Carmina Latina 9783631789926, 9783631789940, 9783631789957, 9783631789971, 3631789920

Table of contents :
Cover
Quid hoc libro contineatur
Praefatio Valahfridi Stroh
Carminum liber I: De locis urbibusque
1 Ad Vergili patriam
2 De Dresda et Berolino. Ad poetam cui nomen Durs Grünbein
3 De sapientia anno DC Studiorum Universitatis Heidelbergensis
4 De Stutgardiensis Gymnasii Eberhardo-Ludoviciani die natale CCC
5 Ad Studiorum Universitatem Lutetiae. Carmen Carolo Guittard sacrum
6 De Petropoli
7 De parvo theatro Varsoviensi sive de vita beata
8 De Bethlehem: I. De Christo nato; II. De tribus Magis
9 Ad Academiam Rossicam olim Petropolitanam
10 Ad urbem Tiphilim, caput Georgiae
11 Ad Thessalonicense Panepistemium Aristotelîum
12 De Amstelodamo ad Antonium D. Leeman
13 De Londinio
14 Oxoniae personificatio
15 Ad Romam carmen dactyliambicum
Carminum liber II: de locis amoenis
1 De librorum non scriptorum bibliotheca in Utopia sita
2 De lacu Benaco et monte Maternensi
3 Ad collem Tusculanum
4 De Herculaneo
5 De Foro Iulii sive De Colloquiis Canussianis
6 De Sardinia
7 De Aretio ad Godonem Lieberg
8 De Trinitatis et Sergii Laura
9 Carmen Frisingense de cervisiae origine
10 De Floridensi Lacu Aliciae
11 De Florida paeninsula
12 De itinere Urbanensi ad Miroslaum Marcovich
13 De pyramide Uxmalensi ad uxorem
14 De orbis terrarum typo ad Janum Schoemyen olim Pannonium
15 Ad arcam antiquam
Carminum liber III: de poesi rediviva
1 Ad Ioannem Pascoli poetam latinum
2 Ad Philippum Spann de bello civili scripturum
3 Anno Reformationis D ad ecclesiam
4 Iacobi Balde monumentum Ad Valahfridum Stroh
5 Ad Hermannum Weller dum eius carmina denuo perlego
6 De Alcestide Barcinonensi ad Miroslaum Marcovich
7 De rerum oblivione ad uxorem disticha dactyliambica
8 De vi mentis quae est Phantasia
9 Iacobi Balde personificatio sive de poesi rediviva
10 Ad Musam Latinam carmen Gualtero Berschin sacrum
11 Ad poetrias poetasque novellos
12 Ad Sarbievium vatem Latinum Hyperboreum
Carminum liber IV: ad magistros amicos
1 De gloria ad Ernestum Zinn magistrum
2 Thaddaei Zielinski monumentum
3 Carmen convivale Victori Pöschl sacrum
4 Manibus Victoris Pöschl
5 Manibus Huberti Petersmann
6 De lingua Latina docenda ad Aloisium Miraglia
7 De sermone puro Manibus Theragri
8 Ad Antonium Capellán
9 De fortunae filio qui et Chauncey Gardiner ad Carolum Galinsky
10 Piae memoriae Alexandri Zajcev
11 In memoriam Reginhardi Düchting
12 Ad Ioannem Carolum Latinoamericanum
Carminum liber V: de floribus musisque
1 De rubo ardente in memoriam G. Frommel
2 De liliis rosisque ad Hildam Domin poetriam
3 De delphiniis. Manibus U. B.
4 De prunis
5 De cerasis
6 De felibus ad G. et K. Schmeling
7 De captandis testamentis metro Sapphico maiore
8 De Ianulae digitis
9 De scacchis
10 Ad Amorem
11 De vere Floridae
12 Ad Pana
13 De raptu Proserpinae
14 De Daphne
15 Ad Martem
16 De lauro ad Hildam Domin poetriam laureatam
17 De musica ad Elwynum Adams
18 De platano
19 Ad murem
Elegiarum elegidiorumque liber I
1 De poetis ad T. Smerdel, scriptorem « Pontium lucentium »
2 De aquis Ragatiensibus sive de monumento Schellingii
3 De Petropoli urbe Europaea ad poetam Tristium cui nomen Ossip Mandelshtam
4 Ad Paulum Gerhardt poetam et Germanum et Latinum
5 Ad Ovidium
6 Ad Iosephum Tusiani poetam Latinum
7 De Suebia ingeniorum nutrice ad Paulum Ludovicum nomine professoris ornatum
8 Ad Iosephum Eberle poetam laureatum
9 De victoria ad Victorem Pöschl
10 De otio operoso ad Ernestum Zinn
11 De pace carmen Manibus Casimiri Kumaniecki sacrum
12 Ad optimam coniugem maxime secundum Proverbia Salomonis
Elegiarum elegidiorumque liber II
1 Ad Almam Matrem Tubingensem
2 Colloquium cum Propertio ad Franciscam Moya
3 Ad Comenium praeceptorem Europae carmen Andreae Fritsch dedicatum
4 De philologiae dignitate ad Aldum Setaioli
5 De humanitate ad Melaniam Möller Berolinum proficiscentem
6 De perpetua iuventa ad Paulum Ludovicum magistrum annum XCV agentem
7 De Christo nato
8 Piae memoriae Nicolai A. Fedorov
9 De magistro Philippo Melanchthone nobis ab Henrico Scheible reddito
10 Ad Benedictum XVI
11 De lacu Benaco ad Patrem Gratianum
12 De musica ad Dominum Marium
Epigrammata
Kalendarium poeticum
Zodiacus ridens
Scriptorum mortuorum responsa
Epigrammata Veneta XIV
Via crucis
De arte vivendi triptychon
De arte amandi triptychon
De via, vita, veritate triptychon
De arte discendi triptychon
De arte docendi triptychon
Ad mortuos triptychon: In Vergili sepulcrum; Ad amicum; Ad mortuos MCMXXXIX–MCMXLV
De moderatione epigrammatum trias e Graeco conversa
Epigrammata Graeca non ad verbum expressa
Triptychon dulcamarum: Carmen venaticum; Ad patriam Gualtero Jens multato; De senectute ad se ipsum
De remediis senectutis triptychon: Ad Herwigium Görgemanns; Ad Petrum amicissimum; Ad Gualterum Berschin
Ad amicos : Ad Iosephum Eberle ne Tubingensibus gratias agat; Inter Nicrum et Mosellam Bertoldo K. Weis; De trium linguarum Musis Rudolfo Sühnel nonagenario; Ad Aloisium Castagna Mediolanensem; De Helgi Nikitinski morte praematura
De rerum memoria: Ad Ianum Assmann; De solis radiis captivis ad Helgum Popov; Dei cum Jacobo Balde colloquium
Adnotationes

Citation preview

Studien zur klassischen Philologie

Herausgegeben von Michael von Albrecht

Michael von Albrecht

Carmina Latina Cum praefatione Valahfridi Stroh

Peter Lang

179 A

Laudat poeta multa loca pulcherrima, quae vidit visitavitque in multis orbis terrarum partibus. Alloquitur autem amicos, inter quos poetas philosophosque antiquos et novos. Quod fit et metris Horatianis et distichis elegiacis. Latine autem scribit, quia omnium gentium homines invitare vult, ut tandem inimicitias armaque deponant pacemque defendant. Ad quod litterae studiaque liberalia plurimum conferunt. The poet praises many beautiful places he visited all over the world. Among the friends addressed there are poets and philosophers, both ancient and modern. He writes in Latin, wishing to invite human beings from all nations to banish discord and weapons and to defend peace. Liberal studies will contribute much to reach this aim.

Michael von Albrecht, Stutgardiae anno MCMXXXIII natus, ibidem et Tubingae et Lutetiae Parisiorum studuit musicae, philologiae Graecae, Latinae, Indicae. Gradum Dr.phil. et veniam legendi adeptus Tubingae, in Universitate Heidelbergensi fuit prof. ordinarius (inde ab a.MCMLXIV). Dr. h.c. in Univ. Thessalonicensi et in Academia Mosquensi. Praemiis multis ornatus est. Scripsit de littteris antiquis et hodiernis et de musica. Docuit etiam Amstelaedami, Princetoniae, in Universitatibus Texana, Floridensi, aliis. Nuper pro poesi Latina praemium accepit, cui nomen "Premio internazionale di poesia. Modernità in metrica".

B www.peterlang.com

179

Studien zur klassischen Philologie Carmina Latina

Herausgegeben von Michael von Albrecht

Michael von Albrecht

Carmina Latina

Michael von Albrecht · Carmina Latina

Cum praefatione Valahfridi Stroh

Peter Lang

179

Studien zur klassischen Philologie Herausgegeben von Prof. Dr. Michael von Albrecht

Band 179

Michael von Albrecht

Carmina Latina Cum praefatione Valahfridi Stroh

Bibliografische Information der Deutschen Nationalbibliothek Die Deutsche Nationalbibliothek verzeichnet diese Publikation in der Deutschen Nationalbibliografie; detaillierte bibliografische Daten sind im Internet über http://dnb.d-nb.de abrufbar.

ISSN 0172-1798 ISBN 978-3-631-78992-6 (Print) E-ISBN 978-3-631-78994-0 (E-PDF) E-ISBN 978-3-631-78995-7 (EPUB) E-ISBN 978-3-631-78997-1 (MOBI) DOI 10.3726/b15705 © Peter Lang GmbH Internationaler Verlag der Wissenschaften Berlin 2019 Alle Rechte vorbehalten. Peter Lang – Berlin · Bern · Bruxelles · New York · Oxford · Warszawa · Wien Das Werk einschließlich aller seiner Teile ist urheberrechtlich geschützt. Jede Verwertung außerhalb der engen Grenzen des Urheberrechtsgesetzes ist ohne Zustimmung des Verlages unzulässig und strafbar. Das gilt insbesondere für Vervielfältigungen, Übersetzungen, Mikroverfilmungen und die Einspeicherung und Verarbeitung in elektronischen Systemen. Diese Publikation wurde begutachtet. www.peterlang.com

Quid hoc libro contineatur PRAEFATIO  Valahfridi Stroh ................................................................................  11

CARMINUM LIBER I: DE LOCIS URBIBUSQUE 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

Ad Vergili patriam ..............................................................................................  17 De Dresda et Berolino. Ad poetam cui nomen Durs Grünbein ....................................................................................................  18 De sapientia anno DC Studiorum Universitatis Heidelbergensis .......................  20 De Stutgardiensis Gymnasii Eberhardo-­Ludoviciani die natale CCC ....................................................................................................  22 Ad Studiorum Universitatem Lutetiae. Carmen Carolo Guittard sacrum .......  24 De Petropoli .........................................................................................................  26 De parvo theatro Varsoviensi sive de vita beata ................................................  28 De Bethlehem: I. De Christo nato; II. De tribus Magis ....................................  29 Ad Academiam Rossicam olim Petropolitanam ...............................................  30 Ad urbem Tiphilim, caput Georgiae .................................................................  32 Ad Thessalonicense Panepistemium Aristotelîum ...........................................  33 De Amstelodamo ad Antonium D. Leeman ......................................................  34 De Londinio .........................................................................................................  36 Oxoniae personificatio .......................................................................................  37 Ad Romam carmen dactyliambicum .................................................................  38

CARMINUM LIBER II: DE LOCIS AMOENIS 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

De librorum non scriptorum bibliotheca in Utopia sita ..................................  40 De lacu Benaco et monte Maternensi ................................................................  41 Ad collem Tusculanum ......................................................................................  42 De Herculaneo ....................................................................................................  44 De Foro Iulii sive De Colloquiis Canussianis ....................................................  45 De Sardinia .........................................................................................................  46 De Aretio ad Godonem Lieberg ..........................................................................  47 De Trinitatis et Sergii Laura ...............................................................................  48 Carmen Frisingense de cervisiae origine ..........................................................  49 De Floridensi Lacu Aliciae .................................................................................  50

5

De Florida paeninsula ........................................................................................  51 De itinere Urbanensi ad Miroslaum Marcovich ................................................  52 De pyramide Uxmalensi ad uxorem ..................................................................  54 De orbis terrarum typo ad Janum Schoemyen olim Pannonium ..................................................................................................  55 15 Ad arcam antiquam ............................................................................................  56 11 12 13 14

CARMINUM LIBER III: DE POESI REDIVIVA

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Ad Ioannem Pascoli poetam latinum ................................................................  58 Ad Philippum Spann de bello civili scripturum ...............................................  59 Anno Reformationis D ad ecclesiam ..................................................................  60 Iacobi Balde monumentum Ad Valahfridum Stroh ..........................................  62 Ad Hermannum Weller dum eius carmina denuo perlego ................................  63 De Alcestide Barcinonensi ad Miroslaum Marcovich .......................................  64 De rerum oblivione ad uxorem disticha dactyliambica ....................................  65 De vi mentis quae est Phantasia ........................................................................  66 Iacobi Balde personificatio sive de poesi rediviva ..............................................  68 Ad Musam Latinam carmen Gualtero Berschin sacrum ...................................  70 Ad poetrias poetasque novellos  ........................................................................  72 Ad Sarbievium vatem Latinum Hyperboreum ...................................................  73

CARMINUM LIBER IV: AD MAGISTROS AMICOS

1 De gloria ad Ernestum Zinn magistrum ............................................................  76 2 Thaddaei Zielinski monumentum .....................................................................  78 3 Carmen convivale Victori Pöschl sacrum .........................................................  80 4 Manibus Victoris Pöschl ....................................................................................  82 5 Manibus Huberti Petersmann ...........................................................................  83 6 De lingua Latina docenda ad Aloisium Miraglia ..............................................  84 7 De sermone puro Manibus Theragri ..................................................................  85 8 Ad Antonium Capellán ......................................................................................  86 9 De fortunae filio qui et Chauncey Gardiner ad Carolum Galinsky ..........................................................................................  87 10 Piae memoriae Alexandri Zajcev .......................................................................  88 11 In memoriam Reginhardi Düchting ..................................................................  90 12 Ad Ioannem Carolum Latinoamericanum .......................................................  91

6

CARMINUM LIBER V: DE FLORIBUS MUSISQUE

1 De rubo ardente in memoriam G. Frommel ......................................................  94 2 De liliis rosisque ad Hildam Domin poetriam ...................................................  95 3 De delphiniis. Manibus U. B. .............................................................................  96 4 De prunis ............................................................................................................  97 5 De cerasis ............................................................................................................  98 6 De felibus ad G. et K. Schmeling .........................................................................  99 7 De captandis testamentis metro Sapphico maiore ...........................................  100 8 De Ianulae digitis ..............................................................................................  101 9 De scacchis ........................................................................................................  102 10 Ad Amorem ......................................................................................................  103 11 De vere Floridae ...............................................................................................  104 12 Ad Pana .............................................................................................................  105 13 De raptu Proserpinae .......................................................................................  106 14 De Daphne  .......................................................................................................  107 15 Ad Martem ........................................................................................................  108 16 De lauro ad Hildam Domin poetriam laureatam ............................................  109 17 De musica ad Elwynum Adams .......................................................................  110 18 De platano .........................................................................................................  111 19 Ad murem .........................................................................................................  112

ELEGIARUM ELEGIDIORUMQUE LIBER I

De poetis ad T. Smerdel, scriptorem « Pontium lucentium » ...........................  114 De aquis Ragatiensibus sive de monumento Schellingii ...................................  115 De Petropoli urbe Europaea ad poetam Tristium cui nomen Ossip Mandelshtam .....................................................................................................  116 4 Ad Paulum Gerhardt poetam et Germanum et Latinum ...............................  117 5 Ad Ovidium ......................................................................................................  118 6 Ad Iosephum Tusiani poetam Latinum ..........................................................  119 7 De Suebia ingeniorum nutrice ad Paulum Ludovicum nomine professoris ornatum .............................................................................................................  120 8 Ad Iosephum Eberle poetam laureatum .........................................................  122 9 De victoria ad Victorem Pöschl ........................................................................  123 10 De otio operoso ad Ernestum Zinn ..................................................................  124 11 De pace carmen Manibus Casimiri Kumaniecki sacrum .................................  125 12 Ad optimam coniugem maxime secundum Proverbia Salomonis .........................................................................................  126 1 2 3

7

ELEGIARUM ELEGIDIORUMQUE LIBER II

Ad Almam Matrem Tubingensem ...................................................................  128 Colloquium cum Propertio ad Franciscam Moya ..........................................  129 Ad Comenium praeceptorem Europae carmen Andreae Fritsch dedicatum ..........................................................................................................  130 4 De philologiae dignitate ad Aldum Setaioli .....................................................  131 5 De humanitate ad Melaniam Möller Berolinum proficiscentem ......................  132 6 De perpetua iuventa ad Paulum Ludovicum magistrum annum XCV agentem .............................................................................................................  133 7 De Christo nato ................................................................................................  134 8 Piae memoriae Nicolai A. Fedorov ..................................................................  135 9 De magistro Philippo Melanchthone nobis ab Henrico Scheible reddito .......  136 10 Ad Benedictum XVI .........................................................................................  137 11 De lacu Benaco ad Patrem Gratianum ............................................................  138 12 De musica ad Dominum Marium ....................................................................  139 1 2 3

EPIGRAMMATA

Kalendarium poeticum ............................................................................................  142 Zodiacus ridens ........................................................................................................  143 Scriptorum mortuorum responsa ...........................................................................  144 Epigrammata Veneta XIV .......................................................................................  146 Via crucis ..................................................................................................................  148 De arte vivendi triptychon .......................................................................................  150 De arte amandi triptychon ......................................................................................  151 De via, vita, veritate triptychon ...............................................................................  152 De arte discendi triptychon .....................................................................................  153 De arte docendi triptychon .....................................................................................  154 Ad mortuos triptychon: In Vergili sepulcrum; Ad amicum; Ad mortuos MCMXXXIX–MCMXLV .....................................................................  155 De moderatione epigrammatum trias e Graeco conversa .......................................  156 Epigrammata Graeca non ad verbum expressa ......................................................  157 Triptychon dulcamarum: Carmen venaticum; Ad patriam Gualtero Jens multato; De senectute ad se ipsum ...........................................................................  159 De remediis senectutis triptychon: Ad Herwigium Görgemanns; Ad Petrum amicissimum; Ad Gualterum Berschin ....................................................................  160

8

Ad amicos : Ad Iosephum Eberle ne Tubingensibus gratias agat; Inter Nicrum et Mosellam Bertoldo K. Weis; De trium linguarum Musis Rudolfo Sühnel nonagenario; Ad Aloisium Castagna Mediolanensem; De Helgi Nikitinski morte praematura ....  161 De rerum memoria: Ad Ianum Assmann; De solis radiis captivis ad Helgum Popov; Dei cum Jacobo Balde colloquium ................................................................  163

Adnotationes .....................................................................................................  165

9

Valahfridi Stroh

De Michaele ab Albrecht poeta grammatico Praefatio periegetica Poenico Bello secundo Musa pinnato gradu intulit se bellicosam Romuli in gentem feram Sic Porcius Licinus in uersibus notissimis nos docet (nam de ueritate temporum nunc non quaerimus). Quid autem uult illud quod Musam pinnato gradu Romam inuasisse dicit? Hic homines docti solam celeritatem notari credunt, quasi Musa illa pedestris uenerit. Prosa igitur fuisset, non Musa! Credite mihi: Non pedibus illa contenta erat, sed ut dis immortalibus arbitratu suo alas sumere aut deponere licet, pinnarum ope tum uolauit, ut rapidissimo lapsu in urbem perueniret ingeniaque Romanorum ex auita socordia ad industriam poeticam euocaret. Tamen ne haec quidem explicatio satis esse potest ei quem Furia Grammatica semel corripuit. Quaerendum enim restat, num una pinna Musae illi ad gradum pinnatum suffecerit. Sed id iam pueri elementarii sciunt in arte clauium pulsandarum quidem unam alam existere, nempe clauichordii, in arte nubium peruolandarum autem duabus alis opus esse. Quorsum igitur haec spectant? Scilicet uidit Licinus ille Musam cum una quidem ex alis attulisse Romanis poeticam (de qua sola homines docti cogitant), cum altera autem artem paene non minus necessariam – grammaticam! Nam ut ait uir quidam, utriusque artis peritissimus: Iam primis poetis Romanis familiare commercium erat cum grammatica siue philologia (Hist. Rom. litt. I). Si quidem Suetonio teste et Liuius Andronicus, qui Latinae poesis princeps putatur, et Q. Ennius, qui Romanas Musas primus pedibus pulsare solum docuit, pueros tam Graece quam Latine erudiebant eisque sua carmina praelegebant. Nec facile ad tantum culmen Romanae litterae uno aut duobus saeculis ascendere potuissent, nisi poetarum furori grammaticorum doctrina subuenisset. Sed post illos non plurimi ut Ausonius in utraque arte eminuerunt. Concedo. Neque enim iam necesse erat. Sed cum plurimis saeculis peractis Musa diu neglecta iterum per gentes etiam trans Alpes pinnato gradu uagaretur, ecce extiterunt denuo illi poetae grammatici, qui fieri non posse credebant, ut sine seuera grammaticae ope amoeniores litterae renascerentur. Tum floruerunt illi Petrarcae, Politiani, Celtae alii multi, quos semper homines cultiores colent. Sed quid ego nimis diu in antiquis me detineo? Nostro, nostro inquam tempore, non desunt grammatici, qui Musarum pinnis ad alta caeli sese eleuant, non desunt poetae, qui alis circumcisis ad pulpita scholarum descendere dignantur. Horum autem facile princeps, si quidem non pulueres excutimus sepulcrorum, sed inter uiuos quaerimus, sine dubio est Michael ab Albrecht Sandhusianus siue

11

Heidelbergensis. Cuius iam supra ut acuti grammatici obiter mentionem feci – laudaui enim eam quam fere omnium gentium scholares paene ad uerbum ediscunt Historiam Romanarum litterarum –, nunc autem poetam digno encomio celebrare conabor, idque opportuno tempore. Aperuit enim Michael, quod litterarum res publica diu exspectauerat, hortos suos poeticos antea clausos, ut nunc omnibus ad Musarum flores aditus et aspectus pateret. In quinque areis – spectate et olfacite, qui admissi estis! – distincti uirent flores Horatiani, in quibus etiam rarissima uersuum genera Flacci reperiuntur. Huc igitur ad me uenite, Musae, non ut carmini alicui meo inspiretis, sed ut ego ducibus et comitibus uobis hanc amoenitatem horti perlustrem. Area prima autem (I) Vrbibus dicata est. Nec mirum quod a Mantua incipit, in Romam desinit. Hic paene omnes urbes, quas poeta aut alloquitur aut describit, Europae finibus continentur; quibus iure adnumeratur urbs Petri Magni, Petropolis (6), in quam ille Europa quidquid docti habuit congessisse dicitur (9). Eius laudes ubique carminibus adspergit Michael, quam uel propter patris sui memoriam amore singulari prosequi uidetur, non tamen ut eam Stutgardiae patriae anteferat. Vna autem excipienda est ex occidentalibus, quae Christianis ut Hieronymo theologo et grammatico, carissima semper fuit, urbs Bethlehem (8). Ad quam celebrandam poeta scite diuersos pedes Lesbios adhibet, non temere. Nam Christus modo natus, ut par est, pio Sapphico salutatur, Tribus Magis autem maiestas Alcaici carminis conuenit. Proxima area autem (II), quam Loca amoena tenent, terminos in totum orbem dilatat lectoremque admonet quam cosmopolita hic uates extiterit. Nonnulla quidem sunt in Italia posita; accedit in duabus aut pluribus odis Florida (10, 11, cf. II 14 et V 16), quam laudat quod gelu sine felix sole renideat, quotiens patria sit imbribus ac niue uicta. (Eheu! hac aestate iam plus Floridae quam uellet patria nostra accepit). Tum uolatum in urbem Vrbanam iucundissime describit (12), et una cum uxore in Mexicana ciuitate pyramidem Vxmalensem ascendit (13) – ubi tarditas choriamborum asclepiadeis inserta anxietati graduum mirifice accommodata est. Sed omnes amoenitates uincit capacissima Bibliotheca librorum non scriptorum (1). Quam gratulandum est Michaeli, quod scribere suum librum quam in illa includere maluit. Nunc in tertia area (III), ubi Poesis rediuiuae flores olent, spectantur, carpuntur, uenimus ad nouos poetas, quos Michael ex Orco siue Elysio benigne multos euocat. Laudatur in Luthero socioque Philippo studium linguarum (3); non excludendi erant igitur aequo studio incensi paparum encomiastae, Sarbieuius Polonus, quem non sine causa inter cosmonautas numerat (12), et Iacobus Balde Alsata (4 et 9), cui iure ac merito laus Phantasiae (8) praeludit. Quis enim φανταστικώτερος? Qui etiam Germanicam poesin nostram, si Michaeli credimus, studiis Latinis renouari posse credit (9, cf. etiam 10). Magis exspectauimus in hac area Pascolium (1) et Wellerum (5), lumina proximo saeculo illustrissima. Minus exspectes inter haec rediduiua, quod tamen optimum est, carmen De rerum obliuione (7). Ibi poeta cum de hoc senili incommodo lamentatur, quid sit futurum, quaerit, si ipse aliquando obliuiscatur uersus Latinos pangere. Quid ergo? Omnes efferentur gaudio! Di melius! Errare humanum est.

12

Quarta area Magistris amicisque destinata nos in scholas grammaticas reuocat, Vbi agmen iure ducit is qui Michaelis meusque communis magister carus erat, Ernestus Zinn (1), quem tamen hirta plebs ignorat; sequitur, qui quasi pro altero magistro habendus est, egregius Thaddaeus Zielinski (2), cui ciues Schondorfienses nuper satis obscurum monumentum posuerunt. Iuuat in hac area multorum amicorum aut collegarum defunctorum mores atque ingenia agnoscere. Arridet ille sermone puro diues Andreas Theragrus (Thierfelder, 7), sed omnia epitaphia me iudice superat suauissimum carmen in memoriam Reginardi Düchting scriptum (11). Quod qui legat, etsi hominem non norit durumque pectus habeat, mollescat. Quinta et ultima area De floribus Musisque inscripta initio laudes habet unius musici, Gerardi Frommel (1), uniusque poetriae, Hildae Domin (2, cf. 17), quorum alter iam paene ex obliuione eruendus erat, altera rosa unica fulta, ut ipsa dixit, perenni lauro frui uidetur (cuius in honorem Michael, nisi fallor, etiam metra Horatiana auxit hexametro iungens pedes Aeolios). Cetera carmina autem ad deos uariasque res magis quam ad homines spectant: Mars, Pan, Amor inuocantur (16, 13, 11), Daphne reprehenditur (15); pruna cerasa platanusque celebrantur (5, 6, 19). Lepidissime autem agit poeta, cum secum murem non indoctum colloquentem facit (20), cum felium diuersas naturas explicat (7) aut in scacchorum ludo non, ut alii fecerunt, pugnam aliquam fingit, sed figurarum singularum mores motusque ingeniose describit (10). Ars in hac area summa est. Quis credat uno alcaico comprehendi posse omnes quattuor academicas facultates? Atqui hic sunt: Ius, Ratio, Medica Ars, Fidesque (19). Sed quid id est? Ecce Musas, quae tot choros per hortum Horatianum Michaelis mecum egerunt, iam non parum hac saltatione fatigatas conspicio. Quid? Nonne etiam, quasi pes alter altero longior sit, claudicare incipere uidentur? Opportune igitur, optimae deae, floridis areis Aeoliis relictis in campos elegiacos peruenimus, ubi claudicare etiam iubemur. Superet tandem aliquando uersus Mimnermi dulcis et simplex Lesbias illas operosiores delicias. Quam iuuat uel iniquis passibus cum Tonio Smerdel Croatio poetas quasi nouos Daedalos celebrare (El. I 1) aut cum Casimiro Kumaniecki Polono de pace, libertate, tyrannide disputare (El. I 11) aut cum Paulo Gerhardt ciue nostro mirari cur communia sensa Germanice, propria potius Latine exprimi possint (El. I 4). Nisi etiam magis mirandum est, quod Michaelis uxor, quam sane optimam dicit, ut noua Terentia ante diem surgens ancillas conuocet eisque sua pensa distribuat (El. I 12). O mira uis morum antiquorum, quibus non solum Ennio teste res stetit Romana, sed nunc quoque poetarum coniuges ad uetustum lanificium coguntur! An hi quoque, Musae, leuiores saltus uos iam languidos reddiderunt? Mox respirare uobis licebit. Nam desinit hoc iter poeticum nostrum in epigrammata exigua, quae aut magnas sententias paucissimis uerbis comprehendunt aut ut uersus memoriales natura sua ad summam breuitatem coartantur, ut inhaerere mentibus possint. Breuis igitur etiam ipse nunc ero et mecum in fine huius periegesis cogitans delibero, quid in ista pulchritudine horti grammatica, quid poetica fecerit. Nec continuo maximum discrimen inuenio. Quaerit grammaticus idonea uerba: quid aliud poeta? Numeris

13

grammaticus studet: poeta eos minime negligit. Historiam curat grammaticus etiam reconditam: amplectitur eam potissimum poeta. Quod de fabulis quoque siue mythologia ac de mille artibus dicere possis. Quid igitur? Omnino nihil hae artes differunt? Attamen sacros uocant poetas et cum caelo commercium habere credunt, id quod certe grammaticis negatur. Respondeat Michael: Quid nisi pontifices estis, gens sacra, poetae? Nam struitis pontem, qua uia nulla, nouum. Videlicet carminum pontibus omnes omnium gentium homines iunguntur, ut cum alii non modo armis, sed etiam calamis inter se bella gerant, poetas conciliare animos, scissa ligare iuuet; et ut arcus caelestis mille colores una lege continet … pectora sic hominum, quamuis diuersa laborent, Musarum sociant Harmoniaeque chori. Sed id etiam latius patere existimo. Poeta suo iure sententias diuersas quoque, immo inter se pugnantes non proponit solum, sed etiam iuxta ponit. Vt Michael laudat Melanchthonem, quod sanctam innocuamque fidem defenderit (El. II 9), proximo carmine autem (El. II 10) etiam magis Benedictum XVI. ueneratur, in quo prisca fides et Iesu uox uerbaque reperiantur. Id pater quidem meus sacerdos euangelicus, qui Iosephum Ratzinger professorem olim Tubingensem etiam inter priuatos amicos habebat, miratus esset – poeta enim non erat –, nec minus, quod elegia subsequenti (El.  II 11) Assumptae Dominae laetitia, quod dogma Pius  XII sanxit, a Michaele reformatorum laudatore celebretur. Ac peruelim scire, num Benedictus ille seueritate morum notus comprobet, quod Michael stuprum Bacchi in Cerere Frisingensi (quae fuit uetus sedes episcopi, etiam Benedicti) non reprehendat (II 9), Daphnen autem ad illegitimos cum Phoebo concubitus etiam blandissimis uerbis incitet (V 15). Iocari me, meae Musae, intellegitis. Nam certe, si quaeras, non ignoret Benedictus, qua est humanitate, Michaelem in his lusibus Ouidium agere et talia poeticae licentiae non concedi solum, sed ab ea etiam flagitari. Quomodo enim pontifices essent poetae, nisi etiam religiones pontibus suis iungerent? Sed quod dixi de confessionum differentia, id etiam magis pertinet ad antiquam et nostram, si qua restat, religionem. Vbi meminerimus si non Benedictum, at Ioannem XXIII dixisse in omnibus religionibus radios quosdam fulgere ueri. Iam ueteres poetae Iesuitae perquam tetrici ac deuoti deos paganos, Venere et Cupidine exceptis, suis poematibus sine religionis detrimento admiscuerant. Quos secutus Michael non solum in his ludit, ut de Ioue et Minerua numinibus plus quam de Diuis Petro et Catharina legamus, sed etiam in philosophica quaestione uitam sempiternam aut Stoicorum sententia in uirtute ponit, uelut Victoris Poeschl immota uirtus non refugit Styga (IV 4), aut illam Platonico more ei uiro tribuit qui, cum mente durum vincere carcerem ualeat, etiam stabili Styga calce transit (IV 10). Vnde omnes poetae et philosophi, grammatici nobiliores quoque (IV 10), segregati a misera plebe in Elysio quodam piorum degere credendi sunt, tam Iacobus Balde

14

(III 9), qui Deiparam cecinit, quam Ioachimus Kraemer (El. II 1), qui uulgauit quae Plato taceri maluerat. Vellem ipse in his essem. Quot pontes tot amici! In toto horto nullus flos uenenatus est, nullae geruntur inimicitiae, nemo fere satirico felle describitur. Habuit Homerus suum Thersiten, Archilochus Lycamben, Horatius quoque Maeuium deuouet. Nec poetae Latini qui ante Michaelem post Bellum Maximum Secundum florebant, dico Iosephum Eberle, C. Arrium Nurum, Ianum Novák telis iambicis in aduersarios strictis caruerunt. Quid mirum? Vita ipsa eis sagittas ministrabat, cum a nazistis communistis aliisque tyrannis opprimerentur. Michael noster autem a nemine, ut uidetur, nimis laesus patronum suum archangelum secutus in unum saltem hostem tamquam draconem apocalypticum sese accingit, ut etiam a Marte ipso auxilium et omne genus armorum petat (V 16): Da Campum mihi Martium, loricas, galeas, scutaque, pilaque, fortes fac ueniant equi, ut linguam Latii tuter ab hostibus. Latina lingua est, quam in omnibus horti sui partibus quasi solidissimum pontem inter homines diuersarum gentium artium religionum exstruit. Talis ipse nobis angelus aut pontifex Latinus Michael uisus est, cum abhinc plus undecim lustra Seminarium Philologicum Tubingense doctor intraret nobisque in Colloquiis Latinis, quae Hildebertus Hommel instituerat, Godo Lieberg continuauerat, non modo Vergilium Tulliumque nouo impetu ac uigore enarraret, sed etiam pontes in ipsa Musarum adyta ducentes nobis monstraret uersusque pro uiribus componere doceret. Tum ego, cum ille primitiis meis timide adumbratis manum emendatricem afferret, didici, quantum caesura ualeret, quae diligentia adhibenda esset terminis uersuum, quid in elisionibus petendum, quid cauendum esset. Tum etiam in uerbis proprie eligendis collocandisque, quid grammatica in poesin conferre posset intellexi. Quare si Michaelis sententia omnes poetae pro pontificibus habendi sunt, is qui grammaticam Musis adiungit discipulosque sic ut ille instruit, certe est Pontifex Maximus.

15

CARMINUM LIBER I: DE LOCIS URBIBUSQUE Ad Vergili patriam O solum sancti patriae Maronis, Qua piae voces resonant olorum, Maximum gaudens genuisse vatem, Mantua, salve. Tityrum carmen modulantem avena Audiunt saepes salicesque lentae; Hunc apum circum volitat sacrarum Vis operosa. Vocibus summi numerisque vatis Nobilis facta es; fueras egena Tityri sedes, lapidosa parte, Parte palustris.

17

De Dresda et Berolino Ad poetam cui nomen Durs Grünbein I Vates in urbe nate, ferrei alites Fecere ubi pro pace solitudinem! Exinde magna exorta sunt silentia. Stupefacta terra non tremebat, et polus Tacebat altus, nec tonabat Iuppiter, Licuisse tantum incredulus mortalibus. Manes, siletis. Et silent superstites. Sed Musa, mirum!, nata de silentio es. Audax loquelam quaeris aptam mortuis. Verborum avara es; pauca, sed propria eligis Vocabula, hostis improbis mendaciis, Haec nostra lingua quibus abundat et scatet. Ad puritatis ire fontes tu cupis, Magnis alumna cum magistris colloqui. Iuvenaliana bilis, et Senecae calor, Sincera vatum Rossicorum veritas, Horatianus te labor limae iuvat. Sic te poetae mortui vivam docent Creare linguam languidaeque patriae Vitam novam donare. Gratulor tibi! Vocem dedisti mortuis urbis tuae, Et veritatis plena verba posteris.

18

05

10

15

20

II « Animam deumque quaerat alius : est homo Corpusque magnum mi satis mysterium ! » Lucretiana tu premens vestigia Penitus videre mortis ausus es vias. Homo quid esset, inde cognitum : ille, cui Fortes dedere vertebrae rectum statum. Quod non loquendo, verum agendo cernitur. Monstrarat hoc tibi icta morte ecclesia : Ruere ilico indignata, sublimis stetit. Gallina sic ab angue defendit suos Servatque inermes, qui sub alas fugerant, Suaque reddit morte vitam posteris. Berolinum aditur, Roma mox tibi. Utraque urbs Mortis resurgendique mirifice potens. Risit Maronis atque Homeri sol ibi : « Hominem sapit solemque dum tua pagina, Animam ac deum ne quaere, quos intus tenes.»

05

10

15

19

De sapientia Anno DC Studiorum Universitatis Heidelbergensis Iam bis trecentis hic sapientiam Docemur annis. Gaudia quanta sint, Annosa si nos disciplina Reddiderit sapientiores. Ornatur urbs iam non patiens morae: Iam Principalis pulchrior est via, In Spiritus templis Petrique Organa iam resonant novata. Legatur omnis machina ad inferos, Et flore gaudent strata viae, loca, Evolvitur late plateia Et birotis patet aula solis. Iam iam obsoleti pulveris immemor Musea Phoebo pervia fit domus. Linquunt Palatini libelli Exilii loca Vaticani. (Sed quis leget vos? Namque Latinitas Oblivioni traditur in dies). Sedilibus resplendet Aula Prisca novis gravibusque lychnis.

05

10

15

20

Nam luce maiore ecce opus est. Veni, Inscripte nostris aedibus, en ades, Qui Spiritus votis tuorum Vivificans dominus vocaris. Quis sanitatem dat medicis? Fidem Divinitatis doctor habet? Tua est. Humanitatem tu professis Das, homini ne homo sit lupi instar. Iuris peritos iustitiam doces, Doces docentes tu sapientiam, Ipsosque naturam secundum Vivere tu physicos docebis.

20

25

30

Quis laureatis munera digna dat? … Germane, vae, quam es dissimilis tui! Quo prisca virtus? Quo labor, quo, Quo pudor ac pietas fidesque? Germane, frustra militiam colis, Frustra parantur tanta negotia. Silvas poetarum frequenta Atque academica templa cura!

35

40

Frustra studebis tu sapientiae, Qui templa tantum, non animum novas; Tu sacra Musarum memento Excolere. Inde ferant in altum Pennae volantem more aquilae, nova Qui carpit audens aethera semita. Sic, sic revertetur iuventa Et series nova saeculorum.

45

21

De studiis liberalibus Stutgardiensibus in Gymnasii Eberhardo-­Ludoviciani diem natalem CCC Stutgardia altis edita collibus Exsultet, absint tristia, rideat Convallis, et nymphae cachinnent Luxurietque animosa vitis. Namque ecce venit Liber, adest Venus, Minerva, Apollo, tota deum cohors, Chorusque Musarum canorus Limina iam tetigit severa, Illustris aedes Gymnasii sacras, Ubi Latinae grammaticae sonant Sicut preces concepta verba Saecula per tria voce magna: « Quae prima legum est? » « Haec: amo, amas, amat. » « Casus per omnes flecte rosam, puer! » Partesque divisa est eritque Gallia Caesaris omnis in tres. Heu! Non puellis Caesar idoneus. Catulle, Naso, Phaedre veni! Nepos Adsis! Horati, Martialis, Vergilii teneri Camena!

05

10

15

20

Procax iuventus ludere gestiens Iam iam theatra sponte parat, simul Gaudens Sophocleo cothurno Atque iocis hilaris Terenti. Lectus resurgit Maeonides, Plato, Rerumque Graecarum Herodotus memor, Demosthenes osor tyranni et Libera vox tua, Marce Tulli. Quid? Summus huius discipulusi scholae Dum vult tyrannum tollere, tollitur, Sed gloriâ nostris perenni Mentibus atque animis sacratur.

22

25

30

Vos litterarum, vos, studia artium, Nos liberatis, vos animos datis; Humanitatem, pacis artes Impavidas pavidos docetis, Tyrannidis ne pessima vipera Laedat venenis pectora civium, Sed una lex cunctos gubernans Sit sapientia mensque recta.

35

40

Perscribe, mater, talia cordibus Discentium. Numquam aspera proloqui Cunctare! Sic florebis annis Usque vigens decies trecentis.

23

Ad Studiorum Universitatem Lutetiaeii Carmen Carolo Guittard sacrum Quid somniavi? Pervolito viam, Quae Sancte nomen fert Michael tuum. Rogoque Montani sedentis Effigiem Michaelis: « Audi ! Quae tanta doctorum ecce venit cohors? » « Phalanx magistrorum haec pia Carolo Gratatur. Auctores Latinos Hic coluit coliturque ab illis. » Etrusca Livi gens sequitur gradus. Raymonde doctor, semper ades virens. Perite linguarum, Georgi, Fabula nuntia cui deorum. At tu, Lucreti, diceris exules Misisse in intermundia qui deos, Sed corde firmatae manebant Relligio pietasque sancta. Naso beatus quot comites habet! Simona, Petrum quae sequeris magum, Henrice Fastorum perite, Anna Maria potens magîae.

05

10

15

20

Alphonse, nosti qui abdita codicum Mysteria, idem fautor imaginum, Varroque et Augustinus ipse, Tuque, Petre, optime mi magister. Annaee, quid te, quid veterum preces, Quid verba culti dextera Symmachi, Firmice, te astrorum peritum Macrobium Arnobiumque dicam? Verenda doctorum undique confluunt Quae gratulentur agmina Carolo, Quos inter externus modesta Audeo vix reserare labra.

24

25

30

Isdem magistris sum decies abhinc Sex usus annis. Hos colui virens. Lutetiae grates referre, Carole, nunc cupio tibique.

35

25

De Petropoli Lux cana lato flumine redditur. Ingens stat aedes, parva tamen casa Videtur: immensum quid amnem Aequiperare queat? Dolosas Pontes recurvi traiciunt aquas Audacter; altis fit via navibus Nocturna, sublatus catenis Insolitusne it ad astra trames? Spectanda paucis, pervia nemini Callis. Sed albis noctibus, immemor Somni, modo immanes recordor Caecus opes Hiemalis Aulae, Musea lustro nunc ego Rossica, Reditque imago quam veneror sacram, Exinde « Secessum » frequentem Mente animoque celer reviso. Spectare cervos nunc iuvat insitos Prisco tapeti, nunc, Scythicas opes, Aurum, deae nunc bestiarum Regna rudi redimita cultu.

05

10

15

20

Argenta avari splendida divitis, Amara miror pocula pauperum, Aheneam cessisse prolem, Ferrea tum subiisse saecla. Nunc litterarum vertor ad abditas Opes poetarum aedibus; et venis Visa esque, Alexandri poetae Musa modos imitata Horati. Thaddaee, Graecorum hic reseras sacra; Auguste, acervas frusta tragoediae; Hic Ennianas Lucianus Ordinat intrepidus ruinas.

26

25

30

Latinitatis conditor integrae, Iacobe, pangis versiculos. Fovet Iudex Aristides severus Herodoti veneranda dicta. Cui fabularum nota recondita? Quis ore puro transtulit Arbitrum? Duos Alexandros, amici Qui tibi sunt, celebra, Camena.

35

40

Natalia aucta est altera litteris Graecis, Latinis altera. Rusticis, Urbana, Nasonis libellos Urbe procul patria recludis: Sortem poetae, non animum, tui Secuta, celsa mente levas gravem, Discisque constanter docendo Et patriae generosa servis. Delata quo fers, Musa procax, pedem? « Ex aere factum » nonne « equitem » legis Stupens, Alexandrumque vatem Fatidicum recolis prophetam? Eques stat ingens Petrus aheneus. Perfusaque auro templa Deo carent. Sub nomine Aurorae gubernant Nunc homines sua fata soli.

45

50

55

27

De theatro parvo Varsoviensi sive de vita beata Parvum theatrum linquimus. Evolat Vitae beatae penna simul fugax, Quae corda delenita Musis Strinxerat insolito volatu. Quam paene vidi plurima, quae latent, Visu caduco. Pectora caelitum Quaecumque decernunt legebam Tempore in exiguo brevique. Labare mundi ferrea moenia Sunt visa, lucis cedere fulmini. Parvum theatrum parvitatis Immemori penitus patebat. Per frigus imus. Vita beata quae Sit, quaeris, ardens quaeris identidem. Tum corda desperas virorum Noscere quid taciturna coeptent. Desiderata es. Magna relicta sunt Theatra terrarum ante diem tibi Mutataque ingenti theatro, Unde vides, quid agamus omnes.

05

10

15

20

Quae mortuorum lingua ? Quis hanc sapit ? Sed iam recordor, quae ultima dixeras : « Tu scribe, rescribam Latine ». Audio. Iam tua verba dictes. Me nunc doceto, vita beata quae Sit, namque nosti. Non memini satis. Heu! Scire oportet. Sed virorum Noscere corda nihil beatis.

28

25

De Bethlehem I De Christo nato Hospiti matri comitique sancto Abnuunt dites aperire portas. Accipit vix te stabulum caducum, Christe, tuosque. Nasceris taetris humilis sub antris, Bos tuo gaudent asinusque visu, Dona pastores tibi parva porgunt, Parvule Iesu. Lactis hic dulcem laticem ministrat; Candidum hic, qui te comitetur, agnum, Ille, ne frigus capias, dat albae Vellera lanae. Mox cohors regum venit huc secuta Sideris clari iubar. Intrat aulam, Regna rex regi tibi dignitatis Immemor offert.

05

10

15

II De tribus magis Reges petebant te Dominum magi, Quos stella fulgens ad stabulum trahit, Tandem pererratis tot arvis Te, puer, inveniunt tuosque. Profundit aurum solis imaginem Primus: « Quid auro nunc opus est mihi? Tu solus es dignus corona, Splendor enim tuus ornat aurum. » Regis secundi turea munera: Fragrantia offert ille adolens sacra: « Precum piarum est haec imago, Ad Dominum volat alta sursum. » A tertio halans murra datur mago, Terrena servat corpora quae diu. « Aeterna per te vita vincit: Mortificat moribunda mortem. »

05

10

15

29

Ad Academiam Scientiarum Rossicam olim Petropolitanam Quam Petrus ingens condiderat, vocas Me, Rossiae vox sancta academicae? Tantone respondere honori Lingua valet titubans vel audet? Europa quidquid docti habuit, locum Audens in unum cogere cogitat Solemque terras Imperator Spectat ad occiduum patentes. Artem ex Batavis discere nauticam Iuvit; mathesin mox docet Eulerus Helvetius; Germane, Naucki, Fragmina mox tragica edidisti. Boethlingkii sunt Indica lexica Permagna apud vos Petropoli edita: Perstant adhuc ac permanebunt Tot monumenta probi laboris. Sed disciplinas quis totidem simul Complectitur? Quis historiam tenet Rerumque naturam ac poesin? Tu, Mikhail Lomonossov, unus. Quam magna facta es ex humili cito! Quae cum fuisses ultima tempore, Es facta mox virtute prima, Sic, academica laurus, aucta es.

30

05

10

15

20

Iam docta crevit Rossia fortior. Nativa quot sunt nomina grandia! Et quot parum notos habetis, Nomina quorum hodie resurgunt! Ut luce clarus Sol propria nitet, Non indigetis amplius advenis. Tanto magis commotus intro Tot patribus venerata templa. Avus mathesin Petropoli colit, Mosquae, Taneev, instituis patrem, Cui Musa nativi remansit Plena saporis in omne tempus. Idem, Thaddaei discipulus memor, Linguam Latinam tradere filio Curavit, et Graecae poesis Incutit immodicos amores.

25

30

35

40

Sed voce viva dum puero legit Musasque mater Teutonicas refert, Et Rossicam linguam ac poesin Vox aviae reserat nepoti. Proinde siquid est, quod ego afferam, Sciatis unde haec omnia fluxerint. Sunt vestra de vestris. Fruenda Omnia grato animo remitto.

45

31

Ad urbem Tiphilim caput Georgiae Carmen amico cui nomen Rismag Gordeziani sacrum Iam Francofurtum liquimus imbribus, Relicta Mosqua est aurea sub nive, Trans culmina Elbrussi volamus Caucasea glacie rigentis. Cessere montes, et facies simul Mutata terrae est: An Paradisus est? Sub sole comparet renidens Vrbs Tiphilis fluviusque amoenus. Hic vina crescunt dulcia, pomaque Permagna fiunt, huc abavus meus Amator hortorum migravit Suebus. Et inde avus ortus hic est. ‘Inhospitalem’ dicere Caucasum Quis possit? Errat magnus Horatius. Tractatur hic hospes benigne, Priscaque amicitiae fides est. O care Rismag, hic operâ tuâ Doctrina floret. Jena tibi favet, Te laudat Heidelberga doctum, Graecia te celebrat docentem. Sub rege natae Davide litterae, Regina regum quas coluit Thamar. Dum Graeca Romae non leguntur, Iam Tiphili rediviva crescunt.

32

05

10

15

20

Ad Thessalonicense Panepistemium Aristotelîum Hellenicarum tu sapientiae Flos es scholarum, dedita maximo Doctori, Alexandrique Magni Regis Aristoteli magistro: Miraculorum plena videris, Vrbs: Regis Philippi reliquias tenes, Cunas Alexandri propinquas, Quo sine, Caesar, ubi fuisses? Demetriine hic visere martyris Arcam licet, tot fanaque templaque, Miracla picturae vetustae, Iconas, adspicere ac vereri? Hoc natus ingens vir Kakridis loco, Cui lingua vestra est aucta novataque. Auditus ille a me Tubingae Schilleriana citare promptus. Sermone vestro sic cuperem loqui, Ut ille nostrae ut tuque peritus es, Dilecte Nikita, loquelae, Utque, Papangheli, tu Britannae!

05

10

15

20

Misistis olim discipulam mihi, Quae nunc magistra est in patria, nitens Flos aureusiii. Discens docebas, Dumque docet didicit magister. Doctoris altum vos titulum mihi Dedistis. Atqui discere me decet. Nonne omnia a vestro patrono Dicta vel enucleata iam sunt? Parva est Stageiros, sed docet. Arrogans Europa, docti quid saperent tui (Boethius quid? quidve Aquinas?), Ni schola Aristotelis fuisset?

25

30

33

De Amstelodamo ad Antonium D. Leeman Quo somniantem, Musa vigil, rapis? Fastigia uncis pontibus imminent, Imagines natant domorum Atque in aquis duplicantur atris. Symphonia altis turribus evolans Immensa caeli caerula verberat, Sol summa tectorum benignis Occiduus radiis inaurat. Ornatus heu cum luce perit brevis. Iam pons opacus. Cana silet domus. Iam sidus in caelis renidens Stat Veneris tremulisque in undis. Emersa ponto haec urbs Veneris novae Nomen tenebit. Mercurio licet Regatur, at carus Minervae Est locus et teneris Camenis. Tu, parva, gignis magnanimos viros, Batava tellus, libera non tibi Soli, sed es cunctis, iniquos Qui dominos fugiunt, asylum.

05

10

15

20

Caelum videtur maius et est. Tua Pictore summo lumina digna, qui Colore lucem claro, opaco Sanctam oculis reseravit umbram. Dans iura pacis Grotius omnibus, Huizinga ludens editus est tibi, Couperus Iscandri poeta, Stultitiamque secans Erasmus. Quis, Musa, dignus talibus est locis? Antonium illum Musageten lyra Laudemus, est namque imperator Cuncta regens pietate, non vi.

34

25

30

Machteldis arcus et fidium memor Canatur arti dedita musicae! Umquamne Francisci, Camena, Aut Danielis obliviosa es?

35

Camena amoenis quos numeris ligat, Quos litterarum sanctus amor tenet, Quos lingua devincit Latina Unanimis studiis calentes,

40

Salvete, amici, plus decimo quibus Caremus anno. Mente tamen pia Flagrare libertatis ignem Vos et amicitiae sciatis.

44

35

De Londinio Suspensis gradibus more ciconiae Dum lamas peragro, Londinium, tuas, Quae caeli referunt tot subitas vices (Nam mox sole brevi splendet iners aqua, Guttis nubigenis fit modo turbida, Venti nunc agitant flumina per vias) Hoc mecum reputo: non temere imbrifer Anglis aequanimis esse deus dedit. Hinc et laetificus sol abit antequam Risus frontem hilaret, nimbus et impotens Defervet citius quam valeat gravi Ruga, dure, minax frons tibi contrahi. Stulte sollicitis ecce Britannica Gens umbrelliferam dat sapientiam.

36

05

10

Oxoniae personificatio Multis esse prior glorior; omnia Conservo, teneo scripta Britanniae; Magnae lumina Chartae Sub nostris cameris latent. Mansi parva tamen, sollicitae neque Vitae cura subit. Praeterit inscius Alti quae mea celant Muri prata virentia. Quos Fortuna tamen, quos labor improbus, Quos Davus patitur limina tangere, Hi cum floribus arva Atque aedes gothicas vident, Bodleiana vident scrinia cum libris. Tu saltem pluteos inspiciens Viae Latae sive Sublimis Quaeras, bibliopolane Det secreta domus excutere inviae, Qua caecis latebris callidus abdidit Libros, aurea raros Quos Fortuna ferat tibi.

05

10

15

20

37

Ad Romam Carmen dactyliambicum Tu cunctis populis linguam, mea Roma, dedisti, Qua sunt locuti cum Deo ac mortalibus. Maiestate viget, brevitate, sonoque rotundo, Concinna, claris elegans sententiis. Tot gentes iuris nectebant vincla Latine, Laudes canebant ac preces uni Deo. Hospitibus placuit Romana capessere verba: Peregrinus Andronicus, Oscus Ennius; Nec Naso Romanus erat, nec Tullius; Afer Eras, Terenti; Flacce, semigraeculus. Gallia Vergilii est, Augustini Africa nutrix, Erasme, Belga es, tu, Keplêre, Suebus es. Vltimus hac lingua, Benedicte, locutus abîsti. Nunc, Vrbs, iaces oblita sermonis tui. Hoc nimis ex vero dixisti, provide Naevi: Linguâ Latinâ Roma desiit loqui. Vix inter doctos auditur sermo Latinus: Suam loquelam odere, adorant Anglicam. Instruere indoctos Verbi properate Ministri: Glaciata dat sorbilla Papa liberis. Et tu tolle metus, peregrine, et scribe Latine! In Vrbe quis Latinus auctor natus est?

38

05

10

15

20

CARMINUM LIBER II: DE LOCIS AMOENIS

39

De librorum non scriptorum bibliotheca in Utopia sita Librorum numquam natorum bibliotheca, Amice lector, te vocat. Commoda quanta tibi dentur, nunc percipe, cuncta Servaque corde condita! Ecce aditûs nemo custodit, portaque nostra est Noctu diuque pervia, Tempore tu quovis potes huc intrare, neque ullas Habemus umquam ferias. Ante fores ex te non quaerit Cerberus ullus, Professor an doctor sies. Tangere nec libros quisquam vetat, omne volumen Evolvere aude! Nam licet. En faciles lectu cuncti stant ordine libri, Potes carere interprete. Nempe albae sine labe, quibus nil clarius, omnes Vacant liturâ paginae. Cunctis candor adest foliis, et littera nulla Infestat hanc albedinem. Quid quod ab his libris absunt mendacia cuncta, Patetque nuda veritas?

05

10

15

20

Invenies illic, sapiens quaecumque tacere Non eloquenda maluit: Socratis hic non scripta, Plato, tua mystica dicta, Iesuque verba authentica, Hic etiam invenies inenarrabile quidquid Sanctis revelat ecstasis, Dulcia nec deerunt: quidquid percepit amantum Mens sevocata a corpore. Non opus est instrumentis aut retibus ullis: Tu computatra proice. Huc accede: aperit gratis sapientia fontes. Hos tolle libros et lege!

40

25

30

De lacu Benaco et monte Maternensi (Ionici a minore) Italorum urbs peramoeno lare, pomis bene coctis, Sed et umbrae minime tu invidiosa, et spatiosis Refugis lumina tectis. Tibi rident oleae canities et foliorum Lacus et caeruleorum laticum uber, generoso Neque egent pisce profunda.

05

Neque calles salebrosae, rigidi silva cupressi, Neque rupes, neque valles, neque serpentis hiatûs Animosum remorantur. Crocus hic atque hyacinthus, frutices, sub nive saxa; Sed adimus pede fesso labiis et prope siccis Operae praemia: culmen.

10

41

Ad collem Tusculanum O Tusculani frigida culmina Collis frequenti flamine turbida: Quam grata Romanae paludi Vestra venit borealis aura! Mores avitos hinc renovat Cato: «Tenenda res est: apta vocabula Sequentur. Vox vitae sit instar, Dictaque sint eademque facta». In Tusculano mox Cicero suo, O Brute, tecum disputat altius, Ut vincat humanos dolores : Editus hic locus, astra tangens ! Hic vita doctis atque piis placet : Urbem videre hinc nam licet eminus, Audire divinam loquelam Et strepitûs fugere inquietos. Haec ad docendum est, haec domus utilis ; Haec apta vere discipulis loca. Videre doctores hoc olim, Nunc Aloisius ille noster.

05

10

15

20

Decor domorum formaque imaginum Nos instruunt, quae pulchra et honesta sint. Formosa cernentes, videndum Ad bona veraque praeparamur. Spectate, gentes, Italiam, precor ! Tuemini artes, discite litteras. Vestrumque mox totum per orbem Ingenium revocabit artes. Tiro fuisti; at in patria tua Iam fis magister, scriptor et artifex, Iam litterae moresque florent, Vitaque ditior est ubique.

42

25

30

Europa, pectus plangere desine ! Resurge, fidens Italiâ tuâ ! Redibit et Dante et Petrarcha, Et Raphael Michelangelusque. Laudabit aevum Vergilius novus, Choros docebit alter Horatius, Terraeque mutatam figuram Naso poeta canet reversus.

35

40

43

De Herculaneo Ad Iosephum Deiss Cui datum vivo tetigisse limen Urbis ardenti fluvio sepultae Perque bis septem coluisse tectum Herculis annos: Romuli nota est tibi gens; libris iam Nil opus; vitae per amoena amara Particeps narras redivivus, orbi Reddite testis, Quis cibus, quales fuerint amores, Angulus qualis miseris; beato Quae domûs aedes superare dignae Attalidarum. Una quae parvis eademque magnis, Visa mortali tibi Pulchritudo, Arbores inter velut et columnas Lucet Apollo. Dum pila ludunt pueri, per altae Ima descendens, animose, terrae, Invenis vitam veterem, novamque Ipse reducis: Liber es, lucent oculi, sublime Est caput, laeta est gravitas in ore, Regis incessus: vetus hanc tibi dat Terra iuventam.

44

05

10

15

20

De Foro Iulii sive de Colloquiis Canussianis Quo nos, Carla, rogas? Caesaris ad Forum? Aram ad Ratchidis atque aurificum cruces? Antiquumve sacellum Clarum virginibus sacris? Arx Canussia nos accipit hospita, Romanam studiose historiam colens Scriptoresque Latinos: Vere mirifica est domus! Vixdum intras, oculos occupat obrutos Caligo, pedibus subripitur solum, Panduntur cava terrae, Submersique patent specus. Tune audes vitreas tangere semitas? Estne aër liquidus? Perspicuum fretum? Crystallumne dolosum Praetemptas timido pede? Haec caeline via est? Confluit undique Concors docta cohors: Graecus et Italus, Germanusque et Hiberus, Anglus, Gallus et Hungarus.

05

10

15

20

Salvete egregii tunc comites mihi! Albertum referet quis mihi Grillium? Quis Gézam, quis Hinardum? Martam quis venerabilem? Nec solis animis optima pabula Dantur, corporibus pontificalia Praebentur sine fine: Tu convivia dum paras Carla, humana doces cultaque vita quae Sit. Vergente die musica fit sacra, Sermonesque Latini: Quae praelusio Elysî!

25

30

45

De Sardinia Pastorum veteri fidere fabulae Si vis, crede mihi: Sardinia insula Terrestris paradisi Pars est ultima, quae manet. Hortus namque Dei cum fugeret sacer Nostris ex oculis, hic steterat Dei Pes: inde insula formam Immensae soleae tenet. Ichnusamque homines iure vocant eam, Quae vestigia sive ichnea fert Dei. Antiqui hic paradisi Restant innumerae notae: Cessa pestiferam quaerere viperam! Venenatum etenim reptile nullum adest. Dulces fert ter in anno Fructus terra ferax tibi. Clamant et lapides: «Nulla vetustior Terra est Sardiniâ, nullaque firmior. Stat, stabitque serena Aetnaeis furiis carens.»

05

10

15

20

Sermonis veteris multa manent adhuc Hic vestigia, quorum Italia immemor, Romanaeque loquelae Mos antiquus adhuc viget. Pastorum, agricolarum hic habitat fides, Viva est hic pietas sanctaque veritas. Felix insula, qualis Es, talis maneas diu!

46

25

De Aretio ad Godonem Lieberg Civitas salve celebrata multis! Scripta te Petri Sapientis ornant Atque Guidonis resonans in altis Musica templis. Litteras, linguam docet hic Latinam Et poetarum teneros amores Ingeni sancto celebrat lepore Musa Godonis. Baltici nostri fuerant penates, Docta nos iunxit studiis Tubinga, Nunc amor linguae sociat Latinae Italiaeque.

05

10

47

De Trinitatis et Sergii Laura Unde Tartaros pepulere patres Et sacris Gallos precibus fugarunt Et fide sancta totiens abacta est Haeresis ipsa, Post tot et tantos humilis triumphos Obsitus musco locus est situque. Advena admirans dubitat: domusne Haec patriarchae? Cereis intus tremulis coruscat Picta sanctorum series, et audit, Dum canit simplex sine fine vulgi Vox: miserere. Surge, defensor generose, Sergi, Nec tuum tantum populum iuvato: Tota natorum est peritura dextris Terra suorum. Trinitas, quae tres eademque et una es, Iunge fraterno populos amore, Occidens ut sol oriensque pacem Spectet ubique.

48

De cervisiae origine carmen Frisingense Frisinga, fontem quae Stephani tenes, Audi vetustam candida fabulam. Cervisiae fons atque origo Qui fuerit canimus venustae. Nam Bacchus olim dum nemus hoc tuum Perlustrat amens arvaque ditia, Accedit ad fontem, liquentem Haurit aquam, rabieque tactus Campos videns te, flava Ceres, videt, Visamque amavit! Te sequitur. Fugis, Puella? Non gestis amari Sub lupuli foliis latere? Frustra repugnas. Victor abit. Dies Fugere. Nata est flava puella, cui Fervor patris, vires amarae Sunt lupuli, Cererisque dulcor.

49

De Floridensi Lacu Aliciae Ad Richardum Eberhart poetam Cernis? Stagna grues transvolitant duae, Sero sole fovens atra graves avis Alas, colla recurvans, Trunca pandit in arbore. At lentum sub aquis reptile quod natat Bullas aëreas cautius evomit; Aut apricat in herbis: Tignum vel lapidem putes. Quod longo fuerat tempore me prius, Exspectatne tacens, dum peream brevis, Ut quae sole cadente In silvas abeunt grues? Tu marmotta monaxiv quod docuit canens, Quod sacra ante diem quae periit cohors, Clarae fulmina vitae Atris noctibus elicis.

50

05

10

15

De Florida paeninsula Dum tellus patria est imbribus ac nive Victa et vincta, gelu tu sine, Florida, Felix sole renides, Circumplexa sinu maris, Florens azaleis atque camelliis Rubris et niveis et violaceis Intacta et glaciali Spiritu Boreae nites. Iam cantantis avis dulce sonat melos, Iam campi virides, et folii novum Barbis obsita canis Ecce arbor decus induit. Fulget per nemora atque invia tramitum Instar solis aquae fons referens simul Quercûs, arva, domosque Caeli et caeruleas vias. Salve, terra ferax largaque fontium! Non aestate gravi solibus ureris, Nam te frigore pascit Argenti similis latex.

05

10

15

20

Numquam poma tuum deficiunt solum, Aut lactuca novo gramine sucida, Felix tu ter in anno Rides fructibus auctior. Nec, pagure, mari, nec, pelicane, abes. Piscis sponte petis, credule, retia. Nusquam litus harenis Albis Oceani caret. Sive, hospes, sequeris per nemora alites, Seu magnum minitans insidiis genus Indagare lacertae Vis palmeta per avia, Tu cupressus ubi stipite mortuo Ornat stagna nigro rore silentia, Magnum Pana caveto, Aestivi nemoris deum.

25

30

35

51

De itinere Urbanensi Piae memoriae Miroslavi Marcovich Iam stridet ingens machina, volvitur, Primoque lenti, tum vehimur citi, Volare iam nobis videmur, Nec dubium esse potest: volamus. Iam surgit ales montibus altius, Missâ sagittâ iam volat ocius, Collesque decrescunt, et urbis Contrahitur superata moles. Directa campos strata viae secant, Serpentis instar flumina vitrei Volvuntur, e pratisque tela Fit variis maculosa pannis. Dispersa in auris caeruleis natat Ovis renidens agnaque candida. Nubisque perlucens tenebris Spargit humum gradientis umbra. Quanto alta nubes altior est humo, Tanto volamus nubibus altius: Auraque sublati natamus, Et veluti sub aquis videntur

05

10

15

20

Nunc arva, silvae, tecta, domus, loca. Mox rara tellus per nebulas patet. Vapore tum demum relicto Aethera caeruleum subimus. Iam iam videmur velleribus vehi Ut Phrixus olim candidus aureis, Ipsumque pulvinar deorum Intrepido peragrare gressu. Quot monstra lanis edita candidis Ventosa fiunt, tot pereunt simul, Agnisque concedunt leones, Persequiturque aquilam columba.

52

25

30

Ignota celsis turribus oppida Lustramus, urbes per vehimur sacras. Iam montium montes nivosos Et gelidas superamus Alpes. Iam lingua fallax invidiae silet, Cessere curarum agmina sordida, Stat luce clara purus aether, Cum Iove colloquimur soluti.

35

40

Audire voces iam videor deum – Cum «terra» dicit «nostra redit» puer Ridensque: «formicae videntur Ecce viri similes frequenti.» Iam radit ales summa cacumina Silvae, videtur stringere iam solum. Tandem rotas demisit imas Redditus insiluitque terris. Mutatus ales raeda fit incita, Stridore carpit planitiem gravi, Vix frena ferventis morari Vix rapidum potuere cursum.

45

50

53

De pyramide Uxmalensi ad uxorem Non, uxor, facile est pyramidem scandere. Nam petit Haec plagas gradibus caeruleas ardua plurimis. Olim parva fuit gens. Gradibus tamen Celsis difficiles esse aditus his voluit sacris. Urit sol radiis immerito terga rubentia Fervescuntque animae pectore, cor malleus ut sonat, Per costasque ruens faucibus it creber anhelitus, Tintinnantibus e temporibus gutta cadit frequens. Tandem culmen adest. Mira vides, quae penitus iacent: Aulas, templa, domos, pyramidas, balnea bustaque. Tu post terga tamen quid fuerit parce requirere, Vertigo capiti ne noceat, nox oculos premat, Perstringatve cutem pallor iners aut gelidus tremor! Si descendere vis, cautus eam pes relegat viam, Pes qua culmen adit. Summa oculis, summa petas, monet Neu, quae despicias, adspicias, te genius loci.

54

05

10

15

De orbis terrarum typo Ad Janum Schoemyen poetam Pannonium in Florida viventem. Forma cui mundi datur universi? Jane Pannoni, tibi! Nam poeta es. Quod tibi obstructum est mare? Quaeve clausa Est tibi terra? Montium est expers patriae vetustae Campus, immensum reseratque caelum. Nec minus caelum patulosque campos Florida praebet. Dum per immensos equitare campos Te iuvat soli socium Tonanti, Omnis humani generisne cura Parva videtur? Tum domi libros aperis. Videnti Magna nil parvum est; sed amore summo, Parva quae multis, animo poetae Maxima fiunt.

05

10

15

55

Ad arcam antiquam Pirata quis te deseruit? Maris Relicta morsu litore saucia, Iactata quantis es periclis? Quot ratibus per aquas volasti Confisa ventis vela replentibus, Remis, virorum qui manibus vigent, Vaporis immenso labore, Quo rota, quo cochleae moventur? Quae visitata est, quae refugit tuos Longinqua visus terra? Quid Africam, Americam, Australesque portus Atque Asiae memorem recessus? Sedebat olim tergoribus tuis Germanus, audax patria litora Mutare diversis? Nigrorum Tu lacrimas procerum bibisti, In servitutem quos redigit manus Heu christiani nominis immemor? Superba quaesitas tulisti Undique divitias Britanni?

05

10

15

20

Quid tot labores profuerunt tibi? Caelata marcet quae fuerat rosa, Serasque robigo peredit, Lignaque stant leviora pluma. Curanda ceris atque oleo tua Sunt terga. Fulgens ecce redit nitor. Manentne te mecum manentem Otia digna? Novi labores?

56

25

CARMINUM LIBER III: DE POESI REDIVIVA

57

Ad Ioannem Pascoli poetam latinum Beate, vocis rupibus his tuae Servatur echo, ros lacrimas refert, Et cordis ardorem micantis Arborei resonant tremores. Vates, manent te maxima tempora, Gentes ad omnes vox tua pervenit. Cum ceterae linguae senescant, Haec pereat, revirescat illa, Stat una florens, interitu carens. Stant verba rebus congrua Tullio Reperta; stant dictae Maroni Laeta seges tenuisque myrtus. Amissa rerum vera vocabula; Voces inanes vas vacuum crepat? A vate dicuntur Latino Aurea dicta: doli recedunt. Sermone, vates, uteris omnium, Sed eleganter, verius omnibus. Verâque naturâ repertâ Mortua lingua eademque viva est.

05

10

15

20

Finis poetae primus et ultimus : Fontes ad illos, unde creatus est, Redire, natura docente, Perpetua viridem iuventa. Beate, vocis rupibus his tuae Servatur echo, ros lacrimas refert, Et cordis ardorem micantis Arborei resonant tremores.

58

25

Ad Philippum Spann de bello civili scripturum Dicantur armis arma minantia, Adversa telis tela, manus manum Romana Romanam lacessens Atque aquilas aquilae perosi, Dicatur ingens Caesaris alea Pompei senescens et sapientia Et vox inexaudita Tulli Impavidique animus Catonis! Descendit altis hinc socer Alpibus, At hinc Eoae stant generi manus Orbemque terrarum furentes Dilaniant pedibusque calcant. Narranda nobis fabula! Denuo Minantur armis arma; quid in dies Augemus ingentes acervos? Mortene mors superatur atra? Post Caesarem, ingens turba, superstites Fuere multi. Gramina denuo Virere coeperunt Neronis Post obitum. Neque ramus ullus

05

10

15

20

Erit neque arbor funera post manu Incensa nostrâ. Nec volucris canet. Orbisque terrarum ruinis Pacis erit vice solitudo.

59

Anno Reformationis D ad ecclesiam Iubes: resurgat qui latuit diu, Ignis favilla frigidus albida: Scriptura fidenter legatur, Pulvis et excutiatur illi, Araneosis quae pluteis latet, Oppleta longi canitie situs. In ense robigo vetusto Sic aciem maculosa caecat. Sed heu! Volentes destituit vigor, Mens ipsa rerum nescia labitur; Antiqua quid fabella celet, Cernere corde rudi nequimus. Inusitatis vocibus os labat, Desueta chartis lumina, in auribus Divina terrenis loquela Est fragor Oceani strepentis. Domo paterna qui caruit diu Matris vocantis dedidicit sonos. Num discet annosus caballus Quae deceat didicisse pullum?

05

10

15

20

Martinus ingens caverat haec, scholas Graecas, Latinas, Hebraicas fovens, Verbique praeceptor Philippus, Quod domuit populos feroces. Hinc illa nata est vis sapientium, Vatumque sanctorum hinc genita est cohors, Hinc laude per gentes, per orbem Musica sacra Deum ferebat. Doctrina summi templa Dei novat, Aures paratas atque oculos facit Linguamque, quae gustare possit Dona Dei. Date vela laeti

60

25

30

Sancto, fideles, Spiritui! Colant Pulchrum atque honestum condita cordibus Et veritatis sacra iura Iam pueri teneris ab annis. Magni sequaris propositi viam! Potestne sancti stare Dei domus Orbata linguarum columnis, Arte carens et amore Verbi?

35

40

61

Iacobi Balde monumentum Ad Valahfridum Stroh Dignas poetâ quis queat unico Proferre laudes? Unus enim canit, Quid tactus, olfactus, palatum, Quid valeant oculi, quid aures! Mundi est imago carmen. Eratne homo, Cui tanta rerum copia, versuum Fons atque verborum perennis, Ingenii intemerata vena? Terrâ paternâ dum caret, evolat Ad astra vates, Uraniae comes; Ridetque ranarum tumultûs. Virgine nunc habitat favente Caeli cor ipsum. Cor pateat tuum, Germane, vati: iam monumentum erit. Fecunda rerum sunt poetae Verba: acuant oculos et aures! Reges canantur, proelia; Virgini Versus dicentur melliflui; rudis Mus increpet ranam Latine, Nec taceat Venusina phorminx!

62

05

10

15

20

Ad Hermannum Wellerv poetam Latinum Septies deni rediistis anni : Tunc mihi carus puero sodalis Versuum librum dederat tuorum, Suebe poeta ! Et « vale » scripsit. Didicit tum apud te Sanscritam linguam; studiumque tradit Hoc mihi. Terram tamen hanc reliquit Non rediturus. Nunc tuos versus recolo, poeta! Dum gradus vitae renovantur actae, Fratris instar qui fuerat, videtur Ipse subire. Psittaci primum mihi passerisque Lis redit, cattique tremenda forma. Deinde Nasonis renovatus angor Exsiliumque. Tunc ego « Y psilon » repeto tremoque, Nequid infandum populus facessat Neve devictum fera multitudo Opprimat unum.

05

10

15

20

Florido Maio genitus sodalis. Ast ego tecum lacrimor, poeta, Praeter et cumba vehor insulasque et Somnia nigra. Mox tamen frondis varios colores Vinaque autumni tua Musa fundit. Sancta Pax sceptrum tenet, atque abundans Copia cornu.

25

63

De Alcestide Barcinonensi rediviva ad Miroslaum Marcovich Salve, Miroslae optime Marcovich. Urbana nobis candida quem dedit! Te exspectat Heidelberga, suntque Colloquii cupidi sodales. Quidquid papyris invidus abdidit Saturnus, audax haec retegis. Novus Vates resurgens e tenebris Omnia quae latuere cantat. Salve, Latinis reddite vatibus Poeta, salve tu quoque, docte vir, Cui fortis ac pollens perenni Est vigor ingenii iuventa.

64

05

10

De rerum oblivione Ad uxorem disticha dactyliambica Esse quid hoc dicam? Desunt mihi verba Latina, Mentemque sermo fallit ipse patrius. Subsidium quaerenti oculis consumitur hora: At perspicillum fronte iam diu gero. Nomina notorum mihi saepe ignota videntur, Bis terque idem, quod iam rogaram, sciscitor. Errant, qui dicunt: « annis sapientia crescit ». Quo maior aetas, maior est oblivio. At fortasse malo est aliquis tamen usus in isto? Malorum oblitus omnium felix ero? Nonne aberunt curae, fugient dolor, ira, cupido: Pacatum erit cor, aequor ut ventis carens? Ulcera non rodent stomachum mihi; vita deorum Continget insperata iam vivo mihi? Dummodo tantorum possim memor esse bonorum, Tot a Deo quae ceperim ac mortalibus! O numquam vestra ex animo mihi cedat imago: Quibus carenti vita nulla esset mihi! O coniunx, nati, tot amici discipulique, Mater, magistri, genitor atque avi mei!

05

10

15

20

Corpore quod plus est: vitam lumenque dedistis: Sanctam poesin, sanctiorem musicam. Quid mihi fiet, eheu, vitiorum plena meorum Si detur ac perpetua nunc oblivio? Quid si obliviscar versus sermone Latino Conscribere? – Omnes efferentur gaudio; Ast ego clamabo: Non sunt oblivia tanti! Solitum tenebit dextra mordicus stilum.

25

65

De vi mentis, quae est Phantasia Imaginandi vis, penitus videns Occulta, cordis robur es exciti, Audendi inauditum facultas, Visio, Phantasië creatrix! Ventis poetam, sancta, furentibus Extolle in altum, turbine proripe: Perfunde solis claritate Tempora! frontem, oculos serena! Terrena mentem pondera quae gravant Tua sub aura continuo cadunt. Iamque impetu assurgens suopte Ingenium sua vincla rumpit. Tecum remotas intrepido licet Lustrare terras : sub nivibus poli Audacter album cernere ursum, Aestibus aut Libyae leonem. Quod maius : astrorum impenetrabiles Attingere aedes te duce possumus : Secreta lex caeli Keplêro Harmonia est duce te reperta.

05

10

15

20

Vis mentis, artos scindere terminos Scis temporum, ingens aevum aperis mihi : Tot milia annorum recordor, Intueor totidem futuros. Homerevi, vidisti automata, ante nos Tot nate saeclis; cernis homunculum, Volfgange; Iuli, submarina Scis, macrocosmica tu vehicla. Calcare Lunae quid cineres iuvat? Naves inepti cur struimus novas ? Immanuelvii, mundum peragras Mente, locoque manes in uno.

66

25

30

Doctorum ad altum colloquium vocor? Sublatus alis Phantasiae, peto Olympicas mensas, mihique Pocula plena ministrat Hebe – Aeternitatis gurgite tempora Demersa punctum in futtile confluunt. Iam cuncta cerno – iamque nil est. Tantane lux generat tenebras?

35

40

Lâbor, cadoque…O perbreve somnium! Dolore coxarum admoneor statim: «Tu te esse mortalem memento!» Phantasiën tamen usque amabo.

67

Iacobi Balde personificatio sive: De poesi in Germania rediviva Dives poetis et sapientibus Germania olim, quid sterilis iaces? Sermonis ubertas paterni Defluit, aret ager relictus. Spe destitutus talia dum queror, Regina caelorum ante oculos mihi Exsurgit arridens: « Latinos Quid dubito reserare fontes? » Vocat Iacobum. Nec mora: Pegasi Vectatus alis Elysio redit Rhenumque natalem revisit Et repetit peregrinus Istrum: « Divina Virgo, iussa sequar tua – Tu sola doctis ingenium moves – Caelumque terrenae recludam Et referam tua verba matri: E veritatis vox adyto canit: Natura, non ars ingenium creat. Sed arte tolluntur salebrae, Pesque minus titubat poetae. Vis liberari? Non facilis via est. Qui liberales a puero colet Artesque doctrinasque: hic olim Fiet et ipse sui magister. Concentus astrorum harmoniam docet, Peritus aures musicus erudit, Mentemque confirmat mathesis, Rhetorice reserat loquelam. At prima sors est grammatico data, Qui verba rebus iungat idonea, Pascatque multarum lepore Historiarum oculum atque mentem.

68

Sit nota rerum copia: fons hic est, Ornata vox hinc sponte sua scatet. Hoc lacte nutritur poeta, Sic alit ingenium Minerva. At disciplinis una iocosior Et liberandis mentibus aptior: Poesis e Graeco Latine Versa sacrum redolens Hymettum. Scripsisse chrias, condere fabulas Iuvet, palustri ludere tibia. Excluse lamentare amator! Funde, epigramma, iocos salaces! Ad verba doctus patria tum redi. Iam sponte curret lingua suâ! Recens Et aucta nascetur poesis: Vatibus Uranie favebit. »

69

Ad Musam Latinam carmen Gualtero Berschin sacrum Quis deus gentes, lyricae poesis Dignitas quae sit, docuit? Quis illis Liberam linguam dedit atque firmam? Musa Latina. Rivus obiectis trabibus repulsas Altius tollit generosus undas, Crescit adversis, totiensque victus Fortior exit: Naevio tales animos, Thalia, Inicis. Fertur, dea, te iuvante Sancta Paupertas acuisse plectrum Vatis Horati. Gallicae, Ronsarde, aperire linguae Te docet fontes fidicen Latinus. Fis tuus, Fleminge, imitans Horati Vocem animumque.

05

10

15

Non Alexander Scythicus, Camena, Vilior Flacco tibi; tu levasti Fata Nasonis repetita multis Exsiliumque. 20 Quae tot et tantos dederis honores Ceteris linguis, quid iners laborum Mortuo dudum religata somno Languida cessas? Fama mentitur. Quotiens peremptam, Musa, te dicunt, totiens resurgis. Nonne Prudenti lyra Christiani Te renovavit? Quid Codrum, Celtem memorem? Secundum, Wellerum Suebum patriumque Apellum? Quid Vidam, Baldum, Gryphium, Leonem Sarbiviumque?

70

25

30

Ister et Rhenus Tamesis Padusque Defluunt omnes maris in profunda: Gentibus sic e variis renata est Musa Latina. Docta, sermonis Latii perita Turba, vexillum sequere o Camenae! Quam dedit, laudem referamus illi Carmine grato.

35

40

71

Ad poetrias poetasque novellos Heidelbergenses O dilecta mihi parva cohors carminibus potens, Seu vos turba leget rara quidem, sed studiis gravis, Seu tres, seu duo, sive unus erit, carmina qui probet, Seu nemo: subito seu veniet fama poetica, Cum, quae tot populis nunc latitant, ingenia optima Decantata labris innumeris notuerint virum, Et, qui nunc labor est illa opera maior apeculae, Iam mutatus erit, faece carens, atque merum decus, – Dicetis: Latiis nunc, utut est, ludere nos iuvat Chartis. Namque ea mens semper adest, quae pueris fuit, Musae dona manent, ingenii perpetuus vigor.

72

05

10

Ad Sarbievium vatem Latinum Hyperboreumviii Horatianis Musa vigens modis Papas ducesque cum celebrat tua, Felicitatis curiosae Aequat apem studio Matinam. At vera origo est altior ingenî: Natale vatem te genuit solum, Cui Sona fons ruris paterni Bandusiâ potior refulsit. Lymphae cadentis roscida murmura, Assibilant cui populeae comae, Per somnia infans haurit aure Aethereas memori loquelas. Mox dum vagaris margine Narviae Curis solutus, vocula fluminis Ad sacra Musarum vocat te, Ingenium movet aura veris. Quamvis opacent aethera nubila, Hinc solis expers nulla dies tibi, Electra cantantes requirent Dum pueri patriis in oris.

05

10

15

20

At magnitudo cognita mi tua, Cum mortis audax pingis imaginem, Inventa qua vincis priorum, Consilia anticipans nepotum. O cosmonautis qui prior omnibus Terrae avolantis caeruleum globum Spectas, recedentes proculque Nos humiles, animose, linquis.

25

73

CARMINUM LIBER IV: AD MAGISTROS AMICOS

75

De gloria ad Ernestum Zinn Virum mihi dic, Musa, reconditum, Qui multa novit, quem tamen hirta plebs Ignorat: heu vulgus profanum Nescit eum neque nosse curat. Quidni? Tacentem scribere non iuvat, Desiderat quem lector amans diu? Musea quid Rhenana cessant? Statque tuo sine nomine Hermes? Non curat haec mens provida, quae, procul Rumore vitae pseud-­academicae Maioribusque intenta rebus, Commoda despiciens diei, Magnis poetis invigilat, tulit Quos nostra nostro tempore patria, Curatque, ut incorrupta verba Permoveant animos nepotum. Cicada sicut docta canit cohors, Instantis imbris, frigoris immemor. Tu more formicae reponis, Postera quidquid amabit aetas.

05

10

15

20

Quis scire avebit tempore crastino, Cicada simplex, quae tua nomina? Hac sorte quae cantaverimus Carmina aqua citius peribunt. At tu fugacis gloriolae fugax Capaciores melle reples scyphos, Durabit et splendor librorum, Et monumenta tui manebunt. Sed haec futura: Namque aliud decus Insculptum alumnorum ex animis venit, Qui mentibus gratis revolvunt Viva tuae monumenta vocis.

76

25

30

Te Musa novit, novit Horatius, Nam tu canoros Pieridum modos Libra rependisti sagaci, Innumeros numeros retexens. Tibi faventi Vergilius favet, Tu voce viva discipulis legens Aeneida immensam reducis, Et revirescit opus poetae.

35

40

Te Caesar altus, te Cicero, cohors Te laudat omnis, scribere quos iuvat, Interque tot scribas es unus, Rara avis, ingeniose lector. Sed fama mendax! Scriptor es: aurea Dum scripta rimor tot tua, fit liber Crescitque in altum, paginas iam Scripta Minora tenent trecentas.

45

77

Thaddaei Zielinski monumentum Schondorfienseix Mater salutem, nate, Polonia, Thaddaee patrum reddite patriae, Hanc mittit, insignem coronam Nectit et haec monumenta donat. Seni penates praestitit et locum Germania, altrix quae iuveni fuit: Quae terra crescentem docebat, Ultima fulsit eum cadentem. Tu liliorum serta, Borysthenes, Fers, templa sanctae qui Sophiae rigas; Nam nomen et sacri lavacri Tu latices puero dedisti. Iamque Anna praesul gymnasii venit, Iamque Alma Mater, quam Neva praeterit, Spargitque vivarum tapetem Doctus Hyperboreus rosarum. Varsaviensis flos Academiae, Gratare civi! Vistula, liberam Te vidit et vidit ruentem, Heu senior patriae superstes. Cedant Ulixes et Veneris satus! Mortes duarum pertulit urbium, Nasonis infelix malorum Qui superat seriem bis exul. Tuam renascens audiat, audiat Europa vocem: « Scripta legat mea Ubique terrarum iuventus, Graecaque ament et ament Latina. Neglecta Romae sancta Latinitas; Germaniae flos, gymnasium, cadit: Mei recordantur Poloni, Et schola Petropoli renata est.

78

Quicumque cernes hunc lapidem, gradum Paulum, viator, siste Latinaque, O civis Europae, retempta Verba memor Ciceronis alti, Laudante me quem libera nunc legit Europa! Caesar, iam valeas, abi! Auctore me spernant tyrannos Dum populi, moriar libenter. In eruditis pectoribus bona Insculpta vivant: pax, pietas, decus Cum iure libertas fidesque: Haec monumenta mihi placebunt ».

79

Carmen convivale Victori Pöschl sacrum Te, Victor, altas ducimus ad dapes! Gaudere promptus mente hilari veni! Vatum poetarumque turba Omnis adest onerata donis. Absint avari nunc holera Attici, Et plenitudo lactea Livii! Sed caseum maturiorem Ipse feras, Epicure, amicis. Habe, Lycurgi gens, tibi ius nigrum, Nimisque parcus cedat aquae latex! Nobis ministres vina, Bacche, Omnia nam tibi, dive, parent. Vates sequuntur. Venit Horatius, Natamque secum consule Manlio Portat lagoenam, sive mavis Caecuba, Massica, Opimiana. Iam gratulatum Vergilius venit, Tu poma praebes, Tityre, mitia, Mensas Iulus dat, nucesque Castaneas Amaryllis adfert.

05

10

15

20

Sallusti in hortis dulcia plurima Crescunt; benigne cuncta tibi obtulit, Nec Porcium portare porcum Dedecet aut Tacitum tacere. Quid, Naso, donas? Ecce Halieutica. Quid Ennius fert? Hedyphagetica. Mullos Milo mittit marinos; Tu cicer, o Cicero, dedisti. Inter tot auctos ingenio viros Me gratulari, crede mihi, pudet, Nam nil tibi donare possum Praeter amicitiam salemque.

80

25

30

Sed ecce Phoebi Calliope comes, Amica doctis, docte, comam tibi Lauro triumphali coronat: Solve libens tua vota, Victor!

35

81

Manibus Victoris Pöschl Dic, Musa, vitae participem virum, Cui magna vivo gloria contigit, Vocasne mortalem? Supernas Num dubitas reserare mensas? Conviva vitâ laetus ut exiit, Firmare mentes atque animos potens Lenire regali loquela, Symposiarchus honore dignus. Non respuebat seria, non iocos; Magni putabat magna, minutias Curasque muscarum minores Despiciens aquilae volatu. Immota virtus non refugit Styga, Dolore forti fortior evenit, Morbos et aerumnas sereno Dissimulat generosa vultu. Ducente tangis Vergilio nemus Sallustianis pulchrius hortulis: Te lingua Tulli, vox Horati, Teque tacens Tacitus salutat.

05

10

15

20

Victoris altrix tum Polyhymnia Fontes recludit Castalios, refert Arcana sermonis Latini, Vivificans animos iacentes. Lugere noli, Musa! Legentium Nunc ora, Victor, pervolita vigens! Quae vita sit, nescit caterva Mortua. Tu sapis atque vivis.

82

25

Manibus Huberti Petersmann Caelo sereno maxima fulmine Ceu tacta quercus frangitur et cadit, Sic turba te vidit peremptum Mutaque deriguit dolore. Desideratum « Romule » plebs vocat Romana regem: lingua Latina sic Orbata te luget; sublatum Te vocat Hersilie relicta. Divina cui vox caelitus haec canit: Compesce planctus! Ipse meos Deus Vocare consuevi fideles, Elysioque pium recepi. Si digna tanto, docta cohors, viro Vis esse, leges Grammaticae cole! Sit grata sermonis Latini Simplicitas gravitasque dulcis. Exempla Plautus iam dabit aurea; Praecepta felix proferet Arbiter; Iam saxa clamabunt; loquetur Charta sales lacrimasque Tulli.

05

10

15

20

Nam viva, viva est ipsa Latinitas, Et prole pulchrâ pulchrior. Hanc coli Iubete, doctores; amentque, Quam coluere patres, nepotes.

83

De lingua Latina ad Aloisium Miraglia Linguae Latinae magnificentia est Humanitatis praesidium ac decus. Vox pura sermonis Latini Vera vocabula rebus aptat. Rebus carent si verba, valent nihil. Discantur ergo nulla vocabula Rebus neglectis: haec, Comeni, Haec sapientia vestra, Varro! Hoc corde cavit, hoc Aloïsius Noctu diuque mente agitat vigil, Artisque doctrinaeque summam Tradere discipulis paratus: «Nec disciplinas noscere singulas Sat est: referri parva etenim decet Ad magna doctorum reperta, Ut tua vita beata fiat. Beatus autem vix fieri potes, Dum ceterorum vita mala est.» Facis, Quod dicis, acceptans libenter Discipulos inopes docendos. Virtute macte! Perge igitur sequi Doctoris artem atque ingenium tui! Durabis, exemplum perenne, Non tibi, discipulis benignus.

84

De sermone puro Manibus Theragri Non tibi volubilis, Theragre, lingua rhetorum placebat Verba nec scatentia Fallaciarum subdolaeque plena Falsitatis. Indigus Numquam fuisti gloriae; neque ullus Naribus tuis odor Ampulla mittit quem dolosa gratus. Ridet at Latinitas Sermone puro dives et venusta Plautus et iocans, sales Terentiani, Philogelosque Graius, Pliniusque, cui fuit Natura rerum veritasque cordi. Mente mille carmina Memor tenebas, quae referre amicis, Dum lepore pocula Respersa potas sobrius Latino, Quaeque sit Latinitas, Quae vita, laetus erudis minores.

05

10

15

20

85

Ad Antonium Capellán Quisnam architectus non sat habet domos Struxisse Romae totque aliis locis, Domum sed Europae Latinae Aedificat validis columnis? Quisnam ad sodales mittit epistolas Scriptas Latine? Quisve nepotibus Leporis impertit Latini Viva elementa loquens diserte? Quis voce pollens ad citharam canit? Quis scit vetustos Gregorii modos, Quos clerus ignorat novisque Praemia dat puerilibusque? Cuinam Camena est viva domi, Venus Regina mitis plenaque gratia? Cui Lola ad aurem subministrat Consilium sapientiamque? Quis in Petreti sancta silentia Vitae sodalem Vergilium vocat, Lacessit et tauros procax te, Tityre, corde tenens et ore? Ecclesiarum structor et artifex Conventuum, nunc non monachos vocas! Sermonis, Antoni, Latini Consociare paras amicos.

86

De fortunae filio (qui et Chauncey Gardiner)x carmen Karolo Galinsky sacrum O qui Platonis natus es in specu, Fortuna Casu quem peperit suo; Moventur umbrarum tot umbrae, Tu vigilas oculo quieto. Quid, lentus horti dum resecas tui Arbusta cantas? « Ver hiemem fugat, Autumnus aestatem. Redibit, Quod volat hinc, fugiet, quod instat. » Expulsus horto dum plateas premis Urbis, labanti caeca tulit tibi Fortuna vesanam puellam, Munera, divitias, honores. Te consul altus, maxime, consulit Oraclaque audit : « Veris hiems fugax, Aestas ut autumni. » Colitque Te sapiens sapientiorem. Solaciorum fons popularium, Propheta veris, te populi fovent. Sed plura poscunt: « I per aequor, Aut hiemem zephyris repelle! »

05

10

15

20

O, mitte de te credere credulis! Ibis dolosam per glaciem, cades, Peribis: hibernum profundi Verna gelu tenuabit unda. Dum Casus aufert lumina, qui dedit, Fortuna fatis mater adest tuis: Videre ver, credunt, novumque Te celebrant homines Adonin.

25

87

Piae memoriae Alexandri Zajcev Parvo, Camenae, carmine munera Quis digna digno ferre viro queat, Virtutis immensos labores Quis gracili resonare plectro? At Musa dulcis, talia dum queror, Respondet: « Alto flamine nil opus! In corde sacrata est imago Fixaque discipulis magistri ». Te, sancte, candor, te pietas iuvat Sermoque purae mentis et integrae, Tu post Aristiden ademptum Iustitiae remanes imago. Nil, nil agis, Mors. Socratica valet Qui mente durum vincere carcerem, Contemnit et mortis timores Et stabili Styga calce transit. Cui docta surgit Elysii cohors: Auguste,xi nutas non tragicum tuens; Amicum, Aristide,xii salutas Herodoti referens leporem;

05

10

15

20

Iacobusxiii en te versibus excipit Gaudens Latinis; « Petropolin sacram » Thaddaeusxiv invitat « videto! » Ille videt; gemitus sequuntur: Heu fabulosis quid moror in locis, Cui sancta plus quam plurima patria Cordi est? Alexandrine amici Docta parant monumenta? Nec sunt Spernenda. Nam quos edocui libens Et quos amicos tunc habui, vides! Hoc me beatum reddet, hoc me Munus amicitiae iuvabit. »

88

25

30

Thaddaeus huic: « Ver iam redit aureum. Humanitatis proferet hinc Scythes Praecepta doctus, perdocebit Graeca, Latina, coletque pacem. Contingat o tum vita mihi; velim Spectare sanctam Petropolin, boni Quo quidquid Europae repertum Confluat, erudiatque saecla. »

35

40

89

In memoriam Reginhardi Düchting Lugubri strepitu vocis aheneae Nos in templa vocant aera sonantia. Reginharde, etiam nunc Quis credat cecidisse te? Florebas viridis, viribus integer, Intentus studiis, discere gestiens, Semper comis amicis, Cunctis auxilium ferens. Primum Sedulium sedulus explicas, Dein ignota novis fontibus elicis. Tum Morata, Gerhardus, Tot vivique secuti sunt. Sacrae cum sociis dedite musicae, Tu servis populo; verba facis palam, De magnisque poetis Cives impavidus doces. Iam pro tot meritis reddere gratias Magnas fert animus, summe Deus, tibi Et Christo, moribundus Qui vitam peperit suis.

05

10

15

20

Dori, ne doleas, totque decennia Grata mente tenens coniugii pii Natos atque nepotes Amplexare memor viri. Et iam sancta Petri templa relinquimus. Aether caeruleus stat sine nubibus. Certat flava genista Syringis violaceis. Amnis de cytisis auricolor fluit, Sambucus gravidus spirat odoribus, Dum sublimia caeli Cum cantu merulae petunt.

90

25

30

De laeta constantia ad Ioannem Carolum Latinoamericanum Cubae benigno nate puer sinu, Quem nutrit almo Florida pectore, Latinus olim tu fuisti; Qui fueras fieri memento! Ne sperne linguae difficiles moras, Libensque perfer grammaticae iugum, Ne sera te castiget aetas Inveniatque minus paratum. Germanicorum mole voluminum Ne terrearis; perlege: proderit. Videntur hirsuti libelli, Prisca fides tamen est in illis. Athleta corpus curat et excolit, Ut convalescat, fortior in dies, Tu pulchra, tu vera atque honesta Assidua meditare mente. Non crevit una Roma potens die, Aurumque fossor non reperit statim; Perstabis: immensas habebis Laetus opes stabilesque amicos.

05

10

15

20

Gaudens memento, quot dederit bona Tibi deorum gratia; perfice Sudore, conatu, labore, Ut tua sint maneantque tecum.

91

CARMINUM LIBER V: DE FLORIBUS MUSISQUE

93

De rubo ardente in memoriam G. Frommel Ardens supernis ut rubus ignibus, Opacus, albo pervius angelo, Incensus aeterno calore Uritur igne nihil cremante, Talem stupentes vidimus hunc virum; Quem Musa miros tot docuit sonos, Cui lumina accendit caputque Perpetua redimit iuventa; Quo vita adempto pauperior, dies Obscuriores, frigida tempora; At vivit et fidis amicus Non obiit, sed adest amicis: Camena sanctis ingeniis favens Dormire vivos non patitur modos, Extorquet infernis tenebris, Auribus et populi redonat: « Da viva vivis! Dum numeri sonant, Et ille vivit. Plangere desine. Vivique defunctique viva Voce canant sine fine laudes. »

94

05

10

15

20

De liliis rosisque Ad Hildam Domin poetriam Lilia fer sanctis animis quas abstulit aura, Sparge rosa tumulos inanes; Lilia fer sanctis animis quas abstulit unda. Et iacias violam per aequor, Dum nos terra tenet. Immotus volvitur annus Nec redit id quod erat. Paratis Aurea porta patet Solis. Iuvat ire per alta Impavidos, fodiuntque terrae Viscera dictorum studiosi. Denique raro Aurea glaeba datur merenti. Castigans versus animus fit castus et igne Clarior, innocuoque demum Imponent Parcae matura silentia. Canta, Quae tibi di dederunt benigni, Dum lux est. Cordis reseres oracula. Phoebus Ore sacro iubet hoc poetas. Voce carent animae sine te, quas abstulit aura, Atque silent tumulis inanes.

05

10

15

95

De delphiniis Manibus U. B. Pallida caeruleis galeis delphinia nutant, Dumeta per virentia, Aestivis zephyri spoliis per gramina ludunt: Candela cede caerula! Fax tua casta nemus decoraverat, altaque recto Culmo ferebas lumina. Dum petis immensis animis sublimia, venti Et lucis almae gestiens, Contemnis mortem tranquilla fronte propinquam, Virtute fata provocans. Dumque cadunt galeae, luctus renovatur amarus: Contemplor ut delphinia, Pallida nigrantes inter video ora capillos, Et colla pertinacia.

96

05

10

De prunis Per noctem tepidam dum vigilas, pruna cadentia Interdum sonitu, dum repetunt, percutiunt solum. Cras quae nox dederit pruna manu collige dulcia Laetus. Neu numeres quot maneant pruna, neque improbus Immatura legas. Sume diem, carpere desine.

05

97

De cerasis Tandem fugatis venit aestas imbribus, Sol, nitor atque calor: Veni, foras eamus in solarium, Cantat ubi merula. Tandem fugatis pallidis coloribus Erubuit cerasum: Ramoque in omni laeta rubicundos globos Aspice, carpe libens, Cerasa et gemella pendeant ab auribus, Labraque bis rubeant.

98

05

10

De felibus ad G. et K. Schmeling Felium quisquis volet explicare Corpora et mores animique motus, Nil aget; nam sunt variae; neque una Voce vocantur. Tigridi virgis latus albet atris, Fulva quae praedam petiisse vivam Gaudet; est pardi maculosa pellis; Flava leaena est. At mihi ridet genus hoc minutum: Parvus aelurus, domibus recepta Catta, suspensis gradibus, quieto Grata susurro; Terga quae curvans aquilamque sicut Erigens caudam viridique fulgens Territat mures oculo, gravique Perdomat ungue; Quae pedes circum domini vagatur Blanda, mulcendam sinuosa pellem Praebet, et ludens sequitur globosae Vellera lanae.

05

10

15

20

Ne putes feles minus esse fidas! Rufus urbanis datus est amicis: Ter dies septem est aviam secutus Ad mare Nigrum. Qui modo pinguis fuerat nitensque, Venit hirsutus macer indigusque. Rufus at verus pietate magna Esse probatur.

25

99

De captandis testamentis (metro Sapphico maiore) Maxima vis in auro est. Quid regit reges, populos, Quid facit et disertos, Conciliatque amorem, Colligit famam, tribuens Ingenium atque mores? Omnia quo parantur? Texe, coniunx, texe, soror, Vellera cum tapetis; Vêneat ipsa mater! Quid facit nigros cineres Mandere vos, avari? Remige adulterino Subditusque heres volat, ut Pegasus it per auras; Evome, sive plectrum Sive te maiore sono Tibia commovebit, Cantibus et caninis Carior factus domino Per furiosa vince Carmina! Iam tabella Scripta cum praeda e lyricis Prosiluit tenebris.

100

05

10

15

20

De Ianulae digitis Aufers me mihi, Ianula. Erras dum digitis per mea tempora Per frontemque meam tuis, Caligant oculi, atque alitis audio Pinnarum strepitum Iovis; Vivus iam superas evocor ad dapes; Corpus pondere iam caret. Erras dum digitis per mea tempora, Aufers me mihi, Ianula.

05

101

De scacchis Regina rectam quae sequitur viam Non praeda cuiquam difficilis foret, Ni nosset et calles obliquos. Ecce fides columenque regni! Rex ipse lentus. Nam stabilis loci Ut sol putatur. Cuncta tamen timet, Tantumque, cum fugit, triumphat, Fortis in innocuos inersque. Dextra sinistraque his comes additus Alficus audax. Hic sola candida, Atra ille calcat. Mors ad ambos Nil. Amat insidias uterque. Vector caballi transilit omnia, Recto atque obliquo currere tramite Peritus. Unitis iugales Viribus indomiti manebunt. Roccos fideles recta iuvat via. Cum pugnat alter comminus, eminus Alter, per adversas catervas It tremor et trepidat tyrannus.

05

10

15

20

Pedes stat uno multus in agmine, Unoque perstat calle pius, fugae Ignarus; obliquat sed ictum, Ut necet invidiosus hostem. Cum tacta iusto est ultima linea Mutatur et, vir de grege qui fuit, Regina fit, pollens obliquos Ferre gradus, sine lege victrix.

102

25

Ad Amorem O saeve miti nate puer dea, Quam magna parvo sunt tibi numina! Nemo tuas fugit sagittas, Nemo tui fuit ignis expers. Diro Cyclopi dulcia carmina Tu das; bubulcum reddis Apollinem. Quis Omphalae lanam tenere Amphitryoniaden coegit? Sed haec minora: en, Iuppiter optimus Permutat herbis aetherias domos, Fit taurus, Europae minister Immemor imperii remugit. Ceres pudica est? Iasiona amat. Castamque Phoeben Endymion tenet. Tenerque delictum severae Prodit Ericthonius Minervae. Cremata flammis Troia perit tuis, Didonis ardent regna tua face, Suumque Adonin luget icta Ipsa tua Venus heu! sagitta.

05

10

15

20

Demens in arces ipse furis tuas. Amore cassus, nomine dicte Amor. Intactum, Amor, praesta nocenti, Siquis amor, mihi amore pectus.

103

De vere Floridae Frigora desierant: iam flos eruperat albis Nudus in arboribus, Mergebantque domos densae flammantibus altas Fluctibus azaleae. Spirabant flores zephyro mulcente benigni Mellaque verque novum. Nox venit. Ornatum magno cum flamine nimbi Arbore deiciunt. Dum maerent frutices, albi roseique coloris Sparsa via est nivibus.

104

05

10

Ad Pana Densa quem celant fruticeta, bino Cui caput cornu riget atque capri More villosis maculosa saetis Barba pedesque: Aure subrecta ciliisque clausis Qui sonos caeli capis universi, Elicis flando tacitus tot unum Carmen avenis.

05

105

De raptu Proserpinae Fulminis ut sub ima It vagi candens radius pectora, sic Amoris, Dum leve velitatur, Perculit duri patrui saevitiam sagitta. Fervidus uncus haeret, Ima pulmonis peredit perque furit medullas, Urit et igne membra. Curribus furvos animus iungere fert iugales. Iam tetigit flagello Saevius iusto dominus cornipedes anhelos, Iamque volat per arva Glande quam misit citius funditor; et rotarum Orbiculi strepentes Igneas halant nebulas. Nocte teguntur atra Gramina: iam puella Rapta raptorem rapuit, victaque vicit Haden.

106

05

10

15

De Daphne Nonne equo gaudens equa amanti adhinnit Nec ferum taurum refugit iuvenca? Tu tamen Phoebi male sana culti Spernis amorem? Te parens orat cupiens nepotum, Obsecrat Phoebus cupiens potiri – Heu! Pudens prave perit in venusto Corpore forma. « Da, pater, lauri foliis latere, Quae virent semper. Mihi quod roganti Ipse iuraras: age nunc tuere Virginitatem. » Frigidas inter pater horret undas, Paret invitus. Rata vota fiunt. Et sibi tantum licuisse luget Orbus in aevum. Quid tumes fletu lacrimosus, amnis? Uris, heu, frustra, deus, osculando Ligna. Iam sancto capiti virentem Necte coronam!

05

10

15

20

At patris victrix mulier virique Fronde inexcita leviter susurrat: « Non abest Daphne, sed adest perenni Carmine digna ».

107

Ad Martem Gentis Romuleae pater Indevicte malis, te dominum voco. Tu firmare labantia Solus corda potes; te sine candidae Friget heu Veneris decus Atra Trinacriae fervidius nive. Sordet muta modestia Et virtus docilis pronaque decipi. Mecum magna sonans cohors Litem conseruit. Parve receptui Pugnarum canere insolens, Canta, Musa, tuba; barbiton amove. Da Campum mihi Martium, Loricas, galeas, scutaque, pilaque, Fortes fac veniant equi, Ut linguam Latii tuter ab hostibus.

108

05

10

15

De lauro ad Hildam Domin poetriam laureatam En alta laurus summa cacumina Ad astra tollens altius altius Arbusta praecurrens minora Summa petit digitoque monstrat: Sic celsa vatum mens mediocria Spernens in altum quos rapit, erigit. Fidus gubernator per undas Sidera fixa polo tuetur. Magnam minores te dryades amant, Daphne, perenni te viridem coma Puraque florentem iuventa Diligit arcitenens Apollo.

05

10

109

De musica tacito exercitio arithmeticae ad Elwynum Adams Orphei saxis placidi ferisque Imperat vox, tu fidibus canoris Imperas tendens resonos equinis Crinibus arcus. Angulos dum ter secat Archimedes, Pallada Ictinus celebrat columnis, Explicat leges rationis aureae Pollio Romae, Impiger stellas speculatur altas, Certus errores sequitur cometae, Solis et Lunae reserat labores Dum Ptolemaeus, Tu sacras voces sequeris Camenae Auribus, leges physicas recludis, Ipse Naturae didicisse promptus Ore mathesim.

05

10

15

Quae tot et tantis speciosa signis Barbaras mentes oculosque fugit, Aure percepta est tibi lex amoris Harmoniaeque. 20

110

De platano Umbrosa late quae platanus pates Diffusa ramis, frondibus affluens: Quam grata defessis labore Fit requies viridi sub aede! Aurae susurrum vix tenuem leves, Porrecta mulcent dum folia, excitant: Fabella narratur sacrata? Hanc utinam capere aure possim! Divina tali percipitur loco Loquela certe. Iuppiter hic suos Confessus Europae est amores:xv Iura colens genitusque Minos. Audita Phaedro Socratis alta vox Arcana amoris sub platano loquens; Hic ausus Arpinas disertus Rhetoricae reserare fontes.xvi Cousxvii vetustis Hippocrates novas Artes medendi sub platanis docet; Liberque divinam viator Pandis, apostole Paule, legem.

05

10

15

20

Europa, grates tu platano quater Debes referre. Hinc quattuor ordinum Divina firmata est origo: Ius, Ratio, Medica Ars, Fidesque. Si vis renasci vitam academicam, Europa, sanctae sis memor arboris. Et siquid ultra vis doceri, Somnia sub platano retempta.

25

111

Ad murem Mus, caecus latebras qui peragras scholae Interdum strepitu terribili minans, Nunc suspensa susurro Leni corda paventium Terrens: ista tibi carmina dedico. Est adspersa sale, est pagina sesamo: Haec est dulcior, illa Suco fellis amarior, Tincta est haec lacrimis, haec redolet rosam. Tu ne sperne, precor, rodere candido Chartas dente nitentes, Atris littera quas tegit Signis. Namque alius tangere quis volet? O qui lector eris primus et ultimus, Longo det tibi feles Vitae tempore perfrui! Mus urbanus ad haec: Rodere quid iuvat Libros immeritos? Non ego rusticus. Intactae mihi chartae Immortale dabunt decus.

112

05

10

15

20

ELEGIARUM ELEGIDIORUMQUE LIBER I

113

De poetis ad T. Smerdel, scriptorem « Pontium lucentium » Quid nisi pontifices estis, gens sacra, poetae? Nam struitis pontem, qua via nulla, novum. Temporis et spatii vicistis carmine fines, Et terras caelo iungitis ore pio. Nec mare, nec montes, magnae neque moenia molis Impediunt: superat semita mentis humum. Ut dominum miris evasit Daedalus alis, Sic nullo saeptum limite vatis iter. Bella parent reges! Pacis vos munere laetos Conciliare animos, scissa ligare iuvat. Arma odiumque sonent! Canitis vos talia contra: Sunt cuncti fratres: frater ubique tuus. Atque arcu veluti caelesti mille colores Dissimiles quamvis lex tamen una regit, Pectora sic hominum, quamvis diversa laborent, Musarum sociant Harmoniaeque chori. Robigo terit arma, ruunt quoque moenia mole Ipsa sua: vestrum non violatur opus. Pons sacer o lucis, crescas, pons mentis, amoris, quem struitis, vates, qua via nulla, novum.

114

05

10

15

20

De aquis Ragatiensibus sive de monumento Schellingii Quaecumque hic spectas, suadent tibi cuncta quietem, Quocumque hic vertis lumina, cuncta iuvant. Sol tibi membra fovet, frontem tibi pinus obumbrat, Et suaves aurae mella thymumque ferunt. Nec nivei montes oculis caelive negantur Caerula, nec viridis – respice – vitis abest. Frigida ne temptes Rheni vada! Nympha precatur, Ut potius calidae fons subeatur aquae, Cui praesunt medici Paracelsi nomine digni: Qui sapienter amat, fontis amator erit. Vixit et hic sapiens. Quem rex sepelivit alumnus. Effigies superest: Hic silet, ille docet: Est hic grata quies vivis, hic nonne futurus Haud procul a caelo gratus et ille sopor? Ossa fovet tellus, pinus super imminet alta Nec volucrum cantu flore nec urna caret.

05

10

15

115

De Petropoli urbe Europaea Ad poetam Tristium cui nomen Ossip Mandelshtamxviii Germanis, Gallis, ipsis dilecta Polonis Parva Europa fuit maxima Petropolis. Petropoli non natus eras, illam attamen urbem Tu, quamvis exul, certus es esse tuam. Instar enim patriae est sermo tibi Rossicus, ex quo Te natum vatem pellere nemo potest. Mente vias memori recolis numerosque domosque. Cum lacrimis Manes, nomina cara, vocas. Portarum claves servas ludisque catenis, Tinnula dum resonent aera nigrique gradus. Hospes ego huc venio; vix, vix campana movetur. Verba Latina sero, Russica corde tuens. Ars cui discidii nota est, vox candida veri, Qui Dantem nosti, consilium ede mihi: Quo numero, vates, potero revocare propinquos? Tu, cui sunt claves, da mihi nosse meos! Urbs eadem tenuit maiorum tecta meorum: Cur reor esse meam non ibi natus ego? Cur feror in somnis per strata ignota viarum Incassum nitens ora videre patrum? Cur frustra, ignarus numerique locique viaeque, Vociferor, cupidus iungere colloquium? Excita voce pavet coniunx pia: «Russica mugis Cur noctu?» Causas pande, poeta, mihi.

116

05

10

15

20

Ad Paulum Gerhardtxix poetam et Germanum et Latinum Carmina quae pangis patrio sermone, per orbem Inter tot populos totque per ora volant. Sol oritur: tua verba sonant; sol occidit: omnis Digna tibi visa est laudibus hora Dei. Adventum, praesepe canas, sacra vulnera, Pascha, Floribus aestivam sterne, Camena, viam. Christicolarum animos quidquid movet, omnia dicis; Cur retices curas; quae tua corda coquunt? “Publica, non privata cano Germana Camena: Non sunt ore meo testificanda mala!” Musa Latina tamen reserat, quae pectore claudis: Ereptos natos, coniugis interitum, Pro zelo exsilium, puro pro dogmate damna Proque fide invidiam, pro pietate famem. Quae de collegis scripsisti, dicta videntur De te: non magnus tu tibi visus eras, Contentus Domini Verbo servire modeste, Perpetua Christum corde tenere fide. Aspera vita quidem tua te huc versabat et illuc; Ut desit fronti splendor, at intus adest. Donabam diadema tibi palmamque… sed ecce: Iam te, quo splendes, Christus ad astra tulit. O ingens anima, o vates venerandeque testis, Quae dixit Daniel, praemia digna cape: “Qui docti fuerint, fulgebunt lumina caeli”. Iustitiae doctor splendida stella mica.

05

10

15

20

25

117

Ad Ovidium Vix credam, sed adest iam bis millesimus annus Ex quo mortuus es tristis in exilio. Musa tamen vivit, vivis tu, lusor Amorum, Mutantur formae, iam fugit exilium. Semina non aliter moriuntur condita terrâ, Ut fecunda ferant germina mille nova. Romanum imperium periit, sed viva Corinna, Mortuus Augustus, Naso poeta viget. Quod non sperabas: tua gloria, magne poeta, Non contenta fuit finibus Imperii. Quantula pars terrae fuerat, quam, Roma, tenebas! Orbe legunt toto carmina, Naso, tua. Ingenia in terris namque omnibus optima quaeque Te Musamque tuam, Naso poeta, probant: Nec tantum, sed amant: Germania, Gallia, Thule, Anglia, Dania, te Russia magna colit. Italus et Dacus, Hispanus et Afer et Indus Quique ultra Oceanos Antipodes habitant. Thybris, Hiber, Rhodanus, Rhenus, Tagus, Hister, Hydaspes, Te Nilus, Ganges, Phasis ad astra ferunt. Iam te nec spatii nec temporis impedit ullus Terminus. Auditur vox hodieque tua: „Aurea nunc vere sunt saecula. Plurimus auro Venit honos“. Virtus friget et alget adhuc. „Usus aquae communis“ ais. Sed nunc quoque mater Hospita cum natis vi prohibetur aqua. „Sentiat ex imis Venerem resoluta medullis Femina“ dixisti. Hoc Africa saeva vetat. „Sit tibi Callimachi, sit Coi nota poetae Musa“, sit aequalis docta puella viro. Iam tua verba hodie discunt recitare puellae: Mox matres natis verba Latina canent. Naso redi! Iam cultus adest. Haec tempora vati Conveniunt. Linquas barbara, docte, loca! Heidelberga vocat, vocitat te Myrtia: utrique Primus amicitiae Naso magister eras. Audiet hinc lacerata odiis tua carmina Terra. Exilio finis. Doctor amoris, ades!

118

05

10

15

20

25

30

35

Ad Iosephum Tusiani poetam Latinum Italiâ profugo placuit tibi America tellus. Anglica te iuvenem discere verba iuvat. Anglica verba sonas, scribis, mente Anglica versas, Anglica fert oriens occiduusque dies. Ast alios sensus per somnos auribus hauris: Te clandestinâ patria voce vocat. Nec satis est summos patriae vertisse poetas: Scribere te patrio vocula more iubet. Florentina tibi paret Garganaque lingua: Vox nocturna instans altius ire monet. Auditus puero rediit tibi sermo Latinus: Sic inventa tibi vera loquela tua.

05

10

119

De Suebia ingeniorum nutrice ad Paulum Ludovicum nomine professoris ornatum Parvula magnorum sapientum Suebia mater Te genuit. Natumque optima « Paule » vocat. Tu puer adridens Romano nomine gaudes: Vox audita tibi prima – Latina fuit. Sed neque parvus eras neque erant tua facta; neque omen Nomen erat: pollens est tibi, Paule, vigor. Tres tibi nutrices: Germania, Graecia, Roma. Munera nascenti fert sua quaeque tibi: Praebuit ingenium Germania, Roma vigorem, Et, Ludovice, tibi gratia Graeca datur. Socratico tu more doces, discisque docendo; Mirans mirari nos quoque pulchra doces. Quis Plato, quis Sophocles, quis florentissimus auctor Romae, quis de te scripserit, alma Venus, Quis Faustus fuerit, quaenam Iphigeneia, recludens Tu pueris patrii das Helconis opes. Pavisti agnellas Agnetis tu quoque Sanctae, Virginibus mandans verba Latina piis, Quae tradant natis – patriam tu lucis egentem Non sinis in prisca vivere barbarie. Nam tu scribendi quae sint mysteria recte Ipse tribus linguis nos docuisse potes. Quae tibi Musa dedit, multis scis tradere, Paule, Ex imoque elegos promere corde novos. O fortunatos, quibus hunc habuisse magistrum Contigerit. Numquam est haec peritura manus. Fortunate pater nato, qui Graeca, Latina Plurima corde tenens optima quaeque docet. Scriptorumque cohors pulchris inclusa libellis Auxilio est semper praesidioque tibi. Nam tibi fons verae triplex scatet inde iuventae: Vis Germanica, mens Romula, Graeca Charis. Nunc tibi, quod rarum est, vivo data gloria. Gaude! Qui semper fueras, magne professor, ave! Qui semper fueras, quique es, nunc suesce vocari. Has quoque pro patria, maxime, funde preces: Adspicite, o cives, Romanaque Graecaque lingua Quo nunc sint, puero me fuerintque, loco! Quas neque mille duces nec lex odiosa tyranni Nec bis sex anni perdomuere duas, Has nos exactis bellis abiecimus ultro, Libertas, donis gens male digna tuis.

120

05

10

15

20

25

30

35

40

Sancta Minerva, veni! Venient pueri atque puellae, Romano gratis fonte bibentur aquae. Mille serent populi Latiae commercia linguae, Et sermo terris omnibus unus erit. Nascetur studiis sapientia fulta Latinis, Ipsaque Libertas se ratione reget. Suebia Romanae linguae non arida nutrix Lac dabit hoc pueris, hoc senibusque merum.

45

50

121

Ad Iosephum Eberle poetam laureatum Tiro fui, memini, venisti, docte, Tubingam Et cinxit lauro tempora Musa tibi. Nos prohibet Rector lauro decorare poetam : « Iura Palatinus possidet illa Comes. » Illi subridens respondet Monnica Musa : « Legibus humanis vis religare deas ? » Zinnius Ernestus summis te laudibus effert. Tu nimias laudes dedecus esse putas, Clamans : « O utinam mecum venisset et uxor ! Audiret, quali nupta sit, ipsa, viro ! » Te dicis nobis conto dare velle regendum Lintrem, qui Nicri pigra fluenta secet. Pollicito tali nos adsentimur ovantes – At Rector fieri talia dona vetat : « Munera Athenaei pars nulla assumere debet : Libertas obstat ; clausula legis obest. » Impavidus perstas : « Iuris minus esse peritum Te puto : nonne sat est tres reperire viros, Qui socii fiant ? Iam sunt collegia facta ! His dono lintrem hunc : Eustochiumque voco ! » Iamque dat ipse manus Rector ! Nam pocula sumit Atque favens nobis talia verba facit : « Scitis, qui Graecam colitis linguamque Latinam, Tempora festa quibus sint celebranda modis ! » Et sine voce manet lacrimis oppressus obortis. Motus eram, fateor. Sed mihi amicus ait : « Mirari noli : eveniunt huic talia semper. » Numquam corde dies excidet ille meo.

122

05

10

15

20

25

De victoria ad Victorem Pöschl I Dic mihi, Musa, virum, Latii qui victor ab oris Et meriti et laudis culmina vivus adit; Ingenio cuius, Cicero, tua Roma favebat, Cuius et inceptis adnuit ipse Plato; Cui veteres Crispus gaudebat tradere mores; Cui comis Caesar, nec Cato tristis erat; Quem tu, Flacce, probas, Epicuri de grege vates; Quem lepidum, lepidus tu quoque, Plaute, colis; De quo nec Taciti, quamvis taciturna, silere Lingua valet, Naso sponte poema facit; Quem Bacchus laudat, laudant Amor atque Cupido, Ipsaque concelebrat Vergiliana Venus, Coetus alumnorum, collegarumque caterva Una voce sonant: maxime Victor, ave! II Austria te genuit, Romano proxima caelo, Nutririsque Italo lacte, beate puer, Heidelberga docet, qua nulla est cultior orbe Germano, regio nulla Latina magis, Nec te Praga diu tenet aurea, Victor; Athenis Tu Graecos, Graecis doctior ipse, doces. Heidelberga tamen pulchris praefertur Athenis: Ecce redis, quodque est gratius: ecce manes. Nulla tibi requies, totus perquiritur orbis, Quidquid Sol oriens occiduusque videt. Iamque Academiae summum conscendere culmen, Iamque Academias dirigere usque licet. Heidelberga tamen colitur tibi, maxime, parva, Cumque uxore pia est haec tibi certa domus. Laus sua sit meritis, et, qui coluere, colantur: Victor, di faveant et Tatiana tibi! III Caesare tu citius peragras caelum mare terras, Terra neque ignara est nominis ulla tui: Gallia te laudat, gratatur et Itala tellus, Et trans Oceanum iam tua fama volat. Quodque magis mirum est: patrii meminere penates, Invidiaque cares, magne propheta, domi. Est sua laus meritis, et habet sua praemia virtus. Praemia tu patriae nunc cape summa libens! « Non aurum, non arma tibi, Germania, laudi: Ingenio vincas! « Hoc tibi Victor ait.

05

10

05

10

15

05

10

123

De otio operoso ad Ernestum Zinn magistrum Di tibi tranquillae dederunt munimina mentis, Atque frui vatum Pieridumque bonis, Et vivam vocem, veterum qua scripta resurgunt, Aurem, qua quaenam doctior esse potest? Prussia mater erat, dulces docuere Camenae, UNA domum servat Iuno Minerva Venus. Mnemosyne nutrix aluit, vallemque reductam Monstravit Flaccus multimodosque modos. Inde tibi divina quies, tacitoque sub antro Tu memori voces accipis aure deûm. Doctaque cum scribat sine fine indoctaque turba, Tu solus toto lector in orbe manes. Est tibi iudicium discernens optima quaeque, Discipulos non vi, sed pietate trahis, Est lentus risus, frangit qui incommoda vitae Audaces pellens alliciensque bonos. Tranquillus veluti rapido stat cycnus in amne, Clam pedibus contra flumina saeva natans, Otia sic operosa tibi, curata lucerna, Attica nox, probitas improba, nava quies: Invigilas summis scriptoribus; ampla libelli, Quos edis, curae sunt monumenta tuae. Cumque pio studio cupias servire poetis, Immortale tibi profluit inde decus.

124

05

10

15

20

De pace Casimiri Kumaniecki manibus Doctus, amans patriae, facundus es atque facetus, Omne solum qualem certet habere virum, quem genuit cultum Cracovia culta, ferusne Ille vir aut umquam barbarus esse queat? Barbaries invisa tibi, sermoque Latinus Excolitur, Cicero factus es ipse novus. Nec contentus eras Ciceronis verba referre, Exemplum sequeris, impatiensque iugi Fervidus insoliti cepisti temporis arma, Ingenio fidis, stultitiamque premis. Rhetore de falso tu, orator summe, triumphas; Ridentem populis dicere vera iuvat. Nec mora, deprenso monitis, animose, tyranni Irati inflicta est ultima paene tibi Poena, at desiliens rapidis tu curribus audax Hostibus eriperis. Reddita vita tibi est. Servaris patriae, patriae servator. Honorat Te tua gens, ex te discere multa cupit. Quid sit homo, quid pax, pulchrum quid, quid sit honestum, Et verbis et re vox tua viva docet. Instruis et cupidam Latio sermone iuventam, Quosque libros scribis, gens studiosa legit. Iamque iterum mirans audit Germania vocem, Non inimica tamen, te vocat atque tuos. Ecce venis, odii minime memor. Atque iuventus Plurima adest tecum colloquiumque fovet. Ipsa salutata est a te Heidelberga Latinis Verbis quae firmâ dulcia mente tenet: »Colloquiis homines humano nomine digni Fiunt, colloquiis bestia saeva caret. Quamvis dura tuli, spes est mihi magna iuventus, Inquexx hominem credo « . Quae bona verba mihi Grandia nunc praebent solacia. Verba Latina, currite! Nam vestrum est – currite! – pacis opus.

05

10

15

20

25

30

125

Ad optimam coniugem maxime secundum Proverbia Salomonis Virtutis summae cui contigit optima coniunx, Commoda sunt illi maxima parta viro. Nobilior gemmis pretiosis, carior auro, Cui fidat toto corde vir, una manet. Nil domui illius deerit, bona sola parabit, Consorti illa mali nil facietque suo. Tractabit digitis linum lanamque libenter Fisa manu propria iudicioque suo. Haud aliter mercatori fidissima navis Multa e longinquo grana onerata refert. Ante diem surgens ancillas convocat illa Pensaque distribuit, dat sua cuique simul. Spectat emitque agrum, segetis qui faenora reddat, Mox dominae manibus vinea culta viret. Accingit lumbos virtute, armosque vigore, At, gestâ bene re, gaudia corde premit. Dumque accensa manet dominae nocturna lucerna, Dumque agitat fusum, fortia facta parat. Munificasque manus aperit clementer egenis. Quae frigent, duplici corpora veste fovet. Ipsa suis manibus vestes sibi conficit albas, Consimiles animo: Purpura, bysse, vale! Pulchrior his anima est! Virtus nam strenua nullo Indiget ornatu, splendida luce sua. O maneas, ut sol ridens in saecula, laeta! Ipso iudicii sis animosa die! Ore tuo loquitur Sapientia, linguaque Legis Divinae es, qua nil mitius esse potest. Ipsa vias oculis lustras vitasque tuorum, et numquam fuerunt otia nota tibi. Te laudant natae, natus neptisque neposque, Quos tibi nunc grates ore referre iuvat.

126

05

10

15

20

25

30

ELEGIARUM ELEGIDIORUMQUE LIBER II

127

Ad Almam Matrem Tubingensem Somnio? Num vere est iam sexagesimus annus, Sedem ex quo tetigi, docta Tubinga, tuam? Anne iterum « Via Guilelmi » calcanda? Vocatur Illa « academicum » adhuc nomine « curriculum »?xi Praeterii magnam tiro tunc bibliothecam, 05 In qua Manfredusxxii lexica magna facit, Quo nemo est Arabum sermonis gnarior. Annos Tot, qui sufficiant perficere illud opus, Optarim tibi! Tu monstras, carissime, quae sit Soli doctrinae dedita vita sacrae. 10 Transeo praeterea « Centralem » tiro « Tabernamxxiii », Caffeam ubi potans dulcia liba capis, Indica dum vertis, Glasenappixxiv, carmina, docte! Lexicon ut desit, reddere cuncta vales. Omnia enim tecum portas, linguae ipse peritus. 15 Salve, vir sapiens atque facete, mihi! Aulam pervenio ad Veterem. Mirorque notoque Librorum esse satis, aëris esse parum. Ernestumxxv invenio verum sanctumque magistrum, Qui me in templa vocat, Musa Latina, tua. 20 Vespere discipulos proprias Volfangusxxvi in aedes Invitat. Veniunt. Iam legiturque Plato. Non mera verba tamen, sed res spectare iuvabat. Rixabamur enim, verane dicta forent. Adrides nobis, maior Volfange, superne, 25 Goethe, – replet muros editionis onus. Tunc, Conradexxvii, aderas, o humanissime, dulcis, Cui vitae spatium perbreve fata dabant. Te, Joachimxxviii, posthac vidi coluique. Platonis Longa data est sophiae totaque vita tua. 30 Fortunata Tubinga, Syracosiiquexxix beati Egregios cives vos habuere duos! Maior nunc ambos Res Publica laudibus ornat, Ipse Plato campos ducit in Elysios. Haud frustra sapiens quondam mihi dixerat Ottoxxx: 35 « Non vino dives sum, sed amicitia. » Quos socios mihi fers! Quos discipulosque, Tubinga! Quot memorare velim nomina cara mihi! Unum pro cunctis liceat laudare. Valahfrid,xxxi Curriculo exacto iam tibi trado facem. 40

128

Colloquium cum Propertio ad Franciscam Moya « Cynthia prima tibi placuit, Cornelia deinde. Dic mihi, digna hodie quae sit amore tuo ! » Propertius : « Est locus, Hispani quem Myrtia nomine dicunt, Floribus et sacris vatibus apta domus. Hic Rosa cum Chelo – Paelignus diligit illas –, Et Francisca, mihi carior atque prior. Haec ubi me legit, intacto pectore flammas Concipit et veluti fulmine tacta fuit. Intellexit enim veros me dicere amores Nec mera fallaci carmine verba dare. Quantum iudicio, calamo tantum valet illa, Scit lingua patria reddere dicta mea. Cynthia, cur abs te numquam mihi epistula venit, Qualis Franciscae littera missa manu ?! Haec te cultior est. Cornelia, tu quoque cede ! Filia Franciscae scripta Latina docet. Musarum cantor doctorque est filius alter, Alter agit causas, pingere docta manus. Es felix natis, Francisca, et coniuge felix. Denuo si possem vivere, te canerem.

05

10

15

20

129

Ad Comenium praeceptorem Europae Carmen Andreae Fritsch dedicatum Te laudant omnes, Europae summe magister, Doctrinae radix attamen alta latet. Te norunt cuncti pueros elementa docentem, At maiora aetas discere adulta potest. Pacem inter populos tu conciliare parabas. Pacem, qua maius nil hodieque subest. Pansophiae doctor, dic, dic mihi, quomodo possim Doctrinae summum culmen adire cito! « A parvis tamen ad maiora ascendere sanum est. Paulatim disces per variosque gradus. Lingua data est homini, mentem qua accendere posset, Altius ire feris, quae ratione carent. « Lingua » tamen recte, non « littera » nomine dicta est ; Vox etenim multum, sit modo viva, valet. Squalidus occlusa nummus nigrescit in arca ; Cum teritur manibus, rursus, ut ante, nitet. Sic splendore novo lucent discentis in ore Verba antiqua. Illis sic nova vita datur. Sis memor esse tamen tractanda vocabula recte Atque hac dote Dei sanctius esse nihil. Parcite, mortales, sine rebus discere verba ; Perspectis rebus discite verba : sat est. Discere multa cupis ? Vnum scito esse necesse Id, sine quo quidquid discimus, umbra manet : Doctus ama Verbum, non verba. Et disce tacere : Sunt tibi binae aures, lingua tibi una data est. Audiri, doctor, si vis, audire memento. Abstineas modo vi, discere plura volent. Discipulos Summo commenda teque Magistro, Cognitio crescet, dum calet intus amor. »

130

05

10

15

20

25

30

De philologiae dignitate ad Aldum Setaioli Florentinum Quae tibi pars terrae nondum explorata? Latina Graecaque lingua tibi pandit ubique fores. Audit te Europe tot linguis, docte, loquentem : Gallus Germanusque, Italus, Anglus, Hiber. Utraque iamdudum te novit America, semper A puero cui tu carus amicus eras. Quin Asiae australis gemma est tibi visa: beata Insula, Fabricia te comitante pia. Non aquilo terret Scythicus, non Africus aestus, Non Antarctica te frigore terra fugat. Vix dubitem te, illas liceat si visere terras, Pinguinûm lepidos posse docere choros. Est verbum tua dos : ita fit, ut nectere semper Vincula amicitiae colloquiique queas. Quid quod tu Graeco, quid quod sermone Latino Ipse potes summos vivus adire viros ! Visne Maro tibi det divino in carmine mundum, Arbiter in nugis aurea dicta ferat? Temporis a Seneca compendia disce; deorum Naturam Cicero pandat; at ipse Plato, Siqua latent, Graece studiosae inmurmuret auri: Tu sapientem audis, discere cuncta cupis. Scis quoque, quae sit sors animae post frigora mortis : Quae Maro nescierat, Servius illa refert. Estne, quod ignoras, quicquam ? » Tamen ipse modestus : «Non sophiae, Verbi dicar amator ego!»

05

10

15

20

25

131

De humanitate ad Melaniam Möller Berolinum proficiscentem Te vocat Urbs gaudens. Gaudet Germania tota! Heidelberga tamen flere misella parat. «Laeta tuae nobis deerit sapientia mentis, Vox humana silet, strenua vis abiit !» Attamen hic remanent pulchri, tua cura, libelli, Virtutis qui sunt tot documenta tuae: Clamat vox Senecae:xxxii vita est tua consona verbis; Attentus Cicero scit meminisse tui. Iam taceant planctus! Vivas nunc utilis Urbi, Unde orbi toti lumina digna feras! Ferre velim florum montem!xxxiii Quid parturit ille? – Non est mus! Sapiens Simiaxxxiv adest et ait: «Qui pontis fueram custos in flumine Nicri, Ad Berolinenses mente animoque trahor. Aërii mihi nunc detur custodia pontis! Teque iuvet nostri, nos meminisse tui! »

132

05

10

15

De perpetua iuventa ad Paulum Ludovicum annum XCV agentem Vade salutatum, cunctatrix Musa, magistrum, Discipuli grates tu pudibunda refer. Quo sine tu numquam didicisses dicere recte, Musaque quae facta est muta futura fuit. Ille quidem sanctae caelestia semina mentis Condiderat primum pectore paene rudi, Ille oculos, videant pulchrae ut miracula lucis, Ille aures acuit, iudiciumque boni. Nam modo divini referebat verba Platonis, Maeonidae arcebat versibus omne malum, Ille Sophocleo penetrare ad summa cothurno, Et Valeri risu solvere dura docet. Qui tam multa dedit, dando fit ditior ipse: Ipsa sibi virtus praemia plura refert, Tristitiaque carens hilari stat fronte senectus, Semper amoenus adest cum gravitate lepos. Colloquio tacito recreant te, docte, libelli, Musa dat ambrosiam, datque Iuventa merum. Te doctore opus est iterum mihi: teque docente Exemploque tuo consenuisse velim.

05

10

15

20

133

De Christo nato Adventum Domini sapientes cernere longe Norant nec longam pertimuere viam. Per terras, maria ac montes dux unica stella est, Nil aliud curant, usque sequuntur eam. Nil illi cupiere sibi; sed dona ferebant Aurum, tus, murram, rex modo nate, tibi. Adveniunt tandem. Spectant mysteria magna Verbaque percipiunt angelicosque choros. At nos longe aliter. Quamvis praescire videmur Cuncta diu: multis mensibus ante hiemem Mille micant stellis decorata strata viarum, Centum candelis arbor ubique viret. Cantica sacra sonant, ut emantur splendida dona, Et Domini laudes, ei mihi, Nummus habet. Dulcia mercator vendit, tot regia dona. Nil latet. Omne bonum vidimus ante diem. Omnia iam vulgata, nihil sperare licebit, Nil est quod credas, nil quod amare iuvet. Nos prae divitiis fugiunt mysteria. Restat Hoc tantum: fecit copia nos inopes. Qui mercatores e templis expulit, ille Pauper et in stabulo paupere natus erat.

134

05

10

15

20

Piae memoriae Nicolai A. Fedorov Cui longis annis linguam docuisse Latinam Das in Athenaeis, Moscua sancta, tuis? Cui tantum decoris, tanta ornamenta parasti, Cor patriae, summi tu caput imperii? Quis cum discipulis semper sermone Latino Utitur et ludos instituisse valet? Quis plures doctos docuit, tot iuvit amicos? Quem tot discipuli discipulaeque colunt? Quis habitat loca, quae longe pulcherrima Mosquae, Unde urbem mediam, flumina pulchra videt? Quis peregrinandi semper cupidusque Latini Colloquii nusquam vult remanere diu, Stare loco nescit? Comitatur quem optima coniunx, Quae dux et comes est provida, cuncta parat? Corporis atque animi Katja omnia vulnera sanat, Atque senectutem praestitit illa levem. Illa dedit natum. Gaudes iam iamque nepote, Qui quamvis parvus maxima nomina habet. Te amissum maerent Latii sermonis amici! Et referunt grates, o Catharina, tibi. Nam talem tantumque virum fecisse beatum Soli contigerat, femina docta, tibi!

05

10

15

20

135

De magistro Philippo Melanchthone nobis ab Henrico Scheible reddito Reuchlini fuit hic summe ingeniosus alumnus Graece ex quo didicit Hebraiceque loqui. Admirator erat, sed et aemulus esset Erasmi, Si non Martini plus valuisset honor. Par sed amicorum dispar! hic sobrius, ille Fervidus; ille ardore, hic ratione viget. Impendit vitam doctrinae sponte Melanchthon, Sanctam defendens innocuamque fidem. Attamen irarum quantos toleraverit aestus, Dicere vix audet. Plurima corde premit. Non inimicorum tantum tibi turba nocebat, Discors quantum animus vester, amica cohors. Sic inter Borean Zephyrumque Eurumque Notumque, Caute gubernator, vela secunda regis. Nititur Ecclesiae navem servare Philippus, Qui didicit solâ fidere voce Dei. Neve ferat terris discordia damna, reclamat: « Hoc opus est: linguas edidicisse sacras.» Grammaticam tradens vicit ratione furorem, Gymnasia hic terris optima mille dedit. Historiam esse putat vitae morumque magistram, Quae vitanda homini, quaeve imitanda docet. Nec reiecta illi veteris prudentia Tulli, Gratus Aristoteles, tu quoque, magne Plato. Civilis sed enim colitur sapientia: cives Das urbi doctos, docte Philippe, tuae. Illius armorum rabiem clementia vicit Pacavitque animos, pacis et auctor erat. Tu vitam impendis scriptis, Henrice, Philippi: pacis in Europa tu mihi doctor ave!

136

05

10

15

20

25

30

Ad Benedictum XVI In navi stabas, prope eratque Colonia. Iamque Adloqueris iuvenum milia: « Crede, cohors! Christus adest : quotiens celebratur missa, gubernat! Corporis illius nos quoque membra sumus. Hic vos sanctificet, sanctum faciatis ut orbem! » Lumine divino frons oculique nitent. Te viso visa est puri mihi cordis imago, Tum primum sensi, quid sacer esset odor. Mire senex, puero similis, sed sanctior! Idem Doctrina, ingenio, simplicitate potens. Musica sacra animi requies est fonsque vigoris, Quam cum fratre pio tu, studiose, colis. Est tibi prisca fides, et spes nova, vis et amoris, Quae navem Christi ducere sola queat. Doctor Evangelii es: Jesu vox verbaque mundum, Te duce lecta, movent, intima corda novant. Pontificem decet hoc : scribis loquerisque Latine, Vergilium laudas: Omnia vincit amor. Vis academiam Romae fundare: Latina Romani lingua dedidicere loqui. Es sapiens, doctor cherubinicus : « Ecce furorem Mortalem ratio sanctificata domat. Vera est religio rationi iuncta» docebas, Pacem inter populos colloquiumque serens. Detrahere at multis, eheu, tua verba placebat: Et nocuere hostes, et nocuere tui. Tu, celsus quamvis, humilis; pergisque precari Pro cunctis magnas perpetuasque preces.

05

10

15

20

25

137

De lacu Benaco ad Patrem Gratianum Terrarum hic lacus est oculus, quem Virgo tuetur; Lumina qui caeli caerulus ipse videt. Cinctus olivetis atque umbrosa cyparisso Montibus et magnis, qui sacra templa ferunt, Unde per anfractus velatasque arbore valles Unda perennis aquae pinguia in arva venit: O mihi sic semper, quamvis versarer abysso, Montibus e sanctis porrigerentur aquae! Neve alios latices divinos praeter amarem, Esset in exemplis limpidus iste lacus, Qui speculum praebens caelo fit caerulus ipse, Assumptae referens laetitiam Dominae.

138

05

10

De musica ad Dominum Marium « KYRIE » terra vocat, descendat gratia caelo, Vos autem sursum, tus velut, ite, soni! Magnificetis Eum, quo nemo maior in orbe, Ore sonet modico GLORIA summa Dei. Sic! Quia CREDO, loquor; quod amo, cantare necesse est; Cum sperem, exsultat cor mihi laude Tua. Utque canunt « SANCTUS » Cherubim Seraphimque vicissim, Virtutesque sacrae, Principia atque Throni, Utque Potestates, Dominatûs cuncta regentes, Igneus et Michael, angelicique chori, Sic ego, cui vitam moribundus reddidit AGNUS, Non dignus quamvis sim vacuaque manu, Esse velim cantus (hoc tantum!), fistula parva Cum multis faciens organa magna Dei.

05

10

139

EPIGRAMMATA

141

Kalendarium poeticum Ianuarius Nix tegit alta vias. Illudit lumina lumen. Tegmine sub niveo spesque timorque latent. Februarius Confisus glacie ridebas solibus, amnis, Nunc abit in lacrimas splendida forma vitri. Martius Devotum est morti semen glaebaque sepultum. Nec moritur: vitae pluribus auctor erit. Aprilis Momento nimbus te perluit, usque sereno Te tonitrus caelo terret? Aprile malum. Maius Immemor ipse sui flos panditur almus, apesque Dulcia mella legunt. Omnia plena Deo. Iunius Noctes per minimas cantans, arguta cicada, Occiduum iungas cum redeunte die. Iulius Culmina praeteriit sidus, tamen acrius instat: Et defessa siti gramina cana iacent. Augustus Splendorem referunt segetes et solis et auri, Messorumque gradum falcis amantque sonum. September Aequat Libra diem nocti. Cadit arbore pomum Maturum. Vincit Copia. Livor, abi! October Uva tumet, prelumque gemit. Servatur in annum Inclusus lignis igneus ille deus. November Horrida iam flavis spoliatur frondibus arbor, Iamque datur ventis annuus iste decor. December Bruma subit, refugitque dies. Nox omnia velat. Parturiunt tenebrae: stellaque sancta micat.

142

Zodiacus ridens Aries Est aries, quamvis cornu praesignis et aureo Vellere praefulgens, quid? Sine lacte pecus. Taurus Rubra petit taurus. Tutus contrarius ibis, Dum teneas unum hoc: erubuisse veto. Gemini Sunt gemini fratres: quis possit dicere, somnus Sitne brevis mors, mors perpetuusne sopor? Cancer Vive tibi, Cancer, lorica clause rubenti; Quominus intereas, impedit ipse pudor. Leo « Scripsisti haec, tua sunt. » « Cognosti ex ungue leonem? » « Auribus est asinus proditus ipse suis. » Virgo Quam male dispositum: virgo vicina leoni! O leo, tune leo? Virgoque, virgo, manes? Libra Iustitiae libram tribuentem propria cuique Cur non in terris Iuppiter esse sinit? Scorpius Parvulus es, sed te magni quoque iure verentur: Quem non arripiunt bracchia, cauda necat. Arcitenens Erravit numquam arcitenens. Miraris, amice? Quid? Numquam telum miserat ille suum. Capricornus Quid caper in caelo? Quanta est clementia divum! Quorum permissu totus Olympus olet. Aquarius Aequoreos latices habeant sibi caerula caeli, Dulcia dum tellus vina mihi usque ferat. Pisces Piscator reparat dum retia, ludite, pisces! Sollicitis laetis hamulus unus erit.

143

Scriptorum mortuorum responsa Apuleius Est asinus, quamquam te illum ridere iuvabit, Si bene quaesieris, frater, imago tua. Augustinus Sponte mea vulgo rhetor peccata fatebar. Nunc coguntur ad haec: maxima culpa mea. Ausonius Sueba puella mihi est cantata Mosellaque dulcis. Ausonius lingua, vester amore fui. Boethius Solamen vincti, vincit sapientia cuncta – Stultitia excepta, quam fugit ipse Plato. Caesar Quid iuvat esse deum vita regnoque carentem? Est aliquid multis displicuisse tamen. Catullus Non obii, nam me perculso pectore vivum Abstulit ad mensas atque cubile dea. Cicero Si mea Caesareae similis fortuna fuisset, Quis posset laudes aequiperare meas? Ennius Magnus eram. Quidni maiori cedere vellem? Utque patrem natus me iuvat ille Maro. Horatius Metrorum nullum me praeteriisse putabam. Nunc dulces elegos non cecinisse piget. Iuvenalis Dum vixi, solitus manes vexare priorum, Posteritas, tua nunc iurgia iure fero. Lucretius Quaeris, cur non sim tibi respondere paratus? Tu vita functos posse putasne loqui? Martialis Mortales cecini dominos conviva futurus. Si canerem superos, nectare nunc fruerer. Naevius Ei nimis ex vero dicunt mea carmina, lingua Romana Romam dedidicisse loqui. Ovidius Inter defunctos noli me quaerere. Cuncta Mutantur. Non sum qui fueram, nec ero.

144

Petronius Si tibi quae narro, censor, non pura videntur, Esse Latina mihi verba fatere tamen! Plinius Come mihi ingenium. Vivebam carus amicis. Est mea sollicitae littera pacis opus. Propertius Carmina si tibi nunc, lector, mea dura videntur, Dura fuit vati Cynthia, durus Amor. Sallustius Displiceo brevitate? Cave, ne nescius erres: Verborum parcus, non ego mente brevis. Tacitus Et loquor et taceo melius quam garrula turba, Segnitiâ est ipsâ lingua diserta mea. Tibullus Musa mea est dulcis, tenerae vicina Maronis Harmoniae, qua quid purius esse potest? Vergilius Omnia praecepi – cur me nunc Tartara terrent? Orphea pro Gallo substituisse pudet.

145

Epigrammata Veneta XIV Ad leonem S. Marci Nonne, alate leo, procera nixe columna, Iure putas iusto te dominum esse maris? In platea S. Marci Magna Aedes Marci, maior tamen ardua turris, Quae digito monstrat maxima templa Dei. De Nocte Redemptoris Nocte Redemptoris caelum splendescere vidi, Cui tua respondit lumine, Marce, tholos. De quadriga Graeca ad Aldum Manutium librorum editorem Graecia misit equos urbi, quae redderet orbi Doctrinas omnes artibus, Alde, tuis. Sub ponte Suspiriorum Hoc sub ponte decet suspiria ducere amantes, Dum ver est; gemitûs mox dabit acris hiems. De ponte Rivi Alti (I) Pons medius bis sex circumdatus arcubus: anne Haec Christum effigies discipulosque notat? De ponte Rivi Alti (II) Ingemit –heu!– mercatorum pons pondere pressus, Quos cum merce sua magna cloaca manet. Caro, vale (I: Die Martis) Indulgens carni carni valedicere temptas? Vis nescit falli phallica: carne valet. Caro, vale (II: Die Mercurii) Larva abiit fallax, tantum res vera remansit. Esne aliquid? Salve! Nil es? Abire para! Dum ad templum Salutis vehimur Nigra vehit nos cumba; procul spectare Salutem – Navita, ne propera! – sole cadente iuvat. De pictoribus Venetis Pictorum haec patria est: caelum dat mille colores, Quorum splendores dulcius unda refert.

146

De S. Maria gloriosa Evolat angelicâ Virgo circumdata nube; Hanc mirans sequitur dedita turba Deo. De rivis Callibus urbs vitreis peragratur; terra remota est; Sub pedibus nubes, caelicolaeque sumus. De theatro Phoenicis Vae, Phoenix ardet! E flammis, crede, resurget: Sic semper florens Musa Latina redit.

147

Via crucis I Christus damnatur Omnibus iniuste damnaris iustior unus? Qui moriens cunctos vivificare cupis. II Christus crucem suscipit Sponte crucem duram teneris incensus amoris Divini flammis suscipis: ecce salus. III Iesus cadit (I) Iam labat atque cadit nimio sub pondere corpus. Heu, quam peccati sarcina magna mei! IV Iesus Matri obvius Ecce videt Matrem, consolaturque gementem: Tu mihi, seu nascor, proxima, seu morior. V Simo Cyrenaeus crucem fert Ecce Cyrenaeus iussus succedere gaudet Atque umero pondus sublevat ipse suo. VI De Veronicae sudario Dum, mulier, domino sudaria porrigis, imo Corde tibi domini semper imago manet. VII Iesus iterum cadit Membra labant iterum sub pondere, vixque ferendo Est oneri cervix, quae librat usque polum. VIII Iesus mulieres consolatur Ingentes fletus noli cohibere, puella! E lacrimis fiet splendida gemma tuis. IX Christus tertium cadit Ter cecidit dominus, tollit dum crimina nostra. Heu quantum mea fraus accumulavit onus! X Iesus vestimentis spoliatur Vestibus, heu, spolias, miles, sanctissima membra? Tu vestem noli pluris habere viro. XI Crucifixus Figuntur ferro tenerae, mea vulnera, palmae. Heu, sanctum spinae diripuere caput.

148

XII De morte Iesu Occiderunt, mea lux, tua lumina, lumina mundi, Vitâ, vita mea, crimina nostra luis. XIII Corpus de cruce tollitur Sustuleras natum, Iosephe! et nomine eodem Vir pius hoc sanctum de cruce tollit onus. XIV Corpus sepelitur Redduntur Terrae terrestria: protinus illa Mutatur vitae semina sancta gerens.

149

De arte vivendi triptychon I De libertate Liber eris, tibi si noris finemque modumque. Si minus, erroris servus es ipse tui. II De pace « Spectavi terras. Nusquam pax esse videtur. » Non se spectari pax voluit, sed agi. III De securitate Anne malum peiore malo, mors morte fugatur? « Ne timeam, timear. » Immo, ut ameris, ama.

150

De arte amandi triptychon I Psychomachia Sancta fides obstat vitio, spes sancta retundit Arma necis, sanctus daemona vincit amor. II De fonte vitae Sola, fides moritur. Spes, sola, insomnia fingit. Solus amor Christi spemque fidemque novat. III De oculo cordis Multa fides, spes plura videt, quid plurima cernit? Summus amor, per quem spes rata, viva fides.

151

De via, vita, veritate triptychon I De veritate Quae via, quae vita est, verum quid? Mittite curas: In Christo verum, vita, eademque via. II De vita Nec via nec vita est Christo sine, vera recedunt. Christe, refers verum, fit via, vita redit. III De via Vitarum species multae, multaeque viarum. Vitae vera via est unica: Christe, tua.

152

De arte discendi triptychon I Quid discendum sit Hortatur te mors moriturum: Vivere disce! Vita monet: Si vis vivere, disce mori! II Quomodo Omnia nosse cupis? Quae diligis, omnia nosces. Cognitio crescet, dum calet intus amor. III Apud quem Doctorem esse nego, teritur cui vita docendo: Qui non dedidicit discere, doctor erit.

153

De arte docendi triptychon I De summa rerum Andromede Perseo resperso sanguine monstri: « At poteras vestem non maculasse tuam. » II De exemplis Est pueros monuisse satis tibi, magne magister? Quam bene nunc illi, quod didicere, monent! III De modo Iamque satis monui. Quam non satis est monuisse! Nonne monere docet, qui sine fine monet?

154

Ad mortuos triptychon I In Vergili sepulcrum Sancte viri vates clari pietate, Latini Cor mundi es, oculus saecula sacra tuens, Humanae tu vox animae; te, tramitis imi Sol nocturne, Maro, terra tegit neque habet. II Ad amicum Non es adulator, sed vere fidus amicus, Tu partes durae, candide, cotis agis, Iecit amicitiae censor fundamina firma, Vera loquens. Grates en tibi serus ago. III Ad mortuos MCMXXXIX–­MCMXLV Nos erimus vigiles, nostra est sanctissima cura, Altera ne segetes dira procella metat.

155

De moderatione epigrammatum trias e Graeco conversa I Callimachi Cyclica detestor scriptorum carmina, grata est Non mihi quae multos fertque refertque via, Vulgivagos odi pulchros, mihi publica sordent, Nec dulces triti sunt mihi fontis aquae. Lysania, alter habet formam quis, qua tibi certet? Dicta refert Echo: « Lysaniam alter habet ». II Callimachi Te dormire velim sic, ut me, frigida, cogis, Qui latere insueto limina dura premam! Te dormire velim sic, iniustissima! Sic te Me dormire iuvat? Nil miseretne mei? Vicinos miseret, minime te; candida nigri Quam cito te facti est admonitura coma! III Luciani Cras moriture, tuis rebus gaudere memento, Cras victure, bonis parcere disce tuis, Ille etenim sapiens, agitans qui semper utrumque Sordibus et sumptu scit statuisse modum.

156

Epigrammata Graeca non ad verbum expressa I Mortis defensio Quid metuis mortem? Genetrix est illa quietis, Aegroto atque inopi quae medicina venit. Mortales semel in vita quae visitet, illa est, Bis quam mortalis nemo videre potest. At morbi multi variique! Aliosque fatigant Usque alii, formis excruciantque novis. II Amoris defensio « Vexo non ego vos » Amor inquit. « Nomine abuti Desine, mens hominum luxuriosa, meo ! » III De iniquitate divitum Heu fugias dites, quos nil pudet. Odit iniquum Paupertas, mater sobrietatis, herum. IV Vide, cui munera des Amphora vir malus est sine fundo. Plurima funde Munera, at in cassum perdita cuncta fluunt. V Medio tutissimus ibis Heu! Amor atque Pudor, quamquam in contraria tendunt, Idem animas una diripuere duas! Nam Phaedra Hippolyti vesanis ignibus ardet, At contra fidens ille pudore perit. VI Semel errare humanum esse, bis stultum Coniugio functus thalamos cupis, Aule, secundos? Naufragus Oceani sponte profunda petis.

157

VII De anicula quadam semper adulescentula Ecce senectutis Melite stat limine in ipso, Atque puellaris gratia semper adest. Dulce micant oculi, splendet gena flore iuventae, Annorum quamvis magna caterva premit. Usque supercilium superest iuvenile. Quid inde? Vincere naturam tempus inane nequit. VIII De Musarum Furiis Sunt quoque Musarum Furiae. Fecere poetam Quae te, continuo scribere multa iubent. Nunc oro, scribas ut plura. Ullusne profecto Optari poterit maior in orbe furor? IX De vero medici cuiusdam nomine Inferna in loca, sic memorant, o maxime Caesar, Miserat Eurystheus Amphitryoniaden. Me medicus nunc Antiphanes. Hinc nomine vero Diceris Eurystheus nunc, medice Antiphane! X De malo quodam cantore Bubonis vox letifera est. At cum canit ille Demophilus, bubo letifer ipse perit. XI A medicis ne amuleta quidem nos defendere Hermogenen Diophas medicum per somnia vidit: Nec redit in vitam – nil periamma iuvat. XII De Lycinnae capillis non medicatis Falso te dicunt medicare, Lycinna, capillos! Est coma naturâ nigra, – sed empta foro.

158

Triptychon dulcamarum I Carmen venaticum « Quid Venerem cantas? Venatica carmina posco! » Dixerat ille senex canus amansque canum. Et volui. In silvas imus. Iam retia tendo. Umber agit praedam: candida cerva venit. Adspicio – mirum! – mutatur forma: puellae Fit similis, ridens adloquiturque senem: « Materia indigna noli vexare poetam: Me canat iste puer. De cane, cane, cane. » II Ad patriam Gualtero Jens multato Multatus primo (mulcandus deinde?)…quid egit? Pacis amans caecos arma parare vetat. O utinam tales essent tibi, patria, plures, Moribus innocuis ingenioque probo! Quos tu ne multes, mater, sed laudibus ornes. Civi servato cive corona datur. At tibi, perdideris quamquam tot milia bellis, Heu heu, Gualterus displicet, … placet.xxxv III De senectute ad se ipsum Limina transgressus senior tua facta recenses, Et tua quae fuerant sunt tua, nec tua sunt. Gaudia, spes, lacrimae, timor ac dolor, ira, voluptas Ut tua te laedunt utque aliena iuvant. Actor eras, nunc fis spectator; quique fuisti Non es: in exsequiis hospes es ipse tuis.

159

De remediis senectutis I Ad Hervigium Görgemanns, professorem emeritum Oblectantne, senex viridis, nunc otia blanda, Inque suos hortos te vocat alba rosa? At desiderio pereunt vivaria nostra! Nos age consilio colloquioque iuves! Attica sicut apis semper florentis Hymetti Mollibus in pratis roscida mella legit, Sic tua gaudentes depascimur aurea dicta, Quae tibi felici dictitat ipse Plato. II Ad Petrum amicissimum, a medicis stomacho aegroto liberatum ‘Romani imperii stomachum’ dixere senatum Antiqui. Stomachum tolle: fugit senium. III Ad Gualterum Berschin, virum Mediae Aetatis peritissimum Sex decies annos numeras – senioque carebis! Tecum Aetas Media est, et tua semper erit.

160

Ad amicos I Ad Iosephum Eberle, ne Tubingensibus de laurea gratias agat Salve, Musarum numquam spernende sacerdos, Laurea cui viridi cingit honore comam, Salve, Nasonis iustissime nominis heres, Quem docuit varios viva Camena modos, Salve priscorum studiorum maxime fautor, Qui tamen – usque recens – acta diurna regis: Non dedimus nisi quae dederat tibi flavus Apollo. Frons olim frontem cinxerat illa tuam. II. Inter Nicrum et Mosellam. Bertoldo K. Weis nonagenario Nestoreos tibi dat gaudenti Iuppiter annos, Nestoream mentem, Nestoris eloquium. Laetantur pariter nati, gaudentque nepotes, Arrident caeli caelicolaeque tibi. Gratantur tibi tres terrae quas diligis aeque: Graecia, qua tibi nil notius esse potest, Galliaque uxori carissima terra tibique, Et Germania tot discipulique canunt: Salve, iustitiae, fidei, pietatis imago! Non verbis, sed re quem docuisse iuvat. Ausonius tibi fert et cara Mosella salutem, ut iuxta Nicrum dulcia vina bibas. III. De trium linguarum Musis. Rudolfo Sühnel nonagenario Sunt, Rudolfe, tibi non tantum Nestoris anni: Mellifluus sermo, copia consilii. Ecce tibi sapiens sapienti cedit Ulixes, Namque Ithace minima est, Anglia te genuit. Dum duce Vergilio terram caelumque profundum Et magni peragras litora curva maris, Cognita vita tibi. Didicisti multa docesque, Plura vides oculis, plurima corde tenes. Tres tibi sunt Musae: Germana, Britanna, Latina. Quae tibi tres unâ carmina voce canunt: Ter ternos decies praestat tibi Iuppiter annos, Suntque novem lustris addita lustra novem. Dum crescunt anni, crescant quoque gaudia! Musa Olim grata fui, sum tibi, simque diu.

05

05

10

05

10

161

IV Ad Aloisium Castagna professorem Mediolanensem Tandem tempus adest, possim quo reddere grates Nunc tibi pro fidae munere amicitiae. Cordis enim Sacri Schola tot mihi cara per annos, Paene instar patriae munere facta tuo est. Heidelberga refert grates tibi, care, tuisque : Atque Ioanna refert atque Iosephus idem.xxxvi O urbs Ambrosii felix! Concordia regnat Inter collegas veraque amicitia. Cloelia te coniunx, te exspectat filia Clara! Iamque alis birotae vis revolare domum! V De Helgi Nikitinski morte praematura Helgo Callimachus, liber Helgi Callimacheus Mi placet: hinc natum est foedus amicitiae. Saepe Latinorum recitavimus aurea dicta, Rossica Musa frequens nostra per ora volat. Saepe in colloquiis patriae testaris amorem, Ut matrem sancta quam pietate colis. Aeque sermonem patrium veneratur uterque (Nonne haec exsulibus patria sola manet?). Tuque « sine Europa nil Rossia » dicis, egoque Aio: « Quid Europa est, Rossia donec abest? » Dicta fides sequitur: pontem facis ipse. Docentem Teque Monasterium sanctaque Mosqua colit. Ipsi pontifici Benedicto, lingua Latina Cui fuerat cordi, factus amicus eras. Ante diem revocant a terris numina caros Laetitia aeterna condecorantque suos. Quid restat nobis in paupertate relictis? Tristitiamne rudem barbariemve pati? Magna dedit Deus haec nobis exempla: sequamur! Artes nec pudeat perdidicisse bonas.

162

05

10

15

20

De rerum memoria I Ad Ianum Assmann aegyptologum sexagenarium Sacra deos regesque colis, sed liber es ipse ; Antiquisque faves, sed novus usque manes. Quoque magis memori penetratur mente vetustas, Tanto plura tibi postera saecla patent. II De solis radiis captivis: Ad Helgum Popov ioculatorem « Sol adsit semper nobis !» Haec sunt tua vota. Ut radios captes, lignea claustra facis. Sol ridens « radios servandos accipe » dixit. In tenebris – mirum ! – splendida claustra nitent. Solaris ioculator, amant te, gloria circi, Virgatas bracas pilleolumque tuum. Dum vivis, praebes nobis solacia mira: Quam gravis ecce tua morte lacuna patet! At moriens maiora aperis : vixisse beatum Et subridentem te potuisse mori.

05

10

III Dei cum Iacobo Balde colloquium « Alsata Germanusque, Europae civis et Orbis, Nunc mecum caelo vivere visne meo ? » Sic Deus. Ille negat: « Collegia redde Latina! Tecum aveo populi corda habitare tui. »

163

Adnotationes Stauffenberg. Adnotatio: In his versibus afferuntur haec nomina recentiora: 1 Boulevard Saint-­Michel; 3 Michel de Montaigne; 6 Charles Guittard; 10 Raymond Bloch; 11 Georges Dumézil; 18 Simone Viarre; Pierre Grimal; 19 Henri Le Bonniec; 20 Anne-­Marie Tupet; 21 Alphonse Dain; 24 Pierre Courcelle; 30 et 35 Charles Guittard. iii Chrysanthi Tsitsiou. iv De hoc animali exstat poema Richardi Eberhart (The Groundhog). v Hoc in carmine imprimis haec commemorantur Welleri: Psittacus et Passer ; Natale Solum ; Y ; Maii Miracula ; Cymba vectus ; Venus et Mars ; Somnia. vi Homerus, Ilias 18, 372–381; Volfgangus: Goethe; Iulius: Jules Verne. vii Kant. viii Narvia est flumen Narev, quod in Bugum infunditur. Commemorantur autem hic imprimis haec Sarbievii carmina: epod. 2 Ad fontem Sonam; carm. II 15 Ad Narviam; IV 26 Ad Auram; II 5 E rebus humanis excessus. ix Thaddaeus philologorum Europae orientalis facile princeps, vere civis mundi fuit: natione Polonus, in Germania excultus et mortuus est, in Rossia natus et in lyceo Petropolitano Sanctae Annae educatus, ibidem in Studiorum Universitate diu docuit, Poloniam patriam dilectam sero vidit, ubi a civibus summo cum amore acceptus est. Cui in eo vico Germaniae, in quo mortuus est, monumentum erectum est. x De scriptoris Jerzy Kosinski libro qui inscribitur „Being There“ et de pellicula, quam una cum Carolo Galinsky magno cum gaudio spectavimus. xi Augustus Nauck. xii Aristides Dovatur. xiii Iacobus Borovskij. xiv Thaddaeus Zielinski. xv Plin. Nat. 12, 11; Theophr. Hist. plant. 1, 9, 5. xvi Cic. De oratore 1, 28; cf. Plat. Phaedr. 229. xvii Coi hospitibus platanum monstrant perantiquam, sub qua olim Hippocratem, postea Paulum apostolum docuisse praedicant. De Paulo cf. Act.Apost. 21,1 (ubi tamen nil de platano). xviii Inter alia hic tanguntur Iosephi Mandelshtam carmina “Tristia” («Я изучил науку расставанья…» 1918) et “Leningrad“ («Я вернулся в мой город …» 1930). xix Adnotatio: In hoc carmine significantur multa Pauli Gerhardti cantica Germanice scripta, sed etiam nonnulla eius carmina Latina, imprimis carm.12 et 7 (ed. R. Düchting; Heidelbergae 2009); cf. carm. 3; 10; 11; Daniel. 12,3. xx Haec ipsissima verba Casimiri: „ego credo in hominem“. xxi Ita illam viam (semper refertam discipulis) appellabat Otto Weinreich. xxii Manfred Ullmann. xxiii Café Central. xxiv Helmuth von Glasenapp. i

ii

165

Ernst Zinn. Wolfgang Schadewaldt. xxvii Konrad Gaiser. xxviii Hans J. Krämer. xxix Utrique philosopho a Syracusanis ius civium honoris causa datum est. xxx Otto Weinreich. xxxi Wilfried Stroh. xxxii Melaniae liber alter, qui est de Seneca, inscriptus est: Talis oratio qualis vita (Heidelbergae 2004), alter: Ciceros Rhetorik als Theorie der Aufmerksamkeit (ibid. 2013). xxxiii Ioannnes (Hans) Blumenberg philosophus, cuius scriptis operam dat mulier humanissima. xxxiv Vice florum donatus est Melaniae libellus, qui est de Simia Heidelbergensi. Qui autem fuerat custos pontis in Nicro facti, nunc se « pontem aëreum » inter urbes nostras custodire velle contendit. xxxv Hic consulto omissum erat nomen quoddam illis temporibus odiosum, cuius tamen hodie nemo meminit. Quam lacunam ingeniosissime ita supplevit Stroh: anne placet? Quo fit, ut hoc epigramma etiam ad nostra tempora referri possit. Eidem Valahfrido amico summas gratias ago, quod toto libro diligenter perlecto mihi, qua est sagacitate, nonnullas corruptelas indicavit, quarum complures libenter correxi; paucissimas senili pertinacia defendere temptavi. Quare, siqua corrigenda restant, nolite Valahfridum arguere, sed me solum. xxxvi Ioanna: Giovanna Biffino Galimberti, Iosephus: Giuseppe Aricò. xxv

xxvi

166

STUDIEN ZUR KLASSISCHEN PHILOLOGIE Herausgegeben von Michael von Albrecht Band

1 Ulrike Kettemann: Interpretationen zu Satz und Vers in Ovids erotischem Lehrgedicht. 1979.

Band

2 Walter Kißel: Das Geschichtsbild des Silius Italicus. 1979.

Band

3 Peter Smith: Nursling of Mortality. A Study of the Homeric Hymn to Aphrodite. 1981.

Band

4 Änne Bäumer: Die Bestie Mensch. Senecas Aggressionstheorie, ihre philosophischen Vorstufen und ihre literarischen Auswirkungen. 1982.

Band

5 Christiane Reitz: Die Nekyia in den Punica des Silius Italicus. 1982.

Band

6 Markus Weber: Die mythologische Erzählung in Ovids Liebeskunst. Verankerung, Struktur und Funktion. 1983.

Band

7 Karin Neumeister: Die Überwindung der elegischen Liebe bei Properz. (Buch I - III). 1983.

Band

8 Werner Schubert: Jupiter in den Epen der Flavierzeit. 1984.

Band

9 Dorothea Koch-Peters: Ansichten des Orosius zur Geschichte seiner Zeit. 1984.

Band

10 Bernd Heßen: Der historische Infinitiv im Wandel der Darstellungstechnik Sallusts. 1984.

Band

11 Cornelia Renger: Aeneas und Turnus. Analyse einer Feindschaft. 1985.

Band

12 Reinhold Glei: Die Batrachomyomachie. Synoptische Edition und Kommentar. 1984.

Band

13 Nikolaos Tachinoslis: Handschriften und Ausgaben der Odyssee. Mit einem Handschriftenapparat zu Allen´s Odysseeausgabe. 1984.

Band

14 S. Georgia Nugent: Allegory and Poetics. The Structure and Imagery of Prudentius´ Psychomachia. 1985.

Band

15 Anton D. Leeman: Form und Sinn. Studien zur römischen Literatur (1954-1984). 1985.

Band

16 Wolfgang Hübner: Die Petronübersetzung Wilhelm Heinses. Quellenkritisch bearbeiteter Nachdruck der Erstausgabe mit textkritisch-exegetischem Kommentar. (Band I-II). 1986.

Band

17 Roland Glaesser: Verbrechen und Verblendung. Untersuchung zum Furor-Begriff bei Lucan mit Berücksichtigung der Tragödien Senecas. 1984.

Band

18 Fritz-Heiner Mutschler: Die poetische Kunst Tibulls. Struktur und Bedeutung der Bücher 1 und 2 des Corpus Tibullianum. 1985.

Band

19 Rismag Gordesiani: Kriterien der Schriftlichkeit und Mündlichkeit im homerischen Epos. 1986.

Band

20 Madeleine Mary Henry: Menander´s Courtesans and the Greek Comic Tradition. 1985. 2. Auflage 1988.

Band

21 Bernd Janson: Etymologische und chronologische Untersuchungen zu den Bedingungen des Rhotazismus im Albanischen unter Berücksichtigung der griechischen und lateinischen Lehnwörter. 1986.

Band

22 Ernst A. Schmidt: Bukolische Leidenschaft - oder Über antike Hirtenpoesie. 1987.

Band

23 Pedro C. Tapia Zúñiga: Vorschlag eines Lexikons zu den Aitia des Kallimachos. Buchstabe "Alpha". 1986.

Band

24 Eberhard Heck: MH QEOMAXEIN oder: Die Bestrafung des Gottesverächters. Untersuchungen zu Bekämpfung und Aneignung römischer religio bei Tertullian, Cyprian und Lactanz. 1987.

Band

25 Manfred Gerhard Schmidt: Caesar und Cleopatra. Philologischer und historischer Kommentar zu Lucan. 10,1-171. 1986.

Band

26 Wolfgang Jäger: Briefanalysen. Zum Zusammenhang von Realitätserfahrung und Sprache in Briefen Ciceros. 1986.

Band

27 Lewis A. Sussman: The Major Declamations Ascribed to Quintilian. A Translation. 1987.

Band

28 Klaus Kubusch: Aurea Saecula: Mythos und Geschichte. Untersuchung eines Motivs in der antiken Literatur bis Ovid. 1986.

Band

29 Helmut Mauch: O laborum dulce lenimen. Funktionsgeschichtliche Untersuchungen zur römischen Dichtung zwischen Republik und Prinzipat am Beispiel der ersten Odensammlung des Horaz. 1986.

Band

30 Karl Meister: Studien zu Sprache, Literatur und Religion der Römer. Herausgegeben von Viktor Pöschl und Michael von Albrecht. 1987.

Band

31 Hubert Müller: Früher Humanismus in Oberitalien. Albertino Mussato: Ecerinis. 1987.

Band

32 Andrea Scheithauer: Kaiserbild und literarisches Programm. Untersuchungen zur Tendenz der Historia Augusta. 1987.

Band

33 Carlos J. Larrain: Die Sentenzen des Porphyrios. Handschriftliche Überlieferung. Die Übersetzung von Marsilio Ficino. Deutsche Übersetzung. 1987.

Band

34 Catherine J. Castner: Prosopography of Roman Epicureans from the Second Century B.C. to the Second Century A.D. 2nd unchanged edition. 1991.

Band

35 Gabriele Möhler: Hexameterstudien zu Lukrez, Vergil, Horaz, Ovid, Lukan, Silius Italicus und der Ilias Latina. 1989.

Band

36 Clara-Emmanuelle Auvray: Folie et Douleur dans Hercule Furieux et Hercule sur l'Oeta. Recherches sur l'expression esthétique de l'ascèse stoïcienne chez Sénèque. 1989.

Band

37 Thomas Weber: Fidus Achates. Der Gefährte des Aeneas in Vergils Aeneis. 1988.

Band

38 Waltraut Desch: Augustins Confessiones. Beobachtungen zu Motivbestand und Gedankenbewegung. 1988.

Band

39 Maria-Barbara Quint: Untersuchungen zur mittelalterlichen Horaz-Rezeption. 1988.

Band

40 Eugene Michael O'Connor: Symbolum Salacitatis. A Study of the God Priapus as a Literary Character. 1989.

Band

41 Michael von Albrecht: Scripta Latina. Accedunt variorum Carmina Heidelbergensia dissertatiunculae colloquia. 1989.

Band

42 Werner Rutz: Studien zur Kompositionskunst und zur epischen Technik Lucans. Herausgegeben und mit einem bibliographischen Nachwort versehen von Andreas W. Schmitt. 1989.

Band

43 Henri Le Bonniec: Etudes ovidiennes. Introduction aux Fastes d'Ovide. 1989.

Band

44 Stefan Merkle: Die Ephemeris belli Troiani des Diktys von Kreta. 1989.

Band

45 Michael Gagarin: The Murder of Herodes. A Study of Antiphon 5. 1989.

Band

46 Joachim Fugmann: Königszeit und Frühe Republik in der Schrift De viris illustribus urbis Romae. Quellenkritisch-historische Untersuchungen. 1990.

Band

47 Sabine Grebe: Die vergilische Heldenschau. Tradition und Fortwirken. 1989.

Band

48 Bardo Maria Gauly: Liebeserfahrungen. Zur Rolle des elegischen Ich in Ovids Amores. 1990.

Band

49 Jörg Maurer: Untersuchungen zur poetischen Technik und den Vorbildern der AriadneEpistel Ovids.1990.

Band

50 Karelisa V. Hartigan: Ambiguity and Self-Deception. The Apollo and Artemis Plays of Euripides. 1991.

Band

51 Hermann Lind: Der Gerber Kleon in den 'Rittern' des Aristophanes. Studien zur Demagogenkomödie. 1990.

Band

52 Alexandra Bartenbach: Motiv- und Erzählstruktur in Ovids Metamorphosen. Das Verhältnis von Rahmen- und Binnenerzählungen im 5., 10. und 15. Buch von Ovids Metamorphosen. 1990.

Band

53 Jürgen Schmidt: Lukrez, der Kepos und die Stoiker. Untersuchungen zur Schule Epikurs und zu den Quellen von De rerum natura. 1990.

Band

54 Martin Glatt: Die 'andere Welt' der römischen Elegiker. Das Persönliche in der Liebesdichtung. 1991.

Band

55 John F. Miller: Ovid's Elegiac Festivals. Studies in the Fasti. 1991.

Band

56 Elisabeth Vandiver: Heroes in Herodotus. The Interaction of Myth and History. 1991.

Band

57 Frank-Joachim Simon: Ta; kuvll j ajeivdein. Interpretationen zu den Mimiamben des Herodas. 1991.

Band

58 Arthur J. Pomeroy: The Appropriate Comment. Death Notices in the Ancient historians. 1991.

Band

59 Martina Kötzle: Weibliche Gottheiten in Ovids Fasten. 1991.

Band

60 Glynn Meter: Walter of Châtillon's Alexandreis Book 10–A commentary. 1991.

Band

61 Burghard Schröder: Carmina non quae nemorale resultent. Ein Kommentar zur 4. Ekloge des Calpurnius Siculus. 1991.

Band

62 Michele V. Ronnick: Cicero's Paradoxa Stoicorum. A Commentary, an Interpretation and a Study of Its Influence. 1991.

Band

63 Mary Frances Williams: Landscape in the Argonautica of Apollonius Rhodius. 1992.

Band

64 Christine Walde: Herculeus labor. Studien zum pseudosenecanischen Hercules Oetaeus. 1992.

Band

65 Anna Elissa Radke: Harmonica vitrea. 1992.

Band

66 Werner Schubert: Die Mythologie in den nichtmythologischen Dichtungen Ovids. 1992.

Band

67 Karl Galinsky (Hrsg.): The interpretation of Roman poetry. Empiricism or hermeneutics? 1992.

Band

68 Alexander Kessissoglu: Die fünfte Vorrede in Vitruvs De architectura. 1993.

Band

69 Peter Prestel: Die Rezeption der ciceronischen Rhetorik durch Augustinus in De doctrina Christiana. 1992.

Band

70 Ursula Hecht: Der Pluto furens des Petrus Martyr Anglerius. Dichtung als Dokumentation. 1992.

Band

71 Richard Laqueur: Diodors Geschichtswerk. Die Überlieferung von Buch I - V. Aus dem Nachlaß herausgegeben von Kai Brodersen. 1992.

Band

72 Christine Korten: Ovid, Augustus und der Kult der Vestalinnen. Eine religionspolitische These zur Verbannung Ovids. 1992.

Band

73 Kurt Scheidle: Modus optumum. Die Bedeutung des "rechten Maßes" in der römischen Literatur (Republik – frühe Kaiserzeit), untersucht an den Begriffen Modus – Modestia – Moderatio – Temperantia. 1993.

Band

74 Sibylle Tochtermann: Der allegorisch gedeutete Kirke-Mythos. Studien zur Entwicklungsund Rezeptionsgeschichte. 1992.

Band

75 Hansgerd Frank: Ratio bei Cicero. 1992.

Band

76 Günter Klause: Die Periphrase der Nomina propria bei Vergil. 1993.

Band

77 Jelle Bouma: Marcus Iunius Nypsus – Fluminis Varatio / Limitis Repositio. Introduction, Text, Translation and Commentary. 1993.

Band

78 Sabine Rochlitz: Das Bild Caesars in Ciceros Orationes Caesarianae. Untersuchungen zur clementia und sapientia Caesaris. 1993.

Band

79 Anna Lydia Motto / John R. Clark: Essays on Seneca. 1993.

Band

80 Ernst Zinn: Viva Vox. Römische Klassik und deutsche Dichtung. 1993.

Band

81 Hee-Seong Kim: Die Geisttaufe des Messias. Eine kompositionsgeschichtliche Untersuchung zu einem Leitmotiv des lukanischen Doppelwerks. Ein Beitrag zur Theologie und Intention des Lukas. 1993.

Band

82 Tilmann Leidig: Valerius Antias und ein annalistischer Bearbeiter des Polybios als Quellen des Livius, vornehmlich für Buch 30 und 31. 1994.

Band

83 Thomas Zinsmaier: Der von Bord geworfene Leichnam. Die sechste der neunzehn größeren pseudoquintilianischen Deklamationen. Einleitung, Übersetzung, Kommentar. 1993.

Band

84 Victoria Tietze Larson: The Role of Description in Senecan Tragedy. 1994.

Band

85 Eugen Braun: Lukian. Unter doppelter Anklage. Ein Kommentar. 1994.

Band

86 Sabine Wedner: Tradition und Wandel im allegorischen Verständnis des Sirenenmythos. Ein Beitrag zur Rezeptionsgeschichte Homers. 1994.

Band

87 Karlhermann Bergner: Der Sapientia-Begriff im Kommentar des Marius Victorinus zu Ciceros Jugendwerk De Inventione. 1994.

Band

88 Angelika Seibel: Volksverführung als schöne Kunst. Die Diapeira im zweiten Gesang der Ilias als ein Lehrstück demagogischer Ästhetik. 1994.

Band

89 Gabriele Ledworuski: Historiographische Widersprüche in der Monographie Sallusts zur Catilinarischen Verschwörung. 1994.

Band

90 Aldo Setaioli: La vicenda dell'anima nel commento di Servio a Virgilio. 1995.

Band

91 James S. Hirstein: Tacitus' Germania and Beatus Rhenanus (1485-1547). A Study of the Editorial and Exegetical Contribution of a Sixteenth Century Scholar. 1995.

Band

92 Thomas Stäcker: Die Stellung der Theurgie in der Lehre Jamblichs. 1995.

Band

93 Egert Pöhlmann: Studien zur Bühnendichtung und zum Theaterbau der Antike. 1995.

Band

94 Barbara Feichtinger: Apostolae apostolorum. Frauenaskese als Befreiung und Zwang bei Hieronymus. 1995.

Band

95 Andreas W. Schmitt: Die direkten Reden der Massen in Lucans Pharsalia. 1995.

Band

96 Burkard Chwalek: Die Verwandlung des Exils in die elegische Welt. Studien zu den Tristia und Epistulae ex Ponto Ovids. 1996.

Band

97 Axel Sütterlin: Petronius Arbiter und Federico Fellini. Ein strukturanalytischer Vergleich. 1996.

Band

98 Oleg Nikitinski: Kallimachos-Studien. 1996.

Band

99 Christiane Reitz: Zur Gleichnistechnik des Apollonios von Rhodos. 1996.

Band 100 Werner Schubert (Hrsg.): Ovid – Werk und Wirkung. Festgabe für Michael von Albrecht zum 65. Geburtstag. 1999. Band 101 Martin Korenjak: Die Ericthoszene in Lukans Pharsalia. Einleitung, Text, Übersetzung, Kommentar. 1996.

Band 102 Sabine Schäfer: Das Weltbild der Vergilischen Georgika in seinem Verhältnis zu De rerum natura des Lukrez. 1996. Band 103 Andreas Pronay (Hrsg.): C. Marius Victorinus: Liber de definitionibus. Eine spätantike Theorie der Definition und des Definierens. Mit Einleitung, Übersetzung und Kommentar. 1997. Band 104 Paola Migliorini: Scienza e terminologia medica nella letteratura di età neroniana. Seneca, Lucano, Persio, Petronio. 1997. Band 105 Eva-Carin Gerö: Negatives and Noun Phrases in Classical Greek. An Investigation Based on the Corpus Platonicum. 1997. Band 106 Mercedes Mauch: Senecas Frauenbild in den philosophischen Schriften. 1997. Band 107 Threni magistri nostri Ioannis Eckii in obitu Margaretae concubinae suae. Untersucht, ediert, übersetzt und kommentiert von Franz Wachinger. 1997. Band 108 Roland Granobs: Studien zur Darstellung römischer Geschichte in Ovids Metamorphosen. 1997. Band 109 Diane Bitzel: Bernardo Zamagna "Navis Aëria". Eine Metamorphose des Lehrgedichts im Zeichen des technischen Fortschritts. 1997. Band 110 Joachim Fugmann: Königszeit und Frühe Republik in der Schrift De viris illustribus urbis Romae. Quellenkritisch-historische Untersuchung. II,1: Frühe Republik (6./5. Jh.). 1997. Band 111 Paul Größlein: Untersuchungen zum Juppiter confutatus Lukians. 1998. Band 112 Jula Wildberger: Ovids Schule der 'elegischen' Liebe. Erotodidaxe und Psychagogie in der Ars amatoria. 1998. Band 113 Andreas Haltenhoff: Kritik der akademischen Skepsis. Ein Kommentar zu Cicero, Lucullus 1-62. 1998. Band 114 Wolfgang Fauth: Carmen magicum. Das Thema der Magie in der Dichtung der römischen Kaiserzeit. 1999. Band 115 Rosario Guarino Ortega: Los comentarios al Ibis de Ovidio. El largo recorrido de una exégesis. 1999. Band 116 Francesca Prescendi: Frühzeit und Gegenwart. Eine Studie zur Auffassung und Gestaltung der Vergangenheit in Ovids Fastorum libri. 2000. Band 117 Hans Bernsdorff: Kunstwerke und Verwandlungen. Vier Studien zu ihrer Darstellung im Werk Ovids. 2000. Band 118 Milena Minkova: The Personal Names of the Latin Inscriptions in Bulgaria. 2000. Band 119 Aurora López / Andrés Pociña: Estudios sobre comedia romana. 2000. Band 120 Martina Erdmann: Überredende Reden in Vergils Aeneis. 2000. Band 121 Frank Beutel: Vergangenheit als Politik. Neue Aspekte im Werk des jüngeren Plinius. 2000. Band 122 Anna Lydia Motto: Further Essays on Seneca. 2000. Band 123 Javier Velaza: Itur in antiquam silvam. Un estudio sobre la tradición antigua del texto de Virgilio. 2001. Band 124 William E. Wycislo: Seneca's Epistolary Responsum. The De Ira as Parody. 2001. Band 125 Christopher Nappa: Aspects of Catullus' Social Fiction. 2001. Band 126 Christopher Francese: Parthenius of Nicaea and Roman Poetry. 2001.

Band 127 Karelisa V. Hartigan: Muse on Madison Avenue. Classical Mythology in Contemporary Advertising. 2002. Band 128 Milena Minkova: The Protean Ratio. Notio verbi rationis ab Ioanne Scotto Eriugena ad Thomam Aquinatem (synchronice et diachronice). 2001. Band 129 Antje Schäfer: Vergils Eklogen 3 und 7 in der Tradition der lateinischen Streitdichtung. Eine Darstellung anhand ausgewählter Texte der Antike und des Mittelalters. 2001. Band 130 Christian Rudolf Raschle: Pestes Harenae. Die Schlangenepisode in Lucans Pharsalia (IX 587-949). Einleitung, Text, Übersetzung, Kommentar. 2001. Band 131 Jörg Schulte-Altedorneburg: Geschichtliches Handeln und tragisches Scheitern. Herodots Konzept historiographischer Mimesis. 2001. Band 132 Silvia Strodel: Zur Überlieferung und zum Verständnis der hellenistischen Technopaignien. 2002. Band 133 Francis Robert Schwartz: Lucans Tempusgebrauch. Textsyntax und Erzählkunst. 2002. Band 134 Rüdiger Niehl: Vergils Vergil: Selbstzitat und Selbstdeutung in der Aeneis. Ein Kommentar und Interpretationen. 2002. Band 135 Andreas Heil: Alma Aeneis. Studien zur Vergil- und Statiusrezeption Dante Alighieris. 2002. Band 136 Elizabeth H. Sutherland: Horace's Well-Trained Reader. Toward a Methodology of Audience Participation in the Odes. 2002. Band 137 Stephan Hotz: Mohammed und seine Lehre in der Darstellung abendländischer Autoren vom späten 11. bis zur Mitte des 12. Jahrhunderts. Aspekte, Quellen und Tendenzen in Kontinuität und Wandel. 2002. Band 138 Chrysanthe Tsitsiou-Chelidoni: Ovid, Metamorphosen Buch VIII. Narrative Technik und literarischer Kontext. 2003. Band 139 Rosa García Gutiérrez / Eloy Navarro Domínguez / Valentín Núñez Rivera (eds.): Utopía. Los espacios imposibles. 2003. Band 140 C. Valerius Flaccus: Argonautica / Die Sendung der Argonauten. Lateinisch / Deutsch. Herausgegeben, übersetzt und kommentiert von Paul Dräger. 2003. Band 141 Antonio Mauriz Martínez: La palabra y el silencio en el episodio amoroso de la Eneida. 2003. Band 142 Joachim Fugmann: Königszeit und Frühe Republik in der Schrift "De viris illustribus urbis Romae". Quellenkritisch-historische Untersuchungen. II,2: Frühe Republik (4./3. Jh.). 2004. Band 143 Zsigmond Ritoók: Griechische Musikästhetik. Quellen zur Geschichte der antiken griechischen Musikästhetik. Aus dem Griechischen übersetzt von Hadwig Helms. 2004. Band 144 Studia Humanitatis ac Litterarum Trifolio Heidelbergensi dedicata. Festschrift für Eckhard Christmann, Wilfried Edelmaier und Rudolf Kettemann. Herausgegeben von Angela Hornung, Christian Jäkel und Werner Schubert. 2004. Band 145 Monica Affortunati: Plutarco: Vita di Bruto. Introduzione e Commento Storico. Edito da Barbara Scardigli. 2004. Band 146 Kurt Wallat: Sequitur clades – Die Vigiles im antiken Rom. Eine zweisprachige Textsammlung. 2004. Band 147 Paolo Pieroni: Marcus Verrius Flaccus’ De significatu verborum in den Auszügen von Sextus Pompeius Festus und Paulus Diaconus. Einleitung und Teilkommentar (154, 19– 186, 29 Lindsay). 2004.

Band 148 Marcus Valerius Martialis: Epigrammaton liber decimus. Das zehnte Epigrammbuch. Text, Übersetzung, Interpretationen. Mit einer Einleitung, Martial-Bibliographie und einem rezeptionsgeschichtlichen Anhang herausgegeben von Gregor Damschen und Andreas Heil. 2004. Band 149 Michael von Albrecht / Walter Kißel / Werner Schubert (Hrsg.): Bibliographie zum Fortwirken der Antike in den deutschsprachigen Literaturen des 19. und 20. Jahrhunderts. 2005. Band 150 Sabine Lütkemeyer: Ovids Exildichtung im Spannungsfeld von Ekloge und Elegie. Eine poetologische Deutung der Tristia und Epistulae ex Ponto. 2005. Band 151 Arne Feickert: Euripidis Rhesus. Einleitung, Übersetzung, Kommentar. 2005. Band 152 Raymond Marks: From Republic to Empire. Scipio Africanus in the Punica of Silius Italicus. 2005. Band 153 Quesiti, temi, testi di poesia tardolatina. Claudiano, Prudenzio, Ilario de Poitiers, Sidonio Apollinare, Draconzio, Aegritudo Perdicae, Venanzio Fortunato, corpus dei Ritmi Latini. A cura di Luigi Castagna. Con la collaborazione di Chiara Riboldi. 2006. Band 154 Daria Santini: Wohin verschlug uns der Traum? Die griechische Antike in der deutschsprachigen Literatur des Dritten Reichs und des Exils. 2007. Band 155 Anna Elissa Radke: Franciscus Dionysius Kniaznin Carmina selecta. Edition mit einem Kommentar. Ein Blick in die Dichterwerkstatt eines polnischen Neulateiners. 2007. Band 156 Carsten Heinz: Mehrfache Intertextualität bei Prudentius. 2007. Band 157 Andrea Scheithauer: Verfeinerte Lebensweise und gesteigertes Lebensgefühl im augusteischen Rom. Urbanitas mit den Augen Ovids gesehen. 2007. Band 158 Barbara Anceschi: Die Götternamen in Platons Kratylos. Ein Vergleich mit dem Papyrus von Derveni. 2007. Band 159 Helmut Schneider: Ovids Fortleben bei Puschkin. 2008. Band 160 Thomas Cole: Ovidius Mythistoricus. Legendary Time in the Metamorphoses. 2008. Band 161 Marion Clausen: Maxima in sensibus veritas? – Die platonischen und stoischen Grundlagen der Erkenntniskritik in Ciceros Lucullus. 2008. Band 162 Judith Hindermann: Der elegische Esel. Apuleius’ Metamorphosen und Ovids Ars amatoria. 2009. Band 163 Anna Lydia Motto: Additional Essays on Seneca. 2009. Band 164 Florian Schaffenrath (Hrsg.): Silius Italicus. Akten der Innsbrucker Tagung vom 19.-21. Juni 2008. 2010. Band 165 Aldo Setaioli: Arbitri Nugae. Petronius´ Short Poems in the Satyrica. 2011. Band 166 Milagros del Amo Lozano: Aelii Antonii Nebrissensis grammatici in A. Persium Flaccum, poetam satyricum, interpretatio. Edición y estudio. 2011. Band 167 Thaddäus Zielinski: Mein Lebenslauf – Erstausgabe des deutschen Originals – und Tagebuch 1939-1944. Herausgegeben und eingeleitet von Jerzy Axer, Alexander Gavrilov und Michael von Albrecht. Unter Mitwirkung von Hanna Geremek, Piotr Mitzner, Elżbieta Olechowska und Anatolij Ruban. 2012. Band 168 Oliver Wehr: Die Ilias und Argos. Ein Beitrag zur homerischen Frage. 2015. Band 169 María Elisa Sala: Metamorfosis Discursivas. Tenerorum lusor amorum. Publio Ovidio Nasón. 2015. Band 170 Jürgen Blänsdorf: Vorträge und Aufsätze zur lateinischen Literatur der Antike und des Mittelalters. 2015.

Band 171 Andrea Scheithauer: Die Welt der Auleten. Musikerkarrieren im griechischen Kulturkreis. 2015. Band 172 Andrés Tabárez: Poeta ludens. Juego y humor en la poesía de Virgilio. 2015. Band 173 Javier Velaza (ed.): From the Protohistory to the History of the Text. 2016. Band 174 Christina Serafimidis: Ererbte Waffen. Homerische Wörter aus dem Sachbereich ,Kampf und Krieg‘ in den Argonautika des Apollonios Rhodios. 2016. Band 175 Janna Regenauer: Mesomedes. Übersetzung und Kommentar. 2016. Band 176 Barbara Dowlasz: Catull-Rezeption in lateinischen Dichtungen von 1897 bis 2010. 2017. Band 177 Chiara Pfisterer Bissolotti: Claudius Claudianus. L’epitalamio per Palladio e Celerina. Commento a carm. min. 25. 2017. Band 178 Amor Pontifex. Ausgewählte „Römische Epigramme“ des Sinan Gudžević, Lateinisch und Deutsch. Übersetzt und mit kommentierenden Gedichten fortgesetzt von Anna Elissa Radke. 2018. Band 179

Michael von Albrecht: Carmina Latina. Cum praefatione Valahfridi Stroh. 2019.

www.peterlang.com