A Classical Tibetan Reader: Selections from Renowned Works with Custom Glossaries 1614290792, 9781614290797

Table of contents :
Cover
Title
Copyright
Contents
Preface
Abbreviations
The Thirty Tibetan Letters
Identifying the Root Letter
Table of Connectors
1. How the Stūpa Was Constructed and Consecrated
2. Padmasaṃbhava Becomes the Son and Successor
3. The Birth of Milarepa
4. Milarepa Meets Marpa
5. Asaṅga Meets Maitreya
6. The Faith of the Old Woman
7. Tuning the Vina
8. Meditating on Impermanence
9. The Life Story of Guru Saraha
10. The Life Story of Guru Koṭālipa
11. The Life Story of Guru Śāntipa
12. How Atiśa Was Invited to Tibet
Translations
About the Author

Citation preview

Language/Tibetan

An Invaluable Tool for All Students of Classical Tibetan

 “This handsomely produced volume is a welcome tool for students of classical Tibetan. The carefully selected readings lead the student straight into the rich world of Tibetan writing on a wide range of topics—from stupas to saints to timeless wisdom. Drawing on twenty years of teaching experience, Yael Bentor has produced a practical and user-friendly reader that will help train new generations to access one of the great world literatures.” —Peter Skilling, founder, Fragile Palm Leaves Foundation



A

Yael Bentor is a senior lecturer of Indian and Tibetan studies at the Hebrew University, Jerusalem, Israel, specializing in the areas of tantra, ritual, and meditation. She is the author of The Essence of the Ocean of Attainments: Explanation of the Creation Stage of the Guhyasamaja, King of All Tantras, translated with Penpa Dorjee.

Yael Bentor

Classical Tibetan Reader answers a long-standing need for thoughtfully chosen readings to enhance the study of classical Tibetan language. Professor Yael Bentor has built this reader out of time-tested selections she has used to teach classical Tibetan for more than twenty years. These narratives, drawn from well-known Tibetan works, are organized to introduce students gradually to increasingly complex material and to arm them with just the right amount of assistance in the form of individual glossaries for each reading. Complete with basic information about recognizing letters and decoding syllables, A Classical Tibetan Reader is great both for beginning classes in Tibetan and as part of an independent study.

A Classical Tibetan Reader

!@

Wisdom Publications • Boston www.wisdompubs.org Produced with environmental mindfulness Z

Cyan Black Magenta Yellow

wisdom

A Classical Tibetan Reader  Selections from Renowned Works with custom glossaries

 Yael Bentor

A Classical Tibetan Reader

A Classical Tibetan Reader

-

Selections from Renowned Works w i t h c u s t om gl ossar ies

Yael Bentor

Wisdom Publications, Inc. 199 Elm Street Somerville, MA 02144 USA www.wisdompubs.org © 2013 Yael Bentor All rights reserved. No part of this book may be reproduced in any form or by any means, electronic or mechanical, including ­photo­graphy, recording, or by any information storage and retrieval system or technologies now known or later developed, without­­permission in writing from the ­publisher. Library of Congress Cataloging-in-Publication Data Bentor, Yael, 1951– A Classical Tibetan Reader : Selections From Renowned Works With Custom Glossaries / Yael Bentor. pages cm Text in Tibetan and English. Includes bibliographical references. ISBN-13: 978-1-61429-079-7 (pbk. : alk. paper) ISBN-10: 1-61429-079-2 (pbk. : alk. paper) ISBN-13: 978-1-61429-097-1 (ebook) 1. Tibetan language—Readers. 2. Tibetan language—Glossaries, vocabularies, etc. 3. Tibetan language— Textbooks for foreign speakers—English. I. Title. PL3613.B426 2013 495'.486421—dc23 2012046035 17 16 15 14 13 5 4 3 2 1

Contents

Preface 1 Abbreviations 4 The Thirty Tibetan Letters

5

Identifying the Root Letter

6

Table of Connectors

8

1. How the Stūpa Was Constructed and Consecrated The History of Bodhanath Stūpa, discovered by Yolmo Tulku Shākya Sangpo

11

2. Padmasaṃbhava Becomes the Son and Successor of King Indrabodhi The Life Story of Padmasaṃbhava, discovered by Nyangral Nyima Öser

33

3. The Birth of Milarepa The Life of Milarepa, Tsangnyon Heruka

51

4. Milarepa Meets Marpa The Life of Milarepa, Tsangnyon Heruka

67

5. Asaṅga Meets Maitreya Words of My Perfect Teacher, Dza Paltrul Rinpoche

85

6. The Faith of the Old Woman Words of My Perfect Teacher, Dza Paltrul Rinpoche

95

!v@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r

7. Tuning the Vina Words of My Perfect Teacher, Dza Paltrul Rinpoche

101

8. Meditating on Impermanence Words of My Perfect Teacher, Dza Paltrul Rinpoche

105

9. The Life Story of Guru Saraha Life Stories of the Eighty-Four Great Siddhas, Abhayadatta

109

1 0. The Life Story of Guru Koṭālipa Life Stories of the Eighty-Four Great Siddhas, Abhayadatta

115

1 1. The Life Story of Guru Śāntipa Life Stories of the Eighty-Four Great Siddhas, Abhayadatta

121

1 2. How Atiśa Was Invited to Tibet Liberation in the Palm of Your Hand, Phabongkha Rinpoche

131

Translations 149 About the Author

151

!vi@

Publisher’s Acknowledgment

T

he publisher gratefully acknowledges the generous contribution of the Hershey Family Foundation toward the publication of this book.

!vii@

Preface

W

hile teaching classical Tibetan during the last twenty years, my students and I both would at times feel frustrated with the limited choice of pedagogical aides available for beginning students in English. From the beginning, I started compiling Tibetan-English glossaries for the selection of stories that we read in class. The book in your hands is the result. It contains twelve Tibetan stories, each with its own accompanying glossary, supplying meanings specific to the context in each story. Once they have found the meaning of each word, the students themselves can attempt to translate pieces of Tibetan literature. If they do this ahead of time, valuable class time can be used for discussion about especially difficult idioms, fine points of grammar, and the like. In my experience this is an excellent means for teaching the language, beginning with students in their first year of study. I think that even now, twenty years later, there is a shortage of resources available to beginning students of classical Tibetan. Although today there are plenty of resources out there, they are bound to overwhelm the beginning student with far more than they are prepared to know. This reader attempts to assist the beginning students who find themselves intimidated by the array of possible meanings within a multitude of texts. The existing Tibetan-English dictionaries were not made with beginners in mind. In my experience, after a year of studying classical Tibetan with the help of this reader, students had little difficulty in using the electronic dictionaries available on the internet, with their great variety of meanings for each word. Furthermore they acquired a certain basic vocabulary for reading the classical language. Beginning students benefit most from the reading of narratives. Though stories may be regarded as “simple” (as in some ways they are), this is exactly why they are easier for new learners. These stories are of course not just stories. They convey basic Buddhist teachings. As several of the stories chosen here are well known, they supply those students who know them already with a special joy when they find that they

!1@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r

are enabled to read them in Tibetan. What is more, since all these stories have been translated into English, beginning students can benefit from checking themselves against the translations. Unlike some primers that make up some very simple stories, these stories are “real” Tibetan stories written for the sake of Tibetan people. I think being assured of reading the real thing is also important. As I see it, this reader is unique in the combination of these three things: First it is geared to the beginning level, unlike readers based on philosophical texts that go into much subtlety and details. I do recommend such readers to my more advanced students. Second, this reader is intended for those who want to learn classical Tibetan for reading purposes. For students who are mainly interested in studying modern spoken Tibetan or modern literary Tibetan, there are other resources available. Thirdly, for the most part this reader contains only stories written in Tibetan for Tibetans. It is based in original Tibetan compositions with natural Tibetan style and syntax, rather than translations from Sanskrit. Since the Tibetan translations are very faithful to the original Sanskrit, the syntax of Tibetan texts translated from Sanskrit has its own characteristics and in my opinion confuses beginning students. For understanding Tibetan syntax—one of the biggest challenges in studying this language—students must read works originally written in Tibetan. I use stories from this selection only for the first year. At the beginning of the school year, I direct my students to two useful internet sites: Tibetan Writing Course,* which teaches how to write and pronounce the letters and letter combinations, and The Tibetan Language Student,** which in addition offers some basic grammar instruction. I spend the first five weeks teaching the writing system and some very basic grammar, after which I continue to teach the grammar with the help of stories from this reader. This method derives from my philosophy of teaching languages. I always begin with the story of Saraha; students love it, it is telling and short, and the unnamed woman has a significant role in it. The stories on Bodhanath stūpa and Padmasaṃbhava, being relatively easy, can be read next. The Bodhanath story contains many repetitions that help vocabulary acquisition. The story of Padmasaṃbhava, while grammatically simple, conveys profound messages about the path, the role of the guru, the mandala, and so on. The story of Atiśa, being a little more difficult, should come at the very end. The way I see it, there are two very different approaches to language instruction. One of them supposes that students must be familiar with most of the important grammatical rules before they can read a piece of literature. In this system the stu-

!2@

p r efac e

dents usually learn many separate sentences that demonstrate each of the rules one by one in a rational progression. However, these sentences are usually out of context and are therefore often overly ambiguous. The other approach maintains that context is of utmost importance and all the rest will follow. This is a more intuitive approach that relies more on human beings’ innate abilities to acquire language skills. My approach tends toward the second. While I do believe in teaching grammar, I also believe that only by reading can students learn how to read. They need to actively participate in the learning effort, and figure out for themselves how the new language works, and they will do this not by memorizing rules but by understanding sentences in their context. After finding out the meaning of each of the words from the glossary, the students will try to understand the sentences. When they have understood, whether by themselves or with the help of a teacher or a translation, they will be able to internalize their understanding, in their own terms. I wish all those embarking on the adventurous journey of learning classical Tibetan would enjoy the marvelous rewards this experience can offer.

Internet bibliography: *Tibetan Writing Course: http://www.lrc.cornell.edu/medialib/ti/twc/ **The Tibetan Language Student: http://www.learntibetan.net/

!3@

Abbreviations

abbr. abbreviation adj. adjective adv. adverb fut. future tense h. honorific impv. imperative lit. literally n. noun neg. negative pres. present tense Skt. Sanskrit v. verb ཐ་དད་པ་ ཐ་མི་དད་པ་

intentional or transitive verb non-intentional or intransitive verb

!4@

The Thirty Tibetan Letters

1. voiceless unaspirated

2. voiceless aspirated

3. voiced, aspirated

4. nasal

velar

ཀ་

ka

ཁ་

kha

ག་

ga

ང་

nga

palatal

ཅ་

ca

ཆ་

cha

ཇ་

ja

ཉ་

nya

dental

ཏ་

ta

ཐ་

tha

ད་

da

ན་

na

labial

པ་

pa

ཕ་

pha

བ་

ba

མ་

ma

row 5

ཙ་

tsa

ཚ་

tsha

ཛ་

dza

ཝ་

wa

row 6

ཞ་

sha

ཟ་

sa

row 7

འ་

a

ཡ་

ya

ར་

ra

ལ་

la

sa

[consonant]

row 8

ཤ་

sha

ས་

row 9

ཧ་

ha

ཨ་

A [vowel]

!5@

Identifying the Root Letter

1. When the vowel is not a, the consonant appearing with the vowel is the root letter.

སོ་ ཤུ་ ཡི་ དེ་ ཕུ་ བཟོ་ ཡོན་ ཀུན་ 2. When the vowel is a and the syllable contains stacked letters, the root letter is one of the stacked letters. Which one it is can only be known from the spelling rules.

སྔར་ བླང་ ལྟར་ རྒྱལ་ བསྟན་ བསླབ་ ལྡན་ དྭངས་ 3. When the vowel is a and the syllable has only one consonant, that consonant is obviously the root letter.

ང་ ལ་ ས་ ཁ་ ད་ ར་ ཝ་ མ་ 4. When the vowel is a and the syllable has two consonants, the first is the root letter.

མང་ རབ་ ལམ་ ཡང་ ནས་ བར་ དད་ རང་ 5. When the vowel is a and the syllable has four consonants, the second is the root letter.

འཕགས་ གདམས་ མཚམས་ དམངས་ འཇབས་ བཏགས་ བཤགས་ འབངས་

!6@

identif ying the root letter

6. When the vowel is a and the syllable has three consonants, there are a few possibilities requiring familiarity with the types of suffixes. 6a. When the final consonant is not ས་, the middle consonant is the root letter.

བཟང་ བཤད་ དཔའ་ འཇམ་ དཔལ་ མཛད་ མཐའ་ མཚན་ 6b. When the final consonant is ས་ and the middle consonant is not a suffix, it is the root letter.

མཁས་ གཡས་ བཙས་ གཞས་ བཟས་ བཅས་ བཀས་ 6c. When the final consonant is ས་ and the middle consonant is a suffix: i. In the nine following cases the middle consonant is the root letter.

གདས་ གནས་ གསས་ དགས་ དམས་ བདས་ མདས་ འགས་ འདས་ ii. In the fourteen following cases the first consonant is the root letter.

རགས་ ལགས་ ནགས་ བགས་ བངས་ གངས་ རངས་ ལངས་ ནངས་ སངས་ བབས་ རབས་ རམས་ ནམས་

!7@

Table of Connectors read across

the previous letter

end of sentence

ladon

possessive

instrumental

ing

ག་

གོ་

ཏུ་

གི་

གིས་

གིན་

ང་

ངོ་

དུ་

གི་

གིས་

གིན་

ད་

དོ་

དུ་

ཀྱི་

ཀྱིས་

ཀྱིན་

ན་

ནོ་

དུ་

གྱི་

གྱིས་

གྱིན་

བ་

བོ་

ཏུ་

ཀྱི་

ཀྱིས་

ཀྱིན་

མ་

མོ་

དུ་

གྱི་

གྱིས་

གྱིན་

འ་

འོ་

ར་/རུ་

འི་/ཡི་

ས་/ཡིས་

ཡིན་

ར་

རོ་

དུ་

གྱི་

གྱིས་

གྱིན་

ལ་

ལོ་

དུ་

གྱི་

གྱིས་

གྱིན་

ས་

སོ་

སུ་

ཀྱི་

ཀྱིས་

ཀྱིན་

vowel

འོ་

ར་/རུ་

འི་/ཡི་

ས་/ཡིས་

ཡོན་

ཏོ་

ཏུ་

ཀྱི་

ཀྱིས་

ཀྱིན་

ད་

second final

!8@

api

non-final ending

or / question

non-final ending

iti

if one asks

a, an / imperative

ཀྱང་

སྟེ་

གམ་

ཅིང་

ཅེས་

ཅེ་ན་

ཅིག་

ཡང་

སྟེ་

ངམ་

ཞིང་

ཞེས་

ཞེ་ན་

ཞིག་

ཀྱང་

དེ་

དམ་

ཅིང་

ཅེས་

ཅེ་ན་

ཅིག་

ཡང་

ཏེ་

ནམ་

ཞིང་

ཞེས་

ཞེ་ན་

ཞིག་

ཀྱང་

སྟེ་

བམ་

ཅིང་

ཅེས་

ཅེ་ན་

ཅིག་

ཡང་

སྟེ་

མམ་

ཞིང་

ཞེས་

ཞེ་ན་

ཞིག་

འང་/ ཡང་

སྟེ་

འམ་

ཞིང་

ཞེས་

ཞེ་ན་

ཞིག་

ཡང་

ཏེ་

རམ་

ཞིང་

ཞེས་

ཞེ་ན་

ཞིག་

ཡང་

ཏེ་

ལམ་

ཞིང་

ཞེས་

ཞེ་ན་

ཞིག་

ཀྱང་

ཏེ་

སམ་

ཤིང་

ཞེས་

ཤེ་ན་

ཤིག་

འང་/ ཡང་

སྟེ་

འམ་

ཞིང་

ཞེས་

ཞེ་ན་

ཞིག་

ཀྱང་

ཏེ་

ཏམ་

ཅིང་

ཅེས་

ཅེ་ན་

ཅིག་

!9@

1. How the Stūpa Was Constructed and Consecrated ཇི་ལྟར་བཞེངས་པ་དང་རབ་ཏུ་གནས་པར་མཛད་པ༔ From The History of Bodhanath Stūpa: Liberation by Hearing མཆོད་རྟེན་ཆེན་པོ་བྱ་རུང་ཁ་ཤོར་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ཐོས་པས་གྲོལ་བ༔ Discovered by Yol mo ba Sprul sku Śākya bzang po

ཨེ་མ་ཧོ༔    ཆོས་སྐུ་སྣང་བ་མཐའ་ཡས༔    ལོངས་སྐུ་ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོ༔    སྤྲུལ་སྐུ་ པདྨ་འབྱུང་གནས༔    སྐུ་གསུམ་བརྒྱུད་པའི་བླ་མ་རྣམས་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ༔

ཕྱོགས་བཅུ་དུས་གསུམ་གྱི་སངས་རྒྱས་དང་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ཐམས་

ཅད་ཀྱི༔    ཐུགས་གཉིས་སུ་མེད་པ་ཆོས་ཀྱི་སྐུའི་རྟེན༔    མཆོད་རྟེན་ཆེན་པོ་བྱ་

རུང་ཁ་ཤོར་ཞེས་བྱ་བ་འདི་ཉིད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ནི༔    མེ་ཕོ་སྤྲེལ་ལོ་སྤྲེལ་ཟླའི་ཚེས་ 5 བཅུའི་ཉིན༔    དཔལ་བསམ་ཡས་མི་འགྱུར་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་པའི་གཙུག་ལག་ཁང་

ཆེན་པོའི་བར་ཁང་དུ༔    ཆོས་རྒྱལ་རྗེ་འབངས་ཉི་ཤུ་རྩ་ལྔ་ལ་བླ་མ་ཡང་གསང་

ཐུགས་ཀྱི་སྒྲུབ་པའི་དབང་བསྐུར་ཆེན་པོ་མཛད་པའི་དུས༔    ཟ་འོག་གི་འབོལ་ དགུ་བརྩེགས་ཀྱི་སྟེང་དུ༔    ཨུ་རྒྱན་རིན་པོ་ཆེ་བཞུགས་སུ་གསོལ༔    གསེར་སྐྱོགས་

རྒུན་ཆང་གིས་བཀང་བ་ཕྱག་ཏུ་ཕུལ༔     འཇིག་རྟེན་གྱི་ཞལ་ཟས་སྣ་ཚོགས་པ་ 10

!11@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r

དྲངས ༔     རྗེ འི ་ མགུལ་གཡུ་གསལ་བ་འོ ད ་སྒྲོ ན ་གྱི ས ་ཐོ ག ་དྲངས་པའི ་ གཡུ་ཉི ་ ཤུ་རྩ་གཅི ག ༔     གསེ ར ་ཕྱེ ་ བྲེ ་ ལྔ ༔     གསེ ར ་གྱི ་ པ་ཏྲ་བདུན ༔     དར་ཟབ་ཡུག་ བརྒྱ༔    གཞན་ཡང་ལོངས་སྤྱོད་དཔག་ཏུ་མེད་པ་ཕུལ༔    རྒྱལ་པོ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེའུ་

བཙན་གྱིས་ཀྱང་ཕྱག་ལན་སྟོང་དུ་བཙལ་ཏེ་ཞུས་པ༔     ཀྱཻ་སློབ་དཔོན་ཆེན་པོ་ 5

ལགས༔    བདག་ནི་མཐའ་འཁོབ་གདོང་དམར་བོད་ཀྱི་ཡུལ་དུ་སྐྱེས་ཀྱང་༔    ཟ་

ཧོར་ཡུལ་གྱི་མཁས་པ་བྷོ་དྷི་སཏྭ་དང་༔    ཨུ་རྒྱན་ཡུལ་གྱི་མཁན་པོ་པདྨ་འབྱུང་ གནས་ཉིད་འདྲ་བའི་སྤྲུལ་སྐུ་རྣམ་གཉིས་སྤྱན་དྲངས༔    བདག་གི་གཡར་དམ་

འགྲོ་བ་མི་རྣམས་བསོད་ནམས་བསོག་པའི་རྟེན༔    དཀོན་མཆོག་རིན་པོ་ཆེ་རྣམ་

གསུམ་གྱི་བཞུགས་གནས༔     དཔལ་བསམ་ཡས་མི་འགྱུར་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་པའི་ 10

གཙུག་ལག་ཁང་ཆེན་པོ༔    ལྷོ་ཕྱོགས་ཛམྦའི ུ ་གླིང་ན་འགྲན་ཟླ་ཐམས་ཅད་དང་

བྲལ་བ་འདི་ལྟ་བུ་ནི་མཐར་ཕྱིན་པར་འགྲུབ༔    མཐའ་འཁོབ་བོད་ཀྱི་ཡུལ་མུན་

པའི་གླིང་འདྲ་བ་འདིར༔    དཀོན་མཆོག་གསུམ་གྱི་བསྟན་པ་ནི་གངས་ལ་ཉི་མ་ ཤར་བ་ལྟ་བུར་དར་ཏེ༔    དབུས་འགྱུར་མ་ག་དྷ་དང་མཉམ༔    འགྲོ་བ་སེམས་ ཅན་ཐམས་ཅད་ཉན་བཤད་དམ་པའི་ཆོས་ལ་བྱེད་པའི་དུས་བཟང་པོ་འདི་ལྟ་

15

བུ་འབྱུང་བ་ནི༔    སྔོན་དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་འོད་སྲུང་གི་བསྟན་པ་ལ༔    བལ་ ཡུལ་མ་གུ་ཏའི་ཡུལ་གྲུ་རུ༔    རང་རེ་ཡོན་མཆོད་མ་དབུལ་མོ་བྱ་རྫི་མའི་བུ་བཞི་ རུ་སྐྱེས་པའི་དུས་སུ༔    མཆོད་རྟེན་བྱ་རུང་ཁ་ཤོར་བཞེངས་ཏེ༔    དེའི་དུས་སུ་

སྨོན་ལམ་བཏབ་པའི་འབྲས་བུ་ཡིན་པར་གསུངས་ན༔    མཆོད་རྟེན་ཆེན་པོ་དེ་ ནི་ཇི་ལྟར་བརྩིགས་པ་དང་༔    སྨོན་ལམ་བཏབ་ཚུལ་རྣམས་ཡིད་ཆེས་ཤིང་དད་ 20

པ་དང་ ༔     མོ ས ་པ་བསྐྱེ ད ་ཕྱི ར ༔     བདག་ཅག་རྣམས་ལ་ཞི བ ་པར་གསུང་དུ་ གསོལ༔    ཅེས་ཞུས་པས༔    མ་ཧཱ་གུ་རུས་བཀའ་བསྩལ་པ་༔    ཀྱཻ་རྒྱལ་པོ་ཆེན་པོ་

ལེགས་པར་ཉོན་ལ་ཡིད་ལ་ཟུངས་ཅིག༔    མཆོད ་རྟེན་ཆེན་པོ་བྱ་རུང་ཁ་ཤོར ་

!12@

h o w t h e s t Ū p a wa s c o n s t r u c t e d a n d c o n s e c r at e d

ཞེས་བྱ་བ་འདི་ཉིད་ཇི་ལྟར་བྱུང་བའི་ལོ་རྒྱུས་ནི༔    སྔོན་བསྐལ་པ་དཔག་ཏུ་མེད་ ཅིང་བགྲང་བ་ལས་འདས་པའི་སྔོན་རོལ་ན༔    དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་འོད་དཔག་

ཏུ་མེད་པའི་དྲུང་དུ་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་སེམས་དཔའ་ཆེན་པོའི་འཕགས་པ་ སྤྱན་རས་གཟིགས་དབང་ཕྱུག་གིས༔    སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་འཁོར་བའི་འདམ་

ནས་འདོན་པར་སྨོན་ལམ་བཏབ་ནས༔    འགྲོ་བ་དཔག་ཏུ་མེད་པ་འཁོར་བའི་ 5 རྒྱ་མཚོ་ལས་བསྒྲལ་ཏེ༔    ཕོ་བྲང་རི་བོ་པོ་ཏ་ལའི་རྩེར་བྱོན་ནས༔    ད་ནི་སེམས་ ཅན་གཅིག་ཀྱང་མེད་དོ་སྙམ་ནས་གཟིགས་པས་རིགས་དྲུག་གི་གནས་ན་སེམས་

ཅན་ཆང་གར་མའི་སྦང་མ་ལྟ་བུ་ཉུང་དུ་མ་སོང་བར་འདུག་པས༔    ད་ནི་སེམས་ ཅན་འཁོ ར ་བའི ་ རྒྱ་མཚོ ་ ལས་བསྒྲལ་བར་མི ་ ནུས་སོ ་ སྙམ་ནས་སྤྱན་ཆབ་ཤོ ར ་

བ༔    ཕྱག་གི་སྲིན་ལག་གཉིས་ཀྱིས་བླངས་ཏེ་གཏོར་ནས༔    མ་འོངས་པའི་དུས་ 10 སུ་སྤྱན་ཆབ་གཉིས་ཀྱིས་ཀྱང་འགྲོ་བའི་དོན་བྱེད་པར་ཤོག་ཅིག་ཅེས་སྨོན་ལམ་ བཏབ་པས༔    སུམ་ཅུ་རྩ་གསུམ་ལྷའི་ཡུལ་དུ༔    ལྷའི་དབང་པོ་བརྒྱ་བྱིན་གྱི་སྲས་ མོ་གཉིས་སུ་འཁྲུངས་ཏེ༔    ལྷའི་བུ་མོ་གང་མ་དང་གང་ཆུང་མ་ཞེས་བྱ་བ་གཉིས་

སུ་གྱུར་པས༔    གང་ཆུང་མས་ལྷའི་མེ་ཏོག་བརྐུས་པས༔    ལྷའི་ཁྲིམས་རྣམ་པར་

དག་པ་ཉམས་ནས་མི འི ་ གནས་སུ་ལྷུངས་པས ༔     བལ་པོ ་ མ་གུ་ཏའི ་ ཡུལ་གྲུ་ 15 རུ༔    ཕ་བྱ་རྫི་གསལ་བ་དང་༔    མ་བྱ་རྫི་མ་བུ་རྣ་ཞེས་བྱ་བའི་བུ་མོ༔    བྱ་རྫི་མ་ བདེ་མཆོག་མ་ཞེས་བྱ་བར་སྐྱེས་ཏེ་བྱ་འཚོ་བའི་ལས་བྱེད་དོ༔    

དེའི་ཚེ་རིགས་ངན་བཞི་དང་བཤོས་པས་བུ་བཞི་སྐྱེས་ཏེ༔    དང་པོ་རྟ་རྫིས་

བཤོས་པའི་བུ་གཅིག༔     དེ་འོག་ཕག་རྫིས་བཤོས་པའི་བུ་གཅིག༔     དེ་འོག་ཁྱི་

རྫིས་བཤོས་པའི་བུ་གཅིག༔    དེ་འོག་བྱ་རྫིས་བཤོས་པའི་བུ་གཅིག་སྟེ་བཞི་སྐྱེས་ 20 སོ༔    དེ་ནས་མས་བྱ་འཚོས་པའི་གླ་བསགས་པས༔    བུ་བཞི་ཡང་ཁྱིམ་པ་རབ་

ཐང་དུ་ཕོ ག ༔     སླར་ཡང་གླའི ་ ལྷག་བསགས་པས་ནོ ར ་མང་པོ ་ བསོ ག ས་སྟེ ༔    

!13@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r

བྱ་རྫི་མས་བསམ་བློ་གཅིག་བཏང་བས༔    ངས་བྱ་འཚོས་པའི་གླ་བསགས་པས་

བུ་བཞི་ཡང་ཁྱིམ་པ་རབ་ཐང་དུ་ཕོག༔    ད་གླའི་ལྷག་མ་བསགས་པ་ལ་ཡང་༔     ནོར་མང་པོ་རྙེད་པ་འདི་ཀུན་ལ་སྙིང་པོ་ལེན་པའི་ཕྱིར་དུ༔    སངས་རྒྱས་ཐམས་

ཅད་ཀྱི་ཐུགས་ཀྱི་རྟེན་ང་རང་གི་ཡི་དམ༔    འགྲོ་བ་དཔག་ཏུ་མེད་པའི་བསོད་ 5

ནམས་བསོག་པའི་ཞིང་༔    དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་རིང་བསྲེལ་གྱི་སྙིང་པོ་ཅན་

གྱི་མཆོད་རྟེན་ཆེན་པོ་ཞིག་བཞེངས་པར་བྱེད་པ་ལ༔     ཐོག་མར་ཡུལ་གྱི་རྒྱལ་ པོ་ཆེན་པོ་ལ་ས་སློང་བའི་ཞུ་བ་འབུལ་བར་བྱའོ་སྙམ་ནས༔    རྒྱལ་པོ་ཆེན་པོའི་

དྲུང་དུ་ཕྱིན་ནས༔    ཕྱག་བཙལ་བསྐོར་བ་བྱས་པུས་མོ་བཙུགས་ཐལ་མོ་སྦྱར་ཏེ་ གསོལ་བ ༔     ཀྱཻ་རྒྱལ་པོ་ཆེན་པོ་ལགས ༔     བདག་དབུལ་མོ་བྱ་རྫི་མ་མི་གཅིག་ 10

གི ས ་བྱ་འཚོ ས ་པའི ་ གླ་བསགས་པས་ཕ་མི ་ གཅི ག ་པའི ་ བུ་བཞི ་ ཡོ ད ་པ་ཡང་

ཁྱིམ་པ་རབ་ཐང་དུ་ཕོག༔     གླའི་ལྷག་བསགས་པས་ཀྱང་ནོར་མང་པོ་རྙེད་པ་

རྣམས༔     བདག་རང་གི་ཡི་དམ༔     འགྲོ་བ་དཔག་ཏུ་མེད་པའི་བསོད་ནམས་ བསོ ག ་པའི ་ ཞི ང ་ ༔     སངས་རྒྱས་ཐམས་ཅད་ཀྱི ་ ཐུགས་ཀྱི ་ རྟེ ན ༔     དེ ་ བཞི ན ་ གཤེ ག ས་པའི ་ རི ང ་བསྲེ ལ ་སྙི ང ་པོ ་ ཅན་གྱི ་ མཆོ ད ་རྟེ ན ་ཆེ ན ་པོ ་ གཅི ག ་བཞེ ང ས་ 15

སུ་གསོལ་བས༔    གནང་བར་ཞུ་འཚལ༔    དེ་སྐད་ཅེས་གསོལ་བ་དང་༔    རྒྱལ་ པོ་ཆེན་པོ་རྣམས་མ་བརྟགས་པར་བཀའ་མི་སྩོལ་བས༔    རེ་ཞིག་ཐུགས་མཉམ་

པར་བཞག་ནས་གཟི ག ས་པས ༔     མོ ་ དབུལ་མོ ་ བྱ་རྫི ་ མ་མི ་ གཅི ག ་གི ས ༔     བྱ་

འཚོས་པའི་གླ་བསགས་པས༔    ཕ་མི་གཅིག་པའི་བུ་བཞི་ཡང་ཁྱིམ་པ་རབ་ཐང་ དུ་ཕོག༔     གླ་ཡི་ལྷག་བསགས་པས་ཀྱང་མཆོད་རྟེན་རྒྱ་ཆེན་པོ་བཞེངས་པ་ངོ་ 20

མཚར་རེ་ཆེ་དགོངས་པ་ཐུགས་ལ་ཤར་ཏེ༔    དེ་ལྟར་བྱ་རུ་རུང་ཅེས་བཀའ་བསྩལ་

གནང་བས༔    བྱ་རྫི་མ་དགའ་ཞིང་ཡིད་རབ་ཏུ་རངས་པར་གྱུར་ནས༔    སླར་ ཡང་རྒྱལ་པོ ་ ཆེན ་པོ ་ ཉི ད་ལ་ཕྱག་འཚལ་ཞི ང ་བསྐོ ར ་བ་ལན་མང་དུ་བྱས་ནས་

!14@

h o w t h e s t Ū p a wa s c o n s t r u c t e d a n d c o n s e c r at e d

རང་གི་ཁྱིམ་དུ་ལོག་སྟེ༔    མོ་རང་མ་བུ་ལྔ་དང་བྲན་གཅིག་རྣམས་ཀྱིས༔    གླང་ པོ་ཆེ་གཅིག་དང་བོང་བུ་གཅིག་ཡོད་པ་ལ་སོ་ཕག་བཀལ་ཞིང་བསྐྱལ་ཏེ༔    དེ་ ནས་མཆོ ད ་རྟེ ན ་ཆེ ན ་པོ འི ་ རྨང་བཏི ང ་སྟེ ་ བརྩི ག ས་པས ༔     ཁྲི ་ འཕང་གསུམ་

དུ་སླེ བ ས་པའི ་ ཚེ ༔     བལ་ཡུལ་གྱི ་ མི ་ ཐམས་ཅད་ཁ་འཆམས་ཏེ ༔     མོ ་ དབུལ་

མོ ་ བྱ་རྫི ་ མ་མི ་ གཅི ག ་གི ས ་འདི ་ ཙམ་གྱི ས ་མཆོ ད ་རྟེ ན ་བཞེ ང ས་ན ༔     ར­ྒྱ ལ་པོ ་ 5 དང་༔    བློན་པོ་དང་༔    ཕྱུག་པོ་ཆེན་པོ༔    མི་དྲག་པ་ཀུན་གྱིས་ཇི་ལྟ་བུའི་མཆོད་

རྟེན་བཞེངས༔    འདི་ཀུན་ལ་བརྙས་པ་ཡིན་ཅིང་གནོད་པར་འགྱུར་བས༔    མི་ ཐམས་ཅད་གྲོས་བྱས་ཏེ༔    རྒྱལ་པོ་ཆེན་པོ་ལ་ཞུས་ཏེ་རྩིག་ཏུ་མ་བཅུག་པ་འཐད་

དོ ་ ཟེ ར ༔     བལ་ཡུལ་གྱི ་ མི ་ ཐམས་ཅད་ཚོ ག ས་ཏེ ༔     རྒྱལ་པོ ་ ཆེ ན ་པོ ་ ལ་ཞུས་

པ༔    ཀྱཻ་རྒྱལ་པོ་ཆེན་པོ་ལགས༔    ཁྱེད་ལ་ཐུགས་ནོར་བ་ཆེན་པོ་ཞིག་མངའ༔    མོ་ 10 དབུལ་མོ་བྱ་རྫི་མ་མི་གཅིག་གིས་མཆོད་རྟེན་འདི་ལྟ་བུ་བཞེངས་ན༔    ཁྱེད་རྒྱལ་ པོ་དང་༔     བློན་པོ་དང་༔     ཕྱུག་པོ་ལ་སོགས་པ་དྲག་པ་ཀུན་གྱིས་དགེ་རྩ་ལ་

ཇི་ལྟ་བུའི་མཆོད་རྟེན་བཞེངས༔    འདི་རྩིག་ཏུ་བཅུག་ན་རང་རེ་ཀུན་ལ་གནོད་ པས༔    ས་རྡོ་རྣམས་རང་གནས་སུ་བསྐྱལ་ཏེ་རྩིག་ཏུ་མ་བཅུག་པ་འཐད་དོ་ཞུས་

པས༔    རྒྱལ་པོ་ཆེན་པོས་བཀའ་བསྩལ་པ༔    ཁྱེད་རྣམས་ཐམས་ཅད་ལེགས་པར་ 15 ཉོན་ཅིག༔    མོ་དབུལ་མོ་བྱ་རྫི་མ་མི་གཅིག་གིས་བྱ་འཚོས་པའི་གླ་བསགས་པས་

ཀྱང་ཕ་མི་གཅིག་པའི་བུ་བཞི་ནི༔    ཁྱིམ་པ་རབ་ཐང་དུ་ཕོག༔    སླར་ཡང་གླའི་ ལྷག་བསགས་པ་ལའང་མཆོད་རྟེན་ཆེན་པོ་འདི་ལྟ་བུ་བཞེངས་པ་ངོ་མཚར་རེ་ཆེ་

བསམས་ནས༔    ངས་ནི་བྱ་རུ་རུང་ཟེར་བ་ཁ་ནས་ཤོར་རོ༔    རྒྱལ་པོའི་སྨྲས་པ་

ལན་གཅིག་ཡིན་ནོ་གསུངས་པས༔    གཞན་མི་རྣམས་ཀྱིས་བཀག་ཀྱང་མི་ཁེགས་ 20 པར་བརྩིགས་པས༔    མཆོད་རྟེན་གྱི་མཚན་ཡང་བྱ་རུང་ཁ་ཤོར་དུ་གྲགས་སོ༔

དེ་ནས་དབྱར་དགུན་མ་ཆད་པར་བརྩིགས་པས༔    ལོ་བཞི་ལ་བུམ་པ་མན་

!15@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r

ཆད་བརྩིགས་གྲུབ་པས༔    དེའི་དུས་སུ་བྱ་རྫི་མ་བདེ་མཆོག་མ་དེ་ཉིད༔    ཚེའི་ དུས་བྱེད་པར་ཤེས་ཏེ༔    བུ་བཞི་གཡོག་དང་ལྔ་ལ་སྨྲས་པ༔    ཁྱེད་རྣམས་ཀྱིས་

ངའི་ཡི་དམ༔    འགྲོ་བ་མཐའ་ཡས་པའི་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་བསོད་ནམས་ བསོ ག ་པའི ་ ཞི ང ་ ༔     མཆོ ག ་ཏུ་གྱུར་པའི ་ མཆོ ད ་རྟེ ན ་ཆེ ན ་པོ ་ འདི ་ བཞེ ང ས་སུ་ 5

ཆུག་ལ༔    འདིའི་ནང་དུ་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་རིང་བསྲེལ་བཞུགས་སུ་གསོལ་ ཏེ ༔     རབ་ཏུ་གནས་པ་རྒྱ་ཆེ ན ་པོ ་ གྱི ས ་ཤི ག ༔     ­དེ ས ་ནི ་ ངའི ་ བསམ་པ་རྫོ ག ས་

ཤིང་ ­༔    དུས་གསུམ་གྱི་སངས་རྒྱས་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་ཀྱང་༔    དགོངས་པ་ཡོངས་ སུ་རྫོགས་པ་དང་༔    ཁྱེད་རང་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་འདི་ཕྱིའི་དོན་རྒྱ་ཆེན་པོ་འགྲུབ་ པར་འགྱུར་རོ༔    ཞེས་སྨྲས་ཏེ་ཚེའི་དུས་བྱས་སོ༔    དེའི་ཚེ་སྒྲ་དང་རོལ་མོ་དང་ 10

ལྷའི་མེ་ཏོག་གི་ཆར་ཆེན་པོ་བབ་པ་དང་༔    འཇའ་འོད་ཀྱི་ཚོགས་དང་བཅས་ ཏེ༔    མཆོད་རྟེན་ཆེན་པོ་འདི་ཉིད་བཞེངས་པའི་ཕན་ཡོན་གྱིས་མ་བྱ་རྫི་མ་བདེ་ མཆོག་མ་དེ་ཉིད༔    དམ་ཚིག་ལྷ་མོ་པྲ་མོ་ཧ་ཞེས་བྱ་བར་སངས་རྒྱས་སོ༔

དེ་ནས་བུ་རྣམས་གྲོས་བྱས་ཏེ༔    རང་རེའི་མ་རྒན་མོ་དེ་ཉིད་དབུལ་མོ་བྱ་

རྫི ་ མར་སྐྱེ ས ་ཀྱང་ ༔     ངེ ད ་རང་ཕ་མི ་ གཅི ག ་པའི ་ བུ་བཞི ་ ནི ་ ཁྱི མ ་པ་རབ་ཐང་ 15

དུ་ཕོ ག ༔     ནོ ར ་གྱི ་ ལྷག་མས་ཀྱང་ཛམྦའི ུ ་ གླི ང ་དུ་དཀོ ན ་པའི ་ མཆོ ད ་རྟེ ན ་ཆེ ན ་ པོ༔    ངོ་མཚར་མཆོག་ཏུ་གྱུར་པ་འདི་ལྟ་བུ་བཞེངས་ན༔    ད་ངེད་རང་བུ་རྣམས་

ཀྱིས་མའི་དགེ་རྩ་དྲིན་ལན་བསབ་པའི་ཕྱིར་དུ༔     མའི་མཆོད་རྟེན་ལ་བུམ་པ་

གདགས་དགོས་ཟེར་ཏེ༔     གྲོས་འཚམས་ནས་བུ་རྣམས་ཀྱིས་སྔར་ལྟར་གླང་པོ་ ཆེ་དང་བོང་བུ་ལ་སོ་ཕག་བཀལ༔    བྲན་གཅིག་པོ་ལ་གྲོགས་བཅོལ་ཏེ་ལོ་གསུམ་ 20

བརྩིགས་པས༔    ཀུན་དྲིལ་ལོ་བདུན་ལ་བཞེངས་སུ་གྲུབ་སྟེ༔    དེ་བཞིན་གཤེགས་ པ་འོད་སྲུང་གི་རིང་བསྲེལ་མ་ག་དྷའི་བྲེ་གང་སྲོག་ཤིང་གི་ནང་དུ་བཞུགས་སུ་

གསོལ་ཏེ༔    དེ་ནས་མཆོད་པའི་ཚོགས་དཔག་ཏུ་མེད་པ་བཤམས་ནས༔    རབ་ཏུ་

!16@

h o w t h e s t Ū p a wa s c o n s t r u c t e d a n d c o n s e c r at e d

གནས་པའི་མེ་ཏོག་འཐོར་བའི་ཚེ༔    མདུན་གྱི་ནམ་མཁའི་ཁམས་ཐམས་ཅད་དུ་ དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་འོད་སྲུང་འཁོར་དང་བཅས་པ་དང་ ༔    གཞན་ཡང་ཕྱོགས་ བཅུའི་སངས་རྒྱས་དང་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ཐམས་ཅད་དང་ ༔    དགྲ་བཅོམ་ པའི་འཁོར་དཔག་ཏུ་མེད་པས་བསྐོར་བ་དང་ ༔    གཞན་ཡང་དེ་བཞིན་གཤེགས་

པ་རིགས་ལྔ༔    རིགས་གསུམ་མགོན་པོ༔    ཞི་ཁྲོའི་ལྷ་ཚོགས་དཔག་ཏུ་མེད་པ་ 5 ཏིལ་གྱི་གང་བུ་ཁ་ཕྱེ་བ་ལྟ་བུ་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་པ་རྣམས་བྱོན་ནས༔    མེ་ཏོག་

འཐོ ར ་ཞི ང ་བཀྲ་ཤི ས ་རྒྱ་ཆེ ན ་པོ ་ བརྗོ ད ་པར་མཛད ༔     ལྷའི ་ རོ ལ ་མོ ་ སྣ་ཚོ ག ས་

པའི་སྒྲ་སྒྲོགས་པ་དང་༔    ལྷའི་མེ་ཏོག་གི་ཆར་ཆེན་པོ་བབ་པ་དང་༔    ལྷའི་སྤོས་ དྲི་ཞིམ་པོས་ས་ཕྱོགས་ཐམས་ཅད་དུ་ཁྱབ་པ་དང་༔    ས་ཆེན་པོ་འདི་ཡང་ལན་

གསུམ་གྱི་བར་དུ་གཡོས་པ་དང་༔    དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཚོགས་ཀྱི་སྐུ་ལས་ཡེ་ 10 ཤེས་ཀྱི་འོད་ཟེར་དཔག་ཏུ་མེད་པ་འཕྲོས་པས༔    ཉིན་ནུབ་ཀྱི་སྣང་བ་མེད་པ་ཞག་

ལྔའི་བར་དུ་བསྟན་ཏོ༔    མཆོད་རྟེན་ཆེན་པོ་བྱ་རུང་ཁ་ཤོར་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ལས༔    ཇི་ ལྟར་བཞེངས་པ་དང་རབ་ཏུ་གནས་པར་མཛད་པའི་ལེའུ་སྟེ་དང་པོའོ༔    ས་མ་ ཡ༔    རྒྱ་རྒྱ་རྒྱ།

Glossary ཀ་ ཀུན་  all, every[one] ཀུན་དྲིལ་  all combined, altogether ཀྱང་  even, also ཀྱཻ་  O!

དཀོན་མཆོག་  [Three] Precious (lit., supreme

rarity), triratna, Buddha, Dharma, and Saṅgha

དཀོན་པ་  rare[ly found], rare, scarce བཀག་པ་  past of འགོག་པ་ བཀང་བ་  past of འགེངས་པ་

!17@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r བཀའ་  word of a buddha, a teacher, or a king བཀའ་སྩོལ་བ་   granting words, teaching, ex-

ཁ་

plaining (very honorific) (past བཀའ་བསྩལ་པ་, fut. བཀའ་བསྩལ་བ་, impv. བཀའ་སྩོལ་) ཐ་དད་པ་

ཁ་  mouth

བཀའ་བསྩལ་པ་  past of བཀའ་སྩོལ་བ་

reaching consensus

ཁ་འཆམས་པ་  agreeing [with one another],

བཀལ་བ་  past of འགེལ་བ་

ཁ་ཕྱེ་བ་  open

བཀྲ་ཤིས་  auspiciousness, verses of

ཁང་  house

auspiciousness (པ་ ending optional)

ཁམས་  realm, region

རྐུ་བ་  stealing (past བརྐུས་པ་, fut. བརྐུ་བ་,

impv.

ཁེག་པ་  stopping, preventing (past ཁེགས་པ་, fut. ཁེག་པ་) ཐ་མི་དད་པ་

རྐུས་) ཐ་དད་པ་

སྐད་  voice, sound, speech, language

ཁེགས་པ་  past of ཁེག་པ་

སྐུ་  body, embodiment (h.) སྐུར་བ་  conferring (past བསྐུར་བ་, fut. བསྐུར་བ་,

impv. སྐུར་) ཐ་དད་པ་

སྐོར་བ་  turning around, revolving, surround-

ing, encircling (past བསྐོར་བ་, fut. བསྐོར་བ་, impv. སྐོར་) ཐ་དད་པ་

ཁྱི་  dog ཁྱིམ་  house, home

ཁྱིམ་པ་རབ་ཐང་དུ་ཕོག  an obscure phrase that

(past སྐྱེས་པ་, fut. སྐྱེ་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

སྐྱེད་པ་  generating, arousing, producing (past བསྐྱེད་པ་, fut. བསྐྱེད་པ་, impv. སྐྱེད་) ཐ་དད་པ་

སྐྱེལ་བ་  moving, transporting (past བསྐྱལ་བ་,

fut. བསྐྱལ་བ་, impv. སྐྱོལ་) ཐ་དད་པ་ སྐྱེས་པ་  past of སྐྱེ་བ་

apparently means “established [her four sons] as well-to-do householders” (or “householders of the best rank”)

ཁྱེད་  you (h.) ཁྱོད་  you ཁྲི་འཕང་  the “steps” that form the base of

a stūpa

སྐྱོགས་  drinking cup, goblet

ཁྲི་སྲོང་ལྡེའུ་བཙན་  eighth-century Tibetan

བརྐུས་པ་  past of རྐུ་བ་

emperor

བསྐལ་པ་  eon, world-age (borrowing from the བསྐོར་བ་  n. circumambulation;

ཐ་མི་དད་པ་

ཁྱིམ་པ་  householder

སྐྱེ་བ་  being born, arising, growing

Sanskrit kalpa)

ཁྱབ་པ་  pervading, becoming widespread

ཁྲིམས་  law, regulation མཁན་པོ་  master, abbot

v. past of སྐོར་བ་

མཁས་པ་  scholar, learned person

བསྐྱལ་བ་  past and fut. of སྐྱེལ་བ་

འཁོར་  retinue, audience, attendants

བསྐྱེད་པ་  past of སྐྱེད་པ་

!18@

h o w t h e s t Ū p a wa s c o n s t r u c t e d a n d c o n s e c r at e d འཁོར་བ་  saṃsāra, the circle of existence of

གླིང་  island, continent

འཁོར་ལོ་  wheel

དགའ་བ་  being happy, being pleased, rejoicing ཐ་མི་དད་པ་

འཁྲུང་བ་  taking birth (respectful for སྐྱེ་བ་)

དགུ་  nine (sometimes, “many”)

birth, death, and rebirth

(past འཁྲུངས་པ་, fut. འཁྲུང་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

དགུན་  winter

འཁྲུངས་པ་  past of འཁྲུང་བ་

དགེ་རྩ་  དགེ་བའི་རྩ་བ་, “root of virtue,” virtuous deeds, virtue-producing deeds

ག་

དགོངས་པ་  n. thought, intention, resolve (h.)

གང་བ་  being full, becoming full ཐ་མི་དད་པ་ གང་ཆུང་མ་  (a personal name)

(past དགོངས་པ་, fut. དགོངས་པ་, impv. དགོངས་) ཐ་དད་པ་

གང་བུ་  pod

དགོས་པ་  need, must [do as indicated in the preceding verb] ཐ་མི་དད་པ་

གང་མ་  (a personal name, Skt. Pūrṇa)

དགྲ་བཅོམ་པ་  arhat, epithet of a buddha or

an enlightened being

གངས་  snow

བགྱིད་པ་  doing (elegant style for བྱེད་པ་)

གར་མ་  thick (of liquids) གྱིས་  impv. of བགྱིད་པ་ (Do not confuse with

the more common instrumental ending!)

གྱུར་པ་  past of འགྱུར་བ་ གྲགས་པ་  being known [as] ཐ་མི་དད་པ་ གྲུ་  corner གྲུབ་པ་  past of འགྲུབ་པ་ གྲོགས་  help, assistance གྲོགས་པོ་  friend

(past བགྱིས་པ་, fut. བགྱི་བ་, impv. གྱིས་) ཐ་དད་པ་ བགྲང་བ་  counting, reckoning

(past བགྲངས་པ་, fut. བགྲང་བ་, impv. བགྲོངས་) མགུལ་  throat, neck མགོན་པོ་  protector, lord འགེངས་པ་  filling, loading, fulfilling

(past བཀང་བ་, fut. དགང་བ་, impv. ཁོང་) ཐ་དད་པ་

འགེལ་བ་  loading [on a beast of burden]

(past བཀལ་བ་, fut. དགལ་བ་, impv. ཁོལ་)

གྲོལ་བ  n. liberation; v. being liberated

ཐ་དད་པ་

གྲོས་  talks, conversations, consultations,

འགོག་པ་  obstructing, opposing (past བཀག་པ་, fut. དགག་པ་, impv. ཁོག་) ཐ་དད་པ་

ཐ་མི་དད་པ་

discussion

གྲོས་འཆམ་པ་   agreeing, coming to

a consensus. See འཆམ་པ་ གླ་  income གླང་པོ་ཆེ་  elephant

འགྱུར་བ་  becoming, changing (past གྱུར་པ་,

fut. འགྱུར་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

འགྲན་ཟླ་  rival, competitor, peer, similar, equal འགྲུབ་པ་  finishing, accomplishing, achieving,

reaching (past གྲུབ་པ་, fut. འགྲུབ་པ་) ཐ་མི་དད་པ་

!19@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r འགྲོ་བ་  n. being [of the six types] འགྲོ་བ་  v. going (past ཕྱིན་པ་ or སོང་བ་, fut. འགྲོ་

ང་

བ་, impv. སོང་) ཐ་མི་དད་པ་

ང་  I

འགྲོལ་བ་  freeing, releasing (past བཀྲོལ་བ་, fut.

ང་རང་གི་  my, my own

དགྲོལ་བ་, impv. ཁྲོལ་) ཐ་དད་པ་

ངན་  bad

རྒན་མོ་  elderly woman

ངེད་  we

རྒུན་ཆང་  wine

ངོ་མཚར་  amazing, miraculous

རྒྱ་  extent, very

མངའ་བ་  possessing, having, being

རྒྱ་ཆེན་པོ་  very great, extensive, broad, wide

ལྔ་  five

རྒྱ་མཚོ་  ocean

སྔར་  before

རྒྱལ་  short form of རྒྱལ་པོ་

སྔོན་  [in] the past (also, སྔོན་དུ་)

རྒྱལ་པོ་  king

སྔོན་རོལ་ན་  in the past, earlier on, (preceded by possessive particle) prior [to]

སྒྲ་  sound སྒྲུབ་པ་  accomplishing, achieving

(past བསྒྲུབས་པ་, fut. བསྒྲུབ་པ་, impv. སྒྲུབས་)

ཅ་

སྒྲོགས་པ་  or  སྒྲོག་པ་  calling out, reading out,

ཅན་  “having” [the preceding thing or quality]

ཐ་དད་པ་

proclaiming (past བསྒྲགས་པ་, fut. བསྒྲག་པ་, impv. སྒྲོགས་) ཐ་དད་པ་

ཅིག་  impv. suffix

སྒྲོན་  or  སྒྲོན་མེ་  lamp

གཅིག་  one

སྒྲོལ་བ་  making free, liberating

བཅས་པ་  or  དང་བཅས་པ་  accompanied

(past བསྒྲལ་བ་, fut. བསྒྲལ་བ་, impv. སྒྲོལ་)

ཐ་དད་པ་

བརྒྱ་  hundred བརྒྱ་བྱིན་  Giving a Hundred

(Skt. Śatakratu, epithet of Indra)

བརྒྱུད་པ་  transmission, lineage བསྒྲལ་བ་  past and fut. of སྒྲོལ་བ་

by, with

བཅུ་  ten བཅུག་པ་  past of འཇུག་པ་ བཅོལ་བ་  past and fut. of འཆོལ་བ་

ཆ་ ཆང་  [Tibetan-style] beer ཆད་པ་  past of འཆད་པ་ ཆབ་  water (respectful form of ཆུ་)

!20@

h o w t h e s t Ū p a wa s c o n s t r u c t e d a n d c o n s e c r at e d ཆར་  rain

ཇི་ལྟར་  how (interrogative)

ཆུག་  impv. of འཇུག་པ་

འཇའ་  short form of འཇའ་ཚོན་

ཆེ་བ་  being great

འཇའ་ཚོན་  rainbow

ཆེན་པོ་  great

འཇིག་རྟེན་  world (lit., perishable support)

ཆོས་  Dharma

འཇུག་པ་  allowing, permitting, having

[something] done (past བཅུག་པ་, fut. གཞུག་པ་, impv. ཆུག་) ཐ་དད་པ་

མཆོག་  best, supreme མཆོད་རྟེན་  stūpa, reliquary monument

འཇོག་པ་  settling, placing, letting to rest,

མཆོད་གནས་  priest (lit., site of offerings) མཆོད་པ་  n. worship, offerings (past མཆོད་པ་,

leaving alone, (past བཞག་པ་, future གཞག་པ་, impv. ཞོག་) ཐ་དད་པ་

fut. མཆོད་པ་, impv. མཆོད་) ཐ་དད་པ་

རྗེ་  lord

འཆད་པ་  stopping, cutting off [the flow of

something] (past ཆད་པ་, fut. འཆད་པ་)

ཐ་མི་དད་པ་

རྗེ་འབངས་ཉི་ཤུ་རྩ་ལྔ་  the lord and subjects [totaling] twenty-five, the twenty-five disciples of Padmasaṃbhava

འཆད་པ་  teaching, explaining (past བཤད་པ་,

རྗོད་པ་  pronouncing, reciting (past བརྗོད་པ་,

fut. བཤད་པ་, impv. ཤོད་) ཐ་དད་པ་

fut. བརྗོད་པ་, impv. རྗོད་) ཐ་དད་པ་

འཆམ་པ་  agreeing, coming to an agreement

བརྗོད་པ་  past and fut. of རྗོད་པ་

(past འཆམས་པ་, fut. འཆམ་པ་, impv. འཆོམས་) ཐ་དད་པ་

འཆམས་པ་  past of འཆམ་པ་ འཆར་བ་  rising, appearing (past ཤར་བ་,

fut. འཆར་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

འཆོར་བ་  escaping (past ཤོར་བ་, fut. འཆོར་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

འཆོལ་བ་  entrusting, putting in charge [of something] (past བཅོལ་བ་, fut. བཅོལ་བ་, impv. ཆོལ་) ཐ་དད་པ་

ཉ་ ཉན་པ་  listening, learning (past མཉན་པ་,

fut. མཉན་པ་, impv. ཉོན་) ཐ་དད་པ་

ཉམས་  experience ཉམས་པ་  wearing out, deteriorating, breaking, ruining ཐ་མི་དད་པ་ ཉི་མ་  sun ཉི་ཤུ་  twenty

ཇ་

ཉིད་  (used for emphasis and to make abstract nouns)

ཇི་  what

ཉིན་  day, daytime, daylight

ཇི་ལྟ་བུ་  such a… what kind of… (acts as an

ཉུང་  few (adj.)

interrogative)

ཉུང་དུ་མ་སོང་བ་  no fewer than

!21@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r ཉོན་  impv. of ཉན་པ་

རྟོག་པ་  thinking, considering, investigating (past བརྟགས་པ་, fut. བརྟག་པ་, impv. རྟོགས་)

གཉིས་  two མཉམ་པ་  (preceded by དང་) equal to, same as (cf. དང་བྲལ་བ་ & དང་བཅས་པ་) མཉམ་པར་  (adv.) equally, evenly མཉམ་པར་བཞག་པ་  past of མཉམ་པར་འཇོག་པ་ rest

in equanimity, settle in meditative equipoise. See འཇོག་པ་

ཐ་དད་པ་

ལྟ་བུ་  like, as (adj.) ལྟར་  like, as (adv., similar to ལྟ་བུར་) སྟེང་  [on] top [of ] སྟོང་  thousand སྟོན་པ་  teaching, showing, displaying, indicating, appearing (past བསྟན་པ་, fut. བསྟན་པ་, impv. སྟོན) ཐ་དད་པ་)

རྙེད་པ་  getting, obtaining ཐ་མི་དད་པ་ སྙམ་པ་  thinking ཐ་མི་དད་པ་

བརྟགས་པ་  past of རྟོག་པ་

སྙིང་པོ་  heart, essence སྙིང་པོ་ལེན་པ་  for the benefit of others [an

བསྟན་པ་  n. teachings [of the Buddha, generally]; v. past of སྟོན་པ་

བརྙས་པ་  abusing, insulting (past བརྙས་པ་, fut. བརྙས་པ་, impv. བརྙས) ཐ་དད་པ་

ཐ་

བརྙེས་པ་  (here, mistake for བརྙས་པ་)

ཐང་དུ་ཕོག་  establish

expression]

ཐང་པོ་  strong, solid ཏ་ 

ཐམས་ཅད་  all

ཏིལ་  sesame

ཐལ་མོ་  palm [of the hand]

གཏོང་བ་  sending, letting go, also a verbalizer

ཐུགས་  heart, mind (h.)

(past བཏང་བ་, fut. གཏང་བ་, impv. ཐོང་)

ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོ་  Great Compassionate One

ཐ་དད་པ་

གཏོར་བ་  scattering (past གཏོར་བ་, fut. གཏོར་བ་,

impv. གཏོར་) ཐ་དད་པ་

ཐུགས་དམ་  a resolution or high intention

བཏགས་པ་  past of འདོགས་པ་ བཏང་བ་  past of གཏོང་བ་. See བསམ་བློ་བཏང་བ་ བཏབ་པ་  past of འདེབས་པ་ བཏིང་བ་  past of འདིང་བ་ རྟ་  horse རྟེན་  receptacle, support

(Mahākaruṇika), name of a form of the bodhisattva Avalokiteśvara

ཐོག་  roof, ceiling ཐོག་འདྲེན་པ་  being at the head, leading. See འདྲེན་པ་

ཐོག་མ་  first [in a series], firstly, in the

beginning

ཐོས་པ་  hearing, learning ཐ་མི་དད་པ་

!22@

h o w t h e s t Ū p a wa s c o n s t r u c t e d a n d c o n s e c r at e d མཐའ་འཁོབ་  not converted or civilized by

དྲངས་པ་  past of འདྲེན་པ་

Buddhism

དྲི་  scent, smell

མཐའ་ཡས་པ་  without end མཐར་ཕྱིན་པ་  “gone to the limit,” brought to

completion, fulfilled

དྲིན་  kindness, favor དྲིན་ལན་  return gratitude, repay kindness དྲིལ་བ་  past of འདྲིལ་བ་

མཐར་ཕྱིན་པར་  completely

དྲུག་  six

འཐད་པ་  reasonable, suitable, agreeable,

preferable ཐ་མི་དད་པ་

དྲུང་  front, presence (possessive + --- + དུ་,

“in the presence of ”)

འཐོར་བ་  becoming scattered ཐ་མི་དད་པ་

གདགས་པ་  fut. of འདོགས་པ་ གདོང་  face

ད་

བདག་  I

ད་  now

བདག་ཅག་  we

དག་  plural

བདུན་  seven

དང་པོ་  first དད་པ་  faith, faithful, having faith ཐ་མི་དད་པ་ དམ་པ་  best, sublime དམ་ཚིག་  oath, pact, [tantric] commitment,

vow

དར་  silk, (sometimes generically:) cloth, flag དར་བ་  spreading, diffusing ཐ་མི་དད་པ་

བདེ་མཆོག་མ་  (a personal name, meaning “highest bliss woman”) མདུན་  the front [of someone], presence འདམ་  mud, mire, swamp འདའ་བ་  passing (past འདས་པ་, fut. འདའ་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

འདས་པ་  past of འདའ་བ་

དར་ཟབ་  fine silk དུས་  time, occasion (in some cases, “when”) དུས་བྱེད་པ་  passing away. See བྱེད་པ་

འདི་  this འདི་ཉིད་  this same, this very འདི་ཕྱི་  this [life] and later [life]

དེ་ལྟར་  like that དེ་ནས་  then, after that དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་  tathāgata (a “thus-gone” or

འདིང་བ་  spreading, laying out [a seat, throne, foundation] (past བཏིང་བ་, fut. གདིང་བ་, impv. ཐིང་) ཐ་དད་པ་

“thus-come” one), epithet for buddhas

འདུག་པ་  there is, having (verb of existence)

དོན་  meaning, significance, purpose, benefit

འདེབས་པ་  a verbalizer (past བཏབ་པ་,

དྲག་པ་  powerful, important, elevated

fut. གདབ་པ་, impv. ཐོབ་) ཐ་དད་པ་

[people]

!23@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r འདོགས་པ་  tying, fastening, attaching,

མནན་པ་  past of གནོན་པ་

adding on (past བཏགས་པ་, fut. གདགས་པ་, impv. ཐོགས་) ཐ་དད་པ་

རྣམ་  = རྣམ་པ་ aspect, mode, form, appearance རྣམ་གཉིས་  = རྣམ་པ་གཉིས་, two distinct/differ-

འདོན་པ་  extracting (past བཏོན་པ་,

ent [ones]

fut. གདོན་པ་, impv. ཐོན་) ཐ་དད་པ་

རྣམ་པར་དག་པ་  (= རྣམ་དག་) immaculate,

འདྲ་བ་  being alike, similar to ཐ་མི་དད་པ་

perfectly pure

འདྲིལ་བ་   summing up (past དྲིལ་བ་,

རྣམས་  (the most common plural marker)

fut. དྲིལ་བ་, impv. དྲིལ་) ཐ་དད་པ་

སྣ་ཚོགས་པ་  various, all kinds of

འདྲེན་པ་  inviting, serving (food & drink),

drawing, pulling (past དྲངས་པ་, fut. དྲང་བ་, impv. དྲོངས) ཐ་དད་པ་. See also ཐོག་འདྲེན་པ་ and སྤྱན་འདྲེན་པ་

སྣང་བ་  n. appearance; v. appearing ཐ་མི་དད་པ་ སྣང་བ་མཐའ་ཡས་  Amitābha (a buddha)

རྡོ་  stone

པ་ པ་ཏྲ་  cup, bowl, sheet of paper (borrowing from Skt.)

ན་ ན་  if, when

པདྨ་འབྱུང་གནས་  Padmasaṃbhava

ནི་  topic marker

པུ་རྣ་  (a personal name, Skt. Pūrṇa)

ནང་  inside, interior

པུས་མ་ོ  knee

ནམ་མཁའ་  sky, space

པུས་མོ་བཙུགས་པ་  past of པུས་མོ་འཛུགས་པ་

ནུབ་  sunset, west

པུས་མོ་འཛུགས་པ་  kneeling. See འཛུགས་པ་

ནུས་པ་  n. ability; v. being able [to]

པོ་ཏ་ལ་  Potala (divine palace of Avalokiteśvara)

ནོར་  wealth ནོར་བ་  n. error, mistake; v. being mistaken

པྲ་མོ་ཧ་  (a personal name, evidently Indic in

ཐ་མི་དད་པ་

origin)

གནང་བ་  granting [a request] from a high

དཔག་  measure

person to a low one (past གནང་བ་, fut. གནང་བ་, impv. གནོངས་) ཐ་དད་པ་

དཔག་པ་  measuring དཔལ་  glorious, a respectful title

གནས་  place

སྤོས་  incense

གནོད་པ་  harming, hurting ཐ་དད་པ་ གནོན་པ་  subduing, suppressing (past མནན་པ་,

fut. མནན་པ་, impv. ནོན་) ཐ་དད་པ་

སྤྱན་  eye (h.) སྤྱན་འདྲེན་པ་  inviting (h.). See འདྲེན་པ་

!24@

h o w t h e s t Ū p a wa s c o n s t r u c t e d a n d c o n s e c r at e d སྤྱན་རས་གཟིགས་དབང་ཕྱུག་  Avalokiteśvara

[the bodhisattva]

འཕྲོ་བ་  emanating outward, radiating (past འཕྲོས་པ་, fut. འཕྲོ་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

སྤྲུལ་སྐུ་  emanation body, nirmāṇakāya

འཕྲོས་པ་  past of འཕྲོ་བ་

སྤྲེལ་  monkey

བ་ ཕ་

བབ་པ་  past of འབབ་པ་

ཕ་  father

བར་  middle, intermediate, in between, until

ཕག་  pig

བར་ཁང་  intermediate chamber (the second

of the three levels of the main temple at

ཕན་པ་  benefit, benefiting ཐ་མི་དད་པ་

བསམ་ཡས་)

ཕན་ཡོན་  benefit, reward

བལ་པོ་  Nepali, Newari

ཕུལ་བ་  past of འབུལ་བ་

བལ་ཡུལ་  Kathmandu Valley, Nepal

ཕོ་  male

བུ་  son, child

ཕོ་བྲང་  palace

བུ་མོ་  daughter, girl

ཕྱག་  hand (h.)

བུམ་པ་  “vessel, pot” (architectural term for

ཕྱག་ཏུ་ཕུལ་བ་  past of ཕྱག་ཏུ་འབུལ་བ་

part of a stūpa)

ཕྱག་ཏུ་འབུལ་བ་  offering (h.). See འབུལ་བ་

བོ་དྷི་ས་ཏྭ  Bodhisatva, epithet of Śāntarakṣita

(often written with only one ta)

ཕྱག་བཙལ་བ་  past of ཕྱག་འཚལ་བ་

བོང་བུ་  donkey

ཕྱག་འཚལ་བ་  prostrating, paying homage

(past ཕྱག་བཙལ་བ་, fut. ཕྱག་བཙལ་བ་, impv. ཕྱག་འཚོལ་) ཐ་དད་པ་

བོད་  Tibet བྱ་  bird

ཕྱི་  outer, external, later [lifetime]

བྱ་བ་  fut. of བྱེད་པ་. (n.) work, deed

ཕྱིན་པ་  past of འགྲོ་བ་

བྱ་རྫི་  poultry man

ཕྱིར་  in order to…, for the sake of…

བྱ་རྫི་མ་  poultry woman (lit., bird-keeping female)

(postposition)

ཕྱུག་པོ་  wealthy person

བྱ་རུང་ཁ་ཤོར་  name of Bodhanath Stūpa in

ཕྱེ་  (here) = ཕྱེ་མ་ powder, dust, flour

Nepal

ཕྱོགས་  direction

བྱང་ཆུབ་  enlightenment

འཕགས་པ་  exalted, sublime, noble [one], ārya

བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་  bodhisattva, a being

wishing for enlightenment

!25@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r བྱས་པ་  past of བྱེད་པ་

འབུལ་བ་  offering from a low person to a high one (past ཕུལ་བ་, fut. དབུལ་བ་, impv. ཕུལ་)

བྱུང་བ་  past of འབྱུང་བ་

ཐ་དད་པ་

བྱེད་པ་  acting, doing, making (past བྱས་པ་, fut. བྱ་བ་, impv. བྱོས་) ཐ་དད་པ་

འབོལ་  cushion, mattress འབྱུང་བ་  occurring, happening, emerging (past བྱུང་བ་, fut. འབྱུང་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

བྱོན་པ་  past of འབྱོན་པ་ བྲན་  servant

འབྱོན་པ་  coming, arriving (past བྱོན་པ་,

བྲལ་བ་  past of འབྲལ་བ་ (preceded by དང་)

fut. འབྱོན་པ་, impv. བྱོན་) ཐ་མི་དད་པ་

བྲེ་  a unit of measure (= Skt. droṇa) 6 ཕུལ་ =

འབྲལ་བ་  being separated, parted from, de-

1 བྲེ་, 20 བྲེ་ = 1 ཁལ་; one khal is approximately a bushel

prived of [preceded by དང་] (past བྲལ་བ་, fut. འབྲལ་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

བླ་མ་  lama, guru

འབྲས་བུ་  fruit, result, goal

བླ་མ་ཡང་གསང་ཐུགས་ཀྱི་སྒྲུབ་པ་  “sādhana of the most secret heart of the lama”: name of an excavated (གཏེར་མ་) cycle centering on Padmasaṃbhava as the ideal teacher (བླ་མ་)

སྦང་མ་  the grain and sediments left over after

བླང་བ་  fut. of ལེན་པ་

the beer has been drained off

སྦྱར་བ་  past and fut. of སྦྱོར་བ་ སྦྱོར་བ་  joining together, putting together,

preparing, applying (past སྦྱར་བ་, fut. སྦྱར་བ་, impv. སྦྱོར་) ཐ་དད་པ་

བླངས་པ་  past of ལེན་པ་ བློན་པོ་  minister [of state], official དབང་བསྐུར་  conferral of initiation (lit., con-

ferral of power). See སྐུར་བ་

མ་  mother

དབང་པོ་  chief, head, lord

མ་ག་དྷ་  Magadha, area in north-central

དབང་ཕྱུག་  sovereign (Skt. īśvara)

India, present-day Bihar (more or less)

དབུལ་པོ་  poor (adj.); feminine form: དབུལ་མོ་ དབུས་འགྱུར་  forming the center, Tibetan

མ་

མ་གུ་ཏ་  name of an area in Nepal, otherwise

not known

epithet for Magadha

མ་ཆད་པར་  uninterruptedly. See འཆད་པ་

དབྱར་  summer

མ་འོངས་པ་  future (lit., the “not come”).

འབངས་  subject [of a king] འབབ་པ་  falling (past བབ་པ་, fut. འབབ་པ་) ཐ་མི་དད་པ་

See འོང་བ་

མ་ཧཱ་གུ་རུ་  mahāguru, “great teacher” མང་པོ་  many, much མན་  short form of མན་ཆད་, opposite of ཡན་

ཆད་, downward, below

!26@

h o w t h e s t Ū p a wa s c o n s t r u c t e d a n d c o n s e c r at e d མན་ཆད་  downward, below མི་  human (don’t confuse with the negative prefix used with pres. or fut. verbs)

རྩིག་པ་  erecting, building [a wall or building] (past བརྩིགས་པ་, fut. བརྩིག་པ་, impv. རྩིགས་) ཐ་དད་པ་

རྩེ་  peak, summit

མི་གཅིག་པ་  not the same, different

བརྩིགས་པ་  past of རྩིག་པ་

མི་དྲག་པ་  gentry, prominent citizens

སྩོལ་བ་  granting, causing (past བསྩལ་བ་, fut.

མུན་པ་  darkness [of ignorance or of

བསྩལ་པ་, impv. སྩོལ་) ཐ་དད་པ་

nighttime] མེ་  fire

ཚ་

མེ་ཏོག་  flower

ཚུལ་  way, manner

མེ་ཕོ་སྤྲེལ་  fire male monkey (name for one

year in the sixty-year cycle)

ཚེ་  time, life[time]

མེད་པ་  does not have, is not found (opposite

ཚེས་  date, day [of the month]

of ཡོད་པ་)

མོ་  woman, lady, female མོས་པ་  trusting, believing ཐ་མི་དད་པ་

ཚོགས་  assemblage, group, clump, society, ཚོགས་པ་  meeting together, assembling ཐ་མི་དད་པ་

དམར་  red

མཚན་  name (h.)

དམར་པོ་  red

འཚལ་བ་  requesting, begging, asking, a ver-

རྨང་  foundation [of a building] སྨོན་ལམ་  aspiration, wish སྨྲ་བ་  saying, speaking (past སྨྲས་པ་,

fut. སྨྲ་བ་, impv. སྨྲོས་) ཐ་དད་པ་

སྨྲས་པ་  past of སྨྲ་བ་

ཙ་ ཙམ་  only གཙུག་ལག་ཁང་  vihāra, monastery-temple བཙལ་བ་  past of འཚལ་བ་ བཙུགས་པ་  past of འཛུགས་པ་ བཙོས་པ་  past of འཚོད་པ་

balizer. See also ཕྱག་འཚལ་བ་ (past བཙལ་བ་, fut. བཙལ་བ་, impv. འཚོལ་) ཐ་དད་པ་

འཚོ་བ་  raising, nursing, looking after (past འཚོས་པ་, fut. འཚོ་བ་, impv. འཚོས་) ཐ་དད་པ་ འཚོས་པ་  past of འཚོ་བ་

ཛ་ ཛམྦའི ུ ་གླིང་  the southern continent

in Buddhist cosmology, the world (Skt. Jambudvīpa) མཛད་པ་  doing, making (h.) (past མཛད་པ་, fut. མཛད་པ་, impv. མཛོད་) ཐ་དད་པ་ འཛིན་པ་  holding, grasping (past བཟུང་བ་,

fut. གཟུང་བ་, impv. ཟུངས་) ཐ་དད་པ་

!27@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r འཛུགས་པ་  placing, setting (past བཙུགས་པ་, fut. གཟུགས་པ་ impv. ཚུགས་) ཐ་དད་པ་

བཞུགས་པ་  staying, abiding, being seated (h.) (past བཞུགས་པ་, fut. བཞུགས་པ་ impv. བཞུགས་) ཐ་མི་དད་པ་

རྫི་  herdsman, shepherd

བཞེངས་པ་  raising, erecting [religious items or

རྫོགས་པ་  completing, fulfilling ཐ་མི་དད་པ་

buildings]; arising [from] (h.) (past བཞེངས་ པ་, fut. བཞེངས་པ་ impv. བཞེངས་) ཐ་དད་པ་

ཝ་ ཟ་ ཞ་

ཟ་འོག་  thick silk

ཞག་  day [as the sum of a day and a night]

ཟ་ཧོར་  a country in the Indian subcontinent

ཞབས་  foot (h.)

ཟབ་  profound, deep, fine quality

ཞལ་ཟས་  food (h.)

ཟུངས་  impv. of འཛིན་པ་

ཞི་ཁྲོ་  peaceful and wrathful (antonym compound)

ཟེར་བ་  saying (past ཟེར་བ་, fut. ཟེར་བ་) ཐ་དད་པ་ ཟླ་  month, moon

ཞིག་  a, an

གཟིགས་པ་  looking (h.) (past གཟིགས་པ་, fut.

ཞིང་  field

གཟིགས་པ་ impv. གཟིགས་) ཐ་དད་པ་

ཞིབ་པར་  finely, in detail, specifically

བཟང་པོ་  good

ཞིམ་པོ་  fragrant, delicious, sweet ཞུ་བ་  asking, requesting [something from

འ་

a respected person], addressing [a respected person] (past ཞུས་པ་, fut. ཞུ་བ་, impv. ཞུས་)

འང་  also, even

ཐ་དད་པ་

འོག་  under, beneath, after

ཞུས་པ་  past of ཞུ་བ་

འོང་བ་  coming (past འོངས་པ་, fut. འོང་བ་)

ཞེས་བྱ་བ་  = ཅེས་བྱ་བ་ so called, that which is

called (used at end of quotes, book titles, and other proper names) གཞན་  other[s], in addition གཞན་ཡང་  besides [this], moreover

ཐ་མི་དད་པ་

འོངས་པ་  past of འོང་བ་ འོད་  light འོད་དཔག་ཏུ་མེད་པ་  = འོད་དཔག་མེད་ Limitless

Light, Amitābha, a buddha

བཞག་པ་  past of འཇོག་པ་

འོད་ཟེར་  light ray

བཞི་  four

འོད་སྲུང་  Kāśyapa, a past buddha

!28@

h o w t h e s t Ū p a wa s c o n s t r u c t e d a n d c o n s e c r at e d

ཡ་

ར་

ཡང་  also, even

རང་  own

ཡང་གསང་  super-secret (secret of secrets)

རང་གནས་  [their/its] own place

ཡི་དམ་  promise, high resolve, one’s own tantric buddha

རང་རེ་  each of us

ཡིད་  mind

རངས་པ་  = རང་བ་ being happy, joyous, delighted (past རང་བ་, fut. རང་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

ཡིད་ཆེས་  confidence, belief, trust

རབ་  best

ཡིན་པ་  verb of existence, copula

རབ་ཏུ་  very

ཡུག་  piece [of cloth only]

རབ་ཏུ་གནས་པ་  = རབ་གནས་ consecration

ritual

ཡུལ་  country, area

རི་  mountain

ཡུལ་གྲུ་  country, area, valley, province

རི་བོ་  mountain

ཡེ་ཤེས་  enlightened wisdom, jñāna

རིགས་  type, family

ཡོང་བ་  coming (past ཡོང་བ་, fut. ཡོང་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

རིགས་ལྔ་  the five tathāgatas

ཡོངས་སུ་  thoroughly, entirely (adv.)

རིགས་དྲུག་  six types [of beings in saṃsāra]

ཡོད་པ་  having, being in a place (verb of existence)

རིགས་གསུམ་  the three bodhisattvas རིང་བསྲེལ་  relics

ཡོན་མཆོད་  = ཡོན་བདག་དང་མཆོད་གནས་ ཡོན་བདག་  benefactor, patron (lit., owner

རིན་པོ་ཆེ་  precious substances (jewels, but also gold and silver; lit., great price)

གཡར་དམ་  promise, oath (archaism; respect-

རུང་བ་  being suitable, appropriate, sufficient (past རུང་བ་, fut. རུང་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

of gifts)

ful form: ཐུགས་དམ་)

གཡུ་  turquoise གཡོ་བ་  shaking, being agitated (past གཡོས་པ་, fut. གཡོ་བ་, impv. གཡོས་) ཐ་དད་པ

གཡོག་  servant, helper གཡོས་པ་  past of གཡོ་བ་

རེ་  each one; this has also a special usage as an emphatic particle when placed between two syllables of a single expression! རེ་ཞིག་  a few, a little while རོལ་མོ་  [instrumental] music

ལ་ ལ་སོགས་པ་  etcetera

!29@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r ལགས་  a syllable put immediately after the name or epithet of a respected person, especially one you are directly addressing

བཤམས་པ་  past of གཤོམ་པ་ བཤོས་པ་  past of གཤོ་བ་

ལན་  times, time

ས་

ལས་  work, action, karma (don’t confuse

with the postposition “from”)

ས་  earth, ground, soil

ལེགས་པར་  well (adv.)

སངས་རྒྱ་བ་  becoming buddha, being

buddha-ized

ལེན་པ་  taking (past བླངས་པ་, fut. བླང་བ་,

impv. ལོངས་) ཐ་དད་པ་

སངས་རྒྱས་  Buddha

ལེའུ་  chapter [of a book]

སུམ་ཅུ་རྩ་གསུམ་  thirty-three

ལོ་  year

སེམས་ཅན་  sentient being (lit., having mind)

ལོ་རྒྱུས་  history, account, story

སེམས་པ་  thinking, considering (past བསམས་ པ་, fut. བསམ་པ་, impv. སོམས་) ཐ་དད་པ་

ལོག་པ་  returning, reverting, reversing,

erring, adj. wrong ཐ་མི་དད་པ་

སེམས་དཔའ་  being, sattva

ལོངས་སྐུ་  = ལོངས་སྤྱོད་ཀྱི་སྐུ་ resources body, one of the three bodies, saṃbhogakāya

སེམས་དཔའ་ཆེན་པོ་  mahāsattva, “a great being,” an epithet of bodhisattvas

ལོངས་སྤྱོད་  wealth, goods

སོ་ཕག་  brick སོགས་པ་  = ལ་སོགས་པ་, etcetera

ཤ་

སོང་བ་  past of འགྲོ་བ་

ཤར་བ་  past of འཆར་བ་

སྲས་  son (h.)

ཤེས་པ་  knowing, understanding ཐ་མི་དད་པ་

སྲས་མོ་  daughter (h.)

ཤོག་  impv. of འོང་བ་ come!, if only

སྲིན་ལག་  the fourth finger, the ring finger

(in wishes)

སྲོག་ཤིང་  life wood (the central pole of the

ཤོར་བ་  past of འཆོར་བ་ གཤོ་བ་  engaging in sexual intercourse,

stūpa)

archaic (past བཤོས་པ་, fut. བཤོ་བ་, impv. ཤོས་)

ཐ་དད་པ་

གཤོམ་པ་  arranging, setting (esp. an altar)

(past བཤམས་པ་, fut. བཤམ་པ་, impv. ཤོམས་)

སླར་  again, later སླར་ཡང་  once again, later on སླེབ་པ་  arriving (past སླེབས་པ་, fut. སླེབ་པ་) ཐ་མི་དད་པ་

ཐ་དད་པ་

སླེབས་པ་  past of སླེབ་པ་

བཤད་པ་  past of འཆད་པ་

སློང་བ་  receiving, obtaining (past བསླངས་པ་,

fut. བསླང་བ, impv. སློངས་) ཐ་དད་པ་

!30@

h o w t h e s t Ū p a wa s c o n s t r u c t e d a n d c o n s e c r at e d སློབ་དཔོན་  teacher, ācārya

བསམ་བློ་གཏོང་བ་  having a thought/idea.

See གཏོང་བ་

གསལ་བ་  1. clear, bright, visible, shining 2.

(a personal name)

བསམ་བློ་བཏང་བ་  past of བསམ་བློ་གཏོང་བ་

གསུང་བ་  saying, telling (h.) (past གསུངས་པ་, fut. གསུང་བ་, impv. གསུངས་) ཐ་དད་པ་

this name

གསུངས་པ་  past of གསུང་བ་

བསམས་པ་  past of སེམས་པ་

གསུམ་  three

བསོག་པ་   fut. of གསོག་པ་

གསེར་  gold

བསོགས་པ་  past of གསོག་པ་

གསེར་པོ་  golden

བསོད་ནམས་  merit

བསམ་ཡས་  1. unthinkable, 2. the temple of

གསོག་པ་  1. acquiring, procuring, securing

(past བསགས་པ་, fut. བསག་པ་, impv. སོག་) ཐ་དད་པ་; 2. accumulating, gathering, assembling (past བསོགས་པ་, fut. བསོག་པ་, impv. སོག་) ཐ་དད་པ་

ཧ་ ལྷ་  deity, deva ལྷ་མོ་  goddess, devī

གསོབ་པ་  repaying, supplementing (past

བསབས་པ་, fut. བསབ་པ་, impv. སོབས་) ཐ་དད་པ་ གསོལ་བ་  requesting, beseeching, addressing

ལྷག་  or  ལྷག་མ་  excess, leftover[s] ལྷུང་བ་  falling (past ལྷུངས་པ་, fut. ལྷུང་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

[a person of higher rank] (past གསོལ་བ་, fut. གསོལ་བ་, impv. གསོལ་) ཐ་དད་པ་

ལྷུངས་པ་  past of ལྷུང་བ་

བསགས་པ་  past of གསོག་པ་

ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་པ་  effortless, spontaneous

བསབ་པ་  fut. of གསོབ་པ་

ལྷོ་  south

བསམ་པ་  n. thought, idea, plan; v. = བསམས་པ་

past of སེམས་པ་

ཨ་

བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་པ་  not embraced by thought,

unimaginable

བསམ་བློ་  thought, idea

ཨུ་རྒྱན་  a country in the northwestern Indian

subcontinent, usually identified with Swat Valley in northern Pakistan (Skt. Uḍḍiyāna)

ཨེ་མ་ཧོ་  Great wonder! Great marvel!

!31@

2. Padmasam.bhava Becomes the Son and Successor of King Indrabodhi རྒྱལ་པོ་ཨིན་ྲྡ བོ་དྷིས་ཡབ་མཛད་པ་དང་རྒྱལ་ས་བཟུང་བ༔ From The Life Story of Padmasaṃbhava: The Copper Country སློབ་དཔོན་པདྨའི་རྣམ་ཐར་ཟངས་གླིང་མ༔ Discovered by Nyang ral Nyi ma ’od zer

བུམ་བ་ཧྲ་ན་མ༔    ཊརྒྱད༔    ཆོས་སྐུ་སྣང་བ་མཐའ་ཡས༔    ལོངས་སྐུ་ཐུགས་རྗེ་ ཆེ ན ་པོ ༔     འཕགས་པ་སྤྱན་རས་གཟི ག ས་དབང་ཕྱུག ༔     སྤྲུལ་སྐུ་པདྨ ་ འབྱུང་

གནས་ཏེ༔    སྐུ་གསུམ་གྱི་ལྷ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ༔    ཞིང་ཁམས་ཐམས་ཅད་ལས་ ཁྱ ད ་ པ ར ་ དུ ་ འ ཕ ག ས ་ པ ༔      ནུ བ ་ ཕྱོ ག ས ་ བ དེ ་ བ ་ ཅ ན ་ གྱི ་ ཞི ང ་ ཁ མ ས ་

ནས༔    སངས་རྒྱས་སྣང་བ་མཐའ་ཡས་ཞེས་བྱ་བ་དེས༔    སྤྲུལ་སྐུ་ཤཱཀྱ་ཐུབ་པའི་ 5

༔ ཞི ང ་ཁམས ༔     མི ་ མཇེ ད ་འཇི ག ་རྟེ ན ་གྱི ་ ཁམས ༔     ལྷོ ་ ཕྱོ ག ས་ཛམྦའི ུ ་ གླི ང ་     

ཨུ་རྒྱན་དང་རྒྱ་གར་གྱི་ཡུལ༔    ཁྱད་པར་དུ་བོད་ཁ་བ་ཅན་གྱི་ཞིང་ཁམས་ཐམས་

ཅད ༔     འཕགས་པ་སྤྱན་རས་གཟི ག ས་ཀྱི ས ་འདུལ་བའི ་ ཕྱི ར ༔     སྤྲུལ་སྐུ་པདྨ ་ འབྱུང་གནས་ཞེ ས ་བྱ་བས་འགྲོ ་ བའི ་ དོ ན ་མཛད་པར་སྤྲུལ་ལོ ༔     སྤྲུལ་སྐུ་པདྨ ་

!33@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r

འབྱུང་གནས་ཞེས་བྱ་བ་དེ༔    སྐུ་ཆེ་བའི་ཡོན་ཏན་དང་རྣམ་ཐར་ཇི་ལྟ་བུ་དང་ ལྡན་ཞེ་ན༔    དེ་ཡང་རྒྱ་གར་ཡུལ་གྱི་ནུབ་ཕྱོགས༔    དཔལ་ཨུ་རྒྱན་ཞེས་བྱ་བའི་

ཡུལ་རིན་པོ་ཆེ་འབར་བ་ཞེས་བྱ་བའི་གྲོང་ཁྱེར་ན༔    བཻ་ཌཱུ རྱ་བྱ་བའི་ཕོ་བྲང་རིན་

པོ་ཆེ་སྣ་ཚོགས་ཀྱིས་བརྒྱན་པ་ཞིག་ཡོད་དོ༔    དེའི་ནང་ན་རིན་པོ་ཆེ་འབར་བའི་ 5

ཁྲི་ཆེན་པོའི་སྟེང་ན༔    ཆོས་སྐྱོང་བའི་རྒྱལ་པོ་ཨིནྲྡ་བོ་དྷི་ཞེས་བྱ་བའི་བཙུན་མོ་

བརྒྱ་རྩ་བརྒྱད་དང་ ༔     ཕྱི ་ བློ ན ་དང་ ༔     ནང་བློ ན ་དང་ ༔     བར་བློ ན ་དང་ ༔     འཁོ ར ་དཔག་ཏུ་མེ ད ་པ་དང་བཅས་པ ༔     ཨུ་རྒྱན་གྱི ་ རྒྱལ་ཁམས་ལ་མངའ་

མཛད་ཅིང་བཞུགས་པ་ལ༔    སྲས་རྒྱལ་བུ་མི་མངའ་ནས༔    དབྱར་ཟླ་ར་བའི་ ཚེས་བཅོ་ལྔ་ལ༔    བླའི་མཆོད་གནས་ཐམས་ཅད་བསྡུས་ནས༔    དཀོན་མཆོག་ 10

ལ་མཆོད་པ་རྒྱ་ཆེན་པོ་ཕུལ་སྟེ༔    ཆོས་ཀྱི་སྤྲིན་ཞེས་བྱ་བའི་མདོ་སྡེ་ཚར་གཅིག་

བཏོན་ནས༔    འགྲོ་བ་རྣམས་ལ་མཆོད་སྦྱིན་རྒྱ་ཆེན་པོ་བྱེད་པར་དམ་བཅས་ཏེ༔     དཀོར་མཛོད་ཀྱི་ནོར་ཐམས་ཅད་སྦྱིན་པར་བཏང་ནས་ལོ་མང་དུ་ལོན་པ་དང་༔     དཀོར་མཛོད་ཐམས་ཅད་ཟད་ཅིང་སྟོང་དུ་ཉེ་བར་གྱུར་ཏེ༔    སྦྱིན་པའི་འཕྲོ་ཆད་ ཀྱང་སློང་མོའི་འཕྲོ་མ་ཆད་ནས༔    བློན་པོ་རྣམས་ཀྱིས་དཀོར་མཛོད་ཐམས་ཅད་ 15

ཟད་ཅིང་སྟོང་ནས་མེད་དོ༔    ཞེས་སྨྲས་པས༔    སློང་མོ་བ་རྣམས་ན་རེ༔    འོ་ན་ ངེད་ཅག་ལ་མ་བྱིན་ན༔    སྔར་གཞན་ལ་སྦྱིན་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱང་དོན་མེད་དུ་

འགྱུར་རོ༔    ཞེས་སྨྲས་པས༔    རྒྱལ་པོའི་ཐུགས་དགོངས་ལ༔    ད་ཕྱིའི་རྒྱ་མཚོའི་

གླིང་ན༔    ཀླུའི་རྒྱལ་པོའི་བུ་མོ་མཛེས་ལྡན་མ་ཞེས་བྱ་བའི་ལག་ན་ནོར་བུ་རིན་ པོ ་ ཆེ ་ དགོ ས ་འདོ ད ་ཐམས་ཅད་འབྱུང་ལ ༔     ཟད་མི ་ ཤེ ས ་པ་ཞི ག ་ཡོ ད ་པར་ 20

འདུག༔    དེ་ཆོས་ཀྱི་སྦྱིན་པ་གཏོང་བའི་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ཞིག་གིས་བསླང་ ན་སྟེར་བ་ཡིན་པར་འདུག་པས༔    དེ་བླངས་ནས་སེམས་ཅན་ལ་སྦྱིན་པ་གཏོང་

དགོས་སྙམས་ཏེ༔     རྒྱ་མཚོ་ལ་གཟིངས་བཅས་ནས༔     ཕྱིའི་རྒྱ་མཚོ་ལས་ནོར་

!34@

p a d m a s a ṃ b h ava b e c o m e s t h e s o n o f k i n g i n d r a b o d h i

བུ་རི ན ་པོ ་ ཆེ ་ ལན་མང་དུ་བླངས་པའི ་ དེ ད ་དཔོ ན ་གཅི ག ་ཡོ ད ་པ་ལ་བཀའ་ བསྒོ ས ་ཏེ༔     འཁོར་རྣམས་དང་ཆས་པ་ལ༔     རྒྱལ་པོ་ལ་བློན་འབངས་རྣམས་ ཀྱི ས ་མི ་ བཞུད་པར་ཞུས་ཀྱང་མ་གནང་ཏེ ༔     གཟི ང ས་ཀྱི ་ ནང་དུ་ཞུགས་ནས་

ཕྱོ ག ས་བཞི ར ་དར་པོ ་ ཆེ ་ བཞི ་ ཕྱར་ནས ༔     མཐུན་པའི ་ རླུང་བྱུང་བ་དང་

འགྲོ ༔     མི ་ འདོ ད ་པའི ་ རླུང་བྱུང་བ་དང་མི ་ འགྲོ ་ བར་ཕྱོ ག ས་བཞི ར ་ཞ་ཉེ འི ་ 5 གཏིང་རྡོ་ཆེན་པོ་བཞི་རྔ་མའི་ཐག་པ་ལ་དཔྱང་དུ་བཅུག་སྟེ༔    གཟིངས་གཏོད་ པར་བྱས་ནས ༔     རྒྱལ་པོ ་ འཁོ ར ་བཅས་ཕྱི འི ་ རྒྱ་མཚོ ་ ལ་ཉག་ཐག་བཅད་ནས་

བཞུད་དོ༔    དེ་ནས་གཟིངས་ལ་དར་པོ་ཆེ་ཕྱར་ཏེ༔    འདོད་པའི་རླུང་གི་ཕྱོགས་ སུ་བཏང་བས་དཔག་ཆེན་གྱི་མདའ་འཕངས་པ་ལྟར་བཞུད་དོ༔    དེ་ནས་རིན་

པོ་ཆེའི་གླིང་དུ་ཕྱིན་པ་དང་༔    འཁོར་རྣམས་རིན་པོ་ཆེའི་གླིང་ཞིག་ཏུ་བཞག་ 10 ནས༔    རྒྱལ་པོ་དང་དེད་དཔོན་གཉིས་གྲུ་ཆུང་གཅིག་ཏུ་བཞུད་དོ༔    དེ་ནས་རི་ དཀར་པོ་གཅིག་སྣང་བ༔    ཕ་ཀིའི་རི་དེ་ཅི་ཡིན་དྲིས་པས༔    ཕ་ཀིའི་རི་དེ་རིན་

པོ་ཆེ་དངུལ་གྱི་རི་ཡིན་ཟེར་རོ༔    དེ་ནས་ཡང་སོང་བ་དང་༔    རི་སྔོན་པོ་གཅིག་

སྣང་བས་ཅིའ་ི རི་ཡིན་དྲིས་པས༔    རིན་པོ་ཆེ་བཻ་ཌ ་ཌཱུ རྱའི རྱའི་རི་ཡིན་ཟེར་རོ༔    དེ་ནས་

རི་སེར་པོ་གཅིག་སྣང་བ་དྲིས་པས༔    དེ་ནི་གསེར་གྱི་རི་ཡིན་ཟེར་རོ༔    ཕ་ཀིའི་ 15 རྩར་འགྲོ་བ་ཡིན་ཟེར་ནས ༔     དེའི་རྩར་ཕྱིན་པ་དང་༔     གསེར་གྱི་བྱེ་མའི་ས་ གཞི་སྣང་སྟེ༔    རི་དེའི་མདུན་ན་རིན་པོ་ཆེ་སྣ་ཚོགས་ལས་བྱས་པའི་མཁར་ཞིག་

སྣང་ངོ༔    དེད་དཔོན་གྱིས་རྒྱལ་པོ་ལ་སྨྲས་པ༔    ང་འདིར་བསྡད་ཀྱི༔    རྒྱལ་པོ་

ཕ་ཀིར་བཞུད་ཅིག༔    མཁར་དེའི་རྒྱབ་རི་མན་མཚོ་རིམ་པ་བདུན་གྱིས་བསྐོར་

ནས་ཡོད༔    དེ་འདས་པའི་ནང་ན་དུག་སྦྲུལ་ལ་སོགས་པའི་སེམས་ཅན་གདུག་ 20 པ་ཅན་མང་པོ་ཡོད་པས༔    བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་བསྒོམ་ལ་སོང་ཞིག༔    དེའི་ནང་ ན་རིན་པོ་ཆེ་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་ལྕགས་རི་སྒོ་བཞི་དང་ལྡན་པ༔    ཀླུའི་བུ་མོས་སྒོ་སྲུང་

!35@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r

ཞི ང ་ཡོ ད ་པས ༔     དེ ་ ལ་གསོ ལ ་བ་ཐོ བ ་ལ་སྒོ ་ ཕྱེ ས ༔     དེ འི ་ ནང་གི ་ ཕོ ་ བྲང་གི ་ མདུན་ན༔    རྡོ་རྗེའི་གཏུན་བུ་ཞིག་ཡོད་པས་དེས་སྒོ་རྡུངས་ཤིག༔    ལྷའི་བུ་མོ་

བརྒྱས་རིན་པོ་ཆེ་འབུལ་དུ་འོང་གི༔    དེ་ལ་ཡང་གཏམ་མ་སྨྲ་བར་ཡང་སྒོ་རྡུངས་ ཤིག༔    མཇུག་ཏུ་ཀླུའི་བུ་མོ་མཛེས་ལྡན་མ་ཞེས་བྱ་བ༔    བུ་མོ་སྔོན་མོ་མཛེས་མ་ 5

རིན་པོ་ཆེའ་ི རྒྱན་གྱིས་བརྒྱན་པ་གཅིག་འོང་གི༔    དེ་ལ་ཅི་ལྟ་བུའི་ལོ་རྒྱུས་སྙན་དུ་

གསོལ་ལ་ནོར་བུ་ཞུས་ཤིག༔    དེས་ནོར་བུ་རིན་པོ་ཆེ་ཁ་དོག་སྔོན་པོ་འོད་ཟེར་

སྣ་ལྔ་འཕྲོ་བ་ཞིག་འབུལ་དུ་འོང་གི༔    དེ་མྱུར་དུ་ལོངས་ལ་མ་ཤོར་བར་གོས་ཀྱི་ ཕུ་དུང་དུ་ཐུམས་ལ་ཤོག་ཅིག༔    དེ་ནི་ནོར་བུ་རིན་པོ་ཆེ་བསམ་དགུ་འགྲུབ་པ་

ཡིན་ནོ༔    ཞེས་དེད་དཔོན་གྱིས་རྒྱལ་པོ་ལ་བསླབས་ཏེ་བཏང་ངོ༔    དེ་ནས་རྒྱལ་ 10

པོས་དེ་ལྟར་ཕྱིན་པ་དང་༔    དང་པོ་མཚོ་རིམ་པ་བདུན་ལས་བརྒལ་ནས༔    དེ་

ནས་དུག་སྦྲུལ་གྱི་གླིང་དུ་ཕྱིན་པ་དང་༔    རྒྱལ་པོས་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་བསྒོམས་

པས༔    ཁ་རླངས་ཀྱི་དུག་ལ་སོགས་པས་གནོད་པར་མ་གྱུར་ཏོ༔    དེ་ནས་ལྕགས་ རིའི་སྒོ་སྲུང་བའི་བུ་མོ་རྣམས་ལ་གསོལ་བ་བཏབ་པས་སྒོ་ཕྱེས་ཏེ༔    ཕོ་བྲང་གི་

མདུན་གྱི་རྡོ་རྗེའི་གཏུན་གྱིས་སྒོ་བརྡུངས་པས༔     ཅུང་ཞིག་ནས༔     ཀླུའི་བུ་མོ་ 15

མཛེས་ལྡན་མ་བྱ་བ་དེ་བྱུང་ནས༔    ངེད་ཀྱི་ཕོ་བྲང་འདིར་རྨངས་པོ་ཕལ་ཆེར་མི་ ཕྱིན་པ་ཡི ན ་ནོ ༔     ཁྱོ ད ་བསོ ད ་ནམས་ཅན་ཞི ག ་འདུག་པས ༔     ཅི ་འདོ ད ་ཅེ ས ་

སྨྲས་སོ༔     དེ་ནས་རྒྱལ་པོས་སྔོན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་རྣམས་ཞིབ་ཏུ་སྨྲས་ནས༔     ང་ནི་ ནོར་བུ་རིན་པོ་ཆེ་འདོད་བྱས་པས༔    བུ་མོ་དེས་རྗེས་སུ་ཡི་རང་སྐྱེས་ནས༔    སྤྱི་

བོའི་གཙུག་ནས་ནོར་བུ་རིན་པོ་ཆེ་ཕྱུངས་ཏེ་རྒྱལ་པོ་ལ་ཕུལ་ལོ༔    དེ་ནས་རྒྱལ་ 20

པོས་ནོར་བུ་རིན་པོ་ཆེ་བསྣམས་ནས་ཕྱིན་པས༔    ནོར་བུ་དེའི་བྱིན་རླབས་ཀྱིས་

ལམ་བགྲོད་པར་མ་དགོས་ཏེ༔     དེད་དཔོན་གྱི་རྩར་ཕྱིན་ནས༔     དེད་དཔོན་ དྲིན་ཆེའོ༔    ཞེས་སྨྲས་སོ༔    དེ་ནས་རྒྱལ་པོ་དང་དེད་དཔོན་གཉིས་སྐད་ཅིག་ལ་

!36@

p a d m a s a ṃ b h ava b e c o m e s t h e s o n o f k i n g i n d r a b o d h i

འཁོར་ཡོད་པའི་རྩར་ཕྱིན་པར་གྱུར་ཏོ༔    དེ་ནས་དེད་དཔོན་རིན་པོ་ཆེ་བརྟག་ པ་ལ་མཁས་པ་དེ ས ༔     རི ན ་པོ ་ ཆེ ་ མཆི ང ་བུ་ལ་སོ ག ས་པ་དང་རི ན ་པོ ་ ཆེ ་ སྣ་

ཚོགས་བགོས་ཏེ༔    འཁོར་རྣམས་ལ་བྱིན་ནས༔    མང་ན་གཟིངས་ཆུར་བྱིང་ནས་

སྲོ ག ་འདོ ར ་བར་བྱེ ད ་དོ ༔     ཆོ ག ་ཤེ ས ་པར་གྱི ས ་ཤི ག ་ཅེ ས ་སྨྲས་སོ ༔     དེ ་ ནས་

གཟིངས་ཁ་ལོ་བསྒྱུར་ནས༔    རྒྱལ་པོ་འཁོར་དང་བཅས་ནས་ཡུལ་ཕྱོགས་སུ་སོང་ 5 བ་དང་༔    རྒྱ་མཚོའི་གླིང་ཞིག་ཏུ༔    པདྨའི་སྡོང་པོ་ཁ་དོག་སྣ་ཚོགས་དང་ལྡན་

པ ་ ཞི ག ་ ཏུ ་ སྐྱེ ས ་ པ འི ་ སྟེ ང ་ ན ༔      ཁྱེ འུ ་ ཆུ ང ་ ལོ ་ བ རྒྱ ད ་ ལོ ན ་ པ འི ་ ན ་ ཚོ ད ་ ཙམ༔     བལྟ་ན་སྡུག་པ་མཚན་དང་དཔེ ་བྱད་ཀྱི ས ་བརྒྱན་པ ༔     ཕྱག་ན་རྡོ ་རྗེ ་

དང་པདྨ་འཛིན་པ་གཅིག་འདུག་ནས༔    ཤིན་ཏུ་ངོ་མཚར་སྐྱེས་ཏེ༔    རྒྱལ་པོས་

ཁྱེ འུ ་ཆུང་ལ་སྨྲས་པ ༔     ཁྱེ འུ ་ཆུང་ཁྱོ ད ་ཀྱི ་ ཕ་ནི ་ གང་ཡི ན ༔     མ་ནི ་ གང་ 10 ཡི ན ༔      རི ག ས ་ ནི ་ ག ང ་ ཡི ན ༔      ཡུ ལ ་ ནི ་ ག ང ་ ཡི ན ༔      ཟ ས ་ ནི ་ ཅི ་ ལ ་

བརྟེན༔    འདིར་ནི་དོན་ཅི་བྱེད་དྲིས་པས༔    ཁྱེའུས་སྨྲས་པ༔    བདག་གི་ཕ་ནི་

རང་རི ག ་པའི ་ ཡེ ་ ཤེ ས ་ཡི ན ་ནོ ༔     མ་ནི ་ ཆོ ས ་དབྱི ང ས་ཀུན་ཏུ་བཟང་མོ ་ ཡི ན ་

ནོ༔    རིགས་ནི་དབྱིངས་དང་རིག་པ་གཉིས་སུ་མེད་པར་གཏོགས་སོ༔    ཡུལ་ནི་

ཆོས་དབྱིངས་སྐྱེ་བ་མེད་པར་བཟུང་ངོ་༔    ཟས་སྐལ་ནི་གཉིས་སྣང་གི་རྟོག་པ་ 15 ཟའོ༔     འདིར་ནི་ཉོན་མོངས་པ་གསོད་པའི་སྤྱོད་པ་བྱེད་དོ༔     ཅེས་སྨྲས་པས་ རྒྱལ་པོ ་ ངོ ་ མཚར་སྐྱེ ས ་ནས ༔     འདི ་ ནི ་ སྤྲུལ་པའི ་ སྐུ་ཞི ག ་ཏུ་འདུག་སྙམ་

ནས༔    ངའི་བུ་སྐལ་དང་མཆོད་གནས་བྱའོ་གསུངས་ནས༔    རྒྱལ་པོས་ཕྱག་དར་ གྱིས་ལྕིབས་ཏེ་ཁྱེའུ་བླངས༔    པདྨའི་སྡོང་པོ་དེ་ཡང་བཅད་ནས་ཁྱེའུ་བཅས་པ་

ཁྱེར་ཏེ༔    རྒྱལ་པོ་ཉིད་ཀྱི་ཡུལ་དུ་ཕྱིན་པར་གྱུར་ཏོ༔    དེ་ནས་འཁོར་འབངས་ 20 རྣམས་རབ་ཏུ་དགའ་ནས་རྒྱལ་པོ་ལ་བསུ་བ་ཆེན་པོ་ཡང་བྱས་སོ༔    དེ་ནས་རྒྱལ་ པོ ས ་ནོ ར ་བུ་རི ན ་པོ ་ ཆེ ་ དེ ་ ཕྱག་ཏུ་བཟུང་ནས་སྨོ ན ་ལམ་འདི ་ སྐད་བཏབ་

!37@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r

བོ༔    ངས་རྙེད་པའི་ནོར་བུ་རིན་པོ་ཆེ་འདི༔    ཡིད་བཞིན་གྱི་ནོར་བུ་རིན་པོ་ཆེ་

མ་ནོར་བ་ཡིན་ན༔    ང་ཡི་ཁྱེའུ་ཆུང་འདི་བཞུགས་པའི་རིན་པོ་ཆེ་སྣ་བདུན་ལས་ གྲུབ་པའི་ཁྲི་ཆེན་པོ་ལ༔    རིན་པོ་ཆེའི་འཕན་གདུགས་ཀྱིས་བརྒྱན་པ་ཞིག་ཡོད་

པར་གྱུར་ཅི ག ༔     ཅེ ས ་བརྗོ ད ་མ་ཐག་ཏུ ༔     རི ན ་པོ ་ ཆེ འི ་ ཁྲི ་ གདུགས་བྱུང་ 5

སྟེ༔     དེ་ལ་ཁྱེའུ་ཆུང་བཞུགས་ནས༔     རྒྱལ་བུར་མངའ་གསོལ་ནས༔     མཚན་ ཡང་རྒྱལ་པོ་མཚོ་སྐྱེས་རྡོ་རྗེ་བཏགས་སོ༔    དེ་ནས་རྒྱལ་པོས་ནོར་བུ་རིན་པོ་ཆེ་

འདི༔    ཡིད་བཞིན་གྱི་ནོར་བུ་རིན་པོ་ཆེ་མ་ནོར་བ་ཡིན་ན༔    བདག་གིས་སྔོན་ ཆད་སྦྱི ན ་པ་བཏང་བའི ་ བང་མཛོ ད ་སྟོ ང ་པ་ཐམས་ཅད་སྔར་ཇི ་ ལྟར་ཡོ ད ་པ་

བཞིན་གང་བར་གྱུར་ཅིག༔    ཅེས་བརྗོད་མ་ཐག་ཏུ༔    སྔོན་གྱི་བང་མཛོད་ཅི་ 10

ལྟར་གང་བར་གྱུར་ཏོ ༔     དེ ་ ནས་རྒྱལ་པོ ས ་རྔ་བོ ་ ཆེ ་ བརྡུངས་ནས ༔     ཕྱོ ག ས་

ཐམས་ཅད་དུ་སྙན་པའི་སྒྲ་བསྒྲགས་ཏེ༔    རྒྱལ་པོ་ཨིན་ྲྡ བོ་དྷི་ངས༔    ཡིད་བཞིན་ གྱི ་ ནོ ར ་བུ་རི ན ་པོ ་ ཆེ ་ ལས་དགོ ས ་འདོ ད ་ཐམས་ཅད་ཆར་བཞི ན ་དུ་འབེ བ ས་ པས༔    ཅི་འདོད་པ་གང་ལ་གང་འདོད་པ་ཐམས་ཅད་ལོངས་ཤིག་ཅེས་བྱ་བའི་

སྒྲ ་ བ སྒྲ ག ས ་ སོ ༔      དེ ་ ན ས ་ རྒྱ ལ ་ པོ ས ་ ནོ ར ་ བུ ་ རི ན ་ པོ ་ ཆེ ་ ལ ་ ཁྲུ ས ་ ཆ བ ་ 15

གསོལ༔     རྒྱལ་མཚན་གྱི་རྩེ་མོ་ལ་བཏགས་ནས་ག་བུར་དང་ཙན་དན་གྱི་དྲིས་ བདུགས༔    མཆོད་པ་རྒྱ་ཆེན་པོ་བཤམས༔    རྒྱལ་པོས་ཁྲུས་བྱས་གོས་གཙང་མ་

བགོས་ཏེ༔     ཕྱོགས་བཞིའི་ལྷ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ནས ༔     འདི་སྐད་ཅེས་གསོལ་བ་ བཏབ་བོ༔    ངས་རྙེད་པའི་ནོར་བུ་རིན་པོ་ཆེ་འདི༔    ཡིད་བཞིན་གྱི་ནོར་བུ་རིན་ པོ་ཆེ་མ་ནོར་བ་ཡིན་ངེས་ན༔    མི་དང་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་ཅི་འདོད་པ་ 20

ཆར་བཞིན་དུ་ཕོབ་ཅིག་ཅེས་བརྗོད་མ་ཐག་ཏུ༔    ཕྱོགས་བཞིར་རླུང་ལངས་ནས་ མི་གཙང་བ་ཐམས་ཅད་ཕྱགས༔    ཆར་སིལ་བུར་བབས་ནས་རྡུལ་མི་ལྡང་བར་

བྱས་ཏེ༔    བྱི་དོར་ལེགས་པར་བྱས་སོ༔    དེ་ནས་ནོར་བུ་དེ་ལས་ཁ་ཟས་རོ་བརྒྱ་

!38@

p a d m a s a ṃ b h ava b e c o m e s t h e s o n o f k i n g i n d r a b o d h i

དང་ལྡན་པའི་ཆར་བབས་ནས་ལྟོགས་པ་ཐམས་ཅད་ཚིམས་པར་བྱས་སོ༔    དེ་ ནས་གོས་ཀྱི་ཆར་བབས་ནས་འཁྱགས་པ་ཐམས་ཅད་ཚིམས་པར་བྱས་སོ༔    དེ་ནས་ ནོར་གྱི་ཆར་བབས་ནས༔    གང་ལ་གང་འདོད་ཀྱིས་ཐམས་ཅད་ཚིམས་པར་བྱས་ སོ༔    དེ་ནས་རྒྱལ་པོའི་མངའ་འོག་ན་འདུག་པ་ཐམས་ཅད་ལ་ད་ནི་ཁྱེད་རྣམས་

ཐམས་ཅད་ཐེག་པ་ཆེན་པོའ་ི ཆོས་ལ་ལོངས་སྤྱོད་ཅིག་ཅེས་བཀའ་བསྒོས་པས༔    དེ་ 5 རྣམས་ཐམས་ཅད་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་བསྐྱེད་ནས༔    ཕྱིར་མི་ལྡོག་པའི་འབྲས་བུ་

ཐོབ་པར་གྱུར་ཏོ༔    སློབ་དཔོན་པདྨའི་སྐྱེས་རབས་དྲི་མ་མེད་པ་ལས༔    རྒྱལ་པོ་ ཨིན་ྲྡ བོ་དྷིས་ཡབ་མཛད་པ་དང་རྒྱལ་ས་བཟུང་བའི་ལེའུ་སྟེ་དང་པོའ༔ ོ

Glossary སྐད་ཅིག་  a moment

ཀ་

སྐལ་  portion, ration, inheritance

ཀུན་  all

སྐུ་  body (h.)

ཀུན་ཏུ་བཟང་མོ  All-Good Lady

སྐོར་བ་  surrounding, encircling

(Skt. Samantabhadrā)

(past བསྐོར་བ་, fut. བསྐོར་བ་, impv. སྐོར་)

ཀླུ་  serpent, nāga

ཐ་དད་པ་

དཀར་པོ་  white

སྐྱེ་བ་  being born, becoming, growing

(past སྐྱེས་པ་, fut. སྐྱེ་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

དཀོན་  rare and therefore precious

སྐྱེད་པ་  generating (past བསྐྱེད་པ་, fut. བསྐྱེད་པ་,

དཀོན་མཆོག་  rare and supreme

impv. སྐྱེད་) ཐ་དད་པ་

(Buddha, Dharma, Saṅgha)

སྐྱེས་པ་  past of སྐྱེ་བ་

དཀོར་  wealth, riches

སྐྱེས་རབས་  life stories

དཀོར་མཛོད་  treasury བཀའ་སྒོ་བ་  commanding (past བཀའ་བསྒོས་པ་,

fut. བཀའ་བསྒོ་བ་, impv. བཀའ་སྒོས་) ཐ་དད་པ་ བཀའ་བསྒོས་པ་  past of བཀའ་སྒོ་བ་ སྐད་  speech, words

སྐྱོང་བ་  protecting (past བསྐྱངས་པ་,

fut. བསྐྱང་བ་, impv. སྐྱོངས་) ཐ་དད་པ་

བསྐོར་བ་  past and fut. of སྐོར་བ་ བསྐྱེད་པ་  past of སྐྱེད་པ་

!39@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r གང་  what, which, who

ཁ་

གང་བ་  full, being full ཐ་མི་དད་པ་

ཁ་  mouth

གོས་  garment, dress

ཁ་དོག་  color

གྱིས་  impv. of བགྱིད་པ་

ཁ་བ་  snow

གྱུར་པ་  past of འགྱུར་བ་

ཁ་ཟས་  food

གྲུ་  boat

ཁ་རླངས་  breath, exhalation

གྲུབ་པ་  past of འགྲུབ་པ་

ཁ་ལོ་  piloting, steering

གྲོང་ཁྱེར་  town, city

ཁ་ལོ་བསྒྱུར་བ་  controlling, piloting,

གླིང་  island, continent

steering a ship

དགའ་བ་  rejoicing

ཁམས་  realm

དགུ་  nine, many

ཁྱད་པར་དུ་  especially

དགོངས་པ་  reflecting, thinking, meditating

ཁྱེད་  you ཁྱེའུ་  boy, child, youth

(h.) (past དགོངས་པ་, fut. དགོངས་པ་, impv. དགོངས་) ཐ་དད་པ་

ཁྱེར་བ་  past of འཁྱེར་བ་

དགོས་པ་  need, being necessary ཐ་མི་དད་པ་

ཁྱོད་  you

བགོ་བ་  putting on cloth (past བགོས་པ་,

fut. བགོ་བ་, impv. བགོས་) ཐ་དད་པ་

ཁྲི་  throne

བགོད་པ་  dividing, separating (past བགོས་པ་, fut. བགོ་བ་, impv. བགོས་) ཐ་དད་པ་

ཁྲུས་  bath མཁར་  castle, fort

བགོས་པ་  past of བགོད་པ་ and of བགོ་བ

མཁས་པ་  being skilled, expert

བགྱིད་པ་  doing (elegant) (past བགྱིས་པ་,

འཁོར་  attendants, retinue, circle

fut. བགྱི་བ་, impv. གྱིས་) ཐ་དད་པ་

འཁྱག་པ་  freezing (past འཁྱགས་པ་, fut. འཁྱག་པ་) ཐ་མི་དད་པ་

བགྲོད་པ་  walking, traversing (past བགྲོད་པ་,

འཁྱགས་པ་  past of འཁྱག་པ་

འགྱུར་བ་  turning into, becoming, transform-

འཁྱེར་བ་  carrying, carrying away, taking

fut. བགྲོད་པ་, impv. བགྲོད་) ཐ་མི་དད་པ་

ing (past འགྱུར་པ་, fut. འགྱུར་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

(past ཁྱེར་བ་, fut. འཁྱེར་བ་, impv. ཁྱེར་) ཐ་དད་པ་ ག་

འགྲུབ་པ་  being accomplished, being actual-

ized, being made (past གྲུབ་པ་, fut. འགྲུབ་པ་)

ཐ་མི་དད་པ་

ག་བུར་  camphor

!40@

p a d m a s a ṃ b h ava b e c o m e s t h e s o n o f k i n g i n d r a b o d h i འགྲོ་བ་  n. being, creature [of six kinds]; v. going, moving (past ཕྱིན་པ་ or སོང་བ་, fut. འགྲོ་བ་, impv. སོང་) ཐ་མི་དད་པ་

བརྒྱ་  hundred བརྒྱད་  eight

རྒལ་བ་  crossing, passing, fording, traveling

(past བརྒལ་བ་, fut. བརྒལ་བ་, impv. རྒོལ་)

ཐ་དད་པ་

བརྒྱན་པ་  past of རྒྱན་པ་ བསྒོམ་པ་  fut. of སྒོམ་པ་ བསྒོམས་པ་  past of སྒོམ་པ་

རྒྱ་  extent, very

བསྒོས་པ་  past of སྒོ་བ་. See བཀའ་བསྒོས་པ་

རྒྱ་གར་  India

བསྒྱུར་བ་  past of སྒྱུར་བ་

རྒྱ་མཚོ་  ocean

བསྒྲགས་པ་  past of སྒྲོག་པ་

རྒྱན་  ornament རྒྱན་པ་  decorating, adorning (past བརྒྱན་པ་, fut. བརྒྱན་པ་, impv. རྒྱན་) ཐ་དད་པ་

ང་ ང་  I

རྒྱབ་  back, after

ངེད་  I, we

རྒྱལ་ཁམས་  kingdom

ངེས་པ་  true

རྒྱལ་པོ་  king

ངོ་མཚར་  wonder

རྒྱལ་བུ་  prince

དངུལ་  silver

རྒྱལ་མཚན་  a type of ornamental hanging

cloth

མངའ་  might, dominion, power

རྒྱལ་ས་  throne

མངའ་བ་  owning, possessing, having

སྒོ་  door

མངའ་མཛད་  ruling, governing

སྒོ་བ་  commanding. See བཀའ་བསྒོས་པ་

མངའ་གསོལ་  enthroning

(past བསྒོས་པ་, fut. བསྒོ་བ་, impv. སྒོས་) ཐ་དད་པ་

སྒོམ་པ་  meditating, contemplating (past

བསྒོམས་པ་, fut. བསྒོམ་པ་, impv. སྒོམས) ཐ་དད་པ་ སྒྱུར་བ་  transforming, governing

(past བསྒྱུར་བ་, fut. བསྒྱུར་བ་, impv. སྒྱུར་) ཐ་དད་པ་

སྒྲ་  sound, word སྒྲོག་པ་  calling out, proclaiming

(past བསྒྲགས་པ་, fut. བསྒྲག་པ་, impv. སྒྲོགས་)

རྔ་བོ་  drum རྔ་མ་  tail, hairy tail of a beast, yak tail ལྔ་  five སྔར་  before, previously, earlier སྔོན་  before, previous, previously སྔོན་ཆད  in former times, before སྔོན་པོ་, སྔོན་མོ  blue

ཐ་དད་པ་

བརྒལ་བ་   past and fut. of རྒལ་བ་

!41@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r ཆུང་བ་  or  ཆུང་  small

ཅ་

ཆེ་བ་  being great

ཅག་  termination of the plural of personal

ཆེན་པོ་  great

pronouns

ཅན་  having [the preceding thing or quality] ཅི་  what

ཆོག་པ་  being sufficient ཆོག་ཤེས་པ་  being content ཆོས་  dharma

ཅི་ལྟར་  like what, how, as

མཆིང་བུ་  semiprecious stones

ཅུང་ཞིག་  little, some, little while ཅེས་བྱ་བ་  = ཞེས་བྱ་བ་  so called, that which is

མཆོད་གནས་  priest, object of veneration

called, end of direct speech

མཆོད་པ་  offerings, pūjā

གཅིག་  one

འཆད་པ་  cutting, cutting off, ceasing, ending,

གཅོད་པ་  cutting (past བཅད་པ་, fut. གཅད་པ་,

impv. ཆོད་) ཐ་དད་པ་

stopping (past ཆད་པ་, fut. འཆད་པ་) ཐ་མི་དད་པ་

འཆའ་བ་  1. preparing, making, constructing

2. making a vow (past བཅས་པ་, fut. བཅའ་བ་, impv. འཆོས་) ཐ་དད་པ་

བཅད་པ་  past of གཅོད་པ་ བཅས་པ་ in དང་བཅས་པ་  together with

འཆོར་བ་  escaping, slipping, dropping (past

བཅས་པ་  past of འཆའ་བ་

ཤོར་བ་, fut. འཆོར་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

བཅུག་པ་  past of འཇུག་པ་

ཇ་

བཅོ་ལྔ་  fifteen ལྕགས་  iron

ཇི་  what, correlative of ཅི་

ལྕགས་རི་  wall, encircling an estate, a cosmic mountain range

ཇི་ལྟ་བུ་  how, in what way, like what

ལྕིབས་པ་  protecting against

མཇུག་  end, back འཇིག་རྟེན་  our world

ཆ་

འཇུག་པ་  entering (past ཞུགས་པ་,

ཆད་པ་  past of འཆད་པ་

fut. འཇུག་པ་, impv. ཞུགས་) ཐ་མི་དད་པ་

ཆབ་  water (h.) ཆར་  rain ཆས་པ་  departing, setting out, preparing to

depart ཐ་མི་དད་པ་ ཆུ་  water

ཇི་ལྟར་  like what, how, as

འཇུག་པ་  putting into, making, rendering, causing (past བཅུག་པ་, fut. གཞུག་པ་, impv. ཆུག་) ཐ་དད་པ་ འཇོག་པ་  leaving (past བཞག་པ་, fut. གཞག་པ་,

impv. ཞོག་) ཐ་དད་པ་

!42@

p a d m a s a ṃ b h ava b e c o m e s t h e s o n o f k i n g i n d r a b o d h i རྗེས་སུ་ཡི་རང་  joy, happiness

བཏགས་པ་  past of འདོགས་པ་

རྗོད་པ་  saying, pronouncing

བཏང་བ་  past of གཏོང་བ་

(past བརྗོད་པ་, fut. བརྗོད་པ་, impv. རྗོད་)

ཐ་དད་པ་

བརྗོད་པ་  past and fut. of རྗོད་པ་

ཉ་ ཉག་ཐག་  chain, rope ཉིད་  self, same ཉེ་བ་  being near, close ཉོན་མོངས་  afflicted emotions, kleśa གཉིས་  two རྙེད་པ་  finding, obtaining ཐ་མི་དད་པ་ སྙན་  ear སྙན་པ་  well sounding, pleasing to hear

བཏབ་པ་  past of འདེབས་པ་ བཏོན་པ་  past of འདོན་པ་ རྟེན་པ་  depending, adhering (past བརྟེན་པ་,

fut. བརྟེན་པ་, impv. རྟེན་) ཐ་མི་དད་པ་

རྟོག་པ་  n. concept; v. examining, considering

(past བརྟགས་པ་, fut. བརྟག་པ་, impv. རྟོགས་) ཐ་དད་པ་

ལྟ་བ་  looking (past བལྟས་པ་, fut. བལྟ་བ་, impv. ལྟོས་) ཐ་དད་པ་ ལྟ་བུ་  or  ལྟར་  like, as, equal ལྟོགས་པ་  being hungry ཐ་མི་དད་པ་ སྟེང་  top སྟེར་བ་  giving, bestowing (past སྟེར་བ་,

fut. སྟེར་བ་, impv. སྟེར་) ཐ་དད་པ་

སྙམ་པ་  or  སྙམས་པ་  thinking ཐ་མི་དད་པ་

སྟོང་པ་  being empty (past སྟོངས་པ་, fut. སྟོང་པ་) ཐ་མི་དད་པ་

ཏ་

བརྟག་པ་  n. examination

གཏམ་  talk, speech གཏིང་  depth, bottom གཏིང་རྡོ་  anchor, clock-weight གཏུན་བུ་  knocker གཏུམ་པ་  wrapping (past བཏུམས་པ་,

བརྟེན་པ་  past and fut. of རྟེན་པ་ བལྟ་བ་  fut. of ལྟ་བ་

ཐ་ ཐག་  distance; verb + མ་ཐག་ཏུ་ = as soon as

fut. གཏུམ་པ་, impv. ཐུམས་) ཐ་དད་པ་

ཐག་པ་  rope

གཏོགས་པ་  belonging ཐ་མི་དད་པ་

ཐམས་ཅད་  all

གཏོང་བ་  sending, releasing, making (a verbalizer) (past བཏང་བ་, fut. གཏང་བ་, impv. ཐོང་) ཐ་དད་པ་

ཐུགས་  heart, mind

གཏོད་པ་  directing (past གཏད་པ་,

fut. གཏད་པ་, impv. གཏོད་) ཐ་དད་པ་

ཐུགས་རྗེ་  compassion ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོ་  Mahākaruṇika, an epithet of Avalokiteśvara; great compassion

!43@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r ཐུམས་  impv. of གཏུམ་པ་

བདུག་པ་  fumigating (past བདུགས་པ་, fut. བདུག་པ་, impv. བདུགས་) ཐ་དད་པ་

ཐེག་པ་  vehicle

བདུགས་པ་  past of བདུག་པ་

ཐོབ་  impv. of འདེབས་པ་

བདུན་  seven

ཐོབ་པ་  past of འཐོབ་པ་

བདེ་བ་  bliss

མཐའ་ཡས་  endless

བདེ་བ་ཅན་  Land of Bliss (Skt. Sukhāvatī)

མཐུན་པ་  agreeing, adequate, desirable ཐ་མི་དད་པ་

མདའ་  arrow

འཐོབ་པ་  achieving (past ཐོབ་པ་, fut. འཐོབ་པ་)

མདུན་  front

ཐ་མི་དད་པ་

མདོ་  sūtra

ད་

འདའ་བ་  passing over, traveling over (past འདས་པ་, fut. འདའ་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

ད་  now

འདས་པ་  past of འདའ་བ་

དང་པོ་  first

འདི་  this

དམ་  vow, oath

འདུག་པ་  there is, have

དར་  silk

འདུལ་བ་  training (past བཏུལ་བ་, fut. གདུལ་བ་,

དར་པོ་ཆེ་  sail (n.) དུག་  poison དེ་ནས་  then དེད་པ་  past of འདེད་པ་ དེད་དཔོན་  captain of a ship དོན་  purpose, meaning དྲི་  scent, fragrance དྲི་མ་  impurity དྲིན་ཆེ  kind, gracious, thanks དྲིས་པ་  past of འདྲི་བ་ གདུག་པ་ཅན་  poisonous གདུགས་  parasol བདག་  I

impv. ཐུལ་) ཐ་དད་པ་

འདེད་པ་  driving (past བདས་པ་ or དེད་པ་, fut. བདའ་བ་, impv. དེད་) ཐ་དད་པ་

འདེབས་པ་  making, casting, throwing,

taking [a vow] (past བཏབ་པ་, fut. གདབ་པ་, impv. ཐོབ་) ཐ་དད་པ་

འདོགས་པ་  attaching, giving a name (past

བཏགས་པ་, fut. གདགས་པ་, impv. ཐོགས་) ཐ་དད་པ་ འདོད་པ་  wishing, desiring ཐ་མི་དད་པ་ འདོན་པ་  reciting (past བཏོན་པ་, fut. གདོན་པ་,

impv. ཐོན་) ཐ་དད་པ་

འདོར་བ་  throwing away (past དོར་བ་,

fut. དོར་བ་, impv. དོར་) ཐ་དད་པ་

འདྲི་བ་  asking (past དྲིས་པ་, fut. དྲི་བ་, impv. དྲིས་) ཐ་དད་པ་

!44@

p a d m a s a ṃ b h ava b e c o m e s t h e s o n o f k i n g i n d r a b o d h i རྡུང་བ་  beating, striking, knocking

ནོར་  wealth

(past བརྡུངས་པ་, fut. བརྡུང་བ་, impv. རྡུངས་)

ནོར་བ་  mistake

ཐ་དད་པ་

ནོར་བུ་  jewel

རྡུངས་  impv. of རྡུང་བ་

གནང་བ་  giving, conceding, granting (past

རྡུལ་  particle, dust

གནང་བ་, fut. གནང་བ་, impv. གནོངས་) ཐ་དད་པ་

རྡོ་རྗེ་  vajra

གནོད་པ་  harming (past གནོད་པ་, fut. གནོད་པ་) ཐ་དད་པ་

ལྡང་བ་  rising, getting up (past ལྡངས་པ་,

fut. ལྡང་བ་, impv. ལྡོངས་) ཐ་མི་དད་པ་

ལྡན་པ་  or  དང་ལྡན་པ་  having, endowed with ལྡོག་པ་  returning (past ལྡོག་པ་, fut. ལྡོག་པ་)

སྣང་བ་  n. appearance; v. appearing

སྡུག་པ་  pleasing, pretty སྡུད་པ་  assembling (past བསྡུས་པ་, fut. བསྡུ་བ་, སྡེ་  class, scripture, collection སྡོང་པོ་  stalk སྡོད་པ་  staying (past བསྡད་པ་, fut. བསྡད་པ་, impv. སྡོད་) ཐ་མི་དད་པ་ བརྡུངས་པ་  past of རྡུང་བ་ བསྡད་པ་  past and fut. of སྡོད་པ་ བསྡུས་པ་  past of སྡུད་པ་

ན་ ན་  if, when ན་ཚོད་  age, stage of life ན་རེ་  a particle preceding direct speech

or quote

ནང་  inside, inner ནང་ན་  among, amid, while ནུབ་  west

སྣ་  kind, type སྣ་ཚོགས་  various

ཐ་མི་དད་པ་

impv. སྡུས་) ཐ་དད་པ་

རྣམ་ཐར་  biography, life story

(past སྣང་བ་, fut. སྣང་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

སྣང་བ་མཐའ་ཡས་  Amitābha སྣོམ་པ་  carrying (past བསྣམས་པ་, fut. བསྣམ་པ་,

impv. སྣོམས་) ཐ་དད་པ་

བསྣམས་པ་  past of སྣོམ་པ་

པ་ པདྨ་  lotus པདྨ་འབྱུང་གནས་  Padmasaṃbhava དཔག་  measure དཔག་ཆེན་  skilled archer དཔལ་  prosperous, glorious (Skt. śrī) དཔེ་བྱད་  proportion, beauty, also the eighty

minor marks of a buddha དཔོན་པོ་  master དཔྱང་བ་  fut. of དཔྱོང་བ་

དཔྱོང་བ་  suspending, making hang down

(past དཔྱངས་པ་, fut. དཔྱང་བ་, impv. དཔྱོངས་)

ཐ་དད་པ་

!45@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r སྤྱན་རས་གཟིགས་  Avalokita, Avalokiteśvara

ཕྱིར་མི་ལྡོག་པ་  nonreturner, a third stage

of spiritual development

སྤྱན་རས་གཟིགས་དབང་ཕྱུག་  Avalokiteśvara

ཕྱུང་བ་  or  ཕྱུངས་པ་  past of འབྱིན་པ་

སྤྱི་བོ་  head, crown of the head སྤྱོད་པ་  practicing, performing (past སྤྱད་པ་,

ཕྱེས་  past and impv. of འབྱེད་པ་

fut. སྤྱོད་པ་, impv. སྤྱོད་) ཐ་དད་པ་

ཕྱོགས་  direction

སྤྲིན  cloud

འཕག་པ་  being elevated, being exalted (past འཕགས་པ་, fut. འཕག་པ་, impv. འཕོགས་)

སྤྲུལ་སྐུ་  emanation body, nirmāṇakāya སྤྲུལ་པ་  emanation སྤྲུལ་བ་  emanating (past སྤྲུལ་བ་, fut. སྤྲུལ་བ་,

impv. སྤྲུལ་) ཐ་དད་པ་

ཕ་ ཕ་  father ཕ་ཀི་  that, the one over there ཕལ་ཆེར་  usually, mostly, on the whole ཕུ་དུང་  sleeve ཕུལ་བ་  past of འབུལ་བ་ ཕོ་བྲང་  palace ཕོབ་  impv. of འབེབས་པ་ ཕྱག་  hand (used to create honorifics) ཕྱགས་པ་  past of འཕྱག་པ་ ཕྱག་འཚལ་བ་  prostrating (past ཕྱག་བཙལ་བ་,

fut. ཕྱག་བཙལ་བ་, impv. ཕྱག་འཚོལ་) ཐ་དད་པ་

ཕྱར་བ་  past of འཕྱར་བ་ ཕྱི་  outer ཕྱིན་པ་  past of འགྲོ་བ་ ཕྱིར་  for, for the sake of (postposition) ཕྱིར་  back

ཐ་མི་དད་པ་

འཕགས་པ་  noble, past of འཕག་པ་ འཕངས་པ་  past of འཕེན་པ་ འཕན་  hanging ornaments འཕེན་པ་  shooting, throwing, flinging (past

འཕངས་པ་, fut. འཕང་བ་, impv. འཕོངས་) ཐ་དད་པ་ འཕྱག་པ་  sweeping, cleaning (past འཕྱགས་པ་ or ཕྱགས་པ་, fut. འཕྱག་པ་, impv. འཕྱོགས་) ཐ་དད་པ་

འཕྱར་བ་  raising, lifting, hoisting (past ཕྱར་བ་, fut. འཕྱར་བ་, impv. ཕྱོར་) ཐ་དད་པ་ འཕྲོ་བ་  emanating, flowing, flow (past འཕྲོས་པ་, fut. འཕྲོ་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

བ་ བང་མཛོད་  treasury བབས་པ་  past of འབབ་པ་ བར་  intermediate བུ་  child, boy, son བུ་མོ་  daughter, girl བུམ་པ་  vase བཻ་ཌ ཱུ རྱ་  vaiḍūrya, beryl བོད་  Tibet བྱ་བ་  fut. of བྱེད་པ་, short for ཞེས་བྱ་བ་

!46@

p a d m a s a ṃ b h ava b e c o m e s t h e s o n o f k i n g i n d r a b o d h i བྱང་ཆུབ་  enlightenment, bodhi བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་  bodhisattva བྱས་པ་  past of བྱེད་པ་

འབྱུང་བ་  emerging, happening, arising, becoming (past བྱུང་བ་, fut. འབྱུང་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

འབྱེད་པ་  opening (past ཕྱེ་བ་ or ཕྱེས་པ་,

བྱི་དོར་  cleaning

fut. དབྱེ་བ་, impv. ཕྱེས་) ཐ་དད་པ་

བྱིང་བ་  past of འབྱིང་བ་

འབྲས་བུ་  fruit

བྱིན་པ་  past of སྦྱིན་པ་

སྦྱིན་པ་  giving (past བྱིན་པ་, fut. སྦྱིན་པ་,

བྱིན་རླབས་  blessing བྱུང་བ་  past of འབྱུང་བ་ བྱེ་མ་  sand བྱེད་པ་  doing, performing, saying (past

impv. སྦྱིན་ or བྱིན་) ཐ་དད་པ་ སྦྲུལ་  snake

མ་

བྱས་པ་, fut. བྱ་བ་, impv. བྱོས་) ཐ་དད་པ་

མ་  mother

བླ་  high, lofty

མང་, མང་པོ་  many

བླངས་པ་  past of ལེན་པ་

མན་  below, before

བློན་  or  བློན་པོ་  minister

མི་  man, human

དབང་ཕྱུག་  lord (Skt. īśvara)

མི་མཇེད་  our world (Skt. sahā)

དབྱར་  summer

མྱུར་དུ་  quickly, immediately

དབྱིངས་  realm, space

དམངས་པོ་  people

འབངས་  subject(s)

རྨངས་པོ་  See དམངས་པོ

འབབ་པ་  falling down, descending

སྨོན་ལམ་  wishing prayer

(past བབ་པ་ or བབས་པ་, fut. འབབ་པ་, impv. བོབ་) ཐ་མི་དད་པ་

འབར་བ་  blazing, glowing ཐ་མི་དད་པ་ འབུལ་བ་  offering (past ཕུལ་བ་, fut. དབུལ་བ་,

impv. ཕུལ་) ཐ་དད་པ་

འབེབས་པ་  casting down (past ཕབ་པ་,

སྨྲ་བ་  saying, speaking (past སྨྲས་པ་,

fut. སྨྲ་བ་, impv. སྨྲོས་) ཐ་དད་པ་

སྨྲས་པ་  past of སྨྲ་བ་

ཙ་

fut. དབབ་པ་, impv. ཕོབ་) ཐ་དད་པ་

ཙན་དན་  sandalwood

འབྱིང་བ་  sinking (past བྱིང་བ་, fut. འབྱིང་བ་)

ཙམ་  just, only, about

ཐ་མི་དད་པ་

འབྱིན་པ་  drawing out. pulling out (past

ཕྱུང་བ་, fut. དབྱུང་བ་, impv. ཕྱུང་) ཐ་དད་པ་

གཙང་བ་  clean གཙང་མ་  clean (adj.)

!47@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r གཙུག་  crown of the head

ཝ་

བཙུན་མོ་  queen རྩ་  numerical suffix

ཞ་

རྩ་བ་  root རྩར་ (preceded by genitive) to, at, near, close

ཞ་ཉེ་  lead (n.)

to, in the presence

ཞིང་  field

རྩེ་མོ་  top

ཞིང་ཁམས་  field realm, Buddha field ཞིབ་ཏུ་  in detail

ཚ་

ཞུ་བ་  asking, requesting (past ཞུས་པ་,

fut. ཞུ་བ་, impv. ཞུས་) ཐ་དད་པ་

ཚར་  time, times

ཞུགས་པ་  past of འཇུག་པ་

ཚིམ་པ་  satisfying (past ཚིམས་པ་, fut. ཚིམ་པ་) ཐ་མི་དད་པ་

ཞུས་པ་  past of ཞུ་བ་

ཚིམས་པ་  past of ཚིམ་པ་

ཞེ་ན་  if one asks

ཚེས་  day of the month

ཞེས་བྱ་བ་  so-called

མཚན་  name (h.) mark, also the thirty-two

གཞན་  other

major marks of a buddha

གཞི་  foundation, ground, basis

མཚོ་  lake

བཞག་པ་  past of འཇོག་པ་ བཞི་  four

ཛ་ ཛམྦའི ུ ་གླིང་  the southern continent in Buddhist cosmology, the world (Skt. Jambudvīpa) མཛད་པ་  acting, doing (h.) (past མཛད་པ་, fut. མཛད་པ་, impv. མཛོད་) ཐ་དད་པ་

བཞིན་  as, according བཞུགས་པ་  residing, dwelling (past བཞུགས་པ་,

fut. བཞུགས་པ་, impv. བཞུགས་) ཐ་མི་དད་པ་

བཞུད་པ་  going, departing, going away

མཛེས་ལྡན་མ་  (a personal name, “beautiful

(elegant) (past བཞུད་པ་, fut. བཞུད་པ་, impv. བཞུད་) ཐ་མི་དད་པ་

མཛེས་མ་  beautiful

ཟ་

one”)

མཛོད་  treasure

ཟ་བ་  eating (past བཟས་པ་, fut. བཟའ་བ་,

འཛད་པ་  exhausting, consuming, spending (past ཟད་པ་, fut. འཛད་པ་) ཐ་མི་དད་པ་

impv. ཟོ་) ཐ་དད་པ་

འཛིན་པ་  holding, grasping, taking (past བཟུང་བ་,

fut. གཟུང་བ་, impv. ཟུང་) ཐ་དད་པ་

ཟད་པ་  past of འཛད་པ་ ཟས་  food

!48@

p a d m a s a ṃ b h ava b e c o m e s t h e s o n o f k i n g i n d r a b o d h i ཟེར་  ray [of light]

རབས་  lineage, family, period of life

ཟེར་བ་  saying (past ཟེར་བ་, fut. ཟེར་བ་) ཐ་དད་པ་

རི་  mountain

ཟླ་བ་  month

རིག་པ་  awareness

གཟིངས་  ship

རིགས་  family, type

བཟང་པོ་, བཟང་མོ་  good. See ཀུན་ཏུ་བཟང་མོ་

རིན་པོ་ཆེ་  precious, jewel

བཟུང་བ་  past of འཛིན་པ་

རིམ་པ་  series རོ་  taste

འ་

རླངས་  vapor, steam

འོ་ན་  but, but now, well

རླུང་  wind

འོག་  under

ལ་

འོང་བ་  coming (past འོངས་པ་, fut. འོང་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

ལ་སོགས་པ་  etcetera, such as

འོད་  light

ལག་  hand ལང་བ་  rising, appearing (past ལངས་པ་,

ཡ་

fut. ལང་བ་, impv. ལོངས་) ཐ་མི་དད་པ་

ཡང་  also, even, again, further

ལངས་པ་  past of ལང་བ་

ཡབ་  father (h.)

ལན་  time, times

ཡིད་  mind

ལམ་  way, path, road

ཡིད་བཞིན་  according to the mind, whatever one wishes

ལེགས་པ་  good

ཡུལ་  country, land

fut. བླང་བ་, impv. ལོངས་) ཐ་དད་པ་

ལེན་པ་  receiving, obtaining (past བླངས་པ་,

ཡེ་ཤེས་  enlightened wisdom ( jñāna)

ལེའུ་  chapter

ཡོད་པ་  having, there is (verb of existence)

ལོ་  year

ཡོན་ཏན་  qualities

ལོ་རྒྱུས་  story ལོངས་  impv. of ལེན་པ་

ར་ ར་བ་  the first month of a season རང་  self, own, natural, intrinsic རབ་ཏུ་  very

ལོངས་སྐུ་  resources body, one of the three

bodies, saṃbhogakāya

ལོངས་སྤྱོད་པ་  practicing, enjoying

(past ལོངས་སྤྱད་པ་, fut. ལོངས་སྤྱད་པ་, impv. ལོངས་སྤྱོད་) ཐ་དད་པ་

!49@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r ལོན་པ་  reaching, arriving ཐ་མི་དད་པ་

སློང་བ་  asking, begging (past བསླངས་པ་,

ཤ་

སློང་མོ་  beggar

ཤཱཀྱ་ཐུབ་པ་  Śākyamuni

སློབ་པ་  instructing, teaching (past བསླབས་པ་, fut. བསླབ་པ་, impv. སློབས་) ཐ་དད་པ་

ཤིན་ཏུ་  very ཤེས་པ་  knowing ཐ་མི་དད་པ་

fut. བསླང་བ་, impv. སློངས་) ཐ་དད་པ་

སློབ་དཔོན་  spiritual master

ཤོག་  impv. of འོང་བ་

གསུང་བ་  saying (h.) (past གསུངས་པ་, fut. གསུང་བ་, impv. གསུངས་) ཐ་དད་པ་

ཤོར་བ་  past of འཆོར་བ་

གསུངས་པ་  past of གསུང་བ་

གཤོམ་པ་  setting, arranging (past བཤམས་པ་, fut. བཤམ་པ་, impv. ཤོམས་) ཐ་དད་པ་

གསུམ་  three

བཤམས་པ་  past of གཤོམ་པ་

གསེར་  gold གསོད་པ་  killing (past བསད་པ་, fut. གསད་པ་,

impv. སོད་) ཐ་དད་པ་

ས་ ས་  earth ས་གཞི་  ground, soil, floor སངས་རྒྱས་  Buddha སིལ་བུ་  a little piece སེམས་ཅན་  being སེམས་པ་  thinking, considering

(past བསམས་པ་, fut. བསམ་པ་, impv. སོམས་) ཐ་དད་པ་; n. thought སེར་པོ་  yellow

གསོལ་བ་  requesting, offering (past གསོལ་བ་,

fut. གསོལ་བ་, impv. གསོལ་) ཐ་དད་པ་

བསམ་པ་  n. thought, idea, plan བསུ་བ་  welcoming, greeting (past བསུས་པ་,

fut. བསུ་བ་, impv. བསུས་) ཐ་དད་པ་

བསོད་ནམས་  merit བསླང་བ་  fut. of སློང་བ་ བསླབས་པ་  past of སློབ་པ་

ཧ་

སོང་  impv. of འགྲོ་བ་

ལྷ་  god, deva

སོང་བ་  past of འགྲོ་བ་

ལྷོ་  south

སྲས་  son (h.) སྲུང་བ་  protecting (past བསྲུངས་པ་,

fut. བསྲུང་བ་, impv. སྲུངས་) ཐ་དད་པ་

སྲོག་  life སྲོག་འདོར་བ་  depriving of life. See འདོར་བ་

ཨ་ ཨིན་ྲྡ བོ་དྷི་  (a personal name, Skt. Indrabodhi) ཨུ་རྒྱན་  a country in the northwestern Indian

subcontinent (Skt. Uḍḍiyāna)

!50@

3. The Birth of Milarepa སྐུ་བལྟམས་པའི་མཛད་པ། From The Life of Milarepa མི་ལ་རས་པའི་རྣམ་ཐར། Compiled by Sangs rgyas rgyal mtshan, Gtsang smyon He ru ka

དེ་ནས་ཁྱུང་པོ་ཇོ་སྲས་ཀྱིས་ཡུམ་ཁབ་ཏུ་བཞེས་པས་སྲས་གཅིག་བྱུང་།    དེ་ལ་ སྲས་གཉིས་བྱུང་བས་ཆེ་བ་ལ་མི་ལ་མདོ་སྟོན་སེང་གེར་གྲགས།    དེ་ལ་སྲས་མི་ ལ་རྡོ་རྗེ་སེང་གེ་ཞེས་བྱ་བ་ཞིག་བྱུང་སྟེ།    ཕྱིས་དེའི་རྒྱུད་པ་རྣམས་ལ་སྲས་རེ་རེ་ ཡོད་པ་ཞིག་བྱུང་།    མི་ལ་རྡོ་རྗེ་སེང་གེ་དེ་ཤོ་ལ་ཤིན་ཏུ་བརྩེ་ཞིང་མཁས་པས་ རྒྱལ་མང་པོ ་ ཐོ བ ་འོ ང ་ཞི ང ་ཡོ ད ་པ་ལས།    དུས་ནམ་ཞི ག ་གི ་ ཚེ ་ ཡུལ་དེ ་ ན་མི ་ 5 གཡོན་ཅན་ཤོ་ལ་ཤིན་ཏུ་མཁས་པ་ཕ་ཚན་རགས་ལ་མང་བ་ཞིག་ཡོད་པ་དེས་ མི ་ ལ་རྡོ ་ རྗེ ་ སེ ང ་གེ འི ་ ཚོ ད ་བགམ་པའི ་ ཕྱི ར ་རྒྱལ་ཆུང་ངུ་བཙུགས་ཏེ ་ ཤོ ་ བརྩི ས ་ པས་ཚོ ད ་ལོ ང ས་ཏེ །     དེ འི ་ ཉི ན ་ཁོ ས ་རྒྱལ་རང་བཞི ན ་གྱི ས ་ཐོ བ ་པ་ལྟར་བྱས་ པས་མི་ལ་རྡོ་རྗེ་སེང་གེ་ཡི་མ་རངས་ཏེ་ནངས་པར་ཤོ་ལན་ལེན་བྱས་པས་རུང་ ཟེ ར །    རྒྱལ་སྔར་བས་ཆེ ་ བ་བཙུགས་ཏེ ་ ཤོ ་ བརྒྱབ་པས་ཁ་དྲང་ཕྱི ར ་ཁོ ས ་ལན་ 10

!51@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r

གསུམ་གྱི་བར་དུ་ཕམ་པ་ལྟར་བྱས་པའི་མཐར།    ད་ཡང་ཤོ་ལན་ལེན་ཟེར་བས་ རུང་ཟེར།    རྒྱལ་ཆེ་ཆུང་ལ་གཉིས་ཀ་ཁ་འཆམས་ནས་ཞིང་ཁང་ནོར་གསུམ་ཤོའི་ རྒྱལ་དུ་བཙུགས།    ཞུ་འཆག་མེད་པར་འབའ་ཡི་གེས་བསྡམས་ནས་ཤོ་བརྩེས་ པས་ཁོས་ཐོབ་སྟེ་ཞིང་ཁང་ནོར་གསུམ་ཁོའི་ཕ་ཚན་རྣམས་ཀྱིས་རྩིས་བླངས་ནས་

5

མི་ལ་ཡབ་སྲས་ཡུལ་གཞིས་ཀུན་དང་བྲལ་ནས་ཡུལ་ཐོན་བྱོན་ཏེ།    མང་ཡུལ་ གུང་ཐང་གི་སྐྱ་རྔ་རྩ་ཞེས་བྱ་བར་ཕྱག་ཕེབས་ནས་གཞི་བཅས་ཏེ།    ཡབ་མདོ་ སྟོན་སེང་གེས་ཡུལ་པ་རྣམས་ཀྱི་ཀློག་སྒྲོག    གཏོར་མ།    སེར་བསྲུངས།    སྲིའུ་ གསོ ་ བ་ལ་སོ ག ས་གྲོ ང ་ཆོ ག ་རྒྱུགས་པས་ཤི ན ་ཏུ་བྲི ན ་པར་བྱུང་བའི ་ ཡོ ན ་ དང་ །     སྲས་རྡོ ་ རྗེ ་ སེ ང ་གེ ས ་ཚོ ང ་ཆེ ་ བ་ལ་དགུན་ལྷོ ་ བལ་བླན།    དབྱར་བྱང་

10

འབྲོག་བླན།    ཆུང་བ་ལ་མང་ཡུལ་དང་གུང་ཐང་གི་བར་བླན་པས།    ཡབ་སྲས་ གཉིས་ཀྱིས་ནོར་མང་པོ་བསོགས།    དེའི་ཚེ་ཡུལ་པའི་གཅེས་ཕྲུག་མ་ཞིག་དང་ སྲས་རྡོ་རྗེ་སེང་གེ་གཉིས་དགའ་འདུས་ཀྱི་བཟའ་མིར་སོང་།    དེ་གཉིས་ལ་སྲས་ གཅིག་འཁྲུངས་པ་ལ་མི་ལ་ཤེས་རབ་རྒྱལ་མཚན་དུ་མཚན་གསོལ་ནས་བསྐྱེད་ བསྲི ང ་ཞི ང ་ཡོ ད ་པའི ་ ཚེ །     མེ ས ་པོ ་ མདོ ་ སྟོ ན ་སེ ང ་གེ ་ སྐུ་ཡལ་བའི ་ གཤེ ག ས་

15

རྫོངས་རྒྱས་པར་བྱས་རྟིང་།    མི་ལ་རྡོ་རྗེ་སེང་གེས་ཚོང་གི་སྒོ་ནས་ནོར་སྤེལ་བས་ སྔར་བས་ཀྱང་ཕྱུག་པར་གྱུར་ཏེ།    རྩའི ་ཉེ ་འཁོ ར ་ན་འོ ར ་མ་ཞེ ས ་བྱ་བའི ་ཡུལ་ མི་ཞིག ་ལ་རྩ་ན་ཞི ང་དགའ་མོ ་ གྲུ་གསུམ་པ་ཞི ག ་ཡོ ད ་པ་དེ།    གསེར ་དང་ལྷོ ་ བྱང་གི་རྫས་མང་པོ་བཅལ་ཏེ་ཉོས་པ་ལ་འོར་མ་གྲུ་གསུམ་དུ་གྲགས།    ཞིང་དེའི་ འགྲམ་ན་གནས་ཚང་དབང་བའི་ཁང་རོ་ཞིག་འདུག་པ་དེ་ཡང་ཉོས་ནས་མཁར་

20

ལས་ཀྱི་འགྲམ་བཏིང་སྟེ་མཁར་ལས་བྱེད་བཞིན་པའི་ངང་ནས།    མི་ལ་ཤེས་རབ་ རྒྱལ་མཚན་ལོ ་ ཉི ་ ཤུ་ལོ ན ་པ་དང་།    རྩའི ་ མི ་ དྲག་རེ ར ་གྱུར་པ་རུས་མྱང་ཡི ན ་ པ་ཞིག་ལ།    དཀར་མོ་རྒྱན་ཞེས་བྱ་བའི་བུ་མོ་གཟུགས་མཛེས་ལ་མི་ཆོས་ཕེར་

!52@

t h e b i rt h o f m i l a r epa

བ།    དགྲ་གཉེན་གང་ལའང་ཆགས་སྡང་རུས་ཐོན་པ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་བག་མར་ བླངས་ཏེ་མྱང་ཚ་དཀར་རྒྱན་དུ་གྲགས་སོ།། དེ་ནས་མཁར་ལས་ཀྱི་འཕྲོ་མཐུད།    སུམ་ཐོག་གི་སྟེང་ཁང་དུ་ལག་མཛོད་ དང་གཡོས་ཁང་ཟུར་ན་ཡོད་པའི་ཚོམས་ཀ་བཞི་གདུང་བརྒྱད་ཡོད་པའི་ཁང་བ་ སྐྱ་རྔ་རྩ་ན་དགའ་བ་ཞིག་བརྩིགས་པ་ལ་ཀ་བཞི་གདུང་བརྒྱད་དུ་གྲགས་ཏེ།    དེ་ 5 ན་བདེ་སྐྱིད་སྙན་གྲགས་དང་བཅས་ཏེ་གནས་སོ།། དེ་ནས་གཅུང་དུ་མི་ལ་མདོ་སྟོན་སེང་གེ་ཡབ་སྲས་ཀྱི་སྙན་གྲགས་ཉེ་གྲོགས་ རྣམས་ཀྱིས་ཐོས་པ་ལས།    མི་ལ་རྡོ་རྗེ་སེང་གེའི་ཕ་སྤུན་གྱི་བུ་གཡུང་དྲུང་རྒྱལ་ མཚན་ཞེས་བྱ་བ་བུ་སྨད་དང་སྲིང་མོ་ཁྱུང་ཚ་དཔལ་འགྲན་དང་བཅས་པ་ཡང་ ཡུལ་ཐོན་ནས་སྐྱ་རྔ་རྩ་རུ་སླེབས་བྱུང་བ་ལ།    མི་ལ་རྡོ་རྗེ་སེང་གེ་གཉེན་སྲེད་ཆེ་ 10 བས་དགའ་ཚོར་ཆེན་པོ་བྱུང་སྟེ།    སྣ་ལེན་དང་སྣ་རྟེན་བྱས་གཞི་ཆགས་པ་ལ་ ཚོང་གི་བྱེད་ལུགས་རྣམས་བསླབས་ཏེ་ཚོང་བྱས་པ་ལས།    ཁོང་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་ ནོར་མང་དུ་བསོགས་སོ།། དེ ་ ནས་སྐབས་ཤི ག ་གི ་ ཚེ ་ མྱང་ཚ་དཀར་རྒྱན་སྦྲུམ་དང་ལྡན་པར་གྱུར་ ནས།    མི ་ ལ་ཤེ ས ་རབ་རྒྱལ་མཚན་ལྷོ ་ རྫས་མང་པོ ་ ཁྱེ ར ་ཏེ །     བྱང་སྟག་རྩེ འི ་ 15 ཕྱོགས་སུ་ཚོང་ལ་སོང་ནས་ཡུན་རིང་འགོར་བའི་ཚེ།    ཆུ་ཕོ་འབྲུག་གི་ལོ་སྟོན་ ཟླ་ར་བའི་ཉེར་ལྔ་སྐར་མ་རྒྱལ་ལ་བབ་པའི་ཉིན་ཨ་མ་ལ་ང་སྐྱེས་པས་ཡབ་ཀྱི་ སར་བང་ཆེ ན ་བརྫངས་ཏེ ་ འདི ར ་སྟོ ན ་ལས་ཀྱང་ཐུག་ང་ལ་བུ་ཞི ག ་ཀྱང་སྐྱེ ས ་ པས།    བུ་ལ་མིང་འདོགས་པ་དང་མིང་སྟོན་བྱེད་པ་ལ་མྱུར་དུ་ཤོག་བྱ་བའི་ཡི་གེ་ བསྐུར་བ་བང་ཆེན་པས་ཀྱང་ཡབ་ལ་སྤྲད།    ལོ་རྒྱུས་རྣམས་བཤད་པས།    ཡབ་ 20 ཤིན་ཏུ་མཉེས་ཏེ།    འོ་ལགས་ས།    ངའི་བུ་ལ་མིང་བཏགས་ཚར།    ངེད་ཀྱི་རྒྱུད་ པ་འདི་ལ་བུ་རེ་རེ་ལས་མི་འོང་བ་ཡིན་པས།    ད་ལན་བུར་སྐྱེས་ཡོད་འདུག་པ་

!53@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r

དེ།    ཐོས་པའི་གཏམ་ལ་དགའ་བ་ཞིག་བྱུང་བས་ངའི་བུའི་མིང་ལ་ཐོས་པ་དགའ་ ཟེར།    ད་ཚོང་རྣམས་བྱས་ཚར་བས་འགྲོ་ཟེར་ནས་ཡུལ་དུ་བྱོན།    ངའི་མིང་ཐོས་ པ་དགའ་རང་དུ་བཏགས།    མི ང་སྟོ ན་བཟང་པོ ་བྱས་ནས་གཅེས་པར་བསྐྱེད ་ བསྲིངས་ཕྱིས་ང་ལ་སྐད་སྙན་པོ་ཐོས་ཚད་སེམས་དགའ་བ་ཞིག་བྱུང་བས།    མི་

5

རྣམས་ཀྱི ས ་ཐོ ས ་པ་དགའ་དེ ་ མི ང ་བཏགས་ལེ ག ས་ཤི ག ་བྱུང་འདུག་ཟེ ར ་བ་ བྱུང་ །    དེ་ནས་ང་ལོ་བཞི་ལོན་པའི་ཚེ།    ཨ་མ་ལ་བུ་མོ་ཞིག་སྐྱེས་པ་མགོན་མོ་ སྐྱི ད ་དུ་མི ང ་བཏགས།    གཅེ ས ་མི ང ་པེ ་ ཏར་ཆགས་པས་པེ ་ ཏ་མགོ ན ་སྐྱི ད ་དུ་ གྲགས་ཏེ།    ངེད་མིང་སྲིང་གཉིས་ཀ་ལ་གསེར་རལ་དང་གཡུ་རལ་ཉི་ལེ་བ་ཡོད་ པ་དྲན།    ཡུལ་ནའང་ཁ་དྲག་ཅིང་དབང་བཙན་པས་ཡུལ་མི་དྲག་པ་རྣམས་དང་

10

གཉེན་སྡེབ།    ཞན་པ་རྣམས་འབངས་སུ་འཁོལ་བས་ཆོག་པ་བྱུང་བའི་ཚེ།    ཡུལ་ མི ་ རྣམས་ཀྱི ་ ལྐོ ག ་ལབ་ལ་འཁྱམ་པོ ་ ཡུལ་དུ་ཆགས་པ་ལ་འདི ་ ཚོ ་ བས་ཕོ ་ རྒོ ད ་ པ་དང་ནོར་ཆེ་བ་མི་འོང་།    ཕྱིའི་ཁང་ཞིང་ནང་གི་རྡིག    ཕོ་མོའི་རྒྱན་གང་ལ་ བལྟས་རུང་ཆོག་པར་འདུག་ཟེར།    ཀུན་སྨོན་དིར་རེ་བའི་ངང་ནས་མི་ལ་རྡོ་རྗེ་ སེང་གེ་སྐུ་གཤེགས་ཏེ།    ཐུགས་དགོངས་རྫོགས་ཐབས་རྣམས་རྒྱས་པར་བསྒྲུབས་

15

པ་ཡིན་གསུངས།    སྐུ་བལྟམས་པའི་མཛད་པ་སྟེ་དང་པོའོ།།

Glossary ཀ་

ཀུན་སྨོན་  short for ཀུན་ཏུ་བཟང་པོའི་སྨོན་ལམ་, the

aspiration prayer of Samantabhadra

ཀ་  pillar

ཀྱང་  though, although, and, also

ཀུན་  all, everyone

ཀློག་སྒྲོག་  (verb compound, look under each

verb)

!54@

t h e b i rt h o f m i l a r epa ཀློག་པ་  reading, reciting (past བཀླགས་པ་, fut. བཀླག་པ་, impv. ཀློགས་) ཐ་དད་པ་

ཁ་དྲག་  domineering in speech, vigorous

དཀར་, དཀར་པོ  white

ཁ་དྲང་བ་  fut. of ཁ་འདྲེན་པ་

དཀར་མོ་རྒྱན་  (a personal name)

ཁ་འདྲེན་པ་  drawing, pulling. See འདྲེན་པ་

ལྐོག་  hidden, concealed, secret, behind

ཁང་  house

speech, having authority

someone’s back

ཁང་རོ་  ruined house, dilapidated house

སྐད་  speech, utterance, voice, sound སྐབས་  occasion, situation, case, circumstance སྐར་མ་  star, asterism, star constellation

ཁབ་  wife ཁོ་  he ཁོང་  he, she (h.)

སྐུ་  body (h.)

ཁྱུང་  garuḍa bird

སྐུ་ཡལ་བ་  passing away, dying. See ཡལ་བ་ སྐུར་བ་  entrusting, consigning (past བསྐུར་བ་,

fut. བསྐུར་བ་, impv. སྐུར་) ཐ་དད་པ་

ཁྱུང་པོ་ཇོ་སྲས་  (a personal name) ཁྱུང་ཚ་དཔལ་འགྲན་  (a personal name) ཁྱེར་བ་  past of འཁྱེར་བ་

སྐྱ་རྔ་རྩ་  (a place name)

མཁར་  building, castle, house, mansion

སྐྱིད་པ་  being happy, happiness

མཁར་ལས་  masonry

སྐྱེ་བ་  taking birth, being born (past སྐྱེས་པ་,

fut. སྐྱེ་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

མཁས་པ་  being skilled, competent ཐ་མི་དད་པ་

སྐྱེད་པ་  creating, developing, bringing up

འཁོར་  circle

(past བསྐྱེད་པ་, fut. བསྐྱེད་པ་, impv. སྐྱེད་)

འཁོལ་བ་  employing as servant (past བཀོལ་བ་,

ཐ་དད་པ་

fut. བཀོལ་བ་, impv. ཁོལ་) ཐ་དད་པ་

སྐྱེས་པ་  past of སྐྱེ་བ་

འཁྱམ་པ་  wandering, roaming (past འཁྱམས་པ་,

བསྐུར་བ་  past of སྐུར་བ་

fut. འཁྱམ་པ་, impv. འཁྱོམས་) ཐ་མི་དད་པ་

བསྐྱེད་པ་  past of སྐྱེད་པ་

འཁྱམ་པོ་  agent of འཁྱམ་པ་

བསྐྱེད་སྲིང་བ་  bringing up, raising

འཁྱེར་བ་  carrying, bringing, taking

(verb compound). See སྲིང་བ་

(past ཁྱེར་བ་, fut. འཁྱེར་བ་, impv. ཁྱེར་) ཐ་དད་པ་ འཁྲུང་བ་  being born (past འཁྲུངས་པ་,

fut. འཁྲུང་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

ཁ་

འཁྲུངས་པ་  past of འཁྲུང་བ་

ཁ་  mouth ཁ་འཆམས་པ་  agreeing upon; similar to འཆམས་

པ་ (see there)

!55@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r འགྲམ་  near, beside

ག་

འགྲམ་  འགྲམ་གཞི་ foundation, basis

གང་  what, whatever

འགྲམ་འདིང་  འགྲམ་གཞི་འདིང་བ་ laying

གང་ལའང་  according to the case

foundation. See འདིང་བ་

གུང་ཐང་  a region in southwestern Tibet

along the Nepalese border

འགྲོ་བ་  going (past ཕྱིན་པ་, fut. འགྲོ་བ་, impv. སོང་) ཐ་མི་དད་པ་

གྱུར་པ་  past of འགྱུར་བ་

རྒོད་པ་  capable, able, wild, untamed

གྲགས་པ་  known, called, famous, renowned,

རྒྱ་བ་  increasing greatly, spreading widely

གྲུ་  angle, corner

རྒྱག་པ་  throwing, casting (past བརྒྱབ་པ་, fut. བརྒྱག་པ་, impv. རྒྱོབ་) ཐ་དད་པ་

reputation, celebrity ཐ་མི་དད་པ་

གྲུ་གསུམ་པ་  triangle, triangular

རྒྱན་  ornament, decoration

གྲོགས་  friend, companion

རྒྱལ་  1. victory, bet; 2. one of the twenty-­

གྲོང་  family dwelling, village

eight constellations (Skt. puṣyā)

གྲོང་ཆོག་  village rituals དགའ་བ་  n. 1. joy, delight; 2. love, affection;

3. nice, fine, pleasant; v. being glad, rejoicing

ཐ་དད་པ་

དགུན་  winter དགོངས་པ་  thinking, considering, reflecting

བགམ་པ་  testing, trying, estimating

(past བགམ་པ་, fut. བགམ་པ་, impv. བགོམ་)

ཐ་དད་པ་

མགོན་པོ་  protector, guardian, lord མགོན་མོ་སྐྱིད་  (a personal name) འགོར་བ་  delaying, tarrying ཐ་མི་དད་པ་ འགྱུར་བ་  becoming, changing into

རྒྱས་པར་  adv. of རྒྱས་པ་

or རྒྱུགས་པ་, fut. བརྒྱུག་པ་, impv. རྒྱུགས་)

དགའ་མོ་  good, nice

དགྲ་  enemy

རྒྱས་པ་  extensive, elaborate, past of རྒྱ་བ་

རྒྱུག་པ་  working for, serving (past བརྒྱུགས་པ་

ཐ་མི་དད་པ་

(h.) (past དགོངས་པ་, fut. དགོངས་པ་, impv. དགོངས་) ཐ་དད་པ་

(past རྒྱས་པ་, fut. རྒྱ་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

སྒོ་  door, gate, avenue, medium, means of སྒོ་ནས་  by means of, through སྒྲུབ་པ་  accomplishing, achieving

(past བསྒྲུབས་པ་, fut. བསྒྲུབ་པ་, impv. སྒྲུབས་)

ཐ་དད་པ་

སྒྲོག་པ་  calling out, reading out, proclaiming

(past བསྒྲགས་པ་, fut. བསྒྲག་པ་, impv. སྒྲོགས་) ཐ་དད་པ་

བརྒྱད་  eight བརྒྱབ་པ་  past of རྒྱག་པ་ བསྒྲུབས་པ་  past of སྒྲུབ་པ་

(past གྱུར་པ་, fut. འགྱུར་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

!56@

t h e b i rt h o f m i l a r epa ཆེ་བ་  large, big, great

ང་

ཆེན་པོ་  large, big

ང་  I

ཆོག་  or  ཆོ་ག་  ritual

ངང་  continuity, continuum, continuous

ཆོག་པ་  being sufficient, being enough

state, within, while

ངང་ནས་  while, during, while in the state of ངེད་  we ལྔ་  five

ཐ་མི་དད་པ་

འཆག[ས]་པ་  decreasing, reducing (past བཅགས་པ་, fut. གཅག་པ་, impv. ཆོགས་) ཐ་དད་པ་. See ཞུ་འཆག་ འཆམས་པ་  agreeing ཐ་མི་དད་པ་

སྔར་  former, before

འཆའ་བ་  establishing, setting up

(past བཅས་པ་, fut. བཅའ་བ་, impv. འཆོས་)

ཅ་

ཐ་དད་པ་

གཅིག་  one, a, an

ཇ་

གཅུང་  (a place name) གཅེས་པ་  dear, loving, cherishing (past གཅེས་པ་, fut. གཅེས་པ་, impv. གཅེས་)

ཇོ་  or  ཇོ་བོ་  lord, noble, elder brother འཇལ་བ་  paying (past བཅལ་བ་, fut. གཞལ་བ་,

ཐ་དད་པ་

impv. འཇོལ་) ཐ་དད་པ་

གཅེས་མིང་  nicknamed, affectionate name བཅལ་བ་  past of འཇལ་བ་

ཉ་

བཅས་པ་  1. together with (takes དང་); 2. past of འཆའ་བ་

ཉི་ཤུ་  twenty

ཆ་

ཉིལ་ལེ་བ་  hanging down, dangling [hair,

ཆགས་  love, desire ཆགས་པ་  1. evolving, becoming, being

formed; 2. being situated, being settled

ཉིན་  day

ornaments, jewelry]

ཉེ་འཁོར་  neighborhood, vicinity ཉེ་གྲོགས་  close friend

ཐ་མི་དད་པ་

ཉེ་བ་  being close, being near

ཆུ་  water

ཉེར་  numerical particle for the twenties

ཆུང་  or  ཆུང་ངུ་  small, little

ཉེར་ལྔ་  twenty-five

ཆུང་བ་  small, minor

ཉོ་བ་  buying, purchasing (past ཉོས་པ་,

ཆེ་ཆུང་  size, extent, degree

fut. ཉོ་བ་, impv. ཉོས་) ཐ་དད་པ་

!57@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r ཉོས་པ་  past of ཉོ་བ་

སྟོན་(མོ་)  banquet, feast

གཉིས་  two

བལྟམས་པ་  taking birth, being born (h.) ཐ་མི་དད་པ་

གཉིས་ཀ་  both

བལྟས་པ་  past of ལྟ་བ་

གཉེན་  friend, relative གཉེན་སྡེབ་པ་  to befriend, to be friendly with མཉེས་པ་  being glad, being delighted, being

ཐ་

pleased ཐ་མི་དད་པ་

ཐང་  plain, steppe

སྙན་གྲགས་  (synonym compound)

ཐབས་  means, method

སྙན་པ་  fame, reputation

ཐུག་པ་  arriving, meeting, reaching ཐ་མི་དད་པ་

སྙན་པོ་  pleasant, well sounding, sweet to hear

ཐུགས་  mind (makes honorifics) ཐོག་  on top of, roof, top, storied

ཏ་

ཐོན་པ་  past of འཐོན་པ་

གཏམ་  discourse, account, talk

ཐོབ་པ་  past of འཐོབ་པ་

གཏོར་མ་  offering cakes, sacrificial objects, grain cakes

ཐོས་པ་  hearing ཐ་མི་དད་པ་ ཐོས་པ་དགའ་  happy to hear

བཏགས་པ་  past of འདོགས་པ་

མཐའ་  end

བཏིང་བ་  past of འདིང་བ་

མཐར་  at the end

རྟིང་  afterward, later

མཐུད་པ་  continuing, following (past མཐུད་པ་, fut. མཐུད་པ་, impv. མཐུད་) ཐ་དད་པ་

ལྟ་བ་  looking, gazing (past བལྟས་པ་,

fut. བལྟ་བ་, impv. ལྟོས་) ཐ་དད་པ་

འཐོན་པ་  leaving, departing (past ཐོན་པ་,

ལྟར་  according to, as, like, similar to,

fut. འཐོན་པ་, impv. ཐོན་) ཐ་མི་དད་པ་

accordingly

འཐོབ་པ་  attaining (past ཐོབ་པ་, fut. འཐོབ་པ་)

སྟག་  tiger

ཐ་མི་དད་པ་

སྟག་རྩེ་  (a place name, meaning Tiger Peak)

ད་

སྟེང་  on top of, top, up, upper part སྟེང་ཁང་  upper story, the upper floor,

ད་  now

top-story room

དང་པོ་  first

སྟོན་  autumn, fall སྟོན་པ་  teaching (past བསྟན་པ་, fut. བསྟན་པ་,

དིར་རེ་བ་  many people speaking at the same

time

impv. སྟོན་) ཐ་དད་པ་

!58@

t h e b i rt h o f m i l a r epa དུས་  time

སྡང་  dislike, aversion, hatred

དུས་ནམ་ཞིག་  when

སྡེབ་པ་  mingling, mixing, joining (past

བསྡེབས་པ་, fut. བསྡེབ་པ་, impv. སྡེབས་) ཐ་དད་པ་

དེ་  that

སྡོམ་པ་  promising, vowing, committing

དེ་ནས  then

oneself (past བསྡམས་པ་, fut. བསྡམ་པ་, impv. སྡོམས་) ཐ་དད་པ་

དྲག་པ་  being strong, powerful, noble, a

nobleman ཐ་མི་དད་པ་

དྲན་པ་  recalling, remembering, being mind-

ful (past དྲན་པ་, fut. དྲན་པ་, impv. དྲན་)

བསྡམས་པ་  past of སྡོམ་པ་

ན་

ཐ་དད་པ་

གདུང་  beam

ནང་  inside, within, interior

བདེ་སྐྱིད་  (synonym compound)

ནངས་པ་  tomorrow, the following day

བདེ་བ་  happiness, comfort, peace, delight,

ནམ་  when

bliss

ནོར་  wealth, property

མདོ་  sūtra

གནས་  place

མདོ་སྟོན་  teacher of sūtras

གནས་པ་  abiding, dwelling, staying

འདི་  this, here

གནས་ཚང་  a dwelling place, house (synonym compound)

འདིང་བ་  laying, formulating, spreading

(past བཏིང་བ་, fut. གདིང་བ་, impv. ཐིང་)

སྣ་རྟེན་  exchanging gifts [lit. items of offering

ཐ་དད་པ་

given in a reception]

འདུ་བ་  gathering, uniting (past འདུས་པ་,

སྣ་ལེན་  welcoming

fut. འདུ་བ་, impv. འདུས་) ཐ་མི་དད་པ་

འདུག་པ་  there is, having (verb of existence) འདུས་པ་  past of འདུ་བ་ འདོགས་པ་  attaching, labeling, naming (past

པ་ པེ་ཏ་  (a personal name)

བཏགས་པ་, fut. གདགས་པ་, impv. ཐོགས་) ཐ་དད་པ་

པེ་ཏ་མགོན་སྐྱིད་  (a personal name)

འདྲེན་པ་  drawing, pulling (past དྲངས་པ་, fut.

སྤུན་  relative, kindred, kinsman

དྲང་བ་, impv. དྲོངས) ཐ་དད་པ་

རྡིག་  utensils and furniture of a house

སྤེལ་བ་  increasing, causing to increase

(past སྤེལ་བ་, fut. སྤེལ་བ་, impv. སྤེལ་) ཐ་དད་པ་

རྡོ་རྗེ་  vajra

སྤྲད་པ་  past of སྤྲོད་པ་

ལྡན་པ་  having, possessing, being endowed with [takes དང་]

སྤྲོད་པ་  handing in, delivering, imparting (past སྤྲད་པ་, fut. སྤྲད་པ་, impv. སྤྲོད་) ཐ་དད་པ་

!59@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r བང་ཆེན་  messenger, courier

ཕ་

བབ་པ་  past of འབབ་པ་

ཕ་  father

བར་  between, intermediate, interval

ཕ་ཚན་  paternal relatives

བར་དུ  up to, until, as much as, as far as

ཕམ་པ་  past of འཕམ་པ་

བལ་  wool

ཕེབས་པ་  coming, arriving (past ཕེབས་པ་,

བལ་ཡུལ་  Nepal

fut. ཕེབས་པ་, impv. ཕེབས་) ཐ་མི་དད་པ་

ཕེར་བ་  being able, being capable of ཐ་མི་དད་པ་ ཕོ་  male, man ཕོ་རྒོད་པ་  a brave man, a bold person.

བས་  than (comparative particle) བུ་  boy, son བུ་མོ་  girl, daughter

See རྒོད་པ་

བུ་སྨད་  children and wife

ཕྱག་  hand (h.), used before verbs to make

བྱ་བ་  = ཞེས་བྱ་བ་

them honorific

ཕྱི་  outside, external ཕྱིར་  for, in order to, for the sake of ཕྱིས་  afterward ཕྱུག་པ་  being rich, rich ཐ་མི་དད་པ་ ཕྱོགས་  direction ཕྲུག་  child, a young one (in compounds) འཕམ་པ་  being defeated, being beaten

(past ཕམ་པ་, fut. འཕམ་པ་) ཐ་མི་དད་པ་

འཕྲོ་མཐུད་  (synonym compound) འཕྲོ་བ་  proceeding, going on, continuing,

emanating (past འཕྲོས་པ་, fut. འཕྲོ་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

བ་ བག་མ་  bride, wife བང་  foot race, gait, going quickly, courier, messenger

བྱང་  north བྱས་པ་  past of བྱེད་པ་ བྱུང་བ་  past of འབྱུང་བ་ བྱེད་པ་  doing, making, saying, also an

auxiliary verb (past བྱས་པ་, fut. བྱ་བ་, impv. བྱོས་) ཐ་དད་པ་

བྱོན་པ་  past of འབྱོན་པ་ བྲལ་བ་  past of འབྲལ་བ་ བྲིན་པ་  being marketable, having a market ཐ་མི་དད་པ་

བླངས་པ་  past of ལེན་པ་ བླན་པ་  bringing ཐ་དད་པ་ དབང་  power, force, might, control དབང་བཙན་  (synonym compound) དབང་བ་  control, mastery, dominion, in possession of, ownership དབྱར་  summer

!60@

t h e b i rt h o f m i l a r epa འབངས་པ་  subject, commoner, servant, one

who serves

མིང་པོ་  brother མིང་སྲིང་  brother and [younger] sister

འབབ་པ་  going down, falling, descending

མེས་པོ་  grandfather, forefather

(past བབ་པ་, fut. འབབ་པ་) ཐ་མི་དད་པ་

མོ་  female, woman

འབའ་  contract

མྱང་  (a clan name)

འབྱུང་བ་  emerging, appearing, happening

(past བྱུང་བ་, fut. བྱུང་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

མྱང་ཚ་དཀར་རྒྱན་  (a personal name)

འབྱོན་པ་  proceeding, traveling (past བྱོན་པ་, fut. འབྱོན་པ་, impv. བྱོན་) ཐ་མི་དད་པ་

མྱུར་  swift, quick

འབྲལ་བ་  being separated, parted from,

deprived of (past བྲལ་བ་, fut. འབྲལ་བ་) ཐ་མི་དད་པ་ (takes དང་) འབྲུག་  dragon འབྲོག་  pastures, highland pasture སྦྲུམ་པ་ སྦྲུམ་མ་  pregnant ཐ་མི་དད་པ་

also སྦྲུམ་ལྡན་མ་, སྦྲུམ་དང་ལྡན་པ་

སྨད་  woman, wife (in compounds) སྨོན་པ་  wishing, aspiring (past སྨོན་པ་, fut. སྨོན་པ་, impv. སྨོན་) ཐ་དད་པ་

ཙ་ བཙན་  power, might, strong བཙུགས་པ་  past of འཛུགས་པ་ རྩ་  (a place name)

མ་ མང་པོ་  many, much མང་བ་  being many

རྩི་བ་  calculating, considering, cherishing,

being fond of (past བརྩིས་པ་, fut. བརྩི་བ་, impv. རྩིས་) ཐ་དད་པ་

མང་ཡུལ་  (place name), a district in Tibet

རྩིག་པ་  building, constructing (past བརྩིགས་པ་, fut. བརྩིག་པ་, impv. རྩིགས་)

མི་  man, person

རྩིས་བླངས་པ་  past of རྩིས་ལེན་པ་

མི་ཆོས་  worldly affairs

རྩིས་ལེན་པ་  taking over, assuming control.

north of Nepal

མི་ལ་  (a clan name) མི་ལ་མདོ་སྟོན་སེང་གེ་  (a personal name) མི་ལ་རྡོ་རྗེ་སེང་གེ་  (a personal name) མི་ལ་ཤེས་རབ་རྒྱལ་མཚན་  (a personal name) མིང་  name མིང་སྟོན་  name-giving festivity

ཐ་དད་པ་

See ལེན་པ་

རྩེ་  peak, summit རྩེ་བ་  playing, playing games (past བརྩེས་པ་,

fut. བརྩེ་བ་, impv. རྩེས་) ཐ་དད་པ་

བརྩིགས་པ་  past of རྩིག་པ་ བརྩིས་པ་  past of རྩི་བ་ བརྩེས་པ་  past of རྩེ་བ་

!61@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r རྫོང་བ་  sending, sending off, dispatching (past བརྫངས་པ་, fut. བརྫང་བ་, impv. རྫོངས་)

ཚ་

ཐ་དད་པ་

ཚ་  hot

བརྫངས་པ་  past of རྫོང་བ་

ཚང་  home, residence, house, nest ཚད་  measure, extent, whoever ཚན་  set, group, part, section, faction, series,

ཝ་

class

ཚར་བ་  being finished, completed ཐ་མི་དད་པ་

ཞ་

ཚེ་  time

ཞན་པ་  weak, feeble, inferior, bad

ཚོ་  plural particle (usual in spoken Tibetan)

ཞིག་  indefinite article

ཚོང་བ་  commerce, trade

ཞིང་  field

ཚོད་  measure, capacity

ཞུ་འཆག་  (compound of the two verbs)

ཚོད་བགམ་པ་  testing, trying out

ཞུ་བ་  requesting, asking (past ཞུས་པ་, fut. ཞུ་བ་, impv. ཞུས་) ཐ་དད་པ་

ཚོད་ལོང་བ་  being guessed, estimated, realized.

See ལོང་བ་

ཞེས་བྱ་བ་  called, end of direct speech

ཚོད་ལོངས་པ་  past of ཚོད་ལོང་བ་

གཞི་  basis, foundation

ཚོམས་  assembling, hall, living room

གཞི་བཅས་པ་  past of གཞི་འཆའ་བ་

ཚོར་བ་  feeling, sensing ཐ་མི་དད་པ་

གཞི་འཆའ་བ་  laying basis, establish foundation. See འཆའ་བ་

མཚན་  name (h.)

གཞིས་  estate, native place, lands, home བཞི་  four

ཛ་

བཞིན་  like, as, similar to

མཛད་པ་  doing, acting, deed (h.)

(past མཛད་པ་, fut. མཛད་པ་, impv. མཛོད་)

བཞིན་པ་  (verb +) while, during

ཐ་དད་པ་

མཛེས་པོ་  beautiful, handsome, pretty, lovely

བཞེས་པ་  taking (h.) (past བཞེས་པ་,

fut. བཞེས་པ་, impv. བཞེས་) ཐ་དད་པ་

མཛོད་  treasury, storehouse འཛུགས་པ་  fixing, setting (past བཙུགས་པ་,

fut. གཟུགས་པ་, impv. ཚུགས་) ཐ་དད་པ་ རྫས་  things, objects, articles

རྫོགས་པ་  perfecting, completing ཐ་མི་དད་པ་

ཟ་ ཟུར་  corner, side ཟེར་བ་  saying (past ཟེར་བ་, fut. ཟེར་བ་) ཐ་དད་པ་

!62@

t h e b i rt h o f m i l a r epa ཟླ་བ་  month

ཡུལ་གཞིས་  estate, homesteads. See also གཞིས་

གཟུགས་  material form, body (polite)

ཡོད་པ་  there is, having (verb of existence)

བཟང་པོ་  good

ཡོན་  fee, benefit, reward

བཟའ་  wife, consort

གཡུ་  turquoise

བཟའ་མི་  husband and wife

གཡུང་དྲུང་  changeless, unchanging, lasting,

བཟའ་མིར་སོང་བ་  becoming husband and wife,

marrying. See སོང་བ་

well being (Skt. svastika)

གཡུང་དྲུང་རྒྱལ་མཚན་  (a personal name) གཡོ་བ་  moving, stirring, cooking

(past གཡོས་པ་, fut. གཡོ་བ་, impv. གཡོས་)

འ་

ཐ་དད་པ་

འོ་ལགས་སོ་  oh! འོང་བ་  coming, occurring; also an auxiliary

verb (past འོངས་པ་, fut. འོང་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

གཡོན་  left གཡོན་ཅན་  devious གཡོས་ཁང་  kitchen

འོར་མ  (a personal name)

གཡོས་པ་  past of གཡོ་བ་

ཡ་

ར་

ཡང་  although, but, yet, again, even, and,

also, too

ར་བ་  the first month of each of the four

seasons

ཡབ་  father (h.)

རགས་པ་  thick, coarse, strong

ཡབ་སྲས་  (compound of the two nouns) ཡལ་བ་  disappearing, fading away, vanishing

རང་  own

ཐ་མི་དད་པ་

རང་བཞིན་  own nature, nature

ཡི་གེ་  letter, written letter or note, written document

རལ་  long hair

ཡི་རངས་བ་  rejoicing ཡུན་  duration, length of time ཡུམ་  mother (h.) ཡུམ་ཁབ་  wife (h.)

རིང་  long རུང་ཆོག་པ་  (synonym compound) རུང་བ་  being suitable, appropriate ཐ་མི་དད་པ་ རུས་  bone, clan, relationship through male,

family lineage

ཡུལ་  region, location, province

རུས་ཐོན་པ་  past of རུས་འཐོན་པ་

ཡུལ་པ་  local people, people of the locality

རུས་འཐོན་པ་  showing a clear sign. See འཐོན་པ་

!63@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r རེ  each singly

ཤོད་པ་  saying, telling about (past བཤད་པ་,

fut. བཤད་པ་, impv. ཤོད་) ཐ་དད་པ་

རེ་རེ་  each one, single, a single one

གཤེགས་པ་  going, approaching, departing,

རོ་  corpse, residue

passing away, dying (h.) ཐ་མི་དད་པ་

གཤེགས་རྫོངས་   farewell ceremony. See རྫོངས་པ་

ལ་

བཤད་པ་  past of ཤོད་པ་

ལ་སོགས་པ་  etcetera ལག་མཛོད་  storeroom

ས་

ལན་  time, times

ས་  place

ལན་པ་  reply, respond ལབ་པ་  speaking, talking, chatting

སུམ་  three (in compounds)

(past ལབ་པ་, fut. ལབ་པ་, impv. ལོབ་) ཐ་དད་པ་

ལས་  work ལས་  (comparative particle) ལུགས་  way, method ལེགས་པ་  good, fine ལེན་པ་  taking, receiving (past བླངས་པ་,

fut. བླང་བ་, impv. ལོངས་) ཐ་དད་པ་

ལོ་  year ལོ་རྒྱུས་  story, account of events ལོང་བ་  arriving at, reaching (past ལོངས་པ་,

fut. ལོང་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

ལོངས་པ་  past of ལོང་བ་ ལོན་པ་  arriving, reaching ཐ་མི་དད་པ་

ཤ་ ཤིན་ཏུ་  very much ཤོ་  dice ཤོག་  special form of impv. of འོང་བ་

སེང་གེ་  lion སེམས་  mind སེར་  hail སོང་བ་  past and impv. of འགྲོ་བ་ སྲས་  son (h.) སྲིང་བ་  bringing up, raising (past བསྲིངས་པ་,

fut. བསྲིང་བ་, impv. སྲིངས་)

ཐ་དད་པ་

སྲིང་མོ་  younger sister སྲེད་པ་  loving ཐ་མི་དད་པ་ སྲིའུ་  infant སྲུང་བ་  protecting, saving from, (past བསྲུངས་

པ་, fut. བསྲུང་བ་, impv. སྲུངས་) ཐ་དད་པ་

སླེབ་པ་  arriving, reaching (past སླེབས་པ་, fut. སླེབ་པ་) ཐ་མི་དད་པ་ སླེབས་པ་  past of སླེབ་པ་ སློབ་པ་  instructing, teaching, learning,

training (past བསླབས་པ་, fut. བསླབ་པ་, impv. སློབས་) ཐ་དད་པ་

གསུང་བ་  saying, speaking (h.) (past གསུངས་པ་,

fut. གསུང་བ་, impv. གསུངས་) ཐ་དད་པ་

!64@

t h e b i rt h o f m i l a r epa གསུངས་པ་  past of གསུང་བ་

བསྲིང་བ་  fut. of སྲིང་བ་

གསུམ་  three

བསྲིངས་པ་  past of སྲིང་བ་

གསེར་  gold

བསྲུངས་པ་  past of སྲུང་བ་

གསོ་བ་  nourishing, bringing up, nursing up,

བསླབས་པ་  past of སློབ་པ་

healing, curing (past གསོས་པ་, fut. གསོ་བ་, impv. གསོས་) ཐ་དད་པ་ གསོག་པ་  accumulating, gathering

ཧ་

(past བསོགས་པ་, fut. བསོག་པ་, impv. སོག་)

ལྷོ་  south

གསོལ་བ་  offering, giving (past གསོལ་བ་,

ཨ་

ཐ་དད་པ་

fut. གསོལ་བ་, impv. གསོལ་) ཐ་དད་པ་

བསོགས་པ་  past of གསོག་པ་

ཨ་མ་  mother

!65@

4. Milarepa Meets Marpa བླ་མ་དང་ཞལ་མཇལ་བ། From The Life of Milarepa མི་ལ་རས་པའི་རྣམ་ཐར། Compiled by Sangs rgyas rgyal mtshan, Gtsang smyon He ru ka

ད་ཁྱོ ད ་རང་ལྷོ ་ བྲག་གྲོ ་ བོ ་ ལུང་ཞེ ས ་བྱ་བའི ་ དགོ ན ་པ་ན།    རྒྱ་གར་གྱི ་ གྲུབ་ ཆེན་ནཱ་རོ་པའི་དངོས་སློབ།    སྐྱེས་མཆོག་སྒྲ་སྒྱུར་གྱི་རྒྱལ་པོ་མར་པ་ལོ་ཙཱ་ཞེས་ བྱ་བ་སྔགས་གསར་མའི ་ གྲུབ་ཐོ བ །    ས་གསུམ་ན་འགྲན་ཟླ་དང་བྲལ་བ་ཞི ག ་ བཞུགས།    དེ ་ དང་ཁྱོ ད ་རང་ཚེ ་ སྔ་མ་ནས་ལས་འབྲེ ལ ་འདུག་པས་དེ ར ་སོ ང ་ ཞིག་གསུངས།    དེར་ང་ལ་སྒྲ་སྒྱུར་མར་པའི་མཚན་ཐོས་པ་ཙམ་གྱིས་སེམས་ལ་ 5 སྨྲ་མི་ཤེས་པའི་དགའ་བ་དང་།    ལུས་ལ་བ་སྤུ་ཀུན་གཡོ་བའི་བདེ་བ།    མཆི་ མ་འཁྲུག་པའི ་ མོ ས ་གུས་ཚད་མེ ད ་པ་ཞི ག ་བྱུང་བས།    བློ ་ རྩེ ་ གཅི ག ་ཏུ་དྲི ལ ་ ནས།    ལམ་རྒྱགས་དང་པོ་ཏི་འདྲ་ཡོད་པ་ཁྱེར་ཏེ།    བསམ་པ་གཞན་གྱིས་བར་ མ་ཆོད་པར་བླ་མ་དང་མཇལ་ཏེ་ཞལ་མཐོང་བ་ཞིག་ནམ་འོང་ན་ནམ་འོང་ན་ བསམ་ཞིང་ཕྱིན།

10

!67@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r

ང་གྲོ་བོ་ལུང་དུ་ནངས་པར་སླེབས་འོང་བའི་དོ་ནུབ་མར་པའི་མནལ་ལམ་ དུ་པཎ་ཆེན་ནཱ་རོ་བྱོན་ཏེ་དབང་བསྐུར།    རྒྱུ་བཻ་ཌཱུ རྱ་ལས་གྲུབ་པའི་རྡོ་རྗེ་རྩེ་ལྔ་ བ་དྲི་མས་ཅུང་ཟད་གོས་པ་ཞིག་དང་།    གསེར་གྱི་བུམ་པ་བདུད་རྩིས་གང་བ་ ཞིག་གནང་ནས།    རྡོ་རྗེ་འདིའི་དྲི་མ་བུམ་ཆུ་འདིས་ཁྲུས་ལ།    རྒྱལ་མཚན་གྱི་

5

རྩེ་ལ་ཕྱོར་ཅིག    དེས་རྒྱལ་བ་གོང་མ་རྣམས་མཉེས་ཤིང་།    སེམས་ཅན་རྣམས་ མགུ་བར་བྱེད་པ་ཡིན་པས་རང་གཞན་གྱི་དོན་གྲུབ་པ་ཡིན་ནོ།    གསུངས་ནས་ ནམ་མཁའ་ལ་གཤེགས་པ་དང་།    བླ་མའི་བཀའ་བཞིན་བུམ་ཆུས་རྡོ་རྗེ་བཀྲུས་ ཏེ།    རྒྱལ་མཚན་གྱི་རྩེ་ལ་ཕྱར་བས།    རྡོ་རྗེའི་འོད་ཀྱིས་འཇིག་རྟེན་ཀུན་ཁྱབ་ ཅི ང ་།    རི ག ས་དྲུག་གི ་ སེ མ ས་ཅན་རྣམས་ལ་ཕོ ག ་པས་སྡུག་བསྔལ་མེ ད ་པའི ་

10

བདེ་བའི་ངང་ནས་རྗེ་བཙུན་མར་པ་རང་དང་རྒྱལ་མཚན་ལ་སེམས་ཅན་ཀུན་ གྱིས་ཕྱག་འཚལ་ཞིང་མཆོད་བསྟོད་འབུལ་བ་དང་།    རྒྱལ་བ་རྣམས་ཀྱིས་རྒྱལ་ མཚན་ལ་རབ་གནས་མཛད་པ་ཞིག་རྨིས་པས།    ཐུགས་རྒྱལ་ཅུང་ཟད་འཁྲུངས་ པའི ་ ངང་ནས་མནལ་སད་པ་དང་།    ཐུགས་དགྱེ ས ་ཤི ང ་སྤྲོ ་ བ་ཞི ག ་བྱུང་བའི ་ ངང་ནས།    ཡུམ་ཚ་བ་འདྲེན་དུ་བྱུང་སྟེ།    བླ་མ་ལགས།    མདང་ངའི་རྨི་ལམ་དུ་

15

ནུབ་ཕྱོགས་ཨུ་རྒྱན་ནས་ཡིན་ཟེར་བའི་བུད་མེད་གཉིས་ཀྱིས་ཤེལ་གྱི་མཆོད་རྟེན་ ཕྱི་དྲི་མས་ཅུང་ཟད་གོས་པ་ཞིག་ཁྱེར་བྱུང་སྟེ།    ཡབ་ལ་བླ་མ་ནཱ་རོ་པའི་བཀའ་ ལུང་ཡིན་པས།    མཆོད་རྟེན་འདི་ལ་རབ་གནས་གྱིས་ལ་རིའི་རྩེར་ཞོག་ཟེར་བ་ ལ།    ཡབ་ཀྱི་ཞལ་ནས་ཀྱང་མཆོད་རྟེན་འདིའི་རབ་གནས་པཎ་ཆེན་ནཱ་རོས་གྲུབ་ གྲུབ་པ་ཞིག་ཡིན་ནའང་།    བླ་མའི་བཀའ་སྒྲུབ་དགོས་གསུངས་ནས།    མཆོད་

20

རྟེ ན ་བུམ་ཆུས་འཁྲུད་པ་སོ ག ས་རབ་གནས་ཀྱི ་ ཆོ ་ ག་རྒྱས་པར་མཛད་དེ །     རི ་ རྩེར་བཞག་པས་མཆོད་རྟེན་དེ་ལས་ཉི་ཟླ་ལྟ་བུའི་འོད་ཆེན་པོ་དང་།    མཆོད་ རྟེན་དེ་འདྲ་མང་པོ་འཕྲོས་ཏེ།    རི་རྩེ་ཀུན་གང་བའི་དཀོན་གཉེར་བུད་མེད་དེ་

!68@

m i l a r epa m eets m a r pa

གཉིས་ཀྱིས་བྱེད་ཅིང་འདུག་པ་ཞིག་རྨིས།    ཅི་ཡིན་ནམ་ཞུས་པས།    རྨི་ལམ་གྱི་ དོན་མཐུན་པ་འདུག་དགོངས་ཏེ་ཐུགས་ཤིན་ཏུ་དགྱེས་པ་ཞིག་བྱུང་རུང་།    རྨི་ ལམ་ལ་འབྱུང་ས་མེད་པས་ཅི་ཡིན་མི་ཤེས།    ང་ལམ་ཁ་མ་གིར་ཕྲུ་སློག་ཏུ་འགྲོ་ བས་ཆས་གྱིས་གསུངས།    ལས་མི ་ འདི ་ ཙམ་ཞི ག ་བྱས་ནས་ཁྱེད ་བླ་མ་ཆེན་པོ ་ ཞིག་ལས་ལ་བྱོན་ན།    ངེད་རྣམས་ལ་ཀུན་གྱིས་འཕྱ་བ་ཞིག་འོང་བས་བཞུགས་ 5 པར་ཞུ་ཞེས་ཞུ་བ་ཕུལ་རུང་།    མ་གསན་པར་བླ་མ་རང་བྱོན་ནས་ང་ལ་ཆང་ མང་པོ་ཁྱེར་ཤོག་གསུངས།    བུམ་པ་གང་ཁྱེར་ཕྱིན་པས།    འདི་ང་རང་འཐུང་བ་ ཡིན་ད་མགྲོན་ཆང་ཁྱེར་ཤོག་གསུངས།    ཡང་བུམ་པ་གང་ཁྱེར་ཕྱིན་པས།    དེ་ ས་ལ་བསྐུངས་དབུ་ཞྭ་བཀབ་སྟེ །     ཕྲུ་སློ ག ་པའི ་ ངང་ནས་སོ ་ རང་མཛད་པ་ དང་ །    ཕུད་བཞེས་རུང་བཞུགས་པར་འདུག

10

ངས་ཀྱང་ལྷོ་བྲག་གི་མདའ་ནས།    མི་ཕྲད་ཚད་ལ་སྐྱེས་མཆོག་མར་པ་ལོ་ཙཱ་ གང་ན་བཞུགས་ཞེས་འདྲི་ཞིང་ཕྱིན་པས།    རྒྱུས་ཡོད་ཟེར་བ་ཞིག་ཀྱང་མ་བྱུང་ བ་ལ།    གྲོ ་ བོ ་ ལུང་མཐོ ང ་བའི ་ ལ་ཁར་སླེ བ ས་པའི ་ ཚེ ་ མི ་ ཞི ག ་བྱུང་བ་ལ་སྔར་ ལྟར་དྲི ས ་པས།    མར་པ་ཟེ ར ་བ་ནི ་ ཡོ ད །    སྐྱེ ས ་མཆོ ག ་མར་པ་ལོ ་ ཙཱ་ཟེ ར ་བ་ ནི་མེད་ཟེར།    འོ་ན་གྲོ་བོ་ལུང་གང་ན་ཡོད་བྱས་པས།    གྲོ་བོ་ལུང་ཕ་གི་ཡིན་ 15 ཟེར་བསྟན་བྱུང་།    ཕ་གི་ན་སུ་བཞུགས་བྱས་པས།    མར་པ་ཟེར་བ་དེ་ག་ཡོད་ ཟེར།    དེ་ལ་གཞན་མཚན་མེད་དམ་བྱས་པས།    ལ་ལས་བླ་མ་མར་པའང་ཟེར་ ཞིང་འདུག་ཟེར།    བླ་མའི་གདན་ས་ཡིན་པར་ཐག་ཆོད་དེ།    ལ་ཁ་འདི་ལ་ཅི་ ཟེར་བྱས་པས།    འདི་ལ་ཆོས་ལ་སྒང་ཟེར།    ཆོས་ལ་སྒང་ནས་བླ་མའི་གདན་ས་ མཐོང་བ་རྟེན་འབྲེལ་ཤིན་ཏུ་ལེགས་སྙམ་དགའ་བ་ཞིང་འབྱུང་། དེ་ནས་ཀྱང་ཡར་འདྲི་ཞིང་འོངས་པས།    ཕྱུགས་རྫི་མང་པོ་ཞིག་འདུག    དེ་ རྣམས་ལ་དྲི ས ་པས།    རྒན་པ་རྣམས་ན་རེ ་ རྒྱུས་མེ ད ་ཟེ ར ་བ་ལ།    དེ ་ རྣམས་

!69@

20

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r

ཀྱི ་ ནང་ནས་བྱི ས ་པ་ཡི ད ་དུ་འོ ང ་ལ་བཞི ན ་དང་རྒྱན་བཟང་བ།    སྨྲ་ལྕེ ་ བདེ ་ བ།    སྣུམ་གྱི ་ རལ་བ་ཤི ག ་གེ ་ བ་ཞི ག ་ན་རེ །     ངེ ད ་ཀྱི ་ ཕ་ཇོ ་ ལ་ཟེ ར ་བ་ཡི ན ་ ནམ།    དེ་ཡིན་ན་ངེད་ཀྱི་ཕ་ཇོ་ནི་ངེད་རང་གི་ནོར་གང་ཡོད་ཀྱིས་གསེར་ཉོས་ ནས་རྒྱ་གར་ལ་ཁྱེར་འགྲོ།    ཚུར་འཁྱོས་མ་ལ་པོ་ཏི་ཕྲ་རིང་བ་མང་པོ་ཁྱེར་ནས་

5

སླེབས་འོང་བ་ཞིག་ཡོད།    སྔར་ལས་རྒྱུན་ནས་མི་བྱེད་པའི་དེ་རིང་ཕ་ཇོ་ཕྲུ་སློག་ གིན་ཡོད་ཟེར་བ་ལ།    རིགས་པས་བརྟགས་ན་འདྲ་མོ་ཡིན་ཏེ།    ཁོང་ལོ་ཙཱ་བ་ ཆེན་པོ་ཞིག་ཕྲུ་སློག་གིན་རང་མེད་དམ་སྙམ་ནས་འོངས་པས།    ལམ་ཁ་ཞིག་ ན་བན་དེ་སྐུ་ཆེ་ལ་སྐུ་ཤ་འབྱོར་བ།    སྤྱན་ཡངས་ལ་ཟིལ་ཆེ་བ་གཅིག་ཕྲུ་སློག་ ཅིང་འདུག་པ་ལ།    མཐོང་མ་ཐག་ཏུ་སྨྲར་མེད་པའི་དགའ་བདེ་བསམ་གྱིས་མི་

10

ཁྱབ་པའི ་ ངང་ལ།    ཚེ ་ འདི འི ་ སྣང་བ་ཏུར་ཏུར་པོ ་ དེ ་ འགགས་ནས་དར་ཅི ག ་ ལུས་འདུག    དེ་ནས་ངས་དྲུང་པ་ལགས།    ཡུལ་འདི་ན་དཔལ་ནཱ་རོ་པའི་དངོས་ སློབ།    སྒྲ་སྒྱུར་མར་པ་ལོ་ཙཱ་ཞེས་བྱ་བ་བཞུགས་ཟེར་བ་དེ་གང་ན་བཞུགས་ཞུས་ པ།    བན་དེ་དེས་ངའི་མགོ་མཇུག་མེད་པ་ལ་ཡུན་རིང་བ་ཞིག་བལྟས་ཏེ།    ཁྱོད་ གང་ནས་ཡིན།    ཅི་བྱེད་གསུངས་པས།    བདག་གཙང་ལ་སྟོད་ཀྱི་མི་སྡིག་པོ་

15

ཆེ་ཞིག་ལགས་ཏེ།    ཁོང་སྙན་པ་ཤིན་ཏུ་ཆེ་བར་གདའ་བས་དམ་པའི་ཆོས་ཤིག་ ཞུ་རུ་འོངས་པ་ལགས་ཞུས་པས།    འོ་ན་ངས་མར་པ་དང་སྤྲད་ཀྱི།    ཁྱོད་ངའི་ ཕྲུ་འདི་སློགས་ཤིག་གསུངས་དབུ་ཞྭའི་འོག་ནས་ཆང་ས་ལ་བསྐུངས་པ་བཏོན་ ཏེ ་ གནང་བྱུང་བས་ཕན་ལ་ཞི མ ་པ་ཞི ག ་བྱུང་།    ཕྲུ་འདི ་ རེ མ ་ལ་སློ ག ས་ཤི ག ་ ཟེར་བན་དེ་དེ་ལོག་སོང་བ་དང་།    ཆང་ལྷག་མ་ལུས་པར་བཏུངས་ཏེ་ཕྲུ་རེམ་

20

ནས་བསློགས་པས།    དར་ཅིག་ནས་ཕྱུགས་རྫིའི་གསེབ་ནས་ཆ་སྟོན་པའི་བུ་ཆུང་ དེ་འབོད་དུ་བྱུང་སྟེ།    བླ་མའི་ཞལ་ཏ་ལ་ནང་དུ་ཤོག་གསུང་གིན་འདུག་ཟེར་ བས་དགའ་སྟེ །     ཁོ ང ་གི ས ་ངའི ་ མཇལ་སྣའི ་ གོ ་ ཆོ ད ་འདུག་པས།    ངས་ཀྱང་

!70@

m i l a r epa m eets m a r pa

ཁོང་གི་ཕྲུ་སློག་འཕྲོ་འདི་གོ་ཆོད་ཅིག་བྱེད་བྱས་ལྷག་ཅུང་ཟད་ཅིག་འདུག་པ་དེ་ བསློགས།    ཞིང་དེས་ང་བླ་མ་དང་མཇལ་བའི་མཐུན་རྐྱེན་བྱས་པས།    ཞིང་གི་ མིང་ལའང་མཐུན་རྐྱེན་དུ་ཆགས་ཏེ།    དབྱར་ཞིང་གི་མཐའ།    དགུན་དཀྱིལ་ལ་ ལམ་ཡོད་པ་ཞིག་ཡོད་དོ།།    དེ་ནས་ང་བུ་ཆུང་དེ་དང་བསྡེབས་ཏེ་ནང་དུ་ཕྱིན་ པས།    སྔ་ནས་ཀྱི་བན་དེ་དེས་གདན་གྱི་སྟེང་ན་འབོལ་ཉིས་རྩེག་གྲུམ་ཙེ་དང་ 5 སུམ་རྩེག་སྙེས་འབོལ་དང་བཅས་པའི་སྟེང་ན་སྣུམ་ཕྱིས་ཤིག་བྱས་པ་ལ་སྨིན་ཕྲག་ དང་སྣའི ་ བྱ་གཤོ ག ་གི ་ གཤོ ང ས།    སྨ་ར་དང་ཨག་ཚོ མ ་རྣམས་འཕྱི ་ བ་མ་བྱུང་ བར་ས་ཁལ་ལེ་བ་ཞིག་བྱས་ནས་ལྟོ་ཚིལ་ལྷུག་གེ་འདུག་པ་ལ།    འདི་ནི་སྔར་གྱི་ དེ་ཀ་ཡིན་པར་འདུག    བླ་མ་གང་ན་བཞུགས་པ་ན་སྙམ་བལྟས་པས།    བླ་མའི་ ཞལ་ནས།    ངོ་མི་ཤེས་པ་བདེན་འོང་།    མར་པ་ང་རང་ཡིན་ཕྱག་འཚོལ་ཅིག་ 10 གསུངས།    དེར་ཕྱག་བཙལ་ཞབས་སྤྱི་བོར་བླངས་ཏེ།    བླ་མ་རིན་པོ་ཆེ་བདག་ ཉི ་ མ་ལ་སྟོ ད ་ནས་ཀྱི ་ མི ་ སྡི ག ་པོ ་ ཆེ ་ ཞི ག ་ལགས་པས།    ལུས་ངག་ཡི ད ་གསུམ་ ཡང་འབུལ།    ལྟོ་གོས་ཆོས་གསུམ་ཡང་བླ་མ་ལ་ཞུ།    ཚེ་འདིར་སངས་རྒྱ་བ་ཞིག་ ཐུགས་རྗེས་འཛིན་པར་ཞུ་ཞུས་པས།    བླ་མའི་ཞལ་ནས།    སྡིག་པོ་ཆེ་ཡིན་པའི་ ཡུས་ང་ལ་མི་འགྲོ།    ངའི་ཆེད་དུ་སྡིག་པ་གསོག་ཏུ་བཏང་བ་ནི་མིན།    ཁྱོད་ཀྱིས་ 15 སྡིག་པ་ཅི་བྱས་པ་གསུངས།    རྒྱུ་མཚན་རྣམས་རྒྱས་པར་ཞུས་པས།    འདུག་གང་ ལྟར་ནའང་ལུས་ངག་ཡིད་གསུམ་འབུལ་བ་དེ་བཟང་།    ལྟོ་གོས་ཆོས་གསུམ་ཀུན་ མི་འོང་།    ཡང་ན་ལྟོ་གོས་སྟེར་ཆོས་གཞན་ནས་ཚོལ།    ཡང་ན་ཆོས་སྟེར་ལྟོ་གོས་ གཞན་ནས་ཚོལ།    དེ་གཉིས་འདོམས།    ངས་ཆོས་སྟེར་བ་འདམས་ན་ཚེ་འདིར་ སངས་རྒྱ་མི་རྒྱ་ཁྱོད་རང་གི་སྙིང་རུས་ལ་རག་ལས་གསུངས།    འོ་ན་བླ་མའི་དྲུང་ 20 དུ་ཆོས་ལ་གཏད་འོངས་པ་ལགས་པས།    ལྟོ་གོས་གཞན་ནས་འཚོལ་བར་ཞུ་ཞུས་ ནས་དཔེ་ཆ་གཅིག་ཡོད་པ་དེ་མཆོད་ཁང་དུ་བསྐྱལ་བས་ཁྱོད་ཀྱི་དཔེ་གོག་དེ་

!71@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r

ཕྱིར་ཐོན།    ངའི་རྟེན་མཆོད་རྣམས་ལ་ཆམ་པ་འོང་གསུངས།    ངའི་དཔེ་ཆའི་ ཁྲོད་ན་མཐུའི་དཔེ་ཆ་ཡོད་པས་ལན་སྙམ་པ་བྱུང་།    ང་རང་འདུག་སར་ཆགས་ བྱས་ནས་ཞག་ཤས་དེར་བསྡད་དེ།    ཡུམ་གྱིས་ཟ་མ་སྐྱིད་པོ་བྱིན་གསུངས།    བླ་ མ་དང་ཞལ་མཇལ་བའི་མཛད་པ་སྟེ་མཆོག་གི་མཛད་པ་དང་པོའོ།།

Glossary སྐུར་བ་  bestowing, endowing, entrusting

ཀ་

(past བསྐུར་བ་, fut. བསྐུར་བ་, impv. སྐུར་)

ཐ་དད་པ་

ཀུན་  all, everyone

སྐྱིད་པོ་  enjoyable, pleasant, nice, sweet

དཀོན་  or  དཀོན་པོ་ rare, scarce དཀོན་གཉེར་  caretaker of a temple, guardian

of religious objects. See གཉེར་པ་

སྐྱེ་བ་  being born, being arisen (past སྐྱེས་པ་,

fut. སྐྱེ་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

སྐྱེལ་བ་  carrying to, bringing, delivering (past

དཀྱིལ་  center, middle

བསྐྱལ་བ་, fut. བསྐྱལ་བ་, impv. སྐྱོལ་) ཐ་དད་པ་

བཀབ་པ་  past of འགེབས་པ་ བཀའ་  word, utterance, pronouncement (h.) བཀའ་སྒྲུབ་  following or carrying out an order

or a command, doing as told. See སྒྲུབ་པ་

སྐྱེས་མཆོག་  supreme being, eminent སྐྱེས་པ་  man, male བསྐུངས་པ་  past of སྐུང་བ་ བསྐུར་བ་  past of སྐུར་བ་

བཀའ་ལུང་  instruction, command

བསྐྱལ་བ་  past and fut. of སྐྱེལ་བ་

བཀྲུས་པ་  past of འཁྲུད་པ་ རྐྱེན་  condition, contributing cause, situation, opportunity, occurrence

ཁ་

སྐུ་  body (h.)

ཁོང་  he, she (h.)

སྐུ་ཤ་  flesh, texture of body (h.)

ཁྱབ་པ་  spreading, pervading, filling, permeating ཐ་མི་དད་པ་

སྐུ་ཤ་འབྱོར་བ་  fat, stout (h.) སྐུང་བ་  hiding, burying, hiding in the ground

(past བསྐུངས་པ་, fut. བསྐུང་བ་, impv. སྐུངས་) ཐ་དད་པ་

ཁྱེད་  you (h.) ཁྱེར་བ་  past of འཁྱེར་བ་ ཁྱོད་  you

!72@

m i l a r epa m eets m a r pa ཁྲུས་  impv. of འཁྲུད་པ་

གྲུབ་ཆེན་  great accomplishment, great accom-

plisher, a great yogi, mahāsiddha

ཁྲོད་  in, among, in the midst of

གྲུབ་ཐོབ་  (synonym compound)

འཁྱེར་བ་  carrying, bringing, taking (past ཁྱེར་བ་, fut. འཁྱེར་བ་, impv. ཁྱེར་) ཐ་དད་པ་

གྲུབ་པ་  past of འགྲུབ་པ་ (ལས་གྲུབ་པ་, being made

of )

འཁྱོས་མ་  present, gift

གྲུམ་ཙེ་  carpet, rug

འཁྲུག་པ་  being stirred up, shaken up, dis-

turbed (past འཁྲུགས་པ་, fut. འཁྲུག་པ་)

གྲོ་བོ་  (a place name, meaning “reddish gray”)

ཐ་མི་དད་པ་. See མཆི་མ་འཁྲུག་པ་

གྲོ་བོ་ལུང་  Drowo Valley (a place in ལྷོ་བྲག་)

འཁྲུགས་པ་  past of འཁྲུག་པ་ འཁྲུང་བ་  being born, arising, originating (h.)

(past འཁྲུངས་པ་, fut. འཁྲུང་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

དགའ་བ་  being glad, rejoicing, joy, delight ཐ་མི་དད་པ་

དགུན་  winter

འཁྲུངས་པ་  past of འཁྲུང་བ་

དགོངས་པ་  reflecting, thinking (h.) (past

འཁྲུད་པ་  washing, cleansing, bathing

(past བཀྲུས་པ་, fut. བཀྲུ་བ་, impv. ཁྲུས་) ཐ་དད་པ་

དགོངས་པ་, fut. དགོངས་པ་, impv. དགོངས་) ཐ་དད་པ་

དགོན་པ་  monastery, remote, solitary place

ག་

དགྱེས་པ་   rejoicing, being delighted, being pleased ཐ་མི་དད་པ་

གང་  what, whatever གང་ལྟར་ནའང་  anyway, in any case, whatever

the case, whichever is the case

ཐ་མི་དད་པ་

གིན་  (particle forming present participle,

མགོ་  head

used in this form after final ག་ and ང་)

གུས་པ་  reverence, devotion, respect, [feeling]

respect [for/toward] ཐ་མི་དད་པ་

གོ་ཆོད་པ་  being effective, efficacious, useful

གོས་  clothes, clothing གོས་པ་  past of འགོ་བ་ གྱིས་  impv. of བགྱིད་པ་

fut. བགྱི་བ་, impv. གྱིས་) ཐ་དད་པ་

མགུ་བ་  rejoicing, being glad, being satisfied

གང་བ་  being filled up, full ཐ་མི་དད་པ་

གོང་མ་  former, previous

བགྱིད་པ་  doing, making (past བགྱིས་པ་,

མགྲོན་  guest, visitor འགག་པ་  being stopped, ceasing (past འགགས་

པ་, fut. འགག་པ་) ཐ་མི་དད་པ་ འགགས་པ་  past of འགག་པ་

འགེབས་པ་  covering, concealing (past བཀབ་པ་,

fut. དགབ་པ་, impv. ཁོབ་) ཐ་དད་པ་

འགོ་བ་  being tainted, stained, tarnished

(past གོས་པ་, fut. འགོ་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

!73@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r འགྲན་པ་  being equal to, comparable to, parallel to, rivaled (past འགྲན་པ་, fut. འགྲན་པ་, impv. འགྲན་) ཐ་དད་པ་ འགྲན་ཟླ་  rival, contrary, opponent, competi-

tor, match

ང་ ང་  I ང་རྒྱལ་  (lit., I-king), pride, identity ངག་  speech

འགྲུབ་པ་  achieving, attaining, making

(past གྲུབ་པ་, fut. འགྲུབ་པ་) ཐ་མི་དད་པ་

ངང་  continuity, continuum, continuous state, within, while

འགྲོ་བ་  going (past ཕྱིན་པ་, fut. འགྲོ་བ་,

impv. སོང་) ཐ་མི་དད་པ་

ངང་ནས་  while, during, while in the state of

རྒན་པ་  old, elder

ངེད་  I, we

རྒྱ་གར་  India

ངོ་ཤེས་པ་  recognizing, identifying

རྒྱ་བ་  increasing greatly, spreading widely

དངོས་པ་  actual, direct

(past རྒྱས་པ་, fut. རྒྱ་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

ལྔ་  five

རྒྱགས་པ་  provisions

སྔ་  early, before, earlier

རྒྱན་  ornament

སྔ་མ་  former, earlier one

རྒྱལ་པོ་  king

སྔགས་  mantra

རྒྱལ་བ་  victorious one རྒྱལ་མཚན་  a type of ornamental hanging cloth རྒྱས་པ་  extensive, elaborate, past of རྒྱ་བ་

ཅ་

རྒྱས་པར་  adv. of རྒྱས་པ་

ཅི་  what

རྒྱུ་  cause, material, matter, substance

ཅུང་ཟད་  a bit, a little, a few, little while

རྒྱུ་མཚན་  reason, cause, rationale རྒྱུན་ནས་  not at all, never (emphatic negative

adverb)

སྒང་  ridge, mound

བཅས་པ་  or  དང་བཅས་པ་ accompanied by, with

ཆ་

སྒྱུར་བ་  transforming (past བསྒྱུར་བ་,

ཆ་སྟོན་པ་  pointing out, showing around. See

fut. བསྒྱུར་བ་, impv. སྒྱུར་) ཐ་དད་པ་

སྟོན་པ་

སྒྲ་  sound, language སྒྲུབ་པ་  accomplishing, carrying out, fulfilling ཐ་དད་པ་

གཅིག་  one

ལྕེ་  tongue

རྒྱུས་  knowledge, familiarity

(past བསྒྲུབས་པ་, fut. བསྒྲུབ་པ་, impv. སྒྲུབས་)

སྔར་  formerly, in the past, prior to

ཆགས་པ་  1. evolving, becoming, being

formed; 2. being situated, being settled

ཐ་མི་དད་པ་

!74@

m i l a r epa m eets m a r pa ཆང་  Tibetan beer brewed from barley

མཇུག་  after, tail, end, bottom

ཆམ་པ་  defilement, cold

འཇིག་རྟེན་  our world

ཆས་  requisites, implements

འཇོག་པ་  placing, settling (past བཞག་པ་, fut. གཞག་པ་, impv. ཞོག་) ཐ་དད་པ་

ཆུ་  water

རྗེ་  lord, master, chief, Lord

ཆུང་  small

རྗེ་བཙུན་  Reverend, Venerable, Lord (an

ཆེ་བ་  great, large, big ཆེད་དུ་  for the purpose/sake of, in order to,

honorific Tibetan term applied to revered teachers and great saints and lamas)

ཆེན་  short for ཆེན་པོ་

ཉ་

intentionally

ཆེན་པོ་  great, large ཆོ་ག་  ritual ཆོད་པ་  being cut, undermined, interfered ཐ་མི་དད་པ་

ཆོས་  Dharma, the Buddhist teachings ཆོས་ལ་སྒང་  (a place name) མཆི་མ་  tears

ཉི་  short for ཉི་མ་, sun ཉི་མ་ལ་སྟོད་  (a place name) ཉིས་  two, abbr. of གཉིས་ ཉིས་བརྩེགས་  one piled on top of another.

See རྩེག་པ་

ཉོ་བ་  buying (past ཉོས་པ་, fut. ཉོ་བ་,

impv. ཉོས་) ཐ་དད་པ་

མཆི་མ་འཁྲུག་པ་  burst into tears

ཉོས་པ་  past of ཉོ་བ་

མཆོག་  supreme, most excellent, eminent,

གཉིས་  two

sublime, superior

མཆོད་ཁང་  shrine, shrine room

གཉེར་པ་  caretaker, manager, keeper མཉེས་པ་  being pleased, taking delight in,

མཆོད་རྟེན་  stūpa, reliquary monument

being glad ཐ་མི་དད་པ་

མཆོད་པ་  offerings, pūjā (past མཆོད་པ་,

སྙན་པ་  renown, famous

fut. མཆོད་པ་, impv. མཆོད་) ཐ་དད་པ་

ཇ་ ཇོ་བོ་  nobleman, man of high rank, lord མཇལ་སྣ་  introduction, introducing མཇལ་བ་  meeting, encountering (h.) (past

མཇལ་བ་, fut. མཇལ་བ་, impv. མཇོལ་) ཐ་དད་པ་

སྙམ་པ་  thinking ཐ་མི་དད་པ་ སྙིང་  heart སྙིང་རུས་  endeavor, perseverance,

determination, will power, endurance

སྙེ་བ་  leaning against, resting against, reposing on (past བསྙེས་པ་, fut. བསྙེ་བ་, impv. སྙེས་) ཐ་དད་པ་

!75@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r སྙེས་འབོལ  pillow, cushion for the back.

བལྟས་པ་  past of ལྟ་བ་

See སྙེ་བ་

བསྟོད་པ་  praising, eulogizing, offering

praises (past བསྟོད་པ་, fut. བསྟོད་པ་, impv. བསྟོད་) ཐ་དད་པ་

ཏ་ ཏུར་ཏུར་པོ  moving quickly, restless

ཐ་

གཏད་པ་  past of གཏོད་པ་ གཏོང་བ་  sending, letting go, also a verbalizer

ཐག་  distance, (verb + མ་ +) as soon as

(past བཏང་བ་, fut. གཏང་བ་, impv. ཐོང་)

ཐག་ཆོད་པ་  deciding, resolving, being certain,

གཏོད་པ་  aiming, fixing the mind on,

ཐག་པ་  rope

being convinced. See ཆོད་པ་

ཐ་དད་པ་

directing toward (past གཏད་པ་, fut. གཏད་པ་, impv. གཏོད་) ཐ་དད་པ་ བཏང་བ་  past of གཏོང་བ་

ཐུགས་  mind, heart (h.) ཐུགས་རྒྱལ་  hon. of ང་རྒྱལ་ ཐུགས་རྗེ་  compassion, kindness

བཏུངས་པ་   past of འཐུང་བ་

ཐུགས་རྗེས་འཛིན་པ་  considering with kind-

བཏོན་པ་   past of འདོན་པ་

ness, accepting with kindness, being compassionate

རྟེན་མཆོད་  shrine objects, sacred objects རྟེན་འབྲལ་  auspicious coincidence, good sign, auspicious omen, auspicious connection རྟོག་པ་  examining, searching into, investigat-

ing, considering, thinking (past བརྟགས་པ་, fut. བརྟག་པ་, impv. རྟོགས་) ཐ་དད་པ་

ཐོན་  impv. of འདོན་པ་ ཐོབ་པ་  past of འཐོབ་པ་ ཐོས་པ་  hearing ཐ་མི་དད་པ་ མཐའ་  end, edge, border

ལྟ་བ་  looking, gazing at, observing (past

མཐུ་  power, force, sorcery, black magic

བལྟས་པ་, fut. བལྟ་བ་, impv. ལྟོས་) ཐ་དད་པ་

མཐུན་རྐྱེན་  favorable conditions, conducive

ལྟ་བུ་  like, similar

factors, fortunate circumstance

ལྟར་  as, like, in the same way

མཐུན་པ་  agreeing, in harmony ཐ་མི་དད་པ་

ལྟོ་  meal, food

མཐོང་བ་  seeing, perceiving ཐ་མི་དད་པ་

སྟེང་  [on] top [of ], upon, above

འཐུང་བ་  drinking (past བཏུངས་པ་,

སྟེར་བ་  giving, bestowing, granting

fut. བཏུང་བ་, impv. འཐུངས་) ཐ་དད་པ་

(past སྟེར་བ་, fut. སྟེར་བ་, impv. སྟེར་) ཐ་དད་པ་ སྟོད་  upper, higher, top

འཐོབ་པ་  attaining, obtaining (past ཐོབ་པ་,

fut. འཐོབ་པ་) ཐ་མི་དད་པ་

བརྟགས་པ་  past of རྟོག་པ་

!76@

m i l a r epa m eets m a r pa འདོན་པ་  pulling out, bringing out, drawing

ད་

out, taking out, expelling, throwing out (past བཏོན་པ་, fut. གཏོན་པ་, impv. ཐོན་)

ད་  now

ཐ་དད་པ་

དང་པོ་  first དམ་པ་  holy, sacred, true, excellent, sublime དར་ཅིག་  a moment, for a short while

འདོམས་  impv. of འདོམས་པ་ འདོམས་པ་  choosing, selecting (past གདམས་པ་,

fut. གདམ་པ་, impv. འདོམས་) ཐ་དད་པ་

དེ་ག་  or  དེ་ཀ་  that very, just that, that one,

འདྲ་བ་  being similar, alike, like, resembling

དེ་ནས་  then

འདྲ་མོ་  it seems

དེ་རིང་  today

འདྲི་བ་  asking (past དྲིས་པ་, fut. དྲི་བ་,

that itself

ཐ་མི་དད་པ་

impv. དྲིས་) ཐ་དད་པ་

དོ་ནུབ་  tonight, this evening

འདྲིལ་བ་  twirling, coiling up, condensing, concentrating (past དྲིལ་བ་, fut. དྲིལ་བ་, impv. དྲིལ་) ཐ་དད་པ་

དོན་  purpose, meaning, sake དྲི་མ་  impurity, stain, defilement དྲིལ་བ་  past of འདྲིལ་བ་

འདྲེན་པ་  serving [food or drink] (past དྲངས་པ་, fut. དྲང་བ་, impv. དྲོངས)

དྲིས་པ་  past of འདྲི་བ་

ཐ་དད་པ་

དྲུག་  six

རྡོ་རྗེ་  vajra

དྲུང་  presence of, near to, before

སྡིག་པོ  sinner, nonvirtuous, one who has

དྲུང་པ་ལགས་  honorific term of address

done negative actions

གདན་  seat, residence

སྡུག་བསྔལ་  suffering

གདན་ས་  seat, place of residence, center (h.)

སྡེབ་པ་  joining, associating with (past

གདའ་བ་  being (verb of existence)

བསྡེབས་པ་, fut. བསྡེབ་པ་, impv. སྡེབས་) ཐ་དད་པ་ སྡོད་པ་  staying, remaining, dwelling, re-

བདག་  I བདུད་རྩི་  nectar, elixir

siding, abiding (past བསྡད་པ་, fut. བསྡད་པ་, impv. སྡོད་) ཐ་མི་དད་པ་

བདེ་བ་  happiness, comfort, peace, delight,

བསྡད་པ་  past of སྡོད་པ་

bliss

བསྡེབས་པ་  past of སྡེབ་པ་

མདང་  last night, yesterday evening མདའ་  lower part of valley

ན་

འདུག་པ་  there is, having (verb of existence) འདུག་ས་  place of residence, dwelling place

ན་རེ་  a particle preceding direct speech

or quote

!77@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r ནའང་  even, although, even though

སྤྲོད་པ་  meeting (past སྤྲད་པ་, fut. སྤྲད་པ་,

impv. སྤྲོད་) ཐ་དད་པ་

ནང་  within, inside ནང་ནས་  from within, among

ཕ་

ནངས་པ་  tomorrow, the following day

ཕ་  father

ནམ་  when

ཕ་གི་  that, over there

ནམ་མཁའ་  sky, space

ཕ་ཇོ་  noble father, venerable father. See ཇོ་བོ་

ནུབ་  west

ཕན་པ་  benefiting, bring benefit, being

ནོར་  wealth, possessions, riches

useful, helping ཐ་མི་དད་པ་

གནང་བ་  giving, bestowing (past གནང་བ་,

ཕུད་  the first portion of food or drink

fut. གནང་བ་, impv. གནོངས་) ཐ་དད་པ་

ཕུལ་བ་  past of འབུལ་བ་

མནལ་  sleep (h.)

ཕོག་པ་  hitting, striking, touching ཐ་མི་དད་པ་

མནལ་ལམ་  dream (h.)

ཕྱག་བཙལ་བ་  past and fut. of ཕྱག་འཚལ་བ་

སྣ་  1. kind, sort; 2. nose

སྣང་བ་  appearing ཐ་མི་དད་པ་

ཕྱག་འཚལ་བ་  prostrating, paying homage (past ཕྱག་བཙལ་བ་, fut. ཕྱག་བཙལ་བ་, impv. ཕྱག་འཚོལ་) ཐ་དད་པ་

སྣུམ་  oil, grease

ཕྱག་འཚོལ་  impv. of ཕྱག་འཚལ་བ་

སྣའི་བྱ་གཤོག་གི་གཤོངས་  nostrils

ཕྱར་བ་  past of འཕྱར་བ་

པ་

ཕྱི་  outside, outer, outward, outwardly, external

པཎ་  abbreviation of paṇḍita

ཕྱིན་པ་  past of འགྲོ་བ་

པོ་ཏི་  book, scripture, volume

ཕྱིར་  outside

དཔལ་  glorious, a respectful title

ཕྱིས་པ་  past of འབྱིད་པ་

དཔེ་གོག་  nasty book དཔེ་ཆ་  book, scripture, text, a Tibetan-style

ཕྱུགས་  cattle, herds

book

ཕྱོགས་  direction

སྤྱན་  eye (h.)

ཕྱོར་  impv. of འཕྱར་བ་

སྤྱི་བོ་  head, crown of the head

ཕྲ་  subtle, thin, fine

སྤྲད་པ་  past and fut. of སྤྲོད་པ་

ཕྲད་པ་  past of འཕྲད་པ་

སྤྲོ་བ་  being delighted, rejoicing, being happy

ཕྲུ་  land, soil, field (archaic)

ཐ་མི་དད་པ་

!78@

m i l a r epa m eets m a r pa འཕྱ་བ་  being criticized, ridiculed, mocked, blamed, scorned (past འཕྱས་པ་, fut. འཕྱ་བ་, impv. འཕྱོས་) ཐ་དད་པ་ འཕྱར་བ་  hoisting, brandishing (past ཕྱར་བ་,

བྲལ་བ་  past of འབྲལ་བ་ བླངས་པ་  past of ལེན་པ་ དབང་  empowerment

fut. འཕྱར་བ་, impv. ཕྱོར་) ཐ་དད་པ་

དབུ་  head (h.)

འཕྱི་བ་  wiping, cleaning off (past ཕྱིས་པ་, fut.

དབྱར་  summer

འཕྱི་བ་, impv. ཕྱིས་) ཐ་དད་པ་

འབུལ་བ་  offering from a low person to a high

འཕྲད་པ་  meeting, encountering (past ཕྲད་པ་,

one (past ཕུལ་བ་, fut. དབུལ་བ་, impv. ཕུལ་)

འཕྲོ་  remainder, remnant, residue, leftover

འབོད་པ་  calling, exclaiming, evoking,

fut. འཕྲད་པ་) ཐ་མི་དད་པ་

འཕྲོ་བ་  emitting, issuing, emanating

(past འཕྲོས་པ་, fut. འཕྲོ་བ་) ཐ་མི་དད་པ་ འཕྲོས་པ་  past of འཕྲོ་བ་

བ་ བ་སྤུ་  body hairs, fine hair བན་དེ་  worshipful, venerable, Buddhist monk or priest (from Skt. vandya) བར་  between, in between བུད་མེད་  woman བུམ་པ་  vase བཻ་ཌ ཱུ རྱ་  vaiḍūrya, beryl བྱས་པ་  past of བྱེད་པ་ བྱིན་པ་  past of སྦྱིན་པ་

ཐ་དད་པ་

inviting (past བོས་པ་, fut. འབོད་པ་, impv. བོས་)

ཐ་དད་པ་

འབོལ་  cushion, mattress འབྱིད་པ་  wiping out, cleansing, erasing

(past ཕྱིས་པ་, fut. དབྱི་བ་, impv. ཕྱིས་) ཐ་དད་པ་

འབྱུང་བ་  emerging, appearing, happening (past བྱུང་བ་, fut. འབྱུང་བ་) ཐ་མི་དད་པ་ འབྱུང་ས་  place of origin, source. See ས་ འབྱོན་པ་  proceeding, traveling, approaching, arriving (past བྱོན་པ་, fut. འབྱོན་པ་, impv. བྱོན་) ཐ་མི་དད་པ་ འབྱོར་བ་  arriving, obtaining ཐ་མི་དད་པ་;

riches, wealth

བླ་མ་  lama, guru བློ་  mind, intellect, cognition འབྲལ་བ་  parted from, being deprived of,

བྱིས་པ་  child, kid

free of (past བྲལ་བ་, fut. འབྲལ་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

བྱུང་བ་  past of འབྱུང་བ་

འབྲེལ་བ་  connecting with, joining

བྱེད་པ་  acting, doing, making; saying

(past བྱས་པ་, fut. བྱ་བ་, impv. བྱོས་) ཐ་དད་པ་

བྱོན་པ་  past of འབྱོན་པ་ བྲག་  cliff, rock, crag

ཐ་མི་དད་པ་

སྦྱིན་པ་  giving, bestowing, donating

(past བྱིན་པ་, fut. སྦྱིན་པ་, impv. སྦྱིན་ or བྱིན་)

ཐ་དད་པ་

!79@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r

མ་

ཚ་

མ་གིར་  or  མ་གི་ལ་  down there

ཚ་བ་  heat, being hot, warm drink or food

མང་པོ་  many, much མི་  person མིང་  name མོས་གུས་  (synonym compound) མོས་པ་  belief, inclination, faith, being

devoted to ཐ་མི་དད་པ་

རྨི་བ་  dreaming ཐ་མི་དད་པ་ རྨི་ལམ་  dream རྨིས་པ་  past of རྨི་བ་ སྨ་ར་  moustache སྨིན་ཕྲག་  eyebrows

ཐ་མི་དད་པ་

ཚད་  measure, limit, boundary, degree, extent, level ཚད་ལ་  to the extent ཚིལ་  fat, grease ཚུར་  here, hither, toward here ཚེ་  time, life ཚོལ་  impv. of འཚོལ་བ་ མཚན་  name (h.) འཚོལ་བ་  searching, seeking, looking for

(past བཙལ་བ་, fut. བཙལ་བ་, impv. ཚོལ་) ཐ་དད་པ་

སྨྲ་ལྕེ་  tongue སྨྲ་ལྕེ་བདེ་བ་  skilled in speaking སྨྲ་བ་  saying, speaking (past སྨྲས་པ་,

fut. སྨྲ་བ་, impv. སྨྲོས་) ཐ་དད་པ་

ཛ་ རྫི་  herdsman, shepherd མཛད་པ་  doing, acting (h.) (past མཛད་པ་,

fut. མཛད་པ་, impv. མཛོད་) ཐ་དད་པ་ ཙ་ ཙམ་  just, only, merely

ཝ་

ཙམ་གྱིས་  immediately, as soon as གཙང་  (a place name, one of the two main

provinces of central Tibet)

བཙུན་  respectful རྩེ་  peak, summit རྩེག་པ་  stacking, heaping (past བརྩེགས་པ་,

fut. བརྩེག་པ་, impv. རྩེགས་) ཐ་དད་པ་

ཞ་ ཞག་  day [as the sum of a day and a night] ཞབས་  feet (h.) ཞལ་  face, mouth (h.) ཞལ་ཏ་  servant, a monk who works in

a monastery

ཞྭ་  hat

!80@

m i l a r epa m eets m a r pa ཞིང་  field

འ་

ཞིམ་པ་  tasty, delicious, nice-flavored

འོ་ན་  in that case, well then, so

ཞུ་བ་  asking, requesting (past ཞུས་པ་,

fut. ཞུ་བ་, impv. ཞུས་) ཐ་དད་པ་

འོག་  below

ཞུ་བ་ཕུལ་བ་  past of ཞུ་བ་འབུལ་བ་

འོང་བ་  coming, arriving, occurring

(past འོངས་པ་, fut. འོང་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

ཞུ་བ་འབུལ་བ་  requesting, asking, begging,

pleading. See འབུལ་བ་

འོངས་པ་  past of འོང་བ་

ཞུས་པ་  past of ཞུ་བ་

འོད  light, radiance, luminosity

ཞེས་བྱ་བ་  called, end of direct speech

ཡ་

ཞོག་  impv. of འཇོག་པ་ གཞན་  other, another

ཡང་ན་  either, or

བཞག་པ་  past of འཇོག་པ་

ཡངས་པ་  wide open, wide, broad, spacious

བཞིན་  as, according; face

ཡབ་  father, husband (h.)

བཞུགས་པ་  residing, dwelling, remaining (h.) (past བཞུགས་པ་, fut. བཞུགས་པ་, impv. བཞུགས་) ཐ་མི་དད་པ་

ཡར་  up, upward, above ཡིད་  mind

བཞེས་པ་  taking, partaking, eating (h.) (past བཞེས་པ་, fut. བཞེས་པ་, impv. བཞེས་) ཐ་དད་པ་

ཡིད་དུ་འོང་བ་  pleasant, agreeable, appealing,

becoming, attractive. See also འོང་བ་ ཡུན་  duration, length of time ཡུམ་  mother, wife (h.)

ཟ་ ཟ་བ་  eating (past བཟས་པ་, fut. བཟའ་བ་, impv.

ཡུལ་  area, region, country

ཟོ་) ཐ་དད་པ་

ཡུས་  boastful, arrogant

ཟ་མ་  food, meal

ཡོད་པ་  there is, having (verb of existence)

ཟིལ་  resplendent, splendor, brightness

གཡོ་བ་  moving (past གཡོས་པ་, fut. གཡོ་བ་,

impv. གཡོས་) ཐ་དད་པ་

ཟེར་བ་  saying, so-called (past ཟེར་བ་,

fut. ཟེར་བ་) ཐ་དད་པ་

ཟླ་  1. short for ཟླ་བ་, moon; 2. short for ཟླ་བོ་

companion

བཟང་བ་  good

ར་ རག་ལས་པ་  depending, hinging on རང་  own རབ་གནས་  consecration

!81@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r རལ་  long hair

ལེན་པ་  taking, bringing, carrying

(past བླངས་པ་, fut. བླང་བ་, impv. ལོངས་)

རི་  mountain

ཐ་དད་པ་

རིགས་  family, type, class of being

ལོ་ཙཱ་བ་  translator

རིགས་པ་  reasoning, logical, tenable

ལོག་པ་  returning, turning away from, leaving behind, receding ཐ་མི་དད་པ་

ཐ་མི་དད་པ་

རིང་བ་  long རིན་པོ་ཆེ་  Rinpoche, “precious one,” title for

incarnate lama or a high lama

ཤ་ ཤས་  a few, some, several

རུང་  even though, however རེམ་པ་  endeavoring, exerting oneself, making

an effort (past རེམས་པ་, fut. རེམ་པ་, impv. རེམས་) ཐ་དད་པ་

ཤིག་གེ་བ་  in the expression རལ་བ་ཤིག་གེ་བ་, wavy or curly hair ཤིན་ཏུ་  very ཤེལ་  crystal

ལ་

ཤེས་པ་  knowing, understanding ཐ་མི་དད་པ་

ལ་ཁ་  mountain pass

ཤོག་  impv., specifically “come!”

ལ་ལ་  some

གཤེགས་པ་  going, departing (h.) ཐ་མི་དད་པ་

ལགས་  (a syllable put immediately after

གཤོག་པ་  splitting, cleaving, cutting through

the name or epithet of a respected person, especially one you are directly addressing)

(past བཤགས་པ་, fut. གཤག་པ་, impv. གཤོགས་)

ལགས་པ་  (copula, polite)

གཤོངས་  hole, cavity, ravine

ཐ་དད་པ་

ལན་  answer, reply, response

ས་

ལམ་  or  ལམ་ཁ་  way, road ལས་  karma, work

ས་  realm, ground, place, state, location,

earth,

ལས་མི་  worker, laborer ལུང་  1. transmission, instruction, admonition;

2. short for ལུང་པ་ place, country, valley

ལུས་  body ལུས་འདུག་པ་  being motionless, transfixed ལུས་པ་  remainder, residue ལེགས་པ་  good

ས་ཁལ་ལེ་བ་  dusty སངས་རྒྱ་བ་  becoming buddha, being

buddha-ized. See རྒྱ་བ་

སད་པ་  awakening from sleep (past སད་པ་,

fut. སད་པ་, impv. སད་) ཐ་དད་པ་

སུ་  who སུམ་  abbr. of གསུམ་, especially in compounds

!82@

m i l a r epa m eets m a r pa སུམ་རྩེག་  three things piled one upon another

གསེབ་  crowd, multitude, among, amid

སེམས་  mind

གསེར་  gold

སེམས་ཅན་  being

གསོག་པ་  accumulating, gathering, assembling (past བསོགས་པ་, fut. བསོག་པ་, impv. སོག་) ཐ་དད་པ་

སེམས་པ་  thinking, reflecting (past བསམས་པ་,

fut. བསམ་པ་, impv. སོམས་) ཐ་དད་པ་

བསམ་པ་  thinking, considering, thought,

སོགས་  = ལ་སོགས་པ་ etcetera

ideation, fut. of སེམས་པ་

སོང་བ་  past of འགྲོ་བ་

སློབ་པ་  teaching, disciple, learning

སླེབ་པ་  arriving, reaching (past སླེབས་པ་,

(past བསླབས་པ་, fut. བསླབ་པ་, impv. སློབས་)

fut. སླེབ་པ་) ཐ་མི་དད་པ་

ཐ་དད་པ་

སླེབས་པ་  past of སླེབ་པ་ སློག་པ་  turning about, turning upside down,

turn inside out, plowing, tilling (past བསློགས་པ་, fut. བསློག་པ་, impv. སློགས་)

ཧ་ ལྷག་  or  ལྷག་མ་  rest, remainder, leftover ལྷུག་གེ་བ་  things that hang loosely down (i.e., pot belly, unbelted dress)

ཐ་དད་པ་

སློགས་  impv. of སློག་པ་

ལོྷ་  south

སློབ་  or  སློབ་མ་  disciple

ལོྷ་བྲག་  (name of an area in the south,

གསན་པ་  listening (h.) (past གསན་པ་,

meaning the Southern Cliffs)

fut. གསན་པ་, impv. གསོན་) ཐ་དད་པ་

གསར་མ་  new, New Schools གསུང་བ་  saying, speaking (h.) (past གསུངས་པ་,

ཨ་

fut. གསུང་བ་, impv. གསུངས་) ཐ་དད་པ་

ཨག་ཚོམ་  beard

གསུངས་པ་  past of གསུང་བ

ཨུ་རྒྱན་  a country in the northwestern Indian

གསུམ་  three

subcontinent, usually identified with Swat Valley in northern Pakistan (Skt. Uḍḍiyāna)

!83@

5. Asan˙ga Meets Maitreya རྒྱལ་བ་བྱམས་པའི་ཞལ་མཇལ་བ། From Words of My Perfect Teacher ཀུན་བཟང་བླ་མའི་ཞལ་ལུང་། By Rdza dpal sprul Rin po che

ཐོགས་མེད་ཀྱིས་རི་བོ་བྱ་རྐང་ཅན་དུ་ཕྱིན་ནས་རྒྱལ་བ་བྱམས་པའི་ཞལ་མཇལ་ ཏེ ་ གདམས་ངག་ཞུས་ཆོ ག ་པ་ཞི ག ་བྱ་དགོ ང ས་ནས་བྱམས་པ་བསྒྲུབས།    ལོ ་ དྲུག་གི་བར་དུ་དཀའ་བ་སྤྱད་དེ་བསྒོམས་པས་རྨི་ལམ་བཟང་པོ་ཙམ་ཡང་མ་ བྱུང་།    དེར་ཁོང་གིས་ད་མི་འགྲུབ་པ་ཡིན་པ་འདྲ་དགོངས་ཡིད་ཆད་དེ་བྱོན་ པས།    ལམ་ཀ་ཞིག་ན་མི་ཞིག་གིས་ལྕགས་ཀྱི་སྡོང་པོ་ཆེན་པོ་ཞིག་རས་འཇམ་ 5 པོས་ཕྱིས་ཡིན་འདུག    ཁྱོད་ཀྱིས་འདི་འདི་ལྟར་ཕྱིས་ནས་ཅི་བྱེད་པ་ཡིན་དྲིས་ པས།    ང་ལ་ཁབ་མེད་པས།    ངས་འདི་ཟད་ནས་ཁབ་ཅིག་བྱེད་འདོད་པ་ཡིན་ ཟེ ར །    ཁོ ང ་གི ་ ཐུགས་དགོ ང ས་ལ་ལྕགས་སྡོ ང ་པོ ་ ཆེ ན ་པོ ་ འདི ་ རས་འཇམ་པོ ་ འདིས་ཕྱིས་པས་ཟད་ནས་ཁབ་ཏུ་གྱུར་པའི་དུས་མི་འོང་།    བརྒྱ་ལ་འོང་ཡང་ དེའི་ཚེ་ཁོ་ག་ལ་ཡོད།    འཇིག་རྟེན་པ་རྣམས་དོན་མེད་པའི་ལས་ལ་འདི་ཙམ་གྱི་ 10 དཀའ་ལས་བྱེད་པ་ལ་བལྟས་ན།    ངས་དམ་པའི་ཆོས་བསྒྲུབ་པ་ལ་སྙིང་རུས་ཡེ་

!85@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r

མ་ནུས་པར་འདུག་དགོངས་ཕྱིར་ལོག་ནས་བྱོན་ཏེ།     སླར་ཡང་ལོ་གསུམ་གྱི་བར་ དུ་བསྒྲུབས་ཀྱང་རྟགས་ཙམ་ཡང་མ་བྱུང་།    ད་ནི་ངེས་པར་མི་འགྲུབ་པ་འདྲ་ དགོངས་ནས་བྱོན་པས།    ཡང་ལམ་ཁ་ཞིག་ན་བྲག་རི་ཆེན་པོ་དགུང་ལ་རེག་ པ་ཞིག་གི་དྲུང་ན་མི་ཞིག་གིས་བྱ་སྒྲོ་ཞིག་ཆུ་ནང་དུ་ཤན་ནས་བྲག་དེ་ལ་བྱབ་

5

ཅིང་འདུག    ཁྱོད་ཅི་བྱེད་པ་ཡིན་དྲིས་པས།    འདིའི་བྲག་འདི་མཐོ་ཆེས་ནས་ང་ རང་གི་ཁང་པ་བྲག་འདིའི་ནུབ་ན་ཡོད་པའི་སྟེང་དུ་ཉི་མ་མི་འཆར་བར་འདུག་ པས།    བྲག་འདི་ཟད་ནས་མེད་པར་བྱེད་པ་ཡིན་ཟེར།    ཁོང་གི་ཐུགས་ལ་ཡང་ སྔར་ལྟར་དགོངས་ནས་སླར་ལོག་སྟེ་ལོ་གསུམ་དུ་བསྒྲུབས་ཀྱང་རྨི་ལམ་བཟང་པོ་ ཙམ་ཡང་མ་བྱུང་བས་ཁོང་ཡིད་ཆད་དེ།    ད་ནི་ཅིས་ཀྱང་མི་འགྲུབ་པར་འདུག་

10

དགོངས་བྱོན་འོངས་པས།    ལམ་ཁ་ཞིག་ན་ཁྱི་མོ་རྐང་པ་གཉིས་ཞ་བ་ཞིག་ཁོག་ སྨད་ཐམས་ཅད་འབུས་འགེངས་རུང་ད་དུང་གཞན་ལ་ཞེ་སྡང་སྐྱེས་ནས་ཁོག་ སྟོ ད ་ཁོ ང ་གི ་ སྟེ ང ་དུ་ཟུག་ཅི ང ་ཁོ ག ་སྨད་དྲུད་ནས་འཛི ན ་དུ་འོ ང ་བ་ལྟར་བྱེ ད ་ པ་ལ།    ཁོང་སྙིང་རྗེ་དྲག་པོ་ཤས་མི་བཟོད་པ་ཞིག་སྐྱེས།    སྐུ་ལུས་ཀྱི་ཤ་བཅད་ དེ་བྱིན་ནས་ཁོག་སྨད་ཀྱི་འབུ་བསལ་བར་འདོད་པ་ལ་ཕྱག་གིས་བསལ་ན་འབུ་

15

བསད་ཀྱིས་དོགས།    འབུ་འདི་རྣམས་ལྕེས་བླངས་ཏེ་བསལ་དགོས་དགོངས་ཀྱང་ ཁྱིའི་ལུས་ཐམས་ཅད་རུལ་བ་དང་རྣག་གིས་གང་བས་མཐོང་བཞིན་དུ་ལྕེས་རེག་ མ་ནུས་ཏེ་སྤྱན་བཙུམས་ནས་ལྗགས་བརྐྱངས་པས།    ལྗགས་ཁྱི་རོ་ལ་མ་ཐུག་པར་ ས་ལ་ཐུག་སོང་།    སྤྱན་ཕྱེས་ནས་བལྟས་པས་ཁྱི་རོ་མི་སྣང་བར་རྗེ་བཙུན་བྱམས་ པ་འོད་ཀོར་རེ་བཞུགས་འདུག་པས།    ཐུགས་རྗེ་རེ་ཆུང་དེ་ཙམ་དུ་ཞལ་མི་སྟོན་

20

པ་ཞུས་པས།    ངས་ཁྱོད་ལ་ཞལ་མ་བསྟན་པ་མིན།    ང་དང་ཁྱོད་ལ་འབྲལ་བ་ མེད་ཀྱང་།    ཁྱོད་སྡིག་སྒྲིབ་ཆེ་བས་མཐོང་བ་མིན།    ཁྱོད་ཀྱིས་ལོ་བཅུ་གཉིས་སུ་ སྒྲུབ་པ་བྱས་པས་སྡིག་སྒྲིབ་ཅུང་སྲབ་པས་ཁྱི་མོ་རུ་མཐོང་ཞིང་།    ད་ལྟ་སྙིང་རྗེ་

!86@

a s a ṅ g a m e e t s m a i t r e ya

ཆེན་པོ་སྐྱེས་པས་སྒྲིབ་པ་ལྷག་མ་མེད་པར་དག་སྟེ་ང་རང་དངོས་སུ་མཐོང་བ་ ཡིན།    དེ་ཡིད་མི་ཆེས་ན་ང་རང་ཕྲག་པར་ཐོགས་ལ་མི་ཐམས་ཅད་ལ་སྟོན་དང་ གསུངས།    ཐོགས་མེད་ཀྱིས་བྱམས་པ་ཕྲག་པ་གཡས་སུ་ཐོགས་སྟེ།    ཚོང་འདུས་ སུ་ཕྱིན་ནས་མི་ཐམས་ཅད་ལ་ངའི་ཕྲག་པ་ན་ཅི་འདུག་གསུངས་པས།    ཐམས་ ཅད་ཀྱིས་ཅི་ཡང་མི་འདུག་ཟེར།    ཅུང་ཟད་བག་ཆགས་སྲབ་པའི་རྒན་མོ་ཞིག་ 5 གི ས ་ཁྱོ ད ་ཀྱི ་ ཕྲག་པ་ན་ཁྱི ་ རོ ་ རུལ་པ་ཞི ག ་འདུག་ཟེ ར །    དེ ་ ནས་ཐོ ག ས་མེ ད ་ མགོ ན ་པོ ་ བྱམས་པས་དགའ་ལྡན་ལྷ་ཡུལ་དུ་ཁྲི ད ་དེ ་ བྱམས་ཆོ ས ་སྡེ ་ ལྔ་སོ ག ས་ བསྟན་ནས།    སླར་མི ་ ཡུལ་དུ་བྱོ ན ་ཏེ ་ ཐེ ག ་པ་ཆེ ན ་པོ འི ་ བསྟན་པ་དར་བར་ མཛད་པ་ཡིན།     དེས་ན་སྡིག་པ་སྦྱོང་བ་ལ་ཡང་སྙིང་རྗེ་ལས་ལྷག་པའི་ཆོས་མེད་ཅིང་།    བྱང་ 10 ཆུབ་ཀྱི་སེམས་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་རྒྱུད་ལ་སྐྱེ་བའི་རྒྱུ་མ་ནོར་བ་ཡིན་པས་ཐབས་ དུ་མའི་སྒོ་ནས་སྙིང་རྗེ་འདི་བསྒོམ་པ་ལ་འབད་དགོས།

Glossary སྐྱེ་བ་  arising, being born (past སྐྱེས་པ་,

ཀ་

fut. སྐྱེ་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

ཀོར་  circle, round

སྐྱེས་པ་  past of སྐྱེ་བ་

དཀའ་བ་  hard, hardship

བརྐྱངས་པ་  past of རྐྱོང་བ་

རྐང་པ་  leg རྐྱོང་བ་  stretching, stretching out, extending

(past བརྐྱངས་པ་, fut. བརྐྱང་བ་, impv. རྐྱོངས)

ཁང་པ་  house

ཐ་དད་པ་

སྐུ་  body (h.), honorific prefix for nouns and

verbs related to the body

ཁ་

ཁབ་  needle ཁོ་  he

!87@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r ཁོག་  trunk of the body

རྒྱུ་  cause

ཁོང་  he/she (h.)

རྒྱུད་  continuum, stream of mind

ཁྱི་  dog

སྒོ་  door, means

ཁྱོད་  you

སྒོ་ནས་  by means of

ཁྲིད་པ་  past of འཁྲིད་པ་

སྒོམ་པ་  meditating (past བསྒོམས་པ་,

འཁྲིད་པ་  leading, guiding, taking (past ཁྲིད་པ་,

fut. འཁྲིད་པ་, impv. ཁྲིད་) ཐ་དད་པ་

fut. བསྒོམ་པ་, impv. སྒོམས་) ཐ་དད་པ་

བརྒྱ་ལ་  even in the rare case སྒྲིབ་  obscurations

ག་

སྒྲུབ་པ་  practicing (past བསྒྲུབས་པ་,

fut. བསྒྲུབ་པ་, impv. སྒྲུབས་) ཐ་དད་པ་

ག་ལ་ཡོད་  how could, how possible

སྒྲོ་  feather

གང་བ་  being full ཐ་མི་དད་པ་

བསྒོམ་པ་  fut. of སྒོམ་པ་

གྱུར་པ་  past of འགྱུར་བ་

བསྒོམས་པ་  past of སྒོམ་པ་

དགའ་ལྡན་  Tuṣita, the fourth heaven in the

realm of the gods of desire

བསྒྲུབ་པ་  fut. of སྒྲུབ་པ་

དགུང་  sky

བསྒྲུབས་པ་  past of སྒྲུབ་པ་

དགོངས་པ་  thinking, intending

(past དགོངས་པ་, fut. དགོངས་པ་, impv. དགོངས་) ཐ་དད་པ་

ང་ ང་  I

དགོས་པ་  needing, wanting, necessary ཐ་མི་དད་པ་

ངེས་པ་  certain

མགོན་པོ་  lord, protector

དངོས་  actual, real

འགེངས་པ་  filling, (past བཀང་བ་, fut. དགང་བ་,

སྔར་  earlier, before

འགྱུར་བ་  changing, becoming (past གྱུར་པ་,

ཅ་

impv. ཁོང་) ཐ་དད་པ་

fut. འགྱུར་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

འགྲུབ་པ་  achieving, accomplishing, reaching

ཅི་  what, which

(past གྲུབ་པ་, fut. འགྲུབ་པ་) ཐ་མི་དད་པ་

ཅིས་  instrumental of ཅི་

འགྲོ་བ་  going (past ཕྱིན་པ་ or སོང་བ་, fut. འགྲོ་བ་,

ཅིས་ཀྱང་  by all means, at any rate

impv. སོང་) ཐ་མི་དད་པ་

རྒན་  old, elder རྒྱལ་བ་  the Victorious One

ཅུང་  small, little, slightly, somewhat ཅུང་ཟད་  a little, a small amount, slightly

!88@

a s a ṅ g a m e e t s m a i t r e ya གཅོད་པ་  cutting, chopping off

ཉ་

(past བཅད་པ་, fut. གཅད་པ་, impv. ཆོད་)

ཐ་དད་པ་

ཉི་མ་  sun

བཅད་པ་  past of གཅོད་པ་

གཉིས་  two

བཅུ་གཉིས་  twelve

སྙིང་རྗེ་  compassion

ལྕགས་  iron, metal

སྙིང་རུས་  endeavor, perseverance, diligence,

ལྕེ་  tongue

courage

ཆ་

ཏ་

ཆུ་  water

རྟགས་  sign [of progress in one’s practice]

ཆུང་  small

ལྟ་བ་  looking, viewing (past བལྟས་པ་,

fut. བལྟ་བ་, impv. ལྟོས་) ཐ་དད་པ་

ཆེ་བ་  being great

ལྟར་  like, as

ཆེན་པོ་  large, great

སྟེང་  on, upon, on top of

ཆེས་  extremely, very, to be “very”

སྟོད་  upper

ཆེས་པ་  believing ཐ་མི་དད་པ་

སྟོན་པ་  showing, teaching, displaying, (past བསྟན་པ་, fut. བསྟན་པ་, impv. སྟོན་)

ཆོག་པ་  being allowed, being permitted ཐ་མི་དད་པ་

ཐ་དད་པ་

ཆོས་  dharma, teaching, phenomena

བསྟན་པ་  past of སྟོན་པ་

འཆད་པ་  being cut, ceasing, (past ཆད་པ་, fut. འཆད་པ་) ཐ་མི་དད་པ་

བལྟས་པ་  past of ལྟ་བ་

འཆར་བ་  arising, shining (past ཤར་བ་,

ཐ་

fut. འཆར་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

ཐབས་  means, skillful means, upāya

ཇ་

ཐམས་ཅད་  all, entire

མཇལ་བ་  meeting (past མཇལ་བ་, fut. མཇལ་བ་, impv. མཇོལ་) ཐ་དད་པ་

ཐུག་པ་  touching ཐ་མི་དད་པ་

འཇམ་པོ་  soft

ཐུགས་  an honorific prefix for nouns and verbs related to the mind, as a noun: mind

འཇིག་རྟེན་  world, ordinary

ཐུགས་རྗེ་  compassion

རྗེ་  lord, master

ཐུན་མོང་བ་  ordinary, common

ལྗགས་  tongue (h.)

ཐེག་པ་  vehicle, yāna

!89@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r ཐོགས་པ་  carrying, holding (past ཐོགས་པ་,

འདུས་པ་  past of འདུ་བ་

fut. ཐོགས་པ་, impv. ཐོགས་) ཐ་དད་པ་

འདོད་པ་  wishing, desiring, hoping for

ཐོགས་མེད  Asaṅga

ཐ་མི་དད་པ་

མཐོ་  height

འདྲ་བ་  being similar, it seems ཐ་མི་དད་པ་

མཐོང་བ་  seeing ཐ་མི་དད་པ་

འདྲི་བ་  asking, inquiring (past དྲིས་པ་,

ད་

འདྲུད་པ་  dragging (past དྲུད་པ་, fut. འདྲུད་པ་, impv. དྲུད་) ཐ་དད་པ་

fut. དྲི་བ་, impv. དྲིས་) ཐ་དད་པ་

ད་  now

སྡིག་  or  སྡིག་པ་  wrongdoing, evil deed,

ད་ལྟ་  now

negative action, nonvirtuous

ད་དུང་  still, nevertheless

སྡེ་  section, scripture, collection

དག་པ་  past of འདག་པ་

སྡོང་པོ་  pole, rod, log

དང་  (polite verbal impv. suffix especially in spoken Tibetan)

ན་

དམ་པ་  holy, sacred, excellent, supreme

ནང་  inside

དར་བ  spreading, propagating ཐ་མི་དད་པ་

ནུབ་  west

དུ་མ་  many

ནུས་པ་  able, being able

དུས་  time

ནོར་བ་  being mistaken ཐ་མི་དད་པ་

དོགས  fear, doubt, uncertainty

རྣག་  pus

དོན་  significance, meaning, purpose

སྣང་བ་  appearing ཐ་མི་དད་པ་

དྲག་པོ་  strong, intense དྲིས་པ་  past of འདྲི་བ་

པ་

དྲུག་  six

སྤྱད་པ་  past of སྤྱོད་པ་

དྲུང་  [in] front [of ]

སྤྱན་  eye (h.)

དྲུད་པ་  past of འདྲུད་པ་

སྤྱོད་པ་  engaging in, carrying out, practicing

གདམས་ངག་  transmitted instruction

(past སྤྱད་པ་, fut. སྤྱད་པ་, impv. སྤྱོད་) ཐ་དད་པ་

འདག་པ་  purifying (past དག་པ་, fut. འདག་པ་) ཐ་མི་དད་པ་

ཕ་

འདུ་བ་  gathering, assembling (past འདུས་པ་, fut. འདུ་བ་, impv. འདུས་) ཐ་མི་དད་པ་

ཕྱག་  hand (h.)

!90@

a s a ṅ g a m e e t s m a i t r e ya ཕྱིན་པ་  past of འགྲོ་བ་

བྱིན་པ་  past of སྦྱིན་པ་

ཕྱིར་  again, back

བྱུང་བ་  past of འབྱུང་བ་

ཕྱིས་པ་  past of འབྱིད་པ་

བྱེད་པ་  doing (past བྱས་པ་, fut. བྱ་བ་, impv. བྱོས་) ཐ་དད་པ་

ཕྱེས་པ་  past of འབྱེད་པ་

བྱོན་པ་  past of འབྱོན་པ་

ཕྲག་པ་  shoulder

བྲག་  cliff, rock བྲག་རི་  rocky mountain

བ་

བླངས་པ་  past of ལེན་པ་

བག་ཆགས་  habitual tendency, latent

predisposition, imprint

འབད་པ་  striving, persevering (past འབད་པ་,

fut. འབད་པ་, impv. འབོད་) ཐ་དད་པ་

བར་  during

འབུ་  worm, maggot, bug

བྱ་  bird བྱ་རྐང་ཅན་  name of a mountain in Magadha

(Skt. Kukkuṭapada; lit., bird foot)

ཐ་མི་དད་པ་

བྱང་ཆུབ་  enlightenment, bodhi

འབྱེད་པ་  opening (past ཕྱེས་པ་ or ཕྱེ་བ་,

བྱབ་པ་  wiping (past བྱབས་པ་, fut. བྱབ་པ་, impv. བྱོབས་) ཐ་དད་པ་

fut. དབྱེ་བ་, impv. ཕྱེས་) ཐ་དད་པ་

བྱམས་ཆོས་སྡེ་ལྔ་  The five treatises of Maitreya*

བྱས་པ་  past of བྱེད་པ་

*The five treatises of Maitreya: 1. མངོན་པར་རྟོགས་པའི་རྒྱན། Abhisamayālaṅkāra 2. ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་མདོ་སྡེ་རྒྱན། Mahāyāna-sūtrālaṅkāra

ཕྱིས་པ་, fut. དབྱི་བ་, impv. ཕྱིས་) ཐ་དད་པ་

འབྱུང་བ་  emerging (past བྱུང་བ་, fut. འབྱུང་བ་)

བྱ་བ་  fut. of བྱེད་པ་

བྱམས་པ་  [the bodhisattva] Maitreya

འབྱིད་པ་  rubbing, polishing, wiping (past

འབྱོན་པ་  going, proceeding, arriving (past བྱོན་པ་, fut. འབྱོན་པ་, impv. བྱོན་) ཐ་དད་པ་

འབྲལ་བ་  being separated (past བྲལ་བ་,

fut. འབྲལ་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

སྦྱིན་པ་  giving (past བྱིན་པ་, fut. སྦྱིན་པ་, impv. སྦྱིན་ or བྱིན་) ཐ་དད་པ་ སྦྱོང་བ་  purifying, training (past སྦྱངས་པ་,

fut. སྦྱང་བ་, impv. སྦྱོངས་) ཐ་དད་པ་

3. ཐེག་པ་ཆེན་པོ་རྒྱུད་བླ་མའི་བསྟན་བཅོས། Mahāyānottaratantra-śāstra

མ་

4. དབུས་དང་མཐའ་རྣམ་པར་འབྱེད་པ། Madhyānta-vibhāga

མི་  person

5. ཆོས་དང་ཆོས་ཉིད་རྣམ་པར་འབྱེད་པ། Dharma-dharmatā-vibhāga

རྨི་ལམ་  dream སྨད་  lower

!91@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r ཞུ་བ་  asking, offering an answer, addressing a higher person (past ཞུས་པ་, fut. ཞུ་བ་, impv. ཞུས་) ཐ་དད་པ་

ཙ་ ཙམ་  just, only, merely, that much

ཞུས་པ་  past of ཞུ་བ་

ཙམ་ཡང་  even, so much as, + neg.: not the

least, not the least bit, not at all

ཞེ་  mind, mood, hate

བཙུན་  respectable, reverend, lord

ཞེ་སྡང་  hatred, anger, aggression

བཙུམས་པ་  past of འཛུམ་པ་

གཞན་  other བཞིན་དུ་  while

ཚ་

བཞུགས་པ་  abiding (past བཞུགས་པ་,

fut. བཞུགས་པ་ impv. བཞུགས་) ཐ་མི་དད་པ་

ཚེ་  time, lifetime ཚོང་འདུས་  market gathering, marketplace

ཟ་

ཚོང་བ་  selling, trade

ཟད་པ་  past of འཛད་པ་ ཟུག་པ་  reaching to ཐ་དད་པ་

ཛ་

ཟེར་བ་  saying (past ཟེར་བ་, fut. ཟེར་བ་)

མཛད་པ་  doing (h.) (past མཛད་པ་,

ཐ་དད་པ་

fut. མཛད་པ་, impv. མཛོད་) ཐ་དད་པ་

བཟང་པོ་  good

འཛད་པ་  exhausting, wearing out

(past ཟད་པ་, fut. འཛད་པ་) ཐ་མི་དད་པ་

བཟོད་པ་  bearing, enduring, tolerating ཐ་མི་དད་པ་

འཛིན་པ་  holding, grasping, seizing

(past བཟུང་བ་, fut. གཟུང་བ་, impv. ཟུང་)

ཐ་དད་པ་

འ་

འཛུམ་པ་  closing one’s eyes (past བཙུམས་པ་,

འོང་བ་  coming, arriving, happening,

fut. བཙུམ་པ་, impv. ཚུམས་) ཐ་དད་པ་

occurring (past འོངས་པ་, fut. འོང་བ་)

ཐ་མི་དད་པ་

ཝ་

འོངས་པ་  past of འོང་བ་ འོད་  light

ཞ་

འོད་ཀོར་  halo

ཞ་བ་  being lame, being crippled ཐ་མི་དད་པ་ ཞལ་  face (h.)

ཡ་ ཡང་  again

!92@

a s a ṅ g a m e e t s m a i t r e ya ཡིད་  mind

ཤན་པ་  dipping

ཡིད་ཆད་པ་  being disappointed, discouraged (ཆད་པ་ past of འཆད་པ་; see there)

ཤས་  very strong, much

ཡུལ་  region, domain, sphere

ས་

ཡེ་  always; + neg.: never གཡས་  right [side]

ར་ རས་  cotton, cloth རི་བོ་  mountain རུང་  still, however, although རུལ་བ་  rotting, being rotten ཐ་མི་དད་པ་

ས་  earth, ground སེམས་  mind, citta སེལ་བ་  clearing, removing, dispelling

(past བསལ་བ་, fut. བསལ་བ་, impv. སོལ་)

ཐ་དད་པ་

སོང་བ་  past of འགྲོ་བ་, or past-tense particle

in spoken Tibetan

སྲབ་པ་  being diminished, lessened (past

བསྲབས་པ་, fut. བསྲབ་པ་, impv. སྲོབས་) ཐ་དད་པ་

རེ་  (verbalizer, when enclitic in a verbal expression: emphasizes)

གསུང་བ་  saying (h.) (past གསུངས་པ་, fut. གསུང་བ་, impv. གསུངས་) ཐ་དད་པ་

རེག་པ་  touching (past རེག་པ་, fut. རེག་པ་, impv. རེག་) ཐ་དད་པ་

གསུངས་པ་  past of གསུང་བ་

རོ་  body, corpse

གསུམ་  three གསོད་པ་  killing (past བསད་པ་, fut. གསད་པ་,

impv. སོད་) ཐ་དད་པ་

ལ་

བསད་པ་  past of གསོད་པ་

ལམ་ཀ་  or  ལམ་ཁ་  road

བསལ་བ་  past of སེལ་བ་

ལས་  action

སླར་  again, once more

ལུས་  body

སླར་ཡང་  once again

ལེན་པ་  taking (past བླངས་པ་, fut. བླང་བ་,

impv. ལོངས་) ཐ་དད་པ་

ལོ་  year ལོག་པ་  returning ཐ་མི་དད་པ་

ཤ་ ཤ་  meat

ཧ་ ལྷ་  god, enlightened being ལྷག་པ་  superior, greater, exceeding ལྷག་མ་  remainder, remaining

ཨ་

!93@

6. The Faith of the Old Woman རྒན་མོ་དད་པ་ཆེ་བ། From Words of My Perfect Teacher ཀུན་བཟང་བླ་མའི་ཞལ་ལུང་། By Rdza dpal sprul Rin po che

སྔོན་རྒན་མོ་མ་བུ་གཉིས་ཡོད་པའི་བུ་ཡང་དང་ཡང་རྒྱ་གར་དུ་ཚོང་ལ་འགྲོ་བ་ ལ་མ་རྒན་གྱི ས ་རྒྱ་གར་རྡོ ་ རྗེ ་ གདན་རྫོ ག ས་པའི ་ སངས་རྒྱས་གང་དུ་བྱོ ན ་པའི ་ ཡུལ་ཡིན་པར་འདུག་པས།    ཁྱོད་ཀྱིས་རྒྱ་གར་ནས་ང་རང་ལ་ཕྱག་འཚལ་བའི་ རྟེ ན ་ཁྱད་པར་ཅན་ཅི ག ་ཁྱེ ར ་ཤོ ག ་ཅེ ས ་ལན་མང་པོ ར ་སྨྲས་ཀྱང་བུས་བརྗེ ད ་ ནས་རྟེ ན ་མ་ལོ ན །    སྐོ ར ་ཅི ག ་ཡང་བུ་རྒྱ་གར་དུ་འགྲོ ་ བའི ་ ཚེ ་ ད་རེ ས ་ང་རང་ 5 ལ་ཕྱག་འཚལ་བའི ་ རྟེ ན ་ཞི ག ་ལོ ན ་མ་འོ ང ་ན་ང་ཁྱོ ད ་རང་གི ་ སྔོ ན ་དུ་ལྕེ བ ས་ ནས་འཆིའོ་ཟེར་བ་ལ།    བུ་རྒྱ་གར་དུ་ཕྱིན་ཚོང་བྱས་ནས་སླར་ལྡོག་གི་བར་དུ་ བརྗེད།    ཁྱིམ་དུ་སླེབ་ཀར་མས་སྨྲས་པ་དྲན་ནས།    ད་ཅི་བྱེད་ངས་མ་རྒན་མོ་ ལ་ཕྱག་འཚལ་བའི་རྟེན་ནི་གང་ཡང་མ་ལོན།    རྟེན་མེད་པར་ཁྱིམ་དུ་ཕྱིན་ན་ མ་རྒན་ལྕེབས་ནས་འཆི་སྙམ་སྟེ།    གཡས་གཡོན་དུ་བལྟས་པས་ཟུར་དེ་ན་ཁྱི་ 10

!95@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r

མགོ་ཅིག་འདུག    དེའི་སོ་ཞིག་ཕྱུངས་པ་དར་གྱིས་དྲིལ་ཏེ་ཁྱེར་འོངས་ནས་མ་ལ་ བྱིན།    འདི་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི་ཚེམས་མཆེ་བ་ཡིན་པས་ཁྱོད་ཀྱིས་གསོལ་བ་ འདེབས་པའི་རྟེན་གྱིས་ཤིག་བྱས་པས།    མ་རྒན་གྱིས་ཁྱི་སོ་དེ་ལ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ ཚེམས་དངོས་སུ་བཟུང་ནས་དད་པ་བསྐྱེད་དེ་དུས་རྒྱུན་དུ་ཕྱག་དང་མཆོད་པ་

5

བྱས་པས་ཁྱི་སོ་ལ་རིང་བསྲེལ་མང་པོ་བབས།    རྒན་མོ་འཆི་བའི་ཚེ་འཇའ་འོད་ ཀྱི་གུར་ཕུབ་པ་སོགས་བྱུང་བ་ཡིན།    དེར་ཁྱི་སོ་ལ་བྱིན་རླབས་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ ཀྱང་།    རྒན་མོ ་ དད་པ་ཆེ་ བའི ་ སྟོ བ ས་ཀྱི ས ་སངས་རྒྱས་ཀྱི ་ཚེ མས་དངོ ས ་ཡི ན ་ སྙམ་པས་སངས་རྒྱས་ཀྱི ་ བྱི ན ་རླབས་ཁྱི ་ སོ ་ ལ་ཞུགས་ཏེ ་ སངས་རྒྱས་ཀྱི ་ ཚེ མ ས་ དང་ཁྱད་མ་བྱུང་བ་ཡིན།        རང་ལ་ཡིད་ཆེས་ཀྱི་དད་པ་ཡོད་ན་སངས་རྒྱས་

10

ཀྱི་ཐུགས་རྗེ་གང་དུ་ཡང་འཇུག་པ།    དད་པ་ཡོད་ན་རྒན་མོ་ཁྱི་སོས་སངས་རྒྱས་ ཟེར་བ་ཡིན་ཏེ།

Glossary ཀ་

ཁ་

ཀ་  the very, just; verb + ka: at the very mo-

ཁྱད་  difference, distinction

ment of the verbal action

ཁྱད་པར་  special, particular

སྐོར་  circle, cycle

ཁྱི་  dog

སྐོར་ཅིག་  once, one time སྐྱེད་པ་  developing, giving rise to (past བསྐྱེད་

པ་, fut. བསྐྱེད་པ་, impv. སྐྱེད་) ཐ་དད་པ་ བསྐྱེད་པ་  past and fut. of སྐྱེད་པ་

ཁྱིམ་  house, home ཁྱེར་  impv. of འཁྱེར་བ་ ཁྱོད་  you འཁྱེར་བ་  carrying, bringing, taking (past ཁྱེར་བ་, fut. འཁྱེར་བ་, impv. ཁྱེར་) ཐ་དད་པ་

!96@

t h e fa i t h o f t h e o l d wo m a n

ག་

ཆ་

གང་  what, which

ཆེ་བ་  being great

གང་ཡང་  whatever, whichever, any

མཆེ་བ་  canine teeth, eye tooth

གུར་  tent, dome, pavilion

མཆོད་པ་  n. worship, offerings (past མཆོད་པ་,

གྱིས་  impv. of བགྱིད་པ་ (Do not confuse with

the more common instrumental ending!)

fut. མཆོད་པ་, impv. མཆོད་) ཐ་དད་པ་

འཆི་བ་  dying, death (past ཤི་བ་, fut. འཆི་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

བགྱིད་པ་  doing (past བགྱིས་པ་, fut. བགྱི་བ་,

impv. གྱིས་) ཐ་དད་པ་, elegant for བྱེད་པ་

ཇ་

མགོ་  head འགྲོ་བ་  going (past ཕྱིན་པ་, fut. འགྲོ་བ་, impv. སོང་) ཐ་མི་དད་པ་

འཇའ་འོད་  rainbow light འཇུག་པ་  infuse, permeate, saturate, imbue (past ཞུགས་པ་, fut. འཇུག་པ་, impv. ཞུགས་)

རྒན་  elder

ཐ་མི་དད་པ་

རྒན་མོ་  elderly woman

བརྗེད་པ་  forgetting ཐ་མི་དད་པ་

རྒྱ་གར་  India རྒྱུན་  stream, flow, continuity

ཉ་ གཉིས་  two

ང་

སྙམ་པ་  thinking ཐ་མི་དད་པ་

ང་  I དངོས་  real, true, actual, genuine

ཏ་

སྔོན་  past, early, before, in front

རྟེན་  support, basis, abode, object

of worship

ཅ་

ལྟ་བ་  looking (past བལྟས་པ་, fut. བལྟ་བ་,

ཅི་  what, which

impv. ལྟོས་) ཐ་དད་པ་

བཅོམ་ལྡན་འདས་  Blessed One, Bhagavan,

སྟོབས་  power, force

epithet of the Buddha

ལྕེབ་པ་  taking one’s life, committing suicide

(past ལྕེབས་པ་, fut. ལྕེབ་པ་, impv. ལྕེབས་) ཐ་མི་དད་པ་

སྟོབས་ཀྱིས་  by the power of, by means of,

through

བལྟས་པ་  past of ལྟ་བ་

ལྕེབས་པ་  past of ལྕེབ་པ་

!97@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r

ཐ་

ཕ་

ཐུགས་རྗེ་  compassion

ཕུབ་པ་  past of འབུབས་པ་ ཕྱག་  prostrations, reverence, homage

ད་

ཕྱག་འཚལ་བ་  prostrating, paying homage (past ཕྱག་བཙལ་བ་, fut. ཕྱག་བཙལ་བ་, impv. ཕྱག་འཚོལ་) ཐ་དད་པ་

ད་  now ད་རེས་  this time དད་པ་  faith, faithful, having faith ཐ་མི་དད་པ་ དར་  silk དུས་  time

ཕྱིན་པ་  past of འགྲོ་བ་ ཕྱུངས་པ་  past of འབྱིན་པ་

བ་

དུས་རྒྱུན་  at all times, always, continually དྲན་པ་  remembering, recalling (past དྲན་པ་,

fut. དྲན་པ་, impv. དྲན་) ཐ་དད་པ་

བབས་པ་  past of འབབ་པ་ བར་  in between, between བུ་  son

དྲིལ་བ་  past of འདྲིལ་བ་

བྱས་པ་  past of བྱེད་པ་

འདི་  this

བྱིན་པ་  past of སྦྱིན་པ་

འདེབས་པ་  verbalizer (past བཏབ་པ་,

fut. གདབ་པ་, impv. ཐོབ་) ཐ་དད་པ་

བྱིན་རླབས་  blessing

འདྲིལ་བ་  wrapping (past དྲིལ་བ་, fut. དྲིལ་བ་,

བྱུང་བ་  past of འབྱུང་བ་

impv. དྲིལ་) ཐ་དད་པ་

རྡོ་རྗེ་གདན་  Vajra Seat, the “diamond throne”

under the Bodhi Tree where Buddha Śākyamuni attained enlightenment in Bodhgaya

ལྡོག་པ་  returning, coming back ཐ་མི་དད་པ་

ན་

བྱེད་པ་  acting, doing, making, saying

(past བྱས་པ་, fut. བྱ་བ་, impv. བྱོས་) ཐ་དད་པ་

བྱོན་པ་  past of འབྱོན་པ་ འབབ་པ་  coming down, descending

(past བབ་པ་ or བབས་པ་, fut. འབབ་པ་)

ཐ་མི་དད་པ་

འབུབས་པ་  putting on a cover, or a tent (past ཕུབ་པ་, fut. དབུབ་པ་, impv. ཕུབ་) ཐ་དད་པ་

འབྱིན་པ་  taking out, removing, drawing forth

པ་

(past ཕྱུངས་པ་or ཕྱུང་བ་, fut. དབྱུང་བ་, impv. ཕྱུང་) ཐ་དད་པ་

!98@

t h e fa i t h o f t h e o l d wo m a n འབྱུང་བ་  occurring, happening, emerging (past བྱུང་བ་, fut. འབྱུང་བ་)

ཝ་

འབྱོན་པ་  arriving, reaching (past བྱོན་པ་,

ཞ་

ཐ་མི་དད་པ་

fut. འབྱོན་པ་, impv. བྱོན་) ཐ་མི་དད་པ་

ཞུགས་པ་  past of འཇུག་པ་

སྦྱིན་པ་  giving (past བྱིན་པ་, fut. སྦྱིན་པ་,

impv. སྦྱིན་ or བྱིན་)

ཟ་ མ་

ཟུར་  corner, edge

མ་  mother

ཟེར་བ་  saying (past ཟེར་བ་, fut. ཟེར་བ་) ཐ་དད་པ་

མང་པོ་  many, much

བཟུང་བ་  past of འཛིན་པ་

སྨྲ་བ་  saying, speaking (past སྨྲས་པ་, fut. སྨྲ་བ་, impv. སྨྲོས་) ཐ་དད་པ་

འ་

སྨྲས་པ་  past of སྨྲ་བ་

འོང་བ་  arriving, occurring, happening

(past འོངས་པ་, fut. འོང་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

ཙ་

འོངས་པ་  past of འོང་བ་

ཚ་

ཡ་

ཚེ་  time, when

ཡང་  again

ཚེམས་  tooth (h.)

ཡིད་  mind

ཚོང་བ་  see under འཚོང་བ་

ཡིད་ཆེས་  belief, faith

འཚོང་བ་  selling, trading (past བཙོངས་པ་, fut. བཙོང་བ་, impv. འཚོང་) ཐ་དད་པ་

ཡུལ་  country, area

ཛ་

གཡས་  right, to the right གཡོན་  left, to the left

འཛིན་པ་  perceiving, conceiving, holding

ར་

ཐ་དད་པ་

རང་  self, own

རྫོགས་པ་  completing, perfecting ཐ་མི་དད་པ་

རིང་བསྲེལ་  tiny pearl-like relics

(past བཟུང་བ་, fut. གཟུང་བ་, impv. ཟུངས་)

རེ་  each, every

!99@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r

ལ་ ལན་  time, times ལོན་པ་  being able to take or to bring

སོགས་  etcetera (also ལ་སོགས་པ་) སླར་  again, once more གསོལ་བ་  requesting, supplicating

(past གསོལ་བ་, fut. གསོལ་བ་, impv. གསོལ་) ཐ་

ཐ་མི་དད་པ་

དད་པ་

ཤ་

གསོལ་བ་འདེབས་པ་  n. request, prayer; v. requesting, praying

ཤོག་  impv. of འོང་བ་ come!

ས་

སླེབ་པ་  arriving, reaching (past སླེབས་པ་, fut. སླེབ་པ་) ཐ་མི་དད་པ་

ཧ་

སངས་རྒྱས་  Buddha སོ་  tooth

ཨ་

!100@

7. Tuning the Vina པི་ཝང་སྦྲེང་བ། From Words of My Perfect Teacher ཀུན་བཟང་བླ་མའི་ཞལ་ལུང་། By Rdza dpal sprul Rin po che

སྔོ ན ་གྲོ ་ བཞི ན ་སྐྱེ ས ་ལ་ཀུན་དགའ་བོ ས ་སྒོ མ ་བསླབས་པས།    ཁོ ང ་གི ས ་རེ ས ་ འགའ་ནི ་ གྲི མ ས་ཆེ ས །    རེ ས ་འགའ་ནི ་ ལྷོ ད ་ཆེ ་ བས་སྒོ མ ་ཡང་དག་པ་སྐྱེ ར ་ མ་བཏུབ།    བཅོ མ ་ལྡན་འདས་ལ་ཞུས་པས།    ཚེ ་ དང་ལྡན་པ་ཁྱོ ད ་ཁྱི མ ་ན་ གནས་པའི་ཚེ་པི་ཝང་སྦྲེང་བ་ལ་མཁས་སམ་གསུངས།    དེ་ཤིན་ཏུ་མཁས་ཞུས་ པས།    ཁྱོད་ཀྱི་པི་ཝང་གི་སྒྲ་དེ་རྒྱུད་ཧ་ཅང་གྲིམས་པ་ལས་བྱུང་ངམ་ཧ་ཅང་ལྷོད་ 5 པ་ལས་བྱུང་གསུངས།    དེ་གཉིས་ཀ་མ་ལགས་ཏེ་གྲིམ་ལྷོད ་རན་པ་ལས་བྱུང་ བར་ཞུས་པས།    འོ་ན་ཁྱོད་ཀྱི་སེམས་ཀྱང་དེ་དང་འདྲ་བར་གསུངས་པས་འབྲས་ བུ་ཐོབ་པ་དང་།...    སེམས་ཧ་ཅང་གྲིམས་ཏེ་ནང་དུ་མི་སྡུད་པར་གྲིམ་ལྷོད་རན་ པར་བྱས་ཏེ་དབང་པོ་བག་ཡངས་སུ་བཞག་་་།

!101@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r

Glossary ཀ་

ཅ་

ཀུན་དགའ་བོ་  Ānanda, a disciple of the

བཅོམ་ལྡན་འདས་  Blessed One, epithet of the

Buddha

Buddha

སྐྱེ་བ་  being born, being produced, arising

(past སྐྱེས་པ་, fut. སྐྱེ་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

ཆ་ ཆེ་བ་  being great

ཁ་

ཆེས་  very, much

ཁོང་  he (h.) ཁྱོད་  you

ཇ་

ཁྱིམ་  house མཁས་པ་  being skilled ཐ་མི་དད་པ་

འཇོག་པ་  letting, leaving (past བཞག་པ་, fut. གཞག་པ་, impv. ཞོག་) ཐ་དད་པ་

ག་

ཉ་

གྲིམ་པ་  being tight (past གྲིམས་པ་, fut.

གཉིས་ཀ་  both

གྲིམས་པ་  past of གྲིམ་པ་

ཏ་

གྲིམ་པ་) ཐ་མི་དད་པ་

གྲོ་བཞིན་སྐྱེས་  Śroṇa, a disciple of the Buddha རྒྱུད་  string, cord

བཏུབ་པ་   being able, fit (past བཏུབས་པ་,

fut. བཏུབ་པ་) ཐ་མི་དད་པ་

སྒོམ་པ་  meditating (past བསྒོམས་པ་, fut. བསྒོམ་

པ་, impv. སྒོམས་) ཐ་དད་པ་ སྒྲ་  sound

ང་

ཐ་ ཐོབ་པ་  past of འཐོབ་པ་ འཐོབ་པ་  attaining (past ཐོབ་པ་, fut. འཐོབ་པ་) ཐ་མི་དད་པ་

ངམ་  or after ང་ སྔོན་  formerly, in the past, once

ད་ དང་  with, and

!102@

tuning the vina འདྲ་བ་  being similar ཐ་མི་དད་པ་ སྡུད་པ་  gathering, withdrawing (past བསྡུས་པ་,

ཙ་

fut. བསྡུ་བ་, impv. སྡུས་) ཐ་དད་པ་

ཚ་ ན་

ཚེ་  time, at the time

ནང་  inside

ཚེ་དང་ལྡན་པ་  venerable

གནས་པ་  staying, living, dwelling

ཛ་ པ་ ཝ་

པི་ཝང་  vina, lute

ཕ་

ཞ་

བ་

ཞུ་བ་  asking (past ཞུས་པ་, fut. ཞུ་བ་, impv. ཞུས་) ཐ་དད་པ་ ཞུས་པ་  past of ཞུ་བ་

བག་ཡངས་  relax, at ease

བཞག་པ་  past of འཇོག་པ་

བྱས་པ་  past of བྱེད་པ་ བྱུང་བ་  past of འབྱུང་བ་

ཟ་

བྱེད་པ་  doing (past བྱས་པ་, fut. བྱ་བ་,

impv. བྱོས་) ཐ་དད་པ་

འ་

དབང་པོ་  faculties, senses འབྱུང་བ་  emerging (past བྱུང་བ་, fut. འབྱུང་བ་)

འོ་ན་  well, then

འབྲས་བུ་  fruit

ཡ་

ཐ་མི་དད་པ་

སྦྲེང་བ་  playing an instrument, tuning up

(past སྦྲེངས་པ་, fut. སྦྲེང་བ་, impv. སྦྲེངས་)

ཡང་དག་པ་  right, perfect, correct

ཐ་དད་པ་

ར་ མ་

རན་པ་  balanced, right, fitting རེས་འགའ་  sometimes

!103@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r

ལ་

གསུང་བ་  saying (h.) (past གསུངས་པ་, fut. གསུང་བ་, impv. གསུངས་) ཐ་དད་པ་

ལགས་པ་  (copula, polite)

གསུངས་པ་  past of གསུང་བ་ བསླབས་པ་  past of སློབ་པ་

ཤ་ ཧ་

ཤིན་ཏུ་  very

ཧ་ཅང་  very

ས་

ལྷོད་པ་  being loose (past ལྷོད་པ་, fut. ལྷོད་པ་,

impv. ལྷོད་) ཐ་དད་པ་

སམ་  interrogative after ས་ སེམས་  mind སློབ་པ་  teaching, instructing (past བསླབས་པ་,

ཨ་

fut. བསླབ་པ་, impv. སློབས་) ཐ་དད་པ་

!104@

8. Meditating on Impermanence མི་རྟག་པ་ལ་སྒོམ་པ། From Words of My Perfect Teacher ཀུན་བཟང་བླ་མའི་ཞལ་ལུང་། By Rdza dpal sprul Rin po che

དེ་ལྟ་བུའི་མི་རྟག་པ་རྒྱུད་ལ་སྐྱེས་པའི་ཚད་ཇི་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡིན་ན།    དགེ་བཤེས་ ཁ་རག་སྒོམ་ཆུང་ལྟ་བུ་ཞིག་དགོས་པ་ཡིན་ཏེ།    ཁོང་གཙང་གི་ཇོ་མོ་ཁ་རག་གི་ རི་ཁྲོད་དུ་སྒྲུབ་པ་བྱེད་པ་ལ་བྱོན་པས་བྲག་ཕུག་གི་སྒོ་ན་ཚེར་ཕུང་ཞིག་འདུག་ པ་ལ་ན་བཟའ་འཐོགས་པས་དང་པོ་བཅད་དམ་སྙམ་པ་ལ་རྗེས་སུ།    ཨ་ཅང་ང་ བྲག་ཕུག་གི་ནང་འདིར་འཆི་བ་ལས་སླར་ཨེ་ལྡོག་མི་ཤེས་དེ་བས་དགེ་སྦྱོར་རང་ 5 བྱས་ན་ཁེབས་ཆེ་དགོངས་ནས་བཅད་པ་མ་བྱུང་།    ཡང་སྒོར་བྱོན་སྐབས་ཀྱང་ དེ་བཞིན་བྱུང་བ་ལ་ང་སྒོ་ནས་ནང་དུ་ཨེ་ལྡོག་མི་ཤེས་དགོངས་ཏེ།    དེ་ལྟར་ལོ་ མང་པོའི་བར་དུ་བཞུགས་བླ་མ་གྲུབ་པ་ཐོབ་སྟེ་སོང་ཡང་ཚེར་ཕུང་གཅོད་པ་མ་ བྱུང་བ་ཡིན།

!105@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r

Glossary ཀ་

ང་

སྐབས་  occasion, moment, situation

ང་  I

སྐྱེ་བ་  being born, being produced,

arising (past སྐྱེས་པ་, fut. སྐྱེ་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

སྐྱེས་པ་  past of སྐྱེ་བ་

ཅ་ གཅོད་པ་  cutting, severing (past བཅད་པ་,

fut. གཅད་པ་, impv. ཆོད་) ཐ་དད་པ་ ཁ་

བཅད་པ་  past of གཅོད་པ་

ཁ་རག་སྒོམ་ཆུང་  the name of the hero in

this story

ཁེབས་ཆེ་  having greater benefit ཁོང་  he

ཆ་ འཆི་བ་  dying (past ཤི་བ་, fut. འཆི་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

ཁྲོད་  midst, in, among

ཇ་ ག་ གྲུབ་པ་  siddha, realized one,

accomplished one

དགེ་བ་  virtuous དགེ་བཤེས་  spiritual companion/teacher

ཇི་  what, which, how ཇི་ལྟ་བུ་  how, what kind of ཇོ་མོ་ཁ་རག་  great mountain range in གཙང་

རྗེས་  after, later

དགོངས་པ་  thinking (h.) (past དགོངས་པ་,

fut. དགོངས་པ་, impv. དགོངས་) ཐ་དད་པ་

དགོས་པ་  needing རྒྱུད་  mental continuum, stream of mind འགྲོ་བ་  going, traveling (past ཕྱིན་པ་ or སོང་བ་, fut. འགྲོ་བ་, impv. སོང་) སྒོ་  door སྒྲུབ་པ་  practicing, accomplishing

(past བསྒྲུབས་པ་, fut. བསྒྲུབ་པ་, impv. སྒྲུབས་)

ཐ་དད་པ་

ཉ་ སྙམ་པ་  thinking, wondering ཐ་མི་དད་པ་

ཏ་ རྟག་པ་  permanence ལྟ་བུ  such ལྟར་  as, in the same way

!106@

m e d i tat i n g o n i m p e r m a n e n c e བྱུང་བ་  past of འབྱུང་བ་

ཐ་

བྱེད་པ་  doing, making (past བྱས་པ་, fut. བྱ་བ་,

ཐོབ་པ་  past of འཐོབ་པ་

impv. བྱོས་) ཐ་དད་པ་

འཐོག་པ་  catching, seizing, grabbing (past

བྱོན་པ་  past of འབྱོན་པ་

བཏོགས་པ་ or འཐོགས་པ་, fut. བཏོག་པ་, impv.

བྲག་  rock, cliff

འཐོགས་) ཐ་དད་པ་

བླ་མ་  lama

འཐོགས་པ་  past of འཐོག་པ་ འཐོབ་པ་  obtaining (past ཐོབ་པ་, fut. འཐོབ་པ་) ཐ་མི་དད་པ་

ད་ དང་པོ་  first

འབྱུང་བ་  appearing (past བྱུང་བ་, fut. འབྱུང་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

འབྱོན་པ་  arriving (past བྱོན་པ་, fut. འབྱོན་པ་,

impv. བྱོན་) ཐ་མི་དད་པ་

སྦྱོར་བ་  practicing (past སྦྱར་བ་, fut. སྦྱར་བ་, impv. སྦྱོར་) ཐ་དད་པ་

དམ་  interrogative after ད་ དེ་བས་  therefore

མ་

ལྡོག་པ་  returning ཐ་མི་དད་པ་

མང་པོ་  many

ན་

ཙ་

ན་བཟའ་  clothes

གཙང་  one of the two main provinces

ནང་  within

པ་

of central Tibet

ཚ་ ཚད་  degree, extent

ཕ་ ཕུག་  cave ཕུང་  heap, mass

བ་ བར་  during

ཚེར་  thorn ཚེར་ཕུང་  a thorn bush

ཛ་

ཝ་

བྱས་པ་  past of བྱེད་པ་

!107@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r རི་ཁྲོད་  mountain retreat

ཞ་ ཞིག་  indefinite article

ལ་

བཞིན་  like, similar བཞུགས་པ་  remaining, dwelling, staying (past བཞུགས་པ་, fut. བཞུགས་པ་ impv. བཞུགས་) ཐ་མི་དད་པ་

ལོ་  year

ཤ་ ཤེས་པ་  knowing ཐ་མི་དད་པ་

ཟ་ ས་ འ་

སོང་བ་  past of འགྲོ་བ་ སླར་  again

ཡ་ ཡང་  as the first word in a sentence: again

ཧ་

ར་

ཨ་

རང་  own, very

ཨ་ཅང་  “oh, of course!,” after all

རི་  mountain

ཨེ་  + verb: an interrogative particle

!108@

9. The Life Story of Guru Saraha གུ་རུ་ས་ར་ཧའི་ལོ་རྒྱུས། From Life Stories of the Eighty-Four Great Siddhas གྲུབ་ཐོབ་བརྒྱད་ཅུ་རྩ་བཞིའི་ལོ་རྒྱུས། Told by Abhayadānaśrī or Abhayadatta (Mi ’jigs pa sbyin pa dpal) Translated into Tibetan by Smon grub shes rab

དེ་ནས་ས་ར་ཧས་བྱན་མོ་ལོ་བཅོ་ལྔ་ལོན་པ་ཞིག་ཡོད་པ་ཁྲིད་ནས་ཡུལ་གཞན་ དུ་ཕྱིན་པ་དང་།    དགོན་པ་ཞིག་ཏུ་འདུག་ནས་ཁྱོས་སྒྲུབ་པ་བྱེད།    ཆུང་མས་ ཟན་བླངས་ཀྱིན་བསྐྱལ་ལོ། ཐེངས་གཅིག་ལ་ཕུག་གི་ཚོད་མ་ཟ་ཟེར་ནས།    ཆུང་མས་མ་ཧེའི་ཞོ་དང་ལ་ ཕུག་སྦྱར་ནས་འདྲེན་དུ་ཕྱིན་པ་དང་།    སློབ་དཔོན་ཏིང་ངེ་འཛིན་ལ་བཞུགས་ འདུག་པས་མ་བླངས་པར་ལོག    །དེ་ནས་ས་ར་ཧ་པཱས་ལོ་བཅུ་གཉིས་ཀྱི་བར་དུ་ 5 ཏིང་ངེ་འཛིན་ལས་མ་བཞེངས།    དེ་ནས་བཞེངས་པ་དང་།    ཆུང་མ་ལ་ལ་ཕུག་ གི་ཚོད་མ་ག་རེ་བྱས་པས།    བྱན་མོ་ན་རེ་ཁྱོད་ལོ་བཅུ་གཉིས་སུ་ཏིང་ངེ་འཛིན་ ལས་མ་བཞེངས་པས་ད་ལྟ་ག་ན་ཡོད།    ད་ནི་དཔྱིད་ཀྱི་དུས་སུ་སོང་ནས་མེད་ དོ་ཞེས་སྨྲས་པ་དང་།    དེར་ས་ར་ཧས་ཆུང་མ་ལ།    ང་རི་ལ་སྒྲུབ་པ་ལ་འགྲོ་བ་

!109@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r

ཡིན་སྨྲས་པས།    ཆུང་མ་ན་རེ་ལུས་དབེན་པ་ནི་དབེན་པ་མ་ལགས།    སེམས་ མཚན་མ་དང་རྣམ་པར་རྟོ ག ་པས་དབེ ན ་པ་ནི ་ དབེ ན ་པའི ་ མཆོ ག ་ལགས་ ཏེ།    ཁྱེད་ཀྱིས་ལོ་བཅུ་གཉིས་སུ་ཏིང་ངེ་འཛིན་ལ་བཞུགས་ཀྱང་།    མཚན་མ་ཕྲ་ མོ་ལ་ཕུག་གི་རྟོག་པ་མ་ཆོད་ན་རི་ཁར་ཕྱིན་པས་ཅི་ལ་ཕན་སྨྲས་པས།    ས་ར་ཧ་

5

པཱས་དེ་བདེན་དགོངས་ཏེ།    མཚན་མ་དང་རྣམ་པར་རྟོག་པ་སྤངས་ཏེ།    གཉུག་ མའི་དོན་ཉམས་སུ་བླངས་པས་ཕྱག་རྒྱ་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་དངོས་གྲུབ་ཐོབ་ནས་ འགྲོ་དོན་དཔག་ཏུ་མེད་པ་མཛད།    མཐར་ཆུང་མ་དང་གཉིས་ཀ་མཁའ་སྤྱོད་ དུ་གཤེགས་སོ།། གུ་རུ་ས་ར་ཧ་པཱའི་ལོ་རྒྱུས་རྫོགས་སོ།། །།

10

Glossary ཁྲིད་པ་  past of འཁྲིད་པ་

ཀ་

མཁའ་སྤྱོད་  sky-goer, ḍāka

ཀྱང་  although

15

འཁྲིད་པ་  taking along, bringing (past ཁྲིད་པ་,

ཀྱིན་  present participle

fut. འཁྲིད་པ་, impv. ཁྲིད་) ཐ་དད་པ་

སྐྱེལ་བ་  spending one’s life (past བསྐྱལ་བ་, fut. བསྐྱལ་བ་, impv. སྐྱོལ་) ཐ་དད་པ་ བསྐྱལ་བ་  past of སྐྱེལ་བ་

ཁ་ ཁ་(བ་)  snow

20

ཁྱེད་  you (h.) ཁྱོ་  husband ཁྱོད་  you

ག་ ག་  interrogative ག་ན་ཡོད་  how is it possible? ག་རེ་  what about གུ་རུ་  guru, spiritual teacher དགོངས་པ་  thinking (h.) (past དགོངས་པ་,

fut. དགོངས་པ་, impv. དགོངས་) ཐ་དད་པ་

དགོན་པ་  monastery, solitary place

!110@

the life story of guru sar aha འགྲོ་  or  འགྲོ་བ་  n. being, creature [of six

kinds]

འགྲོ་བ་  v. going (past ཕྱིན་པ་ or སོང་བ་ ,

fut. འགྲོ་བ་, impv. སོང་) ཐ་མི་དད་པ་

སྒྲུབ་པ་  practicing (past བསྒྲུབས་པ་, fut. བསྒྲུབ་པ་, impv. སྒྲུབས་) ཐ་དད་པ་

གཉིས་  two གཉིས་ཀ་  both གཉུག་མ་  genuine, innate, original

ཏ་ ཏིང་ངེ་འཛིན་  meditation, samādhi

ང་ དངོས་  actual དངོས་གྲུབ་  attainment, siddhi

ཅ་ ཅི་  what གཅིག་  one བཅུ་གཉིས་  twelve བཅོ་ལྔ་  fifteen

རྟོག་པ་  n. thought; v. thinking (past བརྟགས་པ་, fut. བརྟག་པ་, impv. རྟོགས་) ཐ་དད་པ་

ཐ་ ཐེངས་  time, times ཐོབ་པ་  past of འཐོབ་པ་ མཐའ་  end མཐར་  at the end འཐོབ་པ་  attaining (past ཐོབ་པ་,

fut. འཐོབ་པ་) ཐ་མི་དད་པ་

ཆ་ ཆུང་མ་  wife

ད་

ཆེན་པོ་  great

ད་  now, at present

ཆོད་པ་  cutting ཐ་མི་དད་པ་

ད་ལྟ་  now

མཆོག་  best, supreme

དང་  and, with དུས་  time

ཇ་

དེ་ནས་  then དོན་  meaning, purpose, aim

ཉ་ ཉམས་  mind, heart, experience ཉམས་སུ་ལེན་པ་  practicing, interiorizing.

See ལེན་པ་

བདེན་  true འདྲེན་པ་  serving, giving out (past དྲངས་པ་, fut. དྲང་བ་, impv. དྲོངས་) ཐ་དད་པ་

!111@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r སྦྱར་བ་  past of སྦྱོར་བ་

ན་

སྦྱོར་བ་  mixing, joining, uniting (past སྦྱར་བ་, fut. སྦྱར་བ་, impv. སྦྱོར་) ཐ་དད་པ་

ན་  if ན་རེ་  a particle preceding direct speech

or quote

མ་

རྣམ་པར་རྟོག་པ་  conceptualization

མ་  woman, mother མ་ཧེ་  buffalo

པ་

མེད་པ་  is not there, does not have

དཔག་  measure

སྨྲ་བ་  saying (past སྨྲས་པ་, fut. སྨྲ་བ་,

དཔྱིད་  spring

impv. སྨྲོས་) ཐ་དད་པ་

སྤངས་པ་  past of སྤོང་བ་

སྨྲས་པ་  past of སྨྲ་བ་

སྤོང་བ་  abandoning (past སྤངས་པ་, fut. སྤང་བ་,

impv. སྤོངས་) ཐ་དད་པ་

ཕ་ ཕན་  use, benefit ཕྱག་རྒྱ་  seal, mudrā ཕྲ་མོ་  subtle ཕྱིན་པ་  past of འགྲོ་བ་

བ་ བར་  between

ཙ་

ཚ་ ཚོད་མ་  vegetable dish མཚན་མ་  sign, mark, characteristics

ཛ་ མཛད་པ་  doing (h.) (past མཛད་པ་,

fut. མཛད་པ་, impv. མཛོད་) ཐ་དད་པ་ རྫོགས་པ་  completing, perfecting ཐ་མི་དད་པ་

བྱན་མོ་  wife བྱས་པ་  past of བྱེད་པ་ བྱེད་པ་  doing or saying (past བྱས་པ་, fut. བྱ་བ་, impv. བྱོས་) ཐ་དད་པ་ བླངས་པ་  past of ལེན་པ་ དབེན་པ་  isolating, isolation, being isolated ཐ་མི་དད་པ་

ཝ་

ཞ་ ཞིག་  indefinite article ཞོ་  yogurt

!112@

the life story of guru sar aha གཞན་  other

ལགས་  (copula, polite)

བཞུགས་པ་  abiding (h.) (past བཞུགས་པ་,

ལུས་  body

fut. བཞུགས་པ་ impv. བཞུགས་) ཐ་མི་དད་པ་

བཞེངས་པ་  rising, getting up (past བཞེངས་པ་,

fut. བཞེངས་པ་, impv. བཞེངས་) ཐ་དད་པ་

ལོ་རྒྱུས་  story, history ལོག་པ་  returning ཐ་མི་དད་པ་

ཟ་བ་  eating (past བཟས་པ་, fut. བཟའ་བ་, impv. ཟོ་) ཐ་དད་པ་

ལོན་པ་  reaching ཐ་མི་དད་པ་

ཟན་  cooked food, a dish ཟེར་བ་  saying (past ཟེར་བ་, fut. ཟེར་བ་) ཐ་དད་པ་

ཡ་ ཡུལ་  country

ར་ རི་  mountain

ལ་ ལ་ཕུག་  radish, turnip

impv. ལོངས་) ཐ་དད་པ་

ལོ་  year

ཟ་

འ་

ལེན་པ་  taking to (past བླངས་པ་, fut. བླང་བ་,

ཤ་ གཤེགས་པ་  going (h.) ཐ་མི་དད་པ་

ས་ ས་ར་ཧ་པཱ་  Saraha-pā, one of the eighty-four

great siddhas

སེམས་  n. mind སོང་བ་  past of འགྲོ་བ་ སློབ་དཔོན་  master

ཧ་

ཨ་

!113@

10. The Life Story of Guru Kot.ālipa གུ་རུ་ཀོ་ཊཱ་ལི་པའི་ལོ་རྒྱུས། From Life Stories of the Eighty-Four Great Siddhas གྲུབ་ཐོབ་བརྒྱད་ཅུ་རྩ་བཞིའི་ལོ་རྒྱུས། Told by Abhayadānaśrī or Abhayadatta (Mi ’jigs pa sbyin pa dpal) Translated into Tibetan by Smon grub shes rab

ཡུལ་རཱ་མེ་ཤྭར་བྱ་བ་ནས་ཞག་བཞིར་ཕྱིན་པའི་ས་ན།    གནས་དང་ཡུལ་གྱི་ཆེད་ དུ།    ཀོ་ཊཱ་ལི་པ་སྟེ་ཏོག་ཙེ་པ།    རི་བོ་ཞིག་བརྐོ་ཞིང་ཡོད་པའི་ཚེ།    སློབ་དཔོན་ ཤཱ་ནྟི ་ པ་སི ང་ྒ ལའི ་ རྒྱལ་པོ ས་གདན་དྲངས།    སླར་ཡུལ་དབུས་སུ་ལོ ག ་བྱོ ན ་པ་ དང་མཇལ། སློབ་དཔོན་གྱིས་ཁྱེད་ཅི་བྱེད་སྨྲས་པ་དང་།    དེས་ཀྱང་སྐུ་ཁམས་ལ་སོགས་ 5 པ་ཞུས་ནས།    ངོ ས ་རི ་ བརྐོ ་ ཡི ན ་གདའ་ཞུས་པ་དང་།    རི ་ བརྐོ ་ ནས་ཅི ་ བྱེ ད ་ གསུངས་པ་ན།    རྒྱལ་པོ་ངན་པ་ཀུན་གྱིས་ཡུལ་བཤིག་ནས་མི་ཐམས་ཅད་སྡུག་ བསྔལ་ཞི ང ་ཡི ད ་མི ་ བདེ ་ བས།    ཡུལ་ཡང་མེ ད ་པས་ས་འདི ར ་བདག་རི ་ འདི ་ བཤིག་ནས་འདིར་གནས་དང་ཡུལ་བྱེད་པ་ཡིན།    ཞེས་ཞུས་པས། ཤཱ་ནྟི་པས་སྨྲས་པ་རི་བོ་བརྐོ་བའི་སྔགས་དང་གདམས་ངག་ང་ལ་ཡོད་ན་ 10

!115@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r

དེ་ཁྱོད་ལ་མི་དགོས་སམ་གསུངས་པ་དང་།    དགོས་ཞེས་ཞུས་པས།    དེའི་ཞལ་ ནས་ ... བླ་མ་ལ་གུས་པར་གྱིས།    བདེ་སྡུག་ཐམས་ཅད་རང་གི་སེམས་ལས་བྱུང་བས་ རང་སེམས་གཉུག་མའི་དོན་ལ་གོམས་པར་གྱིས།    དེ་ཡང་རང་སེམས་གཉུག་མ་

5

འགྱུར་བ་མེད་པ་ནི་རི་དང་འདྲ་ལ།    རིག་པ་གསལ་ལ་མ་འགག་པ་དེ་ཏོག་ཙེ་ དང་འདྲ་བས་རྐོ ས ་ཤི ག     བརྩོ ན ་འགྲུས་གཉི ས ་པོ ་ ལག་པ་གཡས་གཡོ ན ་དང་ འདྲ་བས་མ་བྲལ་བར་བརྐོ ་ དགོ ས ་པ་ཡི ན ་གསུངས་ནས།    དེ ་ ཡང་ཚི ག ས་སུ་ བཅད་ནས་གསུངས་པ། བདེ་སྡུག་ཐམས་ཅད་སེམས་ལས་བྱུང་།།

10

གདམ་པས་སེམས་ཀྱི་རི་བོ་རྐོས།། ས་ཡི་རི་བོ་བརྐོས་གྱུར་ཀྱང་།། གཉུག་མའི་བདེ་ཆེན་རྟོགས་མི་འགྱུར།། ཞེ ས ་གསུངས་པ་བཞི ན ་དུ་དེ ས ་ཀྱང་བསྒོ མ ས་པས།    ལོ ་ བཅུ་གཉི ས ་ནས་ དངོས་གྲུབ་ཐོབ།

15

དེ ་ ནས་འགྲོ ་ དོ ན ་མང་དུ་མཛད་དེ །     ལུས་དེ ་ ཉི ད ་ཀྱི ས ་མཁའ་སྤྱོ ད ་དུ་ གཤེགས་སོ།། གུ་རུ་ཀོ་ཊཱ་ལི་པའི་ལོ་རྒྱུས་རྫོགས་སོ།། །།

!116@

t h e li fe sto ry o f gu ru ko ṭ Ā li pa

Glossary འགག་པ་  being obstructed (past འགགས་པ་,

ཀ་

fut. འགག་པ་) ཐ་མི་དད་པ་

ཀུན་  all

འགྱུར་བ་  being changed (past གྱུར་པ་,

fut. འགྱུར་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

ཀོ་ཊཱ་ལི་པ་  (a personal name)

འགྲོ་  or  འགྲོ་བ་  beings

ཀྱང་  also, too

འགྲོ་བ་  going (past ཕྱིན་པ་, fut. འགྲོ་བ་, impv.

རྐོ་བ་  or  བརྐོ་བ་  digging (past བརྐོས་པ་,

སོང་) ཐ་མི་དད་པ་

fut. བརྐོ་བ་, impv. རྐོས་) ཐ་དད་པ་

རྒྱལ་པོ་  king

རྐོས་  impv. of རྐོ་བ་

སྒོམ་པ་  meditating (past བསྒོམས་པ་,

སྐུ་  body (h.), used for honorifics related

fut. བསྒོམ་པ་, impv. སྒོམས་) ཐ་དད་པ་

to the body

བསྒོམ་པ་  fut. of སྒོམ་པ་

བརྐོ་བ་  see རྐོ་བ་

བསྒོམས་པ་  past of སྒོམ་པ་

ཁ་

ང་

ཁམས་  condition, health

ང་  I

ཁྱེད་  you (h.)

ངན་པ་  bad, evil

ཁྱོད་  you

ངོས་  I

མཁའ་སྤྱོད་  sky-goer, ḍāka

དངོས་གྲུབ་  attainment, siddhi སྔགས་  mantra

ག་ གུས་  reverence

ཅ་

གོམས་པ་  being habituated ཐ་མི་དད་པ་ གྱིས་  impv. of བགྱིད་པ་ (do not confuse with

the more common instrumental ending!)

གྱུར་པ་  past of འགྱུར་བ་ དགོས་པ་  wanting, needing ཐ་མི་དད་པ་ བགྱིད་པ་  doing [elegant] (past བགྱིས་པ་, fut.

ཅི་  what གཅོད་པ་  cutting, dividing (past བཅད་པ་,

fut. གཅད་པ་, impv. ཆོད་) ཐ་དད་པ་

བཅད་པ་  past of གཅོད་པ་ བཅུ་གཉིས་  twelve

བགྱི་བ་, impv. གྱིས་) ཐ་དད་པ་

!117@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r

ཆ་

ད་

ཆེད་དུ་  for the sake of

དང་  and, with

ཆེན་  great, short for ཆེན་པོ་

དོན་  meaning, purpose དྲངས་པ་  past of འདྲེན་པ་

ཇ་

གདན་  seat

མཇལ་བ་  meeting (past མཇལ་བ་, fut. མཇལ་བ་,

impv. མཇོལ་) ཐ་དད་པ་

གདན་དྲངས་པ་  past of གདན་འདྲེན་པ་ གདན་འདྲེན་པ་  inviting (for the verb,

see འདྲེན་པ་)

འཇིག་པ་  destroying, demolishing

(past བཤིག་པ་, fut. བཤིག་པ་, impv. ཤིག་)

གདམ་པ་  transmitted instruction

ཐ་དད་པ་

གདམས་ངག་  transmitted instruction གདའ་བ་  being (verb of existence)

ཉ་

བདག་  I

ཉིད་  used for making abstract nouns or

for emphasis

བདེ་སྡུག་  happiness and suffering

གཉིས་པོ་  both

བདེ་བ་  happiness, comfort, well-being

གཉུག་མ་  genuine, innate, original

འདྲ་བ་   being similar ཐ་མི་དད་པ་

ཏ་

འདྲེན་པ་  drawing (past དྲངས་པ་, fut. དྲང་བ་, impv. དྲོངས་) ཐ་དད་པ་ སྡུག་བསྔལ་  suffering, duḥkha

ཏོག་ཙེ་  mattock, hoe

སྡུག་པ་  suffering

ཏོག་ཙེ་པ་  (a personal name) གཏན་  constant, perpetual

ན་

རྟོགས་པ་  realizing, true understanding ཐ་མི་དད་པ་

གནས་  place, home

ཐ་

པ་

ཐམས་ཅད་  all

ཕ་

ཐོབ་པ་  past of འཐོབ་པ་ འཐོབ་པ་  attaining (past ཐོབ་པ་, fut. འཐོབ་པ་) ཐ་མི་དད་པ་

ཕྱིན་པ་  past of འགྲོ་བ་

!118@

t h e li fe sto ry o f gu ru ko ṭ Ā li pa ཚེ་  time, at the time

བ་ བྱ་བ་  called

ཛ་

བྱུང་བ་  past of འབྱུང་བ་

མཛད་པ་  doing (h.) (past མཛད་པ་, fut. མཛད་པ་, impv. མཛོད་) ཐ་དད་པ་

བྱེད་པ་  doing, or saying (past བྱས་པ་,

fut. བྱ་བ་, impv. བྱོས་) ཐ་དད་པ་

རྫོགས་པ་  completing ཐ་མི་དད་པ་

བྱོན་པ་  past of འབྱོན་པ་ བྲལ་བ་  past of འབྲལ་བ་

ཝ་

འབྱུང་བ་  emerging (past བྱུང་བ་, fut. འབྱུང་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

འབྱོན་པ་  arriving, reaching (past བྱོན་པ་,

ཞ་

fut. འབྱོན་པ་, impv. བྱོན་) ཐ་དད་པ་

ཞག་  day

འབྲལ་བ་  being separated, being without (past བྲལ་བ་, fut. འབྲལ་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

ཞལ་  mouth (h.)

བླ་མ་  lama

ཞུ་བ་  asking, offering an answer (past ཞུས་པ་, fut. ཞུ་བ་, impv. ཞུས་) ཐ་དད་པ་ ཞུས་པ་  past of ཞུ་བ་

མ་

ཞེས་  end of direct speech

མང་པོ་  many, much

བཞི་  four

མི་  person, people

བཞིན་དུ་  according

སྨྲ་བ་  saying (past སྨྲས་པ་, fut. སྨྲ་བ་,

impv. སྨྲོས་) ཐ་དད་པ་

སྨྲས་པ་  past of སྨྲ་བ་

ཟ་ ཟེར་བ་  saying (past ཟེར་བ་, fut. ཟེར་བ་) ཐ་དད་པ་

ཙ་

བཟོད་པ་  patience, being patient

བརྩོན་འགྲུས་  perseverance, diligence

འ་ ཚ་ ཚིགས་  lines, joints ཚིགས་སུ་བཅད་པ་  verses, speak in verses

ཡ་ ཡང་  also, although, further

!119@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r ཡི་  “of ” in verses

ཤ་

ཡིད་  mind

ཤཱ་ནྟི་པ་  (a personal name)

ཡུལ་  country, region, place, homeland

གཤེགས་པ་  going (h.) ཐ་མི་དད་པ་

ཡུལ་དབུས་  Middle Country, Magadha

བཤིག་པ་  past of འཇིག་པ་

གཡས་  right གཡོན་  left

ས་ ས་  place, land, soil, earth

ར་

སམ་  an interrogative after ས་

རང་  own, one’s own རཱ་མེ་ཤྭར་  Rāmeśvaram, an island that nearly

སིང་ྒ ལ  Siṅhāla, Sri Lanka

connects the south of India with Sri Lanka

སེམས་  mind

རི་  mountain

སླར་  again

རི་བོ་  mountain

སློབ་དཔོན་  master

རིག་པ་  awareness

གསལ་བ་  clear, clarity གསུང་བ་  saying (h.) (past གསུངས་པ་, fut. གསུང་

ལ་ ལ་སོགས་པ་  etc. ལག་པ་  hand ལགས་པ་  (copula, polite) ལུས་  body ལོ་  year ལོ་རྒྱུས་  story, history

བ་, impv. གསུངས་) ཐ་དད་པ་

གསུངས་པ་  past of གསུང་བ་ བསམ་པ་  thought

ཧ་

ཨ་

ལོག་   back

!120@

11. The Life Story of Guru Śāntipa

གུ་རུ་ཤཱ་ནྟི་པའི་ལོ་རྒྱུས། From Life Stories of the Eighty-Four Great Siddhas གྲུབ་ཐོབ་བརྒྱད་ཅུ་རྩ་བཞིའི་ལོ་རྒྱུས། Told by Abhayadānaśrī or Abhayadatta (Mi ’jigs pa sbyin pa dpal) Translated into Tibetan by Smon grub shes rab

Śāntipa became a prominent teacher at the monastic university of Vikramaśīla, and his fame spread throughout the subcontinent. The king of Sri Lanka invited him to teach the Buddhist Dharma, and after some consideration Śāntipa accepted the invitation. He was received in Sri Lanka with great honor and…

ལོ ་ གསུམ་གྱི ་ བར་དུ་སྡེ ་ སྣོ ད ་ཀྱི ་ ཆོ ས ་མང་དུ་བཤད་དོ ། །    དེ ་ ནས་སློ བ ་དཔོ ན ་ ཤཱ་ནྟི་པ་འཁོར་བཅས་ཡུལ་དབུས་སུ་ཆས་པ་དང་།    ཡུལ་དབུས་སུ་ལོག་པ་ལ་ ལམ་གཉིས་ཡོད་པའི་རིང་ཤོས་ནས་ཆས་སོ།།    རཱ་མེ་ཤྭར་ལ་ཕྱིན་པ་དང་།    དེ་ ནས་ཡུལ་དབུས་སུ་འགྲོ་སྐབས་བར་ན་མི་མེད་པའི་ལམ་ཞག་བདུན་འགྲོ་དགོས་ པ་ཡོད་པ་ལ།    འཁོར་རྣམས་ལ་སློབ་དཔོན་གྱིས་ཞག་བདུན་གྱི་ཆས་ཁྱེར་ཅིག་ 5 གསུངས་ནས།    དེ ་ བཞི ན ་དུ་བྱས་ཏེ ་ ཕྱི ན ་ནས་ཞག་བཞི འི ་ ལམ་དུ་ཕེ བ ས་པ་

!121@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r

ན།    སྐལ་ལྡན་ཏོག་ཙེ་པ་དང་མཇལ་ཏེ།    དེའི་ལོ་རྒྱུས་ནི་ཁོ་རང་གི་སྐབས་སུ་ སྟོན་ནོ།། དེ ་ ནས་སློ བ ་དཔོ ན ་འཁོ ར ་དང་བཅས་པ་བི ་ ཀྲ་མ་ཤཱི ་ ལར་བྱོ ན ་པ་དང་།     སློ བ ་དཔོ ན ་ཤི ན ་ཏུ་བགྲེ ས ་པར་གྱུར་པས།    སྤྱན་ལོ ང ་ཞི ང ་།    ལུས་པོ ས ་སྦྱོ ར ་

5

མི་བཟོད་ནས།    སློབ་མ་རྣམས་ཀྱིས་མ་ཧེའི་ཞོ་ལ་ཀ་ར་བཏབ་ནས་འདྲེན་པ་ ལས།    གཞན་ཁ་ཟས་རགས་པ་རྣམས་སྤངས་ནས་ཕྲ་བ་བསྟེན་ནོ། ། ཡོ ང ས་གྲགས་སུ་སློ བ ་དཔོ ན ་གྱི ས ་ལོ ་ བརྒྱ་རྩ་བཞེ ས ་པའི ་ དུས་སུ།    སློ བ ་ དཔོན་ནི།    ལོ་བཅུ་གཉིས་སུ་རྟོག་པའི་ངང་ལ་གནས་ལ།    ཏོག་ཙེ་པས་རྣམ་ པར་མི ་ རྟོ ག ་པ་བསྒོ མ ས་པས།    ལོ ་ བཅུ་གཉི ས ་ན་ཕྱག་རྒྱ་ཆེ ན ་པོ ་ མཆོ ག ་གི ་

10

དངོས་གྲུབ་ཐོབ་སྟེ།    གཉུག་མའི་ཆོས་ཉིད་ལ་གནས་སོ། ། དེ་ལས་བཞེངས་པ་ལས།    སློབ་དཔོན་ཤཱ་ནྟི་པ་ལ་ནི།    སློབ་མ་རྣམས་ཀྱིས་ བསྙེན་བཀུར་བྱེད་ལ།    ཏོག་ཙེ་པ་ནི།...    ལྷ་དང་མཁའ་འགྲོ་མ་ཐམས་ཅད་ན་ རེ།    འདི་ནི་རྡོ་རྗེ་སེམས་དཔའ་དངོས་ཡིན་ཟེར་རོ། །...    ཏོག་ཙེ་པས་བླ་མའི་ གདམས་ངག་མ་ཐོབ་བར་ལ།    ཕྱི་རོལ་གྱི་རི་བརྐོས་ལ།    ཐོབ་ནས་སེམས་ཀྱི་རི་

15

བོ་བརྐོས་པས།    དངོས་གྲུབ་ཐོབ་གསུངས་སོ། ། དེ་ནས་ལྷའི་དབང་པོ་བརྒྱ་བྱིན་ལ་སོགས་པའི་ལྷ་རྣམས་ཀྱིས།    སུམ་ཅུ་རྩ་ གསུམ་ལ་སོགས་པའི་ལྷ་གནས་སུ་སྤྱན་དྲངས་པ་ལ།    ཏོག་ཙེ་པ་གཤེགས་སུ་མ་ བཞེད་ནས།    དེའི་ཞལ་ནས་བདག་ནི་བླ་མ་ལ་ཕྱག་འཚལ་བ་ཡིན་ཏེ།    སངས་ རྒྱས་བས་ཀྱང་བླ་མ་བཀའ་དྲིན་ཆེ་བ།...    །ཅེས་གསུངས་ནས།    ཡེ་ཤེས་ཀྱི་སྤྱན་

20

གྱི ས ་གཟི ག ས་ན།    ཡུལ་གཉི ས ་ཀྱི ་ བར་ཟླ་བ་དྲུག་གི ་ ལམ་ཡོ ད ་ཀྱང་།    སྐད་ ཅི ག ་ལ་བི ་ ཀྲ་མ་ཤཱི ་ ལར་བྱོ ན ་ནས།    ཡེ ་ ཤེ ས ་ཀྱི ་ ལུས་ཀྱི ས ་བླ་མ་ལ་ཕྱག་དང་།     བསྐོར་བས་བསྙེན་བཀུར་མཛད་པ་ལ།    བླ་མ་འཁོར་དང་བཅས་པས་མ་མཁྱེན་

!122@

t h e li fe sto ry o f gu ru Ś Ā n t i pa

ནས།    ཡང་ཏོག་ཙེ་པས་རྣམ་སྨིན་གྱི་ལུས་དངོས་སུ་བསྟན་ནས།    ­ཕྱག་དང་།    ​ བསྐོར་བ་གྲངས་མེད་པ་མཛད།    ཞབས་ལ་མགོ་བོས་གཏུགས་པ་དང་།    ­ཤཱ་ནྟི་ པས་སུ་ཡིན་དྲིས་པ་ན།    བདག་བླ་མའི་སློབ་མ་ཡིན་ཞེས་ཞུས་པ་ན།    བདག་ལ་ སློབ་མ་དཔག་ཏུ་མེད་པ་ཡོད་པས།    ངོས་མ་ཟིན་གསུངས་པས།    སླར་བདག་ ཏོ ག ་ཙེ ་ པ་ལགས་ཞུས་པས།    དཔོ ན ་སློ བ ་གཉི ས ་བརྡས་མཇལ་ནས།    ཡི ད ་ 5 ཕེབས་པའི་གཏམ་མང་དུ་མཛད་ནས། བླ ་ མ ས ་ སློ བ ་ མ ་ ལ །      ཁྱོ ད ་ ཀྱི ས ་ ཡོ ན ་ ཏ ན ་ གྱི ་ ཆོ ས ་ ཅི ་ ཐོ བ ་ ག སུ ང ས ་ པས།    ཏོག་ཙེ་པས་ངོས་ཀྱིས་བླ་མའི་གདམས་ངག་ཉམས་སུ་བླངས་པས།    ཕྱག་ རྒྱ་ཆེན་པོ་ཆོས་ཀྱི་སྐུ་མཆོག་ཐོབ་ནས་མཆི་ཞུས་པས།    བླ་མའི་ཞལ་ནས་ངས་ ནི་སྨྲ་བ་གཙོ་བོར་བྱས་ཤིང་།    སྒྲུབ་པ་གཙོ་བོར་མ་བྱས་པས།    དོན་དང་མ་ 10 ཕྲད་ལ།    ཁྱོད་ཀྱིས་ནི།    སྒྲུབ་པ་གཙོ་བོར་བྱས་ཤིང་།    སྨྲ་བ་གཙོ་བོར་མ་བྱས་ པས།    དོན་དང་མཇལ་ནས་འདུག་ཅིང་།    ངས་ཁྱོད་ལ་གདམས་ངག་སྦྱིན་པ་ ཡང་བརྗེད་ནས་འདུག་ད་ཁྱོད་ཀྱིས་ང་ལ་གདམས་ངག་ཀྱང་སྟོན།    ཡོན་ཏན་ གྱི་ཆོས་ཅི་ཡོད་པའང་སྟོན་ཅིག་གསུངས་པས། ཏོག་ཙེ་པས།    དབེན་པའི་ས་ཕྱོགས་སུ་བླ་མ་ལ་ཆོས་ཀྱི་སྐུའི་ཡོན་ཏན་དུ་ 15 མ་ཡང་བསྟན།    སྔར་བླ་མ་རང་གི་གདམས་ངག་ཀྱང་ཡར་ཕུལ།    བླ་མས་ཀྱང་ དགུང་ལོ་བཅུ་གཉིས་སུ་གདམས་ངག་ཉམས་སུ་བླངས་པས།    བླ་མ་རཏྣཱ ་ཀ་ར་ ཤཱ་ནྟི་པས་ཀྱང་།    ཕྱག་རྒྱ་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་དངོས་གྲུབ་ཐོབ་ནས།    འགྲོ་བའི་ དོན་མཛད་དེ།    མཁའ་སྤྱོད་དུ་གཤེགས་སོ། ། གུ་རུ་ཤཱ་ནྟི་པའི་ལོ་རྒྱུས་རྫོགས་སོ། །

!123@

20

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r

Glossary འཁྱེར་བ་  carrying (past ཁྱེར་བ་, fut. འཁྱེར་བ་,

ཀ་

impv. ཁྱེར་) ཐ་དད་པ་

ཀ་ར་  sugar

ག་

ཀུན་  all བཀའ་དྲིན་  kind, kindness (honorific of དྲིན་]

གྱུར་པ་  past of འགྱུར་བ་

བཀུར་བ་  respecting, honoring (past བཀུར་བ་,

གྲགས་པ་  known

fut. བཀུར་བ་, impv. བཀུར་) ཐ་དད་པ་

རྐོ་བ་  or  བརྐོ་བ་  digging (past བརྐོས་པ་,

fut. བརྐོ་བ་, impv. རྐོས་) ཐ་དད་པ་

སྐད་ཅིག་  instant, moment སྐབས་  during, occasion སྐལ་བ་  good fortune སྐུ་  body (h.) སྐོར་བ་  circumambulating (past བསྐོར་བ་,

fut. བསྐོར་བ་, impv. སྐོར་) ཐ་དད་པ་

གྲངས་  number དགུང་ལོ་  honorific of ལོ་ year དགོས་པ་  necessary བགྲེས་པ་  aging, growing old

(past བགྲེས་པ་, fut. བགྲེ་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

མགོ་བོ་  head འགྱུར་བ་  changing, turning into, becoming

(past གྱུར་པ་, fut. འགྱུར་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

བརྐོས་པ་  past of བརྐོ་བ་

འགྲོ་བ་  n. beings; v. going (past ཕྱིན་པ་, fut. འགྲོ་བ་, impv. སོང་) ཐ་མི་དད་པ་

བསྐོར་བ་  past of སྐོར་བ་

སྒོམ་པ་  meditating (past བསོྒམས་པ་,

ཁ་

སྒྲུབ་པ་  practicing (past བསྒྲུབས་པ་, fut. བསྒྲུབ་པ་, impv. སྒྲུབས་) ཐ་དད་པ་

ཁ་ཟས་  food ཁོ་  he ཁྱེར་  impv. of འཁྱེར་བ་ ཁྱོད་  you (non-honorific) མཁའ་འགྲོ་མ་  sky-goer, ḍākinī མཁའ་སྤྱོད་  sky-goer, ḍāka མཁྱེན་པ་  knowing, cognizing, recognizing ཐ་མི་དད་པ་

འཁོར་  assembly, retinue

fut. བསོྒམ་པ་, impv. སོྒམས་) ཐ་དད་པ་

བརྒྱ་བྱིན་  epithet of Indra བརྒྱ་རྩ་  one hundred བསྒོམས་པ་  past of སྒོམ་པ་

ང་ ང་  I ངང་  continuity, continuum ངོས་  I

!124@

t h e li fe sto ry o f gu ru Ś Ā n t i pa ངོས་ཟིན་པ་  recognizing ཐ་མི་དད་པ་ དངོས་  real, actual དངོས་གྲུབ་  attainment, siddhi སྔར་  previous

ཅ་ ཅི་  what, which ཅི་ཡོད་པའང་  whatever there is ཅེས་  thus, end of direct speech བཅས་པ་  together with བཅུ་གཉིས་  twelve

ཇ་ མཇལ་བ་  meeting (past མཇལ་བ་, fut. མཇལ་བ་, impv. མཇོལ་) ཐ་དད་པ་ བརྗེད་པ་  forgetting ཐ་མི་དད་པ་

ཉ་ ཉམས་  mind, heart, experience, practice གཉིས་  two གཉུག་མ་  genuine, innate, original བསྙེན་བཀུར་  reverence, respect བསྙེན་པ་  or  སྙེན་པ་  serving (past བསྙེན་པ་,

fut. བསྙེན་པ་, impv. སྙེན་) ཐ་དད་པ་

ཆ་ ཆས་  provisions, requisites ཆས་པ་  preparing to depart, departing (past ཆས་པ་, fut. ཆས་པ་) ཐ་མི་དད་པ་ ཆེ་བ་  being great ཆེན་པོ་  great ཆོས་  dharma, the Buddhist teachings,

phenomenon, thing, quality

ཆོས་ཉིད་  reality, things as they are,

dharmatā

མཆི་བ་  coming (past མཆིས་བ་, fut. མཆི་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

མཆོག་  supreme, excellent འཆད་པ་  explaining (past བཤད་པ་,

fut. བཤད་པ་, impv. ཤོད་) ཐ་དད་པ་

ཏ་ ཏོག་ཙེ་  mattock, hoe ཏོག་ཙེ་པ་  (a personal name) གཏམ་  talk, conversation གཏུག་པ་  touching (past གཏུགས་པ་, fut. གཏུག་པ་, impv. གཏུགས་) ཐ་དད་པ་ གཏུགས་པ་  past of གཏུག་པ་ བཏབ་པ་  past of འདེབས་པ་ རྟོག་པ་  thought, conceptual thought སྟེན་པ་  relying, depending (past བསྟེན་པ་,

fut. བསྟེན་པ་, impv. སྟེན་) ཐ་དད་པ་ སྟོན་  impv. of སྟོན་པ་

སྟོན་པ་  teaching, displaying, indicating,

relating (past བསྟན་པ་, fut. བསྟན་པ་, impv. སྟོན་) ཐ་དད་པ་ བསྟན་པ་  past of སྟོན་པ་

!125@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r བསྟེན་པ་  past of སྟེན་པ་

འདྲེན་པ་  serving, inviting (past དྲངས་པ་,

ཐ་

རྡོ་རྗེ་སེམས་དཔའ་  Vajrasattva, name of

fut. དྲང་བ་, impv. དྲོངས་) ཐ་དད་པ་

ཐམས་ཅད་  all

a Buddha, embodies all of the five or hundred buddha families

ཐོབ་པ་  past of འཐོབ་པ་

ལྡན་པ་  having, being endowed with

འཐོབ་པ་  obtaining (past ཐོབ་པ་, fut. འཐོབ་པ་)

སྡེ་  class, scripture, collection

ཐ་མི་དད་པ་

སྡེ་སྣོད་  the collection of the Buddhist

scriptures, piṭaka

ད་

བརྡས་མཇལ་བ་  greeting as equals

ད་  now

ན་

དང་  and དང་བཅས་པ་  together with

ན་རེ་  a particle preceding direct speech

or quote

དུ་མ་  many

གནས་  place, abode

དུས་  time

གནས་པ་  abiding, dwelling

དེ་ཅི་སྟེ་ན་  why is that?

རྣམ་པར་རྟོག་པ་  conceptual thought

དེ་ནས་  then

རྣམ་པར་མི་རྟོག་པ་  negative form of

དེ་ལས་  from that

རྣམ་པར་རྟོག་པ་

དོན་  meaning, reality, for the sake of

རྣམ་སྨིན་  maturing, ripening ཐ་མི་དད་པ་

དྲིས་པ་  past of འདྲི་བ་

(a contraction of རྣམ་པར་སྨིན་པ་)

དྲུག་  six

སྣོད་  container

གདམས་ངག་  transmitted instruction

པ་

བདག་  I བདུན་  seven

དཔག་  measure

འདུག་པ་  there is, having (verb of existence)

དཔོན་  master

འདེབས་པ་  putting, throwing (past བཏབ་པ་,

སྤངས་པ་  past of སྤོང་བ་

fut. གདབ་པ་, impv. ཐོབ་) ཐ་དད་པ་

འདྲི་བ་  asking (past དྲིས་པ་, fut. དྲི་བ་,

impv. དྲིས་) ཐ་དད་པ་

སྤོང་བ་  abandoning, giving up (past སྤངས་པ་,

fut. སྤང་བ་, impv. སྤོངས་) ཐ་དད་པ་ སྤྱན་  eye (h.)

!126@

t h e li fe sto ry o f gu ru Ś Ā n t i pa སྤྱན་དྲངས་པ་  past of སྤྱན་འདྲེན་པ་

བླངས་པ་  past of ལེན་པ་

སྤྱན་འདྲེན་པ་  inviting. See འདྲེན་པ་

དབང་པོ་  lord, king, ruler དབེན་པ་  being isolated, remote, secluded ཐ་མི་དད་པ་

ཕ་

འབུལ་བ་  offering (past ཕུལ་བ་, fut. དབུལ་བ་,

ཕུལ་བ་  past of འབུལ་བ་

impv. ཕུལ་) ཐ་དད་པ་

ཕེབས་པ་  arriving, reaching, traveling

འབྱོན་པ་  arriving (past བྱོན་པ་, fut. འབྱོན་པ་,

(past ཕེབས་པ་, fut. ཕེབས་པ་, impv. ཕེབས་)

impv. བྱོན་) ཐ་མི་དད་པ་

ཐ་མི་དད་པ་

སྦྱིན་པ་  giving, granting (h.) (past བྱིན་པ་,

ཕྱག་རྒྱ་  seal, mudrā

fut. སྦྱིན་པ་, impv. སྦྱིན་ or བྱིན་) ཐ་དད་པ་

ཕྱག་འཚལ་བ་  or  ཕྱག་  prostrating, paying

སྦྱོར་བ་  v. preparing, combining (past སྦྱར་བ་,

homage (past ཕྱག་བཙལ་བ་, fut. ཕྱག་བཙལ་བ་, impv. ཕྱག་འཚོལ་) ཐ་དད་པ་

fut. སྦྱར་བ་, impv. སྦྱོར་) ཐ་དད་པ་ སྦྱོར་བ་  n. activity

ཕྱི་རོལ་  outer ཕྱིན་པ་  past of འགྲོ་བ་

མ་

ཕྱོགས་  direction, place, region

མ་ཧེ་  water buffalo

ཕྲ་བ་  subtle, refined

མང་པོ་  many, much

ཕྲད་པ་  past of འཕྲད་པ་

མི་  person

འཕྲད་པ་  meeting (past ཕྲད་པ་, fut. འཕྲད་པ་)

སྨྲ་བ་  saying, speaking, expounding

ཐ་མི་དད་པ་

(past སྨྲས་པ་, fut. སྨྲ་བ་, impv. སྨྲོས་) ཐ་དད་པ་

བ་

ཙ་

བར་  in between, during, interval

གཙོ་བོ་  main, chief, principal

བས་  a comparative particle བི་ཀྲ་མ་ཤཱི་ལ་  Vikramaśīla (name of

ཚ་

a monastery)

བྱས་པ་  past of བྱེད་པ་ བྱེད་པ་  doing, making (past བྱས་པ་, fut. བྱ་བ་,

impv. བྱོས་) ཐ་དད་པ་

ཛ་

བྱོན་པ་  past of འབྱོན་པ་

མཛད་པ་  doing (h.) (past མཛད་པ་, fut. མཛད་པ་, impv. མཛོད་) ཐ་དད་པ་

བླ་མ་  lama, guru

རྫོགས་པ་  completing ཐ་མི་དད་པ་

!127@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r

ཝ་

འ་

ཞ་

ཡ་

ཞག་  day

ཡང་  although, also; as the first word in a sentence: again, then

ཞབས་  foot, feet (h.)

ཡར་  up

ཞལ་  mouth (h.) ཞུ་བ་  asking, offering an answer (past ཞུས་པ་,

ཡིད་  mind

fut. ཞུ་བ་, impv. ཞུས་) ཐ་དད་པ་

ཡིད་ཕེབས་  touches the heart

ཞུས་པ་  past of ཞུ་བ་

ཡུལ་  country

ཞེས་  thus, end of direct speech

ཡུལ་དབུས་  Middle Country, Magadha

ཞོ་  yogurt

ཡེ་ཤེས་  wisdom

གཞན་  other; at the beginning of a sentence: otherwise, besides

ཡོངས་གྲགས་  widely known, widely renowned;

བཞི་  four

ཡོངས་སུ་  entirely, widely

བཞིན་  as, according to

ཡོན་ཏན་  good quality

བཞེངས་པ་  rising, getting up (past བཞེངས་པ་, fut. བཞེངས་པ་, impv. བཞེངས་) ཐ་དད་པ་

ར་

བཞེད་པ་  wishing, accepting, (past བཞེད་པ་, fut. བཞེད་པ་, impv. བཞེད་) ཐ་དད་པ་

abbreviated form of ཡོངས་སུ་གྲགས་པ་

རགས་པ་  coarse

བཞེས་པ་  reaching, arriving (h.) (past བཞེས་པ་,

རང་  own, one’s own

fut. བཞེས་པ་, impv. བཞེས་) ཐ་དད་པ་

རཏྣ་ཀ་ར་ཤཱ་ནྟི་པ་  Ratnākaraśāntipa, the

ཟ་

རཱ་མེ་ཤྭར་  Rāmeśvaram, an island that nearly

complete name of Śāntipa

connects the south of India with Sri Lanka

ཟེར་བ་  saying (past ཟེར་བ་, fut. ཟེར་བ་) ཐ་དད་པ་ ཟླ་བ་  month

རི་  mountain རི་བོ་  mountain

གཟིགས་པ་  seeing, looking (h.)

རིང་  long

(past གཟིགས་པ་, fut. གཟིགས་པ་, impv. གཟིགས་) ཐ་དད་པ་ བཟོད་པ་  withstanding, tolerating, remaining

patient ཐ་མི་དད་པ་

!128@

t h e li fe sto ry o f gu ru Ś Ā n t i pa

ལ་

ས་

ལ་སོགས་པ་  etcetera

ས་  place

ལགས་པ་  (copula, polite)

ས་ཕྱོགས་  place, location, area

ལམ་  road, path

སངས་རྒྱས་  Buddha

ལུས་  or  ལུས་པོ་  body

སུ་  who?

ལེན་པ་  taking (past བླངས་པ་, fut. བླང་བ་,

སུམ་ཅུ་རྩ་གསུམ་  thirty-three, this refers to

impv. ལོངས་) ཐ་དད་པ་

ལོ་  year ལོ་རྒྱུས་  story, history ལོག་པ་  returning ཐ་མི་དད་པ་ ལོང་བ་  being blind (past ལོངས་པ་,

fut. ལོང་བ་) ཐ་མི་དད་པ་ ཤ་

ཤཱ་ནྟི་པ་  (a personal name) ཤིན་ཏུ་  very ཤོས་  comparative or superlative degree གཤེགས་པ་  going (h.) ཐ་མི་དད་པ་ བཤད་པ་  past of འཆད་པ་

the heaven of the thirty-three gods, known since the Veda སེམས་  mind སླར་  again, later, in addition སློབ་  short for སློབ་མ་ གསུང་བ་  saying (h.) (past གསུངས་པ་,

fut. གསུང་བ་, impv. གསུངས་) ཐ་དད་པ་ གསུངས་པ་  past of གསུང་བ་ གསུམ་  three སློབ་དཔོན་  teacher སློབ་མ་  disciple

ཧ་ ལྷ་  god, enlightened being

ཨ་

!129@

12. How Atiśa Was Invited to Tibet ཇོ་བོ་སྤྱན་འདྲེན་ཚུལ། From Liberation in the Palm of Your Hand རྣམ་གྲོལ་ལག་བཅངས། By Pha bong kha Rin po che

གཉི ས ་པ་བོ ད ་དུ་མཛད་ཚུལ་ནི །     དེ ་ སྐབས་བོ ད ་དུ་བསྟན་པ་སྔ་དར་ནུབ།     ཕྱི་དར་རིམ་བཞིན་འཕེལ་ཀྱང་།    འགའ་ཞིག་འདུལ་བ་ལ་མོས་བློས་སྔགས་ཁྱད་ དུ་གསོ ད །    འགའ་ཞི ག ་སྔགས་ལ་མོ ས ་བློ ས ་འདུལ་བ་ཁྱད་དུ་གསོ ད །    མདོ ་ སྔགས་ཚ་གྲང་ལྟར་ཡ་འགལ་དུ་སོང་།    རྒྱ་གར་ནས་པཎྜི་ཏར་གྲགས་པ་གསེར་ ཚོལ་བ་མང་པོ་བོད་དུ་ལྷགས་ནས་ཆགས་ལམ་དང་།    ངན་སྔགས་མང་པོས་ 5 བོད་ཀྱི་སྐྱེ་བོ་རྣམས་བསླུས་ཏེ་རྒྱལ་བའི་བསྟན་པ་རྣམ་པར་དག་པ་ཤིན་ཏུ་དར་ དཀའ་བ་བྱུང་ནས།    བོད་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་ལྷ་བླ་མ་ཡེ་ཤེས་འོད་ཐུགས་མ་བདེ་བར་ བོ ད ་དུ་བསྟན་པ་རྣམ་དག་ཞི ག ་དར་ཕྱི ར །    བོ ད ་ལ་ཕན་ཐོ ག ས་པའི ་ པཎྜི ་ ཏ་ སྤྱན་འདྲེན་པར་བོད་ཕྲུག་རིག་པ་རྣོ་བ་ཉི་ཤུ་རྩ་གཅིག་རྒྱ་གར་དུ་བཏང་བས་ གཞན་རྣམས་ཚད་པས་ཤི      །ལོ ་ ཆེ ན ་རི ན ་བཟང་དང་།    ལོ ་ ཆུང་ལེ ག ས་ཤེ ་ 10

!131@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r

གཉི ས ་ཀྱི ས ་ཆོ ས ་མཁས་པར་མཁྱེ ན །    ཇོ ་ བོ ་ སྤྱན་འདྲེ ན ་ནི ་ ཞུ་མ་ནུས།    སླར་ བོད་དུ་བྱོན་ནས་རྒྱ་གར་གྱི་མཁས་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་མཛད་སྤྱོད་དང་བཞེད་པ་ མདོ ་ སྔགས་ལ་ནང་འགལ་མེ ད ་ཚུལ་རྒྱལ་པོ འི ་ སྙན་དུ་གསོ ལ །    བོ ད ་ལ་ཕན་ ཐོགས་པའི་པཎྜི་ཏ་གཞན་ནི་མི་འདུག    བི་ཀྲ་མ་ཤཱི་ལར་རྒྱལ་རིགས་ལས་ཐར་

5

པར་གཤེགས་པ་དཔལ་མར་མེ་མཛད་ཡེ་ཤེས་བྱ་བ་བཞུགས།    དེ་སྤྱན་འདྲོངས་ ན་བོད་ལ་ངེས་པར་ཕན་ཐོགས་ཞེས་པཎྜི་ཏ་ཐམས་ཅད་མཐུན་པར་གླེང་ཞུས་ པས་རྒྱལ་པོ འི ་ ཐེ་ ཚོ མ ་ཡང་ཆོ ད །    ཁྱད་པར་ཇོ ་ བོ འི ་ མཚན་ཐོ ས ་པ་ཙམ་གྱི ས ་ མི་ཚུགས་པའི་དད་པ་ཤུགས་དྲག་སྐྱེས་ནས་རྒྱ་བརྩོན་སེང་འཁོར་བརྒྱད་དང་ བཅས་གསེ ར ་མང་དུ་བསྐུར་ནས་ཇོ ་ བོ ་ སྤྱན་འདྲེ ན ་པ་ལ་བཏང་བས་སྤྱན་མ་

10

འདྲོངས།    དེ་ནས་ཆོས་རྒྱལ་རང་པཎྜི་ཏ་སྤྱན་འདྲེན་པའི་ཆ་རྐྱེན་གསེར་འཚོལ་ དུ་བྱོན་པས།    གར་ལོག་གི་རྒྱལ་པོས་བསྟན་པ་ལ་བྱ་བ་བྱེད་པའི་ཆོས་རྒྱལ་དུ་ ཤེས་ནས་ཆོས་མི་གཏོང་ན་སྲོག་མི་གཏོང་བར་བྱས་ཏེ་སྐུ་ལུས་དར་གྱིས་གཅུན་ ནས་བསྡམས།    བཙོ ན ་དུ་བཟུང་བ་ན།    ལྷ་བཙུན་བྱང་ཆུབ་འོ ད ་ཀྱི ས ་ཁུ་བོ ་ བཙོ ན ་ནས་འདོ ན ་ཐབས་སུ་ཕེ བ ས་པ་དང་གར་ལོ ག ་གི ་ རྒྱལ་པོ ས ་ཁྱེ ད ་རང་

15

པཎྜི་ཏ་གདན་འདྲེན་པའི་འཕྲོ་བཤོལ་ལ་ཁྱེད་རང་ངའི་འོག་ཏུ་ཞུགས།    ཡང་ ན་གསེ ར ་རྒྱལ་པོ ་ དང་མཉམ་པ་ཁྱེ ར ་ལ་ཤོ ག     །རྒྱལ་པོ ་ བཏང་གི ་ ཟེ ར ་བ་ ལ།    གསེར་གཏོད་པ་འདམ་ནས་གསེར་སྲང་བརྒྱ་ཐམ་པ་ཁྱེར་ཏེ་རྒྱལ་པོ་བསླུས་ པས་ཀྱང་ཁོ་མ་ཉན།    ལུས་དང་མཉམ་པ་ཙམ་ཁྱེར་ནས་བསླུས་པས་ཀྱང་མགོ་ བོ་ཚང་བ་དགོས་ཟེར་ནས་ཁོ་མ་ཉན།    དེ་ནས་ཐབས་གཞན་མ་བྱུང་བར་རྒྱལ་

20

པོ་གང་དུ་བཅུག་པའི་བཙོན་གྱི་སྒོ་དྲུང་དུ་བྱོན།    ཁུ་བོ་ལ་བོས་ཏེ།    བཀའ་དྲིན་ ཆེན་པོ།    སྔོན་གྱི་ལས་ཐོག་ཏུ་བབ་པ་ཡིན་པས།    ངས་ཁོ་ལ་དམག་བརྒྱབ་ནས་

!132@

h o w at i Ś a wa s i n v i t e d t o t i b e t

བཟློག་ན་ནི་སྐྱེ་བོ་ཚན་པོ་ཆེ་ཕུང་ལ་བཏང་ནས་ངན་སོང་དུ་འགྲོ་དགོས་པར་ སྣང་།    པཎྜི་ཏ་གདན་མི་འདྲེན་པར་ཁྱེད་རང་ངེད་ཀྱི་འོག་ཏུ་ཞུགས་ཟེར་བ་ལ་ ནི།    ཆོས་བློས་བཏང་ནས་སྡིག་རྒྱལ་གྱི་འོག་ཏུ་ཞུགས་པ་ལས།    ཁྱེད་ཆོས་ལྡན་ དུ་གཤེགས་པ་དྲག་སྙམ་དུ་བསམ།    དེ་ནས་གསེར་ཁྱེད་རང་ཙམ་པ་ཞིག་དགོས་ ཟེར་བ་ལ་གསེར་བཙལ་བས།    ཁྱེད་ཀྱི་སྐུ་ལུས་དང་མཉམ་པའི་ཚོད་ཙམ་ཞིག་ 5 རྙེད།    དེ་ལ་ཡང་ཁོ་མ་ཉན་པས་ད་ངས་དབུ་ཙམ་ཞིག་རྙེད་པ་དང་བླུར་འོང་ གིས།    དེ་བར་དུ་སྔོན་གྱི་ལས་ལ་སེམས་པ་དང་།    དཀོན་མཆོག་ལ་གསོལ་བ་ འདེ བ ས་པ་དང་།    སྙི ང ་པོ ་ ཆེ ་ བྲང་འོ ག ་ཏུ་བཅུག་པའི ་ བསོ ད ་ནམས་མཛད་ དགོས་པ་ཡིན།    ཞེས་ཞུས་པ་དང་།    ཁུ་བོ་ཡེ་ཤེས་འོད་ཀྱིས་བཞད་ཅིག་མཛད་ ནས།    ཁྱོད་ལའང་གཅེས་ཕྲུག་སྣུམ་ཟན་མའི་བག་ཅིག་ཡོད།    དཀའ་སྤྱད་དང་ 10 སྙི ང ་རུས་མི ་ ནུས་སྙམ་པ་ཡི ན ་ཏེ །     ང་ཤི ་ ཡང་ཁྱོ ད ་ཀྱི ས ་ཕ་མེ ས ་ཀྱི ་ སྲོ ལ ་སྐྱོ ང ་ བར་སྣང་།    ­ཁྱོ ད ་ཀྱི ་ དེ ་ གོ ་ བ་ཆེ །     ང་ལ་དེ ས ་ཆོ ག     །ངའི ་ བསམ་པ་ལ་བོ ད ་ འདིར་ཆོས་ཁྲིམས་སྐྱོན་མེད་ཅིག་མ་ཚུགས་པར་ང་ཤི་ན་མི་རུང་བ་འདུག་སྙམ་ པ་ཡིན་ཏེ།    ­ད་ན་སོ་ཡང་རྒས།    འདིར་ད་ལན་མ་ཤི་ཡང་ཚེ་ལོ་བཅུ་ལས་མེད།     དེ་ཙམ་གྱི་ཕྱིར་གསེར་མང་པོ་བཏང་ཡང་དཀོན་མཆོག་ཐུགས་ཁྲེལ།    སྔར་ཚེ་ 15 འཁོར་བ་ཐོག་མ་མེད་པ་ནས་ཆོས་ཀྱི་ཕྱིར་གཅིག་ཀྱང་ཤི་བ་མེད།    ད་ལན་ཆོས་ ཀྱི་ཕྱིར་ཤི་ན་ལེགས་པ་ཡིན་པས་རྒྱལ་པོ་འདི་ལ་གསེར་སེ་བ་ར་ཏི་གཅིག་ཀྱང་ མ་སྟེར །    གསེར ་ང་རང་ཙམ་རྙེད ་པ་ཤི ན་ཏུ་རྔམས་ཆེ ་ ན།    ད་མགོ ་ བོ ་ ཙམ་ པ་ག་ན་རྙེད།    གསེར་ཐམས་ཅད་རྒྱ་གར་དུ་ཁྱེར་ལ་ད་དུང་ཇོ་བོ་པཎྜི་ཏ་དེ་ གདན་ཅི་འདྲོངས་གྱིས།    པཎྜི་ཏ་དེའི་སྙན་དུ་ཡང་།    ང་ན་རེ།    ངས་ཁྱེད་དང་ 20 སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པའི་ཕྱིར་ལུས་སྲོག་གར་ལོག་གི་རྒྱལ་པོ་ལ་བྱིན་ཡོད་པས་

!133@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r

ཚེ ་ རབས་ཐམས་ཅད་དུ་བདག་ལ་ཐུགས་རྗེ ས ་འཛི ན ་པ་དང་།    ངའི ་ བསམ་ པའི ་ གཙོ ་ བོ ་ ཁྱེ ད ་བོ ད ་དུ་བྱོ ན ་ནས་སངས་རྒྱས་ཀྱི ་ བསྟན་པ་དར་བར་བྱེ ད ་པ་ ཡི ན ་པས་དེ ་ ཁོ ་ ན་བཞི ན ་དུ་མཛད་པ་དང་།    སྐྱེ ་ བ་འདི འི ་ འོ ག ་རོ ལ ་ཏུ་ཁྱེ ད ་ དང་ངེས་པར་མཇལ་བར་བྱིན་གྱིས་བརླབ་ཏུ་གསོལ་ཞེས་ངའི་འཕྲིན་འདི་སྐྱེལ་

5

མཛོད་ཅིག    །དེ་ལྟར་ལགས་པས་ང་བློས་ཐོངས་ལ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་ལ་ སོམས་ཤིག་གསུངས།    དེ་ལྟར་ཁུ་བོ་དེ་ལུས་ཀྱི་སྟོབས་ཤོར།    གསུང་གི་གདངས་ ཆག    །ཤིན་ཏུ་ཉམ་ཐག་པར་གྱུར་ནའང་།    ད་དུང་བོད་ཀྱི་སེམས་ཅན་དང་།    ­ སངས་རྒྱས་ཀྱི ་ བསྟན་པ་དང་ །     ཇོ ་ བོ ་ འབའ་ཞི ག ་ཐུགས་ལ་སེ མ ས་པའི ་ སྙི ང ་ སྟོ བ ས་ལ་ཡི ད ་ཆེས་ཏེ་ འབྲལ་མི ་ ཕོ ད ་བཞི ན ་དུ་ཕྱི ར ་བྱོ ན །    དེ ་ ནས་ལྷ་བཙུན་

10

བྱང་ཆུབ་འོད་ཀྱིས་སྙིང་རུས་བསྐྱེད་དེ་ཁུ་བོའི་ཐུགས་དགོངས་ཡོངས་སུ་རྫོགས་ པར་བྱ་བ་དང་།    བོད་འདིར་ཡང་...    གསང་སྔགས་ལ་བསྙད་པའི་རྩིང་ཆོས་ མང་དུ་བྱུང་བ་རྣམས་ཐབས་ཀྱིས་བསྣུབ་པའི་ཕྱིར་དུ་ཇོ་བོ་སྤྱན་འདྲེན་པའི་བང་ མི་སུ་འོས་དཀོན་མཆོག་ལ་གསོལ་བཏབ་དང་མོ་རྩིས་ཅི་མཛད་ཀྱང་ནག་ཚོ་ལོ་ ཙྪ་བ་ལ་བབས། … [Nag tsho Lo tsā ba and Rgya Brtson ’grus seng ge, who had been in Vikramaśīla at that time, met Atiśa in his residence in Vikramaśīla:]

15

མཎྜ ་ ལ་ཁྲུ་གང་པ་ཅི ག ་ཡོ ད ་པའི ་ སྟེ ང ་དུ་གསེ ར ་ལི ང ་བ་དེ ་ བཞག    །སི ལ ་ མ་རྣམས་ཚོ མ ་བུར་བཀོ ད ་ནས་ཇོ ་ བོ ་ ལ་ཕུལ་ཏེ །     ལོ ་ ཙྪ ་ བ་རྒྱ་བརྩོ ན ་འགྲུས་ སེ ང ་གེ ས ་གཏམ་བཏང་བ།    བོ ད ་ཀྱི ་ རྒྱལ་པོ ་ བྱང་ཆུབ་སེ མ ས་དཔའ་ཡི ན ་ ལུགས།    ཆོས་རྒྱལ་མེས་དབོན་གསུམ་གྱི་རིང་ལ་ཆོས་ཇི་ལྟར་དར་ལུགས།    གླང་ དར་མས་བསྟན་པ་བསྣུབས་ལུགས།    བླ་ཆེན་པོའི་དྲིན་ལས་དགེ་འདུན་ཇི་ལྟར་

!134@

h o w at i Ś a wa s i n v i t e d t o t i b e t

འཕེལ་ལུགས།    ལྷ་བླ་མ་ཁུ་དབོན་གྱིས་ཇོ་བོ་སྤྱན་འདྲེན་པའི་ཕྱིར་དཀའ་སྤྱད་ བྱས་ལུགས།    ཡེ ་ ཤེ ས ་འོ ད ་ཀྱི ས ་ཞུ་འཕྲི ན ་བསྐུར་ལུགས།    ད་ལྟ་བོ ད ་ན་ཆོ ས ་ ལོག་ཇི་ལྟར་དར་ལུགས་ཞི བ ་རྒྱས་དང་བཅས་པ་ཞུས་ནས།    ད་ཡང་བོ ད ་ཀྱི ་ རྒྱལ་པོ ་ བྱང་ཆུབ་སེ མ ས་དཔའ་དེ ས ་ཚེ ་ དང་ལྡན་པ་འདི ་ མགོ ན ་པོ ་ ཁྱེ ད ་སྤྱན་ འདྲེན་དུ་བཏང་ནས་གདའ་བས།    ན་ནིང་སྐད་མི་གསུང་བར་བོད་ལ་ཐུགས་ 5 རྗེ ས ་གཟི ག ས་པར་ཞུ་ཞུས་པས།    ཇོ ་ བོ འི ་ ཞལ་ནས།    བོ ད ་ཀྱི ་ རྒྱལ་པོ ་ བྱང་ ཆུབ་སེ མ ས་དཔའ་ཡི ན ་པར་འདུག    །ཆོ ས ་རྒྱལ་མེ ས ་དབོ ན ་རྣམ་གསུམ་ཡང་ བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་རྣམ་འཕྲུལ་ཡིན་ཏེ།    དེ་བས་བླ་ཆེན་པོ་ཡང་བྱང་ཆུབ་ སེམས་དཔའི་རྣམ་འཕྲུལ་ཡིན།    དེ་མིན་ན་བསྟན་པའི་མེ་རོ་བསླང་བར་མི་ནུས།     ལྷ་བླ་མ་དེ ་ ཀུན་བྱང་ཆུབ་སེ མ ས་དཔའ་ཡི ན ་པར་འདུག    །བྱང་ཆུབ་སེ མ ས་ 10 དཔའི ་ བཀའ་བཅག་ཏུ་ཡང་མི ་ རུང་བ་ཡི ན །    རྒྱལ་པོ ་ དེ ་ ལ་ངོ ་ ཡང་གནོ ང ་ བར་ཡོད།    ཁོང་གི་མི་ནོར་མང་པོ་ཆུད་ཟོས་ལ་སོང་ །    ཁྱེད་བོད་རྣམས་སྙིང་ རྗེ་བར་ཡང་འདུག་སྟེ།    ང་ཡང་ན་སོ་རྒས།    ལྡེ་མིག་མང་པོའང་འཛིན།    བྱ་ བ་མང་པོའི་འཕྲོ་ཡང་ཡོད་པས་བོད་དུ་ཐོན་རེ་མི་འོང་ངམ།    འོན་ཀྱང་ངས་ བརྟག་པ་ཅིག་བྱ་ཡི།    རེ་ཞིག་ཁྱེད་རང་གི་གསེར་ཚགས་གྱིས་གསུངས་ནས་ཕྱིར་ 15 ལ་གཏོད་པར་མཛད།    དེ་ནས་ཇོ་བོ་རྗེས་བོད་ཁམས་ཀྱི་གདུལ་བྱ་རྣམས་ལ་ ཐུགས་བརྩེ་བས་བོད་དུ་བྱོན་ན་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་ལ་ཕན་མི་ཕན་དང་།     རང་གི་སྐུ་ཚེའི་བར་ཆད་དུ་འགྱུར་མི་འགྱུར་བརྟག་པ་མཛད་པས།    ཐུགས་རྗེ་ ཆེན་པོ་དང་རྗེ་བཙུན་སྒྲོལ་མ་སོགས་ཀྱིས་བོད་དུ་བྱོན་ན་བསྟན་པ་དང་སེམས་ ཅན་ལ་ཤིན་ཏུ་ཕན་ཐོགས་པ་འོང་།    ཁྱད་པར་དུ་ཨུ་པ་སི་ཀ་གཅིག་ལ་བརྟེན་ 20 ནས་ཕན་ཐོ ག ས་ཏེ ་ འོ ང ་།    ཚེ ་ ནི ་ བོ ད ་དུ་བྱོ ན ་ན་ཐུང་བར་འདུག་གསུངས།    

!135@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r

ཇི་ཙམ་གྱིས་ཐུང་ཞུས་པས།    བོད་དུ་མ་བྱོན་ན་དགུ་བཅུ་གོ་གཉིས་ཐུབ།    བྱོན་ ན་བདུན་ཅུ་རྩ་གསུམ་ལས་མི་ཐུབ་གསུངས།    དོན་ལ་ཉི་ཤུ་ཐམ་པས་ཐུང་དུ་ སོང་བ་ཡིན་སྐད།    དེའི་ཚེ་ཇོ་བོའི་ཐུགས་དགོངས་ལ་བོད་ལ་ཕན་ཐོགས་ན་ཚེ་ ཐུང་ནའང་ཐུང་།    ཚེ་ལ་མི་ལྟ་སྙམ་པའི་ཐུགས་སྟོབས་ཆེན་པོ་སྐྱེས་སོ།།

5

Atiśa then left Vikramaśīla and eventually reached Tibet in 1042.

Glossary སྐུ་  body (h.)

ཀ་

སྐུ་ལུས་  body (h.)

ཀུན་  all, complete, entirely, wholly དཀའ་སྤྱད་པ་  bear hardship, endure, practice austerity, withstand difficulties དཀའ་བ་  difficult, hard

སྐུར་བ་  bestowing, conferring, entrusting,

conveying (past བསྐུར་བ་, fut. བསྐུར་བ་, impv. སྐུར་) ཐ་དད་པ་

སྐྱེ་བ་  being born, arising, birth (past སྐྱེས་པ་,

fut. སྐྱེ་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

དཀོན་མཆོག་  jewel, precious stone, gem,

most precious object, the [Three] Jewels, the [Three] Precious Ones: Buddha, Dharma, Saṅgha; lit., rare and supreme

སྐྱེ་བོ་  person, people, being

བཀའ་  word of the Buddha or a teacher,

ཐ་དད་པ་

བཀའ་དྲིན་  kindness, goodness, benevolence

སྐྱེལ་བ་  conveying, carrying (past བསྐྱལ་བ་, fut. བསྐྱལ་བ་, impv. སྐྱོལ་) ཐ་དད་པ་

བཀའ་དྲིན་ཆེན་པོ་  Benevolent One

སྐྱེས་པ་  past of སྐྱེ་བ་

བཀོད་པ་  past of འགོད་པ་

སྐྱོང་བ་  maintaining, sustaining, preserving

སྐྱེད་པ་  developing, cultivating, producing

(past བསྐྱེད་པ་, fut. བསྐྱེད་པ་, impv. སྐྱེད་)

teaching, order (h.)

རྐྱེན་  condition, cause, minor cause,

factor

སྐད་  speech, words, utterance;

verb + སྐད་: it is said

སྐབས་  time, occasion

(past བསྐྱངས་པ་, fut. བསྐྱང་བ་, impv. སྐྱོངས་)

ཐ་དད་པ་

སྐྱོན་  fault, defect, flaw, mistake, error,

wrong, bad

བསྐུར་བ་  past of སྐུར་བ་

!136@

h o w at i Ś a wa s i n v i t e d t o t i b e t བསྐྱེད་པ་  past of སྐྱེད་པ་

འཁྱེར་བ་  carrying, bringing (past ཁྱེར་བ་,

fut. འཁྱེར་བ་, impv. ཁྱེར་) ཐ་དད་པ་

ཁ་

ག་

ཁམས་  domain, territory, area, province,

realm

ག་ན་  where, how, how could

ཁུ་བོ་  paternal uncle

གང་  what, which, where, who

ཁུ་དབོན་  uncle and nephew

གང་བ་  complete, being full ཐ་མི་དད་པ་

ཁོ་  he

གར་ལོག་  Qarlug, Muslim Turkish people

northeast of Tibet

ཁོ་ན་  only, just, exactly

གི་  verbal particle indicating non-past

ཁོང་  he, she (h.)

གྱིས་  impv. of བགྱིད་པ་

ཁྱད་དུ་གསོད་པ་  despising, disparaging,

disdaining (present གསོད་པ་, past བསད་པ་, fut. གསད་པ་ impv. སོད་) ཐ་དད་པ་

གོ་  numerical particle for the nineties

ཁྱད་པར་  especially, particularly

གོ་བ་  understanding, comprehending, knowing about ཐ་མི་དད་པ་

ཁྱེད་  you

གྱུར་པ་  past of འགྱུར་བ་

ཁྱེད་རང་  you (h.)

གྲགས་པ་  alleged, known as, called ཐ་མི་དད་པ་

ཁྱེར་  impv. of འཁྱེར་བ་

གྲང་བ་  cold

ཁྱེར་བ་  past of འཁྱེར་བ་

གླང་དར་མ་  king of Tibet during 838–42

ཁྱོད་  you (usually used when addressing

inferiors or equals)

གླེང་  conversation, talk, discussion

ཁྲིམས་  rule, regulation, code of conduct,

དགུ་བཅུ་  ninety

custom, ethics

དགེ་འདུན་  aspirants to virtue, the saṅgha,

ཁྲུ་  cubit

the community of monks and nuns

ཁྲེལ་བ་  shame, provoking shame ཐ་མི་དད་པ་

དགེ་བ་  virtue, wholesome

མཁས་པ་  skillful, wise, skilled, scholar

དགོངས་པ་  n. intention, thought;

མཁྱེན་པ་  knowing, understanding

(h.) ཐ་མི་དད་པ་

འཁོར་  companion, attendant, entourage འཁོར་བ་  saṃsāra, cyclic existence, round

of existence

v. intending, thinking (past དགོངས་པ་, fut. དགོངས་པ་, impv. དགོངས་) ཐ་དད་པ་ དགོས་པ་  must, need ཐ་མི་དད་པ་ བགྱིད་པ་  doing, making (past བགྱིས་པ་,

fut. བགྱི་བ་, impv. གྱིས་) ཐ་དད་པ་

!137@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r མགོ་བོ་  head

བརྒྱ་  hundred

མགོན་པོ་  lord, sovereign, protector, guardian [of the Dharma]

བརྒྱ་ཐམ་པ་  full one hundred བརྒྱད་  eight

འགའ་  some, a few, several

བརྒྱབ་པ་  past of རྒྱག་པ་

འགའ་ཞིག་  some, some people, certain

persons

ང་

འགལ་བ་  contradicting, opposing,

conflicting ཐ་མི་དད་པ་

ང་  I

འགོད་པ་  setting, arraying, placing, arranging (past བཀོད་པ་, fut. དགོད་པ་, impv. ཁོད་) ཐ་དད་པ་

ངན་སྔགས་  black magic, evil spells, witchcraft ངན་པ་  bad, evil ངན་སོང་  lower rebirth, lower realm, bad transmigration

འགྱུར་བ་  becoming, changing

(past གྱུར་པ་, fut. འགྱུར་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

ངམ་  particle indicating question or doubt

འགྲོ་བ་  going, traveling, becoming

(past ཕྱིན་པ་ or སོང་བ་, fut. འགྲོ་བ་, impv. སོང་) ཐ་མི་དད་པ་

ངེས་པ་  certain, definite, ascertaining  

རྒ་བ་  becoming old, aging (past རྒས་པ་,

ཐ་མི་དད་པ་

fut. རྒ་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

ངོ་  or  ངོ་བོ་  face, essence, character, attitude

རྒས་པ་  past of རྒ་བ་

ངོ་གནོང་བ་  feeling ashamed, unworthy,

unsuitable. See གནོང་བ་

རྒྱ་གར་  India རྒྱ་བརྩོན་སེང་  = རྒྱ་བརྩོན་འགྲུས་སེང་གེ་ served as Atiśa’s translator, died on the journey from India in 1041 རྒྱག་པ་  hitting, striking (a verbalizer)

(past བརྒྱབ་པ་, fut. བརྒྱག་པ་, impv. རྒྱོབ་)

ཐ་དད་པ་

རྒྱལ་པོ་  king རྒྱལ་བ་  Victorious One, the Buddha རྒྱས་པ་  extensive, broad, wide, in detail,

ངེད་  I

རྔམས་  mighty, fearsome སྔ་  early, before, former སྔ་དར་  the “earlier spread” of Buddhism in

Tibet

སྔགས་  mantra, the Mantra Vehicle,

Vajrayāna

སྔར་  formerly, in the past, previously སྔོན་  former, prior, previous

elaborate

སྒོ་  door, gate སྒྲོལ་མ་  Tārā, the Savioress

ཅ་ ཅི་  what, +verb: whatever

!138@

h o w at i Ś a wa s i n v i t e d t o t i b e t གཅིག་  one, a, an

འཆི་བ་  dying (past ཤི་བ་, fut. འཆི་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

གཅུན་པ་  see འཇུན་པ་

འཆོར་བ་  losing, coming out, escaping (past ཤོར་བ་, fut. འཆོར་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

གཅེས་པ་  dear, beloved གཅོག་པ་  breaking, violating, disobeying

(past བཅག་པ་, fut. གཅག་པ་, impv. ཆོག་)

ཇ་

ཐ་དད་པ་

བཅག་པ་  past of གཅོག་པ་

ཇི་  what, how, which, how much

བཅས་པ་  together with, along with

ཇོ་བོ་  man of high rank, lord, epithet of Atiśa

བཅུ་  ten

མཇལ་བ་  meeting, having audience with (past མཇལ་བ་, fut. མཇལ་བ་, impv. མཇོལ་)

(takes དང་)

བཅུག་པ་  past of འཇུག་པ་

ཐ་དད་པ་

འཇུག་པ་  entering, embarking

ཆ་

(past ཞུགས་པ་, fut. འཇུག་པ་, impv. ཞུགས་) ཐ་མི་དད་པ་

ཆ་  part, factor, aspect ཆ་རྐྱེན་  condition, circumstances, conducive

conditions, necessities

འཇུག་པ་  placing (past བཅུག་པ་, fut. ཞུགས་པ་, impv. ཆུག་) ཐ་དད་པ་ འཇུན་པ་  pressing, squeezing, subduing

ཆག་པ་  breaking, decreasing ཐ་མི་དད་པ་

(past བཅུན་པ་, fut. གཅུན་པ་, impv. ཅུན་)

ཆགས་པ་  desiring, passion ཐ་མི་དད་པ་

ཐ་དད་པ་

ཆུང་བ་  small, lesser, younger

འཇོག་པ་  setting, placing (past བཞག་པ་, fut. གཞག་པ་, impv. ཞོག་) ཐ་དད་པ་

ཆུད་ཟོས་  waste, spoil

རྗེ་  lord, master, superior, majesty

ཆེ་བ་  being great, big, large, very

རྗེ་བཙུན་  venerable, reverend, exalted one

ཆེན་པོ་  great, great one, supreme ཆོགཔ་  being sufficient, enough, ཐ་མི་དད་པ་

ཉ་

ཆོད་པ་  cutting, cutting off, removing

ཉན་པ་  listening, accepting (past མཉན་པ་

ཐ་མི་དད་པ་

or ཉན་པ་, fut. མཉན་པ་, impv. ཉོན་) ཐ་དད་པ་

ཆོས་  Dharma, dharma ཆོས་ལྡན་  devoted to the Dharma, righteous,

pious

འཆད་པ་  being cut off, severed, broken off

(past ཆད་པ་, fut. འཆད་པ་) ཐ་མི་དད་པ་

ཉམ་ཐག་པ་  exhausted, weary, stricken,

miserable

ཉི་ཤུ་  twenty ཉི་ཤུ་རྩ་གཅིག་  twenty-one

!139@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r གཉིས་  two

རྟེན་པ་  depending on, supported by (past བརྟེན་པ་, fut. བརྟེན་པ་, impv. རྟེན་)

གཉིས་པ་  second

ཐ་མི་དད་པ་

མཉམ་པ་  same as, equal to, like

རྟོག་པ་  considering, examining, searching

རྙེད་པ་  finding, attaining, obtaining ཐ་མི་དད་པ་

into (past བརྟགས་པ་, fut. བརྟག་པ་, impv. རྟོགས་) ཐ་དད་པ་

སྙན་  ear

ལྟ་བ་  looking, viewing (past བལྟས་པ་,

fut. བལྟ་བ་, impv. ལྟོས་) ཐ་དད་པ་; with negative, see མི་ལྟ་བ་

སྙམ་པ་  thinking, sensing ཐ་མི་དད་པ་ སྙིང་རྗེ་  compassion, mercy, kindness སྙིང་སྟོབས་  power of heart, bravery, courage,

perseverance

ལྟར་  as, like སྟེང་  on, upon སྟེར་  impv. of སྟེར་བ་

སྙིང་པོ་  heart

སྟེར་བ་  giving, granting (past སྟེར་བ་,

སྙིང་པོ་ཆེ་  brave, courageous

fut. སྟེར་བ་, impv. སྟེར་) ཐ་དད་པ་

སྙིང་པོ་ཆེ་བྲང་འོག་ཏུ་བཅུག་པ་  an expression

སྟོན་པ་  teaching, showing (past བསྟན་པ་,

meaning to cherish and to constantly bring to mind

fut. བསྟན་པ་, impv. སྟོན་) ཐ་དད་པ་

སྟོབས་  power, strength

སྙིང་རུས་  diligence, fortitude, persistence,

will power, courage

བརྟག་པ་  n. examination, inquiry, investiga-

tion; v. see རྟོག་པ་

སྙོད་པ་  telling, narrating, describing (past བསྙད་པ་, fut. བསྙད་པ་, impv. སྙོད་) ཐ་དད་པ་

བརྟེན་པ་  past of རྟེན་པ་

བསྙད་པ་  past of སྙོད་པ་

བསྟན་པ་  n. teachings [of the Buddha, generally]; v. past of སྟོན་པ་

ཏ་

ཐ་

གཏམ་  story, talk, discourse གཏོང་བ་  sending, dispatching; giving away,

renouncing (past བཏང་བ་, fut. གཏང་བ་, impv. ཐོང[ས]་) ཐ་དད་པ་ གཏོད་པ་  aiming at, directing toward,

handing over (past བཏོད་པ་, fut. གཏོད་པ་, impv. གཏོད་) ཐ་དད་པ་

བཏང་བ་  past of གཏོང་བ་

ཐབས་  method, skillful means, way,

opportunity

ཐམ་པ་  complete, full; used with numbers that are multiples of ten ཐམས་ཅད་  all ཐར་པ་  n. liberation, freedom; v. being liberated ཐ་མི་དད་པ་ ཐུགས་  heart, mind (h.)

!140@

h o w at i Ś a wa s i n v i t e d t o t i b e t ཐུགས་ཁྲེལ་  h. for ཁྲེལ་བ་

ད་ལན་  this time, now, at present

ཐུགས་རྗེ་  compassion

དད་པ་  n. faith, devotion, reverence;

ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོ་  great compassion,

Great Compassionate One, Lord of Great Compassion, Mahākāruṇika; Avalokiteśvara, སྤྱན་རས་གཟིགས་ ཐུང་བ་  short, shortening ཐུབ་པ་  being able ཐ་མི་དད་པ་ ཐེ་ཚོམ་  doubt ཐོག་  on, upon ཐོག་ཏུ་འབབ་པ་  coming about, taking place,

befalling. See འབབ་པ་

ཐོག་མ་  beginning ཐོགས་པ་  holding, carrying (past ཐོགས་པ་,

v. having faith ཐ་མི་དད་པ་

དར་  scarf, banner, silk དར་བ་  spreading, diffusing ཐ་མི་དད་པ་ དེ་ནས་  then དེ་བས་  even more than that དོན་  meaning, object, function, fact, purpose དོན་ལ་  actually, in fact, in reality, in actuality དྲག་པ་  strong, intense, powerful; better, best, it would be better དྲིན་  kindness, grace དྲུང་  near, before, in the presence of

fut. ཐོགས་པ་, impv. ཐོགས་) ཐ་དད་པ་

གདངས་  sound, voice, tone

ཐོངས་  impv. of གཏོང་བ་

གདན་  seat, cushion, throne

ཐོན་པ་  past of འཐོན་པ་

གདན་འདྲེན་པ་  inviting (h.). See འདྲེན་པ་

ཐོན་རེ་མི་འོང་ངམ་  I doubt there is hope

གདའ་བ་  being, being there (verb of existence)

to leave, it does not seem possible for me to travel

ཐོས་པ་  hearing ཐ་མི་དད་པ་ མཐུན་པ་  being in agreement, in accord ཐ་མི་དད་པ་

འཐོན་པ་  departing, leaving (past ཐོན་པ་,

fut. འཐོན་པ་, impv. ཐོན་) ཐ་མི་དད་པ་

གདུལ་བ་  fut. of འདུལ་བ་ གདུལ་བྱ་  disciple, trainee བདག་  I བདུན་ཅུ་  seventy བདེ་བ་  pleasure, happiness, bliss མདོ་  Sūtra

ད་ ད་  now ད་ལྟ་  now, at present, at this moment ད་དུང་  even now, still, furthermore

མདོ་སྔགས་  Sūtra and Mantra, Perfection

Vehicle and Mantra Vehicle

འདམ་པ་  choosing, selecting (past བདམས་པ་, fut. བདམ་པ་, impv. འདོམས་) ཐ་དད་པ་

!141@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r འདུལ་བ་  n. monastic code, monastic discipline, vinaya; v. disciplining, training (past བདུལ་བ་, fut. གདུལ་བ་, impv. ཐུལ་) ཐ་དད་པ་

ནུས་པ་  being able, being capable ནོར་  wealth, riches གནོང་བ་  feeling ashamed, guilt, remorse

(past གནོངས་པ་, fut. གནོང་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

འདེབས་པ་  casting, throwing (a verbalizer)

(past བཏབ་པ་, fut. གདབ་པ་, impv. ཐོབ་)

རྣམ་པར་དག་པ་  pure, authentic, perfect,

འདོན་པ་  taking out, drawing out

རྣམ་འཕྲུལ་  emanation, incarnation, projection

correct

ཐ་དད་པ་

(past བཏོན་པ་, fut. གདོན་པ་, impv. ཐོན་)

རྣོ་བ་  sharp, acute

ཐ་དད་པ་

སྣང་བ་  appearing to be, seeming to be  

འདྲེན་པ་  inviting, drawing (past དྲངས་པ་,

ཐ་མི་དད་པ་

fut. དྲང་བ་, impv. དྲོངས་) ཐ་དད་པ་

སྣུབ་པ་  suppressing, abolishing, destroying,

འདྲོང་བ་  obtaining, receiving, acquiring  

annihilating (past བསྣུབས་པ་, fut. བསྣུབ་པ་, impv. སྣུབས་) ཐ་དད་པ་

ཐ་མི་དད་པ་

ལྡེ་མིག་  key

སྣུམ་  oil, grease

སྡིག་  evil, wrongdoing

སྣུམ་ཟན་མ་  one who eats rich foods

བསྡམས་པ་  past of བསྡོམ་པ་ བསྡོམ་པ་  binding, tying tightly, controlling

(past བསྡམས་པ་, fut. བསྡམ་པ་, impv. སྡོམ་)

བསྣུབ་པ་  fut. of སྣུབ་པ་ བསྣུབས་པ་  past of སྣུབ་པ་

ཐ་དད་པ་

པ་ ན་

པཎྜི་ཏ་  paṇḍita, pundit, scholar

ན་ནིང་  preceding year, the previous year,

དཔལ་མར་མེ་མཛད་ཡེ་ཤེས་  Dīpaṃkāra

ན་རེ་  a particle indicating the start of

སྤྱད་པ་  past and fut. of སྤྱོད་པ་

last year

direct speech

ན་སོ་  stage of life, age ནག་ཚོ་ལོ་ཙཱ་བ་  a translator with personal

name ཚུལ་ཁྲིམས་རྒྱལ་བ་, b. 1011 ནང་  within, inner, inside ནི་  topic marker

ནུབ་པ་  disappearing, declining, subsiding,

Śrījñāna

སྤྱན་  eye (h.) སྤྱན་འདྲེན་པ་  inviting (h.). See འདྲེན་པ་ སྤྱན་འདྲོངས་པ་  past of སྤྱན་འདྲོང་བ་ (h.).

See འདྲོང་བ་

སྤྱོད་པ་  n. practice, performance, behavior; v. practicing, engaging (past སྤྱད་པ་, fut. སྤྱད་པ་, impv. སྤྱོད་) ཐ་དད་པ་

vanishing ཐ་མི་དད་པ་

!142@

h o w at i Ś a wa s i n v i t e d t o t i b e t

ཕ་

བར་ཆད་  interference, interruption, obstacle, hindrance. See འཆད་པ་

ཕ་མེས་  paternal ancestors, forefathers

བི་ཀྲ་མ་ཤཱི་ལ་  Vikramaśīla, an academic

monastery in northeast India

ཕན་ཐོགས་པ་  beneficial, helpful, useful

བོད་  Tibet

ཕན་པ་  being beneficial, being useful ཐ་མི་དད་པ་

བོས་པ་  past of འབོད་པ་

ཕུང་, ཕུང་པ་  ruin, destruction

བྱ་བ་  fut. of བྱེད་པ་; deed, activity, action;

called; is to be done

ཕུལ་བ་  past of འཕུལ་བ་ ཕེབས་པ་  arriving, traveling, going, reaching ཐ་མི་དད་པ་

ཕོད་པ་  daring, being able. See also མི་ཕོད་པ་ ཕྱི་  later, after ཕྱིར་  for, in order to; back ཕྲུག་  youth, child འཕུལ་བ་  offering, presenting (past ཕུལ་བ་,

fut. འཕུལ་བ་, impv. འཕུལ་) ཐ་དད་པ་

འཕེལ་བ་  increasing, growing, flourishing

བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་  bodhisattva བྱས་པ་  past of བྱེད་པ་ བྱིན་གྱིས་རློབ་པ་  blessing, granting blessings.

See རློབ་པ་

བྱིན་གྱིས་བརླབ་པ་  fut. of བྱིན་གྱིས་རློབ་པ་ བྱིན་པ་  past of སྦྱིན་པ་ བྱུང་བ་  past of འབྱུང་བ་ བྱེད་པ་  doing, making, acting, performing

(past བྱས་པ་, fut. བྱ་བ་, impv. བྱོས་) ཐ་དད་པ་

ཐ་མི་དད་པ་

བྱོན་པ་  past of འབྱོན་པ་

འཕྲིན་  message, communication

བྲང་  chest, breast

འཕྲོ་བ་  continuing, going on, emanating

བླ་  short for བླ་མ་

(past འཕྲོས་པ་, fut. འཕྲོ་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

འཕྲོ་བཤོལ་བ་  discontinuing, stopping,

putting off, postponing བ་

བླ་མ་  lama, guru བླུ་བ་  ransoming, buying off (past བླུས་པ་, fut. བླུ་བ་, impv. བླུས་) ཐ་དད་པ་ བློས་གཏོང་  giving up, renouncing,

abandoning. See གཏོང་བ་

བག་  frame of mind

བློས་བཏང་  past of བློས་གཏོང་. See གཏོང་བ་

བང་  messenger

བློས་ཐོངས་  impv. of བློས་གཏོང་. See གཏོང་བ་

བང་མི་  messenger, emissary

དབུ་  head (h.)

བབ་པ་  or  བབས་པ་  past of འབབ་པ་

དབོན་  nephew, grandson

བར་  between, during, up to, until

འབའ་ཞིག་  only, alone, exclusive

!143@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r འབབ་པ་  descending, falling down

མེས་དབོན་[རྣམ་]གསུམ་  the three great kings:

(past བབ་པ་ or བབས་པ་, fut. འབབ་པ་)

སྲོང་བཙན་སྒམ་པོ་, ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་, and རལ་པ་ཅན་

ཐ་མི་དད་པ་

འབོད་པ་  calling out, exclaiming (past བོས་པ་,

fut. འབོད་པ་, impv. བོས་) ཐ་དད་པ་

མོ་  divination མོས་བློ་  veneration དམག་  army, troops, war

འབྱུང་བ་  occurring, emerging, happening

(past བྱུང་བ་, fut. འབྱུང་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

ཙ་

འབྱོན་པ་  arriving, coming, proceeding,

setting out, departing (past བྱོན་པ་, fut. འབྱོན་པ་, impv. བྱོན་) ཐ་མི་དད་པ་

ཙམ་  just, mere, only; as much as, the size of

འབྲལ་བ་  being separated from, parting from,

being devoid of (past བྲལ་བ་, fut. འབྲལ་བ་) ཐ་མི་དད་པ་

གཙོ་བོ་  main, principal, chief བཙལ་བ་  past of འཚོལ་བ་ བཙོན་  prison, jail, captivity

སྦྱིན་པ་  giving, imparting, donating

རྩ་  numerical particle for twenties or others

(past བྱིན་པ་, fut. སྦྱིན་པ་, impv. སྦྱིན་ or བྱིན་)

རྩིང་བ་  coarse, rough, rude

ཐ་དད་པ་

རྩིས་  calculation, astrology

མ་

བརྩེ་བ་  compassion, love, mercy

མང་པོ་  many

ཚ་

མང་བ་  being many མར་མེ་མཛད་ཡེ་ཤེས་  see དཔལ་མར་མེ་མཛད་ཡེ་ཤེས་

ཚ་གྲང་  hot and cold

མི་  person, human being

ཚ་བ་  hot

མི་ལྟ་བ་  regardless of, without considering,

ཚགས་གྱིས་  impv. of ཚགས་བགྱིད་

མི་ཕོད་པ་  hesitating, daring not

ཚགས་བགྱིད་པ་  keeping, holding, saving, sparing. See བགྱིད་པ་

no matter

མི་ཚུགས་པ་  unable to harm མི་འོང་བ་  unable, not possible མེ་  fire མེ་རོ་  dead embers, ashes མེས་པོ་  grandfather, forefather, ancestor མེས་དབོན་  grandfather and grandson

ཚང་བ་  being complete, full, entire  

ཐ་མི་དད་པ་

ཚད་པ་  heat, hot ཚན་པོ་ཆེ་  many, a large number ཚུགས་པ་  being established, being founded  

ཐ་མི་དད་པ་; with negative, see མི་ཚུགས་པ་ ཚུལ་  way, manner, how

!144@

h o w at i Ś a wa s i n v i t e d t o t i b e t ཚེ་  time, life, lifespan ཚེ་དང་ལྡན་པ་  venerable (Skt. āyuṣman) ཚེ་རབས་  series of births, succession of

ཞུ་བ་  requesting, asking (past ཞུས་པ་, fut. ཞུ་བ་, impv. ཞུས་) ཐ་དད་པ་ ཞུགས་  impv. of འཇུག་པ་

lifetimes

ཞུས་པ་  past of ཞུ་བ་

ཚོད་  measure

ཞེས་  end of direct speech, end of a quote

ཚོམ་བུ་  heaps, pile

གཞན་  other, another

ཚོལ་བ་  fut. of འཚོལ་བ་

བཞག་པ་  past of འཇོག་པ་

མཚན་  name, epithet (h.)

བཞད་  laughter

འཚོལ་བ་  seeking, searching, pursuing

བཞིན་  according, in accordance with, as, like,

(past བཙལ་བ་, fut. བཙལ་བ་ or ཚོལ་བ་, impv. ཚོལ་) ཐ་དད་པ་

similar to; after a verb: while

བཞུགས་པ་  living, dwelling, residing

(past བཞུགས་པ་, fut. བཞུགས་པ་ impv. བཞུགས་) ཛ་

ཐ་མི་དད་པ་

མཛད་པ་  doing, acting, deed (h.)

བཞེད་པ་  maintaining, asserting, positing (past བཞེད་པ་, fut. བཞེད་པ་, impv. བཞེད་)

(past མཛད་པ་, fut. མཛད་པ་, impv. མཛོད་) ཐ་དད་པ་

མཛོད་  impv. of མཛད་པ་ འཛིན་པ་  holding, seizing, keeping

(past བཟུང་བ་, fut. གཟུང་བ་, impv. ཟུང་)

ཐ་དད་པ་

རྫོགས་པ་  completing, perfecting ཐ་མི་དད་པ་

ཐ་དད་པ་

ཟ་ ཟན་  cooked food ཟེར་བ་  saying, speaking (past ཟེར་བ་,

fut. ཟེར་བ་) ཐ་དད་པ་

ཟློག་པ་  averting, turning back, defeating

ཝ་

ཞ་ ཞལ་  mouth, face, presence (h.) ཞིབ་  detailed, thorough ཞིབ་རྒྱས་  in detail

(past བཟློག་པ་, fut. བཟློག་པ་, impv. ཟློག་)

ཐ་དད་པ་

གཟིགས་པ་  seeing, perceiving (h.) (past གཟིགས་པ་, fut. གཟིགས་པ་, impv. གཟིགས་) ཐ་དད་པ་

བཟུང་བ་  past of འཛིན་པ་ བཟློག་པ་  past of ཟློག་པ་

ཞུ་འཕྲིན་  letter, message (h.)

!145@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r རིམ་བཞིན་  gradually, progressively

འ་ འོག་  beneath, below, under, later

རུང་བ་  being suitable, being right, being correct ཐ་མི་དད་པ་

འོང་བ་  coming, occurring, will

རེ་བ་  hoping, expecting ཐ་མི་དད་པ་

(past འོངས་པ་, fut. འོང་བ་, impv. ཤོག་) ཐ་མི་དད་པ་; with negative, see མི་འོང་བ་

རེ་ཞིག་  in the meantime, for a short while རོ་  corpse, residue

འོད་  light

རོལ་  side, direction

འོན་ཀྱང་  however, nevertheless, but, yet,

notwithstanding

རློབ་པ་  (past བརླབས་པ་, fut. བརླབ་པ་,

impv. རློབས་) ཐ་དད་པ་. See བྱིན་གྱིས་རློབ་པ་

འོས་པ་  worthy, appropriate, suitable

ལ་

ཡ་

ལགས་པ་  to be

ཡ་  one of a pair

ལན་  times, time

ཡང་ན་  or, or else, alternately

ལམ་  path

ཡིད་ཆེས་  having faith, believe, confidence,

conviction

ལས་  action, karma

ཡེ་ཤེས་  wisdom, wakefulness, primal awareness

ལིང་བ་  a whole piece, entire, complete ལུགས  mode, way, method

ཡོངས་སུ་  completely, totally, wholly

ལུས་  body, ordinary body ལུས་སྲོག་  life, body and life

ར་

ལེགས་པ་  good, wholesome

ར་ཏི་  a tiny unit of measure

ལེགས་ཤེ་  རྔོག་ལེགས་པའི་ཤེས་རབ་ (late tenth to

རང་  own, oneself, itself, himself, herself

early eleven centuries)

རབས་  generation, lineage

ལོ་  year

རིག་པ་  n. knowledge, intelligent; v. knowing

ལོ་ཆུང་  ལོ་ཙཱ་བ་ཆུང་བ་

ཐ་མི་དད་པ་

རིགས་  family, descent, lineage རིང་  when, during the time of རིན་བཟང་  རིན་ཆེན་བཟང་པོ་ (958–1055)

ལོ་ཆེན་  ལོ་ཙཱ་བ་ཆེན་པོ་ ལོ་ཙཱ་བ་  or  ལོ་ཙྪ་བ་  translator ལོག་པ་  being wrong, mistaken, false, perverted ཐ་མི་དད་པ་

རིམ་  stage, level

!146@

h o w at i Ś a wa s i n v i t e d t o t i b e t སྲོག་གཏོང་བ་  giving up, abandoning

ཤ་

one’s life

ཤི་བ་  past of འཆི་བ་

སྲོལ་  tradition, custom, way, system

ཤིན་ཏུ་  very, exceedingly, utterly

སླར་  back, again, once more

ཤུགས་  force, strength, power

སླུ་བ་   deceiving, deluding, alluring,

offering ransom (past བསླུས་པ་, fut. བསླུ་བ་, impv. སླུས་) ཐ་དད་པ་

ཤེས་པ་  knowing, understanding, being

aware ཐ་མི་དད་པ་

སློང་བ་  raising, causing to rise (past བསླངས་པ་,

ཤོག  impv. of འོང་བ་ [though historically

fut. བསླང་བ་, impv. སློངས་) ཐ་དད་པ་

the impv. of གཤེགས་པ་]

གསང་སྔགས་  secret mantra, the Mantra

ཤོར་བ་  past of འཆོར་བ་

Vehicle, Vajrayāna

གཤེགས་པ་  going, coming (h.) ཐ་མི་དད་པ་

གསང་བ་  secret, hidden

བཤོལ་བ་  postponing, deferring, delaying (past བཤོལ་བ་, fut. བཤོལ་བ་, impv. ཤོལ་)

གསུང་  speech

ཐ་དད་པ་

གསུང་བ་  saying, speaking (h.) (past གསུངས་པ་, fut. གསུང་བ་, impv. གསུངས་) ཐ་དད་པ་

ས་

གསུངས་པ་  past of གསུང་བ་ གསུམ་  three

སངས་རྒྱས་  Buddha

གསེར་  gold

སིལ་མ་  loose, small piece, fragment

གསོལ་བཏབ་པ་  past of གསོལ་འདེབས་པ་

སུ་  who

གསོལ་འདེབས་པ་  praying, supplicating,

སེ་བ་  grain used to weigh gold, 1/100 ཞོ་ སེ་བ་ར་ཏི་  equal to about two grains of སེ་བ་ སེམས་ཅན་  sentient being, living being སེམས་པ་  thinking, reflecting (past བསམས་པ་,

requesting. See འདེབས་པ་

གསོལ་བ་  offering, explaining, asking,

requesting (past གསོལ་བ་, fut. གསོལ་བ་, impv. གསོལ་) ཐ་དད་པ་

fut. བསམ་པ་, impv. སོམས་) ཐ་དད་པ་

གསོལ་བ་འདེབས་པ་  see གསོལ་འདེབས་པ་

སོང་བ་  occurred, become, gone, went, past

བསམ་པ་  thought, intention, thinking,

སོམས་  impv. of སེམས་པ་

བསོད་ནམས་  merit

སྲང་  unit of money, measure of weight

བསླང་བ་  fut. of སློང་བ་

སྲོག་  life, life force, vitality

བསླུས་པ་  past of སླུ་བ་

of འགྲོ་བ་

fut. of སེམས་པ་

!147@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r ལྷགས་པ་  arriving ཐ་མི་དད་པ་

ཧ་ ལྷ་  king, god, deity

ཨ་

ལྷ་བླ་མ་ཡེ་ཤེས་འོད་  name of a king of Guge

ཨུ་པ་སི་ཀ་  layperson bound by vows, upāsaka,

ལྷ་བཙུན་  title for royal descendants who

pursue a religious life

ལྷ་བཙུན་བྱང་ཆུབ་འོད་  The nephew of the king

དགེ་བསྙེན་, lit., approacher to virtue; here this refers to འབྲོམ་སྟོན་, founder of the བཀའ་ གདམས་པ་, 1004–64

of Guge

!148@

Join Wisdom’s mailing list and find out what to read next! Receive the latest news and updates from Wisdom, including new releases and special offers. Click here to sign up.

Translations

1. “How the Stūpa Was Constructed and Consecrated,” translated by Keith Dowman in The Legend of the Great Stupa (Berkeley: Dharma Publishing, 1973), chapter 1. 2. “Padmasambhava Becomes the Son and Successor of King Indrabodhi,” translated by Erik Pema Kunsang in The Lotus-Born: The Life Story of Padmasambhava (Boston: Shambhala, 1993), chapter 1. 3. “The Birth of Milarepa,” translated by Andrew Quintman in Tsangnyön Heruka, The Life of Milarepa (New York: Penguin Books, 2010), pp. 15–19. 4. “Milarepa Meets Marpa,” Life of Milarepa, pp. 48–52. 5. “Asaṅga Meets Maitreya,” translated by the Padmakara Translation Group in Patrul Rinpoche, The Words of My Perfect Teacher (San Francisco: HarperCollins Publishers, 1994), pp. 211–12. 6. “The Faith of the Old Woman,” Words of My Perfect Teacher, pp. 173–74. 7. “Tuning the Vina,” Words of My Perfect Teacher, pp. 14–15. 8. “Meditating on Impermanence,” Words of My Perfect Teacher, p. 59. 9. “The Life Story of Guru Saraha,” translated by Keith Dowman in Masters of Mahamudra (Albany: State University of New York Press, 1985), pp. 68–69. See also Buddha’s Lions, translated by James B. Robinson (Berkeley: Dharma Publishing, 1979), p. 43. 10. “The Life Story of Guru Koṭālipa,” Masters of Mahamudra, pp. 238–39, and Buddha’s Lions, pp. 155–57. (abbreviated)

!149@

a c l a s s i c a l t i b e ta n r e a d e r

11. “The Life Story of Guru Śāntipa,” Masters of Mahamudra, pp. 94–97, and Buddha’s Lions, pp. 60–64. (abbreviated) 12. “How Atiśa Was Invited to Tibet,” translated by Michael Richards in Pabongka Rinpoche, Liberation in the Palm of Your Hand (Boston: Wisdom Publications, 2006 [1991]), pp. 40–43 and 45–47. See also Pabongka Rinpoche, Liberation in Our Hands, vol. 1, translated by Geshe Lobsang Tharchin with Artemus B. Engle (Howell, NJ: Mahayana Sutra and Tantra Press, 1990), pp. 43–47 and 50–51.

!150@

About the Author

Yael Bentor is a senior lecturer in Indian and Tibetan studies at the Hebrew University, Jerusalem, Israel, specializing in the areas of tantra, ritual, and meditation. She is the author of The Essence of the Ocean of Attainments: Explanation of the Creation Stage of the Guhyasamāja, King of All Tantras, translated with Penpa Dorjee.

About Wisdom Publications Wisdom Publications is the leading publisher of classic and contemporary Buddhist books and practical works on mindfulness. To learn more about us or to explore our other books, please visit our website at wisdompubs.org or contact us at the address below. Wisdom Publications 199 Elm Street Somerville, MA 02144 USA We are a 501(c)(3) organization, and donations in support of our mission are tax deductible. Wisdom Publications is affiliated with the Foundation for the Preservation of the Mahayana Tradition (FPMT).