Annaei Senecae opera quae supersunt. Supplementum

Citation preview

L. ANNAEI SENECAE OPERA ÜVAE SVPERSVNT SYPPLEMENTYM

L. ANNAEI SENECAE

LYDYS DE MORTE CLAVDII · EPIGRAMMATA SYPER EXILIO DE AMISSIS L. ANNAEI SENECAE LIBRIS TESTIMONIA YETERVM ET FRAGMENTA EX HS SERVATA AD GALLIONEM DE REMEDIES PORTYITORVM LIBER DE PAUPERTATE EXCERPTA Ε SENECAE EPISTVLIS DE MORIBVS LIB. · DE FORMYLA HONESTAE VITAE LIB. EPISTOLAE SENECAE AD PAVLYM APOSTOLVM ET PAYLI APOSTOLI AD SENECAM EPITAPHEVM SENECAE EDIDIT

PR. HAAS Ε ACCEDIT INDEX RERVM

MEMORABILIVM

LIPSIAE

IN A E D I B Y S B. G. T E Y B N E R I MCMII

L E P S I A B : T Y P I S Β . α. Τ Ε Τ Β Ν Ε Β Ι

FKID. HAASII PRAEFATIO. Ludum non ausus sum ad solos codices vetustissimos Sangallensem et Valentianensem recensere, praesertim cum de illius scriptura aliquotiens non constet; pertinuit autem dubitatio mea non tam ad verba singula quam ad totos locos, qui illis desunt; qua in re nolui media ilia via ingredi, quam Fickertus elegit, qui cum plurimos ex illis abiiceret, alios tamen retinuit; scilicet nondum exploratum est, quae sit eorum origo et sitne omnium eadem, an habeant nonnulli fontem vetustiorem; quare quoniam tutum non erat omnes abiicere, satius visum est pariter omnes retinere uncis inclusos, quamvis probabile sit, eos nihil aliud esse nisi supplements Nodotianis similia, seculo XV confecta, quae in paucis haud inflceta iudices, sed maximam partem frigida et sine idonea causa conficta. Ad Epigrammata, quae a Fickerto nondnm edita sunt, nihil novi auxilii habui. F r a g m e n t a , quantum brevi tempore fieri potuit, sedulo collegi, ordinavi, emendavi; quae postquam primum collecta sunt, neglecta iacuerunt, et tanta fuit recentiorum editorum desidia, ut cum paratas ad ea locupletanda copias haberent a Io. Alb. Fabricio in bibl. lat. propositas, lie manum quidem porrigere voluerint. Non tamen dubito quin longiore studio plura fragmenta indagari possint, quae me adhuc fugerunt; unum vero, quod exstare sciebam, quamquam et ego summa opera quaesivi et ab aliis seiscitatus sum, tamen indagare non potui; memoria enim teneo ante viginti fere annos in Diurnis vel scholasticis, quae tum vocabantur, vel aliis prolatum esse locum quendam, qui inscriberetur in recentiore quidem codice ms. d e m i a , i. e. d e m i s e r i c o r d i a quique Senecae esse diceretur; quod quid rei sit, dicere nunc non possum ac fortasse operae pretium non est multum quaerere; mentionem tamen eius inventi praetermittcre nolui. Qui unus nuper de Senecae fragm e n t s quaerere coepit Osannus tribus editis libellis academicis meam quidem operam non admodum adiuvit nisi in libro de remediis fortuitorum; sed in eo ipso ut diligentiam ac doctrinam more suo insignem prodidit, ita iudicium de eo, quod Seneca dignum sit, adeo incertum et inconstans deprehendi, ut quamvis res a Seneca memoratas probe teneat, ingenii tamen eius formam ac dicendi consuetudinem parum perspexisse videatur; quare miratus non sum, quod cum fragmenta libri de matrimonio conquireret, praeter ea, quae adhuc ferebantur, unum tantum apud Hieronymum invenit, quippe in quo Varii Gemini menlio in oculos incurrebat; ego vero multo plura a5:

rv

PRAEFATIO.

ab Hieronymo petivi, qui quamquam rerum ordinem pro suis rationlbus immutavit, multa in brevius contraxit, multa abrupte posuit et ornamenta Senecae consueta plerumque detraxit, tamen in iis, quae ego nunc primus addidi, tot supersunt ac tam manifesta indicia, quae Senecam auetorem prodant, ut magis verear, ne iusto pauciora quam ne iusto plura adsciverim; repudiavi enim e a , quae quamvis argumento a Seneca non abhorrerent, in forma tamen orationis nihil liaberent, quod de Seneca cogitare cogeret; de ordine vero horum fragmentorum potest varia sententia esse; ego eum elegi, quem non dixerim unice verum esse sed tamen talem, qualis esse potuerit. Quod praeterea adiungitur ex schedis Sadoleti fragmentum 88, postquam doctissimos jurisconsultos et nuper Osannum exercuit, id ego ita genuinum esse nego, si parentes sint pro cognatis dicti; quod ne fiat, vocem octo aut delcndam dixerim aut paulo post ponendam, ut cum vicinis coniungatur. Ceterum locus h i e , siquidem Senecae est, sitne ex libro de matrimonio petitus, cuius notitia uni Hieronymo debetur, incerta coniectura est; sunt praeterea etiam alia fragmenta, quae linde petita sint, non proditum est; in quibus omnibus collocandis secutus sum vel argumenti similitudinem vel alia si qua erant indicia, neque hoc mihi sumo, ut in omnibus verum me et locum et ordinem invenisse existimem. Sequitur deinceps liber d e r e m e d i i s f o r t u i t o r u m , quern ego, si quem alium, genuinum Senecae esse arbitror; excipio praefationem ineptam illam ac barbaram, scriptam eo tempore, quo poetarum nomine comprehendebantur ii omnes, qui gentilium litteris studerent, praepositamque ab aliquo, qui et ipse se inter poetas numeraret et descripto hoc Senecae libro regi alicui vel prodesse vel placere vellet; excipio deinde a d d i t i o n e s , quas oblivione sepultas ego rursus in lucem proferendas duxi; excipio etiam, ut par est, locos librariorum vitiis depravatos, qui quidem non plures sunt in hoc libro quam in aliis, quorum non exstant codd. mss. aetate et integritate iusignes; denique fateor etiam, detractam esse Senecae ipsius aut praefationem, si qua fuit, aut certe initium, et verisimile est in reliquis quoque libri partibus abiecta esse nonnulla, quae praefationis scriptori minus placuissent; argumento est ipsa libri brevitas, quae in Seneca nimia videtur, et rursus capitis ultimi longitudo, in quo parum credibile est ipsum Senecam diligentiorem fuisse quam in reliqua libri materia; accedit etiam, quod uno certe exemplo, de quo infra dicam, satis comprobari videtur pleniorem librum tum fuisse, cum sententiae ex eo aliquot in librum de moribus tranelatae sunt. Verum tamen haec si exceperis recte contendere mihi videor, nihil reperiri in hoc libro, quod falsarius aliquis sua sponte adiecisse videri possit, contra omnia adeo ipsum Senecae ingenium referre, ut de imitatore eius vel vaferrimo cogitare non Iiceat. atque ii quidem, qui Senecam probe norunt, non dubito quin mihi adsensuri sint; confido tamen etiam aliis satisfied posse, si

PRAEFATIO.

V

quando aut mihi aut alii vacabit iusto commentario singula verba singulasque sententias ad. eorum librorum normam exigere, de quorum origine non dubitatur; neque etiam quod quasi in dialogi formam totus liber compositum est-, a Seneca alienum videri debet; eodem enim artificio etiam in reliquis libris creber est, nec mirum quod aliquando totum aiiquem librum una liac forma composuit. Sed qui medio quod dicitur aevo hunc librum tractarunt, cum artem illam minus nossent quam vulgaria illo tempore carmina de conflictu animae et corporis, Theoduli eclogam et alia id genus multa, ipsos dialogos cum suis collocutoribus restituendos rati varia colloquentium nomina finxerunt; fuit, qui Senecam et Neronem tamquam magistrum et discipulum colloquentes induceret; Hildebertus vero in capite de fortitudine illorum loco Timorem et Securitatem ac deinde Hominem et Securitatem posuit; plerique haud inflcete locis fortasse qnibusdam Senecae usi, ut ep. 6 6 , 32. 35. Sensum et Rationem colloqui voluerunt; sed nomina haec in codd. mss. sine ullo totius libri detrim e n t adiecta et plerumque singulis litteris significata sunt, deinde autem rursus omissa in vetustis iam editionibus sive bonorum codicum auctoritate sive etiam recto iudicio; recentia enim esse arguit ipsa nominum illorum varietas, adeo ut etiam praefationis auctorem vetustiorem esse suspicer. Accessit denique alia quaedam interpolat e , quae tarnen et ipsa genuine Senecae libro non noceret; nam ut sunt varia hominum iudicia, cum praefationis auctor nimis prolixum librum Senecae putasset et breviorem fecisset, fuit rursus qui brevem factum vellet longiorem fieri; itaque adiecit quas ipse vocat ad, d i t - i . o u e s , quas ego in uno cod. ms. repperi itemque in una editione rarissima impressa Lipsiae per Arnoldum de Colonia, anno, ut videtur, 1495. siquidem verisimile est librum de remediis fortuitorum et „Tulium de senectute'· eodem anno editum esse cum Senecae epistolis abbreviatis et Senecae libro de Providentia; utrique autem horum librorum per eundem Arnoldum de Colonia impresso annus ille subscriptus est, omnes autem pari specie in unum volumen conjunctos repperi. Ceterum qui a d d i t i o n e s scripsit, ipso hoc nomine praeposito satis cavit, ne quid supposuisse Senecae videretur; secutus autem Senecae, ut putabat, exemplum colloquentes inter se fecit Sensum et Rationem; adeo autem non infeliciter vel imitaius eum est vel aemulatus, ut mihi videatur Petrarcha aliquis vel unus ex iis esse, qui seculo XIV aut ineunte XV. fuerunt eruditissimi; certe nemo credet eundem esse, qui praefationem scripsit. Plura de huius libri fatis fortasse tum cognoscentur, cum vetustioribus codicibus mss. uti Iicuerit; nunc enim de nullo mihi constat nisi qui sit seculi XIV aut XV. sed cum habeamus testimonia de eo Tertulliani et Hildeberti et Vincentii Bellovacensis, et taciturn illud, de quo infra dicam, libri de moribus, probabile est olim codices haud paucos extitisse atque etiam tales, in quibus nondum assuta esset praefatio subditicia, de quibus ego spem deponendam non existimo propterea quod

YI

PRAEFATIO

nemo adhnc ad emendandum librum contemptum et pro spurk» habitum auxilia diligentius conquisivit. quid quod fertur in Uffenbachiano quodam codice distinctus fuisse in libros duos? quod si verum est. crediderim codicem illum ab iis, quos nunc cognitos habemus, valde diversum fuisse. Sed video iam mihi in certamen descendendum esse cum Osanno viro doctissimo, qui primus nuper Gissae a. 1847. dedita opera collato codice Qresdensi, qui est ex recentioribus, ad eius fidem totum libellum edidit et de auctore quaesivit; is igitur contraria duo ponit de hoc opere iudicia; ait enim pag. 16. sie: „non solum id laborat hic illic barbarae latinitatis usu, sed tarn incomposita et elumbis est elocutionis ratio, ut a Seneca vel ab alic quopiam vetere scriplore prorsus abhorreat: denique tota compositic argumenli, quod per colloquium Sensus cum Ratione pertractatur, tun ipsa huius dialogi ratio tarn ieiuna et saepe paene absurda est, ut nihil ex litteris Romanorum antiquis relictum norimus, quod vel tantil lum ad genus inficetum, quo libellus iste conscriptus est, accedat.'' Deinde vero pag. 17. dicit: „accuratius inquirentem — non potest latere, in eo ipso quaedam inesse, quae cam Senecae ingenio conve· niant. — sententiae morales — prorsus ex mente Senecae dictae •—. Neque prorsus absunt ab his sententiis ea ingenii lumina et acumina, ni malis aculei, quibus Seneca orationem suam distinguere, exornare. et in prolixa eiusdem argumenli tractatione variare solet. Iam quam et summa placitorum cum Senecae philosophia admodum conspiret, neque stilo eius fractum illud sententiis minutis genus dicendi \haud] indignum videatur, iis, quae de auctore libelli traduntur, non omnem fidem derogabimus." Denique haec quo id uno modo fieri potest, inter se conciliat sic: ,, Novitiae quidem fabricae libellus sine dubio est, sed cuius fundus sit antiquus, et quidem ex Senecae illo de remediis fortuitorum opere sumptus: quo quicumque libelli auetor fuit, ita usus est, ut sententias maximam partem transsumptas in iustum ordinem componeret et in formam dialogi de more saeculi, quo is scriptus fuit, cogeret." Quid autem, si iam ipse Seneca iustum ordinem instituit? unde enim constat, id eum non fecisse? item formam dialogi si credere non licet ab ipso Seneca originem habere, quid faciemus locis simillimis, quales sunt ep. 2 4 , 17. 4 2 , 9. 47, 1. de beneff. II, 10, 2. 3. et alii multi? nam ipsos quidem interlocutoree Sensum et Rationem aliosve quos supra dixi, non puto tanta superstitione esse Osannum ut non credat adiungi potuisse libro vel integerrimo; quomodo autem eiusdem libri, qui ab initio ad finem aequabili dicendi genere conscriptus e s t , modo incompositam et elumbem elocutionis rationem repreliendere, modo ingenii lumina et aculeos laudare et genus dicendi Senecae stilo haud indignum praedicare potuerit, ego me lntelligere non posse fateor. Barbaram denique latinitatem esse inoredibile dictu est, quomodo Osannus comprobaverit; profert pag. 6. voces barbaras duas, inhumationem et invasuram. quae voces si certa fide in ipso libro scriptae essent, victas manus darem: quis autem

P R A E F A T I 0.

YII

unquam audivit de Iatinitate libri alicuius iudicium fieri ex argumenti summariis, quae librarii barbari saepe singulis capitibus appingere solent? petivit autem voces illas ex capitum inscriptionibus, quae sunt In Dresdenei codice; in meis nou sunt, quia non omnibus librariis idem Studium fuit. Concedo Osanno, ut etiam in praefatione, quamquam de ea tacet, barbaram latinitatem inveniat, neque tarnen ita de libro ipso quicquam probaverit, qui ab ilia mirum quantum distat. Quamobrem totam illam Osanni sententiam de libri origine inanem existimo neque ullo argumento munitam, nisi quis forte putabit nihil referre, utrum de auctore libri an de Dresdensis codicis scriba agatur. Sed nondum dimitto Osannum; quaesivit enim deinceps, quie ille fuerit, qui Senecae librum in hanc formam, quam habemus, redegerit, ac iam visus sibi est hominem manibus tenere et partem eiuS aliquam in lucem protraxisse. Sed in hac re ei ut Neroni olim cum divitias in Libya quaereret, miriflce fortuna illusit; nimirum ut Taciti de Nerone verbis utar, dum non auctoris, non ipsius negotii fidem satis spectat, pari eventu carbones pro thesauro invenit. Auctore rursus usus est Dresdensis codicis scriba, qui ut ftrt profecto homo diligens, non solum suam cuique capiti addidit inscriptionem, sed etiam, id quod multi librarii fecerunt, toti libro praefixit capitum omnium indicem cum hac inscriptione: Incipiunt libri de remediis fortuitomm. In loco illo vacuo nemo suspicabitur aliud quid latere nisi vocem capita vel similem, neque enim quod sequitur libri vocabulum poterit nominativue casus pluralis numeri esse sed est ^enetivus singularis, quia in Dresdendi cod. ut in reliquis quos novimus, unus est liber de remediis fortuitorum, non plures. Sed in loco illo vacuo Dresd. codex habet non vocem aliquam perspicue scriptam. sed signum quoddam, quod intuens Osannus cum obstinate animo auctoris nomen quaereret „ secunda, inquit, fortuna accidit, ut id perscriptum in cod. Dresdensi habeamus, sed, quod magnopere dolendum, per compendium, cuius elements Integra mihi quidem non contigit extricare." Secunda vero fortuna ilia vehementer Osannum exercuit; cum enim antea in signo illo Petrarchae nomen latere suspicatus esset, deinde et tempora obstare intellexit et primam litteram nominis invenit non Ρ sed R esse; rursus deinde relapsus ad Petrarcham inspectis libris eius de remediis utriusque fortunae iterum eum deseruit; denique desperata sua fortuna coactus est auctoris nomen aliis quaerendum relinquere. Ceterum signi eius imaginem exprimi iussit pag. 18. quam ut vidi, satis mirari non potui, quod vir doctissimus, qui plurimos libros mss. versavit, non statim quid id rei esset intellexit; nimirum scripsit librarius: ,, Incipiunt rubricae libri de remediis fortuitorum;" nihil aliud enim est illud compendium quam R « , quibus litteris rubricae nomen scribi solet. Itaque ego librum de rem. fort, exceptis lis, quae medio aevo ei adhaeserunt, Senecae vindicandum ratus feci quod potui, ut quae

VIII

PRAEFATIO.

depravata erant, corrigerem, quam ad rem praeter Dresdensis libri scripturam ab Osanno editam adhibui tres codd. Vratislavienses e bibl. academica, quorum unus est membran. scriptus a. 1375. signatus IV. fol. 39. eius folia duo, 77 et 78, amissa sunt, quibus continebatur finis libri de moribus et initium libri de rem. fort.; est autem is ipse, quo Fickertus in aliis Senecae libris usus est. Alter codex est chartac. sec. XV. signatus IV. Q. 66. in qua additiones leguntur. Tertius est item chartac. sec. XV. signatus I. Q. 412. in quo colloquentes sunt Seneca et Nero. Habui praeterea edd. veteres Tarvisinam, Venetam a. 1492. Lipsiensem illam, de qua supra dixi, Erasmi primam, alias, quae deinceps secutae sunt; quibus copiis perfeci, ut aliquanto iam emendatior hie liber prodeat, quamquam non potui omnes quas diuturno situ contraxit macules eluere; neque enim tales fuerunt codices mei, quorum nullus integritate excellit. De A d d i t i o n i b u s vero non admodum laboravi, quarum qui mihi soli fontes erant unus codex ms. et ed. Lips., plerumque inter se consentiunt: illud tamen non parvi ad totam rem momenti est, quod versus ille: coelo tegitur, qui non habet urnam, qui vulgo ipsis Sene cae verbis interpositus c. 5 , 2 ante voces quid interest legebatur, loco illo delectus et in Additiones translatus est; non habent eum neque codd. mss. neque edd. veteres quas dixi; scilicet a Seneca ipso vix credas eum poni potuisse, cum sit Lucani Phars. VII, 819. itique verisimile est ex Additione eum arreptum esse, quamquam pctuit librario alicui etiam ultro succurrere vel ex ipsius Lucani lectione vel ex aliis, qui eo usi sunt, velut ex Bartholomaeo Anglico Be proprietatibus rerum lib. XIX, c. 129. Adieci deinde E x c e r p t a de p a u p e r t a t e ex superioribus edd. expressa; neque enim eoram ullum cod. ms. habui; addidi in margine numeros epistularum, unde petita sunt, ut commodius possit scripturae discrepantia reperiri, quam Fickertus raro notavit. Sequitur d e M o r i b u s l i b e r , Excerptis illis, ut videtur, haud paulo vetustior; citatur enim Senecae nomine ex eo sententia 35. iam anno 567. in Concil. Turon. II. can. 14. in ed. Labbei vol. V, pag. 856. vel in ed. Mansi vol. IX, pag. 795. eundem librum novit Vincentius Bellovacensis et alii; ac vellem ad eum emendandum plura auxilia praesto fuissent; nunc nihil habui nisi edd. vett. et quem dixi supra codicem Vratisl. qui deficit in sententia 49. voce incipiat; nec profuit ei libro Io. Coiir. O r e l l i u s , qui edidit eum inter Opuscula Graecorum vett. sententiosa et moralia torn. I. pag. 269 sqq. Verum est, quod in cod. Vratisl. adscripsit manus recentior: Non est hie dicendus liber: rccollectae enim sunt quaedam ah aliquo excerptae ex libris Senecae, i.'si quod non ex solis Senecae libris collectae senlentiae sunt; atque ex iis quidem. qui supersunt, etsi similis proferri mnlta possunt, ipsis tamen verbis quae accurate conveniant, non admodum multa esse credo; veluti dubites, sitne sent. 48 petita ex ep. 3, 2. item ad sent. 65. cf. ep. 97, 13. 105, 8.

PR A E F A T I O .

IX

ad sent. 73. cf. ep. 114, 1. contra manifestum est sententias 39—43 translatas esse ex libro de rem. fort. 2, 3. 7, 1—3. 8, 2. nam sententia 42. quoque et eo loco posita est et earn formam habet, ut dubium non sit quin eundern atque reliquae fontem habeat; quamobrem earn restitni libro de rem. fort. c. 7, 3. quamvis ibi neque in codd. mss. neque in edd. legatur, ac videtur mihi hie locus argumenta esse librum de rem. fort, fuisse illo tempore aliquanto ampliorem, cum liber de moribus collectus est. Praeterea ex amissis Senecae libris petitam esse sententiarum partem, satis credibile est, neque id tamen certo testimonio confirmare nunc possum; nam verba ilia apud Lactantium ΠΙ, 15, 14: atqui nihil interest — animus non videtur, quae leguntur item in sent. 3. 4. non dubito quin recte Buenemannus Lactantii esse censuerit, non Senecae , cuius locus antecedit; vid. fragm. 20. quare Christianum hominem quarti quintive seculi, qui Lactantio uteretur, mirum non est sent. 55 eleemosynae mentionem fecisse, quamquam facile fieri potuit, ut esset nihilominus haec quoque sententia Senecae, qui in ea non eleemosynam sed beneflcium dixisset; diaboli appellation!, quae deinde sequitur sent. 143. non multum tribuo, quia verisimile est sententiam illam cum sequentibus aliena manu esse in fine adiectas. Sed de fontibus huius libri non est hie dicendi locus; est enim difficilis qnaestio ac digna, quae separatim et accurate instituatur. Quae vero in quibusdam edd. vett. neque raro in codd. mss. feruntur S e n e c a e p r o v e r b i a ad litterarum ordinem composita, ea ego recipienda non iudicavi propterea quod longe plurima sunt versibus scripta et e Publilio maxime collecta; quae autem in litterae cuiusque fine ex Senecae libris adiunctae reperiuntur sententiae, eae nec multae sunt nec ignotos foff tes habere videntur. Satius visum est M a r t i n i D u m i e n g i s librum adiicere, qui de q u a t t u o r v i r t u t i b u s c a r d i n a l i b u s aut de f o r m u l a h o n e s t a e v i t a e inscribi solet, medio ille aevo Senecae nomine notissimus; nec credo ultum genuinum Senecae librum adeo frequenter tectum et descriptum ac citatum esse; item editiones eius vetustae exstant haud paucae; quare nolui ab iis, qui medii aevi litteras curant, desiderari librum totiens memoratum, praesertim cum suo quoque pretio non indignue sit, qui in manus hominum redeat. Praefationem ad Mironem regem scriptam, quae a vulgaribus codd. mss. editionibugque abest, descripsi ex d'Acherii Spicilegio torn. III. (Paris. 1723.) pag. 312. prolatam a lo. Mabillonio e codice S. Remigii Remensis; eandem cum toto Martini libro editam esse cura Eliae Vineti Pictavis a. 1544. testatus est ib. Baluziug. Ad librum ipsum emendandum multum mihi profuit cod. Yratisl. membranaceus, quem supra dixi. Quod posui inscriptionem libri de v e r b or um c o p i a , feci testimonio Eberti, qui in catalogo codd. mss. Gnelferbyt. Nr. 794. sio ingcriptum codicem memorat; sed ea res cum mira mihi accideret maxime propter Iooum in ep. IX Senecae ad Paulum, quia epistu-

χ

PRAEFATIO.

lae illae quippe Hieronymo cognitae ante Martini Dumiensis aetatem scriptae eint necesse est, volui meis oculis credere et impetravi facile, ut mihi mitteretur codex Bambergensis Μ. IV, 4, membran. sec. XIV, quo etiam Fickertus in Senecae epistulis usus est; in eo igitur pag. 53 post „Extraetiones de libro Macrobii in expositione sompnii Scipionis" legitur Martini liber cum hac inscriptione: „Incipit liber Lucii Senece de verborum Copia." Ipse deinde liber omissa etiam ultima ilia praefationis parte, quae alibi deesse non solet (Quatuor virtutum — virum efficiunt.) sic incipit: Quisquisprudentiarn sequidesideras —. reliqua postquam inspexi, non admodum poenitet, quod nunc demum codex in manus meas pervenit; video enim vix ad ullam rem eum profuturum fuisse, si tempore venisset; nam neque scripturae bonitate meum cod. Vratisl. superat et tot locos omittit, ut non tam librum ipsum hunc esse dicas sed ex eo excerpta, qualia in eodem codice plura sunt. Desinit autem c. 7, 2. in verba ilia: sordidus out obscurus exist as, et sequuntur deinceps ex Senecae epistulis excerpta, quae nulla inscriptione insignita, nullo intervallo separata inoipiunt pag. 55 extr. a verbis: Prinatm argumentum composite mentis exislimo — et flniuntur pag. 62. supr. verbis his: Dum differtur vita transcurrit. Turpissima iactura est que per negligenciam fit. •— Explicit de verborum copia. Inciphmt proverbia Senece per ordinem alphabeti. Quare apparet non recte me Martini libro inscriptionem illam de verborum copia praefixisse, quippe qua non tam liber ille per se solus significetur sed excerptorum quoddam genus ex illo et ex epistulis conflatum; nec aliud inesse suspicor codici Guelferbytano 794. eadem vero excerpta num is quoque intellexerit, qui in ep. Senecae ad Paulum libri de verborum copia mentionem facit, quaerant alii. E p i s t u l a e S e n e c a e ad P a u l u m et P a u l i a d S e n e c a m corruptissimae circumferuntur, nusquam tamen, ut ego existimo, corruptiores quam apud Io. Alb. Fabricium in Cod. apocrypho; itaque ego quod erat adiumentorum, diligenter adhibui; Ficlfertue utendam mihi concessit scripturae discrepantiam, quam e cod. Amploniano excerpsit; ego ipse contuli codices duos Rehdigeranos; de tribus his oodicibus dixit Fickertus in praef. ad Senecae epp. pag. XX et XXI. Sed diligentiae eius exiguus fructus fuit; nam etsi non difficile fuit, quae Fabricius corruperat ant iniuria omiserat restituere, tamen tot supersunt loci dubii et depravati, ut verisimile mihi sit ineptam falsarii orationem iam a veteribus librariis mag» etiam vitiatam esse; sed tamen quoniam codices vetustissimi, Argentoratensis, quo epistulae Senecae, et Mediolanensis, quo dialogi continentur, ad emendandas subditicias has epistulas uondum adhibiti sunt, sperare de iis optima qnaeque licet. Ultimo loco posui e p i t a p h i u m S e n e c a e , quod plurimis Senecae codicibus mss. adiectum est. Indicem denique rerum memorabilium summa diligentia con-

PRAEFATIO.

XI

feci copiosissimum et quoad eius fieri potuit numeris verbisque probe emendatum; qui enim adhuc erat plenissimus a Schweighaeusero confectus, usui mibi esse non potuit nisi forte ut nonuulla quae me fugerant, supplerem; erant enim in eo non librorum capitumque eed paginarum uumerig loci indicati ac praeterea errores et multi et graves admixti; ordo quoque rerum sub eadem voce comprebeosarum magis casu constitutue quam consilio; ceterum non propria solum nomina liominum locorumque in indice ponenda putavi sed verba omnia, quae pertinerent ad antiquitates vel publica» vel privates vel ad litterarum historiam variamque in omni genere doctriliam et maxime ad philosophiam; ubi autem fieri potuit, elegi locos eos, qui haberent formam arte et acnmine insignem eoque effeci ut floridissimae Senecae sententiae in hoc indice collectae sint. Indicabo hoc loco errores typographicos, quos in tribus huius editionis voluminibus animadvert·, nec multos illos nec admodum graves; addam praeterea quasdam emendationes sero natas et coniecturas reiculas de multis paucas, quas quamquam sprevi ipse, non tamen adeo inanes esse puto, ut non possint aiiquam ad tollendas offensiones utilitatem habere. Scribebam Vratislaviae mense Novembri a, MDCCCLII.

I. AMAEI SENEGAS LUDUS DE MORTE CLAUDII. I. O u id actum sil in coelo ante diem 111. idus Oclobr ι [Asinio Marcello, Acilio Aviola coss.] a n n o n o v o initio seculi

felicissimi, volo memoriae tradere. nihil nec offensae nec gratiae dabitur. haec ita vera. Si quis quaesiverit, unde sciam, primum, si noluero, non respondebo. quis coacturus est? ego scio me liberum factum, ex quo suum diem obiit ille, qui verum proverbium fecerat aul regem aut fatuum nasci oportere. Si libuerit respondere, dicam 2 quod mihi in buccam venerit. quis umquam ab historico iuratores exegit? tamen si necesse fuerit auctorem producere, quaerite ab eo, qui Drusillam euntem in coelum vidit: idem Claudium vidisse se dicetiter facientem „non passibus aequis." velit, nolit, necesse est illi omnia videre, quae in coelo aguntur: Appiae viae curator est, qua scis et divum Augustum et Tiljerium Caesarem ad deos isse. Hunc si interrogaveris, soli narrabit: coram 3 pluribus numquam verbum faciet. nam ex quo in senatu iuravit se Drusillam vidisse coelum adscendentem et illi pro tam bono nuntio nemo credidit quod viderit, verbis eonceptis adfirmavit se non indicaturum, etiamsi in medio foro hominem occisum vidisset. Ab hoc ego quaecumque audivi, certa, clara adfero, ita ilium salvum et felicem habeam. Jl. Jam Phoebus breviore via conlraxeral ortum l Lucis et öbscuri crescebant tempora somni, Iamque suum viclrix augebal Cynthia regnum Et deformis hiems gratos carpebat honores Bivitis autumni visoque senescere Baccho Carpebat rar as serus vindemitor uvas: Puto magis intellegi, si dixero, mensis erat October, dies 2 SENECA PHIL.

1

2

L. ANNΑΕΙ SENECAE

3 lertius idus Octobris. horam non possum certain tibi dicere: facilius inter philosophos quam inter horologia conveniet: tamen inter sextam et septimam erat. 4 „Nimis rustice adquiesm. nunc [adeo] omnes poetae non eontenti ortus et occasus describere, ut etiam medium diem inquietent: tu sic transibishoram tam bonam?" Iam medium curru Phoebus diviserat orbem Et propior nocti fessus quatiebat habenas Obliquo flexam deducens tramite tucem: Claudius animam agere coepit nec invenireexitum poterat. 1 III. Tum Mercurius, qui semper ingenio eius delegatus esset, unam e tribus Parcis seducit et ait: „Quid, femina crudelissima, hominem miserum torqueri pateris? nec umquam tam diu cruciatus eatfet? Annus sexagesimus et quartus est, ex quo cum anima luctatur. quid huic et 2 reipublicae invides ? Patere mathematicos aliquando verum dicere, qui ilium ex quo princeps factus est, omnibus annis, omnibus mensibus efferunt. et tamen non est mirum , si errant et horam eius nemo novit, nemo enim umquam ilium natum putavit. Fac quod faciendum est: dede neci. melior vacua sine regnet in aula." 3 Sed Clotho: „Ego mehercules, inquit, pusillum temporis adicere IL1L volebam, dum hos pauculos, qui supersunt, civitate donaret. constituerat enim omnes Graecos, Gallos, H i s p a n o s , B r i t a n n o s , [Sauromatas, et si qui ultra glacialem

boream incolunt barbari,] togatos videre. Sed quoniam pla-

cet aliquos peregrinos in semen relinqui et tu ita iubes 4fieri, fiat." Aperit tum capsulam et tris fusos profert: unus erat Augurini, alter Babae, tertius Claudii. „Hos, inquit, tris uno anno exiguis intervallis temporum divisos mori iubebo nec ilium incomitatum dimittam. Non oportet enim eum, qui modo se tot milia hominum sequentia videbat, tot praecedentia, tot circumfusa, subito solum destitui. contentus erit his interim convictoribus." ι IV. ffaec ait et turpi convotvens stamina fuso Abrupit stolidae regalia tempora vitae. At Lachesis redimita comas, ornata capillos, Pieria crinem lauro frontemque coronans

LUDUS DE MOETE CLAUDII. 1—4. 5

3

Candida de niveo subtemina vettere sumit Felici moderanda manu, quae ducta colorem Adsumpsere novum, mirantur pensa sorores: Mutalur vilis pretioso lana metallo. Aurea formoso descendunt secuta filo. io Nec modus est Ulis, felicia vellera ducunt Et gaudent inplere manus. sunt dulcia pensa. Sponte sua feslinal opus nulloque labore Mollia contorto descendunt stamina fuso. Vincunt Tithoni, vincunt et Nestoris annos. is Phoebus adest cantuque iuvat gaudetque futuris El laetus nunc plectra movet, nunc pensa ministral. Beiinet intentas canlu fallilque laborem. Dumque nimis citharam fralernaque carmina laudant, Plus solilo neuere manus humanaque fala io Laudatum transscendil opus. „Ne demite, Parcae, Phoebus ail: vincat mortalis tempora vilae llle mihi similis voltu similisque decore, Nec canlu nec voce minor: felicia lassis Secuta praestabil legumque silentia rumpet. sä Qualis discutiens fugientia Lucifer astra Aul qualis surgit redeuntibus Hesperus astris, Qualis, cum primum tenebris Aurora solulis Induxit rubicunda diem, Sol adspicit orbem Lucidus et primos a carcere concitat axes: so Talis Caesar adest, talem iam Roma Neronem Adspiciet. flagrat nitidus fulgore remisso Voltus et adfuso cervix formosa capillo." Haec Apollo. A t Lachesis, quae et ipsa homini formo- 2 sissimo faveret, fecit illud plena manu et Neroni nmltos annos de suo donat. Claudium autem iubent omnes χαίροντας, ενφημονντας εκπέμπειν δόμων. Et ille quidem animam ebulliit et ex eo desiit vivere vioeri. exspiravit autem, dum comoedos audit, ut scias me non sine causa illos timere. Ultima vox eius haec inter 3 homines audita est, cum maiorem sonitum emisisset illa parte, qua facilius loquebatur: „ V a e me! puto, concacavi me." Quod an fecerit nescio: omnia certe concacal*

4

L. ΑΝΪΓΑΕΙ SENECAE

vil. [nee post boletum opipare medicamentis conditum plus cibv sumpsit.]

ι

V. Quae in terris postea sint acta, super vacuum est referre. scitis enim optime, nec periculum est, ne excidant, quae memoriae gaudium publicum in presst, nemo felicitalis suae obliviscitur: in coelo quae acta sint audite. 2 fides penes auctorem erit. Nuntiatur Ιο vi venisse quemdam bonae staturae, bene canum. nescio quid ilium minari. adsidue enim caput movere, pedem dextrum trahere. quaesisse se, cuius nationis esset, respondisse nescio quid perturbato sono et voce confusa. non intellegere se linguam eius. nec Graecum esse nec Romanum 3 nec ullius gentis notae. Tum Iupiter Herculem, quia totum orbem terrarum pererraverat et nosse videbatur omnes nationes, iubet ire el explorare, quorum hominum esset. Tum Hercules primo adspectu sane perturbatus, est, ut quem iam non omnia monstra timueriwt. ut vidit novi generis faciem, insolitum incessum, vocem nullius terrestris animalis, sed qualis esse marinis beluis solet, raucam et inplicitam, putavit sibi tertium decimum labo4 rem venisse. Diligentius intuenti visus est quasi homo, accessit itaque et quod facillimum fuit Graeculo, ait: Tig πό&εν ε lg ανδρών; πό&ι. τον πτόλις ή δε τοκήες; Claudius gaudet esse illic philologos homines, sperat futurum aliquem historiis suis locum. Itaque et ipse Homerico versu Caesarem se esse significans ait, Ίλιό&εν με φέρων άνεμος Κιχονεββι πέλααβεν. Erat autem sequens versus verior, aeque Homericus, "Ev&a δ εγώ πάλιν επρα&ον, ωλεβα δ' αυτούς. 1 VI. Et inposuerat Herculi, homini minime vafro, nisi fuisset illic Febris, quae fano suo relicto sola cum illo venerat: ceteros omnes deos Romae reliquerat. „Iste, inquit, mera mendacia narrat. ego tibi dico, quae cum illo tot annis vixi: Luguduni natus est. Munatii municipem vides. quod tibi narro, ad sextum decimum lapidem natus est a Vienna, Gallus germanus. itaque quod Galium facere oportebat, Romam cepit. Hunc ego tibi recipio Luguduni natum, ubi Licinius multis annis regna-

LUDUS DE MORTE CLAUDII. 5—7.

5

vit. Tu auteni, qui plura loca calcasti quam ullus mulio perpetuarius, Lugudunenses scire debes et multa milia inter Xanthuin et Rhodanum interesse." Excandescit2 hoc loco Claudius et quanto potest murmure irascitur. quid diceret nemo intellegebat. ille autem Febrim duci iubebat illo gestu solutae manus [et] ad hoc unum satis firmae, quo decollare homines solebat. Iusserat iili Collum praecidi. putares omnes illius esse libertos: adeo illum nemo curabat. VII. Tum Hercules: „Audi me, in quit, tu desine fa- ι tuari. venisti hue, ubi mures ferrum rodunt. Citius mihi verum, ne tibi alogias excutiam!" Et quo terribilior esset, tragicus fit et ait: „Exprome propere, sede qua genitus clitas, 2 Hoc ne perempius stipite ad terram accidas. Hacc clava reges saepe mactavit feros. Quid nunc profatu vocis incerto sonas? t Quae patria, quae gern mobile eduxit caput? Edissere. equidem regna tergemini petens Longinqua regis, unde ab Hesperio mari Jnachiam ad urbem nobile advexi pecus, Vidi duobus inminens fluviis iugum, to Quod Phoebus oriu semper obverso videt, übt Bhodanus ingens amne praerapido fluit Ararque dvbitans, quo suos cursus agat, Tacitus quietis adluil ripas vadis. Estne illa tellus spiriius altrix tui?" Haec satis animose et fortiter. nihilominus mentis suae 3 non est et timet μωροϋ πληγήν. Claudius ut vidit virum valentem, oblitus nug-arum intellexit neminem paremsibi Romae fuisse, illic non habere se idem gratiae: Galium in suo sterquilinio plurimum posse. Itaque quantum in- i tellegi potuit, haec visus est dicere: „Ego te, fortissime deorum Hercules, speravi mihi adfuturum apud alios et, si qui a me notorem petisset, te fui nominaturus, qui me optime nosti. nam si memoria repetis, ego eram, qui tibi ante templum tuum ius dicebam totis diebus mense Iulio et Augusto. Tu scis, quantum illic miseriarum fper]tu-5

6

L. ANNAEI SENECAE

ierim, cum causidicos audirem diem et noctem. in quos si incidisses, valde fortis licet tibi videaris, maluisses cloacas Augiae purgare: mullo plus ego stercoris exhausi. Sed quoniam volo * * * . " 1 VIII. * * * non mirum, quod in curiam inpetum fecisti, nihil tibi clusi est: modo die nobis, qualem deum istum fieri velis. 'Επικούρειος &εος non potest esse: ο ντε αν το ς πράγμα έχει τι ο ντε άλλοις παρέχει. Stoicus? quomodo potest rotundus esse, ut ait Varro, sine capite, sine praeputio ? Est aliquid in illo Stoici dei, iam video: 2 nec cor nec caput habet. Si niehercules a Salurno pe tisset hoc beneficium, cuius mensem toto anno celebravit princeps, non tulisset illud. nedum ab love, quem, quantum quidem in illo fuit, damnavit incesti. L. Silanum enim, generum suum, occidit. oro, propter quid? sororem suam, festivissimam omnium puellarum, quam omnes Venerem Vocarent, maluit lunonem vocare. Quare, inquit, 3 quaero enim, sororem suam? Stulte, stude: * Athenis dimidium licet, Alexandriae totum. Quia Romae, inquit, mures molas lingunt. Hie nobis curva corriget? Quid in cubiculo suo faciat nescio: et iam „coeli scrutatur plagas"? deus fieri vult? parum est, quod templum in Britannia habet? quod hunc barbari colunt et ut deum orant μωροΰ ενΐλατον τνχεϊν?" 1 IX. Tandem Ιο vi venit in mentem, privatis intra curiam morantibus sententiam dicere [non licere] nec disputare. „Ego, inquit, P. C., interrogare vobis permiseram, vos mera mapalia fecistis. Volo [ut] servetis diseiplinam curiae. Hic, qualiscumque est, quid de nobis existi2 mabit?" Illo dimisso primus interrogator sententiam Ianus pater, is designatus erat in Kai. Iulias postmeridianus Cos., homo quantumvis vafer, qui semper videt αμα πρόeaca xal όπίββω. Is multa diserte, quod in foro vivat, dixit, quae notarius persequi non potuit, etideo non refero, ne aliis verbis ponam, quae ab illo dicta sunt. 3 Multa dixit de magniludine deorum: non debere hunc volgo dari honorem. „Olim, inquit, magna res erat deum fieri: iam, Fama, mimum fecisti [et iam Pessimum quemque

LTJDUS DE MORTE CLATJDII. 8—10.

7

ilium adfectare]. Itaque ne videar in personam, non in rem dicere sententiam, censeo, ne quis post hunc diem deus flat ex his, qui άρούρης καρπόν Sdovaiv, aut ex his, quos alit ζείδωρος αρονρα. Qui contra hoc senatus consultum deus faetus, dictus pictusve erit, eum dedi larvis et proximo munere inter novos auctoratos ferulis vapulare placet." Proxitnus interrogator sententiam Dies- 4 piter, Vicae Potae filius, et ipse designatus Cos. nummulariolus. hoc quaestu se sustinebat, vendere civitatulas solebat. Ad hunc belle accessit Hercules et auriculam illi tetigit. censet itaque in haec verba: „Cum divus Clau- 5 dius et divum Augustum sanguine contingat nec minus divam Augustam, aviam suam, quam ipse deam esse iussit, longeque omnes mortales sapientia antecellat sitque e republica esse aliquem, qui cum Romulo possit ferventia rapa vor are: censeo, ut divus Claudius ex hac die deus sit, ita uti ante eum quis optimo iure factus sit, eamque rem ad metamorphosis Ovidii adiciendam." Variae erant sententiae et 6 videbatur Claudius sententiam vincere. Hercules enim, qui videret ferrum suum in igne esse, modo hue modo illuc cursabat et aiebat: „Noli mihi invidere, mea res agilur. deinde tu si quid volueris, invicem faciam: manus manum lavat." X. Tunc divus Augustus surrexit sententiae causa l loco dicendae et summa facundia disseruit: „Ego, inquit, P.C., vos testes habeo, ex quo deus factus sum, nullum me verbum fecisse. semper meum negotium ago. et non possum amplius dissimulare et dolorem, quem graviorem pudor facit, continere. In hoc terra marique pacem pe- 2 peri? ideo civilia bella conpescui? ideo „legibus urbem fundavi," operibus ornavi, u t — quid dicam, P. C., non invenio: omnia infra indignationem verba sunt, confugiendum est itaque [a me] ad Messalae Corvini [disertissimi viri] illam sententiam: pudel imperii. Hie, P. C., qui 3 vobis non posse videtur muscam excitare, tam facile homines occidebat quam canis excidit. Sed quid ego de tot ac talibus viris dicam? non vacat deflere publicas clades

8

L . ΑΪΓΝΑΕΙ SENECAE

intuenti domestica mala, itaque ilia omittam, haec referam. Nam etiamsi formea* Graece nescit, ego scio. 4 ΕΝΤΤΟΟΝΤΟΝΝΤΚΝΝΑΙΗΣ. * senescit. Iste, quein videtis, per tot annos sub meo nomine latens, hanc mihi gratiam retulit, ut duas Iulias proneptes meas occideret, alteram ferro, alteram fame: unum abnepotem L. Silanum. Yideris, Iupiter, an in causa mala, certe in tua sit aequus futurus, et die mihi, dive Claudi, quare quemquam ex his, quos quasque occidisti, antequam de causa cognosceres, antequam audires, damnasti? hoc ubi fieri solet? in coelo non fit. ι XI. E c c e Iupiter, qui tot annos regnat, uni Volcano crus fregit, quem

$ίψε ποδός τεταγών από βηλον &ΐ6πε0ίοιο,

[et in Lemnon coelo deturbavit, non extinxit]. et iratus fuit uxori et suspendit illam: numquid occidit? Tu Messalinam, cuius aeque avunculus maior eram quam tuus, occidisti. Nescio, inquis? Di tibi malefaciant: adeo istuc 2 turpius est, quod nescisti quam quod occidisti. C. Caesarem non desiit mortuum persequi. occiderat ille socerum: hic et generum. Caius Caesar Crassi filium vetuit Magnum vocari: hic nomen illi reddidit, caput tulit. Occidit in una domo Crassum Magnum, Scriboniam, Tristioniam, [Bassioniam,] Assarionem, nobiles tarnen t Cras3 sum vero tam fatuum, ut etiamregnare posset. Cogitate, P. C., quale portentum in numerum deorum se reeipi cupiat. [Principes pietate et iustitia dii fiont. Scilicet hic pius et iustus, quoniam Druidaram perfidae gentis Gallicae immanent religionem, a qua cives submoTeram, prorsus extirpavit, ut Romae nnptiarum sacra essent, quibus ipse, cum sibi Agrippina nuberet, X X X . Senatoribus, innumeris Eq. Rom. mactatis, prineipium dedit.] hunc nunc deum facere vultis? Videte corpus eius dis iratis natum. ad summam tria verba cito 4 dicat et servum me ducat. Hunc deum quis colet? quis credet? dum tales deos facitis, nemo vosdeos esse credet. Summa rei, P. C-, si honeste [me] inter vos gessi, si nulli durius respond), vindicate iniurias meas. Ego prosenten5 tia mea hoc c e n s e o a t q u e i t a ex tabellerecitavit: „ 0 u a n "

LUDUS DE MORTE CLAUDE. 11—12.

9

doquidem divus Claudius occidit socerum suum Appium Silanura, generös duos, Magnum Porapeiumet L.Silanum, socerum filiae suae Crassum, frugi hominem, tarn similem sibi quam ovo ovum, Scriboniam socrum filiae suae, uxorem suam Messalinam et ceteros, quorum numerus iniri non potuit: placet mihi in eum severe animadverti nec illi rerum iudicandarum vacationem dari eumque quamprimum exportari et coelo intra triginta dies excedere, Olympo intra diem tertium." Pedibus in hanc sen- 6 tentiam itum est. Nec mora, Cyllenius ilium collo obtorto trahit ad inferos, illuc unde negant redire quemquam. XII. Dum descendunt per viam sacram, interrogat l Mercurius, quid sibi velit ille concursus hominum, num Claudii funus esset? Et erat omnium formosissimum et inpensa cura, plane ut scires deum efferri: tibicinum, cornicinum, omnis generis aeneatorum tanta turba, tantus concentus, ut etiam Claudius audire posset. Omnes 2 laeti, hilares. populus Romanus ambulabat tamquam liber: Agatho et pauci causidici plorabant, sed plane ex animo. Iurisconsulti e tenebris procedebant, pallidi, graciles, vix animam habentes, tamquam qui cummaxime reviviscerent. Ex his unus cum vidisset capita conferentes et fortunas suas deplorantes causidicos, accedit et ait: „dicebam vobis, non semper Saturnalia erunt." Claudius ut vidit funus suum, intellexit se morluuro esse, ingenti enim μ,εγαληγορία naenia cantabatur anapaestis: Fundite fleius, Ille citato Edite planctus, Vincere cursu [Fingite luctus,] Polerat celeres, Resonet tristi Ille rebelles 6 Clamore forum: is Fundere Parthos Cecidii pulchre Levibusque sequi Cordaius homo, Persida telis Quo non alius Certaque manu Fuit in toto Tendere nervum, JO Fortior orbe. »ο Qui praecipiles

10

L. ANTSTAEI SENECAE

Saepe et neutra. Volnere parvo Quis nunc iudex Figeret hostes Toto Utes Pictaque Medi 45 Audiet anno ? Terga fugacis. Tibi iam cedet t-o Ille Britannos Sede relicta. Ultra noli Qui dat populo Lilora ponti Iura silenti, Et caeruleos Scuta Brigantas so Cretaea lenens Oppida centum. so Dare Romuleis Caedile moestis Co/la calenis Pectora palmis, Iussit et ipsum 0 causidici, Nova Romanae Iura securis 55 Venale genus. S5 Tremere Oceanum Vosque poetae Lugete novi, Deflele virum, Quo non alius Vosque in primis, Qui concusso PoMt cilius 6o Magna parastis Discere causas 4o Una iantum Lucra fritillo. Parte audita, 1 XIII. Delectabatur laudibus suis Claudius et cupiebat diutius spectare. inicit illi manum Talthybius, deorum nuntius, et trahit capite obvoluto, ne quis eum possit agnoscere, per campum Martium, et inter Tiberim et Viam 2 Tectam descendit ad inferos. Antecesserat iam conpendiaria Narcissus libertus [dominus domini,] ad patronum excipiendum et venienti nitidus, ut erat a balneo, occurrit et ait: „quid di ad homines?" ,„Celerius [praecedito], inquit Mercurius, et venire nos nuntia.'" [Ille autem patrono plura blandiri volebat. quem Mercurius iterum festinare iussit et virga morantem inpulit.] Dicto citius 3 Narcissus evolat. Omnia proclivia sunt, facile descenditur. itaque, quamvis podagricus esset, momento temporis pervenit ad ianuam Ditis: ubi iacebat Cerberus vel, ut ait Horatius, belua centiceps fsese movens villosque horrendos exculiens]. pusillum subperturbatur, — albam canem in deliciis habere adsueverat — ut ilium vidit ca-

LUDUS DE MORTE CLAUDII.

13—14.

11

nem nigrum villosum, sane non quem velis tibi in te nebris occurrere. et magna voce „Claudius [Caesar], in- 4 quit, venit." et [ecce extemplo] cum plausu procedunt cantantes: Ενρήκαμεν, ΰνγχαίρωμεν. Hie erat C. Silius Cos. designatus, Iunius praetorius, Sex. Traulus, M.Helvius Trogus, Cotta, Vettius Valens , Fabius , equites Rom. quos Narcissus duci iusserat. medius erat in hac cantantium turba Mnester pantomimus, quem Claudius decoris causa minorem fecerat. Ad Messalinam cito ru- 5 mor percrebuit Claudium venisse. convolant primi omnium libertiPolybius, Myron, Harpocras, Amphaeus, Pher o n a c t e s , [Posides hasta pura insignis , Felix cum Pallante

fratre,] quos Claudius omnes, necubi inparatus essel, praemiserat. deinde praefecti duo, Iustus Catonius etRufus Pompeii F . , deinde amici, Saturnius Lusius et Pedo Pompeius et Lupus et Celer Asinius, consulares. novissime fratris filia, sororis filia, generi, soceri, socrus, omnes plane consanguinei, et agmine facto Claudio occurrunt. Quos cum vidisset Claudius, exclamat: „Πάντα φίλων πλήρη, quomodo vos hue venistis?" Tum Pedo Pompeius: „Quid dicis, homo crudelissime ? quaeris, quomodo? quis enim nos alius hue misit quam tu, omnium amicorum interfector? In ius eamus: ego tibi hie sellas ostendam." XIV. Ducit ilium ad tribunal Aeaci: is lege Cornelia, quae de sicariis lata est, quaerebat. postulat, nomen eius recipiat, edit subscriptionem: occisos senatores XXX, equites R. CC. ceteros CCXXI. * οβα ψάμα&ός τε κόνις τε. [Exterritus Claudius oculos undecumque circumfert, vestigat aliquem patronum, qui se defenderet.] Advocatum non invenit. tandem procedit P. Petronius, vetus convictor eius, homo Claudiana lingua disertus, et postulat advocationem. nondatur. accusat Pedo Pompeius magnis clamoribus. ineipit patronus velle respondere. Aeacus, homo iustissimus, vetat et illum altera tantum parte audita condemnat et ait: Εί'κε πά&οι tu κ ίρεξε, δίκη κ Ι&εΙα γένοιτο. Ingens silentium factum est. stupebanl omnes novitate reiadtoniti: negabant hoc umquam factum-

c

l

2

i

12 L. ANN. SENEC. LUDUS DE MORTE CLAUDIL15. Claudio iniquum magis videbatur quam novum. De genere poenae diu disputatum est, quid ilium pati oporleret: erant qui dicerent, si uniws [diei] dilaturam fe cissent, Tantalum siti periturum, nisi illi succurreretur [non umquam Sisyphum onere relevari,] aliquando Ixio4 nis miseri rotam sufflaminandam. Non placuit ulli ex veteribus missionem dari, ne vel Claudius umquam simile speraret. Placuit novam poenam constitui debere, excogitandum illi laborem inritum et alicuius cupiditatis specie»» sine fine et effectu. Tum Aeacus iubet ilium alea ludere pertuso fritillo. et iam coeperat fugientes semper tesseras quaerere et nihil proficere. ι XV. Nam quotiens missurus erat resonanle fritillo, Utraque subducto fugiebat tessera fundo. Cumque recollectos auderet millere talos Lusuro similis semper semperque petenti, Decepere fidem. refugit digilosque per ipsos Fallax adsiduo dilabitur alea furto: Sic cum iam summi iangunlur culmina montis, Inrita Sisyphio volvuntur pondera coilo. 2 Adparuit subito C. Caesar et petere ilium in servitutem coepit: producit testes, qui ilium viderant ab illo flagris, ferulis, colaphis vapulantem. Adiudicatur C. Caesari. Caesar ilium Aeaco donat. is Menandro liberto suo tradidit, ut a cognitionibus esset. [DIVI CLAUDII EXPLICIT APOTHEOSIS ANNAEI SENECAE PER SATURAM.]

L. ANNAEI SENICAE EPIGRAMMATA SUPER EXILIO. I.

AD

C O R S I C A M.

Corsica Phocaico tellus habitata colono, Corsica, quae patrio nomine Cyrnus e r a s , Corsica Sardinia brevior, porrectior IIva, Corsica piscosis pervia fluminibus, Corsica terribilis, cum primum incanduit aestas, Saevior, ostendit cum ferus ora canis, Parce relegatis, hoc est, iam parce sepultis: Vivorum cineri sit tua terra levis. II.

DE

EADEM.

Barbara praeruptis inclusa est Corsica s a x i s , Horrida, desertis undique vasta locis. Non poma autumnus, segetes non educat aestas, Canaque Palladio munere bruma caret. Umbrarum nullo ver est laetabile foetu, Nullaque in infausto nascitur herba solo. Non panis, non haustus aquae, non ultimus ignis: Hie sola haec duo sunt, exsul et exsilium. III.

QUERELA.

Occisi iugulum quisquis scrutaris amici, Tu miserum necdum me satis esse putas? Desere confossum: victori volnus iniquo Mortiferum inpressit mortua saepe manus. IV.

ITEM.

Quisquis e s , — et nomen dicam: dolor omnia cogit Qui nostrum cinerem nunc, inimice, premis Et non contentus tantis subitisque ruinis Stringis in exstinctum tela cruenta caput:

14

L. ANNAEI SENECAE

Crede mihi, vires aliquas natura sepulchris Atlribuit: tumulos vindicat umbra suos. Ipsos crede deos hoc nunc tibi dicere, livor, Hoc tibi nunc manes dicere crede meos: Res est sacra, miser, noli mea tangere fata. Sacrilegae bustis abstinuere manus. v. ITEM. Carmina mortifero tua sunt suffusa veneno, Et sunt criminibus pectora nigra magis. Nemo tuos fugiat, non vir, non femina dentes, Haud puer, haud aetas undique tuta senis, Utque furens totas immittit säxa per urbes In populum, sic tu verba maligna iacis. Sed solet insanos populus compescere sanus, Et repetunt motum saxa remissa caput. In te nunc stringit nullus non carmina vates, Inque tuam rabiem publica Musa furit. Dum sua conpositus nondum bene concutit arma Miles, it e nostra lancea torta manu. Bellus homo, et valide capitalia carmina ludis, Deque tuis manant atra venena iocis. Sed tu perque iocum dicis vinumque: quid ad rem, Si plorem, risüs si tuus ista facit? Quare tolle iocos: non est iocus esse malignum. Numquam sunt grati, qui nocuere sales. VI.

A D A M I CUM.

Crispe, meae vires, lassarumque ancorarerum, Crispe, vel antiquo conspiciende foro: Crispe potens numquam, nisi cum prodesse volebas, Naufragio littus tutaque terra meo, Solus honor nobis arx et tutissima nobis Et nunc afflicto sola quies animo · Crispe, fides dulcis, placidique acerrima virtus, Cuius Cecropio pectora melle madent: Maxima facundo vel avo vel gloria patri, Quo solo careat si quis, in exsilio est: I An tua, qui iaceo saxis tclluris adhaerens, Mens mecum est, nulla quae cohibetur humo?

EPIGRAMMATA SUPER EXIL10. VII.

DE Q U A L I T A T E

TEMPORIS.

Omnia tempus edax depascitur, omnia carpit, Omnia sede movet, nil sinit esse diu. Flumina deficiunt, profugum mare liltora siccal, Subsidunt montes et iuga celsa ruunt. Quid tam parva loquor? moles pulcherrima coeli Ardebit flammis tota repente suis. Omnia mors poscit. Lex est, non poena, perire: Hie aliquo mundus tempore nullus erit. VIII.

5

VOTUM.

Sic mihi sit frater maiorque minorque superstes, Et de me doleat nil nisi morte mea. Sic illos vincam, sic vincar rursus amando: Mutuus inter nos sic bene certet amor. Sic dulci Marcus, qui nunc sermone fritinnit, Facundo patruos provocet ore duos. IX.

15

AD

5

CORDUBAM.

Corduba solve comas et tristes indue voltus: lnlacrimans cineri munera mitte meo. Nunc longinqua tuum deplora, Corduba, vatem, Corduba, non alio tempore moesta magis: Tempore non illo, quo versi viribus orbis Incubuit belli tota ruina tibi, Cum geminis oppressa malis utrimque peribas. Et tibi Pompeius, Caesar et hostis erat. Tempore non illo, quo ter tibi funera centum Heu nox una dedit, quae tibi summa fuit. Non, Lusitanus quateret cum moenia latro, Figeret et portas lancea torta tuas. llle tuus quondam magnus, tua gloria, civis Infigar scopulo. Corduba solve comas, Et gratare tibi, quod te natura supremo Alluit oceano: tardius ista doles.

5

10

15

DE AMISSIS L. ANNAEI SENECAE LIBRIS TESTIMONIA VETERUJB ET FRAGMENTA EX IIS SERVATA.

I. 1

Quintil. instill, oral. X, 1, 125—131. Ex industria Scnecam in omni genere eloquentiae distuli propter vulgatam falso de me opinionem, quia damnare eum et invisum quoque habere sum creditus. quod accidit mihi, dum corrupturo et omnibus vitiis fraclum dicendi genus revocare ad severiora iudicia contcndo: tum aulem solus hie fere in manibus adolescentium fnit. quem non equidem omnino conabar excutere, sed p o t i o r i b u s p r a e f e r r i n o n s i n e b a m , q u o s i l l e n o n d e s t i t e r a t i n c e s s e r e , cum diversi sibi conscius generis placere se in dicendo posse, quibus illiplacerent, diffideret. Amabant autem eum magis quam imitabantur, tantumque ab eo deflucbant, quantum ille ab antiquis deseenderat. foret enim optandum pares aut saltem proximos illi viro fieri: sed placebat propter sola vitia, et ad ea se quisque dirigebat effingenda, quae poterat, deinde, cum se iactaret eodem modo dicere, Senecam infamabat. cuius et mullae alioqui et magnae virtules fuerunt: ingenium facile et copiosum, plurimum studii, multa rerum cognitio, in qua tarnen aliquando ab his, quibus inquircnda quaedam mandabat, dcceptus est. T r a c t a v i t e t i a m o m n e m f e r e s t u d i o r u m m a t e r i a m . - n a m e t o r a t i o n e s e i u s et p o e m a t a et dialogi feruntur. I n p h i l o s o p h i a parum diligens, egregius tarnen inseclator vitiorum fuit. Multae in eo claraeque sententiae, multa etiam morum gratia legenda, sed in eloquendo corrupla pleraque atque eo perniciosissima, quod abundant dulcibus vitiis: velles eumsuo ingenio dixisse, alieno iudicio. nam si aliqua contempsisset, si partem non concupisset, si non omnia sua amasset, si rerum pondera minutissi-

L. ANNΑΕΙ SENECAE FRAGMENTA.

17

mis sententiis non fregisset, consensu potius eruditorum quam puerorum amore comprobaretur. Verum sic quoque iam robustis et severiore genere satis firmatis legendus vel ideo, quod exercere potest utrimque iudicium. multa enim , ut dixi, probanda in eo, multa etiam admiranda sunt: eligere modo curae sit, quod utinam ipse fecisset. digna enim fuit ilia natura, quae meliora vellet, quae quod voluit, effecit. II. CARMINA. Plin. episi. V, 3. Facio nonnumquam v e r s i c u l o s s e - 2 v e r o s p a r u m — . an ego vereor, ne me non satis deceat, quod decuit M. Tullium, C. Calvum — Annaeum Senecam et proximo Verginium Rufum ? Tac. Ann. XIV, c. 52. Mors Burri infregit Senecae poten- 3 tiam — Nero ad deteriores inclinabat. hi variis criminationibus Senecam adoriuntur. — obiciebant etiam eloquentiae laudem uni sibi adsciscere et c a r min a crebrius factitare, postquam Neroni amor eorum venisset. Priscian. lib. VII. p. 759. ed. Putsch. Seneca Ovidium se- 4 quens· „Gausapa si sumpsit, gausapa sumpta proba." III. DE MOTU TERRARUM. Sen. nat. quaeslt. VI, c. 4, 2. Inspiciamus ergo, quid sit, 5 propter quod haec accidant: quorum adeo est mihi dulcis inspectio, ut quamvis aliquando d e m o t u t e r r a r u m V o l u m e n ediderim iuvenis, tamen temptare me voluerim et experiri, an aetas aliquid nobis aut ad scientiam aut certe ad diligentiam adiecerit. IV. DE LAPIDUM NATURA. Plin. nat. hist. lib. 1. Libro XXXVI. continentur n a t u r a e 6 l a p i d u m — ex auctoribus M. Varrone Fabiano, Seneca, Catone censorio, Vitruvio. V. DE P1SCIUM NATURA. Plin. nat. hist. lib. 1. Libro IX. continetur aquatilium na- 7 tura — ex auctoribus Turranio Gracili — Melisso, Seneca, Cicerone — . SENECA PHIL.

2

18 8

L. ANNAEI SENECAE

Plin. nat. hist. lib. I X , 53. Aevi piscium memorandum nuper exemplum accepimus: Pausilypum villa est Campaniae haud procul Neapoli. in ea in Caesaris piscinis a Pollione Vedio coniectum piscem sexagesimum post annum exspirasse scribit Annaeus Seneca duobus aliis aequalibus eius ex eo dem genere etiamtunc viventibus.

VI. DE SITU INDIAE. Plin. nat. hist. lib. I. Libro VI. continentur situs, gentes, maria, oppida, portus, montes, ilumina, mensurae, populi, qui sunt aut fuerunt Ponti — Scytharum gentes et silus ab oceano Eoo, Seres, Indi, Ganges, Indus, Taprobane, Ariani et iunctae gentes , navigationes in Indiam ex auctoribus M. Agrippa T. Livio, Seneca, Nigidio. 10 Plin. nat. hist. lib. VI, c. 17, s. 21. § 60. Seneca etiam apud nos temptata Indiae commentatione LX amnis eius prodidit, gentis CXVIII. Par labos sit montis enumerare. 11 Servius ad Virg. Aen. IX. v. 31. Ganges fluvius Indiae est, qui secundum S e n e c a m in s i t u I n d i a e novem alveis fluit, secundum Melam septem, qui tarnen et ipse commemorat nonnullos dicere, quod tribus alveis fluat. 9

VII. DE SITU ET SACRIS AEGYPTIORVM. 12 Servius ad Virg. Aen. VI, v. 154. S e n e c a scripsit d e s i t u e t s a c r i s A e g y p t i o r u m . hie dicit, circa Syenen, extremam Aegypti partem, esse locum, quem Philas, hoc est Arnicas vocant ideo quod illic est placata ab Aegyptiis Isis, quibus irascebatur, quod membra mariti Osiridis non inveniebat, quem frater Typhon occiderat. quae inventa postea cum sepelire vellet, elegit vicinae paludis tutissimum locum, quem transitu constat esse difficilem. limosa enim est et papyri» referta et alia. [Cf. Mylhogr. Ill, tract. VI, § 3. p. 188. ed. Mai.! VIII. DE FORMA MUNDI. 13 Casstodor. de artib. ac disciplinis liberal, litt. cap. VII. (de astronomia). vol. I I , p. 559. b. ed. Garet. Nam mundus ipse, ut quidam dicunt, sphaeiica fertur rotunditate collectus, ut diversas rerum form as ambitus sui circuilione conclude· ret. unde librum Seneca consentanea philosophis disputa-

19

FRAGMENTA.

tione formavit, cui titulus est: „ d e f o r m a m u n d i , " quem vobis item reliquimus perlegendum. Boeth. de geometr. lib. II. p· 1537. (ed. Basil. 1570.) Nam mundus ipse sphaerica fertur rotunditale collectus, ut diversas rerum formas ambitus sui circuitione concluderet, unde librum Seneca consentanea philosophis disputatione formavit, cui titulusest: „de forma mundi." (Rursus eadem verba habet Hrabanus Maurus de instit. clericor. lib. Ill, c. 25. torn. VI, p. 44 B. ed. Colon, a. 1626.) IX. EXHORTATIONES. Laciant. instill, lib. VI, c. 24, § 16. 17. Idem (Seneca) in 14 ciusdem operis ( E x h o r t a t i o n u m ) primo: „Quid agis? inquit, quid machinaris? quid abscondis? custos te tuus sequitur. Alium tibiperegrinatiosubduxit, alium mors, alium valetudo: haeret hie, quo carere numquam poles. Quid locum abditum legis et arbitros removes ? puta tibi centigisse, ut oculos omnium effugias, demens: quid tibi prodest non habere conscium habenti conscientiam ? " Laclanl. institt. lib. I , c. 7,13? Quia fieri non potest, quin 15 d , quod sit, aliquando esse coeperit, consequens est, ut, quando nihil ante ilium iuit, ipse ante omnia ex se ipso sit procreatus — quod Seneca, homo acutus, in Exhorlationibus vidit. „Nos, inquit, aliunde pendemus. itaque ad aliquem respicimus, cui quod est optimum in nobis, debeamus: alius nos edidit, alius instruxit: deus ipse se fecit." Laclanl. inslitl. lib. I , c. 5, 27. Annaeus Seneca — in Ex- 16 hortationibus: „Hie quum prima fundamenta molis pulcherrimae iaceret et hoc ordiretur, quo neque maius quidquam novit natura nec melius, ut omnia sub ducibus suis irent, quamvis ipse per totum se corpus intenderat, tamen ministros regni sui deus genuit." Et quam multa alia de deo nostris similia locutus est, quae nunc differo. — lb. c. 7 , 5 . Et est illud verum, quod dixisse in Exhortalionibus Senecam supra retuli: genuisse regni sui ministros deum. Laciant. institt. Ill, c. 15, 1. Eodem ductus errore Sene- 17 ca — quis enim.veram viam teneret errante Cicerone? — 2*

20

L. ANNAEI SENECAE

„philosophia, inquit, nihil aliud est quam recta vivendi ratio vel honesle vivendi scientia vel ars rectae vitae agendae. Non errabimus, si dixerimus philosophiam esse legem bene honesteque vivendi, el qui dixerit illam regulam vitae, suum illi [nomen] reddidit." 18 Ibid. § 11—14. Seneca in Exhortationibus: „Plerique, inquit, philosophorum tales sunt, diserti in convicium suum. quos si audias in avariliam, in libidinem, in ambitionem perorantes, indicium professos putes: adeo redundant ad ipsos maledicla in publicum missa. quos non alitor inlueri decet quam medicos, quorum tituli remedia habent, pyxides venena. quosdam vero nec pudor vitiorum tenet, sed patrocinia turpitudini suae fingunt, ut etiam honeste peccarc videantur." 19 „Facit sapiens, inquit idem Seneca, etiam quae non probabit, ut etiam ad maiora transitum inveniat, nec relinquet bonos mores sed tempori aptabit , et quibus alii utuntur in gloriam aut voluptatem, utetur agendae rei causa." 20 Deinde paulo post: „Omnia, quae luxuriosi faciunt quaeque imperiti, faciet el sapiens, sed non eodem modo eodemque proposito." Atqui nihil interest, quo animo facias, quod fecisse vitio sum est, quia facta cernuntur, animus non videtur. 21 Ibid. c. 16, 14. Seneca: „nondum sunt, inquit, mille anni, ex quo initia sapientiae mota sunt." 22 Ibid. c. 23, 14. Fuisse Seneca inter Stoicos ail, qui deliberaret, utrumne soli quoque suos populos daret: inepte scilicet, qui dubitaverit. 23 Ibid. c. 25 , 15 sqq. Nullas umquam mulieres philosophari docuerunt praeter unam ex omni memoria Themisten, neque servos praeter unum Phaedonem, quem male servientern redemisse ac docuisse Cebetem tradunt. Enumerant etiam Platonem ac Diogenem, qui tamen servi non fuerunt, sed his servitus evenerat. sunt enim capti. Platonem quidem redemisse Anniceris quidam traditur HS VIII. itaque insectatus est conviciis hunc ipsum redemptorem Seneca, quod parvo Platonem aestimaverit, furiosus, ut mihi quidem videlur, qui homini

FRAGMENTA.

21

fuerit iratus, quod non multam pecuniam perdidit: scilicet aurum adpendere debuit, tamquam pro mortuo Hectore, auttantum ingerere liumorum, quantum venditor non poposcit. Ex barbaris vero nullum praeter unutn Anacharsim Scytham, qui philosophiam ne somniasset quidem, nisi et linguam etlitteras ante didicisset. Lacianl. institt. VI, c. 24, 11 sqq. Nec lucrari se quisquam 24 putet, si delicti conscium non habebit. seit enim ille omnia, in cuius conspectu vivimus, nec si universos homines celare possumus , deum possumus, cui nihil absconditum, nihil potest esse secretum. Seneca Exhortationes suas mirabili sententia terminavit. „Magnum, inquit, nescio quid maiusque quam cogitari potest, numen est, cui vivendo operam damus. huic nos adprobemus! nam nihil prodest inclusam esse conscientiam t patemus deo." X. DE OFFICIIS. Diomedes lib. I.p. 362. ed. Putsch. Seneca d e o f f i c i i s : 25 „si cervicem praestitero" lit pro praebuero. est autem hodie horum verborum ista divisio, ut sit praebeo patientis, praesto facientis. XI. DE IMMATURA MORTE. Lactani. inslitt. I , c. 5 , 2 6 . Annaeus quoque Seneca, qui 26 ex Romanis vel acerrimus Stoicus fuit, quam saepe summum deum rnerita laude prosequitur! nam cum d e i m m a t u r a m o r t e dissereret: „non intelligis auctoritatem ac maiestatem iudicis tui, rectoris orbis terrarum coelique et deorum omnium dei, a quo ista numina, quae singula adoramus et colimus, suspensa sunt." Lactant. institt. I l l , c. 12,11. Seneca quoque imprudens 27 incidit, ut fateretur nullum esse aliud virtutis praemium quam immortalitatem. laudans enim virtutem in eo libro, quem de immatura morte conscripsit: „una, inquit, res est virtus, quae nos immortalitate donare possit et pares diis facere." •) *) Propter Fabricium moneo, quem Iaeobus Magni ia Zoplli-

22

L. ANN ΑΕΙ SENECAE

[28]

Tertullianus de anima c. 42. p. 29a. ed. Haverc. Multo coactius Seneca: „post morlem, ait, omnia finiantur, «tiam ipsa." Item de resurrect, camis, c. I. p. 325. Ait et Seneca, omnia post mortem finiri, eliam ipsam. (Cf. Sen. Troad. 395.) 29 Lactant. institt. V., c. 13, 20. Recte igitur Seneca incongruentiam hominibus obiectans ait: „Summa virtus illis videtur magnus animus: el iidem eum, qui contemnit mortem, pro furioso habent, quod est ulique summae perversitatis." XII. DE SUPERSTITIONE DIALOGUS. 30

Tertullian. Apolog. c. 12. js.49. ed.Haverc. 0 impiae voces! ο sacrilega convicia! infrendite, inspumate: iidem estis, qui S e η e c a m aliquem pluribus et amarioribus d e v e s t r a s u p e r s t i t i o n e perorantem probatis. 31 Augustin. de civ. del VI, c. 10. (ed. Anlverp. a. 1700. vol. VII.p. 118 sq.) Libertas sane, quae huic defuit, ne istam urbanam theologiam theatricae simillimam aperte sicut illam reprehendere auderet, Annaeo Senecae, quem nonnullis indiciis invenimus apostolorum nostrorum claruisse temporibus, non quidem ex toto, verum ex aliqua parte non defuit. adfuit enim scribenti, vi venti defuit: nam i n e o l i b r o , q u e m c o n t r a s u p e r s t i t i ο n e s c o n d i d i t , multo copiosius ac vehemenlius reprehendil ipse civilem istam et urbanam theologiam, quam Yarro theatricam atque fabulosam. quum enim de simulacris ageret: „sacros, inquit, immortales, inviolabiles in materia viiissima atque immobili dedicant. habitus illis hominum ferarumque et piscium, quidam vero mixto sexu diversis corporibus logio lib. II. tract. 1. c. 1. s. f. profert locum Senecae d e m a t u r e m o r t e , esse liunc ipsum eumque e deterioribus libris mss. Laetantii petitum, id quod inscriptio docet. Nec magis memoria dignum erat, quod idem lib. III. tract. 1. c. 7 extr. appellat Senecae librum d e n a t u r a r e r u m ; scilicet locum affert ex nat. quaestt. lib. II. cap. ult. — Vincentius Bellovacensis in spec. hist. lib. VII, c. 1J6 memorat l i b r o s d e i m m a t u r a morte, nec tamen vidit; nullos enim ex iis flosculos excerpsit.

FRAGMENT Α.

23

induunt: numina vocant, quae si spirilu acceplo subito occurrercnt, monstra haberentur." Deinde aliquanto post quum Iheologiam naturalem pracdi- 3*2 cans quorundam philosophorum sententias digessisset, opposuit sibi quaestionem el ait: „Hoc loco dicet aliquis: credam ego coelum et terram deos esse et supra lunam alios, infra alios ? ego feram aut Platonem autPeripateticumStratonem, quorum alter fecit deum sine corpore, alter sine animo ? " Et ad hoc respondens: „Quid ergo tandem? inquit, veriora tibi videntur T. Ta 33 tii aut Romuli aut Tulli Hostilii somnia? Cloacinam Tatius dedicavit deam, Picum Tiberinumque Romulus, Hostilius Pavorem atque Pallorem, teterrimos hominum adfectus, quorum alter mentis territae motus est, alter corporis ne morbus quidem sed color: haec numina polius credes etcoelo recipies?" De ipsis vero ritibus crudeliter turpibus quam libere 34 scripsit! „Ille, inquit, viriles sibi paries ampulat, ille lacertos secat: ubi iratos deos timent, qui sic propitios [habere] merentur? dii autem nullo debent coli genere, si et hoc volunt: tantus est perturbatae mentis et sedibus suis pulsae furor, ut sic dii piacentur, quemadmodum ne homines quidem saeviunt. Teterrimi et in fabulas traditae crudelitatis tyranni laceraverunt aliquorum membra, neminem sua lacerare iusserunt. in regiae libidinis voluptatem castrati sunt quidam, sed nemo sibi, ne vir esset, iubente domino manus intulit: se ipsi in templis contrucidänt, vulneribus suis ac sanguine supplicant. Si cui inlueri vacel, quae faciunt quaeque patiuntur, inveniet tam indecora honestis, tam indigna liberie, tam dissimilia sanis, ut nemo fuerit dubitaturus furere eos, si cum paucioribus furerent: nunc sanitatis patrocinium insanientium turba est." Iam ilia, quae in ipso Capitolio fieri solere commemorat3ä et intrepide omnino coarguit, quis credat nisi ab irridentibus aut furentibus fieri? nam quum in sacris Aegyptiis Osirim lugeri perditum, mox autem inventum magno esse gaudio derisisset, quum perditio eius inventioque fingatur, dolor ta-

24

L. ANN ΑΕΙ SENECAE

men ille atque laetitia ab eis, qui nihil perdiderunt nihilque invenerunt, veraciter exprimatur, 36 ,,Huic tamen, inquit, furori certam tempus estt tolerabiie est semel in anno insanire. In Capitolium perveni: pudebit publicatae dementiae, quod sibi vanus furor attribuit officii: alius nomina deo subicit, alius horas Iovi nunciat, alius lictor est, alius unctor, qui vano motu brachiorum imitatur unguentem. sunt quae Iunoni ac Minervae capillos disponant: longe a templo, non tantum a simulacro stantes digitos movent ornantium modo, sunt quae speculum teneant, sunt qui ad vadimonia sua deos advocent, sunt qui libellos offerant et illos causam suam doceant. doctus archimimus, senex iam decrepitus, quotidie in Capitolio mimum agebat, quasi dii libenter spectarent, quem homines desierant: omne illic artificum genus operantium diis immortalibus desidet." et paulo post: 37 „Hi tamen, inquit, etiamsi supervacuum usum, non turpem nec infamem deo promittunt: sedent quaedam in Capitolio , quae se a love amari putant nec Iunonis quidem, si credere poetis velis, iracundissimae, respectu terrentur." 38 Hanc libertatem Varro non habuit: tantummodo poeucan, theologiam reprehendere ausus est, civilem non ausus est, quam iste concidit. S e d si verum attendamus, deteriora sunt templa, ubi haec aguntur, quam theatra, ubi finguntur. unde in his sacris civilis theologiae has partes potius elegit Seneca sapienti, ut eas in animi religione non habeat sed in actibus fingat. ait enim: „Quae omnia sapiens servabit tamquam legibus iussa ,· non tamquam diis grata." 39 et paulo post: „Quid, quod et matrimonia, inquit, deorum iunglmus? et ne pie quidem, fratrum ac sororum: Bellonam Marti collocamus, Yulcano V e n e r e m , Neptuno Salaciam. quosdam tamen caelibes relinquimus, quasi conditio defecerit, praesertim quum quaedam viduae sint, ut Populonia vel Fulgora et diva Rumina·, quibus non miror petitorem defuisse." „Omnem istam ignohilem deorum turbam, quam longo nevo longa superstitio concessit, sic, inquit, adorabimus,

FRAGMENTA.

25

ut meminerimus cultum eius magis ad morem quam ad rem pertinere." Nec leges ergo illae nec mos in civili theologia id insti- 40 tuerunt, quod diis gratum esset vel ad rem pertineret, sed iste, quem philosophia quasi liberum fecerat, tarnen quia illustris populi Romani senator erat, colebat quod reprehendebat, agebat quod arguebat, quod culpabat adorabat: quia videlicet magnum aliquid eum philosophia docuerat, ne superstitiosus esset in mundo, sed propter leges civium moresque hominum non quidem ageret flngentem scenicum in theatro, sed imitaretur in templo, eo damnabilius, quo ilia, quae mendaciter agebat, sic ageret, ut eum populus veraciter agere existimaret, scenicus autem ludendo potius delectaret quam fallende deciperet. Ibid. c. 11. Hie (Seneca) inter alias civilis theologiae su- 41 perstiliones reprehendit eliam sacramenta Iudaeorum et maxime sabbata, inutiliter id eos facere adfirmans, quod pei illos singulos septem interpositos dies septimam fere partem aetatis suae perdant vacando et multa in tempore urgentia non agendo laedantur. Christianos tarnen, iam tunc Iudaeis inimicissimos, in neutram partem commemorare ausus est, ne vel laudaret contra suae patriae veterem consuetudinem vel reprehenderet contra propriam forsilan voluntatem. De illis sane 42 Iudaeis cum loqueretur, ait: „Cum interim usque eo sceleratissimae gentis consuetudo convaluit, ut per omnes iam terras recepta sit: victi victoribus leges dederunt." Mirabutur haec dicens et quid divinitus ageretur, ignorans. 43 subiecit plane sententiam, qua significant, quid de illorum sacramentorum ratione sentiret. ait enim: „Illi tarnen causas ritus sui noverunt. maior pars populi facit, quod cur faciat, ignorat." Diomedes lib. I. pag. 375. ed. Putsch. Horum verborum non 44 facile reperimus tempus perfectum, et tarnen quod est ν e r r ο, in passiva declinatione perfeclum reperimus, quasi v e r r o , v e r s u s , ut apudSenecam in d i a l o g o d e s u p e r s l i t i o n e : „versa templa."

26

L. ANNΑΕΙ SENECAE XIII. DE MATRIMONIO.

45

Hieronymus adv. Iovinian. lib. I. p. 191. {torn. IV. P. 2 ed. Paris, a. 1706.) Epicurus, voluptatis assertor, quamquam Me· trodorus, discipulus eius, Leontiwn habuerit uxorem, raro dicit sapienti ineunda coniugia, quia multa incommoda admixta sunt nuptiis. et quomodo divitiae et honores et corporum sanitates et cetera, quae in differentia nominamus, nec bona nec mala sunt sed velut in meditullio posita usu et eventu yel bona vel mala fiunt, ita et uxores sitas in bonorum malorumque confinio. grave autem esse viro sapienti venire in dubium, utruro bonam an malam ducturus sit.

46

Ridicule Chrysippus ducendam uxorem sapienti praecipit, ne Iovem Gamelium etGenethlium violet, isto enim modo apud Latinos ducenda uxor non erit, quia Iovem non habent Nuptialem. quod si deorum, ut putai, nomina vitae hominum praeiudicant, offendet ergo Statorem Iovem, qui libenter sederit.

47

Ibid. p. 190 sq. Fertur aureolus Theophrasti liber de nuptiis, in quo quaeril, an vir sapiens ducat uxorem. et quum definisset, si pulchra esset, si bene morata, si honestis parentibus, si ipse sanus ac dives, sic sapientem aliquando inire matrimonium, statim inlulit: haec autem in nuptiis raro uni48 versa concordant, non est ergo uxor ducenda sapienti. Primum enim impediri studia philosophiae nec posse quemquam libris et uxori pariter inservire. multa esse, quae matronarum usibus necessaria sint: pretiosae vestes, aurum, gemmae, sumptus, ancillae, supellex varia, lecticae et esseda deau49 rata. Deinde per noctes totas garrulae conquestiones: „ilia ornatior procedit in publicum, haec honoratur ab omnibus, ego in conventu feminarum misella despicior. Cur adspiciebas vicinam? quid cum ancillula loquebaris? de foro veniens quid attulisti?" Non amicum habere possumus, non sodalem. alterius amorem suum odium suspicatur. Si doctissimus praeceptor in qualibet urbium fuerit, nec uxorem relinquere nec cum sarcina ire possumus. Pauperem alere difficile est, di50 vitem ferre tormentum. Adde, quod nulla est uxoris electio, sed qualiscumque obvenerit, habenda. si iracunda, si fatua.

FRAGMENTA.

27

si deformis, si superba, si foetida, quodcumque vitii est, post nuptias discimus. Equus, asinus, bos, canis et vilissima mancipia, vestes quoque et lebetes, sedile ligrieum, calix et urceolus flctilis probantur prius et sic emuntur: sola uxor non ostenditur, ne ante displieeat quam ducatur. Attendenda sem 51 per eius est facies et pulchritudo laudanda, ne si alteram adspexeris, se existimet displicere. vocanda d o m i n a , celebrandus natalis eius, iurandum per salutem illius, ut sit superstes optandum. honoranda nutrix eius et gerula, servus paternus el alumnus et formosus assecla et procurator calamistratus el in longam securamque libidinem exsectus spado, sub quibus nominibus adulteri delitescunt; quoscunque ilia dilexerit, ingratis amandi. Si totam domum regendam ei commiseris, 52 serviendum est: si aliquid tuo arbitrio reservaveris, fidem sibi haberi non putabit sed in odium vertelur ac iurgia, et nisi cite consulueris, parabit venena. Anus et aruspices et hariolos et institores gemmarum sericarumque vestium si intromiseris, periculum pudicitiae est: si prohibueris, suspicionis iniuria. Verum quid prodest etiam diligens custodia, cum uxor ser- 53 vari impudica non possit, pudica non debeat? infida enim custos est castitatis necessitas, et ilia vere pudica dicenda est, cui licuit peccare sed «oluit. Pulchra cito adamatur, foeda facile concupiscit. difficile custoditur, quod plures amant: molestum est possidere, quod nemo habere dignetur. minore tarnen miseria deformis habetur quam formosa servatur. Nihil latum est, in quod totius populi vola suspirant: alius forma, alius ingenio, alius facetiis, alius liberalitate sollicitat: aliquo modo vel aliquando expugnatur, quod undique incessitur. Quod si propter dispensationem domus et languoris solatia et 54 fugam solitudinis ducuntur uxores, multo melius servus fide lis dispensat, obediens auctoritali domini et dispensationi eius obtemperans, quam uxor, quae in eo se existimat dominam, si adversum viri faciat voluntatem, id est, quod placet, non quod iubetur. Assidere autem aegrotanti magis possunt amici 55 et vernulae beneficiis obligati, quam ilia, quae nobis imputat lacrimas suas et hereditatis spe vendit illuviem, et sollicitudinem iactans languentis animum desperatione conturbat. Quod 56 ei ipsa languerit, coaegrotandum est et numquam ab eius

28

L. ANNΑΕΙ SENECAE

lectulo recedendum. Aut si bona fuerit et suavis uxor, quae tamen rara avis est, cum parluriente gemimus, cum pericli57 tante torquemur. Sapiens autem nunquam solus esse potest: habet secum omnes, qui sunt, qui unquam fuevunt boni et animum liberum, quocunque vult, transfert: quod corpore non potest, cogitatione compleclilur, et si hominum inopia fuerit, loquitur cum deo: nunquam minus solus erit quam quum so58 lus fuerit. Porro liberorum causa uxorem ducere, ut vel nomen nostrum non intereat vel habeamus senectutis praesidia et certis utamur heredibus, stolidissimum est. quid enim ad nos pertinet recedentes e mundo, si nomine nostro alius nominetur, quum et filius non statim patris vocabulum referat el innumerabiles sint, qui eodem appellentur nomine? aut quae senectutis auxilia sunt enutrire domi, qui aut prior te forte moriatur aut perversissimis sit moribus, aut certe quum ad 59 maturam aetatem venerit, tarde ei videaris mori? Heredes autem meliores et certiores amici sunt et propinqui, quos iudicio deligas, quam quos, velis nolis, habere cogaris, licel certior hereditas sit, dum advivis, bene abuti substantia tua quam tuo labore quaesita in incertos usus relinquere. Haec et huiuscemodi Theophrastus disserens quem non sufftindat Christianorum , quorum conversatio est in coelis! 60 Ibid. c. 15. p. 170. med. Quam rarum sit uxorem sine his vitiis inveniri, novit ille, qui duxit uxorem. unde pulchre VariusGeminus, sublimis orator: „qui non litigat, inquit, eaelebs est." 61 Ibid. p. 190. Cicero rogatus ab Hirtio, ut post repudium Terentiae sororem eius duceret, omnino facere supersedit, dicens non posse se uxori et philosophiae pariter operam dare, ilia interim co niux egregia et quae de fontibus Tullianis hauserat sapientiam , nupsit Salustio, inimico eius, et tertio Messallae Corvino et quasi per quosdam gradus eloquenliae 62 devoluta est. Socrates Xanthippen et Myrto neptem Aristidis duas habebat uxores, quae quum crebro inter se iurgarentur et ille eas irridere esset solitus, quod propter se, foedissimum hominem simis naribus, recalva fronte, pilosis humeris et repandis cruribus disceptarent, novissime verterunt in eum im-

FRAGMENTA.

29

pelum et male mulctatum fugientemque diu persecutae sunt. Quodam autem tempore quum infinita convicia ex superibri loco ingerenti Xanlhippae restitisset, aqua periusus immunda nihil amplius respondit quam capile deterso: „sciebam, inquit , futurum, ut ista tonitrua imber sequeretur." L. Sullae, felicis, si non habuisset uxorem, Metella con- 63 iux palam erat impudica, et, quia novissimi mala nostra disciinus, id Athenis cantabatur et Sulla ignorabat, secretaque domus suae primum hostium convicio didicit. Cn. Pompeio Mu- 64 ciam uxorem impudicam, quam Pontici spadones et MithridaLicae ambiebant catervae, quum eum putarent ceteri scientem pati, indicavit in expeditione commilito et victorem totius Orbis tristi nuncio consternavit. M. Cato Censorius habuit uxo- 65 rem Actoriam Paulam humili loco natam, vinolentam, impotentem et, quod nemo posset credere, Catoni superbam. hoc ideo dico, ne quis putet, si pauperem duxerit, satis se concordiae providisse. Ibid. p. 191. Quid referam Pasiphaen, Clytaemnestram et 66 Eriphylam, quarum prima deliciis diffluens, quippe regis uxor, tauri dicitur expetisse concubitus, altera occidisse virum ob amorem adulteri, tertia prodidisse Amphiaraum et saluti viri monile aureum praetulisse. Quidquid tragoediae tu- 67 ment et domos, urbes regnaque subverlit, uxorum pellicumque contentio est. armanlur parentum in liberos manus, nefandae apponuntur epulae et propter unius mulierculae raptum Europa atque Asia decennali bello confligunt. Quasdam re- 68 pudiatas altero nuptiarum die statim nupsisse legimus: uterque reprehendendus maritus, et cui tarn cito displicuit et cui tarn cito placuit. Ibid. p. 188. Ad Romanas feminas transeam et primam 69 ponam Lucretiam, quae violatae pudicitiae nolens supervivere maculam corporis cruore delevit. [G.] Duellius, qui primus 70 Romae navali certamine triumphavit, Biliam virginem duxit uxorem, tantae pudicitiae, ut illo quoque seculo pro exemplo fuerit, quo impudicitia monstrum erat, non vitium. is iam senex et trementi corpore in quodam iurgio audivit exprobrari sibi os foetidum, et tristis se domum contulit, quumque uxori questus esset, quare nunquam se monuisset, ut huic vitio me-

30

L. ANNAEI SENECAE

deretur: „fecissem, inquit ilia, nisi putassem omnibus viris 71 sic os olere." Laudanda in ulroque pudica et nobilis femina, et si ignoravit Vitium viri et si patienter lulit, et quod maritus infelicitatem corporis sui non uxoris fastidio sed maledicto sensit inimici. Certe quae secundum ducit maritum, hoc non potest dicere. 71 Marcia, Catonis filia minor, quum quaereretur ab ea, cur post amissum maritum denuo non nuberet, respondit non se invenire virum, qui se magis vellet quam sua. quo dicto ostendit divilias magis in uxoribus eligi solere quam pudicitiam et multos non oculis sed digitis uxores ducere: optima sane res, 73 quam avaritia conciliat. Eadem quum lugeret virum et matronae ab ea quaererent, quem diem haberet hictus ultimum, ait: „quem et vitae." Arbitror, quae ita virum quaerebat absentem, de secundo matrimonio non cogitabat. 74 Brutus Porciam virginem duxit uxorem, Mareiam Cato non virginem. sed Marcia inter Hortensium Catonemque discurrit et sine Catone vivere Marcia potuit, Porcia sine Bruto non potuit. magis enim se unicis viris applicant feminae, et nihil 75 aliud nosse magnum arctioris indulgentiae vinculum est. Anniam cum propinquus moneret, ut alteri viro nuberet: esse enim ei et aetatem integram et faciem bonam: „nequaquam, inquit, hoc faciam. si enim virum bonum invenero, nolo timere, neperdam: si malum, quid necesse est post bonum 76 pessimum sustinere ? " Porcia minor quum laudaretur apud earn quaedam bene morata, quae secundum habebat maritum, respondit: „felix et pudica matrona numquam praeterquam semel nubit." Marcella maior rogata a matre sua, gauderetne 77 se nupsisse, respondit: „ita valde, ut amplius nolim." Valeria, Messallarum soror, amisso Servio viro nulli volebat nubere. quae interrogata cur faceret, ait sibi semper maritum Servium vivere. 78 Ibid. p. 192. Doctissimi viri vox est, pudicitiam inprimis esse retinendam, qua amissa omnis virtus ruit: in hac muliebrium virtutum principatus est. haec pauperem commendat, divitem extollit, deformem redimit, exornat pulchram. bene merelur de maioribus, quorum sanguinem furtiva sobole non vitiat, bene de liberis, quibus neo de matre erubescendum

FRAGMENTA.

31

nec de palre dubilandum est, bene inprimis de se, quam a contumelia externi corporis vindieat. Captivitatis nulla maior calamitas est quam ad alienam libidinem trahi. Viros consu- 79 latus illustrat, eloquentia in nomen aeternum eifert, militaris gloria triumphusque novae gentis consecrat. multa sunt, quae praeclara ingenia nobilitent: mulieris virtus proprie pudicitia est: haec Lucreliam Bruto aequavit, nescias an praetulerit, quoniam Brutus non posse servire a femina didicit. haec aequavit Corneliam Graccho, haec Porciam alteri Bruto. notior est marito suo Tanaquil. ilium inter multa regum nomina iam abscondit antiquilas: hanc rara inter feminas virtus altius seculorum omnium memoriae quam ut excidere possit, infixit. Ibid. c. 26. p. 185. Claudia virgo Vestalis quum in suspi- 80 cionem venisset stupri et simulacrum matris Idaeae in vado Tiberis haereret, ad comprobandam pudicitiam suam ferlur cingulo duxisse navem, quam multa milia hominum trahere nequiverant: „Melius tarnen, inquit Lucani poetae patruus, cum ilia esset actum, si hoc, quod evenit, ornamentum potius exploralae fuisset pudicitiae quam dubiae patrocinium." Ibid. c. 30. p. 191. Scripserunt Aristoteles Plutarchus et 81 nosier Seneca d e m a t r i m o n i o libros, ex quibus et superiora nonnulla sunt et ista, quae subiicimus: „Amor formae rationis oblivio est et insaniae proximus, foedum minimeque conveniens animo sospiti vitium: turbat consilia, alios et generosos spiritus frangit, a magnis cogitationibus ad humillimas detrahit, querulos, iracundos, temerarios, dure imperiosos, serviliter blandos, omnibus inutiles, ipsi novissime amori facit. nam quum fruendi cupiditate insatiabili flagret, plura tempoia suspicionibus, lacrimis, conquestionibus perdit, odium sui facit et ipse novissime sibi odio est." Tola amoris insectatio apud Platonem exposita est et 82 omnia eius incommoda Lysias explicat, quod non iudicio sed furore ducatur et maxime uxorum pulchritudini gravissimus custos accubet. Refert praeterea Seneca cognovisse se quen 83 dam ornatum hominem, qui exilurus in publicum fascia uxoris pectus colligabat et ne puncto quidem horae praesentia eius

32

L. ANNΑΕΙ SENECAE

carere polerat. potionemque nullam nisi alterius tactam labris vir et uxor hauriebant, alia deinceps non minus inepta facien84 tes, in quae improvida vis ardentis adfectus erumpebat. Origo quidem amoris honesta erat, sed magnitudo deformis: nihil aulem interest, quam ex honesta causa quis insaniat. unde et Sextius in sententiis: „adulter est, inquit, in suam uxorem amator ardentior." In aliena quippe uxore omnis amor turpis est, 85 in sua nimius. Sapiens vir iudicio debet amare coniugem, non affectu. reget impetus voluptatis nec praeceps feretur in coitum: nihil est foedius quam uxorem amare quasi adulteram. Certe qui dicunt se causa reipublicae et generis humani uxoribus iungi et liberos tollere, imitentur saltern pecudes et postquam uxorem venter intumuerit, non perdant filios, nec ama86 tores uxoribus se exhibeant sed maritos. Quorundam matrimonia adullcriis cohaeserunt et, ο rem improbam, iidem illis pudicitiam praeceperunt, qui abstulerant. itaque cito eiusmodi nuptias satietas solvit, quum primum lenocinium libidinis abscessit, quod libebat, eviluit.

87

88

Ibid. c. 30p. 192.

„Nam quid, ait Seneca, de viris pauperibus dicam, quorum in nomen mariti ad eludendas leges, quae contra caelibes latae sunt, pars magna conducitur? quomodo potest regere mores et praecipere castitatem et mariti auctoritatem tenere, qui nupsit?"

[Ex schedis Pauli Sadolett apud Arnaud du Ferren in Consuetudtnes Burdigalenses commentar. (Lugd. 1565.) pag. I l l et in Michaelis Massii, sodalis Augustiniani libro ms. de mansionibus sacris, tit. de continentia: „Cordubenses nostri, ut maxime laudarunt nuptias, ita et qui sine his convenissent, excluserunt cretione hereditatum, et iam pactam ne osculo quidem, nisi Cereri fecissent et hymnos cecinissent, attingi voluerunt. Si quis osculo solo [ o c t o ] p a rentibus aut vicinis non adhibitis attigisset, huic abducendae quidem sponsae ius erat, ita tamen, ut tertia parte bonorum sobolem suam parens, si vellet, multaret."]

33

FRAGMENTA. XIY [DE AMICITIA.]

Fragmenta a Niebuhrio ex membranis bibliothecae Vatica- 89 nae edita Romae 1820. p. 99 —104. I. [iQle tristior quam solebat J ο . . ru . ille . . m . . si | . . . . . . . ne . . . in ad . . J . . a quaerentem. erm . . j t. ni. se . . j gres. r. ae f e c i t . . af|ter alteri | dit a . | ses | plus. . . .hi. conquesturusvenit: at contra se adfuit et satisfacienti satisfecit: non minus hic sollicitus fuit, ne fecisse videretur iniuriam,quam ille, neaccepisse: aut certe nihil [| resedit, quod serperet, sed in medium dedit uterque offensiones suas, et alter ab altero quidquid latebat, expressit. Farniiiare iurgium non iudicem sed ar- 90 bitrum quaerit, nihil autem componitur inter absentee, nee luto epistulis omnis querella committitur, et inexplorata fronte, per quamproduntur animi, incertum est, quam simpliciter detega. 86, 4. balneum (balineum). Dial. IV, 32, 2. V I , 2 2 , 6. V I I , 7, 3. X , 12, 7. NQ. I, 2, 4. 16, 3. E p . 122, 6. 16. 123, 4. nitidus ut erat a balneo. Lud. 13, 2. balnea olim pauca nec ullo cultu exornata. E p . 86, 9. 10. antiqui medici nesciebanl diutinam aegrotationem balneo sudoribusque laxare. E p . 95, 22 balneorum temperatura n u p e r inventa incendio similis. E p . 8 6 , 1 0 . in f r i g o r e balneum exoplalissimum. Β. VI, 15, 7. non mullum mihi ad balneum super* est. E p . 8 3 , 5. balneum in omnem v i · tarn f u g i m u s . E p . 108, 16. balnea plebeia et libertinorum. E p . 86, 7. in balneo solum tessellis stratum. NQ. VI, 31, 3. parietes et vasa b a l n e i . N Q . III, 24, 3. nostra demum memoria inventae suspensurae balneorum. E p . 90, 25 supra balneum habitans omnia g e n e r a vocum audire cogitur. E p . 56, 1—3. balteus auratus. E p . 76, 14. barbain prominentem depectere. NQ. I, 17, 7. demittere. E p . 4 8 , 7. 77, 18. submittere. Dial. XI, 17, 5. vellere ad speculum. NQ. 1, 17, 2. legem b a r b a e

92

INDEX RERUM MEMORABILIUM.

nondum natus infans habet. NQ. III, 29, 3. barbariae ang'ulus. Ed. 28, 4. barbarica arma. Ep. 95, 70. forbarisinus. Ep. 113, 26. oarbarus. Dial. V, 17, 1. VIII, 5, 2. XI, 18, 9. XII, 7, J. Lud. 8, 3. mater barbara Antisthenis. Dial. I I , 18, 5. non est malus denarius, quem barbarus ei ig-narus formae publicae reiecit. Β. V, 2 0 , 2. raag-is barbaros quam placidae eruditaeque yentis homines, mag-is i n · doctos quam doctos eadem or bit as vol* nerat. Dial. V I , 7, 3. barbarorum vim ira comminuit. Dial. III, I I , 1. V, 2, I. 6. barbari ignari machinarum. Dial. VII, 26, 3. basilicae. Dial. V, 33, 2. X, 12, 1. basis. Ep. 76, 31. (Bassioma. Lud. I I , 2.) Bassus Betilienus. Dial. V, 18, 3. — Aufiditts, philosophiae ope in conspectu mortis foitis et hilaris. Ep. 30. Balnyllus. NQ. VII, 32, 3. Uoatus, describitur Ep. 45, 9. bealum so· la ratio perfecta facit. Ep. 76, 16. ille beatissimus et securus sui possessor, qui crastinum sine sollicitudine exspe* etat. Ep. 12, 9. beata s u n t , quae secundum naturam. Ep. 124, 7. beala vi· la. vid. vila. βεβίωται, ßeßicarat. Ep. 12, 9. Uellerophontes. Ep. 115, 15. Bellonae aedes. CI. I , 12, 2. Bellona Marti collocatur. Fr. 39. bellum eonficeie fama solet. Ep. 13, B. bella eivilia. Β. I, 10, 2. Ep. 14, 12. bellus homo. Epigr. V, 13. belua. Β. II, 29, 1. NQ. IV, 2 , 12. 22. beluae marinae. Lud. 5, 3. Belus. NQ. Ill, 29, 1. Benacus. Β. IV, 5, 3. (ex Virg\) beneficiaria res. E p . 90, 2. heneficium nec dare scimus nec accipere. Β. I , 1 , 1. non est materia, scd ipsa tribuentis voluntas, c. 5, 1—9. VI, 2, 1—3. beneficia etiam ingratis tribuen· da. Β. I , 5 , 10. Ep. 80, 1. 2. debenl esse primum necessaria. Β. I, 11, 1—4. deinde utilia, deinde iucunda. c. 1], 5. 6. mansura c. 12, 1. 2. in quibus sit sensus communis, c. 12,3—15, 6. Danda sunt ante omnia libenter, cito, sine ulla dubitatione. II, c. 1—c. 5. nihil triste artmiscendum. c. 6—8. quae dam palam, cjuaedam secreto danda. c. 9. interdum ipso etiam, qui iuvatur, nesciente. c. 10. non commemoranda frequenter, c. II, 1—3. adicienda humanitas, vitanda superbia. c. I I , 4 — 1 3 , 3. aestimanda utuitas polius quam voluntas peten·

tium. c. 14. noo tribuenda reditura ir» Bostram turpitudinem. c. 15, 1. 2. respiciendae et nostrae facaltates et eius, cui damus, persona, c. 15, 3—17, 7. Accipienda sunt beneficia non ab omnibus, sed ab his, quibus dedisse videamur. c. 18. excipitur vis maior et me· tus. c. 18, 7—20, 3. ab impuro homine beneficia in necessitate accipienda quidem, sed crediti loco, a bono homine non accipienda, quae illi nocitura sunt, c. 21. accipiamus beneficia hilares, gaudium prontentes, non secretum captan tes. nec furtive gratiam agamus. c. 22 — 24, I. accipiamus nec delicate nec submisse et numiliter, nec faslidiose. c. 24, 2 — 25, 3. Ingratos facit nimius sui suspectus, aviditas, ambitio, invidia. c. 26 - 30 , 2. VII, 26, 3 — 27, 3. non excusat ing-ratum infirmilas atque inopia, quoniam qui libenter beneficium accipit, reddidit, c. 30, 2 — 3 4 , 5. volantali enim voluntate satisfecit, rei rem debet, c. 35. ingratorum mulla sunt genera, i ngratissimus omnium, qui oblitus est. III, c. 1. 2. plerisque ob novas eupidilates praetenta excidunt. c. 3. cf. VII, 28, 1. 2. Ep. 81,28. Quaerituf an de ing-rati crimine puniendo lex fe* renda sit. c. 6— 17. an servus possit beneficium dare domino, c. 18—28. ar aliquando liberi maiora beneficia dare parentibus suis possint quam ab illis acceperint. c. 29 — 38. An beneficium dare et invicem jpatiam referre per se res expetendae sint. IV, c. 1—25. vi* bonus dat beneficium ingrato sciens ingratum esse, si non sit natura in hoc vitium propensus. c.26—29. aliquando etiam his indig*nis dabit non ipsorum causa, sed in honorem allorum. c. 29— 32. in iis, de quorum animo non constat, sequitur verisimilitudinem. c. 33, 1—34, 2. in iis, quos post promissum bcneficium ingratos cognovit, non tenetur promisso, praestabit tamen, si leve est. c. 34, 3 — c. 39. Non omni modo referenda est gratia, c. 40. — An turpe sit benefices vinci. V, c. 2 — 6 . an possit aliquis beneficium sibi dare, an aebeat referre sibi g-ratiam. c. 7 — 11. sophisma solvitur: nemo iogratus est. c. 12, 3 —c. 14. omnes ingrati sunt, e. 15—17. Debemus g-rati esse etiam iis, qui non nobis sed nostris beneficia contulerunt, quod officium terminatur ex voluntate aantis. c. 18. 19. beneficium est etiam invito prodesse. c. 20, 1—5. beneficium repetere licet. 20, 6— 2 5 , 6. — Beneficium non potest eripi sed supervenient« injuria ita cor rump i, ut gratia non debeaiur. V I , c. 2 —β

INDEX RERUM MEMORABILIUM.

98

essimis esse meliorem. E p . 79, 11 E p . 8 ) . Qui nobis invitas profuit, dum onitatem decent aperla et eimplicia. aut non vult aut nescit, ei g-ratia non E p . 4 8 , 12. bonitatem publicam υ em ο debelur. VI, c. 7—11. nec mag-is ei, qui non imputari eihi patitur. NQ. IV, sua tan tum causa nobis profuit. c. 1*2— praef. 11. bonitas dei est causa mun19. diie beneficium debetur, ut paren· di. E p . 65 1 10. pars magna bonitalis t i b u s , qui prosunt etiam invitis et inest velie fieri bonum. E p . 34, 3. gratie. c. 20—24. Nimis g r a t i , qui his bonum, quid s i t , et varia eius interpre quibus obligati sunt, aliquid adveisi talio. E p . 118, 8. 9. verum bonum. E p , precantur, in quo gratiam referant, non 2 3 , 6. 7. 124, 13. utrum sensibile bo r e d e faciunt. nec enim properanda granum sit an inteliig-ibile. E p . 124. non tia est, ne debeas, sed ut reddas bene* statim bonum e n , si quid est necessa* ficium. c. 25—43.—Quamquam sapienrium, sed quod Vonum est, utique ne· lis omnia sunt, tarnen potest ei aliquid cessarium est. E p . 45, 10. I I . quod bodonari. VII, c. 2, 5 — 11, 2. item aminum e s t , secundum naturam est. noc c o , quamquaoi amiooruni omnia comprotinus quod secundum naturam est, inunia sunt. c. 12. (Quoniam beneficia etiam bonum est. E p . 118, 12. materia a pari animi voluntate proficiscuntur), boni aliquando contra naturam est, bo nullum altero maius esse polest (quam· num numquam. E p . 66 , 39. quomodo vis materia eorum differat). c. 13. qui possint paria bona esse, si triplex eoomnia fecit, ut beneficium redderet, rum condicio esi. E p . 66, 5—53. si par reddidit, c. 14—16, 5. Quaerilur, an, omnium virtutum natura e s t , tria gequod beneficium quis a sapienle accenera bonorum in aequo sunt. E p . 66, perit, reddere debeat, si ille desiit esse 29. 71, 17. bonum omne divinum est. sapiens et in malum versus est. c. 16, nullum porro inter divina discrimen 5—21, 2. Qui dedit beneficium, ei obest, erg-o nec inter bona. E p . 66, 12. livio imperatur. qui accepit, meminisse bona non sunt, quae deo desual. E p . iubetur, utrumque per hyperbolen. 22, 74, 14. nullum bonum putamus esse, 1—25,2. Quemadmodum mgrati fcrendi sint. c. 26—32. — Beneficia quando uod ex distanlibus constat. £ p . 102, cfficacia ad conciliandos ami cos sint. . bonum an corpus sit, scire magis E p . 1 9 , 11. 12. quae sint primae sor* iuvat quam prodest. E p . 106, 3 sqq. Iis. E p . 36, 4. placet nostris, quod bonum est, corpus ßerosus. ΝQ. III, 29, 1. esse. E p . 117, 2. omne bonum animal bestiae ig-nobilis est pertinacia. Cl. 1,5,5. esse fatentur Stoici. E p . 113, 19 — 26. oestiarius. Β . II, 19, 1. bestiariorum lunihil its bonum videtur, quo quis et male uli potest. E p . 120, 3. bonum non dus. E p . 70, 20. 22. e s t , quod incremento malum fit. Dial. Belilienus Bassus, quaestor. Dial. V, 18,3. I l l , 13, 2. bonum uno modo perit, si bibere et sudare vita cardiaci est. E p . 15, in malum transit. E p . 74, 24. bonum 3. contra naturam vivunt, qui ieiuni biex malo non fit. E p . 8 7 , 22 sqq. 38. bunt. E p . 122, 6. post prandium aut quod bonum est in arte musica. E p . coenam bibere voljrare est. ib. 87, 12—14. in mutis animalibus et inbibliothecae. Dial. I X , 9, 4. 7. fantibus non est bonum. E p . 124,1 sqq. Bilia, uxor Duellii. Fr. 70. aliquod arboris a c s a t i bonum novimus, bilis. Dial. I, 3, 13. IV, 25, 2. 26, 3. V, sed id precario bonum dicitur hoc, quod 9 , 4. Β . V, 12, 6. NO. Π , 59, 9. IV, secundum cuiusque naturam est. E p . 13, 5. E p . 53, 3. 55, 2. nigra. E p . 94, 124, I I sqq. 76, 8. in homine proprium 17. subfusio luridae bilis. Έ ρ . 95, 16. bonum est ratio, ratio perfecta virtus Bion. eius dicta. Dial. I X , 8 , 3. 15, 4. vocatur eademque honestum est. E p . VII, 7, 1. 2. 76, 9 —11. unum bonum est quod hobitumen. NQ. Ill, 15, 3. 20, 2. nestum est. Ep.71, 4. 74,1.75, 6 sqq. 7G, blanditiae etiam cum reiciunlur, placent. 11 sqq. 85,17. noc nec remitti nec intendi NQ. IV, praef. 4.. potest. E p . 71, 19. bonum et honeslum blattaria. E p . 86, 8. apud alios diversa sunt, apud nos tanBocchus rex. Dial. X , 13, 6. tum divisa. E p . 120, 1—3. quid interBoeolia. NQ. Ill, 25, 3. sit inter bonum honestumque. E p . 118, boletus (Lud. 4, 3). NQ. IV, 13, 10. vo10. boni honeetique notitia quomodo luplarium venenum. Ep. 9 5 , 25. pvae· ad nos perveneril. E p . 120. boni sensenlanei boleti. ib. non sunt cibus. E p . sus subest animis etiam in pessima 108, 15. abductis. E p . 97, 12. an omne bonum bonitas saeva est exorari in perniciem rooptabile sit. Ep. 67, 3—16. natura bog-antium. Β. I I , 14, 4. perlinax vincit num omne carum est bono. E p . 109,13. '"«los. Β. VII, 31, 1. bonitas non est,

?

94

INDEX RERUM MEMORABILIUM.

unum bonum est, quod beatae vitae causa et firmamenttim est, sibi fidere. Ep. 31, 3. vera bona non sie dividuntur, ut exiguum in singulos cndat: ad unumquemque tota perveniunt. Ep. 73, 8. nullius boni sine socio iucunda possessio est. Ep. 6, 4. nullum bonum ad· iuvat habentem nisi ad cuius amissio· nein praeparatus est animus. Ep. 4, 6. bona tua introrsus spectent. En. 7, 12. bona popularia. Ep. 31, 1. in oiem bona. Ep. 95, 44. 98, 1. fortuita et divitias bonum non esse quomodo Stoici probenl. Ep. 87, 12 — 41. bonum est clarilas, quae post mortem conting-il. Ep. 102, 3. Summum bonum quid sit. Dial. VII, 4, 2. 8, 6. 9, 3. 4. VIII, 5, 1. Ep. 31, 8. 66, 6—9. 71, 4. nec infrin^ilur nec aug-elur. eadem mensura summi boni est, quamvis aetatis diversa sit. Ep. 74 , 26. quod summum bonum est, supra se gradum non habet. Ep. 71, 18. extrinsecus instrumenla non quaerit. Ep. 9, 15. — ßonum publicum iik omni quaestione nobis propositum sil. Β. VII, 16, 2. Bonis evoluti. Ep. 74, 4. *>onus quifi sit. Ep. 34, 3. nemo est casu bonus. Ep. 123, 16. qui bonus casu est, non promittei se lalem in perpetuum. Ep. 05, 39. boni etiam farre ac fililla reliffiosi sunt. Β. I, 6, 3. bonus bono nroaest. Ep. 109, 1. 4. plerique bonum nominem vocant misericordem. Cl. IL 4, 4. boreas. NQ. V, 16, 1. (ex Ovid. Met. 1,65.) Boryslhenes. NQ. IV, 2, 20. bos» trux et immansuelus occiditur. Dial. III, 15, 2. bovis opimi nec vires nec pondus umquam aequabit athleta. Ep. 15, 2. boum patienlia. Dial. IV, 16, 2. bos herbam quaerit. Ep. 108, 29. βό&ννοΐ. NQ. I, 14, 1. botularius. Ep. 56, 2. brachia in veη tum iaclare. NQ. VII, 14,1. bracteata felicitas. Ep. 115, 9. brevia humana omnia. Dial. VI, c. 21. breviarium olim, cum .Atine loqueremur, summarium vocabatur. Ep. 3$, 1. hrevitas obscura. Ep. 114, 17. Brigantes. Lud. 12, 3, v. 29. Britanni. Lud. 3, 3. 12, 3, v. 25. [8.3. Britannia. Dial. VI, 14, 3. XI, 13, 2. Lud. brum». Dial. VII, 22, 3. Epigr. II, 4. B. ' 12, 3. NQ. III, 29, 1. IV, 2, 18. 4, 3. t»rumalis circulus. NQ. V, 17, 2. loci brumales. Ep. 122, 8. bruta (animalia). Ep. 121, 24. Bnillii. Dial. IX, % 13. ürulus, eui Romani libertalem debent. Dial. VI, 16, 2. Fr. 79.

Brutus, D. eius mors turpis. En. 82, 12. 13. — M. dcbuit vitam accipere a divo Julio, occidere illum non debuit. Β. II, 20, 1—3. cilatur. Dial. XII, 8, 1. eius liber de virlute. ib. 9, 4—8. eius liber 7ζερί χα&ήηοντος. Ep. 95, 45. eius uxor Porcia. Fr. 74. 79. bubulcus, sordidioris onerae servus. Ep. 47, 15. bucca. Lud. 1, 2. Ep. 118, 1. buccas eJen· Iis observare. Ep. 15, 9. Buccillus (Ruüllus) apud Horatium (Sat I, 2, 27). Ep. 86, 13. Buris urbs mersa. NQ. VI. 23, 4. 25, 4. 26, 4. 32, 8. VII, 5, 3. 4. 16, 2. Burrus praefectus. Cl. II, I, 2. Busiris. Cl. II, 4, 1. buslum. Dial. V, 18, 2. Epigr. IV, 10 Β. V, 16, I. Βuta. vid. Acilius.

c. cabal 1 us. Ep. 87, 10. cacumina montium. NQ. II, 58, 3. III, 7, 4. 28, 6. IV, 11, 1. arborum sunt ex. plemenlum veulris. Ep. 110, 12. cacumen radicis loco ponere. Ep. 124, 7. Caecilianujn illud: ο tristes ineptias. Ep. 113, 26. Caecilius fenerator (ex Cie. ad Alt. I, 12). Ep. 118, 2. Caecina lacundus vir et qui habuissel alit^uando in eloquentia nomen, nisi illum Ciceronis umbra pressisset. NQ. II, 56, 1. citatur (ob librum de Etrusca disciplina). NQ. II, 39, 1. 49, 1. 56, 1. caecilatis solatia. Rem. c. 12. caelare. NQ. I , 17, 8. Ep. 110, 14. caelala magfnorum artificum manu. Ep. 123, 7. caelator oculos diu intenlos remittit, et ut dici solet, pascit. Ep. 58, 25. cf. 65, 17. eaelatura solidi auri descendit in ariden tum. Ep. 5, 3. caelibatus viduus. Β. I, 9, 4. caelibes di. Fr. 39. leges contra caelibes latae. Fr. 87. Caepio. Dial. X, 4, 5 Cl. I, 9, 6. caeruleum in mullo niorienle. NQ. III, 18, 5. caerulei aliquid in arcu coeleeti. NQ. I, 3, 4. 12. 4, 4. c. 10. caerulea« aquae. NQ III, 2, 2. Caesar, C. Julius. Dial. I, 3, 14. II, 1, 3. IV, 23, 4. VI, 14. 1. 3. 20, 6. XII, 9, 6. B. III, c. 24. V, 16, 5. Ep. 14, 12. 13. 24, 8 . 51, 11. 94, 65. 95, 70. 97, 8. 104,29-33. 118,2. divue Julius. Dial. V, 30, 4. 5. Β. II, 20, I. V, 24, 1 - 3 . NQ. VII, 17, 2. Ep. 98, 13. Caesar

INDEX HERUM MEMORABILIUM. m&ior. NQ* V, 18, 4 Cordubae hostis. Epigr. IX, 8. eius axor. Ep. 97, 2. eius caedes. Ep. 83, 12 B. 11, 20, 1. Caesar Augustus, vid. Augustus. — Tiberius, vid· Tiberius. Caesar, C., divi Aug-usti filius ac nepos, circa primos iuventae suae anoos Luciura Tralrem carissimura sibi amisit. Dial. XI, 15, 4. Caesar, C. Caligula, filius Germanici. 8 . IV, 31, 2. coniumeliosus mirabiliter et ipse materia risus benig*nissima. Dia). iL 1 8 , 1 - 4 . ad pugnam vocayit Jovem. Dial. 111,20, 8.9. eius detestatio. Dial. XI, 17, 3. crudelilas. Dial. IV, 33, 3— 6. V, 18, 3—19» 21, 5. IX, 11, 10. 14, 4 - 6 . 9. X, 18, 5. XI, 13, 4. Β, II, 21, 5. IV, 31K 2. NQ. IV, praef. 15. 17. Ep. 4, 7. superbia. Β. II, c. 12. de sorore luctus. Dial. XU 17, 4 — 6. coena tuxuriosa. Dial. XU, 10, 4. donum a Demetrio Cynico reiectnm. Β. VII, c. II. dictum. Ep. 77, 18. mors. Dial. II, 18, 3. Ep. 4, 7. Memoraiur praeterea Dial. X, 20, 3. Lud. 11, 2. 1 ^ 2 . Ep.88,40. Caesar, Claudius, eum Seneca irridetLudo de morte Claudii. pro eodem votft facit Dial. XI, 12, 5. 16, 6. IB nalus Lugduni. Lud. 6, 1. corpus dis iratis natum. ad sommam tria verba cito dicere non potest. Lud. 11,3. fuit podagricus. Lud. 13, 3. eius febris. Lud. 6, 1, incessus et vox. Lud. 5, 2. 3. caput mobile. Lud. 5, 2. 7, 2, v. 5. manus eestus, quo homines decollare solebat. Lud. 6, 2. inlerfecit multos. Lud. 10, 3 - 1 1 , 3. 11, 5. 13, 4 — 6. parricidas multos culeo insuit. Cl. I , 23, 1. civitatem dabat mullis. Lud. 3, 3. Β. VI, 19, 2—4. eius dementia. Dial. XI, 13, 2 — 4. 16, 6. 17, 3. memoria tenacissi· ma. ib. c. 14, 1. facuadia ib. historiae. Lud. 5, 4. filius. ib. c. 12, 5. liberli eum non curant. Lud. 6,2. vapulavit a Calig-ula. ib. 15, 2. eius mors. Lud. 2, 4. c. 3. c. 4. funus. c. 12. sub eo come les. NQ. VII, 17, 2. 21, 3. eius be neficia sine iudicio tributa. Β. I, 15, 5. 6. Praeterea memoratur Dial. XI, 2, 2. 3, 5. 5, 2. 6,2. 5. 7,1—4. 8 , 1 . 2 . 9,7. Caesar olim itn ee induit reipublicae, ut seduci alte rum non possit sine utriusque pernicie. Cl. I, 4, 3. Caesar omnia habet, fiscus eius privata tantum ac sua. Β. VII, 6, 3. Caesares. Dial. VI, 15, 1. 2. 16, 5. XI, 14, 3. 15, 2. 17, 3. Caesareanae opes. Ep. 95, 70. Caesarianus miles. Dial. 1, 2, 10. caesira. Rem. 3, 1. eaespes. Ep. 8, 5. eae&tas. Ep. 8S. 19.

95

Caiana clades. Dial. IX, 14, 10. Caiana» custodiae. Dial. IX, Η, 12. yiaitiiccg ventus. NQ. V, 16, 4. Caium salutavil Herenmus Macer Cali^ulam, eoque iram eius commovit. Dial. II, 18, 4. Calabria. NQ. V, 17, 5. calamislratus. Fr. 51. calamitas virtutis occasio est. Dial, 1, 4, 6. natura calamitatum mollimentum con· suctudinem invenit. IX, 10, 2. calcar addere. Ep. 68, 13. subdere. Ep. 94, 23. calceus luto sparsus. Dial. III, 12, 4. calciamentum. Dial. XII, 7, 9. calculus decoctus in zmaragdum convertitur. Ep. 90, 33. calculi praestig-iatorum. Ep. 45, 8. in littore reperti. Ep. 115,8. calculos numerare (in latrunculorum ludo). Dial. IX, 14, 7. quomodo calculus adlig*atus exeat, e tabula latruncularia intelligitur. Ep. 117,30. ad calculos sedere. Ep. 17, 2. calda. Dial. III, 12, 4. Ep. 77, 9. parum calda, non vera frigida. Ep. 83,5. caldum (balneum) non videbatur maioribus noslris nisi obscurum. Ep. 86. 4 caldarium. Ep. 86, II. calendae Januariae. Ep. 83, 5. calendarium. Β. VII, 10, 3. kalendarium versare. Ep. 14, 18. nemo beneficia in calendario scribil. Β. 1, 2 , 3. raagnus kalendarii Uber. Ep. 87, 7. calig-a. Dial. X, 17, 6. Β. V, 16, 2. c&ligare. Ep. 57, 4. 122, 4. Calig-ula, nomen mililibus familiare. Dial. II, 18, 4. Vid. C. Caesar. calix. Dial. V, 40, 4. Callimachus NQ. IV, 2, 16. Callislhenes. NQ. VI, 23, 2 - 4 . 26, 4. VII, 5, 3. 5. Callistratus. Β. VI, 37, 1. Callistus. Ep. 47, 9. callus. Ep. 95, 25. calones formosi. Ep. 110, 17. calor. Ep. 109, 8.9. gignit, frigus sterile est. NQ. II, 10,4. omne corpus quo solidius est, hoc calorem citius concipil, diutius servat. NQ. IV, c. 9. 10. calot solis aestivi quomodo sine artificum ope propelli possit. Ep. 90, 17. calor subditus coenationibus et parietibus circumfusus. Dial. I, 4, 9. Calvisius Sabinus. Ep. 27, 5—8. calumnia. NQ. V, I, 5. Ep. 108, 22. calumniari verba et voltus. Ep. 81, 25. calvus. Dial. IX, 8, 3. calvae. Ep.95, 21. Calvus (C. Licinius). eius senlentia citalur ex oratione in Vatinium. Ep. 94, 25. calx viva fervet infusa aqua. NQ. III, 24; 4. hanc Quam nunc in circo cretam vo-

INDEX KERUM MEMORABILIUM. ( t m u s , calcem antiqui dtcebant. E p . 108, 32. «alx. pug-nos par iter et ealces ferre. E p . 80, 3. Cambyees rex. Dial. V, c. 14. 20, 2. B. VII, 3, 1. NQ. Π, 30, 2. E p . 86, 1. eamelus. Dial. V, 20, 4. camera vitro abscondilur. E p . 8β, 6. Camillus. Β. IV, 27, 2. V, 17, 2. Campania. Dial. IX, 2, 13. NO- VI, 1 , 1 . 2. 10. 13. 15. 12, 2. 2 5 , 3. 31, 1. E p . 40, 1. 51, 5. 55, 8. 77, 1. 83, 14. £ampanus terrae motus. NQ. V I , 27, I . Campani. Β. VII, 4, 3. campus Marlius. Lud. 13. 1. canalis. NQ. V, 13, 2. fluminis. NQ. III, 11, 2 . 27, 8. IV, 2, 6. 8. Cancer. NQ. III, 29, 1. Candavia E p . 31, 9. candidatus. Dial. V, 37, 5. VI, 24, 3. IX, 3, 3. X , 7, 7. 17, 5. Β. VI, 19, 5. VII, 2 8 , 2. E p . 118, 2. 3. candidato in senatu vocem et mantim commodate. E p . cani. Dial. X , 7, 10. NQ. I , 17, 4. III, 29. 3. canicnlae rubor. NQ. I , 1 , 7 . orlus. NQ. IV, 2, 1. V, 10, 3. eanis catenarius. D i a l . V , 37, 2. canes t abidi efflig-untur. Dial. III, 15, 2. eorum tristis adspectus. ib. 1 , 6 . canes acerrimi sangpuine humano pasti. Dial. VI. 22, 5. minuti. Dial. IV, 32, 3. VII, 19, 2. sag-aces. Β. II, 29, 1. canis missa a domino f r u s t a panis aut earn is aperto ore captans, quiequid excepit, protinns integrum devorat et semper ad spem venluri hiat. E p . 72, 8. leporem quaerit. Ep. 108, 29. canes immissi in basilicam Dial. X, 12, 1. canie virtutes. E p . 7 6 , 8 . canes quidam non pro feritate sed pro consuetudine latrant. Rem. 7, 2. vox. Ep. 76, 9. alba canis. Lad. 13, 3. canem dieimus et venaticum et marinum et sidus. Β. II, 34, 2. canis ferus (sidus). E p i g r . I , 6. canis excidit (in alea). Lud. 10, 2. Cannae. Dial. IV, 2, 5. 5, 4. Canopus, diversorium vitiorum. E p . 51, 3. Cantabri. Dial. XII, 7, 9. canterio vehi. Ep. 87, 9. cantica. Dial. X, 12, 4. expücatio in morem canlici dueta. E p . 114, 1. cantilena Epicurea. E p . 24, 18. can tores, in commissionibus nostris plus cantorum est quam in theatris olim speetatorum f u i t . E p . 84, 10. c&ntus. Dial. I V , 2 , 4. Β. IV, 6 , 5. NQ. II, 6 , 5 . canlus credebantur olim attrahere imbres et r e p e l l e r e . NQ. IV, 7, 3. eantus molles et infracti. Ep. 90, 19. capillamenta vitis. E p . 86, 20.

capillum submittere. P>al. X I , 17, 6. com e r e . NQ. I, 17, 7. E p . 124, 22. capillorum eadem species (in exoletie spectata). E p . 95,24. capilli cultiores Dial. IV, 33, 3. X, 12, 3. pares. E p . 82, 15. inhorrescunt ira. Dial. I V , 3 5 , 3 . horrent et sttbrig-untur. Dial. III, 1, 4. feminis defluunt. Ep. 95, 20. 21. capitalis amicitia. Dial. X, 15,1. capitate supplicium· E p . 18, 11. CapitoJinus voltus. Dial. VI, 13, 2. Jupiter. XII, 10, 8. Capitolium. Dial. VI, 13, 1. Β VII, 7, 2. NQ. I I , 45, I . E p . 95, 72. Fr. 35 — 37. habet hostile vestig'ium. Dial. II, 6, 8 Capitolii vectig^al ing-ens. Dial. XII,10,9. Cappadocia. NQ. III, 25, 4. cu|ira, species quaedam ig-nis coelesüs Capreae. E p . 77, 2. Capricornus. NQ. III, 29, I . de Capsula toti, nitidi iuvenes. E p . 115, 2. captare inier s e . E p . 102, 20. captiones, sophismala. E p . 45, 8. captiosa verba. E p . 82, 23. caput sanctum. Β. V I , 3 5 , 4. intonsum. E p . 5, 2. caput quassare. Dial. III, 19, 2. parieti inlisum rumpere. E p . 77, 14. velare pallio exclusis utrimque aurihus. E p . 114, 6. adaperire (honoris causa). E p . 6 4 , 10. capite obvoluto. Lud. 13, 1. capile apere. B. V I , 1, 1. capitis dolor. E p . 78, 9. sanguine misso levalur. E p . 70, 16. caput radicum. E p . 86, 17. caput felicitate nimia mo tum. E n . 114, 8. Car. in Care experiri. NQ. I V , 5 , 3. Cares. Β. V, 6, 1. carcer. Dial. V , 3 2 , 2. 37, 3. XI, 14, 4. CI. I , 15, 7. carcer terrenue. E n . 102, 22. carceres p l e n i . Dial. IV, 9, 3 . car ceris alimenta. E p . 18, 11. in carcere ludi neminem i u v a n t . CI. 1 , 2 6 , 2. carcer infernus. Dial. V I , 19, 4. E p 82, 16. cardiacus. E p . 15, 3. Caria. NQ. Ill, 19, 2. caricae. E n . 87, 3. carmen saliUare. Dial. X, 9, 2. agreste. Β. I V , 6 , 6. veneficae. E p . 9, 6. carm e n : di melius. E p . 98, 5. carmina referla sunt vocibus philosophicis. E p . 3 3 , 2. eae facilius sing-ulae insidunt circumscriptae et carminis modo inclusae. E p . 3 3 , 6. eensus nostros clariores carminis arta necessitas efficit. Ep. 108, 10. 11. Carneades. Dial. X , 14, 2. carnifex. Dial. V , 15, 3. V I , 1 , 4. IX, 11, II. NQ. II. 59, 8. E p . 70, 8. carni fioum lurba. E p . 2 4 , 14. collegium Dial. IX, 5, 1.

97

INDEX RERUM MEMORABILIUM earo m or ticin a in v i v i s . £ p . 122, 4 . c a r · ne s e c o n s t a r e sentit omne animal. E p . 121, 21. Carthag-inienses. Dial. VIII, 4, 1. 8, 2 . C a r t h a g o . Dial. I I , 6 , 8 . U l , I I , 7. I V , 5, 4. X I , 1, 2. 14, 5. XII, 12, 6. ΝQ. Ul, p r a e f . 6. I V , p r a e f . 21. E p . 24, 10. 86, 5. casa. Dial. X I I , 9, 3. E p . 47, 10. 90, 10. p o l e s t e x casa vir m a g n u s exive. E p . 66, 3. c a s e u m m u s r o d i t . E n . 48, 6. Caspium m a r e . NQ. III, 29, 8. C a s s a n d e r . NQ. U l , 11, 3. c a s l e l l u m . Dial. V , 2-2, 4. Β. V I I , 3, 2 . caslig-alio a l i q u a n d o n e c e s s a r i a e s t , s e d h a e c s i n c e r a , c u m r a i i o n e . Dial. III, 6, 1. c o r r i ^ e n d u s est q u i peccat n o n s i n e c a s t i g a l i o n e s e d s i n e ira. i b . 1 5 , 1. 1 6 , 1. b o n o r u m m a g i s t r a t u u m , p a r e n t u m , p r a e c e p t o r u m , iudicum c a s t i e a t i o sie Accipienaa est q u o m o d o scalpelluzn e t a b s t i n e n t i a et a l i a , q u a e p r o f u t u r a t o r q u e n t . Dial. I V , 2 7 , 3. et d e n u n cialio e t casti^-atio i n s a n o s coercuit. E p . 94 , 36. ei i m p o n i t p u d o r e m castie a t i o , cur a d m o n i l i o n o n f a c i a t ? i b . § . 44. Castor e t P o l l u x , s l e l l a e v e l i s i n s i d e n t e s i n maj^na t e m p e s t a t e . NQ. I, 1, 13. a d Cast oris n e g o t i a n t s . Dial. II, 13, 4. c a s t r a r e p u e r o r u m g-reg-es. Dial. I I I , 21, 3. F r . 34. tastrensiuin laborum tarda manipretia. E p . 101, 6. c a s l u m c o r p u s . E p . 108, 14. c a s u s . E p . 16, 5 . n e c e s s e est m u U u m in vita n o s t r a casus p o s s i t , q u i a v i v i m u s c a s u . E p . 7 1 , 3. q u i b o n u s casu est, n o n p r o m i U e t se t a l e m in p e r p e l u u m . E p . 9 5 , 39. n u l l i s a p e r e casu o b t i g i t . E p . 7 6 , 6. S e x casus n o m i n u m . NO. V , 17, 1. C a t a e g i s v e n t u s . NQ. V, 17, 5. C a t a r a c t a e . NQ. I V , 2, 4. 5. c a t e n a . Dial. I X , ] 0 , 3. E p . 9, 8. 14, 4. c a t e n a r u m s o n o d e l e c t a r i . CI. I, 26, 3. catena eadem copulat cuslodiam et m i l i t e m . E p . 5, 7. c a t h e d r a . CI. I, 9, 7. c a t h e d r a r l u s p h i l o s o p h u s . D i a l . X , | 0 , 1. Catilina. Dial. V, 18, 2 . VI, 20, 5. Β . V , 16, 1. 17, 2. C a t i ü n a r u m t a n t u m . Dial. V I , 20, 5. X , 5, 1. C a t o , M. P o r c i u s , c e n s o r i u s . Dial. VII, 21, 3. R e m . 7, 1. a e d i l i s . E p . 86, 10. e u m tarn e r e p u b l i c a f u i t nasci q u a m S c i p i o n e m . E p . 87, 9 . c a n t e r i o v e h e batur et hippoperis quidem imposilis. ib. § . 9. 10. eius domi f o r i s q u e eg-re«•ia f a c t a . E p . 9 5 , 72. n x o r . F r . 65. SENECA PHIL.

d i c t u m . Β . V , 7, 5. p r a e e e p t a . E p . 94, 27. c i t a t u r . E p . 122, 2. C a t o , M. Porcius U t i c e n s i s , d e s c r i b i t u r . E p . 95, 69—71. eius d i v i l i a e . Dial. VII, 21, 3. uxor Marcia. Fr. 74. filia m i n o r Maicia. F r . 72 s q . dicta. Dial. IV, 32, 2. V, 38, 2. v i l a . Dial. I, 3, 14. II, 1, 3. 2 , 1. 2. V I , 2 0 , 6. V I I , 18, 3. IX, 17, 4. 9. X I I , 13, 5. Β. V , 17, 2. E p . 7, 6. I I , 10. 14, 12. 13. 51, 12. 71, 8. 10. 11. m o r s . Dial. I, 2, 9 - 1 2 . VI, 20, 6. 22, 3. I X , 16, 1. 4 . E p . 13, 14. 24, 6 - 8 . 67, 7. 13. 70, 19. 71, 1 5 - 1 7 . 82, 12. 13. 95, 72. 98, 12. laus. Dial. II, 7 , I . I X , 7, 5. X I I , 9, 5. E p . 2 4 , 10. 25, 6. 79, 14. 97, 8. 1 0 4 , 2 9 - 3 3 . Rem. 7, 1. η um quam a p e r l i u s quam coram Caione peccalnm est. E p . 97, 1. 2 . cf. Dial. I X , 7, 5. M. Cato u l e r q u e . E p . 6 4 , 10. Catones. Dial. VI, 25, 1. E p . 70, 22. 95, 72. 97, 10. 104, 21. 118, 4. 120, 19. Catoniana aelas. Dial. I X , 7, 5. Caloniana ( p r a e c e p t a ) . E p . 94, 27. Catonius. y i d . Justus. Catullus c i t a t u r non q o m i n a t i m . Lud.

11, 6.

catulus. Dial. V I , 7, 2. 12, 2 . CI. 1 , 1 6 , 5 . Catuli d i c t u m . E p . 97, 6 . Caucasus. NQ. IV, 2, 19. caudex apud antiquos vocatur plurium t a b u l a r u m c o n l e x t u s . Dial. X , 13, 4 . C a u d e x cur Claudius a p p e l l a l u s sit. Dial. X , 13, 4 . c a v e a a e n e a l o r i b u s cincta. E p . 8 4 , 10. s u m m a cavea. Dial. I X , 11, 8. c a v e a e b e s t i a r u m . Dial. V , 3, 6. 17, 3. I X , 3, 2 . E p . 70, 6. cavillatio. Dial. X , 10, I. CI. I I , 4 , 3. Β . I I , 17, 1. V I I , 4 , 8. NQ. V , 1 , 5. c a v i l l a t i o n e s non h a b e n t p e r s u a d e n d i v i m . E p . 82, 8 s q o . 83, 8 s q q . 108, 12. cavil lato res. E p . 102, 20. c a u s a efficiens et p r a e c e d e n s . E p . 87, 31. 33. 34. e causa e t m a t e r i a o m n i a fiuni. d e c a u s a d i s c r e p a n t s e n t e n t i a e Stoicorum, Aristotelis, Platonis, Senecae. E p . 65,2—14. c a u s a r u m i n q u i s i t i o n e m , e t y m o l o g i a m , necessarian» p a r t e m p h i l o s o p h i a e i u d i c a t . E p . 9 5 , 6 5 . b o n a e cau s a e m e l i o r condicio v i d e t u r , si ad i u dicem q u a m si a d a r b i t r u m m i t t i t u r . B. I l l , 7 , 5. c a u s a r u m a c t i o n e s . Dial. X , 7, 6. c a u s a r i u m c o r p u s . NQ. I, p r o l . 4. causa r i a e p a r t e s in a n i m o . E p . 68, 7. causidicus. Dial. V , 37, 2. L u d . 7, 5. 12, 2. 3. v . 5 4 . cautionos. Β . I l l , 7, 7. VII, 10, 3. Cebes r e d e m i s s e ac d o c u i s s e P h a e d o n e r a t r a d i t u r . F r . 23. Cecropiora m e l . E p i g r . VI, 8 .

7

98

INDEX

RERUM MEM0RAB1LIUM.

Celcr. v i d . Asinius. ecleritas dicendi non decet p h i l o s o p h u m . E p . 4«. 52, 8. eella J o v i s . E p . 95 , 72. cella laxior. Dial. IX* 8 , Η. cellae p a u p e r u m . E p . 18, 7. 100, 6. cellarii. E p . 122, 16. censeri domino suo. Β. VII, 4, 3. capite. Β. VII, 8, 1. hoc amplius censeo. Dial. VII, 3, 2. NQ. III, 15, 1. censores alienae vitae. E p . 123, 10. Censorius. Λ* id. Calo. censorium crimen. Dial. VII, 21, 3. censoria nota. E p . 95, 41. eensura. Β. I I , 8 , 2. I V , 2 8 , 5. E p . 95, 27. convivarum. E p . 47, 8. sua cuiusq u e . DiaI. Χ , 10, 3. reg-nantium censuram ag-ere. E p . 108, 13. c e n s u s . Dial. XII, 10, 6. Β. I, 3, 10. III, 7 , 7. 1 8 , 2. V I I , 8, 1. E p . 12, 6. 05, 58. R e m . 4 , 1. senatorius. Β. V I I , 9, 2. censum e q u e s t r e m consumens coena. E p . 9 5 , 41. censum locuplelis d o m u s auribus g e r e r e . Dial. V I I , 17, 2. censum a d f e r r e . E p . 119, 9. Centauri. E p . 58, 15. centesimae s a n g u i n o l e n t a e . Β. VII, 10, 4. in centunculo d o r m i r e . E p . 80, 8. cenluria. in centurias describitur exercitus. E p . 89, 3. centurio. CI. I, 16, 3. NQ. VI, 8, 3. E p . 83, 12. supplicio praepositus. Dial. Ill, 18, 4. V, 19, 5. IX, 14, 7. cera (pictoris). E p . 121, 5. Cerberus. L u d . l a , 3. E p . 24, 18. c e r e b r u m m o v e t felicilas non u n o g e n e r e . E p . 36, I. cerebri aesluantis verm i n a l i o n e s . E p . 95, 17. Ceres. F r . 88. cereus. Dial. I X , I I , 7. X , 20, 5. E p . 122, 10. t e n u i s cerei fila. E p . 114, 5. (ex Maecenate.) cet n e r e inter se f e r r o , n u n c d e c e r n e r * d i c i t u r . E p . 58, 3. e e m u l a r e . E p . 8, 4. ceroma. Dial. X , 12, 2. ED. 57, 1. certamina sacra. Dial. II, 9, 15. c e r v i x praecidilur noxio. Dial. Ill, 16,5. cervicem p r a e b e r e . E p . 8 2 , 12. Dial. I X , 16, 1. p o r r i r e r e . Dial. I l l , 18, 3. B. Ill, c. 25. NQ. II, 59, 7. E p . 47, 4. 8 2 , 9. p r a e s t a r e . F r . 25. m e d i a m uno ictu decidere. Dial. I I , 18, 3. cf. VI, 2 6 , 2. I X , 11, 5. dilatare. E P . 15, 2. cervicibus sarcinam p o r t a r e . Dial. I V , 12, 4—5. V, 6 , 6 . $ r a v e est t e n e r i s cervicibus iug-um. Dial. I, 4, 7. Aug-ustus n o n d u m subactis p o p u l i Romani cervicibus m a n u m imposuit. CI. I, 10, 2. cervus. Dial. IV, 16, 1. B. II, 29, 1. c e r y x . Dial. I X , 4, 5. cestu d e c e r n e r e v e t a n t suos Laecedae-

monii. Β. V, 3 , I. cestu v i n c e i e . E p 88 19. Celheg-us. F r . 110. 114. Chaerea t r i b u n u s militum a Caligula derisus euin occidit. Dial. 11. 18. 3. E p . r 4, 7· χαίαξοφύλαχες, speculalores f u l u r a e g r a n d i n i s . NQ. IV, 6, 2. Chalcis. NO. VI, 17, 3. 25, 4. Chaldaei. NQ. 11, 32, tj. Vll, 4, 1. 28, I c h a m a e l e o n t e s . NQ. I, 5, 7. chaos E p i c u r e u m . E p . 72, 9. characlerismos. E p . 95, 25 s q q . Charinus mag-islratus. E p . 18, 9. Charis. Β. I, 3, 10. 4, 4. C h a r m a n d e r , d e comelis. NQ. V I I , 5, 3. Charondas. E p . 90, 6. charta. CI. II, I, 2. Charybdis. Dial. V I , 17, 2. NQ. I l l , 29, 7. E p . 14, 8 . 31, 9. 79, 1. chasmata. NQ. I, 14, 1. VI, 9, 2. C h e l i d o n , unus ex Cleopatrae mollibus. E p . 87, 16. Chersonesus. NQ. Ill, 26, 6. Chimaera. E p . 113, 9. c h i r a g r a . E p . 78, 9. c h i r o g r a p h u m dare. Β. I I , 2 3 , 2. r e f o r mare ad p r o p o s i t a . E p . 94, 51. Chius. v i d . Ariston. Mctrodorus. Oeno pides. c h l a m y d a t i . Dial. VII, 2, 2. chlamys. E p . 76, 31. chorda. E p . 87, 12. 13. chorus. E p . 84, 9. 10. chriae. E p . 33, 7. Chrysippus. Dial. V I I I , 3 , 1. 6, 4. 5. 7, 4. I X , I, 10. ß . V I I , 8, 2. E p . 33, 4. 96, 3. 104 , 21. cilatur. Dial. I I , 17, 1. Β. I, 3, 8. 9. 4, 1. II, 17, 3. 25, 3. Ill, 22, 1. E p . 9, 14. 113, 23. F r . 46. Chrysippi. E p . 22, 11. cibaria. Dial. X, 18, 5. Β. I l l , 21, 2. cibus. Dial. I X , 1, 6. 9 , 2. 3. X , 7 , 9. E p . 5, 4. 8, 5. 9 5 , 1 5 . 1 8 . cibi pretiosi. Dial. X I I , 10, 5. copia ciborum s u b t i lilas i m p e d i t u r . E p . 15, 3. l i m e n l i b u s cibus crescit in ore, h a e r e t in faucibus, elabitur manlbus. E p . 82, 21. vis cibo· r u m v o l u p l a t e m c o n l e m n e r e : exitum specta. E p . n o , 13. cicada. E p . 87, 19. cicatrix. Β. V I , 2 6 , 2. NQ. I l l , IB, 6. s i n e cicatrice sanari. F r . 91. Cicero, M. T u l l i u s . Β. VII, 6, I. NQ. II, 56, 1. E p . 9 7 , 8. eius v i t a i n q u i e t a . Dial. X , c. 5. exilium. Β. V, 17, 2. Dial. IV, 2 , 3. uxor T e r e n l i a . Fr. 61. u r b a n i t a s et inimicitiae cum Vatinio. Dial. I I , 17, 3. m o r s . Dial. V I , 2 0 , 5. I X , 16,1, eius carmina deridet S e n e c a . Dial. V, 3 7 , 5 . Fr. 111. eius e x e m p t u m

INDEX RERUM MEMORABILIUM. in vertendis ^raecis versibus sequiiur. E p . 107,10. eins libri ad philosophiam pcrtinentes paene tolidem quot Fabiani. E p . 100, 9. eius compositio una. E p . 100, 7. in exitu l e n t a , devexa et molliter detinens nee aliter quam so· let, ad morem suum pedemque respondent. E p · 114, 16. fuit g-radarius. E p . 40, 11· eius verbum opUulari. E p . 17, 2. essentia. E p . 5 8 , 6 . cavillationes vocal sophismata. E p . I l l , 1. Ennium laudal et imitalur. Fr. 110 —112. Citatur. Dial. I X , 11, 4. X , 5 , 2. E p . 49, 5. 9 7 , 4. 108, 3 0 - 3 4 . 118, 1. 2. Fr. 112. eius dictum. Fr. 61. Cicero filius consul. β . IV, 30, 2. Cicerones, Domitios, Messalas et quicquid II oris in civitate erat, A u g u s t u s c lernentiae suae debebat. Cl. i, 10, 1. Cicones. NQ. III, 20,3. (ex Ovid. MeUm. X V , 313.) ciconia lacertam quaerit. E p . 108, 29. cicula m s ^ n u m fecit Socratem. E p . 13,14. Cimber. r i d . TiUius. Cimbri a Mario concisi. E p . 9 4 , 66. iis pro virtute ira erat. Diaf. III, 11, 2, Cimbricae caedes. Β. V, 16, 2. cincinnos ciispare. E p . 114, 5. (ex Maeeenate.) cingere. alte cincli. Ep. 33, 2. 92, 35. cinerarius. Dial. II, 14, I. cing-ulum. Fr. 80. cims exaequat omnia. Dial. VI, I I , 2. aequat omnes. E p . 91, 16. Cinna, consul. 6 . IV, 30, 2. Cinna, L., insidias slruxit Aug-usto. Cl. I, 9, 2 — 1 2 . circense tomentum. Dial. VII, 25, 2. Circensium clamor. E p . 83, 7. Circius ventus. NO· V, 17, 5. eirculans philosophus. E p . 40 , 3. 52 , 8. gTammaticus. 88, 40. circulator. Β. VI, 11, 2. Ep. 29, 7. eirculus. NQ. I , 2, 2. 7. E p . 74 , 27. 77, β. circuli coeli. NO» v , 17, 2. in aliquo circulo tempus terere. Dial. 1, 5, 4. cf. Β. VII, 22, 2. circumitus Siciliae. E p . 79, 1. coeleslia er circuitus certos vertunlur. Ep. 108, ). per circuilum. Rem. 1, 3. eircumlitio operosa et in piclurae modum variata. E p . 86, 6. «ircumscribere. Dial. XII, 19, 7. NQ.III, 18, 1. E p . 87, 41. 108, 14. circumscriptio. Dial. IV, 9, 4. V, 2 , 1. E p . 82, 22. 97, 11. eircumscriptor. Dial. IX, 8, 4. clrcumstantia, ttVTin€$£0XCC0ig. NQ. II, 7, 2. circumtonsa oratio. E p . 115, 2. t i r t a s . Dial. IV, 8, 1. VII. c. 28. I X , 9,

S

99

3. X , 13, 6. E p . 76, 2. 108, 32. Flaminius. Β. V, 16, 5. cisium E p . 72, 2. cisterna. Ep. 86, 4. cisternina aqua. E p . 86, 21. cithara. Lud. 4, 1, v. 18. citrus. Dial. IX, 9, 6. civica (corona). Cl. I , 26, 5. Β. I , 5, 6. V, 16, 3. civilis pars philosophiae. E p . 89, 10. animus ad civilia erectus. Dial. I X , 2, 9. civilia opera. Dial. Χ , 13, 3. civiles res fro nie m desiderant. Dial. [X, 6, 3. Fabiani Papirii l i b r i , qui inscribuntur f a r t i u m ] civilium. E p . 100, 1. civilia. E p . 109, 14. civis boni nunquam inutilis est opera. Dial. I X , 4 , 6. non opus est eo cive, cui plus opus sit quam u n i civi. ß VII, 7, 5. nefas est nocere p a t r i a e : erg-o civi q u o q u e , nam hic p a r s patriae est. ergo et h o m i n i , nam hic in maiore tibi urbe civis est. Dial. IV, 31, 7. cives boni. Β. VI, 37, 3. civium amor unum est inexpugnabiie muniment um. Cl. I, 19, 6. civium Romanolum coloniae. Dial. XII, 7, 9. 7. civitatis captae facies. Β. V I I , 27, I. 2. Cl. I , 26, 2. civitatem potentis populi dare. Β. III, 9, 1. V i , 19, 2. civitatis mores m a g i s corrig-it parcitas animadversionum. Cl. I, 22, 2. civitatis rectorem quomodo deceat ing-enia curare. Dial. I , 6, 3—5. ad civitatis vitam r e · ductus. Ep. 108, 15. civilatulas vendere. Lud. 9, 4. clamores audientium. E p . 52, 9 — 1 4 . Claranus, condiscipulus Senecae, laudatur E p . 66, 1 - 4 . claritas quae post mortem conting-it, bonum est. E p . 102, 3 sqq. potest unius boni viri ludicio esse contenta. 102 I I . diifert a gloria. 102, 17. classicum cum cecinit, paupercas scii, non se peli. E p . 17, 3. quisquis vilest, mallet somoum suum classico quam symphonia rumpi. E p . 51, 12. classico concio convocanda in supplicio. Dial. III, 16, 5. classis. Dial. VI, 26, 4. Β. VI, 3, % 32, 3. NQ. V, 18, 5. clava. NQ. I, 7, 1. Claudia, virg-o Vestaiis. F r . 80. Claudiana lingua. Lud. 14, % Claudianus cometes. NQ. VII, 21, 3. 29, 3. Claudius, vid. Caesar. Claudius Caudex. Dial. X , 13, 4. — Quadrig-arius in duodevice&imo anna· lium citalur B. III, 23, 2. clavis. Dial. IV, 25, 3. Ep. 90, 8. claustra ferrea. Β. VI, 3, 2. clausula. E p . 77, 20. clausulas abnun* γ *

100

INDEX KERUM MEMORABILIUM.

p e i e . ne ad exspectatum respondeant. E p . 100, 6. 114, 16. clavus. latus clavus. Ep. 98, 13. Cleanth.es aquatn Iraxit et rigando horlo locavit man us. Ep. 44, 3. vitae Zenonis interfuit. Ep. 6 , 6. eius versus, quos in latinum sermonem mutavit Seneca. Ep. 107, 10. 11. Praelerea com· memoralur Dial. V I I I , 6, 5. I X , 1, 10. Β. V , 14, 1. V I , 11, 1. 12, 2. Ep. 33, 4. 7. 9. 64, 10. 94, 4. 108,10. 113,23. clemcns quis -vocandus sit. Cl. I, 20, 3. dementia quaiuvis inier innocenles cesset, tarnen ab iis colenda. Cl. 1 , 2 , 1. nulla virtus magis homini, et inter homines nulli mag-is quam reg-i aut principi convenit. ib. c. 3, 2 sqq. non est lassa crudelilas. c. I I , 2. quid sit. II, 3 , 1. 2. Ep. 88, 30. non est contraria severitati sed crudelitati. Cl. II, 4, l — 3. differt a miseiicordia. ib. c. 4, 4—6, 4. differt a venia, ib. c. 7. Cleonae. ibi χαΑαξοφνλαχες. NO. I V , 6, 2.

Cleopatra. NO. I V , 2 , 16. En. 83, 25. 87, 16. clepsydra. Ep. 24, 20. Clidemos. N o . II, 55, 4. cliens. Dial. V, 8. 6. V i , 10, 1. I X , 16, 1. X , 2, 4. 3, 2. 7, 6. 14, 4. Β. II, 23, 3. Ep. 19, 4. 47, 18. 59, 15. 68, 11. 76, 12. clipei (ig*nes coelestes). NO. 1, j 15. V I I , 20, 2. Clilus inter epulas manu Alexandra transfossus. Dial. V , 17, 1. Ep. 83, 19. clivus. Dial. VII, 15, 5. 25, 6. cloacae Augiae. Lud. 7, 5. quomodo denarius in cloacam cadit, sie pecunia in quosdam homines. Ep. 87, 16. Cloacinam Tatius dedieavit. Fr. 33. Clodiani iudices. Ep. 97, 6. Clodius, P. Dial. II, 2, 1. I V , 2, 3. reus ob adulterium cum Caesaris uxore violatis religionibus commissum. Ep. 97, 2. 9. Clodii. Dial. X , 5, 1. Ep. 97, 10. Cloelia. Dial. VI, 16, 2. clostrum. Β. VII. 21, 2. Clotho. Lud. 3, 3. Munes. Ep. 47, 6. Clytaemnestra. Fr. 66. coacior. Ep. 52, 4. coagmenta signorum solvuntur aesta. NQ. I V , 2, 18. Cocceii. Cl. I, 10, 1. Codes, vid. Horatius. eoctiles lapides. Ep. 90, 33. eoctura. Ep. 90, 33. codicariae naves. Dial. Χ , 13, 4. codices, publicae tabulae. Dial. X , 13, 4.

codicilii. Cl. 1, 15, 4. Ep. 55, 11. coelestium natura semper in motu est. Dial. X I I , 6, 7. coelestium statuta ma· gnitudo est. Ep. 79, 10. coelestia per etatas vices remeant et eflectus rerura omnium aut movent aut notant. Ep. 88, 15. debemus et soli et lunae el ceteris coelestibus beneficium. Β. V I , 23, 3. nova coelestium observatio est et nuper in Graeciam invecta. NQ. V I I , 3, 2. coelestium notitia g-lorians. Ep. 88,14. Coelius orator iracundissimus. Dial. V , 8, 6. coelum hoc totuin, omnes hae stellae et sol alimentum ex terra tiahunt et inter se partiuntur. NQ. VI, 16, 2. coeli ingens spatium. NQ. I , jjrol. 12. eius natura, ib. II, I , 1. divisio. ib. V, 17, 2—4. coelum ardere visum. NQ. I, 15. 5. ardebit aliquando. Epigr. V l l , 5. coeli recessus, ß o & w o g . NQ. I , 14, 1. coelum aperire arboribus. Cl. II, 7, 4. coelum liberum. Dial. I X , 17, 8. coena. Dial. IV, 24, I. 33, 3. V I . 22, 6 I X , 7, 2. X , 12, 6. 16, 3. Β. I V , 39, 3 Ep. 122, 9. 16.'coena publica. Ep. 98, 13. adiliales coenae. Ep. 95,41. coenis in lucem perdue lis ingesta prandia. NQ. IV, 13, 6. coena peracta reliquiae circumstantibus dividuntur. Ep. 77, 8 coenarum lautitia. Ep. 114, 9. eleg-antia. Ep. 122, 18. biberc post coenam volg-are. Ep. 122, 6. coenare tardius. Ep. 77,17. lautius. Dial. V I I , 27,4. sine populo. Dial. I X , 9,3. humi. ib. X I I , 12, 3. coenanti domino consuetudo superbissima circumderiit stantium servorum turbam. Ep. 47, 2. coenatio. Dial. I, 4, 9. I X , 9, & X I I , 9, 2. Ep. 78, 23. 90, 9. 15. coenalio velie ac specularibus munita. NQ. I V , 13, 7. populi capax. Ep. 115, 8. coenum. Ep. 92, 31. 94, 58. coetus sacer. Dial. V I , 25, 1. eogitare male. Ep. 9, 8. 104, 6. cogitatio nostra coeli munimenta perrum· pit. Dial. V I I I , 5, 6. cog-natio omnium inter omnia. Ep. 108, 1U cognitio. Cl. 1, 15, 3. Β. V , 24, 2. a cc gnitionibus esse. Lud. 15, 2. cognomen. Β. I V , 8, 3. coheres. Cl. I, 16, 1. cohors. Dial. V, 22, 5. Β. V , 16, 1. NQ. I , 15, 5. cohors primae admissionis apud Augustum. Cl. I, 10, 1. culta servorum. hp. 110, 17. col&re. NQ. I l l , e. 5. colaphus. Dial. II, 5, I. 14, 3. V, I I , £ Lud. 15, 2. Ep. 13, 5. collectio in pectore. Ep. 68, 8. collectivus humor. NQ. Ill, c. 3. c. 7, 3

INDEX RERUM MEM0RABIL1UM. collegium. Β. VI. 3, 2. Dial. IX, 5. 1. Collina porta. Β. V, 16» 3. collo oblorto trahere. Lud. I i , 6. colonia. Dial. V I , 3 , 1. X I I , 6 , 2. 7, 7. Ostiensis. NO. I, 15, 5. colonus. Dial. I X , 8 , 5. Χ Π , 12, 5. Β. V I , 4, 4. V I I , 5, 2. E p . S8, 12. 114, 26. 123, 2. color m a l a b i l i s quorundttm. animalium. NQ· I , 5 , 6. 7. 7, 2. sunt quidam col o r e s , qui ex intervallo vim suwn o s t e n d u n t . ib. §. 12. purpurae varius color, ib. 3, 12. item stellarum. ib. I, 7. tan a quosdam colores eemel ducit, q a o s d a m nisi saepius maceraia et recocta non perbiblt. E p . 71, 31. coloris improbi lacernae. E p . 114, 21. colorare. Dial. II, 13, 2. E p . 16, 2. 71, 31. 86, 8. Dial. VII, 7, 3. NO. 1, 5, 11. colossus. E p . 76, 31. columba. Dial. IV, 16, I . coll a columbarum v&rii coloris. NQ. I, 5, 6. 7, 2. eolurabari labris. E p . 114, 5. (ex Mae· cenate.) columnae. NQ. I I , 42, 1. E p . 86, 7. ex remoto spectantibus columnarum no· vissime intervalla i u n e u n t u r . Β. VII, 1 , 5. Dial. IT, 1, 2. NQ. I , 3 , 9. columnae flagrantes. NQ. VII, 20, 2. E n . 94 , 56. columna ig-nis immensi. NQ. VI, 26, 4. coma. Dial. Χ, 12, 3. comalus. Dial. I X , 8, 3. E p . 66, 25. combibere. E p . 123, 15. comessalio. Dial. I I I , 20, 8. X I I , 10, 9. Β. VI, 32, I. NQ. IV, 13, 6. E p . 5 1 , 1 . comelae. NQ. ! , 15, 4. de iis ag-itur ib. toto lib. VII. comici poetae. Dial. V I I , 27, 2. I X , 11, 8. aliquid cornice exile. E p . 100, 10. comitalus. Dial. V I , 10, 4. laulior. E p . N7, 4. comilialis morbus. Dial. V, 10, 3. comitium. NQ. I I , 49, 2. in comitio pila ludere. E p . 104, 33. comitia. Dial. VII, 1, 5. I X , 4 , 4. praeioria. E p . 118, 4. consularia. Β. VII, 28, 2. Ep. 118, 4. fortunae. E p . IIS, 3. eommeatus. Dial. X . 13, 4. datus duobus m i l i l i b u s , ut alter non sine altero rediret. Dial. III, 18, 3. commentarius gframmatici. Ep. 108, 32. ex commentario sap ere. E p . 33, 7. commercium. Β. VII, 9, 5. maris. Β. IV, 28, 3. Indici. NQ. IV, 2, 4. commissiones. in quibus hodie plus can· torum e s t , quam in theatris olim speclatorum fuit. E p . 84, 10. commissum, continuum. NQ. II, 2, 2. commissura. Β. V, 12, 2. VII, 21, 2. NQ. I , 3, 4. I I , 2 , 2. 6, 5. III, 27, 5. VI, 22, 3. 31, 3.

101

commoda, producta. E p . 74, 17 R7, 29. 36. 37. 92, 16. commodata. Ep. 120, 18. communia. E p . 67, 1. cf. 23, I. communiler quae sunt. En. 58, 22. comoedia. Dial. II, 18, 15. comoedi. Lud. 4, 2. compedes. Dial. V, 24, 2. compediti. Dial. I V , 10, 1. compendiaria (via). Lud. 13, 2. Ep. 27, 6. 119, I . in coelum te compendiario voco. E p . 73, 12. comperendinalio. E p . 97, 5. [115, 1 compositio. E p . 100, 1—7. 114,8. 15 sqq. composita corpora. E p . 102, 6. composite et non composita. NQ. II, 2, 3. modulata, ex dulci tracta compositaque. Dial. V, 35, 3. philosophi pronunciatio sicut v i t a debet esse composita — , oratio, quae veritati operam d a t , incomposita d e b e t esse et simplex. E p . 40, 2. 4. b e n e compositum. Ep. 55, 8. 56, 14. computaiio. Β. V I I , 10, 4. E p . 8 4 , 7. 88, 10. computatores dilig-enlissimi. E p . 87, 5. concentus ex dissonis. E p . 84, 10. conchylio multo saturata purpura. Dial» X I I , I I , 2. purpura eoaem conchylio non in u n u m modum e x i t : interest, quam diu macerata s i t — . NQ. 1 , 3 , 1 2 . conchylia Ultimi maris. Dial. X I I , 10, 2. conchylia superi atque infeii maris stomachi nausiantis remedium. Dial. I ; 3, 6. E p . 89, 22. conchyliali. E p . 62, 3. conciliatura. E p . 97, 9. concinnitas non est ornamentum virile. E p . 115, 2. concio. Dial. IV, 17, I . 25, 4. Β. I I , 23, 1. classico convocanda in supplicio. Dial. III, 16, 5. conciones g-Iadio caesae. Dial. III, 2, 3. concisura aquarum cubiculis interfiucn* tium. E p . 100, 6. conclamari, non laudari. E p . 5 2 , 13. totiens in vicinia mea conclamatum est. Dial. IX, 11, 7. conclamatum in vicino incendium saepe rixara solvit. Dial. V, 43, 3. conclamatio civitatis ac f u ^ a e s t , ubi crebris moilibus pestilentiam esse adparuit. CI. I , 2 5 , 5. cum aliqua con· clamatio e s t , pauper jjuomodo exeat, non quid efferat quaerit. E p . 17, 3. concoquere. Dial. X I I , 10, 3. Β. IV, 39, 3. E p . 78, 24. 84, 7. 86, I I . 95, 25. concubilus. Dial. X, 16, 5. Β. VII, I, 5. E p . 97, 5. aliquem exstinxit. E p . 66, 43. concubitus patris matrisque mini mum heneficium» (liberis), nisi alia ac· cesserint. B. III, 31, 3. concurs&re et sollicitum esse. Β. VII,14,5.

102

INDEX RERUM MEMORAB1LIUM.

concorsalio circamcidenda. Dial. IX, 12, 2. concursationes ad divitias euntium sapiens sccurus laelusque ridebil. E p . 17, 9. illa tumullu g-audens non est induslria sed exag'ilatae mentis con* cursatio. E p . 3, 5. concursum habere. E p . 76, 4. 86, 8. condictum t e m p u s coenae. Dial. X, 16, 3. condire varie. E p . 110, 13. conditio omnis versabilis. Diai. I X , 11, 10. conditioni suae adsuescendum. ib. 10, 4. pessima condilione sub homine homo est. CI. I, 17, "2. conditio abominanda inter malronas est marilus Severus. Β. I, 9, 3. condilivum. E p . 60, 4. 8*2, 2. conditor mundi. E p . 119. 15. conditura. E p . 8 4 , 4 . conditurae mille in· ventae. E p . 95, 15. conduclum. Β. V I I , 5 , 3. actio ex conducto el local ο. Β. III, 7, 1. conflagxatio. NQ. III, praef. 5. 28, 7. 29 1. 2. cone-iarium. Dial. V I , 22, 4. I X , 7 , 2. X , 8, 2. X I I , 10, 9. B. 11, 16, 2. IV, 28, 2. E p . 29, 5. 73, 8. conieclura. arduum est de his, quae conieclura sequenda s u n t , aliquid certi promittere. NQ. V I , 20, 5. nobis rimari illa et conieclura ire in occulta tantum licet, ib. VII, 2 9 , 3. tollenda ex animo suspicio et conieclura, fallacissima inritamenta. Dial. IV, 24, 1. coniunctionum nronrielates. E p . 88, 42. coniux. Dial. VI, 10, 1. conlusor. Β. 11, 17, 3. 5. [35, 1. connubium non est cum externo. Β. IV, Conon. NQ. VII, 3, 3. conscienliam suam plenam sceleribus ac tormentis adaperire. CI. I , 13, 3. ex conscienlia tacere. ib. 9 , 9. beneficii fractus primus ille esl conscienliae. B. 11, 33, % cf. III, 10, 1. IV, 11, 3. 21, 2, 5. conscienliam suam dis aperire. B. VII, 1, 7. cf. F r . 24. conscienlia sequilur te, custos p e r p e t u u s . F r . 14. nihil opinionis causa, omnia conscienliae faciam. Dial. V I I , 20, 4. mala facinora conscienlia flag-ellantur. Ep. 97, 15. cf. E p . 43, 5. 105, 7. bona conscientia. Cl. 1, 1, 1. Β. IV, 2 1 , 6 . E p . 12,9. Dial. I X , 3, 4. prodire vult et conspici. E p . 97, 12. mala conscientia. B. I I I , 1, 4. E p . 12, 9. 122, 14. lutum aliqua res in mala conscientia praeslat, nulla securum. Ep. 105, 8. consecrata. Β. VII, 29, 1. consensus servientium facit validos do· minantes. Dial. I I , 4 , 1. ieg-um illa excellens potentia per animorum con· sensum minisleriumque constat. Β. V, 4, 2. verbum quidem ipsum (malorum)

persuasione quadam et consensu iam asperius ad aures venit. Dial. XII, 5, 6. nihil horum malum est: ex consensu islis metus est. E p . 91, 19. cum aeternitatem animarum disserimus, non leve momentum apud nos habet consensus hominum. E p . 117, 6. consensus innocentiae. Cl. I, 23, 2. conseptum. E p . 97, 2. conservatio sui. Ep. 36, 8. conservi. E p . 47, 1. consiliarium fulg-ur. NQ. II, c. 39. consilium nasci sub diem debet. E p . 71, I . ila inveniendum est, ut ad summum b o n u m , propositum totius vitae tuae, respicias. E p . 71, 2. consilium futuri ex praeterito venit. E n . 8 3 , 2. an de Iiberanli ingrato dan α um sit. Β. IV, 2 9 , 1. unde sit inconstantia et diss) mililudo rerum consiliorumque E p . 20, 4. consilium amicorum, quo usus Au g-ustus. Cl. I , 9, 3. 7. cx consilii sen tentia. E p . 67, 10. consolationcs. E p . 94, 21. 39. 49. 95 34. 65. constantia. E p . 67, 10. constematio publica. Cl. I , 25, 3. NQ. VI, 1, 5. conslitutio universi. Dial. V I I , 15, 7. prima. Β. VI, 23, 3. naturae. E p . 95, 52. 59. an sit omnibus animalibus con· stitutionis suae sensus. E p . 121, 5. quid sit constilutio. ib. § . 10. omne animal primum constitution! suae conc i l i a t e . ib. 14. constitutio Stoica. Β. IV, 26, 2. V, 13, 1. constitutio ipsa, qua res inter se aestimantur. E p . 9 5 , 5 9 . consuetudo calamitatum mollimentum. Dial. I X , 10, 1. 2. civitatis nunquam in eodem diu slelil. E p . 114, 13. consul. Dial. Ill, 21, 3. V I , 22, 7. IX, 4, 5. B. I l l , 16, 2. f a c t u s , refeclus. E p . 104, 9. Ordinarius. Dial. V, 31, 2. nummulariolus. L u d . 9, 4. postmeridianus, in Cal. Julias dcsignalus. Lud. 9 , 2. eius honori honorem liabent equo desilientes, caput a d a p e r i e n t e s , seraita cedentes. E p . 6 4 , 10. multos consules numerare inter mag-na bona. E p . 4, 4. tot consulum vina. E p . 114, 26. consularis. Dial. I I , 18, 2. V, 18, 3. B. II, 12, I. Ill, 33, 1. serviens aniculae. E p . 47, 17. consularium virorum capita ostendi sibi Sulla patitur. Dial. 1, 3, 8. consularia comitia. Β. VII, 28, 2. spolia. Dial. VI, 20, 5. consulatus. Dial. 1, 4, 2. V, 31, 2. V I , 14, 2. X , 17, 6. X I , 11, 4. X I I , 9, 5 13, 5. Cl. 1, 9. 12. B. 1 , 5 , 1. II, 27 4. I l l , 3 3 , 2. V, 16, 2. 4. 17, 2. E p 59, 2. Fr. 79. contaclus. Dial. IX, 7, 3.

INDEX HERUM MEM0RABIL1UM. c o n t a g i u m . E p . 13, 6 . conlemplalio rerum non minus secundum n a t u r a m e s t q u a m a c t i o , n e c est con* t e m p l a t i o s i n e a c t i o n e . Dial V I I I , 5, 1—8. t r i a v i t a e e-enera, q u o r u m u n u m voluptati vacat, alterum contemplationi, t e r l i u m actioni, omnia a d idem sub alio a t q u e a l i o t i l u l o p e r v e n i u n l . i b . c. 7. contemplativa ars nulla sine decretis suis e s t . p h i l o s o p h i a a u l e m et 6 versu Neronis).

(m

I». Dacus. NQ. I, prol. 8. Daedalus. Ep. 90, 14. Dahae. Ep. 71, 37. dama. Β. II, 29, 1. Danubius (Danuvius). Dial. X, 4, 5. NQ. I , prol. 8. I l l , 27, 8. 9 IV 1 , 1 . 2. VI, 7, 1. dare quid sit. Β. V, 10, 1. Ί . Dareus rex Persarum. Dial. V, 16, 3. NQ. V I , 23, 3. E p . 94, 63. 119, 7. Darei mater. Ep. 47, 12. de tuo. Ep. 23, 6. de gradu. Ep. 29, 6. de g-enu. Dial. 1, 2, 6. debere verbum non habet nisi inter duos locum. Β. V, 8, 3. in debitum solvere. Ep. 7, 10. debllis. Dial. VIII, 3, 4. debitor. Dial. V I , 10, 1. Β. IV, 39, 2. 40, 5. V, 8, 1. 19, I. 20, 5. 21, 3. VI, 19, 5. VII, 14, 5. Fr. 92. December mensis. Ep. 18, 1. decempeda. Ep. 88, 11. decernere nunc diciiur, olim cernere. E p . 58, 3. Decius. Β. IV, 27, 2. Ep. 67, 9. Decii. Β. VI, 36, 2. declamare. Ep. 20, 2. decoctor. Β. IV, 26, 3. Ep. 81, 2. decollare. Dial. V, 18, 4. Lud. 6 , 2. Rem. 3, 1. decoquere. Β. I , 1, 3. III, 17, 4. V, 21, 3. E p . 36, 5. Rem. 2, 4. decoqui. Ep. 86, 11. decoquere corpus balneo deli catum. Ep. 108, lb', decrepitus senex. Dial. X, 11, 1. Ep. 26, 1. Fr. 36. decretorius stilus. CI. 1, 14, 1. decretoria hora. Ep. 102, 24. decretoria arma. Ep. 117, 25. decreta philosophiae, dogrmata. Ep. 94, 2. 4. 8. 13. 31. 32. 48 . 95, 9. 10—12. 34. 46. 58. Dial. VIII, 3 , I. nulla ars contemplaliva sine decretis suis est. Ep. 95, 10. decreta philosophiae necessaria sunt. Ep. 95, 37 — 64. decre tum est pereuasio ad totam pertinens vitam. ib. g. 44. decuma (hora). Dial. IX, 17, 7. decuria. servus in primam decuriam con iectus, in qua vocem praeco experitur Ep. 47, 9. decuriones. NQ. IV, 7, 2. decursus imbribus. Ep. 90, 10. dedicatio. Dial. VI, 13, 2. X, 20, 5. deficere. Ep. 77, 9. 95, 9. defricare boves. Β. VI, 12, Ϊ . deicere. Ep. 83, 27. 123, 7. deiectio NQ. II, 59, 11. Ep. 120, 16. deiectus aquae. Ep. 56, 3. fuiiinorum. Dial. \ I . 5.

INDEX RERUM MEMORABILIUM. Delllii. CI. I, 10, I. delectus (mililum). Dial. V, 2, 4. dele· ctum verborum eripit dolor moducn excedens. Dial. XII, 1, 3. deleg-atio. Β. VI, 5, 2. VII, 19, 3. Ep. 27, 4. delicali. Dial. V, 8, 4. 7. X, 12, 7. NO· III, 18, b. Ep. 47, 13. 78, 25. 80, 8. 82, 2. 114, 4. 20. 110, 15. delicali vocantur etesiae. NQ. V, II, 1. deliciae ad rabiem nos cogunt pervenire, ut quiequid non ex volunlale respondet, iram evocet. Ep. 47, 19. fasiidio esse illis coepit vita et subit illud rabidarum deliciarum: quousque eadem? Dial. IX, 2, 15. in delicias laboratur. Ep. 90, 16. delictis omnia misere ac sollicite comparantur. Ep. 119, 15. deliciae nobis aebilitatcm indixerunt. En. 55, 1. deliciolum. Ep. 12, 3. detiratio acuta. Ep. 49, 8. Delos. NQ. VI, 2$, 3. 4. delpliinorum cum crocodilis proelium. NO- IV, 2, 13. 14. Demades. Β. VI, 38, ]. Demaratus Lacedaemonius. Β. VI, 31, 4-12. Demetrius Poliorcetes. Dial. I I , 5, 6. Ep. 9, 18. — Syriae r e x , cuius Demetrius et Anliochus liberi fuere. NO· VII, 15, 1. — Pompeianus. Dial. IX, 8, 6. — Cynicus. eius dicta. Dial. I , 3, 3. 5, 5 sq. Β. VII, 1, 3. 4. 8, 2—11, 2. Ερ. 67, 14. 91, 19. vita. Dial. VII, 18, 3. Β. VII,8, 2.3. Π, 1.2. Ν0· IV, praef. 7. En. 20, 9. 62, 3. Democnares Parrhesiasles. Dial. V, 23, 2. Democrilus. Dial. X, 14,5. NQ. IV, c. 9. V, c. 2. VI, 20, 1. Ep. 7, 10. ridens. Dial. IV, 10, 5. IX, 15, 2 diu furere visus. Ep. 79, 14. subtilissimus antiquorum omnium. NO· VII, 3, 2. invenisse dicitur fornicem. Ep. 90, 32. item quemadmodum ebur molliretur et decoctus calculus in zmaragrdum con· •erteretur. ib. §. 33. eius praecepta. Dial. V, 6, 3. volumen de SO&Vfllcc* Dial. IX, 2, 3. eius initium citatur i'b. e. 13, 1. :lf?narius. Dial. VII, 23, 3. ß . II, 17, 1. IV, 39, 1. V, 20,2. VII, 21,2. Ep.80, 7. 8!, 14. a servo imputatus. Dial. V, 33, 3. pecunia sic in quosdam homines, quamodo denarius in cloacam ca dit. Ep. 87, 16. »ions. Dial. VII, 20, β. Ep. 121, 15. ultimus surg-enti iuventae terminum ponit. Β. IV, 0, β. dentes quibusdam dicturis eonliduntur. Ep. II, 2. cadunt el pue-

107

ris et senibus. Ep. 12, 3. 83, 4. denlium puerilium lapsus. Β. IV, 6 , 6. denlium inter se arietalorum sonus. Dial. V, 4,2. denlium dolor. Ep.78,9. denlanea fulmina. NO· Π, 49, 2. Denlatus. vid. Curius. deponere arbores. Ep. 86, 14. 17 sqq. depositum. Β. Ill, 7, 2. IV, 10, 1. 26, 3. VI, 3, 1. VII, 16, 5. deprecator. Ep. 28, 10. descendere. Β. Ill, 27, 2. descendentium et adsce η denlium habitus. Ep. 123,14. descriptiones virtutum. Ep. 95, 66 sqq. deserere. Dial. IX, 3 , 5. deserit tolus exercilus. Dial. IV, 10, 4. deserendi nefas. Ep. 95, 35. deserlor. CI. I, 16, 3. desideria improba. Dial. V, 00, 4. qui deponere vult desideria rerum omnium, quarum cupiditate ilag-ravit, el oculos et aurcs ab iis, quae reliquit, avertat. Ep. 69,3. omne desiderium, quod nor ex inopia sed ex vitio nascitur, inexρ leb tie. Dial. XII, 11, 4. Ep. 119, 12, naturale desiderium suorum est, quam· diu modicum est. Dial. VI, 7, 1. naturalia desideria finita sunt. Ep. 16, 9. desig-natores. Β. VI, 38, 4. desig-natus. Ep. 118, 3, despumare. Ep. 68, 13. 99, 27. destringere sudorem. Ep. 122, 6. desudare. Ep. 15, 3. per detractlonem, κ α τ ά GzkqriGlV. £ p . 87 39. devo'tio. Β. VI, 36, 2. deus est prima et generalis causa. Ep. 65, 12. est natura et divina ratio toti mundo inserta. Β. IV, 7, 1. naturam voca, fatum, fortunam, omnia eiusdem dci nomina sunt varie ulentis sua po· testate. Β. IV, 8 , 3. cf. NO- I , prol. 13. 14. II, c. 45. Dial. XII, 8, 3. Ep. 1 6 , 4 . 5 . efFug-it oculos, cogrilatione visendus est. NO' VII» 30, 3. 4. in suo cuique pectore consecrandus. Fr. 123. nemo novit deum, multi de illo male existimant, et impune. Ep. 31, 10. rolundam formam deo dederunt Stoici. Ep. 113, 22. Lud. 8, 1. deus universi rector et arbiter. Ep. 16, 5. Dial. VII, 8, 4. Fr. 26. ipse se facit ante omnia. Fr. 15. deus ille maximus potentissimusque ipse vehit omnia. Ep. 31, 10. deo nihil clusum est. Ep. 83, 1. deo patemus. Fr. 24. eius divinitati omne praesens est. NQ. II, c. 36. nota diis est operis sui series. Β. IV, 32, 1 deus ipse omnium conditor et rectoi scripsit quidem fata, sod eequitur, semper paret, semel iussil. Dial. I, 5, 8. exemplaria rerum omnium (ideas)

108

INDEX RERUM MEM0RABIL1UM.

v i d e n t e m , quemadmodum quae immortalia facere non potuit, d e f e n d a t a morte. E p . 5 8 , 27. hoc est quo deum antecedatis: ille extra patientiam m a · lorum est, vos s u p r a patientiam. Dial. I , 6 , 6. sapientem di non multo antecedunt. E p . 53, 11. 12. 73, 12. 13. dis ipsis de felicitate controversiam a g e r e potesi is, qui animarn in cxpedito h a · bet. NQ. VI, 32, 5. cf. E p . 25, 4. non deorum ira aut coelum concutitur aut terra, sed suas ista causae habent. NQ. V I , 3 , 1. di melius. E p . 47, 8. 98, 5. Rem. 2 , 4. deos habet placatos et f a · v e n t e s , quisquis sibi se propitiavit. E p . 110, 1. sic vive cum honiinibus tamquam deus videat: sic loquere cum deo tamquam homines audiant. Ep. 10, 5. Β. I I , 1, 4. si vis gratus esse adversus deos et adversus vitarn tuam, cogita, quam multos antecesseris. E p . 15, 11. quid aliud est vitia nostra incendere quam auctores illis inscribere deos et dare morbo exemplo divinitatis excusatam licentiam? Dial. X, 16,5. V I I , 2 6 , 6. principes deorum animum sibi adserere debent. CI. I, 5, 7. 7, 1. 19, 9. Caesares dis geniti deosque g e nituri dicuntur. Dial. VI, 15, 1. (Virg·. A e n . I X , 642.) di duodecim. NQ. II, 41.1. di superiores et involuti. NQ. II, 4 1 . 2 . inferioris notae. Ep. 110, I. ignobilis deorum lurba. Fr. 39. Epieureus deus. Lud. 8, 1. Β. IV, c. 19. VII, 31, 3. NQ. I , prol. 14. 15. c. 1 , 4 . Numquam verecundiores esse debemus quam cum de dis agitur. NQ. VII, 30, 1. Dexter tribunus. E p . 4, 7. diaduinenos, statua. E p . 65, 5. δ ι α λ ε κ τ ι κ ή . E p . 89, 17. dialectica lex. E p . 8 2 , 19. dialectic! re prehenduntur. E p . 4 5 , 5 - 1 3 . 48,4—12. 4 9 , 5 - 1 2 . 71, 6. 82. 8 sqq. 19. 83, 8 sqq. 85. 87, 11 sqq. 102, 5. 20. disputationcs istae (dialeclicae) nihil aliud sunt quam inter se perile captantium lusus. E p . 102, 20. sophisma per omnes dialecticorum scholas iactatum. E p . 8 7 , 38. dialectici veteres. E p . 117, 12. dialectica animalia. E p . 121, 10. 6 , 5 . optimum est, deum, quo auctore dialogorum allerealio. Β. V, 19, 8. cuncta p r o v e n i u n t , sine murmuratione dicendi genus imitatur publieos mores. comitari. E p . 107, 9. di cur etiam inE p . 114,2. dicturis quibusdam tremunt ratis mulia tribuant. Β. IV, 2 8 , 1. genua, quorundam dentes conliduntur, lingua t i t u b a t , labia concurrunt. E p . eorum providentia in provehendis hominibus mal is defendilur. Β. IV, c. 31. I I , 2. utrum illud dicas an de illo, 32. deus quos probat, quos a m a t , inplurimura interest. E p . Π 7 , 13. d u r a t , exercet. Dial. I , 4 , 7. a bonis ν iris mala omnia removit. ib. 6, 1. deo- dictator. Dial. XII, 10, 8. a p u d antiquoe mag-istcr populi vocatus. E p . 108, 31. rum opera celebrate potias est quam Philippi aut Alexandra latrocinia. NQ. dictatura. D i ä t X . 17. 6. CI. I , 1% 2. Ι Γ , praef. 5. miremur deum hoc p r o · dene intra se habet numerosque urnversorum, quae a g e n d a sunt, et modos mente complexus est. E p . 6 5 , 7. in exteriora quidcm t e n d i t , s e d tamen in totum undique in se redit. Dial. VII, 8 , 4 . di immorlales nullam didicere vir· tulem cum omni editi. E p . 95, 36. F r . J22. quomodo sint colendi. E p . 95,47— 50. eorum honor qua in re sit. Β. I, 6, 3. Fr. 123. dcos nemo sanus timet. B. IV, 19, 1. di nec volunt nocere nec possunt. Dial. IV, 27, 1. V], 12, 4. B. VII, 1, 7. 31, 4. E p . 95, 49. eorum effusa benignitas. Β. I , 1, 9. ΝQ. V, 18, 5. 13—15. carissimos nos h a b u e i u n t habentque. Β. I I , 29, 6. IV, 5, 1. hominibus benelicia plurima tribuunt non utilitatis suae causa. Β. IV, 3, 2—9, 1. adversus deos sola voluntate grali esse possumus. Β II, 30, 2. Vit, 15, 4. munera et deos vincunt. NO· IV, 7, 1. deos vota non exorant sed admonent. Β. V, 25, 4. omnia deorum sunt* tolus mundus deorum immortalium templum est, solum quidem amplitudine illorum d i g n u m . Β. V I I , 4 , 6. 7 , 3. divitias non habent. Dial. IX, 8 , 5 . E p . 31, 10. regnum inermes reg-unt. Β. V I I , 3, 2. non externa cogunt d e o s , sed sua illis in legem aeterna voluntas est. B. V I , 23, I. di iniuriam non accipiunt. Dial. VII, 26, 5. Β. V I I , 7, 3. dis ipsis manus intentantur. CI. I , 25, 5. nemo usque ad deos manus porrigit. Β. V , 14, 2. quaedam crimina non puniuntur sed ad iudices deos mittunlur. Β. Ill, S, 2. di debitores delegantur. Β IV, I I , 3. deus non omnia homini facit. ΝQ. V I I , 30, 3. non est pusillae rei minister. NQ. I I , 3 2 , 3. 4. deos falig a r e lurpe est. E p . 3 1 , 5 . sapiens deorum socius, non supplex. ib. 8. deus in corpore humano hospitans. ib. §. 11. intra nos est sacer s p i r i t u s , deus. E p . 4 1 , 1 — 5 . deum sequere vetus praec e p t u m , Sloicis probatum. Dial. VII, 15, 5. Β. IV, 25, I . 2. VII, 31, 2. E p . 16, 5. hie est magnus a n i m u s , qui se deo tiadidit. E p . 107, 12. deo libenter a r e n d u m , fortunae contumaciter. E p .

f

S

INDEX RERUM MEM0RABIL1UM. Didymus g-ramruaUcüS scrlpsit quatuor nnlia iibrorum. E p . 88, 37. dies funebris. Dial. VI» 4 , 1. ater. VII, 25, 3. fest u s , quo honores permissi serviß. E p . 47,14. dies rerum ag-endar u m . E p . I S , 1. ad votum actus. E p . 15, 3. inter siralum lectionemque ai visas. E p . 83, 3. dies medius, inclinatus. NQ. IV, 2, 18. medio die quidam interiunxerunt. Dial. I X , 17, 7. cum die surgere. Ep. 122» 1. dies ^uando quibusaam long-us -videatur. Dial. X, 16, 3. 4. nil ag-enti dies long-us est. E p . 122, 3. longa dies consumil dolorem. Dial. V I , 8 , ] . dies et nox aeris intimi vices sunt. E p . 102, 28. nmlta p e r noctem habila teriovi dies "vevtit ad risum. E p . 104, 24. quomodo haec animo praviias fiat aversandi diem et totam vitam in noctem transferendi. E p . 122, S. unus dies par omni est, Heracliti dictum. E p . 12,7. dies oinnis sie o r d i n a n d u s , tarn quam consummet vitam. ib. §. 8· sing-ulos dies sing-ulas vilas puta. E p . 101, 10. utile est aliquot dies interponere, quibus nos itnag-inaria paupertale exerceamus ad vei a m . E p . 1 8 , 5. 2 0 , 13. dies decern medii inter judicium et supplicium. Dial. IX, 14, 6. intra trig-inta dies excedere. Lud. 9 , 4. diem ducere. E p . 80 , 3. 95, 26. 58, 37. Dial. I X , 3 , 1. dies detrimenlum iam sensit. E p . 122,1. Diespiler. Lud. 9, 4. difTerre beneßeium est timide neffare. B.

1, 1, 6.

dig-itulos ducere. E p . 66, 53. digitus. NQ. I , 16, 2. dig-itum pung-ere graphio et hoc sang-uine litare. NQ. IV, β, 3. digitus ad caput relatus oslendit impudicum. E p . 5 2 , 12. digiti carmen metientes. Dial. X , 12, 4. dig-iti puerorum aliena manu per litterarum ei· mulacra ducunlur. E p . 94, 61. dig-nitas. B. I I I , 12, 2. facilius crescit quam ineipit. E p . 101,1. dig-niiati p e r · aitae nemo parcit. CI. I, 22,1. confraffosa in fastig-ium dig-nitatis via est. E p . 84, 13. dilatio est maxima vitae iactura. Dial. X , 9, 1.

109

Diog-enes cynicus. Dial. I X . 8 , 4. 5. 7. Β. V, 4, 3. 6, 1. E p . 29, 1. 47, 12. 90 14. Fr. 23. — Stoicus. Dial.V, 38, 1. Diomedes. Dial. XII, 7, 6. Dionysius maior. CI. I, 12, 1. — tyrannus. Dial. VI, 17, 5. diploma. CI. I, 10, 3. Β. VII, 10, 3. dipondio satur. Ep. 18, 7. dirae. NQ. V, 18, 10. Dis. Ditis ianua. Lud. 13, 3. discendi cupiditas quemadmodum d i f e renda sit, ne ipsa se iinpediat. E p . 108 quousque disces? iam et praecipe. Ep 33, 9. tamdiu discendum est, quamdiu vivis. E p . 76, 3. idem et docenti et discenti debet esse propositum: ut ille rodesse v e l i t , hic proticere. E p . 108, . non discere debemus isla (liberalia studia), sed didicisse. E p . 88, 2. discessio. Dial. Vll, 2, 1. NQ. VI, 16, 1 discinctus. Ep. 114, 4. 6. diseiplina mililandi. Dial. XI, 15, 5. castrensis. XII, 12, 2. civitatis. E p . 114, 2. curiae. L u d . 9 , 1. disciplinatum omnium iacta sunt fundamenta. Dial. XII, 17, 4. discursare. Dial. X , 14, 3. discursatio per urbem officiosa. Dial. X. 3, 2. discus ex loco superiore in piscinam m i s . sus resilit. NQ. II, 9, 3. discutere furorem. Ep. 94, 17. mala i n · velerata. E p . 95, 34. morbos veteres. E p . 50, 4. fulmen quod discutit. NQ. II, 40, 1. 2. dispensatio domus. Fr. 54. displicentia sui. Dial. IX, 2, 10. disputare. E p . 7 5 , 2 . 76,1. 2 0 , 2 . 108, 23. disputatio pu^nacior vi tan da. Dial. V, 8, 8. 36, 4. disputationes praeparatae et effusae audiente populo plus habent strep it u s , minus familiaritatis quam sermo. E p . 38, 1. 20, 2. disputatiuneulae inanes. Ep. 117, 25. distillare. E p . 78, 1. distillans dexlera Mucii. E p . 24, 5. 66, 51. distillatio. E p . 75, 12. 78, 1. 19. distens. corpora continua, composita, ex distantibus. E p . 102, 6. nullum bortum ex dislantibus. E p . 102, 3. 7 sqq. diversorium. Β. V I , 15, 7. luxuriae. E p .

§

dilig-entia quorundam supervacua, qui litterarum inutilium etucliis detinentur. 89, 21. otii. E p . 108, 6. Dial. X, c. 13. cf. E p . 88. 108, 24 sqq. diluvii descriptio. NQ. I I I , c. 27 — 30. dives quomodo celerrime fieri povsis. E p . 119, I . 17, 10. pauperes nihilo tristioeius t e m p u s . ib. c. 29, I. res sunt divitibue. Dial. XII, 11,1. E p . deminutio imperii. Β. VII, 6, 3. maiesla8 0 , 6 . non ferunt animosius dstrimenta tis. NQ. I, prol. 3. divitee. Dial. I X , 8 , 2 . non sunt felices Oiodorus, Epicureus philosophus. Dial. sed mendicis miseriores. Dial. II, 13, 3. VII, 19, 1. E p . 7 6 , 3 1 . 17, 12. 115,17. nemo nasciDiogenes Apolloniatee. NQ. II, 20,1. IV, tur dives. E p . 20, 12. animus e s t , qui 2, 28 — 30.

110

INDEX KERUM MEMORABILIUM.

dolor c e s s a t s i n e speclatore. E p . 99, 16. divites facit. Dial. X I I , 11, 5. divites dolorem melius est vincere quam falf u g i t i v i in mimo. E p . 114, 6. lere. Dial. X I I , 17, 2. malo relinquas divinalio. NQ. II, 3*2, 4. dolorem quam ab illo relinauaris. E p . divinus spiritus. Dial. XII, 8, 3. divino 63, 12. cuslodienti quoque elabitur dorum munetum iniqui aeslimatores. B. lor tempore. E p . 63, 3. Dial. VI, c. 8. I I , 29. 1· divina omnia ab humanis mitigatur studiis. Dial. XI, c. 8. 18,1. omnibus distant paribus intervallis. XII, 17,3—5. in dolore inlerrogandum, Dial. XII, 8, 5. utrum nostro nomine doleamus an eius divisio nimia idem habet v i l l i , quod qui decessit. XI, c. 9. cogitandum gralo nulla. E p . 89, 3. annuo quid habuetis, non quid amisedivitiae non sunt bonum. Dial. I , 5 , 2. ris. XI, c. 10. E p . 63, 7. 99, 4. respi V I I , 2 4 , 5. E p . 87, 15 sqq. pusillae ciendum quid boni supcrsit. XI, 12,1. sunt. Ep. 110, 15. mullis graves sunt. X I I , 18, 1. contumelia nostrorum est, Dial. X , 2 , 4. divitias parasse multis si salvi parum valent in unius elali non finis miseriarum sea inutatio fuit. solatium. E p . 63, 10. Dial. V I , 2 , 5. E p . 17, I I . eas cur non respuat saXI, 12,1. intuenda sunt exempla. Dial. piens. Dial. VII, c. 21—26, 4. diviliaXI, 14, 2 1 7 , 6. VI, 2, 2. E p . 78, 18. rum modus. Ep. 2 , 6. Dial. X I I , 10, 99,6. memoria mortui frequentanda, ut 11. is maxime divitiis fruitur, qui miiucunda nobis sit. Dial. V I , 3 , 2. XI, nime divitiis indiget. E p . 14, 17. 62, 18, 7. E p . 63 , 4. 99 , 23. quos amisi 3. sapiens divitiarum naturalium est m u s , consecuiuri praemisimus. Dial. quaesitor acerrimus, E p . 119, 5. diviV I , 19, 1. E p . 99, 6. 7. a dolore distiae quae sint mag-nae. E p . 4,10. quae cedendum et ad alias cogitationes anicerlae. Β. VI, 3, 1. verae. E p . 110, 18. mus avertendus. E p . 78, 18. tempera· poetis divitiae velut unicuni viiae dementum doloris probabile. Dial. VI, 7, cus laudantur. E p . 115, 12—15. dicen1. XI, 18, 5 . 6 . 17, 2. XII, 16, 1. E p . 99. dum e s t : divitiae ilium tenent. E p . 15 — 21. levis est d o l o r , si nihil ill I 119, 12. opinio adiecerit. Dial. VI, 7, 1. E p . 78, divortium. Β. Ill, 16, 2. anile. Rem. 16, 5. 13. nullus dolor longus, qui magnus diurnum accipere. E p . 80, 8. est. E p . 30, 14. 78, 7—10. 94, 7. dolor docere vita. E p . 52, 8. in hoc aliquid levis est, si ferre p o s s u m , brevis est, g-audeo discere, ut doceani. Ep. 6 , 4. si ferre non possum. E p . 2 4 , 14. 78, idem et docenti et discenti debet esse 17. ignavus e s t , qui propter dolorem propositum. E p . 10S, 3. eruditum do· moritur, stultus, qui doloris causa vicere. E p . 94, 11. vit. E p . 5 8 , 36. dolor vim suam perdit docti postquam p r o d i e r u n t , boni desunt. in eo, qui ullra sensum mali miser est. E p . 95, 13. c f . ΝQ. IV, 13, 1. VI, 32, NQ. Ill, 27, 12. detrahendae sunt p r a · I. Ep. 106, 11. mag-is indoctos quam teritoium dolorum conqaesliones. E p . doctos eadem orbitas volnerat. Dial. 78, 14. quid iuvat futuro dolori occurVI, 7, 3. rere? satis cilo dolebis cum venerit. d o g m a t a , decrela, scita, placita. E p . 95, E p . 13, β sqq. maximi dolores in m a · 10. 60. cerrimis consistunt corporis partibus. dolabra. NQ. III, 17, 1. Ej). 78, 8. dolendi est quaedam modestia. Dial. VI, 3, 4. disciplina. X I , 15, 5. decor. E p . domina a servis servala. B. 111,23,2—4. 09, 21. uxor vocanda est domina. Fr. 51. dolium. NQ. VI, 19, 2. E p . 36, 3. 90,14. dominium. Β. VII, 5, 1. 118,14. dolio fraclo vi fulminis vinum dominus olim pater familiae appellabatur, slat rigidum non ullra t r i d u u m . N Q . i l , E p . 47, 14. servus cum peculio domini 31, 1. e s t , dat tamen domino suo munus. B. dolor omnia cog-it. E p i g r . IV, I. invete· V I I , 4 , 4. domino servus beneficium ratus aut simulatus est aut stultus. dare potest. Β. Ill, c. 18—28. coenanti Ep. 63, 13. nihil prodest neque moriuo domino consuetudo superbissima cirquem desideiamns, neque nobis. Dial. cumdedit stantium servorum turbam. X I , 2, 1. E p . 99, 6. nulli minus graE p . 47, 2. corpora servorum obnoxia tus quam ei, cui praestari videtur. XI, sunt et adscripta d o m i n i s , mens q u i · 5 , 1. minuendus est exempli el famae dem sui iuris. Β. III, c. 20. est aliquid, causa. X I , 5 , 4 — 6 , 5. item officii et quod dominus praestare servo debeat. muneris causa. XI, c. 7. dolori tantum B. 111,21,2. de iniuriis dominorum in des, quantum poscit, non quantum conservos positus est iudex, ib. 22, 3. dosueludo. I X , 6. E p . 99, 16. 17. est mini crudeles tola civitate common· aliqna et doloris ambitio. E p . 6 3 , 2. strantur. CI. I , 18, 3. cf. servus. —

INDEX RERUM MEMORABILIUM. Quicquid est cui dominus inscriberis, apud te est, tuum non est. Ep. 98, 10. obvios, si nomen non succurrit, d o m i n o s salutamus. Ep. 3, 1. dominus meus Gallio. Ep* 104, 1. Domilius. B. III, e 24. Domitii. CI. I, 10, 1. domitores ferarum. Ep. 85, 41. donius. Ep. 5 , 6 . 8 , 5 . formosa. Dial. VII, 26. 2. Ep. 87, 6. preliosa. Dial. IX, 1, S. pleheia, regia. Rem. 13, 2. principalis. Dial. X I , 2 , 4. domus pnvatae, publicae. NQ. III, praef. 9. domus recta est, quod dici solet. Ep. 100, 6. domus in laxitatem ruris excurrunt. Ep. 114, 0. domi nata laelitia. Ep. 23, 3. domo sua interdicere. Dial. V, 23, 5. 8. domus est pusilla respublica. Ep. 47,14 donare res difficilis. Dial. V I I , 2 3 , 5 — 24, 3. donari aliquid sapienti potest, quamquam sapientis omnia sunt. Β. VII, c. 2, 5—11, 2. item amico, quamquam amicorum omnia communia sunt, ib. c. 12. donatio inconsulta turpissimum getius damni est. Β. IV, 10, 3. aliud est munus, aliud ipsa donatio. Β. VI, 2, 1. donum die ponere. Β. VII, 4, 6. dona militari a. B. III, 32, 4. Dorica linffua. En. 77, 14. Doris. NQ. III, 26, 6. (ex Vir».) Dorus librarius. Β. VII, 6, 1. dorvphoros, slalua. Ep. 65, 5. dos publice data. Dial. X I I , 12, 6. NQ. 1. 17, 8. D. dotes propriae. Ep. 79, 9. Dossenni monumento inscriptus tilulus. Ep. 89, 7. dracones mansueti. Dial. IV, 31, 6. dracones, aquae vasa. NQ. III, 24, 2. draco in Chimaera. Ep. 113, 9. (Druidae. Lud. I I , 3.) Drusilla, Cali^ulae soror. Dial. XI, 17, 4. Lud. 1, 2. 3. Drusus. vid. Livius. Drusus, Liviae filius, juvenis oblit. Dial. V I , 2, 3. eius laudes, l'unus. ib. 3, 1. 2. 5, 1. 2. 4. Germanicus. Dial. XI, 15, 5. NQ. I, 1, 3. Drusus Caesar, Attici pronepos. Ep. 21,4. Drusus Libo, adulescens tarn stolidus quam nobllis. Ep. 70, 10. dubitare est Carneadis. Dial. X , 14, 2. proximus est a neg-ante, qui dubitavit (in dando beneficio). Β. II, 1, 2. dubitatione venientium, quorsus evadant, nihil est miserius. Ep. 101, 8. beneficium dandum sine Ulla dubitatione. B. II, 1, 1. Duellius (Duillius). Dial. X , 13, 3. Fr. 70. durus capitur. Ep. 112, 1.

111

KS. Earinus, puer amabilis, Senecae pro· gymnast es. Ep. 83, 4. ebrietas. Β. I , 10, 2. NQ. III, 20, 5. 21, 1. IV, 13, 5. ίIIa delectal, quae in vacuum venit. Ep. 122, 6. damnalur. Ep. 83, 18—27. est volunlaria insania. Ep. 83, J8. facit protervos et audaces. Dial. III, 13, 3. omne vitium et incendit et deleg-il. verecundiam removel. Ep. 83, 19. 20. unius horae hilarem insaniam long-i temnoris taedio pensat. Ep. 59, 15. 8 3 , 18. nonnumquam admittenda. Dial. I X , 1 7 , 8 — 11. sapiens eliamsi quando hortata est hilaritas aliena causa producta long-ius, tarnen citra ebrietatem resistit. Ep. 83, 17. ebrietaa publica magnas clades edidit. ib. §. 22. 23. oratio Maecenalis est ebrielas. Ep. 114, 22. ebriosus. Dial. III, 4, 1. Β. I, I I , 6. Ep 83, 10. 11. e b n u s . Dial. V I I , 12, 3. Β. III, 2 6 , I. 2 7 , I. duobus modis dicilur, aliero, cum quis vino gravis est, aliero cum solet ebrius fieri. Ep. 83, 10. differl all ebrioso. Dial. III, 4, 1. Ep. 83, 10. 11 vivum bonum non futurum ebrium pro balione falsa collig-il Zeno. Ep. 83, 8 17. ebrii hominis eloquentia. Ep. 114, 4 ebulliie animam. Lud. 4, 2. ebur. Dial. III, 21, 1. IX, 9, 6. Ep. 85, 40. 87, 21. mollilur. Ep. 90, 33. echini. Ep. 95, 20. 28. ecnephiae venli. NQ. V, c. 12. ectypa imag-o Caesaris in anulo. B. III,

26, 1.

eculeus. Dial. V, 3, 16. 19, 1. CI. I, 13, 2. Β. IV, 21, Γ». Ep. 14, δ. 24, 14. GG, 18. 67, 3. 71, 21. 78, 19. educes. Ep. 108, 15. edendi et bibendi finis. Dial. VII, 20, 5. edictum, effalum, enunciatum. Ep. J17, 13. edictum et ludorum ordo ib. §. 30. editio publica! ingeniorum monumenta. Β. IV, 28, 4. educalio. Dial. I, l , 5. 6. 2, 5. 4, 11. IV, 18, 2. 1 9 - 2 1 . VI, 12, 2. effatum, alii enunciatum, alii ediclura vocant, Ep. 117, 13. effeminati. Β. VII, 25, 1. efficiens causa. Ep. 87, 31. 33. 34. effractarius aperla praeteril. En. li8, 4. effundere orationem et fundere. Ep. 100, 2. egere necessitatis e s t , non autem o p u e s s e . Ep. 9, 14. egestas et panpertas. Ep. 17, β. 58, 1. ίγκνκλίοΐ artes, pueriles. Ep. 88, 23 Egnalius. Dial. X, 4, 5. Cl. 1, 9, 6. Stdog. Ep. 58, 20. 21. 65, 4.

112

INDEX REKUM MEMORABILIUM.

eiurare palrem. Β. VI, 4, 2. eiuratio. Dial. VII, 26, 5. Eleates. vid. Zenon. [18, 7. electio peiit v i maiore et metu. Β. II, ^leffanlia morum. Dial. VI, 8, 3. eiementa quatuor. Dial. IV, 19,1. 2. VIII, 5, 6. E p . 117, 23. de iis Aeg^rptiorum senlentia. NQ. III, 12, 2. de iis locus in philosophia. E p . 8 9 , 1 6 . omnium elementorum in alternum «ecursus sunt. NQ. III, 10,1—5. eiementa ad id, quod d e b e t u r , pensa s a n t . NQ. I I I , 29, 5. eiementa et membra differunL ut de* crcla et praecepla philosophiae. E p . 95, 12 eiementa prima (litterarum). B. III, c. 34. E p . 88, 20. elementarius senex. E p . 36, 4. elephanti transeunt quae impulerunt. Cl. 1, 5, 5. elephantcs terret vox porcina. Dial. IV, 11, 5. elephanlorum greg-em excelsissimus ducit. Ep. 9 0 , 4 . eiephan Iis pluribus una silva sufficit. E p . 60, 2. elephantem minimus Aethiops iubet subsiaere in g-enua et ambalare per f u n e m . E p . 85, 41. eorum feritatem usque in servile officium demcrelur cibus. 6 . I , 2, 5. elephanlorum pueris pariter ac feminis peisultantibus terg-a impune calcata. Dial. IV, 31, 6· primus Curius Dentalus in Iriumpho duxit elephanlos. Dial. X, 13, 3. Pompeius primus in circo elephanlorum cum noxiis hominibus pug-nam edidit. ib. §. 6. Metellus triumpnans ante currum CXX eaptivos elephantos duxit. ib. §. 8. Eleusin. ΝQ. VII, 30, 6. Elia. NQ. VI, 25, 2. Elius (?) leno dives. Dial. I, 5, 2. elleborus. Β. II, 35, 2 E p . 83, 27. *1oquentia. Dial. IX, 1, 3. 6, 3. X, 2, 4. Β. VII, 14, 3. E p . 75, 5. venalis. Dial. X I I , 6, 2. Demetrii. Β. V I I , 8 , 2. Fabiani Papirii. Ep. 100. forensis a d v e r · sarios h a b e t . E p . 14, I I . eius pretium aug-etur litium numero. Β. V I , 3 8 , 3. eam vitiavit popularis adsensio. E p . 102, 16. eloquentia nocet, si non rerum cupiditatem facit sed sui. E p . 52, 14. emere parvo magna. Β. VI, 15, 3—16, 1. Empedocles. NQ. III, 24, 1. 3. encolpias venlus. NQ. V, c. 8. 9. Enniani versus. E p . 108, 33. Enniana apud Ciceronem. F i . 112. Ennianus populus. F r . 113. Ennius aliquid Homero subripuit, Ennio Virg-ilius. E p · 108, 34. multa apud En nium et Accium verba situs occupavit. E p . 5 8 , 5 . Ennio non deleclalur Seneca. Dial. V, 37, 5. Fr. 1 1 0 - 1 1 4 . Ennius citatur (ex Cie. de Rep.) E p . 1Θ8, 33. 34. Fr. HO. eilalur non nominatim. Lud. 8, 3. Β. IV, 27, 2.

enormes versus. Fr. 113. Ένοβίχ&ων Neptunus. NQ. VI, 23, 4. enuncialivus. E p . 117, 13. enunciatum. E p . 117, 13. ephemeridem patri adpvobare. E p . 123, 10. Ephesus. E p . 102, 21. Ephorus ab Isocrale iniecta manu foro subduclus ut ulilior componendis mo· numenlis historiarum. Dial. I X , 6 , 2. non est relig-iosissimae fidei. NQ. VII, 16, 1. 2. Epicurea cantilena. Ep. 24, 18. Epicureao philosophiae descriptio. E p . 90 , 35. Epicureum chaos. Ep. 72, 9. ElTIHOVqSLOg &SOg. Lud. 8, 1. Epicureus Ho« merus quibusdam videtur. E p . 8 8 , 5. tamquam Epicureus loquor. E p . 48, % 68, 10. Epicureus. vid. Biodorus. duae maxime dissident scctae Epicureorum et Stoicorum. Dial. V I I I , 3 , 2. Epicu reorum delicata et umbralica turba in convivio euo philosophantium, apud quos virtus voluptatum ministra est. Β. IV, 2, 1. 13, I . Epicurei duas p a r · tes philosophiae pulaverun*, esse. E p . Epicurus ignotus Athenis f u i t , circa qua« deliluerat. E p . 7!l, 15. 16. eius conlubernium. Ep. 6, 6. 33, 4. obieclutn ei, quod aliter Ioculus s i t , aliter vixerit. Dial. V I I , 18, 1. quod pocuniam con· sumpserit. Dial. VII, 27, 5. cf. E p . 20, 11. cerlis diel)us famem maligne exstin^uebat et gloriatur non toto asse paeci. E p . 18, 9. fortis e s t , licet manaleatus sit. E p . 33, 2. eius summus ac fortunalissimus dies inter summa morbi tormenta. E p . 66, 47 sq. 92, 25. iudicat, cum virtuiem h a b e M , beatum esse, sed ipsam viriutem non satis esse ad beatam vitam. E p . 85, 18. eius voluptas sobria ac sicca. Dial. VII, 12, 4. 13, 1. 2. VIII, 7 , 3 . eius secla male audit immerito. Dial. VII, 13, 2 ei nihil agere maxima felicitas videtur. B. IV, 4 , 1 . Dial. X, 14,2. eius duo bona. E p . 60, 45. 47. eius senlentia de diis et mundo. Β. IV, 19, 1—4. VII, 31, 3. NQ. I, prol. 14. 15. c. 1, 4. de morte. E p . 30, 14. de morte volunlaria. Dial. VII, 19, I . de iniuriis. Dial. I I , 16, 1. aliquando se recessurum dielt a voluptate, dolorem etiam adpetiturum. Dial. V I I I , 7 , 3. dulce esse torreri. E p . 66, 18. 67, 15. adsidue queritur, 4 , 1. 5 , 13. Ep. 88, 10. 26. 27. 42. geometria. B. I l l , 5 , 1. E p . 91, 17. 95, 10. eius testimonio stalur in natuvalibus quaestionibus. Ep. 88, 24. ei faber necessarius. ib. §. 25. Germania. Dial. V I , 3, I. XI, 13, 2. 15, 5. Β. V, 16, 5. NQ. I , prol. 8. I l l , 6, 2. IV, 1, 2. in Germania prolinus puer tenerum haslile vihrat. E p . 36, 7. Germani. Dial. X I I , 7, 2. avida gens belli. NQ. VI, 7, 1. animosi, indurati. Dial. I l l , 11, 3. 4. iracundi. Dial. IV, 15, 1. nudi et inopes. Dial. I , 4 , 14. 15. besliarii. E p . 70, 20. eorum r u f u s crinis et coactus in nodum. Dial. V, 26, 3. E p . 124, 23. Germanicus. vid. Drusits. Claudil frater. Dial, XI, 15, 5. Caligulae pater. Β. IV, 31, 2. gerula uxoris. Fr. 51 geruli. Β. Ill, 28, 5. NQ. Ill, 18, 2. (Geryon), tergeminus rex. Lud. 7, 2, v. 6. geslare verba. E p . 123, 8. gestatio. Β. I l l , 16, 3. E p . 15, 6. 29, 6. 55, 1. 2. 104, 18. 122 , 9. 15. gestationum horae. Dial. X, 12, 6. geslus conveniens prudenti viro. E p . 66, 5. adsequitur verborum velocilatem. Ep. 121, 6. Gelulicus, Lucilii amicus. NQ. IV, prael 15. gigantes. E p . 58, 15. gläber. Dial. X, 12, 5. E n . 47, 7. glacies. NO. Ill, 25, 12. IV, 3, 6. glacie durata st"agna. Dial. I , 4 , 14. rigorem potionis renovare fracla insuper glacie. E p . 78, 23. NQ. IV, 13, 8. gladiator. Dial. II, 16, 2. IX, I I , 4. XII, 17, 1. Β. I, 12, 3. II, 34, 3. E p . 30, 8. ignominiam iudicat cum inferiore componi. Dial. I , 3 , 4. velus proverbium e s t , gladiatorem in arena capere consilium. E p . 22, 1. gladiatores ars tue

INDEX KERUM MEMORABILIUM. t u r , ira denudat. Dial. III, 11, 1. gladiatoribus populus irascilur, quod non libenler p e r e u n t . Dial. I I I , 2 , 5. sine gafea et sculo in arena depuijnant. E p . 7, 3. 4. pladialorius ludus. Dial. IV, 8 , 2. gladiatornuii muuus. Dial. X, Iü, 3. gladius. Dial. IV, 35, 1. ß . II, 6, 1. milüaris. Dial. V I , 2 8 , 2. bonus qualis sit. E p . 7G, 14. ad g-l&dium se locare. E p . 87, 9. e l a n s excussa fun da liquescit. NO. II, 57, 2. c-lobum isrnis Aristoteles capram vocavit. NQ. I, X, 2. gloria vanuni et volubile quiddatn est auraque mobilius. E p . 123, 16. dill'ert a ciarilale. E p . 102, 12. 17. gloria lidelis stabilisque. E p . 21, 3. gloria umbra viriutis est. E p . 79, 13. f u g i e n l c s mag i s sequitur. Β. V, 1 , 4. g-loria perversissitna infelieissimum videri. Dial. VI, 5, 6. g-rabatus. E p . 18, 7. 20, 9. 11. Gracchana mala. Dial. X, 6, 1. vesligia. Dial. VI, 16, 4. Gracchus, Tiberius. Dial. VI, 10, 3. — , Caius. Dial. V I , 16, 3. Fr. 79. primus instituit s e g r e g a t e amicorum lurbarn. 13. VI, 34, 2. multis η Unis cultus et recens est. E p . 114, 13. Gracchi. Dial. VI, 16, 3. XII, lß, ß. gradarius. Ε υ . 40, 11. g-radus stabilis. Dial. V I , 5 , 6. g-radus temperare. E p . 15, 9. in gradu stare. Dial. I , 16, 2. de gradu. E p . 2 9 , 6. g r a d u s concitalur, si animus acer est et ferox. E p . 114, 3. quod tu surnmum p u l a s , gradus est. E p . 118, 6. gradus eloquentiae. Fr. (»I. gTaeee loqui. KQ. V, lfj, 5. Graecia. Dial. VI, 13, 1. XII, 7, 2. Β. VI, 31, 1. 2. 8. 11. ΝQ. V, 18, 10. VII, 3, 2. 2 5 , 3. E p . 8 8 , 40. 9 4 , 62. nobilis. E p . 79, 15. maior. Dial. XII, 7, 2. per ltaliam Graecia. Ep. 90, 6. Graecinus. vid. Julius. Gr&ecus tubicen. E p . 76, 4. poela cilalur. Dial. IX, 17, 10. Gmeci. Dial. I I I , 4 , 2. V, 22, 4. I X , 2, 3. X , 13, 2. X I I , 7 , 2. 9. Lud. 3 , 3. 5, 2. Β. I , 3 , 6. 4, 1. V. 0. J. NO. I, 2, 1. 3. 10. 15, 1. 3. II, 7, 2. V, 12, 1. 1Π, 4. VI, 13, 1. VII, 11, 2. E p . 58, 12. 17. 9 δ , 1. 104, 21. Graecis mag is convenit orationis cursus numquam intermittens quam Romanis. E p . 4 0 , 11. graecae ling-uae g r a i i a , latinae polen· tia. Dial. X I , 2 , 6. graecae urbes in mediis barbarorum regionibus. Dial. XII, 7, 1. primae litterae graecae H o · merus. NQ. V I , 2 3 , 4. graeca subtili-

121

tas. NQ. II, 50, 1. consuctudo. Ep. 123, 16. g-raecae ineptiae. E p . 82, 8 . munus graecunt. E p . 15,10. appellationis graecae vim, non faciem debet habere women latinum. Dial. I X , 2, 3. Gtaii. Dial. V, 2 , J. X I I , 7. 8. Graius mons. E p . 31, 9. graminatice. E p . 87, 15. grammaticus. E p . 58, 5. 87, 17. circa cu· ram sermonis versatur et si latius evagati v u l t , circa h i s t o r i a s , iam ut loa· gissime tines suos p r o f e r a t , circa carmina. E p . 88, 3—8. 42. non erubcscet soloecisino, si sciens facil. E p . 9 5 , 9 quo animo Vere-ilium sorutelur. Ep 108, 24. item Ciceronis de republica libros. ib. §. 32 — 34. grammaiici, cu· stodes lulini sermonis. E p . 9 5 , 65. grainmaticorum elements. E p . 4 8 , i l grammatici a n a l e c t a e . ' E p . '27, 7. grandiseapiae arbor es. E p . 86, 21. grando. Β. I I , 29, 3. quomodo fiat. NQ. IV, 3 , 1. 2. (>. c. 12. quare rotunda sit. ib. c. 3, 3—5. cur non hieme gran dinet sed ν ere iam f r i ^ o i e infracio. c. 4. 5. gran do an nraedici possil. c. 6. 7. g r a p h i u m . Cl. 1, ίο, 1. NQ. IV, 6, 3. Gratiarum mythologia. Β. I, 3, 2 — 4, ü. gratia et gratus*. vid. beneficium. gcaliam reddere non dicilur. E p . 8 1 , 9. gratias a g e r e . Dial. IX, 14, 5. gratum hominem semper beneficium de lectat, in^ratuni semel. B. I I I , 17, 3. grati hominis duo sunt genera. Β. IV, 21, 1. 2. nemo sibi graius est, qui alteri non f u i t . E p . 81, 21. g-rato animo nihil esse honestius omnes uno ore adtirmant. E p . 81, 30. 31. gratuila vooamus, pro quibus non pecu· η i a m , sed nos ipsos impendimus. Ep» 42, 7. graluitos nabemus deos. Β. IV, 25, 3. sitim nuturali et graluito reine dio sedare. E p . 2 1 , 10. l u m e n gratuit u m . E p . 122, 14. virtus g-ratuita. B. IV, 1 , 2 . obvia et gratuita. E p . 90, 18. ira paucis gratuila est. Dial. V, 5 , 4. odium gratuitum. E p . 105, 3. gravia non ideo sunt, quia tardius ferunt u r . NQ. VII, 29, 1. g r a v e nihil, quod leviter excipias. E p . 123, 1. g r e g a l i a poma. Β. I, 12, 4. greg-es pecorum immensi. Β. VII, 10, 5. mulis g r e g i b u s aut maxima corpora praesunt aut vehementissima. E p . 90, 4. Grumemum. B. III, 23, 2. Gryllus, Xenophontis pal er. B. III, 32, 3. gubernaculum. Dial. Vi, 6, 3. E p . 43, 2. 73, 12. 76, 13. 90, 24. 108, 37. 121. 5. ffubernator. Dial. I, 4, 5. IV, 31. 5. VI, 5, 5. 6, 3. Β. IV, 21, 4. VI. 17, 1. 25, 4. Ep. 30 , 3. 53 , 2. 75, 6. 108, 37. 109, 14.

122

INDEX KERUM MEMORABILIUM.

jrula» Dial. VII, 13, 2. Β . III, 28, 4. E p . 29 , 5. 89 , 22. 90 , 7. 9 5 , 19. 41. 42. 114} 25. 124, 3. gulam praesecare. Dial. VII, 19, 1. circumscribere. E p . 108, 14. e u l o s i oculis. NQ. III, 18, 7. ffustare. Dial. VI, 22, 6. g-ustum dare. E p . 114, 18. e-uttae foliis adhaeienles in rotundura iacent. NO. IV, 3, 3. euttur. Dial. V, 15, 4. Gyarus. Dial. X U , ß, 4. Gylippus. NQ. 1, 1, 14. g-ymmcum certamen. Dial. IV, 14, 3. Gyndes am η is. Dial. V, 21, 1. g y n e u n . NQ. III, 2δ, 1. H. habere eripitur, habuisse numquam. E p . 98, 11. habitare laxius. Dia). V I I , 2 7 , 4. con tractius. Dial. I X , 9, 3. habitus animi. E p . 95, 57. 113, 7. rectus. Dial. III, 5, 2. mentis. E p . 109, 9. 117, 16. non facienda, quae in habitu aut g-enere vitae notabilia sunt. E p . 5,1—6. Hadria. E p . 89, 20. NQ. 111, 29, 7. Haemus. NQ. 1, prol. 8. III, 11, 3. haesitalio inconstanliam ostendil. Dial. VII, 8, 6. halitus peslilenles. Dial. VI, 26, 6. halo. NQ. I, 2, 1. ham us. E p . 89, 22. hamum iacero. Β. IV, 20, 3. Hannibal. Dial. III, Μ, 5. 6. IV, 2, 5. 5, 4. Χ , 17, 6. NQ. HI, praef. 6. V, 16, 4. E p . 61, 5. 7. 86, 3. iiaphe. E p . 57, 1. Harmodius. Β. VII, 15, 2. Harmodii. Dial. I X , 5, 1. Harpagua. Dial. V , c. 15. Harp&ste, uxorie Senecae fatua. E p . 5 0 , 2 . Harpocras, Claudii libertus. Lud. 13, 5. haruepices. CI. 1, 7, I. hasla cWilis. Dial. I l l , 2 , 1. praetoris. Dial. X , 12, 1. consularia spolia ven dene. Dial. VI, 20, 5. hastilia. Dial. III, 6, 1. haslulae. vid. astulae. Hateriu», capUndoram testaraentorum ar lern professus. Β . VI, 38, 4. Haterius, Q., orator suis tcmporibus celeberrimus. E p . 40, 10. h a v e , verbum publicum et promiscuum ignotis. Β. VI, 34, 3. Hecaton. Β . I, 3, 9. U, 18, 2. 21, 4. Ill, 18, 1. V I , 37, I. E p . 5, 7. 6, 7. 9, 6. Hector. Fr. 23. Hecuba. Ej>. 47, 12. 88, 6. hedera eliciendis iffnibus idonea. NQ. 11

22, 1.

Helena. E p . 88, G. cf. Fr. 67.

Ilelice urbs mersa. NQ. VI, 23, 4. 25, 4. 26, 4. 32, 8. VII, 5, 3. 4. 16, 2. Ilclvia, mater Senecae, ad quem scriptus dial. XII. in antiqua et eevera dome* bene instilula. ib. c. 16, 3. amisil ma* trem slat im nata, crevit sub noverca; amisit item avunculum et maritum, e quo mater irium liberorum e r a t , denique Ires nepotes, et paulo post mortuum Senecae filium audi ν it ipsuni Senecam exilio multatum. ib. c. 2, 4. 5. administravit filiorum palrimonia s u m · mainque iis liberalilalem praestitil nul* la suae utilitatis cura. c. 14, 3. eius forma pulcheirima nulli aetati obnoxia. c. 16, 4. sludia amat, sed ob marili antiquum rigorem bonas artes omnefc attig-it tantum, non comprehendit et praeceplis sapienliae imbuta polius est uam erudita. c. 15, I. 17, 3. 4. itinera ecit. c. 15, 2. 3. vita fortis, mulie· brium vitiorum immunis. c. 16, 2 — 5. eolatia habet in duobus Senecae fratribus. c. 18, 1—3. in nepolibus, m a x i ' me in Marco p n e r o , et reliqua lurba. c. 18, 4 — 6. in Novatilla nepte. ib. §. 7. 8. in patre absente et pronepo· tibus. 9. denique in sororc, mag-ni aniini femina. c. 19, 1 — 7. Ilelvius, M. Tropus. Lud. 13, 4. heminam propinare. Dial. IV, 33, 4. he* mina sanguinis. Dial. I X , 14, 3. Hephaestion, reg·!ο in Lycia. E p . 79, 3. HeracleOticum ostium Nili. NQ. IV, 2, 13. Iieraclitus. Dial. I V , 10, 5. I X , 15, 2. NQ. I I , 5 6 , 1. E p . 5 8 , 23. ei nsmen fecit orationis obscuritas. E p . 12, 7. herba. E p . 121, 15. lactens. E p . 124, 11. herbae salutares. Β . IV, 5 , 2. herham bos quaerit. E p . 108 , 29. herba, ubi necesse e s t , con pecori tantum, sed homini nascitur. E p . 110, 12. Ilerculanense oppidum. NQ, VI, I, % littus. ib. VJ, I, 1. in Herculanensi villa. Dial. V , 21, 5. llerculaneum. NQ. VI, 26, 5. Hcrculaneus scyphus. E p . 83, 23. nodus. E p . 87, 38. Hercules. Dial. I X , 16, 4. Lud. 5 , 3 . 6, 1. 7, 4. 9, 4. 6. Β . I , 13, 1. 2. 3. IV, 8, 1. VII, 3, 1. E p . 9 4 , 63. a Stoicis inter »apfenles numeratus. Dial. II, 2 , 1 . hereditas captata. Dial. II, 9, 2. V , 34, 2. hereditatem adire. CI. I, 15, 4. hereditatis successio. Dial. VI, 9, 2. iuriscon· eulti hereditatem negrant usucapi posse sed ea quae in hereaitate sunt. Β . VI, 5, 3. Herennius Macer. Dial. II, 18, 4. heres. CI. 1, 9, 12. heredis sui res pro· curare dementia est. E p . 123, 11. Hermarchus. E p . 6, 6. 33, 4. 52, 4.

?

INDEX KERUM MEMORABILIUM. Hesiodus. E p . 27, 6. 88, 6. quae nomina Gratiis imposuerit. 6 . I, 3» 6. 10. eius versus sine i p s i u s nomine cilatur L u d . 14, % h e s p e r i u m mare. L u d . 7, 2, v . 7. Hesperus. L u d . 4, 1, v . 26. hiatus terrae. Β . VII, 20, 4. hiberni dies terrae motus periculo v a eare crediti sunt. N Q . VI, 1, 1. hiemare, v o x S a l l u s t i a n a . E p . 1)4, 19. hiems remissa et brevis. E p . 23, 1. Kiem e non g r a n d i n a t . N Q . I V , c. 4. 5 . calor sub tcrris an maior sit. ib. c. 2, 26. 27. cur putei et s p e e u s caleant. ib. V I , 13, 3 . hieme florem Vernum exprim e r e . E p . 122, 8 . hieran f a c e r e , quod raro evenit cursorib u s . E p . 83, 5 . Hiero, r e x S y r a c u s a n o r u m . E p . 114, 17. Hieronymus cilatur. Dial. III, 19, 3. Ailariculus v u l t u s , delicatorum vox. E p . 23, 4 . H i p p i a s tyrannus. Dial. IV, 23, 1. H i p p o c r a l i s , maximi inedicorum, exclam a l i o , vi tarn b r e v e m e s s e , long-am artem. Dial. X , 1, 1. eius secta. E p . 95, 9 . eius eententia sine ipsius nomine memoratur. E p . 95, 20. h i p p o p e r a e . E p . 87, 9 . hircosi. F r . 114. hircura olere. E p . 86, 13. Hirlius. F r . 61. hirundo. E p ; 122, 12. H i s p a n a machaera. Β . V , 24, 3. Hispani. Dial. 1U, 11, 4 . XII, 7, 9 . L u d . 3, 3 . Β . VI, 19, 2. HispaniK. Dial. X , 5, 2. X I I , 7, 2. 9, 8 . Β . V , 24, 1. NO- 1, prol. 12. III, p r a e f . 6 . E p . 71, 9. 94, 64. H i s p a m a e . N Q . l , j > r o l . 8. VI, 30, 3. historia ing-ens, minutissime s c r i p t a , art i s s i m e p l i c l a . E p . 9 5 , 2 . historiae. D i a l . I X , 6, 2. Ü, 7. N Q . I , 2, 10. 15, 5. I V , p r a e f . 21. E p . 24, 11. 33, 2. historicus. L u d . 1 , 2 . N Q . I , Π , 2. IV, 3 , 1. historicorum tota natio m e n d a x . N Q . V I I , 1 6 , 1. 2 . eorum inulilia stud i a reprehenduntur. N Q . I I I , p r a e f . 5 — 7. et fides. histrionee. Dial. IV, 17, 1. hoedl (iffnium coeleslium species). NQ. I, 1, 2. Homerus, poelarum Graecorum m a x i m u s . E p . 6 3 , 2 . dicitur apud Graecos poela per excellentiam. E p . 58, 17. Homerus an H c s i o d u s maior aetale fuerit quaestio inutilis. E p . 8 8 , 6 . non qttacren· d u m , quantum temporis intersit inier Orphea et Homerum. E p . 8 8 , 39. de atria Horaeri quaesivit Didymus. E p .

&9, 37. unum ei s e r v u m f u i s s e tradunt. Dial. X I I , 12

4. philosophum f u i s s e

123

contendunt alii alius sectae. E p . 88, 5. A p p i o n i s de Iliadis prineipio inanis observatio. ib. § . 40. Homeri v e r s u s d e rota fig-uli volunt f a l s o s videri. E p . 90, 31. ei E n n i u s aliquid s u b r i p u i l . E p 108, 34. Hnmeri car min a resolvit et in latinam lingitam translulit P o l y b i u s . Dial. X I , 8 , 2 . 1 1 , 5 . e a sunt primae litterae g r a e c a e discentibus. N Q . V I , 23, 4 . s e r v u s Homerum tenens. E p . 27, 6 . Homerus ab Hesiodo discrepal. B . I , 3, 7. 10. Homerus citatur. L u d . 5, 4. 9, 3. 14, 1. Dial. 111,20, 8 . N Q . VI, 23, 4 . 26, 1. E p . 40, 2 . 63, 2 . Homericus versus. Dial. III, 20, 8 . Achilles. Dial. I X , 2 , 12. sacerdos. Β . V , 25, 4 . homicida. Dial. IV, 2 8 , 8 . Β . I , 10, 4. III, 1, 3. IV, 28, 5. homicidia. B . I I I , 6 , 2. E p . 9 5 , 30. homicidia mera (gladiatorum in arena). E p . 7, 3 . homo, q u a m multa sig-nificet. E p . 48, 4. homo g e n e r a l i s et s p e c i a l i s . E p . 58, 16. natura eius inspicienda est. E p . 121, 3. homo est rationale animal. 41, 8 et mort a l e . R e m . 2, 5. s i a d orig-iiiem primaan revocantur, omnes a dis sunt. 4 4 , 1. hominis v e r a aestimatio. 76, 32. h o m l nem deo metiri. 71, 6. deos a e q u a l , dei p a r s est. 9 2 , 30. divini spiritus est. Dial. VIII, 5, 5. X U , 6, 7. N Q . 1, p r o l . I I . 14. placeat homini quiequid deo placuit. E p . 7 4 , 20. non est mcojritatatum o p u s deorum. Β . V I , 2 3 , o. 6 . deo rum in eum effusa benig-nitas. Β . 1, 1 , 9 . v i d . deus. eius natura f r a g i l i s . Dial. V I , 11, 3. E p . 5 8 , 24. quiequid optimum homini e s t , id extra humanam potentiam iacet. Dial. X I I , 8 , 4. ad caritatem sui compositus est. Β . V , 9, I . hominem nudum et infirmum societas munit. Β . I V , c. 18. sociale^ animal communi bono g-enitum vjderi volun(. Stoici. CI. I , 3 , 2. Β . V I I , 1 , 7. homo hominibus p r o d e s s e d e b e t . Dial. VIII, 3, 5 . E p . 9o, 51. natura eius mitis. D U ! . III? 5, 2 . 3u E p . 95, 31. homo sacra r e s homini. E p . 9 5 , 33. ab homine homini cotidianum periculum. E p . 103, 1. s p e s , i n v i d i a , o d i u m , metus, contemptus hominem in hominis per niciem insti^ant. £ p . 105, 1 — 5 . homo perniciosior f e r i s omnibus. E p . 107, 7. Cl. I, 17, 2 . mali s u n t , fuerunt, fuluri sunt. Β . I , 10, 3. V , 17, 3 . Dial. V , 2 6 , 4 . 2 7 , 3. I V , c. 28. CI. I , 6 . 3. ventri obedientes animalium loco num e r e m u t , non hominum. E p . 6 0 , 4 . homines nesciunt quid velint nisi illo m o m e n t o , quo volunt. E p . 2 0 , 6 . c f . 9 1 , 1. mercedem miseriarum amant.

124

INDEX RERUM MEM0RABIL1UM.

lpsas exsecrantur. Ep. 22, 9. homo contempta res est, nisi supra humana surrexcrit. NQ. I , prol. 5. natura eins ad r?rum contemplationem apta. Dial. V I I I , 5, 3 — 6. quae scientia homini utilis et necessaria sit. Β. V I I , 1, 7. hominibus quomodo sit utendum. Ep. 95, 51. hominum dclectus habendus m praestandis ofTiciis. Dial. I X , 7, 1. homo natura mundum et elegans animal est. Ep. 92, 12. homunciones sumus. Ep. 116, 7. honestum anum bonum est apud Stoicos. Β. V , 12, 5. vid. bonum. per se expe« tendum est. Β. IV, 1, 3. 9 , 3. 16, 2. accessionem null am reeipit. Ep. 66, 9. honesti natura. Ep. 06, 16. 17. 74, 30. homo honestus. Fr. 124. Ep. 123, 7. honores. Dial. X , 17, 5. Β. I V , 28, 2. 30, 1. 2. hora sexta. Ep. 83, 14. octava. Ep. TR, I, inter sextam et septimam. Lud. 2, 3. tertia, sexta, octava noctis. Ep. 122, 15. hora decretoria. Ep. 102, 24. hora momentumque lemporis evertendis imperils sufFicit. Ep. 91, 6. ipsam quam premimus horam casus incidit. Ep. 101, 5. horas nunciare Jovi. Kr. 36. Horae. Β. I, 3, 9. Horalius Codes. Ep. 120, 7. Horalius Flaccus eilalur Lud. 13, 3(Carm. I I , 13, 34). Ep. 86, 13 (Sat. I, 2, 27;. Ep. 119, 13 (Sat. I, 2, 114—116). Ep. 120, 20 fSat. I, 3, 11—17). horizon. NQ. V , 17, 3. 4. horologia. Lud. 2, 3. horreum. Β. VII, 5, 2. Ep. 2, 6. 117,26. horrea plena multorum sccnlorum vindemiis. Ep. 114, 26. horror. Dial. I V , 2, 1. membra percurcurrens. Ep. 74, 33. hortator currentem adiuvat. Ep. 109, 6. Hortensius. Dial. V , 37, 5, Fr. 74. horti. Dial. I X , 8, 5. Β. I l l , 28, 5. ma· terni Calig-ulae. Dial. V, 18, 4. hortuli alieni (i. e. Epicuri). Ep. 4, 10.

21, 10.

hospitis ing-rati poena. Β* I V , c. 37. hospitalia fulmina. NO. II, 49, 3. hospitium. Β. VI, 15, 7. hostiae maiores. NQ· I V , 6, 3. Bostilius. vid. Tullus. hoslis publicus Tarpeio imponilar. Dial. I I I , 16, 5. arrogans proverbium iactatur: totidem hostes esse quot servos. Ep. 47, 5. Hostius Quadra. NQ. I , 16, 1 — 9. humanitas. Ep. 116, 5. describitur. Ep. 88, 30. quicquid dubium est, humanitas inclinat in melius. Ep. 81, 26. humanitas contumcliosa. Ep. 4, 10. rarum homine bonum. Ep. 115, 3.

humanae sortis iniquus »estimator. Β. II, 29, 4. res humanae et omt.e fag non in deterius labuntur, sed slant eodem loco stabuntque. Β. I , 10, 1. quid praecipuum sit in rebus humanis. NQ. I l l , praef. 10 —17. humani officii formula Ep. 95, 51. humeri pilosi. Fr. 62. humidus et udus. NQ. II, c. 25 humor primordium mundi est, ig-nis exitus. IVQ. I l l , 13, 2. humoris multa g-cnera in humano corpore, ib. c. 15, 2. humor corruptus. Ep. 79, 8. obscoenus. Dial. I V , 3, 2. humus metallorum. NQ. I l l , 15, 3. humus arens. Ep. 90, 17. Hydissus urbs in Caria. NQ. Ill, 19, 2. hydra multa habens capita. Ep. 113, 9. hymni. Fr. S8. hvperbole qua ratione adhibenda sit. B. V I I , 22, 1. Hyrcani. Ep. 113, 29. I» iaculari. Ep. 94, 3. iaculatores. Dial. X , 13, 6. ianitor. Dial. II, 14, 2. 15, 5. Ep. 43, 4. ianua difficilis. Dial. V , 37, 3. ianuae impulsus. Dial. V , 35, 3. Januariis calendis. Ep. 83, 5. Janus pater. Lud. 9, 2. Japyx ventus. NQ. V , 17, 5. iconismi, publicanorum verbum. Ep. 95,

66.

ictus primus. Dial. I X , 10, 2. X I I , 5, 3. ictus quam formam imprimat humori, aeri. NQ. I, 2, 2. sub iclu stare. 01. 1, 26, 4. positum esse. Β. II, 29, 4. Dial. V I I , 12, 1. esse. Dial. V, 9 , 5 . habere. Ep. 72, 10. nemo extra ictum vulneris positus est. Rem. 13, 2. Idaea mater deorum. Dial. II, 18, 5. Fr. 80. iileae, propria Platonis supellcx. Ep. 58, 18. 19. 26. 65, 7. Idomeneus, rigidae potentiae minister, cuius titulus petebatur ex reg-e, non est notus nisi Epicuri epislulis. Ep. 21, 3. 4. 7. 22, 5. ieiuni bibunt. Ep. 122, 6. 88, 19. igneus color. NQ. I, 3, 12. 4, 4. ignis. Dial. I I , 3, 5. V I , 7, 4. 23, 4. B. V , 5, 1. Ep. 30, 14. De ignibus, quos aer transversos ag-it, quaeritur NQ. lib. 1. capra, hoedi, trabes, g l o b i , clipei, faces, ardores quomodo fiant. c. 1. item halo sive corona, c. 2. item arcus coelestis. c. 3—8. v i r g a e . c . 9 . 10. soles, parhelia, c. 11—13. ß o & V V O l y pithiae, chasmala, stellae transvolantes, c. 14. fuleores, cometae, coelum ardens. c. 15. — Ig-nis utrum insit nubi·

INDEX RERUM MEMORABILIUM. bus an ad lempus fiat. II, 12, 3 —c. 15. fit aul percussu aut adtritu. I I , c. 22. 23. 25. 26. cur aHquando deorsum feratur. i b . e. 24. ig-nium faces in mediis terris medioque mari. Dial. VI, 18, 6. ig-nium e cavernie maris eruplio. Β . V I I , 20, 4. ig-nes subterranei. NQ. III, 24, 1—3. E p . 79, 2. 3. ig-nis altissimos vertices ad humile deduxit. E p . 91, 11· 79, 2. quibusdam terrae motus causa v.idelur. NQ. VI, c. 9—11. m u n d i exilus. NQ. III, 13, 2. ig-ne animalia g-enerantur. NQ. V, c. 6. ig-nis aurum probat. Dial. 1 , 5 , 9. ig-nis accendendi •poleslas facta non dicilur beneficium. Β. IV, 29, 2. ig-nes defossis corporibus circurodati. Dial. V, 3, (5. bona volun tas prodest et in ig-ne. Β. IV, 21, 6. ignominia sapientem non movet. Dial. X l l , 13, 1. 4. ig-norantia veri omnes male habet. E p . 118, 7. ig-noralio sui. E p . 83, 21. ig-noscere quid sit. Cl. II, 7, 3. Hi as. Dial. Χ, 13, 2. E p . 88, 40. illuvies. F r . 65. Itaa. Epig-r. 1, 3. imagrinaria. E p . 5 8 , 27. imag-inaria pau perlas. E p . 20, 13. imag-inarius honor verborum. Dial. II, 3, 3. rmag-o. Dial. V i , 2, 4. imag-ines in biblioIhecie. Dial. I X , 9 , 7. in atrio. Dial. I X , 14, 3. Cl. I , 9, 10. B. III, 28, 2. E p . 44, 5. 76, 12. imagines magpnorum virorum sunt incitamenta animi. E n . 6 4 , 9. imag-o Caesar is ectypa in anulo obscoenis admota crimini h a b e t u r . B. I I I , 26, 1. imag-o (in oralione). Β. IV, 12, 1. Altali. E p . 72, 8. imag-ines non poetis solis concessae, sed nec«ssaria lmbecillilatis nostrae adminicula. E p . 69, 6. ab alia imag-ine ad aliam trans· i r e . E p . 59, 9 . -viva virtulum imag-o. Dial. I X , 16, 1. animus sibi falsas imagines fing-it. E p . 13, 12. imber. NO· III, c. 6 . 7. Β. IV, 28, 3. imHatio peiorum etiam probis periculosa* Dial. XII, 16, 3. imitationis modus q u i in scvibcndo esse debeat. E p . 79, ö. 84, 6 sqq. immobile. E p . 118, 17. immortaUlas. v i d . E p . 63, 16. 57, 7 - 9 . 3 6 , 10. 65 , 24. 7 1 , 16. 76 , 25. 8 6 , 1. 102, 1. 2. 22 — 30. F r . 27. nulla immortaliias cum exceptione est. E p . 57, 9. immortalitas m o n e n d o quacritur. Dial. I X , 16, 4. immunitas. 8 . V, 16, 6. imparatus etiam levissima expavit. E p . 107, 4. im^atienlia ambig-ue dicilur a p a t h i a . E p .

125

impedimenta. E p . 87, 11. imperandi non unum genus e s t : imperat princeps civibus, pater l i b e r i s , p i a e ceptor discenlibus, tribunus militibus. Cl. I , 16, 2. imperare sibi maximum Imperium est. E p . 113, 30. imperata facere. E p . 76, 23. imperator. Dial. V, 2, 4. IX, 4, 5. 8, 6. Ε p. 83, 12. imperatoris severitas. Dial. IV, 10, 4. providentie. Dial. IV, 31, 4. VII, 26, 2. imperatoris mag-na facultas. Cl. I, 1, 2. imperatoria munia. Dial. V I , 14, 3. h u pe ratoria laus. Β. V I I , 14, 3. concio. fe. V, 15, 4. parum imperatorium. Cl I, 26, 4. imperia sunt f e r e penes populos, q u i m i tiore coelo u t u n i u r . Dial. I V , 15, 5. imperia vetera in ipso flore cecidcrunt. NQ. III, p r a e f . 9. omne imperii corpus. CL 11, 2 , 1 . imperii diminulio. Β. V I I , 6, 3. imperia cxtraordinaria. B. III, 33, 3. V, 16, 4. imperfecli homines. Β. II, 18, 4. E p . 92, 29. 94, 50. imperiosus. B. HI, 28, R, 37, 4. E p . 82,22. imperiti. Cl. II, 5, 2. Β. 1, 5, 2. VII, 17, I . NQ. II, 42, 3. Ep. 56, 13. 50, 4. 68 4. 6 9 , 6 . 72, 9. 76, 34. 35. 78, 10. I0S, 9 imperlurbatus. E p . 85, 3. 5. impetus in tencbris furiosa res. E p . 110, 7. impetus primi. E p . 108, 23. impetus nulli est nisi animali. E p . 1L3, 2. 10. 18. impotentia. Dial. V, 2, 2. imprecatio dira. Β. VI, 35, 4. nulli gravius quicquam imprecari p o l e s , quam ut se nabeat iratum. E p . 110, 2. impudici indicia. E p . 52, 12. ab impuaico an beneficium accipicndum sit. Β. II, 21, 1. 2. 5. 6. impudici muluo. E p . 99, 13. Inachia urbs* Lud. 7, 2, v. 8 . inane in aere et aquis nullum est. NQ. II, c. 7. incedere latum. E p . 76, 31. 80, 7. altum. E p . 115, 9. Dial. IX, 1, 9. incendium. Cl. I, 25, 5. 26, 5. Β. V, 18, % V I I , 16, 3. NQ. 1, 15, 5. I I , 14, 2 21, 2. VI, 9, 3. E p . 103, 1. 2. 109, 18. 117, 30. Dial. VI, 22, 3. I X , 12, 4. incendia civitatum. E p . 9 1 , 1 . incendium conclamatum. Dial. V, 43, 3. inceplu mag-no in omnia veniebat Seneca, E p . 108, 15. incessus impudicum ostendit. E p . 52, 12. mollis. Dial. IX, 1 7 , 4 . N Q / V I I , 31, 2. E p . 114, 3. v e s a n u s . Dial. IV, 3 5 , 5. modestior sapienti viro convenit. E p . 40, 14. 66, 5. inclinalio, g-enus terrae motus. NO. VI,

21, 2.

incommoda quaedam pro h i s s u n t ,

qui·

126

INDEX RERUM MEM0RABIL1UM.

bus accidunt. Dial. I , 3, 2. sno iure bona vocabuntur, quae modo virlus honestaverit. Ep. 71, 5. cf. Ep. 72, 5. 92, 16. lncomprehensibile opus. Ep. 94, 14. inconstantia. Ep. 20, 4. incorporalia. Ep. 58, I I . 89, 16. 90, 29. incrementa lente exeunt: feslinatur in damnum. Ep. 91, 6. in creme η to quae· dam non tantum in maius exeunt sed in aliud. Ep. 118, 14 sqq. incursitare. Dial. V, 6, 4. Ep. 110, 7. indices librorum. Dial. IX, 9, 4. India. ΝQ. V, 18, 2. Fr. 9—11. Indicum mare. NQ. IV, 2, 4. Indi. Dial. XII, 7, 1. NQ. I, prol. 12. V, 18, 10. Ep. 84, 4. 119, 7. indicium profiteri. Fr. 18. in differentia. Dial. VII, 2 2 , 4. Ep. 82, 10. 14—17. 117, 8. 9. Fr. 45. indocti. Dial. VI, 7, 3. indolenlia. Ep. 66, 45. 87, 19. indoles bona e^et arte. Dial. IV, 15, 3. indulg-entia loci. Ep. 70, 16. indulgent patres aliter, aliter matres. Dial. I, 2, 5. indurata pravitas non desperanda. E p . 5t), 6. induslria. Ep. 3, 5. incmendabiles quid plerosque faciat. Ep. 97, 10. ineptiae graecae. Ep. 82, 8. lurisconsultorum. Β . VI, 5, 3. inepliae verba quae· rentium sunt de h i c m e , ν ere, frigore dicere. Ep. 23, 1. cf. 67, 1. inertia. Dial. Χ, 2, 1. inquieta. Dial. IX, 12, 3. inexspectata plus adg-ravant. Ep. 91, 3. 107, 4. infamia. Ep. 102, 8. 12. a d h o n e s t u m consilium per mediam infamiam aequissimo animo tendendum est. Ep. 8 1 , 20. infamiam humiliter ferre. E p . 120, 9. infans. Ep. 121, 8. 11. 13. 15. 16. non· dum rationalis est. Ep. 121, 14. 124, 8. cum dolore stare nieditatur. Ep. 121, 8. in infantibus bonum non est. Ep. 124, I s q q . infantes iracundi sunt. Dial. III, 13, 5. infatuat adulatio pro sua quemque por· tione. Ep. 59, 13. infaustus. Ep. 122, 3. infelicilas operosa. Dial. IX, 2, 9. inferi. Dial. IV, 35, 1. Lud. 11,6. 13, I. NQ. VI, 32, 4. Ep. 82, 16. 90, 28. 117, 6. Rem. 3, 2. de iis fabulae. Dial. VI, 19, 4. Ep. 82,16. vani melns. Ep.24,16. inferiae. Β. V, 16, 1. Inferna fulmina. NQ· IT, 49, 3. infernus career. Dial. VI, 19, 4. Ep. 82, 16. inficere et perfundere. E p . 110, 8. infinitum fit ex finito. E p . 118, 17.

infitiatores beneficiorum. B. III, 13, I . VI, 23, 8. 27, 3. 35, 5. VII, 16, 2. infrunitus animus. Dial. V I I , 2 3 , 3. in· frunita et antiqua est quae pudica. B. III, 16, 3. infulae. Dial. XII, 13, 6. Ep. 14, 11. ing-enium felix. Ep. 95, 36. j a p a x . Dial. XII, 17, 4. Ep. 95, 36. mobile, erectum, tardum, hebes. Ep. 94, 30. obsequens. Ep. 95, 4. aliae arles ad ing-enium to· tae pertinent, hic animi negotium ag-itur. Ep. 75, 5. cf. 108, 23. ing-enium totum animo permixtum e s t , ab illo fingitur, illi paret. Ep. 114, 3. non deerit ad mortem ing-enium, cui non defaerit animus. Ep. 70, 24. ineenii memoria immortalis est. Dial. A l , 18, 2. E p . 2 1 , 6. ing-enii publicandi gloria non est quod te in medium proaucat. Ep. 7, 9. ingeniorum monumenta etiam Indig-nis publicavit editio. Β. IV, 28, 4. pnilosophia non renunciat ingenio. Ep. 75, 3. ingenia maximorum virorum summatim deg-ustari non possunt: tola inspicienda sunt. Ep. 33, 5. ingenium fortissimum ac bealissimum sub qua· libet cute latere potest. Ep. 66, 1. nullum mag-num ing-enium sine mixtura dementiae fuit. Dial. I X , 17, 10. nullum sine venia placuit. Ep. 114, 12. ingenia coacta male respondent. Dial. IX, 6, 2. quo inlustriora, breviora sunt. Dial. VI, 23, 3. tenera facillime conci· liantur ad honesli amorem. Ep. 108, 12. ingenium exercere inter i r r i t a . £ p . l I 3 , 1 . ingrati crimen maximum, sine quo vix ullum magnum facinus aderevit. ß . I, 10, 4. ing-rali animi vitium frequenlissiraum quas habeat causas. Β. I , 1, 2. Ep. 81, 28. 29. ingratorum turba non debet tardiores facere ad bene merendum. Β. 1, 1 , 9 . 10, 5. IV, 26, 3. Ep. 81, 1. 2. ingrati falluntur. Ep. 81, 18. qui ingratus est, statim miser est. itaque ingrati esse vitemus non alien« causa sed nostra. Ep. 81, 21 sq. ingratorum duo g-cnera. ß . IV, 26, 2. vid. benefteium. inguen. Dial. X, 6, 2. NQ. I, 16, 4. inhorrescere ad subita. Ep. 57, 4. inimicitias denunciare. Ep. 76, 1. iniqua quae homines ftidicare soleant. Dial. IV, 31, 1. initiamenla. Ep. 90, 28. initiati. Ep. 95, 64. initium nulli non vitio verecundum est et exorabile. sed ab hoc latius funditur. Ep. 116, 2. quae dam initium ab aliie Irahunt et tarnen initiis suis maiora sunt. B. III, 29, 3. initia in polestate nostra sunt, de eventu fortuna iudicat. Ep. 14,16. facilius est initia adfectuum

INDEX RERUM MEMORABILIUM. prohibere quam impetum r e g e r e . E p . 85, 9. 12. 13, iniuria no η cadit in sapientem. D i a l . I I . q u o m o d o differat a contumelia. ib. c. 5, 1. potest facta esse et non accepW. c. 7, 3 — 6 . dissimulanda potius quam ulclscenda. D i a l . I V , c. 33. v i d . ira. iniariam f a c e i e p e r se f u ^ i e n d a res est. Β . I V , 15, 1. iniuriae altius descendunt quam m e r i i a . Β . I , 1, 8. in comparatione iniuriae et beneficii v i r bonus buneficio f a v e b i t . E p . 81, 4. 16. iniurias suas et alienas quomodo vindicare debeat princeps. CI. I , c. 20 — 26. iniuriae aominorum in servos. B . I l l , 22, 3. l e x in v i n d i c a n d i s iniuriis tria secuta est. CI. I , 22, I . inlitteratus. Β . V , 13, 3. innocens n e m o . D i a l . I V , c. 28. innocen· tem quisque se dicit respiciens testem, non conscientiam. D i a l . I i i , 14, 3. primi homines i g n o r a m i a re rum innocentes erant. E p . 90, 46. innocentia angusla est ad l e g e m bonum esse. Dial. I V , 28, 2. 3. ipsa innocentia saepe maculanda i n d i g n i s q u e rumoribus ohicienda, si quis r e f e r r e v u l t gratiam. E p . 8 1 , 27. innocentiae c o n · sensus. CI. I , 2 3 , 2 . innocentia rarissima laus et n u l l i adhuc principum concessa praeter N e r o n e m . CI. I, 1, 5. p r o x i m u m ab innocentia est t i m i d e se g e r e r e in scelere. CI, I , 15, 7. inopia unum est e tribus geoeri.bus inc o m m o d o r u m , quae timenlur. E p . 14, 3. eius r e m e d i u m . E p . HO, 19. i n o p i n a t a , π α ρ ά δ ο ξ α . E p . 8 1 , 11. i d a g e n d u m e s t , ne quid nobis inopinatum sit. E p . 107, 4. inquilinus f a b e r . E p . 56, 4. v e t e r e s inquilinos indul|*enlia loci et consuetudo etiam inter iniurias retinet. E p . 70, 16. quosdam e g o non discipulos p h i l o s o p h o r a m sed inquilinos v o c o E p . 108, 5. inquisitio publicorum secretorumque teterrimum v i t i u m . D i a l . I X , 12, 7. inquisitor. Β . V , 25, 2. inraiionalis pars animi. E p . 92, 8. inrationale. E p . 124, 9. inrationalis est inf a a s . E p . 118, 14. insania hilaris. Dial. V I I , 12, 1. E p . 29, 7. 5 9 , 15. insaniae -varia sunt g e n e r a . CI. I I , 4 , 2. nascitur e x ira. Dial. I V , 36, 5. E p . 18, 14. inter insaniam publicam et nanc, quae medicis traditur, nihil i n t e r e s t , nisi quod haec morbo l a · b o r a t , i l i a opinionibus falsis. E p . 94, 17. 36. insaniunt omnes. Β . I I , 35, 2. V , 17, 3. ineanientium turba patrocinium sanital i s est. Fr. 34.

127

inscriptio frontium. Dial. V , 3, 6 insecabile. E p . 118, 17. i n s e p t i o (?). N Q . I , 7, 3. insepultus. R e m . c. 5. mors insepulta. D i a l . I X , 14, 3. insidiae domesticae. E p . 4, 8. i n s i l i o n e m non quaelibet v i t i s paiitur. E d . 112, 2. insolentia hominum e x fortuna pendentium. B . I l l , 29, 1. quid sit. E p . 87, 32. insomnia. E p . 56, 6. inspectores. Β . I, 9, 3. inspuere. Dial. V , 38, 1. 2. institores aquae. N Q . I V , 13, 8. alicuius mercis. E p . 42,7. delicataium mercium. Β . V I , 38, 3. gemmarum sericanmique v e s t i u m . F r . 52. popinarum. E p . 56, 2. p h i l o s o p h i a e . E p . 52, 15. institula liberalia. B. I l l , 34, 1. institutores sordidorum artificiorum. B . V I , 17, I. instrumenta crudelitatis. E p . 78, 18. mortis. E p . 70, 19. doloris. E p . 14, 6. excarnificandi hominis. E p . 24, 14. v i l a e . E p . 17, 8. 45, 12. 61, 4. 88, 20. 95, 8. insulae n o v a e in mari exsilientes. Dial. 1, 1 , 3. N Q . 11, 2 6 , 4 — 6 . spiritus v j natae. N Q . V I , 21, I . natantes. N Q . I l l , 25, 7 - 1 0 . insulae (urbis). N Q . I I , 14, 2 . V I , 32, 5. insularum parietes e x e s i , r i m o s i , inaequales. D i a l . V , 35, 5. insula e x i m o rimas a g e n s . Β . V I , 15, 7. i n s u l a e , ducum domicilia m a g n o r u m , inter vilissima rerum numerantur. E p 87, 20. insusurrare. Dial. X , 14, 4. i n t e l l i g i b i l e an sensibile bonum sit. E p . 124. intentio aeris et spiritus. N Q . I I , 6, 2 — I I , 2. intercalantur l u d i . N Q . V I I , 32, 1. intercessor. E p . 119, 1. interiungere. Dial. I X , 17, 7. E p . 83, 6. interpellator. E p . 80, 2 . interpretes, non auctores. E p , 33, 8. interprelari p e i o r a . D i a l . I V , 2 2 , 4. int e r p r e l a n d o b e n i g n e l e v a l sapiens quicquid accidit. E p . 81, 25. i n t e r p u n g e r e consueverunt R o m a n i non solum i n dicendo sed etiam in scrib e n d o . E p . 40, U . interquiescere. E p . 25, 3. 46. 2. i n t e r r o g a r e . E p . 67, 6. 87, 35. i n t e r r o g a t i o . E p . 82, 9, 10. 19. 83, 9. 11. 85, I . 24. 87, 11. 35. 38. 41. inlerrofi-aliunculae. E p . 82, 23. i n t e r v e l l e r e barbam. E p . 114, 21. introrsus bona tua speclent. E p . 7, 12. v e r u m gaudium plus introrsus patel E p . 2 3 , 5 . introrsum bealus. E p . 119, 11. invecticium gaudium. E p . 23, 5. i n v e n l a sapientiae inventoresque v e n e r o r

128

INDEX RERUM MEMORABILIUM.

Ep. 64, 7. inventa multa cur oblitertatur. NQ. VII, 32, 4. inventis non debemus contenti esse. Ep. 33, 10. 64, 7. inventa inventuris non obstant. Ep. 79, 6. semper novum erit invenlorum ab aliis scientia ac dispositio. Ep. 64, 8. Investig-ator. B. III, 26, 2. invidere. B. III, 3, 3. Ep. 84, 11. invidia. Dial. V, 5, 5. X, 15, 4. XI, 9, 4. B.II, c.28.29. quomodo effugienda sit. Ep. 105,3. oritur ex infelici inertia. Dial. IX., 2 , 10. perniciosum optimis telum. Ep. 74, 4. invitare et accersere Jovem. NQ. I I , 49, 3. duo sunt genera rerum, quae nos aut invitent aut fugent. Ep. 123, 13. invilus ne quid unquam facias, operam da. Ep. 61. 3. involuti di. NQ. II, 41, 2. involuta eloquentia. Ep. 114, 4. involnerabile est non quod feritur, s