Fragmenta comicorum Graecorum: Volumen I Historia critica comicorum Graecorum [Nachdr. der Ausg. 1839. Reprint 2010 ed.] 9783110844566, 9783110253627

Citation preview

F RAGMENTA

COMICORUM GRAECORUM. rOLLI-OIT KT

A U G U S T U S MEINEKE.

VOLUMEN I HISTORIAM CRITICAM COMICORUM GRAKCORUM CONTJNKNS.

B E R 0 L I N I. T Y P I S ET I M P K N S I S G. R K I M E R I .

MDCCCXXXIX.

HISTOBIA CBIT1CA

COMICORÜM GRAECORÜM. 80ÄIP8IT

AUGUSTUS MEINEKE.

B E R 0 L I N I. TYPIS ET I M P K N S I S G. R K I M R R I . MDCCCXXXIX. Photomechanischer Nachdruck 1970 Walter de Gruyter & Co., Berlin

Unveränderter photomechanischer .Nachdruck

Archiv-Nr. 3387701 © 1970 by Walter de Gruyter & Co., vormals« G. J. Göschen'sche Verlagshandlung — J. Guttcntag, Verlagsbuchhandlung — Georg Reimer — Karl J. Trübner — Veit & Comp. Berlin 30 Printed in Germany Alle Rechte des Nachdrucks, der photomechanischen Wiedergabe, der Übersetzung, der Herstellung von Mikrofilmen und Photokopien, auch auszugsweise, vorbehalten

PBAEFATIO.

Decimus quintus hie annus est, quum editis Philenonis et Menaudri reliquiis graecorum comicoruin fragment a uno corpore comprehensa me editurum jsse publice professus sum *). Erat turn ea temp ο ruin meorum opportuuitas, ut quamvis magnum opus et tn varias antiquitatis paries diffusum intra quiuquentium rite absolvi posse confiderein. At vero quum am in digerenda, quam undique collegissem, maeria occupatus essem, eae subito rerum mearuui uoissitudines inciderunt, quae me in proposito opere nirifice retardarent. Nam quum Gedani, quae mibi *) Idem consilium superiore aetate agitasse T. HemsterhusiUm colligere licet ex us quae scripeit ad Politic, vol. II p. 1136. Theodor! Canteri syllogen coraicorura et tragicorum poetarum manuscriptam commemorat Jtl. Grolius Praef. Excerpt, p. 8 et D'OrviiJius Vanno crit. P. 251. De Bentleii omnium graecorum poetarum fragments colligendi consilio ride Valckenariura Diatr. p. 4 A.

VI

PRAEFATIO.

quasi adoptiva patria fuit, inter iucnndissimas publici muneris occupationes satis otii ad haec studia colenda et doctrinam augendam inihi concessum fuisset, mox Beroliuum vocatus et publicarum et privatarum curarum quasi aestu quodam adeo me iactatum seusi, u t satis mihi beatus viderer, si subinde velut furtivas horas gravioribus negotiis ereptas coepto open impendere liceret. Accedebat, ne inexpugnabilem illam ingenii mei ad scribeudum tarditatem cominemorem a prompta multorum alacritate veheineiiter discrepantem, iusta quaedam, ut inihi videbatur, et litterarum dignitati debita verecuudia, qua accuratam et diligentem quam levem et praecipitem curam in suscepto uegotio collocare malebam. Etsi enim in tali lab ore plenam omnium rerum pertractationein iure exspectari non posse intelligebam, vehemente! tarnen animus ab eorum festiuatione et levitate ab« horrebat, quos necessariam aedificio struendo materiam raptim ex indicibus colligere et properatos ingenii foetus in publicam lucem protrudere videbam. Itaque lente quidem nee sine maguis quibusdam coinmentandi intermissionibus, at progrediendo tarnen eo perducta res est, ut vetus illud meuin consilium iam tandem ad effectum adducere liceat. Erit autem to'ius opens dispositio haec, ut quum in prima, quam nunc ipsum publici iuris facio, parte poetarum historiam enarraverim, in altero, quod intra proximum annum sequetur, volumine antiquorum, in tertio mediorum, in quarto denique et quinto volumine novorum et anonymorum comicorum reliquiae cum indice grae-

PRAEFATIO.

Vll

citatis locupletissimo proponantur. Novae comoediae auctores quod duo Volumina impleturos esse dixi, non mirabuutur, opinor, qui Pbilemoiiis etMeuaudri fragmenta, quae ex quo primum a me edita sunt ingeuti nuniero locupletari multisque partibus emeudari possunt, ad integritatem operis omilti DOB posse sibi persuaserint Eandem ob causam etiain Aristopbanis fragmeuta adiicerem, nisi falcein iu alieiias messes iminittere iiiiquuin ducerem. lam ut de argumento praesentis huius voluminis quae dicenda sunt paucis compleetar, versatur id totum in explicanda poetarum quorum deinceps firagnienta sequentur historia, quam quod criticam dicere ausus sum, vehementer vereor ne aliquanto plus quam efficere potui promisisse videar. Obversabatur autem animo meo forma et descriptio operis fere ea, quam in explauanda oratorum historia praeivit Ruhnkenius, ad cuius exempli praestantiain si peritis iudicibus iion infeliciter adspirasse TISUS fuero, eatis magnum impensae operae fructuin me tulisse arbitrabor. Ceterum memineriiit si qui haec lecturi eunt haud exiguam partem eoruin, quae hoc volumine continentur, primum in programmatis scholasticis propositam esse, iam inde ab octodecim annis per varies scholasticorum soleniiium opportunitates evulgatis.*) Quibus quidem scriptiouibus illud certe mibi conse*) Commeiitationum miscellanearum Fasciculus I prodiit anno MDCCCXXH, Quaestionum senicarum Specimen primum MDCCCXXVI, eecundum MDCCCXXVII, tertium MDCCCXXX.

VIII

PRAEFATIO.

quutu* esse videor, ut iiostratium etudia ad haoc fructuosissiinam sed fere neglectam et senesceutem graecae antiquitatis partem couverterim, meoque exemplo excitati complures in eodem argumento sibi elaborandum esse decreverint, vario illi quidem suecessu, neque omnes ita ut operae pretium fecisse existimaudi siut. At magna cum laude commemorandus inilii est Theodorus Bergkius, cuius doctissimae commentatioiies de reliquiis comoediae atticae antiquae, quamquara baud pauca habent in quibus mihi dissentieiidum esse video a viro carissinio, plurimas tarnen observationes continent ad explicandam antiquae comoediae rationem utilissimas. Quo libro si uti mihi licuisset in iis praesertim, quae de antiquae comoediae poetis commentatus sum, pluribus de rebus et copiosius et vero etiam aliquanto rectius disserere licuisset, Nunc ille eo demum tempore ad me perlatus est, quo primam scriptorum partem librario typis imprimendam iam tradideram, Versantur autem Bergkii commentatioiies maxime in explicandis Cratini comoediis, quae res quum ante hos duos ferme annos, quo tempore ego quaestiones ineas retractare coeperam, ab ipso mihi per litteras significata esset, in mea de illo poeta disputatione, qualem in Quaestionum seen. spec. I exhibui, praeter minuliora quaedam nihil mutare satius duxi. Ceterum quod plerisque scribentium accidere eolet, ut, quum ad extremam manum perventum fuerit, eorum quae scripserunt fere eos poeniteat, id mihi adeo usque accidisse fateor, ut, si fieri posset,

PRAEPATIO.

IX

magnam imo vero maioretn libri partem iteratis curis vefingerem, Sed facta infecta reddi non possuut: cui iucommodo ut quantum in me positum esset subyenirem, appendicem additurus eram, in qua falsa corrigerem, omissa supplerem, alia de quibus in utramque partein disputari posset retractarem. Sed quum in ceteris volumiuibus non bemgniorem mihi sortem fore praevideam, optimum arbitror, ne „addenda" atque „etiam addenda" per singulas deinceps paries sese excipiant, quidquid vel corrigendum vel supplendum videbitur in calcem totius operis reiicere. Quam ob causam angustis nunc quidem me continebo terminis, ea tautum hoc loco com· niemoraturus, quibus quod superest cbartae baud inutiliter iinpleri posse videbitur. Primum igitur manifesto errore lapsus sum p. 410, ubi incertae Aristophontis fabulae fragmentum eervatum esse dicebam a Tbeophilo. Seqautus turn eram H. Grotii coniecturam, qui Excerptis p. 1004 A rigs ton is nomini A r i s t o p h o n t e r n substituit. Theoili locus in libro ad Autolycum HI p. 296 hie est: fifV #£OV y.a,\ προνοίας 'Λρίστων εφη · Α. Θάρσιι * βοη&ίΐν πάσι> γαρ τοις άξίοις l\'to&tv ό &£0$t τοΐς δε τοιοντοις σφόδρα. ίί μη παρέσται, προεδρία τις χίΐμένητοις ζμίσιν ως δει, τι πλέον εστίν tvat iiVi 5 Β. εϊη γαρ όντως' άλλα χαϊ λίαν όρω τοις εναεβώς μίν ελομένονς διεζάγειν πράττοντας άτόπως, τονς δε μηδέν έτερον η το λυσιτελές χαι το χατ' αυτούς μόνονί ιντιμοτέ'ραν έχοντας ημών

X

PRAEFATIO,

ΙΟ wi. inl του παρόντος · αλλά &f πόρρω βλίπεη> χαί την νπάντων άναμενειν χατασνροφήν. ονχ 8ν τρόπον γαρ παρ* ivlob Υσχνχέ τις δόξα κακο»?#ί?£ τω βίω τ" ανωφελής, φορά τίς ίστ* αντόματας, % βραβίνιτα* 15 *>s erv^f πάντα' ταύτα γαρ χρίνονσ* ϊχιν» ίφάδια προς το,ν Γ quamquam ne ita quidem locum intelligo. Hi igitur versus mihi qui~ dem neque Aristophontis neque alius cuiusquam poetae eoniicir sed 4ristonis Cliii esse ridentur, cominunem Stoicortim roorem sequuti, qui decreta sua, maxime ea quae ad morum doctrinam speeiarent^ iambicis versibus usque fere ad comicorum numerorum similitudinem effictis includebant> eosque versus ornatus causa reliquae oralioui admiscebaut. Ex hoc genere ut pauca de muUis afferarn est Zenonis illud apud Stobaeum Floril. XIV 4: σαντον όσης tJ, μη προς χάριν αφαιροΰ δ£ κολάκων παρρησίαν.

PRAEFATIO.

XI

Item Oantoris *) apad eundem XCVI 13: Ούχ εστί πενίας ουδέν α&λιώτερον εν τω βίω σύμπτωμα· χαϊ γαρ αν φύσιν σπουδαίος r& πένης δε, χαταγέλως Zarj.

Et eiusdem XCVII 6: Το γαρ δίάφορον χαϊ φρόνιμους πάντας nouit το σωφρονεΐν δ' ενεατιν tv τούτω μόνω, Kadern Chrysippi fuit consuetudo, quamquam is quidem alienos potius maximeque Euripideos quam suos ipsius versus orationi inseruit. V. Diogenes Laert. VII 108. Neque in scriptis tautum sed etiam in scholis hanc rationem tenuerunt philosophi. Cicero Tusc. II 11. F u i s t i saepe c r e d o , cum A t h e nis esses, in scholis p h i l o s o p h o r u i n . A. Vero, ac l i b e n t e r q u i d e m . M. Aiiimadvertebas i g i t u r , etsi t u m n e m o erat a d m o d u m copiosus, v e r n m t a r n e n v e r s u s ab bis admisceri oratioui. A. Ac m u l t o s q u i d e m a Dionysio Stoico. M. P r o b e dicis; sed is quasi d i c t a t a , n u l l o d e l e c t u , n u l l a elegautia: P h i l o n o s t e r et p r o p r i u m n u m e r u i n et lecta p o e m a t a et loco a d i u n g e b a t . Prae ceteris autem Cleanthes eiusmodi floscuJis oratiouem distinguebat, quern quidem etiam hexametris earn in rem u sum fuisse intelligitur ex Clemente Alex. Strom. V p. 237 Sylb. x«t ή Κλΐάν&ονς δε τον ΣτωΐΥ.ον φιλοσάποιητική ώδε πως τα όμοια yQctcftt · Μη προς δόξαν ορά ί&έλων σοφός αϊψα γίνίσ&α^ μηδέ φόβου πολλών αχριτον χαι άναιδέα δόξαν *) Ita reote Grotias. Gesnerus et Gaisfordius Κράντωνος.

XU

FRAEFATIO.

ov γαρ πλη&ος ιεχιι σνν*τήν x^iatv ο$τ* OVTS καλήν, ολίγοις δ& παρ1 άνδράσι τοντό xtv ίνροις,

Cuius poematii secundo versu iuepte δόξα vocatur άκριτος xal αναιδής, Scribeiidum baud dubie, μ,ηδέ yo ov πολλών αχριτον xat avatdta βάξιν,

Freqneutius taineu etiam Cleanthem iambicis versibus usuin esse fragmeiita docent, ex quibus ea tantum afferre placet, quae, ut in Aristouis loco factum vi-» demus, polloqueotium person arum vicibus distinct eunt, ut etiam hac forma philosophos illos usos esdd intelligatur. Galen u s de Platone et Hippocr. vol. I p. 140 b Aid. την μεν τον Κλιάν&ονς γνώμην imlg τον πα&ητιχον της ψνχή$ £* τώνδβ (faivto&ai γησι donius) των επών * Α, Τι rto&* Ζσΰ-' ο τι βονλει, Θνμε; τοντό μο* Θ, εγώ Λογισμέ παν ο βονλομαι nouTvt Λ. ναι βασιλιχόν γι, πλην όμως ιίπον πάλιν, Θ. ων αν έπι&νμώ ταν&' όπως γίνήθ*£ται. ί τα αμοιβαία Κλίάν&ονς φησίν flvat

Ποσ€ΐ8ώνιος9

tvdfwvfyfVa την περί τον πα&ητιχον της γνώμην αυτόν, ιί γ* δη πξποίηχε τον λογισμόν τω δίαλεγόμ£*ον ως ίταΐρον ίταίρω. Jta euiin baec Corrigenda videutur» Vulgo in Galeni verbis legitur ένδίίχννμίνος et in fine loci ίτερον ίτίρω* In Cleanthei loci versu secundo vulgo est λογισμόν, correctum a Wyttenbachio ad Posidonium I, Baku p. 285, in ceteris tarnen non audieudo, Sententia eadem esse debet quae quarto versu, ubi ων scripsi pro ω?, dilucuiius explicatur. Versu tertio addidi vt*i-. Ex dialogo item petita videri possunt haec eiusdem Clean« this apud Stobaeam Flor. VI 20 servata:

PRAEFATIO, Πό&εν ποτ' αρά γίνεται ΗΟίχων JB. εκ χρι&ιώντο$ ανδρός εν ά Et quae leguiiiur apud Cleinenlem Alex. Strom» V p. 257 Sylb. Κλεάν&ονς τον Σχωιχον εν τινι ποιήματα περί τον ΰεοΰ ταντά γε γράφοντος (ταύτα γεγοαγότος) Τάγα&όν έρωτας μ' οίον (στ'; axovs δη. τεταγμένον, δίχαιον, oaiovt tvat iq^ χρατονν iawov, χρησιμον, καλόν, δέον κτλ«

Affniis huic de Aristophonie errori est is quern iu iis quae p. 424 de Simylo disserui a me admisissum sero animadverti. Plane enim uon dubito qi|in Siwylus is, cuius aliquot fragmeota ex Stobaeo, leanne Uamasceno et Theopbilo exsignavi, a comico eius« dem nomiuis poeta diversus babendus sit, qua de re quomiuus dubitari possit ipsos versus adscribam. Stobaeus igitur Floril. 1. 194

HietORIAB COMICORUM.

H

χατειλνσπωμένην: ο μεν Λνχόφρων χαταρτωμενην, *Ερατοσ&ένιις δι σνγχεΐσ&αι, την λεξιν εχ τον έΐλεΐν y.ccl απάσ&αι, His adde Suidara β. τ. τεντάζα,ν. Nee aliunde petita eunt quae habet Schol. Platonis Bekk, p. 869 το νυν βόμβαζ λεγόμενον πνππαξ έ'λί^ον, ως χαϊ Λνχόγρων ωή&η. ΡΟΓΓΟ in eodem argnmento magna cam induetria versatus est Callimachns Cyrenaeus, quippe cnias tabulae totam omniam fabularam memoriam complectebantur. Libri titulus fuit πίναξ των χατά χρόνους xal απ αρχής γινομένων διδασκαλιών. Eius pauca supersunt fragmenta a Bentleio collecta p« 220 Blomf. Aeqaalis ferme Lycophroni et Callimacho, sed otriasqne eubinde adversarias s) fuit Eratosthenes, cuius operi περί κωμωδίας dnodecim, nt Ti-?etur, libros complexo (Phot. Lex. β. τ. fvxKfta) utinam temporis iniuria pepercisset! Nunc panca tantum pro ambitn libri fragmenta serrate Bunt, ex quibns quantam iacturam in hoc opere literae fecerint abunde perspicitur^ Ea diligenter composuit Bernhardius Eratosth. p. 203 sqq. qnibus nunc addere licet qua« de Cleone legnntnr apud Scholiastam Venet. Aristoph, Pac. 48. Nee omittendns idem ad Thesm. 516. Θίόφραστος . . . . πΐν φησϊ της πίτνος χαϊ της πευχης. *£ρατοσ&ένης άγγεΐον τονσφ . . « . ν της μελίσσης οπού οΐ σχώληχες . . . . σιν. Quae ita fere redintegranda sunt, Θεό" φραστος προάν&ησίν ψησι, της πίτνος χαϊ της πενχης. Έρατοσ&ένης άγγεΐον τον σφηχίον της μελίσσης, οπού οΐ σχώληχις ίντίχτονσιν. Cfr. Theophrast. Hist, plant. Ill, β et Schol. Aristoph. Veep. 1106. lisdera temporibue viiit s

) Ad Lycophronem qnae spectant Eratosthenis reprehensiones iam enotavimus: de Callimacho τ. Schol. ArUtophan. Nub. 519, ex quibus quam sobrii et circuraspecti iudicii virum etiam his in rebus se praestiterit Eratosthenes illustri exemplo intelligitur.

10

OK AUCTORintre

Dionysiades, patria Mallotes, Pleiadi tragicorum adscriptus, vid. Nackine Sched. crit. p. 3. Is auctor fuisse perhibctnr libri XctQctxrijotg η Φιλοκωιιωδός inscripti, tv ω τους χαραχτήραζ απαγγέλλει των ποιητών Suidas vol. I p. 1386 Beruh. Non de qtiibusvis poctis, sed de comicis in libro actuni fuisse vel tittilns indicat; qnamquam mirum est tale argumentum tractasse poetara tragicum: ac fortasse is alias cst Dionysiades. Nisi Φιλοτραγωδος scribere praestat, quo titulo Alexin fabulam docuisse constat ex StobaeolHor. CVIII 52. Scripsi autetu Φίλοχωικοδός pro Φιλοκωμωδοί, quae vix apta est libri in quo de comicorura poetarura indole et ingenio agitnr inscriplio; recte contra Φιλοχωμωδός, ad qua m normam etiam nostrates libros inscribere solent, v. c. der G a r t e n f r e u n d et qnae sunt similia. Eratosthene ct Dionysiade aliquanto posterior fuit Protagorides Cyzicenus, cuius χωμιy.ag Ίατοοίας habemus apud Athen. Ill p. 124 e. Valde enim placet Schneiden coniectura ad Nicandri Alexiph. 3 Protagoridem grammaticum non diversum fuisse statuentis a Protagora Cyziceno eo, cui Nicander Alexipharmacainscripsit. Prot a g o r a s ct P r o t a g o r i d e s eadem sunt noiuina. Cfr. Hemsterhusius ad Aristoph. Plut. p. 325 et Lobeckius Aglaoph. p. 996. Sub Ptolemaeo Philopatore inclaruit Asclepiades Myrleanus, de quo docte disseruit Werferus Act. Phil. Monac. II p. 535, neglecto tarnen Athenaeo XI p. 501 e. 6 Μνρλ(ανός 'Λαχληπιάδης tv τοις ntgi, Κρατίνου, quibus verbis an non iustus in Cratini fabulas commentaritis significetur dubitare licet. Eundem in Aristophane illustrando plurimum operae posnisse ex Scholiis constat. Cfr. Hesychiura s. τ. Κολαχοφοοοχλίίδης. Nee minus strenue in eadem palaestra versatus est Aristophanes Byzantius, sub Ptolemaeis Philopatore et Epiphane clarus. Is non modo in Aristophanem Menandrum aliosq e fortasse comicos (v. Wolfii Proleg, p. CCXX)

HISTOBIAE COMICORIM.

13

comment a tus est, sed scripsit etiam προ.; τονς Καλλιμάχου πίνακας ut discimua ex Athen. IX p. 408 f, qui idem opus rcspicit lib. VIII p. 336 e. ovn γαρ Καλλίμαχος αντυ (Alexidis drama) ourt 'Αριστοφάνης κνίγριιψίν. Eiusdem librum ntol προσώπων praeter Fes turn s. v. Maesou landat Athen. XIV p. G59 b, cui simile fuit scriptum Homeri Sellii (quern etiam de Menandro commentatura esse docuiraus Pro· leg. p. XXXIV) περί των κωμικών προσώπων apud Suidam \ s. ν. "Ομηρος vol. II p. 690. Cum Aristopliane Aristarchi, Demetrii sive Ixionis, Euphronii, Artemidorl, Callistrati et Symmachi memoriarn coniungimus, quorum tauta fuit in hoc litcrarura gcnere ct maxime in Aristopliane interpretando industria, ut peculiarcm sibi poscant operam, quam in aliud tempus differre salius est. Nunc Jioc unum luonere liceat Symmachi nomen delitescere apud Suidam vol. Ill p. 583, quod fugit Kusteruin. Callistratum etiam in aliorum comicorum interprctatione versatura esse docet Aihcnaeus XII p. 495 a. ubi laudatur ems commenlarius in Thressas Cratini. Sequuntur critici Pergameni, quorum πίνακας commemorat Dionysius Halic. vol. V p. 630 Usk. Magnam in his laudem consequuti sunt Crates Mallotes give Pergamenus, cuius άναγραφάς δραμάτων habemus apud Athen. VIII p. 336 e, et Carystius Pergamenus, cuius librum m-Qi Λιδασκαλιών laudat Athen. VI p. 235 e. cfr. Boeckhiue Corp. Infer. I p. 350. Ex Cratetis discipline profectus est Herodicus, quamquam plures hoc nomine fuerunt grammatici de quibus vide Wolfii Proleg, p. CCLXXV1I. Huius Κωμωδονμενα, quae ad similitudinem των Τραγωδονμένων Asclepiadis Tragilensis composite fuisse videntur, ad partes vocat Athen. XIII p. 586 a. ell. Harpocrat. s. ν. Σινώπη, ubi de Sinope scorto famosissimo, et lib. XIII p. 591 c, ubi de Phryne aliisque eiusdera nominis meretricibus agitur. Ex

14

DB AUCTORIBUa

eodem opere petita sunt quae leguntnr apud Hesychinm s. τ. Κολαχοφοροχλείδης et apud Scholiastam Aristophanie Vesp. 1291 'Λρμόδιος δε εν τοΐς χωμωδουμένοΐζ xal τον "Λδμητον άνάγιι, γραφήν παρα&£Ϊς Κρατίνου. UM Herodici nomen restituen dura esse vidit Suevernius Comment, de Aristophanis Avib. p. 28. Eiusdem et tituli et argument! opus ferebatur Nicanoris Alexandrini sub Hadriano clari apud Suidam vol. II p. 631 et Eudoc. p. 311» et Aittiochi Alexandrini περί των lv τΐ] μέσ^ι χωμοιδία Κωμωοουμίνων ποιητών apud Athen. XI p. 482 c. Denique Telephi Pergament librum, in quo. de tragicorum et comicorum poetarum vitis exposuerat, commeinorat Suidas vol. Ill p. 460. Caesaris et August! teraporibus hanc partem literarum magna cum cura illustravit Aristarchi discipulus Didyraus ille Chalcenterus, cuius λέξιν κωμ,ιχήν adhibuit Hesychius, ipso latente in Epistola ad Eulogium. Idem opus το χωμιχόν audit apud Etymol. M. p. 492,53, qui locus plenior extat in Lexico MS apud Ruhnkenium Praef. Hesychii p. IX, ubi quae disputatur de voce '/.αρνχη, ea in cod. Paris. Oro tribui monoit Bekkerus Anccd. Gr. Ill p. 1386. Ex eodem Didymi ppere ducta videntur haec apud Scholiastam ApoJlonii Rhod. I, 1139 τίνες de ρνμ,βον αντό χαλονσιν, ων Ιατι και Ευ~ πολις Ιν Βάπταις και Λίδνμος (lege ως Λίδνμος) et quae ibidem leguntur ad lib. IV 1058 στρενγομένοις —. o&tv χαϊ στράγξ ή κατά βραχύ πρόεσις του ύδατος, ούτω Μδυμος. Nee dubito quin multa quae apud Hesychium Phofium aliosque gcammaticoa tacito auctoris nomine leguntur •x eodem f nte fluxerint. Praeterea Didymus etiam in Phrynichum Athen. IX p. 371 f, in Cratinum Hesych. β. ν. Κόρβαχις et Athen. XI p. 501 e, in Menandrum Etymol. Gud, p. 338, 25 aliosque fortasse commentatus est. Haud dispa Afil Theonis et Epithersis Nicaeensie Studium fuit. De Theo

HISTOBIAE COMICORUM.

15

nie λί'1« χωμιχγ dissernft Rohnkenfus Praef. Heeych. p. IX sq. Cfr. Phrynichus Ecl. p. 377. ααπράν l πολλοί αντί τον αίσχράν. Θέων ψησιν ό γραμματικός εί'ρηχίναι παρά Φίριχράτει ληρων. απαντά γαρ α (/έρει μαρτύρια Ιπϊ του παλαιού χαϊ σεσήπότος ίνρηται xtifuva. De Epitheree testis est Stephanns Byz. β. τ. Nixata p. 501 Έπι&έρατβ γραμματικός γράφος yifol λέξεων 'Αττικών xal χωμικων χάΐ τραγικών, et Erotianns ρ. θθ Θέρσις (lege Έπι&έρσης) iv δΐυτίρώ των λέξιων άμβωνα γησι χίΐλος tivat extvovq. Qui ei idem est Epitliersea grammaticas, quern commemorat Plutarchua de def. orac. p. 419 B. et ex Plutarcho Easebius Praep. Evang·. IV 17, de aetate viri nulla potest esse da« bitatio. lisdem ferme quibos Didymus vixit temporibus Augnsto Imperium tenente floruit Juba, regum literatissimne, cuius Ίστορίαν &*ατριχην habcmus apud Pliofium Bibl. 161 p. 101, 35 Beltk. ubi decimus Septimus liber amplissimi ope·* xie commemoratur. Idem passim laudat Athenaeus, ut IV p. 175 d. 177 a. quifaus locis de trigono et tibiis νποτρί}τοΐ£ agitnr. His adde Scholiasten Ravennatem adAristoph. Ran» 1175 Βαρβαριχόν xac Πιρσιχον οχλασμα χαλΰται xat Πίρσιχόν όρχημα, πιρί ου Ίόβας μαχρόν πίποίηται λόγον Ιν τοΐς περί της ^άτριχης Ιστορίας. Ita enim haec cor· rexit Dindorfias «d Aristophanis Fragm. J»t 147. Ducta autem haec sunt ex quarto operig libro, in quo de ealtationibus seenicie expositnm fuisse docet Hesychins, Κλωπ(ΐα$ ορχησίς τ*^, ως Ίόβας ev τιτάρτω. Θεατρικών. Praeterea etr. Schol. ad Demoeth. de Falta Legat, p. 253, ubi qni laudatur ό τάς &εατριχάς ιστορίας συγγραφών *) minus recte *) Ne qnis aoristnm deslderet, sirailiter loquutus est Scholiaeta ad Pind. Olymp. XI, 83. παρατί&*τα* δε xal τον γράγοννα την Θ,ησηίδα, ad Isthm. Ill, 58. ώ την Aiγράφων, et Etymol. Μ. ρ. 374,26. ό την Φο-

1β

BE AUCTOR1BU8

Valcfcenarius Diatr. p. 183 de Asclepiade Tragilensi intellexit. Similis argument! fuisse videntur Nestoris, incertae aetatis ecriptoris, υπομνήματα Φΐατριχά ab lino Athenaeo laudata lib. X p. 415 a, ubi narrat de Herodoro tibicine Megarensi, qui vixit teraporibus Demetrii Poliorcetae. Post lubam regem Tiberio et N.erone iinperantibus floruit Soteridas Epidaurius, Pamphilae doctissimae matronae (v. Proleg. ad Menandr. p. XXXIV) pater, qui praeter υπομνήματα tig Μένανδρον tribus libris coraprehensa scripsit περί κωμωδίας, testantibus Eudoc. p. 387 et Suida vol. Ill p. 357, ubi qui testis advocatur Dionysius in μουσική ιστορία, eum 11011 diversum fuisse ab eo quern Suidas s. F. *Λντιφάνης, ubi de Antiphauis comici patria agitur, ad partes vocat, haud iuepte coniicias ex Stephauo Byz. s. τ. c Υορέα p. 721 ubi de Euage poeta comico citatur Λιονίσιος ίί'/.οστω τρίτω της μουσικής ιστορίας. Totum opus sex et triginta libris constabat, ut discimus e Suida s. ν. Λιονύσιυς, ubi patria Halicarnassensis fuiese et sub Traiano vixisse dicitur. Cfr. s. Ήρωδιανός. Antonino Pio imperante scripsit Hephaestio Alexandrinus, cuius λύαιίζ άπορημάτων χωμιχών unus Suidas commemorat vol. II p. 85. Porro mult u m studii in his rebus posuerat Galenus sub Antoniuo Philosopho clarus, cuius compluria fuerunt scripta huius generis, quorum unum inscriptum fuit ft χρήσιμον ανάγνωσμα τοις παιδενομένοις ή παλαώκο}μωδια, alterum των ιδίων ονομάτων κωμικών παραδείγματα nno libro comprehensum, tertium των παρ Ευπόλιδι πολιτιχών ονομάτων tribus constans libris, turn nsgl των παρά ρωνίδα γράφων. Quae attentare non debebat C. G. Muellerus de Cyclo Grae'corum epico p. 60. 64. Adde Polybium in ipso operis initio: τοις προ ημών άναγράφονσι, τάς πράξεις, bi Casaubonus scribebat άναγράψασι. Aeque alia huius usus exempla desunt.

HISTOEIAE COM1CORUM.

l?

πολιτικών ονομάτων libros quinque, duos denique libros Tttol των'παρά Κρατίνω πολιτικών ονομάτων. Sed horum omnium praeler titulos, quos ipse indicavit Opp, T. IV p. 368 Bas. nihil servatura est. Alexandro Severo iraperante Athenaei Naucratitae, ut videtur, aequalis fuit Palamedes Eleaticus, de quo erudite disputavit BoeckhiusPraef. Find. Schol. p. XIX. Huius χωμικην λέξιν praeter Suidam laudat Etymol. M. s. ν. άρμάτειον μέλος ρ. 145, 44 Παλαμήδης ιστορικός (Boeckh. Ελεατικός) ό την κωμικήν λέξ,ιν σνναγαγών. Cfr. Hemstcrhusium ad Aristoph. Plat. 313 et Valckenarium ad Iliad, lib. XXII p. 158. Tertio saecnlo Caracallae ferme temporibus Sopater Sophista in Eclogarum lib. IV et V multa de tragicorum comicorumque rebus tradiderat, praeter Aristoxeni miscellanea usus earn in rem Rufi ιστορία δραματική vel μονσικΐ}, testante Photio Bibl. 161 p. 103 Bekk. Denique incertae aetatis scriptorum, Amaranii Alexandrini 5) librum περί σκηνής apud Athen. VIII p. 343 f e-t X p. 414 f, Chariclis commentarium πίρι άστικον αγώνος a fa eodem Athen. VIII p. 350 c laudatum, Latini librnm Λεο\ των ουκ Ιδίων Μενάνδρον, de quo diximus Proleg. Menandr. p. XXXIII, Dorothei Ascalonitae scriptum de Antiphahe apud Athen. XIV p. 662 f, Menaechmi librum πίοΐ τεχνιτών h. e. de histrionibus apud Athen. II p. 65 b et omisso libri indicio XIV p. 635 b. 637 f. 638 a laudatum, Platonii libellum adhuc superstitem περί διαφοράς κωμωδιών et alia scripta aliorum Aristophani pracmitti solita verbo attigisse Bufficiat; nee quidquam praeterea his addendum habeo nisi anonymi auctoris Lexicon comicum, ex quo insigne excerptum de orichalco protulit Scholiastes Apoll. Rh. IV 073, nbi titulum *) Fortasse is idem est, qui in Theocriti Thalysla commentatus est teste Etymol. M. p. 273, 40. Hi&t. crit* Com. grace.

2

18

DB At'CTORinU· HISTOR1AE COHICOBUH.

SUSABIO.

libri habcmus Iiunc η κω/«χ?} λίξις η πάμμιχ,τος, sed ad vs. 1614 citatur iv τω κωμιχω λί£ίκ Μεγαρέων δάκρυα: oxtl πλείστα φύεσ&αι iv rtj Μεγαρία (lege Μεγαρίδι) σκόροδα, και παροιμία επί των προ&ίίοιητώς δακρνόντων. Gfr. Bekkeri Anecd. p. 281. De tragica Megarensium poesi, ad quam turn paroemiam illam turn verbum μεγαρίζίΐν t a m e i i t a r i (?) spectare putabat Mueilerus Dor. II p.. 367, nihil plane innotuit^ nisi quod Suidas Alciraenem Megarensem, tragicum poetam, commemorat, quern tarnen non Megaris, sed Athenis fabulas suas docuisse probabile est; quemadmodum Phoenicidem comicum, licet genere Megarensem, fabulas tarnen suas Attico theatro commisisse scimus. Itaque Μεγαρέων δάκρνα rectius de lacrymis per simulattonem fusis ϊηterprptabimur cum Hesychio. Neque aliter Zenobitis V, 8 τα μη l·/, παϋών, μηδέ εκ βά&ονς δάκρυα αλλ1 ί| επι~ πόλης Μεγαρέων δάκρυα ελεγον. Cfr. Proverbia Bodl. 626 et Photium Lex. p. 251, 23. ') Ita correxi Quaest. I p. 5 editum σκωπτομένων, firmante nunc cod. Veneto. Pro άλλως frustra Ilemsterhusius ad Poll cem vol. II p. 1131 scribebat άλλονς. s ) De hoc loco Eupolidis dicetur in fragmentis.

122

COMOEDIA

ποκΐν. Ex qno loco plura quara debebat collegit Muellerus Dor. II p. 850. Neqne recte interpreiatus est vir exlmius: Wohl s t a m m t m e i u L i e d a u s Megara, d i e K o r a o e d i e ; Doch was geschieht, ist k e i n e s w e g s Megarisch plump. Sen'sus haud dubie hie est: nolo spectatoribus molestus esse Megaricae comoediae carmine recitando; pudet enim fabulam meam insipidis, quales Megarensium poetarum stint, iocis adspergere. Neque eiiim dubiiari potest, quin,recte olim ad Phileraonis fragm. p. 383 ασμ ου δίειμι scribendum conieeerira pro edito άσμα δίειμι t quam rationcm optime Feliciani versio ex integriore Aspasii codice ducta apud Gaisfordium ad Hephaest. p. 96 confirmat: p r a e t e r e o carmen M e g a r i c a e c o m o e d i a e . Versus ipsi ha digereudi: Μεγαριχης

κωμωδίας ασμ ον δίαμ. γσχννόμην το δράμα Μίγαρικόν srotslv. Denique ad eandem illam Megaricae comoediae petnlantiam etiam τα Μαι,σωνιχά σχοίμματα pertinere existimo, quae a Maesone, Megarico histrione, qui ludicras servi et dicacis coqui personas invenerat, nomen traxisse ex Aristophane Byzantio docet Athenaeus XIV p. C59a Μουσών γέγονε χωμωδίας νποχριτής Μεγαρενς το γένος, ος χαϊ το πρόσωyterov ενρε το απ αντοϋ χαλονμενον Μαίσωνα, ως Άριστοφάνης φησϊν ό Βυζάντιος Ιν τω περί προσώπων, ενρεΐν αυτόν φάσχων χαϊ το τον θεράποντος πρόσωπον χαϊ το του μαγείρου, χαϊ είχότως χαϊ τα τούτοις πρέποντα σχωμματα καλείται μαισωνιχά. Cfr. Eustathias ad Horn. p. 1751, 56. Ad eundem Maesonera pertinere haec Zenobii Cent. II, 11 άντ ενεργεσίης Αγαμέμνονα δήσαν Αχαιοί: αυτή χατά των ηχηηίστων λίγιται. φασί δε αντην υπό Μέσωνος (leg.

HEiURICA.

23

Μαίσωνος) του Μεγαρίως β ) πίποίησ&αι, indicavi Quaeet. seen. II p. 1. Maesonis lilam Vcrsum eervavit etiam Photiiis et ex Phoiio Suidag, qui quod pro δησαν exliibet τΐσαν hand dnbie reiectaneum est. Cfr. Libanius de nece luliani p. 285 Β αντί γαρ ευεργεσίας ούχ εδεήΟ-ηβαν (lege ϊδέ&ησαν) χατά την παροιμίαν, αλλ' επεβονλεν&ησαν αποχτεΐναι των ευνούχων τον μάλιστα περί την εύνήν. Neqne negligendus Harpocratio s. τ. ' Ερμαΐ ρ. 86, β, ex quo eundem Maesonis versurn uni Hermarum Athenis inscriptum fuisse discimus: Μενεχλης η Καλλίστρατος (lege Καλλιζράτης) εν τω πίρϊ *ΛΟ·ηναίων (lege *Λ&ηνων) γραΓ^ίί ταυτί· γαρ της ποιχίλης χαΐ της του βασιλέως στοάς tialv l μαΐ χαλούμενοί' — εφ' ίνός Οέ αυτών ιπιγίγραπται γράμ~ μασιν άρχαίοις ' Λντ εύεργεσίης 'Αγαμέμνονα δ ήσαν 'Λχαιοί* De quo loco qni disseruit nuper Schneidcwinus Ephemer. Gotting. 1837 fasc. 86. 87 opportune monuit eandera paroemiam significari a Diogeniano apud Gaisfordium Paroem. p. V εστί δΐ η παροιμία τρόπος xal της χαλονμένης αλληγορίας' παράχειταί δε αντί} λόγος Λίσώπ(ΐος, Καριχός αΐνος, Συβαρντιχός λόγος, Κύπριος, xal Μαισωνιχη παροιμία* Μάρffίππος. U bi pro Μκρα ίππος ferlasse Χρύσιππος corrigendum, quem de proverbiis commentatum esse intelligitur ex Zenobio II, 18 et IIIt 80 eil. Proverb. Bodlei. p. 15 A et 92 B. Ceterum Maesonem, quem etiam Musonem dictum fuisse ex Hesychio10) colligas, Megarensibns Siculis l l ), quos et 9

) Non recte haec Welckerus Syll. epigr. p. 224 de Me£arei filio interpretatus eet. 10 ) Hesychius, Μούσωνίς: οι χορνψαΐοι των μαγείρων ' xal οι τεχνΐται. Ubi τεχνϊται dici videntur histrionee Maesonicas personas snetinentes. 11 ) Siculos Megarense§ et Nisaeos etiam ab aliis inter se confandi videas, velut ab Oridio Heroid. XV, 54 de Siciilis agente, N i s i a d e s m a t r e s N i s i a d e s q u c nurni.

24

COMOEDIA MEGARICA.

SU9ARIO.

ipsos sibi iuventae comocdlae honorem arrogasse constat, contra Timaei sententiam vindicate studuit Polemo Atlienaei XIV p. C59 c. τον δε Μαΐσο)να Πολέμων tv τοις προς Τίμαιον t% των εν Σικελία φησϊν είναι, Μεγαρέων και οίκ εκ των Νισαίων. Cuius si vera esset sententia, histrionera ilium ante Olymp. LXXIV, 2 vixisse efficeretur. Eo enini anno Megarenscs a Gelone expulsos et Syracusas traductos esse constat ex Thucyd. VI, 4 eil. Herodot. VII, 156. Eandcm ridendi couviciaudique scurrilitatem Susarionis quoque coraocdiam rettulisse credibile est; Anonymus de Com. p. XXXII μόνος ι]ν γίλως το χατασχεναζόμενον, Diomedes Grammat. Ill p.486 p o e t a e p r i m i c o m i c i f u e r u n t Susario Myllus et Magnes; hi veteris d i s c i p l i n a e i o c u l a t o r i a q u a e d a m m i n u s s c i t e e t v e n u s t e pron u n c i a b a i i t . Quamquam Susarionis lusus scenici ab Megarensium ratione eo diiferebant, quod versibus adstricta erant, quae illi nudo sermone eifundebant dicteria. Schol. Dionysii Thrac. p. 748 της εμμέτρου κωμωδίας αρχηγός ϊγένετο, ex quo nequaquam consequitur, ut etiam literis perscriptas fuisse eius comoedias credamus, quod recte negasse puto Bentleium Fhalar. p. 258 sqq. Fraemeditatoa igitur fuisse Susarionis lusus, neque vero ex tempore fusos, non dubitamus: cui. non repugnat Aristoteles, qui quum ab initio comoediam αυτοσχεδιαστική ν fuisse affirmat, vetustissimam eius formam, qualis iam ante Susarionem apud Atticos aliasque Graeciae gentes fuit, respexisse \idetur. Praemeditatae autem si fuere Susarionis comoediae et versibus utcunque Magis etiam mirum videri potest quod Crates apudDiogenem Laert. II, 118 de Stilpone philosopho posuit, tv Μεγάροις ο&ι, φασϊ Τνφωέος εμμίναι, εννάς. Nisi is Megaricornm philosophorum vanitatem et τνφον ridere voluit.

SUSARIO.

25

iiiclusae, easdem etiam quibusdam argumentorum finibus circumscriptas fuisse probabile est, ita tarnen ut ipsa ilia argumenta neque artificiosius excogitata neque ad certura actionis finera directa fuisse videantur. Qua in re non uno sed pluribus actoribus u sura esse Susarionem, indicat Anonymus de Com. p. XXXII οι περί Σονσαρίωνα 12) τα πρόσωπα εϊσήγον ατάκτως, quibus dcinde Cratinum opponit, qui primus omnium τα. tv τμ κωμο)ΰία πρόσωπα μέχρι τριών κατέστησε. Quae si vera sunt, profecto in plaustris illas comoedias actitatas esse p arum credibile est, quae Bcntleii fuit opinio, Arundeliani lacunam marmoris Epoch. 54. 55 ita ex coniectura supplentis: αφ ου tv άπήναις κωμ,ωδίαι εψορε&ησαν (sic) νπό των *Ικαρύων, ενρόντος Σονσαρίωνος 13). Cuius ration! etiam hoc obstat, quod plaustra ilia, nisi ubi de tragoediae origine agitur, a nemine unqiiam commemorantur. Quamvis igitur Susarionis conatus scenicos non adeo imperfectos fuisse putamus, ut vulgo creditur, vel sic tarnen totam eius rationem admodum rudern et incomptam fuisse neque populi assensum tulisse, vel illud documento esse potest, quod proximis octoginta post Susarionem annis adeo obmutuit comoedia, ut nihil quidquam de novae artis progressu et incrementis audiamus, immo ne nomen quidem poetae qui in eodem genere elaborarit a vetustis scriptoribus com12

) Vulgo \νξ\ϊ\ιτ^ΣανννρΙωνα, quae res Casaubono ad Athen. VII p. 286 c adeo imposuit, ut Sannyrionem, Philyllii et Strattidis aequalem, antiquae comoediae poetarum antU quissimum diceret. Susarionis nomen restituit iam Pearsonus Vindic. Pseudo-Ignat. II, 1. Idem error apiid Alciphr. Epist. Ill, 55 ell. Aelian. Var. Hist. XIII, 15. 13 ) Boeckhius Corp. Inscr. II p. 301 locum ita redintegravit, αφ ου εν 'Λϋ·[ήν]αις χωμω[δών χο]ρ[ός ηίρ]ίΰ·η, [στη]σάν[των αντύν] των Ίκαριεων, ίΰρόντυς Σονοαριωνος.

30

SUSABIO.

MYLLU8.

memoretur. Nee tarnen post prima ilia conamina proreue exulasse ex Attica uihiique interim increment! cepiese videtnr comoedia; sed cum minus placuisset haec tota conviciandi iocandique ratio spectantibus, fortasse etiam aliis rationibns ex civitatis statu repetendis accedentibus, factnm est, nt minori poet arum TC! histrionum studio coleretur et fere in obBcuro delitesceret, foriassc ne in urbem quidem intromissa. Aristoteles de Arte poet. V, 3 η κωμωδία δια το μη σπουδάζεσ&αι *£ αρχής ελα&εν. Octoginta demum post Susarionera annis, inde ab Olymp. LXXIII vel LXX1V, eodem igitur tempore quo Epieharraus in Sicilia comicam artem iam ad cultiorem formam expoliverat, etiam apud Atticos comoedia aliquanto elegantiori, ut suspicari licet, ornatu, -quam quo antea induta fuerat, iterum surrexit, cuins rei primariam caussam ex aucta popularis imperil bert te repetendam esse sponte intelligitur. His igitur proximisque abbinc temporibus fabulas iam ipsis Athenis docuere EUETES, EUXENIDES et MYLLUS. Suidas s. ν. Επίχαρμος T.I p. 842 ην δε ζΕπιχαρμος) προ των Περσικών έτη e|, διδάσκων Ιν Σνραχονσαις. tv δΐ Ά&ήναις Ενέτης Εν^νίδης και Μύλος (leg. Μνλλος) (πίδίίκννντο, lioc estt Olymp. LXXIII, 1. Ex his Euetem, cuius Tel nomen suspectum videri potest, et Eaxenidem praeter Suidam nemo commemorat; at My Hi memoriam praeter Diomedem Grammaticum loco supra p. 21 adcripto servarunt plures. Hesycbius vol. H p. 632 καϊ παροιμία Μνλλος πάντ ακούει, έπι των άκονόντων και κω~ γότητα προσποιούμενων, εστί δε xal κωμωδιών ποιητής οντω καλούμενος, Diogenianus Fror. VI, 40 Μύλος (Μΰλλος) πάντ ακούει, επί των κωφότητα προσποιούμενων καϊ πάντ άκονόντων. Μύλος (Μύλλος) γαρ κωμωδιών ποιητής, ος μη άκονειν νπεκρίνετο. Qnibua similia habet Photius

MYLLU8.

CHIONIDES.

27

Lex. p. 370, 25 et Arcadius de ace. p. 53 Μύλλος ποιητής χοψιχός.· Eustathius ad Iliad, p. 906, 53 Μνλλος μεν xvριον, μνλλός δε δΐίατραμμένος την όψιν. Idem ad Odyss. p. 1885, 31 Μύλλος, όπερ εστί χνριον νποχριτον τον πα-* λα ιόν, ος μιλτωτοΐς φασι προσωπείοις έχρήσατο, ubi quod Mstrio dicitur, quem ceteri comoediarnm poetam dicunt, nemini fucum faciet. Quod autcm μιλτωτοΐς προσωπείοις usus esse perhibetur, documeuto est, inventas iam turn fuisse persouas scenicas, sed ita ut pristinae vultum minio illineudi consuetudinis vestigia superessent. Deniqne ad eundem Myllum spectare' Tidentur haec Photii Lex. p. 236, 10 Λύλλοςι ποιητής fjtl μωρία χωμωδονμενος. Quae paullo pinguius enuntiata sunt; neque enim Myllue propter etultitiam ab aliia poetis ridebatur, sed stultitiam simulantis partes in suis ipse fabulis agebat. Myllnm ceterosque qui una com eo commemorantnr poetas proximus quidem, at satis longo tarnen proximus intcrvallo excipit CHIONIDES Atheniensis, de quo itaSuidas: Χιωνίδης, Άΰηναΐος, κωμικός της αρχαίας κωμωδίας, ον και λέγονσι πρωταγωνιστήν γενέσ&αι της αρχαίας x(*fifpδίας, ΰιδασχειν δε ετεσιν οκτώ προ των ΙΙερσιχών. Eadem Eudocia p. 436. Quorum si vera est de aetate Chionidis sententia, Chionides iam Olymp. LXXII, 4 vel LXXIII, 1 fabulas docuit atque Myllo ceterisque paullo antiquior habendus est. Cfr. Wolfii Prol. ad Horn. p. LXIX. Quod quo minus recte fieri putem, prohibet gravissima Aristotelis auctoritas, qui cum ipse didascaliarum librum condiderit, eiusmodi in rebus falli vix potuit. Is igitur Chionidem et Magnetem Epicharmo aliquanto aetate minores fuisse testatur: Επίχαρμος πολλω πρότερος ων ΧιωνίΟον xal Μάγν^τος Art. Poet. Ill, 5. Iam quum Epicharmus Olymp. LXXIII

28

CHIONI ES.

floruerit, Chionidis aetatera vix ante Olymp. LXXX collocar posse crediderim 14). Quod verum esse eliara alio argumento intelligitur. Nam cura Chionides in fragmento fabulae Πτωχοί inscriptae apud Athen. XIV p. C38a. Gnesippuir, ludicrum poetam commemoret, is vero Cratini aequalis fuerit, Chionidem Cratini aetatera attigisse apertum est: quamquatn non dissimulandum est, teste Athen en I. 1. et IV p. 137 e, fuisse inter veteres criticos, qui ipsam illara fabulam, iii quaGnesippus commemoratur, in spuriis numerarent, Sed de hoc utcunque statuis, illud dubium esse non potests Aristotelera ita commemorare Chionidem, ut eum omnium qui apud Atticos floruere comicorum actate primum fuisse censuerit, non aliam puto ob caussam, quam quod omnium antiquissimus fuit quorum et scriptae et artificiosius excultae fuerunt comoediae, id quod etiam illos significare voluisse puto qui eum προιταγωνιστήν της αρχαίας nuncuparent 15). Fabulae eius ab Suida et Eudocia commemoran»*) Aristotelis testimonium qui «contra me facere» edixit sed non docuit Grysarius de Comoedia Dorica p. 152 Epicharmi primam fabulam ponit Olymp. LXXI, 3, Chionidis autem LXXII, 4. Haee si vera sunt, JEpicharmus non πολ,λω, sed όλίγω ante Cliionidem fabulas exhibuisse dicendus erat. Earn ob causarn ego reiiciendum putavi Suidae testimonium, cui adversatur etiam id quod Chionidem , qui primus verae comoediae auctor signiiicatur ab Aristotele, antiquiorem facit Myllo et Euete et Euxenide, quorum nee scriptae extitisse videntur comoediae nee ab inculta Susarionis ratione multum remotae. De eo autem cum nemiiie litigabo, utrum Chionides, si vere Epicharmus Olymp. LXXI primam fabulam docuit, Olymp. LXXVI an aliquot annis prius fabulas docere inceperit. 15 ) Non optima fide mecum egit Grysarius 1.1. p. 154 haec scribens «Neque, quod Chionidem primum poetarum «comicorum ego posui, eo refutatur, quod Meinekius «provocavit ad fabulam Chionidis non genuinam ol «.Πτωχοί, qua Gnesippus Cratini aequalis commemoratus

CHIOMDES.

MAGXES.

29

tur trejs, "Ηρώς (lege 'jf/jpwig), Πτωχοί, fjiyaai t; ' ΑσσνQiot. Fostremae nullum supercst fragmentum. Πτωχοί praeter allata loca laudantur ab Athenaeo III p. 119e et Grammatico Hermann, p. 325, "Ήρωες a Folluce X 43, Antiattic. p. 07 et Suida v. αγνός. Tacito fabulae titulo semel commeraoratur Chionides a Vitruvio lib. VI praef. p. 146. Nam de Philemonis Grammat. loco p. 30 falluntur, si quid video, et Osannus et Sturzius Auimadv. ad Etymol. M. p. 772. Denique de scriptura nominis admonere licet, inter Χιωνίδης et Χιονίδης fluctuante. Illud probat Kusterus, qui in Soidae loco e cod. Paris. Χιωνίδης edidit pro Χιονίδης. Contra Χιονίδης ubique reponendum putabant Vossius de Poetis gr. p. 25 et Casaub. ad Athen. I p. J19e, ubi quod Schweighaeuserus scribit Atlienaei MS A constanter ofFerre formam Χιωνίδης, repugnat us quae dixit vol. VII p. 487, «bi ex eodem libro enotavit Χιονίδης. Utrumque habet qno commendetur. Alterum Χιωνίδης est a nomine Χιών Χίωνος, alterum a Xiovtg Χιόνιδος (v. T. H. ad Polluc, vol. II p. 1193 et Thucyd. V, 19) vel a Χιόνη , ut Ovidius Ep. Pont. ΙΙΓ, 3, 42. Eumolpum, Chiones filium, Chionidem dixit. Sed meliores libri tenent fere Χιωνίδης, Cum Cliionide Aristoteles ita coniunxit MAGNETEM, ut ig eodem ferme quo ille tempore vixisse videatur 1β). Snsarioni et Myllo qui aequalem facere videtur Diomedes Gramm. «esset. Earn enim fabulam non ab ipso Cliionide sed «ab alio conscriptam fuisse repetita vice testatur Athen. «XIV p. 638a et IV p. 137e.» Sed talia passim sibi licere putavit vir doctiseimus. Ceterum Chionidem primum fuisse poetam comicum hoc nomine dignum, ne ipse quidem negavi. ιβ ) Grysarius 1. 1. p. 153 qui Suidara sequutus Chionidem ponit Olymp. LXXII, 4, Magnetem assignat Olymp, LXXVI, quae ratio Aristotelis loco manifesto repugnat

30

MAG3ES.

Ill p. 486 longe a vero aberrat. Inter Epicharmum et Cratinnm medius interponitur ab Anonyrao de Com. p. XXVIII. Neque repngnat Aristoieli Suidas ν. Μύγνης Τ. II, 478 Ιπιβάλλίΐ δ' 3£πιχάρμω viog πρεσβντ}]. Aetate provectum obiissc Magnetcm intelligitur ex Aristophanis Equit. 524 επί γήρως, ου γαρ ttp ?;/>/;£, ί&βλή&η πρεσβύτης ων. Acta autein haec fabula est OJymp. LXXXVIII, 4. lam si eiusdera Olympiadia anno prirao raortuns est sexagenarius, neque enim de magna aliqua atque eximia vitae longitudine loquitur Aristophanes, recte sane eius adolescentia in Epicharmi eenectntem incidisse dici potuit, si quidem Epicharmus, qui circa Olymp. LX iiatus est, anno aetatig nonagesimo vel, ut aliis placet, nonagesimo septimo supremum diem obiit. V. Clintoni Fast. p. 21 Kr. Non dabitamus igitur aetatem Magnctis ita definire, ut circa Olymp. LXXX floruisse dicatur. Sed de reliquis antequam dicamus, de patria admonere licebit. Athenieusein h., e. ipsia Athenie natum dicit Anonymus de Com. p. XXVIII. Suidas autem: Μάγνης, Ίχαρίου πό~ λίως, 'Λττίκύς η *Λ&ηναΐος. Pro πόλεως debebat δήμου, qui Suidae est, noil librarii error. Praeterea corrige Ίχαρίον, πόλεως 3Αττικής, η *Α&ηναΐος. Similiter idem do Thespide: Θέσπις, *Ικαρίου, πόλεως 'Λττιχής. De forma Ίχάριος pro vulgar! -Ιχαρία frustra dubitant Reinesiua et Casaubonue. Hesychius: Ίχάριος, δήμος *Λ&ηνησι>, ubi 'Λ&ήνησι simili modo dictum est, ut Homerus Sunium promontorium άχρον *Λ&ηνών dixit. lam recte legi vides apud Athenaeum II p. 40 b iv Ίχαρίω της 'Λττιχής. Cfr. Meurius de Populis Att. s. Ίχαρία. Fabulas docuisse Magnetem novem duasque reporiasse victorias affirmant Suidas et Eudocia, quibus quo minus fidem habeamus prohibet Aristophanes, qui Equ. 5131 de Magnete dicit: πλίΐστα χορών των αντιπάλων νίκης έστησί τρόπαια. Credendum igitur potius

MAGNES.

81

Anonymo J. J. nndecles eura vfcisse referent!. Idem Tabularum eins nihil superesse tradidit; quae enira ferantur §ub Magnetis nomine norem comoediae, eas esse suppositas: των δΐ οραμάτων αυτόν ούδΐν σώζεται, τα dt ίπκρίρόμινά εστίν ivvta. Cum Anonymo conseiitit quern in ferendis de fabularum γνησιότητα iudiciis Eratostheiiis crisin seqnutum esse euspicor, Athenaeus XIV p. 646 e Μάγνης η 6 ποιησας τάς tig αυτόν άναγΐρομίνας κωμωδίας Cfr. idem IX p. 367f. Neque obstant Anonymo, ut Beutleius Epist. ad Millium p. 479 Lips, putabat, quae Fhotiue habet p. 233, 20 Λνδιάζων: Λνδοϊ Μάγνητος τον χωμιχον διεσχενάσ&ησαν, quae eadem apud Suidain g. ν. Λυδοϊ leguntur; similia apud Hesycliium: Λνδίζων, χορινων, δια τονς ΛυΟοί'ς, οι σώζον~ ται μεν διισκυασμένοι δ1 έίσίν. Quorum verborum hie sensue est: superesse quidem Magnetis Lydos, sed non genuinos illos et quales ipsepoeta in scenam commiserit, sed qua· les ab alio poeta sub incudem revocati et immutati fuerint 17 ). Eius modi fabularum ab aliis poetis correctarnm mire ferax fuit et tragica et comica Graecorum poesie. Hinc explkandum exutimo, quod Dio Chrysoatomus Orat. XXXII p. 301 κωμωδίας et διασκενάς coniungit, εν ταΐς κωμωδίαις xal διασχίναϊς Καρίωνα μεν (Ιαάγοντες μ£&ύοντα xal d ov ου σφόδρα χινονσι γέλωτα, et ibcertns auctor apud S idam 17

) Hanc Hesychii yerborum interpretatio^iem quum olim minus diiucide proposuissem, Rankiu» meus Comment, de vita Aristoph. p. CXX1V non satis idenefa argnmentie improbavit. «Sed duplicem, inquit, de Magnet« fa«buMs revera extitisee sententiam idque immerko aMei«nekio negatum eese arbitror. Fuerant enim qui nihil «servatum esse contenderent; alii qui eervatas quidem «esse nevem fabulas, sed post cemmissio em aV ipso «poeta eorrectas eensereHt. > Non sane ab ipso poeta, sed ab oli»; aiioqui parui» apt« leqwrtH» esset gram· maticus.

32

MAONE8.

vol. I p. 567 de Eupolide haec scribit, έγραψε τόσα καΐ άλλα διασχεναζόμενος'β). Atque hoc διασκευής genus etiara ad alia poesios genera pertinuiese docet eiusdem Suidae locus vol. Ill p. 474, ubi in recensu carmiuum ab . Versio Porti I I a r b a t i s t a s . Bentlcius Epist. ad. Millitim p. 479 dubitat utrumne Βαρβιτίδες (sic) an Βαρβατισταΐ v cata fuerit fabula. Atqui βαρβιτις qua quis Hist, crit. Com. grace.

*>

34

MAGXES.

analogia lucri possit ignoro. Vcrus titulus full haud dubie Βαρβιτισταί, qua in fabula nou dubitamus quin cantatores quosdam purstrinxerit, qui barbito, lyrae genere contcmtissimo, Aristot. Polit. VIII, 0, 7, ab Anacreoiite vel Terpandro invento, Athen. IV p. 175 c, irapcuse delectarentur. "Oyvt&fg et Avdol significari verbis πτιρνγίζων et λνδίζων idem monuit Scholiasta. De Lydis, qua in fabula Lydicarum saltationum fractam mollitiem risisse videtur, supra diximns. Eosdem habemus apud Atlienaeum XV p. 690 c et Pollucem VII, 188. Ψηΐ'ας praeter Scholiaslen: TO nTtQV)>iytiV (leg. το τρην'ιζων) δε tlntv ως προς τον^ Φηνας αναφερών, commemorat Hesychius: Ψηνίζων, τους Φήνας λέγίΐ τον Μαγνητος. Permirus autem fabulae titulus a c u l i c i b u s fic a r i i s ductus, de quo animalcule quae veteres tradiderunt vide apud Zenobium Parocm. II, 23. Sed meminerimus aliarum fabularnm itidem ub animalibus denominatarum, ex quo genere praeter Ran a s et Aves sunt Caprae Eupolidis, Pisces Archippi, Angues Menippi, Lusciniae Canthari, FormicaePlatonis, deiiique Ciconiae Aristophanis, miram illae quidem nuper in Pelasgos transformationem passae. Postremo BarQaχοι significantur verbis βαπτόμΐνος βατραχείοις. Scholiasta: ϊγρα'ψε δε και .Βατράχους, εστί, δε χρώματος ίΐδος το βα~ τράχίΐον από τούτον καΐ βατοαχίς ίυ,άτιον. έχρίοντο &ί τω βατραχίω τα πρόσωπα, πριν έπινοη&ηναι τα προσωπεία. Imitatum esse hie fabtilis Magnetem varias animalium. voces ex Aristoplianis loco collegisse videtur Eudocia p. 802. Reliquae fabulae, quarum mentionem iniiciunt veteres, sunt Λιόνναος, cuius duplex extabat recensio, quarum primam habes apud Athen. IX p. 367 f, alteram ibid. XIV p. 646 e, ubi qui versus afferuntur quum Pollux VI, 70 Crateti tribuat, verissime lungermannus alteram Dionysii recensionem ad Cratetem auctorera referendam esse suspicatus est. Cfr.

ECPHANTIDES.

35

Fritzschii Quaest. Aristoph. I p. 1240. Sequitar ΪΙιταχις a Suida commcmorata vol. II p. C40. Μάγνης J£ tv Πιτακίδν Είπε μοι, νυν δη μεν ώμννς μη γξγονίναι, νυν δι φης. Sed incertam facit lectionem Photius s. ν. νυν δη, ubi etf Πντακίδΐ] legitur. Alquc ita eliam Suidae cod. A. Πυταχίδι, V. ΙΙν&αχίσκι BE. Hemsterhusius suspicabatur ΊΙι&αχνίδι, Bernhardius Τιταχίδμ, neutrnm cum magna veri specie. IIoaoTQia laudatur Schol. Plat. Bekker. p. 366. Mvσών έσχατος Ιπϊ των ευτελέστατων, Μάγνης Ποαστρία, sive potius Ηοαστρίαις, lit est apod Siebenkesium. Eiusdem tituli fabulam docuisse constat Phrynichum, de qua infra dicendi locus erit. Denique Γαλεωμυομαχίαν fortasse ex integriore Suidae exemplar! Magneti tribuit Eudocia p. 302, quo nomine Theodorum Prodromnm fabulam inscripsisse constat: Magnetem quo minus Idein fecisse credamus, prohibet veteres comoediae indoles. Praeterea omisso fabulae indicio commemoratur Magnea ab uno Polluce II, 101. Proximo post Magnetem loco ponimua ECPHANTIDEM, quern inter incertae a eta tie poetas rettulit Vossius de Poetig gr. p. 89, mediae poctjs comoediae accenset Eichstaedt de Dramate Com. sat. p. 38. At recte Naekius Choer. p. 52 Cratino et Teleclide paullo antiquiorem fuisse statuit, quod confirmare poterat Aspasii verbis ad Aristot. Eth. Nicom. IV, 2 των αρχαίων παλαιότατον ποιητήν eum appellantis. Quae Terba ne cum Muellero Dor. II p. 350 ita fntelligamns, ut Ecphantidem vel Chionide et Magnete antiquiorem fuisse statuamus, multa sunt qnae prohibeant. Qui ante Magnetem et Chionidem fabulas docuere poetae comici, cos fuisse έ&ελοντάς h. e. suis ipsos sumtibus chores instruxisse et adornasse, haud obscure significat Aristoteles Art. Poet. V, 3. Atqui Ecphantidem non fuisse ί&ελοντήν, expresso eiusdem Aristotelis testimonio constat Polit VIII, 6, obi picta tabula 3*

36

ECPHANTIDES.

commemoratur, quam Thrasippus dedlcavlt Έχφαντίδμ χορηγήσας.' Nee minus cerium aetatis indicium hoc est, quod Audroclera, quern hominem Cratiims et Teleclides in fabulis suis vexaverunt, etiam ab Ecphantide male habitum fuisse ex Scholiasta Aristophanis Vesp. 1182 intelligitur, unde apertnm est, Ecphantidem, quamquam Cratino, et Teleclide paullo maiorem, horum tarnen aetatem attigisse. Itaque antiquorum poetarum aiitiquissimum qui Ecphantidem dixit Aspasius, nisi forte iueto ncgligentius loquutus est, ad eos maxima poetas respexisse videtur, a quibus emendatior et perfectior comoediac forma et ratio introducta est, hoc est ad Cratinum Teleclidem Ilermippum ceteros. Capniae cognomen, quod Ecphaniidi inditum fuisse scribit Hesychius v. Kaπνίας. ' Εκφαντίδης — Καπνίας ϊπεκαλίΐτο, δια το μηδέν λαμπρό ν γρεη>ειν, fortasse Cratino, quo cum perpetuas exercuisse videtur simultates, acceptum tulit. Schol. ad Arist. Vesp. 151 καπνίας εν τοις πίρϊ Κρατίνου διώρισται η το άπό&ετον η χαϊ παλαιόν, διό Έκγαντίδην Καπνίαν ααλονσι. Cfr. Append. Vat. II, 23. . Kectius cognomenti rationem expediit Naekius I. 1. p. 52. «Videtur, inquit, co€ gnominis caussa fuisse vel fabularum Ecphantidae argumen«tum, quod ille teuue et obscurum eligere consuevisset, vel € obscurum et paullo molestius dicendi et disponendi genus.» Equidem ilia Hesychii verba cum veterum s crip tor um de Cratino et Flatone iudiciis comparabam, quibue λαμπρόν χα~ ραχτήρα, splendidum dicendi genus et troporum luminibua frequens attribuunt. Hanc igitur virtutem qui Ecphantidi deesse pntarent, fumum pro luce cum dare dictitabant. Alia ratio placuit nuper Lehrsio meo Quaest. epic. p. 23. De fabolie Ecphantidae unus superest titulus Σα,τνοοι apud Athenaeum I p. 96 c, quo nomine etiam Cratinum Phrynichum Ophelionem et Anaxandridem fabulaa inscripeisse conetat,

ECPHANTIDEB.

quarum qnod argumentum fuerit quamquam certo pronuntiari noil potest, non abhorrct tarnen a verisimilitudine, ex« agitates in us fuisse homines foede libidinosos. Nosti Hermippi dicterium in Periclera coniectum Bctaatv σατύρων apud Plutarchum Per. 33. Alius fabulae Ecphantideae titulum Naekius apud Stephanuni Byzantium s. ν. Πάρνης eibi deprehendisse videbatur: Ώάρνης ΙΙάρνη&ος, το ορός της 'Λττικής, τοντο καΙ άρσενιχώς λέγεται. 3£μφανής (sic) iv Πνραννω, Ες χόραχας, ηξω γερών δενρο τάν ΙΙάρνη&' όλον* In quo loco qnum ega perperam olim^Caru crit. p. 45 Euphanis comici meotionem factam esse suspicatua essem, Naekius mnlto sane probabilius Ecphantidis nomen reponendum esse coniecit. Aliia fortasse Ενφρων scribendum videbitur, cuins nomen in Ενψάνης corraptum legebatur olim apud Athenaeum VIII p. 343 b, Ipse nunc praetulerim τιφάνης, cuius etsi nulla commemoratur fabnla νος inscripta, non male tarnen coniicias Alexidia Πνραννον, ab Athenae« VI p. 244 d 258 b XIII p. 590 b et XIV IK 663 f commemor tam, repetitam fuisse Antiphaneae fabulae editionem. Sed egregio acumine Naekius aliam ECpbantidis fabulam Λιονναος inscriptam elicnit ex Suidae verbis, Evi'tt Λιονύσω* νμνος ϊν&ονσιαστιζός, cum incerti auctoris (fortasse Cralini) versu comparalis apud Hephaest. XV p. 06 Ems χισσοχαϊτ* άναξ χαΐρ , εφασκ" '£·/. έχω δ' νπο βώλεϊ πρέσβυν τήνον, τον πρώτον γνόντα γελοιομελεΐν. Ceterorum scriptorum qui Tellenem commemorant loca col-

COMOEDIAE LUJliRTAS LKOlBUS COEttClTA.

30

legit Ruhnkenioe Epist. crif. I p. 118. Qnibiis addendns fortasse Ptolemaens apud Pliolinm Bibl.190 p. 151, ubi Demetrius Scepsins impense delectatns esse dicitnr τω Τίλλιδος (Τέλληνος) βιβλίω. Post qn am eorurn poetarura, qni quasi praecursores quldam verae et perfectae coraoediac censeri debent, historiam enarravimus, iam ad cos accedimns poetas, quorum singular! virtnte et ingenio coraoedia, give externam eius forma m eive argument! descriptionera epectamns, ad tan tarn perfectionem evecta est, nt quo ultra procederet non haberet. INam aucta minim in modnm popularie imperil bert te et succrescente in dies neqnissimorum hominum, qui rei publicae etatnm labefactareut, proventu, fieri non potuit qnin totis comoedia insurgeret viribus et quidlibet audendi potestate, ipsis legibus ei concessa I 9 ), impune uteretur. Neque vero in notandis lacessendisque turbulentis et sedifioeis civibas sese continuit poesis comica: sed qunra hoc sibi propositnm haberet, ut cives ad omnis honestatie stadium amplectendum excitaret, quidquid ei, quae optimi cninsqne animo insidebat, virtntie speciei officere earnmque rerum, in quibue summa graeci ingenii vis elncebat, rninam dncere videbatur, audacter aggressa omnemque divinarum humanarumqne rerum orbem liberrime pervagata est. Hanc summi floris aetatem ita finibus suis circnmscriberc licebit, ut earn inde ab Olympiade octogesima ad nonagesimam sextam pertinnisse statuamus. Non defuisse tarnen qui his ipsis temporibus effrenem 1D

) Fraeter Ciceronem de Rep. IV, 10 a p u d q u o s (Graecos dicit) f u i t e t i a m l e g e c o n c e s s u m , ut quod v e l l e t c o m o e d i a de quo v e l l e t n o m i n a t i m dic e r e t , idem testatur Themistius Orat. VIII p. 110 B. τΐ}ζ τί%νΐι£ αντω (Eupolidi) δίδουσας του αζωπτειν τι}ν a fictv i'/, των νόμων.

40

COMOEDIAE LIUERTA3

comicae Musae libertatem in angustiores fines compellere conarentur, multis multorum constat testimoniis. Antiquissimum eius rei exemplum habemus apud Scholiastam Aristophanis Acharn. 67 ούτος ό άρχων (lEuthymenem dicit), e'rp ου κατελύ&η το 'ψήφισμα του μη κωμωδειν, γραφεν επί Μορνχίδον, και Ιαχνσεν εκείνον τε τον ενιαυτόν καΐ δύο τους εξής επί Γλανκίδου" τε και Θεοδώρου, με& ους επί Ευ&υμΐνους κατελύ&η. Itaque archonte Morychide h. e. Olymp. LXXXV, l senatus consulto cautum est μη κωμωδεΐν 2 0 ), valuitque ea lex per duos* annos usque ad praeturam Euthymenis. lisdem teraporibus etiam illam legem perlatam esse suspiceris, qua ne quis Areopagita comoediis scribendis operam daret prohibitum est. Plutarchus belione an pace praest. Athen, p. 348 c των δραματοποίών την μίν κωμωδοποϊί'αν όντως ασεμνον ηγοΰντο καΐ φορτικόν, ώστε νόμος ην μηδένα ποιεΐν κωμοιδίας 'Λρεοπαγίτην, Itaque inde ab anno quarto Olymp. LXXXV comoedia integram nee a quoquam imminutam libertatem retinuit, donee Syracosius quidam 21 ) earn paullulum labefactaret. Schol. Arisioph. Av. 1297 δοκεΐ δε και ψήφισμα τε&εικέναι μη κωμωδεΐσ&αι όνομαστί τίνα, ως Φρύνιχος tv Μονοτρόπω φησί · Ψώρ* έχε ao

) Η. e. τον ·μη κωμωδεΐν όνομαστί. Valebat autem ea lex non eo, ut' nisi celato nomine quemqnam vellicare in scena nemini poetae licitum esset; sed hoc tantum ilia lege cavebatur, ne poetae comici, si quein laedere vellent, eum nominatim, et ignominiosas partes agentem in scenam producerent. Vid. Clintonus Praef. Fast. Hellen, p. LYI Kr. et Th. Bergkius apud Fritzschium Aristoph. quaest. I p. 319. 21 ) Syracosium ab Alcibiade subornatum fuisse suspicatur Th, Bergkius 1. 1. allato Schol. Aristidia p. M Dind. άλλοι δε λέγονσιν ότι εκωμωδονν όνομαστί τους άνδρας μέχρις Ενπόλιδος' περιεΐλ« δε τούτο 'Λλκιβίάδης ό στρατηγός καΐ

LECIBUS COEBCITA»

41

Σνρακόσιον* ίπιφανής γαρ αυτω και μέγα, τνχοι· γαρ κωμωδειν ους ίπ£&ύμονν. διό και πίκρότΐρον αυτω προσφέρονται. Monotropum actam esse Olymp. XCI, 2 archonte Chabria praeter Argumentnm Avium docet Schol. Ar. 997 xa&ttTctt δϊ ό Μονότροπος Ιπΐ του αυτόν χωρίον ά'ρηται, quae ita corrigenda sunt, έπϊ τον Χαβρίον, ως «ρηται vel προύρηται. Itaqne probabile est, legem istam latam fuisse Olymp. XCI, 1, quae etsi non diu valuit, ea tarnen eequuta sunt tempera quae comoediae licentiam hand leviter attererent ipsisque adeo poeftie pericula intenderent. Similem legem latam ease ab Antimacho traditur apud Schol« Arist. Acharn. 1149, quamquam ad qnodnam ilia tempns per· tinuerit non additum est: Ιδόχει, ίί 6 Αντίμαχος ούτος 'ψήφισμα πεποιηχέναι , μη δεΐν χωμωδεΐν *| ονόματος 12), quae ad Morychidis psephisma traxit Boeckhins Oeconom. Att. T. I p. 345. Ex ipsis Aristophanis yerbis, 'Λντίμαχον τον Ψαχάδος, τον ξνγγραφή, τον μελέων ποιητην, || ως μεν άπλω λόγω κακώς (ξολέσ£ΐ£ν ό Ζΐύς, \\ ος γ' ίμ£ τον τλήμονα Λήναια χορηγών άπέκλμσ* δίίηνων^ ex hie igitur nihil efficias nisi Antimachum, choregi munere in Lenaeis ludis fungentem, chorentas paullo parcins habuisse; quod eo ipso tempore quo Acharnenses docerentur factum esse, h. e. Olymp. LXXXVIII, 3, non est quod dubitemus. Postea Olymp. XCII, 1 cum democraiia etiam comoediae libertatem solutam fuisse, etsi nemo diserte tradidit, maxima tarnen est suepicio. Sed restituto mox popular! imperio, denuo comoedia antiqnam vim obtinuit, cuins rei luculenta exempla habenras Arfetophanie Ranas et Cleophontem Platonis Olymp. XCIII, 8 ")*Cfr. Diogenianus VIII, 71 Soxti δε ο 'Αντίμαχος ψήφισμα πεποιηχέναι, ότι το ιερόν πνρ ονχ ίί&στι φνσήσαι, και ότι μη δΰ χωμωδεΐν i£ ονόματος, ως μη χα&αοενοντι.

42

COMOEDIAK LIUKRTA

actas. lade ab Olymp. XCIII, 4 triginta Tin's sacvientibus qnln rursus arctioribus legibus adstricta fncrit comoedia, dubitarl rion potcst. Tarn graviter igitur cum comoedia affligeretnr, non miram est cives, cam sua comoediae materia deesset, coninnctas cum fabularum commissione impensas facere amplius noluisse. Cfr. Platonius de Com. p. XXXIV Lips. Quo accedebat, qnod, cum bellum Pcloponnesiacum et publicas et privatas Atheniensium opes insanabili vuinere afflixisset, civibus ne in summa quidem facicndi voluntate Bumptus ad choros, in qnibns praecipua veteris comoediae laus fuit, rite digneque inetruendoe suppeterent. Quamquam enim comici chori non eo quo tragic! splendore gandebant (Heraldna Animadv, io Salm. Observ. ad lus Att. et Rom. VI, 8, 5), eos tarnen snmptns requirebant, quos in tanta omnium rerum clade vix ac ne vix quidem erogare possent. Ita factum eet ut iam Enpolis, quern ultra Olymp. XCIII vitam produxisee doceri non potest, de sordida choregi parBimonia qnereretur, apnd Polluc. III, 115 "ίΐδη χορηγόν πώποτε ρυηαρωτίρον Τοΰδ' «ifffi Omnium antem maxirae Cinesias, dithyrambicus poeta, quum a comicis poetis crudelisstme, eed suo merito vexaretur, nihil intentatum reliquisse videtor quo veterem chori magnificentiam et dignitatem convelleret. Schol. Arietoph. Ran. 153. 406. Qnod factnm esse breTi ante Flnti editionem secundam h. e. Olymp. XCVII docemnr in Vita Aristoph. p. XXXVIII. Similiter Agyrrhius, futilissimus homo, comoediaa vim et dignitatem eo labefactare conatus est, ut poetarum mercedem imminueret. V. Schol. Aristoph. Eccl. 102 et Ran. 367 ex emendatione Brunckii. Qnod factum videtur Olymp. XGVI, 3, quo ternpore maxima fuit Agyrrhii in civitate potestas. Ita igitur evenit, ut turn civilis libertatis iactura privatarumque rerura oalamitate, turn singulorum hominum, quibus molesta esset

LE01DUS COERCITA.

CRATIWUS.

43

comoedla, inridla vetus comoediae Hcentia gravisslme affligeretur et cliorica carmina fere prorsns obmutescerent. Mutata igitur return condicione non rairura est etiam parabasin* cuius in antiqua comoedia vim optime declaravit Platoniue de Com. 1. 1. p. XXXIV« ab hoc inde tempore rprorsns ex fabnlis exulasse. Quamquam enim etiam inter vetustioris comoediae fabulas fuerunt, qnae neque chorica carmina neque parabases haberent, ex quo genere Cratini *03νσσ*Γς fuisse scimus, tarnen hae et numero fuernnt pancissimae et lie fortasse scriptae temporibns, qnibns eomoediae dignitatem Morychidis psephismate labefactatam esse vidimus, h. e. inter OJyrap. LXXXV, 1—4. Sed ut redeat undo digressa est oralio, illam quam supra dixi aetatem illustrarunt clarissima comicae poesioa sidera, Cratums, Crates, Pherecrates, Eupolis, alii, do quibna deineeps .exponendum est. Horum princeps et quasi antesignanus extitit CRATINUS, de cuius natalium vel obitufi tempore etsi nullus veterum diserte tradidit, utrumqne tarnen ita ad liquidnm perduci potest, ut res vix unius duorumve annorum discrimiue agatur. Grandaevum obiisse Cratinum testatur praeter alios Lucianus Macrob. 25 T. Ill p. 227 ed. Wettst. qui enm septem et nonaginta annos implevisse memoriae prodidit: Κρατίνος δε ό της κωμωδίας ηοιητής ίητα, προς τοις Ινίνηχοντα ϊτιαιν ίβίωσε^ χαΐ κρός τω τέλει τον βίου διδάξας την Πντΐνην χαϊ νιχήσας μίτ ου πολύ ιτελεντα. Ut decrepitum senem et delirio propinquum cum risisset eum Aristophanes Equit. 528, quae fabula Stratocle archonte acta est Olymp. LXXXVIII, 4, irritatns iactorum in se dicteriorum contumelia Cratinus sequent! anno li. e. Olymp. LXXXIX, l archonte Isarcho Πντΐνην fabulam miro omnium applausu docuit. Sed fuit hie extremue ingeniosissimi senis labor, testante Luciano, qui cum haue

44

CBATIXUS.

fabulara eum προς τω τέλει, του iov docuisse dicat, prolm* bile est obiisse poetara nostrum Olymp. LXXXIX, 2, unde conficitur natales eius incidere in Olymp. LXV, l, fallique Scholiasten Aristophanis Av. 521 qui Cratinum in Nemesi fabula longo post Aves editas tempore, h. e. post Olymp. XCI, 1% Lamponia ut vivi vigentisque mentionem iniecisse scribit; quod falsissimum esse vel ex eo intelligitur, quod Nemesis fabula post Periclis obitum doceri vix potuit. V. Plutarch. Feric. 3. Nostram rationem ipse etiara confirmat Aristophanes Pac. 700, quae fabula Olymp. LXXXIX, 3 commiesa est. In Pace ig ur fabula 1. 1. eciscitanii Mercurio, ecquid rerum Cratinus agat, Trygaeus respondet: άπέ&ανεν, ο& l Λάκωνες ενέβαλον, — ώρακιάσας · ου γαρ έξηνέσχετο ίδών πί&ον χαταγνΰμενον οι'νου πλέων. Quo loco non ininria qnaeri potest, quamnam dicat Aristophanes Lacedaemoniorum incursionem. Anonymo de Com. p. XXIX primara illam, quae archonte Pythodoro* Olymp. LXXXV1I, 1 facia est, invasionem intelligenti; τελευτα. δε Λακεδαιμονίων etg * Αττική» ,είσβαλοντ ων το πρώτον, ως φησιν *Λριστοhuius igitur opinioni temporum rationes plane adrersantur; neque reliquarum, quas Lacedaemonii in Atticam fecere, impressionum (Thucyd. 11,47 111,26 IV, 2 VII, 19) ulla est, quae cum Aristophane conciliari possit. Itaque nisi forte Brasidam in Nisaea recuperanda occupatum 2 3) Olymp. LXXXIX, l exercitus partem misisse statuas, qui Athenienas

) Vid. Thucyd. IV, 20 sqq. et Diodor. Sie. XII, 67, ubi quae de Brasida leguntur verba: χαταπληξάμενος τους 'Λ&ηναίους, τούτους μίν έξέβαλεν έχ της Νισαίας, την ίί πόλιν —, άποχατέστησεν εις την των Λακεδαιμονίων σνμμαχίαν, haec igitur neque cum Thucydide neque cum ipso adeo Diodoro'conciliari possunt. Scribendum igitur τούτους μεν ovx

CBATINUi.

45

sium fines infeetarent, nihil relinqui video, nisi ut Arlstophanem, quemadmodum caussam mortis Cratiui facetissjmo lusu commentus est, ita etiam illam Lacedaemoniorum in Atticara invasionera finxisse statuamus. Sed missis quae in coniectura sunt posita, illud tanquam veri simillimum teneamua, natum esse Cratiimm Olymp. LXV, l, obiisse autem Olymp. LXXXIX, 2. Nam quo iure Schneiderus, Quaest. de Xenoph. Conv. p. 132, mortem eius ad Olymp. XCI, 1 rettulerit, nescire me fateor. \7idit igitur turn initia Teteris comoedi e, turn progressus summamque eius perfectionem, Ipse ad scribendas fabulas provectiore iara aetate animum appulisse videtur, siquidem Anonymus de Com. p. XXIX post octogesimam quintam demum Olympiadem h. e. octogesimo aetatis anno primam eum victoriam adeptum esse testatur: vi'/.a μίτά την ns' 'Ολυμπιάδα, quae repugnant quodammodo Eusebio Chron. p. 339, qui Olymp. LXXXI, 3 adscripsit: Cratinns et Plato comici hac aetate occurrebant. Syncell. p. 247 D. Κρατίνος y.al Πλάτων οι κωμικοί ηχμκζον. Qui ut de Platone manifesto errore lapsus est, ita fortasse ne de Cratiuo quidem vera praedicavit. Sed re dili» gentius pensitata non dubito quin apud Anonymum potius in numeralibus erratum sit. Pro μετά legendum videtur κατά, ηε' autem fortasse mutandum in πα'. Certe iam fabulas eum circa hanc Olympiadem docuisse, colligas ex fragmento apud Plutarchum Bellone an pace Athen, praest. 'p. 351 a Steph. ubi Periclis tarditatem in longis moenibus condendis increpat, quae Olymp. LXXXII, l absoluta esse O. Muellerns docuit. In reliqnis fragmentie paucissima reperio indicia, quae eum iam ante Olymp. LXXXV fabulas docuisse ar~ guant. Non negligendue tarnen memorabilia locus apudPlutarch. Pericl. p. 895 Cor.

46

CRATINUS.

Ό σχινοχέγαλος Ζευς όδΐ προσέρχεται 6 Περί'/Μης, τωδεΐον επί τον κρανίου έχων, επειδή τονστρακον παροίχεται. Quae vii alio tempore scribi potuerunt, qnara quo Pericles ostracism! periculum effugerat, h. e. Olymp. LXXX1II, 4, ut Θράττας fabulam, ex qua versus illi petiti sunt, aut eodem aut sequent! anno actam esse colligas. De doniesticis Cratini rebus nihil compertum habemus, nisi quod patrem habuit Callimedem, Suidas s. ν. Κρατίνος. Quae a Clemente Alex. Strom. IV p. 523 B. commemoratur Cratini filia Irene, pingendi arte clara, earn non Cratini poetae comici, sed Cratini pictoris uliarn fuisse intellexit Silligius Catal. artif. p. 162. Taxiarchura et tribulem fuisse της Οίνη'ιδος φνλης docet Suidas s. ν. Έπειον δειλότερος, ούτως ελέγετο Κρατίνος ό κωμ,ικός, ίσως δ.ια το ταξ,ιαρχησαι της Οινη'ί'δος φνλής δειλότερος τε φανήναι. Quae iisdera yerbis leguutur apud Paroemiographos, quorum testimonia apposuit Albert! ad Hesych. T. I p. 1323. De Epei ignavia cfr. Lyeophr. Cass. 931, ubi dicitur 'έγχος πεφρικώς καϊ φάλαγγα Φονρίαν. Convicii auctor fortasse Aristophanes fuit. Fla§itiosis amoribus deditum Cratinum fuisse unus Suidas s. τ. Κρατίνος tradidit, ubi φιλοπότης xal παιδικών ηττημένος dicitur, quae verba Eudoc. p. 271 omisit. Rem ipsam'etsi nemo praefracte negaverit, fieri tarnen potest ut Suidam ratio fefellerit; certe Aristophanem, quo cum perpetuam exerenit inimicitiam, vix illud silentio praetermissurum fuisse arbitror. Multum adeo vereor, ne Suidas Aristophanis loco in Acharn. 850 ell. 1172 deceptus sit, ubi alius quidam Crati~ rins, molliculus homo et delicatus, quern lyricum poetam fuisse Scholiastes testatur, a comico sugillatur. Yeneris im« potentiam in nostro Cratino notavit etiam Acron qui dicitur ad Horatii Epist. 1,19,1 «tantae libidinis fuit, ut cubiculum

CBATINUS.

47

csnnm epecnHs adornaret etc.> Scilicet leger a t allqnid simile de speculate cubiculo Horatii apud Suetonium Λ7ίίβ Horat. p. 756, idque obscurus iste magistcllus pro etupore suo ad Cratiuum transtulit. Cfr. Lessingii Vindic. Ilorat. p. 204. Verius alterum illad, quod Suidas addidit, vinosum fuisse Cratiuum, quae res multiplicem Aristophani ridendi iocandique materiera praebuit. Cfr. Pac. 703. Equ. 400, 531. B ndern in rera perelegana eet incerti auctoris epigramma apud Athen. H p. 39 c inter Nicaeneti carmina receptum a Branckio Anal. I p. 417. Οίνος τοι χαρίεντι πελίΐ ταχύς 'ίππος άοιδω· ύδωρ δε πίνων ούδϊν αν τέχοι σοφόν. ταντ ελίγεν, Jiovvat, xal Znvttv ούχ ινος άσχον Κφατΐνοξ) άλλα παντός ώΟωδώς πί&ον. τοιγάρτοι, στίφάνων δόμος 'έβςυιν, ιιχε δε χιττω μίτωπον οία χαΐ συ χίχροχωμίνον. Hoc epigramma Cratini monumento inscriptum fuisse fabulatur Acrou ille ad Horat. 1. c. ubi quae addita leguntur: « Cratinus tantae vinolentiae fuit, nt eolitus fuerit supra pelles « recumbere, in quas comedere consueverunt,» fortasse ex Aristophanis Equit. 400 emeudari poternnt, ubi tanquam lvov~ ρητής ridetur Cratinus: £Ϊ σε μη μισώ, γενοίμην Ιν Κρατίνου χώδιον. Neque vero ipse quo laborabat vitio diesimula· bat, sed ipsam illam bibacitatem euam in Fytine lepidissime perstrinxit. Plutarchue Symp. II, 1 των χωμιχων 'ένιοι την πιχρίαν arpatguv δοχονσι τω σχωπτειν εαυτούς, ως *Λριστοφάνης Μ*ς την γαλακ^ότητα (Pac. 767. Equit. 550. Nub. 540) χαϊ εις την οι'νου δίψην(?) Κρατίνος την Πυτίνην Ιδίδα&ν. Hanc ille fabulam tanto omnium plausu docuit, at iudicum sententiis et Aristophanis Nubibus et Conno Amipsiae, quae fabulae eimul cumPytine in certamen commueae fuerant, praemium praeriperet. Hoc turn in IN ubi am irga-

CHATINUS.

mento sexto **) tradidit Tetua grammaticus, turn ipse in pa« rabasi fabulae significat Aristophanes. Argumentum dramatis, certe partem argument! servavit Scholiastes Arist. Equ. 399. Scilicet Comoediam ingeniosus poeta uxorem suam esse finxerat, sed divortium cum marito facturam et κακώσεως litem ei intenturam. Quo cognito, qui forte aderant Cratini famili res obsecrant mulierem, ut ne quid temere faciat, et quae sit tantae inimicitiae causa quaerunt. Turn,ilia gravissime queritur de, Cratino quod se contemtui habeat totumque sese Temulentiae tradiderit: υπ μη χωμωδοίη μηχέτι, σχολάζοι δε τΐ\ Mtd-y. Sic enim scribendum pro ότι μη κωμωδοί, η μηχέτι, αχολάζοι τ7\ μέ&$. Cfr. Suidam 8. τ. χώδιον. Ex oratione Comoediae, qua criminum in maritum coniectorum argumenta dicebat, et quam plane ad iudicialium orationum formam effictam fuisse ex loco apud Clementem Alexandr. Strom. VI p. 265 Sylb. την μ£ν παρασχενην ίσως γιγνώσκετε, colligas, versus aliquot sed admodum mendose scriptos servavit Scholiastes 1. 1. Indidem petitua est versus apud Schol. Homeri Odyss. i9·' 186 γννη δ1 Ικείνον πρότερον ή, νυν δ' ονκέτι. Audita Comoediae oratione, amicos consilia de optima medendi Cratini ratione iniisse colligas e fragmeuto apud Athen. XI p. 494 c. Quibus omnibus ita respondisse videtur Cratinus, nt nihU egregii proferre poetam posse diceret, nisi qui vino incaluisget: νδωρ δε ηίνων χρηστον ουδέν αν τέχοι>, nt est in Niti epigrammate, quern Cratini versum esse ex hac ipea

Sire potius quinto. Nam quod vulgo quintum h'abetur, duobus illud constans eenariie perfectissimis, το δε δράμα τοντο της όλης ποιήσεως χάλλιστον είναι φησι χαϊ τεχνιχώτατον, cnm quarto, quod et ipsum metricum est, coniungendam vidctur.

CftATINUB.

49

fabnla desnmptnm verissime monuit Meierne ία libro de canearum actionibus apud Athen, lib. Ill p. 289. Reiiqua fabulae fragmenta perscqui non huius loci est. Fabulas docuisse perhibetur unam et viginti, testibus Stiida β. ν. Κρατίνος, Eudocia p. 271 et Anonymo de Com. p. XXIX. Wielandii error ad Aristoph. Equit. 540 noiia· ginta cum fabularura anctorera fuisse affirmantis unde fluxerit nescio. Victoriam in poetarum certaminibus, Snida et Eudocia testantibue, novies reportavit, idque παμψηγιί, ut ait Schol. Arist. Equ. 725. Histrione cui primas fabularnm partee deferret usus est Gratete, Schol. Equit. 534. Com' mentatores, ut hoc addam, nactns est plures, in hig Callistraturn, cuius in Θράττας fabulam commentarium laudat Athenaeus XI p. 495 a, et Asclepiadem Myrleanum, quern de Cratino commentatum esse ex eodem Athenaeo XI p. 501 e diecimus. Galenum duobus libris τα παρά Κρατίνω πολιτιχά ονόματα explicuisse jpse tesiis est in operum suorum recensu vol. IV p. 4 Aid. Lycophronem quo auctore Fabricius Bibl. gr. II p. 434 hue rettulerit ignoramns ; quamquam certum est de multis Cratinearum fabularnra locis doctissimum grammaticum commentatum esse in libris de Comoedia. Scholiorum in Cratinum indicia habemus apud Schol. Aristoph, Vesp. 151 lv δε τοΐς πιρϊ Κρατίνου διωρισται (sc. χαπνίαν λέγεσ&αι) τον άπό&ίτον η και τον παλαιόν. Cfr. Pollux Χ, 64 εν ye τοις Κρατίνου Χείρωσι την άαάμιν&ον χιβωτον νοονσιν , mo« δε εχπωμα. Grammaticus Bekkeri Anecd. p. 350, 17 oi $1 iv τω δράματι (Drapetidas Cratini dicit) ϊ-γίρσικνβηλιν γράφουσιν. Quibus adde qnae apud Hesychium leguntur s. ν. Λιοννσιοχονροπνρωνών et Cratinum in arte sua nonnihil innovasse, vel sine veterum scrip torum indiciis probabile esset; nunc disertum accecrit. Com. taec.

^

50

CRATIS S.

dit testimonium Anonymi de Com. p. XXXII Lips, qui postquam rudern et incultam aniiquiorum comicorum rationem attigit, ita pergit: επιγενόμενος δι ό Κρατίνος χατΐστησε μϊν πριν τον τα tv τ?] κωμωδία πρόσωπα μέχρι τρκον, σνατησας την άταξίαν, και τω χαρίεντι της κωμωδίας το ώηέλιμον προσί&ηχί τους κακώς πράττοντας δι,αβάλλοίν χαΐ ωσπίρ δημοσία μάστιγι τγ κωμωδία χολάζων. In quibns duo sunt quac praedicantor de Cratino. Actorum enim numerum apud priores promiscuum (τα πρόσωπα ατάκτως fta~ ηγον) iia constituit, ut tres tantum simul in scene personae colloquerentur. Quamquam hoc quidem an non vere de Cratino praedicavcrit gramraaticus, certe dubitari potest, siquidem Aristoteles de Art. Poet. V, 4 ignorari dicit τις τα πρόσωπα άπέδωχεν ί] προλόγους η πλή&η νποχριτών χαΐ όσα τοιαύτα. Argument! autem rationem ita immutavit, ut quum antiquiores comici fabulia suia risum maxime iocumque captassent, ipse improborum hominnm mores acerrime insectaretur; in quo ita versatus cst, ut convicia, quibus refertae erant eius fabulae, nullo humanitatis condimento mitigaret, sed aperto, quod aiunt, capite cum vitiis manum consereret, fabulisqne suis qua dam quasi scutica annatus profligatorum hominura, quorum largissimus fuit apud Athenienses proventus, impuritatem et flagitia castigaret. Platonius de Com. p. XXVII ov γαρ ωσπtρ ό Άρι,στοηάνης έπιτρίχίΐν την χάριν τοις σκώμμασι ποΐ£Ϊ — άλΧ απλώς χαι κατά την παροψίαν γνμνΐ] κεφάλι} τί&ησι τάς βλασφημίας κατά των άμαρτανόντων. Christodorus Ecphr. 357 χαϊ τύπος αβρός 'έλαμπ(ν αριστονόοω Κρατίνον) ός ποτέ δημοβόροισι πολισσονχοισιν 'Ιώνων &υμοδακίΐς ί&όωοίν άχοντιατήρας ιάμ,βονς. Quae res movit fortasse Persium ut audacem Cratinnra »ppeUaret Sat. I, 123. In tanta conviciandi libidine, non mi-

CRATIN 9.

51

rum est fervid! virnm ingenii nonnnnquara panllo iniqnius etiam summos homines patriaeqoe amantissimos vexasse, veluti Periclcra, quern internecino fere odio exagitavit; quamquam idem Cimonem praeclaro ornavit praeconio, Plutarch. Cim. 10. Pocticas \iri virtutes etsi difficile fuerit, cum nullam eius fabulam superstitem habeamus, certo indicio definire, habemus tarnen luculenta veterum scriptorum testimonia, ex quibus non tantura snmmam Cralini auctoritatem et aestimationem fuisse inteiligimus, sed etiam ratio eius laudis perspicitur. Ac vere poeticam viri fuisse indolem Aeschy~ loque in dispari genere simillimam, diserte tradit Anonymus de Com. p. XXIX γέγονε δε ποιητιχώτατος, χατασχίνάζων ΐίς τον Αισχύλου χαρακτήρα. Beatam ingenii venam, qua erat sui confidcntia, ipse praedicat in nobilissimo fragmento apud Schol. Arigt. Equ. 523

"Αναξ "Λπολλον, των επών των (κυμάτων •/,αναχοΰσι πηγαί· δωδίχάχροννον το στόμα* Ίλισσός iv τγ γάρνγι· τι αν ίϊ'ποιμ,ί σοι; et μη γαρ iiu vott, τις αυτόν το στόμα, απαντά ταύτα χαταζλνσ(ΐ ποιήμασιν. Rapido torrenti omnia secum auferenti praeclara imagine eum comparat Aristoph. Equ. 523 sqq. dignumqne dicit propter reportatas olim victorias qui in Prytaneo bibat et unguentis delibutus Dionysiorum spectaculis intersit. Dictio eius troporum luminibus frequens (Platonius 1. 1. πολύς της τροπής τύγχανα, ubi raalim πολλής) et lyrico qnodam colore tincta, maxime in melicis fabularum partibus, quae dithyrambicam audaciam spirabant, Hesychius β. ν. πνρπερέγχίΐ, summoque omnium studio expetebantur et in conviviis canebantur, Aristoph. Equ. 5,26 ασαι d' ovx ην εν σνμποσίοις πλην Jωρoΐ σνχοπέδιλε, κα< τέχτονες ΜΛαλάμοΜ νμνων, ηντως η'ν&ησιν ίχίϊνος.

53

CBATIJiUS.

Hinc idem cum τανρογάγον dixit Ran. 357, ubi procnl abesse iubet myetarum chorus, quicunque Musarum orgiis non initiatus sit μηδέ Κρατίνου του ταυροφάγου γλώττης βαχχζΐ* έτέλέσ&η, ad quae verba respexit Etyra. M. p. 747, 50 Τανροηάγον τον Jiovvaov — ότι τοις τον δι&νραμβον νικήσααι βονς ίδίδοτο· η τον ώμηστήν, αφ ου και tnl Κρατΐνον μετήνίκται το όνομα. Quae leguntur etiam apud Pholium Lex. p. 571, 13. Cfr. Apollonius Lex. Hom. p. 156, 20 τανρον ελι-γον και τον Jiovvaov ότι κερατά Ζχίΐ η ότι ώμηστης, ij ότι, τοις δί&νράμβοις αΟ-λον ην ή βονς. o&tv και ο Κρατίνος τανρογάγος. Vix recte igitur Schol. Equ. 524 dictionem Cratino tribuit simplicem et inornatam, deceptus hand dubie falsa interpretatione Terborum δια των αφελών πεδίων. Cui repugnat etiam is quern Suidas s. v. Κρατίνος compilavit, ubi λαμπρός τον χαρακτήρα dicitnr, quod non minus ad elocntioms rationem quam ad inventionis virtutem spectat. In metrorum ratione non minus grandem et magni cum fuisse Cratinum yero est simillimum, qnamqnam paucissima, quae eins rei indicia praebeant, choricorum car min urn fragmen ta servata sunt. Cratineum, quod grammaticis dicere placuit, metrum paullo antiquioris esse originivS, iam supra rnonuimus. In inveniendis disponendisque fabnlarum argumcntis quaiis fuerit, docet Platonius 1. I. p. XXVtl εύστοχος ων εν ταΐς έπιβολαΐς των δραμάτων καΐ διασχίναΐς 2 5 ), ίίτα προϊων και διασηων τάς ί>πο&£0ίΐς ούχ άκολού&ως πληροί τα δράματα. Quibus verbis significat auctor, Cratinum in inveniendis quidem argumentis felicissime esse versatum, sed eundem in progressu fabulae im1

*) Λιασχενάς de apparatu scenico i. e. chori constitutione, scenarum et ornamentorum inventione interpretatur Dobraeus M is eel I. Aristoph. p. 104 Dind.

53 petn ablatnm aetionis rationem turbasse, et quara ersns erat ab ijiitio argument! telam, uon ita pertexuisse, ut summa esset eingularum partium ad certum fabulae fincm eonspiratio. In tanta ingcnii artisque praestantia 11011 mir u m est, plurimos Cratino obtigisse no» modo admiratores sed eliam imitatores. Ut Luciiiura omittara, quera ad Cratini ceterorumque anliquae cemoediaepoetarura imitatiouem se composuisse Horatius teetatur Satir. I, 4 in·., inter graeeos comicos sectatores babuit Eiipofin (vid. Anonym, de Com. p. XXIX), Aristophsmem (v.Schol. Aristoph. Thesna. 315, Cleiuent. Alex* Str. VI p. 36Ϊ» ArisL Eq. 923 ell. Cratino apud Pollue. Ill, 41), Cratetem et Teleclidem (τ. Atken. VI p. 307e et p. 268 e), Strattidem (v. Athen. XI ρ, 473 c et Politic. X, 70) alias. Ipse quern sequutus sit practer Archilochum sei o nerainem; suo pleraque egisse videtur ingeuio. ]>e Archiloeho autem gravissimus testis est Platonius de divers, comic* p. XXVII Κρατίνος ο της παλαιάς χωρωδίας· ποιητής,. 81} κατά τάς 'Λρχιλόχον ζητησίΐς αύστηρύς μεν ταΐ$ ίστίν, querum Terborum sensum, a quo longisgtme aberravit Casaubonus ad Persium p. 156, rectissime pergpexit Hemsterhusius apud Geeiium Bibl. crit. IV p. 8 corr/geiis iile ο'τε δη xal τα 'Λρχιλόχον ζηλωσας, cuius vesticite insistent Lehrsias de Aristarclio p. 25 malebat ατέ δη iap ovg 'Λρχιλάχον ζ)]λώσας 26 ). Neque repugnant Αιιοuymo fragmenta, ift quibus satis frequeutes Archilochii sermonis imitatioiies deprehendas, quo de alias diceudi locua In bis ζηλωσας verum putpr participiom certe nesessarium est propter ίΐτε οή. Sed κατά τάς neque ab Hemsterhusio neque ab Lelirsio probabiliter emendatum x puto. Fortasse scribcndum ά'τί δη χαταχήνας Αρχιλόχου ζηλώαας. Quam oHm de hoe loco coniecturam periclitalus sum, earn dudum ipse repudiavi.

51

CBATlAU«.

erit. Quam cum Aristophane Cratino interceeeiese diximua eimultatem, ea in tanta atticorum comicorum de principatu populique gratia aeraulatione et mutua obtrectatione nihil habet quod magnopere miremur. Et Aristophanes quidem turn alas in fabulis turn maxime in Equitibus gravissirae ei adversatue est, laudans ilium quidem propter eximiam in genii Tim et poesios praestantiam, sed eundem acerbissimorum dicteriorum aculeis Tellicans et laceasens. Quam sibi iniuriam illatam Cratinus ipse rursus in Pytine fabula ulturus, insigni vegetae senectutis et invicti roboris docuraento, ingenii aciem in Aristophanem strinxit, eumque turn aliorum criminum insimulavit, turn quod Eupolidis scrinia in fabulis scribendis expilaverit, Schol. Equ. 528 ταύτα άκουσας ο Κρατίνος 'έγραψε την Πυτίνην δεικνύς ότι, ουκ ελήρηαεν εν οΐς κακώς )>έγει τον 'Λριστογάνην ως τα Εύπόλιδος λέγοντα. Ad eandera simultatem spectant haec Scholiastae Platonis p. 380 εκωμωδίΐτο δε (Aristophanes) επί τω σχωητει,ν μίν Ιΐνριπίδην μιμεΐσ&αι, δ* αυτόν. Κρατίνος Τις δε συ; κομψός τις εροιτο Φίάτης' ' Ύπολεπτολόγος γνωμιδώ/.της ίύρι~ πιδαριστογανίζων, Ac fuisse qui etiam liis Aristophanis yerbis Pac. 740 πρώτον μεν γαρ τους αντιπάλους μόνος άν&ρωπων χατέπαυσιν \ εις τα ρακιά σκώπτοντας au καί τοις φ&£ΐρσϊν πολίμοΰντας· \ τους ·&* Ίΐρακλίας τουζ μάττοντας και τους πεινώντας εκείνους, \ τους φεύγοντας καταπατώντας καΐ τυπτομένους επίτηδες \ έξήλασ' ατιμωσας πρώτος, καί τους δούλους παρέλυαεν, \ ους έξήγον κλάοντας αεί, και τούτους εϊνεκα τουδί, \ Ί'ν' ό σύνδουλος Cratinum signiiicari putarent, docet Scholiastes: τινές δε ffaaiv εις Κρατίνον αινίττεσ&αι ως τοιαύτα ποιοΰντα δράματα. Denique in adversariis et inimicis Cratini apud Scholiast. Aristoph. Equ. 524 commemorantur etiam l περί Καλλίαν, quae utrum de Callia poeta an de Hippo·

CRATIiXUS.

55

niti filio explicanda sint, dubitari potest; prius tarnen probabilius. Fabulas Cratinum ecripsisse vidimus unam et viginti. At tituli dramatum apud Meursium et Fabricium enumerantur multo plures. Sed ii quidem aut corrupta fabularum elogia in indices sues mere digitorum labore confectos receperunt, aut fabulas nostro Cratino tribuerunt quas Cratino iuniori aliisque comicie tribuere debebant. Videamus de eingulis. Γλννχος apud Athen. I p. 68a Κοατϊνυς Ιϊαύκω· ov προς γι παντός ίβτιν άρτνσαι xat g. Particuia γε e Valekenarii coniectura addita. Pro Η.ανχω membranae γλαΐ'χον, quo recepto fragmentura ad trochaicos nurneros revocandum est. Θρασών apud Hesychium s. ν. άπέφρηaav, ubi codex habet Θρα'σν, ita ut iiltimae literae supergcriptum sit ες. Legendum igitur Θράσσαις vel Θράτταις. Similiter erratum in Antiattic. p. 104 χακόδονλος, Κρατίνος θραχί, ubi itidem Θράτταις reponendum esse non dubito. "Ιίρωίς binis locis tanquam Cratini fabula laudator, a Polluce lib. X, 64 fV γε τοις Κρατίνου *Ήρωαι την άσάμ,ιν&ον χιβωτόν νοονσιν, ί'νιαι δε εχπωμα, et apud Suidam s. v. άνεχάς — Κρατίνος *'£1ρωσι>, Τον ανχέν εχ γης άνεχάς εις αντονς βλέπων* Sed in Pollucis loco non dubito qnin recte pro ι'//(»ωσ* scribendum coniecerim Χ,είρωσιν, cuius emeudationia quis g^raviorem sponsorem requirat ipso Polluce lib. VI, 08 xal Κρατίνος εν Χείρωσιν εξ άσαμίν&ου χνλιχος λείβων. Unus igitur Suidae locus restat, in quo aut eadem medendi ratio adhibenda est, aut Cratino Cratetis nomen substituendum, cuius "Ήρωες saepissime laudantur. Contra apud Etymol. M. p. 270, β Κράτης Tρocfωviω· ξίγιζε xcel απόδιζ/ε xal διαρρίχνον, et Scholiastain Aristoph. Nub. 96 Κράτης εν Πανόπταις δράμ,ατι, repoue Κρατίνος. Quod in allcro loco monuit etiam Ilarlcsius. Ίλι-όύί-ς apud Hesy-

50

CHATINLS.

chium β. ν. cud-gut) obi codex habet Ήλιάσιν, quod recte in ζίηλιάσω mutavit iarn Sopingius. Κρηβσαι, ibidem 8. v. χωνήσαι — Αισχύλος xal Κρατίνος Κρήσσαις. Recte Alberti Αισχύλος Κρήσσαις xal Κρατίνος, de quo admoiraerat etiara Florens Christianus ad Aristophauis Vesp. 019. ΨηΓ^ίσματα apud Harpocr. p. 72 άρχτενσαι — το χα&ιερω•d-ήναι προ γάμων τάς παρ&ένονς τ^ Άρτέμιδι> τι] Βραυρωνία. τα δε σνντείνοντα ες το προχείμενον ει'ρηται παρά τε άλλοις xal Κρατίνω εν τοις Ψηφίσμασι, ubi legendum Κρατερω, quod cum etiam Maussaco in mentem venieset, postea inconsulto reiecit ί τ ). Άλλοτριογνώμονές Cratiui habemus apud Choeroboscum Bekkeri Anecd. p. 1170 παρά Κρατίνο) Άλλοτριογνώμοσιν' έπιλήσμ,οσί μνημ,ονιχοΐσιν. Quae ex Hephaest. I, 3 emendanda sunt. His igitur remotis trigiuta restant fabularum tituli, qnibus porro eximendi §unt et iuniori Cratino tribuendi Πν&αγορίζοντες et Ταρανrivot, quibus in fabulis Pythagoreos risisse poetam ex Diogene Laert. VIII, 36 intelh'gitur, quod proprium fuit mediae et novae comoediae argumentum, velut Mnesimachi in Alcmaeone, Aristophontis in Pythagorista, Alexidis in Pythagorizusa, aliorura denique in aliis. Contra nihil eiusmodi in antiquae comoediae reliquiis deprehendas. Porro Ψενδυποβολιμαΐος t quam iunioria Cratiui fabulam esse vel Piatonis commemoratio docet in fragmento apud Diogen. Laert. Ill, 28, et Διοννσαλέξανδρος, cuius fabulae argumeutura ad Ale2Ϊ

) Idem Crateri Macedonis opus, in quo ille attica psepltismata ct alia rerum gestarum monumenta ita collegerat ut servato teraporum ordine omnem graecaruni rerum memoriam diligentissime illustraret, Plutarch. Arist. 2C, ab eodem Harpocratione laudatur ν. Ανδρών p. 40, Ναυτοδίχαι ρ. 251, Νύμφαιον ρ. 255, ·οτι δια[ΐαρτόνει ρ. 208. Sed de hoc Crateri libro alio loco dicam copiosius.

CHATISUS.

57

xandri Magni expeditionem, Dionysiacae pompae adsimulatara (v. Arrian. Anab. VI, 28 ell. Diodor. Sic. XVII, 100 et Plutarch. Alex. 67), speciasse ex nominis ratione perspicere milii videbar 2 8 ), quani coniecturam confirmare videlur fragmentum eius fabulae apud Macrob. Sat. V p. 563. «'. στολήν δε δη τ'ιν ft/ft ι το ντο μοι γράαον. β'. ΰνραον, κροκωτόι>, ποίκιλαν χαρχήσιον. Sic enim recte primum versum emendavit Porsonus ad Eurip. Ilecub. 782. Secnndo versu sua sensui constabit ratio, si ποικίλον a sequent! vocabulo commate separaveris. Photins Lex. p. 437, 16 ποίκιλαν, το /jtovvaiuxov ιμάτιον oi'τως Ολίγον. Cf. Pollux VII, 47. De auctore fabulae eandem Porsoni fuisse scntcntiam, colligas ex his cius verbis in Praefat. Hec. p. XLV. «Cratinus iuiiior apud Etym. M. et «Sind. ν. £ή. δ δ*ήλί&ιος ως προβάτιον βϊ\ βη λίγων x aSiyti.» Quera versum ex hac ipsa fabula petitura esse, ex Etymologo constat. enique eidem Cratino tribuendam puto BovaiQiVy ab uno commemoratam Polluce X, 81. Eodem titulo fabulas docuere Antiphases Ephippus Mnesimaclius. Dcnique eliminandae sunt Ataiante et Eumenides. ScholiastaVen.AristophanisPac.347 ό δ£ διΰτίρος (Φορμίων) rtv χω([ός. μίμνηται y.ca Στράττις. τρίτος μοιχός. Κρατίνος 'Λταλάντί], quae ita trausponenda sunt ut Atalantes nomen cum Strattide coniungatur. Huius enim notissima est fabula Atalante. Eumenides ex Eunidis corruptas esse apud Scholiastam Aristoph. Equit. 520 vidit Fabricius, idemque vitium tollendum ex loanne Alexandrino de acc. p. 29. Refstant igitur quattuor et vigiuti tituli: 'Λρχίλοχοί, Βονκόλοι, ίς, Λιδασχαλίαι, Λραπίτίδίς, *ΕμπΜράμίνοι sive , Lvvft ai, Θρατται, Κλίοβονλϊναι,, Λάδωνες, ΜαλVide tarnen quae infra de Craimo iuniore dicenlur.

58

CEATKS.

&ay.oit Νέμεσις, /Vojtto», Όδυσσεις, Ηανόπται, ΙΐυλαΊα, Πλούτοι, Πντίνη, Σάτνροι, Σερίγιοι, Τρογοίνιος, Χειμαζόμενοι, Χίίροίνες, τίϊραι. Itaqne si verum est quod supra de Cratini fabularum numero diximus, ne nunc quidem area perpurgata est. Σάτυροι et Χειμαζόμενοι non commemorantur nisi in didascaliis Equitum et Acharnensiura, Tideuturque iam antiquissimis temporibus intercidisse. Itaque probabile est Jiarura fabularum in definieudo Cratineorum dramatum numero veteres graramaticos imlJam habuisse rationem. Deniqtie Didascaliis vel tituli insolentia corruptelae euspicionera raovet gravissiinara. Cum Cratino CRATETIS historiam coniurigimu8 f quo nomine Suidas duos commemorat poetas comicos. Verba haec sunt: Κράτης, 'Λ&ηναΐος, κωμικός, ου ήνάδίλφός Έπίλνχος, ποιητής έπων. δράματα αντοΰ είσϊν £'. Γείτονες, "Ηρωίς^ Θηρία, Λάμια, Ιίιδηται^ Σάμιοι. έγραψε δε χαι χαταλογάδην τινά. Κράτης, 'Λ&ηναΐος, χωμιχός Ζτερος (hoc έτερος recte omittit cod. Α) καΐ αντος της αρχαίας κωμωδίας, φέρεται αντοΰ δράματα, τρία, Θησαυρός, "Ορνι&ες, Φιλάργυρος. Sed hoc inane est gramiuatici commentum 29 ). Unum tantura et recte quidem inter reliquos Cratetas commcmorai Diogenes Laert. IV, 23. Eadem quae Suidas dedit habet etiam Eudoc. p. 271, nisi quod verba έγραψε δε xal χαταλογάδην τινά, quae Suidas de alio quodam Gratete legerat omittit. De Epilyco poeta epico qui praeter Suidam tradiderit novi neminera. At bene noviraus Epilycum antiquae In his assentientcra habui Bernhardium ad Suid. p. 304, non item Fritzschium Quaest. Aristoph. I p. 23! argumento usura, ut mihi quidem videtur, 11011 sati idoueo.

CRATES.

59

ut infra docebimus, coraoediae poetam. De aetate Cratetig si qiiaeritur, Groddeckium Hist, liter, p. 160, qui Persicis euro bcllis superiorem fuisse fingit, meliora dbcere poterat Aristophanes Equit. 534 sq. post Cratinum eum commemorans, cuius eum histrionem fuisse tradit ad Aristophanis locum Sclioliastes: κωμωδίας ην ποιητής, ος πρώτος (leg·. πρώτον) νπίκρίνατο (τ«) Κρατίνου, και αυτός ποιητής νστίρον έγένετο. Quibus iunge Anonym, de Com. p. XXIX τούτον νποχριτήν cfaai γεγονέναι το πρώτον, ος ίπιβέβληχε Κρατίνο). Denique ut omnis dubitatio tollatur, Eusebius ad Olymp. LXXXII,4adscripsit: C r a t e s c o m i c u s e t P r a x i l l a (sic cnim legendum pro T e l e s i l l a ) c o g n o s c e b a n t u r . Docuit igitur primam fabulam Crates Olymp. LXXXII, 4, neque eum ultra Olymp. LXXXVIII, 4 viiisse docet Aristophanis 1. 1. Sed Groddeckium seduxit, ni fallor, Aristotelis locus de Art. Poet. V, 5, in quo ita commemoratur Crates, ut, nisi alia de Cratetis aetate indicia haberemus, non mirarer equidem, si quis hunc Cratino superiorem fuisse sibi persuaderet: του 06 μύ&ους ποιεΐν Επίχαρμος χαι Φόρμις ήρξαν. το μεν ονν πρώτον ϊχ Σι:π).ίας ήλ&ΐ. των δε Ά^ήνησι Κράτης πρώτος ήρ&ν, άφίμενος της ιαμβικής ιδέας, χα&όλου λόγους ί; μύ&ους ποίίΐν. UM qui λόγοι -η μϋ&οι commemorantur, Hermannua de eiusmodi argument is intellexit quae neglectis conviciis implicationera aliquam et solutionem haberent, hoc est de fabulis vere hoc nomine dignis. Atqui eiusmodi fabulas quum iam Cratinum in ecenam protulisse constet, nisi quis etiam apud Aristotelem pro Cratete Cratini nomen reponi velit, alia interpretationis via ineunda est. Ac milii quidem hoc Aristoteles significare voluisse videtur, cum Cratinus ceteriqne antiquiores comici certos quosdam homines in fabulis suie exagitasseut popnloque ridendos propinaseent, Cratetem primum apud Athenienses extitiese qui Epi-

60

CRATES.

charmi exemplo comicae poesios matcriam a singulorum hominum irrisione ad generales morum notatioiies rerumqnc descriptiones traduccret, quarum quum alias e communi hominum vita alias autem e mythicarum fabularum cyclo petiisset, non male, ut equidem opinor, Aristoteles Cratetera χα&όλον λόγους η μνΟ~ονς ποιήσαι perhibuit. Ac confirmant hanc interpretationetn quodammodo ea quae Anonymus ntol κωμωδίας ρ. XXIX de Pherecrate, Cratetis iraitatore, tradidit: ίζήλωχε Κοάτητα, και αύ του μίν λοιδοοίΐν άπίστη, πράγματα δε ίίσηγονμίνος y.ccira ηύδο'/.ίμει γενόμινος ίνρίτικός μν&ων 30 ). Cuius rei exemplnm in Plierecratis Crapatalis vere agnovit Hemsterliusius ad Polluc. IX, 83. Quod autem lacessendi consuctiulincm omississe Crates ab Aristotele dicitur, id plane fragmcnta fabularum confirmant, in quibus niliil prorsus reperias ex quo certos quosdam homines eum carpsisse intelligatur. Omnino plenum festivitatis poetam fuisse Cratetcm, docent expressa veterum scriptorum testimonia. Aristophanes quidem in Equit. 538 sq. haud vulgaribus eura ornavit laudibus, licet ironiae quodam colore adspersis: Ου,' άπο σμί'/.ράς δαπάνης νμας άοιστίζων άπέπίμπεν, από χραμβοτάτον στόματος μάττων κατειοτάτας έπινοίας, Scholiasta: τραγΜος ποιητής ολίγόστιχα ποιήματα γράψας, ubi χωμιχός reponendum, nisi is Scholiastae error est, no30

) Ilaec olim scripsi, neque est quod poeniteat. Sed verborum λόγος et μύθος notionem paullo angustioribus finibus circumscripsi: nimirum λόγους Aristoteles dicit res quae aut vere factae sunt aut fieri possunt; μύ&ους autem rtQtttv poetae dicuntur qui rerum ab ipsis inventarum imaginem exhibent. Vide Bernhardium Lineam. liter, gr. I p. 52 et Wyttenbachium ad Platonis Phaed. p. 127 sq. DC καϋόλου in loco Aristotelico cfr. Lessingii Draraat. Hamb. 8U p. 292.

CRATES,

Cl

strum Cratctcm cum pliilosnpho eodemque tragoediarura poeta confnntlcntis. Alius ibidem: σμικρά tno'tu xca 'έτερπε τοί'ς άχροατύς γράφων ήδΐα, et paucis inferiectis: κραμβοτάτον, ήδντάτον, 'ξηρότατου, i'nctt^t ύί από της του λαχάνον έπινοίας (fort. υπόνοιας), αυτοσχέδιος γαρ ην περί τα δράματα. Ad quac comparare licet Arisloplianis in Thesmophoriazusis II indicium dc novo quodam Cratetis inrento, quod ille απόν ως παραβεβλημίνον vocat. V. Athenaeum HI p. 117 c. Nequc omittcndum Anonymi 1. 1. iudicium, γ(λοΐυν y.cu Ίλαρον poctam Cratetem fuisse dicentis. Sed quid testimoniis opus est ubi fragmenta ipsa loquuntur? \idet ne plura afferam, Athenaeum VI p. 267 f 2C8 a et facetissimos de salsamento elcphantino versus quamquam multis modis corruptos apud Athenaeum III p. 117 c. Ad idem hilaritatis studium referendum videtur quod, codem teste Anonymo, primus alticorum comicorum ebrios in scenam induxit, πρώτος μι&νσονς tv κωμωδοί προήγαγε sive potiua παρήγαγε, quod quo auctore quaque in fabula fecerit ex Athcnaco lib. X p. 429 a discimus: άγνοονσί τ£ οι λεγοντις πρώτον 3Lniyaouov tnl την σχηνι]ν παραγαγίΐν με&νονται μίϋ* ον Κράτητα Γέίτοσιν, quod iam ante Epicharmum fecisse Aeschylum in Cabiris, de quo cfr. Lobeckius Myster. graec. I p. 8. Itaque hac ctiam in re Cratetem Epicharmi vestigia sequutnm videmus. Cratetis excmplum rursus sequutus est Aristophanes Philocleonem ebrium inducens Vesp. 1325. Novae denique comoediae auctores quantopere ebriorum partibus delectati sint intelligitur ex Dione Chrysost. Orat. 32 p. 391 B. Sed ut ceteros fere poetas comicos, ita etiarn Cratetem popularis aurae inconstantiam expertum esse tradidit Aristophanes Eqnit. 537 ο'ι'ας δε Κράτης οργάς υμών ηνίσχετο χαϊ στνγελισμούς, et 510 χοντος μέντοι μόνος άντTOTi f'*v π^ητων ΤΟΤ£ δ'ουχί. Ubi quod Scho-

63

CRATES.

Hastes narrat, Cratetem largitione epectatorum voluntatem et applausum sibi redemisse, έξωνεΐτο τους -d-εατάς και την τούτων ιυνοιαν, fortasse non m er u m grammatici commentum est sed ex aliorum comicorum, quos Crates adversaries ha· buerit, fabulis petilum. De fabularum quas docucrit nuraero non consentiunt veteres scriptores. Ac Suidas alteri, quem fiugit, Crateti tres tribuit fabulas: Θησανρόν, "ΟρνιΦιλάργνρον, alteri septera: Γείτονας, "Ήρωας, Θηρία, αν, Πεδήτας, Σαμίυνς. Ubi aut corruptus est numerus ζ' aut unius fabulae titulus excidit 31). In cod. A scriptum esse είσιν "ξ h. e. ££, adnotavit Bernhardius, idque haud cunctanter probarem, nisi septem fabulas ei adsiguaret etiara Anonymus de Com. p. XX1X, octo alius ibidem p. XXXIV. At praeter novem istas quas nominatira Suidaa recensuit fabulas, commemorantur eius Μέτοικοι, Hctidiai, 'Ρ^τορ£ς et Τόλμ,αι. Nam quae praeterea sub eius nomine passim laudantur fabulae, eae dubitationes movent gravissimas. Quam Stobaeus Serm. CXVI p. 475 Cratetis servavit eclogam, ei in Gesneri margine adscriptumlegitur: C r a t e t i e ex A n t i p h a n e . Simplex Cratetis uomen posuit Grotius. Fortasse antiquitus scriptum fuit Κράτητος η Άντκράνονς, cuiusmodi errores in Stobaei margine sunt frequentissimi. Έορταϊ laudautur a Polluce lib. VII, 92, sed incertam facit lectionem idem Pollux lib. X, 54, ubi quod olim edebatur Έορταΐς, nunc cessit codicis lectioni Τόλμαις, ut idem etiara altero loco reponendum videatur. ΙΙαρακατα&ήχη laudabatur olim Poll. IV, 173, ubi codex Voss. Sosicratis nomen dedit, cuius nomen require etiara apud Maxim. Conf. p. 198 Gesn. ubi Socrati haec verba tribuuntur: όταν πο&εΐν at S1

) Nomen comoediae Τόλμαι excidisse, adnotante Beruhardio, coniicit lungerm. ad Polluc. IX, 53.

CRATES.

63

xal στίργίΐν λέγίΐ γυνή, ffo ov παρ* αυτής πλέον ων κακά. Quae ex coraico poeta diicta esse non dubito: "Οταν γυνή no&tiv σε xat aitoyttv ^tytjt tfo ov παρ' αν της πλέίον* ων λίγα χαχά. Similis in nominibus error est apud SclioJ. Arist. Eqn. 059, ubi Socrali Cratetis grammatici nomen snbstituendum esse monuit Geclius Bibl. crit. I p. 62. Idem Crates innuitor apud Scholiastam Ran. 323 oi δε dt' αγοράς περισπάσω tag 'Απολλόδωρος ο Ταρσίύς ,χαι Φιρίχράτης (leg. Κράτης)9 apud Hesychium ν. ένώπια, ubi fucre qui in corrupta voce ίνίνυχος Crateteae fabulae titulura Ηνίοχοι, laterc putarent, denique apud Schol. Aristoph. Equ. 700, ubi editnr Κρατίνος δε φησιν ότι naoctv στενην χατάδνσιν ούτως (γνπάριον) ωνόμαζον. Corrigendum Κράτης e Suida s. τ. γυπαρίοις. Quamquam etiain Cratini cuiusdain grammatici men« tionem iniectara videas apud Etym. M. p. 142, 17 Iv ry Ιπιτομΐι Βασιλίίδον π(ρι όμηριχη^ λίξ,ίως, et apud grammaticiun Paris, cuius locum Bekkerus protulit in Sturzii annot. ad Etymol. p. 7GO. Porro * Οδνσσιΐς apud Etym. M, p. 367, 22, Πανόπτας apud Schol. Aristophanis Nub. 96, Πυτίνην apud Etymol. M. s. ν. διαχαυνιάσαι, Tρocfωvιov ibid. p. 270, 6, Σεριφίονς apud Schol. Aristophanis Nub. 691, denique Χύρωνας apud Athenaeum IX p. 293 f Cratini, non Cratetis fabulas esse, turn ipse supra monui, turn ex parte etiain ab aliis monitum est. Σνναριστώσαι, quae Menaodri fabul· est, quo errore in Cratetis fabularnm recensnm irrepserit, discere licet e Porsoni Adv. p. 74 Lips. Φοίνισσαι laudaatur Schol. Aristophanis Veep. 879 rjv xal ''Λχαλήφην λέγεσ&αί γησι Κράτης Φοινίσσαις. Sed ibi Cratetis gramma* tici commentarium in Aristophanis Phoenissas significari in« tellexit iam Valckenarius Praefatione ad Euripidis Phoenissae. Remotie igitur quae non ecripsit Crates fabulis, restant

64

CRATE».

hae quattuordecim: Γείτονες, /ίιόννσος, 'Ήρωΐς, Θηρία, σαυρός, Λάμια, Μέτοικοι, "Ορνι&ίς, Παιδιαί, ΙΤίδ ' Ρητορίς, Σόμιοι, Τϋλμαι, Φιλάργυρος. Ex his si dcmpseris quarum nihil fragmentorum superest, Thesaurnra Philargyrum Aves et Pedetas, novem restant fabularum lituli. Ac Thesaurus et Philargyrus non videntur scriptae esse ab antiquae poeta comoediae. Frequens id fabularum genus in media, frequentius in nova coraoedia. Thesaurum docuerunt Anaxandrides Archedicus Menander Dioxippus Diphilus, PhiJargyrum Dioxippus Philippides Theophilus. INihil eiusmodi in antiqua comoedia reperias. Nee magis de ΙΙ^δήταις Suidae fidem habeo, quae fuit Calliae fabula. Aves Magnetis fuisse videtur comoedia a Oratete sub incudcm revocata et novis curis emcndata, id quod etiam de Dionyso dicendura est, de qua vide quae supra diximus. Μέτοικοι denique ab uno laudata Etymol. M. p. 698, 10 reeling Pherecrati assignari videtur ab Apollonio Fron. p. 404 B. Ita igitur qui satis magnus esse vidcbatur Magnetis fabularum uumerus, ad octo titulos revocatus cst, quot cum comoedias scripsisse testatur Anonymus. Indubitatas igitur et quarum fragments servata sunt fabulas habemus hasce: Γείτονες apud Athenaeum IX p. 396 d XV, 690 d, Polluc. VII, 179. 204 X, 118, Photium Lex. p. 083, 28 et grammaticum in Bekkeri Anecd. p. 144, 27 ubi pro Κρατίνος corrige Κράτης. *Ήρωες apud auctorem Proverb. Bodlei. 715 et Hesychium II p. 808 ubi ecribendum videtur Ούχ ασχίω μενταρ1 έμορμολνττετε \ αυτούς, ϊπεϊ τά$' ear* άλη&ή. Porro apud Suidam s. v, άνοίάς, ubi pro Gratete Cratini nomen repoiiendum esse alio loco indicavi, Grammat. Bekkeri Anecd. p. 352, 2 eil. Suida β. τ. ά&άρην. Denique apud Polluc. Ill, 155 X, 90 (eil, Photio Lex. p. 324, 17) et X, 175. Θηρία, in qua fabula ipeae feras cum hominibua colloquentes induxit poeta, apud

GRATES.

65

Athenaeum VI p. 267 c. 268 a. Ill p. 119 c, Politic. VI 53, Harpocrat. p. 148 24 ell. Photio et Suida 8. ν. παρουσία. 3 *) Λάμια apud Athenaeum X p. 418 c, Polluc. IX 62, Schol. Platonis Bekk. p. 382. Eiusdem fabulae memoriam servavit Scholiasta Aristoph. Eccles. 77 το σκύταλον εξηνεγχάμην το τον Λαμίον] αρσένιχώς δε τον Λα μιαν. [λέγονσι δε καί Φηλυχώς την Λάμιαν}^ νπερ ης ό Φερεχράτης λέγει εν τω όμωννμω δράματι ότι σχντάλην εχονσ* επέρδετο. Pherecratis Lamia nusquam praeterea commemoratur; corrige igitur Κράτης, de quorum nominum permutatione dixi supra. Verba uncis inclusa ex coniectura adieci. Παιδιών quod argumentum fuerit docet Pollux IX 114 σχεδόν de xai περί πλίίστων (sc. παιδιών) ό ποιητής ει'ρηχεν ούτος (Cratetem dicit) εν τωδε τω δράματι. Hinc probabilis est coniectura Hemsterhusii ad Polluc. vol. II p. 1102, apud Etymol. M. p. 402 41, ubi έφετίνδα lusus a Cratino fictue esse dicitur, Cratetis nomen substituendum esse. Praeterea Παιδιαΐ laudantur Athenaeo XI p. 478 f, Graramatic. Bekk. Anecd. p. 379 31, Suidae s. ν. άλλο ϊτερον. 'Ρήτορες semel commemorantur ab Athenaeo IV p. 269 c. Σάμιοι ab eodem HI p. 117 b, Zenobio IV 4J, Polluce VII 63. Τόλμα ι ab Athenaeo VI p. 247 e. XIV p. 619 a, Antiatticista p. 93 16, Photio Lex. p. 337 10, Polluce IX 53. X 54 et VII 92 de quo loco supra diximns. Incertarura fabularum fragments eupersunt eeptemdecim. Dictione usus est, quantum quidem ex fragmentis intelligitur, ad atticam elegantiam composita et simplieitatis laude conspicua, nisi ubi forte consulto obscurum et insolitum dicendi genus seqnutus est, ut in loco apud Athenaeum HI p. 117b. Singularia perpauca reperjas. * a ) F e r a a poet Plutos Cratini coramissas esse ex Athenaeo VI p. 268 e intelligitur. Hist» crit. Com. grace,

5

ββ

CRATES.

PHEHECRATES.

Ita άναβυωσασΰ-αι dixit actiro sensu pro notijaat άναβιώναι apnd Snidam s. ν. άνεβίω, et πάμπαλιν pro πάλιν apnd Athenaeum VI p. 268 a ϊγώ γαρ αυτά ηάμηαλιν \ τα &{ρμά λουτρά πρώτον αξω τοις έμοΐς. ΡΟΓΓΟ Ι&ελόσνχνος apud Ktymol. Μ. ρ. 209 30, τάχωνες de γαστριδίω ήδνσμίνω, qnod semel et υπυιη dixisse Cratetem anctor eat Pollux VI 53. Insolitas erases habemue in locis apud Athenaeum VI p. 268 a rot ίγώ et &νδωρ, fortasse etiam p. 267 f ηαρατι&ov ω τράπεζα. Doricis formis usus eet apud Athen. HI p. 117 b πόδάνΐμος, et apnd Polluc. IV 183 ποτιβαλω, eed hie quidem in versu quern homo natione Doriensis recitabat. Denique, quod rarum eet in comoedia, in anapaestic tetrametris epondaica clausula usus est apud Polluc. VI 53, fortasse etiam apnd Athen. HI p. 119 c. PHERECRATES, Atheniensis, quern Alexandri M. in expeditionibne comitem fuisse mirabili errore narrant Suidaa et Eudocia p. 426, praestantissimis anliquae comoediae poetis acceneetur ab Anonymo de Comoed. p. XXVIII. Idem p. XXIX haec scribit Φίρΐχράτης, 'Λ&ηναΐος, νίκα inl &ίάτρου γενόμ*νος, ο δε νποχριτης ίζήλωχ* Κράτητα. xctl αν τον μεν λοιδορεΐν άπιστη, πράγματα δε ίίσηγονμίνος καινά ηνδοχίμίΐ, γενόμινος ευρίτιχος μν&ων. Cuius loci priora Terba recte ita correxisse videtur Dobraens, νιχα ΐττΐ .θίοδώρον, γινόμενος δε νποχριτης. Ex quo enm iam tertio anno Olymp, LXXXV fabulas docuisse efficitur. Praeterea discimue ex Anonymi loco Pherecratem non acerbum quoddam et invidiosum, eed festivura et hilaritatis plenum iocandi genus sequutnm esse, eaqne in re Oatetis, cuius histrio fuisse videtur, vestifiis institisse. Neque tarnen a singulorum hominum cavillationibus prorsus abstinnit, siqnidem Melanthium poetam tragicum traduxit teste Athenaeo lib. VIII p. 343 c et Alcibiadem acerbissimis Tersibus vexaTit apud

PHERECRATE?.

67

eundem XII p. 538 b. Neque pepercit Pulytioni in fabnla Ίπνός η Πανννχις inscripta apud Photium Lex. p. 626 10 ονχ οράς ότι \ την ΙΙονλντίωνος χειμενην νπωβολον. Mitto alia. Foctam inprimis elegantem et ingeni sem fuisse, fragmenta fabularum docent. Hmc *Αττνχωτατος dicitnr Athenaeo lib. VI p. 268 e et Phrynicho Sophistae apud· Step?ia~ num Byzant. p. 43 et Suidam 8. τ. Ά&ηναία. Habet tarnen oratio Fherecratis satis molta quae a reliquorum huins aetatis comicornm in dicendo severitate paallo longius recedant. Ex hoc genere, ut panca de multis afferam, est genitivus άλιώς pro άλιέως apud G ram mat. Seguer. p. 383 30, άν&ών pro αν&έων ibidem p. 404 26, χολλάδίς pro χολάδις apud Grammaticum Bachmanni Anecd. I p. 418 cfr. ad Menandrum p. 11, γννην pro γυναΐχα apod Etymol. M, p. 243 16 ως άτοπον ίοτι μητέρ* είναι xal γννην, quern verenm ab Etymologe M. sine anctoris nomine allatum e Pherecratis Crapatalis ductum esse alio loco docui. Rarioribns item formis adnumerare licebit ά}χάσκ£ΐν apud Grammat. Segaer, p. 340 21, Ιττημένος pro σίσησμίνος apud Photium Lex, p. 26 26, πασσνδϊ apud eundem p. 401 16 quae forma nunc etiam Thucydidi restitnta est. Porro τρα~ πέμπαλιν pro έναντίως dixit apud Photium p. 598 11, μητρίς pro πατρίς ibid. p. 268 00, πλατειάζων pro πλατεία T /7 %llQi nauw ibid. p. 432 19, χρησται pro χρησιται τβΐ χρεία εσταί apud Suidam s. v. χρή, ταχιωατ* pro ταχέως apud Schol. Iliad, σ' 26 ex emendatione Bekkeri, &νμίλη pro &νλήματα apud Phrynichnm App. Soph. p. 42 25, qnamquam etiam &νλήματα dixit ex certa emendatione Ruhnkenii in loco apud Clement. Alex. Str. VII p. 846, χυντερωτίρα pro χύντιρα apud Photinm s. τ. χυντερωτατα, quod compares cum άμεινότερον, quo ntitur Miranermus apud Stobaeum r. VII 12 ov γαρ τις y.tivov δηί'ων ΐίτ* άμεινότερος 5 *

68

PJIERECHATES.

et poeta iiicertns apud Phil on era vol. II p. 500 Mang. Ovre γυνή ToaaovSt νόον ίπιδεΰεται ΙσΟλον "ίϊστ£ χίρέίον* ίλίaii'cet άμίΐνοτΐρων παρεόντων. Virum eximium, qui eadem forma Homerum usum esse pntabat ad Phrynichum p. 136 fefellit memoria; Homerus enim noil άμ(ΐνότ£ρον dixit, sed χειρότέρον Odyss. o' 513* Sed redeo unde digressus sum. Μαγύοαινα et ίχΰνοπώλαινα habemus in fragmento apod Athenaeum XIII p. 613 aT σχόννζα pro χόννζ,α apud Photium p. 524, χήχος apud Etyraol. M. p. 682 54 et Cramerum Anecd. I p. 344 27, αχέαννος pro άχέανος apud Eustath. p. 1528 45, χνάμον^ φαχήν (leg. άφάκην) ζείας αΐρας άκίάννονς. Sed corruptum videtur tnia&tw pro tnta&ietv apud Athen, p. 644 f, ubi legerim έπήσ&ι*. Nee sanum esi άλήβ-ω pro αλί ω apud Suidam s. ν» άνόδοντος, ν el ίίρνσίν ab ί^υω apud Pollucem VII 163, ubi legendum ηρνσ*ν ab άρντω. Nee χάρνα dixit penultima longa apud Athenaeum 11 p. 56 f, sed leg. χαρνχη. Aeque viliosum est quod legitur apud Graramat. Seguer. p. 372 32, ubi corrige α ^tf λ/ρ'ίί. De metro Pherecrateo, quod se primum inveniese ipse gloriatur apud Hephaest. X 5 et XV 15: άνδρ(ςί πρόαχέτε τον νουν ίζενρήματι χαινω σνμπτύχτοις άναπαίατοις, disputavit Ilermanniis Doctr. raetr. p. 434. De dramatura quae docuit numero ita veteres dissentiuut, ut Anonymus ]. 1. octodecim, Suidas autera et Eudocia sedecim fabulas eum docuisse memoriae prodiderint. Utroque multo liberaliores se praebueruut Meursius Bibl. Att. p. 1578 et ad Nicomach. Mus. p. 171 et Fabricii Bibliotheca Harlesiana, quippe qui viginti quattuor fabularum titulos apposuerunt, quorum numerum ita imminuemus, vix ut octodecim fabulae relinquantur, quamquam inter has etiam complures, de qui-

PHERECRATFS.

GO

bus iam veteree gravissimas dubifationes moverunt. Ex hoc genere sunt *Αγα&οΙ et Μιταλλιΐς, quarum qiiam primo loco commemoravimus 'Λγα&οί, earn Pollax VII 148 et X 47 nihil de auctore dubitans ut Pherecratis fabulara laudaf, Athenaeus autem tribns locis it» eemmemorat ut earn a^i •Wt Stratiidi tributam fulsse slgnfficet. Vid. lib. VI p. 248 c X p. 415 c et XV p. 085 b. Atheuaeus fortasse Eratosthenis iudicium sequutus est, quem iu crisi dramatum Pherecrateorum diligenter versatum esse siatim videbimus. Μίτκλλίΐ.;, quam Athenaeus VI p. 26S e. sine suspicion is signifieatione commemorat, idem lib. XV p. 685 a. incerto auctori tribuii: ό πεποιηχως τονς (ίς αντον άναφίρομένονς Μΐταλλίΐς. Νίcomacho earn tribuit Eratosthenes apnd Harpocrationera a. ν. μιταλλίίς ρ. 243. Quod qnibus rationibus ductus fecerit, snspicari licet e Photii Lex. p. 29 tv&v Avxt'tov (ita Porsonu» pro Λύχ(ΐον): το itg stvy.eiov, &&tv 'Εοατοσ&ένης xctl dice τούτα νποπτενει τονς Μέταλλίΐς, ubi ex adiecto Euripidis versu ex Ilippolytor την ίν&νς "Λργονς χάπιδανρίας οδόν, manifestum est ecripsisse Photium εν&νς Λνxeiov. Ita locum intellexit etiam Lobeck ad Phryn. p. 144, quem frnstra erroris insimulat Bernhardius adEratosth. p. 230. Itaque suspieari Kcet Eratosthenera maxime ex orationis usu fabuiae isti notam adspersisse, id quod conatus est etiam Bernhardius, quamquam nen eodem in omnibus suecessu, velut cum in fragmento apud Athen. VI p. 269 locutienem: τα δε μΐ)λ Ιχρέματο τα χαλά των χαλων tdtiv, tanquam tragicam et a comicorum sermone abhorrentem vituperat. Atqui Diocles apud Photium et Suidam s. v. χκκα χαχων dixit: ΙΙλυνεΐ τε τα χαχά των χαχών ί'μας, quae male attentavit Toupiue Emend. Ill p. 101. Eodem dicendi genere tisus est Aristophanes Byzantius in argumento metrico Pluti vs. 10 των άγα&ών ταγα&ά. lllud autem reclissirae mo-

70

PHE ECHATE9.

nuit, a euum ease ab At corum usu quod ab Erotian. p. 56 ex hac fabula affertur adverbium αρμώ. Poterat his alia adiicere ex eodem illo apud Athenaeum fragmento petita, veluti quod TS. 28 legitur r« ρόδα, correpta vocali ante literam ρ, cuius rei nullnm certum apud vetustissimos comicoa exemplum reperiri puto. Porro in Spuriis Pherecratis fabulie commemorantur quas Persarura et Chironis nomine inscripsit. De Chirone postea dicetuf; de Persis autem vide Athenaeum III p. 78 d. XI p. 502 a. XV p. 684 f et 685«, quibus locis auctor fabulae ita fere indicatur: Φερεχράτη£ η Q πεποιηχώς τους ΙΙέρσας, vel τους εις αντόν αναφερομένους ΙΙέρσας. Ita etiam apud Schol. Aristoph. Ran. 365 commemorantur oi ποιήααντες τους Φερεχράτους ΙΙέρσας, ubi quod plurali numero usus est auctor, indicio esse Tidetur alios alium eius fabulae auctorem perhibuisse. Similiter incerti auctoris Άτ&ίδα his verbis siguificavit Strabo V p. 339 oi την Άτ&ΐδα σνγγράψανης. Non addita de auctore fabulae dubitatione commemoratur apud Polluc. VII15. Denique dubiis Pherecratis fabulis nescio an Μέτοικοι accenseri debeant. Apollonius de Pron. p. 401 B. tv Μίτοιχοις Φ(ρέζράτονς άπαξ Ιστίν είρημίνη {ή εύ&εΐα pro n ο minis εμαντον) χαΐ ίσως ένεκα του γελοίου. Sed idem p. 348 C. εν&είας απορεί — ου γαρ εΐ άπαξ εϊρηται, χαϊ ταύτα ί/πο χωμιχης αδείας, ως εν Μετοίχοΐξ Ιϊλάτωνος, τοντο χάνων εστίν. Nisi is ipsius Apollonii error est: Platoni earn fabulam tribu.! etiam a Polluce Eudocia Suida et Andronico infra videbimus. Deraptis igitur quae sive dubiae sive spuriae ab ipsis antiquis criticis habitae sunt fabulis, tredecim restant tituli: "Λγριοι, Λντόμολοι, Γράες, Λονλοδι,δάαχαλος, Έπιλήσμων η Θάλαττα, 31πνός η Πανννχΐς, Κοριαννώ, Κραπάταλοι, Λήροι, Μυρμηχάν&ρωποι, Πετάλη, Τυραννίς, ΦευINam qui praeterea commemorantur aMeursio et

PHERECKATE&,

71

Fabricio fabularum tituli *Λγγπα, Ιραγεϊς, Επιστολή Ιστός, Λάμια et 'Ρητορική^ viiiosis debentur lectionibus, ut suo loco videbimus. Certarum et a nemine in dubiora vocatarum fabularum quam primojoeo commemoravimus "Αγριο t inscriptam, ea «insularem diligentiam experts est C. F. Heinrichn» qui in Demonstratione loei Platonici e Protagora (Kiloniae annu MDCCCXIII) Bovam de ea coniecturam protulit tauteque doctrinae et in genii apparatu exernavit, ut oon mirum sit,. si multis ille sententiam suam comprobaverit« Sie autem ille statuit, Agrtorum argumeBtura spectasse petbsknura artem musieam et earn eius corruptelara quae mutatis legibus musicis aoimos dissolvere et eaervare multis visa fuerit; idque apparere e fragment o quodara apud Suidam β. ν. Χαΐρίς eervato, in quo duos aetores de Melete et Cbaeride^ musicae artie corruptoribus primariis, «alJoquentes a poeta ioduci. Ex eadem fabula desutnptos esse versus ilios eobiKsstmoa apud Plntarcbum de Mus. p« 1141 D, BOM addko fahulae titulo servatos, quos eura Nkomacbus Musicus Harm. II P. 35. e Pherecratis Chiro»e ductos esse significaverit% coiifici Agrios et Chironem uaam eandemque fuisse fabulam, in qua Chiroui, Centauro illi μονσΜωτάτω, paries antistitie et quasi propugnatoris vetnstae et masculae musicae poeta demanda* verit, reliquo Centaurerum grege chori partes sustinente, ex quo sequi, inepte apud Platonem Prot» p. 528 Heind. ipsum ilium Agriorum eborum e μιααν&ρωποις constare dici, quorum in locum si ημ,ιάν&ρωποιΐ suhstituantur» nihil deesse loco illi Platonko ex molcsta et diuturua caligine in lucem revocando. In his nt verum esee concedam quod primo loco vir doctissimus de argumento fabulae *Λγρίων nomine inscriptae posuit, non recte tamcu hoc ex \\\\$ apud Suidam versibus

7£

PHEHKCBATE9.

colligi posee putaverim; neque ipeum opinor Heinrichiam hoc positarum fuisse crediderim, nisi alterum locum a Plutarcho servatum ad eandem fabulam trahendum esse sibi persuasisset. Atqui hoc ipsum eiusmodi est, ut, nisi gravioribus arguments demonstretur, nullo modo concedi posse videatur. Qualis enim obsecro haec est argumentandi ratio: tetigisse Pherecratem invalescentem musicae artis depravationem in Agriis; idem cum in Chirone fecerit, necessaria consecutione effici, Agrios et Chironem non diversas fuisse fabulas, sed divereos tantum unius eiusdemque fabulae titulos. Quid vero? potuitne Fherecrates idem argumentum In pluribus diversisque fabulis vel data opera tractasse vel intento tantum digito tetigisse? praesertim quum ipsa ilia mu> eicae artis depravatio pervulgatum fuerit antiquae comoediae argumentum. Quid autem causae esse dicaraus, quod in tanta eorum qui Agrios et Chironem ad partes vocant multitudine 33 ) nemo tarnen reperiatur qui ita alterutram fabulam commemoraverit, ut utramque pro una eademque fabula liabitam esse suspicari liceat; id quod miuime omnium Athenaeum lib. IV p. 171 d. V p. 218 d. VI p. 363 b et VII p. 316 e, ubi Agriorum fragmenta servavit, neglecturum fuisse crediderim, quippe qui aliis in locis de Chironis auctore dubitatum fuisse significaverit. Quod argumentum etsi non earn vim habeat ut in alia causa nihil ei opponi posse exiBtimem, in hac tarnen quaestione, in qua omnia causae momenta colligi et expend! merentur, vel inprimis commemorandum est. Ex us quae adhuc disputavimus satis intelligi opinor, -Heiiirichium non ita causae suae patrocinium susce, ut criticis legibus ex omni parte satisfecisse censen33

) "Αγριοι decies quinquies, Χήρων autem novies ad partes vocatur.

PHURECRATES.

73

das sit. Quara quidem laudem multo minus, ut equidem opinor, in reliqua disputationis euae parte ei concedere lice· bit. Etenim ipse videt vir egregius, maguam sententiae snae dubitationem moveri eo, quod Athenaeue quattuor locis Chi· ronem, incerti auctoris carmen, commemorat, quod alii Pherecrati, alii JNicomacho τω ζν&μιχω, alii denique aliis auctoribus tribuendum censuerint. Vid. lib. VIII p. 364 a. IX p. 368 b et 388 f. XIV p. 635 f. Haec igitur Heinrichiaa cum sua ipsius sententia ita conciliare conatus est, ut Chironem ilium quater ab Athenaeo laudatum comoediam fuisse negaret, sed ex eo poesios genere, quod baud inepte praeceptivum vocavit vir doctissimus, fuisse sibi persuaderet; idque colligit ex eo, quod prius illud Chironis fragmentum libro VIII eeryatum heroieis versibus usque παραινετιχοΐς et ad Hesiodi aliorumque didacticornm poetarum imitationem factis conceptum sit. Haec per se quidem non inepte disputata \ideri possunt; si quis autem reputaverit, fuisse inter veteres criticos, qui ipsum ilium Chirouem, de cuius auctore dubitatum fuisse vidimus, Pherecrati, h. e. comico poetae tribuendum censerent, cuius industria in longe ah*o poesios genere, quam quod cum didactico, quale Chironis fuisse debuit, argumento aliquid communionis habeat, elaboraverit; porro si eo animum advertat, Chironis fragmenta tribus reliqnis Athenaei locis servata, cum ei trimetris concepta sint iambicis et vernilitatis colorem habeant antiqnae comoediae poeta dignissimum, sine ulla dnbitatiooe ex comoedia petita esse: haec omnia si quis apud animum perpenderit, equidem nullus dubito, quin illam Heinrichii coniecturam ne levissima quidem probabilitatis specie commendabilem, sed prorsus vauam inanemque esse intelligat. Nam quod iambica ilia fragmenta ab Athenaeo cum eadem ineerti auctoris significatione prola(a ex veri et gcuuini Pherecralis Chiroue sive Agriis

PHEHECKATES.

depcompta esee, ab Athenaeo autem supina quadam negligentia ad pereonatum Pherecratem relata esse etatnit vir «larissimus, hoc igitnr quid aliud esse dicemua quam ultimum frustra e laqueis, quibus ipse eese impliciiit, exitum tentantis refugium? Neque profecto hoc unquam in mentem venisset Heinrichio, si Scholiasten Aristoph. Equ. 1313 inspexisset, qui cum eundem ilium Chironem cum eadem de eius auctore dubitatione ad partes vocaverit, facile intelligitur, quantopere hac una observatione tota ilia Heinrichii ratio labefactetur, Neque enim vereor, ne Aristophanis quoque Scholiasta festinantius fecisse et utrosque Chiron es, toto coelo inter se diTersos, temere et eine iudicio confudisse dicatur. Neque Tero his finibus sese continuit ingeniosissimi viri audacia. Mam cum versibus illis heroicis, give orationis colorem sive argument! rationem epectes, nonnihil similitudinis cum frag« mento quodam e Pseudo - Hesiodi Ύπο&ι']'/.αις apud Schot» Find. Pyth. VI, 19 intercedere vidisset, et cum ipsae iliae ' Υπο&ήχαι praecepta quaedam sub Chironis persona Achilli data continuerint, iterum inscriptionis similitudine deceptus utrumque idem poema fuisse suspicatur. Sed huic quidem opinioni, utcunque de argumento Pseudo - Hesiodei carminis etatuatur, versuum illorum color raagna ex parte ludicrus totusque orationis habitue adeo adversantur, ut niliil a doctissimo viro dici potuisse existimem periculosius. Turn Tero quia tandem eerio carmen illud Hesiodi no men mentitum tarn recenti aetate ortum ease aibi persuadeat, ut Pherecrati vel Nicomacho affingi potuerit? Quia tarn novitiura opus it« Boeotis imposuisse credat, ut simul illud cum ceteris He* siodi carminibus, βίτβ genuinie βίτβ supposititiis, certe tarnen antiquiesimis, commemorarent, teste Pausania lib. IX 31. AI qui, inquies, quid Pherecrati, comico poetae, cum versibus illis heroicis et ad Hesiodi imitationem effictis? Quasi vero

PHEBECBATE8.

76

iiesciamus Cratinum in Odyssea ad risurtt locum que detorquen da aliosque comicos in aliorum epicorum carminibus parodia ludendis eandem sequutos esse radonem 34 ). Sed priusquam reliqua de Chirone et Agriig dicenda persequar, baud importunum fuerit quaesivisse, quis tandem fuerit ille, cui alii Pherecratis Chironem adiudicandum censucre, Nicomachus; quam quaestionem nisi defugisset Heinrichius, haud scio an id aliorsum eiua sententiam traxisset. Athenaei verba lib. VIII p. 364 a haec sunt: ln\ vov ov λαμβάνοντας τα ίίρημένα νπό του τον Χίίρωνα πέποιηχότος, ίϊτε Φεριχράτης Ιστιν ίϊτε Νικόμαχος ό ρν&μιχός, η όστις δηποτί, ubi postrema verba η όστις δήποτ£ si ad proxime antecedentia ό ρν&μιχός spectant, eensus loci hie erit, alios Chironem Pherecrati, alios Nicomacho tribuisse, eive is ό φν&μιχός fuerit sive alius quidam; sin remotiora continuant, ίΐτε Φίρεχράτης ίϊτε Νιχόμαχος, apertnm est dici veterum criticorum de anctore Chironis iudicium non inter duos sed plures flQctuasse. Quae si vera est interpretatio, licebit opinor etiam Platonem in us numerate poetie, »*) Ipsas illasHesiodi νπο&ήχας fuerunt qui parodiae luen risisse sibi persuaderent Aristophanem Ααιταλίνσιν apud Phrynichum Eel. Att. p. 91. Sed hoc quidem loco non intercede, quominus cum Heinrichio eae intelligantur νπο&ήχαι, quibus "Εργα sua ornavit Hesiodus; quam· quam quod necessario ad hanc rationem amplectendam nos cogat, nihil causae video. Minus etiam Cratini Tersui tribuerim apud Hephaest. I 3, in quo Χύρωνος νπο&ηχών mentionem fieri suspicatus est Gaisfordius: axfjtytv μεν, Χ*ίρων£ς, έλήλνμίν, ως ύπο&ήχας — cuius loci perquam ambigua est sententia, ut in neutram partern aliquid statuas: σχηψι,ν autem, quod fuit qui in Σχήψιν mutaret, idem est quod πρόφσσιν, hoc fere sensu: accessimus ad TOS, Chirones, eo quidem praetextu, ut νπο&ήχας etc* Sequebatur haud dubie in proxiiuis «ip;'w ^f revera autem ut — .

7Θ

PHERE CRATES..

quibus Chiron fabula adscriberetur. Eius suspicionis opportunitatem mihi fragmentum Chironis a Plntarcho servatnra praebuit, in quo Musica de Phrymdis in arte citharoedica queritur, Φρννις δ* Ι'διον στρόβιλον ϊμβαλών τίνα χάμπτων με y.al στρέφων ολην διίφ&ορεν. ss ) In his στρόβιλον figurato sensu de arlificiosis tremulorum sonorum quasi vorticibus dixisse videtur. lam compare Phrynichum Bekkeri p. 63 27 Στρόβιλος: την τον ανέμου συστροφήν — Πλάτων και μίταφορικώς κίχρηται Ιπϊ ωδής χι&αρωδικής πολύν ίχονσης τάραχον. Nonne ad eundem ilium locum respexisse ccuseudus cst? Incerta haec esse et dubia non diffiteor; nee tarnen celandam putavi coniecturam, non magna quidem at aliqua tarnen veritatis specie commendabilem. Sed redeo ad Nicomachum, de quo ita statuo ut minime eum diversum fuisse existimem a Nicomacho eo, cui Eratosthenera lib. VII de antiqua Comoedia etiam aliam Pherecratis fabula m attribuisse discimus ex Harpocratione s. v. Μεταλλίΐς p. 342 εστί δε xal δράμα Φερεχράτονς Μ^τιχλλείς, οπίρ Νιχόμαχόν φησι πίτιοηγώναι *Ερατοα&ίνης εν ΐβδόμω περί της αρχαίας Κωμωδίας. lam neminem dubitaturum speramus, quin idem ille Eratosthenes qui Μεταλ~ λίϊς Pherecrati adiudicaverat etiam Chironi Pherecratis nomen detraxerit; quod cur ille faceret rationes habuit hand Hunc locum in animo habuit Scholiasta Aristophania Nub. 971 ol κωμικοί πολλάκις αυτόν (Φρννι,οΌς} μεμνημένοι i(f οϊς ίκαινοΰργησε κλάσας την ωδην παρά το αρχαϊον η&ος, ως 'Λριστοφάνης (ρηαΐ xal 'Λριστοχράτης, ubi pro Αριστοκράτης iam apertum est scripsisse Scholiastam Φερεκράτης. Ncque id fugit, ut ex Hermanni adnotatione video, Burgesium Diar. class. 44 p. 280 quamquam loci, quern respexit Schoiiasta, immeiuoi'cm.

PHERECRATE .

77

dubie gravissimas. Eratoslhenis auctorilateni postea seqtmt] sunt Athenaeus Scholiastcs Aristophanis et ei qui alii forte Chirouis adiecta de aiictore fabulae dubitatione meminerint. Antiquae igitur comoediae poeta habendus est Nicomaclme ille cui Eratosthenes Μίταλλπς et Chironem adscripsit, neque confundendus nee cum IS'icomacho nmsico, quem Aristoxeni aequalem fuisse docet Bacchius Introd. mus. p. 22, nee cum Nicomacho eo cuius Ilithyam Athenaeus VII p. 290 f et Naumachiam Stobaeus Floril. XXXVIII 10 laudant. H ne enim novae comoediae poetam fuisse certissimum est. Sed redeo unde digressns sum, ad Pherecratis, sive ut Eratostheni placnit Nicomachi Chironem, de cuius fabulae argumento si quaeras, ego qnidem ex iis quae mihi innotuerunt fragmentis nihil quod quidem certum et exploratum sit me eruere potnisse invitus fateor; quamquam ad depravatiouem artis musicae magnam eins partem pertinuisse turn in* scriptio fabulae fidem facit, turn vero ex praeclaro illo fragmento apud Plutarchum de Mus. p. 1111 d. servato perspl· citur. A chillis et UJyseis partes aliquae in eadem fabula fuisse colligas e loco quantivis pretii apud Schol. Arist. Ran. 134«1 δκβάλλοντο In αίσχρότητι οι Λεσβίοι, xai tv τω tig Φίρέκράτην άναφίρομένω Χίίρωνί' δώσει δε τις γυναίκας Ιητά Λίσβίδας, χαλόν το δώρον ίίπτ' Ζχίΐν λαιχαστρίας. Qui versus ita corrigendi et inter colloqnentei personaa di•tribueudi sunt: α', δώσα- δε σοι γυναίκας inra Λεσβίδας. β. καλόν γε δώρον «πτ* fyfiv λαιχπστρίας. Quem ad modum fere leguntur hi versus apud Eustath. ad Homer. Iliad, p. 741 24. Quod autem Achillis et Ulyssie haec verba esse suspicatus sum, feci Homeri auctoritatem eequutus, apud quem Iliad. IX 270 Ulysses, legalionis ad

7Θ

PHERECRATE9.

Achillem missae princeps, Aeacidam inter alia his rerbis compellat: Λώσει δ'επτά γυναίκας άμύμονα ίίργ' είδνίας, Λεσβί&ας, ας οτε Λέσβον έϋζτιμένην ελεν αντόςΛ Ιξίλετο ~ Sed de hoc utcunque statuas, illud certe liquidissime apparet, non tantnm Hesiodi f Υπο&ήχας, sed ipsam etiam Iliada in ilia fabula ad risum iocnmque fuisse deflexara. Eidem fabulae vindicandus est locus apud Stobaeura Serm. CXV1I p. 479 Grot, omisso dramatis titulo servatus: Είχη μ έπήρας οντά τηλιχοντονί πολλοίς Ιμαντόν (γχνλΐσαι πράγμασιν Ιγώ γαρ, ω* νδρες, ήνίχ*ην νεώτερος, Ιδό'/.ονν μεν, εφρόνονν δ3 ουδέν, άλλα πάντα μοί χατά χειρός ην τα πράγματ' ίν&υμουμένω · νυν δ'άρτι μοί το γήρας Ιντί&ησι νουν. Ubi secundo versu vulgo editur ίγχυλίσαι, quod ne verbo quidem monerem, nisi Valckenarium ad Hippol. p. 248 c et Ruhnken. ad Tim. p. 119 pusilla menda adeo fefellisset, ut έγχυχλήσαι reponendum censuerint. Ad Chironem autem hos versus referendos esse docet Priscianus Gramm. Inst. XVIII 25 p. S24: Φερεχράτης Χείροσιν νυν δ'άρτι μοι> το γήρας εντί&ησι νονν. Ex loco illo ap d Plutarchum servato cuius iam aliquoties raentionem iniecimus intelligitur, Musicam muliebri ha· bitu indutam totoque corpore pessime habitam, praesente lustitia et tarn contumeliosae condicionis causam sciscitante, a poeta in scenam esse productam. Haec si teneas, haud immerito ex eadem fabula ductos esse suspiceris versus non«ullos apud Grammaticum Seguer. p. 339 sq. αγρνχτα χαι πλεχτά πεπον&α: το μίν αγρνχτα εστίν ώστε μηδέ γρνξαι Λα την ύπερβολήν των χαχων. — χέχρηται δε αντω χαι-

PHERECRATE8.

79

νότατα Φερεκράτης · Τι δ* ε'πα&^ς; . . . . "Λγρνχτα χαλίχτ ' αλλά βονλομαι μόνρ Αντγ φράσαι σοι. Quae verba ita fere inter Μονσιχην et Λιχαιοσύνην (ita enira, dicitnr apud Plutarchum) distribuenda videntur: ^. τί δ*£πα&ες; Μ. αγρνχτα χαλεχτ · αλλά βονλομαι μόνρ αιτϊ} γράσαι σοι. Apertnm iam esse arbitror Chironem neque comoediamm numero esse eximendam neque eandem atque Agrios fuisse fabulam. De Agriorum autera argumento, qu le Heinrichine satis ingeni se adumbravit, quid iam statuendum sit, me vel tacente intelligitur. Itaque ut nnnc res est, nihil fere ea de fabula ten emus, quam quod ante hos centum et quod superest annos scripsit iam Kuhniue ad Polluc. IX 12, qui cam chorum fabulae e misanthropis conflatum esse statuit, respexit eundem de quo Heinrichius scribere instituit Platonis locum in Protagora p. 327 c Steph. p. 528 Heind. ούτως οίου χαϊ νυν, όστις σοι άδιχώτατος tfaivtTctt των Ιν νόμ,οις xcci άν&ρώποις τε&ραμμένων, δίκαιον αυτόν tivat χα,Ι δημιονργον τούτον τον πράγματος, 11 δ{θΐ αυτόν χρίνεσ&αι προς άν&ρωπονς, οϊς μήτε παιδεία ίστί, μήτε δικαστήρια, μήτε νόμοι, μηδέ άνάγχη μηδίμία δια παντός άναγχάζοναα άρεέπιμιλΐΐσ&αι, αλλ3 tlfv άγριοι τινΐς, ώσπ*ρ ονς πέρυσι ς ό ποιητής Ιδίδαξεν Ιπ\ Ληναίω. η σφόδρα cV τοις τοιοντοις άν&ρωποις γενόμενος, ώ'σπερ οι εν εχείνοϊ τω χορω μισάν&ρωποι, άγαπήσαις αν ει ϊντνχοις Ενρνβάτω xai Φρννωνδα. Hoc igitur loco Heinrichius, cum Pherecrateae fabulae chorum e Centaurorum grege constitisse eibi persuasisset, non poterat non gravissime offend! μιααν&ρωποις illjs, quibus ήμιαν&·ρωπονς substituendos censuit, rectiue hand dubie facturus, si leniore mutalione μιξάν&ρωποι scripsisset, in quod cum primum doctissimi viri disputa-

80

PHERECRATE9.

tionem legissem incidi, recens turn forte a lectione Libanii Orat. Ill p. 108 c ed. Mor. Κενταύρου σωμ,α διγνέζ, χαϊ τροφέα μιξάν&ρωπον, και τροφήν έξηγριωμένην. Idem ροstea etiam lacobsio in m entern venit ad Anthol. Palat. III 2 p. 800. Sed frustra, ut equidem arbitror; μισαν&ρώπονς in illo Platonis loco satis, opinor, tuetur Themistius Orat. XXVI p. 333 C ed. Hard. Queritur eo loco Sophista disertissimus, esse quosdam qui homines ita a deo creates dicant, ut nmtuo amore et benevolentiae significatione sese prosequantur, cum tarnen ipsi inbumanitatis crimen subeant turpissime; eosdem laudare Prometheum, quod homines ad societatem finxerit, αυτούς δε ίλλιγγιαν προς το πλη&ος χα&άπίρ τους 'Λγρίονς, ους εδίδαξΐ Φερικράτης, h. e. ipsos autem Agriorura instar, quos Pherecrates in scenam produxit, gimulatque in hominum societatem protrahantur, vertigine quadam corripi et in media luce caecutire. Is enim fere sensue est verbi ίλι,γγιάν, de quo erudite disputavit Piersonue ad Moer. p. 107. Ex his manifestum est, Pherecratem 'Λργίους suos intelligi voluisse non profecto semiferos illoa Centauros *e), sed homines solitarios et ab aliorum societate remotes, ideoqne raorosos et ad aliorum adspectum trepidantes, eosdem irasci faciles et contumaces. Ita igitur Pherecrates eodem fere modo Άργίονς suos informasse putandus est, ut Phrynichus Μονότροπον suum introduxerat. Sic enim ille de semet ipso loquitur apud Grammat. Seguer. p. 35. s

«) Vellem docuisset vir cl. quo habitu Centauros istos s poeta in scenam productos esse sibi finxerit: si Homerico, fecit Pherecrates contra suae aetatis persuasionem; sin ferino illo et biformi, equidem me vereri fateor, ut talium monstrorum chorus Atheniensibus magnopere placuerit.

PHERECRATRS.

81

Ζω δΐ Τίμωνος βίον, απρόσοδον, οξν&νμον, αγαμον, αζνγον, άγέλαστον, άδιάλεκτον, Ιδιογνώμονα. Sic enim legendi sunt hi versus, qnibus nihil ad αγρίων 11 lorum mores illustrandos fingi potest accommodating. Ei ipsis fabulae reliquiis num quid ad argument™ dramatis in clariore luce ponendum erui possit, vehementer dubito. Αυτόμολοι fabula quo temp ore acta sit suspicari licet «jx loco apud Schol. Arist Pac. 47β π^ρΐ Άργύων y.ctl Φ*ρεχφβϊης iv Αντομόλοις Οϋτύί γαρ ήμΐν οΐ χαχώς άπολονμενοι ϊπαμγοτερίζονσ' εμποδών κα&ήμενοι. Inclytum ilhuT centennale foedus inter Argivos et Athenienses ictum est anno belli Feloponnesii duodecimo, h. e. Olymp, LXXXIX 4. Vid. Thucyd. V 47. 48. Rupernnt autera foedus Argivi et cum Lacedaemoniis societatem inierunt 01. XC 3 teste Thucyd. V 77. 79. Unde apertum est, scribi Ssta vix potuisse a Pherecrate ante Olymp. XC 4. De argumento, nisi ex titulo fabulae - coniecturam facere velis, e fragmentis nihil certi eruas, nisi quod musices depravationem attigisse videtur. V. Scholiasta Aristophanis Equ. 420 et Lexicon Bekkeri Anecd. I p. 370. 460. In nobili fragmento apud Clementem Alex. Strom. VII p> S04 Sylb. conqueruntur du de sacrorum sibi oblatorum tenuitate. Γράΐς fabuU passim corrupto titulo laudatur, velut apud Polluc. X 162, ubi vuJgo Ι'ράμμασιν. At MS Γρανσί> cod. Salm. Γρανσία, quod non recte Hemsterhusias in Τραυαΐ a' mutatum iviti Fortasse etiam apud Athenaeum IX p. 395 b corrigendum Φίρεχράτης εν Ιραννϊ pro εν Γρα* cftvai, qnam fabulam, a nemine praeterea laudatam, Fabricius Bibl. Gr* II p, 474 ab Suida β. ν» Φίρίχράτης iaudari Hiet· crit. Com. giaeo, **

PHERE CRATES.

putavit, bi poet rerba εδίδαξί δ'ράματα £ haec sensu casaa iiiferuntur: Φίρεχράτης Πετάλγ γράφει. Sequitur Λονλοδιδάσχαλος, cuius argumentum quod fuerit turn titulns satia indicat, turn veto etiam ex Athen. VI p. 262 b perspicitur, ubi se mirari it servorum in summa cupediarum abundantia continentiam; has enim aspcrnari illos, nee ob metum tantum, sed etiam κατά διδασχαλίαν ου την εν Λονλοδιοασχάλω Φερίχράτονς αλλά έ&ισ&έντες. Ad titulum respexit etiam Pollux III 80 ενδονλος, δ εν τοις δονλοις χρω μένος- καϊ το δραμα Λονλοδιδάσχαλος. Scholiastam £uripidis Hec. 463 ου μόνον δϊ αϊ νφαινον — άλλα και γνναϊχ£$ τίλ*ιαι>, ως Φιλοκράτης Ιν Λονλοδιδασζάλω verissirae Pherecratis nomen restituit Matthiae , eamque emendationem confirmare poterat versu huiua fabulae apud Grammaticum llekkeri Anecd. p. 401 ταχύ των έρίων xcti των άν&ών των παντοδαπών κατάγωμιν, Ex ea fabulae parte, in q/ia ministrandi praeccpta servo dabantur, petita suspicor quae leguntur apud Athenaeum XI p. 408 b vvvi Ο' άπονίζων την κύλικα δός έμπιεΐν Ζγχει τ* lni&ti$ τον ή&μόν, et XV ρ. 699 f κννσόν ποτ' ίζελΰών, σκότος γαρ γίγνεται, xal τον λνχνονχον εκφερ3 ε"ν&εις τον λύχνον. Ceterum non temere suspicere hanc fabulam ex earuin genere fuisse, in quibus Cratetis rationem aemulatus est Plierecrates. 3 Επιλήσμων η θάλαττα hoc pleno titulo laudatur ab Atheiiaeo VIII p. 365 a. Επιλήσμονες plurali imtnero vocatur apud Schol. Vesp. 542. 1029, sed apud euiidem ad re. 068 recte eingularis habetur numerua 37 ). Semel sim37

) Neque enim dubitari poteet quin corrupta Scholiastae Terba Φερεκράτης εν Ίϊπιστολϊί' μόνιός τις π

PHERECRATEi.

pliclter Θάλαττα vocatur apud Erotfan. Gloss. IHpp. p. Οβ, ubi proclivi errore (v. Albert! ad Hesych. s. ν. χορίαννον} pro Φερκράτης legitur Φ(ρεκύδης1 de quo admonui In Curie crit. p. 41. Pherecydem poetam comicum miro errore finxitToupius Emend. IV p. 13C. Thalassam autem intellige meretricem, quae etiam Diocleae fabulae noraen dedit. Fabulao Ίπνός η Πανννχίς integrum elogmm extat apud Athenaeum XIII p. 612 a et Harpocrat. β. τ. ίπνός. /{m γονν Οραμα Φερίχρότει, Ίπνός η Πανννχίς, tv ω δηλονταϊ τοντο ότι μίρος της οί'/Λκς εστίν. Reliqui nude *Ιπνον vocant , semel Sciioliastae Aristophai s Pac. 1241 dicitur Πανννχίς. Pro ' Ιπνός passim yitiose legitur "Υπνος V. Casaubonura ad Athen. 1. 1. Apud PolJucem X 184 recte e iibris repositum est Ίπνώ. Hoc enim accentu scribitur etiam apud Harpocr. 1. 1. Contra apud Polluc. X 181 pro tv ' Ιππων L minus recte edidere tv "Ιπνω. In Athenaei MS \7eneto ubique legitur "Ιπνος. V. Schweigh. vol. VII p. 319. Eundem fabulae titulum in (Ιστον abiisse viderl apud Suidam s. v. α&ος, alio loco monui. KoQiavvu, cui a meretrice noraen iuditum esse constat ex Athenaeo XIII p. 567 c, plerumque corrnpto elogio laudatur, velut apud Grammaticum Seguer. I p. 345. Φέρεκράτης Κοριάνοις pro Κοριαννοι. Idem vitium ibidem p. 406. 412. 418, apud Suidam s. ν. ανυδρίύσασ&αι, aliisque locis permultis, quibus omnibus Κορίαννοΐ reslituendum est, contra ac Dorvillio visum est ad Ilephaest. p. 101 Gaisf. male comparand Plauti Menaechmos et Cratini Archilochos. Eodem errore, ut videtur, Suidas: Κορίαννοι. χράνην, ex quibus 3£πίστολη in indiceni fabularum Meur8 et Fabiitii iirepeit, ita emendari dcbeaut: ς tv Έπιλήσμονι, "Οστις παρέϋηχε τραχηλιά. Ο *

84

PHEftECBATES.

χέχρηται, ubi frustra T. Hemsterhasius ad Folluc. vol. II p. 1300 corrigit Κοριαννώ. Alins in huius nominis scriptura error hie est, si quando eimplici vv eifertur, ut in Scboliis Hephaest p. 50. Etym. M. aliisque locis. Κοριαννώ forraatum ut Ναννώ et similia, ac quemadmodura χορίαννα contanti usu dnplici araetabolo scribitur, ita etiam Κοριαννώ. De argumento fabulae nihil constat, nisi quod bibacitatem meretriculae poetam perstrinxisse e locis apud Athen. X p. 430 e et XI p. 481 a iiitelligimus. Accedimus ad Κραπατάλονς, in cuius norai ig' scriptura antiqui libri ita dissentiunt ut alii uii alii duobus λλ Bcriptum exhibeant, Hoe unicc probat Casaub. ad Athen. III p.. 80. Sed genuinam verbi scripturam esse Κραπάταλοι., evincente versu apird Athen. XIV p. 640 c, verissime monuit Porson. Adv. p. 2G2. De sensu nominis et argumento fabulae nihil certi constitui Botest. Adscribam tamen memorabilem locum Pollucis lib. IX 83, ubi postquam de danacc, Persico numo, disputavit, ita pergit: όνομα δε TJ, νομίσματος xal χραπατάλονς 6Ϊτε παίζων ίΐτε σπουδάζων Φερίχράτης ώνόμαοεν tv τω όμωνύμω δράματι. λέγίΐ δε τον μεν χραπάταλον tlvai Ιν ι'Λιδον δραχμήν, ffttiv δ*κντόν (its ecripei e cofl. pro έχει S' αυτός) οκτώ ψω^-ίας, την δε οχτώ χιχχάβονς* Quibus verbie vitium inest a nemiue quod sciam animadversum. Crapatalus, inquit, drachmae, h. e. sex obolorum valorem habet, constatque octo psothiis, quarum singulae trioboli pretium habcnt. Quo quid esse potest ineptiiiR? Scribendum videtur δύο ψω&ίας' pro edito οχτώ ψω&ίας Ita omnia recte habent. Crapatalue drachmae, psothia triobolo, ciccabus chalco respondet. Finxerat igitur Pherecrates inferoa numia uti crapaialo, psothia et ciccabo, quibus nominibua vulgo viliasima quaeque significabant. Hesychius: Κραπά-

PHERECRATES.

85

ταλο*, ίχ&ής τινές. Idem: Κραπάταλος, παρά πολλοίς ,ό μωοός, η νόμισμα. Postremum ex Pherecratis fabula fluxjt. Idem: Κοαπιιτάλίας, αν εμώ δ ης και ao&tvtjg, καΐ ανίσχυρα λίγων, αμεινον δε ληρωδης, Porro de ciccabo quod dicit Pollux, confirmat Photius: Κίκκαβος, ώνοματοπίποΐηταί τι> νομισμάτων εν "Αιδον. De ψω&ίαις denique vel ψω&ίοις (nam utraque forma'proba est), quo nomine proprie pustulas inferioribus panura partibus adhaerentes significabant, vide iiiterpretes PoJlucis VII 23 et Schweighaeu serum ad Alheftacum vol. VII p. 549. Quo autem consilio ista nnmorum nomiira iinxerit, divinus sit oportet qui coniicieudo adsequatur. Nolumus ia.men ignoraro lectorem quae ea de re ingeni se commentus est T. Ilemsterh. ad Polluc, vol. II p. 1061, qui Pherecratem hac fabula quietam inferorum vitarn, ubi omnia jiacata agerentur, tantusque opum contemptus eeset ut crapatalus summae quae apud eos valuerit monetae pretium efiiceret, descripsisse statuit. Mitto reliqua acutissimi viri commenta, quibus non magis fidem habeudam putamus, quam alter! eiusdem coniccturae, qua Callimachum choliamborum argumentum ex Itac maxime fabula duxisse suspicatur e yersu illo: 1"Λ των οκον βονν χολλνβον πιπρήσχονσιν Fragm. 85, quem non male componas cum incerti auctoris (fort, Pherecr.) verbia apud PhotiumLex. p. 314 18 οβολον χίμαιρ1 tv "jfiSov. Apud inferos sceiiam fuisse docet eliam versus a Schol. Aristoph. Pac. 747 serratus, ex quo Aeschyli noil nullas in fabula partes fuisse elueet, quippe quem ita de semet ipso loquentem induxerat poeta: όστις γ* αντοΐς παρέδωκα τέχνην μεγάλων έζοιχοδομηο-ας· Quae mirifice conveniunt cum us quae Aristophanes turn in Ranis tarn in memorabili (forta«se Gerytadis) fragmento apud Athen. I p. 21 f Aeschylum de se ipso praedicantem facih Denique memoratu baud indigmim est parabaseoa,

80

TELECMDES.

quam hac in fabula rccitaverat Pherecrates, baud epernendam fragmentum eervatum esse apud Athenaeum XI p. 485 d et Suidam β. ν. Φίλιος Λήροι et Μνρμηκάν&ρωποι 3 β ), in qua Deucalionis partea qnasdara fuisse docet Athenaeus VIII p. 335 a, passim laudantur ab antiquis scriptoribus, sed ut ad argument] rationem nihil propemodum e fragmentis clicias. Neque alia reliquarum fabularum est ratio Πετάλης 3£> ), Τνραννίδος et Φενδηραχλέονς, quas verbo tetigisse sufiiciat. lisdem ferme temporibus, quibus Cratinus et Crates floruerunt, rixit TELECLIDES Atheniensis, acerbus Psriclis adversarius, Plutarch. Pericl. 3 et 16, ubi qui aiferuntur Teleclidis anapaesti, quibus Athenieuses Pericli tradidisse dicit πόλεων rt -φόρους avrag TS πόλεις τας μεν

δέΐν

τάς

δ' άναλίίΐν,

λαϊνα τείχη τα μεν οΐ"/.ο.δομιΐν, τότε Ο* αντά πάλιν κατααπονδάς, δύναμιν , κοάτος , ΐΐρήνην, πλοΰτόν τ' ευδαιμονία ν τε, brevl post expulsum Thucydidem Milesiae filium scriptos suspicor, h. e. post Olymp. LXXX1II 4. Eundem prppter 8β

) Semel Φΐοίκράτης Μυ^μηχκνΟ'οώπω Scholiasta Arigtoph. Vcsp. 672. Sed recte Yen. Μνρμι^ανορώποις. In ipsa poetac χρήοει, legendum καταμησονται. pro edito χατα%οι·μήσυντί.ίΐ. Ex parabasi iabulae pelitum suspicor versum a Pol luce X 91 servatum αλλά καν κοίτα taw εμαισιν cinoY.t'iff v. μέλλομεν '

IJtTU'/.η mcrctricis n o m en fuif, commemoratum ab Herodiano de diet, soh't. p. 39 3. Jlesychius, Πέταλα: ονόματα ϋ'ήλεια, Fortasse scribendum ΙΙετάλη: όνομα &ηλείας. Alia nominis exempla vide apud interpretes Hesychii.

TELKCLIDE0.

87

χίφαλην ίνδ(χ0χλινον ridet in fragmento apud Plutarchum J. i. cap. 3. τοτί δ'ex χεφαλής Ινδίχαχλίνου ΰόρυβον μεγαν έξανατέλλίΐ. Qui locus, quemadmodam alter ille, fortasse ex Heslodfs petitue est, in qua fabula Pencil's Oiyropii et Chrysillae amores attigisse Teleclidem docet Athenaeum X p. 4. θ f. Contra eximie favebat Niciae, φίλος γαρ άνήρ σωφρονίΐν 3έ pot doxci apud Plutarchura Nie. o. 4. Fabolas docuit, si Anonymo de Comoedla p. XXXIV fides, .Qumero sex, in quibus fuit fortasse etiam ea quam epuriam iudicass veteree criticos docet Phrynichus Eel. Att. p. 291 βςίχΜν αντί τον V6W 'εν rwt χοίμωδίγ αρχαία προστι&ίμΐνμ Τηλίκλεΐδρ τω χωμωδω. Titull fabularum commemorantur quinque *Αμίβΐχτνον*ς, Άψευδεΐ^ *Ησίοδοι, ΐίρντάνέΐς, Στερροί, ex quibus Suidas s. v. Τηλίχλίίδης exsignavit tres non uisi ex Athenaeo eibi cognitas, 'Λμφικτϋυνας ΙΙοντάνίΐ,ς et Στερρούς. Ex A r a p h i c t y o n i b u s , quorum octo fragraenta supersunt t egregium locum de beata priscorum hominum felicitale servavit Athenaeus VI p. 268 b, quocum si componas fra^tDCiitura eodem metri genere inclusuui apud Photium Lex. p. 504 2ti αλλ' ώ πάντων αστών λώστοι σεΐααι χαί προσχαλέσασ&αί, παΰσασ&ί διχών άλληλοψάγων — certe aliquid de arguinento fabulae suspicari licet. Diopitheu oratorem et vatem famosissimum in ea commemoratum fuisee docet Schol. Aristophanis Av. 989. De tempose quo ecta est hoc certe tenemu», eara ante θηρία Cratetis, qui Olymp. LXXXV11I 1 iam obieral, in ecenam prodiiese. Vid. Athenaeus VI p. 268 e.

88

TBLECLIDES.

Quam 'Λφενδίΐς fnscripsit fabulara, ab QUO laudatur Polluce X 68, ubi varia osculorum genera In ea enumerata tradit, et ibid. 98. Utroque loco legebatur olim Ψενδεσι, pro eo quod e codd. primus commendavit Kuhnius, Άψενδέσι. Ad eandem fabuiam, propter Pollucis locum priorem, referenda ha«c Hesychii : Λρέπτόν, είδος φιλήματος, ως ΤηSequitUD ' HG ίο δ at , minus recte Ίΐαίοδος dicta Antiattic. p. 91 4. 110 25, Suidae s. τ. ονδααγ et Scholiastae ad Aristoph. Αν. 1126, ubi Proxenidem in ea sugillatum esse discimus. lu eadem graviter notavit Androclem tesfanto Scholiasts Yen. ad Aristoph. Vesp. 1182, &bi codicis scripturam tv τοις δνσ emendavit Dindorfius Aristoph. fragrn. p. V, et Nothippum poetam tragicuiu gulositate infamem Athen. VIII p. 314 d, Philoclem Aeschyli ex sorore nepotem Schol. Aristoph. Thesm. 168, fortasse etiam lonem tragicum Athen. VIII p. 344 d. Frequens igitur poetarura in hac fabula mentio facta erat. Ilinc satis probabilis videri potest coniectura Dindorfii ad Aristoplianis fragm. p. IV, ex eodem dramate petitum esse locum Teleclidis ab auctorc Vitae Euripidis p. 193 Elmsl. serratum, in quo Euripides a Muesilocho et Socrate in tragoediis faciendis adiutus esse dicitur. Qaamquam ea non ita certa est coniectura ut visa est Fritzschio Quaest. Arist. I p. 152, qtium poeias Teleclidem etiam aliis in fabulis commemorasse certissimum sit. Vid. Athenaeus XIV p. 639 a et Hesychius s, v. δoρυffόι>ov. Denique haud inepte, ut mihi quidem videtur, ad Heslodos referaa quae apud Photium leguntur Lex, p. 565 7 οηί TWt,' Των δυνατών τι νίλίυ · ον γαρ η atv. Ubi pro τισι>, h. e. ΗΣ1> scribendum videtur δοις* Praeter allata loca seme! Hcsiodi Qoinmemarantur all Athenaeo KI p. 87 a t

TELECLIDES.

8§

Fabulae Πρυτάνεις inscriptae, cutua nom«n Harpocratioiii p. 61 9 recte restituit Maussacus, novem fragment« servata sunt, qnae quum nihil contiueant ex quo de argumento coniecturara capere liceat, hoc loco omittiran». Apponam tarnen Hesychii verba propter coniecturara quandam Hemsterhusii. Ita igitur ille: Λoρυcfόvov: τον δολοφονούντα. 'Αριστοφάνης Λαιδάλω. ότι δε Φι,λόχτητος τι\ λέ££* έχρήσατο πρώτος, δήλοι Τηλίκλΰδης .Ζν Πρντανευσι> (leg. Σ[ρντάνίσι~). δήλοι δε τον δολοφονοΰντα. Hie igitur Hem^terhusius corruptum nomen Φιλοκτητος in Φιλόξενος mutabat, cpae si vera esset coniectura, Teleclidcm minimum usque ad Olymp. \CIV fabulas docuisse censendum esset. Philoxenus enim ex fide Chrouici Parii Ep. 69 quinquagesimo quinto aetatis anno mortuus est Olymp. C 1. Natus igitur est Olymp. LXXXVI 2, nominis autem celebritatem assequutus est circa Olymp. XCV, ut diserto cons tat testimonio Diodori Sic. XIV 46. Commemorari igitur non potuit · Teleclide, quern vitam ultra Peritleam aetatem produxisse demonstrari non potest. Hinc etiam intelligitur magnopere falli Scholiastam Aristophauis Nub. 332, qui irri'sos ab Aristophane κύκλιων χορών άσματοκάμπτας de Philoxeiio 4 0 ) Clcomcne et Cinesla jnterprclatus est. Plutarchus autem de Mus. p. 1142 quae scripsit, 'Λριστοφάνης μνημονεύει Φ*-

ονντας in cornoediis suis induxisse dicit, et ad Pac. 741, ubi ridet poeta alios comicos qui ζακοφορυνντας in fabulis in-, duxerint: αινίττεται δε και (ίς Ιϊνπολιν. Cfr. Scholiast.

Nub. 541. Quod Arislophanem aliosque poetas comicos fecisse scimus, ut fabulas suas non euo omnes docerent nomine, sed passim aliis docendas traderent, idem Eupoiin fecisse intelligitur ex Athenaeo V p. 316 d ίνπολις τον Λντόλν/.ον διδάξ,ας δια Λημοστράτυν χλενάζει την νί'/.ην του Αντολνχου. Quo loco ita olim abusus sum ut Demostratum histrionem fuisse dicerem, quod ex Athenaei verbis minime ei'ficias, quac in eundem eensum accipienda sunt quo Aristophanes e. g. lianas δια Φιλωνίΰον, AcJiarnenses Aves aliasque δια Καλλιστράτου οΐδιΟαχίναι dicitur. 5 9 ) Demostratus antem, cuius nomine Autolycum aliasque fortasse fabulas inscripserat Eupolis, num, quod olim cxistimabam, idem sit cuius Λημοποίητον laiidat Suidas vol. Ill p. 656 Λημόστρατος J?]~ μοποίητω· oi μ* ν πρυσί([έ()ον τον χάρακα προς την άκρα ν, de eo nunc tanto magis dubitaverim, quo facilius Deraostrali nomen in Timostrati locum, qui novae comoediae poeta fuit, succedere potnit. Sed de hoc infra dicendi locus erit. Histrione Eupolin usum esse Aristophane, unus omnium narravit Kannegiesserus in libro de Comoedia Att. p. 437. Nam s$

) Pro σκαιόν Geelius Ifibl. crii. IV p. 13 malebat α,ισχρόν, ie ) Karius hoc sensu dicitur fiaayuv δραμα, qua loquulione usus est aiictor argument! Lysistratae, (ίσηκται Καλλιστράτου.

EUPOUS.

Ill

in Scholiis Aristophanie Equ. 528. 530, ad quae ableget lectorem, nihil eiusmodi reperia«. Omnino fnisissima sunt quae vir ingeniosissimus de Aristophane et Eupnlide narrat, quorum hunc Aristophanis doctorem et inagistrum, cui oiunia sua debeaf, fuisse fabulatur p. 433. 436. 438. Quae e literarum inoiinmentis efiici possunl, eo redeunt, ut, qui moa fuit cornicorum graecorum, altern m alterius versibua tanquam suis usnni esse statuamns. Eupolin in Marica imitatum esse Equites, ipse testis est Aristophanes Nub. 549. Contra Aristophanem in Equitibus Eupolidis opera usura esse, turn hie ipse in Baptis rettulit apud Scholiast am Nub. 1. 1. et Equit. 1288, turn Cratinus testatus est apud Schoiiastam ad Equ. 528, ubi Aristophanem perstringit ω$ τα Ενπόλιδος λέγοντα. Cuius rei quam causam comminiscitur Kannegiesserus 1. c. p. 428, ea nulla est, cum ipse Eupolis passim Cleonem riserit; neque profecto is erat Eupolis, ut quemquam extimescendum sibi putaret. Quo accedit quod ipsi illi versus, quos Aristophanes Equ. 1288 sqq. ab Eupolide surapsisse dicitur, nihil in Cleonem dictum continent. Porro Eupolin tangit Aristophanes Pac. 762, ubi Schol. cttνίττεται δι εις Ευηολιν xcti τονς ηίρϊ αυτόν ως παίδων έρώντας y.cii παλαίστρας περίίρχομένονς, quod ipsum in Arietophancra iecerat Eupolis in Autolyco apud Schol. Vesp. 1020, qua in fabula etiam illud caviJlatue erat, ότι, το της Ειρήνης χολοααιζον εξήραν άγαλμα, Schol. Platon. Bekk. p. 331, quae ad Pacem Aristophanis spectare vidit Dindorfius. Denique ad eimultatem hanc utrique intercedentem spectare videntur elegantissimi versus Eupolidis apud Stobaeiun Serm. IV p. 53, in quibus conqneritur poeta, quod peregrinis tantum poetis aures praebeant Athenienses: i)V ot τις των έν&άδ* αυτόν μηδενός χείρον ψρυνών ίπιτιΟ·ΐ)ται, τ») ποιήσιι, πάνυ doxtt χαχώς

EUPOLIS.

et quae neqnunfur, quibus praeter alios etfam Aristophanem, genere Rhodium, tangi, haud t em ere opinor affirms mus. eo ) Fabulas Eupolidis multis magnisque cluxisse dicendi virtutibus, turn fragmenta fid em faciunt turn ex ea Aristophanis Equitum parle intelligitur quam Eupolidem fecisse Scholiastae constat intlicio ad vs. 1263. Dictionis genere usus est puro, eleganti, ad summum nitorem elaborate. Novorum vel audacius compositorum verborum exempla reperio fere haec: 'Λμφιπτο^μοπηδησίστρατος apud Scholiast. Dionysii Thr. p. 702 5, ταγη^οκνισο&ήρας apud Suidam vol. II p. 126, δαμασικόνδνλος apud Hesychium vol. I p. 882, άναγχιπyjtiv apud Suidam vol. l p. 1G2, κι&αραοίδατος apud Schol. Aristoph. Vesp. 126!), nisi id ab Aristophane mutuatus est; άτδραποδιστικώτατα apud Polluc. ΙΙΠΤ,μονσοδονηματα apud Priscian. 18 p. 1186, άμβλνστονήσαι apud Suidam vol. I p. 158, άφαδία ad analogiam voc. αυ&αδία formatum apud Etymol. M. p. 174 52, άπρασία apud Antiattic. p. 83 14, ησ&ημα ibid. p. 98 27, πλουτα'ξ apud Polluc. Ill 109 aliosque; βδίλνρένομαι, qno postea etiam alii usi sunt, dixisse videtur apud Suidam vol. I p. 193 avexag τ*ιπηρω κάβδελνρίνσω το σκίλος. Porro άπλήγιος pro απλούς apud Suidam vol. I p. 268, μαστιγών apud Polluc. Ill 79, apud Photium Lex. p. 291 4 αντη νιανισκουντος t μησε μον, nisi id vtaviar.ov οντος scribendum, ut voluit Raspius; σμηκτρϊς apud Polluc. VII 40. Sed δάμαρ Ιππίωζ, quod cornice finxisse Eupolidem volunt interpretes Hesychii vol. I p. 882, in δαμαρίππεως mutandum est; ita enim ficuum genus quoddam vulgari sermone dictum esse apertum

60

) His nuiic addc ea quae ingeni se Fritzschius Quaest. Aristoph. I p. 145 de Aristophanis versu ex Anagyro disseruit, ίκ ύέ της έμής χλανίοος τρίίς άπληγίδας ποιών.

EUPOLIS.

113

est ex. Grammatico Bekk. p. 1197. Addere his licet novatarura significationura exempla, cuiusmodi est ωμιλλα ή Ix Kv/,λώπων (leg. ή h κύκλω) κατάκλιση apud Schol. Piatonis p. 320, *£f£ h. e. αλαζών apud Photiura Lex. p. 177 11, ι'ι&έυζ de virgine apud Etymol. M. p. 422 41, είλίπονς de mnliere crissante apud Athenaeum VII p. 28G b aliosque, πρόβατα de capris apud Eustath. ad Iliad, p. 1063 44, ασελγής de vento apud Grammat. Bekk. p. 451, ό κωμικός "&σπίρ ανέμου 'ξαίφνης ασελγούς γενομένου, quern Eupolidis versum esse coniicio ex Polluce HI 111. Porro άνωφέλητος, quod de homine aliorum auxilium aspernante Ιδίως dixisse Eupolin tradit Phrynichus Bekk. p. 4 24. Denique αποφράς ad hominem transtulit in fragmento apud Etymol. M. p. 131 20 άνθρωπος αποφράς καΐ βλέπων άπιστίαν, cfr. Phrynichus 1. 1. p. 5, 12. In verborum formis vix quidquam reperias quod a genuinorum Atticorum usu alienum sit. Quod enim Scholiasta Aristoph. Theem. 162 narrat, Eupolin aliquoties στρατίά et στρατεία inter se confudisse, id vereor equidem, ne, si integros locos haberemus, aliter se habere reperiatur; χρέΐ} autem apud Suidam 8 ν · · XQU Kusteri est παραδιόρ&ωαιςι legeudum enim ovτι,ν3 αν με χρΐ], ΡΘΓΓΟ ίλελή&εισαν qui Eupolin dixisse scribit Antiattic. p. 01 29 pro attico έλελή&εσαν, fortasse vitioso codice usus est. Singulare est quod affert Scholiasta Iliad. ^ 241 πεπαγοίην. An forte a πήγννμι aoristum formavit πέπαγονϊ Minus haereo in λελάβηκα apud Grammaticum Crameri Anecd. 1 p. 268 20, quod ita abhorret ab usu Atticorum, ut non dubitem quin co lonicum hominem utentem fecerit; ex quo gcnere est .etiam quod apud Eustathium ad Odyss. p. 1680 28 habemus, μ)} τρηχνς ω&ι,, et quod Photius Lex. p. 273 3 ex Eupolide affert- μνήσατο a μνασ&αϊ a m b i r e . ftarioribus adnumerandue est usua verbi Hist, crit. Com. grac-c. 8

BVPOLI8.

πιω Ii. β. ποτίζω vel πιπίαχω apud Eastathium ad Odyse. ^ p. 1554 40: οτω δ* civ oivog y πολύς, πίσει* Neque χαταχλιεΐ, quod pro χατακλείοίΐ Eupolin dixiase scribit Choeroboscus Bekkeri p. 1390, addueor ut corruptum putem, de quo dicam ad fragments. Denique non indigna meraoratu est forma verbi ώραΐζεσ&αι quadrisyllaba, quae ώρά&σ&αί scribenda videtur, apud Phrynichum JBekk. p. 43 15. In syntactica ratione nihil memorabile reperio nisi quod ίνεϊναι genitivo iunxisae videtur1 apud Fhotium Lex. p. 47 7 xal της λοπάδος evtiaw έψητοί τίνες, et singularem quendam numerandi mod um in fragmento apud Scholiastam Yen. ad Iliad. 252, do quo alio ioco dicetur. Hia adde quod nota dignura censuit Scholiasta Theocriti Idyll. V 1. τω αντω άμαρτήμ,ατι περιπέπτω'/Λ xai Ενπολις ev Λϊζίν. Scilicet Theocritus dixit Λαμοίτας xal Λάφνις ό βονχόλος pro eo quod exspectabae ol βονχολοι. In verborum qnantitate hoc unum novavit, quod τοριινη penultima brevi dixit contra constantem tietim aliorum. Vid. Scholia Aristophania Equ. Θ80. Nam quod in ήμϊν ultimam corripuit apud Athenaeum I p. 17 e. non caret exemplis comicorum. De numero fabularum quaa scripsit Eupolia ita dissentinnt Saidas et Anonymus, ut ille septendecim, Anonymus autem quattuordecim cum dramatum auctorem perhibeant. Tituli tarnen fabularum commemorantur aliquanto plnres, quamquam in his haud pauci, qui multum dubitationis mo· Teant. Ac Λραπέτας ab Etymologo M. p. 174 50 laudatarn removii iam Gaisfordius ad Hesiod. p. 112 ad codicis ductum verissime refingens: £νπολις 'Λνδρογύναις. Neque rectius Πρόδαμος tanquam fabulae titulus receptus est e Quintiliano Inet. Orat. I 10 17. «EupoLis, apud quern Fro«damus et musicam et literas docet,» quae ad Αίγας spectare docet Theodosius p. 11 give apud Bekkerum Anecd. HI

EUPOLI8.

115

P. 1168 τους αντονς flvat διδασκάλους χα} μονσίχής και γραμματικής, ώ$ 6 Ενπολις εϊσάγη tv Αίξί. Porro Πύλα* spud Scholiastara Aristophanis Αν. 1297 Ενπολις εν Πύλαΐζ) ubi certissima est Fabricii coniectura Πόλεσι pro Πύλαις reponentis. Στεφανοπωλιδας apud Athenaeum IX p. 384 c recte Eubulo vindicavit Casaubonus. Σηίγγες uno Suidae locp nituntur e. ν. νζανισκενεται. Legendnm, ni fallor, Ενπολις Al^lv. Porro corrupt! sunt tltulUiag Κλοnett et Λάχοινες Pollux IX 27 τον άστόν Ενπολις εν τ$ Αιάδι ψπολιν ίΓρ^κίν, οίον εγχώρων^ ubi verba εν rfj Λιάδί a MS absunt. Κλοπαϊ laudantur ab Erotiano Gloss. Hippocr. p. 173 'Ήδύσμασι: τοΐς χλωροΐς και ξηροΐς άρτνμασιν. ' Αττική Si ή λέξις, ως καΐ Αριστοφάνης tv f lnneval· (675) και Ενπολις Κλοταΐς (Κλοπαΐς) καΐ Μένανδρος εν Λαρδάνω. Legendura videtur Κόλαξιν, qnod fnit qui eidem scriptori restitntum vellet p. 246. Μνττωτόν: oi μεν * Αττικοί νπότριμμα — Ενπολις δι εν Λάκωσι το αμνλον λίγων ψησ'ι Τα σνκάρι*έποίησι μνττωτόν πολύν. Sed hoc loco malim Ενβονλος, cuius Lacones paseim laudantur. Nonimum Ενπολις et Ενβονλος commutatorum exemplum modo vidimus apud Athenaeum IX p. 364 c. Eundem errorem Quaest. seen. Ill p. 23 sustuli ex Eustathio. Neque dubito equidem quin etiam apud Suidaiu β. ν. χαίρειν scribendum sit, ηρώτον Κλέωνα φησϊν Ενπολις ό κωμικός όντως έπιστεΐλαι τοΐς Ά&ηναίοις από Σφακτηρίας> pro edito Ενβονλος, a quo aliena est irrisio Cleonis. Locum ipsnm servavit Moeris Attic, p. 418. His igitnr remotis quindecim eupersunt fabulae, quae dcinceps enumerabimus. Αίγες, notissima fabula, fn qua capras chori partee eustmuisse conetat ex Plutarch! Svmp. IV 1. Macrobii Saturn. ΥΠ δ et Eustathio ad Iliad, p. 1063 44. Fragmente β ·

116

EUPOLIS,

supersunt sfotis multa, in his etiam non nulla omisso ve} poetae vel fabnlae nomine allata, velat a Grammatico Bekkeri p. 353 2β Αιγιάζενν. συ δ3 αίγιάζ/εις ενϋαδϊ χα&ήμε~ νος, quae eidem homini dicta esse videntnr, quern apud Photium s. v. vtav haec de se loquentera atulimus, ίπίαταμας γαρ αίπολίΐν, σχάπτειν, Vfctv, cpVTtvtiv. De argumento fabulae nihil habeo quod dicam, nisi quod rei publicae statum aut parce aut plane non in ea attigisse videtur Eupolis. Leviter perstringit Phaeacem apud Athenaeum III p. 106 b et Archedemum apud Scholiastam Aristophanis Vesp. 89T gravius Hipponicum apud Hesychium β. ν. ιερεύς Λιοννσον, unde de tempore, quo acta fuerit, coniectura fieri potest, siquidem Ilipponicus Olymp. LXXXIX 1 obiit. Eandem fabulam fortasse commemorat Stephanus Byz. ν. άντρον ρ. 89 ίνρηται xal άντραΐος ως Ευριπίδης Αίζίν^ ubi legendum esse puto Ενπολις. Simiiiter erratum apud SchoJiastam Aristoph. Pac. 740. Contra apud Marium Viet. p. 2527 Euripidis noraen pro Eupolide reponendum est; cfr. Gaisford. Hephaest. p. 513. 'Λστράτευτοι η 'Λνδρογνναι pleno titulo ab uno Snida laudatur s. ν. Ενπολις, reliquis earn simpliciter 'Λστράτεντοι vocantibus; semel E(ymol. Μ. 'Λνδρογνναι. De argume,nto fabulae dixit quaedam Arnaldus ad Hephaestr p., 09. Ante Aristophanis Pacem actam esse docet Scholiastes Pac. 808 ότι, ό Μίλάν&ιος όψοφάγος προείρηται, ν,αι παρ* Ευπόλιδι 'Λστραπύτοις, de quo a dm ο im i t Clintonus Fastis Hell. p. 77 Kr. Quamquam Scholiastae verba etiam in alium sensum accipere licet. Sequitur Λντόλυκος, in qua fabula non ilium Mercur natum, tit T. Hemsterhusius ad Politic. X 161 et Kiesslingius ad Lycurgi fragm. p. 35 putabat, sed Lyconis et Rho-

EUPOLIS.

117

diae filium e i ) perstrinxit, puerum corporis vennstate praestantem, Xenoph. Conv. I, 9 et Athen. V p. 188 a. CalliaeHipponici filii, amores et delicias, Maxim. Tyr. XXVI 8. eamqtie ob causam, opinor, tanquam muliebria passum ab Eupqlide traductum, cuius rei tenue quidem sed idoneum tarnen indicium habemus apud Etymol. M. p. 399 17 Εύτρήσιος, παρά το τετρήσ&άί τον Λντόλν/.ον ο Ενπολιζ σχωπτει. Εντρησίζ πόλις 'Λρχαδιχή. Is juura Olymp. LXXXIX 3 in magnis Panathenaeis b 2 ) quinquertii \ictoriam consequutus esset, cfr. Plinius H. N. XXX1V 17, Callias in honorem dilecti pueri lautura et opipare convivium apparavit, quod descripsisse constat Xenophontem. Postea Autjolycum captis Athenis triginta virorum iussu occisum esse memoriae prodidit Plutarchus Lys. 15 p. 110. Quo anno fabulam hanc docuerit Eupolis ex Athenaeo perspicitur lib. V p. 216 e ϊπι τούτον (Aristionem archontem dicit) Ενπολις τον Λί/τόλνκον διδάξας χλίνάζει την νίκην του Λν,τολνκουί Ιι. e. Olymp. LXXXIX 4, igitur anno postquam Autolycus pancratii victor evaserat, falliturque adeo Scholiaeta Aristophanem Vesp. 1020 ad Eupolidis Autolycum respexisse dicens, cum ΛΓ68ρ3β iam Olymp. LXXXIX 2 actae fuerint. Duaa fuisse fabulae recensiones constat e citationibus Pollucis VII

« i ) V. Schol. ad Aristoph. Lysistr. 270 et Platon. Bekk. p. 466, ubi paupertaiom Lyconis in Pyline notasse Cratinum legimus, quod ne quis componat cum loco Grammatici Bekk. Anecd. p. 466 C Λύτόΐνχοιι πένητίς, οίον αντοδι,άχονοι, hoc ipsum in αύτοληκν&οι, mutandum est. ei ) Magna Panatlienaeo tertio quoque cuiusque Olympia,dis anno mense Hecatombaeone acta esse docuit Boeckhius Oecon. Athen. II p. 165. cfr. Clinton! Fastos Hell, p. 338.

11Θ

EUPOLI8.

209, SchoHastae Platonls p. 833, Aristophanie Nub. 110( Thesraoph. p. 041. Quibus adde Galenum vol. V p. 38 B. παράδειγμα δ' ει βονλει, τούτου (agit de repetitis et emendatis librorum editionibus) σαφήνειας tvexa τον δεύτερον Λύτόλνχον Ενπόλιδος εχίΐς tx του προτέρου διεσχενασμένον. es ) Altera dramatis actio cui anno assignanda sit, certo definiri non potest; licebit tarnen coniecturam periclitari, Nam cum in versu eius fabulae in Scholiis Victorianis ad Iliad, v 353 Aristarchi mentio iniiciatur, ήδη γαρ 'Λρίσταρχον στρατηγονντ άχ\)'θμαι, Aristarchus autera impcratoris munere functus sit Olymp. XCII 1, Thucydid. VIII 98 et Xenoph. Hell. II 3 40, probabile est hunc versum ex altera Autolyco, qnae eodem anno in scenam prodierit, petitum esse. Ex ceteris fabulae fragment!» nihil/ ad eius argumentum elicias, nisi quod Leagorara Andocidia patrem, Myrrhinae meretricis amatorem impotentissimum, in ea 'vexatum esse ex Scholiasta Aristoph. Nub. 110 intelligitur. Quern Grammaticus apud Cramerum Anecd. 1 p. 446 17 eerravit versum, «ρ« σγόδρ' αν έονρησεν (vel Ινεονρησίν) £5|i Quae Vallam ex integriore Scholiasta hausisse, probabiiis est coniectura Buttmanni de Sacris Cotyttiis in JMythoiogo vol. H p. 159, quamquam nihil impcdit quominus ea Vallam ex Scholiasta MS Arislid!^ e s ) duxisse statuamus, cuius hunc locum e codice protnlit Creueerus ad Plotinum de Pulcr. p. 465 χωμωδη&ίϊς (AIcibiades) παρά Ενπόλιδος 'έρριψίν αυτόν εν τϊ} &αλάττμ — t/πών · Βάπτες μ iv ^νμέλγαιν^ ίγώ δε oe κνμασι πόντον βαπτίζων όλέσω νάμασι πιχροτέροις. Sic enim legendum pro βάπτε μί tv Φυμέλχαιν. Denique Libanius apud Cramerum Anecd. IV p. 158 άπολνων δε (Alcibiadem dicit) σννεχεΐς νβρεις xal τονς των πενήτων προπηλαχισμονς, τον *Λγα&αρχον τον δίδεμένον, τονς άλλονς, νπερ ων ίρονμαι (lege α'ιρονμαι) σιωπαν. Τι τον·*) Vide nunc Aristidem Dindorfii vol. Ill p. 444.

130

EUPOUS.

τον ovx e'i (fort, ovx olde') δράμα; τις ovx Εϋπολις; τις ovx 'Αριστοφάνης; δια τούτων (lege τούτον) ευδοκίμησε κωμωδία· όμως δε καΐ κωμωδοί χεχμήκασι τα τούτου γράffQVTfg. Quibns verbis ad Baptas maxime respici apertnm est. Certum igitur eet traduxisse hac in fabula Eupolin maxime Alcibiadem. Quod qua ratione fecerit si quaerimns, respondet nobis Scholiasta luvenalis «Baptae titulus libri 66 ), «quo impudici describuntur ab Eupolide, qui inducit viros « Athenienses ad imitationem feminarum ealtantes lassaro «pealtriara. Baptae ergo molles» etc. Quibus similia codd. Lugd. Bat. protulit Geelius Bibl. crit. IV p. 18. Haec ei quis cum ipso luvenalis loco, Romanprura turpem nequitiam, qui clandestinis conventibus mulierum habitu orgia peragerent, acerbissime taxantis, contenderit: Talia secreta coluerunt orgia taeda, Cecropiam soliti Baptae lassare Cotytto, e ? ) intellig«t profecto, Kupolin hac in fabula Alcibiadem eiusque socios ita in scenara produxisse, ut nocturnis conviviis βθ

) Η. e. eomocdiae, de quo usu dubitabat Spaldingius ad Quintil. I 10 18. A r i s t o p h a n e s n o n uno l i b r o eic i n s t i t u i p u e r o s a n t i q u i t u s s o l i t o s esse d e m o n s trat. Ita etiara Properties IV 21 28 l i b r o r u m q u e t u o s , d o c t e M e n a n d r e , sales. Cfr. Macrobius S t. V p. 500 ed. Zeun. e τάς πρότερον αμαρτίας. His igitur praeter alia haec adscripta legimns: στρατηγονντος αυτού (Phrynichi) ήττήίϊησαν 'Λ&ηναΐοι, y.al πολλοί αντω προσεχρούσ&ησαν ως προδόντι τον πόλίμον. τινίς δι τοντον [τον] χωμιχον ποιητην λέγουσιν , ος κινούμενους ter Choroclem, de quo infra dicam, ficta ct allegorica nomifia videntur. 83 ) Idem nunc etiam apud Clintonum video Fastis Hellen. p. 67 Kr. 10 *

148

PHBYNICH S.

τονς χορούς εισήγε xat παλαίοντας, εγένετο δ$ στρατηγός, Ιφ* ου ηολλοί ημαρτον των τραγικών 8 J ) χαΐ άτιμοι εγίνοντο. Cum his si comparaveris Aeliani narratioiiem Var. Hist. Ill 8, qui Phrynichum tragicum ab Atheniensibus imperatoris munere ornatum fuisse scribit, έπεϊ τοις πνρριχισταΐς tv τινι τραγωδία επιτήδεια, μίλι] καί πολεμικά ίξεπόνηαε, haudquaquam improbabile videtur etiam Scholiastam Bcripsisse τον τραγικον ποιητήν. Idque etiam ea quae deiuceps addita leguntur con rmant: motorii enim ct luctantes chori pyrrhichistie quara maxi me coiiveiiiunt. Cfr. Scholiastes Ran. 153, ubi Cinesias pyrrhichae auctor tv τοις χοροΐς πολλοί κινήσει κίχρήσ&αι dicitur. Sed de hoc ulcunque statuas, Φρυνίχον παλαίαματα neque ad tragicum neqne ad coraicura poetam spectant. Recte Phrynichum praetorem Atheniensium celeberrimum Stratonidis filium (Schol. Aristoph. Ran. 313) intellexit iam vetus interpres Aristophanis Lysistr. 313 et Αν. 750. Alias item Phrynichus est is quern inter Philocleonis adulatores recenset Aristophanes Vesp. 1293, ubi quum veteres quidara enarratores comicum poetam perstringi sibi persuasissent, Symmachus rectissime tragicum histrionem sive choreutam, quern Choroclis filium dixit Scholiastes Av. 750, intelb'gendum esse monuit. Is idem est qui Andocidi Orat. de myster. p. 24 Rsk. dicitur Φρύνιχος 6 όρχησάμένος. 85 ) Eundem propter mollitiera 84

) Suidas s. ν. παλαισμάΐων non minus inepte των στρατηγών, quamquam probatum Perizouio ad Aeliani V. Π. Ill 8. Scripsisse videtur Scholiastes πολιτών. 85 ) ' Ο όρχησάμένος quod di\it, nou όρχηστής documento est Phrynichura eo tempore quo habuit illam orationem Aiidocides, aut iam mortuum fuisse aut certe histrioniaiu facere desiise. Similiter άρξας dicitur qui αρχών esse desiit. iNihil igitur caussae est cur aut corrupta putentur verba (Droyseu de Avibus Aristoph. p. 54)

PHRTNICH S.

149

figurarum orchestlcarum illudi credlderunt ab Aristophaiie Nub. 1093 τι δαί; τραγωδονσ* Ικ τίνων; ($ ενρυπρωκτων, Ubi Scholiastes : fig Φρύνιχόν ffaaiv avtov άποτείνειν τον τραγιχον χορίντήν > inti διεβάλλετο ίπϊ μαλακία σχημάτων. 8β ) Sed haec incerta sunt. Apertius Idem Veep. 1481 πλησσιι Φρύνιχος ώ'ς τις αλέκτωρ σκέλος ονράνιόν γ1 Ιχλαχτίζων, et 1515 χαι το Φρννίχειον ς άνω ακίλος ωζωσιν οΐ &εαταί. Quibus locis qui tragicum poetam, quera et ipsuin οχημάτων ορχηστικών invenlio nobilltavit, rideri credidit Bentleiue Kesp. ad Boyl. p. 800 non cogitavit, opinor t tragicum poetarn nunquam nisi lionorificentissime commemorare Aristophanem (v. c. Ran. 911 1S90, Thesm. 164, Av. 749, Vesp. 220 269) aique veterem illam saltandi artem, qualem Phrynichus tragicns excoluit, honestiorem et vero venustiorein iuisse, quara quae ab Aristophane sie flludi potuerit. Ilecte igitur in iliis quos adscripsi locis saitatorem Phryniciniru commemorari etatuit Sluiterus Lect. Andoc. VI p. 120. De poesi Tiri satis honorifice sensisse vetcres criticos vel illud documento eet, quod τοις ά'ξιυλογωτάτοις vcteria comoediaeauctorib sacccnsetur ab Anonymode com. p. XXVI II. jNequc repugnat illi iudicio fragraentorum indoles, singnlaii aut exempla huius dictionis requirantur cum Wyttenbachio Bibl. crit. ill 8 p. 93. Cfr. tarne» Aeschiues c. Cteeipli. p. 483 Rsk. Λιόδωρος ό δολιχοδρομήσας. ββ ) it que τραγωοίΐν etiam choveulae dicebantur. Respicit ad hiinc locum Pholius Lex. p. 598 4 Τηαγοιδίΐνι χορίΰίΐν 'Λοι.στυφάνης, quod inter fraginenta posuit Dindorfius p. 239.

150

PHRYJtICHUS.

elegantia et exloiio vlgore conspicaa. Culus rei ei quis exempU desiderat, is adeat Athen. I! 49 d. IV p. 165 b, Argura. Sophocl. Oed. Col. p. 5 et Plutarch. V. Alcib. 20. Perstrinxit tarnen eum Aristophanes Ran. 14 utpote φορτίχόν et obsoletis comicorura poetarum artibus, ut baiulantium inficeiis facetiis lusibusque utentem. Cfr. Suidas 8. ν. Λύχις Scholiasta au tern ad Aristophanis locum niliil eiusmodi in superstitibus Plirynichi coraoediis legi adnotat: tixos Ok iv τοις άπολω)*όσιν tlvat αυτού τοιούτο τι. Fuisse etiam qui metrorum impcritiam ei obiicerent, idem docet Scholiaetes: χωμωδεΐται, ££ ·— inl φανλότητι ποιημάτων xal ως αλλότρια λέγων xal ως χακόμίτρα: Cuhismodi crimina vix aliunde nisi ex mutua antiquorum comicorum aemulatione obtrectandique libidine repetenda esse, non est quod moneam. Do plagiis qnae dicit Scholiastes, spectavit haud dubie Hermippum, quern Schol. Aristoph. Av. 750 in Φοομογόροις fabula Phryuichi lamfjuara αλλότρια υποβαλλομένου ποιήματα meminisse refert. Contra Plirynichi opibns Eupoiin in Marica usum esse testatur Aristophanes Nub. 553« De metrorum autem inscitia quae refert, ea quorsum spectent, ut nunc res esf, diiudicari non potest. Metrum Phrynlchium, corapositum illud ex ionico a minori tetrametro catalectico, quod c o p i o s u m a p u d P h r y n i c h u m a u c t o v re m r e t e r i a c o m o e d i a e fuisse dicit Marius Victor, p. 2543 et cuius cxempluin ex nostro poeta attuJit Hephaestio cap. 12 p. 07 ci δ* ανάγκα 'σ&' hoivaiv ζα&αρίύίΐν φράσομέν, a tragico potius quam a comico Phrynicho denominatura esse crcdidcrim. Suidas certe s, ν. Φρύνιχος, ubi de tragico agit, hunc τον τίτραμίτρον ίνρέτην appeliat, quod non videtur de alio metri gcnere intelligi posse. Cfr. M. Servium Cent. p. 1623 et Hcphaestionem 1. 1. Quod idem Servius p. 1821 corn m em ο rat raetrum T r i n i c i u m , a San-

PHRYMCHUS.

151

tenfo in P h r y n l c h l u m imitatum, constans illud versu anapacsllco monometro, fortasse et ipsuin a tragico nomen duxit. Dic'ione usus est, quantum quidem ex fragmentis Intelligiiur, tersa et ad atticam elegantiam composite, quaraquain in singuloruai vcrborura usu plus sibi indulsit, quara ab hums aetatis scriptore expectes. Ita illo άφηλιχα virginem I r a p u b e r e m dixit apud Polluo. II 17 contra bonorura ecriptorum usura. V. Lobeckium ad Phryn. p. 84. Κατάχοιμίζιιν λνχνον pro αποσ βεννΰναι dixit loco apud Athen. XV p. 700 f et Politic. VH 178, κεκτημένος de servi domino apud Polluc. Ill 73. Eodem pertinet usus vocabuli antος, de quo Athen. Ill p. 115 b ό δ* άπίλίνφίρος παρά ταί; ίίτιόντος δε τίνος χαϊ δράμα ίπιγράφΐσ&αι Φρυνίχου Άπελίν&ίρανζ, Μένανδρον δ* iv ' Ραπιζομένμ xctl άπιλίν&ίοαν ειρηχέναι, χτλ. Medium τεντάζεσ&αι, quo usus esse videtur loco apnd Phot. Lex. s. ν. τευτάζ/ειν ex emendatione Ruhnkeuii, infimae graecitatis est, v. Bastii Epist. crit. p. 153. Rarius porro apud poetas comicos nee.tarnen exemplis destitutum est νμιν pro νμΐν, quo ntitur in fragmento apud Eustath. ad Iliad, ρ' 415 ίβουλόμην αν νμιν ώ'σπίρ χαΐ προ τον. Κΐΐνος au (ein, quod habet) loco ab Krotiano Lex. Hipp. p. 370 servato, manifesto corrupturn est. Vocabula quibus ant primus aut solus usus est, reperio fere haec: ανβαρι,ασμος de strepitu tibicinum apudScholiastam Aristophanis Pac. 344 πολύς δί αυβαοιασμος αυλητών [τότ'] ην. άλεχτρυοπωλητήριον apud Poiluc. VII 136, γναΰονν apud Antiatt. p. 87, νπερηλιάζομαι apud Schol. Arist. Vesp. 299, nisi scribendum τριωβόλων όσων vntQ ηλιάζομαι, όπρόσοδος pro απρόσιτος apud Grammat. Bekkeri p. 344, αύξις quod piscis nomen est ibidem p. 4Θ4, ανχμαν pro αύχιΐίΐν apud Polluc. II 34. Sed horum quidem alioruiuque his si m ilium quae «fferre possim, non certa

153

PMRYBilCM S.

est omnium ratio. Interpretern Phryuiclms naetus est Didymum Alexandriuum, cuius In Κρόνον fabulara comracntarii laudantur ab Athenaeo lib. IX p. 371 f. Fabulas docuit numero decem, teste Aiionymo de poetis com. p. XXXIV Beck. Neque plures enumerat Suidas: δράματα Se αντον Ιβτι ταύτα. Εφιάλτης, Κόννος, Κρό-> νος, Κωμααταί, Σάτυροι, Τραγωδοϊ η * Λπελεΰ&ίροι, Μονοτοοπος, Μοϋσαι, Μύστης, ΙΙοάστριαι, Σάτνροι. Postremum nometi utpote teraere ex praecedeutibus repetitum litura delendum. Ac deest apud Eudoc. p. 428. Ex his fabulis inscite Harlesius ad Fabric Bibl. Gr. II p. 484 praeeuute Kustero Ephialtem Cronum et Satyros ad tragicum Phrynichum rettulit. Contrario errore Kannegiesserus de Theatro Att. p. 447 Tyronem, quae ne f it quidem Phrynichi fabula, coraico nostro attribuit, quod vel ob Suidae et Anonymi de numero fabularum Phrynichiarum consensum fieri non debebat. Eodem argumento etiam Lessingii et Hermanni sententiae satis convelluntur, quorum ille In Vita Sophoclia p. 44 ex male intellecto loco Athenaei II p. 44 d Λάρονς, hie autem e corruptissirao Scholio Aristophanis Nub. 552 'Ύπίύ&νναν Phrynichi fabulis addi voluit. Videamus iam de singulis. Εφιάλτης laudatur Athen. IV p. 165 b. VI p. 184 f, Polluci VII 103 et Schol. Aristoph. Av. 1297, ubi Έπιάλτης editur, quod lungerraannus ad Pollucem 1. 1. in * Ε mutatum voluit, non facturus, opinor, si praeter 'ΐϊφιά etiam Έπιάλης et Ήπι,άληζ in usu fuisse meminisset. Hesychius: Έπιαλης ('Επιάλης) 6 'Εφιάλτης. Grammaticus Bekkeri Anecd. p. 1189 31 Έπιαλης *Επιάλητος. Phrynichus App. Soph. p. 42 l Ήπιάλης: ό Ιπιπ'ιπτων και εφέρπων τοις χοιμωμένοις δαίμων. Eundem Έπίαλον diAlcaeum tradit Etymol. 31. p. 434 12, nisi is ecripsit

153

, quarn formam Alcaeo tribuit Euetatliius p. 1C87 l. ) Sed lungermanuus fortasse grammalicorum quoddam praeceptum sequutus est. Sie enim Suidas vol. I p. 801. Έπιάλτην "Ομηρος και Ησίοδος καΐ l ΆττΓ/.ol τον δαίμονα, δια δε τον cp τον άνδρα Έ τραχίΐαν έχων. Sed scribeudum potius ' Λφ* if ρω νt give quod Kusterus et Reineslus Var. Lect. III 7 voluerunt, ΛΙ αφ' UQ iv, ut vocatur liaec fabula apud Athenaeum X ρ. 446 c, Pollucem VII 57. X 190, Hesychium B. v. ctanuλίενς. Apud AntiatUcistam uude natus sit error facile iutelligitur. Nam quum auctor brevitatis causa, plaue ut Suida· et Andronicus, scripsisset a(p' ιερών pro pleniore tv ταΐς &fp ιερών, librarius, qui genuiuua fabulae titulus esset i^narus, scripsit Ηλάτων 'jicfitoovvTt. Simili errori Amphiaraum fabulam apud Schol. Aristoph. Flut. 174 deberi «uspicor, quae quum neque a Suida neque ab Audronico commemoretur, νίχ dubitari potest qtiiu ex alius fabulae titulo uata sit. Scboliaetae verba haec suut: ό Ηάμ. 752 Πλάτων τε ό χωμιχός χαϊ Αριστοφάνης εν Juiδάλω τα αλλήλων νφαιροννται. Quae paullo negligentius enuntiata sic haud dubie intelligenda sunt, Fiatonem ex Aristophanis Daedalo nonnulla in suam eiusdem tituli fabulam transtulisse, Aristophanem autem rursus ex aliis Platonis fabulis suam Daedalum ditasse. ·*) Exemplum rei praebet unicura ") quod superest fabulae fragmeiitum apud Schol. Nub. 059, ubi qui e Platonia Daedalo afferuntur versus ab aliis ex Aristophanea fabula laudantur. Ελλάς jj Νήσοι. Ea pleruraque eimpliciter Ελλάς vocatur. Plenum fabulae titulum servaverunt Suidas et EUdocia. Duobus locis Νήσοι dicitur, apud Photium Lex. s. τ. τάξαι et Etymol. M. p. 362 39, ubi vitiose legitur 21λάτων Νόμοις pro Νήσοις. Quod apud Antiatt. p. 114 legitur Ιΐλάτων Έλλαδίιο^ me tacento intelligitur in Έλλάδ* mutandum esse. Argumentum fabulae e titulo suspicari licet, si qui dem de maritime Atheniensium imperio actum τίdetur. Eo spectat locus apud Scliol. AIS ad Horn. H l 135 9 T ) ita fortasse corrigendus: fl5

) Dobraeua ad Aristophan. τοί. IX 2 p. 206 Dind. in Clementis loco Platonicae fabulae nomen excidisse existimat. 96 ) JNam ne quis forte qui apud Tetzen Chiliad. I 517. e Platone afFeruntur versus: τα Jcetc)c(/,i:ia πάντκ y.ivtiG&cti, δοκεΐ βλίπειν τ άγάλμα&, ωο' άνι}ρ κείνος σοφός, e Daedalo ducta esse putet, lion inutile fuerit monere, ne esse quidem hos Platonis versus, sed Eunpidis ex Eurystheo apud Schol. Eurip. Hec. 821. Tzetzae haud dubie alius Platonis locus obversabatur ab codem Sclioliasta servatus. 9? ) V id. Koenius ad Gregor. Cor. l p.

170

PLATO.

f t μ,ΐν συ την &άλασααν αποδώσεις el δ'ονν, απαντά σνντριαινών απολέσω. Quae fortasse Neptun! verba eunt de erepta Atlienieiisibus &αλαττοχρατεία irati. Unde fabulam post Olymp. XC1II actam esse suspiceris. In eodem dramate Plato nobiliseimam de atticis legibus sententiam posuerat, ΕΓξαξιν ημών οι νόμοι τοντοισι τοΐσι λεπτοΐς άραχνίοις, αν τοΐοΊτ τοίχοίς ί} φάλαγξ νφαίν«ι9 quam ut alios mittam servavit Philemo Gramm, p. 179. Cfr. Cur. crit. p. 30. Fraeterea tribus locis laudatur a Polluce X 11. 142. 167. Haud minorem celebritatem adepta eat qaam * Εορτών nomine inscripsit fabula, cuius consilium hoc fuisge videtur, ut cives propter immeusos quos eacrificiis festisque celebrandis impenderent eumptaa taxaret. Suadet hoc tituius fabuiae et locus a Clemente Alex. Strom. VII p. 301 Sylb. servatus: Των γαρ τετραπόδων ουδέ ev xTfivfiv εδει ημάς το. λοιπόν πλην νων* τα γαρ χρέα ηδιστ' ίίχονσι, κονδεν άφΰος γίγν*ται, αλι}ν νατρίχίζ ήμιν xal πελ(&ός τι καϊ βοή. Ita enim legendum videtur. Iu eadem fabula s%matismum Euripidis luserat, de quo cfr. Porson. ad Med. 476 et Anecdota Bekkeri III p. 1169. Nee Diitrephem inornatum deraisit teste Schol. Ariatuph. AT. 799 Λΐίτρίγής— πανταχού αρτιαξ, xal πονηρός. ΙΙλάτων δε εν 'Εορταΐς' και ξένον, τον μαινόμενον, τον Κρήτα, τον μόγις 'Λττίχόν. Corrige: Σίλάτων δ£ Ιν Έορταΐς xal ξένον' Τον μαινόμίνον χτλ. Cetera fragmenta vide apud Athenaeum VII p. 308 a. IX p. 367 b, Schol. Ariutoph. Pac. 73, Acharn. 351, Polluc. VII 1»1. 166. Χ 84. 54. 135, Antiattic. p. 102 l, Euetath,

Ρ&ΛΤΟ.

171

ad Odyes. α' 15