Xenophontis Historia Graeca

Table of contents :
LIBRORUM ARGUMENTA
ΞΕΝOΦΩΝΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
INDEX NOMINUM

Citation preview

ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΑ. XENOPHONTIS

HISTORIA GRAECA. RECENSUIT

OTTO KELLER.

EDITIO M K O B STEKEOTYPA

LIPSIAE IX

AEDIBUS

B . G.

TEUBNEBI.

MDCCCXCIY.

LIPSLAJB

Τ Τ Ρ Ι Ϊ Β. Ο.

TEUSazBX.

LIBRORUM ARGUMENTA. LIB. L Post infelieem in Hellesponto pugnam Athenienses isdem in locis, cum Alcibiades venisset subsidio, prospera fortnna utrantur. Tissaphernes in Hellespontum profectns Alcibiadem comprehensum in cuatodiam conicit: unde iile noctu elapsus petit Clazomenas, Thrasyllus Athenaa navigat ad novas copias et naves petendae. Cnm Lacedaemomi Athenienses denuo aggredi vellent, his auxilio venit Alcibiades, quo dace pugna ad Cyzicum feliciter pugnata est, in qua cecidit Mindama. Inde cum Athenienses e Cyzico, Ferintho, Selybria pecuniae coegissent, munita Chryaopoli portorium instituerunt. Adflictis Lacedaemoniorum rebus succurrit Pharaabazus. Interim praetoribus Syracusanorumdomiabrogatum imperium: Thaao eiecti qui rebus Lacedaemoniorum studebant: Athenis autem Agis admo vet exercitum, quem minus armis quam mini« Athenienses repellunt. Eodem anno Carthaginienses magno exercitu aggressi duas urbes Graecae ceperunt (c. 1). Thrasyllus cum classe Samum petit. Inde in Asia nonnulla feliciter gerit, sed Ephesum aggressus a Tissapherne et Syracusanis defensam magna clade afficitur. Rursus ad Lesbum navibus quattuor Syracusanorum %aptis navigavit Sestum, ubi reliquae Athemensium copiae erant. Hinc universus exercitus Lampsacum se contulit ad hiberna, in quibus Alcibiade duce adverana Abydum expeditione euscepta Pharnabazum vincunt et aliis locis Persarum terras vastant (c. 2). Athenienses Chalcedonem, quae ad Lacedaemonios defecerat, oppugnant. Earn infeliciter defendere conatur Hippocrates Lacedaemoniorum harmosta. Quare cum hie in pugna occidisset, Athenienses cum Chalcedoniis et Pharnabazo, qui his auxilio venerat, pacem inennt. Mox eodem modo Byzantium oppugnant a Lacedaemoniis occupatum: quod com capi non potuisset, a Byzantiis ipsis et Lacedaemoniis quibusdam absente Clearcho harmosta in manue

17

LIBBORUM AEGUMENTA.

Atheniensium, quos clam noctu intromiaerant, traditur (c. 3). Redeuntes e Perside Lacedaemoniorum legati cum omnia quae vellent a rege se obtinuisse dicerent, Athenienses quoque sese istuc deduci cupiebant: sed diu a Pharnabazo et Cyro ludibrio habiti tertio demum anno ad suum exercitum reducti sunt. Alcibiades cum animos civium a se non alienos videret seque audisset imperatorem esse creatum, Athenas demigravit ibique «nmmnm copiamm Atheniensium Imperium demandatum accepit. Hinc profectus est Andrum et Samum (c. 4). Lacedaemonii interim Persarum opibus adiuti classe ad Ephesum subducta Lysandro duce ad bellum ee instruebant. Atheniensee vero, cum Alcibiades Notium profectus a navibus discessisset, infelici pugna quindecim naves amiserunt: quod Antiochi quidem temeritate factum cum Alcibiadis culpae domi tribuerent, in eiue locum suffectus est Conon (c. 5). Lysandro successor missus Callicratidas. Simultas inter utrumque. Α Cyro cum huic non statim pecnnia numeraretur, e Mileto et Chio accepit unde stipendia suis daret. Hinc statim Metbymnam expugnavit et Cononem ad Mytilenen obsedit. Quod cum perlatum esset Athenas, magnam classem Athenienses ei miserunt eubsidio. Cum hac reliquisque Atheniensium copiis Callicratidas congressus ad Arginusas ipse in mari periit: naves aatem eius aut demersae aut captae. Eteonicns tarnen callide cum reliquis elapsus eet (c. 6). Sed quia praetores Atheniensium eos suorum, qui in pugna perierant, e mari non sustulerant, capitis omnes sunt damnati, frustraque eos defendit Euryptolemus. Interim Eteonicue in Chio penuria laborabat, ita ut eius milites conspiratione facta Chium diripere vellent. Sed eos prudenter cohibuit et accepta a Chi is pecunia Stipendium iis solvit. Attamen Chii reliquique Lacedaemoniorum socii alium imperatorem, Lysandrum, petierunt. Lacedaemonii vero iis miserunt Aracum Lysandro adiuncto legato (c. 7).

LIB. Π. Lysander a Cyro pecunia instructus exercitui Stipendium solvit et expugnatis Cedreis Cariae civitate Atheniensium socia navigat Bhodum. Athenienses autem Chium et Ephesum transmittunt et ee parant ad pugnam navalem. Tum Lysander Hellespontum petit et Lampsacum expugnatam militibus diripiendam dedit. Athenienses item illos persecuti ad Hellespontum contendunt et ad Aegospotamos epreto Alcibiadis, qai prope habitabat, consilio, cum Lysandro infelicissima pngna confligunt, ex improvise ab illo oppressi. Conon cum novem navibus Cyprum ad Euagoram fugit: reliqua omnia capta. Athenienses omnes sunt necati (c. 1). Qua de clade cum

LDBRORUM ARGUMENTA.

V

Paralus navis nuntium Athenas pertulisset, cives omnia paiant, ut certam obsidionem tolerarent. Mox a Pansania Lacedaemoniorum rege et Lysandro terra marique diu obsessi sunt, multisque iam fame morientibus pax convenit bis legibus, ut nisi duodecim nullas haberent naves, exules revocarent, diruerent muros longos, Lacedaemoniis omne imperium traderent (cap. 2). Imperio Athenarum triginta viris tradito Lysander Samuni expugnat et magna e toto bello pecunia auctus Spartam redit. Triginta viri cum leges conscribere deberent, magistratibus novis constitutis et praesidio harmostaque a Lacedaemoniis expetito ut libebat optimum quemque ad mortem ducebant. Critias triginta virorum princeps cum e collegia Theramenem, quippe qui lenius sentiret, maxime haberet adversarium, ne buic populus se applicaret, re cum reliquis composita, tria milia civium elegit, qui rempublicam defenderent: ceteri arma tradere iubentur. Quo facto Critias quidem Theramenem in senatu proditionis accusat. Hie vero egregie se defendit, adeo ut senatus eum absolvere Telle yideretur. Sed calumnia usus Critias et armatis hominibue ad supplicium eum abstrahi iubet (c. 3). Tum Thrasybulus Thebis, quo multi Atheniensium exules se contulerant, cum paucis profectus Phylen castellum occupat et creecente suorum numero mox tyrannorum copias ad oppugnandam Phylen profectas vincit. Hi, u t haberent perfugium, Eleusina occupant, incolis nefaria fraude circumventis. lam Thrasybulus nocta Piraeeum occupat, et mox in Mmiichia fundit adversaries; qua in pugna cecidit Critias. Tandem populus abrogato triginta virorum imperio decemviros creat. Cum in Piraeeo exules magis magisque se confirmarent, rursus Lysander triginta viris potissimum hortantibus cum fratre nauarcho venit, ut exules terra marique obsessos ad deditionem compellerent. Quae res ubi ex sententia succedera visa est, Pausanias invidens Lysandro, nomine quidem subsidio ei venit, sed re ipsa Thrasybulo. Itaque poet levia cum hoc proelia clam ad utriusque faotdonis Athenienses misit eosque permovit, ut Lacedaemoniorum arbitrio se suaque ad restituendam concordiam permitterent. Lacedaemonii ergo miserunt quindecim legatos, qui cum Pausania res Atheniensium his condicionibus composuerunt, nt hi inter se pacem haberent e t ad sua quisque negotia praeter magistrates redirent; si qui eorum, qui fuissent in urbe, tutum sibi in ea locum non putarent, iis potestas esset Eleusina migrandi. Paulo post cum hi ex Eleusine bellum moverent, eorum ducibus circumventis Athenienses lege άμνηστίας discordias omnes sustulerunt (c. 4).

VI

UBEOBUM ARGUMENTA.

LIB. m . Cyro auxilia Lacedaemoniorum petenti adyersus Artaxerxem fratrem Samius nauarchue tutum ad Ciliciam praestat iter. Graecis Asiaticis contra Tissaphernem auxilio mittönt Lacedaemonii Thibronem, cui Athenienses adiongont equites, qnoa in bello perire cupiebant. Sic mediocriter inetructus Ionicae civitatee quantum poterat tuebatur. Iam Graecis Cyri nuper sociie cum Thibrone coniunctis hic audacior factus etiam in campo cum Tissapherne congrediebatur. Ceterum pluree ciyitates eponte ee ei adiungebant; imbecilliores quasdam vi expugnabat. In oppugnanda Larisa quae dicitur Aegyptia cum frustra haereret, iussus est ab ephoria cum exercitu transire in Cariam. Thibroni succedit Dercylidae, imperator callidissimus, qui cum Tissapherne se coniungit: quo factum est, ut unum tantum habere! hostem Pharnabaznm. Mania Zenis hyparchi uxor mortuo marito impetrarat a Pharnabazo, ut eatrapiam mariti aervaret, et egregie omnes res suae gesserat. Sed earn interfecit Midias filiae maritus eiusque fines invasit. Ad quem ulciscendum cum se pararet Pharnabazus, venit Dercylidae et compluree urbes in deditionem accepit. Cebrenem vero cum oppugnare Teilet, invito urbia praefecto cives se ei tradunt. Hinc adversus Midi am profectus Scepsin et Gergitha urbes astu occupayit et magnis, quae Mania collegerat, pecuniae ditatus Midiae paterna bona concessit militeeque eius sibi addixit mercennarios (c. 1). Iam Pharnabazus cum eo facit indutias; ipse per hiemem Bithynorum Thracum regionem yastat. Vere reaeunte ad Dercylidam venerunt domo legati, qui Imperium ei prorogarent militumque laudarent virtutem et integritatem. Dercylidae cum ex isdem audisset legatos β Chersoneeo petiisse a Lacedaemoniis, ut muro Thracas a Chersoneao arcerent, rursus cum Pharnabazo pactus indutias istuc est profectus et muri opere strenue perfect» rediit in Asiam et Atarnea a Chiorum exulibue occupatam vi expugnavit eamque ita armavit, ut in eam, quotiens istuc veniret, commode posset deyertere. Inde abiit Ephesum. Legati a Graecis Asiaticie Lacedaemonioe docent Tissaphernem ita posse cogi, ut sibi libertatem redderet, si Caria, ubi eius esset domicilium, infestaretur. Iubent ergo ephori Dercylidam illuc transire. Venerat tum in eandem Cariam cum Tissapherne Pharnabazus: quos cum Dercylidae accepisset Maeandrum rursus transiisse, transiit et ipse. Persae exercitum ita instruxerant, ut Lacedaemonioe, quos secures et dispalatos insequi putabant, imparatos opprimerent. Sed Dercylidae cum propius acceseisset, re cognita confeetim suoe adpugnam mstruxit. AtTissaphernee metu Graecorum misit, qui ilium ad colloquium invitarent.

L1BB0BUM ARGUMENTA.

YIt

Deinde pax servata bis condicionibus, at rex civitatibus Qraecis libertatem daret, Lacedaemonii harmostaa ex isdem revocarent et e Persarum finibus abirent. Domi interim propter pristinae iniurias Lacedaemonii bellum intulerunt Eleis. Sed Agis rex iam hostium fines ingressus terrae motu quasi dei monitu absterritus exercitum dimisit. Bursas insequenti anno idem Eleos petiit eorumque regionem misere vastavit. Bedennte aestate Elei pacem petentes obtinuerunt iniquis condicionibus (c. 2). Mors Agidis et contentio Agesilai cum Leotychide; cui ille ut iustior regni successor praelatus est. Cnm Agesilaus ferme annum imperium obtinuisset, periculosa extitit advemue Spartanos conäpiratio Cinadonis, qui ee non inter principes Spartanorum haberi aegre ferebat. Sed ephori in auctores collide comprehensos animadverternnt atque ita depnlerunt periculum (c. 3). Nuntiatur magnam in Fhoenice ornari classem, itaque ad expeditionem in Asiam se parat Agesilaus, adiuncto Lysandro. Cum autem Agamemnonis exemplo Aulide sacra facere institnisset, a boeotarchis contumeliose impeditue Ephesum navigavit. Postquam Agesilaus Tissapherni aperuit ee ad liberandas Graecas in Asia ciyitates venisse, indutdas hie iureiurando interposito pactus, dum a rege illud impetraret, bellum paravit: sed religiose fidem seryayit Agesilaus. Interim Graeci Asiatici Lysandrum ita obseryabant, nt ipse regie, Agesilaus privati hominis speciem haberet. Sensit Lysander ea re offendi Agesilaum petiitqne ab eo, nt sibi alibi aliquid nrateris gerendum adsignaret. Miesus ergo in Hellespontum etei Agesilao non inutilem ee praebebat, tamen non magnam apnd eum inibat gratiam. Tisaaphemes novis a rege missis copiis snperbus bellum indicit Agesilao, ni ex Asia excedat. Sed Agesilaus nihil territus in Fhrygiam inrupit et magna praeda potitus est. Cum per aliquod tempos tnto illam regionem depopnlatus esset, caeu concurrunt eqnites Agesilai cnm Pharnabazi eqnitibae, quos ille paene yictoree in fugam coniecit pedestri exercito. Inseqnente die cum sacra fecieset infausto omine, mare versus se convertdt et equitatn maxime ee instrnere coepit. Ineunte vere Agesilaus Ephesi summo studio bellum paravit. Deinde postqaam calliditatem Tissaphernis elueit, armis etiam eum superavit. Ipsum Tissaphemem, com in pngna non adfuisset, Artaxerxee proditionis insimulatum misso Tithranste interfici iussit (c. 4). A Tithrauste cum Agesilaus ex Asia discedere iuberetur et hie potius regem ipsum adoriri meditaretur, qninquaginta talentis ille distributis Graecos in Europa excitayit, ut bellum Lacedaemoniis inferrent. Qui pecunias illas acceperunt, callide rem exsecnti sunt, ita ut ipai Lacedaemonii bellum movere et Thebanos petere cogerentur. Sed infeliciter ilia expeditio ceesit. Interfecto enim

Vm

LlBRORUM ARGUMENTA.

ad Haliartum Lysandro rex ipse Pausanias sponte curn exercitu abiit: qui absens crimine proditionis damnatus Tegeae morbo mortuue est (c. 6).

LIB. IY. Suadente Spithridate Agesilaus in Paphlagoniam profectua cum Otye rege init societatem: cui matrimonio iungit Spithridatds filiam. Hiberna constituit Das cyIii. Ibi cum Herippidae praedatum egressus Spithridati res captas abstulisset, hie noctu cum suia clam ad Ariaeum abiit. Mox Apollophanes Cyzicenns, et Pharnabazi et Ageeilai hoapea, perfecit, ut hi in colloquium venirent, in quo Pharnabazus hanc tulit condicionem, ut, si a rege PetFarnm alius cuiuspiam imperio subiceretur, cum Agesilao societatem faceret, sin ipsi summum imperium committeretur, bellum strenue cum Agesilao gererei Delectatae eius oratione Agesilaus spopondit se statim ex eius finibus abiturum et concessit in campum Thebes. Sed cum magna moliretur adversus regem, revocatur domum ad defendendam patriam (c. 1). Itaque adiunctis ex Asia eociis eodem itinera rediit, quo Xerxes ad bellum Graeciae inferendum usus erat. Interim dum Corinthii cum soeiis de belli ratione consultant, Lacedaemonii iam in agrum processerant Sicyomorum. In pugna socii Lacedaemoniorum cedunt praeter Pellenaeos, ipsi vincunt et eos, qui socios Lacedaemoniorum yicerant, caedunt (c. 2). Nuntiatur haec pugna Agesilao, qui continuo ciyitatibus Asiaticis earn nuntiari iubet. In Thessalia vexatur a Boeotiorum sociis: sed equitibus suis Thessalos ipsos equitatu maxime Talentes Tincit. Ad Boeotiam accedenti nuntius affertur de infelici pugna navali: quo dissimulato efiecit, ut leyi proelio Lacedaemonii superiores discederent. Pugna ad Coroneam, ubi Agesilai eminet virtus. Finito bello decimam partem praedae consecravit Apollini (c. 3). Apud Corinthios ultimo Eucleorum die optimates pacis cupidi ab adversariia necopinato caeduntur. Quo facto cum tota civitaa sub Argivorum dicionem Ventura esse videretur, Pasimelus et Alcimenes in praesidiis ad portus constituti noctu Praxitam Lacedaemonium Sicyone cum suis adductum intra muros recipiunt. Insequente die commissa pugna rincunt Lacedaemonii, qui deinde parte murorum longorum diruta et Sidunte Crommyoneque capta munierunt Epiiciam. Tunc conducticio milite utrimque bellatum. Iphicrates inrupit Phliuntem: Phliasii sponte arceasunt Lacedaemonios iisque cmtatem suam tuendem tradunt. Athenienses muros Corinthiorum dirutos reficiunt: quos Agesilaus rureus demolitur (c. 4). Postea cum Piraeo portu Corinthii opes suas tuerentur, rursus Lacedaemonii Agesilao duce bellum

LIBRORUM ARGUMENTA.

IX

iis intulerunt. Hic cum reperisset portum illum magno praesidio munitum, callide fecit, ut praesidiarii discederent sibique occupandi portus facnltatem praeberent. Oceupavit et castellum: quo facto ii, qui Heraeum confugerant, sponte se suaque ipsi dediderunt. Laetitiam turbavit nuntius de mora Lacedaemoniorum deleta. Nam Amyclaeos ad celebranda Hyacinthia ituros peltastae Iphicrate duce paucis exceptis conciderunt. Agesilaus deinde relicta ad tuendum Lechaeum mora domum est profectus (c. 5). Cum Calydonii Achaeorum socii ab Acarnanibus bello peterentur, denuo Lacedaemonii duce Agesilao excitantur ad opem Achaeis ferendam. Cum his ergo coniunctus Agesilaus Acamaniam vastavit eorumque copias fudit. Nullam tarnen cepit urbem. Quare cum parum satisfecisset Achaeis, promisit se insequente anno bellum redintegraturum atque ita domum rediit (c. 6). Initio yeris Acarnanes, bellum sibi a Lacedaemoniis instare yidentes, cum bis societatem, cum Achaeis pacem fecerunt. Lacedaemonii autem bellum adversus Argivos decemunt: quos Agesipolis repente oppressos vehementer afflixit. Magna vero audacia proximo ad urbem accessit et ingentem iis gaepe terrorem incossit (c. 7). Interea Pharnabazus et Conon, per insulae et urbes maritimas harmostis Lacedaemoniorum erpulsis, multos sibi socios adiunxerant. Abydum vero et Sestum tenebat Dercylidas. Initio anni Pharnabazus cum Conone magna classe ad Peloponnesum accedit et oram maritimam vastat. Inde se recipiens Cythera occupat et harmosta praesidioque ibi relicto Isthmum Corinthium petit, ubi socios confirmat et pecunia ornat. Hinc rediens domum classem reliquit Cononi: qui iam, ut promiserat, mnros longoe PL-aeique munitionem magna ex parte restituit. Lacedaemonii hac re audita Antalcidam mittunt, qni Tiribazo exponeret, quid rerum pecunia regia gereretur, pacemque cum rege faceret. Exponit hic mandata et ofFert, ut omnes insulae et civitates Asiaticae sint liberae. Miserant et Athenienses reliquique legates, quibus illa condicio videbatur iniquissima. Tiribazus Lacedaemoniis clam pecunia inetrnctis Cononem coniecit in vincula et profectus ad regem de hia rebus retulit. Rex mittit Strutham ad res maritimas gerendas. Hic favebat Atheniensibus: itaque Lacedaemonii adversus eum mittunt Tbibronem, sed infausto successu. Ad exnles Rhodiorum restituendos populoque reipublicae procurationem eripiendam Lacedaemonii mittunt Ecdicum nauarchum, Diphridam autem adversus Strutham. Ecdico Lacedaemonii subsidio cum navibus mittunt Teleutiam; Athenienses adversus illos Thrasybulum. Hic omissa Rhodo Thracum reges dissidentes conciliavit et deinde Byzantio et Chalcedone recuperata Lesbum navigat et Mytilenis, quae sola urbs Athenien-

χ

LTBBOBUM ARGUMENTA.

sibus fida manserat, confirmatis ad Methymnam Lacedaemonioa vincit. In Thrasybuli ab Aspendiis occisi locum eufßciunt Athenienses Agyrrium et in Hellespontum, ubi Lacedaemonii Anaxibio duce malta moliebantur, mittönt Iphicratem. Qui post levia proelia cnm accepisset Anaxibinm cum suis Antandrum abiisse, noctu Abydum traiecit et redeuntem ex insidiis oppressit. Anaxibius ipse fortiter pugnans cecidit, copiae eius partim fugatae, partim caeeae sunt (c. 8).

LIB. Y. Aeginetas Lacedaemoniorum permissu ex Attica praedas agentes oppugnant Athenienses. Horum classem Teleutias Lacedaemoniue fugat. Honores Teleutiae a militibus habiti. Successit ei Hierax, et huic Antalcidas, qui Nicolochum mittit Abydum. Interim cum Eunomus praefectus classis Atheniensium ab Aegina noctu profectus Atticam accederet, Gorgopas LacedaemoDius cum decern navibus modico intervallo tacite insecutus enm opprimit et captis quattuor triremibus Aeginam redit. Eodem Chabrias noctu rectus insidias ponit. B e animadversa Gorgopas cum Aeginetis aliisque ei occurrit: sed ipse cum multis Aeginetarum cadit: reliqui diffugiunt. Tunc rursus Teleutias missus magno militum gaudio excipitur. Hic cum duodccim navibus ipsum Piraeeum noctu invadere ausus aliquot navibus abreptis Aeginam reversus e praeda nantis et militibus stipendia nnmeravit. Antalcidam Athenienses in errorem inducti frustra persecuntur. Ipse Thrasybulum Collytensem cum octo triremibus capit. Postea navalibus copiis ita est auctus, ut totius maris videretur habere Imperium. Iam Athenienses pacis quam belli cnpidiores facti. Simul et Lacedaemonii et Argivi de pace cogitare coeperunt. Habebat eo tempore Tiribazus condiciones eius a rege acceptas, quarum caput erat, ut omnes Graecae civitates et insulae exceptis paucis sui essent iuris. Placebat condicio omnibus praeter Thebanos:. quos tarnen Agesilaus belli terrore coegit, ut Boeotiis civitatibns αύτονομ,ίαν redderent. Pari modo Corinthios et Argivos communi foederi subiecit (c. 1). Iam in eocios etiam dubiae fidei Lacedaemonii animadvertere coeperunt et primo Mantineensium urbem penitus sustulerunt. Sub idem tempus exules Phliaeiorum, temporibus usi, ad Lacedaemonios confugiunt eorumque auxilium implorant. Hi per legatos Phliuntem missos rogant, nt illos restituant. Phliasii, qui cognates exulum aliosque rerum novarum studiosos timerent, eos confestim revocant et iis bona sua publice restituunt. L e g a t i Acantho et Apollonia missi Lacedaemonem Olynthiorum impotentiam accusant et, quid periculi ab illis immineat, ostendunt.

LIBRORUM ARGUMENTA.

XI

Statim igitur Laeedaemonii adversus illos mittönt Eudamidam com copiis, quas e proximo cogere potnerant, et huius fratrem cum reliquis Phoebidam subsequi iubent. Qui cum processisset ad Thebas, quae civitas discordia civili tum laborabat, Leontiades alterius factionis princeps ei arcem tradidit et deinde confestim adversarium ut patriae hostem abstrahi iuesit. Hmc contendit Spartam. Lacedaemoniis et Agesilao maxime hoc factum placebat, miaeruntque qui de Ismenia iudicarent. Hoc interfecto Leontiades cum suis Thebas tenens magnis ad bellum Olynthiacum copiis Lacedaemonios iuvit, praesertim cum Teleutiam Agesilai fratrem harmostam misissent. Expeditio ipsa feliciter cessit, et quamquam initio dubia fuerat victoria fortiter pugnantibus Olynthiis, tarnen cum proelium prope urbem committeretur viderenturque Laeedaemonii esse inrupturi, cesserunt tandem Olynthii et multis suorum amissis in urbem ee receperunt (c. 2). Teleutias cum ad vastandos Olynthiorum agros egreseus audacius eorum equites excurrere vidisset, primo Tlemonidam in eos impetum facere iubet, mox, cum hie multis suorum amissis cecidlsset, ipse cum omnibus copiis eos usque ad muros persequitur. Sed erumpentes Olynthii eum prosternunt Lacedaemonioeque omnes partim fuga disiciunt, partim concidunt. Uaiorem postea adversus Olynthios exercitum duce Agesipolide mittunl Interim cum Phliaeii exulibus fidem non praestarent, hi ad Lacedaemonios confagiunt eosque ad bellum excitant. Iam Agesilaus Phliuntem obeidet et callide benignitate necessaries exulum elicit ex urbe et ad partes suas traducit. Interea Olynthios vexat Agesipolis; eed paulo post morbo mortuus refertur in patriam. Phnunte Delphion quidam cum trecentis diu obsidentes vexat: eed tandem penuria victue agit de deditione. Lacedaemoniorum civitaa totam rem commisit Agesilai arbitrio. Hie quamquam debebat eise iratior, tamen magna humanitate adversus Phliaeios ea in re usns est. Olynthii in fidem recepti (c. 3). Thebanis autem poenam dedenmt Laeedaemonii. Nam pauci quidam Thebani clam facta conspiratione occisis tyraanis Caameam cum Atheniensibus accitis invadont et Lacedaemoniorum praeeidium ad deditionem cogunt. Laeedaemonii harmostam, qui Cadmeam Thebanis reddiderat, morte multant. Iam vero cum Agesilaus aetatem excusaret, bellum adversus Thebanos Cleombroto mandant. Qui cum fere nihil egisset, reliquit Thespiis cum tertia sociorum parte Sphodriam harmostam domumque rediit. Inueitata procella in eins reditu. Thebani, ne soli bellum haberent cum Lacedaemoniis, Sphodriam corruperunt, ut in Atticam inrumperet. Hoc ille facit insciis Lacedaemoniis, atque arcessitus, ubi in iudicio capitali non comparuit, tamen ob virtutes et merita in patriam, yel potius deprecante apud

χπ

LIBRORUM ARGUMENTA.

Agesilaum Archidamo, absolutus est. Commovit hoc Athenienses, ut iam Boeotios omni ope iuvarent. Lacedaemonii autem rursus Agesilao dace bellum isdem inferunt. Sed hic non multis rebus gestis domum rediit, Thespiis relicto Phoebida harmosta. Hic multum agri vaetare coepit Thebanorum. At Thebani ad pugnam profecti eum prosternunt eiusque exercitum caedunt et fugant. Agesilaus autem suscepta adversus Thebas erpeditione primo Thespias se venturum esse gimulabat. Quo falso nuntio decepit Thebanoe et alia loca, atque ipsi putarant, ingressus multa depopulatus est, priusquam illi rebus suis subsidio venire possent. Deinde cum accessissent, ipsas Thebas versus deflectens eos permovit, ut magno anfractu cursu ad urbem contenderent. Sciritae eos usque ad moenia persecuti, revertentibus inde Thebanis, celeriter se recipiunt. Tropaeum igitur statuunt Tbebani. Postero die Agesilaus abiit Thespias. Ibi discordias civiles sedavit et inde cum suis domum profectus est. Thebani duas triremes frumenta emitum Pagasas mittunt. Has cum frumento et trecentis hominibus capit Aletas Lacedaemonius Oreum Euboeae tenens captosque in acre includit. Sed commodam nacti occasionem ipsi arcem occupant: quo facto civitaä defecit a Lacedaemoniis, neque amplius Thebani firumento caruerunt. Agesilaus morbo affectus. Cleombrotus adversus Thebas profectus cum Cithaerone ab hostibus deiectus esset, reversus est exercitumque dimisit. Iam suasu sociorum Lacedaemonii magnam classem paiant, qua mazime re frumentaria intercluderent Athenienses. Sed hi Chabria duce victores navibus annonariis tutum Athenas cursum praestiterunt. Mox et Boeotiorum rogatu classem sexaginta navium Timotheo duce adversus Peloponnesios miserunt. Timotheus civitates circa Corcyrmn sitae dementia sibi conciliavit. Contra eum Lacedaemonii mittunt Nicolochum, hominem audacissimum, qui navibus nondum satis instructus infeliciter pugnavit (c. 4).

LIB. VI. Interim ad Phocenses bello petitos a Thebanis proficiscitur Cleombrotus. Eodem fere tempore Lacedaemonem venit Polydamas Pharsalius, civitatis suae princeps, petiturus auxilia adversus Iasonem hominem potentissimum, oui vel precibus vel armis Pharsalum sibi adiungere vellet. Cui cum Lacedaemonii non possent satisfacere, redux cum Iasone rem composuit ita, ut hic, id quod cupierat, totius Thessaliae constitueretur imperator (c. 1). Athenienses cum viderent Thebanorum opes augeri, suae minui, pace cum Lacedaemoniis facta Timotheum revocant domum. At hic rediens simul exules Zacynthiorum

LIBBORUM ARGUMENTA.

ΧΠΙ

in sedibus suis reponit: unde sequente anno novum oritur bellum. Ob Timothei factum Lacedaemonii suis et sociorum opibus magnam classem or η ant Mnasippo duce ad Coroyram Atheniensibus eripiendam. Quo facto cum Corcyraei undique inclusi fame premerentur, Atheniensium auxilium implorarunt, qui post alios iis miserunt Iphicratem. Sed antequam hie adveniret, Mnasippi temeritate accidit, ut Corcyraei facta eruptione Lacedaemonios magna clade afficerent. Ipse Mnasippus cecidit, reliqui adventantis Iphicratis metu Leucadem profugerunt. Laudatur Iphicrates et eius disciplina nautica. Cum venisset Corcyram decern triremes a Dionysio Syracusis Corcyram missas capit ipsamque iam Laconicam petere cogitabat. Laudatur tota eius expeditio (c. 2). Athenienses a Thebanis offensi optimum putabant eos invitare ad pacem cum Lacedaemoniis faciendaru. Itaque et Athenienses cum sociis legatos Spartam miserunt et Thebani, Boeotiorum omnium, ut ipsi quidem yolebant, nomine iuraturi. Postquam cum alii oratores tum Callistratus verba fecerunt, his legibus pax convenit, ut Lacedaemonii harmostas undique revocarent, exercitus omnes dimitterent, civitatibus libertatem redderent, sin autem quis haec non teneret, succurrere liceret violatis. Iurarunt igitur Lacedaemonii suo sociorumque nomine, Athenienses autem per se, item civitates eorum sociae. In Thebanis vero res manebat ambigua (c. 3). Qui cum civitatibus Boeotiae libertatem non redderent, Cleombrotus ephororum iussu adversus eos e Phocide profectus improviso adventu Creusin urbem et duodecim triremes cepit et deinde ad Leuctra castra metatus est. Non longo intervallo castra posuerant Thebani. Utrisque autem commodum videbatur pugnare. Sed infausta omnia ceciderunt Lacedaemoniis, ita ut gravissima clade affligerentur et plus mille suorum amissis in fugam se darent. Ephori de hac re certiores facti collectis undique copiis Archidamum sabsidio mittunt. Thebani vero Athenienses permovere student, ut hoc tempore tam commodo poenas a Lacedaemoniis repetant. Sed ab his minus benigne excepti Iasonem excitant. Qui cum venisset in Boeotiam, tam Lacedaemonios quam Thebanos prudenti oratione a bello deterruit. Itaque illi Archidamo obviam profecti domum redierunt. Iason per Phocidem rediens praeter alia ut in hoetium finibus hostiliter facta Heracleae munitiones diruit, ut tutior sibi pateret transitus in Graeciam. Pythia celebrare parat Iason luculenta victimarum copia. Sed dum Pheraeorom equites lustrat, a septem adolescentulis quasi de controvernia quadam eum accedentibus interficitur. Ei succedunt in imperio fratres Polydorus et Polyphron, his autem Alexander. Hie saevus et domi et foris fraude uxoris periit. Ex quo Tisiphonus imperium tenebat quo tempore haec scri-

XIV

LIBRORUM ARGUMENTA.

bebat Xenophon (c. 4). Cum Peloponnesii etiamnum auspicia Lacedaemoniorum sequerentnr, Athenienses agebant cum civitatibus, ut se legibus pacis Antalcidae obstringerent. Fecerunt hoc quos conyocarant omnes praeter Eleos, qui civitates quasdam liberas dimittere nolebant. Mantmeenaea invitis Lacedaemoniia in unam ruraus urbem coeunt. Apud Tegeatae Callibius universum Arcadam concilium constituere volebat: illi adversabatur Stasippi factio. Orto inde bello Mantineensibus com Callibio coniunctia Stasippua cnm suis periit. Poenas a Mantineensibus repetitum Lacedaemonii mittunt Ageeilaum. Sed qnamquam interim illi Orchomeniis rursue bellum inferebant, tarnen Agesilaus cunctandum ratus, cum hostes in campo potestatem eui non facerent, in Laconicam reversua dimiait exercitum domumqoe rediit. Thebani ab Arcadibus vocati cum Ageeilaum viderent abiisse domum, domum et ipsi redire volebant: sed multorum precibus et cobortationibue victi in Laconicam inruperunt et vastatie agris prope accesserunt ad urbem. In hoc tumultu Lacedaemonii Eelotea armant. Locant et insidiaa: e quibus hostes oppressos in fugam verterunt atque ita terruerant, nt ab urbe discederent. Interim et Athenas miaernnt legatoa, qui opem eius ciritaiis implorarent, in quorum oratione illud maxime movit Athenieasea, quod Lacedaemonii olim Thebanorum auctoritati obstiterant neque pasai erant Athenienaium civitatem plane excindi. Prorsus autem admirabilis erat oratio Procli9 Phliasii. Denique iis miserunt Iphicratem cum omnibua copiia, cuius tamen opera tum prope fuit nulla, feciliterque videtur cessisse, quod sponte sua Thebani domum redierunt (c. δ).

LIB. VII. Iam nova legatio Lacedaemoniorum venit Athenas deliberatnm, quibus legibus societas esset ineunda. Hie etsi prudens Froclis oratio magna laude ab omnibua excepta est, (anaserat autem ut Athenienses mari, Lacedaemonii terra gererent Imperium), tamen in Cephigodoti aententiam ierunt decreyeruntque, ut alternia per quinos diea utriqae summam rerum tenerent. Lacedaemonii cum Atheniensibus ad Corinthum congregati difficillimam Onei montis partem defendendam enscipiunt. Sed Thebani sub diluculum oppressos inde deiciunt et cum Arcadibus, Eleia, Argivis coninncti multa vast ant: Corinthum vero inyasuri graviter accipiuntur. Interim a Dionysio veniunt triremes viginti. Cum ergo a Corintho ad mare Thebani agros obaiderent, Atheniensibus et Corinthiis Tiibil aadentibus, quinquaginta fere Dionysii equites illos mire yexatos fatigabant. Paucis post diebus Thebani redeunt do-

LIBBOBUM ARGUMENTA.

XV

mum. Iam vero Lycomedes Mantmeensis magno» Arcadibus inicit epiritus eosque deterruit, ne amplius sab Thebanis agerent, sed commune imperium postularent. Hinc Thebanis inviei facti sunt et ob similem arrogantiam Eleis. Distractis jam eorum animis venit ab Ariobarzane cum magnie pecuniis Fhiliscus et Thebanos Lacedaemoniosque oonvocayit Delphoa ad pacem restituendam. Hie cum Lacedaemonii Messenen liberam dimittere nollent, ad bellum iis faciendum Philiscus magnum exercitum paravit. Auxilia iterum mittit Dionysius. Cum his et Lacedaemoniis Archidamus Caryas expugnat et incolas omnes trucidat et vastat Farrasiorum agros. Iam Cissidas dux Siculorum profectionem parabat, cum hostea reditum eius intercludere conantur: sed ab Archidamo incredibili clade sunt affecti, salvia ad unnm omnibus Lacedaemoniis. Thebani Graecorum imperium dudum affectantes Pelopidam mittunt ad regem: qui consilio et eloquentia impetravit ab eo, ut pacis formulam ecriberet, ex qua Messene a Lacedaemoniis libera esset, Athenienses naves subducerent, reliqu&e cmtates haec armis defenderent. In hanc formulam cum Corinthii iurare nollent, complures aliae cmtates eorum exemplum eecutae conatum Thebanorum fecerunt irritum. Epaminondaa Achaiae civitates Thebanorum partibus adiungere cupiens bello eas petit. Sed cum optimates statim cum eo se coniungerent, nihil aliud nisi foedus cum iis pepigit, ex quo in omni bello Thebanorum essent socii. Hi civitatum principes oppressa populari factione Lacedaemoniis etudebant, quo factum est, ut Arcades in medio constitute ancipiti premerentur periculo. Apud Sicyonios Euphron nomine quidem populäre imperium instituit, re ipsa tyrannidem occupavit (c. 1). Phliaiii autem ab Argivis et Sicyoniis commeatu privati firmam cum Lacedaemoniis amicitiam tuebantur. Huius fidei et fortitudinis plura documenta etiam e euperioribus annis profertmtur, in quibus illud, quod cum ipsorum exules Eleorum Arcadumque manu adiuti dolo in urbem irruissent et captam iam tenerent arcem, eos inde efiugere et partim e muris desilire coegerunt (c. 2). Aeneas Arcadum dux Sicyoniis domestico malo laborantibus cum exercitu succurrit; et in arcem convocat eorum principes et exules non publice eiectos. Euphron statim confugit in portnm eumque tradit Lacedaemoniis. Postea cum Thebani Sicyoniam arcem tenerent, in Boeotiam profectus cum Thebanis de tota Sicyonis urbe sibi tradenda agere volebat. Sed in ipsa Cadmea a embus quibusdam suis occisus est (c. 3). Oropum, sociam Atheniensium ciyitatem, exules occupant. Arcades suasu Lycomedis de societate cum Atheniensibus agunt eamque obtinent. Eodem tempore Athenienses frustra Corinthi imperium affectabant. Corinthii yero

XVI

LIBRORÜM ARGUMENTA.

de rebus suis solliciti foedus fecerunt com Lacedaemoniis et Thebanis hac lege, ut quantum in se esset ab omni bello abstinerent. Eodem tempore Dionysius iunior Lacedaemoniis misit duodecim triremes, quibus ilii adiuti Sellasiam oppugnarunt. Elei Lasionem Arcadum urbem ut antiquitue suam occupant. Arcades Elidem urbem occupant, ex qua tarnen mox sunt eiecti. Discordia Elei dudum laborabant. Unde Arcades ab alterutra factione adiuti facilius reliquoa superabant. Postea cum Achaei ad societatem Eleorum accessissent et eorum urbem praesidio firmarent, Arcades ceitiores facti Pellenenses Elidem tueri, Olurum occuparunt, sed vi rursus inde expelluntur. Nova expeditio Arcadum feliciter cedit. Iam Lacedaemonii ab Eleis excitati ad bellum adversus Arcades Archidamo duce Cromnum occupant praesidioque relicto domum redeunt. Arcades statim Cromnum obsident. Denuo igitur mittitur Archidamus: sed rem gerit infeliciter. Interim ipsi Elei exulea vincunt et Pylum expugnant. Iam Lacedaemonii noctu Cromnum profecti vallum occupant et suos ex urbe evocant. Sed cum Arcades concurrerent, plus centum praesidiariorum in eorum venerunt potestatem. Sequitur tempus ludorum Olympicorum, quos Arcades cum Pisatis apparare coeperant. At Elei prope Olympiam inusitata fortitudine cum iia conflixerunt eosque paene e loco sacro deiecerunt. Sed tarnen cum postridie vallo et fossa locum viderent munitum, Elidem redierunt. Cum Arcadum principes pecunia Olympicis eacris dicata abuterentur ad numerandum Eparitis Stipendium, Mantineenses primi, post et alii huic sacrilegio obsistere coeperunt. Hinc magni motus. Nam illi acrius causam acturi Thebanorum auxilia requirunt. Publico tarnen decreto Thebani rogati sunt, ne iam copias in Arcadiam mitterent, et pace cum Eleis restituta iam convivia securi et laeti Tegeae celebrabant. Sed principes illi et praefectus quidam Thebanorum quam plurimos convivantium comprehensoe in custodiam duxerunt. Cum autem plurimi inprimis Mantineensium, qui praeter ceteros custodiri debebant, elapsi essent, res aliter, atque illi voluerant, cecidit. Imprimis Thebanus ille ab Arcadibus domi accusatus laborabat. Sed Epaminondas eius causae favens durum dedit legatis responsum; bellum Boeotios Arcadiae inlaturos, quod sine ipsorum auctoritate pacem feciseent (c. 4). Epaminondas ubi primum potuit cum BOCÜS transiit in Peloponnesum et frustra expectatis Atheniensibus, quos intercipere yolebat, Tegeam profectus est. Hinc postquam audivit Agesilaum iam domo cum copiis exiisse, recta contendit Spartam, quam vacuam occupasset, nisi Agesilaus re audita mature recurrisset. Ad urbem autem Epaminondas conflixit infausto Marte atque inde celeriter Tegeam rediit,

LIBRORUM ARGUMENTA.

XVII

missis Mantineam equitibua. Eodem paulo ante venerant Atheniensium equites, qui opportunissimo tempore acerrime pugnantes commeatum Mantineensium servarunt. Epaminondas bis superatus delere hoc dedecus decrevit: itaque confirmatis animis militum se ad novum proelium paravit et, delusia aliqua cunctatione hostibus, conferto in cunei formam agmine eorum aciem perrupit et ad fugam compulit. Iam ipse cadit: Boeoti victoria uti nesciunt: itaque a victis multi caeduntur: denique victoria utriue partis fuerit dubitari coeptum est. Ceterum hoc tanto totius paene Graeciae conflictu nihil confectum est, sed maior quam ante fuerat rerum perturbatio extitit (c. 6).

Xenoph. hlet. Gr. ed. Ο. Keller.

b

ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ. L Μετά δε ταϋτα ού πολλαΐζ ήμέραις νβτερον ηλ&ενϊΐέξ 'Α&ηνών Θνμοχάρης εχων ναϋς όλίγας' xal ευθύς έναυμάχηβαν αύθις Λακεδαιμόνιοι καΐ 'Αθηναίοι, ένίχηβαν δε Λακεδαιμόνιοι Ηγουμένου 'Αγηβανδρίδου. μετ' 2 όλίγον δε [τούτων] Λωριεύς δ Λιαγόρου έκ 'Ρόδου εις 'Ελλήβποντον εΐβέπλει αρχομένου χειμώνος τέτταρβι xal δέκα νανβΐν α μα ήμερα, χατιδων δε 6 των 'Αθηναίων ήμεροβκόπος έβήμηνε τοις βτρατηγοϊς. ot δε άνηγάγοντο έπ' avrbv εΐχοβι ναυβίν, δς δ Λωριεύς φυγών πρός την γην άνεβίβαξε τάς αύτοϋ τριήρεις, ώς fjvvts, περί τό 'Ροίτειον. εγγύς δε γενομένων των 'Αθηναίων 3 έμάχοντο από τε των νεών xal της γης, μέχρι οί 'Αθηναίοι άπέπλευβαν εις Μάδυτον προς τό αλλο βτρατόπεδον ούδεν πράζαντες. Μίνδαρος ίέ κατιδων τήν 4 μάχην έν Ίλίω θύων τΐ} Άθηνα, έβοηθει έπΐ τήν θάλατταν, xal καθελκύβας τάς εαυτού τριήρεις άπέπλει, όπως άναλάβοι τάς μετά Λωριέως. ot de Αθηναίοι 5 άνταναγαγόμενοι έναυμάχηβαν περί "Αβυδον χατά τήν ί}όνα μέχρι δείλης εωθινοΰ]. xal τά μίν νιχώντων, τά δϊ νιχωμένων, 'Αλκιβιάδης έπειβπλεΐ δυοΐν δεούβαις εΐκοβι ναυβίν. έντεϋθεν δϊ φυγή των Πελοαοννηβίων 6 Xenoph. hist. Gr. ed. Ο. Keller.

1

2 έγένετο πρός τήν "Αβνδον xal 6 Φαρνάβαξος ποιρεβοή&ει, καΐ έπειββαίνων τω ΐππω είς τήν %-άλατταν μέχρι, δννατον rjv έμάχετο, xal τοις άλλοις τοις αντον 7 ίππεϋβι xal πεξοΐς παρεκελεύετο. ΰνμφράξαντες δΐ τάς νανς of Πελοποννηβιοι xal παραταζάμενοι προς τη γγι έμάχοντο. 'Αθηναίοι dl· άπέπλενβαν, τριάκοντα νανς των πολεμίων λαβόντες χενάς xal ας αντοί άπώλεβαν 8 χομιβάμενοι, είς Σηβτόν. έντεΰ&εν πλην τετταράχοντα νεων αλλαι αλλ?] ωχοντο έπ' άργνρολογίαν ε%ω τον Έλληβπόντον xal δ Θράβνλλος, εϊς £>ν των βτρατηγων, εις Αθήνας επλευθε ταντα έξαγγελών xal βτρατιάν xal 9 νανς αΐτηβων. μετά dl· ταντα Τιββαφέρνης ήλ&εν ε (ς 'Ελλήβποντον άφιχόμενον δε παρ' αντον μια τριήρει Άλχιβιάδην %ένιά τε xal δώρα 'άγοντα βνλλαβων είρζεν έν Σάρδεβι, φάδχων χελενειν βαβιλέα πολεμεϊν Ά&η10 ναιοις./Ι ήμέραις dl· τριάχοντα νΰτερον 'Αλκιβιάδης έχ Σάρδεων μετά Μαντι&εον τον άλόντος έν Καρία ίππων 11 ενπορήβαντες ννχτος άπέδραβαν εις Κλαξομενάς. ο1 δ' έν Σηδτω 'Αθηναίοι αίβθόμενοι Μίνδαρον πλεΐν έπ' αντονς μέλλοντα νανβιν έζήχοντα, ννχτος άπέδραβαν εις Καρδίαν. ένταϋ&α δε xal 'Αλκιβιάδης ήκεν έχ των Κλαζομενών 6νν πέντε τρνήρεβι xal έπαχτρίδι. πν&όμενος dl· οτι at των ΐϊελοποννηϋίων νηες ίξ 'Αβνδον άνηγμέναι εΐεν είς Κύζιχον, αντος (άν πεζή ήλθεν εις 12 Σηϋτόν, τάς dl· νανς περιπλεΐν έχείϋε έκέλενβεν. || έπεί δ' ηλ&ον, άνάγεβ&αι if δη αντον μέλλοντος ώς έπΐ νανμαχίαν έπειβπλεΐΘηραμένης εΐχοβινανβϊν άπδΜακεδονίας, αμα dl· xal Θραβνβονλος εϊχοβιν έτέραις έχ 13 Θάΰον, αμφότεροι ήργνρολογηχότες. 'Αλκιβιάδης dl· ειπών xal τούτοις διώχειν αντον έζελομένοις τά μεγάλα Ιβτία αυτός ίπλενβεν είς Πάριον' ά&ρόαι dl· γενόμεναι

3 at νήες απαβαι έν Παρίω καϊ όγδοήκοντα της iitiούβης ννκτος ανηγάγοντο, και τfj αλλτ] ήμέρα περί άρίβτον ωραν ήκον είς Προκόννηβον. εκεί δ' έπν&οντο 14 or ι Μίνδαρος εν Κυζίκω εΐη xal Φαρνάβαζος μετά τον πεξοΰ. ταντην μεν ουν την ήμεραν αύτον έμειναν, τη δε υβτεραία 'Αλκιβιάδης έκκληβίαν ποιήβας παρεχελενετο αντοΐς 'ότι. ανάγκη εΐη καϊ νανμαχεΐν καϊ πεξομαχεΐν καϊ τειχομαχεΐν Ου γάρ έβτιν, έφη, χρήματα ήμΐν, τοις δε πολεμίοις ίίφ&ονα παρά βαβιλέως. τ% 15 δε προτεραία, επειδή ώρμίβαντο, τά πλοία πάντα καϊ τα μικρά βυνή&ροιβε παρ' εαυτόν, δπως μηδείς έ%αγγείλαι τοις πολεμίοις το πλήθος των νεών, έπεκήρνξέ τε, bs αν αλίβχηται ε ig το πέραν διαπλεων, θάνατον τήν ζημίαν. μετά δΐ τήν έκκληβίαν παραβχεναβάμενος ως 16 έπΐ νανμαχίαν άνηγάγετο έπΐ τήν Κνζιχον νοντος πολλά, έπειδή δ' έγγνς της Κνξίκον ήν, αί%·ρίας γενομένης καϊ τον ήλιου έκλάμψαντος κα&ορα τάς τοϋ Μινδάρον νανς γνμναζομένας πόρρω άπο τοϋ λιμένος xal άπειλημμένας ύπ' αντοϋ, εζήκοντα ονβας. οί äh Πελοποννήβιοι, 17 Ιδόντες τάς τών Αθηναίων τριήρεις ονβας πλείους τε πολλω ή πρότερον xal προς τω λιμένι, έφνγον είς τήν γήν xal βννορμίβαντες τάς ναϋς έμάχοντο έπιπλέονβι τοις έναντίοις. Αλκιβιάδης ταΐς εί'κοβι των νεών 18 περιπλεύβας απέβη είς τήν γήν. ίδων δΐ δ Μίνδαρος, καϊ αυτός άποβάς iv τή γη μαχόμενος άπέ&ανεν of öi μετ αύτοϋ 'όντες έφνγον. τάς δΐ νανς οί 'Λ&ηναΙοι ωχοντο άγοντες απάβας είς Προκόννηβον πλήν ταν Συρακοβίων' έκείνας δ\ αυτοί κατέκανβαν οί Σνρακόβιοι. έκεΐ&εν δΐ τή υβτεραία έπλεον οί 'Λ&ηναϊοι έπΐ Κύξιχον. οί δϊ ΚνξιχηνοΙ των Πελοποννηβίων xal 19 Φαρναβάξον έχλιπόντων αυτήν έδέχοντο τους Ά&ηι»

4

I. ι.

20 ναίονς. Αλκιβιάδης ς ε(ς "Εφεβον πλενβονμενος. Τιββαφέρνης δε αίβ&ό μένος τούτο το έπιχείρημα, βτρατιάν τε βυν έλεγε πολλήν xal ιππέας άπέβτελλε παραγγέλλων π&βιν [είς'Έφεβον] βοη&εΐν τη 'Αρτέμιδι. 7 θράβυλλος δε εβδόμη xal δεκάτη ημέρα μετά την είββολην εις "Εφεβον έπλενβε, xal τους μεν δπλίτας προς τον Κορηββον άποβιβάβας, τους δε ιππέας xal πελταβτάς xal έπιβάτας xal τους αλλονς πάντας προς το ελος έπΐ τά ετερα της πόλεως, αμα τί) 'ήμέρα προβηγε 8 δνο βτρατόπεδα. οt δ' έχ της πόλεως έβοή&ηβαν Έφέβιοι οΐ τε βνμμαχοι, ονς Τιββαψέρνης ήγαγε, xal Σνρακόβιοι οΐ τ άπό των προτέρων εΐχοβι νεών xal άπο έτερων πέντε, αϊ ετνχον τότε παραγενόμεναι, νεωβτI fjxoväai μετά Εύχλέονς τε τον "Ιππωνος xal Ήραχλείδου τον 'Αριβτογένονς βτρατηγών, xal t Σελινονβιαι δυο. 9 ούτοι δε πάντες πρώτον μεν προς τονς δπλίτας τονς έν Κορηββω έβοη&ηβαν τούτους δε τρεμάμενοι χαι άχοχτείναντες έξ αύτών ωβεΐ εχατον xal είς τήν &άλατταν χαταδιώζαντες προς τους παρά το ελος έτράποντο. εφυγον δε χάχεΐ οι Ά&ηναΐοι, xal άπώλοντο 10 αύτών ως τριαχόβιοι. οί δε Έφέβιοι τροπαϊον ένταϋ&α εβτηβαν xal ετερον προς τω Κορηββω. τοις δε Σνρα-

I. II.

9

χοβίοις καϊ Σελινονβίοις κρατίβτοις γενομένοις άριβτεΐα εδοΰαν καϊ κοινή καϊ ιδία πολλοίς, καϊ οίχεΐν άτελεϊ τω βονλομένω αεί. Σελινουβίοις δε, έπεϊ ή πόλις άπωλώλει, καϊ πολιτείαν ίδοβαν. oC δ' Ά&η- 11 ναϊοι τους νεκρούς ύποβπόνδονς άπολαβόντες άπέπλενβαν εις Νότιον, χάκεΐ &άψαντες αυτούς επλεον έπϊ Αέββον καϊ Έλληβπόντον. δρμοϋντες δε εν Μη&ύμντ] 12 της Αέββον εϊδον παραπλέοντας έξ Έφέβον τάς Σνρακοβίας ναϋς πέντε καϊ εΐκοβι' και έπ' αντάς άναχ&έντες τέτταρας μεν ελαβον αντοΐς άνδράβι, τάς δ' αλλας κατεδίωζαν εις "Εφεβον. καϊ τους μϊν άλλους αίχμα- 13 λώτονς Θράΰνλλος είς'Λ&ήνας απέπεμψε πάντας, Άλχιβιάδην δε 'Λ&ηναΐον, 'Αλκιβιάδον 'όντα άνεψιον καϊ βνμφνγάδα, κατέλενβεν. έντεΰ&εν δε επλενβεν εις τήν Σηβτον προς το αλλ ο βτράτενμα' εκεΐ&εν δε απαβα •ή βτρατίά διέβη εις Αάμψακον. καϊ χειμών έπήει, έν 14 ώ οι αιχμάλωτοι Σνρακόϋιοι, είργμένοι τον Πειραιώς έν λι&οτομίαις, διορνζάντες την πέτραν, άποδράντες νυκτός ωχοντο εις Αεκέλειαν, οt δ' ε(ς Μέγαρα, έν 15 δε τϊ) Ααμψάχω 6νντάτ τοντος Άλκιβιάδον το 6τράτ εν μα παν of πρότεροι βτρατιώται ουκ έβονλοντο τοις μετά Θραϋνλλου βυντάττεβ&αι, ώς αύτοί μεν 'όντες αήττητοι, έκεΐνοι Ηττημένοι ηκοιεν. ενταϋ&α δή έχείμαζον Άπαντες Αάμ·ψακον τειχίξοντες. xal έβτράτενβαν προς 16 "Αβνδον Φαρναβαξος δ' έβοή&ηβεν ΐπποις πολλοίς, καϊ μάχη ήττη&εϊς Εφνγεν. Αλκιβιάδης δε έδίωκεν έχων τονς τε ιππέας και των δπλιτών εΐκοβι καϊ εκατόν, ων ηρχε Μένανδρος, μέχρι βκότος άφείλετο. έκ δε της μάχης 17 ταύτης βννέβηβαν οί βτρατιώται αντοί αντοΐς xal ηβπάξοντο τονς μετά Θραβνλλον. έξήλ&ον δέ τινας καϊ αλλας c|g τοϋ χειμώνος εις τήν ήπειρον καϊ έπόρ-

10

ι. Π. in.

18 &ovv τήν βαβ ίλεως χώραν. τω δ' κύτω χρόνω xal Λακεδαιμόνιοι τους είς το Κορυφάβιον των Ειλώτων άφεβτωτας εκ Μαλέας νποΰπόνδονς άφηκαν. κατά δε τον αύτον καιρόν χαϊ έν'Ηραχλεία τι} Τραχινία'Λχαιοϊ τονς έποικους, άντιτεταγμένων πάντων προς ΟΙταίονς πολεμίους 'όΰτας, χροέδοβαν, ωδτε άπολεβ&αι αυτών προς επτακοβίους βνν τω εκ Λακεδαίμονος άρμοβτγι 19 Λαβώττ). [xal ό ένιαυτος Ζληγεν ούτος, εν ω χαϊ Μηδοι από Λαρείου τον Περΰών βαβιλεως άποβτάντες πάλιν προβεχώρηβαν αντω.] m. [Τον δ' έπιόντος έτους δ iv Φώκαια νεως της Ά&ην&ς ένεπρήβ&η πρηδτηρος έμπεβόντος.] έπεί δ' δ χειμων έληγε, [Παντακλεονς μεν έφορενοντος, άρχοντος δ' 'Λντιγένονς, έαρος άρχομένον, δνοϊν xal εΐκοβιν έτών τω πολεμώ παρεληλν&ότων,] οί 'Λ&ηναΐοι επλενβαν 2 είς Προχόννηβον παντϊ τω βτρατοπεδω. έκεΐ&εν δ' έπΐ Καλχηδόνα χαϊ Βνξάντιον δρμήβαντες έβτρατοπεδενβαντο προς Καλχηδόνι. οί δε Καλχηδόνιοι προβιόντας αίβ&όμενοι τονς 'Λ&ηναίονς, τήν λείαν απαβαν κατέϋ-εντο είς τους Βι&υνούς Θρακας άβτυγείτονας 3 οντάς. 'Λλκιβιάδης δε λαβών των τε δπλιτων ολίγους xal τούς ιππέας, xal τάς νανς παραπλεϊν χελεύϋας, έλ&ων είς τούς Βι&ννούς άπήτει τα των Καλχηδονίων χρήματα' εί df μη, πολεμηβειν εφη αύτοΐς. οί δε άπέ4 δο6αν. 'Λλκιβιάδης δ' επεί ήκεν είς τό βτρατόπεδον την τε λείαν εχων xal πίβτεις πεποιημένος, άπετείχιζε τήν Καλχηδόνα παντϊ τω βτρατοπέδω άπο &αλάττης είς &άλατταν xal τοϋ ποταμού οβον οϊόν τ ·ήν ξυλίνω δ τείχει. ένταν&α 'Ιπποκράτης μεν 6 Λακεδαιμόνιος άρμοβτης έκ της πόλεως έζήγαγε τονς βτρατιώτας ως μαχονμενος· οί δϊ Ά&ηναΐοι άντιπαρετάζαντο αντω, Φαρνά-

I. nr.

11

βαζος δε έξω των περιτειχιβμάτων προβεβοή&ει βτρατια τε καϊ ϊτιποις πολλοίς. 'Ιπποκράτης μέν ονν xal Θρά- 6 βνλλος εμάχοντο έχάτερος τοις δπλίταις χρόνον πολύν, μέχρι Αλκιβιάδης έχων όπλίτας τε τ ίνας καΐ τούς ιππέας έβοή&ηβε. και 'Ιπποκράτης μεν άπέ&ανεν, ο ι δε μετ αντοϋ &ντες εφυγον εις τήν πόλιν. άμα δε καΐ Φαρνά- 1 βαξος, ου δυνάμενος βυμμεϊξαι πρός τόν Ίπποκράτην διά την βτενοπορίαν, τον ποταμού xal των άποτειχιβμάτων έγγνς όντων, άπεχώρηΰεν ε (ς το Ήράκλειον τ ό των Καλχηδονίων, ο ύ ην αντω το βτρατόπεδον. ίκ 8 τούτον δε Αλκιβιάδης μεν φχετο εις τον Έλλήβποντον καϊ εις Χερρόνηβον χρήματα πράξων ol δε λοιποί βτρατηγοί ΰυνεχώρηβαν προς Φαρνάβαξον υπέρ Καλχηδόνος εΐκοΰι τάλαντα δοϋναι 'Λ&ηναίοις Φαρνάβαζον καΐ ως βα&ιλέα πρέββεις 'Αθηναίων άναγαγεϊν, καΐ 9 δρκονς έδοβαν καϊ ελαβον παρά Φαρναβάζον νποτελεΐν τον φόρον Καλχηδονίονς 'Α&ηναίοις οδονπερ είώ&εβαν xal τα Οφειλόμενα χρήματα άποδοϋναι, 'Αθηναίους de μη πολεμεΐν Καλχηδονίοις, εως αν οί παρά βαβιλέως πρέϋβεις έλ&ωβιν. 'Αλκιβιάδης δϊ τοις ορκοις ουκ έτύγ- 10 χανε παρών, αλλά περί Σηλνμβρίαν ην έκείνην δ' έλων προς το Βυζάντιο ν ήκεν, έχων Χερρονηβίτας τε πανδημεϊ και άπο Θράκης βτρατιώτας καϊ ιππέας πλείονς τριακοβίων. Φαρνάβαζος δε άξιων δεΐν χάκεΐνον 11 όμννναι, περιέμενεν εν Καλχηδόνι, μέχρι έλ&οι ix τον Βυζαντίου' έπειδη ήλ&εν, ουκ έφη δμείβ&αι, εΐ μή χάκεϊνοζ αντω όμεϊται. μετά ταντα ωμοβεν 6 μϊν έν 1 2 Χρνβοπόλει οΐς Φαρνάβαζος έπεμψε Μιτροβάτει xal 'Αρνάπει, 6 δ' έν Καλχηδόνι τοις παρ' Άλκιβιάδον Ενρνπτολέμω καϊ Αιοτίμω τόν τε χοινον δρκον καϊ (δία άλλήλοις πίπτεις έποιήβαντο. Φαρνάβαξος μεν οϊ>ν 13

12

I. m.

ευθύς άπηει, χαϊ τους παρά βαβιλέα πορενομένους πρέββεις άπαντΰν έχέλευβεν ε ig Κύζιχον. έπέμψθηβαν Λ Αθηναίων μεν Λωρόθεος, Φιλοκνδης, Θεογένης, Εύρυπτόλεμος, Μαντίθεος, 6νν δε τούτοις Άργεΐοι Κλεόβτρατος, Πνρρόλοχοξ' έπορεύοντο if χαϊ Λακεδαιμονίων [πρέββεις] Παβιππίδας xal ε'τεροι, μετά δε τούτων χαϊ Έρμοχράτης, ήδη φεύγων έχ Σνραχονβών, 14 χαϊ δ άδελφος αντοϋ Πρόξενος, xal Φαρνάβαξος μεν τούτους ήγεν of δϊ Αθηναίοι το Βυζάντιο ν επολιόρχονν περιτειχίβαντες, χαϊ προς το τείχος άχροβολιβμονς 1δ χαϊ προββολάς έποιοϋντο. έν δΐ τω Βυζαντίω ην Κλέαρχος Ααχεδαιμόνιος άρμοβτης xal βύν αντω των περιοίκων τίνες xal των νεοδαμώδων ον πολλοί xal Μεγαρείς χαϊ άρχων αυτών Έλιξος Μεγαρεύς χαϊ 16 Βοιωτοϊ χαϊ τούτων άρχων Κοιρατάδας. οι δ' Αθηναίοι ώς ονδεν έδύναντο διαπράίμβθαι κατ' Ιβχύν, έπειβάν τινας των Βυζαντίων προδοΰναι την πόλιν. 17 Κλέαρχος δϊ ό άρμοβτης οίόμενος ονδένα αν τοντο ποίηβαι, χαταβτήβας δε απαντα ώς έδύνατο χάλλιβτα χαϊ έπιτρέψας τά έν τη πάλει Κοιρατάδα χαϊ 'Ελίξω, διέβη παρά τον Φαρνάβαζον εις το πέραν, μιβθόν τε τοις ϋτρατιώταις παρ' αντοϋ ληφόμενος χαϊ ναϋς ϋνλλέξων, at ήβαν εν τω Έλληβπόντω αλλαι αλΧ,Τ] χαταλελειμμέναι φρονρίδες υπύ Παβιππίδου χαϊ ας Άγηβανδρίδας εΐχεν έπϊ Θράχης, επιβάτης ων Μινδάρου, χαϊ όπως χαϊ έν Άντάνδρω αλλαι νανπηγηθείηβανΤ άθρόαι dl· γενόμεναι παβαι κακώς τους βνμμάχονς των Αθηναίων ποιοϋβαι άποβπάβειαν το βτρατόπεδον «πό τοΰ 18 Βυζαντίου, έπεϊ δ' έί-έπλενβεν 6 Κλέαρχος, of προδιδόντες την πόλιν των Βνζαντίων (προς έργον έτράποντο" ηβαν δε οΐδε ')> Κύδων χαϊ Άρίβτων χαϊ Άναξι-

I. m. IV.

13

κράτης xal Λυκούργος xal Άναζίλαος, ος υπαγόμενος 19 θανάτου ϋβτερον έν Λακεδαίμονα διά τήν προδοβίαν άπέφυγεν ειπών, οτι ού προδοίη τήν πάλιν, άλλα βώβαι, παΐδας όρων xal γυναίκας λιμώ άπολλυμένους, Βυζάντιος ων καϊ ου Λακεδαιμόνιος' τον γάρ ένόντα βΐτον Κλέαρχον τοις Λακεδαιμονίων βτρατιώταις διδόναι' διά ταϋτ' οϋν τους πολεμίους εφη εΐβέβ&αι, ουκ αργυρίου ενεκα ούδε διά το μιβεΐν Λακεδαιμονίους· έπεϊ δε αύτοίς παρεβκεΰαβτο, νυκτός άνοίζαντες τάς 20 πύλ'ας τάς έπΐ το Θράκιον καλουμενον είβήγαγον rö βτράτευμα καϊ τον 'Λλκιβιάδψ>. δ δε Έλιζος καϊ δ 21 Κοιρατάδας ούδεν τούτων είδότες έβοή&ουν μετά πάντων είς τήν άγοράν' έπεϊ δε πάνττ] οί πολέμιοι κατεΐχον, ούδεν έχοντες ο τι ποιήβαιεν, παρέδοβαν βφά% αυτούς, xal ούτοι μεν άπεπεμφ&ηβαν είς 'Λ&ηνας, xal δ Κοιρα- 22 τάδας έν τω όχλω άποβαινόντων έν Πειραιεΐ ελα&εν άποδράς καϊ άπεβώ&η είς Λεκέλειαν. Φαρνάβαζος δε xal οί πρέββεις της Φρυγίας ένττ. Γορδίψ 'όντες τον χειμώνα τά περί το Βνξάντιον πεπραγμένα ήκονβαν. αρχομένου δε τοϋ ίαρος πορενομενοις 2 αύτοίς παρά βαβιλέα άπήντηβαν καταβαίνοντες οΐ τε Λακεδαιμονίων πρέββεις, Βοιώτιος [όνομα] καϊ of μετ αύτον xal οί άλλοι [άγγελοι], xal ελεγον οτι Λακεδαιμόνιοι πάντων ων δέονται πεπραγότες εΐεν παρά βαβιλέως, xal Κϋρος, αρξων πάντων των έπϊ &αλάττη 3 xal 6υμπολεμήβων Λαχεδαιμονίοις, έπιβτολήν τε εφερε τοις κάτω παβι το βαβίλειον βφράγιβμα ίχουβαν, έν η ένψ> καϊ τάδε' Καταπέμπω Κϋρον χάρανον των είς Καβτωλον ά&ροιξομένων. το δε χάρανον ίβτι κύριον. 4 ταϋτ ουν άκούοντες oC των 'Λ&ηναίων πρέββεις, xal έπειδή Κϋρον εϊδον, έβούλοντο μάλιβτα μεν παρά

14

I . rv.

6 βαβιλέα άναβηναι, εΐ δε μη, οί'χαδε άπελ&εϊν. Κύρος δε Φαρναβάζω εΐπεν ή παραδονναι τους πρέββεις έαντώ τ) μή οΐκαδέ πω άποπεμψαι, βονλόμενος τους 'Λ&ηναίονς 6 μή είδέναι τά πραττόμενκ. Φαρνάβαζος δε τέως κατείχε rovg πρέββεις, ψάβκων τοτε μεν άνάξειν αύτούς παρά βαβιλέα, τοτϊ δε οΐχαδε άποπέμψειν, ώς μηδέν 7 μέμψηταΐ" έπειδή δϊ ένιαντοί τρεις ήβαν, έδεή&η τοϋ Κύρου άφεΐναι αυτούς, ψάβκων όμωμοχέναι άπάξειν έπϊ δάλατταν, επειδή ου παρά βαβιλεα. πέμψαντες δε Άριοβαρξάνει παρακομίβαι αυτούς έχέλενον δ δε άπήγαγεν εις Κίον της Μυβίας, ο&εν πρός το 'άλλο βτρατόπεδον άπέπλευβαν. 8 'Αλκιβιάδης δε βονλόμενος μετά των βτρατιατων άποπλεΐν οΐχαδε, άνήχ&η εν&νς έπϊ Σάμου' εχεΐ&εν δε λαβών των νεων εΐκοβιν έπλενβε της Καρίας ες τον Κεραμικον χόλπον. έχεϊ&εν δε θνλλέζας έχατόν τάλαντα 9 ήχεν είς τήν Σάμον. Θρασύβουλος δε βύν τριάκοντα νανΰϊν έπϊ Θράκης ωχετο, έχει δε τά τε 'άλλα. χωρία τά προς Λακεδαιμονίους με&εβτηκότα κατεβτρέψατο καΐ Θάβον, ίχουβαν κακώς υπό τε των πολέμων καί 10 βτάΰεων και λιμοϋ. Θράβυλλος δε βύν τη άλλη βτρατια είς 'ΛΟ-ηνας κατέπλευβε' πρίν δε ηχειν αύτον οί'Αθηναίοι βτρατηγούς εΐλοντο Άλκιβιάδην μεν φεύγοντα καί Θραβνβονλον απόντα, Κόνωνα δε τρίτον έκ των οΐκο&εν. 11 Αλκιβιάδης δ' έκ της Σάμου έχων τά χρήματα κατέπλευβεν είς Πάρον ναυβίν είχοβιν, έχεΐ&εν δ' άνήχ&η εύ&ν Γυ&είου έπϊ καταβκοπήν των τριηρών, ας έπυν&άνετο Λακεδαιμονίους αντό&ι παραβκενάζειν τριάκοντα, και τοϋ οίκαδε κατάπλου 8πως ή πόλις προς 12 αύτον έχει. έπεί δ' έώρα έαντώ εϋνουν ονβαν καί βτρατηγον αύτον ηρημένονς καί ιδία μεταπεμπομένους

L iy.

15

τους inιτηδείονς, χατέπλευβεν είς τον Πειραιά ήμερα y Πλυντήρια ήγεν η %όλις, τον ε'δονς χαταχεχαλυμμένου της 'Αθήνας, δ τίνες οίωνίζοντο άνεπιτήδειον είναι xal αντω και τη πόλε ι. Αθηναίων γαρ ονδεϊς έν ταύττ) τη ήμερα ούδενος βπουδαίου έργου τολμήβαι αν αψαβθαι. χαταπλέοντος δ' αντοϋ ο τε ix τοϋ Πειραιώς 13 χαI δ ix τοϋ αβτεως όχλος ήθροίΰθη πρός τάς ναϋς, θαυμάζοντες και ίδεϊν βουλόμενοι τον 'Λλκιβιάδην, λέγοντες [ort] οι μεν ως χράτιβτος εΐη των πολιτών χαϊ μόνος [άπελογή&η ώ?] ού δικαίως ψύγοι, ixiβονλεν&είς δε υπό των ελαττον ίκείνου δυνάμενων μοχθηρότερα τε λεγόντων xal προς τό αυτών ίδιον κέρδος πολιτευόντων, ίκείνου άεϊ το χοινον αύξοντος χαϊ onto τών αύτοϋ χαί από τοϋ της πόλεως δυνατού' εθέλοντος δε τότε κρίνεβθαι παραχρήμα της αίτιας αρτι 14 γεγενημένης ως ήβεβηκότος ε (ς τά μυβτήρια, νπερβαλλόμενοι οί εχθροί τά δοχοϋντα δίκαια είναι άπόντα αυτόν έβτέρηβαν της πατρίδος' iv φ χρόνω ύπο αμηχανίας 16 δονλεύων ηναγχάβθη μεν ·9εραχεύειν τους έχθίβτους, χινδυνενων άεϊ παρ' εχάβτην ήμέραν άπολέβθαΐ" τούς δε οίκειοτάτους πολίτας τε χαϊ βυγγενεΐς χαϊ την πάλιν απαβαν όρων έζαμαρτάνονβαν, ουκ εϊχεν οπως ώφελοίη φνγη άπειργόμενος' ούκ ίφαβαν δε τών οΐωνπερ 16 αύτός δντων είναι χαινών δεΐβθαι πραγμάτων oväh μεταϋτάβεως' ΰπάρχειν γάρ ix τοϋ δήμου αύτω μίν τών ·τε ήλικιωτών πλέον εχειν τών τε πρεσβυτέρων μή έλαττοϋ&θαι, τοις δ' αύτον έχθροϊς τοιοντοις δοκεΐν είναι οΐοις περιμένειν μϊν πρότερον, ϋβτερον δϊ δνναβθεΐβιν άχολλύναι τούς βελτίδτους, αυτούς δϊ μόνους λειφθέντας δι' αύτο τοϋτο άγαπαϋθαι υπό τών πολιτών ο τι ετέροις βελτίοϋιν ούχ εΐχον χρήβθαι' οί δε, δτι 17

16

ι.

IV.

V.

τών παροίχομένων αύτοΐς κακών μόνος αίτιος είη, των τε φοβέρων 'όντων τη πάλει γενέσ&αι μόνος κινδυνεύβαι 18 ήγεμών καταστηναι. Αλκιβιάδης δε προς τήν γην δρμισ&εϊς απέβαινε μίν ουκ εν&έως, φοβούμενος τονς έχ&ρονς" έπαναστάς δε έπΐ τον καταστρώματος έσκόπει 19 τούς αύτοϋ έαιτηδείονς, εΐ παρείησαν. κατιδων δε Εύρνπτόλεμον τον Πεισιάνακτος, έαυτον dh άνεψιόν, καΐ τονς αλλονς οΙκείονς καΐ τούς φίλονς μετ' αντων, τότε άποβάς άναβαίνει εις τήν πόλιν μετά των παρ20 εβκεναβμένων, ε£ τις απτοιτο, μή έπιτρέπειν. έν δε τη βουλγι καϊ τη έκκλησία άπολογησάμενος ώς ουκ ήσεβήκει, ειπών δε ώς ήδίκηται, λεχ&έντων 61 xal άλλων τοιούτων καϊ ούδενος άντειπόντος δια το μή άνασχέσ&αι αν την έκκληβίαν, άναρρη&εϊς απάντων ήγεμών αντοκράτωρ, rag oioj τε ων σώσαι την προτέραν της πόλεως δύναμιν, πρώτον μεν τά μυστήρια τών Άδηναίων κατά &άλατταν άγόντων διά τον πόλεμον, κατά γην έποίησεν εζαγαγων 21 τούς βτρατιώτας απαντας' μετά δε ταϋτα κατελε'ξατο βτρατιάν, δπλίτας μεν πεντακοβίονς καϊ χίλιους, ιππέας δε πεντήκοντα καϊ εκατόν, νανς δ' εκατόν, καϊ μετά τον κατάπλουν τετάρτφ μηνϊ άνήχ&η έπ' "Ανδρον άφεβτηκνΐαν τών 'Αθηναίων, και μετ αύτοϋ 'Αριστοκράτης καϊ ''Αδείμαντος 6 Αενκολοφίδου σννεπέμφ&ησαν ηρη22 μένοι κατά γην στρατηγοί. 'Αλκιβιάδης δε άπεβίβασε το στράτευμα της Άνδρίας [χώρας] εις Γαύριον έκβοη&ησαντας δε τούς 'Ανδρίονς έτρέψαντο καϊ ·χατέκλεισαν εις την πόλιν καί τινας άπέκτειναν ού πολλούς, 23 καϊ τούς Αάκωνας οΐ αντό&ι ήσαν. Αλκιβιάδης δε τροπαΐόν τε έστησε, καϊ μείνας αύτοϋ όλίγας ημέρας ίπλενσεν εις Σάμον, κάκεΐ&εν δρμώμενος έπολέμει. ν. Of δε Αακεδαιμόνιοι πρότερον τούτων ού χολλω

17 χρόνω Κρατηβιππίδα της ναναρχίας παρεληλυ&υίας Λύϋανδρον έζέπεμψαν ναυαρχον. ό δε άφιχόμενος εις Ψόδον χαι νανς έχεϊ&εν λαβών, ε ig Κω χαι Μίλητον επλενβεν, έχεΐ&εν δ' ε lg "Εφεβον, καΐ έχει Εμεινε ναϋς έχων έβδομήχοντα μέχρι ου Κνρος εις Σάρδεις άφίχετο. έπεί φύγοι.

δε των

ουν

xal τονς

ουδέν

άφήχε,

λατταν.

Μή-

'όντων

άνδραποδιβ&ήναι.

Κόνωνι

έπΐ

εις την άγοράν, xal

χαϊ τά άνδράποδα εΐπεν

Αέββου

δε των

τά δϊ άνδράποδα

γε άρχοντος

έλευ&έρονς

εχάβτω

τά μεν

άποδόβ&αι

δυνατόν]

λαβών

αττικιξόντων,

κράτος,

δ Καλλιχρατίδας

φρουρού?

της

of ϋτρατιώται,

εαυτόν

πόρον

Ιδία.

έμφρονρων

ίχόντων

όντων τών βνμμάχων 15 τό χείνον

μάλιβτα

ου βουλομενων

ατ

χατά

πάντα διήρπαβαν

χαϊ

εΐβηγονντο

πεντεδραχμίαν

επλενβε

xal τών τά πράγματα 14 αίρει

πολλοί

δεδιότες

έπαγγελλόμενοι

έφοδιαβάμενος

13 9·υμναν

VI.

έπολιόρχει

τετΚαλλιέν

I. vx.

23

ταϋ&α, τον ίκπλουν έχων. χαϊ κατά γήν μεταπεμψάμενος τούς Μη&νμναίους πανζημεϊ καϊ έκ της Χίου tb βτράτενμα διεβίβαβε' χρήματα τε Χαρά Κύρου αντω •ήλ&εν. 6 δε Κόνων έπεί έπολιορκεΐτο καϊ κατά γήν 19 και. κατά ϋάλατταν, καϊ δίτων ούδαμό&εν ην εύπορήβαι, οI δε avd-ρωποι πολλοί ίν τη πάλει ηβαν καϊ ο[ Ά&ηναΖοι ονχ έβοή&ονν διά το μή πνν&άνεβ&αι ταύτα, καϋ·ελκνβας των νεων τάς αριδτα πλεούβας όνο έπλήρωδε προ ημέρας, έ'ξ άπαβων των νεων τους άρίβτονς έρετας έχλέζας καϊ τούζ έπιβάτας ε (ξ κοίλην νανν μεταβιβάδας καϊ τά παραρύματα ααραβαλών. τήν 20 μεν ονν ήμέραν όντως άνεΐχον, είς δε την έδπέραν, έτιει βκότος εΐ'η, έξεβίβαξεν, ώς μή καταδήλους είναι, τοις πολεμίοις ταϋτα ποιονντας. πέμπτη δΐ ήμερα είδ&έμενοι δίτα μέτρια, έπειδή ήδη μέβον ήμέρας ήν καϊ οί έφορμονντες δλιγώρως είχον καϊ ίνιοι άνεπαύοντο, έ\έπλενδαν έξω τον λιμένος, καϊ ή μεν έπϊ Έλληβπόντον ωρμηδεν, ή δε εις το πέλαγος· των δ' έφορμούντων 21 ώς εκαδτοι ήνντον, τάς τε άγκυρας άποκόπτοντες καϊ έπειγόμενοι έβοή&ουν τεταραγμένοι, τυχόντες έν τή γη άριδτοποιούμενοί' είδβάντες δε έδίωκον τήν εις το πέλαγος άφορμήβαδαν, καϊ αμα τω ήλ(ψ δύνοντι κατέλαβον, καϊ κρατήδαντες μάχη, άναδηβάμενοι άαήγον εις το δτρατόπεδον αύτοις άνδράβιν. ή δ' έπϊ τοϋ 22 'Ελληβπόντον φυγοϋδα νανς διέφυγε, καϊ άφικομένη είς τάς 'Α&ήνας έί-αγγέλλει τήν πολιορκίαν. Λιομέδων δε βοη&ων Κόνωνι πολιορκουμένω δώδεκα ναυδϊν ώρμίδατο είς τον εϋριπον τον των Μυτιληναίων. 6 δε Καλλι- 23 χρατίδας έπιπλεύδας αντω έζαίφνης δέκα μεν των νεων έλαβε, Λιομέδων δ' έφυγε τ f j τε αύτον χαϊ αλλη. of 24 δε Ά&ηναΐοι τά γεγενημένα χαϊ τήν πολιορκίαν έπεϊ

24

I. vi-

ffxovffavy έψηφίβα%ηο βοη&εΐν vavelv εκατόν χαϊ δικά, είββιβάξοντες zotig έν jcfi ήλιχία Ζντας άπαντας καΙ δούλους xal έλευ&έρους' χαϊ πληρώ&αντες τάς δέκα xal εκατόν έν τριάκοντα ήμέραις άπήραν. είβέβηΰαν 26 δ^ xal των ιππέων πολλοί, μετά ταντα άνήχ&ηδαν εί-ς Σάμον, κάκεΐ&εν Σαμίας νανς ίλαβον δέκα' η&ροιβαν δε καΙ αλλας πλείονς ή τριάκοντα παρά των άλλων βνμμάχων, εΐββαίνειν άναγκάβαντες απαντας, δμοίως δ} xal ει τίνες αύτοΐς ίτνχον Ιξω ονβαι. έγένοντο δΐ at 26 παβαι πλείονς ή πεντήκοντα xal εκατόν, ό δε Καλλικρατίδας άκουαν τήν βοή&ειαν ήδη έν Σάμω ονβαν. αύτοϋ μίν χατέλιπε πεντήκοντα νανς χαϊ άρχοντα Έτεόνικον, ταΐς δ\ εΐκοβι xal εχατόν άναχ&εις έδειπνοποιεΐτο της Αέββον έπΐ τή Μ αλέα ακρα [άντίον της Μυτιλήνης], 27 τη δ' avzfj ήμέρα ετνχον xal ot'AQ-ηναΐοι δειπνοποιονμενοι έν ταϊς Άργινονβαις. αύται δ' είβϊν [άντίον της Αέββον έπΐ z f j Μαλέα αχρα\ άντίον της Μυτιλήνης. 28 της δε ννχτος ίδων τά πνρά, χαί τίνων αντω έ\αγγειλάντων οτι οί Αθηναίοι εΐεν, άνήγετο περί μέϋας νύκτας, έ>ς «'ξαπιναίως προβπέβοί' νδωρ δ' έπιγενόμενον πολν χαϊ βρονταϊ διεχώλνβαν τήν άναγαγήν. έπεί δε άνέβχεν, άμα τή ήμερα έ'πλει επί τάς 'Λργι29 νονβας. οί δ' 'Λ&ηναΐοι άντανήγοντο είς το πέλαγος τω εύωνΰμω, παρατεταγμένοι ώδε. Άριβτοχράτης μίν τό ευώνυμον έχων ήγεΐτο πεντεχαίδεχα ναυβί, μετά δε ταντα Λιομέδων έτέραις πεντεχαίδεχα' έπετέταχτο dh Άριβτοκράτει μ\ν Περικλής, Λιομέδοντι δϊ'Εραβινίδης«αρά δϊ Λιομέδοντα οί Σάπιοι δέκα νανβΐν έπι μιας τεταγμένοι· έβτρατήγει zb Αιονυβίου £ΐς Κατάνην άπεδτάληβαν.]

44

6

Π. m.

01 Σάμιοι πολιορχούμενοι νπο Ανβάνδρ·otf πάνττ], έπεϊ ού βουλομένων αυτών το πρώτον δμολογείν προββάλλε ιν ήδη ίμελλεν 6 Αΰϋανδρος, ωμολόγησαν ?ν ίμάτιον εχων έκαστος άπιέναι των έλευ&ερων, τά I δ' άλλα παραδοϋναι' xal όντως έξήλ&ον. Αύΰανδφος δΐ τοις άρχαίοις πολίταις παραδούς τήν πάλιν xal τά ένόντα πάντα xal δέκα Άρχοντας καταβτήβας [φρουρεϊν] 8 άφήχε το των ΰυμμάχων ναυτικον χατά πόλεις, ταΐς δϊ Ααχωνιχαϊς ναυβιν άπέπλευβεν εις Λακεδαίμονα, απάγων τά τε των αιχμαλώτων νεών ακρωτήρια καΙ τάς ix Πειραιώς τριήρεις [πλήν δώδεχα] xal ΰτεφάνονς, ot)ff παρά τών πόλεων Ελάμβανε δώρα ιδία, χαI αργυρίου τετραχόΰια xal εβδομηχοντα τάλαντα, δ περιεγένοντο τών φόρων, ους αύτω Κϋρος παρε'δειξεν εις τον πόλεμον, xal εί τι αλλο έχτήϋατο έν τώ πολέμω. 9 ταύτα δ\ πάντα Ααχεδαιμονίοις άπέδωχε, τελευτώντος τοϋ &έρους[, είς δ εξάμηνος xal όχτω xal εΐχοβιν Ετη ζω πολέμω έτελεύτα, iv οϊς έφοροι ot άρι&μούμενοι οΐδε έγένοντο, Αίνηϋίας πρώτος, έφ' ου ήρξατο 6 πόλεμος, πεμπτω xal δεχάτω ίτει τών μετ' Ευβοίας αλωΰιν 10 τριαχονταετίδων βπονδών, μετά δε τούτον οΐδε' Βραϋίδας, Ίβάνωρ, Σωβτρατίδας, "Επαρχος, Άγηβίδτρατος, 'Αγγενίδας, 'Ονομαχλής, Ζεύζιππος, Πιτύας, Πλειβτόλας, Κλεινόμαχος, "Ιλαρχος, Λέων, Χαιρίλας, Πατηβιάδας, Κλεοβ&ένης, Αυχάριος, Έπήρατος, Όνομάντιος, Άλεξιππίδας, Μιβγολαΐδας, Ίβίας, "Αραχος, Εύάρχιχπος, Πανταχλης, Πιτύας, 'Αρχύτας, "Ενδιος, έφ' ου Αύϋανδρος πράζας τά είρημένα οΐχαδε χατέπλευβεν]. II Ot δε τριάκοντα ηρέ&ηβαν μίν έπεί τάχιβτα τά μαχρά τείχη xal τά περί τον Πειραιά χαδηρέδη' αίρεΰέντες δϊ έφ' ωτε ΰνγγράψαι νόμους, κα·9·' οΰβτινκς

II. m.

45

πολιτενβοιντο, τούτους μεν άεΐ εμελλον βνγγράφειν τε και άποδεικνύναι, βονλήν δε καϊ τ ας αλλας άρχάς κατέβτηΰαν ώς εδόκει αντοΐς. επειτα πρώτον μεν ονς 12 πάντες ydsGav έν τη δημοκρατία άπο Συκοφαντίας ro%3 καλοΐς κάγα&οϊς βαρείς οντάς, Συλζώντας λαμβάνοντες ύπήγον θανάτου' και η τε βουλή ήδέως αυτών κατεψηφίξετο οϊ τε άλλον ο βο ι βννήδεβαν έαυτοΐς μη υντες τοιούτοι ούδεν ηχ&οντο. έπεϊ δε ηρζαντο 13 βονλενεΰ&αι δπως αν έζείη αντοΐς τι] πόλει χρήβ&αι οπως βούλοιντο, ix τούτον πρώτον μεν πέμψαντες είς Λακεδαίμονα Λίβχίνην τε xal Άριΰτοτέλην έπειβαν Αύΰανδρον φρουρούς ΰφίβι ϋνμπραξαι έλ&εΐν, εως δ ή τους πονηρούς εκποδών ποιηβάμενοι καταβτήβαιντο την πολιτείαν &ρέψειν δε αυτοί ύπιβχνοϋντο. δ δ\ 14 πειβ&εις τους τε φρουρούς και Καλλίβιον άρμοβτήν βννέπρα'ξεν αύτοΐς πεμφ&ήναι. οί δ' έπεϊ την φρονραν έλαβαν, τον μεν Καλλίβιον έ&εράπενον πάθεραπεία, ώς πάντα έπαινοίη α πράττοιεν, των δε φρουρών τούτον βνμπέμποντος αντοΐς ου? έβούλοντο βννελάμβανον ούκέτι τούς πονηρούς τε καϊ Ολίγου ά'ξίους, αλλ' ijδη ους ενόμιζον ηκιβτα μεν παρω&ονμενονς άνέχεβ&αι, άντιπράττειν δε τι έπιχειρόϋντας πλείστους αν τούς δννε&έλοντας λαμβάνειν, τω μεν ονν πρώτψ 15 χρόνω δ Κριτίας τω Θηραμένει δμογνώμων τε καϊ φίλος έπεϊ δε αύτος μεν προπετής ην έπΐ το πολλούς άποκτείνειν, ατε και φυγών νπο τοϋ δήμον, δ δε Θηραμένης αντέκοπτε, λέγων οτι ουκ είκος εί'η &ανατοϋν, ε'ί τις έτιματο νπο τον δήμον, τούς δϊ καλούς κάγα&ούς μηδέν κακόν είργάζετο, έπεϊ και έγώ, εφη, καϊ βύ πολλά δι) τοϋ αρέβκειν ενεκα τι] πόλει και εϊπομεν καϊ έπράζαμεν δ δέ (έτι γάρ οίχείως έχρήτο 16

46

Π. m.

τώ Θηραμένει) άντέλεγεν οτι ονχ Εγχωροίη τοις πλεονεκτεΐν βουλομένοις μή ουκ Εκποδών ποιεΐδ&αι τούς [χανωτάτους διαχωλύειν εΐ δε, δτι τριάκοντά Εβμεν xal ονχ εϊς, ήττόν τι οϋει (η) ωβπερ τυραννίδος 17 ταύτης της άρχής χρήναι Επιμελεΐβ&αι, ενή&ης εI. ΕπεΙ δΐ άπο&νηβκόντων πολλών xal άδίχως πολλοί δήλοι fjßav βννιϋτάμενοί τε xal δανμάζδντες τΐ Εΰοιτο ή πολιτεία, πάλιν ίλεγεν 6 Θηραμένης δτι εί μή τις κοινωνούς ικανούς λήψοιτο των πραγμάτων, αδύνατον 18 Ιβοιτο τήν δλιγαρχίαν διαμένειν. ix τούτον μέντοι Κριτίας xal ol άλλοι τριάκοντα, ήδη φοβούμενοι xal ούχ tfxidτα τδν ΘηραμΕνην, μή Ουρρυείηβαν πρός αυτόν of πολϊται, χαταλέγονϋι τριϋχιλίους τους με%·19 έχοντας δή των πραγμάτων 6 δ' αν Θηραμένης χαϊ προς ταντα ίλεγεν οτι άτοπον δοχοίη εαυτω γε είναι πρώτον μίν τ6 βονλομένονς τους βελτίΰτονς των πολιτών κοινωνούς ποιήβαβ&αι τριβχιλίους ζκαταλέζαι), ωΰπερ τον άρι&μον τούτον ίχοντά τινα άνάγχην καλούς χαϊ άγα&ούς είναι, χαϊ οϋτ' Εξω τούτων βπονδαίνυς οϋτ' Εντός τούτων πονηρούς οϊόν τε εΐη γενέϋδαι· Επειτα δ', Εφη, δρώ Εγωγε δύο ήμας τά έναντιώτατα πράττοντας, βιαίαν τε τήν άρχήν xal ήττova των 20 Αρχομένων κατασκευαζόμενους, δ μίν ταντ Ιλεγεν. ot δί Εί,έταϋιν ποιήβαντες τών μϊν τριβχιλίων iv τη αγορά, τών δ' Εξω του καταλόγου άλλων άλλαχον, Επειτα κελεύβαντες έπΐ τά δπλα, iv φ Εκείνοι άπεληλύ&εβαν πέμψαντες τους φρουρούς xal τών πολιτών χούς δμογνώμονας αντοίς τά δπλα πάντων πλην τών τριβχιλ(ων παρείλοντο, καϊ άνακομίϋαντες ταϋτα ιΐς 21 τήν άχρόπολιν 6ννέ%ηχαν Εν τώ ναω. τούτων δί γενομένων, ώς Εξόν ήδη ποιεΐν αύτοΐς δ χι βούλοινχο,

II. III.

47

πολλούς μ\ν ίχ&ρας ενεκα άπεχτεινον, πολλούς Sh χρημάτων. Ι ί ο ξ ε δ' αντοΐς, οπως ίχοιεν xal τοις φρουροίς χρήματα διδόναι, xal των μετοίκων ενα εκαβτον λαβείν, xal αύτονς μϊν άποκτ είναι, τά δI χρήματα αντων άποΰημήναβ&αι. έχελενον δε xal τον Θηραμενην 22 λαβείν 'όντινα βονλοιτο. 6 δ' άπεχρίνατο' Άλλ' ού δοχεί μοι, ίφη, χαλον είναι φάβκοντας βελτίβτονς είναι άδιχώτερα των βυκοφαντων ποιεΐν. ίχεΐνοι μίν γαρ παρ' ων χρήματα^ λαμβάνοιεν ζην ε ίων, ήμεΐς δΐ άποχτενοϋμεν μηδέν άδιχοϋντας, ίνα χρήματα λαμβάνωμεν; πώς ον ταϋτα τω παντΧ έχείνων άδιχώτερα·, ol 23 δ' ίμποδων νομίζοντες αύτον είναι τω ποιεΐν 8 τι βονλοιντο, έπιβονλενονβιν αντώ, χαI Ιδία προς τους βονλεντάς άλλος προς Άλλον διεβάλλον ως λνμαινόμενον την πολιτείαν. xal παραγγείλαντες νεανίϋχοις οΐ έδόχουν αύτοΐς βραδύτατοι είναι ξιφίδια ixtb μάλης ίχοντας παραγενέβ%αι, ϋννέλε%αν τήν βονλήν. έπεί δΐ 24 δ Θηραμένης παρην, άναβτάς δ Κριτίας ίλεζεν ωδε' άνδρες βονλενταί, εΐ μεν τις ύμών νομίζει πλείονς τον χαιροϋ άπο&νήΰχειν, έννοηϋάτω οτι οπου πολιτεΐαι με&ίϋτανται πανταχού ταϋτα γίγνεται' πλείβτονς δε άνάγχη ίν&άδε πολεμίους είναι τοις εις όλιγαρχίαν με&ιβτ&0ι διά τε τ6 πολναν&ρωποτάτην των Ελληνίδων τήν πάλιν είναι xal διά tb πλεΐϋτον χρόνον £ν έλεν&ερία τόν δημον τε&ράφ&αι. ήμείς δε 25 γνόντες μίν τοις ο Τοις ήμϊν τε xal νμΐν χαλεπήν πολιτείαν είναι δημοχρατίαν, γνόντες δ\ οτι Λακεδαιμονίοις τοις περιβώϋαβιν ήμας δ μ\ν δήμος ονποτ αν φίλος γένοιτο, oC δ% ßέλτιβτοι αεί αν πιβτοί διατελοϊεν, διά ταϋτα ϋύν τη Λακεδαιμονίων γνώμη τήνδε τήν πολιτείαν χα&ίϋταμεν. xal Ιάν τινα αίβ&ανώμε&α έναντίον 26

48

Π. m.

r?5 δλιγαρχία, οβον δυνάμε&α έκποδών ποιούμεθα' πολύ δΐ μάλιβτα δοκεΐ ήμϊν δίκαιον είναι, εί τις ήμ&ν αντων λυμαίνεται ταύτη τη χαταβτάβει, δίκην αντόν 27 διδόναι. νυν ονν αίβ&ανόμε&α Θηραμένην τοντονί οϊς δύναται άπολλύντα ήμας τε xal ΰμας. ως δε ταντα αλη&ή, αν κατανοητέ, εύρήβετε οΰτε ψέγοντα ούδενα μάλλον Θηραμένους τουτουΐ τά παρόντα οντε έναντιούμενον, 'όταν τινά έκποδων ßουλώμε&α ποιήβαβ&αι των δημαγωγών, εί μεν τοΐννν έ% αρχής ταντα έγίγναβκε, πολέμιος μεν ην, ον μέντοι πονηρός γ' αν 28 δικαίως ένομίξετο' νυν δI αυτός μϊν &ρ%ας της προς Λακεδαιμονίους πίβτεως xal φιλίας, αύτος δε της τοϋ δήμον χαταλύβεως, μάλιβτα δϊ έξορμήβας υμάς τοις πρώτοις ύπαγομένοις ε lg νμας δίκην έπιτι&έναι, νυν έπεϊ xal υμεΐς xal ήμεΐς φανερ&ς έχ&ροϊ τω δήμω γεγενήμε&α, ούκέτ' αντω τά γιγνόμενα άρέβκει, οπως αύτος μεν αν έν τω άβφαλεΐ χαταβτή, ημείς δ} δίκην δώμεν 29 των πεπραγμένων, ωβτε ού μόνον ώς έχ&ρω αύτω προβήκει άλλά xal ώς προδότη υμών τε xal ήμών διδόναι τήν δίκην. καίτοι τοβοντα μϊν δεινότερον προδοβία πολέμου, οβω χαλεπώτερον φνλάζαβ&αι το αφανές τοϋ φανερού, τοβοντω δ' ίχ&ιον, οβω πολεμίοις μϊν αν&ρωποι καϊ βπένδονται xal αυ&ις πιβτοί γίγνονται, ον δ' αν προδιδόντα λαμβάνωβι, τούτω οντε έβπείβατο 30 πώποτε ουδείς οντ έπίβτενβε τον λοιποϋ. ίνα δ\ είδητε 8τι ού χαινά ταντα ούτος ποιεί, άλλά φύβει προδότης έβτίν, άναμνήβα νμκς τά τούτω πεπραγμένα, ούτος γάρ έξ αρχής μεν τιμώμενος vnb τοϋ δήμου χατά τόν πατέρα "Αγνωνα, προπετέβτατος έγένετο τήν δημοκρατίαν μεταβτήβαι εις τούς τετρακοβίους, xal έπρώτενεν έν έκείνοις. έπει δ' η6&ετο άντίπαλόν τι

49

IL i n .

r f j όλιγαρχία ΰυνιβτάμενον, πρώτος αν ήγεμων τψ δήμψ έπ έκείνονς έγένετο' ο&εν δήπον xal χό&ορνος έπικαλεFrort. [xal γαρ δ χό&ορνος άρμόττειν μίν τοις 31 ποβίν άμφοτεροΐζ δοχεΐ, αποβλέπει δε άπ' αμφοτέρων] δει δε, ω Θηράμενες, ανδρα τον αζιον ζην ού προάγειν μεν δεινον είναι ε (ξ πράγματα τους βννόντας, αν δε τι αντιχόπττι, ευθύς μεταβάλλεβ&αι, άλλ' ωβπερ έν νηΐ διαπονεΐβ&αι, ε ω ς αν ε ig ονρον χαταβτώβιν εΐ δε μη, πώς αν άφίκοιντό ποτε ίν&κ δει, εΐ έπειδάν τι άντικόψτ], εύ&ύς εις ταναντία πλέοιεν, χαϊ εΐΰϊ μεν 32 δήπον παβαι μεταβολαΐ πολιτειών θανατηφόροι, äv dh διά το εύμετάβολος είναι πλεί&τοις μϊν μεταίτιος εΐ Ολιγαρχίας νπο τοϋ δήμου άπολωλέναι, πλείΰτοις δ' ix δημοκρατίας νπο των βελτιόνων. ούτος δε τοί έβτιν 8g xal ταχθείς άνελέβ&αι νπο των Στρατηγών τους χαταδύντας 'Αθηναίων εν τη περί Αέββον ναυμαχία αύτος ονχ άνελόμενος δμως των Στρατηγών κατηγορών άπέχτεινεν αυτούς, ίνα αύτος περιβωθείη. δατις γε 33 μήν φανερός έβτι τοϋ μεν πλεονεχτεϊν άεΐ έπιμελόμενος, τοϋ δϊ χαλοϋ xal των φίλων μηδέν έντρεπόμενος, πώς τούτον χρή ποτε φείβαβθαι; πώς δε ού φνλάζαβ&αι, είδότας αύτοϋ τάς μεταβολάς, ως μή xal ημ&ς ταύτο δνναβθη ποιηβαι; ήμεΐς οϊ>ν τούτον ύπάγομεν xal ώς ίχιβονλεύοντα xal ώς προδιδόντα ήμας τε xal υμ&ς. άς δ? εικότα ποιοϋμεν, xal τάδ' έννοήβατε. χαλλίβτη 34 μεν γαρ δ-ήπον δοχεΐ πολιτεία είναι ή Λακεδαιμονίων' εί δε έχείντι έπιχειρήβειέ τις των έφόρων αντί τοϋ τοις πλείοϋι πείθεβθαι ψεγειν τε τήν αρχήν xal έναντιονβθαι τοις πραττομένοις, ούχ αν οίεβθε αύτύν xal υπ' αυτών των έφόρων xal νπο της άλλης απάβης πόλεως της μεγίβτης τιμωρίας άξιω&ήναι; xal ύμεΐς ονν, έαν Xenoph. hist. Gr. ed. Ο. Keller.

4

50

Π. m.

βωφρονήτε, ούτος

ον τούτον

βω&εϊξ

των εναντία χαϊ

των

μίν

άλλ'

νμών

πολλονς

γιγνωβχόντων

έν

rf) πόλει

αντών

αν μέγα νμΐν,

καϊ

φείβεβ&ε,

φρονεΐν

άπολόμενος

των

εξω

&>ς

ποιήΰειε δε

πάντων

ύποτέμοι

αν

τάς

έλπίδας. 35

Ό μϊν ταντ ίλεζεν

Άλλα

τελενταΐον τηγούς

είπων

κατ

χατ

εκείνων νφ'

χοϋντas

iv τη περί

άναιρεΐβ&αι

τους

νοντο.

φάβχοντες

έχει

δμολογώ

πανβαι,

ποιεί, ύμας μεν

το Κριτίαν

εδοξα

οτι

τη πόλε ι

είναι

της

ημών τε

νμας

της

άρχης

νμΐν

αντον

πράττων

τά τε

καταβτήναι

άποδειχ&ήναι

xal

φάντας

νπάγεβ&αι

πάντες

τούς

εις

την

ούτος μεντοι βού-

Ιβχυρούς οΐομαι χαϊ α

ονχοϋν βονλείαν

Ομολογουμένως

ταντα

τονς

τιμωρίας εβτίν

πεπραγμένα

εΐ κατανοήσετε,

αρχάς

Θετταλία χαϊ γε

μεν

μεγίδτης

κρίνειν,

iv

τάδε

έπιβονλεύοντας

δ ταντα

ον οτε

ών μ}ν ονν

γένοιτο'

εΐ τις

μεντοι

αλλ'

χατεβκεύαξε

δεβπότας.

ίν&άδε

ωχοντο.

παρανενομικέναι'

έτύγχανεν,

έπϊ τονς

ο0τις

υμάς

ήν,

άπολομη

άνδρας,

δίκαιον

τοϋ

δε

πλεΐν,

αποπλέοντες

δημοκρατίαν

εκαΰτος

εγώ

ovdh

6ώ€αι τους

μηδέν

κάλλιβτα

δνϋτν-

τε είναι

δ'

«8 πράττει

προβ-

τονς

γάρ οιόν

τους

χανε ιν

εφαβαν

έφαί-

εγω τούτω,

λεται

εκείνοι

άνελέβ&αι

χατηγορεΐν

ού παρών

ωπλιζεν

έπραττε

ήρχον

εαυτών

Προμη&έως

37 πενέβτας

Öh ουχ

δ'

γε

ην,

εγώ

ναυμαχία,

άπολέβ&αι

θαυμάζω

με

δ

στρα-

δυνατόν

έχεΐνοι

άναβτάς

τους

χειμώνα

ανδρας

αυτούς

γάρ ταντα μετά

τον

δε

ω άνδρες,

γάρ

άλλ' ονχ

Αέββον

δια

λε'γειν,

μεντοι

φηβϊ

εαυτών

εικότα 36 προεμενοι

είπε. λόγου,

μοι ώς

Θηραμένης

μνηβ&ήβομαι,

χατηγοροϋντα.

ταχ&έν γούμενος

μεν

έμον

άποκτεΐναι

δήπου

ίκα&έξετο'

πρώτον

έγιγνώβχομεν

τύγαν νυν μέχρι χαϊ βνχοέπεί

51

Π. m.

δε γε ούτοι ήρζαντο 'άνδρας κάλους τε χάγα&ούς βυλλαμβάνειν, έκ τούτον κάγώ ήρξάμην τάναντία τούτοις γιγνώβκειν. ηδειν γάρ οτι άπο&νήβκοντος μεν Λέοντος 39 τον Σαλαμινίον, άνδρος καϊ 'όντος και δοκοϋντος Ικανού είναι, άδικοϋντος δ' ovSh εν, οι δμοιοι τούτω φοβήϋοιντο, φοβούμενοι δε ενάντιοι τήδε τη πολιτεία έΰοιντο' έγίγνωΰκον δε οτι βνλλαμβανομένον Νικηράτου τον Νικίου, και πλουβίου και ονδεν πώποτε δημοτικον οντε αύτοϋ οντε τον πατρός πράζαντος, οί τούτω ομοιοι δυβμενεΐς ημΐν γενήβοιντο. άλλά μήν καϊ 'Αντιφώντος 40 νφ ημών άπολλνμένον, δς έν τω πολεμώ δύο τριήρεις εν πλεούβας παρείχετο, ήπιβτάμην δτι καϊ οC πρό&νμοι τ ή πάλει γεγενημένοι πάντες Ίπόπτως ήμϊν ί'ξο ιεν. άντεΐπον ίε ν.αϊ οτε των μετοίκων ενα εκαβτον λαβείν εφαβαν χρήναι' ενδηλον γάρ rjv οτι τούτων άπολομένων καϊ οί μέτοικοι άπαντες πολέμιοι τη πολιτεία ίϋοιντο. άντεΐπον δε καϊ οτε τά οπλα τοΰ πλήθους 41 παρηρονντο, ον νομίζων χρήναι άβδενή τήν πάλιν ποιεΐν ούδε γάρ τους Λακεδαιμονίους έώρων τούτον ένεκα βονλομένους περιϋωβαι ήμ&ς, οπως δλίγοι γενόμενοι μηδέν δνναίμεΟ·' αυτούς ώφελεΐν έξήν γάρ αντοΐς, εί τούτον γ' έδέοντο, και μηδένα λιπεϊν δλίγον Ετι χρόνον τω λιμω πιέβαντας. ουδέ γε το φρονρονς 42 μιΰ&οϋβ&αι βννήρεβκέ μοι, έί,ον αυτών των πολιτών τοβούτονς προβλαμβάνειν, εως ραδίως έμέλλομεν οί άρχοντες των άρχομένων κρατήβειν. έπείγε μην πολλούς έώρων έν τη πάλει τη άρχή τήδε δνβμενεΐς, πολλούς δε φνγάδας γιγνομένονς, ουκ αν έδόκει μοι οϋτε Θραβνβουλον οντε "Λνυτον οντε 'Λλκιβιάδην φυγαδεύειν ηδειν γάρ 'ότι ούτω γε το άντίπαλον Ιβχνρον ίβοιτο, εί τω μεν πλή&ει ήγεμόνες ικανοί προβγενήβοιντο, 4*

52

Π. Ill

τοις δ' ήγεΐβ&αι βουλομένοις ύύμμαχοι πολλοί φανή43 'βοιντο. δ ταντα ούν νον&ετών έν τω φανερω πότερα ευμενής αν δικαίως ή προδότης νομίζοιτο; ούχ ol έχδρούς, & Κριτία, χωλΰοντες πολλούς ποιεΐβ&αι, ούδ' οί βυμμάχους πλείδτους διδάσκοντες χταβ&αι, ούτοι τούς πολεμίους ίβχυρούς ποιονβιν, αλλά πολν μάλλον οί αδίκως τε χρήματα αφαιρούμενοι χαϊ τούς ονδεν άδικοϋντας άποχτείνοντες, ουτοί είβιν οί χαϊ πολλούς τούς έναντίονς ποιοϋντες χαϊ προδιδόντες ον μόνον 44 τούς φίλονς άλλα χαϊ εαυτούς δι' αίβχροχέρδειαν. εί δϊ μή άλλως γνωϋτον οτι άλη&η λίγω, ωδε έπιβχέψαβ&ε. πότερον οίεβ&ε Θραβνβονλον χαϊ "Ανυτον χαϊ τούς άλλους φυγάδας α έγω λεγω μάλλον αν έν&άδε βούλεβ&αι γίγνεβ&αι η & ούτοι πράττουβιν; έγώ μεν γαρ οΐμαι νϋν μεν αυτούς νομίξειν βυμμάχαν πάντα μεβτά είναι· εί 6h τό χράτιότον της πόλεως προβφιλώς ήμΐν είχε, χαλεπον αν ήγεΐβ&αι είναι χαϊ τό έπι45 βαίνειν ποι της χώρας, α δ' αύ εΐπεν ώς έγώ εί'μι οϊος αεί ποτε μεταβάλλεβϋ~αι, χατανοηβατε χαϊ ταύτα, τήν μίν γάρ έπΐ των τετραχοβίων πολιτείαν χαϊ αυτός δήπου δ δήμος έφηφίβατο, διδαβχόμενος ώς οί Λακεδαιμόνιοι πάβτ) πολιτεία μάλλον αν ί) δημοχρατία 46 πιΰτεύβειαν. έπεί δέ γε έχεϊνοι μεν ονδίν άνίεβαν, οί δε άμφΐ Άριβτοτέλην χαϊ Μελάν&ιον χαϊ Άρίβταρχον βτρατηγοϋντες φανεροϊ έγένοντο έπϊ τω χώματι ερυμα τειχίζοντες, εις δ έβούλοντο τούς πολεμίους δεί,άμενοι ύφ* αντοΐς χαϊ τοις έταίροις τήν πόλιν πονήβαβ&αι, εί ταϋτ' αίβ&όμενος έγω διεχώλυβα, τοϋτ έβτϊ προ47 δότην είναι των φίλων; άποχαλεΐ i f χό&ορνόν με, ώς άμφοτέροις πειρώμενον άρμόττειν. οβτις δε μηδετέροις άρέβχει, τούτον & προς των %·εων τί ποτε χαϊ χαλέΰαι

II.

III.

53

χρή; γάρ δή έν μεν τη δημοκρατία πάντων μιβοδημότατος ένομίξου, iv δε τη άριβτοχρατία πάντων μιβοχρηβτότατος γεγένηβαι. έγω δ', ω Κριτία, Ιχείνοις 48 μεν αεί ποτε πολέμα τοις ου πρόβ&εν οίομένοις χαλ·ήν αν δημοχρατίαν είναι, πρϊν χα I of δοΰλοι χαϊ of δι' άπορίαν δραχμής αν άποδόμενοι τήν πόλιν αντής μετεχοιεν, xal τοΐβδέ γ' αν άεΐ έναντίος είμϊ οΐ oxnt οΐονται χαλήν αν έγγενέβ&αι δλιγαρχίαν, πρϊν είς to υπ' 6λίγων τυραννεΐβ&αι τήν πόλιν χαταβτήϋειαν. το μεντοι βύν τοις δυναμένοις χαι με&' ίππων χαϊ μετ άβπίδων ώφελεΐν διατάττειν τήν πολιτείαν πρόβ&εν άριβτον ήγονμην είναι χαϊ νϋν ού μεταβάλλομαι, εΐ S" 49 έχεις ειπείν, ώ Κριτία, οπού έγω βύν τοις δημοτιχοΐς ή τυραννικόΐς τονς χαλούς τε χάγα&ονς άποϋτερεΐν πολιτείας έπεχείρηβα, λέγε' έάν γάρ έλεγχ&ώ rj νϋν ταύτα πράττων η πρότερον πώποτε πεποιηχώς, Ομολογώ τά πάντων εβχατα πα%ων αν δικαίως άπο&νήβχειν. Ώς δε είπων ταντα επαυβατο xal ή βουλή δήλη 50 έγένετο ευμενώς έπι&ορυβηβαβα, γνούς 6 Κριτίας εΐ έπιτρέψοι τη βουλή διαψηφίξεβ&αι περί αύτοΰ, άναφενζοιτο, χαί τοϋτο ού βιωτον ήγηϋάμενος, προβελ&ων xal διαλεχτείς τι τοις τριάκοντα έζήλ&ε, xal έπιβτήναι έχέλενΰε τούς τά έγχειρίδια i-χοντας φανερώς τη βουλή έπΐ τοις δρυφάχτοις. πάλιν δε είβελ&ων είπεν 'Εγώ, ώ 51 βουλή, νομίζω προβτάτον έργον είναι οίου δει, δς αν δρών τούς φίλους έξαπατωμένους μή έπιτρέπη. xal έγω οϋν τοϋτο ποιήβω. χαϊ γάρ ο'ίδε of έφεϋτηχότες ου φαβιν ημίν έπιτρέψειν, εI ανηβομεν άνδρα τον φανερώς την δλιγαρχίαν λυμαινόμενον. £βτι δε έν τοις χαινοΐς νόμοις των μεν έν τοις τριβχιλίοις 'όντων μηδένα άποϋνηβχειν άνευ της νμετε'ρας ψήφου, των δ' τοϋ

54

Π. HL

καταλόγου χυρίους είναι τούς τριάκοντα θανατονν. έγώ ουν, εφη, Θηραμένην τοντονί έξαλείφω έκ τον καταλόγου, βννδοχοϋν αϊιαβιν ήμΐν. καΐ τοντον, εφη, 52 ήμεΐς θανατοϋμεν. άκονθας ταϋτα δ Θηραμένης, άνεπήδηβεν έπϊ τήν έβτίαν καϊ είπε ν 'Εγώ δ\ εφη, ώ άνδρες, [κετενω τά πάντων έννομώτατα, μή έπϊ Κριτία είναι έζαλείφειν μήτε εμί μήτε υμών ον αν βονληται, άλλ' δνπερ νόμον ούτοι έγραψαν περί των εν τω καταλόγω, χατά τοντον xal νμΐν xal ε'μοί τ-ήν κρίβιν είναι. 63 και τοντο μεν, ίφη, μα τους θεούς ουκ αγνοώ, 8τι ουδέν μοι άρκέβει δδε δ βωμός, άλλα βονλομαι xal τοντο έπιδεΐζαι, ort ούτοι ου μόνον εΐβϊ περί ανθρώπους άδικώτατοι, άλλα καϊ περί θεούς άβεβέβτατοι. ύμών μέντοι, ίφη, ω άνδρες καλοί κάγαθοί, θαυμάζω, εΐ μή βοηθήβετε νμΐν αύτοϊς, xal ταϋτα γιγνώβκοντες ort ούδεν τό ε'μόν δνομα ενεξαλειπτότερον ή το ύμών 54 εκάβτον. έκ δε τοντον έκέλενβε μεν δ των τριάκοντα χήρνξ τούς ενδεκα έπϊ τον Θηραμένη ν έκεΐνοι δε είβελθόντες βύν τοις νπηρεταις, ήγονμένον αυτών Σατνρον τον θραβντάτου τε xal άναιδεβτάτου, είπε μίν δ Κριτίας' Παραδίδομεν ύμΐν, εφη, Θηραμένη τοντονϊ κατακεκριμένον χατά τόν νόμον ύμεϊς δε λαβόντες καϊ άπαγαγόντες [of ενδεκαJ οΰ δει τά έκ 55 τούτων πράττετε. έ>ς δε ταϋτα είπεν, ε'ιλκε μεν από τοΰ βωμοϋ δ Σάτυρος, είλκον δε ot ύπηρέται. δ δε Θηραμένης ωβπερ είκος xal θεούς έπεκαλεΐτο καϊ ανθρώπους καθορ&ν τά γιγνόμενα. ή δε βουλή ήβυχίαν εΐχεν, 6ρώβα xal τούς έπϊ τοις δρνφάκτοις δμοίους Σατύρω xal το Μμπροβθεν τοϋ βουλευτηρίου πλήρες τών φρουρών, καϊ ούκ άγνοοϋντες ort έγχειρίδια έ'χον56 τες παρήΰαν. οί δ' άπήγαγον τον ανδρα διά τής

II. hi. rv.

55

άγορΰς μάλα μεγάλη τή φωνή δηλούντα οία ίπαβχε. λέγεται δε εν ρήμα xal τούτο αυτού. ώς εΐπεν δ Σάτυρος ort οίμώξοιτο, εΐ μή βιωπήβειεν, έπήρετο' "Αν öl· βιωπώ, ουκ αρ\ εφη, οίμώξομαι·, καΐ έπεί γε άπο&νήβκειν άναγχαξόμενος το χώνειον επιε, το λειπόμενον έφαβαν άποκοτταβίβαντα ειπείν αυτόν Κριτία τοϋτ' εΰτω τω καλώ. και τοϋτο μεν ουκ αγνοώ, ort ταύτα αποφθέγματα ουκ αξιόλογα, εκείνο δε κρίνω τοϋ ανδρός άγαβτόν, το τοϋ θανάτου παρεβτηκότος μήτε το φρόνιμον μήτε το παιγνιώδες άπολιπεΐν έκ της ψυχής. Θηραμένης μεν δη οϋτως άπέ&ανεν οt δε τριά-ΙΙ.τν, κοντά, ώς έί,ον ήδη αύτοΐς τυραννεΐν άδεώς, προεϊπον μεν τοις έξω τοϋ καταλόγου μή είβιέναι είς το αβτυ, ήγον δε έκ των χωρίων, ϊν' αυτοί καΐ ot φίλοι τους τούτων αγρούς έχοιεν. φευγόντων δε είς τον Πειραιά καΐ έντεΰ&εν πολλούς άγοντες ένέπληβαν xal τά Μέγαρα και τάς Θήβας των υποχωρούντων. Έκ δε τούτου Θραβύβουλος δρμη&εϊς έκ Θηβών 2 έ>ς θνν έβ δομήχοντα Φυλή ν χωρίον καταλαμβάνει ίϋχυρόν. οι δί τριάκοντα έβοή&ουν έχ τοϋ αβτεως βύν τε τοις τριβχιλίοις καΐ βύν τοις Ιππεϋβι και μάλ' ευημερίας οϋβης. έπεί δε άφίκοντο, εΰ&ύς μεν ϋ·ραβυνόμενοί τίνες των νέων προβέβαλον προς το χωρίον, xal έπο ίη βαν μεν ουδέν, τραύματα δε λαβόντες άπήλ&ον. βουλομένων δε των τριάκοντα άποτειχίξειν, οπως έκ- 3 πολιορκήβειαν αυτούς άποχλείβαντες τάς έφόδους των έπιτηδείων, έπιγίγνεται της νυκτός χιών παμπλη&ής xal τη ύβτεραία. ot δε νιφόμενοι άπήλ&ον είς το αβτυ, μάλα Συχνούς των βκευοφόρων ύπο των έκ Φυλής άποβαλόντες. γιγνώέχοντες δε 'ότι xal έχ των αγρών 4-

56

II.

IV.

λεηλατήβοιεν, ε I μή τις φυλακή ίβοιτο, διαπέμπουβα,ν εις τάς έβχατιάς ΰβον πεντεχαίδεκα βτάδια άπο Φυλ-ης τους τε Λακωνικούς πλήν όλίγων φρουρούς καΐ των ιππέων δυο φυλάς, ούτοι δ^ βτρατοπεδευβάμενοι έν 5 χαρίω λαβίφ έφύλαττον. 6 δϊ Θρασύβουλος, ήδη βυνειλεγμενων εις τήν Φνλήν περί έπτακοβίονς, λαβών αυτούς καταβαίνει της νυκτός' τέμενος δε τα οπλα ο6ον τρία rj τετταρα βτάδια άπο των φρουρών ήβυχίαν 6 εΐχεν. έπεί δε προς ήμέραν έγίγνετο, xal ήδη άνίβταντο οποι έδεΐτο εκαβτος. .. άπο τών δπλων, xal οC ίπποχόμοι ψήχοντες τούς ίππους ψόφον έποίουν, εν τούτω άναλαβόντες οI περϊ Θραϋύβουλον τά οπλα δρόμω προβέπιπτον xal ίβτι μ\ν oi)g αυτών χατέβαλον, πάντας δϊ τρεμάμενοι έδιωξαν η επτά βτάδια, χαϊ άπέχτειναν τών μεν οπλιτών πλέον ή εΐχοβι xal εκατόν, των δϊ [ππέων Νιχόβτρατόν τε τον χαλον έπιχαλονμενον, xal άλλους δε δύο, it ι χαταλαβόντες έν ταϊς 7 εύναΐς. έπαναχωρήβαντες δ^ xal τροπαΐον βτηβάμενοι xal βυβχευαβάμενοι 'όπλα τε Sea ελαβον xal βκενη άπήλ&ον ίπϊ Φυλής, οι δε έξ 'άβτεως ιππείς βοη&ήβαντες τών μεν πολεμίων ονδένα ίτι εϊδον, προβμείναντες δ' εως τούς νεκρούς άνείλοντο οt προβήκοντες άν8 εχώρηβαν είς δβτυ. εκ δε τούτου of τριάκοντα, ούκετι νομίζοντες άβφαλή βφίβι τά πράγματα, εβουλή&ηβαν Έλευβΐνα έζιδιώβαβ&αι, ωβτε είναι βφίβι καταφυγήν, εΐ δεήβειε. καΐ παραγγείλαντες τοις ίππεϋβιν ήλ&ον εις Έλευβΐνα Κριτίας τε καΐ οί άλλοι τών τριάκοντα· 1%εταβίν τε ποιήβαντες ίν τοις ίππεϋβι, φάβχοντες εΐδέναι βούλεβ&αι πόβοι εΐεν xal πόβης φυλακής προβδεήβοιντο, έκέλευον άπογράφεβ&αι πάντας• τον δε άπογραψάμενον αεί δια τής πυλίδος έπϊ την %άλατταν

H.

IT.

57

εζιέναι. έπϊ δε τω αίγιαλω τους (ih> ιππέας ίν&εν xal έν&εν κατέβτηβαν, τον δ' έξιόντα άεΐ ot ύπηρέται βννέδονν. έπεί δε πάντες βυνειλημμένοι ήffαν, Λυβίμαχον tov ϊππαρχον ίκέλευον άναγαγόντα παραδοϋναι αυτούς τοις 'ένδεκα. rfj δ' ύβτεραία εις τό Ώιδεϊον 9 παρεκάλεβαν τους ίν τω καταλόγω δπλίτας xal τους άλλους [πτίέας. άναβτάς δε Κριτίας έλε'ξεν 'Ημείς, έφη, ώ άνδρες, ούδεν ήττον υμΐν καταβκευάζομεν την πολιτείαν ι} ήμϊν αύτοΐς. δει ούν νμας, ώβπερ xal τιμών με&εξετε, οϋτω χαί των κινδύνων μετέχειν. των ουν βννειίΙημμένων Έλευβινίων χαταψηφιβτέον έβτίν, ίνα τ α ύ τ α ήμϊν καΐ &αρρήτε xal φοβηβ&ε. δείζας δε τι χωρίον, είς τοϋτο ίκέλευε φανεράν φέρειν τήν ψήφον. ot de Λακωνικοί φρουροί ίν τω ήμίβει τοϋ 'ίΐιδείον 10 έζωπλιβμένοι ήβαν ήν δε ταΰτα άρεβτά καί των πολιτών ο'ις το πλεονεκτεΐν μόνον έμελεν. Έχ δϊ τούτου λαβών δ Θρασύβουλος τους από Φυλής περί χιλίονς ήδη βυνειλεγμένους, άφικνεΐται της νυκτός είς τον Πειραιά, ot δε τριάκοντα έπεί ηβ&οντο ταύτα, ευθύς ίβοή&ουν βύν τε τοις Λαχανικόΐς καί βύν τοις ίππεϋβι xal τοις δπλίταις' Επειτα ίχώρουν κατά τήν είς τον Πειραιά άμαξιτόν άναφέρουβαν. ot 11 δε άπο Φυλής ετι μεν ίπεχείρηβαν μή άνιέναι αυτούς, έπεί δϊ μέγας δ χύχλος ων πολλής φυλαχής έδόκει δεΐβ&αι οϋπω πολλοίς ουβι, βυνεβπειρά&ηβαν έπΐ την Μουνιχίαν. ot δ' ix τοϋ αβτεως είς τήν Ίπποδάμειον άγοράν ίλ&όντες πρώτον μεν βυνετάζαντυ, ωβτε εμπληβαι τήν δδον i) φέρει πρός τε το ίερον της Μουνιχίας 'Λρτέμιδος xal το Βενδίδειον xal έγένοντο βά&ος ούχ ελαττον rj έπϊ πεντήκοντα άϋπίδων. οϋτω δε ΰυντεταγμένοι ίχώρουν ανω. ot δε άπο Φυλής άντενέπληβαν μεν 12

58

II.

IV.

τήν δδόν, βά&ος δε ον πλέον rj είς δέχα δπλίτας έγένοντο. έτάχ&ηβαν μέντοι επ' αύτοΐς πελτοφόροι τε xal ψιλοί άκοντιβταί, έπΐ dl· τούτοις of πετροβόλοι. ούτοι μεντοι βνχνοί ηβαν χαϊ γάρ αύτό&εν προβεγένοντο. έν φ δε προΰηβαν of ivαντίο ι , Θραβνβονλος τους με&' αντοϋ &ε0&αι κελεύδας τάς άβπίδας χαϊ αύτος τέμενος, τα δ' 'άλλα δπλα εχων, κατά μέβον 13 βτάς ελεί,εν' "Ανδρες πολΐται, τονς μεν διδάξαι, rotig δε άναμνηβαι υμών βοΰλομαι δτι είβϊ των προβιόντων of μεν το δεζών ϋχοντες org νμεΐς ημέραν πέμπτην τρεμάμενοι έδιώ%ατε, οί δ' έπϊ τον ενωννμον εβχατοι, ούτοι δή of τριάκοντα, οϊ ήμας xal πόλεως άπεβτέρονν ούδϊν άδικοϋντας xal οικιών έ^ήλαννον καϊ τους φιλτάτονς των Ημετέρων άπεβημαίνοντο' άλλα νυν τοι παραγεγένηνται ον ούτοι μεν ονποτε ωοντο, ήμεϊς δϊ 14 αεί ηνχόμε&α. ίχοντες γάρ οπλα μεν έναντίοι αντοΐς χα&έβταμεν of δΐ &εοί, δτι ποτε χαϊ δειπνοϋντες βννελαμβανόμε&α xal χα&ενδοντες χαϊ αγοράζοντες, of δ\ καϊ ον% δπως άδιχοϋντες, άλλ' ούδ' έπιδημονντες έφνγαδενόμε&α, νϋν φανερώς ήμΐν βνμμαχοϋοι. xal γάρ έν ευδία χειμώνα ποιονβιν, δταν ήμϊν βνμφέρτ], xal δταν έγχειρωμεν, πολλών ΰντων εναντίων δλίγοις 15 ονβι τρόπαια ΐβταβ&αι διδόαβι" χαϊ νϋν δε χεχομίκαβιν ημάς είς χωρίον έν φ ούτοι μεν οντε ßάλλειν οντε άκοντίξειν νπερ των προτεταγμένων διά τδ προς δρ&ιον Ιέναι δνναιντ αν, ημείς 0£ είς το χάταντες χαϊ δόρατα άφιέντες χαϊ ακόντια xal πέτρονς έξιξόμε&ά τε αυτών 16 χαϊ πολλούς χατατρώΰομεν. χαϊ ωετο μίν αν τις δεήβειν τοις γε πρωτοβτάταις έχ τον ΐΰον μάχεβ&αι' νϋν δέ, αν νμεΐς, ωβπερ προϋηχει, προ&νμας άφιητε τά βέλη, αμαρτήβεται μεν ουδείς ων γε μεβτή ή δδός,

Π.

IV.

59

φνλαττόμενοι δΐ δραπετεύβονβιν άεϊ υπό ταΐς άΰπίβιν ω&τε έξέβται ωβπερ τυφλούς χάΐ τύπτειν δπου αν βονλώμε&α καϊ έναλλομένονς άνατρέπειν. άλλ', ώ 17 άνδρες, οντω χρή ποιεΐν δπως εκαβτός τις έαντω βυνείβεται της νίκης αίτιώτατος ων. αύτη γαρ ήμΐν, αν &ε'ος &έλ%, νυν άποδώβει xal πατρίδα καϊ οίκους και έλεν&ερίαν καΐ τιμάς καΐ παΐδας, οίς εΐβί, καΐ γυναίκας, ώ μακάριοι δητα, οϊ αν ημών νικήβαντες έπίδωβι τήν παθών ηδίβτην ημέραν. ευδαίμων δε καΐ αν τις άπο&άντι' μνημείου γαρ ούδείς οντω πλονβιος ων χαλοΰ τεύξεται. έζάρζω μεν ουν εγώ ήνίκ' αν καιρός 7j παιανα' οταν δε τον 'Ενυάλιον παρακαλέβωμεν, τότε πάντες δμο&υμαδον άν&' ων υβρίβ&ημεν τιμωρώμε&α τονς άνδρας. Ταΰτα δ' ειπών καΐ μεταστραφείς προς τους έναν- 18 τίους ήβυχίαν είχε" xal γάρ δ μάντις παρήγγελλεν αύτοΐς μή πρότερον έπιτί&εβ&αι, πριν των βφετέρων ί; πέβοι τις τ) τρω&είη' έπειδάν μέντοι τούτο γένηται, ηγηβόμε&α μεν, έφη, ημείς, νίκη δ' ύμΐν ίβται επομένοις, έμοί μέντοι θάνατος, ως γέ μοι δοκεϊ. καϊ 1» ουκ έψεύβατο, άλλ' έπεϊ άνέλαβον τά 'όπλα, αυτός μεν ωβπερ ύπο μοίρας τίνος άγόμενος έκπηδήβας πρώτος, έμπεβών τοις πολεμίοις άπο&ντίβκει, και τέ&απται έν τη διαβάΰει τοϋ Κηφιΰού' οC δ' άλλοι ένίκων καϊ κατ έδιωξαν μέχρι τοϋ δμαλού. άπέ^ανον δ' έντ αύ&α των μεν τριάκοντα Κριτίας τε καϊ Ίππόμαχος, των δε έν Πειραιεΐ δέκα αρχόντων Χαρμίδης ό Γλαύκωνος, τών δ' άλλων περί έβδομήκοντα. καϊ τά μεν δπλα ελαβον, τους δε χιτώνας ούδενος των πολιτών έβκυλευβαν. έπεϊ δε τούτο έγένετο καϊ τους νεκρούς ύποβπόνδους άπεδίδοβαν, προβιόντες άλληλοις πολλοϊ διε-

60

Π.

20 λέγοντο.

Κλεόκριτος

IV.

6 χών

δϊ

ενφωνος ων, καχαβιώχηβάμενος χί

ήμας

έξελαννεχε;

χί

γάρ ν μας χαχον μίν

μνβχ&ν

ίλεζεν

άχοχχεΐναι

ούδϊν

πώποτε

χηρν%,

εορτών

φοιτηταί

χών χαλλίβτων

γεγενήμε&α

βονλεβ&ε;

ημείς μετε-

νπερ

της

χοινής

21 έλευ&ερίας. ϋνγγενείας τούτων δέους

χαί

πολλοί

&εων

ήμων

πατρώων

χηδεβτίας

xal

χοινωνοϋμεν

xal άν&ρώπονς

πατρίδα, Αθηναίων

έν

δχτώ

τενεβ&αι,

ούτοι

πώχαχον

xal

avQ-ρώποις

τον

γάρ

αμαρτάνοντες

πολλά

τριάχονχα, άπεχτόναβιν πολι-

τε xal

χαί έχ&ιβτον

έπίβταβ&ε

τήν

έν ειρήνη

αΐβχιβτόν

προς

xal

εις

Πελοχοννήδιοι

δ' ήμϊν

πάνχων

άνοβιώτατον

απο&ανόντων

χαλε-

xal Ο-εοΐς xal

αλλήλους

παρε'χο υβιν.

δτι xal των νϋν νφ'

ημών

ον μόνον νμεΐς αλλά xal ημείς ίβτιν

oi)g

κατεδαχρνβαμεν. μεν τοιαύτα

διά χό τοιαύτα

ελεγεν

οί δϊ λοιχοί

προβαχούειν

τους

με&'

εις το αβτυ.

τη δ' ύβτεραία

δή

χαί

βυνεδρίφ'

ταπεινοί των

Ερημοι

δε τριβχιλίων

ήffav, πανταχού γάρ

πάνχων αίδούμενοι

τ} πάντες

έξόν

πόλεμο ν ήμϊν

αλί! εν γε μεντοι

πάνυ

χαI

δεΐν πλείονς

μηβίν

πολεμούνχες.

χε χαI

μητρώων

xal μή πεί&εβ&ε τοις ανοβιωτάτοις

22 δεχα έτη

23 γαγον

xal

εταιρίας,

χανβαβ%ε

ΰνμ-

ϋάλατταν

βωτηρίας

άλλήλοις,

οι Ιδίων χερδέων ενεχα δλίγον

Ό

χαί

χα.1 πολλά μεΟ·'

xal χαχά γήν xal κατά

αμφοτέρων

προς

χαί ϋ-υβιων

xal βυγχορευταί

χαί βνβτρατιώται,

υμών χεχινδυνεύχαμεν

χολΐται,

έχοιήϋαμεν,

βχήκαμεν δΐ νμΐν xal [ερών χών βεμνοτάτων xal

μάλ'

"Ανδρες

έπεποιήχεβάν

διεφέροντο τι

άρχοντες εαυτών

of μεν

βννεκά&ηντο

δπον εχαβτοι χρος

βιαιότερον

αλλήλους, χαί

τόνως ελεγον ώς ον χρείη χα&νφίεβ&αι

άχή-

τριάκοντα έν

τω

τεταγμένοι οβοι

έφοβοϋντο, τοις έν

xal

μεν έν-

Πειραιεΐ'

IL iv.

61

οβοι δΐ ίπίβτευον μηδέν ήδιχηχέναι, αυτοί τε άνελογίζοντο χαϊ τους άλλους έδίδαβχον ώς ονδίν δέοιντο τούτων των χακών, χαΐ τοις τριάχοντα ουκ ίφαβαν χρήναι πεί&εβ&αι ούδ' επιτρέπειν άπολλνναι τήν πόλιν. xal το τελενταΐον έψηφίβαντο έχείνους μίν καταπαϋβαι, άλλους δε ελέβ&αι. χαΐ εΐλοντο δέκα, ενα άπο φυλής. Καϊ ot μεν τριάκοντα Έλευβϊνάδε άπήλ&ον οί δε 24 δέκα των iv αβτει χαΐ μάλα τεταραγμένων xal άπιβτούντων άλλήλοις βύν τοις ίππάρχοις έπεμέλοντο. έζεκά&ευδον δε xal οί ίαπεΐς iv τω 'ίΐιδείω, τους τε ίππους xal τάς άβπίδας ίχοντες, καϊ δν' άπιβτίαν έφώδενον tb μεν άφ έβπερας βύν ταΐς άβπίβι χατά τά τείχη, το δ} προς 'όρ&ρον βύν τοις ΐπποις, άεΐ φοβούμενοι μή έπειβπέβοιέν τίνες αύτοΐς των ix τον Πειραιώς· οί δε πολλοί τε %δη 'όντες xal παντοδαποί, οπλα 25 έποιοϋντο, οί μίν ξύλινα, οί δϊ οΐβύινα, χαΐ ταύτα έλευχονντο. πρίν δε ήμέρας δέχα γενέβ&αι, πιβτά δόντες, οΐτινες βυμπολεμήβειαν, χαϊ εΐ ξένοι εϊεν, ίβοτέλειαν εβεβ&αι, έξ^βαν πολλοί μεν δπλΐται, πολλοί δε γυμνήτες' ίγένοντο δ\ αύτοΐς χαϊ ιππείς ώβεϊ έβδομήχοντα' προνομάς δε ποιούμενοι, xal λαμβάνοντες ξύλα xal όπώραν, έχά&ευδον πάλιν εν Πειραιεί. των 26 δ' ix τοϋ αβτεως άλλος μεν ούδείς βύν οπλοις ίξήει, οί δε ιππείς ίβτιν οτε xal λτ}βτάς έχειροϋντο των ix Πειραιώς, χαϊ τήν φάλαγγα αυτών έχαχούργουν. περίέτυχον δε χαϊ των Αίξωνέων τιβϊν είς τούς αυτών άγρούς ίπ\ τά επιτήδεια πορενομένοις' xal τούτους Ανβίμαχος δ ίππαρχος άπέβφαξε, πολλά λιτανεύοντας xal πολλών χαλεπώς φερόντων ιππέων, άνταπέχτειναν 27 de xal of εν Πειραιεί τών ιππέων iit άγροϋ λαβόντες Καλλίβτρατον φυλής Αεοντίδος. xal γάρ ήδη μέγα

62

Π . nr.

έφρόνονν, ωβτε xal προς τό τείχος τον άβτεως πρ&βέβαλλον. εΐ δε καΐ τοντο $εΐ ειπείν τον μηχανοαοιοϋ τον έν τω άβτει, ος έπεί ίγνω οτι κατά τον έκ Λυκείου δρόμον μέλλοιεν Tag μηχανάς προβάγειν, τά ζεύγη έκελενβε πάντα άμαξ,ιαίονς λί&ους αγειν καΐ καταβάλλειν οπού εκαβτος βούλοιτο τον δρόμον. ώς δε τ ο ν τ ο έγενετό, 28 πολλά εις εκαβτος των λί&ων πράγματα παρείχε, πεμπόντων δε πρέββεις είς Λακεδαίμονα των μεν τριάκοντα ίξ Έλενβΐνος, τών δ' ίν τω καταλόγω εξ αβτεως, καΐ βοη&εΐν κελενόντων, ώς άφεβτηκότος τοϋ δήμου άπο Λακεδαιμονίων, Λνβανδρος λογιβάμενος οτι οίόν τε εί'η ταχύ έκπολιορκήβαι τους έν τω Πειραιεΐ κατά τε γην xal κατά &άλατταν, εΐ τών επιτηδείων άποκλειβδείηβαν, βννέπρα%εν εκατόν τε τάλαντα αυτοϊς δανειβ&ηναι, καΐ αυτόν μεν κατά γην άρμοβτην, Λίβνν δϊ τύν άδελφον ναναρχονντα έκπεμφ&ηναι. 29 καΐ έξελ&ων αυτός μϊν 'Ελενβΐνάδε βννέλεγεν όπλίτας πολλούς Πελοποννηβίονς' & δΐ ναύαρχος κατά %·άλατταν έφνλαττεν οπως μηδίν είβπλέοι αύτοΐς τών Επιτηδείων ωβτε ταχύ πάλιν έν απορία Jjöav οt έν Πειραιεΐ, οι δ' έν τό άβτει πάλιν αν μέγα έφρόνονν έπϊ τω Λυβάνδρω. οντω dl προχωρονντων Πανβανίας 6 βαβιλεύς φ&ονήβας Ανβάνδρφ, εΐ κατειργαβμένος ταϋτα άμα μίν εύδοκιμήβοι, άμα δϊ ίδίας ποιήβοιτο τάς 'Λ9*ήνας, πείβας των έφόρων τρεις έξαγε ι φρονράν. 30 βννείποντο δϊ καΐ οί βύμμαχοι πάντες πλήν Βοιωτών καΐ Κορινθίων ούτοι δε έλεγον μϊν οτι ού νομίξοιεν ενορκεΐν αν Στρατευόμενοι έπ 'Λ&ηναίους μηδέν παράβπονδον ποιοϋντας' έπρατταν δ% ταϋτα, 8τι έγίγνωβκον Λακεδαιμονίους βουλομένους τήν τών 'Λ&ηναίων χώραν οίκείαν καΐ πιβτην ποιήβαβ&αι. 6 Πανβανίας έβτρα-

II.

IV.

63

τοπεδεύβατο μϊν έν τω 'Λλιπέδω χαλονμένω προς τώ ΙΙειραιεΐ δεξών έ'χων κέρας, Λύβανδρος δ\ βνν τοις μιβ&οφόροις tb εύώνυμον (Έλενβΐνι). πέμπων δ\ 31 πρέββεις ό Πανβ ανίας προς τους έν Πειραιεΐ έκέλενεν άπιέναι έπϊ τα εαυτών έπει δ' ουκ έπεί&οντο, προβέβαλλεν οΰον άπό βοής 'ένεκεν, οπως μή δήλος εί'η ευμενής αν τοις ων. έπεϊ ό' ούδεν από τής προββολής πράζας άπήλϋ-ε, τή ύβτεραία λαβών των μϊν Λακεδαιμονίων δύο μόρας, των dl· 'Λ&ηναίων ιππέων τρεις φυλάς, παρήλ&εν έπΐ τδν χωφον λιμένα, βκοπών πή εύαποτειχιβτότατος εί'η δ Πειραιεύς. έπεϊ δε άπιόντος 32 αύτοΰ προβέ&εόν τίνες καΐ πράγματα αντω παρεϊχον, άχ&εϋ&εϊς παρήγγειλε τους μϊν ιππέας έλ&ν εις αυτούς ένέντας, xal τά δέχα αφ' ήβης βυνέπεβ&αι' βνν δε τοίς άλλοις αύτός έπηχολου&ει. χαϊ άπέχτειναν μεν εγγύς τριάκοντα τών ψιλών, τους δ' αλλονς κατεδίωξαν προς τό Πειραιοΐ %έατρον. ίκεΐ öl· ίτνχον έζοπλιξόμενοι οϊ 33 τε πελταβται πάντες καϊ οί δπλΐται τών ix Πειραιώς, xal oC μεν ψιλοί εν&ύς έχδραμόντες ήκόντιζον, έβαλλον, έτόξενον, έβφενδόνων' ol δε Λακεδαιμόνιοι, έπεϊ αυτών πολλοί έτιτρώβκοντο, μάλα πιεζόμενοι άνεχώρονν έπϊ πόδα · oC δ' έν τούτω πολύ μάλλον έπέχειντο. ένταν&α και άπο&νηβχει Χαίρων τε καϊ Θίβραχος, αμφω πολεμάρχω, xal Λαχράτης δ δλνμπιονίχης καϊ άλλοι οίτε&αμμένοι Λακεδαιμονίων προ τών πυλών έν Κεραμεικω. δρών δε ταϋτα δ Θρασύβουλος χαϊ οί άλλοι δπλΐται, 34 έβοή&ουν, χαϊ ταχύ παρετάξαντο προ τών 'Λλών έπ δχτώ. δ δε Πανβανίας μάλα πιεβ&εϊς καϊ άναχωρήβας ος πεντήκοντα xal εκατόν. δ dl· Πανβανίας τροπαΐον βτηβάμενος άνεχώρηβε · χαϊ ovd' ως ώργίξετο αύτοϊς, αλλά λά&ρα πέμπων έδίδαβκε το ύς έν Πειραιε Γ ο Ια χρή λέγοντας πρέββεις πέμπων προς εαυτόν καΐ τονς πα ράντας έφόρονς. οί δ' έπεί&οντο. διίβτη dl· καΐ τους έν τω 8βτει, καΐ έκέλενε προς βφας προβιέναι ως πλείβτονς ΰνλλεγομένονς, λέγοντας 8τι ουδϊν δέονται τοις έν τω Πειραιεϊ πολεμεΐν, άλλα διαλν&έντες xoivfj άμφότεροι Λαχεδαιμονίοις φίλοι είναι, ήδέως if ταύτα xal Νανκλείδας έφορος &ν 36 βυνήκονεν ωβπερ γάρ νομίζεται βνν βαβιλεΐ δύο των έφόρων βυβτρατενεβ%·αι, xal τότε παρην οντός τε χαϊ άλλος, άμφότεροι της μετά Πανβανίου γνώμης 'όντες μάλλον ή της μετά Λνβάνδρον. διά ταϋτα ουν χαϊ εις τήν Λακεδαίμονα προ9·νμως Ιπεμπον τονς τ' έκ τοϋ Πειραιώς έχοντας τάς προς Λακεδαιμονίους βπονδάς xal τους άπο των έν αβτει Ιδιώτας, [xal] Κηφιβο37 φωντά τε χαϊ Μέλητον. έπεί μέντοι ούτοι ωχοντο εις Λακεδαίμονα, έπεμπον δή καϊ οί άπο τον κοινού έκ τού αβτεως λέγοντας οτι αντοϊ μϊν παραδιδόαβι xal τά τείχη α ίχονβι xal βφας αυτούς Λαχεδαιμονίοις χρήβ&αι δ τι βονλονται' ά\ιούν δ' εφαβαν xal τονς έν Πειραιεΐ, εί φίλοι φαβϊν είναι Λακεδαιμονίοις, παρα38 διδόναι τόν τε Πειραιά καϊ τήν Μουνιχίαν. άκονβαντες dl· πάντων αυτών οί έφοροι xal οί έκχλητοι, έζέπεμψαν πεντεκαίδεκα ανδρας εις τάς 'Λ&ήνας, χαϊ έπέταζαν βνν Πανβανία διαλλάζαι oitt] δΰναιντο χάλλιβτα. οί δε διήλλαξαν έφ' ώτε είρηνην μεν έχειν ά>ς προς αλλήλους,

65

Π . nr.

άπιέναι δε έπl τα έαντ&ν εκαβτον πλήν των τριάκοντα xal των ενδεκα χαI των έν ΠειραιεΖ άρζάντων δέκα. εί δε τίνες φοβοΐντο των έξ &6τεως, έ'δοξεν αντοΐς Έλενδΐνα χατοικεΐν. τούτων δε περαν&ένταν Πανβανίας 39 μεν διηκε το βτράτενμα, οί δ' έκ τον Πειραιώς ανελ&όντες ΰύν τοις Ζπλοις εις τήν άκρόπολιν έ&νβαν τη 'Λ&ηνα. έπεί δε χατέβηβαν ζέκκληδίαν έποίηδαν*) οί βτρατηγοί, £ν&α δή δ Θραβνβονλος ίλεξεν 'Τμΐν, εφη, 40 ώ έκ τοΰ αβτεως άνδρες, βνμβονλεύω έγώ γνωναι νμας αντούς. μάλιΰτα δ' αν γνοίητε, εί άναλογίβαιβ&ε έπΐ τίνι νμΐν μέγα φρονητέον έδτίν, ωβτε ήμών αρχειν έπιχειρεΐν. πότερον δικαιότεροι έβτε; αλλ' δ μεν δήμος πενέβτερος νμων &ν ονδεν πώποτε ενεκα χρημάτων ύμας ήδίχηχεν νμ εις δΐ πλονβιώτεροι πάντων πολλά xal αΐβχρά ενεκα χερδέων πεποι-ήχατε. ίπεϊ δϊ διχαιοβύνης ονδϊν νμΐν προβήχει, βκέψαβ&ε εί αρα έπ ανδρεία νμΐν μέγα φρονητέον. xal τις αν χαλλίων 41 χρίϋις τούτον γένοιτο ^ έας έπολεμήβαμεν προς άλλήλονς; αλλά γνώμφ φαίητ' αν προέχειν, οϊ έχοντες xal τείχος xal δπλα xal χρήματα xal βνμμάχονς Πελοποννηβίους νπο των ούδεν τούτων έχόντων περιείληφ%·ε·, άλλ' έπΐ Ααχεδαιμονίοις δή οίεβ&ε μέγα φρονητέον είναι·, πως, οϊγε ωβπερ τούς δάχνοντας χύνας χλοιψ δήβαντες παραδιδόαβιν, οντω χάκεΖνοι ν μας παραδόνζες τω ήδιχημένφ τούτω δήμω οίχονται άπιόντες; ον μέντοι γε νμας, £ άνδρες, άξιω έγω ών 42 όμωμόκατε παραβηναι ουδέν, αλλά xal τοϋτο προς τοις άλλοις καλοΐς έπιδεΐζαι, οτι xal ένορκοι xal Ζβιοί έβτε. ειπών δϊ ταύτα xal 'άλλα τοιαντα, xal δτι ονδϊν δέοι ταράττεβ&αι, άλλα τοις νόμοις τοις άρχαίοις χρηβ&αι, άνέβτηβε τήν έκκληβίαν. xal τότε μεν αρχάς 43 Xenoph. hlet. Gr. ed. 0. Kelter.

5

66

π. it. m. ι.

χαταβτηΰάμενοι έπολιτεύοντο' υβτέρω δϊ·χρόνω άκονϋαντες ξένους μιβ&οϋΰ&αι τσύς Έλενβΐνι, βτρατευβάμενοι πανδημεί Ιπ αύτους τους μϊν βτρατηγούς αντων εις λόγους έλδόντας άπέχτειναν, τοις dh άλλοις είβπέμ•φαντες τους φίλους καϊ αναγκαίους έπειβαν βυναλλαγηναι. καΐ όμόβαντες δρκονς ή μήν μη μνηβικακήβειν, έτι καϊ νυν δμοϋ τε πολιτεύονται καϊ τοις ορκοις έμμένει δ δήμος. ΠΙ. ΠΙ ι. Ή μεν δη 'Λ&ήνηβι βτάβις όντως ίτελεντηβεν. έχ δΐ τούτον πέμψας Κνρος άγγέλους εις Λακεδαίμονα ηξίου, οΐόβπερ αυτός Λακεδαιμονίους ήν έν τω προς 'Λ&ηναίονς πολεμώ, τοιούτους καϊ Λακεδαιμονίους αντω γίγνεο&αι. of δ' έφοροι δίκαια νομίβαντες λέγειν αυτόν, Σαμίω τω τότε νανάρχω έπέϋτειλαν νπηρετεΐν Κύρω, εΐ τι δέοιτο. κάκεΐνος με'ντοι προ&ύμως οπερ έδεή&η 6 Κνρος έπραξε ν έχων γάρ τό έαντοϋ ναντικόν βύν τω Κύρον περιέπλενβεν εις Κιλικίαν, καϊ έποίηβε τον της Κιλικίας αρχοντα Σνέννεβιν μή δύναβ&αι κατά 2 γην έναντιονβ%·αι Κύρω πορενομένω έπΐ βαβιλέα. ως μεν ουν Κϋρος βτράτενμά τε βυνέλεξε καϊ τοντ έχων άνέβη dal τον άδελφόν, καϊ έ>ς ή μάχη έγένετο, xal έ>ς άπέ&ανε, xal έ»ς έχ τούτον άπεβώ&ηΰαν οί "Ελληνες επί δάλατταν, Θεμιβτογένει τω Συρακοβίω γέγραπται. 8 'ΕπεΙ μέντοι Τιββαφέρνης, πολλού άξιος βαβιλεί δόξας γεγενη6%·αι έν τω προς τον άδελφόν πολέμα, βατράπης κατεπέμφ&η ων τε αντος πρόβ&εν ηρχε καϊ ων Κνρος, ευ&νς ήξίον τάς Ίωνικάς πόλεις απάβας έαντω υπηκόους είναι, at αμα μεν έλεύ&εραι βονλόμεναι είναι, αμα δϊ φοβούμεναι τον Τιββαφέρνην,

m. ι.

67

δτι Κϋρον, οτ έξη, &ντ έχείνου ς αΐβχρύν εΐη γυναίχα μϊν άρχειν, αυτόν & Ιδιώτην είναι, τούς μεν άλλους μάλα φυλαττομένης αυτής, ωβπερ iv τυρκννίδι προβηχεν, έχείνω δε πιβτενούβης xal άβπαξομένης ωβπερ αν γυνή γαμβρον άβπάξοιτο, είβελ&ων άποπνίξ,αι αύτην λέγεταιάπέχτεινε Si xal τον vtov αύτης, %ό τε είδος οντα πάγχαλον xal έτών ίίντα ως έπταχαίδεχα. 15 ταΰτα δί ποιήβας Σχηψιν xal Γέργι&α έχνράς πόλεις χατέβχεν, Ινθα xal τά χρήματα μάλιβτα ην τη Μανία· αϊ δΐ &λλαι πόλεις ονχ έδέχοντο αυτόν, άλλά Φαρναβάξω εβωζον αύτάς ol ένόντες φρουροί, ix δΐ τούτου ό Μειδιάς πέμψας δώρα τω Φαρναβάζω ηζ,ίον ίχειν τήν χώραν ωβπερ ή Μανία. 6 δ' άπεχρίνατο ψυλάττειν αυτά, έβτ αν αυτός έλδων βύν αύτω έχείνω λάβιq τα δώρα' ου γαρ αν Ιψη ζην βονλεβ&αι μη τιμωρήβας 16 Μανία, δ δ} Λερχυλίδας εν τούτω τω χαίρω άφιχνεΐται, xal εύΟυς μεν iv μια ήμερα Αάριβαν xal Λμαζιτον xal Κολωνάς τάς έπι%·αλαττίονς πόλεις εχούβας παρέλαβε· πέμπων δϊ xal προς τάς ΑΙολίδας πόλεις ήζίου ελευ&εροϋβ&αί τε αύτάς xal εις τά τείχη δέχεβϋ-αι xal βυμμάχους γίγνεβ&αι. of μ\ν ουν Νεανδρεΐς xal Ίλιεϊς xal Κοχυλΐται επείγοντα· xal γάρ ot ψρουροϋντες "Ελληνες έν αύταΐς, έπεϊ ή Μανία άπέ&ανεν, ού πάνυ Π τι χαλώς περιείποντο' 6 δ' iv Κεβρηνι, μάλα Ιβχυρώ χωρίω, τήν φνλαχήν έχων, νομίβας, εΐ διαφυλάξειε Φαρναβάζω τήν πόλιν, τιμη&ηναι αν ύιί έχείνου, ούχ έδέχετο τόν Λερχυλίδαν. 6 öh δργιξόμενος, παρεβχενάξετο προββάλλειν. έπεί δi Ονομένω αύτω ούχ έγίγνετο τά Ιερά τη πρώτη, τη ΰβτεραία πάλιν ίδύετο. ώς δϊ ούδ^ ταϋτα έχαλλιερεΐτο, πάλιν τη τρίτη· xal μέχρι τεττάρων ήμερων έχαρτέρει ϋνόμενος, μάλα

ΙΠ. I.

71

χαλεπωζ φέρων· ίβπευδε yap πρϊν Φαρνάβαξον βοηϋ-ήβαι έγκρατής γενέβ&αι πάβης της ΛΙολίδος. 'Λ&η- 18 νάδας δέ tig Σικυώνιος λοχαγός, νομίβας τον μϊν Λερχνλίδαν φλναρεΐν διατρίβοντα, αύτος δ' ίχάνος είναι το ϋδωρ άφελέβ&αι τούς Κεβρηνίους, προβδραμών βύν tfj έαντοϋ τάξει έπειρ&το τήν χρήνην βνγχονν. ot δϊ ivöo&iv έπεξελ&όντες αυτόν τε βννετρωβαν xal δύο άπέχτειναν, xal τούς άλλους παίοντες χαί βάλλοντες απόλαβαν. άχ&ομένου δί τον Λερχυλίδου, χάί νομίξοντος ά&υμοτέρους χατά τήν προββολήν εβεό&αι, άρχονται έχ τοϋ τείχους παρά των 'Ελλήνων κήρυκες, xal εϊπον ότι ot μεν ό άρχων ποιοίη, ουκ άρέβχοι βψίβιν, αντοί δε βούλοιντο βύν τοις "Ελληβι μάλλον ή βνν τω βαρβάρω είναι, itι δε διαλεγομένων αυτών ταύτα, παρά 19 τοϋ άρχοντος αυτών ήκε λέγων ότι ο6α λέγοιεν ot πρόβ&εν xal αύτω δοχοϋντα λέγοιεν. ό ουν Αερχνλίδας εν&νς ωβπερ έτυχε κεκαλλιερηκώς ταύτη τη ήμερα, άναλαβων τά όπλα ήγεϊτο προς τάς πύλας' ot δ' αναπετάβαντες έδεναντο. " χαταβτήβας δϊ xal ίνταΰ&α φρουρούς εύ&ύς ζει έπΐ τήν Σχήψιν xal τήν Γέργι&α. ό if Μειδιάς προβδοκών μεν τον Φαρνά- 20 βαξον, όχνών δ' ήδη τούς πολίτας, πεμψας προς τόν Αερχυλίδαν είπεν ότι itäoi αν εις λόγους, εΐ όμηρους λάβοι. δ δε πεμψας αύτω άπο πόλεως εχάβτης των ϋυμμάχων £να έχέλευβε λαβείν τούτων όπόβους τε και όποιους βούλοιτο. 6 δε λαβίαν δέκα έ%ήλ&ε, xal βυμμείξας τω Αερχυλίδα ήρώτα έπΐ τίβιν αν ϋύμμαχος γένοιτο, ό δ' άπεχρίνατο έφ' ωτε τούς πολίτας έλευδέρους τε χαι αύτονόμονς iäv. xal αμα ταύτα λέγων ηει προς τήν Σχήψιν. γνούς δε ό Μειδιάς ότι ούχ αν 21 δύναιτο χωλνειν βία των πολιτών, εΐαβεν αντον εΐΰιέναι.

72

m

χ.

6 Λερχυλίδας &ύβας ry Ά&ηνΰ iv t f j των Σχηψίων άχροπόλει τούς μ&ν τον Μειδίου φρουρούς έζήγαγε, παραδούς dl· τοις πολίταις τήν πόλιν, xal παραχελενβάμενος, ωΰπερ "Ελληνας xal έλεν&έρους χρη, οϋτω πολιτεύειν, έξελ&ων ήγεΐτο έπΐ τήν Γέργι&α. βνμπρονπεμπον 6l· πολλοί avcbv xal των Σχηψίων, τιμωντές 22 τε aal ήδόμενοι τοις πεπραγμένοις. δ Μειδίαξ παρεπόμενος αντώ ήζίου τήν των Γεργι&ίων πόλιν παραδουναι αντώ. xal δ Λερχνλίδας μέντοι 'έλεγεν'&>ς των διχαίων ούδενος άτνχήβοί' αμα δε ταντα λέγων ηει προς τάς πύλας βύν τω Μειδία, xal το βτράιενμα ήχολον&ει αντώ είρηνιχως είς δύο. οΐ δ' άπό των πύργων xal μάλα υψηλών δντων δρώντες τον Μειδίαν βύν αντώ ούχ ίβαλλον ειπόντος δε τοϋ Λερχυλίδου" Κέλευβον, α Μειδία, άνοΐζαι τάς πύλας, ίνα ηγή μεν 0ν, έγω δε βύν βοϊ είς το Ιερόν ελ&ω χάνταϋ&α Οΰβα τη Ά&ηνα, δ Μειδιάς ωχνει μεν άνοίγειν τάς πύλας, φοβούμενος 6l· μή παραχρήμα βυλληφ&γι, 28 έχελενθεν άνοΐζαι. δ δ' έπεί είβηλ&εν, Βχων αν τον Μειδίαν έπορεύετο προς τήν άχρόπολιν xal τούς μεν άλλους βτρατιώτας έχέλευε δέβ&αι περί τά τείχη τά δπλα, αύτος 6l· βύν τοις περί αύτόν ε&υε τ% Ά&ηνα έπεϊ δ' έτέ&υτο, ανείπε xal τούς Μειδίου δορυφόρους ϋ-έβ&αι τά δπλα έπΐ τω βτόματι τοϋ εαυτοΰ βτρατενματος, ώς μιβ&οφορήβοντας' Μειδία γάρ ονδεν έτι 24 δεινον είναι, δ μέντοι Μειδιάς άπορων δ τι ποιοίη, είπεν 'Έγω μεν τοίνυν απειμι, έφη, ζένιά βοι παραβχευάβων. δ δέ~ Ου, μά Λί\ έφη, έπεϊ αίβχρδν έμε τε&υχότα ξενίξεβ&αι νπο βοϋ, αλλά μή ζενίξειν βέ. μένε ούν παρ' ήμΐν έν ώ δ' αν το δεΐπνον παραοχευάξηται, εγώ xal βύ τά δίκαια προς αλλήλους xal

Ι Π . I. π .

73

διαβχεψόμε&α καϊ αοι-ήΰομεν. ίπεϊ δ' έκα&έζοντο, 25 ήρώτα 6 Αερκνλίδας" Είπε μοι, ώ Μειδία, 6 πατήρ 6ε Άρχοντα τον οίκου κατελιπε; Μάλιβτα, εφη. Καϊ ιιόΰαι 0οι οΐχίαι ηβαν; πόβοι δε χώροι; πόβαι δϊ νομαί; Υπογράφοντος δ' αντοϋ ot παρόντες των Σχηψίων εΐπον Ψεύδεται βε οντος, ω άερκνλίδα. 'Τμεΐς 26 δε γ', εφη, μη λίαν μιχρολογεΐβ&ε. έπειδή δε άπεγέγραπτο τα πατρώα, Είπε μοι, εφη, Μανία δε τίνος ή ν; ot δε πάντες εΐπον δτι Φαρναβάζον. Ονχονν καϊ τα έκείνης, εφη, Φαρναβάζον; Μάλιβτα, εφαβαν. Ημετερ' αν εΐη, εφη, έπεί κρατονμεν πολέμιος γάρ ημΐν Φαρνάβαζος. αλλ' ήγείΰ&ω τις, εφη, οπον κείται τα Μανίας καϊ τά Φαρναβάζον. ήγονμένων δ} των 27 άλλων έπϊ την Μανίας οΐχηβιν, rjv παρειλήφει 6 Μειδίας, ήκολού&ει κάκεΐνος. έπεΐ δ' είΰήλ&εν, έκάλει δ Λερκνλίδας τους ταμίας, φράβας δh τοις νπηρέταις λαβείν αυτούς προεΐπεν αντοΐς &>ς εί τι κλέπτοντες άλώβοιντο των Μανίας, παραχρήμα άποβφαγήϋοιντο. ot δ' έδείκννβαν. 6 δ' ίπεϊ είδε πάντα, κατέκλειϋεν αυτά καϊ χατεβημήνατο xal φύλακας κατεβτηΰεν. έζ,ιών δΐ 28 οΰς ηνρεν έπϊ ταΐς &ύραις των ταξιάρχων καϊ λοχαγών, είπεν αύτοΐς' Μιβ&ος μεν ημΐν, ώ άνδρες, εΐργαβται ΤΎΙ βτρατια έγγνς ενιαντοϋ δκτακιβχιλίοις ανδράβιν &ν δέ τι προβεργαβώμε&α, καϊ ταϋτα προδεβται. ταντα δ' είπε γιγνώβκων δτι άκούβαντες πολν εντακτότεροι καϊ θεραπευτικάτεροι ίβονται. έρομένον δϊ τοϋ Μειδίου' Έμε δε πον χρή οίκεΐν, ώ Λερκυλίδα; άπεκρίνατο· 'Έν&απερ xal δικαιότατον, ώ Μειδία, έν τη πατρίδι τη βαυτον Σκήψει καϊ έν τη πατρώα οικία. Ό μεν δή Λερκνλίδας ταντα διαπραΐ-άμενος καϊ π. λαβών εν όκτώ ήμεραις εννέα πόλεις, έβονλεύετο οπως

74

ΙΠ. π.

αν μή έν τγι φιλία χειμάζων βαρύς εΐη τοις βνμμάχοις, ωβπερ Θίβρων, μηδ' αν Φαρνάβαζος χαταψρονων Tfj ΐππω χαχονργτ} τάς 'Ελληνίδας πόλεις, πέμπει οϋν πρ6ς αυτόν χαϊ έρωτα πότερον βούλεται είρηνην ή πόλεμον ίχειν. δ μέντοι Φαρνάβαξος νομίβας τήν ΑΙολίδα έπιτετειχίβ&αι τ f j εαυτόν οίκήβει Φρνγίαι βπονδάς εϊλετο. 2

'Slg 6h ταϋτα έγένετο, έλ&ων 6 Αέριινλίδας εις τήν Βι&ννίδα Θράχην έχει διεχείμαξεν, ονδε τον Φαρναβάζου πάνν τι άχ&ομένον πολλάκις γάρ οί Βι&ννοΙ αύτώ έπολε'μονν. xal τά μεν 'άλλα ό Λερχνλίδας άβφαλώξ φέρων χαϊ αγων τήν Βι&ννίδα χαϊ άφθονα ίχων τά επιτήδεια διετέλει' έπειδή dl· ηλ&ον αύτώ παρά τοϋ Σεύ&ον πέρα&εν βνμμαχοι των Όδρνβών [ππεΐς τε ως διακόβιοι χαϊ πελταβταϊ ώς τριαχόβιοι, ούτοι βτρατοπεδενΰάμενοι χαϊ περιβτανρωβάμενοι heb τοϋ Έλληνιχοϋ ως είχοβι Οτάδια, αιτούντες φύλακας τοϋ ϋτρατοπέδον τον Αερχυλίδαν των δπλιτών, έ%% τω ότρατεύματι είς τήν Εύρώπην, xal διά φιλίας της Θράκης πορεν&είς καΐ ζενιΰ&είς νπ6 Σεύ&ον άφικνείται είς Χερρόνηβον. 10 ijv χαταμα&ών πόλεις μ&ν ενδεκα fj δώδεκα ίχονααν, χώραν δϊ παμφορωτάτην xal άρίβτην οΰβαν, κεχαχωμένην δέ, ωβπερ έλέγετο, υπο των Θραχων, έπεί μέτρον ηυρε τοϋ ίβ&μοϋ επτά χαϊ τριάκοντα βτάδια, ουκ έμέλληβεν, άλλα &υβάμενος έτείχιζε, κατά μέρη διελων τοις βτρατιώταις τό χωρίον χαϊ άϋ·λα αντοΐς νποβχόμενος δώβειν τοις πρώτοις έκτειχίβαβι, xal τοίς

ΙΠ. π.

77

άλλοις ώς εκαβτοι άξιοι εΐεν, άπετέλεβε το τείχος άρζάμενος άπο ήρινον χρόνου προ δπώρας. xal έποίηϋεν έντος τον τείχους ενδεκα μεν πόλεις, πολλούς dl· λιμένας, πολλήν 0ε κάγα%ην βπόριμον, πολλήν δε πεφντευμένην, παμπλη&εΐς δε xal «αγκάλας νομάς παντοδαποΐς κτήνεβι. ταντα δε πράξας διέβαινε πάλιν 11 είς τήν Άβίαν. Έπιβκοπών δε τάς πόλεις έώρα τά μεν αλλα καλώς έχούβας, Χίων δε φυγάδας ηύρεν Άταρνέα έχοντας χωρίον ίβχνρόν, καϊ έκ τούτου δρμωμένους φέροντας καΐ άγοντας την Ίωνίαν, καϊ ζώντας άπο τούτον, πυ&όμενος δε ort πολύς βϊτος ένήν αύτοΐς, περιβτρατοπεδευβάμενος έπολιόρχει' καϊ έν δκτω μηβϊ παραβτηβάμενος αντονς, χαταβτήβας έν αύτω δράκοντα Πελληνέα έπιμελητήν, καϊ χαταΰκενάβας έν τω χωρίω έκπλεω πάντα τά έπιτήδεια, ίνα εΐη αύτω καταγωγή, δπότε άφικνοϊτο, άπήλ&εν είς Έφεβον, ί) απέχει άπο Σάρδεων τριών ήμερων δδόν. Καϊ μέχρι τούτον τοϋ χρόνου έν ειρήνη διήγον 12 Τιββαφέρνης τε xal Λερκυλίδας xal οί ταύτηΈλληνες xal οί βάρβαροι, έπεϊ δε άφικνούμενοι πρέββεις είς Λακεδαίμονα άπο των Ίωνίδων πόλεων έδίδαβκον οτι εΐη επί Τιββαφέρνει, εί βούλοιτο, άφιέναι αντονόμονς τάς 'Ελληνίδας πόλεις' εί ονν κακώς πάϋχοι Καρία, έν&απερ δ Τιββαφέρνους οίκος, οΰτως αν εφαϋαν τάχιβτα νομίξειν αύτον [βνγχωρήβειν] αύτονόμους βφας άφεΐναι' άχούΰαντες ταντα οί έφοροι έπεμψαν προς Αερχυλίδαν, xal έχέλευον αυτόν διαβαίνειν 6νν τω βτρατεύματι έπΐ Καρίαν καϊ Φάρακα τον ναύαρχον 0νν ταΐς νανβϊ παραπλεΐν. οί μεν δή ταντ έποίουν. ετύγχανε δϊ χατά τούτον τον χρόνον xal Φαρνάβαζος 13

78

m . α.

πρ6ς Τιββαφέρνην άφιγμένος, αμα μ\ν Sri ότρατηγύς των πάντων άπεδέδειχτο Τιββαφέρνης, αμα δϊ διαμαρτυρονμενος οτι 'έτοιμος είη xoivfj πολεμεΐν χαϊ 6υμμάχεβ&αι xal βυνεκβάλλειν τους Έλληνας ix της βαβίλεως" f άλλως τε γαρ ύπεφ&όνει της βτρατηγίας τω Τιββαψέρνει xal της ΛΙολίδος χαλεπώς εφερεν aitεβτερημένος. δ δ' άκούων Πρώτον μεν τοίννν, έφη, διάβη%·ι 6νν έμοί έπϊ Καρίαν, έπειτα öl· xal περί τούτων 14 βουλενβόμε&α. έπεί δ' έχει ηβαν, έδοξεν αύτοΐς ίχανάς φνλαχάς είς τά έρύματα χαταβτήβαντας διαβαϊνειν πάλιν έιά τήν Ίωνίαν. ώς δ' ήχουϋεν 6 Λερκυλίδας οτι πάλιν πεπεραχότες είβϊ τον Μαίανδρον, εΙπών τω Φάραχι ώς όχνοίη μή δ Τιϋβαφέρνης χαϊ δ Φαρνάβαξος έρήμην ουβαν χατα&έοντες φέρωβι χαϊ αγωβι την χώραν, διάβαινε xal αυτός, πορευόμενοι δε ούτοι ουδέν τι βυντεταγμένω τω βτρατεύματι, ώς προεληλν&ότων των πολέμιων είς τήν 'Εφεβίαν, έ%αίφνης δρώβιν έχ τοϋ 16 άντιπέρας βχοπονς επί των μνημάτων χαϊ ανταναβιβάΟαντες είς τά παρ' έαυτοΐς μνημεία χαϊ τύρβεις τινάς χα&ορωβι παρατεταγμένους fj αύτοΐς ην ή 6δος Καράς τε λενχάαπιδας χαϊ το Περβιχον οβον έτύγχανε παρόν ΰτράτενμα χαϊ τό Έλληνιχύν οβον είχεν έχάτερος αυτών χαϊ το Ιππιχον μάλα πολύ, το μεν Τιββαφέρνους έπΐ τω δε£ιω χέρατι, το δε Φαρναβάξου έπϊ τω εύωννμω. 16 ώς δε ταϋτα ^β&ετο ό Λερκυλίδας, τοις μεν ταξίαρχο ig xal τοις λοχαγοΐς είπε παρατάττεβ&αι την ταχίβτην εις όκτώ, τους πελταβτάς έπϊ τά χράβπεδα εκατέρωθεν χα&ίβταβ&κι xal τους ιππέας, οβονς γε δή χαϊ οίους 17 έτύγχανεν έχων' αύτος δϊ ε9·ύετο. οβον μεν δή ήν ix Πελοποννηβον βτράτευμα, ήβυχίαν είχε xal παρεβχευάζετο ώς μαχούμενον' 'όβοι δε ήβαν άπο Πριήνης

m . Ii.

79

τε xal '.Αχίλλειον xal άπό νήβων xal των 'Ιωνικάιν πόλεων, οί μεν τίνες καταλιπόντες έν τω βίτφ τά. όπλα άαεδίδραβκον xal γαρ ην βα&νς δ βϊτος έν τω Μαιάνδρου πεδίψ' οβοι δ^ xal εμενον, δήλοι ή&αν ού μενοϋντες. τον μ\ν ονν Φαρνάβαζον έξηγγέλλετο μάχε- 18 6&αι χελεύειν. δ μέντοι Τιβϋαφέρνης τό τε Κύρειον ϋτράτενμα καταλογιζόμενος ά>ς έπολέμηΰεν αυτοίς xal τούτω πάντας νομίζων δμοίονς είναι τονς"Ελληνας, ουκ έβονλετο μάχεβ&αι, άλλα πέμψας προς Λερχυλίδαν εΐπεν οτι εις λόγους βονλοιτο αύτω άφιχέβ&αι. xal δ /4ερχνλίδας λαβών τους χρατίΰτονς τά είδη των περί avxbv xal Ιππέων xal πεζών προήλθε προς τους αγγέλους, xal εΐπεν 'Αλλά παρεϋχεναβάμην μεν εγωγε μάχεβ&αι, ώς όρατε" έπεI μέντοι εκείνος βουλετat εις λόγους άφιχέα&αι, ούδ' εγώ άντιλέγω. αν μέντοι ταύτα δέτι ποιεϊν, πιΰτά xal όμηρους δοτέον xal ληπτέου. 6ό- 19 ξαντα δε ταύτα xal περαν&έντα, τά μ\ν Στρατεύματα απήλθε, τδ μεν βαρβαρικον εις Τραλλεις της Καρίας, το δ' Έλληνιχον εις Λενχοφρνν, έν&α rjv Άρτέμιδός τε Ιερόν μάλα αγιον xal λίμνη πλέον τ) βταδίου υπόψαμ,μος άέναος ποτίμου xal &ερμοϋ ύδατος, xal τότε μεν ταϋτα έπράχ&η' τη δ' νβτεραία εις το βυγκείμενον χωρίον ήλ&ον, xal ίδοξεν αύτοϊς πν&έβ&αι άλλήλων έπΐ τίβιν αν την ειρήνη ν χοιήβαιντο. δ μϊν δή Λερ- 20 χυλίδας εΐπεν, εΐ αυτονόμους έωη βαβιλενς τάς 'Ελληνίδας πόλεις, δ δε Τιβϋαφίρνης xal Φαρνάβαζος είπαν οτι εΐ έί,έλ&οι tö Έλληνιχον ΰτράζευμα ix της χώρας xal οC Λακεδαιμονίων άρμοΰτάΐ έχ των πόλεων, ταϋτα δε είπόντες άλληλοις βπονδάς έποιήβαντο, εως άπαγγελϊείη τά λεχθέντα Δερχυλίδα. μ&ν εις Λακεδαίμονα, ΤίΟβαφέρνει δΐ επί βαβιλέα.

80

ω·

Τούτων δϊ πραττομένων έν τη Άβια ύπο Λερ%νλίδα, Λακεδαιμόνιοι κατά τον avrbv χρόνον, πάλαι όργιξόμενοι τοις Ήλείοις xal δτι έπονήβαντο βνμμαχίαν πρbς 'Λ&ηναίονς xal 'Λργείους xal Μαντινέας, xal δτι δίχην φάβχοντες καταδεδιχάβ&αι αύτων έχώλνον xal τον ίππιχον xal τοϋ γυμνικού αγώνος, xal ού μόνον ταντ' ήρκει, αλλά xal Λίχα παραδόντος Θηβαίοις το αρμα, έπει έχηρύττοντο νιχώντες, Sre είβηλ&ε Λίχας βτεφανώβων τον ήνίοχον, μαϋτιγοϋντες αυτόν, ανδρα 22 γέροντα, έ£ηλαβαν. τούτων S3 ϋοτερον xal "Λγιδος πεμφ&έντος &v6ai τω ΛιΙ χατά μαντείαν τινά έχώλνον οί Ηλείοι μή προβεύχεβ&αι νίχην πολεμον, λέγοντες ώς xal το άρχαΐον είη οντω νόμιμον, μ·ή χρηβτηριάζεβ&αι τονς Έλληνας εφ' 'Ελλήνων πολεμώ' ωθτε 23 α&υτος άπηλ&εν. ix τούτων ονν πάντων δργιξομένοις έδοζε τοις έφόροις xal rfj έκχληΰία ΰωφρονίβαι αυτούς, πεμψαντες ονν πρέββεις είς *Ηλιν είπον δτι τοις τέλεβι των Λακεδαιμονίων δίκαιον δοχοίη είναι άφιέναι αντους τάς περιοιχίδας πόλεις αύτονόμονς. άποχριναμένων δε των 'Ηλείων δτι ου αοιήϋοιεν ταϋτα, έπιληίδας γάρ έχοιεν τάς πόλεις, φρονράν έψηναν οί έφοροι, 'άγων δε το 6τράτενμα *Λγις έν έβαλε διά της 24 Αχαΐας είς την Ήλείαν χατά Λάριΰον. αρτι δε τοϋ βτρατεύματος δντος έν τη πολέμια χαϊ χοπτομένης της χώρας, βειβμος έπιγίγνεται. δ δ 3 Ι 4 γ ι ς &εϊον ήγηβάμενος έξ,ελ&ων πάλιν ix της χώρας διαφηχε το βτράτενμα. ix δε τούτον οί'Ηλείοι πολύ βραδύτεροι ήβαν, και διεπρεββεύοντο είς τάς πόλεις, δβας %δεβαν όυβ25 μενεϊς τοις Λακεδαιμονίοις ονβας. περιιόντι δε τω ένιαντω φαίνονβι πάλιν οί ίφοροι φρονράν έπϊ τήν Ήλιν, και βννεβτρατεύοντο τω "Λγιδι πλην Βοιώνών

21

m. π.

81

xal Κοριν&ίων οι τε άλλοι πάντες βνμμαχοι χαϊ of Ά&ηναΐόι. έμβαλόντος δΐ τον "Αγιδος δι' Ανλωνος, εύ&υς μεν Αεπρεαται αποβτάντες των 'Ηλείων προβεχώρηβαν αν τω, εΰ&υς δε Μαχίβτιοι, έχόμενοι δ' Έπιταλιεΐς. διαβαίνοντι δε τον ποταμον προΰεχώρονν ΑετρΙνοι χαϊ Άμφίδολοι xal Μαργανεϊς. έχ δε τούτον έλ&ων εις 26 'Ολνμπίαν ί&νε τω /hl τω'Ολνμπίω' χωλνειν δε ουδείς ετι έπειρατο. &νβας δε προς το αβτν έπορενετο, χόπτων xal χάων την χώραν, xal νπέρπολλα μεν κτήνη, νπέρπολλα öh ανδράποδα ηλίβκετο έχ της χώρας' ωδτε άχονοντες xal άλλοι πολλοί των 'Αρχάδων xal Αχαιών έχόντες ηΰαν βνϋτρατενβάμενοι xal μετεΐχον της αρπαγής. xal έγένετο αυτή ή βτρατεία ωβπερ έπιΰιτιβμος τή Πελοποννηΰω. έπεί δϊ άφίχετο προς τήν πάλιν, 27 τά μεν προάΰτια χαϊ τα γνμνάβια χαλά 'όντα έλνμαίνετο, τήν δε πόλιν (ατείχιβτος γαρ ην) ένόμιβαν avzbv μη βονλεβ&αι μάλλον τ} μη δνναβ&αι έλεϊν. ÖTjOvμε'νης δ} της χώρας, xal ονΰης της βτρατιας περί Κνλλήνην, βονλόμενοι οί περί Βενίαν τύν λεγόμενον μεδίμνφ άπομετρήβαβ&αι τδ παρά τον πατρός άργνριον ν τοντο χελεύειν φνλάξαδ&αι, μή προβπταίβας τις χωλεύβαι (τήν βαβιλείαν), άλλά μάλλον μή ονχ &ν τον γένους βαβιλεύβειε. παντάααβι γάρ αν χωλήν είναι τήν βαβιλείαν 6πότε μή of άφ' Ήρακλέονς της πόλεως ήγοϊντο. τοιαύτα δl· axoväada ή πόλις 4 αμφοτέρων Άγηβίλαον εΐλοντο βαβιλέα. Ονπω δ' ένιαντον 'όντος iv βαβιλεία Άγηβιλάον, ΰνοντος αύτον των τεταγμένων τινά δνβιων Όπϊρ της πόλεως είπεν 6 μάντις Ζχι έπιβονλήν τινα τών δεινο6*

84

m. m.

τάταν φαίνοιεν of &εοί. έπεϊ δϊ πάλιν ί&νεν, ίτι δεινότερα εφη τά ιερά φαίνεβ&αι. τb τρίτον δϊ &νοντος, είπεν 'Λγηβίλαε, αβπερ εΐ ίν αύτοϊς είημ,εν τοις πολεμίοις, οϋτω μοι βημαίνεται. έχ δϊ τούτον &νοντες xal τοις άποτροπαίοις χαI τοΐξ βωτήρΰι, χαϊ μόλις χαλλιερήβαντες, έπαύβαντο. ληγούβης δε της δνβίας έντος πεν&' ήμερων χαταγορεύει τις προς τους έφόρους έπιβονλήν καΐ τον αρχηγέ τοϋ πράγματος δ Κινάδωνα. ούτος δ' ην xal το είδος νεανίβχος χαI τήν ψνχήν ενρωβτος, ον μεντοι των δμοίων. έρομενων δε των έφόρων πως φαίη τήν πρά%ιν Ιβεΰ&αι, είπεν 6 εΐϋαγγείλας οτι 6 Κινάδων άγαγων αντον έπΐ τb έΰχατον της άγορας άρι&μηβαι χελεύοι δπόΰοι εΐεν Σπαρτιάται έν τη αγορά, xal έγώ, ίφη, άρι&μήβας βαβιλέα τε xal έφόρονς xal γέροντας xal αλλονς ώς τετταράχοντα, ηρόμην' Τί δη με τούτους, ω Κινάδων, έχέλενβας &ρι&μή6αι; 6 δε είπε' Τούτους, ίφη, νόμιζε 6οι πολεμίους είναι, τούς δ' άλλους πάντας ϋνμμάχονς πλέον % τετραχιβχιλίους ΰντας τονς έν τη αγορά, έπιδειχνύναι δ' αντον ίφη έν ταΐς δδοΐς ivfra μϊν ενα, ίν&α δε δύο πολεμίονς απαντώντας, τούς δ' αλλονς απαντας βυμμάχους' xal οβοι δή έν τοις χωρίοις Σπαρτιατών τύχοιεν 'όντες, ενα μεν πολέμων τον δεβπότην, 6 βνμμάχους δ' έν εχάβτω πολλούς, έρωτώντων δε των έφόρων πόβους φαίη xal τους βυνειδότας τήν πράξιν είναι, λέγειν χαI περί τούτον ίφη αύτον ώς βφίβι μεν τοις προβτατενουβιν ού πάνυ πολλοί, άζιόπιΰτοι δε ϋννειδεΐεν αυτοί μεντοι πάβιν εφαβαν βννειδέναι χαϊ ε'ίλωβι xal νεοδαμώδεβι χαϊ τοις νπομείοβι xal τοις περιοίχοις' δπον γάρ έν τούτοις τις λόγος γένοιτο περί Σπαρτιατών, ούδένα δνναΟ&αι χρύπτειν το μή

m . hi.

8δ

ούχ ήδέως &ν χαϊ ωμών έβθίειν αντων. πάλιν ονν ερωτώντων "Οπλα δϊ πόθεν έψαβαν λήψεβθαι·, ... τον 7 δ' είπεΐν οτι οί μεν δήπου βυντεταγμένοι ήμων αυτοί £φ' οβον γε δει όπλα χεχτήμεθα, τω δ' 'όχλω, άγαγόντα εις τον βίδηρον ίπιδεΐζαι αύτον ίφη πoλλάg μεν μαχαίρας, πολλά δε ξίφη, πολλούς δε όβελίβκους, πολλούς δε πελέκεις καϊ άξίνκς, πολλά δΐ δρέπανα, λέγειν δ' αντον ίφη οτι χαϊ ταϋτα όπλα πάντ είη δπόΰοις άνθρωποι χαϊ γην xal ζνλα xal λίθους έργάξονται, xal των άλλων τεχνών τάς πλείΰτας τά 'όργανα δπλα έχειν άρχοϋντα, άλλως τε xal προς άοπλους, πάλιν αυ έρωτώμενος έν τίνι χρόνω μέλλοι ταϋτα πράττεδθαι, εΐπεν οτι έπιδημεΐν οί παρηγγελμένον εί'η. άχονβαντες 8 ταϋτα of έφοροι έΰχεμμένα τε λέγειν ήγήΰαντο αύτον xal έξεπλάγηβαν, χαϊ ονδί τήν μικράν καλουμένων έχκληβίαν βνλλέζαντες, άλλά Συλλεγόμενοι των γερόντων Άλλος άλλοθι έβουλεύβαντο πέμψαι τον Κινάδωνα είς Ανλώνα βύν άλλοις των νεωτέρων xal χελεϋβαι %χειν 'άγοντα των Αύλωνιτων τέ τινας xal των ειλώτων τονς έν τη βχυτάλτ) γεγραμμένους. άγαγεΐν δϊ έχέλευον xal τήν γυναίκα, {} χαλλίβτη μεν αυτόθι έλέγετο είναι, λυμαίνε&θαι δ' έδόχει τονς άφιχνονμένονς Λακεδαιμονίων χαϊ πρεσβυτέρους xal νεωτέρους, ύπηρετήχει 9 δΐ χαϊ αλλ' ήδη 6 Κινάδων το ig έφόροις τοιαύτα, xal τότε δή ίδοβαν τήν όχυτάλην έχείνφ έν y γεγραμμένοι ηΰαν ους έδει βυλληφθήναι. έρομένον δε τ ίνας αγοι μεθ' εαυτού των νέων "Ιθι, έφαβαν, χαϊ τον αρεββντατον των [ππαγρετών χέλενέ 6οι βυμπέμψαι ^ επτά οΐ αν τύχαβι παρόντες, έμεμελήχει δί αντοΐς οπως δ ΐππαγρέτης είδείη ους δέοι πέμπειν, χαϊ οί πεμπόμενοι είδεΐεν 'ότι Κινάδωνα δέοι ϋυλλαβεϊν.

86

ΙΠ. m .

!•.

ειπον δϊ χαϊ τοντο τω Κινάδωνι, Ζτι πέμψοιεν τρεις άμάξας, ίνα μή πεξονς αγωβι τους ληφ&έντας, άφανίζοντες &ς έδνναντο μάλιβτα δτι έφ' ενα έχεΐνον 10 επεμπον. έν δε τfj πόλει ού βννελάμβανον αυτόν, οτι το πράγμα ουκ %δε6αν όπόβον το μέγε&ος εΐη, χαϊ άχονβαι πρώτον εβονλοντο τον Κινάδωνοξ οϊτινες εΐεν οί ϋνμπράττοντες, πρϊν αίβ&έβ&αι αντούζ οτι μεμήνννται, ίνα μή άποδρωβιν. έμελλον δΐ οf qvkLaβόντες αντδν μεν κάτεχειν, τονς δ} βννειδότας πν&6μενοι αύτον γράψαντες άποπέμπειν την ταχίβτην τοις έφόροίξ. οϋτω δ' ίβχον of έφοροι προς το πραγμα, ωβτε xal μόραν Ιππέων έπεμψαν τοις έπ Λύλωνος. 11 έπεϊ δ' είλημμένον τον άνδρος ήκεν ΐππενς φέρων τά όνόματα αν 6 Κινάδων άπέγραψε, παραχρήμα τόν τε μάντιν Τιβαμενον xal τονς αλλονς τονς έπιχαιριωτάτους βννελάμβανον. ώ§ δ' άνήχ&η δ Κινάδων xal ηλέγχετο, xal ώμολόγει πάντα χαϊ τονς ϋννειδότας έλεγε, τέλος αύτον ήροντο τί xal βονλόμενος ταϋτα πράττοι. 6 δ' άπεχρίνατο, μηδεν6ς ήττων είναι έν Ααχεδαίμονι. έχ τούτον μέντοι ήδη δεδεμένος χαϊ τω χεΐρε χαϊ τον τράχηλον έν χλοιω μαβτιγονμενος χαϊ χεντούμενος αύτός τε χαϊ of μετ αύτον χατά τήν πάλιν περιήγοντο. χαϊ ούτοι μεν δή της δίχης έτνχον. χν. Μετά δ\ ταϋτα Ήρώδας τις Σνρακόβιος έν Φοινίκη ων μετά νανχληρον τινός, χαϊ Ιδων τριήρεις Φοινίϋβας, τ&ς μίν χαταπλεονβας αλλο&εν, τάς öl· χαϊ αύτοϋ πεπληρωμένας, τάς δε χαϊ έτι χαταϋχεναζομένας, προβαχονβας δΐ χαϊ τοντο, οτι τριαχοβίας αύτάς δέοι γενέβ&αι, έπιβάς έπϊ το πρώτον άναγόμενον πλοϊον είς τήν 'Ελλάδα έζήγγειλε τοις Ααχεδαιμον ίοις ώς βασιλέας χαϊ Τιϋβαφέρνονς τον βτόλον τούτον παραϋχενα-

ΠΙ. w.

87

ξομένων' οτΛ>ι δε ovdhv ίφη είδέναι. άνεπτερωμένων 2 δε των Λακεδαιμονίων xal τους βυμμάχονς βυναγόντων χαϊ βονλενομένων τί χρή ποιεϊν, Λύβανδρος νόμιζαν xal τω ναυτικό πολύ περιέβεβ&αι τους "Ελληνας xal το πεξον λογιζόμενος ως έβώ&η το μετά Κόρον άναβαν, πείθει τον 'Λγηΰίλαον ύποΰτήναι, αν αντω δωβι τριάκοντα μεν Σπαρτιατών, ε (ς διβχιλίονς δε των νεοδαμώδων, εις έξαχιβχιλίους δε το θύνταγμα των 6νμμάχων, ϋτρατεύεβ&αι εις την Άβίαν. προς δε τούτω τω λογιϋμψ xal αυτός βυνεϊ,ελ&εΐν αντω εβούλετο, οπως τάς δεχαρχίας τάς χαταβτα&είβας υπ' έχείνου εν ταίς πόλεΰιν, έχχεπτωχνίας δε διά τους έφόρονς, οΐ τάς πατρίους πολιτείας παρήγγειλαν, πάλιν καταβτήβειε μετ Άγηβιλάου. /έπαγγειλαμένου δε τον 'Λγη&ιλάον 3 την βτρατείαν, διδόαβί τε οί Λακεδαιμόνιοι οβαπερ ητηβε xal έξαμήνον βΐτον. έπεϊ δϊ &νβάμενος οβα εδιι xal τάλλα xal τά διαβατήρια έζήλ&ε, ταίς μεν πόλεβι διαπέμψας άγγέλονς προεΐπεν οβους τε δέοι εχαβταχό&εν πεμχεβ&αι xal δπον παρεΐναι, αντος δ' έβονλή&η έλδων &νβαι έν Λνλίδι, ίν&απερ ό Αγαμέμνων ο τ είς Τροίαν ίπλει ε&ΰετο. ώς δ' έχει έγένετο, πν&ά- 4 μενοι οί βοιώταρχοι ort &νοι, πέμψαντες Ιππέας τον τε λοιποϋ είπαν μή %νειν χαϊ οϊς ένέτνχον ίεροΐς τε&υμέιοις διέρρϊψαν άπο του βωμού. ό δ' έπιμαρτνράμετος τους &εούς χαϊ δργιζόμενος, άναβάς έπι τήν τριήρη άπέπλει. άφιχόμενος δε επί Γεραβτόν, xal βυΐλέξας έχει οαον έδύνατο τον Στρατεύματος πλεΐβτον είς "Εφεβον τόν βτόλον έποιεΐτο. 'Επεϊ dl· έχεΐβε άφίχετο, πρώτον μεν Τιββαφέρνης 5 πέ/,ψας ήρετο αύτον τίνος δεόμενος ήχοι. δ δ' εϊπεν αύιονόαους xal τάς ίν tij Άβια πόλεις είναι, ωοπερ

88

III- IT.

xal τ&ς iv tri παρ' ήμΐν Ελλάδι, προς ταϋτ slitεν 6 Τιββαφερνης' Et τοίννν Τελείς 0πεί0αβ$αι εως αν ίγω πρός βαΰιλεα πέμψω, οϊμαι &ν 0ε ταϋτα διαπραξάμενον άποπλεΐν, εί βονλοιο. Άλλα βονλοίμην civ, εφη, εί μή οίοίμην γε υπό 0οϋ έ%απατ&β&αι. 'Αλλ' εξεβτιν, εφη, 0οΙ τούτων πίΰτιν λαβείν % μην άδόλως (έμΐ ταϋτα πράξειν. Kai 0οϊ δε, £φη, ίξεβτι παρ' έμοϋ πίΰτιν λαβείν η μην αδόλας) 6ον πράττοντας ταϋτα ημάς μηδέν της 0η$ αρχής άδιχή0ειν iv ταϊς 6 θπονδαΐς. ίπϊ τούτοις ρη&εΐ0ι Τιΰβαψΐρνης μεν ωμοθε τοις πεμφ&εϊ0ι προς αυτόν Ήριππίδα xal Λερχνλίδα xal Μεγίλλψ % μήν πράξειν άδόλως τήν είρήνην, ίχεΐνοί δε άντώμοβαν νπερ Άγηβιλάον Τιθθαφέρνει ή μην ταϋτα πράττοντος αύτοϋ εμπεδώβειν τάς θπονδάς. ό μεν δή Τι00αφέρνης et ωμοβεν εν&νς έψεΰβατο' άντϊ γάρ τον είρηνην εγειν 0τράτενμα πολύ παρά βαθιλέως πρός ω εΐχε πρό0&εν μετεπεμπετο. Άγη0ίλαος δε, χαίπερ αΐ6%ανόμενος ταϋτα, δμως εν εμενε ταΐς 0πονδαΐς. 7 '£1ς δ\ ή0νχίαν τε xal ΰχολήν εχων δ 'Αγη0ίλαος διετριβεν iv τη Έφε0ω, ατε βνντεταραγμέναν iv ταΐς πόλεΟι των πολιτειών, xal οντε δημοκρατίας ετι οϋθης, ωΰπερ ix' 'Αθηναίων, οϋτε δεχαρχίας, ωθπερ ίπϊ Ανβάνδρον, ατε γιγνω0χοντες πάντες τον Ανΰανδρον, προ0εχειντο αύτω άξιονντες διαπράττεθ&αι αυτόν παρ' Άγηθιλάου ων ίδέοντο' xal δια ταϋτα άεϊ παμπληδης 'όχλος dεραπενων αυτόν ήκολοΰ&ει, ω0τε δ μεν 'Αγησίλαος ιδιώτης ίφαίνετο, 6 δϊ Αύβανδρος βαθιλενς. 8 οτι μεν ονν εμην ε xal τον Άγη0ίλαον ταϋτα iδηλωffεv νβτερον οΐ γε μήν άλλοι τριάχοντα νπό τοϋ φ&όνον ονχ έβίγων, αλλ' ίλεγον προς τον 'ΑγηΟίλαον ως παράνομα ποιοίη Λνθανδρος της βα0ιλείας δγχηρότεγον

III.

IV.

89

διάγων, έπεί δε xal ήρξατο προβάγειν τινάς τω 'Λγηΰιλάω δ Ανϋανδροξ, πάντας οίς γνοίη αντον Συμπράττοντα τι ηττωμένους άπέπεμπεν. ώς δ' άεί τά έναντία αν έβονλετο απέβαινε τω Αυβάνδρω, εγνω δή το γιγνόμενον xal οϋτε επεβ&αι εαυτω ετι εϊα οχλον τοις τε 6υμπραξαί τι δεομένοις βαφώς ίλεγεν 'ότι ελαττον εζοιεν, εί αντος παρείη. βαρέως δε φέρων 9 rf) ατιμία, προβελ&ων είπεν Άγηβίλαε, μειοϋν μίν αρα ΰνγε τους φίλους ήπίθτω. ΝαΙ μά Αί', έφη, τους γ ε βονλομένους' έμοϋ μείζονς φαίνε6%·αΐ' τους δέ γε αύξοντα? εί μή έπιβταίμην αντιτιμαν, αίΰχννοίμην αν. καΐ 6 Λνβανδροξ είπεν Άλλ' ΐ6ως και μάλλον εικότα βύ ποιείς ι) έγω επραττον. τάδε ονν μ οι εκ τον λοιπον χάριβαι, όπως αν μητ αίβχννωμαι αδυνατών παρά 6οΙ μήτ έμποδών 6οι ω, απόπεμψαν ποί με. οπου γαρ αν ώ, πειράβομαι εν καιρώ 6οι είναι, είπόντος δε 10 ταϋτα έ'δοξε xal τω 'Αγη6ιλάω οντω ποιηΰαι, xal πέμπει αυτόν έφ' 'Ελλησπόντου, έχει δε δ Λνβανδρος αίβ&όμενος Σπι&ριδάτην τόν Πέρβην έλαττούμενόν τι υπό Φαρναβάζον, διαλέγεται αντω χαϊ πεί&ει άπο6τηναι έχοντα τους τε παϊδας xal τά περί αύτον χρήματα xal ιππέας ά>ς διαχοβίους. xal τά μεν άλλα χατέλιπεν έν Κυξίκω, αύτον χαϊ τον υίον άναβιβαΰάμενος ήχεν άγων προς Άγηβίλαον. Ιδων δ\ 6 Άγηβίλαος ηβ&η τε vfj πράξει χαϊ εύ&νς άνεπυν&άνετο χιρϊ της Φαρναβάζου χώρας τε καΐ αρχής. ΈαεΙ μέγα φρον-ήΰας δ Τι60αφέρνης έπΐ τω 11 χοχαβάντι βτρατενματι παρά βαβιλέως προεΐπεν 'Λγηβιλάω πόλεμον, εί μή άπίοι ix της Άβιας, ot μεν άλλοι βύμμαχοι χαϊ Λακεδαιμονίων οI παρόντες μάλα άχ&εβ&έντες φανεροί έγένοντο, νομίζοντες έλάττα τήν

90

m. it.

παροϋβαν είναι δυναμιν 'Λγηβιλάω της βα&ιλεως παραβχενής, Άγηβίλαος δε μάλα φαιδρω τω προβώπψ άπαγγεΐλαι Τιββαφερνει τους Λρέδβεις έχέλευΰεν ως πολλήν χάριν αντώ ίχοι, δτι έπιορχήβας αντος μεν πολεμίους τονς &εούς έχτήδατο, τοις δ' "Ελληβι 6νμμάχους εποίηόεν. ix δΐ τούτον ευ&νς τοις μεν ϋτρατιώταις παρήγγειλε βυβχευάζεβδαι ως ε Ις βτρατείαν, ταϊς δε πόλεβιν ε is &ς άνάγχη ην άφιχνεΐβ&αι βτρατευομενω έπϊ Καρίαν προεΐπεν άγοράν παραβχευάζειν. έπέβτειλε δ% xal "Ιωβι xal Λίολεϋβι xal Έλληβποντίοις πεμπειν προς εαυτόν εις "Εφεβον τονς ουβτρατενβο12 μένους. δ όε Τιββαφέρνης, xal οτι ίππιχον ουκ είχεν 6 Άγηβίλαος, ή δε Καρία αφιππος ήν, χαϊ οτι ηγεΐτο αύτδν όργίξεβ&αι αντώ δίά τήν άπάτην, τω 'όντι νομίϋας έπϊ τον αυτόν οϊχον εις Καρίαν αντον δρμηβειν, τό μεν πεξόν απαν διεβίβαβεν ίχεΐοε, το δ' ίππιχον εις το Μαιάνδρου πεδίον περιηγε, νομίξων [χάνος είναι χαταπατηβαι rij ΐππψ τους "Ελληνας, πρϊν είς τα δύβιππα άφιχέβ&αι. δ δ' Άγηβίλαος άντί τοϋ έπϊ Καρίαν Ιεναι εν&νς ταναντία άποβτρεψας έπϊ Φρυγίας έπορεύετο, χαϊ τάς τ έν τg πορεία ζάπαντ ώβας δυνάμεις άναλαμβάναν ηγε χαϊ τάς) πόλεις χατεβτρέφετο xal έμβαλων άπροβδοχητοις παμπλη&η χρήματα έλάμβανε. xal τον μεν άλλον χρόνον άβφαλώς 13 διεπορεύετο· ου πόρρω δ' 'όντος Λαβχυλείου, προϊόντες αντον οι ιππείς ήλαυνον έπϊ λόφον τινά, ώς προΐδοιεν τι ταμπροβ&εν εΐη. κατά τύχην δε τινα χαϊ οί τοϋ Φαρναβάζου ιππείς οί περϊ 'Ρα&ίνην χαϊ Βαγαϊον τον νόϋ·ον άδελφόν, οντες παρόμοιοι τοίς "Ελληβι τον άρι&μόν, πεμφ&εντες Ί>πδ Φαρναβάζου ήλαννον χαϊ ούτοι έπϊ τον αντον τούτον λόφον. Ιδόντες δϊ άλ-

π ι . IV.

91

λάλους ούδε τετταρα πλέ&ρα άπέχοντας, τί> μεν πρώτον £α>τηβαν αμφότεροι, ot μίν "Ελληνες ιππείς ωβπερ ς κρατηβων νπέμενεν, αδηλον τοντο δ' ονν βαφές, οτι παρά το τείχος ή μάχη εγένετο' xal τροπαΐον εβτηχε προς τάς πύλας των Άλιαρτίαν. έπεί δε άπο&ανόντος Ανβάνδρον εφενγον οί άλλοι προς το ορος, έδίωχον έρρωμένως 20 οί Θηβαίοι, ώς δε ανω ήδη ηβαν διώχοντες xal δνβχωρία τε xal βτενοπορία νπελάμβανεν αυτούς, νποβτρέψαντες οί δπλΐται ήχόντιξόν τε xal έβαλλον. ώς δϊ έπεβον αυτών δύο η τρεις οί πρώτοι '/.αϊ έπι τονς λοιπούς έπεχνλίνδονν πέτρονς εις το χάταντες χαϊ πολλή προ&νμία ένέχειντο, έτρέφ&ηβαν οί Θηβαίοι άπό τον κατάντους xal άπο&νήβχονβιν αντων π λείους 21 r) διαχόβιοι. ταύτΐ] μεν ονν τη 'ήμερα οί Θηβαίοι ή&ύμονν, νομίξοντες ούχ έλάττω κακά πεπον&έναι ή πεποιηκέναι' τη δ' ύβτεραία, έπεί ηβδοντο άπεληλν&ότας εν ννχτί τούς τε Φωχέας xal τονς αλλονς απαντας οίκαδε εκάβτονς, έχ τούτον μείζον δη έφρόνονν έπΙ τω γεγενημένψ. έπεί δ' αν δ Πανβανίας άνεφαίνετο £χων το έκ Λακεδαίμονος βτράτενμα, πάλιν αν έν

m. v.

101

μεγάλφ Μνδννω ήγονντο είναι, καϊ πολλήν εφαβαν 6ιω>πήν τε καϊ ταπεινότητα ίν τω βτρατεύματι είναι αυτών. ώς dl· tfj νβτεραία οϊ τε 'Λ&ηναΐοι έλ&όντες 22 όνμιπαρετάξαντο ο τε Παυβανίας ου προβήγεν ονδε έμάχετο, εκ τούτου το μεν Θηβαίων πολύ μείζον φρόνημα έγίγνετο' δ dl· Πανβανίας βυγκαλέβας πολεμάρχους καϊ πεντηκοντηρας έβουλεύετο πότιρον μάχην βννάπτοι τ) ύπόΰπονδον τόν τε Λύβανδρον άναιροΐτο καϊ τους μετ' αύτον πεβόντας. λογιζόμενος δ' 6 Παν- 23 6ανίας καϊ οί άλλοι οί Ιν τέλει Λακεδαιμονίων hg Λύσανδρος τετελεντηκώς εΐη καϊ τό μετ' αύτον βτράτ εν μα ήττημένον άποκεχωρήκοι, καϊ Κορίνθιοι μεν παντάπαβιν ονχ ήκολού&ουν αυτοΐς, oC δε πaρόvτεg ού προ&ύμως βτρατενοιντο' ίλογίζοντο dl· καϊ „τό ιππικών ώς το μεν άντίπαλον πολύ, τό öl· αύτων δλίγον εΐη, τό dl· μέγιβτον, ort οί νεκροί νπο τω τείχει έκειντο, ωβτε ovdl· κρείττοβιν ονβι διά τους άπο των πύργων ράδιο ν εί'η άνελε'β&αι · διά ονν πάντα ταϋτα εδοξεν αυτοΐς τους νεκρούς ύποβπόνδους άναιρεϊβδαι. οί μέντοι Θηβαίοι είπαν οτι ουκ αν ύποδοΐεν τους 24 νεκρούς, εΐ μή έφ' φτε άπιέναι εκ της χώρας, οί dl· αϋμενοί τε ταϋτα tfxovffav καϊ άνελόμενοι τους νεκρούς änfjßav έκ της Βοιωτίας, τούτων δε πραχ&έντων οί μΚεν Λακεδαιμόνιοι ά&ύμως άπγβαν, οί δε Θηβαίοι μ&λα υβριβτικως, εΐ καϊ μικρόν τις των χωρίων τον έπιβαίη, παίοντες έδίωκον εις τάς ύδούς. αύτη μεν άή όντως ή βτρατιά των Λακεδαιμονίων διελύ&η. 6 μέντοι Πανβανίας έπεϊ άφίκετο οΐκαδε, 25 έκρίνετο περί θανάτου, κατηγορουμένου δ' αύτοϋ καϊ οτι ύ&τερήδειεν ε ig Άλίαρτον τοϋ Λυβάνδρου, βυν&έμενος ε ig τήν αυτήν ήμέραν παρέδε6ϋ·αι, καϊ οτι

102

ΠΙ. v. IV. τ.

νποβπόνδονς άλλ' ού μάχη έπειρΰτο τούς νεκρούς άναιρεΐΰ&αι, xal 5τι xbv δήμον των Ά%·ηναίων λαβιών iv τω Πειραιεΐ άνηκε, χαϊ προς τούτοις ού παρόντος έν τη δίχη, &άνατος αντοϋ κατεγνώβ&η' xal ίφνγεν είς Τεγεαν, καϊ ετελεύτηϋε μεντοι έχει νόβφ. χαζά μεν ονν την 'Ελλάδα ταντ έπράχδη. ΙΥ. IV. ι. Ό dh Άγηβίλαος έπεϊ αφίχετο αμα μετοπώρψ είς τήν τον Φαρναβάξον Φρνγίαν, zrjv μεν χώραν ίχαε χαϊ έπόρ&ει, πόλεις δε τάς μεν βία, τάς δ' έκονύας 2 προβελάμβανε. λέγοντος δε τον Σπιδριδάτον ώς εΐ Ελ&οι προς τήν ΊΊαψλαγονίαν βνν αντω, τον των Παφλαγόνων βαβιλεα και είς λόγους αξοι καϊ βύμμαχον ποιήβοι, προ&νμως ε'πορενετο, πάλαι τούτον έπι&νμων, τοϋ άφιδτάναι τι £&νος από βαβίλεως. 3 Έπεϊ δε άφίκετο εις την Παφλαγονίαν, ηλ&εν "Οτνς xal βνμμαχίαν εποιήβατο' χαϊ γαρ καλούμενος νπο ßαβιλεως ονχ άνεβεβήχει. πείΰαντος δΐ τον Σπι&ριδάτον χατέλιπε τω 'Λγηβιλάω "Οτνς χιλίονς μεν ιππέας, 4 διβχιλίονς δε πελταΰτάς. χάριν δϊ τούτων είδως 'Αγηβίλαος τω Σπι&ριδάτη' Είπε μοι, ίφη, ω Σπι&ριδάτα, ονχ αν δοίης "Οτνΐ την &νγατερα; Πολύ γε, ίφη, μ&λλον η έκεΐνος αν λάβοι φνγάδος ανδρός βασιλεύων πολλής χαϊ χώρας χαϊ δννάμεως. τότε μεν ονν ταϋτα 5 μόνον ίρρήΰη περί τον γάμον. έπεϊ δε "Οτνς εμελλεν άπιέναι, ηλ&ε προς τον'Αγηβίλαον άβπαβόμενος. ήρζατο δϊ λόγον δ Άγηβίλαος παρόντων των τριάκοντα, μετα6 βτηβάμενος τον Σπι&ριδάτην' Λέζον μοι, εφη, ώ 'Ότν, ποίον τίνος γένους έβτϊν 6 Σπι&ριδάτης\ δ δ' ειπεν

IV. I.

103

έόρακας αύτοϋ ώς καλός έβτι; Τί δ' ον μέλλω; καΐ γάρ έβπέρας βυνεδείπνουν αύτφ. Τούτον μεν φαβι την θυγατέρα αντω κάλλιο να είναι. Νή 4ι, ίφη δ "Οτυς, καλή γάρ έβτι. Kai Ιγα μεν, ίφη, επεϊ φίλος 7 ημίν γεγένηβαι, βυμβονλεύοιμ civ 6οι την παϊδα αγεβ&αι γυναίκα, καλλίβτην μεν ονβαν, ου τί άνδρΐ ηδιον; πατρός δ' εύγενεβτάτον, δύναμιν δ' έχοντος τοβαύτην, ος νπο Φαρναβάξου άδικη&εϊς οντω τιμωρείται αύτον ωβτε φυγάδα πάβης της χώρας, ώς δρας, πεποίηκεν. εν ΐβ&ι μέντοι, ίφη, οτι ωβπερ έκεΐνον 8 έχ&ρον 'όντα δύναται τιμωρεΐ6&αι, οντω xal φίλον ανδρα εύεργετεϊν αν δύναιτο. νόμιζε δϊ τούτων πραχ&έντων μήκεΐνον αν 6οι μόνον κηδεβτήν είναι, άλλά καϊ έμε καΐ τους άλλους Λακεδαιμονίους, ήμων δ' Ηγουμένων της 'Ελλάδος καϊ τήν αλλην 'Ελλάδα. χα\ 9 μήν μεγαλειοτέρως γε βοϋ, εί ταύτα πράττοις, τίς αν ποτέ γημειε; ποίαν γάρ νύμφην πώποτε τοβοντοι Ιππείς καϊ πελταβταϊ καϊ δπλϊται προύπεμψαν οβοι τήν βήν γυναίκα είς τον 6ον οίκον προπέμψειαν αν; xal 6 "Οτνς έπήρετο' Λοχοϋντα δ', ίφη, ώ 'Λγηβίλαε, ταϋτα 10 καϊ Σπι&ριδάτΐ] λέγεις; Μα τους &εούς, ίφη δ Άγηϋίλαος, έκεΐνος μεν εμέ γε ουκ έκελευβε ταϋτα λέγειν έγω μέντοι, καίπερ ΰπερχαίρων, οταν έχ&ρον τιμωρώμαι, πολύ μαλλόν μοι δοκώ ήδεΰ&αι, οταν τι τοις φίλοις άγα&ον εί,ενρίβκω. Τί ουν, ίφη, ού πυν&άντ] 1 1 εί καϊ έκείνω βουλομένω ταΰτ έβτί; xal δ 'Λγηβίλαος' "Ιτ, ίφη, νμεϊς, ώ Ήριππίδα, xal διδάβκετε αύτον ßβνλη&ηναι απερ ήμεΐς. οί μϊν δή άναβτάντες έδίδαβκον. 12 έπεϊ δε διέτριβον Βούλει, ίφη, ω "Οτν, χαΐήμεΐς δεϋρο χαλέβωμεν αύτόν; Πολύ γ' αν οΐμαι μάλλον ύπο 6οΰ παβ&ήναι αύτον τ/ νπο των άλλων απάντων, έκ τούτον

104

IV. ι.

δή ίχάλει ό 'Αγηβίλαος τον Σπιδριδάτην τε καΐ τους 13 αλλονς. προβιόντων δ' εν&νς ειπεν δ Ήριππίδας' Τά μ\ν αλλα, ώ Άγηβίλαε, τά ρη%έντα τί αν τις μαχρολογοίη; τέλος δε λέγει Σπι&ριδάτης καν ποιεΐν αν 14 ήδέως ο τι (Sol δοκοϊη. ΈμοΙ μεν τοίνυν, εφη, δοκεΐ, ό 'Αγηβίλαος, βε μεν, ώ Σπι&ριδάτα, τύχη άγαθ-fj διδόναι "Οτνΐ την &νγατε'ρα, βε δϊ λαμβάνειν, τήν μεντοι παΐδα προ ήρος ονχ αν δνναίμε&α πεξη άγαγεϊν. 'Αλλά val μά z/t', εφη ό "Οτνς, κατά &άλατταν ήδη 15 αν πεμποιτο, εΐ 6ν βονλοιο. ix τούτον δεξιάς δόντες xal λαβόντες έπΐ τούτοις άπεπεμπον τον "Οτνν. Kai εν&ύζ 6 'Αγηβίλαος, έπεί εγνω αυτόν βπεύδοντα, τριήρη πληρώβας και Καλλίαν Ααχεδαιμόνιον χελεύΰας άπαγαγεΐν τήν παΐδα, αυτός έπΐ Ααβχνλείον άπεπορεύετο, εν&α καΐ τά βαβίλεια ην Φαρναβάξω, χαι κώμα ι περί αυτά πολλαί xal μεγάλαι xal αφ&ονα εχονβαι τά Επιτήδεια, xal &ήραι at μεν xal iv περιειργμενοις παραδείβοις, αν δε καΐ άναπεπταμένοις τόποις, πάγ16 χαλαι. παρέρρει δε xal ποταμός παντοδαπων ίχ&ύον πλήρης, ήν δε xal τά πτηνά αφ&ονα τοις όρνι&εϋβαι δυναμένοις. ενταν&α μεν δή διεχείμαζε, και αντόδεν xal βύν προνομαΐς τά έπιτήδεια τη βτρατιΰ λαμβάνων. 17 χαταφρονητιχώς δέ ποτε χαι άφνλάχτως δια το μηδέν πρότερον έβφάλ&αι λαμβανόντων των βτρατιωτ&ν τά έπιτήδεια, έπέτνχεν αντοϊς 6 Φαρνάβαξος κατά το πεδίον ίβπαρμένοις, αρματα μεν εχων δύο δρεπανηψόρα, ιππέας 25 δε ως τετρακοβίονς. διά γαρ το φοβεϊβ&αι μη, εί που χαταβταίη, χνκλω&εϊς πολιορκοΐτο, άλλοτε άλλη της χώρας έπηει, ωβπερ ot νομάδες, xal μάλα άφανίζον 18 τάς βτρατοπεδεύβεις. ot δ' "Ελληνες ως εϊδον αντον προβελαύνοντα, βννέδραμον ως είς έπταχοβίονς" ό δ'

IV. I.

105

ουκ έμέλληβεν, αλλά προβτηβάμενος τά αρματα, αύτος δε βύν τοις [ππενβιν όπιβ&εν γενόμενος, ελαύνειν ε Ις αυτούς έκέλευβεν. ως δε τά αρματα εμβαλόντα διεβκέδαβε το ά&ρόον, ταχύ οί ιππείς κατέβαλον ώς εις εκατόν άν&ρώπονς, οι δ' άλλοι κατέφνγον προς 'Λγηβίλαον έγγύς γαρ ετυχε βύν τοις δπλίταις ων. ix δε τούτον τρίτη η τετάρτη ήμερα αίβ&άνεται δ Σπι&ριδάτης τον Φαρνάβαξον έν Kavfi κώμη μεγάλη βτρατοπεδενόμενον, απέχοντα βτάδια ώς εξήκοντα και εκατόν, καϊ εν&νς λέγει προς τον Ηριππίδαν. και δ Ήριππίδας έπι&υμών λαμπρόν τι έργάθαβ&αι, αιτεί τον 'Λγηβίλαον δπλίτας τε ε (ς διβχιλίονς καϊ πελταβτάς αλλονς τοβοντονς καϊ ιππέας τούς τε Σπι&ριδάτον και τους Παφλαγόνας καϊ των 'Ελλήνων δπόοονς πείβειεν. έπεϊ δε νπέβχετο αυτό, έ&νετο' και αμα δείλη καλλιερηβάμενος χατέλνβε την &νβίαν. εκ δε τούτον δειπνηβαντας παρήγγειλε παρεΐναι πρόβ&εν τοϋ βτρατοπέδον. βκάτονς δε γενομένον ονδ' ot ήμίδεις εκάβταν έξήλ&ον. οπας δε μη, εΐ άποτρέποιτο, καταγελωεν αύτοϋ of άλλοι τριάκοντα, έπορεύετο βνν rj εϊχε δυνάμει, αμα

19

20

21

22

23 24

τη ήμέρα έπιπεβών τη Φαρναβάζον βτρατοπεδεία, τη? μεν προφυλακής αντον Μνβών 'όντων πολλοί επιβον, αύτοί δε διαφεύγονβι, το δε βτρατόπεδον κλϊβκεται, χαϊ πολλά μεν έκπώματα καϊ 'άλλα δή οϊα Φαρναβάξον χτήματα, προς δε τούτοις βχεύη πολλά και υποζύγια βκενοφόρα. έπεϊ δε τά ληφ&έντα χρή- 26 μαία άπήγαγον οι τε Παφλαγόνες χαϊ δ Σπι&ριδάτης, ύποβτήβας'Ηριππίδας ταξιάρχους καϊ λοχαγούς άφείλετο άπαντα τόν τε Σπ ι&ριδάτην καϊ τονς Παφ λαγόνας, ίνα δη πολλά άπαγάγοι τά αιχμάλωτα τοις λαφνροπώλαις. έχε'νοι μέντοι. ταϋτα παθόντες ούχ ήνεγκαν, άλλ' ώς 27

106

ΙΥ. χ.

άδιχη&έντες %ν· προς δε τούτοις ιππείς μεν Λακεδαιμονίων περί έξ,ακοβίους, Κρήνες Λερκυλίδα, iv χαίρω γένοιτο, εί αί βνμπέμπονβαι πόλεις ήμΐν τονς βτρατιώτας τήν νίχην ώς τάχιβτα πν&οιντο; άπεκρίνατο δή δ Λεχρνλίδας' Εύ&νμοτέρονς γονν είχος ταϋτ' άχούβαντας είναι. Ονκοϋν βύ, επεί παρεγένον χάλλιΰτα αν άπαγγείλαις; δ άβμένος άχονβας, xal γαρ αεί φιλαπόδημος ήν, είπεν Εί βν τάττοις. 'Άλλα τάττω, εφη, xal προΰαπαγγέλλειν γε χελενω οτι iav xal τάδε εν 3 γένηται, πάλιν παρεβόμε&α, ωβπερ xal ίφαμεν. δ μεν δή Λερχνλίδας έφ' 'Ελλησπόντου πρώτον έπορενετο' δ δ' 'Λγηβίλαος διαλλάζας Μαχεδονίαν εις Θετταλίαν άφίχετο. Λαριβαΐοι μίν ούν xal Κραννώνιοι xal Σχοτονββαΐοι xal Φαρβάλιοι, βνμμαχοι 'όντες Βοιατοΐς, xal πάντες δε Θετταλοί, πλήν οβοι αυτών φυγάδες τότ 4 ετύγχανον, ixaxoύργουν αντον επακολου&οϋντες. δ δε τέως μϊν ήγεν iv πλαιβίφ το Στράτευμα, τούς ήμίβεις

IV.

115

II.

μεν έμπροο&εν, τους ήμίβεις δ' έπ' ούρα εχων των ιππέων ίπεϊ δ' έκώλνον της πορείας οί Θετταλοι έπελαύνοντες τοις όπιβ&εν, παραπέμπει έπ' ούράν και τό από τον βτόματος ίππιχον πλήν των περί αυτόν ώς dl· παρετάζαντο άλλήλοις, οί μϊν ΘετταλοΙ νομίβαντες 5 ουκ εν καλώ είναι προς τους δπλίτας ίππομαχεΐν, βτρέψαντες βάδην άπεχώρονν. οι δϊ μάλα βωφρόνως επηκολού&ονν. γνούζ öl· ό 'Λγηβίλαος δ εκάτεροι 6 ήμάρτανον, πέμπει τους περί αυτόν μάλα εύρώΰτους Ιππέας, xal κελεύει τοις τε άλλοις παραγγέλλειν χαϊ αυτούς διώκειν ώς τάχιβτα xal μηχέτι δούναι αύτοϊς άναβτροφην. οί δε ΘετταλοΙ ώς ειδον παρά δόξαν 7 έλαύνοντας, οί μεν αυτών εφυγον, οι δ' άνέβτρεψαν, οι öl· πειρώμενοι τούτο ποιεϊν, πλάγιους έχοντες τους ίππους ήλίβκοντο. Πολνχαρμος μέντοι ό Φαρβάλιος 8 ίππαρχων άνέβτρεψέ τε καΐ μαχόμενος δνν τοις περί αύτον άπο9νη&κει. ώς dl· τοϋτ' έγένετο, φυγή των Θετταλών εξαιβία γίγνεται' ωβτε ot μ&ν άπέ%νηβχον αυτών, οί δϊ καΐ ήλίβχοντο. ίβτηβαν δ' ονν ού πρό6&εν, πρϊν iv Ναρ&ακίω εν τω 'όρει ίγένοντο, καΐ 9 τότε μεν 'δή δ Άγηβίλαος τροπαΐόν τ έβτήβατο μεταξύ Πραντος καΐ Ναρ&ακίου, καΐ αυτού εμεινε, μάλα ήδό~ μένος τω £ργω, ο τι τούς μέγιβτον ψρονούντας έπΐ ίππιχη ένενιχήκει βύν φ αντος βυνέλεζεν ιππικό, τη δ' ύβτεραία ύπερβαλων τα 'Αχαϊκά της Φ%·ίας όρη τήν λοιπήν παβαν διά φιλίας έπορεύετο μέχρι προς τά Βοιωτών 'όρια. "Οντος δ' αυτού επί τη έμβολη ό ήλιος μηνοειδής 10 εδοξε φανηναι, καΐ ήγγέλ&η ότι ήττημένοι εΐεν οί Λακεδαιμόνιοι τη ναυμαχία xal 6 ναύαρχος Πείβανδρος τε%ναίη. έλέγετο dh καϊ ω τρόπω ή ναυμαχία 8*

116

IV. m.

11 iyενετό, είναι μεν γαρ περί Κνίδον τον έπίπλουν άλλήλοις, Φαρνάβαξον δε ναύαρχον 'όντα βύν παις Φοινίββαις είναι, Κόνωνα δϊ το Έλληνικον έχοντα 12 τετάχ&αι έμπροΰδεν αύτον. άντιπαραταζαμένον δϊ τον Πειβάνδρον, xal πολύ έλαττόνων αντω των νεών φανειβών των αντον τον μετά Κόνωνος Έλληνιχον, τους μϊν άπο τον ευωνύμου ϋνμμάχονς ευ&νς αντω φεύγειν, αύτον δε βυμμείζαντα τοις πολεμίοις έμβολάς έχον&7] τη τριηρει προς την γην έξωβ&ήναι" xal τονς μεν αλλονς οδοί ε lg την γην έζεώβ&ηβαν άπολιπάντας τά$ vavg βωξεβ&αι οπη δνναιντο ε lg την Κνίδον, 13 αύτον δ' έπϊ τη νηϊ μαχόμενον άπο&ανεΐν. δ ονν Άγηβίλαος πν&όμενος ταϋτα το μεν πρώτον χαλεπώς ήνεγκεν έπεϊ μέντοι ένε&νμή&η οτι τοϋ Στρατεύματος το πλεΐβτον εί'η αντω οίον άγα&ών μεν γιγνομένων ήδέως μετέχειν, εΐ δε τι χαλεπον δρωεν, ούκ ανάγκην είναι χοινωνεϊν αύτοΐς, έχ τούτον μεταβαλών έλεγεν ώς άγγέλλοιτο 6 μεν Πείβανδρog τετελεντηχώς, νικών δε 14 τη ναυμαχία, αμα δε ταϋτα λίγων xal ε'βου&ύτει ώς εύαγγε'λια xal πολλοίς δι έπεμπε των τε&νμένων ωβτε άκροβολιβμον 'όντος πρbg τους πολεμίους έκράτηβαν οI τον Άγηβιλάον τω λόγω ώξ Λακεδαιμονίων νικώντων τη νανμαχία. 15 Ήβαν δ' οI μεν άντιτεταγμένοι τω 'Λγηβιλάω Βοιωτοί 'Λ&ηναΐοι,'Λργεϊοι, Κορίν&ιοι, ΛΙνιΰνες, Ενβοεΐς, Αοκροϊ άμφότεροι' 6νν Άγηβιλάω δϊ Λακεδαιμονίων μεν μόρα •ή εκ Κορίν&ον διαβαβα, ημιβν ί ε μόρας της ε'ξ 'Ορχομενού, έτι δ' οί έκ Λακεδαίμονος νεοδαμώδεις βνβτρατευβάμενοι αντω, προς δ^ τούτοις ου Ήριππίδας έ%ενάγει ξενικού, έτι δε oC άπο των έν τη Άβια πόλεων Ελληνίδων, xal άπο των έν τη Εύρώπη οΰας διιων

IV. in.

117

παρέλαβεν αύτό&εν δε προβεγενοντο δπλϊται Όρχομένιοι xal Φωχείς. πελταβταί γε μήν πολύ πλείους of μετ' 'Λγηβιλάον ιππείς δ' αν παραπλήσιοι αμφοτέροις το πλη&ος. ή μεν δή δνναμις αντη αμφοτέρων διηγή- 16 ΰομαι δε xal την μάχην, xal πω ξ έγένετο οία ουκ αλλη των γ' έφ' ημών. 6vvft6av μεν γαρ ε ig το χατά Κορώνειαν πεδίον of μϊν 6νν Άγηβιλάω από τον Κηφιβοϋ, of δε Ονν Θηβαίοις από τον 'Ελικώνος, είχε δ' Άγηβίλαος μεν δεξιόν τον μετ' αντον, Όρχομένιοι δ' αύτω εδχατοι %6αν τον ενωννμον. of δ' αν Θηβαίοι αντοί μίν δεξιοί ηβαν, Άργεϊοι δ' αντοις το εύώννμον εϊχον. 6νν ιόντων δε τέως μεν ϋιγή πολλή άπ' άμφο- 17 τερων ην ηνίκα δ' άπεϊχον αλλήλων οΰον βτάδιον, άλαλά%αντες οί Θηβαίοι, δρόμω δμόδε έφέροντο. ώς δε τριών ετι πλε&ρων έν με'ϋω 'όντων αντεζέδραμον άπο της Άγηβιλάον φάλαγγος ων Ήριππίδας έζενάγει xal 0νν αντοΐς "Ιωνεξ xal Αιολείς χαϊ Έλλη6πόντιοι, xal πάντες οντοι των βννεχδραμόντων τε έγένοντο χαϊ είς δόρυ άφικόμενοι έτρεψαν το καθ·' αυτούς. Άργεϊοι μέντοι ουκ έδέξαντο τονς περί Άγηβίλαον, αλλ' εφυγον έπI τον Έλιχώνα. κάνταϋ&α of μεν τίνες των ξένων 18 έβτεφάνονν ήδη τον 'Λγηϋίλαον, άγγέλλει δέ τις αντω δτι of Θηβαίοι τους Όρχομενίονς διακόψαντες έν τοις βχενοφόροις είηϋαν. χαϊ δ μεν εύ&νς έξελίζας τήν φάλαγγα %γεν έπ' αυτούς' of d5 αν Θηβαίοι ώς εϊδον τους βνμμάχονς προς 'Ελικώνι πεφενγότας, διαπεβεΐν βονλόμενοι προς τονς εαυτών, βνβπειρα&εντες έχώρονν έρραμενως. ένταϋ&α δή Άγηΰίλαον άνδρεϊον μίν Ο-εότιν 19 ειπείν άναμφιββητήτως' ον μέντοι εϊλετό γε τά ά&φαλέΰτατα. έξον γάρ αντφ παρέντι τους διαπίπτοντας άκοίονϋοϋντι χειρονβ&αι τονς '6αιβ&εν, ουκ έποίηβε

118

1Y. m.

τοϋτο, αλλ' αντιμέτωπος βννέρραξε τοις θηβαίοις' και βυμβαλόντες τάς άβπίδας εω&οϋντο, έμάχοντο, απέκτεινον, άπέ&νηβκον. τέλος dl· των Θηβαίων οί μεν διαπίπτουβι προς τον 'Ελικώνα, πολλοί δ' αποχωρούντες 20 άπέϋ-ανον. έπεϊ δ1 ή μεν νίκη 'Λγηβιλάου έγεγένητο, τετρωμένος δ' αυτός προβενήνεκτο προς την φάλαγγα, προβελάβαντές τίνες των ιππέων λέγονβιν αντώ οτι των πολεμίων ώς δγδο'ήκοντα βνν οπλοις νπο τω νεω είβι, καΐ ηρώτων τί χρη ποιεΐν. δ δέ, καίπερ πολλά τραύματα £χων, ομως ούκ έπελά&ετο τοϋ &είον, αλλ' iäv τε απιέναι fj βονλοιντο εκέλενε xal άδικεΐν ουκ εί'α. τότε μϊν ονν, xal γαρ ήν η δη όψέ, δειπνοποιη21 βάμενοι έκοιμη&ηΰαν. πρω δε Γϋλιν τον πολέμαρχον παρατάξαι τε έκέλενε τό Στράτευμα xal τροπαϊον ΐβτα6%·αι, xal ϋτεφανονβδαι πάντας τω &εώ καΐ τους αύλητάς πάντας ανλείν. xal οί μεν ταντ εποίονν. οί δε Θηβαίοι έπεμψαν κήρυκας, νποβπόνδους τους νεκρούς αιτούντες &άψαι. xal οντω δή αϊ τε βπονδαΐ γίγνονται xal Άγηβίλαος μεν είς Λελφονς άφιχόμενος δεκάτην των ix της λείας τω &εω άπέ&νόεν ούκ έλάττω εκατόν ταλάντων Γνλις δε b πολέμαρχος £χων το ΰτράτευμα άπεχώρηβεν είς Φωχέας, εκεΐ&εν δ' είς την Λοκρίδα 22 ίμβάλλει. χαϊ την μεν αλλην ημέραν οί βτρατιώται xal βκενη ix των χωμων xal ΰΐτον ηρπαξον ίπε\ δε προς έβπέραν ην, τελευταίων αποχωρούντων των Λακεδαιμονίων έπηκολον&ουν αύτοΐς οί Λοκροϊ βάλλοντες xal άχοντίξοντες. ώς δ' αυτών οί Λακεδαιμόνιοι νπο0τρέ·ψαντες χαϊ διώξαντες χατέβαλόν τινας, εκ τούτου ΰπιβ&εν μεν ούκέτι επηκολού&ονν, έκ δε των νχερ23 δεξίων £βάλλον, οί δ' έπεχείρηβαν μεν καΐ προς το βιμον διώχειν έπεϊ δϊ βχότος τε έγίγνετο xal άποχω-

IV.

III.

17.

119

ροΰντες οί μίν διά τήν δνβχωρίαν ίπιπτον, οί δε [xal] διά τö μή προοράν [τά] έμπροβ&εν, οί δε και web των βέλων, ένταϋ&α άπο&ντιϋκουβι Γνλίς τε δ πολέμαρχος καϊ των παραβτατών Πελλήζ, και οί πάντες ώς όκτωκαίδεχα των Σπαρτιατών, οί μεν καταλενβ&εντες, οί δΐ xal τραυματι0&έντες. εί δε μή έβοή&ηβαν αύτοΐζ εκ τον βτρατοπέδου δειπνονντες, έκινδννενβαν αν απαντες άπολέβ&αι. Μετά τοντό γε μήν άφεί&η μεν κατά πόλεις rorv. αλλο βτράτευμα, άπέπλευβε δε xal δ 'Λγηβίλαος έπ' οίκον, ix δε τούτον έπολέμονν 'Λ&ηναΐοι μεν xal Βοιωτοί και Άργεΐοι καϊ οί βνμμαχοι αυτών ix Κορίνθου δρμώμει>οι, Λακεδαιμόνιοι de καϊ οί βνμμαχοι εκ Σιχυώνος. δρώντες δ' οί Κορίνθιοι εαυτών μϊν xal την χώραν δτ]ουμένην xal ζπολλονς) άπο&ν^βχοντας διά τό άεΐ των πολεμίων έγγύς είναι, τους δ' άλλου? βνμμάχονς καϊ αυτοί»«; εν εΙρηνη 'όντας xal τάς χώρας αύτών ένεργονς ουβας, οί πλεϊβτοι καϊ βέλτιβτοι αυτών ειρήνης έπε&ύμηβαν, xal ϋννιθτάμενοι εδίδαβχον ταϋτα αλλήλους, γνόντες δ' οί Άργεΐοι και Ά&ηναΐοι xal 2 Βοιωτοί xal Κοριν&ίων οΐ τε των παρά βαδιλέως χρημάτων μετεβχηχότες χαϊ οί τοϋ πολέμου αίτιώτατοι γεγενημένοι ώς ei μή έχποδων ποιηβοιντο τους ίπϊ την ειρήνην τετραμμένονς, χινδυνενβει πάλιν ή πόλις λαχωνίβχι, οντω δη βφαγάς έπεχείρουν ποιεΐβΟ-αι. καϊ πρ&τον μεν το πάντων άνοδιώτατον ίβουλεΰβαντο' οί μεν γαρ άλλοι, καν νόμω τις καταγνωβ&ή, ονκ άποκτιννύουβιν iv εορτή' έχεϊνοι δ' Ενκλείων τήν τελευταίαν προείλοντο, οτι πλείονς αν ωοντο λαβείν iv rfj άγορα, ωΰτε άποχτεΐναι. ώς δ' εβημάν&η ο'ις εΐρητο ους έδει 3 άποχτείναι, βπαδάμενοι τά ζίφη έπαιον τον μεν τινα

120

IV. IT.

ϋυνεβτηχότα έν κύκλω, [τόν SI χα&ημενον,] xbv δέ χινα έν δεάτρω, ίβτι δ' δν καϊ χριτήν χα&ήμενον. ώς δ' έγνώβ&η τb πράγμα, εύ&νς Ιφενγον οί βελτιβτοι, οt μίν itgbg τά αγάλματα των έν τ% άγορα &εών, οί δ' έπϊ τους βωμούς' £ν&α δή οί άνοβιώτατοι χαϊ παντάπαϋιν ούδϊν νόμιμον φρονοϋντες, οΐ τε κελεύοντες χαϊ οί πειδόμενοι, Ιθψαττον χαϊ προς τοις ίεροΐς, ώβτ' ενίovg χαϊ των ου τνπτομένων, νομίμων δ' ανθρώπων, 4 άδημ ονηβαι τάξ ψυχάς id όντας τήν άβέβειαν. άπο&ντ}βχον6ι δ' οϋτω των μίν πρεσβυτέρων πολλοί· μάλλον γάρ έτυχον έν τ% άγορα δντες' οί δε νεώτεροι, ύποπτεύβαντος Παδιμήλου το μέλλον έβεβ&αι, ήβυχίαν έΰχον έν τω Κρανείω. ώς Öl· της κραυγής ^α&οντο, χαϊ ψεύγοντές τίνες έχ τοϋ πράγματος άφίχοντο προς αυτούς, έχ τούτον άναδραμόντες χατά τον Άχροχόριν&ον, προββαλόντας μϊν Άργείους χαϊ τους άλλους 5 άπεχρούβαντο' βονλενομένων 6l· τί χρή ποιεΐν, πίπτει τό χιόχρανον από του χίονος ο ντε βειβμοϋ ούτε άνεμου γενομένου, χαϊ &υομένοις öl· τοιαύτα ήν τά ιερά ωβτε οί μάντεις έφαβαν αμεινον είναι χαταβαίνειν έχ τον χωρίου, χαϊ το μεν πρώτον ώς ψευδόμενοι £ξα> της Κοριν&ίας άπεχώρηβαν έπεϊ δε χαϊ οί φίλοι αυτούς επει&ον χαϊ μητέρες ίουβαι χαϊ άδελφαΐ, χαϊ αυτών δε των έν δυνάμει 'όντων ηβαν οϊ όμνύοντες ΰπιβχνοϋντο μηδίν χαλεπον αύτονς πείδεβϋαι, οϋτω δή άπήλ&όν τίνες οίχαδε αντων. δρωντες öl· τους (βν δυνάμει 'όντας) τνραννεύοντας, αίβϋ·ανόμενοι öl· άφανιξομένην τήν πόλιν διά το χαϊ ορούς άνεβπάβ&αι χαϊ'Άργος άντϊ Κορίν&ον την πατρίδα αύτοίς δνομάξεβ&αι, χαϊ πολιτείας μϊν άναγχαζόμενοι της έν "Αργεί μετέχειν, ής ονδεν έδέοντο, έν δε rfj πόλει μετοίχων ελκττον δυνά-

IV. μενοι,

έγένοντό

αβίωτον

τίνες

είναι·

xal δεΐζαι

xal

Κόριν&ον

των

χρωμενην,

αντων

πειρωμένους

αρχής,

μεν

άξιον

μιαιφόνων

είναι,

εί

βατήρας

ναιντο,

των γε καλλίβτων

μενους

άζιεπαινοτάτης

διαδνντε

παραβχεϊν τείχη, πίβτω

δ δε

μέλλουβαν

επραττε

τήν εΐβοδον.

χαϊ χατ

έπιμέλειαν Ιν&απερ

Κορινθίων

ο 6οι

δϊ

είβηγαγέτην

είβιλ&ων ix

δ'

τειχών

απ'

εδο\αν

είναι,

έδνναντο αύτοΐς. φυλακή,

προ τήν

όντως

βταύρωμά αύτών,

xal

της

τ

χατά τάς οντω

δή

ίχων χαϊ

in ει

δ'

έβονλή&η

τά ένδον,

δ

ελεγετην

δλίγοι

των εαυτοΐς

xal τάφρον

y είβήλ&ον

τω

ωβτε

διεχόντων

αυτών ίν τω λιμενι

ουν επϊ τfj ννχτί

8

πύλας

Σιχνωνίους

εως δή οί βύμμαχοι

οπιβ&εν

τήν

χαταμεΐναι,

άδόλως οϊάπερ

έποιήβαντο

άζιο-

χαϊ χατά τνχην

άπεδειζάτην

παραταττόμενοι

αν

Λέχαιον

ωβτε xal

την εΐβοδον,

ως δε πολύ

εαυτόν

έπί

έτύγχανον.

απλώς

Λακε-

τω ανδρε

βχεψόμενον

πάντα εΐναι

αλλήλων

μεν

οντες

φοβούμενος

εΐβέρχεται.

ήν Sh xal

εβτηχεν,

εΐβπέμφαι

xal

Εξήγγειλε

τούτου

φνλαχε

τω

οτι δύναιντ'

μόραν

τε μόραν

φνγάδες

ανδρα

δη έπι- 7 Άλκιμένης,

μετά

δε τω ανδρε

δν-

οντω καΐ

Πραζίτα

Σιχυώνος

την

ήν προς ταΐς πύλαις, των Λίβτών

τε

γιγνώβχων

τδ τροπαΐον

ίρχεται

χαταπρα%αι όρεγο-

χαϊ διαπραζάμενος έπεί

δε

άγα&ών

τνχεΐν.

χαί εΐπον

εγενεβ&ην

6 Πραζίτας

ευνομία

είς τα χατατείνοντα

ix

ήν άπο-

εί δε μή

χαϊ μεγίβτων

πρόβ&εν

μίν

ωβπερ

δύναιντο

δς Ετύγχανε

επίβτευβε,

άπιεναι

ταύτας

μεν

εν Σιχνώνι, χαϊ

οντω

έλεν&έραν

της πατρίδος,

βυγγενεβ&αι

αντω εΐβοδον

οντε,

xal

Παβίμηλός

πολεμάρχω,

φρουρών

ίνόμιβαν

χα&αράν,

τελεντής

δύο,

διά χειμάρρου

δαιμονίων μόρας

γενεβ&αι

ανδρε

οϊ

de την πατρίδα, ποιήβαι

ταντα,

χειρεΐτον

121

IV.

οΐαν

βοη&ήβοιεν Βοιωτών ήμεραν

9

122

IV.

IV.

αμαχοι διήγαγον rf) ί' νβτεραία ήκον οt 'Λργεΐοι παββνδία βοη&οϋντες' xal ενρόντες τεταγμένους Λακεδαιμονίους μίν έπϊ τω δεξιρ εαυτών, Σιχνωνίονς δϊ έχομένους, Κορινθίων δϊ τούς φυγάδας ώς πεντήκοντα xal εκατόν πρός τω εώφ τείχει, άντιτάττονται έχόμενοι τοϋ έφου τείχους οι περί 'Ιφικράτη μιβϋ-οφόροι, προς δϊ τούτοις 'Λργεΐοι' εύώνυμον d' εΐχον αύτοΐς Κορίν&Μΐ ίο οί Ix της πόλεως, χαταφρονήβαντες δε τω πλή&ει εύ&ύς έχω ρουν xal τούς μεν Σικυωνίους έκράτηβαν xal διαβπάβαντες τό βταύρωμα έδίωχον έπϊ δάλατταν, χαι έχει πολλούς αυτών άπίχτειναν. Παβίμαχος δ% δ ίππαρμ οβτής, ε χω ν ιππέας οΰ πολλούς, ώς εώρα τούς Σιχνωνίους πιεζομένους, χαταδήβας άπο δένδρων τούς ίππους, καΐ άφελόμενος τάς άβπίδας αυτών, μετά των έ&ελόντων ηει εναντίον τοις ,Αργείοις. οί δε 'Λργεΐοι δρώντες τα βίγμα τα έπϊ των άβπίδων, ώς Σικυωνίους ουδέν έφοβονντο. έν&α δή λέγεται ειπών δ Παβίμαχος· ΝαΙ τω βιώ, ω 'Λργεΐοι, ψευβεΐ ν με τά βίγμα ταϋτα, χωρεΐν δμόβε' xal ούτω μαχόμενος μετ όλίγων προς 11 πολλούς άπο&νήβχει xal άλλοι των περί αυτόν, of μέντοι φυγάδες των Κορινθίων νικώντες τούς χα&' αυτούς διέδυβαν civ ω, χαϊ έγένοντο έγγύς τοϋ περί το αβτυ κύκλου, οί δ' αυ Λακεδαιμόνιοι ώς ^β&οντο χρατοϋντα τά χατά τούς Σιχυωνίους, βοη&οϋβιν [έζελ&όντες, έν αριβτερΰ έχοντες το βταύρωμα]. οϊ γε μήν 'Λργεΐοι ίπεϊ ήκουβαν 'όπιβδεν 'όντας τούς Λακεδαιμονίους, βτραφέντες δρόμω πάλιν 'έκ τον βταυρώματος έ%έπιπτον. xal οt μεν έν δεξιά Ιβχατοι αυτών παιόμενοι είς τά γυμνά υπο των Λακεδαιμονίων &πέ&νββχον, οί δε προς τω τείχει ά&ρόοι βύν πολλώ οχλω προς τήν πόλιν άπεχώρονν. ώς δ' ένέτυχον τοις φυγάβι

IV

IV.

123

τών Κορινθίων, xal εγνωΰαν πολεμίους οντάς, απέκλιναν πάλιν, ένταϋ&α μέντοι οί μεν χατά τάς χλίμαχας άναβαίνοντες ηλλοντο χατά τοϋ τείχους xal διεφ9είροντο, οί δε περί τάς χλίμαχας ώ&ούμενοι xal παιόμενοι άπέϋ·ντ]βκον, οί δε καϊ χαταπατονμενοι νπ αλλήλων άπεπνίγοντο. οί ς δ' ηβ&οντο προβιόντα τον Άγηβίλαον καταλιπόντες xal τά τε&νμένα xal τα. άριβτοποιονμενα μάλα βνν πολλώ φόβω άπεχώρουν εΙ$ το αβτυ κατά τήν έπΐ 2 Κεγχρειάς δδόν. ό μέντοι 'Λγηβίλαος έκείνους μϊν καίπερ δρων ουκ εδίωκε, καταβκηνήβας δϊ iv τω ίερω αυτός τε τω &εω ε&υε καΐ περιέμενεν, tag οί φυγάδες των Κορινθίων έποίηβαν τω Ποβειδώνι την &υβίαν χαϊ τον αγώνα, έποίηβαν δΐ καΐ οίΆργεΐοι απελθόντος Άγηβίλάον έ£ αρχής πάλιν 'Ίβ&μια. καΐ εκείνω τω ετει έβτι μϊν δ τ&ν άθλων δίς εκαβτος ένιχή&η, εβτι δε 3 & δϊς οί αυτοί έκηρύχ&ηβαν. rfj δε τετάρτη ήμερα δ Άγηβίλαοg ήγε προς τδ Πείραιον τό βτράτευμα. (δων δϊ inch πολλών φνλαττόμενον, απεχώρησε μετ' άριβτον προς τό αβτυ, ά>$ προδιδομένης της πόλεως' raffte of Κορίνθιοι δείϋαντες μή προδιδοΐτο υπό τίνων ή πόλις, μετεπέμψαντο τον Ίφικράτην ϋνν τοις πλείβτοις των πελταΰτων. αίβ&όμενος öl· 6 'Λγηβίλαος της νυκτός παρεληλν&ότας αυτούς, νποβτρέψας αμα τη ήμερα ε(ς το Πείραιον ηγε. καΐ αυτός μϊν κατά τά θερμά προβεί, μόραν δε κατά τό άκρότατον άνεβίβαβε. χαϊ ταντην μϊν την νύχτα 6 μεν προς ταϊς θέρμαις έβτρατοπεδεύετο, ή δϊ μόρα τά ακρα χατεχονΰα ένυκτέρευβεν. 4 ενθα δή xal δ Άγηβίλαος μικρω, χαιρίω δ' ένθνμήματι ηύδοκίμηβε. των γαρ τη μόρα φερόντων τά βιτία ουδενός πϋρ είβενεγκόντος, ψύχους δϊ 'όντος διά τε το πάνυ έφ' υψηλού είναι xal διά το γενέβθαι ϋδωρ καΐ χάλαξαν πρός τήν εβπέραν, χαϊ ανεβεβηκεβαν δε εχοντες οία δή βέρους βπειρία, ριγούν των δ' αυτών xal iv βκότω άθύμως προς το δεΐπνον έχόντων, πέμπει δ 'Λγηβίλαος ουκ ελαττον δέκα φέροντας πϋρ εν χύτραις. έπειδή δϊ άνέβηβαν άλλος αλλτι, xal πολλά xal μεγάλα

IV.

7.

127

πυρά έγενετό, ατε πολλής νλης παρούβης, πάντες μεν ήλείφοντο, πολλοί δε καϊ έδείπνηβαν εξ άρχης. φανερός δε εγενετο xal ό νεώς τον Ποβειδώνος ταύττ] τγι ννκτΐ καόμενος" νφ' οτον ό' ένεπρήα&η ουδείς οιδεν. επεί δε ηΰ&οντο oC εν τω Πειραίω τα άκρα 5 έχόμενα, έπΐ μεν το άμύναβ&αι ονχετι έτράποντο, εις δε το "Ηραιον χατεφνγον xal άνδρες καϊ γυναίκες xal δούλοι χαϊ ελεύθεροι χαϊ των βοβκημάτων τα πλεϊβτα. xal 'Λγηδίλαος μεν δή βνν τω βτρατενματι παρά θάλατταν έπορενετο" ή δε μόρα άμα καταβαίνονβα άπο των 'άκρων Οίνόην τδ έντετειχιβμενον τείχος αίρει καΙ τά ενόντα ελαβε, καϊ πάντες δε οί βτρατιωται iv τανττ] τγι ήμερα πολλά τά ίπιτήδεια ix των χωρίων έλάμβανον. of δ' έν τω Ήραίφ χαταπεφενγότες i£i)6αν, επιτρεψοντες 'Λγηβιλάω γνωvat δ τι βονλοιτο περί βφων. δ δ' εγνω, οβοι μεν των βφαγεαν ή&αν, παραδοϋναι αντονς τοις φνγάβι, τά δ' 'άλλα πάντα πραθήναι. ix τούτον δε έξήει μίν ix τον 'Ηραίου πάμ- 6 πολλά τά αιχμάλωτα' πρεββεΐαι δε αλλοθεν τε πολλαΐ παρηβαν καϊ ix Βοιωτων ήκον έρηβόμενοι τί αν ποιονντες ειρήνης τνχοιεν. 6 δΐ Άγηδίλαος μάλα μεγαλοφρόνως τούτους μεν ονδ' δρΰν ίδόχει, καίπερ Φάραχος τοϋ προξένου παρεότηχότος αύτοίς, οπως προθαγάγοί' καθήμενος δ' επί τον περί τήν λίμνην κυχλοτεροϋς οίκοδομήματος έθεώρει πολλά τά ίξαγόμενα. των δ\ Λακεδαιμονίων άπο των 'όπλων βνν τοις δόραβι παρηκολούθονν φύλακες των αΙχμαλώτων, μάλα νπο των παρόντων θεωρούμενοι' οί γαρ εντνχοϋντες καϊ κρατούντες άεί πως αξιοθέατοι δοχονΰιν είναι, ίτι de 7 καθήμενου 'Λγηβιλάου xal έοιχότος άγαλλομενω τοις πεπραγμένοις, ίππεύς τις προβήλαννε xal μάλα ίβχυ-

128

IV.

ρως ΐδρώντι τω ΐππω. νπο πολλών dl έρωτώμενος δ τι άγγελλοι, ουδενϊ άπεχρίνατο, άλλ' έπειδή έγγνς ήν τοϋ Άγηβιλάου, χα&αλόμενος από τοϋ ίππου χαϊ προβδραμων αύτω μάλα ϋκυ&ρωπος &ν λέγει τό της & Αεχαίω μόρας πά&ος. 6 δ' ώς ήκονβεν, εύ&ύς τε ix της έδρας άνεπήδηβε xal το δόρν ίλαβε χαϊ πολεμάρχους xal πεντηχοντηρας xal ξεναγούς χαλεΐν τον 8 κήρυκα έχέλενεν. ώς δε ϋυνέδραμον ούτοι, τοις μίν άλλοις είπεν, ού γάρ πω ηριϋτοποίηντο, ίμφαγοϋΰιν 8 τι δύναιντο ηχειν την ταχίβτην, αύτος δε βύν τοις περί δαμοβίαν νφηγεΐτο άνάριβτος. xal οt δορυφόροι τα 'όπλα έχοντες παρηκολον&ουν όπονδϊ], τοϋ μεν ύφηγουμε'νον, των δε μετιόντων, ήδη δ' εχπεπεραχότος αύτοϋ τα &ερμά ε (ς το πλατύ τοϋ Αεχαίου, προΰελάβαντες ιππείς τρεις άγγελλονΰιν ort οί νεκροί άντ)ρημένοι εί'ηβαν. δ δ' επεί τοϋτο ήκουΰε, &έβδαι χελεύβας τά όπλα xal δλίγον χρόνον άναπαύβας, άπήγε πάλιν το βτράτευμα έπΐ τό Ήραιον τη δ' ύβτεραία τά αιχμάλωτα διετί&ετο. 9 Οί δε πρεββεις των Βοιωτών προβχλη&εντες χαϊ ερωτώμενοι δ τι ηχοιεν, περί μεν της ειρήνης ούχετι έμεμνηντο, εΐπον δε ότι ει μή τι χωλύοι βούλοιντο εις αβτυ προς τους βφετε'ρους βτρατιώτας παρελ&εΐν. δ δ' έπιγελάβας' Άλλ' οϊδα μεν, ίφη, ότι ον τους βτρατιώτας ίδεΐν βονλεβ&ε, άλλα το ευτύχημα των φίλων ΰμων %·εάβαβ&αι πόβον τι γεγένηται. περιμείνατε ου ν, Εφη' εγώ γάρ νμας αντος «|ω, xal μάλλον μετ έμοΰ 'όντες γνώβεβ&ε ποιόν τι το γεγενημένον 10 ίβτί. χαί ούχ έψεύβατο, αλλά τι} νβτεραία &υβάμενος ηγε προς την πόλιν τό βτράτευμα. χαϊ το μεν τροπαΐον ού χατεβαλεν, εΐ δε τι ήν λοιπον δένδρον, χόπτων

IV. τ.

129

και. κάων έαεδείχνυεν ώς ούδείς άντεξηει. ταύτα δε ποιηβας έΰτρατοπεδενβατο περί τύ Λέχαιον καϊ τους Θηβαίων μέντοι πρέββεις ε ig μεν το aßzv ουκ άνηκε, κατά &άλατταν dh είς Κρεϋβιν άπέπεμψεν. ατε δε άη&ονς τοις Λακεδαιμονίοις γεγενημένης της τοιαύτης βυμφορας, πολύ πίν&ος ήν κατά το Λακωνικό ν στράτευμα, πλην οβων έτέ&ναβαν έν χώρα η viol η πατέρες η άδίλφοι' ούτοι δ' ωβπερ νικηφόροι λαμπροί και άγαλλόμενοι τω οίχείφ πά&ει περιηβαν. έγένετο δΐ το 11 της μόρας πά&ος τοιωδε τρόπω, οί Άμυκλαϊοι αεί ποτε απέρχονται εις τά 'Τακίν&ια έπϊ τον παιάνα, ίάν τε βτρατοπεδενόμενοι τυγχάνωβιν έάν τε άλλως πως αποδ ημονντες. καϊ τότε δ ή τους έκ πάβης της Στρατιάς Άμνχλαίους κατέλιπε μεν 'Αγηβίλαος έν Αεχαίω. δ δ' εκεί φρουρών πολέμαρχος τούς μεν άπο των βυμμάχων φρουρούς έταξε φυλάττειν το τείχος, αυτός δε βύν τη των δπλιτών καϊ τη των ιππέων μόρο: παρά την πόλιν των Κορινθίων τούς 'Αμνκλαιεΐς παρηγεν. έπεϊ δε άπεΐχον 'όβον εΐκοβιν τ) τριάκοντα βταδίους 12 τον Σικνώνος, δ μεν πολέμαρχος βύν τοις δπλίταις ούβιν ως έζαχοβίοις απηει πάλιν έπϊ το Αέχαιον, τον δ' ίππαρμοβτην έκέλευβε βύν τη των ιππέων μόρα, έπεϊ προπέμψειαν τούς Άμνχλαιεΐς μέχρι δπόβου αυτοί χελεύοιεν, μεταδιώκειν. καϊ οτι μεν πολλοί ηβαν έν τη Κορίν&φ καϊ πελταβταΐ καϊ δπλΐται ονδεν ηγνόουν · κατεφρόνουν δε διά τάς εμπροβ&εν τύχας μηδένα αν έπιχειρηβαι βφίβιν. οί δ' έχ των Κοριν&ίων αβτεως, 13 Καλλίας τε δ Ίππονίχον, των Ά&ηναίων δπλιτών βτρατηγών, xal 'Ιφικράτης, των πελταβτών άρχων, χαϋ-ορώντες αυτούς καϊ ού πολλούς 'όντας καϊ έρημους καϊ πελταβτών καϊ Ιππέων, ένόμιβαν άβφαλες είναι έπι&έβ&αι Xenoph. hist. Gr. ed. Ο. Keller.

9

130

IV. τ.

αύτοΐς τω πελταβτιχώ. εΐ μϊν γάρ πορεύοιντο τη δδώ, άχοντιξομένους αν αυτούς εις τα γυμνά άπόλλυβ&αι" εΐ δ1 έχιχειροΐεν διώκειν, ραδίως αν άπο^υγεΐν πελταβταΐς τοις έλαφροτάτοις τους δπλίτας. γνόντες δε ταύτα 14 έξάγουβι. καϊ δ μεν Καλλίας παρέταξε τονς όπλίτας ον πόρρω της πόλεως, δ δε 'Ιφικράτης λαβών τονς πελταβτάς έπέ&ετο τη μόρα. οί δε Λακεδαιμόνιοι έπεϊ ήκοντίξοντο καΐ δ μεν τις έτέτρωτο, δ δε και έπεπτώκει, τούτους μεν έκέλευον τους νπαΰπιβτάς άραμενονς άποφέρειν είς Λέχαιον καΐ ούτοι μόνοι της μόρας τι] άλη&εία έβώδηβαν δ δε πολέμαρχος έκέλενΰε τά δέκα 16 άφ' ήβης άποδιώξαι τους προειρημένονς. ώς δε έδίωκον, ηρουν τε ούδένα έξ ακοντίου βολής δπλϊται οντες πελταβτάς' καΐ γαρ άναχωρεϊν αυτούς έκέλευε, πρίν τους δπλίτας δμού γίγνεβ&αι· έπεϊ δε άνεχώρουν έβπαρμένοι, ατε διώξαντες ώς τάχους εκαβτος είχεν, άναβτρέφοντες οί περί τον 'Ιφικράτη, οι τε εκ τοϋ έναντίου πάλιν ηκόντιξον καϊ άλλοι ix πλαγίου παραδέοντες είς τά γυμνά, xal εύ&ύς μεν ίπΐ τη πρώτη διώξει κατηχόντιζον ίννέα η δέκα αυτών, ώς δε τούτο έγένετο 16 πολύ ήδη &ραβύτερον έπέκειντο. έπεϊ δε κακώς έπαβχον, πάλιν έκέλευβεν δ πολέμαρχος διώκειν τά πεντεκαίδεκα άφ' ήβης· άναχωροϋντες δε έτι πλείους αυτών η το πρώτον επεβον. ήδη δϊ τών βελτίβτων άπολαλότων, οί ιππείς αυτοϊς παραγίγνονται και βύν τούτοις αν&ις δίωξιν έποιήβαντο. ώς δ' ένέκλιναν οί πελταβταί, έν τούτω κακώς οί ιππείς έπέ&εντο' ου γάρ ε'ως άπέκτεινάν τινας αυτών έδιωξαν, αλλά βύν τοις έκδρόμοις Ιβομέτωποι xal έδίωχον καϊ έπέβτρεφον. ποιοϋντες δ} καί πάβχοντες τά δμοΐα τούτοις xal av&ig, αυτοί μεν άβΐ έλάττους τε xal μαλακότεροι έγίγνοντο,

131

IV. τ.

οί δε πολέμιοι &ρα6ύτεροί τε xal άεΐ πλείονς οί έγχειρονντες. άπορονντες δή βννίβτανται έπϊ βραχύν τινα 17 γηλοφον, απέχοντα της μεν &αλάττης ώς δύο βτάδια, τοϋ δϊ Λεχαίον ώς τ) έπτακαίδεκα βτάδια. αίδ&όμενοι δ' οί άπο τοϋ Αεχαίον, εΐββάντες ε Is πλοιάρια παρέπλεον, ε cog έγένοντο κατά τον γήλοφον. οί δ' άποροΰντες ήδη, οτι επαβχον μεν κακώς καΐ άπέ&νηβκον, ποιεϊν δε ονδεν έδνναντο, προς τούτοις δε 6ρωντες καΐ τους δπλίτας έπιόντας, έγκλίνονβι. καϊ οί μεν έμπίπτονβιν ccvz&y εις τήν %-άλατταν, δλίγοι δε τίνες μετά των Ιππέων εις Λέχαιον έβώ&ηβαν. έν πάβαις if ταΧς μάχαις καϊ τη φνγγι άπέϋανον περί πεντήκοντα καϊ διακοβίους. καϊ ταντα μεν οντάς έπε- 18 πρακτο. 'Εκ δε τούτον δ Άγηβίλαος τήν μεν βφαλεΐβαν μόραν έχων άπήει, αλλην δε κατέλιπεν έν τω Λεχαίψ. διιών δε έπ οίκον ώς μεν έδννατο όψιαίτατα κατηγετο εις τάς πόλεις, ά>ς δ' έδύνατο πρψαίτατα έζωρμ&το. παρά δε Μαντίνειαν «'ξ Όρχομενοϋ όρ&ρον άναβτάς έτι βκοταΐος παρηλ&εν. οντω χαλεπώς αν έδόκονν οί βτρατιώται τονς Μαντινέας εφηδομένονς τω δνβτνχηματι %·εάβα6%·αι. έκ τούτον δε μάλα xal τάλλα έπ- 19 ετύγχανεν Ιφικράτης, κα&εβτηκότων γαρ φρονρών έν Σιδονντι μεν καϊ Κρομμνωνι νπο Πραξίτον, ότε έκεΐνος ε'ιλε ταντα τά τείχη, έν Οινόη δε νπο Άγηβιλάον, 8τεπερ το Πείραιον έάλω, πάνϋ·' εϊλε ταντα τά χωρία, το μέντοι Λέχαιον έφρούρονν οί Λακεδαιμόνιοι xal οί βνμμαχοι. οί φυγάδες δε των Κορινθίων, ούκέτι πεζή παριόντες έκ Σικνωνος διά τήν της μόρας δνβτνχίαν, αλλά παραπλέοντες ζείς Λέχαιον> καϊ έντεν&εν Ορμώμενοι, πράγματα εΐχόν τε καϊ παρεΐχον τοις έν τω άβτει. 9*

132

IV

vi.

Μετά δε τοϋτο οί 'Αχαιοί έχοντες Καλυδώνα, η το παλαιον Αιτωλίας ην, καϊ πολίτας πεποιημένοι τους Καλυδωνίους, ψρουρεΐν -ήναγκάξοντο iv avrfj. οί γάρ Άχαρνανες έπεβτράτενον, καϊ των Ά&ηναίων δε καΐ Βοιωτών βυμπαρηβάν τίνες αντοΐς δια το βνιιμάχονς είναι, πιεζόμενοι ονν ΰπ αυτών οί Άχαιοϊ πρέββεις πέμπουβιν ε(ς την Λακεδαίμονα, οί δ' ελ&όντες έλεγον οτι ον δίκαια πάβχοιεν νπο των Λακεδαιμονίων. Ήμεΐς μεν γάρ, εφαβαν, ύμΐν, ω άνδρες, δπως αν ύμεϊς παραγγέλλητε 6ν6τρατευόμε&α καΐ. επόμε&α οποί αν ήγήβ&ε' νμεΐς δε πολιορκουμένων ήμών νπο Άκαρνάνων και των βυμμάχων αύτοΐς Άδηναίων και Βοιωτών ούδεμίαν έπιμέλειαν ποιεΐβ&ε. ουκ αν ονν δνναίμε&α ημείς τούτων ούτω γιγνομένων άντέχειν, άλλ' η έάβαντες τον έν Πελοποννήβφ πόλεμον διαβάντες πάντες πολεμηβομεν 'Ακαρναβί τε καΐ τοις βυμμάχοις αυτών, η είρηνην ποιηβόμε&α δποίαν αν τινα δννώμε&α. [ταύτα δ, έλεγον ύπαπειλουντες τοις Λακεδαιμονίοις άπαλλαγήβεβ&αι της βυμμαχίας, εί μη αντοΐς άντεπικουρηβονβι.] τούτων δϊ λεγόμενων έδοζε τοις τ' έφόροις καΐ τη έκκληβία άναγκαΐον είναι βτρατεύεβ&αι μετά των ''Αχαιών έπΐ τους 'Ακαρνανας. καϊ έκπέμπου6ιν Άγηβίλαον, dvo μόρας έχοντα καϊ των βυμμάχων το μέρος, οί μεντοι1 Αχαιοί πανδημει βυνεβτρατενοντο. έπεί διέβη δ Άγηβίλαος, πάντες μεν οί ix των αγρών Άκαρνανες εφυγον είς τά αβτη, πάντα δε τά βοβκήματα απεχώρηβε πόρρω, οπως μή άλίβκηται υπό τοϋ Στρατεύματος, δ δ' 'Αγηβίλαος έπειδή έγενετο έν τοις δρίοις της πολέμιας, πέμφας είς Στράτον προς το κοινον των Άχαρνάνων εϊπεν ως, εί μη παυβάμενοι της προς Βοιωτούς καϊ 'Αθηναίους Συμμαχίας εαυτούς

IV.

VI.

183

καϊ rovg (Αχαιούς^; βνμμάχονς αίρήβονται, δηώβει π&βαν τήν γήν αυτών έφεξής καϊ παραλείψει ούδέν. έπεϊ öl· ουκ έπεί&οντο, όντως έποίει, καϊ κόπτων 5 (ΐυνεχώς την χώραν ου προήει πλέον της ήμέρας ή δέκα ή δώδεκα βταδίων. of μεν ονν Άκαρνάνες, ήγηβάμενοι αβφαλϊξ είναι διά τήν βραδύτητα τοϋ Στρατεύματος, τά τε βοβκήματα κατεβίβαξον έχ των δρών καϊ της χώρας τά πλεΐβτα είργάζοντο. έπεϊ öl· έδόκονν 6 τω Άγηΰιλάω πάνυ ήδη &αρρείν, ήμερα πέμπτη η έκτη καϊ δεκάτη αφ' ής ε Ιβέβαλε, &υ6άμενοζ πρω διεπορεύθη προ δείλης έζήκοντα καϊ εκατόν βτάδια έπι τήν λίμνην περί ην τά βοβκήματα των 'Ακαρνάνων ϋχεδον πάντα ϊ]ν, καϊ έλαβε παμπληδη καϊ βονκόλια καϊ ίπποφόρβια καϊ αλλα παντοδαπά βοβκήματα καϊ άνδράποδα πολλά, λαβών öl· καϊ μείνας αύτον τήν έπιονβαν ήμέραν διεπώλει τά αιχμάλωτα, των μέντοι 7 'Ακαρνάνων πολλοί πελταβταϊ ηλ&ον, καϊ προς τω βκηνονντος τον Άγηβιλάον βάλλοντες καϊ βφενδονωντες άπο της άκρωννχίας τον ορονς Επαβχον μεν ουδέν, κατεβίβαβαν δε εις το δμαλες το ότρατόπεδον, καίπερ ήδη περϊ δεϊπνον παραβκεναξόμενον. εις öl· τήν νύκτα οι μεν Άκαρνανες άπήλ&ον, οί öl· βτρατιωται φνλακάς καταβτηδάμενοι έκά&ευδον. τη δ' νβτεραία άπήγεν δ 8 'Αγηβίλαος το βτράτενμα. καϊ ην μεν ή έ'ξοδος έκ τοϋ περϊ τήν λίμνην λειμώνός τε και πεδίον βτενή διά τά κύκλω περιέχοντα 'όρη' καταλαβόντες öl· οί Άκαρνανες έκ των ύπερδεζίων έβαλλόν τε καϊ ήκόντιξον, και ύποκαταβαίνοντες είς τά κράβπεδα των όρων προβέκειντο καϊ πράγματα παρείχαν, ωβτε ουκέτι έδννατο το βτράτενμα πορεύεβ&αι. έπιδιώκοντες δε άπό της φάλαγγος 9 οΐ τε δπλϊται καϊ οί ιππείς τους επιτιθεμένους ουδέν

134

IV. τι.

ίβλαπτον ταχύ γάρ ηβαν, δπότε άποχωροΖεν, προς τοις ίβχνροις of 'Αχαρνάνες. χαλεπον