Alman Sineması 9786054458080

Citation preview

....,... �aşka Yerter

BAŞKA YERLER SİNEMA SERİSİ Alman Sinemas1 HAZIRLAYAN Rıza Oylum

Editör Ayhan Şahin

Kapak Tasanm1 Banş Oylum

Bask1 Yenigüven Matbaası Güven Sanayi Sitesi Davut Paşa Cad. C Blok 0:210 Zeytinburnu, İstanbul Tel: 0212 567 69 20

ISBN 978-605-4458-08-0 Birinci Baskı Nisan 2011

Başka Yerler Yayınlan Atatürk Caddesi No 40/1 Eyüp İstanbul Tel/Faks: (212) 626 34 84 www.baskayerleryayinlari.com [email protected]

ALMAN SİNEMASI HAZIRLAYAN

Rıza OYLUM

....

�Başka Yerter

iÇiN DEKİLER Önsöz

............. . . . . . . . . . . ...... . . . . . ........... . . . . .. . .. . . . ........ . . ..

Alman Sinema Tarihi

.......... . ....... ........... . . . . . ... . . . . .

Kavramsal Yaklaşımlarla Alman Sineması

.

9

. .. .

11

.

37

. . ....... . . .. . . .

...

Baader-Meinhof Hareketinin Alman Sinemasına Yansıması

...

.

....

.

. . ..

.

........... . . . . . . . . . . . . . ....... . . . .

Almanya'da Türk Asıllı Sinemacılar

. .. ..

Almanya'da Düzenlenen Sinema Festivalleri ......

.

.......

.

.

.........

. 37

................... . . ........

Berlin Duvan'nın Alman sinemasına Yansımalan

Yönetmenler

. . . ...

............

.........

46

. ........ . . .....

52

. . . ..

43

..

.......... . . . .

59

Leni Rienfenstahl. ................................................... 60 Rainer Werner Fassbinder Volker Schlöndorff

. . . . .. . .. . . . . . .

63

. . . . . . . . . .............. . . .. . .. . . . .................

67

Michael Haneke . .

Werner Herzog Wim Wenders

Fatih Akın

...............

.

. ........ . . . . . . . .

. . ......... .. . . . . . . . . . . . . . .

...

..

Tom Tykwer . . ..

.

................ . . . . .. . . .

..

.

.

.. . . . . . . . . .. . . ....

.

......

. . . .. . .

.

.....

. 70 ..

.......... . . . . . . . . . .

74

.

.... . . . ........... . . .

79

.

..........

.

. . . ...

84

. . . ...........

86

.......

. . . . . . . .. . . .. . . . . . ............

. . ...

.

...

. . . . . . . .. . . .. . . . . . . .. . . . . . . . . ..... . . . . . . . ......

.

...

.

Alman Filmleri Seçkisi .............................................. 89

BAŞKA YERLER BAŞKA SİNEMALAR

Sinema, keşfedildiğinden bu yana büyük bir endüst­ rinin parçası olarak varlığını sürdüıi.iyor. Bu endüstri­ nin en büyük lokomoLifi ABD, kocaman bir lıegomaıı­ ya olarak dünyanın her yerinde kendi filmlerini pazar­ lamayı başarıyor. Böylece propagandanın en büyüğü hiç politikaya bulaşmadan yapılıyor. Hollywoud, filmleriyle gerçekliği yeniden kurgulu­ yor. Vietnamlıların haksız olduğunu, Alınanlar deyince Nazi subaylarını, Meksikal ıların hırsız olduğunu, Zen­ cilerin, sadece uyuşturucu satan köLü insanlar olduğu­ mı , Ortadoğuluların terörist, Uzakdoğulularıns:l acıma­ sız mafya üyelerinden ibaret olduklarını sanıyorsak ve hfüa Kızılderililerin karşısında kovboyların tarafını tutu­ yorsak yeniden yaratılmış bir gerçekliğe inanıyonız de­ mektir. 7

Ancık taşbr yerinden oynamaya başlıyor. Hollywo­ od artık can c;ekişiyoı . D ünyanın bütün ülkelerinde si­ nema salonlarını dolduran büyük bütçel i Amerikan filmleri yok anık. Yerel sinemalar her geçen gün bi­ raz daha güçleniyor. Avıupa sinemaları yükselişte, La­ tin Amerika sineması artık kendi estetiğini oluşturdu. l :zakdoğu sineması farklı coğrafyalarda izlenen filmler

yapabiliyor. Hollywood'un dışında kalan "Başka Yerler"in farkı­ na varmanın vakti geldi de geçiyor bile. Başka Yerler

Başka Sinemalar serisi, alternatif sinemaların varlığın­ dan haberdar olunabilmesi umuduyla onaya çıktı.

8

ÖNSÖZ

Alınan sineın:ısının genel bir çer�·L'vesini çizmek iste­ diğimiz hu çılışmamızda gördük ki Alman sinem:ısı. uluslar:ır:ısı arenada İtalyan. Fransız ya da Rus siıwıııa­ sı kad:ır r:ınınan hir sinı:ma değil. Oysa en az onlar ka­ dar kükli.i hir tarihi var. Özgün

ve

hirhirinden r,:ok forklı diinemler geı,;iren

Alman sineması da bin;ok i.ilkedt· olduğu gibi ülkesin­ de yaşadığı siyasi değişimlerden bağımsız bir seyir izle­ medi. Dönemsel politikaların ve siyasi çalkantıl:ınn Al­ man sinemasını d:ı etkilediği giirülüyor. Kitabı Alm:ın sinemasını merak ı:dı:n herkesin oku­ m::sını hedefledik. Uu açıd:ın, herkesin anl:ıyalıilet:eği lıir üslupla, anlaşılır bir dil kull:ın ınak ic,;in �;ok ı,:aha s:ırf ettik. Kims1:.·nin okuın:ık istemı:diği dipncıtl:ır, uzadıkçı uzayan, h:ısı sonu belli olmayan cümleler, kulbn:ın d:ı9

hil kimsenin anlayamadığı kelimeler arıyorsanız boşu­ na zaman tüketmeyin; bulamasınız. Bir cep kitabından beklenen ne ise, onu vernıeye çalıştık . Uzun inceleme­ leri, ayrıntılı dönem bilgilerini -doğaldır ki- özetlemek durumunda kaldık. Alman sineması için daha önce -bazı kitapların için­ deki bölümlerin dışında- bu kapsamda bir inceleme ya­ pılmamıştı. Yapılmış derleme çalışmalarını , biyografi­ leri, sinema tarihi kitaplarını, yüksek lisans ve dokto­ ra tezlerini inceledik. Yabancı dilde genelde İngilizce ve Fransızca kaynaklarla çalıştık. Almanca kaynakların önemli bir kısmının İngilizcesini bulduğumuz için İn­ gilizcelerinden faydalandık. İstatistik verilerini birka( kaynakt;ın kontrol ettik. Çalışmamızı sinemaseverlerin ilgisi ve hoşgüıiisüne sığınantk belki şöyle özetleyebili­ riz: Kusursuz değil , samimiyiz

10

DIŞAVURUMCU ALMAN SİNEMASI

Almanya'da oıtaya çıkıp bütün sanat dalbrınd;ı etki­ li olan Dışavurumculuk (Ekspersyonizın) akımı, .-\iman sinemasının ilk döneminin hakim tavrıdır. Gerçekliği·� yerini düşlerin aldığı bu dönemde; olanın değil, olııı::::ı isrenenin beyaz perdeye yansıdığını görüyoruz. Duyguların, iç dünyanın, düşlerin ön pland;ı uldu­ ğu bir akımdır dışavun.ımcu luk ve 20. yüzyılın ilk dö­ neminde (resim, müzik, riyatro ve sinemada J (;endin•: yer bulmuştur. Bu akım, politik oıtamdaki istikr:ırsıziık­ l:ır ve ekonomik sıkıntıların etkin olduğu hir oıtamJ:ı Almanya'da Pozitivizm. Natüralizm ve

Empresyon;;�r;•

akımlarına karşı olarak ortaya çıktı. 19. yüzyılın gen;ci\­ çi ve idealist anlayışlarına yönelik bir karşıtlıgı i