Rus Büyükelçisi'nin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye 9758414682

Table of contents :
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0001_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0001_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0002_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0002_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0003_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0003_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0004_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0004_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0005_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0005_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0006_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0006_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0007_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0007_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0008_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0008_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0009_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0009_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0010_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0010_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0011_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0011_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0012_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0012_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0013_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0013_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0014_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0014_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0015_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0015_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0016_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0016_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0017_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0017_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0018_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0018_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0019_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0019_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0020_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0020_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0021_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0021_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0022_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0022_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0023_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0023_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0024_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0024_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0025_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0025_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0026_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0026_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0027_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0027_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0028_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0028_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0029_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0029_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0030_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0030_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0031_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0031_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0032_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0032_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0033_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0033_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0034_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0034_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0035_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0035_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0036_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0036_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0037_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0037_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0038_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0038_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0039_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0039_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0040_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0040_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0041_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0041_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0042_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0042_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0043_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0043_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0044_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0044_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0045_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0045_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0046_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0046_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0047_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0047_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0048_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0048_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0049_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0049_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0050_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0050_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0051_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0051_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0052_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0052_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0053_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0053_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0054_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0054_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0055_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0055_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0056_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0056_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0057_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0057_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0058_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0058_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0059_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0059_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0060_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0060_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0061_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0061_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0062_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0062_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0063_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0063_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0064_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0064_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0065_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0065_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0066_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0066_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0067_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0067_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0068_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0068_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0069_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0069_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0070_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0070_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0071_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0071_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0072_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0072_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0073_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0073_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0074_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0074_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0075_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0075_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0076_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0076_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0077_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0077_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0078_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0078_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0079_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0079_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0080_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0080_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0081_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0081_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0082_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0082_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0083_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0083_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0084_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0084_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0085_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0085_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0086_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0086_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0087_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0087_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0088_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0088_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0089_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0089_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0090_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0090_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0091_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0091_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0092_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0092_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0093_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0093_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0094_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0094_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0095_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0095_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0096_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0096_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0097_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0097_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0098_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0098_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0099_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0099_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0100_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0100_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0101_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0101_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0102_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0102_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0103_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0103_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0104_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0104_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0105_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0105_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0106_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0106_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0107_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0107_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0108_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0108_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0109_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0109_2R
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0110_1L
Rus Büyükelçisinin Hatıralarında Atatürk ve Türkiye - 0110_2R

Citation preview

ARALOF'UN HAliRALARlNDA ••

ATATURK ..

.

VE TURKIVE

KUM

SAATI

YAYlNLARI

ARALOF'UN HATIRALARlNDA ATATÜRK VE TÜRKIYE Istanbul, Mayıs 2005

© Kum Saati Yayıncılık

Yayıncı llhan Bahar Kapak-1� Düzen Mehmet Düzen Kapak Film Mat Yapım Kapak Baskı Seçil Ofset 1� Baskı Çalış Ofset

© Kumsaati Yayınları

KUM SAATI YAYINCILIK Ticarethane Sk. Gülegüle Apt.. No: 33 Tel. 0212. Sil 8625 Faks. 0212. Sil 08 49 www.kumsaaı:iya:fincilik.com e-mail: [email protected]

ARALOF'UN HAliRALARlNDA ••

ATATURK ..

.

VE TURKIVE

EROL CİHANGİR

KUM

SAATI

YAYlNLARI

İÇİNDEKİLER

Giriş 7 TÜRKİYE'YE OOGRU 19 LENiN'LE GÖRÜŞME 35 ANKARA'YA YOLCULUK 40 MUSTAFA KEMAL PAŞA İLE İLK KARŞlLAŞMA 64 KONYA'YA GELİŞ 86 TÜRK ORDUSUNUN TAARRUZU 118 MUSTAFA KEMAL'İN TÜRKİYE CUMHURİYETİ İÇİN MÜCADELESi 135 LOZAN KONFERANSlNDA 153 LOZAN'DAN SONRASI 199 MUSTAFA KEMAL PAŞA VE YENİ TÜRKİYE'NİN KURULUŞU 205 İZMİR İKTİSAT KONGRESİ 210 BİLANÇOSU 211 ......................................................................................

.......................... ..........................

.......................... ........................

............................................

....

......... . . . . ........ .....................................

....... .....................

.......... .......... . . . . . ... ....................................

......................................

..............................................

.......... ..................

...................... ..................

······················· · ······· ··················· · ···············

SOVYET DIPLOMATI SEMEN AROLOV'UN HAYlRALARlNDA TÜRKIYE VE MUSTAFA KEMAL 20.yy'ın dünyayı derinden sarsan sosyal sarsınhlann en önemlisi hiç kuşkusuz Sovyet devrimidir. Sovyet devrimi, ya­ rathğı sarsınhyla, sadece bir döneme ve bir bölgeye değil,

1917'den sonraki bütün zamanlara damgasını vurarak, insanlık tarihinde gerçek bir dönüm noktası olmuştur. Hemen hemen aynı zaman dilimi içerisinde yeni Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulma çabalanyla karşılaşırız. Bu cumhuri­ yet, kuruşuyla kendi sahasında, kendinin yarathğı sarsınhyla sı­ nırlı kalan 'Anadolu ihtilali" veya "Kemalist devrim" olarak adlandınlmıştır. Yapı itibariyle birbirini andıran bu iki devrimin Rusya kana­ dını oluşturan Sovyet devriminin ideolojik temelinin

bölgeler

ötesinde yankı bulması, genel dünya siyasetindeki gücünü his­ settirmesi, hemen yanıbaşında meydana gelen ikinci devrim ha­ reketini gölgede bırakacaktır. Bu noktada ülkemizde bazı çevre­ ler tarafından iddia edildiğinin aksine, sömürge ülkelerdeki ba­ ğımsızlık mücadelelerinin fitilini Sovyet devrimi ateşleyecektir. Ancak her iki ülkede meydana gelen devrim hareketinin ar­ ka planını oluşturan ilginç olduğunu sandığımız ikinci, üçüncü boyut dinamikler vardır ki, bu devrim aşaması geçiren Çarlık Rusya'sı ve Osmanlı Türkiyesi için olduğu kadar, kitaba konu teşkil eden Sovyet diplomah

S. Aralofun hahralannın gözlem­

leri açısından daha önemlidir. Çünkü birineide gerek Sovyet devrimi, gerekse Kemalist devrim, devrimci iradenin daha baş­ langıç aşamasında birer imparatorluklar klasiği olan Çarlık mo­ narşisiyle, Devlet-i Ali Osmani'nin kapitalist emperyalistler ta­

rafından topyekün tasfiye edilme operasyonuyla kesişmektedir.

7

Aralof'un Hatıralannda ATATÜRK ve Türkiye

Keza aynı şekilde, bir yanda sömürgeci Batılı emperyalistle­ re karşı müdafaa ve bağımsızlığı koruma savaşını verilmesi, bir yanda milli devletin doğuşunun gerçekleştirmesi yolunda im­ paratorluk geleneğinin tasfiyesi, bir yanda savaş verilen emper­ yalist güçlere rağmen Batılı bir sistem kurma çabalan, dönemi içinde genç Sovyet devletiyle, yeni Türkiye devletinin kaderini bir başka noktada daha kesiştirir. Batı'nın, Doğu'ya karşı topyekün saldınya geçtiği bu dönem, Sovyetler Birliği ile Türkiye'yi belli bir dönem kader ortaklığına itecektir. Belli bir .noktada diyoruz çünkü, Sovyet devleti amansız savaşın sonunda, tek başına Batıya karşı bağımsız bir güç haline gelirken, Türkiye devleti savaştan galip çıkmasına rağmen, öz haklanndan pek çoğunu da feda ederek Batı ile eklenme sürecine girerek, Sovyetler Birliği ile olan savaş dönemi kader ortaklığını da bitirecektir. Elbette burada, Sovyet devriminin ideolojik duru­ şuyla, devrimci önderlerin hedef belirlemedeki entellektüel biri­ kimleriyle, kararlı tutumlannın birinci dereceden önemli rol oynadığını belirtmet gerekir. Bunun böyle olması da sosyal ger­ çeklik açısından gayet doğaldır. Çünkü, Sovyet devriminin dina­ mikleri geniş bir sosyalist kültür sahibi kadro ile, devrimin itici gücünün ezici Rus toplumunun katılımına dayanıyor olmasıydı. Sovyet devriminin geniş çaplı olmasına karşılık, Kemalist cumhuriyetin gerçekleşmesinde ideolojik bir fikir birliğinden söz etmek pek de mümkün değildir. Yine bunun yanında aynı Kema­ list devrimde Rusya'da olduğu gibi, geniş tabanlı bir halk hareke­ tinden de söz edilemez. Bu noktada Mustafa Kemal'in kadrosunu oluşturan kurmay kadrosunun ekseriyeti asker kökenlilerden meydana gelen bir grup tarafından (ki bunların hemen hemen ta­ mamına yakını İttihatçı geleneğe sahip kimselerdir) emperyalist iş­ galcilerin Anadolu'nun kurtuluş gayesine maatuftur. Dolayısıyla rejim değişikliği (imparatorluktan curnhuriyete geçiş) ve inkılaplar sadece Mustafa Kemal'in kafasıyla sınırlıdır. Osmanlı Devleti'nden, Türkiye Cumhuriyeti'n, Çarlık Rus­ ya'sından, Sovyet Sosyalist Cumhuriyet Birliğine geçiş dönemi ki­ taba konu olan (Aralofun Hatıralan) ilişkiler iki ülkenin belki de 8

Erol Cihangir

tarihde zirvede cereyan eden en uç örneğini teşkil eder. Çünkü yu­ kan da ifade edildiği gibi, bir daha bu iki ülke arasındaki ilişkiler hiç bir zaman bu dönemde olduğu kadar bir daha kurulamamış­ tır yahut kurulmamıştır. Sovyetler Birliği ile Türkiye Cumhuriyetinin kuruluş yılla­ nnda en üst seviyede cereyan eden dönem içinde, ilişkileri yöne­ ten isimler tarihe malolmuş isimler olduğu kadar, aynı zamanda dönem içinde tuttuklan not ve hatıralanyla, o yılların bir dizi ekonomik, siyasi ve toplumsal panoramasını çizmenin ötesinde vermiş oldukları değerli bilgilerle, günümüzün uluslararası me­ selelerine ışık tutmaktadırlar. Türkiye açısından, "kurtuluş ve kuruluş" aşamasında Tür­ kiye'ye gönderilmiş ve görev yapmış iki Sovyet diplomahndan biri olan Semen Aralov'un (diğeri Frunze'dir) Arolov, Türkiye'ye geldiğinde Türkiye henüz Batılı işgalci­ lere karşı savaşı örgütlemekte, özellikle Karadeniz bölgesinde Pontusçu çeteciler faaliyet halinde, devletin meşru yönetiminin başında ise padişah bulunmaktadır. Arolov, Çiçerin'in talimatı, Lenin'in uygun görmesiyle gö­ rev yaptığı Ukrayna' dan 1921 yılında Sovyetler Birliğinin Ankara Büyükelçisi sıfatıyla Türkiye'ye yola çıkar. Arolov, ken­ dinden önce Türkiye'ye gelen Frunze'nin de hatıralannda adı geçen Karadeniz üzerinden Ankaraya gelirken yolu üzerinde bulunan Anadolu köy ve kasabalannda Pontus çeteleri tarafın­ dan yakılmış, yıkılmış, viranelikleri anlatır. Arolov'un, Samsun, Havza, Çorum hattından Ankara'ya son derece zor bir yolcu­ luğu içeren notlarında, döneme ait ilginç gözlemlerle karşılaşı­ rız.

Aralov'un beyanına göre Karadeniz'deki Pontus ayaklan­

malannın organizatörü İngilizler ve Fransızlar olup, teslim ol­ ma durumundaki İstanbul Hükümetinin tavrına karşı, merkezi hükümetten ayrıldıklarını beyanname ile duyuran "Trabzon Muhtar Cemiyeti" adı altında bir örgütlenmenin varlığını da yine Arolov'dan öğreniriz . 9

Aralot'un Hahralannda ATATÜRK ve TOrkiye

Aralov Türkiye'ye geldiğinde henüz Sakarya muharebesi, İnö­ nü savaşlan olmanuş, Türk ordusu elan ricat halindedir. Dağlarda eşkiyalann kol gezdiği, Anadolu'da Bablı istihbaratçılann organize ettiği Anzavur ve Delibaş isyanlannın cereyan ettiği bir ortaında Aralov, günümüz için son derece garip gelecek hayli ilginç bir yol­ culuktan sonra ı922' de Ankara'ya gelir. Türkiye adına Mustafa Ke­ mal'e itimamamesini sunduktan sonra, çoğu zamarum son darbe­ yi vurmak için hazırlık yapan Mustafa Kemal'in yanında geçiren Arolov'un Türkiye, Türk insanı ve yeni cumhuriyetin kuruluşu ile savaş sonrası, Türk-Sovyet kader ortaklığını bitiren Lozan intibala­ n bundan sonra başlayacakbr. Aralov'un Rusya'dan geliş güzergahı üzerinde uğradığı şe­ hir ve kasabalara, Sakarya savaşı öncesi yapılan hazırlıklar mü­ nasebetiyle Konya, Akşehir, Sivrihisar, ve o günlerin Ankarası eklenecektir. Bu geziler esnasında, bugün için bize son derece şaşırtıcı gelebilecek halkın yahut sıradan insaniann Rusya'ya, Sovyet hükümetine ve Sovyet devrimine olan ilgisi oluşturur. Bir yandan milltezimler tarafından, bir yandan eşkiya tarafın­ dan soyulan halk, kendini Çarlık tarafından soyulan Rus halkıy­ la özdeşleştirecek, Sovyet devrimiyle, Lenin'i, Kuvay-ı Milliye ile eşdeğerde görerek kimi Lenin'e, kimi Rus halkına selam gön­ derecektir. İlk zamanlar bu dostluğunun boyutlannı anlamak için ı Mayıs İşçi Bayramı kutlamalarının Sovyet Elçiliğine gelen insanların tavırlan ilginç örnekler oluşturur. Küçük Elçilik bina­ sına ı Mayıs kutlamalan için sayısız pek çok insan gelir. Bunlar hiçbir protokole gerek duymadan bağdaş kurup yerlere oturup, küçük fincanlardan kahvelerini içerken Aralov ve eşine Rus­ ya' daki hayah sorarlar. Bu ziyaretçiler arasında Kurtuluş sava­ şının unutulmaz kahramanlanndan (şimdikilerde pekte kimse­ nin hahrlamayacağı) oğlu ile birlikte gelen Fatma Çavuş ile Amerikan mandacısı Halide Edip Adıvar' da vardır. Aralov, Fat­ ma Çavuş'tan, kısa boyu, zayıf, esmer, kara gözlü yaşlıca ve mü­ tevazi bir kadın olarak bahsederken, Halide Edip'ten "tipik bir burjuva" kadını dedikten sonra, giriştikleri tartışmada "Halide 10

Erol Cihangir

Edip'in Amerika'ya hiçbir art düşünce beslemeden, herhangi bir baskıya başvurmadan Türkiye'ye yardım edebileceğini, bunun için Türkiye'nin Amerikan mandasını ka­ bul etmesi" gerektiğini sözleriyle ''Tarihten sınıfla kaldığını" ekler. Aynı Halide Edip, sözde emperyalizme karşı Kurtuluş Sa­ vaşına kablmasına rağmen, daha sonra kocasıyla birlikte İngi­

Politik ve ekonomik

liz emperyalizmin kanatlan albna sığınacaktır.

Daha savaşın neticelenmediği o günlerde Mustafa Kemal, nadir bir Sovyet dostu olarak Aralov'la görüşerek fikir alış veri­ şinde bulunur. Büyük taarruzun hazırlık öncesinde pek tabü ola­ rak "Kurtuluşçuların" pek çok şeye ihtiyaçlan vardır ve bu sebelr le Sovyet diplomah kanalıyla her şeyden ziyade top ve tüfek mer­ ınisiyle para yardımı istenir. Hatta daha önce Frunze'ye iletilen on milyonluk yardımın, kendisi Aralov tarafından Moskova'ya hahrlablrnası rica edilir. Mustafa Kemal bu vesileyle yaphğı k