildir? A) I.

B) Il.

C) III.

D) IV.

E) V.

11. ”Bağımsız sıralı cümlelerin ortak ögeleri bulunmaz.” Buna göre, aşağıdaki cümlelerin hangisi bağımlı sıralı cümledir?

A) Yaşlısı pardösülüydü, öbürleri sadece birer entari giymişlerdi. B) Kiremitler değişti, kafes tamiri yapıldı, kapılar ve tavanlar boyandı.

14. “Şimdi güneş batmış, bozkır tamamen kararmıştı.” Bu cümlenin nitelikleri aşağıdakilerden hangisidir?

C) Bunları uzun zaman dilinden düşürmez, herkese söyler, her yerde tekrarlar.

A) Birleşik, kurallı, olumlu, eylem cümlesi B) Birleşik, devrik, olumlu, ad cümlesi

D) Pencereye yaklaştım, dışarıda müthiş bir yağmur yağıyordu.

C) Sıralı, devrik, olumlu, ad cümlesi D) Basit, kurallı, olumlu, eylem cümlesi

E) İşyerleri açılır, tezgâhlar çalıştırılır, makineler işler.

E) Sıralı, kurallı, olumlu, eylem cümlesi

147

Cümle Çeşitleri

bilmeyenkalmasın

Test – 3

4. Aşağıdaki cümlelerden hangisi yapısına göre farklıdır?

Bilmeyen kalmasın

A) Suya vuran alevlerin ışığında sabaha dek şiirler okuduk.

Birleşik cümle, bir cümle ile ona bağlı bir ya da birden çok yan cümlecikten oluşan cümledir.

B) Kasabayı birlikte gezme önerisine aldırmadan otele dönmem gerektiğini söyledim.

Yan yargılar; fiilimsilerden, iç cümlelerden, şart eki almış sözcüklerden oluşabilir.

C) Yanında hiçbir toplantıda ayırmadığı çantasından kalınca bir kitap çıkardı. D) Olaylara iyice kaptırmıştı kendini, düşlerini gerçek sanıyordu.

1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yan cümlecik farklı görevde kullanılmıştır?

E) Kartal kanallarıyla güneye doğru uçmak, güneşin sıcaklığını duymak istiyorum.

A) Haziranda Ankara’ya gidip sınava girecek. B) Soruların değerlendirilmesi bir hafta sonra yapılacak. C) Acele etmemi isteyince elim ayağıma dolaştı.

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisi, biçimce olumlu,

D) Kitap okudukça yeni ufuklar açılıyor önümüzde.

anlamca olumsuzdur?

E) İçeri girerken hep dikkatli davranırdı.

A) Bu havada sakın dışarı çıkmayın! B) Ben bu kadar parayla nasıl geçinirim! C) Çocuklarım beni yıllarca arayıp sormadılar. D) Benim de bu konuda bir sürü eksiğim var.



Kalamış İskelesi’nin arkasından güneş batıyordu. (Il) İskeleyle tramvay durağı arasında beş on tane çınar vardı. (III) Karakış, ağaçların yapraklarını kökünden kazımıştı. (IV) İnce, kalın ne kadar dal varsa hepsi gökyüzüne çizilmiş karakalem desenleri andırıyordu. (V) Güneş, Moda Burnunun arkalarında bir yere saklanmıştı?

YAYINLARI

2. (I)

6. Aşağıdakilerden hangisi, yükleminin türüne

göre eylem cümlesi, yükleminin yerine göre devrik ve yapısına göre de birleşik cümledir? A) Bu dağların eskiden aşinasıdır soyum. B) Gördüm deniz dedikleri bin başlı ejderi.

Yukarıdaki cümlelerden hangisi yapısına göre farklıdır? A) I.

B) Il.

C) IlI.

D) IV.

C) Gövdem taşlara boydan boya uzanıverse... D) Uçmak için kanatlanmayı bekleyen kuşlar bilirim.

E) V.

E) Senin bakışlarında da vardı bu hüzün.

7. A. Çehov, büyük ve usta bir yazardır. Ondan

3. (l) Yaban romanının kahramanı Ahmet Celal otuz



E) Böyle bir insandan bize hayır gelmez.

beş yaşındadır. (Il) Bir paşanın oğludur. (III) Birinci Dünya Savaşı’na yedek subay olarak katılır. (IV) Savaştan, bir kolunu kaybederek geri döner. (V) Artık savaşamadığı için çok üzgündür.



Yukarıdaki parçada numaralanmış cümlelerden hangi ikisi eylem cümlesidir? A) I. ile Il.

B) II. ile III.

D) IV. ile V.

C) III. ile IV.

öğrenilecek ne çok şey var. Doktordu ama çok hasta bir adamdı. Gözyaşlarıyla gülen biriydi. Komedyaları acı dramlara benziyordu. Bu parçada aşağıdakilerin hangisine örnek yoktur? A) Ad cümlesi

B) Olumsuz cümle

C) Eylem cümlesi

D) Basit cümle

E) Bağlı cümle

E) I. ile V. 148

bilmeyenkalmasın

1.B 2.D 3.C 4.D 5.B 6.B 7.B 8.D 9.C 10.E 11.C 12.A 13.B

8. Aşağıdaki cümlelerden hangisi gerçek (yanıt

11. Aşağıdaki dizelerden hangisinde, eksiltili cümle

gerektiren) bir soru cümlesidir?

vardır?

A) Dünyamızın barış içinde olmasını kim istemez?

A) Ellerim takılırken rüzgârların saçına

B) Bana yaptığınız iyilikleri nasıl unutabilirim?



C) Bu soğukta paltosuz çıkılır mı dışarı?

B) Serpilmeye başladı bir yağmur ince ince

D) Testteki üçüncü soruyu çözebildiniz mi?



E) Bunları söyleyecek cesareti nereden buluyorsun?

C) Her tarafta yükseklik, her tarafta ıssızlık

Asıldı arabamız bir dağın yamacına Son yokuş noktasından düzlüğe çevrilince Yalnız arabacının dudağında bir ıslık

D) Kendimi kaptırarak tekerleğin sesine

Uzanmışım, kalmışım yaylının şiltesine

E) Karşıda hisar gibi Niğde yükseliyordu

Sağ taraftan çıngırak sesleri geliyordu

9. Aşağıdaki cümlelerden hangisi, yapı bakımından ötekilerden farklıdır?

12. Aşağıdaki sıralı cümlelerden hangisi, bir eylem

A) İstiklal Caddesi’nde dolaşırken onu bir dükkânda görmüştüm.

A) Türkçeyi iyi bilir, sohbeti de güzeldir.

tek

C) Son günlerde yazı makinem de benim gibi yaşlanıyor galiba. D) Çocuklarımın geçimini yazı makinemin çalışmasına borçluyum. E) O günlerde bir hırsızın onu çalacağından çok korkuyordum.

B) Yolda hep o konuştu, ben sustum. C) Gökten ne yağdı da yer kabul etmedi. D) Akşam sağlam yatıyor, sabah hasta kalkıyor.

YAYINLARI

B) Bütün yaşamında kendimden sonra sömürdüğüm, yazı makinem oldu.

cümlesiyle bir ad cümlesinden oluşmuştur?

E) Kimimiz köylüyüz, kimimiz kentli.

13. (I) Bir bahar sabahı güneş, bahçemdeki evvel

10. Aşağıdaki dizelerden hangisi, öznesi ortak olan bağımlı sıralı cümledir?

A) Hoca Nasrettin gibi ağlayan ve

Bayburtlu Zihni gibi gülendir



B) Yol görünür onun garip serine,

Analar babalar umudu keser

B) II. cümlede bağ-fiil, bulunma hâl eki almıştır.

Bir yâr sever, el alır

C) III. cümle, birden fazla fiilimsinin kullanıldığı bir birleşik cümledir.

D) Yağsın nesi varsa kâinatın

Yalnız bu derin sükût dinsin

D) IV. cümle, olumlu bir fiil cümlesidir.

E) Ovasından bal akıttın Ege’nin,

Bu parçada numaralanmış cümlelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) I. cümlede isim-fiil, niteleme göreviyle kullanılmıştır.

C) Çarşambayı sel alır

zamandan kalma çitlembik ağaçlarının üstünden doğarken evimin kapısından çıkmıştım. (II) Caddelerde geziniyor ve ilk yazıyı bitirinceye kadar ayakta durabilmek için neler yapabileceğimi düşünüyordum. (III) Buralara; yabanî güller ve aşısız iğdeler arasında alımlı edalarla kıvrıla kıvrıla dolaşan, gölgeli, hoş kokulu yollardan inilirdi. (IV) Minik tüylü kediler, bu kalabalıktan ve ışıktan çok memnun görünüyorlardı. (V) Ne onların yazı derdi ne de benim açlık derdim vardı.

E) V. cümle, yapı bakımından sıralı bir cümledir.

Dağlarından yağ... 149

Cümle Çeşitleri

bilmeyenkalmasın

Test – 4

4. “Yıldızlar yaz yağmuru altındaydı sanki. Ay ışığı Bilmeyen kalmasın Girişik birleşik cümle, yan cümlecikleri fiilimsilerle kurulan cümlelerdir. Hatırlayınız.



Yüklemin dışında -me/ -ma olumsuzluk eki getirebildiğimiz kelime eylemsi dolayısıyla yan cümleciktir. Yan cümlecikler bir cümlede yüklem hariç her öge olabilirler.

1. Aşağıdaki

cümlelerden hangisinde cümlecik, dolaylı tümleç görevindedir?

Bu parçada aşağıdakilerden hangisi için örnek yoktur? A) Ad cümlesi

B) Olumsuz cümle

C) Birleşik cümle

D) Eylem cümlesi

E) Devrik cümle

yan

5. Aşağıdakilerden hangisi, şeklen olumsuz,

A) Bir şeyi kaybedeceğimizi anlayınca onu sevdiğimizi düşünürüz.

anlamca olumlu bir cümledir?

A) Toplantıda sanki kendisi yoktu.

B) Bizi beğenenleri her zaman severiz.

B) Sanki benim kulaklarım duymuyor.

C) Bir şeyi çok sevmek, insanı o şeye karşı sağır ve kör yapar.

C) Sanki içinden geçenleri bilirmiş. D) Sinemaya gittiğini görmedim sanki.

E) Sevgi, çiçek açmayan yere uğramaz.

YAYINLARI

D) Sevenin kusurlarını herkes hoş görmelidir.

2. Aşağıdakilerden hangisi, nesnesi ortak bağımlı

E) Sanki hiç ders çalışmıyorum.

6. Aşağıdakilerin hangisinde hem ad hem eylem

sıralı cümledir?

cümlesi vardır?

A) Sen besledin beni, hayat çürüttü.

A) Şu karşıki dağda bir top kar idim.

B) Nar çiçekleri yakınımızdaydı, bizimleydi.

B) Bu aşk beni diyar diyar gezdirir.

C) Paramız çok azalmıştı, ekmek bile alamıyorduk.

C) Karadır kaşların, ferman yazdırır.

D) Ninem gelir, haftalarca aylarca bizde kalırdı.

D) Yağmur yağdı, ılgıt ılgıt eridim.

E) Buralardan kaçmak, çekip gitmek istiyorum.

E) Ölüm ver Allah’ım, ayrılık verme.

3. “Eğitimin rolü, kişiyi daha üst düzeydeki bir

bahçedeki hanımellerinin üstünden çekilmişti. Yüreğinin derinliklerinden kopan bir şey, gelip boğazında düğümlendi. Bir ürpertiydi belki hiç farkına varmadığı.”

7. Aşağıdakilerin hangisinde, herhangi bir öge

öğrenmeye hazırlamaktır.”

ortaklığı yoktur?

Bu cümlenin özellikleri, aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

A) Adamın yere bakanından suyun sessiz akanından kork.

A) Birleşik, olumlu, kurallı, eylem cümlesi

B) Sazının üstüne saz, sözünün üstüne söz yok.

B) Basit, olumlu, kurallı, ad cümlesi

C) Besle kargayı, oysun gözünü.

C) Sıralı, olumsuz, devrik, eylem cümlesi

D) Evi toplar, yemekleri hazırlar, çiçekleri sularsın.

D) Basit, olumlu, kurallı, eylem cümlesi

E) Kör ölür, badem gözlü olur?

E) Birleşik, olumlu, kurallı, ad cümlesi 150

bilmeyenkalmasın

1.E 2.A 3.E 4.B 5.C 6.C 7.C 8.E 9.D 10.D 11.E 12.C 13.E

8. Eskiden İstanbul’un her yerinden —Kalamış’tan,

11. Aşağıdakilerden hangisi, öznesi ortak bağımlı

Fenerbahçe’den, Suadiye’den, Salacak’tan..,— rahat rahat denize girebilirdiniz. Bu cümle için söylenemez?

aşağıdakilerden

sıralı bir cümledir?

A) Gözleri kamaşıyor ve ikide bir gözlerini ovuşturuyordu.

hangisi

B) Zavallı adam tehlikeyi sezmişti fakat kalkıp gitmekte gecikmişti.

A) Belirtili ad tamlaması vardır. B) Durum bildiren zarf tümleci vardır. C) Yüklem yeterlilik birleşik eylemidir.

C) Ben de sizi çok sevmiştim; ama bunu hiçbir zaman anlamadınız.

D) Basit, olumlu, fiil cümlesidir.

D) Bu kitabı sana veriyorum; ancak iyi okumalısın.

E) Bir ögeyi açıklamayan ara söz vardır.

E) Eleştiriye açığım, der; hiçbir eleştiriden ders çıkarmaz.

12. Bakıp imreniyorum akınına Şehrin üstünden geçen bulutların Aşağıdakilerden hangisi, bu cümlenin özelliği

9. “Yüklemlerine göre cümleler ‘ad cümlesi ve

Aşağıdaki cümlelerden hangisi, yüklemine göre ötekilerden farklıdır? A) Uzunluğu iki karış, iki parmaktı sadece. B) İşi gücü aba altından sopa göstermekti. C) Tek üzüntümüz sizin geri kalmanızdı.

değildir?

YAYINLARI



eylem cümlesi’ olmak üzere ikiye ayrılır. Eylem cümlelerinin yüklemleri çekimli eylemdir. Ad cümlelerinin yüklemleri ise ek-eylem almış ad soylu sözcüktür.”

A) Birleşik cümle

B) Olumlu cümle

C) Ad cümlesi

D) Eylem cümlesi E) Devrik cümle

D) Arabayı üstümüze sürünce kaçıştık. E) İhtiyar, bahçedeki çardağın altındaydı.

13. (I) Bu şehri, yıllar önce ailemle birlikte gezmiştim.

10. Aşağıdaki

cümlelerden ötekilerden farklıdır?

hangisi,

yapıca



A) Sen, gökyüzü berraklığında bir güzellikte boy ölçüyorsun.

(II) Şehrin galiba bir tek caddesi vardı. (III) Eğri büğrü uzayan daracık sokaklarından ve yüzlerce yıllık taş binalarından başka etrafta dikkat çekecek bir yer yoktu. (IV) Şehir, bir peygamberler şehri olarak sanki eski çağlardan kopmak istemiyordu. (V) O tek başına kalan caddesinde ve bir iki metre genişliğindeki taş sokaklarında eşeklerle iş yerlerine gidip gelen insanlar az değildi. Bu parçada numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) I. cümlede zaman belirteci kullanılmıştır.

B) Umutlarımız, sonbahar yaprakları gibi teker teker döküldü.

B) II. cümlede tamlayan ile tamlanan arasında sözcükler girmiş olan isim tamlaması vardır.

C) Yağmur yüklü kocaman bulutlardı sanki yüreğimizdeki umutlar.

C) III. cümlede ikileme, bir fiilimsiyi belirtmiştir.

D) Onun böylesi yalvarışlarına hiç kimse sessiz kalamazdı.

D) IV. cümlede tamlayanı çoğul eki almış olan isim tamlaması vardır.

E) Bezgin ve heyecansız gözlerle çevresini inceliyordu.

E) V. cümle, sıralı, olumlu bir fiil cümlesidir. 151

NOTLARIM

SES BİLGİSİ



Ses Bilgisi

bilmeyenkalmasın

SES BİLGİSİ

SESLER

Ünlü Harfler

SES OLAYLARI

Ünsüz Harfler

Kalın Ünlüler

Sert Ünsüzler

İnce Ünlüler

Yumuşak Ünsüzler

Ünsüz Benzeşmesi

Ünsüz Yumuşaması

Ses Düşmesi

Ses Türemesi

Ünlü Daralması

Ulama

Kaşnaşma

Vurgu

ÜNLÜ UYUMLARI

Büyük Ünlü Uyumu

Küçük Ünlü Uyumu

Ses Bilgisi

Test – 1

bilmeyenkalmasın

4. Aşağıdakilerin hangisinde orta hece düşmesi

Bilmeyen kalmasın

vardır?

Ses bilgisi kuralları dilin korunmasını sağlayan kurallardır.

A) Doktorlar, sağ omuzda iki kırık olduğunu söyledi. B) Yüzündeki derin yara izi herkesin dikkatini çekmişti. C) Kalbinin derinliklerinde bir sızı saklardı hep.

En önemli kural ünlü uyumu kuralıdır. Ünlü uyumu (sesli uyumu) bir sözcüğün Türkçe olduğunu gösteren kuraldır.

D) Banka, ödeme yapmak için evrakların aslını istiyor. E) Gönül’ün sana anlattığı şeyler gerçek değil.

29 harften 8 tanesi sesli 21 tanesi sessiz harftir. Sessiz harflerin kendi içinde de kuralları vardır.

1. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerin

hangisinde hece düşmesi diğerlerinden farklı bir nedenden kaynaklanmıştır? A) Sen “Fikrimin İnce Gülü’nü okudun mu? B) Bu işten de alnımızın akıyla çıktık. C) Kızımın başarısı göğsümü kabarttı E) Yangında maddi kaybım büyük oldu.

YAYINLARI

D) Böyle bir hatayı nasıl yaptınız?

5. Aşağıdakilerin hangisinde hece düşmesi yoktur?

A) Niçin bu soruları yanıtlamadın? B) Emirlerinizi beklerim, efendim. C) Böyle günlerde biraz gergin oluyor. D) Cumartesi günü seni arayacağım.

2. Aşağıdakilerin hangisinde ünlü daralması

E) Karnındaki ağrı yüzünden uyuyamadı.

yoktur?

A) Bu kitabı yakında okuyabileceğimi sanmıyorum. B) Bugünlerde sürekli soru yazıyordu. C) Sensizliğin acısı başlıyordu geceyle birlikte. D) Sık sık çocukluk günlerini özlüyordu. E) Leb demeden leblebiyi anlıyordu.

6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde daralma

3. Aşağıdakilerin hangisinde ünsüz yumuşaması

yoktur?

ve benzeşmesi aynı sözcükte olmuştur? A) Dedem, attığını vuran bir avcıydı.

A) Eşyalarını yavaş yavaş topluyordu.

B) Babam, çalışmalarımı yürekten destekliyordu.

B) Onun ardından ağlamayan kalmadı, diyorlar.

C) Pasta, tadından yenmez artık.

C) İçimde nedeni belirsiz yabanıl düşünceler kaynıyor.

D) Okuduğu kitapları başkasına verirdi.

D) Herkes mutluydu, bütün çocukların yüzü gülüyordu.

E) Kazdığım çukura kendim düşmüştüm.

E) Çocuklar yıllardır babalarını bekliyorlardı. 155

1.D 2.B 3.A 4.D 5.B 6.D 7.E 8.E 9.A 10.E 11.B 12.D

7. Aşağıdaki

10. Aşağıdaki

cümlelerin hangisinde türeme sırasında hece düşmesine uğramış bir sözcük vardır?

cümlelerin türemesi vardır?

hangisinde

ünsüz

A) Her şeyin en iyisini bildiğimizi düşünürüz.

A) Yılladır çalışıp çabalayıp elde ettiğim her şey mahvoldu.

B) Seyrine doyum olmuyor bu manzaranın.

B) Belli ki bundan sonra her şey çok farklı olacak.

C) Yürekten gülüşüyle içimizi ısıtıverdi.

C) Beni seviyor diye her söylediğini yapmak zorunda değilim.

D) Ne anladığımı kısaca anlattım.

D) Burnunun üzerine aldığı darbe onu epeyce sarstı.

E) Bu çağrıya ben de uymuştum.

E) Artık ona karşı ne hissettiğimi ben de bilmiyorum.

11. Yanılmış bir kapıyım simsiyah Kendi üstüme kapanıyorum Seni Paris’te yitirdim Yanlış bir yerde arıyorum Bu dizelerde aşağıdaki ses olaylarından

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili A) Tutuştuğumuz bir şey sevda. B) Çoğu, bizim önerimizi destekledi C) Devletin verdiği yolluğu almadı. D) Davul bile dengi dengine çalarmış.

hangisi yoktur?

YAYINLARI

sözcük ünsüz değişimine örnek gösterilemez?

A) Ünlü daralması B) Ünsüz yumuşaması C) Ünsüz benzeşmesi

E) Bu çağa ayak uydurmak çok zordur.

D) Hece düşmesi E) Kaynaştırma harfi

12. “Halk dilinde, kimi sözcüklerin ünsüzleri yer



9. “Küçücük bir yokuştan tırmanarak daracık bir

sokağa giriyorum.” cümlesinde aşağıdaki ses olaylarından hangisi yoktur?

değiştirilerek kullanılır. Buna metatez (göçüşme) denir. Bu hem söyleyişte hem de yazıda kusur oluşturur.” Aşağıdaki cümlelerin hangisinde metateze uğramış bir sözcük yoktur? A) Artık aramızdaki bütün körpüler yıkıldı. B) İnsan torpakla özdeşleşmiş, onu kendine köle yapmıştır.

A) Ünlü daralması B) Ünsüz düşmesi

C) Ocağın üzerinde duran kirbiti getir de ateş yakalım.

C) Ünlü türemesi D) Ünsüz değişimi

D) Öğretmen, her zaman insanların kardeş olduğundan bahsederdi.

E) Ünsüz benzeşmesi

E) Bizler aile olarak eşkili yemeklere bayılırız. 156

Ses Bilgisi

bilmeyenkalmasın

Test – 2

4. Aşağıdakilerin seçeneklerin hangisinde ünlü uyumuna uymayan Türkçe kelime vardır?

Bilmeyen kalmasın

A) Mademki ferman bize ait

Sözcükler türetilirken veya birleşik sözcük oluşturulurken sözcükte ünsüz düşmesi olabilir.



Tek heceli pek çok sözcükte ve yabancı sözcüklerde yumuşama olmaz. Buna ünsüz uyumuna aykırılık denir.



yoktur?

ünlü

Aşk değil yalan idim

D) Bil ki toprağa düşen tohum

hangisinde

Tüm şehir bana küstü

C) Demek ki senin için

Özel isimlerdeki yumuşama yazıya aktarılmaz.

1. Aşağıdakilerin

Verin de bağrına basalım mührümüzü

B) Tutki karnım acıktı, anneme küstüm

Ya çürür ya filizlenir

E) Belli ki gittiğin yerden

düşmesi



Kara haber var

A) Pikniğe, cumartesi günü gideceğiz. B) Ben bir yanlışı çoğaltıyorum seninle. C) Kaygan yolda bir araba devrilmişti. D) Gecenin bu saatinde nerden geliyorsun?

2. Aşağıdaki

cümlelerin türemesine örnek vardır?

hangisinde

ünlü

YAYINLARI

E) Ufacık bir şey için üzülmeye değmez.

5. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerin hangisinde ses değişimi olmamıştır?

A) Bir insanın ufku geniş olmalıdır. B) Bugünlerde yüzü gülmüyor. C) Film saat kaçta başlıyor?

A) Ayağına diken battığı için ağlıyor.

D) Sana kendimi anlatamadım.

B) Cumartesi günü bizde buluşalım.

E) Kazancı giderlerini karşılamıyor.

C) Üzerindeki yelekliği yeni diktirmiş. D) Savrulan yapraklar beni hüzne boğuyor. E) Bunları bize sapasağlam teslim etmelisin.

6. Aşağıdaki

cümlelerin hangisinde ses düşmesiyle ilgili bir yazım yanlışı yoktur? A) Öğretmenimiz, sınavda ikinci beyitin açıklamasını sordu.

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili

sözcük hem benzeşme hem yumuşamaya örnek olarak gösterilebilir?

B) Tevfik Fikret, nazımın nesre yaklaştırılmasında öncüdür.

A) Yazlığın bahçesine ağaç diktik.

C) Bu sanat, nesilden nesile geçecek, unutulmayacak.

B) Bize uğramayı akıl edememiş.

D) Vücudumuzun her yerinden beyne ulaşan sinirler sayesinde hareket ediyoruz.

C) Askere gidene dek yazıştık.

E) 1960’lardan sonra kırsal nüfusun şehire akmaya başladığı görülüyor.

D) Yolunuz uzaksa biraz dinlenin. E) Kitapçığın bazı sayfaları kopmuş. 157

1.E 2.E 3.E 4.A 5.A 6.D 7.E 8.B 9.B 10.C 11.B 12.E

7. “Türkçede ekler, büyük ünlü uyumu bakımından

10. Aşağıdakilerden hangisinde ulama yoktur?

köklere uyar.”

A) Ayıptır bu zamanda yâr deyip yar işitmek.

Aşağıdakilerin hangisinde, bu kurala uymayan sözcük vardır?

B) En azından göreceksin.

A) Karadeniz Bölgesi ılıman bir iklim yapısına sahiptir.

üç

dilde

düşünüp

rüya

C) El var titrer durur, el var yumuk yumuk.

B) Çocuklarla birlikte çamurlara bata çıka yürüdük.

D) Adam aldatma onun tek hüneridir.

C) Matematik defterimin nerede olduğunu acaba bilen var mı?

E) Bir mermer istiyorum, içini kendimce oymak için.

D) İkiniz de bu olaya çok değişik açılardan bakmaktasınız. E) Ondaki zekâ bende olsaydı, neler yapmazdım.

11. Aşağıdaki

cümlelerde bulunan birleşik sözcüklerden hangisinde, hem ünlü hem de ünsüz düşmesi olmuştur?

dışında bir ünlü daralması vardır?

A) Öğrenciler anlatılanları dikkatle dinliyordu.

YAYINLARI

8. “-yor ekinden önce gelen geniş ünlüler daralır.” Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, bu kuralın

A) Konferansta, kaybolan değerlerimize ilişkin görüşlerini açıkladı.

B) Gitmem diyeni kim zorla gönderiyormuş?

B) Pazartesi günü, bu görüşlerini İzmir’deki toplantıda da açıklayacaktı. C) Toplantıdan önce bir kahvaltı yapsanız iyi olur. D) Farklı gibi görünen bu olgular, birbirleriyle ilişkiliydi. E) Görüşme cumartesiye kalınca herkes sevinmişti.

C) Neden beni beklemiyorsun? D) Arkadaşını her yerde gözleyip kolluyor. E) Kitabında, geri kalmışlığın nedenlerini sorguluyor.

12. Sevdiğim arzımı demek’çin sana Bülbül söylediği dil gerek bana Şu bağrım kül oldu hep yana yana Onu söndürmeye sel gerek bana Bu dörtlük “ses bilgisi” açısından incelendiğinde,

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, ünlü (hece) düşmesi yoktur?

aşağıdakilerden hangisine rastlanmaz?

A) Yardımlarınızı vakfımızdan esirgemeyiniz.

A) Ünsüz yumuşamasına

B) Akıl sır ermez onun bu davranışlarına.

B) Yönelme ekinin neden olduğu ses değişmesine

C) Arkadaşlarım burnumda tütüyordu.

C) İkinci hecedeki dar ünlünün düşmesine

D) Onun ismini bile zor hatırlıyorum.

D) Ulamaya

E) Bu yaptıklarınla benim sabrımı taşırıyorsun.

E) Ünsüz türemesine 158

Ses Bilgisi

Test – 3

bilmeyenkalmasın

4. Aşağıdakilerin hangisinde, farklı bir ses olayı

Bilmeyen kalmasın

görülmektedir?

Kaynaştırma harflerinden “y” genel kaynaştırma harfi olarak görülür. “ş” harfi genellikle üleştirmelerde, “s” harfi tamlananda, “n” harfi ise tamlayanda kullanılmaktadır.

A) Mektubunu okuyunca onun bir sırrı olduğunu öğrendi. B) Nedense kendini bir türlü affedemiyordu. C) Çok uğraştı ve hakkını almayı başardı. D) Sonbaharda yapraklar bir bir sararır.

Noktalama işaretleri ulamayı engeller.

E) Artık yaşlandığını, gücünün tükendiğini hissediyordu.

1. “-yor eki kendinden önceki geniş ünlüyü daraltır.” Aşağıdakilerin hangisinde buna örnek bir kullanım yoktur?

A) Görmüyor musun, bu Ali. B) Yeni işe başlıyor musun? C) Onu özlüyordu hâlâ.

5. “Gencecik öğretmenler olarak, okuduklarımızı

D) Olayı çok iyi görüntülüyor. E) Kitapları dağıtıyor musun?



öğrencilerimize aktarmaktan mutluluk duyuyoruz.” Bu cümlede aşağıdaki hangileri vardır?

ses

olaylarından

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sözcüğün

sonunda ünsüz yumuşamasına örnek bir sözcük vardır?

YAYINLARI

A) Ünlü daralması - Ünlü düşmesi B) Ünlü düşmesi - Ünsüz yumuşaması C) Ünsüz yumuşaması - Ünsüz benzeşmesi D) Ünsüz benzeşmesi - Ünsüz düşmesi E) Ünsüz düşmesi - Ünlü daralması

A) Köşedeki masanın bir ayağı kırılmış. B) Böyle zayıf bir ateşle balık kızartamayız. C) Yerdeki rengârenk çiçekleri ayaklarıyla ezdi. D) Avukat, o sözleriyle hukuk kurallarını çiğnemiş. E) Bu filmi daha önce de seyretmiştim.

6. Aşağıdaki dizelerin hangisinde bir ses olayı yoktur?

A) Sen gittin yaslara büründü cihan

3. “Sonu sert ünsüz seslerden (p, ç, t, k) biriyle biten

bir sözcüğe ünlü ile başlayan bir ek geldiğinde ünsüz yumuşaması olur.”



Aşağıdakilerin hangisinde, bu bilgiye aykırı bir kullanım görülmektedir?



Soluyor dallarda gül dertli dertli

B) Ufuk bir tilkidir kaçak ve kurnaz Yollar bir yumaktır uzun ve dolaşık

C) Bu yağmur kanımı boğan bir iplik

A) Elindeki seneti çevirip duruyordu.



B) İkisinin arasında seçim yapmak zordu.

İçimde acısız yatan bir bıçak

D) Güzel geldi diye pınar ağladı

C) Uçağa binebildiler mi sabah?



D) Dördü birlikte bizi karşıladı.

Saydım altı güzel indi pınara

E) Ulusun döktüğü gözyaşının

E) Kâğıdın üzerine adresini yazdı.

159

Ağusu mermeri deler de geçer.

1.E 2.A 3.A 4.D 5.C 6.C 7.E 8.C 9.D 10.D 11.A 12.C

7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birden fazla

10. I. Türkçe sözcükler büyük ünlü uyumuna uyar. Il. Türkçe sözcüklerin kökünde ikiz ünsüz bulunmaz. III. Türkçe sözcüklerde iki ünlü yan yana bulunmaz. IV. Türkçe sözcüklerde düz ünlüden sonra yuvarlak

ses olayı yoktur?

A) Son günlerde hiç ders çalıştığını görmedim. B) Düşük puan aldığıma çok üzülmüş, ağlamıştım. C) Hiçbir metni ilk okuyuşta anlamıyormuşsun.



D) Telefon edip biraz gecikebileceğinizi söylemiştim. E) Her derse mutlaka beş dakika geç girerdi.

ünlü gelmez.

Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi yukarıdaki kurallardan herhangi birine aykırı değildir? A) Hiddetle yerinden kalkarak üzerime yürüdü. B) Biliyorum, korkunun ecele faydası yoktur. C) Bu şiiri senin için yazdım. D) Çocuklara okuma alışkanlığı kazandırmak gerek. E) Kamburu çıkmış yaşlı bir adam geldi.

8. Aşağıdakilerden hangisinde, iki yüklemde de aynı ses olayı vardır?

B) Sular aniden sapsarı akmaya başladı, ne olduğunu anlayamadık. C) Göle taş attık, suda geniş hâlkalar oluştu.

11. Aşağıdaki YAYINLARI

A) Yol çok yorucuydu yine de kendimizi iyi hissediyorduk.

cümlelerin benzeşmesi vardır?

hangisinde

ünsüz

A) Ben ders çalışmayı Dilek’ten daha çok severim. B) O ağaçları kazasız belasız budayabilir mi? C) Arkadaşı yol üzerinde epeyce oyaladı. D) Akıllı insanın yüzünü güldürür.

D) Akşama doğru hafif bir rüzgâr çıktı, bu, bizim serinlememize yetmedi.

E) O, bu sınıfın en çekingen öğrencisidir.

E) Çiçek almak istedim, param yetişmedi.

12. Aşağıdaki

cümlelerin yumuşaması yoktur?

hangisinde

ünsüz

A) Hava çok soğuk olduğu için üzerimize birer battaniye daha aldık.

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünlü uyumuna

B) Buralara geldiğinden beri burnu büyüdü, kimseye tenezzül etmiyor.

A) Sıcaklık, sıfırın üzerinde kırk dereceyi bulmuştu.

C) Pehlivanları gözü kesince, güreşmek için kispetini giymeye başladı.

uymayan bir kelime vardır?

B) Dürüst biri olmadığını geçen gün ona söylemiştim.

D) Kazandıklarını bir köşeye koymadığı için sıkıntıya düştü.

C) Gözlerine baktığımda yüreğini görebiliyorum. D) Hiçbir denizde, hiçbir limana çıkmıyor gemilerim.

E) Yerler ıslak olduğu için araba kaymış, korkuluklara sürünmüş.

E) Yüreğimin sesini dinlediğim için çok mutluyum. 160

Ses Bilgisi

bilmeyenkalmasın

Test – 4

Bilmeyen kalmasın Türkçe sözcüklere gelen ekler hem ünlü hem ünsüz uyumu bakımından köke uymak zorundadır. Bu nedenle Türkçe sözcüklerde sert ünsüzlerden (f,s,t,k,ç,ş,h,p) sonra yumuşak ünsüzler (b,c,d,g) gelmez. Ekteki yumuşak ünsüz sertleşir.

4.

I. Şimdi değil



II. Yılları bitiremediğinde değil



III. Saniyelere hapsolduğunda hatırlayacaksın beni



IV. Huzursuz olduğunda değil



V. Nefessiz kaldığında hatırlayacaksın beni Bu şiirde hangi dizede ulama yapılmıştır?



A) I

1.

D) IV

E) V

Sonra bir gölge belirmişti kuş açmaz yoldan Köyümün titreterek bağrı yanık toprağını İnliyor, baktım, uzaktan görünen bir kağnı Bu dizelerde aşağıdaki hangisi yoktur?

ses

olaylarından

5. Aşağıdakilerin hangisinde ünlü daralması yoktur?

A) Yemeğini yiyince hızla masadan kalktı.

B) Ünsüz yumuşaması

B) Bizimkiler bu hafta okula gitmiyor.

C) Ünsüz düşmesi

C) Bizim müdür yine burnundan soluyor.

D) Ünlü düşmesi

D) Annem bana yeni okul arıyor.

E) Ünlü daralması

bedeli, onun dışında kalan herkesi kaybetmekle sonuçlanır. Yalnız kalırız ama o öyle yanımızdadır ki kalabalık ve huzurlu hissederiz.”

YAYINLARI

E) Melik ne kadar yese doymuyor.

2. “Bazen gerçekten sevdiğinizin yolundan gitmenin

6. Aşağıdakilerin hangisinde ünsüz yumuşaması

Bu parçada aşağıdaki ses olaylarından hangisi yoktur?

yoktur?

A) Çocuğun elindeki kitaplar yere düştü.

A) Ünsüz benzeşmesi

B) Zabıtalar ağaca çıkan kediyi indirmeye çalışıyor.

B) Ünlü daralması

C) Bir kâse yoğurdu tek başıma yedim.

C) Ünlü düşmesi

D) Tarlaya gidip buğday başağı topladılar.

D) Ünsüz türemesi

E) Dün biri arayıp seni sordu.

E) Ünsüz yumuşaması

3.

C) III

Önce baygın bir iniltiydi yamaçtan duyulan,

A) Ünsüz benzeşmesi



B) II

Gitti gelmez bahar yeli

7. Aşağıdakilerin hangisinde bir ses olayı yoktur?

Şarkılar yarıda kaldı.

A) Biricik evladını geçen yıl kaybetti.

Bütün bahçeler kilitli

B) Bu evde sizden önce kim kaldı?

Anahtar tanrıda kaldı.

C) Daracık sokaktan hızlıca geçiverdi.

Bu dizelerde büyük ünlü uyumuna uymayan kaç tane sözcük vardır? A) 5

B) 4

C) 3

D) 2

D) Hangi şıkkı işaretleyeceksin. E) Vakti gelmişse biz de gideriz.

E) 1 161

1.C 2.B 3.E 4.D 5.C 6.E 7.B 8.C 9.B 10.B 11.B 12.D 13.E 14.C

8. Aşağıdaki sözcüklerden hangisi küçük ünlü

12. Sensiz çay içemiyorum, İçtiğimi sandıkça boğazım yanıyor. Sensiz çay içemiyorum, Rabb’e yemin ettim bozamıyorum… Yukarıdaki dörtlükte kaç tane ses olayı vardır?

uyumu kuralına uymaz? A) Yaklaşmak

B) Çocuk

C) Kabuk

D) Seyirci E) Yangın

A) 7

B) 8

C) 9

D) 10

E) 11

9. Aşağıdaki sözcüklerden hangisinde yumuşama olmaz?

A) Çok

B) Süt

C) Renk D) Kap

E) Cep

13. Aşağıdakilerin hangisinde ünsüz yumuşamasına örnek yoktur?

10. Aşağıdaki atasözlerinde geçen altı çizili

A) Kalp kalbe karşıdır. B) Emanetin bağrı yufka olur. C) Derdin yoksa söyle, borcun yoksa evlen.

A) Bu yemeği kim hazırlamış? YAYINLARI

sözcüklerden hangisinde ötekilerden farklı bir ses olayı vardır?

B) Aldığın ilacı nereye koydun? C) Kardeşi bu yıl dörde geçecekmiş. D) Çalışacağına dair bize söz verdi. E) Bu çocuk yürürken sağına soluna dikkat etmez.

D) Leyleği kuştan mı sayarsın yazın gelir, kışın gider. E) El elin eşeğini türkü çağırarak ararmış

11. Elif gibi sevmek her şeyi bir kenara bırakıp, Sevdiğinin gözlerinde hapsolmak demektir. Severken yaradana her şeyin cevabını verebilmektir. Dosdoğru yalansız sevmektir…Küçülmeden. Yukarıdaki dizelerde aşağıdaki ses olaylarından

14. “Türkçe sözcüklerde ‘kök değişmezliği’ vardır.” Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu kuralın dışına çıkmış bir sözcük kullanılmıştır?

hangisi yoktur?

A) Kapılar kapalı, köprüler yıkık…

A) Ünsüz benzeşmesi

B) Gözler aç, eller bomboş…

B) Ulama

C) Bana bir ben gerek, bir de beni anlayan…

C) Ünlü düşmesi

D) Dün gece seni düşümde gördüm.

D) Ünsüz düşmesi

E) Bulutların üstünde su gibi akıyordun.

E) Ünsüz yumuşaması 162

YAZIM VE İMLA KURALLARI



Yazım ve İmla Kuralları

YAZIM KURALLARI Iğdır Ovası Van Gölü Ege Denizi Nemrut Dağı Ankara Kalecik ilçesi Hacı köyü

Yer adlarında ilk isimden sonra gelen ve deniz, nehir, göl, dağ, boğaz vb. tür bildiren ikinci isimler büyük harfle başlar. “il, ilçe, kasaba ve köy” kelimeleri küçük harfle başlar.

GMK Bulvarı İnkılap Sokak Taksim Meydanı Ankara Kalesi

“mahalle, bulvar, cadde, sokak meydan, kale, köşk...” kelimeleri büyük harfle başlar.

Ege Bölgesi Akdeniz Bölgesi Van kedisi Maraş dondurma

Cumhuriyet Bayramı Kurban Bayramı Anneler Günü

Annem pazar günü Kemal dayı Dayı Kemal

F.S.M. Köprüsü Asya kıtası

SUÇ VE CEZA

15 Haziran Cuma günü

Çankaya Köşkü Avrupa kıtası

Leyla ile Mecnun

Orhan Baba Özel isme bağlı olmayan “kıta” sözcüğü küçük ama özel isme bağlı olan “bölge” büyük harfle başlar. Tür bildiren kelimeler küçük harfle başlar.

Susuz Dede’nin Dünya, Güneş’in etrafında döner. Bu olayda dünyam yıkıldı.

İngiliz anahtarı

Düğün Salonu

Antep fıstığı

Şehirler Arası Telefon

Ali Bey Kemal Paşa Cengiz Doktor Kemal Bey Mahallesi Gazi Osmanpaşa Sokağı

Hürriyet gazetesi

“saygı ve unvan” belirten kelimeler büyük harfle başlar. “saygı ve unvan” belirten kelimeler yer adlarında kullanıldığında özel isimden sonra gelirse bitişik yazılır.

5’er değil beşer 6’şar değil altışar 13.30’da 13.00’te Kurtuluş Savaşı

Türk dili dergisi

Özel isme dahil olmayan “gazete, dergi” gibi sözcükler küçük harfle başlar.

Resmi Gazete

Özel isme dahildir.

Cilalı Taş Devri

Doğu Anadolu

Yönler özel ismin başındaysa büyük, sonundaysa küçük yazılır. Ara yönler bitişik yazılır.

Tempo dergisi

Anadolu’nun kuzeyi Kuzeybatı Sayın Bakan, Kıymetli Kardeşim,

“eser ve kurum” isimleri büyük harfle başlar. Sadece baş harfleri büyük olursa aradaki bağlaçlar küçük harfle başlar. Özel bir günü ifade eden bu isimler büyük harfle başlar.

Miraç Kandili

Yunus Emre Mahallesi Nene Hatun Caddesi

Suç ve Ceza

Hitaplar büyük harfle başlar.

Tanzimat Dönemi İlk Çağ

TBMM’yi TDK’de

Belirli bir tarih varsa “ay ve gün” adları büyük harfle başlar. Akrabalık adları özel adın devamındaysa küçük, başa gelirse lakap olduğu için büyük yazılır. Kişi adından sonra gelen akrabalık sözünün büyük harfle başlaması yalnızca tarihî ve menkıbevî şahıslar için geçerlidir.

Astronom terimi olan Dünya, Güneş kavramları büyük harfle başlar. Tabelaların baş harfleri büyük yazılır. Üleştirme sayıları her zaman yazıyla yazılır. Saat ve dakika arasına nokta konur. Gelen ek saat tamsa saate göre değilse dakikaya göre ayrılır.

“Tarihi olay, çağ, dönem” adları büyük harfle başlar.

Büyük harfle yapılan kısaltmalarda nokta kullanılmaz.

T.C. de nokta kullanılır. T.de nokta kullanılır. (Türkçe)

Alm. Dr. haz. vb. mm cm m g kg

Küçük harfle yapılan kısaltmalarda ölçü birimleri hariç nokta kullanılır.

Yazım (imla) kuralları

bilmeyenkalmasın

Test – 1

4. Aşağıdaki

cümlelerden hangisinde bağlacıyla ilgili yanlışlık yapılmıştır?

Bilmeyen kalmasın Soru, ünlem, iki nokta ve nokta işaretlerinden sonra gelen cümleler büyük harfle başlar.

“de”

A) Yurtta sulh, cihanda sulh. (Atatürk) B) Sen de mi kardeşim? Bunu bize nasıl yaparsın? C) Partiye katılanlar arasında Zeynep te vardı.

İki noktadan sonra cümle niteliği taşımayan örnekler verilecekse küçük harfle başlanır.

D) Gidip de gelmemek var, gelip de görmemek var. E) Bu kentte yaşayan insanların birçoğu işsiz.

Bütün özel adlar büyük harfle başlar. Özel ada dâhil olmayan gazete, dergi, tablo vb. sözler büyük harfle başlamaz.

5. “mi”nin yazımıyla ilgili aşağıdakilerin hangisinde yanlışlık vardır?

1. Aşağıdakilerden hangisinde büyük harflerin

A) O, bir güldü mü dünya da güler adeta.

A) Yüzbaşı Ahmet, izinleri bu hafta sonu da kaldırdı.

C) Yaz geldi mi buralarda artık durulmaz.

B) Ayla Teyzem de akşam yemeğe gelecekmiş.

D) Sıcak bir tas yemekmi, yoksa soğuk sokaklar mı?

B) Bu konuda görüşlerinizi belirtecek misiniz?

kullanımıyla ilgili yanlışlık yapılmıştır?

C) Benim nenem de Nene Hatun’a benzer.

E) Siz de mi onlarla toplantıya katılacaksınız?

E) Sosyal Güvenlik Kurumunda işe başladı.

2. Aşağıdakilerin hangisinde bir yazım yanlışı

YAYINLARI

D) Dede Korkut destanı Oğuz Türklerine aittir.

vardır?

6. Aşağıdakilerin hangisinde kısaltmalarla ilgili bir yazım yanlışı vardır?

A) Bu eskiliği sizde görmüşünüzdür: duvarlar da çiviler, lekeler, çivi yerleri.

A) Öğrenim için ABD’ne gitmeyi düşünüyor.

B) Bin atlı o gün dev gibi bir orduyu yendik. (Y. Kemal Beyatlı)

B) Üniversite sınavına ODTÜ’de girecekmiş.

C) Hayatta en hakiki mürşit ilimdir, fendir. (Atatürk)

D) Bugün TBMM’de yangın çıktı.

D) İnsanlar, yaptıkları iyiliği unutmaz, kötülüğü ise hemen unutur.

E) DSİ’ye birçok personel alımı yapıldı.

C) Türkiye AB’ye girmek için hâlen bekliyor.

E) Bu vatanı bize emanet edenler: Mehmetler, Aliler, Ayşeler…

7. Aşağıdakilerin hangisinde sayıların yazımıyla 3. Aşağıdakilerin

yapılmamıştır?

hangisinde

yazım

ilgili bir yanlışlık yapılmıştır?

yanlışı

A) Sınavsız alım olunca yaklaşık üç bin iki yüz elli kişi başvurmuştu.

A) Dün gece ay, dünyaya en yakın hâlini almıştı.

B) Bu yıl okullarda 1 milyon 500 bin kıyafet yardımı yapılacak.

B) Biz dünyadan ayrı yaşarken dünya epey değişmiş. C) Ona kara haberi verdiklerinde Dünya’sı başına yıkıldı.

C) Çocuklar sınıflara 5’şer sıra hâlinde alındı.

D) Evimizin bütün odaları Güneş alıyordu.

D) Artık borç gırtlağa kadar gelmiş, 49.500’e ulaşmıştı ödeyeceğimiz miktar.

E) Bu kızın yüzü Ay gibi tertemizdi, parlaktı.

E) Doktor Ayşe Hanım, saat 3’te buraya gelecekmiş. 165

bilmeyenkalmasın

1.B 2.A 3.B 4.C 5.D 6.A 7.C 8.E 9.C 10.B 11.B 12.A 13.B

8. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde “ki”nin

11. Aşağıdaki altı çizili sözlerden hangisinin yazımı

yazımıyla ilgili yanlışlık yapılmıştır?

yanlıştır?

A) Geçmiş zaman olur ki hayali cihan değer.

A) Sorulardan bir kısmını yanlış cevapladığını fark etti.

B) Mademki gidiyorsun dönüp bir de arkana bakma.

B) Teyzemle uzun uzadıya eskilerden sözettik.

C) Odadaki sıcaklığı görünce dışarı çıkmak istemedik.

C) Kendisinden istenilenleri 3 gün içerisinde hazır etti.

D) Senin gömleğin eskimiş, benimki hâlen yeni

D) İki yıl boyunca bu köyü çok iyi şekilde yönetti.

duruyor.

E) Aldığımız kaza haberi bizi kahretti.

E) Sizki bu noktaya gelmek için ne zorluklar çektiniz.

9. Aşağıdakilerin hangisinde yazım yanlışı

12. Aşağıdakilerin hangisinde bir yazım yanlışlığı

yoktur?

vardır?

A) Ağaçdaki kuş yuvası, fırtınadan yere düştü.

B) Zeki Bey, İslamiyet’i bırakıp hristiyanlığı seçmişti.

B) Bu ayın 17’sinde tatile çıkmayı düşünüyorum.

C) Öğretmenimiz bize Kırgızca öğreteceğini söylemişti.

C) Öyle sanıyorum ki bu iş burada bitmez.

D) Sayın vali, köyümüzü ziyarete gelmiştir. E) Kasabadaki insanlar Gül baba, yatırına her yıl adak adarlardı.

YAYINLARI

A) Türkler Müslüman bir Millettir.

10. Namık Kemal, Zavallı Çocuk’ta, genç bir kızın I kendisinden oldukça yaşlı biriyle görücü yoluyla

C) III.

D) IV.



yılında 5’nci kez açık ara şampiyon olan II III



haklı gururu olmaya devam ediyor.

motosiklet yarışçısı Kenan Sofuoğlu, hem IV



Bu parçada altı çizili kelimelerden hangisinde bir yazım yanlışı yapılmıştır? B) II.

E) Pek çok konuda olduğu gibi bunda da haklıyım.

13. Süpersport dünya klasmanında 2007, I 2010, 2012 ve 2015’in ardından 2016

evlendirilmesine karşı çıkışını; Akif bey de, vatan II sevgisinin kişisel mutluluktan önce geldiğini; Gülnihâl’de, baskıya karşı duyduğu tepkiyi; III Cezmi’de, Kırım Hanı Adil Giray’ın yaşamını; IV Celalettin Harzemşah’ta İslam birliği düşüncesini V anlatır.

A) I.

D) Söylediklerinin hiçbirine inanmadığımı bil.

E) V.

Türk hem de İslam dünyasının V Bu cümledeki altı çizili sözcüklerden hangisinin yazımı yanlıştır? A) I.

166

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

Yazım (imla) kuralları

Test – 2

bilmeyenkalmasın

4. Aşağıdakilerin hangisinde bir yazım yanlışı

Bilmeyen kalmasın

vardır?

Akrabalık bildiren ve özel ada bağlı olmayan meslek adları küçük harfle başlar.

A) Van Gölü’nde sandalla bir gezinti yaptık. B) Ödemiş’de bir sempozyuma katıldım. C) Malazgirt Ovası’nda bir şenlik düzenlendi.

Lakaplar ya da meslek adları özel adın yerine geçmişse ve o kişi sadece lakabıyla ya da mesleğini söyleyerek karşılanabiliyorsa lakap veya meslek adı tek başına da kullanılsa büyük harfle başlar.

D) Atatürk Barajı’nda elektrik üretimine başlandı. E) Çamlıca Tepesi’nden İstanbul çok güzel görünür.

Yer adlarının ilk sözcükleri tek başına kullanıldığında başka bir varlığı çağrıştırıyorsa bunlardan sonra gelen tür adları büyük harfle başlar. Çağrıştırmıyorsa küçük harfle yazılır.

yanlışı vardır?

A) İnsanoğlunun çalışmamak için bahanesi ağzında: Şimdi çok yorgunum.

Kendisi de Rizeli olan, Rize Çayı’na ve kültürüne I II gönül veren iş adamı Hasan Kemal Yardımcı III çay ve çay kültürüne de meraklı bir koleksiyoner. IV V

B) Aldığımız elektronik eşyalar saymakla bitmez: bilgisayar, televizyon, cep telefonları… C) Toplantı sonundaki tepkisi görülmeye değerdi: Artık kim tutar bizi!

Altı çizili sözcüklerden hangisinde yazım yanlışı yapılmıştır? A) I

B) II

C) III

D) IV

E) V

YAYINLARI

1.

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım

2. Aşağıdakilerin hangisinde sayıların yazımıyla

D) Gazetemizin o günkü manşeti şuydu: yapacak işler bitmedi daha. E) Daha dün bana şunu önermişti: İsterseniz gelecek hafta izne ayrılabilirsiniz.

6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım

ilgili bir yanlışlık yapılmıştır?

yanlışı vardır?

A) Akşama kadar beş yüz beş soru çözmüş.

A) Gündemlerinizi yarınki toplantıda görüşebiliriz.

B) Yazar bu yıl atmış üç yaşına girecek.

B) Yoldaki uyarınızı dikkate alacağım.

C) Anıl’ın babası elli iki yaşındaymış.

C) Bu bölümdeki dipnotlar önemlidir.

D) Sınava bir milyon iki yüz bin öğrenci başvurmuş.

D) Bize haber verin ki hazırlık yapalım.

E) Dünkü sınavda yirmi yedinci soruyu çözememiş.

E) Sınavlar okundu, Emre’nin ki en iyisi.

3. Aşağıdakilerin hangisinde bir yazım yanlışı

7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım

vardır?

yanlışı vardır?

A) Yarın saat üçte sınava gireceğim.

A) Gazeteleri okuyun da söyleyin fikrinizi.

B) Gökte uçan kuşları seyrediyorduk.

B) Gece sınırda bir hareketlilik başladı.

C) Kadın, ipe asılı çamaşırları topladı.

C) Bolu’da yine bir kaza olmuş.

D) Senin bu renkte bir kazağın vardı.

D) Saydığınız belirtiler bende de var.

E) Yemeği pekte beğenmiş gibi durmuyordu.

E) Evde sular altında kaldı işyeri de… 167

bilmeyenkalmasın

1.C 2.B 3.E 4.B 5.D 6.E 7.E 8.A 9.B 10.C 11.C 12.D 13.B 14.D

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım

yanlışı vardır?

yanlışı vardır?

A) Açıklamaları dinlemeden olayı anlıyabilirsiniz.

A) İşimiz yaklaşık on beş saat sonra bitecek.

B) Çalışmalarımın karşılığını bir bir alıyorum.

B) Her zaman bir buçuk porsiyon yemekle doyardı.

C) Görüşme, bekleme odasında 5’te gerçekleşecek.

C) Ülkemizde her yüz kişiden on sekizi bu hastalığa yakalanıyor.

D) Bilgisayarlardaki virüs sonunda temizlendi.

D) Yarın onbir günlük bir yolculuğa çıkacağız.

E) Siz ya da onlar… Benim için kişi önemli değil.

E) Ayda iki üç kitap okumaya çalışıyorum.

9. “Yazımı kalıplaşmamış ses düşmelerinde, düşen

sesin yerine kesme işareti getirilebilir.”

Aşağıdakilerin hangisinde bu kuralın örneği bir kullanım yoktur? A) N’oldu, neden konuşmuyorsun? B) Hayrola, beni n’için çağırdınız? C) Dayanmalıyız, n’eylersin, hepimiz ölmeyecek miyiz? E) Bu durumda n’apalım dersin?

bölümün yazımı yanlıştır?

YAYINLARI

D) Tiyatro çalışmalarınızdan n’aber?

13. Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki altı çizili A) Diz boyu karın içinde bata çıka yürümeye çalışıyorduk. B) Konak onca yılın ardından sapa sağlam duruyordu. C) Okuldan her gün güle oynaya dönerlerdi. D) Arkadaşlarına evde olanları yana yakıla anlatmıştı. E) Engelleri omuz omuza vererek aştılar.

10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır?

A) Ayaklarımda bir ağrı hissediyorum. B) Görüşme talebini reddetmişler. C) Bu yeni dairede daha rahatedeceğiz. D) Sınavda başarıyı yakalayacağınızı zannediyorum. E) Davranışlarında bir değişme olursa affedecek.

11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım

14. Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki altı çizili

yanlışı vardır?

sözcüğün yazımı yanlıştır?

A) Askerden dönünce tersanelerde çalışmış.

A) Onlara biraz yardım edelim.

B) Demin postaneden size bir zarf geldi.

B) Size herhangi biri gibi davranamayız.

C) Öğrenciler yemekanede toplandılar.

C) Sorunların birçoğu çözüme kavuştu.

D) Söylediğiniz pastaneyi çok aradık.

D) Kimseden birşey istemezdi.

E) Yakında bir eczane var mı?

E) Elinde birkaç poşet vardı. 168

Yazım (imla) kuralları

bilmeyenkalmasın

Test – 3

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım

Bilmeyen kalmasın

yanlışı vardır?

Ay, dünya, güneş sözcükleri coğrafya ve astronomi terimi olarak kullanılırsa büyük harfle, değilse küçük harfle yazılır.

A) Tuzgölü çevresi yine az yağış alacak. B) Marmara’nın güneyi parçalı bulutlu geçecek. C) Bu hafta kuzey yörelerimiz karla tanışacak. D) Hava Kuzeydoğu Anadolu’da ısınacak.

Yön adları özel bir addan önce geliyorsa büyük harfle, sonra geliyorsa küçük harfle başlar.

E) Yağış Doğu Karadeniz’e kadar ulaşacak.

Yer ve yön bildiren sözcükler belli bir yeri ya da orada yaşayan hâlkı anlatmak amacıyla kullanıldıklarında büyük harfle başlar, sonlarına gelen ekler kesme işaretiyle ayrılır.

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır?

A) Mangalın kenarındaki etlerin bir yanı çiy kalmış.

Akrabalık bildiren ve özel ada bağlı olmayan meslek adları küçük harfle başlar.

B) Yılbaşından sonra sınavlarımız sıklaşıyor. C) Çadırda sırayla hapşırmaya başladık. D) Üç günlük tatili kamp kurarak geçirdik. E) Balık tutamayınca çantalardaki poğaçalara saldırdık.

1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım A) Bu ayın beşinde siparişleri teslim etmeliyim. B) 8 Ekim 1940’ta üst düzey bir konuk ağırladık. C) 19 Mart bize verilen sürenin son günüydü. D) 1960 Kültürel hayatta verimli bir yıl olmadı.

YAYINLARI

yanlışı vardır?

6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır?

E) 7 Mayıs 1988 şirketimizin önemli bir yılıydı.

A) Kalp hastalıkları sıkı bir perhizle önlenebiliyor. B) Yemekten önce yenen çukulata iştahı kapatıyormuş. C) Kutlama mesajları okununca kurdele kesimine geçildi.

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı vardır?

D) Yanındakileri yine acayip sorularla bezdiriyormuş.

A) Otobüsler bu tesiste konaklıyacak, diyor.

E) Oraya ulaşabilmek için yanımıza bir kılavuz almalıyız.

B) Satıcı müşterileri söze boğuyor, oyalıyor. C) Şair öncekilerden farklı dizeler yakalıyor, yazıyor. D) İhtiyaçlarını bu marketten alıyor, kâr ediyor. E) Palyaço kırmızı kuşağı koluna, beline doluyor.

7.

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır?

A) Aksaray’dan gelen otobüse bineceksiniz. B) Sahadan Adana’lılar üç iki galip ayrıldı. C) Dondurmalar Maraş’ın doğal sütlerinden yapılıyor. D) Ankara, Paris’e gereken bilgileri ulaştırdı. E) Sıralamada Antalya’yı göremedim.

8 bin 851 kilometrelik uzunluğa sahip olan I Çin Seddi çöllerden geçerek, derin ve sarp vadiII leri keserek Çin’in kuzey batısı boyunca uzanIII maktadır. Ancak yüzyıllar boyunca, art arda şuraIV V sında burasında büyük bölümler yıkılmıştır. Bu parçadaki altı çizili sözcüklerden hangisinin yazımı yanlıştır? A) I.

169

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

bilmeyenkalmasın

1.D 2.A 3.B 4.A 5.A 6.B 7.C 8.A 9.C 10.D 11.C 12.E

8.

15’nci yüzyılın hemen başında dünyaya gelen



Dünya’nın şekli ve yedi iklim tanıtılmakta, son

10. 2015 Nobel Kimya Ödülü’ne DNA üzerine yaptığı çalışma ile layık görülen Türk bilim adamı Prof. I II Dr. Aziz Sancar, verdiği röportajda ailesi tarafın III dan vatan sever bir insan olarak yetiştirildiğini ve IV hâlâ da öyle olduğunu söyledi. V Bu paçadaki altı çizili sözcüklerden hangisinin

I astronom, matematikçi ve kelâm âlimi II Ali Kuşçu’nun “Fethiye” adını verdiği kitap üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde gezegenlerin küreleri ele alınmakta, ikinci bölümde III bölümde ise gezegenlerin birbirleriyle olan uzak-

yazımı yanlıştır?

IV lıkları verilmektedir. Döneminde hayli etkin olmuş

A) I.

olan bu eser, küçük bir el kitabı niteliğindedir.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

V Bu parçadaki altı çizili sözcüklerden hangisinin yazımı yanlıştır? B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

YAYINLARI

A) I.

11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır?

A) Mahkûmlardan birkaçı firar etmiş. B) Sınav biter bitmez telefon edersin. C) Bütün çocuklar gibi o çocukta oynayacak. D) Bugün de okula gidemezsem uyarı alacağım. E) Elindeki iş her neyse onu hemen bırak.

9.

Penguen; uçamayan, dimdik durabilen, perde I ayaklı denizkuşudur. Günde ortalama 140 defa II

12. l. Takımımız tam bir aheng içinde.

suya dalan Antarktika’nın kral penguenleri, bunun III



ll. Bırakın ahret suali sormayı!



lll. İlk önce akordiyon çalmayı öğrendim.

leri deriye yakın kısımda ısıya karşı yalıtkan bir



lV. Raporu akademideki profösörler hazırladı.

iç tabaka meydana getirerek vücudu soğuktan V





V. Maaşımdan artırabildiğim para bu kadar. Yukarıdaki cümlelerin hangilerinde yazım yanlışı yoktur?

ancak yüzde onunda av yakalayabilirler. Tüy dipIV

korur. Bu parçadaki altı çizili sözcüklerden hangisinin yazımı yanlıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

A) l. ve lll.

B) l. ve lV.

C) ll. ve IV.

D) ll. ve V. E) lII. ve V.

170

Yazım (imla) kuralları

bilmeyenkalmasın

Test – 4

3. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde bir yazım yanlışı vardır?

Bilmeyen kalmasın

A) Babam hasta oldumu evimizde büyük bir panik yaşanırdı.

Özel ada dâhil olmayan gazete, dergi, tablo vb. sözler büyük harfle başlamaz.

B) İstanbul, yeşil alan açısından da dünyanın sonda gelen şehirlerinden biridir.

Sayıları oluşturan her sözcük ayrı yazılır. Fakat banka işlemlerinde, çeklerde, senetlerde bitişik yazılır.

C) Bu sözlükteki sözcüklerin diziminde bilgisayardan yararlandık. D) Çocuk bahçesinde, çocukların bağıra çağıra oyun oynayışını seyrediyorduk.

Sayılardan sonra gelen ekler kesme işaretiyle ayrılır ve ünsüz benzeşmesine uyulur.

E) Sana ihtiyaç duyup duymadıklarını sordun mu hiç onlara?

Rakamlardan sonra kullanılan nokta “-inci, nci” ekinin yerini tutar. Bu nedenle ayrıca ek yazılmaz.

1. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerden hangisi doğru yazılmıştır?

4.

B) Sibel, sınavda 17’inci olmuş.



II. Hatırası bile yabancı gelir

C) Öğrenciler 26’ncı dakikadan sonra çıktılar.



III. Hayata beraber başladığımız



IV. Dostlarlada yollar ayrıldı bir bir



V. Gittikçe artıyor yanlızlığımız Bu dizelerin hangilerinde yazım yapılmıştır?

D) Evliliklerinin 13.üncü gününde ilk kavgalarını yaptılar. E) Yetmişbeşinci yıl törenleri sürüyor.

YAYINLARI

A) Stada 15.’inci sırada ben girdim.



l. Hayal meyal şeylerden ilk aşkımız

A) I ve II

B) I. ve III. D) ) III. ve IV.

yanlışı

C) Il. ve III.

E) IV. ve V.

5. ”Şimdi Hâlic’in iç kısımlarında yanlızlığa terk

2. Aşağıdakilerin hangisinde, birleşik sözcüklerin yazımıyla ilgili bir yanlışlık vardır?



A) Sait Faik, dülgerbalığının hikâyesini ne güzel anlatmış! B) Alçakgönüllülüğünün yanı sıra sevecen bir yapısı da vardı.

edilmiş bulunan eski Galata köprüsünü ömrüm boyunca hatırlıyacağım.” Bu cümlede aşağıdakilerden hangisi ile ilgili bir yazım yanlışı yoktur? A) Büyük harflerin kullanımı B) Bileşik eylemlerin yazımı

C) Ona rüzgâr gülü diyorlardı, sık sık görüş değiştirdiği için.

C) Sözcük içinde ünsüzlerin yer değiştirmesi

D) O gün kırlarda kuzukulağı ve papatya topladık.

D) Ünlü daralması

E) Bu kadar vurdumduymaz insanlarla ne yapılabilir ki?

E) Ünsüz yumuşaması 171

bilmeyenkalmasın

1.C 2.C 3.A 4.E 5.B 6.C 7.A 8.E 9.B 10.A 11.A

6. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerden

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı

A) Bazı derslerden muafiyet sınavlarına gireceğim.

A) Ders çalışan çocuk, annesi odadan çıkınca kitaplarını kapadı.

hangisinin yazımı yanlıştır?

vardır?

B) Saat 3’te muayenehanesinde olacakmış.

B) Televizyondaki bu diziler de artık kabak tatı verdi.

C) Mahâllenin en muhafızakar kişilerinden biriydi.

C) Şakaların da bir zarafeti, espirisi olmalı; bunları dinlemek zorunda mıyız?

D) Siz gelmeden evrakın muamelesini başlatamam. E) Karşımıza muazzam bir manzara çıktı.

D) Bitmek tükenmek bilmeyen bu oyun havaları çok sıkıcı olmaya başlamıştı. E) Saatlerdir anlattığı fıkralarla sabrımızı taşırmaya başlamıştı.

7. “Türkçede özel adlara bağlı meslek adları, saygı

sözcükleri, sanlar ve takma adlar büyük harfle başlar.”

Bu kurala göre, aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır?

10. Aşağıdaki

cümlelerden hangisinde, bir sözcüğün yazımıyla ilgili yanlışlık yapılmıştır?

B) Doktor Aliye Hanım, önceleri öğretmen olmak istiyormuş. C) Salondaki bay, bayan herkes; Bay Fuat Pınar’ı dinliyordu.

YAYINLARI

A) Komşularımızdan avukat Hamdi Bey’i dün kaybettik.

D) Kemal Sunal, İnek Şaban tipini başarıyla oynamıştır.

A) Yazlıktaki balkonumuzdan geceleri Samanyolu’nu seyretmeye bayılırdık. B) Sonra da onların yanına yerleşip ailenin içgüveyi olmuştu. C) Çocuklar, tâ Karaçayır’dan kalkıp bu okula geliyorlarmış. D) Bu keşmekeş içinde yeni çiftler, balayı nedir, unuttular.

E) Zehra Nine, beni torunu Can’la tanıştırdı.

E) Yüzlerce yıl önce yazılmış lirik şiirler, hâlâ insanları etkiliyor.

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, yazım yanlışı yoktur?

A) Bir şeye yeni başlıyanlar için hazırlanan seri kitaplardan aldım.

11. Aşağıdakilerin

hangisinde, yazımında bir yanlışlık vardır?

B) Firen pedalının yumuşak ve sağlam olması gerekir.

ikilemelerin

A) Bu işe pisipisine bulaştırıldığına üzülüyor.

C) Herşeyin farkındaydı ama hiçbir şey konuşmuyordu.

B) Kırık dökük anıları gözünün önünde canlandı.

D) O güzel saçlarını iki cadde ilerideki kuvaförde kestirmişti.

C) Küçük kardeşim, oldum olası vurdumduymazdır. D) Hastanede aşağı yukarı iki ay kalacaktı.

E) Efes Harabeleri, Türkiye’nin en ünlü turizm bölgesinde bulunmaktadır.

E) Şarkıları yıllarca dilden dile dolaşmıştı.

172

Yazım (imla) kuralları

bilmeyenkalmasın

Test – 5

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı

Bilmeyen kalmasın

vardır?

Tarihler yazılırken araya nokta, kısa çizgi ve bölü gibi işaretler konur. Eğer ay, yazıyla yazılmışsa bu işaretler kullanılmamalıdır.

A) Buradaki çok daha güzel ve büyük bir otel. B) Bahçedeki çiçekler ne kadar da güzel görünüyor. C) Fırındaki keki senin için yaptım, afiyet olsun. D) Benki buraların fatihiyim, diyordu yine.

“de” cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamı bozulursa bulunma durum eki bozulmazsa bağlaçtır.

E) Bizimki yine okuldan kaçmış, gördün mü?

“ki” bağlacı ayrı yazılır fakat bazı sözcüklerde kalıplaşmış olduğundan bitişik yazılır. Ör: mademki, hâlbuki oysaki, çünkü, sanki, belki, meğerki “mi” edatı cümleye ister soru anlamı kazandırsın, ister kazandırmasın daima ayrı yazılır, kendisinden sonra gelen ekler ise “mi”ye bitiştirilir.

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı

1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı

yoktur?

A) Gelecek hafta Pazar günü veli toplantısı var. B) Sevgili kedim pamuğu her gören çok beğenir. C) Sen de benimle gelmeyecek misin? D) O da ara bulucu olmak istemiş.

YAYINLARI

yoktur?

A) Yarında Ömerlere gideceğiz annemle. B) Hakan amca, köyün akıl danıştığı yaşlı bir adamdı. C) Asfalt yol, Ağrı Dağının eteklerinde son buluyordu. D) Ben de DSİ’nin bu tutumunu anlıyamadım. E) Orta Anadolu Yaylalarında bu gelenek hâlâ yaşıyor.

E) Bir gerçeği görüpte söylememek, aydına yakışmaz.

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı yoktur?

A) Sen oraya gelmiyecek misin? B) Haydi şu işi bitiri ver! C) Seni de mi bu konuda üzdüler! D) Kiprikleri ıslak ıslaktı, ağlamış herhâlde. E) Artık sizden rahatça ayrıla bilirim.

6. Aşağıdakilerden

hangisinde, “Gözlerindeki sürmeyi kiprikleri kapatıyordu.” cümlesindekine benzer bir yazım yanlışlığı vardır?

3. Aşağıdakilerin hangisinde büyük harflerle ilgili bir yazım yanlışı vardır?

A) Yalnışını düzeltmek için hiç çaba göstermiyor.

A) Dün akşam Sibel’i düşümde gördüm.

B) Bu kanun 1923’de yürürlüğe girmişti.

B) Bizim Tekir yine hastalanmış.

C) Fazla odanız varmı, diye soruyordu.

C) Dünya ticaretinde Japonlar önde.

D) Her zaman THY’nı tercih ederdi.

D) Şimdi Kartaltepe’de oturuyor.

E) Demek ki seni böyle kandırdı.

E) Gülek geçidi kardan kapanmış. 173

bilmeyenkalmasın

1.C 2.C 3.E 4.D 5.D 6.A 7.A 8.B 9.D 10.D 11.C 12.A

7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım

10. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde yazım ve

yanlışı yoktur?

noktalama açısından yanlışlık yapılmıştır?

A) Buraya gelmemesi için başka bir neden olduğunu mu sanıyorsun?

A) Ne kadar kibar (!) biri olduğunu göreceksin. B) Yunus Emre (1240?-1320) ’nin yapıtlarını özenle okudum.

B) İnsanoğulu’nu aya vardıran yol, binlerce yılın emeği üzerinden geçmiştir.

C) Bunun için Bakanlar Kurulu kararını bekleyeceğiz.

C) Hititler, Persler, Romalılar, Moğollar da fetih etmişler Anadolu’yu.

D) Soğuksu Mahâllesi’inde 11’inci Sokakta oturuyordu. E) Efendiler, bilirsiniz ki hayat demek, mücadele demektir.

D) Kemal Sunalın ölümü, bütün sanatseverleri üzdü. E) Gece yarısına doğru, gazinoda sadece bir kaç kişi kalmıştı.

11. Aşağıdakilerden hangisi yazım bakımından doğrudur?

A) Tokat’tan beşde çıkan otobüs mü Ankara’ya

bir buçuk saat kala mola veriyor?

8. Aşağıdakilerin hangisinde ay ve gün adlarının yazımında yanlışlık yapılmıştır?

A) 10 Ocak 1970’te doğduğunu belgeledi. B) Bu sene yıllık toplantı Ekim’deymiş.

YAYINLARI

B) Tokat’dan beşte çıkan otobüs mü Ankara’ya

bir buçuk saat kala molaveriyor?

C) Tokat’tan beşte çıkan otobüs mü Ankara’ya bir

buçuk saat kala mola veriyor?

D) Tokat’tan beşte çıkan otobüsmü Ankara’ya bir

C) Nisanda erken seçim yapılacak. D) Amcasıyla Kasım 1997’de görüşmüş en son.



E) 3 Kasım günü geleceğini söylemişti.

E) Tokat’tan beşte çıkan otobüs mü Ankaraya bir

buçuk saat kala mola veriyor? buçuk saat kala mola veriyor?

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım 9. Aşağıdakilerden

hangisinde, yazımıyla ilgili bir yanlış vardır?

yanlışı vardır?

kısaltmaların

A) 7 Temmuz 2004 cumartesi günü askere gittim. B) Sonunda Milli Eğitim Bakanlığında çalışmaya başladı.

A) TBMM’nin açılış yıldönümü bugün kutlanacak. B) Akşamüstü PTT’ye uğramam gerekiyor.

C) Coğrafya dersinde Anadolu’nun kuzeyini göreceğiz.

C) Bazı tarım ürünleri TMO’ya satılıyormuş.

D) Baktım ki gelmiyor, ben onun yanına gittim.

D) O, geçen yıl ITO’nın bir bölümüne kayıt yaptırmış.

E) Yusuf Bey, bana 5’te geleceğini söylemişti.

E) Bu işten TEDAŞ’ın sorumlu olduğu söyleniyor. 174

NOKTALAMA İŞARETLERİ



Noktalama işaretleri

NOKTALAMA İŞARETLERİ • • • • • •

Tamamlanmış cümlenin sonuna Bazı kısaltmaların sonuna “-ıncı, -inci,” ekleri yerine Tarihlerde ve saatlerde Çarpma işareti yerine Her üç basamakta bir nokta kullanılır.

• Duygu bildiren sözcük sonuna • Seslenme ve hitap sözlerinden sonra • Küçümseme ve alay belirtmek için ünlem kullanılır.

• Eş görevli sözcük ve kelime grupları ayırma • Sıralı cümleleri birbirinden ayırma • Özne, yüklemden uzak düştüğünde • Ara söz ve ara cümlelerde • Anlam kargaşasını önlemede virgül kullanılır.

• Soru anlamı taşıyan sözcük ve cümle sonuna • Cevabı kendi içinde gizli olan cümle sonuna • Kesin olarak bilinmeyen bilgi yanına soru işareti kullanılır.

• Tür-nitelik değişimi • Öğeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleler • Karşılaştırma cümlelerinde noktalı virgül kullanılır.

• Özel isimlere getirilen eklerden sonra • Saygı ve ünvan sözcüklerine gelen eklerden sonra • Kısaltmalara getirilen eklerden sonra • Rakamlara gelen eklerden önce • Düşürülen heceyi göstermek için kesme işarreti kullanılır.

• • • • •

Örneklerden önce Alıntılarda tırnaktan önce Konuşma çizgisinden önce Bölme işareti yerine Açıklaması yapılacak cümle sonunda • İnternet adreslerinde iki nokta kullanılır.

• • • •

Tamamlanmamış cümle sonuna Argo bildiren kelime yerine Devam eden örnekler yerine Atlanan bölüm yerine üç nokta kullanılır.

• Ek olarak verilen bilgiler • Tiyatro metinlerinde konuşan kişinin tavrı, hareketi • Bilginin doğruluğunun şüpheli olduğunu göstermede • Madde belirten harf veya rakamdan sonra parantez kullanılır.

• Satıra sığmayan kelimelerde • Ara sözün başına ve sonuna • Kök, gövde ve eklerini ayırmak için • Sözcüğün hecelerini ayırmak için • Çıkarma işareti • Negatif değerde olan sayıların başına kısa çizgi kullanılır.

Noktalama işaretleri

Test – 1

bilmeyenkalmasın

3. Aşağıdakilerin getirilmelidir?

Bilmeyen kalmasın

hangisinin

sonuna

ünlem

A) Ben ki senin hayattaki tek dostunum

NOKTA

B) Bu şirketi sana yâr etmem Sedat

Bitmiş cümlenin sonuna konur.

C) Lakin, hep söyleyip durmuşumdur

Cümle değerindeki sözlerin sonuna konur.

D) Sizden pek çok güzel şey öğrendim E) Şiir sanatının işçiliğine önem vermiyor

Kısaltmaların sonuna konur. Kurum kuruluş adlarının kısaltılmasında nokta kullanılmaz.

4. Düşünüyorum; bugün ne yapayım (I) Sinemaya mı

Özel isimler kısaltıldığında, sonda nokta bulunduğu için ekleri kesme işareti ile ayırmaya gerek yoktur.



(lI) yoksa kütüphaneye mi gideyim (III) Yoksa evde mi oturayım (IV) Söyleyin ne yapayım (V)

Bu parçada numaralandırılmış yerlerden hangisine soru işareti getirilemez? A) I.

1. Aşağıdakilerin

hangisinde satır sonuna sığmayan sözcüklerin yazımına ilişkin yanlışlık yapılmıştır?

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

A) her şey bir

denbire oldu.

5. Ustalık düzeyini çoktan yakalamış bir yazar olarak

B) Bu konuyu onunla konu

şabiliriz.

C) O günlerde Kuş



Adasına gitmiştik.

D) Dilekçesini TBMM’

( ) yaşamını editörlükle kazanma konusunda ne diyeceksin ( ) Çok iyi bilirim ( ) dünyanın en nankör işidir editörlük ( )

Boş bırakılan yerlere aşağıdaki noktalama dizilerinden hangisi getirilmelidir? A) (,) (?) (,) (.)

ye iletti sonunda.

E) Işığı görünce duru-

B) (;) (?) (,) (,)



C) (;) (?) (;) (.)

vereceksin.

D) (,) (?) (:) (.) E) (,) (?) (;) (!)

2. “Özel adlara getirilen yapım ekleri kesme işaretiyle

ayrılmaz.”

Aşağıdakilerin uyulmamıştır?

hangisinde

bu

6. “Buralarda yetişenler: arpa, buğday, yulaf…” Bu cümlede üç nokta (…) kullanılmasının

kurala

nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yarın Ahmetler bize geliyor.

A) Benzer örneklerin devam ettiğini göstermek

B) Genç kız Elazığlı olduğunu söylüyordu.

B) Cümlenin devam ettiğini göstermek

C) Ankara’da, Mamak’ta, iki yıl oturmuşlar.

C) Bu cümlenin başka bir yerden alıntı olduğunu göstermek

D) Fazıl Hüsnü, Türkçe’ci bir ozandır. E) Osmanlılar tam beş asır üç kıtada egemenlik sürdü.

D) Cümlenin bittiğini göstermek E) Sıralanan örnekleri özellikle vurgulamak 177

bilmeyenkalmasın

1.C 2.D 3.B 4.B 5.A 6.A 7.C 8.C 9.D 10.B 11.E 12.C 13.C 14.A

7. Beni ( ) tek başıma ulaşabildiğim bilgilerin ( )



11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde üç nokta

edindiğim duyarlığın ötesine ulaştırabilen ( ) bana ( ) tek başıma düşünemediğimi düşündüren ( ) duymadığımı duyuran bir tiyatro özlüyorum.

yanlış kullanılmıştır?

A) Sana anlatacağım o kadar çok şey var ki… B) Ahmet, …’in verdiği rüşveti kabul etmedi.

Bu parçada parantezle belirtilen yerlere sırasıyla hangi noktalama işaretleri getirilmelidir?

C) Kır atın yanında duran, ya huyundan ya suyundan... D) İğne atsan yere düşmezdi; baloncular, şekerciler, ketenhelvacılar...

A) (,) (,) (;) (;) (,) E) (,) (;) (,) (,) (,)

E) Bu kitabı her okuyuşumda, ilkokul öğretmenimi hatırlıyorum ...

C) (,) (,) (;) (,) (,) D) (;) (,) (,) (,) (,) E) (;) (,) (;) (,) (,)

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinin sonuna ünlem getirilebilir?

8. Taş taştır ama taş ( ) Rodin’de heykeldir ( ) Renk

A) Bu parayı nereden bulacakmış

renktir ( ) doğada uyumlu biçimde vardır ama Van Gogh’ta renk ( ) resimdir.

B) Biraz bahçede dolaşmak istedi C) Bir saattir sana sesleniyorum

Bu cümlelerde boş bırakılan yerlere sırasıyla hangi noktalama işaretleri getirilmelidir?

D) Çiftlik işlerinden hiç anlamam E) O da bizimle gelecekmiş

A) (:) (.) (,) (,) B) (:) (.) (,) (,) C) (,) (.) (,) (,)

13. Aşağıdakilerin hangisinde, iki noktanın (:)

D) (:) (.) (.) (;)

kullanımı yanlıştır?

E) (:) (.) (,) (,)

A) Mutluluk kapısının tek anahtarı vardır: Sevgi. B) Bilirim orada her şey vardır: İçtenlik, erinç, coşku...

9. “Uğraş, didin, düşün, ara, bul, koş, atıl, bağır”

C) Bilim: nesnel gerçeklerin kavranılması işlevini kendi yöntemleriyle yapar.

dizesinde virgülün görevi aşağıdakilerden hangisidir?

D) Bir tek şey öğrenmişti: Her işte, önce kendi gücüne güvenmeliydi.

A) Hitap sözcüklerini ayırmak B) Belirtisiz nesneleri ayırmak

E) Hasan: “Ağaç ağaçtır ve ağaçlar konuşmazlar?” dedi.

C) Arasözü göstermek D) Yüklemleri ayırmak E) Zarf tümleçlerini ayırmak

14. Aşağıdakilerden hangisi yazım ve noktalama bakımından doğrudur?

10. Mevlana ( ) şöyle der ( ) ( ) İnsan ( ) bir çift gözdür

A) Sait Faik: “Şiir olmayan yerde insan sevgisi de olmaz.” diyor.

()()

Bu cümlede verilen boşluklara aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangileri sırasıyla getirilmelidir?

B) Sait Faik, “Şiir olmayan yer de insan sevgisi de olmaz diyor.” C) Sait Faik: “şiir olmayan yerde insan sevgiside olmaz,” diyor.

A) (,) (:) (,) (.) (.) (“) B) (,) (:) (“) (,) (.) (“)

D) ”Sait Faik: Şiir olmayan yerde insan sevgisi de olmaz.” diyor.

C) (,) (:) (“) (;) (.) (“ )

E) Sait Faik: “Şiir olmayan yerde insan sevgisi de olmaz diyor.”

D) (,) (;) (;) (.) (,) (!) E) (;) (,) (;) (,) (“) (…)

178

Noktalama işaretleri

bilmeyenkalmasın

Test – 2

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “tırnak” (“) yanlış kullanılmıştır?

Bilmeyen kalmasın Sayıca az olmakla birlikte bazı kurum ve kuruluşların adlarının kısaltılmış biçimlerinde farklı bir yol izlenir.

A) “Bir insanı sevmekle başlar her şey.” demiş Sait Faik. B) Yazar, “edat tümleci” diye bir şey tanımazdı.

Nokta: Bir yazının maddelerini gösteren rakam veya harflerden sonra konur.

C) ”Gitmek” değil, “kaçmak” diyorum. D) Namık Kemal “1840-1888” kırk sekiz yaşında ölmüş.

Tarihlerin yazımında gün, ay ve yılı gösteren sayıların arasına konur.

E) Kurda “Boynun neden kalındır?” diye sormuşlar; “Kendi işimi kendim görürüm, onun için...” demiş.

Saat ve dakika gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur.

1. Aşağıdakilerden hangisi, yazım ve noktalama bakımından doğrudur?

A) İpek yolunun 2000 yıllık geçmişinde ticaret siyaseti, siyaset kültürü etkilemiştir.

4. Beethoven,

B) İpek Yolunun 2000 yıllık geçmişinde ticaret, siyaseti, siyaset ise kültürü etkilemişdir.



C) İpek Yolu’nun 2000 yıllık geçmişinde ticaret, siyaseti, siyasette kültürü etkilemiştir. D) İpek Yolu’nun 2000 yıllık geçmişinde ticaret, siyaseti; siyaset de kültürü etkilemiştir. E) İpek Yolu’nun 2000 yıllık geçmişin de ticaret, siyaseti; siyaset, kültürü etkilemiştir.

Ayışığı Sonatı’nı Dinleyenlerden biri üstada sormuş;

çalıyormuş,

– Bununla neyi anlatmak istediniz? I

II

Beethoven, sonatı bir kez daha çalmış ve: III – İşte bunu, demiş… IV

V

Bu parçada numaralanmış noktalama işaretlerinden hangileri yanlış kullanılmıştır? A) I. ve Il.

B) I. ve lII.

D) III. ve IV.

C) II. ve IV.

E) III. ve V.

5. İnsanın dünyayı tanıma ve değiştirme isteği 2. Aşağıdakilerin hangisinde, “üç nokta” (…) yanlış kullanılmıştır?



A) Sen, A…’ye gitmeyecek misin? B) Sınav sonuçları postalanmış...

için iki yol vardır ( ) Bilim ve sanat ( ) Bilim ( ) insanın bilgisel deneyimlerini ( ) sanat ise duyusal deneyimlerini anlatma biçimidir.

Bu cümlede ayraçlarla belirtilen yerlere aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangileri sırasıyla konmalıdır?

C) Ey kimsesiz, avare çocuklar, hele sizler, hele sizler...

A) (:) (.) (,) (;)

D) Bulabildiğim üç gazeteyi de okurum: Tercüman, Türkiye, Milliyet…

C) (:) (…) (.) (:)

B) (;) (…) (;) (,) D) (.) (,) (.) (:)

E) Ben seni bilmez miyim? Sen ne yalancı, ne dolandırıcı, ne...

E) (:) (;) (,) (;)

179

bilmeyenkalmasın

1.B 2.D 3.D 4.E 5.A 6.C 7.E 8.C 9.B 10.A 11.E

6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, iki nokta (:)

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, hem yazım

A) Picasso: “Resim senin benden istediğin değil, benim sana verdiğimdir.” der.

A) Onbeş yaşında kendimi öğrenmeye verdim, otuz yaşında irademe sahip olabildim.

B) İki yönü var sanat yapıtının: Biçim ve içerik.

B) Başkalarına gereksinim duymadan yaşıyabileceklerini sananlar aldanırlar ama; başkalarının kendisi olmadan yaşayabileceklerini sananlar daha çok aldanırlar.

yanlış kullanılmıştır?

hem de noktalama yanlışı vardır?

C) En çok okunan kadın yazarımız: Buket Uzuner’dir. D) Öğrenciler: “Edebiyat kitapları yeni şair ve yazarlara da yer versin.” diyorlardı.

C) Okuyamayanların okuyanlardan daha çok olduğu ülkelerde gerçek yazar ya hapiste olur ya gurbette ya da başı dertte.

E) Realizmden etkilenen sanatçılardan bazıları: Yakup Kadri, Hâlit Ziya, Reşat Nuri...

D) Başkalarına karşı maske takmaya alışanlar sonunda kendi gerçek yüzlerini unuturlar. E) Bir kum tanesinin sırrını çözmeyi başarsaydık, bütün Dünya’nın sırrını öğrenmiş olurduk.

7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, iki nokta (:) yanlış kullanılmıştır?

A) Ad vermek: Doğu Anadolu’da patatese kartol derler.

10. Ünlem işaretinin yanlış kullanıldığı cümle

B) Herhangi bir yargıya varmak: Bu işe baban ne der?

A) Siz de yazınızın bir yerinde öyle demiyor muydunuz!

aşağıdakilerden hangisidir?

B) Git! Gözüm görmesin seni, git!

C) Düşünmek, ummak: Akşama eve varırız derken sabahı bulduk.

C) Bu bana çok korkunç geliyor, anlatamayacağım kadar korkunç!

D) Koşullar ne olursa olsun bir işi yapmak: Gece gündüz demedi çalıştı.

D) Hey! Gecenin, karanlığın bekçisi yarasalar... E) Teknedekilere seslendi: Kaçın!

E) O hâlde: Ağzımı açıyorum deme, çok fena olursun.

8. Aşağıdakilerden hangisinde, kesme işareti (‘)

11. – Bu köşede kimi bekliyorsun (I) – Arkadaşımı (ll) – Akın’ın küçük kardeşi mi (lll) – Evet (IV) ya sen (V) Bu konuşmada belirtilen yerlere sırasıyla

ile ilgili bir bilgi yanlışı vardır?

A) Özel adlara gelen yapım eklerinin ayrılmasında kullanılmaz. B) Sayılardan sonra gelen bütün eklerin ayrılmasında kullanılır.

hangi işaretler konmalıdır?

C) Kısaltmalara gelen çekim eklerinin ayrılmasında kullanılmaz.

A) (?) (.) (!) (,) (:)

D) Bir harften ya da ekten sonra gelen eklerin ayrılmasında kullanılır.

B) (?) (?) (!) (,) (:)

E) Özel adlara gelen çekim eklerinin ayrılmasında kullanılır.

D) (!) (?) (!) (,) (!)

C) (!) (.) (!) (,) (?) E) (?) (.) (?) (,) (?)

180

Noktalama işaretleri

Test – 3

bilmeyenkalmasın

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir noktalama yanlışı vardır?

Bilmeyen kalmasın Cümle içinde eş görevli sözcükler ve sözcük öbekleri arasına virgül konur.

A) Bu pazar mı, gelecek pazar mı gidiyoruz? B) Fuzuli (1495? – 1556) XVI. yüzyıl divan şairlerimizden biridir.

Sıralı cümleler arasında da virgül kullanılır.

C) Peki, size göre Ankara’mı daha güzel?

Özneyle yüklem arasına başka ögeler girmişse özneden sonra kullanılır. Tamlama karışıklığını önlemek için kullanılır.

D) O, Bursa’da kaç yıldır yaşıyor? E) Kapıya vurmadan içeri giren öğrenci çok saygılı (!) bir insana benziyor.

1. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde virgül farklı bir görevde kullanılmıştır?

A) Pazardan aldıkları elma, armut, muz…

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir noktalama

B) Sizi buraya çağıran kim? Ahmet, Mehmet, Yasin mi?

yanlışı yapılmıştır?

C) Ahmet Bey, bizi kendine yakın buluyor, bizi hep koruyordu.

A) Çocuğu 5 Haziran 1998’de dünyaya geldi.

D) Artık bilmiyorum; hep stres, hep üzüntü, hep mutsuzluk olacaktı.

C) Askerde, Ordulu birçok arkadaşı vardı.

B) Nisan ayında yağmurlarda birlikte ıslandık. D) Bu konuya Ankara da pek sıcak bakmıyor.

E) Bankaları, mağazaları, pazarları akşama kadar gezip durdum.

E) Onu ziyarete, sadece Ali’mi gitmiş.

2. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin sonuna

6. Aşağıdaki

cümlelerin hangisinde işaretinin kullanımı yanlıştır?

nokta getirilmelidir?

A) Bana bunları neden yaptığını anlatır mısın

soru

A) Bu kitap kaç yılında yazılmış?

B) Nasıl bir program hazırladığını biliyorum

B) Yunus Emre (? - ?) şiirleriyle gönüllere seslenmiştir.

C) Ah, bu ağrı canımı çok yakıyor

C) Gençlik günlerinden beri en çok Fuzuli’yi (?-1566) okurum.

D) Bir ekmek, iki tabak yemek yedim; sonra E) Ya bu deveyi gütmeli, ya bu diyardan

D) Senin derse gelmeyeceğini bilmiyordum? E) Onuncu soruyu önce kim çözdü?

3. “Bilgili insanla tartışmak kolay( ) onu etkilemek

güçtür( ) idare etmek kolay( ) yönlendirmekse olanaksızdır( )”

7. Kesme işareti (‘) aşağıdakilerin hangisinde

Bu cümlede, ayraçlarla belirtilen yerlere sırasıyla aşağıdakilerin hangisinde verilen noktalama işaretleri getirilmelidir?

A) Konuşmasından Malatya’lı olduğu anlaşılıyordu.

A) (,) (,) (,) (.) C) (,) (:) (,) (.)

doğru kullanılmıştır?

B) Bizim sınıf’ın en genç öğrencisi oydu.

B) (,) (;) (,) (.)

C) Menekşe’yi koparıp yere atmışlar.

D) (,) (:) (,) (!)

D) Adanalı’lar memleketlerine çok düşkün insanlardır.

E) (,) (;) (,) (…)

E) Bu olayı bize haber eden Gül’dür. 181

bilmeyenkalmasın

1.C 2.B 3.B 4.C 5.E 6.D 7.E 8.D 9.C 10.C 11.D 12.E 13.E

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde virgül yanlış

11. M. Kemal ( ) “Aklın ve ilmin üç büyük düşmanı

yerde kullanılmıştır?



A) Temiz, güzel bir evleri varmış. B) Annesi, dün akşam İstanbul’a gitti. C) Tembel, ailesini de çok üzer. D) Fındık, ağaçlarının ardından güneş doğuyor. E) Dışarıya çıktı, biraz gezip eve döndü.

9. Aşağıdakilerin kullanılamaz?

hangisinde

kısa

vardır ( ) fenalık, cahillik ( ) tembellik ( )” der.

Bu cümlede ( ) işareti ile gösterilen yerlere aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangileri getirilmelidir? A) (;) (;) (,) (!)

B) (:) (;) (,) (…)

C) (:) (:) (;) (…)

D) (:) (:) (,) (.)

E) (,) (:) (,) (…)

12. Aşağıdakilerin hangisinde virgül yanlış yerde

çizgi

kullanılmıştır?

A) Amcasına, teyzesine, arkadaşlarına bayram kartı gönderdi.

A) Aralarında anlamca ilgi bulunan sözcüklerin arasında

B) Çok çalışıyor, dersleri bir türlü anlayamıyor.

B) Arapça ve Farsça tamlamalarda

C) İki yıldan beri vatanını, oradakileri, unutamıyordu.

C) Roman ve hikâyede karşılıklı konuşmaların başında

D) İhtiyar, çocuğu çağırıp adını sordu. E) Geçen ay yapılan deneme imtihanının, sonucunu öğreneceğiz.

D) Sözcüklerin, kök ve ek ayrımında E) Mısra sonlarında bitmemiş sözcüklerin hecelerini ayırmada

13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, “tırnak işareti” (“ “) yanlış kullanılmıştır?

A) Yakup Kadri “Yaban”da aydınla halkın çatışmasını anlatmıştır. B) “İzmir üzerine dünyada bir şehir daha yoktur!” diyorlar.

10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde (…) üç nokta kullanılması gerekirken kullanılmamıştır?

C) Bugün öğrenciler “Kendi Gök Kubbemiz” adlı şiiri incelediler.

A) Sokaklar bomboş, hava buz gibiydi. B) Ara sıra bize hediyeler getirir; kalem, silgi cüzdan…

D) “Yazım kuralları” bölümünde bazı uyarılara yer verilmiştir.

C) Onun burnu b.’tan çıkmazdı hiç.

E) Babam: “Kurtuluş Savaşını en iyi “Yaban” romanını okuyarak öğrenirsin.” dedi.

D) Şiirlere duygu yükler, acı yükler, hasret yükler o. E) Mahkemede A ( ) Hanım bize şahitlik edecek. 182

Noktalama işaretleri

bilmeyenkalmasın

Test – 4

3. “Kıyı gazinolarını yıkan güç; fabrikalara, fabrikacıya

Bilmeyen kalmasın Virgül, cümlede anlam gereği özellikle belirtilmek istenen ögeden sonra kullanılır. Anlama güç kazandırmak için tekrarlanan sözcükler arasına konur.



Virgülden sonra gelen sözcükler küçük harfle başlar.(Özel isimler istisnadır)



dokunamıyor. Yurtsever sermayeci vatana kıyarken, vatan sevmezliği düşüncede arıyoruz. Ülke batıran fabrikacılıktan korkmuyoruz da sanat ürünlerinden korkuyoruz.”

“Bazı cümlelerde kimi sözcüklerden sonra parantez içine konan ünlem işareti yazılana inanılmadığını ya da yazılanla alay edildiğini gösterir.” Bu açıklamaya göre paragrafta hangi sözcükten sonra ünlem işareti konmalıdır? A) ”güç”ten

Cümle içinde ara sözleri ve ara cümleleri ayırmak için konur.

B) ”fabrikacıya”dan C) ”yurtsever”den D) ”ülke batıran”dan E) ”düşünce”den

1. “Kitaptaki her portre, öyküsel içeriği ve dil tadıyla

öne çıkıyor.” cümlesinde virgülün kullanımıyla özdeş kullanım, aşağıdakilerin hangisindedir?

4. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde kesme

A) Gardan geçer, manevra sahasına iner, vagonları seyreder dururmuş.

işareti yanlış kullanılmıştır?

A) 1919 senesi Mayıs’ının 19’uncu günü Atatürk Samsun’a çıktı.

B) Tarık Dursun, “Geçti Akşam Suları”nda unutamadığı kişileri anlatıyor.

B) Okulda herkes Selahattin Bey’in başarılarından bahsediyordu.

C) Bugün Kordon’daki, Alsancak’taki, Güzel Yalı’daki yüksek yapılar imbatı İzmir’in sokaklarına sokmuyor.

C) Türkiye’mizin her köşesi bir cennet gibi.

D) Geçen hafta salı günü, seninle görüştüğümüz gün, epeyce yorgun görünüyordu.

D) Yardımseverlik Türk’lerin kanında var. E) Bu kararlar TBMM’nin 112’nci Birleşiminin 2’nci oturumunda alındı.

E) Zamanın varsa biraz görüşelim, dedi.

2. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde iki nokta (:)

5. Aşağıdakilerin hangisinde parantez (ayraç)

farklı görevde kullanılmıştır?

farklı bir amaçla kullanılmıştır?

A) Bu yedi sanatçı (Yedi Meşaleciler) hece şiirinde köklü bir değişiklik yapamadı.

A) Masanın üzerinde kalın bir kitap vardı: Çalıkuşu. B) Turgay: “Sizlere bir çay ikram edebilirim.”

B) Tanzimat’ın ilk iki gazetesini (Tercüman-ı Ahval ve Tasvir-i Efkâr) başka gazeteler de izledi.

C) Mustafa Kemal: “Ne mutlu Türk’üm diyene!” demiştir.

G) Günümüzde çıkan edebiyat dergilerini (Duvar, Adam Sanat, Varlık) zevkle okuyorum

D) Annem:

– Dinlemeden konuşmayın, der.

D) Birey, doğanın ve kültürün sürekli ilerleyişlerini eş zamanlı (senkronik) olarak yaşamayı başarmalıdır.

E) A. Daudet:

– Şiirlerimde renk ve ışıltı her zaman vardı, demiş.

E) Tanzimat’la birlikte edebiyatımıza yeni nesir türleri (hikâye, roman, tiyatro) girer. 183

bilmeyenkalmasın

1.B 2.A 3.C 4.D 5.D 6.B 7.A 8.C 9.B 10.D 11.A

6.

I. Tersinden okununca yine aynı anlamı veren cümlelere, anakiklik denir (“Anastas mum satsana.”).

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, parantezle



II. “Okuldan çıkınca hemen eve gel.” demişlerdi.



III. N. Ataç, bir denemesinde, “Orhan Veli’nin şiir anlayışını desteklediğini” belirtiyor.

A) Adamcağız o anda bütün cesaretini ( ) belki de düşünme gücünü kaybetmişti.



IV. F. Saussure şöyle açıklıyor bunu : “Dil, bir göstergeler sistemidir.” Numaralanmış cümlelerin hangilerinde tırnak işareti (“ “) gereksiz kullanılmıştır?



A) I. ve Il.

B) I. ve III.

D) II. ve IV.

belirtilen yere noktalı virgül (;) getirilebilir?

B) Moliere, Racine, Corneille klasik ( ) Victor Hugo, Lamartine, A. Dumas romantik sanatçılardır. C) Hava iyice kararmıştı ( ) sokak lambaları hâlâ yanmıyordu. D) Onu bulmanın ne kadar zor olduğunu biliyordu fakat aramaktan( ) sormaktan vazgeçmiyordu.

C) II. ve III.

E) Kapılar kapanır, konser başlar ( ) kimi seyirciler koltuklarında utanmaksızın yüksek sesle konuşmaya devam ederler.

E) III. ve IV.

10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, soru işareti (?) yanlış kullanılmıştır?

7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde iki nokta (:)

A) Şiirin imge dünyasından duyulan korku nereden geliyor?

yanlış kullanılmıştır?

A) Hâlide Edip Adıvar’a göre: Handan en iyi romanlarından biridir.

B) Bu durumda sanatçılarla delileri bir tutmuş olmuyorlar mı?

B) Yakup Kadri Karaosmanloğlu’nun Kurtuluş Savaşı sırasında geçen olayları anlattığı romanları vardır: Yaban, Ankara ...

C) Şiir sezgisi bu denli sağlam olmasaydı, Il. Yeni’nin en özgün şairi olabilir miydi? D) Cansever’in şiirini bilir misin diye sormak gerekiyor onlara?

C) Öğretmen sınıfa geç girdiği için: “Özür dilerim çocuklar!” dedi.

E) Bu bayat sorun hakkında kalem oynatması neyi gösterir bize?

D) Yazar, kitabını şöyle bitiriyor: “Hiçbir şey hayâl kadar şaşırtıcı olamaz, yazı hariç.” E) İlginç bir ad bulmuş kitabına: Benim Adım Kırmızı.

11. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde iki nokta kullanılması gerekirken kullanılmamıştır?

A) Bilge Kağan: “Türklerim, işitin! Üstten gök çekilmedikçe…”

8. Onu nerede görmüştüm acaba (I) Sinemada mı,



tiyatroda mı (II) Gerçekten nerede gördüğümü hatırlamıyorum (IIl) Sinemada gördüysem hangi film oynuyordu (IV) Yoksa Brecht’in “Üç Kuruşluk Opera”sında mıydı (V)

B) Kendimi takdim edeyim: Meclis kâtiplerindenim. (Falih Rıfkı Atay) C) At ölür, meydan kalır; yiğit ölür, şan kalır. (Atasözü) D) ERGİN, Muharrem, Dede Korkut Kitabı, Ankara, 1958.

Bu parçada numaralanmış yerlerden hangisinde soru işareti kullanılamaz? A) I.

B) II.

C) IIl.

D) IV.

E) Adam, akıllı (!) olduğunu söylüyor.

E) V. 184

Noktalama işaretleri

bilmeyenkalmasın

Test – 5

3. Aşağıdakilerin hangisinde virgül (,) diğerlerinden

Bilmeyen kalmasın

farklı bir işlevde kullanılmıştır?

İki noktadan sonra gelen cümle büyük harfle başlar.

A) Buraları galiba pek tanımıyorsun, dedi. B) Dedem beni el üstünde tutar, sever.

İki noktadan sonra genelde açıklama vardır. İçinde virgül bulunan cümleleri birbirinden ayırmak için noktalı virgül kullanılır.

C) Canı sıkılınca ceketini alıp çıkıyor, dolaşıyor. D) Yağlıboya tablolarını özenle sildi, parlattı. E) Son lokmasını zorlukla da olsa çiğnedi, yuttu.

İki noktadan sonra bağımsız bir cümle geliyorsa bu cümle büyük harfle başlar; art arda örnekler sıralanıyorsa ilk örnek küçük harfle başlar.

1. Aşağıdakilerin

hangisinde eksikliğinden kaynaklanan bozukluğu vardır?

bir

noktalama anlatım

4. Aşağıdakilerin hangisinde üç nokta (…) diğerlerinden farklı bir işlevde kullanılmıştır?

A) Kitapçı bize pek iyi davranmadı.

A) Masanın kenarında iki sandalye… Pencerede sararmış bir perde…

B) Satıcı malın fiyatını bilmiyordu. C) Kapıcı karısına kötü sözler söyledi.

B) Zirveye doğru tırmandıkça sağımızda köpüklü, masmavi bir deniz manzarası…

D) Simitçi sokaktan bağırarak geçiyordu.

C) Dolabın içinde ne yok ki: oyuncaklar, kitaplar, eski dergiler, giysiler…

E) Sütçü sabahları bize uğramıyor.

D) Başında kalıbı düzgün, kahverengi kadifeden bir fötr şapka… E) Aylardır heyecanla beklediğimiz işler artık başka bahara…

2. “Virgül, bir kelimenin, kendisinden sonra gelen



kelime veya kelime gruplarıyla yapı ve anlam bakımından bağlantısı olmadığını göstermek için kullanılabilir.”

5. Tepeden

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde virgülün kullanımı, bu kuralın örneği olamaz? A) Ağlayan yaralı, doktora seslendi. B) Genç, fidanların çevresini gözden geçirdi.



C) Gerçekten okumak isteyen, birilerine suç bulmaz. D) Bu sabah, dersine zamanında yetişmişti. E) Sağlığı bozulan, hemen tedaviye başlamalı.

aşağılara bakıyorum. Sararmış başaklarıyla uzanan tarlalar (I) Tarlaların arasında yükseliyor uzun, salınan kavaklar (II) Ufukla birleşen mor dağlar (III) Dağların üstünden sağa sola uzanan uçak dumanları (IV) İlerilerde bir yerde tozu dumana katan bir kamyon (V) Bu parçadaki numaralı yerlerin hangisine ötekilerden farklı bir noktalama işareti kullanılmalıdır? A) I.

185

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

bilmeyenkalmasın

1.C 2.E 3.A 4.E 5.B 6.E 7.D 8.E 9.A 10.A 11.B 12.D

6. Büyüklerine saygılı olan (I) küçüklerini seven (II)

10. Öğrenci (I) başarısını etkileyen önemli üç nokta





çevreye duyarlı (III) gelişime açık (IV) çağdaş (V) bireyler yetiştirmek istiyoruz. Bu cümledeki numaralı yerlerin hangisine noktalama işareti konmasına gerek yoktur? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

vardır (II) ilgi (III) çalışma ve tekrar (IV) Bunlardan ilki (V) ikinciyi, ikinci de sonuncuyu etkiler. Bu parçada numaralanmış yerlerden hangisine bir noktalama işareti getirmeye gerek yoktur? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

7. Bu üniversiteyi Prof (I) Dr (II) Ahmet Yavaş

kurmuştu (III) Bölümler 29 (IV) Nisan (V) 1970 tarihinde öğrenci almaya başladı (VI)

Bu parçada ayraçla ( ) belirtilen yerlerin hangisine nokta (.) konmasına gerek yoktur? A) I. ve II.

B) II. ve III.

D) IV. ve V.

C) III. ve IV.

E) V. ve VI.

11. Bir pazar günüydü. İçimde bir sevinç (I) Kalbim küt



8. Amasya denince ilkin elması akla geliyor ( ) kırmızı



yanaklı elması. Sonra da Amasya Konferansı’nı hatırlıyoruz ( ) Irmağın kenarında kıvrılan tarihi konaklarını ( ) cumbalı evlerini de saymalı elbette.

Numaralanmış yerlerden hangilerine üç nokta (…) getirilmelidir? A) I. ve II.

B) I. ve III

D) III. ve IV.

C) II. ve III.

E) IV. ve V.

Bu parçada ayraçla ( ) belirtilen yerlere, aşağıdakilerin hangisinde verilen noktalama işaretleri sırasıyla getirilmelidir? A) (,) (…) (,)

B) (.) (.) (,)

D) (…) (.) (,)

C) (,) (;) (,)

E) (,) (.) (,)

12. “Cümlede anılmak, açıklanmak istenmeyen bir söz

9. İhsan Oktay Anar ( ) susarak kendi mitini üretmiş



küt atıyor (II) Sanki uzaklardan uçarı bir haber (III) Nedensiz bir beklenti bu, biliyorum (IV) Böyle bir haberi beklemek bile güzeldir (V)

nadir yazarlarımızdandır ( ) Onun, Suskunlar adlı romanı telaşsız ( ) sessiz sedasız kitapçı raflarında yerini aldığında ( ) sayıları giderek artan Anar okurlarında bir hareketlilik baş gösteriyor.



yerine üç nokta konur.”

Aşağıdakilerin hangisinde bu açıklamaya uygun olarak kullanılan üç nokta vardır? A) Eline biraz para geçmeye görsün…

Bu parçada ayraçlarla ( ) gösterilen yerlere aşağıdakilerin hangisinde verilen noktalama işaretleri sırasıyla getirilmelidir?

B) Ta dağın tepesinden deniz kıyısına kadar rengârenk çiçek…

A) (,) (.) (,) (,)

B) (;) (.) (,) (,)

D) Bu evi on beş yıl önce ...’dan almışlar.

C) (,) (;) (,) (,)

D) (,) (.) (…) (,)

E) Sınavı kazanınca herkese haber vermeler, hava atmalar…

C) Tavan arasında kitaplar, dergiler, eski eşyalar…

E) (,) (!) (,) (,) 186

Noktalama işaretleri

bilmeyenkalmasın

Test – 6

3. Güz ( ) sarı hüzünler perisi ( ) bulutlarını seriyor

Bilmeyen kalmasın Üç nokta:



Tamamlanmamış cümlelerin sonunda kullanılır. Benzer örneklerin sürdürülebileceğini göstermek için kullanılır. Söylenmek istenmeyen sözler yerine kullanılır.

kentin üzerine ( ) Yalnız kente mi ( ) İnsanın can evine de ( )

Bu parçada ayraçla belirtilen yerlere sırasıyla aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangileri getirilmelidir? A) (;) (,) (…) (,) (…)

B) (;) (,) (.) (,) (?)

C) (,) (,) (.) (,) (…)

D) (,) (,) (.) (?) (.)

E) (.) (,) (.) (?) (.)

1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ayraçla belirtilen yere noktalı virgül (;) getirilmelidir? A) Bu eser ( ) gerçekçi gözlemlerin ürünüdür. B) Bir an ( ) ne yalan söyleyeyim, ben de tereddüt ettim. C) Ben bu işi çok iyi yaparım ( ) bu işle ilgili eğitim gördüm.

4. İnsanlar büyüdükçe gururları ( ) kibirleri ( ) hasetleri

D) Öğretmenler ( ) gençleri yetiştirirken kendilerini de yetiştirirler. E) Senden istediklerim şunlar ( ) Saygılı ol, çalış ve bir şeyleri başar.



de büyümektedir adeta ( ) İnsanın büyümesine orantılı olarak büyüyen bu olumsuz karakter özelliklerinin zararlarını en aza nasıl mı indirebiliriz ( ) Islah ve terbiye ederek elbette ( )

Bu parçada ayraçlarla ( ) belirtilen yerlere, aşağıdakilerin hangisinde verilen noktalama işaretleri sırasıyla getirilmelidir? A) (,) (,) (!) (:) (…) B) (,) (,) (.) (?) (.) C) (,) (;) (.) (?) (…) D) (;) (,) (.) (?) (.) E) (,) (,) (.) (:) (!)

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir noktalama

5. Çikolatanın kutusunu araladı ( ) açtı ( ) İçinden bir

yanlışlığı yapılmıştır?

A) Gümrükteki memur başını kaldırdı:

– Adınız?



B) Yunus Emre (1240?-1320) , (Doğum yeri: ?) C) Umduk… bekledik… düşündük… D) Elif Hanımefendi, merdivenlerde oğlunun ayak sesini duyunca koştu.

avuç aldı ( ) ağzına doldurdu. Yanaklarını şişirerek çiğnedi ( ) çiğnedi… Bu parçada ayraçlarla ( ) gösterilen yerlere aşağıdakilerin hangisinde verilen noktalama işaretleri sırasıyla getirilmelidir? A) (.) (.) (,) (,) C) (,) (.) (,) (,)

E) 12 Temmuz 2010 Pazartesinin TDK için önemi büyüktür.

B) (,) (,) (,) (,) D) (,) (.) (…) (,) E) (.) (.) (.) (.)

187

bilmeyenkalmasın

1.D 2.C 3.D 4.B 5.C 6.C 7.E 8.C 9.B 10.D 11.D

6. Çocuklarımızı bizden oldukları için severiz( ) Etlerine



9. Bakın Süleyman ne diyor( ) ( ) Malın çok olduğu

etimiz ( ) kemiklerine kemiğimiz deriz ( ) ama bizim dünyaya getirdiğimiz daha başka şeyler var ki hiç de çocuklarımızdan aşağı kalmaz ( ) Ruhumuzun ve bilgimizin doğurduğu çocuklar bedenimizden daha yüksek bir yanımızın meyveleridir ve daha çok bizdendirler ( )



yerde yiyiciler de çok olur( ) Mal sahibine seyirden başka ne düşer( ) ( ) Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla hangi noktalama işaretleri getirilmelidir? A) (:) , (‘’) , (.) , (! ) , (‘’)

Bu parçada ayraçlarla ( ) belirtilen yerlere, aşağıdakilerin hangisinde verilen noktalama işaretleri sırasıyla getirilmelidir?

B) (:) , (‘’) , (.) , (? ) , (‘’)

A) (.) (;) (,) (.) (.)

B) (.) (;) (:) (.) (.)

C) (.) (,) (;) (:) (.)

D) (:) (,) (;) (.) (.)

E) (,) , (‘’) , (.) , (!) , (‘’)

C) (,) , (‘’) , (.) , (?) , (‘’) D) (:) , (‘’) , (,) , (?) , (‘’)

E) (:) (,) (;) (:) (.)

10. Buna göre( ) gerçek bilgi( ) kaynağı duyu verilerinde

7. Sizi ODTÜ’de felsefe okumayı bıraktırıp Hacettepe’de



tiyatro okumaya teşvik eden neydi ( ) kimdi diye soruyorlar ( ) Buna iki ayrı cevap verebilirim ( ) Pratik nedenler ve daha teorik diyebileceğim nedenler ( )

olan fakat zihinle kavramlı ve anlamlı hâle getirilen bilgidir( )

Bu parçada ayraçlarla ( ) belirtilen yerlere, aşağıdakilerin hangisinde verilen noktalama işaretleri sırasıyla getirilmelidir? A) (,) (:) (.) B) (,) (;) (!)

Bu parçada ayraçlarla ( ) belirtilen yerlere, aşağıdakilerin hangisinde verilen noktalama işaretleri sırasıyla getirilmelidir?

C) (:) (;) (…) D) (,) (;) (.)

A) (?) (.) (:) (…)

E) ( ;) (,) (.)

B) (,) (.) (:) (…) C) (?) (:) (;) (.) D) (?) (.) (:) (.) E) (,) (.) (:) (.)

11. Aşağıdaki cümlelerde ayraçlarla ( ) gösterilen

yerlerin hangisine diğerlerinden farklı bir noktalama işareti getirilmelidir? A) Annesi, kardeşleri, babası burada kaldılar ( ) o, tek başına Amerika’ya gitti.

8. Platon ( ) çömlekçi zengin olmamalı ( ) diyor ( )



Kesinlikle doğru söylemiş ( ) Çömlekçi zengin olur da çömlekçiliği bırakırsa çömleksiz ne yaparız sonra biz ( )

B) Ankara, İstanbul, Çanakkale ve İzmir’i bu gezimizde ( ) Çankırı, Amasya, Samsun ve Trabzon’u sonrakinde dolaşacağız.

Bu parçada ayraçlarla ( ) belirtilen yerlere aşağıdakilerin hangisinde verilen noktalama işaretleri sırasıyla getirilmelidir? A) (,) (;) (,) (!) (?)

B) (;) (,) (.) (.) (!)

C) (,) (,) (.) (.) (?)

D) (:) (,) (,) (!) (?)

C) Romanı, öyküyü, tiyatroyu bıraktı ( ) deneme, anı ve biyografi türlerinde yazıyor. D) Yorucu bir günün sonun da kendimi eve attım ( ) doğruca yatağa girdim. E) Düşünmek, hayal etmek güzeldir ( ) yapmak, uygulamak zordur.

E) (:) (,) (,) (.) (!) 188

bilmeyenkalmasın

1.

ANLATIM BOZUKLUKLARI



Anlatım bozukluğu

189

2.

3.

4.

5.

6.

7. 8. 9. 10. 11. bilmeyenkalmasın

12.

bilmeyenkalmasın

ANLATIM BOZUKLUKLARI A. Yapıya Dayalı: Cümleyi oluşturan söz grubu ya da ögelerle ilgilidir. B. Anlama Dayalı

ÖZNE YÜKLEM UYUMUYLA İLGİLİ ANLATIM BOZUKLUKLARI 1. tekillik çoğulluk uyumu • Çiçekler solmuşlar. • Çiçekler solmuş.

2. kişi uyumu 3. çatı uyumu • Ahmet’le ben giderim. • Otlar yolarak yığılmalıdır. • Ahmet’le ben gideriz. • Otlar yolunarak yığılmalıdır.

NESNE VEYA TÜMLEÇ EKSİKLİĞİ İLE İLGİLİ ANLATIM BOZUKLUKLARI • Kiralayacağımız eve baktık ve beğendik.

• Kiralayacağımız eve baktık ve evi beğendik.

YAZIM VE NOKTALAMAYLA İLGİLİ ANLATIM BOZUKLUKLARI • İhtiyar adama baktı.



• İhtiyar, adama baktı.

YAZIM VE NOKTALAMAYLA İLGİLİ ANLATIM BOZUKLUKLARI • Önümüzdeki haftanın programlarını hatırlattık sizlere sayın seyirciler.

• İzlenmeyen program nasıl hatırlanır?

TAMLAMALARLA İLGİLİ ANLATIM BOZUKLUKLARI • Kitap, toplumun gelişmesinde önemli bir yeri vardır.

• Kitabın, toplumun gelişmesinde önemli bir yeri vardır.

KELİMEYLE İLGİLİ ANLATIM BOZUKLUKLARI Kelimenin eksik, fazla ya da yanlış anlamda / yerde kullanımıdır. • Ağrısız kulak delinir • Ahmet’le ben giderim.

YÜKLEMLE İLGİLİ ANLATIM BOZUKLUKLARI Sıralı ve bağlı cümlelerde yüklemlerden birinin eksik olmasıdır. • Boyu kısa, bedeni pek biçimli değildi.

• Kitabın, toplumun gelişmesinde önemli bir yeri vardır.

ÖZNEYLE İLGİLİ ANLATIM BOZUKLUKLARI Sıralı ve bağlı cümlelerde öznelerden birinin eksik olmasıdır. • Boyu kısa, bedeni pek biçimli değildi.

• Kitabın, toplumun gelişmesinde önemli bir yeri vardır.

Anlatım Bozukluğu

bilmeyenkalmasın

Test – 1

3. “Zenginler ve fakirler arasındaki ayrıcalık tamamen Bilmeyen kalmasın Anlatım bozukluğu olan cümlenin kulağı tırmalayacağını kesinlikle unutmayalım.



B) Gereksiz sözcük kullanımından C) Sözcüğün yanlış anlamda kullanılmasından D) Sözcüğün yanlış yerde kullanılmasından

Sözün yanlış yerde kullanılması mantık hatasına yol açabilir. Sözün doğrusunu bulalım.

cümlelerin bozukluğu vardır?

hangisinde

E) Anlam belirsizliğinden

anlatım

A) Mutluluğun gizi her dönemde aynı, herkese göre farklı mıdır?

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu yoktur?

B) Araştırmacılar çok kapalı alanda kalmanın mutsuzluk sebebi olduğunu söylüyor.

D) Mutluluk araştırma ile bulunacak bir şey midir, o da tartışılır. E) Mutluluğun sırrı yaşadığını bilmek ve hayata sımsıkı sarılmaktır.

A) On yıl çalışarak yazdığı son eserini çok sevdiği eşine itham etti. B) Bu yere çok zor ve çetin yollardan geçerek geldiğini hepimiz biliyoruz.

YAYINLARI

C) Mutluluğu bulduğunu söyleyenler genellikle mutsuz olanlardır, savını ileri süren araştırmacılar da var.

C) Şiir kitabına yapılan eleştirilerin çok haksız ve abartılı olduğunu savunuyordu. D) Spor ve kültürel faaliyetlere verilen önem bir şehrin gelişmişliğini gösterir. E) Bitki çeşitliliğinin bölgeden bölgeye hatta yöreden yöreye farklılık göstermesinden daha doğal ne olabilir?

2. “Yazar son romanını 14 Kasım 2001 yılında bin bir

Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerin hangisinden kaynaklanmaktadır? A) Çoğul ekinin gereksiz kullanımından

Bir cümlede anlamları aynı olan veya anlamca biri diğerini içeren sözcüklerin birlikte kullanılması anlatım bozukluğuna yol açar.

1. Aşağıdaki

ortadan kaldırılmadıkça dünyanın hiçbir yerine mutluluk getirilemez, hiçbir zaman.”

5. “Şair hâlk dilini ve töresini şiirlerinde kullanması

zahmetle yayımladı.”

Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerin hangisiyle giderilebilir?



A) ‘’yayımladı’’ sözcüğü yerine ‘’çıkardı’’ sözcüğü getirilerek

garipsenecek bir durum değildir?”

Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerden hangisiyle giderilebilir? A) ‘’garipsenecek bir durum değildir,’’ sözü yerine ‘’çok doğaldır’’ sözü getirilerek

B) ‘’son romanı’’ yerine ‘’son yapıtını’’ ifadesi getirilerek

B) ‘’hâlk dilini’’ tamlamasındaki iyelik eki kaldırılarak

C) ‘’bin bir zahmetle’’ yerine ‘’zorlanarak’’ sözcüğü getirilerek

C) Özneye tamlayan eki getirilerek D) Yüklemdeki ek-fiil atılarak

D) ‘’yılında’’ sözcüğü yerine ‘’tarihinde’’ sözcüğü getirilerek

E) ‘’şiirlerinde’’ sözcüğünde kullanılan çoğul eki atılarak

E) ‘’yazar’’ sözcüğünden sonra virgül (,) getirilerek 191

bilmeyenkalmasın

1.B 2.D 3.C 4.E 5.C 6.A 7.A 8.E 9.A 10.C 11.A 12.C

6. “Öğrencileri motive ve teşvik etmeli, cesaretlendirmeli

9.

ve çok destek vermeliyiz.”

Bu cümledeki anlatım bozukluğuyla özdeş olan anlatım bozukluğu aşağıdakilerin hangisinde vardır? A) Bu son çalışmalarla hedefimize yaklaştık mı, yoksa uzaklaştık mı? B) Akrabalarımıza çok destek olmalı, yakın durmalı ve çok korumalıyız.

Kanımca televizyonun gösterdiği filmler I II acımasızca ve ayaküstü eleştirilirse bence III IV V haksızlık olur. Bu cümlede altı çizili sözcüklerden hangisi çıkarılırsa anlamda bir daralma olmaz? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

C) İnsanlara saygı duymalı, sevmeli ve anlamalıyız. D) Derse odaklanmalı, bütün yönleriyle anlamaya çalışmalıyız.

10. Aşağıdaki

cümlelerin hangisinde anlam karışıklığının önüne geçmek için bir zamir kullanılması zorunludur?

E) Kimin zeki kimin zeki olmadığını sene sonunda yapılacak sınavda belli olur.

A) Dün akşam gelemeyeceğimi söyledim. B) Bu işi başaracağınıza inanıyorum. C) Arkadaşlarını davet etti mi?

7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım

D) Dergileri evime getirecekti.

bozukluğu vardır?

E) Çok güzel şiir okuyorsun.

B) Çok sevdiği o ülkenin fizikî ve beşerî haritasını avucunun içi gibi biliyordu. C) Modern şiirimizi çok sever, çok okur ve ondan çok etkilenirdi.

YAYINLARI

A) İyi bir üniversite ve güzel bir gelecek ancak geceli gündüzlü çalışarak kazanılabilir.

D) Gerçeklerin olduğu gibi anlatılması kitabın nitelikli olduğunu göstermez.

11. “Suçlu sayısının artacağı savunularak büyük bir

E) Günümüz insanını anlamak ve ona yardımcı olmak her romancının görevi olmalıdır.

cezaevi yaptırılıyor.”

Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerin hangisinden kaynaklanmaktadır? A) Yanlış anlamda sözcük kullanılmasından B) Gereksiz sözcük kullanılmasından C) Anlamca gelişen sözlerin bir arada kullanılmasından

8.

I. Son dönemin en iyi yazarlarından biri birçok eleştirilere maruz kalınca toplantıyı terk etti.



II. Romanın kurgusu ve dili insanı mest ediyor, çok okunacaklar listesine şimdiden yazılsın.



III. Herkes şiirin öldüğünden bahsediyor ama kimse şiire destek vermeyi düşünmüyorlar.



IV. Kişisel gelişim ve tarihsel kitaplar en çok satılanlar arasında.



V. Hiç kimse durumun kötüye gittiğini kabullenmiyor hatta herkes yadsımaya çalışıyor. Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu yoktur?



A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

D) Yanlış yerde kullanılan sözcükten E) Sözcüklerin yanlış yapılandırılmasından

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde özne ile

yüklem arasında nicelik bakımından uygunluk yoktur? A) Teknemiz, mavi sularda ağır ağır ilerliyordu. B) Sonbahara doğru burada ilkin çimenler sararır. C) Trafik hataları, insanımızı çileden çıkarıyorlar. D) O gür saçları bir ay içinde döküldü. E) Sorunlar hepimizi zaman zaman bunaltır.

E) V. 192

Anlatım Bozukluğu

Test – 2

bilmeyenkalmasın

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde tamlanan

Bilmeyen kalmasın

eki eksikliğinden kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır?

Etken ve edilgen fiillerin bir arada bulunması ile çatı uyumsuzluğu oluşur.

A) Bayram tatilleriyle birlikte tatilimiz yaklaşık on gün olacak.

Bitki, hayvan, cansız varlık ve organ isimleri çoğul olsa da yüklem tekil olur.

B) Her insanın yanında güvendiği birilerinin olması çok güzel. C) O, bizim derneğimizin üye ve ikinci başkanıdır.

Sözün yanlış yerde kullanılması mantık hatasına yol açabilir. Sözün doğrusunu bulalım.

E) Edebiyatını ve müziğini tanıdığımız bu ulus, yakında resimdeki varlığıyla da kendinden söz ettirecek.

Selçuklu mimarî özelliklerinin tümünü I üzerinde taşıyan ve bu alanda temel eser II III olarak sayılan Alaaddin Cami turizmin hizmetine IV V açıldı. Bu cümledeki anlatım bozukluğu, sözcüğün atılmasıyla giderilebilir? A) I.

B) II.

C) III.

hangi

D) IV. E) V.

2. “Annem de dayım gibi pısırık çocuklardan

YAYINLARI

1.

D) Sanatçının bu son romanı, beni düş kırıklığına uğrattı.

hoşlanmadığını söylerdi hep.”

5. “Elindeki yabancı paraya uzun uzun baktı, sonra

aldı, cebine attı.”

Bu cümledeki anlatım bozukluğunun benzeri, aşağıdakilerin hangisinde vardır? A) Söz vermeme bakma, hep unuturum.

Bu cümledeki anlatım bozukluğunu gidermek için aşağıdaki değişliliklerden hangisi yapılmalıdır?

B) Onu gördüm ama konuşamadım. C) Sözlüğü arıyorum, birkaç sözcüğe bakacağım. D) Onu göremedim, oysa bir şey söyleyecektim.

A) “Hoşlanmadığını söylerdi” yerine “hoşlanmıyorum derdi” getirilmeli.

E) Sözümü sık sık kesiyor, bir şey anlatmaya çalışıyor.

B) “Hep” sözcüğü “söylerdi” den önce getirilmeli. C) ”de” bağlacı cümleden çıkarılmalı. D) ”gibi” sözcüğünden sonra virgül (,) kullanılmalı. E) ”pısırık” sözcüğü yerine “çekingen” sözü getirilmeli.

3.

6. Aşağıdaki

cümlelerin bozukluğu yoktur?

İnanmanız temennisiyle söylüyorum; eğer I II uçak biletini almamış olsaydım, bu geziden III IV

B) Gazetelere inanmıyor, sahtekârlıkla suçluyor. C) Eve arkadaşlarını davet etti ve çay ikram etti.

Bu cümleden altı çizili sözcüklerden hangisi çıkarılırsa cümlenin anlamı değişmez? B) II.

anlatım

A) Partiler yasal ve yasal olmayan yollarla birbirine saldırıyor.

vazgeçerdim. V

A) I.

hangisinde

C) III.

D) IV.

D) Hanımına bakıyor, hiç üzmüyor. E) Bütün gününü kitap okumakla geçiriyor.

E) V. 193

bilmeyenkalmasın

1.D 2.D 3.B 4.C 5.A 6.E 7.D 8.C 9.B 10.E 11.B 12.D

7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım

10. Aşağıdaki

cümlelerin hangisinde yanlış anlamda sözcük kullanımından kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır?

bozukluğu yoktur?

A) Seni görebilmem için bu denli çabaladım.

A) Moda dünyasındaki değişime ayak uydurmak gittikçe zorlaşıyor.

B) Sanırım ondan kuşku ettiğimizi anladı. C) Seni ben, beni sen çok etkiledin.

B) Değişime ayak uyduramayınca işine son verildi.

D) Apartmanın çatısını onarmak için adam tuttuk.

C) Rusya’daki değişim rüzgârlarını herkes yakından izledi.

E) Böylesine düzensiz çalışması onun başarısız olmasını sağladı.

D) Bu soruyu her öğrenci değişik yanıtlamış. E) Maçın ilk yarısında bir futbolcu değişimi yapıldı.

11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım

aşağıdakilerden hangisinde vardır? A) Çocuklar okula yeni gitti. B) Ahmet Beyler yeni geldi.

bozukluğu vardır?

YAYINLARI

8. “Bunca dergileri bir haftada nasıl okuyorsunuz?” Bu cümledeki anlatım bozukluğunun benzeri

C) Birçok insanlarla bu konuyu görüşmüştü.

A) Kasideler nesip bölümünde yapılan tasvirlere göre genellikle değişik isimler alır. B) Hiçbirimiz onu sevmiyor ve destek olmuyorduk. C) Karacaoğlan, Âşık Tarzı Türk şiirinin üstadı kabul edilir. D) Türk insanının duygulu olduğunu ve duygularını nazma dökmekten hoşlandığını söylemiştik.

D) Öğretmenler derse şimdi girdiler.

E) Edebiyatta duygu ve düşünceler; şiir, hikâye, roman, hitabet gibi türlerle dile getirilir.

E) Babamlar İzmir’e gidecek.

9. Aşağıdaki

cümlelerin hangisinde özne eksikliğinden kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır?

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?

A) Ne yaparsak yapalım, onlara engel olamayız.

A) Geçen yıl İzmir’e gitmiş, çok beğenmiş.

B) Bu gazete şimdiye kadar bolca kitap dağıttı.

B) İşyerinde herkes onu sever, kırmak istemezdi.

C) Basında çıkan haberlerden bütün mahalleli tedirgin olduk.

C) İflas ettiği duyuldu, alacaklıları paniğe kapıldı. D) İyi bir iş bulmuş, borçlarının büyük bölümünü ödemiş.

D) Son zamanlarda bu tip haberler televizyonda ve gazetelerde yazılıyor.

E) Yakalanan hırsızlar yargılandı, hapse atıldı.

E) Bu seneki kadar zorlandığımı hatırlamıyorum. 194

Anlatım Bozukluğu

Test – 3

bilmeyenkalmasın

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım

Bilmeyen kalmasın

bozukluğu vardır?

Ek yanlışlığı, kimi zaman sözcüğün yanlış yapılandırılması olarak da adlandırılmaktadır.

A) Eleştirmen, incelediği eser karşısında bir bilim adamı gibi büsbütün yansız kalamaz. B) Bazı dergilere göre “dil karmaşası” yeniden başlıyormuş.

Sözcük anlamlarına uygun yerde kullanılmadığı zaman ya da yanlış anlama gelecek şekilde kullanıldığında anlatım bozukluğu doğar.

C) Mustafa Kemal, mandaya sürekli karşı çıkarmış, kongrelerde bu doğrultuda kararlar almıştır. D) Televizyon programları sıkıcı, radyonunkiler yetersiz.

Sıralı cümlelerde tümleç (dolaylı tümleç, nesne, zarf tümleci) kullanılması gereken yerde kullanılmamışsa anlatım bozukluğu oluşur.

E) Sınıfta kargaşa yok bugün, oldukça huzurlu sayılır.

1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, sözcüğün yanlış yerde kullanılmasından kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır?

A) Batı’da ilköğretimin dirençle karşılaştığı, hatta bir Lordun halkı okutmayı, bindiğimiz atın bizim kadar bilgili olmasını istemek kadar budalalık saydığı doğrudur.

C) Gerçek aydınlar, her yerde her zaman mutlu bir azınlıktır.

YAYINLARI

B) Tayfalar çok denizde kaldıkları için yorgun düşmüşler, karaya çıkınca uzun süre dinlenmeleri gerekmişti.

4. “Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra bazı devletlerin,

D) Batı tarihi, gittikçe aydınlanan hâlk yığınlarının tarihidir.



Türklerin çoğunlukta oldukları topraklar üzerinde bağımsız bir Türk devleti kurabileceklerini bildirmelerine karşın, Anadolu’yu yer yer işgale başladılar.” Bu cümledeki anlatım bozukluğunu gidermek için aşağıdakilerden hangisi yapılmalıdır? A) “karşın” sözcüğü yerine “karşı” olmalı. B) ”devletlerin” sözcüğü yerine “devletler” olmalı. C) ”Türklerin” sözcüğü yerine “Türkler’in” biçiminde yazılmalı.

E) Bizde, büyük çoğunluğa yönelik eğitim çabaları Batı kültürlü mutlu azınlıkça kösteklenmektedir.

D) “yer yer” sözü cümleden atılmalı. E) “bildirmelerine” sözcüğü yerine “açıklamalarına” olmalı.

2. (I) 19 Nisan 1951 tarihinde Paris’te kaldığı otel



odasında noktaladı hayatını. (II) Kapı altlarını, pencerelerini sımsıkı kapatıp hava gazı musluğunu açarak. (III) Sessiz ve yavaş bir ölüm. (IV) Bu onun ilk ve son deneyimi değildi. (V) Birçok kez düşünmüştü intiharı. Numaralanmış cümlelerin anlatım bozukluğu vardır? A) I.

B) II.

C) III.

hangisinde D) IV.

5. Bu gereksiz korumacılığın küçük çocuğa bir yararı I II III olmadığı gibi ona zarar verdiğine de inanıyorum. IV V Bu cümledeki altı çizili sözcüklerden hangisinin

bir

atılması cümlenin anlamını daraltmaz?

E) V.

A) I. 195

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

bilmeyenkalmasın

1.B 2.D 3.E 4.B 5.E 6.B 7.B 8.C 9.C 10.C 11.A

6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım

9. “Hiçbirimiz, ülkemizin, bu uluslararası sorunun

bozukluğu vardır?

A) Mayıs ayında ülkemizin bazı bölgelerinde kayak yapılırken bazı bölgelerinde de denize girilebiliyor.



B) Yetkililer, yer yer iki metreyi bulan kar yağışına rağmen, yolların açık tutulacağını söylediler.

çözülmesi için, tam on on beş yıl uğraştığını unutmayalım.”

Bu cümledeki anlatım bozukluğunun nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Özneyle yüklem arasında uyuşmazlık olması

C) Bulutlu ve yağışlı havanın, İstanbul’da bir süre daha etkili olacağı belirtiliyor.

B) Gereksiz sözcük kullanılması

D) Aralıksız yağan yağmur, İstanbul’un altyapı eksikliklerini bir kez daha ortaya çıkardı.

D) Yanlış yerde sözcük kullanılması

C) Anlamca çelişen sözlere yer verilmesi E) Mantık ilkelerine aykırı olması

E) Biz kasabadan ayrılırken karşıki tepelere kar yağmaya başlamıştı.

10. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde anlatım bozukluğu vardır?

7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, bir sözcüğün

A) Adamcağız, diploma töreninde biricik torununu görünce gözyaşlarını tutamadı.

anlamına uygun kullanılmamasından kaynaklanan bir anlatım bozulduğu vardır? B) Kişi başına düşen gelir açısından pek çok ülkeden geride olduğumuzu savundu. C) Gerçek, kovuşturma sonunda ortaya çıkacak. D) Asansöre binemem, kapalı alan fobim var.

YAYINLARI

A) Onu götüren tren, kederimle yüklüydü.

B) Kimi bayramlarda, belediyeye ait toplu taşıma araçlarına binen yolculardan ücret alınmıyor. C) Bu yıl törenlerin, İstanbul’un dört bir yanında değişik etkinliklerle kutlanması planlanıyor. D) Ülkemizde daha önce gösterilmeyen dokuz film, bu yılki festival programına alındı.

E) Turizm mevsiminde burası canlanıp güzelleşir.

E) Futboldan başka neredeyse hiçbir spor etkinliğinin izleyici bulamadığı bir ülkede, olimpiyat oyunlarını kaç kişi izler?

8. “Deyimlerin kalıplarının bozulması ya da bir

11. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde, mantık



deyimin anlamına uygun düşmeyen cümlede kullanılması, anlatım bozukluğuna yol açar.”

yanlışlığından kaynaklanan bozukluğu vardır?

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, böyle bir durum vardır?

A) Sabaha karşı rüzgârın da etkisiyle başlayan yangın, on iki saatte kontrol altına alınabildi.

A) Yıllardır uğraşılıyor, cahilliğin kökü kazınamadı.

B) Sözcükleri doğru dürüst seslendiremeyen, üstelik yerel ağız özellikleri taşıyan kişiler sunucu olmaz.

B) Beni gördüğü zaman hep böyle bülbül kesilir.

bir

anlatım

C) Dünyaca ünlü yazarlarımızı pek de el üstünde tutmadığımız biliniyor.

C) Onu bu havada dışarı çıkarma, buluttan nem kapar.

D) ”Televizyonda ilk kez” diye sunulan filmin, daha önce en az üç kez gösterildiğini öğrenince sinirlendi.

D) Yıllarca üniversitede dirsek çürütmüş, sonunda doktor olmuştu.

E) Kimi sivil toplum örgütlerince yapılan ağaçlandırma çalışmaları, beni umutlandırıyor.

E) Oğlum, o yıllarda ele avuca sığmayan bir çocuktu. 196

Anlatım Bozukluğu

bilmeyenkalmasın

Test – 4

3. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde, anlatım

Bilmeyen kalmasın

bozukluğu yoktur?

Bir sözcük dilbilgisi kurallarına aykırı türetilirse anlatım bozukluğu doğar.

A) Pek az veya hiç hazırlanmadan yapılan işlerde başarı olmuyor. B) Dile, kültüre önemli katkılar kazandıran yazarlarımızdan birini daha kaybettik.

Bir sözcüğün cümlenin akışına veya anlamına uygun yerde kullanılmaması anlatım bozukluğuna yol açar.

C) Bir kişinin kültürü, ait olduğu toplumun kültüründen ayrı değildir. D) O da diğer arkadaşları gibi, klasik ve hâlk müziğine önem vermişti. E) Niyeti kötü veya iyi niyet besleyen herkese çağrıda bulunduk.

1. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?

A) Bir haftadır yağan yağmur, hiç de kesileceğe benzemiyordu.

4. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde, bir anlatım

B) Ülkemizde deniz de var, kum da, güneş de.

bozukluğu yoktur?

C) Yurdu koruma görevini kimi zaman yöneticiler, kimi zaman da halk üstlenir.

A) Her zamanki olduğu gibi zarif bir giysiyle toplantıya yine geldi.

D) Karşıya ya kayıkla geçeceksin ya da yüzerek.

B) Dün buraya sizin çocuklardan ikisi gelmişler. C) Yazar, edebiyat sosyolojisi üzerindeki araştırmalarıyla tanıştırılıyor.

YAYINLARI

E) Tatil köyümüzü beğendiyseniz herkese, beğenmediyseniz hiç kimseye önermeyin.

D) Kaşgarlı Mahmut hakkındaki bilgilerimiz yok denecek kadar azınlıktadır. E) Hafif bir rüzgâr ve yağmur yağdığı zaman ortalığı hoş bir koku kaplardı.

5.

2. “2018-2019 okul yıllığı öğrencilerce hazırlanmış,

öğretmen ve idarecilerden oluşan bir komisyon incelemiştir.”

Bu cümledeki anlatım bozukluğu, aşağıdakilerden hangisiyle giderilebilir? A) “komisyon” sözcüğünden sonra “tarafından” getirilerek B) “komisyon incelemiştir” sözü, “komisyon tarafından incelenmiştir” yapılarak



Il. Ağaçlar, insanların sağlıklı yaşamasını, temiz hava almasını sağlar ve hava kirliliğini önler.



III. Ağaçlar, insanların sağlıklı yaşamasına, temiz hava almasına yol açar ve hava kirliliğini önler.



IV. Ağaçlar, insanların sağlıklı yaşamasına neden olarak temiz hava almasını sağlar ve hava kirliliğini yok eder.



V. Ağaçlar, insanların sağlıklı yaşamasına, temiz hava almasına yardımcı olur ve hava kirliliğini azaltır. Yukarıdaki cümlelerden hangilerinde anlatım bozukluğu yoktur?



C) ”öğrencilerce” sözcüğünden “-ce” eki çıkarılarak

I. Ağaçlar, insanların sağlıklı yaşamasını, temiz hava almasını ve hava kirliliğini önler.

A) I. ve II.

D) “öğretmen” yerine “öğretmenlerden” sözcüğü getirilerek

B) I. ve IV.

D) II. ve V.

E) “yıllığı” sözcüğü yerine “yıllığını” sözcüğü yazılarak 197

C) II. ve III.

E) IV. ve V.

bilmeyenkalmasın

1.E 2.B 3.C 4.B 5.D 6.D 7.B 8.A 9.C 10.E 11.D

6. Aşağıdakilerden hangisinde, öge eksikliğinden

9. “Yeni bir eve taşındığını söylemişti, onu bir türlü

kaynaklanan bir anlatım bozukluğu yoktur?



A) Öğrendiğiniz bu bilgilerin geliştirilmesi ve yaşam boyunca yenilerinin eklenmesi gerekir. B) Bu yönetmeliğe, kurul kararıyla bazı eklemeler ve çıkarmalar yapılabilir.

Bu cümledeki anlatım bozukluğunun nedeni aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak belirtilmiştir? A) Gereksiz sözcük kullanılması

C) Toplu taşıma araçlarına sağdan binilir, sağdan inilir.

B) Yanlış anlamda sözcük bulunması

D) Bu yasa Milli Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlandı ve Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne gönderildi.

D) Tümleç eksikliği

C) Zamirin karşıladığı adın anlaşılmaması E) Yüklemler arasındaki zaman uyuşmazlığı

E) Kitabın ilk sayfası beni öven cümlelerle doldurularak geri gönderildi.

10. Aşağıdaki

cümlelerin bozukluğu yoktur?

7. “Okul

binalarının dışında ders araçlarının sayılarına, spor ve oyun alanlarına harcanan paralar da önemli boyutlara ulaştı.” Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerden hangisiyle giderilebilir? A) ”dışında” yerine, “dışına” denerek B) ”araçlarının sayılarına” yerine, ‘araçlarına” denerek C) “da” bağlacı cümleden çıkarılarak

hangisinde

anlatım

A) Programı bazen uykumda bazen kahvaltıda, kimi zaman da dinlenirken seyrettim ve sevdim. YAYINLARI



göremedim.”

B) Gösteriyi çoğu kimse görmek değil, işitmeyecek kadar uzaktaydı. C) Eğitimde yeni yöntemler araştırmak ve daha verimli hale getirmek gerekir. D) Hem adılları hem de zamirleri sıralamış peş peşe.

D) ”oyun” sözcüğü cümleden çıkarılarak

E) Bir sorunlar yumağına dönüşen yaşamımı düzene koymak zorundayım.

E) ”harcanan” yerine “ayrılan” denerek

11. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde, anlatım bozukluğu vardır?

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, anlatım

A) Ben de hayallerimin bir gün gerçekleşeceğine inanıyorum.

bozukluğu yoktur?

A) Şu tepeyi de aştık mı eve vardık demektir.

B) Hayallerimin bir gün gerçekleşeceğine ben de inanıyorum.

B) Bu derslere çalışmaktaki amacım, sınavı kazanmak içindir.

C) Ben de inanıyorum hayallerimin bir gün gerçekleşeceğine.

C) Öğrencinin tanımı, kendini gerçekleştirmeye çalışan kişi demektir.

D) Ben de hayallerimin gerçekleşeceğine bir gün inanıyorum.

D) Başarımızın nedeni, derslere gerekli ciddiyeti göstermemizden kaynaklanmaktadır.

E) Ben de bir gün hayallerimin gerçekleşeceğine inanıyorum.

E) Evin önündeki olan bahçeye kimse bakmıyor. 198

Anlatım Bozukluğu

bilmeyenkalmasın

Test – 5

3. “Eylemleri gereksiz kullanmak, duruluğu ortadan

Bilmeyen kalmasın Bir cümlede anlamca birbirleriyle çelişkili olan sözlerin birlikte kullanılması cümlenin anlam bütünlüğünü bozar. Genellikle kesinlik- ihtimal çelişkisi görülür.



kaldırır. ‘Eve gitmem gerekiyor.’ yerine, ‘Eve gitmeliyim.’ denmelidir.” Buna göre, aşağıdaki cümlelerin hangisinde gereksiz eylem kullanımına örnek yoktur? A) Paramızı harcarken ayağımızı yorganımıza göre uzatmamız gerekir.

Öznenin tekillik çoğulluk ve şahıs bakımından uyuşması gerekir yoksa anlatım bozukluğu ortaya çıkar.

B) Davetime gelmediğine göre sebebini açıklaman gerekli oldu. C) Arkadaşını pek beğenmedim; onunla ilişkinde dikkatli olmalısın.

1. “Onun” sözcüğünün çıkarılması aşağıdaki cümlelerin hangisinde kişi yönünden anlam belirsizliğine yol açmaz?

D) Soğuk kış aylarında herkesin palto giymesi gerekli olur.

A) Buraya onun arkadaşını getirmemeliydin.

E) İki gün daha gecikeceğini bize söylemesi lazım gelirdi.

B) Onu severim, onun dostları dostum, arkadaşları arkadaşımdır. C) Bu, onun yüreğinden kopup gelen bir çığlık değil miydi?

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, altı çizili

D) Mutluluk, onun sesini dinlemekten başka neydi ki?

sözcüğün kullanımı bir anlatım bozukluğuna yol açmıştır?

E) Adam, onun otomobilini kurcalarken yakalandı. YAYINLARI

A) Beş yaşına dek konuşmayı öğrenmeyen çocukların, beyinlerinin dilden sorumlu merkezlerinde bir sorun olduğuna inanılıyor. B) Bugüne değin hiç kimse, anadilin belli bir yaştan önce öğrenilmesi gerekip gerekmediğini düşünmemiştir. C) Bilim adamları, ikinci bir dili akıcı biçimde öğrenebilmenin belli bir yaş sınırı olduğuna inanıyorlar. D) İkinci bir dil öğrenmek isteyenler, bunu, ergenlik dönemlerinin ilk yıllarına kadar gerçekleştirmelidir. E) Anadilini güzel konuşan insan, ikinci bir dili kolay öğrenir.

2. “Hizmete girmek” sözü, aşağıdaki cümlelerin

hangisinde yanlış kullanıldığı için anlatım bozukluğuna yol açmıştır?

5. “Turist ile gezgin arasında iki fark vardır: Birincisi,

A) Atatürk Hava Limanı’nın yeni pisti yakında hizmete girecek. B) Bu yıl hizmete giren ürünlerle barajlardan sağlanan enerji üretimi artmış oldu.



C) Kazılarda bulunan heykeller ve diğer tarihi eşyalar, şehir müzesinde halkın hizmetine girdi.

evine dönmeyi düşünerek yola çıkar; ikincisi, her konakladığı yeri evi sayar.”

Bu cümledeki mantık yanlışlığı, aşağıdakilerden hangisiyle giderilebilir? A) “evi” sözcüğü yerine “ev” getirilerek

D) Antalya yöresinde hizmete giren yeni turistik tesisler, bölgeye gelen turist sayısında önemli artışlar sağladı.

B) ”iki” sözcüğü yerine “önemli bir” getirilerek

E) Yeni elektrik santrallerinin hizmete girmesiyle elektrik açığı önemli ölçüde giderilecek.

E) “sayar” sözcüğü yerine “zanneder” getirilerek

C) ”düşünerek” sözcüğü yerine “planlayıp” getirilerek D) “her” sözcüğü cümleden çıkarılarak

199

bilmeyenkalmasın

1.B 2.C 3.C 4.C 5.A 6.D 7.C 8.A 9.B 10.D 11.B 12.E

6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, bir anlatım

10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, bir anlatım

bozukluğu vardır?

bozukluğu vardır?

A) Maldan olmak, candan olmaktan iyidir.

A) Ülkenin 10 milyon olan nüfusunun yüzde 21’i tarım, yüzde 35’i sanayi ile uğraşmaktadır.

B) İşin kötüsü sağlığı da iyice bozulmuştu.

B) Türkiye, Avrupa Konseyi üyesidir ve bu konseyin tüm çalışmalarına katılmaktadır.

C) Bağlamanın sesi ruhlara dinginlik veriyordu. D) Işın tedavisinden ölen kadın kanser hastasıydı.

C) Yasaya göre, hiçbir insanın mülküne zarar verilemez, mülkü elinden alınamaz.

E) Yatar yatmaz uyumuşum, telefonu duymadım.

D) Bu dersle ilgili sınavları, kimi zaman yazılı kimi zaman da sözlü olarak yapılabilir. E) Ulusal ve uluslararası hukuk kuralları, insanların yaşamını kolaylaştırmak içindir.

7. “Meslek ya da işyeri adlarının kullanımındaki

yanlışlık anlatım bozukluğuna yol açar”.

Aşağıdakilerin hangisinde bu nedenden kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır? A) Küçük kız, markette çalışıyormuş. B) Karşı sokakta yeni bir otel yapıldı. C) Ağabeyim iki yıldır manavcılık yapıyor.

11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinden altı çizili

D) Avukatın yazıhanesi henüz açılmamış.

sözcük çıkarılırsa cümlenin anlamında değişme olmaz?

E) Marangozlukta onun üstüne yoktur.

A) Buradaki gerçek kanımca sanat gerçeğidir.

bozukluğu yoktur?

hangisinde

bir

anlatım

A) Büyük coğrafi keşifleri izleyen yıllarda ulaşım ve iletişim alanlarında önemli gelişmeler olmuştur.

B) Her şey sanki aynı anda olup bitiyor gibiydi.

YAYINLARI

8. Aşağıdakilerden

C) Bunun nereden kaynaklandığını kestirmek oldukça güçtür. D) Oyunda ayrıca gülünç bulunabilecek mantıksızlıklara rastlanıyor.

B) Topluca yaşanan yerlerde lavabolar temiz tutulmalı, kapı ve pencereler yavaş açıp kapatılmadır.

E) Yaşamdaki gerçek ile sanattaki gerçek genellikle aynı değildir.

C) Düzyazı türleri, yazara, sınırsız bir anlatma ve ifade etme özgürlüğü verir. D) Eski Türklerde kadına gösterilen eşitliğin devlet yönetimine de yansıdığını görüyoruz. E) Mutlu oldukları dönemler yanında hasta, mutsuz ve sıkıntıda bulundukları zamanlar da oldu.

12. (I) Bu kitap, insanın kendisi ve çevresi ile ilgili

9. (I) İlkin dar bir dünyadan yola çıkan Necati Cumalı,



yıldan yıla evrenini genişletti. (Il) Şiirlerinin içeriği gün geçtikçe zenginleşti, ustalaştı. (III) Başarısını, her şiir yazışında şiire yeni başlıyormuşçasına heyecanlanmasına borçluydu. (IV) Ona göre, ozan şiir yazmayı öğrendiğini sandığı an, çıkmaza girmiş demekti. (V) Cumalı’nın en çok korktuğu şey de buydu; gelişmemek, hep aynı kalmak...



Bu parçada, numaralanmış cümlelerin hangisinde, bir anlatım bozukluğu vardır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

bilinmeyenleri azaltmayı amaçlamaktadır. (II) Kendimizi ve çevremizi anlayamamanın getirdiği ürküntü, dış dünyanın tehlikeli bir alan olarak algılanmasına neden olur. (IlI) Böyle bir durumda, davranışlarımızı tehlikelere göre ayarlarız; enerjimizin büyük bir kısmını bu doğrultuda harcar, tüketiriz. (IV) Bu, kendi gerçekliğimizi algılayıp yaşayabilmemizi engelleyen bir durumdur. (V) İnsanın kendini yaşayabilmesi için çevresindeki bilinmeyenleri azaltması, aydınlığa çıkarmasıyla mümkündür. Yukarıda numaralanmış cümlelerden hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır? A) I.

E) V. 200

B) Il.

C) IlI.

D) IV.

E) V.

Anlatım Bozukluğu

bilmeyenkalmasın

Test – 6

4. Aşağıdaki

cümlelerden hangisi, yönünden kusursuz bir cümledir?

Bilmeyen kalmasın Deyimler ve atasözleri kalıplaşmış ve hâlk diline, kültürüne yerleşmiş kelime gruplarıdır. Bu yüzden deyimlerdeki kelimeler kesinlikle değiştirilemez. Kullanılan deyim, cümleye de uygun olmalıdır.

anlatım

A) Gazetenin dediklerine inanıyor da benim söylediklerime inanmıyor. B) Hafta sonları birlikte toplanır ve şarkılar söylerdik. C) Antrenörümüz, yetenekli bulduğu futbolcularla ayrı ayrı ilgilenirdi.

Bazı cümlelerde iyelik zamiri kullanılmadığı zaman bir anlam belirsizliği ortaya çıkar.

D) Hasan’ı günlerdir göremiyor, onu özlüyor ve oturup konuşamıyordum. E) Ülke sorunları karşılıklı anlayış ve birlik içinde çözümlenebilir.

1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “senin” ya da “onun” sözcüklerinden birini kullanarak giderebileceğimiz bir belirsizlik vardır? A) Son günlerde hiç ders çalıştığını görmedim. B) Düşük puan aldığıma çok üzülmüş, ağlamıştım.

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, anlatım

C) Hiçbir metni ilk okuyuşta anlamıyormuşsun.

bozukluğu yoktur?

D) Telefon edip biraz gecikebileceğinizi söyledim.

A) Bu konuda size asla söz verdiğimi sanmıyorum.

E) Her derse mutlaka beş dakika geç girerdi.

B) Defilede diktiği elbiseler büyük beğeni kazandı. C) Geleneksel örf ve adetlerimizi koruyalım.

kaçınmamayı kararlaştırdılar.” cümlesindeki anlatım bozukluğu, aşağıdakilerin hangisiyle giderilebilir?

YAYINLARI

2. “Sonuca ulaşmak için her türlü girişimden

D) Ya ben sana ya da sen bana haber ver. E) Hava çok bulutluydu, ancak yağışlı değildi.

6. “Yirmi katlı bu bina, çevredeki küçük binaların

A) “girişimden” sözcüğü çoğul yapılarak B) “için” yerine ‘yolunda” getirilerek



C) “girişimden” yerine “çabadan” getirilerek D) “her türlü” yerine “hiçbir” getirilerek

yanında dağ gibi kalıyordu.”

Bu cümledeki anlatım bozukluğunun giderilmesi aşağıdakilerin hangisiyle mümkündür? A) “Yirmi katlı” sözü cümleden çıkarılmalı.

E) “kararlaştırdılar” yerine “göze aldılar” getirilerek

B) “çevredeki” sözcüğü yerine “öteki” getirilmeli. C) “kalıyordu” sözcüğü yerine “görünüyordu” getirilmeli. D) “bu” sözcüğünden sonra “büyük” sözcüğü eklenmeli. E) “bu” sözcüğü cümleden çıkarılmalı.

3. “Yönetici, işin ayrıntılarını çok iyi bilmesi gerekiyor.” Bu cümledeki anlatım bozukluğunun nedeni

7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, “ yanlış yerde

aşağıdakilerden hangisidir?

kullanılmış sözcük” yoktur?

A) Özne yanlışlığı

A) Çocuklar çok güneşte kaldıkları için yanmış.

B) Mantık yanlışlığı

B) Tek tek sorunlar ele alınıp çözülecek.

C) Gereksiz sözcük kullanımı

C) Birer birer rakipleriyle karşılaştı ve onları yendi.

D) Tamlayan ekinin eksikliği

D) Kırık pencere camını o gün değiştirdik.

E) Özne – yüklem uyuşmazlığı

E) Bu kitap yeni piyasaya çıktı. 201

bilmeyenkalmasın

1.A 2.D 3.D 4.C 5.E 6.C 7.D 8.E 9.A 10.B 11.D 12.D 13.C

8. (I) Şair ve yazar Şennur Sezer 1943’te Eskişehir’de



11. Aşağıdaki

cümlelerin bozukluğu vardır?

doğdu. (Il) İstanbul Kız Lisesi’nde okudu. (III) Bu okulu bitirdikten sonra Taşkızak Tersanesi’nde muhasebe memurluğu yaptı. (IV) 1960’ta, haftalık “Büyük Gazete” dergisinde röportajları yayımlandı. (V) 1972- 1974 yıllarında ise, düzenli olarak resim eleştirileri ve röportajları yazdı.

B) II.

C) IIl.

D) IV.

B) Zayıfların dostluğu, kinlerinden tehlikelidir. C) Benim adıma konuşmaya ne hakkı var? D) Ortalama işçi ücretlerine yüzde 10 zam yapıldı. E) Oğlumun borçlarını ödemek için evimi sattım.

E) V.

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, anlatım

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde gereksiz

bozukluğu vardır?

sözcük yoktur?

A) Burada sergilenen eserlerin hepsi birer sanat harikalarıydı.

A) Yağışlar devam ettikçe ekinler gittikçe boy atıyordu. B) Önce dinlemenizi rica ediyorum: henüz daha sözün başındayız.

C) Birer sanat harikası olan bu eserler burada mı sergilenmeliydi? D) Buradaki sanat eserlerinin hepsi birer harikaydı. E) Her biri sanat harikası olan eserler burada sergilenmişti.

cümlelerin bozukluğu vardır?

hangisinde

YAYINLARI

B) Burada sanat harikası birçok eser sergilenmekteydi.

10. Aşağıdaki

anlatım

A) Kitap okuma alışkanlığı kazandırmalıyız öğrencilere.

Numaralanmış cümlelerden hangisinde anlatım bozukluğu vardır? Al I.

hangisinde

anlatım

C) Üç saat süreyle görüştükten sonra basına bir açıklama yaptılar. D) Sanatta yetenek gerekli ancak bunun başarı için yeterli olmadığını sanıyorum. E) Bu ülkelerin birbiriyle karşılıklı savaşmaları ekonomilerini kısa sürede çökertti.

13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?

A) Bu ankete iki bini aşkın öğrenci katılmıştı.

A) Zavallı çok çalışıyor ancak başarılı olamıyordu.

B) Öğrencilerin yüzde doksan dokuzu, amaçlarının bu okulda karşılandığını belirtmiş.

B) Belediyenin açtığı resim yarışmasına katılmış ve yarışmayı kazanmıştı.

C) Hafta içinde kursa gelen öğrencilerin sınav sonuçları ayrı değerlendirildi.

C) Ali’nin kazada kullandığı ve çarptığı arabayı tamirciye götürdük.

D) Cumartesi ve pazar günleri kursa gelen öğrenciler nisanın son haftasına kadar ders yapacaklar.

D) İnanmak başarmanın yarısıdır, derdi babam.

E) Öğrencilerin bir kısmı sınav kaygısı duyduğunu belirtiyor.

E) İnsanın ne kadar akıllı olduğu değil, bu aklı ne için kullandığı önemlidir.

202

Anlatım Bozukluğu

bilmeyenkalmasın

Test – 7

4. (I) Sol kolundan ve sağ bacağından yaralanmış

Bilmeyen kalmasın Güzel bir cümlenin temel mantık ilkelerine uygun olması gerekir aksi taktirde anlatım bozukluğu yapılmış olur.

1. (I) Ahmet Mithat Efendi, otuza yakın roman ve

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

2. (I) İnsanın en çok da kalbi temiz olmalıdır. (II) Tüm



organlarımıza buyuran bir güç var çünkü onda. (III) Anlatmaya, yorumlamaya gücümüzün yetmediği bir giz birikimi bu. (III) İnsanı kalbinden tutamadınız mı, görün, nasıl kayıp gidecek elinizden! (IV) Kalbin gereksinimlerine dikkat edilmedi mi emek de ekmek de yitiriverir anlamını. (V) Ne emek ne ekmek, önce kalbimiz bozuluyor çünkü.

B) IV.

C) III.

D) II.

E) I.

5. (I) Cengiz Aytmatov, bu çağın önemli yazarlarından

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu vardır? A) I.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu vardır? A) V.

YAYINLARI





birçok da öykü yazdı. (II) Onun yapıtları büyük bir heyecanla okundu, o günlerde elden ele dolaştı. (III) Ama bugün kaç kişi onun romanlarını okuma gereği duyuyor ve kaç lise öğrencisi onun adını biliyor? (IV) Namık Kemal ise iki roman yazmıştı; hatta biri yarım kalmıştı. (V) Bugün liseyi bitirip de onun İntibah romanını okumayan çok az kişi vardır.

bir asker, karlar üzerinde güçlükle yürüyerek ilerliyordu. (II) Asker, düşmanın elinden kurtulmuştu fakat köyüne ulaşması için önündeki tepeyi aşması gerekiyordu. (III) Üstelik hava kararmaya başlamıştı. (IV) Tam bu sırada arkasından yaklaşan bir hırıltı duydu. (V) Dönüp baktı; iri cüsseli bir yaratık onu izliyordu.



biriydi; buna şüphe yok. (II) Asya’nın son asrını anlamak için Aytmatov’u okumak ve kişisel kütüphanemizde yer vermek şart neredeyse. (III) Bu anlamda o, sadece Kırgız yurdu için değil, bütün Asya için önemli bir kayıp... (IV) Arkasında hem sayıca hem tema zenginliği ve nitelik açısından epeyce eser bırakmış olması bir teselli... (V) Çünkü Aytmatov’un kitapları kendilerini okutan, birini okuyunca diğerlerinin peşine takılacağınız cinsten kitaplar... Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu vardır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu vardır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

6. “Öğrencilerin sık yaptıkları yanlışlıklardan biri

3. “Bazen hiç, bazen de gereğinden çok konuşarak

de aynı anlama gelen sözcükleri cümlede kullanmalarıdır.” Aşağıdakilerin hangisinde bu durum örneklendirilmiştir?

bir tutarsızlık örneği gösteriyordu.” cümlesindeki anlatım bozukluğu aşağıdaki değişikliklerden hangisiyle giderilebilir?

A) Çok uğraştı ama sonunda amacına ulaştı.

A) “hiç” ten sonra “konuşmayıp” getirilerek

B) Komşu ülkelerle politik, ekonomik ve siyasal ilişkiler geliştirildi.

B) “gereğinden çok” yerine “gereğinden fazla’ getirilerek

C) Esinti, yumuşak; bahar, tatlı kokularla doluydu.

C) “bir” sözcüğü atılarak

D) Sağlıklı ve neşeli bir gençti.

D) Cümlenin başına “o” sözcüğü getirilerek

E) Romanlarında ve öykülerinde olayın akışını keser, açıklamalara yer verirdi.

E) “hiç” sözcüğünden sonra “konuşarak” getirilerek 203

bilmeyenkalmasın

1.D 2.C 3.A 4.D 5.B 6.B 7E. 8.A 9.D 10.B 11.B 12.D

7. (I) Yıllardır yurt dışına gidip gelirken İstanbul’da



10. (I) Bahadır’ın yönetmenlik yaptığı dizi setinin

bir dost evi arardım. (II) Beş yıl önce İstanbul’a taşındığımda eşime şunu demiştim: (III) “İstanbul’un en güzel yönlerinden biri, akşam olunca gidebileceğin kendine ait bir evin olmasıdır.” (IV) Çünkü sabah olunca bu güzellikler tablosu İstanbul’dan tamamen ayrılmayacak ve akşam eve döndüğünde tekrar o sıcacık yuvada uyuyacaksındır. (V) Çünkü evsiz kalmak; yalnızlığı giymek ve şehrin onca binasının arasında çıplak kalmak gibidir.



Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu vardır? A) V.

B) IV.

C) III.

D) II.

hâli, aslında ülkemizdeki dizi ve film piyasasının da özeti. (II) Saz vardır ama telleri yoktur; teller bulunsa bile çalacak adam bulunamayacaktır. (III) Geyik olması gereken sahnelerde olmayan geyik, iki dal parçasını geyik boynuzuymuş gibi çalıların arkasından göstererek oldurulmaya çalışılır. (IV) Bir de olmayanı varmış gibi seyirciye yutturma zorunluluğunun altını çizer. (V) Ama bu pratik çözümler, ne yazık ki Tarkovski olmaya yetmez. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu vardır? A) I.

E) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

11. (I) Lise yıllarında en çok, Tunalı Hilmi caddesinde,



sağlıklı ve yararlı kitaplar hem dil ve anlatım evremizi geliştirir hem de düşünce ve duygu dünyamızı genişletip bereketli kılar. (III) Kitaplar, yaşamımızı daha değerli ve anlamlı bir yörüngeye oturtur. (IV) Kitaplarla her gün yeni bir şey öğrenmenin zevkini yaşarız. (V) Zaten bilimlerin en çetini, iyi ve erdemli yaşamasını bilmek değil midir?

YAYINLARI

8. (I) Sözü kalıcı kılan, değer katan kitaptır. (II) Üstelik



Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu vardır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

sevdiğim birkaç arkadaşımla birlikte geçirdiğim anlardan keyif alırdım. (II) Arkadaşlarım ve ben cadde boyunca bir aşağı bir yukarı yürürdüm. (III) Her gün, gazetelerin seri ilanlarını neredeyse ezberleyen Yusuf’un büfesinde soluklanırdık. (IV) Gazeteleri, dergileri karıştırmamıza ses çıkarmazdı. (V) Bu rahatlıktan olacak, ne bulursak okurduk orada. Yıllar sonra bile ayrıntısına kadar hatırlıyorum o günleri. Bu parçada, numaralanmış cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

E) V.

12. “Görsel sanatlarda olduğu gibi yazın sanatında 9. (I) Deneme; daha çok seçkin bir çevrenin, düşüncesi



gelişmiş, sanatsal zevki yüksek okurların uğraşıdır. (II) Bunda öğretim süreçlerinin etkisi, yayıncıların da günahı var elbette. (III) Denemelerle tanışma şansı bulamadan tamamlanıyor öğretim yılları. (IV) Yayıncılarsa deneme kitaplarını önemsemiyor; satılacağına, okunacağına ihtimal vermiyorlar. (V) Bütün yatırımı romanlara, hafif güncel kitaplara yapıyorlar.



B) II.

C) III.

D) IV.

Bu cümle aşağıdaki yargılardan hangisiyle bitirilirse anlatım bozukluğu olur? A) okullarda da yazınsal eserler titizlikle incelenmeli. B) şiir, roman, öykü incelenmelerine derslerde ağırlık verilmeli. C) okullar çocuğa sanat zevkini aşılamaya çalışmalı. D) öğrenciler arasında sanat zevki git gide yaygınlaşıyor.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu vardır? A) I.

da gençlerin seçicilik zevki geliştirilebilir. Bu nedenle…”

E) edebiyat ders saati artırılmalı.

E) V. 204

GENEL DEĞERLENDİRME



Genel değerlendirme



Yazımı Karıştırılan Kelimeler

Genel Değerlendirme

bilmeyenkalmasın

Test – 1

1. Bir dostumun şu düşüncesi ne kadar da manidardır

4. (I) Vestiyerden deri eldivenlerini aldı. (II) Yün





( ) Yüze gülüp arkadan vuran dost ( ) gerçek nefreti hak eder ( ) Çünkü bunun temelinde iki yüzlülük ( ) sahtekârlık ve seviyesizlik vardır ( )

Bu parçada ayraçlarla ( ) belirtilen yerlere, aşağıdakilerin hangisinde verilen noktalama işaretleri sırasıyla getirilmelidir? A) (:) (,) (.) (,) (.)

B) (:) (;) (!) (,) (.)

C) (!) (,) (.) (,) (.)

D) (!) (,) (.) (,) (!)

atkısını boynuna dolayıverdi. (III) Ayakkabısını kapının dışında giydi. (IV) Asansöre bir komşusuyla bindi. (V) Günlük gazetesini açtı. Numaralanmış cümlelerden hangisinin yüklemi geçişsiz bir fiildir? A) I

B) II

C) III

D) IV

E) V

E) (:) (,) (!) (,) (!)

2. Aşağıdakilerden hangisinde cümlelerde geçen altı çizili sözcük farklı bir ses olayı vardır?

B) Bu görevleri benim gibi ufacık bir çocuktan nasıl beklersin? C) Çocuk annesini öpücüklere boğuyordu. D) Babam her zaman, azıcık aşım ağrısız başım derdi.

YAYINLARI

A) Sahnedeki oğluna gülücükler yolluyordu.

Ne saklayayım gaflet ettiğimi I

C) Önad E) Belirteç

A) Dünyadan muradın aldın mı gönül.

Aldığını geri vermez dalgalar IV V

B) Artık anam ardımdan bakmasın.

Numaralanmış sözcükler tür gruplandırılsa hangisi dışta kalır? C) III

B) Adıl

özdeşi, aşağıdakilerden hangisinde vardır?

Binip bineceğim en güzel gemi III

B) II

A) Ad

6. “Sabahtan uğradım ben bir fidana” Bu dizedeki altı çizili sözcüğün görev yönünden

Elimle batırmışım gençliğimi II

A) I

verilmemiştir?

D) İlgeç

E) Benim biricik eğlencem kitap okumaktır.

3.

5. Sizindir artık evin sayısız yemekleri O ne piliç, o ne kuş kemikleri Bu dizelerde aşağıdakilerden hangisine yer

D) IV

C) Yarin hayali karşımdan gitmez.

yönüyle

D) Aldılar nazlı yari elimden. E) Konuşmaktan bıktım diyordu çocuk.

E) V 207

bilmeyenkalmasın

1.A 2.B 3.E 4.D 5.D 6.B 7.B 8.C 9.B 10.E

7. (I) Bağdat Kütüphanesinde görevli bir kadının,



9. Caddenin karşı tarafı tren garı... Şimdiye dek

yakılan eserlerin ardından ağlayarak dolaşmasını unutabilirmiyiz, hem de 21. yüzyıl dünyasında! (II) Yağmalanmış ulusal müzenin içinde çıldırmış gibi dolaşan, oradan oraya derin bir acıyla koşturan müze müdürünün ağzından şu cümleler dökülmüştü: (III) “Tam yedi bin yıllık tarihimizi, ruhumuzu, ülkemizin beyin haritasını çaldılar! (IV) Bundan böyle ne zaman istersem Fuzuli’nin Leyla ile Mecnun’unun sayfalarını çevirebilirim ya da Asurîlerden kalma el yazması İncillere dokunabilirim diye kafamda hayaller kurma hakkımızı artık elimizden aldılar.” (V) Evet, yüzlerce yıllık tezhipler, minyatürler, hatlar ne yazık ki artık yok.



Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu vardır? A) I

B) II

C) III

D) IV

kendilerinden hep daha ağır olan hasret, ayrılık ve en güzeli de vuslat yükünü sırt sırta yüklenmiş vagonların mekânı... Çok değil, hareket ettikten sadece birkaç dakika sonra yol kenarlarında bülbül seslerini, belki güneşle birlikte horoz ötüşlerini dinletecek; badanalı evlerin temizliğe uyandıran kokusunu duyuracak; geçip gittiği ve kılıç gibi gölgelerin indiği derelerde, Arifiye’de, sürülerin yaylım yaylım otladığı tepelerde, ovalarda, Sapanca Gölü’nün Sakarya’ya umut aşılayan renk armonisinde, kekik kokulu rüzgâra karışarak uzayan türküleri ve uzun havaları kulaklara duyuracak trenlerin şimdilik bekleştiği mekân... Bu parçanın anlatımıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

olarak

A) Betimleyici ögeler ve nitelik bildiren sözcükler kullanılmıştır.

E) V

B) Olaylar, kahraman bakış açısıyla aktarılmıştır. C) Benzetme ve karşılaştırma yapılmıştır. D) Eksiltili cümleler kullanılmıştır.

YAYINLARI

E) İkilemeler vardır.

10. (I) Bu şehri, yıllar önce ailemle birlikte gezmiştim.

8. (I) Asaf Hâlet Çelebi’nin şu cümleleri, bir zamanlar



“Başka İstanbul yok!” diyerek taşralıları uyarmaya çalışan insanların iç dünyasını yansıttığı kadar bir gerçeğe işaret etmesi bakımından da önemlidir: (II) “İstanbul’la ben can ve gövde gibiyiz. (III) Bazen benim, bazen onun rolleri değişir. (IV) İstanbul olmasa ben olmazdım ama bana öyle geliyor ki ben olmasam belki İstanbul da olmayacaktı.” (V) Bugün yaşasaydı eğer İstanbul’un ruhunun da silindiğine şahit olacaktı Çelebi.



B) II

C) III

D) IV

Bu parçada numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) I. cümlede zaman belirteci kullanılmıştır. B) II. cümlede tamlayan ile tamlanan arasında sözcükler girmiş olan isim tamlaması vardır. C) III. cümlede ikileme, bir fiilimsiyi belirtmiştir.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu vardır? A) I

(II) Şehrin galiba bir tek caddesi vardı. (III) Eğri büğrü uzayan daracık sokaklarından ve yüzlerce yıllık taş binalarından başka etrafta dikkat çekecek bir yer yoktu. (IV) Şehir, bir peygamberler şehri olarak sanki eski çağlardan kopmak istemiyordu. (V) O tek başına kalan caddesinde ve bir iki metre genişliğindeki taş sokaklarında eşeklerle iş yerlerine gidip gelen insanlar az değildi.

D) IV. cümlede tamlayanı çoğul eki almış olan isim tamlaması vardır.

E) V

E) V. cümlede zincirleme isim tamlaması vardır. 208

Genel Değerlendirme

1.

bilmeyenkalmasın

Test – 2

Yeşil pencerenden bir gül at bana I Işıklarla dolsun kalbimin içi. II Geldim işte mevsim gibi kapına, III Gözlerimde bulut, saçlarımda çiğ. IV V

B) II

C) III

D) IV

I. Gülü seven, dikenine katlanır.



II. Günümüzün en hızlı taşıtı uçaktır.



III. Dağ dağa kavuşmaz, insan insana kavuşur.



IV. Ay, Dünya’mızın bilinen tek uydusudur.



V. Dedem koynunda yattıkça benimsin ey güzel toprak! Numaralanmış cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük çoğul anlamda kullanılmamıştır?



Bu dizelerde altı çizili numaralanmış sözcüklerden hangisinde aldığı ekten dolayı sözcüğün kökündeki sesli harfte değişim yaşanmıştır? A) I

4.

A) I

B) II

C) III

D) IV

E) V

E) V

5. “Simitten, sabahın o leziz insan icadı yemişinden,

2.

I. Gittim, yalnız sizi bulamadım.



II. Derslerine evde yalnız çalışırdı.



III. Bu pansiyonda yalnız evliler kalabilir.

Bu cümleyle ilgili hangisi yanlıştır?



IV. O bilgileri yalnız edebiyat kitaplarında bulabilirsiniz.

A) Bir ad takımı, sıfat görevinde kullanılmıştır.



V. Gece yarısı eve yalnız geldi. Numaralanmış cümlelerde “yalnız” sözcüğü sırasıyla hangi görevlerde kullanılmıştır? A) Bağlaç - zarf - Sıfat - edat - zarf

olarak

aşağıdakilerden

B) Arasöz dolaylı tümleç görevindedir.

YAYINLARI





söz etmeye gerek var mı?”

C) Birleşik bir isim cümlesidir. D) Tamlananı sıfat almış belirtili isim tamlaması kullanılmıştır. E) Sıfat-fiil kullanılmıştır.

B) Bağlaç - zarf - edat - sıfat - zarf C) Bağlaç - zarf – edat- edat- zarf D) Zarf - bağlaç - sıfat - edat - zarf E) Zarf - zarf - sıfat - edat – bağlaç

6. (I) Göz nurunu altmış dokuz yıldır rengârenk 3. “Sabah ezanında köyün üzerinde renk renk

güvercinler, kumrular kanat çırpıyordu.”

Bu cümlenin öge dizilişi aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) Zarf Tümleci – Dolaylı Tümleç – Nesne – Yüklem



B) Dolaylı Tümleç – Dolaylı Tümleç – Nesne – Yüklem

ipliklere, dokumalara aktarıyor dokumacı Cevdet Usta. (II) Tek göz dükkânından içeri giriyorum. (III) Raflarda top top sarılmış iplikler... (IV) Tezgâhta üst üste yığılmış kumaşlardan kimi çizgili, kiminin üzeri desenli. (V) Kumaşları açıp gösteriyor: İplik iplik dokunur onlar, düğüm düğüm...” diyor. Bu parçada numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) I. de türemiş sıfat kullanılmıştır.

C) Zarf Tümleci – Dolaylı Tümleç – Özne – Yüklem

B) II. de yer yön zarfı vardır.

D) Dolaylı Tümleç – Dolaylı Tümleç – Zarf Tümleci – Özne – Yüklem

C) III. de ikilemeler sıfat görevindedir. D) IV. de yüklemler türemiştir.

E) Zarf Tümleci – Dolaylı Tümleç – Zarf Tümleci – Özne – Yüklem

E) V. de zarf-fiil kullanılmıştır. 209

bilmeyenkalmasın

1.A 2.C 3.C 4.D 5.E 6.C 7.B 8.E 9.D 10.B 11.D 12.C

7. “O” sözcüğü aşağıdakilerin hangisinde tür

10. “Bunun üzerine üyeler, bir an sessizlik içinde

bakımından ötekilerden farklıdır?



A) Okuduğum şiiri o kitapta bulmuştum. B) O her derste kitaptan şiirler okurdu.

kaldılar ve herkes ellerini kaldırarak söz istediler”

Bu cümledeki anlatım bozukluğunun nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Gereksiz sözcük kullanımı

C) Bu bilgileri o derste edindim.

B) Özne-yüklem uyuşmazlığı

D) O ön sırada yalnız başıma oturuyordum.

C) Tamlama yanlışlığı

E) Geçen yıl o öyküyü okumuştuk.

D) Bir sözcüğün yanlış yerde kullanılması E) Öge eksikliği

11. (I) Emin Özdemir, Türkçenin geliştirilmesi yönünde 8. Tatilde birçok iş buldum kendime ( ) tenis ( ) koşu ( ) bahçe işleri ( )

A) (:), (,), (,), (.) B) (;), (,), (.), (…) C) (:), (,), (.), (…) D) (,), (,), (,), (.)

YAYINLARI

Bu parçada ayraçlarla ( ) belirtilen yerlere, aşağıdakilerin hangisinde verilen noktalama işaretleri sırasıyla getirilmelidir?



yaptığı çalışmalarla tanınan bir dil bilimcidir. (II) Özdemir’in son kitabı, yazarın yayımlanmış yazılarından oluşan bir seçki niteliğinde. (III) Dilin Öte Yakası, dört ayrı bölümden oluşuyor. (IV) Edebiyat yapıtının dille olan ilişkisi işleniyor yazılarda. (V) Dilin işlevi ve toplumsal yapıyla bağları masaya yatırılıyor. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? A) I. cümlede iyelik eki almış bir isim-fiil kullanılmıştır. B) II. cümlede tamlananı sıfat almış belirtili bir isim tamlaması vardır.

E) (:), (,), (,), (…)

C) III. cümlenin yüklemi yapım eki almış bir fiildir. D) IV. cümle, 4 ögeden oluşmaktadır. E) V. cümlede edat kullanılmıştır.

9. (I) Kuzguncuk’ta doğdum, büyüdüm. (II) Köklerim



Nakkaştepe’de yaşamış ve orada yatıyor; doğdukları yeri terk etmeden, edemeden... (III) Ara sıra evde bir telaş başlardı: Haftaya şehre gidilecek, büyük teyzelerin oturduğu Fatih ve Aksaray’a… (IV) Kuzguncuk’tan Köprü’ye vapurla on beş dakikada gidilirdi. (V) Orası şehir idi, bizimkisi ise köy.

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?

A) Bunca kitabı nasıl okuyorsunuz, bilmiyorum.

Bu parçada numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

B) İş yerinde ne kadar işçi varsa, hepsi zam istiyor. C) Havaların ısınmasıyla birlikte göçmen kuşlar dönmeye başladılar.

A) I. sıralı bir cümledir.

D) Fındık üretimiyle ilgili istatistikler iç açıcı nitelikte değil.

B) II. de noktalı virgülden sonrası zarf tümlecidir. C) III. de bağlaç özel isimleri bağlamıştır.

E) Bahçede yetişen bir çam fidanını balkonunuzdaki saksıya dikemezsiniz.

D) IV. de fiil basit çekimlidir. E) V. de işaret zamiri vardır. 210

Genel Değerlendirme

Test – 3

bilmeyenkalmasın

1. “Ettirgen çatılı fiillerin bulunduğu cümlelerde iş başkasına yaptırılmaktadır.”

Buna göre aşağıdaki cümlelerden hangisi bu tanıma uygun bir fiil vardır? A) Aldırma gönül , bu günler de geçer. B) Öğretmenimizle yaptığımız deneyde suyun kaldırma gücünü öğrendik. C) Alınanlarla verilenleri hesap ettirdiğimizde iş netleşti. D) Ağaçlardan dökülen kırmızı elmaları tek tek toplatmıştık. E) Sahnelenmek için onlarca farklı konuda tiyatro eseri yazıldı.

4.

Yüzümde garip bir mevsim değişikliği… Sulara I



Bu parçadaki altı çizili tamlamalardan hangisi, tür bakımından ötekilerden farklıdır?

vuran solgun, mat ışıklar... Başımın üzerinde sık II sık yer değiştiren katman katman bulutlar... Ve III yaz boyu gölgelerde uyuklayan mahmur kelimeler IV yeniden dile gelmeye başlıyor. Şiirler, hikâyeler çok geçmeden insanı büyüleyen yüzlerini gösteriyor. V

A) I

B) II

C) III

D) IV

E) V

2. (I) Kütahya, Ege bölgesinde yer almaktadır.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?

5. Dün İstanbul’un daha önce hiç görmediğim YAYINLARI



(II) İç Anadolu’yu Ege’ye bağlayan kara ve demiryollarının kavşağında yer almaktadır. (III) Manisa kadar büyük yatırımlar olmasa da orta ölçekte yatırımlar yapılmıştır. (IV) İl merkezinden ilçelere ve ilçelerin birbirlerine karayolu bağlantıları iyidir. (V) Kütahya birçok el sanatını yüzyıllarca yaşatmış değerli bir kentimizdir.



A) I. cümlede isim tamlaması vardır.

bir semtini gördüm. İstanbul’un, Türkiye’nin ve modern zamanların iki yüzünü bir kez daha ele veren manzaralardı rastladığım. Bir tarafta çağdaş uygarlığın vitrini diyebileceğimiz bir semt, öte tarafta bu vitrinin sahiplerine iş gücü sağlayan komşu mekânlar… Bu parçada, aşağıdakilerden hangisi yoktur? A) Sıfat-fiil

B) II. cümlede belgisiz zamir özne görevindedir.

B) Zarf-fiil

C) III. cümlede bir isim bir sıfat grubuyla nitelenmiştir.

C) Belirtisiz isim tamlaması

D) IV. cümlede türemiş ve bileşik isimler kullanılmıştır.

D) Haber kipiyle çekimlenmiş fiil

E) V. cümlede belgisiz sıfat isim tamlamasının an lamını tamamlamıştır.

E) Ek-fiil alarak yüklem olmuş isim

6. (I) Kahvaltısını sonunda bitirdi. (II) Ellerini bir süre

3. Aşağıdakilerin hangisinde altı çizili sözcük diğerlerinden farklı görevdedir?

A) Burası kalabalık bir kıyı kasabasıdır. B) Kış için çeşitli reçeller hazırlardı.



C) Ekim sonunda soğuk günler başlıyor. D) Doğum günü hediyesi değerli bir tabloymuş.

sonra yıkadı. (III) Dişini acele etmeden fırçaladı. (IV) Şişkin fotoğraf albümünü açtı. (V) Gençlik çağlarının siyah beyaz hüznüne daldı. Numaralanmış cümlelerden hangisinin yüklemi geçişsiz bir fiildir? A) I

E) Baharla birlikte hareketli günler yaşayacağız. 211

B) II

C) III

D) IV

E) V

bilmeyenkalmasın

1.D 2.B 3.A 4.A 5.B 6.E 7.E 8.C 9.E 10.C 11.A 12.C 13.E

7. Aşağıdakilerden hangisi ögelerinin sayısı

11. Hani o bırakıp giderken seni I Bu öksüz tavrını takmayacaktın II Alnına koyarken veda buseni III IV Yüzüme bu türlü bakmayacaktın V Bu dizelerde numaralanmış sözcükler

bakımından ötekilerden farklıdır? A) Kitaplarımı raflara yerleştirdim.

B) Heyelandan ötürü yol kapanmış. C) Evimizin inşaatı ay sonunda bitiyor. D) Sabahları dinç kafayla çalışırım. E) Dostlarına vefalı davranan biridir.

eklerden hangisi farklı bir türde zamirdir? A) I

D) IV

E) V

Güldüğüm senin içindir Öpüp başıma koyduğum Ekmek gibisin! Bu dizede kaç tane fiilimsi vardır? A) 2

9.

C) III

Ağladığım senin içindir!

B) 3

C) 4

D) 5

E) 6

Mor sokaklar gözlerimde

YAYINLARI

8.

B) II

ve

Köşede sakin köpek Kendi hâlinde Kendince Hiç bilmezdim böyle O sessizliğin içinde.... Bu dizelerde aşağıda verilenlerden hangisi yoktur? A) Niteleme sıfatı

B) Dönüşlülük adılı

C) Zarf (belirteç)

D) İşaret sıfatı

12. Bilim adamları, insanın neden olduğu iklim I değişikliğinin, deniz besin ağları üzerinde II III uzun vadeli etkisi olabileceğini ortaya koydu. IV V Bu cümledeki altı çizili sözcüklerin hangilerinde ünsüz yumuşaması yoktur? A) I. ve II.

B) II. ve III.

D) III. ve V.

E) Edat (ilgeç)

C) III. ve IV.

E) IV. ve V.

10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “ara söz” öznenin açıklayıcısı görevinde kullanılmıştır? A) Tozdan, dumandan, hiçbir şey görülmüyor.

13. Aşağıdakilerin hangisinde farklı yolla oluşturulmuş

B) Başarıya, herkesin istediği şeye, ulaşmak kolay mı?

bir pekiştirme sıfatı vardır?

A) Gece ıpıssız caddelerden geçerek eve gittik.

C) Adamlardan biri, elinde çantası olan, bize kötü kötü baktı.

B) Gülünce bembeyaz dişleri görünüyordu.

D) Çeşme’de, bu doğa harikasında, tatile doyum olmuyor.

C) Köyleri çırçıplak bir ovanın ortasındaydı.

E) Ailesiyle, anne ve babasıyla, yirmi gündür görüşmüyor.

E) Bu sapasağlam ayakkabıları da hemen eskitmişti.

D) İlk kez böyle sımsıcak bir insanla tanışmıştı.

212

Genel Değerlendirme

bilmeyenkalmasın

Test – 4

1. Aşağıdaki pekiştirmelerden hangisi farklı yolla

4. Yaz tatilimi arkadaşlarımla doyasıya geçirdiğimi

oluşturulmuştur?

A) Bembeyaz bulutlar vardı. B) Eli yüzü her tarafı kapkara olmuştu. C) Yemyeşil ovalardan geçtik.



D) Deniz masmavi görünüyordu. E) Evi güpegündüz soymuşlar.

gören babam bana bir ara şöyle öğüt verdi ( ) Tatilini koşmakla ( ) oynamakla ( ) gülmekle ( ) eğlenmekle geçiriyorsun ama kırık notlarını yükselteceğin sınava da hazırlanmayı sakın unutma ( ) Bu parçada ayraçlarla gösterilen yerlere aşağıda verilen noktalama işaretleri sırasıyla getirilmelidir? A) (:) (,) (,) (,) (!) B) (; ) (,) (,) (,) (.) C) (:) (,) (;) (,) (.) D) (,) (,) (,) (,) (!) E) (;) (,) (;) (,) (!)

5. (I) Anadolu’nun o çorak, çileli, yoksul köyünde 2. Aşağıdakilerin hangisinde ad tamlamasını

A) Adamın iyisi iş başında belli olur. B) Kedinin dişisi erkeğinden yırtıcıdır. C) Karadeniz’in kıyıları cennet gibidir. D) Kaybetme korkusu insanda strese yol açar.

YAYINLARI

oluşturan sözcükler arasında “neden-sonuç ilişkisi” vardır?



geçti çocukluğum. (II) Ne zaman anılara dalsam o acılı günlerde bulurum kendimi. (III) Belleğimin derinliklerine kazınmış, o günlerden kalan kapkara bir resim canlanır gözümde. (IV) Sanırım ilkokulun dördüncü sınıfındaydım. (V) Bir gece öksürerek uyandım, evimiz alevler içindeydi. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? A) I. cümlede isim tamlaması kullanılmıştır.

E) Sarımsağın dumanı onu rahatsız etmişti.

B) II. cümlede işaret sıfatı vardır. C) III. cümlede sıfat-fiil, yan cümle görevinde kullanılmıştır. D) IV. cümle bir fiil cümlesidir. E) V. cümlede tamlayanı düşmüş bir isim tamlaması vardır.

3. “Bu soğuk kış gününde kapı aralığından içeri

yüklenen rüzgâr azaltıyordu.”

insanda

Bu cümleyle ilgili hangisi yanlıştır?

dayanma

olarak

6. “Her işini zamanında yapmasından olsa gerek,

gücünü

aşağıdakilerden



A) Yer yön zarfı kullanılmıştır.

aksayan bir küçük iş onu çileden çıkarmaya yeterdi.”

Bu cümleyle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Niteleme ve belirtme sıfatı almış bir isim vardır.

B) Yüklem basit yapılı bir fiildir.

B) Belgisiz sıfat kullanılmıştır.

C) Yüklem birleşik çekimli bir fiildir.

C) Sıfat-fiil vardır.

D) Hem niteleme hem belirtme sıfatı almış, belirtisiz bir isim tamlaması vardır.

D) Deyime yer verilmiştir. E) Bağlaç nesneleri bağlamıştır.

E) İsim-fiil kullanılmıştır.

213

bilmeyenkalmasın

1.E 2.D 3.B 4.A 5.D 6.E 7.B 8.B 9.E 10.D 11.E 12.C 13.C 14.E

7. Aşağıdakilerin hangisinde yüklem fiil değildir?

11. I. Birçok düşünür, düşündüklerini daha geniş kitlelere ulaştırabilmek için yazmıştır.

A) Seninle bir yağmur başlıyor iplik iplik

II. İnsanlar şiirleri severek ve zevk alarak okudular mı ondan çok şey öğrenirler.

B) Şiirlerim rüzgârdır uzak dağlardan esen C) Bir güzellik doğuyor yüreğime şiirden

III. Yazınsal bir yapıtı yazdıktan sonra duyulan mutluluk hiçbir şeye değişilmez.

D) Durgun sular gibi azalacağım E) Bir gün birdenbire çıkıp gelmesen

IV. Bilim, insanın en yüce gizleri olan sanatla uğraşır. V. Kitaba büyük ölçüde bağlı kalınmış, kısa kısa alıntılar yapılmıştır.

Yukarıda numaralanmış cümlelerden hangileri edilgen çatılı fiillere örnektir?

8. Hani ( ) Okur bana vız gelir( ) ( ) sözü( ) yazarlar

A) I ve II

için fantezi olmaktan öteye gidemez( )

B) II ve III

D) II ve V

Bu cümlede ayraçlarla ( ) belirtilen yerlere, aşağıdakilerin hangisinde verilen noktalama işaretleri sırasıyla getirilmelidir?

C) I ve IV E) III ve V

A) (“) , (! ) , (,) , (“) , (.)

12. “Tür adları tekil bile olsa, kimi zaman çoğul anlamı

B) (“) , (!) , (”) , (,) , (.) C) (“) , (,) , (;) , (‘) , (.)



D) (“) , (!) , (;) , (‘) , (!) YAYINLARI

E) (“) , (,) , (;) , (‘) , (.)

Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi, bu açıklamaya uygun bir örnektir? A) Gülü geçen hafta diktim. B) Taş camı kırdı. C) Kitap zekâyı besler. D) Perde almıştı büyük odaya. E) Köşedeki çiçek, çok güzel açmıştı.

9.

I. Kırılır da bir gün bütün dişliler



II. Döner şanlı şanlı çarkımız bizim



III. Gökten bir el yaşlı gözleri siler



IV. Bir gün akşam olur biz de gideriz



V. Kalır dudaklarda şarkımız bizim Numaralanmış dizelerin hangisinde yüklem, edilgen çatılı bir fiildir?



verir.”

A) V.

B) IV.

C) III.

D) II.

13. Aşağıdakilerden hangisi özne ve yüklemden oluşmuştur?

A) Benden istenen işi zamanında bitirdim. B) Yağışlı havada gittikleri için endişeliyim. C) Başarının anahtarı insanın kendindeymiş.

E) I.

D) Konukseverliğiniz için çok teşekkür ederim. E) Yapmak istediklerimi bir bir gerçekleştirdim.

14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde türemiş bir sıfat vardır?

10. “Kestiğim elmanın burun deliklerimi titreten ekşimsi



kokusunu duydum. Kabukları soyup yandaki tabağa bıraktığımda hazırladığım meyvelerin bekleyenleri artmıştı.”

A) Güneş balçıkla sıvanmaz. B) Korkunun ecele faydası yoktur. C) Her ağacın meyvesi olmaz.

Bu parçada kaç tane fiilimsi vardır? A) 3

B) 4

C) 5

D) 6

D) Mızrak çuvala sığmaz.

E) 7

E) İşleyen demir pas tutmaz. 214

Genel Değerlendirme

1.

bilmeyenkalmasın

Test – 5

4. Aşağıdaki cümlelerdeki “O” sözcüğü görevce

Uykulu olduğumuzda esnememek için sürekli I

eşleştirilirse hangisi dışta kalır?

olarak ağzımızı tutar, göğsümüzü bastırır, II III

A) O, saygılı davranışlarıyla kendisini hemen sevdiriyor. B) Bahçeye o dikilecek; saksıya ise bu.

ellerimizi kaşlarımıza ve alnımıza götürerek IV V

C) Senin sevdiğin ve inandığın insan o olamaz. D) Bir gün o gençler hepimizin gururu olacak.

kendimize masaj yaparız.

E) O, geçen gün daktilo edilerek temize çekilen yazı mı?

Bu cümledeki altı çizili sözcüklerin hangisinde ünlü düşmesi yoktur? A) I

B) II

C) III

D) IV

E) V

5. Aşağıdaki dizelerin hangisinde, tamlayan ve

tamlananın yeri bakımından ötekilerden farklı ad tamlaması vardır?

2. Aşağıdakilerin hangisinde farklı yolla oluşmuş bir pekiştirme sıfatı vardır?

B) Ipıssız yollarda yürümekten hoşlanırdı. C) Koltuğunun altında kapkalın bir kitap vardı. D) Karmakarışık işlerini düzene sokamıyordu.

A) Geri vereceğiz hepsini hepsini

YAYINLARI

A) Bahçede kapkara bir köpek vardı.

Yeşilini, mavisini gözlerimizin

B) Beklemekteyiz sonunu ömrümüzün

Yarımız kaldı, gitti gelmez yarımız

C) Çiçekler soldu, bitti şarkısı kuşun

E) O gece upuzun bir elbise giymişti.



Yol tenha, dal mecalsiz, su durgun

D) Hazırlanıyor gökyüzü, ufuk, deniz

Şafakla dökülecek baharların baharı

E) Bu bahar, mesut günler taşımaktadır

Baş başa kalacağız kenarında suyun

3. Aşağıdakilerin hangisinde soru anlamı bir sıfatla sağlanmıştır?

A) Arkadaşını neden bu kadar beklettin?

6. “Beşik başlarına asılan nazarlık, sokak kapılarına

B) Hangi kitaptan soru çözeceğine hâlâ karar vermedin mi?



C) Başkanın bu teklifini siz nasıl değerlendiriyorsunuz? D) Geçen hafta yapılan elemelerde kaçıncı oldun?

takılan at nalı gibi o, okulun kapısında bir uğur simgesi gibiydi.” Bu cümlede kaç tane ad tamlaması vardır? A) 6

E) Almanya’daki dayınla görüşmeyeli kaç yıl oldu? 215

B) 5

C) 4

D) 3

E) 2

bilmeyenkalmasın

1.D 2.D 3.E 4.D 5.D 6.B 7.C 8.E 9.A 10.D 11.A 12.B

7. (I) Burada büyük bir fotoğraf koleksiyonu var.



10. (I) Sözcüklerin kökenini araştırınca gördüm ki “gül”

(II) İzmir ve Bursa’ya dair yayımlanan albümleri biliyorsunuz. (III) İstanbul’a sıra geldiğinde, düzenlenmesine ben talip oldum. (IV) Koleksiyona bazı fotoğraflarla katkılar yaptık. (V) Onları bir mimar gözüyle okumaya çalıştım. Bu parçada numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) I. de işaret zamiri dolaylı tümleç görevindedir. B) II. de sıfat-fiil kullanılmıştır.



C) III. de yüklem basit yapılı fiildir.

sözcüğünün anlam serüveni ilginç. (II) Dilimiz, bu Farsça sözcüğü, kendi toprağının, sözvarlığının malı kılmış önce. (III) Sonra da sözlüklerin, “çalı biçimli bir bitki türü ve bu bitkinin çiçeğine verilen ad” diye tanımladığı bu sözcüğe değişik anlamlar yüklemiş. (IV) Sadece bir çiçek adı olmaktan çıkmış artık gül. (V) Yılların akışı içinde özellikle de şiir dilinde zengin yazınsal bir art alan oluşturmuş kendine. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?

D) IV. basit cümledir.

A) I. cümlede birden çok isim tamlaması vardır.

E) V. de edat kullanılmıştır.

B) II. cümle devriktir. C) III. cümlede türemiş sözcükler kullanılmıştır. D) IV. cümlede “sadece” sözcüğü bağlaçtır. E) V. cümlede ismin bulunma hâl ekini almış sözcükler bulunmaktadır.

8. Aşağıdakilerin hangisinde altı çizili sözcükler tür bakımından aynıdır?

A) Eve geldiğimde vakit ders çalışmak için biraz geçti. Öğrenciler, zil çalınca bahçede sıraya geçti.

B) Bu yaz tatilde köye gitmeyi düşünüyorum.

Tahtadaki soruları defterine yaz.

C) Boya almak için çarşıya kadar çıkmıştı.

Evin salonunu açık bir renkle boya.

YAYINLARI



D) Benden sana bir öğüt.

sözcük türü bakımından diğerlerinden farklıdır?

Kendi ununu kendin öğüt.

E) Pembe giyerim pembe.

A) I.

Pembe yakışır gence.

9. (I) Yıllar yılı lirik şiirin konusu aşk, ölüm ya da din



Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi birleşik cümle değildir? B) II

C) III

D) IV

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

12. Kar; kışın yeryüzünü kapladığı zaman önce bitki I leri şiddetli soğuktan korur, ilkbaharda eridiği II III zaman da su olarak toprağa sızar, bitkilerin büyüyüp IV gelişmelerini temin eder. V Bu cümledeki altı çizili sözcüklerin hangisinde

gibi alanlarla sınırlandırılmıştır. (II) Oysa ne şiir ne de nesir için böyle bir sınırlandırma yapılabilir. (III) Örneğin bir ozan çevresine bakarken farklı şeyler görmeye çalışır. (IV) Romanda içinde yaşadığımız dünyadan farklı bir dünyayla karşılaşırız. (V) Öyleyse lirik şiir yazan ozanlar da her konuda duygusal etkileyici şeyler söylemelidir.

A) I

11. Gök bendeki yükünü alacak en sonunda I Herkes benden bir keder bulur hanesinde II III Kimler benden ne taşır artık mahşer gününe IV V Bu dizelerde altı çizili sözcüklerden hangisi

diğerlerinden farklı bir ses olayı vardır?

E) V

A) I 216

B) II

C) III

D) IV

E) V

Genel Değerlendirme

bilmeyenkalmasın

Test - 6

1. İlk durağımız Eyfel Kulesi ( ) Uzun bir turist



4. Aşağıdakilerin hangisinde altı çizili sözcük ad

kalabalığıyla sıradayız( ) Sonbaharın serin yeli( ) sabah güneşinin aydınlığı( ) Başımın üzerinde metrelerce yükseklikte uzanan metal yığını( )

tamlamasının sıfatı görevinde değildir?

A) Arkada zincirlenen yüksek Toros dağları,

Bu parçada ayraçlarla ( ) belirtilen yerlere, aşağıdakilerin hangisinde verilen noktalama işaretleri sırasıyla getirilmelidir?

Önde uzun bir kışın soldurduğu etekler

B) Serpilmeye başladı, bir yağmur ince ince

Son yokuş noktasından düzlüğe çevrilince

A) (.) (,) (,) (…) (…)

C) Yatağımın yanında esmer bir duvar vardı

B) (,) (.) (,) (…) (…)



C) (,) (,) (,) (…) (.)

D) Ertesi sabah başladı gün doğmadan yolculuk

D) (!) (,) (,) (…) (…)



E) (,) (,) (,) (,) (…)

E) Deniz ufkunda bu top sesleri nerden geliyor

Üstünde yazılarla hatlar karışmışlardı Soğuk bir mart sabahı buz tutuyor her soluk Barbaros, belki donanmayla seferden geliyor

birden fazla niteleme sıfatı almıştır?

A) Onarım gören yol iki şeritli hizmet verecek. B) Her gün, bu sıkıcı işleri yapmaktan bıkmıştı. C) Bu kaçıncı bahar seninle görüşmeyeli?

YAYINLARI

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir sözcük

D) Emekli olunca iki katlı, bahçeli bir evde oturmak istiyorum. E) Vadinin sonunda birkaç çam ağacı bulabilirsin.

5. (I) Adana yöresinin zengin bir mutfağı vardır. (II)

3. “Niteleme ve sayı sıfatları adın yerini tutarsa,

adlaşır; diğer zamirleşirler.”

sıfatlar

adın

yerini

tutarsa

Buna göre, aşağıdakilerden hangisinde tür değiştirmiş sıfat yoktur?



A) Bu kitabı da yarışmanın ikincisine veriyorum.

Yemek çeşitlerinin bu kadar zengin olmasının nedeni yörenin çeşitli kültürlerin etkisinde kalmasıdır. (III) Adana yemeklerinin en büyük özelliği un, bulgur, et ve çeşitli baharatların birlikteliğidir. (IV) Aynı zamanda süt, yoğurt, peynir ve çökelek bol miktarda kullanılmaktadır. (V) Yöreye özgü kebap ülkenin her yanında çok ünlüdür. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? A) I. cümlede ek-fiil kullanılmıştır.

B) Sıcakta fazla kalınca başına güneş geçti.

B) II. cümlede birden çok fiilimsi vardır.

C) Genç adam asla doğruluktan ayrılmazdı.

C) III. cümlede üstünlük bildiren bir belirteç kullanılmıştır.

D) Hangisini alacağını bilemiyordu.

D) IV. cümlede bağlaç nesneleri bağlamıştır.

E) Yükseklerde hava soğuk oluyor.

E) V. cümlede edat vardır. 217

bilmeyenkalmasın

1.B 2.D 3.C 4.C 5.D 6.C 7.E 8.B 9.D 10.B 11.D

6. Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki altı çizili

9. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde pekiştirme

sözcükte ünsüz yumuşaması yoktur?

sıfatı vardır?

A) Sağlıklı beslenmek için sebze ve meyvenin her rengini içeren besinlerin tüketilmesi çok önemlidir.

A) İpi ağaca sımsıkı bağlayın.

B) Kış sebze ve meyveleri yaz boyunca güneş ışığını çekerek köklerine kadar ulaştırmaktadır.

C) Deniz buradan masmavi görünüyor.

B) Kaleyi çepeçevre kuşatan askerler emir bekliyordu. D) Orman, yemyeşil ağaçlarıyla karşımızdaydı.

C) Yapraklı sebzeler az su ve zeytinyağı ile birlikte buharlı tencere veya toprak güveçlerde kısa süreli pişirilerek tüketilmelidir.

E) Adam yolculuk için çarçabuk hazırlandı.

D) Havuç gibi sebzeler ve meyveleri vitaminlerinin kaybolmaması için kalın doğramak gerekir. E) Kırmızı ve mor renkli sebze ve meyveler yoğun antioksidan içerdiği için kansere karşı koruyucudur.

10. Aşağıdaki cümlelerde, altı çizili sözlerden hangisi sıfat grubu değildir?

A) Karşıdan kolu sakat bir çocuk görünürdü.

7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili

B) Böyle eli işte gözü oynaşta, sınav kazanılmaz.

A) Onlar, en güzel günlerimizdi.

C) Karnı aç insan rahat çalışabilir mi?

B) Irmak kıyısında daha iri elmalar yetişiyor.

D) Açık sözlü insandan zarar gelmez.

C) Orada çok iyi insanlar tanımıştım. D) Terli terli çok soğuk şeyler içmeyin. E) Bundan böyle daha çok çalışmalısın.

YAYINLARI

sözcük, sıfatı pekiştirme görevinde değildir?

E) Çevresi güçlü kişilerle ilişki kurmuştuk.

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki altı çizili sözcükte diğerlerinden farklı bir ses olayı vardır?

A) Afife Jale ödül adaylarının Nisan başlarında açıklanmasının hemen ardından eleştiriler başladı.

11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım

B) Son zamanlarda gittikçe artan ödül sayısı hem eleştirmenlerin hem de izleyicilerin dikkatinden kaçmadı.

A) Akıl ve ruh, bir kitaptan ne kadar etkilenirse insan o kadar zenginleşmiş olur.

bozukluğu vardır?

B) İnsanların sizi akıllı bilmeleri için ya onların deliliklerine katılın ya da beğenilerine.

C) Jürinin bazen kişi veya kurumlara belirli avantajlar sağlayabildiği yıllardır dile getirilen bir gerçek.

C) Adaletten ve erdemden yoksun olan bilgi, düzenbazlıktır, böyle bilginin akılla bir ilgisi yoktur.

D) Tam anlamıyla şeffaf bir ödül mekanizmasının örneği ne ülkemizde ne de Avrupa’da henüz görülmedi.

D) Akıl, yapmacık hatta çoğu zaman yapmacık olmayan davranışları bile hemen fark edebilir.

E) Jürinin kararlarına en az birer yazılı gerekçe eklemesi, buradaki şeffaflığın da doğal bir güvencesi olacaktır.

E) Doğanın insanlara en adilce dağıttığı nimet akıldır derler çünkü hiç kimse kendi payından şikayetçi değildir. 218

Genel Değerlendirme

bilmeyenkalmasın

Test - 7

1.

I. Soru kitapçığına kapanmış okuyordu.



II. İki yanına bakmaya çalıştı aynı anda.



III. Zülüflerinin biri daha uzundu.



IV. Peruğum kaymış olmalı, diye düşündü.



V. Kısa tarafını hafifçe çekti. Numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?



4. “Yan cümleciği fiilimsi ile kurulan birleşik cümlelere

‘girişik bileşik cümle’ denir.”

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bunun örneği yoktur? A) Herkes terden değiştiriyordu.

sırılsıklam

olan

tişörtünü

B) Arkadaşlarına selam verip salondan ayrıldı. C) Biraz beklerseniz ben de sizinle gelirim, dedi.

A) V. cümlenin yüklemi geçişsiz bir eylemdir.

D) Kapıdan çıkmak üzereyken geriye dönüp arkadaşlarına baktı.

B) IV. cümledeki “ diye” sözü bağ-fiildir. C) III. cümlede sıfat olan bir sözcük ek-eylem alarak yüklem olmuştur.

E) Gözleri birkaç dakika sevdiklerine takılıp kaldı.

D) II. cümleki “bakmaya” sözcüğü isim-fiildir. E) I. cümlede belirtisiz ad takımı vardır.

5. “Bütün gün havalansın diye açık bıraktığım 2. Edebiyatın okuru evindeki rahat koltuğundan





kaldırma (;) onu eyleme sürükleme gücüne I

sahip olduğu çoğu zaman göz ardı edilir (.) Bu II sözümden edebiyatın bir propaganda aracı olması gerektiği düşünülmesin (.) Ben okurunu III biliçlendiren yazarları severim. Ama yazınsallığı öldürmeden (,) türü kötüye IV

C) “uyku” sözcüğünde ünlü düşmesi olmuştur. D) “pozisyonuna” sözcüğünde koruyucu ünsüz kullanılmıştır. E) “kapatıp” sözcüğünde ünsüz yumuşamasının örneği vardır.

Bu parçadaki numaralanmış noktalama işaretlerinden hangisi yanlış kullanılmıştır? B) II

C) III

D) IV

E) V

3. “Cümle ögeleri bulunurken söz öbekleri birbirinden

B) “bıraktığım” sözcüğünde ünsüz uyumuna örnek vardır.

kullanmadan ve yaptığı işin hakkını vererek (...) V

A) I

Bu cümleyi oluşturan sözcükler ses bilgisi açısından değerlendirildiğinde aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) “diye” sözcüğünde ünlü daralması vardır.

YAYINLARI



pencereleri tek tek kapatıp uyku pozisyonuna geçme hâlindeydim.”

6. (I) Uyumak için yatağına girdi, gözlerini kapattı.

ayrılmaz.”

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu kurala uyulmamıştır? A) Lise öğretmenimiz / bize / her zaman / duygu yüklü şiirler / okurdu.



B) Edebiyat çevrelerinin bu kitaba olan ilgisi / bizleri / fazlasıyla / memnun etti.

(II) Aklını meşgul eden sorular, rüyalar âlemine kavuşup gitmesine izin vermiyordu. (III) Yatağından uykulu gözlerle kalktı. (IV) Odanın içerisinde ileri geri gidip durdu. (V) Adımları odaya dar gelince dış kapının önünde duran sokakta aldı nefesini. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

C) Bu şirin kasabada yıllarca kalınabileceğini / her zaman / dile getiriyordu.

A) I. cümle, sıralı cümledir.

D) Sanatçının piyasaya çıkan / bu son yapıtı / eleştirmenler tarafından / büyük beğeni / topladı.

C) III. cümlede, ünlü düşmesine uğramış sözcük vardır.

E) Sanatçı/ son günlerin moda şarkısını / konserin bitiminde / seslendirdi.

D) IV. cümlede yer-yön zarfı kullanılmamıştır.

B) II. cümlenin öznesi fiilimsi grubudur.

E) V. cümlede farklı türde fiilimsiler vardır. 219

bilmeyenkalmasın

1.A 2.A 3.D 4.C 5.E 6.B 7.C 8.B 9.B 10.B 11.A 12.D

7. Acaba otel çok mu pahâlıydı (I) Bu parayla kaç gün



10. Hafta sonu yapılacak olan Anıtkabir gezisine

kalabilirdi (ll) Çocuklara haber verse mi (lII) yoksa birkaç gün tek başına kalsa iyi mi olurdu (IV) Ne yapacaktı (V)



Numaralanmış yerlerden hangisine soru işareti getirilemez? A) I.

B) Il.

C) IIl.

D) IV.

yaklaşık yüz otuz civarında öğrenci katılacak.

Bu cümledeki anlatım bozukluğunun nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Anlamca çelişen sözlerin bir arada kullanılması B) Gereksiz sözcük kullanımı

E) V.

C) Fiilimsi ekinin yanlış kullanılması D) Bir sözcüğün yanlış yerde kullanılması E) Özne-yüklem uyuşmazlığı

11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım

Ne zaman uzaklara baksam

yanlışı vardır?

Devleşen ayaklarım, Dere üzerindeki taşlar gibi dağlar..

A) Sınavda 2.’nci olduğunu duyunca çok mutlu oldu.

Sekerek karşı kıyıya;

B) 2005 yılında Türk Dil Kurumunun 73. yılını kutladık.

Gözümün gördüğü en son uzağa

C) 2876 sayılı Kanun bu yıl yeniden gözden geçiriliyor.

Geçecek gibiydim Bu dizelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Üstünlük zarfı vardır.

YAYINLARI

8.

D) 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı tüm yurtta coşku ile kutlandı. E) Lale festivali 25 Haziranda başlayacak bu yıl.

B) Zincirleme ad takımı kullanılmıştır. C) Edat ek-eylem alarak yüklem olmuştur. D) Çekimli fiil kullanılmıştır. E) Yapım eki almış sözcük vardır.

12. I. Ufkunda açarken alevden güller Her akşam tüllenir dertli gönüller II. Saatler hüzünle ilerledikçe Ağır bir kabusu andırır gece III. Duvarda tablolar içinde yüzler Gecemin rengini alır karşımda IV. O zaman ki sesler akseder, gelir Bir hazin inilti gibi yükselir Bu dizeler aşağıdaki ses olaylarından hangisini

9. (I) Ela gözlü, narin menekşe ile altın çiçeği



annelerinin yanında sürekli çekişirlerdi. (II) Tatlı bir çekişmeydi bu; sen güzelsin, ben güzelim diye... (III) Annelerine göre ikisi de güzeldi kızlarının. (IV) Gün geldi çiçekler serpildi, büyüdü. (V) Boyları uzadıkça çekişmelerini unutup gittiler.

örneklendirmez?

Numaralanmış cümlelerin hangilerinde isim tamlaması vardır? A) I. ve II.

B) I. ve III.

D) III. ve IV.

C) II. ve III.

A) Ünsüz düşmesi

B) Ünlü düşmesi

C) Ünsüz benzeşmesi

D) Ünlü daralması

E) Ünsüz yumuşaması

E) IV. ve V. 220

Genel Değerlendirme

1.

Test - 8

bilmeyenkalmasın

4. (I) Adeta hayatımızın bir parçası olan acıyı zaman

Bilge, çölde öğrencileriyle otururken demiş ki (:) I “Geceyle gündüzü nasıl ayırt edersiniz (,) tam II olarak ne zaman karanlık başlar, hava ne zaman aydınlanır (?) ” III Öğrencilerden biri (;) IV



“Uzaktaki sürüye bakarım, koyunu keçiden ayıramadığım zaman akşam olmuş demektir (.) ” diye V

zaman hepimiz hissederiz. (II) Acı hissi bir işaret ile başlar. (III) Organizmamız için tehlikeli olarak kabul edilen bir şey ile sinir uçlarımız uyandırıldığında alarm olarak acı hissedilir. (IV) Omurilik yoluyla beyne milyonlarca işaret gönderilir. (V) Bu işaretler daha sonra sınıflandırılır ve bununla beynin acıyı ifade eden daha üst bölmelerine bir mesaj yollanır.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır? A) I

B) II

C) III

D) IV

E) V

cevap vermiş. Bu parçadaki numaralanmış noktalama işaretlerinden hangisi yerinde kullanılmamıştır? A) I

B) II

C) III

D) IV

E) V

5. Aşağıdaki altı çizili eylemlerden hangisi, çatı değiştirme eki ile geçişli yapılmıştır?

A) Ağrıyan dişini, en sonunda, çektirdi.



birinin dalında küçük bir kozanın varlığını keşfetti. (II) Koza ha açıldı ha açılacak gibiydi. (III) Adam, bunun bir kelebek kozası olduğunu tahmin ediyordu. (IV) Böyle bir fırsat bir daha ele geçmez diye düşündü. (V) Bir kelebeğin dünya yüzü gördüğü ilk dakikalara şahit olmak istedi.

C) Okumamak bilgi dağarcığımızı köreltir. D) Bahçedeki çimleri oğluna biçtirdi. E) Dilbilgisi, dilin kurallarını sezdirir.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır? A) V.

B) IV.

C) III.

3. “Ünlü

B) Anahtarını yitirince kapıyı çilingire açtırdı. YAYINLARI

2. (I) Kırlarda gezintiye çıkan bir adam, otlardan

sanatçı hâlk şarkılardan okudu.”

D) II.

konserinde

E) I.

6. (I) Şubat başında yaşadığımız fırtına ve soğuk

bestelediği



Bu cümledeki anlatım bozukluğunun nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

hava, bizlere teknolojiye ne kadar bağımlı yaşadığımızı hatırlattı. (II) Istanbul’da yaşanan uzun elektrik kesintileri sonucu, kentte yaşam felç oldu. (III) Çalışmayan trafik lambaları sonucu trafik kara teslim olmadan keşmekeşe teslim oldu. (IV) Elektrik ile çalışan tüm sistemler durdu. (V) Fırınlarda ekmek çıkmadı, elektronik kapılar çalışmadı. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? A) I. cümlenin öge dizilişi, “özne, dolaylı tümleç, nesne ve yüklem” şeklindedir.

A) Gereksiz sözcük kullanımı

B) II. cümlede, isim tamlaması vardır.

B) Bir sözcüğün yanlış yerde kullanılması

C) III. cümlede, farklı türde fiilimsiler kullanılmıştır.

C) Ek yanlışlığı

D) IV. cümledeki “ile” sözcüğü ilgeç görevindedir.

D) Tamlama yanlışlığı

E) V. cümle, bağımlı sıralı cümle örneğidir.

E) Anlamca çelişen sözcüklerin kullanılması 221

bilmeyenkalmasın

7.

1.D 2.E 3.B 4.C 5.C 6.E 7.C 8.A 9.C 10.D 11.B 12.B

10. “Çocuk eğitiminde bir disiplin yöntemi olarak

Yalnızca kötü bir masal kahramanı Olmaktan öte ağustos böceği Çok şeyler kanıtladı bana.



Dedi ki Vazgeçmişliği de göklere sunmalı

cezanın nasıl ve ne zaman kullanılacağı önemli bir tartışma konusu olmuştur.”

Bu cümlenin öge dizilişi aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla verilmiştir? A) Dolaylı tümleç - özne - yüklem

Değerlendirilesi bir ihtimaldi

B) Özne - yüklem

Yılmak ve yılmamak

C) Dolaylı tümleç - zarf tümleci - nesne - yüklem

Bütün imtihan bu olmalı

D) Özne - nesne - yüklem

Bu dizelerde aşağıda verilenlerden hangisi yoktur?

E) Zarf tümleci - özne - nesne – yüklem

A) Birleşik sözcük B) Ad tamlamaları C) Bileşik çekimli yüklem D) Edat (ilgeç) E) Farklı türde eylemsiler

11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım

8. (I) Günümüz dünyasında çevre kirliliği, tüm



A) Her yolda kalan insan mutlaka bu ustaya uğrar. B) Kuru fasulye ve pilav Türk mutfağına özel yemeklerdir. C) Ön sıradaki çocuk bütün ders boyunca konuştu. D) Şüphesiz bu olayı bütün işçiler duymuş olmalı. E) Bu toplantıda düşünceler çekinmeden dile getirilmeli.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır? A) I

9.

bozukluğu yoktur?

YAYINLARI

gezegeni kapsayan boyutlara ulaşmış durumda. (II) Dünyanın birçok bölgesinde insanlar, nükleer tehdit ve radyasyondan habersiz bir yaşam sürmektedir. (III) Bilim adamları ise bu olumsuzlukların devamı hâlinde dünyadaki yaşayan tüm canlıların ciddi biçimde tehdit altında olduğunu vurguluyorlar. (IV) Hâlbuki insanoğlunun gelişimi başlarda yaşam ve doğal çevre ile uyum içinde sürmüştür. (V) Ancak dünyadaki toplumsal ve teknolojik gelişmelerin hızla artışı karşısında ekolojik sistemin bu hassas dengesi giderek bozulmuştur.

B) II

C) III

D) IV

E) V

Unut benden kalan ne varsa

12. Aşağıdaki

cümlelerin hangisinde birleşik sözcüklerin yazımında yanlışlık yapılmıştır?

Unutmak tesellidir yalnızlığın Güneşi bir kadeh şarap gibi içip

A) Bu yaptıklarından dolayı seni asla affetmeyeceğim.

Delicesine sarhoş olmak

B) Rica etsem şu tuzluğu uzatabilirmisiniz!

En güzel tarafı imkânsızlığın

C) Yapılanlara sadece bakakaldık, hiçbir şey yapamadık.

Bu dizelerde aşağıdakilerden hangisi yoktur? A) Edat (ilgeç)

B) Üstünlük zarfı

C) Soru sıfatı

D) Fiilimsi

D) Sınava kaydolduğuma dair bir evrak verdiler. E) Reddettiğim teklifi en yakın arkadaşım kabul etmiş.

E) Ad tamlaması 222

Genel Değerlendirme

bilmeyenkalmasın

Test - 9

1. Aşağıdakilerin hangisinde ögelere ayırmada bir yanlışlık yapılmıştır?

A) Burada / eski kitapları / aslına uygun şekilde / tamir ediyoruz. B) Tarihi yapıların planlarını / yeni eserlerde / deniyorlar. C) Eski eşyalara / merakımın bir sonucudur / bu.

4.

I. Artık bu şehirde yaşanmaz.



II. Karşıdan bulutlar içinde solgun ay görünüyor.



III. Tekerlekler yollara bir şeyler anlatıyor.



IV. Gökle deniz buluşmuş bir noktada.



V. Ben bir çobanım, dağda gezerim. Bu dizelerin hangisinin yükleminde geçişlilik derecesi artırılmıştır?



D) Akıl hastalarının su sesiyle tedavi edildiği bir hastanedeyiz / şimdi.

A) I.

E) Bizler / o güzelim halk şiirleriyle / pek / ilgilenmiyoruz.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

2. “Yüklemi ad soylu sözcüklerden oluşan cümlelerde Aşağıdakilerden hangisi, buna bir örnek olarak gösterilebilir? A) Bütün bunlar hep benim eserim. B) Yer yer huzursuzluk çıkarıyorum. C) Telefonlara hiç cevap vermiyor.

YAYINLARI



çatı özelliği aranmaz.”

D) Önümüzde geniş bir ova uzanıyor.

5. Bu şiir sevda üstüne Tarafımdan yazılmıştır Bu dizelerin yüklemi,

çatı yönünden, aşağıdakilerden hangisiyle özdeştir? A) Akşam olunca ay tepeye yükselmiştir. B) Öğrenciler, duyduklarına çok üzülmüştür.

E) Kızın saçları omzuna değiyor.

C) Fon müziği bildiğimiz ezgilerle örülmüştür. D) Yorgunluktan, uykusuzluktan gözleri süzülmüştür. E) Şimdi engin denizlere açılmıştır.

3. Aşağıdakilerden

bir durumdan bir bildirmemektedir?

hangisinde yüklem, başka duruma geçiş

6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinin yüklemi, çatısına göre ötekilerden farklıdır?

A) Tenim bir hafta içinde bronzlaştı.

A) Halı sahada nitelikli bir oyun oynandı.

B) Kızımız gün geçtikçe güzelleşiyor.

B) Kazanın sorumluluğunu kendisi yüklendi.

C) Hasta günden güne iyileşiyor.

C) Nüfus sayımı sırasında bizim ev atlandı.

D) Güneşin altında kaldıkça esmerleşiyor.

D) Kırmızı desenli halı bizim için dokundu.

E) Hep söylediklerini düşünüyorum.

E) Eşyalar kısa sürede bir köşeye toplandı. 223

bilmeyenkalmasın

1.C 2.A 3.E 4.C 5.C 6.B 7.E 8.A 9.A 10.C 11.B 12.A 13.C

7. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde eylem, çatı

11. I. Öğrencilerden ikisi -Murat ve Osman- zayıf aldı.

bakımından ötekilerden farklıdır? A) Her çiçek koklanmaz. B) Her damardan kan alınmaz.

C) Dere kenarına çeşme yapılmaz. D) Her kuşun eti yenmez.



Il. Yaz tatilimi doğduğum kasabada, Zile’de, geçireceğim.



III. Nurullah Ataç, Garip Akımı şairlerini, Orhan Veli’yi ve arkadaşlarını, her zaman desteklemişti.



IV. Karar önümüzdeki haftaya, 15.02.2018 tarihine, ertelendi.



V. Güzel sanatlara, resim ve müziğe, ilgi duyuyorum. Yukarıdaki cümlelerden hangi ikisinde dolaylı tümleç, açıklayıcısıyla birlikte verilmiştir?

E) Bunu, bir kere okumakla öğrenemez.



A) I. ve III.

B) II. ve V

D) I. ve IV.

8. Aşağıdaki

cümlelerin “dönüşlü çatılı”dır?

hangisinde,

C) IlI. ve V.

E) Il. ve IV.

eylem

A) Çocuklardan biri de kümese saklandı. B) Sonunda istediğim bölüme yazıldım. C) Bahçedeki tüm çiçekler sulandı. D) Geç kalan memur azarlandı.

YAYINLARI

E) Okuldaki bütün sınıflar bayram için süslendi.

12. Aşağıdakilerin hangisinde sıfat, tamlanan olduğu için adlaşmıştır?

A) Fırından çıkan ekmeklerin yanıklarını bir torbaya ayırdı. B) Her ay yoksul mahallelere yiyecek kolileri dağıtırdı.

9. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi bir

C) Göz yaşartan başarınızı ulusal gazetelerden takip ettik.

ekle, nesne alabilir duruma getirilmiştir? A) Zor sorularla, insanları yıldırmayın.

D) Mesleğinizde en iyi noktaya gelmenizi diliyorum.

B) Çiçeklerimizi kimseye yoldurmayın.

E) Yaşama olumlu tarafından bakmanız alkışlanacak bir durum.

C) Problemin sonucunu siz buldurmayın. D) Kendi gazetenizi kardeşinize aldırmayın. E) Kalabalıkta paranızı çaldırmayın.

13. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde işteş çatılı fiil yoktur?

A) Yarınki söz verdiğim ödeme için bugünden tutuştum.

10. “Büyük lokma ye, büyük konuşma.” atasözündeki

B) Komşumuz Ali Bey, mahalle pazarındaki patates satıcısıyla kapıştı.

“büyük” sözleri için aşağıda söylenenlerden hangisi doğrudur?

C) Utanmaz çocuk, Zeynep Halamlar ’da gelip gidip bana dalaştı.

A) Birincisi sıfat, ikincisi isim. B) Birincisi ve ikincisi sıfat. C) Birincisi sıfat, ikincisi zarf.

D) Dün akşam, izin meselesinden dolayı fabrikadaki şefle biraz atıştık.

D) Birincisi isim, ikincisi sıfat

E) İki sanatçı imza gününde uzun uzun tokalaşmıştı.

E) Birincisi ve ikincisi zarf. 224

Genel Değerlendirme

bilmeyenkalmasın

Test - 10

1. Her zaman insanlara iyiyi ve güzeli tavsiye ederek

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı

hayatıma devam ediyorum.

vardır?

Aşağıdaki cümlelerin hangisi, ögelerin dizilişi bakımından bu cümleyle aynıdır?

A) Dün geceki davete niçin gelmedi ki?

A) Sen kendin istedin bu işin böyle olmasını.

C) Konser saat 18’te mi, 20’de mi başlayacak?

B) Dün, sinemaya gitmediniz mi?

B) Gece vakti bana sitem ederek evden ayrıldın.

D) Verimli ders çalışma yöntemlerini biliyor musun?

C) Bahçeye çıkan kedimiz, iki gündür eve dönmedi.

E) Hiç tiyatroyu sevmez olur muyum?

D) Akşam üstü ağlayarak beni çok özleyeceğini söyledi. E) Dayak yiyen adam epey bir zaman insan içine çıkamadı.

5. (I) Elbette, bu sanatçımızın edebiyata şiirle başlamış

2. Ladinleri ( ) kayınları geçip bir yokuştan aşağı

iniyoruz ( ) Gökyüzü ( ) ağaçların dalları arkasında adeta kayboluyor ( ) Yukarıdan akan gürültülü, soğuk dereler yolumuzu ( ) dik, kaygan yamaç soluğumuzu kesiyor.

A) (,) (.) (,) (.) (;)

YAYINLARI

Yukarıda parantezle belirtilen yerlere sırayla, aşağıdakilerden hangisinde verilen noktalama işaretleri getirilmelidir?



olması, romanlarının anlatımını güzelleştirmiş olmalı. (II)Aslında onun 1960 öncesi yayımladığı şiirleri son derece başarılı. (III) Fakat o ne yazık ki bu tarihten sonra pek şiir yazmadı. (IV) İlk romanı ‘’Yılkı Atı’’na gelinceye kadar uzun süre eser vermedi. (V) Buna rağmen, şairliğinden gelen sözcükleri yerli yerinde kullanma yeteneği, ‘’Yılkı Atı’’ gibi ödüllü bir roman yazmasını sağladı. Yukarıdaki parçada numaralanmış cümlelerden hangisinde bir anlatım bozukluğu yapılmıştır? A) I

B) II

C) III

D) IV

E) V

B) (,) (;) (,) (.) (;) C) (,) (;) (,) (.) (,)

6. (I) Semtin önde gelen iş adamlarından olan Kerim

D) (,) (;) (,) (;) (;)

bozukluğu vardır?

Bey, kuracağı alışveriş merkezi için o bölgedeki arsaları satın alıyordu. (II) Geçim sıkıntısı çeken aileler, verilen yüksek ücret karşılığında arsalarını satmışlardı. (III)Kararsız olanlar ise bir iki baskı ile kaderin cilvesine boyun eğip razı olmuşlardı. (IV) Sadece alışveriş merkezi yapılacak o alanın tam ortasında kalan iki katlı bir ahşap binada yaşayan aile bu oldu bittiye karşı gelmişti. (V) Yeni emekli olan ev sahibi ile çocukları orada mutlu bir hayat yaşıyorlardı.

A) Elimizdeki işleri yetiştirmek için birkaç gün ya da hiç ara vermeden devam etmeliyiz.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?

E) (,) (,) (,) (,) (,)

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım

A) I. cümle, içerisinde birden fazla isim tamlaması olan bağlı bir cümledir.

B) Konuşmacı konuyu tatlı tatlı anlatıyor, dinleyiciler de büyük bir zevkle dinliyordu.

B) II. cümlenin öznesi fiilimsi grubudur.

C) Uzman raporları okuyup konu hakkında görüşlerini bizlere bildirecek.

C) III. cümle yüklemi birleşik eylem olan birleşik bir cümledir.

D) Sergiyle ilgili tüm hazırlıklar tamamlanmış, sergi sanatseverlerin beğenisine sunulmuştu.

D) IV. cümlede farklı türde isim tamlamaları vardır.

E) Yönetmen, bu son oyununda bir taraftan insanlara acırken bir taraftan da onları iğneliyordu.

E) V. cümlede bir sıfat tarafından nitelenmiş bir isim tamlaması vardır. 225

bilmeyenkalmasın

7.

1.B 2.A 3.A 4.C 5.A 6.A 7.E 8.B 9.A 10.E 11.A 12.D

10. Aşağıdaki dizelerden hangisinde birleşik

I. Birçok düşünür, düşündüklerini daha geniş kitlelere ulaştırabilmek için yazmıştır.

zamanlı bir fiil kullanılmıştır?

II. İnsanlar şiirleri severek ve zevk alarak okudular mı ondan çok şey öğrenirler.

A) İdam mahkûmunun söz hakkı vardır

III. Yazınsal bir yapıtı yazdıktan sonra duyulan mutluluk hiçbir şeye değişilmez.

B) Arının çiçekte göz hakkı vardır

Bari son arzumu sor da öyle git. Bir buse için dur da öyle git.

IV. Bilim, insanın en yüce gizleri olan sanatla uğraşır.

C) Madem gidiyorsun bura son durak

V. Kitaba büyük ölçüde bağlı kalınmış, kısa kısa alıntılar yapılmıştır. Yukarıda numaralanmış cümlelerden hangileri edilgen çatılı fiillere örnektir? A) I ve II

B) II ve III D) II ve V

Ne adres, ne mektup, ne resim bırak. D) Kendinden bir parça bir cisim bırak Saçından birkaç tel ver de öyle git.

C) I ve IV

E) Adımı andıkça ah ah çekeceksen

E) III ve V

Ne olur yaşatma, vur da öyle git.

11. Bir bildigim olmalı, bilmez olmuşum

8. “Her zaman insanlara iyiyi ve güzeli tavsiye ederek

Bir derdim olmalı, gülmez olmuşum

hayatıma devam ediyorum.”

A) Sen kendin istedin bu işin böyle olmasını. B) Gece vakti bana sitem ederek evden ayrıldın. C) Bahçeye çıkan kedimiz, iki gündür eve dönmedi.

Buralara konmuş göçmen olmuşum Bir derdim olmalı, gülmez olmuşum YAYINLARI

Aşağıdaki cümlelerin hangisi, ögelerin dizilişi bakımından bu cümleyle aynıdır?

D) Akşamüstü ağlayarak beni çok özleyeceğini söyledi.

Bu dizelerdeki fiillerle ilgili; I. Haber kipleri çekimleri örnekleri vardır. II. Tasarlama kipi çekimine örnek vardır. III. Duyulan geçmiş kullanılmıştır.

zaman

kipi

birden

çok

yargılarından hangisi söylenemez?

E) Dayak yiyen adam epey bir zaman insan içine çıkamadı.

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) II. ve III.

C) I. ve II.

E) I. ve III.

12. Aşağıdakilerin hangisinde verilen örnek ile

parantez ( ) içindeki açıklama uyuşmamaktadır?

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki altı çizili

A) Mahallenin bakkalı ve manavı aynı köydenmiş.

sözcükle parantez ( ) içinde verilen bilgi uyuşmamaktadır?

(Birden fazla tamlanan bir tamlayana bağlanabilir.) B) Gözümün ameliyat edildi sol tarafı

A) İnsanlar her pazar buraya gelirler. (-ler, isim çokluk ekidir.)

(Tamlayan ile tamlanan arasına eylem soylu sözcükler girebilir.)

B) Bu mahallede çocukluğumu geçirdim. (-luk, isimden isim yapma ekidir.)

C) Dün gece çocuklarını götürmüşler mahallemizin tiyatroya.

C) Kümeste yumurtlayan tavuklara yem verdim. (-le, isimden fiil yapma ekidir.)

(Tamlayanla tamlana yer değiştirebilir.)

D) Bazen çocukça davranışlarda bulunuyorum. (-çe, eşitlik ekidir.)

D) Karşı sokağın halı sahasında buluşalım.

E) Kardeşimin karnesi bu sene çok iyi. (-im, iyelik ekidir.)

E) Annem Çin işi vazolara çiçek koydu.

(Tamlayan da tamlanan da sıfat alabilir.) (Ad tamlaması, bir ad tamlamasıyla nitelenebilir.) 226

bilmeyenkalmasın

YANLIŞ ✘

DOĞRU ✓

YANLIŞ ✘

DOĞRU ✓

Abzürt

Absürt

Böle

Böyle

Alış veriş

Alışveriş

Bu gün

Bugün

Ap ayrı

Apayrı

Buda

Bu da

Ard arda

Art arda

Bugünki

Bugünkü

Atatürkçülük’ü

Atatürkçülüğü

Bugünlere

Bu günlere, Bu günlerde

Atelye

Atölye

Burda

Burada

Avro/Yuro

Euro

Büskivi/Püskivi/Pisküvi

Bisküvi

Ayak üstü

Ayaküstü

Cakoben

Jakoben

Ayırım

Ayrım

Camii

Cami

Ayit

Ait

Cant

Jant

Aysberk

Aysberg

Ceryan

Cereyan

Azçok

Az çok

Civa

Cıva

Bağzen/ Bazan

Bazen

Çaçeron

Çaçaron

Banlıyo

Banliyo

Çenber

Çember

Bağzı

Bazı

Çevrim dışı

Çevrimdışı

Barıyer

Bariyer

Çevrim içi

Çevrimiçi

Baş vurmak

Başvurmak

Çiflik

Çiftlik

Başetmek

Baş etmek

Çikolata

Batari

Bateri

Çikulata/Çukulata/ Çukilata/Çukolata

Bedminton

Badminton

Çinakop

Çinekop

Beyenmek

Beğenmek

Çok bilmiş

Çokbilmiş

Beynelminel

Beynelmilel

Çoşgu

Coşku

Beysbol

Beyzbol

Çünki

Çünkü

Bilader

Birader

Dejenarasyon

Dejenerasyon

Bilahire

Bilahare

Dekarasyon

Dekorasyon

Bilimum

Bilumum

Deynek

Değnek

Bilmemezlik

Bilmezlik

Dilbilim

Dil bilim

Bir az

Biraz

Dinazor

Dinozor

Bir çok

Birçok

Direk

Direkt

Bir çok şey

Birçok şey

Doktirin

Doktrin

Bir kaç

Birkaç

Döküman

Doküman

Bir kaç şey

Birkaç şey

Dönör

Donör

Birarada

Bir arada

Dükkan

Dükkân

Bire bir

birebir

Dil bilim

Dilbilim

Bire birdir

Birebirdir

Dinazor

Dinozor

Birgün

Bir gün

Direk

Direkt

Birşey

Bir şey

Doktirin

Doktrin

227

bilmeyenkalmasın

YANLIŞ ✘

DOĞRU ✓

YANLIŞ ✘

DOĞRU ✓

Döküman

Doküman

Hergün

Her gün

Dönör

Donör

Herhangibir

Herhangi bir

Dükkan

Dükkân

Herkesden

Herkesten

Eksoz/Egsoz/Egzost/ Eksos/Ekzoz

Egzoz

Herkez

Herkes

Ensrüman

Enstrüman

Hernasılsa

Her nasılsa

Entellektüel

Entelektüel

Herne hal ise/ Hernehal ise

Her ne hâl ise

Entellektüalite

Entelektüelite

Her ne kadar

Enternasyonel

Enternasyonal

Herne kadar / Hernekadar

Espiri

Espri

Herşey

Her şey

Eşortman

Eşofman

Herzaman

Her zaman

Eşşek

Eşek

Hıristiyanlık

Hristiyanlık

Eylence

Eğlence

Hiç bir

Hiçbir

Fantazi

Fantezi

Hiç bir şey

Hiçbir şey

Farketmek

Fark etmek

Hiçkimse

Hiç kimse

Felan

Falan

Hoşçakal

Hoşça kal

Fonksıyon

Fonksiyon

Hoşçakalmak

Hoşça kalmak

Fülüt

Flüt

Hoşgeldin

Hoş geldin

Gardrop

Gardırop

Hoşgelmek

Hoş gelmek

Gel gelelim

Gelgelelim

Hukuğun

Hukukun

Gidişgeliş

Gidiş geliş

Hükümet

Hükûmet

Git gide

Gitgide

Ivırzıvır

Ivır zıvır

Gözönü

Göz önü

İcraa etmek

İcra etmek

Gurup

Grup

İçiçe

İç içe

Güçlendirmeğe

Güçlendirmeye

İdaal

İdeal

Haftasonu/Haftaiçi

Hafta sonu/Hafta içi

İdda/ iddaa

İddia

Haketmek

Hak etmek

İlkönce

İlk önce

Hala

Hâlâ

İşyeri

İş yeri

Halbu ki

Halbuki

İtibariyle

İtibarıyla

Hammadde

Ham madde

İzalasyon

İzolasyon

Harfiyat

Hafriyat

Jenaratör

Jeneratör

Hem fikir

Hemfikir

Jineokoloji

Jinekoloji

Herbiri

Her biri

Kakafoni

Kakofoni

Her daim

Her daim

Kalıgrafi

Kaligrafi

Her halde, Heralde, Herhalde

Herhâlde

Kamflaj/Kamuflaş

Kamuflaj

Kapuşon

Kapüşon

Herbir

Her bir

Kapütülasyon

Kapitülasyon

Her biri

Herbiri

Kareografi

Koreografi

228

bilmeyenkalmasın

YANLIŞ ✘

DOĞRU ✓

YANLIŞ ✘

DOĞRU ✓

Karma karışık

Karmakaraşık

Krasyon

Kreasyon

Karnıbahar

Karnabahar

Kreter

Krater

Kat etmek

Katetmek

Krıter

Kriter

Katadral

Katedral

Krıtik

Kritik

Kavonoz

Kavanoz

Küpür

Kupür

Kavuçuk

Kauçuk

Labaratuvar

Laboratuvar

Kemöterapi

Kemoterapi

Lavobo

Lavabo

Kıravat

Kravat

Maaşallah

Maşallah

Kırıminal

Kriminal

Madem ki/Oysa ki

Mademki / Oysaki

Kimbilir

Kim bilir

Madur

Mağdur

Kimene

Kime ne

Makina

Makine

Kimizaman

Kimi zaman

Malesef

Maalesef

Kiprik

Kirpik

Malolmak

Mal olmak

Kirbit

Kibrit

Manüpülasyon

Manipülasyon

Klavuz

Kılavuz

Mataryal

Materyal

Kokpid

Kokpit

Matba

Matbaa

Kolleksiyon

Koleksiyon

Maydonoz

Maydanoz

Kollektif

Kolektif

Makinalı

Makineli

Komadin

Komodin

Makinis

Makinist

Kominikasyon

Komünikasyon

Makül olmak

Makul olmak

Kompedan

Kompetan

Makyevelcilik

Makyavelcilik

Kompleman

Kompliman

Makyaş

Makyaj

Komser

Komiser

Mali işler

Mali işler

Konjoktür

Konjonktür

Malikane

Malikâne

Konkordoto

Konkordato

Maliki

Maliki

Konsantresyon

Konsantrasyon

Mali

Mali

Konservatuar

Konservatuvar

Macör

Majör

Konsorsyum

Konsorsiyum

Makus

Makûs

Konstriksiyon

Konstrüksiyon

Manevi

Manevi

Konteynır

Konteyner

Mangalkömürü

Mangal kömürü

Kontrad

Kontrat

Mangenez

Manganez

Kontrolor

Kontrolör

Manüple

Maniple

Kontür

Kontör

Manüpilâsyon

Manipülâsyon

Koralasyon

Korelasyon

Manevelâ

Manivelâ

Kordinasyon

Koordinasyon

Mantelite

Mantalite

Kordinatör

Koordinatör

Manuel

Manüel

Kramb

Kramp

Manyatik

Manyetik

229

bilmeyenkalmasın

YANLIŞ ✘

DOĞRU ✓

YANLIŞ ✘

DOĞRU ✓

Manyazit

Manyezit

Operetör

Operatör

Manzüme

Manzume

Orda/Burda

Orada/Burada

Marazi

Marazi

Organizetör

Organizatör

Maraşal

Mareşal

Oriyantasyon

Oryantasyon

Marijinal

Marjinal

Otizim

Otizm

Marketink

Marketing

Otobiyoğrafi

Otobiyografi

Markzist

Marksist

Otokrıtik

Otokritik

Marmalat

Marmelat

Öğünç

Övünç

Marûz

Maruz

Öğünmek

Övünmek

Masa üstü

Masaüstü

Pardesü

Pardösü

Maşraba

Maşrapa

Parelel

Paralel

Mataryal

Materyal

Parentez

Parantez

Matba

Matbaa

Pazıl

Puzzle

Maydonoz

Maydanoz

Pedegoji

Pedagoji

Melemen

Menemen

Pedelog

Pedolog

Menapoz

Menopoz

Pehriz

Perhiz

Menejer

Menajer

Pekçok/Pekaz

Pek çok / Pek az

Merityen

Meridyen

Peşisıra

Peşi sıra

Mesala

Mesela

Pianist

Piyanist

Metod

Metot

Pilaj

Plaj

Meyva

Meyve

Pisikoljk

Psikolojik

Mualif

Muhalif

Plesenta

Plasenta

Muhafiyet

Muafiyet

Poaça

Poğaça

Muhattap

Muhatap

Polikilinik

Poliklinik

Musaade

Müsaade

Potpori

Potpuri

Müstehak

Müstahak

Prafabrik

Prefabrik

Mütevazi

Mütevazı

Proleterya

Proletarya

Narsizm

Narsisizm

Promıyer

Prömiyer

Nasyonel

Nasyonal

Prosödür

Prosedür

Naturalizm

Natüralizm

Provakatör

Provokatör

Noluyor

N’oluyor/ Ne oluyor

Randman

Randıman

Nüfüs / Nufus

Nüfus

Rasgele

Rastgele

Obsesiv

Obsesif

Rastgeldim

Rast geldim

Obsiyon

Opsiyon

Rastgelmek

Rast gelmek

Obtimal

Optimal

Repertuar

Repertuvar

Ombutsman

Ombudsman

Restarosyon

Restorasyon

Oparasyon

Operasyon

Restorant

Restoran

230

bilmeyenkalmasın

YANLIŞ ✘

DOĞRU ✓

Ritm

Ritim

YANLIŞ ✘ Traş

Tıraş

Ropörtaj

Röportaj

Trabzan

Tırabzan

Saksafon

Saksofon

Tremplen

Tramplen

Sandoviç /Sandöviç

Sandviç

Trübin/Türübün

Tribün

Sansansyon

Sansasyon

Türkçe’de/Türkçe’nin

Türkçede/Türkçenin

Sarfetmek

Sarf etmek

Türkçe’miz

Türkçemiz

Sarmısak

Sarımsak

Türkçe’yi

Türkçeyi

Senlibenli

Senli benli

Utopik

Ütopik

Seyehat

Seyahat

Ünvan

Unvan

Sezeryan

Sezaryen

Vaz geçmek

Vazgeçmek

Sırıl sıklam

Sırılsıklam

Ve ya

Veya

Silahşör

Silahşor

Vejataryen

Vejetaryen

Sohpet

Sohbet

Veyahutta

Veyahut da

Sovan

Soğan

Vijdan

Vicdan

Sömestr

Sömestir

Völüm/Völum

Volüm

Spekilasyon

Spekülasyon

Vucüt

Vücut

Spontan

Spontane

Vurdum duymaz

Vurdumduymaz

Suç üstü

Suçüstü

Yada

Ya da

Süpriz

Sürpriz

Yalıkavak’da

Yalıkavak’ta

Süpvansiyon

Sübvansiyon

Yalnış

Yanlış

Sutyen

Sütyen

Yanısıra

Yanı sıra

Şanzuman

Şanzıman

Yanlız

Yalnız

Şartel

Şalter

Yanyana

Yan yana

Şarz

Şarj

Yasadışı

Yasa dışı

Tabldot

Tabildot

Yayınlamak

Yayımlamak

Tahtıravalli

Tahterevalli

Yeni Zellanda

Yeni Zelanda

Taktir etmek

Takdir etmek

Yeradı

Yer adı

Tazzik

Tazyik

Yeradları

Yer adları

TBMM’ne

TBMM’ye

Yüzölçümü

Yüz ölçümü

Tebriki

Tebriği

Zappink/Zaping

Zapping

Tehtid/Tehtit

Tehdit

Zerafet

Zarafet

Tesbit

Tespit

Zatüre

Zatürre

Tetenoz

Tetanos

Zıttı/Zıtı

Zıddı

Tiberküloz

Tüberküloz

Ziğnet / Zinet

Ziynet

Tolera

Tolere

Zirayi

Zirai

Tonmaster

Tonmayster

Zuhal

Zühal

Tölerans

Tolerans 231

DOĞRU ✓

NOTLARIM

232