Corpus scriptorum historiae Byzantinae: Volumen III Nicephori Gregorae Historiae Byzantinae Libri Postremi [Reprint 2022 ed.] 9783112690369

Table of contents :
PRAEFATIO.
NICEPHORI GREGORAE HISTORIAE BYZANTINAE. LIBRI XXII
EIUSDEM HISTORIAE ROMAÌNAE LIB. IV. SIVE UNIVERSAE HISTORIAE ROMANAE LIB. XXV.
EIUSDEM NICEPHORI GREGORAE HISTORIAE ROMANAE LIBER.
NICEPHORI GREGORAE HISTORIAE ROMANAE LIRER XXVII.
NICEPHORI GREGORAE HISTORIAE ROMANAE LIBER XXVIII.
NICEPHORI GREGORAE HISTORIAE ROMANAE LIBER XXIX.
MONACHI NICEPHORI GREGORAE NARRATIO DE COLLOQUIO, QllOD CUM PALAMA CORAM REGE PRINCIPE IOANNE PALAEOLOGO HABU1T. 1NDUCITUR AUTEM NARRATIO TANQUAM AB ALIO FACTA.
EIUSDEM MONACHI NICEPHORI GREGORAE DE EISDEM SERMO SECUNDUS DOGMATICUS.
NICEPHORI GREGORAE LIBER DOGMATICUS TERTIUS.
NICEPHORI GREGORAE LIBER DOGMATICUS QUARTUS.
EIUSDEM NICEPHORI GREGORAE LIB. DOGM. XXXIV.
EIUSDEM NICEPHORI GREGORAE HISTORIAE ROM. LIB. 35 LIB. DOGM. 6.
EIUSDEM NICEPHORI GREGORAE HISTORIAE ROM. LIB. 36.
NICEPHORI HISTORIAE ROMANAE LIBER XXXVII.
INDEX nominum propriorum tomi tertii.
INDEX vocum et locutionum totius operis.
CORRIGENDA.

Citation preview

CORPUS SCRIPTORUM HISTOPJAE BYZANTINAE. EDITIO

EMENDATIOR

ET

COPIOSIOR,

CONSILIO

B. G. N I E B U H R I I C. F. I N S T I T U T

A,

A U C T O R 1 T A T E

ACADEMIAE LITTERARUM REGIAE BORUSSICAE CONTINUATA.

NICEPHORUS

GREGORAS.

VOLUMEN III.

BONNAE I M P E N S I S

ED.

W E B E R

MDCCCLV.

1.

NICEPHORI

GREGORAE

HISTORIAE BYZANTINAE LIBRI POSTREMI

AB

IMMANUELE BEKKERO NUNC PRIMUM EDITI.

BONNAE I M P E N S I S

ED.

MDCCCLV.

W E B E R I

PRAEFATIO. Quae nunc primum ex bibliothecarum latebris prodit, operis Nicephorei pars postrema satis diu manum quaesivit liberalem, qua ab oblivione vindicaretur.

promiserat earn man urn Boivinus, porrexit aca-

demia Berolinensis, cuius cura sumptuque factum est ut libri duo, vicesimi quintus et sextus cum quarto dimidiato, ex codice Vaticano (1095) describerentur, reliqui ex Parisiensibus Regiis (1276 et 3075), illi ab Henrico Brunno, hi a Wladimiro Bruneto, doctis hominibus ac negotium suum fideliter exsecutis.

co-

dex Vaticanus chartaceus esse perhibetur, seculo scriptus decimo

quarto vel quinto, manibus pluribus,

modo diligenter modo secus.

de Parisiensi priore

scitum est quod tradit Brunetus. Les livres historiques 28 et 29 et les dogmatiques 1, 3 et 4 sont d'une écriture rapide, correcte, mais peu régulière et souvent difficile à lire. Ce n'est certainement pas l'écriturc d'un calligraphe de profession, et

VI

PRAEFATIO. si l'on ne devait se tenir en garde contre une erreur à laquelle on est trop souvent porté, on pourrait supposer que ce M S . est un autographe de Grégoras. Dumoins il parait probable qu'il fut exécuté sous ses yeux, à cause des additions et des corrections que l'on y r e marque. Ainsi le feuillet 121 est écrit de la même main, mais en caractères beaucoup plus gros et plus espacés, et parait avoir été intercalé pour rétablir un passage oublié, à la dernière ligne du fol. 120 verso il y a quelques mots effacés qui me paraissent être xul neçi fisv TOVTCOV avroç av, lesquels se retrouvent à la fin du feuillet 121 verso. Le feuillet 125 est d'une écriture différente, mais parait avoir été ajouté par la personne même qui a écrit le reste du MS. Car les mots aïSoî roù xr¡Sov, qui commençaient le fol. 126, ont été effacés et écrits après coup au bas du fol. 124 verso d'une écriture semblable au reste du MS. ainsi qui les mots alla lexréov r¡. s. p. xui o. t . a. Par ce moyen on a pu insérer le feuillet 125, qui contient des détails sur les démarches du patriarche Philothée. L e revers du feuillet 128 à été barré en entier, il contenait le récit qui se retrouve plus loin (f. 130 verso) et qui commence par à,

¿/inifinXi]ai

ye tijv

euviovg

ftiv

novtjgmv

¿rjfioaiov

ivjavdot

xara

f. 101a. dianX^XTi^oftenovg aXXa totg

l'a/ei

, dXX' eI (i)J nuv

TQVVTtg ooqu%to&au

nov,

cTtjfioaitov

¿Tieiaxw/udoavza xai

Ttjv aoqiiav,

iwv

r?j? fvoefioUg

yeieoiv

gctdicog

Xafi^uvti

TI nuguloyov

N&Qu'hoyov.

rqv

¿niggsovia

aXXag

no&cv

fiovinmsQuv

juuXeora

¿xet

ngavovg

y/xUTtov xai

GREGORAE

oixovoxud'dita'^

uv more,

xuv

sortem simpliciter reprehensam volo, sed quod etiam earn ob causam, si longius respicimus, non modo publicarum rerum plurimas calamitates reperimus , sed omnium maxima ipsius piae ecclesiae infortunia. aut enim Byzantii mala gignuntur atque inde quasi in pronum el'fluentia calamitosissimis rebus etiam reliquas facile implcnt urbes , aut aliunde obscure et adumbratim illata ibi fundamentuin firmius nanciscuntur et palam improbitatem quasi vividis coloribus indutam ostendunt. quare mihi mirari subit non si quid ibi rationi inconveniens incidat, sed si non, quidquid geritur, a ratione abhorreat. nos autem hie, qui non supervacaneum quid secundum supervacaneani hanc et artificiosam sapientiam argutari sed in dogmatis antiquitus bene scriptis permaneamus neque, quae silentio involuta sunt, refricare aut i n e ptis ratiocinationibus expedire conemur, nos, dicu, quibus hie p a s t o . rum munus obtigit spiritu aliter longain vitam degimus et g r e g e m n o strum spiritualem codem modo regiinus sul) gubernatore, universitatis rerum solo opiflce atque deo, polytheismum autem et atheismum Palamae, magis yero extinctionem mysterii incarnationis dei velquodidem est, totius ccclesiac plunam conversioncm non probavimus neque u b .

20

HISTORIAE BYZÀNTINAE XXV. 7 . 8 .

27

i/frgoi ¡.ivQtoi ¡nvyt'cov sfinQoa&ei' -laitäai &avriiwy oxtvtj xui ¡utjXQtvr/iuaTtt, ¿Ma xai avxbv ilaiafiüv, xai oaoi xavxà tpçovov* aiv avvio, fiera tcov avxov xoiovimv âoyfiiixcov, cov xai qfietç oncoç noi' sv &èa xaxéoxqutp, xw aimviii) naçanéfinofitv àva~ 5 Se/xaxi xe xai nvçi. xovxcov ô' axgißij tijv naçdoxaotv e%eis je xuì £§eiç avxdç, d'iiiòi> xàç svxuv&a nôXeig xai y_mgai ¿4lyvnxov xai 'Agaßlag (potvt'xtjç x e xai 2vgi'aç, xai Sam ntQÌ TavTuç oixovai yévtj Xgiaxiavmv, oncoç èv fiéaco iwv (totßwv xai dxd&agxa %eikij ¿xôvxtov oixovvxeç , xat dlio10 T gioii; âovXtvovxeç onXoiç, o/xuaç xfi ftôv tods axoi^ovvxeç èniaxonmv SiâaaxaXi'a TO nàxgiov asßag dei rots ieçotç vé/uovoi âoy/uaai. /.iqxvvoifiev d' âv ti Xéyeiv s&ÉXoi/itv anavtu ¿(ptÇijç oaa xe 0 9eZoç sr-ttvog dvqg en' s/xov Sitati, xai oaa aXXot aXloai aXXa/jj xai navxayr^ , xîjç èfiot'aç i/ò/xtva xdÇtwç xe ivlaßeiag. 'E'Çatu'uv iXoao(pi'ag 6 g>j%, xaì ài' avrò ye TOVTÌ noXXovg (tsv dfiip' avxòv xovg Aaxivmv tì/t aoq>ovg dei, ijga de fiäXXov Tijg retogyìov ¡jiovatjg xaì ofiiXiagm oocpoì yàg, (ptjoi, Tvgavvoi aoqxöv avvovai'a. e%a>v ovv atìròv s%tiv inèntiaxo xaì aocpìav xaxà Tavxòv exaiégav, TIJV TS 'EXXqvmv 20 &tm-

9axsgcp xmv

ooipóv,

re

jj y à p

xovxotg

yvoìij

xXijd'fjvat.

dtjnoió-

/¿¿j

i\oxifiìag, 'Agdftmv

ti TI nov

nda/tiv

gov fxhv tiSèvai

sg ròv

atoì^ó/nevov è'xi oitfitìov.

yèvtaiv

xtjxi xaì xivtjosi 15 xaì

Sianòvxiov

rò èrtidtixxixòv

¿XXé/.tinxai

evexu £iiv ye

xmv Aìyvnxìmv

OVTCOV, xaì

xgòv

xaì

ày/ov

rmv

navxdnaai

ÀOFISVCOF

5 Qtjyi, OVK 6QQCt&VIA.t)flév?)V Tivà Tìjv onovdrjv Tutv fisgsi

3 3

(laa ó' tìg xovg òrjftiovgyixovg

snogtvtxo

fiàXa

XXV. 1 1 .

&atldtai OVXOJV,

(ITI

praefixam egrediuntur, ea a v e r s a b a t u r et abominabatur ut pie v i v e r e v o l e n t i b u s i n s a l u b r i a ; q u a e c u n q u e contra ad r e r u m r a t i o n e s atque c a u s a s s o b r i e atque moderate indagandas pertinent, ea lubentissime a d m i sit eo quidem Consilio, n e conturbaretur argutiis L a t i n o r u m , qui ibi incolunt, et r e g i s ipsius, qui in hac doctrinae parte non I e v e m q u a n dam atque" mediocrem ope^am insumunt, quippe q u u m A e g y p t i i A r a b e s ex propinquo ^crebro ad r e g e m p e r mare proficiscantur doctae disputationis et ambitionis causa, non sine magna ¡Ila ostcntatione Arabum , qui totam yitam in co ponunt s t u d i u m , ut i n d a g e n t , si quod v e t e r i s C h a l d a i c a e doctrinae adhuc v e s t i g i u m s e r v e t u r . Uicebant enim, quum ab opilìce definitum esset, ut omnia, quae oriuntur et intereunt, c o e lestium siderum qualitate et motu efGcerentur et formarentur atque eorum collocationibus ac rationibus, q u a e iis cum rebus terrestribus intcrcederent, flumen m a t e r i a c quasi legibus r e g e r e t u r et modulate o r d i n a i c t u r , nequaquam nobis studendum e s s e , ut altero n e g l e c t o a i t e rum tantum c o g n o s c c r é m u s . caecam enim quandam doctrinae v i a m i n g r e d i , qui nec cum speculatione p r a x i n c o n i u n g e r c v e l l e t n e q u e cum altero altcruin. quum enim in duobus h i s c c g c n e r i b u s p h i l o s o p h i s e contemplatio v e r s a r e t u r , eum haud sane rerum rationes c o g n i turum et multum abesse, ut p e r f e c t u s sapiens a p p e l l a r i posset, qui non

Nicephorus Gregor. Vol. III.

3

3 4

N l C E P H Ô R l

G R K G O R A t

iï/iupco Kttd''Janèaa ôtt fisnèvai è'nsiai xù t^ç tptXoûoipt'aç f i v otrjçta. 13 'AXXà tovtmv fisv uXiç. è/*oi 6' coç tù noXXù a/oXr¡v âyàsv, r¡ xai ¿nyoXiaç vnsgttgov sxttvoç nçày/ua notovftsvoç 9$QttnsvM ¿/¿è âtà o s , èSetxvv nsçitmv xai nsQirjyOvfitvoçS èìtóaa t f ¡ T i y t j ç ntçt'toTtv « * t « 9éaç, ta te aXXa xai boa êv StàtQOiç, èV dyoçatç , sv âtxaoTtjçioiç, TO SV vofit'o/xaoi xai ^a^ây/naat rè» anavxa yjròvov waavtwç s / o v xai ¡xr¡Sanf¡ FIR¡Ó' ònoomvv tçenèftsvov, xat OJMOÇ SV ota&ftotç xai pétçotç ñXáotiy%iv sïrj ôiSé/tivà TE xai Xa/iißavöfieva tiSr¡ xa9ána% IO còvi'cov « n a c r a , ovy coç tcôv ninçaoxôvtwv ïxaatoç ßovXotr' â v , aXX' coç ià T f j ç noXnsi'uç àçyaïa xtXtvùvot óóyfiata, coç TFJÇ Twv svxvytaxèçwv nXeovt^taç TO Xt'yvov nuçttovâ' jttçdtti'vtiv èiHXti, dXX' coç oi aiOTÎjçeç, xijç urw9tv ev'xa'Çi'ctç ïtQvaxâtTovoi vó/jioi xòv anavxa yçôvov. m'â' ó nXovT 15 TiQVvytav, 01'i' m xa&' r¡Xixiuv TtQoßtßrjXsvat '¡¡wißt], to nXsov IV èt TOVTOIÇ oïôç x' äv f î t ] èv.tl TWV rjaaèvmv xax u/upco. tayv fxévx' av ùa evsxa

dXX'

aveaoßei

ftogvßog

(.toi

q vrjoog

10 ylaxivixotg

èx

onXoig

yneiQÒv

daxvytìxoveg

QIOV

vaaxdvxeg

èvanòvSovg

otpQvv

IQnàvxmv

(idXtaiu

vavxixàg

vetv

eyovrag,

vovg

ég ròv

a'AXà

(tfjv axXtjQav

ndvxcov

SU

ènì

Bevexixovg,

(leydXag

8vvu(ièvovg

óvvd(ieig,

nagà

(téya

xaì

cog

(itjxsxi

srl

(lévtiv

tìntlv

tjytfiovi-

ßoaxovai àia

àè

dia xaì

ßi'ov

xavra

xaì

év

ßga-

e^aQXvtiv

èxeìvwv

tT}V Maiwnv

èna-

vevixrjxaai

noXXovg

ij(iijg yeùeiatjg

oXijg 'rjyt(tovi'av

èdèXeiv,

xaì

diaxsxgicpevai ngay(iùxcov

èxel axgaxiwxixwv

xoìvvv

ni-

xexxt](iévovg'

cog ot xò raXaxcóvv(iov

elvai

STtavaxti'vao&at,

o

'P(0-

xijg naxQi'ov

xig xijg Btvexiag

Tevvovtxai,

daXàaarjg

xa&exxovg

)crjv trjv

agxi

xolg Bv^avzi'oig,

a(ia

(tijxe

dei

ytyèvtjxat. vtjoov,

oir¡v è\&g èv

èv xtfßoig xe

èxtt'vag tov

Svva—

Ai'hi Sa

xèaaaQsg

xs

ìaxia,

xaì

ov agxicog

xàg

ßovXöfte-

\r¡yovxog

èg

ènèitXtvaàv ai

ävotv

xívr¡aiv,

Beverixai,

ovyxXeio9eiowv xaì

rà s'Xadov

ye /¿r¡v

èxninijàtjxóxcov,

t¡dr¡

dftqiißaX-

xìvdvvov, xàg

f. 105 a.

'AQxefiíatov,

xaxanXevouaa

èg xrjv vaxsyaiav

XQvaai, ovv

r¡xov èni xò

avdig

saxiv

jia-

Xóyog ì\v noXe/utag

¿g 'iìgconòv

yuQ xalv

xtàv nòXecov

UV'TÌJ

,uà%t]g

o&ev hv

noXe/xícov

xr¡v ia/Jaxr¡v

[itxa$v

è/ovamv

r¡ xwv

xaì

xQir¡Qtig.

%àg sxsivr¡g ogov è%ìjv laiOQr¡aag nóXeig, ßi)Qtiov

43

èniXoiav-

vavfia/i'ag,

commorari constituissem, armorum bellique apparati), in quem summo studio atque alacritate etiam Euboeenses incubuerunt, a proposito d e terrebar. fama enim e r a t , iamiam triremes ex Genua infesto impetu in eos navigaturas esse, quare brevi tempore tota insula perlustrata et urbibus, quantum fieri potuit, invisis, ad Artemisium, Euboeae Promontorium septemtrionale , profectus sum. unde quum iam provehi vellem, classis hostium decurrit meque a profectione prohibuit. triremes enim Genuenses quattuordecim celerrimo cursu ad Oropum et Aulidem appellentes sub finem acstatis conspiciebantur. inter hasce enim urbes paulo meridiem versus sitas portus est oblongus , qui quamcunque tempestatis vel turbulentissimae vim contemnit ; in eum igitur modo hostes invecti erant. postero autem die triginta quattuor triremes Veuetae iam diu insidiatae illis hostium navibus advectae portus faucibus interclusis Genuiticas naves necopinato quasi reti cinxerunt. ex quibus quattuor naves stalim velis passis, quasi alearum iactui re commissa aperto periculo dubiuin praeferentes, hostium g l a dium subtcrfugerunt; reliquas autem naves paucis exceptis, qui in continentem exsiluerunt, omnes cum hominibus Veneti ceperunt manu

44 xai

NICEPH0R1 Taira

0 ye

fisv

fiqv

ìXijXvdóxwv mg èvijv fiotug

atXéa

nagadovg,

Regi

avftftayjag

è? Bv^eivxtov

qXavve,

1®

Avxog nagtòv

3'

deàiàg

Xivdgofiovaag xttftev,

xàg

xaxà

xmv

noò

figa/sog

nagdXmv

¿ltd'

aSéa9-ut eintlv

¿v

Siucpvytlv

èxittov

eXovaag ex

anoiXeoav

dvvrjdévxmv

ftéveiv

xwv

xa&svSóvxaiv

xov

vnvov

avxòg

f'^ìjg, Siù

xoìg

onovdijg

èv 9aXaxx?j

sxgiva

òtlv

xéaaagag

sv

xgiygtig

èSvvrjdqauv, , fti'av xaì

te

xaxà

dXXà xò

tS' 10 xe xà xétog

xatgfji. na-15 tìgrjxò nóXiv,

dnsXt]Xv9vt'ag

axgaxicaxcòv, ys

coi

Et'^oi'ag

aicpviSiov,

Sia

fiu-

xà

y.h'Svvov

Evftoéaiv,

ftuXtoxd ngòg

aq>t'£iv.

nXovoicoxdxtjv

ngóxtgov

xwv

ò

xòv

(iaaiXiwg

aipódgu

èxtirag at

è'%uv$Qanodt(sa[ièvovg

ei'&vg

xai

%ajgav

Tevvovixixag

diaxgtfitiv

avxog

èfiov

syeà ydg

Evènti

è/ùgoov.

xrjv xov

(IXsnav,

s|

nogei'av.

xaì

XOIVWV

Ev^oiav

Xvoag

xrjv

néftnti

fiéXxiov

s'yoov.

¿&taodfiì]V,

xrtv

XtXfj&òg

titog

xai

'9ogv(ìovg

o r « ò f j xai

xai

eidtltjg

ovyygàcpuv

ioxi'otg

dnoXs'£rifievog TCÒV

xvyqg

xr/v

ngeofievoovxa

xagxtgijaoav

av

ytvoftévotg

xoiavxa

xaxd

%Q6VOV'

xovxo

xe ntgi

iv QeaoaXovixrj

xcov vtwv

svi

xòv

sg

noiovfiivog

ol ftudtìv

xsaaagag

, xà

nXfjgeotv

Bv^avxt'ov

ytyivijxai

01 niaxoxàxtov

afta

èxttvov

vavag%og,

ngayfiàxmv

xai

ev&v

è x f ì xax'

oxóXov

xcov

óutixijoaTO,

òh fisxa%ì>

eayev

Bevsxixov

athw

dvqx&i]

fìuoiXéa,

x f j i è ny

xov

GREGORAE

xòv

/urj

ngoai-%0

'Evóv/uicovog

evay%og

sxeìvo

ngoxéQTjfia.

non conserta n e q u e pugna navali commissa. et haec quidem res sic se f e r e ilio tempore habcbat. p r a e f e c t u s autein classis Venetae p o s t eaquam tam p r o s p e r e res e e c i d e r u n t , E u b o e a c r a t i o n i b u s , quantum maxime fieri potuit, ordinatis, navilms solutis velis plenis inde r e c t a Byzantium versus cursum intcnclit. i n t e r e a vero certior factus I m p e ratorem Thessalonicae commorari, quattuor elegit ex suis n a v i b u s , q u i bus unum ex fidelisSimis sibi p r a e f c c i t et ad I m p e r a t o r e m de soeietate contra hostes communes iungenda acturum misit. ipse autem Byzantium cursum d i r e x i t , Imperatoris adventum ibi p r a e s t o l a t u r u s . Tu vero iam ea quae insecuta sunt, quomodo scse habeant, m e melius cognovisti, ut qui ipse rebus adfueris, ipse videris casque conscribere m a •*imopere studeas. ego vero tumultus, qui m a r e p e r v a g a b a n t u r , m e t u e n s in loco mihi manendum esse d e c r e v i , quum praesertim n a v e s quattuOT istas Genuenses, quas periculum p a u l o a n t e s u b t e r f u g e r e potuisse d i x i mus, r e c u r r e r e et clam una ex o p u l e n t i s s i m i E u b o e a e u r b i b u s ad m a r e sitis capta atque r e p e n t e direpta cum militibus, quos antea a m i s e r a n t , r u r s u s abire viderem, E u b o e e n s i b u s non tale quid p r a e s e n t i e n t i b u s , sed Endymionis somnum, ut a i u n t , ob recentem illam victoriam d o r m i e n . tibus.

HISTORIAE BYZÀNTINAE XXV. 1 9 . 2 0 . Ov sxsivag

/usxa%v TlUQSQQVtj %QOVOg t Xttl TU£ BsVSXiXag ¡SO

jtokvg è&tcófiyv

xèixaQug

Tiovaug

dnqdxxovg

vixavxa

äiaxqißtiv

5 sv

xovxotg

oXaig

tov

av9ig

vavXoyetv

nufjcòv

Ifrkanxov

xiaìv

od'iod'ai, 20 veia, ayotsv oxtjv affiaiv

UQXI

xrjV

ttjv

opfiovoa

de Xoinrjv sxdoxtj

nuQuXicov

rag

àvco&ev

èaxo/uiXeiv av

eiätitjg èfioì èxtt

xaì

cog fiixQov

ava> f.iìv nurjù

/ueìvnaav anoQadrjv

VOXSQOV.

óvta/niv, xìjg lÌQ^xr/g

nàaav

xrjv xov

xòv Ev^tivov

xaxà enfi

äs

nqoaióq

nòvxov

xaì

ovf.i[xayov &aXàxxtjg

ufxa xQiijgsig

òxxoò

ontj

xà xov

ex xe yijg xuì xaì

uvyiva

äiu ys äi] zò ftij óieanao/névcog,

ovftftayiäsg,

Tanòvxov

iXoiev, xaxà fièv xòv

xaxiovaav

Bsvtxixoi,

vr/aov

tpv-

avviva

e£rjg uviòg

ég

/ue/^u&^xéiai avfinsnxmxev,

xòv ßaailsa èx

ex Bsvsxìag

oqwv dxQtßcog xqv dnißaaiv.

naQan\sovitg sìosvsyxùfisvov

ytifimv

ai xrtv aixono/xntav

äs xaxiovaav,

nitt'w

o fisv

oXaig op/uaig xi}g

2XV9IXWV

ùxoaig

(fiQOVQtov òvvafxiv,

Jlovxov

xvyoi

xaì

Tt]-

yXt'ov Xafinóòsg

ngoxaxsiXqcpvt'ag

xcòv ye (iqv

i o t ì akku

dnoxXsto&eìoav,

äe xaì

xb

xcònaig xaì

xwv

évxav&a

äiaxgißovxi,

rov

xuì

sv TaXaiov.

"

xQir/qeig av&ig

oXxdäag,

ioti

yaQ dfivägulg

ènti

xaxà

TOV Iìóvxov

Ev"£eivov

è'fiekkov

al

xa-

TO sv Qtooalovixr;

Siu

ßuaiXsa.

xaì

dveßaivov

S(p' äg.

xai

èniyv&siaijg

vvxzog

xov

[itvog

fièv ànìjvTOùv

irniov

navzbg

TQißeadai

xò tcoi» noXtfiimv

xdxttvoi,

tvQióoTcog xijg

zov

ztva vvuxòg

axgaxòv

'A9t¡vuioig

avtia

r¡ noXvv

dqovvzcov

GREGORAE

&aXaxxiwv còg svijv Bsvtxixwv

là

ntngay-

enim esse duxit, eo d i e , si fieri posset, in omnium rerum discrimen pugnari, quam in longum tempus certamen protraili, hostibus dies n o ctesque vastantibus agros, quare instructo exercitu ordinibusque distributis, Atheniensibus et Thebanis in laeyo cornu collocatis ipse dextro cornu imperang ad hostes duxit eosque ad certamen proelii conserendum provocai, hi statini armis sump ti s navibusquc fere v a cuis relictis initio quidem fortiter instabant ; deinde vero equitum t u r mis alacriter in eos irruentibus peditumque legionibus ab omni parte clamore sublato inyadentibus, impetum sustinere non poterant, sed p e , dem referebant proculcati atque vulnerati, noctis interventu proeliò dirempto naves consccnderunt nequaquam tam m u l t i , quam venerant ñeque eodem habitu sed admodum sane contrario, nam in terra h o gtili non minus quingenti homines occidcrant neque minor militum n u meras vulneribus erat affectus. quare ipsa nocte sine ordine proficisci coacti sunt, quasdam naves remigibus nudatas secum trahentes. Venetae autem classis praefectus atque dux celerrime duabus navibus, quae prae ceteris celerei et expedita« erant, ex mari extractis rebusque obviis, quantum fieri potuit, armatis, alteram misit Yeiietias, quae

20

25.26.

HISTORIÀE BYZÀNT1NÀE XXV. /¿iva,

xijv S' èg Bv^dvnov,

zav&a

Btvsxiy.oig,

onrj

xaì

SijXcaaovadv u/xu

ÒCTXQ1

Srj Ttj vqì 'EXXijgkÓvtov

xiànag

oxàoaaa

ììfiàg

èxsivq

oaov

dyysXìag

tcov

xòv twv

avrà tovg

xotg

èv-

noXs/ni'ovg

rmv

ònò&sv S'

dniovaa.

s/xoì

Ss tsttuquq Tgoiug

C

Xif.ièva

qxrjxòti. twv

SsSaxvta t^v

vijv

sxeìvtjv

¿7t avrqv

xaianXsvaavrsg

twv

oìxti'tav

TjQioag xaì

avitjv

èdsaadfttjv

d'

20 èv 'IXiaSi '¿iyjXXéa

xaó/xsvov tov

QstiSog,

xu&'

oaov

&SVSTUI yXcÓTTt], dXXà XQt'va xaì (¿Quìa

ndvxa

xaì

Sex a stij

tov xàg

èg

^

Ev(3otav 9sct-

ts

TtXscog

Si

oQOvg,

sxtlvo Xó/jiag

C

EXÉ-

dncòXsaav è'^ijvÓQa-

SxufidvÒQOv

noiafiov

ov% mg "Ofiqgog c

St'

avrovof-iovftivrj

/¿v-

ox&ag

vì]v 'OfiyQOv

nsnOftqisv

016X01

noXXovg

xaì

yQÙqisi

fisv

nSQt/xsi'vavTt

¡xvqIuvSqoi

fisià

og IStjg ùnofiXv^si

lò-

Siù rag

cmcó T Ss netvxag fieXijaei ntgi tijg «vtov ¿xxXqaiag , tu ts rrjg ivoefisi'ag dvettai oxyiixqa, xai tà lijg éxóixqatwg fiàXa ti qàóia snsqsvxst. èfxoi yàg ntgnlòv tip ai óoxeì tà nùoi SìjXa Sis'£tévai. figliai J ' bf.iwg xai r^iiv èv TOÌg ùvxtQQrjTixotg oaa tiqìv sneiXìjip&ai yéyovs 15 x/jg (ìaoiXetag KaVTaxov^tjvóv. sv Ss ys totg ì'^ijg av&ig svia T(oi> ¿(ps'^ijg ti7 ìaTOQt'a TavTt] 7iaQèo%o[isv tòg èv Sitjyrjosag TQÓn(j), xai ov oyóSfju ys ti dycoviauxàg • ov yÙQ aSsiav naQtì/è fioi tu xa9' fjitàg vavàyia. yv ós 9sòg è&éXfl £(5oiv fj^iiv tÒv tijg aì&Qiag dvuXùfiìpai xaiQÒv xai Sovvai naQQij- 20 aiav nXaTtìav rtj yXwTTfl, XeXu'xpSTui fioi Xmùv tcòv nàvxav otftai uQQfjtov ovóév, yvv $' tì'ye {¡ovXoio av nagé^tiv f/fitv

pacto iste tantum temporis alicnis moribns s e r v i r e , euam autem i n d o , lem c e l a r e sustinuerit id quod mirum quantum arduum est et m e h e r cule vix ferendum. si cnim quamquam ipse inhonesto animo p r a e ditus, tamen res plurimas honeste palam agendo homines f e f e l l i t , admiror eius perseverantiam ; sin autem tum quidein, qualis videbatur , talis r e v e r a erat et fortunae c o m m u t a l o etiam animi indolem tam f a c i l e coiqiriutavit, usque adeo non possum laudare talem naturae i m becillitatem, quatenus r e s antea perpetratas vituperare n e q u e o . eac cnim erant eiusmodi, ut quivis eas amaret et admiraretur, quod etiam nos fecimus et hac historia ambitioso studio persecuti suinus. post i m perii autem occupationem ea edidit f a c i n o r a , quae o d e r i t , quieunque pie v i v e r e velit. deo autem, cui religionis sceptra permissa sunt et cui potestas poenae r e p e t c n d a c admoduin expedita adest, sua e c c l e s i a sane curae cordique erit. mihi cnim supcrvacaneum videtur e x p l i c a r e , quae omnibus nota s u n t , quamquam in Antirrheticis etiam ea e x p o suimus, quae gesta sunt, antequam Canlacuzenus imperio potitus esset. deinde non nulla e x i i s , quae insecuta sunt, vursusliac historia p e r scripsimus, narrantis partes tantum a g c n t e s , non certantis. non enim s e c u r i t a t e m nobis praebueiunt nostra naufragia, gin autem deus n o -

HISTORIAE

atpoQfiùg

6f.uh'ag

rij (fiaei

xijg laxOQtag

xaì

èmaxènwv

xaì

àfia

Sfiéooig

waneo

ooa

xìjg sxàtjuiag

nodovoi

napeo/eg

xcov nuvxa/ij

yv/xvfi s'&veai

ènàvoSov,

BYZA.NT1NAE X X V ,

xrjv

diòaoxóvxcov àòy/.mxaf

ocra SrjnovSev

ÒQ^ÒSO^OV

xaì

qxtjxóeig

òiwxxwv

/.jjoxQixijg

iQonag

rìjg

diaftéaecog

nXeioxoav

fòri

, cooi

xe

xaì

avxóg

ye

ò/.vi]auifxL

15 eytoye xkeiaav

xù

dxoqv.

xi aacpèg ntQÌ

fié/tQi

xaì

^fynàvxa ov xe

xqfiegov fiala

xaS' avxbg

eìxóxa

exaaxov èg

xaì

vnégxsQOV

,

xuì

xoiovxcov yìvexaL

yé ri yvmatg.

-/¡xeg,

xaì xaì

9eiav

XCÒV

xaì

Siacpoqu

oaot xmv

xmv aXXcog

av

ovó'

ovò'

aMà

fttjv

&eì'ijv

Afters gag nùaiv

^/.tùv

/.toi

noXXfòv tvoefìetug

nQÒtyfia

[ia9etv

dvaXufiwv

ngoaxi&eìg

Bvi^uvxiov

xà

è/óvxav,

ùcp' ov yaQ rag

, " xaì

JIBQÌ

GOL dnoxQtveod'ai,

anàatjg

xwv

xav

sv ol'xoi

¿nenóv&eifiev,

ei'vexa

avvéatwg

ol xìjg evoefieiag

vi\(iai

^ xovxmv

xaì

d&vj.tiag

9vgug

xaì òcra

ye

sg tà

xtòv xìjg

q/ietg

xe xcov evnaxQidàv

yèvovg

xfjv oqv

?jii(5v

xqv ngòg

nuqù

négt m'axiv

xijg evoejHeiug

svxav&a

èvaxùvxtg

s^ovaiv

rvyrjg

UQQOùaxìag xaì

là

xu&' rj/iitov avvòSov,

ixxXqai'ag

dvuyxnla xe

HJQOVVXOOV

vvv fiexà

àvafiì'% xaì iói'u niQÌ xe x/jg yevofiivqg Soyfxaiwv

rijg orjg naxQiagy^v

z j j xeyalji

ovxto

59

32.

dy/Àioi, ovósv

Sia

ovv xòv ngóg

ov

poi

xaigòv ye

SeSv-

ovSafifj

nktiaxrig

av dnino»

¿(péoecogi.

"kèyt ofiov exi

109».

Taira xocfr'

xa&'

ov 'èxaaxa

bis viventibus coelum s e r e n a r e n o s t r a e q u e l i n g u a e largam libertatem donare voluerit, nulla r e s , o p i n a r , a m e siJentio tecta p r a e t e r m i t t e tur. iam vero, si nobis n u n c , ut ex p e r e g r i n a t o n e tua, q u a e bistoriae n a t u r a e a t q u e indoli c o n v e n i e n t , cupientibus nobis exposuisti d e p a triarchis et episcopi« ubique t e r r a r u m orthodoxam fidem tuentibus et nudo capite in mediis gentilibus pietatis dogmata docentibus, ita s e r m o n e m ardiri velis de iis rebus, q u a s c u n q u e b i e p o s t redituin in p a triam promiscue ex viilgo et privatis andiveris quuin de praedatoria synodo ab ecclesiae pcrsecutoribus in nos c o a c t a , tum quid nos s a crosanctorum ecclesiae dogmatum d e f e n s o r e s perpessi simus, quomodo denique varii hominum animi sive nobilium sive alia fortuna, g e n e r e , prudentia utentium nostra causa afl'ecti sint, turn n e ego quidem c e s saverim, quae apta sunt, tibi r e s p o n d e r e et vel valetudinis i m b e c i l l i tato ¡ininiiijue aegritudine postliabita tuam audire n a r r a t i o n e m . quo enim ex t e m p o r e nostras fores omnibus c l a u s e r u n t nostri et ecclesiae carnifices, niliil oiimino de talibus rebus u s q u e ad liunc diem a c c u r a tius discerc potui, quamquam caruin cognitio maxime inihi in optalis est. ad pioposituin igitur r e g r c s s u s omnia inibì singulatim exponas, addito etiam tempore, quo B y z a n t i u m redieris et quo quidque a u d i v e -

60

NICEPHORI

GREGORAE

oqs xijg dtyyijoscog svnaQaxoXov&rjXOg xai q/itv tj xcSv xoiovxwv iyyiyvoixo ftd&tjaig exaxsgco&sv exaxsgoig. 33 '0 fièv òij /(joVos xa&' ov snaviàv xaxénXsvaa , (ptjot'v, s; Bv^avxiov, fina xvvòg vnijg^tv snixoXag, Iqyovxog ¡¡di] TOv &sgovg. sv9ìg ovv anoßag xrtg vscòg oixdós dqjixófiqv,'. xai OÌXOVQmv disxsxsXéxsiv fjliovg È'^ÌJG nsvxsxai'Ssxu, dvalafißävwv re èfiavtóv, xaì xr\v ex dukäxxyg ijgéfiu xai xaxà fiixgòv dnoxgißöfisvog dqöi'av. xaì ftsv di} xwv yfitgwv fteza^v xovxcovì noooiòvxcov akiox' alleov sxégwv uxoprocedente ulriqne nostrum

tio rerum ab utraque parte perspicua

cogni-

evadat.

„Quod ad tempus attinet, inquit, Byzantium post Caniculac o r tuin acstate ¡am exeunte reversus sum. navi egressus domum veni ibique quindeeim continuos dies versatus me r e f e c i et navigandi m o l e s t i » sensim paulatimque abstersi. b i s c e diebns aliis alias amicis me convenientibus et mccum conversantibus accurate omnia comperi de synodo ista, quam d i c e b a n t , qua ratione ex tempore coacta esset, quae ibi a praesidibus F a l a m a e suffragantibus et palam deierantibus illegitime gesta, quo pacto dogma de multis divinitatibus latum f a ctum, mysterium vero incarnationis eversum esset, praeter alia v e r o , quae n e auribus quidem hoininum, qui pie atquc moderate v i v e r e v e Mnt, ingerenda s u n t , ilia quoque nimirum, quae barbare et efferate isti, quibus pastorum munus o b t i g i t , g e s s e r u n t , de quibus pastoribus dominus d i x i t : „pastorcs insanicbSnt, paslores vastabant vineam m e a m . " comperi etiam, ut persecutionem liorribilissimam ubique instituissent: ut dein nonnulli episcopi cum nonnullis et oiijnes fere cum omnibus dissedissent, tanquam poenitentia tacti et magnitudine scelerum s u o -

HISTORIÀE BYZÀNTINAE XXY. 3 3 — 3 5 . ntjftàxoov fisvot

èxjisnXtjyfiévoi

xàg

9eiag •

Ttdvtmv

«ai

9mntiaig

5 y t r o xe xai xmv

tm

fdv

xotg

syytyQuftfxèva iò xt9sixoxsg xavSov

£ttv

ov fxùXa

oiconijg ftsv

aov

Siaq>OQOi ftsv Sia9satmg

xijg uQÒg ye xà

nèntixtv

det\

%i)xeìi> xai

dtepevvào&at

exéQOìg eyvcaxa

¡.iv^oìg

ììtìv

xovxoiai

xqv

rijv re xà9eiQ%iv ¿ifjqftofisvov, enioxòncov

oxov yaQtv xai

«ai

Svaatfitiag.

èg xo /ìiaièxtQOv jj xaxà xwv

fiìv

vnqya-

avxoi

xaxèyovai

xai

xa9'

nag'

xovg

ÙX-

xai

afta

(irtaiXècov

avxovg

avv-

luvxotg,

«aXvnxovxeg

xai

xijv

dvèxnv-

vfiìv

èfirpavi-

xoX/.iwvxtg.

2 0 f ì X é n o v i s g axonóv. axio

ànsiXatg

fióvotgdvai

tìtj

àns%-

xovg

^t^aicoiàg

nXsiovog, ós

ngbg

xai

tìvai

avxov

aQyovatv

avxoi

ò'

¿ve%ó-

xai

naQtfXJitaàv

negièxXeiaa,

nwg

xaivoig

xòfioig, avxovg

axa

TIÌQÌ

av'xòg

xo tg

xa&dna% v^Qtig

rovi;

négi

Jeó/ueva

SqXaSrj

xà

xtjg

anovdrjv

è^svtjvé/dai

(.uxa'^v

ànàvxav

ayoXijg

TOV nò9ov

xi av tìrj

Xoyoi,

aXXmv

(pègtiv

av/nfia^ovg

xqÓvoiq'

artv /iiu&iìv, Xovg

JlaXafià

axs

ovds

navxayó9*v

Siavopatg

xatj-ovg,

ovv

Ta/tisvta9ai 10 nàaav

XQtjfiàrcov

xi9ta9ai

(ìovXeo9ai,

xai

xavxu

oncog & fìaoiXevg

«ai

xófiovs

ri,

diù

61

nolXoi slvai

xàyxàfiia

sytiv

TIQOQ

noXXàxtg Soxovvxtg, xà aà

èx noXXwv " ngòg

SrjXaSrj,

as ovvépaivs,

ÓQCòfitva Siavoiag.

oTg yt

sXey^tjaav

d' 'èva nùvxtg

log hxeivtov

xai

afta

fiìjv

èg xà

fxa-

ayoXaatifiùXioiu,

rum ipsi perterriti contumelias et inimicitias omnium undecunque in eos conflatas omnino ferre non possent: ut denique Imperator in m e dios irruens alios blanditiis et largitionibus, alios minis sibi subactos in Palamae partes traxisset et effeeisset, ut novos tomos componerent •quibns impietatem eius conflrmarent. quum vero de ceteris omnibus Tebus si quaerere atque percunctari vellem, maiore mihi otio opus esi e t , in alia tempora id differendum esse putavi atque duabus tantum hisce rebus accuratius explorandis ornne studium et operam impcndi, ut primum quidem cognoscerem, cui1 in custodiam atrociorem te quain reliquos includendum esse Imperantes decrevissent : deinde quidnam novis istis tomis ab episcopis et Imperatoribus perscriptum esset et quare eos a se ipsis confectos etiam apud se retinerent, argumentis eorum, ne. quisquam ea explorare posset, profunda taciturnitate involutis, neque ad vestiam notitiam ea proferre auderent. De te igitur multi saepe a multis ferebantur sermones, qui quamquam inter se diversi yidebantur, ad unum tanien omnes finem spectabant, ad tuas scilicet laudes, prout quisque vel animo in te affcctus vel iudicio de rebus, quae grruntur, praeditus erat. qui vero quam maxime Palamam et Coccinum, Heraclcae episcopum, frequen-

f. 109 b.

62

NICEPHORI

aotv * vQOonSéaoi. iVs xai ns/unzov sni xovxoiç, ozi nQOíiQr¡xôzwv èxei'vcav sx z/¡ç zcôv ovvijdcov òvsigtov Jlv&iuç xai zov pcpàv xoiovzov /.luvzixoô xçinoâoç , ai; fi xoïç acfwv /?ot'X)¡-5 fiaai nei&èfisvoç o {¡aotlevç deiij nctQildwv sni xqç fivaxixriç xov 9vaiaaz>i¡)iev xçajis'Çtjç zòv ocpèzsQov xàfiov, )./¡ip£iui nàvx' sv §fia^tt zà zs Iwu xijç ytjç xai zù sonsçia, xai naoijç UQ'ÇÎI u%sôiv 9a\áoar¡ovaiv tmv

(li) dvvafiévoig vnofréotwv

note

ngwxoig

ogwv

yàg

yxovjeg gaSiag

tv'cpvèg

èg ravróv,

snàytiv

qgétixa-

tag

xaxomv

èyxa/.Xcont'%to&at,

dveigtov,

xotg

ovxoi

-tag

xaiaatgofaì ngoaSsov-20

nagaXòyav xai

15

oixilwv

TCÒV

ex fiijxavtjg

xèXog.

XQm~

yvmgtfiov

oìg ai

xaì

10

ngw-

avvtyovg xdx

ye

TWV

rag

yv/js

ìyvtai

av'toi

ipevdàv

ti lijg

wg

&sov tivòg

ngoxtogovoqg

t^g

xdni

sgmffev

dvadiòaoxóvxdni

zwv

zotg ovà'

zcòv

ó' av ydij

lòv

xaiaq>evyovai

Sgafiàxutv

Xomov

nrng e%siv note

òitgevdag>aXtjg

gxovaìg

TtXttoTtxwg

xaì vno-5

eòsi

figa^evr^g

roti

av-

nsgitpavrng

otyioiv

lavji

onmg

dtì

ògó-

no rè

¿nioTqfiovixùg

èkaxt'aiov '¿Su

rovg

ov'òafijj ayo\aaxixt)V

agòtjv

fjSv u ytXwofl

ovdèaiv

dialrjìptig

xaì

Osqióóovg

vntgfiaivet

dcp&óyyoig

òia&éatcov

xatà

sxttivov

TWV -tijg ipvyjs

zijg net'gag , mg evxtgéaxegóv rag

av

dvvdfitvov

nàaag

uv ovò'

eìtj Xòyog

dnoggtjrwv. jj&còv xai

ov

r i yàg

TIÙOUV

Ti'&qoi y M ^ f j . rj yàg ooug

idoig

dhjddig

¿ni'voiav,

tt%vixàt; [it&ódovg vùv

dnsigi'ag

cidaiv

&Q(óna>v oorpwv

GREGORAE

ngoxayàg

iù

concitationc aninium i m p e l l e n t e , quot cnim sunt hominibus corporis colorum et habitus mntationcs, tot etiam animi affectuum differentiae, quos in infinitum et immensum extendi facile videris , ita ut cognitio r e v e r a nunquain certuni quondam stalum o b t i n e r e possit. ea res enim omnem v i r o r u m sapientium cruditionem et cogitationem s u p e r a t c t o m nes omnino rationes doctrinae artisque illudit et tanquam v e h e m e n t i a t q u e dulci risui manifesto s u p p o n i t . liaud minimac p r o f e e t o cura e iis d e b e b a t esse, p e r s c r u t a i , quanam r a t i o n e r e c o n d i t i animi sensus certo diiudicari possent. turn quidem nemini in futurum opus esset externis moribus et c o l o r i b u s , qui tacitis quibusdam vocibus de iis nos e d o c e n t , initio quidem tecte atque o b s c u r e postremo autera p r o c e d e n t e e x p l o r a t i o n e iam facilius etiam ad primas causas et i n s t i t u t i o n s colorum et habitus animi ducunt atque sensim p a u l a t i m q u e continuae comparationis ordinem illustrant primisque vestigiis i n s e q u e n t e m observationum cursum s u p e r s t r u u n t . ad incerta somnia c o n - . f u g i u n t eodem m o r e , quo t r a g o e d i a r u m scriptores in c o n v e r s i o n i b u s et exitu f a b u l a r u m deo quodam ex machina opus h a b e n t , quum ipsi n o n facile propositionum falsarum et rationi n o n c o n s e n t a n e a r u m fincin aptum a d d u c e r e gossint. atque isti q u o q u e falsas ex somniis p r a e d i -

HISTORIAE BYZANTINAE XXVI. 5 — 7 .

73

negata tcòv rpevSmv òveigmv ngoggrjaemv tig zovvavtìov ògwvtig ìòvxa , to TWV òveigwv av aìziwvzat ù/xqita^ijztjaif.iov. fjdéoog ó' av t'ycoy' egoifiqv uvzovg, nwg toig avzcòv sgyoig èvavtiovzai &eòg, xaì zùg Ttop ngoggjjaewv èxeivmv 5 èXnidug dei argéipti ngòg tdvavzia, xaì /xà\ta&' ore zjj acpmv SvooefÌEia xa&' ijftwv io xgutog jj (ìaaiXtta nagé/ei regavóztgov • tòte yàg xuì ì^tj/iiui ngoayivovtui, ^aoiXevai (lèv ntgì rà qtt'Xzata, cPa>fiut'oig Ss xoivij ntgi rei; nóleig xuì zà Xcotai, xuì oìvtaiv nùauv xu9àjia'£ " ùntt-i. 112 a. nuvto. , A\\ù yùg èmidi] neg ovnco xaì zrjfiegov zoig zov Jla- 7 ctiones contrari uni exitum sortiri quum videant, somniorum rursus a c cusant ambiguitatem. lubcnter r e r o equidem eos rogaverim, qui fiat, ut deus eorum facinoribus adversetur et semper spes ex praedicatìonibus conceptas in contrarium vertat, quum praesertim eorum i m p i e tati in nos imperatores maiorem atque evidentiorem vim addant. i m peratores enim rebus carissimis o r b a n t u r , Homanorum urbes resque publicae atque privata« detrimenta c a p i u n t , omnia veluti naufragiis omnique discriminum g e n e r e implentur. debebat vero deus iis rerum felieitatem et imperii amplificationem p r a e b e r e , utpote. patriorum i n stitutorum atque dogmatum vindicibus et illegitimorum castigatoribus. neque vero iis eo maiores calamitates i n f l i g e r e , quo magis nostrani pcrsecutionem intendimi, ex duobus enim alterum necessario c o n s e quitur, ut aut deus iniustus habeatur, quum divinorum dogmatum d e fensoribus, quo nomine sese ipsi facile a p p e l l a v e r i n t , adversetur aut ipse iustus iis iniuste agentibus quum sese manifesto o p p o n a t , bene l'aciat, ut imprudentibus prudentiam et eorum, quae in nos commiserunt, poenitentiam iniiciat. sed mens eorum in dementiam pracceps dclata omnem omnino exuil prudentiam. Sed quoniam nondum usque h o d i e , quum peregrinatus fueris,

74

NICEPHORI

Xa/uä ìvòg

Jvaatßeatv iyw

xui

èvrerv/^xag

ävoiv

ùnaXXa$o/uai, aviòg

loouvxqg

ralg

éaxi

ßiu

anüvToov

ré/uevog Ttjv ìegùv yrtg xeiico&rjvat. ovv loìg

'lovSaiotg

TWV

àv&giàntav

8 avfißuatv

ovTcoaiv.

qxògaiai

xàv

XQIOTOV

xai'

yi'ug tv/mv avrov

èxei'vov

io

¿gag

dxovetv

aXXoig ¿ni

TOV

OV

tijg

yàg

olerai

iegtvoi

noX-

ngoXrji/jeig

xai

X^ev

uv

t'itj r ò 15

ravrà

XUTÙ

ovx

TWV

yivtadai deioav

xai

'èregov TOV ìegov

ötacpogov

itgovg-

eh at Xéyet 20

eri

noXXw

111al/ua

Tijg

vqtstfiévov

-ovoi'ag

ovrmg

dogvßtt-

TÓTB

eyeov èx noXXov

drj awfia rò òiù

&vaia»t xgatìjgo^.

,ujj

nùayeiv

'

äs tò 10

reXovvrog

xaivòv

T^V

èg

, qiàoxtov,

TOVTO

TOV nargòg

avyyga/u/UCTTCOV,

•

TM ytyovón,

Xgiarov

tioé-

aijfxfia

TOV &tiov

dXX' maneg

vtpitfièvov

, äfjfiov 5

fttrà

ànorgenófisva

av/vci

TU äwga

oìag

uXìjdtiav

TOV&'

xuì

xai

aneg^tari-

yàg

sdtt'y&ri

xuTUJttnÙTtjTUi,

ayta^ó/uevov, xai

dtódtv

uyiat,r.(itvov

TOVHO'

&eòv TÒV viòv rwv

avv

avveßtj

, ti yàg

yvoi'rjg ììv

diuvoiatg

ènei

yXsvot^ovra

xaTanenXqy/uèvwv

itagfjVtt

aifiu

onóaa

¿tqyovftèvtov

dttov

avTOti

v

¿yw ôs xai

dçxiaiç

ôeofiocpvkaxaç

tivai

xrjç doejSet'aç

fiiftloig

xai

d'tfith'm

èyù^ttvu

as oïxaô'

q/umv êv

â' oxi noXv9(ï'av

è'çaoxcv

evtxa

vg>'

txfivov.

yvyjjç

âtvxtçov

'Çvvijy.aç dxovoaç

çov xalç èxeivov çàv dniévai

¿voir

aixt'aç

ài g ¿ni

oéfifi &tór. ënôaovç

&t]9ev

ngoxtgov

ät'^afisvov

q&QOIXWG

unayysXXav

sxófiiì^ov «Vii

G R E G O R À E

avxalg

nuntiaturus.

G a l a t a e , inquit, castello terra mariquc intercluso navibusquc o n c r a r i i s , q u a e c o m m e a t u m e x s u p e r i o r i m a r i ei a d v e x e r u n t , a V e n e tiä q u a t t u o r d e c i m n a v i b u s l o n g i s , u t s u p r a d e m o n s t r a v i m u s , a n n o a n t e privato, quum i m p e r a t o r iam c e r t a m i n e suscepto decem triremibus ex m a r i , copiis p e d e s t r i b u s ex t e r r a continenti r e m g e r e r e t , factum est, ut Latini magna necessariarum rerum inopia intus premerentur. quare i m p e r a t o r m i s e r i c o r d i a c o m m o t u s ad c o s m i s i t l e g a t o s , p e r q u o s i u r e i u r a n d o i n t e r p o s i t o p r o m i s i t , s e e o s i m p u n e d i m i s s u r u m e s s e s i v e ibi considere vellent, sive abire, quo liberet, deletis tamcn antea m o e n i h u s c a s t e l l i r e c e n s e x s t r u c t i s . ad h a e c i 11 i g l o r i a n t e s q u u m a l i a a r r o g a n t i a e t i a m n u n e u s i t a t a r e s p o n d e r e , t u m si q u i d e m u n u m d e u m r e r u m u n i v e r s i t a t i s c r e a t o r e m c o l e r e t , firma i n e i n o r i a i m i s i u r a n d i p i g n o r a i n c l u d e n t i b u s sibi s e c u r a m v i t a m e t i a m in l o r o n o n m u n i t o l i c e r e d e g e r e ; q u o n i a m v e r o n e s c i v e n t , cuinani i n n u m e r a b i l i u i n , q u o s v e n e r a , r e t u r , d e o r u m fidei s p o n s i o n e m f e c i s s e t , t i m e r e s e , n e , simili liuius d e i n o m i n e e t a p p e l l a t o n e u n i u s d e i a u r i b u s i n d u c t i s in f r a u d e m , in

20

HISTORIÀE

BYZANTINAE

XXVI.

1 0 — 1 2 .

77

yjvxutç xai avTOÏç amfiaai. . ravx' axovoov o ßaaiXe 1)5 x a i - 1 1 p/'ay, tpqoi'v, èvô/xii^e ôé/eoSut xazà ifjç xayâïaç nXqyqv, xai (it^it'kètrjxev ùvt' uXXov

xuXùodai

TtjV xtjg xpvxijs

ctQt&fióv. rjdq

ovxco

opxqj

xtXécog

nàXai

XtvxoffÒQQi

tifitog èvSti%aaùai ivi

xov 01)?

Xtvxàamdag.

ypcòfia,

Xtvxóxijxa

sntotjfioi

xwv

Xttl

,

83

óvoìv xt y.aì

oraJiovg

(iaoiXevg

xdipQOvg

¿¡¿tègatv noXvùvànéyovre

que n o v a e triremes cum viris e x proceribus castelli d e l e c t i s , quos l e u c o p h o r o s v o c a b a n t , ut q u o n d a m m i l i t e s d e l e c t r , q u i A l e x a n d r u m M a c e d o n e m in a c i e s c u t i s t e g e b a n t , l e u c a s p i d e s a p p e l l a t i s u n t , sicuti e n i m h i e x c o l o r e s c u t o r u m , s i c turn i l l i e x v e s t i u m c a n d o r e l e u c o phori a p p e l l a l i s o l e b a n t ; insignes erant animi v i r t u t e , quam instanti p r o e l i o a l a c r i t e r s e u s q u e ad m o r t e m e x h i b i t u r o s e s s e p r o f i t e b a n t u r ; nam uno omnes publico iureiurando obstricti erant, sese v i t a e omnino non parsuros esse, numerus erat quingcntorum. c l a s s e i g i t u r ad s e x a g i n t a q u i n q u e t r i r e m e s a u c t a G e n u c n s e s i a m p a l a m a t q u e l i b e r e ad i m p e r a t o r e m l e g a t o s m i s e r u n t , qui q u u m a l i a ad p e r s u a s i o n e m a t t u l e r u n t , tum h o c v e l m a x i m e : V e n e t o r u m n a v e s in e r r o r e s a b a c t a s a t q u e dein t e m p e s t a t i s fluctuumque v i d i s p e r s a s domum r e d i i s s e . imper a t o r e a u t e m c o n s t a n t e r e a r u m a d v e n t u m e x s p c c t a n t e et l e g a t i o n e m t o t o a n i m i afTectu a v e r s a n t e , i l l i s p e f r u s t r a t i d c c c m t r i r e m e s ad R o m a n o r u m u r b e s ad P o n t u m È u x i n u m s i t a s m i t t u n t , q u a e p o s t duorum d i e r u m c e r t a m e n S o z o p o l i n c e p e r u n t , di vi ti is r e f e r t i s s i m a m h o m i n i b u s q u e f r e q u e n t i s s i m a m u r b e m R o m a n o r u m , a m p l i u s q u a m m i l l e stadiis a Ponti faucibus disiunclam. imperator autem maritima moenia i m p e -

avm-

ènti-MS

84

NICEPHORl

gvzzs

xvxXqi

nóXtmv,

ntgi

t o nagùXiov

nitv

rug zs ztòv

ztiymv

zmv

anovócòv.

è ygòvog

dvayxtjv

jjsaav

ènei

flèv

rù

nèfinovat

nagaxaXovvrsg XvzaXàvzovg

aav

ygóvov

ngóregov èxitvui

À'

OVTCO

tvnXoiag aaaai aav

néXayog,

gcov tjSij xazà

yiyvoftévcov, zijv

Xòyov

ozgs òèovoai f^âoftijy.ovTa, t o i yjjóvov Tqvixavia ràç TOV %tifttôvoç fa/ariàç nuQu9è0VT0ç, xai FIÉXXOVTOÇ oaov ovâsnco TÙÇ lîjç rjQtvqç ioq/ltçiaç dvia/tiv Tçonùç. xdntiàrj hlfiqv luïç vqaotç sxtivaiç ovx rtv ovâa/xfj TÓaovTtj) aroÀw ngoa^xtav, (ÀÎ- 5 f. 115 b. ziutQOi VVX&IJ/ASQOIÇ ôvaiv èn dyxvQÙv èaàltvov iïnaoai " navv RI NXTJ/.tfteltoç, TOV re xv/uaroç xÙTC0&ev dvoiôovvTOç, xai TOV nvtvftaxoç ovâafifj nto hq'Çicoç fieftvijfiévov. q yàç uv èvrjv xai rtvvoviTuiç ini oipàç s%aicpi>fjç nktvaiïad'ai, ridXai TOVTO fitheTi]9èv avToîç xai nagaoxsvaaâsv xixonco/isvoiç ¿ni ta ne- 10 SOotiv xaTÙ tòv dvùn'kovv. xai TAVIU ftsv tijâé ny S'A/ev • dkX' ènetôrjntQ ovx qv éç n\èov ovâ' èvxnvdot xadrifiivoiç &a\àxTt) xai xvfiaai ftâyfa9ai xai nvtvfiaTi Tçaxvvofiévia âiqvtxwç , açaVTtç èxiîSsv rguatoi neçi âti'kijv oif/tav xaTjjeaav -¡¡¡¡¿(ta xai fiondi] çwç èç TOP TWI> Bv'Çavriwv Xi/néva. 15 k a i afta Tçtrjpetç èvuvdtv ÒXTCQ (huydetoui 'Pœ/uuïxui avvÔIÈQTIQOV TÌ]V xaiaymyrjv xai ovvtxQÓiow, nçoâyovoai xai yttçaywyovoat. dllù ngiv axjjaa&ai yijç, hnin'kèovaiv £§aiçvtjç avTatç ai revvoviTty.ui Tçii^gtiç, èffiôgsvovaai nùlui nokvv r i v a yj)óvov. xai ngiàia fiiv Tçitjçitç rayvvavTOvaaç 20 ovvSvo xai avvTQttç ex dtaottjftuTOç èç ngvftvav èxeivav nçovntftrf/uv, xantna èan0vôaanèv?jv Tivà xai (.idXa TI o(póàçu xuxòmv ò%iZav al naaai xtjv i'tpodov ¿noIOVVTO, œç èç dfâyxaç iêvat BeveTixovç, xaine{) OVTCO xixonco/uéyovç xai êv

s e r e placido a u s t r o initio quidem fiante, p o s t e r o die a u t e m u s q u e a d e o i n c r e b r e s c e n t e , u t a e g r e ad i n s u l a s P r o p o n t i d i s cum s e x a g i n t a octo n a v i b u s p e r v e n i r e p o s s e n t e x e u n t e h i c m e et a e q u i n o c t i o v e r n o iamiam a p p e t e n t e . q u u m v e r o p o r t u s , qui tantain classem c a p e r e p o s s e t , illis insulis n o n e s s e t , p e r d u o r u m dierurn n o c t i u m q u e spatium in alto omnes n a v e s t e m e r e , in a n c o r i s f l u i t a b a n t , fluctu ab imo i n t u m e s c e n t e n c q u e t e m p e s t a t e u n q u a m c o n s i d e n t c . fieri etiam potuit, ut G e n u e n s c s d e r e p e n t c in cos c u r s u m i n t e n d e r c n t , qui iam diu id a g e b a n t a t q u c p a r a b a n t , u t cos i n t e r n a v i g a n d u i n d e f a t i g a t o s a d o r i r c n t u r . liacc quidem r e s sic se f e r e b a b e b a t . q u u m v e r o liaud diutiiis cum mari a t q u e f l u c t i b u s , t e m p c s t a t i s vi n o n r e m i t t e n t e , conflictari posscnt, ancorig s u b l a tis i n d e p r o v e c t i t e r t i o die sub v e s p c r a m tarde a t q u c a e g r e in p o r tum B y z a n t i n u m n a v i g a b a n t , octo trircinibus Romanis t r a h e n d o et d u c e n d o a p p u l s u m in p o r t u m adiuvantibus et s u b l c v a n t i b u s . veruifi p r i u s q u a m a p p c l l c r e n t , t r i r e m e s Genuenscs iain diu iis i n s i d i a t a e r e p e n t e adnavigant. a t q u c p r i m u m quidem expeditis n a v i b u s binis et t e r n i s ex i n t e r v a l l o in p u p p e s eorum praemissis cura o m n i b u s n a v i b u s omni

HISTORIAE BYZANT1NAE XXVI. 1 9 — 2 1 . otixco xtjv

daxaxovat]

fiùyqv

Xe/Aiovg aavxo òxov

sv&tlg, xuì

ngofiXijoi

óià

al

dy

SinXoì

xaì

xtg SK xwv (lèv

ìdi'oov

èvxfv&ev

xaì

dyyioxgòcpovg

xaì

d(ftiSvóg

20 xcSv l'tf/W

atfidxwv

dXXqXaìv xs xaì

(òfttòg xaì &/]Oia)Smg xaì èxsi

Sistfdsigovxo

ézei'vqv,

xàg

ndvxsg'

uv vii'

{lèv

ol

ènsxdéovxuì

vvv

ntgisiXovfievoi, xuì

xaxaSgofidg, gqyvvvxeg,

xuì

dcpsióovvxsg

Sitxoxfjsv

dXX/jXcov xaì yùg

èri

KuxsXdvot,

a$s dXXoxgi'cov

óitXi&qauv

xuì xi'oveg

yàg

vuvg,

xaì

figa/il

ys

&vfiòv

ogfirjoavxeg

avyvà

sxifgo/uàg

sì (irt vvi, tv xùy

èxsl

svxav&u xs

exit

£vv

oittj

svgcóoxtog

exdisgoi

gtjyvv/isvoi aagxwv

xaì

xòv nóXi/uov.

èxsìvoi,

«F èxttdsv

nagà

èv xutg

dXXrJXcov

sv&sv

uvxindXovg

xeXovvteg

in'

xtjv vavfiayjav

nàvxcov

vvv

avxov

ìaxavxui. xaì

ilòvsnèxsivxo

xòv èxelvoav

ngòg

Xsvytì/iovsg

eg xàg

ìxstas

xéixugug xgtijgeig.

dvéyovxsg

¡.idXiaxa

xov

noèxgov-

o'i ò'

ixtìvai,

xaxanXrjxnxwg

ó' ol ntvxaxòaioi

uvyèva

TI guysiaug

oq>ùg xax'

xàcpov xivòg xt

vcòxov.

ftixgóv

xov; xs

xòv

dvufXéyovaui

avggayijvui

fiàXa

ìvuvfiuyovv, 15 ¿xst&fv

xaxà

ovvaxpai

ijdq

ngv/ivag

xaxétpsvyov.

ovvs'£s9eov

xs xaì

ofùg

ìòovxeg

xaxuXsXomottg

'Pto/xa'Cxaì

oyijfia

snì

nagà

Xiftévag

nsxgwv

xsivytjxs

dXXqXovg

ovv

ngwgug

TOP xXvSmvu

xwv

xòv xòxst xXvdmva,

dftsxuaxgsnxì

avvt]9etg

10 dvaì^tonvgovauì /lèv

xùg

xs xaì (SdXXovxsg

Xiftsva

ap'xutg

xaì

xovg

Jià

axgéxpavxag

ol revvovtxai

Suòxovxég tbv

&aXuxx$

avxófrt.

87

xìjg

ov ¡lùXu

sniovoa daXàxxijg exóvxeg

celcritate et studio incitati a tergo illos invadunt, ut Veneti quamquam valde defessi in mari fluctibus vehementissime tunc turbato proelium committere necessario cogerentur. Genuenses igitur quum eos iam in se proras convertentes viderent, puppibus con festini r e troactis celerrima fuga fauces Ponti et solitas portus peticrc. il 1 i a u tem acriter instantes a tergo eos caedebant, quattuor navibus, quae fluctibus ad saxa in mare eminentia paene fractac crant, ad portum relictis. una cum iis etiam Homanac iliac triremes egressae animos eorum ad pugnain inflammabant atque accendebant. accidit vero, ut contcnderent inter se eo loco, ubi binac columnae spcciem sepulcri cuiusdam cxhibent. ibi cnim terribilem in modum suinma fortitudine congressi proelium navale commiserunt; omnes vero pugnandi ardore una ex parte Catelani, ex altera parte quingenti illi Leucophori supcrabant : utrique saepe ex suis navibus in hostilcs excurrcre, tum ex Ime parte in illam , tum ex ilia in liane partem u r g e r i , celeres excursioncs subitasque incursiones conScerc, crudelitcr sese inviceli! c a e d e r e , sui sanguinis et corporis quasi alieni atrociter et efferate niillam prorsus habere rationem. nisi noctis inteivcutu brevi tempore

g ì

88

NICEPHORI GREGORAE

exarégcov

sxmtgoi

f. 116 a. T¡¡ç "

ntgi

ôtvisgav

Trjç ô' voTiçctïaç ùvaxulvniovorjç nov

ai'ov TOV le gov rtxai

ngoç

ntcpó^TJVTAI

tov

PaganiÔOÇ, èvôoiêgco

fiûXlov

fisgoç

noke/xi'ovç

avftuâ/ovç,

oaov

ènixgoTO'vat

(pavaîç

xaì paUoi?

on

fiùXa

dálaaaav

xmv èx vavayiov oxgursv/naaiv dnciXovio

xai

nXrfîoç xarà

jSotj9tiaç T s \acpvgcov. xai

tixooi

nleîovç

r¡aav

rj xarà

nàvxaç.

avaxaôrjv

al

tpàfifiov.

,

rò

eco âiâ

ftagftcigoiç

Ttvvovi-

xai

eanègiov

ye TO

'Pcoftaiotç

¿Çtod'fV

a'oijftoiç

oïov

ngô

nola/iovç

èntggiov

ètôuç xai

â' ov fiixgcôç â'

fisv

TOÏÇ

vavag%oç

TOÏÇ

yàg

àyutviaa-

noktftt'otç, xai

'Çijguç /.ta/ó/uevoi,

cpòvov xmv noXtfit'cov, coç xotxaôvvai

ufta 15

ôxrwxai'âexu,

xgaxaióxsgov yàg

re-

tfntt'gov

Tivvovitixai

oxo/ua

vavàg%ij)

ôiiltjç

Bevtxixai

xai

xXayyalç,

TWV BtvtTixàv,

evexa

sxti 10

ó' svonôvâovç

'Pcoftatav

vrjeç ,

FISTSWGOI

yàg

sniggcovvvovaiv

^f.uco9/jvat.

ini

à' av

itjg XuXxtjôovîuç

avvtmnicoxti

xarà coç

ncoç

égftovaai,

xcôv KaitXcivœv

sntianinxovttç,

y xai

ouvio

nXt¡-5

êfixiov,

ov%vù

wv al tïgijxui,

Xifièvu,

?¡ TO ngoç

exaxéçotç âv'o

uveo

ovrcoai

lijç

lïvai

sxeiiiqç

rgt^gnç

ovxvoxéguiç

¡.léiwv TTJÇ

mgav

TQI'TIJV

T« zijç eansgaç

xai

o/#gç

Tùç

fiixgòv

ftsv èvrav&a

ngoç

xai

al [.dv Btvttixai

hyi/xtvov

sco nagà

ZZ au'/.ivovaai,

&éavjai

èniovatjç

è'gya, mipdqauv

TOV Qegansav

ntçi

xai

/.tôyiç nov

vvxtoç.

vavrr¡ nolvv

¡xiv xai

vijaç

coç 20 vavtigyáèn'aç

proelium illud navale diremtum esset, oinnes facile invicem gladio et mari absumpti interissent. dirimebantur autem liaud sane lubenti animo secunda fere et tertia hora noctis. Postero die quum res illa vespera gestae revclarentur, naves V e n e t a e superiore r e g i o n e circa portum Therapeam, qui dicitur, prope fanum Sarapidis in ancoris constitutae conspiciebantur, Genuenses a u tem orientem versus ad oras Chalcedoniae in alto mari paulo propius a littore fluctuantes, partem enim ad occasum spectantem magis m e tuebant quam oricnlalem propterea quod illic Romanis liostes erant, liic autein barbaris socii et foederati, q u i , quantum fieri potuit, e x trinsccus ánimos iis addebant crcbrisque vocibus et fuscis quibusdam inconditisque clangoribus s l r e p e b a n t , quum praesertim turbam R o m a norum matutino tempore fluniinibus ex continenti terra ad mare s o b inde devehi conspicarentur, ut Venetis auxilio essent simulque spolia e s naufragio colligerent. baud exiguo autem damno uterque e x e r c i tus proelio affectus e r a t ; Genuensiuin enim navium duae et vigiliti i n t e r i e r c , Venetarum duodeviginti, quarum maior pars erat Catelanonini, qui fortius et efflcacius quam omnes pugnaverant. hostes enim

HISTORIAE BYZANT1NAE XXVI. 2 2 . 2 3 . avràvSgovg

ino

nrio;

èv axòxfi

vota

/(opiwv

avSgag § qaiav

èg

Qi%ta9ai.

fiij

/xqiy

ot J ' rjfti&i ljieg

ov'x ijfisXovv, ,\ayyag

ùìX

ns^ixag,

15 noXe/uov,

yùg

s^ènintov onkoig

vavfiayjuv S' ooot

oaftsvoi

TÌjg oSov,

xpvyaywyiag

TOV aiytuXòv 20 nXìjdog

sivyov,

T f j ytwgyt'a

Tt/vyg

/.tèv

xarà

uXXog

onòaovTovg

ìjv '$v/.t(xiyég,

ngootitTr/xtf

xaì

Ss

xaì

èxeìvov

neì^Oftayiav

èSvvavxo,

ot ó' 2 3 aTQaxtvfià-

TOV xvftUTOg

on\a

ulty

(fàXayty

xav9ot

óixat'ov xaì

tvxv/tìv

afiu

xaì

xijv ovóè

xaì

Sìg

noXXdxig

noti ìdia-

(oìo9a

v

èmopxttv

¿v

axpoig

TO Trjg dpyjjg

fiixpbv

ftiTOV

sxti'vrjg

ì^tjftiovadai

avvé-

fiiytdog. *AXX'

vitov

10

ò

fiaxpog

vnodtiyfidicov

deiav

&eXovra.

piag

anXoiqia. xaxt'ag

óiò

t o ; ys néntixtv ah tag

xotg

fia9ttv

ydp

xai

pij&tloiv rjxioiu

nddeoi

fiifiXwv

èftntipia,

ai xai

cog dvilxai

ojg

ypóvog

n alai

èxtho xai

ftóvov

oncog

éitoze,

nXtiovg afta

ov

èvSòoifiov,

lacog RJ nXrtv

TOV xoivvv

avvièvui

fjfiwv ftqTt xatg

15

fióvov

cpaivtrai

fttxpdg

q ygóviog

Tog, fitjxs ¡.ir/v ovó' àyqi xov tpaivoftévov ov/undayttv ègcófAtvog oytjftuxog, snuxa fiaxQÒv dnovot'ug 10x«< xvcpov iv ipvyij nsQidùlnti, ótxaicofia xov (¿q dìj9tv avxòv àuaQXitv xò [iij nùaytiv oió^ievog, xovxcp nàvxag èxtt xovg xìjg ót'xrjg Xa^ugcog xu/msvsi nQrjoxìjQug. /.itjdì yàq tirai xqvB9 èvxav&a xòXaaiv unoygmauv ovxco fiiydXoig xai nagavoficotàxoig nxuiofxuaiv datßtiotg, ìjg xàg Sìxag avxòg dvhsq eav15 xov dcpXiaxàvti, xai a(.iu vnkg xov xcov vntjxócov di' avxòv ànoXcoì.óxog nXij9ovg • noif.ièvog yùg àviiXqwnsvog jxònov, fiìj ftovov ov ntnoitjxai xr/v agfióxxovaav xw notfivi'q) ngóvoiav, dkXu xai cp$ogàg uvxcp ngootntäaxjji'ktvaaxo xgònovg , Xvxog dvxi ngoaxdxov xai noifièvog cpavtìg. entixa ovò' rj/xìv àvÌO&gcónoig ovaiv dvitxai xrjv tv òxovSrjnoxovv ixègov xgvixxofisvtjv " xagòt'a xaxiav y àgexrjv nXtjv baov sx xtòv e£co9tv f. 120 b. uy^iuxcov xai ygcoftdxcov xov xe tjdovg xai xwv Xóycov tixa-

experientia utcunque nos edocuit, dominus iis pripcipibus, qui non omni ex parte causam atque licentiam improbitatis dederunt, calamitatibus autem subiectorum sollicite flexi in humiliatione cordis eum invocant, pro ratione causae misericordia eorum permotus supplicia hic infligere v i d e t u r , quo expeditiorem in futurum habeat c a s t i g a t o li em. sin autem princeps, quamquam omnia improbitatis, qua ad p l a nanti perniciem subiecti detruduntur, solus auctor est, non modo m i serae et afflictae eorum fortunae duriorem se pracbet neque speciem quidem eos commiserantis prae se fert, verum etiam fastum ex d e mentia sibi sumit arbitratus, id testimonio esse, se non peccasse, quod ipse in adversas res non i n c i d a t , huic omnes illic turbines igneos ad poenam reservat, non enim sufficit supplicium, quod hic infligi p o s sit, tam magnis atque audacibus sceleribus, quorum poenas propter se debet et propter multitudinem subiectorum sua culpa pessumdatorum. officium enim pastoris sortitus non solum non habuit curam gregi convenientein, verum etiam perniciem ei profuse a t t u l i t , ut non p r a e f c ctus eius atque p a s t o r , sed lupus videretur. verum nobis hominibus improbitatem aut virtutem in alterius cuiuscunque corde reconditam duntaxat hactenus cognoscere l i c e t , ut ex externo habitu ac moribus verbisque obscura quaedam iudicia deprehendamus. attamen vel ex

106

NICEPHORI

aidg

S'tjQÙa&ai

9tv,

ti

xivàg

xà nXtt'oo

ap/ovxog

ù(j.vdQwQ.

dtù TOfj

óià&taig

, xaì

9uXa/utvovxai

yvoitjg

avvxofit'av

óit'^sX9otfitv

(Itt'tÙV

GREGORAE

svia.

xaì xaì

OVVtXWxéQOig

¡xsv ntgì

è'vvoiai,

xqXt'àcov ov fiàX'

tvat/Seìag

,òòyfiatai

TO Xnyi'Qn/.itvov

sitj

fttjdsv

to al'xiov, rijg

xov

fjxiox'

xagdiag

daXàfioig

ngay/xaTtov. •HO

'0

s/ti

Iliooutog

/ i f v xaxà ovfifia%ov

roti

nQÒg iXav9gtojiiog 9sv

ovx

egymv

sXtjys

sksy%iov

xijg ßotjg

èxtiva

xtvèg

Sioig xud tonilo tv eavxóv. 20 d/ivvx^gia

dxoàg,

dgdg,

krtaxgixà

/.laxgdv

xò

"xoaovto

xù xwv

fitd'

ndoag

xaì

e%ayyiXkmv

dand-

ntnga/wg

t$ ngòg

aipóòga

xaì

xglßov

xtgaviwv xy

dXh' o squ'^tjg

uvxo/g^na xàg

àtì

wg

¿oSg(Sg is xaì Muv vnsgtjyavwg " èvsxtixo dnanwv , xaì dtì kafifiàveov usi Ì^ìj- f. 123 b. xwv rtv, xà ìpsvSij ngoaudsìg xaì ngotpaaiì^ófisvog. xsXog de 53 axganàv eifgav xcòv vìswv xòv ùevxegov sìhyrpóxa Siansgaiovo&ai ngoaéiaxxs xòv xov Tlóvxov avysva Sià revvovixixwv 20 . . . .] xofuacifieyo; ? rornm principem; in eo enim nostrae narrationis ordo substitit. qui quum cognovisset, quid legati passi essent, haudquaquam ultionem minis tantum contentam esse debere arbitratus non solum satrapae ritu minas admodum insolentes iactavit, verum etiam facta adiecit immaniora et insolentiora. Clio enim maximo natii imperavit, ut Hell e s p o n t traiecto ad locos Romanos in Thracia sitos appelleret ; ipse autem ex superioribus Bithyniae urbibus magno cum exercitu in plana loca Chalcedoniae descendit secundum oram, ubi tum etiam classis Genuensium constituta erat et causis supra expositis. inde veluti ex solio tyrannico legatos cum opibus reposcit minasque addit prioribus multo vehementiores, se nimirum protinus ad urbem Byzantiorum traiecturum esse, nisi omnia magno cumulo aucta reddantur. quamquam vero legatos, qui quidem «dhuc in vivis essent atque res, quae ab iis, qui eas inter se diviserant, requisitae colligi possent, recepit barbarus, veliementissime tamen ao superbissime, quae deerant, usque repetebat et, quo plus accepit, eo plus poscebat, mendaciis additis atque praetextis. ad extremum filium secundum cum al-.

I t 8

NICEPHORI

vfwv,

xaì

%vfifil%at

y.axà

&Q(ixr¡v xàdtlfpù,

VOJV xwv axpaxevfidxcov

d/.i/.taiovg ytvéaSai. naaav

dnaWáxxeiv

fi¿XQl

dvayxäoai

xaì

acpìoi

®S

stpoöov,

¿ta

negai.

xò

xovg Mvooìg

xr¡v (isvxoi

xovg óidóvai

15

ùpyóvxmv

sxtìvt]v,

r¡9tXov,

(pógovg,

sxti

avveyyvg

¡A.ìv tìvai,

à' o'vo/tiá^ta&ai,

nèfixpavxeg

sm&eìvai

tìvai

xaì

xr¡v xwv xijg yìjg èxtivrjg

vnrjxòovg

ot ßdgßaQOi

MvowvH

ó' ti XQ*I

sxcòv OV fidka

(j.e9iaxafiévovg

avvsntnxwxti

èxet&ev,

XsQQOvqoij) xovg

ntqì

xtjg ßaQßuQixijg

nàvxug

re

Mvaolg

xvxty

exóvxag,

¿X noXXov xaì tìg 'Aaiav

ngò

oìxoòofiàg

xaì

ci' ov Svvr¡9tío>¡g

dnayßsvxug

,

ófjà-

%tx>Quv.

r¡ixtQmv (J.txa%v

Jià yùg xò xaì xùg èxtinóXtig

avxxkTjQOvo&ai iàoSs

èxtivoi,

P(a¡j.aixr¡v • anoixoi ntvt'uv

ytvofis-

eaßuXtiv

skavvovxtg,

'Pmftaìx^v

JlakaioXóycov

tègxìcog, av/ußat'vti ÀIA

wg èftov noäcöv ndvxa

TIQO

èg x¿¡v Mvawv dgi&fiòv

xáXr¡&eg

ßeßaailsvxoxcDV

r a xe

nsngayvxtg

VTIÌQ

'Pcofiai'tov ixei

S4

GREGORAE

ov

ngìv fisv

kttav 7ipo'r«-20

xatg

tv

r¡Sr¡ Xaovvdsodai

tero exercitu Ponti fauces transvectum cum fratre in Thracia sese coniungere iussit, ut in unum locum coactis copiis obvia quaeque vastarcnt et incursione Mysorum quoque tcrram infestaren!. iussa illi quam celerrime executi paucis diebus recessere, innumerabili non solum e Mysis, sed maxime e Romanis yel potius, si verum dicendum est, cuncla praeda e Romanis facta, quia enim urbes illic sitae P a ísieologotnm pridem imperantium sedes erant atque imperii Romani tunc fines, deinde captae Mysis se summisere, usu venit, ut circumcirca eas i i , qui lune c o , ut dictum est, ultro ob egestatem transmigrarunt, in locis vicinis vitam degant. quum igitur impetus barbarorum modo usque ad hasce urbes extenderetur, amplius autem ob providentiam principum huius terrae progredì non posset, factum est, ut, qui inde abducerentur, omnes Romani cssent, Mysi autem appellarentur propterea quod inultum temporis Mysis subiecti erant. praeda omni in Asiam transportata barbari non ante inde recedere volebant, quam urbibus in Chcrsoneso sitis tributa imponerent eaque partim statim acciperent, partim in singulos annos sibi daturos promittere eos cogerent, ut etiam Thraciae despotis iam imposuerunt. sed a bar-

HISTORIAE BYZANT1NAE XXVI. 5 3 . 5 4 .

119

daofióv, w j xai Ogcixqs ìjàtj XUTUOIÙOI deanóraij. àXXà ngòg fiìv (iaQ[ÌÙQ(ov toiovrof sninoXatcog agri óiéonuQiou Xoyo( Santo nQoavufpmvtjaiQ xai TtQOfxàmtvfia, ovnm ¡.lèvioi jò XVQOQ icf/tv, ov /nàia TI è&eXóviwv exóvrcov ovv9io9ai 'Pu>5 fiaimv. dio ovò' aviots ys ùnaXXùixtiv èxeì&sv ytyévfjzui ngÒ£

(lovXtjaiaig,

aav Oguttjv

àW

VVXTCDO

ÌXU9ì]V\q

xai

dvctn9tv toìg tovfiov davaxov Srjfiiovgyolg xgaraiòtegov ènin'9ta9ai òédoxzai, dvayxatov, fi' nég note, vvv fiaXiata dèdoxxui xù/uoi ngoasyèatsgov dv9onXi%to9ai xai xavxa òrj ngbg aytaa/uòv xai fxixóXtjìf/iv èx tov avvsyyvg s'/stv, dvt' aXXqg sinetv 20 àxgonóXtiog xai xgàvovg xai xò%mv xai 9cògaxog. ngcòxov [lèv ovv Srj xovxo ngoaave&éfiqv '¿4ya9ayyèXw, J e v r s g o v ós xcòv tpìXwv exùaxoig lòia xai ^avyij ngoaióvi'' d'^iovv ttjg ìfirjq vnsgivyea&ai zaXaincógov ipvyjjq • ov yàg, oi/uai ye,

r a p i e b a n t u r , accidit, u t ob res gravissimas m e t u afficerer. id enim niente agitabam, n e mors quam mihi m a c h i n a b a n t u r subito n e c o p i n a t o m e Cömprimeret tanquam latro ex insidiis. Itaque t e r t i a i a m v i gilia, quo t e m p o r e undique cellarum tintinnabula sonantia et s u p e r caput aera continuo crcpanti», monachos ad hymnos coniunctim d e c a n tandos et consuetam dei celcbrationem convocant, A g a t h a n g e l u m r u r sus silentio fores einittere conatus s u m ; quemadmodum Noham dicunt e navi emisisse columbam ; ut, num dei ecclesiae eluvio i n t e r m i t t e r c coepisset, videret. et haec duo vel maxime n e c e s s a r i a ei commisi, primum ut ab uno e viris sanctis m i h i q u c coniunctis particulam divini carnis salvatoris Christi et dei n o s t r i , simulque panis c o n s e c r a t i p l u r a frusta mihi e x p e t e r e t . q u a e enim domi h a b e b a m , ea saepius edendo consumta crant. iam v e r o quoniam sicut apes ceram, insidiatoribus t r a d e r c me fortiorem n e c e s s e e r a t , animum ad conslantiam colligere studebam ; idquc ut sanctificatione sanctaque c o m m u u i o n c loco arcis p r o p u g n a c u l o r u m , galeae, pilorum, thoracis efficere possem cupiebam. h a e c igitur primum Agathangclo commisi, deinde , ut singulos q u o s q u e amicos privatim et silentio adiret et h o r t a r e t u r , p r o p t e r me. m i -

122

JfiIGEPHOR!

ètpaoxop

eri

(te %' ixavòv

JOV

ìóìatg

ò'

a (füg •

toìg

rìjg nóXtmg

xaì

(ÀÌ1

¿pòv

ov, è/toì fièv càg èXnt'Sav

TOÌG

xtòv

lèv

XSXVQO)tal te

itoXXov

tégoli

GREGORÄE

Baai-

avyxeycag^tat àpiixrov rwv

dttoy/umv

aXXot aXXotg

ovvèxgv-

äevtegov

rotg

15

nàXai

rjQoöta toviì,

hvt'oig

ovvevyta&ui

iviore

xaì

sviayov

xaì rwv

ei ßt'etgH0 Qtiav

serum precibus deum invocarent. neque enim c r e d o , dicebam, eos iam vivum me reperturos esse, repente fortasse corpus meum a p e r secutoribus dilaceratum canibus avibusque sub urbis moeniis obiectum ofTendent. nam haec iam ex longo tempore persecutores apud a n i mum constituerunt, etsi non in hunc modum, tamen ut ita Gant v e h e menter exoptant. et mihi quidem haec tanquam prima laborum palma videntur, quibus dignus h a b e a r , qui rei christianae propugnatoribus adnumerer; illis autera haec finem facient molestarum contentionum et laborum, quos continuo metu scriptorum mporuni coacti sunt ut suscipiant. Haec quum dixissem Agathangelus animo tristi et oeulis lacrimantibus aliquamdiu tacuit et oculos in humum deGxit. deinde se erexit et libertatis meae spem novam amplexus, num absente sacerdote, qui sacra mysteria faceret, cuilibet licitum esset ipsius manibus dominicum corpus et sanguinem participare, ex me quaesivit. sed quum id audisset sancto Basilio aliisque multis sanctis yiris concessum fuisse, itemque qui vitam solitariam egissent vel qui persecutionum temporibus in montes et speluncas confugissent, id facere c e n suesse, facile sibi persuasit. deinde ex me quaesivit, num licitum esset palam cum infidelibus quibusdam instituere precationes et vi urgente interdum cum iis mysteria agere unaque celtbrationes. at ego s t a .

HISTORIAE

BYZANTINAE XXVII. 2 — 4 .

[texèytiv

fivoT7]QÎa>v,

yofiévmv

tvytov.

sytà

'Iooàvvijv

uvxip,

fiaaxov ftâvsiv h uyia

aîgsxixwv xotç

çixaç

vfxiôv

aiç

iati

atv jotç 10 xal

, o

EjxTtQoaStv

twv

yoiQCOv , iva npòg

ev am fia

1 S q i q a i , ftfçiç

evèç t¡¡ç

xai

ij rtiSç

av

niox?jxixijç ae/xiâuXiv,

Sixaiiùfiaxâ aov xi\v

^fiâç

fiov "

'lœûvvtjç.

fiixaXapnQOaiQiatwç

duazœotjç

xai ov

i¡xoXovdr¡ae

l¡ytfi6va)v

y.avóvcov,

vnijxótov

agxovxig

,

/usv ow

Ss

xad' ßdaavov

ovx

yag

i'

Xißavov oao&ui aav

xr¡v fitd' xai

ra

dveägafitv

t¡g ytyivqzai

dnonècpavxai.

xt^icogòg

dXXù

vó/uog, Siov

iva

èftoioog

tptjaiv

Stixvvüi • xai

o r t moxtrg avxoig,

ntgi

dXXù

xai

ngoäsäcoxözsg

x(¡> 9tw • tov

dvaigt&eig

oí TÍ aXXoi

ánúvxcov

xov p

ágvr¡-

rr¡v naxsgtg

; xwi'

tìòòxug,

xà

èxn'vav

avvayiovi^oftévovg, nùvxug

,

o< J '

noXXw

ós

roti;

ftvgi'a.

nugaoxijoei

tpi'Xxaxs

dgòtvó/utvoq,

yXcóixqg

ngooxuxqv

dyadòg

notog

dvot-

ovx

(FI^firjg

SiajìuiXXovxctg,

xr^v xóXaaiv,

xrjV ipv%tjv

deiag

xovg

nXti'axovg,

ènagmfièvovg

sni-

ènuivéxug

rijg

*avxotg

flùk-

f.tsv yàg

¿Afy^onaf,

xaì

Xóyog,

xavra

rj xtòv

òimxofièvoav

ì;iinXtiovg fiìv

Stwxóv—

tvaf(ìwv

tijv

;

Taira vietai

oi

eyovaiv ex

xaXat'ncogog iuvxoig

roùf

fièv

toìg

xoìig

6

•

tìàóxag

xovg

fttaovvxag

xà ìS' exit

xeov dnt^còv

rot);

avifv/ofiivovg

xoìig

xaxijyoguvvxag

dnóXuvaiv

iguaxàg

avvaXyovvxag,

roi>£ aìa/vvovxag, èvinìda

dvogvxxovoiv

nguyiidxwv,

,

fiovXevovteg IQtovg

¡Hdga&ga

ait(puvùvnxug, TWV

(xavddvovxug xovg

nagan€/^iip9fi'/]

tptjot'v,

Ttjv oixovfiivrjv

5 xijgvxxovxag urtò

ovxcoai

r«

ftovXtvcfitvoi xovg

èxtìvov cov ydg,

129

ngonvXaia

auvxòv

ytvòfiepog

9éXt •

ngòg

xò

ovico

dntèvui

Xomhv

ngìv

èg fcofhvàg

xvxXovg

avyug,

xàv

dvuxidtifièvwv

xoiovxoig

xà

dXX' tvytvrj xaì

dtrjvtxcog

fisXxiov.

xaì

òtiXidofl

xadiaxùfitvog,

avfiftoXoq,

ygtóf.iaxa

'^iya&àyytXt,

fxrj aiyfj

titv

xrjg

xotg xà

aijg dXrj-

ngoaiovaiv

xrjg aqg

• xaì

xoìig

xrjg

ìpvyrjg

/.lèv Sì)

ovgcviovg ^TjStvòg

diga xaxa-

èmXeXtjo-

fiévov. 2. ix toi7 9' Xóyov xaxà

'JovJaiiuy.

terra verminosus factus est et animam inter dolores exspiravit, idem deinde cerni illi assidue absumenti cibo praeberetur. quare bene se habet quod dicunt, eos qui aliis insidias struerent, sibi potius quam aliis eas struere. etenim ii quibus insidias parant a plurimis amantur, laudantur, praedicantur, coronantur, nempe ab iis qui res cognitus, et qui non cognitas habent, qui res ipsi et qui Tama tantum compertas habent, qui cum iis dolores patiuntur, qui laborum socii sunt, denique ab omnibus qui student cum iis veritati. contra insidiatores a plurimis odio tractantur , accusantur , contemnuntur , obiurgantur, ncgligunlur, mille exsecratienibus obruuntur, et haec quidem accidunt in terra, illic autem quis est: „qui insidiatorum impiorum poenas comparet cum piorum vita beata." llaec igitur dum consideres, carissime Agathangele, hacque dulcissima potione animum tuum confirmes, timide tacere et linguam reprimere noli, sed pro veritate fortiter propugna et alios auxilio destitutes opera tua et Consilio adiuva, eo ut animi tui virlutes continuo floreant. sed de his hactenus. iam tempus est ut abeas, ne fugatis stellis dies erubescens tibi obrepat. neque mandatorum immemor sis. Nicepkorus

Grcgor.

Vol. III.

9

130

NICEPHORI

GREGORÀE

tt

'¿tya&ayyèi.ov fisv ót] dniòvxog èv xovxoig, fiòvtp xrtv ovvtjSrj fióoxtiv av9ig oì'xot xaxeXti'ntxo sgtjftiav èfioi, fttjStvóq, onòaa naga/.iv9fÌTai vòow xaì d9vfiia àanavwfitvov àr&Qumov, firjz' ijótj naoòvxog f^ùv ixrtre firjv onmg noxs ngoaóoxtoftivov fiera xì]v vaitgatuv ìjyovv xtjv fitx' èxti'vrjv xuì5 e%^g xai ¿/.loi'tog etti, nXqv yt òìj TOV nuvxayfi nagóviog usi xaì nóvTUtv x^Sofxèvov fiòvov 9tov, og Ttjvixavxa fitrgi'av fioi tov vWijjKatos avtaiv nenga/^còg TOV avvfòovg, ovvrj9xxiov tidsvai

diu(ia\\ovTa)v

qfitxtgag

svxsxaxxai

Iltoiivo) guvov

xai

yijg,

xiiQtov

'Itjooiv

Xgiaxov

dtov

aXij&ivov

sx &tov

oi'gavcov,

Mugi'ag vneg 15 xai

eni

dvaaidvxa tig

xgog, xai xgovg,

dia xrtv

xui

TO ayiov,

xo xvgiov

20 gtvofttvov,

TO ovv

ovvdo'£a^oftit>ov ayluv

sg/o/utvov

,

xu&oXixr,v

otx

xui

noir)9evxa, xov

vXa'£i' xfjSe yug xufioi wga nottlv tiwftog tog eni TO nXetatov /uezd nsvztxuidexa xai nXeiovg /xtTa'%i! Tag rjftegug. 15 o vvv ogügt tlxooi ngoTSgov fjfiegag xofti^aiv vvxxog, e'Xa9ov Sia axOTOvg XI'9m Tivi i'ov noda nXqyei'g, xui ulytjdoaiv exti&tv ig Tdie ygtjadf4.£vog ov ßguyeaiv, cog /uij ävvq&ijvai. ngü%ai TOV Xoiriov ra eidio/xiva. die xai asarjni re, wg ogüg,

y.ai

oJcoJev

earoag

ydg

xai

aXXcog voatl

TO

vdap,

20 xudaneg drj xai TrxXXa ndi'9' onoaaye Ttjv yivtaiv eg TO XIvtioSai ngbg TOV nenoirjxozog eiXijiptt &tov, (xaXusTa de vvv ¿note TOV xav/xarog eirj TO dy.jxaioxaTOV /.terd yag Tag TOV 'Qgioavog enixoXdg r o v g oi'gaviovg dvtXiiTtav dgTt'cog xvxXovg o Ttov ai&sgi'cov Xajinudoov ßgaßevTrjg xai Tafxiag fjXiog fidXa 25%>](>öv re xai ävix/tov TS

éaavztoç ztvôç

xai

zòv

çaysi'eqç

èxetvot;

o Sàfiioç

anzeadai,

xoifuÇeiv

avfiaivov

10

dei,

yàp

xai

fteza(tqêafijj

navzoâanijç

âttjoti

ât'xtjv

aXXr¡ 15

aXXot'

ye f¡niv

zov

avfißtßijxozmv,

ti—

qivatç

xai fttjâsv

noç9/nit'ov tyvyjj

zoiovzcav

r/jç qXtxioiztâoç

e%uv

azex/uâpioiç

nçon&évai

rtòp zavztjat'v.

zù

à' coç xai uvzoîç zij

vtvovfrézr¡xev ztjvixavza

r¡(iüg

à ti zòv yçôvov

dvzinàXtov

Jlv&ayÔQaç

vvv

yàç

naQé%tzai

xai

dnoyçworjç

zcôv

(jiäcöv [lovatxàv

dvzinaXov jmv

âçûfioiç ¡uvçiaiç

(.lézQLOv qveyxe

¡xavijç

xai

cJ' enu

y !¿r¡ avvt%ovç

ip&áaavza

tifia

aoi

tîvai

uidtpïotç

nuçuTièfinttv

yùç

tiç

fitzuXapßävu ifisXijot

aXtç •

oncaç no&' f¡(itv

xai

zà

noitïv

, tl'ntç

Ttjç yXwrttjç

tì-co&iv

vyQOzèQuç

aXXor' aXXa tfvtiv

ë/tiv,

rovie itQOvota

5

fièv

nènçaytv

zoi

cléçoç

zf¡ d'eia

noiôzqzaç

" äirjyr^iaza

ßtßatov

xai

àvuXôyov

XUÍQIOV

¿v àyvaia

fiàXa

Ttjç zov

xazàazaaiv.

TOVTOOV

t. 129 b. xaivótSQa

GREGORAE

xai

dvi'aç

ènaySoth; âtï

if/vyaymyt'aç

âiijyijfiàzav. Xtiçaq énóaat

ov

q>oçrov oïoâa

sco&tv ye ìxavai

sx zwv

tov

xai20 TO vnvov

deo ad motionem destinata sunt facile putrescunt, praesertim none quum aestur fervidissimus sit. sol enim sidereorum ignum princeps ill c et auctor quum post Orionis occasum orbes in coelo evolvit dies nobis nimis áridos efficit et férvidos, et quae in terra sunt arefacit. quare etiam dei Providentia vicissitudinem tempestatimi instituit et alias humidiores ac frigidiores effecit, quae nimios solis ignes minuant. Sed satis de Hoc. tu vero nunc quaedam enarres mihi velim e vita publica, nam ad me qui hac custadia inclusus sim fama nulla pervenit. tamen id me pristina experientia satis edocuit, aetatcm continuo p a rere aliquid novi, nimirum instar coeli motuum una cademque semper natura conspicua est, tamen mille et innúmeras induit varietates, ncque quidquam tam firmum ac stabile est ut non continuo nostro ac vario sermone opus habeat, tanquam navícula qua bue' illue transmitt a l r. quod ad me attinet satis tibi notum est quantis me miseriis fortuna demerserit; quae lcniantur ac reprimantur quodammodo n o v i tate tuarum narrationum vehementer cupio, scis enim Pythagoram illum Samium primo mane ad chordarum sonum cantare consuesse, quo auimum a variis ac turbidig nocturnis gomniis revocaret eumque bo-

HISTORIAE BYZÀNT1NÀE XXVII. 2 0 — Q Q .

143

vvxtsgtvcSv d&vgpdtcov xa9iata/.uvov gó&iov, xaì /ue&ag/uótttiv gaòicog snì tò sv&vfiov ònoaa rj twv Svsigwv aviovoftia notiQovau òguaxixmtsgov svio re xcttà rijg yaX^vTjg xwv Xoytaftwv dfiqoiv ànagxxiov ùixrjv fiaxgov t ivóg, bis tf/j xaì bftàXa dva/xuvfog xoìg aìod'qxqgioig b i'nvog svxgsyjav rjxioxa rò ngòg uftvvav tèrni i'/siv óvvdusvov acpiaiv swij dv. dio xaì ijniv r^Siaxov dv yévotxo uxovafia TWV s£a> ngayfidxmv svia ditjy^atcog vnó&soiv vvv xofiit,0vt0i aov ye. ènti yàg xaxàv, ('inig 7iorf, vvv o (Hiog èfxnènlrjatai ògyiZ,o/.iivov &sov lOtficè TTJV TCÓV d&icop óoyftùiiov d&èzqaiv, Svotv sarai &dtsgov nàvxmg' JJ yàg (plleov rjfitv dnayyeXtìg ovfupogag, xaì àaxgvato fièv co; tixòg etegov xgónov sycó, xjj òs xvtvtovt'a xov ndfrovs èxsivovg ngoaayogevaco xaì nópgco&ev, dtpdóyyoig Ti XaXiaìg io; tineiv ngoaq>9tyyófisvog, xaì oìxxw ròv olxxov 15 ÙVTIóióovg

xaì

ovvydofttvog

oqiioi,

xaì

9avfid^a>v

jljg

xag-

xsgiag tovg avógag, i] avfifogdg Stmxxwv dxovai(it9a , xaì (¡si.tiovg Xoinòv xaì vntg avtwv rag èXnida$ Xtjrfmfisda. av~ vsaiv yàg oi/tiai xaì otpài dips yovv sìXTjfpótai diog9(o&ijpai, sgyoii ì)ài] /?Xénovrag ngoq>avsti tpvo/xivovg rovg ttòv oìxsimv 20 dxontjftdtcov sXéy/ovg, xaì xcòv sv fiv/oìg ótwyftwv xaì oxóiw (ìadii xotftoofisvcov ngoxdatmv dXtj&div to ov/xnigaofiu dvaviXXov. Kaì fiijv sTOiftog ìymys, (¡¿knots, oia (!ovXoio av sniraxxsiv avxóg.

Xiytiv

oaa òìj xaì

n a e tranquillitati facile redderet. nam somnia nonnunquam mirum in modum tanquam arcti violenlia mentcm sollicitant, quin si gravia sunt v e k e m e n t e r q u e scnsus occupant, omnem fere se colligendi potestatem ei eripiunt. itaque mihi quoque gratissimum foret accipcre a te n o vas narrationes, et quoniam hoc ipso tempore deus propter v e r a e d o c trinae perversionem iratus tot ac tanta mittit m i s e r i a s , horum a l t e r utrum ni e cu ni communicabis : aut me amicorum conditionis certiorem facies, ego autem complorabo eos etiamque ut laborum fortunaeque socios salutabo et mutis meis verbis p r o s e q u a r , et una cum iis m a e rorem capiam et laetitiam n e q u e unquam tantam eorum constantiam admirari cessabo. aut de persecutorum conditione mihi narrabis. et laetiori fortasse spe afficiemur. nani ipsos aliquando insaniam suam agnituros esse spero , siquidem iam inter ipsos flagitiorum approbria suboriri, contra e reccssibus eorum quos p e r s e q u u n t u r et e summis tenebris plenam sensim veritatem in lucem prodire s e n t i u n t . Equidem mi carissime iam paratus sum et q u a m e u n q u e vis n a r rationem faciam.

99

144

NICEPHORI Ovxovv

ngòxtgov,

UQ/.IOTIOVOUV ugyrjv (plXzuxt

eoio&ai

oìfiai

èxcffitv

tivat

tsg exaxègotg f. 130 a. dtvztgov ti

exàztgoi

ég 'Ogeaziàda

xaì

xaì

TWV naìócov

aif.iuxa>v

yvatig

ènoiag

ìoTOvgytl 'Etus fièv

tjxiaxa

xaì

aot

axa,

tv

yag

voig qytfiòn

,

nti&to9ai lì

djioXi'^ag

01 oxóXoi

tj^iàg

TTJG5

ori

noti

dvxKpidgtvovxòxt

ntngayaai Tijg

xoiftìaai,

ngìv

ftaivéfisvov ò

•

dnioiodtf)

Tag fitxa'^v

TAG ¡xtXèxag

xùg

ia

dirtyqaiv

xaì

xaì

(pitig xaì

TWV SIVOXXWV 15

&ei'a

xà nàaav

zoìg Ttwovixaig 'Ygxavw,

fxoi

xeyaXq

de fiàXiaxa

f.i>) nàvxa

xoi TOV Btvtxixov

Jltgocòv

ngàxov

dXXrjXcov ¿xßijvai

aoi Xtyovxt

dq>' ov jiagà

TT,V vav/.iayj'av

daq>aXij xtxxro&ai

èntiyousvtj

rtfiwv

èxtiKov

Sìaaog.

spyo/uai

dXX' ovv '0

xa9*

ndvxwv,

ègwv

ozi Tiga^titv

sgiöag

Xóycov

Eìgrjvi] " xtxéXtxtv

Atòvfj.óxtiyov,

avggànxti

J'

jj ßaoiXig

xò xax' xaì

xaì

nv&éo9~ai

Xóya

¿Xwoifiov

ói'x/jV atigug

dvxixa9rt/.iivoi

TCÒV Aaxìvmv

noie

Xagyìag xgixov

33

d' dvayxatov

«T ori

Ttòv xaì

ì'^g

xw

uXXcog

dvùxpavxag,

ég Ttjv xwv

èxti'vtjv

6ti

ovx

l'yvog

xgijntöag

Ttjv vav/xayiav

ìjv

xrjv fivr^ir/v,

{¡ä>] ècpòdia

èv ßgayiV.

dva&tivai

•

TO ngóztgov

ntngayòxag

TÌjg yX(¿TT/jg

p.irà

'AyaSdyytXt

ij eg

dvunöfinifxov dvaX^ìpttog

GREGORAE

òij tà

,

dvxiXsyttv

nàvxtov (itxa%v

ygtwv. xa&'

exa-

xaigiwxtga. oxo'Xov èvéxvyt

vavagyog ngoaäoxiav

Tov$ dt&gwni'vwv ngoogyatcov, naganXtjmwg f. 130 b. tintiv roti aicovi'tog iv aäov " xu9tvöovoiv. oficog avxw 9etggr)oavxtg ?jòi] xq> fióvco vnèg ov xai xovxoiaiv èyxugxiQOvfiev TO ig a&koig, (psos äsog dnav xoviogxov dixtjv ano-15 xgixjjwfit&a' xai xgetg Xotnòv xwv ^fitgcöv xai xéxxagag, ti òsoi, av ye öijnov negipelvag èvxavdot, ftaxgoxégav xe xai oaov iipixxòv dvtvótù x/jv xtjg dcpijyijottog rgàntì^av tjutv xavxrjvi nagaxi9ei. xai TWV ògvécov yàg xovg xvxvovg qtaai xijg aq>còv avxwv aia9of.ièvovg tjäij xtltvxìjg, piaxgóxtgòv xi20 xai kiyvgcixtgov xrjvixavxu ftuXXov tj xaxà nàvxa aätiv zòv ßiov. ènti ovv xui rjfitv ntgi xovg èoyiùxovg ìjdq xivävrovg oxrjvoßaittv ntgiéaxtjxev, ¿g eigqxetfxev, ovx « v ìiov Ttòv dnaxóxcov tìtj ¡.laxQOxégotg äiyyq/uaoi /netxgoxégav ixxiivavTag dxoijv xtlsvxai'oig dnôv ovâév, xcôv ènixifirtatcov ¡¡/uegov x iva xçônov èvôtixvvfxèvtj xw vé(p xtjv fjXtxiav (iaoïltr, ¡.ITJXQIX^V 15 elaâyovaâ Ttwç avxw xijv nagaivtaiv. xà âs T/V, WÇ èv xttpaXaiw (pàvai, nagaycagii'v xov yafifigov xai fiuoiXéa TlaXaio"kôyov ixyçi BI^VTJÇ ¡itxà yt xcôv exaxéycoSiv ytoçiav xai noXtcov ytjv avxovôjiiM veutoSui ôsanoxtia, avxòv J' e%eiv xr\v éx 20 ¿Jtâv/uoxtiyov fièyQi QeaaaXovixtjç, xôv ôs xoivôv àixcpoïv naxéça Kavxuxovì^rjvòv xôv fiaaiXéa xà Xsmôfxiva /wfrù " f . 132b. xijç (¡aaiXsvovotjç xcôv nôXtcov f^syqi xskevxijç, oxs xai avxcSv

Consilia ac decreta administrât, qaumque per omnem aetatem semper iustitiac quam dicunt trutina res recte et sine fraude examinet maiorcm hominum admirationem movit quam iustus ille Aristidcs, et in ore omnium est non solum concivium sed etiam apud confines gentes fama eius percrebruit et omnes pariter viri huius verecundia imbuit. quapropter ctiam regina quum Didymotichum proficiscerctur eum sibi comitem esse voluit ut auribus et oculis quae ibi dicerentur et a g e rentur observaret et omnem arbitri auctoritatem haberet. regina autem quum eo venisset omnia quaecunque ad persuadendum aptissima putabat protulit et ubi graviter obiurgare et non licuit regem inrenem amice ac placide tractavit ita ut matris more quodammodo eum obiurgaverit. voluit autem, ut summa referam, h a e c c e : ut P a l a e o l o gus gener et rex sua sponte uxoris fratri Matthaeo regionis ab O r e stiade usque ad Bizyen pertinentis una cum locis et urbibus ab utraque parte sitis, summam potestatem concederet, ipse autem regionem a Didymoticho usque ad Thessalonicam administrandam susciperet. reliquas oinnes regiones una cum regia potentate utriusque pater Cantacuzenus possideret usque ad obitum. deinde Palaeologus huius imperii successor fieret. te igitur, dixit, eportet Cantacuzeno t a n .

154

NICEPHORI

8 3 xkqgovófiov

ò'

tìvat

fiàxtov

svxeXìj

xaì

ae navxag

nei'ga,

ytvaaadai yàg

,

ngòg

noXe/uìav avxip

xXrjQovòfiog èyygatptìg ae xgttòv avrov ìjfiiv

jìaoiXeìag ànaye,

xovg

ivdtil-ao&at nàv

[vtvòfitaxai], xovg

xa&'

og

ys

xaì

xeìga

TOvg

waneg

Tavxu

fiaoiXel

xaì

Ttjg ¡ìaoiXi'óog ya^ifigw,

xoidSs

EÌQqvtjg

rjyf/novixóv

fiovXijfna TOV èxeivov

tìnovarjg

xaì (aviòg

15

evonXov

ovxmg tìxòvog eig

aovg

xtjvixaid'

(¿/¡d'

10

xaì

sntixu

una

vo/ui%tiv

xgònovg

,

naiàwv

oììf

xaì wg ngòg àg/jxvnov

itoXifiov

avxov

xaì

àXX'

xXijgov noXéfitog

vnovòti.

aìàeìa&ai,

¿¡(twv,

at

/utjóè

nagaS6%wg

roiuvd-'

TO' TOV nev&egov àntv&vveiv

yàg,

TWV yvqaitav

/¿q noXéfxiov

avjvg§

ìXt'yywv

èqsixxòv.

àè

ntjxgòg

aoi

(¡afiìov20

Xóyov "

3£xw

aoììg

noxe

sntixù

xaì

àxt'fiovag

tig views

fiijiega,

ogxovg

èyygàog

avzov

i^isftvtjTO

evexa

Tijg

tinnii,

i'aaaiv

firjTQÒg

¿XntaSsv.

fitvog.

Jia/uovijg

savTÒv

avvS^xag

QCOV

xai sxzlaag

épcÓntg

oviog

FIT^T^ig.

(pvlux/jg

tmv

ßuatXtvg^

yàp

ovXXiißäqv

•

xai ,

éxtivog ftsv

xartiQtQaoâx(o

xaì vnso

¿/.fine

vaxsgov

xtiôv yàç

xù

xaçôiuç,

¿¡gifhatv

fcrfpoi'

xòaa

avxov

xov vnyxówv

pov xqv

tiç

Xq&ijv

TOO«

xiji

ïaa

xijç

fxoi èç

xaì

datati

xà

xi àno-

ntQir/yti

â' svsyvga

avxòv

ga ótì

xaì

ótaiuoTtjrui xaiù

TSLIOTJ,

rà nàat

fiéXziov

i/Lioi [lèv óttvcàv, xaì xaì

Ò'

amnov

ovx

oiò'

uv nmg

tvxatgiav

di' ogxwv

rwv f£ijg rò

ngùyfia

ovaòov.

¿g QeaauXovìxijv

xaì TOVTO

èxet

lòv

egtj/.iov,

nùXai

¿FIR/V

axs/n/.iaai

ngoa&cò

av'xtj) XUT' ifiov

ino

tìy.ooueiìj

nuiòayayitoSai OVTCO TRTV

TOVT'

?j&éXì]j>vt-

óe'^tdv

avfinènimxev. (¡I^oi>TO

&& ys

TB

ovvana%9'ijvai

yevofxév(§

• f. 137 a.

e/ov-

ftovlofiévm

ìnixt&eaSai

daepìj

ov

7ia&q t¡¡g

dyayèadat

èftoì fiyx'

•

%vvs(ìai-

tìi^wv

ftexa'^v

,

Trjg EYOVRI

2tg(ìtag

è/noi

j?laióregov ovv

xovcpóxtgov

ngdyfiaxog

xdg

TOVg

ovxag

QeaaaXovix^g. av

nòXewg

(.ìdgfiagov

re

¿(peana

yvvaixaòéi.qìt]v

fiera

fidgTvgd

nouioSai

fiè/gi

TOTB

ó'id

avx^v i7

dyvortTai

xd

onÓTtgov

ìxtivov

ocóì^to&ai

èxei'vov

"

' nòlewg

fiiotjv

xaì

athp

ngo-

flàkkov

KgdXtj

TOV

negiTOV

èì.avvovoai

ijvicafiìjv,

d).Xà

nargioov

ex

SavòvTag

ènt^ocófitjv

noXlov

rt yvvaixbg

cvxa

ndaav

ngòg

Svoìv

xwv

dnòyvwaiv xo/uidjj,

169

xgayixwv

yeixoreg

f/fisTtga

Taluintagov

dnoxgivaad'ai,

ìjòq

èftoì fie

oilico

ó'iaxgi/Sdg

ex

yQdf.if.iaxa

TÙ

Svaxv/hg xaì

TCSV dtivàv.

id

iXtòv

4 9 — 5 2 .

davaxov

9eòv

Tdg

xaì

tlyev

xòv

fioi

yìjg

XXVII.

TOvg

ygdfifiaxa

nov

lv'

ndvTa

dé

ijayakXov

{¡(Svxag,

languid

viv,

ngòg

LIFIU xificogòv

nóggco

oaai

¿ftaxdgi^ov

naganl^aiov

tjxu

xaì

noietv;

xpvyjjv,

dòixt'ag

ovrco ogxwp,

ovfupogaì

f'chi

ixonitfxrjV

10ydg

xaì

Sixxvmv tlaì

¿fioi

nègag

nfQtiX/jXv&óiuiv

axoiytadvxtov

5/Siov,

BYZANT1NAE

/-téaw èxnv-

Tayiaxijv

OI

t u r n o s q u e ad summain v i t a e d e s p e r a t i o n e m a d d u c u n t , q u i d f a c i e n dum e r a t ? e r u m p i t i n d i g n a t i o ; in m a e r o r e i a c e b a r a ; o b i n t i m i a n i m i t r i s t i t i a m p l a n g e b a r ; b c a t o s p r a c d i c a b a m m o r t u o s p o t i u s q u a m qui v i v e b a n t m e c u m ; deum t e s t e m i n v o c a b a m i n i u r i a r u m e t u l t o r e m flagitiorum. sed i p s a h a c in c o n d i t i o n e c l a m m i h i l i t t e r a e a l l a t a e s u n t Cralis Serviae. cui propius a c c e d e r e non conligit ; quare domesticas nostras fortunas ignoravit. ¡ a m diu t o t a m r e g i o n e m p o s s e d i t u s q u e ad m o e n i a T h e s s a l o n i c a e u r b i s q u a e m e m i s e r u m i n c l u s i t . nuntiabant autem l i t t e r a e e duobus a l t e r u m utrum m i h i e l i g e n d u i n e s s e , utrum q u i in tristi m e a c o n d i t i o n e u x o r e d e s t i t u t u s e s s e m i p s i u s u x o r i a s o r o r e m in m a t r i m o n i u m d u c e r e et cum u r b e s e r v a r i v e l l e m a n a b r i p i m a r i s fluctibus qui urbi ab i p s o a d m o v e r e n t u r . itaque quum animum meum c o l l e g i s s e m et i n t e l l e x i s s e m q u i in r e r u m a n g u s t i i s a u x i l i u m m i h i o f l e r r e t n e q u e b a r b a r u m e s s e n e q u e impium , q u a l e s s o c e r u m in m e a d i u v a n t e i u s q u e s o c i i s u n t , sed pium et c o n f i d e l e i n ; e duobus i l l i s quod commodius erat elegi. h o c q u u m i n n o t u i s s e t c u s t o d e s m e i quam c e l e r r i m e se B y z a n t i u m contulerunt et res novas enuntiarunt. socer

170

NICEPHORI

GREGORAE

tpgovgoi ftov xaì g>vXaxsg ànayyèXXovxtg sg Bv^avrtov tb '£v{t(iuvxu. a Stj xaì dxìjxoóxi xov'/um ntv&egw xafcxxw thai ovx sfpixióv ÒA.Act rtjv èfi.rjV nagtiXrjffóxi fxrjxsga sg xà xijg Stofiqiogog sSo'^sv dipixvtta9ai dvdxxoga, wore vn sxttvrj fiagivgi ts xaì èyyvìjijj rag ¿pógxovg ènayysXiag nagta/tj5 xoxi (iTjxèn Soxtlv aniaxog uv&ig Sia rag noXXdxtg xwv oi58 xiiwv avity ytyorvt'ag dùsxrjostg ogxtop. ovxio toìvvv syygàq>ovg tìXqtpviu rovg tpgtxwStig avdig èxtivovg ogxovg r, firjttjQ f j è(xìj tfxtv ex Bv^avxiov ig OeooaXovt'xijv tv'ayysXiì^ot*èvi] (ioi TÙyuSà wg, ti rag tov KgaXij avv&^xag dff/.iévtp ftot yèvtjxai ngòg Bvì^avxiov sx QtaoaXavtxqg dqnxvtìo&ai, ntgi tÌjv ov^vyov è'^tìfai nagaxt/aQtjxoza {iai xrtg /SaoiXtxrji; ovaìag tov nsvdtgòv avxi'xa, Svotv ddxtgov , y x(Z Bvì^uvTt' av'xòv ^aaiXixwg svStaxgi(ìovxa xà fié/gi 2ijkvfi(jgiag èxit&tv Siéntiv ngàyfiaxa, (¡ovXofxèvov xaì èvóiSóvxog éfiov, jj 15 tov {¡ov/jov %vv dngayfioavvrj Sidynv ftiov a/gt TsXevxfjg oì'xoi xadijfievov. xovxotg èvxvyiòv xaì avxòg xoig ogxoig ènenti'afiìjv ' xaì ncòg yàg oil; /gioxiavòg wv ovx co q>gt'xijg trovai xaì oilxm Si' ogxtov xoiovxmv ijacpaXiafièvoig. o&sv xaì agag sxtì&sv sv&ìig ig Bv^avxiov dqsixòfitjv, ànàaag vno-20 xpi'ug xaxòmv dnecoa/névog. xdnttSi) firj xaxà xàgxàv ogxoav snayytXìag èvrvy/aveiv fioi nag1 iXnt'tfu zotg ngàyfiaai avS^féntnxi (xL yig Set fis navi' ùSvìa Stt&évai;) Sia ndvv figayèog èg ¿hSvftòxnyov èvxavQot %vv ys avì^vyco ndhv avxòg ènavfjtiv. rag ye /àijv e£ìjg avaxtvàg xaì fisXsrag xaì25 autem fama accepta in quiete esse amplius non potuit, sed matrem meam accersivit et cum ea sanctae deae matris templum adiit ibi ut teste et auctore sancta matre factis p r o m i s e s , non amplius infidelis haberetur propter p l u r a quae antea fecerat p e n u r i a , mater igitur p e r litteras promissis illls gravissimis acceptis, Byzantio Thessalonicam yenit mihique bona omnia nuntiavit, nenipe licere inihi omissa Cralis amicitia Thessalonicam relinquere et Byzantii cuin coniuge vivere et quod ad regiam potcstatem a t t i n e r e t , soccrum alterum utrum concessimi m e s s e : aut si mihi piacerei velie se Byzantii cum regio p o t è state m a n c r e et usque ad Selymbriam res administrare aut quod reliquum esset vitae domi agere in quiete et otio. ego quum i u raiuranda ilia vidissem, credidi. cur n o n ? quum ille Christianus esset et tam gravia tainque iureiurando promissa firmata essent. quare me commovi et statim Byzantium proTectus sum vultu m u tato et omni suspicione abiecta. deinde quum quae ille i u r e i u r a n d o promiserat r e v e r a non viderem (quid enim scienti omnia e n a r r e r a i ) , bievi Didymotìchum revereue sum una cum coniuge mes.

HIST0R1AE BYZANT1NAE XXVII. 5 2 — 5 5 . ngu^ttg,

oaat

nag'

onovòfj

TUI

ßovXopsvm

xoivvv

dvtyxXrtxco

tlvai

5 ?}xiota

nùvxa

uv

èfiìjg, sv

fiva

Ssòg

duijuov ovösv

ös xov

nugaXXàxxovxog,

fioyd-ovpicov óvva/inv

xtjv sni

ßaaiXsag.

xgitjgttg

xwv ägag

ßugßagixtjv

fiàxtjv xai

yyt

xrjvixavxa Btvexixai,

èvòiaxgixpaaut

•

ftäXXov

itjv

èxei'vov xàg

yàg

onotatäq xivòvvog av'xo ßaoi-

TO

akXtog

ovx

av

ntgai'vcov

TO

tv~

xai

ini

xov

yaußgov

xuxénXtvaav óq

xai

xayiaxtjv

tjXi'ov

ßgayv

rpo-

xai

ai'iov

TOV

ltavyaußgov

JlaXatoXòyov

TOV

sg BvL,ùvxiov

av&ig

tig

o ßaaiXtvg

'Ygxavov

xoig

óvoxat-

evxav&a

dvrtyßrjaav,

5 5

dxovtiv

ènàttiatv

uXcoiag

ex Bvì^avxiov

frutégov

nXsov

Eigtjvq

&tgivàg

Ogaxmv sxtivrjv

ai

,

q ßaoiXig

%góvQv

xai

tg xo/uiddg,

20tBtxov^>]vòg

dtxa

eigrjxótog

angaxxog

ägn

¿poi

XvatxeXoitj

'Piopaioig

£ • dia (pQOv-m xiòog ò' ovv tifai xaì aoì {¡ovXofiai umòvxi, dvoìv ddxtgov ¿(iàv tov yàq tot (p9iv0na>Q0v xovSt xaì afia xov xaióniv Xti/Àmvog TtXtVTTjaùvxwv ti /xsv vnmg noxs &avóvxag ijftag nv&oio, x¡òr avvxaxxijQÌav sxtivtov /.léfxvtjao Xóycov r/ficòv, xaì 15 xcàv yé aot èfpixxàv fiqz' ¿[xtlrjxèov, fiijxs Sqnov xwv òijptiXo/xévmv oXoog xaxòniv dtiiov v, eiàcòg fiìv còg ovósv tòv uxivrjxov òqidu\.[ibv ktXrjdévui firj oti xtov sg zov'fifuvèg ógco/uévcov òvvaiai xò naydnav ovdév , oAÀ' ov'à' i'/vog yovv ovò'sv xcàv àv&Qwv anavxoav xadana^ tìntili Xoyioficov, 20 tìdcòg ó' au xaì xov fièkkovzog èxtt'vov òixaaxijqìov tò acpvxxòv re xaì dvanoSgaaxov oaov. ti ds xft xaxco xavtfj £corj nuQafitvovxag svi fiavddvtig fjfiàg , tòv UUMV aoi fiditi, aoì Jfi ndvzcov èxeivtov 7iQOxi/xao9a> xavxì otocoofiévit) xaì aoì fiotj&ovvxog 9tov, òrjlaòr) ngòg ¿¡{tag avQig ènaviévai t d xe ttòv 25 dìjfMoai'mv TiQuyfiaxoov, cog ¿'a/e xt (itxa%v xaì syoi, Sitjy^aofiévo), xaì afta t f j g o(.to\oyi'ag sxtivijg rtv ¿ni xìjg Xtjaxev-

r e m ad suam v o l u n t a t e m v e r t a n t a u t i n t e l l i g e n t q u o m o d o libidini s u a e f a c i l i u s i n d u l g e r e p o s s i n t . n a m v i d e t u r illis f o r e ut a u t h u i u s i n s o l i t a e a c l o n g a e c u s t o d i a e m i s e r i a c o n f i c i a m u r ita q u i d e m ut m o r t i s n o s t r a e ipsi n o n r e i y i d e a n t u r , a u t ut m o r t i v i o l e n t i s s i m a e t r a d a m u r , ita ut ipsi b r e v i a curis p r o p t e r n o s l i b e r e n t u r . sed h a e r c s deo c u r a e e r u n t . tu q u o q u e v e l i m c u r e s u t e x d u o b u s a l t e r u m facias, a u t u m n o enim et hieine s e q u e n t i c o n f e c t a , si n o s m o r t u o s e s s e a u d i e r i s u l t i m a i 11 a a nobis d i c t a m e m o r i a r e p e t c s ; n e q u e ea q u a e p o s s u n t elfi ci n e gligenda sunt n e q u e iustae curae postliabendae. scis e n i m a c u t u m o c u l u m f u g e r e n i h i l e o r u m q u a e p r o p a l a m Gunt, n e v e s t i g i u m q u i d e m ut ita dicam e o r u m q u a e h o m i n e s e x e o g i t a n t . scis p o r r o q u a l e sit f u t u r u m illud iudicium q u o d e v i t a l i n o n p o t e 3 t ; si v e r o in h a c v i t a r e m a n s i s s e n o s a c c e p e r i s r e r u m q u a e tibi c u r a e o m n i u m m a x i m e id c u r a b i s , i n c o l u m e m t e i u v a b i t d e u s , u t r u r s u s ad n o s r e d e a s et p u b l i c

174

-NICEPHORI

ovoqg

extivrjg

¿9iX(ov TWV

6 TlaXa/xag

cog TjY.iota, vooiZ

aroncov

sxiivcov sXXti'ntiv,

ájiolé'Qafisvw

xofiietv

olfiai

aé'

£8

ti

á'

Tt¡v

(ia>9vtav

ánj¡ti

9aXáfioig

xai

TiTtQÓv, xai éxei'vov

xai Tiva

í. l S S b . ^ í í v a nmg

r¡fiTv ,

TÍ

xai ovótvi

TWV

Tr¡v óiávoiuv.

r¡ór¡ nagijei,

onr¡

ttr¡/.uv

TOV ijgog

T¿f

«viá,

xai

xotg

ótvSgeoiv

éXevSsQiov

TOV asga

sófdovv

TI xai

¿nixa&r¡[¿tva evqxov

xai

ngbg

xai

olov eintiv

rjxioxa

¿TOVg

vtaovxwv ntginxafiévtov

TijvixaiiTu.

ov

TOV xgvovg

ntgir¡yti

av-20

Te

xai

TU uXar¡,

xai

¿(p&syyovio

evagf*óviov

yag

ovv9Xi(íó-

enavr¡yvgt^é

u/uiXXav

uqiisig

xcov £$q ìj èxtt'vtov oJàijt cog y.aì lovg ol'xoi d/jnovdsv iyxexXsioftévovs àvudidàaxiiv dvvuadui là ttQnvà xov r/goi è(fóàta. xaì T\v ftfxtv óià xuvta xai zò tijg V^ÌS ìXni^ó/ncroy sg rqv 'Ayadayyikov nuQOvatav olov énrtpco5 ftévov. dulcissimum ver factum e s t , ita ut ii quoque qui domi incitisi erant priinas illius veris voluptates percipere possent. his rebus etiam animi mei exspectatio in Agathangelum ad nos reversurum sublime advolabat.

TOT

ATTOT P&MAIKH2

cod. R e g .

^104

NIKH&0P0T 12T0PIA2

TOT A 0 r 0 2

TPHrOPA KH.

"AQU DS TOV XQOVOV rag Xtvxav&tt'aag avrà TOV y j j p w c ùnv%éoavTOt; yiifieQiag xaì oìov tìntiv ¿(ovtodct; Tpl'^of xaì àv9t]()òv ùvetXtjifOTOs vnagx'jí io ztjg f/Xixi'ag ngòamnov,5 xaì TÙg rj'kiaxug la/nnùóag dx/zaiorsgag sv /.téaaig r¡dr¡ Taf; ¿¡(fivuìg ànlmaavrog yÙQiaiv, r¡v.iv av9ig f¡utv 0 xaXòg 'Aya&áyyekog negì fiéaag nov vvxrag r¡ov/(¡) nodi, xaì ngoatmiov xaì xa&iaag xaì ànuyyttkag ftsv avròg 7iegì txàoTOv iwv (pìXoip r¡f.áv xaì ovvà&Xav oaa tìxóg, fia&iàv d' av í§ èfiov za JQ TF oÀA« xaì vii là xaì fié/Qi vvv ovfinaQafitivavtci (101 Ttjg 9eìag yga(pijg ásvrog

TIVÙ

èxtivw,

dtpìjxt

10

yXiagtòrtgov,

rtov

èfiòv

xaì

ovrtoaí xaì

rovrov

rr¡v

tig

èxeivov

rwv

né-

òaxgvtov TO' re

(¡ovXófitog

q&og òiùvoiav

s§m

dg'^àfitvog

¿là oixiaxov,

norafiovg

rr¡v

ntog

rivai;

nagtiyó/ir¡v xaì

afta

èxtìvog

,

177

ngayfiàroov

avco&sv

ovxtoai

Sttjytìro. "OnXa yovrog

,

r¡ór¡

qiTjaiv,

rov

avfifiayriatov, fiai'av 15 l a i ,

ovó'

yag

oaov

èffiXti

re

aq.iaiv

2 0 dvtiXtjtptóg, notfiviov ygijj rov

ovv

xaì

xaì

ngoaìtro ètpiXtiro

jüagfiágoig

egiov Ségfiarog,

fit&'

fiayovfitvog

s/tov

fir¡

tw

vnìg

Sfilati /5agfìdgovg.

tig

ngovofxrjv

«ai dXXà

fióvov

xaì

avxiy

dei

ngòg

ye

ocpàg ó'

ayr¡fia èrìdti

avrov rag

avvoi—

noXXov

àntatiero

«'ft,

vvxrtog

'Pcoargante-

rooovrov ori

naiSì

yufifigw,

èx

xaì

Xq-g

rqí

yiXiovg.

vnoxpìav

(iagfiàgoig,

Xvxoig

dnrjii

snuyòfitvog

[¡ugfiùgtav

r¡fiégav

xti'gta&ai,

Kavraxov^tjvòg fiìv

í§r¡xovra

roaovrov

oaov

exovrì rò

tig

'Ptoftaicov

dvtxXáXr¡rov

¿filatilo

o&ai

Mara

ftaoiXtvg

Mar9ai'at)

ós

xaì

ó'

riva

dné/9tiav

èv

aygi

o

&égovg

IlaXaioXòyw

fisv

KareXávcov

xov

dgáfitvog

négvai

av

noiftsvog gaót'av

tog

fir¡

r¡ór¡

xaivoiégag

tò fxóvov

yvftvovrwv

ad calidnm p o turn n i s i , qunm f o r t e sol d e n s i s n u b i b u s d i s i e c t i s r a d i o s p e r f e n e s t r a m in h o c c u b i c u l u m meum tanquam in o b s c u r u m r e c e p t a culum i m m i s i s s e t , aquam i l l a m ¡ad l i b e n d u m a d h i b e r e m . atque alte l a m e n t a t u s v i r i l l e magnam vim l a c r i m a r u m p r o f u d i l . equidem u t s u s t e n t a r e n ! , a n i m o ad i u c u n d i o r a r e v o c a t o , illius m e n t e m in a l t e r a m i n d e partem distravi et p e r e g r i n a r u m r e r u m n a r r a t i o n e m p o s t u l a v i , itaque n a r r a r e i l l e c o e p i t his v e r b i s . Captis i g i t u r a r m i s , i n q u i t , C a n t a c u z e n u s r e x , e x a c t a p r o x i m i anni a e s t a t e , p r o f e c t u s est ut cum J l a t t h a e o filio b e l l i s o c i e t a t e m i n i rct. dimicaturus cnim cum P a l a e o l o g o g e n e r o v i x s e x a g i n t a K o i n a norurn m i l i t e s s e c u m d u c e b a t . ¡ t a q u e quum a d v e n i s s e t et in c o m m u n i b a r b a r o r u m s u s p i c i o n e iamdudum et in odio i n c r e d i b i l i h a b e r e l R o m a n o s , tanta c o s i l l e invidia a v e r s a b a t u r , quanta in b a r b a r o s v o l ú n t a t e et studio p r o p e n d e b a t , a t q u e ila odiosus i l l i s , ut barbaria a m i c u s , n a m quasi pastor barbaris lupis g r e g e m diu n o c t u q u e ad edenduin s p o n t e p r a e b u i t , ut non solum undique Ianis v e l l i c a r e n t u r a v e s , s e d etiam ipsis o r b a r e n l u r p e l l i b u s ; quum non solum ipsi solvencia c s s e n t annua t r i b u t a , sed etiam b a r b a r i s , p r o p t e r e a quod u s q u e ad p o r t a s v i n c a e e t Nicephorus Grcgor: Vol. III. 12

178

WCEPHORI

¿iqoi'oav

(fÓQtúv

a vi oís X&Qia..

xai

7i\i¡&og

nvlcov

o£g

/AfV

unúysoQai

ßttQcoi/ yévr¡xai L lOix.Bv£ltt'i,'a)Vi

nXqyàg

7tuQ(iäoi£w

TQf qmxr¡gt(tg

tt¡v

te

tlf.ta (if¡9f

ónóooi

67ieic¡xvvc,

xai

svi'ag

fir¡&'

é(ingr¡aag

xai

xai

vnonxsvsiv

ùvayxat^OfA.èvuiv 9ögvßog.

xùg ftsv

äyxQvouig

av

oitóoai

xijvixavxa

xoXofwv«.

Tavxa

ogoävxi

xoi'vvv

datßwv

avrai*,

QtfrVT qVVOQÙV

vitcag

$vva¿ttv

oí

xa&' ónóaa

oig

copa ooi

JlaXaioXóyca

, xa,i

gäaxa

?¡xiaxa ovv

%tinoXífitot

o xijg

ttJ

t^v^tjg

avft&ijvai

dvÓQanodio/U£

xdnttètj xaì

yptj/udxcov qiQOVtiaxtj-

dpyvQW

xaì

oact

k%fjg d&Qotadévxa ovv

(¡ovXtodut.

xà

avX—

èvxev&tv

tmaxéXXcov

Bvt,avxioig

x^g

noXXa-

èxtìvovg

sv Bv^avxifff

tvnoQÌag

èg (iuQfjutQOvg,

tioSéytofrai

roti

xaì

xaì

xs yjjvaw

xtxòourjxai,

XrjfiSrjV yQrjfiuxav xaì

oaa

a&tv

9dxtQ0v,

u/utìvovt.

itQÙ

avxolg

Svva/UIV,

naQÓàovg

SvvrjStttv,

fiqvvei

ocpìaiv

xadioxcto&ai

s%cu'

oìxtiag

lÌQakijv

nQÙyfiaxa

fiagfiaQixr)v

Y Q X U V O V

nXaaìco

tjyt/uóva

aQyttv

rìjg

ùvayxaioxàxmv

TOOOVX'

dvxmàlov

f§

xaxà

xcàv

sg yaQ

vntt'xovaiv

Z,fjv ttJftòc, è%a>itQixrtg

TIQÌV

,

XWV TgifìaXwv

SiunQto@ivto&ai.

ò'Pco/Liui'fùv

10

vtf.ogoo/usvw

avaxeva^o/uévag

179

ò' av, "jj

avxw

avitig yàq

fiìj ovx

?jjieìaffò— av

audisset et suspicaretur ipsius vitae insidias s t r u i , omnium maxime nec esse habuit mittere qui cum Crale Triballorum duce de societate belli agerent. etenim intestinis certaminibus res Homanae tantopere fractae et debilitatae erant, ut ne haberent quidem , qui imperiture ipsis aut iis, qui ipsorum imperium sequebantur, et ab extcrnis a u x i liis remoti tanquam in securitate v i v e r e , quamobrem Cantacuzenus ad virium aequalitatem multo maiorem quam antea Hyrcanum copiarum multitudinem mittere et alteram multo maiorem e propinquo loco c o m parari iubet. ex duobus igitur alterum Beri oportuit, ut cum Triballis coniuncti ex itinere repente impetum Tacerent sedibus antea captis et praeclusis viis quam illi animadverterent, aut si hoc minus valerent Byzantium praeocuparent et ad perniciem et servitutem omni defensione ineliorem traherent. ac quum pecuniis indigeret ille, omnia quae B y zantii sacra ornamenta erant, auro et argento et lapidibus speciosis a d ornata, ad peruniain comparandam in unum collegit. unde quum regi prospera esset fortuna facta, distributis in barbaros p e c u n i i s , iterum palam summos Byzantiis terrores et pericula p r o p o s u i t , ne forte P a -

&

1-80

NICEPHORI

(ji&àvoixt"

q>t¡al "roìg

f. 1 0 5 r . tfpw nàvreg xal

únúar¡

aoq/uoi,

yùg

zovg

nòXetog

nagà

tlg

(xoi

TI ggdiov óiofivgícov ndvzag

xal

r¡ xujà

rgetpa, notiòv « vov

¿j xaxà

xuxaxgonovvxai

tgònov

gaad*

wxeicàaavxo

xe

nàvxag rot's

xai ¿leil^ov,'

s/et

e/xtpavrj

XQtj-

¡Hiao&évxeg XelQÌ

xàg xcòv ùotvyeixóvwv tavxcòv

xrtv

avXXoyrjV.

dcpeiàovorj

xai

fir)

nfjOffaaiv

o xooavxqv

à' tig

TOV

fxijSs

xagnovvxai

nSQiòtxoi,

/.leyi'axuig

vavaxoXovvxeg

tpigovaiv

xegàcòv

ovàèv

oxav

wvovvxai

xai

svdet'xvvad-ai evxeXeaxégoDV

ftexa'^v

a%tóòv

xet-

noXXov

xàv

ftd/ag,

éxrjai'tov

àaxpiXeiav.

èdevovv

xai

éx

anav

yevmv

avyywgovvxeg

Jlazivwv

yvcófxug

te

oixeicav

oq>t'oi

yàg

noXXà

gvijvai

navxoòanì^g

èvxeì9ev

20 ndXoig

xai

no-

ex re

xagi%ovxai

dXXoipvXeov

vnaidgiovg

xovXaxxov

KaxeXdvoi

xgyfiaxcov

ovyxt/woTjxévai

TIVÙ

dei

xai

xai

èfxnogiag

15 ovtcog

ntgi

wv evexa

av-SO

àtunoviimv

tìwdeaav

napaxgé/ovoi

oftov

TOVTOtg

189

XQri~

xotg

dvxt-

ovxmai

ngòg

xai

oìovg

dv

xcàf

vvv

aXXovg

èvavxìovg.

fièv 'Pcofiai'ovg

xòv s%ov-

filius de dento rex declaratus est in Romanorum palatio. et vernum tempus his rebus absumtum est. Etestate iam media ab utraque parte reconciliata est Latinorum ad paranda bella navalia contentio. Catelani enim ex eius opibus et quas Veneti praebent quadraginta sibi triremes instruunt. consueverant enim Veneti iamdudum ob bominum inopiam omne studium in colligcndis opibus ponevo, quamobrem etiam multas et gravissimas ab suis et peregrinis gcntibus illatas iniurias negligunt et facile l'erunt, ne in bella aut domestica aut externa traherentur neque causae implicarcntur quae uberrima totius anni tributa perderei, itaque hostibus suis vi quidem inferiores, fructu autem superiores, suut. n e que ulla est Latinorum gens, cui tanta sit pecuniarum multitudo. sin vero vi quadam piane coguntur armi» contendere, celeriter larga p e cuniarum copia animos eorum qui proximi hostibus et quicunque circa cos colunt, sibi conciliant. quo omnes ad societatem suam quotcunque et quoscunque volunt facile trahunt. itaque maximis praeter c e teros omnes populos copiis instructi in fugain hostes convertunt. tali

190 tag

NICEPBORI i¡ai

uvtovg

wg èv xotg ntog

ngn,

yàg

7iugù /uaxgù

òè xaì

xoófiutQ

xaì

xaì

Xàvotg

èxéXeaé ngóxegov

Ftvvovìxai {ktgv.

xaì

xaxà

tzoi'ftotg naka ntg,,

a&o'^e xà

ngòg

ànuoijg

(pgovgca

,

zovg

nòitei xaì

negt/ogtvovsi

^gimn

xaì

Kart-

ickfì.

itvv nXtt'ou

Xu&gai'otg

ngìv

xuì

xnXov^itvtj

navxoiotg,

bnóaai

noXvv

¡¡òt]

oilzw

tò

KdjitiSrj

stpòdov-

xaì JaXoig

xrjv tavzcòv

KaxtXàvoig

%t uvjqv avxtj

yvma&sv Sto

vtxtxoì 23

re

néXayog,

dgào/iivt]

noXXutg,

ùxxau

av'z69i,

f. 108 r. KaxtXàvotg ngòg

•

noXvùv&goanog

àvti(iéi>T]

ivtttjvovfzévr}

noXvttdilg.

dXi'yq)

xaì

a/u.et nota/uoìg

nagaXtoi

xóXnoi

/ueycthq

zò Tv$pr]iiixò)>

zovou ànóaat

sazi

xgiqgfig ,

as av Siù9oivzo zr,v vav/.ia/i'av 'sa-xonovvzo xafr' cavxovg. xai sògcov xà òsSoyixèva iv&vg, Seafiovai (lìv yàg atigùg óixtjv uXXqXuis dXXqXus xàs nXsiovs savxóov xgiqgsig vnsg zov ¡.ir) ztj òitytia xai xtji axtàuo(*fiat'ióv àklà xuì ndvxoav a/tóòv èè*txcòv x&ì dWoyv'kwv dv10 dgwnoov. tyt; , xotg ngòq ftexgt'cog xai 5fii'ftXoig

xai

xgvipag

vXfjg

Tovxiov vtov èxeivw ¿Zqvtyxsv

ó' oficog xai xàvSgì

ñgyiXov i¡9ovg,

xóvxcov

ovósv

¿ligas

xaì

xàg

xijg yXtóxxqg

15 xaì

xovg àxaigovg

ngonfioxègu

q>wvt](Tig, ¡jv xaxù Kaì

èXéyyovg

xavxa

7iag¡¡X&ov

avxòv

ò Kóxxivog, xovg ¿xeívovg

xmv Bv'Qavxítav

vnèg

xmv [lèv

xov

uXXag, r¡ éx-(.

èxneqxóvtjxev

yi'vexai

ov(i6ßtjxgov

xaì

dcp' tov tog sg égftt]xr¡giov

¿Xiy(¡) ngóxtgov xà d' t^tjg

xaXovpzi

TlaXaioXóyov,

yr¡v diaßag

Evgwnqv

fiexeveyxetv,

ènixtiyiafia

0 xov 'Ygxavov

ßagßä-

ngòg

[xio9àoao9ai

xr¡v e§r¡g dei Xrjí^ovxaí

20 Qgñxrjv.

ßdgoig.

tig

ä' o r t # 1

xà twv

EvgwjitjV

èx TgißaXtöv

óitjvexéatv

ätvxegov

avfhg

èxstdev

eìg

nóXtcov

'Pafiat'oig,

fioi,

otfxéri

scpaaav

xov yafißgov

Xeggovqoci)

6gCSègyà-*

TL'&IARAI.

i¡ór¡, xaì

xexvotg

q9goiv

av/vóxegov

Xoyààag

re xaì

xtSv

xgàntì^av

no\váo%oíov

ngoaèytiv

TOVTOV

a/ia

yogyóvog

xe xaì

dnr¡yogtvxaaiv

xaì

eig^a9a>

äiantgaiovo&ai

Kavxaxov^t¡vw

sviovg

aaeßiaiv

nxtwSmg

TOVTO

gtov axgaiòneSu

S'

xt¡v ßaai'Xtiov

ye äij xvfißäXmv

rè noXvfioyßöv

ex Bi&vvìag

noxs

ntgi

0716aA xotg

DOFIDTCOV,

"Ev ftèv

anXdig xaì

Ä03

ovíéaiv,

ßugei

rebus magi? ad se«c quam ad evangelia audienda trabunt aut omnes aut nonnullos eorum qui ibi congregati sunt, eodem modo ad regiam mensam plerumque cymbola adhibere et Iudrica instrumenta et carmina quantumvis impia solent. Hoc unum a me obites dictum sit. reliquum est ob aerumnas ac labores barbarorum copias ex Bithynia in Europam proficisci noluisse, nec Cantacuzeno regi quum ad se vocaret se applicaturas. quo ille coactus turmas mercede sibi collegit et cum mulieribus et liberis in Europam transportavit, quae ei visac sunt esse munimento et t e r riculo Falaeologo genero tanquam Gorgonis facies. Triballos Mysiogque in nonnullas Chersonesi urbes transportavit, si forte ex iis e s sent qui socii sui in bello esse vellent ut Romanos illos miseros in Servitute retinerent mandato regia ac volúntate adiuti. unde tanquam ex munitissimo receptáculo egressi proximam Thraciae partem vastabant subiiciebantque. iam vero Hyrcani filius qui per llellespontum profectus erat tanquam in coloniam et patriam terram habitare ibi cum barbaris qui paulo ante huc venerant se posse putabat. ea vero quae pequuntur ut prudenti cuique admodum cognita si voluccis ta-

204

N1CEPHORI

ßovXoto

(TV, ouontjfjoftai

aimnm/xèvwv xaotaig

ctJioygijrai

ov/ußdXltiv

èvxtv&tv

xcv ys ovvtxòv

xtv 'iacog ònóau TO navv

b Kùlltaxog

snaXtvägöfiti,

ànicóv.

o yeiftmv

"AQXI

SS

xijg

dvußitaaiv

xoäanfjv 9ai'(p

wgag

òiàòrflia

xaxaxgsycov tiriciv

xai

xovxoig

xa&'

ovneo

sq>toxrjxviug

xai

sg

àxovaag

fjavyj'av

f.isv

oixaó'e

xsXsmg

s'Xrjys

nsgixfötjatv

naxgiàgyov

xaxà

avxoxgaxogixcög yafißgov

xò nàXul

o viog

qv

xw

yijgag näaa

ovxoai

ftóvov Siinsiv

navxdnaaiv xeXscog

nagsggvqaav ßaaiXsvg

xfjvyai

Y

^(OXTXAIIQ

Max-

o 7iaTtjg

sv T([)

s9og

vtco-

xrj yga'a

xa- 15

xovxwi

äiadijfiaxi

ci/ò jS/ow,

xtXevx/joav-

èx äiadoyijg

xòv

axijnxga.

xov

xaxixf/qioxo

viov yag Aqify, 20

sxsxXsiaxo. ov fxäXa avyvat',

tig

nav-

xotg %gcófiuoi, /nexà KàXXiaxov

vsw

,usv xw nuxgi

¿ftovoi'ag

fitxa^v

xov

xtxgaxijxòg

xà x/jg ßaaiXei'ag

(piXixrjg

'Hfiégai

J'

àia

IlaXaioXoyov

9vga

avtoxguxogixov (DiXofrsov

oxonòg

d' ì'ocog avxov

sv

y/jg, yXòrjv èvSedvfisvai

ntgitjvd'ia/tsvìjv

S-tiM'xt/iiévsi,

coaxs XQV viòv avvägytiv

daiog

nsq>v5

àviayovai

näorjg

&vnovgyrjrtavxog.

xai

tmv tl-

(pgixmóéaxsga

xotuvxa Addga

sv

xui navxoäanolg

BXaysgvmv

f. 112 v. zog

tijV

ovv.

ngog

axi

f i xai

xai

Xoyixtoxsgaig

Kavxaxov^tjviv

'AyaSàyysXog

IrjV tito&vìav d'

oifictl

t^gtv^axo.

o /lèv xai

yag noiòxtjxa

axgoaxijv,

rgayvxaxov

Kai

GREGORAE

x/jv

èyxXtiovaav

xai

Marxavxrjv

cebo, nam ut certis rationibus coniicius ea quae silentio praetermissa sunt qualia sint facile te assecuturum puto si quae dicta sunt probe audieris, etsi asperrima sunt forsitan quae Callistus in Cantacuzenum invectus acerbissime evomuit. Agathangelus haec quum dixisset audissetque via qua solebat clam cum silentio domum rediit. hiems autem his rebus nondum plane absumta est. Iam tempore ilio quo vivae totius terrae animae unascuntur atque reviresennt, herbano indutae variam variisque distinetam coloribus , ilatthaeo liberum iniperium dedit pater eius in Blachernorum tempio a Philotheo qui post Callistum nuper patriarcha factus erat ad antiquum morem adiutus. hoc novum regnum eo nomine constitutus est ut Alius regnarci una cum patre per eius vitam; mortuo a u tem eo ob senectutem hereditatis iure libere regni gubernacula teneret. nam Palaeologus gener totus in oblivionem relegatus erat et ¡iditus ad amicitiam et concordiam piane praeclusus. Dies intere» praeterlapsi erant non yalde multi quum Matthaeus

42—45.

HISTORIÀE BYZANT1NÀE XXVIII. èfitjv

dq>ixvt?TUI[oixìav,

oop ytvòfisvov xaì

òtSòvai

(xsv

dvTiXafißavttv ex

tv9vg

sxttvog

ipijoìv

"elvai

Tf'pa

tag

lOXwj av

Xti'ag, xaì

avp

äXXa

ovòs

ovv

20 iòta

xaì

ov/vù, oiog

ßiai'otg

fyfijQOv

fiov

xaì

rij

rò

ròv

éfiòv

ßaoiXiät

ätjfiooia

(péQtiv

exurepoi

viv

o r i avyvoig

jiQayfidiav

òtoftéfovg, qsüvai

xv/.iaai fì'nep

tivòg

xaì

noiF',

qdoyijg

OQCÒ nazsga

aiòfxuxog TU

ixovxì.

xaì

0 fitta'^v ov

fidXa

aXfted'

xaì

tìjg còifitafta TU

ßaoiXia, ovft/.UXQÌIV

fiéfivqvtai

yäp

ovdaftjj

òiaXeinovaiv

oà

àvuxaXtlo9ai

xaì

ntQiuvtXtìo&ai A Ù X T A rt¡//¡g

Ò/mXÌJTOV

aviovfjyov,

xaì

òó'^rjg 9itag

vnoyQtovia.

àiù

yitt-

firj

oeaviòv,

DNOOTSYÀV

o/óvrag

xaì

^/utp"

ànoatepwv

, NYOG TOVTO

/nttàfitXov

io~

av^ovoi

avagi&fi^TOvg

to ovxl5

f¡dovr¡v , (¿axgág

dnoggani%cov

áviidéang

aXXoT' aXXtog nagtiaxvxXovaat, fioi

ayti

vnt^tvyftévovg

en' antigov

Xoyiafxwv

av&ig

av'ro/uarov

vjtóipOftai

Trtv trjg éfiijg fikv

ovvTr¡xttg 5

Xvnr¡

xai

yagiL,ó{itvog

T¡¡g é(ir¡g anoo(ftvóovt¿v

¿gcog xaraayovaai, éfimv

ti

ftovXofiai

tg Tt

TO vrjtpov

éniTi9fTai

xivetv

dAX'

xai itr¡

tvSaifiovtlv

O xXvdmv enáyei,

wg tixbg

o/xwg

táxgtfiég'

(¡éXttore,

ogovg

XOÍHOV,

xó

óyaj/uev

god-ímv

Tovvttvdtv ovv

xai ucparovg

axovxtg

sxtivtjg

xai

ó ¡ó cog ngog

Ǥ

av'óev en ovó'

(Iovlr¡Oo/xai

á9dvotev ovxot itùvxtg in' dßtßaiov xaì nXavmfiivtjg xi&tfttvoi óó'^ijg, tog è'ycaye oi/xai, rovg xijg &tiag dtfitXiovg ngovoiag, itp' boa ròv nävxa xgóvov ngoßaivti xe xaì ngoßijatxat xov ßißatcöaovxog ovx ovxog ègtt'a/uaxog. oig yàg ovx è'axtv èg dvàyxtjg 10 ßeßaiav xexi rjodat xrtv sxßaoiv è nota noi' av fit], xavr' dógtaxa òvxa tìxóxcog äv ovòè ngoyivoioxsad'ai òvvijdehj note, xaì ndvitg ti'&vg xaì ovWrflòtjV line tu dtaßißkijvxui Xòyoi ngocpqxwv iegwv, xaì fìxivtg tìtv ex ¿fcoówvqg ¿Ifta xaì /ttk(pixov xginoäog xoìg qiiXonsvoiovoiv oncoanoxs xwv dnoßqoo- 15 fiévatv tìsqi ngodtaniì^ovxtg , ovóuftjj xrtg dogtaxtag s/ovatjg igS(ioi( ¿ntoxiì/ittjg syxXfito&at. xaì ovrcog èn' aviotpmgt^ xìjv &(iuv ah'oxovxai dtaßdXhovxeg ngòvoiav • xaì xò aionov ònòaov xaì olov, nokXfiv (lèv x' av devout /.iq xaì xwv d(pektaxsgcov ntxg xig, xaìtìxig tit] xwv ndvv ßuvavawv xaì ayo-20 quìwv, aacpwg èvvoitv. xoìixov d' ovxwaì ngòg àxénovg èo%axiàg xt xaì (pdguyyag swo/asvov , noìlri av tiij ga&vfiia ¡.ir) ÙQQ^xioig vo(ii%tiv dvdyxutg $tofii'ovg xàg xwv ytvofiévwv xe

v a s i t . hoc v e r o m o d o divinarci se p r o v i d e n t i a m t o l l e r e v c s c i u n t . omnia enirn a d e o p e n d e n t , cui omnis fides h a b e n d a est n c q u e ullo modo d i v i n a P r o v i d e n t i a p o t e s t falli, n e c e s s a r i o c o n s e q u i t u r , quidquid d i v i n a P r o v i d e n t i a c o g n i t u m est. q u i b u s n o n tanta g l o r i a contigit, eos facile o m n e s in debili et v a g a g l o r i a p o n e r e d i v i n a e p r o v i d e n t i a e f u n d a m e n t a n o n p u t o in iis r e b u s q u a e p e r o m n e t e m p u s p r o v e n i u n t p r o v c n i e n t q u e s u b l a t o firmo f u l c r o , n c q u e enim q u a e non possunt n e c e s s a r i o e v e n i r e p i a n e q u a l i a p o s t e a e r u n t , h a e c quum infinita sint verisiniiliter ctiam a n t e c o g n o s c i u n q u u m p o s s u n t . ita omnia sacrorum p r o p h e t a r u m dieta v a n a s u n t aut si qui D o d o n a e a u t ad Delphicuin tripodem c r a n t qui c o n s u l e n t i b u s f u t u r a p r a e d i c e b a n t , quum infinitas scicntiae finibus c i r c u m scribi n o n p o s s i t . i t a q u e in ipsa obtrcctanda divina P r o v i d e n t i a d e prehenduntur. et i n e p t u m q u a n t u m et quale sit haud multimi a b e s t , q u i n i m p e r i t u s q u i s q u e et rudis a t q u e agrcstis p i a n e i n t e l l i g a t . qui q n u m ita ad i n u s i t a t o s fines r u p e s q u e esset d c p u l s u s p c r f a c i l i s a n e a n i m o f u i s s e t si n o n i n f r a g i l i b u s p u t a r e t necessitatibus v i n c t o s r e r u m p r a e t e r i t a r n m f u t u r a r u m q u e e v e n t u s p r o c e d e r e , et c u ì q u e homini i n finilis f o r t u n i s servire, q u a e quum ita s i n t , et id quod apud nos e

HISTORIAE xuì

« f i ytvrjaofiivwv

ui&Qcónw ètf'

B Y Z A N T I N A E XXVIII. 4 8 — 5 0 .

navxì

tjfiìv

sx fiiaov

itvSfiivag, bngòg

xig fugavi)

re

9em,

xaì

ó' tìntiv

10 yù.Q xaì

xvyjjv

yt'vsa&ui

vnÙQxeiv

dXXà

xaì

Stia

iiQOvoi'a xaì

xùg xòav ana£ xaì

novg

dnaymyàg, i xaì

dnuXXayrjv, 20 hffitvxai

avvsgyovvxsg xtt&' q/iwv xaì xcòv,

, xaì

xaì

'Pcofiaimv

xavxa rtòv

unaaav

naiat'v,

fisv

nuxijg,

9sov

xaì

dq>vxi(o

ì [tévov nyooòov xai xijg xmv v[itxsQ(ov xofxiSijg datayvtov dXXà xai nùaijQ xQ^oxijg nQOaóoxi'ag e£!jg, o\f/io(h 3' odv tv 10 Pguyjt xai xò fiéya xai neQi^ótjxov àaxv Bvì^dvxiov xovxo'ì jiQoótóoftévov éfioiag vn' ¿fiov xw xoovfiaQfiàtjcavCÌQXWV nQ°( fiaailtiov tnxtjaiv, 'Yqxavw iw yafifiyw avv unaai xoìg vn avidi fiagfiàgoig. o9tvyvvaixwvp.lv xai nat'òoìv àXXoxQtcóoto&e rijv ta/tOxrjVy xai afta XQijfiàxcov xai oixiàv, vfteig òs fiaaxiyi'ai xai 15 08 ¿V Kapog iovXtvatts fiotta, xovx' èxttvo o xai xw Aaèqxov nà~ Xat Xìdvaati vavayijoavxi ¿xntnqóqxoìg ènijyyéXXtxo KvxXaxf/ ixtìvog é tov X)ftì]QOv, nv/iaxov òijXaói] Sèoxigov; ti ovv ai'axioxtfv xòv èv égoiWft xà alayiaxa dgùv, qnov fiavi'ag ov fiùXa SXÌV&ÌQOV Xv'xoig xò è(*niattv9sv ngQi&évai poifiviov tig fio/ìàv suovxi tòv noifiéva. àéov yàg intgfia-

A c si t u r p e est turpia cogitare, multo sane turpius est turpissima et posse et f a c e r e et simul ante omnium oculos p r o f e r r e . q u a e quum ita Sint, n o n n e insolcntia ductus p a t e r t u u s , in quibus infimorum h o . m i n u m abiectissìmi e r u b e s c e n t , iis ipsis g l o r i a b i t u r ? ob odium n o strum qui simus P a l a e o l o g o g e n e r o toto animo dediti exclusos vos esse omni f r u c t u et v e s t r o r u m agrorum c u l t u , sed etiam omni s p c b o n a , videbitis igitur b r e v i magnam hanc atque illustrem urbem B y zantium traditam a m e H y r c a n o g e n e r o ac barbaris qui sub eitts p o t e s t a t e d e g u n t . deinde a mulieribus ac liberis celerrime relegabimini a t q u e ab opibus et aedificiis, v o s autem in abiectissima s e r v i t u d i n e s e r v i e t i s . h o c illud est quod Laertiadae olim Ulyssi navibus advecto a c c e d e n s dixit Cyclops ille Ilomericus se eum tanquam ad ultimas mensa« s e r v a t u r u m donec viros illos e d i s s e t , quibus bestiarum m o r e a n t e illius ipsos oculos mensam sibi exstruxit. quid h u e n a r r a t i o n e miserius et i m m a n i u s ? quod quum turpissimum sit posse turpissima f a c e r e , ab i n s a n i a sane n o n alienum e s t , si pastor g r e g e m sibi c o m inissum lupis ad devorandum tradat. oportet diinicarc e t omnibus viis

IIISTORILE BYZANTINAE XXVIII. 6 2 — 6 5 .

219

ttui 7iofft xQÒnoit; TtjV xoü noi/uviov Ì^ìjxttv tv^oatav , o à' tig xaxodaifior/ag dvvntgßX^xov ¡uextoxevaoe ngifpaoiv itjv notftavrixrjv òsanoxiiav, x a i ovd' aideìxai rag xfjg ddixov ìpvyfjg èxXulmV dnoggijxovg wótvctg, éXkà xai dòfyg VTISQBßokqv eavxov xàg 'Pwflat'tùv rjyovfitvog dv(À(fOQÙg äqfioaisvei xai èyxav/àxui. oficog xafraneQ ovdèv xaivèv ovd' droixeiov 64 dvdgocpòvq) ftvgiov( dvó/utog dv&Qcònovg necpovtvxótt xai nogvei'ug àXtovai, ovxotg ovdìv ovd e rovxty xaivòv, xufrànu'% xov nenottjxóxog dntQQtoyóxi 9tov xai rqv nàxQiov è'£oftooafiévt[if. 117r. 10 tvasßtiav xai xOlg frsioig èfintrtaQ^vijxòxk xuvóoi xai vòftoig xai naaiv ìsgoìg ddtà; ¿vvßgiaavxi fiVoxìjgt'oig, xai sv dktjxfjQi'av ftoiga ytjg xai 9aXdxrijg anavxa/fj xovg tvaeßsitf ovvxt&Qafifiivovs diaanti'gavxt > xai navxotoig xovg XttnOfiévovg dtafxwxtjQi'oig ¿[ißeßXijxOxt, xai xoig xoiotxoi; èyxaXXto15 m%tofrai ddixijfiaai, ótxtjv asigitj ¿'fy/u/uévoig extìfrtv, xai xw rij5 ¿fiotóxtjxoi Qiniafiw ngèg xr,v xijf ngwxqg xaxiag qi^av ¿vanifinOvai. rò ovyytvég. OV ÀI fio I Xéyt TI PÒ; taira rv%ijv aìxiav xai nenQtafxèvtjv àvdyxj] rà dptófttv» dpwaitv. nmg xai 65 TIÓ9tv, ap&Qtons ; oftaiov yàp ¿v ilrj äantg av ti ug fiiaov 20%ti/udivog yvfivòg iv vnai'&gotg ntQtvoaxiòv aìxi'av tev gi'yovg éxifrtt, fjxiaxa (lèv rìjv èavrov yvwfirjv xai frcktjoip, xijV d' dvdyxìjv x f j i ntngtofièvtjg. q yÙQ ov% q exàaxov navxdnaaiv avxodéanoxog fréXrjoig txàoxtp yìvtxat Kkoofrw xai nsngtoftévty ovoxoiyov x f j gi%Tj ifiovau rò yeoiqyiov ; enfird fit rwv ovrw

salutum gregis quaerere. ili e vero pastorale imperium ad perniciem immensam aahibet nec veretur ne impiae animae nefandos foetus edat. scd Romanoram fortunis infinitae felicitati suae yindicandis gloriatur atque exsultat. quamquam ut nihil novum atque inaudituin ei qui milia homittum iniusta caede stravit, etiam libidine t e n e r i , ita neque huic quidquam novum est ut qui semel a dco creatore seiunctus pietate se abdicaverit, reiectis divinis legibus atque institutes et omnibus sacris mysteriis insolenter contemtis et qui in scelestoriim miseriam terra inarique eos qui cum pietate adoleverant disperserit et multis eos qui relicti erant vinculis obstrinxerlt, vel gloriari eiusmodi maleflciis quae ad instar funis vi aequalitatis ad primae pravitatis fontem ingenium eius deducunt. tu vero die mihi num sit fortuna et fatum necessario causa ea quae fiunt efficiens? quömodo tandem, a m i c e ? simile est ac si quis media hieme nudui sub coelo ambulans causam frigoria non suae rationi ac voluntati, sed f a t , necessitati tribuat. profecto enim non cuiusque libera voluntas cuique Clotho fit et sors tanquam ex uno codcmquc fonte profecta. denique r e r a n ad èo dis*

220

NICEPHORI

¿%ÓVT(OV 0[xiXr¡xr¡v d%iotg vvv 7iQOaí\R¡'kv&axu

nkavtjí ove xai

/.ivQionlaoiov

vvv ¿yovat¡g yiveofrai.

xrjv dW

égédi^e OVT£

ngog

nr¡g xai

advfiiag

eregov,

all'

yag

(haióxtga

naXafttxov

(ttatog

tjvvoftev

ogmv

xai rág

t¡Xiov

dsvxégag

f. 117 v. gi'ovg éfiov TO TOV

ut]3s

xa

ftsv Xv-

yvc¿¡.ir¡v xijg

ofii-

PgetX¿°$

¿juov xai

eí'vexa

tí

Xéytiv xai

xr¡v xwv

TR¡g FIR¡-

/ur¡i' dxovnv

fíaoiXécov

álgag

agxi

vvxxsgivijg

dSag

dnoSiSóvxog

f¡¡xégai ,

xai

/ntjxgbg

ógyrjv 15 •

TOV (.h'ov (ir¡dafif¡ ofiiXttv

sxti&ev

tí

¿yivexo , TOV

¿g TO dxfxaiÓTtgov Xoinbv

xai FI?¡-

s/ovxeg. xai

áyofiévqg, Xgiox(¡¡ XR¡v av'xov náXai

x«¿10 ¿vii-

áacpaXéaxegá

xijg elgxx>jg avSig

noog to

navdyvov

tincar

fié/gi

dio

nagi¡X9ov avvr¡9coj

avxov

nXíiovg yv(¿/x?]v5

ex ¿gov,

¡xsv sxi

TOV nargóg

ol'xoV SVSÓXSQOV , t'v&a xijg

Stáaxuaiv

xaxá

ngbg

/íirj xará

ávaggmtoavxog

ovxoaai

Bgaxstai

xwv

¡SaaiXsvg,

éjiovXexo

sXniSag.

(iaoxaviag

re xai

ósv f.it¡S' é&tvovv

aoi

Sxetvog

é/xe (¿ijdafifj agdqv

&iáaov avdig

s| ifiov

sytyóvti

avTw.

xu&' f¡p.wv

egt&íaaviog

T0nixr¡v ht¡ piB ngbg

áxr¡xo cog 3' a fir¡n(ú

TT¡V axo?jv

Sóvxa

&tov , xai

oti> o vsog

t g ó g dcpaigovfxivog

¡.itza

(itxa\v

v[ttov

ytvio&ut,

¡uoi /naXXov ttjg

ntnga^sxai.

fisv

xsxagijxviag

67

xai ngog

OITÍ

a flanco

xai

xa&iaxr/xoi

ovSev

MaT&atog

axoveiv

ót' tv%i¡g

éftov a-nt&i

\óyovg'

XeXcgexai

B8

h'ag

GREGORAE

fiexá

Svaiv

xai Tag

sant-

Tía &í zé'cof tjyvóovv nà&t], xtxXsiofièvog OOI>, OAA r e BvnóXeig nu9etv • oXov t,àvTiov xaì haa rag aXXag ovfininTiòxe ovv èdòvtjoe xa'ì ovvtTÙQa^t fiala acfoSgcòg TOV qfiérsQOV oixov , dog xaì /Ltiorj nXeito Qayévra yetoSai nQÒg Tovda