Novum Testamentum Graece [1]

Citation preview

tM

'^mk:mm 00 iOO iOO

!0>

"O

CO

#' iM-

f*,^

I'

K--^" r'

^>^

**

Oet^S^, ^A-^^n

^vi^iv,

BiMe

Allele

(MTj)

Cv^«.*.rc

NOVUM

VA

TESTAMENTUM R A E C G

E.

A D

CODICES MOSQUENSES UTRIUSOUE BIBLIOTHECAE SS. SYNODl EX TABULARII IMPERIALIS, ITEM AUGUSTAiNOS, DKESDENSES, GOETTINGENSES, GOTHANOS, GUELI'HERBYTa a-qS, LANGERI, MONACHIENSES, LIPSIENSES NICEPHORI El' ZiTTAVIENSEIM ADHIBITIS PATRL'M GRAECORI M LECTIONIBUS, EDITIONIBUS N. TESTAMEKTE PR1NCIPIBU8 ET DOCTOR! At \ mORUM LIBELLIS CRITICIS ITERUM RECENSUIT SECTIONES MAIORES ET MINOHES EUSEBU, EUTHALU ET ANDREAE CAESARIEISSIS KOTAVIT, ,

,

,

,

PRIMUM

(^UOf^Ufi

NUNC

LECTIONES ECCLESIASTICAS EX

t^SU

ECCLESIAE GRAECAE DESIGNAVIT

SYNAXARIA eVANGELIARII 5

^ t

T

PRAXAP08T0LI AD D

I

D

I

T

E T

CRITICIS INTERPOSITIS ANIMADVERSIONIEUS E D

I

D

I

T

CHRISTIANUS FRIDERICUS

de

MATTHAEI

COLLEGIOKUM IMPERALIUil ROSSICORUM ASSESSOR ET PROFESSOR WITTENBERGENSIS.

TOMUS PRIMUS. WITTENBEROAE. AMNO MDCCCIII

u

A

G U

U

S

T E

I

S S

I

M O

T

POTENTISSIMO riilNGIPI

A

iu

ET DOMINO

nAAW u K I

MPERATO E

v>^

Ft I

T

AUTOCRATOPi.1 R O

S S

O R U

jM

MN UM

O

rXC. ETC. ETC.

I

JUGUSTISSIME E T

POTENTISSIME IMPERATOR, D O

MINE

C L

ME

E

IS

T

I S S I

M E.

maiorum

jLVeligiosIssimorum ac sapientissimorum

TUORUM,

Ale.xii Mlchaelidis

Catharinae Magnacj, tia

eifectum est

,

augustissime imperator

,

novi Testamenti Graeci

Codices

simillima. illos

,

et

,

ut liaec

editio praestantissimis et

antiquissimis Codicibus Graecls a

potuerit

Ma grn

Petri

impeiisis, cura et providen-

me

conformari

Alexins Michaelidcs enini Mosquae in utraque San-

qui nunc

ctissimae Synodi bibliotheca servantur, magnis im-

pensis in Gi aecia coemerat

:

Petrus vero

ille

Ma^

gnus primus curav^rat, ut eorum aliqua notio et ad Rossos, et ad exteras gentes perveniret: imperante autem Catharina Magna milii negotium datum fuerat, ut, quid singuli coiitinerent, accuratiore traderem notitia. In eo duodecim annos ,

occupatus opere, facile intellexeram, inter caeteros eximios Codices primas tamen partes tenere Codices novi Testamenti,

Igitur et antea,

cum adhuc

novani eius editionem ex istis Codicibus CLiraveram, et nunc, pluribus etiam plu-

ill

Rossia essem,

rium bibliothecarum Codicibus instructuSj banc cundam novis accessionjbus locupletavi ac pro ribus

perfeci,

Ut vevQ earn TIBI

,

sevi-

AUQuaTissi.ME

iMPERATOR, dicare auderem, plures fuerunt caiissae.

Commendari

TUOPiUM .

eniiii

ac TUIS

TIBI poterat,

ut ex

tjiesauris ditata.

maionim

Duo

priores

Catharinae eo tempore Ma-

prioris editionis tomi dedicati fueiant

Mag^nae et Dii^o Parcnti TUO, gno Rossorum Diici ac testihus epistolis Schinvajovii, cubiculariorum imperalium summi tunc prae,

fecti,

benignisslme accept! fuerant.

Spem

igitur

fovebam maximam, fore, ut lilc libellus, triginta annorum assiduo excultus studio, nee a TE, impeAninium niihi jRATOR AucrsTissniE, repudiaretur. angebat etiam commune gaudium omnium, staiim sub auspiciis imperii TUI conceptum atque in dies singulos magis magisque per universum terranim orbem difiusura, et fama sermonibus omnium celebratissima de TUIS virtutibus non solum iliis im;

peratoriis, .

sapientia, iuslitia,

fortitudine, constantia;

animi magnitudine,

verum etiam de

Iiis

lenio-

n])us et humanioribvis, nee tamen minus imperatoriiK,

ac-quitate, comitiite,

dementia, bonitate, quae

sapientium iudicio aetatum nint'ao sunt, \Vi hominem per

omnium fcas

tantae aesti-

proxime ad naiu-

rani maiestateiiique divinaui accedore arbitrareniur

:

et

insignes deliciae generis hrnnani

et

clari

6is

Novissime celeb rabantur etiam be-

aoDellarentur. neficia,

honares

verius ut dicam,

et iura

non

qui nunc nee uni genti aut

Dorpatensi Universitati, vel

iini Universitati,

ibi sunt, professoribus, aetati,

tiae et sapientibus reriali

solum

nee

solis iis,

viris clarissimis,

sed in universum sapien-

futurarum etiam aetatum, non

sed inusitata ante hunc diem muni-

,

iicentia sapientissime ac liberalissime a

TE

tributa.

Fundaverant enim ante TE, IxMperator augustissime, multi principes, reges et imperatores universitates

sed multi

fundaverant, ut aliae dudura iam cor-

ita

minis

ruerint, aliae

sint

proximae.

Ipse vero,

dum

Parcnti TUO pro summa pietate hoc ad eius memoriam durabi-

Augustissijiio

TUA monumentum

simul sapientiae et liberalitati

le posuisti:

monumentum

posuisti aeternum.

TUAE

TlBI ergo,

tarn

sapienti Principi, tarn litterarum amanti, tarn erga

omnes benevolo, si ipse etiam banc opeliam meam, quae maxima parte Rossicae esset origenis, oilerrci ponere auderem, pro singulari indulgentia TUA facile me impetraturum esse ve niam existimabam. Ut autem divina promiaia er et ante oculos

praemia, piis.et

TIBI

,

religiosis in

AUGusTissiME iMPERATOR

guslissifiiae

Familiae

liis ,

TUAE

libellis propbsita,

atquG uhiveisae

hoc

et

largissime et ciimulatlssime contiiigant,

mi

fiituro

samma

Auaevo ani-

pie Late atque ardentissimis precibus opto.

IMPERATORIAE MAIESTATI TUAE

WITTEiNBERGAL D.

I-

MAI. l8o3.

M

A X

i

(JHlllSTIAN.

M

£

D £ V O T U

S

FRIDER. de MATTHAEI

COLLE&IORUM IMPERALIUM ROSSICORUM ASSESSOR ET PROFESSOR WITTENBERGENSIS.

\

K a T a

MarS-atov. A.

I,

i.rAf%>f.]

-t)//3Ao5-

ysvhsccs

Irjaov

X^t^ov, viova.

* ootvlo-, viov * af^^oiocfjc.

^

rov hxocK' ItruccK Ss sysv-

2. dl3fuclfj(. sysvvfjas vvias •

octfv

Tov ]ccym[6' >{g/^

IccKoof^

rJjff

i(T§cio(A

iymyjas tcv

^s

yqcijAiJi.cirs'ls

iToc^dx^flt

Tidvrxs rovs a^%jf^c»7f 7^^

Tii^v,

7J0V

c

oe "siTiov

ovrco

yd^

rov

Kctop-,

oc\j-

dvroj' iv /Sj/SAff// rtjs lovoociCC^M

K^ Qv (hn^KssjA^ yn h ev rcls i^ysfjioaiv 7\€v(Tsrcij

lyivvBdvero T^a^

%^/^of ysvvccraf.

ysyQccTsruf

YiyovfxevQS

.,

oioc

rov Ttqciprirov

hvaoc^ cvoocfXMi- ehccxi^^ lovocc.

W'S"

Ik

ctcZ

Tfoiixoivet

yu^

s^S'

rov Kocov

fAov rev h^ocYiK.

rcT06 II,

r.

r.

Tyi

Ki.

oeKluSPiev hi

fcv yivvo'TiUi II,

I.

rov

iy,(rov

ii^aFo?iv^K] n^wray.r.U:

rr.y

XtiTov^'/ixv

yivuK-TciiTOi

A.

iy.

~ TOV .»i^

/B>j3--e. ^.

Tiudcz U^oaoAvy.oi (ast^ uutcv.

TiCf^

6,

cctio

ilhQcixsv Tf^oc'KvvTjacif

4- JiS^ avvxycx,yocv

ot

h

iv vi-y.^Quis ri^ooocv

rf%S'e;i- Bcco-ihevs

^s

XM -^

^

Tuv ficcyav.

I

[Axyoi

,

.TtAa? ^t»)«

ImoZ ysnv\^6vros

^l

yd§ dvrou

3- dv.cxxTccs

5.

^

le^oao^vfAoCj

Iq-iv

Bi^oy.sv

i

lovoUf'iOis,

]qov

^

\

TT

}(^ lAccKsas to

[Tfc'AoS-.]

I'/ldoZv.

A.

,

hv sTsks rov

ea>s

,

dvryjs vov TT^ooToroKov^

viov

^Tiolt]'

Tt^oderoi^sy ,dvra) o olyysKos Kvqloxjy

(JOS'

tVOjAO.

r.

rcu vttvcv,

asv

25* H9^ .

cctto

lcafTYj(p

T>ii

X^''

>/

Ofi-* 1/5

6 S.

t.

'Zvocyyshiov

tote

Xoc^^oc y^ocXsaots revs' fAccycvs; 7»

Yiqcioov]^

ItU^ C&VT^V roV X^OVOV TOV

l^K^ifDOOas

(pCCiVO"

fXEVOV d^i^OS*

dvrovs hs

Tisix-^ccs

7(9^/

^sv^hrsst

ccK^tfBooi'

sA^oov Tj^ocravvrjaoo dvrZ,

y.oC'yoo

ocKovaoDjrsg rou (^aaiKioos sTUo^svBviaciv' 9.

Jfc'

laov

5(gt/

a^y]§

y

'Tjqonysv dvTovs-i

To

i^enxcrocTs Tte^) rov Tiui'

sv^yjTs^ aTiotyyeiKocTs yLoi-,%7iois

SloV Itt^V ^s

ci

haov

hv

,

t'oos

lA^aiv

r^

iv

dvccrohxtt

ludvoo

'hr]

l^ovTss

h

ydMv

aCpoo^u.

TOV d=^k^cc

^CjCj

sA^cvtss

SiQV

fxsrd, (Aoc^locs

Tovs

so;

rrjv

ij'/\

tm

'

}ooa'/](p^

iToci^lcv

a-vva^iv

ccy- lo.

rr,,9"/j Xiav-,

yaiv-,

'^^oooov'

KV^iOV

y^)

v^

cv i^^^il^ooae

Tfoc^oi TOOV [Aolyoov.

ij.TOTs

to

sTrArj^ooByj

^yjBh v7!o

le^sfAiov

Tov

TT^cCpyjTov KiyovTos'

h

i^. dvTYis'

B'YjVOCf-,

TFoAvs j(^y

CTI OVK hcrl*

KC6T

OVOC^

,

i^ax'^K

kAccicv7cc>

ouic

h^eKs

Tta^oLKA'A'

[TfAc?.]

iq. TsAsvTrjaocvTcs Jt Tov KV^iOV

B^vivos ;(^ kAchvB^'.

iiKova-^ti,

iiPcoacv.

(^OiiVeTOij

rlX'i',

Jjcu,

TcZ

clyysAcs'^^. h(jr](p

Iv

dtyvTJTco hfyoov'

'-.v

''''"

n"''

'Bvw^/yshiov

8

iyeq^eis Ttd^oiKocfis to

hey^f YiK^s its yiiv la^urjK.

ccKcvaois de oti dqXiKcccs /3«(7;Afu« lov^otlocs ocvt] rj^oo^ov

,

}{c^

tXBoov

roc

jx^^vi

zoctooKijcrsv

hs

ttoKiv

vcc^oc^sr'

TtXii v«.»'7i:^o(pY\ra>v,

on

to

7ihY]^(t)b^

oTroos

T^s 22.

row Ttar^os clvrov, eCpo-

hs

dvsxcio^Yicsv

ovccq

Im

yocKi'

tyjs

XsycfAsvyjv 25.

qy]oh

tmv

oicc

[Te-

vu^oo^cclos KKtjB^asToii.

hcs.] TT^uToi;

r.

t

uxvvi

e

V z

'Ev

Z. y. ['Af %>?.]

rifA?QDt>is

i

ex,eivxis TTcc-lll,

(i)0i.7iTi^Yis ,

K'^i^vijacav

Toctv

Iv

^yyiKs ycc^

>j

0ci(Thz,

ou^ayftjv.

I'OroS ycC^ i^iV

(piirov

E.

i.

'

hsyoov-, (ASTccvoSrs'

?\.eioi

a.

at tXt av

^v ^e p

l^v)ixM TYis lovocilccs

}{^

H.

Ki)

OS rctis

^ocylvsTocj Icoxvvrjs

r^

c

;is

TOTS Kkyet ccvtm fxov accrotvoc'

o

vTray? *

}rj7ovs'

ysy PUTrrccj yu^'

ott laco lo,

Kvqtcv rov ^sov

cets.

r.Tore

iz.

T'txcq

ccvrcv

d(plr\(Tiv

d;x(BoKos'

^{ci