Valeri Maximi Facta et Dicta Memorabilia: Vol. II Libri VII - IX: Vol 2. Iuli Paridis epitoma - Fragmentum de praenominibus - Ianuari Nepotiani epitoma [1998 ed.] 3519019175, 9783519019176

Citation preview

B I B L I O T H E C A S C R I P T O R V M G R A E C O R V M ET

ROMANORVM

T E Y B N E R I A N A

VALERI MAXIMI FACTA ET DICTA MEMORABILIA VOL. II LIBRI

VII-IX

IVLI PARIDIS EPITOMA F R A G M E N T V M DE P R A E N O M I N I B V S IANVARI N E P O T I A N I E P I T O M A

EDIDIT

JOHN BRISCOE

STVTGARDIAE ET LIPSIAE IN A E D I B V S B . G . T E V B N E R I

MCMXCVIII

Die Deutsche B i b l i o t h e k - C I P - E i n h e i t s a u f n e h m e V a l e r i u s : [ F a c t a et dicta m e m o r a b i l i a ] Valeri M a x i m i f a c t a et d i c t a m e m o r a b i l i a / e d . J o h n B r i s c o e . Stutgardiae ; Lipsiae : Teubner ( B i b l i o t h e c a s c r i p t o r u m G r a e c o r u m et R o m a n o r u m T e u b n e r i a n a ) Vol. 2. L i b r i VII - IX [ u . a . ] . - 1998 ISBN 3-519-01917-5 Das W e r k einschließlich a l l e r s e i n e r Teile ist u r h e b e r r e c h t l i c h geschützt. J e d e V e r w e r t u n g a u ß e r h a l b d e r engen Grenzen des U r h e b e r r e c h t s g e s e t z e s ist ohne Zustimmung des Verlages u n z u l ä s s i g u n d s t r a f b a r . Das gilt b e s o n d e r s f ü r V e r v i e l f ä l t i g u n g e n , U b e r Setzungen, M i k r o v e r f i l m u n g e n u n d d i e E i n s p e i c h e r u n g und V e r a r b e i t u n g in e l e k t r o n i s c h e n S y s t e m e n . O 1998 Β . G. T e u b n e r S t u t t g a r t u n d Leipzig P r i n t e d in G e r m a n y Gesamtherstellung: Druckhaus „Thomas Müntzer", B a d Langensalza

VALERI

MAXIMI

FACTORVM ET DICTORVM MEMORABILIVM LIBER SEPTIMVS DE FELICITATE 1 Volubilis fortunae complura exempla rettulimus, con- praef. stanter propitiae a d m o d u m pauca narrari possunt. quo patet eam aduersas res cupido animo infligere, secundas parco tribuere. eadem, ubi malignitatis obliuisci 5 sibi imperauit, non solum plurima ac maxima, sed edam perpetua bona congerit. Videamus ergo quot gradibus beneficiorum Q. Me- 1 tellum a primo originis die ad ultimum usque fati tem-

1.7-31: Cie. fin. 5.82, Tusc. 1.85, Veli. 1.11.6-7, Plin. nat. 7.59, Plut. mor. 318B, Ps. Acro Hor. sat 2.1.72, uir. ili. 61.6; cf. Aug. ciu. 2.23 Inscriptiones : i de felicitate ii sapienter dicta aut facta iii A'-L'\ b- /l)afre dicta aut facta iiii stragemata ν de repulsis vi de necessitate vii de testamentis quae rescissa sunt viii quae rata manserunt cum causas haberent cur rescindi posse(,«c Ac, -u- A )nt viiii quae aduersus opiniones hominum heredes habuerunt AL : om. G U(ÍÍC

1. tit. de felicitate α : de fortuna constanter (sic Pc, constante P, estant /1e) propitia PAC || 7 quot ACLCG : quod AL

436

VALERI MAXIMI

7.1.1-1.2

pus nunquam cessante indulgentia ad summum beatae uitae cumulum perduxerit. nasci eum in urbe terrarum principe uoluit, parentes ei nobilissimos dedit, adiecit animi rarissimas dotes et corporis uires, ut sufficere laboribus posset, uxorem pudicitia et fecunditate conspicuam conciliauit, consulatus decus imperatoriam potestatem speciosissimi triumphi praetextum largita est, fecit ut eodem tempore tres filios consulares, unum etiam censorium et triumphalem, quartum praetorium uideret, utque tres filias nuptum daret earumque subolem sinu suo exciperet. tot partus tot incunabula tot uiriles togae, tam multae nuptiales faces, honorum imperiorum omnis denique gratulationis summa abundantia, cum interim nullum funus nullus gemitus nulla causa tristitiae. caelum contemplare, uix tamen ibi talem statum reperies, quoniam quidem luctus et dolores deorum quoque pectoribus a maximis uatibus adsignari uidemus. hunc uitae actum eius consentaneus finis excepit: namque Metellum, ultimae senectutis spatio defunctum lenique genere mortis inter

10

15

20

25

9 cessante indulgentia ACLCGC : cessantem indulgentiam α || 10 cumulum α : columen Ρ : culmen Pighius | urbe dell. : orbe α : urbe Kellerbauer || 11 principe A' : principerà α Κ 13 posset Perizonius : possint AL : possent ACG \ pudicitia ACLCG : pudicitiam A : pudicitiae L || 17 et triumphalem Kempf (1854) : triumphalem et α : (uno etiam censorio) et triumphali PAC : ac triumphalem et dett. || 18 utque tres ACG : utquires L : atque tres Lc || 23-24 uix tamen ibi Ac : iuxta menibus L : uix in numinibus G || 24 statum ACLCG : statuum AL || 26 uidemus ACG : uideamus AL || 27 namque α : nam Q. A' \ Meteilum α : del. Lipsius

FACTA ET DICTA MEMORABILIA

437

oscula complexusque carissimorum pignorum exstinc30 tum, filii et generi humeris suis per urbem latum rogo imposuerunt. Clara haec felicitas: obscurior illa, sed + diuino 2 splendori + praeposita: cum enim Gyges, regno Lydiae armis et diuitiis abundantissimo inflatus, Apollinem 35 Pythium sciscitatum uenisset an aliquis mortalium se esset felicior, deus, ex abdito sacrarii specu uoce missa, Aglaum Psophidium ei praetulit. is erat Arcadum pauperrimus, sed aetate iam senior términos agelli sui nunquam excesserat, paruoli ruris fructibus contentus. 40 uerum prefecto beatae uitae finem Apollo, non adumbratum, oraculi sagacitate complexus est. quocirca insolenter fulgore fortunae suae glorianti respondit ma-

32-52: Plin. nat. 7.151, Paus. 8.24.13, Sol. 1.127 29 con(m)plexusque α : amplexusque Ρ || 3 2 - 3 3 + diuino splendori + AG : sic, sed splendore L : diuine (uel diuini) splendori Perizonius : diuino splendori Halm : uano splendori Wensky (1883) : diuino core uano> splendori Kempf : diuino splendore Gertz (Κ) : diuino splendori Vahlen (141) : diuino splendori Heraeus (1900) : diuino core fortunae> splendori Novak (1903) : sic, sed core regio> Shackleton Bailey, fort, diuino animo splendori (u.i.) || 34 inflatus G Ρ : inflatus animo AL, fort, recte; u.s. || 37 Aglaum a Plin. (Άγλαός Paus.) : Agrauum PAC I Psophidium Aid. (sic Plin.; Ψωφίδιος Paus.) : Pisophidium PAC : Sophidium AG : Sophiditim L : Sophidiuim (sic) Lc II 38 sed α : et Kempf (cf. eund., 1854) : om. Ρ || 39 excesserat α Ρ : extenderat Cornelissen | fructibus PAc : fructibus uoluptatibus α : fructibus et (uel ac) uoluptatibus dett. : uoluptatibus ante adumbratum Damsté || 4 0 - 4 1 adumbratum α : adumbratim Cornelissen || 41 oraculi sagacitate ACLC : oraculis agitate α

438

VALERI MAXIMI

7.1.2-2.3

gis se probare securitate ridens tugurium quam tristem curis et sollicitudinibus aulam, paucasque glebas pauoris expertes quam pinguissima Lydiae arua 45 metu referta, et unum aut alterum iugum boum facilis tutelae quam exercitus et arma et equitatum uoracibus impensis onerosum, et usus necessarii horreolum nulli nimis adpetendum quam thesauros omnium insidiis et cupiditatibus expositos. ita Gyges, dum adstipu- 50 latorem uanae opinionis deum habere concupiscit, ubinam solida et sincera esset felicitas didicit. 2

S A P I E N T E R D I C T A AVT FACTA

praef. Nunc id genus felicitatis explicabo quod totum in habitu animi, nec uotis petitum sed in pectoribus sapientia praeditis natum, dictis factisque prudentibus enitescit. 1 Ap. Claudium crebro solitum dicere accepimus ne- 5 gotium populo Romano melius quam otium committi, non quod ignoraret quam iucundus tranquillitatis status esset, sed quod animaduerteret praepotentia imperia agitatione rerum ad uirtutem capessendam excitari, nimia quiete in desidiam resolui. et sane negotium 10 nomine horridum ciuitatis nostrae mores in suo statu

44 curis ACUG : curiis AL || 46 metu ACLCG (fort, metuere ferta L) 2.2 animi . . . petitum Kempf (1854) : animi . . . petitur α : animi est . . . petitur Ac || 6 con(m)(cön L)mitti α : dari PAC || 7 ignoraret ACLCG : ignoret AL || 8 animaduerteret α : animaduerterat Kempf || 11 mores ACL' : memores α

FACTA ET DICTA MEMORABILIA

439

continuit, blandae appellationis quies plurimis uitiis respersit. Scipio uero Africanus turpe esse aiebat in re milita- 2 15 ri dicere 'non putaram', uidelicet quia explorato et excusso Consilio quae ferro aguntur administrari oportere arbitrabatur. summa ratione: inemendabilis est enim error qui uiolentiae Martis committitur. idem negabat aliter cum hoste confligere debere quam aut si oc20 casio obuenisset aut necessitas incidisset. aeque prudenter: nam et prospere gerendae rei facultatem omittere maxima dementia est, et in angustias utique pugnandi compulsum abstinere se proelio pestiferae ignauiae adfert exitum, eorumque qui ista committunt 25 alter beneficio fortunae uti, alter iniuriae nescit resistere. Q. quoque Metelli cum grauis tum etiam alta in se- 3 natu sententia, qui deuicta Cartilagine nescire se illa uictoria bonine plus an mali rei publicae attulisset ad-

2.14-26: cf. Asellio fr. 5Ρ (= Cell. 13.3.6), App. Hisp. 87.379, Sen. dial. 4.31.4, Veg. mil. 3.26.31 || 27-36: cf. App. Lib. 65.290-1 13 respersit α : refersit Ac; post add. hoc loco I.P. titulum hab hui; m. de felicitate quae in animi habitu est; u. p. XIV || 15 putaram α : putaui Ρ Sen. || 19 confligere α : confligi dett. : confligere debere Kempf (JAW 1890, 267) : confligere Rossbach \ debere α : decere Foertsch (1864) I aut si α : si aut Ρ || 21 prospere ACG : prosperae AL || 22 maxima dementia α : maxima dementia Kempf || 23 pugnandi a : del. Shackleton Bailey || 2 3 - 2 4 pestiferae ignauiae ACLG : pestifera ignauiae A : pestifera ignauia, del. adfert exitum, Wensky : pestiferae ignauiae . . . explum Damsté || 24 ad(f)fert ACG : adfer AL; u.s. |] 28 nescire ACL' G : scire AL

440

VALERI MAXIMI

7.2.3-2.6

seuerauit, quoniam ut pacem restituendo profuisset, ita Hannibalem submouendo nonnihil nocuisset: eius enim transitu in Italiani dormientem iam populi Romani uirtutem excitatam, metuique debere ne acri aemulo liberata in eundem somnum reuolueretur. in aequo igitur malorum posuit uri tecta, uastari agros, exhauriri aerarium, et prisci roboris neruos hebetari. 4 Quid? illud factum L. Fimbriae consularis quam sapiens! M. Lutatio Pinthiae, splendido equiti Romano, iudex addictus de sponsione, quam is cum aduersario, quod uir bonus esset, fecerat, nunquam id iudicium pronuntiatione sua finire uoluit, ne aut probatum uirum, si contra eum iudicasset, fama spoliaret, aut iuraret uirum bonum esse, cum ea res innumerabilibus laudibus contineatur. 5 Forensibus haec, illa militaribus stipendiis prudentia exhibita. Papirius Cursor consul, cum Aquiloniam oppugnane proelium uellet committere, pullariusque non prosperantibus auibus optimum ei auspicium renuntiasset, de fallacia illius factus certior, sibi quidem et exercitui bonum omen datum credidit ac pugnam iniit, ceterum mendacem ante ipsam aciem constituit, ut ha-

37-44: Cie. o f f . 3.77 ]| 45-63: Liu. 10.40.9-14, Oros. 3.22.3 32 transitu ACLCG : transitum AL || 34 somnum ACLCG : somnium AL | reuolueretur α : resolueretur Damsté || 37 L. PAC : Liciniae LG; re uera C. || 38 M. A (ras. ante) Ρ : a M. ACLC I Pinthiae deli : Pinthia AUG Ρ | equiti L : équité AG Ρ II 39 sponsione ACLCG : sponsionem L || 40 quod α : ni Ρ; sic Cie. || 44 contineatur α : contineretur Ρ; sic Cie. || 45 prudentia dett. : prudentiae α : prudentia est Halm || 48 prosperantibus PAC : properantibus α

30

35

40

45

50

FACTA ET DICTA MEMORABILIA

55

60

65

70

75

441

berent di cuius capite, si quid irae conceperant, expiarent. directum est autem siue casu siue etiam caelestis numinis prouidentia quod primum e contraria parte missum erat telum in ipsum pullarii pectus, eumque exanimem prostrauit. id ut cognouit consul, fidente animo et inuasit Aquiloniam et cepit. tarn cito animaduertit quo pacto iniuria imperatoris uindicari deberet, quemadmodum uiolata religio expianda foret, qua ratione uictoria adprehendi posset, egit uirum seuerum consulem religiosum imperatorem strenuum, timoris modum poenae genus spei uiam uno mentis ímpetu rapiendo. Nunc ad senatus acta transgrediar. cum aduersus 6 Hannibalem Claudium Neronem et Liuium Salinatorem cónsules mitteret, eosque ut uirtutibus pares ita inimicitiis acerrime inter se dissidentes uideret, summo studio in gratiam reduxit, ne propter priuatas dissensiones rem publicam parum utiliter administrarent, quia consimili imperio nisi concordia inest, maior aliena opera interpellandi quam sua edendi cupiditas nascitur. ubi uero etiam pertinax intercedit odium, alter alteri quam uterque contrariis castris certior hostis proficiscitur. eosdem senatus, cum ob nimis aspere actam censuram a Cn. Baebio tribuno plebis pro rostris agerentur rei, causae dictione decreto suo liberauit,

64-74: u. testimonia ad 4.2.2 || 74-78: Liu. 29.37.17 59 religio dett. : regia a || 66 mitteret ACG : mitterent AL || 68 reduxit α : eos prius reduxit Ρ || 70 consimili α : consulum Wensky | inest maior A^UG : inaestimatior AL || 71 sua edendi Ac : suadendi α ¡| 76 agerentur a : peragi (uideret) Ρ

442

VALERI MAXIMI

7.2.6-2.ext.l

uacuum omnis iudicii metu eum honorem reddendo qui exigere debet rationem, non reddere. Par illa sapientia senatus. Ti. Gracchum tribunum plebis, agrariam legem promulgare ausum, morte multauit. idem ut secundum legem eius per triumuiros ager populo uiritim diuideretur egregie censuit, si quidem grauissimae seditionis eodem tempore et auctorem et causam sustulit. Quam deinde se prudenter in rege Masinissa gessiti nam cum promptissima et fidelissima eius opera aduersus Carthaginienses usus esset, eumque in dilatando regno auidiorem cernerei, legem ferri iussit qua Masinissae ab imperio populi Romani solutam libertatem tribueret. quo facto cum optime meriti beniuolentiam retinuit, tum Mauritaniae et Numidiae ceterarumque illius tractus gentium nunquam fida pace quiescentem feritatem a ualuis suis reppulit. ext. 1 Tempus deficiet domestica narrantem, quoniam Imperium nostrum non tam robore corporum quam animorum uigore incrementum ac tutelam sui comprehendit. maiore itaque ex parte Romana prudentia in admiratione tacita reponatur, alienigenisque huius generis exemplis detur aditus.

80

85

90

95

Socrates, humanae sapientiae quasi quoddam terre- 100 stre oraculum, nihil ultra petendum a dis immortali-

79-84: Plut. TG 21.1; de morte Gracchi u. fontes αρ. MRR, 1.494 II 100-116: [Plat.] Alc.2 142E-143A; cf. Diod. 10.9.7-8 77 metu ACLCG : metum AL || 78 debet G : debent AL : deberet dett. : debeat Halm || 79 Tib. G : T. AL || 88 qua α : qua Perizonius || 97 maiore dett. : maiori ACLCG : maior AL Κ 100 quoddam ACLCG : quodam AL

FACTA ET DICTA MEMORABILIA

105

110

115

120

443

bus arbitrabatur quam ut bona tribuerent, quia ii demum scirent quid uni cuique esset utile, nos autem plerumque id uotis expeteremus quod non impetrasse melius foret: etenim densissimis tenebris inuoluta mortalium mens, in quam late patentem errorem caecas precationes tuas spargisi diuitias adpetis, quae multis exitio fuerunt; honores concupiscis, qui complures pessum dederunt; regna tecum ipsa uoluis, quorum exitus saepe numero miserabiles cernuntur; splendidis coniugiis inicis manus: at haec ut aliquando inlustrant, ita nonnunquam funditus domos euertunt. desine igitur stulta futuris malorum tuorum causis quasi felicissimis rebus inhiare, teque totam caelestium arbitrio permitte, quia qui tribuere bona ex facili soient, etiam eligere aptissime possunt. Idem expedita et compendiaria uia eos ad gloriam peruenire dicebat qui id agerent ut quales uideri uellent, tales etiam essent. qua quidem praedicatione aperte monebat ut homines ipsam potius uirtutem haurirent quam umbram eius consectarentur.

117-121: Cie. off 2.43 102-103 ii demum Ac : idemum A : bidemum L : hi demum G : idem PAC || 104 expeteremus ACLCG : expeterem AL : expetere dett. || 106 quam Ac : qua α | patentem errorem ACL : patente errore G || 108 qui LCG : quae AL || 109 ipsa a : ipse Ac || 110-111 coniugiis ACLCG : coniugis A : congiis L II 113 futuris Ac : furis AL : furiis G || 114 teque totam G : teque totum Ac (-mis ... caelestium Ac in ras.) : et quae totam L : et te totam dett. || 115-116 soient ... possunt α : possunt ... soient Foertsch (1870) : ualent ... possunt Wensky (1884) : del. soient Kempf(1886) || 117 eos AUG : eius L : iuuenes Ρ || 118 qui id ALCG : quid L : qui ita PAC

444

VALERI MAXIMI

7.2.ext.l-2.ext.3

Idem, ab adulescentulo quodam consultus utrum uxorem ducerei an se omni matrimonio abstineret, respondit utrum eorum fecisset, acturum paenitentiam. 'hinc te' inquit 'solitudo, hinc órbitas, hinc generis interitus, hinc heres alienus excipiet, illinc perpetua sollicitudo, contextus querellarum, dotis exprobratio, adfinium graue supercilium, garrula socrus lingua, subsessor alieni matrimonii, incertus liberorum euentus.' non passus est iuuenem in contextu rerum asperarum quasi laetae materiae tacere dilectum. Idem, cum Atheniensium scelerata dementia tristem de capite eius sententiam tulisset, fortique animo et constanti uoltu potionem ueneni e manu carnificis accepisset, admoto iam labris poculo, uxore Xanthippe inter fletum et lamentationem uociferante innocentem eum periturum, 'quid ergo?' inquit; 'nocenti mihi mori satius esse duxisti?' immensam illam sapientiam, quae ne in ipso quidem uitae excessu obliuisci sui potuit! 2 Age, quam prudenter Solo neminem, dum adhuc uiueret, beatum dici debere arbitrabatur, quod ad ulti-

122-131: D.L. 2.33 || 132-139: D.L. 2.35; cf. Xen. apol. 28, Tert. an. 1 || 140-144: Hdt. 1.32, Diod. 9.2.2, Plut. Sol. 27.8-9 123 omni LG Ρ : omnium A : omnino Gertz (Κ) || 124 eorum fecisset α : fecerit Ρ || 125-126 hinc quater Ρ : hic quater (nisi hoc ante heres L, hic Lc) a || 126 illinc dett. : illic α |¡ 127 sollicitudo AL : solitudo G || 129 incertus ACLC : incestus LG II 135 uxore Xanthippe Ρ : uxore Exanthippoe A : uxori Xanthippe Ac : uxor Exanthippe L : uxore Xanthippi Lc : uxore Xantippe G || 136 uociferante UG : uociferantem AL : uociferanti Lc || 140 Solo (legum lator) neminem PAC : Solonem α

125

130

135

140

FACTA ET DICTA MEMORABILIA

445

m u m u s q u e fati d i e m ancipiti f o r t u n a e subiecti essemus! felicitatis igitur h u m a n a e a p p e l l a t i o n e m r o g u s c o n s u m m a t , qui se incursui m a l o r u m obicit. 145 I d e m , c u m ex amicis q u e n d a m g r a u i t e r m a e r e n t e m u i d e r e t , in a r c e m p e r d u x i t h o r t a t u s q u e est ut p e r o m n e s s u b i e c t o r u m a e d i f i c i o r u m p a r t e s oculos circumferret. q u o d ut f a c t u m a n i m a d u e r t i t , 'cogita n u n c t e c u m ' inquit ' q u a m multi luctus s u b his tectis et olim f u e r i n t 150 et h o d i e q u e u e r s e n t u r et i n s e q u e n t i b u s saeculis sint h a b i t a t u r i , ac mitte m o r t a l i u m i n c o m m o d a t a m q u a m p r o p r i a defiere.' q u a c o n s o l a t i o n e d e m o n s t r a u i t u r b e s esse h u m a n a r u m cladium c o n s a e p t a m i s e r a n d a , i d e m aiebat si in u n u m l o c u m cuncti m a l a sua contulissent, 155 f u t u r u m ut p r o p r i a d e p o r t a r e d o m u m q u a m ex c o m m u n i m i s e r i a r u m a c e r u o p o r t i o n e m s u a m f e r r e mallent. q u o conligebat n o n o p o r t e r e nos q u a e f o r t u i t o p a t i a m u r p r a e c i p u a e et intolerabilis a m a r i t u d i n i s iudicare. 160

Bias a u t e m , c u m p a t r i a m eius P r i e n e n h o s t e s inua- 3 sissent, o m n i b u s q u o s m o d o saeuitia belli incólumes abire passa f u e r a t p r e t i o s a r u m r e r u m p o n d e r e onustis

160-169: Cie. parad. 1.1.8; cf. Sen. dial. 2.5.6, epp. 9.19, Plut. Dem. 9.9, mor. 5F, 475C, D.h. 2.115 144 consummat G : consumât AL || 146 uideret α : uidisset Ρ II 149 his tectis α : his Ρ || 150 hodieque (od- L, corr. Lc) α : hodie Ρ | et insequentibus Ρ : insequentibus AL : insequentibusque Ac : inque sequentibus G || 151 habitaturi ACG : habituri AL : futuri PAC || 152 defiere ACLCG : defleret AL \ consolatione LCG : consulatione AL || 155 propria delt. : propriam α ]| 157 colligebat ACLCG : colligabat AL \ fortuito α : sortito Lipsius

446

VALERI MAXIMI

7.2.ext.3-2.ext.8

fugientibus, interrogatus quid ita nihil ex bonis suis secum ferret 'ego uero' inquit 'bona mea mecum porto': pectore enim illa gestabat non humeris, nec oculis uisenda sed aestimanda animo, quae domicilio mentis inclusa nec mortalium nec deorum manibus labefactari queunt, et ut manentibus praesto sunt, ita fugientes non deserunt. 4 Iam Platonis uerbis adstricta sed sensu praeualens sententia, qui tum demum beatum terrarum orbem futurum praedicauit cum aut sapientes regnare aut reges sapere coepissent. 5 Rex etiam ille subtilis iudicii, quem ferunt traditum sibi diadema prius quam capiti imponeret retentum diu considerasse ac dixisse 'o nobilem magis quam felicem pannum! quem, si quis penitus cognoscat quam multis sollicitudinibus et periculis et miseriis sit refertus, ne humi quidem iacentem tollere uelit.' 6 Quid? Xenocratis responsum quam laudabile! cum maledico quorundam sermoni summo silentio interesset, uno ex iis quaerente cur solus linguam suam cohi-

170-173: Plat. rep. 5.473C-D, Cie. Q. fr. 1.1.29 || 174179: Stob. 4.8.20 || 180-184: cf. Plut. mor. 125D, Stob. 3.2.41, 33.12 163 interrogatus ACLCG : interrogatis AL || 164 bona mea mecum α : bona mecum omnia Ρ : bona omnia mea mecum Gertz (Κ) || 172 praedicauit α : praedicabat Ρ || 174 ferunt ACUG : fecerunt AL || 177 cognoscat α : cognosset Ac : cognosceret Vincentius, Speculum historíale, 6.127 || 179 uelit dett. : uellet a : uolet Halm [| 181 maledico . . . sermoni α : maledicorum . . . sermonibus Ρ || 182 uno . . . quaerente α : uni . . . quaerenti Ρ

165

170

175

180

FACTA ET DICTA MEMORABILIA

447

beret, 'quia dixisse me' inquit 'aliquando paenituit, tacuisse nunquam.' 185 Aristophanis quoque altioris est prudentiae prae- 7 ceptum, qui in comoedia introduxit remissum ab inferís + Atheniensium + Periclen uaticinantem non oportere in urbe nutriri leonem; sin autem sit altus, obsequi ei conuenire: monet enim ut praecipuae nobi190 litatis et concitati ingenii iuuenes refrenentur, nimio uero fauore ac profusa indulgentia pasti quo minus potentiam obtineant ne impediantur, quod stultum et inutile sit eas obtrectare uires quas ipse foueris. Mirifice etiam Thaïes: nam interrogatus an facta 8 195 hominum deos fallerent 'nec cogitata' inquit, ut non solum manus sed etiam mentes puras habere uellemus, cum secretis cogitationibus nostris caeleste numen adesse credidissemus.

185-193: Ar. ran. 1 4 3 1 - 2 , scholl, ad loc., Plut. Ale. Suda s.u. ού χρή || 194-198: D.h. 1.36

16.3,

185 Aristophanis ACLCG : Aristhopanes AL || 187 + Atheniensium + α : Atheniensem uel Atheniensium ducem dett. : Atheniensium Kapp, principem Periden se in 'ed. uet.' inuenisse adfirmans : Atheniensium Gertz (Κ) : Atheniensium post urbe Damsté : Atheniensibus Brakman (Mnem. 1914, 384) : Atheniensium Pirrone (A&R 1925, 94) : fort, delendum uel Atheniensibus post Periclen | Periclen a : princ i p e s poetam> Toepffer, re uera Aeschylum || 188 nutriri LG : nutrire A | altus α : alitus dett. || 193 foueris ACLCG : foueres AL || 194 Thaies AL : Tales G ]¡ 195 nec Gc : ne α : ne . . . quidem Ρ, fort, recte

448

VALERI MAXIMI

7.2.ext.9-2.ext.l2

9

Ac ne quod sequitur quidem minus sapiens, unicae filiae pater Themistoclen consulebat utrum eam pau- 200 peri sed ornato, an locupleti parum probato conlocaret. cui is 'malo' inquit 'uirum pecunia quam pecuniam uiro indigentem.' quo dicto stultum monuit ut generum potius quam diuitias generi legeret. 10 Age, Philippi quam probabilis epistola, in qua Alex- 205 andrum quorundam Macedonum beniuolentiam largitione ad se adtrahere conatum sic increpuit! 'quae te, fili, ratio in hanc tam uanam spem induxit, ut eos tibi fideles futuros existimares quos pecunia ad amorem tui compulisses?' a caritate istud pater, ab usu 210 Philippus, maiore ex parte mercator Graeciae quam uictor.

199-204: Cie. o f f . 2.71, Diod. 10.32, Plut. Them. 18.9, mor. 185D, Stob. 4.28.1.1 || 205-212: Cie. off 2.53 200 Themistoclen α : Themistoclea Ρ \ consulebat G Ρ : consulebatur A : consulabatur L || 202 cui is ACLG : cuius A : tum is PAC I pecunia Gc PAC : pecuniae α || 209 pecunia ACLCG : pecuniam AL || 210 a caritate . . . ab usu Madvig : sic, sed auus ο α, at uero Ac : ac aritate (uel n caritate). istud pater eius Perizonius : a caritate . . . na suo (1864) uel auro (1870) Foertsch : a caritate . . . pater a usu o Dilthey (u. Kempf 672) : acoritate istud pater ueus, o Philippe, s Vielhaber (ZöG 1867, 251) : a caritate istud petra ausus Blaum : acoritate scite pater usus e Philippus . . . parte Boot

FACTA ET DICTA MEMORABILIA

215

220

225

230

449

Aristoteles autem, Callisthenen a u d i t o r e m suum ad 11 A l e x a n d r u m dimittens, monuit cum e o aut q u a m rarissime aut q u a m iucundissime loqueretur, q u o scilicet apud regias aures uel silentio tutior uel sermone esset acceptior. at ille, d u m A l e x a n d r u m Persica M a c e d o n e m salutatione g a u d e n t e m obiurgat et ad Macedónicos mores inuitum r e u o c a r e beniuole perseuerat, spiritu carere iussus seram neglecti salubris consilii paenitentiam egit. I d e m Aristoteles de semet ipso in n e u t r a m p a r t e m loqui d e b e r e praedicabat, q u o n i a m laudare se uani, uituperare stulti esset, eiusdem est utilissimum praeceptum ut uoluptates abeuntes consideremus. quas quidem sic o s t e n d e n d o minuit: fessas enim paenitentiaeque plenas animis nostris subicit, q u o minus cupide repetantur. Nec p a r u m p r u d e n t e r A n a x a g o r a s interroganti cui- 12 dam quisnam esset b e a t u s ' n e m o ' inquit 'ex iis quos tu felices existimas, sed e u m in ilio n u m e r o reperies qui a te ex miseris constare creditur.' n o n erit ille diui-

213-221: D.L. 5.4-5; de morte Callisthenis u. testimonia ad 9.3.ext.l 213 Callisthenen PAC : Callistenen α || 214 dimittens a Ρ : mittens Λ': \ monuit α : monuit ut P, fort, recte || 214-215 aut quam rarissime LG : om. A : aut numquam Ac : aut rarissime PAC II 215 quam iucu(-o- L, corr. L'indissime α : durissime Ρ II 217-218 Macedonem a : Macedonum Ac : del. Halm || 222 Aristoteles a : om. Ρ \ de semet ipso α : semet ipsos Ρ : de semet ipsos Kempf || 223 debere α : decere Foertsch (1864) || 226-227 fessas . . . plenas α : fessis . . . plenis Gertz || 229230 cuidam ACLCGC : cuinam α || 232 miseris dett. : miseriis α

450

VALERI MAXIMI

7.2.ext.l2-2.ext.l7

tiis et honoribus abundans, sed aut exigui ruris aut non ambitiosae doctrinae fidelis ac pertinax cultor, in recessu quam in fronte beatior. 13 Demadis quoque dictum sapiens: nolentibus enim Atheniensibus diuinos honores Alexandro decernere, 'uidete' inquit 'ne dum caelum custoditis, terram amittatis.' 14 Quam porro subtiliter Anarcharsis leges araneorum telis comparabat! nam ut illas infirmiora animalia retinere, ualentiora transmittere, ita his humiles et pauperes constringi, diuites et praepotentes non adligari. 15 Nihil etiam Agesilai facto sapientius, siquidem cum aduersus rem publicam Lacedaemoniorum conspirationem ortam noctu comperisset, leges Lycurgi continuo abrogauit, quae de indemnatis supplicium sumi uetabant: comprehensis autem et interfectis sontibus, e uestigio restituii atque utrumque simul prouidit, ne salutaris animaduersio uel iniusta esset uel iure impediretur. itaque, ut semper esse possent, aliquando non fuerunt.

236-239: Ael. u.h. 5.12 || 240-243: Plut. Sol. 5.4; cf. Stob. 4.4.25 II 2 4 4 - 2 5 2 : cf. Plut.

Ages.

3 0 . 2 - 6 , comp.

Ages,

et

Pomp. 2.3, mor. 191C, 214B-C, Polyaen. 2.1.13

235 recessu Pighius : secessu α || 240 araneorum ALCG Ρ : anareorum L : aranearum P° || 241-242 retiñere α : (illae ...) detinent Ρ : detinere dett. || 245 p. α : o m. Ρ || 247-248 quae ... uetabant α : qui ... uetabat Ρ || 248 sontibus a : sontibus easdem leges Ρ : sontibus easdem Ac

235

240

245

250

FACTA ET DICTA MEMORABILIA

255

260

265

270

451

Sed nescio an Hannonis excellentissimae prudentiae 16 consilium: Magone enim Cannensis pugnae exitum senatui Poenorum nuntiante, inque tanti successus fidem anulos áureos trium modiorum mensuram explentes fundente, qui interfectis nostris ciuibus detracti erant, quaesiuit an aliquis sociorum post tantam cladem a Romanis defecisset, atque ut audiuit neminem ad Hannibalem transisse, suasit protinus ut legati Romani, per quos de pace ageretur, mitterentur. cuius si sententia ualuisset, neque secundo Punico bello uicta Carthago neque tertio deleta foret. Ne Samnites quidem paruas poenas consimilis erro- 17 ris pependerunt, quod Herenni Ponti salutare consilium neglexerant. qui auctoritate et prudentia ceteros praestans, ab exercitu et duce eius filio suo consultus quidnam fieri de legionibus Romanis apud furcas Caudinas inclusis deberet, inuiolatas dimittendas respondit. postero die eadem de re interrogatus, deleri eas oportere dixit, ut aut máximo beneficio gratia hostium emeretur aut grauissima iactura uires confringerentur. sed improuida temeritas uictorum, dum utramque par-

253-263: Liu. 23.11.7-13.5, Zon. 9.2.6 || 264-275: Liu. 9.3.4-13, Flor. 1.11.10 254 Magone ACG : Inagone AL : a Magone Gertz (Κ) (Mago . . . interrogatus Ρ) || 257 fundente α : fundente Cornelissen || 260 suasit protinus ut LCG : suasit protinus AL, fort, rede : protinus suasit ut Ρ : suasit ut protinus Ac || 263 deleta ACUG : delata A : delatae L || 268 legionibus ACG : legationibus L | furcas hic AL, post Caudinas G : furculas Ρ II 270 deleri Ρ : delere α, fort, recte || 272 emeretur α : emeretur Halm

452

VALERI MAXIMI

7.2.ext.l7-3.2

tem spernit utilitatis, sub iugum missas in perniciem suam accendit. 275 18 Multis et magnis sapientiae exemplis paruolum adiciam. Cretes, cum acerbissima exsecratione aduersus eos quos u e h e m e n t e r oderunt uti uolunt, ut mala consuetudine delectentur optant, modestoque uoti genere efficacissimum ultionis euentum reperiunt: inutiliter 280 enim aliquid concupiscere et in eo perseueranter morari, exitio ea uicina dulcedo est. 3

VAFRE DICTA AVT FACTA

praef. Est aliud factorum dictorumque genus, a sapientia proximo deflexu ad uafriae n o m e n progressum, quod, nisi fallacia uires adsumpsit, finem propositi non inuenit, laudemque occulto magis tramite quam aperta uia petit. 5 1 Seruio Tullio regnante cuidam patri familiae in agro Sabino praecipuae magnitudinis et eximiae formae uacca nata est. q u a m oraculorum certissimi auctores in hoc a dis immortalibus editam responderunt, ut quisquís earn Auentinensi D i a n a e immolasset, eius pa- 10

3.6-19: Liu. 1.45.4-7, Plut. mor. 2 6 4 C - D , uir. ill. 7 . 1 0 - 1 4 274 utilitatis ACLC : militates AG || 279 modestoque α : modestoque Krafferl 3. tit. uafre dicta aut facta hic ACG, post factorum (uafre Lc : uere L) L : de astutia ante §8 Ρ || 1 sapientia AUG : sapientiae L (sic Blomgren (1957)) || 2 uafriae Vorst : uafriae /tL c (uaferiae, ut uid., L)G || 3 fallacia α : fallacia Perizonius : fallacia Torr. ] finem Perizonius : fidem α || 10 Auentinensi Ρ A' : Auentiniensi a, fort, recte

FACTA ET DICTA MEMORABILIA

453

tria totius t e r r a r u m orbis imperium obtineret. laetus eo dominus b o u e m s u m m a cum festinatione R o m a m actam in A u e n t i n o ante a r a m D i a n a e constituit, sacrificio Sabinis regimen h u m a n i generis daturus. de qua 15 re antistes templi certior factus religionem hospiti intulit, ne prius uictimam caederet q u a m se proximi amnis aqua abluisset, e o q u e alueum Tiberis p e t e n t e uaccam ipse immolauit, et u r b e m nostram tot ciuitatium tot gentium d o m i n a m pio sacrificii f u r t o reddidit. 20 Q u o in g e n e r e acuminis in primis Iunius Brutus re- 2 f e r e n d u s est: n a m cum a rege Tarquinio, auunculo suo, o m n e m nobilitatis indolem excerpi, interque ceteros etiam f r a t r e m suum, quod uegetioris ingenii erat, interfectum animaduerteret, obtunsi se cordis esse si25 mulauit, e a q u e fallacia maximas uirtutes suas texit. profectus etiam D e l p h o s cum Tarquini filiis, quos is ad Apollinem Pythium m u n e r i b u s et sacrificiis h o n o r a n -

20-39: Liu. 1.56.7-12, D.H. 4.67.4-69.4, Dio fr. 11.10, 12, Zon. 7.11.11-13, uir. ill. 10.1-3 12-13 Romam actam ACG : Romam macta A : Roma macta L || 15 antistes ACLCG Ρ : antistites AL || 16-17 se proximi amnis aqua PAC : proximiamaquam L : proximi fluminis earn aqua Lc : próxima aqua G : próxima se aqua nel próxima aqua se uel se próxima aqua dett. : proximi amnis aqua se Torr. : próxima manus aqua Wölfflin (Hermes 1882, 174) : proximi amnis se aqua Kempf || 17 petente ACLCG : petentem AL || 20 Iunius ACLC : unius α | Brutus ACLC : Brutius AL : Bruti is G || 22 excerpi α : extirpi Gertz (Κ) II 24 animaduerteret ACLCGC : animaduertere AL : animaduerterat G || 26 Delphos ACLCG : Dephos AL || 27 et sacrificiis Lc : sacrificiis AL : sacrificiisque Ac, fort, rede : sacrificii G

454

VALERI MAXIMI

7.3.2-3.4

dum miserat, aurum deo nomine doni clam cauato báculo inclusum tulit, quia timebat ne sibi caeleste numen aperta liberalitate uenerari tutum non esset, peractis deinde mandatis patris, Apollinem iuuenes consuluerunt quisnam ex ipsis Romae regnaturus uideretur. at is penes eum summam urbis nostrae potestatem futuram respondit qui ante omnes matri osculum dedisset. tum Brutus, perinde atque casu prolapsus, de industria se abiecit, terramque, communem omnium matrem existimans, osculatus est. quod tam uafre Telluri impressum osculum urbi libertatem Bruto primum in fastis locum tribuit. 3 Scipio quoque superior praesidium calliditatis amplexus est: ex Sicilia enim petens Africam, cum e fortissimis peditibus Romanis trecentorum equitum numerum compiere uellet neque tam subito eos posset instruere, quod temporis angustiae negabant sagacitate consilii adsecutus est: namque ex iis iuuenibus quos secum tota ex Sicilia nobilissimos et diuitissimos sed inermes habebat, trecentos speciosa arma et electos equos quam celerrime expedire iussit, uelut eos continuo secum ad oppugnandam Carthaginem auecturus. qui cum imperio ut celeriter ita longinqui et periculosi belli respectu sollicitis animis paruissent, remitiere se

30

35

40

45

50

40-57: Liu. 29.1.2-10, App. Lib. 8 28 clam Ac : causa LG || 46 tota ex Ρ : tota α (ex totius Siciliae ... numero Liu.) || 47 inermes ALCG : sic, sed -is Ρ : inerme L : inertes Gertz (Κ) : enerues Heraeus (1893); Val. Liuium male intellexit || 51 respectu ACLCG : respectus AL ||

51-52 remitiere se eis Ρ : remitiere ALCG : remitterem L : remitiere se Ac

FACTA ET DICTA MEMORABILIA

455

eis Scipio illam expeditionem, si arma et equos militibus suis tradere uoluissent, edixit. rapuit condicionem imbellis ac timida iuuentus instrumentoque suo cupide 55 nostris cessit. ergo calliditas ducis prouidit ut + si quod protinus imperaretur, grato + prius deinde remisso militiae metu maximum beneficium fieret. Q u o d sequitur + narrandum + est. Q. Fabius Labeo, 4 arbiter a senatu finium constituendorum inter N o l a n o s 60 ac Neapolitanos datus, cum in rem praesentem uenisset, utrosque separatim monuit ut omissa cupiditate regredì quam progredì mallent, idque cum utraque

58-70: Cie. o f f . 1.33 52 equos ACLCG : aequos A : eqos L || 53 edixit α : dixit Ρ || 54 instrumentoque suo AL Ρ : instrumentaque sua ACG || 55-56 + si quod ... grato + α : sic, sed quod si . . . grauato (uel grauaret) Ac : quod si . . . graue nel si quod . . . graue . . . remissum Perizonius : quo si ... gra prorsus (deinde) Torr. : quod si ... grato Kempf (1854) : ei protinus quod . . . parto Foertsch (1864) : quod si . . . grato Halm : sic, sed monstra>to Heraeus (1893), inla>to Watt : quod si ... grato Novak (1903, 27) : quod si ... grauaret Rossbach II 58 quod α : quod Novak (Κ) \ + narrandum + α : narrandum Gertz : uperandum Wensky : narrandum Kempf : damnandum uel nocn f>erendum Heraeus (1893) : narrandum cita uituperandum> Vahlen : narrandum H.J. Müller (WKlPh 1894, 769) : fort. imprandum (cf. Cie.) II 62 regredì Kempf (1854); sic Cie. : regredì modo controuersìa α : regredì magìs Ρ : regredì modo Ac : regredì modo controuerso dett. : regredì modo controuersi a Torr. : sic, sed sine Kempf : regredì modo controuersia (uel controuerso) Halm : mota controuersìa ante

456

VALERI MAXIMI

7.3.4-3.7

pars auctoritate uiri mota fecisset, aliquantum in medio uacui agri relictum est. constitutis deinde finibus ut ipsi terminauerant, quidquid reliqui soli fuit populo Romano adiudicauit. ceterum etsi circumuenti Nolani ac Neapolitani queri nihil potuerunt, secundum ipsorum demonstrationem dieta sententia, improbo tamen praestigiarum genere nouum ciuitati nostrae uectigal accessit, eundem ferunt, cum a rege Antiocho, quem bello superauerat, ex foedere icto dimidiam partem nauium accipere deberet, medias omnes secuisse, ut eum tota classe priuaret. 5 Nam M. Antonio remittendum conuicium est, qui idcirco se aiebat nullam orationem scripsisse, ut si quid superiore iudicio actum ei quem postea defensurus esset nociturum foret, non dictum a se adfirmare posset, quia facti uix pudentis causam tolerabilem habuit: pro periclitantium enim capite non solum eloquentia sua uti, sed etiam uerecundia abuti erat paratus.

70-73: cf. Pol. 21.44.3, Liu. 38.39.3 || 74-81: Cie. Clu. 140 in rem Cornelissen : regredì modo controuersia Novák (1884) : regredì modo controuersia Vahlen (148) : regredì controuersia Novak (1896) : regredì agro controuerso Kraffert : regredì nodo controuersia Shackleton

Bailey (1996) | utraque ACLCG

: utroque AL ||

64 uacui ACLCG : acuì AL || 68 improbo ACG : improba AL || 69 praestigiarum Ac : praestigiorum α || 74 nam a : iam Ac || 76 quid a : cui Ρ | actum ei ACG : factum ei Ρ : actum quod Lc II 78 quia α : qui Ac \ pudentis ACL : pudenti A : prudentis G : pudendi Halm : ferendi Wensky : pudenti s Gertz (Κ)

65

70

75

80

FACTA ET DICTA MEMORABILIA

85

90

95

100

457

Sertorius uero, corporis robore atque animi Consilio 6 parem naturae indulgentiam expertus, proscriptione Sullana dux Lusitanorum fieri coactus, cum eos oratione flectere non posset ne cum Romanis uniuersa acie confligere uellent, uafro Consilio ad suam sententiam perduxit: duos enim in conspectu eorum constituit equos, ualidissimum alterum alterum infirmissimum, ac deinde ualidi caudam ab imbecillo sene paulatim carpi, infirmi a iuuene eximiarum uirium uniuersam conuelli iussit. obtemperatum imperio est. sed dum adulescentis dextera inrito se labore fatigat, senio confecta manus ministerium exsecuta est. tunc barbarae contioni, quorsum ea res tenderet cognoscere cupienti, subicit equi caudae consimilem esse nostrum exercitum, cuius partes aliquis adgrediens opprimere possit, uniuersum conatus prosternere celerius tradiderit uictoriam quam occupauerit. ita gens barbara, aspera et regi difficilis, in exitium suum ruens, quam utilitatem auribus respuerat, oculis peruidit. Fabius autem Maximus, cui non dimicare uincere 7 fuit, cum praecipuae fortitudinis Nolanum peditem du-

82-100: Front, strat. 1.10.1, 4.7.6, Plin. epp. 3.9.11, Plut. Sert. 16.5-11 || 101-112: Front, strat. 4.7.36, Plut. Fab. 20. uir. ill. 43.4; cf. Liu. 23.15.7-16.1 88 alterum bis FA', semel AL : alterum ualidissimum aiterum G II 89 caudam ALGC : causam G | sene ACLCG : senem AL II 90 a iuuene ACUG : a iuuenem AL : ab iuuene Ρ || 93 confecta ACLCG : confectam AL | tunc α : tum Ρ || 95 subicit α : subiecit PAC, fort, recle-, u. p. XXXI | equi ACLCG : aequi A(ut uid.)L I consimilem α : similem Ρ || 97 possit α : posset Ρ I conatus G : conatum AL || 101 cui Madvig : cuius α

458

VALERI MAXIMI

7.3.7-3.10

bia fide suspectum et strenuae operae Lucanum equitem amore scorti deperditum in castris haberet, ut utroque potius bono milite uteretur quam in utrumque animaduerteret, alteri suspicionem suam dissimulauit, in altero disciplinam paululum a recto tenore deflexit: namque illum piene pro tribunali laudando omnique genere honoris prosequendo animum suum a Poenis ad Romanos coegit reuocare, et hune clam meretricem redimere passus paratissimum pro nobis excussioremque reddidit. 8 Veniam nunc ad eos quibus salus astutia quaesita est. M. Volusius, aedilis plebis proscriptus, adsumpto Isiaci habitu per itinera uiasque publicas stipem petens, quisnam re uera esset occurrentes dinoscere passus non est, eoque fallaciae genere tectus in M. Bruti castra peruenit. quid illa necessitate miserius, quae magistratum populi Romani abiecto honoris praetexto alienigenae religionis obscuratum insignibus per urbem iussit incedere! o nimis aut hi suae uitae aut illi alienae mortis cupidi, qui talia uel ipsi sustinuerunt uel alios perpeti coegerunt!

114-123: App. b.c. 4.47.200, Suda s. uu. άγείρει, προυγράφη, σεΐστρον 104 deperditum α : depereuntem Ρ ¡| 107 altero dett. : aiterum a I) 108 namque ACLG : numqui A : namque Halm \ laudando ACLCG : landando A || 109 omnique genere honoris α : omnisque generis honore Ρ || 111-112 excussioremque α : excursatoremque dett. : excursorem Aid. : excussioremque Shackleton Bailey (1996) || 114 Volusius α : Volsius PAC (Ούολούσιος App.) || 116-117 passus ACG : passum AL || 120-121 urbem α : urbes Damsté

105

110

115

120

FACTA ET DICTA MEMORABILIA

459

A l i q u a n t o speciosius Senti Saturnini Vetulonis in 9 125 e o d e m g e n e r e casus ultimae sortis auxilium. qui cum a triumuiris inter proscriptos n o m e n suum propositum audisset, continuo praeturae insignia inuasit, praecedentibusque in m o d u m lictorum et apparitorum et seruorum publicorum subornatis uehicula comprehendit, 130 hospitia occupauit, obuios submouit, ac tam audaci usurpatione imperii in m a x i m a luce densissimas hostilibus oculis t e n e b r a s offudit. idem ut Puteolos uenit, perinde ac publicum ministerium agens, summa cum licentia correptis nauibus in Siciliam, certissimum tunc 135 proscriptorum perfugium, penetrauit. His uno adiecto leuioris notae e x e m p l o ad e x t e r n a 10 deuertar. amantissimus quidam filii, cum eum inconcessis ac periculosis facibus accensum a b insana cupiditate inhibere uellet, salubri Consilio patriam indul140 gentiam temperauit: petiit enim ut prius q u a m ad earn q u a m diligebat iret, uolgari et permissa u e n e r e uteretur. cuius precibus obsecutus adulescens, infelicis animi impetum, satietate licentis concubitus resolutum,

124-135: cf. App. b.c. 4.45.194 124 Sentii Ac (Sentius P) : sententiis UG : Sentencii L || 128-129 apparitorum . . . subornatis LG : seruis in modum lictorum adparitorque Ρ : apparitorum publicorum seruis Ac : apparitorum publicorum seruis subornatis dett. : sic, sed ornatis Halm || 132 offudit G : effudit AL || 133 ac A' G : ad AL II 1 3 3 - 1 3 4 cum licentia α : confidentia Cornelissen || 134 nauibus a : nauigiis Ρ || 137 deuertar dett. : reuertar α : conuertar Ac :

reuertar Heraeus (1893) || 139 inhibere Ac : pater inhibere a [| 140 petiit ACG : petit AL Ρ || 141 uulgari α : peruulgari Ρ || 142 infelicis α : infelicem dett.

460

VALERI MAXIMI

7.3.10-3.ext.3

ad id quod non licebat tardiorem pigrioremque adferens, paulatim deposuit. 145 ext. 1 Cum Alexander Macedonum rex, sorte monitus ut eum qui sibi porta egresso primus occurrisset interfici iuberet, asinarium forte ante omnes obuiam factum ad mortem abripi imperasset, eoque quaerente quidnam se immerentem capitali supplicio innocentemque addi- 150 ceret, cum ad excusandum factum suum oraculi praeceptum rettulisset, asinarius, 'si ita est' inquit, 'rex, alluni sors huic morti destinauit: nam asellus, quem ego ante me agebam, prior tibi occurrit.' delectatus Alexander et illius tam callido dicto et quod ipse ab errore 155 reuocatus erat, occasionem in aliquanto uiliore animali expiandae religionis rapuit. summa in hoc + mansuetudo calliditas + , in alterius regis equisone calliditas. 2

Sordida magorum dominatione oppressa, Darius, 160 sex adiutoribus eiusdem dignitatis adsumptis, pactum

160-175: Hdt. 3.85-7, lust. 1.10.1-9 145 deposuit α : amorem deposuit Ρ || 146 ut α : om. Ρ |] 148 ante omnes Ac : omnis LG : om. Kempf (1854) (sic P, etiam forte omittens) | obuiam factum α : sibi obuium Ρ : sibi obuium factum Halm || 150 innocentemque Ac : innocentem α II 150-151 addiceret ALGC : auiceret, ut uid., G : adficeret Halm II 151 cum α : del. Gertz (Κ) || 158 + mansuetudo calliditas + LG : cum calliditate mansuetudo summa quoque Ac : sic, sed sine quoque Kempf : mansuetudo Kempf (1854) : asinario, neque minor uel (K) astutiae par ilia Gertz : asinario astutia, in ilio equisone Wensky (1884) : asinario Kempf : asini custode Heraeus (1900) : maior uero Novák (1903) : huius asinario Damsté || 161 sex Geuartius : rex α

FACTA ET DICTA MEMORABILIA

461

c u m praeclari operis c o n s o r t i b u s fecit ut equis insidentes solis o r t u c u r s u m in q u e n d a m l o c u m dirigent, isq u e r e g n o p o t i r e t u r cuius e q u u s in e o p r i m u s hinnis165 set. ceterum maximae mercedis competitoribus f o r t u n a e b e n e f i c i u m exspectantibus, solus a c u m i n e equisonis sui O e b a r i s p r o s p e r u m e x o p t a t a e rei effect u m a d s e c u t u s est, qui in e q u a e g e n i t a l e m p a r t e m d e missam m a n u m , c u m ad e u m locum u e n t u m esset, na170 ribus e q u i a d m o u i t . q u o o d o r e inritatus a n t e o m n e s h i n n i t u m edidit, a u d i t o q u e e o sex reliqui s u m m a e p o testatis c a n d i d a t i c o n t i n u o equis delapsi, ut est m o s P e r s a r u m , h u m i prostratis c o r p o r i b u s D a r i u m r e g e m s a l u t a u e r u n t . q u a n t u m i m p e r i u m q u a m p a r u o inter175 c e p t u m est u a f r a m e n t o ! Bias a u t e m , cuius sapientia d i u t u r n i o r inter h o m i n e s 3 est q u a m patria P r i e n e fuit, si q u i d e m h a e c e t i a m n u n c spirat, illius p e r i n d e a t q u e exstinctae uestigia t a n t u m m o d o exstant, ita a i e b a t o p o r t e r e h o m i n e s in 180 usu amicitiae uersari ut m e m i n i s s e n t earn ad grauissim a s inimicitias posse conuerti. q u o d q u i d e m p r a e c e p t u m p r i m a specie nimis fortasse callidum u i d e a t u r inim i c u m q u e simplicitati, q u a p r a e c i p u e familiaritas

176-185: Ar. rhet. 1389Ò24-5, Cie. am. 59, D.L. 1.87.4: cf. Gell. 1.3.30 162 equis ACLCG : aequis A : equs L || 164 equus ACG : aequus AL || 167 Oebaris G : o ë baris AL || 170 quo α : qui Perizonius || 171 eo sex reliqui ACG : eos (eo Lc) sex reliquis AL

462

VALERI MAXIMI

7.3.ext.3-3.ext.6

gaudet, sed si + altiori nitamini + cogitatio demissa fuerit, perquam utile reperietur. 185 4 Lampsacenae uero urbis salus unius uaframenti beneficio constitit: nam cum ad excidium eius summo studio Alexander ferretur, progressumque extra moenia Anaximenen praeceptorem suum uidisset, quia manifestum erat futurum ut preces suas irae eius op- 190 poneret, non facturum se quod petisset iurauit. tune Anaximenes 'peto' inquit 'ut Lampsacum diruas.' haec uelocitas sagacitatis oppidum uetusta nobilitate inclutum exitio, cui destinatum erat, subtraxit. 5 Demosthenis quoque astutia mirifice cuidam anicu- 195 lae succursum est, quae pecuniam depositi nomine a duobus hospitibus acceperat, ea condicione ut illam simul utrisque redderet. quorum alter interiecto tem-

186-194: Paus. 6.18.2-4, Suda κλέους

s.u. Άναξιμένης 'Αριστο-

184 + altiori nitamini + (-or in- L) a : altioribus animis Ac : altior in (corr: im (sic)) id animi Lc : altior animi deli. : altior animis Perizonius : altius animi Kempf (1854) : altior inita nimi, del. demissa id. : altior ista animi . . . dimissa Damsté : altius in ita nimi Shackleton Bailey || 186 Lampsacenae dett. : Lamsacenae a; sic etiam infra | uero urbis G : urbis uero AL || 187 excidium PAC : exercitum LG : exitium dett. Il 189 Anaximenen G PAC : Anaximenae AL || 190 preces ACG : praeceps AL : praeceptor Lc || 192 diruas α : deleas diruasque Ρ || 195 Demosthenis Ac : Demostenes AL : Demostenis GLC || 1 9 5 - 1 9 6 aniculae Kempf (1854) (anicula . . . accepit P) : ancillae α || 197 hospitibus LCG Ρ : hospitiis AL || 198 utrisque α : utrique Ρ

FACTA ET DICTA MEMORABILIA

463

pore, tamquam mortuo socio squalore obsitus, decep200 tae omnes nummos abstulit. superuenit deinde alter et depositum petere coepit. haerebat misera in maxima pariter et pecuniae et defensionis penuria, iamque de laqueo et suspendió cogitabat: sed opportune Demosthenes ei patronus adfulsit. qui, ut in aduocationem 205 uenit, 'mulier' inquit 'parata est depositi se fide soluere, sed nisi socium adduxeris, id facere non potest, quoniam, ut ipse uociferaris, haec dicta est lex, ne pecunia alteri sine altero numeraretur.' Ac ne illud quidem parum prudenter. quidam Athe- 6 210 nis uniuerso populo inuisus, causam apud eum capitali crimine dicturus, maximum honorem subito petere coepit, non quod speraret se ilium consequi posse, sed ut haberent homines ubi procursum irae, qui acerrimus esse solet, effunderent. neque eum haec tam calli215 da consilii ratio fefellit: comitiis enim clamore infesto et crebris totius contionis sibilis uexatus, nota etiam denegati honoris perstrictus, eiusdem plebis paulo post in discrimine uitae clementissima suffragia expertus est. quod si adhuc ei ultionem sitienti capitis sui

199-200 deceptae AL : decepta ea G,fort. recte || 201 petere α : perpetere Ρ || 201-202 in . . . iamque ACG (misera in ras. G) : et in . . . iamque AL : et in . . . iam dett. : ut in . . . iamque Foertsch {1864) || 203-204 Demosthenes A : Demostenes LG || 204 ad(f)fulsit α : ad(f)fuit PAC | in PAC : om. a || 209 quidam PAC : qui a || 210-211 capitali crimine α : capitalis criminis Ρ || 212 speraret α : sperabat Ρ || 215 comitiis Ac : comitis α || 216 contionis LCG : contentionis AL \ uexatus α : uexatis Ac : actus PAC

464

VALERI MAXIMI

7.3.ext.6-3.ext.l0

periculum obiecisset, nullam p a r t e m defensionis odio 220 o b s e r a t a e aures reciperent. 7 H u i c u a f r a m e n t o consimilis illa calliditas superior. H a n n i b a l , a Duilio consule nauali proelio uictus tim e n s q u e classis amissae p o e n a s dare, offensam astutia auertit: nam ex illa infelici pugna prius q u a m cladis 225 nuntius d o m u m perueniret q u e n d a m e x amicis c o m p o situm et subornatum Carthaginem misit. qui p o s t q u a m ciuitatis eius curiam intrauit, 'consulit uos' inquit 'Hannibal, cum dux R o m a n o r u m magnas secum marítimas trahens copias aduenerit, an cum e o confligere 230 d e b e a t . ' acclamauit uniuersus senatus non esse dubium quin oporteret. tum ille 'conflixit' inquit 'et superatus est.' ita liberum iis non reliquit id factum damna8

re quod ipsi fieri debuisse iudicauerant. I t e m H a n n i b a l Fabium M a x i m u m , inuictam armo- 235 rum suorum uim saluberrimis cunctationibus pugnae

222-234: Diod. 23.10.1, Dio fr. 43.18, Zon. 8.11.4, uir. ill. 3 8 . 2 - 3 II 235-242: Liu. 22.23.4, Front, strat. 1.8.2, Sil. 7.260-7, Plut. Fab. 7.4, Zon. 8.26.8 221 obseratae ACG : obseruatae AL || 222 superior (post calliditas distinguens, fort, recte) G : superioris L : superiori Lc : om. A' || 223 Duilio PAC (Hannibal . . . nauali Ac in ras.) : Iulio LG || 2 2 3 - 2 2 4 timensque . . . dare α : timens ne . . . daret Ρ || 224 offensam α : offensionem Ρ | astutia ACLCG : astutiam AL : astutia mire PAC || 225 auertit α : uertit Ρ | ex illa ACLCG : ex ilio A : om. L | pugna ACLCG : pugnae A : pugnar, ut uid., L || 227 subornatum PAC : formatum AL, fort recte : ornatum G || 228 uos inquit α : inquit uos Ρ || 229 magnas α : magnas Kraffert || 230 confligere ACLCG Ρ : adfligere AL || 232 oporteret A'G : oportere AL II 235 item a : idem Ac : alter item dett.

FACTA ET DICTA MEMORABILIA

240

245

250

255

465

ludificantem, ut aliqua suspicione trahendi belli respergeret, totius Italiae agros ferro atque igni uastando unius eius fundum immunem ab hoc iniuriae genere reliquit. profecisset aliquid tanti beneficii insidiosa adumbratio eius, nisi R o m a n a e urbi et Fabi pietas et Hannibalis uafri mores fuissent notissimi. Tusculanis etiam acumine consilii incolumitas parta 9 est: cum enim crebris rebellationibus meruissent ut eorum urbem funditus R o m a n i euertere uellent, atque ad id exsequendum Furius Camillus maximus dux ualidissimo instructus exercitu uenisset, uniuersi ei togati obuiam processerunt, commeatusque et cetera pacis munia benignissime praestiterunt. armatum etiam intrare moenia passi sunt, nec uoltu nec habitu mutato, qua constantia tranquillitatis non solum ad amicitiae nostrae ius, sed etiam ad communionem ciuitatis usque penetrarunt, sagaci hercule usi simplicitate, quoniam aptius esse intellexerant metum officiis dissimulare quam armis protegere. At Volscorum ducis Tulli exsecrabile consilium, qui 10 ad bellum inferendum Romanis maxima cupiditate ac-

243-255: Liu. 6.25.6-26.8, D.H. 14.6, Plut. Cam. 38.2-5, Dio fr. 28 II 256-272: Liu. 2.37, D.H. 8.3-4.1, Plut. Cor. 26.1-3, Zon. 7.16.3-4 246 Camillus ACLCG : Camillius L || 247 ei togati ACG : estogati AL : togati Ρ : ie togati Damsté || 2 5 2 253 usque PAC : quam usque α || 253 hercule usi ACLCG : he(e- ,4)rculeus si AL : hercules usi Halm ]| 254 officiis ACU : officii AL : officio G II 256 at ACLCG : ad AL

466

VALERI MAXIMI

7.3.ext.l0-4.1

census, cum aliquot aduersis proeliis contusos ánimos suorum et ob id paci proniores animaduerteret, insidiosa ratione quo uolebat compulit: n a m cum spectan- 260 dorum ludorum gratia magna Volscorum multitudo R o m a m conuenisset, consulibus dixit uehementer se timere ne quid hostile subito molirentur, monuitque ut essent cautiores, et protinus ipse urbe egressus est. q u a m rem cónsules ad senatum detulerunt. qui, tamet- 265 si nulla suspicio suberat, auctoritate tamen Tulli commotus ut ante noctem Volsci abirent decreuit. qua contumelia inritati facile impelli potuerunt ad rebellandum. ita mendacium uersuti ducis simulatione beniuolentiae inuolutum duos simul populos fefellit, Ro- 270 m a n u m ut insontes notaret, Volscum ut deceptis irasceretur.

4

STRATEGEMATA

praef. Illa uero pars calliditatis egregia et ab omni reprehensione procul remota, cuius opera, quia appellatione Latina uix apte exprimi possunt, Graeca pronuntiatione strategemata dicantur.

258 aliquot aduersis ACLCG : aliquod aduersus AL || 260 quo uolebat con(m)pulit α : eos conpulit quo uolebat Ρ || 262 conuenisset α (A ut uid.) : uenisset PAC 4. tit. strategemata G Ρ : strate gemm(del. /l c )ata A : stragemata L || 3 Latina dett. : om. a : nostra Ac : Kempf (1854) : appellatione Heller (1868) : appellatione Wensky : appellatione Gertz (Κ) : 'ita fere suppleuerim quinquaginta m. aeris, ' Kempf || 32 reuersa Ρ : relicta Kempf : reserua Stangl (Phil. 1894, 576) || 33 xxx Ρ : XXX < ν > Gertz (Κ) 5.5 Flaminius Ρ : Flaminius Halm || 9 censuram Ρ : dicturam Kempf || 11 Cicereus Ρ : Cicereus Halm || 15 deseruiret Pc : deseruisset Ρ

EPITOMA

701

Pompeius Magnus Palaepharsali uictus, cum intraret Larissam, obuiam sibi populo exeunte, 'ite' inquit 'et 20 hoc officium praestate uictori.' C. Caesar, cum tribus et uiginti plagis confoderetur, utraque manu togam remisit, ut inferior pars tecta collaberetur. Spurinna Etruscus, cum forma sua capi feminas ui25 deret, oris decorem uulneribus confodit. Athenis quidam ultimae senectutis uir, cum ludos spectatum uenisset, iam pieno theatro non receptus a suis ad Lacedaemoniorum legatos forte peruenit: a quibus receptus cum esset, populus rem plausu prose30 cutus est. ferunt tunc unum ex Lacedaemoniis dixisse 'ergo Athenienses quid sit rectum sciunt, sed id facere neglegunt.'

5

6

ext. 1 2

DE AMORE CONIVGALI

Ti. Gracchus domui suae anguibus mari ac femina de- 6.1 prensis, cum haruspex respondisset fore ut si occidisset marem, ipse moreretur, si feminam, uxor eius, marem occidit. 5 C. Plautius Numida, uxoris suae morte audita, gla- 2 dio se percussit. interuentu deinde seruorum prohibitus, curatusque a medicis, rescidit uulnus. M. Plautius imperio senatus cum classem in Asiam 3 reduceret, Tarenti amissa uxore Orestilla inter offici-

l e Palaepharsali Halm : pale pharsras. Ρ : acie Pharsali Pc || 19 Larissam Pc : Lassarti Ρ || 22 remisit Ρ : demisit Halm | pars Ρ : pars Kempf 6 . 1 - 2 deprensis Ρ : deprensis Mat || 8 Asiam Mai : aciem Ρ

702

4

5

. 1

2

3

IVLI PARIDIS

4.6.3-7.4

um ploratus se occidit. q u e m amici, sicut erat, togatum pariter cremauerunt; et locus m o d o Tarenti δύο φιλούντων dicitur. Iulia C. Caesaris filia, Pompei uxor, cum aediliciis comitiis coniugis sui uestem cruore aspersam accepisset, territa metu alienata animo, partum q u e m utero conceptum habebat eiecit, atque ita exspirauit. Porcia Catonis filia, Bruti uxor, cum e u m uictum cognouisset, quia ferrum non dabatur, ardentes ore carbones hausit. Artemisia, Cariae regina, amisso uiro Mausolo, monumentum tam egregii fecit operis ut inter septem mirabilia ponatur. ipsam uero se Mausoli uiua ac spirans conponi iussit. Hypsicratia in tantum coniugem Mithridatem amauit ut tonsis capillis e q u o se et armis adsuefecerit, nec in bello uirum relictum. itaque fugientem Pompei uires per omnia secuta est. Minyae, quorum origo ex Argonautis uenit, L e m n o inhabita pulsi a Pelasgis confugerunt ad Lacedaemonios. a quibus recepti, cum regnum arte temptarent, Consilio patefacto in custodiam missi sunt, quorum coniuges, introitu ad uiros petito, commutata ueste ipsae in custodia remanserunt.

22 ipsam . . . Mausoli Ρ : ipsa uero se m Mausolo Mai : ipsam ... Mausoli Stangl (Phil. 1894, 576) : ipsa (uel ipsam) uero uerant Gertz (Κ)

712

2b 2d 2e 2f

2g

4

IVLI PARIDIS

5.3.2b-4.3

Africano superiori post triumphos dies dicta est, et 5 a populo damnatus. Africanus minor r a p t o r e m spiritus domi inuenit, mortis punitorem in urbe non repperit. Scipio Nasica sub titulo legationis P e r g a m u m relegatus est. 10 P. Lentulus, amantissimus rei p. ciuis, post Gracchan a m seditionem, quam ipse sepelierat, die dicta petit a dis ne umquam ad ingratum p. R . reuerteretur, et Siciliani profectus conpos uoti fuit. A h a l a post Sp. Maelii mortem, quem ipse occiderat 15 regnum adfectantem, custodita libertate ciuium exilio suo poenas pependit. Cicero C. Popilium L a e n a t e m Picentis regionis in iudicio defendit. hic Popilius postea, nec re nec uerbo a Cicerone laesus, ultro M. Antonium rogauit ut ad 20 illum proscriptum persequendum mitteretur, impetratisque detestabilis ministerii partibus Caietam petit, et ibi, iugulum sibi praebere iussum, Ciceronem gestiente m u c r o n e confodit.

5

Cn. Pompeius Carbonem, a quo de paternis bonis 25 in foro dimicans protectus fuerat, iussus occidit. ext. 1 Carthaginienses Hannibalem a conspectu suo subm o u e r e in animum induxerunt. 2 Lycurgus legum lator lapidibus a ciuibus petitus, pulsus foro, ita ut oculum amitteret, nouissime ex- 30 ulauit.

3.12 petit Ρ : petit Kempf; sic etiam u. 22, 4.U.12 infra |[ 1 3 - 1 4 Siciliani Ρ : Siciliani Kempf || 16 custodita libertate Ρ : custodita libertati Gertz (Κ) || 17 pependit Ρ : pendit Pc || 19 iudicio Pc : iudio Ρ || 26 iussus occidit Ρ : iussu S occidit Halm : iussit occidi Gertz (Κ)

EPITOMA

713

Athenienses Thesea post tot beneficia patria expu- 3 lerunt, cuius ossa Scyrus insula mortui texit. Solon senectutem Cypri profugus exegit, neque ei 35 in patria, de qua optime meruerat, contigit humari. Miltiades post ccc Persarum Marathone deuicta in carcere ac uinculis decessit. corpus eius non prius sepeliri passi sunt quam Cimo filius eius isdem se uinculis constringendum daret. ristides, sub quo totius 40 Graeciae iustitia censetur, patria iussus excedere est. Themistocles, post magnos títulos patria pulsus, confugere ad Xerxen coactus est. Phocion uero tantum non in eculeum ab Atheniensibus impositus est; certe post obitum iussus est extra 45 fines proici. DE PIETATE ERGA PARENTES FRATRES PATRI AM

Coriolanus pulsus patria, cum bellum aduersus p. R. 4.1 parasset, nullis precibus motus, matris et uxoris uictus est lacrimis. Scipio Africanus, cum adhuc praetextatus esset, pa- 2 5 trem suum consulem, apud Ticinum fluuium aduersis auspiciis cum Hannibale pugnantem, grauiter saucium protexit. L. Manlio Torquato diem ad populum Pomponius 3 tr. pi. dixerat, quod filium militiae aptum rustico ope10 re grauaret. id postquam Manlius adulescens cognouit,

35 in patria, de qua Mai : de patria in qua Ρ || 39 ristides Mai : /-fli.ristides Ρ | sub Ρ : om. Mai | totius Mai : totiens Ρ || 43 eculeum Mai : aeculeum Ρ 4.10 grauaret Mai : grauaretur Ρ

714

IVLI PARIDIS

5.4.3-6.ext.l

cum ferro ad Pomponium uenit et intromissus secretimi petit, ac protinus destricto gladio tribunum minis terrere coepit, et coegit iurare eum a patris accusatione decessurum, eoque effectum est ne Torquatus diceret causam. 4 M. Cotta eo ipso die quo togam uirilem sumpsit, ut e Capitolio descendit, Cn. Carbonem, a quo pater eius damnatus fuerat, postulauit peractumque reum iudicio adflixit. 6 Claudia uirgo Vestaiis, cum patrem suum triumphantem e curru uiolenta tr. pl. manu detrahi animaduertisset, se interposuit ac tribunum depulit. . 1 Pero fratrem maiorem, in carcerem coniectum, ultimae senectutis, uelut infantem lacté suo aluit. 4 Amphinomus et Anapius patrem et matrem umeris per medios ignés Aetnae portauerunt. Cleobis et Bito ad sacra Iunonis peragenda matrem collo uexerunt. 5 Darius rex Persarum, cum Scythas oppugnaret, interrogami eos quo usque fugerent. qui responderunt se nec urbes ullas nec agros cultos pro quibus dimicarent habere; ceterum, cum ad parentum suorum monimenta uenisset, sciturum quem äd modum Scythae proeliari solerent. 6 Croesi filius, cum esset mutus, bello quo Cyrus Croesum superauerat, capto eo, cum miles ignoraret

18 iudicio Ρ : om. Mai* || 20 cum patrem suum Pc : om. Ρ || 21 uiolenta Pc : uiolentia Ρ || 23 Pero P°AC : Nero Ρ : Peru Mai I fratrem maiorem Ρ : patrem Myconem Kempf || 24 aluit Pc : alunt Ρ || 26 Aetnae P° : Aethnae Ρ || 28 uexer Ρ : uexere Mai || 35 Croesi Mai : Chroesi Ρ

15

20

25

30

35

EPITOMA

715

hunc esse C r o e s u m ac pro gregario milite occidere conaretur, proclamauit 'parce Croeso.' Scipio Africanus, tametsi rarissima familiaritate L a e - 5.1 40 lio iunctus erat, tarnen senatum supplex orauit ne prouinciae sors fratri suo eriperetur, legatumque se L . Scipioni in A s i a m iturum repromisit. Miles R o m a n u s bello Sertoriano, cum in castris Cn. 4 Pompei militaret, fratrem suum acrius pugnantem ex 45 aduersa parte occidit. cognito scelere, cadauer sublatum rogo superposuit, et face subdita gladio se transfodit. C u m in media fori parte uasto hiatu terra subsedis- 6.2 set, et responsum esset ea re i l l u < m > tantum m o d o 50 conpleri posse qua p. R . plurimum ualeret, Curtius nobilis iuuenis, interpretatus u r b e m nostram uirtute et armis excellere, tumque se in illud profundum egit. P. Decius M u s L a t i n o bello, cum aciem suam incli- 5 natam uideret, pro exercitu se deuouit. 55 Scipio Africanus post C a n n e n s e m cladem, M e t e l l o 7 consilium agitante de relinquenda Italia, ipse, tribunus militum iuuenis admodum, stricto gladio m o r t e m unicuique minitando iurare o m n e s coegit n u m q u a m se patriam relicturos. 60 R e x A t h e n i e n s i u m Codrus, obsessa patria a L a c e - ext. 1 daemoniis, cum sua m o r t e scisset posse fieri uictorem

5.39 rarissima Ρ : artissima Busch || 41 eriperetur Ρ : eriperetur Gertz (Κ) || 42 repromisit Ρ : se promisit Gertz (Κ) 6.48 uasto hiatu Halm : uasta uirtute Ρ || 49 illu Halm : ilia Ρ : illa Mai || 52 tumque se Ρ : tumque se Kempf : cum equ se uel cum equ se Gertz (Κ)

716

IVLI PARIDIS

5.6.ext.l-8.2

populum, famularem induit cultum atque ita pabulantium hostium globo se obiecit, et u n u m ex his falce percussum in caedem suam conpulit. 2 Thrasybulus, cum de xxx tyrannorum morte consiliu m iniret, dicente sibi amico 'quantum tibi gratiae debebunt Athenienses?', respondit 'di faciant ut quantas ipse illis d e b e o uidear rettulisse.' 3 Themistocles patria pulsus, ne exercitum ducerei, tauri sanguinem hausit. 4 Cum inter Carthaginem et Cyrenas de agri modo pertinacissima contentio esset, placuit utrimque eodem tempore iuuenes ad locum mitti. hoc pactum duo fratres Carthaginiensium Phileni perfidia praecucurrerunt: maturato enim aduentu ulterius adhuc términos posuerunt. Cyrenenses, diu de fallacia e o r u m questi, dixerunt sic eum finem ratum fore si se Phileni uiuos obrui passi essent. non fugerunt condicionem iuuenes, atque ita patriae longiores términos q u a m uitae suae esse maluerunt.

65

70

75

80

DE PARENTVM AMORE IN LIBEROS 7.1 Fabius Rullianus, quinqué consulatibus peractis, legatus ire Fabio filio ad bellum difficile et periculosum grauatus non est; idemque eum triumphantem equo insidens secutus est. 2 Caesetius eques Romanus, cum cogeretur a Caesare 5 filium abdicare, quod is tr. pl. inuidiam ei tamquam

65 Thrasybulus Halm : Thrasibulus Ρ || 68 uidear rettulisse P° : ut idem rettulisset Ρ || 69 ne Ρ : ne Mai II 74 Phileni Ρ : Phileni Halm; sic etiam u. 77 || 77 si se Pc : sis Ρ | uiuos Ρ : uiuos Gertz (Κ)

EPITOMA

717

adfectanti regnum fecisset, respondit 'celerius tu mihi, Caesar, omnes filios .' 0tius Balbus, a triumuiris proscriptus, fugae 3 10 expeditum initium habens, postquam filium intus trucidali falso clamore uiciniae accepit, neci se quam euaserat obtulit. Seleuci regis filius Antiochus, nouercae Stratonices ext. 1 amore correptus, iacebat in lecto morienti similis, igi15 tur Leptines mathematicus adsidens aegro, cum sibi notasset introitu Stratonices iuuenem rubore offundi, ea regrediente pallescere, cuius morbi aeger esset intellexit atque ita Seleuco indicauit, qui protinus filio coniuge sibi carissima cessit. 20 Ariobarzanes in conspectu Cn. Pompei filio suo re- 2 gnum cessit, humiliorem illum se uidere non sustinens. DE PARENTVM SEVERITATE

Lucius Brutus filios suos, quod de proditione cogita- 8.1 bant, securi percussit. Casius filium suum Sp. Cassium, quod is tribunus 2 pi. agrariam legem tulerat et aliis multis beneficiis 5 deuinctum populum tenuerat, postquam illam potestatem deposuit, adfectati regni crimine damnauit.

7.8 filios < . . . > sic lac. indicaui : filios Ρ : filios Mai : sic, sed mea pellam Kempf || 9 0 < c > t < a u > i u s Mai : Olius Ρ || 10 expeditum Mai : inpeditum Ρ || 13 Stratonices Halm : Strationices P\ u. 16 Stratonices Ρ (Stratonices Mai) || 18 ita Ρ : id Mai* 8.3 Casius Mai : Ensius Ρ

718

3

4

9.1

2

3 4

IVLI PARIDIS

5.8.3-10.ext.3

T. Manlius Torquatus Dec. Silanum filium suum a Macedonibus accusatum, cum a senatu iudicem se petissent, damnauit. M. Scaurus, cum apud Athesim flumen ímpetu Cimbrorum équités R. pulsi deserto cos. Catulo fugerent, misit nuntium filio fugae eiusdem participi, libentius se in acie eius interfecti ossibus occursurum fuisse quam modo uiuo tam infami, quo nuntio accepta, iuuenis animaduertit in se. L. Gellius, omnibus honoribus ad censuram defunctus, cum grauissima crimina de filio, in nouerca commissum stuprum, parricidium cogitatum, cognouisset, senatu coacto, expósita causa criminum, defendere se iuuenem iussit, et ipse primus filium absoluit. Q. ortensius orator, cum haberet filium male famae, tamen decedens eum potissimum fecit heredem. Q. Fuluius, cum parricidium filii in se conpositum deprendisset, tamen eundem reliquit heredem. Quidam pater, cum insidias sibi a filio necti comperisset, uxorem seductam iure iurando obstrinxit ut confiteretur utrum illum iuuenem subiecisset an ex alio peperisset. deinde ilia nihil tale factum iurante persuasus, in locum desertum filio perducto gladium, quem occultum secum adtulerat, tradidit ac iugulum feriendum tradidit. mouit haec res iuuenem, et paenituit quod paene tam pium patrem occidisset.

8 - 9 iudicem se petissent Ρ : iudicum se petisset Gertz (Κ) || 11 .r. Ρ (Romani Halm) : R o m a m Mai* 9.18 parricidium Ρ : parricidium Halm || 19 senatu Ρ : senatu Mai* || 21 ortensius Mai : Ortensius Ρ || 25 deprendisset Ρ : deprendisset Mai*

10

15

20

25

30

EPITOMA

719

QVI OBITVM FILIORVM FORTI A N I M O TVLERINT

Horatius Puluillus, cum in Capitolio Ioui optimo maximo aedem pontifex dedicaret, interque nuncupationem sollemnem uerborum mortuum filium suum audisset, 'tolle' inquit 'cadauer.' 5 Aemilius Paulus, cum duos filios in adoptionem dedisset, ipse duos haberet, unum ante diem quartum triumphi amisit, alterum ipso die triumphi. quam orbitatem apud populum consolatus est, ita ut quis crederei alium esse qui filium perdidisset, alium qui consolaretur. 10 Quintus Marcius Rex, superioris Catonis in consulatu collega, cum filium perdidisset, protinus a rogo curiam petit, et senatum, qui eo die haberi debuerat, conuocauit. Pericles Atheniensis, intra quadriduum duobus filiis 15 priuatus, nihil ex uultu mutauit. Xenophon Socraticus, cum sollemne sacrificium perageret, e duobus filiis maiorem natu, nomine Grylum, apud antineam in proelio cecidisse cognouit; nec ideo institutum cultum deorum mutauit, solum tarnen 20 coronam deposuit. quam et ipsam, cum audisset fortiter pugnantem cecidisse, statim resumpsit. Anaxagoras, cum filii mortem audisset, 'nihil mihi' inquit 'inexpectatum aut nouum nuntias: ego enim ex me natum sciebam esse mortalem.'

tit. tulerint Ρ : tulerunt Mai* || 10.3 sollemnem Ρ : sollemnim Halm || 4 audisset Ρ : audiret Mai* || 10 Quintus Halm : Quintius Ρ || 12 petit Ρ : petit Kempf || 16 Xenophon Mai : Xenopho on Ρ ¡| 17 e Mai : cum Ρ \ Grylum Ρ : Grylum Mai || 18 antineam Mai : Antineam Ρ || 22 Anaxagoras Pc : Anagoras Ρ

10.1

2

3

ext. 1 2

3

720

IVLI PARIDIS

6.1.1-1.13

LIBER S E X T V S DE PVDICITIA

1.1 Lucretia, cum a Sex. Tarquinio regis filio per uim stuprum pati coacta grauissimis uerbis iniuriam suam in concilio docuisset necessariorum, ferro se, quod ueste tectum adtulerat, interemit. 2 Cum Appius Claudius decemuir filiae uirginis stuprum pertinacius expeteret, deductam in foro pater puellam occidit. 3 Pontius Aufidianus eques Romanus, postquam conperit filiae suae uirginitatem a pedagogo proditam Fannio Saturnino, punito seruo puellam quoque necauit. 4 P. Maenius libertum suum, quod filiae suae iam nubili osculum dedisset, puniit. 5 Q. Fabius Maximus poenas a filio exegit dubiae castitatis, et ipse patria cessit. 6 P. Atilius Philiscus, cum in pueritia corpore quaestum a domino facere coactus esset, filiam suam, quod stupri se crimine conquinauerat, interemit. 8 Metellus, stuprosae mentis acer punitor, Cn. Sergio Silo promissorum matri familiae nummorum gratia diem ad populum dixit. 9 T. Veturius, filius qui in consulatu suo Samnitibus ob turpiter ictum foedus deditus fuerat, cum propter

1.3 docuisset Ρ : doluisset Gertz (Κ) || 5 uirginis Ρ : Virginii Mai : Virgini Halm : Vergini Kempf || 6 foro Ρ : foru Halm II 9 pedagogo Mai : pedagogo Ρ || 18 conquinauerat Mai : conquinauerat Ρ || 20 Silo Halm : Silio Ρ || 22 filius Ρ : filius Halm

5

10

15

20

EPITOMA

721

aes alienum P. Plotio nexum se dare adulescentulus 25 admodum coactus esset, seruilibus ab eo uerberibus, quia stuprum pati noluerat, adfectus, querellam ad cónsules detulit, a quibus Plotius in carcerem deduci iussus est. C. Fescennius, triumuir capitalis, C. Cornelium for30 tissimae militiae stipendia emeritum, cum ingenuum adulescentulum stupri causa adpellasset, publicis uinculis onerauit. M. Laetorius Mergus, trib. mil., accusatus a Cominio tr. pl., quod cornicularium suum stupri causa ad35 pellasset, primum fuga deinde morte se puniuit. C. Marius imperator, cum C. Lusium, sororis suae filium, trib. mil. a C. Plotio manipulare caesum audisset, quia eum compellare fuerat ausus, iure pronuntiauit. 40 Sempronius Musa C. Gellium deprehensum in adulterio flagellis cecidit. C. Memmius L. Octauium similiter deprehensum pernis contudit. Carbo Attienus a Viuieno, item Pontius a P. Cerren45 nio deprensi castrati sunt. Cn. Furium Broccum qui deprenderat familiae stuprandum dedit.

24 nexum Mai : nixum Ρ || 30 stipendia emeritum Mai : stipendiae meritum Ρ || 3 7 - 3 8 audisset . . . Halm : sie, sed om. caesum Pc, add. de strupro post eum Kempf : om. Ρ II 40 Musa Ρ : Musa Kempf || 41 cecidit Halm : caecidit Ρ || 44 Viuieno Ρ : Vibieno Halm || 46 qui Mai : quem Ρ : qu em Gertz ( Κ ) | deprenderat Ρ : deprenderat Ma'*

10

11

12

13

722

IVLI PARIDIS

6.1.ext.l-2.8

ext. 1

Graeca femina, nomine Hippo, cum hostium classe esset excepta, in mare se, ut morte pudicitiam tueretur, abiecit. 50 2 Exercitu et copiis Gallograecorum a Cn. Manlio cos. in Olympo monte captis ex parte, Orgiacontis reguli uxor a centurione, cui custodienda tradita erat, stuprum pati coacta, postquam iussu consulis a centurione necessariis suis redimentibus reddebatur, uni ex 55 Gallograecis lingua gentis suae imperauit ut eum occideret. interfecti deinde caput abscisum manibus retinens coniugi suo ostendit. 3 Teutonum coniuges Marium uictorem orauerunt ut ab eo uirginibus Vestalibus dono mitterentur, eaque 60 re non inpetrata nocte próxima spiritum sibi laqueis eripuerunt.

LIBERE DICTA AVT FACTA 2.1 Priuerno capto interfectisque qui id oppidum ad rebellandum concitauerant, senatus Consilia agitabat quidnam de reliquis Priuernatibus faceret. principem legationis interrogauerant cos. quam poenam ciues eius pati mererentur. tum ille 'quam merentur' inquit 'qui 5 se dignos iudicant liberiate.' idem interrogatus a Plautio cos. inpunitate data qualem pacem esset habiturus, respondit 'si bonam dederitis, perpetuam, si malam, non diuturnam.'

52 parte Ρ : parte Kempf || 54 iussu consulis Ρ : misso nuntio Kempf (ad Val.) || 5 7 - 5 8 retinens Ρ : retinens Gertz 2.4 interrogauerant Ρ : interrogauerunt Mai || 7 habiturus Ρ : habiturus Gertz (Κ)

EPITOMA

723

10

L. Philippus cos., aduersus collegam usus nimia libertate, alio sibi senatu opus esse dixit, quod cum L. Crassus dictum grauiter ferret, manum ei inici consul iussit. ille, reiecto lictore, 'non es' inquit 'mihi, Philippe, consul, quia nec ego quidem tibi senator sum.' 15 Cn. Carbo tr. pl. Scipionem Numantinum qui de Ti. Gracchi morte, cuius sororem in matrimonio habebat, sentiret interrogauit. is iure eum caesum respondit. cui dicto cum contio uiolenter subclamasset, 'tacete' inquit 'quibus Italia nouerca est.' orto deinde 20 murmure 'non efficietis' ait 'ut solutos uerear quos adligatos adduxi.' Cato, cum in senatorem nocentem reum iudex sedisset, tabellaeque Cn. Pompei laudationem senatoris continentes prolatae essent, 'illa' inquit 'lege iudex 25 sum qua cautum est ne senatoribus tali auxilio uti liceat.' Cn. Lentulus Marcellinus cos., cum in contione de Magni Pompei potentia quereretur, adsentante populo 'adclamate' inquit, Quirites, adclamate, dum licet.' 30 Fauonius Pompeio candida fascia crus adligatum habenti 'non refert' inquit 'qua in parte corporis diadema sit', exigui panni cauillatione regias ei uires exprobrans. Heluius Mancia Formianus, libertini filius ultimae 35 senectutis, Libonem apud censorem accusabat. in quo certamine cum ei Cn. Pompeius, humilitatem exprobrans, ab inferís ilium ad accusandum remissum dixis-

10 collegam Ρ : collegas Halm || 14 nec Ρ : ne Halm || 15 qui Mai : qui Ρ || 35 Libonem Ρ : Libonem Kempf I censorem Ρ : censores Halm

2

3

5

6

7

8

724

9

10

11

12

IVLI PARIDIS

6.2.8-2.ext.3

set, 'non mentiris' inquit, 'Pompei: uenio enim ab inferís accusator. sed dum illic moror, uidi, Cn. Pompei, Domitium Ahenobarbum, M. Brutum, Cn. Carbonem, Perpernam praetorem, uiros clarissimos sceleris tui iudicia circumferentis, quos admodum adulescentulus carnifex occidisti.' Diphilus tragoedus, cum Apollinaribus ludis inter actum ad eum uersum uenisset quo haec sententia contineretur 'miseria nostra magnus est', directis in Pompeium manibus pronuntiauit. in ilia quoque parte eadem petulantia usus est 'etiam ueniet tempus cum grauiter gemes.' M. Castricius, dum Placentiae magistratum gereret, Cn. Carbone cos. obsides a Placentinis postulante, imperio non temperauit. itaque dicente Carbone multos se gladios habere, respondit et se annos. Sergius Galba Caesarem in foro sedentem ita interpellauit: 'C. Iuli Caesar, pro Cn. Pompeio, quondam tuo genero, in tertio eius consulatu pecuniam spopondi, quo nomine nunc adpellor. quid agam? dependam?' quod ut audiit Caesar, ex fisco suo aes alienum Pompei solui ussit. Cascellius iuris studiosus, cum multa de temporibus Caesaris liberius loqueretur, amicis ne id faceret mo-

4 1 - 4 2 iudicia Ρ : indicia Mai || 46 contineretur Ρ : continetur Kempf || 47 Pompeium Ρ : Pompeium Gertz (Κ) || 48 etiam Ρ : et iam Mai : istam Kempf II 50 dum Ρ : cum Kempf || 51 Carbone . . . obsides a Mai : Carbonem . . . obsidens Ρ || 54 Sergius Ρ : Seruius Kempf I sedentem Ρ : s dcentem Kempf || 59 solui ussit Mai : solu i ussit Ρ

40

45

50

55

60

EPITOMA

65

70

75

80

85

725

nentibus, ' d u a e m e res' inquit ' n o n t i m e r e i u b e n t , órbitas et aetas.' i d e m nulla gratia conpelli p o t u i t ut d e eis r e b u s q u a s triumuiri d e d e r a n t d o n a u e r a n t c o n p o n e r e t f o r m u l a m , o m n i a e o r u m beneficia extra l e g u m ordinem ponens. M u l i e r q u a e d a m , a Philippo r e g e t e m u l e n t o d a m n a - ext. 1 ta, p r o u o c a r e se iudicium u o c i f e r a t a est, e o q u e interr o g a n t e ad q u e m p r o u o c a r e t ' a d P h i l i p p u m ' inquit, 'sed sobrium.' excussit c r a p u l a m rex et inspecta causa m u l i e r e m absoluit. Senectutis ultimae q u a e d a m Syracusis sola cotidie 2 m a n e d e o s o r a b a t ut sibi s u p e r s t e s esset Dionysius, o b q u a m r e m in a r c e m p e r d u c t a , c a u s a m t y r a n n o i n t e r r o gante, ' c u m ' inquit 'puella essem et t y r a n n u m h a b e r e mus, c a r e r e e o c u p i e b a m u s . q u o interfecto, alter aliq u a n t o t a e t r i o r a r c e m occupauit. eius q u o q u e finiri d o m i n a t i o n e m m a g n i a e s t i m a b a m . t e r t i u m te i n p o r t u n i o r e m s u p e r i o r i b u s h a b e r e coepimus. i t a q u e n e quartus c r u d e l i o r s u p e r u e n i a t , c a p u t m e u m p r o te d e u o u e o . ' tarn s a e u a m a u d a c i a m t y r a n n u s p u n i r e e r u buit. T h e o d o r u m C y r e n a e u m rex Lysimachus c u m cruci 3 figi iussiset, ' m e a ' inquit 'nihil interest h u m i n e a n sublime p u t e s c a m . '

64 donauerant Ρ : om. Mai* || 74 in arcem perducta Ρ : perducta in arcem Mai* || 76 cupiebamus Ρ : cupiebam Halm II 78 aestimabam Ρ : aestimabam Mai || 81 saeuam Ρ : faceam Halm : salsam Walter {Phil 1928, 323)

726

IVLI PARIDIS

6.3.1a-3.ext.2

DE SEVERITATE

3.1a M. Manlius unde Gallos depulerat inde ipse praecipitatus est, regnum adfectans. lb C. Cassius tamquam regni adfectator supplicio capitali punitus est. domus eius diruta Tellurisque ibi templum factum. le Sp. Maelius et ipse tamquam regni adfectator occisus; area uero eius Maelii appellationem traxit. M. Fiacco et L. Saturnino occisis, domus super diruta. Flacciana area cum diis penatibus uacua remansisset, a Q. Catulo Cimbricis spoliis adornata est. Id Duorum Gracchorum insepulta cadauera iacuerunt; filiis eorum humationis ius ablatum est. 2 P. Mucius tr. pi. collegas suos, qui cum Sp. Cassio ad opprimendam libertatem consenserant, uiuos cremauit. 3 C. Vettienum senatus, quod dígitos sibi sinistrae manus, ne bello Italico militaret, absciderat, uinculis aeternis damnauit. 4 Curius consul, cum ad dilectum nemo nomina daret, coniectis in sortem nominibus tribus, Polliae, quae prima exierat, uirum citari iussit; eo non respondente bona adulescentis hastae subiecit, deinde ipsum, collegium tribunorum adpellantem, cum bonis uendidit.

3.3 C. Ρ : S

. Kempf || 3 - 4 capitali Halm : Capitolii Ρ || 7 Maelii P° : Melii Ρ : maelii Kempf || 9 diis Ρ : diu Halm II 1 6 - 1 8 um. Mai* || 20 nominibus tribus Ρ : omnibus tribus Kempf || 2 0 - 2 1 prima F : in prima Ρ || 21 uirum Ρ : uirum Kempf || 21 e o non Pc : ras. e ο Ρ : nec e o Gertz ( Κ ) : nue e o Kempf

5

10

15

20

EPITOMA

727

L. Domitius, cum Siciliam praetor regeret, adlato 5 25 sibi eximiae magnitudinis apro, adduci ad se pastorem cuius manu occisus erat iussit, interrogatumque qui earn bestiam occidisset, postquam conperit usum uenabulo, cruci fixit: nam propter frequentiam latrocinii edixerat ne quis telum haberet. 30 Senatus Sp. Postumio Albino Q. Marcio Philippo con- 7 sul. mandauit de his qui sacris Bacchanalium inceste usi fuerant inquirerent. magna pars p. R . punita est.

35

40

45

50

Publia, quae Postumium Albinum consulem, item Licinia, quae Claudium Asellum, uiros suos ueneno necauerant, propinquorum decreto strangulatae sunt. Egnatius Metenius uxorem suam, quod uinum bibisset, fuste percussit. C. Sulpicius uxorem dimisit, quod earn capite operto foris uersatam cognouerat. * Q. Antistius Vetus uxorem repudiauit, quod illam in publico cum quadam libertina uulgari secreto loquentem uiderat. P. Sempronius Sophus coniugem suam repudii nota adfecit, quod se ignorante ludos spectatum ierat. Lacedaemonii libros Archilochi ciuitate sua exportari iusserunt, quod eorum parum pudicam cognouerant lectionem. Athenienses Timagoram, inter officium salutationis Darium regem more gentis illius adulatum, capitali supplicio puniuerunt.

3 1 de Ρ : < u t > d e Gertz (Κ) | B a c c h a n a l i u m Ρ : B a c c h a nalibus Mai* || 3 3 Publia Ρ : P u b l i < c i > a Halm || 3 5 strangulatae Mai : stranguilatae Ρ || 3 8 Sulpicius Ρ : Sulpitius Mai* \ o p e r t o Ρ : a p e r t o Gertz (Κ)

8

9 10 11

12 ext. 1

2

728 3

IVLI PARIDIS

6.3.ext.3-4.ext.2

C a m b y s e s mali c u i u s d a m iudicis e c o r p o r e p e l l e m d e t r a c t a m sellae intendit, in e a q u e filium i u d i c a t u r u m s e d e r e iussit.

G R A V I T E R D I C T A AVT FACTA 4.1 Post C a n n e n s e m c l a d e m , s u s p e n s a re p., s e n a t u s decreuit uti L a t i n o r u m principes in o r d i n e m s u b l e g e r e n tur. sed c u m A n n i u s C a m p a n u s c o n s u l e m q u o q u e u n u m C a p u a c r e a r i d e b e r e diceret, M a n l i u s T o r q u a tus, filius eius qui L a t i n o s a p u d V e s e r i m inclyta f u d e r a t p u g n a , q u a m p o t u i t clara u o c e d e n u n t i a u i t , si quis s o c i o r u m inter p a t r e s conscriptos s e n t e n t i a m dicere a u s u s esset, c o n t i n u o se e u m i n t e r e m p t u r u m . M a n l i u s T o r q u a t u s , c u m o m n i u m c o n s e n s u consulat u m sibi d e f e r r i u i d e r e t , p o s t e x c u s a t i o n e m instanti p o p u l o ' a l i u m ' inquit ' q u a e r i t e , Quirites, ad q u e m h u n c h o n o r e m deferatis: n a m si m e g e r e r e coegeritis, nec ego mores uestros ferre nec uos m e u m imperium t o l e r a r e poteritis.' 2 Scipio A e m i l i a n u s , c u m h a b e r e t c o n s o r t e m c e n s u r a e M u m m i u m , e n e r u i s u i r u m uitae, p r o rostris dixit se ex m a i e s t a t e rei p. o m n i a g e s t u r u m , si sibi ciues uel n o n d e d i s s e n t collegam uel dedissent. I d e m , c u m Ser. Sulpicius G a l b a et A u r e l i u s consul in s e n a t u c o n t e n d e r e n t u t e r a d u e r s u s V i r i a t u m in His p a n i a m m i t t e r e t u r , ' n e u t r u m ' inquit 'mihi placet mitti, quia alter nihil h a b e t , alteri nihil satis est.'

tit. hic P° ·. ante 3.U.51 Ρ || 4.2 ordinem Ρ : ordinem Kempf || 2 - 3 sublegerentur Halm : subligerentur Ρ || 16 eneruis Pc : deneruis Ρ || 19 et Aurelius Pc : Taurelius Ρ \ consul Ρ : consul Halm || 22 satis Pc : late, ut uid., Ρ

5

10

15

20

EPITOMA

25

30

35

40

45

729

C. Popilius a senatu legatus ad Antiochum missus, ut bello se quo Ptolomaeum lacessebat abstineret, cum ad eum uenisset atque is prompto animo dexteram ei porrexisset, inuicem illi suam dare noluit, et tabellas senatus consultum continentes tradidit. quas ut legit Antiochus, dixit se cum amicis conlocuturum. indignatus Popilius uirga solum quo instabat denotauit, et 'prius' inquit 'quam hoc circulo excedas, da responsum quod senatui referam.' continuo rex affirmauit ne amplius de se Ptolemaeus quereretur. P. Rutilius, cum amici cuiusdam iniustae rogationi resisterei, atque is dixisset 'quid ergo mihi opus est amicitia tua, si quod rogo non facis?', respondit 'immo quid mihi tua opus est, si propter te aliquid inhoneste facturus sum?' M. Brutus ultimum proelium initurus, negantibus quibusdam id committi oportere, 'fidenter' inquit 'in aciem descendo: hodie enim aut recte ero aut nihil curabo.' Brutus cum totam paene Lusitaniam uicisset, sola gentis eius urbs Cinginnia arma retineret, fertur legatis respondisse sibi ferrum a maioribus quo se tueretur datum, non aurum quo redimeretur. Socrates, cum apud Athenienses causam dicturus esset, defensionemque ei Lysias a se conpositam recitas-

24 Ptolomaeum Ρ : Ptolemaeum Mai || 26 ei porrexisset P° : et permisisset Ρ || 28 dixit Pc : dixitque Ρ || 32 ne Ρ : ne Mai || 42 Brutus Ρ : Brutus Gertz (Κ) || 4 2 - 4 3 sola . . . retineret Ρ : sola . . . retineret Halm : sola . . . retinens Kempf || 4 3 - 4 4 legatis Ρ : legatis Halm : legatis Gertz (Κ) : legatis Kempf II 45 redimeretur Ρ : redimeret Gertz (Κ)

3

4

5

ext. 1

2

730

IVLI PARIDIS

6.4.ext.2-5.6

set, qua in iudicio uteretur, supplicem aut demissam 'aufer' inquit 'quaeso istam: nam ego, si adduci possem ut ea in ultima Scythia perorarem, tum me ipse 50 morte multandum concederem.' 3 Alexander bis fugato Dario, cum is ei filiam suam polliceretur uxorem et decies centum milia talentum, Parmenione dicente 'si Alexander essem, accepissem', respondit 'et ego, si Parmenion.' 55 DE IVSTITIA

5.1 Camillus Falerios oppugnans, cum ludi magister plurimos et nobilissimos inde pueros ad se perduxisset, uinctum eum puerisque traditum in patriam iussit reduci. admirad iustitiam ducis, Falisci uinci se a magno uiro gloriati sunt. 5 Senatus, cum P. Claudius Amerinos sub hasta uendidisset, suspectum eum habens, maxima cura conquisitos redemit, eisque habitandi gratia locum in Auentino adsignauit. Fabricius, cum Timocrates Ambraciensis medicus re- 10 promisisset Pyrrhum se ueneno necaturum, monuit regem ut sibi ab eius modi insidiis caueret, et quod iustitiae locum tenuit, medici nomen non indicauit. 2 L. Atratinus, dux eius pugnae quae apud Ferruginem a Volscis cum euentu fuerat acta, partis fugae no- 15

48 aut Ρ : ac Mai : fort, et || 50 ipse Ρ : ipsu Mai* 5.12-13 iustitiae Ρ : iustitia Halm* || 14-15 Ferruginem Ρ : Verruginem Kempf || 15 acta Ρ : acta Kempf | partis Ρ : radtis Mai : partis Kellerbauer || 15-16 nostrae Ρ : nostris Mai

EPITOMA

20

25

30

35

731

strae, deinde quattuor tribunorum uirtute restitutae, a L. Hortensio ob id accusatus. cuius collegae, quattuor iuuenes, pro rostris iurauerunt in squalore esse futuros, si imperator eorum reus esset futurus. Cum Ti. Gracchus et L. Claudius ob nimis seuere gestam censuram die dicto a Popilio tr. pi. accusarentur, omnibus centuriis damnantibus Claudium absoluentibus Gracchum, Gracchus clara uoce iurauit, si de collega suo grauius esset iudicatum, se paribus in factis eandem cum ilio poenam exilii subiturum. Cum L. Cotta tr. pi. fiducia sacrosanctae potestatis creditori suo satisfacere nollet, collegium tribunorum decreuit creditori aduersus collegam auxilium ferre. Cn. Domitius tr. pi. cum diem Scauro dixisset, seruus Scauri noctu ad eum uenit, instructurum se eius accusationem multis domini criminibus promittens. motus his, Domitius seruum Scauro remisit puniendum. L. Crassus, die dieta Cn. Carboni, cum seruus eius ad se scrinium domini adtulisset, conplura continens

16 restitutae Ρ : restituía e Gertz || 17 accusatus Ρ : accusatus Kempf\ collegae Ρ : collaegae Ρ |[ 1 8 - 6 . 6 pilira omisit P, spaiiis relictis, addidit ; quae siglo indico || 1 8 - 1 9 esse futuros si Pc* : sic, sed sese pro esse Mai || 19 reus Pc : reos Ρ || 2 0 - 2 1 seuere gestam Pc : se ut reges tam Ρ : seuere gestam < R o m a e > Mai* || 21 dicto Ρ : dicta Ρ1, ut uid. \ -io tr. pl. accusaren- Pc* || 22 damnantibus P1 : dominantibus Ρ || 23 Gracchus ciar- Pc* || 24 esset Pc : essem Ρ || 26, 28 (potesta)tis, collegam Pc* || 2 9 - 3 1 cum diem. Scauri, instru-, multis . . . criminibus P 1 * || 32 motus Ρ : motus Gertz : motus Kempf\\ 34 Crassus P *

3

4

5

6

732

7

ext. 1

3

4

IVLI PARIDIS

6.5.6-6.ext.2

q u i b u s C a r b o facile o p p r i m i posset, ut e r a t s i g n a t u m c u m s e r u o c a t e n a t e a d d o m i n u m remisit. L. Sulla, c u m Sulpicium R u f u m tr. pi. proscripsisset, a t q u e e u m a s e r u o p r o d i t u m conperisset, m a n u miss u m p a r r i c i d a m , ut fides edicti sui e x t a r e t , p r a e c i p i t a r i p r o t i n u s T a r p e < i > o saxo p i l l e a t u m iussit. Pittacus Mitylenaeus, ipsis ciuibus t y r a n n i d e m d e f e rentibus, ut a d u e r s u s A t h e n i e n s e s dux esset, p a c e facta c o n t i n u o r e c l a m a n t i b u s d e p o s u i t . Zaleucus, u r b e L o c r e n s i u m utilissimis legibus m u n i ta, c u m filius eius adulterii crimine d a m n a t u s secund u m ius a b ipso c o n s t i t u t u m u t r o q u e oculo c a r e r e d e b e r e t , p r e c a n t e filio et p o p u l o u t p a r c e r e t , m é d i u s inter p a t r e m et l e g u m l a t o r e m fuit: s u o e n i m prius d e i n d e filii oculo eruto, u s u m u t r i q u e u i d e n d i reliquit. C h a r a n d a s < S > y r i o r u m l e g u m lator, c u m tulisset leges n e qui c o n t i o n e s c u m f e r r o i n t r a r e t , f o r e e n i m ut inuen i r e t u r , f o r t e ex l o n g i n q u o itinere ueniens, ut e r a t glad i o cinctus, c u r i a m intrauit. a d m o n i t u s igitur solui a se leges, destricto f e r r o incubuit.

40 edicti Pc : dicti Ρ | extaret Ρ : costaret Kempf || 41 Tarpeo Mai : Tarpeo Ρ || 47-49 -que oculo, medius inP°* Il 48 filio et Ρ : del. Gertz || 49 legum P° : legem Ρ || 49-50 suo enim, -ruto P°* || 51 Charondas yriorum scripsi : Charondasyriorum P°* : Charondas uriorum Mai | leges Ρ : legem Halm || 52-53 inueniretur Ρ : intereretur Mai : intereretur Gertz (Κ) || 53 ueniens Ρ : ueniens Busch II 55 in- P°*

40

45

50

55

EPITOMA

733

DE F I D E PVBLICA Cum Ptolomaeus rex tutorem populum R o m a n u m fi- 6.1 lio suo reliquisset, senatus M. Aemilium Lepidum, pontificem maximum bis cos., ad pueri tutelam gerendam Alexandriam misit. 5

10

15

20

25

Ingenti circa Siciliam P o e n o r u m classe deuicta, duces eius fractis animis de petenda pace Consilia inibant; et cum Hamilcar iturum se negaret ad cónsules, quo timeret ne e o d e m m o r e detineretur quo ipsi Cornelium Asinam cos. detinuerant, Hanno, certior R o m a n o r u m m o r u m aestimator, uenit ad cos. apud quos cum de fine belli ageret, et tr. mil. ei dixisset posse illi merito euenire quod Cornelio accidisset, uterque cos. trib. iussit tacere. M. Aemilio Lepido L. Flaminio cos., senatus L. Minucium et L . Manlium Carthaginiensium legatis, quia manus intulerant, per fetiales a M. Claudio praetore s curauit. Scipio Africanus onustam nauem Poenorum captam, quod se dicebant legatos uenire, dimisit. L e g a t o s ab urbe Apollonia R o m a m missos Q. Fabius et Cn. Apronius aedilicii, orta contentione, pulsauerunt. quod ubi conperit senatus, continuo eos per fetiales legatis dedidit. Saguntini, ne destituèrent R o m a n a m societatem, usque ad ruinas patriae fideles fuerunt. Petelini, ab Hannibale obsessi, auxilium a Romanis orantes petierunt. quibus quia mitti non potuit subsidi-

2

3

4 5

ext. 1 2

6.1 tutorem Pc* || 3 pontificem Pc : pontificum Ρ || 6 fractis animis Ρ1"* II 8 quo Mai : quo Ρ I more Ρ : modo Kempf II 1 6 - 1 7 praetore s Mai : praetores Ρ || 27 quia mitti Mai : qui amitti Ρ

734

IVLI PARIDIS

6.6.ext.2-9.1

um propter Cannensem cladem, datum responsum uti facerent quod utile incolumitati eorum uideretur. DE FIDE VXORVM

7.2 Q. Lucretium, proscriptum a triumuiris, uxor Tyria inter cameram et tectum cubiculi cum una conscia anelila abscondit. 3 Sulpicia, cum a matre Iulia custodiretur, ne Lentulum Cruscilionem, proscriptum a triumuiris et in Sicili- 5 am transeuntem, sequeretur, famulari ueste iniecta comes eius fugae facta est. DE FIDE SERVORVM

8.1 M. Antonius, cum reus incesti ageretur, accusatoribus eius senium in quaestionem perseueranter postulantibus, quod ab eo, cum ad stuprum iretur, lanterna esset praelata, ipso fidem promittente seruo, tormentis et iudicio eum commisit, nec deceptus est. 5 2 C. Marium, Praenestinae obsidionis miserabilem exitum cuniculi latebris euadere conatum, leui uulnere a Telesino, cum quo mori destinauerat, strictum, seruus occisum Sullanae crudelitatis fecit expertem. 3 C. Gracchus, ne in potestatem inimicorum ueniret, 10 Philocrati seruo - uel, ut alii dicunt, Euparo - ceruices incidendas praebuit. quas cum celeri ictu abscidisset, in se gladium conuertit.

7.5 Cruscilionem Ρ : Cruscllionem Kempf 8.2 perseueranter Pc : perseuerantem Ρ ¡| 3 lanterna Mai : lanternae, ut uid., Ρ : laterna Pc || 6 - 7 exitum Ρ : exitum Gertz (Κ) || 11 Euparo Ρ : Euporo Mai

EPITOMA

735

Pindarus C. Cassium, Philippensi proelio uictum, 15 nuper ab e o manu missus, iussu ipsius obtruncatum insultationi hostium subtraxit, deinde se occidit. Plancus Munatius, Planci Munatii frater, a triumuiris proscriptus, cum in regione Salonitana lateret, persequentibus se militibus, cum serui eius negarent se sci20 re ubi dominus esset, non sustinuit tarn fideles seruos cruciari, sed se militibus obiecit. Vruon Panapionis seruus, cum audisset dominum suum proscriptum a triumuiris, ueste cum e o permutata postico clam emisit, et se pro Panapione occidi pas25 sus est. Antius Restio, proscriptus a triumuiris, comitem fugae suae unum seruum, uinctum inexpiabilique nota inusta, habuit. qui cum superuenientes milites cognouisset, amoto domino rogum extruxit eique ardenti 30 conprensum et occisum s e n e m superiecit. interrogantibus deinde militibus ubi esset Antius, manum rogo intentans, ibi illum datis sibi crudelitatis piaculis uri respondit. quia ueri similia loquebatur, habita est fides.

4

5

6

7

DE MVTATIONE MORVM Manlius Torquatus a d e o hebetis atque obtunsi cordis 9.1 existimatus est ut a patre L. Manlio rus relegatus

16 hostium Ρ : om. Mai* || 22 Vruon Ρ : Vrbin Mai \ audisset Ρ : audisset cmilites uenisse ad occidendum> Kempf : audisset Gertz (Κ) || 30 conprensum Ρ : conprensum Mai* 9.1 hebetis Mai : haebetis Ρ

736

2 3

4 5

IVLI PARIDIS

6.9.1-9.ext.7

agresti o p e r e fatigaretur. p o s t m o d u m r e u m iudiciali periculo liberauit. Scipio Africanus superior solutions uitae primos 5 adulescentiae annos egisse fertur. C. Valerius pontifex luxu perditam adulescentiam inchoauit, sed receptus a P. Licinio pontífice m á x i m o flamen, liberatus est. Q. Fabius M a x i m u s adulescentiam i n f a m e m habuit. 10 Q. Catulus, superiores eius anni si reuoluantur, delicatissimus atque effusissimus inuenietur. DE MVTATIONE FORTVNAE

6 L . Sulla usque ad quaesturae suae comitia uitam libidine uino ludicrae rei a m o r e inquinatam perduxit. 7 P. Aufidius, cum Asiatici publici exiguam a d m o d u m particulam habuisset, postea totam A s i a m pro eos. obtinuit. 5 9 Ventidius, qui de Parthis triumphauit, aetatis admodum puberis, A s c u l o capto, a Cn. P o m p e < i > o patre captus, in triumpho est ductus. 10 L . Lentulus consularis, lege Caecilia repetundarum crimine oppressus, postea c e n s o r cum L . C e n s o r i n o 10 creatus est.

3 reum Ρ : reum Kempf || 7 pontifex Ρ : Flaccus Kempf : Punic beo Gertz (Κ) || 9 flamen Ρ : flamen Kempf : flamen Gertz (Κ) : flamen Walter (Phil. 1925, 441) tit. hic Ρ : ante u. 3 Gertz || 2 ludicrae rei Pc : ludicrare Ρ || 6 - 7 admodum Ρ : nondum Kempf || 7 Pompeo Mai : Pompeo Ρ

EPITOMA

15

20

25

30

35

737

Cn. Cornelius Scipio Asina, cos. a Poenis apud Liparas captus, cum belli iure omnia perdidisset, cuncta reciperauit, consul etiam postea creatus est. Crassus, qui Locuples cognominatus est o b nimias diuitias, postea inops factus p r o risu Diues ab occurrentibus salutabatur. C. Marius, Arpinatibus honoribus iudicatus inferior, R o m a e usque ad septem consulatus processit. C. Caesar, inter prima iuuentae initia priuatus Asiam petens, et maritimis praedonibus circa insulam P h a r m a c u s a m exceptus, quinquaginta se talentis redemit. deinde postea captos p r a e d o n e s crucibus adfixit. Perditae luxuriae A t h e n i s adulescens Polemo, cum Xenocratis philosophi temulentus scholam intrasset, motus sermonis eius grauitate paulatim resipiscens, ex infami g a n e o n e maximus philosophus euasit. Themistocles tam infamis in pueritia uitae fuit ut a patre abdicaretur, m a t r e m ob turpitudinem suam suspendio uitam finire coegit. Cimonis incunabula opinionis stultae fuerunt. Polycraten Samiorum tyrannum, omnium h o m i n u m felicissimum, Orontes, Darii regis praefectus, in excelsissimo Mycales montis uertice cruci adfixit. Dionysius tyrannus, post opes tantas post dignitàtem deiectus a fastigio, magister ludi fuit. Syphax, rex nobilis timendusque Romanis, a Laelio legato ad Scipionem uinctus perductus est.

14 etiam Ρ : etiam < i t e r u m > Kempf ]| 16 pro risu Ρ : per risum Kellerbauer || 21 et Ρ : et < a > Halm : a Kempf | maritimis P° : marítimas Ρ [| 22 P h a r m a c u s a m Pc : P a r n a c u s a m Ρ || 30 coegit Ρ : coegit uel cogert Mai || 3 5 - 3 6 dignitatem Ρ : dignitatem < t a n t a m > Kempf || 37 R o m a n i s Ρ : R o m a n i s Halm*

11

12

14 15

ext. 1

2

3 5

6 7

738

IVLI PARIDIS

7.1.1-2.6

LIBER SEPTIMVS DE FORTVNA CONSTANTER PROPITIA 1.1 Q. Metellus, a primo die originis ad ultimum usque fati tempus ad summum beatae uitae columen perductus, consularis et triumphalis, quattuor filiorum pater, trium consularium - uno etiam censorio et triumphali - , quarto praetore, item trium filiarum pater, quibus 5 nuptum datis prolem earum sinu suo exceperat, nullum funus nullum gemitum passus inter oscula iam senex amplexusque carissimorum pignorum extinctus, filiorum et generorum umeris per urbem latus rogo impositus est. 10 2 Cum Gyges, regno Lydiae armis et diuitiis abundanti inflatus, Apollinem Pythium sciscitatum uenisset an aliquis mortalium se esset felicior, Aglaum Psophidium illi praetulit. is erat Arcadum pauperrimus, aetate iam senior términos agelli sui numquam excesserat, 15 parui ruris fructibus contentus, uerum bonae uitae finem, non adumbratum, conplexus. SAPIENTER DICTA AVT FACTA 2.1 Appius Claudius crebro dicere solebat negotium populo Romano melius quam otium dari: uidebat enim imperia agitatione rerum ad uirtutem capessendam excitan, nimia quiete in desidiam resolui.

tit. constanter P° : constante Ρ || 1.5 quarto praetore Ρ : quarti praetori Gertz (Κ) || 8 charissimorum (sic) Mai : clarissimorum Ρ || 9 et Pc : ei Ρ ¡| 14-15 aetate Ρ : aetate Kempf : aetate Gertz (K) 2.1-4 Pc in ras. || 1 crebro Pc s.l. : om. Kempf

EPITOMA

5

10

15

20

25

30

739

Scipio Africanus turpe esse dicebat in re militari dicere 'non putaui', uidelicet quia explorato et excusso Consilio quae ferro aguntur debeant administrari. idem negabat aliter cum hoste confligere debere quam si aut occasio obuenisset aut necessitas incidisset. Q. Metellus, deuicta Cartilagine, nescire se ait illa uictoria bonine plus an mali rei publicae adtulisset. L. Fimbria consularis M. Lutatio Pinthia, splendido equite Romano, iudex addictus de sponsione, quam is cum aduersario, ni uir bonus esset, fecerat, numquam id iudicium pronuntiatione sua finire uoluit, ne aut probatum uirum, si contra eum iudicasset, fama spoliaret, aut iuraret uirum bonum esse, cum ea res innumerabilibus laudibus contineretur. Papirius Cursor consul, cum Aquiloniam oppugnans proelium uellet committere, pullariusque non prosperantibus auibus ementitus esset auspicia, de fallacia illius factus certior, sibi quidem et exercitui bonum omen datum credidit, ad pugnam iit, ceterum mendacem in prima acie constituit, ut haberent dii cuius capite, si quid conceperant irae, expiarent. itaque accidit ut quod primum ex aduersa parte missum erat telum in pectus pullarii ueniret. Cum aduersus Hannibalem CI. Neronem et Liuium Salinatorem senatus cónsules mitteret, inimicitiis acer-

8 confligere Ρ : confligi Kempf | debere Ρ : decere Halm || 1 3 - 1 4 M. . . . equite Ρ : sic, sed M. Mai : . . . Pinthiae . . . equiti Halm || 14 addictus Ρ : aditus Mai ]] 23 illius factus Ρ : factus illius Mai* || 24 ad pugnam iit Ρ : ac pugnam iit Mai

2

3 4

5

6

740

IVLI PARIDIS

7.2.6-2.ext.9

rime inter se dissidentes, summo studio in gratiam eos prius reduxit. Eosdem senatus, cum ob nimis aspere actam censurane a Cn. Baebio tr. pi. reos peragi uideret, decreto suo liberauit. Ti. Gracchum tr. pi. senatus, agrariam legem promulgare ausum, morte multauit. Idem ut secundum legem per triumuiros ager populo uiritim diuideretur censuit. . 1 Socrates philosophus nihil ultra petendum a diis immortalibus arbitrabatur quam ut bona tribuerent, quia idem scirent quid uni cuique esset utile. Idem conpendiaria uia iuuenes ad gloriam peruenire dicebat qui ita agerent ut quales uideri uellent tales etiam essent. Idem ab adulescentulo quodam consultus utrum uxorem duceret an se omni matrimonio abstineret, respondit utrum eorum fecerit, acturum paenitentiam. 'hinc te' inquit 'solitudo, hinc órbitas, hinc generis interitus, hinc heres alienus excipiet.' Idem cum damnatus a ciuibus potionem ueneni a carnifice accepisset, uxore Xanthippe inter fletum uociferante innocentem eum periturum, 'quid ergo?' inquit; 'nocenti mihi mori satius duxisti?' 2 Solo legum lator neminem, dum adhuc uiueret, beatum dici debere arbitrabatur.

38 legem Ρ : legem Halm : legem Foertsch (1870) II 42 idem Ρ : i dem Kempf || 44 ita Ρ : id Halm II 48 utrum eorum Pc : utrum Ρ || 50 excipiet Ρ : lac. ante uel post ponendam susp. Kempf

35

40

45

50

55

EPITOMA

60

65

70

75

80

741

Idem, cum ex amicis quendam grauiter maerentem uidisset, in arcem perductum hortatus est ut per omnes subiectorum aedificiorum partes oculos circumferret. quod ut factum animaduertit, 'cogita nunc tecum' inquit 'quam multi luctus sub his et olim fuerint et hodie reuertantur et insequentibus saeculis sint futuri.' Bias, Priene capta, omnibus onustis fugientibus, interrogatus quid ita nihil ex bonis suis secum ferret, 'ego uero' inquit 'bona mecum omnia fero.' Plato tum demum beatum orbem futurum praedicabat cum aut sapientes regnare aut reges sapere coepissent. Rex quidam fertur traditum sibi diadema prius quam capiti inponeret retentum diu considerasse ac dixisse 'o nobilem magis quam felicem pannum!' Xenocrates, cum maledicorum quorundam sermonibus summo silentio interesset, uni ex his quaerenti cur solus taceret 'dixisse me' inquit 'aliquando paenituit, tacuisse numquam.' Thaies, interrogatus an facta hominum deos fallerent, 'ne cogitata quidem' inquit. Vnicae filiae pater Themistoclea consulebat utrum eam pauperi sed ornato an locupleti parum probato conlocaret. tum is 'malo' inquit 'uirum pecunia quam pecuniam uiro indigentem.'

62 reuertantur Ρ : uersentur nel (hodie)ue uersentur Kempf : et uersentur Gertz (1892) : reperiantur Walter (Phil. 1925, 441) || 63 onustis Pc : onustus Ρ || 65 bona Ρ : bona Gertz (Κ) || 66 tum Ρ : om. Mai* || 7 1 - 7 2 maledicorum . . . sermonibus Ρ : maledico . . . sermoni Kempf

3

4 5

6

8 9

742

11

12 13

14

15

16

IVLI PARIDIS

7.2.ext.ll-3.3

Aristoteles, Callisthenen auditorem suum ad Alexandrum dimittens, monuit ut cum eo aut rarissime aut dulcissime loqueretur, cum utraque res accepta apud regem sit. Idem semet ipsos in neutram partem loqui debere praedicabat, quoniam laudare se uani, uituperare stulti sit. Idem praedicabat ut uoluptates abeuntes consideraremus. Anaxagoras, interrogatus a quodam quisnam esset beatus, 'nemo' inquit 'ex his quos tu felices putas.' Demades, nolentibus Atheniensibus diuinos honores Alexandra decernere, 'uidete' inquit 'ne dum caelum custoditis, terram amittatis.' Anacharsis leges araneorum telis conparabat: nam ut illae infirmiora animalia detinent ualentiora transmittunt, ita legibus pauperes constringi diuites non adligari. Agesilas cum aduersus rem Lacedaemoniorum conspirationem ortam noctu conperisset, leges Lycurgi continuo abrogauit qui de indemnatis supplicium sumi uetabat. conprensis et interfectis sontibus, easdem leges restituit. Mago, Cannensis pugnae exitum senatui Poenorum nuntians, interrogatus ab Hannone an aliquis sociorum post tantam cladem a Romanis defeciset, negauit.

81 auditorem / K : adiutorem, ut uid., Ρ || 85 semet ipsos Ρ : semet ipso Mai : semet ipsos Kempf | debere Ρ : decere Halm || 87 sit Ρ : set Gertz (Κ) || 88 praedicabat (ut) Ρ : praecipiebat Gertz (Κ) || 95 araneorum Ρ : aranearum Pc II 98 Agesilas Ρ : Agesilas Mai | rem Ρ : rem Kempf II 100-101 qui . . . uetabat Ρ : qua uetabat Kempf || 105 tantam F : tantum Ρ

85

90

95

100

105

EPITOMA

743

tum ille protinus suasit ut legati Romam per quos de pace ageretur mitterentur. Herennius Pontius, ab exercitu Samnitium ac duce eius, filio suo, consultus quidnam fieri de legionibus 110 Romanis apud furculas Caudinas inclusis deberet, inuiolatas dimittendas respondit. et postera die eadem de re interrogatus, deleri eas oportere dixit, ut aut máximo beneficio gratia hostium emeretur aut uires confringerentur. 115 Cretes, cum acerbissima execratione aduersus eos quos oderunt uti uolunt, ut mala consuetudine delectentur optant. Seruio Tullio regnante cuidam patri familiae in agro Sabino praecipuae magnitudinis uacca nata est, quam 120 oraculorum certissimi auctores in hoc editam responderunt ut quisquís earn Auentinensi Dianae immolasset, eius patria orbis imperium obtineret. laetus bouem cum summa festinatione Romam actam in Auentino ante aram Dianae constituit. de qua re anti125 stes certior factus, religionem hospiti intulit ne prius uictimam caederet quam se proximi amnis aqua abluisset, eoque alueum Tiberis petente uaccam ipse immolami. Scipio superior, ex Sicilia petens Africam, cum e 130 fortissimis peditibus Romanis trecentorum equitum numerum conplere uellet, ex his iuuenibus quos secum tota ex Sicilia nobilissimos et diuitissimos sed inermis habebat trecentos speciosa arma et electos equos expedire iussit, uelut eos continuo secum ad op-

111 et Ρ : del. Busch || 113 emeretur Ρ : emeretur Halm 3.131 his Ρ : iis Halm || 134 expedire Mai : expediri Ρ

17

18

3.1

3

744

IVLI PARIDIS

7.3.3-3.ext.l

pugnandam Carthaginem auecturus. qui cum imperio paruissent, remitiere se eis Scipio earn expeditionem dixit, si arma et equos militibus suis dare uoluissent. rapuit condicionem inbellis iuuentus, instrumentoque suo nostris libens cessit. 4 Q. Fabius Labaeo, arbiter a senatu finium constituendorum inter Nolanos et Neapolitanos datus, separatim ut omissa cupiditate regredì magis quam progredì mallent. idque cum utraque pars fecisset, constitutis finibus quod in medio reliqui soli fuerat p. R. adiudicauit. 5 M. Antonius idcirco aiebat nullam orationem se scripsisse ut si qui superiore iudicio factum ei quem postea defensurus esset nociturum foret, non dictum a se adfirmare posset. 6 Sertorius, cum Lusitanis persuadere uellet ne cum Romanis uniuersa confligerent acie, duos equos in conspectu eorum constituit, ualidissimum alterum aiterum infirmissimum, ac deinde ualidi caudam ab inbecillo sene paulatim carpi, infirmi ab iuuene eximiarum uirium uniuersam conuelli iussit. obtemperatum imperio est. sed dum adulescentis dextera inrito se fatigat labore, senior ministerium exsecutus est. tum barbarae contioni, quorsum ea res pertineret cognoscere cupienti, subiecit equi caudae similem nostrum exercitum, cuius partes aliquis adgressus capere posset, uniuersum opprimere non posset.

140 Labaeo Ρ : Labeo Mai || 142 ut Ρ : ut Mai : ut Gertz (Κ) | magis Ρ : m agri Gertz (Κ) || 147 qui Mai : cui Ρ \ factum Ρ : actum Halm || 159 similem Ρ : similem Kempf || 161 posset Halm : possit Ρ

135

140

145

150

155

160

EPITOMA

745

Fabius Maximus, cum praecipuae fortitudinis Nola- 7 num peditem dubia fide suspectum haberet, piene pro tribunali laudando omnisque generis honore prose165 quendo, animum eius a Poenis ad Romanos reuocauit. Idem strenuae operae Lucanum equitem, amore scorti depereuntem, clam meretricem redimere passus est. DE ASTVTIA

M. Volsius, aedil. pl. proscriptus, adsumpto Isiaci habitu per uias publicas stipem petens, eo fallaciae genere in M. Bruti castra peruenit. Sentius Saturninus Vetulo, a triumuiris proscriptus, 5 praeturam ementitus, praecedentibus seruis in modum lictorum adparitorque, uehicula conprehendit hospitia occupauit. idem, ut Puteolos uenit, perinde ac publicum ministerium agens correptis nauigiis, in Siciliani traiecit. 10 Amantissimus quidam fili, cum eum ab amore uellet reuocare, petit ut priusquam ad earn quam diligebat iret peruulgari et permissa uenere uteretur. obsecutus adulescens, animi impetum iam satietate tardiorem ad id quod non licebat adferens, paulatim 15 amorem deposuit. Cum Alexander, Macedonum rex, sorte monitus esset eum qui sibi porta egresso primus occurrisset interfici iuberet, asinarium sibi obuium ad mortem deduci

tit. hie Ρ : ante u. 118 Kempf || 1 Volsius Ρ : Volsius Halm II 5 seruis Ρ : seruis Kempf || 6 adparitorque Mai : ad(-p- Pc)paritorque Ρ || 10 ab Ρ : ab Kempf || 12 peruulgari Ρ : uulgari Busch

8

9

10

ext. 1

746

IVLI PARIDIS

7.3.ext.l-3.ext.l0

iussit. cumque ille inmerentem se supplicio adfici diceret, Alexander ad excusandum factum suum oraculi praeceptum rettulit. tunc asinarius 'si ita est' inquit, 'rex, asellus prior tibi occurrit.' delectatus astutia, asinum iussit occidi. 4 Cum ad excidium Lampsaci summo studio Alexander ferretur, progressumque extra moenia Anaximenen praeceptorem suum uidisset, quia manifestum erat futurum ut preces suas irae eius opponeret, non facturum se quod petisset iurauit. tune Anaximenes 'peto' inquit 'ut Lampsacum deleas diruasque.' 5 Anicula quaedam Athenis pecuniam depositi nomine a duobus hospitibus accepit, ea condicione ut simul utrique redderet. quorum alter, interposito tempore, tamquam mortuo socio squalore obsitus, omnes nummos accepit. superuenit deinde alter ac depositum expetere coepit. tum aniculae haerenti atque penuria defensionis territae opportune Demostenes patronus adfuit. qui ut in aduoeationem uenit, 'mulier' inquit 'parata est depositi fidem exhibere, sed nisi socium adduxeris, non potest.' 6 Quidam Athenis uniuerso populo inuisus, causam apud eum capitalis criminis dicturus, honorem petere coepit, non quod sperabat consequi se illum posse, sed ut haberent homines ubi procursum irae effunderent. neque eum haec ratio fefellit: comitiis enim clamore infesto et crebris contionis sibilis actus, eiusdem plebis paulo post in discrimine uitae clementissima suffragia expertus est.

36 Demostenes Mai : Demostenes Ρ || 45 actus Ρ agtus Gertz (Κ) : xatus Kempf

20

25

30

35

40

45

EPITOMA

50

55

60

65

70

747

Hannibal, a Duilio cos. nauali proelio uictus, timens ne classis amissae poenas daret, offensionem astutia mire uertit: itaque ex amicis quendam subornatum Carthaginem misit. qui cum uenisset in curiam, 'consulit' inquit 'uos Hannibal an cum duce Romano confligere debeat;' eadem clamante senatu non esse dubium quin oporteret, 'conflixit' inquit 'et superatus est.' Hannibal, Fabium Maximum, cunctationibus pugnae se ludificantem, ut aliqua suspicione trahendi belli notaret, totius Italiae agros uastandos, unius Fabii fundum inmunem ab hoc iniuriae genere praestitit. Cum crebris Tusculani rebellationibus meruissent ut funditus euerterentur, atque ad id exsequendum Furius Camillus missus esset, uniuersi togati obuiam uenerunt, commeatusque et cetera pacis munia praestiterunt. qua constantia ad communionem ciuitatis usque penetrarunt. Tullius dux Volscorum, cum aliquot aduersis proeliis contusos ánimos suorum animaduerteret, insidiosa ratione eos conpulit quo uolebat: nam cum spectandorum ludorum gratia magna Volscorum multitudo Romani uenisset, cónsules monuit ut essent cautiores. re cognita, senatus edixit ut ante noctem Volsci abirent. qua contumelia inritati facile inpulsi sunt ad rebellandum.

50 uertit Ρ : uertit Halm | ¡taque Ρ : namque Gertz (Κ) II 53 eadem clamante Ρ : autem clamante Mai : et adclamante Halm : dein acclamante Gertz (Κ) : clamante Novak (1896) : adclamante Heraeus (1898. 147) || 54 quin Ρ : qui non Ρ || 57 uastandos Ρ : uastando Halm || 58 ab Ρ 1 : ob Ρ || 60 atque Kempf : idque Ρ : adque Mai || 65 Volscorum F : Voscorum Ρ

7

8

9

10

748

IVLI PARIDIS

7.4.1-5.1

STRATEGEMATA

4.1 Omnibus militaribus copiis Tullus Hostilius Fidenas adgressus, cum Mettum Fufetium ipsam aciem deserentem uideret, ueritus ne trepidatici militum nostrorum ánimos debilitaret, concitato equo omnes percucurrit, suo iussu dicens secessisse eum, ut cum ipse 5 signum dedisset, terga Fidenatium inuaderet. 2

Sex. Tarquinius Tarquinii filius, cum se subito ad Gabinos contulisset, tamquam parentis saeuitiam fugeret, familiarem suum ad patrem misit dicturum quem ad modum cuncta in sua manu haberet, et quaesiturum quidnam fieri uellet. iuuenili calliditati senilis astutia respondit: fidei enim nuntii parum credens, nihil respondit, sed ultro in hortum altissima papauerum capita báculo decussit. cognito adulescens silentio patris, non ignorauit praecipi sibi ut excellentissimum quemque Gabinorum aut exilio submoueret aut morte consumerei. 3 Cum urbe capta Galli Capitolium obsiderent, solamque potiendi eius spem in fame eorum repositam animaduerterent, perquam callido genere consilii Romani usi, panes iacere conpluribus locis coeperunt. quo spectaculo obstupefacti ad pactionem se conuerterunt, omissa obsidione. 4 Cum alterum latus Italiae Hannibal laceraret, aiterum Hasdrubal, Nero, conpresso a se in Lucanis Han-

10

15

20

25

4.2 Mettum Ρ : Metium Mai || 4 omnes Ρ : omnes uel Halm ]¡ 13 ultro Ρ : ducto Mai : fort, ultro in horto || 21 conpluribus Ρ : qum plurimis Mai : conpluribus Busch

alterum

|[ 2 4 - 2 5 alterum Ρ : fort.

EPITOMA

30

35

40

45

749

nibale, praesentiam suam mentitus hosti, ad opem collegae ferendam tetendit, receptusque in Vmbria a Salinatore collega, iunctis exercitibus, ignorante Hasdrubale de aduentu suo, uictoriam reportauit. M. Metellus, cum pro cos. bellum in Hispania ad- 5 uersus Celtiberos gereret, urbemque Trebiam uiribus expugnare non posset, itinera uaria ingrediebatur, alias atque alias regiones petebat. itaque cum alio cursum direxisset, subito Trebiam inopinatam oppressit. Agathocles Syracusarum rex, cum urbem eius ex ext. 1 parte Carthaginienses occupassent, exercitum suum in Africam traiecit, ut uim ui discuteret. Hannibal, Cannensem aciem speculatus, ante omnia 2 prouidit ut Romani et solem et puluerem aduersum haberent. deinde partem copiarum suarum inter ipsum proelii tempus de industria fugere iussit, ut sequente legione terga eius ab his quos in insidiis collocauerat trucidarentur. postremo cccc équités subornauit, qui cum ad cónsules uenissent inermes, pro transfugis in ultimam pugnae partem secesserunt, destrictisque gladiis, quos inter tunicas et loricas habebant, poplites pugnantium Romanorum ceciderunt. DE AMBITV

Q. Aelius Tubero, a Q. Fabio, maximum epulum popu- 5.1 lo nomine P. Africani patris sui dante, rogatus ut tricli-

31 urbemque Pc : urbem ad Ρ : et urbem Gertz (Κ) | Trebiam Ρ : trebiam Halm: sic etiam infra || 42 his Ρ : iis Halm 5.1 a Pc : om. Ρ | maximum Ρ : Maximo Mai || 2 patris Ρ : patrui Mai

750

2

3 4

5 6

IVLI PARIDIS

7.5.1-6.5

nium sterneret, lectos Punicanos pellibus hedinis strauit, et pro argenteis uasis Samia exposuit. cuius rei deformitas sic omnes offendit ut cum comitiis praetoriis candidatus in forum descendisset, repulsa notatus discederet. P. Nasica, is qui consul Iugurthae bellum indixit, qui matrem Ideam sanctissimis manibus excepit, cum aedilitatem curulem peteret manumque cuiusdam rustico opere duratam adprendisset, ioci gratia interrogauit eum an manibus solitus esset ambulare, quod dictum, cum ad populum manasset, causa repulsae Scipioni fuit. L. Aemilius Paulus, cum aliquotiens frustra petisset consulatum, tandem bis consul censorque factus est. Q. Meteilum pauci et maesti amici, consulatus repulsa adflictum, tristitia ac maerore plenum domum reduxerunt. L. Sulla repulsa praeturae suggillatus est. M. Porcius Cato, praeturam petens, consequi illam a populo non potuit.

5

10

15

20

D E L E G I B V S ET IMPERIIS T R V C V L E N T I S

6.1 Aliquot aduersis proeliis secundo Punico bello exhausta iuuentute Romana, Ti. Gracchus cos. censuit uti publice serui ad usum propulsandorum hostium emerentur, eaque de re per trib. pi. ad populum lata rogatione, tres creati sunt uiri, qui xxiiii milia seruorum 5

3 lectos Ρ : lect

os Halm \ hedinis Mai : hedinis Ρ || 5 omnes Ρ : omnes Gertz (Κ) || 9 Ideam Ρ : Ideam Mai 6.5 uiri qui Pc : utrique Ρ

EPITOMA

751

conparauerunt. ex Apulia etiam e Paediculis cclxx ad supplementum equitatus sunt empti. Cannensi clade territa urbe, Iuni opera dictatoris spolia hostilia templis adfixa instrumento militiae futu10 ra conuulsa sunt, praetextati pueri arma induerunt. item vi capitali crimine damnatorum conscripta sunt. DE NECESSITATE

Otacilio, qui Siciliam, Cornelio Mammulae, qui Sardiniam pro praetoribus obtinebant, senatus scripsit aerarium longinquis sumptibus non sufficere. quo pacto tantae inopiae succurrendum esset ipsi uiderent. 5 Eadem necessitas Casilinates, ab Hannibale obsessos et alimentorum facilitate defectos, lora coegit et pelles scutis detractas, feruenti soluta aqua, mandere. In illa obsidione cum ccc Praenestini essent, euenit ut ex eis quidam murem captum cc denariis uenderet, 10 cum et ipse eadem egestate premeretur. itaque hic quidem inopia decessit, qui emerat uixit. C. Mario Cn. Carbone cos. cum Sulla dissidentibus, senatus consulto aurea et argentea templorum ornamenta in stipendia militum conflata sunt. 15 Diui Iulii exercitus, cum armis Mundam clusisset aggerique struendo materia defecisset, congerie hostilium cadauerum altitudinem expleuit.

6 e Ρ : e Mai : e Halm || 8 territa urbe Mai : territam u r b e m 9 instrumento Ρ : instrumentu Mai" || 11 vi Pc : iii Ρ : xvi Pcmg 6 facilitate Ρ : facúltate Halm || 7 soluta Ρ : soluta Halm II 9 cc Pc : xcc Ρ || 16 defecisset F : defuisset Ρ

2

3

4

5

752

IVLI PARIDIS

7.6.ext.l-8.5

ext. 1

Cretenses, obsidione Metelli ad ultimam penuriam conpulsi, sua iumentorumque urina sitim tolerauerunt. 2 Numantini, a Scipione uallo et aggere circumdati, 20 ad ultimum humanorum corporum cibis usi sunt. DE TESTAMENTIS

7.1 Militantis cuiusdam pater, cum falsam filii mortem audisset, aliis relictis heredibus decessit. filius reuersus, cognito patris errore, de paternis bonis apud c.v. contendit, omnibusque sententiis uictor recessit. 2 Manni Carseolani, splendidi equitis Romani filius, a Sufenate auunculo suo adoptatus, testamentum ueri patris, quo praeteritus erat, apud centumuiros rescidit, quamuis in eo Tullianus, Pompei Magni familiaris, ipso Pompeio signatore, heres scriptus esset. 3 C. Tettium, infantem a patre exheredatum, Caetronia natum, diuus Augustus in bona paterna ire decreuit. 4 Septicia, mater Thracalorum Ariminensium, filiis irata, in contumeliam eorum, cum iam parere non posset, Publico admodum seni nupsit, testamento etiam utrumque praeteriit. quibus auditis, diuus Augustus et nuptias mulieris et suprema iudicia inprobauit. 5 Calpurnius Piso, praefectus urb., cum ad eundem Terentius ex octo filiis quos in adulescentiam perduxerat ab uno, in adoptionem dato, exheredatum se que-

7.3 c.v. Ρ : c.v.ulr Pc : centumuiros Mai || 4 recessit Ρ : discessit Kempf || 5 Manni Ρ : M. Anni Mai || 13 Thracalorum Ρ : Trachalorum Halm || 15 Publico Ρ : Publico Mai \ nupsit Pc : subsit Ρ || 16 quibus auditis Ρ : a quibus aditus Kempf II 18 eundem Ρ : eum Halm

5

10

15

20

EPITOMA

25

30

35

40

45

753

rellam detulisset, bonorum adulescenti possessionem dedit. Genucius quidam, Matris magnae Gallus, a Naeuio Anio in testamento nominatus, inpetrauit a Cn. Oreste, praetore urbano, ut in bona Naeuii ueniret. sed Aemilius Mamercus cos., interpellatus a Surdino patrono Naeui de hereditate, praetoriam iuris dictionem abrogauit, quod diceret Genucium neque uirorum partibus interponi posse neque mulierum. Q. Metellus, praetor urbanus, Vedilo lenoni bonorum Vibieni possessionem secundum tabulas testamenti petenti non dedit. Maenenius Agrippa, insanus habitus, utpote qui populo nummos sparserat, togamque uelut tragicam uestem in foro taxerat, testamento filiam instituit heredem; quod T. Longus, sanguine ei proximus, rescindere conatus, non potuit. Q. Metellus, cum Claudiorum familiae iunctus esset, Carrinatem solum reliquit heredem. Pompeius Beginus, uir transalpinae regionis, cum testamento fratris praeteritus esset, ad coarguendam iniquitatem eius testamentum suum rescidit, in quo fratrem suum ex maxima parte linquebat heredem. Q. Caecilius, L. Luculli amicus, cuius et beneficio ad maiorem gradum processerai, cum eum palam suum

6

7

8.1

3 4

5

2 1 adulescenti Mai : adulescenti Ρ || 22 dedit Ρ : < e i > dedit Kempf || 2 3 Gallus a Naeuio Pc : Gallussanae uio Ρ 8.33 M a e ( M e - Halm)nenius Agrippa Ρ : Tuditanus Mai || 35 t < r > a x e r a t Mai : taxarat Ρ || 36 T. Ρ : Ti. Halm || 38 iunctus Ρ : uinctus Kempf* || 42 rescidit Ρ : recituit Kempf || 4 4 et Ρ : et Kempf

754

6

7 8

9

IVLI PARIDIS

7.8.5-8.9

dictaret heredem, Pomponium Atticum in testamento adoptauit. itaque populus Romanus cadauer per uias reti circumdatum traxit. C. Marius Virinas, beneficio Augusti ad summos honores castrenses perductus, ne nomen quidem eius ta- 50 bulis testamenti inseruit. L. Valerius Heptacordus Cornelium Balbum accusatorem et inimicum suum reliquit heredem. T. Barrus Lentulo Spintheri decedens anulos suos perinde atque unico heredi tradidit, quem nulla ex 55 parte relinquebat heredem. M. Popilius senator Orium Galium moriens pro uetusto iure amicitiae uultu benigniore conspexit, unum etiam adsistentibus sibi osculatus. anulos quoque suos ei tradidit, cum alium reliquisset heredem. 60

46 dictaret Ρ : dictaret Mai in Ρ : om. Kempf || 48 reti Ρ : reti Halm || 49 Virinas Ρ : Vruinas Halm : Vrbinas Kempf || 52 Heptacordus Pc (duo uerba Ρ) : Heptacordus Mai || 57 Orium Ρ : Op

ium Kempf || 58 benigniore conspexit Ρ : benigno respexit Kempf || 59 adsistentibus Ρ : adsistentibus Mai : adsidentibus Kempf | osculatus Ρ : osculatus Gertz (Κ)

EPITOMA

LIBER

755

OCTAVVS

DE IVDICIIS

PVBLICIS

M. Horatius, interfectae sororis crimine a Tullo rege l.absol. 1 damnatus, ad populum prouocato iudicio absolutus est. Cum a Libone tr. pl. Sergius G a l b a pro rostris incre- 2 5 paretur, quod Lusitanorum magnam manum interposita fide praetor in Hispania interemisset, actionique tribuniciae M. Cato ultimae senectutis subscriberet, reus, nihil pro se recusans, filios suos populo commendare coepit, eoque facto mitigata contione absolutus est. 10 A. Gabinius, a C. M e m m i o accusatus, cum iam 3 damnaretur, seruatus est: nam cum se filius eius Sisenna genibus accusatoris subiecisset, petens ueniam, repulsus ab eo, excusso etiam anulo, spectantes mouit, et ita dimitti Gabinium placuit. 15 App. Claudius, ob amissam classem infesto populo 4 obiectus, cum effugere poenam nullo modo posset, beneficio subito coorti imbris dilato iudicio, postea non est accusatus. L. Piso, a Pulscho accusatus, effuso subito imbri 6 20 cum humi prostratus pedes iudicum oscularetur, os suum caeno repleuit; quod conspectum totam quaestionem ad clementiam transtulit. Q. Flauius, a C. Valerio aedile reus actus, cum xiiii 7 tribuum suffragiis damnatus esset, proclamauit se op25 primi innocentem. cui cum Valerius respondisset nihil sua interesse nocens an innocens periret, dummodo

1.4 Sergius Ρ : Seruius Kempf\\ 19 Pulscho Ρ : Puscho A1' : L. Claudio Pulchro Pc : Pulchro Mai

756

8

9

10

11

12

13

IVLI PARIDIS

8. l.absol.7- l.damn.8

periret, ceterae tribus, motae insolentia hominis, Flauium absoluerunt. C. Cosconium reum, Seruilia lege accusatum a Valerio Valente et iam damnationi propiorem, res una seruauit, quod poema accusatoris sui recitauit, in quo puerum ingenuum et uirginem ingenuam corruptos a se significabat. quae res ut innocenti Cosconio peperit excusationem. M. Atilium Calatinum, Soranorum oppidi proditione infamem, seruauit Q. Maximus socer, qui se adseuerauit si in eo crimine sontem ilium deprendisset, dirempturum fuisse adfinitatem. M. Aemilius Scaurus, repetundarum reus, propter uetustissimam nobilitatem et recentem memoriam patris absolutus est. Cotta, a P. Scipione Aemiliano apud iudices ad populum accusatus, septies dilato iudicio, octauo absolutus est, ne uideretur populus damnato Cotta non iudicium secutus sed accusantis auctoritatem. Calidius Bononiensis, in cubiculo mariti noctu deprensus, cum ob id adulterii diceret causam, adfirmauit se ob amorem pueri eius eo esse perductum. confessio quamuis falsa profuit iuueni: nam absolutus est. Cum parricidii causam duo Caelii dicerent, splendido Tarracinae loco nati, quod pater eorum Caelius in

30

35

40

45

50

2 7 hominis Mai : hominum Ρ [| 30 Valente Ρ : Valent i < n o > Kempf || 3 1 poema Pc : poena Ρ || 3 8 dirempturum Pc : di rem tuum Ρ || 4 2 - 4 3 apud iudices ad populum Ρ : ad populum Halm : apud populum Kempf || 4 4 - 4 5 judicium Ρ : iudicium < s u u m > Gertz || 52 Caelius Mai \ Coelius Ρ

EPITOMA

757

cubiculo quiescens, filiis in altero cubantibus lecto, erat occisus, postquam cognitum est illos aperto ostio 55 inuentos esse dormientes, absoluti sunt. L . Scipio post speciosissimum triumphum de rege damn. 1 A n t i o c h o ductum, perinde ac p e c u n i a m a b e o accepisset, damnatus est. C. Decianus, cum P. Furium pro rostris accusaret, 60 ausus de m o r t e Saturnini queri punitus est. Sex. Titius, uir populo gratus, quod Saturnini imagin e m domi suae h a b u e r a t , oppressus est. Claudia Appii soror, a ludis reuertens d o m u m , optauit ut frater suus reuiuesceret saepiusque consul fac65 tus m a g n a m urbis frequentiam minueret. o b id accusata d a m n a t a q u e est. M. Mundius Cn. Lollius L . Sextius triumuiri, quod ad incendium in sacra uia ortum extinguendum tardius uenerant, a tr. pi. damnati sunt. 70 P. Auilius triumuir a P. Acilio tr. pi. damnatus est, quod uigilias tardius circumierat. M. Aemilius Porcina a L . Cassio multa adfectus, quod nimis sublimem uillam suam extruxerat. Q u i d a m pueri sui nimio a m o r e correptus, rogatus 75 a b e o rure ut o m a s u m in c e n a fieri iuberet, bubula uenali non reperta, domito b o u e occiso desiderium eius explicauit, et o b id publica quaestione adflictus est.

2 3 4

5

6 7 8

65 minueret Pc : minuerat Ρ || 67 Mundius Ρ : Mundius Halm I Sextius Ρ : Sextilius Pc |[ 71 circumierat Mai : circumierant Ρ || 72 adfectus Ρ : adfectus Gertz (Κ) || 73 sublimem Ρ : sublime Kempf || 75 rure Ρ : ruri Kempf | cena Ρ : cena Halm || 77 explicauit Ρ : expleuit Halm

758

IVLI PARIDIS

8.1.amb.l-3.3

amb. 1

Apud M. Popilium Laenatem praetorem quaedam, quod matrem interemerat, dicta causa absoluta est, 80 quia constabat earn ueneno necatorum liberorum dolore commotam, quos auia filiae infensa sustulerat. 2 Mater familiae Zmyrnaea uirum et filium interemit, cum ab his iuuenem, quem ex priore uiro enixa fuerat, occisum conperisset. quam rem Dolabella, impe- 85 rio Asiam obtinens, ad Areopagitarum cognitionem remisit, qui inspecta causa et accusatorem et ream post centum annos ad se reuerti iusserunt. DE PRIVATIS IVDICIIS

2.1 Claudius Centumalus, ab auguribus iussus altitudinem domus suae, quam in Caelio monte habebat, summittere, quia eis ex arce augurium facientibus officiebat, uendidit earn Calpurnio non indicata re. sed iussus Calpurnius domum demoliri, M. Porcium Catonem, 5 patrem inclyti Catonis, arbitrum cum Claudio sumpsit, et eum damnauit. 2 C. Visellius Varrò, graui morbo correptus, ccc nummorum ab Otacilia Laterensis expensa sibi ferri passus est, eo Consilio ut si decessisset, ab heredibus earn 10 summam peteret, quam legati genus esse uoluit. liberatus deinde ex illa ualetudine, petenti noluit reddere. cuius rei iudex sumptus, C. Aquilius secundum Visellium iudicauit.

80 causa Ρ : causa Gertz (Κ) 2.1 Centumalus Pc : Centualus Ρ || 3 facicntibus Ρ : capientibus Gertz (Κ) || 5 Porcium Ρ : om. Halm* |] 8 ccc Pc : ccc Ρ II 9 Laterensis Ρ : Laterensi Pc

759

EPITOMA

15

C. Titinius Minturnensis, Fannia uxore repudiata, 3 quod earn diceret inpudicam, a C. Mario coactus est ei dotem reddere. mulierem autem idem et crimen inpudicitiae sestertio nummo damnauit. haec est Fannia quae Marium, Minturnensi palude mersum, deductum 20 domum suam adiuuit. Quidam furti damnatus est qui equo, cuius usus illi 4 usque Ariciam commodatus fuerat, ulteriore eius municipi! cliuo uectus esset. Q V A E F E M I N A E P E R SE C A V S A S

DIXERINT

Maesta Sentinas rea causam suam, Tito Titiò praetore 3.1 iudicium cogente, máximo populi concui*su egit, et quia sub specie feminae uirilem animum gerebat, Androgyne adpellata est. 5 C. Afrania, Licini Bucconis senatoris uxor, prompta 2 ad lites contrahendas pro se semper egit, et ob id inprobae feminae uulgo C. Afraniae dicuntur. Hortensia, Q. Hortensi filia, cum ordo matronarum 3 graui tributo a triumuiris esset oneratus, causam femi10 narum apud triumuiros et constanter et feliciter egit.

16 diceret Ρ : duxerat Gertz (Κ) || 17 et crimen Ρ : crimine Mai : et crimne Halm : in crimne nel o b crimen Gertz {1892) II 19 m e r s u m Ρ : < e > m e r s u m Kellerbaiter tit. p e r Ρ : p r o Kempf || 3.1 Maesta Ρ : Maesia Halm || 5 A f r a n i a Pc : Afrinia Ρ || 9 graui tributo Pc : om. Ρ

760

IVLI PARIDIS

8.4.1-6.2

DE SERVILIBVS

4.1 M. Agrii argentarli seruus Alexander, A. Fannii seruum insimulatus occidisse eoque nomine tortus, occidisse se confessus punitus est. breui deinde post tempore interiecto, is qui creditus fuerat occisus domum rediit. 2 P. Atinii seruus Alexander, cum in suspicionem C. 5 Flauii equitis Romani occisi uenisset, sexies est tortus. 3 Fuluio Flaco causam dicente, seruus eius, in quo tota quaestio nitebatur, octies tortus nullum omnino uerbum quo dominus perstringeretur emisit. Q V I B V S T E S T I B V S C R E D I T V M NON SIT

5.1 In Q. Pompeium filium, repetundarum reum, Cn. et Quinto Seruiliis Caepionibus, item Q. et L. Metellis testimonium dicentibus non obsecundatum. 2 M. Aemilius Scaurus, in C. Memmium in C. Flauium in C. Norbanum testimoniis dictis, neminem eo- 5 rum potuit adfligere. 3 L. Crassus cum testimonium in M. Marceilum dixisset, ímpetu grauis exitu uanus adparuit. 4 Q. Metellus Pius L. et M. Luculli Q. Hortensius M. Lepidus, in C. Cornelium maiestatis reum testes ciuita- 10 ti, fidem non habuerunt.

tit. de seruilibus Ρ : de seruilibus Mai : de seruilibus Halm || 4.2 tortus Pc : ortus Ρ 5.1 filium Ρ : < A . > filium Kempf || 7 in Mai : im || 8 ímpetu P° : impetum Ρ || 9 et M . . . . Hortensius Ρ : om. Mai* : L. < . . . > Halm | M. (Lepidus) Ρ : M'. Halm || 1 0 - 1 1 ciuitati Ρ : ciuitati Mai : citati Kempf

EPITOMA

761

M. Ciceroni, c u m i u r a r e t P. C l o d i u m R o m a e a p u d 5 se fuisse, c u m ille flagitium incesti, q u o d B o n a e d e a e t e m p l u m et ingressas uastet s t u p r o p o p u l u s t u e r e t u r , 15 a b s e n a t u n o n c r e d i t u m . P. Seruilius Isauricus f o r u m p r a e t e r i e n s , c u m testes 6 in r e u m dari uidisset, constitit, d e i n d e sic orsus est: ' e g o hunc, iudices, qui c a u s a m dicit cuias sit a u t q u a m u i t a m egerit q u a m q u e m e r i t o a c c u s e t u r ignoro: illud 20 scio, c u m occurrisset mihi L a u r e n t i n a uia a d m o d u m a n g u s t o loco, e q u o d e s c e n d e r e noluit.' iudices r e u m , uix auditis ceteris testibus, d a m n a u e r u n t . QVI Q V A E IN A L I I S V I N D I C A B A N T IPSI COMMISERINT C. Licinius, c o g n o m i n e H o p l o m a c h u s , a p r a e t o r e s u o 6.1 postulauit ut patri s u o bonis t a m q u a m ea dissipanti i n t e r d i c e r e t u r , e q u i d e m q u o d p e t i e r a t i n p e t r a u i t , ipse, p a r u o post t e m p o r e m o r t u o sene, a m p l a m a b eo p e c u 5 n i a m relictam c o n s u m p s i t . C. Marius, c u m L. S a t u r n i n i u m oppressisset, q u o d 2 seruitia ad pilleum u o c a u e r a t , ipse p o s t e a , L. Sulla ur-

1 4 - 1 5 et ingressas . . . senatu Ρ : et ingressus, ut stupro polluer tueretur, ab senatu Mai : sic, sed polluus Novak (K) : et ingressu nast et stupro polluer, tueretur absenta u Gerii (K) : sic, sed om. una Kempf || 15 non Ρ : non Mai [| 18 cuias sit Pc : cui adsit Ρ tit. uindicabant Ρ : uindicarant Kempf || 6.1 suo Ρ : om. Mai* : nomen latere susp. Halm || 2 ut Ρ : ut Mai* j| 3 equidem Ρ : e quidem Halm \ petierat Mai : petierat quae Ρ : petierat que Walter {Phil. 1928. 323) j ipse Ρ : ipse Gertz (Κ) : ipse Kempf

762

IVLI PARIDIS

8.6.2-7.ext.2

bem inrumpente, ad auxilium seruorum pilleo sublato confugit. 3 C. Licinius Stolo, cum lege sanxisset ne quis ampli- 10 us d agri iugera possideret, ipse mille parauit, dissimulandique gratia dimidiam partem filio mancipauit, et ob id a M. Popilio Laenate accusatus damnatusque est. D E S T V D I O ET I N D V S T R I A

7.1 Cato, sextum et octogesimum agens annum accusatus, causam dixit, neque memoria tardatus neque lateris quassatus aegritudine neque oris haesitatione. idem iam senex et Graecas litteras didicit et iuris studio adtendit. 5 2 Porcius Cato ita doctrinae cupiditate flagrauit ut ne in curia quidem, dum senatus cogitur, temperaret sibi quominus Graecos libros lectitaret.· 4 Liuius Drusus, et aetatis uiribus et acie oculorum defectus, ius ciuile populo benignissime interpretatus 10 est. 5 Publilius senator et Lupus Pontius eq. R., celebres causarum actores, luminibus capti eadem industria forensia stipendia exsecuti sunt. 6 C. Crassus, cum in Asiam ad Aristonicum regem 15 debellandum cos. uenisset, tanta cura notitiam Graecae linguae conprendit ut earn, in quinqué genera diuisam, per omnes partes ac numéros penitus cogno-

7.3 haesitatione Ρ : haesitatione Kempf || 4 iuris Ρ : iuris Kempf [| 6 Porcius Ρ : pro eius Kempf || 11 est Pc : om. Ρ || 12 e.q.r. sic Ρ : eques R. Halm

EPITOMA

763

sceret, quaque lingua fuerat appellatus apud tribunal, 20 eadem decreta reddebat. Roscius nullum umquam populo spectante gestum, 7 nisi quem domi meditatus fuerat, ponere ausus est. Demosthenes, cum inter initia iuuentae artis suae ext. 1 primam litteram dicere non posset, oris sui uitium tan25 to studio expugnauit ut ea a nullo expressius referretur. deinde propter nimiam exercitationem continuandi ad maturum et gratum sonum auribus perduxit. lateris etiam firmitate defectus, uires a labore mutuatus est: multos enim uersus uno spiritu conplecteba30 tur, eosque aduersa loca celeri gradu scandens pronuntiabat, ac uadosis locis insistens declamationes fluctuum fragoribus obluctantis edebat. fertur quoque ore insertis calculis multum ac diu loqui solitus. Pythagoras, petita Aegypto litteris gentis eius adsue- 2 35 factus, inde ad Persas profectus magorum prudentia formatus, Cretam et Lacedaemoniam nauigauit, quarum moribus et legibus inspectis ad Olympicum certamen descendit, cumque multiplicis scientiae specimen exhibuisset, philosophus uocatus primus, quia iam sa40 pientes dicebantur, Italiam petit, cuius ardentem rogum plenis ueneratione oculis Metapontus aspexit.

22 p o n e r e Ρ : p < r > o m e r e Kempf (sic Schulze ad Val.) || 23 D e m o s t h e n e s Pc : D e m o s t e n e s Ρ || 2 6 - 2 7 nimiam . . . continuandi Ρ : nimiam exercitatione continua Kempf || 32 obluctantis e d e b a t sic scripsi : obluctanti s e d e b a t Ρ : obluctantibus e d e b a t Ρ || 33 ore Ρ : ori Halm | solitus Ρ : solitus < q u o u a c u u m esset solutius> Kempf || 36 Lacae(-ce- F c ) d a e m o n i a m Ρ : Lacedaem o n a Kempf

764

3

4

5

6

7

IVLI PARIDIS

8.7.ext.3-7.ext.l6

Plato, patriam Athenas praeceptorem Socratem sortitus, Aegyptum peragrauit. a sacerdotibus eius gentis geometriae multíplices numéros et caelestium obseruationum rationem percepii, deinde in Italiam transgressus, ut ab Archyta Tarentino, a Timaeo et Arione et Echecrate Locris Pythagorae praecepta acciperet, altero etiam et octogensimo anno decedens sub capite Sophronis mimos habuisse fertur. Democritus, cum diuitiis censeri posset, quae tantae fuerunt ut pater eius Xerxi et exercitui epulum daret, quo magis uacuo animo studeret, parua summa retenta Patrimonium suum patriae donauit, et ipse Athenas secessit. Carneades, qui lxxxx annis philosophatus est, cum cibi capiendi causa recubuisset, cogitationibus inhaerens manum ad mensam porrigere oblitus est, donec eum Melissa, quam uxoris loco habebat, admoneret. Idem cum Chrysippo disputaturus, elleboro se ante purgabat ad expromendum ingenium suum. Anaxagoras, studiorum causa peregrinatus, tandem patria repetita possessiones suas desertas uidit et 'non essem ego' inquit 'saluus, si hae non perissent.' Marcellus, captis Syracusis, cum uitam Archimedi cessisset, ille inter tumultum formas quasdam describens, cum esset adtentior inuestigandi cupiditate quod requirebat, domum eius intrantibus ut bona diriperent, interrogatus ab uno quinam esset, protecto mani-

42 Socratem Ρ : Socraten Mai* || 43 peragrauit Ρ : peragrauit Kempf | gentis Ρ : om. Mai* || 46 Tarentino Ρ : Tarenti Kempf || 51 Xerxi et Ρ : Xerxis Gertz ( Κ ) || 65 cessisset Ρ : cessisset Halm || 68 protecto Halm : proiecto Ρ

45

50

55

60

65

EPITOMA

765

bus puluere, 'noli' inquit 'hoc disturbare', a c perinde 70 quasi neglegens imperium uictoris interrogantis obtruncatus est. Socraten constat aetate prouectum fidibus tractan- 8 dis operam dedisse, satius esse dicentem eius artis usum uel sero quam numquam percipere. 75 Isocrates nobilissimum librum qui panathenaikos in- 9 scribitur quartum et nonagensimum agens annum, ita ut ipse significat, scripsit. Chrysippus octogensimo anno inceptum opus reli- 10 quit undequadragensimum logicon. 80 Sophocles centesimum agens annum Oedipoda fa- 12 bulam scripsit admirabilem. Simonides poeta octogensimo se anno et docuisse carmina et in e o r u m certamen descendisse gloriatur. Solo cotidie se aliquid discentem senescere aiebat. 85 itaque cum in supremo die premeretur, adsidentibus amicis et quadam de re sermonem habentibus, caput erexit, interrogatusque quapropter id fecisset respondit 'ut cum istud quidquid disputatis percepero, moriar.' 90 Themistocles, maxima rerum cura districtus, omnium tarnen ciuium suorum, Cyrus omnium militum nomina tenebat. Mithridates uiginti duarum linguarum notitiam habuit.

13 14

15 16

75 panathenaikos P° : sic, sed -kas Ρ : Παναθηναϊκός Halm || 78 Chrysippus Pc : Chrisippus Ρ || 79 logicon Ρ : Λογικών Halm II 84 discentem Halm : discentem Halm | aiebat Ρ : icebat Halm* || 85 in Ρ : im Mai : del. Kempf |( 90 districtus Pc : destrictus Ρ || 91 suorum Ρ : suorum Mai

766

IVLI PARIDIS

8.8.1 -lO.ext.l

D E OTIO 8.1 Scipio et Laelius animis remissioribus cum communiter adquiscerent, constat eos Caietae litoribus conchylia et umbilicos lectitasse. 2 Scaeuola optime pila lussise traditur; alueo quoque et calculis uacasse dicitur. 5 ext. 1 Socrates, interposta harundine cruribus suis, cum paruolis filiis ludens ab Alcibiade uisus est. Q VANTA VIS E L O Q V E N T I A E E T PRONVNTIATIOÑ 9.1 Regibus exactis, plebs dissidens a patribus cum secessisset, a Maenenio Agrippa ad meliora Consilia reuocata est. 2 Missi a Cinna et Mario milites ad M. Antonium occidendum, sermone eius obstupefacti, destrictos iam 5 gladios continuerunt. quibus digressis, P. Annius, expers Antonianae eloquentiae, ministerium peregit. ext. 1 Pisistratus tantum in eloquentia praestitit ut ei, Solone contra dicente, Athenienses regium Imperium, oratione capti, permitterent. 10 2 Pericles, Anaxagorae auditor, in tantum enituit eloquentia ut cum adhuc iuuenis a quodam sene in contione auditus esset, 'non dissimilis hic' diceret, 'Athe-

8.1 animis remissioribus Ρ : animi remissionibus Halm || 7 uisus Ρ : risus P° tit. eloquentiae et pronuntiatioñ Ρ : eloquentia et pronuntiatione Mai : sie, sed Kempf || 9.2 Maenenio Ρ : Menenio Halm || 5 destrictos Pc : destrictus Ρ || 8 in Ρ : del. Kempf: in ante tantum Heraeus (1893) || 12-13 contione Mai : contionem Ρ || 13-14 Athenienses I" : Atheniensis Ρ

EPITOMA

767

nienses, Pisistrati, et c a u e r e ergo hunc uos ciuem 15 oportet.' Hegesias, Cyrenaicus philosophus, tarn manifeste 3 mala uitae r e p r a e s e n t a b a t ut multos cupidos mortis faceret. itaque a P t o l e m a e o rege ulterius h a e c disserere prohibitus est. 20 C. Gracchus, adulescens flagrantis ingenii, quotiens 10.1 contionaretur, seruum prope se musicae artis peritum statuebat, qui occulte e b o r e a fistula pronuntiationis eius m o d o s formabat. Q. Hortensius, plurimum in corporis d e c o r o motu 2 25 repositum credens, p a e n e plus studii in e o l a b o r a n d o q u a m in ipsa eloquentia inpendit. itaque constat A e s o pum et R o s c i u m , ludicrae artis peritissimos, ilio causam agente f r e q u e n t e r adstitisse. M . C i c e r o utriusque rei curam egit, ideoque obicit 3 30 in ea oratione q u a m pro Gallio habuit M . Calidio accusatori, quod p r a e p a r a t u m sibi a r e o u e n e n u m adfirmans rem ipsam remisso uultu egerit. itaque sic ait: 'tu istud, M . Calidi, nisi fingeres, sic a g e r e s ? ' D e m o s t h e n e s pronuntiationis curam m a x i m a m egit, ext. 1 35 ideoque interrogatus quidnam esset in dicendo efficacissimum, hypocrisim respondit. itaque Aeschines, cum propter iudicialem ignominiam relictis A t h e n i s R h o d u m petisset, atque ibi rogatu ciuitatis suam prius

14 et Ρ : et. Gertz (Κ) [| 17 mala Pc : malae P. ut uid. 10.25 laborando Ρ : laborando Halm || 27 Roscium ! x : Ostium Ρ II 2 7 - 2 8 causam Ρ : causas Kempf || 31 praeparatum Pc : praeparatam Ρ || 33 istud P° : his iüd Ρ | nisi Pc : si Ρ II 36 respondit P° : rei spondit Ρ || 38 suam Mai : suae Ρ

768

IVLI PARIDIS

8.10.ext.l-12.1

in Thesiphontem, deinde Demosthenis pro eodem orationem recitasset, admirantibus cunctis 'quid, si' inquit 40 'ipsum audissetis?' DE E F F E C T V ARTIVM 11.1 Sulpicius Galus, homo eruditus, cum L. Pauli bellum aduersus Persen regem gerentis legatus esset, ac sera nocte subito luna defecisset, territus uelut monstro cum stuperet exercitus, de caeli ratione et siderum natura disputando alacrem in aciem dimisit. 5 2 Spurinna haruspex praedixerat C. Caesari ut próximos XXX dies fatales caueret, quorum ultimus erat idus Martiae. eo die cum forte uterque mane in domum Domitii Caluini ad officium conuenisset, Caesar Spurinnae 'ecquid scis' inquit 'iam idus Martias uenisse?' 10 at is 'ecquid seis illas nondum praeterisse?' ext. 1 Cum obscurato repente sole Athenienses angerentur, Pericles processit in medium et quae ab Anaxagora praeceptore acceperat, id eis disseruit, nec ulterius trepidare ciues suos passus est. 15 2 Alexander pingi se ab uno Apelle et fingi a Lysippo 4

tantummodo uoluit. Gratiam Praxiteles quam fecit ac posuit in tempio Cnidiorum quidam iuuenis adamauit.

39 Thesiphontem Ρ : Ctesiphontem Mai 11.1 Galus Ρ : Gallus P° || 2 sera Ρ : sera Halm || 10 ecquid Pc : et quid P; sic etiam u. 11 || 14 id Ρ : del. Busch : di Gertz (Κ) : ea Schnetz (1904, 27) it Walter (Phil. 1925, 441) : id Krohn (JAW 1928, 88) || 18 Gratiam Ρ : Venerem Kempf

EPITOMA 20

769

E q u u s a pictura e q u a e pictae motus adhinniit. Canis pictum c a n e m adlatrauit. Taurus ad a m o r e m a e n e a e uaccae Syracusis conpulsus est. Q V A E N V L L A A R T E F I E R I POSSVNT E u p h r a n o r , cum A t h e n i s duodecim deos pingeret, 5 Neptuni iam imagine q u a m poterat e x c e l l e n t e r facta, I o u e m aliquanto augustiorem praesentare non potuit.

Q u i d a m pictor, i m m o l a t a e Iphigeniae tabulam pin- 6 5 gens, c u m V l i x e m M e n e l a u m c e t e r o s circa tristes fecisset, in A g a m e m n o n e uultum patris e x p r i m e r e non potuit; itaque caput eius ueste texit. P r a e c i p u a e artis pictor, c u m e q u u m a b exercitatione 7 u e n i e n t e m uidisset, pingere adgressus, naribus spumas 10 adicere cupiens cum moraretur, ira accensus sphongeam omnibus inbutam coloribus, forte iuxta se positam, adprendit et ueluti corrupturus opus suum tabulae inmisit. fortuna ad ipsas equi nares directam desiderium pictoris coegit explere. 15 Q. S c a e u o l a , legum certissimus lator, quotienscum- 12.1 que de iure praediatorio consulebatur, ad Furium et ad Cascellium, quia huic sapientiae dediti erant, con-

20 equus . . . adhinniit Pc : sic, sed equus a Ρ : om. Mai* tit. quae . . . possunt Ρ : quae . . . posse Kempf || 1 Euphranor Pc : Euhanor Ρ || 3 praesentare Ρ : praesentare Kellerbauer |] 6 uultum Ρ : luctum Kempf || 8 equum Pc : aequum Ρ || 1 0 - 1 1 sphongeam Ρ : spongiam Mai : spongeam Halm || 1 2 - 1 3 inmisit Ρ : inlisit Kempf || 13 fortuna Ρ : fortuna Gertz (Κ) 12.16 praediatorio Ρ : praetorio Pc

770

IVLI PARIDIS

8.12.1-13.ext.7

sultores reiciebat, ab eis id negotium aptius explicari posse confitendo. 1 Plato conductores uiae sacrae, de modo et forma 20 eius secum sermonem conferre conatos, ad Euclidem geometram ire iussit, scientiae eius cedens. 2 Philo architectus, cum Athenis armamentarium fecisset, ita facunde rationem reddidit ut disertissimus populus non minorem laudem eloquentiae eius quam 25 arti tribueret. 3 Quidam, sutore de sura disputare incipiente, supra plantas ascendere uetuit. DE SENECTVTE .1 M. Valerius Coruinus centesimum annum expleuit, cuius inter primum et sextum consulatum xlvi anni intercesserunt, cum tarnen ille uiribus sufficeret. 2 Metellus et ipse c annos expleuit, et iam senex pontifex maximus creatus numquam in sacrificio tremu- 5 lam manum gessit. 3 Q. Fabius Maximus duo et sexaginta annis auguratus sacerdotium sustinuit. 4 M. Perperna omnibus quos in senatum consul uocauerat, septem tantum modo quos censor legerat re- 10 lictis, defunctus est.

20 uiae Ρ : arae Kempf || 27 sutore . . . incipiente Ρ : sutore . . . incipiente Halm 13.3 ille Ρ : ille < . . . > Kempf : ille . . . posuit Gertz (Κ) || 37 inauratas Ρ : auratas Mai* |] 38 Amphiaraum Pc : Amphi arauit, ut uid., Ρ || 43 Olympiae Ρ : Olympiam uel Olympia Halm

776

IVLI PARIDIS

9.1.1-l.ext.4

LIBER NONVS DE LVXVRIA ET LIBIDINE

1.1 C. Sergius Orata pensilia balinea primus facere instituit, deinde calidas aquas pensiles fecit, idem aestuariis intercipiendo fluctus piscium greges separatim molibus inclusit. aedificiis etiam spatiosis deserta ad id tempus ora Lucrini lacus pressit, ut recentiore usu conchyliorum frueretur. 2 Aesopi tragoedi filius cantu commendabiles auiculas, ingentibus emptas pretiis, pro ficedulis ponebat, acetoque liquatos magnae summae uniones exsorbebat. 4 Cn. Domitius L. Crasso, altercatione orta, obiecit quod columnas Hymetias in porticu domus haberet. quem continuo Crassus quanti ipse domum suam aestimaret interrogauit, atque ut respondit 'HS. lx', 'quo ergo' inquit 'earn minoris fore existimas si decern arbusculas inde succiderò?' 'ipso' inquit Domitius 'HS. xxx.' tunc Crassus 'uter igitur Iuxuriosior est, egone, qui decern columnas centum milibus nummorum emi, an tu, qui decern arbuscularum umbram HS. xxx aestimas?' 5 Metellus Pius, cum in Hispaniam uenisset, ab hospitibus ture se et aris excipi patiebatur, aulaeis contectos parietes laeto animo intuebatur, ingentibus epulis

1.6 conchyliorum P° : concyliorum Ρ || 7 - 8 auiculas F : auclas Ρ |[ 12 Hymetias Ρ : Hymettas Halm : Hymetias Kempf II 14 HS Ρ : del. Pc : HS Pcmg\ sic etiam infra uu. 16, 19, nisi ultimo loco nihil in margine scriptum || 14 quo Ρ : quo Halm || 21 se et aris P° : sectaris Ρ

5

10

15

20

EPITOMA

25

30

35

40

45

777

ludos inponebat, cum palmata ueste conuiuia celebrabat, dimissas lacunaribus aureas coronas uelut caelesti capite recipiebat. Domus Curionum ita se degenerauit ut HS. de aeris alieni haberet, contractum famosa iniuria. P. Clodii iudicium quanta luxuria et libidine abundauit! in quo, ut nocens reus absolueretur, noctes matronarum magna summa emptae iudicibus erogatae sunt. Gemellus, tribunicius uiator, flagitiosum conuiuium Metello et Scipioni consulibus ac tribunis plebis conparauit: lupanari enim domi suae instituto, Muniam et Flauiam matronas et nobilem puerum Saturninum prostituit. Catilina, amore Aureliae Orestillae correptus, cum unum impedimentum quominus nuptiis iungeretur uideret filium suum, ueneno sustulit, protinusque eam duxit uxorem. Campana luxuria tanta fuit ut inuictum armis Hannibalem ad somnum deliciasque resolueret. Volsiniensium urbs, caput Etruriae, in tantum luxuria deperiit ut seruorum de se inpotentissimae dominationi subiecerit. Antiochum Syriae regem imitatus in luxuria, exercitus magna ex parte áureos clauos crepidis subiecit, et argentea uasa ad usum culinae conparauit, et tabernacula textilibus sigillis adornauit.

23 inponebat Ρ : inponebat Halm || 24 dimissas Ρ demissas Halm || 26 HS Ρ : del Pc, ut uid. || 34 domi Ρ domi Mai* || 38 iungeretur Ρ : iungeretur Busch 42 deliciasque Pc : deliciarum Ρ | resolueret Ρ : euocaret Ρ 4 8 - 4 9 ad . . . tabernacula Ρ : om. Mai*

: : || ||

6 7

8

9

ext. 1 2

4

778

IVLI PARIDIS

9.1.ext.5-2.ext.4

5

Ptolemaeus Physcon sororem natu maiorem, com- 50 muni fratri nuptam, sibi nubere coegit. postea deinde filia stuprata, ipsam dimisit ac puellam duxit. 6 Aegyptii, ductu Archelai aduersus A. Gabinium moenibus urbis egressi, cum castra uallo atque fossa cingere iuberentur, subclamauerunt ut id opus publica 55 pecunia faciendum locaretur. 7 Cyprii reginas suas mulierum corporibus uelut gradibus instructis, quo mollius uestigia pedum ponerent, currus conscendere patiebantur. DE CRVDELITATE

2.1 L. Sulla quattuor legiones contrariae partis in publica uilla, quae iuncta campo Martio erat, iussit occidi. item quinqué mil Praenestinorum, euocata per P. Cethegum, obtruncauit, iiii dee proscripsit. Idem M. Marium praetorem, per ora uulgi ad sepul- 5 chrum Lutatiae gentis tractum, per singulos artus puniens, mori coegit. Idem M. Praetorium, quod ad Marii supplicium exanimis ceciderat, continuo ibi mactauit. 2 Idem caput M. Antonii abscisum inter epulas laetus 10 tenuit, atque etiam P. Annium, qui id adtulerat, in sinum suum recepit.

50 Physcon Ac ('.u.') : Phynycon Ρ || 52 filia Ρ : filia Kempf 2.3 item Ρ : idem Kempf | mit Pc : om. Ρ | Praenestinorum Ρ : Praenestinorum Kempf \\ 7 Praetorium Ρ : Plaetorium Kempf || 10 idem Ρ : exemplum post mactauit excidisse susp. Halm : idem §1 adiunxit Kempf, 'ita fere supplend. : C. Marii erutos ciñeres in Aniensis alueum sparsit. C. Marius'

EPITOMA

779

Idem C. Caesarem consularem apud seditiosissimi hominis Varii bustum occidit. 15 Damasippi iussu praetoris principum ciuitatis capita hostiarum capitibus permixta sunt, eiusdem imperio Carbonis Arbinae truncum corpus patíbulo gestatum est. Munatius Flaccus, nominis Pompeiani defensor, cum 20 a Caesare in Hispania, inclusus moenibus Ateguensibus, obsideretur, omnes eius oppidi ciues quos studiosiores Caesaris senserat iugulatos e mûris praecipitauit. Carthaginienses Atilium Regulum palpebris resectis 25 machina inclusum, in qua undique praeacuti stimuli eminebant, necauerunt. eadem milites nostros captos nauibus substrauerunt obterendos. Hannibal, in ilumine Igillo corporibus Romanis ponte facto, exercitum traduxit. 30 Idem captiuos nostros, oneribus et itinere fessos, ima pedum parte succisa relinquebat. quos uero in castra perduxerat, paria fere fratrum et propinquorum iungens, ferro dimicare cogebat. Mithridates una epistula lxxx ciuium Roma35 norum in Asia per urbes dispersa iussit occidi. Zisemis, Diogyridis Thraciae regis filius, uiuos homines medios secare consuerat, et parentes liberorum uesci corporibus cogebat.

17 A r b i n a e Pc : A r b o n a e Ρ : A r u i n a e Mai || 2 1 q u o s Pc : q u o Ρ II 26 e a d e m Ρ : e a d e m usi crudelitate Ρ1' (ut nid.) || 28 Igillo Pc : Igilo Ρ : rgello Halm || 31 ima Gertz (Κ) : iam Ρ II 34 Mai : om. Ρ || 36 Zisemis Ρ : Zisemis Kempf

3

4

ext. 1

2

3 4

780 5

6

7

8 9

IVLI PARIDIS

9.2.ext.5-3.4

Ptolemaeus Physcon filium suum, nomine Memphilitem, quem ex Cleopatra, eadem sorore, sustulerat, in conspectu suo occidi iussit, et protinus caput eius ac pedes praecisos, in cista chlamyde opertos, pro muñere natalicio matri misit. Idem, cum uideret quanto sui odio patria teneretur, timori remedium scelere quaesiuit: frequens enim iuuentute gymnasium incendit. Ochus, qui postea Darius appellatus est, obstrictus iure iurando ne quem ex coniuratione ea quae Septem magos cum eo oppresserai aut ueneno aut inopia necaret, crudeliorem mortis rationem excogitauit: septum enim altis parietibus locum ciñere conpleuit, superpositoque tigno prominente benigne cibo et potione exceptos in eo conlocauit, e quo somno sopiti decidebant in illam congeriem. Ochus Artaxerxes sororem atque eandem socrum suam uiuam capite defodit, patruum cum centum filiis ac nepotibus iaculis confixit. Athenienses Eginensium iuuentutis pollices absciderunt, ne secum classe contenderent. Saeuus et ille aenei tauri inuentor, quo inclusi subditis ignibus longo cruciatu mugitus edere cogebantur. quod opus primus artifex inclusus merito dedicauit.

40 sorore Ρ : sorore Mai || 47 obstrictus Ρ : obstrictus Persis Pc || 49 u e n e n o Ρ : cui aut> u e n e n o Gertz ( Κ ) II 5 0 - 5 1 septum Halm : septum Ρ || 53 conlocauit Ρ : conlocabat Gertz (Κ) || 55 Ochus Ρ : Ochus Gertz (K) || 58 Eginensium Pc : Egitensium Ρ : eginensium Mai | iuuentutis Ρ : iuuentuti Kempf || 60 inuentor Pc : inuentos Ρ

40

45

50

55

60

EPITOMA

781

Quosdam barbaros ferunt mactatarum pecudum in- 11 testinis et uisceribus egestis homines inserere, ita ut 65 capitibus tantummodo emineant. DE IRA AVT O D I O

Cum aduersus Hasdrubalem Liuius Salinator missus esset, Fabio monente ne temere committeret aciem, respondit primam se occasionem pugnae non omissurum, interrogatusque quid ita tam festinanter manum 5 conserere uellet, 'ut quam celerrime' inquit 'aut gloriam ex hostibus uictis aut ex ciuibus prostratis gaudium capiam.' miscuit tune ira uirtutem, repentis et iniustam damnationem et triumphi gloriam quaerentis. C. Figulus, consulatum non adeptus, cum ad eum 10 postero die consulendi causa multi uenissent, sic praefatus: 'an uos consulere scitis, consulem facere nescitis.' Cum quidam Cn. Flauius humillimae sortis praetor factus esset, plurimi e nobilibus anulos proiecerunt, 15 phaleras equis detraxerunt, tamquam indignis darentur magistratus. Manlio Torquato ex Latinis et Campanis referenti uictoriam nemo iuuenum occurrit, quod is filium suum securi percusserat.

3 . 7 - 8 ira uirtutem repentis . . . triumphi Mai : sic, sed repentis Ρ : ira repentis iniustam damnationem et uirtutem triumphi Gertz (Κ) : ira et uirtutem repentis . . . Kempf || 10 sic Ρ : omnes dimisit sic P1 (ut uid.) : dimisit sic Halm || 11 uos Ρ : nos Gertz (Κ) | consulere Pc : consolare Ρ |] 14 anulos Ρ : anulos áureos Pc (ut uid.) ]] 18 nemo Ρ : cum seniores omnes letantes occurrerent nemo Pc (ut uid. )

3.1

2

3

4

782

5

7

ext. 1

2 3

IVLI PARIDIS

9.3.5-5.2

Equitatus Romanus Fabi cos. ad hostium copias persequendas, memor agrariae legis ab eo inpeditae, non ei obsecutus est. Appii exercitus uoluntaria fuga terga hosti dédit, ne triumphum quaereret imperatori, memor patrem eius infensum populo fuisse. Metellus, tota paene Hispania subacta, Q. Pompeium consulem, inimicum suum, successorem sibi mitti cum audisset, omnes qui militia uacare uolebant dimisit, horrea custodibus remotis rapinae praebuit, arcus et sagittas Cretensium frangi iussit, elephantis cibaria dari uetuit. Alexander, iratus Lysimacho, leoni eum obiecit; idem Critum hasta traiecit, et Callisthenes ab eodem mori iussus est. Hamilcar quattuor filios inpubes catulos leoninos se in perniciem populi Romani alere dicebat. Hannibal, significare cupiens quantum inter se Carthago et Roma dissiderent, inflicto in terram pede suscitatoque puluere, tum finem belli inter eas fore dixit cum alterutra urbs in puluerem esset redacta. DE AVARITI A

4.1 Cum admodum locupleti L. Minucio Basilio falsum testamentum quidam subiecisset, eiusque confirmandi gratia Crassum et Q. Hortensium, quibus Minucius

20 Fabi Ρ : Fabi Gertz ( Κ ) || 2 0 - 2 1 persequendas Ρ : persequendas Halm || 26 subacta I* : om. Ρ || 33 Critum Pc : Critem Ρ : Clitum Halm 4.1 Basilio Ρ : Basilio Pc : Basilo Halm || 3 Crassum Ρ : Crassum Kempf

20

25

30

35

40

EPITOMA

783

ignotus erat, h e r e d e s inseruisset, q u a m q u a m euidens 5 fraus erat, tarnen uterque, pecuniae cupidus, facinoris alieni m u n u s n o n repudiauit. Quintus Cassius in Hispania Silium et Calpurnium, 2 occidendi sui gratia cum pugionibus deprehensos, quinquagies a b hoc sestertium .Θ. sexagies ab ilio pacΙΟ tus dimisit. Septimuleius C. Gracchi familiaris caput pilo fixum 3 tulit, quia Opimius consul auro id se r e p e n s u r u m edixerat. Ptolemaeus rex Cypriorum, cum se p e r i t u r u m o b ext. 1 15 nimias diuitias uideret, quod eas anxiis sordibus conquisterai, inposita omni pecunia nauibus in altum processit, ut in m a r e abiceret. deinde detractus auaritia insita, non sustinuit propositum exsequi. DE SVPERBIA ET IMPOTENTIA

M. Fuluius Flaccus cons., M. Plautii Hypsaei collega, 5.1 cum perniciosissimas reip. leges introduceret, senatu m o n e n t e ut incepto desisterei responsum non dedit. M. B r u t u s tr. pl., cum a Lucio Philippo cos. interpel- 2 5 latus cum contionatur fuisset, obtorta ceruice eum, e q u i d e m per clientem suum, in carcerem praecipitem egit.

7 Q u i n t u s Halm : Quintius Ρ : Q. Kempf || 9 .Θ. in ras. Ρ : orti. Mai* II 15 q u o d eas Ρ : q u a s Kempf || 17 detractus Ρ : retractus Gertz (Κ) 5.2 introduceret Pc : introducere Ρ || 3 desisteret Mai : resisteret Ρ || 4 Brutus Ρ : Drusus Gertz (Κ) |¡ 5 cum Ρ : d u m Kempf | contionatur Ρ : contionatus Pc : c o n t i o n a r e t u r π II 6 e q u i d e m Ρ : e q u i d e m Halm

784

3

4

ext. 1

2

IVLI PARIDIS

9.5.2-7.4

Idem, cum senatus ad eum misisset ut in curiam ueniret, 'quare non potius' inquit 'Hostiliam curiam, propinquam rostris, id est ad me uenit?' Cn. Pompeius balineo egressus, cum ante pedes suos prostratum Hypsaeum ambitus reum uidisset, iacentem reliquit, nihil aliud ilium agere dicens quam ut conuiuium suum moraretur. Idem P. Scipionem socerum suum, legibus obnoxium quas ipse tulerat, muneris loco ab iudicibus depoposcit. Cum ad M. Antonium triuuirum cenantem Caesetii Rufi senatoris caput esset adlatum, diu diligenterque considerato, 'ego hunc' inquit 'notum non habui.' Alexander Macedo fastidio Philippi Iouem sibi Hannonem patrem adsciuit. Idem instituía Persarum adsumpsit. spreto enim mortali habitu, diuinum imitatus est. Xerses, Graeciae bellum indicturus, adhibitis Asiae principibus, 'ne uiderer' inquit 'tantum meo usus consilio, uos contraxi: ceterum mementote parendum magis uobis esse quam suadendum.' DE

PERFIDIA

6.2 Ser. Galba, Lusitaniae conuocato populo, tamquam de commodis eius acturus, cviii iuuentutis, exuta armis, partim occidit partim uendidit.

9 inquit Ρ : inquit Gertz (Κ) | Hostiliam Ρ : < i n > Hostiliam Mai || 19 considerato Ρ : considerato < e o > Kempf II 2 2 enim Ρ : e t i < a > m Gertz (Κ) || 24 X e r s e s Ρ : X e r x e s Halm

10

15

20

25

EPITOMA

785

Cn. Domitius, iratus Bituito regi Aruernorum, per 5 conloquii simulationem arcessitum hospitioque exceptum, uinxit ac Romam deportandum curauit. Carthaginienses Xantippum, Lacedaemoniorum ducem, domum se reuehere simulantes, in alto merserunt. 10 Hannibal Nucerinos, hortatu suo cum binis uestimentís urbem egressos, uapore et fumo balineorum strangulauit. Idem senatum Acerranorum, extra moenia euocatum, in profundum puteum abiecit. 15 L. Equitium, qui se Ti. Gracchi filium simulabat tribunatumque cum L. Saturnino petebat, a C. Mario in custodiam coniectum populus eripuit; et Q. Metellum censorem lapidibus prosternere conatus est, quod is ab eo censum tamquam a Ti. Gracchi filio nolebat ac20 cipere, adfirmans Gracchum tres filios habuisse, e quibus unum in Sardinia stipendia merentem, alterum infantem Praeneste, tertium, post patris mortem natum, Romae decessisse. Populus Romanus conpetitorem Saturnini Nunnium, 25 ciuem integrum, occidit, ut adipiscendae potestatis facultas taetro homini daretur. Sempronium Asellionem, praetorem urbanum, a L. Cassio concitati creditores, quod is causam debitorum

6.6 R o m a m Ρ : R o m a m Mai* || 7 Xantippum Ρ : Xantippum Halm j Lacedaemoniorum Ρ : Lacedaemonium uel Lacedaemonium Gertz ( Κ ) : Lacedaemon k u m , exercituum su>orum Kempf || 11 urbem Ρ : urbe Mai* 7.15 ante hoc exemplum de ui et sedicione π : om. Ρ | L. Mai : L. Q. Ρ || 24 Nunnium Fx : nuntiatum Ρ

3

ext. 1

3

7.1 2

3

4

786

IVLI PARIDIS

9.7.4-9.3

susceperat, pro aede Concordiae sacrificantem, fuga in tabernula quam petierat discerpserunt. 30 mil. Rom. 1 Cum C. Mario lege Sulpicia ut aduersus Mitridatem bellum gereret decretum esset, Gratidius, ad Sullam missus accipiendarum legionum causa, a militibus occisus est. 2 Q. Pompeium cos., Sullae collegam, iussu senatus ad 35 exercitum Cn. Pompei missum, quem ille inuita ciuitate obtinebat, contendere ausum, ambitiosi ducis precibus corrupti, milites sacrificare incipientem mactauerunt. 3 C. Carbo, frater Carbonis ter consulis, dissolutam 40 disciplinam militarem rigidius adstringere conatus, ab exercitu occisus est. DE TEMERITATE

8.1 Africanus superior ex Hispania duabus quinqueremibus ad Syphacem traiecit. 2 C. Caesar, inpatiens legionis tardioris a Brundisio Apolloniam traiectus, seruili ueste se occultato nauicu-

29 fuga Ρ : ab ipsis aris fugere coactum π (sic Mai) : fugatum Halm : fuga salutem quaerere coactum Kempf : fuga facta Schnetz (1904, 28) || 30 tabernula . . . discerpserunt (sed penerat, corr. F) Ρ : br. q; tabernula quam p. latitantem d. Ac II 31 Mitridatem Ρ : Mitridatem Mai || 3 6 - 3 7 missum quem . . . contendere Ρ : quem . . . contendere Kempf : missum quem . . . contendere Gertz (Κ) || 3 7 - 3 8 pcibus Ρ : illecebris π || 3 8 - 3 9 mactauerunt P° : mactauerant Ρ 8.3 legionis Ρ : legionum Halm (u. símil ad legionum Ac) || 4 occultato Ρ : occultate Gertz (Κ) : occultane Kempf : occultado Stangl (1560)

EPITOMA

787

5 lam conscendit, et t e m p e s t a t e uexatus t a n d e m necessitati cessit. A . A l b i n u m , ciuem eximium, miles t e m e r e p r o p t e r 3 falsas et inanes suspiciones lapidibus obruit. Hannibal, A f r i c a m petens f r e t o adpulsus, d u m t a m ext. 1 10 p a r u o spatio Italiani Siciliamque inter se diuisam n o n credit, uelut insidiosum cursus rectorem interemit, postea cognita ueritate innocentiam gubernatoris absoluit. A t h e n i e n s e s decern imperatores, et quidem uictores, 2 15 quod militum corpora sepulturae non dedissent, necauerunt. DE

ERRORE

Heluius Cinna tr. pl., ex f u n e r e C. Caesaris d o m u m 9.1 petens, a populo discerptus est p r o Cornelio Cinna, cui erat infestus, q u o d cum adfinis Caesaris esset, inpiam de eo p r o rostris orationem habuisset. 5 C. Cassius, Tineio centurione misso ut specularetur 2 qui status M. Bruti esset tardiusque e o redeunte, interceptum credens et omnia piena uictorum, se occidit. Tolumnius rex Veientium, cum tesserarum p r o s p e r o 3 iactu per iocum conlusori dixisset 'occide', et forte Ro10 m a n o r u m legati interuenissent, satellites, errore uocis inpulsi, legatos occiderunt.

5 et Ρ : et Gertz (Κ) : et < m a r e Hadriaticum petiit, set> Kempf || 10 diuisam Ρ : diuisas Kempf || 11 rectorem Ρ : rectorem < P e I o r u m > Gertz (Κ) || 12 innoc e n t i a m Ρ : < e t > innocentia Kempf 9.5 T i n e i o Pc : T i n e o Ρ : Tiinio Halm || 6 qui Ρ : quis c P II 9 o c c i d e Pc : occidi Ρ

788

IVLI PARIDIS

9.10.1-11.ext.l

DE VLTIONE 10.1 M. Flauius tr. pi. ad populum de Tusculanis rettulit, quod eorum Consilio Veliterni et Priuernates rebellassent. deprecantibus Tusculanis, accidit ut ceterae tribus salutarem sententiam ferrent, Pollia tribus fecerunt magistratum. 5 2 Cum Hadrianus ciues Romanos Vticae morantes sordido uexaret imperio, et ob id uiuus ab eis esset exustus, nulla quaestio de ea re habita est. ext. 1 Thomeris caput Cyri abscisum in utrem humano sanguini repletum dimitti iussit, exprobans ei insatiabi- 10 lem cruorem. 2 laso Thessalus Taxyppo gymnasiarcho, a quibusdam iuuenibus pulsatum se questo, permisit ut aut tricenas dragmas exigeret aut denas plagas singulis daret. quo posteriores uindictae ei qui uapulauerunt, dolore com- 15 moti, Iasonem occiderunt.

10.2 Veliterni P° : Veleterni Ρ || 3 accidit Mai : ad(-tf^tigit Ρ II 4 Pollia Ρ : Polliae Pc : Popilia tribus iudicauit oportere eos publice uerberatos securi percutí inbellem multitudinem sub corona uenire quam ob causam Popilia tribus in qua plurimum postea Tusculani in urbem recepii potuerunt neminem umquam Polliae tribus fecit magistratum ne ad illam ullus honor suffragiis perueniret quae illis uitam ac libertatem quantum ipsa fuit ademerat π : sic, sed sola Pollia, om. Popilia . . . plurimum, potuerunt, ne . . . ademerat Mai || 9 Thomeris Ρ : Thamyris Pc : Thomyris Mai : Tomyris Halm || 10 dimitti Ρ : demitti Mai || 10-11 exprobrans . . . cruorem Ρ : om. Mai* : exprobrans . . . cruorim Kempf || 12 Taxyppo Ac : Taxiyppo Ρ : Taxippo Mai || 14 dragmas Ρ : dracmas Mai II 15 posteriores uindictae Ρ : posteriores uindicta uso Pc : posteriore uindicta uso Mai \ ei Ρ : del. π, ut uid.

EPITOMA

789

DICTA I M P R O B A AVT FACTA S C E L E R A T A

5

10

15

20

25

Tullia, cum carpento u e h e r e t u r et is qui iumenta agebat restitisset, ne super Ser. Tullii corpus induceret, ipsa supra id duci uehiculum iussit. C. Fimbria, cum id egisset ut Scaeuola in f u n e r e C. Mari iugularetur, p o s t q u a m e u m ex uulnere recreatum conperit, accusare a p u d p o p u l u m instituit, interrogatusque quod illi crimen obiecturus esset innocenti, 'hoc ipsum' inquit, 'quod parcius corpore telum recepit.' L. Catilina, M. C a t o n e incendium ab ipso excitatum dicente, 'sentio' inquit, 'et si illud a q u a non potuero, ruina restinguam.' Magius Chilo M. Marcello, amico suo, a C. C a e s a r e d a t u m spiritum sua m a n u eripuit, indignatus sibi ab eo q u e m q u a m amicorum praeferri. C. Toranius, triumuirorum partes secutus, proscripti patris sui, praetorii uiri, latebras centurionibus edidit. L. Iulius Annalis cum in c a m p u m ad quaestoria comitia filii descendens proscriptum se cognouisset, scelere nefarii iuuenis effectum est ut occideretur. Vettium Saisum proscriptum et latentem uxor interficiendum tradidit. Scipione A f r i c a n o patris et patrui m e m o r i a m gladiatorio m u ñ e r e Carthagine N o u a celebrante, d u o regis filii, n u p e r patre mortuo, in h a r e n a m processerunt de

1 1 . 2 - 3 super . . . ipsa Ρ : supra Ser. . . . ipsa Gertz (Κ) II 10 Catone PAC : Cicerone π || 18 Iulius Ρ : Vilius Halm || 21 Saisum Ρ : Saium Ac : Salassum Pc

11.1

2

3

4

5 6

7 ext. 1

790

IVLI PARIDIS

9.11.ext.l-12.ext.9

regno pugnaturi, nec eos Scipio a proposito mouere potuit. 2 Mitridates cum ipso patre bellum de dominatione gessit. DE MORTIBVS NON VVLGARIBVS

12.1 Tullus Hostilius, fulmine ictus, cum domo conflagrami. 2 Nuntiata clade quae apud lacum Thrasimenum acciderat, mater, sospiti filio facta obuia, in complexu eius expirauit. altera mater, cum falso filii nuntio maesta domi sederet, ad primum conspectum redeuntis exanimata est. 3 M. Iuuentius cos., Ti. Gracchi collega, cum in Corsica, quam nuper subegerat, sacrificaret, decretas a senatu nuntiantibus supplicationes ob res ab eo bene gestas, epistulas intento animo legens, caligine oborta . conlapsus, ante focum mortuus iacuit. 4 Q. Catulus, a Mario mori iussus, recenti calce inlito cubiculo multoque igne percalefacto se inclusum peremit. 6 Herennius Siculus haruspex, Gracchi amicus, cum eo nomine in carcerem duceretur, posti eius inflicto capite concidit. 7 C. Licinius Macer, Calui pater, repetundarum reus, dum sententiae dicerentur, maenianum conscendit et misit ad Ciceronem, qui id iudicium cogebat, ut dice-

28 Mitridates Ρ : Mitridates Mai 12.2 Thrasimenum Ρ : Thrasimenum Kempf || 4 falso Ρ : falso Halm | 7 M. F : M'. Halm : om. Mai* Il 8 decretas Ρ : decretas Kempf || 9 nuntiantibus Ρ : nuntiantes ante epistulas Mai : nuntiantis hic Halm || 12 Q. Ρ : om. Halm* || 15 Gracchi Ρ : < C > Gracchi Halm j| 19 dicerentur Ρ : diribentur Halm

5

10

15

20

EPITOMA

25

30

35

40

45

791

ret sua bona non posse hastae subici - se enim reum perisse, non damnatum - , et ita sudario ore et faucibus coartatis, incluso spiritu, morte poenam praecessit. Cornelius Gallus praetorius et T. Etherius eq. R. inter usum ueneris absumpti sunt. Coma Cleonis frater, dux latronum, perductus ad P. Rutilium cos., cum de uiribus et conatibus fugitiuorum interrogaretur, sumpto tempore ad se colligendum, caput operuit innixusque conpresso spiritu interiit. Aeschylus poeta in Sicilia, moenibus urbis in qua morabatur egressus, aprico in loco resedit. super quem aquila testudinem ferens, delusa splendore capitis - erat enim caluus - perinde atque lapidi testudinem inlisit; quo ictu Aeschylus peremptus est. Euripides, ab Archelai regis cena repeterfs domum, a canibus discerptus est. Sophocles, cum in certamen tragoediam dimisisset, ancipiti sententiarum euentu sollicitatus, tandem uictor, causam mortis gaudium habuit. Pindarus, cum in gymnasio, super gremium pueri quo unice delectabatur capite posito, quieti se dedisset, obiit. Milo Crotoniates, cum iter faciens quercum in agro cunéis adactam uidisset, diuellere conatus excussit cuneos, manibus oppressis a feris laceratus est.

27 Rutilium Ρ : Rupilium Halm || 29 innixusque Ρ : innixusque Kempf\\ 37 dimisisset Ρ : demisisset Halm || 38 euentu Ρ : euentu Gertz (Κ) | sollicitatus Ρ : sollicitus na Gertz (Κ) : sollicitus Kempf || 44 adactam Ρ : adactam Kempf || 4 4 - 4 5 excussit cuneos Ρ : excussis cunéis Gertz (Κ) : excussit cuneos Heraeus (1893) || 45 oppressis Ρ : onpressis Halm

8 ext. 1

2

4 S

7

9

792

IVLI PARIDIS

9.13.1-15.ext.2

DE V I T A E C V P I D I T A T E 13.1 Marcus Aquilius, cum gloriose extinguí posset, Mithridati turpiter seruire maluit. 2 C. Carbo cos., iussu Pompei ad supplicium ductus, quo diutius lucis usu frueretur, petit flebiliter ut sibi aluum releuare prius quam expiraret liceret. 5 3 D. Brutus a Furio, quem ad eum occidendum Antonius miserai, conpressus, gladio eius se subtraxit. QVAM E X Q V I S I T A QVIDAM C V S T O D I A VSI SINT ext. 2 Masinnissa rex, parum fide in pectoribus hominum reponens, custodia se canum uallauit. 4 Dionysius tyrannus metu tonsorum filias suas detondere docuit. quas ipsas, postquam adultae aetati adpropinquabant, instituit ut iuglandium nucum putami- 5 nibus barbam sibi et capillos adurerent, atque etiam cubicularem lectum lata fossa cinxit, in quem se ligneo ponte recipiebat. satellites barbaros et seruos habebat. DE SIMILITVDINE FORMAE 14.1 Pompeio Magno Vibius ingenuae stirpis et Publicius libertinus similes fuerunt. 2 Pater Cn. Pompei Menogenis coqui sui persimilis 3 fuit. Cornelius Scipio uictimario cuidam persimilis

13.1 Marcus Ρ : M'. Halm || 3 C. Ρ : C. Kempf || 4 petit Ρ : petit Kempf || 4 - 5 sibi aluum P° : saluum Ρ 1 Masinnissa Ρ : Masinissa Mai | fide Mai : fide Ρ || 3 - 4 detondere Ρ : se tondere Gertz (Κ) || 5 - 6 putaminibus Ρ : putaminibus Gertz (Κ) 14.3 Menogenis P° : Menogeni Ρ

EPITOMA

793

5 erat. Lentulus histrioni Spintheri similis fuit, Metellus Nepos Pamphilo tertiarum actori. Regi Antiocho unus ex aequalibus, nomine Artemo, persimilis fuit, quem Laodice uxor Antiochi, interfecto uiro, dissimulandi sceleris gratia in lectulo perinde ac 10 si ipsum regem conlocauit. Herophilus, ocularius medicus, tam similis Mario fuit ut sibi eum auum uindicare. Repertus est qui se diceret Sertorii filium. Extitit qui se Octauiae sororis Augusti diceret fili15 um. Quidam, Cornelio Sulla rerum potiente, domum Cn. Asiani Bionis inrupit, filiumque eius expulit, uociferando se filium eius esse. Caesar Augustus barbarum quendam, ob eximiam 20 similitudinem Cappadociae regnum adfectantem tamquam Ariathes esset, puniuit, cum ille Ariathes a M. Antonio esset occisus.

5 histrioni Spintheri Mai : histrionis Pintheri Ρ || 6 Pamphilo Mai : Panphili Ρ 15.12 uindicare Mai : uindicare Ρ || 21 A r i a t h e s (bis) Ρ : A r i < a r > a t h e s Mai

4 ext. 1

15.1 3 4 5

ext. 2

794

FRAGMENTVM

LIBER DECIMVS DE

PRAENOMINIBVS

1 Varrò Simplicia in Italia nomina fuisse ait, existimationisque suae argumentum refert quod Romulus et Remus et Faustulus neque praenomen ullum neque cognomen habuerint. qui ab eo dissentiunt, aiunt matrem eorum Ream Siluiam uocatam, auum Siluium Numito- 5 rem, fratrem eius Amulium Siluium, ac superiores Albanorum reges Capetum Siluium Agrippam Siluium, posterioresque duces Mettium Fufetum et Tutorem Cloelium uocatos. nec contenti his, ad Sabinos transgrediuntur: Titum Tatium, Numam Pompilium et pa- 10 trem eius Pompium Pompilium, eiusdemque regionis principes enumerant Pustulanum Lauranum, Volesum Valensium, Mettum Curtium, Alium Fumusilleaticum. e Tuscis recitant Lartem Porsinnam, ab Aequiculis

1 Varrò ad 30 di- et 91 ferunt adfinem in Ac, a Lupo scripta, exstant. ad quae citando siglo Ά' utor (Ac = ab Lupo ipso correctum) et indico quae non aut uix leguntur (u. p. XIV). tit. praenominibus Ρ : praenomine A || 1 Varrò PA : Varrò Gertz (Κ) | nomina fuisse Ρ : fuisse nomina A || 5 R e a m PA : R h e a m Pc || 5 - 6 Numitorem PA : Nomitorem Ac || 8 Mettium Pc : Mettum Ρ : sic etiam A, ut uid., sed u.l. || 8 - 9 T u t o [ . . . ] Cloelium A || 9 contenti P° : conti Ρ : c o n [ . . .]ti A || 9 - 1 0 transg r e d í . ,]tur Titum . . . P o [ . . ,]lium A || 11 Pompium Pompilium Ρ : P o m [ . . .]lium A : Pompum Pompilium Grotefend (ZAW 1843, 178) II 1 1 - 1 5 eiusdemque r[.. .](gem), nisi quod ex enumerant -era- u.l., A || 14 e Tuscis Halm : sic, sed unum uerbum Ρ : Etruscis Pc : Etruscis Mai : ex Tuscis dett. \ récitant Ρ : citant uel em citant Gertz (Κ) : re citant Traube (Kleine Schriften, 3.16) \ Porsinnam Ρ : Porsennam ed. Mog.

D E PRAENOMINIBVS

795

15 S e p t i m u m M o d i u m , primum r e g e m e o r u m , et Fertor e m R e s i u m , qui ius fetiale constituit. in hune m o d u m Varronis sententia subruitur. R o m a n o s autem arbitrandum est m a x i m e a b A l b a - 2 nis et Sabinis multiplicandorum n o m i n u m consuetudi20 n e m traxisse, quoniam a b illis orti sunt, omnia autem q u a e ad unum q u e m q u e nostrum definiendum excogitata sunt e a n d e m uim significandi hominis obtinent. quod + proprietatem + dicitur, hoc distat, quia e o gens cognoscitur, ideoque dicitur gentilicium. c e t e r a 25 ordine uariantur: nam quod praeponitur p r a e n o m e n , quod post fertur c o g n o m e n , quod ad ultimum adicitur agnomen, quorum series non ita ut exposui s e m p e r seruata est: animaduerto enim in consulum fastis perplexum usum p r a e n o m i n u m et c o g n o m i n u m fuisse. 30 dictum Postumum C o m i n i u m Auruncum et Postumum < A > e b u t i u m H e l u a m et Vopiscum Iulium et O p i t r e m

1 5 - 1 7 -gem . . . subruitur u.l. A || 16 fetiale Ρ : feciale ( s e d u.s.) A II 18 arbitrandum [ . . . ] ab (maxime non capit) A ]] 1 9 - 2 0 consuetudinem Ρ : consutudinem A || 20 q [ . . . ] ab illis A j omnia PA : omnia Kempf : omina Gertz (Κ) || 2 0 - 2 2 a [ . . . ] ad unum . . . d[.. .Jogitata sunt e[.. .)m significandi A II 22 eandem Ρ (de A ti.s.) : eandem Gertz (Κ) I hominis PA : ominis Pc \ obtinent Ρ : optinent APC || 23 + proprietatem + Ρ : [.. ,]tate A : per proprietatem / * : proprie ita Gertz (Κ) || 2 3 - 2 5 distat [.. .Jens . . . ideoque dicitur . . . ordi[. .] uariantur A || 26 adicitur Ρ : dicitur A : sic Traube (I.e. ), quod ad ultimum et agnomen deletis || 27 agnomen Ρ : [,.]nomen A : agnomen est dett. || 2 7 - 3 0 non it[.. ,]posui . . . est [.. .]nim in consulum [ . . . ] praenominf...] di[...]' A II 30 dictum Ρ (de À u.s.) : dictum Gertz (Κ) || 31 ebutium Pighius : Ebutium Ρ

796

FRAGMENTVM

Verginium Tricostum et Paulum Fabium Maximum, quin etiam quaedam cognomina in nomen uersa sunt, ut Caepio: namque hoc in Bruto nominis locum obtinuit. 3 Gentilicia nomina Varrò putat fuisse numero oo, praenomina circa xxx. pueris non prius quam togam uirilem sumerent, puellis non ante quam nuberent praenomina imponi moris fuisse Quintus Scaeuola auctor est. quae olim praenomina fuerunt, nunc cognomina sunt, ut Postumus Agrippa Proculus Caesar. 4 Opiter qui patre mortuo auo uiuo gignebatur, Vopiscus qui in utero matris geminus conceptus, altero abortu eiecto, incolumis editus erat. Hostus praenomen fuit in eo qui peregre apud hospitem natus erat, idque habuit Lucretius Tricipitinus, collega L. Sergii. Volero in praenomen abiit, quod uolentibus nasci liberi parentibus uidebantur, quo usus est Publi

• us Philo. Lartis praenomen sumptum est a laribus, Tuscum autem esse creditum, fuitque consul Lar Herminius cum T. Verginio costo. Statius a stabilitale, Faustus a fauore praenomina coeperunt. Tullus prae-
  
  34 Cepio. namque ed. Mog. : Caepionemque Ρ || 36 gentilit(-c-Ma/)ia Pighius : gentilicium Ρ || 41 Postumus Pighius : Postumius Ρ : Posthumus dett. || 42 Opiter Ρ : Opiter Gertz ( Κ ) || 44 Hostus Pighius : Hospes Ρ : Höstes dett. Il 4 7 - 4 8 liberi . . . uidebantur Ρ : liberi parentibus indebatur Pighius : sic, sed parentibus Grotefend (ZAW 1843, 179) Il 48 Pubkil>ius Pighius : Publius Ρ || 49 Lartis Mai : Laertis Ρ : Lar tis Pighius : fort. Lars || 50 consul Lar Pighius : consularis Ρ || 51 costo Halm : Costo Ρ ]| 52 coeperunt Ρ : ceperunt Mai : cceperunt Kempf
  
  35
  
  40
  
  45
  
  50
  
  DE PRAENOMINIBVS
  
  55
  
  60
  
  65
  
  70
  
  797
  
  nominatus est ominis gratia quasi tollendus, o littera in u conuersa. Sertor qui per sationem natus erat adpellatus est. Ancum praenomen Varrò e Sabinis translatant putat. Valerius Antias scribit quo cubitum uitiosum habuerit, qui Graece uocatur άγκών. Lucii coeperunt adpellari qui ipso initio lucis orti 5 erant, aut, ut quidam arbitrantur, a Lucumonibus Etruscis, Manii qui mane editi erant, uel ominis causa quasi boni: manum enim antiqui bonum dicebant. Cnaeus ob insigne naeui adpellatus est. quod unum praenomen uaria scriptura notatur: alii enim Naeum alii Gnaeum alii Cnaeum scribunt. qui G littera in hoc praenomine utuntur, antiquitatem sequi uidentur, quae multum ea usa littera est. olim enim dicebatur frugmentum, nunc frumentum ecfertur, et forgtis, non fortis, et gnatura, non natura, ergo edam qui in corporibus gigni solet gnaeuus adpellabatur. qui CN ponunt, correptione syllabae delectari uidentur, qui Naeus, leuitate. Gii iudicantur dicti a gaudio parentum, Auli quod iis auentibus nascuntur, M Martio
  
  56 Antias dett. : antea Ρ : autem ed. Mog. | scribit Ρ : scribit Gertz ( Κ ) | quo ed. Mog. : quo Ρ |¡ 57 άγκών Pighius : ΑΝΚ.ΩΝ Ρ || 63 Naeum Pighius (Neum ed. Mog.) : Naeuum Ρ || 64 G ed. Mog. : .C. Ρ II 67 ecfertur Mai : et fertur Ρ : effertur Gertz (Κ) | forgtis Perizonius : foretis Ρ : forctis Pc : de!, et . . . fortis Gertz (Κ) || 70 correptione Ρ : corruptione Halm : asperatione Gertz (Κ) || 71 leuitate Ρ : lenitate Gertz (Κ) \ Gii ed. Mog. : CN. Ρ || 72 iis Kempf : is Ρ : dis Pc \ auentibus Ρ : alentibus Pc \ M Halm : Μ. Ρ
  
  798
  
  FRAGMENTVM
  
  mense geniti, Publi qui prius pupilli facti erant quam praenomina haberent, alii ominis causa e pube. 6 Tiberii uocitari coeperunt qui ad Tiberini nascebantur. Titus e Sabino nomine Tito fluxit, Appius ab Atto, eiusdem regionis praenomine. Caesones adpellati sunt qui e mortuis matribus exsecti erant, Seruius quod mortua matre in utero seruatus est, Spurii patre incerto geniti quasi σποράδκο>ι. Numeri sola tantum modo patricia familia usa est Fabia, idcirco quod trecentis sex apud Cremeram flumen caesis, qui unus ex ea stirpe extiterat, ducta in matrimonium uxore filia Numerii Otacilii Maleuentani sub eo pacto ut quem primum filium sustulisset, ei materni aui praenomen inponeret, obtemperauit. 7 Antiquarum mulierum frequenti in usu praenomina fuerunt Rutilia Caesellia Rodacilla Murrula Burra, a colore ducta. illa praenomina a uirilibus tracta sunt, Gaia Lucia Publia Numeria. ceterum Gaia usu super omnes celebrata est: ferunt enim Gaiam Caeciliam, Tarquinii Prisci regis uxorem, optimam lanificam fuis-
  
  73 Publi Mai : Publi Ρ || 74 alii Ρ : aut Gertz (Κ) : fort. alii . . . pube delenda || 76 nomine Tito Ρ : homine Tito uel nomine Tit
  o Perizonius : fort, nomine || 79 quod mortua Ρ : qui dmortua Gertz (Κ) || 80 σποράδκο>ι Mai : CnOΡΑΔΙΙ Ρ : σπόροι Pighius : σποράδην Gertz (Κ) | Numeri Pighius : Numeri Ρ : Numeri Perizonius || 84 Numerii Otacilii dett. : Numeri Iotacilii Ρ : Numerii Iotacilii Mai || 85 aui P° : aut Ρ || 88 Rutilia Ρ : Rutila Kempf | Caesellia Ρ : Caesulla Kempf || Rodacilla Ρ : Rosacilla Gertz (Κ) | Murrula Pc : Murrul Ρ : Murtula uel Murtola uel Murtola Grotefend (ZAW 1843, 178) || 89 uirilibus Ρ : uiris dett.
  
  75
  
  80
  
  85
  
  90
  
  DE PRAENOMINIBVS
  
  799
  
  se, et ideo institutum ut nouae nuptae, ante ianuam mariti interrogatae quaenam uocarentur, Gaias esse se 95 dicerent. C. Titi Probi finit epitoma historiarum diuersarum exemplorumque Romanorum feliciter emendaui descriptum Rabennae 100 Rusticius Helpidius Domnulus vc.
  
  Subscripdones: C. . . . Romanorum hic P, post .uc. (sic). titulus adbreuiatoris ante scripto, A | Rabennae ΡA' : Rauennae A | Rusticius Ρ A : Rusticus Halm, sic in Ρ scriptum credens
  
  IANVARI NEPOTIANI
  
  EPITOMA
  
  Ianuarius Nepotianus Victori suo salutem. impensius quam ceteri adolescentes litteris studes, quo tantum proficis ut exigas scripta ueterum coerceri, mi Victor, quod iudicium etiam in senibus rarum est, quia recte dicendi scientia in paucis. igitur de Valerio Maximo 5 mecum sentis opera eius utilia esse, si sint breuia: digna enim cognitione componat, sed colligenda producat, dum se ostentat sententiis, locis iactat, fundat excessibus, et eo fortasse sit paucioribus notus, quod legentium auiditati mora ipsa fastidio est. recidam ita- 10 que, ut uis, eius redundantia et pleraque transgrediar, nonnulla praetermissa conectam. sed hoc meura neruum antiquorum habebit nec fucum nouorum. et cum integra fere in occulto sint, praeter nos duo pro-
  
  tit. Ianuarii Nepotiani epitoma sic scripsi : Ianuarii Nepotiani epitoma librorum Valerli Maximi Mai : om. Ν || 2 tantum Labb. : tantus Ν ]| 3 Victor Labb. : Victori Ν || 5 dicendi Ν : dicendi Foertsch (1870) || 7 - 8 componat . . . producat . . . fundat Ν : componit . . . producit . . . fundit Labb. || 9 sit Ν : est Gertz (Κ) |j 10 recidam Mai : recidas Ν || 12 conectam
  
  Ν : conectam Labb. : adnectam Gertz (Κ) | sed Ν : sic Eberhard : set . . . ed cum Gertz (Κ) || 12-13 neruum Ν : nec uim Labb.
  
  : neruum Halm
  
  || 13 habebit
  
  Mai : habebat Ν | et Ν : om. Labb. : er Gertz || 14 praeter Ν : praeter Gertz (Κ) | nos Ν : uos
  
  Labb.
  
  EPITOMA
  
  801
  
  15 f e c t o n e m o epitomata cognoscat, h o c tutius abutor otio tibique pareo, heus, censor, piueteres, caue hic aliud q u a m breuitatem requiras, q u a m solam p o p o scisti. cura, mi Victor, ut ualeas.
  
  DE R E L I G I O N E R o m a n i a e q u e armis ac sacris studentes e x senatus 1.1.1 20 consulto decern optimatum liberos o b n o s c e n d a s aruspicum disciplinas Etruriam miserunt. qui ut ceteras q u o q u e caerimonias G r a e c o r u m Callifanas petierunt. Metellus pontifex max. Postumium cons. in A f r i c a m 2 profecturum sub denuntiatione multae continuit, e o
  
  15 epitomata Mai : epithomata Ν | cognoscat, hoc sic distinxit Kempf : cognoscat. hoc Mai || 16 otio Labb. : orio Ν | pareo Halm : parco Ν : om. tibique . . . piueteres Labb. : om. tibique parco Mai | heus Ν : heu Halm : eis Novák (1884) : ne tu Gertz (Κ) : eu Stangl (Phil. 1894, 576) \ piueteres Ν : de cetero Mai : pie eterum Halm : pie teris Becker : pius eris Gertz : praterea Eberhard : piuet e res Eussner : ubi uteris Novák (1884) : pie, teres Stangl (I.e.) : prudens Schnetz : uitiperes F.B. (RhM 1906, 142) I caue Ν : caue Gertz (Κ) || 17 quam (bis) Labb. : quas Ν \ breuitatem Labb. : breuitantem Ν \ solam Labb. : solas Ν II 18 Victor Labb. : Vittor Ν || 20 ob Ν: ad Halm || 2 0 - 2 1 noscendas . . . disciplinas Ν : noscendam . . . disciplinan! Ihm (254) || 21 Etruriam Ν : Etruriam Mai | ceteras Ν : Cereris Kempf || 22 Graecorum Ν : Graeco ritu Gertz (Κ) \ Callifanas Ν : Callifanam Eberhard || 2 3 - 2 4 Postumium . . . profecturum Mai : Postumius . . . profecturus Ν || 24 multae continuit Mai : multa se continuât Ν
  
  802
  
  IANVARI NEPOTIANI
  
  1.1.2-1.5(13)
  
  quod esse consul idem flamen Martialis, ut uideli- 25 cet priore loco haberet sacerdos sacro quos consul uictoriam. 5 Gaius Flaminius eodem omne magis equi esse noluit. 8 Syracusis cum Clastidio captis M. Marcellus quin- 30 quies consul, cum ex uoto aedem Honori et Virtuti construeret, a collegio pontificum prohibitus est duobus numinibus unum delubrum dicare, nec non contumelia praetermissi alteri sacrificaretur, aut si quod accidisset prodigium de placando esset incertus. 35 Marcellus duplo sumptu duo tempia constituit. 9 L. Furius Bibaculus, praetor a patre magistro Saliorum iussus, ancilia tulit, cum id praetor necesse non esset, sed tamen Bibaculus patri et sacris paruit.
  
  25 esse Mai : esse Ν \ consul idem flamen Ν : consul idem flamen Mai : idem flamen Kempf || 26 loco hic Ν : ante sacerdos Mai | haberet Ν : haberet Mai | sacro quos Ν : sacra quam Mai : sacra quam Du Rieu || 28-29 hic Ν : post Fabius deposuit (uu. 55-56) Gertz : Q. Sulpicio . . . dictaturam deposuit (uu. 53-56) hic id.. (Κ) || 28 eodem Ν : aduero Mai : negeo Eberhard : eo dem . . . uoluit Walter (Phil. 1928, 321) \ omne magis equi Mai : omne magis eque Ν || 29 noluit Mai : uoluit Ν || 30-31 quinquies Ν : quintum Kempf || 33-34 necnon . . . praetermissi Ν : ne uno . . . praetermisso Mai : ne cum . . . praetermissi Halm || 34-35 accidisset Mai : occidisset Ν || 35 placando Ν : placando Halm \ incertus Ν : incertum Halm : incertum. Gertz (Κ) || 36 constituit Mai : constituât ¡V || 37 L. Furius Bibaculus Mai : Lirgulus Inuaculus Ν || 38 praetor Mai : praetor Ν || 39 Bibaculus Mai : Muaculus Ν
  
  EPITOMA
  
  803
  
  40
  
  M. Atilius duumuir iussu Tarquinii regis culleo insutus est, quod librum occultioris sacri describendum, subtractum e regiis secretis, prodidisset. Gracchis rem p. uexantibus repertum in Sibyllinis libris antiquissimam Cererem placandam. tunc quinde45 cim uiri ennam profecti sunt - is enim locus a uirgine cultus putatur - ut des satis receret. propitiata Gracchorum exitu putatur. Tiber Gracchus ad augurum collegium e prouincia scripsit comperisse se cónsules non auspicato creatos. recitata in senatu epi50 stola, reuocati sunt cónsules, Figulus ex Gallia, Scipio Nasica ex Corsica et magistratu se abdicauerunt. tanta uis religionis inerat ut de ea crederetur absenti. Vm. Sulpicio sacrificanti apex cecidit. significatum est instare iacturam sacerdoti. 55 Fabius Maxims cum crearetur dictator, sorex sonuit. ille ob omen dictaturam deposuit.
  
  4 0 M. Atilius Mai : Matilius Ν | Tarquinii Mai : Tarquimi, ut uid., Ν II 41 occultioris Mai : occul' noris Ν || 4 2 subtractum e regiis Mai : subtradum e p e g i i s Ν | prodidisset Ν : P < e t > r o < n i o > dedisset Gertz (Κ) || 4 5 < H > e n n a m Mai : Enn a m Ν || 4 5 - 4 6 a uirgine Ν : < s > a < c e r > origine Eberhard : a < b > origine Gertz (Κ) || 46 putatur Ν: p u t a < b a > t u r Kempf \ ut des satis receret Ν : et dea sacrificiis Mai : ut d e a e satisfac e r e < n > t (uel satisfieret) Du Rieti || 4 7 Tiber Mai : Tiber Ν II 4 9 s e n a t u Mai : seruatu Ν || 5 0 Figulus e (ex Halm) Mai : Ficulus et Ν || 5 0 - 5 1 Scipio Nasica e x Mai : Scipiona sica et Ν II 5 2 religionis Ν : religioni Eberhard \ crederetur Halm : crederet t Ν : crederetur < e > t < i a m > Mai || 5 3 u m Ν : < c > u m Mai : ut Halm : Q. Gertz \ cecidit Ν : decidit Gertz || 5 4 instare Mai : in sacre Ν : instare < e i > Gertz ( Κ ) \ iacturam Mai : iachyram Ν ]| 55 M a x i m < u > s Mai : Maximi Ν
  
  13
  
  1
  
  3
  
  5
  
  804
  
  IANVARI NEPOTIANI
  
  1.1.6-16
  
  6
  
  P. Licinius pont. max. uirginem Vestae, quod quadam nocte ignem perpetuum indiligenter seruasset, 7 flagris cercuit. uerum seueritas ad pellendam neglegentiam adeo parum profecit ut postea ignis extinctus 60 est. sacerdos uero uel pontifex, pro peccato amplius poenae metuens, ornamentum ex suis pretiosissimum cineri superposuit, moxque fiamma surrexit. 10 Albanus insignis uir religione, qui cum capta urbe a Gallis fugeret plaustroque eueheret familiam suam, 65 uirginesque Vestales cum sacris pone uidisset, deiecit uxorem ac filios et sacerdotes cum piis oneribus suscepit, iussusque iter mutare Caere peruexit. ex cuius oppidi obsequio in publicas religiones caerimonias appellauerunt. 70 11
  
  C. Fabius Dorsuo flamen Quirinalis, cum idem Galli osiderent Capitolium, sollemni die gabinatus, sacra praeferens, per hostium tentoria sacrificio rediit.
  
  57 P. Licinius Mai : Prelicinius Ν || 58 indiligenter Mai : radiligenter Ν || 59 cercuit Mai : cercuit Ν | seueritas ad pellendam Mai : se ueritas appellandam Ν || 61 uel pontifex (V : del. Christ : ex pontífice Gertz (Κ) || 63 cineri Mai : cineris Ν || 65 eueheret Ν : ueheret Busch || 66 pone Ν : pone Kempf \ deiecit Mai : deiedit Ν || 67 oneribus Halm : honeribus Ν || 68 peruexit Mai : peruëiat Ν || 69 in . . . caerimonias Ν : in . . . caerimonias Eberhard : in . . . caerimonias Eussner : fort, in delendum || 71 C. Mai : Ti. ;V Dorsuo Mai : doñ suo Ν || 72 osiderent Mai : osiderent Ν \ gabinatus Ν Land. : gabinco ritu cinoctus (sic Val.) Sehnet ζ {Phil. 1922, 423) || 73 sacficò Ν : ad Quirinalem montem contendit et celebrato sacrificio Land. : sacrificio Mai : sacrificio Foertsch (1870) : sacrificio Gertz : sacri facis Eberhard
  
  EPITOMA
  
  805
  
  Sub Ianiculo arca inuenta est P. Cornelio et M. Bae75 bio Pamphilo conss. piena libris nostra lingua atque Attica; qua in arca Latini pontificum disciplinas, at Graeci philosophiam habebant. seruatis igitur nostris Graecos igni dedere, quia non probauerint contra religiones sapientiam. quos libros iussu senatus P. Petilius 80 praetor urbanus exussit. M. Atilius Regulus, missus a Carthaginiensibus Romam inter legatos Púnicos sub sacramento, ut si captiuorum commutatio facta non fuisset, ad supplicium rediret, de captiuis permutandis populo Romano ipse 85 dissuasit, et ad Poenos rediit, ne peieraret. Post Cannensem cladem cum satis iuste tota ciuitas in maerore esset, senatus censuit ut dies xxx tantum luctibus darentur: instabant enim sacra Cereris, quae oportebant a laetis celebrari. 90 Varrom Cannis male aduersus Poenos rem gessisse fuere qui crederet eo quod puerum speciosissimum tensae imposuisset. ob laesam saeuisse Iunonem. uix denique post aliquot annos sacrificiis culpa expiata est.
  
  75 Pamphilo scripsi : Pamphilio Ν : Tamphilo Mai || 76 pontificum Mai : pontificum cum Ν | disciplinas Ν : disciplinam Ihm (254) || 78 p r o b a u e r i n t Ν : p r o b a u e r u n t Foertsch (1870) : p r o b a b a n t Eberhard || 7 8 - 7 9 contra religiones Ν : contra religioni Gertz (Κ) : contra religionem Ihm (I.e.) || 81 M. Atilius Mai : Matilius Ν || 87 senatus Mai : cenatus Ν || 89 o p o r t e b a n t Ν : o p o r t e b a t Mai || 90 V a r r o < n e > m Cannis Mai : Varrò in Canuis Ν |] 9 0 - 9 1 gessisse Mai : cessisse Ν || 91 c r e d e r e < n > t Mai : c r e d e r e t Ν || 92 ob Ν : ob Mai : o b Gertz (Κ) | I u n o n e m Mai : in n o n e m Ν
  
  12
  
  14
  
  15
  
  16
  
  806
  
  17
  
  18
  
  19
  
  20
  
  21
  
  IANVARI NEPOTIANI
  
  1.1.17-l.ext.3
  
  Hercules Italiae hospitem sacra fertur Potitis tradidisse, quae per familias seruata sunt, sed postea Appius censor seruis publicis ea tradidit, ob quod piaculum Potiti omnes púberes fere xxx eodem occubuere anno. dehinc Appius eiusdem uir generis excaecatus est. Cartilagine a Romanis capta, spoliatus Apollo ueste aurea, inuentae sunt cum frustis tunicae manus eorum qui abstulerant. Lucum Aesculapii Turulus Antoni praefectus in usum nauium succidit. postea uictus a Caesare in eodem luco Turulus interemptus est. Fuluius Flaccus censor senatus, cum aedem Fortunae equestris Romae faceret, tegulas et marmore de templo Laciniae transtulit, moxque mente caruit filiumque militantem in Illyrico amisit. tum referri senatus usurpata iussit. Pleminius Scipionis legatus Proserpinae thesaurum uacuauit. quem Scipio catenatum Romam direxit, ubi
  
  95 Italiae hospitem Ν : Italiae hospes Mai : Italia hospitans Gertz (Κ) | Potitis Mai : pontis Ν : sic etiam infra (ponti Ν) || 96 familias Ν : familiam Christ || 99 uir generis Ν : ira erculis Gertz (Κ) | excaecatus Mai : excecetus Ν II 100 spoliatus Ν Land : spoliatus Gertz (Κ) || 102 abstulerant Land. : abstulerint Ν : fort, abstulerunt | sequilar 1.18a; u. pp. XII-XIII adn. 21 || 103, 105 Turulus Ν : Turul
  • us Kempf || 103 Antonii (-ni Halm) Mai : Anatoni Ν || 106 senatus Ν : υ m. Mai : creatus Halm || 107 et marmore Ν : et marmora Mai : ex marmore Halm || 108 Laciniae Ν : Laciniae Mai | transtulit Ν : transtulit Gertz (Κ) |¡ 112 Scipio Ν : senatus Halm | catenatum Mai : cathenatum Ν
    
    95
    
    100
    
    105
    
    110
    
    EPITOMA
    
    807
    
    in carcere taetro langore periit. senatus uero duplam pecuniam reddendam censuit. 115 Eius deae opes rex Pyrrhus Locris populatus est, ext. 1 cumque nauigaret, subitis tempestatibus cum classe illisus est, rapta autem in litore inuenta ac reddita sunt. Ad Masinissam rege inmensae magnitudinis eie- 2 fanti dentes praefectus classis detulit. quos cum co120 gnouisset e tempio Iunonis Melitensis ablatos, remisit, inscripsitque gentilibus litteris accepisse regem ignorantem, supplicem remisisse. QVI R E L I G I O N E M D I S S I M V L A V E R I N T V E L D E CONTEMPTV Ο Β SERVANTI A E
    
    Dionysius Syracusanorum tyrannus Locris fanum Pro- 3 serpinae spoliauit, et nauigans suis flatibus dixit 'sic 125 sacrilegi nauigant'. idem Dionysius Iouem Olympium pallio aureo nudauit, quod Gelo de spoliis Carthaginis dederat, et apposuit laneum, dicens hoc potius conuenire, quod hieme apricaret non quod grauaret aestate. Aesculapio quoque Dionysius barbam auream 130 dempsit et ait patre leui filium incongrue esse barba-
    
    1 1 3 l a n g < u > o r e Mai : langore Ν || 115 eius Ν : e i u s < d e m > Mai II 1 1 6 - 1 1 7 illisus Ν : illisus Eussner : il li— sus Kempf : clitori d e a e uicino> illisus Gertz (Κ) || 118 reg e < m > Mai : rege Ν || 1 1 8 - 1 1 9 elefanti Ν : e l e p < h > a n t i Mai || 120 Melitensis Mai : Militensis Ν | ablatos Mai : o b l a t o s Ν : < s > u b l a t o s Gertz (Κ) || 1 2 3 fanum Mai : p l a n u m Ν || 124 suis Ν : s < e c > u < n d > i s Kellerbauer || 128 non q u o d Ν : ñ e q u e Christ
    
    808
    
    IANVARI NEPOTIANI
    
    l.l.ext.3-6.1
    
    tum. hic quidem impunitus fuit, sed eius filius, heres dominationis, poenas aree delectus exilio soluit. 4. ext. 2
    
    Deiotaro regi tetrarchae in ter necessarium intento saeuum augurium aquila cecinit. rex territus rediit. ea nocte hospitium corruit quod regi fuit praeparatum. 135
    
    D E OMINIBVS 5.1 Postquam ceperant Galli de urbe uictoriam, patres conscripti deliberabant migrare Veios, cum centurio cohortibus signa referentibus exclamat 'signifer, hic fige signa: optime manebimus'. paritum omini est. 2
    
    Camillus precatus deos est p. R . fiorente fortuna, ut 140 si quis deorum felicitati rei p. inuideret, per Camillum sibi satisfaceret, et sub uerbo decidit. probauit omen exilium, quod insecutum est. 3 L. Paulo consuli sorte euenit prouincia Macedonia aduersus Persem regem, reuersus domum inuenit par- 145 uam filiam flentem. quaerenti causas illa respondit 'mi pater, Macedonis est mortuus'. hoc < n > o m < i > n e catellus fuerat. ille in triumphi spem omen accepit.
    
    132 dominationis Mai : dominationes Ν | aree delectus Ν : dare delectus Mai : acrlegii deis Gertz (Κ) : arce deiectus Heraeus (1893) | de l.ext.5-4.7 u. p. XII || 133 tetrarchae Mai : tetharthe Ν : del. Eberhard | in ter Mai : inter Ν II 134 cecinit Mai : cecinxit Ν || 137 Veios Mai : Belos Ν || 138 signifer Mai : signisti Ν : signi: sti Gertz (Κ) || 139 signa Ν : signu Kempf |¡ 140 fortuna ut Mai : fortunauit Ν Κ 142 et Ν : del. Eberhard || 145 inuenit Mai : inueniat Ν II 146 causas Ν : causam Eberhard || 147 Macedonis Ν : Macedo ñr Eberhard : Macedo nis Novák (1884) \ omne Mai : omne Ν
    
    EPITOMA
    
    809
    
    G. Marius, a senatu iudicatus hostis, Minturnis cu150 stodiebatur in domo Fanniae. in conspectu eius asello pabulum forte oblatum est: contempto animal ad aquam contendit. obtinuit Marius a multitudine auxiliatrice ut ad litus deduceretur. tum parua naui Africam euectus euasit arma Sullana. 155 Pompeius uictus a Caesare Cyprum tendens Paphum uenit. ammiratusque aedificium in litore interrogami quod esset, gubernator ait καωβασιλέα dici, saeuum omen statim tristi uultu prodidit et effugit locum. 160 L. Cassium, Rhodum spoliantem, incolae rogabant ut deorum simulacris abstineret. ille ait Solem se relinquere. nec mora; Macedonia uictus periit. A Petilio consule obpugnabatur in Liguria ciuitas Letum nomine, adhortans militem ait consul 'Letum 165 hodie capiam', moxque occisus est.
    
    5
    
    6
    
    8
    
    9
    
    DE PRODIGIIS
    
    Seruio Tullio in Tarquini Prisci regia dormienti caput 6.1 ardere uisum est: quod prodigium cum Tanaquil uxor
    
    151 contempto Ν : contempto Mai : contempto Halm : contempto Heraeus (1900) || 1 5 1 - 1 5 2 ad aquam Mai : ad aquatur Ν : adaquatum Halm : ad aquariu Gertz || 153 tum Halm : tus Ν : tun Mai |¡ 154 Africam Mai : Affricam Ν : Africam Eberhard | euectus Ν :

    euectus Eberhard || 155 Cyprum Mai : Cypprum Ν || 157 esset Ν : esset Gertz (Κ) \ καωβασιλέα Mai : cauba silea Ν : καωβασίλεια Halm || 158 saeuum Ν : saeuum Mai || 160 L. Ν : C. Gertz (K) |] 161 solem Mai : solum Ν || 162 Macedonia Mai : Macedoniae Ν || 167 Tarquini Ν Land. : Tarquini Mai
    
    810
    
    2
    
    nou. 1
    
    6.4
    
    5
    
    IANVARI NEPOTIANI
    
    1.6.1-6.7
    
    regis audisset, puerum inter liberos educauit. denique idem Romae rex fuit gradu sexto. L. Marcius post interitum Pub. et Gnaei Scipionum perturbatum exercitum ducis alloquebatur officio, ait capite apex flammae summus emicuit. postea cecidit hostium milia xxxvii plurimosque cepit. dehinc Punicis castris potitus est. Scipio, ut in Africanam terram descendit, cecidit. hoc factum pauente exercitu exclamauit 'teneo te, terra Africa', et uicit. Sulla, contra Samnts gerens bellum, inter sacrificandum ad sinistram serpentem uidit. m adhortante Postumio aruspice produxit exercitum et uicit. Bos locuta Romae est Volumnio et Seruio Sulpicio conss. Carnes etiam caelo lapsae sunt, quarum pars ab auibus intercepta est, pars incorrupta diu iacuit. quo anno grauia fuere bella. Item sequenti tumultu infans sex mensium in boario foro triumphum clamauit quieuitque. Tum infans alter natus est capite elephantino. imbre saxatili Picena regio uerberata. in Gallia eisdem tem-
    
    171 ait Ν : cui Mai : et uel e Halm : ei Foertsch (1870) : bit Eberhard : tum Gertz (Κ) : cui Heraeus (1893) :

    ait Walter (Phil. 1928, 321) || 172 summus Ν : summo Gertz || 173 milia Mai : .Ν· Ν || 174 potitus Mai : pontus Ν || 178 contra Samnts Mai : conaria Samtus Ν : contra Samnts Schnetz || 179 m Mai : m Ν II 180 Postumio Mai : post homo Ν | aruspice Halm : aruspici Ν : aruspice Mai || 187 clamauit Mai : clamamauit Ν I quieuitque Ν : corruptum iud. Kempf || 189 regio Land. : regia Ν
    
    170
    
    175
    
    180
    
    185
    
    EPITOMA
    
    811
    
    190 poribus lupus e uagina gladium sustulit uigili. tune et sanguinem duo scuta in Sardina sudarunt. Apud Antium quoque messores sanguinulentis spicis impleuere corbes et pluuiae deciderunt cruentae. Gnaei Domiti bos bello Punico secundo sonuit 195 'caue tibi, Roma'. G. Flaminius consul sine auspiciis creatus conflictu- 6 rasque cum Annibale ad lacum Trasumenum, cum equo suo cecidit. et cum post hoc omen rapi signa iussisset, conuelli nequaquam potuerunt. denique effo200 dere ea imperauit. eo proelio fusa sunt Romam m. XV, capta sex, reliqui fugerunt m. x. ipse consul occisus est. quem cum Annibal humari iussisset, non repererunt. Mancinus consul ad Hispaniam directus est, bellum 7 205 contra Numantinos acturus. cum Lauinii sacrificaturus esset, emisit cauea pullarius pullos, qui in siluam euolauerunt, nec reperti sunt, diu multumque quaesiti. nauigaturus idem e portu Herculis sine auctore uocis audiuit 'Mancine, mane', cumque scapham conscendis-
    
    191 Sardina Mai : Sardina Ν || 192 sanguinulentis Ν : sanguinolentis Kempf || 193 corbes Mai : corues Ν: corbem Schnetz || 194 Gnaei Kempf : Claei Ν : CN. Mai \ Domitii (-ti Schnetz) Mai : Domni Ν | Punico Mai : Punicio Ν |] 195 Roma Land. : R o m o Ν || 196 Flaminius Mai : Flamminius Ν II 197 Trasumenum Ν : Trasimenum Mai || 1 9 9 - 2 0 0 effodere ea Ν : effoderent Eberhard || 200 fusa Ν : caesa Mai | Romam Mai : R o m a m Ν || 201 m. (bis) Halm : .ñ. . . . .Ñ. Ν : milia Mai | fugerunt Mai : fugierunt Ν || 209 cumque Ν Land. : cumque Gertz (Κ) : cum Guae Kempf
    
    812
    
    IANVARI NEPOTIANI
    
    1.6.7-6.13
    
    set, immensum anguem illic exhorruit. tribus prodigiis nuntiata sunt infelicia tria: pugna foedus deditio. 8 Ti. Gracchus, ciuis optimus, cum consul rem diuinam in Lucanis faceret bello Punico, gemini serpentes allapsi sunt caesaeque hostiae iecur comederunt. Refugit turba territa sacrificium. quod cum rursus repetitum esset, idem accidit. tertio quoque, cum diligentissime hostia seruaretur et serpentum prohiberetur incursus, arceri non potuerunt quin idem facerent. postea consul, quamuis uir cautissimus, a Flauo hospite inductus in insidias est atque ita praeuentus dolo, ut inermis ad eum locum ueniret in quo latebat Poenus Mago, et ab eo occisus est. 9 Marcellus Syracusarum uictor et fugator Hannibalis, cum sollemne sacrum eo lemenibus faceret, primae hostiae iecur sine capite habuit, secundae duplici capite. aruspici displicuit post prima tristia sequentia nimis laeta esse, itaque Marcellus, cum exploratum noctu processiset, in Brutiis a Poenis interemptus est. 10 Octauius collega Cinnae uidit Apollinis caput e statua cecidisse, quod caput euelli terra omnino non po-
    
    210 illic Ν : ilic Gertz (Κ) || 212 Ti. Halm : Titus Ν : Tiberius Mai || 214 caesacque Mai : seseque Ν || 215 refugit Mai : réfugiât Ν : refugiit Ihm (255) || 216 repetitum Mai : repertitum Ν || 219 a Mai : et Ν | Flauo Ν : Flauo Mai || 221 inermis Mai : inhermis Ν || 224 eo lemenibus Ν : om. Mai : Nolae moenibus post Hannibalis Gertz (Κ) || 226 sequentia nimis Mai : sequente aninus Ν || 227 itaque Ν : itaque Gertz (Κ) || 228 Brutiis Halm : Brutus, ut uid., Ν : Brutiis Mai || 230 terra Mai : terrae Ν
    
    210
    
    215
    
    220
    
    225
    
    230
    
    EPITOMA
    
    235
    
    240
    
    245
    
    250
    
    813
    
    tuit. nec longum: cum Cinna dissidens a collega periit. caput statuae post Octaui poenam leuatum est. Crassus triumuir, dimicaturus Charris cum gente Per- 11 sarum, pullum accepit paludamentum, cum morís fuerit candidum offerri siue purpureum, una etiam aquilarum uix potuit euelli. in proelium prodeuntibus est altera aquila, cum ferretur, retrorsum uersa est. mox innumerae Romanorum cecidere legiones, in conspectu patris filius periit, Crassus ipse iacuit inhumatus et ludibriis patuit. Cn. Pompeio mouenti signa Dyrrachio fulmina ad- 12 uersa occurrerunt, apes quoque obsedere uexilla, quo uiso subitus maeror confudit exercitum, fugerunt hostiae, in templis simulacra conuersa sunt, alia fleuerunt alia sudauerunt. tantus uero in aere armorum strepitus fuit ut Antiochiae quasi ad aduentum hostium in muros concurreretur. Sub statua Caesaris eisdem temporibus Trallibus in aede Victoriae procera palma nata est, ac mox Parsalica est nuntiata uictoria. Antequam Caesar occideretur in curia, ante dies 13 paucos boue ex more mactata cor in extis non est repertum. quod cum Spurinna pronuntiasset ad uitae
    
    231 nec longum: cum Cinna dissidens Mai : nec longum cum Cinna dissidens a Ν : nec longum cum dissidens a Halm || 233 Charris Ν : Carris Halm : fori. Carrhis || 2 3 6 - 2 3 7 euelli. in proelium prodeuntibus altera distinxit Mai : euelli . . . prodeuntibus; altera Bergk || 236 est Ν : om. Mai : et Gertz || 241 Pompeio Mai : Pompeio Ν || 242 obsedere Mai : obsidere Ν II 248 Trallibus Mai : Arallibus Ν || 249 nata Ν : nata Halm \ Parsalica Mai : Farsalica Ν || 252 mactata Ν Land. : mactato Halm \ extis Mai : estis Ν
    
    814
    
    IANVARI NEPOTIANI
    
    1.6.13-7.5
    
    periculum pertinere, ait Caesar, constantiae memor, 'miraris, si cor bos non habet?' sed mox ei uitae finis 255 fuit. ext. 1 Xerxi regi Persarum equa leporem peperit in castris. quo prodigio pronuntiatum est milites eius pauore fugituros. omen secutum est: nam diu uictor miser recessit. 260 Idem Xerxes cum Lacedaemonem uellet inuadere, inter conuiuandum accipiens uinum patera excepit sanguinem: hoc iterum ac tertio, tunc magi monuerunt ut ab incepta intentione desisteret. 2 Midae regi futuro, cum paruus esset, formicae grana 265 frumenti in os ingesserunt. ditissimus omnium fuit. DE SOMNIIS 7.1 Octauianus Augustus aeger in castris Pharsalicis erat, cumque apud Philippos luce uentura certaturae ciuile inter bellum Romanae manus essent, Minuerua in somnis uisa medico eius Artorio iussit ne eo bello Augu- 270 sto opus esset, ad quod proelium cum lectica latus est,
    
    258 pronuntiatum Ν : praenunciatum Mai || 259 omen secutum Ν : omen secutum Christ : omen sanctum Eberhard : omen secuta Gertz ( Κ ) || 267 Pharsalicis Land. : Farsalicis Ν : del. Eberhard || 268-269 ciuile inter bellum Ν Land. : ciuile inter bellum Halm : ciuili inter bello Eberhard : serturae ciuile inter bellum Gertz (K) : inter se Novak (1896) || 270-271 ne . . . esset Ν : in eo . . . esse Christ : ne . . . Augustus pou esset Eberhard : ne . . . Augustus abesset Gertz ( Κ ) : ne . . . Augusto . . . esset Novák (1896) : Augustus pos esset Schnetz || 271 cum Ν : del. Foertsch (1870) |¡ 271-272 est sed Ν : esset Gertz (Κ)
    
    EPITOMA
    
    275
    
    280
    
    285
    
    290
    
    815
    
    sed intento eo in aduentum uictoriae Brutus castra eius cepit. Calpurnia uxor Iulii Caesaris uidit in somnis mari- 2 tum suum confossum uulneribus in sinu suo iacere. orauit Caesarem ne eo mane abiret in senatum, sed ille, auspiciorum saepe neglegens, contempsit somnium, sed exitu probauit. P. Decius Mus et Manlius Torquatus cónsules bel- 3 lo Latino somniarunt diis Manibus Terraeque matri alterius partis ducem alterius exercitum deberi, cum consulum somnia conuenirent, consulti dii sunt, idem ex auspicio responsum est. inter eosdem duces ut is se morti offerret cuius cornu et acies prius cedere coepisset in proelio. Decium gloriosa fata rapuerunt, quamuis et Torquatus mori pro patria praeoptasset. Ciceroni exuli, cum quiesceret in uilla campi Altina- 5 tis, in somnis occurrit imago G. Marii cum insignibus consulatus, uisusque eum lictori tradere, qui in monumentum Marianum deduceret, praemissa uoce illic spem ei meliorem fore, deinceps in tempio louis a Mario exstructo de reditu Ciceronis senatus decreuit.
    
    272 intento Mai : intencio Ν || 274 Calpurnia Land. : Calphurnia Ν || 2 7 7 - 2 7 8 contempsit somnium sed Land. : contempsit somnium .s. Ν : contempsit. somnium se Gertz (Κ) || 278 exitu Ν Land. : exitu Kempf || 279 et Ν : et Gertz (Κ) I Manlius Halm : Mallius Ν || 280 somniarunt Mai : somniarum Ν || 283 inter Ν : inter Halm : inter Gertz (Κ) || 284 is se Mai : ipse Ν || 285 fata Ν : fata Mai || 286 mori Mai : more Ν || 2 8 8 - 2 8 9 Altinatis Ν : Atinatis Mai
    
    816 7
    
    IANVARI NEPOTIANI
    
    1.7.7-7.ext.9
    
    Cassius P a r m e n s i s , p e r c u s s o A n t o n i o , uidit in s o m m o h o m i n e m p r a e g r a n d e m , c o n c r e t u m c o m a et b a r b a . 295 r o g a u i t quis esset, r e s p o n d i t se esse O r c u m . inclam a u i t p u e r o s q u a e s i u i t q u e e c q u e m t a l e m uidisset. n e g a n t i b u s indormiuit. occurrit i t e r u m species, accenso d e h i n c l u m i n e uigilatum est. paucis p o s t d i e b u s iussu C a e s a r i s p u n i t u s est. 300
    
    ext. 1
    
    Hannibal somniauit iuuenem h u m a n a forma augus t i o r e m , qui se h o r t a r e t u r in excidium Italiae, a u c t o r e l o u e s e c u t u r u m . d e i n d e p o s t t e r g u m respiciens intueri sibi uisus est s e r p e n t e m u a s t u m c u n c t a p o p u l a n t e m , a u d i r e e t i a m caeli f r a g o r e m , n e c n o n et n i m b o s c u m 305 m a l i g n a luce uisere. i n t e r r o g a u i t i u u e n e m p r a e e u n t e m qui s u b s e q u a t u r . ille a d h a e c ' u i d e s ' inquit 'uides excid i u m Italiae: t a c e et cetera p e r m i t t e fatis'. 2 A l e x a n d e r M a g n < u > s q u i e s c e n s se interfici Cassandri d e x t e r a uidit. e o d e m ipso p o s t e a insidias o r d i n a n - 310 te, bibit u e n e n u m . 3 S i m o n i d e s p o e t a G r a e c u s ad littus appulit et n a u f r a g u m illic c a d a u e r r e p e r t u m sepeliuit. d e h i n c q u i e s c e n s
    
    294 percusso Ν : perculso Eberhard ]| 294-295 somnio Ν : somno Mai || 297 quaesiuitque Mai : quae si /V | ecquem . . . uidisset Mai : haec quem . . . uidisset Ν || 298 occurrit Mai : occur Ν || 300 Caesaris Ν : Caesaris Mai || 303 secuturum Ν Land. : se secutum Gertz : sequtur um Eberhard : se ucturum Eussner || 304 serpentem Mai : serpentum Ν Land. || 305 cum Land. : tum Ν || 306 interrogauit Ν : interrogat Land. || 307 qui Ν : quid Land. : qui Halm | uides (excidium) Ν Land. : del. Gertz (Κ) || 309 Magns Mai : magni Ν : Magni Halm \ quiescens Gertz : quiescentem Ν || 309-310 interfici Cassandri dextera Mai : inter ficicas sandri desterà Ν || 312 littus Ν : litus Mai
    
    EPITOMA
    
    817
    
    ammonitus est ab umbra sepulti ne die postero naui315 garet, quicumque soluerunt, in conspectu eius summersi sunt. Simonides somnium uersibus cum laude celebrauit. Cum Persarum regi uisum est per quietem quod 4 A t y s filius suus pulcherrims fortissimsque ferro 320 interficeretur, iuuenem bellis abstinuit, armamentarium adire non siuit, remouit armígeros, sed circum Olympum aper nimius coepit cuneta uastare et rústicos sternere. orauit filius ut ad interficiendam beluam mitteretur. optinuit. sed lancea qua petitus aper fuerat ab 325 e o adolescens cui commissus fuerat occisus est. Hamilcar dux Carthaginiensium audissem sibi 8 somnio uisus est quod Syracusis, quas obsidebat, alio die cenaturus esset, pugnauit spe uictoriae et in urb e m arpagonibus raptus est. 330 Alcibiades somniauit pallio se opertum; et amicae 9 suae tecto interea opertus est.
    
    316 cum Ν : sum Eberhard || 318 cum Persarum Ν : Croeso Mai ] est Ν : est Halm || 319 pulcherrims fortissimsque Mai : pulcherrimi fortissimique Ν || 321 siuit Mai : sunt Ν | circum Ñ : circa Mai || 323 orauit Mai : arauit Ν II 324 qua Mai : equa Ν : e qua Stangí (Phil. 1894, 574) || 325 eo Mai : ea Ν || 326 audissem sibi Ν : audisse sibi in Mai : audisse sibi Stangl (I.e.) || 327 somnio Ν : somno Mai || 329 arpagonibus Mai : arpaconibus Ν : a yracusanis uel ab hostibus Mai || 330-331 et . . . tecto interea Mai : sic, sed inter ea N, lecto Christ, ueste Kellerbauer : amicae suae et eo interfectu Foertsch (1870) : et ... texto interec Eberhard : es . . . suae. interfectu eo Gertz (Κ)
    
    818
    
    IANVARI NEPOTIANI
    
    1.8.1-8.5
    
    DE MIRACVLIS 8.1 Aulus Postumius dictator contra Mamilium ducem Tusculanorum cum diu pugnaret ad lacum Regillum, Castor et Pollux inter Romanos uisi sunt pugnantes. P. Vatienus, ad urbem Romam nocte uadens, uidit iuuenes albis equis sedentes, qui iusserunt ut die sequent! senatui nuntiaret Persen regem Macedonum a Paulo esse captum. Vatienus quidem libens laeta executus est, sed iussu senatus missus in carcerem est tamquam incertorum locutor, mox litteris Pauli de die uictoriaque certa res patuit. Vatienus, solutus custodia, agrum dono accepit. et Vatieno idem gemini uisi ad lacum Iuturnae sudorem suum equorumque abluentes. 2 Roma, laborans pestilentia per triennium, libros consuluit Sibyllinos, quibus iubebatur ut ab Epidauro Aesculapius exhiberetur. missi legati sunt ad Graecam urbem, quos libenter Epidaurii atque humaniter susceperunt. ibidem se legatis serpens ostendit, raro ab incolis nisi feliciter uisus. cumque per triduum familiariter apparuisset, cunctis inspectantibus subiit in trire-
    
    332 Postumius Halm : Posthumus Ν | Mamilium Mai : Mamillium Ν || 335 P. Ν : Publius Land. | Vatienus Land. : Vacienus N; sic etiam infra, sed u. 342 antea Gertz (Κ) | nocte Ν : noctu Land. | uadens uidit Ν : uadens uidit duos Land. (uadens uidit Gertz (Κ)) || 337 Persen Ν : Perseum Land. || 338 quidem Mai : quidam Ν | laeta Ν : laeta Gertz ( Κ ) || 340 tamquam Ν : tamquam temerarius Land. || 342 uisi Ν : uisi Gertz (Κ) || 349 nisi Ν Land. : nisi Gertz
    
    335
    
    340
    
    345
    
    350
    
    EPITOMA
    
    819
    
    rem Romanam et in tabernáculo legati Quinti Burgoni collecto quieuit. Vrbe profecti Romam sunt: anguis in naui semper apparuit. Antium uentum est: descendit serpens ad li355 men templi Aesculapii et triduo inter myrtos latuit, nec ad solitos cibos processit. dehinc rediit ad nauem, cumque uentum esset ad Tiberim, enatauit insulam, in qua illi templum est constitutum, et mox sanitas Romanis data. 360 Furius Camillus Veios cepit, iussitque statuam Iuno- 3 nis Monetae transferri, unus e militibus per iocum interrogami simulacrum num uellet ire Romam. respondit 'uolo'. Tum cum Coriolanum mater ab urbis Romae reuo- 4 365 cauit excidio, ad quartum lapidem uia Latina Fortunae effigies bis locuta est his uerbis 'rite m, matronae, dedistis, rite dicarunt'. Valerius Publicóla, consul primus, cum expulso urbe 5 Tarquinio contra Etruscos Veientesque pugnaret, e
    
    3 5 1 - 3 5 2 Burgoni Ν Land. : Ogulni Halm || 3 5 2 - 3 5 3 collecto quieuit urbe Ν Land. : collectu quieuit. urbe Mai : collectu quieuit. inde Christ : collecto quieuit orbe. Gertz ( Κ ) II 353 R o m a m Mai : Romani Ν Land. || 355 Aesculapii Mai : Escolipii Ν : Escolapii Land. | triduo Land. : tripio Ñ || 356 nec . . . processit Ν Land. : om. Mai || 357 insulam Ν Land. : insulam Mai || 360 Camillus Veios Mai : Caraillus Velos Ν || 361 transferri Land. : transferi Ν ] iocum Land. : locum Ν || 362 num Mai : cum Ν : an Land. || 364 Coriolanum Mai : Conuolanum Ν || 366 rite m Halm : ritem Ν : rite Mai || 367 dicarunt Ν : dicauist Halm : dicastis Kempf II 3 6 9 - 3 7 0 Tarquinio . . . Veientesque . . . cadent Mai : Terquinio . . . Veletesque . . . caderent Ν
    
    820
    
    IANVARI NEPOTIANI
    
    1.8.5-8.11
    
    p r o x i m o luco audita uox est 'uno plus Etrusci cadent, 370 R o m a n u s uictor abibit.' utrumque uerum fuit. 6
    
    Gaius Fabricius Luscinius, consul et praecipuus imperator, Thurinis auxilio erat contra B r u t < t > i o s L u c a nosque. id cum militibus R o m a n i s arduum uideretur, ut contra duas gentes ualidas congrederentur, apparuit 375 subito iuuenis ignotus, ad uirtutem R o m a n o s exercitus acuens, et cum tardiores f o r t e sentiret, scalas gerens p e r aduersas acies in hostium, accenditque
    
    Romanos
    
    pulchrae uirtutis hortatu. d e n i q u e e o p r o e l i o a R o m a nis caesa sunt m. xx, capta m. ν cum signis tribus et 380 duce < S > t a t < i > o < S > t a < t > i l i o . mane alio consul Fabricius renuntiauit ei se uallarem c o r o n a m daturum qui in Castrum primus irruperat. cum p e t e r e
    
    praemium
    
    nullus auderet, honos et manubiae M a r t i a cunctis militibus cum deuota supplicatione delatae.
    
    385
    
    370 Etrusci Ν Land. : e Tuscis Halm || 371 utrumque Mai : utrunque Ν || 372 Luscinius Ν : Luscinus Halm || 372-373 praecipuus imperator Ν : imperator praecipuus Halm II 373 Brutios Halm : Bricios Ν : Brutios Mai : Britios Kempf (ut uid.) || 378 aduersas acies Ν : aduersam aciem Ihm (255) in ;V : om. Mai : iu Gertz : in Eberhard || 380 m. (bis.) Halm : .Ñ. Ν : milia Mai | tribus Ν : tribus Gertz (Κ) || 381 tato tailio Halm : Tato Tellio Ν | alio Ν : alto Halm || 381-382 Fabricius Ν : Fabius Halm (err. typ., ut uid.) || 383 Castrum Ν : castra Halm \ primus Mai : priuas Ν : primum Heraeus (1893) II 384 auderet (uel audiret) Mai : audiret Ν || 385 cum Ν : om. Halm
    
    EPITOMA
    
    821
    
    D é o s penates A e n e a e Ascanius Lauinio A l b a m 7 transtulerat. simulacra Lauinium sponte redieret. rursus traducía Albam repetiuere antiquiora delubra. L. Cassium, percussorem auunculi sui G. Iulii Cae- 8 390 saris, Octauianus Augustus bello est persecutus. Itaque, cum ad Philippos pugnaretur, Cassio uisum est quod purpuratum Iulium Caesarem equo incitato in se irruentem uideret, et gemens exclamauit: 'cedamus, quando nec occidisse prodest'. 395 L. Lentulus in Aegyptio littore forte conspexit frag- 9 mentis scaphae humanuni corpus exuri et militibus ait 'qui scimus an Pompei rogus sit?' ignorans rem locutus est. Cum sacrarium Saliorum crematum esset, solus R o - 11 400 muli lituus integer repertus est. Exusta similiter aede Fortunae Serui Tulli statua illaesa inuenta est, aliis concrematis. Statua Quintae Claudiae uirginis Vestae in area deum geminum euasit incendium, eius uidelicet quae in-
    
    386 A e n e a e Ν : A e n e a e Gertz (Κ) (penates patris sui A e n e a e Land.) | Lauinio Land.c : Lauio Ν Land.·, sic etiam infra | Albam Ν : Albam L o n g a m Land. (sic Paul.) : om. Mai II 3 8 7 transtulerat Mai : arans tulerat Ν | simulacra Land. : simulachra Ν | redieret Ν : redierunt Land. : rediere Mai ¡I 3 8 8 repetiuere Land. : repetinere Ν : repetiuer Kempf\| 3 8 9 L. Ν : C. Gertz ( Κ ) || 391 itaque Ν : igitur Land. : in quo Gertz (Κ) || 3 9 3 gemens Ν Land. : remens Kellerbauer II 395 littore Ν : litore Mai || 3 9 5 - 3 9 6 fragmentis Mai : fracmentis Ν || 401 aliis Mai : aliis (deletum) alis Ν
    
    822
    
    12
    
    ext. 1
    
    2
    
    3 4
    
    5
    
    IANVARI NEPOTIANI
    
    1.8.11-8.ext.l0
    
    haerentem in uado Tiberis nauem uita dumtaxat: nam cum rea haberetur incesti, ligauit proram zonula et ait 'si uirgo sum, sequere', moxque nauis mota ingressaque Romam est cum simulacro Matris deum, quod a Pessinunte motum naui aduehebatur. L. Lamia, uir praetorius, mortuus rogoque impositus exclamauit, sed accensa extinguí fiamma non potuit. Pheretem Pamphilum uirum Plato scribit in acie cecidisse et post decern dies collectum biduo iacuisse. dehinc in rogo recepisse uitam, plurimaque locutum quae uidisset in morte. Athenis quidam uir longe doctissimus ictus lapide omnes sensus retinuit, oblitus est litterarum. durum homini, praesertim Atheniensi, damnum. Nausimenis Atheniensis uxor in incestu deprehendit filiam filiumque permixtos. muta exin perpetuo fuit. E contrario Echecles Samius athleta, cum uicisset nec praemium ei daretur, antea mutus indignatione locutus est. Gorgias, apud Epirotas longe primus, in feretro matris natus est: nam dum mulieris cadauer effertur, subito uagitus auditus est.
    
    405 uita dumtaxat Ν : (Tiberis) adiit nauem ascendit Land. : uita dumtaxat Mai : sic, sed Halm : adiit dumtaxat Droysen (123) : uita tum taxit Novák (Κ) : una detraxit Gertz (Κ) : miracndum in mo>dum . . . Schnetz || 408 est Ν Land. : et Kempf, sic in Ν scriptum credens || 409 motum Ν : del. Gertz (Κ) || 410 Lamia Halm : Lammia Ν || 411 exclamauit Ν : exclamauit Kempf : sic, sed Gertz (Κ) || 413 Pamphilum Ν : Pamphylum Halm : Pamphylum Gertz (Κ) || 414 collectum Ν : sublatum Gertz (Κ) || 415 plurimaque Mai : plurimamque Ν Κ 426 natus Ν : elatus Christ
    
    405
    
    410
    
    415
    
    420
    
    425
    
    EPITOMA
    
    430
    
    435
    
    440
    
    445
    
    823
    
    Pheraeo Iasoni uomica uitae periculum saepe faciebat. hunc quidam gladio ex insidiis percussit et uulnere rupit uomicam, sanauitque occisuri uoluntate. Simonides cenabat apud Scopan in Thesaliae oppido Cranone. duo iuuenes ingressi specie decora exegere Simonidem ut prodiret. egresso eo triclinium cecidit conuiuasque obruit. cumque discerni ad sepulturam corpora confusa non possent, Simonides ordinem quo quis accubuerat dixit, laudesque Pollucis et Castoris salutis suae gratia carminibus celebrauit. Consulenti Philippo Apollo respondit ut a quadriga caueret. rex iussit equos numquam iugari. uitauit etiam locum in Boetia cui Arma nomen est. sed princeps uel rex Bithyniae Pausanias, qui eum uicit, uagina gladii cum quo Philippus occisus est caelatam quadrigam habuit. Calanus Indus, uictus ab Alexandre Macedone, cum rogo se imposuisset, irridenter ab hoste uictore interrogatus est ecquid uellet aut mandasset. respondit ei Indus 'cito te uidebo'. nec diu Alexander superstes fuit.
    
    431 Scopan Ν : Scopam Mai | Thesaliae Mai : Thesaliae Ν II 433 exegere Mai : exigere Ν : exeger Gertz (Κ) | Symonidem Ν : Simonides Gertz (Κ) || 434 cecidit Ν : concidit Halm || 435 confusa Ν : contusa Eberhard || 436 quis Ν : quis Halm | dixit Mai : duxit Ν || 438 quadriga Mai : quadrigua Ν || 440 Boetia Mai : Boecia Ν | arma Ν : αρμα Mai : arma Halm || 441 Pausanias Halm : Pausianas Ν I uicit Mai : uiciat Ν | Mai : om. Ν || 442 cum Ν : eius ι tei sui Eberhard : del Gertz (Κ) || 446 ecquid Mai : haec quid Ν | mandasset Ν : mandaret J 2
    
    6
    
    7
    
    9
    
    10
    
    824
    
    IANVARI NEPOTIANI
    
    1.8.ext.l2-nou.4
    
    12
    
    Pausanias, filius Prusiae Bithyni regis, pro superioribus dentibus u n u m os continuum pertinens habuit, 450 nec loquenti obstitit nouitas. nou. 2 Pyrrhi regis Epirotarum pollex e dextro pede remedio erat, si cuius renes tumentes eo tetigisset. idem Pyrrhus, cum ab Antigono uictore iussus esset exuri, sic arsit ut pollex igni inueniretur intactus. qui digitus 455 aureo loculo inclusus est et in antiquissimo tempio D o d o n a e i louis conditus. praedictus Pyrrhus et Pausanias u n u m os pro dentibus habuerunt, sed distinctum ad dentium similitudinem. 8.13
    
    Mitridatis et Laudiciae filia Tricipitina geminatis 460 dentium ordinibus turpis fuit, quae patrem a Pompeio uictum secuta est. 14 A Lilybaeo egredientes naues Clipea Africae cimiate Strabo quidam speculane numerabat. 15 Aristomenes Messenius callidissimus aduersus 465 Athenienses fuit, q u e m tandem captum aperuerunt, corque pilosum repererunt.
    
    449 Pausanias Halm : Pausianas Ν : Prusias Mat; sic etiam uu. 457-8 II 452 Pyrrhi Mai : Pyrhri TV || 453 cuius Ν Land. : cui Mai II 454 Pyrrhus Mai : Pyrphrus Ν || 456 aureo loculo Land. : aureoculo Ν || 457 praedictus Pyrrhus et Mai : sic, sed Pyrphrus N, ut Eberhard : Pyrrhus ut praedictus Gertz (Κ) II 458 habuerunt sed Ν : habuit, sed Eberhard : habuit, erum id Gertz (Κ) || 460 Mitridatis Ν : Mitridatis Mai I Laudiciae Ν : Laodiciae Mai : Laodicae Halm \ Tricipitina Ν : Dripetina Gertz (Κ) || 463 Clipea Ν : Clypea Kempf : Clypea Gertz (Κ) || 463-464 ciuitate Strabo ... speculane Mai : ciuitas ferabo ... speculantem Ν \ numerabat Ñ : numerabat Halm
    
    EPITOMA
    
    470
    
    475
    
    480
    
    485
    
    490
    
    825
    
    Polystratus et Hippoclides et uno die nati sunt et ambo Epicurei fuerunt, communibus usi discipulis sunt et patrimoniis, eodemque momento sunt mortui. Creteneses caprae, cum confixae sunt, herbam diptamum comedunt et tela uisceribus eiectant. Caprae in Cephalia non semper aquas potant, sed per maiorem anni partem aperto ore sunt cadentesque aquas excipiunt. In tempio Iunonis Laciniae numquam ex ara cinis uento depellitur. In Assyria et apud Medos ea ui interdum uento est ut correpti équités peditesque in ducenta stadia per aerem leuentur. Non est incognitum tantae magnitudinis serpentem exercitui Atilii Reguli iuxta Bagradam Africae amnem infestum fuisse, ut pugna contra eum esset in unda, cumque configi iaculis pro corii uastitate non posset, balistis et saxis esse intereptum, eiusque tergum centum et uiginti pedibus extentum in ostentationem miraculi Romam missum. Bura et Heiice urbes in Achaico littore fluctibus obrutae sunt terraeque motu esse desierunt. Item et Myrna, Asiae ciuitas potens.
    
    471-472 diptamum Ν : dictamum Mai : diptamum Heraeus (1893) || 472 eiectant Mai : eiectant Ν || 473 Cephalia Ν : Cephalia Mai : Cephalia Schnetz : fort. Cephalia || 476 ex ara Kellerbauer : extra Ν ¡| 478 ui Mai : ui Ν || 483 in unda Ν : inunda Kempf (1866) || 484 pro Ν : prae Gertz : pro . . . uastitate Novák (Κ) II 485 balistis Ν : balistis Halm | intereptum Mai : inter eptum Ν || 488 in Mai : ut Ν | littore scripsi : litore Mai : lictore Ν || 490 item et Myrna . . . potens Ν : sic, sed et myrna Halm, Zmyrna. om. et. Gertz (Κ) : om. Mai
    
    17
    
    18
    
    nou. 3
    
    8.19
    
    nou. 4
    
    826
    
    IANVARI NEPOTIANI
    
    2.1.1-1.9
    
    DE INSTITVTIS ANTIQVIS
    
    2.1.1 Inituri matrimonium ueteres, sicut in rebus cunctis, auspicia colligebant. qua consuetudine taedae auspices dicuntur quae nuptiis adhibentur. 2 Olim accumbentes uiri cibum capiebant uxoribus ad mensam sedentibus. hinc ilia pictura, discumbens lupiter sedentes Iuno et Minerua. 3 Pudicitiae in tantum fautum Romae est ut mulier post primum maritum uidua permanens publice coronaretur. sed bello ciuili Caesaris atque Pompei in tantum est pop. Rom. atritus ut poena orbis et caelibi4 bus dicaretur. tam sancta fides matrimoniorum fuit ut per annos n. ci ab urbe condita nulli Romae diuorterint. primus igitur Spurius Caruillus sterilem repudiami notatusque est. 5 Matrona, si in ius uocata est, pro pudicitiae reuerentia ab apparitore publico tacta non est. Matronis Romae aliquandiu uino uti non licuit in custodiam pudoris. Securi pudicitiae Romani auro et gemmis et purpura uti matronas siuerunt: ñeque eulta enim concupiscenda sedebat aut quisquam alienum matrimonium impudice uidebat.
    
    500 atritus Mai : atritus Ν || 501 dicaretur Ν : diceretur Mai : dicaretur Halm || 502 .Ñ. (deletum) annos Ñ.cl. Ν : annos MCL (uel D X X ) Mai : annos CL Kempf || 503 Caruillus Ν : Caruilius Halm ¡| 507 aliquandiu Ν : aliquando Gertz (Κ) II 510 culta enim Ν : enim culta Gertz (Κ) || 511 sedebat Ν : uidebat Kempf : concipiscenda se dabat Heraeus (1893)
    
    495
    
    500
    
    505
    
    510
    
    EPITOMA
    
    827
    
    Nulla uel certe rara iurgia inter coniuges erant, ue- 6 rum si quid, ibatur in templum Viriplacae ad Palati515 num m o n t e m . illic dictis q u a e inter ipsos erant, concordes reuertebantur. A p u d priscos n e c g e n e r cum s o c e r o n e c p u b e r cum 7 patre filius lauauit, n e c in conspectu simulacrorum turpia corporis nudabantur. 520 Sollemni conuiuio tantum cognati c o n u e n i e b a n t , 8 quod charistia uocabatur. tum diis arbitris et consanguineis mediis, si qua erant, iurgia proferebantur, et dieta atque aestimata deponebantur. S e n e s olim alíenos iuuenes pro suis h a b e b a n t . inui- 9 525 c e m adolescentes grandioribus quasi patribus deferebant, oluuos p r o s e q u e b a n t u r ad curiam, m a n e b a n t q u e in o b s e r u a t i o n e d o n e c reducerent. A d o l e s c e n t e s ad conuiuium rogati q u a e r e b a n t de conuiuis, ne forte o b reuerentiam senum habituri lo530 cos non essent. ammissi ad m e n s a m parcissime loquebantur, primique surgebant.
    
    517 puber Ν : puber Mai : pubes Heraeus (1893) || 521 tum Mai : cum Ν || 523 aestimata Ν : aestimata Kempf II 5 2 5 - 5 2 6 deferebant Ν : deferebant Halm : se ferebant (obuios) Foerlsch (1870) : deferebant Eberhard : deserebant Gertz (Κ) || 526 oluuos Ν : obuios Mai : qui llos uel qui uos Gertz (Κ) : quos Kempf : officios Heraeus (1898, 145) : alquos Schnetz '• ulo hos Walter (Phil. 1928, 322) || 529 conuiuis Mai : conuiuiis Ν \ ne forte hic Ν : post senum Christ \ ob reuerentiam senum Ν : ob praesentiam um sen Eberhard : er uenentium senum Novak (K) |] 530 ammissi Ν : admissi Halm || 531 surgebant Ν : surgebant Gertz (Κ)
    
    828
    
    IANVARI NEPOTIANI
    
    2.1.10-2.9
    
    10
    
    S e n e s in conuiuiis m a i o r u m laudes carminibus celeb r a t a s tibiis c a n e b a n t ad i n c e n d e n d a m exemplis iuuentutem. 2.1 Multis saeculis durauit ut dicta in curia in uulgus 535 non exirent. senatus autem s e c r e t o decreuerat bellum Punicum tertium. h o c Q. Fabius M a x i m u s P. C < r > a s s o quaestorio uiro in itinere narrauit, o b quod factum M a x i m u s a consulibus t a n q u a m proditor secreti obiurgatus est. 540 E u m e n e s , rex A s i a e , senatui prodidit P e r s e n bellum parare, quid tum rex locutus sit, quid senatus d e c r e u e rit, ante Persen captum sciuit n e m o . 4
    
    I n t e r consulem p r o x i m u m q u e nullus ammittebatur. denique Quintus Fabius M a x i m u s uir ultimae senectu- 545 tis post quintum consulatum suum rogatus a filio annixus iret ad colloquium Samnitum, noluit m e m o r moris. I d e m Fabius ad < f i l i u m > consulem legatus S u e s s a m missus, cum in conspectu consulis n e c e q u o desiluerit n e c caput deoperuerit, rectius per lictorem m a n d a n t e 550
    
    533 tibiis Ν : tibias Gertz (Κ) | incendendam Mai : incendandam Ν || 537 Casso Mai : Casso Ν || 538 in itinere Ν : om. Halm, sed dubium an consulto || 539 proditor Mai : proditorum Ν : proditor um Gertz (Κ) || 542 sit Halm : est Ν II 544 proximumque Ν : proximumque Gertz \ ammittebatur Ν : admittebatur Halm || 545 denique Ν : itemque Eberhard : indeque Gertz ( Κ ) || 5 4 6 - 5 4 7 annixus Ν : an nixus Halm : annixus Eberhard : admissus Gertz (Κ) : innixus C.F.W. Müller (.NJPhP 1890, 718) || 547 Samnitum Halm : Sannitum Ν : Samnitum Mai || 548 consulem Eberhard : consulem Ν II 549 desiluerit Mai : dissiluerit Ν || 550 deoperuerit Ν : adaperuerit Gertz (Κ) \ rectius Ν : ocius Eberhard : reictus Walter (PhW 1924, 402)
    
    EPITOMA
    
    555
    
    560
    
    565
    
    570
    
    829
    
    filio utrumque fecit, quod probauit pater, scilicet reputans consuli publice obsequendum fuisse, priuatim patri, Fabius ad explorandam filii constantiam non obsequebatur. Ne qua mora consiliis publicis esset, certo loco ex- 6 tra curiam senatus sedebat, qui locus hodie senaculum dicitur. inde citabatur in curiam, non ut nunc cogebatur edictis. Remus et Romulus sub monte Palatino permissu 9 Numitoris aui Romae fundamenta iecerunt, eoque loco sacris operati sunt, tum largiore uino usi indutique caprarum pellibus, quas immolauerant, iocantes cum pastoribus in obuios irruerunt. sacrorum morem diu équités Rom. exercuere. Q. Fabius instituit ut équités idibus Iuliis trabeati incederent. Cum P. Decius comitia in uulgi potestate posuisset, censor Fabius fore sequentes in quatuor ordines descripsit urbanasque tribus appellauit. hoc Maximi cognomentum meruit, quamuis bello clarus esset.
    
    5 5 1 - 5 5 3 pater, scilicet . . . patri, sic distinxit Gertz : pater; . . . patri; Mai : pater, . . . patri: Halm ¡| 553 explorandam Mai : exemplorandam Ν : explorandum Kempf, exemplorandum in cod. scriptum credens || 556 hodie Ν : hodie Gertz (Κ) || 557 inde Mai : in die Ν || 560 iecerunt Mai : recerunt Ν || 563 sacrorum Ν : sacrorum Gertz (Κ) |] 568 censor Mai : sensor Ν | fore sequentes Ν : foresem turbam Mai : foresem faecem Halm : fori fequentia Foertsch {1870) : forense genus Eberhard : forense gentem Novak (1884) II 5 6 8 - 5 6 9 descripsit Ν : discripsit Eberhard
    
    830
    
    IANVARI NEPOTIANI
    
    2.3.1-4.5(6)
    
    3.1
    
    Sponte se iuuentus olim militiae offerebat, ne censi capite militarent ac periculose committerentur arma qui tributa penderent. primus G. Marius capite censos in sacramentum rogauit. 2 Fisi uirtute Romani sine artificio dimicabant. itaque 575 P. Rulio et Gn. Mallio conss. e ludo gladiatorio doctores accersiti sunt, ut inferre ictus ac declinare monstrarent, adiutaque est artificio fortitudo. DE SPECTACULIS
    
    4.2 Messala censor primus theatrum Romae fecit, senatus decreuit ne sedentes ludos spectarent, siue urbani siue 580 qui a foris mille passibus abessent, ne fortitudo molle sceret. 3 Indiscretus a senatu populus per annos dlviii in spectaculis fuit. Atilius itaque Serranus et L. Scribonius aediles, cum Megalensia ederent, senatui locum de- 585 derunt. quod prius facere conatus Scipio est, sed populum laesit nouitatem praecepit. 4 Praeter circenses spectacula Romae aliquandiu nulla erant, sed populo pestilentia laborante in laudes
    
    571 ne censi Mai : nec ensi Ν || 572 periculose Ν : periculose Mai : periculose Halm |¡ 573 tributa Ν : tributa uel < n o n > Christ || 575 dimicabant Ν : dimicauant Gertz (Κ) || 576 Rulio Mai : Rollo Ν | Mallio Mai : Mollio, ut uid., Ν | e ludo Mai : eludo Ν ]| 581 a foris Ν Land. : a poris Kellerbauer : foris a Gertz (Κ) || 583 populus Mai : populus qui Ν : populi locus Heraeus (1893) Il 585 senatui N : senatui Gertz (Κ) : senatui Kempf || 587 nouitatem praecepit Ν : nouitate praecepti Halm : nouitate incepti Gertz (Κ) || 588 circenses Ν : circense Gertz (Κ)
    
    EPITOMA
    
    831
    
    590 deorum carmina incompta conscripta sunt, adiectae Etruscae saltationes eque Etruria accersitus ludius, id est princeps scenicorum, qui Histrio uocatur, isque et motu corporis et sono uocis rudern populum delectauit. in cuius honorem istius modi artifices histriones 595 dicti sunt, a ludio tracta est editio ludorum. Atellana scaena uel comica fabula ab Oscis accita est, ceteris seuerior et digna grauitate Romana, et cum alii scenici infames sint, hi ec tribu arcebantur nec a stipendiis militaribus repellebantur. 600 Catulus primus exemplo Campanae luxuriae uelis in 6 theatro spectantes ab aestu defendit. Gn. Pompeius aquas induxit per quasdam semitas fistularum, ut uaporem leniret aestatis. Saeculares ludi, qui post annum centesimum ue- 5 605 niunt, a Valerio Publicóla imperatore primum instituti et in honorem Ditis patris Proserpinaeque celebrati sunt apud earn ara quam ipsorum numinum titulo inscriptam Valesius locuples rusticanus pro trium filiorum sibi reddita sospitate celebratur inuenerat, ad
    
    590 incompta Ν : incompta Kellerbauer || 592 Histrio uocatur: isque Mai : Historio uocant hisque Ν || 593 sono Mai : sona Ν | rudem Ν : rudi Halm || 594 histriones Mai : historiones Ν |¡ 595 editio Mai : edicio Ν : ë dicio Gertz (Κ) II 596 uel comica fabula Mai : sic. sed stabula Ν : del. Gertz (Κ) II 597 ceteris Ν : Graecis Gertz (Κ) || 598 sint Ν : sent Kempf I ec Mai : et Ν || 601 spectantes Mai : expectantes Ν II 603 uaporem Halm : uoporem Ν : eruorem Mai || 606 Ditis Mai : dictis Ν || 607 earn ara Mai : eum ara Ν || 609 celebratur Ν : om. Mai : celebratur Foerlsch (1870) : conecratur Eberhard : celebratur Gertz (Κ) : t celebrabatur Kempf, sic in Ν scriptum credens
    
    832
    
    IANVARI NEPOTIANI
    
    2.4.5-5.4
    
    quam et nigris hostiis immolabatur et lectistenia 610 excitabantur et nocturnis ludís festa agebantur, uotis publice nuncupatis pro salute Romana. 6 Q. Claudius primus scenam pictis tabulis adornauit, G. Antonius auro, Petreius ebore. P. Lentulus pinther exquisitum cultum uestis induxit. piget longius 615 prosequi et tibicinum cultus a multitudinem loqui aut canentium eneruatos modos, ut etiam mimorum turpitudines. quae omnia prius in dissimulationem laboris parabantur, nunc dantur in incendium libidinis. 7 Munus gladiatorium datum Romae est primum in 620 honorem defunctorum, scilicet filii Bruti Marco et Decio Brutis conss. tum Appii Claudii et Quinti Fuluii. athletas Marcus Scaurus aedilis primus induxit. DE STATVA AVRATA 5.1 Marcus Acilius Gabrio ex uoto aedem dedicauerat ob id quod regem Antiochum apud Termopylas 625 felici uicisset euentu. in aede statuam auratam patri posuit. nec in Italia nec Romae cuiquam prius inaurata statua fuit.
    
    610 lectistenia Mai : lectistenia Ν || 613 primus Mai : priuius Ν II 614 Petreius Ν : Petreius Eberhard \ pinther Mai : Pinther Ν || 616 et Halm : ex Ν : om. Mai \ cultus Ν : cultum Mai | a Mai : a Ν : a Kempf || 617 ut Ν : ut Kempf || 621 filii Bruti Marco Ν : filii Bruti Marco Mai : fiutiliis Br Marco Kempf, miro errore typ. II 6 2 1 - 6 2 2 D e c i < m > o Mai : D e c i o Ν || 622 conss. tum Ν : consulatu Halm : in consulatu Gertz (K) || 623 athletas Mai : athletos Ν | Scaurus Mai : staturus Ν ]| 624 Marcus Ν : M'. Halm : Manius Kempf \ Gabrio Mai : Gabrio Ν || 625 ob Mai : ab Ν Termopylas Mai : Termopilas Ν || 626 in TV : in Kempf | auratam Ν : auratam Kempf
    
    833
    
    EPITOMA DE I V R E R E L I G I O N I S
    
    PVBLICATO
    
    Solis pontificibus ius sacrorum et ciuile notum ante 2 630 fuit, uerum G n . Flauius scriba, natus a pâtre libertino, formulas sacras uerbis apertioribus expediuit et in notitiam populi publicauit. o b hoc a p o p u l o creatus est aedilis curulis. idem, cum uenisset ad c o l l e g a m
    
    ae-
    
    grum, r e f e r t u m nobilibus cubiculum f o r t e deprehendit. 635 cui
    
    cum
    
    locus
    
    non
    
    daretur,
    
    sellam
    
    curule
    
    e x < h > i b e r i sibi iussit atque in ea, q u a e erat potestatis sella, consedit.
    
    DE R I T V P E R S O N A R V M C A P I T I INDVCENDARVM Tibicines in t e m p l o louis q u a e d a m ex ritu antiquitatis 4 ludiera et liberiora faciebant. quae e x e r c e r e prohibiti 640 per senatus consultum, irati d e i n d e se Tibur
    
    sponte
    
    propria transtulerunt. cumque sacris usuique deessent, repetiti sunt per legatos, noluerunt reuerti.
    
    quodam
    
    t e m p o r e Tiburtini ferias simulauerunt, ebriosque
    
    eos
    
    plaustris R o m a m reuexerunt. tum secutum est ut per645 sonas sumerent
    
    uelarentque
    
    uultus pudore,
    
    quo
    
    629 sacrorum Ν : sacrum Gertz || 630 Gn. Ν : Cn. Halm \ a Ν : del. Eberhard, a ante populo in Ν omissum credens || 631 apertioribus Ν : aptioribus Mai || 633 curulis Mai : cururis Ν II 635-636 curule exiberi Mai : curule exiberi Ν II 639 et Ν : del. Gertz (Κ) || 640 deinde hic Ν : ante quodam tempore Kempf | Tibur Mai : Tiburtum Ν : Tibur tum Halm : tum sponte propria post noluerunt Gertz (Κ) || 641 usuique Ν : usuique Gertz (Κ) || 643 tempore Ν : tempore Gertz (Κ) : de Kempf it.s. || 644 secutum Ν : stitutum C.F.W. Müller (NJPhP 1890. 718 adn. 3) || 645-646 quo temulenti Mai : quo temulanti Ν
    
    834
    
    IANVARI NEPOTIANI
    
    2.5.4-6.3
    
    temulenti fuerant. exinde usu personarum est consuetudo seruata. nou. 5 Nobili cuique quaestum facere turpe erat Romae. apud Poenos uero uel turpiter lucrum facere honestum putabatur. 650 DE RITV D I V E R S A R V M
    
    GENTIVM
    
    5.5 Veteres Romani ad frugalitatem probandam pro foribus uescebantur et crebrius pulte quam pane. 6.1 Spartana ciuitas aliquamdiu ciues suos adire Asiam uetuit ex metu ne luxuriam imitatione consuescerent: acceperat enim districtissimorum hominum discipli- 655 nam supra satietatem illic epulas in usu esse, uestem delicatam, unguenti odorem, quae etiam seueros emolliunt mores.
    
    646 exinde usu Ν : sic, sed exin de Heraeus (1893) : exinde usu Halm || 648 cuique Ν : cuidam Halm, fort, errore typ. : cuiqua Eberhard : quonda Eussner || 649 Poenos Mai : Penas Ν | uel Ν : om. Halm, sed dubium an consulto : et Gertz (Κ) || tit. hic Ν : ante nou.5 Halm || 651 frugalitatem Mai : fragilitatem Ν || 654 ex Mai : et Ν \ luxuriam Ν : luxuria Halm | consuescerent Ν : cognoscerent Mai || 655 acceperat Ν : acceperat Halm, sed dubium an consulto II 655-656 districtissimorum . . . disciplinam Ν : destrictissimorum . . . disciplina Halm : destrictissimorum . . . disciplinam Gertz : destrictissimae homines disciplinae Eberhard : destrictissim oium hominum disciplina Gertz (Κ) : sic, sed destrictissim . . . Schnetz || 657 delicatam Mai : dilicatam Ν \ unguenti odorem Ν : unguenta, odores Kellerbauer : unguenta odora Novak (Κ)
    
    EPITOMA
    
    835
    
    I o n e s primi in conuiuiis unguenta c o r o n a s q u e sump660 serunt, et induxerunt s e < c u n > d a e m e n s a e delicatiora conuiuia et uini haustum uetustioris. Pausanias rex L a c e d a e m o n i o r u m , ut primus in A s i a m uidit, in eius luxuriam ac lasciuiam solutus est, exercitumque praedurum indulgentius h a b e n d o corrupit. 665 Spartani dimicaturi tibiae modulo impellebantur in 2 bellum anapaestico metro. I d e m rursus et coccinis tunicis utebantur in proelio, ne sanguinem e o r u m hostis uideret alacriorque fieret, cum se uulnus intulisse cognosceret. 670 A p u d e o s d e m Spartanos pueri et mitti c o c c o flagris nou. 6 tenuissimis caedebantur, hortantibus ad patientiam uerberum parentibus. quorum puerorum si quis uel corpus subtraxisset uel gestu aliquo doloris sensum significasse!, r e m o u e b a t u r ut uictus. plerumque autem 675 usque in periculum uitae et largam sanguinis effusionem plagas perferentes quales futuri essent a prima aetate pollicebantur. V t L a c e d < a e m > o n i i militaribus disciplinis, ita A t h e - 6.3 nienses ciuicis officiis impense studebant. illic erat pul-
    
    659 Iones Mai : Faiones Ν || 660 sedae mensae Mai : sede mesie Ν || 661 conuiuia Ν : cuppedia Gertz (Κ) ] Pausanias Mai : Pausianas Ν || 662 primus in Asiam uidit Ν : primum in Asiam uenit Mai : primum Asiam inuisit Gertz (Κ) I! 666 bellum Ν : bellum Gertz (K) || 667 coccinis Ν : coccinis Mai || 670 Spartanos Mai : Sparthanos Ν \ et mitti cocco iV : cofecti cocco Mai : uestiti cocco Halm : amicti cocco Foertsch (1870) : exuti cocco Eberhard : exerciti loco Gertz (K) || 678 Lacedonii Mai : Lacedonii Ν
    
    836
    
    IANVARI NEPOTIANI
    
    2.6.3-nou.lO
    
    crum adolescentem fortiter facere, hie bene in foro dicere siue in gumnosus eminere. 4 Principes Atheniensium uitas omnium requirebant et eas in consiliis publicant, ut laus uel poena mentis apteque decerneretur. 5 Bonos ciues ramis duobus oliuae innexis publice coronabant, qui honos primum Perieli delatus est. apud eosdem ciues Atticos ingratus libertus in seruitute reuocabatu. 7 Massilienses tres pariter manu mitti uetabant. ingratis libertis tres culpas remittebant, post quartam in seruitutis iura reuocabant. Idem Massilienses s c o e n i c i s ludis abstinebant, ne assiduitas spectaculi ueniret in morum corruptelam. Idem mendicis cibum non dabant quasi petris. Apud eosdem gladus publice erat, quo noxii iugulabantur.
    
    680
    
    685
    
    690
    
    695
    
    680 adolescentem Ν : adolescenti Gertz (Κ) || 681 in gumnosus Ν : ingeniosius Mai : ingenio suo Halm : in gymnasiis Gertz (Κ) || 682 requirebant Ν : inquirebant Gertz (Κ) || 683 consiliis Ν : conciliis Mai | publicant Mai : publicant Ν II 683-684 meritis Ν : meritis Eberhard || 684 apteque Ν : adaeque Novák (Κ) : apte Gertz (Κ) : apte que Walter (Phil. 1928, 322) || 685 innexis Ν : conexis Eberhard || 686 honos . . . Perieli Mai : bonos . . . periculi Ν || 687 Atticos Mai : Acticos Ν | seruitute Ν : seruitute Mai || 688 reuocabatu Mai : reuocabant Ν || 692 senicis Mai : senicis Ν || 692-693 assiduitas Ν : assuetudo Gertz || 694 mendicis Ν : mendicis Eussner : mendicis Eberhard I petris Ν : perris Christ : piis uel relgis Foertsch (1870) : pigris Gertz : pertis (sic uoluit) Eberhard || 695 gladus Mai : clauus Ν \ publice Ν : rubiine Gertz (Κ) | erat Ν : erat Kempf
    
    EPITOMA
    
    837
    
    Fuñera idem sine lacrimis prosequebantur et sacro die suos quisque efferebat epulis celebratis: mortem quippe in bonis aestimabant. 700 Venenum apud eosdem Massilienses confectum ex cicuta seruatum publice habebatur, ac licito reddenti in senatu causas mortis uoluntariae haurire permittebatur. quae consuetudo de Graecia in Galliam cum gente translata est: nam illic dolore aut aliquo genere 705 acerbitatis accepto ad mortem confugiebatur. multi etiam senes et anus uitae ultimum non expectauerunt, auidi melioris per mortem condicionis. C u m telo portas hospes non ingrediebatur, ne esset 9 formidini.
    
    710
    
    Capillum rutilum sibi cocta faciebant Spartani, docebant etiam filios furari. Eraclei Thebanique permisere passim ut ingenui pueri amarentur, nec inhonestum putauere eosdem corrumpi. 715 Lacedaemonii osculorum licentiam dedere et concubitus, uerum palliis interiectis. Apud Romanos triennio pubes inducebantur in castra ante militiam.
    
    700 ex Mai : et Ν |¡ 708 cum Ν : gentis significationem (e.g. apud eosdem Massiiienses) excidisse iud. Gertz (Κ) hospes Mai : hostis Ν || 710 capillum . . . faciebant hie N, post 6.2, ceote scripto. Mai | cocta Ν : cocco Foertsch (1870) : de Mai ιi.s. | Spartani Mai : Sparthani Ν ]) 712 Eraclei Ν : Elei Mai || 717 pubes inducebantur scripsi : sic, sed pubes bis Ν : pubes . . . inducebantur Mai : pubes . . . inducebatur Novak (K) |j 718 ante militiam hic Mai : sequenti exemplo adiungit Ν
    
    nou. 7 nou. 8
    
    nou. 9 nou. 10
    
    838 6.11
    
    IANVARI NEPOTIANl
    
    2.6.11-7.6
    
    Cimbri et Celtiberi laeti in bello peribant, in m o r b o cum lamentis. 720
    
    Amisso duce uiuere Celtiberis illicitum uidebatur. 12 Thraces natales hominum deflent, at fuñera canticis 13 celebrant, si quis u e r o contra m o r e m gentis luget, femín e a ueste utitur, quoniam in sexu uidetur esse mollitus. 14 A p u d Indos plurimae singulis uxores sunt, defuncto 725 uiro in iudicium uenitur a feminis, ut clareat quem impensissime amauerit. uictrix rogum laeta conscendit, ceteris inuidentibus. 15
    
    A p u d Cirtenses corporis quaestu dotem parabant, auctumque turpiter matrimonium pecuniae foeditate 730 faciebant. 16 Persae ante septennium liberos non uident, orbitatem de immaturis timentes. 17 Numidarum reges humile putauerunt cuiquam priuato osculum dare, et in castris mos idem. 735 DE MILITARI DISCIPLINA 7.1 Scipio Africanus, Numantiam missus, omnia quae uoluptatis causa haberentur in castris seuero m o x sum-
    
    723 gentis Ν : gentis Gertz (Κ) || 724 in sexu Ν : in sexu Gertz (Κ) : sexu Kempf || 729 quaestu Mai : quaestum Ν || 730 auctumque Ν : unctumque Halm || 732 Persae Mai : per se Ν | uident Ν : uident Schnetz || 7 3 2 - 7 3 3 orbitatem Ν : orbitatem Gertz (Κ) : orbitatem Heraeus (1893) || 735 et . . . idem Ν : del. Eberhard : sic Kempf, mox pro mos in Ν scriptum credens : in castris ex nomine gentis corruptum iud. Heraeus (1893) || tit. militari disciplina Ν : disciplina militari Halm || 736 Numantiam Land. : Numatiam Ν || 7 3 7 - 7 3 8 sub(-m- Mai) moueri Land. : summo ueri Ν
    
    EPITOMA
    
    740
    
    745
    
    750
    
    755
    
    839
    
    moueri iussit edicto, denique scortorum duo milia cum tixis e procinctu loci eius eiecta sunt, tantumque subito sub districto duce profecit exercitus ut Numantiam diu perniciosissimam nobis breui solo exaequaret. P. Rupilius, consul in Siciliani dimicans contra fugi- 3 tiuos, Q. Fabium generum conuiciis publice lacessitum prouincia expulit, quia Tauromitanam arcem in cursu belli fugitiuorum prodidisset. Censor Fuluius Flaccus fratrem Fuluium, quod 5 quosdam iniussu consulis sub commeatu dimisisset, senatu depulit. Postumius dictator Aulum Postumium filium, quod 6 iniussu in hostem processerai, quamuis uictorem iussit securi percutí. Torquatus quoque consul bello Gallico, ad comitia Romana descendens, filio castra commisit sub praecepto tali, ne eo absente pugnaret. adolescens tarnen prouocatus erupit et uicit. regressus Mallius pro uictoria filium
    
    738 d e n i q u e Ν Land. : indeque Gertz (Κ) || 739 lixis e Land. : lixisse Ν | procinctu Ν Land. : praecinctu Gertz (Κ) || 740 districto Ν Land. : destricto Halm || 742 Siciliam Stangl (Phil. 1894, 575) : Siliciam Ν : Sicilia Mai || 743 lacessitum Ν : laceratum Kempf |] 744 T a u r o m < e n > i t a n a m Halm : T a u r o m i t a n a m Ν : T a u r o m < i n > i t a n a m Mai || 745 in . . . fugitiuorum Mai : sic, sed fugitiuarum Ν : in belli cursu fugitiuorum Eussner : incuria sua Gertz (Κ) : incuria belli fugitiuis Kempf : incursu fugitiuorum Novak (Κ) || 749 Postumius . . . Postumium Mai : post humius . . . post h u m i u m Ν || 750 iniussu Ν : iniusso Kellerbauer || 751 percutí Mai : p e r d i t i Ν || 753 R o m a n a Ν : R o m a m Kempf \ d e s c e n d e n s Ν : discedens Mai : d e c e d e n s Halm || 755 Mallius Ν : Manlius Halm
    
    840
    
    IANVARI NEPOTIANI
    
    2.7.6-8.4
    
    in contione laudauit, sed m o r t e eius militarem tenuit disciplinara: securi enim est percussus adolescens. 7 L . Minucius cons, missus est contra A e q u o s et Faliscos, cumque eius castra coepissent ab hostibus obsideri, L . Quintus Cincinatus in auxilium missus 760 hostes subiugauit et consulem magistratu depulit, quod castris se non armis defendisset. 12
    
    Africanus Scipio deuicta Carthagine Romanos transfugas crucibus affixit, Latinos securi percussit. 13 Posterior Africanus desertores de auxiliis sociorum 765 in spectaculo bestiis obiecit. 14 L. Paulus eos qui pugnante se contra Persen deseruerant subdidit elephantis, ut e o r u m pedibus tererentur. 15 R e x Pyrrus, cum plurimos e x Romanis sub Ta- 770 rento cepisset, ultro remisit. senatus decreuit ut qui équités fuerant pedites militarent, qui pedites funditores fierent. insuper adiectum ne intra castra essent neue uel uallo uterentur, ne pellibus tentoria haberent: isque miles ad tentoria rediret qui e x hoste duo spolia 775 retulisset. haec eos poena fortissimos fecit. E o s qui Cannensi clade deseruerant socios ignominia senatus affici iussit.
    
    omni
    
    758 Minucius Mai : Minimus Ν || 7 5 8 - 7 5 9 Faliscos Mai : Phaliscos Ν || 760 Quintus Halm : Quintus Ν | Cincinatus Mai : Cincinatus Ν : Cincinatus Gertz (Κ) II 764 af(-d- Ma¡)fixit Land. : afrixit Ν || 767 pugnante Ν : pugnante Mai || 7 6 8 - 7 6 9 tererentur Ν : tererentur Gertz (Κ) || 770 Pyrrus Mai : purrus Ν || 7 7 3 - 7 7 4 neue uel Ν : neue Mai : neue uel Gertz (Κ) II 774 ne Ν : necue e> Halm || 775 rediret qui ex Mai : redirent qui in Ν || 778 affici scripsi : affixi Ν : adfici Mai
    
    EPITOMA
    
    841
    
    Q. Petilius cons., aduersus Ligures pugnans, cessan780 te exercitu interemptus est. decreuit senatus ut legio q u a e se pro imperatore morti non obiecisset a n n o n a e stipendio c a r e r e t , aes solitum non acciperet, ut ignominia affectos seruatae inhoneste uitae pigeret. A p u d Carthaginienses imp., si male usus Consilio ext. 1 785 fuisset in bello, q u a m uictor cruci figebatur. Clearchus, dux L a c e d a e m o n i o r u m , dicebat a milite 2 plus imp. timeri q u a m h o s t e m debere. L a c e d a e m o n i o r u m matres procedentibus in bellum filiis dicebant ut aut uictores redirent aut occisi scutis 790 referrentur. DE I V R E TRIVMPHANDI L e g e cautum fuit ne quis triumpharet nisi hostium .m. 8.1 ν una acie strauisset. G. Fuluius Flaccus, cum r e m b e n e gessisset, delatum 3 a senatu triumphum spreuit. 795 Q. Fuluius et L. Opimius, Fuluius unus C a p u a re- 4 cepta, alter idem Opimius uictis Fregellanis, contra petitum triumphum triumphandi ius non tenuerunt, non
    
    781 annonae Ν : annuo Eussner || 782 aes Ν : aes Eberhard || 783 affectos Ν : adfectos Mai || 784 male Ν : malo Kellerbauer || 785 quam Ν : quam Mai : etiam Novak (1884) : fori. quam || 786 Clearchus Mai : Crearchus Ν II 787 plus Ν : ptus Gertz (Κ) || 789 scutis Ν : scutis Halm |¡ 791 .m. scripsi : .Ν. Ν : milia Mai || 795 Fuluius unus Ν : unus Mai : Imus (= primus) Gertz (Κ) || 796 idem Opimius Ν : om. Mai : idem ex id est (rug) corruptum iud. Kempf\ Fregellanis Mai : Fregallanis /V || 7 9 6 - 7 9 7 petitum triumphum triumphandi ius Ν : triumphandi ius petitum triumphum Gertz (Κ)
    
    842
    
    IANVARINEPOTIANI
    
    2.8.4-10.2
    
    quod strenui non fuerint, sed pronuntiatum est his triu m p h u m deberi qui imperium p. R. auxissent, non qui recuperassent quae fuissent rei publicae. 800 7 Belli ciuilis uictor n e q u e imperatoris n o m e n meruit neque triumphauit neque diis gratias egit: quamuis enim imperatoribus, ciuium tamen uictoribus inuiti fauerunt. DE CENSORIA NOTA 9.8 Post Cannensem cladem M. Metellus quaestor multique équités R o m a n i dignitate deiecti et in aerario 805 relati sunt a M. Atilio Regulo et L. Furio Pilo censoribus, ob id quod iurauerant se Italia abituros. DE VENERATIONE 10.2 Superioris Africani filium captum rex Antiochus et liberaliter habuit et maturissime ad patrem remisit, a quo finibus pellebatur. 810 Idem Africanus priuatus in Literino rure egebat. subito aduertit ad uillam uenientium multitudinem piratarum. tecta per domésticos iussit armari.
    
    799 auxissent Mai : auxussissent Ν || 803 imperatoribus Ν : imperatoribus Gertz (Κ) | inuiti Ν : minus Mai || 804 Metellus Ν : Marcellus Halm, sed dubium an consulto, quem secutus est Kempf || 805 deiecti Du Rieu : deiecti Ν : deleti Mai | aerario Mai : aerario Ν || 806 Pilo Halm : Pilo ìV II 807 abituros Mai : habituros Ν || 808 Literino Mai : Litino Ν || 811-812 egebat Ν : agebat Mai : egebat Halm j| 813 tecta Ν : tecta Kempf
    
    EPITOMA
    
    843
    
    Quod cum duces piratarum aduertissent, remotis so815 ciis abiectisque armis orare coeperunt ne quid in eos aspere facerent aut ne ab his timerent. uenisse uti liceret his frui conspectu tanti uiri. quod cum Scipio audisset, patefieri ianuam introuocarique eos iubet. tum piratae tanquam templi postibus adoratis ingressi sunt, 820 et amplexi dexteram Scipionis osculis coluerunt, ac reliquere dona tamquam deo dicata, et laeti ac beatudine suam classem conscenderunt.
    
    814 quod cum Mai : quodcumque Ν || 815 quid Mai : quod Ν II 816 ne Ν : del. Gertz (Κ) j uti /V : ut Halm || 817 his Ν : hic Foertsch (1870) || 819 tanquam Ν : tamquam Mai I templi Ν : templo Gertz (Κ) || 821-822 ac beatudine Ν : ac beati u den Mai : ac beatudine Du Rieu
    
    844
    
    IANVARI NEPOTIANI
    
    3.1.2-2.7
    
    DE INDOLE PVERILI
    
    3.1.2 Idem Cato, cum proscriptorum ciuium capita in atrio Sullae uideret, interrogauit Sarpedonem suum paedagogum cur tam cruentum tyrannum nullus occideret. 825 respondit deesse uolentibus facultatem. dari sibi Cato ferrum a proprio pedissequo poposcit, eo quod timeri ad haec audenda non posset, postea paedagogus numquam intromisit Catonem qui prius sinum eius scrutaretur. 830 3 Faustus, filius Sullae, in scola degens patrem proscribentem aperta saepe uoce laudabat, dicens idem se facturum cum potitus rerum fuisset. audit G. Cassius condiscipulum et colapho ferit. o manum iam tyrannicidam! 835 1 Aemilius Lepidus uix pubes in acie hostem strauit, tum cum res militaris sola laudi erat, et ciuem protexit. ob quae merita ex senatus consulto statua eius posita est in Captolio cum bulla atque praetexta. DE FORTITVDINE
    
    2.1 Horatius Codes, cum Etrusci in urbem Romam insi- 840 stenter irruerent per pontem sublicium Tiberis, in pon-
    
    823 idem Ν : om. Mai : exemplum intercidisse iud. Du Rieu II 829 qui Mai : qui Ν || 830 scrutaretur Ν : scrutaretur Halm || 831 scola Mai : scola Ν || 833 potitus Mai : pontus Ν || 837 tum . . . erat hic Ν : post merita Kempf || 838 eius Ν : ei Kempf || 839 praetexta Mai : praetexit Ν || 840 Codes Land. : Codes Ν \ Romam Land. : Romani Ν ]| 841 sublicium Tiberis Mai : sub silicium Tiberus Ν : subsilicium Tiberis Land.
    
    EPITOMA
    
    845
    
    tis fronte hosti obstitit solus, donee quod leonem erat dirueretur. denique soluta compage per ciues, ubi accepit fragorem, cum armis se in Tiberim dedit, ac pari845 ter et hostium uictor et fluminis superiecta Etruscorum tela uitauit. Cloelia uirgo haud dissimilis facti et uirtutis. haec 2 post exiguum temporis interuallum per eundem alueum ruptis uinculis innatauit. obses quip Porsen850 nae data, uigiles fefellit et conscenso equo per Tiberim R o m a m rediit. statua ei equestris èx senatus consulto data. Sertorius loricatus, hastam rixam oculo gerens, Rho- nou. danum transnatauit. 855 Gallis uictoribus duce Brenno cum sola arx et Capi- 2.7 tolium ad tuitionem p. R . esse coepisset neque his
    
    842 leonem Ν :

    o terum Mai : pone se Christ : pone Eberhard : pone em Gertz (Κ) (donee dissoluto ponte per ciues dirueretur Land.) || 847 Cloelia Mai : CloeIya Ν : Clylia Land. | haec Mai : huice Ν : quae Land. : dissimili . . . uirtutis uice Gertz (Κ) || 848 interuallum Land. : inter ballum Ν || 849 ruptis Land. : raptis Ν | innatauit Mai : innotauit Ν : innotuit Eberhard : innotuit Kempf : innotuit Gertz (Κ) || 849-850 quip Porsennae Mai : quid Persennae Ν : (idem Clylia opses fuerat) Porsennae Land. || 851 ei Land. : eius Ν || 853 rixam Ν : (astam quam in oculo acceperat) fixa Land. : nixam Mai : fixam Becker (RhM 1874, 499) | oculo Ν Land. : collo Christ || 853-854 Rhodanum Land. : Rodanum Ν || 855 cum sola arx et Mai : consolatrix ex Ν || 856 esse Ν : esse Gertz (Κ) II 856-857 his spatiis Eberhard : Hispanis Ν : his collis Mai
    
    846
    
    IANVARI NEPOTIANI
    
    3.2.7
    
    spatiis omnis recipi turba uel nobilium ciuium posset, ex Consilio senes planis recepii sunt, et electi missi iuuenes ad tutiora ut ualerent tuenda. tum senatores cum insignibus honorum quos gesserant et sacerdotio- 860 rum, apertis ubi
    
    857 recipi turba uel Mai : recipitur bauel Ν || 858 recepti Ν : relieti Eberhard | electi Ν : del. Gertz (Κ) || 859 tutiora Mai : tuiciora Ν : editiora Heraeus (1893) || 861 ubi Ν : ubi Mai
    
    CONCORDANTIA AD
    
    NEPOTIANVM
    
    Si numeri a Mai et Kempf adsignati inter se discrepant, utrumque indico, hunc sine uncis illum uncis inclusimi Haec editio 1.1.1 1.2 1.3 1.5 1.6 1.7 1.8 1.9 1.10
    
    1.11 1.12 1.13 1.14 1.15
    
    1.16 1.17
    
    1.18 1.19 1.20 1.21 l.ext.l l.ext.2 l.ext.3 4.ext.2 5.1
    
    Mai/Kempf 1.1, 7 1.2
    
    1.8 1.3, 9 - 1 0
    
    1.11 1.11 1.4 1.5 1.12 1.13 1.14 1.6 1.15 1.16 1.17 1.18. 1.19 1.20 1.21 1.22 1.23 1.24 2.1 - (5.8) 6.1
    
    848
    
    CONCORDANTIA AD NEPOTIANVM H a e c editio 5.2 5.3 5.5 5.6 5.8 5.9 6.1 6.2 6.4 6.5 6.6 6.7 6.8 6.9 6.10 6.11 6.12 6.13 6.ext.l 6.ext.2 7.1 7.2 7.3 7.5 7.7 7.ext.l 7.ext.2 7.ext.3 7.ext.4 7.ext.8 7.ext.9 8.1 8.2 8.3 8.4 8.5 8.6 8.7
    
    Mai/Kempf 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6 6.7 7.1 7.2 7.4 7.5-6 7.7 7.8 7.9 7.10 7.11 7.12 7.13 7.14 7.15-16 7.17 8.1 8.2 8.3 8.4 8.5 8.6 8.7 8.8 8.9 8.10 8.11 9.1-2 9.3 9.4 9.5 9.6 9.7 9.8
    
    CONCORDANTIA A D NEPOTIANVM
    
    H a e c editio 8.8 8.9 8.11 8.12 8.ext.l 8.ext.2 8.ext.3 8.ext.4 8.ext.5 8.ext.6 8.ext.7 8.ext.9 8.ext.l0 8.ext.l2 8.ext.l3 8.ext.l4 8.ext.l5 8.ext.l7 8.ext.l8 8.ext.l9 2.1.1 1.2 1.3-4 1.5 1.6 1.7 1.8 1.9 1.10 2.1 2.4 2.6 2.9 3.1 3.2 4.2 4.3 4.4
    
    Mai/Kempf 9.9 9.10 9.11-12 (11-13) 9.13 (14) 9.14 (15) 9.15 (16) 9.16 (17) 9.17 (18) 9.18 (19) 9.19 (20) 9.20 (21) 9.21 (22) 9.22 (23) 9.23 (24) 9.25 (26) 9.26 (27) 9.27 (28) 9.28 (29) 9.29-31 (30-32) 9.33 (34) 10.1 10.2 10.3 10.4-6 10.7 10.8 10.9 10.10-11 10.12 10.13-14 10.15-16 10.17 10.18-20 10.21 10.22 11.1 11.2 11.3-4
    
    849
    
    850
    
    CONCORDANTIA AD NEPOTIANVM Haec editio
    
    Mai/Kempf
    
    4.5 4.6 4.7 5.1 5.2 5.4 5.5 6.1 6.2 6.3 6.4-5 6.7 6.9 6.11 6.12-13 6.14 6.15 6.16 6.17 7.1 7.3 7.5 7.6 7.7 7.12 7.13 7.14 7.15 7.ext.l 7.ext.2 8.1 8.3 8.4 8.7 9.8 10.2 3.1.1 1.2
    
    11.7 11.5-6,8 11.9 12 13 14.1 15.2 (1) 15.3-5 (2-4) 15.6 (5-6) 15.8 15.9 15.10-15 15.16 15.21-22 15.23 15.24 15.25 15.26 15.27 16.1 16.2 16.3 16.4-5 16.6 16.7 16.8 16.9 16.10-12 16.13 16.14-15 17.1 17.2 17.3 17.4 18 19.1-2 20.3 20.1
    
    CONCORDANTIA AD NEPOTIANVM aec editio 1.3 2.1 2.2 2.7 nou.l 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
    
    Mai/Kempf 20.2 21.1 21.2 21.4 7.3 9.24 (25) 9.32 (33) 9.34 (35) 15.1 (14.2) 15.7 15.17 (6, 17) 15.18 15.19 15.20 21.3
    
    INDEX NOMINVM Kempf secutus, e Paride et Nepotiano ea solum nomina indicaui quae in textu Valeriano meo non inueniuntur. omnia tarnen nomina quae in fragmento de praenominibus inueniuntur citaui. nisi indicatur, 'a.C.' de numeris annorum intellegendum est. L. Accius, 3.7.11; 8.14.2 Acerrani, 9.6.ext.2 Achaia, 1.8.10; 4.3.2; 7.5.4; Nep. nou. 4 'Αχαιοί, 3.7.ext.3 Achilles, 8.8.ext.2; u. Q. Occius Acilius (miles), 3.2.22 Acilius Auiola, 1.8.12 M'. Acilius Glabrio (eos. 191), 2.5.1 M'. Acilius Glabrio (eos. suff. 154), 2.5.1 Acragas, -antini, 4.8.ext.2 Aero, 3.2.3 Actium, 1.7.7 Admetus, 4.6.1 Adrastus, cf. 1.7.ext.4 Aeas, fl., 1.5.ext.2 Aebutia, 7.8.2 Postumus Aebutius Helua Cornicen (eos. 442), praen. 2 Aegates insulae, 1.3.2, 4.3 Aeginenses, 9.2.ext.8
    
    Aegyptus, -tii, 1.4.ext.l; 4.1.15; 5.1.lf, 10; 6.4.3; 8.7.ext.2-3; 9.1.ext.6 Aelia familia, gens, Aelii, 4.4.8-9; 5.6.4 L. Aelius Lamia (eos. 3 p.C.), 1.8.11 L. Aelius Lamia (pr. ?42), 1.8.12 L. Aelius Seianus (eos. 31 p.C.), cf. 9.11.ext.4 ?C. Aelius Tubero (pr. ?), 5.6.4 Q. Aelius Tubero (re uera Sex. Aelius Paetus Catus, eos. 198), 4.3.7 Q. Aelius Tubero (? tr. pl. 177), 4.4.9 Q. Aelius Tubero (iiiuir ante 129), 7.5.1 Aemilia gens, Aemilii, 3.1.1; 4.4.11; 6.2.3 Aemilia (uirgo Vestalis), 1.1.7 Aemilia Tertia (Scipionis Africani uxor), 6.7.1
    
    I N D E X NOMINVM Aemilia Tertia (L. Aemili Paulli filia), 1.5.3 Mam. Aemilius Lepidus (eos. 77), 7.7.6 M'. Aemilius Lepidus (eos. 66), 8.5.4 M. Aemilius Lepidus (eos. 187, 175), 73.1.1; 4.2.1; 6.6.1, 3 M. Aemilius Lepidus (eos. 78), 2.8.7 M. Aemilius Lepidus Porcina (eos. 137), 8.1.damn.7 Q. Aemilius Papus (eos. 282, 278), 4.4.3, 4.11 L. Aemilius Paullus (eos. 219, 216), 3.4.4; 5.1.ext.6 L. Aemilius Paullus (eos. 182, 168), 1.3.4, 5.3, 8.1; 2.7.13, 10.3; 4.3.8, 4.9; 5.1.Id, 8, 10.2; 6.2.3; 7.5.1, 3; 8.11.1 Aemilius Scaurus (miles 102), 5.8.4 M. Aemilius Scaurus (eos. 115), 3.2.18, 7.8; 4.4.11; 5.8.4; 6.5.5; 8.1.absol.l0, 5.2 M. Aemilius Scaurus (pr. 56), 2 . 4 . 6 - 7 ; 3.6.7; 8.1.absol.l0 Aeneas, 1.8.7 Aequi(culi), 2.7.7; 5.2.2; praen. 1 Aequimelium, 6.3.1c Aequitas, 7.7.4 Aeschines, 8.10.ext.l Aeschylus, 9.12.ext.2 Aesculapius, 1.1.19, ext.3, 8.2
    
    853
    
    Aesopus, 8.10.2; 9.1.2 Aethiopes, 8.13.ext.5 Aetna, mons, 5.4.ext.5; Par. 5.4. ext.4 Aetoli(a), 4.3.7; 8.13.ext.6 Africa, 1.1.2, 5.5, 8.ext.l9; 2.7.2, 10.4; 3.2.13, 5.1, 6.1, 7.1b, d; 4.4.6; 5.1.Id, 2.ext.4, 6.ext.4; 6.9.6, 14; 7.3.3, 4.ext.l; 8.14.1, 15.4; 9.8.ext.l; Nep. nou. 1 Afronia, 7.8.2 Agamemnon, 4.7.praef.; 8.11.ext.6 Agathocles, 7.4.ext.l Agesilaus, 7.2.ext.l5 Aglaus, 7.1.2 Agrigentum, -tini, 3.3.ext.2 Agrippa (praenomen et cognomen), praen. 3 Agrippa Siluius, u. Siluius M. Agrius, 8.4.1 Alba, -ani, 1.8.7; 2.2.9; 5 - l . l . c ; 6.3.6; 7.4.1; 9.6.3; praen. 1 - 2 ; Albanus lacus. 1.6.3; Albanus mons, 3.6.5 Albana (uia Capuae), 9.1.ext.l L. Albinius, 1.1.10 Alcaeus, 4.1.ext.6 Alcamenes, 8.11.ext.3 Alcestis (Admeti uxor), cf. 4.6.1 Alcestis (poeta), 3.7.ext.1 Alcibiades, 1.7.ext.9; 3.1.ext.l; 6.9.ext.4; 8.8.ext.l Alcyoneus, 5.1.ext.4 Alexander III Magnus, l . l . e x t . 5 , 4.ext.l, 7.ext.2,
    
    854
    
    INDEX NOMINVM
    
    8.ext.l0; 3.3.ext.l, 4, 8.ext.6; 4.3.ext.3-4, 7.ext.2; 5.1.ext.l, 6.ext.5; 6.4.ext.3; 7.2.ext.l0-ll, 13, 3.ext.l, 4; 8.11.ext.2, 14.ext.2; 9.3.ext.l, 5.ext.l, 10.ext.2 Alexander (M. Agri seruus), 8.4.1 Alexander (P. Atini seruus), 8.4.2 Alexander (Pheraeus), 9.13.ext.3 Alexander (Polyhistor), 8.13.ext.7 Alexander (Pyrrhi filius), 5.1.ext.4 Alexandria, -ini, 3.8.8; 5.1.lf; 6.6.1
    
    Allia, fl., 9.11.ext.4 Allobroges, 9.6.3 Alpes, 2.8.praef.; 3.7.ext.6; 5.5.3 Alsienis ager, 8.1.damn.7 L. Ambiuius Turpio, Par. 1.1.16 Ambracienses, 6.5.1 Amphiaraus, 8.15.ext.3 Amphinomus, 5.4.ext.4 Amulius Siluius, u. Siluius Anacharsis, 7.2.ext.l4 Anacreon, 9.12.ext.8 Anapius, 5.4.ext.4 Anaxagoras, 5.10.ext.3; 7.2.ext.l2; 8.7ext.6, 9.ext.2, 11.ext.l Anaxarchus, 3.3.ext.4; 8.14.ext.2 Anaximenes, 7.3.ext.4
    
    Androgyne, 8.3.1 Anio, fl., 8.9.1; 9.2.1 M. Anneius Carseolanus et filius eius, 7.7.2 L. Annius, 6.4.1 P. Annius, 8.9.2; 9.2.2 Antabagius, 5.5.3 Antigenidas, 3.7.ext.l Antigonus II (Gonatas), 5.1.ext.4; Nep. nou. 2 Antiochia, 1.6.12 Antiochus I (Soter), 5.7.ext.l Antiochus II (Theos), 9.14.ext.l Antiochus III (Magnus), 2.5.1, 10.2; 3.5.1, 7.1d; 4.1.ext.9; 5.3.2c; 7.3.4; 8.1.damn.l Antiochus IV (Epiphanes), 6.4.3 Antiochus VII (Sidetes), 9.1.ext.4 Antipater (pater Cassandri), 1.7.ext.2; Par. 3.8.ext.6 Antipater (poeta), 1.8.ext.l6 L. (?Antistius) Reginus (tr. pi. 103), 4.7.3 Antium, 1.6.5, 8.2 Antius Restio, 6.8.7 Antonia (Drusi uxor), 4.3.3 C. Antonius (cos. 63), 2.4.6, 8.7; 4.2.6 L. Antonius, 2.9.2 M. Antonius (cos. 99), 2.9.5; 3.7.9; 6.8.1; 7.3.5; 8.9.2; 9.2.2 M. Antonius (cos. 44, 34), 1.1.19, 4.6, 7, 5.7, 7.7;
    
    INDEX NOMINVM 3.8.8; 4.7.4, 6; 5.1.11, 3.4; 9.5.4, 13.3, 15.ext.2 Aous, fl., 9.8.2 Apelles, 8.11.ext.2; cf. 8.12.ext.3 Apollo, 1.1.1, 18, ext.3-4, 6, 9, 2.3, 5.8, 6.10, 8.10, ext.8; 3.4.ext.l; 4.1.ext,7; 5.3.ext.2; 6.8.ext.l; 7.1.2, 3.2; 8.15.3, ext.2; Apollinares ludi, 6.2.9 Apollonia(tae), 1.5.ext.2; 6.6.4; 9.8.2 Appius (praenomen), praen. 6 L. Appuleius (tr. pl. 391), 5.3.2a C. Appuleius Decianus (tr. pl. 98), 8.1.damn.2 L. Appuleius Saturninus (tr. pl. 103, 100-99), 3.2.18, 8.4; 6.3.1c; 8.1.damn.2-3, 6.2; 9.7.1 Cn. (?Appuleius) Saturninus (puer nobilis), 9.1.8 Cn. Apronius (aed. cur. ante 266), 6.6.5 Apulia, Apula regio, 4.8.2; 7.6.1 M'. Aquillius (cos. 101), 9.13.1 P. Aquillius (tr. pl. ?), 8.1.damn.6 C. Aquillius Gallus (pr. 66), 8.2.2
    
    Aquilonia, 7.2.5 Arcades, 1.7.ext.l0; 2.2.9; 7.1.2 Archelaus (Aegyptiorum dux), 9.1.ext.6
    
    855
    
    Archelaus (Macedoniae rex), 9.12.ext.4 Archilochus, 6.3.ext.l Archimedes, 8.7.ext.7 Archytas, 4.1.ext.l; 8.7.ext.3 Ardea, 4.1.2 Areos pagus (uarie scriptum), Areopagitae, 2.6.4; 5.3.ext.3; 8.1.amb.2 Arganthonius, 8.13.ext.4 Arginusae insulae, 1.1.ext.8; 3.8.ext.3 Argiui, 5.1.ext.4, 4.ext.5 Argonautae, Par. 6.1.ext.3 Ariarathes X, 9.15.ext.2 Aricia, 8.2.4 Ariminenses, 7.7.4 Ariobarzanes I et II, 5.7.ext.2 Arion, 8.7.ext.3 Aristides, 5.3.ext.3; 6.5.ext.2 Aristippus, 4.3.ext.4 Aristogiton, 2.10.ext.l Aristomache, 9.13.ext.4 Aristomenes, 1.8.ext.l5 Aristonicus, 3.2.12, 4.5; 8.7.6 Aristophanes, 7.2.ext.7 Aristoteles, 5.6.ext.5; 7.2.ext.ll; 8.14.ext.3 Aristoxenus, 8.13.ext.3 Armenia, 5.1.9; 9.11.ext.3 Arpinum, 2.2.3; 6.9.14 Arsia, silua, 1.8.5 Artaxerxes II, u. Dareus Artaxerxes III, 9.2.ext.7 Artemisia, 4.6.ext.l Artemisium, 5.3.ext.3; 8.14.ext.l Artemo, 9.14.ext.l Artorius, 1.7.1-2
    
    856
    
    INDEX NOMINVM
    
    Aruerni, 9.6.3 Ascanius, 1.8.7 Asculum, 6.9.9 Asia, 1.7.ext.5; 2.2.1-2, 6.1, 8, 8.7, 10.5; 3.2.12, ext.3, 6.6, 7.1d, 9; 4.1.13, ext.9, 3.2, 6.3, ext.3, 8.4; 5.2.ext.3, 3.2c, 5.1; 6.9.7, 15, ext.2; 8.1.damn.l, amb.2, 7.6, 15.6; 9.1.5, ext.3, 5.ext.2, 7.mil. Rom. 1, 13.ext.l, 14.ext.2; Nep. nou. 4 Cn. Asianus Bio, Par. 9.15.5 Cn. Asinius Dio, 9.15.5 C. Asinius Pollio (eos. 40), 8.13.ext.4 Assyria, -rii, 9.3.ext.4; Nep. nou. 3 Astyages, 1.7.ext.5 Ateguenses, 9.2.4 Atellani ludi, 2.4.4 Athenae, -nienses, l.l.ext.7, 2.ext.2, 6.ext.l, 7.7, 8.ext.2-3, 15; 2.1.10, 6.36, lO.ext.l; 3.1.ext.l, 2.22, ext.6; 3.7.ext.l, 7, 8.ext.24; 4.1.ext.4, 3.6, ext.l, 3, 5.ext.2; 5.1.ext.2, 3.ext.3, 6.ext.l-2, 5, 10.ext.2; 6.3.ext.2, 4.ext.l, 5.ext.l2, 9.ext.l, 3; 7.2.ext.l, 7, 13, 3.ext.6; 8.1.amb.2, 7.ext.3-4, 9.ext.l-2, lO.ext.l, 11.ext.l, 3, 5, 12.ext.2; 9.2.ext.8, 8.ext.2, 11.4 Athesis, fl., 5.8.4 Athos, mons, 1.6.ext.l
    
    C. Atilius (sen. 390), 3.2.7 M. Atilius (iiuir s.f. Tarquinio Superbo rege), 1.1.13 A. Atilius Calatinus (eos. 258, 254), 2.8.2 A. Atilius Calatinus (Q. Fabi Maximi gener), 8.1.absol.9 P. Atilius Philiscus, 6.1.6 C. Atilius Regulus (eos. 257, 250), ?4.4.5 M. Atilius Regulus (eos. 267, 256), 1.1.14, 8.ext.l9; 2.9.8; 4.4.6; 9.1.ext.l, 6.ext.l M. Atilius Regulus (eos. 227, 217), 2.9.8 A. (fort. C.) Atilius Serranus (aed. cur. 194), 2.4.3 Atinas campus, 1.7.5 P. Atinius, 8.4.2 Atossa, 9.2.ext.7 Attalica aulaea, 9.1.5 Attalus I (re uera Eumenes II), 4.8.4; 5.2.ext.3 Attalus III, 1.8.ext.8; 5.2.ext.3 Attica (-cum) regio, solum, 1.8.10; 5.3.ext.3, ó.ext.l Attienus Carbo, 6.1.13 Attus (praenomen), praen. 6 Atys, 1.7.ext.4 Auentinus mons, 1.8.3; 5.3.2Í; 6.5.1; 7.3.1 T. Aufidius (pr. ?67), 6.9.7 Cn. Aufidius Orestes (cos. 71), 7.7.6 Augustus Caesar, l.praef., 1.19, 4.7, 5.7, 7.1-2, 7; 2.1.10; 3.8.8; 4.3.3, 7.7;
    
    INDEX NOMINVM 5.5.3; 7.6.6, 7.3-4, 8.6; 9.15.2, 5, ext.l; Par. 1.8.8; cohors Augusta, 9.15.ext.l; Augusta domus, 2.8.7; 8.15 praef. Aulus (praenomen), praen. 5 Aurelia Orestilla, 9.1.9 C. Aurelius Cotta (cos. 252, 248), 2.7.4 C. Aurelius Cotta (cos. 75), 8.9.3 L. Aurelius Cotta (cos. 144), 6.4.2, 5.4; 8.1.absol.ll M. Aurelius Cotta (cos. 74) et filius eius, 5.4.4 P. Aurelius Pecuniola (praef. 252), 2.7.4 C. Aurelius Scaurus, 2.3.2
    
    Babylon, 9.3.ext.4 Bacchanalia, 1.3.1; 6.3.7 Badia, 3.7.1a Badius Campanus, 5.1.3 Cn. Baebius Tamphilus (cos. 182), 7.2.6 M. Baebius Tamphilus (cos. 181), 1.1.12; 2.5.1 Bagrada, fl., 1.8.ext.l9 Beneuentum, 5.6.8 Berenice (Antiochi II uxor), 5.6.8 Berenice (Euclis mater), 8.15.ext.4 T. (?Betutius) Barrus, 7.8.8 Bias, 4.1.ext.7; 7.2.ext.3, 3.ext.3 Bithynia, 1.8.ext.l2: 3.7.ext.6; 5.1.le
    
    857
    
    Biton, 5.4.ext.4 Bituitus, 9.6.3 Blassius, 3.8.ext.l C. Blossius, 4.7.1 Bocchus, 8.14.4 Boeotia, 1.8.ext,9 Bona dea, Par. 8.3.5 Bononienses, 8.1.absol.l2 Bosporanus tractus, 7.6.6 Brennus, 1.1.18a Britannia, 3.2.23 Brundisium, 3.7.9; 5.1.ld; 6.6.5; 9.8.2 Β rutti i, 1.6.9, 8.6; 5.1.6 Bura, Nep. nou. 4 Burbuleius, 9.14.5 Burra (praenomen), praen. 7 Busa, 4.8.2
    
    Caecilia (Metelli uxor), 1.5.4 Gaia Caecilia (Tarquini Prisci uxor), praen. 7 Caecilia (fort, re uera Calpurnia) lex, 6.9.10 Q. Caecilius (Attici auuncuIus), 7.8.5 M. Caecilius Cornutus (pr. 43), 5.2.10 Caecilius Metellus. (qu. 214), 2.9.7; 5.6.8 (de praenomine u. adnn.) L. Caecilius Metellus (cos. 251, 247), 1.1.2. 4.5; 8.13.2 M. Caecilius Metellus (cos. 115), cf. 4.1.12, 7.1.1 Q. Caecilius Metellus (cos. 206). 7.2.3; cf. 7.1.1
    
    858
    
    INDEX NOMINVM
    
    Q. Caecilius Metelhis Baliaricus (eos. 123), cf. 4.1.12, 7.1.1 L. Caecilius Metellus Caluus (eos. 142), 8.5.1 C. Caecilius Metellus Caprarius (eos. 113), cf. 4.1.12, 7.1.1 Q. Caecilius Metellus Celer (cos. 60), 6.1.8 Q. Caecilius Metellus Creticus (eos. 69), 7.6.ext.l, ?7.7 L. Caecilius Metellus Diadematus (eos. 117), 2.9.9; cf. 4.1.12, 7.1.1 Q. Caecilius Metellus Macedonicus (eos. 143), 2.7.10; 3.2.21, 7.5; 4.1.12; 5.1.5; 7.1.1, 4.5, 5.4; 8.5.1; 9.3.7 Q. Caecilius Metellus Nepos (eos. 57), 7.8.3; 9.14.4 Q. Caecilius Metellus Numidicus (eos. 109), 2.7.2, 10.1; 3.8.4; 4.1.12-13; 5.7.1; 9.1.5, 7.1 Q. Caecilius Metellus Pius (eos. 80), 5.2.7; 8.5.4, 15.8; 9.1.5 Q. Caecilius Metellus Scipio (eos. 52), 3.2.13, 8.7; 8.14.5; 9.1.8, 5.3 T. Caelius et filii eius, 8.1.absol.l3 Caelius mons, 8.2.1 M. Caelius Rufus (pr. 48), 4.2.7; 5.3.4 Caeneus, 9.10.ext.l Caeninenses, 3.2.3
    
    Caepio (cognomen et nomen), praen. 2 Caere, -retani, 1.1.10, 6.5 Caesar (cognomen et nomen), praen. 3 Caesellia (praenomen), praen. 7 L. Caesetius Flauus (tr. pi. 44) et pater eius, 5.7.2 Caesetius Rufus (sen. 43), 9.5.4 M. Caesius, 2.7.15 Caeso (praenomen), praen. 6 Caieta, Caietanus ager 1.4.6; 5.3.4; 8.8.1 Calagurritani, 7.6.ext.3 Calchas, 8.11.ext.6 Cales, Calenus ager, 1.8.ext.l8; 3.2.ext.l, 8.1 Calidius, 8.1.absol.l2 M. Calidius (pr. 57), 8.10.3 Q. Calidius (pr. 79), 5.2.7 Callanus, 1.8.ext.l0 Callias, Par. 4.8.ext.2 Calliphana, 1.1.1 Callippus, 3.8.ext.5 Callisthenes, 7.2.ext.ll; 9.3.ext.l Calpurnia, 1.7.2 Calpurnia lex, u. Caecilia lex L. Calpurnius (iiiuir cap.), 8.4.2 L. Calpurnius Bestia (cos. I l l ) , 1.8.11 M. Calpurnius Bibulus (cos. 59) et filii eius, 4.1.15 P. Calpurnius Lanarius (? leg. 81), 8.2.1
    
    INDEX NOMINVM C. Calpurnius Piso (eos. 67), 3.8.2; 7.7.5 Cn. Calpurnius Piso (eos. 23), 6.2.4 L. (re uera Cn.) Calpurnius Piso (eos. 139), 1.3.3 L. Calpurnius Piso (?Caesoninus, eos. 112), 8.1.absol.6 L. Calpurnius Piso Frugi (eos. 133), 2.7.9; 4.3.10 L. Calpurnius Piso Frugi (pr. ?112), 4.3.10 Calpurnius Saluianus, 9.4.2 Cambyses, 6.3.ext.5 Camerini, 6.5.1 Camertes, 5.2.8 Campani, 2.3.3, 4.6; 3.2.ext.l, 8.1; 4.4.praef.; 5.1.3, ext.5, 2.1; 7.6.2; 9.1.ext.l, 3.4, 5.ext.4 L. Caninius Gallus (tr. pl. 56 aut eos. 37), 4.2.6 Cannae, Cannensis pugna, I.1.15-16; 2.7.15, 9.8; 3.2.11, 4.4, 7.11, ext.6, 8.2; 4.5.2, 8.2; 5.1.6, 6.4, 7; 6.4.1, 6.ext.2; 7.2.ext.l6, 4.ext.2, 6.1; 9.5.ext.3, II.ext.4 Canusium, 4.8.2 Capena porta, 3.7.10 Capetus Siluius, u. Siluius Capitolium, 1.1.11, 4.2; 2.1.2; 3.2.7, 6.2, 7.le; 4.1.6, 2.3, 4.11; 5.4.4, 6, 6.8, 10.1; 6.3.1a, 9.5, 9; 7.4.3, 5.4; 8.14.1, 15.1; 9.3.8, 5.ext.3; Par. 1.7.6
    
    859
    
    Cappadocia, 5.7.ext.2; 9.15.ext.2 Capua, 2.2.3, 8.4; 3.2.20, 7.ext.6, 8.1; 5.1.1e, 2.1; 6.4.1; 7.6.2; 9.5.ext.4 Cares, gens Caria, 1.5.ext.l; 4.6.ext.l Carfania, 8.3.2 Carneades, 8.7.ext.5 Carrhae, 1.6.11 C. Carrinas (eos. suff. 43), 7.8.3 Carthago, -ginienses, 1.1.14, 16, 18, ext.3, 3.2, 7.ext.8, 8.ext.l4, 19; 2.7.1, 12, ext.l, 8.5, 9.8, 10.4; 3.2.ext.8, 6.1, 7.1, le, 10, 8.2, ext.l; 4.1.6, 3.1, 13, 4.6; 5.1.1a, 2, 6, 2.4, ext.4, 3.2b, d, ext.l, 6.ext.4; 6.2.3, 6.3-4, ext.2, 9.2, 11, ext.7; 7.2.3, 6, ext.16, 3.3, ext.7, 4.ext.l; 8.15.2; 9.2.ext.l-2, 3.ext.3, 6.ext.l, 12.3; u. Poeni Carthago Noua, 4.3.1; 9.11.ext.l Sp. Caruilius Maximus Ruga (eos. 234), 2.1.4 Carystus, 1.8.ext.l0 A. Cascellius, 8.12.1 A. Cascellius (?pr. post 43), 6.2.12 Casilinum, -nates, 7.6.2 Cassander, 1.7.ext.2 Cassiani milites, Par. 4.7.5 Cassius (Parmensis), 1.7.7 L. Cassius (tr. pl. 89), 9.7.4 C. Cassius Longinus (eos. 171). 2.4.2
    
    860
    
    INDEX NOMINVM
    
    C. Cassius Longinus (pr. 44), 1.4.7, 5.8, 8.8; 3.1.3; 4.7.4; 6.8.4; 9.9.2 Q. Cassius Longinus (tr. pl. 49), 9.4.2 L. Cassius Longinus Ravilla (eos. 127), 3.7.9; 8.1. damn.7 M. Cassius Scaeua, 3.2.23 Sp. Cassius Vecellinus (eos. 502, 493, 486), 5.8.2; 6.3.1a; eius pater, 5.8.2 Castor, 1.8.1; 5.5.3; Par. 1.8.ext.7 M. Castricius, 6.2.10 Caucasus, mons, 3.3.ext.6 Caudinae furcae, 5.1.ext.5; 7.2.ext.l7 Cea, 2.6.8 Celtiberi(a), 2.6.11, 14; 3.2.2; 4.3.1; 5.1.5; 7.4.5 Centobriga, -genses, 5.1.5 Cephallania, 1.8.ext.l8 P. Cerennius, 6.1.13 Ceres, 1.1.1, 15; 5.8.2; 8.15.ext.l: Ceres Milesia, l.l.ext.5 Chalcidenses, 8.13.3 Chalcidicum fretum, 1.8.10 Chaldaei, 1.3.3 Charondas, 6.5.ext.4 Chrysippus, 8.7.ext.5, 1 0 - 1 1 C. Cicereius (pr. 173), 3.5.1; 4.5.3 Cilicia, 3.8.ext.6 Cimbri, 2.6.11, 14, 10.6; 3.6.6; 4.7.3; 5.2.8, 8.4; 6.3.1c, 9.14; 8.15.7; 9.12.4 Cimo, 5.3.ext.3, 4 . e x t . l - 2 ; 6.9.ext.3
    
    Cineas, 4.3.6 Cinginnia, 6.4.ext.l circus maximus, 4.4.8 Cirta, Par. 2.6.15 Clastidium, 1.1.8 Claudia familia, gens, Claudii, 4.3.3; 5.5.3; 7.8.3 Claudia (P. Claudi Pulchri, eos. 249, soror), 8.1.damn.4 Claudia (Ap. Claudi Pulchri, eos. 143, filia), 5.4.6 Quinta Claudia, Par. Nep. 1.8.11 C. Claudius (flamen Dialis - 2 1 1 ) , 1.1.4 P. Claudius, 6.5.1 Claudius Asellus, 6.3.8 Αρ. Claudius Caecus (cos. 307, 296), 1.1.17; 7.2.1; 8.13.5 Αρ. Claudius Caudex (cos. 264), 2.4.7 Ti. Claudius Centumalus, 8.2.1 M. Claudius Clineas (leg. 236), 6.3.3 Ap. Claudius Crassus Inregillensis Sabinus (cos. 471, 451), 6.1.2; 9.3.5 Nero Claudius Drusus (cos. 9), 4.3.3; 5.5.3 M. Claudius Marcellus (cos. 222, 2 1 5 - 4 , 210, 208), 1.1.8, 6.9; 2.1.10, 7.15, 8.5; 3.2.5, 8.ext.l; 4.1.7; 5.1.4, ext.6; 6.1.7; 8.7.ext.7 M. Claudius Marcellus (cos. 183), 6.6.3
    
    INDEX NOMINVM M. Claudius Marcellus (pr. ante 90), 8.5.3 M. Claudius Marcellus (cos. 51), 9.11.4 C. Claudius N e r o (cos. 207), 2.9.6; 4.1.9, 2.2; 7.2.6, 4.4 Ap. Claudius Pulcher (cos. 143), cf. 5.4.6 Αρ. Claudius Pulcher (cos. 54), 1.8.10 C. Claudius Pulcher (cos. 177), 6.5.3 C. Claudius Pulcher (cos. 92), 2.4.6; 8.1.absol.6 P. Claudius Pulcher (cos. 249), 1.4.3; 8.1.absol.4, damn. 4 Αρ. Claudius Sabinus Inregillensis (cos. 495), 9.3.5-6 Cleanthes, 8.7.ext.ll Clearchus, 2.7.ext.2 Cleo (latronum dux), 9.12.ext.l Cleobis, 5.4.ext.4 Cleopatra III, 9.2.ext.5 Cleopatra VII, 4.1.15 Clipea, Nep. 1.8.ext.l4 Clitus, 9.3.ext.l Clodia (Aufiii uxor), 8.13.6 P. Clodius Pulcher (aed. cur. 56), 3.5.3; 4.2.5; 8.5.5; 9.1.7; P. Clodius Pulcher (eius filius), 3.5.3 Cloelia, 3.2.2 P. Cloelius Siculus (rex sacrorum, 1 8 0 - ), 1.1.4 Tutor Cloelius, praen. 1 Cluuia Facula, 5.2.1 Cnaeus (praenomen), praen. 5
    
    861
    
    Cnidii, 8.11.ext.4 Cnosii, 8.13.ext.5 Codrus, 5.6.ext.l Coela E u b o e a e , 1.8.10 L. Coelius Antipater, 1.7.6 P. Coelius Caldus (praef. 87), 4.7.5 Collis sacer, 8.9.1 M. Colonius, 4.2.6 Coma, 9.12.ext.l Cominius (tr. pi. post 313, ante 290), 6.1.11 Postumus Cominius Auruncus (cos. 501, 493), 4.3.4; praen. 2 Concordia, 1.8.ext.l7; 9.7.4 Considius (publicanus), 9.1.1 Q. Considius (faenerator), 4.8.3 Consualia, 2.4.4 Contrebia, 2.7.10; 7.4.5 Corinthus, 3.4.2; 6.9.ext.6 Corioli, 4.3.4 Cornelia familia, gens, 2.10.4; 5.2.ext.4, 3.2f, 10.2; 6.2.3; 8.14.1, 15.1 Cornelia (Cn. Scipionis Calui filia), cf. 4.4.10 Cornelia (mater Gracchorum), 4.2.3, 4 praef., 6.1; 6.7.1 Cornelia (Sullae filia), 4.2.7 C. Cornelius (primipilus), 6.1.10 C. Cornelius (tr. pl. 67), 8.5.4 L. Cornelius Baibus (cos. suff. 40), 7.8.7 M. Cornelius Cethegus (cos. 204), 1.1.4
    
    862
    
    INDEX NOMINVM
    
    P. Cornelius Cethegus (cos. 181), 1.1.12; 2.5.1 P. Cornelius Cethegus (?leg. 82), 9.2.1 L. Cornelius Cinna (cos. 87-84), 1.6.10; 2.8.7; 4.3.14, 7.5; 5.3.3, 6.4; 8.9.2 L. Cornelius Cinna (pr. 44), 9.9.1 A. Cornelius Cossus (cos. 428), 3.2.4 Cn. Cornelius Dolabella (cos. 81), 8.9.13 P. Cornelius Dolabella (pr. 69 uel 68), 8.1.amb.2 Cornelius Gallus (pr. ?), 9.12.8 P. Cornelius Lentulus (cos. suff. 162), 5.3.2Í L. Cornelius Lentulus Crus (cos. 49), 1.8.9; 4.2.5 ?L. Cornelius Lentulus Cruscellio (? pr. 44), 6.7.3 L. Cornelius Lentulus Lupus (cos. 156), 6.9.10 Cn. Cornelius Lentulus Marcellinus (cos. 56), 4.2.5; 6.2.6 L. Cornelius Lentulus Niger (pr. ante 60), 4.2.5 P. Cornelius Lentulus Spinther (cos. 57), 2.4.6; 7.8.8; 9.14.4 A. Cornelius Mammula (pr. 217), 7.6.1 L. Cornelius Merula (cos. suff. 87), 9.12.5 P. Cornelius Rufinus (cos. 290, 277), 2.9.4
    
    Cn. Cornelius Scipio (pr. c. 109), 6.3.3 L. Cornelius Scipio (cos. 259), 5.1.2 L. Cornelius Scipio (pr. 174), 2.10.2; 3.5.1; 4.5.3 P. Cornelius Scipio (cos. 218), 1.6.2; 2.7.15; 3.7.1; 5.4.2; 6.6.ext.l; 8.15.11; 9.11.ext.l, 4 P. (re uera L.) Cornelius Scipio (qu. 167), 5.1.le P. Cornelius Scipio Africanus (cos. 205, 194), 1.1.21, 2.2; 2.1.1, 7.12, 8.5, 10.23; 3.5.1, 6.1, 7.1, le, 8.2; 4.1.6, 8, 3.1, 5.1, 3, 7.2; 5.1.7 (re uera de Aemiliano), 2.5, ext.4, 3.2b, d, 4.2, 5.1, 6.7, ext.4; 6.3.1d, 6.4, 7.1, 9.2, ext.7; 7.2.2, 3.3; 8.1.damn.l, 14.1, 15.1; 9.2.1, 8.1, ll.ext.l; Nep. nou. 1; cf. 2.4.3, 4.7.2 P. Cornelius Scipio Africanus Aemilianus (cos. 147, 134), 2.1.10, 4.3 (re uera de Africano superiore), 7.1, 13, 10.4; 3.2.6, ext.8, 7.2, 8.6; 4.1.10, 12, 3.13, 7.7; 5.1.6, 2.ext.4, 3.2d, 6.ext.4, 10.2; 6.2.3, 4.2; 7.5.1, 6.ext.2; 8.1.absol.ll, 15.4, 7; cf. 5.1.7 L. Cornelius Scipio Asiagenus (cos. 190), 3.5.1, 6.2, 7.Id; 4.1.8, ext.9; 5.3.2c, 5.1; 8.1.damn.l
    
    INDEX NOMINVM Cn. Cornelius Scipio Asina (cos. 260, 254), 6.6.2, 9.11 Cn. Cornelius Scipio Caluus (cos. 222), 1.6.2; 2.7.15; 3.7.1; 4.4.10-11; 6.6.ext.l; 8.15.11; 9.11.ext.l, 4 Cn. Cornelius Scipio Hispalus (re uera Hispanus, pr. 139), 1.3.3; 6.3.3 P. Cornelius Scipio Nasica (cos. 191), 7.5.2; 8.15.3 P. Cornelius Scipio Nasica Corculum (cos. 162, 155), 1.1.3; 2.4.2; 7.5.2 P. Cornelius Scipio Nasica Serapio (cos. 138), 1.4.2; 2.8.7; 3.2.17, 7.3; 5.3.2e; 7.5.2; 9.14.3 P. Cornelius Scipio Nasica Serapio (cos. I l l ) , 1.8.11; 7.5.2 Faustus Cornelius Sulla (qu. 54), 3.2.3 L. Cornelius Sulla (cos. 88, 80), 1.2.3, 5.5, 6.4; 2.8.7, 10.6; 3.1.2, 6.3, 8.5; 5.2.9, 3.5, 6.4; 6.4.4, 5.7, 8.2, 9.6; 7.5.5, 6.4; 8.6.2, 14.4; 9.2.1, 3.8, 7 mil. Rom. 1 - 2 , 15.5; Sullana proscriptio, 7.3.6 Corsi(ca), 1.1.3; 6.3.3; 9.12.3 C. Cosconius (?leg. 89), 8.1.abs.8 Cotys, 3.7.ext.7 Crannon, 1.8.ext.7 Cremerà, fi., praen. 6
    
    863
    
    Creta, -te(nse)s, 1.2.ext.l, 8.ext.l8; 7.2.ext.l8, 6.ext.l; 8.7.ext.2; 9.3.7 Critias, 3.2.ext.6 Croesus, 4.7.ext.4; 5.4.ext.6; filius eius, 5.4.ext.6 Croton(iatae), 1.8.ext.l8; 8.15.ext.l, 9 Ctesias, 8.13.ext.5 Ctesiphon, 8.10.ext.l Cumani, 4.7.1 Curetes, 2.4.4 Curiatii, 6.3.6 C. Curiatius (tr. pi. 138), 3.7.3 M'. Curius Dentatus (cos. 290, 275, 274), 4.3.5, 4.11; 6.3.4 M. Curtius, 5.6.2 Mettus Curtius, praen. 1 Cyclades insulae, 4.3.2 Cydnus, fl„ 3.8.ext.6 Cymaei, 9.4.ext.l2 Cynegirus, 3.2.22 Cypru(o)s, -rii, 1.5.6; 3.3.ext.4; 4.1.14, 3.2; 5.3.ext.3; 8.15.10; 9.1.ext.7, 4.ext.l Cyrenae(i), -naici, -nenses, 5.6.ext.4; 6.2.ext.3; 8.9.ext.3 Cyrus, 1.7.ext.5; 5.4.ext.5; 8.7.ext.l6; 9.10.ext.l
    
    Damastes, 8.13.ext.6 Damon, 4.7.ext.l Dando, 8.13.ext.7 Daphnites, 1.8.ext.8
    
    864
    
    INDEX NOMINVM
    
    Dare(i)us I, 3.2.ext.2; 5.2.ext.l, 4.ext.5; 6.9.ext.5; 7.3.ext.2; 9.2.ext.6 Dare(i)us III, 3.3.ext.l, 8.ext.6; 4.3.ext.4, 7.ext.2; 5.1.ext.l; 6.4.ext.3 Dareus (re uera Artaxerxes II), 6.3.ext.2 Dasius, 3.8.ext.l P. Decius Mus (eos. 340), 1.7.3; 5.6.5-6 P. Decius Mus (eos. 312, 308, 297, 295), 2.2.9; 5.6.6 Deiotarus, 1.4.ext.2 Delphi, 1.1.18a, 2.3, 6.3, 8.10, ext.8; 4.1.ext.7; 5.6.8, ext.l; 7.3.2; 8.15.ext.2; u. Pythi(c)us Delus, l.l.ext.6 Demades, 7.2.ext.l3 Demochares, 3.7.ext.4 Democritus, 8.7.ext.4, 14.ext.2 Demosthenes, 3.4.ext.2; 7.3.ext.5; 8.7.ext.l, lO.ext.l Demostratus, 3.8.ext.4 Dialis flamen, 8.12.5 Diana (Auentinensis), 7.3.1; (Ephesia) 8.14.ext.5 Dinocrates, 1.4.ext.l Dio, 3.8.ext.5; 4.1.ext.3 Diogenes, 4.3.4 Diogyris, 8.2.ext.4 Diomedon, 1.1.ext.8 Dionysius I, l.l.ext.3, 7.ext.6-7; 4.3.ext.4, 7.ext.l; 6.2.ext.2, 8.ext.6; 9.13.ext.4
    
    Dionysius II, 4.1.ext.3; 6.8.ext.6; cf. l.l.ext.3 Diphilus, 6.2.9 Dis pater, 2.4.5; 4.7.4 Dodona, 8.15.ext.3; Nep. nou. 2 Cn. Domitius Ahenobarbus (eos. 192), 1.6.5 Cn. Domitius Ahenobarbus (eos. 122), 2.9.9; 9.6.3 Cn. Domitius Ahenobarbus (eos. 96), 6.5.5; 9.1.4 Cn. Domitius Ahenobarbus (pro cos. uel pro pr. 821), 6.2.8
    
    L. Domitius Ahenobarbus (eos. 94), 6.3.5 Cn. Domitius Caluinus (eos. 53, 40), 8.11.2 Doris (Dionysi I uxor), 9.13.ext.4 Drypetine, 1.8.ext.l3 C. Duilius (eos. 260), 3.6.4; 7.3.ext.7 M. Duronius (tr. pi. post 101, ante 97), 2.9.5 Dyrrachium, 1.6.12 Echecles, 1.8.ext.4 Echecrates, 8.7.ext.3 Egeria, 1.2.1 Egnatius Mecennius, 6.3.9 Elaea, 3.2.12 Eleatae, 3.3.ext.2 Elei, Nep. nou. 8 Q. Ennius, 8.14.1 Epaminondas, 3.2.ext.5, 7.ext.5 Ephesus, -sii, 8.14.ext.5
    
    INDEX NOMINVM Ephialtes, 3.8.ext.4 Epicurus, 1.8.ext.l7; 4.3.6 Epidamnii, 1.5.ext.2 Epidaurus, -rii, l.l.ext.3, 8.2 C. Epidius Marullus (tr. pl. 44), 5.7.2 Epii, 8.13.ext.6 Epimenides, 8.13.ext.5 Epiro(u)s, -rotae, 1.8.ext.5; 4.3.2, 14; 5.1.ext.4; Nep. nou. 2 L. Equitius (tr. pl. 99), 3.2.18, 8.6; 9.7.1, 15.1 Equus, saxum, 1.8.ext.9 Eraclei, Nep. nou. 7 Erasistratus, 5.7.ext.l Eretum, 2.4.5 Erythraeum litus, ó.l.ext.l T. Etereius, 9.12.8 Etpastus, 5.4.ext.3 Etruria, -rusci, 1.1.1, 8.5; 2.4.4; 3.2.1, 3 praef.; 4.5.ext.l; 5.5.2; 9.1.ext.2, 2.ext.l0; praen. 5; u. Tusci Euander, 2.2.9 Euboeae Coela, 1.8.10 Eudes, 8.15.ext.4 Euclides, 8.12.ext.l Eumenes II, 2.2.1; u. Attalus I Euphranor, 8.11.ext.5 Euporus, 6.8.3 Eurípides, 3.4.ext.2, 7.ext.l; 9.12.ext.4 Europa, 6.9.ext.2; 8.1.damn.l Fabia familia, gens, 1.1.11; 3.5.2; 4.1.5; 5.10.2; 9.11.ext.4; praen. 6
    
    865
    
    Q. Fabius (aed. cur. ante 266), 6.6.5 M. Fabius Ambustus (eos. 360, 356, 354), 2.7.8; 4.1.5 C. Fabius Dorsuo (?pont. 390), 1.1.11 C. Fabius Hadrianus (pr. 84), 9.10.2 Q. Fabius Labeo (eos. 183), 7.3.4 Paullus Fabius Maximus (cos. 11), praen. 2 Q. Fabius Maximus (cos. 213), 2.2.4; 4.8.1 Q. Fabius Maximus (? Eburnus, cos. 116), 2.7.3 Q. Fabius Maximus (Allobrogici filius), 3.5.2 Q. Fabius Maximus Allobrogicus (cos. 121), 3.5.2; 6.9.4; 7.5.1; 8.15.4 Q. Fabius Maximus Gurges (cos. 292, 276, ?265), 2.2.4; 4.1.5, 3.9; 5.7.1 Q. Fabius Maximus Rullianus (cos. 322, 310, 308, 297, 295), 2.2.4, 9, 7.8; 3.2.9; 4.1.5; 5.7.1 Q. Fabius Maximus Seruilianus (cos. 142), 11.22, 7.11 Q. Fabius Maximus Verrucosus (cos. 233, 228, 215-4. 209), 1.1.5; 2.1.10, 2.4; 3.8.2; 4.8.1-2; 5.2.3-4; 7.3.7, ext.8; 8.1.absol.9. 13.3; 9.3.1 C. Fabius Pictor, 8.14.6 N. Fabius Pictor (cos. 266), 4.3.9
    
    866
    
    INDEX NOMINVM
    
    Κ. Fabius Vibulanus (cos. 484, 481, 479), 9.3.5 M. Fabius Vibulanus (cos. 483, 480), 5.5.2 Q. Fabius Vibulanus (cos. 485, 482), 5.5.2 C. Fabricius Luscinus (cos. 282, 278), 1.8.6; 2.1.10, 9.4; 4.3.6, 4.3, 10-11; 6.5.1 Falerii, Falisci, 6.5.1 Fannia, 1.5.5; 8.2.3 A. Fannius, 8.4.1 Fannius Saturninus, 6.1.3 M. Fauonius (pr. 49), 2.10.8; 6.2.7 Faustulus, 2.2.9; praen. 1 Faustus (praenomen), praen. 4 Febris, 2.5.6 Fidenae, -nates, 3.2.4; 7.4.1 Fides, 6.6.praef., 5, ext.l; Fides Publica, 3.2.17 Firmum, 9.15.1 Flaminius circus, 1.7.4; 4.4.8 C. Flaminius (pater sequentis), 5.4.5 C. Flaminius (cos. 223, 217), 1.1.5, 6.6; 5.4.5 L. (re uera C.) Flaminius (cos. 187), 6.6.3 Flauia, 9.1.8 Flauius (Lucanus), 1.6.8 C. Flauius (eques Romanus), 8.4.2 Cn. Flauius (aed. cur. 304), 2.5.2; 9.3.3 M. Flauius (tr. pl. 327, 323), 8.1.absol.7 (Q.); 9.10.1
    
    C. Flauius Fimbria (cos. 104), 7.2.4; 8.5.2 C. Flauius Fimbria (leg. 8785), 9.11.2 Florales ludi, 2.10.8 Formiani, 6.2.8 Fortuna, 1.8.9; 4.8.ext.2; Fortuna Equestris, 1.1.20; Fortuna Muliebris, 1.8.4; 5.2.1; Fortuna Praenestina, 1.3.2 forum boarium, 1.6.5; 2.4.7; forum Romanum, 2.5.4; 5.6.2; 6.9.13; 9.1.6 Fregellani, 2.8.4 Mettius Fufetius, 7.4.1; praen. 1 Fuluia, 3.5.3 A. Fuluius (sen. 63) et filius eius, 5.8.5 Q. Fuluius, 5.9.3 Fuluius Flaccus (tr. mil. ?180), 2.7.5 Cn. Fuluius Flaccus (pr. 212), 2.8.3; ?8.4.3 M. Fuluius Flaccus (cos. 264), 2.4.7, 7.15 M. Fuluius Flaccus (re uera Nobilior, cos. 189), 4.2.1 M. Fuluius Flaccus (cos. 125), 6.3.1c; 9.5.1 Q. Fuluius Flaccus (cos. 237, 224, 212, 209), 2.3.3, 8.4; 3.2.ext.l, 8.1; 5.2.1; 8.15.12 Q. Fuluius Flaccus (cos. 179), 1.1.20; 2.7.5 (?Ser., cos. 135) Fuluius Flaccus et frater eius, 1.1.20
    
    INDEX NOMINVM Alius Fumusilleaticus, praen. 1 Furius, 4.7.6; 9.13.3 (?Num.) Furius, 8.12.1 P. Furius (tr. pl. 99), 4.7.6; 9.13.3 Furius Bibaculus (Salius ante 218), 1.1.9 L. Furius Bibaculus (pr. ante 218), 1.1.9 Cn. Furius Brocchus, 6.1.13 M. Furius Camillus (tr. mil. cos. pot. 401, 398, 394, 386, 384, 381), 1.5.2, 8.3; 2.9.1; 4.1.2; 5.3.2a, 6.8; 6.5.1; 7.3.ext.9 L. (re uera P.) Furius Philus (eos. 223), 2.9.8 P. (re uera L.) Furius Philus (eos. 136), 3.7.5 Gabii, -bini, 7.4.2; Gabinus ritus, 1.1.11 A. Gabinius (eos. 58), 4.1.15, 2.4; 8.1.absol.3; 9.1.absol.6 Gabinius Sisenna, 8.1.absol.3 Gaditani, 8.13.ext.4 Gaia (praenomen), praen. 7 Gaius (praenomen), praen. 5 Galli(a), -iae, 1.1.3, 10-11, 18a, 5.1, 6.5; 2.6.8, 10; 3.2.5, 7, 7.4, 6, ext.6; 4.1.2; 5.4.5, 6.8; 6.3.1a, 9.4; 7.4.3; 8.14.5, 15.5; 9.11.ext.4 Q. Gallius (pr. 65), 8.10.3 Gallograeci, 6.1.ext.2 Gallus (Matris Magnae), 7.7.6
    
    867
    
    Gaurus, 9.2.3 Gelenses, 4.8.ext.2 C. Gellius, 6.1.13 L. Gellius Publicóla (eos. 72), 5.9.1 L. Gellius Publicóla (eos. 36), 5.9.1 Gellus (corrupte, fl.), 9.2.ext.2 Gelo, l.l.ext.3; 3.2.ext.9 Gemellus, 9.1.8 Gemoniae scalae, 6.3.3, 9.13 Gentius, 3.3.2 Genua, 1.6.7 Genucius, 7.7.6 Genucius Cipus (pr. ?), 5.6.3 Germania, 2.2.3; 5.4.3 Gillias, 4.8.ext.2 Gnaeus (praenomen), praen. 5 Gorgias (Epirotes), 1.8.ext.5 Gorgias (Leontinus), 8.13.ext.2, 15.ext.2 Graeci(a), 1.1.1, ext.3, ó.ext.l; 2.2.5, 6.8, 8.7; 3.1.ext.l, 2.22, ext.5; 4.3.2. 6.ext.3, 7.4, 8.5; 5.2.6, 3.ext.3, 6.ext.3; ó.l.ext.l, 4.ext.2, 5.ext.2; 7.2.ext.l0; 8.7.ext.l-2, 15.ext.2; 9.1.5. 4.1, 5.ext.2, 10.ext.2; Graeca(-i, -ae, -us) lingua, libri, litterae, pronuntiatio, sermo, uersus 1.1.12, 5.7, 7.ext.2; 2.2.3; 5.1.8; 7.4.praef.; 8.7.1-2, 6, ext.2; praen. 4 Graeeia maior, 8.7.ext.2
    
    868
    
    INDEX NOMINVM
    
    Graius sanguis, 1.7.ext.7; 6.9.ext.2 Granius, 9.3.8 Gratia, Par. 8.11.ext.4 M. Gratidius (leg. 88), 9.7.mil.Rom.l Gryllus, 5.10.ext.2 Gyges, 7.1.2 Gytheum, 6.5.ext.2
    
    Hadriaticum mare, 9.8.2 Hamilcar (Gisgonis filius), 1.7.ext.8 Hamilcar Barcas, 6.6.2; 9.3.ext.2 Hannibal (Gisgonis filius), 7.3.ext.7 Hannibal (Hamilcaris filius), 1.6.6, 9, 7.ext.l; 2.7.15, 9.8; 3.2.11, 20, 7.1c, 10, ext.6, 8.1.-2, ext.l; 4.1.6, 8.1; 5.1.5-6, 2.4, 3.ext.l; 5.4.2, 6.7; 6.6.ext.l-2; 7.2.3, 6, ext. 16, 3.ext.8, 4.4, ext.2, 6.2; 8.15.11 (re uera Hasdrubal); 9.1.4, ext.l, 2.1, ext.2, 3.ext.3, 5.ext.3, 6.ext.2, 8.ext.l Hanno (ob. 258), 5.1.2 Hanno (Magnus), 6.6.2; 7.2.16 Harma, Nep. 1.8.ext.9 Harmodius, 2.10.ext.l Harmonía, 3.2.ext.9 Hasdrubal (Gisconis filius), 6.9.ext.7 Hasdrubal (Hannonis filius), 1.1.14
    
    Hasdrubal (Hamilcaris gener), 3.3.ext.7 Hasdrubal (Hannibalis frater), 3.7.4; 4.1.9; 7.4.4; 9.3.1; cf. 8.15.11 Hasdrubal (tertio bello Punico dux), 3.2.ext.8 Haterius Rufus, 1.7.8 Hegesias, 8.9.ext.3 Helena, 3.7.ext.3 Helenus, 5.1.ext.4 Helice, Nep. nou. 4 Heliconii colles, 1.6.ext.3 Helii, Par. 8.13.ext.6 Hellanicus, 8.13.ext.6 C. Heluius Cinna (tr. pi. 44), 9.1.1 Heluius Mancia, 6.2.8 Henna, 1.1.1; 9.12.ext.l Hephaestio, 4.7.ext.2 Heraclides, 3.8.ext.5 Hercules, 1.1.17; 5.3.ext.3 Herculis portus, 1.6.7 Herennius, 9.12.6 Lar Herminius (cos. 448), praen. 4 Hermocles, 8.14.ext.4 Herodotus, 8.13.ext.5 Herophilus, 9.15.1 Herostratus, cf. 8.14.ext.5 Hiero I, 8.13.ext.l; Par. l.l.ext.3 Hiero II, 4.8.ext.l Hieronymus, 3.3.ext.5 Himera(ei), 1.7.ext.6 Hipparchus, cf. 5.1.ext.2 Hippias, cf. 5.1.ext.2 Hippo, 6.1.ext.l Hippoclides, 1.8.ext.l7
    
    INDEX NOMINVM A. Hirtius (eos. 43), 5.2.10 Hispani(a), 1.3.5, 6.2, 7; 2.7.1, 8.5, 10.4; 3.2.6, 13, 21, 7.1, 5, 10, ext.6; 4.3.1, 11, 4.10; 5.1.5, 7, 2.ext.4, 4.3; 6.3.2, 4.2, ext.l, 6.ext.l; 8.1.absol.2,7.1, 15.4,8; 9.1.5,2.4,3.7, ext.3, 4.2, 8.1, ll.ext.4, 15.1 Homerus, 1.5.7; 3.7.ext.3-4; 8.8.ext.2, 14.2 Honos, 1.1.8 M. Horatius, 6.3.6; 8.1.absol.l Horatius Cocles, 3.2.1; 4.7.2 M. Horatius Puluillus (eos. suff. 509), 5.10.1 Hortensia, 8.3.3 L. Hortensius (tr. pl. 422), 6.5.2 Q. Hortensius (?pr.45), 5.9.2 Q. Hortensius Corbio, 3.5.4 Q. Hortensius Hortalus (eos. 69), 3.5.4; 5.9.2; 8.3.3, 5.4, 10.2; 9.4.1 Hostilia curia, 9.5.2 Tullus Hostilius, 3.4.2; 7.4.1; 8.1.abs.l; 9.12.1 C. Hostilius Mancinus (eos. 137), 1.6.7; 2.7.1 Hostus (praenomen), praen. 4 Hybreas, 9.14.ext.2 Hymettius mons, 1.6.ext.3; 9.1.4 Hypsicratea, 4.6.ext.2 Ianiculum, 1.1.10, 12 Ianuarius Nepotianus, Nep. praef.
    
    869
    
    Iason (Argonauta), 4.6.ext.3 Iason (Pheraeus), 1.8.6; 9.10.ext.2 Idaea Mater, u. Mater deum Illyricum, 1.1.20, 5.ext.2; 8.13.ext.7 Indi, 1.8.ext.l0; 2.6.14; 3.3.ext.6, 6.6; 8.13.ext.5 Indibilis, 4.3.1 Intercatia, 3.2.6 Iones, 2.6.1 Iophon, 8.7.ext.l2 los, 9.12.ext.3 Iphigenie, 8.11.ext.6 Isis, 1.3.4; 7.3.8 Isocrates, 8.7.ext.9, 13.2 Isthmicum spectaculum, 4.8.5 Italia, 1.3.3, 6.9, 7.ext.l, 6; 2.4.4, 5.1, 7.7, 15, 8.praef., 9.8; 3.7.ext.6, 8.1, 5; 4.2.1, 3.5; 5.6.7; 6.2.1, 3, 4.1; 7.2.3, 3.ext.8, 4.4, 6.1; 8.7.ext.2-3, 14.1; 9.2.1, 6.ext.2, 8.ext.l, 15.1; praen. 1; Italicum bellum, 5.4.ext.7; 6.3.3 Iudaei, 1.3.3 Iugurtha, 2.7.2; 3.6.6; 6.9.6, 14; 7.5.2; 8.14.4 Iulia gens, 5.5.3 Iulia (Cornell Lentuli Cruscellionis socrus), 6.7.3 Iulia (Cn. Pompei uxor), 4.6.4; 5.1.10 Iulia (= Liuia), 6.1.praef. Iulis, 2.6.8 C. Iulius Caesar (cos. 59, 48, 46-44), 1.5.6, 6.12-13,
    
    870
    
    INDEX NOMINVM
    
    7.2, 8.8, 10; 2.1.10, 10.7; 3.2.15, 19, 22-3, 8.7; 4.5.5-6; 5.1.10, 7.2; 6.2.11, 8.4, 9.15; 7.6.5; 8.3.2, 9.3, 11.2; 9.2.4, 8.3, 9.1, 11.5, 15.1, 5 C. (re uera L.) Iulius Caesar Strabo (eos. 90), 9.2.2 C. Iulius Caesar Strabo Vopiscus (aed. cur. 90), 3.7.11; 5.3.3 Vopiscus Iulius Iulius (cos. 473), praen. 2 Iulius Paris, Par. praef. L. Iunius Brutus (cos. 509), 4.4.1; 5.6.1, 8.1; 7.3.2; frater eius, 7.3.2 M. Iunius Brutus (cos. 178), 9.1.3 M. Iunius Brutus (tr. pi. 83), 6.2.8
    
    M. Iunius Brutus (pr. 44), 1.4.7, 5.7, 7.1; 3.2.15; 4.6.5, 7.4; 5.1.11; 6.4.5; 7.3.8; 9.9.2; praen. 2 P. Iunius Brutus (pr. 190), 9.1.3 D. Iunius Brutus Albinus (? pr. 45), 4.7.6; 9.13.3 D. Iunius Brutus Callaicus (cos. 138), 6.4.ext.l; 8.14.2 L. Iunius Brutus Damasippus (pr. 82), 9.2.3 D. Iunius Brutus Pera, 2.4.7 C. Iunius Bubulcus Brutus (cos. 317, 313, 311), 2.9.2; 8.14.6 D. Iunius Pera (cos. 266), 2.4.7
    
    M. Iunius Pera, 2.4.7 M. Iunius Pera (cos. 230), 7.6.1 L. Iunius Pullus (cos. 249), 1.4.4 D. Iunius Silanus Manlianus (pr. 141), 5.8.3 Iuno, 1.1.16, ext.2; 2.1.2; 5.4.ext.4; Iuno Capitolina, 6.1.praef.; Iuno Lacinia, 1.1.20, ext.18; Iuno Moneta, 1.8.3; 6.3.1a; Iuno Regina, 5.10.2 Iuppiter, Iuppiter Capitolinus, Iuppiter Optimus Maximus, l.praef., 1.16, 2.2, ext.l, 6.12, 7.4-5, ext.l, 6; 2.1.2, 5.4; 3.7.1e; 4.1.6, 2.3, 7.1; 5.5.3, 10.1-2; 7.4.3-4; 8.7.ext.3, ll.ext.5, 15.1; 9.12.5; Iuppiter Dodonaeus, Nep. nou. 2; Iuppiter Feretrius, 3.2.3-6; Iuppiter Hammon, 8.15.ext.3; 9.5.ext.l; Iuppiter Olympius, l.l.ext.3; 3.7.ext.4; 5.10.ext.l; Iuppiter Sabazius, 1.3.3 Iustuleius (praef. 48), 3.2.23 Iuturnae lacus, 1.8.1 M. Iuuentius Laterensis, 8.2.2
    
    M'. Iuuentius Thalna (cos. 163), 9.12.7
    
    Κατωβασίλεια, 1.5.6 Κολωνός, 8.7.ext.l2 Κρονίων, 3.7.ext.4
    
    INDEX NOMINVM T. Labienus (tr. pl. 63), 8.14.5 Lacedaemon(ii), 1.1.14, 2.ext.3, ó.ext.l; 2.6.3, 7.ext.2; 3.2.ext.3, 5, 8.ext.3; 4.1.ext.8, 5.ext.2, 6.ext.3; 5.3.ext.2; 6.3.ext.l, 4.ext.4, 5.ext.2; 7.2.ext.l5; 8.7.ext.2; 9.6.ext.l; Nep. nou. 9; u. Sparta(ni) Lacinia, u. Iuno C. Laelius (eos. 190), 5.5.1; 6.9.ext.7 D. (re uera C.) Laelius (eos. 140), 4.7.1, 7; 8.8.1 D. Laelius (tr. pl. 54), 8.1.absol.3 M. Laetorius, 9.3.6 P. Laetorius, 4.7.2 M. Laetorius Mergus (tr. mil. post 313, ante 290), 6.1.11 Lamii, Par. 8.13.ext.7 Lampsacus, 7.3.ext.4 Laodice (Antiochi II uxor), 9.10.ext.l, 14.ext.l Laodice (Mithridatis uxor), 1.8.ext.l3 Lar (praenomen), praen. 4 Larisa, 4.5.5 Latina uia, 1.8.4 Latini, 1.7.3; 2.7.12; 3.1.2, 2.20; 6.4.1, 9.1; 8.7.1, ext.l; 9.3.4; Latinum bellum, 1.7.3; 2.7.6; Latini(-a, -ae) annales, libri, lingua, litte rae, uox, 1.1.12; 2.2.2; 3.4.6; 9.13.2 T. Latinius, 1.7.4
    
    871
    
    Latium, 3.1.2 Latmii, 8.13.ext.7 Lauinium, Laurentum, 1.6.7, 8.7; 8.8.12 Pustulanus Lauranus, praen. 1 Laurentina uia, 8.5.6 Leda, 3.7.ext.3 Lemnii, 4.6.3 Leonicus, 5.2.ext.2 Leonidas, 1.6.ext.l; 3.2.ext.3 Leontini, 8.13.ext.2, 15.ext.2 Leptines, 5.7.ext.l Letum, mons, 1.5.9 Leuctra, 3.2.ext.5 Λητώ, 1.5.7 Liber Pater, 2.1.5; 3.6.6 Libitina, 5.2.10 Licinia, 6.3.8 Licinius Buccio, 8.3.2 C. Licinius Caluus, 9.12.7 L. Licinius Crassus (cos. 95), 3.7.6; 4.5.4; 6.2.2, 5.6; 8.5.3, 8.1, 15.6; 9.1.1, 4 M. Licinius Crassus (cos. 70, 55), 1.6.11; 6.9.9; 9.4.1 Licinius Crassus Diues, 6.9.12 P. Licinius Crassus Diues (cos. 205), 1.1.6; 6.9.3 P. Licinius Diues Crassus Mucianus (cos. 131), 2.2.1; 3.2.12, 4.5; 8.7.6 Licinius Cyriacus, Nep. praef. C. Licinius Geta (cos. 116), 2.9.9 C. Licinius Hoplomachus, 8.6.1
    
    872
    
    INDEX NOMINVM
    
    L. Licinius Lucullus (eos. 151), 2.10.4; 3.2.6; 5.2.ext.4 L. Licinius Lucullus (eos. 74) 2.4.6; 7.8.5; 8.5.4 M. Licinius Lucullus, 4.7.4 C. Licinius Macer (pr. ?68), 9.12.7 C. Licinius Sacerdos, 4.1.11 C. Licinius Stolo (eos. 364 uel 361), 2.4.4; 8.6.3 Liguria, -res, 1.5.9; 2.7.15; 3.7.4, ext.6 Lilybaeum, 1.8.ext.l4 Liparae, -ritani, l.l.ext.4; 2.7.4; 6.9.11 Liternum, 2.10.2 Litorius, 8.13.ext.6 Liuia (Augusti uxor), 4.3.3; 5.5.3; cf. 6-l.praef. Liuia (Rutili Rufi uxor), 8.13.6 T. Liuius, l.l.ext.l9 L. Liuius Andronicus, 2.4.4 C. Liuius Drusus, 8.7.4 M. Liuius Drusus (tr. pi. 91), 3.1.2; 9.5.2 M. Liuius Salinator (cos. 219, 207), 2.9.6; 3.7.4; 4.1.9, 2.2; 7.2.6, 4.4; 9.3.1 Locri, -crenses, 1.1.20, ext.l, 3, 2.ext.4; 6.5.3; 8.7.ext.3, 13.ext.4 Λογικά, 8.7.ext.l0 Cn. Lollius (iiiuir. noct. ?241), 8.1.damn.5 M. Lollius Palicanus (tr. pi. 71), 3.8.3
    
    Lucani, 1.6.8, 8.6; 5.1.ext.6; 7.3.7, 4.4 Lucia (praenomen), praen. 7 Lucius (praenomen), praen. 5 Lucretia, 6.1.1 Hostus Lucretius Tricipitinus (cos. 429), praen. 4 Sp. Lucretius Tricipitinus (cos. suff. 509), 4.1.1 Lucretius Vespillo (aed. pi. 133), 1.4.2 Q. Lucretius Vespillo (?praef. 49-8), 6.7.2 Lucrinus lacus, 9.1.1 Lucumones, praen. 5 Lupercalia, 2.2.9 Lusitani(a), 1.2.4; 6.4.ext.l; 8.1.absol.2; 9.1.5, 2.4, 6.2 C. Lusius, 6.1.12 Lutatia gens, 9.2.1 C. Lutatius Catulus (cos. 242), 2.8.2 Q. Lutatius Catulus (cos. 102), 5.8.4; 6.3.1c; 9.12.4 Q. Lutatius Catulus (cos. 78), 2.4.6, 8.7; 6.9.5; 8.15.9 Q. Lutatius Cerco (cos. 241), 1.3.2; 6.5.1 M. Lutatius Pinthia, 7.2.4 Lycii, 2.6.13-14 Lycon, 5.1.ext.3 Lycurgus, 1.2.ext.3; 2.6.1; 5.3.ext.2; 7.2.ext.l5 Lydia, -ii, 2.3.4; 7.1.2 Lyncestis, fl., cf. 1.8.ext.l8 Lysias, 6.4.ext.2 Lysimachus, 6.2.3; 9.3.ext.l Lysippus, 8.11.ext.2
    
    INDEX NOMINVM Macareus, cf. 8.11.ext.4 Macedo (catelhis), Nep. 1.5.3 Macedonia, -nes, 1.5.8, 7.ext.2, 8.1, 9, ext.9, 18; 2.10.3; 3.3.ext.l, 8.ext.6; 4.3.8, 5.1, 8.5; 5.1.1d, ext.l, 4, 6.ext.5, 8.3; 6.2.3; 7 . 2 . e x t . l 0 - l l , 3.ext.l, 5.4; 9.1.3, 5.ext.l, 12.ext.4 Maecia tribus, 2.9.6 Geminus Maecius, 2.7.6 Sp. Maelius, 5.3.2g; 6.3.1c P. Maenius, 6.1.4 Maesia, 8.3.1 P. Magius Chilo, 9.11.4 Mago (Hannibalis frater), 7.2.ext.l6 Mago (ό Σαυνΐτης), 1.6.8 Maharbal, 9.5.ext.3 Cn. Mallius Maximus (eos. 105), 2.3.2 Mamilius Octauius, 1.8.1 Mandane, 1.7.ext.5 Manes, 1.7.3 M'. Manilius (eos. 149), 5.2.ext.4 (?C., tr. pl. 66) Manilius Crispus, 6.2.4 Manius (praenomen), praen. 5 L. Manlius, 6.6.3 M. Manlius Capitolinus (eos. 392), 6.2.1a L. Manlius Capitolinus Imperiosus (diet. 363), 5.4.3; 6.9.1 T. Manlius Imperiosus Torquatus (eos. 347, 344,
    
    873
    
    340), 1.7.3; 2.7.6; 3.2.6; 5.8.3; 6.4.1, 9.1; 9.3.4 T. Manlius Torquatus (Imperiosi Torquati filius), 2.7.6; 6.9.1; 9.3.4 T. Manlius Torquatus (eos. 235, 224), 6.4.1 T. Manlius Torquatus (eos. 165), 5.8.3 Cn. Manlius Vulso (eos. 189), 6.1.ext.2 Mantinea, 3.2.ext.5; 5.10.ext.2 Marathon, 5.3.ext.3; 8.14.ext.l Marcus (praenomen), praen. 5 Ancus Marcius, 1.6.1; 4.3.4 L. Marcius Censorinus (eos. 149), 6.9.10 Cn. Marcius Coriolanus, 1.8.4; 4.3.4; 5.2.1, 3.2b, 4.1 C. Marcius Figulus (eos. 162, 156), 1.1.3; 9.3.2 C. Marcius Figulus (pr. c. 130), 9.3.2 L. Marcius Philippus (cos. 91), 6.2.2; 8.13.4; 9.5.2 Q. Marcius Philippus (cos. 186, 169), 6.3.7 Q. Marcius Rex (cos. 118), 5.10.3 C. Marcius Rutilus Censorinus (cos. 310), 4.1.3 L. Marcius Septimus (?tr. mil. 211), 1.6.2; 2.7.15; 8.15.11 C. Marius (cos. 107, 104100, 86), 1.3.4, 5.5. 7.5;
    
    874
    
    INDEX NOMINVM
    
    2.2.3, 3.1, 8.7, 10.6; 3.1.2, 2.18, 6.6, 8.5; 4.3.14; 5.2.8, 6.4; 6.1.12, ext.3, 9.6, 14; 8.2.3, 6.2, 9.2, 14.4, 15.7; 9.2.1-2, 7.1, mil. Rom.l, 11.2, 12.4, 15.1; aedes Iouis Mariana, 1.7.5; Mariana monumenta, 2.5.6; 4.4.8 C. Marius (cos. 82), 6.8.2; 7.6.4 L. Marius (tr. pl. 62), 2.8.1 T. Marius, 7.8.6 M. Marius Gratidianus (pr. bis, ?86, ?85, ?84), 9.2.1 Mars, 1.1.2, 8.6; 2.7.7; 3.7.ext.6; 6.5.1; 7.2.2; Martia legio, 3.2.19; Martialis flamen, 1.1.2 Martha, cf. 1.2.4 Martius campus, 2.4.5; 9.2.1 Masinissa, l.l.ext.2; 2.10.4; 5.1.ld, 7, 2.ext.4; 7.2.6; 8.13.ext.l; 9.13.ext.2 Massiiienses, 2.6.7-10; 3.2.22 Mater deum, Idaea, Magna, 1.1.1, 8.11; 2.4.3; 7.5.2, 7.6; 8.15.3 Mauritania, 7.2.6 Mausolus, 4.6.ext.l Medi, 1.7.ext.5; Nep. nou. 3 Mediolanum, 9.15.ext.l Megara, U.ext.lO; 4.1.ext.3 Megullia, 4.4.10 Melissa, 8.7.ext.5 Melita, 1 l.l.ext.2 Memmia lex, 3.7.9 C. Memmius (pr. ?104), 8.5.2
    
    C. Memmius (? pr. 58), 6.1.13 C. Memmius (tr. pl. 54), 8.1.absol.3 Memphites, 9.2.ext.5 Menelaus, 8.11.ext.5 Agrippa Menenius Lanatus (cos. 503), 4.4.2; Par. 8.9.1 L. Menenius Agrippa, 7.8.2 Menogenes (coquus), 9.14.2 Menogenes (scaenicus), 9.14.5 Mercurius, 2.6.8; 9.3.6 Messana, 2.7.4 Messemi, 1.8.ext.l5 C. Messius (aed. pl. 55), 2.10.8
    
    Metapontus, 4.1.ext.1; 8.7.ext.2 Metaurus, fl., 7.4.4 Methymnus, 8.13.ext.l Midas, 1.6.ext.2-3, 7.1 Miletus, -esii, l.l.ext.5; 4.1.ext.7 Milo, 9.12.ext.9 Miltiades, 5.3.ext.3; 8.14.ext.l; cf. 5.4.ext.2 Minerua, l.l.ext.7, 2.ext.2, 4, 7.1; 2.1.1; 3.1.ext.l; 5.3.ext.3, 10.2; 8.14.6 Minos, 1.2.ext.l; 5.3.ext.3 Minturnae, -nenses, 1.5.5; 2.10.6; 8.2.3 L. Minucius Basilus (tr. mil. 86), 9.4.1 L. Minucius Esquilinus Augurinus (cos., ?suff., 458), 2.7.7; 5.2.2 L. Minucius Myrtilus, 6.6.3
    
    INDEX N O M I N V M M. Minucius Rufus (eos. 221), 3.8.2; 5.2.4 Minyae, 4.6.ext.3 Misacenes, 5.l.ld Mithridates, 1.8.ext.l3; 3.7.8; 4.6.ext.2; 5.1.9, 2.ext.2; 6.9.6; 8.7.16, 15.8; 9.2.ext.3, 7.mil.Rom.l, 11.ext.2, 13.1 Mitylenae, -naei, u. Mytilenae Septimus Modius, praen. 1 Μοίρα, 1.5.7 Molo, 2.2.3 Molossi, 5.1.ext.3 Mucia, 9.1.8 P. Mucius (?Scaeuola, ?tr. pl. 486), 6.3.2 C. Mucius Cordus Scaeuola, 3.3.1 P. Mucius Scaeuola (eos. 133), 3.2.17; cf. 8.8.2 Q. Mucius Scaeuola (eos. 117), 3.8.5; 4.5.4; 8.8.1-2, 12.1 Q. Mucius Scaeuola (eos. 95), 4.1.11; 8.15.6; 9.11.2; praen. 3 M. Muluius (iiiuir noct. ?241), 8.1.damn.5 L. Mummius (eos. 146), 6.4.2; 7.5.4 L. Munatius Flaceus (praef. 45), 9.2.4 L. Munatius Plancus (eos. 42), 6.8.5 Munatius Rufus, 4.3.2 Munda, 7.6.5 Murrula (praenomen), praen. 7
    
    875
    
    Musae, 1.6.ext.3; 3.7.ext.2 Mutina, 4.7.6 Mycalensis mons, 6.9.ext.5 Mylaseni, 9.14.ext.2 Mytilenae, Mitylenaei, 6.5.ext.l; 8.14.3; 9.11.4; Par. 4.1.ext.6 M. Naeuius (tr. pl. 184), 3.7.le Naeuius Anius, 7.7.6 Naeuius Surdinus, 7.7.6 Naeus (praenomen), praen. 5 Attus Nauius, 1.4.1 Q. Nauius, 2.3.3 Nausimenes, 1.8.ext.3 C. Nautius Rutilus (eos. 475, 458), 5.2.2 Neapolis, -itani, 3.6.3; 7.3.4 Nearchus, 3.3.ext.3 Necessitas, 7.6.1 Neptunus, 3.2.ext.3; 6.9.ext.5; 8.11.ext.5; 9.1.1, 2.ext.2 Neruii, 3.2.19 Nicocreon, 3.3.ext.4 Nilus, fl., 8.7.ext.3 Nola(ni), 1.6.4, 9; 7.3.4, 7 C. Norbanus (eos. 83), 8.5.2 Nucerini, 9.6.ext.2 Numa, u. Pompilius Numantia, -ini, 1.7.1; 3.2.7; 4.3.13; 5.3.2d; 6.2.3; 7.6.ext.2; 8.15.7; 9.12.3 Numeria (praenomen), praen. 7 Numerius (praenomen). praen. 6
    
    876
    
    INDEX NOMINVM
    
    Numidia, -dae, 2.2.3, 6.7; 3.2.11, 8.ext.l; 5.1.1b, 7, 2.ext.4; 7.2.6; 8.13.ext.l; 9.1.5, 8.1 Numitor, u. Siluius A. Nunnius, 9.7.3 Q. Occius (leg. 143-7140), 3.2.21 Oceanus, 3.2.23 Ochus, 9.2.ext.7; cf. ext.6 Octauia, 9.15.2 Cn. Octauius (eos. 87), 1.6.10; 4.7.5 L. Octauius, 6.1.13 C. Octauius Balbus, 5.7.3 Oebares, 7.3.ext.2 Oedipus, 5.3.ext.3; 8.7.ext.l2 Ofilius, 8.13.6 Q. Ogulnius Gallus (cos. 269), 1.8.2; 4.3.9 Olbia, 5.1.2 Olympia, Olympicum certamen, 8.7.2, 15.ext.4 Olympus, mons (in Asia), 1.7.ext.4; 6.1.ext.2 Όλυμπος, mons (in Thessalia), 3.7.ext.4 L. Opimius (cos. 121), 2.8.4, 7; 9.4.3 Opiter (praenomen), praen. 4 Oppia lex, 9.1.3 Oppius Gallus, 7.8.9 Orcus, Nep. 1.7.7 Orestes, 4.7.praef. Orestilla, 4.6.3 Origines, 8.1.abs.2 Orontes, 6.9.ext.5
    
    Ortiago, 6.1.ext.2 Osci, 2.4.4 Ostia, 2.4.5; 3.7.10 Otacilia, 8.2.2 Numerius Otacilius, praen. 6 T. Otacilius Crassus (pr. 217, 214), 7.6.1 Othryades, 3.2.ext.4 Paciaeci, 5.4.ext.3 Padus, fi., 3.2.5 Paediculi, 7.6.1 Paeligni, 3.2.20 Palaepharsalus, Par. 4.5.5 Palatinus mons, Palatium, 2.1.6, 2.9, 5.6; 6.1.praef. Palladium, 1.4.5 Pamphilus, 9.14.4 Pamphylii, 1.8.ext.l Παναθηναϊκός, 8.7.ext.9 Paphus, 1.5.6 Papia lex, 3.4.5 Papiria tribus, 9.10.1 C. Papirius Carbo (pr. ?81), 9.7.mil.Rom.3 Cn. (re uera C.) Papirius Carbo (cos. 120), 6.2.3, 5.6; cf. 3.7.6 Cn. Papirius Carbo (cos. 85-84, 82), 5.3.5, 6.2, 8.10; 7.6.4; 9.7.mil.Rom.3, 13.2 Cn. (re uera C.) Papirius Carbo (tr. pi. ?67), 5.4.4 C. Papirius Carbo Aruina (pr. ante 82), 3.7.6; 9.2.3 L. Papirius Cursor (cos. 7326, 320-319, 315, 313), 2.7.8; 3.2.9
    
    INDEX NOMINVM L. Papirius Cursor (eos. 293, 272), 7.5.5 C. Papirius Maso (eos. 231), 3.6.5; 76.5.1 Parmenion, 3.8.ext.6; 6.4.ext.3 Parthi, 1.6.11; 6.9.9; 7.6.6 Pausanias (Lacedaemonius), 2.6.2 Pausanias (Macedo), 1.8.ext.9; 8.14.ext.4 T. Pedanius, 3.2.20 Pelasgi, 4.6.3 Pelorus, 9.8.ext.l penetrales dei, 1.8.7 Pergamum, 1.6.12; 5.3.2e Pericles, 2.6.5; 3.1.ext.l; 4.3.ext.l; 5.10.ext.l; 7.2.ext.7; 8.9.ext.2, l l . e x t . l Perilius, cf. 9.2.ext.9 Περίπλους, 8.13.ext.7 Pero, 5.4.ext.l M. Perperna (eos. 130), 3.4.5 M. Perperna (eos. 92), 8.13.4 M. Perperna Veiento (pr. ?82), 6.2.8
    
    Persa (catellus), 1.5.3 Persae, l.l.ext.6, 7.ext.5; 2.6.16; 3.2.ext.2, 7.8; 4.7.ext.2; 5.1.ext.l, 3.ext.3, 4.ext.6, 6.ext.3; 6.3.ext.2; 7.2.ext.ll, 3.ext.2; 8.7.ext.2; 9.2.ext.6-7, 5.ext.l, 10.ext.2 Perse(u)s, 1.5.3, 8.1; 2.2.1, 7.13; 4.3.8, 4.9; 5.1.1c, e, 8; 6.2.3; 8.11.1 C. Pescennius (iiiuir cap. 7149), 6.1.10 Pessinus, 1.1.1; 8.15.3
    
    877
    
    Petelia, -ini, 6.6.ext.2; 9.8.ext.l L. Petillius, 1.1.12 Q. Petillius (tr. pl. 187), 3.7.le Q. Petillius Spurinus (eos. 176), 1.1.12, 5.9; 2.7.15; 3.7.le M. Petreius (pr. 764), 2.4.6 Petronia, 7.7.3 Petronius (Sabinus), 1.1.13 L. Petronius, 4.7.5 Phaenarete, 3.4.ext.l Phalaris, 3.3.ext.9; 9.2.ext.9 Pharmacussa, 6.9.15 Pharnaces II, cf. 9.11.2 Pharsalica (-cum) acies, certamen, 1.5.6, 8.10; 4.5.5 Pheraei, 1.8.ext.6; 9.10.ext.2 Pheres, Par. et Nep. 1.8.ext.l Phidias, l.l.ext.7; 3.7.ext.4; 8.14.6 Philaeni, 5.6.ext.4 Philemo, 9.12.ext.6 Philippi, Philippensis (-se) acies, proelium, 1.5.7, 7.1, 8.8; 4.6.5; 5.1.11; 6.8.4; 9.9.2; cf. 1.5.8 Philippus II, 1.8.ext.9; 6.2.ext.l; 7.2.ext.l0; 8.14.ext.4; 9.5.ext.l Philippus V, 2.9.3; 4.5.1, 8.5; 5.2.6; 9.1.3 Philippus (medicus). 3.8.ext.6 Philippus (seruus), 8.4.3 Philocrates (seruus), 6.8.3 Philon, 8.12.ext.2 Phintias, 4.7.ext.1
    
    878
    
    INDEX NOMINVM
    
    Phocion, 3.8.ext.2; 5.3.ext.3 Phraates IV, 7.6.6 Phrygia, 1.6.ext.2; 7.5.2 Phryne, 4.3.ext.3 Phye, 1.2.ext.2 Picenum, Picena regio, 1.6.5; 5.3.4 Pietas, 9.15.1 Pindarus (Cassi libertus), 6.8.4 Pindarus (poeta), 9.12.ext.7 Pinnenses, 5.4.ext.7 Piraeus, cf. 9.11.4 Pirithous, 4.7.4 Pisistratus, 1.2.ext.2; 5.1.ext.2, 3.ext.3; 8.9.ext.l-2 Pittacus, 4.1.ext.6-7; 6.5.ext.l Placentia, -ini, 4.7.5; 6.2.10 Plaetoria, 7.8.2 M. Plaetorius (sen. 82), 9.2.1 Plato(n), 1.6.ext.3, 7.1, 8.ext.l; 4.1.ext.2; 5.10.ext.2; 7.2.ext.4; 8.7.ext.3, 12.ext.l M. Plautius (?Hypsaeus, ?praef. class. 84-3), 4.6.3 M. Plautius Hypsaeus (eos. 125), 9.5.1, ext.4 P. Plautius Hypsaeus (pr. ante 54), 9.5.3 C. Plautius Numida (sen. ?c. 100), 4.6.2 C. Plautius Venno (uel Venox; eos. 347, 341), 6.2.1 plebeii ludi, 1.7.4 Q. Pleminius (leg. 205), 1.1.21, ext.l C. Plotius, 6.1.12
    
    P. Plotius, 6.1.9 C. (re uera L.) Plotius Plancus (pr. 43), 6.8.5 Poeni (adi. Punicus, Punicanus), 1.1.14, ext.2, 6.2, 8 9, 7.ext.8; 2.6.15, 7.12-13, 15, 8.2; 3.2.10-11, 20, 6.1, 4, 7.1, le, d, 4, 10, ext.6, 8.2, ext.l; 4.2.2, 3.1; 5.1.1a, 6, ext.6, 6.ext.4; 6.6.2, ext.l, 9.2, 11; 7.2.ext.l6, 3.7, 4.4, ext. 1-2, 5.1, 6.12; 8.15.1; 9.1.ext.l, 8.ext.l; Nep. nou. 5; Punica bella, 1.1.14, 3.2, 4.3, 6.5; 2.2.1, 9.6; 3.7.1b; 4.4.6, 10; 5.1.2, 6, 3.2b, 6.8; 6.9.3; 7.2.ext.l6, 6.1; 9.1.3, ó.ext.l Polemo, 6.9.ext.l Pollia tribus, 2.9.6; 6.3.4; 9.10.1 Pollux, 1.8.1; 5.5.3; Par. 1.8.ext.7 Polycrates, 6.9.ext.5 Polydamas, 9.12.ext.7 Polystratus, 1.8.ext.l7 Pompeius (leg. 168), 3.3.2 Q. Pompeius (eos. 141), 3.7.5; 8.5.1; 9.3.7 Sex. Pompeius (eos. 14 p.C.), 2.6.8; 4.7.ext.2 Cn. Pompeius Magnus (cos. 70, 55, 52), 1.5.6, 6.12, 8.9-10, ext. 13; 2.4.6; 3.2.13, 23, 8.7; 4.5.5, 6.4, ext.2; 5.1.10, 2.9, 3.5, 5.4, 7.ext.2; 6.2.4-9, 11; 7.6.ext.3, 7.2; 8.14.3, 15.8-
    
    INDEX NOMINVM 9; 9.2.4, 5.3, 11.4, 13.2, 14.1 Cn. Pompeius Magnus (imp. 46-5), 9.15.1 Pompeius Reginus, 7.8.4 Q. Pompeius Rufus (eos. 88), 3.5.2; 9.7.mil.Rom.2 Q. Pompeius Rufus (tr. pl. 52), 4.2.7 Cn. Pompeius Strabo (eos. 89), 6.9.9; 9.7.mil.Rom.2; cf. 5.2.9; 6.2.8; 9.14.2 Numa Pompilius, 1.1.12, 2.1; praen. 1 Pompius Pompilius, praen. 1 M. Pomponius (tr. pl. 362), 5.4.3 T. Pomponius Atticus, 7.8.5 (?M.) Pomponius Rufus, 4.4.praef., ?7.2 pons sublicius, 1.1.10; 3.2.1; 4.7.2 Ponticus sinus, 2.8.praef.; 4.6.ext.3 Pontius, 6.1.13 C. Pontius, 7.2.ext.l7 Herennius Pontius, 7.2.ext.l7 Pontius Aufidianus, 6.1.3 Pontius Lupus, 8.7.5 Pontius Telesinus, 6.8.2 Pontus, 5.1.9; Ponticum supplicium, 9.13.1 M. Popillius (sen.), 7.8.9 P. Popillius (re uera Rutilius, tr. gl. 169), 6.5.3 P. Popillius, 7.7.2 C. Popillius Laenas (cos. 172, 158), 6.4.3
    
    879
    
    C. Popillius Laenas (tr. mil. 43), 5.3.4 M. Popillius Laenas (cos. 359, 356, ?354, 350, 348), 8.6.3 M. Popillius Laenas (cos. 139), 1.3.3, 8.1.amb.l P. Popillius Laenas (cos. 132), 4.7.1 Q. Poppaedius Silo, 3.1.2 Porcia (-ium) familia, nomen, 3.2.16; 4.1.14 Porcia, 3.2.5; 4.6.5; cf. 5.1.10 M. Porcius Cato (cos. 195), 2.9.3; 3.2.16 (re uera pr. des. 152), 4.6, 7.7; 4.3.11, 5.1; 5.10.3 (re uera cos. 118); 8.1.abs.2, 7.1, 15.1 M. Porcius Cato (pr. des. 152), cf. 3.2.16 M. Porcius Cato (cos. 118), cf. 5.10.3 M. Porcius Cato (? tr. pl. 99), 8.2.1 M. Porcius Cato (pr. 54), 2.8.1, 10.7-8; 3.1.2, 2.14, 4.6, 6.7; 4.1.14, 3.2, 12, 6.5; 5.1.10; 6.2.5; 7.5.6; 8.7.2, 15.10 M. Porcius Cato (pr. 54 filius), 4.3.12; cf. 5.1.10 Lars Porsenna, 3.2.2, 3.1; praen. 1 C. Postumius, 1.6.4 A. Postumius Albinus (cos. 242), 9.8.3 A. Postumius Albinus (cos. 99), 9.8.3 L. Postumius Albinus (cos. 154). 6.3.8
    
    880
    
    INDEX NOMINVM
    
    Sp. Postumius Albinus (eos. 186), 6.3.7 Sp. Postumius Albinus (eos. 110), 2.7.2 M. Postumius Albinus Regillensis (cens. 403), 2.9.1 A. Postumius Albus Regillensis (eos. 496), 1.8.1 A. Postumius Tubertus (diet. 431) et filius eius, 2.7.6 Postumus (praenomen et cognomen), praen. 3 Potitii, Potitium nomen, 1.1.17 Praeneste, -tini, 6.8.2; 7.6.3; 9.2.1, 7.2 Praxiteles, 8.11.ext.4 Priene, -enses, 1.5.ext.l; 7.2.ext.3, 3.ext.3 Priuernum, -nates, 6.2.1-2; 9.10.1 Proculus (praenomen et cognomen), praen. 3 propylaea, 3.1.ext.l Proserpina, 1.1.21, ext.3; 2.4.5 Protagoras, l.l.ext.7 Protogenes, cf. 8.11.ext.7 Prusias I, 3.7.ext.6 Prusias II, 1.8.12; 5.1.le; 9.2.ext.2 Prusias (ό μονόδους), 1.8.ext.l2 Pseudophilippus, 7.5.4 Psophidii, 7.1.2 Ptolemais, 1.6.12 Ptolomaeus I (Soter), 8.9.ext.3 Ptolomaeus II (Philadelphus), 4.3.9
    
    Ptolomaeus IV (Philopator), V (Epiphanes), 6.6.1 Ptolomaeus VI (Philometor), 5.1.lf; 9.1.ext.5 Ptolomaeus VIII (Euergetes II), S.l.lf; 6.4.3; 9.1.ext.5, 2.ext.5 Ptolomaeus XIII, 1.8.9 Ptolomaeus (rex Cypri 8 0 58), 9.4.ext.l Publia (praenomen), praen. 7 Publicia, 6.3.8 Publicius (Septiciae maritus), 7.7.4 Publicius (libertinus), 9.14.1 Publilius (sen.), 8.7.5 Volero Publilius Philo (tr. mil. cos. pot. 399), praen. 4 Publius (praenomen), praen. 5 Pudicitia, 6.1.praef. Pulto, 5.4.7 Pupinia, 4.4.4, 6, 8.1 Puteoli, 7.3.9; 9.3.8 Pylades, 4.7.praef. Pyresus, 3.2.21 Pyrrhus, l.l.ext.l; 2.7.15; 3.7.10; 4.3.5-6, 14; 5.1.ext.3-4; 6.5.1; 8.13.5; 9.1.4; Nep. nou. 2 Pythagoras, 2.6.10; 4.1.ext.l; 8.7.ext.2-3, 15.ext.l; Pythagoricus, 8.13.ext.3; Pythagorica prudentia, 4.7.ext.l Pythi(c)us, l.l.ext.4, 8.10; 5.3.ext.2; 7.1.2, 3.2; 8.15.3 Quadriga, 1.8.ext.9
    
    INDEX NOMINVM Κ. Quinctius Cincinnatus, 4.4.7 L. Quinctius Cincinnatus (eos. suff. 460), 2.7.7; 4.1.4, 4.7 T. Quinctius Crispinus (eos. 208), 5.1.3 L. Quinctius Flamininus (eos. 192), 2.9.2; 4.5.1 T. Quinctius Flamininus (eos. 198), 2.9.2; 4.5.1, 8.5; 5.2.6 Quirinalis collis, 1.1.11 Quirinalis flamen, 1.1.10 Quirites, 2.9.5; 3.7.1e, 3, 8; 5.10.2; 6.2.6, 4.1 Rauduscula porta, 5.6.3 Rea Siluia, u. Siluia Reatina praefectura, uilla, 1.8.1; 6.8.6
    
    Regillus lacus, 1.8.1 Regium, 2.7.15 Remus, 1.4.praef.; 2.2.9; praen. 1 Fertor Resius, praen. 1 Rhamnus, 1.8.10 Rhenus, fi., 5.5.3 Rhodanus, fi., Nep. nou. 11 Rhodus, -dii, 1.5.8; 2.10.ext.l; 5.2.ext.2; 8.10.ext.l Rhoetogenes (Centobrigensis) et filii eius, 5.1.5 Rhoetogenes (Numantinus), 3.2.ext.7 Rodacilla (praenomen). praen. 7 Roma(ni), omisi
    
    881
    
    Romulus, 1.4.praef., 1, 8.11; 2.2.9, 4.4, 8.praef.; 3.2.praef., 3; 4.4.11; 5.8.1; 9.6.1; praen. 1; cf. 5.3.1 Q. Roscius, 8.7.7, 10.2 Rubria, 9.15.ext.l P. Rupilius (cos. 132), 2.7.4; 4.7.1; 6.9.8; 9.12.ext.l Rutilia (praenomen), praen. 7 P. Rutilius (tr. pi. 169), cf. 6.5.3 Rutilius (a censoribus parietem demoliri iussus, 169), 6.5.3 P. Rutilius Rufus (cos. 105), 2.3.2, 10.5; 6.4.4; 78.13.6
    
    Sabazius, u. Iuppiter Sabelli, 3.4.5 Sabini, Sabinus ager, Sabina regio, 2.4.4-5; 7.3.1; 9.6.1; praen. 1 - 2 , 4, 6 sacer Collis, u. Collis sacer saeculares ludi, 2.4.5 Saguntini, 6.6.ext.l Salamis, -ina, 5.3.ext.3; 8.14.ext.l Salapia, 3.8.ext.1 Salernitana regio, 6.8.5 Salii, 1.1.9, 8.11 Salus, 8.14.6 Samnium, -nites, 1.6.4; 2.2.4. 7.8; 3.2.9; 4.3.5-6; 5.1.ext,5, 2.4; 6.1.9:7.2.ext.l7 Samos, -mii, 1.5.ext.l, 8.ext.4; 5.2.ext.l; 6.9.ext.5; 7.5.1
    
    882
    
    INDEX NOMINVM
    
    Sardanapallus, 4.7.praef. Sardes, 5.4.ext.6 Sardinia, 1.6.5; 7.6.1; 9.7.2 Sariaster, 9.11.3 Sarpedo, 3.1.2 Saturninus (puer nobilis), u. Appuleius Satyriscus, 1.7.ext.7 P. Scaeuius, cf. 3.2.23 C. Scantinius Capitolinus (tr., fort, re uera aed., pl., ?226), 6.1.7 Scipio (cognomen), 3.7.3 Scopas, 1.8.ext.7 C. Scribonius Curio (eos. 76), 9.1.6, 14.5 C. Scribonius Curio (tr. pl. 50), 9.1.6 L. Scribonius Libo (pr. 192), 2.4.3 L. Scribonius Libo (tr. pl. 149), 8.1.2 L. Scribonius Libo (eos. 34), 6.2.8 Scyros, 5.3.ext.3 Scythia, -thae, 5.4.ext.5; 6.4.ext.2 Seleucus I (Nicator), 2.10.ext.l; 5.7.ext.l Semiramis, 9.3.ext.4 Sempronia gens, 3.8.6 Sempronia, 3.8.6; cf. 6.2.3 A. Sempronius Asellio (pr. 89), 9.7.4 C. Sempronius Atratinus (eos. 423), 3.2.8; 6.5.2 C. Sempronius Gracchus (tr. pl. 123-2), 1.7.6; 3.8.6; 4.7.2; 5.3.2f; 6.3.Id, 7.1,
    
    8.3; 8.10.1; 9.4.3, 5.ext.4, 12.6 Ti. Sempronius Gracchus (cos. 215, 213), 1.6.8; 5.1.ext.6, 6.8; 7.6.1 Ti. Sempronius Gracchus (cos. 177, 163), 1.1.3; 3.7.7; 4.1.8, 2.3, 6.1; 6.5.1d, 5.3; 9.12.3; cf. 4.7.2 Ti. Sempronius Gracchus (tr. pl. 133), 1.4.2, 7.6; 2.8.7; 3.2.17, 8.6; 4.7.1; 5.3.2e; 6.2.3, 3.Id, 7.1; 7.2.6; 9.7.1-2, 15.1; cf. 1.1.1 Ti. Sempronius Longus, 7.8.1 Ti. Sempronius Longus (cos. 194), 4.5.1 (?A.) Sempronius Musca, 6.1.13 P. Sempronius Sophus (cos. 268), 2.9.7; 6.3.12 Sempronius Tuditanus, 7.8.1 senaculum, 2.2.6 Senones, 6.3.1a Sentinates, 8.3.1 (?C.) Sentius Saturninus Vetulo, 7.3.9 Seplasia, 9.1.ext.l septem sapientes, 4.1.ext.7; 8.7.ext.3 Septicia, 7.7.4 L. Septimuleius, 9.4.3, ext.l Serapio, 9.14.4 Serapis, 1.2.4 L. Sergius Catilina (pr. ?68), 2.8.7; 4.8.3; 5.8.5; 9.1.9, 11.3; filius eius, 9.1.9 L. Sergius Fidenas (cos. 437, 429, tr. mil. cos. pot. 433, 424, 418), praen. 4
    
    INDEX NOMINVM C. Sergius Orata, 9.1.1 Cn. Sergius Silus, 6.1.8 Sertor (praenomen), praen. 4 Q. Sertorius (pr. 83), 1.2.5; 5.5.4; 7.3.6, 6.ext.3; 8.15.8; 9.1.5, 15.3; Nep. nou. 11 Seruilia lex, 8.1.absol.8 M. Seruilius (?Nonianus) (eos. 3 p.C.), 1.8.11 C. Seruilius A h a l a (mag. eq. 439), 5.3.2g Cn. Seruilius Caepio (eos. 141), 8.5.1 Q. Seruilius Caepio (eos. 140), 8.5.1; 9.6.4 Q. Seruilius Caepio (eos. 106), 4.7.3; 6.9.13 C. Seruilius Glaucia (pr. 100), 3.2.18; u. Seruilia lex P. Seruilius Priseus Struetus (eos. 495), 9.3.6 P. Seruilius Vatia Isauricus (eos. 79), 8.5.6 P. Seruilius Vatia Isauricus (eos. 48, 41), 8.3.2 Seruius (praenomen), praen. 6 Sextilius, 5.3.3 L. Sextilius (iiiuir. noct. ?241), 8.1.damn.5 L. Sextilius, 7.7.2 Sibyllini libri, 1.1.1, 8.2; 8.15.12 Sicca, 2.6.15 L. Siccius Dentatus, 3.2.24 Sicilia, Siculi, 1.7.6,8; 2.7.3, 9, 8.2,5,9.7; 3.6.1,7.1b; 4.1.7, 3.10; 5.1.6,3.2f; 6.3.5,6.2,
    
    883
    
    7.3,9.8, ext.6; 7.3.3,9, 4.ext.l, 6.1; 8.13.ext.l; 9.12.ext.2,13.2,14.ext.3 Sidonii, 1.8.ext.l6 Sigeum, 6.5.ext.l (?Q.) Silius (fort, re uera Sestius), 9.4.2 Siluanus, 1.8.5 Rea Siluia, Agrippa Siluius, Amulius Siluius, Capetus Siluius, Numitor Siluius, praen. 1 Simonides, 1.7.ext.3, 8.ext.7; 8.7.ext.l3 Socrates, l.l.ext.7; 3.4.ext.l, 8.ext.2; 6.4.ext.2; 7.2.ext.l; 8.7.ext.3, 8, 8.ext.l; Socratica disciplina, 5.10.ext.2 Sol, 1.5.8 solitaurilia, 4.1.10 Solo(n), 4.1.ext.7; 5.3.ext.3; 7.2.ext.2; 8.7.ext.l4, 9.ext.l Sophocles, 4.3.ext.1-2; 8.7.ext.l2; 9.12.ext.5 Sophron, 8.7.ext.3 Sophroniscus, 3.4.ext.l Sorani, 8.1.abs.9 Sparta(ni), Spartana ciuitas, l.ó.ext.l; 2.6.1-2, 7.ext.2; 3.2.ext.3, 5, 7.ext.8; 4.1.ext.8, 6.ext.3; 6.4.ext.5; Nep. nou. 6, 7; u. Lacedaemon(ii) Speusippus, 4.1.ext.2 Spinther, 9.14.4 Spurinna (adulescens Etruscus). 4.5.ext.l Spurinna (haruspex), 1.6.13; 8.11.2
    
    884
    
    I N D E X NOMINVM
    
    Spurius (praenomen), praen.
    
    6 Stagira, cf. 5.6.ext.5 Stasippus, 4.1.ext.5 Statius (praenomen), praen. 4 Statius Statilius, 1.8.6 Strabo, Nep. 1.8.ext.l4 Stratonice, 5.7.ext.l Sucronenses, 3.7.8 Suessa, 2.2.4 Sufenas, 7.7.2 Sulpicia (Cornell Lentuli Cruscellionis uxor), 6.7.3 Sulpicia (Q. Fului Flacci, eos. 237, 224, 212, 209, uxor), 8.15.12 Sulpicia lex, 9.7.mil.Rom.l Q. Sulpicius (flamen c. 223), 1.1.5 Ser. Sulpicius Camerinus (eos. 461), 1.6.5 Ser. Sulpicius Galba (cos. 144), 6.4.2; 8.1.abs.2, 7.1; 9.6.2 Ser. Sulpicius Galba (pr. 54), 6.2.11 C. Sulpicius Galus (eos. 166), 76.3.10; 8.1.abs.2, 11.1 Ser. Sulpicius Paterculus, 8.15.12 C. Sulpicius Peticus (tr. mil. cos. pot. 380, cos. 364, 361, 355, 353, 351), 2.4.4 P. Sulpicius Rufus (tr. pl. 88), 6.5.7 Syloson, 5.2.ext.l Syphax, 5.1.1b; 6.2.3, 9.ext.7; 9.8.1
    
    Syracusae, -sani, 1.1.8, ext.3, 6.9, 7.8, ext.6, 8; 2.7.15, 8.5; 3.2.ext.9, 8.ext.5; 4.1.7, ext.3, 3.ext.4, 7.ext.l, 8.ext.l; 5.1.4; 6.2.ext.2, 9.ext.6; 7.4.ext.l; 8.7.ext.7, l l . e x t . 4 ; 9.13.ext.4 Syri(a), 1.2.4; 4.1.15; 6.4.3; 9.1.ext.4
    
    Tanaquil, 1.6.1 Tarentum, -tini, 2.2.5, 4.5, 7.15; 4.1.ext.l, 3.14, 6.3; 5.1.ext.3; 8.7.ext.3 Tarentum ( R o m a e ) , 2.4.5 Tarpeia, cf. 9.6.1 Tarpeium saxum, 6.5.7 Sp. Tarpeius, 9.6.1 Tarquiniensis fundus, 5.3.3 Arruns Tarquinius, 5.6.1; cf. 7.3.2 Sex. Tarquinius, 6.1.1; 7.4.2; cf. 7.3.2 L. Tarquinius Priscus, 1.4.1; 3.4.2; praen. 7 Tarquinius Superbus, 1.1.13, 8.5; 4.4.1, 5.6, 8.1; 6.1.1; 7.3.2, 4.2; 9.11.1 Tarracina, 8.1.absol.l3 Tarsos, 3.8.ext.6 T. Tatius, 9.6.1; praen. 1 Tauromenitana arx, 2.7.3 Taurus, mons, 2.8.praef.; 4.1.ext.9; 6.4.ext.3; 8.1.damn.1 Taxillus, 9.10.ext.2 Taygeta, montes, 4.6.ext.3 Teanum, 3.8.1
    
    INDEX NOMINVM Tegeates, 4.1.ext.5 Tellus, 6.3.1b; 7.3.2 Terentia, 8.13.6 Terentius, 7.7.5 Ser. Terentius, 4.7.6 Q. Terentius Culleo (pr. 187), 5.2.4 C. Terentius Varrò (cos. 216), 1.1.16; 3.4.4; 4.5.2 M. Terentius Varrò (pr. c. 76), 3.2.24; 8.7.3; praen. 1 , 3 - 4 M. Terentius Varrò Lucullus (cos. 73), 2.4.6; 8.5.4 Terra Mater, 1.7.3 C. Tettius, 7.7.3 Teutoni, 3.6.6; 4.7.3; 6.1.ext.3, 9.14 Thaies, 4.1.ext.7; 7.2.ext.8 Thebae, -bani, 3.2.ext.5, 7.ext.5; 5.3.ext.3; Nep. nou. 8 Thebe, 9.13.ext,3 Themistocles, 5.3.ext.3, 6.ext.3; 6.5.ext.2, 9.ext.2; 7.2.ext.9; 8.7.ext.l5, 14.ext.l Theodectes, 8.14.ext.3 Theodorus (Cyrenaeus), 6.2.ext.3 Theodorus (Megarensis), 4.1.ext.3 Theodotus, 3.3.ext.5 Theophanes, 8.14.3 Theopompus (Laecedaemonius), uxor et filii eius, 4.1.ext.8 Theopompus (historicus), 8.13.ext.5, 14.ext.5 Theramenes, 3.2.ext.6
    
    885
    
    Thermopylae, 2.5.1; 3.2.ext.3 Theseus, 4.7.4; 5.3.ext.3 Thessali(a), 1.8.ext.7; 4.3.6, 6.1; 9.10.ext.2 Thracia, -ces, 2.6.12, 14; 3.7.ext.7; 9.2.ext.4, 13.ext.3 Thrasippus, 5.1.ext,2 Thrasybulus, 4.1.ext.4; 5.6.ext.2 Thurina urbs, Thurini, 1.8.6; 6.5.ext.4 Thyreates, 3.2.ext.4 Tiberis, fl„ 1.4.2, 8.2; 2.4.5; 3.2.1-2; 4.7.2; 7.3.1; 8.1.absol.5; 9.2.1; praen. 6 Tiberius (praenomen), praen. 6 Tiberius Caesar, l.praef.; cf. 2.praef„ 9.6; 4.3.3; 5.5.3; 8.13.praef.; 9.11.4 Tibur, -rtes, 2.5.4; 5.1.1b Ticinum, 5.5.3 Ticinus, fl„ 5.4.2 Tigranes I, 5.1.9; 8.15.8; 9.11.ext.3 Timaeus, 8.7.ext.3 Timagoras, 6.3.ext.2 Timanthes, cf. 8.11.ext.6 Timasitheus, l.l.ext.4 Timochares, 6.5.1 Titinius. 9.9.2 C. Titinius. 8.2.3 C. Titius (praef. 133). 2.7.9 L. Titius (pr. ?), 8.3.1 (?L.) Titius (cent., fort, re uera tr. mil. 46). 3.8.7 Sex. Titius, 8.1.damn.3 C. Titius Probus, praen. subscriptiones
    
    886
    
    INDEX NOMINVM
    
    Titus (praenomen), praen. 6 Lars Tolumnius, 9.9.3 Tomyris, 9.10.ext.l C. Toranius (fort, re uera Turranius, pr. 44) et filius eius, 9.11.5 Trachali, 7.7.4 Tralles, 1.6.12; 4.1.13 Trasumennus, lacus, 1.6.6; 3.7.ext.6; 4.8.ext.l; 9.11.ext.4, 12.2 Trebellius Calcha, 9.15.4 trigemina porta, 4.7.2 Troia, Τρώες, 1.8.7; 3.7.ext.3 Tuccia (Caesonis Tucci filia), 4.4.10 Tuccia (uirgo Vestalis c. 230), 8.1.abs.5 Caeso Tuccius, 4.4.10 Tullia, 9.11.1 Tullianus, 7.7.2 Attius Tullius, 7.3.ext.l0 Ser. Tullius, 1.6.1, 8.11; 3.4.3; 7.3.1; 9.11.1 M. Tullius Cicero (eos. 63), 1.4.6, 7.5; 2.2.3; 4.2.4; 5.3.4; 8.5.5, 10.3, 13.6, ext.l; 9.11.3, 12.7 Tullus (praenomen), praen. 4 Turia, 6.7.2 D. Turullius (qu. 44), 1.1.19 Tusci, 1.8.5; 2.4.4; praen. 1, 4; cf. Etruria, -usci Tusculum, -lani, -lanus ager, 1.4.5, 8.1; 2.7.6; 3.4.6; 7.3.ext.9; 9.10.1 Tyndaridae, 4.6.ext.3 Tyrii, 1.8.ext.ll
    
    C. Valerius (? Potitus, eos. 331), 8.1.abs.7 Valerius Antias, praen. 4 Q. Valerius Falto (pr. 242), 2.8.2 C. Valerius Flaccus (pr. 183), 6.9.3 L. Valerius Flaccus (eos. 195), 73.2.20; 5.5.1 L. Valerius Flaccus (eos. 100), 2.9.5 L. Valerius Flaccus (Heptachordus, pr. 63), 7.8.7 M. Valerius Laeuinus (eos. 210), 4.1.7 Valerius Maximus (scriptor noster), Par. praef.; Nep. praef.; cf. 2.6.8, 4.7.ext.2 Valerius Maximus (procurator), Par. 3.2.6 M. Valerius Maximus Coruinus (re uera Coruus, cos. 348, 346, 343, 335, 300, 299), 3.2.6; 8.13.1, 15.5 M. Valerius Maximus Coruinus (cos. 312, 289, 7286), 2.9.2 M. Valerius Maximus Messala (cos. 263), 2.9.7 M. Valerius Messalla (cos. 161), 2.4.2 M. Valerius Messalla (cos. 61), 2.9.9; 9.14.5 M. Valerius Messalla (cos. 53), 5.9.2 P. Valerius Publicóla (cos. suff. 509, cos. 508-7, 504), 1.8.5; 2.4.5; 4.1.1, 4.1, 11;
    
    INDEX NOMINVM 8.9.1 (re uera Menenius Agrippa) Valerius Valentinus, 8.1.8 Volesus Valensius, praen. 1 Valesius, 2.4.5 Q. Varius Seuerus Hybrida (tr. pl. 90), 3.7.8; 8.6.4; 9.2.2 P. Vatinius (Reatinus), 1.8.1 P. Vatinius (eos. 47), 4.2.4; 7.5.6 Vecillus, 7.7.7 Veii, Veiens ager, Veientes, 1.5.1, 6.3, 8.3, 5; 4.1.2, 4.8; 5.3.2a, 5.2, 6.8; 9.9.3 Velia, 1.1.1 Veliterni, 9.10.1 P. Ventidius Bassus (eos. 43), 6.9.9 Venus, 2.6.15; Venus Verticordia, 8.15.12; cf. 8.11.ext.4 Verginia, cf. 6.1.2 L. Verginius, 6.1.2 Opiter Verginius Tricostus, praen. 3 T. Verginius Tricostus Caeliomontanus (eos. 448), praen. 4 Verrugo, 3.2.8; 6.5.2 Veseris, fl., 6.4.1 Vesta, 1.1.7, 4.5; 4.2.5, 4.11; 5.4.6; 6.1.praef.; 8.1.absol.5; Vestales uirgines, 1.1.6-7, 10; 5.4.6; 6.1.ext.3; 8.1.absol.5 Vestía Oppia, 5.2.1 Vesuuius, mons, 1.7.3 C. Vettienus, 6.3.3
    
    887
    
    Vettius Salassus, 9.11.7 Veturia, 5.2.1, 4.1 T. Veturius Caluinus (eos. 334, 321) et filius eius, 6.1.9 uia sacra, 8.1.damn.5 Decius Vibellius, 2.7.15 Cerrinius Vibellius Taurea, 3.2.ext.l Vibienus (adulterum castrauit), 6.1.3 Vibienus (Vecillum heredem instituit), 7.7.7 Vibius, 9.14.1 Vibius Accaus, 3.2.20 C. Vibius Pansa Caetronianus (eos. 43), 5.2.10 Victor, Nep. praef. Victoria, l.l.ext.3, 6.12; 4.8.ext.l uicus longus, 2.5.6 uicus sceleratus, cf. 9.11.1 uilla publica, 9.2.1 P. Villius (iiiuir noct.). 8.1.damn.6 L. Villius Annalis (pr. ante 57) et filius eius (aed., ?des., 42), 9.11.6 M. Vipsanius Agrippa (cos. 37, 28-27), 4.7.7 Viriathus, 6.4.2; 9.6.4 Viriplaca, 2.1.6 Virtus, 1.1.8 C. Visellius Varrò (aed. cur. ?59), 8.2.2 Vlixes, 8.11.ext.6 Vmbria, 3.7.4; 7.4.4 Volcanus, 8.11.ext.3 Volero (praenomen), praen. 4
    
    888
    
    INDEX NOMINVM
    
    Volsci, 3.2.8; 4.3.4; 5.2.1, 4.1; 6.5.2; 7.3.ext.l0 Volsinienses, 9.1.ext.2 Volumnia, 5.2.1, 4.1 Volumnius, 4.7.4 C. (re uera P.) Volumnius Amintinus Gallus (cos. 461), 1.6.5 M. Volusius (aed. pl. 43), 7.3.8 Vopiscus (praenomen), praen. 4 Vrbinates, 7.8.6 Vrbinius Panapio, 6.8.6 Vtica, 3.2.14; 9.10.2 Xanthippe, 7.2.ext.l Xanthippus, 1.1.15; 9.6.ext.l Xenocrates, 2.10.ext.2; 4.1.ext.2, 3.ext.3; 6.9.ext.l; 7.2.ext.6
    
    Xenophilus, 8.13.ext.3 Xenophon (Atheniensis), 5.10.ext.2 Xenophon (Lampsacenus), 8.13.ext.7 Xerxes, l.ó.ext.l; 2.10.ext.l; 3.2.ext.3; 5.3.ext.3; 6.5.ext.2; 8.7.ext.4, 15; 9.1.ext.3, 5.ext.2, 13.ext.l
    
    Zaleucus, 1.2.ext.4; 6.5.ext.3 Zeno (Citiensis, ut uid.; re uera Eleates), 3.3.ext.3 Zeno (Eleates), 3.3.ext.2; cf. 3.3.ext.3 Zeuxis, 3.7.ext.3 Zisemis, 9.2.ext.4 Zmyrna(ei), 3.2.12; 8.1.amb.2; cf. Nep. nou. 4
    
    Rom und das Reich in der Hohen Kaiserzeit 44 v. Chr.-260 n. Chr. Von François Jacques und John Scheid
    
    Band I Die Struktur des Reiches Generationen von französischen Althistorikern lernten aus den Bänden der renommierten Studienbuch-Reihe Nouvelle Clio, und daran hat sich bis heute nichts geändert. Mit „Rom und das Reich in der Hohen Kaiserzeit" liegt zum ersten Mal eine neu verfaßte strukturelle Darstellung der Geschichte des römischen Reiches in deutscher Sprache vor. Damit wird eine schmerzliche Lücke geschlossen: Konnten deutschsprachige Studenten bislang schon zwischen verschiedenen guten Darstellungen zur Ereignisgeschichte der römischen Kaiserzeit wählen, so mußten sie für all das, was der Untertitel „Struktur" nennt - also Staatsrecht. Religion, Heerwesen, Verwaltung der Provinzen, Gesellschaft, Wirtschaft - auf einzelne, für den Studierenden oft unerschwingliche und nicht selten veraltete Werke zurückgreifen. Forschungsmeinungen werden ausführlich referiert und diskutiert, auf die einschlägige Literatur wird durchgehend verwiesen. Die mehr als tausend Nummern zählende, klar gegliederte Bibliographie, die auch die neuesten Schriften der internationalen Forschung erfaßt, ist eine sichere Grundlage für jede weitere wissenschaftliche Beschäftigung mit den Themen dieses Buches.
    
    B. G. T E U B N E R S T U T T G A R T UND L E I P Z I G
    
    CD-ROM Bibliotheca Teubneriana Latina Β. G. Teubner Stuttgart und Leipzig Brepols Ν. V. Turnhout Wissenschaftliche Leitung: CETEDOC - Université Catholique de Louvain á Louvain-La-Neuve Β. G. Teubner und Brepols haben eine Verlagsgemeinschaft für die elektronische Herausgabe der Bibliotheca Teubneriana gebildet. Diese erste Original-CD-ROM der Bibliotheca scriptorum Romanorum Teubneriana bietet dem Benutzer die vollständigen Texte (ohne Praefatio und Apparatus criticus) der Standardausgaben von mehr als 200 römischen Schriftstellern mit mehr als 700 Werken aus 8 Jahrhunderten, 3. Jh. v. Chr.-5. Jh. n. Chr., von Plautus bis Martianus Capeila. Der Bezugspreis für die erste Ausgabe der C D - R O M Bibliotheca Teubneriana Latina (BTL 1) beträgt DM 1570, Der Bezugspreis für Subskribenten der Updates (BTL 2/BTL 3) beträgt D M 1350,Der Sonderpreis für die textidentische Ausgabe G (Gymnasien) beträgt DM 790,Dieser Sonderpreis gilt auch für Wissenschaftler, deren Institutionen/Bibliotheken bereits die C D - R O M B T L angeschafft haben.
    
    B. G. T E U B N E R S T U T T G A R T U N D L E I P Z I G