Obras completas. Tomo VIII [8]

Table of contents :
República Libros VI-X (Politeía)
Libro Septimo
Libro Octavo
Libro Noveno
Libro Décimo
Libro Sexto

Citation preview

Obras completas de Platón

Platón Obras Completas Traducción, prólogo, notas y Clave hermenéutica de Juan David García

Bacca • Tomo VIII, libros VI-X • República • Coedición de la Pre sidencia de la República de Vene­ zuela, la Facultad de Humanidades

y Educación y la Dirección de Bi­

bliotecas, Información, Documen­

tación y Publicaciones de Ja Uni­ versidad Central de Venezuela • Caracas, 1981.

Versión directa del texto griego de la Edición "Gufüaume Budé",

Société

d'Édition

"Les

Belles

Lettres",

París

ADVERTENCIA L�s siglas CI. 1, 2, 3; II. l, 2; III. l, 2, etc., remiten a la Clave her menéutica.

Depósito

©

Legal Cf

80

-

1401

Facultad de Humanidades y Educación Universidad Central de Venezuela J. D. García Bacca Derechos Reservados

RECONOCIMIENTO

El Traductor y Autor agradece a los colegas universitarios, doctores Bias Bruni Celli, Antonio Moles Caubet y Francisco Bravo, su colaboración filosófica y técnica en la revisión del diálogo "República" que configura este tomo. reconoce una deuda especial al licenciado Benjamín Sánchez M. como revisor general de las obras completas en sus aspectos filosó­ f ico y técnico.

Y

J.D.G.B

REPUBLICA

(Politeía) Libros VI-X

L11gar y tiempo del diálogo hablado: Atenas. Hacia 420 a. C. Dnrante fas fiestas de la diosa Bendis -nombre en Tracia de la diosa Artemisa. (Diana) en Atica. Primeros días de Junio. Personas: SÓCRATES. Ate�1iease. De unos cincuenta años. filosofante dialéctico. Casa de Céfalo. GLAUCÓN

Y

TRASÍMACO.

AorMANTO.

Hermanos ele Platón.

De Calcedonú1. Sofista.

CÉFALO. De Siracusa. Invitado por Pericles, se estableció en Atenas, n..a ÚKv.>V' Kal ot 484 a

p.i'¡ oLa p.aKpoO •nvoc; OLd:,tl86v-coc; ).óyou p.óylc; nv.>c; &vE­ q>6:vr¡aav o'C daw h:á-rEpoL. �lav.>c; yáp,

lq>r¡,

ot& BpaxÉ:oc; ov p �oLov .

Oo alvE't'a L, E'tnov· Ép.ol yoOv E't'L ooKE't &v BEA't'tÓvv.>c;

avfl vaL d 'llEpl -roú-rou p.óvou EOEL p_r¡8f1vaL, Kal p.i'¡ noA.AllEVOL ov J.óaooL, 'llO't"Épouc; oi'¡ OEl nÓAEv.>c; � yEp.óvac; EtvaL ; nc2c; o�v HyoV'tE, OUVa't'ol a lv v.>V'ta L uAáf,aL vóp.ouc; 't'E Kal É'lll't'l)OEÚp.a-ra TlÓAEv.>V, 't'OÚ't'ouc; l 1ea8LCT'ttXVaL úAaKac;. 'Op8c2c;, ETJ· TóoE oÉ, �V o' Éyé.>,- &pa oflAov, e:hE "t'UAOV e:'l'tE 3E,v Ópc2v-ca xpi'¡ cpúAaKa

'tf)pElV

Ó't'LOÜV ;

Kal né:>c;, E!], oo of1Aov ;

.H !Sv-roc;

o�v oo¡coOat

EICáo"'tOV

't'l

'T:UcpA¿)v OL«ÉpELv ol -rft> !Sv'tl -roo

Écne:pr¡ p.ÉvoL

'tfl e;

yvá>aEv.>c;,

Kal

p.r¡Mv

4'4 a l o«�ú.OÜvtfJ; : --re; F ll 3 o\': oiot F 11 5 ptAttóvws �iAttov 6 mxv,;» F 11 6 p.óvo� :oV

't'O acXAl:lCl KCll lvctv't'lov "Cote;

Tt pQ"COlOV

&Uclt.

11).El

o'to uc; 1c:cxl 11étvu

't'ouc;

¡.itv

&.A.Aoic6TOuc; yLy� o1:1Évouc;, 'Cvcc 1:11'} '11«1:1110-

v�pouc; etn¡.iev ,. Touc; 11' 't'00't6 YE -ÓTtO 't'OO

lvÓlCl"CphjJqLV,

ÉTILELJCEa't'&:'t'ouc;

btL't'TJllEÚ l:'Cl't'O•A6aooL lXpl;aw, oUc; &xp�a'touc; 61:1 0>.oyo01:1 ev aÜ'tot'lc; Etva•; né3c; 0�111 fT],

b 2 « om. F s. u. add. 11 4 7tocp�yóp.EvO< D: 7tocpocytvóp.. A (in m. r.apayó¡i.) F 11 5 áOpo:CJOiv-:v: áO. ot F2 11 p.íra F: !-'rnx A 11 8 'f�F'."CJ•v Vindob. E :, �ipo�CJÓt't'tElV . npoc; at

).6youc;·

'tb �¡>Qtc; b:'tbV 6Alyc.>v &noa6ÉVVUV'tctl

'll

OAV

'HpQltlu'tdou f)Alou, 1 !Saov u�8tc; oOic lE;IX- b

1l't'OV'tCll. Ad et nl\c; ; lc¡>l). n Qy 't00VUV'tlov f:lElpÓtKiot l'EV �V'tQl KQll Téet'tocxc; l'Elpet­ •

KLQO'l T!cxtllElcxv Kett tAoaoc¡>lav l'E't'otXELpll;Eo8cxL, i:l\v 'tE O'c.>l'ét'tv' lv 2f> �AOl.O''tÓtVEl 'tE Kal &vllpoO't'otL, E� ¡.i;áAcx tT1L­ l'dcta8cu, ÓTt'l¡>EOlotV ct>i).oooc¡>{Cf K'tc.>l;'ÉVOVúl.ocE,, o 'tOÚ'tQV btta-cfwc.)11 ; XVIII

·Av c!tyiKp0t-cEc:;, o r/.otÚKQV, &cmEp

e

Tl

c:ic; naacxt

506 a 5 r.o·d .. . flSÁ«xcx om. F 11 6 i>E : ¡¡� F 11 p:t¡oi·10:. : p� F 11 9 tEAÍO)' : no:v-rEÁGí; F 11 b 6 ou-ro; : -w� F 11 xo:J..w c;: -),o; A.2 11 �aOo:. : oToüo: fl 11 1 1 y_póvov -rocroo-rov F [I e 6 r.itao-.< : Ó:1t. Stob. 11 7 aot ?m. Stob. 11 r.opt:Jo�lvwv : -ov F 11 10 1�ov : €� 6,v F 11 d I cpcxvcx, : cpcxwcx F.

d

349

REPUBLlCA

c

Pero ¿qué?, proseguí: ¿le parece algo que no sabe, cual si lo supiera?

justo hable alguien de

En modo alguno, dijo, "cual si lo supiera"; mas sí, que quiera hablar de lo que piensa. Pero ¿qué?, proscgui : ¿no te apercibes de que Cll:Ín feas son todas las opiniones sin ciencia ? ; de ellas, las mejor KOll TIEpl "(00 &ycx8o0 SLH8nc;.

Kcxl yap l¡iot, �v S' lyó, � É"rA) ,) .', � l-10lKcX?LOL, m . ho

l!EV "(l

'l'!o"r' fo-rl -r&ycx8ov Eó:crQp.Ev "ro \ vOv Etvcxv TtAÉov y&.p llºL e

atvE-rocL �

KOl"rtt 'T�v 'TltxpoOcrOlv bp ¡i�v lLKÉo8cn 'TOO YE

SoKouv'toc; Ep.ol

-ra

vOv" Se; óE l:Kyovó c; "rE -roO &ycx8o0 cx(­

vnaL Kocl bp.oL6'Ta'Toc; EKElv9,

óE

l>.oy, d

. •An·,

HyELV l8ÉAQ,

El 10tp.E:v y&.p.

Kal

otV"CO a� KCXAOV KCXl otV'tO &ycx86v, Kotl otl'TQ m:pt

'ftcXV"CQV & 't6'TE

Q, oM' &UotLc; noUottc;, 'ivoc l'� EYTI(,) �n oME¡.iL�, -roLoú-rou npoaoEt ouoEv6c;· � aú 'tLVOC EX.1':Lc;.

,AAA&. ¡.t�v, ET), noAl.oO YE ÓE'L &'TL¡.iov EfV otL.

X1 X Ttva o\!v EXELv 'TOÚ'tOU KÚp tov . orl f¡¡.itv 'Tb é:)c; ISljJLV 'TE TIOlEL apav lS'TL

KcXAALo'Tot Kotl 'TCt bpc!:i¡.iEvot

6p&o8otL ;

"Ov11Ep Kal aú, fc¡>l), Kotl ol &AAov 'Tbv �ALov yap ó�>.ov

lSn Epc..i'T�c;.

""Ap' ovv �OE TtÉVKEV �ljJLljJLv-rc.:iv, yv�oEG:ic; -re Kal &A.118Elac;, &Ho K()(l Kérlhov lht 't'OÓ'tQV �'j'OÓ[!EVOc; �y�oEL' bn(7'\'.� ¡ll')V OE Kcxl cH:fJ8ELCtV, &f.: 't!Xc; e ElKóvocc; npéinov

p.E:v l\

'tac;

aKLv ..A'tonov, lc;>I'], AÉyEtv -roo

.(l'l"{l)Al'ilou Ttpo.cnmti:oú'!11c; ;

nlZ>c; ydtp, l�l). d &1Cwf)-rouc; YE -rcltc; KEa"A.cltc; l)(.EW

�v�yitaoµÉvol 1 EtEv ou� Blou ;

Tl ót i:/;)v Ttap11!poµÉvc.lv ; ot) 'tavi:bv 1:oO'to ;

b

Tl µf)v ; Et onv

ÓlcxAÉyt::a8al oto( 't.. E!Ev 'rtpoc; &Hfi>.ouc;, oOIC 110-rO: �yd &v i:clt lSvi:a a?l'touc; voiill'.e:tv 6voiidtl;ElV, ( 6voiidtl;ovi:11c;) !TtEp bp{f>EV ; •AváyKI) .

TI a· El KCll �xc!> 'to óEaitc.li:�plov h: i:oo ICOl'tOlV'tL1Cpu . l)(.Ol; ó116u 'tlV 8i:yE,Oll'tO' OlEl &v ID.lo 'tl OL0i:ouc; �yE'ta8ctl 'tO 8Eyy6itEVOV � 't�V TtOlploOaOLv OKlÓ.V ;

Ma b.C o?iic t:y(,)y',·t'c¡>TJ.

nOl\l'tCXT(ctOL óf), �V ó' EyQ, ot 1 'tOLOQ't"Ol ovK &v &Ho 'tl cHr¡Bec; � -cae; -c¡;)v aKEuaai:é.i>v aiclác;. no:>..:>.� . &vdtyic11 , l!11 . LK6'11El ó�, �V a· EyQ, (l(Q'"CQV Aúow 'l"E Kctl 'lv Kvr¡c; av(a-caoOal "CE Ki;)c; &v0t6AÉTtElV, TtÓtv-ra ót -r0tOi:11 'Ttotl3v &Xy o'l 'tE KOtl Ólci i:cltc; µap¡.i0tpuyO:c; aÓUVOl'tOL K0t8opav tKE'lvvu cxu�ou� VO¡.t:'l;'E!Y OVO!Ú'(E!v (ovo11«­ '(ov-rcx;) &.:ep Ópij>ev scripsi : oux cx�d. Vcrmehren : o� tcxuta AF oú i:cxfox Par. 1810 W larnbl. 11 5 lhtcx Iamlil. el legit Proclus ul uide tur: r.:�póvta codd. r:aptÓ'J'tct rece. ti vl)�{,uv óvo�v-roc; Kotl Ttp.bc; ¡tliHov lSv'tot 'TE'tp(lP,llÉvoc; 3p861:e:pov BAÉT!ot, Kotl s� Kotl licota'TOV 'TQV 11(lpt6v-rG>v Se:ucvvc; etil"tef> &v(ly1:á2:0L ipc.>'té3V Ó:TtoKp(vEa8m lS ea-r Lv ; ouK

'Tl

ol'.Et otÚ-rbv &nopEtv 't'E &v Kotl Tjye:ta8ott

-r6'tE ópC::. p.Eva &:A118fo'tEpot � 'TCt vOv no>.ú

lI

't'Ot

SELKVÚ!lEV(l ;

y', E'11 .

OóKoOv Kllv d npbc; otÚ-ro 'to ipooc; &voty1:á2:0L 1 otu'tbv e 'TE &v 't4 lí¡tl!O:'T(l Kal cpEúyEw &noa-rpE6-

BAÉTlEw, &:Ay1(tv

p.Evov npbc; EKELVCl a Súva't'Cll icaSop&v, -rtf> fívn ac:tc¡>Éa'tEpc:t 'té3v Se:LKVUlJ.Évc.>v ; OIJ-rv &v8p6>nc.w icotl 'ta i:l3v aAAQV E'rliQAc:t, fJa'tEpov SE v &a'tpQV · 'te: Kc:tl OEA�vr¡ c; J cpé3c;, � p.e:S' b I:uv118e:lc:tc;

lí�e:o8aL.

Kc:tl

1í ftÉpcxv 'tbV �ALÓV nllc;

't'E Kc:tl

-cb -roo

i'\A(olJ'.

S' oa ;

Te:AEV'tet'lov li�,

pti,.totL1

'tO V

�Atov, ou1
r¡. T«e; OE o� OKLOl6opcx y', elAE ncx\ÍKCW' TrpOOCXTT't'ÉOV &TCcxacxv -ro'lc; €p.TTpoa8e:v 1 AEyop.ÉVOtcxtvop.ÉVT¡V it8po:v i;ft -ro{) OEO'P,001:�p(o\¡ otK� OEl &c¡>op.oLOÜV.'t'OC, 't'O OE 't'OO 11upoc; EV ocvi:ft c¡>é.>c; -rfi 'tOO �Afou ouváp.Ev 't'�V &vá6cxaw KCXl BÉcxv -ré.>v &vQ 't�v de; -rov vor¡i:ov -r6TTov -rf\c; lfuxf\c; liv ooov 't'l8El' &El E:nElyovi:at 1 4XV't�V al d ljliixat Ól4X'tpl6Elv· dicoc; y&p nov 06-rQc;, Etnep oc� K«i:clr. 't�v npo'Etpr¡p.Évr¡v d'1 scripsi .: o[ p.� !>. lí�n; A f'·T. !>. -r Óv\e� A2fo' 11 6 fl'aeae�, : -a6e F1 11 532 a :.i r.epodm F : i:apoctvel A JI 4 .'&: add. Bailer 11 7 a:ho : - Ttp6a8ev 7tou QploÓi.p.e8a· Ea'tL ó',

�e;

.Ep.ol ÓoKe:í:, ou m:pl ov6p.a-roc; &p.tcr6i¡-r.r¡cnc;, otc; -r:oc;OÚ'tc.'lV 8 1 7tÉ:pl óupcx 534 Q p.Ev Talhcx llóE,cxv, E,vvap.c¡>óupcx S' h:e:1vcx VÓT)OLV" Kal llóE,av p.Ev ne:pl yÉve:atv, v611aw lit. Tie:pl oGalav· Kal lS 'tl o'Úatcx npoc; yÉve:aLV, v6T)alv 11poc; 06E,cxv, Kal lS Tl v611atc; 11poc; llóE,o:v, Ei-na-r�p.11v Tipoc; Tilanv Kcxl lluxvoLcxv 11poc; dKaalcxv 'ti'¡v S' Ep.e:v' Q n,o:ÚKC.>V' 'lvcx p.i'¡ �p.ac; noUanAaalC.>v AóyC.>v E:p.nA�an � lSaC.>v ot nape:A11-

A.u86uc;. 1 'AHa p.�v � p.o Ly' , Ec¡>T), -rá ye: liHcx, Ka8' líaov Mvcxt:J.O:l b �ne:o8cxt1 E,uvlloKe:1. •H Kcxl llLaAEK"tLKOV KcxAe:'lc; Tov Aóyov �KÓc:aTOU Acxp.6ávov-rcx 't�c; ol'.ialcxc; ; iccxl -rov p.i'¡ Exov ta, ic:cx8' lSaov &v p.i'¡ t:xn Aóyov a.ó't'f 'te: Kal aAAC;) Stllóvon, Ka'tcit -roaoO'tov voOv ne:pl 'l'.OÚ'tou o'Ú c¡>�ae:lc; EXELV , naic; ydtp av, � /¡' ISalT)V ; OGKoOv iccxt ne:pl 'toO &yo:8 oO �acxú'l'.C.>c; · Se; &v p.i'¡ ftxn l!toplaa08cxt -rq> A6y9 &no 'tli>v &UC.>v nánC.>v &.e:A�v 'ri'¡v -roo &:ycx8o0 lÓÉcxv, Kcxl 1 C> p.oúp.e:voc; Htyxuv , l.v n aal 'l'.OÚTOl A6y9 l!tcmope:v11Tat, olhe: cx'Ú-ro To &.ycxBov c¡>�oe:tc; e:ll!Évott -rov 06'1'.C.>átt'tE'tat, S6E,n, o'Úic ima't�l:lll l.c¡>dmna8cxL, Kotl -cov

e :i á>.J..' o : á>.J..o F 11 3 ÁÉ'!'« A : -m A2F 11 �>..:>.'. o . . . �ux.ñ glosscma comtplnm 11 4 ovv F ; y' ouv A. 11 534 a 4 lí·n 'IÓ'l)at� itpó; Oó�ClY om . F 11 5 emat�p.'l)Y AF : -p.71 A2W 11 8 lía!l>V F : Óao·J A líaot Madvig 11 b 3 Y.et! om F 11 8 o; : ¿,, Stob. 11 9 r. 3p8éi>c; &v em't'l8e:a8at, &)).,' E:xe:w.

i¡or¡ -ré:Xoc; -r.X 'tQV 11 1:1cxBr¡ p.&'t"Cilv ;

535 a

"Ep.oly', l:r¡. XV .AtlXVOl:l?J 'IOlvuv, iiv -rcxO-rcx -rclc 1:1cxBJÍl:1CX't'O( owaop.i::v

l)' ey!i>,

A�Aov1 llJ. Mé:1:1vT\aat oí'iv -r�v npoi:Épav

tE,tli:E,ap.e:v ; nQc; yáp, � a· lS,

'tcxoi:bv 'toO'to &:v&t-

b '.l i:f¡SE s. \ l. F 11 3 Éxi:fov : -i:ú.t F 1 1 4 lil«1Ji:€Á).n om. F 11 6 't'Ol: 11 7 .¡,uz.«t : a! .¡,. Stob. 11 8 ªº'"°''' : -Tor, F 11 b r.óvo, °'�'°''' Stob. Ji 9 i:oti om: F 11 e 1 r.livi:?l : _,¡ F 11 '.l i6EÁ�om : -IJEl F JI 7 dirov : -r.o¡m F 11 8 «�TTj, : --cor,· F ll d :i .x.¡,óp.t•1ov : &V p.ev vOv 'tlp.l)v KOl'tot,povfiac.lOLV ' T\yr¡a&µEVOL &veAEuBÉpouc; etvcxt Kcxl oüOevoc; &E,tac; , . -rb oE: l>pBbv Ttepl TlAElo-rou TtOLT)O'cXP,EVOL KCxl -rae; &Ttb 'tOV'tOU TLp.ó:c; , l p.Éyt- e o-rov oil: Kcxl &vcxyicor.t6'tcx'tov 'to MKcxtov, KOll i:oú't'9·0� óm1pE-roOv-rÉc; 'tE KOll ayE,ov'tEc; otv't9_ ólotOKE\lc.lpÍJOc.l\l't(l(l 't�V EcxU'tQV Tt6ALV ; 'Op0l)c;,

aouaLv, Gic;

nc;

;

�'i>'l ·

"OaoL p.tv &v. �V o' lyC:,, TtpEa6ú'tEp0t 't\lyxávc.lO'L OEKE'tOO\I Év -rfi nóht, nán«c; ÉKnÉ p."!Jc.law de; 'tovc; 1 1 &:ypoúc;, 'to\Jc; U Ttot1ocxc; c&r&v ttOlpotAcx66v-tECi ÉK'toc; -c&v vOv �8é3v, �.Kcxl ot yov�c; ttxouat, 8pÉ"!Jc.lV'tCll Év 'to'Lc; O'E'tÉpotc; -rpónotc; Kotl v6p.otc;, ooaw o'lotc; OLEAT)Aú8c¡tp.Ev 'tÓ'tEº Kotl oÜ'tc.l 'tÓtXLOTÓl 'tE Ketl p�O''t(l(' TtÓALV 'tE kcil 1lOAL'tElotv, �V ÉAÉ'fotiEV, KOITOl­ á-r&aav aó'tf¡ v TE EÜÓcxL p.ov 11aElV Kotl -rb lBvoc; Év t,> &v tyyÉvr¡-rcxL TlAEla'tCX ÍÍVÍJ¡1ELV ; '5 2':-:s!p·¡o:�u].cxic�c; 1 liqol'Évouc; de; lvuxui:bv 'l'�v Ele; 'tcxlh11 i:p�c;>�v nctpclt i:�v .UAColv, cx6i:i3v 'ti!: lidv tccxl 'l'�c; !Uric;-n6AE6l.t:'ltóv, lct>'l · I'.xEliov y&:p, ic:a8&:nEp v0v1 &e; liLEAl')­ ).u8cl>c; T!Epl "t� libres, sean amigos y proveedores; les sirvan de esclavos los antes pe· riecos y sirvientes, cuidándose ellos de la guerra y de la guar­ dia de los demás. Me parece, dijo, que tal cambio de esto provino. ¿Así que, añadí, estaría tal régimen político en el medio entre aristocracia y oligarquía? Absolutamente.

d

IV. Se cambiará así; pero, ¿cómo se administrará, des­ pués del cambio ? ¿O no está claro que en unas cosas imitará al régimen político anterior; y en otras, a la oligarquía, por estar en medio de ellas, aunque tendrá también algo de propio? Así, dijo. Por el respeto hacia los gobernantes y aversión de todo guerrero hacia agricultores, menestrales y demás clases de ga­ naplata, por una parte; mas, por otra, por establecer comidas comunes y cuidarse solícitamente de gimnástica y demás ejer­ cicios de guerra : en esto, ¿no imitará al anterior? Sí.

e

54Sa

Mas por el miedo a llevar a los cargos de gobierno a los sabios, no teniendo ya varones simples y diligentes, sino mez­ clados; por inclinarse hacia los corajlldos y más simples, nacidos para guerra más bien que para paz; por tener en estima para la guerra engaños y artimañas; por pasar todo el tiempo en pie de guerra, ¿no tendrá casi todo esto como propio de él? Sí. Por otra parte, proseguí, son los tales ávidos de riquezas, cual lo son los ele las oligarquías; feroces adoradores en secreto

416

REPUBLICA

IlOAITEIAI: H

IV

IS47 c

l1EV Mt otl"Cc.:> l1E"C oriaci, 'lb 3t 'tl ICCll Cll�'tf}.ouO'tÉpovc; &noicACvEw, 'touc; Tlpbc; tt6At:l'º" p.&llov 'TlEu1e6-rcu; � ttpbc; dpÍ)vr¡11 1 11 tc«l 'toiic; ncpt· 'te&O'tcx 36Aouc; 5� a 'tE 1t0tl l'T'!XÓ11011 3ldtyElv, cx�-rlt lcxu"Cf}6aEeo>c; ic:cxl p.T) dvcxL dAlKpwT)c; npoc; &pe:i:T)v OLOL 'to &noAEl­ c¡>Bflvcxi 'toO &.plai:ou c¡>úAcxic:oc; ; Tlvoc; ; � 8' 8c; ti 'AoEl!!anoc;. l\6you, �V o' lyC:,, p.ouaucft ,CEK.PCl!1ÉVOU' Se; p.óvoc;º lyyEv6pEvoc; .aeo>'ti')p Ó:pE't'flTJ, léyELc;. Kal lan p.Év yE, �� 8' lyC:,, 'tOLOO'toc; 6 'tL!lOKpa'tLKoc; VEavlDI11, ylyvE'totL ; "0-ccxv, �11 g• lyoo, npl3'tov 1!EV 't'flc; p.r¡-cpoc; &ic:oún &.xBo­ lÚ'lll'}v 1 au'tfi 6 &vf¡p la'fLll, ic:otl Uot't- d 'tOUl-IÉllTJ.& r.po F 1J

&., F ¡.i.iv 'ti' in fine lineae iir.óu11 : -u F.

¡.i.&vt1:1EY' « ll>.:\, o V l), ).TI- TIpi> e; n6).u 't' E't CC y 1:1Év0 Y 1 » 1:1QA).oy gE KCC'tc!t 'ti'\V Ó'JlÓ8EOW Ttpo'ti:pa.V Ti'\V TtÓAW ;

n &vu 1:1tv º""' lct>TJ. El11 OÉ y• lv' cSc; ly�1:1cu, a).lyapxlet 1' l1E'tc!t 'ti'\V 'tOlClÚ't'l'JV 'TtOAL'td!lll •

/\tyuc; at, f\ o' Se;, 'ti'\11 nolctv ICCl't&a'tClOLll a).LyClp)tlctv ; Ti'\11 &nb 'tlll'l')l'&'tll, l¡v o' lyG>, TtOAL'tEÍctY., tll ñ ot 1:1t11 7lAOÚOtOL lpxouaw , TIÉV'l'J'tl 1 l!t o() l-&ÉUO'tLV &pxf\c;.

d

M ct118dtvc..'>,

f\ o' !Se;. 0�1eoOv c:ic; l-1E'tC16ctCVEl nplhov ltc 't�c; 'tLl1cxpxCctc; de; 'ti¡v 61LyccpX,lccv �'l'J't'Éov ; Ncct. Kcct l-lti"' f\v g• tyG>, ICcxl 't'UA9 YE a�>.ov cSc; l1E't'cx6etlvu. nGc;;

Tb 't'otl'LLlOll, f\v a· ly¿,, b:itvo h&a't' XPUalou TtAT)poú1:1EllOV &116A>.uat "l'i'\V 'tOLctÚ't'T)V TIOAL't'EÚX\I, nplhov 1:1tv yc!tp ocxndtvctc; otÓ'fOl nAohou &prtl\ Tol>v't'EOB1:v

-ro{vuv 1 d'Ttov 1

e 4 Á{ywp.111 : -OfLEY F 11 8 "tOLetÚn¡11 F : om. A sed in m. lP· "'tOLGLÚ't'l)V 11 · d 8 �V o't¡w, btEivo ; htaivo, �... 13'ly1J$, .lxEiVO F 11 e I GLU"tW\I F ·: -"ttj> A 11 6 1tpóróvn, : -i11·cc, F 11 8 apl"t�V : 'ff¡v �p. S&obaei A 11 .1tAO�"tou : -"tt¡l Stob.

e

RJ!P..UBLIGA

421

Son, por cierto, dijo Adimanto, muchas, y muy de ellas. Sabes, proseguí, que hasta los criados de los tales dicen a veces eso mismo en secreto a los hijos. Y si ven que a algún deudor no lo acosa el padre, lo mismo a otro que en dgo le falte, les urgen a que, cuando lleguen a varones, se v-=nguen de todos los tales, y así será más varonil que el padre. Fuera de 550a casa, oye cosas tales y ve que a quienes en la Ciudad hacen sus negocios privados se los llama imbécíles y son tenidos en poco; mas a quienes los de los otros, son honrados y ens'.llzados. Entonces, oyendo y viendo el joven todo esto, y oyendo las palabras del padre, y viendo de cerca sus ocupaciones, compa­ rándolas con las de los otros -arrastrado por ambos : por su b padre que riega y hace crecer en su alma lo racional; por los otros, al contrario, lo apetitivo y corajoide-, por ser nacido de varón no malo, a pesar de las malas compañías que ha tenido llega al medio entre ambos tirones y entrega la gobernación de sí mismo al medio: a lo amante-de-poder y corajoide; y resultó ya varón altanero y amante-de-honores. Adecuadamente, dijo, me parece has descrito la génesis del tal. c

Luego, proseguí, tenemos ya el segundo régimen político y el segundo varón. Lo tenemos, dijo. VI. Después de lo cual digamos lo de Esquilo: «otro varón, al frente de otra Ciudad»; ¿o, más bien, siguiendo lo propuesto, primero, la Ciudad?

Absolutamente así, dijo. ¿Sería, pues, me parece, la oligarquía el régimen político siguiente a éste? Llamas, dijo, "oligarquía'', ¿a qué clase de régimen ? d

Al régimen político, proseguí, de censo, en el que Jos ricos gobiernan, mas el pobre no participa en el gobierno. Comprendo, dijo. ¿No se habría, pues, de hablar primero de cómo se cambia de timarquía a oligarquía?

REPUBLICA

422

550 e

IIOAITEIA1: R olÉa"Cl) KEv , lSanEp tv n">.&anyy� 4uyo0 KElp.&vov lKÓt"CEpov,

&.El "COUVCXV"CÍOV

pÉTtOV"CE ;

Kal 1;1cH.', ETJ·

T l!!c.>i!Évou Si) il n">.oú-rou :Ev mSAEL Kctl 'tl:\v 'TtAoualQV 55{ a &:nll�-rÉpa &:pE-r� "TE Kctl ot &yct8ol.

f1 ÍJAOV .

'AoKE1-raL Si) -co &:El 'tlf:lc:ip.Evov, &f:1EAÉL'tctl SE: "CO &'tl­

¡,¡ al'.,6 1;1Ev ov . Q(hc.>.

'Av-rl .ovt1eQv Kctl LÁo't�Qv &vopt3v LAºXPTJ1:1«-· ·na-ral KOCl lAO)(p�1;1a'tOl 'tEAEU'té3V'tE &� p.i) ñ ovala de; "CO 'ta)(Bi:v i:tp.r¡lJ.oc,

OE � �t�

-raQ"Ca

'TlA

nHov ,

1;1E'tÉ)(ELV

de; -rae;

µEB'

!SnAQV

ouxnpór.nov'taL, i\ Kal npo

'TOV"CO\J Cf>otS�O'CXV'tE llE5lÉVC(l

� (-li'¡

XP"'l-'Év ovc; �e;

&AJ')0é3c;

aÚ't� 't9 (-IÓtXE00al 1 ul &¡.ia . �"CE lAOXP'lll&Tovc;. Oo KaAÓll.

f.l&AAov � 1 'tovc; TlOAE[.i (ov c;, 6AlyetJ>XlKo-0c; ot11�11ctl tv

xP� ¡.ia-ra

¡.ii'¡ t0HELll doct>ÉpEl11,

TL . llÉ; 8 TtÓIAal HolllopoO(-IEll, 'tO TtoAUTtpay[.lovdv YECo)p­ yoOll'tctc; Kotl �f''lllª'tll;O(-IÉVoVc; li Kotl TlOAE poOvi:ac; &pa 'tovc; OtO'tovc; t11 -cft 'tOlOl�'t!l TtOAl'tElq., �

e

lloKEt 6p0l3c; �XElV;

OVIi' l>TlC.lO'tlOÜV.

'tOÚ'tC.lV TCÓtV'tQV 'tCIV KOt�(;.)v El 'tÓ5E «V'tT) TCpQ'tT) napallÉxnon. "Opa Si'¡

[.IÉYlO'tOll

To Ttotov ;

e 6 ;:ovr¡F\.ri , lr¡.

O�Kouv oLocKQAúe-rctl YE

b

-rcttc; &ALyctpxoutiÉvctL� -ro

h

OLoO-rov · o(J yclcp &v ot p.tv ÓTtÉp11AoU't'OL �acxv, ot oit ncxv­ 't&nocaL TTÉVT)'tEc;.

't'

•opBE.\c;. T6oE oE: &BpEL. &pCl 5u nAoócnoc; G>v �v�ALaKEv 6 -roLotl­ 'toc;, p.&U6v 'tL -r6-r• �v lldoc; -rfi n6AEl etc; & vOv o� tAÉ­ yop.Ev ; i\ ·tMKEL 11ilv -rl>v &px6V't(o)V EtvctL, -tjl oE: &A118¡¡tq: o KTJ�" tyylyvE't'IXt, cp.T¡vouc; v6CTJflClt, oU't'Q iccxl 'tOV 't'OL00't'OV olKÍ�voc eyytyvEa8ClL1 VÓOTJl10C TtÓAEQicp«'tEc;. OvKoOv, IS ·Aoitll:.UllV'tE , crouc; l1EV Tt't'T]VOUXoóc;, >

·

hL Elal TTOU lv 'tOÓ't''fl 't/f 'tÓTt� &noiceicpvp.11ÉvoL �ÉTt'tOCL 'tE Kocl 13ocAOC\l'tLCl'tÓp.oL ICClll l2pócv'Aoi Kotl TtÓlV"CQV -rl3v 'tOLOÓ­ 't'c.lV KClKl>v OT) !1LoupyoC. 552 b 1 J eOów om. F 11 e 2 iv om. F 11 d 5 aT.OY.Expu¡t¡,tlvot : -tp.p.ivot F 11 6 �aÁaHtatcíp.ot A 1 : �otAA«vttotcí¡J.ot A2 f,a).amotóp.ot F.

REPUBLICA

552a

427

Pero ¿qué? lo que hace rato vilipendiábamos: meterse a hacer mud1as cosas a la vez: de agricultores, comerciantes y guerreros los mismos, en tal clase de régimen político, ¿te pa­ rece estar correcto ? No, de ninguna manera. Mira si de todos estos males es ella la primera que sufre de estotro: ¿De cuál? Estarle permitido a uno el vender todo lo suyo; y a otro, el comprárselo; y que el tal vendedor habite en la CiuJad sin ser parte alguna de ella : ni comerciante ni artesano ni caballe­ ro ni hoplita, sino llamarse "pobre" y "mendigo".

b

Es la primera, dijo. No hay en las Ciudades gobernadas oligárquicamente nada que lo impida, porque unos no serían superricos; y otros, to­ talmente pobres. Correctamente. Pero advierte estotro: cuando, de rico, el tal derrochaba, ¿era entonces de mayor ayuda a l a Ciudad para lo que acabamos de decir ? ¿O parecía nada más ser uno de los gobernantes, mas, en verdad, no era ni gobernante ni sirviente de ella, sino despilfarrador de lo que tenía a mano?

c

Así me lo parece, dijo; no era sino un despilfarrador. ¿Quieres, pues, proseguí, que a la mwera como nace un zángano en 1a celdilla, enfermed ad de la colmena, así también nace tal hombre en la. casa, de zángano, enfermedad de Ciudad ? Absolutamente, dijo, Sócrates.

d

Pues, Adimanto, dios ha hecho alados, mas sin a�uijón, a todos los zánganos. Mas de los bípedos, a algunos de ellos ha hecho sin aguijón; pero a otros, con terribles aguijones. Y de los sin aguijón salen todos los llamados "malhechores". Verdaderísimo, dijo. Está, pues, claro, proseguí, que en Ciudad donde veas pobres hay precisamente en tal lugar, ocultos ladrones, corta­ bolsas, saqueadores de templos y operarios de todas esas mal­ dades.

REPUBLJC/\

·f2G

IJO..UTEIA�

A�AOV, ltj. Tl oí5v ; EV 't'Cll11·

VIII

•Ap' o�v

�oE: l1&:hoTcx de; 3ALY.ov, r,"l

olw¡u6o:

REPUDLIC1\

Está

429

claro.

Pues bien: en las Ciudades gobernadas por oligarcas, ¿no ves que hay pobres ? Lo son casi todos, dijo, fuera de los gobernantes. e

¿No pensaremos, dije, que hay en ellas también muchos malhechores con aguijones, a los que los gobernantes reprimen con solícita violencia? Lo pensaremos, dijo. ¿No afirmaremos, pues, que Jos tales se engendran allí por ineducación, malacrianza y constitución del régimen po· lítico ? Lo afirmaremos.

Pues

bien:

tal sería una Ciudad regida por oligarquía; y

tantos males tendría,

tal

vez hasta mayores.

Casi casi así es, dijo.

553 a

Demos por terminado también, proseguí, este régimen político que se llama "oligarquía" cuyos gobernantes lo son según censo. Mas consideremos al varón a ella semejante : cómo nace y, nacido, cuál e�.

Absolutamente, VIII.

esta manera?

dijo.

Pues bien: de timócrata a

oligarca, ¿no

pasa de

¿Cuál?

b

Cuando aquel, de niño, comienza por imitar al padre y se­ guir sus huellas, mas después, lo ve chocando, de repente, cual con escollo contra la Ciudad, y que ha gastado l o suyo, y a sí mismo, mandando ejército o en cualt¡L1ier otro cargo impor­ tante, ser llevado después al juzgado, perjudicado por falsos testigos, condenado a muerte o exilio o deshonra y pérdida de todos sus bienes . . . Es verosímil pase, dijo. Viendo, pues, tales cosas, padeciéndolas y perdiendo lo

suyo, por temor, í..reo, arroja ir.mediatamente de cabeza del

REPUBLICA

430

c tronco de su propia alma al amor de la honra y aquel su cora­ je; y, humillado por la pobreza, tacañamente se dedica a hacer dinero; y poco a poco, a fuerza de avaricia y trabajo, reúne dineros. ¿No crees que entonces siente el tal en el trono aquel al avorazamiento y al amor-a-dinero y los haga Gran Rey en sí mismo, con tiara, collares, y ceñido de cimitarra? Yo, sí, dijo. d

e

Mas, creo, que a lo racional y a lo corajoide asiéntalos en tierra bajo él, cada uno a un lado, y hácelos esclavos; a uno, no dejándole razonar ni considerar sino de dónde hacer de poco dinero mucho; al otro, no admirar y estimar nada fuera de la riqueza y los ricos, y no poner su honra en nada sino en una cosa: en la posesión de riquezas y en lo que a ello con­ duzca. No hay, dijo, cambio que más veloz y poderosamente haga pasar al joven de amante-de-honor a amante-de-dinero. Pues bien: el tal, añadí, ¿no es oligarca ? Tal es, pues, el cambio del varón semejante a aquel ré­ gimen político del que salió la oligarqufa. Consideremos si sería semejante a ella.

55.ouaw dpyEw v6µv AomGv 'tbv c!u;;l �TutlKo\l'tOt l'vláv't'Ec; Apy6pl0\I 'tl'tj>QOKO\l'tEtic; ot a.-Oi:ouc; 1..9 nocpocyyH:>..Etv, lhcxv tol\i'Tcxt, lS'Tt 8

•AvopE11, lyG>yE,

al)p.cx

IS·n O�'t'G) TTOLoOaw.

voa&oEc;

[lLKp&.c; ponflc; lE,c.:i0Ev

OEl'tOCL np�a:>..cxBfo0otL Tipbc; -ro KÓl !:LV ELV , hlo-rE of: 1eat avEIJ

't'l3V lf_Q O't'CXOtál;e:t ctÓ't'O au't'q. 1 oU'tQ O� Kcxl tj KOC'.fCc 1«{ii:clc. OtCXKELl:lÉvr¡ nó:>..tc; &no O[llKp&.c; npoc¡>&.aEG>

lmxyo[lÉVQV f\ 'tl3v hÉpQv lE, o:>..Lycxpxoup.tvr¡c; nóAEQóopcx yE.

AlJl:lOKpcx-clcx o�, o't[lcxt, ylyvncxi. IS-rocv ot TIÉVT)'t'ET) ' all111 t¡ ICot'táa-roca�c; ºTJ l:lOKpCX't(cxc;,

Kocl oL• lSnAG>V yÉVT)'t'ClL 'tav

tTÉpG>v.

Hne:

't'E Kal

tótV'.tE

1Ccxl otdt óBo� óne:E,EA06v't'G>V

3

&r.o : ami F ti Cazvoi; : lx.·1oi; F 11 i¡"A!t.up.lvo� : �AAorw. F ji i xat ci) • . F 11 5 ron : �071 F ¡¡ IXVt'OV : o ex. w fecit A 11 8 a·1.ºPª' Adam : ·�v?pt� codd. :j e 3 awp.tx voaw?t( p.1xpii; : a.ov. n cxvi:oócxnol Ó�

&v,

oTf.letL1

tv

'taÚ'tn j 'tft itO�l't'Elci: C

11&>.La't' ÉyylyvoLV'tO &v8pC.lTCOl,

nllc; yap o� ; KLVóvvEÚEL, �v ó' �yG,, 1eaUla·n1 alhr¡ 't�v rtohorufi>v

EtvaL loScmEp lf.ldt't'Lov nou:O.ov nliaw &v8caL Tt€TCOL1tV.pJ:vov, '

olh KOtl al5'tr¡ TCliOLV �BEOLV TtE'llOlKV.11tv11 ic«AA.lcrtl') &v cpalvoL-ro. Kal

foc.>c;

¡.i.Év, �v ó' Éy¿,, iccxl 'tCXÓ'tT)V1 �cmt:p ot

Ttet'lOɵEVOL1 ica>J.lcrrl')V

&v TtOAAol KplvELOl.V. Kal t-i&A', lr¡. Kal lcrrw YE, � !'-ªKdtpLt:,

�V 1 a· ly&>, lm'tf¡óuov l;')t«'tv el

tv a�i:f, TtOAL-rdcxv. Tl óf¡ ;

"'O·n 11c1vi:« yé:vr¡ noAL'tEL�v lxc� ÓLdt 't�v tE,ovulcxv , ical KLVÓuvi::úEt

i:ft\ Bou�o11Év9 n6>.\v Ka'tcxouvdt�ew, ll vOv. ói!J

i¡iiEic; �'TtOLC'l0l!EV1 & vayKet'Lo v 2.tvcn de; ÓT)i!OKpet'toviié:vr¡v

HBóvn TCÓALv1 8c;·,&.v a�i:bv &ptoicn i:póno c;, i:oO.i:ov b).t­

E,aa8«L, lScmep de; TtaV'tOTtQALOV &ucoµtv� TtOAL'tufi>v, IC«l iK>.EE,cxiié:119 ol5'tC.l KCX'tOllC�lV

.

..laI'), oOic: llv &nopot J napaó1ay14dt-rG>v. b 6 •t' : ó F 11 '] '(• om. F add. •· u. 11 8 í'it«ato,: -ov F 11 e 8 o:\ . om. F. 11 d 7 ápfox!l : ·lt FI 11 9 ixÁ•�o:p.iv

557 e

H

&.vc!tyiC1111, dnov, dvctL &pxEw lv -re1úTn -rft 1lÓAEt1 ¡AT)O• &v ne; tice1voc; !nuv, ¡LT)O� oi.� !pXE0'00lC1 lcltv 111! Bov, U.v p.ti lTn0uti"ftc; dpfivric;, ti'lliE e1�1 l/J.v TL(; &pxuv v6rtoc; aE OL«Kc.>Mn � OLKc!tl;eLv, p.T)oEv �T-rov KCll lÍpXEW KCll OUcCÍtl;ELV, lcJtv Clt�T� O'O L lnln, 11 &p' O� 6ecmEalu tc:Cll �oáet � -rotCIÚ'tT) OLayc.>y� tv 't� TtClp«u'tlKa ;

ot

"'IO'c.'lT), lv YE

558 a

"CO\Í't'9.

oÉ ·; � npc¡.6TT)c; fv lt.)v -rtlv ouca0'8ÉV'tQ\I o� icop.'I'� ; �

ollnc.'l E�ltc; 'CaoL�'tcxt OtV't� cSLa

TI0tv-c6c;.

n otV't"&:TtOIOLV,

1 í']

a· !!e;,

ÓtEA�Av8c11:; Blov taovop. LKOO 'tLvoc;

e

v KaAóv

'tE KClt noud>.ov, lbam¡p Élce;lvi')v

&vópet Etvcw 8\1 TtoAAol &v Kotl TtoUcxl �T)Ac:iaELaV -roO Blov, Tlapcr.ÓEly¡.t«'tot 'TlOAL't'Eltbv 'tE Kal -rpÓTt(.)V TIAE°ta"Cot EV O:V'Il¡) EXOV'tO:. 0�-roc; yáp, l:r¡, la-ctv. Tl o�v ; 'rE't6tx8e.> �p.'iv K0t-c&: 11 ó11¡.¡0Kpa'tlav & 'tO loO-roc; "C�V TIÓALV , 'tOO't!>V 'tbV

&v �p , &e; ÓT)¡.tOKJ>O:'tlKOc; 6p8t.\c; TE'tcixBQ, lfTJ· XIV ·H AlO'tO,; &v�p

KaAAla'tr¡ ó�, í']v Aomdt &v

&v

562 a

rtpoaayopr;;uóp.Evoc; ;

a· tyá>,

TIOAl'tElet 'tE Kal ó KcXA­

�¡i'Lv e'{r¡, Ó LEABEtv , 'tvpcxvvlc;

'tE

Kcxl

-rúpavvoc;. Kop.tófi y', lc¡>r¡.

Épe o�,

o'!L

't{, &ycx86v, iccxl Ol. o3 fi 6Atycxpxlcx

'tOO'to o• �V �TtÉf>TtAOV'tOc;' �

yáp j

d 3 Aiyu 't• : ).lyttó.t F1 11 5 toiít' aó : tCXl.l'tO� F !I e 8 ov:o; A�F : o�tr¡. Ap o\iv Kotl 8 ór¡ µoKpot'tlot 6pll;(-rcn Ú.TIAr¡CXOKEuá.l;EL "Cupo.vvtóoc; óu¡B �­

Vlll ;

n�c;

; lc¡¡1 1•

uO'tcxv, ot¡uu, ÓTJl'ºKf'Ot'touµÉvr¡ Tt6ALc; th:u8eplccc; óuy�a«a«

ic:cxic:�v olvox6c.>v npoa-ra-roúv-rc.>v -róxn. 1 Kal noppc.>'tÉpc.> -roo d ÓÉov-roc; &Kpéc-ro1.1 aÜ't�c; p.E8uo0ft, -rovc; &pxov'tac; ó�, llv pi) nétvu np�ot �al

TtoAAi')v napÉX"'ºL 'tl¡v EAl!.V0Ep(av ,

Kotl

KoAá.l;El cthlc.>p.Évll Q ICClll 40't°bV p.E'tOlKfi> Eé;L000a8CH1 Kt:tl °563 a �Évov QCTOCÚTc;.

rtyvE"t'cx L ynEÚtl1 c¡>o L'tT)'tal 'tE

ÓlÓcxcricáAc.>v 6ALypo0alV, olhc.:> óE: Kcxl ical 8A(.)v-rcxl ical EV A6yo1c; Kal Ev lpyoLc;, ot ót yé:pov'tE!; E,vyKcxBLÉV'rEalv &T) liE'lc; E"Lval pT)ÓE ÓtCl'llO'tLKol. n&.vv pE:v ovv, Ér¡. To ÓÉ YE, �V o' ly6, faxa'tov , Q c¡>lAE, 't�c; ÉAtu0i;:pl«c; 'tOO n>.f¡Bovc;, oaov yíyv naL E\I -rfl 'tOlCXÚ't!l 'Tl6AEL, O'tClll li� ot EQvr¡pí:vol Kcti. at ÉYl)pÉval p.l)ÓEV �'t'tov ÉAEú8EpoL QOL 't(311 nptap.ÉV QV , 'Ev yvvaLE,l liE: npbc; &vlipac; Kcxl. &vópáal npoc; yvvcx'LKcxc; ºª11 i� �00110¡.¡tcx iccxl HE'J8Ep(cx y lyvE'tcxL, 6Alyou ETTe:Acx86p.E8' ElnE'Lv. OvKoOv ica-r' Ataxú;\ov , lc¡>T), 1 « E:poO ¡.¡Ev o -rL vOv �}.0' e 4-nl O'tÓ �lCX j » n6.vu yi;:, Etnov· Kcxl EY(.)YE oth·G:> Hy(.)· 'tO pE:v yap -rv -ri3v vno -ro'lc; áv9p611olc; 009 ÉAEUBEp6Ttp6. EO'tlV h'ta08a

� Ev O.Un, o?!K liv 'tlc; icatl

yclip

1

aa:pvé::>c; d81011ivot nopt:úi;:o80t1, Ka'ta TcX�. &:váyicri. n�c; AqEtEa80tl U'ftO Ttot'tpbc; UOV. i¡8�V'tot,

4).).� 'to0votv'tfo\• uno Uéoc; Ttot'tÉpoc, o(J'tf; 'tOV'tOU ot0'tOV lve:ica 11 iyÉVVTJOÉV TE ICctl ICa'tÉa'tl'JO'EV, 'ivoc, krtELi51') l'Éyac; yÉVOl'tO

1

589 a

-r6'tE aO'toc; i5ouAEVQV 'totc;, au'toO i5oúAotc; 't'pÉot ltc:Etv6v 't'E KCXl 'tovc; i5oúXouc; p.na �uyKAúlSQv &A>.c.lv,

&:n• 'ivoc &no 'tav

nAouolQv u icocl 1eotAav ic&ya9�v A�yop.ÉvQV lv 'tfi n6Act !A1:v8EpQ8EL11 !icdvou npoO"'C6.v'toc;, tcal vOv ICUEÚEl aTllÉVO(l

h 'tf\.:; n6Af:c.'lc; a0't6v "CE tcal 'tooc; halpovc;, l:>O"l1e:p Tta't'i')p ll; oticlac; l'E'ta 6xAr¡pl.\v l;u p.no'tav tE,tlavvQv ;

-ó.bv

rv¿,oE'tal ye:, vi') l1loc, � o' tic;, -r6't'

otov 8pÉ!J.l-lª yE:vvl.\v ftanál;e:'t6

'tE

�or¡ 6 8� ¡.ioc;

1 oto c; b

icál r¡�l;Ev, ical IS't"t &o8E­

vÉ:crtEpoc; llv 'tax•Jpo'tÉpouc; El;,EAaÚVEL. n ac;, �V ¡¡• !y¿,, AtyEtc; ; To).p.�O'El 'tbv 'lta't'Époc BLá/:;e:a8aL,

dv p.1') nel8T)'t'OCL, 'tÚTl'tELV 6 't\'.Jpocvvoc; ; Na(,

lc¡>T),

&'f>EA6l'Ev6c; YE -r& 8nAa.

na'tpaAolocv, �v i5' !y¿,, AÉyEL­ ¡.iE:v

m'>v � netv-r&ncxaLv &.ncxAA6:TTECJ8(1(L � óAtyOll Ad11Ea8tu IC(l(l &.a8EvE'tc;, Tl>v U: toxupó-rEpetl Kcxl 1 nAdouc;.

e

A"-yELc; oE: K(l(t Tlv()(c;, �v X1 Stob. IJ 9 ol.iyo:� : -'(°' Stob. 11 e '.l Ze x o6o0v-r«l -rouc; otd.-rotc; ; Tí yo6otv-ro ; OME:v, E'tnov ID« -ro al'.•nov lv'voEtc; ; Nal, lSn ye n�aac ft n6Alc; hl lK&a-r9 Bo118Et -rt3v lol-rt3v. ·

KotXt3c;, 1 �v o' ly6>, Aty1ac;. ·n oÉ ; et ·ne; .8e:l3v &vopot IS-r� �a-rw &vop&nooa nev-r�Kov-rot � nh:l. &pac; lK

e

�va,

-rf\ e; n6A�"C; otv-r6v u Kotl yvva'tKa Kal 'rta'Loac; Bdl) e:lc; lpl)­ l!lav p.e:-r� -rf\c; ?XH11c; ovalac; 'tE Kal -rl3v olKe:-rl3v' ISnov av-rqi p.r¡oElc:; -rl3v lh:vfü:pv p.illol Bo11B�auv' lv TtOÍv ; 'Ev Ttetv-rl, � ó' !Se;, �yye:. OvKo�v 11 &vay1AÉ�CXL. Tl 8', e:l Kotl liHouc:;, �V ó' lyC:,, a 0e:oc; KÚKA9 KCX'tOlKl­ Oii:LEV ye:hovcxc; noUouc; a1hlj>, ot p.� &vÉxaLv'to Et -rlc; &Xhoc; po'iv-ro ·np.c.>pletLc; ; "E-rl !v, fl), otp.otl, 1 p.&Hov lv navi:l KCXKoO e:'i'.1) , tcÚ1eA9 '!>poupoúp.e:voc; óno -itó:v-rc.>v nol.e:p.lc.>v. ,.Ap' o�v oÜtc lv -r0Loú-r9 p.tv óe:op.G)'tl)pl9 ÓÉOE'tCXl cS -rúpotvvoc;, c¡>úoEl �v otov ÓLEA!)Aú0ocp.e:v, noH(;)v 1eotl nav-roe 2 � : � xal F il ª?ª> F : (!p:i; A 1 1 5 ¿x., lransposuil post o:'E t F !! 579 a 5 X:t'tO66c..>v Kotl lpQ"Cc..>V ¡.tEO'TÓc;' AlXVc;

Sv vOv

o�

au

6.8).l¿,TctTov l1eplvctc;, Tov Tvp avVLic6v , �e; ¡.i� tou�)T'lc; 1ea'ta6Ltl\,

TÚXt')c; TvpavvEOO'aL Kal fo1JT00 chpáTQp liAAQV �TtlXEtp�c:rn i!ÍpXElV, lSO"t!Ep E'l Tlc;

&U& &vay1eaa8ft ÓTT6 TlVoc; l\v 1e

&¡.ivovTL GQl!CXTl Kal &1epchopL i:avToO f:l� tolc..>TEÚ(.)V' &;>..A.'

&yc.lvtl';6l!EVOc; 1 npbc;

&Ha O'Ql!OlTOl 1eal l:lªX6f:1EVOc;

&.vay-

d

1e&l;oLTo OláyELv -rov Blov.

navTá1tctO'l\11 lq>'l, 6¡.tolÓTCl!Tli TE l:, I:QKpctTEc;.

Oó 1eoOv, �V

o'

1118Alov, Kal TOO 'TTQTEpov lTt

ly¿,,

ónb

l';ft 6

Kol-ltoft y', l'l

Q lAE

Kal

6.A.r¡8foTctTClt AÉyElv, 1eal

't&c;

Em8v ¡.tliJ!c; e

ºªº' 011(.)0"ttoOv &.rtom¡.tnAocc;, &ÁAa 'ITAElO'TG)V &ntod:OTO:TOV ¡i.dtALO"t"ot lli:v Cl�'t4\

ÓVCJ'tUXEl dvotL, ltnui:ot oi: KCll i:ovc; n>.11atov ClÓ'tfti 'tOlOÚ'tovc; &nEpy&:l;ea0cxl. OiiOElc; aoL, lT), i:llv voOv cxóvi:a>v &vi:EpE"l ..18t ó� p.oL, lcp11v �y¿,, vOv �º11 lSanep tcpl't�c; &nocpcxlvnotl1 K0tl



6 ó�clc 1

n&vi:c.>v b

ov oÜi:Q, 'tlc; Tiptl>-roc; ICOt't'cl i:�v

a�v óóE,av evotnp.ovtq: iccxl i:lc; 8zúupoc;, KCll i:ovc; &nove; u,�c; TtÉV'tE l>v-rac; Kp'lvE,

B0tolAllCÓV'

't'll-lOICp0t't'llCÓV'

ÓAl­

YªPXllCÓV' 811 1401olv

nótv-rotc; &'!ep¿,novc;

't'E

Kcxl

81:oóc; ; npoa11v«y6pE1.1tt,

fll

·

580 b 4 xpivs A. Stob. : xplva: F H 6 � om. Slob. 11 9 hri7t11J : F Stob. 11 10 ó om. A add. s. u. i! e 1 o' om. Stob. 11 3· ci6)..uJtcztov : xcxl r.o. Stob. JI i:vrxv ÓLcxvolcxc;, dóÉvcxL

aú'tdt ótot -rvyx&vEL !Sv'tot.

nft s�. �cp11. OLCXVOOVl'EVOtAlcc yl: -rlc; i'E l'EV

11pl:>-roc; ÓLMo'KccAóc; 'tE K«l 1ÍYEl'QV yEvÉa8cxL. •AA>..' oú yclcp np6 YE i:�c; &:>..116Elcxc; 'tll11l'tÉoc; &:vTip, &AA.'1 S Hye.>, �T)'tÉov.

n&.vu p.iv ovv, it11 . "AiV 'tOV'tc.>V 'tWV 'tpcxyLKav e

b /1 t�p�oOCtt : -Ow Eus. 11

�1tCltV'tCt� : r.&vt«� Eus. Proclue 11 7 -i:o: 'tOÜ F 11 bcíll;iwv : 11incuv Proclus 11 2 'tE om. -.Proc]u&

REPUBLICA

495

LIBRO DÉCIMO 595a

Por cierto, proseguí, que muchas y varias cosas pienso sobre ella: que, sobre todo, fundamos correctamente Ciudad; y no menos lo digo reflexionando sobre poesía. ¿Sobre qué?, dijo.

b

Sobre no admitir en modo alguno la que sea imitación, porque por nada hay ahora que admitirla; y me parece esto más evidente aún después de haber explicitado los eídoses de alma. ¿En qué sentido lo dices ? Para decírolos a vosotros -no me denunciaréis a los poetas trágicos y a todos los demás que sean imitadores-, me parece ser d es de mujer? Caigo en cuenta, dijo. ¿Cómo, pues, será bella Ja alabanza, proseguí, de quien está viendo a .un varón portarse como no lo tendría uno por digno de sí mismo ?, ¿no se avergonzaría, más bien, de no darle asco, sino de gozarse y alabar ? No, ¡por Júpiter!, dijo; me parece razonable.

606a

Sí, añadí; si lo miras de otra manera. ¿De cuál?

b

Si advirtieras que esa parte del alma que violentamente reprime en las calamidades domésticas -y aun doliéndonos­ el llorar, el lamentarse hasta saciarse, y la que de natural desea todo esto, es ella precisamente la satisfecha y halagada por los poetas. Mas la mejor de nosotros, por no estar sufi­ cicntement·� c:ducada en razón y costumbres, afloja Ja vigi­ lancia de la llorona, por considerar que son de otro los pade­ cimientos, y no ser para él mismo una ver¡,>ii.enza el alabar y compadecer a otro varón que se tiene por bueno y se lame:1�a intempestivamente; sino piensa ganar precisamente

REPUBLICA

5 10

eso: el placer, y no aceptaría verse privado de él, despre­ ciando el poema entero . A pocos, creo, les es dado caer en cuenta de que, necesariamente, al gozarse de algo pasa de ser ajeno a propio; y que a quien haya alimentado y fortalecido la compasión en los padecimientos ajenos, no les será fácil dominarlos en los propios. e

Verda�erísimo, dijo: vale el mismo razonamiento respecto de lo ridículo?; avergonzarías tú mismo de hacer reír; mas, oyéndolo en una comedia o en privado, te la gozas en grande, y no la odias cual ;ilgo perverso? Haces lo mismo que respecto de lo aflictivo. Porque lo que con la razón reprimiste en ti mismo al querer hacer reír, temiendo pasar por bufón, lo sueltas entonces; y lo que allí hiciste por novelero lo haces, frecuen­ temente sin caer en cuenta, en privado, tanto que resultarás comediante.

¿No · ¿Qué te

Y

d

grande, dijo.

Y respecto de lo Venéreo, cólera y todas las apetencias del alma, penosas o deleitables, de las qt•e decimos acom­ pañan a todas nuestras acciones, la imitación poética, ¿no nos las produce?; porque las alimenta, regándolas, cuando habría de desecadas; y elévalas a gobernadoras nuestras, cuando habrían de ser gobe rnadas, a fin de que llegáramos a ser, en vez de peores y más desgraciados, mejores y más bienaventurados. ·

No podría decirlo de otra manera, dijo. e

607a

Pues bien, Glaucón, proseguí; cuando por caso te enruen­ tres con ensalzadores de Homero que digan que el tal poeta ha educado a Grecia, que es digno se lo tome de maestro en cuestiones de administración y educación humana, y que se ha de organizar la vida de uno a tenor de tal poeta, hay que basarlos y abrazarlos por ser tan buenos tanto cuanto pueden, y conceder que Homcrc es el mayor y primero de los poetas trágicos ; mas h:ise de saber que en la Ciudad s�lamente se a?mite d e la poesía la que sea himnos a los dioses y encomios a los buenos. Pero si admites en lírica o en épica a la Musa placentcrn, reinarán en la Ciudad placer Y pena en l ugar . de ley y de la razón que la comunidad tenga . siempre por me¡or.

REPUBLICA

5.11

. Verdaderísímo, dijo. b

VIII. Sírvanos esto, díjo, de defensa por haber recordado cuán razonablemente txpulsamos entonces de la Ciudad . a la .poesía, por ser tal, .pues la r.azón lo exigía. Digám.osle además, para que no se nos trate de rudos y salvajes, que antigua �s, sin duda, una cierta . disensión entre filosofía y poesía. .Testimonrcis :· ( el que es no sólo placentera sino · además provechosa. Pero, ¿cómo no vamos a .ganar?, dijo .

608a

Pero .>i no, compañero querido, al modo que los alguna vez enamorados, si juzgan que el amor no es provechoso, se apartan, cierto que a Ja fuerza, parecida.mente nosotros; por el amor a tal poesía, nacido y criado por los regímenes políticos bellos, veremos con benevolencia se nos demuestre que es la mejor y la más verdadera: Pero mientra� no sea capaz de defenderse, la escucharemos cantándonos a nosotros mismos ese razonamiento que decimos, y ese canto, tomando

512

b

REPUBLICA la precauoon una vez más de no caer en ese amor infantil y de la mayoría. Pero notamos, pues, que no hemos de lomar en serio tal poesía cual si captara la verdad y fuera seria; sino que el oyente se precava contra ella, temiendo por el régimen propio que en él haya, Téngase por ley lo que hemos dicho de la poesía. Convengo en .ello, dij o, de todo en todo. Porque, Glaucón querido, gran combate es, aun ue no q lo parezca tanto, ese de hacerse bueno o malo, de modo que no se deje uno llevar ni por la honra ni por los dineros ni por cargo alguno, ni tenga por digno el descuidarse por la poesía de la justicia y demás virtudes. Convengo contigo, dijo, a tenor de lo explicado, y creo convendrá en ello otro cualquiera .

c

IX. Por cierto, proseguí, que no hemos explicado las mayores recompensas y premios reservados a Virtud. De algo extraordinariamente grande hablas, dijo, si es mayor que lo demás de que hemos hablado. Pero que resultaría grande, proseguí, dentro de pequeño tiempo, porque el tiempo desde niñez ,1 vejez sería bien poca cosa respecto del total. Nada, efectivamente, dijo.

d

Pues, ¿qué?, ¿crees que es deber de algo inmortal el de esforzarse en vistas a tan corto tiempo, y no en vistas al total ? Creo yo que sí, dijo; mas, ¿por qué lo dices ? ¿No adviertes, proseguí, qut. nuestra alma es inmortal y que jamis perece ? Y mirándome, admirado, dijo: ¡por Júpiter ! , yo, no; ¿mas tú tienes algo que decir en este punto ? Si no fallo, dije, pienso que sí, y tú también, porque no tiene nada de difícil. ¿También para mí?, dijo. Pero oiría gustosamente de tu boca el que esto no es difícil. Escucha, pues, añadí.

REPUBLICA

513

No tienes sino que hablar, dijo. ¿Llamas a algo, pregunté,

"bueno y malo " ?

Yo, sí, por cierto. e

¿Piensas sobre ello lo mismo que yo? ¿Qué? Que todo J o destructor y corruptor es l o Malo; mas lo conservador y ayudar es lo Bueno. Yo, sí, dijo.

609a

Pero, ¿qué?; ¿dices que hay algo malo y bueno para cada cosa?, cual para los ojos la oftalmía, para todo el cuerpo la enfermedad, para el trígo el tizón, la podredumbre para la madera, para cobre y hierro la herrumbre, y, como digo, ¿casi casi para cada cosa hay un mal y una enfermedad con­ naturales ? Yo, sí,

dijo.

Pues bien: ¿cuando algo de esto le adviene a una cosa, hace endeble a la que adviene y termina por deshacerla y destruirla entera? Pues, ¿cómo no?

b

Luego el mal connatural a una cosa, y la endeblez, des­ hacen, o, si no la deshacen precisamente él, nínguna otra cosa la destruirá ya. Porque ni Jo bueno, ni lo que no es ni bueno ni malo, deshará jamás algo. Pues, ¿cómo?, dijo. Luego si hallamos entre los entes algo por lo que esté malo y lo haga endeble, sin, por ello, ser capaz de deshacerlo destruyéndolo, ¿no sabremos ya que para lo así constituido no hay perecimiento? Así, dijo, es verosímil. Pues, ¿qué?, proseguí : ¿no hay para el alma algo que la haga mala?

e

Y mucho, dijo; todo lo que ahora hemos recontado: injusticia, intemperancia, cobardía e ignorancia.

REPUBLtCA

514

d

¿Algo, pues, de ellas la deshacen y destruyen? Y atiende a no engañarnos creyendo que el hombre injusto e insensato, cuando es sorprendido en una injusticia, perezca entonces por efecto de la injusticia, por ser ésta endeblez del alma. Sino tómalo así: a la manera como la endebl ez corporal, por ser enferml!clad del cuerpo, lo disuelve y desh ace y lo reduce a no ser ni cuerpo, también todo lo que decíamos lleva, por la propia maldad, al corromper por adherirse e inser, a no ser. ¿No es así? Sí. Pues bien : considera al alma de la misma m:mera. ¿La injusticia y demás maldad que en ella haya la corrompe y repudre por inser y adherirse a ell a tanto que la lleve a la muerte y la separa del cuerpo? En modo alguno esto, dijo.

Pero, por otra parte, sc:ría irracional, proseguí, que algo se deshiciera por un mal ajeno; mas no, por el propio. Irracional e

610a

.

Atiende, Glaucón, proseguí, a que no creemos que el se deshaga por lo malo de los alimentos, gue sea un mal de ellos, -sea por estar pasados, podridos o lo que sea. Mas si lo malo de los alimentos introduce en el cuerpo un mal clel cuerpo, diremos que el cuerpo pereció mediante aquéllos por ese mal propio de él, que es Ja enfermedad. Mas por el mal estado de los alimentos, siendo al imento s y cuerpo entre sí diversos, no afirmaremos se corrompa por un mal ajeno que no introduzca un mal connatural.

cuerpo

Correctísimamente hablado, dijo. X. Por el mismo razonamiento, pues, proseguí, si un mal del cuerpo no introd uce en el alma un mal v, lScm1:p vOv f¡1:1itc; 01:4>1:1c8cx, .w.,\ ot6" lcrnv 1v yLyvól1t:vov, 'toLoO'tov ticctvQc; loyu:rll� lh«BE«'tlov, Kctl TCOAO 1.Lov uG'to a:6p�at:1. tcoct lv11py,a't'cpov &Liccnooúvcxc; 'tE icctt &auclac; 8tó'\'E't«L iccll. 'Ttciv'tcx e! vOv lh�'A8o[lEV . NOv 8E E'l'TTOl'Ell 1:1iv cHr¡Elf! itEpt

.

'U�'toO, o'tov lv

'tt¡'>

TtctpÓV"CL c¡>ctlVE'tctl. "Ce!3E&1:1E8Cl 1-IÉV'tOt

8LOCICEll1EVOV oca"CÓ1 lflcmep ot "COV 0Cl)..CÍ't"ClOV n.OltllCOV &pé3V'tEc;

aO'toO t8otEv rri¡v &pxata.v úcHv,

6no d

'to\l -r&: 'tE 'ltaA«LOt 'toO GQl.l«'t\>t:; l1ÉPI') 't'Ot 1:1-EV EKKEKÁcfo0ctt,

"tck 8€ auv't'E'tptct>Sdt 1UK((ll. icetl TtÉ't'pctc;1 tSa't'E Ttctv'tl l1aAAov 8T)pl(¡l EOLKÉVClt

túaEL,

�-

otoc; �v

06-rc.> k�l 'ti¡V 'l'uxY}v 1'l1d (1Uplc:.w

l3v. ºAU« 8Et, a nctÚKe.>v, l�daE BAÉ1tELV.

1Cct1C

nct; 9' �· Se;. Etc;. 'tijv c¡>IAoaocf>lctv

1 «�'tfle;, ic«t lvvo•ltv �v &tt"CE't(l(t 1eccl e

otc.>v �ct>ú.:-rctL 6tJ.!Atl3v, &.; E:uyyEvi¡c; o�act 't'f?> "CE 8d9 Kctl 0.8ctvá:T(j> Kctt "t'� &El �V.'rt,

ICctl

o'l'.et &.v yé:vOL"CO "Cft> "COlOV't'V eMctl-

1:16vQV ).i;:yop.Éve.>v la-tt&:oEC.:>11. Kctl -r6't• &v -rt� 'Cooi ct3'ttjc;

&>.'le� c¡>óaw, d-rE no).uEt8qc; d-rE p.ovoEt8�c;, El'"CE tsnn rx-� ICctl Snc.:ic;• vOv at. 'tli lv 'tl{> &v8pe.>ntv9 Bl&c; f\311 icmipetc; yLyvo1:1tv11c; ncxpcl 'tOV 'Al'É•

·�pSl'tov

).l'}.'tCMtO'tatl:lÓV, o� 'tO !!3c:.>p c\yys'tov o081hi O"tfryuv, Mbpov

'toO 63at'toc; n&aLv &:vety1eat'tov tttvcu

TtLdv, 'touc;

U cf>pov�aEL l'� aV f.m).«V8úVEa8atL, �EnEL3-i¡ 8� KOL• :b

l'l'J8flvccL

iccxt l'foccc;

vú1e'tccc; yt:vta0cn, l3pov'tf¡v

u

K«l O'E:L·

ªl'º" yEvÉa8ccL,.1eccl lvu08Ev l�cxnlv11c; IUov n>.n c¡>tpt:a8«L



Ívc:.> de; 'tqv yév1::aw, 4ffov'tcu; l.sone:p laú:petc;. A�'toc; 3e 'toO l'ev fS3«'toc; KG)).u8�va1. nwtv· Snn [lÉY'to� iccil fSTtc:.>c; dAt:'to,

d' 5 fÚ't«Eiffiov't) que lo separa de todo lo demás, por tanto de lo común, aun del género, con otras cosas afines. De ahí la insistencia en el ni - ni - ni - ni (336 d) que descarta lo afín o común. 338 c; 339 d. "el pancratiasta·· (?Tav-Kpanauní).

literalmente digno de "gastar en ello

l. l).

534

REPUBLICA 353 c.

(ó.pení} ,' vicio (KciKÍa). En significado "acorde" ( Cl. J) .de "virtud'!, ver que "vicio" no resuena coino resuena (físico) , a maldad-y-malo (enfermo). Así damente el griego. "virtud"

335 b se explica · el Por contraposición, se ec11a de KO.K[a a viciO (inoral) -y-defecto que "vicio" no traduce adecua­

la nota a

357 a. Señálanse aquí, brevemente, tres clases o eídoses de bienes:

1 ) Un bien que se lo abraza (&0"11'ae6¡.tevov) a él por mor de él (ailro avroiJ lveKa), -y no atraídos por las consecuencias. 2) Un bien que se abraia por mor de él-y-por las secuelas que engendra. 3) Un tercer eidos de bienes que se abrazan no por ellos mismos, sino por sus consecuencias, -bienes penosos, mas útiles. 358 a. "feliz", µaKapÍt¡J; más literal y fiel a sus resonancias : "venerablemente feliz". Cf. nota 341 b. 358 b. "de por sí misma", airro Ka.8' a{iró· Sobre el valor o peso ontológico ·de esta frase técnica "hecha" (Cl. II.3) véase a. Il.2, TV.2, 3. Debió, probablemente pronunciarse con énfasis bocal. Aquí usamos las comillas. 362 a, b.

Esquilo, Siete contt·a TebaJ, 593·4.

362 d. Cf. Oduea, XVI, 97. 363 a. Hesíodo, Trabaios y días, 232-3; Homero, Odisea, XIX, 109, 111-113. 364 d. Hesíodo, Tra:v>..ov ¿Será a.v>..av ? Nótese a continuación

0$1 {3>.hroVTO Te Kat aluxpa>, y

bie11

"acusado Y acusador",

vivencia

y a su sentido

de lo jurídico.

bello-y-bueno,

evywv T! Kat oi6iKwv,

fugitivo y perseguidor. Resuena ficado jurídico

es frase hecha ( Cl.

griega popular,

( Cl. J )

perseguido y perseguidor,

cada una de

estas

palabras a su signi­

de reacciones primitivas

Resuenan aún los

JI . 3) calcada

Ka,\Ó> K'aya8Ós·

en que surgió Ja

dos significados.

Son

palabra

"acorde".

406 a. "educadora de las enfermedades",

?rai8aywyiK1] Twv vour¡µánov.

Lite­

ralmente.

407 a. 10 (Berg).

Focílides, fr.

408 Wada, IV, 218.

411 b.

Ilfada, XVII, :>88.

4111 c. Línea 1 .

El texto dice

lv.

¿será

óv?

Se trata de mentir con una mentira

que tenga o esté siendo ( óv) algo genuino, de buena ley

(y€vvatóv).

417 "Lícito",

(Jɵis;

no lo permite la diosa

0lµl,

la .Mantenedora

(Beµ)

de la Justicia. Cf. Cl. l . 6. El adjetivo ha de recordar al sustantivo personal,

REPUBLICA

541

al menos con una mayúscula. Así sonaba aún a Jos griegos; y no como "licitud" puramente jur(dica o moral, cual entre nosotros. 423 a, b. "Jo de los jugadores"; ) . Por ello la más bella; aunque no, la más grande, rica. . . 424 b.

Odi iea, I, 351-2.

429

c.

"el criterio", lló�a., la opm1on; una opinión, fijada cual norma o hecha ley por una Ciudad, se llama llóyµa.· La Ciudad define, vgr., qué se ha de opinar o tener por valentía: la definición dogmática de valentía de un ciu­ dadano. Ciudad define qué es lo que éste ha de pensar (opinar) cual temible, qué cosas tener por temibles . . . ; todo esto lo indica oficial o públicamente Ja Ciudad al educar al ciudadano {?Tap71yy(,\,\nv). 429 d. ..el brillo". TÓ avBo;, la flor, el color en flor, o sea: en su máximo esplendor, -sea tal color el púrpura al que parece referirse según lo que se dice a continuación de "otros colores". Acerca

436 e. de esta fórmula triplemente reforzada de identidad, véase Cl.

11. 2; IV, 1, 2, 3. 441 b.

Homero, Odi.rea, XX, 16.

465 d. "unidad de opinión", lv� llóyµa.n· Una opinión (sobre algo) compar­ tida entre muchos, aceptada por ellos, deja de ser "opinión", l)ó�a.. y se trueca en "dogma" (8óyµo.. Só�o.. 8oK€¡v). Tal conexión verbal y conceptual -entre l)ó�a. y Sóyµo.- no es reproducible verbalmente en castellano. La conexión conceptual proviene, o se origina, de la "unanimidad" de una colectividad, sobre todo de una Ciudad,

REPUBLICA

542 466 e. Hesíodo,

Trabajos

y Días, 40.

468 c.

Homero, Ilíada, VII, 468 e. Hesíodo,

Trabaios

321-2.

y días, 121-3.

Escribimos '"daimonios", en lugar de "demonio", para evitar la inacep­ table, para un griego, significación actual

y multisecular,

Los oaíp.ovt: eran seres intermedios entre dioses (diosas) héroes. Llamar a uno "daimonio" era, pues, gran alabanza.

472 a,

"Paradigma",

ó.m'l·8t:¡et.,.

e.

está

7rapJ·15try¡w..

dentro del

aquí

de esta palabra.

constantemente

y mortales,

o

contrapuesto

a

parentesco verbal, entre 8eryµ.a, IMet'>· ti.e¡�,.,, 8t:¡y¡ut

son "mostración", "muestra" ; a7r�ºOEt�t> � 7rOAAc.0

·

508 a.

-l}Aio-El8tuTaTuv: (heli-oide, cual antrop-oide ) . Parentesco real, verbalmente mantenible en muchos casos, entre �ISo>o l8E¡v, l8ia., ópooOat. "soli-oide",

ópO.v. óif!i» TÓ7rt¡1), la relación que

"de la naturaleza", repitiendo la frase "á?ro T�> vcHw>" que se halla dos líneas antes. En todo caso, el sentido es claro: dios-naturaleza-verdad hacen de término supremo de valo­ ración respecto de los demás casos, todos de imitación.

600 b. Creófilo, KpEC:,11>.o,.; de linaje cárneo. 604 c. "saques de dados", lv 'll'TC:,uei Kv/3ow, en la caída de cubos. Tal era ya la forma geométrica de dado. Apostar (o poner, Tl8€u8ai) a los dados según los resultados pasados, las caídas pasadas ( ?rpc» Td. '11'E7TTOKÓTa). Es, pues, apuesta o puesta inteligente, reflexiva sobre lo pasado o acaecido ( T.Eu8ai 'll'Ep� TO yryovÓ) . Así hay que apostar o poner los actos propios: puestos a lo que el razonamiento elija como mejor.

INDICE

Pág.

Libro sexto

. ..

Libro séptimo libro octavo .

. .

. .. .

.

.

.

.

.

.

. . . .

. .

. .

.

.

. .. . .

.. .

. . .

.

.

.

.

.

.

.

.

.. .

319

.

365

. .

.

.

. .

.

.

.

.

.

.

.

111

Libro noveno

463

Libro décimo

495

IMPRESO EN NOVIEMBRE DE 1982 EN J.A Ii\fPREfX'fA UNIVERSITARIA DE

LA

UNIVERSIDAD CENTRAL DE VENEZUELA