Medya Kültürü: Sosyal Teori ve Kitle İletişimi [1 ed.] 9789756361696

Citation preview

ÜT:tıPYA

Ütopya Yayınları: 161

Medya-İletişim Dizisi © 2006 Ütopya Yayınevi

Understanding Media Cultures Social Theory and Mass Communication, Sage Publications, 2002.

1.

Baskı

Ütopya Yayınevi, Nisan 2008

Kapak Resmi ÇiğdemAsatekin

Sayfa ve Kapak Düzeni Sevgi Küçük Çoban

Baskı ve

Cilt

Sözkesen Matbaası İvedik Org. San. Matbaacılar Sitesi 558 . Sok. B Blok No: 41 Yenimahalle -Ankara Tel:

(O 312) 395 21 10

ISBN978-975-6361-69-6

Ütopya Yayınevi Ataç 1Sokak33/15 Kızılay/Ankara Tel-Fax:

(O 312)

433 88 28

İnternet: www.utopyayayinevi.com.tr E-Posta: [email protected]

Nick Stevenson

MEDYA KÜLTÜRLERİ Sosyal Teori ve Kitle İletişimi

Çevirenler: Göze Orhon - Barış Engin Aksoy

İçindekiler

GiR�

1}

•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• • • .

BİRİNCİ BölüM MARksizM VE KiTlE İlETi�iM ARA�TIRMAsı

. •••••••••••••••••••••••••

2�

EkoNOMİ PolİTİk VE İdrnlojİ TARTIŞMAIARı: RAyMoNd WİL�AMS, CIAsqow ÜNİVERSİTESİ MEdyA CRubu VE SruART HAll

Marksizm, Ekonomi Politik ve İdeoloji

.

Raymond Williams: İleti§im ve Uzun Devrim Kültürel Materyalizm ve Hegemonya

.

........ ...... ..................................

.

............................. ...........

25 28 35

.....................................................

Raymond Williams ve Maddi Kültür: Televizyon ve Basın

. 39

................ ....

Raymond Williams ve İleti§im T eorisi... .................................................43 Glasgow Üniversitesi Medya Grubu ve Televizyonun Yanlılığı İki Örnek Olay Çalı§ması: Kötü Haberler ve İyi Haberler Seyircinin Gözü ve Medya Çalı§malarında Nesnellik İdeoloji ve Glasgow Üniversitesi Medya Grubu Staart Halt, Kitle İleti§imi ve Hegemonya

. 52

............ ..

. 53

................... ..

. . . 56

.................... ... . ..

.

.

. 61

...... ...... .................... ...

..

.

.

......... . ..... ............. .............

Krizi Yönetmek: Basın, Ahlaki Panik ve Yeni Sağın Yükseli§i İdeoloji: Basbrılmı§ Olanın Geri DönÜ§Ü mü?

66 67

.•.•..•..•.....

.......................................

69

Medya Söylemlerinin Kodlanması ve Kodaçımı...................................... 75 Söylem Patlaması ve İlgili Diğer Ele§lİriler Özet.

...........

..

.

..... ........................

......................................................................................................

78 84

İkiNCİ BölüM HAbERMAs, KirlE KübüRü VE KAMUSAL ALAN . .

Kamusal Kültürler

.

. .

8�

.

.......................................................... ............ .........

Burjuva Kamusal Alan

.

.

............................................ ...................... .......

Habermas, Kitle Kültürü ve Erken Dönem Frankfurt Okulu

.................

Kitle Kültürüyle İlgili Sorunlar: Habermas ve Frankfurt Okulu Kamusal Alan ve Kamu Yayıncılığı

..

87 92

. 98

.

......

85

........ ...

.... .................................................

Habermas, Kamusal Alan ve Yurtla§lık Özet

.

. . . . . . . . . . . . . . . . .

. .

.................. .. .................

109

. 117

.....................................................................................................

127

ÜÇÜNCÜ BölüM İzlE)'ici ARAŞTIRMASıNdA ElEşıiREl PERspEkTiRER .

. . . . . . . . . . . . . .

129

YoRuMIAMA, FAil, YApı VE İdrnlojidE SoRuNlAR

Ele§tirel İzleyici Çalı§malarının Doğu§U

.

. .

.

........ ............. ... .... ..............

David Morley ve Televizyon İzleyicisi: Kodlama/Kodaçımına Dönü§ Göstergebilim, Sosyoloji ve Televizyon İzleyicisi Ev İçi Bo§ Zamanda Sınıf, İktidar ve İdeoloji

....

.

............................. ....

......................................

.

.

.

..

Jobn Fiske ve Popüler Kültürün Hazzı

........ .... ............. ...... . ...........

Popüler Basınla Hayat Daha Eğlenceli

................................................

Amaçsız Popülizm mi, Muhalif Hazlar mı? Feminizm ve Pembe Dizi: Hazzı Anlamak

.

134 134 141 1 50 156

.

159

.

. 170

................................... ......

.

129

..... ..................... ....... ..... .

Feminizm, Kitle Kültürü ve Dallas'ı İzlemek

.

.

.............. .... ...................

172

Psikanaliz, Kimlik ve Ütopya ...............................................................175 Dergi Kültürlerini Okumak

.

.

.

........ .................... .......... ........................

Feminizm ve Ele§tİrel Teori . .

.

. ... ....... ...................................................

Özet

. .

.

............................ ... ............................... ....................................

179 1 88 193

DöRdÜNCÜ BölüM MARSllAll MclullAN VE KühüRd ARAÇlAR

19�

•••••••••••••••••••.••••

KÜRESd KöydE 2'.AMAN, MEkAN VE İçEpATIAMA

Teknik İleti§im Araçları

.

..

.

.... .............. . ........... ....................................

lnnis, McLnhan ve Kanada Sosyal Teorisi .

195

-. ............; ....197

. .......................

Araç İletidir

.

.

.

.

..... .............. ....... .......... ........

..

.

. .

.

. 200

..... .................. .. .... .... .

Zaman ve Mekin: Teknoloji ve Kültürel Çall§malar .

. .

.. ....... .. ..............

211

Sözlü, Yazılı ve Modern Kültürler: Jack Goody ve Anthony Giddens . 217 ...

Daha Ele§tirel Dü§Ünceler Özet

.

. .

.

.

.

....... ................... ... .......... ........ ..... .........

.....................................................................................................

227 240

BEŞİNCİ BölüM BAudRİllARd FıRTINASı

241

•••.•• . . .. . . .. .••••. .•••••••• . • • • • . . . .••.••••••

PosrModERNiTE, KirLE İLETi�iMi VE SiMGESEl MübAdElE

Heterojen bir Alan olarak Postmodernizm .

..

. . .

... ............... . ........ .. .. ......

Bandrillard, Althnsser ve Debord .

.

. . .

. .

........ ......... ... ... ...... ... .................

Postmodernizm, Simgesel Mübadele ve Marksizm .

.. ............................

Fransa'nın McLnhan'ı: Simülasyonlar, Hipergerçeklik ve Kitleler Bandrillard ve Jameson .

.

.....

Özet

.

..

.

243 248

.263

.

.271

..

. 281

...................................................... ...... .......

Bandrillard'ıu İrrasyonalizmi

241

.......................... ........................ . ..... ..

.

.

.

.

.............. ............. . .... ........ ......... ...................... .......................

296

AhıNCI BölüM YENİ MEdyA VE ENfoRMAsyoN TopluMu

. • • • . . . • . . •••••••..•••..••

297

ScliilLER, CASTELls, ViRilio VE SibrnfEMiNizM

Herb Schiller ve Medya Emperyalizmi

.

.

............................. .............. ....

299

Enformasyonalizm, Ağlar ve T oplnmsal Hareketler: Mannel Castells 308 ..

Enformasyonel Siyasetin Sınırları ........................................................315 Virilio, Hız ve İleti§im

.

.

.

.

.

.

.

...... ..... ......... ............... ............ .... .... ............

321

Virilio ve Kitle İletݧİm Araçları

. .

. . .

..

.

......... .... ......... ... .... ..... . ........... .....

Siberfeminizmden Kritik Sorular Özet

........................................................

................................................................................................ .....

330 337 343

SoNuç ..................................................................}4�

Kitle İleti§im Ara§brmalarında Üç Paradigma ....................................345 .

Olası Gelecekler

.. . .. . . . ..

............................... .....

Sözlük

...

. . .

..... . . . . . . .

KA yNAkÇA . . . .

.

........ .

.

. .. . . .

. . . . .

.

.

. . .

. . . . .. ...

. . . .

. . .

.... ...

. . ..

... . ....

. . . . .

. .

. . . ..

.

.

.

... .. .

. . ... . . .

..

...... ....... .. . .....

. . . .

.

.

.... ......

...........

356

l61 }69

DiziN ....................................................................}91

İkinci Basıma Önsöz

IGtabın bu yeni basımının amacı, son dönemde medya ku­ ramı ve araştırmaları ile yeni medyanın gelişimini göz önünde bulundurmak adına metni gözden geçirmek ve genişletmektir. Bu kitabın 1995 tarihli ilk basımından bu yana, bu anlamda birçok yeni düşünce ortaya çıktı. Bu, toplumun, kendinden ön­ ceki hiçbir çağa benzemeyen bir enformasyon çağına girip gir­ mediğine ilişkin çok sayıda tartışmaya yol açtı. Nasıl kuramlaştı­ rırsak kuramlaştıralım, bu dönüşüm medya sosyolojisinde bir dizi yeni ve (elbette) eski soru doğurdu. Yeni medyanın etkisi üzerine düşünmeye çalışanların yüzlerini, bu görevde onlara yardımcı olması için sosyolojideki ve sosyal teorideki gelişmele­ re çevirmeleri şaşırtıcı değil. Bu nedenle kitabımın temel amacı 1995'tekiyle aynıdır. Yani, yine sosyal teori temelinin medya ça­ lışması için anahtar niteliğinde olduğunu göstermeye çalışıyo­ rum. Yeni veya eski, hangi medyadan bahsediyor olursak ola­ lım, bu iddia süreğendir. Bunu başarıyla yerine getirip getirme­ diğim, okurun takdirine k0nen, 1998). Ünlü kişiler ve siyasetçiler, özel hayatlarının giderek kamusal medyanın gözetimine girdiği kamusal kültürlerde yaşamlarını sürdürmek wrundadır. Ancak Castells'in yaptığı gibi, bu özellikleri sadece siyasetin önemsizleşmesine bağlamak fazlasıyla kapsayıcı olur. Onun argümanına göre medya, ünlüler ve siyasetçilerin 'özel ha­ yatları'yla daha fazla ilgilendikçe, ortak kültürlerimiz daha da pi­ yasa güdümlü ve yüzeysel hale gelmektedir. Böyle bir bakış, skandal haberlerinin sıklıkla kamusal ahlak değerlerinin abartıl­ masına yol açtığına dair kanıtları göz ardı eder (Bird, 1997). Seks skandallarıyla ilgili haberler, aynı zamanda toplumsal cinsiyete ilişkin boyutlar, erillik ve cinsiyet tartışmaları ve daha genel ola­ rak kişisel etik tartışmalarıyla da bağlantılı olabilir. Skandal siya­ setinin yükselişi, derinlikli bir kamusal alanın sürekli altını oyan bir gelişme olarak reddedilmektense, modernite içerisindeki yeni 320

kamusal görünürlük biçimleri ve özel alanın siyasallaşması ve dö­ nüşümüyle bağlantılandırılmalıdır.

4) Görmüş olduğumuz gibi Castells, kozmopolit bir gündem arayanlara güç sorular yöneltir. Toplwn içinde kozmopolit yöne­ limlerin daha geniş yayılımını nasıl sağlayabiliriz? Kozmopolit bir yönelimi olanlar, çoğunlukla küresel kentlerde yaşayan ve eğitim gibi alanlardaki elitler arasında mı bulwıur? Daha kozmopolit eğilimler günlük hayatın sıradan bir parçası haline nasıl gelebilir? Castells'in toplwnsal hareketlere küreselleşmeye karşı 'tepkiler' olarak yaptığı vurgu göz önüne alındığında, bu sorular özellikle aciliyet kazanmaktadır. Bwıunla birlikte, bu gündemlerle ilişkili olarak, küresel boyutlar ile daha kozmopolit bir insan hakları ve kültürel farklılık savwıması arasında bağ kurmakla yeterince ilgi­ lenmediği için Castells'i eleştirebiliriz (Beck, 1992; 1998). Bu çerçeve içinde, sadece küreselleşmeye tepki olmayan, küresel ola­ rak birbirine bağlı toplwnsal hareketlerin varlığını iddia edebili­ riz. Bu argüman dahilinde, yeni medya, özgül olarak yukarıdan gelen tehditlclr güçlere karşı savwıma amaçlı kullanılmaz. Bu açı­ dan insan haklarım, ekolojik sürdürülebilirliği ve sweat.rhop'larda moda giysiler üreten işçilerin yakınlarda yayımlanan mücadelele­ rini destekleyenlerin tamamı, gelişmekte olan kozmopolit bir gündem olasılığına işaret etmektedirler. 'Sorwnluluk sahibi küre­ selleşme' diye terimleştirebileceğimiz gelişme, küresel toplwndaki karşılıklı bağlantıların sürdürülebilirlik, adalet ve demokrasinin çıkarlarını nasıl destekleyebileceğini araştırma çabasındadır. Bu tarz bir toplwnsal hareketin tohumlarını daha sonra, siberfeminizın tartışmasında göreceğiz.

Virilio, Hız ve İletişim Castells'in enformasyon çağının olanakları ve dışlamalarına dair argümanlarına rağmen, çoğu kişi teknolojik bir toplwnwı 321

ortaya çıkışım daha olumsuz bir gözle görmeyi seçmiştir. Bu bağlama göre, çevrimiçi ekonomi, anında kamuoyu ve bir du­ yum kültürünün gelişimi, insanların eleştiri kapasitelerini yok etmiştir. Bu anlayışa göre asıl tehlike, metalaşma değil, teknolo­ jik aklın zaferidir. Bu çok daha kötümser düşünceler, yakın za­ manda Fransız teorisyen Paul Virilio'nun çalışmalarında gelişti­ rilmiştir. Ancak Virilio, modernitenin yok oluşu üzerine yoğun­ laşmak yerine, hiper-gelişiminin küresel toplumu gittikçe felake­ te yaklaştıran insanlık. dışı bir kültür doğurduğunu savunmuş­ tur. Yani Castells, yeniçağın çokanlamlı olanaklarım araştırır­ ken, Virilio'nun çalışmasının, pek çoklarının küreselleşme ve teknolojik değişimin ortak gelişimine yüklemeye çalıştıkları o­ lumlu havanın reddi olarak okwunası daha doğru olacaktır.

4. Bölüm'de görmüş olduğumuz gibi, medya kültürlerinin �amansal boyutları ile küreselleşme süreçleri arasında�ü b�­ �r var.Wr. Örneğin, 18. yüzyılın ortalarında mektupların Avru­ pa'dan Birleşik Devletler'e ulaşması yaklaşık kırk gün alıyordu. Bugün ise telefonların, webin ve canlı yayınların işe karışmasıyla anında iletişim çağına girmiş bulunuyoruz. Giddens'ın (1990) 'zaman-mekan' sıkışması diye adlandırdığı deneyim, medya ha­ berciliğinin giderek 'olay' yönelimli hale gelen doğasının, küre­ sel yayılımıyla paralel olarak genişlemesi anlamına gelmektedir. Bu açıdan bazı medya kültürü eleştirmenleri. yeni, medya kül­ türlerinin kozmopolit doğasım vurgulamaya çalışmıştır. İnter­ net, mobil telefon ve çok kanallı televizyon kültürlerinin ortaya çıkışıyla imgelerin ve perspektiflerin yer değiştirmesi, yerel ol­ duğu kadar daha gerçek anlamda küresel konular olasılığım do­ ğurmuştur. Medyaıw.ı,. .metin v� in!gc:l�ı:i 2'.3:111.Ml: v� m