Mitteilungen des Vereins für Geschichte der Stadt Nürnberg / Namenregister zu Band 11 bis 43 [Sonderheft]

Citation preview

Mitteilungen des

Vereins für Geschichte der Stadt Nürnberg

Sonderheft Namenregister zu Band 11 bis 43

Bearbeitet von Friedrich Bode und Karl Schornbaum

Nürnberg 1953 Selbstverlag des Vereins für Geschichte der Stadt Nürnberg

Gedruckt mit einem Zuschuß der Friedrich Frhr. von Hallersdien Forschungsstiftung

VORWORT Das neue Register ist die Fortsetzung des 1951 erschiene­ nen Namenregisters zu den Bänden 1—10. Das dort im Vor­ wort über die Einrichtung Gesagte gilt auch hier. Nur ließ der diesmal bedeutend größere Umfang angezeigt erscheinen, im Kapitel „Nürnberg“ zwei weitere Unterabteilungen zu schaffen, nämlich „Kulturgeschichte und Volkskunde“ und „Recht“. Die Bearbeitung war diesmal so verteilt, daß Prof. D. Dr. Schornbaum (der nun leider die Vollendung nicht mehr erleben sollte) die Bände 16—20 und 26—30 verzettelte und der Unterzeichnete die Verzettelung aller übrigen Bände so­ wie die Gesamtredaktion übernahm. Für das Mitlesen der Korrekturen sei Herrn Dr. Gerhard Pfeiffer besonderer Dank gesagt. Erlangen, Ostern 1953 Dr. Friedrich Bock.

5 Aachen 26, 307; 27, 25, 104, 217; 28, 218, 284; 29, 147, 216; 30, 289, 296; 33, 46, 65, 67, 88, 162; 34, 152, 294; 39, 41, 240, 244, 245; 43, 21, 48, 52, 286 s. a. Deutschland, Reichs­ kleinodien s. a. Buirette; Possart, E.; Sieß, A. Aalen (Württbg.) 34, 153 Aarau (Schweiz) 30, 253 Aarburg (Schweiz) 30, 253 Abbach (Lkr. Kelheim) 36, 86 Abderhalden, Emil, Physiologe (* 1877) 37, 321 Abel, Konradin, württemb. Staats­ mann (* 1750, f 1823) 17, 9, 13, 15, 17, 30, 40, 42, 63, 65, 71, 74, 80, 85, 88, 93, 96, 100, 102, 103, 107, 117, 122, 123, 129, 135 Abenberg (Lkr. Schwabach) 20, 205; 30, 299; 42, 37 s. Sommer, (N.) Abenberg, Grafen v. 23, 55—88; 38, 169 — Friedrich II. (f um 1200) 23, 59 — Hans (1373) 29, 141 — Otto (mehrere) 23, 60 — Rapoto (I. u. II.) (12. Jhdt.) 23 59 — Stilla, Heilige 23, 58, 64 Abenberger, Konrad (1415) 42, 134 — Margarete (1419) 42, 134 Aberli, Job. Ludwig, Maler u. Kupfer­ stecher (* 1723, f 1786) 40, 211 Abraham a S. Clara (U. Megerle), Volksschriftsteller, Augustiner, Hofpred. in Wien (f 1709) 43, 135 Abricot de Grusse, (N.), franz. Emi­ grant (1804) 17, 41 von Absberg, Hans Vedt (um 1570) 42, 359, 360 — Paul (t 1503) 17, 343 von Ach, Albrecht (1438) 38, 88 Achahildis (Heilige v. Wendelstein) 24, 279—286 Achihilles, Joh. Frdr., „Freiherr" 24, 279 Achmed I., türk. Sultan (t 1617) 31, 145 — III., türk. Sultan (f 1730) 16,253

Achtel (Lkr. Sulzbach) 16, 198; 42, 19 s. Herichenzeller Ackermann, Joh. Ohr. G., Pfarrer u. Privatdozent in Erlangen (* 1782, f 1847) 41, 161 Acqui (Oberitalien), Bistum s. de Ponte, A.; van der Vorst, P. Adalbero, Bischof v. Metz (t 964) 39, 16 Adam (-in, N.), Buchdruckerin (Anf. 16. Jhdt.) 23, 23 ; 27, 258 — Albrecht, Maler (* 1786, t 1862) 40, 184 — Hans, Briefmaler u. Komödiant (1555) 12, 158; 13, 109 — Jodokus (Jobst, 1500) 43, 491 — Thomas, Bünauischer Haushof­ meister (1612) 31, 175 Addir (Adyrs), Barbara, verh. 1604 m. L. Walz 43, 82 — Kornelius, Maler (t 1594) 43, 81, 239 — Susanna s. Werner Adelbulner, Michael, Prof., Math. u. Phys., in Altdorf (* 1702, 11779) 37, 335 Adelheid (Alheit), (Schenk v. Arberg), Äbtissin v. Bergen (1306, 1354) 43, 161—164, 202 — Äbtissin v. Gründlach (= Him­ melthron) (1350) 29, 116; 39, 88, 98, 123 — Magd d. Konr. Groß d. Ä. (1347) 39, 114 — Nonne in S. Klara, Witwe Fritz des Schreibers (1373) 29, 141 Adelmann v. Adelmannsfelden, Bern­ hard (* 1457, 1 1523), Kanonikus in Eichstätt 28, 377; 33, 38, 40, 49—56 — Konrad, Domherr in Augsburg (* 1466, f 1547) 28, 400 — Michael (um 1500) 28, 400 — Wilhelm, Pred.-Mönch, Schrei­ ber (1499) 25, 185 Adelspach, Stefan (1484) 26, 288 Adenau (Rheinprovinz) 18, 247 Adjutus (Ninivita), Joseph, Prof. d. ital. Sprache in Wittenberg (* 1602, f 1668) 40, 107 Adler, Johann, Kammergerichtssekre­ tär (1551) 19, 244

— Johann Christian August, Rek­ tor in Altdorf (* 1759, f nach 1791) 17, 149 Adlhoch, Josef, Archivsekretär (t 1946) 29, 44 Admont (Steiermark), Benediktiner­ kloster u. Frauenkloster 43, 159 — Äbte ß. Gottfried Adolf v. Nassau, dt. König (1292— 1298) 26, 17; 39, 115; 42, 39 ; 43, 160, 200, 204 Adolzhausen (OA. Mergentheim) 20, 69 Adriani, (N.), Kanzler v. Toscana (1507) 27, 340 Adyrs s. Addir Äbtissingereuth (Flurname zu Traun­ feld) 43, 177 van AeLst, Pieter, Maler u. Teppich­ wirker in Antwerpen (f 1550) 43, 22, 29, 48, 72 s. a. van Alst Aff, Georg (Jörg), Viehhändler (um 1600) 24, 112 Affalterbach (Lkr. Nürnberg) 15, 110; 16, 160; 23, 9, 10; 27, 313—320; 28, 405; 38, 128, 185; 42, 157 Agger, Dorf b. Antwerpen 43, 31 Aglasterhof (Lkr. Neumarkt i. O.) 43, 176 Agnes, Witwe Kaiser Heinrichs III. (f 1077) 43, 158, 199 — Witwe d. Apothekers Konrad, Mutter d. Arztes Friedrich (1351, 1356) 38, 22, 23 — Witwe d. Waldhauers Konrad (1415) 41, 308 Agram (Zagreb, Jugoslavien) Bischöfe s. Johann IV. Agricola, Andreas, Behaimischer Hof­ meister (1609) 31, 166, 173, 174. 197, 203, 204; 43, 343—360 — Anna Maria, verh. m. T. Heu­ gel u. (1655) m. G. Waldmann 38, 143 — Bartholomäus, Diakonus b. Hl. Geist (1585) 40, 64 — Christoph (t 1636) 38, 142 — Gebhard, Amberger ref. Kir­ chenrat (t um 1635) 43, 270, 273 — Johann, Theol. in Eisleben (* 1494, f 1566) 19, 21, 47

— Matthäus, Kurf. Rat in Amberg (geg. 1600) 43, 343 — Paulus, Pfarrer in Amberg (1595) 42, 190 — Stefan (Kastenbauer), Prediger in Augsburg (f 1547) 34, 218, 289, 358 Agrippa v. Nettesheim, Heinr. Cor­ nelius, Arzt u. Schriftsteller (* 1486, t 1535) 39, 177 von (der) Aich, Kaspar, Tuchbereiter (1586) 43, 60 — von, Leonhard, Buchhändler (t 1532) 30, 114 Aicha (Lkr. Hersbruck) 19, 344; 39, 73; 43, 176 Aichach (Oberbayern) 17, 307; 41, 268 Aichelstam s. Eichelstein Aichenauer, Hans („Hans v. Frank­ furt“), Buchdrucker (1526) 30, 116 Aichinger, Joh. Wolf, Kaufmann (1633) 24, 86 Aichler s. Eichler d’Ailly, Pierre, Theologe (Petrus de Alliaco, * 1350, f 1425) 41, 43 Ailsbach (Lkr. Höchstadt a. A.) 29, 304; 39, 21, 26, 27, 29, 34 Aininger, Joseph, Komödiant (1549) 12, 144, 146; 13, 107 Aisch(grund) 42, 36, 38, 39 s. a. Rangau Aitos (Ungarn) 28, 5 Aitosi, ungar. Adelsfamilie 28, 5 Akademie, Kais. Leopoldinische, d. Naturforscher 37, 309—322; 43, 522 Alba, Fernando Alvarez, Herzog, span. Staatsmann (* 1508, f 1582) 24, 79; 27, 247; 32, 73; 36, 100—102, 106; 43, 228 Albach (Lkr. Höchstadt a. A.) 42, 159, 169 d’Albergati, Niccolo, Kardinal (1438) 41, 45, 54, 55 Albero (1164) 41, 395 Albensreut bei Kammerstein (Lkr. Schwabach) 15, 57 s. Pfefferbalg, K. Albert (Graf v. Wertheim), Bischof v. Bamberg (1398—1421) 29, 197, 245, 275; 30, 83 ; 41, 14, 67, 306

7 — Abt v. Kastl (1302) 41, 268 — II. (v. Sponheim), Bischof v. Regensburg (1492—1507) 30, 81 — (v. Hohenlohe), Bischof v. Würz­ burg (1345—1372) 30, 82 — Ernst, Fürst v. Oettingen (1709) 42, 216 — Arzt (1286) 32, 12 — Augustiner (1348) 30, 99 — Augustiner-Prior (1386) 30, 95 — de Egra, Pred.-Mönch (1474) 25, 184 Alberti, Michael, Arzt, dann Prof, in Halle (* 1682, f 1757) 37, 314 Albertinelli, Karl (um 1605) 20, 161 Albertus Magnus, Scholastiker und (1260—62) Bischof v. Regens­ burg (* 1193, f 1280) 30, 8, 9, 91 Albewinestein s. Königstein Albico, Konrad, aus Utrecht, Arzt (1580) 43, 65 Albrecht I., Herzog in Bayern (v. Straubing-Holland) (1351—1404) 13, 39; 29, 156, 159 — Herzog v. Bayern (* 1447, f 1508) 14, 12; 30, 398; 41, 79; 42, 12 — V., Herzog v. Bayern (1550— 1579) 16, 59, 74, 75; 23, 39; 27, 237, 272; 31, 244; 37, 228, 229, 230, 240; 43, 55, 86 — (Achilles), Markgraf v. Bran­ denburg, Burggraf v. Nürn­ berg, seit 1470 Kurfürst (* 1414, f 1486) 13, 9; 18, 24, 31, 45, 131; 19, 168; 20, 13, 14; 23, 92; 24, 149, 264, 275; 27, 254; 28, 168; 37, 299; 38, 43, 46, 61, 125, 128; 39, 123; 41, 314—316, 322—326, 328, 333, 341; 42, 11, 12, 112 — (Alcibiades), Markgraf v. Bay­ reuth (* 1522, f 1557) 16, 203; 17, 1, 314; 19, 62, 75; 26, 114; 27, 119, 133, 175, 302^-306; 31, 134; 36, 61, 133, 134, 135 — V., Markgraf v. BrandenburgAnsbach (1639—1667) 20, 104; 43, 292, 293—295 — I., dt. König, Kaiser (1298— 1308) 15, 9; 19, 335; 27, 83; 42, 9; 43, 160, 200, 204 — II., dt. Kaiser (1438—39) 37, 298; 41, 44, 308; 43, 13, 108

— Hochmeister d. deutschen Or­ dens, dann Herzog in Preußen (♦ 1490, f 1568) 28, 245, 292; 33, 105, 135, 138, 141; 34, 124; 36, 124; 38, 189 — (v. Hohenrechberg), Bischof v. Eichstätt (1429—45) 15, 114; 29, 223 ; 43, 160 — Erzbischof v. Mainz u. Magde­ burg (1513/14—1545) 16, 59, 189; 17, 203; 24, 228 ; 27, 257, 302; 28, 9, 51, 58, 59, 380;31, 22; 33, 66, 74, 77, 81, 83, 84, 96, 112; 34, 30, 76, 77, 142, 229, 232, 240, 255, 294, 296, 302, 311, 324, 332r338, 340, 370, 376; 36, 2, 3, 5, 44; 39, 173; 43, 11 — Graf v. Mansfeld (1516) 27, 171 —174; 28, 219, 263; 34, 5, 163, 201, 275, 288 — der Schöne, Burggraf v. Nürn­ berg (1319—61) 15, 15, 70, 71, 72; 19, 171; 39, 103, 116; 41, 270 — v. Ach (Aachen?) s. v. Ach, A, — v. (Burg-?) Lengenfeld (t 1398) 29, 101 — Aufbieter (1542) 27, 266 — (N.), Deutschkath. Prediger in Ulm (1848) 41, 196, 206 — (N.), Schmied (1482) 20, 88 — Barthel, Viehhändler (1581) 24, 107, 108, 168, 223 — Christian, mittelalt. Stifter in Nbg. 20, 239 — Georg, Kaffeewirt (1692) 37,141 — Hans (1413) 42, 109, 117, 121 — Hans (1590) 24, 223 — Michael, in Prag (1590) 24, 223 — Nikolaus, Pfarrer in Weißen­ burg (? 1528) 43, 496 — Wolf (1587) 16, 122 Albrecht s. a. Albert Albus ( = Weiß?), Heinrich (?, um 1303) 32, 27 Alchestatt s. Algenstedt Alciatus, Andreas, Jurist (* 1492, f 1550) 38, 118 . Aldegrever, Heinrich, Maler (* 1502, t 1560) 16, 186, 189, 246 Aldersbach (Lkr. Vilshofen), Kloster 23, 79; 39, 114

8

Aldinger (Joh. Graf v. Altringer), General (t 1634) 17, 312 Aleander, Hieronymus, Kardinal P 1480, f 1542) 31, 87; 32, 118; 33, 21, 22, 57—60, 63—77, 81— 87, 100—104, 112—118, 124, 134 Alengon, Herzoge von ß. Karl IV. von A.; Philipp Aleppo (Syrien) 26, 121 Alerheim (Lkr. Nördlingen) 17, 308; 32, 36, 102 Alesheim (Lkr. Weißenburg i. B.) 20, 205; 34, 80 s. von Ololfesheim, K. Aletzheimer, Otto, Rotschmied (um 1500) 39, 135 Alexander III., Papst (1159—81) 26, 43; 38, 174; 41, 3, 55, 102 — IV., Papst (1254—61) 26, 15; 30, 5, 8, 309 — V., Papst (1409—10) 30, 83; 41, 19 — VI., Papst (1492—1503) 18, 120; 27, 341; 30, 84; 41, 27, 58, 59, 91, 10R. 4Q

AQA

— VIII., Papst (1689—91) 38, 71 — Bischof v. Forli, Legat (1477) 41, 26 — (Farnese), Herzog v. Parma (* 1545, t 1592) 43, 232 — I., Zar v. Rußland (1801—1825) 17, 36, 40 Alexandria (Ägypten) 26, 121; 28, 305 Alexis d’Angeli, Laurent, franz. Emi­ grant (1804) 17, 41 Alfa (Alva), Fritz, gen. Zollfendiein (1630) 13, 34 Alfängk, (N.), Scheibenzieher (1539) 27, 127 Alfalter (Lkr. Hersbruck) 43, 177 Alfeld (Lkr. Hersbruck) 26, 377—379; 34, 89; 43, 173, 176, 181, 182 ß. Bonus, J.; Carl, J.; Kuhn, J.; Schmid, U.; Schönhofer, H.; Wolf, H. Alfershausen (Lkr. Hilpoltstein) 41, 346, 351 Algenstedt (RB. Magdeburg?, „Alchestatt“) 18, 239 Algersdorf (Lkr. Hersbruck) 38, 18; 43, 177 Algier 41, 214, 224

Alhedt s. Adelheid Allentsteig b. Zwettl (Niederöster­ reich) 17, 296 Allerheiligen, Kapelle b. Komburg (Lkr. Schwabadi) 16,42; 40,170, 172 Allersberg (Lkr. Hilpoltstein) 20, 203; 36, 71, 75, 77, 78; 40, 56; 42, 168, 362 Bürgermeister s. Schwarz, (N.) Pfarrer s. Hofmann, J. Richter s. Mair, U. Schulmeister s. Knauer, J. Allmann, Georg, Schellenmacher und Konstabler (1658) 13, 36 Allut, (N.), s. Cevennen-Propheten von der Alm, Richard (Pseudonym) s. Ghillany, F. W. (41, 229) Almersdörfer, Hch. Thomas, Maurer­ meister in Goßtenhof (1813) 38, 156 Almoshof (Stadt Nürnberg) 19, 344; 26, 116; 37, 130; 38, 160; 41, 202; 42, 111, 150 Alrauner, (N., 1285) 32, 32 Alsenz (Rheinpfalz) s. Schmidtmann, J. D. ALson, Adrian, Tuchscherer (1574) 43, 59, 239 — Martha s. Träg van Alst, Engelbert, aus Nymwegen (1362) 43, 7 s. a. van Aelst Alstatt (= Altstatt; welches?) 15, 110 Alt, Friedrich, Architekt (1888/89) 17, 253 — Georg, Loßungschreiber (1507) 22, 108; 29, 329; 35, 92—96, 99, 102

Altach, Bach bei Nürnberg 19, 164 Altammerthal (Amardela; Lkr. Am­ berg) 39, 16 s. Magan Altdorf b. Nbg. 13, 59; 14, 122; 15, 9, 14, 51; 15, 67, 69, 70, 71; 16, 197, 275; 17, 23, 83, 94, 97, 105, 121, 124, 134, 147, 149, 150, 154, 159, 163, 286, 289; 19, 196, 344; 20, 97; 23, 92; 26, 116; 27, 53, 105, 258, 278 ; 29, 37, 63, 401; 30, 86, 102, 178; 37, 243; 38, 48; 39, 73,

9

74, 239; 42, 12, 150, 151, 160, 162, 164; 43, 263 Akademie (u. Gymnasium) 14, 252—258; 31, 140; 42, 187 Lehrer s. Erythraeus, V.; Scherbius, Ph. Akademie, Leop., d. Natur­ forscher 37, 309—322; 43, 522 Anstalt f. arme Kranke 41, 411 Bauernkrieg 33, 190 Schw. Bär, Gasthof 37, 324 Bürgerwehr ... s. Fuchs, St. Deutschkatholiken 41, 198 Gericht 42, 168 Gymnasium s. Akademie Juden 15, 57 Kirche 15, 69, 71; 18, 129; 39, 99 Pfarrer s. von Berg, Heinrich; Erbar, G.; Hofmann, Joh.; Wagner, A. F. Königshof 41, 394; 42, 7 Notare s. Iberer, K. Pfleger 26, 215, 229, 245; 30, 274; 41, 447 s. v. Wölckem, K. W. Reformation 26, 378; 34, 87 s. Braunsbach, J. Reihengräber 42, 7 Richter s. Groß, U. Schuldramen 12, 236, 237 Schulen 17, 149; 42, 362 Lehrer s. Adler, J. C. H.; Boxbarter, A.; Körber, G.; Müller, J. G. H.; Speck, Ch. Uhrmacher s. Farfler Universität 17, 121, 124, 147; 22, 17; 26, 133, 215, 232, 244—49; 29, 13; 31, 198; 39, 199; 40, 157; 41, 404—427; 42, 176, 177, 187, 188, 362; 43, 343, 344, 348, 350, 354, 512 Anatomie 21, 195 Bibliothek 17, 142; 29, 301; 37, 330; 39, 204 Buchdrucker b. Hessel Gebäude 41, 404, 408 Geographie-Studium 19, 312 Juristenfakultät 20, 162, 165; 37, 323—327 Kanzler 26, 246 Karzer 41, 447 Kuratorium 26, 245

Matrikel 20, 309—313 Medizinische Fakultät 37, 327— 331; 41, 408 ; 43, 63 Physik-Studium 19, 314 Professoren 37, 322—340 s. Adelbulner, M.; Apinus, J. L.; Baier, Joh. David; Baier, Joh. Jak.; Bernhold, Joh. Balth.; Bernhold, Joh. Gottfr.; Busenreut, J.; Dietelmair, J. A.; Döderlein, J. Ch.; Donellus, H.; Erythraeus, V.; Fabricius, J.; Feuerlein, J. W.; Gabler, J.Ph.; Geller, M.; Gentilis, S.; Giphanius, O.; Heister, L.; Heu­ mann, Joh.; Hilderich, E.; Hof­ mann, Ch. G.; Hofmann, J. M.; Hofmann, Kaspar; Hofmann, Mor.; Hübner, M.; Jantke, J. J.; Jungermann, L.; Kelsch, M.; Köhler, Joh. David; König, Gg.; Lang, J. M.; Lichtenthaler, G.; Malblanc, J. F.; Männert, K.; Mauritius, G., d. J.; Möller, D. W.; Müller, J. Hch.; Nößler, G.; Piccart, J.; Piccart, M.; Praetorius, J.; Queck, G.; Rink, E. G.; Rittershausen, K.; Rö­ tenbeck, G. P.; Schopper, J.; Schwarz, Chn. G.; Schwenter, D.; Semler, J. S.; Siegel, G.; Soner, E.; Spremberger, J. K.; Stieglitz, J. K.; Sturm, J. Ch.; Taurellus, N.; Trew, A.; Virdung, M.; Volkart, G.; Wagenseil,J. Ch.; Waldung, W.; Weiß, Joh. N.; Will,G.A.; Zeitner, G.G. Prokanzler s. Feuerlein, J. K. u. P. J.; Richter, G.; v. Wölckem, G. K. Registratur 20, 310 Studenten 41, 447 Anzahl 37, 340—345 Kosthäuser 31, 182, 183 Theolog. Fakultät 37, 336—339; 40, 3, 48, 49, 50, 56, 59, 62, 74; 41, 405, 406; 42, 200 ; 43, 268 Probe-Predigten 43, 508, 509 Socinianer-Prozeß (1616) 39, 199 Viehhandel 24, 114, 127, 219 s. a. Knauer, J.; Wunderlein, W.

10

Altdorfer, Albrecht, Maler (* 1480, t 1538) 16, 119, 188; 40, 133 Altenberg (Lkr. Fürth, = Hertingsberg?) 13, 60; 17, 308, 312, 313, 316; 39, 70 Altenburg (Lkr. Bamberg) 33, 204 Altenburg (Thür.) 28, 399; 33, 35, 236; 39, 72 von Altenburg, Heinrich, s. Heinrich, Vizepleban 1334 Altenfurt (Lkr. Nürnberg) 16, 229; 18, 267; 19, 160, 195, 199, 264, 344; 30, 302; 31, 208; 41, 1, 99 Altenhofen (Lkr. Hilpoltstein) 42, 157 Altenhohenau (Lkr. Wasserburg am Inn). Kloster 25, 30; 27, 452, 453 Nonnen s. Kunzeimann, M.; Puchamer, Kl.; Schüler, B.; Zinner, A. Altenkirchen (Reg.-Bez. Koblenz) 43, 21 Altenmuhr (Lkr. Gunzenhausen) s. von Mur van der Alten Schier, Hans, Tuchfärber (1597) 43, 60 Altensittenbach (Lkr. Hersbruck) 43, 173, 174, 175, 177 Altenstadt (Opf.; welches?) 43, 162 von Altenstein, Karl Frh., s. v. Stein zum Altenstein Altenstein Johs., Astrolog (1488) 28, 158 Altenteich (b. Franzensbad, Böhmen) 17, 300 Altenthann (Lkr. Nürnberg) 29, 111; 42, 153 Pfarrer s. Nopitsch, Ch. K. Alter, Maria, Sattlerstochter (1866) 22, 133 Alterlangen (Stadt Erlangen; „Wenigenerlang“) 15, 111 Alte Veste b. Fürth 13, 60, 67—74; 17, 308; 29, 63; 39, 70 s. a. von Hertingsberg Althamer, Andreas, Diaconus b. S. Sebald, Pred. in Ansbach (t nach 1540) 34, 50, 69, 70, 72, 121; 39, 163, 176; 43, 494, 495 Altheimer, Konrad (1304) 32, 30 Altkönigsbruck s. Königsweiher Altringer, Graf, s. Aldinger Altstadt (Thüringen?) 34, 52

Altzelle (Sachsen), Zisterzienser-Kl. 35, 114 s. v. Lochau, M.; Mitris, M. Altzirkendorf (Lkr. Eschenbach, Obpf.) 42, 20 Alvocus (?), Zeuge (1250) 29, 114 Amann s. Amman Amarantes s. Herdegen, J. Amardela s. Altammerthal Amberg (Obpf.) 16, 167; 17, 308, 323; 18, 13, 196; 29, 49, 101, 166, 247; 248; 31, 212; 40, 39, 40, 45; 41, 299; 42, 6, 9, 359; 43, 236 — Franziskanerkloßter 41, 65 — Hofgericht 27, 301 — Jesuitenkloster 43, 235 — Judeneid 18, 13 — Landesdirektion (1804) 17, 49, 76; s. v. Aretin — Metallhandel 27, 144, 145, 215, 299, 321 — Paedagogium 43, 63 — Protestanten und Reformierte 41, 174; 42, 190; 43, 234, 236, 237, 250, 254—259, 262 — Stadtrecht 18, 29, 37, 83 — Waisenhaus 21, 91 s. a. Agricola, G. M. u. P.; Cüner, J.; Gebhardin; Geussel, J.; Giesser, J.; Lupichius, G.; Oberndorfer, M.; Parksteiner, J.; Plato, M.; Rutz, P.; Strölein, L.; Summer, G.; Tolner, A.; Werner, J. H. Amberger, Andreas s. Christoph Am­ berger — Christoph (wohl fälschlich „An­ dreas“), Maler ■(* um 1500, f 1561) 16, 119; 43, 74 — Georg Paul, Kaufmann, NoricaSammler (f 1844) 22, 132; 40, 160; 41, 220 — Heinrich, Metzger (1236) 24, 3 — Hermann, Metzger (1236) 24, 3 Amblinger s. Amlinger Ambras (Tirol) 31, 197 Ambrosius, Hl., Bischof v. Mailand (f 397) 33, 112, 147 Ambundi, Johs., Theologe (um 1400) 29, 176 Amerbach, Basilius, Prof. d. Rechte in Basel (1535, 1591) 20, 135

11

— Hans, Tuchbereiter (1578) 43, 59 — Jhs., Buchdrucker in Basel (um 1500) 35, 113, 114 — Hans (Peter Leberwurst), Kup­ ferstecher, Komödiant (1629) Amerling, Friedrich, Maler (* 1803, 12, 203; 14, 215 t 1887) 40, 184 — Katharina, Frau des Ferdinand Amlinger (Amblinger), Andreas (En22, 136 dres), Kartäuser (1525) 15, 121 — Ulrich, v. Schnaittach, Kar­ — M(ichael?, 1531) 42, 156 täuser (1381) 15, 90, 101 Amman (Amann), (N.) in Schwabach Amsterdam 20, 246; 30, 185, 244; 43, (1347) 15, 64 54, 120, 1*21, 123, 124, 128, 129, — Barbara, verw. Wilck (t 1586), 132, 137, 139, 141 1574 Frau des Jost 37, 242 — Findel 21, 80 — Barbara, Frau des Lienhard — Sammlung van Eeghen 43, 136 (?, 1573) 22, 127 s. a. van den Berg, A.; Bertens, — Barbara (* 1584), verh. 1603 m. E. Kleinmann 37, 243 H.; Commelin, K.; Danckerts, K.; Fino, K.; Fleischmann, J. — Christine s. Stromer M.; Fries, S.; Holtzhey, M.; — Elisabeth s. Schwarz Houbraken, J.; Janssen, G.; — Erasmus, Volksdichter in Augs­ burg (1515) 23, 17 Luyken, J. u. K.; Mulder, J.; Paing, B.; Persyn, J.; Quink— Fritz (um 1400) 29, 128, 132; 43, 7 hard, J. M.; Sandrart, Jo. d. Ae.; Seghers, H.; Sluiter, J. P.; — Heinrich (1381) 21, 103 — Joh. Jak., Professor in Zürich Stopendael, D.; Tauje, P.; Thun, (um 1500) 37, 203 H.; Valk, G.; Witsen, (N.) — Joh. Jakob, Sohn d. Jost (t vor Anagni (Italien) 26, 16 1591) 37, 243 Anavarza (Bistum, Kleinasien) 18, 252 — Johann Ulrich, Quartiermeister Andelfingen (Schweiz) 30, 253 (1632) 20, 115 Andernach (Reg.-Bez. Koblenz) 30, — Jost, Maler (* 1539, + 15-91) 16, 229; 39, 40, 42 83; 30, 326, 336; 37, 88, 201—252; Andensson, K., schwed. Juwelier (19. 40, 107, 124; 43, 71, 95 Jhdt.?) 19, 248 — Lienhard (1580) 21, 288; 22, 127 Andreae, Jakob, Prof. Theol. in Tü­ — Maria (* 1577) 37, 243 bingen (f 1590) 40, 11—14, 16, — Paulus, Sohn d. Jost (t vor 17, 21, 24, 32—35, 42, 56, 58; 42, 1591) 37, 243 360; 43, 499—504 Amman v. Wendelstein s. von Wen­ — Johannes (ital. Jurist, 14. Jhdt.) delstein 18, 169, 182, 184 Ammanati, Bartolomeo, Bildh. u. — Johann Philipp, Mathematiker Architekt (t 1592) 43, 88 u. Globusmacher (1720—57) Ammerndorf (Lkr. Fürth) 24, 216; 22, 256—279 29, 114 — Joh. Valentin, Dichter u. ev. — Pfarrer s. Herzog, J.; Loben­ Theologe (* 1586, f 1654) 42, 376 wein, L. Andreas (Zamometic), Erzbischof v. s. a. Friedlein, M. S. Krain, Kais. Gesandter (1478) von Ammon, Frdr. Wilh. Philipp, 41, 77 Prof. Theol. in Erlangen (* 1766, — (Endres), Kartäuser (1525) t 1850) 41, 160, 176, 196 15, 118 — Meister, Dachdecker (1485) Ammon, Benedikt (1589) 16, 123 30, 17 — D. (?), Maler (1616) 40, 187 Andreossi, Antoine-Frangois, Graf, — Ferdinand, Privatier (1891) franz. General (* 1761, f 1828) 22, 136 22, 239 — Friedrich, Eremit (1380) 35, 136

12

Andres (= Endres?), Rüdiger (1378) 38, 40 Anesa (verschrieben) s. Quesa Angelus Silesius s. Joh. Seheffler Angerer, Viehhändler-Familie 24, 112, 224 — Bartholomäus, Pritschenmeister (vor 1556) 23, 35; 27, 269 — Erasmus, Kaufm. (1555) 43, 37 — Stefan, Schuster u. Meister­ singer (1556) 23, 35 Angermann, Hans, Findelvater (1557) 21, 108, 199, 299 Angermünde 22, 289; 42, 94 Angers (Frankreich) 31, 168, 171, 173, 197, 203; 42, 93; 43, 351—356 s. Bruneau, J.; Hucheion, R. Angler, Gabriel, Maler in München (t vor 1486) 43, 11 Anguilla, Hermann, Schultheiß, Be­ sitzer d. Fleischbänke (1236) 19, 162; 22, 285 Anhalt (Land) 43, 236 — Fürsten v. 20, 153, 173 s. Christian; Joachim Emst; Wolfgang — Reformation 40, 40 Anna — (v. Sachsen), Markgräfin von Ansbach, verh. 1458 m. Albrecht Achilles 28, 168; 41, 324, 334 — Königin v. Böhmen (1530) 28,46 — Deutsche Kaiserin (Rud. v. Habsb.) 41, 98 — Äbtissin v. S. Walburg, Eich­ stätt (1412) 29, 177 — Burggrafentochter v. Nbg., verh. m. Emicho v. Nassau (um 1296) 15, 9 — v. Österreich, verh. m. König Philipp II. v. Spanien 43, 75 — Prinzessin v. Ungarn, verh. m. Erzherzog Ferdinand (1522) 13, 278 — Kurfürstin v. Sachsen (1568—84) 14, 79 — Frau d. Nikodemus (N.), Musikerin (t 1491) 28, 173 Annaberg (Sachsen) 27, 133, 175, 261, 310; 28, 262, 295 s. Uttmann

Anno II., Hl., Erzbischof v. Köln (1056—1075) 39, 37; 42, 8 Annweiler (Rheinpfalz) s. Marquard v. A. Ansbach (Onolzbach, Mfr.) 16, 2, 6,17, 46, 220; 17, 17, 19, 34, 47, 49, 64, 71, 74, 77, 78, 80—83, 85, 94, 96, 100, 102, 105, 106, 134, 146, 154, 163, 174, 185, 191, 192, 196, 282, 314; 19, 236; 20, 99, 145; 22, 253, 255; 26, 252; 27, 100, 102, 205, 229, 335 ; 28, 168, 221, 245, 253; 30, 86, 210, 249 ; 34; 183; 37, 129, 330; 39, 71; 41, 299, 324, 336 ; 43, 236, 504 — Generalsynoden 41, 168, 194 — Gumbertusstift 20, 15; 26, 25; 39, 71; 41, 33; 42, 41 s. a. Rorer, J. — Gymnasium 41, 438 s. Bernhard, Ch.; Elsperger, Ch.; Schäfer, J. Ch. — Hofgericht 27, 301 — Hugenotten 43, 302 — Johanniskirche 41, 169 — Kästner s. Herwart, S. — Kirchenbann (1240) 39, 71 — Kirchenordnung s. Ansbach, Reformation — Konsistorium 40, 49 — Kreisgericht s. Landgericht — Kreisregierung s. Regierung — Landgericht 29, 322, 330 s. Hommel, F. — Landstände 20, 356 — Markgrafen 15, 224—229; 16, 313; 24, 263, 266, 268, 269, 270; 26, 211; 27, 277; 32, 95; 37, 356; 39, 242; 40, 16; 41, 314, 315, 352; 42, 33, 146; 43, 280, 292, 296, 297, 298 s. Alb recht Achilles; Friedrich; Georg; Georg Friedrich; Joh. Friedrich; Karl Alexander; Ka­ simir; Wilhelm Friedrich — Reformation 31, 24—123 ; 33, 124, 149, 198; 34, 70, 72, 75, 79, 106, 112, 128, 276, 297, 325, 349, 357 s. Francisci, A. — Regierung 13, 178; 22, 275 ; 26, 276 ; 38, 1; 41, 445 s. v. Welser, L.; v. Zenetti

13

— — — — — —

Schloß 40, 140; 41, 163; 42, 213 Stadt 21, 88; 22, 54 ; 38, 1 Ungeld 37, 152 Viehhandel 24, 114 Wiedertäufer 32, 110 Zoll 24, 148—152, 154 s. a. Ayrer, J. Ch.; Benz, (N.); Bohrer, G.; Büttner, J.; Doert, J. E.; Dürr, H.; Echser, M.; Feuerbach, H.; Fikenscher, K.; Förster, J. u. K.; Grösser, G.; Händel, G.; Hartmann, H.; Kopp, M.; Kuben, Ch.; Loder, K.; Pulsinger, H.; Salzmann, P.; Schmalz, H.; Schütz, (N.); Strasser, Ch.; Vetter, A.; Zier, J. F. Ansei (Amschel), Jude (1389) 29, 153 Anthoni (?), Joh., Niederländer (1598) 21, 283 Anthusa, byzantin. Prinzessin (756) 21, 63 Anton (v. Rotenhan), Bischof v. Bam­ berg (1431—59) 27, 40; 29, 252, 290; 37, 297; 39, 225 ; 41, 325, 330 — v. Monte Catino, päpstl. Legat (geg. 1400) 29, 102; 41, 19 — Subprior d. Augustiner (1475) 30, 98 — Ulrich, Herzog v. Braunschweig-Lüneburg (1645) 18, 281 — Viktor Raimund, Erzherzog, Hochmeister (1803) 26, 262, 269 Antonius de Butrio, ital. Jurist (um 1400) 18, 169, 182, 187, 192 Antonius, Joh. de S. Georgio, gen. Alexandrinus, Kardinal (1496, 1503) 19, 150, 153, 155; 33, 17; 41, 128 Antonius, Heinrich (1575) 43, 242 — Helena s. Dürr Antwerpen 16, 68, 71, 107, 118, 119, 134, 245; 19, 17; 20, 246; 21, 183, 184; 27, 105, 119, 217, 223, 228, 230; 28, 54, 55, 213, 215, 218, 284, 385 ; 30, 174, 225, 226, 229, 242, 246, 271; 31, 134, 168, 241, 242; 33, 65; 40, 116; 43, 26—41, 47, 52—54, 56, 66, 99, 101, 103, 104, 117, 118, 232, 341, 342 — Augustinerkloster s. van Esch, J.; Voes, H. — Auswanderer nach Nürnberg 43, 239—241

— Handel 43, 1, 20—22, 28 — Kunsthandel s. Hoeswinkel — Haus „Schild v. Nürnberg“ 43, 37 — Tuchhandel 43, 52, 56, 229—231 s. a. van Aelst, P.; Bauer, H.; Behem, P.; Berenhuysen, H.; de Beste, J.; Born, J.; Borremans, W.; Borrewater, W.; Boutry; Brueghel, J.; van Brueseghem, A.; Buschniger, B.; Cachiopin, J.; Calixtus; Cocquiel; de Colesis, L.; Fleyenzoren, H.; Fourmestron, J.; van Galle, J.; Gantzscher, B.; van Ghansepoel, F.; Gielis, M.; Haller, Melchior; Hertog, S.; Hulsbosch, M.; de Jonghe, B.; Koch, G.; van Dare, P.; de Loemel, A.; van der Logenhagen; van Male, A.; Meichel, M.; Musch, A.; van Nyenlant; Ockersei; van Oort, G.; Peltz, E.; Plankenfeld, J.; de Platea, J.; Pregel, G.; van Remens, H.; van Roomen; van Rosental, A.; van Roy, J.; Saerius, Ph.; Sgreeuwen, M.; Tücher, Paul; van Valckeniborch, M.; Veerheyden, J.; Vittert, G.; Vleeminck, J.; van Vlierden, M.; Waryn, A.; Woudereer, G.; Zobel, H. Anwanden (Lkr. Fürth) 41, 325; 42,111 Anzeiger f. Kunde d. Mittelalters 16, 7 — f. K. dt. Vorzeit 20, 2 Apel (Appel), Hans (1505) 38, 50 — Hans, Bauer zu Erlenstegen (1519) 14, 108 — Joh., Pred.-Mönch (1473) 25,184 Apenses, Hans, Vikar zu Schw. Gmünd (1505) 16, 124, 128, 140; 28, 172 Apianus, Philipp, Prof. d. Math, in Ingolstadt u. Tübingen (* 1531, t 1589) 37, 228—231 Äpiarius, Joh. ref. Geistlicher (1650), später in Rohrbach 43, 274, 275, 285 Apinus, Joh. Ludwig, Prof. Med., Alt­ dorf (* 1668, f 1703) 37, 312 — Sigm. Jakob, Prof, am Gym­ nasium (* 1693, f 1732) 37, 315

14

Appelt, Johann, Theaterdirektor Armua (== Arnemuiden?, Nieder­ (1783) 12, 297; 13, 222 lande, 1527) 30, 228, 229i, 246 Appenzeller, Hieronymus, Zeug­ s. Seger, L. meister (1519) 16, 170 Arndt (Amd), Ernst Moritz, Prof. d. Appersloh (Droppersloch; Waldstück Geschichte in Bonn, Politiker b. Wendelstein) 24, 270, 272, 275 (* 1769, f 1860) 41, 211 Aquila (Abruzzen) 31, 175, 186 — Joh. (Arnd), ev. Theologe Aquileja (Venetien) 16, 69, 109, 110; (* 1555, f 1621) 42, 200, 210 29, 233; 41, 77 Amemuiden (Niederlande) s. Armua Patriarchen s. Ludwig Amewald (verdruckt) s. von ArnsAracena (Spanien) 30, 231 waldt 42, 281 d’Aragnia, Luigi, Kardinal (1517) 28, 8 von Arnim, Bettina, s. Brentano Arberg, Grafen v. 29, 161 Arnold (v. Solms), Bischof v. Bam­ Arberger, Konrad, Pred.-Prior (1339) berg (1286—1296) 25, 5, 10, 123, 25, 178 124 Arbogast, (N.), Buchdrucker (1523) — v. Verdela, päpstl. Legat (1339) 27, 263 41, 5 Arcularius, Joh. Daniel, Pfarrer in — (N.), Jurist am Kammergericht Frankfurt a. M. (f 1710) 42, 202 (1524) 30, 215 Ardacher (?), Burg im 12. Jhdt. 20, 248 — Balthasar, Kaufm. in Juden­ Arenbaur s. Ombau burg (um 1600) 43, 242 von Aretin, Joh. Adam, Landesdirek­ — Egidius (1610) 21, 288; 22, 128 tionsrat in Amberg (1805—1822) — Friedr. Christian von, Oberkon17, 69, 76 sistorialprasident (1848) 41, 193 — Joh. Christoph (* 1773, f 1824) — Gabriel, pfalz-neuburg. Rent­ meister (1529) 43, 171 18, 218, 219 — Karl Maria, Direktor d. Geh. — Georg, Großhändler (1872) 16, Hausarchivs u. d. National­ 44; 40, 151, 174, 178 museums in München (1864) — Gerhaus, verh. (vor 1323) m. 40, 165 Heinrich v. Neumarkt 41, 271 — Gottfried, ev. Theologe (* 1666, Argen, Grafschaft in Württemberg 17, 78 t 1714) 39, 170; 42, 200, 203 von Argon, Peter, Bürgermeister v. — Konrad (um 1300) 41, 271 Augsburg (1444) 27, 41 Amoldi, Wilh., Bischof v. Trier Aribo, Erzbischof v. Mainz (1839—64) 41, 185 (1021—1031) 39, 19 Arnsberg (Westfalen) 41, 343 Aristoteles, Philosoph (* 384, f 322 v. Amstadt (Thür.) 27, 170, 173, 197; 36, Chr.) 37, 327 89, 90; 43, 59 Arles 21, 64; 43, 356 von Arnswaldt, Karl, Dichter (* 1869, Armagnacs, französ. Söldner t 1897) 42, 281 (1439—44) 13, 4 Arnulf (v. Kärnten), deutscher Kaiser (887—899) 17, 320; 42, 14 Armbauer, Eisbet (1497) 29, 314 — Heinrich (1398) 29, 97, 128 — Herzog v. Bayern (911—937) — Konrad (1423)15, 30, 31, 42 43, 172, 174, 197 — Lorenz (1497) 29, 314 Arras (Belgien) 43, 2, 48 — Margarete (Gred) s. Stromer s. Bassan, A. Armenringer, Georg (1413) 42, 104 — Bistum 36, 102—105 Armentieres (Belgien) Artaria (Karl), Kunsthandlung in Wien u. Mannheim (19. Jhdt.) s. Behaigne, M.; Loyr, P. von Armenstorff, Paul, Kais. Käm­ 40, 217, 219 Artelshofen (Lkr. Hersbruck) 19, 164, merer 8 Bozen 21, 95; 27, 207; 39, 223, 229 ' de Bra, Abraham, in der Boschischen Handelsgeselltschaft (16. Jhdt.) 27, 188; 43, 269, 270 Brabant 43, 2 — .Herzoge s. Heinrich; Ludwig s. a. Belgien; Holland Brabant, Arthur, Archivrat (f 1-906) 29, 11, 78 Brack, Berthold, Pred.-MÖnch (1431) 25, 181; 39, 227 van Bracka, Michael, Tuchbereiter (1572) 43, 57, 58 Bräudlein, Amalie, Stifterin (1907) 22, 138 Bräutigam, Andreas, Juwelier (1940) 38, 36 — Otto, 2. Bürgermeister (1910—18) 27, 205 Brahe, Tycho, Astronom (f 1601) 43, 92 Brahms, Johannes, Musiker (* 1833, f 1897) 42, 254, 256 Brait, Johann, Lehrer b. S. Lorenz (1612) 12, 230; 13, 136 Brand (Lkr. Erlangen) 18,135; 19,344* 20, 105 — Metzger 24, 4 vom Brand, Rüdiger, Landrichter u. Butigler (1226, richtig 1296) 22, 284 Brand(t), Christian Philipp, Pfarrer in Kattenhochstadt (* 1790) 41, 198 Brandenburg, Mark 34, 151; 42, 17; 43, 286 — Juden 43, 293 — Kirchenbau 42, 75

— Markgrafen u. Kurfürsten 17, 362; 40, 17, 25 s. Friedrich Wilhelm; Georg Wilhelm; Joachim I.; Ludwig; Luise Henriette — Viehhandeil 24, 82, 240 Brandenburg a. d. Havel 30, 278, 308; 33, 45; 42, 75 Brandenburg (Ostpreußen) 30, 256, 277 Brandner s. Prantner Brasilien 31, 133 de Brassery, Familie 43, 287 — Daniel (1650) 43, 258, 289, 290, 307 — Elisabeth, verh. 1598 m. S. Cordier 43, 246 — Joh., Krämer (1583) 40, 50 — Joh., Bortenmacher (1595) 43, 246, 258 — Kornelius (1650) 43, 258, 289 — Maria, verh. 1595 m. N. Cordier 43, 246 — Rahel, verh. 1620 m. P. A. Tresal 43, 247 — Sara, verh. 1652 m. Ch. Kreußner 43, 24® — Susanna, verh. 1636 m. G. Har­ tung 43, 248 Bratengeyer, Joh., Pfarrer in Henfenfeld (1528) 34, 78, 87 Braun, (N., 1346) 19, 241 — (N.), v. Würzburg (1358) 41, 278, 279 — (N.), Uhrmacher, Wien (17. Jhdt.?) 39, 252 — (N.), in Eysölden (1387) 41, 366 — (N.), von, Legationsrat, Wien (1804) 17, 45 — Anna Magd., s. Schübler — Dietrich, Komödiant aus Köln (1626) 13, 143 — Elise, Privatiere (1890) 22, 136 — Friederike Jakobine (* 1777, f 1849) verh. m. J. D. Gürsching 35, 32 — Fritz, Bauer in Weiherhaus b. Pülenreuth (1637) 20, 209, 212, 218 — Georg, in Köln, Hrsg. d. Städte­ buches (1574) 43, 67, 115 — Georg, von Komburg (1631) 20, 200

37

— — — —

Hans, Weber (1490) 29, 325 Braunsbach (Praunsfoach), Johann, Hans (vor 1586) 30, 138 Kaplan in Altdorf (1528) 34, 87 Hans, Farbhändler (1596) 30,138 — Klara (1381) 29, 129 Hans, Wirt im Fechthaus (1628) Braunschweig 17, 209; 19, 258; 27, 15, 12, 197; 13, 144, 145 138, 206, 227, 266; 28, 5, 345; 29, — Hans (1641) 20, 206 26, 45; 30, 142; 34, 299; 36, 5; — Heinrich in Schw. Gmünd 40, 165; 41, 9, 102; 43, 137 (1372) 16, 126 — Burg 42, 93 — Heinrich (1536) 30, 248 — Herzoge s. Anton Ulrich; — Hieronymus, Kaufm. (1538) August; ChristineLuise; Erich; 43, 44 Ernst; Ferd. Albrecht; Franz; — Hieronymus (f 1620), Loch­ Heinrich d. J.; Julius; Ludwig schreiber u. Geometer (Braun­ Rudolf; Philipp; Sophia; Wil­ scher Prospekt) 12, 3—84; 13, helm — Reformation 31, 26; 34, 151, 156 28, 245—251; 16, 27, 35; 20, 251; 29, 23; 30, 349 Braunskorn, Benedikt d. Ä., Siegel­ — Joh. Jakob, Uhrmacher (wo?, schneider (f 1534) 28, 9 Brauser, Hans, Fischer in Weiherum 1760) 39, 252 haus b. Pillenreuth 20, 220 — Joh. Jakob, Kriegskommissar de Bray, Charles, bay. Gesandter in (um 1800) 35, 32; 39, 241 Berlin (1805) 17, 58, 68, 80, 97 — Katharina, Frau des Hans, van Brecht, Anton, Goldschmied s. Gerlach (1589, 1613) 43, 101, 102, 239, — Katharina, verh. (vor 1596) m. 244, 307 H. Schneidewind 30, 138 — Esther s. van Schardenburg — Katharina, verh. m. A. Osiander 43, 498 — Johanna, Mutter des A. Willaerts (um 1580) 43, 102 — Magdalena s. Gammersfelder — Judith s. Cailier — Maria Magd., verh. Hönn (1698) — Maria, verh. 1614 m. H. Ver20, 19)2 beek 43, 245 — Martin, Schulmeister (1584) — Susanna, verh. 1624 m. B. Bailly 23, 42; 27, 274 43, 244 — Matthaeus, Bürger v. Warschau Brechtei, Franz Joachim, Musiker u. (1579) 16, 113 Schreibmeisteer (* 1554, f 1593) — Matthias (1637) 30, 325 ; 40, 126 30, 144; 38, 347 — Michael, Jurist (1625) 39, 205 — Hans Konr., Goldschmied — Nikolaus, Meistensinger (um (f Haag 1675) 43, 119 1531) 19, 44 — Leonhard, Maler (1625) 14, 211 — Rupprecht, engl. Komödiant, — Stefan d. Ä., Schreibmeister s. Brown, Robert (f 1574) 38, 347; 43, 79 — Tilmann, Tuch- u. Zuckerhänd­ — Veronika s. Heiden ler (1595) 43, 239 — Ursula, Äbtissin v. Gnadenberg Breda (Niederlande) 31,187; 43, 26,122 Bredt, Emst Willy, Kunsthistoriker (1535) 28, 225, 236 (um 1900) 29, 17 s. a. Praun Breg (Bregi in Jugoslavien?) 23, 105 Braunau am Inn 17, 148, 155 ß. a. Gropp, J. M.; Pöschel, (N.) Bregenz, Waisenhaus 21, 95 Breinn, Anna, Brigittinerin in Brauneck (Württbg.) 27, 213 Maihingen (t 1535) 13, 94 von Brauneck, Margarete Breisach (Baden) 17, 283; 22, 364; s. von Gründlach 43, 14 Braunsbach (Lkr. Fürth) 19, 344; 29, Breitenau (Lkr. Feuchtwangen?) 15,58 111; 39, 261, 262; 42,113,161,164 Breitenbach (Lkr. Ebermannstadt) 42, 153 von Braunsbach s. Neghorn, H.

Breitenbrunn (Lkr. Hersbruck) 42, 151, 169; 43, 178, 186 s. Mülich K. (1490) Breitenfeld, Schlacht (1631) 20, 98 Breitenhill (Lkr. Riedenburg) 29, 146 Breitenlohe (Lkr. Nördlingen) 15, 110 — (Lkr. Schwabach) 20, 205 von Breitenstein, Geschlecht 20, 147; 35, 147; 39, 75 Breitenthal (Lkr. Sulzbach) 41, 351 Brem s. Prem Bremen 17, 5, 42, 53, 102, 103, 209; 28, 24, 31, 59, 308; 31, 115; 34, 289, 337; 40, 11; 43, 281 — Waisenhäuser 21, 82 s. a. Gröning, G.; Zobel, H. Bremehhof (Lkr. Forchheim) 42, 162 Brendel (Brentel), Friedrich, Maler in Straßburg (1626) 14, 217, 219 — Philipp Ludwig, Wirt (1794) 13, 227 Brendel v. Homburg s. Daniel, Kur­ fürst u. Erzb. v. Mainz Brenner (Prenner), Joh. Michael, Theaterdirektor (1750) 12, 256, 278, 279, 280; 13, 205 — Magdalena, verh. 1591 m. C. Babington 43, 245 — Virgilius (1525) 42, 155 Brennerpaß 31, 170 Brenninger, Marsilius, Dr. jur. (1521) 33, 62 Brentano, Bettina (* 1785, t 1859), verh. m. A. v. Arnim 42, 255 — Carlo, Stukkateur (1674) 43, 128 — Clemens, Dichter (* 1778,1 1842) 42, 244, 255 Brentel s. Brendel Bren(t)z, Joh., Reformator (* 1499, t 1570) 17, 190, 191, 195, 196; 34, 112, 113, 118, 120, 123, 124, 127, 132, 194, 248, 249', 273; 36, 7, 8, 115, 128, 157; 40, 14, 49; 43, 499 Bresciani (?) s. Brixianus Breslau 16, 120; 19, 20; 27, 69, 70, 94, 126, 304; 28, 100, 215, 410, 411; 30, 60, 136, 276; 31, 169, 188, 189, 242; 32, 58; 33, 91; 41, 186; 43, 129, 229 — Bischöfe s. Gerstmann, M.; Thurzo, J. — Buchhandel s. Wolcke, A. — Domkapitel s. Schatz, Hch.

— St. Elisabeth 20, 19 — Findel 21, 75 — Handel 37, 371; 42, 118 — Maler 14, 218, 219 — Meistersinger s. A. Puschmann — Universität s. v. Cölln, D.; Regenbrecht, M. — Viehhandel 24, 60, 84, 85, 169 s. Emmerich, H.; Goldmann, N.; Heß, J.; Horneck; Klot, M.; Koschendorf, St.; Pfinzing, L.; Redtwein, L.; Stüblinger, H. Breßlack, Matthias (1587) 40, 116 Bretagne 43, 354 — Herzoge s. Franz II. Bretheim, Familie (1359) 26, 81 Bretislav I., Herzog v. Böhmen (1035—1055) 39, 41 Bretschneider, Karl Gottlieb, ev. Theologe (* 1776, f 1848) 41, 158, 162, 170, 174, 176, 196, 235 Bretter, Sebald (1539) 30, 260 Breughel, Peter, d. Ä., Maler (* 1520, f 1569) 16, 182 Breyser s. Preuser Briefer, Sebastian, in Salzburg (1569) 27, 194 Brieg (Schlesien) 24, 84, 122, 214, 230; 41, 156 Herzoge s. Ludwig I. Briegleb, Ottmar J., Fabrikant (1848) 41, 212, 215 Brielle (Holland), Frauenkloster 43, 35 Brienne, Grafen 43, 63 Bril, Paul, hollämd. Maler (* 1554, f 1626) 30, 326 Briller, Hans Christoph, Unschlitt­ amtmann (um 1600) 24, 143 Brilon (Westf.) 22, 364 Brixen 28, 308; 34, 178 Brixianus (— Bresciano, Bresciani), Joh. Bapt., Kunsthändler (?) (1541) 16, 198 Brocco, Abraham, Italiener (1635) 21, 283 Brochard, Moses, Sprachlehrer in Poitiers (1608) 43, 350 Brochier, Franz, 1897—19'20 Direktor d. Kunstschule Nbg. (* 1852, f 1926) 16, 303; 29, 28 Bröchinger, Dorothea, Pfarrerswitwe in Bruck (1615) 21, 155

39

Broederlam, Melchior, Maler (um 1400) 28, 112, 114 Bröger, Karl, Dichter (* 1'886, f 1944) 38, 165 Brölling, Georg, Händler (1665) 22,129 Brömse, Claus, Bürgermeister v. Lübeck (1530) 35, 133 Bronauer, Abraham, Kupferstecher (um 1730) 22, 260—270 — Anna Katharina, Frau des Abraham 22, 263, 264 — Dietrich, Ätzmaler (1625) 14,211 — Jakob, Ätzmaler (1625) 14, 211 Bronn (Lkr. Pegnitz) 42, 15, 20 Bronnamberg (Lkr. Fürth) s. Krauß, E. Bronneck, Anna, s. Fröschel — Franz (1577) 40, 22 Brooke (Brugk), John, Tuchhändler aus London (1599) 43, 245 Brosamer, Hans, Maler (* um 1485, t um 1554) 16, 188; 20, 328; 40, 106 Brousseaut, (N.), franz. Hauptmann (1804) 17, 40 Brouwer, Adriaen, Maler (f 1638) 40, 131 Brown, Robert, engl. Komödiant (1583, 1618) 12, 179, 181; 13, 131, 140 Bruch, Magdalene, Privatiere (1899) 22, 137 Bruchsal 21, 90 Bruck (Stadt Erlangen) 17, 314; 19, 344; 20, 277; 24, 114, 148, 151; 27, 58; 29, 191; 37, 346; 39, 70; 42, 165 — Pfarrer s. Hannbuch, J. s. a. Bröchinger, (N.); Gürsching, J. D.; Hormes, F. Bruckberg (Lkr. Ansbach) 16, 207; 39, 71 von Bruckberg, Heinrich (f vor 1361) 41, 294 — Konrad (1373) 29, 141 von der iBruck(en), Adriana s. Volkart — Florian, Goldschmied (1580) 40, 50, 54; 43, 99, 118, 239, 245, 258 — Hans (vor 1615) 21, 155 — Heinrich, Goldschmied (f 1631?) 43, 118 Brücker (iPrucker), Georg, Pfarrer in Schwimmbach (1528) 34, 87

Brück, Gregor, Kursächs. Kanzler (* 1483, f 1557) 17, 195; 31, 21, 27, 30, 32, 33, 53, 66, 70, 72, 75, 76, 84, 92; 33, 70, 75; 34, 159, 160, 162, 167, 212, 221, 223, 229, 235, 244, 247, 252, 258, 275, 276, 294, 299, 319, 320, 327, 358, 359, 368, 369, 375, 385, 386; 36, 11 Brüder vom Hl. Geist 21, 66 Brüderlein, Konrad, Kaplan b. S. Se­ bald (1522—29) 43, 494, 496 Brügel, (N.), Pfarrer in Frommetsfelden, Visionär (1630) 42, 213 s. a. Brueghel Brügge 27, 68; 28, 52, 53, 55 ; 35, 124, 125; 43, 2, 3—8, 20, 39, 47, 52, 56 — Malerei 43, 11 — Tuchhalle 42, 94 s. a. Bave, N.; Cochart, K.; Dral, H.; Memling, H.; Pilet, A.; Polt, A.; Rossel, A.; Volk­ hart Brueghel, Maler (welcher der drei?) 30, 333 — (N.), Kreisgerichtsrat (1848) 41, 196 — Jan d. Ä., Maler (f 1625) 43, 82, 115 s. a. Brügel Brühl er (Pruler, N.), Kaplan b. S. Se­ bald (1531) 43, 492 Brünn b. Eisfeld (Thür.) 41, 305 Brünn (Mähren) 17, 78; 18, 12, 30, 34, 57, 58, 83, 129; 24, 230; 32, 60; 41, 223, 306 van Brueseghem, Adriaen, Kaufm. in Antwerpen (1566) 43, 37 Brüssel 27, 105, 219; 28, 36, 52, 55, 284, 380, 384, 387; 30, 51, 289; 33, 58, 59, 175, 365; 41, 336; 43, 2, 19, 22—25, 28, 30, 36, 38, 39, 40, 42, 43, 47, 52, 66, 120, 122, 129, 232 — Sammlung Przibram 40, 171 &. a. Boxhorn, J.; Haller, I. u. K.; Paulus, P. Brüx (Böhmen) 41, 58 Brugk s. Brooke Brun, Isaak, Maler in Straßburg (1626) 14, 216, 219 de Brune, Hubert, Komödiant (1759) 13, 212

40

Bruneau, Jacques, Advokat in Angers (1609) 43, 351 Brüning, Graf d. Wetterau (1017) 39, 17 Brunn (Lkr. Ansbach) 42, 151, 162 Brunn b. Emskirchen s. Bösenbrunn Brunn (Lkr. Nürnberg) 15, 18, 110; 16, 229; 19, 180, 184, 191, 198, 199, 214, 220, 230, 233 ; 43, 236 — Eremitenkloßter 35, 136—138 s. Störnschatz Brunner (Prunner), Elisabeth, v. Schwarzenbach, verh. m. Mar­ tin Wöllcker (um 1600) 17, 288 — Kaspar, Zeugmeister (1555—61) 16, 161 — Leonhard, Tuchmacher (um 1500), Eichstätt 42, 180 — Margarete, Privatierswitwe (1914) 22, 138 Bruno, Bischof v. Augsburg (1006—1029) 38, 168 — Giordano, Philosoph (* 1548, f 1600) 42, 246 Brunward, Schultheiß v. Bamberg (vor 1276) 38, 17 — Küchenmeister des Domkap. Bamberg (1276) 38, 17 Bruschius, Kaspar, Historiker (* 1518, t 1559) 27, 268 de Bruyn, Nikolaus, Maler (* 1565, t 1652) 30, 326 s. a. Braun de Bry, Theodor, Kupferstecher in Frankfurt (f 1623) 43, 116, 124 Bscherer, Daniel, Arzt (* 1656, t 1718) 37, 312 — Hans Gg., Färber (1673) 43, 247, 274 — Jodokus (Jobst), Zeugmacher (1630) 43, 247 — Lorenz, Schulmeister u. Visio­ när in Weiden u. Wöhrd (1630) 42, 213 Bschorn, Martin, Kaufmann (1554) 24, 124 Bubherr, Michael, in Rom (1504) 19, 156 Bucco, Markgraf v. Schweinfurt (1003) 39, 16 Bucer (Buzer), Martin, Reformator (* 1491, t 1551) 19, 72; 33, 75; 34, 289, 291, 292, 343 ; 36, 35, 37,

81; 39, 159, 162, 173, 176, 179; 43, 249 Buch (Stadt Nürnberg) 19, 344; 26, 116; 27, 53; 30, 278; 37, 291, 372; 41, 271, 352, 396; 42, 163 s. a. Knapp, (N.) Buchau (Württbg.) 27, 267; 29, 147 s. a. Hauer Buchbruner (Puhprunner), (N., 1302) 38, 19 Buchenklinge am Schmaußenbuck 23, 37 Bücher, Moritz (Kaufmann?, 1557) 11, 124 Buchfeld (Lkr. Höchstadt a. A.) 15, 111; 29, 304 s. Ulrich (1305) von Buch(h)eim, Ulrich, aus Köln (1456) 22, 125 von Buchholz, Gg. Christian (1608) 43, 348 Buchholz, (N.) in Frankfurt (1484) 26, 289 Buchholzer, Georg, Propst v. Berlin (1539) 28, 242 Buchhorn (Stadt Friedrichshafen) 26, 8; 29, 147; 30, 253; 34, 153 Büchner (Puchner), Moritz, Hütten­ besitzer (um 1550) 27, 173 — Paul, Architekt u. Mechaniker (t 1607) 43, 66 — Seitz, Steinbrecher aus Röthen­ bach b. S. W. (1474) 22, 152 — Wolf, Hüttenbesitzer (um 1550) 27, 173 Buchschwabach (Lkr. Fürth) 16, 198; 41, 368 Buck (Puck, Pugke), (N.), Ratsherr (1344) 27, 36 — (N.), Bauer in Schweinau (1817) 22, 299 — (N. = Seifried v. Forchheim?) (1326) 32, 33 — Kraft (1367) 41, 297 — Otto (um 1300) 32, 33 — Ulrich, Eremit (1400) 35, 136 — Zacharias, Großkaufmann (1730) 22, 248 ; 26, 118 Buckenhof (Stadt Erlangen) 42, 163 Budapest (Ofen — Pest) 24, 246; 30, 212, 257, 258; 36, 43; 41, 306 — Gemäldegalerie 28, 48 ; 41, 365

41



Nationalmuseum 28, 160; 43, 61, 74 Budweis 27, 208 Büchel, Karl, Buchbinder (1893) 22, 90 Büchelbach, Albert, BarfüßerGuardian (1447) 41, 69 Bücheier (Pucheier), Paulus, Pfarrer in Hannberg (1548) 42, 165 Büchenbach (Stadt Erlangen) 29, 143, 147 Büchenbach (Lkr. Schwabach) 39,111, 163; 42, 151, 153, 161, 162, 169 Büchenbach (welches?) 41, 270 Büchner, Andreas Elias, Prof. Med. in Erfurt u. Halle (* 1701, + 1769) 37, 315 — Leonhard. Stifter (1658) 22, 129 — Ludwig, Arzt u. Naturphilosoph (* 1824, t 1899) 42, 241 Büdesheim (Kr. Friedberg, Hessen) 39, 17, 21, 26, 27 Büg (Lkr. Erlangen) 38, 185 Bühler (Püler), (N.) von, russ. Ge­ sandter (1804) 17, 35, 71 — Anna, verh. m. Nikolaus Gnozheimer (um 1450) 20, 70 — Emanuel, im Heldengäßlein (1649) 22, 298 — Hans, Goldschlägergeselle (1605) 21, 157 — Joseph, Puppenspieler (1724) 13, 200 s. a. Bihler Bühlwiese bei Wöhrd 21, 248 Bülmann (Pülman), Hans, Schmied in Laufamholz (1483) 20, 84; 21, 10, 25, 26 s. a. Pullmann von Bülow, (N.), Major (1705) 16, 167 von Bünau, Rudolf (1612) 31, 175 Bünderlin, Hans, Mystiker (um 1520) 39, 168 Bünger, Hans (1472) 31, 217 Bünz, Georg Tobias (18. Jhdt.) 12, 186 Bürgel b. Offenbach (Main) 39, 18, 20 Bürglein (Lkr. Ansbach) 39, 71 s. Kettner, L. Bürglitz (Böhmen) 32, 53 s. Stromer, F. Bürkel, Hans (1497) 37, 269 Bürschlein s. Perschla Bürtel (Lkr. Sulzbach) 43, 176

Büschelbach (Lkr. Ansbach, „Bischoffpach“) 41, 294, 325, 347, 351 van der Büt s. van der Pit Büttner, (N., „Putnerlein“) in Eysölden (1387) 41, 366 — (N.), Kaufmann (1797) 16, 86 — Friedrich, Pfarrer in Bechthal (1528) 34, 94 ; 36, 76, 77 — Jakob (Fischmeister?, 1592 bis 1620) 19, 186; 20, 182, 185, 187, 188, 200, 206 s. Frau Susanna 20, 185 — Joh., Ansbachischer Sekretär (1579) 40, 39 — Peter, Predigermönch (1523) 25, 158, 186 Büttnersgörgla in Schweinau (1733) 22, 272, 277 Bugeaud, Thomas Robert, Marquis, franz. Marschall (* 1784, f 1849) 41, 214 Bugenhagen, Johann, Reformator (* 1485, f 1558) 17, 196; 31, 83; 34, 48, 122, 222, 272, 326, 327, 346, 358, 361, 387; 36, 66 ; 42, 183 Buhl, Franz, Oberstudiendirektor (t 1950) 29, 17 von Buirette (v. öhlefeldt), Esther s. Bloemart — Jakob, Kupferhändler in Aachen (17. Jhdt.) 43, 244 — Isaak, preuß. Resident (1661, 1734) 21, 270—277; 43, 244, 296, 306, 309 — Susanna, verh. 1654 m. Ch. Kreußner 43, 248 Bukowine (Schlesien) 41, 156 Bulla, Franz Heinrich, Theaterdirek­ tor (1784) 12, 297; 13, 222 Bullach (Lkr. Lauf) 41, 308, 326, 340, 341, 344, 350, 352 Bulmann s. Pullmann Bulwer, Edward Lytton, Dichter (* 1803, f 1873) 41, 255 Bumel (Bommel), Joh. Leonh. (Anf. 18. Jhdt.) 39, 252 — Michael, Uhrmacher (1626) 39, 252; 40, 173 Bund, Schmalkaldischer 31, 23, 24, 30, 34, 53, 56, 64, 65, 79, 82, 95, 108; 34, 269—390 s. v. d. Tann, E.

42

Bund, Schwäbischer 17, 181; 24, 91— 99, 161; 27, 336; 31, 40, 237; 34, 36 (s. 36, 183); 38, 189; 41, 29, 33, 93, 313, 322; 42, 10, 12, 104, 140 Bunsi, Nicolo, Kaufm. (15. Jhdt.) 35, 126 Bupfinger, Peter, Pfründpr. b. S. Se­ bald (1528) 42, 161 Bur ekel, (N.), (1511) 27, 257 Burckhard(t) s. Burkhard Burckheymer, Gundloch, Subdiakon (1365) 32, 63 Buren, Joh., Domdekan in Mainz (1514) 41, 82 Burgau (Lkr. Günzburg) 17, 78 Burgbernheim (Lkr. Uffenheim) 29, 321, 330; 41, 303, 307 s. Obenaus, G. Burgdorf (Kanton Bern) 30, 253 Burgebrach (Lkr. Bamberg) 17, 82 s. a. Rebel, L. Burger, Anna Maria (* 1801, + vor 1825) 31, 262 — Anna M. Jakobine, verh. (um 1820) m. (N.) Limpert 31, 261 — Eva Maria (* 1810, t vor 1825) 31, 262 — Gg. Arnold, Ratsschreiber (f 1712) 29, 12 — Gg. Matthias, Rosenbäcker, Mechaniker, Mystiker (* 1750, f 1825) 31, 246—64 — Gg. Wolfgang (* 1796) 31, 261 — Heinrich, Barfüßer-Guardian (1447) 41, 70 — Helene, Archivarin am Landeskirchl. Archiv (1950) 43, 510 — Hieronymus, Kanzleischreiber (1541) 36, 42 — Joh., gen. Taler, in Schw. Gmünd (1372) 16, 126 — Joh. Andreas (* 1811) 31, 261 — Joh. Emst, Pfarrer v. Korn­ burg (1786) 22, 170 — Joh. Karl Sigmund (* 1803, t 1827), Bäcker 31, 262 — Joh. Matthias, Bauer in Dittenheim (1750) 31, 255 — Joh. Thomas, Bäcker (* 1807) 31, 262

— Karl Hch. Aug., Oberkonsist.Rat in München (* 1805, f 1884) 41, 160 — Marg. Barbara s. Trinklein — Maria Helena, verh. m. E. Ch. Bezzel 29, 402 — Paul, Diakonus b. S. Sebald (t 1768) 41, 418 — Susanna Walburg s. Trinklein — Veit, Konrektor, 1611—16 Rek­ tor d. Lor. Schule 14, 253—257; 40, 65 Burgfarrnbach (Stadt Fürth) 20, 104; 26, 133; 30, 313, 319; 39, 108; 42, 154 — Pfarrer s. Seidel, G. s. a. Burkhard v. Fambach; Hofmann, Bertold Burggraf, Anna, Subprior in b. S. Ka­ tharina (t 1451) 25, 24, 25 Burghaslach (Lkr. Scheinfeld) 37, 274 Burghausen (Oberbayern) 26, 282; 30, 218 — Grafen s. Sieghard Burgiss, Diener d. Albrecht Scheurl in Bologna (1559) 11, 143, 144 Burgkmair (Purckmayer), Hans, Ma­ ler (* 1473, t 1531) 40, 152, 176 — Korbinian, Marionettenspieler (1763) 12, 243; 13, 217 Burgner, gen. Schwab, Peter (1450) 41, 318 Burgos (Spanien) 33, 143, 145 Burgsalach (Lkr. Weißenburg) 39, 75 Burgstall b. Boos (Lkr. Memmingen) 16, 233 Bürgst all weiher b. Pillenreuth 19,169, 172, 182, 187, 188, 192, 200, 207, 214, 217, 227, 234 Burgthann (Tann, Lkr. Nürnberg) 15, 15; 17, 61, 100, 313; 24, 216; 27, 39, 313, 316, 320; 29, 111; 42, 150, 168 s. v. Embs, G.; Volkelt, E. Burgund 42, 40; 43, 8 — Herzoge s. Karl; Maria; Philipp — Viehzucht 24, 72 de Burkh, Anna, s. Hohmann — Arnold, Kaufm. (1615) 43, 243 Burkhard (Burckhardt usw.) von (Burg-) Farmbach (1350) 19, 176 — von Rutmannsberg (1254) 27, 34

43

— Franz, Prof. d. Rechte, Ingol­ stadt (f 1539) 33, 54 — Fritz, in Ermreuth (1400) 41, 362 — Georg, Färber (1583) 43, 60 — Hans, Hofmeister z. Hl. Kreuz (1666) 13, 161 — Hieronymus (* 1540) 30, 260 — Hieronymus (* 1550) 30, 263 — Jakob, Historiker (* 1818,1 1897) 42, 239 — Leonhard, Schmied (Mitte 16. Jhdt.) 30, 260, 263 Burlezin (?), Zeuge (1265) 29, 113 de Bus (Buus) s. de Bouss Busau, Burg in Mähren 17, 250 Busch (Pusch), (N.), Dr., Organist (1540) 38, 345, 346 — Paulus, Buchdrucker (1570) 23, 41; 27, 272 — Sebald, Arzt (1520) 27, 260; 33, 50 Buschniger, Beatrix, aus Antwerpen, verh. 1561 m. Paulus Tücher 43, 30 Busenreut, Joh., Prof. d. Rechte in Altdorf (* 1548, f 1610) 37, 326 Busereut, Karl (1614) 13, 139 Busto, Gervasius de (Italiener?) (1579) 21, 282 Butrier, Joh., Zuckerhändler (1586) 43 239 Buttendorf (Lkr. Fürth) 29, 111; 39, 71; 42, 150 Buttstädt (Thüringen) 24, 80, 82, 83, 84, 85, 86, 166, 213, 215, 229, 238 Butz, Adam, Augustiner-Prior (1441) 30, 96 Buxheim (Lkr. Memmingen) 17, 165 van der Buyt (?) s. v. d. Pitt Buzer s. Bucer Bykkel s. Bickel Byron, George Noel Gordon, Lord, Dichter (* 1788, t 1824) 42, 238 Bythin (Polen) 30, 277 Cachiopin (?), Jan, Kaufm. in Ant­ werpen (1566) 43, 37 Cadiz 30, 239, 240; 31, 259 Cadolzburg (Lkr. Fürth) 13, 170; 17, 61, 185; 20, 205; 22, 150; 23, 68, 72; 27, 313, 314; 28, 15, 321; 29, 64, 247; 33, 194; 41, 299, 314, 318, 353; 42, 168; 43, 292

Cadolzburger (Kattelsburger), (N.), Witwe (vor 1428) 41, 396 — Hans (1428) 41, 396 — Nikolaus, Deckenweber (1522) 27, 261; 33, 121, 215 Caesar (Caeser), Ursula, verh. 1603 m. D. Streichhan 43, 246 Cajetan, Jakob (Thomas de Vio), päpstl. Legat (* 1469, f 1534) 33, 31, 32, 33, 35, 36, 43; 41, 70, 89 Cailier, Judith, verh. 1613 m. A. van Brecht 43, 239 Cairo 31, 160; 41, 179 Calais (Frankr.) 30, 245, 246 Calendrini (Calandrin), Cesare, Kaufm. (1597) 24, 145 — Jeremias, Bankier (um 1630) 43, 269, 270 Calicut s. Kalikat Calixtus III., Papst (1455—1458) 41, 34, 40, 47, 127 — (N.), Zinnoberbrenner v. Ant­ werpen (1534) 30, 239 — Georg, ev. Theologe (* 1586, f 1656) 43, 268 Callot, Jacques, Maler (* 1592, f 1635) 30, 326, 327 Calvin, Jean, Reformator (* 1509, f 1564) 39, 168; 43, 249, 302, 309, 501 Calw (Württbg.) s. Geisel (Familie) Cambaceres, Jean Jacques Regis de, Herzog, französ. Staatsmann (* 1753, f 1824) 17, 43 Cambrai 27, 105; 28, 308; 34, 191 s. de Hain, G. Camenez (= Camerer?), Peter (f 1489) 28, 192 Camerarius s. Cammermeister de Camerino, Bartholomäus, päpstl. Geschäftsträger (1482) 41, 57 Camers (Lorenzo da Camerino, gen. Creticus, Jurist, t 1505) 30, 388; 35, 112, 113 Cammerer s. Kämmerer Cam(m)ermeister (Camerarius), Familie 27, 90, 92; 28, 172, 173; 30, 73 — Anna s. Truchseß v. Grüns­ berg — Barbara (1516) 41, 355

44 — — — — —

Hans (t 1482) 18, 129 Heinrich 16, 173; 31, 198

45 —

Michael, Messerschmied (1641) 13, 149 — Peter, Zimmermann, Werk­ meister (* 1541, t 1617) 16, 122, 172; 27, 142; 31, 199 Carlevaris, Luca, Maler (*f 1781) 40, 143 von Carlowitz, Christoph, sächs. Kanzler (1546) 36, 96 von Carnea-Staffaneo, Franz Maria, K. K. Kämmerer (1823) 22, 131 Caroli, Nikolaus, Provinzial d. Bar­ füßer (1447) 41, 70 — Peter, Brigittiner (um 1450) 13, 80 Carpontix, Hans, Goldschmied (1602) 43, 118 Carpopherus (Karpffenfürer), Matthias, in Wittenberg (1531) 30, 221 Carracciolo, Marino, Nuntius (1521) 33, 57 Carteromachus (Forteguerri), Scipio, Humanist (* 1466, f 1515) 35, 112, 113 Carus, Abt v. S. Egidien (um 1140) 37, 258—60, 264, 271; 42, 58 — Karl Gustav, Arzt, Maler u. Goetheforscher (* 1789, f 1869) 37, 309, 321; 40, 183 Carvajal, Juan, päpstl. Legat (15. Jhdt.) 41, 25, 30, 109 Cascaer (Portugal) 30, 230 Castel Bolognese (Italien) 30, 218 Castel San Pietro (b. Bologna) 30 218 Castell, Grafen 17, 165; 27, 100, 205; 42, 50 — Albert, Domherr in Bamberg (1237) 30, 314 — Dietegen, Reichslandvogt s. von Kastl — Friedrich, Landrichter zu Nürnberg (1373) 19, 242; 29, 141; 41, 296 — Friedrich, Pfarrer v. S. Sebald (1352) 39, 104; 41, 11 — Hermann, Landrichter zu Nürnberg (1355) 19, 196 Castner s. Kästner Castro, Angelus de, Prof. d. Rechte in Padua (f 1494) 18, 146, 163, 174, 176, 190



Paulus de, Jurist (15. Jhdt.) 18, 163 Catel, Franz, Maler (* 1778, | 1856) 40, 183 Cattaneo, Danese, Bildh. in Florenz (f 1579) 43, 88 van Causser, Jan, Glasmaler aus Utrecht (1629) 43, 121 Caymox (Kamochs, Keimox), Kunst­ händlerfamilie 23, 46; 43, 67 — (N.) s. Poss — Adriane, verh. 1604 m. H. Schnelling 43, 240 — Balthasar (f 1635) 43, 68, 69, 102 — Hans, Goldschmied (1599) 43, 102 — Heinrich (1569) 43, 67 — Heuprecht od. Hubert, Ruprecht (um 1600) 43, 240 — Katharina, verh. 1598 m. K. Schoubroeck 43, 83 — Kornelius d. Ä. (f um 1599) 43, 67, 68, 102 — Kornelius d. J. (1569) 43, 67 — Peter, Goldschm. u. Juwelier in Frankfurt (1601) 43, 102 — Ruprecht s. Heuprecht — Susanna Helena, verh. m. Paulus Fürst 43, 69 s. a. Kornaus Cella, Louis, Theaterdirektor (1798) 12, 303; 13, 232 Cellini, Benvenuto, Bildh. u. Gold­ schmied (t 1571) 43, 91 Celtis (Celtes), Konrad (* 1459, f 1508), Humanist, Dichter 12, 7, 23, 121, 122; 14, 6—16, 28, 36; 16, 64, 128; 18, 110; 24, 297, 298; 27, 255; 28, 36, 163, 164, 168, 172, 173, 365, 405; 32, 69— 77, 104—110; 35, 89—105, 121; 37, 323; 38, 350—352 Cerel (?), Jan, Tuchbereiter (1572) 43, 57 de Cerretanis, Jacobus, päpstl. Regi­ strator (1424, 1425) 29, 207, 217. Cesari, Giuseppe, Maler (* 1568, f 1640) 30, 327 Cesarini, Giuliano, Kardinal (* 1389, f 1444) 41, 109, 110 Cesena (Italien) 30, 218 Cessy, Dr. (N.), Jurist am Reichs­ kammergericht (1527) 30, 215

46

von Cetto, Anton, bay. Staatsmann (* 1756, f 1847) 17, 14, 16—20, 135, 144 Cevennen-Propheten (1711) 42, 223, 235 Chadalhoh s. Kadelo Chaireddin Barbarossa s. Kheireddin Chalcedon (Kleinasien), Konzil (451) 34, 281 Chälons (sur Marne, Frankr.) 43, 345 Cham (Obpf.) 20, 103; 24, 84; 27, 105; 37, 371; 39, 41, 61, 68; 42, 119; 43, 234 — Grafschaft 43, 274 s. Azelin von Chamisso, Adalbert, Naturfor­ scher u. Dichter (* 1781, + 1838) 37, 318; 42, 243 Chanler s. Canler Charlottenburg 29, 51 Charnotet, Jean Baptiste, franz. Oberst (1806) 17, 152 Chäteau-Thierry (Frankreich) 43, 22 Chauvel, (N.), französ. Oberst (1806) 17, 156 Chemnitz 27, 179 — Sammlung Vogel 28, 66 Chemnitz, Martin, schwed. Geh. Bat u. Resident (* 1596, f 1645) 20,106 — Martin, Luth. Theologe (* 1522, t 1586) 40, 35 Cheser s. Käser Chiemsee, Bistum 28, 308 Chieregati, Francesco, Legat (1522) 33, 95; 41, 95 Chievrer, Guillaume, Marquis v. Arschot, kais. Minister (1521) 33, 66 Chioggia (Italien) 30, 218 Chiusa (Südtirol) s. Klausen Chiusa Forte (Prov. Udine, Italien) 30, 218 Chlumec (Böhmen) 30, 276 Chodowiecki, Daniel, Zeichner u. Stecher (* 1726, f 1801) 35, 45; 40, 153, 215, 218 Chopin, Frederic, Musiker (* 1810, t 1849) 41, 255 von Chraendorf (?) Hermann (1317) 41, 271 Christian, Familie (1577) 16, 205, 206 Christian I., Fürst v. Anhalt-Bemburg (um 1600) 43, 236, 260, 271

— Markgraf v. Bayreuth (f 1655) 13, 143; 20, 183 — Ernst, Markgraf v. Bayreuth (1655—1712) 18, 203, 230 ; 43, 297 — II., König v. Dänemark (1513—23) 28, 52; 35, 130—132; 36, 6 — IV., König v. Dänemark (1588—1648) 20, 95, 100 — VI., König v. Dänemark (1730—1746) 21, 193 — I., Pfalzgraf, Linie Birkenfeld (* 1598, t 1654) 20, 122 Christine, Königin v. Dänemark (um 1500) 35, 130 — Königin v. Schweden (1632—1654) 38, 161; 40, 100, 116; 43, 91, 125 — Luise, Fürstin v. öttingen, verh. m. Herzog Ludwig Rudolf v. Braunschweig 42, 216, 224 Christoph (v. Stadion), Bischof v. Augsburg (1517—43) 28, 377 — Herzog v. Bayern (f 1493) 23, 21 — S. Cyriaci, Kardinal (1388) 29, 193 — Herzog v. Württemberg (1515—68) 27, 307; 36, 137, 144 — (N.), Meister (1483) 20, 85 Chrodegang, Hl., Bischof v. Metz (742—66) 27, 330 Chu(o)nrad s. Konrad Chur (Schweiz) 28, 181, 196, 308; 39, 229 — Bistum s. Ulrich s. a. Wurmbs, H. Chytraeus, David, ev. Theologe (* 1530, f 1600) 40, 21 Cilly, Grafen s. Ulrich Ciprioni, Nikolaus, Pred.-Prior in Basel u. Kolmar (1429) 39, 224 Cisnerus, Nikolaus, am Kammer­ gericht in Speyer (1578) 42, 188 Cittadella (bei Padua) 30, 218 Claesz, Allaert, Maler (16. Jhdt.) 43, 47 Claudius, röm. Kaiser (41—54) 21, 62 — Matthias, Dichter (* 1740, f 1815) 39, 160 Claus (als Vorname) s. Nikolaus

47

Clauss, Otto, Zeugmeister (1502—1510) 16, 170 — Quirin, Schlosser (1557) 30, 269 Clavart (Glauert), Anna s. Weigel — Hieronymus, Goldschmied (1571) 43, 242 Clebsatel, gen. Schrenk, Joh., Kaplan b. S. Sebald (t 1525) 43, 494 van Cleef s. van Cleve Clem, Herzog, s. Ruprecht v. d. Pfalz, dt. König de Clemanges, Nikolaus, Theologe (* 1360, f nach 1425) 41, 43 Clemens II., Papst (1046—47; 1040— 46 Bischof Suidger v. Bamberg) 39, 40, 42 — IV., Papst (1264—68) 30, 8 — V., Papst (1305—14) 30, 83 — VI., Papst (1342—52) 29, 181, 183; 32, 52; 41, 45 (— VII. Gegen-Fapst 1378—94) 28, 90, 234, 274; 32, 62 — VII., Papst (1523—34) 31, 19, 21, 87; 33, 144; 34, 4, 25, 346, 373 — VIII., Papst (1591—1605) 37, 326 von CI es, Bernh., s. Bernhard, Bischof v. Trient Cleve s. Jülich-Cleve Cleve (Stadt) 43, 293, 348 s. Lebrun, K. A. van Cleve, Joos, Maler (f 1540) 43, 29, 47 — Kornelius, Maler (f um 1556) 43, 29 Cliver, (N.), Ratskonsulent (1594) 24, 117 Closs, Hans, Tuchbereiter (1587) 43, 60 — Hans, Goldschmied (um 1600) 14, 2 21 Clouch s. Klug Cluglin s. Klügel (?) Cnopf, Adolf, Landgerichtsrat (t 1896) 16, 44, 54; 29, 26, 74 — Karl, Kommerzienrat (f 1920) 29, 28, 78 — Karl Konrad, Bankier u. Marktvorsteher (1869) 22, 133; 41, 209 — Sophia Magdalena, Apothekerswitwe (1818) 22, 131 s. a. Knopf

Cobenzl, Graf Ludwig, österr. Staats­ mann (f 1809) 17, 36 — Philipp, österr. Staatsmann (t 1810) 17, 36 Coburg (Ofr.) 18, 101; 20, 191; 26, 70; 27, 204, 206; 30, 225, 255, 278; 34, 60, 218, 222, 358; 39, 141; 40, 17, 22; 42, 50, 184 s. Eucharius; Heyner, B.; Kirsch, K.; Schweizeisberger, K.; Stathmion, (N.). Cochart, Adriana, s. Murman — Kornelius, Goldschmied (1591) 43, 241 Cochlaeus, (Dobeneck), Johannes ■(* 1479, f 1552) 14, 47, 55—57, 285; 20, 4; 27, 323, 324; 28, 366, 373; 30, 121; 33, 81; 39, 135, 170; 41, 428 Cock, Albert, Prokurator an der Kurie (1471) 41, 51, 111 — Hieronymus, Maler (* 1510, f 1570) 30, 326 — Jan de, gen. Wellens, Maler (f vor 1529) 43, 47 Cocquiel, Jakobine (f 1579), verh. 1520 m. Laz. Tücher 43, 28 — Karl, in Antwerpen (um 1530) 43, 28, 29 — Nikolaus, in Antwerpen (um 1520) 43, 28 Cocus s. Koch Cöllitzer, Joh., Buchdrucker (1597) 43, 103 von Cölln, Daniel Gg., Prof. Theol. in Breslau (* 1788, f 1833) 41, 198 Coesfeld (Westf.) 22, 364 von Cohausen, Karl August, Oberst, Prähistoriker (* 1812, t 1894) 16, 16, 233 Coiter, Volker, Arzt (* 1534, t 1576) 40, 106; 43, 63 Coler s. Koler de Colesis, Ludwig, Kaufm. in Ant­ werpen (1539) 43, 44 Colhöfel, Johann, Stifter (1679) 22, 129 Coligny, Sieur de Chätillon, Gaspard, Admiral v. Frankreich (* 1519, t 1572) 27, 273; 37, 210 Collaert, Adriaen, Kupferstecher (* 1560, f 1618) 30, 327

48

Collard, Eugen, Landgerichtsrat (t 1922) 29, 76, 79 Collaurius s. Kollauer Collin, Hichard, Kupferst. (1675) 43, 127 von Colloredo (-Waldsee), Franz v. Paula, Reichsminister (t 1806) 17, 36 Colman s. Kollmann Colmar (Elsaß) 28, 17; 34, 152, 154, 157 Colmar, Joh. Albert, Konsulent, Kreis- u. Stadtgerichtsrat (t 1835) 22, 131; 26, 167, 208; 29, 391; 40, 161 — Karl, Konsulent (f 1769) 41, 422 Colmberg (Lkr. Ansbach) 42, 168 Colonna (Columnus), Fabio, Humanist in Venedig (um 1500) 35, 112 — Pompeo, Kardinal (1521—26) 34, 174 Coltellarius (Messerer?), Albert (1259) 41, 264 Coluiribani, Camillo (1598) 21, 282 Columbus, Christoph, Seefahrer (* um 1447, t 1506) 41, 221 Columnus, Fabius, s. Colonna Comburg (b. Schwab. Hall) 29, 63 Comes (Graf), Hermann (1255) 27, 34 Comitis, Gerhard, Pred.-Möneh (1431) 25, 179; 39, 226 Commelin, Kaspar, Botaniker in Amsterdam (f 1731) 43, 132 Commenthaler s. Cummenthaler Como (Italien) 27, 68 Comte, August, Philosoph (* 1798, f 1857) 41, 240 Condent, Agathe s. Müller — Denis, Goldscheider (1588) 43, 246 Conegliano (Italien) 30, 218 van Coninxloo, Gillis, Maler (f 1606) 43, 82, 105 Cono, Johs., s. Cuno Conrad, Susanna, verh. 1585 m. A. Mauss 43, 240 Conradi, Familie in Stuttgart 41, 440 — Charlotte (um 1850) 41, 429 Conradt, Friedr., Tuchbereiter (1578) 43, 59

Constantini, Bartholomäus, Theater­ direktor (1788) 12, 299; 13, 224 Constantinus d. Gr., röm. Kaiser (323—337) 21, 62 Contarini, Gasparo, päpstl. Legat (1541) 36, 34, 41 Contz s. Konrad Conway, Sir Martin, Dürerforscher (um 1900) 28, 371 Coppet (Schweiz) 30, 235 Coppin, Barbara, „Hexe“ (1669) 43, 307 Corbeck, Friedrich, Prokurator an d. Kurie (um 1475) 41, 111 Cordatus, Konrad, ev. Theologe (1546) 19, 47 Cordier, (N.), verh. m. G. Vallier 43, 247 — Elisabeth s. de Brassery — Esther, verh. 1623 m. K. Lebrun 43, 245 — Magdalena, verh. 1632 m. A. de Bayer 43, 245 — Nikolaus, Goldschmied (1602) 43, 241, 246 — Maria s. de Brassery — Simon, Juwelier (1599) 43, 246 Coremans, Victor Amadeus, Jour­ nalist (1830) 40, 223; 41, 164, 165 Coninth, Lovis, Maler (* 1858, f 1925) 40, 183 von Comahora (Schwarzenberg?), (N.), in Böhmen (1496) 31, 228 Cornelis(sen), Cornelis, Maler (* 1562, f 1638) 30, 327 — Jakob, Maler (— um 1533) 43, 47 — Pieter, Glasmaler (16. Jhdt.) 43, 47 Cornelius, Peter, Maler (* 1783, f 1867) 28, 63 Cort, Comelis, Maler (* 1533, f 1578) 30, 326 Coster, Bartholomäus, Mitgl. d. Boschischen Handelsges. (um 1620) 27, 188 Costnitzer, Arnim (1529) 32, 87; 34, 175 de Coter, Colijn, Maler (um 1500) 43, 48 Cothenius, Christian Andreas, Leib­ arzt Friedrichs d. Gr. (* 1708, t 1789) 37, 316

49

Couvelier (Cuffilirer, Cublier, Kufflier), Hans (1576) 43, 244 — Katharina, verh. 1579 m. M. Gabron 43, 239 — Stefan, in Frankfurt (16. Jhdt.) 43, 244 — Susanna (Salome), verh. 1576 m. G. Pilgram 43, 61, 240, 244 — Ursula s. Scherl Crabbe, Franz, Maler (f 1552) 43, 48 Cracovius, Georg, Kurf, sächs. Rat (* 1525, f 1576) 40, 21 Crado, Nikolaus (1534) 30, 239 Crailsheim (Württbg.) 22, 166; 24, 152, 216; 38, 184 — Pfarrer s. Schneeweiss, S. v. Crailsheim 12, 201 — Krafft, bay. Staatsminister (um 1900) 40, 178 Cramer s. Kramer von Cramer-Klett, Elisabeth s. Curtze — Theodor (* 1817, f 1884) 38, 334 Cramme, Theodorich, Priester u. Notar aus Tournai (1362) 43, 7 Cranach, Lukas, d. Ä., Maler (* 1472, f 1553) 16, 79, 119; 19, 25, 51; 25, 164, 199; 28, 17, 50; 30, 328, 329; 40, 98, 101, 128, 130, 131, 133, 138, 143, 189; 43, 113 Crasco (?), am Milchmarkt, Zeuge (1-258) 27, 34 Crassi s. Grassi Crater s. Krotter Credi, Lorenzo di, Maler (* 1459, f 1537) 28, 21 Creglingen (O.A. Mergentheim, Wbg.) 33 194 Crell, Paul, Magister (1570, 1585) 40, 62; 42, 186 Crema (Italien) 27, 72 Cremieux, (N.), Advokat (1840) 41, 179 Cremona (Italien) 42, 93 Crespy, Friede (1544) 19, 66 Creticus s. Camers Creton de Courbe, Jean, Tuchhändler (1593) 43, 244 Creussen (Lkr. Pegnitz) 39, 16, 26, 32, 34 s. Vest, G. Creuzer s. Kreutzer 4

Cristan, Erhard, Weinkieser (1509) 13, 46 Cristaner, Konrad (1413) 42, 103 Cristinus, Barnabas (Kleriker in Rom? 1504) 19, 156 Crivelli (de Crivelliß), Jobs, päpstl. Kanzleibeamter (1424) 29, 217 Crof (Kropf?) v. Emolsheim Elsbeth, Frau Seifrieds 32, 27 — Gerfried (1305) 32, 44 — Seifried (um 1300) 32, 27 Cromeyr, Hieronymus, Prof. d. Univ. Leipzig (1646) 31, 193 Croner, Wolf gang, Prediger zu Hall in Tirol (1503) 18, 119 Crumpsite s. Krumpsit Cruterius s. Krauter Cublier s. Couvelier Cüner, Joh., oberpf. Exulant (1625) 43, 236, 269, 271 Cuffilirer s. Couvelier Culmann (Kulmann), Leonhard, Pre­ diger b. S. Sebald, Rektor u. Dichter (* 1497, f 1562) 12, 130— 132, 135, 136; 13, 105, 106; 27, 325; 36, 127—129; 42, 182 Cummenthaler, Joh., AugustinerPrior (f 1495) 30, 32, 97 Cun s. Kuhn ♦ Cuno (Cono), Johannes, Dominikaner in Nbg. u. Basel (* um 1463, t 1513) 25, 185; 35, 106—122 — s. Schwester, verh. m. Gg. Geiger (1506) 35, 119, 120 Cunreuth s. Kunreuth Curtius, Johann, Mag., Lehrer (1628) 12, 231; 13, 147 Curtze, Elisabeth, seit 1866 zweite Frau v. Th. v. Cramer-Klett (1884) 22, 135 Cusanus s. Nikolaus de Cusa Cuspinianus, Johs., Diplomat u. Pro­ fessor in Wien (* 1473, f 1529) 28 392 Custodis, (N.), Maler (16. Jhdt.?) 30, 327 Cutrell, Melchior, Goldschmied (1582) 43, 100, 240 Cymeric (verschrieben) s. Eymeric Cypem 31, 160 Czeczewo (Polen) 30, 276 Czerski, Joh., Deutschkatholik (* 1813) 41, 186

50

Dachsbach (Lkr. Neustadt a. A.) 42, 164, 168 Dachstadt (Dahsteten; Lkr. Forchheim) 29, 116; 42, 164 Dachßtetter, Konrad (1296) 27, 34 Dänemark 36, 6, 9; 42, 117; 43, 226 — Könige s. Christian II., IV., VI., Christine; Friedrich V.; Johann Dahl, Olaf, Maler (♦ 1842, t 1895) 40, 191 Dahnsdorf (Mark Brandbg.) 30, 278 Dalberg, Johann v., s. Johann III., Bischof v. Worms — Karl Theodor, Kurfürst v. Mainz, Erzkanzler (* 1744, f 1817) 17, 62, 65, 106, 144; 37, 318; 41, 175 Dallinger, Anton Paul, Graveur (f 1772) 22, 293; 31, 251 — Franz Joseph, Marionetten­ spieler (1756) 12, 243, 285; 13, 212 Dalwirth, Daniel, AugustinerLaienbr. (1528) 30, 103 Damant, Barbara, verh. (um 1540) m. Laz, Tücher 43, 30 Damascus 28, 305; 41, 178 Dambach (Stadt Fürth) 15, 111; 19, 217; 31, 140; 37, 275; 41, 325; 42, 163 s. Dorer, (N.); Fischerin Danckertß, Kornelius I., Kupferst. in Amsterdam (1640) 43, 129 Daneau (Danaeus), Lambert, ref. Theologe (f 1595) 43, 500, 501 Danhauser (Dannhäuser), Peter, Humanist, Prof, in Wien (1489) 14, 7, 10; 18, 111, 113; 28, 158, 163, 164, 178, 188, 205; 32, 71, 107; 35, 91 Daniel (Brendel), Erzbischof v. Mainz (1555—82) 36, 142; 43, 52 — Michael, s. M. D. Treu — Eremita (1609) 28, 8 Dankert, Magdalena, Dienstmagd (1807) 14, 121 Dankmeyer, Peter, Beständner in Hummelstein (1735) 38, 151 Danndan, Abraham, Genfer Offizier (16. Jhdt.) 43, 247 — Franz, Golddrahtzieher aus Genf (1606) 43, 247 — Martha s. Klein

Dannenbauer s. Donenpaur Danner, Leonhard, Mechaniker (f 1585) 43, 33, 66 — Wolf, Büchsenmacher (f 1552) 16, 159 Dannhäuser s. Danhauser Dannreuther, Johann Friedrich d. Ä., Katskonsulent (* 1684, f 1782) 13, 201 Danzig 19, 20; 24, 145, 237; 30, 10, 276, 277; 43, 30, 56, 141, 274, 284 s. Overham, J.; Smit, H. Daripinus s. Sibutus Darmstadt 16, 16; 28, 17 s. a. Lange, L. Dasswang (Lkr. Parsberg) 42, 361 Daubmann, Hans, Buchdrucker (1549—55) 23, 40; 27, 269 Daucher, Andreas, 1571—1608 Rektor d. Egidier Schule 40, 65; 42, 187 — Walburga Margarete, Privatierswitwe (1883) 22, 135 Daumb, Lorenz (1608) 20, 201 Daumenhof (abgegangen, b. Seligenporten) 41, 283, 345 Daumer, Georg Friedrich, Dichter, Prof, am Gymnasium (* 1800, f 1875) 41, 160, 162, 167, 176, 178, 179, 182, 183, 223, 435; 42, 236— 288 — Helene (* 1836) 42, 251, 254 — Jean, Weinhändler in Frank­ furt a. M. (um 1850) 42, 252 — Käthe, verh. Valentin, in Frankfurt a. M. (um 1850) 42, 252 — Marie Friderike ß. Rose — Ottilie (geh. um 1835), verh. m. G. Ohlsen 42, 252, 255 — Peter, Kürschner (* 1762, 1 1806) 42, 244 Daumerlang, Christian Leonh., Stahl­ stecher (* 1812, f 1853) 40, 226 Daumiller, Friedr. Kaspar, Zeug­ meister (1787—1804) 16,170,176 Daunestock, Hans, Barbier (1640) 21, 178 Deberich s. Döberich Deberndorf, Schloß (Lkr. Ansbach) 40, 140 Debreczen (Ungarn) 25, 143 Decain, Jean, Maler (16. Jhdt.?) 30, 327

51

— Nicolas, Maler (16. Jhdt.?) 30, 326 Dechant, (N.), am Reichskammer­ gericht (1523) 30, 215 Dechendorf (Lkr. Schwabach) 42, 160, 169 Dechsendorf (Lkr. Höchstadt a. A.) 19, 160; 20, 205 Decker, Georg, Augustiner (1472—74) 30, 100, 101 — Hans, Bildhauer (um 1445) 37, 270 — Hans (1493) s. Rosenstock, H. — Hans, Teppichwirker (1538) 43, 42 — Paul, Architekt (f 1713) 35, 28, 44 — Paul, Maler (t 1742) 40, 131 Declanus, Abt v. S. Egidien (um 1146) 37, 259, 260; 42, 58 Dedekind, Friedrich, Dichter (f 1598) 19, 136 Dedi, Markgraf d. Lausitz, Graf d. Schwaben- u. Hessengaues (t 1075) 39, 30 von Defregger, Franz, Maler (* 1835, t 1921) 40, 184 Degen, (N.), Visionärin (um 1710) 42, 214 Degenkolb, Johann (1708) 13, 187 Deggendorf (Niederbayern) 18, 237; 24, 171 s. Bierdimpfl, (N.) Degler, Jakob, Kaufmann (1685) 15, 5 — Maria Marg. s. Besler Dehes (?), Anna, s. Steurl — Stefan (1562) 43, 246 Dehnberg (Lkr. Lauf a. P.) 14, 152 Dei Barbari, Jacopo, s. Jakob, Bruder von dem Deich (van Dyck?), Antonia (t 1575), verh. m. G. Pilgram 43, 240 Deichsler (Deisler), Bertold (f 1419) 25, 197; 42, 113 — Bertold, Pfarrer b. S. Lorenz (1437) 29, 237, 241 — Brigitta, s. Volckamer — Christian (1381) 21, 103; 22, 125 Christian (1442) 41, 351 — Hans (1442) 41, 351 — Heinrich, Chronist (f 1506/07) 13, 18; 16, 61, 260; 26,292 ; 30, 82 — Paulus (1442) 41, 351 4*

Deimbach (Lkr. Kirchheimbolanden), abgek. Zisterzienserinnenkloster 27, 299 s. Herder, K. Deining(en; Lkr. Neumarkt oder Nördlingen?) 15, 110 Deinschwang (Lkr. Neumarkt i. O.) 19, 199; 29, 153 Deinzer, Konrad, Ratskonsulent (1806) 17, 117, 123, 134 Deisinger, Hans, Hochzeitlader u. Meistersinger (f 1617) 12, 185; 23, 37 Deisler s. Deichsler Deitterich, Jobst, s. Dietrich Delamotte (Delemott), Johanna, verh. 1585 m. H. Sandrart 43, 243 Delius, Hch. Frdr., Prof. Med. in Er­ langen (* 1720, f 1791) 37, 317 Dell, Marie Margarete, Privatiere (1890) 22, 136 — Peter, Bildhauer (d. Ä. od. d. J.?, 16. Jhdt.) 40, 154 della Bella, Stefan, Maler (t 1664) 43, 136 Dellinger, Anna Barbara, Dienstmagd (1637) 43, 273 Delsenbach, Johann Adam, Kupfer­ stecher (* 1687, f 1765) 13, 28; 26, 368; 37, 85; 40, 214; 43, 139 Demantsfürth (Lkr. Neustadt a. A.) 20, 205; 42, 155, 168 Demminger, Georg, Schaffer b. S. Se­ bald (f 1620) 40, 63; 43, 491 Demotica b. Adrianopel (Türkei) 16, 253 Denk, Hans, Rektor zu S. Sebald (f 1527) 19, 11—14; 34, 53—57, 59, 65; 39, 157—161, 162, 164, 168, 170, 172, 173, 176, 180, 191, 193; 41, 428 Dennemarck, Heinrich, Architekt (* 1879, f 1944) 29, 28, 30, 54 Denner, Fritz, Kaufm. (1462) 41, 343 — Hans Karl, Instrumenten­ macher (1698) 12, 246; 13, 180 — Jakob, Musiker (1723) 13, 199 — Sebald, Tüncher (1598) 21, 283 Dens, Herberda, aus ’s Hertogenbosch, verh. 1529 m. Barth. Tücher 43, 30 Densach, Leupold (1257) 29, 111

52

Dentlein am Forst (Lkr. Feucht­ wangen) 15, 111 Dentner, Georg, Diaconus b. S. Egidien (f vor 1596) 40, 29 Denzinger, Franz Josef von, Archi­ tekt (* 1821, t 1894) 17, 246, 249, 250 Deocarus, Hl., Abt v. Herrieden (* 738, f 833?) 18, 251; 33, 120, 162; 37, 272 Depee, Johann Franz, Komödiant u. Marionettenspieler (1722) 12, 242; 13, 199 Derrer (Dörrer), Familie 25, 112; 27, 32; 30, 74 Geschlechterbuch (17. Jhdt.) 41, 262 —■ Anton (1424) 13, 51; 38, 30; 41, 52

— Balthasar (f i586) 30, 271; 40, 6; 43, 75, 230 — Christoph (1538) 30, 250, 284 — Christoph (1670) 38, 138 — Friedrich (1342) 27, 42; 38, 28 — Friedrich, Student (1477) 14, 42 — Georg (* 1407, + 1457) 41, 28, 317, 319, 321, 322, 324 — Jakob (1451) 41, 318 — Johann, Rechenmeister (1551) 12, 139 — Magdalena s. Bayer — Martin (f 1447) 27, 68 — Susanna (1432), verh. m. Georg Fütterer 25, 122 — Wilhelm (* 1412, f 1481) 29, 318; 41, 128 — Wilhelm (* 1462, f 1523) 14, 42; 23, 9 von Derschau, Albrecht Johann, Hauptmann (f 1842) 43, 109 — Hans Albr., Hauptmann, Kunstsammler (f 1824) 16, 87, 105; 40, 132; 43, 75, 109 — Maria Theresia, s. vonLeygeber — Susanna Maria s. Behaim Dertzbach, Paul, Tuchbereiter (1577) 43, 59 Deschler (Teschler), Familie 27, 187 — Joachim, iBildh. u. Medailleur (t 1571) 16, 75 Dessau 20, 95; 34, 3; 40, 220 Deterdes, Henning, Kaufm. in Lübeck (1472) 31, 216

Dettelmann, Barbara (1635) 21, 283 Dettelsau (Lkr. Ansbach) ß. Rex, K.; v. Seckendorff s. a. Neuendettelsau Dettenheim (Lkr. Weißenburg) 36, 135 Dettling, Käthe, Wirtschafts­ historikerin (um 1930) 29, 17 Dettwang (Lkr. Rothenburg o. T.) 29, 243 s. Heinzelmann, K. Deucher, Anna, Stifterin (vor 1512) 21, 290; 22, 126 Deuenbach, Bonifatius, Chronist (16. Jhdt.) 27, 269, 273 Deuerlein (Teuerlein), Hermann, in Ottensoos (1528) 34, 81 Deumenettel (!), Peter, Ratsdiener (1498) 27, 315, 320 Deutschbrod (Böhmen) 27, 212 Deutscher Orden 23, 68; 41, 58; 42, 36, 119 — Hochmeister s. Albrecht; Maximilian s. a. Nürnberg: Kirchen, Deutschordens-Kommende Deutschland, Könige u. Kaiser s. Adolfe. N.; Franz II.; Fried­ rich I.; Fr. II.; Friedrich III.; (Friedrich d. Schöne); Friedrich III. (1881); Friedr. Wilhelm, Kronprinz; Heinrich I., IV.— VII.; Joseph II.; Karl d. Gr.; Karl IV.; V.; VI.; VII. (Karl Albr.); Konrad I.; III.; Leo­ pold I.; Lothar; Ludwig; Maria Ther.; Matthias; Maxim. I.; II.; Otto I.; II.; IV.; Rudolf I.; II.; Ruprecht; Sigmund; Wenzel; Wilh. v. Holld.; Wilhelm II. — Kirchenbau 42, 74 — Königshöfe 31, 207; 39, 54 — Reichshofrat 26, 128, 129, 140, 149, 162, 169, 184, 193, 203, 209, 219, 223, 227, 235, 238, 272, 277; 37, 157 — Reichsministerialen 39, 50—79, 259—262; 41, 257, 393, 394; 42, 8, 10, 22, 34, 148 — Reichskammergericht 18, 19, 42, 43, 45, 50, 69, 91; 19, 244; 20, 14, 47, 123, 149, 153, 173; 26, 160; 28, 269, 271, 278; 30, 215; 31, 20, 33, 40, 49, 63, 71, 105, 107, 109—

53 111, 115, 118; 34; 35 (s. 36, 183); 41, 22, 318 — Reichskleinadien (Heiltum) 13, 8, 13, 14, 19, 20, 30, 50—52; 15, 46; 25, 152; 26, 135, 204, 205; 29, 179; 33, 6, 88, 120; 34, 270, 276; 37, 362; 39, 55, 262—266; 40, 97, 128, 149; 41, 45, 302, 319, 321 — Reichsmünze 28, 255, 258—266 — Reichsmünzmeister 27, 83 — Reichsregiment 33; 34 (s. 36, 183) — Reichssteuern (gemeiner Pfen­ nig, Römermonate) 28, 267, 268, 271, 274, 305 — Reichszölle 28, 259, 270, 293, 304 Deutschland (Teutschland) Hans, Kais. Herold (1493) 23, 13 Deyhenpach, Bonifatius s. Deuenbach Deyspach, Albr. (verschr.) s. Weißbach Dian, Adam, Buchdrucker (1515) 27, 259 Dichtei s. Tichtel Dickhart, Margarete, verh. 1579 m. H. Haupt 43, 247 Diedenhofen (Thionville, Lothringen) — Synode (1003) 36, 16 Dieder ich s. Dietrich Diemut, Witwe des Berthold v. Betzendorf (1254) 29, 111 Diepersdorf (Lkr. Nürnberg) 16, 198; 19, 345; 30, 86; 37, 276; 42, 154, 158 s. Wadel, H. von Diepersdorf, Marquard (1300) 41, 28 2 Diepoldinger, Grafen 39, 74 Diesbach u. Watt, Handelsgesellschaft (um 1400) 42, 118, 121 Diespeck (Lkr. Neustadt a. A.) 18, 256 s. Haller, Chrn.; Kraz, Andreas u. Anna Diest (Belgien) 30, 229 Dietel, Dorothea, s. Kauer Dietelmair, Gg. Paul, Pfarrer b. Hl. Geist (1818) 41, 166 — Joh. Augustin, Prof. Theol. in Altdorf (f 1785) 37, 339; 41, 406 Dietenhofen (Lkr. Neustadt a. A.) 22, 285; 30, 86

von Dietenhofen (Titenhofen), Familie 32, 32 — Friedrich (1289, 1309) 32, 30 — Rüdiger (1289) 32, 30 Dietershofen (Lkr. Hersbruck) 43, 177 Dietfurt (Lkr. Weißenburg od. Beiin­ gries?) 29, 212; 42, 362 Dietfurt (Lkr. Weißenburg) 30, 217; 34, 214 Dietherr, Familie 30, 58 — Christoph (1581) 31, 192 — Georg IV. (f 1547) 30, 58 — Paulus (1581) 31, 192 Dietkirchen (Lkr. Neumarkt i. O.) 42 154 159 Dietler, Gerhaus (1377) 42, 159 — Hans’ (Hensels) Frau (1347) 26, 79 — Heußel s. Gerhaus Dietrich (Diederich) (v. Cleen), Deutschordensmeister (1525) 33, 225 — Markgraf d. Lausitz (t 1034) 39, 26, 29, 34 — (der Gruel), DeutschordensKomtur in Nürnberg (1302) 41, 282 — Graf v. Sachsen (1027) 39, 21 — Bauer v. Schwimbach (1387) 41, 367 — (u. Ditz) v. Haßloch (Haslach; 1413) 42, 103 — Alexander, Schriftgießer (t 1579) 30, 138—41 — Ambrosius, s. Theodoricus — Jobst, Tuchmesser (1571) 16, 129; 43, 57 — Josef von, Groß-Spediteur, Finanzmann, Wien (* 1780, t 1855) 16, 177 — Katharina, Frau d. Alexander, s. Gerlach — Margarete s. Dümhofer — Michael, Diakonus b. S. Lorenz (1585) 40, 64 — Philipp, Diakonus b. S. Lorenz (t 1597) 42, 188 — Th(omas?), Pfarrer in Bechthal (1586) 40, 96 — Veit, Prediger b. S. Sebald (* 1506, f 1549) 17, 181; 19, 25, 75; 27, 325, 327 ; 30, 130, 303; 31, 108; 33, 236; 34, 114, 134, 188,

54

194, 217, 244, 289, 333, 356, 392; 36, 34, 37, 64, 66, 69, 72, 76, 83, 111—114, 117; 38, 189—196; 40, 1; 41, 409 s. a. Theodoricus von Dietrichstein, Christian (1658) 39, 235 — Gundekar, Kais. Oberstall­ meister (1658) 39, 235 Dietwar, Elias, Glasmaler in Würz­ burg (1586) 37, 215 Dietz, J. P. Wilhelm, Buchdrucker (1870) 22, 133 — Lorenz, Wirt z. Blauen Flasche (1577) 38, 135 — Theodor, Arzt (1877) 22, 134 s. a. Diez Dietzel, Gustav, Redakteur (1848) 41, 209, 211 — Joh. Jakob, Pfarrer b. Hl. Geist (* 1808) 41, 203 Dietzhof (Dietzenhof, Lkr. Forchheim) 15, 38; 42, 150 Dietzsch, Malerfamilie (18. Jhdt.) 16, 105; 40, 132, 174; 43, 141 — Joh. Jakob (?), Maler (f 1776) 40, 132 Dieuvelert, (?, N., engl. Altertums­ forscher, 18. Jhdt.) 35, 24, 27 v. Diez, (N.), Bamberg. Direktorial­ gesandter (1752) 13, 208 Dijek s. Deich u. Dyck Dijon 28, 112, 114 Dilger, Hans, Tuchbereiter (1579) 43, 60 Dilherr, David (1590) 15, 5 — Johann Michael, Prediger zu S. Sebald, Stadtbibliothekar, Gymnasialdirektor (* 1604, t 1669) 13, 150, 160; 14, 127, 133; 16, 100; 18, 202; 22, 129; 39, 197, 205, 206, 207, 219; 40, 106 ; 43, 285, 286, 290, 509 — Magdalena, Frau d. David (1590) 15, 5 — Magnus, Kaufm. (1599) 24, 145 Dillenberg (Hessen) 18, 238 Dillis, Georg v., Maler u. Galerie­ direktor in München (* 1759, t 1841) 28, 343, 345; 37, 239; 40, 138, 141, 142, 144, 146, 147, 163; 43, 74

Dingelstedt, Franz, Dichter (* 1814, f 1881) 41, 176; 42, 281 Diinkelsbühl, Reichsstädt 18, 142, 170, 181, 227; 21, 74; 24, 61, 62, 102, 108, 114, 127 ; 27, 207, 226, 228; 29, 147, 167; 30, 22; 31, 23; 33, 207; 34, 41, 153, 297; 35, 149, 150; 36, 86, 97, 118, 120; 38, 184; 39, 64, 71; 40, 94; 41, 33, 195, 254; 42, 39; 43, 345 s. a. Berlin, J.; Stoß; Tisch­ ler, F. von Dinsthet (Dinstadt), Ulrich, Kanonikus u. Kantor in Wit­ tenberg (1519) 33, 29 Dinter, Gerhart, Tuchbereiter (1572) 43, 59 Diintner (Tintner), Familie 20, 235, 238, 239 Dinus de Rossinibus, Jurist (13. Jhdt.) 18, 182 Dionysius Areopagita, griech. Theosoph (um 500) 39, 155 Dippersricht (Lkr. Neumarkt i. O.) 42, 154, 169 Dippoldßberg (Lkr. Neustadt a. A.) 42, 164 Discipulus s. Herold, Johs. Distau, (N.), Maler (17. Jhdt.?) 40, 186 Distelgau s. Kirchensittenbach Dittenheim (Lkr. Günzenhausen) s. Burger, J. M.; Lutz, J. G. Dittmann, Julius, Landgerichtsrat (t 1947) 18, 160; 29, 79 Ditzenweiß, Georg, Teufelsaustreiber v. Schnaittach (1700) 21, 244 Dix, Otto, Maler (* 1891) 40, 183 Dobeneck, Familie 24, 268 — Johann, aus Wendelstein, s. Cochläus — Karl von, Regierungsrat in Bayreuth (1834) 41, 170 — Konrad (Konz), Steinbrecher aus Raubersried (1465) 22, 156 Dobenecker (Tobenecker) Heinrich (1413) 42, 103 — Konrad, Aug.-Prior (1371—79) 30, 95 Dobrawicki, Hans, Kais. Rat (1538) 43, 23, 24 Dockler, Marquard, Augustiner (1366) 30, 99

55

Döber, Andreas, Kaplan b. Hl. Geist (1525) 33, 230 Döberich (Deberich) Christoph Paul , Patrimonialrichter (um 1850) 41, 247 von Eckart, (N.), General (1806) 17, 108, 115, 116, 123, 170; 40, 135 Eckart, Karl Ludw. Ernst, SpitalApotheker (seit 1856) 41, 237 Eckartsberga (Reg.-Bez. Merseburg) 24, 83 Eckbert (Graf v. Andechs u. Meran), Bischof v. Bamberg (1203—37) 26, 15; 30, 300; 43, 201 — v. Putendorf (1257) 29, 111 Eckel, Elise, s. Kolb Eckelsberger, Ambrosius, Pfarrer in Heuberg (um 1540) 36, 73, 74 Eckenbrecht, Konr., Pfarrer in Bechthal (1528) 34, 93-^95 Eckenhaid (Lkr. Lauf) 19, 171, 176; 20, 205; 27, 39, 52; 41, 301, 302, 30(5, 306, 308, 309, 312, 325, 327, 340, 341, 344, 350, 356, 350 (Flurnamen), 378

— Gericht 41, 357 s. Beck, Hans u. Heinz; Kalmann, E. Eckenhof (Lkr. Neustadt a. d. Aisch) 42, 160, 168 Eckenmühle (Lkr. Lauf) 41, 325 Eckenreuth (Lkr. Pegnitz) 42, 20 Ecker (Ekker), (N.), Bürge (1307) 32, 13 Eckers, Martin, Tuchfärber (1617) 43, 121 Eckershof (Lkr. Schwabach; = Reckenhof?) 24, 263 Eckersmühlen (Lkr. Schwabach; = Reckersmühl, Reckenbühl, Ockersmühle?) 24, 216, 238; 27, 152 — Pfarrer, s. Pacius, (N.) s. a. Neureuter, H. Eckert, Anna Marg., Schlosserswitwe (1862) 22, 133 — Karl L. E. (verdruckt) s. Eckart Eckhart, („Meister“), Mystiker (|1327) 39, 155, 178, 187, 193 s. a. Ekkehard Eckstein, (N.), Bürgerm. v. Roßtal (1928) 29, 64 — Margarete, Gastwirtsfrau (1829) 22, 131 Edel, Jakob (1645) 30, 324 — Michael, Marktvorgeher (1678) 22, 129; 30, 324 Edelhausser, Georg, Löwe (Henker) (1481) 13, 49 Edelinck, Gerard, Kupferstecher (* 1640, t 1707) 40, 211 Edelmann, M., Buchhandlg. u. Antiquariat (19. u. 20. Jhdt.) 38, 82 Edelpöck (-beck), Benedikt, österr. Pritschenmeister (um 1560) 23, 36; 27, 274 Edelsfeld (Lkr. Sulzbach) 42, 20 Edelstetten (Lkr. Krumbachi) 17, 165 Edinburgh (Schottland) 17, 140 Effeltrich (Lkr. Forchheim) 20, 205 Egbert s. Eckbert Egen, Bartholomäus, Goldschmied s. Egg Egenbürger, Margarete (um 1500), verh. m. Hans Köler 30, 212, 282 — Sigmund, aus Siebenbürgen (geg. 1500) 30, 212, 28/2

62

Egensbach b. Engelthal (Lkr. Hersbruck) 41, 273, 288 Eger (Stadt) 13, 54; 18, 10, 12, 15, 38, 41, 77, 70, 81, 83; 20, 108, 128; 21, 142; 24, 145, 167; 27, 105, 207; 29, 227, 301, 317; 30, 211, 220; 31, 141; 35, 6, 7, 8, 10; 36, 98, 104; 39, 71, 79; 41, 299; 42, 8, 98, 100—102, 106, 107, 108, 118—120, 129, 138, 148, 153; 43, 512, 520 — Einigung (1412) 42, 103 s. a. Frankengrüner; Freitag, N.; Juncker, N.; Nothaft; Puchelberger, B. u. M.; Schmidt, Hs.; Sensenschmid, L.; Wenzel (1437) Egerer (Egrer), Fritz, Kohlenmesser (1465) 29, 313 s. a. Sensenschmid, H. Egersdorf (Lkr. Fürth) 42, 155, 160 Egerteich (Lkr. Tirschenreuth) 17, 300 Egg (Egen), Bartholomäus, Gold­ schmied in Nbg. (I486) 11, 1, 2 Eggenberg (Lkr. Sulzbach) 42, 19 Egidius, Hl., Abt (t geg. 725) 37, 273 Eggolsheim (Lkr. Forchheim) 28, 78; 29, 147 von Egloffstein, Herren 17, 163; 20, 230; 41, 355; 42, 20, 23 — Albrecht (1355) 19, 165, 196 — Albrecht (1400) 41, 300 ; 42, 133 — Elsbeth, dessen Frau 41, 300 — Fritz (1413) 42, 103, 133 — Georg (1450) 41, 354 — Hans (1420) 42, 24 — Hartung, zu Waldeck (1413) 42, 103, 133 — Heinrich (1456) 41, 326 — Joh., s. Johann I., Bischof von Würzburg — Leopold, s. Leopold II., Bischof von Bamberg — Nikolaus (Clas; 1413) 42, 133 — Siboto I. (um 1330) 42, 23 — Sigmund, Schultheiß (1464, 1471) 24, 275; 41, 324, 328, 332; 42, 20; 43, 12 — Wolfram (1458) 41, 327 Egnatius, Joh. Bapt. (1520) 28, 401 Ehelich, Ambrosius, Weber (1558) 30, 260 Ehemann, Georg. Metzger (1601) 24, 214



Gertraud Margarete, Kaufmannswitwe (1833) 22, 131 — Hans, Schlosser (f 1551) 31, 225, 228 Ehenfelder, Sebald (t 1505) 38, 50 von Ehenheim, Georg (Jörg) (1434) 13, 9 — Erlbolt (vor 1374)' 41, 270 — Johann, Pfarrer b. S. Lorenz (f 1438) 29, 241; 41, 105 Ehinger, Ulmer Familie 27, 37 — (N.), im Nürnb. Rat (1360) 27, 36 — Hans, Bürgerm. v. Memmingen (f 1546) 17, 191; 34, 172, 173, 176, 180, 183 — Hermann (um 1400) 27, 69 — Joh., Bürgerm. v. Memmingen (1520) 32, 81, 84, 87—95 — Konrad (1360) 41, 206 — Rupprecht (1598) 21, 283 — Ulrich, Kais. Sekretär (1529) 32, 83, 93; 34, 172, 181 Ehmels, Joh., Maler (17. Jhdt.) 40, 101 Ehrenbach s. Kirchehrenbach Ehrenbacher, Josef, Kaufmann aus Liverpool (1885) 22, 136 Ehrenberger Klause (Tirol) 36, 131 Ehrenhamer s. Eratzhamer Ehret, Gg. Dionys, Pflanzenmaler (* 1708, t 1770) 37, 316 Eibach (Stadt Nürnberg) 15, 110; 20, 205; 28, 338; 29, 252; 34, 91; 38, 96; 42, 162 — Pfarrer, s. Kögel, P.; Lorenz, M. von Eibach, Ulrich (1303, 28) 32, 36 Eibenstock (Lkr. Eschenbach, Obpf.) 42, 20 von Eich, Johann, s. Johann III., Bischof v. Eichstätt Eichelbach (bei Würzburg?) 41, 203, 347 Eichelstein (Aichelstam), Konrad, Kaplan b. Hl. Geist u. Ratskonsulent (1463) 30, 79; 41, 23, 74 von Eichendorff, Josef, Dichter (* 1788, f 1857) 41, 230; 42, 255 Eichenstruth (Lkr. Pegnitz) 42, 152, 153, 158, 160 Eichler (Aichler), Erasmus, Prediger b. S. Katharina (t 1645) 43, 495

63

Eilenburg (Reg.-Bez. Merseburg) — Hans (1399) 38, 39 — Heinrich (Heinz) (1420) 38, 39 30, 256 Eimmart (Einmart), Gg. Christoph — Thomas (1420) 38, 30 Math., Astronom u. Zeichner Eichstätt 17, ald v. Arnstadt (1497) 28, 217, 283 Melbingen (Meiling, Steiermark?) 29, 141 Meier, Veit, Prokurator an d. Kurie (1496) 41, 52, 59, 79, 111

186

Melfi (Apulien) 42, 41 Melkendorf s. Meisendorf Meiling s. Melbingen Mellingen (Schweiz) 30, 253 Mellrichstadt (Ufr.) 27, 206, 238 ; 34, 52 Meisendorf (= Melkendorf, Lkr. Bamberg oder Bayreuth?) 16, 195 Melsungen (RegJBez. Kassel) 40, 27 Meitzer, David, Meistersinger in Iglau (1619) 27, 291 Memling, Hans, Maler in Brügge (f 1494) 31, 248; 43, 11 Memmersdörfer, Georg, Schmied (1680) 16, 267 Memmingen 17, 165, 233; 20, 107; 29, 147; 30, 233, 255 — Findel 21, 68 — Juden 42, 111 — Ratzengraben 12, 240 — Reformation 31, 26; 32, 81; 34, 36 (s. 36, 177) — Salzstadel 12, 240 — Siegel 22, 289 — Viehhandel 24, 95 s. a. Ehinger, H. u. J.; Heßler, Ch.; Schelhom, J. G. Memminger (Menninger), Konrad, Geistl. u. Buchbinder (1492) 28, 188, 205 Mendel (Mentelein), Ratsfamilie 13, 47; 15, 89; 26, 102; 27, 32, 38, 49, 67, 91; 41, 271, 351 — (N.), Frau (1359) s. von Neumarkt, (N.) — (N.), Sohn Marquards (t 1444) 27, 68 — Agnes, verh. m. Berthold V. Pfinzing 29, 125, 143; 41, 40 — Anna s. Stromer — Apollonia, verh. m. Peter Volckamer 25, 107 — Bernhard (t 1395) 27, 38; 29, 140; 41, 271 — Burkhart (1381) 29, 113 — Elsbeth s. Stromer — Erhard (1313) u. Frau 35, 147 — Franz (1359) 27, 38; 41, 271 — Georg (Jorg) (1441) 27, 70 — Hans (1372) 29, 140 — Heinrich (1354) 15, 89; 39, 107, 111 — Hermann (1305) 15, 89

— Katharina, Prior in b. S. Katha­ rina (um 1394) 25, 43 ; 41, 271 — Klara (1383), verh. m. (N.) Pfinzing 29, 125 — Konrad (Kunz, f 1395) 27, 38, 77; 39, 106; 41, 271 — Konrad (Kunz, t 1414) 15, 89, 105, 106, 107; 29, 126, 146, 162 — Kunigunde s. Schürstab —• Margarete s. Groß — Marquard (t 1385) 13, 48; 15, 89—92, 94—110; 29, 195; 37, 277; 41, 18, 103, 106, 271 — Marquard (1493) 26, 293, 302 — Paulus (1380, 87) 15, 94, 98; 29, 149 — Peter (1386) 29, 148 — Peter (1439) 19, 197; 37, 293; 41, 312 s. a. Mendl u. Mentl Mendelssohn-Bartholdy, Felix, Musiker (* 1809, t 1847) 41, 239 Mendl, Joh., Richter in Auerbach (1602) 42, 190 Mendtler, Hans, s. Schwendter, H. Menfö (Ungarn) 29, 180 Menger (Mennger), Heinrich, Chor­ herr in Zürich (1436) 29, 232 — Helena, verh. m. Peter Imhoff (1506) 12, 279 — Joh. s. Johannes, Abt v. Kastl — Lucius (1506) 13, 279 Mengershausen, Joh. Hieronymus, Kaufm. in Frankfurt a. M. (1637) 30, 323 Mengersreuth b. Weidenberg (Lkr. Bayreuth) 42, 132 von Mengersreuth, Familie 41, 309; 42, 105, 107, 124, 130 — Burkhard (1413) 42, 103, 107 — Heinrich (1413) 42, 103 — Matthias (1413) 42, 103, 107 — Oswald, Propst in Isen (1413) 42, 107 Menkelbach, Handelshaus in Straß­ burg (1608) 43, 345 Mennel, Fritz (1349) 37, 291 s. a. Männlein Menninger s. Memminger Mennlein s. Männlein Menschik, Gg., Stadtschreiber in Iglau (1614) 27, 286

187

Mentelberger, Heinrich, Burgmann v. Veldenstein (1348) 42, 22 Mentelein s. Mendel Mentl, (N.), Bote Herzog Albrechts v. Bayern (1391) 29, 156 Mentler, Agnes, Frau des Hartmann (1383) 21, 104 — Georg, Viehhändler (1568) 24, 215 — Hartmann (1383) 21, 104 — Rüdiger (um 1300) 32, 34 Menzel, Adolf v., Maler (* 1815, t 1905) 28, 30; 40, 184 Meran 41, 223 von Meran, Grafen u. Herzoge 42, 49 s. Eckbert, Bischof v. Bamberg Mercator, Gerhard, Kartograph (* 1512, f 1594) 39, 149 Mercatoris, Erhard, Geistlicher in Gran (1386) 41, 14 Merck, Wilh., Großhändler, Findelpfl. 1881—87, Magistratsrat 22, 114 Merckhl s. Merkel Mercoeur, (N.), Herzog von (f 1601) 16, 101 von Meren s. v. Möhren Mergentheim (Wttbg.) 20, 69; 26, 262, 265; 29, 150, 152; 41, 223, 299, 315, 339; 43, 63, 105 Mergerlin (verdruckt) s. Megerlin Mergners (Lkr. Pegnitz) 42, 20 Merian, Kaspar, Maler (f 1683) 43, 131, 134 — Maria Sibylla, verh. Graff, Malerin u. Naturforscherin (* 1647, t 1717) 43, 129—135 — Matthäus d. Ä., Kupferstecher (* 1593, t 1650) 40, 212; 43, 117, 124 — Matthäus d. J., Maler (1637) 43, 124 — Rachel, Frau des Kaspar (1650) 43, 134 Merimee, Prosper, Dichter (* 1803, t 1870) 41, 255 Merkel, Familie 41, 238 — Anna s. Held — Anton (Merckhl), Tuchbereiter (1588) 43, 60 — C. (?), Kaufm. (1848) 41, 196 — Elise (f 1830), verh. m. Karl L. Roth 41, 429, 431, 440



Georg Christoph, Kaufm. (1837) 41, 172 — Gottlieb (1826) 41, 437 — Gottlieb, KrankenhausDirektor (t 1921) 40, 177 — Helena Karolina s. Gruber — Johannes, 2. Bürgermeister (1836—38) 22, 132; 41, 439, 440 — Johannes, Prof. d. Rechte, Göttingen (* 1852, f 1909) 18, 4, 8, 17 — Katharina, verh. 1808 m. Friedr. Roth 41, 429, 440, 441 — Paul (1830) 41, 440 — Paul Karl, Pfarrer in S. Jobst (* 1809) 41, 203 — Paul Wolfgang, Kaufmann, Abgeordneter (* 1756, t 1820) 16, 97, 106; 22, 131; 28, 159, 170, 185, 190; 34, 85; 41, 429 — Sabina Kath., Materialisten­ witwe (1800) 38, 80 — Sabina Kath., verh. 1837 m. F. W. Ghillany 41, 172 — Ursula (1614) 12, 202; 13, 139 — Ursula, verh. 1577 m. M. Vollardt 43, 242 — W. (?), Kaufm. (1848) 41, 203 — Wdlhelmine s. Baibach Merkelbach, Dr., (N.), Reichskammer­ gerichtsrat (1605) 20, 162, 167 Merker, Joh. Chn. Ernst, Findelvater (1635) 21, 208 Merklein, August, Juwelier, Magi­ stratsrat (1910) 21, 50, 114 — Fritz, in Ermreuth (1464) 41, 362 — Joh. Abraham, Arzt (* 1674, t 1720) 37, 315 Merklin, Balthasar, kais. Vizekanzler, Propst zu Waldkirch (1528) 34, 65—68, 75, 142, 144, 150, 216, 217, 237, 268 — s. a. Markus Merkurius, (N.), Markgraf, kais. Kanzler (1529) 32, 83 ; 34, 173 Merlato, (N.), österr. Konsul in Damaskus (1840) 41, 179 Mersch, Franz Xaver, Theaterdirektor (1760) 12, 286; 13, 214 Merseburg 33, 45 — Bistum 28, 308

188

Mertel, Hans, Holzhauer (1618) 13, 21 Merthen (Mertta?), Anna s. Stieber — Hans, Goldschmied (1577) 43, 246 — Lorenz (t vor 1561) 43, 60 — Margareta (t 1609), verh. 1561 m. H. H. Pilgram 43, 60, 61, 74 Mertta s. Merthen Mertz, Lorenz, Kartäuser (1525) 15, 121 Merz, Heinrich, Theologe (1839) 41, 176 Merzbacher, Julius, Kaufmann (1877) 22, 134 Meseritz (Polen) 30, 255, 278 Messer, Jodokus (Jobst), Kaplan dn Hersbruck (1528) 34, 90, 91 Messerer, (N.), Gerichtsdiener in Gostenhof (1806) 17, 146 s. a. Coltellarius Messingschlager, Ulrich, Pred.-Prior Würzfourg u. Bamberg (1441, 62) 25, 182; 39, 227, 228 Mestre (b. Venedig) 29, 237, 288 ; 30, 217 'Metrouski, Wenzel, Diener Wallen­ steins (159Ö) 41, 447 Metschger, Melchior, Amtmann dn d. Schau (1658) 22, 129 Metsys s. Massys von Metternich, Klemens Wenzel Lothar, Fürst, österr. Staats­ kanzler (* 1773, t 1859) 17, 36 Metz 21, 94; 27, 104, 207; 33, 111; 34, 148, 152, 153 — Bischöfe u. Bistum 28, 308 s. Adalbero; Chrodegang Metzger (Metsger, Mezger), Ambro­ sius, Meistersinger (16. Jhdt.) 23, 37 — Anna Maria, Stifterin (1690) 22, 129; 40, 107 — Gg. Balthasar, Prof. Med. Gießen u. Tübingen (* 1623, t 1687) 37, 311 — Maria, Lebkuchenfabr.-Witwe (1885) 22, 135, 137 — Maria, Baumeisterswitwe (1886) 22, 136 — Maria Elisabeth, verh. 1696 m. P. Döberich 42, 231

— Peter Paul, Münzwardein d. Frank. Kreises (1696) 42, 231 s. a. Metschger Meuchledn (Lkr. Ansbach) 42, 162, 168 Meulin s. Maul Meurach, Konrad, Priester (Gustos) b. Hl. Geist (1372) 41, 300 Meurich, Katharina, Frau d. Peter (1328) 29, 121 — Peter (1328) 29, 121 s. a. Meurin Meurin (Meureyn), Bertold (1259) 41 264 — Konrad (1291, 96) 27, 34; 29, 114 s. a. Meurich Meusel, Metzgerfamilie 24, 180 — (N.), Viehhändler v. Straubing (1360) 24, 246 — Joh. Georg, Literarhistoriker, Prof, in Erlangen (* 1743, f 1820) 41, 422 Meusenhol s. Misenhal Meuter, Michael (vor 1587) 22, 128; 40, 78 Meyngroß (N.), Arzt (1358) 41, 279 Meymtaler s. von Mayenthal Meysel, Martha, verh. (1555?) m. A. Sengeisen 30, 126 M£zidres (Frankreich; welches?) 17, 291 Mezzingen s. Obermässing Michael, Jude v. Gräfenberg (1342) 41, 270 — Baumeister (1517) 28, 226 — (Michel) Tagelöhner (?, 1610) 19, 186 Michaelis, Dr., (N.), Reichskammer­ gerichtsrat (1605) 20, 162, 167 Michahelles, Ferdinand, I. Pfarrer z. S. Sebald (f 1905) 17, 251, 256, 277 — Paul August, Pfarrer b. S. Sebald (* 1780) 41, 165 Michel, Hieronymus, Maler (um 1600) 14, 206 — K(onrad?), Maler (1625) 14, 206 — Paulus, Bildhauer in Würzburg (t 1603) 37, 252; 43, 95 — Wolf, Bürgermeister v. Ölsnitz (1553) 42, 183 s. a. Michael

189

Michelangelo (Buonarroti, t 1564) Bildhauer 28, 38, 55, 316; 40, 124; 43, 88 Michelau (?, Lkr. Gerolzhofen?) 15, 111 Michelbach (Lkr. Hilpoltstein) 21, 141; 29, 252; 42, 154, 156, 169 Michelfeld (Lkr. Eschenbach, Obpf.); 42, 15, 189 — Kloster 29, 195, 260; 34, 78 Äbte s. Irmbert Michels, Karoline von, Privatiere (1885) 22, 135 Michler, Markus, Meistersinger in Iglau (1614) 27, 283, 285, 289 Middelburg (Holland) 28, 55; 30, 229; 43, 123, 139 s. de Burkh, A.; van Hülsen, J. u. L. Middlehill (England), Bibliothek Philipps 37, 266 Miesenburg (Böhmen) 32, 53 s. Stromer, F. Mignon, Abraham, Maler in Frank­ furt ((f 1679) 43, 129 Mihule, Wenzel, Theaterdirektor (1794—1796) 12, 247, 302, 303; 13, 227, 228, 229 Mila (?, N., 1483) 26, 288 Milberdt (irrtüml. Lesung) s. Milbradt Milbradt, Johann Georg, Buchdrucker (tätig um 1803—1824) 17, 171 Mildach (Lkr. Schwabach) 42, 157 Mileisen, Hans, Fleischhacker, Stifter (ohne Jahr) 21, 290 von Milkau auf Stockau, Johanna, verh. 1637 m. Joachim v. Sand­ ra rt 43, 124 Milla, Hermann (um 1300) 32, 36 ß. a. Mila Milmersdorf (Lkr. Ansbach; „ Willmerßdorf “) 42, 157 Mils (bei Imst, Tirol) 30, 217 Miltenberg (Ufr.) 27, 206, 210, 217; 28, 181, 200; 41, 101 — Stapelrecht 27, 101 s. Müllner, N. von Miltitz, Karl, Nuntius (f 1529) 33, 33—36 Minbach (Lkr. Hilpoltstein) 39, 109 Mindelheim (Schwaben) 30, 102 von Mindelsheim, Joh., Gesandter v. Straßburg (1580) 40, 43

Minderlein, Hans, v. Mögeldorf (1527) 16, 199 — Hans, Spruchsprecher (17. Jhdt.) 23, 52 — Martin, aus Weißenburg (1579) 40, 39 — Peter „Mindlein“ (um 1615) 38 107 Minden’(Westf.) 22, 364; 28, 308; 34, 368; 36, 12, 15, 20 — Rathaus 42, 98 Mindlein s. Minderlein Mindorf (Müendorf, Menndorf, Lkr. Hilpoltstein) 39, 103 ; 41, 345, 361, 367 ; 42, 153 von Minkwitz, Hans, kursächs. Kanz­ ler (1529) 17, 183, 187; 34, 157, 188, 206, 228, 237, 252 Minner (Mynnär), Hans, Apotheker in Regensburg (1414) 38, 27 Minucci, (N.), Graf, bay. General (1806) 17, 113, 147 Minuit, Egidius (Gillis), Kaufm. (1581) 43, 243 — Magdalena s. Fürer — Nikolaus, Samt- u. Seiden­ fabrikant (1581) 43, 55, 243 von Minutoli, Alexander (1876) 43, 90 — Julius, Sammler (19. Jhdt.) in Liegnitz 43, 85 Mirandola, Johs. Pico, Graf von (* 1463, f 1494) 35, 101; 39, 172 Mirus, Martin, sächs. Hofprediger (1580) 40, 42 van Misenhal (Meusenhol) Hans, Juwelier (f 1607) 43, 242 — Isaak, Bijouterie-Fabrikant in Hanau (um 1600) 43, 242 . — Katharina, verh. 1607 m. A. Tresal 43, 245, 247 Mistelbeck (Mistelwegk), Wilh. (1413) 42, 104 Mistelberg (der, b. Heroldsberg) 39 109 Mistelfeld (Lkr. Lichtenfels) 39, 14 Mistelwegk s. Mistelbeck Mitris Galliculus, Michael, Zister­ zienser in Altzelle (1520) 35, 114 Mittelberg, Steinbruch am Komberg 22, 152 Mittelburg (Lkr. Hersbruck) 42, 161, 169

190

Mitteldorf (Lkr. Höchstadt a. A.) 20, 205 Mittelehrenbach (Lkr. Forchheim) 15, 38; 42, 164 Mittelfranken, Histor. Verein 29, 82 Mittenwald (Lkr. Garmisch) 30, 134 s. Neuber, A. Mitterteich (Lkr. Tirschenreuth) 17, 300 Mock, Konrad, aus Rottweil (1529) 34, 157 Model, Ernst, Privatier (1876), 22, 134 Modler, Götz, in Pilsen (1360) 24, 246 Mödingen (Lkr. Dillingen), Kloster „Maria-Medingen“ 25, 31; 41, 4 s. Ebner, Marg. Mögeldorf (Stadt Nürnberg) 16, 196, 199. 226; 17, 288; 19, 160, 196, 255; 21, 148; 28, 335; 29, 33, 63, 142; 34, 86, 87, 88; 39, 38, 236; 41, 352; 42, 7, 151; 43, 236 — Kirche 35, 144, 145; 41, 16 — Pfarrer s. Hauer, J. Ch.; Kreutzer, G. s. a. Minderlein, H.; Reimar Möglich, Andreas Leonh., Kupfer­ stecher (* 1742, f 1810) 25, 69; 40, 174, 217 — Joh. Leonh., Kupferstecher (verschr. f. Andreas L.?) 40,174 von Möhren, Hildebrand, s. Hilde­ brand, Bischof v. Eichstätt — Wirnt (1295) 32, 29, 36 Möhrendorf (Lkr. Erlangen) 15, 97, 111; 40, 16, 43 — Pfarrer s. Frosch, S. s. a. Berian, M. Möller, Gabriel (Christian?), Theaterdirektor (um 1700) 12, 260, 267; 13, 178, 184, 187 Mömpelgard (Montbeliard, Depart. Doubs, Frankr.) s. Marion von Mönch, (N.), kais. General (1632) 20, 111 Mönchsondheim (Lkr. Scheinfeld) 17, 303 Moer, (N.), Rat am Kammergericht (1523) 30, 215 Mörder, Gabriel, Advokat (t 1596) 39, 203 — Thomas, Waldarbeiter (1387) 19, 181

Mörgellin (Mörgenlein), Joh., Pfarrer v. Eschenau (ab 1397), später Vikar b. S. Lorenz 41, 304, 330 Mörike, Eduard, Dichter (* 1804, t 1875) 41, 238 Mörl, Gustav Philipp, Prediger b. S. Sebald, Stadtbibliothekar (* 1673, f 1750) 13, 192; 16, 173; 42, 217 — Konrad, Genannter (1572) 20, 186 — Margarete (1572) 20, 186 Mörlein, Hans, Goldschmied (?, 1476) 29, 316 Mömsheim (Lkr.. Eichstätt) 32, 28 von Mömsheim, Familie 32, 28 — Hertwich (v. M.?, um 1310) 41, 267 — Seifried (1296 ff.) 32, 29; 41, 267 Mörsdorf (Lkr. Hilpoltstein) 39, 109 ; 42, 153, 159, 161, 169 Mötteli s. Motelli Mohacz (Ungarn) 28, 268 Mohammed, Prophet 41, 200 Mohr, Johann Philipp, Theater­ direktor (1654) 12, 217; 13, 154 Mohrhof (Lkr. Höchstadt a. A.) 42, 163 de Mojen, Anna, verh. m. J. deStiger 43, 241 Moldau (Land) 41, 101 Molemann, Margarete, aus Lübeck (f 1534) 35, 133 Molitor, Joh. (Müllerbeck), Diakonus b. S. Sebald (1579, 85) 40, 28, 31, 54, 63 — Peter, Augustiner (t 1505) 30, 32, 101 Möller, Daniel Wilh., Prof. d. Gesch. u. Philos. in Altdorf (* 1642, f 1714) 37, 312, 334 — Hans (1472) 31, 2r6 — Sibylle s. Wagenseil Molshin (?), Joh., Augustiner-Prior (1438) 30, 96 Moltzan, Joachim, Erbmarschall zu Graupen (1522) 27, 191 Mon s. Mann Monath, Peter Konrad, Buchhändler (1732) 22, 257 ; 43, 94 Mondeckin s. Mandekin Mondekens s. Mandekin

191

Mondsee (Salzkammergut), Kloster 17, 296 Mone, Jean, Bildhauer (f 1548) 28, 53 Monforte (Spanien), Kloster 43, 39 Monheim (Lkr. Donauwörth) 24, 157; 30, 210 Monich (Münich), Fritz, Kornmesser (1497) 12, 116 — Joh., Konsulent, dann Prof. Jur. in (Leipzig (* 1536, + 1599) 40, 26, 42, 83 Monroe, Anna Kath., s. Geisel — Robert, schott. Kaufmann (1646) 43, 246 — Robert (Munro), schwed. Gene­ ral (f um 1680) 20, 129 Mons (Belgien) s. Neufchatel, N.; Sandrart, H. Montauban (Südfrankr.) 41, 223; 43, 356 de Monte s. von Berg u. von Hertingsberg de Montepoliciane (Montepulciano) B. s. Bartholomaeus Francisci von Montferrat, Theodor, Kardinal­ diakon (f 1484) 41, 77 Montfort, Grafen — Hugo (1538) 36, 3 — Rudolf (1286) 23, 73 — Ulrich (1286) 23, 73 von Montgelas, Maximilian, Graf, bayer. Minister (* 1759, t 1830) 17, 18, 21, 46, 78, 81, 85, 93, 101, 105, 117, 130, 144, 146, 158, 175; 26, 268; 28, 342 Montgolfier, Jacques Etienne, Luft­ schiffer (* 1745, f 1799) 39, 238 — Joseph Michel, Luftschiffer (* 1740, f 1810) 39, 238 Mont Mesly (b. Paris) 17, 291 Montmirail (Frankreich) 31, 170 Montmorency, Anne Herzog v., Marschall v. Frankreich (* 1493, t 1567) 28, 286 Montpellier 21, 65; 43, 63, 353, 356 Montrottier, Schloß b. Annecy (Frankr.) 40, 134 Mont Saint Michel (Frankr.) 43, 355 von Moor, Eduard, Oberst (1878) 16, 20 Moosburg (Lkr. Freising) 42, 180 Morant, Konrad (1548), Zeichner 12, 34

Morelli, Kosmas, Theaterdirektor (1797—98) 12, 303; 13, 229, 230, 231 Moresnet (b. Aachen) 39, 41 Morges (Schweiz) 30, 253 Morian, Hans, Bortenmacher (1582) 40, 50; 43, 56, 258, 270 Morimund (Morsburg, Elsaß), Kloster 39, 89 Moring, Theoderieh, Vikarier b. S. Sebald (1509) 11, 95 Moringer, Georg, Abt v. S. Egidien (1429) 41, 67 Moritz, Landgraf v. Hessen (1609) 13, 135, 136 — (Ludwig) v. Nassau-Oranien (t 1683) 16, 172 — Kurfürst v. Sachsen (t 1553) 27, 327; 30, 258; 36, 96— 105, 111, 130—135, 141, 144, 145 — Marschall v. Sachsen, franz. Feldherr (* 1696, f 1750) 16, 167 von Morlein, Hektor, Rat Philipps v. Hessen (?, 1545) 38, 193 Morman(n) (Murmann), Adriana, verh. 1591 m. K. Cochart 43, 241 — Jakob, Goldschmied (1583) 40, 50, 54 ; 43, 98, 258 Morocz, Karl von, Theaterdirektor (1784) 12, 298; 13, 223, 227 Morone, Giovanni, Nuntius (t 1580) 36, 28, 29, 31, 32, 136 Morpeck, Heinrich, in Eschenau (1387) 41, 369 Morsbrunn (Lkr. Hersbruck) 15, 51; 42, 153, 169 Morschreuth (Lkr. Pegnitz) 30, 86 Morung, Theodor, Domherr in Bam­ berg (1489) 41, 58 Mosbach (Lkr. Schwabach) 20, 201, 202

Mosenberg (Lkr. Pegnitz) 42, 20, 26 Mosenhof (Lkr. Hersbruck) 19, 348; 43, 176 Moser, (N.), Metzger (1479) 24, 149 — Franz Joseph, Theaterdirektor (1770, 76, 77) 12, 292—295; 13, 220 — Georg Hieronymus, Kaufmann (1823) 22, 131 — Lukas, Maler d. Tiefenbronner Altars (1431) 28, 112 — Peter (1454) 37, 300, 302

192

— Philipp, Pfründpr. b. S. Sebald (t 1537) 42, 161 van Mosheim, Ruprecht, Damdechant v. Passau (t 1544) 36, 23, 24 Moskau 43, 120 — Museum 28, 24 Mosner, Georg (Jörg, um 1500) 42, 174 — Georg d. J. (t 1521) 42, 178, 180 — Margarete s. Dürnhofer Most, Wolf, Feilenhauer, Meister­ singer u. Pritschenmeister, gen. Backala (bis 159t8) 12, 161, 163—166; 13, 120, 121, 123, 129 Mostart, Tobias, Goldschmied (1578) 43, 99, 240 Motelli (Mötteli), Familie u. Handels­ gesellschaft. in Ravensburg, später S. Gallen 42, 108, 120 — Rudolf (1413, 1436) 42, 109, 120, 121 Mötsch, Valentin, in Prag (1522) 27, 191 Motschiedler, (N.), Fronbote (1522) 27, 261 — Anna, verh. m. Fritz v. Wöl­ kersdorf (um 1512) 17, 287 — Leonhard, Findelpfleger (1521) 21, 198; 22, 112 — Ulrich (1413) 42, 103 Moura (Spanien) 30, 231 Movers, Franz Karl, kath. Theol., Prof, in Breslau (* 1806, f 1856) 41, 180 Mucher, Erhard (1445) 41, 313 Muchs, Georg, v. Leutershausen (1507) 31, 233 Müendorf s. Mindorf von Müffling, Karl, gen. Weiß, preuß. Feldmarschall (* 1775, f 1851) 17, 125 Mügenhofer s. Muggenhofer Mühlbach (welches?), Königshof 41, 394 Mühlbauer, Franz, Archivrat (1928) 29, 89 Mühlberg (Reg.-Bez. Merseburg), Schlacht (1547) 36, 104, 107 Mühlberg (Mülberg, Mulberg), Jo­ hannes, Domimk.-Prior (1396) 25, 20, 49, 154, 17® Mühldorf am Inn, Schlacht bücher 28, 8, 178, 195; 29, 303; 42, 376 Urbare d. Burggraftums (Monum. Boic.) 16, 268; 20, 279 ; 31, 266 Urbare im Stadtarchiv 42, 146—149 Urkundenbuch Nbg. 19, 239; 29, 22, 50; 30, 361; 31, 7—9; 42, 384—386; 43, 515 Verlässe d. Herrn Älteren 17, 350 Wachstafelbuch d. Burggraf­ tums (uni 1425) 41, 296—298 Zeitungen 37, 395; 41, 197, 198, 211, 227 Athenaeum 41, 176 Felßeckensche (Kurier) 17, 169 Fränk. Korrespondent 17, 169 Frank. Merkur 26, 277 Korrespondent von u. für Deutschland 16, 10 Mittelfränk. Z. 41, 199, 202 Verkündiger 26, 277 Zuschauer an d. Pegnitz 40, 223; 41, 164, 168, 193 Häuser, Höfe (s. auch: Öff. Gebäude) Bürgerhaus-Werk 29, 25—33, 81 Adamshof (beim Deutschen Haus?) 39, 111 Adler (Reichsadler), Gasthof 13, 231; 16, 24; 17, 172 Adlerstraße 31: 27, 67 Albrecht Dürerplatz 4: 40, 173 Albrecht Dürerstr. (Kreß) 11, 110

— 39 (A. Dürer) 12, 343; 20, 7; 30, 42; 40, 167 zur Alm, Gasthaus (Paniersplatz 37) 37, 345 Schwarzer Bär in Wöhrd 21, 284

Bamberger Hof 11, 119; 17, 140; 41, 196 Bauernwirt b. S. Jakob an d. Mauer 21, 307 Bayerischer Hof, Gasth. (früher: Bitterholz) 16, 4, 202; 20, 265, 274 ; 29, 28; 40,43; 42, 219 Fritzen des Behaim Haus 15, 85 Gold. Beil, Bierwirtschaft b. S. Jakob an d. Mauer 21, 307 Bergauers (am Bergauer Platz) 15, 5; 20, 253 3 Gold. Berge, Gasthaus (1727) 13, 201 Hans Beslers H. b. d. Frauenbrüdem 13, 10, 12 Bitterholz, Gasthof s. Bayerischer Hof Bratwurstglöcklein 16, 273 Matthes Brauns (Adlerstr.) 40, 126 zum Büttnerstanz, Gasthaus am Obstmarkt 17, 235; 20, 264 zur Burg, Gasthaus (ob. Söldnersg. 1) 38, 187 Burgstr. 1 (Apothekerwohnung) 38, 37, 56, 61 Burgstr. 3 (1399: Behaim) 38, 39 Burgstr. 5 (Halbwachs) 38, 61 Burgstr. 7 (Sebald Schreyers Haus) 28, 162 Burgstr. 15 (Fembo) 29, 28 ; 43, 62, 104, 127, 128 Burgstr. 16 (Neudörffer, später „Schnecken-Kreß“) 43, 106 Burgstr. 27 (Dürers Vaterhaus) 28, 321 des Chnistans Haus (Jakobstr., 1437) 38, 58 Deumentenhof (hint. d. Max­ feld) 39, 246, 247 Dietherrsches H. 13, 22 Dötschmannsplatz 1 (A. v. Ach, E. Sachs 1438, H. Geiger 1523) 38, 88 A. Dürer s. Albr. Dürerstr. 39; Burgstr. 27 Haus Egidienpl. 23 s. Peiler­ haus K. Ehingers Steinhaus (Füll) 41, 206 Wolfg. Eisens an d. Pegnitz 12, 29

Eisenbachs H. am Hauptmarkt s. Obstgasse 2 Wolf Endter’sches zw. d. Fleischbänken 22, 7 Gold. Engel, Gasthaus (1794) 13, 227 Erbgroßherzog v. Hessen, Gasthaus 41, 210 Feistküche, Gastwirtsch., s. Küche Fembohaus s. Burgstr. 15 zur blauen Flasche, Gasthaus (1577; Hallplatz?) 38, 135 an d. Fleischgasse, 1382 v. M. Mendel an Hch. Has verkauft 15, 98 Flextorffer(s) Haus) am Milch­ markt 13, 6 Fürerhof (Wolfsg. 6) 40, 172 s. a, Winklerstr. 29 Gold. Gans, Wirtshaus, Winklerstr. 23, 110 Gold. Gans, Gasthof, Theresienpl. 37, 143 Gengsches Haus s. Äuß. Lauferplatz 17 Glockenstuhl = Konr. Gnotzheimer, Glockengießers, Haus, (Königstr. 55) 21, 28, 314 Hans Goßweins H. 16, 73 auf d. Graben (1382 Hans Wald­ stromers) 15, 98 H. d. Niklas Granetel, ab 1426 Hans Tücher, Theresienstr. 42, 114 Hans Gremels Behausung bei d. Kohlhütten 21, 307 Grolandsches H. am Egidienplatz 41, 340 Großische Häuser (zw. Fleisch­ brücke u. Plobenhof) 39, 107 Grundherrsche Häuser nebst Seelhaus (Schildgasse) 37, 276 Grundh. Haus (Rathauspl. 4) 38, 61 Gundelfingersches, gegen d. Rinnen (früher Schopper) s. Haus Hauptmarkt 15 Roter Hahn, Gasth. 16, 25; 17, 37; 29, 14 Halbwachsen H. s. Burgstr. 5

— Hallersches Haus unterm Rat­ haus an d. Scherergasse s. Hauptmarkt 28 — Hallersches (fr. Koberger, Egidienpl. 11/13) 43, 27 — Hallerschlößchen s. Weiherhaus, Hallersches (im Hauptalphabet) — Hans Sachs-G. 9 40, 173 — Harsdörferhaus 20, 260, 267 — Hans Hartmanns, Waldschreibers (1617) 13, 140 — Hauptmarkt Nr. 3 (Apotheke) 38, 68, 82, 87 — — Nr. 4 (Meichsner) 38, 87 — — Nr. 5: 38, 86 — — Nr. 6 (Rieter) 13, 9,10; 38, 87 — — Nr. 9 (Meichsner) 38, 86 — — Ecke Waaggasse (Kreß) 11, 110 — — Nr. 15 (Schoppersches Haus) 13, 8, 14, 51 — — Nr. 23 31, 279—80 — — Nr. 28 (Hallersches, im 19. Jhdt Heimeransches Haus) 13, 10, 20; 31, 280; 43, 23 — Cafe Hauptmarkt s. Tuchg. 1 — Heerdegensches Haus s. Karolinenstr. 34 — Heideckisches hint. St. Lorenz (1445) 13, 46 — Heimeransches H. s. Hauptmarkt 28 — zum roten Herz, Gasthaus 14, 151 — zum Himmel, Gasthaus 13, 58; 37, 166 — Hirschvogelhaus (Hirschelg. 21) 16, 198 — Historischer Hof (Gasthaus, Tucherstr. 20) 29, 14 — zur Hölle, Gasthaus 13, 58; 37, 166 — zum Hörnlein s. Posthorn — Hans Hofers Haus (1487) 12, 115 — Holzschuhers Haus 17, 328; 18, 141, 147 — Jakobsplatz 18 (Burggrafenhof) 13, 48; 42, 45 — Jakobstr. 29 (Apotheke) 38, 60 — Imhoffs H. (Egidienpl. 25) 16, 7, 67; 19, 105, 108, 246; 40, 124; 41, 185, 192; 43, 85

221

Endres Imhoffs Hinterhaus in d. Kotgassen (Brunnengasse, 1546) 16, 72 Johannisstr. 21 (Gartenfiguren u. Gitter) 40, 172 Irrerstr., H. Hofer (1487) 12,115 — Fritz Schreyer 18, 116 — 9 (W. Rößlein) 30, 90 Kaiserstr. 36 (1608: Bäcker Graf) 38, 187, 188 Jobst Kapfers H. unt. d. Vesten 13, 15 Haus Karlstr. 3 (Merkel) 29, 28 Karolinenstr. 6: 15, 38 Karolinenstr. 34 (Heerdegen) 29, 29, 32 Kießlingsches (Kaiserstr. 11) 42, 222 Kieweinshof s. Tetzeigasse 3/5 Kobergersches, später Hallersches H. (Egidienpl. 11/13) 43, 27 Lienh. Kobolts (später Konr. Peyr’s) H., gegenüb. d. Bar­ füßern 16, 72, 73 Drei Könige, Gasthaus 12, 285, 287; 13, 212, 215 Königstr. 2 s. Viatishaus — 2a (Wandgemälde) 40, 170 — 11 (Waldstromer) 38, 57 — 17 „beim schön. Brunnen“ (Freydell) 38, 135 — 18 (Kaffeehaus z. Sonne, Warenhaus Tietz) 15, 31, 37 — 20 (19. Jhdt. Schuhhaus Lewalder) 15, 31 — 26 (Kohn) 29, 32 Kohn’sches Haus s. Königstr. 26 Korn’sches (Weinmarkt 11) 20, 257 Kraft’sches s. Theresienstr. 7 zur Krause (Kaiserstr. 38) 21, 173 Kraußische Häuser (Kaiserstr. 38—42, Josephsplatz, Neutor) 21, 172, 173 zum roten Krebs, WeinWirt­ schaft 22, 128 Kreß’sche, Hauptmarkt u. Zistelgasse 11, 110; im Straub’ sehen Haus u. am Neuen Tor 11, 119 Kressisches H. s. Burgstr. 16

— zum Weißen Kreuz, Gasthaus 13, 137 — Krokodil, Gasthaus (Wein­ traubengasse) 16, 28; 29, 14 — Krone, Gasthof (Beckschlagergasse) 12, 258; 13, 189 — Krone, Gasthaus (Heugäßchen) 16, 4 — der Krügerin Haus bei S. Jakob 21, 307 — zur feisten Küche (Feistkuchen), Gastwirtschaft 12, 257—258; 13, 187 — Küstreichs H. (Jakobstr. 29) 38, 58, 59, 66 — Lauferplatz, Äuß., 17 (Geng) 29, 28 — vord. Ledergasse 2 (Ghillany) 41, 227 — Leistlein, Gasthaus (Karlstr. 14) 30, 10 — zur gold. Lilie (Ludw. Mair 1633), Lorenzerpl. 15, 5, 13 — zur grünen Linde (Schusters­ haus) 21, 290; 22, 126 — zu den Linden, Gasthaus (Wirthstr. 68) 38, 123 — Lorenzerplatz: Leonh. Forstenhausers H. (1633) 15, 5 Lorenz Hallers, später (1500) Sebald Schweickers Haus, später (1590) der Waldthurner, 1685: Degler 15, 5 Ulr. Kiefhabers Häuser (1500) 15, 5 Ludw. Mairs H. (1633) zur gold. Lilie 15, 5 s. auch Nassauer Hof u. Klosterhöfe: Birkenfeld u. Seligenporten — Markgräfliche Häuser (Paniers­ platz) 37, 346—348 — Maxplatz 48 (bis 1537 Mädchen­ findel, um 1900—1945 Bau­ geschäft Frisch) 21, 106 — Merkelsche H. s. Karlstr. 3 u. Sulzbacherstr. 32 — Methans s. Königstr. 18 — Mülichsche Häuser (8 verschie­ dene) 38, 79 — Muffelsches (Egidienplatz) 14, 231; 41, 310, 340

Muffelsch.es (Roßmarkt) 41, 343 Hans Muffels (A. Kudorfers) H., Zistelgasse (Ecke Füll?) 41, 296 Nassauer Haus 15, 3, 11, 13, 15 •bis 87; 16, 35, 72; 20, 264; 29, 9; 30, 292; 42, 45; 43, 38 Nassauer Hof (Ecke PfarrgasseLorenzerpl.-N onnengasse) 15, 1—3, 13 Neudörffer’sches H. s. Burgstr. 16 am Neuen Tor 11, 119 bei Albr. Nützel 13, 8 an Berthold Nützels Eck 13, 8 Oberwöhrdstr. (L. Köhler, 1488) 12, 115 Obstgasse 2 (Stromer, Eisen­ bach) 29, 32; 38, 34, 88 Obstmarkt 18/20 11, 108 — 22 (Apotheke) 38, 87, 88, 89 — 24 (Baumgartner) 38, 89 — 26 (Tücher) 38, 89 — 28 (Fütterer) 38, 89 z. gold. Ochsen, Gasthaus (1751) 13, 205 z. roten Ochsen, Gasthaus (1519; Waizenstr. ?) 37, 110 Ochsenfelder, Gasthof 20, 120; 21, 307; 23, 45 Ohmannsche Wohnung (um 1800) 26, 248 zum Paradies, Gasthaus 37, 166 Peilerhaus (Egidienpl. 23) 27, 67; 29, 28; 32, 125—27; 40, 127, 181; 41, 185, 223 Ant. Pfannen Hof 12,155; 13,126 Seibold Pflnzings Haus (1377) 13, 6 Sigm. Pflnzings (Theresienstr. 14, 1433) 38, 34, 88 Pilatushaus 27, 324 Pillgerer, Wirt am Kommarkt 13, 104 Pistrichsches H. am Roßmarkt (Adlers tr.) 13, 163 Plattner (Platen-)haus, Rathauspl. 11 38, 34—3$, 45, 50 Plattnersch.es H. (Egidienpl.) s. Imhoff-Haus Plobenhof 20, 2, 253, 254, 258; 39, 107; 43, 104

— zum gold. Posthorn (Hörnlein), Weinstube (Glöcklednsgasse 4) 38, 35 — zum Radbrunnen, Gasthaus 13, 161 — Rathausplatz 4, 5, 7, 9, 11 38, 35—39, 61 — des H. Rausch Haus (zw. d. Fleischbänken 2) 38, 83, 87 — Reichsadler s. Adler — Riemannhaus s. Viatishaus — Rietersches Haus s. Haupt­ markt 6 — Rietters Hof (1490, s. 21, 48) dasselbe? — Rindsfuß, Gastwirtschaft 12, 243 — z. gold. Ring (L. Tetzeis, abge­ brochen 1491) 37, 155 — zum Weißen Rößlein, Gasth. (Irrerstr. 9) 30, 90 — zur Weißen Rose, Bäckerei, Brunnengäßlein 31, 261 — Rotes Roß, Gasthof 12, 279; 13, 216; 17, 74; 20, 257 ; 39, 238 — Weißes Roß, Gasthof 30, 7 — des Rummel H. b. d. Zwölfbrüdern 13, 46 — Hans Rummels H. am Markt (Nr. 13?) 13, 14 — zur Salzscheibe (Kaiserstr. 40) 21, 173 — Schallershof (hint. d. Maxfeld) 39, 246, 247 — der Schambachin Haus unt. d. Vesten 13, 15 — Scheibeisen, Gasth., s. Gold. Schlüssel — Seherisches H. b. d. Barfüßern (Königstr. ?) 40, 126 — des Schilcher Häuser (am Spitalplatz?) 15, 86 — Gold. Schild, Gasthaus 17, 138 — Schleye, Gastwirtschaft 29, 374 — zu d. 2 Gold. Schlüsseln (früher: Scheibeisen), Gasthaus (Neutorfitraße 3 u. 5) 30, 90 — Schlüsselfelders H. bei S. Lo­ renzen s. Nassauerhaus — ob. Schmiedg. 64 (1489: H. Grünewald) 38, 36 — Schnecken-Kreß s. Burgstr. 16 — zum Gold. Schnepfen, Wirts­ haus (1796) 31, 261

223

Schoppersches Haus s. Haupt­ markt 15 der Schopperin Hinterhaus, Winklers tr. 13, 14 Schoppersches hint. St. Lorenz s. Heideckisches H. — auf d. Egidienkirchhof 37, 291 — hint. d. Predigern 37, 291 zur Schranke, Wirtshaus 13, 31 Fritz Schreyers, Irrerstr. 18,116 Sebald Schreyers s. Burgstr. 7 des Schusters H. unt. d. Vesten 13, 15 Gold. Schwan, Gasthaus, Theresienplatz (1569) 12, 155; 13, 114; 20, 96; 38, 186 Weiß. Schwan, Gasthof 16, 154 Schwedenhof s. Nbg. Gebäude: Burg Fritz Smugenhofers 15, 98 zur Sonne, Kaffeehaus (19. Jhdt.) s. Königstr. 18 Stark’sches H. (Weinmarkt) 42, 111 Blauer Stern, Gasthaus, Lauferplatz 13, 183 Sternhof (Gasthof Gold. Stern, Neutor) 12, 243; 13, 161, 183; 30, 6 der Steynitzin Haus (Gegd. Jakobstr., 1437) 38, 58 Straub’sches 11, 119; 16, 73 Andr. Stromers 1433 (Eisen­ bachshaus am Hauptmarkt?) 38, 34 Barth. Stromers G. am Treib­ berg 37, 276 Sulzbacherstr. 32 (Merkel, später A. Gymnasium) 40, 172 Tannenbaum, Gastwirtschaft 12, 244; 13, 220 Tetzeigasse 3—5 (Kieweinshof) 15, 26; 31, 280 Tetzelhof (Egiddenplatz) 29, 179; 37, 292 Lienh. Tetzeis (1491) s. zum gold. Ring Theresienstr. 4 (Apotheker Ramptaler) 38, 52 — 6 (Apoth. K. u. Hans Berg­ meister) 38, 44, 50, 52 — 7 (Kraft) 40, 171 — 9 (Welser) 38, 54

— — 14 (Pfinzing; Winkler u. Schorn) 38, 34, 88 — — 21 (Hausmadonna) 40, 173 — Toplerhaus 40, 226; 43, 134 — Tucherscher Hof vor d. inn. Laufertor (Hirschelgasse-Treibberg?) (1423) 13, 45; 43, 18, 40 Franz Tuchers Haus 16, 73 Haus in d. Schildgasse 37, 292 Egidienpl. 41, 201 Hans Tuchers (1426), Theresienstraße 42, 114 — Tuchgasse 1 (Gärtner; Cafe Hauptmarkt) 38, 86 — Turmhäuser 31, 277—282 — Evang. Vereinshaus (Bucherstraße 5) 16, 28 — Viatishaus (Riemannhaus, Königstr. 2) 20, 250, 252, 253; 21, 120; 27, 67; 41, 227 — Vogelherde 38, 127, 133,143,154 — zur Wartburg, Gasthaus (Wein­ markt) 16, 19, 20, 24; 29, 5, 14, 51; 38, 9 — Weidmachers H. (Gegend Jakobstr., 1437) 38, 58 — Weigelsches = Muffel am Egidienpl. (?) 41, 310 — Weiherhäuser, Lorenzer Seite 29, 234 — — [im allgj 38, 126, 127 — Weinmarkt 1 (Bestelmeyer) 22, 290 — Kunz Weiß’ H. oberh. d. Lan­ gen Brücke 13, 41 — Kunz Widners H. oberh. d. Langen Brücke 13, 41 — Wilder Mann, Gasth. 20, 128 — Winklerstr. 2 (Prößner) 38, 87 —. — 5 (v. Kreß) 40, 173 — — 29 (Fürer) 23, 101 — — 31 (Kath. Pfarrhaus) 23, 100—114 — Wunderburggasse 7 (Veit Stoß) 40, 173 — Otto Zigmanns Haus bei d. Fin­ del in St. Sebald (Weißgerbergasse-Maxplatz) 22, 110 — des Zingels Haus (1377) 13, 6, 7 — Zinzendorffisches Bestandhaus, auf d. 7 Zeilen 13, 161, 162 — Zistelgasse s. Albrecht Dürerstr.

Zöllner sches Haus (seit 1440 zum Rathaus gezogen) 13, 10 am Zotenberg, Hans Zutschen H. 13, 10, 12 —

Handwerk s. Wirtschaftsleben Kirchen, Klöster, Stiftungen Ablässe 11, 96; 28, 178, 203, 205, 228; 32, 122; 33, 4—11; 39, 224; 41, 2, 5, 18, 35, 46, 55—60, 95,111 Ägidien- s. EgidienAllerheiligenkapelle s. Zwölfbrüderhaus, Landauerßches Almosen 26, 259; 38, 64 Großes Alm. 28, 166 Reiches Alm. 29, 302; 30, 261 s. a. Nbg.: Ämter, Almosen Annaten 11, 87—96; 33, 13; 41, 75, 82 Asylrecht 41, 51 Augustinerkloster (u. Kirche) 12, 111, 193, 212, 226, 232, 234; 13, 114, 130, 150, 151, 153, 160, 162, 168, 173; 15, 116; 18, 120, 121; 19, 5, 239; 20, 12, 14; 22, 126; 25, 72, 190; 26, 188; 27, 260; 28, 108, 125, 150, 173; 29, 301; 30, 1—105, 310, 311; 32, 121, 122; 37, 278; 38, 343 ; 40, 136, 139, 147, 158; 41, 52, 55, 60, 69, 95, 270; 42, 85, 150 Orgel 30, 60 Prioren u. Mönche: Liste 30, 94—103 Paumgartner-Altar s. A. Dürer Bann u. Interdikt s. Kirchen­ bann Barfüßerkloster (Franziskaner) 15, 8, 13, 56, 57; 18, 121, 122, 131, 158, 251; 20, 251, 253; 21, 111, 113, 129, 285, 286; 22, 53, 110; 25, 34, 66, 159, 160; 27, 54; 30, 310, 316; 31, 231; 37, 118, 278, 279; 38, 16, 18, 188; 41, 38, 65, 68, 69, 70, 265, 308, 346; 42 85 Bibliothek 21, 120 Inventar (1448) 20, 234—242 Kirche 26, 188; 29, 9; 40,113,134 Guardiane u. Mönche s. Büchel­ bach, A.; Burger, H.; Fries, M.;

— — — — — — — — —

— — —

Fuchs, H.; Georg (1525); Ket­ tenbach, (N.); Muffel, Hier.; Pfingststätter, P.; Ysenflam, U. Totenschüder 23, 101 S. Bartholomäuskirche s. Wöhrd, Kirche Benefizien s. Pfaffenpfründen Bibelgesellschaft s. Zentral­ bibelverein Bibelstunden 42, 198—213, 369—372 Büchslein-Almosen 38, 76 Bußtage 26, 256 Calvinismus 40, 1—74 (bes. 50—59) s. a. Reformierte Gemeinde Deichslensche Stiftung (Jungfern-Almosen) 14, 117; 26,137; 30, 32 Deutschkatholiken (1848 ff.) 41, 196—206 Deutschordens-Kommende (Dt. Hof, Dt. Haus, Komturei) 13, 23, 236; 19, 162, 239; 20, 107, 130, 203, 204; 21, 317; 22, 285; 24, 3, 114, 121, 161; 26, 15, 17, 44, 46; 27, 47, 84; 29, 49, 247—249; 30, 290; 37, 160, 278—281; 38, 32; 39, 111, 116, 118; 41, 4, 51, 61, 276, 282, 283, 284, 412 Elisabethkirche 15, 125; 16, 302; 26, 317; 43, 281 (Jakobskirche s. dort!) Spital 38, 28; 39, 123; 41, 277, 310; 42, 375, s. v. Giech, G. Komture s. Berthold; Dietrich; v. Henneberg, P.; v. Heussenstein, Ph.-Ritter s. Leonhard Dominikaner s. Predigerkloster Doppelkapelle (Heidenturm) s. Gebäude: Burg, Kaiserkapelle u. Margaretenkapelle S. Egidienkiirche 16,173; 35,154; 37, 253—308; 39, 267; 41, 304, 329; 42, 54; 43, 127 Altäre 37, 268; 40, 121; 41, 302, 329, 330; 42, 150 Brand (1696) 35, 20; 41, 331 Jahrtage 38, 73 Kapellen 37, 255, 264—274 ; 42, 54—97 Kirchenstühle 37, 271; 41, 330 Orgel 20, 18, 19; 38, 347

225

Pfarrer, Diakoni, Prediger s. Besenbeck, G. F,; Bey, J.; Dentner, G.; Dümhofer, L.; Emst, G.; Fa'bricius, K.; Feuerlein, J. K.; Fürrus child, S.; Hering, L.; Löfflad, G.; Loesch, F. u. J. Ch.; Ludwig, S.; Marperger, iB. W.; Nagel, F.; Pfister, P.; Schopp, K.; Seidel, G. E. F.; Steger, B.; Steinberger, W.; Weber, J. Portale 37, 268 Reliquien 18, 253, 256 Totenschilde 37, 270 Turmuhr 26, 257 Egidienkloster 12, 192, 230; 13, 128, 133; 15, 67; 16, 62, 142, 229; 19, 275; 20, 101, 256; 23, 63, 82, 83; 25, 28, 151; 26, 6, 105; 29, 111, 159, 164, 175, 179, 182, 185, 194, 212, 225, 250, 254, 281, 296; 37, 258—308; 39, 95; 40, 42; 41, 99, 120, 330; 42, 46, 286, 385 Chronica S. Egidii (Slg. Phi­ lipps) 37, 266 Äbte 11, 91; 18, 107; 26, 27; 29, 197, 231, 260, 313; 41, 5, 10, 22, 23, 54, 57, 61, 75—78, 85 s. Carus; Declanus; Donald; Finian; Georg; Gregorius; Heinrich; Helmasperger S.; Johann; Külp, H.; Moringer, G.; Pistorius, F.; Radenecker, J.; Sebaldus Abtsgebäude 37, 269 Bibliothek 18, 120; 28, 80, 83, 105, 107—109, 154 ; 37, 295, 306; 38, 73 Kreuzgang 37, 269 Mönche s. Heinrich v. Weißen­ burg; Krauß, L.; Kreß, K.; Rott, K. Pfleger s. Muffel, N. III Siegel 30, 710 Eigenkirchen, königl. 37, 281 Elisabethkirche s. Deutschordens-Kommende Emigranten, evang. 42, 213 s. Schaitberger, J. Euchariuskapelle s. Egidienkirche: Kapellen Fasten u. -Dispens 29, 199, 233, 235, 239, 285, 287 ; 41, 40—42, 95

— — — —

— — — —

Feiertage 41, 42 Franziskaner s. Barfüßer Frauenbrüder s. Karmeliter Frauenkirche (Liebfrauenkirche, Marienkirche) 12, 137; 13, 106; 15, 126, 156, 187; 16, 61; 17, 172, 246; 18, 104; 21, 142; 23, 112; 25, 105, 108, 113 ; 26, 213; 27, 246, 247; 28, 8; 29, 225, 254, 277, 296; 30, 22, 28, 62; 37, 121, 269; 40, 73, 142, 155 ; 41, 51, 62, 73, 78, 81; 42, 162 Personal: Mesner s. Kolb, M. Prediger u. a. Geistliche s. Besler, M.; Fuchs, Th.; Geitz, J.; Henn, J.; Herold, N.; Reisenlaiter, K.; Schalling, M.; Schmidt, Gg.; Schuster, L.; Winkler, T. Liste d. kathol. Geistlichen 23, 112—114 Altäre u. Altarpfründner 42, 162 Fürspenger-Orden 41, 271; 42, 162 Michaels-Chor 43, 14 Pfarrhaus 23, 100—114 Rosenkranztafel 40, 154, 189 Seckendorf-Pfründe 30, 119 Totenschilder 23, 101 Tucher-Altar 28, 8 Welser-Altar 40, 138, 139 Freireligiöse 41, 206, 237 s. Scholl, K. Fürspenger-Orden s. Frauen­ kirche Gegenreformation 26, 336—341 Heil. Geistkirche (Spitalkirche) 13, 104; 18, 104, 113, 127, 251; 19, 27; 25, 66; 29, 182, 185, 189, 211, 254, 281, 296; 30, 210; 40, 73, 108; 41, 44, 57, 73, 78, 95, 227 Pfarrer, Kapläne, Diakoni s. Agricola, B.; Betulius, D.; Dietzel, J. J.; Döber, A.; Eichelstein, K.; Faber, P.; Friedrich (1343); Hager, Th.; Held, J.; Hetzel, A.; Hinricus, J.; Hitzier, J.; Kegel, S.; Kreuselmann, J.; Mannich, J.; Odwein, E.; Pürkhauer, A.; Scheurer, H.; Schiller, J.;

Schröter, E.; Weitzker, M.; Wilder, J. Prediger s. Beer, M.; Besold, H.; Herdegen, J.; Hofmann, G. J.; Kaufmann, Ch.; Link, W.; Schwindel, G. J.; Venatorius, Th.; Wellhamer, Gh. Altäre 12, 29; 39, 119 Bibliothek 16, 65; 28,154; 39, 204 Jahrtage 38, 72 Kirchhof 21, 315 Reichsheiligtümer s. Deutsch­ land, Reichskleinodien Heil. Geistspital (Neues Spital) 12, 197, 230; 13, 47; 14, 116, 146, 152; 15, 84; 17, 333; 19, 145; 20, 15, 16, 253, 265; 21, 40, 49, 101, 123, 249, 283, 317, 319; 22, 9; 24, 10, 264, 268, 269; 26, 259; 28, 89, 167, 170, 212, 227; 29, 116, 143, 163, 185, 221, 225, 247; 30, 38, 98, 146; 37, 118, 119, 126, 141, 152, 380; 39, 87—89, 95—99, 107, 108, 109, 111, 120; 41, 5, 52, 58 bis 60, 70, 277, 286, 297, 308, 310; 42, 151, 152, 156, 158 Bierbrauen 37, 155 Dienstboten 14, 81, 89—104, 110, 114 s. Heinz; Hörauf, M.; Hof­ mann, H. Insassen s. PÖmer, H.; Probst, K.; Stromer, Barbara; Weiß, Paul Kantoren s. Pfister, G. Kornschreiber 13, 118 s. Probst, P.; Strobel, A. Kustoden s. Pinzberger, D. Landwirtschaft 14, 85 Osterspiele s. Nbg. Schulen, Spitalschule Pfarreien (auswärtige) 40,95, 96 Schweinezucht 24, 43 Spitalamt 26, 220, 229, 234 Spitalmeister 13, 144; 14, 81; 21 330 ß. Heinrich (1341); Korn, K.; Kropf, A.; Marquard Stipendiaten s. Kiefel, J.; Mauritius, G., d. Ä. Sutte u. Suttenprediger 14, 147 s. Eller, M.; Kregelmeier, G.; Reu, E.; Wirth, A.

— — —

— —



— —

— —

Untertanen 22, 152 s. Winkler, M. Verwalter s. Neubauer, W. Weinspenden 37, 142 Hl. Grab-Kapelle 30, 309; 41, 1 s. Reinger Heiltumsweisung s. Deutsch­ land, Reichskleinodien S. Jakobskirche 17, 329, 338; 22, 20; 25, 109, 111, 202; 26, 15, 44, 46; 28, 59, 101; 30, 47; 35, 142 bis 144; 37, 134, 140, 278, 281; 42, 44, 85; 43, 116 Kirchhof 26, 318 Pfarrer s. Baibach, J.; Böhmer, G. W.; Dolmann, J.; Grunwald, F.; Lobenwein, L.; Lot­ holz, H.; Sondermann, J. S.; Thalmann, J.; Vorbrugg, Ch. M. Interdikt s. Kirchenbann S. Jobst 18, 127, 251; 25, 109; 30, 209; 41, 16, 310; 42, 152, 165 Pfarrer s. Dollhopf, K.; Höf­ ling, F.; Lützelberger, E.; Merkel, P. K. S. Johanniskirche 18, 251; 30, 248; 41, 310; 42, 152 Friedhof 20, 172; 21, 195; 28, 321; 29, 55; 30, 259, 264, 268, 269, 274; 31, 239; 39, 198; 43, 61, 69, 120 Siechenhaus 37, 291; 39, 111; 42, 152 Pfarrer s. Dorsch, J. Jungfem-Almosen s. Deichslersche Stiftung Karmeliter-(Frauenbrüder-) Kirche u. Kloster 12, 144, 155, 162; 13, 107, 110, 111, 113; 18, 122, 123; 21, 124; 25, 158; 28, 361; 30, 310; 37, 278; 40, 155; 41, 331; 42, 150 Prioren u. Mönche s. Eudrisch, N.; Hirschvogel, L.; Schür­ stab, E.; Stoß, A. Kartäuserkirche 15, 101, 125; 23, 112; 29, 185, 301 Kartäuserkloster (Kartause) 13, 107; 15, 88—132; 19, 26, 239, 240, 250, 275; 21, 111, 113, 124; 25, 105, 113, 155, 190; 28, 80, 108,

227





— —

16*

172; 29, 250, 312; 30, 207, 208; 37, 277; 40, 171; 41, 19, 300 Mönche u. Prioren s. Amlinger, A.; Ammon, U.; Andreas; Bartholomäus; Berchinger; Finck, L.; Friedrich; Georg; Groß, E.; Häberlein, J.; Hans; Heinrich; Jobst; Johannes; Koberer, G.; König, W.; Kolb, F.; Kraberger, S.; Lorenz; Ludwig; Mertz, L.; Norprecht, S.; Ölhafen, S.; Peter; Pirckheimer, G.; Reinbot, H.; Reuß, M.; Reuter, S.; Schleicher, U.; Schnitzler, H.; Settelstat, W.; Stöckel, B.; Thomas; Tücher, A.; Ulrich; Volkart, F.; Widmann, J.; Wolf; Wullweber, J. S. Katharinenkirche 12, 186; 21, 124; 27, 331; 30, 54, 55; 37, 160; 40, 117, 138, 141, 144, 154, 155, 158; 41, 197, 198, 201, 205, 211; 42, 152, 153 Personal: Kapläne 25, 43 Prediger s. Eichler, E.; Kropf, J.; Schleupner, D. Vikare 25, 44; 43, 484 Volckamer-Altar 40, 170 S. Katharinenkloßter 19, 239, 240; 20, 186; 21, 101; 25, 1—143 (dazu Sachreg. 210); 27, 328; 29, 121; 30, 21; 37, 277, 314; 38, 46; 39, 86, 114, 204, 227, 229; 40, 90, 172; 41, 65, 107, 265, 268, 383 Bibliothek, Formschnitte 27, 444 Buchmalerei 28, 69—154 Formschnitte 27, 443 Garten 41, 275 Nonnen 25, 1 ff. s. a. Behaim, M.; Grumberger, A. Priorinnen 25, 43; 27, 49 s. a. Bergmedster, Ch.; Bern­ hard, V. Untertanen 22, 152 Wirkteppich 43, 19 Katholiken 15, 125, 126; 23, 111 bis 114; 25, 73 Kirchenbann u. Interdikt 41,43 (1160) 41, 3 (1240) 39, 71; 41, 3

— — — — — —





— — —

(1324) 41, 4 (1473) 41, 25 Kirchengut s. Paffenpfründen Kirchenhoheit 41, 48—88 Kirchenordnung, Nbg.-Brandenburgische 11, 225; 43, 490 Kirchenpfleger 26, 77, 86, 100 Kirchenvisitationen 11, 225; 26, 205, 218 S. Klarakirche 12, 144; 13, 112, 114; 18, 239, 249—251; 21, 314; 42, 153 Meßpfründe Frauen-Altar 14, 40 Pfründner s. Behaim, G.; Grieninger, H.; Tücher, S. Prediger s. Kaufmann, J. Überreiter s. Ulrich (1383) 29, 145 Klarakloster 13, 47, 107, 138; 14, 234; 15, 56, 57, 74; 19, 6, 7; 20, 192; 21, 119; 22, 125; 25, 35, 37, 112; 26, 11; 27, 48, 59; 28, 82, 237; 29, 141, 142, 145 ; 30, 310; 32, 122; 37, 278, 279; 38, 57; 39, 71, 86, 88, 114; 40, 90; 41, 4, 38, 65, 68, 70, 107, 135, 198, 269, 283, 312, 332, 341; 43, 56, 57 Äbtissinnen s. Grundherr M.; Gutta; Herdegen, Helene; Pirckheimer, Ch. Nonnen s. Adelheid; Behaim, E.; Herdegen, A.; Ketzel, (N.); Muffel, B.; Stromer, Agn.; Tetzel, M. Benefiziaten 43, 484; s. Mayer, L.; Zipler, E. s. a. Nürnberg, Ämter: Klarenamt Klöster (mehrere) 37, 300; 38, 329; 39, 204; 41, 1, 61, 64—71 Bierbrauen 37, 155 Pfleger 25, 153 Schutzvogtei d. Schultheißen 35, 74, 75 Schweinezucht 24, 43 Kommunikanten-Zahlen 41,251 Konkordienformel 40,1—96; 42, 359—362; 43, 490—504, 506 Hl. Kreuzkirche u. Pilgerspital 23, 21; 25, 109; 26, 68, 259; 27,

255; 30, 28, 39, 43, 56; 41, 310; 42, 152 Hofmeister s. Burckhard, H. Hl. Kreuz, Klösterlein am Paniersplatz (13. Jhdt.) 37, 345—348 S. Kunigund b. S. Lorenz 29, 244 Landauerkloster s. Zwölf­ brüderhaus, Landauers ches Landeskirchliches Archiv 42, 375 s. Burger, H.; Gürsching, H.; Schombaum, K.; Simon, M. St. Leonhardskirche 14, 140; 18, 251, 252; 22, 298—302; 41, 15, 52, 55, 310; 43, 288 Pfarrer s. Naß, J.; Weigel, M. S. Lorenzkapelle im Nassauer­ haus 15, 11, 12 S. Lorenzkirche 11, 91; 13, 192; 15, 95; 16, 258—260; 17, 246,251, 261, 350; 20, 23, 70, 108, 245; 21, 40, 119; 24, 284; 25, 202; 26, 7, 8, 12—19, 39—42, 46, 49; 27, 49; 28, 157, 173, 420; 29, 192, 216, 228, 234, 253, 254, 283, 296 ; 30, 83, 213; 32, 121, 122; 37, 116, 134, 140, 278, 378; 38, 66, 170; 41, 10—17, 44, 205 ; 42, 45, 153; 43, 254, 256 Ablässe 29, 185 Altäre (u. -Pfründen) 40, 139, 147 Andreas 26, 77; 42, 155 Apostel (Zwölfboten) 18, 253; 26, 67; 42, 157 Deokarus 25, 109; 37, 272 Dreikönig 25, 196 U. L. Frau 28, 207 Heinrich 29, 242, 296 Hieronymus 29, 242, 243, 252, 290, 296; 43, 15 Imhoff 28, 8; 40, 147, 189 Johannes 18, 253 ; 42, 155 Katharina 26, 78; 29, 242; 42, 155 Kilian 29, 242; 42, 155 Konrad 29, 252; 42, 156 Krell 12, 11—13 Kunigunde 42, 156 4 Lehrer 42, 157 Lorenz 42, 156

Nikolaus 30, 208, 209, 212; 42, 156 Rochus 18, 253; 40, 189 Wolfgang 28, 148; 42, 157; 43, 9, 10 Altar-Bruchstücke 25, 196, 197 Ausgrabungen (1929) 42, 85 Buchmalerei 28, 80, 154 Chor 26, 19; 29, 240, 243, 244; 43, 15 Ehebuch 43, 489, 517 Einkommen d. Pfarrei 41, 135 Englischer Gruß s. V. Stoß Fenster 30, 203, 208; 37, 216 Friedhof 21, 314; 29, 242; 30, 207, 209; 40, 78 Fürth (Verhältn. z. Pfarrei) 30, 307—318; 31, 210; 32, 114; 34, 139; 41, 1 Hl. Grab-Kapelle 26, 17, 18, 46 Jahrtage 30, 117, 120 Langhaus 26, 18; 42, 86 Mesnerpflichtbuch 30, 121 Personal: Frühmesser s. Walter (1334) Kirchenpfleger 26, 17, 77, 108 s. Glockengießer, H.; Stromer, P. Knechte 14, 146 s. Müller, L. Kornschreiber 29, 242 Mesner 18, 257 ; 29, 242 s. Leykauf; Schreck, K. Pfarrer, Kapläne, Diakoni 40, 73 s. Beurelbach, H,; Böckh, Oh.; von Castell, A.; Deichsler, B.; Dietridi, M. u. Ph.; von Ehen­ heim, J.; Engelmann, J.; Engelprunner, S.; Hauer, J. C.; Heinberger, R.; Heinrich (1333); von Helfeld, J.; Hel­ ler, J. u. K.; Hilpert, J. W.; Hollfelder, J.; Holzschuher, H.; Käser, L.; Kayl, G.; Koler, K.; Konhofer, K.; Mayer, J.; Osterhausen, J. G.; Parreuter, S.; Pirckheimer, K.; Prell, H.; Rauenbusch, M.; Renker, J.; Rüdel, K.; Schimmelpfennig, J.; Schöner, J. G.; Sengeysen, A.; Spren­ ger, W.; Stör, K.; von Sy-

229

delnsdorf, W.; Thil, L.; Ul­ rich (1313); Vend, K.; Voit, H.; Wagner, H. K.; Wagner, J.; Walter (1362); Warmhom, H.; Weiß, G.; von Werburg­ hausen, K.; Will, A. u. G. A. Pfründenpriester 42, 155—157 s. a. Meckau, M.; Tanndorfer, H.; Tücher, Lorenz Prediger s. Besler, H.; Besold, H.; Hofmann, G. J.; Negelein, J.; Oslander, A.; Schelhamer, J.; Schröder, J.; Unglenk, A.; Waldau, G. E. Pröpste 14, 27; 15, 39; 26, 50 s. Behaim, G.; Fabricius, J.; Förster, J.; Knorr, P.; Kreß, Anton; Pfinzing, G.; Pömer, H.; Tücher, Sixt Schaffer s. Bader, S.; Käm­ merer, P.; Koler, K.; Rupp, M.; Spatz, S. Vikarier s. Eberhard (1315); Mörgellin, J.; Püffel, J.; Sörgel, K.; Weißbach, A. Vizeplebane s. Heinrich (1243); Reinger Pfarrhof 12, 231; 15, 39; 30, 207, 251 Pfarrsprengel 29, 234 Plastiken 25, 102 Sakramentshaus s. A. Kraft Seitenschiffe 26, 19; 30, 43 Taufbuch 30, 263 Totengeläutbuch 29, 303 Türme 13, 11; 15, 11, 12 Wappen 40, 158 Werk, vom Verein geplant („Lorenzerwerk“) 29, 38, 46, 57, 61, 81 Wirkteppiche 25, 59; 43, 20, 39 Magdalenerinnen(Reuerinnen-)Kloster (um 1240 bis 1279, dann S. Klara) 37, 278, 351; 41, 98 Margaretenkapelle s. Nbg.: Gebäude, Burg Marienkapelle in Lichtenhof 38, 108 Marienzelle s. Kartäuserkloster S. Martha (Pilgerspitalkirche u. Spital) 12, 145, 155, 157, 159, 161, 162, 186, 230; 13, 47, 107,



— — — — — —

— — — —

110, 111, 112, 113, 114, 115, 116, 117, 119, 121, 122, 124, 125, 126, 127, 128, 129, 130, 132, 133, 135, 136, 137; 19, 240, 243, 297; 25, 65; 26, 104, 137 ; 28, 80; 29, 254; 41, 310; 42, 158 Fenster 27, 248 Pfarrer s. Hertel, H. Pfleger 26, 137, 259 s. a. Reformierte Gemeinde S. Martin (frühere Egidienkapelle, angebl. Gründung Karls d. Gr.) 31, 208; 37, 256 biß 258, 262, 264 Meßgewänder 26, 133 Meuterische Stiftung 40, 78 Militärgeistliche 26, 213 Mißsionsanstalt Tetzelgasse 41, 202 Missionsfest (1849) 41, 203 Moritzkapelle 17, 138; 18, 115; 20, 17, 55, 63, 71, 83; 21, 20, 21; 25, 71, 81; 28, 104, 178, 206; 29, 46; 30, 42, 306; 35, 146; 37, 143; 38, 44 Geistliche s. Ayrer, H.; Hurung, H. Gemäldegalerie 40, 143, 145, 146, 150 Mystik (neuere), s. Burger, G. M. S. Nikolauskapelle s. Nbg.: Klosterhöfe, Heilsbronner Hof Norma doctrinae (1573) 40,2,14 örtelßche Stiftung 14, 90, 117, 120

— S. Ottilienkirche s. Karmeliter — S. Ottmar s. Walburgiskapelle — Patronat 26, 50, 74, 75, 78, 95, 101; 41, 10—15; 42, 162—164 s. a. Präsentationsrecht — S. Peter 17, 266, 343; 30, 209; 42, 307; 43, 492 Pfarrer s. Leykauf, L. — S. Peterskapelle (Vorläuferin v. S. Sebald) 26, 4, 11, 21, 46; 29, 188; 31, 208, 210; 38, 179—181; 41, 1, 38 — Pfaffenpfründen (Kirchengut) 42, 145—170 — Pfarrstellen: Einziehung 26, 134, 244 — Pfarrwahl 26, 43—52, 95

Pietismus 42, 198—237 Präsentationsrecht 11, 91; 26, 75; 33, 13; 41, 15, 71—83 Predigerkloster u. -Kirche 12, 122, 123; 13, 109, 112—117; 14, 21—27; 15, 12; 16, 197; 18, 124, 144, 163, 165; 19, 241; 20, 31; 23, 38; 25, 147—207, dazu Sachreg. 211 f.; 26,248,258,260; 28, 80, 105, 106, 172, 173 ; 29, 123; 30, 25, 43, 64, 310; 31, 88, 116; 37, 275, 276, 278; 38, 20, 33; 39, 223—232; 40, 109, 117, 134, 141, 149; 41, 91, 137; 43, 48, 68 Altäre 40, 189 ; 43, 10 Buchmalerei 28, 69—154; 29, 416 Gerung-Epitaph 40, 155 Glasgemälde 40, 157, 158 Kreuzgang 40, 151 Nümb. Madonna 40,154,165,166 Mönche u. Prioren, Verzeich­ nisse 25, 178—187; 39, 225—230 s. a. Parzival; Pregler, J.; Schalentzki, N.; Wolfspach, M. Remter 12, 154, 155,161,162,166 Totenschilder 23, 101 Pröpste 33, 15; 41, 73 s. auch S. Lorenz, S. Sebald, Pröpste Rationalismus 39, 249—251 Reformation 25, 34—37, 156 bis 166; 26, 335; 27, 434, 438; 32, 79—98, 112—125; 33, 34, 36 (Ref. in d. einzelnen Kirchen u. Klö­ stern s. Register 36, 177, 178); 40, 1—96; 42, 12, 146; 43, 504 bis 509 s. a. Nbg., Ereignisse: Reichs­ tage Religionsfriede (1532) 31, 19 bis 123; 36, 8—22, 48 Religionsgespräch (1525) 30, 215; 33, 163—182 Interim (1548) 25, 267 Reformierte Gemeinde 29, 62; 35, 54; 42, 369; 43, 103, 142, 225 bis 340 Kollektenwerk 43, 269—275, 304 Pfarrer s. Fischer, J. K.; Hertiing, F. Ph.; Kindler, J. P.; Schmidtmann, J. D.; Strübin, J.; Übelin, J.

s. a. Stein b. Nbg. — Residenzpflicht d. Pfarrer 41,15 — Reuerinnen s. Magdalenerinnen — S. Rochuskapelle, -Spital und -Friedhof 16, 70, 156; 21, 159, 171, 173, 195, 334; 30, 208, 260; 42, 307 — Ruhestörungen 13, 25 — Salvatorkirche s. Karmeliter­ kirche — Schottenkloster s. Egidienkloster — Schwärmer 34, 36 (s. 36, 183); 39, 156 — Sebaldusaltar in Venedig 11, 201—211

— St. Sebalduskirche 11, 11; 15, 95; 16, 38, 39, 48; 18, 99—133; 20, 8, 10—94; 25, 28, 94; 26, 6 bis 54; 27, 49, 84, 331; 28, 8, 11, 80, 155—207, 361, 419 ; 29, 184, 192, 216, 228, 234, 256, 266, 271, 275, 276, 283, 296; 30, 6, 32, 269; 31, 231; 32, 122; 37, 116, 378; 38, 23, 173—184; 39, 43, 113; 40, 127; 41, 10—17, 22, 38, 40, 44, 47, 51, 60, 81, 254; 42, 80, 158, 164; 43, 256 Ablässe 26, 54, 106 Altäre 11, 216—220; 18,109,116, 250; 26, 10, 54 Allerheiligen 27, 331 Apostel (Zwölfboten) 26, 71, 80, 85; 42, 161; 43, 485 Bartholomäus 26, 85 Drei Könige 41, 305 Erhard 26, 84 U. L. Frauen 26, 68, 81; 41, 272; 42, 161, 165 Georg 41, 308 Heinrich, Kunigunde u. Otto 26, 67, 85; 28, 194 Jakobus u. Jodokus 26, 65, 85; 42, 158 Johannes 26, 67, 85; 42, 159 Katharina 26, 85; 42, 159 Kunigunde 42, 159 Nikolaus 42, 160 Petrus 26, 70, 85; 42, 160, 165 Sebaldus 26, 63, 84 ; 28, 182; 42, 160

231

Stefan 26, 6, 63, 86; 29, 191; 35, 146; 41, 304, 310, 329; 42, 161 Annaten 11, 88 Beinhaus s. Karner Bibliothek 16, 62; 18, 103—105, 111, 113; 28, 154, 164, 172, 174, 178, 182, 187, 198, 199, 203 Brauttüre 20, 46; 41, 304 Brotbänke (an d. Kirche) 26,106 Chöre 18, 12, 103, 112, 113, 115, 116; 26, 5, 11—16, 54, 79, 105; 37, 269, 280 Chormäntel 18, 117 Chorstühle 37, 221 Christophorus-Fresko 25, 82, 95 Ehebuch 43, 489, 517 Emporen 17, 171; 37, 269 Ewiges Licht u. Lampen 18,115; 26, 108; 27, 331; 28, 177, 178 Fenster 27, 248, 250 Frauentüre 39, 110 Friedhof 26, 105; 28, 173; 29, 190; 30, 305; 37, 143, 280; 38, 39, 44; 41, 310 Geschlechtergrüfte 11, 213—220; 18, 115 Glocken 18, 111; 20, 23, 34, 41, 69, 82, 128; 21, 13, 18, 28—33 Grabmäler 25, 83; 28, 177 Jahrtage 38, 41, 42; 41, 270 Kanzel 42, 200 Karner 20, 82; 27, 332; 28, 182, 197 Katharinen-Chörlein 28, 183; 30, 307 Kirchenstühle 18, 106, 150; 28, 177, 192 Krypten 11, 213—220; 42, 75, 85 Läutordnung 43, 492 Langhaus 26, 11, 13, 14 Leichentücher 28, 178 Löffelholzkapelle 30, 24 Meßgewänder 18, 106 Mittelschiff s. Langhaus „Monasterium“ 27, 331 ölberg 28, 181, 195 Opferstock 28, 178, 181, 195 Orgeln 18, 111, 112; 21, 41, 49 Personal: Blasbalgtreter 28, 181 Hauptprediger s. Fikenscher, K.; Geyer, Ch.; Sixt, Ch.

Kirchenmeister, Pfleger 26, 34, 66, 101; s. Dracht, M.; Haller, H. u. R; Hobesch, Fr.; Hübner, H.; Maurer, S.; Nützel, G.; Schreyer, S.; Tücher, B. Kirchner (Mesner) s. Baum­ hauer, S.; Flechsel, G. P.; Ulrich, H. Organisten 83, 344—346 Pfarrer, Kapläne, Diakoni 40, 73; 43, 492^-496 s. Althamer, A.; von Aufseß, G.; Bär, J. W.; Bauer, Adam; Bauriedel, P. J.; Beck, J.; Bohrer, G.; Brüderlein, K.; Brühler, (N.); Burger, P.; von Castell, F.; Clebsatel, J.; Deminger, G.; Derrer, W.; Dorß, E.; Fleischmann, A.; Glaser, K.; Gräf, J.; Hafner, A.; Hagen, Rud.; Hamm, J.; Helfer, P.; Hillebrandt, J.; Himrich, J.; Hirsch, Chn.; Huber, S.; Hummel, G.; Jäger, G. ; Imhof, K.; Klingenbeck, J.; Kraußold, M.; Krauter, A.; Krieg, L.; Lauer, J.; Lazarus, J.; Leibniz, Ch.; Leubing, H.; Lochner, J.; Matthes, B.; Meisterlin, S.; Michahelles, F. u. P. A.; Molitor, J.; Müller, Gg.; Nadler, Th.; Nieder­ mayer, S.; Oechsner, W.; Pfei­ fer, J.; Pfister, P.; Phitonius, D.; Plöderlein, Ch.; Probst, J.; Pütner, D.; Reuter, H.; Rin­ der, M.; Roth, J. Ferd.; Sam­ met, B.; Schaufel, M.; Schlos­ ser, K.; Schneidenwind, M.; Seiler, G. Ch.; Spatzinger, W.; Staudner, G.; von Stein, H. ; Steinrock, G.; Tannhofer, G. ; Telner, F.; Turnauer, K.; Tuttenstätter, H.; Weiß, G. u. J.; Wickner, K.; Widhosel, J.; Will, G. A.; Wunderer, G. Pfründenpriester 42, 158 bis 161, 164, 165 s. Feuchtwang, K.; Feurer, H. ; Friedrich v. Sulzbach (1375); Heinrich (1379); Hut­ mann, G.; Keusch, S.; Koler, P.; Losengraber, F.; Öler,

H.; Reichbold, K.; Ror, H.; Sauer, K.; Schlüßselfelder, U.; Tropf, J. Prediger s. Culmann, L.; Dietrich, Veit; Dilherr, J. M.; Fabricius, H.; Feuerledn, K.; Heling, M.; Hübschenauer, J.; Junge, Ch. G.; Mörl, G. Ph.; Myldorfer, A.; Säubert, J.; Schleupner, D.; Schmidbauer, Ch. M.; Solger, A. R.; Spörl, J. G.; Waldecker, S.; Wül­ fer, J. Pröpste 14, 22, 27; 26, 50 Besler, G. u. S.; Hirschvogel, M.; Lochner, J.; Topler, E. Schafffer 26, 86 ; 43, 484 s. Demminger, E.; Emst, J.; Hagendorn, J.; Mann, G.; Müllner, J.; Panzer, G. W. F.; Pfahler, L.; Reich, Ch.; Seibold, J.; Siegel, G.; WU1, J.; Zeindel, Ch. Totengräber (Grabknechte) 28, 188, 195 Türmer 28, 180, 195 Vikarier s. Hartmann, G.; Moring, Th.; Müllner, J.; Rockenbach, J. Vizeplebane 30, 316 Pfarrer-Einkünfte 26, 34, 83 Pfarrhof 20, 81 Pfarrsprengel 29, 190, 234 Pfründen u. Präbenden 26, 84, 85, 86; 27, 40 Poppenreuth (Verhältnis zur Pfarrei) 26, 6, 9—12, 21—25, 30, 33—35, 55; 30, 316; 31, 210; 32, 114; 38, 174; 41, 1, 11—14 Portale 37, 268 Querschiff 26, 12 Reliquien 18, 118 Sakristei 18, 17 Schreyer-Grabmal 18, 99, 102, 113; 43, 14 Sebaldusgrab 18, 110, 113, 114, 252; 28, 8, 20, 189, 349; 27, 235; 28, 8, 20, 180, 189, 194, 195, 198, 349, 350 ; 40, 135 Seelgeräte 26, 59, 73, 82, 87, 96; 41, 301 Seelhaus 20, 31 Seitenschiffe 26, 12, 98, 105

— —

— — — — — — — — — — — — — — — —

Stiftungen 38, 75 Taufstein 28, 181, 186, 195, 201 Tauftüre 28, 194 Totenschilde 18, 115, 116; 23, 101, 107; 28, 178, 179, 199; 31, 239; 43, 18 Trauungen 37, 242 Türme 11, 214, 215; 13, 11; 18, 109, 111; 20, 16—18; 21, 1—56; 26, 14; 28, 174, 177, 178, 182, 183 Vermögen 26, 29, 34 Wandelkerze 26, 66, 108 Wand-Tabernakel 41, 304 Wetzrillen 37, 116 Wiederherstellung 17, 246—280 Wirkteppiche 25, 59, 60, 61; 38, 180, 186; 43, 19, 37 Zehnten 26, 27, 28, 33, 34 Sebaldus-Werk d. Vereins f. Gesch. 29, 23—25, 81 S. Sebastianskapelle (1513—33) 40, 115 Sebastianspital 18, 128; 20, 16; 26, 259; 28, 169—172; 37, 277; 42, 290; s. a. Gebäude: Fran­ zosenhaus; Pestlazarett Seelenmessen 33, 34 (s. 36, 183) Seelgerät 26, 75, 78, 99, 107; 37, 142 Siechköbel 41, 310; 42, 290, 293, 294 Pfleger 26, 137, 259 Sondersiechen(versorgung) 16, 241; 21, 101; 41, 59, 60 Spital, altes: s. Deutschordens­ kommende: Spital Spital, neues: s. Heil. Geist­ spital Spitalkirche s. Heil. Geistkirche Stiftungen (mehrere) 39, 274; 40, 152 Taufe: Exorzismus 40, 50; 43, 240, 241, 255—258, 267, 298, 509 Topler-Stiftung 28, 166 St. Veit s. Augustinerkloster Vereinshaus, Evang. (Bucherstraße) 29, 15 Visionäre (relig.) 42, 213—230 Waisenhaus s. Findel Walburgiskapelle auf d. Burg 16, 5; 20, 271; 28, 178; 38, 172; 42, 158 Weigelianer 43, 266

233 Weinausschank d. Geistlichen 37, 147 Wiedertäufer 19, 23, 30; 34, 51 bis 65; 40, 1; 43, 238 Zentralbibelverein 42, 373 Zwölfbotenkapelle am Kartäuserkloster 15, 103, 104, 114, 126 Zwölfbrüderhaus, Landauersches 14, 276; 15, 105; 20, 224, 225; 26, 137, 259; 30, 43; 31, 225; 40, 144, 145, 155, 157 Kapelle 40, 116, 171 Gemäldegalerie 40, 146—148 Zwölfbrüderhaus, Mendelsches 15, 104—107; 20, 224, 225 ; 24, 110; 26, 137, 234, 259; 30, 250; 31, 225; 40, 107; 41, 312 Verwalter s. Seidenfaden, H. Klosterhöfe Birkenfelderhof 37, 280 Ebracherhof 19, 339; 20, 231; 26, 162; 29, 419; 30, 40; 38, 109*; 40, 158; 41, 285 Edchstätterhof 20, 260; 37, 275, 276 Frauenauracherhof 19, 339; 37, 345—348 Heilsbronnerhof 12, 111, 154, 155, 161, 170, 192, 205; 13, 104, 113, 119, 120, 122, 124, 125, 126, 129, 134, 140, 142; 17, 102; 18, 257; 19, 339 ; 21, 314; 22, 150, 258 ; 30, 40; 36, 116; 37, 279; 40, 11 Nikolaus-Kapelle 30, 209 Münchauracherhof 37, 348 Seligenportener Hof (Lorenzerplatz) 15, 1, 2, 5; 19, 339 Kulturgeschichte u. Volkskunde (s. auch: Ereignisse) i. a. u. Verschiedenes 12, 336; 14, 273; 26, 349; 27, 430; 29, 415; 35, 147 Akademie, Leopoldinische, der Naturforscher 37, 309—322 Bärenhetzen 12, 197—199 Ballett 12, 235, 297 Bauernhaus 37, 374—378



— —

— — —

— — — — — — — —

Bibliotheken (mehrere) 37, 360 Stadtbibliothek s. Nürnberg: Ämter Kirchen- u. Klosterbibliotheken s. Nürnberg: Kirchen Dichterkrönungen 12, 122; 32, 71, 104 Fastnachtspiele 12, 93—96, 101, 105—163; 13, 101—103; 14, 114; 16, 317, 318 s. a. Ayrer, J.; Folz; Rosenplüt; Sachs, H. im allg. Alphabet Fränkische Galerie (Marientor) 40, 183, 184 städt. Galerie am KÖmigstor 40, 174, 181—185 Germanisches Nationalmuseum 15, 88, 126, 133—166, 182, 243; 16, 14—16, 20, 35, 47; 20, 2; 25, 10, 55, 58—60, 79, 80, 90, 96, 99—109, 112, 113, 135, 136, 139, 196, 198—203; 29, 4, 10, 43, 46, 72, 87, 136; 30, 11; 37, 206; 39, 251—253 ; 40, 130, 146, 155, 156, 226, 443 Direktoren u. Beamten s. v. Bezold, G.; Bösch, H.; v. Eye, A.; Flegler, A.; Fries, W.; Frommann, G. K.; Hampe, Th.; Heerwagen, H.; Schulz, F. T.; Stegmann, H.; Zimmer­ mann, E. H. Fayencen 40, 180 Städt. Kunstsammlungen 40, 169—174, 181 Gesellenstechen 27, 51; 37, 206, 207 s. a. Turniere Hochzeitsgedichte 27, 277; 29, 347—352, 388—391 Humanismus 13, 286—290; 20, 301—308 Hygiene 13, 296 Johannistag u. -Feuer 14, 144; 21, 175 Kirchweihen 14, 144 Konzerte 13, 206, 208 Kunst i. a. 13, 300; 14, 261—264; 16, 282; 17, 349—360; 18, 266; 20, 316—321; 22, 174—243; 26, 355; 28, 418; 29, 412 einzelne Künßte s. Nbg.: Wirt-

schaftsleben (Bildhauer, Kup­ ferstecher, Maler usw.) Kunstsammlungen 40, 97—206 s. Schulz, F. T. Landesgewerbeanstalt s. Nürn­ berg, Ämter Leichengedichte 27, 276 Maientänze 14, 143 Marionetten s. Puppenspiele Martinstag 14, 114 Meistersinger 12, 104, 105, 126, 145, 161, 169, 179, 186; 13, 110, 112, 116, 117, 120, 121, 127, 130, 131, 134—136, 139, 141, 147, 148, 150; 19, 2—147; 25, 65, 116; 27, 274; 40, 155, 170 s. Angerer, St.; Baudenbacher, J.; Bautner, W.; Beckmesser, S.; Braun, N.; Deisinger, H.; En­ derlein, K.; Eßlinger, U.; Fenitzer, G. u. H.; Ferber, L.; Fesselmann, V.; Fischer, N.; Fleming, H.; Folz, H.; Fürst, N.; Glöckler, H.; Grillenmair, H. u. Th.; Gunrebe, J. Ch.; Hager, G. u. Ph.; Has, Kunz; Lang, H.; Ludel, S.; Metzger, A.; Most, W.; Nachtigall, K.; Nuding, A.; Nunnenbeck, L.; Oesterreicheer, A.; Probst, F.; Sachs, H.; Schiller, Jörg; Schnei­ der, Jakob; Schwendter, H.; Vogel, H. u. M.; Vogelgesang, N.; Voidter, S.; Watt, B.; Zischer, Th. Meistersingerschrein 42, 363—368 Moritaten (?, „Zeitungssinger“) 27, 277, 278 Mundart 18, 278; 26, 351; 27, ‘433; 28, 416; 29, 335-^06 Scheltwort 43, 361—483 Sportsprache 37, 398 Musik 20, 334—*340 ; 43, 108, 109 Musikdrucker 30, 107—152 Musiker s. Nbg., Wirtschafts­ leben s. a. Opern Ochsenhetzen 12, 197—199; 13, 190



— —

— — — — — — —

— — — —

Opern 12, 226, 233, 260—266, 287, 301; 13, 194—234 s. a. Nürnberg, öff. Gebäude: Opernhaus Osterspiel 13, 103, 104 Puppenspiele 12, 118—121, 225, 239, 241—243, 292; 13, 183, 186, 187, 188, 189, 190, 194, 197, 198, 199, 200, 202, 205, 210, 211, 212, 217, 218, 219, 220, 221, 234; 27, 277 Sagen 31, 302 Schembartlauf 12, 96—101; 13, 103, 104; 19, 282; 27, 332, 333; 34, 136, 137, 394; 41, 399 Schlittenfahren 13, 22 Spinnstuben 14, 155—157 Spitzeltag an Allerseelen 14, 114 Stemsingen 13, 22 Theater 12,87—306; 13,98—237; 19, 295—298; 26, 221; 29, 51 s. a. Nürnberg, öff. Gebäude: Fechthaus; Interimstheater; Marstall; Opernhaus Thomastag 14, 114; 21, 174 Turniere 13, 2, 8, 9, 30; 23, 26; 31, 229 s. a. Gesellenstechen Urbanreiten 37, 143 Volkslied 23,1—54 ; 27, 251—278

— Recht

— — — — — — — — — — —

(s. auch: Nürnberg, Ämter, u. öff. Gebäude: Gefängnisse; Gerichtsgebäude) Rechtsgeschichte i. a. 37, 359; 38, 321, 322 Baurecht 38, 322—324 s. a. Nürnberg, Ämter: Bauamt Blutbann 27, 43 Bürger: Rechtsstellung 26, 124; 27, 62—64 Erbrecht 12, 330 Fürkauf 27, 116 Gewerbe-Gerichtsbarkeit 35, 70—74 Hexenprozesse 43, 307, 308 Hinrichtungen 43, 492 s. a. Nürnberg, Ämter: Henker Kindsmord 14, 154 Merkantilgericht 12, 326, 332 Muntat 35, 67

235

Reformation (Rechtsbuch) 11,3; 18, 1—98; 22, 290; 35, 148, 151 bis 153 Strafrecht 12, 324; 18, 271 Unehelichkeit 43, 308 Unzucht 14, 152 Wandelbuch 37, 171

Schulen (mehrere) 13, 300; 14, 29, 37—39, 43—61 Armenschulen 42, 232 s. a. Volksschulen Auditorium Aegidianum (Lectiones publicae) s. Egidiengymnasium Egidiengymnasium (Melanchthongymn. u. Auditorium Aegi­ dianum) »12, 233; 13, 179; 14, 30, 37; 27, 440 ; 37, 323 ; 39, 135; 40, 113; 41, 428, 431—442; 42, 245; 43, 512 Lehrer u. Rektoren s. Apinus, S. J.; Baibach, Ch.; Böschen­ stein, J.; Cammermeister, J.; Daumer, G. F.; Dilherr, J. M.; Doppelmayr, J. G.; Faber, J. L. u. S.; Göckel, Ch. L.; Götz, J. A.; Graf, J.; Heerwagen, H. W.; Hegel, G. F.; Held, J.; Heller, J.; Kalb, W.; Lobherr, J. K.; Lochner, G. W. K.; Mayer, Joach.; Nägelsbach, K. F.; Rast, R.; Rodegast, S.; Roth, K. L.; Roting, M.; Schöner, J.; Spieß, Ch. P. Bibliothek 20, 298 Jubiläum (1826) 41, 435, 436 Schulkomödien 12, 232; 13, 150, 160 Vorschule 41, 435 Egidienschule (1571—1633) 40, 73; 42, 188 Lehrer u. Rektoren s. Daucher, A.; Heiden, Ch.; Linder, F.; Nentwich, K.; Schramm, K.; Staudner, G. Franzos. Sprachunterricht 28, 214 s. a. Levinuß, (N.) Gewerbeschule 30, 13; 40, 165 Lehrer s. Flegler, A.; Ghillany, F. W.; Rose, H.

— Handelsschule, städt., f. Knaben 40, 156 — Kartäuserschule 12, 137 Lehrer s. Rappolt, L. — Kunst(gewerbe)schule u. Maler-Akademie 25, 66, 67, 69,70; 26, 221; 35, 21,51—55; 40, 102, 108, 110, 142, 144, 145, 154, 155, 156, 159, 160, 166, 215, 224; 43, 129 Direktoren u. Lehrer s. Brochier, F.; Gnauth, A.; Ham­ mer, K.; Heilmaier, M.; Ihle, J. E.; Kreling, A.; Lang, G. J.; Preißler, J. D. u. J. J.; Reindel, A. Ch.; Sandrart, Jak.; Schulz, O.; Schuster, J. M.; Schwabe, H.; Selzer, K.; Walther, K. — Landwirtschafts- u. Gewerbe­ schule s. Gewerbeschule — Lehrer: Besoldung 26, 151 — Lorenzerschule 14, 31, 36; 20, 4; 27, 323; 29, 343; 30, 213; 40, 73 Lehrer u. Rektoren s. Beheim, A.; Brait, J.; Burger, V.; Cochlaeus, J.; Greßmann, J; Godel, B.; Keck, J.; Keßler, J.; Ketzmann, J.; Körber, G.; Kormeier, G.; Rotengast, K.; Rueß, J.; Schirmer, J.; Schwarzbeck, B.; Sella, G.; Seybold, L.; Speck, Ch.; Sprentz, S.; Wür­ fel, L. Schulkomödien 13, 107, 140, 141 — Maler-Akademie s. Kunstschule — Melanchthongymnasium s. Egidiengymn. — Neues Gymnasium Lehrer u. Rektoren s. Mayer, Fr.; Kalb, W.; Lechner, M. — Poetenschule 14, 1—64; 35, 108 — Polytechnische Schule 40, 165, 167, 231, 239 Rektoren u. Lehrer s. Ohm, G. S.; Romig, J. M. — Privatlehrer 14, 42 s. Gallus, A.; Glaser, K. — Realgymnasium Rektoren u. Lehrer s. Heer­ wagen, A.; Mündler, W. G.; Vogt, W.

Real- u. Oberrealschulen 19, 318; 26, 121 Lehrer u. Rektoren s. Heide, G.; Schubert, G. H. Rechenmeister s. Nbg, Wirtschaftsleben Schreib- u. Rechenmeister s. Nbg, Wirtschaftsleben Schuldramen 12» 130—139, 229—237 Schulmeister (Schule unbe­ kannt) s. Neuber, S. Sebalderschule 14, 31, 33—36, 37, 43—45, 53; 20, 63; 26, 30, 63, 67, 68, 71, 73, 75, 78, 80, 82, 86, 104, 105 ; 27, 322; 28, 178; 29, 345 ; 40, 73; 42, 181, 362 Lehrer u. Rektoren: Baumann, J. G.; Bommeister, S.; Denk, H.; Faber, G.; Hegius, W.; Heiden, S.; Lang, H.; Lochner, Joh. H.; Ludwig, J.; Praetorius, P.; Roßhirt, Ch.; Romming, J.; Sauer, C. G.; Vogel, J. S.; Wagner, S.; Wolf, V.; Zeileysen, U. Spitalschule 12, 118, 131; 14, 29, 31; 26, 296; 27, 267; 29, 345; 30, 143; 39, 97; 40, 73 Lehrer u. Rektoren s. Bach­ meier, J.; Barth, J.; Beck, A. G.; Bickhardt, J.; Bommeister, S.; Culmann, L.; Holfelder, L.; Mauritius, G., d. Ä.; Reuschacher, J.; Rislin, N.; Waltin-g, W. Osterspiele u. Komödien 13, 103, 105, 116, 139, 140 Volksschulen (deutsche Sch.) 22, 68

Lehrer s. Braun, M.; Emst, G.; Röder, J. G; Zedßinger, J. F. s. a. Armenschulen Zeichenschule s. Kunstschule Zwölf Knaben s. Spitalschule

— — — — — —

— — — — — — — — — — — —



Stadtmauern, Tore, Türme, Befestigungen:

12, 48—53; 13, 7, 11, 33, 245— 259, 260—72; 25, 12, 18, 19, 127, 128; 26, 13, 16 Stadtmauer 15, 85; 16, 15, 154; 17, 319; 19, 237, 258—263; 20,

— —

244—261, 265 ; 39, 101; 42, 44, 46 47 Modelle 40, 113 Nordmauer der Lorenzer Seite 38, 187, 188 Tore (alle od. mehrere) Schließung 39, 246 Bärenschanze 17, 309 Bürgermeisterzwinger 40, 191 Falknersturm s. Fröschtor Forchheimer Tor (Fehldeutung) 32, 11 Fraueneisen (Turm, Insel Schütt) 40, 134 Frauentor 17, 84; 19, 240, 243; 20, 101, 254, 269, 270; 24, 19, 20, 107, 110, 135; 26, 323; 27, 204; 38, 70, 93 inneres (altes) Frauentor 20, 266; 37, 167; 42, 47 Fröschtor, Fröschturm (Maxtor) 13, 272—275; 17, 327; 20, 251; 21, 144; 28, 330 Fünfeckiger Turm 20, 271; 28, 320, 324, 329, 335; 30, 51; 42, 8; 43, 521 Fürther Tor 28, 321 Hallertor (Irher-, Irrertürlein) 13, 32; 19, 200; 21, 105; 22, 150 Heidenturm (Margaretenturm) 28, 325 Henkersteg 43, 136 Irrertürlein (Irhertürlein) s. Hallertor Tor hinter den Juden (am Hauptmarkt) „auf d. See“ 15, 85; 17, 335; 20, 265 Kasemattentor 20, 269 Landwehr 13, 23, 24 Lauferschlagturm (inn. Laufertor) 17, 327, 338; 20, 251, 268; 26, 258; 32, 11; 37, 167, 281; 41, 271 Läufer Tor, Inneres, s. Läuferschlagturm Äußeres 13, 8; 17, 117; 20, 101, 102; 22, 148; 27, 204; 29, 148 Lederertürlein am Sand 15, 87; 17, 335; 37, 291 Luginsland 12, 201; 13, 11; 20, 111, 139, 151, 154; 28, 320, 324, 331

237 Männer-Eisen 21, 123, 144; 22, 258, 263 ; 31, 244 Gefang.-Wärter s. Teuffel, B. Mahlertor (Müllertor) s. Molertor Margaretenturm s. Heiden­ turm Maxtor s. Fröschtor Maxtormauer 20, 271 Mohrentor 20, 270; 22, 5 Molertor (Mahlertor, Müllertor) 15, 82—37; 17, 334; 19, 263; 20, 251, 257, 263; 29, 139; 37, 291; 39, 96, 107, 123 Müllertor s. Molertor Neues Tor 17, 84; 20, 76, 272; 21, 270; 27, 204; 30, 5, 88; 32, 11; 37, 276, 278; 38, 31; 40, 157 Schanzen 21, 269, 270, 278 Schleierturm (am Hallertor) 43, 115 Schoßgatter 13, 32 Schuldturm 20, 255 Sinwelturm (Vestnerturm) 13, 11; 28, 325; 30, 384 Spittlertor 17, 84; 19, 241, 243, 246 ; 20, 104, 130, 254, 270; 26, 196, 323; 27, 204, 246 ; 28, 336; 30, 208; 37, 279; 40, 157; 41, 368 — inneres, s. Weißer Turm Stadtgraben 13, 34—38; 21, 269, 279; 26, 187, 255 Fischweiher 19, 199, 206, 220, 230, 233, 234 Stemtor 20, 270; 38, 66 Tiergärtnertor 17, 117, 327; 20, 257, 265, 272, 273 ; 21, 270; 22, 290; 26, 196; 27, 204, 245 ; 28, 3, 324, 328, 329; 30, 42, 89; 32, 11; 37, 276; 41, 282 Turm am Siechhaus s. Wasserturm Turm in d. Tetzeigasse 15, 26 Vestnertor 13, 260—272; 17, 117; 28, 324; 30, 187, 264, 265, 268 Bastei 20, 272 Turm s. Sinwelturm Turm an der Waage s. Weibereisen Wasserturm (Turm am Siechhaus, beim Weinstadel) 17, 328; 20, 111, 257, 258, 274; 42, 222, 226



Weibereisen (Turm an d. Waage) 17, 335 — Weißer Turm (altes Spitaltor) 13, 7; 17, 338; 20, 247, 266, 272; 23, 19; 26, 258; 42, 47 — Westtor s. Mohrentor — Wöhrder Bastei 16, 15; 20, 274 — Wöhrder Tor (—Türlein) 17, 117; 19, 199; 20, 290; 23, 45; 29, 143 — Wolfsturm (b. St. Peter) 21, 250 — Zwinger 26, 187, 188

— Straßen, Plätze, Stadtteile, Wasserläufe, Wälder — — —



— — — — — — — — — — — — — — — —

Stadtansichten u. Prospekte 12, 3—84; 13, 28 Adlerstraße s. Roßmarkt Agnesgasse 29, 31; 30, 214 Albrecht Dürer-Platz (Milch­ markt) 13, 6; 20, 21, 259; 27, 34; 29, 31; 30, 219, 305; 37, 101, 134, 140, 278, 291; 38, 44; 40, 132; 41, 272, 310; 42, 181 Albrecht Dürer-Straße (Zistelgasse) 17, 328; 28, 48; 29, 31; 30, 260; 37, 276, 280, 281, 291, 293; 39, 110 Allersbergerstr. 17, 344; 38, 93, 125, 126 Altreußenmarkt s. Hafenmarkt Apothekergasse s. Kartäusergasse Astelzäune s. Schranken bei den Augustinern s. Weinmarkt August inerstr. 30, 10; 32, 11, 36 (apud Augustenses); 37, 280 Bannerberg s. Paniersplatz Barfüßerviertel 38, 65, 66 Bauernhöfe in d. Vorstadt 13, 47 Bauhof (Peunt) s. Nbg.: öff. Gebäude Bergstraße 21, 253; 29, 33 Bermetergasße s. Ebnersgasse Bindergasse 43, 81 am Bösen Brunnen 24, 125 Breite Gasse 20, 70, 126, 247; 21, 103, 104, 119, 252; 24, 232; 37, 278, 279; 38, 58 Brüch (Jahannisgasße) 37, 280

238

— Brunnengäßchen 31, 248 (nicht —gasse) — Brunnengasse (Schmale G., Kotgasse) 16, 72; 20, 247; 21, 103, 104, 109, 119, 252; 22, 125; 37, 278, 279; 38, 58; 41, 355 — Büttnersgasse s. Judengasse — Burgstraße (unter d. Vesten) 16, 65; 28, 13; 29, 33; 30, 51; 32, 36; 37, 276, 280 — Derrersgasse 21, 252; 41, 354 s. a. Karlstr. — Deutschherrnbleiche ß. Rosenau — Deutschhermwiese 13, 58; 39, 239; 40, 115 — Dilinggasse s. Theresienßtraße — Dilinghof (Egidienhof) s. Egidienplatz — Dötschmannsplatz (Zot(t)enberg) 27, 289; 29, 106, 112, 120, 125; 32, 11; 37, 275, 280; 38, 22, 34, 88 — Drahtschmiedsgasse s. Schildgaßse — Ebnersgasse (Bermeter- od. Pergamentergasse) 15, 85, 86; 17, 334; 20, 263; 39, 123 — Egidiengasse (Dilinggasse) s. Theresienstr. — Egidienplatz (—hof, Dilinghof) 20, 104, 260; 22, 127; 27, 275; 37, 132, 276, 291; 41, 278 — Egidienviertel 38, 68 — Eisgrube 40, 131 — Entengasse (Neuer Bau b. S. Lorenz, Neue Stift?) 37, 279 — Erhergasse s. Irrerßtr. — Färberstr. s. Walg — Findelwiese 13, 58; 38, 135 — Fischbach 21, 307; 24, 135; 30, 291; 38, 66; 42, 45 — Am Fischbach (Karolinenstr. bezw. Stemgasse) 15, 38; 20, 247; 30, 267; 37, 278, 279; 39, 110; 41, 355; 42, 45 — Fischergaßse 38, 50 — Fischgruben (Teiche?) 13, 47 — Fischmarkt 13, 51; 31, 140; 38, 68 — Flaschenwiese (Lichtenhof) 38, 138 — bei d. Fleischbänken 37, 276; 43, 68

— Fleischhackerstr. s. Pfannenschmiedsgasse — Forum bladi (Kornmarkt) s. Josephsplatz — b. d. Frauenbrüdern s. Ludwigstraße — Frauengasse 20, 247 — Frauentormauer (Maukental) 21, 252; 22, 126 — Füll 16, 73; 20, 247, 254 ( = Kaiserstr.); 29, 33, 142; 38, 145; 43, 245 hintere Füll 17, 338; 20, 175; 37, 276; 39, 110 — Geiersberg 21, 106; 30, 6, 88, 89; 37, 278; 38, 342; 41, 354 — Geiersberggasse 30, 91 — Gilgengasse s. Theresienstr. — Grasersgasse (ob. u. unt.) 13, 47; 15, 123 — Hafenmarkt (Altreußenmarkt, Leipziger Messe, „Trempala“) 13, 48; 21, 117, 118 — Hallerwiese (Allerwiese) 13, 58, 229; 21, 145, 269, 270; 28, 30; 39, 241; 43, 115 — Hallplatz 38, 66 — Hans Sachs-Platz s. Spitalplatz — Hauptmarkt 13, 51; 37, 116, 132, 140, 171; 42, 46 s. a. Fischmarkt — Heldengäßchen 22, 298 — Herrnmarkt 27, 275 — Herzgäßchen 17, 336 — Heugäßchen 20, 268 — Heumarkt s. Theresienplatz — beim Hiserlein s. Nbg., Brunnen — Hohe Marter b. Lichtenhof 17, 343 — unt. d. Hütern s. Kaiserstr. — Jakobsplatz 24, 110 — Jakobstraße (Steig) 37, 97, 279; 38, 58, 59 — Johannisstraße 28, 336 — Josephsplatz (älterer Kommarkt, „forum bladi“) 31, 267; 37, 167, 278, 279 — Irrer(Irher-)straße 21, 105, 106, 253; 29, 111; 30, 6; 37, 278; 41, 354; 42, 160 — Judenbühl (Maxfeld) 13, 57; 17, 309; 21,253; 39,240-244; 43,288

239

— Judengasse (früher: Büttnerßgasse) 30, 270; 37, 275; 42, 206 — Judenviertel, altes 13, 30; neues 13, 7, 115 — Kaiserstraße („Füll“ u. unt. d. Hütern) 20, 247, 254 ; 38, 188 — beim Kalkmesser (Gegend Maiengasse?) 37, 279 — Kappenzipfel 19, 339 — Karlstraße 20, 266; 30, 10, 20 s. a. Derrersgasse — Karolinenstr. s. am Fischbach — Kartäusergasse (vord.?, Apothekersgasse) 38, 60, 65 — Kartäusergasse, hintere, ß. Entengasse — Kartäuserviertel 38, 56, 64—67 — Katharinengasse 22, 260 — Katzwangerstr. 17, 344 — Kehrumgäßlein ß. Kiefhabergäßlein — Kiefhabergäßlein b. St. Lorenz 15, 11, 37, 39 — Klaragasse 38, 66 — Kleewei(n)shof s. Nürnberg: Häuser, Tetzelgasse — Königstraße 15, 23; 38, 66 — Kornmarkt (Zwölfbrüderplatz u. Steig) 30, 130; 37, 101; 38, 59, 60; 41, 354 — — älterer, s. Josephsplatz — Kotgasse s. Brunnengasse — Krämersgasse, ob. u. unt. 38, 61; 42, 181 — Krebsgasse 21, 252 — Krebsstock 22, 250 — Kühhof 38, 59 — Kühnertsgasse 21, 252 — Lammsgasse 17, 338; 20, 257, 266; 29, 33 — Landgasse s. Lange Gasse — Lange Gasse (Landgasse) 13, 47; 41, 251 — Laufergasse 37, 300 äußere 13, 47 — Laufergraben, am unteren 41, 354 — vor d. Laufertor (außerhalb d. Lauferschlagturms) 37, 275, 280; 41, 353

— Ledergasse, vord. u. hint. 17, 328; 29, 32; 30, 291; 37, 279; 41, 270 s. a. Neue Gasse u. Tucherstr. — unt. Ledergasse (Irrerstr.?) 41, 354 — Leipziger Messe s. Hafenmarkt — Leonhardsgäßchen 38, 88 — unt. den Linden (Lichtenhof, Wirthstr.) 38, 108 — Lodergasse s. Ottostraße — Lorenzerplatz 37, 101 — Lorenzer Stadtseite 17, 323— 339; 20, 242—261; 37, 279; 38, 57, 188; 42, 37, 41, 43—48 — Ludwigsfeld s. Peterheide — Ludwigs-(Donau-Main-)Kanal s. Nbg, Wirtschaftsleben: Donau-Main-K. — Ludwigstraße (b. d. Frauen­ brüdern, Schmiedgasse) 13, 6; 29, 32; 37, 279 — Maiengasse 38, 60 s. a. Kalkmesser, Sterzeigasse, Swatenkreis — Maukental s. Frauentormauer — Maxfeld s. Judenbühl — Maxplatz (Neuer Bau) 20, 15, 73; 21, 47, 104 ; 24, 5; 26, 318; 30, 130; 42, 182; 43, 81 — Bretternes Meer 26, 323 — Mehlmarkt s. Obstmarkt — an der Meinlum (?) bei d. Karlsbrücke 21, 103 — hint. d. Messerern 37, 99 — Milchmarkt s. Albr. Dürerplatz — Milchmarktviertel 36, 68 — Mistgrube (an d. Bayreuther Straße) 21, 278 — Miststätten. 13, 24; 21, 306—316 — Mittelgasse (hint. Kartäusergasse?) 38, 67 — — = Obstgasse 38, 88 — Mostgasse 28, 336 — Mühlgasse 37, 279 — Mülichgasse (um 1500, wo?) 38, 80 — Nadlersgasse (—Graben) 31, 259, 260 — Nägeleinsgasse 19, 145 — Neue Gasse 15, 85; 17, 328, 334; 20, 251, 255, 260, 263 ; 28, 248; 30, 214, 252; 41, 205

240

— Neuer Bau s. Maxplatz — Neuer Bau (b. S. Lorenz) s. Entengasse — die Neue Stift s. Entengasse (?) — Neutorstraße 30, 88; 37, 278; 41, 354 — Nonnengäßchen 20, 267 ; 29, 155, 158 — Obstmarkt (Mehlmarkt) 24, 6; 30, 249; 37, 132, 140; 38, 87 — ölberg (an d. Burg) 40, 172 — Ottostraße (Lodergasse) 13, 48; 27, 274 ; 37, 279 — Paniersplatz (Bonerberg, Panerberg) 13, 6, 7; 16, 227; 20, 256, 259 ; 29, 33; 37, 276, 345; 40, 50; 41, 349, 353, 361, 368, 369; 43, 107 — Pegnitz 13, 32; 43, 115 Fischwasser 37, 281; 39,109,116 Funde 40, 172 s. a. Nbg, Brücken; Nbg, Er­ eignisse, Hochwasser, s. a. Pegnitz im allg. Alphabet — Pergamentergasse s. hint. Ebnersgasße — Peterheide (Ludwigsfeld) 29, 379; 30, 391 — Peunt s. Bauhof — Pfannenschmiedsgasse (Fleischhackerstr.) 37, 95, 279; 38, 343; 42, 45 — Plattenmarkt (Burgstr. gegen­ über Nr. 4, u. Glöckleinßgasse) 38, 35 — Plobenhofstraße 15, 85; 20, 264 — Prechtelsgäßchen 20, 260 — Radbrunnengasse 17, 138, 328; 29, 33 — hinter d. Rathaus 13, 7, 8; 37, 276; 38, 34 — Rathausgäßchen (unter d. Rat­ haus, Buchgäßchen, Scherer­ gasse, Tuchscherergasse) 13, 9, 10; 38, 34 — Regenbogenacker 21, 253 — Regensburgerstr. 42, 45 — Reichswald 17, 71, 163; 19, 334, 335; 20, 276; 21, 253, 280, 284, 285; 22, 147; 24, 89; 26, 221, 273; 27, 44, 89; 29, 200; 30, 263 ; 31, 208, 209, 211, 212; 35, 147; 37, 131; 38, 93, 167, 168, 169; 39, 20,

— — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — —

39, 43, 56, 69, 85, 102, 119; 41, 277; 42, 7, 11, 14, 15; 43, 55 s. a. Nürnberg: Ämter, Forst..; Waldamt; Wildbann; Nürnberg: Wirtschaft, Jagd Rennweg 16,195; 41,353; 42, 383 Reutersbrunnenstraße 22, 93 Riesenschritt (Steig b. S. Jo­ hannis) 28, 31; 37, 280 Rinne am Fiischmarkt 13, 51 Rosenau (Bleichersweiher, Deutßchherrnbleiche) 28, 338 s. a. Rosengasse Rosengasse (Rosenau) 21, 253 Rosenpeunt (b. S. Johannis?, Flurname) 39, 111 Roßmarkt (Adlerstr.) 20, 239, 247, 254; 26, 163; 29, 100; 30, 325; 37, 279; 40, 126; 42, 231 bei der Säg s. Weizenstraße Säumarkt s. Trödelmarkt u. Schweinemarkt Salzmarkt 29, 124, 165; 38, 68 Salzmarktviertel 39, 135 am Sand 13, 47; 20, 251, 267; 37, 280 Sandhof (in Gostenhof) 26, 371 Scher (beim Maxtor?) 13, 35 Scherergasse (Tuchschererg.) s. Rathausgäßchen Schießgraben 17, 327; 21, 279; 26, 220 ; 39, 239 Schildgasse (Drahtschmiedsg.) 29, 33; 37, 276, 292 Schildröhre (an d. Burgstr.) 19, 277 Schlehengasse 28, 338 Schlotfegergasse 21, 189 Schlüsselacker 21, 253 Schlüsselstraße 29, 32 Schmale Gasse s. Brunnengasee Schmiedgasse (ob u. unt.) 21, 253 ; 28, 321; 37, 242, 280 — b. S. Jakob, s. Ludwigstr. Schnellenberg (auf d. Schütt) 37, 128 Schönmacherseck (beim Schönen Brunnen) 38, 34 Schranken 13, 31, 32 Schütt, Insel 12, 196; 17, 335; 20, 251, 255 ; 24, 6; 26, 285, 291; 37, 97, 128; 38, 69; 39, 96, 239; 43, 49, 50, 51

241

s. auch: Nbg, Gebäude: Fecht­ haus; Bäder (Wildbad) Schulgäßchen 20, 259 Schustergasse 30, 9, 10, 18, 20 Schwabenberg (7 Zeilen u. Webersplatz) 27, 327; 20, 268 Schweinemarkt vor d. Frauen­ tor 24, 19, 42 s. a. Trödelmarkt Schweineställe 24, 42 Sebalder Stadtseite 17, 322, 323, 325; 20, 242—261; (= Castrum:) 31, 206—215; 39, 77, 78; 42, 41, 45—48 auf dem See (Hauptmarktgegend) 15, 85 Sieben Kreuze (an d. Bucherstraße) 21, 253, 254 Sieben Zeilen s. Schwabenberg Siechgraben 29, 234 Söldnersgasse (ob u. unt.) 29, 33; 38, 187 Spitalgasse 15, 85; 17, 336; 23, 42; 27, 274 Spitalhof (vord. u. hint.) 13, 336 Spitalkirchhof s. Spitalplatz Spitalplatz (Hans Sachs-Pl., Spitalkirchhof) 24, 6 Stadtknechtsgäßchen 17, 138 Stadtviertel 13, 46; 38, 33 Steffelgasse 41, 272 s. a. Stöpselgäßchen Steig s. Jakobstraße u. Kornmarkt — b. S. Johannis s. Riesenschritt Sterngasse, vord. u. hint. 38, 66 Sterzeigasse (Maiengasse?) 37, 279 Stöpselgäßchen 31, 248; 42, 165 s. a. Steffelgasse Sundergäu (Lorenzerseite, Gegend Hallplatz) 37, 278 Swatenkreis (Gegend Maien­ gasse?) 37, 279 Tafelhofstr. 42, 45 Talgasse, ob. u. unt. (Taschental) 37, 275; 39, 135 Taschental s. Talgasse Tetzeigasse (hinterm Tetzel) 20, 256—260, 264; 29, 33; 41, 202; 43, 61

— Theresienplatz (Heumarkt) 29,110; 30, 267; 37, 101, 134, 140, 143, 167, 275; 38, 186 — Theresienstraße (Egidien-, Gilgen- oder Dilinggasse) 20, 259; 29, 33; 37, 275, 291; 42, 181 — Tiergarten vor d. Tiergärtner­ tor 13, 33; 29, 164 — Totengäßchen (Weikertsgäßchen) 20, 266 — Treibberg 13, 47, 48; 15, 111, 113; 19, 339; 20, 192; 37, 276, 277; 39, 111 (= Treiberg, Traidpergk h. d. V? 42, 158) — Trempala s. Hafenmarkt — Trödelmarkt (Säumarkt) 20, 253, 257; 24, 5, 6; 26, 169; 30, 35; 37, 135, 160 — Tucherstraße (Ledergasse) 20, 260, 267, 268 ; 37, 276, 277, 278 291 — Unschlittplatz 37, 279 — Unterwöhr s. Wöhrdstr., untere — Valznerweiher 19, 160, 161; 30, 291 — Viehmarkt (—Plätze) 24, 110; 39, 239 — Vogelstange (Dürrenhofstr.) 39, 239 — Vorstädte 13, 15, 16, 44—50, 51 Gostenhof u. Wöhrd s. im allg. Alphabet — Waaggasse 26, 294 — beim Wagner (?, am Spittler­ tor?) 41, 368 — Auf der Walg (Walch, Färberstr.) 12, 231; 13, 139, 140; 37, 279 — Webergasse (Webersplatz?) 37, 291 — Webersplatz s. Schwabenberg — am Wechsel (beim Schönen Brunnen) 38, 34 — Weikertsgäßchen s. Totengäßchen — Weinmarkt 18, 112; 20, 13, 128, 257, 259, 266; 29, 110, 140; 30, 9, 305; 32,36; 37,143; 38, 20,21,44 — Weißgerberstraße 21, 106 s. a. Irrerstraße — Weizenstr. (u. bei d. Säg) 43, 73

242

— Winklerstraße 17, 153; 28, 0; 30, 10 — Wirthstraße 64,68,70 (Lichtenhof, Wirtshaus zu d. Linden) 38, 122, 123 — Wöhrdstr., Untere (Unterwöhr) 37, 157 — — Obere 38, 188 — Wolfsgasse 19, 263; 20, 256, 258, 261, 264 — Zistelgasse s. Albrecht Dürer-Straße — Zotenberg, s. Dötschmannsplatz — Zwölfbrüderplatz s. Kornmarkt

— Musikkränzchen des M. Fror 40, 28, 29, 60 — Naturhistor. Gesellschaft 15, 247; 29, 47; 37, 319; 39, 2; 40, 188 — Pensionskassa d. Kommerzialbeamten 22, 134 — Politischer V. (1848) 41, 213 — Rohrschützen (1575) 23, 38 — Tierschutzverein 41, 178, 246 — Volksverein (1848) 41, 210, 213 — die Wasserburger 41, 164 — Zitherverein 22, 134

— Vereine — Ärztlicher V. 29, 47 — Akademie, Deutsche, Ortsgruppe Nbg 29, 48 — Albrecht Dürer-Verein 29, 32; 40, 181, 218, 227, 230 — Altertums- u. Geschichtsverein (1836) 29, 4; 40, 149, 167 — Arbeiterverein 41, 196 — Verein f. prunklose Beerdigungen (1875) 22, 134 — 'Blumenorden 11, 233; 12, 226— 229; 18, 200, 203, 210; 41, 170, 422; 42, 4 — Bürgerverein f. Ordnung u. Freiheit (1848) 41, 212, 213 — Christi. Verein junger Männer 41, 203 — Freimaurer 40, 223 — die Gautinger 41, 164 — Verein f. Geschichte d. Stadt Nbg 15,157; 16,1—56; 29, 5—84; 38, 7, 9—13; 39, 3; 42, 4 — Gesellschaft f. Beförd. vaterländ. Industrie 26, 250 — Gesellschaft f. Erhaltung d. Denkmäler 16, 4; 29, 3 — Industrie- u. Kulturverein 22 135 — Konstitutioneller V. (1848) 41, 210, 213 — V. Nbger Künstler u. Kunst­ freunde 40, 135, 218, 224, 225, 227, 230 — Männergesangverein 29, 51 — V. f. Inn. Mission 41, 203 — Museum, Gesellschaft 22, 52; 29, 53; 41, 169, 211; 42, 4

— Wirtschaftsleben

i. a. 11, 243; 15, 211—224; 43, 518—520 — Aerzte 11, 241; 13, 181; 37, 144, 153 150 s. Albert (1286); Alberti, M.; Albico, K.; Ayrer, M.; Baier, F. J. u. J. J.; Barthel, Th.; IBarthelmeß, A.; Besler, M. R.; Bscherer, D.; Busch, S.; Cam­ mermeister, J.; Coiter, V.; Flatau, S.; Friedrich (1356); Fröschel, B.; Fromm, J. F.; Fuchs, A.; Gärtner, (N.); Gerathewohl, H.; Hans (1431); Heller, A.; Hermann, J. B.; Huth, G. L.; KaufmannWeckerling, F.; Kuhn, J.; Lochner, F., G. F., H., M. F.; Mangolt; Mayer, E.; Merkel, G.; Merklein, J. A.; Meyngroß, (N.); Müllner, W. J.; Münzer, H.; Otto (1286); Palma, G.; Peter (1433) Pfann, P.; Pinder, U.; Richthauser, J.; Biederer, G. A.; Rost, J. K.; Rücker, G.; Rudolf (1302); Schedel, Hartm. u. Herrn.; Scheurl, Ch. G.; Stich, E.; Thomasius, G.; Trautner, (N.); Trew, Ch. J.; Ulsen, D.; Volckamer, J. G.; Werher, H.; Widmann, J. W.; Winkler, (N.); Wittwer, Ph. L.; Wurfbain, J. P.; Zacharias, J. s. a. Wundärzte Ärztl. Verein 29, 47 Collegium medicum et pharmaceuticum 26, 220

243

Ätzmaler 14, 205—226; 24, 33; 43, 70 s. Bronauer, D. u. J.; Hauer, H.; Keißer, H.; Reichart, V.; SpÖrl, H. K. Akkordarbeiter (Stückwerker) 27, 136 Alabasterer 29, 240 Altmacher (Altreußen, Flick­ schuster) 21, 179 s. Paulus (1516) Ammen 14, 81 Antiquitätenhändler s. Beils, J. W.; Geuder, (N.); Pickert, M.; Schreiber, F. s. a. Kunsthändler Apotheker: s. öff. Gebäude: Apotheken Arbeiter 41, 206, 207, 251 Arbeiterbewegung (1830—52) 35, 149, 150; (1868—1908) 19, 330 Architekten s. Baumeister Arrasweber s. Seidenweber Asoziale s. Springersbuben Astronomen s. Eimmart, G. Ch.; v. Kordenbusch, G. F.; Regiomontanus, J.; Werner, J. Atlasweber s. Seidenweber Aufdinger 13, 13 Bader s. öffentl. Gebäude Bäcker 13, 47, 58; 21, 282; 24, 6, 7, 16, 20, 21, 24, 41, 43—45, 65, 110, 113, 178, 187, 198, 199, 207; 37, 113—122, 172 Kommißbäckerei (1770—73) 21 327 s. Baibach, (N.); Boff, K.; Bur­ ger, G. M., J. K., J. Th.; Frosch, (N.); Georg (1483); Gräf, H.; Höck, W.; Konihammer, K.; Lorenz, G.; Maugguß, J.; Ro­ senbauer, Ch.; Schrotei (N.); Staingriebel, W.; Widmann, (N.) Balleribinder u. Sackträger 27, 112; 37, 103 s. Escherich, K. Bankiers 43, 248 s. Bloemart, A.; Calendrini, J.; Hartung, G.; Kalb, G. M.; Lenz, Ch.; Schiweyer, W. M.; de Stiger, J.; Weisenfeld, J.

— Barbiere 15, 37; 21, 286; 24, 33 s. Daunestock, H.; Hans (1486); Klien, (N.); Peter; Schauer, (N.); Tratz, (N.); Welche, K. — Barettmacher 23, 42, 48 s. Jacquet, H. — Bauern u. Landwirtschaft 12, 366; 14, 85—87, 97, 104, 108 Häuser 37, 375 — Baumeister, Architekten s. Alt, F.; Bär, F. W.; Beheim (Familie); Behringer, R.; Büch­ ner, P.; Decker, P.; Dennemarck, H.; Eyrich, Th.; Gedeler, A.; Göschei J.; Goll, H.; Grimm, J.; v. Haller, K.; Hecht, E.; v. Heideloff, K. A.; Kieser, H.; Müller, H.; Pylipp, H.; Rösner, 3.; Salburger, K.; Schmitz, J.; Schübler, J. J.; Schulz, O.; Streckfaden, S.; Trost, G. u. J.; Walther, K. s. a. Parliere und Nürnberg, Aemter: Bauamt — Baumwollspinnerei 21, 305, 336 — Beckßchlager 13, 47; 27, 135, 147, 185, 195, 199, 200, 213, 218 s. Stamm, H. — Bettler (1500) 13,103, 104; 14, 83 — Beutler s. Säckler — Bevölkerungsbewegung 18, 273; 19, 336; 42, 289—352 Einwanderung 16-/17. Jhdt. 43, 238—248 Einwohnerzahlen (1431—1849) 42, 326 — Bienenzucht s. Zeidler — Bierbrauer 13, 58; 14, 113; 21, 320, 328; 22, 128 ; 24, 21, 114, 121; 26, 220; 29,94; 37,148—158; 43, 51, 227 s. Beck, H.; Durst; Freymund, P.; Heinel, (N.); Höhn, (N.); Hörnlein, (N.); Kraene, J.; Le­ derer, Ch.; Liebei, A.; Pethart, S.; van d. Pruck, P.; Reif, J. G.; Schmauß; Teifel, (N.); Tücher; Vogel, M.; Zeltner, G.; Zwinger, (N.) — Bildhauer (Bildschnitzer) 19, 303; 26, 365—368; 43, 12r—14 s. Decker, H.; Flötner, P.; Heil­ maier, M.; Herold, F.; Kern,

L.; Kittier, Ch.; Kraft, A.; Krauß, W. Th.; Leinberger, S.; Leistner, L.; Schacht, L.; v. d. Schardt, J.; Schmid-Ehmen, K.; Schönau, H.; Schwabe, H.; Stoß,V. Blechschmiede s. Flaschner Bleistiftmacher 12, 355; 37, 393 s. Meinetsberger, J. G.; Schwanhäußer, G.; Staedtler, A. J. Bogner s. Scherlein, K. Bortenmacher 12, 222; 21, 177; 24, 22; 39, 40; 43, 231, 232, 248 s. de Brassery, J.; de Fuhr, V.; Dyon, D.; de Glerg, H.; Gloria, D.; Haffet, P.; Hengel, G.; de Hew, N.; Jegel, J. E. K. W.; Kaiser, H.; Morian, H.; Noville, K.; v. d. Pfort, A.; Planck, A.; Sandrart, H.; Steiberiin; Tisch­ ler, F. Boten s. Enderlein Branntweinbrenner 24, 110; 37, 158—161 s. Bast, J. P. Briefmaler 13, 109; 28, 153 s. Adam, H.; Dumpfer, S.; Gul­ denmund, H.; Mack (mehrere); Schwarz, H.; Weigel, H. Buchbinder 38, 329 s. Büchel, K.; Eyring, H.; För­ ster, Konr.; Krepner, (N.); Memminger, K.; Portenbach, H.; Schnerr, J. J.; Valentin Buchdrucker 19, 279; 23, 13—17; 38, 326—329 s. Adam (in); Adelbulner, M.; Arbogast; Bieling, G. P. J.; Busch, P.; Campe, F.; Cöllitzer, J.; Daubmann, H.; Dian, A.; Dietz, J. P. W.; Endter; Fels­ secker; Fischer, B.; Fleischmann, N.; Formschneider, H.; Freund, H.; Freyberger, St.; Fuhrmann, V.; Geißler, V.; Gerlach, D.; Glaser, H.; Gul­ denmund, H.; Gutknecht, F. u. J.; Hayn, G.; Hergot, K.; Heußler, L.; Hölzel, H.; Holle, L.; Huber, A. u. W.; Kaufmann, P.; Knorr, N.; Knortz, A.; Koberger, A.; Königsecker, N.;



— — — —

— — — —

— —

Lamprecht, (N.); Lantzenberger, H.; Leber, P.; Mair, H.; Mei­ senbach, K.; Milbradt, J. G.; Neuber; Nister, E.; Petreius, J.; Petzensteiner, H.; Peypus, F.; Portenbach, H.; Reger, Ch.; Scheller, A.; Scherf, B.; Sensenßchmid, H.; Stich, J. J.; Stuchs, G. u. H.; Tümmel, W.; Wächter, G.; Wagenmann, A.; Wandereisen, H.; Weinmann, (N.); Weißenberger, H.; Zunner, M. Buchhändler u. -führer 22, 254; 42, 228 s. Ballhorn, H.; Bauer, Hch.; Bleyl, P. P.; Campe, F. u. H.; Edelmann, M.; Endter; Felßecker; Fischer, G.; Fürst, P.; Grattenauer, E.; van Hülsen, L.; Kaufmann, D. u. P.; Kist­ ner, E.; Koberger, A.; Koler, Hs.; Mainberger, K.; Monath, P. K.; Neuber, W.; Ott, H.; Palm, J. Ph.; Pech, (N.); Raw; Recknagel, F.; Riegel, Ch.; Rothscholz, F.; Schiener, Th.; Schräg, L. L.; Seitz, J. M.; Stuchs, H.; Trautner, J.; Un­ gestüm, W.; Vogel, H.; Weber, (N.); Weigel, Ch. u. J. Ch.; Zeller, M. Buchmaler 19, 304; 28, 69—154 Buchschreiber 28, 78; 38, 34 Büchsenfasser s. Frey, H. Büchsenmacher u. -schmiede 21, 157; 27, 107, 149 s. Beheim, S.; Danner, W.; Engelhard, J. L.; Kühfuß, G.; Paul; Recknagel, K.; Widern­ stein, H. Bürstenbinder 39, 240 s. Perschla Büttner 13, 13; 14, 143 s. Gruber, T. Chirurgen s. Wundärzte Dachdecker s. Andreas; Lilgenweis, Ch.; Lindenast, (N.); Rosensteiner, H. (Rosenstock) Deckenweber ß. Cadolzburger, N. Destillierer s. Gutschmied, H.

245

Dienstboten 14, 65—157; 22, 76; 24, 25; 25, 36, 37; 40, 167; 42, 307; 43, 273, 308 s. de Bache, J.; Dellinger, A. B.; Lochger, A. Dirnen 21, 189, 190 Dockenmacher s. Kleinmann, E. Donau-Main-Kanal 14, 244—252; 40, 156 Drahthandel 27, 195 Drahtzieher 14, 152; 27,127,142, 143, 147, 154, 185, 195, 211; 28, 321, 334; 43, 231 s. Alfängk, (N.); Dorsch, Wolfg.; Foumier, A.; Fuchs, J. G. A.; Hack, H.; Reuschel, M. Drechsler 43, 137 s. Gottlieb, 'J.; Murhard, (N.); Saueracker, H.; Zick, L. u. P. s. a. Rotschmiedsdrechsler Eisenbahn-Werkstätten 41, 251 Eisenhämmer 27, 139, 147 Eisenhändler 24, 153; 27, 107, 117, 149, 161—65, 200, 214; 42, 117, 118 s. Hartmann, M.; Kraus, G.; Külsner, Ph.; Sandreuther, E.; Stamm, H. Eisenzainer (die d. Eisen zu Stangen schmieden) 27, 108, 116, 125, 128, 141, 165 Erfindungen 31, 222—226 Ernährungswirtßchaft 37, 75—199 s. a. die einzelnen Gewerbe (z. B. Bäcker, Metzger, Pfragner u. s. w.) Erzgießer s. Lenz, E.; Schweigger, G.; Vascher s. a. Rotschmiede Essigfabrikanten s. Raab, K. Fabriken 13, 302; 41, 207 Färber 12, 196; 21, 130; 24, 9, 31; 43, 50, 58; s. Bscherer, H. G.; Doppengießer, J.; Fuß, J. u. M.; Herff, G.; Possart, E.; Reuter, V. Verz. v. weiteren: 43, 59, 60, 121 s. a. Seidenfärber

Farbhändler s. Braun, H. Fayencefabrik 18, 305 s. Herbst, A. Feilenhauer s. Heinz, K.; Most, W.; Voidter, S. Fiedler s. Musiker Fingerhüter 27, 125, 135, 145 ß. Drescher, F.; Leis, (N.) Fischer 21,286; 24,39; 37,97—101; 38,69 Grünfischer s. Engelbrecht; Leidei, G. S. s. (viele Namen:) 19, 159—234; 20, 175—233 Flachmaler 14, 205—226; 24, 33 s. 14, 208, 209 (32 Namen) Flaschner (Spengler, Klemp­ ner, Blechschmiede) 24, 31; 27, 135, 137, 144, 154, 199 ; 39, 240 s. Hartmann, Gg.; Grübel, J. K.; Zöllner, P. Fleischhacker s. Metzger Fleischpreise 24, 55—70, 252 Fleischversorgung 24, 71—134 Flinderleinschlager s. Rechenpfennigschlager Formschneider 27, 262 s. Gallenstorfer, S.; Glockendon, G.; Hammer, F.; Mayer, Lukas; Widmann, G. Fuhrleute 21, 124, 125, 128 ß. Geugel, H.; Königswarter, N.; Müllner, (N.) Gärtner 13, 24; 21, 313 s. Paulus, (N.); Polster, (N.); Vogel, Ch.; Winzer, G. Garköche 24, 9, 16, 33, 68, 103, 199; 31, 261; 37, 166—168; 40, 78 s. Nikolaus (1489) Gasthäuser u. Gasthöfe s. b. Nürnberg, Häuser (nach Alpha­ bet der Namen bezw. Inhaber) Gastwirte 12, 244; 13, 24, 47, 58, 59; 21, 308, 311, 312, 322; 24, 9, 33, 43, 72, 103, 136, 199 ; 37, 162—169; 40, 156 s. Aumheimer, G. L.; ©air, H.; Baumann, J. A.; Blank, G.; Brendel, Ph. L.; Durnhaimer, N.; Eckstein, (N.); Glück, J. A.; Dietz, L.; Henig, G.; Hering, V.; Knoblach, H.; Lochner, J.;

246

— — — — — —

— — — — — — — —



— — —



Münzer, H.; Ochs, A.; Eiligerer, (N.); Rank, J. M.; Reichhold, (N.); Roth, J. W.; Strobel, A.; Stutz, H.; Trinklein, G. W.; Vischer, A. s. a. Weinwirte Geflügelhändler s. Wildner Geigenbauer 16, 319 s. a. Lautenmacher Gemeine s. Steinbrecher Gerber s. Lederer, Rotgerber u. Weißgerber Geschmeidemacher 27, 130—32, 199 Geschützgießer (Stückgießer) s. Raldner, O.; Falck, H.; Herold; Löffler, G.; Pegnitzer, A.; Stumm, A. Ph. Gesinde ß. Dienstboten Getreidehandel 20, 293 s. a. Nürnberg, Ämter: Ge­ treide ... Gewandschlichter s. Peren, H. Gewandschneider s. Tuchhändler Gewichtmacher 27, 137 s. Weinmann, H. Gewürzhandel 42, 129 s. a. Safranhandel s. von d. Haagen, D., H. u. J. Glasbläser s. de Bier, D.; Fino, A. Glaser 24, 22; 27, 245; 43, 120 ß. Hinschvogel; Kestner, M.; Martin (1385); Rudel; Sebald (H490) Glasmaler 20, 321; 28, 21; 40, 157 s. van Caußer, J.; Hirschvogel, V.; Maurer, Ch.; Schaper, J.; Stein, A. u. H. Glasschneider 21, 187 s. Hammer, M.; Mäuerl, A.; Rost, G.; Schwanhardt, G. u. Ph. Globusmacher s. Andreä, J. Ph. Glockengießer 40, 154 ß. Falck, H.; Gnozhamer, H. u. K.; Konrad (1484); Rosenhart, Ch.; Stumm, A. Ph. Glückshafen (1649) 22, 129

— Gobelinwirkerei 43, 14—20, 37—44, 9-5—98, 119 s. de Mandekin, J. — Goldscheider s. Capitel, S.; Condent, D. — Goldschläger 21,157,184; 24, 22 s. Grünenberger, P.; Kreutzer, A. — Goldschmiede 12, 100; 14, 208, 221; 24, 22; 27, 94, 107, 110, 130, 131; 28, 8, 9, 98; 40, 50, 109; 42, 113; 43, 11, 44, 98-^102, 117—119, 229, 231, 232, 248 s. Artillion, A.; Bave, J.; Berg­ mann, A.; Berten, E.; van Brecht, A.; Brechtei, J. K.; v. d. Bruck, F. u. H.; Carpentix, H.; Caymox, H.; Clavart, H.; Cloß, H.; Cochart, K.; Cordier, N.; Cutrell, M.; Dorttu, C.; Dürer, Albr. d. Ä. u. Andr.; Egg, B.; Falck, P.; Flindt, P.; Förster, Hs.; Garnier, B. u. J.; Glim, A.; Groland, J. u. S.; de Hain, G.; Heel, J. W.; Her­ degen, F.; Hirschvogel, F.; Hof­ mann, H.; Holper, H.; Hüpfauff, E. (?); Jamnitzer, Ch. u. W.; Jünginger, J.; Kaspar, (N.); Keller, N.; Keßler, P.; Klauherr, H.; Knorr, J. A.; Kolb, (N.); Kraus, Hier.; Kristen, K.; Krug, L.; Lencker, H.; Lepipre, A. K.; Mertta, H.; Morman, J.; Mostart, T.; Müller, Matth.; Petzoldt, Ch., G. u. H.; Raab, S.; Rammensteiner, P.; Ratzko, P.; Ritter, J.; Rosell, A.; Salz­ burger, M.; Savori, A.; Schar­ rer, K.; Scheßlitzer, H.; Schult­ heiß, B.; Seyfried, H.; Soer, H.; Streichhan, D.; Volkart, R.; Wagner, V.; Werkmeister, Ch.; Wetzstein, H. u. M.; Wilck, (N.); zur Linden, J., H. u. K. — Goldschmiedsgesellen 13, 102 — Gold- u. Silberschneider s. Tegler, Ch. — Goldspinner 21, 177; 24, 22 — Goldstreicher 28, 10 — Graveure s. Dallinger, A. P. — Gröpner s. Lader

247

Groloder s. Loder Gürtler s. Graff, J.; Karg, H.; Pauschinger, M.; Schmidt, S.; Stengel, (N.) Häftleinmacher 27, 125, 128, 135, 154, 158, 195 Hafner 21, 179 s. Fürst, N.; Hermann (um 1300); Nikolaus (1489) Hammerschmiede s. Leykauf, (N.) Handel 11, 95; 20, 286, 295 ; 31, 282—289; 33, 259—261; 38, 320; 42, 12, 98—144; 43, 20—37, 52, 136 Gesellschaften 27, 167—190; 38, 332, 333; 42, 125; 43, 21 Handlungsgehilfen s. Rummel, H.; Wurstel, H. Handschuhmacher 14, 76 Handwerk 12, 171; 13, 45; 15, 235; 19, 327; 24, 184—187, 192, 193; 27, 94, 114—126, 196, 202, 216, 237; 35, 49, 50 Abzeichen u. Altertümer 40, 151, 156, 172 Gesellenzahl 24, 179 Organisation 27, 129, 130, 136, 137 Verleger s. dort Hamischmacher s. Panzerschmiede Haubenschmiede 27, 135 s. Grünewald, H. Hausierer (institores) 37, 98,135 s. Stadler, G.; Ulrich (1304) Hebammen 14, 79; 18, 258—265 s. Werner, M. Hefenmacher 37, 153 Hökler(innen) 37, 132, 133, 134 Höherer s. Spruchsprecher Holzhauer s. Mertel, H. Holzschuhmacher s. Pfistert, H. Hopfenhändler s. Weisenfeld, J. Hornrichter s. Beham, H. Jagd 27, 43 ; 37, 96 Ingenieure s. Körner, A.; v. Rieppel, A.; Rupprecht, G.; Schuster, Th.; Weber, O.

— Instrumentenmacher 43, 137 s. Weber, H. s. a. Lautenmacher; Posaunenmacher — Journalisten u. Redaktöre s. Coremans, V. A.; Dietzel, G.; Feust, E.; Meyer, Frdr. — Juden 15, 57; 24, 4, 225; 26, 151, 196, 382; 31, 214; 32, 13, 41—45; 37, 104, 153; 41, 27; 42, 46, 291, 293; 43, 288 ß. Ansei; Joel, Mei'r; Isaak; Markus m. d. Bart; Michael; Rapp, G.; Ziemlich, B. Juden-Eid 18, 6, 90 — Juweliere (s. a. Goldschmiede) 28, 8; 43, 232 s. Rertens, H.; Bräutigam, A.; Cordier, S.; Horn, J.; Merklein, A.; van Misenhal; Poritsch, S.; Verbeek, H. — Käufel u. Unterkäufel 27, 116 s. Weidner, M. — Kaffeehäuser 37, 141 — Kammacher 43, 137 s. Greulich, J.; Grillenmair, H.; Probst, (N.) — Kandelgießer 14, 145; 21, 185; 24, 3, 22; 27, 135, 140, 199, 220 s. Grüner, (N.), K.; Hartmann (1386); Lebender, (N.); Schätzer, H. s. a. Zinngießer — Kartätschen- (Striegel-)madier 21, 177 — Karter s. Tuchscherer — Kartoffelbau 21, 166 — Kartographen 18, 315 s. Etzlaub, E.; Homann, J. B. — Kattunfabrik („Cottonfabrique“) 26, 134 — Klingenschmiede 27, 106, 109, 125, 135, 148, 149, 215, 233 s. Geiger, S.; Heller, V.; Pet­ zensteiner; Roder, (N.); Spiegel, K.; Summerer, H. s. a. Messerer — Knappen zu Wöhrd 12, 100; 13, 102 — Kompaßmacher 27, 128 s. Etzlaub, E.; Eudrisch, N.

Konditoren 39, 240 s. Bär, K.; Fuchs, J.; Klein, J. A. Krämer s. Spezereihändler Kretzwascher {Zinnarbeiter?) s. Rott, G. Kürschner 21, 171; 24, 224 s. Daumer, P.; Flick, G.; Haupt, H.; Pisanus, G.; Probst, H. u. P.; Reichhold, (N.); Stadler, J. Kunsthändler 40, 216—220; 43, 67—69 s. Börner, J.A.; Caymox; Dümmler, J.; Feres, H.; Fürstenhäuser, G.; Frauenholz, J. F.; Fürst, P.; Funk, D.; Hauer, R.; Hemme, Ch.; Hofmann, Hans; Knorr, G. W.; Loschge, L.; Mayer, Karl; Pau­ lus, H.; Richter, A. B.; Riedel, K.; Riegel, Ch.; Sandrart, Jak.; Serz, G. A.; Weigel, Ch.; Wild, J. J. H. s. a. Antiquitätenhändler Kupferschmiede 27, 125, 135, 140; 28, 217 s. Badstuber, M.; Günther, H.; Guttermann, M.; Hildebrand, G.; Werner, N. Kupferstecher u. Radierer 40, 214—222, 232 s. Ammann, J.; Bauregel, J.; Benck, J.; Berndt, J. Ch. u. J. G.; Bock, Ch. W. u. J. K.; Böner, J. A.; Bronnauer, A.; Delsenbach, J. A.; Eisen, A. P.; Eisenmann, J. A.; Fenitzer, G.; Gabler, A.; Geißler; Guntzelmann, (N.); Hering, J.; Heu­ mann, G. D.; Höpfinger, P.; Isselburg, P.; Keller, J.; Knorr, G. W.; Lautensack, J. S.; Loesch, Ferd.; Möglich, A. L. u. J. L.; Nusbiegel, J.; Raaib, S.; Roth, Ch. M.; Schauppmeier, J. Ch.; Schlemmer, L.; Schübler, A. G.; Schwarz, Ch.; Schweickard, J. A.; Solis, V.; Trautner, G. P.; Tyroff; Waa­ gen, R.; Wagner, F.; Weigel, Ch.j Wießner, K. s. a. Stahlstich Lader (Schröter, Gröpner) 13, 9, 13; 37, 143, 144

— Lagerherrn 27, 71 — Landwirtschaft s. Bauern — Lautenmacher 16, 319 s. Gerle, H. u. K.; Widhalm, G. I. — Lautenspieler s. Neusiedler, H. u. M. — Lebküchner 13, 58 s. Häberlein, H. —- _ T ifi(icrcr 13, 59; 21, 171, 308; 24, 140, 142 s. Fischer, N. s. a. Rotgerber, Weißgerber — Lederhändler 24, 25 s. Rietzel, C.; Zentgraff, M. — Leibrentenlotterie 26, 252 — Leichenkassen 26, 221 — Leinenhändler 12, 196; 38, 331—333 s. Peiler, M.; Schlumpf, D. u. J.; Viatis, B. — Leonische Industrie 21, 304 ; 43, 231 s. Danndan, F.; Fournier, A.; Held, P.; örtel, F. u. S. — Lichterzieher 24, 143 — Lithographie u. Lithographen 40, 223, 231, 232 s. a. Fleischmann, F. — Loder (Groloder) 13, 48 — Lohnkutscher 26, 221 — Lotterien 42, 232 — Ludwigs-Eisenbahn 33, 261—266 — Luxus 26, 257 — Machayermacher (Mohair-Weber) s. Geisel, Joel u. Jonas — Mäuse- u. Ratten-Bekämpfung 38, 74, 89, 91 — Maler 12, 100; 14, 206—226; 19, 300; 26, 359; 40, 99, 148; 43, 69—84, 104—117, 229 s. Addir, R.; Auer, E.; Autenried, J. H.; Bayer, J. Ph.; Beham, B. u. H. S.; van Bemmel; Beuerlein, H. u. L.; Bildschnit­ zer, U.; Brechtei, L.; Careel, J.; Dietzsch; Distau, (N.); Dorn, H.; Dürer, A. u. H.; Elsner, J.; Er­ hard, J. Ch.; v. Ermeis, J. F.; Falckenburg, F. u. L.; Fueß, (N.); Gärtner, G.; Gebhard, J. A.; Gedeler, E.; Geißler, B.;

249

Glockendon; Graff, J. A.; Grüneberger, J.; Häberlein, L.; Haider, Ch.; Hauer, R.; Hauff, Ch. F.; Hausmann, J.; Hazmann, J.; Hein, F.; Held, N.; Herr, M.; Herz, G. u. J.; Hirsch­ mann, J. H., J. L. u. Th.; Hoheimer, P.; Holzmann, D.; Hoß, L.; Hutzelmeyer, J.; Juvenel, H. P.; Katzheimer, W.; Keller, J. Ch.; van Kessel, Qu.; Kestner, M.; Kleemann; Klein, J. A.; Kolb, P.; Kramer, J. L.; Kreul, J. D. K.; Krieger, M.; Küfner, A. W.; Kühn, L.; Kupetzky, J.; Landauer, B.; Lang, G. J. u. J. G.; Langmair, J.; Lautensack, J. S.; Lembke, J. M.; Loesch, E.; Maar, J.; Michel, H. u. K.; Münch, H.; Pencz, G.; Petersen, H. L.; Pleydenwurff, H. u. W.; Ponacker, H.; Popp, H.; Preißler, D. u. J. J.; Rau, J. G.; Rettich, S.; Ritter, L., P. u. W.; Rösel v. Rosenhof, A. J. ; Rößner, G. P.; Rupprecht, Ch.; Sandrart, Jak. u. Joach.; Schäuffelein, H.; Schlenk, K. M.; Schnelling, H. u. P.; Schö­ ner, D.; Schon, K.; Schultheiß, E.; Schuster, J. M.; Seitz, A.; Siebmacher, J.; Strauch, L.; Strobel, W.; Sturm, Jak.; Süß, H.; Traut, H. u. W.; Tuscher, M.; van Valckenborch, F. u. M.; Vorbruckh, H.; Walter, Ph.; Walz, K.; Weber, Ch.; Wemfels, R.; Weyer, G.; Wilder, G. Ch. u. J. Ch.; Wirth, D.; Wittig, B.; Wolgemut, M. s. a. Aetzmaler; Briefmaler; Flachmaler; Kupferstecher Mangmeister s. Reuter, V. Maschinenfabrik AugsburgNbg (MAN) 38, 333—335 Maurer 27, 245 s. Almersdörfer, H.; Bayerlein, K. ; Hösch, Ch.; Loos, J.; ötterich, E. Mechaniker 43, 66 s. Danner, L.; Elbogen, F.; Heller, J. J.; Puchner, P.

— Medailleure s. Deschler, J.; Gebel, M. 109, 110; 14, 143; 21, 186; 24, 21, 22; 27, 134, 150, 157, 259 ; 43, 137 s. Bayer, Hch.; Carl, M.; Fenitzer, H. u. J.; Frölich, G.; Henlein, H.; Mülich, G.; Schwendter, H.; Weigel (N.) s. a. Klingenschmiede — Messingrenner 21, 155; 24, 140, 142; 27, 135, 147, 218; 43, 52 s. Behaim (Behem), A.; Canler, A.; Rösner, K.; — Messinghandel 27, 162 — Messingschlager 13, 47; 24, 31; 27, 125, 141, 195, 211, 213 s. Berchtel, (N.); Enderis, H.; Heß, H.; Hübner, M.; Kämme­ rer, K.; Seyfried, (N.); Stumpf, K.; Weinmann, K.; Wendel, H. Ch. — Metallhandel u. -handwerk 20, 290; 27, 97—241; 28, 243— 245; 43, 31 — Metzger 12, 143, 199; 13, 47, 58; 14, 73, 143, 145, 150; 21, 269, 270, 308, 312, 320, 328; 24, 1—260; 37, 84—101, 172 ; 38, 69, 73 s. Amberger, H.; Beheim, H.; Dürnhofer, E.; Dunki, S.; Ehr­ mann, G.; Floß, G.; Fütterer, H.; Funk, U.; Heinrich, Ch.; Hübner, W.; Kiener, K.; Kroher, W.; Leidei, H.; Meusel; Mil­ eisen, H.; Moser, (N.); Müsel, P.; Schlauersbach; Sperber, (N.) — Mohair-Weber s. Machayermacher — Müller 13, 57, 58, 75; 21, 318, 319, 322—327; 22, 134; 24, 16, 41, 43, 44, 110, 113 s. Trubach, H.; Übel, J. G. — Müller-(Moler-) Gesellen 13,102 — Münzenhändler s. Gebert, F. K. — Münzwährung 22, 138—142; 35, 15; 38, 71; 42, 385 Kipper u. Wipper 24, 206 — Musiker 13, 234, 236 ; 39, 237, 267—269 s. Anna, (N.); Fischer, J.; Gruber, (N.); Häßler, H. L.; Haußmann, V.; Heiden, H. u. S.; Herbst, J. A.; Mainberger, J.;

Pachelbel, J.; Paumann, K.; Sartorius, P.; Sauer, C. G.; Staden, J.; Stephani, KL; Tanner, H.; Zeidler, M. s. a. Lautenspieler; Organisten; Spielleute Nadler 27, 144, 158, 196, 259 s. Fleischauer, (N.); Heinrich (1311); Keller, (N.); Ludel, S.; Schlechting, (N.); Strölin, A. Näherinnen s. Stickerinnen Nagler 27, 137, 148 s. Frank, M.; Häberlein, H.; Koppel, G.; Planck, W.; Ring­ macher, H.; Schmiedel, N. Nahrungs- u. Genußmittel s. ErnährungsWirtschaft Neberschmiede (Verfert. v. Bohrern u. Sägen) 27, 106, 137 s. Klein, Gg. Nestler 14, 76 Notare s. Nbg.: Ämter Oblatenbäcker 28, 184, 201 s. Wetzstein, H. u. M. Obstler 37, 133 Organisten 38, 340—346 s. Beck, B.; Bernhard (1408); Busch, (N.); Förtsch, W.; Hei­ den, H. u. S.; Nachtigall, H. S.; Nikolaus (1470); Paumann, K.; Seher, H.; Stäuber, L.; Weller, N.; Wilphlingseder, A.; Zeileisen, U.; Zimmer, K. s. a. Musiker Orgelbauer s. Rappolt, Ch.; Stuchs, F.; Tischer, N. Panzers chm iede (Hamischmacher) u. Panzerhemdmacher (Sarwürke) s. Helm, A.; Rosenplüt, H.; Stuchs, E. s. a. Plattner Papiermaschee-Dosenmacher 39, 240 Papiermühlen 12, 349; 42, 117 Parfümfabrikanten s. Kreller, K. B. Parliere (Baumeister; s. auch dort) s. Kartner, H.; Ulrich (um 1490) Pastetenköche 13, 175 Pergamenter s. Hermann Perückenmacher s. Tennhardt, J.

— Pferdehandel 24, 225 — Pflasterer 27, 245 — Pfragner 13, 47; 21, 286, 320; 24, 16, 41, 43, 44, 65, 113, 136, 144, 198, 203, 234, 235, 236 ; 38, 84 s. Baumann, K.; Geiger, G.; Mülich, G. H. u. St. — Photographen 40, 232 s. Schmidt, Ferd. — Pinselmacher s. Ott, H. — Platschlosser 27, 107 — Plattner 12, 100; 13, 102, 111; 24, 22; 27, 107, 134, 139, 226, 228, 230; 28, 8, 21, 34; 38, 34—38 s. a. Grünewald, H.; Hans v. Worms; Lochhauser, Hans; Lochner, K. u. F.; Schreiner, H.; Siebenbürger, V.; Thil, (N.); Wagner, H.; Wilhelm v. Worms s. a. Haubenschmiede — Porzellanmaler s. Geiser, J. L. — Posamentierer s. Bortenmacher — Posaunen- u. Trompetenmacher 27, 107 — Pritschenmeister („Backala“) 23, 3 s. Angerer, B.; Flexel, L.; Most, W.; Wiring, H. — Pulvermacher 27, 159 — Putzmacherinnen s. Müller, (N.) — Quecksilberbrenner 27, 134 — Radierer s. Kupferstecher — Räuber 41, 100 — Ravensburger Handelsgesell­ schaft 13, 103 — Rechenmeister s. Schreib- u. Rechenmeister — Rechenpfennig- u. Flinderschlager 21, 168, 169 s. Lauffer, H. — Redaktöre s. Journalisten — Refträger 28, 179 ; 37, 134 — Reussen s. Russige (Metall­ arbeiter) s. aber auch Altmacher (Altreussen, Flickschuster) — Ringmacher 27, 125, 130, 234 — Rinkenschmiede (Ketten­ macher) 27, 137 — Röhrenmacher 27, 137 — Rotgerber 24, 25, 153 s. Göpner, W.; Würster — Rotgießer s. Kehl, J. M.

251

— Rotschmiede 27, 117, 135, 159, 200, 259; 28, 217; 29, 379, 380, 402; 37, 122; 38, 91, 187; 43, 521 s. Aletzheimer, O.; Beheim, L.; Beringer, M.; Ganz, H.; Gundlacher, H.; Gutpier, (N.); Hein­ lein, E., H. u. P.; Herl, G ; Keuidel, J. (?); Klingenstein, (N.); Labenwolf, P.; Mülich, P.; Schüler, F.; Singer, A. s. a. Erzgießer — Rotschmiedsdrechsler s. Speichel, H. — Russige (Reussen, Metall­ arbeiter) s. Mülich, K. — Sackträger s. Ballenbinder — Säckler 14, 76; 24, 22 ß. Mann, H.; Marschalk, H.; Preu, G.; Probitz, N.; Probst, H.; Schorrer, W. — Säger, Sägmüller s. Konrad (1483); Lang, H. — Sänger s. Schmidt, G. — Safranhandel 38, 324—326; 42, 125, 129; 43, 31 — Saitenmacher 11,121, 122; 24, 25 s. Nuding, A.; Seitenmacher, N. — Salzhändler 37, 137 s. Külsner, Ph. — Salzvorräte 38, 44, 45, 66, 70 — Samenhändler 37, 135 — Sarwürke s. Panzerschmiede — Sattler 28, 21 s. Ferber, A.; Koler, Lienhart — Scheibenzieher s. Drahtzieher — Schellenmacher 14, 120 s. Allmann, G. — Schermesserer 27, 106, 135 — Schleifer s. Seyfried, K. — Schlosser 14, 208; 21, 171; 24, 21; 27, >128, 137, 140, 245; 40, 180 s. Bereutter; Clauß, Qu.; Eckert, (N.); Ehemann, H.; Friedrich (1510); Greyner. N.; Hans (1601); Henlein, P.; Heuß, G.; Mateck­ hofer; Ochs, L.; Pullmann, H.; Putz, Th. — Schmiede 13, 8, 47; 27, 106, 159; 39, 43 s. Albrecht; Burkhard, L.; Er­ härt; Friedrich (1302); Greuß, H.; Hans (1383); Heinrich (1308); Neibiger, H.; Peter; Rösner, G.;



— — — —



— — —



Strobel, M.; Walther (1302); Zacharias Schmiedezins 17, 364 Schneider 13, 198; 14, 143; 21, 171; 22, 248 ; 24, 21, 178 ß. Bamberger, K.; Leib, W. T.; Link, Jak.; Pütz, H.; Seusse, (N.); Wagner, J.; Wedßbarth, H.; Wüst, H. Schnurmacher s. Kugler, E. Schönmacher 38, 34 Schreiber (private) s. Gagen­ hart, P. s. a. Buchschreiber Schreib- u. Rechenmeister 26, 221 s. Bayer, H.; Bierbaum, A.; Brechtei, F. u. S.; Derrer, J.; Frank, P.; Glaser, K.; Glück, J.; Hirschfelder, L.; Hoffot, H.; Jöppel, M.; Kämmerer, L.; Kolberger, L.; Ludwig (1473); Neudörffer, J.; Probst, P.; Schenkel, K.; Schmidt, Kasp.; Schwenter, P.; Strobel, A.; Vogel, L.; Volckamer, A.; Wag­ ner, U.; Wilmer, G.; Zolcher, B. Schreiner 12, 205 s. Beheim, H. W.; Hans (1483); Kauer, U.; Krauß, G. J.; Kühn, H.; Praßner, J.; Probst, H.; Scharpf, K.; Schneider, Jak.; Simmers, J. J. Schriftgießer s. Dietrich, A. Schröter s. Lader Schuster 22, 248 ; 34, 21, 25, 142, 178 s. Angerer, St.; Baumann, (N.); Gerstacker, G.; Hager, G.; Ha­ ger, Ph.; Harlas, G.; Hatzer, H.; Sachs, H.; Schwab, (N.) s. a. Altmacher Schweinestecher 24, 45—50,199, 200

— Schweinezucht 24, 41—45 — Seidenfärber 43, 229, 231 s. Geisel; La Rue, D.; Mallebrandt, G.; Quicchelberg, S. — Seidenknopfsticker s. Gick, P.; Gnassa, A. — Seidenweber (auch Arras- u. Atlas web er) 43, 48—51, 54—56 s. Bassa, A.; Düring, L.; Frey-

252

— — — — — — —

— —

— — — — — —

— —

mund, P. u. H.; Graf, H.; Kaiöer, H.; van Lanndersi, M.; Lerman, E.; Mayer, Ant.; Minuit, N.; Pallier, H.; Pömer, F.; Sprenger, H.; Werschin, N. Seifensieder 21, 308; 24,142,236 Seiler 24, 142 s. Nuding, S.; Werner, M. Sensenschmiede 27, 107, 125, 137, 140, 162 s. Lehner, W. Setzer s. Buchdrucker Siegelschneider s. Braunskom, B. Spengler s. Flaschner Spezereihändler s. de Brasseri, J.; Ebert, K.; Eppelein, A. P., J. G., M.; Klügel, (N.); de Meere, J. u. K.; Scheuerlein, H.; Staiber, H. Spiegler 27, 138 fi. Berndt, J. Ch. u. K. Spielleute u. Stadtpfeifer 13, 117; 43, 240 s. v. d. Hufen, J.; Müller, M.; Paumann, M. Spielwarenindustrie s. Geiger, J. G. Spitzenklöpplerinnen 14, 78 Sporer 27, 135 Sprachlehrer s. Kiehl, K.; Kramer, M.; Levinus, N.; Schübler, J. J., d. Ä. Springersbuben (asoziale jg. Burschen) 21, 120, 312 Spruchsprecher (Vorhängelein) 23, 3, 35 s. Gänskläpperer; Gerstner, H.; Mager, H.; Minderlein, H.; Müllner, Hch.; Spiegel, H.; Springenklee, Michael; Weber, M. u. W.; Wolf, L. u. S. Stadtpfeifer s. Spielleute Stahlstich u. Stahlstecher 40, 207—235 s. Daumerlang, Ch. L.; Enzigmüller, J. M.; Fleischmann, F.; Kurz, G.; Marx, A.; Mayer Karl; Petersen, H. L.; Poppel, G. F.; Rohbock, L.; Rohrich, C. F.; Ros6e, Ch.; Serz, G. A. u. J. G.; Stadler, F.; Wagner, F.; Walther, J. Ph.

— Staudenmedster 27, 137 — Steinbrecher („Gemeine“) 22, 151—163 viele Namen s. 22, 152, 156 — Steinbrechmeister s. Petzold, H. — Stallmeister (Bereiter) im Marstall s. Trichter, V. — Steinbrüche 22, 147—173 — Steinmetzen 27, 245 s. Ayrer, Ch.; Beer, H.; Klin­ genbach, M.; Schnabel, L.; Schultheiß, N.; Teuffei, A.; Unger, G.; Vogel, M. (?) — Steinpolierer s. Neunburger, H. — Sterblichkeit s. Bevölkerungs­ bewegung — Sticker(innen) s. Eratzhamer, E.; Leinberger, S. — Striegelmacher s. Kartätschen­ macher — Strohschneider s. Fichtner, (N.) — Stückgießer s. Geschützgießer — Stückwerker s. Akkordarbeiter — Tabakmacher, Fabrikanten und Händler 14, 80; 37, 141, 142 s. Feder, J. — Tanzmeister s. Mühlgraf, H. — Tafler (Schreibtafelmacher) 28, 178 — Taschner s. Hofmann, F.; Nützel, N.; Wagner, Gg.; Weier, L. — Technik 31, 222—239 — Teppichwirker s. Mandekin, J.; Paulus, P.; van Roy s. a. Gobelinwirkerei — Tierärzte 38, 59 — Trompetenmacher s. Posaunen­ macher — Tuchbereiter 21, 157; 43, 58, 59, 229—231, 254, 255, 257 s. Behaigne, M.; Berg, A.; Eigmont, M.; Fett, Ph.; Gobelet, K.; Hewelmans, H.; de Hooch, K.; van Hoy, F.; Janssen, G.; Kalb, A. u. V.; Kenarts, F.; Klug, K. u. L.; Loyr, P.; Ort, S.; Paing, B.; v. Praga, M.; Render, J.; Rose, D.; Sante, J.; Schmeier, M.; Schneidewind, H.; Seufferheld, H.; Strober, H.; van Weselle, J. (weitere Liste 43, 57, 58, 59, 60) — Tuchfärber s. Färber

253

Tuchhändler (Gewandschneider) 27,11, 78; 42,109—117,125—129; 43, 2, 59, 229—231 s. Beitschier, H.; van d. Berg, A.; Best, R.; Bewitsch, H.; Born, J.; Braun, T.; Brooke, J.; Creton, J.; Granger, R.; Huriau, J.; Kenis, E.; Konrad (um 1300); Lobenhofer, (N.); Mülich, H.; Osborn, R.; Pirkel, H.; Scharpff, J. ; Schlewitzer, N.; Schweitzer, Th.; Walker, W. Tuchhefter 12, 100 Tuchmacher 21, 165; 24, 5, 21; 27, 94; 40, 50; 42, 199 s. Bassan, A.; Beil, E.; Geisel; Herborn, F.; Horn, K.; Reh­ berger, J.; Schöps, S. Tuchmesser s. Dietrich, J. Tuchscherer (Karter) 42, 125 s. Alson, A.; Gerff, H.; Pölle, K. ; Ulrich (1365) Tuchstopfer s. van Orsagen, R. Tüncher ß. Denner, S.; Zischer, Th. Turmdecker s. Dachdecker Uhrmacher 14, 208; 31, 260; 39, 251—253 s. Bumel, J. L. u. M.; Gerung, L. ; Henlein, P.; Pullmann, J. Uhrzeit 26, 257 Ultramarinfabrik s. Zeltner, J. Unschlittmonopol 24, 51, 135 bis 148 Verdinger 14, 71, 90 s. auch Zubringerinnen (Handwerks-)Verleger 27, 148, 170, 175, 181, 196, 199, 237 Viehhandel 24, 42, 71—134, 148 bis 175, 182 s. Albrecht, B.; Engel, H.; Fürter, J.; Gößwein, N.; Halbert, H. u. W.; Heiden, A.; Hofmann, S.; Keßler, H.; Krauß, H. u. G.; Lang, L.; Loy, K.; Mayer, L.; Mentler, G.; Müsel, W.; Sdiurger, A.; Zeller, H. weitere Namen 24, 108 Visierer s. Weinkieser u. Nürn­ berg, Ämter: Eichmeister Vorhängelein s. Spruchsprecher

— Waagmacher s. Kolberger, R.; Lambrecht, H. — Wachsbossierer, s. Hemme, Ch.; van der Pitt, H. — Währung s. Münzen — Wäscherinnen 14, 91 — Waffenhandel u. -industrie 19, 280; 27, 196 s. a. Geschützgießer; Harnischmacher; Haubenschmiede; Panzermacher; Plattner — Wagner 38, 183, 186 — Walker s. Tuchbereiter — Weber 13, 47; 24, 21, 207; 38, 91 s. Braun, H.; Bscherer, J.; Cadolzburger, N.; Ehelich, A.; Fesselmann, Veit; Fischer, M.; Geisel, E.; Hübner, V.; Inglobert, J.; Meyer, Chph.; van Mundt, P.; Nunnenbeck, L. s. a. Gobelinwirker; Machayermacher; Seidenweber; Teppich­ wirker — Wechsler s. Schimstorfer, U.; Tyrold, F. — Weinbau 38, 68 — Weinführer 37, 145 s. Gundlacher, H. — Weinhändler 13, 58; 37,142—143 s. Dörrfuß, (N.) — Weinkieser (Visierer) 37, 143—45 s. Cristan, E. — Weinrufer 27, 247; 37, 143 — Weinstecher 37, 143 — Weinwirte (s. a. Gastwirte) 37, 146, 147, 148, 163 s. Baldauf, H.; Graz, M.; Popp, L. — Weißgerber 21, 110, 308; 24, 25, 153 — Wettlotto 26, 178 — Wildner (Wild- u. Geflügel­ händler) 37, 96 — Windenmacher 14, 208 — Wohnungswesen 19, 324 — Wollhändler s. Pflaum, M. — Wollkämmer 37, 122 — Wundärzte s. Eßlinger, U.; Folz, Hans; Hans (1498); Nehr, (N.); Reinheimer, P.; Samstag, (N.) — Zainer s. Eisenzainer — Zainhämmer 27, 141, 147

254 — — — — — — —



— — — — — — — — —

Zaummacher s. Müllner, Jod. Zeichner s. Maler Zeidler 41, 267; 43, 520 Zeitungssinger s. Nbg., Ereig­ nisse: Moritaten Zeugschmiede 27, 137 Ziegler s. Resch Zimmerleute 13, 13; 27, 245 s. Besold, H.; Birkmann, F.; Carl, P.; Gaßner, E.; Küfner, L.; Kunel, H.; Steger, M.; Stumpf Zinngießer 27, 107, 125, 135 s. Enderlein, K.; Heinrich (1483); Marsching, J.; Peter; Schleiik, G. F.; Stadelmann, G.; Stefan; Völkel, H. s. a. Kandelgießer Zinnhandel 27, 198 Zinnoberbremner 27, 134 Zirkelschmiede 27, 106,125,128, 137; 38, 39; 39, 240 Zölle usw. s. Nbg., Ämter: Zölle Zubringerinnen 14, 69, 72, 91 Zuckerbäcker s. Konditoren Zuckerhändler s. Braun, T.; Butrier, J.; de Meere, J. u. K. Zuspringerinnen 14, 78 Zwischenhandel 27, 221

Nürnberg (Weiler, Lkr. Pfarrkirchen) 18, 247 Nürnberg (Mähren) 37, 360 Nürnberger, Georg, Münzmeister (1667) 22, 129; 38, 48 — Geuta, Witwe (1454) 37, 300, 302 — Hans (1427) 37, 308 — Lazarus, Kaufm. in Sevilla (1534) 30, 174, 232, 237, 240 s. a. von Steinberg Nürten (b. Göttingen), Kloster 39, 23 Nützel (Nüzel), Ratsfamilie 25, 200; 27, 32, 35; 29, 110, 137; 30, 75; 37, 291; 41, 285, 298 — Agnes, verh. (vor 1328) m. Ulr. Kudorfer 29, 121 — Albrecht (1383) 13, 8; 37, 276 — Berthold (t 1398) 13, 8; 29, 162 — Berthold (1440) 41, 326 — Charitas, 1553 verh. m. Hier. Köler 30, 266, 267 — Christine, Frau Werners 29,121 — Christoph (1553, 1563) 16, 108; 30, 266

— Elisabeth s. Holzschuher — Fritz (1399) 29, 163, 165 — Gabriel (f 1489) 13, 40, 41; 18, 88; 22, 151; 29, 307 — Gabriel (1523) 20, 179 — Gabriel (1563, 1576) 16, 111; 21, 200; 43, 230 — Gabriel (1680) 16, 266 — Gertraud, Frau d. Konrad (1328), s. Stromer — Hans (f 1400) 29, 100 — Hans (um 1500—1550) 22, 127, 237; 27, 176, 178, 180, 191 — Joachim (1577) 24, 62; 40, 3 — Johann, Konsulent (f 1509) 14, 13 — Johann (1558) 11, 106, 142 — Johann Joachim (t 1728) 16, 206 — Justina (* 1523), verh. m. H. Schnitter 43, 79 — Karl, Kais. Rat (* 1558, t 1614) 14, 140; 39, 210 — Karl (1624) 16, 206 — Karl Benedikt (1712) 22, 130 — Kaspar (* 1471, t 1529) 14, 27; 16, 251; 17, 188; 19, 5, 6; 28, 50, 243; 30, 179, 215, 266, 267; 33, 27, 29, 51, 62, 220, 221, 233, 234; 34, 70; 40, 240 — Kaspar d. J. (1546) 24, 96; 31, 134; 36, 23, 114; 43, 33, 66 — Klara, Frau Kaspars d. Ä., s. Held — Klara, Frau d. Hans (1550) 21, 288; 22, 127 — Konrad (= Kunzmann?, 1313, 1328) 29, 115, 121, 124 — Konrad (1496) 14, 13 — Lorenz (1577) 16, 205 — Margarete, Nonne u. Schrei­ berin b. S. Katharina (t 1495) 25, 52 — Maria Sophia, verh. m. Jobst Wüh. Ebner (um 1728) 16, 207 — Peter (1373, 86) 29, 141, 148 — Peter (1483, 1497) 14, 9; 26, 286, 294, 305 ; 28, 205 — Susanna Regina (1752) 22, 130 — Ursula, verh. m. Barthel Held 24, 124 — Werner (1272, 1290) 29,120,121; 41, 263, 265

255

— Wolf Jakoib (Anf. 18. Jhdt.) 22, 258 s. a. Nözzel Nützel, andere Familien — Nikolaus, Taschner u. Visierer (1485) 26, 299 — Wolf, Pfründner b. S. Sebald (1528) 42, 159 Nunnenbeck, Linhart, Meistersinger u. Weber (f nach 1513) 11, 173—190; 19, 3, 4 Nusbiegel, Johann, Kupferstecher (* 1750, f 1829) 40, 217 Nusch, Georg, v. Rothenburg (1634?) 16, 165 Nuth, Franz Anton, Theaterdirektor (1760/61) 12, 287; 13, 214, 215 van Nyenlant, Jakob, Kaufm. in Ant­ werpen (1545) 43, 36 Nymphenburg (Stadt München) 17, 47, 131, 175 Nymwegen (Holland) s. van Alst, E.; Fuchs, Hch.; Polt, J. Nyon (Schweiz) 30, 253 Obenaus, Georg, v. Burgbemheim (1498) 29, 321, 330 Oberalteich (Lkr. Deggendorf), Kloster 39, 114 Oberasbach (Lkr. Fürth) 17, 308; 19, 210; 42, 153, 154, 161, 169 s. Korner, H. Oberbaimbach (Lkr. Schwabach) 42, 159, 169 Oberbreitenlohe (Lkr. Weißenburg) 42, 164, 169 Oberbüchlein (Lkr. Schwabach) 42, 155, 160 Oberbürg (Stadt Nürnberg) 16, 105; 20, 205; 27, 54; 40, 131; 43, 288 s. v. Hagen, J. G. F.; Neubauer, L. W. Obererlbach (Lkr. Gunzenhausen) 30, 252 Oberfarmbach s. Burgfarrnbach Oberfembach („Fembach“, Lkr. Neu­ stadt a. A.) 15, 97, 110 Oberferrieden s. Ferrieden Oberfürberg (Lkr. Fürth) 30, 319 Oberhäuser, Georg, Tuchfärber (1606) 43, 121

Oberheckenhofen (Lkr. Schwabach) 15, 57; 42, 152, 155, 169 Oberheidelbach (Lkr. Nürnberg) 29, 111; 41, 282 Oberhembach (Lkr. Neumarkt i. O.) 24, 263 Oberhöchstädt (Lkr. Neustadt a. A.) 41, 306, 325; 42, 155, 169 v. Oberkamp, (N.), bay. Gesandter am Fr. Kreis (f 1806) 17, 21, 22, 26, 33, 50 Oberkrumbach (Lkr. Hersbruck) 43, 177 Oberlindach (Lkr. Höchstadt a. A.) 42, 165 Obermässing (Lkr. Hilpoltstein) 39, 75; 41, 282 Obermaier (Obermayr, Obermeier), Anna, Frau d. Peter 25, 92 — Eustachius (1591) 25, 93 — Helena s. Ayrer — Johannes, Student (1510) 14, 42 ' — Paulus, Student (1506) 14, 42 — Peter (1519) 25, 92 — Philipp, Student (1510) 14, 42 Obermainbach (Lkr. Schwabach) 42, 159, 169 Obermauk s. Mauk Obermembach (Lkr. Höchstadt a. A.) 39, 108 Obermichelbach (Lkr. Fürth) 41, 851, 353, 409; 42, 156 Pfarrer s. Meinel, F. W.; Will, G. A. Obermoschel (Rheinpfalz) 27, 306 Oberndorfer, Sabina Polyxena, Magd. (1733) 14, 119 s. a. Oberndorfer Oberndorf (b. Ellingen, Lkr. Weißen­ burg) 32, 29 Oberndorf (Lkr. Erlangen) 40, 44 Oberndorf (Lkr. Lauf) 42, 155 von Oberndorf, Adelheid, Frau Hein­ richs 32, 29 — Heinrich (1308) 32, 29, 36 Oberndorfer, Martin, Prediger in Amberg (1582) 40, 45 s. a. Oberndorfer v. Obernitz, Hans, Schultheiß (t um 1542) 14, 122; 30, 249, 251; 33, 131; 37, 265, 286 — Margaretha s. Ortolf Obemschwarzenlohe s. Groß-Schw.

256 Obemzenn (Lkr. Uffenheim) 42, 50 Oberpfalz 17, 49, 134, 163; 20,107,129; 40, 50; 41, 278; 42, 20, 26 ; 43, 274 — Reformation u. Gegenref. 43, 233—238, 247, 254—259, 261 —- Stadtanlagen 42, 37 Oberschlauersbach (Lkr. Neustadt a. A.) 42, 161, 169 Oberschöllenbach s. Schöllenbach Obersorg an d. Schwalm (Hessen; früher: Sualmanaha) 39, 29, 30 Obersteinach (Lkr. Bamberg) 20, 69 Obersteinbach (Lkr. Schwabach) 15, 57; 42, 151, 152, 158, 161, 169 Oberteich (Lkr. Tirschenreuth) 17,300 Obervellach (Kärnten) 43, 44 Oberweihersbuch (Lkr. Nürnberg) 19, 194, 206, 212; 20, 202 Ober- (u. Unter-)Wellitzleithen (Lkr. Nürnberg) 19, 352; 37, 332; 42, 164 Oberwesel (Reg.nBez. Koblenz) 28, 261; 30, 229 Oberwimmelbach (Lkr. Forchheim) 30, 258; 42, 154, 168 Oberwinter (b. Bonn) 30, 229 Oberwohlbach (Lkr. Freising) 18, 247 Obornik (Polen) 30, 277 Obser s. Opser Obulus s. Frdr. v. Haller (?) Ocger (öger), Arnold (1254) 29, 11 — Dietmundis, Witwe Rüdigers (1254) 15, 27; 29, 111 — Rüdiger (t vor 1254) 29, 111 Ochenbruck (Lkr. Nürnberg) 13, 62; 29, 200 Ochs, Andreas, Bierwirt (vor 1658) 22, 129 — Barbara, Witwe des Andreas (1658) 22, 129 — Leonhard, Schlosser (1482) 20, 83 Ochsenfurt (Ufr.) 29, 220; 37, 108 s. v. Twist, G. Ockersei, niederld. Familie 43, 54 — Nikolaus d. Ä. (* 1585) 43, 54 — Nikolaus d. J. (* 1611), Offizier 43, 54 Ockersmühle s. Eckersmühlen Odenwald 33, 191 Oderzo (b. Treviso, Italien) 30, 218 Odinberger s. Ödenberger

Odwein, Ägidius, Kaplan b. Hl. Geist (1528) 34, 98, 99 öberlin, Heinrich (1353) 29, 119, 122 — Wolf (1353) 29, 122 öblarn (Steiermark) 31, 138, 200 öchslein s. Taurellus öchsner, Wolfgang, Kaplan b. S. Se­ bald (1524) 43, 494 Oecolampadius, Joh., Theologe (* 1482, t 1531) 19, 12, 21; 28, 394; 34, 48, 50, 51, 53; 39, 158, 159, 160; 43, 501 Oed, Maria, Köchin (1734) 14, 121 Ödenberger (Odinberger), Eberhard (1353) 15, 68 — Heinrich (1313) 29, 115 — Margarete (1313) 29, 115 Ödenweiher (bei Reichelsdorf) 20, 182, 188, 200 öder, Hans, Wiedertäufer (1525) 34, 63 Öger s. Ocger öhlenschläger, Adam Gottlob, dän. Dichter (* 1779, f 1850) 42, 2Ö8 Oehm, (N.), verh. (1757) m. (N.) Solger 29, 391 Öler, Heinrich, Pfründpriester b. S. Sebald (1505) 43, 486 Oelhafen (v. Schöllenbach), Rats­ familie — Gabriel (1662) 13, 159 — Hans (* 1520, f 1580), Ratsherr 11, 212, 213; 20, 185; 30, 266, 268 — Joh. Christoph (* 1574, t 1631) 11, 212; 39, 210; 43, 344 (?) — Karl Christoph, Waldamtmann (* 1709, f 1785) 37, 319 — Sigmund, Oberamtsrichter (1894, 1905) 16, 54; 29, 12, 41, 77 — Sixt (* 1466, f 1539) 11, 197 bis 201; 27, 337 — Sixt, Kartäuser (derselbe?, 1525) 15, 121; 29, 302; 33, 165 — Tobias, Dr., Ratskonsulent (* 1601, t 1666) 13, 151, 152; 20, 130, 141; 40, 118; 43, 264, 265, 272, 276, 285, 287, 290 öllinger (Ollinger), Georg, Apotheker (16. Jhdt.) 38, 68 s. a. Ellinger ölperl, Ferdinand, Komödiant u. Ma­ rionettenspieler (1763) 12, 242, 285, 286, 288; 13, 212, 217

257

Ölsnitz (Kr. Zwickau) 42, 175, 183, 184 s. a. Ihan, J.; Michel, W.; Runz­ ler, M. örtel (Ortei), Familie 18, 181; 25, 115 — Agathe, verh. m. H. Rech u. 1522 m. M. Löffelholz 31, 239 — Andreas (Endres), Stifter (1579) 22, 127; 23, 108 — Barbara (f 1536), verh. m. Bart. Flick 23, 106, 108 — Christma (richtig Ortlieb?), f 1441, verh. m. Michael Behaim 25, 115 — Florentius, Händler in leon. Draht (1535) 42, 181 — Franz, Buchdrucker (1570) 39 149 — Gabriel (1553) 30, 266 — Heinrich (um 1450) 30, 210 — Helene s. Tetzel — Hieronymus (♦ 1543, f 1616) 16, 88

— Jakob, Komödiant aus Lauf (1579) 12, 172; 13, 122 — Karl, Gerichtsschreiber (1538) 30, 250 — . Margarete, verh. 1572 m. Barth. Flick 23, 108 — Sebald, Händler in leon. Draht (1535) 42, 181 — Sigmund (1483, 1509) 21, 24; 23, 106, 108; 30, 43; 31, 239 s. Frau, geb. Groß 31, 239 — Sigmund, Student in Altdorf (1596) 14, 257, 258; 3*0, 201 van Oes, Maria, verh. (vor 1598) m. Ph. van Urle 43, 62 öslau (Thüringen) 30, 225 Österreich 36, 36, 139, 141, 142; 40, 56; 41, 29, 348, 368; 42, 188, 361; 43, 23, 61, 184 — Deutschkatholiken 41, 198 — (Erz)herzöge s. Ernst; Karl; Leopold; Maximilian — Kaiser s. Franz Joseph — Kirchenbau 42, 74 — Viehhandel 24, 60, 109, 149, 164, 220

Österreicher, Familie 25, 116 — Ambrosius, Schreiber u. Mei­ stersinger (um 1570) 12, 161 bis 163, 172; 13, 110, 111, 112, 113, 114; 23, 36; 27, 268, 270 17

— Anna, verh. m. Matthäus Ebner 25, 120 — Hans (falsche Schreibung) s. Ambr. Österreicher — Seiz (1417) 42, 116 ötinger, Frdr. Christoph, Württemb. Theolog u. Theosoph (* 1702, t 1782) 31, 248, 254 ötterer (= Otterfänger) s. Konrad (1435) ötterich, Eduard, Maurermeister (1880) 22, 135 öttingen (Lkr. Nördlingen) 22, 166; 28, 237 ; 30, 252; 43, 358 von Öttingen, Grafen u. Fürsten 27, 227; 28, 223; 40, 59 — Ludwig v. Ö.-Wallerstein (* 1791, f 1870) 40, 146 s. a. Albert Ernst; Christine Luise, Friedrich IV. v. Eich­ stätt; Joachim; Johann; Ludwig von öttingen (die Ministerialen, nicht die Grafen - Fürsten) 39, 73 — Siegfried (1308) 32, 35 Öttinger, (N.) (1413) 42, 103 — Hans Andreas (1637) 30, 324 —- Konrad (um 1290) 32, 35 s. a. Ötinger Ofen (Stadt) s. Budapest Offenbacher, Julius, Stifter (1900) 22, 137 Offenbau (Lkr. Hilpoltstein) — Pfarrer s. Schöner, P. Offenburg (Baden) 34, 152 Offenhausen (Lkr. Hersbruck) 24, 4; 41, 2; 43, 173, 178, 186 — Pfarrer s. Würfel, A. Offenstem, (N.), Kurfürstl. (sächs. ?) Rat (1538) 34, 7 Ogan, Fritz, Viehhändler (1360) 24, 246 Ohlsen, Gustav, Arzt in Italien (1867) 42, 255 — Ottilie s. Daumer Ohm, Gg. Simon, Physiker, Rektor d. Polytechn. Schule (* 1787, t 1854) 41, 212 Ohrwaschel (Gansstein), Steinbruch b. Kalchreuth 22, 148 Oken, Lorenz, Naturforscher (* 1779, f 1851) 37, 320 Okershof (?) 29, 146

258

Olaso, Nikolaus, Kais. (?) Sekretär (1540) 43, 24 Oldenburg 17, 53 Oldeslohe (Reg.-Bez. Schleswig) 35,130 Olearius, Adam, Orientalist (* 1603, t 1671) 42, 237; 43, 128 Oiesnicki, Sbigneus, s. Sbigneus, Erz­ bischof v. Gneisen Olevianus, Kaspar, ref. Theologe (t 1587) 43, 500 Ollinger s. öllinger Olmütz (Mähren) — Bistum 28, 100 Bischöfe s. Johann v. Neumarkt — Domherrn s. Stromer, F. von Ololfesheim (Alesheim), Konrad (1295) 32, 29 Olstorf s. Gmunden am Traunßee Ongherß, Oswald, Maler (1743) 40,141 Onoldspecker, Konrad (13. Jhdt. ?) 27, 34 van Oort, Gertrud, in Antwerpen, verh. vor 1555 m. Konr. Imhoff 43, 32 Opechtice (Böhmen) 30, 251 Oppenheim 33, 65, 75; 41, 196; 43, 117 Oppenheimer, (N., Antiquar aus Paris ?, 1852) 40, 149 Oppersloch s. Appersloh Opser, Hans (1489) 21, 42 Orange (Frankr.) 43, 356 Oranien (Nassau-Oranien) s. Moritz (Ludwig); Wilhelm I. Orlamünde (Thüringen) 34, 53 Orlamünde, Grafen 39, 123 s. Kunigunde; Otto Orlandi, Giovanni, Kupferstecher (um 1590—1640) 30, 326, 327 Orleans 31, 197; 43, 27, 346, 348 van Orley, Anna, verh. 1612 m. J. van Hulsetn 43, 117 — Bernhard, Maler (t 1542) 28, 53, 54; 43, 48 — Eberhard, Teppichwirker in Frankenthal (1612) 43, 117 — Philipp, Patronenmaler (* 1490) 43, 38 Ombau (?, Arenbaur; Lkr. Feucht­ wangen) s. Ulrich (1304) van Orsagen, Rombout, Tuchstopfer (1572) 43, 59 Ort, Hans, Faktor der Nützel in Ant­ werpen (1555) 43, 33

— Stefan, Tuchbereiter (1569) 43, 57 Ortei s. örtel von Ortenburg, Grafen 43, 276 s. Joachim Ortlieb, Ratsfamilie 15, 49; 20, 237; 27, 67, 85; 37, 291, 292 — Anton (f 1395) 29, 100 — Chrißtina (t 1441) s. Oertel — Friedrich, Eremit (1360) 35, 136 — Hans (1349) 41, 274, 285 — Hans (1428) 42, 117 — Heinrich (1344) 39, 105 — Hermann (1374) 29, 142; 41, 298 — Jakob (1402) 42, 114 — Katharina, verh. m. Phil. Groß 39, 105 — Petronella, verh. m. Gg. Haller (1470) 15, 34 — Ulrich (t 1442) 15, 32—34, 44 bis 49; 31, 11; 41, 110 Ortlieb, andere Familien — Konr. (Cuntz), in Ermreuth (1400) 41, 362 — Walter, in Ermreuth (1400) 41, 362 Ortolf, Familie 24, 264 — Franz (1478) 18, 44; 30, 249, 273 — Hans (1469) 23, 92; 24, 264, 275 — Klara (f vor 1536), verh. m. L. Münsterer 30, 248, 270, 273 — Margareta, verh. m. Stefan Behaim, dann m. Hans von Ober­ nitz (1534) 14, 122 — Margareta s. Peurl — Wenzel (1444) 24, 275; 30, 281 Orttinger, Ottilia, verh. 1564 m. N. Bave 43, 241 Ortzhoffer, Ulrich, in Gr. Gründlach (1350) 29, 116 Orvieto (Mittelitalien) 42, 93 d’Orville, Peter Friedrich, Arzt in Frankfurt (1695) 43, 306 Osbom, Reinhart, Tuchhändler (1588) 43, 246 Oschßelin (!, Böhmen; = Opechtice ?) 30, 251 Osiander, Andreas, Theologe (* 1498, t 1552) 12, 136; 15, 186; 17, 196, 197, 201, 204, 206, 241, 244; 19, 5,11, 14, 26, 27, 29, 33, 43 ; 27, 324, 327; 28, 384; 30, 124; 32, 121; 33, 34, 36 (s. 36, 168); 39, 157,

259

158, 159; 40, 1, 26, 40; 41, 95, 175; 43, 496 — Helene s. Künhofer u. Magen­ buch — Katharina s. Braun Oskar II., König v. Schweden (1872—1907) 19, 248 Osnabrück 18, 210; 22, 364; 28, 308; 34, 156; 43, 276, 281 Ossian, (angeblich) Keltischer Barde 41, 157 Osterhausen, Jakob Gottlieb, Pfarrer b. S. Lorenz (1831) 41, 165 Osterhofen (Lkr. Vilshofen) 43, 206 Osterhofen, Margarete, verh. 1563 m. R van d. Weyden 43, 240 — Weinolt (1563) 43, 240 Oßterkopf (Ascherkopf?), Hans, Augustiner (1459) 30, 100 Ostermann, Ludwig oder Ulrich (1364) 21, 103, 289 ; 22, 125; 27, 34 — Ulrich s. Ludwig Osternohe (Lkr. Lauf) 17, 88 Österreicher s. Österreicher Ostheim (Lkr. Gunzenhausen) Pfarrer s. Heller, (N.) Ostheim (Lkr. Hanau) 39, 17 Osthusen, Joh., Syndikus v. Lübeck (1470) 31, 216; 35, 128 Ostindien 43, 31 — Ostind. Kompanie 43, 123, 137 bis 139 Ostseestädte u. -handel 31, 282; 35, 123—135 Oswald (Oßwalt), Diener der Ravens­ burger Gesellschaft (1497) 13, 103 Otermannsdorf s. Ottersdorf Othel s. Ott Otnand v. Eschenau-Schellenberg, Ministerialen (11. u. 12, Jhdt.) 39, 68, 69, 73; 41, 277, 394; 42, 8 Otnand, bürgerliche Familie — Hans, in Ermreuth (1464) 41, 362 Otranto (Italien) 41, 36, 57 Ott (Ottel, Othel, Ottler), Familie 31, 161 — Charlotte von (* 1829), verh. m. Adolf Christian v. Geuder 19 173 — David (1549) 30, 123 17*

— Elsbeth, Frau des Hans (t nach 1554) 30, 123 — Hans, Buchführer (t 1546) 30, 122, 123, 150 — Heinrich, Pinselfabrikant (1881) 22, 135 — Wilhelm (* 1534) 30, 123 Ottelspergk s. Ottmannsberg Ottenberger, Anna Marg. Babette, Lebküchnersfrau (1873) 22, 133 Ottenhof (Lkr. Pegnitz) 42, 20, 26 Ottensoos (Lkr. Lauf) 19, 345; 20, 205; 26, 196; 27, 302, 331; 30, 209; 34, 81, 82, 83 ; 41, 272, 285, 347, 350, 361, 367, 368; 42, 164 — Flurnamen 41, 367, 368 — Metzger 24, 4 — Pfarrer 40, 95 s. Ernst, S.; Kämpf, K. s. a. Birkmann, H.; Deuerledn, H.; Fodrer; Geiger; Kraus, H.; Löser, H.; Schlegel; Stein, G.; Woltan, H. Otterbach (Bach b. Worzeldorf, Lkr. Schwabach) 19, 173 Ottersdorf (Lkr. Schwabach, „Oter­ mannsdorf“) 41, 305, 347; 42, 160, 156 Ott Heinrich, Pfalzgraf (f 1559) 17, 4; 20, 161; 27, 266, 269, 306; 28, 393; 36, 76, 77; 42, 362; 43, 171, 233 Ottmannsberg (Lkr. Günzenhausen) 21, 254; 42, 159, 168 Otto (Truchseß v. Waldburg), Bischof v. Augsburg (1543—1573) 36,135 — Bischof v. Bamberg (1102—39) 37, 274, 299; 39, 72; 42, 22, 43 — I., röm.-dt. Kaiser (936—973) 30, 295; 42, 14 — II., röm.-dt. Kaiser (973—983) 30, 295; 43, 157, 172, 174, 198 — III., röm.-dt. Kaiser (983—1002) 39, 15; 43, 197 — IV., deutscher König (1198 bis 1215) 23, 70; 26, 15, 44; 35, 143; 37, 281; 42, 44 — Bischof v. Eichstätt (1182—95) 43 159 — Abt v. Ebrach (1374) 29, 122; 31, 214 — Bischof v. Freising (f 1158) 30, 294, 298, 303 ; 39, 169

260

— Pfalzgraf v. Mosbach u. Neu­ markt (f 1499) 19, 165; 27, 336, 339, 340; 42, 18 — Graf v. Orlamünde (1413) 42, 133 — (v. Wolfskehl), Bischof v. Würz­ burg (1335—45) 39, 98 — Dekan in Bamberg (1402) 29,197 — Schultheiß v. Bamberg (1276) 38, 16 — Arzt (1286 ff.) 32, 12, 33 — v. Forchheim, am Tor (1304) 32, 11 — (N.), franz. Gesandter in Bayern (1806) 17, 20, 130, 151, 155 — Christoph Albert, Bezirks­ direktor (1885) 22, 135 Otzenberg (Lkr. Hersbruck) 43, 176 Oudenaarde (Holland) 43, 119 s. Bave, E.; van Quicchelberg von Overbeck, Matthias (1634) 16, 80 . Overham, Jakob, Kaufm. in Danzig (1540) 43, 30 Overland, Joh. Matthias, Augustiner (1525) 30, 103 v. Oxenstierna, Axel, schwed. Kanz­ ler (f 1654) 17, 314; 20, 110, 114, 118—122; 42, 26 van Oyrl s. van Urle Ozenberger, Konrad (1325) 41, 273 Pabst, (N.), Pfarramtskandidat (1809) 22, 37 — Friedr. Wilh., Hofapotheker (1821) 22, 131 Pachelbel, Johann, d. Ä., Musiker (* 1653, f 1706) 23, 53; 39, 269 Pacherer (Becher?), Nikolaus, Augustiner-Prior (1422) 30, 96 Pachschmid s. Bachschmid Pacius, (N.), Pfarrer in Eckersmühlen (1719) 42, 221 von Pack, Otto („Pack’sche Händel“ 1528) 17, 181; 19, 32; 34, 142, 143 Packisch, Hans, Viehhändler (um 1600) 24, 112 de Paczo, Helena, in Venedig (1493) 28, 186, 206 Paderborn 22, 364 — Bistum 28, 308 ; 34, 156; 36, 81 Padua 27, 69; 28, 24, 220, 283, 285 ; 30, 216, 218; 31, 159, 180; 37, 335; 42, 174, 185

— Findel 21, 65 — Palazzo della Ragione 42, 93 — Universität 11, 144,161; 12,123; 18, 151, 153, 190; 29, 248; 30,169, 388; 31, 135, 143; 35, 111, 112, 120; 37, 329; 40, 236; 41, 45 Professoren s. Castro, A. de; Musurus, M. Pahres (Lkr. Neustadt a. A.) 30, 86; 42, 150, 152, 155, 162, 168 Paing, Anna, s. van Limberg — Bartholomäus, Tuchbereiter (1586) 43, 238 Pair s. Bayer Palaeologus, Dynastie s. Thomas Palästina 41, 336 Paldrich, Graf (v. Boppard?, 1020) 39, 20, 33 Palencia (Spanien) 28, 394 Palermo (Sizilien) 41, 211 Pallier, Hieronymus, Seidenweber (1563) 43, 228 Palm (-in, N., 1608) 43, 344 — Anna Maria (1823) 17, 157 — Anna Sophia, verh. Lechner (1806, 1863) 17, 152, 157 — Joh. Jakob, Buchh. in Erlangen (1806) 17, 152 — Joh. Philipp I., Buchhändler (* 1766, t 1806) 17, 148 ff., 360; 37 318 — Joh. Philipp II. (1823) 17, 157 Palma, Georg, d. J., Stadtarzt (* 1543, t 1591) 25, 191; 40, 106 — Jacopo (Palma Vecchio), Maler (f 1528) 30, 327 — Jacopo (Palma Giovane), Maler (t 1628) 40, 127 Palmer, Peter, Dominikaner in Hei­ delberg u. Nürnberg (1495,1501) 12, 122, 123; 25, 185 Palmie, Charles, Maler (* 1863, f 1911) 40, 177, 185 Palmshofen (b. Lichtenau, Lkr. Ans­ bach) 31, 233 Pamiers (Frankreich), Bistum s. Spondanus Paner, (N., 1489) 26, 289, 290 Panicale b. Chiusi (?, „Banigal“), Burg 20, 248 Panzer, (N.), Apotheker (16. Jhdt.) 38, 37

261



Georg Wolfgang Franz, Schaf­ fer b. St. Sebald, Inkunabel­ forscher (* 1729, f 1805) 22, 178, 232 ; 29, 301, 304; 40, 129 Papebroek (Papeobrugk), Adrian, Händler (1595) 43, 240 Paphnutius, Bischof der Thebais (um 325) 40, 18, 19 Pappengrün (Papenberg, Reg.-Bez. Magdeburg?) 30, 224 Pappenheim (Lkr. Weißeniburg) 34, 91 Pappenheim, Grafen 38, 185; 39, 63, 75, 76 — Heinrich „v. Kalden“ (1154, 90) 39, 72, 76 — Heinrich, Reichsmarschall (1456) 41, 34 — Heinrich, Reichsmarschall (1570) 37, 240 — Konrad, Reichserzmarschall (1580) 40, 41 s. Gottfried Heinrich; Haupt; Sigmund s. a. Kalden Pappenheimer s. Nürnberg, Wirt­ schaftsleben Paracelsus, Theophrastus, Arzt (* 1493, t 1541) 39, 165, 176, 192 Parfuß s. Barfuß Paris (Frankr.) 17, 8, 9, 11, 13, 15, 20, 21, 24, 28—30, 42, 58, 62, 79, 94, 111, 113, 124, 135; 20, 98; 21, 66; 27, 207; 28, 215, 284; 37, 298; 41, 223; 42, 200; 43, 33, 35, 43, 141, 341, 345, 346, 353, 355 — Akademie d. Künste 40, 224 — Bibliotheque Nationale 22, 237, 238; 28, 30, 341, 342, 345 — Bischofspalast 42, 93 — Buchmalerei 28, 84 — Kupferstich 40, 219, 224, 225 — Louvre (Sammlg.) 28, 19 — Revolution (1789 ff.) 26, 147 — Sammlung Gillot 40, 181 — Sammlung Goldschmidt 28 18 19 — Stahlstich 40, 210—212 — Universität 31, 170, 171, 203 Parkstein (Lkr. Neustadt a. W.) 42, 9, 103; 43, 162 Parksteiner, Jakob, Kästner in Am­ berg (um 1490) 27, 299

Parier (Parlirer), Heinrich (1419) 37 293 Parma 16, 110; 28, 220, 283, 285; 30, 9, 93, 94, 95 ; 34, 181 — Herzoge s. Alexander; Marga­ rete Parreuter, Sebald, d. J., Diakonus b. S. Lorenz (t 1600) 40, 64 v. Parsberg, Ritter 15, 115; 41, 348 — Haug (Hugo), Schultheiß (um 1550) 12, 137, 138 — Werner, Schultheiß (1454) 37, 300 Parsberger, Hans (1412) 41, 309; 42, 133 — Konrad (14. Jhdt.) 29, 119 Part s. Bart Parzival, Dominikaner (1525) 33, 180 Paschalis II., Papst (1099—1118) 41, 336 Paschberger, Achatius, Prediger in Wöhrd (1528) 34, 90 Passau 17, 78, 323; 24, 145; 27, 105, 158, 208, 209, 221, 228, 303 ; 30, 121; 41, 297 — Bistum u. Bischöfe 28, 308; 29, 177, 178; 36, 23, 24 — Vertrag (1552) 36, 132, 134, 139, 143, 153, 154 s. a. Dumhof, F. u. J.; öder, H.; Schul, S. de Passe, Krispin, Zeichner (* 1565, t 1637) 30, 326, 327; 43, 69 — Magdalena, Kupferstecherin (um 1600—40) 30, 326, 327 Paternosterer, (N., die Patemusterin), in Eysölden (1387) 41, 366 Patersholz (Lkr. Hilpoltstein) 42, 156 Patiens, Petrus, Theologe in Frank­ furt (?, 1578) 40, 23 de Patinir, Joachim, Maler (f 1524) 28, 53; 43, 48 Pattenhofen (Lkr. Nürnberg) 13, 62 Paue, Pauens s. Bave Pauer, Pawr s. Bauer Paul, Karl (Konr. Andr. Pauli, auch Karl Erasmus Paulus), engl. Komödiant (1652—76) 12, 211 bis 213, 215, 216; 13, 153, 160, 162, 163, 164, 166 Pauli s. Paul

262 PauLsen, Ferdinand Egidius, Theater­ direktor (1695,1700) 12, 217, 223; 13, 175, 162 Paulskrel, Helena, verh. 1575 m. M. Isebout 43, 240 Paulus II., Papst (1464—1471) 41, 35 — III., Papst (1534—49) 27, 267; 28, 278; 34, 346, 350, 359, 373, 374, 387; 36, 126 — Büchsenmacher (1439) 19, 188 — (N.), Gärtner (um 1620) 20, 198 — (N.), Altreusse (1516) 41, 354 — Hans, Kunsthändler (f 1608) 43, 69 — Heinr. Eberh. Gottlieb, Prof. Theol. Heidelberg (* 1761, f 1851) 41, 158, 176, 184, 232 — Peter, Teppichwirker in Wöhrd (1581) 43, 95, 241 Pa um s. Baum Paumann, (N.), Bauer in Banderbach (1379) 29, 142 — Christoph (Stoffel), Tuch­ bereiter (1580) 43, 60 — Georg (?, „Gorel“), in Kottens­ dorf (1387) 41, 368 — Gerhaus, Georgs Frau 41, 368 — Hermann, in Kottensdorf (1387) 41, 368 — Konrad, Organist (* um 1410, f 1473) 23, 53; 38, 345 — Martin, Stadtpfeifer (1580) 40, 28, 29, 30 — Seitz’ Witwe in Kottensdorf (1387) 41, 368 Paumannsdorf s. Bammersdorf Paunels (b. Pommelsbrunn, abgegan­ gen) 43, 176 Paur s. Bauer Pauschinger, (Joh.) Michael, Gürtler, Findelpfl. 1870—72, Magistrats­ rat 22, 114, 135 Pavelsbach (Pfeffensbach, Lkr. Neu­ markt i. O.) 41, 265, 276, 283 Parvia 29, 311; 41, 226 — Schlacht (1525) 28, 285 ; 34, 1 — Universität 27, 59; 41, 80 von Payer, J., Münzsammler (19. Jhdt.?) 40, 191 Pech, (N.), Buchhändler, bei J. Ph. Palm (1806) 17, 150, 153 Pechlinger, Michael, Pred.-Mönch, Buchschreiber (1427) 25, 179

Pechmann, Konrad, Vikar zu U. L. Frau in Erfurt (f 1456) 41, 337 Pecht, Friedrich, Maler u. Kunstschriftsteller (* 1814) 26, 329 Peck(h) s. Beck Pedrazzi, Joh. Jakob Maria, Bezirks­ gerichts-Registrator (1863) 17, 149, 152, 156 — Martino, Emigrant (1806) 17, 156 Peele, George, engl. Dramatiker (* 1558, f 1597) 12, 194 Peer s. Behr Pegnitz (Fluß u. Gebiet) 19, 339; 26, 7; 41, 279; 42, 18, 19, 26; 43, 56, 173 230 — (Stadt, Obfr.) 27, 206; 42, 20, 27 Pegnitzer, Andreas (Lu.II.), Geschütz­ gießer (1521) 16, 158; 27, 226 Pegnitzkreis, Finanzdirektion 26, 266 Peihel s. Beil Peippus s. Peypus Pelchenhofen (Lkr. Neumarkt i. O.) 42, 158, 164 Pellen, Jakob u. Marg. (verdruckt statt:) Peiler 22, 128 Peiler, Familie 24, 112, 224 Sammlung 16, 94 — Christoph (1681) 22, 129 — Friedrich (1697) 16, 94 — Jakob (vor 1600) 21, 288; 22, 128 — Joh. Jobst (1710) 22, 130 — Margarete (1600) 21, 288; 22,128 — Maria Magd., verh. m. B. Wink­ ler (| 1661) 42, 200, 217 — Maria Magdalena s. van Urle — Maria Sabina, verh. 1668 m. Chph. J. W. Behaim 43, 127 — Martin, Großkaufmann (* 1559, f 1629) 12, 196; 32, 125; 40, 127; 42, 200 — Martin, Ratskonsulent (* 1651, t 1720) 13, 170; 16, 94 — Wilhelm Bartholomäus (17. Jhdt.) 43, 104 Pellificis (Kürschner?), Stefan, Pred.Mönch (1439, 41) 25, 182; 39, 227, 228 von Pellingen (Pölling?), Wigbold, Schultheiß (1190) 35, 81. Pellinger (Völlinger?), Augustiner (1366) 30, 99 von Peinhofen, Konr. (1414) 41, 308

263

Peloponnes, Fürsten s. Thomas (Palaeologus) Peltz, Emerentia, verh. (nach 1540) m. Hieronymus Haller 43, 26 Pelz, Fritz (1370) 31, 284 Pemerlein, Hans, Steinbrecher aus Raubersried (1474) 22, 152 Pencz, Georg, Maler (* ca. 1500,11550) 12, 30; 14, 221; 16, 74, 79, 187, 244, 246 ; 28, 60, 330, 345, 377; 30, 331; 31, 244; 34, 55, 56; 39, 156; 40, 96, 101, 106, 121, 130, 133, 143, 165, 188 Penninger, Seifried, Kaufm. (1384) 41, 305 Penzenhofen (Lkr. Nürnberg) 21, 255, 256; 42, 150, 168 Peraudi, Raimund, Kardinal (1490) 33, 8; 41, 57, 58, 59, 89, 91 Perching, Perchinger s. Berching Peren (Bär?), Heinrich, v. Köln, Gewandschlichter (1441) 13, 46 Pergenstorffer s. Peringersdorfer Perger s. Berger Pergier s. Bergler Perian, Joh., aus Hersbruck (1644) 31, 196 Peringersdorfer (Pergenstorffer), Familie 30, 61, 62 — Dorothea (t 1484), Frau des Wolf 30, 61 — Katharina s. Harsdörffer — Sebald (f 1498) 20, 28; 25, 195; Qfl

*37

44,

— Wolf (t 1508) 30, 43, 61 Perl, Julie, Privatierswitwe (1894) 22, 137 van Perla, Magdalena (f 1617), verh. m. W. D. Haller 43, 26 Perlein, Hans, v. Suddersdorf (1603) 20, 201

Perleinfein, Wolfgang, Pred.-Mönch (1474) 25, 184 Pemambuco (Brasilien) 31, 133 von Pemstein (Johann X., Feldzeug­ meister, t 1597?) 16, 75 Perremann, Jakob, v. Freiburg (1432) 29, 228 Perschla (= Bürschlein, Spitzname?), Bürstenbinder, Komödiant (um 1590) 12, 185 Persen (Tirol) 27, 213

den Perssen, David, Tuchbereiter (1570) 43, 57 Persyn, Jan, Kaufm. in Amsterdam (1540) 43, 30 Pertin s. Barth Peru 30, 230, 241, 242 Perugia (Italien) 16, 120; 26, 15; 27, 59; 29, 192; 42, 93 — Universität 43, 63 s. a. Renaldus; Rüger, J. Pesaro (Italien) 16, 120 Pesler, Peßler s. Besler Pesolt s. Besold Pesser, Thomas, Stadtrichter in Iglau (1614) 27, 289, 291 Pestalozza, Giulio Cesare, Kaufm. (1633) 24, 145 Peter (Petrus) (v. Schaumburg), Bi­ schof. v. Augsburg (1424—1469) 41, 30 — (v. Zittau), Abt v. Königsal, Chronist (1331) 32, 56 — Abt v. Langheim (1348) 39, 118 — I. d. Große, Zar v. Rußland (t 1725) 43, 133 — Bischof v. Salzburg (1267) 30, 8 — de Pisis, päpstl. Advokat (1378) 29, 196; 41, 9 — Kardinal (1467) 41, 330 — in (N., Petherin), in Eysölden (1387 41, 366 — Barbier (1420), s. Reinheimer, P. — v. Erfurt, Pred.-Mönch (1429) 39, 224 — Magister, Arzt (1433) 38, 34 — v. Straubing (1435) 30, 100 — v. Salzburg, Volksdichter (1470) 23, 13; 27, 254 — Stadtschmied (1483) 20, 85 — Zinngießer vor d. Laufertor (1483) 21, 24 — Kartäusermönch, s. Pfingststätter Peterbourg, (N.), Lord (1711) 21, 331 Peterholz (wo?) 36, 75 Peters, Hermann, Mohren-Apotheker (f 1920) 29, 12, 75 Petersberg (Reg.-Bez. Merseburg), ehemal. Kloster 31, 115 Petersburg (Leningrad) 31, 259; 43,134 s. Gsell, G. u. M. Petersen, Heinrich Ludwig, städt. Konservator, Maler u. Stahl-

264 Stecher (t 1874) 40, 150, 151, 190, 192; 43, 134 — Joh. Wilhelm, Superintendent in Lüneburg (1691, 1706) 42, 213, 214, 223, 224 Petersgmünd (Lkr. Schwabach) 42, 164, 165, 169 Pethart, Margarete s. Hesolt — Simon, Weißbierbrauer (1561) 43, 242 Petreius, Anna, s. Bauer — Barbara, s. Neudörffer — Johann, Buchdrucker (16. Jhdt.) 14, 89; 27, 266; 30, 115, 116, 123; 42, 182 Petri (Petry), Barbara, Nonne b. S. Katharina (15. Jhdt.) 25, 141 — Elisabeth von (1913) 40, 183 — Oskar Wilh. von, Generaldir. Siemens-Schuckert, Ehren­ bürger (* 1860) 40, 133 Pettensiedel (Lkr. Forchheim) 39, 68; 41 277 351 Petz, (NO, geb. Stromer (1386) 29, 129 — (NO, in Lotterhof (1387) 41, 366 — Georg, Augustiner (1525) 30, 102 — Hans, Reichsarchivrat (f 1930) 16, 29, 36, 43, 49, 54; 29, 17, 18 s. auch von Pez Petzensteiner, (N.), KlingenschmiedsWitwe (1508) 27, 148 — Heinrich, Buchdrucker (1449, 1484) 12,117; 13,101; 28,187,196 — Peter (1449) 12, 117 Petzold (Petzolt), Christoph, Gold­ schmied (1578) 23, 109 — Georg, Goldschmied (t vor 1591) 23, 109 — Georg (f 1592) 20, 181, 182, 184, 185, 186 — Georg, 1620—46 Genannter 23, 110 — Hans, Goldschmied (* 1551, t 1633) 23, 109; 37, 222 — Hans, Steinbrechmeister (1618) 41, 401 — Margarete, Frau d. Georg II. 20, 185 — Maria, verh. m. Andreas Funk (1592) 20, 185 — Rosina (1592) 20, 185 Peucer, Kaspar, Prof. Med. in Witten­ berg (* 1525, t 1602) 40, 21

Peuchling s. Beichlingen Peuerlein (Peurlin) s. iBeuerlein Peuniting (Botinga, Lkr. Nürnberg) 15, 111; 42, 383 Peuntinger, Ulrich, Visierer (1397) 29, 100 Peurer, Wolfgang, Maler (1484) 28, 22 Peurl(in), Familie 24, 264 — Heinz (1444) 24, 275 — Margarete, verh. m. W. Ortolf 30, 281 s. a. Beuerlein Peuschel, Melchior, v. Obermauk (1610) 20, 204 Peutinger, Joh., Augustiner-Subprior .(t 1522) 30, 32, 99 — Konrad, Ratsschreiber in Augs­ burg (* 1465, f 1547) 33, 29; 35, 96 Peyhel s. Beil Peypus, Friedrich, Buchdrucker (1514) 14, 57, 59; 27, 260; 28, 396, 397; 30, 117; 33, 50; 39, 165, 167 Peyr (Peyer), Familie aus Schaff­ hausen 43, 232 — Georg (1519) 21, 119 — Joh., Kaufm. (1656) 43, 247 — Konrad (1562) 16, 73 s. a. Bayer von Pez, Familie 20, 206; 38, 108, 118, 120 — Pezin, (N., 1614) 31, 157; 38, 121 — (N.), Dr. (1940) 38, 160 — Anna Julia, verh. (1674) m. W. M. Endter 29, 389 — Georg Hieronymus (1707 u. 21) 38, 122, 123, 124 — Gottfried (1753) 38, 109 — Gustav Wilh., Stadtgerichts­ assessor (1805) 40, 120 — Helena Sabina s. Ebner — Hieronymus, Hauptmann a. D. (1813) 38, 158 — Joh. Hieronymus (1760) 38, 123 — Ludwig (1911) 38, 124 — Maria s. Schönborn — Michael (1450) 38, 108 — Pius (f 1604) 38, 106, 109, 120 — Pius (f 1639) 38, 109, 120 —• Pius (1647) 20, 231; 38, 109 Pezel, Christoph, Pfalzgräfl. Rat (?, 1585) 40, 60, 62 Pfab, (N., „Pfeblein“), in Eysölden (1387) 41, 366

265

Pfaff, Magdalena, verh. 1667 m. E. Sandreuther 43, 247 — Nikolaus, Reformierter (um 1640) 43, 266, 509 Pfaffenhofen an d. Ilm (Obb.) 27, 207 Pfaffenhofen (Lkr. Hersbruck) 42, 19 Pfaffenhofen (Lkr. Neumarkt i. O.) 42, 169 s. Kemnather, H.; Schmidt, Rüdiger Pfaffenhofen (Lkr. Schwabach) 20, 205; 42, 152, 155, 169 Pfaffenmünster (? b. Straubing) 30, 389 Pfahler, Georg, v. Eisleben (1524) 27, 173 — Isaak, Ratskanzlist (1787) 39, 242 — Leonhard, Schaffer b. S. Sebald (t 1592) 40, 51, 56, 63, 106; 43, 401

4Qß

Pfalz 31, 141; 43, 274 — Eisenhandel 27, 165 Pfalz, die junge, s. Pfalz-Neuburg v. d. Pfalz, Kurfürsten, Herzoge, Pfalzgrafen b. Rhein 26, 154; 27, 308, 335; 42, 12; 43, 266, 290 Hauptlinie u. Heidelberg s. Ott Heinrich; Philipp; Ru­ dolf II. Linie Simmern s. Friedrich V.; Johann; Karl; Karl Ludwig; Ludwig Linie Zweibrücken - Birkenfeld s. Christian; Johann I.; Joh. Kasimir; Karl Gustav; Katha­ rina; Wolf gang Pfalz-Mosbach 42, 12 Herzoge s. Otto Pfalz-Neuburg (Junge Pfalz) 17, 49, 164; 24, 156—162, 239; 43, 169, 170 Herzoge s. Karl Philipp; Lud­ wig Philipp; Wolfgang Pfalz-Sulzbach Herzoge s. Joseph K. E.; Karl Theodor Pfann, (N.) (1529) 17, 201 — Anton (1483) 20, 51 — Elsbeth (1483) 20, 51 — Paulus, Arzt (1550) 42, 182 — Wolf, Kurpfuscher v. Reutles (um 1700) 29, 416

Pfarrer, Matthis, aus Straßburg (1529) 34, 199, 398 Pfauid(t), Susanna, verh. m. H. Püttei 38 137 — Veit, Stifter (1631) 22, 128 ; 38, 137 — Veit Philipp, Advokat (t 1627) 39, 205 Pfeblein s. Pfab Pfeffenhausen (Lkr. Rottenburg) 30, 218 Pfeffensbach s. Pavelsbach Pfeffer, (N.), Dr., in Frankfurt (1478) 18, 22 — Erasmus (Pseudonym) s. F. W. Ghillany (14, 187) — Joh., Pred.-Mönch (1431) 25, 181; 39, 227 — Joh., Kaplan, s. Pfeiffer — Matthias, Zeugmeister (1602—1631) 16, 172; 41, 400, 402 Pfefferbalg, Eberhard (1256) 32, 30 — Heinrich (1256) 32, 30 — Heinrich (14. Jhdt.) 42, 117 — Konrad (1348, 50) 15, 57, 67 — Ursula, verh. (um 1400) m. Hans Stromer 42, 117 Pfeifer (Pfeiffer), Gerhard, Ardiivdirektor (* 1905) 42, 384 — Heinrich, Schwärmer (1525) 34, 52, 53, 56 — Joh. (Pfeffer?), Kaplan b. S. Sebald (1519) 43, 493 Pflngststätter, Peter (Bruder Peter), Barfüßermönch (* 1482, f 1562) 21, 114, 116, 117, 204 Pfinzing (v. Henfenfeld), Ratsfamilie 20, 235, 237, 239 ; 21, 282; 24,214, 268, 269; 25, 112, 155; 27, 32, 35, 53, 90, 174, 195, 301; 29, 200; 30, 75; 31, 60; 40, 104, 238 ; 41, 52; 43, 25, 66 Pfinzingatlas s. Pf., Paulus Pfinzingbibel (Geschlechter­ buch) u. Stammbaum 37, 232 bis 235, 244 — Adelheid, verh. m. Konr. v. Neumarkt 25, 9, 124; 41, 265 — Agnes s. Mendel — Agnes, Frau Bertholds, s. Stromer — Andreas (1385,1395) 19,181,182, 189, 201, 202, 203 ; 29, 147, 152

Anna, verh. (vor 1300) m. Hch. d. J. Groß 39, 105 Anna, verh. (1365) m. Berthold Tücher 11, 216; 30, 328 Anna s. Becherer Anna s. Hirschvogel Anna s. Löffelholz Anna Maria, verh. m. Lukas Fr. Behaim 31, 136; 43, 108 August Christoph {* 1630, f 1672) 43, 33 Barbara (1544) 31, 186 Berthold II., Schultheiß (1297) 22, 284; 39, 105; 41, 282 Berthold III. (f 1355) 25, 192 Berthold IV. (f 1357) 11

914*

— — — — — — — — — —

9Q1

Berthold V. (1380, 1400) 15, 94, 95; 26, 85; 27, 250; 29, 120, 125, 140, 141, 143, 146—150, 152, 153, 155,157,159,161,162,164; 41, 299 Berthold (f 1478) 41, 323, 326, 343 Christian (1374, 84) 27, 248; 29, 142 Christophs Witwe (1571) 22, 127 Elisabeth, Nonne b. S. Katha­ rina (um 1450) 25, 182 Elisabeth, verh. m. Friedrich Tetzel 25, 121 Elisabeth, verh. m. Philipp Groß 39, 105 Felizitas s. Welser Fritz (1319, 1349) 29,117; 37,291 Fritz (1373, 1386) 29, 141, 143, 148 ; 37, 275 Georg (Jörg) (f 1437) 16, 31; 25, 143 Georg, Propst b. S. Lorenz (1478) 27, 49; 33, 16; 41, 41, 76, 84, 107; 43, 485 (fälschlich statt: S. Tücher) Georg (* 1606, f 1695) 20, 183, 188, 190, 195, 206, 229 Georg Andreas (1688) 20, 192 Hans (1347) 29, 117; 37, 292 Jakob (1625) 20, 189, 190, 191, 206, 208 Jesaias (1692, 1696) 20, 191, 192, 213, 214 Joh. Sigmund (f 1764) 40, 171 Karl (* 1539, t 1570) 11, 106, 110, 111, 112, 142

— — — — — — — — — — — — — — — — — —

— —

Karl (* 1578, t 1629) 11, 213 Katharina, s. v. Ploben Katharina, s. v. Lauffenholz Katharina, s. Scherl Katharina, verh. m. Cph. Behaim (1625) 20, 189, 206 Klara (1383) s. Mendel Konrad „apud Egidium“ (1315, = dem Folgenden?) 32, 11; 37, 291; 41, 285 Konrad, Schultheiß (t 1381) 15, 63, 64; 29, 121, 141, 142; 38, 95; 41, 270, 282 Konrad (1569, 1577) 38, 105—107, 133, 135, 136 Kunigunde, verh. m. Heitfolk Esler 29, 121 Ludwig (Ludlin) (1376) 37, 276 Ludwig, Weiheramtmann (1458, 1470) 19, 190, 198, 200, 219, 229 Ludwig, Ratsherr in Breslau (1529) 28, 400, 401 Margarete, Priorin v. Engelthal (1378) 41, 302 Margarete (f 1368), verh. m. Friedrich II Behaim 25, 122 Margarete (15. Jhdt.), verh. m. Hch. Rummel II 29, 311 Maria, s. Gewandschneider Maria Barbara, verh. Hars­ dorf er (1688) 20, 192 Maria Sabina s. Jenisch Maria Sabina s. HarsdÖrfer Marquard (1265, 1278), „Merkelin“ 29, 113 Martin (1406) 19, 223 Martin (1458—61) 16, 168 Martin I (* 1490, f 1552) 27, 174, 216; 37, 232; 43, 34 Martin II (* 1521, f 1572) 11, 102,110,120; 21, 115; 27, 174; 30, 267, 323; 37, 232; 43, 33—35, 66 — sein Hauslehrer in Bologna 11, 145 Martin (1682) 20, 192 Melchior, Propst zu S. Sebald, Dechant in Mainz (* 1481, f 1535) 14, 13, 14, 42, 57, 59; 20, 308; 27, 49, 248; 33, 16, 88, 89; 37, 235; 41, 71, 81, 83, 136 Merkelin s. Marquard Michael (1413, 1421) 19, 203

267 —

Paulus (* 1523, t 1570) 27, 228; 43, 66 — Paulus, Feldmesser, Verf. des Atlas (* 1554) 12, 47 — Pigenot (um 1400) 27, 69 — Sebald (1421, 35) 13, 10; 37, 293 — Sebald (f 1489) 18, 143, 167, 171; 38, 62, 97, 102, 126, 127; 41, 109, 322 — Sebald (f 1511) 38, 103, 110 — Sebald (* 1487, t 1543) 20, 179; 21, 288; 28, 246, 400; 30, 248, 260; 31, 188; 33, 108, 153; 38, 103— 105, 110, 127, 132 — Sebald (f 1551) 38, 105 — Seibold (1377) 13, 6, 7 — Seibold (1528) 43, 170 — Seifried, Seiz s. Siegfried — Si'boto (1265) 29, 111, 113 — Siegfried (Seiz, * 1444, t 1517) 20, 28, 93; 27, 201 — Siegfried (Seifried, 1586) 24, 145; 40, 155 — Sigmund (* 1479, f 1544) 27, 174; 28, 283; 33, 196; 38, 34 — Sigmund (1625) 20, 189, 190, 206 — Ulrich (1399) 28, 99 — Veit, Weiheramtmann (1428) 19, 189, 193, 195, 207, 212, 218 Pfister, (N.), auf d. Steig (1489) 38, 63 — Albrecht, Apotheker (um 1570) 42, 188 — Anna, verh. 1586 m. Lorenz Dürnhofer d. J. 42, 188 — Christ. (?), Diakonus b. S. Sebald (1585) 40, 63 — Georg (f vor 1603) 22, 128 — Georg, Mag., Kantor im Spital (1615—1618) 12, 230; 13, 140 — Johs., Professor in Prag (1398) 29, 174 — Katharina, Witwe des Georg (1603) 22, 128 — Margareta, verh. 1606 m. M. Hornik 43, 491 — Markus, v. Augsburg (1529) 32, 87; 34, 175; 43, 29 — Paul, Kaplan b. S. Egidien (1578), Diakonus b. S. Sebald (1585) 40, 29, 63 ; 42, 189 Ffistert, Heinz, Holzschuhmacher (1442) 13, 46

Pfltzer (Pfizer), Gustav, Dichter (* 1807, t 1890) 41, 238 — Joh. Jak., Prof. Theol. in Alt­ dorf, dann Prediger b. S. Sebald u. Stadtbibliothekar (* 1684, f 1759) 39, 251 Pflach (Tirol) 27, 146, 182 Pflaum, Markus, Wollhändler (1532) 42, 181 Pfleiderer, Friedrich, Maler u. Re­ staurator in München (* 1869, t 1920) 17, 270 Pflock, Hans, Barbier (1550, 1563) 21, 243 — Heinrich, Barbier (1561, 1565) 21, 243 Pflüger Konr., Pred.-Prior (1522—25) 25, 159, 161, 186; 33, 170, 172 Pflug, Joh., Herr v. Rabenstein auf Petscha (1507, 1519) 27, 176; 31, 234 — Julius, Bischof v. Naumburg (* 1499, f 1564) 34, 37, 107 — Kaspar, Kanzler v. Böhmen (1538) 27, 177, 220, 302 Pfofeld (Lkr. Gunzenhausen, = Fhalurnenvelt?) 29, 111 van der Pfort, Abraham, Bortenmacher (1594) 43, 60 Pforzheim 21, 90; 25, 28, 31; 28, 110; 39, 223; 43, 345 Pfotel, Johannes, Dr., markgr. Rat (1502) 17, 342 Pfragner, Friedrich s. Telner Pfraumberg (Böhmen) 24, 86, 107, 165—170, 242; 30, 251, 275 Pfreimd (Lkr. Nabburg) 42, 104, 106, 122 Pfreimder, Peter (1413) 42, 104 Pfullendorf (Kr. Konstanz) 29, 147 Pfunds (Tirol) 30, 217 Phalurnenvelt (= Pfofeld od. Plein­ feld?) 29, 111 Philemon, Paul Gottlieb, Findelkind (1750) 21, 140 Philipp I., Markgraf v. Baden (t 1533) 33, 135 ; 34, 7, 165, 186 — (v. Henneberg), Bischof v. Bamberg (1475—87) 26, 303; 42, 25 — Herzog v. Bayern (Pfalz-Neu­ burg, 1503—48) 43, 171 ’

268

— I., Herzog v. BraunschweigGrubenhagen (1526) 34, 5, 201, 269 — der Gute, Herzog v. Burgund (1419—67) 38, 116; 41, 322; 43, 8, 11 — (v. Schwaben), deutscher König (1198—1208) 39, 70, 71, 72; 42, 30, 31, 32, 37, 38; 43, 1 — (v. Ratsamhausen), Bischof v. Eichstätt (1306—1322) 41, 267 — (Pfalzgraf), Bischof v. Freising (1499—1541) 40, 154 — der Großmütige, Landgraf v. Hessen (1504—1567) 17, 178—188, 191, 194—196, 203, 206, 207, 209; 19, 44; 24, 138; 27, 268, 301; 28, 269, 275, 278; 31, 26, 108, 121; 32, 85, 94; 34, 36 (s. 36, 169); 38, 190—193; 39, 179; 43, 77 — II., d. Aufrichtige, Kurf. v. d. Pfalz (* 1476, t 1508) 12, 121; 27, 336; 42, 18 — Pfalzgr. v. Sulzbach, Feldmar­ schall (*1630, f 1703) 13,166,331 — II., Herzog v. Pommern (1606—1618) 43, 106 — II., König v. Spanien (1555—1598) 37, 241; 43, 24, 25, 29, 66 — IV., König v. Spanien (1621—1665) 40, 116, 120 — (v. Alengon), päpstl. Legat (um 1380) 41, 19 — v. Schönthal, Augustiner (1366) 30, 99 Philipp Ludwig, Pfalzgraf v. Neu­ burg (1569—1614) 24,159; 40, 23, 39, 40; 42, 359, 360, 362 Fhilippi, Joh., Pred.-Mönch (1431) 25, 180; 39, 225 Philipps, Sir Thomas, Bücher­ sammler (19. Jhdt.) 37, 266 Philippsburg (Baden) 20, 102 Philippsburger Hammer (b. Amberg) 18, 305 Philomusus, Jacobus s. Locher Phitonius, David, aus Windsheim, Kaplan b. S. Sebald (f 1543) 43, 496 Phoonsen, Jan, holländ. Finanzmann (t 1702) 27, 299

Pia, Herzogin v. Bayern, s. Wiltrud Piacenza (Ital.) 32, 84, 86, 87, 91, 93, 94, 96; 34, 169,173—183,198, 209, 217; 42, 93 Piccart, Joh., Prof. Theol. in Altdorf (f 1584) 40, 61, 92; 42, 187 — Michael, Prof. d. Poetik u. Me­ taphysik in Altdorf (* 1574, t 1620) 31, 136 Piccolomini, Aeneas Sylvius s. Pius II., Papst — Octavio, Fürst (* 1599', f 1656) 18, 202, 214, 215, 216; 43, 125 — Pius s. Pius III., Papst Pichler, Johann (Joseph?) Eusebius, Komödiant aus Wien (1710—24) 12, 242; 13, 188, 198, 200 Pickel, Hans, Gewandschneider (verdruckt) s. Pirkel — Hans, Totengräber v. Johannis (1623) 21, 299 — Wilhelm, Major a. D. (1926) 29, 63 s. a. Bickel Pickert, Max, Hofantiquar (t 1913) 40, 149 Pictor, Konrad (Cunzel) (1310) 32, 13 — Nikolaus (1310) 32, 13 Pidendorfer, Hans, Fischer (1518) 19, 231 v. Pienzenau (Pintzenauer), Katha­ rina (t 1374) 16, 232 — Ulrich (1412) 29, 177 Pierheim (Lkr. Hilpoltstein) 29, 145; 30, 86; 42, 156, 169 s. Schmid, Kun. u. Ulr. Pierrat, Abraham, Kaufm. (1659, 79) 43, 246, 309 — Ludwig, Kaufm. (17. Jhdt.) 43, 246 von Piettenburg, Rüdiger (1308) 32,31 Pigenot (Pignot) s. Bigenot Pigler, Heinrich, Frühmesser in Wendelstein (1528) 34, 92 Pilet, Anton, Händler (1591) 43, 241 — Esther s. Mandekin — Matthäus (* geg. 1600) 43, 241 Pileus, Kardinal (1380) 15, 95—97, 100; 19, 240, 243 ; 26, 22, 33, 77, 84; 29, 191; 35, 125; 41, 12, 18, 19, 43 Pilgram (Pilgrein), Familien 20, 235, 238; 27, 3; 43, 60

269 — (N., „der junge“, 1667) 13, 162 — Antonia s. van den Reich — Gerhart, Kaufm. (t 1567) 43, 61, 240, 242 — Hans Heinrich, Kaufm. (* 1533, f 1531) 43, 60, 61, 74 — Hans Heinrich (1633) 15, 5 — Heinrich (1314, 1349) 32, 33; 37, 291 — Heinrich (vor 1608) 15, 53; 43, 57, 227, 242 — Helena, Hans Heinrichs (II) Frau (1633) 15, 5 — Konrad (1346) 19, 241; 29, 116 — Konrad, Eremit (1400) 35, 136 — Margareta s. Merthen — Salome (f 1597; = Susanna 43, 61 — Sophia, verh. 1578 m. E. Romboutz 43, 242 — Susanna s. Couvelier Pilgredn s. Pilgram Pillenreuth, Lkr. Schwabach 16, 133; 17, 159; 18, 251; 41, 30 — Kloster 14, 77; 15, 95; 20, 175— 179; 25, 32, 166; 28, 241, 253; 29, 255; 33, 191, 214, 220, 222; 34, 45, 393; 36, 33; 39, 87, 99, 100, 108, 109, 114, 119, 120, 228; 41, 2, 38, 65, 66, 68, 321, 330, 343, 346 ; 42, 376 Prior innen, Nonnen s. Barbara; Holzschuher, B.; Kreß, M. Verwaltung 26, 137 — Weiher 19, 159—234; 20, 175—233 s. a. Heinrich (1379) Pillgerer, N., Wirt am Kornmarkt (1500) 13, 104 von Piloty, Karl, Maler (* 1826, t 1886) 40, 225 Pilsen 24, 165, 224; 27, 207; 29, 206; 30, 176, 251, 276 ; 41, 299 s. Bayer, W.; Freystetter, B.; Kellermann, V.; Modler, G.; Sambson, W. Pina, Josef, Dichter (1571) 27, 272 Pinder, Ulrich, Arzt u. Humanist (1496) 14, 10; 19, 158; 32, 107 Pineis