Euripidis Iphigenia Aulidensis [1988 ed.] 3322004589, 9783322004581

Table of contents :
PRAEFATIO
CONSPECTVS LIBRORVM
NOTAE
SIGLA
ΤΑ ΤΟΥ ΔΡΑΜΑΤΟΣ ΠΡΟΣΩΠΑ
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Η ΕΝ ΑΥΛΙΔΙ
FRAGMENTA
CONSPECTVS METRORVM

Citation preview

AKADEMIE DE R WISSENSCHAFTE N DE R DD R ZENTRALINSTITUT F Ü R A L T E G E S C H I C H T E U N D A R C H Ä O L O G IE

BIBLIOTHECA SCRIPTORVM GRAECORV M E T ROMANORV M TEVBNERIANA

LEIPZIG

BSB B.G.TEUBNE R VERLAGSGESELLSCHAF T

1988

EVRIPIDES IPHIGENIA AVLIDENSI S EDIDIT HANS CHRISTIA N G Ü N T H E R

B S B B.C . T E U B N E R V E R L A G S G E S E L L S C H A F T

1988

Bibliotheca sciiptorum Graecoru m e t Ronianoru m Teubneriana ISSN 0233-116 0 Redaktor: Günthe r Christia n Hanse n Redaktor diese s Bandes : Günthe r Christia n Hanse n

ISBN 3-322-00458- 9 © BS B B . C. Teubner Verlagsgesellschaft , Leipzig , 198 8 1. Auflage VLN 29 4 · 375/15/8 8 · LS V 088 6 Lektor: Manfre d Strümpfe ! Printed i n th e Germa n Democrati c Republi c Gesamtherstellung: INTERDRUC K Graphische r Großbetrie b Leipzig , Betrieb de r ausgezeichnete n Qualitätsarbeit, 111/18/9 7 Bestell-Nr. 666450 7 02850

W. Kullmann sexagenario

PRAEFATIO Pendet Iphigenia c textus , s i fragment a papyrace a testimoniaqu e nonnulla excipias, ex codice Laurentiano pl. 32, 2 (L) eiusque apographo Palatino gr. 287 (P), quorum ille1) initio saeculi XIV descriptus continet Iphigeniam nostra m argument i expertem 2) personarumqu e indic e tan tum instructam 3) foliis 144 V —154r . ultima est fabul a i n ea codici s parte, quam exaravi t Nicolao s quida m Triclines 4), Demetrii, u t videtur , illius consanguineus. correctoris vice cum functus es t librarius ipse (L c ) 5 ), turn exstat Demetrii Triclinii manus (Tr), nunc textum emendantis6), nunc vel in margin e ve l inte r cohunnas 7) ve l etia m supr a lineam 8) nonnull a adnotantis. se d illa s Demetri i Triclini i et correctione s et adnotatione s apparet no n eode m omne s tempor e addita s esse , se d te r perlustraviss e textum videtu r vi r doctu s Byzantinus. 9) prim o (Tr 1) atrament o fer e nigro usus litteris satis spatiosis ductuque sane eleganti cu m textum sive ad exemplaris fidem redegit sive suo ipsius M rt e interdum emendavit1 °), 1) Codici s L pleniore m descriptione m s i requiras , vid e Tury n (1957 ) 222sqq. , Zuntz 126sqq. ; cf. etiam Irigoi n (1958 ) 323, Collar d (1963) , Tury n (1972 ) I 209sq. , II pl . 170 , Matthiesse n (1974 ) 39sq., Wilso n (1978) . 2) Se d cf. quae ad locu m adnotavi. 3) Praeter nota m γνωμικον interdu m adscripta m a c quaeda m supr a linea m ad notata (cf . vv. 389 , 543 , 848 , 1373 . 1502 ) scholiu m exsta t a prim a man u scriptu m ad v . 58 7 (εριν έλλάδα): τη ν έριστικήν έλλάδα ως που και πόλεμονεριν εφη rov έριστικόν. 4) Nicolai Triclinii manum exhiben t folia 119 Γ —154Γ (Rhes. , Ion, IT , IA) ; folium 154Γ (Ι Α vv. 1578sqq. ) sicu t Iphigenia e vv . 1570—157 2 (usqu e a d ΰώμα.) i n foli o praecedenti a b ali a quada m man u scripta m ess e contendi t Hinc k (cf . Wecklei n [1899] 310, Maso n 65 , Wecklein et Murra y inapparatu; vv. 1570—162 9 aliae manui vindicavit Irigoin [1974] 207). ad han c sententiam. quam silenti o presserun t Tury n et Zuntz , cf. West (1981 ) 74 ; ad Iphigenia e finem i n P cf . p. IX adn . 3 . 5) Κωλομετρίανquoqu e attigiss e videtur L c, cf. w. 177/8 , 198/9 , 1279/80 . 6) Ad Triclinium codicis L emendatorem vide Zuntz 193sqq. , Kannicht I 99sqq., Collard (1975 ) I 36sqq. ; ad Triclini i operis rationem cf . etiam Smit h (1975) , praecipue 7 4 sqq. 7) A d Triclini i adnotatione s metrica s cf . Zunt z 6sqq. , Smit h (1975 ) 74sqq. ; praeterea interdu m πημείωααι \ rel ooc t vel etiam γνωμικόνadscripsit . 8) Cf . vv. 456 , 667 , 754 , 872 . 9) Cf . Zuntz 6 , 38, 51 sqq., passim . 10) Non est cu r correctione s e . g. vv. 1 , 39, 72, 317, 82 4 noil a Triclinio ipso inven tas ess e putes ; praeserti m emendati o v . 317, qua e no n Tr 3 se d potiu s Tr 1 attri buenda ess e videtu r (vid e infra) , no n exemplari s auctoritate m se d Triclini i artem redolet. V

PRAEFATIO

turn versuu m genu s adscripsi t ve l etia m coloru m distributione m non numquam mutavit.1) post illam autem primam retractationem Triclinius bis denu o s e eontuli t a d emendand i opu s (Tr 2/Tr3), nun c quide m no n iam exemplari s ope , se d totu s suo , u t videtur . ipsiu s ingeni o fretus. 2) indicat Tr2 atramentum quod est colore quodam pallido3), quern exhibent imprimis littera e illa e capitales , qua e dialog i a c carminu m initi a siv e capita quaeda m distinguun t intr a dialogu m ipsum. 4) u t duct u minu s eleganti stiloqu e san e tenu i effect a it a fulv o ve l interdum color e paene subrubicundo sunt ea , quae a Tr 3 profecta sunt . sed atramenti colorem, quamquam in manibus Triclinii internescendis indicium praebet maxime fortasse manifestum , caveas n e solu m pute s i n ho c oper e ductorem. 5) quasdam eni m invenies correctiones plane nigras, quas nihilo minus Tr2 vel Tr3 attribuendas ess e docent aliae quaedam vicinae sicut eodem quo illae duct u it a apert e qu o Tr2 ve l Tr3 est usus atramento scriptae. 6) haec interdum coloris μονοτονία distinctione m saepe reddit valde lubricam, vel, l ) C f . p.VIIIadn. 1. 2) Aliter Zunt z 193sqq. , sed cf. Kannicht I 102 17, Collard (1975 ) I 36sq . 3) In I A raro quidem plane est cinereus , plerumque apparet subfuscus . 4) Littera e capitale s i n cantici s sicu t nota e στροφή, αντιστροφή, επωδός fer e a Tr23 effecta e sunt 2(excepti s vv . 164 , 185, ub i responsione m agnoscer e videtu r ia m Tr ). i n text u Tr imprimi s i n anapaesti s invenie s siv e versuu m distributione m rescribentem (cf . vv. 2 , 3, 16, 126/7, 590, ?594/5 ) sive numero s restituentem (v . 599 [bis] δια τ ο μέτρον adscripto , cf . etia m nota s σννίζησις vv . 8 , 15 , 134, 591 . 596 , 602 e t παρατέλευτον vv . 47, 162). interpolation s qua e dimetro s pleno s efficiun t (cf. vv . 149 , 150 , 151 , 597 , 600, 603) fer e a Tr 3 ortae sunt, Tr 2 κωλομετρίανquoqu e lyricorum attigisse conicias e x us locis , quibu s consenti t Ρ cum versuum distribu tione qua m habui 2t L et qua e primu m mutata , deind e restitut a es t a Tr 3 (i n ana3 2 paestis quoqu e Tr divisiones saep e irrita s fecit Tr , sed Tr plerumqu e satis cert e internoscitur); u s i n loci s Tr< 2> indicav i (cf . vv . 185/6,204/5,219-221,279/8 0 etc.). 5) Ad rationem quam adhibuit Garzya (1972) , idem (1974) 275 - 290 , cf. Matthiessen (1979 ) 233 . 6) E. g. Triclinii correctiones vv. 14 9 et 151 (145V L) rutilum trahunt colorem. cum correctio v. 150 eodem ductu eademque de causa effecta apparea t plan e nigra. idem perspicies infr a i n eode m folio , nota e στροφή, αντιστροφή, επωδός ve l etia m συνίζησις e t αντί μιας, quamquam exceptis vv . 164 , 185. 187 s (Tr 2 ) eodem tempore effectae sunt , nunc rutilo suffusae s'.m t colore, nunc exstant plane nigrae. etiam ea , quae scripsi t Tr 2, interdu m nigr a apparer e conicias , s i a d vv . 590sqq. respicias ; V indicat eni m colo r pallidu s que m exhibet nota σννίζησις v . 591 s (147 L) satis certe 2 3ras s s Tr (cf . μεγάλαι Tr = fulvum) , se d nota e σνί'ίζησις vv . 596 e t 602 i n foli o sequenti (148 r L) , eode m scilice t tempor e scriptae , nigra e sun t sicu t correctione s quae metru m restituun t vv. 594/5, 59 9 et qua s non habet P , cu m interpolations a Tr3 effecta e vv . 597 et 60 0 rursus fulva e sin t (cf . adn. 4). hae c omni a nigr a Tr 2 attribuenda ess e confirma t sicu t litter a capitali s v . 607 plan e nigr a it a eade m inter Tr 3 (fulvum ) e t Tr 2 (nigrum ) conflictio i n ceteri s correctionibu s huiu s foli i (correctio v . 653 nigr a interdu m cinereu m quenda m colore m traher e videtur) , quae omnes absunt a P. VI

PRAEFATIO

si orrmino desunt quibu s conferas, distincti o plan e adhiberi nequit. 1) sed sint iustissima e i n quibusda m dubitatione s — neque alite r exspectabi s in re tar n difficil i qua m es t manuum distincti o — , tarnen s i rem omnem spectas, nequ e d e hac divisione trifari a nequ e de huius distinctionis fid e licebit dubitare. 2) Hac patefact a Triclini i i n corrigend o ration e contigi t vir o ill i doctis simo G . Zuntz illa m quoqu e controversia m diuturna m deniqu e u t diri meret, qnana m necessitudin e cu m L coniunctu s esse t Palatinu s gr. 287 (P). plerisqu e hodie constat codice m P 3), quo d quidem attinet ad fabulas quae alphabetica e vocantur 4), descriptu m ess e d e L pos t prima m se d ante posteras Triclini i curas. attamen prorsus neglegi ille nequit; saepiu s enim fit , u t codici s L testetu r lectione m a Tr 2 ve l a Tr 3 erasa m ve l oblitteratam [L*/L ac(P)]. haec inter L et P affinitas perpensi s us , quae de Triclinii manibu s distinguendi s supr a dixi , pos t nova m qua m confec i Iphigeniae collationem 5) denu o confirmatur . ubicumqu e d e Triclini i manu no n es t cu r dubites , P fere 6) consenti t cu m Tr 1 au t dissenti t a Tr 2 ve l a Tr 3. liceat mih i exempla hie perpauca adiungere 7) : P = Tr 1 : L 1 δόμων τώνδε Tr' P : T. . L 39 πέόω πενκην Tr' P : πενκηνπέόω1 L 909 προς μητέρος L * : π. μ. Tr ? 1491 ώ Τ ι ^ Ρ ι ο ι η . L 1499 ΰεράπαι L : rat supe r αϊ scr. Tr 1. ΰεοάπαιναι Ρ 2 3 Ρ = L : Tr /Tr 1 653 ΐίς οίκτοι μ' Tr 2 : μ'ει ς οι. L*(P) 902 απονδαστέον μοι Tr 3 : μ. σπ. LP 1064 ό' ό φοϊβα μοϋαανL* P : ό' ο φοίβος ό μοϋσαΐ1 τ" 1 Tr 3 1251/2 pos t εύχεται νν. dist . Tr2 : post ftavelr LP 1416 τάδε L P : τάό ' ονδεν ουδέν εύλαβονμένηTr 3 3 1616 ό' ου L P : Οέ Tr

1) Praecipu e foli o 150 Γ /ν, quo d undiqu e plan e nigru m est ; ide m saep e fit , s i quacdam i n rasura scripta sunt. 1in isto genere siglum Tr(1)nude positum usurpavi; in us, quae codicis P testimoni o Tr attribuenda sunt , Tr indicavi. 2) Extremas dubitationes expressit post Tuilier 196sqq. Hunger 129; item Irigoin (1967) 144,Sanson e 239sqq.;sed cf . Collard (1975)I36 l40 ,Matthiessen (1979) 233 9. 3) Ad codicis P descriptionem cf. Turyn (1957 ) 258sqq.. Zuntz 135sqq., Matthiessen (1974 ) 41 . 4) Quibu s nu m Rhesu s quoque adnumerandu s si t (si c Zuntz 144sqq. ) post e a quae disseruit Tuilie r adhuc incertum est , cf . Matthiessen (1971 ) 153 . 5) Codice s contuli ex imaginibus quas in luce m emisit Sprange r et e x imaginibus ab 1RH T paratis, deind e Roma m (mens e Septembr i A . D. MCMLXXXV) Floren tiamque (mens e Septembr i A . D. MCMLXXXIV) profectu s codice s inspexi ipsos . 6) D e loc i s clubiis vide infra . 7) E x ingent i numer o locoru m ub i P correctione m a Tr 3 effecta m ignora t e a tantum seleg i exempla, in quibu s emendatio Triclinii ita script a es t u t mill o modo neglegi potuerit a P, se d tarnen d e lectione codicis L* nihil restat dubii .

VII

PRAEFATIO

maximi denique momenti est κωλομετρίανa Tr1 vel etiam a Lc effecta m undique reperir i i n P1), cu m divisiones a Tr 2/Tr3 ortae omnes absint. 2) Hac d e re aliquant o fusiu s hi e exponere necesse erat; nam attuli t insigni qu a es t diligenti a G . Zuntz ips e quosda m e x Iphigeni a loco s qui necessitudinem P/Tr 1 i n dubiu m vocar e videntur. 3) inte r eo s de v . 109 idem ia m satis disseruit 4); quer n aute m attulit versum 317 optime convenit, si modo lectionem codici s P recte interpretaris. 5)

L* haec videtur habuiss e εα. τις δήποτ' εν πύλαισι( !ν) &όρυβος εστί και λόγωνάκοσμία· duobus versibus transverse scriptis . trochaeos restituitTriclinius , φιϊάρχή — τέλοζ super τις — άκοσμία lineolaqu e inte r πύλαις et θόρυβος scriptis versum ita rescrip sit εα. τις δήτ' εν πύλαις θόρυβος και λόγωνάκοσμία· haec eade m invenie s in P, nis i quod pro πύλαις legi t πύλαισιν. hiat sane etiam in Ρ intervallum u t inte r ε α et τι ς ita inter θόρυβος et και, sed nihil erasum. quae enim invenit spatia a Triclinio relicta i n L diligenter reddit scrib3a codicis P. emendationes δήτ' pr o δήποτ' sicu t &όρνβος pr o ΰόρνβοςεστί no n Tr se d codici s P testimoni o potius Tr 1 attribuendae 6), quipp 2e qu3i etia m τροχαϊκοί i n margin 7e adnotaverit . πύλαις autem pro πύλαισι( ?v ) a Tr /Tr denique ortum esse videtur. )

restat v. 4 a G. Zuntz allatus 8) et accedi t vero ad hun c versus 508, ubi interpolationem Tr 2 attribuendam , u t videtur , legisse videtur P. 9) quos

1) Cf . w. 226, 226, 286/6, 290/1 , 582/3 , 1316/7 , 1323/4 , 1330/1 , 1477/8 , 1497/ 8 (Tr1); vv. 177/8 , 198/9 , 1279/8 0 (L c). 2) E.g . 248/9 , 1039/40 , 1064/5 , 1318 , 1507/8 , 1516/ 7 (Tr 3); a d Tr 2 cf . p . VI adn. 4. 3) 96sqq. 4) Qua e scripsit 98 post αντοψίανprorsu s confirmare possum. 5) Veritatem invenies iam apud Wecklein et Murray in apparatu (cf . etiam Wilamowitz [1875] 45); ex imaginibus phototypicis facil e decipiaris . 6) Indicii s palaeographicis Triclinii manus non internoscitur . 7) i . e. ϋ-όρϋβος voluit Tr3. 8) 96 ; μάλα γήρας vi x coniectur a Triclini i se d lecti o tradit a ess e videtu r (cf. Zuntz 100 cum adn. ff). conicio exemplar codicis L μάλα γήρας habuisse, τοautem in textum recepiss e L. ho c τ ο ia m a Tr 1, quippe qui lectionem exemplaris restituerit, fortasse supra linea m relegatum et a Tr3 tantum rescriptum est. utcumqu e se habet res, Tr 3 μαλα τ ογήρας legiss e vix credendu m est; dimetru m plenum s i restituere voluisset, δ η vel simile quid, non τ οinseruisset . 9) "ίδια L * : δι" Tr 1 : δι' Tr 2P; praetere a subtiliu s contemplandu s es t v. 1369. consenti o cu m Vitell i (1877 ) 7 2 in L no n λόγων (si c Wecklein, Murray in apparatu) se d των έμώνpostmod o additu m ess e (utru m a L c a n a Tr 1 no n satis 2 liquet). P cu m exhibeat τω ν έμών μάτην (λόγων a Ρ additum est), non possis quiii conicias hoc eodem vers u fortuit o λόγων (quo d quidem -ων pe r compendium supra lineam script o spatiu m sati s exiguu m exple t i n L ) a P omissu m esse , scriba m codicis P lacuna m ante μάτην i n L non invenisse apparet ex eo, quod P no n solum spatium inte r έμώνe t μάτην nullu m reliquit , se d etiam nota m λείπει (i n L non a manu qua e των έμώνsupplevi t sed a Tr 3 denique deletam) non v. 1369 sed in fin e v. 136 8 (supe r εισακούσατε) adscripsit . VIII

PKAEFATIO

locos posit a affinitat e P/Tr 1 vi x sati s expedir i poss e concedendu m est , sed si consensum inte r P e t L/Tr 1 respicia s tar n crebru m e t tar n mani festum, vi x tantu m hi s exempli s pondu s attribueris , u t Iphigenia m excipias e x numero fabularum qua s ex L hauserit P . Postquam e x L descriptus est P, rubricator (Pr), cui nomen erat loanne s Catrares1), atrament o rubr o personaru m nota s a c initiale s quasda m capitales, tur n addidi t duabu s quide m Iphigenii s plerasqu e Tr 1 adnotationum metricarum. 2) ide m e t Iphigenia e Aulidensi s fine m (vv . 1570 — 1629) a P omissu m e t Danaa e argumentu m atqu e vv . 1—3 5 addidiss e videtur.3) textu s correctu s e t κωλομετρία rescript a es t a b alii s quibns dam manibus (P 2 ) 4 ) magna ex parte secundum Tr2/Tr3. et in Supplicibus et i n duabu s Iphigenii s exstan t adnotatione s quoqu e metrica e illi s a Tr3 i n L effecti s persimile s se d aliquant o pleniores 5) ve l etia m paul o discrepantes.6) haec omnia saeculo XVI in Italia demum orta esse adhuc creditum est 7), se d recte scholia et emendationes metricas Triclinii aetati atque circul o vindicavi t 0 . L . Smith 8) allati s quibusda m in Supplicibus locis ubi responsione m metrica m a Tr 3 neglectam agnoscere videtur P 2 . haec sententi a nonnulli s quoqu e e x Iphigeni a exempli s comprobar i potest. sati s mihi sit unum hie tantum afferre . care t v . 77 3 in L adnotatione Triclini i (exspectaveri s επωδός). Ρ 2 aute m hui c v . adscripsi t στροφή ετέρα κώλωνt,a u t v . 784 αντιστροφή κώλων,responsione m 1) Cf. Turyn (1964 ) 127sq . 2) Cf . Zuntz 6sqq. 3) Zuntz 139, Turyn 1. c.; cf. etiam Mason 65sqq., Turyn (1957) 259244. Iphigeniae finem cu m etia m i n L postmodo additu m ess e crederent mult i (cf . p. V adn. 4) . h i vv. vitii s metrici s abundante s infima e aetati , imm o ver o Marc o Musuro attribut i sunt (si c W nsch , cf. etiam Murray , Page 197) , et nupe r Catrar i ips i eos vindicavit Horandner 21 1 sqq. (utru m d e Dana a tantu m a n d e Ι Α 1570sqq. quoqu e agatur non sati s intellego ) collat e quoda m tragoedia e fragment o i n cod . Esc . Φ-ΙΙ-1 9 reperto, quo d fortasse re ver a Catrar i attribuend a est . totiu s re i finem feci t Wes t (1981) 73sqq . (cf . etiam Wilso n [1983 ] 255) , qu i sati s comprobavi t ho s vv . inte r saecula I V e t VI I composite s esse , quo d attine t a d ea , qua e d e codicu m l · e t P affinitate disserui t Irigoin (1974) 207sqq., re vera conspicuum est, quo d post v. 156 9 deficit P duobus vv. i n fin e pagina e (f . 146V) vacuis relictis, cum v . 157 0 et fortass e etiam 157 1 primitus omissus esse videatur i n L. haud scio an v . 157 0 (et 1571? ) in L postquam descriptus est P, se d antequam a d opu s suum se contuli t Catrare s (i . e. post Tr 1 sed ante Tr 2 ) addiderit ? LC. 4) IA cert e pluribu s quam una manu correcta atque adnotat a est , sed manus lias correctrices distinguer e satis difficile es t e t plerumqu e fieri nequi t (cf. iam England XXXII). conicia s eas correctiones, quae non solum a Triclinii more sed omnino a b illius aetat e abhorrent , recentior e man u (siv e manibus ) effecta s ess e qua m illa s Triclinianas (vide infra), se d indicia palaeographic a quibu s nitaris fere desunt . o) E . g. numerus coloru m i n unaquaque stropha carminu m indicatu s est . 6) Cf . ad vv . 543 , 1279 , 1310/1, 1510, 1627 . 7) Tury n (1957 ) 260, Zuntz 140, Kannich t I 103 . 8) Cf . Smith (1982) , probante N. G . AVilson (pe r litteras) .

IX

PRAEFATIO

inter vv . 773 — 783 e t 784sqq . efficer e conatu s es t P 2 v . 775 φοινίω e t v. 776 λαιμητόμους scriptis , coloru m distribution e v . 786/7 e t 788/ 9 mutata.1) hi s emendationibu s no n sun t qua e respondean t i n L . cu m κωλομετρία qua m vv . 784, 793 , 795 effecera t Tr 3 responsione m no n respiciens neglecta sit a P2 , haud dubie Tr3 v. 773 ideo notam non affixit , quod dubitabat d e horum vv. responsione. quam restituere etia m P2 non omni ex parte contigit. non possis quin conicias, quod quidem attinet ad Supplices atque dua s Iphigenias, praeter L et alia m quanda m exstitiss e Triclinii editione m paul o emendatiore m qua m Tr 3, se d han c quoqu e nondum perfectam , cuiu s solum nobi s testimonium praebet P 2. Priusquam a d papyro s transea m d e huiu s editioni s apparat u pauc a dicam. monendu m es t minutia s qua e a d accentu s pertinent 2) e t a d verborum distinctione m ve l etia m scriptione m plenam , qua m interdum servavit L 3 ), m e saep e omisisse , nis i qui d aliqua d e caus a memorabil e esse duxi . nequ e propri e renuntiav i κλνταιμνήστρα, γίνομαι, αντις, οϊκτείρο), etc. , qualia exhibent fere codices , qu a d e r e plura hie disserere supersedeo, quonia m d e ha c codici s L natur a sati s dixerun t ia m alii. 4) praeterea forma m vetere m restitu i i n ηύ-jev- 5) e t φαρκ-/φρακ- 6). se d vestigia codici s press i quo d attine t a d ξνν/cvv1) e t ές/εΙς. Β) Triclini i lectiones commemoravi fer e omne s us tantum omissi s qua e spectant a d res orthographica s omnin o i n apparat u suppressas . plerasqu e aute m 1) κυκλώσας άρει φοινίω, / λαιμητόμους κεφάλας (775/6 ) ~ οΐαν αί πολύχρυσοι λν-l ai και φρυγών αλοχοι (786/7) , σπάσας πόλισμα τροίας / πέρσας κατάκρας πάλιν (777/8) ~ στήσονσι παρ' ίστοϊς μν-Ι'&ενσαι τάΟ' ε ς άλλήλας (788/9) . 2ι) Oxytonoru m elisoru m accentus no n retraxi , i . e. ταμ' εγ ώ no n ταμ' εγώ (L ) etc. scripsi , cf . Lau m 422sqq. , Schwyze r 38 7 Zusatz 2 , a d κλνώνpr o κλύων cf . West (1984 ) 172sqq . 3) Cf . Kannicht I 106sq . (1) , Collard (1975 ) I 42d ; scriptione m continua m fer e effecit Tr 1. scriptionem plena m u s tantum i n loci s retinui, qu i inter dua s personas divisi sunt, cf. Murray i n praefatione vol . Ill p. IVsq.. Zuntz 233sq. 4) Cf. Kannicht I 106sqq. , Coliard (1975) I 42sqq . 5) Cf. Kannicht I 10 8 (e). 6) Cf . Lautensach lOOsq. , Threatte 477. 7) Cf . Kannicht I 10 8 (g), Threatte 553sqq. 8) ε ς restituunt fer e editores, cf . Kannicht I 10 8 (d), qui fortass e rect e conieci t hanc ratione m ia m editione m Alexandrina m consecuta m esse , nobi s ε ς a n κις scri bendum si t s i quaeris , no n tar n d e orthographi a veter e se d potiti s d e locution e agitur. secundu m more m quer n sequimur nos , qu i iibiqu e pro e scribimus ει , pro e tantum ε usurpamus, ές/εις nihi l aliu d nis i es/es indicar e potest . sermone m aute m Atticum saecul i V s i respicis, i n qu o ε ς no n reperir i videtu r (cf . Threatte 178) , i n dialogo quidem, si fieri potuit, es potius quam e s protulisse illiu s temporis histrione s conicics. ii — sive Alexandrini sive alii quida m grammatic i — , qu i contr a more m contemporaneum ες in traditione manuscripta retinuerunt, potius forma m quandam poeticam restituere voluerunt qua m u t e x traditione quada m viv a locutioni s indc ab Euripidi s tempore i n spectaculis conservata e hausissent .

X

PRAEFATIO

earum, quae a Tr2 /Tr 3 profectae meraeque saepe interpolations metrica e nihil afferun t a d textu m constituendum , i n apparatTi m proprium . relegavi qu o continetu r etia m Triclini i κωλομετρία atqu e adnotatio . nequ e omisi tcstimoniu m a P 2 oblatum , quoa d fortass e a Triclini o origine m ducere potest quaeda m emendatio. 1) Papyri quibu s servantu r hum s fabula e fragment a exstan t tres 2), quarum veterrim a (P . Leiden 51 0 = //j) 3 ), adscript a saecul o II I a. C. et notis musicis instructa fortasse pars cuiusdam est anthologiae e x cantici s tragicis compositae. 4) contine t frustul a vv . 150 0 — 1505 e t 78 4 — 792 (hoc ordine) sin e coloru m distribution e versibus , u t videtur , sati s imparibu s :scripta. papyru s hae c v . 79 2 lectionem offer t san e discrepante m a L e t totum iliu m locu m (vv . 790 — 792), qui sin e dubi o gravissim e corruptu s est in L, aliter legissc videtur; sed desunt plura quam ut lectione m papyr i liceat restituere. 5) papyru s Coloniensis (P. K l n II 6 9 = Π 2)6) saecul i I I a. C. permultum ad Iphigeniae textum confert. virorum doctoru m coniecturas non pauci s loci s confirmat 7 ) ve l saltern propiu s ad veritate m accedere videtu r qua m L. 8 ) papyr i Oxy . 371 9 (77 3) notione m P . Parsons debeo. qu i editione m a M . Haslam confectam 9) concessi t u t inspicerem . continet papyru s hae c saecul i III p . C. nihil a textu codicis L discrepans. sed memorat u dign a es t quaeda m adnotati o litteri s cursivi s exarat a neque sati s clara in margine vel etiam i n linea v. 919 scripta.10) Postremo licea t mih i pauci s dicer e cu m qua e i n Iphigeni a edend a difficultates obsten t maximae , turn illo s tamquam inter scopulo s quem 1) Se d caveas n e coniectura s omnes qua s i n apparat u Triclinian o commemorav i prorsus attribua s Triclinio . invenie a eni m inte r emendatione s quoqu e metrica s exempla quaedam ub2i errorem codicis Ρ proprium sine codicis L ope mera coniectura sanare conatu s est P (cf . vv . 654 , 869, 1245) . 2) E x papyr o Fitzwillia m Museum inv . 2 saecul i 1/1 1 (157 1 Pack 2 ) quaeda m frustula I A vv. 790 sq. attribuit Heichelheim . coniectur a quidem , u t concessi t ipse , valde incerta . 3) Ed . Jourdan-Hemmerdinge r (1973) , denuo eadem (1981) ; cf. etiam Papyrolo gica Lugduno-Batav a 1 9 (1978) pi . L ; duaru m transcriptionu m qua s public i iuris fecit J.-H . a d secunda m tantu m referr i potest . se d etia m illi c resta t aliquantu m dubii. 4) Cf . Comotti 69 . 5) όλομένας,quo d conieci t Monk , papyr o confirmatu m ess e videtur. ταηίσας (L) fortasse e x τας γας (Π\) corruptu m es t (cf . Jourdan-Hemmerdinger [1973 ] 297 . Comotti 69) . sed ante τας γά ς quae legeri t 77 \ no n liquet . 6) Editione m principei n pos t αντοψίαι< pauci s in loci s correxiss e mih i visus sum, cf. ZP E 6 3 (1986 ) 4 — 6 (pude t m e errore s typographicos i n transcriptione m mean i irrepsisse : v. 581 α pr o ο legendu m est . v . 580 [ post [ delendum). 7) Cf . vv. 308 , 309 . 577, ?581, ?583 , 804. 8) V. 571; de vv . 57 8 et 58 0 cf. qua e dissertii 1 . c. (adn . 6). 9) P . Oxy . LIII (1986 ) 14 8 sq. 10) Vv. 91 9 — 1035 spuri i esse videntur. cf. ad locum.

X[

PRAEFATIO

n am tener e cursu m mih i visu m sit . es t eni m inte r fabula s Euripidea s haec a d edendu m imprimi s difficilis. qua e tenu i utpot e tradition e nis a ut praebe t textu m admodu m corruptum , it a illiu s textu s quanda m condicionem e t alioqu i vald o implicatam . vi x mih i es t monendu m d e controversia ilia , quatenu s hae c fabula si t retractata a c interpolata, a n sit omnino non perfecta a poeta ipso. 1) sunt ili a tarn cognita atque disputata qua m no n sun t adhu c expedita . ne e fusiu s hi e disserer e vol o d e rebus incertissimis, quas satis ut explore m non est i n editione locus, hoc autem mihi constat, han c fabulam hac qua servat a es t forma non omni ex part e a b Euripid e ips o orta m esse , se d eiu s fata vereo r n e tain per plexa sint u t u s qua e nobis praesto sun t siibsidii s vi x umquam detegan tur. ut aute m aliquant o saltern propius accederemus ad veritatem, uberi opus esse t commentario , i n Iphigenia m adhu c qiie m desideramus . attamen, sin t ha e coniectura e tantu m plu s minusve probabiles, minim e licet editor i omnin o cohibere iudicium, quaedam sin t parte s spuria e a n genuinae. pende t eni m e x us , qua e sentia s quorunda m versuu m d e origine, qualem in us emendandis adhibeas rationem. tot a res est cautissime, minim e aute m neglegente r agenda , du m exstan t suspicione s i n hunc textu m tar n graves , ultr o evidenti a exterior e quoqu e alitae , no n modo viti o es t aliqu a temer e Euripid i abiudicare , sed etia m promt s ei attribuere omnia , a c eri t tib i cavendu m n e tota m han c fabula m in considerate a d sermone m Euripideu m redigas . saepe perpendere necess e est quaedamn e abnormitas si t potius textus spurii indicium an corrupti . quae autem habeas pr o spuriis quomodo sint tractanda , re s est imprimis lubrica. quoniam plane nesci s quid sibi forte permiserit cuiusda m parti s auctor ve l potiu s quarunda m partiu m auctores anonym i ac plane ignoti variaque fortass e aetate. Consideratis us ut apparatu m ded i aliquanto pleiiiorcm , ita qua e ipse sentiam d e quibusda m partibu s i n e o pauci s indicare ausus sum . quae quidem potiu s lector i commendat a ess e vol o a d deliberandu m qua m nimia i n u s pertinaci a asseverare . uiici s inclus i praete r exitum , quer n spurium ess e pro cert o habeo , interpolationu m tantu m minoru m mani festissimas. ceteru m fabul a est edend a sicu t tradita est . i n summa mihi persuasum est prae tali traditione textum satis probabilem restitui nimis saepe no n poss e a c difficultate s non tar n solvenda s qua m potiu s mihi patefaciendas putabam . sati s habeo , s i hae c editi o alicii i usu i erit . u t ultra procedan t alii . 1) Imprimi s referendu m es t a d D . L. Page, Actors ' Interpolation s i n Gree k Tragedy (Oxoni i 1934) ; studi a qua e exstan t recentior a i n prolog o tantum atqu e exitu fer e s e collocaverunt. XII

PRAEFATIO

Restat nunc ut laudem magistros meos Friburgenses F. Doll et O. J. L . Szemerenyi. ill e d e loci s difficilioribu s permulti s consili a mecu m com municavit, hi e mih i i n re s grammatica s inqnirent i immens a qu a es t doctrina numqua m defuit. quaeda m me o ipsius Mart e temptata castigavit e t a no n pauci s erroribu s m e servavi t J . Diggle ; d e papyr i Oxy . editione nondum in lucem emissa certiore m me fecit P . Parsons, ad per contationes mea s benign e responderun t N . G. Wilson, R . Kannicht, H. Maehler, R . Merkelbach, P . W. Pestman. imagine s phototypica s i n usum meu m compararun t 'Institu t d e Recherch e e t d'Histoir e de s Textes' e t 'Institu t für Altertumskunde de r Universität z u Köln' , huius in aedibu s cu m versarer, eximi a humanitat e a c san o consili o mihi succurrit J . Noll e papyri s Coloniensibu s tun c praepositus . gratia s dic o Bibliothecae quoqu e Vaticanae, tur n liberalitat i Bibliotheca e Lauren tianae multun i debeo . maxima s autem gratia s ago W. Kulimann, huiu s opusculi praeceptori, qu i studiis mei s pe r multo s anno s sempe r favebat qtiam maxime . Friburgi Brisigavorum mense lunio A. D. MCMLXXXVI H

. C. G.

XIII

CONSPECTVS LIBRORV M E D I T I O N E S E T C O M ME N T AR 11 in apparatu sub nomine editoris fere citat i (editiones singulares * designatae sunt ) ed. Aldina, Venetiis 150 3 ed. Hervagiana, Basileae H537 , 2 1544, 31551 ed. Brubachiana , Francoforti plus semel circa 155 5 — 1560 W. Canter, Antwerpia e 157 1 'ed. Commeliniana, Heidelbergae 1597 J. Barnes , Cantabrigia e 169 42 J. Markland , Londini '1771 2, 1783 [IT et IA] S. Musgrave, Oxonii 1778, Glasguae 1797 *J. G. C. Höpfner, Halae 179 5 G. H. Schaefer, Lipsiae 1810-181 1 T. Gaisford, Oxoni i 1811, 2 Lipsiae 1822 [Suppl., IT, IA ] A. Matthiae, Lipsiae 1813-183 6 L. Dindorf, Lipsiae 182 5 F. H. Bothe, Lipsia e 1825-182 6 G. Hermann, Lipsia e 183 1 —1841 W. Dindorf, Oxonii 1832-1840 *J. A. Härtung, Erlanga e 183 7 J. H . Monk, "Cantabrigiae 1840 , 185 7 [Hipp., Ale., IA, IT] *C. G. Firnhaber, Lipsia e 184 1 T. Fix, Parisii s 184 3 J. A. Härtung, Lipsia e 1848-185 3 3 A. Nauck. Lipsiae H854 , 2 1857, 1869-1871 A. Kirchhoff, Berolin 1i ^855, 21867-1868 2 F. A. Paley, Londini 1857-1860, 1872-1880 2 3 H. Weil, Parisiis USeS, 1879, 1905 *G. Vitelli, Florentiae 187 8 R. Prinz/N. Wecklein, Lipsiae 1878-190 2 *E. B. England, Londini 189 1 2 G. Murray, Oxonii ^902-1909, 1913 *N. Wecklein, Lipsiae 191 4 *F. Jouan, Parisii s 198 3 CONSPECTVS STVDIORV M quae in hac editione citata sun t Ameduri, 0., Su alcun i versi dell'Ifigenia in Aulide di Euripide, Vichiana 4 (1975) 251-255 Bain, D., Th e Prologues of Euripides' Iphigeneia i n Aulis, CQ NS 27 (1977) 10-26 —, Actors and Audience , Oxonii 1977 XIV

CONSPECTVS STVDIORV M Barrett, W. S., Euripides Hippolytos, Oxoni i 196 4 Blomfield, C. J., Animadversione s quaeda m i n Euripidi s Supplice s e t Iphigeriias , in ed. Gaisford 234-24 4 Boeckh, A., Graecae Tragoediae principum . . .. Heidelbergae 1808 —, De Euripideae Iphigeniae Aulidensis loco emendando, N. Arch. f. Phil. u . Pad. 3 (1828) 102-107 Bohnhoff, K., De r Prolo g de r Iphigeni e i n Auli s de s Euripides , Progr. d . Gymn . Freienwalde 1885, 3-21 Bond, G. W., Euripides Hypsipyle, Oxoni i 2 1969 Bremi, J. H. , Über Ausgabe n der Iphigenia in Aulis, den Anfang und das Ende dieses Dramas , Philol. Beiträge au s der Schwei z I (Turic i 1819 ) 143—155 — , Philologisch-historische Anmerkunge n über di e Iphigeni e i n Aulis , ibide m 211-243 Brodeau, J., Adnotationes doctissimae numquam in lucem editae. in ed. Stibliniana, Basileae 1562 Burges, G.. Euripidis Troades. Cantabrigiae 180 7 — . Euripides Bacchae, Cantabrigiae s. a. Burney, C., censur a : Person's Editio n o f Eschylus , Th e Monthl y Revie w N S 1 9 (1796) 121-13 6 Camper, P.. Euripide s Electra, Lugduni Batavorum 1831 Cantarclla, R., Dioniso fr a Baccant i e Rane , Sert a Turyniana , Urbana e 1974. 291-310 Carriere. J., Sur l e message des Bacchantes, AC 35 (1966) 118—139 Cecehi„ S., L'esodo dell'Ifigeni a i n Aulide di Euripide, RS C 8 (1960) 69-87 Cohn, L.. D e Aristophan e Byzanti o e t Suetoni o Tranquill o Eustathi auctoribus . JbclPh Suppl . 1 2 (1881) 283-374 Collard, C., Three Scribe s in Laurentianus 32 , 2?, SIFC 35 (1963) 107-111 — , Euripides Supplices, Groningae 197 5 Comotti. G.. Words , Vers e an d Musi c i n Euripides ' Iphigeni a i n Aulis , Museu m Philologicum Londinens e 2 (1977 ) 69-84 Conacher, D. J., Euripidean Drama . Myth. Theme and Structure , Toronto 1967 Conington, J., Th e Cambridg e Edition o f Euripides ' Iphigeni a i n Aulis , Classical Museum 2 (1845) 98-110 Dawes. R., Miscellane a Critica, Londini 1745,22 1781, 3 Lipsiae 1800 Denniston, J. D. , The Greek Particles, Oxoni i 1954 Diggle, J., censura : Mellert-Hoffmann, C R NS 21 (1971) 178-18 0 — , On the 'Heracles ' and 'Ion ' of Euripides, Proceedings o f the Cambridg e Philological Societ y 20 0 (= N S 20) (1974) 3-36 — , Studies on the Tex t of Euripides, Oxoni i 1981 Dindorf, L., Über einiges Untergeschobene bei Sophokles und Euripides, JbclPh 117 (1878) 321-330 Dindorf, W.. Die Interpolationen de r Iphigeni a i n Auli s de s Euripides zusammengestellt, ZfdA w 1839 , Nr . 131-133 Dirkzwanger, A., Chronologi e der dramatische n Aufführunge n i n Athe n vo m To d des Euripides bi s zur Aufführun g de r Frösche, A C 47 (1978 ) 476-493 Dobree, P. P., Adversaria II, Cantabrigiae 183 3 =I V 2Berolini 1875, 3 Londini 1883 Elmsley, P., censur a : Markland, in ed. Gaisford , 19 0 — 203 — , censura : Euripides Hecuba ed . Porson , i n ed. Gaisford , 24 5 — 278 2 —, Euripidis Heraclidae, Lipsiae 1821 —, Euripidis Medea , 2Lipsiae 182 2 —, Euripidis Bacchae, 2 Lipsiae 1822 Erbse, H., Studien zum Prolog der euripideischen Tragödie, Berolini —Novi Eborac i 1984 XV

CONSPECTVS STVDIORV M Fraenkel, E. , Aeschylu s Agamemnon, Oxonii 195 0 — , Ein Moti v au s Euripide s i n einer Szen e der Neuen Kom die , Stud i i n onore d i U. E. Paoli, Florentiae 1955 , 293-30 4 Friedrich, W. H., Zur aulischen Iphigenie, H 7 0 (1935) 73-100 Fritzsche, F., Aristophani s Ranae, Turic i 184 5 — , De Iphigeniae Aulidensi s choris e glyconeo polyschematisto compositis. Philologus 1 2 (1857) 67-9 1 Garzya, A., Euripides Heraclidae , Lipsiae 1972 — , Sul rapporto fra i codici L e P ne l testo degli Eraclidi di Euripide, Serta Tury niana, Urbanae 1974 , 275-290 Girard, P., L a trilogie che z Euripide, RE G 1 7 (1904) 149-198 Gomperz, T., Zu Euripides, KhM 11 (1856) 470sq. Grant, J. N. , The Beginning of Menander, ΑΔΕΛΦΟΙ B , CQ NS 30 (1980) 341-355 Grube, G. M. A., The Dram a o f Euripides, Londini 21961 G nther , H . C., Z u de m K lne r Euripidespapyru s P. K l n II 67 , ZP E 6 3 (1986) 4-6 Headlam, W., Notes on Euripides II, C R 15 (1901) 98-108 Heath, B. , Notae siv e lectione s a d tragicorum Teteru m . . . dramata, Oxoni i 1762 Heichelheim, F. M., Anothe r Literar y Papyru s i n th e Fitzwillia m Museum, Cambridge, AJPh 6 1 (1940) 209 sq. Heimsoeth, F., Kritisch e Studie n z u den griechischen Tragikern, Bonnae 186 5 —, De Madvigii Hauniensis adversariis critici s commentatio altera, Bonnae 187 3 Hennig, H., De Iphigeniae Aulidensis forma ac condicione, Berolini 187 0 -, Z u Euripides Iphigenie i n Aulis, JbclPh 10 5 (1872) 369-390 Hense, O., Zur Kritik de r Iphigenia Aulidensis , Philologus 27 (1868) 534-539 Hermann, G., D e interpolationibu s Euripidea e Iphigenia e i n Aulid e dissertatio , Opuscula academica VIII, Lipsiae 1877 , 21 8 — 242 Herwerden, H. van , Studi a critic a i n poeta s scaenico s Graecorum , Amstelodami 1872 -, Nova e lectione s Euripideae, RPh 2 (1878) 19-5 7 — , Novae commentatione s Euripideae, RP h 1 7 (1893) 215 — 251 — , Novae commentatione s Euripideae , RP h 1 8 (1894) 6 0 — 98 H randner , W. , Das Dramenfragment de s Catrares i m Esc. Φ-ΙΙ-19 , JOB 23 (1974) 209-214 Housman, A. E., Αστήρ Σείριος i n Eur. I. A. 6 - 7 , CR 28 (1914) 267 (=Th e Classical Papers, Cantabrigiae 1972 , 886) Hunger, H., censur a : Tuilier, Gnomon 43 (1971) 123-130 Imhof, M., Bemerkunge n z u de n Prologe n de r sophokleische n un d euripideische n Trag dien , Winterthur 195 7 Irigoin, J., censura : Turyn (1957 ) RPh 3 2 (1958) 320-323 -, censura : Zuntz, JHS 87 (1967) 143 -145 —, Un amateur d e pastiches dramatique s : Jean Catrares, JO B 23 (1974) 204 — 209 Itsumi, K., The Glyconi c in Tragedy, C Q NS 34 (1984) 66-82 Jachmann, G. , De Aristotelis didascaliis, Gottingae 190 9 -,Calabrae Pierides , Philologu s 9 0 (1935 ) 331-35 1 ( = Ausge w hlt e Schrifte n [Beitr. z . klass. Phil. 128] , Meisenhei m 1981, 420-440 ) -, Binneninterpolation I , NGG I 7 (1936) 123-144 (= Textgeschichtlich e Studie n [Beitr. z. klass. Phil. 143] , Meisenhei m 1982, 528-580) Jackson, J., Marginalia scaenica, Oxonii 195 5 Jacobs, F., Animadversione s i n Euripidis tragoedias , Gothae 179 0 — , Curae secundae in Euripidis tragoedias, Lipsia e 179 6

XVI

CONSPECTVS STVDIORV M Jens, W. (ed.) , Die Bauformen de r griechischen Trag die , Monachi 197 1 Jocelyn, H. D., The Tragedies of Ennius, Cantabrigiae 1967 Jourdan-Hemmerdinger, D., U n nouvea u papyru s musica l d'Euripicle , CRA I (1973)292-302 —, Le nouveau papyru s d'Euripide qu'apporte-t-i l l a theori e et a l'histoire d e la musique?, Lee Sources en Musicologie, Ed. du C. N. R. S. 1981,35-65, pl. IV-V Kannicht, R,, Euripides Helena , Heidelbergae 196 9 Kayser, L., censura : Kirchhoff e t Nauck, JbclPh 75 (1857) 113sqq. 455sqq . Klinkenberg, J., D e Euripideorum prologorum arte et interpolatione, Bonnae 188 0 Knox, B., Euripides ' Iphigeni a i n Aulid e 1-163 (in tha t order) , YC1 S 22 (1972) 239-261 Koster, W. J. W., Scholia in Aristophanem IV 3 : Ιο. Tzetzae comm . in ran. e t av., argumentum equ., Groningae 1962 Kramer, B., et Hagedorn. D., K lne r Papyri II, Oplade n 1968 Kranz, W.. Stasimon . Untersuchunge n z u Form un d Gehal t de r griechischen Trag die , Berolini 1933 Lammers, J., Di e Doppel- und Halbc h r e i n de r antike n Tra g die , Paderbornae 1931 Laum, B. L., Das alexandrinische Akzentuationssystem, Paderbornae 192 8 Lautensach, 0., Grammatische Studien z u den griechischen Tragikern un d Komikern. Augment und Reduplikation , Hannoverae — Lipsiae 189 9 Lenting, J., Observatione s criticae in Euripidem , Nov a Acta Litterari a Societati s Rheno-Trajectinae l (1821 ) 1-120 — , Σχόλια παλαιά ει ς τη ν Ενριπίδου Άνδρομάχην,Zutphania e 1829 Leo, F.. Ausge w hlt e Kleine Schriften I, Roma e 196 0 Leaky, Α., Die tragische Dichtung der Hellenen, Gottingae 3 1972 L wy , E., Der Schlu de r Iphigenie in Aulis, J A I 24 (1929) 1-41 Madvig, J. N. , Adversaria critica ad scriptores graecos I, Haunia e 1871 Mason, P. G., The Manuscript Tradition of Euripides' Troades, CQ 44 (1950) 61-68 Matthiessen, K., censura : Tuilier, Gymnasium 78 (1971) 150—15 3 — , Studien zur Text berlieferun g de r Hekabe des Euripides, Heidelberga e 1974 -, censura : Garzya (1972), Gnomon 51 (1979) 232-236 Mellert-Hoffmann, G. , Untersuchunge n zu r 'Iphigeni e i n Aulis ' de s Euripides , Heidelbergae 1969 Mette. H. J., Der verlorene Aischylos, Berolini 1963 Murray, G.. The Rise of the Gree k Epic, Oxoni i 31924 Musgrave, S., Exercitationum in Euripidem libr i duo, Lugdun i Batavorum 1762 Naber, S. Α., Euripidea, Mnemosyne 10 (1882) 258-289 O'Sullivan, J. N. , Euripide s I . A. 155 0 and Achille s Tatiu s 3 . 14. 3., AJP h 9 7 (1976) 111-113 Page, D. L., Actors' Interpolations in Greek Tragedy, Oxoni i 1934 Palmer, A., An Emendation in Euripides, Iphig. Aul. 724, CR 2 (1888) 262 Pantazidis, J., Verbesserungsversuche zu Euripides' Iphigeni a in Aulis, Philologus 52 (1894)49-57 Pannentier, L. , Notes sur 1'Iphigeni e a Aulis, BAB (1919) 465-482 -, L'Iphigenie a Aulis d'Euripide, BAB (1926) 262-273 Pierson, J., Verisimilium libri duo, Lugduni Batavorum 1752 . 2 Lipsiae 1831 Pohlenz, M., Die griechische Trag die , Gottingae 2 1954 2 E T Eur . Iph. Aul . XVI

I

CONSPECTVS STVDIORV M Porson, R., Adversaria , Cantabrigia e 1812 —, Tracts and Miscellaneou s Criticisms, Londini 181 5 — , Euripides Hecuba , 3 Lipsiae 1824 Portus, M. Ae., Breve s nota e i n omne s Euripidi s tragoedia s . . . i n luce m nun c primum prodeuntes, Heidelberga e 1599 Pottelbergh, R. v., Remarque s sur I'lphigenie en Aulide; tragedie malmenee s'il en f t , A C 43 (1974 ) 304-308 Radermacher, L. , Aristophanes' F r sche , Vindobonae 21954 Rauchenstein, R. , Des Euripides Iphigeneia in Aulis, JbclPh 10 3 (1871) 153 — 171 Reiske, J. J., Animadversione s in Euripidem et Aristophanem, Lipsiae 175 4 Ritchie, W., Euripides , Iphigenia a t Auli s 919 — 974, Dionysiaca. Studies presented to Si r D. Page, Cantabrigia e 1978 , 179-20 3 Ritschi, F. , άγήρατος, f άγήράτος f, άγήραντος, Opuscul a Philologic a V . Lipsia e 1879, 570-57 2 Ruhnken, 2D.. Timaeu s Sophista , Lexico n vocu m Platonicarum , Lugdun i Bata vorum 1789 Sansone, D., censura : Collard (1975), GGA 230 (1978) 232-241 Scaliger, J. J., Marginalia in exemplari suo adscripta editioni s Canteri (Bodl . Auct. S. 5. 16) ed. Collard , CQ NS 24 (1974) 242-249 Schmid, W., et St hlin , O., Geschichte der griechischen Literatur I 3 (Handbuch d. Altertumswiss. VII 1) , Monachi 1940 Schmidt, F. W., Kritisch e Studie n z u de n griechische n Dramatikern 2 . Band : Zu Euripides, Berolin i 188 6 Schmitt, J., Freiwilliger Opferto d bei Euripides, Giessen 1921 Schreiber, H . M., Iphigenies Opfertod, Francoforti 196 3 Schuringa, J., Scholi a veter a a d Aristophani s rana s codici s Ven. Marc . 474. Groningae 194 5 Schwyzer, E., Griechisch e Grammati k I (Handbuc h d . Altertumswiss . Π 1.1) , Monachi 5 1977 Sechan, L., Etudes sur la tragedie grecque , Parisiis 192 6 Seidler, A., De versibus dochmiacis tragicorum graecorum, Lipsiae 181 1 Semitelos, D. , Διορθωτικά ει ς Εύριπίδην, BC H 1 3 (1889) 81-112. 200-210 Sicherl, M., Die Editio princeps Aldin a des Euripides un d ihr e Vorlagen. UliM 118 (1975)205-225 Skutsch, F., Zu Ennius' Iphigenia, Rh M 61 (1906) 605-619 Skutsch, O., Der Ennianische Soldatenchor , Rh M 96 (1953) 193-201 -, Notes o n Ennian Tragedy , HSPh 71 (1967) 125-142 Slater, W. J., Aristophanis Byzanti i Fragmenta, Berolini — Novi Eboraci 19 8 Smith, 0. L., Studies i n the Scholi a on Aeschylus I: The Recensions of Demetrius Triclinius (Mnemosyne Suppl. 37), Lugduni Batavorum 197 5 -, On the Scribal Hand s in the MS P of Euripides, Mnemosyn e 34 (1982) 326-331 Spranger, J. A. , Euripidi s qua e inveniuntu r i n codic e Laurentian o pi . XXXI I 2 phototypice expressa, Florentia e 192 0 —, Euripidis qua e in codicibus Palatino Graeco inter Vaticano s 28 7 et Laurentian o Conv. Soppr . 17 2 (oli m Abbatia e Florentina e 2664 ) inveniuntu r phototypic e expressa, Florentia e 193 9 — 1946 Stadtm ller , H., Zu r Kriti k de r Iphigeni a Aulidensi s de s Euripides, BfdbG w 2 2 (1886)552-558 -, Zur Kritik der Iphigenia i n Aulis des Euripides, JbclP h 13 3 (1886) 469-474 Stinton, T. C. W., Euripides an d th e Judgemen t of Paris, Londini 196 5 Stockert, W., Zu m Schl u tei l de r Parodo s de r Euripideische n Iphigeni e i n Auli s (v. 277ff.), Prometheu s 8 (1982) 21-30 —, Eine Kom dienszen e in Euripides' aulischer Iphigenie, WS NF 1 6 (1982) 71-78 XVIII

CONSPECTVS STVDIORV M Strohm, H., Euripides . Interpretatione n zu r dramatische n For m (Zetemat a 15) , Monachi 1957 Swoboda, A., Beiträg e zu r Beurtheilun g de s unechte n Schlusse s vo n Euripides ' Iphigenie in Aulis, Jahres-Bericht d. städt. Kaiser Fran z Josef-Realgymnasium s in Karlsbad 1892-1893 , III-XXIV Sybel, L. v., De repetitionibus verborum i n fabulis Euripideis , Bonnae 186 8 Threatte, L., The Grammar of Attic Inscription s I , Berolin i —Novi Eboraci 198 0 Tucker, T . G., Adversaria, C E 7 (1893) 249sq. Tuilier, A., Recherches critiques sur l a tradition du texte d'Euripide, Parisii s 196 8 Turyn, . , Th e Byzantin e Manuscrip t Traditio n o f th e Tragedie s o f Euripides , Urbanae 195 7 —, Codices Graeci Vaticani saeculis XIII et XIV scripti annorumque notis instructi, Civitas Vatican a 196 4 — , Dated Gree k Manuscripts of th e Thirteent h an d Fourteent h Centurie s i n th e Libraries o f Italy, Urbanae 1972 Tyxwhitt, T., Emendationes in Euripidem (Appendi x in Musgrave [1762]) Vahlen, J., Opuscul a Academica I, Lipsia e 190 8 Valckenaer, L. C., Euripidis Phoenissae, Franequerae 175 5 —, Euripidis Hippolytus , Lugduni Batavorum 176 8 Vitelli, G., Intorno a d alcun i luoghi dell a Ifigeni a i n Aulid e d'Euripide, Florentia e 1878 -, Eurip . Iph. Aul. 351 e1179, RFIC 6 (1878) 286-288 -, Eurip . Iph. Aul . 1011, SIF C 4 (1896) 364 -, Eurip . Iph . Aul . 106, SIF C 1 0 (1902) 120 Webster, T . B. L., The Tragedie s of Euripides, Londini 1967 Wecklein, N., Über die Umarbeitung der aulischen Iphigenie des Euripides, Zfdö G 29(1878) 721-732 -, Zur Kritik des Euripides. SBA W 1899 II 297-342 West, M. L., Tragica V, BICS 28 (1981) 61-78 -, Greek Metre, Oxoni i 1982 -, Tragic a VII , BIC S 31 (1984) 171-19 6 Wilamowitz-Moellendorff, U . v., Analecta Euripidea, Berolin i 1875 -, Lesefrüchte, H 54 (1919) 46-74 ( = Klein e Schriften IV , Berolini 1962, 284313) —, Griechische Verskunst, Berolini 1921 Willink, C. W., The Prologue of Iphigenia a t Aulis , CQ NS 21 (1971 ) 342-364 Wilson, N. G., Planudes and Triclinius , GRBS 19 (1978) 389-394 —, Scholars o f Byzantium, Londini 198 3 Wünsch, R., Der pseudoeuripideisch e Anfang de r Danae , Rh M 5 1 (1896 ) 13 8 — 152 Zielinski, T., Tragodumenon libr i tres, Cracoviae 1925 Zuntz, G., A n Inquir y int o th e Transmissio n o f th e Play s o f Euripides , Canta brigiae 196 5 NOTAE AC L'Antiquit e Classiqu e AJPh America n Journal o f Philology BAB Bulleti n de la Classe des Lettres de l'Academie Royale de Belgique BCH Bulleti n de Correspondance Hellenique BfdbGw Blätte r für da s bayerische Gymnasialschulwesen 2* XI

X

NOTAE BIOS Bulleti n of the Institut e of Classical Studies o f the Universit y of Londo n CAF Comicoru m Atticorum Fragmenta, ed . T. Kock, Lipsia e 188 0 —1888 CQ Classica l Quarterl y CR Classica l Review CRAI Compte s rendu s d e l'Acade'inie des Inscriptions et Belles-Lettre s FCG Fragment a Comicoru m Graecorum, ed . A . Meineke, Berolini 183 9 — 1857 GGA Göttingisch e Gelehrte Anzeige n GRBS Greek , Roma n an d Byzantin e Studies H Hermes . Zeitschrif t fü r klassisch e Philologie HSPh Harvar d Studies in Classical Philolog y JbclPh Jahrbüche r für classisch e Philologi e JHS Journa l of Hellenic Studie s JÖAI Jahresheft e de s Österreichischen Archäologischen Instituts JOB Jahrbuc h der Österreichischen Byzantinisti k N 2 Tragicoru m Graecoru m Fragmenta, ed . A. Nauck, Lipsiae 2 1889 NGG Nachrichte n vo n de r Gesellschaf t de r Wissenschafte n z u Göttingen , Phil.-Hist. Klass e REG Revu e des Etudes Grecques RFIC Rivist a di Filologia e d'lstru/ione Classica RhM Rheinische s Museum für Philologi e RPh Revu e de Philologie RSC Rivist a di Stud i Classici SBAW Sitzungsbericht e de r Bayerische n Akademi e der Wissenschaften , Phil.Hist. Klass e SIFC Stud i Italiani di Filologia Classica SVF Stoicoru m Veterum Fragmenta, ed. H. v . Arnim , Lipsiae 190 3 —1905 TrGF Tragicoru m Graecorum Fragmenta I , ed . B. Snell, Gottingae 197 1 TrRF2 Tragicoru m Romanoru m Fragmenta, rec . 0 . Ribbeck , Lipsia e 2 1871 V2 Enniana e poesi s reliquiae, ed. J. Vahlen , Lipsiae 2 1903 WS Wiene r Studie n YC1S Yal e Classica l Studies ZfdAw Zeitschrif t für di e Altertumswissenschaf t ZfdöG Zeitschrif t für di e österreichische n Gymnasien ZPE Zeitschrif t fü r Papyrologie und Epigraphi k

XX

SIGLA L Laurentian i pl. 32 , 2 prima manii s (Nicolau s Triclines ) saec . XI V in . Lac L a(nte) c(orrectionem) L* L ante rasuram L*/Lac (P) lecti o codicis L*/Lae e P colligitu r c L prim a manu s se ipsa corrigen s Tr lp rr 2 Tr 3 Demetriu s Tricliniu s codicis L emendator primis secundis tertiis curis Tr Triclini i manus non internoscitur Tr (1) Tr (2) Triclini i manu s e testimoni o codici s P colligitu r (cf . praef. p . V I adn. 4 et p. VII adn . 1) Apographa codici s L P Palatin i gr. 287 prima manu s saec. XIV in. Pr codici s P rubricator (loanne s Catrares) P2 codici s P alia quaelibe t manus apogr. Par. 1 Parisinu s gr . 288 7 saec. X V ex. apogr. Par.2 Parisinu s gr. 2817 saec . XVI in. LsTrsP2s a L/Tr/P2 supr a scriptu m jj-yeprre a jjjfr cu m no ta γρ(άφεται) supr a scriptum * rasur / versu ' col

a uniu s fere littera e s terminu s a dividit L/L ac/L* cola continua t L/L ac/L* ~ testimoniu m consen t it cu m L contr a eoniectura m siv e lectione m modo memoratam

77 1 P Π 2P Π 3P [77] dees

. Leide n inv . 51 0 saec. Ill a. C. (w. 1500-1509. 784-792) . K l n II 6 7 saec. II a . C. (w. 301-309, 390-392, 569-583, 745-749, 795-805, 819-820) . Oxy . 371 9 saec . Ill p. C. (w. 913-918 ) t 77

XXI

ΤΑ ΤΟΥ ΔΡΑΜΑΤΟΣΠΡΟΣΩΠΑ ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ ΚΛΥΤΑΙΜΗΣΤΡΑ ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ ΧΟΡΟΣΑΧΙΛΛΕΥΣ ΜΕΝΕΛΑΟΣ [ΘΕΡΑΠΩΝ] (ΑΓΓΕΛΟΣ} (ΕΤΕΡΟΣ}

ΑΓΓΕΛΟΣ

εύριηίδου Ιφιγένεια ή εν ανλίδι praescr . L infr a spati o vacu o relicto , quo d hypothesi accommodar i posset | | άγγελος suppl . et θεράπων del . Markland (cf. ad 855) : Μ., 'θεράπων, Κ., Τ., Αχ., άγγελος Both e Fabula act a es t pos t mortem poeta e Dionysu s magnis anni 405 a. C., cf . schol. vet. Ar . ran . 67 (TrG F I DI D C 22) : ούτωγαρ και ai διδασκαλίαι φέρονσι, τελεντήσαντος Ενριπίδον το ν νίόν αντον δεδιδαχέναι όμώννμον (δ. δ. Schuringa : > ο. δ . Fritzsche) εν αστει ΐφιγένειαν τη ν ε ν Ανλίδι, Άλκμαίωνα,Βάκχας. d e eode m scilicet ann o agitu r qu o Rana e acta e sun t (cf . West [1981 ] 77 23), qua m ob rem annus a d quer n referre t didascali a hae c omitt i potuit ; quo d d e ho c scholi o disseruerunt Carrier e e t Dirkzwange r minim e persuadet . Euripide m ilium minorem , quern filiu m ve l nepote m poeta e fuiss e accipimu s (cf . vita p . 2 , 1 4 Schwartz , Sud. ε 369 5 Adler) , fortasse totu m e x didascali a male intellect s ortu m esse suspicatus est Jachman n (1909 ) 3 1 sqq.

ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Η ΕΝΑΥΛΙΔΙ ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ

144» L *Ω

πρέσβν, δομούντώνδε πάροι&εν στέϊχε.

ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ

οτείχω.* τί δε και,νονργεΐς,~ Άγάμεμνον άνα|; ' ΑΓ. σπεύδε. ΠΡ. σπεύδω. μάλα γήρας τονμόνανπνον. 5 [και έπ' όφ&αλμοϊς οξύπάρεστιν.^ ΑΓ. τις ποτ' αρ ' αστήρ δδ ε πορφμενει isqq. Flaut . Pseud. Isqq. , cf . Fraenke l (1955 ) [ | 1- 3 Enn . Iph . 2l3sq . V 2 (193sq. Jocelyn) , a d 13 9 referre cens . Scaliger , huic loco rest. Vahlen, cf. Skutsch (1906) 61 0 1 | 6 sq . The o Smyrn. de astr. 16 (p. 147 sq. Hiller) . . . ο τραγικός επί τίνος των πλανήτωντ ί ποτ'αρ ά ο αστήρ δδ ε πορ·&μεύει σείριος; | | 6— 8 Enn. Iph . 215 — 218 V 2 (18 8 — 191 Jocelyn ) quid noctis videtur? i n altisono caeli dipeo temo superat Stellas sublime agens (cf . Leo 196 ) etiam atque etiam noctis iter. personas post videtur dist. Scaliger, post dipeo Hermann; totum locu m Ag. cont. Vahlen (1908) 414 1 άναπαιστικά: Tr1?', άναπαιστικά συστηματικά ε ξ ομοίων αμοιβαία Ρ 2 \ \ 2 (στείχε — καινονργεϊς) αρχή — τέλος lineola inter στείχω e t τ ί scripta Tr2s: Lac rest. Tr3 | | 3 (άγάμεμνον— σπεύδω) αρχή — τέλος lineola inter αναξet πενση scripta Tr 2s : Lac rest. Tr 3 l —16 3 vix omni ex parte Euripidei sunt, quamquam non desunt qui tradita defenderint, cf. Parmentier (1926) , Friedrich, Webste r 258sq.,Mellert-Hoffmann91sqq. , Knox, Pottelbergh , Erbs e 269sqq . (a d studi a vetustior a cf . England XVII , XX I — XXV, Wecklei n [1914 ] X —XII); vestigi a operi s imperfect i concesserunt Poh lenz I I 18 1 — 183, Conacher253 11, Lesky473sq., Mette 65 ; iambos ante anapaestos olim sede m habuisse posteaque retractatos esse coni. Grube 422sq., Schmid t apud Jens 310; ordinem alite r mutavit W rillink; sed iambos et anapaestos vix ull o modo conciliari posse denuo demonstravit Bain (CQ) , qu i post Diggle (1971) coni. fortasse nullum prologu m exstar e genuinum ; anapaest i genuini esse possunt, iambi potius spurii sunt , cf . Fraenke l (1955) , Imho f 105sq. , Stroh m 137 1, Schreibe r 86sqq. ; iambos pro genuinis, anapaestos pro spuriis habuerunt Murray (ed.), Page 138 —140, Schmid-St hli n 639sqq.; cf . etiam quae ad 89sqq. , 124-126,130-132 adnotavi j | ι τώνδε δόμωνπάροιΰεν L : trai. Tr 1 β α γ superscr . | | 3 σπεύδε Porso n : πενσει Lac : -ση Tr1 : σπεύσεις; Dobre e | | 4 μάλα γήρας Tr lras : μ. < r > γ . Ρ et ?L* , τ ο add. Tr 3s : μ. γ . Barnes | | 5 delevi

IPHIGENIA AVLIDEXSI S 7-3 2 [77P.] σειριάς εγγύς τη ς έπταπόρον Πλειάδος αισσων έτι μεσ(σ)ήρης ; [ΑΓ.] ονκονν φθόγγος γ" οϋτ' ορνίθων οντε θαλάσσης· σιγαι δ' ανέμων ί τόνδε κατ' Ενριπονεχονσιζν^. ΠΡ. τι δε σν σκηνής έκτος άίσσεις, Άγάμεμνον αναξ', έτι δ' ήσνχία τήιδε κατ' Ανλιν και ακίνητοι φνλακαί τειχέων. 1 στείχωμεν έσω. 1 ΑΓ. ζηλώ σε, γέρον, ζηλώ δ' ανδρώνδς άκίνδννον βίον έξεπέρασ* άγνώς άκλεής· τους δ' εν τιμαΐς ήσσονζηλώ. ΠΡ. κα ι μην τ ο καλόν γ' ένταϋ'&α βίου. a ΑΓ. τοντο δε γ' εστιών) το καλόν σφαλερόν, [και το φιλότιμον] γλνκνμεν, λνπεϊ δε προσιστάμενον. τότε μεν τα &εών ουκ όρ&ω'θ'έντ' ανέτρεψε βίον,* τότε δ' άνϋ·ρώποιν~ 2 γνώμαιπολλαί και δυσάρεστοι διέκναισαν. ΠΡ. ουκ αγαμαι ταντ' ανδρός άριστέως. ουκεπί τίασίν σ ' έφντενσ' άγα^οϊς, Άγάμεμνον, Άτρενς. s δεϊ δε σε χαίρειν και λυπεϊσϋ*αι · θνητός γαρ εφνς. καν μη σν &έληις, 9 ?Εηη . Iph . 219-22 1 V 2 (344sq . Jocelyn), cf . TRF2 p . 67sq., Vahle n (1908 ) 409sqq. | | 1 6 (ζηλώ) - 1 8 Cic. Tusc. Ill 57 ex Enn. Iph.? , cf. Jocelyn 322 ; Plut. Mor. 471 c | | 1 6 (ζηλω) - 1 9 Alex. Aphr. in Arist. Top. 116 a 13 ; Stob. fl. 4. 16, 4 | | 23 Macho fr. 4 , 24 Gro w γλυκύ μεν,προσιστάμενονΟέ λυπεί πανταχηι \\ 2 8 Chryaippus SV F II 53 , 27 | | 28-3 3 Stob. fl . 4, 41, 6 ordin e perturbat o | | 29-3 1 Plut. Mor. 33e | | 29-3 3 Plut. Mor. 103b 8 (άίσσων L ) συνίζησις Tr 2s | | 1 5 σννίζησις Tr 2s2s P2s 1 ac| 1 6 (στείχωμεν — γέρον) αρχή — τέλος lineol a inter έσω e t ζηλώ script a Tr : L rest. Tr 3 7 sq. sen i trib . L : Agamemnoni cont . e t punctu m pos t πορ&μενει del . Bremi cl . Theone, cf . Housman | | 8 corr. Tr 3sP2 | | ll corr . P2 | | 1 7 P2 370 —375 del. L. Dindorf | | 37 3 χρείονς L * (P) : χρέους Tr ?3P2 | μ . ovr γένον; Reiske, μ. ανδρείας Pantazidi s | j 37 5 πόλεως (e x πόλεος corr.? ) L | | 376sq . suspeotos habuitPage; cf. possis A. Ag. 1346sq., sed nescioan 378 — 441spuriisint, fortasse iambice pos t 37 7 pergere volui t Euripide s | | 37 8 άνω Stob . : αν ω L : άνω L re | | 379 άνάγων Nabe r ~ Stob . | σωφρονεστέρως Stob . : -έστερος L | | 38 0 χρηστός sive χρηστός χρηστόν Stob . codd. : αισχρός ουκ L | | 38 2 χρηστά λέκτρ' (Ρ 2 ) έραις Reiske : λέκτ' έ . χ.ΐι : λέκτρ' έραστά χρηις Wecklein ! | 38 4 δωσωνDawe s : δώσωL | | 38δ ου Murra y : ή L, cf . 959 | | 38 8 μετε&έμηνενβονλίαν Mon k | | 38 9 μαίνηsupe r μάλλονscr . L I I 390 — 392 Π2 I I 394 στράτευ' · έτοιμοι δ' είσι Mon k : στράτευε, οιμαι δ' εϊση L | | 394 a om . L : cum ν. sq . adferunt Stob , et Theophil .

16

1PH1GENIA AVLIDENSI S 395-42 2

τους κακώς παγέντας όρκους και κατηναγκασμένονς.39 τάμα δ' ουκ άποκτενώ 'γώ τέκνα· κον το σονμεν ευ παρά δίκην εσται κάκιστης εννιδος τιμωρίαι, έμέ δε σνντήξονσινύκτες ήμέραι τε δακρνοις, άνομαδρώντα κονδίκαια παϊδας ους έγεινάμην. ταντά σοι βραχέα λέλεκται κα ι σαφή και ράιδια · 4o et δ ε μη βούληι φρονεϊν εν , ταμ' εγ ώ &ήσω καλώς. ΧΟ.old' αν διάφοροι των πάρος λελεγμένων μν&ων, καλώς δ' εχουσι, φείδεσ·&αι τέκνων. ΜΕ.αίαϊ, φίλους αρ' ουχί κεκτήμην τάλας. ΑΓ. εΐ τους φίλους γ ε μη &έλεις άπολλύναι. 40 ΜΕ.δείξεις δε πουμοιπατρός εκ ταντοϋ γεγώς ; ΑΓ. σννσωφρονεϊν σοι βονλομ', αλλ' ονσνννοσεϊν. ΜΕ.ες κοινόνάλγεΐν τοις φίλοισι χρή φίλους. ΑΓ. εν δρώνπαρακαλεί μ',αλλά μη λυπών έμέ. ΜΕ . ουκ αρά δοκεϊ σοι τάδε πονεΐν συν Ελλάδι ; n ΑΓ. Ελλάς δε σννσοι κατά usov νοσεί τίνα. ΜΕ.σκήπτρωι νυν ανχει, σονκασίγνητον προδονς. εγώ δ' έπ' αλλάς ειμί μηχανάς τ ίνας

5

o

5

o

φίλονς τ' έπ' άλλους. ΑΓΓΕΛΟΣ

ώ Πανελλήνωναναξ, 'Ιγάμεμνον,ήκω παΐδά σοι τη ν σή ν άγων, 41 ηνΊφιγένειαν ώνόμαζες εν δόμοις. μήτηρ δ' όμαρτεϊ, σης Κλνταιμήστρας δέμας, και πάϊς Όρέστης, ως σφε τερφ&είης ιδών, χρόνονπαλαιόν δωμάτωνεκδημος ων. αλλ' ως μακράν ετεινον, ενρντονπαρά 42 κρήνηνάναψόχονσι ϋηλνπονν βάσιν, αύται τ ε πώλοιτ' · είς δ ε λειμώνων χλόην

5

0

407 Plut. Mor. 64 c 402 ιαμβικοί tTr 1 ? 2 395 κατηναγκασμένονςStob. . Theophil . : σννην-L | i 39 6 κον Lentin g : και L | | 397 παρά δίκην Porso n : περά δίκης L | | 39 9 έγεινάμην Tr 3 : έγείι-αμεν L*(P ) | | 401 ct5 ] σν Marklan d | | 40 4 — 441 Euripidi abiudicavi t Page , 414 b (ώ)— 44 1 ia m L. Dindorf | | 40 4 ουκέκεκτήμην Heat h | | 40 5 &έλοις AVes t | | 40 7 ανσσωφρονεΐνγαρ, αύχι συννοσειν εψν Plut . (cf. S. Ant. 523) | βουλόμενοςον Vitell i | | 41 2 ανχει Tyr whitt: -εις L | | 41 6 ώνόμαξας L : corr. Marklan d | v . del. H rtun g | | 41 8 ως σφε Page : ώστε L : ως τ ι Hermann ! 422sq . del. Page | | 42 2 τ' Marklan d : y' L 17

IPHIGENIA AVLIDENSI S 423-45 5

κα'&εΐμεν αντάς, ως βοράς γενσαίατο. ώ δ ε πρόδρομοςσης παρασκενής χάριν πέπνσται γαρ στρατός — ταχεία, γαρ διήιξε φήμη — παΐδα σήν άφιγμένην. πας δ* είς &έαν όμιλος έρχεται δρόμωι, σήν παΐδ' όπως ϊδωσιν οί δ' ενδαίμονες εν πασι κλεινοί και περίβλεπτοι βροτοΐς. 430 λέγονσι δ'· ύμέναιός τι ς ή τι πράσσεται; ή πόΦονέχων ·&νγατρός Αγαμέμνων αναξ έκόμισε παΐδα; τωνδ* αν ήκονσας τάδε· Λρτέμιδι προτελίζονσι την νεανίδα, Αυλίδος άνάσσηι. τις νιν αξεταί ποτέ ; 435 αλλ' εια, ταπί τοισίδ' έξάρχον κάνα, στεφανονσ&εκράτα και σν,Μενέλεωςαναξ, νμέναιον εντρέπιζε και κατά στέγας λοστός βοάσΦω και ποδώνέστω κτνπος · φως γαρ τόδ' ήκει μακάριοντήι παρΰένωι. 440 ΑΓ . έπήινεσ', αλλά στεϊχε δωμάτωνέσω · τ α ο' αλλ' ίονσης τη ς τύχης εσται καλώς, οϊμοι,τι φώ δύστηνος; αρξωμαί πόϋ·εν, είς οΓ ανάγκης ζενγματ' έμπεπτώκαμεν. νπήλ'&ε δαίμων,ώστε των σοφισμάτων 445 πολλώι γενέσθαι των έμώνσοφώτερος. ή δνσγένεια δ' ως έχει τι χρήσιμον. και γαρ δακρνσαι ραιδίως αντοϊς έχει, απαντά τ ' ειπείν, τώι δ ε γενναίωι φνσιν ανολβαταντα. προστάτην δε τονβίον 45ο το ν ογκονεχομεν τώ ι τ' δχλωι δονλενομεν. εγώ γαρ έκβαλεϊν μεν αιδούμαι δάκρυ, το μη δακρνσαι δ' αν&ις αιδονμαιτάλας, είς τάς μεγίστας συμφοράς άφιγμένος. ειέν · τί φήσωπρος δάμαρτα την έμήν ; 455 πώ ς δέξομαί νιν ; ποίον όμμα συμβάλω;

I47r L εγ 425 ήκω.

446-449 Επη . Iph . 228sq. V2 (inc . 388sq. Jocelyn ) | | 449sq . (προστάτην—) Plut . Nicias 526c/d 428sq. del. Page | | 43 0 πράσσεται L | | 43 4 πόσις Nauck | | 43 5 τοϊσι δ' L * (P) : τοϊσιΐ' Tr 2 | | 43 8 λοτός L ac : corr. Tr 2 P 2 | | 44 2 αρξωμαίSurge s : -ομαιL j πό&εν Grotius : σέΰεν L | | 44 3 l P2 : ota γ' L | | 448sq . απαντά . . . ανολβαMusgrav e : απ. Tr 3P2 | | 520sq . del . H rtung , cf . S. Ant. 1055 , Ι Α 524, 527 | | 52 1 y' αρεστοί - Nauc k | o? ' e χρήσι/ior, πικρόν Herman n 20

IPHIGENIA AVLIDENSI S 522-55 0

ΑΓ. εκείνο δ' ου δέδοικας ονμ' εισέρχεται; ΜΕ,δν μησυ φράζεις, πώς νπολάβοιμ*αν λόγον; ΑΓ. το Σισύφειον σπέρμα πάντ' οιδεν τάδε. ΜΕ . ονκ εστ' Όδνσσενς ο τ ι σε κάμε πημανει. 52 ΑΓ. ποικίλος αεί πέφνκε τον τ' δχλον μετά. ΜΕ.φιλοτιμίαι μεν ενέχεται, δεινώι κακώι. ΑΓ. ονκονν δοκεϊ(ς*) νιν στάντ' εν Άργείοις μέσοις λέξειν α Κάλχας ·&έσφατ' έξηγήσατο, κάμ' ως νπέστην &νμα,κάιτα ψεύδομαι,53 Άρτέμιδι ϋνσειν; ονξνναρπάσας στρατόν, σε κάμ' άποκτείναντας Άργείονς κόρην σφάξαι κελεύσει; καν προς Αργός έκφύγω, έλΦόντες αντοΐς τείχεσι(ν~) Κνκλωπίοις σνναρπάσονσικα ι κατασκάψονσι γήν. 53 τοιαντα τάμα πήματ' · ώτάλας εγώ, ως ήπόρημαι προς ϋ-εών τα νυντάδε. εν μοι φνλαξον, Μενέλεως,ανά στρατόν έλ&ών, όπως αν μη Κλνταιμήστρα τάδε μάϋηι, πριν Άιδηι παΐδ' έμήν προσ$ώλαβών,5ΐ ως έπ' έλαχίστοις δακρνοις πράσσω κακώς. νμεΐς τε σιγήν, ώ ξέναι, φυλάσσετε.

5

0

5

ϋ

ΧΟ.μάκαρες οι μετρίας ΰ'εονατ@ μετά τε σωφροσύναςμετέ-~ σχον1 λέκτρων Άφροδίτας, 54 γαλανείαι χρησάμενοι μαινσμέν

ο

582/583 πάροι-/ Π 2 : πάροί^ ε / Tr1 | 583/58 4 έλέ-/ u . v . Π 2 \ \ 59 0 άναπαιστικά : Tr1, α. ιη' e t σύστημα, κατά περικοπήν άνομοιομερέςΡ2 | χορός praef. Tr3 | ί ώ* — /^/ctAat/Tr^^L^rest.Tr 3 | | 59 1 συνίζηαις Tr 2sP2s | | 594/595 έβλαστήκασ' / Tr ?2 P 2 | | 596 σννίζησις Tr 72sP2s | | 59 7 ΑΓ. μακρά γαρ ήμΐν ή 'πιονσ' απουσία. \ΙΦ. ονκ old' οτι φήις, ουκ οιδα, φίλτατ' έμοι πάτερ.] κ>2 ΙΦ . που τους Φρνγας λέγονσιν ώικίσϋ-αι, πάτερ ; oe ΑΓ. ου μήποτ* οίκεϊν ώφελ' ό Πριάμου Πάρις. ϋ

o 3 1 ^ 5

; ίο

s

ο a 3

633sq. Enn . Iph . 230sq . V 2 (Jocely n 32 1 sq.) 627 κα&ίστι» ^larkland | | 62 9 &ές Camper ! | 630 προσείπωμενφ . Wei l | | 633sq . hue trai. Porson , vv . del . Page j 63 1 σ' L ac : γ' Tr 3 P 2 | | 63 2 στέρνοισι Heimsoet h : προς στέρνα L j | 635-63 7 del . Porso n | | 63 6 cf. a d 65 2 e t 66 5 | | 63 7 δη add. Tr3sP2s ! | 638 Agamemnonis notam praef . L, a d 63 5 — 637 respiciens: corr. Porson | | 639 τώιύ' Both e : τώνδ'L | | 64 5 στρατηλάτει L : corr. P2 | | 64 6 και del. Barnes | | 649 γέγη&ά σ ' ως γέγη&' Musgrav e : γέγη-θ·' έως γέγη&ά σ ' L | | 65 2 et 66 5 del . Wilamowitz (65 2 — 655 e t 664sq . W. Dindorf ) lacuna s explendi gratia interpolate s esse ratus; ad rem metrica m cf . ad 1578—1629 , praeterea Jachmann (1935 ) 34319, (1936) 134 1 i | 66 2 — 664 hue traiecit Jackson j | 66 2 ώκήσϋαι L : corr. Porson 25

IPHIGENIA AVLIDENSI S 653-68 5

eel ΙΦ. μακράν άπαίρεις, ώ πάτερ, λιπών έμέ. 65U ΑΡ . συνετά λέγονσα μάλλονείς οίκτόν μ'άγεις. ΙΦ. ασύνετα νννέρονμεν, ει σε γ' ενφρανώ. 65ο ΑΓ . παπαϊ. τ οσιγαν ον σ&ένω· σ ε ό' ήινεσα. ΙΦ. μεν*, ώ πάτερ, κατ' οίκονεπί τέκνοις σέ&εν. ΑΓ. "\ϋ·έλω γε · το Φέλειν δ' ονκέχων άλγύνομαι. f ΙΦ. δλοιντο λόγχαι και τα Μενέλεωκακά. ΑΓ. άλλους όλεϊ πρόσϋ·' άμε διολέσαντ' έχει. 6GO ΙΦ . ως πολννάπήσ·&α χρόνονε ν Αυλίδος μνχοϊς. 66t ΑΓ . κα ι ννν γ ε μ'ΐσχει δη τ ι μη στέλλειν στρατόν. 665 [ΑΓ. ει ς ταύτόν, ώ ·&ύγατερ, ήκεις σώι πατρί.] ΙΦ. φευ · εΐΦ' η ν καλόν μοισοι τ ' αγειν σύμπλονν έμέ. ΑΓ. ετ' εστί και σοι πλονς,~\ϊνα μνήσηπατρός, f ΙΦ. συν μητρι πλεύσασ' ή μόνηπορεύσομαι; ΑΓ. μόνη, μονω&εϊσ'από πατρός και μητέρος. 67ο ΙΦ . ο ν πο ύ μ'ε ς αλλά δώματ' οικίζεις, πάτερ; ΑΓ. έατέ'· ον χρή τοιάδ' εΐδέναι κόρας. ΙΦ. σπενδ* εκ Φρυγών μοι, Τέμενος ευ τάκεϊ, πάτερ. V 148 L ΑΓ. φΰσαί με ·&νσίαν πρώτα δει τιν' έν&άδε. ΙΦ. άλλα ξννίεροϊς χρή το γ' ευσεβές σκοπεϊν. 67ό ΑΓ . εϊσηι σ υ · χερνίβων γα ρ έστήξηι πέλας. ΙΦ . στήσομεν αρ ' άμφΐ βωμόν,ώ πάτερ, χορούς; ΑΓ. ζηλώ σε μάλλονή 'με τον μηδέν φρονεϊν. χωρεί δε μελά&ροιν εντός — όφΰήναι κόραις πικρόν — φίλημα δονσα δεξιάν τέ μοι, ceo μέλλουσα δαρόν πατρός άποικήσειν χρόνον. ώ στέρνα και παρήιδες, ώξαν&αΐ κόμαι, ως αχϋΌς ήμϊν έγένεϋ·* ή Φρνγώνπόλις Ελένη τε. παύωτους λόγους · ταχεία γαρ νοτις διώκει μ'ομμάτωνψαύσαντά σον. 685 W εί ς μέλα&ρα. σε δε παραιτούμαι τάδε, 654 ννν~\μενΡ : μεν Ρ 2 | ] 665 ΰνγατερ Tr?2 ] άπαρεϊς Wecklein | | 65 3 μ'ει ς οϊκτονί*(ΐ): trai . Tr2 P 2 | i 657 ·&έλω μεν, δ ϋ·έλω δ' Murray , possi s &. γε' τοντο δ' ουκ ε . ά . \ \ 65 9 πρόσϋ·' α με L ac : πρόσ&εν α με Tr ?2P2 | | 66 5 cf . ad 65 2 | | 66 7 ετ' εστί Perso n : αιτείς τι; L | εσται supe r πλους e t ύποsupe r μνήση scr . Tr 2 | ϊν ' ον μνήσηι Musgrave . possis Iv* έπιλήσηι \ \ 67 0 είς L*(P) : corr. Tr 72 | οίκιεΐς Wecklei n | | 67 1 εατε'Stadtm lle r : εα γ ε L | τοι τάδ' L : corr. Markland | | 67 5 έστήξεις Elmsle y | j 678sq . punct a posuit Englan d | | 68 2 νμίνMusgrav e 26

IPHIGENIA AVLIDENSI S 686-71 8

Λήδας γένε'&λον, ει κατωικτίσφην άγαν, μέλλωνΆχιλλεΐ ϋ·νγατέρ' έκδώσειν έμήν. άποστολαι γαρ μακάριαι μεν,αλλ' όμως δάκνουσι τους τεκόντας, όταν άλλοις δόμοις παϊδας παραδιδώι πολλά μοχφήσας πατήρ. βθ ΚΑ. ούχ ώδ' ασύνετος ειμί, πείσεσ&αι δε με καύτήν δόκει τάδ', ώστε μησε νον&ετεϊν, όταν συν ύμεναίοισιν εξάγω κόρην αλλ' ό νόμοςαυτά τώι χρόνοιι σννισχνανεΐ. τοϋνομα με ν ούν παΐδ' οΐδ' δτωι κατήινεσας, 69 γένους δε ποίονχώπό&εν, μαφεϊν $έλω. ΑΓ. Αίγινα ·&υγάτηρ έγένετ' Άσωποϋπατρός. ΚΑ. ταύτην δε -θνητώνή Φεώνεζενξε τις; ΑΓ. ΖευςΑιακόν δ' ε'φνσεν, Οινώνηςπρόμον. ΚΑ. τα δ* Αιακού παις τίς κατέσχε δώματα;TO ΑΓ. Πηλενς· ό Πηλεύς δ' ε'σχε Νηρέως κόρην. ΚΑ. ΰ'εοϋ δίδοντος, ή βίαι ·&εών λαβών; ΑΓ. Ζενς ήγγύησε και δίδωσ* ό κύριος. ΚΑ. γαμεΐ δε ποννιν; ή κατ' οιδμα πόντιον; ΑΓ. Χειρών ϊν* οικεί σεμνά Πηλίου βάβρα. 70 ΚΑ. ου φασι Κεντανρειον ώικίσ&αι γένος; ΑΓ. ένταϋϋ'' εδαισαν Πηλέως γάμους &εοί. ΚΑ. Θέτις δ' εβρεψεν ή πατήρ Αχιλλέα; ΑΓ. Χειρών, ϊν' ή&η μημά·&οι κακώνβροτών. ΚΑ. φευ · σοφός γ' ό βρέψας χω διδονς σοφώτερος.7ΐ ΑΓ. τοιόσδε παιδός σης άνήρ εσται πόσις. ΚΑ. ου μεμπτός. οικεί δ' άστυ ποίονΕλλάδος; ΑΓ. Άπιδανόν άμφι ποταμόνεν Φϋ·ίας δροις. ΚΑ. έκεΐσ' άπάξει σήν έμήν τε παρ&ένον; ΑΓ. κείνωι μελήσει ταϋτα, τώι κεκτημένωι. vi

ο

5

O

5

ο

a

ΚΑ. αλλ' εντνχοίτην. τίνι δ' εν ήμέραι γαμεϊ; ΑΓ. όταν σελήνης ευτυχής ελϋ·ηι κύκλος. ΚΑ. προτέλεια δ' ήδη παιδός εσφαξας Φεαι;

701 Philetaer. CA F II231 fr. 4, 1 Πηλενς' ό Πηλεύς δ' εστίν όνομακεραμέως ... 694 σννισχνανεΐ Musgrav e : σννανίσχει L ac : σννανίσχεται Tr ?2 : σννισχανεΐ Heat h (-χάνει Ρ 2 ) | ν . del . Page | | 69 6 δ' όποιονPerso n | | 70 0 τα Elmsley : τον L | | 705 πηλείου L : corr. Ρ 2 | | 70 6 οικεΐσϋ-αι L : corr. Person | | 70 9 μά·&η L : corr. Musgrave | ] 716 εύτνχείτην L : corr. Portus | | 71 7 εντελής Musgrav e 4 B T Eur . Ipb . Aul . 2

7

IPHIGENIA AVLIDENSI S 719-745

ΑΓ. μέλλω · 'πι ταντηι και κα&έσταμεν τύχηι. 720 ΚΛ. καπειτα δαίσεις τονς γάμονςεις ύστερον ; ΑΓ. Φυσάς γε ΰνμαϋ·'άμε χρή -&νσαι &εοϊς. ΚΛ. ημείς δε ϋ-οίνην που γνναιξι Φήσομεν; ΑΓ. έν&άδε παρ' ενπρνμνοισινΆργείων πλάταις. ΚΑ. "f καλώς άναγκαίως τε· σννενέγκοι δ' όμως. 1 726 ΑΓ. οϊσϋ οΰνδ δρασον,ώ γύναι ; πι&ον δε μοι. ΚΛ. τι χρήμα ; πείϋ·εσϋ·αι γαρ εϊ&ισμαι σέ&εν. ΑΓ. ημείς μενέν&άδ', ονπέρ έσ·&* ό ννμφίος. . . ΚΛ. μητρός τι χωρίς δράσεΰ·', άμε δραν χρεών; ΑΓ. έκδώσομεν σήν παΐδα Δαναΐδων μετά. 730 ΚΛ. ήμας δ ε πουχρ ή τηνικαντα τνγχάνειν ; ΑΓ. χωρεί προς Αργός παρ&ένονς τε τημέλει. ΚΛ. λιπονσα παϊδα\ τις δ' άνασχήσει φλόγα] ΑΓ. εγώ παρέξω φως δ ννμφίοιςπρέπει. ΚΛ. ονχ 6 νόμοςοντοςονδέ φανλ' ήγητέα. 735 ΑΓ. ον καλόν ε ν οχλωι σ ' έξομιλεΐσΦαι στρατού. ΚΑ. καλόν τεκονσαντάμα μ'έκδονναι τέκνα. ΑΓ. και τάς γ' εν οϊκωι μη μονάς είναι κόρας. ΚΛ. όχνροϊσι παρ&ενώσι φρουρούνται καλώς. ΑΓ. πι&ον. ΚΛ. μα την ανασσανΆργείαν $εάν, 740 έλ&ών

δ ε τάξω πρασσε, τά ν δόμοις δ' εγώ. [α χρ ή παρεϊναι ννμφίοισι παρφένοις.^ ΑΓ. οΐμοι· μάτην ήιξ', ελπίδος δ' άπεσφάλην, εξ ομμάτων δάμαρτ' άποστεϊλαι βέλων. σοφίζομαι δε κάπι τοΐσι φιλτάτοις 745 τέχνας πορίζω, πανταχήι νικώ μένος. 731 Phryn. praep . soph. p . 11 4 de Borries s. v. τημέλει | | 73 7 Enn. Iph . 233 V2 (207 Jocelyn) 719 επί P : επ ϊ Ρ 2 | | 72 1 όί Tr3P2 | | 72 8 α με Ρ 2 720 elav.liac : εσύ. Tr72P2 | | 721 μ' έχρήνί : coTT.~Poraon \ \ 723sq.suspecti;fortasse post 72 3 interrogatio indicand a est , tur n possi s αλλ' ούνάναγκαΐόν γ ε · σ. δ' S . | | 724 κακώς, άναγκαίως δε Heath, κάλωις ε ν άγκνραις τ ε Palmer | συνένεγκαι L : corr. L. Dindorf | | 72 6 ει&ισμαι L* (P) : εϊ&ισμ' ε κ Tr 72 | j πζαμεί | | 73 1 παρ&ένων Herwerden | | 73 4 ονδέφαϋλ' ήγητέα Tucke r : σι ) δ ε φανλ'ήγή τάδε L : κανσυ φ . ή. τ . Musgrave | | 73 6 μ'Marklan d : γ' L | | 73 9 totu m v . Agamemnoni cont. Wilaοϋ

mowitz Ι μα L | &εόν Wecklei n | | ant e 740 lac . statu i | | 74 0 de L* (P) : γ ε Tr : συ Markland | | 74 1 del . Monk | ννμφίοις ή παρΰένοις Nauck , ννμφίοισι πορσυνώJack son I I 745-749 Π 2 28

IPHIGENIA AVLIDENSI S 746-77 4

όμωςδε σννΚάλχαντι τώι *&νηπόλωι κοινήι το της $εονφίλον, έμοι δ' ουκ εύτνχές, εξενπορήσωνείμι, μόχ&ονΕλλάδος. χρ ή δ' ε ν δόμοισιν άνδρα το ν σοφόν τρέφειν 149 γνναϊκα χρηστήν κάγα&ήν, ή μη τρέφειν.] 75 ΧΟ. ήξει

Γ

ο

δ η Σιμόεντα κα ι στρ δίνας άργνροειδεϊς αγνρις Έλλάνων στρατιάς ανά τε νανσι(ν)καΐ συν δπλοις "Ιλιον ει ς τ οΤροίας 75 Φοιβήιον δάπεδον, τ ανΚασσάνδραν ΐν' άκού-~ ω1 ρίπτειν ξανΰ-ονςπλοκάμους χλωροκόμωιστεφάνωι δάφνας κοσμη·&εϊσαν,όταν $εον?β μαντόσυνοιπνεύσο^σ' άνάγκαι.

.

5

ο

στάσονται δ' επί περγάμων άντ. Τροίας άμφί τε τείχη Τρώες, όταν χάλκασπις Άρης πόντιος εύπρώιροιο πλάτας 76 ειρεσίαι πελάζηι Σιμουντίοις όχετοϊς, τάν των εν αΙΦέρι δισ-~ αών] ΔιοσκούρωνΈλεναν εκ Πριάμου κομίσαι βέλων -no εις γαν Ελλάδα δοριπόνοις άσπίσι και λόγχαις Αχαιών.

5

Πέργαμονδε Φρνγώνπόλιν λαινονςπερί πύργονς 747 [κοινήι] . . . φίλον δ. pos t Scalige r (μιγείσ') Porson , ετνχεν [Λήδα] ό . πτ . / Α. [ r'J έναλλαχ&έν δ . H rtun g : [772] I I 796