Sancti Ephraem Syri: Hymni et Sermones 9781463232658

Citation preview

Sancti Ephraem

Syriac Studies Library

208

Series Editors

The Syriac Studies Library brings back to active circulation major reference works in the field of Syriac studies, including dictionaries, grammars, text editions, manuscript catalogues, and monographs. Tffi°BÎ5 ; (3k"Wîfe la féproduced from originals at The Catholic University of America, one of the largest collections of Eastern Christianity in North America. The project is a collaboration between CUA, Beth Mardutho: The Syriac Institute, and Brigham Young University.

Sancti Ephraem Syri

Hymni et Sermones

Volume 4 Edited and Translated by

1 2011

gorgias press

Gorgias Press LLC, 954 River Road, Piscataway, NJ, 08854, USA www.gorgiaspress.com Copyright© 2011 by Gorgias Press LLC Originally published in 1882 All rights reserved under International and Pan-American Copyright Conventions. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system or transmitted in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording, scanning or otherwise without the prior written permission of Gorgias Press LLC.

2011

1 ISBN 978-1-61143-591-7

Digitized by Brigham Young University. Printed in the United States of America.

Series Foreword

This series provides reference works in Syriac studies from original books digitized at the ICOR library of The Catholic University of America under the supervision of Monica Blanchard, ICOR's librarian. The project was carried out by Beth Mardutho: The Syriac Institute and Brigham Young University. About 675 books were digitized, most of which will appear in this series. Our aim is to present the volumes as they have been digitized, preserving images of the covers, front matter, and back matter (if any). Marks by patrons, which may shed some light on the history of the library and its users, have been retained. In some cases, even inserts have been digitized and appear here in the location where they were found. The books digitized by Brigham Young University are in color, even when the original text is not. These have been produced here in grayscale for economic reasons. The grayscale images retain original colors in the form of gray shades. The books digitized by Beth Mardutho and black on white. We are grateful to the head librarian at CUA, Adele R. Chwalek, who was kind enough to permit this project. "We are custodians, not owners of this collection," she generously said at a small gathering that celebrated the completion of the project. We are also grateful to Sidney Griffith who supported the project.

SANCTr EPHRAEM SYRl

H Y M N I ET

SERMONES.

S

A

N

C

T

I

E

F

H

R

A

E

M

S

Y

R

f

HYMNI ET SERMONES, QUOS E

CODICIBUS L O N D I N E N S I B U S , DUBLINIENSIBUS

PARISIENSIBUS,

ROMANIS,

ET OXONIENSIBUS D E S C R I P T O S ,

MADSILIANIS, S I N A I T I C I S , EDIDIT,

L A T I N I T A T E D O N A V I T , V A R U S L E C T I O N I B U S I N S T R U X I T , NOTIS ET PROLEGOMENISILLTJSTRAVIT

THOMAS JOSEFHUS LAMY DOMUS PONTIFICLK

PRSLATUS,

ECCL.

CATH.

NAMURC.

CAN.

HON.,

S.

THEOL.

DOGT.,

ORD.

LEOP. DECDBIO, ACADEM. REGI.E BRUX. ET PANORMIT. AC RELIG. CATH. ROM. ET SOCIETAT. GEOGR. LTJSIT. SOCIDS, S. SCRIPT. ET LINGG. EMERITUS, JAM PRIDEM COLL.

MAR. THER.

SEMITT.

IN UNIVERSIT.

CATH. LOYAN.

PROP.

PRiESES.

TOMUS IV.

MECIILI H.

DESSAIN, FIDE

SUMMI NECNON

PONTIFICIS,

SB.

CONGREG.

ARCHIEPISCOPATUS

M.

I).

RITUUM

MECHLIN1ENSI8

CCCC.

U.

TODS DROITS RESERVES.

I N S T I T U T E

O F

CHRIST?ANf

ORIENTAL RESEARCH C A T H . UNIV. OF AMEf*.

ET

DE

PROPAGANDA

TYPOGRAPHUS.

ILLUSTRISSIMO • AC • REVERENDISSIMO

DOMINO

TIIOMM • LUDOVICO

HEYLEN

ORDINIS • GANONIGORUM • PRvEMONSTRATKNSIUM EPISCOPO

• NAMUUCENSI

JAM • PRIDEM • ABBATI« • TONGERLONENSIS • ABBATI THEOLOGIjE • ET • PHILOSOPHISE • DOCTORI

JiN ' DEVOTI . KT • OÜSEQliENTlS • AM Ml . TESTIMONIUM.

AUCTOR.

LECTORI. Elapso jam decennio ab edito Hymnorum et Sermonum S, Ephrcem Syri tomo III, prodit tandem tomus IV et ultimus, quo continentur opera magni vatis Syri inedita quotquot reperire potui in bibliothecis europeis, nempe in Museo Britannico, in Bibliotheca Bodleiana Oxoniensi, in Bibliotheca Collegii S. Trinitatis Dubliniensi, in Bibliotheca Nationis Parisiensi, in Bibliotheca Vaticana et in Museo Borgiano Romse. Quamvis aditum Musei Borgiani summa cum benevolentia Em. Card. Ciasca mihi aperuerit, tempus defuit ut spissa et numerosa hujus Musei volumina per singula excuterem, quum Catalogus nondum sit confectus et hucnsque habeamus tantum indicem generalem, utilem tamen, a ci. D. Gersoy confectum, unde fieri potest ut aliquot margarite illic repositae me latuerint. in Bibliotheca autem Vaticana antiquissimus codex nitriensis anni 522 mihi obtulit collectionem 82 hymnorum sub titillo De Ecclesia et Firginitate seu De virginitate et Mysteriis Domini nostri quorum septem e codicibus Musei Britannici jam edidi in tomo II, col. 773, sqq. Bibliothecae vaticanse prsefecti summa cum urbanitate permiserunt ut photographia exciperentur illi hymni qui in codice aquis Nili corroso et detrito adhuc legi possunt. Editores romani qui sasculo proxime elapso hymnos S. Ephrsemi syriace et latine ediderunt non solum magnam confugionem induxerunt non distinguentes hymnos (IAV^jo) a sermonibus (l^cd&o), sed tonos hymnorum et responsoria in antiquis codicibus seduto notata omiserunt, quse omnia, cum plurimum faciant ad illustrandam artem metricam S. Ephreemi, accurate descripsi et suo loco produxi. N011nullos antem sermones e codicibus recentioribus descripseram, sed quum de eorum auctoritate et authentia dubius haererem, eos omisi. Ex Europa mente ad Orientem Syrum me contuli. Jamdiu yirorum eruditorum attentionem excitavit codicibus suis grsecis Bibliotheca nunc notissima monasterii S. Catharinse in monte Sinai. Norunt omnes celeberrimum codicem Scripturse sacrse grsecum, quem tanti faciunt viri critici, a Tischendorfio exinde fuisse extractum. Vix minoris faciunt Syriacisantes duos codices e quibus inclytse Dominse Agnes Smith Lewis ejusque soror Margareta Dunlop Gibson ediderunt Evangeliarium Palaestinense et syriacum codicem palimpsestum Evangelior u m ab iisdem doctis mulieribus ibi inventum et, adjuvantibus viris doctis Bensly, Harris et Crawford, summa cura editum. Porro docta

VI

Domina A. S. Lewis dum in monte Sinai commoraretur quotidie percurrens Bibliothecae jam dictse codices syriacos, eorum catalogum conferii, quem cum ad manus habuissem et evolvissem, animadverti in codice notato 67 saeculi IX contineri sermones S. Ephraemi. Sed deerat qui illos exscriberet ; etenim e monachis graecis qui illud monasterium incolunt neminem reperire est qui syriacum codicem legere possit. Feliciter autem contigit ut laudatse mulieres, A. S. Lewis ejusque soror, anno 4896, novum iter ad montem Sinai susciperent ; quae cum in urbe Cahira a Reverendo Patre Rectore missionis ¿Egyptiacae Societati Jesu commissae cognovissent desiderium meum, pro eo quo ducuntur scientiae amore, summa benevolentia apographum sermonum Ephraemi arte photographica confecerunt et Cantabrigiae reduces ad me miserunt. Pro quo labore et favore utrique sorori gratum exprimere animi sensum jucundum mibi est et gratias agere quam maximas. Servautur usque hodie in Mesopotamia, in regione Mardensi, in urbibus Amida seu Diarbekir et Mausili dispersi codices Sermonum et hymnorum S. Ephrsemi. Favente et rem promovente erudito Chaldseorum patriarcha Ebed-Jesu Khayyath, nuperrime litteris Syriacis erepto, ornatissimus presbyter Nosri plures diaconi Edesseni sermones ex his codicibus multo labore magnaque cura transcriptos ad me misit. Qui sermones ut ad me tardius mitterentur plures causae exstiterunt, quarum praecipua repetenda est a turbis et motibus quibus in imperio Othomanico, praesertim in Kurdistano, gens Armenorum dire vexata fuit. Nec omnino ceteris christianis parcitum est. Hinc relationes, ut dicunt, postales diificiliores et rariores efFectae, interdum et interruptae, necnon et epistolae deperditae. Dum igitur apographa expectarem et recepta examinarem nec sine labore edita ab ineditis, supposititia a genuinis, secernerem, plures anni elapsi sunt, ac tomi hujus IV impressio moram subiit. Multi etiam reperiuntur S. Ephraemi hymni in magno Syrorum Breviario quod, curante praesertim doctissimo Clemente David Damasci episcopo, nuperrime Mausili ex antiquis codicibus ediderunt Fratres Praedicatores. Porro tomi VI-VII ad me non pervenerunt nisi hoc volumine jam magnam partem impresso Sed, pro more in codicibus liturgicis recepto, ssepe hymni non sunt integri; constant strophis ex hymno selectis ; quod factum est ne ofiicium nimium protraheretur. Exinde et e codicibus erui hymnos de Cruce et de Sanctis Petro, Paulo et Thoma. Interdum tamen uni et aletri eruditomi!) coetui rem exoptanti ali-

vit

quid communicavi. Sic Analectis Bollandianis, tradidi textum Actorum Abrahœ Kidunaise e quatuor codicibus Musei Britannici et Bibliothecae nationalis Parisiensis descriptum, quem nunc adjecta versione latina publici juris fació. In ephemeridibus La Revue Biblique an. 1893 et 1897 disputavi, post Em. card. Wiseman, C. a Lengerke et Pohlmann, de Commentariis Ephraemi in V. T. qusedam addens inedita in Zachariam prophetam; in congressu sive cœtu Orientalistarum,utappellantur, anno 1891 expósita fuit quaestio de re metrica S. Ephrœmi quam plenius, etsi nondum absolute solutam, infra inveniet lector; in congressu autem eruditorum catholicorum an. 1897 versionem gallicani dedi istius Sermonis, qui Ephraemi Testamentum appellatur ipsumque esse authenticum Ephraemi fœtum pluribus conatus sum demonstrare. In hoc autem tomo necessarium duxi brevem praemittere dissertationem de Fontibus vitœ Ephraemi turn syriacis tum extraneis, qua certa ab incertis et fictitiis secernantur. Quamvis de hac re aliquid jam dixerim, ubi in secundo Tomo Acta hujus vitae parisiensia edidi, tamen propter nova documenta recentius in lucem prolata res visa est plenius tractanda. Scribebam Lovanii die 9 Januarii 1902.

AUCTOR.

IMPRIMATUR. Opus quod inscribitur : Sancii Ephraim Syri Hymni et Sermones quos e codicibus Londinensibus, Parisiensibus, Romanis, Mausilianis, Sinaiticis, Dubliniensibus et Oxoniensibus descriptos, edidit, latinitate donavit, variis lectionìbus instruxit, notis et prolegomenis illustravit THOMAS J O S E P H U S LA.MY, Domus pontifici(e prmlatus, Eccl. cath. Namurc. Can. hon., S. Tlieol. Docl., Ord. Loop. Decurio, Jcadem. Regice Brux. et Panormit. ac relig. cath. rom. et Societat. Geogr. Lusit. Socius, S. Script, et Lingg. Semiti, in Universit. cath. Lovan. Prof, emerita, jam pridem Colt. Mar. Ther. Prceses, ex auctoritate Eminentissimi cardinalis Archiepiscopi Mechliniensis et legum Academicarum praescripto recognitum, quum fidei aut bonis moribus contrarium nihil continere yisum fuerit imprimi potest. Datum Lovanii, die 14 Januarii 1902.

A. ÍIEBBELYNCK,

RECT. UNIV.

vit

quid communicavi. Sic Analectis Bollandianis, tradidi textum Actorum Abrahœ Kidunaise e quatuor codicibus Musei Britannici et Bibliothecae nationalis Parisiensis descriptum, quem nunc adjecta versione latina publici juris fació. In ephemeridibus La Revue Biblique an. 1893 et 1897 disputavi, post Em. card. Wiseman, C. a Lengerke et Pohlmann, de Commentariis Ephraemi in V. T. qusedam addens inedita in Zachariam prophetam; in congressu sive cœtu Orientalistarum,utappellantur, anno 1891 expósita fuit quaestio de re metrica S. Ephrœmi quam plenius, etsi nondum absolute solutam, infra inveniet lector; in congressu autem eruditorum catholicorum an. 1897 versionem gallicani dedi istius Sermonis, qui Ephraemi Testamentum appellatur ipsumque esse authenticum Ephraemi fœtum pluribus conatus sum demonstrare. In hoc autem tomo necessarium duxi brevem praemittere dissertationem de Fontibus vitœ Ephraemi turn syriacis tum extraneis, qua certa ab incertis et fictitiis secernantur. Quamvis de hac re aliquid jam dixerim, ubi in secundo Tomo Acta hujus vitae parisiensia edidi, tamen propter nova documenta recentius in lucem prolata res visa est plenius tractanda. Scribebam Lovanii die 9 Januarii 1902.

AUCTOR.

IMPRIMATUR. Opus quod inscribitur : Sancii Ephraim Syri Hymni et Sermones quos e codicibus Londinensibus, Parisiensibus, Romanis, Mausilianis, Sinaiticis, Dubliniensibus et Oxoniensibus descriptos, edidit, latinitate donavit, variis lectionìbus instruxit, notis et prolegomenis illustravit THOMAS J O S E P H U S LA.MY, Domus pontifici(e prmlatus, Eccl. cath. Namurc. Can. hon., S. Tlieol. Docl., Ord. Loop. Decurio, Jcadem. Regice Brux. et Panormit. ac relig. cath. rom. et Societat. Geogr. Lusit. Socius, S. Script, et Lingg. Semiti, in Universit. cath. Lovan. Prof, emerita, jam pridem Colt. Mar. Ther. Prceses, ex auctoritate Eminentissimi cardinalis Archiepiscopi Mechliniensis et legum Academicarum praescripto recognitum, quum fidei aut bonis moribus contrarium nihil continere yisum fuerit imprimi potest. Datum Lovanii, die 14 Januarii 1902.

A. ÍIEBBELYNCK,

RECT. UNIV.

Litterœ Suœ Sanctitatis ad auctorem missœ post primum tomum. LEO

P P.

editvm

XITI.

Dilecte Fili, Salutem et Apostolica m Benedictionem. Acceptissimum habuimus, Dilecte Fili, munus prioris voluminis ineditorum operum sancti Ephrsem a te Nobis oblatiim, quo thesaurum auxisti doctrinœ a sanctis Patribus Ecclesiae relictum. Et id quidem peropportune prorsus ad h sec tempora ; quœ perturbata volvuntur ubique a coacervatis preeteritarum omnium setatum erroribus, et fœdata a colluvione vitiorum inde manantiüm. Nam Edesseni Diaconi scripta, in Occidente non minus quam in Oriente celebrala, non solum aptissima prsedicabantur a sancto Gregorio Nysseno conterendis antiquis, coaequalibus hseresibus, sed ipsa indole et varietate sua sunt eju smodi ut diversis hominum conditionibus et adjunctis accommodata, roborent fidem, cupiditates coerceant, regant mores, ingérant humilitatem, caritatem succendant, animos ad virtutem informent : unde factum esse scimus ut olim compluribus in Ecclesiis, post Sacras Scripturas, opera sancti Ephrsem publice legi solerent. Commendandum itaque summopere ducimus, te genuinas sancti Doctoris lucubrationes adhucin accuratissimis quoque editionibus desideratas, omni studio conquirere et vulgare, tum in Ecclesia decus, tum in spirituale fidelium emolumentum. Tibique ominamur ut copiosissime tuo labore assequaris utilitatem, alias e publica eorumdem scriptorum lectione speratam ; inceptoque tuo Deum propitium omnino precamur. Cujus interim favoris auspicem Apostolica]» Benedictionem paternse Nostrae benevolentise pignus, tibi Dilecte Fili, peramanter impertimus. — Datum Romae apud S. Petrum die 17 Julii 1882. Pontificatus Nostri Anno Quinto.

« LEO PP. XIII.

I.

DE FONTIBUS VITiE S. EPHRiEMI SYRI. Cfr. S. Ephrcem Syri Optra

Roinae 1732-1746,

6 voL in-fol.; G. Vossius, S. Ephrcem Opp.

lalina

Rom® 1589-1598, 3 vol. in fol., quibus

e grwco.

addenda sunt :

S.

Ephrwm

Opera

selecta

J. Overbeek edita Oxonii 1863 ; Carmina

a

nisibena

a G. Bickel data Lipsise 1866 ; T . J. Lamy, S. Ephrmm

Syri Hymni el Sermones

Mechli-

intdili,

niae 1882-1889, 3 vol. i n - i ; Moesiuger, concordantis

Expositio

Venetiis 1876;

facta

Monumenla

a

Evangclii

S.

Ephrwmo,

Syriaca,

OEniponti

1869-1878, t. I, 4-12; t. II, 33-52 ; Zingerle, Ephrwm

Syri

Sermones

cobi Sarugensis

rium

Patrol,

CVIII, 188 ; Hamar-

gr.

lolus, Chron. IV, 187. Patrol, phorus call. Hist.

Syncellus, Chronographia, nologium

gr. CX, 058 ; Nice-

IX, 28 ; XI, 40; Georg.

Eccl.

Par. 1622, p. 15 ; Me-

ad diem

Basilii

CXVfl, 284 ; Menologium

28

Jan. Patrol,

gr. an.

Venetiis impressum

1592 ad diem 28 Jan. ; Ma.rlyrologium

Romanum

ad diein 1 Febr. 16 Mart, et 9 Junii. Consul! praeterea possunt

innumeri fere

auctores

qui

de

Saneto Ephnemo scripserunt, praesertim : e d i l o -

duo, Brixen. 1868; Ja-

res Operum S. Doctoris in prsefationibus et prole-

syriace

Sermo in S. Ephrosmum Sanctorum

et

Lipsise 1892, t. I l l , p. 621-665 ;

Mar-

Brevia-

ad diem 28 Januarii, 19 Februarii

Syrorum

CX1V, 1262, sqq.; Tbeophanes,

gr.

Chronographia.

S.P.

edidit Bedjan in opere : Acta tyrum.

rii, Patrol,

gomenis ; J. S. Assemanus, Bibl.

I, 24-

Orient.

164; 111 part. I, 61, sqq.; J. Bollandus, Acta ctorum

San-

ad diem 1 Febr. ; Tillemoni, Mémoires

VIII, 259-319 ; Hoyerus, De

Vita

t.

S.

EphramU,

grœca

VIII, 237-

el ad sabbatum 1 hebdomadis jejunii quadragesi-

Duaci, 1640 ; Fabricius, Bibl.

malis, Mausili, 1887-1896. Vol. I l l , p. 393-396 ;

254 ; Dom Ceil lier, Hist. gen. des auteurs

447-450 ; vol. IV, p. 176-199 ; Breviarium

ed. Vivès. Par. 1860 t. VI, 1-71 et Supplément

ckal-

edidit P. Bedjan, Lipsise et Paris, 1886,

daicum

t. I, p. 497 ; Menologia

Syrorum, Maronitarum,

439-521 ; C. a Lengerke, Comment, Syro S. Script,

de

ecclés. Ephrœm

Halae 1828 ; ejusdem

interprete,

Melcbitarum et Armenorum in S. Epbraemi Opera

de Ephrœmi

Syro-latina t. I, praefat. : Jacobi Edesseni,

Horœ syriacœ, Romae 1828, p. 118, sqq.; Alsleben,

in Zeitachrifl

chronologicus

Canon

des Deutscb. Morgenl.

1831 ; N. Wisemann

arte hermen. Ephrœm,

Berolini 1853 ; P o h l -

commentar.

Brunsberg, 1863-64 ;

Das Leben Heil.

Gesellsch. an. 1899 p. 269, 271, 2 7 3 ; Dionysii

mann S. Ephr.

patriarch® Chronicon

Bickell, Conspectus rei Syrorum

btiotheca

Orient.

ap. J. S. Assemanum, Bi-

I, 54 ; Gregorii Barhebrsei,CAro-

nicon eccl. edid. Abbeloos et Lamy Lovanii, 1872-

chrétienne

1877 t. I, 70, 107 ubi etiam citatur Elias nisibe-

S. Ephrœm

n u s ; Liber

Ephrœm

riaca

ap. Land, Anecdola

Chalifarum

t. I, 15 et 1 4 4 ; Chronicon

J. S. Assemanum, Biblioth. sobensis

Catalogus

edes-senum ap.

Or. I, 397; Ebed-Jesus

ap. J. S. Assemanum,

blioth Or. t. Ill, part. I.; Cardahi, Liber de arte poetica

sy-

Syrorum,

Bi-

thesauri

Rom® 187b, p. 9 sqq.

gerle, der

au IVe

siècle.

Werke

d.

spectus rei Syrorum

Syriac

ap. Migne Patrol,

819-850 ; Sozomenus, Hist. Palladius, Hist, lausiaca 1206; Apophtegmata

EncoLVI,

gr.

Eccles. Ill, 14, 16 ;

101, Patrol,

patrum,

gr.

Patrol,

XXXIV, LXV,

gr.

sur Zacharie

Londini,

du 4 e congrès

de S.

Littérature

den L'E-

Ephrem

1893 et 1897 ;

de S. Ephrem in

Compte-

scient, intern, des cathol.

Friburgi 1898 ; Rubens Duval, Anciennes chrét.

in

1894 ; Lamy,

in Revue biblique

ejusdem, Le Testament rendu

Con-

Freiburg, 1893; W . Wright,

Gedichten Ephrœms. litteratur,

Ephrœm

Bickell,

p. 18, 26-34 ; Grimm, Der slrophenbau

xégèse en Orient ; le Comment,

115 ; S. Gregorius Nyssenus,

Heil.

H. Zin-

Monasterii 1871,

lilterariœ

graeci et Iatini, in primis S. Hieronymus, De viris mium in S. Ephrcem,

1889 ; P .

1830-1836;

InsbrUk

Haec pro Syris, multa etiam praebent scriptores illustribus,

l'éloquence

Paris 1849 ; C. Ferri,

Kempten

Syrer,

Ausgeicältc

Syrir,

de

Paris, 1877 ; Eirainer Der

poète,

der

Mona-

litterariœ

sterii, 1871 ; Villemain, Tableau

syriaque,

littéral,

Paris 1899. Minoris

1698 (Eadem habentur in Vitis Patrum,

Patrol,

momenti sunt Notitiae quae habentur in

Patrolo-

lat. LXXIII, 3 2 1 ) ; Theodoretus, Historia

Eccles.

giis

Alzog, Nirsch, Fessler-Jungmann,

Barden-

II, 26 ; IV, 2 6 ; Hcfret. fabular. Patrol,

145,

hewer ; in Dictionnariis biographicis et in E n -

gr. L X X X I I , 1076, 1190; LXXX1V, 372 ;

I, 22 ; Epist.

cyclopedia Ersch und-Grueber, W e l t e und W e t -

1348 ; Amphilochius, Iconii episcopus, de SS. Basilio

et Ephrwmo,

lat. I, p. XXXIV ; Gennadius, De scriptor. 66, 74; Photius, Bibliotheca

TOM.

gr.

eccl. 3,

cod. 196 ; Theodoras

studltes, Hyrnnus in S. Ephrcem Analecta

Narrat.

Epbraemi Opp.

ap. card. Pitra

sacra I, 340 ; Metaphrastes ad 1 febraaIV.

zer, De Feller, Michaud, Hoeffer, Larousse, Berthelot, Vigouroux. Judicia vero Bellarmlni, Bah ronii, Lambecii,

Chantelou,

Alexandri, Gesneri, Gulielmi Ondinî legi possunt lat.

I, LVII-LXXX.

Cotelerii,

Natalis

Cave, Fabricii, et

in Ephrœmi

Opp.

grœco-

X

UIÏ FONTI BUS VdVË S .

EPHRAM!

SYRt.

Ephraem, interdum Ephraim, Aphraem et Aprem, sanetitate et doctrina in Oriente maxime sed et in Occidente ilhistris, tantam apud suos famam adeptus est ut Syrorum sol ac propheta, Spiritus Sancti cithara ac Ecclesiae cclumna meruerit appellari1. Mox autem ad tantam claritatem pervenit, ut, nondum elapsis ab ejus obitu vigiliti aniiis, S. Hierouymus testaretar ejus scripta post lectionem Scripturarum in quibusdam eccleActasv-^iis lectitari ccepisse5. asa ' Porro, quamvis multa de gestis et scriptis S. Ephraemi scriptores syri, graeci ac latini ad nos transmiserint, tarnen 11011 ita facile est eorum testimonia componere sive inter se sive cum scriptis saucti «loctoris, historiajque veritatem, in hac auctorum dissentione, assequi. Multi quidem nostro etiam aevo de ejus vita et scriptis docte tractaverunt, plura tarnen adhuc remanent indagauda, quae recentius e fontibus syriacis fuerunt producta, e qui bus vera Ephraemi gesta genuinaque ejus scripta comprobari et a spuriis secerni atque ordine chronologico disponi possunt. Quod, ctsi a doctissimis viris J. S. Assemano, Ceillier, Bickell, Eirainer, Wright, Duval aliisque partim

effectuai fueriVimperfectum tamen remanet et emendationem expetit. Nec nobis omnia dubia excutere omnesque ditïicultates enodare in promptu est, sed œdificio construendo et adornando laborem non inutilem impendere. Porro ante omnia inquirendum est de fontibus e quibus Ephreemi dicta et acta haurienda sunt, quaenam uempe sit eoium valor et auctoritas in re bistorica quam expon en dam assumpsimus. Jeta syriacaS. Ephrœmi. Primo inquirendum est de Actis S. Ephraemi. Referuntur porro Acta syri doctoris breviora et prolixiora a J. S. Assemano ciim notis in Bibliotheca orientait, t. I, p. 24-56 ; intégra autem habentur in Ephrœmi Opp. Syro-lat t. Ill, p. XXIIILXIII. Desumpta sunt Acta prolixiora e cod. Jacobitico scripto an. 1100 in cœnobio Syrorum scetensi ex antiquioribus istius monasterii codicibus. Hic codex nunc reponitur in Bibliotheca vaticana inter codices nitrienses, n. 5. Alia Ephraemi Acta ipse erui e cod. par. n. 235 in Zotenberg Catalogo codd. Syr., qui codex ad sœc. XIII pertinet. Porro in plerisque cum prœcedenti conveniunt, in nonnullis tamen eu m corrigit. Nempe reponunt

î S. Greg. Nyss. in Encomio ; Theodoret. Epist. 140 ; E bed-Jesu, Calai. 52 ; Cardahi, Lib. cil. p. 9 ; Breviar. Syr. Loc. cit. 2 Idem asseritur in Breviario Syrorum. Apud Graecos et Latinos trnnslntiones serinonum Ephraemi siepi us exscri|ii;e sunt in usuni mona-

cliorum. « jusqu'au XII siècle, il n'y eut point en -Russie de prédication proprement ilile ; dans les Eglises on lisait presque exclusivement les homélies de S. Jean Chrysostome, de S. Basilfe et de S. Ephrem de Syrie, Tondini, Héglem-nt Ecclés. de Pierre-le-Grand, p. 17d.

DE FONTIBUS VIMS S .

Ephrsemi baptismum in annum ejus 18, non vero 27 ut Acta Vaticana. Acta Parisiensia narrant persecutionem Edessse factam sub Valente quam persecutionem Acta Vaticana erronee Juliano Apostatse tribuunt ; resecant etiam nonnulla miracula quae, juxta Acta Vaticana facta fuerint in fictitia commoratione S. Ephraemi in .Egypto. De bis jam dixi in tomo II, 1-90, dum Acta Parisiensia ederem. Sed quaedam hic reassumere et nonuulla addere non caret utilitate. Paulinus Martin testatur Acta, quse habentur in versione armena saec. XII 1 , prorsus cum Parisiensibus convenire. Porro Acta tum Vaticana tum Parisiensia desumpta sunt e codicibus medii sevi, quibus utebantur Jacobitae, auctores habent anonymos, quorum nec aetas qua vixerint, nec patria cognoscuntur, et, nisi interpolationes passa sint, lionnullis miraculis fictitiis, ut medio aevo interdiurn fiebat, exornata sunt. Certe Vitse Ephrsemi auctores isti ad manus habuerunt pleraque Ephrsemi scripta eaque quae nos adhuc latent ; plura etiam hauserint e fontibus syriacis. Testatur quippe Sozomenus plura de Ephrsemo apud Syros notissima fuisse quse Grseci ignorabant. « Indigenae, inquit®, plura de ilio norunt et commemorant. » Idem esto judicium de Actis brevioribus quae J. i Cfr. Martin, Hint, de l'Eglise 1889, p. 127, note.

d'Edesse.

Par.

EPURAMI

SYRt.

XI

S. Assemanus in Bibiiotheca orien tali I, 25 produxit et de illis qua; ego e cod. Oxon. Marsh 10 erui. Primo quidem mihi IlOn satis Qua; in certa sunt ea quse de Ephrsemi adolescentis ratione agendi erga sai'iu1,1 • sedituum ecclesiae nisibense in Actis narrali tur quum nulla hujus facli melitio alibi occurrat; nec certiora qua; habentur de ejus in ^Egyptum itinere. Etenim ex hymnis contra Julianuin imperatorem et ex Actis constat Ephrsemum Nisibin non reliquisse nisi quando nrbs Persis tradita fuit anno 363. Porro Acta tradunt Ephrsemum octo annis in ^Egyptum mansisse, deinde ad Basilium venisse, unde sequeretur S Doctorem vix uno anno Edessa; et in monte vicino vixisse, quod cum ipsis Actis pugnat. Quse antem in Actis Vaticanis referuntur de dono linguse Jigyptiacse Ephraemi dato et de dono linguae Syriacse S. Pisoi concesso et de amborum monachorum conversatione atque de scriptis ab Ephrsemo sermonibus in lingua /Egvptiaca desunt in Actis Parisiensibus et confirmant sententiam, cui adhaeremus, omnia nempe quae de hoc itinere ^Egyptiaco narrantur fictitia esse. Porro narratio de muliere quse peccata sua in charta scripserat prorsus fictitia est, siquidem supponit Ephraemum, qui anno 373 mortuus est, adhuc in vivis permansisse 2 Hist. Eccl. Ili, 16.

XII

DE FONTIBUS VIThra*nium graica scripta reliquissc Acta Vaticana addunt Basilio pariter concessum donum linguae Syriacai, cujus rei nulla uspiam occurrit mentio. Sanctus autem Basilius in verbis (pise mox recitavimus satis indicat se null am linguai Syriacae notitiam Imbuisse. On od autem in Actis Parisiensibus additur Ephraemum etiam graeca scripta reliquisse illud merito omittunt Acta Vaticana. Quae enim graece exstant Ephraemi opera e textu syriaco translata sunt. Ephraemus nonnisi syriace scripsit. Multi quidem ex ejus sermonibus et hymnis graece et latine, arabiee, coptice, ethiopice, armeuice ac slavonice exstant, sed omnes e syriaco textu aut e graecis versionibus translati sunt. S. Hieronymus docet S. Ephraemum Syro sermone scripsisse seque legisse librum ejus de Spiritu sancto grace translatum. Theodoretus 2 asserii Ephraemum inter Syros scriptorem esse peritissimum, qui « Syriaea usus lingua spiritualis gratiae radios diffuudcbat. Nam, etsi Grwcorum disciplinam (rcaiöevas) non degmtaraf, multiplices tamen illorum i Acta Sanctorum t. 1, Febr. p. 49, sqq. ä Hist. Eccl. IV, 26. 3 Hist. Eccl. Ill, 16.

S.

EP HR.« MI 8YRÏ.

XIII

errores patcfecit. » Sozomenus® docet Ephraemum lingua Syra scripsisse, graecse vero eruditionis fuisse expertemjibros autem ejus, ipso adhuc vivente, in graecum sermonem transferri cœpisse et usque ad sua tempora transferri. Concinit apud Syros Gregorius Barhebranis* dicens : « Floruerunt illa aetate Edessaì Ephraem Nisibenus, disciplinis divinis apprime instructus, quin aliquid ex institutione Grii'coritrn delibasset. » Porro Syrorum doctor nullibi in suis scriptis indicium aliquod praebet quod grasce doctus fuerit. Utique in suis hymnis contra scrutatores lia;resim arianam impugnai, sed haeretici sub Constant io et sub Valente haerosim suam inter Nisibenos et Edessenos disseminare conabantur, nec, ut eam cognosceret, Ephraem lingua Graeca indigebat, vulgaris ci suffi ciebat. Idem dicendum est de erroribus Marcionis, Manetis et Bardesanis, quos hymni Bardesanis ejusque iilii Harmonii syriace in vulgus sparserant, ut Acta, Tlieodoretus ac Sozomenus narrant. Reperitur quidem inter sermoncs exegeticos sermo in Gen. I, 27 s in quo scriptores graecos ita offert ut videatur eos legisse, sed, ut probavi alibi' ista oratio versibus heptasvllabis constans non pertinet 4 Chronicon Eccles. I, coi. 83. 5 Opp. Syro-lai. Il, 117. 6 Revue Biblique. 1893, p. 13.

XIV

DE FQNT1BUS VIT7E S. EPURAMI SYRI.

ad collectionem Hymnorum de Ecclesice qua collectione dcsumpti sunt sequentes sermonos exegetici, qui minus recto dicti sunt sermones siquidem sunt hymni (J*.Vj»). Editores autem non indicant undenam hunc sermonem hauseririt. Porro stylus a stylo Ephrsemi prorsus abhorret. Laudai quippc Grsecorum erudito;; viros Socratem, Platonem, Aristotelem, Hippocratem, Galenum et magnimi Porphyrium, » qua; nomina in aliis tam multis Ephr;.:r.i scriptis ne semel quidam occirrunt. Nec magis in Ephrsemum quadrat anatomica corporis humani descriptio qute ibi habetur. Quare hunc sermonem supposi tit ium esse nullus dubito. In Oommentariis et Scholiis exegeticis explicat S. Doctor versionem syriacam, quam Simplicem appellant, eamque sequitur Jacohi Sa- etiam in locis ubi ab hebraeo et a ìnUiin'iu0" Septuaginta interpretibus differì. Kpiirae- Utitur uuidem frequenter in suis munì. . . . t'

ait : « Pastor stolidus, grsece, pastor inexpertus. » Sed hsec forsau e notationibus marginalibus hauserit, utconjicit Csesar aLengcr-ke, voi ex interpretibus quos plures ad mauum habebat, ut patet ex ejus Scholiis in Zach. I, 8-16, vel jam nouuulli libri sacri egrseco syriacc translati erant. D. Cellier conjicit Ephriemum sufficienter calluisse lingnam Grsecam ut qusedam vocabula intelligeret, non vero ejus scientiam haberet. Assertio igitur P. Bcnedicti1 qua vult Ephrsemum hebraice et grsece doctum fuisse non satis consonai, cum antiquorum testimoniis nec cum scriptis diaconi edesseni*. Nostra igitur conclusio est Actorum assertum de dono linguse Grsecse Eplmemo concesso et vicissim de dono linguse SyrìclCcP

TI« E*-» 1 » r\

AH

coi i o

norfii m

esse. Sermo Jacobi Sarugensis in Beatimi Ephrvem dcctorem\ Jacobus, Sarugi non procul ab Edessa episcopus, elapsis vix centum trigin ta annis ab obitu Ephriemi sermonem huncmetricum scripsit, in quo Syrorum vatem multi plicibus verbis extollit quod viros et mulieres edessenos laudes Dei decantari docuerit, quod ipse « citharedus divinus » choros virginura, quibus ipse prsesidebat instituerit, qusfi in ecclesia hymnos

sermonibus et hymnis libris Sapicntia;, Ecclesiastici et Macliabaiorum, qui grsece non hebraice exst~nt,sed jam adorai versio syriaca qua uti poterai. Major difficultas fit ex eo quod interdum, etsi raro, provocai ad textum grsecum. Sic Zach. Ili, 9 recurrit ad versionem LXX dicendo : « Juxta aliam lectionem; » et Zach. XI, 15 diserte 3 Hunc sermnnem e cod. paris. 195 edidit Pau1 S. Ephr. Opp. Syr.-lal. I, prsef. 2 Vide quae de liac re scripsi, t. I, Proleg. lus Bedjan, ili Acla Martyrum et mnctornm S v T. li. 685-679. XXXIII ; t. II, 56 el ili Revue biblique, 1893, 20 riace, I.iiisire 1 et suiv. et 1898, janv.

DE FONTIBUS VIMï S. EPHR^MI SYRl. ejus, in ilium qui eas ab errore simulacrorum reduxerat, et sua cruce salvaverat canerent ; laudat etiam ejus hymn os contra associas Marciouis et legiones Manichaeorum, contra insidiosas Judaeorum et Sabellianor.im turbas, denique contra fraudulentum Bardesanis gregem. Porro hi hymni sub nomine sermonum adversus Hiereses et adversus scrutatores in O pp. Syr. lat. t. II-III editi sunt. Breviarium Syrorum1. Hoc Breviarium ex antiquis codicibus cura Clementis David, Archiepiscopi Damasceni, typis Fratrum Praidicatorum Mausili editum plura habet de sancto Ephraemo e traditione Syrorum. Ad diem 28 conuii posterions (Januarii) célébrât festum Ephrœmi « diaconi et doctoris » et statim gratias agit Christo qui elegit Ephraemum doctorem et « ex ethnicismo adduxit cum ad veram fidem. » Laudat Ephraemum « gloriam doctoruin et monachorum, philosophum divinum qui discípulos habuit et virgines Aramelas sermones ()•»)») et hymuos (JjlVj») edocuit numerosos ut flu-

XV

ctus maris, » et rursus laudat Deum « qui ex ethnicismo et adoratione idolorum in Nisibin urbe confiniorum hunc sanctum Ephraemum eduxit in manus Mar Jacobi archipraesulis, qui aedificavit Sophiam, qui inclusit se in monte sancto Edessae spatio trigintaannorum, et dein coepit inundare orbem suis divinis doctrinis. » Et paulo post : « Hic Ephra>mus qui perfecte bellum instruxit contra Bardcsanem et reum traduxit eum et ttn-viacoutrivit omnia ejus artificia, qui caste induxit mulieres ad certamen doctrinale cujusque virtutibus resplenduit Aramaea ; qui propalavit haereses Manetis et Marcionis : qui produxit sermones hymnosquespirituales quibus oblectatur sancta Ecclesia, quibusque illuminavi t omnem Syrorum ccetum ; qui dulces ordinavit cantus in Ecclesia Christi ; qui decoro et caste induxit virgines in disciplinam doctrinae suae ; qui perite propalavit impietatem sororis maledicti Bardesanis ; qui diebus ac noctibus vigiliis, jejuniis, orationibus inteiitus erat 4 . »

)io-i ° i \ )"i,Y )Jìlj A^Ua}} lio) .;. 1 Breviarium juxla rilum E! Jtj^QDO JlaSLu. oò» i •. Jkjuyjs Ji,v lixintà ]o) ^opo (jlì'ajo Jv»J» IJOpL bocù.io; J^wo )jO) . )^< ' OCD Q,\j\ iop/ Wv-OM! IjO) ó>.oj oò) : 2QÛ1. -;x> ^ jaà/o J& v \ SjOD K -/',., ojjlSJ )jujX> Jio^p? |JO) . J^o'cds. Ji—otJSS. I1OJ-°Ì Yf> -V*. tìlul vo -òt-\ ó) t^jxoj} )jo) . o)Lo \ °)Vr>; . v (jo) . )JO) • • • JjAJJ )ClW Ji.QX.0 j»0.0 \vv JIJO opi—o ^ídcü. ijûp

XVI

DE FONTIBÜS V I M

S.

ÈPHR^MI

STRI.

ciatum esse, ex humilitate autem confite tur se magnum peccatorem; adjurat igitur amicos ut ejus corpus non sub altare aut in tempio aut apud martyres sed in ccemeterio peregrinorum, nec vestibus sericis iudutum sed monachorum tunica involutum, sepeliaut, nec cum incenso et cereis deducant et in manibus gestantes sed in Immeris impositum efferaut, orentque pro se et trigesimo die sacrifìcium missai offerant, quia hsec mortuis valde prosunt ; laudibus exornat suos discípulos Abbam, Abrahamum, Simeonem, Maram, Zenobium, reprehendit autem Paulonani et Arvat ; memorata visione de vite ejusque foliis ct racemis, pacem Edessenisapprecatur eorumque orationibus se commendai. Adjicitur historia puelke Lamprotataì et inserta legitur digressio de Sed oportet ipsa Syri vatis opera Moyse et magis qua: tamcn in uno examinare saltern ilia quae de ejus codice deest; in codd. aulem graecis sanatio da;moniaci. vita et actis qusepiam referunt. Porro habetur pulcherrima lisec Testamentum, versibus heptasylEphrsemi oratio in quinqué codicilabis, ut ceteri Mimre seu Scrmones S. Ephraetni, conscriptum f uit bus syriacis, quorum tres repoa S. Doctore quum gravi morbo nuntur in Museo Britannico, quarcorreptus in lectulo decumberet et tus in Bibliotheca vaticana et quinse jamjam moriturum agnosceret. tas in Museo Borgiano, Rc^ie. Quare incipit : « Ego Ephrafim Quatuor priores ad codd.nitrienses morior, et testamentum scribo ; » pertinent, quintus ex Oriente allaaddeus illico se electulo non am- tus est. Tres codd. Britannici sunt: plius surrecturum. Testatur autem I o Add. 14,624, fol. 1-8 integrum se nemini in tota sua vita couvi- Testamentum excepto initio conti -

Et rursus in festo SS. Ephrsemi et Isaaci eadem habet et addit : « Vivcnte adhuc beato Ephrsemo, scripta ejus in coetibus iicieliura legebantur cum libris sacris Veteris et Novi (Testamenti), ct usque nunc omnes Ecclesia; Orientis quae syriaca utuntur lingua decantant hymnos, cantica et response ria (|fe*ja\o Jfco^o-as )*.*•») Mar Ephraimi in plerisquc otficiis ecclesiasticis. Et de ejus sanctitate loquens memorat ejus lacrymas de peccatis suis « etsi in peccatum nunquam voluntarie ineiderit. » Denique ad sabbatum primai hebdoraadis jejunii in festo SS Ephraem doetoris et Theodori raartyris eadem de Ephrtemo rursus • prsedicantur ct simul mentio ingeritur mulieris meretricis, visionis vitis, et mulieris ab Ephrfemo et Basilio condonata;'.

i Breviari Syr. Vol. IV, p. 187-200.

DE FONTIBUS V I T ^ S .

EPHR/EMl

SYRt.

XVlI

liens, ssec. IX juxta W. Wright 1 , saec. VII vel VIII juxta J. J. Overbeek4 scriptus ; 2° Add. 14,581 anni 812 valde mutilus et interdum abbreviatus; 3° Add. 14,666 fol. 57-64 ceteris antiquior ad saie. VII vel VIII pertinens ; in plerisque convenit cum codice vaticano exinde forsan descripto ; 4° cod. Vaticauus nitriensis V anno 1100 in monasterio scetensi scriptus; hunc codicem edidit J. S. Assemanus, S. Ephrcemi Opp. grceco-lat. II, 395-410 ; adjecit varias lectiones cod. Borgiani, Ibid. 433-437 ; Overbeek secutus est in sua editione, parum accurata, cod. add. 14,624, adjectis paucis lectionibus e duobus aliis codicibus britamiicis. Testamenti exstat vcrsio greeca antiqua in multis codicibus quorum undecim enumerat J. S. Assemanus 3 . Edita est cum aliis greecis sermonibus a Thwaites, Oxonii 1709, et rarsus, adjecta versione latina, ab Assemano S. Ephr.Opp. grceco-lat. II, 230-247 ; meliores codd. secutus est in sua versione latina Gerardus Vossius qui etiam varias codicuin lectiones adjecit. Conferenti versionis graicae varios codices apparet omnes codices uuam eamdemque versionem conti nere, quaì non litteralis sed elegans et paraphrastica est. Porro refert sanationem cujusdam daemo-

iliaci4, quse cum in nullo codice syriaco habeatur nec cum contexta oratione connectatur, illuc intrusa fuerit. Idem dicendum est de historia puellae Lamprothatae, quaì quidem habetur in omnibus graecis codicibus et etiam in codicibus syriacis, excepto tarnen Borgiano, sed adjecta fuerit ad finem Testamenti ab Ephraimi discipulis eo quod contigisset ultimis vitaì ejus diebus. Patet hanc historiam postea fuisse adjectam e ratione qua prsecedentibus annectitur. « Dum hsec Ephrsem diceret totus populus flebat. Aderat forte qusedam puella, Lamprothate dicta, etc. » Manifestum est scriptorem ab Ephra;mo diversum hgec adjecisse. Primus Testamentum latine e grseco edidit Surius in Fitis Sanctorum. Secutus est Vossius qui ex optimis codicibus grsecis illud latine cum variis lectionibus et notis edidit in S. Ephrcemi Opp. Romae 1589, t. III, 289-305. Doctus vir Lamprothatse historiam a discipulis Ephrsemi adjectam putat. Testamentum Ephrsemi Slavonice translatum fuit. Kohlius, qui hanc translationem edidit, stilum diaconi edesseni in ilio documento non agnoscit, aliter forsan judicaturus si textum syriacum conspexisset. Rivetus authentiam negat cum nonnullis quibus recentissime cum

1 Catalogue o/ Syriac mss. in the British Museum, p.781. 2 S. Ephraim Syri Opp. Selecta. p. XV1-XVII. a S. Ephraim Syri Opp. grceco-lat. I, p. CVI, TOM. IV.

CXLI1I, OLII, CLXV ; li, p, VIU-XIX et XXVI, ubi adduutur codd. Fortian, Veuet. et Coisl. paris. 296 et versio slavonica. 4 P. 236.

XVIII

DE FONTIBUS VITJï S.

EPHR/EMI SYRI.

quadam haesitatione accessit R. Duval1, Sed Vossius Y Baronius5, Natalis Alexander1, Dupin5, Tillemont", Dom Ceillier7, Fabricius", Fessler-Jungmann', Eirainer' 0 , W. Wright11 et praesertim J, S. Assemanus' 4 Testamentum Ephraemo vim licant. S. Gregoruis Nyssenus jam ob Hymni ni- oculos eamdem prorsus versionem sibem ' graecam liabebat, quae ad nos pervenit ; allogat enim visionem vinetti, sanationem daemoniaci, et ultimas diaconi Edesseni jamjam morituri exhortationcs iisdem prorsus verbis quae habentur in versione gr«ca , s . Metaphrastes cum S. Gregorio concinit etrefert e Testamento ilia verba : « Ephraemo nunquam fuit crumena, non virga non pera, neque aurum, nec argentum. Sed nec in terra ullam habui possessionem, » addens : verbis illis quae morte instante ab Ephraemo pronuntiata sunt « nihil esse fide dignius aut verius". »

Acta etiam syriaca tum vaticana tum parisiensia Testamentum memorant et authenticum habent. Denique stylus ipso prorsus Ephraemiticus est, sicut et ratio allegandi S Scripturam juxta versionem simplicem. Quare merito Testamentum reponimus inter genuinos vita; diaconi edesseni fontes IS . Hymni nisibéni. Cl. D. Bickell, anno 1866, Lipsia edidit 73 Madrase S. Ephraemi sub titulo : Carmina nisibena. Hos hymnos eruit e codicibus syriacis Musaei Britannici, nempe e cod. add. 14,571 anni 819; e cod. add. 14,572 sœç. VI, ubi occurrunt sub titulo : « Collectio hymnorum Nisibin quos Beatus Mar Ephraem composuit » ; e cod, add. 17,141 saec. Vili; quaedam fragmenta e codd. add. 17,214; 17,191; 17,194; 12,176 ; in quibus ojpanibus codicibus Ephraemo adscribuntur. Hoc jam sufficit ad stabiliendam eorum authentiam, quee ceteroquin a nemine in dubium revocata ; insuper Acta Sy-

i Histoire d'Edesse Paris 1892, p. Iii» et Littérature syriaque, p. 357. s Loc. cit. 3 Annales ad an. 378. 4 Hist. Eccl. Seel. IV, c. IV, a. 17. 5 Hist, des auteurs c celés. Il, 252, 200. a Mémoires I. VIII, p. 736. i Nisi, des Ecrie, eccl. ed. Vives VI, e. I. P.- 11-2?. 8 Biblioth. gr. VIII, 230. 9 Instit. patrol. Il, 41. 10 D. Heil. Ephrœm der Syrer, Kempten, 1889, p. 9. ii A short hyslori of Syr. Litter. Lond. 1894, p. 37. iï S. Ephram Opp. gr.-'at. t. 1, Proleg. X ; t. II, Proieg. XXXVI, XL-XLIV.

13 S. Gregorii Nyss. Opp. Palio!, gr. XL VI, 828, 857,843, 848. Cfr. (extus grcecus in S. Ephr. Syri Opp. grasco-lal. il, 231, sqq. Vossius in sua versione latina III, 290 e codicibus gracis proferì versum illuni : « cum ullo fldeli nunquam contendi, » qui deest grsece ap. Assemanum, sed recilatur in textu syriaco et a S. Gregorio nysseno. E quo loco sicut ex aliis multis sequitur praelerendos esse codices griecos quibus usus est Vossius textui graeco Oxoniensi quein secutus est et edidit Assemanns. 14 Metaphrastes, Fiia S. Ephrœmi, 11, Palrol. gr. CXIV, 1261. 15 Vide roeum opusculum Le Tesiamoti de S. Ephrem le Syrien in opere : Compte-rendu du 4e Congrès scientif. Internat, des Cathol. tenu à Fribourg en 1897.

DE FONTIBUS V I M S .

riaca diserte asserunt Ephrammm de Nisibin et S. Jacobo hymnos scripsisse1 et revera Acrosticon hymni 21 collectionis nisibenae bis repetit nomen Ephreemi* et acrosticon hymni 3 ! sonat : « Vox nostra, o Nisibeni, clamat 3 . » Rursus acrosticon hymni 12' nomen Ephrsemi praebe Porro in primis 12 hymnis agit de obsidione urbis Nisibin, cui ipse interfuit, et de ejus liberatione ab exercitu Persarum earn obsident i u m , deinde de depraedationc agrorum et de expugnatione castelli Anazit. Docet autem rursus a Persis obsessam fuisse Nisibin sub Babu, quod forsan intelligendum est de obsidio anno 300; In hymnis autem 13-21 agit de quatuor Nisibis episcopis, quos proprio nomine Jacobum, Babu, Vologesen et Abraham appellai. 1 Cfr. Acta Vat. in S. F.phr. Opp. Syr.-lat. Ili, p. LV et ili S. Ephr. Hymni et Serm. IH, 73. 2 Carmina Nisib. 2 Acrosticon est: p_.;_2>/ p-ia/ . Aphrsem, Aphraem, Phraemion. 3 (s^jJ Vox nostra, Nisibeni, clamat. 4 Carmin. Nisib. XIII, Stroph. b, 14-17, in qua dicitar : « Primo obsessori obviam ivit primus sacerdos nobilis ; secundo obsessori obviam ivit secundussacerdos misericors ; preces autem tertii reparàrunt Sciasuras nostras. » s Carm> XIII, str. 19 : « Cum mortuus esset sepultns est in ea. » 6 Ap. Asseman. Bibl. Or. I, 593. 7 Difficultatem creat Elias Nisibenus. Etenim in Chronico ad an. graec. 312, Chr. 300-301 e Chronica Metropolitanorum Nisibin ait : « Hoc anno constitutus est Bahu ( a ^ o ) primus Nisibis episcopus, verum quia metropolitie dignitatem nondum habebat, nomen ejus in Dyptichis post noroen Mar Jacobi repositum fuit. » Et infra ad an. graec. 620, Chr. 308-309 ex Historiis Metrop. Nisibin. » Hoc anno obiit Babu, Nisibis episcopus. Mar Jacobus, qui in monte cum Mar Euge-

EPHR7F.MI SYRI.

XIX

Sub primo pastore, Jacobo nempe, rupta pace, primum Nisibis obsidium conti git'. Postquam Jacobus sese obsidentibus opposuisset mortuus est et in urbe sepultus fuit ". Porro mors Jacobi, juxta Chronicon edessenum6 evcnit anno 338. In eumdcm annum mortem ejus reponit Elias Nisibenus in Chronico ex Historiis metropolitarum Nisibis. Porro idem Elias ex iisdem Historiis tradit Jacobo defuncto successisse Vologesen 7 quod etiam asserit Jacobus Edessenus in Canone temporum ad an. 33 Saporis, 2ra Constantii, id est Chr. 338 8 . At Jacobo immediate successisse Babu jaobu et huic Vologesen ex hymnis nisi- S T v o benis constat. Etenim in h y m n o 1 « « ^ XVII laudaris Abraham, Vologesi successorem, Ephrsem ait : « In te videamus tres illos illustres qui a nobis recesserunt. Sis nobis murus nio commorabatur, electus et constitutus es Ecclesiae nisibenae episcopus. » Denique ad an Graec. 049, Chr. 337-338 ex Historiis Metropoli tanorum Nisibis tradii : « Hoc anno obiit Ma Jacobus, Nisibis episcopus, cui successit Vologe ( j ^ o ) , qui monachus agebal in monte Edess; (Vid. meum opuse. Elie de Nisibe et sa Chrono logie. Bruxelles. 1888. p. 18-19 et 31-32). » Ob servandnm est Eliam confiteli nomen Babu pos illud Jacobi in Dyptichis recitatimi fuisse ; jan autem in Dyptichis observabatur ordo suceessio nis adeoque Babu, juxta Dypticha, secundus ve niebat et Jacobi successor eral. Vult autem Efía huic ordini derogatili» fuisse. At iu hoc erraverit nam S. Ephraemus in suis Hymnis nisibenis con trarium nos docet ; est autem hujus temporil testis prae ceteris audiendus, siquidem Jacobum Babu et Vologesen magistros habuit, ut ipsi asserit. g Vid. E. V. Brooks The chronologic. Canon of James of Edessa in Zeilschrift D. M. G. 18W, p. 241, 310.

XX

DE FONTIBUS VIT/E S. EPHILEMI SYRI.

sicut Jacobus, plenns misericordiœ sicut Babu et thesaurus verborum sicut Vologes'. » Ne quis autem dicat ex istis verbis non satis certo erui ordinem successionis, Ephrsemus antea dixit se très illos magistros habuisse, quod utique verum non esset, si cum Elia admittendum foret Babu Ecclesia? nisibenœ ab an. 300 ad 309, ante Jacobum, prsefuisse. Prœterea Ephraemus asserii primo urbis obsessori obviam ivisse primum sacerdotem, obsidium secundo obsessori secundum sacerNwibisan. t e r t j u m autem per suas preces scissuras reparavisse ; denique addit sub primo sacerdote pacem regnavisse, deinde ruptam fuisse et bellum incœpisse, primum que sacerdotem in urbe sepultum fuisse quœ omnia in Jacobum quadrant, non in Babu. Nec omittendum quod asserit se primum e tribus prsesulibus pueritise educatorem habuisse®. Sexdecim priores hymni nisibeni conscripti fuerint ante mortem Vologesis, qui, juxta Chronicon Elise nisibeni, decessit anno 361. Interea temporis jam Ephraemus innotuerat, quod ad an. IS Constantii Chr. 353 affirmai Chronicon citatum Jacobi edesseni3. Remansit autem Ephraemus Nisibi post mortem Vologesis, ut patet ex hymnis i Hymn. XVII, str. II. p. 30 et 109. î Cfr. Hymn. XIII, str. 5,14, 17, 19 ; XIV, 26 ; XVI, 17 ; XVII, 11. sJjfiiSJO P-\3>/ K ^ J ^

Joo)

quos scripsit in ejus successorem Abrahamum quem ut suum episcopum alloquitur, cui etiam exemplum trium suorum prsedecessorum in memoriam revocata Exinde - sequitur Ephraemum Nisibi adhuc versatum fuisse post annum 361, quo Vologeses mortuus est. Quod convenit cum Actis Yaticanis et Parisiensibus, quibus traditur Ephrsemum Nisibin reliquisse, quum urbs a Joviano anno 363 Persis tradita fuit. Pluries urbem Nisibin obsessam fuisse ex hymnis nisibenis 13-17 colligitur. Celebre est obsidium anni 338 sub S. Jacobo, « qui fuit Nisibenis sicut murus et salvavit urbemB. » Porro de hoc obsidio et liberati one urbis agit Ephrsemus in hymnis 1-9. Jam autem in hymno primo alludit ad inundationem «quarum fluvii Mygdonii a Persis interrupti et contra murum projecti, a qua urbs servata est sicut Noe a diluvio, etsi hostes per tres vices urbem aggressi sint. In secundo hymno gratias agit de liberatione urbis, quse sine rege,aDeo, contra omnem spem quando jam desperatum erat, scissuris muri reparatis, salvata est : « Quando murus scindebatur et elephantes insistebant et tela pluebant et viri audacter aggrediebantur, erat speIL.ÌQCD . Hoc tempore innotescebat Nisibi E phrsem, doctor Syrus. Loc. cit. p. 273. 4 Hymn. Nisib. XVII-XXJ. b Hymn. Nisib. XIII, str. 19 ; XVII, str. 11.

DE FONTIBUS

VJ17E S .

EPHR^EMl

XXI

SYRI.

ctaculum cœlestibus : pugnabat ibi peccatum, scd triumphabat gratia. Studuit hostis tuus ut percuterct artihus suis murum te circumvallantom, perfugium incolarum tuorum ; studuit, sed non potuit. Et ne putaret se, post scissionem mûri, etiam intraturum et nos captivaturum esse, scidit quidem eum, nec semel tantum, sed pudefactus est ; n eque hoc sufficiebat, sed ter ei accidit, ut pudefieret ter in tribus conatibus1. » Hymno tertio docet urbem die dominica liberatam fuisse. Porro haec apprime quadrant in obsidium urbis Nisibin anno 338 ab exercitu Saporis, a quo Nisibenos liberatos fuisse per preces S. Jacobi et S. Ephrsemi Acta tradunt, quibus adstipulantur Gregorius Barhebrseus in Chronico a Bedjan edito 4 ; Liber Chalipharum3 et ante eos Jacobus lidessenus in Chronico : « Hoc tempore Sapor excitavit persecutionem contra christianos in tota sua ditione et martyrium pro Christo multi passi sunt. Ascendit autem Sapor in bello contra Nisibin et exinde reversus est pudefactus per preces Jacobi episcopi et illico recedens cum ira vastavil totam Mesopotamia regionem*. »

Urbem Nisibin pluries obsessam a Sapore fuisse auctores tradunt et ex Hymnis nisibenis certo colligitur. Etenim in Hymno 13 Epbrsemus ait : « Tres nobiles sacerdotes (Jacobus, Babu et Vologeses) alter alteri detulerunt et tradiderunt cathedram et manum et gregem. Per primum aperuit portam bello utriusque exercitus, per medium aperuit portas regibus ab utroque vento, per tertium aperuit portam legatis utriusque partis. In diebus primi magna erat pax, quae postea evanuit, in diebus medii descenderunt et ascenderunt reges ; in diebus autem ultimi turmse institerunt et cessaverunt. Primo obsessori obviam ivit primus sacerdos nobilis ; secundo obsessori obviam ivit sccundus sacerdos misericors ; preces autem tertii reparaverunt scissuras secreto8. »

1 Hymn. 2, str. 18-20. 2 Gregor. Barhebrœi Chronicon edidit Bedjan. Lips. 1890, Syriace p. 60-61. 3 Ap. Land. Anecdocte syriaca. Lugduni Batav. 1862, I, 5 et 104.

yj^j ^

)*2>cm So

• p . . a yi a o l

jjo*

JIS^QD opi ^jojaoaap . op-V O).VQ; ji.^fm o

S. Hieronymus in Chronico ad an. Chr. 341, id est juxta seram vulgarem ad an. 338, scribit : « Sapor, rex Persarum, Mesopotamia vastata, duobus ferme mensibus Nisibin obsidet. Jacobus Nisibenus episcopus agnoscitur, ad cujus preces ssepe urbs discrimine liberata est. » Ad an. 351 : « Rursum Sapor tribus mensibus obsidet Nisibin. » Hoc obsidium ad an. ( o i o s '»acu«. JOACD . J**«*» . S I A -

oo.o. v.; o)laX

ójjsj -Q_só)0

•SV-JÒO l^JLO ^ o j j 4-.3J )Vl/

Jj~200 )-2>Q_Q_DD-2)/ Brocks Zeilscrift

G. 1899, p. 269. 5 Hymn. 13, str. I, 5 , 1 4 .

A. D. M.

XXII

DE F0NT1BUS VIT,® S.

350 referendum esse probatur in nota ad h. 1. Hieronymus asserit Nisibin scepe per prcces S. Jacobi discrimine liberatam. Rcvera Grcgorius Barhebrseus in Chronicoì duas Nisibis obsidiones sub S. Jacobo memorai : unam ante mortem Constantini, alteram, audita ejus morte, quam dicit septuaginta dies durasse, Saporem vero adhibuisse omnis generis machinas contra muros, aggere aquas fluvi i per mediam urbem fluentis cohibuisse et, rupto aggere, contra murum direxisse, qui vim aquarum sustinere non Valens dirutus corruit, sed, interea alter murus interius extructus fuerat. Beatus autem Ephrsem super murum ascendit ut malediceret Barbaris, et, exorato Deo, adduxit contra eos scyniphes et culices qui prsesertim vexaverunt elephantes, quorum cutis glabra est ; ingressi sunt etiam in naribus et auribus equorum. Haje igitur ammalia fregerunt frena, et, disjectis equitibus, fugerunt. Et reversus est Sapor pudore suffusus. Istud obsidium Acta Ephrsemi syriaca fuse describunt et liberationem urbis preeibus S. Jacobi et S Ephrsemi adscribunt traduntque S. Jacobum Paulo post obiisse. Obiit autem sanctus prsesul anno 338. Theodoretus fuse istud idem obi Cfr. Migne, Patrol.-lat. XXVII, 683. s Gregorii Barhtbrcei Chronicon syriace edidit P, Bedjan. Lipsia) 1890, p. 00-61,

EPH M i MI SYRI.

sidium describit et refert Saporem cum ingenti exercitu et equis ac elephantibus urbem cinxisse, fluvii Mygdonii aquas aggere obstruxisse, deinde, rupto aggere, contra murum urbis direxisse cum tanto impetu ut pars muri corruerit. Sed Jacobo episcopo Deum deprecante et populum ad resistendum hortante, incolse novum murum intus extruxerunt, ita ut, Sapor, irrito conatu per tres vices urbem capere frustra tentaret. Addit autem Cyri episcopus : « Tum admirandus Ephrsem, scriptor inter Syros prsestantissimus, Jacobum oravit ut sibi liceret moenia conscendere. Quum annuisset vir divinus, turrim quamdam conscendit, et innumerabilem cernens multitudinem execràtione alia non est usus, sed scyniphes et culices in eos immitti postulavit. » Narrat deinde cum Actis et cum Barhebrseo ista animalcula vexavisse elephantes, quorum cutis glabra est et se immisisse in naribus et auribus equorum, qui, sicut elephantes, fregerunt frena et, disjectis equitibus, fugerunt. Quare Sapor urbem relinquere coactus pudefactus est et ira excandens Mesopotamise agros vastavit 3 . CI. G. Bickcll4 erronee hsec ad obsidionem anni 3S0 refert. Nam Chronicon Edessenum, Dionysius 3 Theodorrtus, Hisl. Eccl. II, 26 vel 30 ; Hisl. religiosa I. 4 Carmina nisib. p. 13-14,

DE F0NT1BUS V I M

S.

EPURAMI S Y R L

XXIII

patriarcha et Elias nisibenus mor- auxilium conductos memoratur tem Jacobi, per cujus preces Nisi- ab Ephrsemo in his strophis : « Per beni liberati sunt, reponunt in primum aperuit portam bello utrarum copiarum, per medium apeannum 3381. Theocioretum fere exscribit Nice- ruit portam regibus ab utroque phorus Callixtus2 : meminit etiam vento, per tertium aperuit portam hnjus obsidii Zonarasin Chronico\ legatis ab utraque parte. Per priChronicon paschale duas memo- mum aperuit portam bello propter rat Nisibis obsidiones : primam ad peccata, per medium aperuit poran. 337, de qua dicit : « Sapor, tam regibus propter pugnam, per rex Persarum, Mesopotamiam inva- ultimum aperuit portam legatis sit, Nisibin populaturus, quam cum propter misericordiam '. » per dies 63 obsedisset, desperata Theophanes tria memorai Nisiexpugnatione, recessit. Alteram ad bis obsidia : primum ad annum an. 350 ex Epistola Vologesis quTspov quum ordinasset interpretem diaconum et presbyterum, dimisit eos, etc. 8 » Porro Acta Syriaca idem prsecise i Cfr. Vol. Ill, 591, 448. a S. Ephrcemi Opp. Grcec.

lat.

I, p. XXXIV.

XXXV

affirmant. Referunt enim, ut narratio Amphilochiana, Ephrsemum, presbyteratu ex humilitate recusato, diaconum ordinatum, deinde, paucis interjectis, addunt : « ao^o (LqjujlDJ )lQ.tJ>».«...»1 )Q*CD opo^j oó) Jm^fcock . Et dedit impositionem manus diaconatus et presbyteratus interpreti, ejus socio *. » Amanuensis igitur intruserit pronomen owrov in codicibus grsecis et pro « diaconum et presbyterum » posuit « diaconum et ipsum presbyterum. » Unde ortus est error ille quo Menologium Basilii, Vincentius Bellovaccencis, Trithemius,Combeficius, Bollandus aliiquc Ephrsemum presbyterum fecerunt. Nam una est Syrorum et omnium antiquorum traditio Ephrsemum diaconum fuisse, non presbyterum. Testes sunt Acta jam citata, Syri in Breviario, Hieronymus, cujus tam verax est eruditio, Sozomenus, Palladius, Theodoretus, Gennadius, Martyrologium Romanum. Porro quod Acta tradunt Ephrse- curEdesmum a S. Basilio diaconum ordi- peiYntifs," natum nullam ditììcultatem ingerii. Vocatur quidem ab antiquis diaconus edessenus, at, non quia ab episcopo edesseno pro ecclesia edessena ordinatus fuerit, sed quia Edessse ultimos suse vitse annos peregit ibique obiit. Recte J. S. As3 Cfr. Opp. grmc. lat. III, p. XLV. 4 S. Ephr. Hymni et Serm. II, 56-58.

XXXVI

t»E FONTIBUS V I M

semanus in hanc rem ait : « Constans est Syrorum opinio, quibus Sozome- hac in re Sozomenus quidem plu11US ' rimum deferendum docet, a Basilio magno Ephrsemum diaconum creatimi, dictumque dumtaxat Edessenum a diutina conversatione in ilia ecclesia et plebe. Ad Em. Baronii argumentum, quod non esset Basilii juris syrum hominem ordinare doctissime respondent Combefìcius et Pagius. Paulo ante Eplirsemi ordinationem, S. Athanasius Alexandrinus et Eusebius Samosatensis extra provinciam propter cogentem necessitatem ordinationes peragebant. Nec diaconi tantum aut presbyteri sine certis ecclesiis ordinabantur, sed etiam episcopi in Mesopotamia, ut Sozomenus lib. VI, 32 tradit de Barse, Lazaro et Eulogio, quorum duo ad Edessenum postea thronum temporibus Basilii et Ephrsemi assumpti sunt, ut late 1.1. Bibl. Orient. 396 et 398 ostensum '. » Paiiadius. Palladius in sua Historia lansiaca c. 1014 de fame Edessenorum et cura pauperum ab Ephrsemo suscepta idem habet ac Sozomenus et nihil aliud.

S.

EPHRiEMI

SYRI.

responsio Ephraim ad meretricem quae ipsum provocabat \ Sozomenus plura habet in Hist. Eccl. Ill, 14 et 16* quse sunt ornnino attendenda. Asserit nempe Ephrsemum Nisibi vel in aliquo ejus tcrritorii loco natimi ab ineunte setate monasticse philosophise se exercuisse, trecentas versuum myriadas in lingua Syriaca, cujus peritissimus erat scripsisse, a S. Basilio susceptum et laudatum fuisse, plures discipulos habuisse, Bardesanem et Harmonium impugnasse, et sanctorum festa hymnis exornasse ; refert qusedam Ephrsemi dicta et gesta ex multis quse apud Syros circumferebantur, ut sunt mulieris procacis dictum, ollse confractio, ficta ejus amentia ne episcopus fieret, ejus labores in succurrendis Edessenis fame oppressis. Memorai denique ejus librum de Juliano, qui Saba seu senex appellatur. Ephrsemi hymnos de Juliano Saba e codicibus Mussei Britannici dedimus supra t. Ill, 837-938

In /ipophtegmatibus Patrum memorantur visio vitis, visio angeli Ephrsemo volameli deferentis, et

Ex his hymnis patet spurium esse sermonem de Juliano asceta, qui inter Opera grceco-latina t. Ill, 254-260 editus est. In Museei Britannici cod. add. 12,160 fol. 117128 saec. VII legitur Fila Juliani

1 Ephrmmi Opp. gr. lat. I, p. VIII. Cfr. Combefls Notw in Amphiloch. Paris, 1644, p, 274. Ejus verba recitai)! ur in Ephrsemi Opp. gr. lat. I, p. LX. 2 Migne Patrol, gr. XXXIV, 1204.

3 Migne Patrol, gr. LXV, 168. 4Migne Patrol, gr. LXVII, 1030, 1083-1094. 5 Vide quse diximus supra t. IH, p. XLIII et 837, sqq. Hie addimus hymnos 1 - 6 , 22 esse acrostichos juxta ordiuem alphabet!.

DE

P O N T I U S

VIT.;®

quae Ephrsemo ibi adscribitur : sed eadem in cod. add. 14,612 fol. 183-195 dicitur sumpta e Philotheo seu Historia religiosa Theodoreti. Theodoretus autem ait se accepisse ea quae ibi narrat a magno Acacio, qui ex asceta factus est Alepi episcopus1. Theodoretus, Cyri episcopus, memorat preces Ephrsemi in obsidione Nisibis, ut diximus supra, et ejus hymnos contra Bardesanem aliosque hsereiicos et in laudem martyrum 3 , Georgius Syncellus3 meminit hymnorum de Paradiso ; Photius (f 891) in sua Bibliotheea * cod. 196 habebat 49 Epferaemi sermones de re ascética, « quorum primus, inquit, deplorantem ipsum inducit quse admiserat in vita5. 2US adhortatio est fratribus in cœnobio degentibus. 3US ad pietatem invitât. 4US eos, qui ad monachos primum adducuntur, informat, ut etiam 5US, 6US, 7US et 8US, quibus et 10us quodammodo consentit, atque ll u s . 12u,i similiter introductorius est, et 13us, 14U8, 1/o Jnoo JjAo. Tum hse memoriam facit ad diem 16 i Bibliotheca orient., torn. I, p. 396. lu codicibus et in Chronico Edesseno constanter scribitur p o ^ j o ; Gregorius autem Barhebrseus et codex Parisinus signatus n°23S mendose habent J-jOjj-X) Kindunaia. TOM. IV.

2 Cfr. J. S. Assemani, Bibl. orient., torn. I, p. 396, not. ; torn. II, p. 111. "> Gregor. Barheb. Chronicon ecclesiast., edd. J. B. Abbeloos et T. J. Lamy, torn. 1, p. 86.

1

3

ACTA BEATI ABRAHME KIDUNAI/E MONACHI.

4

Martii, his verbis : In Syria S. Abrahami eremi!ce, cujus res (jest as bealus Ephraim, conscripsit. » Ad haue diem de Abrahame» egerunt Bollandiani in Actis Sanctorum, notaque fecerunt Abrahae Acta graece et latine juxta interpretationem Gerardi Vossii, quae iterum prodierunt postea in editione romana Operum S. Ephraemi*. Ilia, qua; grsece legitur Abrahami vel Abramii Vita, plurimum vitiata, inter opera Metaphrastes recenseiur 3 . Gum autem apud MetaphrasteD referatur Abrahamum ordinatum fuisse sacerdotem ad con ver ten dos ethnicos in Taenia vico Thampsaci ad Hellespontum commorantes, hinc Bollandus, ad diem 16 Martii, et post eum Pagius, ad annum Christi 525, contendimi Abrahamum ejusque neptem Mariani Ephraemo duobus fere sseculis posteriores esse, vitamque anachoreticam duxisse non procul a Lampsaco et a Taenia, Lampsacenae dioeceseos ad Hellespontum vico. Quocii'ca alium a nostro fuisse Ephraemum existimaiit, qui res eorum gestas litteris prodiderit. « Nam, immenso, inquiunt, terrarum spatio distat a Syria Hellespontus, ut Ephrcem Syrus, in sola propemodum, Syria commoratus, ideoque grcecce linguae inex-

Jam vero extat Vita Abrahae in quattuor codicibus syriacis, quo-

* Cfr. S. Ephrcem Syri Opera grwco-lat. Horn®, 1Ì52-1746, torn. II p. 1-20; Vossius, S. Ephrcem Syri Opp. latine. Romae, 1589-1598 1.111,251-265.

2 Apud Migne, Patrol, gr., torn. CXV, col. 4378. * Bibliolh. orient., torn. I, p. 38, not.

pertus, vel ex hoc capite non potuerit socius esse ac familiaris Abrahami a littoribus Hellesponti nunquam ulterius digressi. » « Verum, inquit J . S. Assemanus5, prceterquam quod ipsa Abrahami et Ephrcemi nomina Syris, non Grcecis monachis, familiaria sunt, si Abrahami Vita, quce apud Vossium exstat, cum aliis Ephrcemi nostri lucubrationibus comparetur, palam fit eandem esse styli simplicitatem, eadem sensa, eosdem affectus. » Assemani responsio e quattuor codicibus syriacis quos legimus omnino firmatili*. Mendum utique apud Metaphrasten irrepserit in nominibus Hellesponti, Lampsaci et Taeniae ; nam in quattuor codicibus syriacis, de qui bus mox sermo erit, pro his nominibus ponitur Kidun, vicus prope Edessarn, a quo Abraham cognomen Kidunaiae accepit. Nec difficultas mo veri potest ex eo quod textus graecus celebrem anachoretam appellet 'A6pà|uos ; cujus rei ratio patct ex collatione facta cum Abraham patriarcha, atque idcirco Seutspov 'ASpaà^. vocat sanctum nostrum. Ceterum omnes codices syriaci ubique habent )oojvd/ « Abraham. »

5

6

ACTA B E A T f ABRAHÄS K I D U N A I ^ i MONACHI.

rum duo perantiqui sunt. Primus asservatur inter Musaei Britannici codices addititiossignatusn 0 14,644 et Vita occupat folia 28-44 : propter formam scripturse ad sseculum V vel VI referendus est. Est unus e ducentis quinquaginta libris manuscriptis quos, anno 932, abbas Moyses Nisibenus emit in gratiam monasterii I)e¡parse Scetensis. Titulus habet )ootv.=>/ ^ ).j ooojj -oia-/ L;^ ^ o Jjcyjo )00)VC>/ • Historia de Abraham Kidunaia ejusque ex fratre nepte, qui fuerunt monachi. » Mendis

scatet, hic illic tarnen magis accedit ad codiccs Londinenses contra codicem Parisinum n°235. Is codex in titulo habet : Jj-^jj ^io I-JOj^JD j-ofio/ )OC»;D/ . j-jo,—o Ò)«ìd\Lj Historia Actorum beati Abrahami Edesseni qui cognominatus est Kidunaia, quia edocuit filiam Kidunaice. Uterque autem codex Parisiensis narrationem Ephraimo tribuit. Concinunt autem codices syriaci in plerisque cum textu grseco edito ; habent tamen varias lectiones satis magni momenti. Sic, ut diximus, nomen vici ab Abraham evangelizati grsece deest, syriace autem Kidun appellatur. Kidun autem, ut diximus t. III, Proleg. XL, vicus est prope Edessam, de quo hsec habet BarBahlul in Lexico Syriaco-Arabico (ed Bubens Duval. Par. 1888-97): )oò);.=i/

•xi-\Li

-ó)

J^jo^-D

bv./o . M )o.;2)/ l-ibjjs I.CQAQ.JDO l-JL^iO O-Yi. )0-V2>JJ 0).\ )oc«v=>/? opsoà. . )oo}Vs/. Kidunaia (vel Kidun) vicus est quem edocuit Abraham Kidunaia, socius Mar Ephrsemi magni qui habet in eum hymnos et laudes multas, e quibus ille : « In sin um Abrahse eat Abraham. » Kst Hymnus X supra t. III, col. 809. Multa insunt textui syriaco qua; Ephraemum auctorem suadent. Etenim, preeterquam quod tres Codices Ephreemo auctori Acta Abrahse adscribunt, in narratione

7

ACTA BEATI ABRAMI KIDUNAI^E MONACHI.

asserita- pluries Abrahamum cum Ephraemo amicitia junctum fuisse. Praiterea auctor narrationis AbrahsB se cosevum prsebet, utpote qui scribit : Jv-^o ^ ^ ojo) » Jj/ dOSOO? Jxso W J^OQJÜ )ootv=/ Jjo» ^ K/? W if JJ . ^ j ö p Jooij Ja.il Ferumtamen, quamvis imbecillis sim et imperitus, in mea ruditate loquar, et, quamvis ejus per fectionem non attingam, pro posse tarnen tentabo, licet insuffìciens, disserere de altero hoc Abraham qui nostris exstitit temporibus. » Addit autem versus finem : . Jjq^ » Jro.°>\ too*.* Jj_oo) j_2io) ^.j V M^! ^W? J-rxftvo J^OO»- Joj^/j Jj^.CLDjtfcJy. ^OtQi-jJJ

jo*** •

^.CH-Vo?

8

codicem syriacum confecta. Porro nullus invenitur auctor cosevus, prseter Ephrsemum, qui de Abraham alibi scripserit. Ephrsemus vero revera alibi scripsit de Abrahamo Kidunaia, nempe in quindecim hymnis, quos nuperrime e codice Mus&'i Britannici vulgavimus 1 . Porro stylus et sentential cum sententiis et locutionibus Ephraemi adeo consonant ut vel inde suadeatur diaconum Edessenum Acta nostra conscripsisse. Difficultatem tamen ingerunt quae post verba mox citata adduntur : oi't^aA ^.j -oicu^i »

JOQ^ 001 /? jilV . J^i JJb^O) ^O o»2 )O.qoJ.L/ ilio ^o )o.;2>/

. ^oko J o a ^ j Hi sunt . Jjo) JjQjQoodV^s Deduxerunt auagones beati viri, quos hie sic de- tem corpus ejus incolte civitatis cum scrissi ad suadendos confortandos- psalm is et canticis et hymnis quos que eos qui pie volunt vivere ad de eo composuit beatus Ephrcem et gloriam et exaltationem Dei, om- ufferentes posuerunt illud in arca nium bonorum largitoris. Reliqua in coemeterio sub tempio magno ubi etiam beatus Ephrcem post Beati gesta alibi descripsimus. » obilum depositus fuit. » Usee utique Desunt quidem liaec ultima verba verba alium ab Ephraim o auctorem in codice Parisino n° 234, sed haindicant. Sed putaverim fuisse ab bentur in ceteris codicibus, impriamanuensi adjecta. Habentur quimis in codice Loudinensin 0 14,644, dem in codice Londinensi antiquisquem plurimi facimus propter simo, nempe in codice n° 14,644, suam antiquitatem ; habentur etiam et in codicibus Parisinis n° 234 et in versione grseca, juxta antiquum i Cfr. S. Ephrcem Syri hymni et sermones, Mechliniae, Dessain, 1889, tom. III, p. 750, sqq.

9

ACTA BEATI ABRAHJ3 KIDUNALE MONACHI.

235, sed codices ab his verbis usque ad finern multo magis variant quam in decursu narrationis, et versio grseca hoc additamento caret. In ea enim legimus : « Reliqua Beati gesta descripsimus. Hora autem ilia qua ad Dominum migravit, paene universa civitas congregata est cum fmitimis vicis et unusquisque eorum studiose carissimo sanctissirnoque ejus corpori appropinquans, benedictionem sibi ex vestimentis ejus diripuit ; et si quemcumque languorem id quod direptum fuerat contigisset illico curabat. » Hœc eadem habentur syriace ; versio autem grœca, omissis « deduxerunt autem... post obitum depositum fuit, » illico transit ad : « Fix it autem beala alios quinque annos, etc. Quare putaverim verba « Deduxerunt... depositus fuit » additamentum esse in codice Londinensi n°14,644, insertimi paulo post mortem Ephrsemi. Tandem notata dignum est Acta Abrahœ Kidunaise mire confirmari ex hymnis quos Ephrsemus in sanctum anachoretam scripsit. Quae enim de ejus matrimonio cum proposito castitatis servanda1, de evangelizato ab eo vicoKidunse, de sedificata ibi ecclesia, de tribulationibus quas sanctus passus est, de ejus in sacerdotem ordinatione, de bonis in pauperes distribuas, de ejus vita ascetica, orationibus, i Mus. Brit., cod. add. 14,723, fol. 8 6 - 8 7 . « Mus. Brit., cod. add. 17,221, fol. 55.

10

jejuniis, vigiliis, humilitate, castitate, eleemosynis, de squalore ejus vestium, de abstinentia a lavando et ungendo corpore in Actis narrantur eadem in hymnis celebrantur. Unde invicem se confirmant hymni et Acta. In psalterio sseculi XIII Ahr aha: Kidunaise tribuitur precatio ad horam sextam recitanda quse incipit : V^QJU. vx3o;2)o vo¿Vo Vvxs » J—^jüd Dominus et Deus et salvator noster Jesus Christus'. » In alio codice sseculi X I V s habetur altera precatio : ... (»a.? Jlckj » J-jOj-jo )oot;n/ . Jjcwoj Oratio mediw diei sancti Abrahce Kidunaice. » Incipit : }.;».» Domine excelse, tremende, glorificande et faciens miracula, illumina faciem tuam super servum tuum. » Esede m sive alise precationes habentur in codice Parisino sseculi XVI signato n° 16 ; nec non in codicibus notatis nn. 111 et 178®. Textum syriacum jam publici juris fecimus in Jnalectis Bollandianis (t. X, an. 1891), bic versionem latinam adjungimus. Antiqua versio grseca edita est in Actis sanctorum. Tomoll Martii p. 436-441 ; rursus edita fuit inter Opera grceca Ephrcemi a Thwaites. Oxonii, •

3 Videsis Zotenberg, Calai., 3°; 178,1°.

nn. 10. 11° ; 111,

H

ACTA BEATI ABRAH& KIDUNAIjE MONACHI.

1709, p. 220-227 ; ab Assemano, cum versione latina, S. Ephr. Opp.grœco-lat. II, p. 11-20. Versio latina e codicibus grsecis confecta quae habetur in Vitis Patrum jam in codicibus latinis sœculi IX reperitur'. Novara e codd. grœcis romanis fecit G. Vossiuseamque dédit in Opp. S. Ephr. t. III, 251-265 ; rursus autem J. S. Assemanus te1 Cfr. l'alrol-lut.

LXXIII, 79-80, 281-294.

12

xtui graeco Oxoniensi adhaerens in Ephraemi Opp.grceco-lat. II, 1-20. Ha-c nostra versio textum syriacum exprimit. Versiones grseciJB et latina; textum liberius reddunt. In recensione variantium lectionum codex Londinensis n° 14,644 notabitur 1, Londinensis n° 12,160 signabitur 2, Parisini vero nn. 234 et 235 erunt 3 et 4.

14

13 ACTA . J.jo^o Jootvr./ wVJDj op~

MAR ABRAH/E KIDUNAI/E.

J-^soj KW? W b j 1. )Lio.»j!Lj I v ^ J )Q\ÀO ^ o o j >^JÒ) . Jca\aojo jjoi^ W • r b JLq—iìjl? )v»ojjo J.J2> )joi ^ ^ JLwj ''v^|c>).dJjOi

I v ^ ^ j ^«»O^OJJ

. |LOCH-»SO rwJOQijo JJ/O oiLa.|2o Jjo) • ^ -J OJO) . ^JOA-O , Jj/ V»/ iLa^CuJOpl T&i JWj=>0 JL~5D w JJ Jj/ D . W «JaOJODJ J.XXO W (oojj Jui ML jjO) )j-JL/i . J5JJ»} j»=>oj w^jL/o ^ p . '^gpQSDj/ )10JV2U0Q» V-S^ . JJb.O) m )oo»iy o>jl2d

-ONjl/O j oiLq-J^

. jo^/ OO

)oo»J

joo) K/ jop./ 0»\ OOO)

)joj 2. . ^

"

ILqju/J iursj | L o * s ^o q o)La\^ jLwajo o ^ f o;n»o j^oXx? ' )vW? M^o? IV^co

1. Fratres mei, enarrare vobis pnefaUo. volo pulehra perfectaque viri admirandi ac laudandi Acta, quae sic inehoavit ac perfecit ut gloriam promeruerit. Vereor autem depingere decoram imaginem admirandse ac gloriosa) vitse hujus viri. Ecce enim acta ejus pulehra sunt ac perfecta, verbum autem meum, sicut et mea persona, infirmum est et imperitura. Imago quidem sua venu state admirationem excitat ac placet, colores autem mei obscuri ac atri. Verumtamen quamvis imbecillis sim et imperitus in mea ruditate loquar, et quamvis ejus perfectionem non attingam, pro posse tamen tentabo, licet nisuflìciens, disserere de altero hoc Abrahamo qui nostris exstitit temporibus et angeli cam vitam in terris duxit posseditque patientiam adamantis instar et ccelestem meruit consequi gratiam ; quia ab infantia castum se prsestitit ut fieret tcmplum Spiritui sancto, et sanctificavit se ut vas fieret perfectum in quo Deus habitaret. 2. Hie igitur Beatus parentes Aliralia; habuit admodum divites, qui supra modum humanai naturai eum di-tio. ligebant. Porro ei adhuc puero puellam desponsarunt in spe quod promoveretur ad aliquam hujus

1. — • Jjoiv om. 4. — > ' (U|3 _ IxiVjj) Ws> Jxfcy 3. — < Jk-araUL; 3. — d J o a d d . 3, -t. — e .Q)i ^0)0V2lQ*J JIQaa^J 3. — f ^OQJQS 3. — ? ).f>.\^Q 3. — h 3. — 1 V * ^ ^ 000 1 m ( j ^jiaÌDCD) 2. — i- JjjOo 3, 4. — s»)»}/ 4. — o»naj _ Joopj om. 4. 2. » ooo) add. 3,4. — • Vs^.4. — p ov^xVo 3. — q JiW 4. —r Jva-/? omm. 3. 4.

14

13 ACTA . J.jo^o Jootvr./ wVJDj op~

MAR ABRAH/E KIDUNAI/E.

J-^soj KW? W b j 1. )Lio.»j!Lj I v ^ J )Q\ÀO ^ o o j >^JÒ) . Jca\aojo jjoi^ W • r b JLq—iìjl? )v»ojjo J.J2> )joi ^ ^ JLwj ''v^|c>).dJjOi

I v ^ ^ j ^«»O^OJJ

. |LOCH-»SO rwJOQijo JJ/O oiLa.|2o Jjo) • ^ -J OJO) . ^JOA-O , Jj/ V»/ iLa^CuJOpl T&i JWj=>0 JL~5D w JJ Jj/ D . W «JaOJODJ J.XXO W (oojj Jui ML jjO) )j-JL/i . J5JJ»} j»=>oj w^jL/o ^ p . '^gpQSDj/ )10JV2U0Q» V-S^ . JJb.O) m )oo»iy o>jl2d

-ONjl/O j oiLq-J^

. jo^/ OO

)oo»J

joo) K/ jop./ 0»\ OOO)

)joj 2. . ^

"

ILqju/J iursj | L o * s ^o q o)La\^ jLwajo o ^ f o;n»o j^oXx? ' )vW? M^o? IV^co

1. Fratres mei, enarrare vobis pnefaUo. volo pulehra perfectaque viri admirandi ac laudandi Acta, quae sic inehoavit ac perfecit ut gloriam promeruerit. Vereor autem depingere decoram imaginem admirandse ac gloriosa) vitse hujus viri. Ecce enim acta ejus pulehra sunt ac perfecta, verbum autem meum, sicut et mea persona, infirmum est et imperitura. Imago quidem sua venu state admirationem excitat ac placet, colores autem mei obscuri ac atri. Verumtamen quamvis imbecillis sim et imperitus in mea ruditate loquar, et quamvis ejus perfectionem non attingam, pro posse tamen tentabo, licet nisuflìciens, disserere de altero hoc Abrahamo qui nostris exstitit temporibus et angeli cam vitam in terris duxit posseditque patientiam adamantis instar et ccelestem meruit consequi gratiam ; quia ab infantia castum se prsestitit ut fieret tcmplum Spiritui sancto, et sanctificavit se ut vas fieret perfectum in quo Deus habitaret. 2. Hie igitur Beatus parentes Aliralia; habuit admodum divites, qui supra modum humanai naturai eum di-tio. ligebant. Porro ei adhuc puero puellam desponsarunt in spe quod promoveretur ad aliquam hujus

1. — • Jjoiv om. 4. — > ' (U|3 _ IxiVjj) Ws> Jxfcy 3. — < Jk-araUL; 3. — d J o a d d . 3, -t. — e .Q)i ^0)0V2lQ*J JIQaa^J 3. — f ^OQJQS 3. — ? ).f>.\^Q 3. — h 3. — 1 V * ^ ^ 000 1 m ( j ^jiaÌDCD) 2. — i- JjjOo 3, 4. — s»)»}/ 4. — o»naj _ Joopj om. 4. 2. » ooo) add. 3,4. — • Vs^.4. — p ov^xVo 3. — q JiW 4. —r Jva-/? omm. 3. 4.

ACTA MAR ABRAM KIDUNAIjE.

15

^o JV . aJoc» JJ oc» . Jjoj . jooi ^o/ ]ÌSJU»£5 OtloV^A. , foot JLJ^^cd jLcujop Jitjao . ^ o p |oC» j^OflUOO 000.4? 0»A OOO) ^J ^OJOO^-5/ Jv~k2o oo» o;n>oj -o) JLkV JfcJÙS) «SO . ''ws^B joo) jLovja. ' ^ ¿ o vÇomx) ja-h.*./ Loo) »ao . ^opjq-j . (fcOOO. i t o v20 JLOÎSJ^O JÌO)Q> P^JL ^O J&2 JjCLl^p ^otok»/ •TSOjikCo/o . joj^/j liA^n Oi,i«.VV2> ^ |OQ2>0)Oi 1 0)V )00) JlV=>«»? sumit a, .. . * nachoreli- m^W jla» ^XO Jfco.»» 'ja2U cam " . •«0*200 JW ^p JO.,q>BP? jkO wuâeaoo . jfco» JLOj-o 0)3 Jopio ^ o . )oMJ ^pl Joo» Ejus vir- • 00100)5/ ^ lutes .

*

lopal 3. .v

'oiliocia ^oj ^ a d ^ qjqSìjo . «a*^? ;cin\fcojL jfcooa* i t o . Jc^? «20 |0)\jJ JJj» p OÓ) . n^O)^. vç/ JjûQi ooj.oopoJL -o)oÇIM/ ^iîOjk» Jj-» n . "-oj^JI? luco ^o OÒ̱ J*V -aïs )VJ 1 Jjo) jJLvA ^ c^jo J o Ì l jJ »3 wJ'»J3 ^ » j oò) Jxuao O&J jlii./o . OM-^j f / V^jV .W ©(Loca-;»? va*./

16

mundi dignitatem. Ille autem non assentiens a pueritia in ecclesia sancta assiduus erat et Scripturas sacras lubens audiebat atque in eis summo studio meditabatur. Ejus autem parentes compellebant eum desponsatam sibi uxorem ducere ; ipse vero, quum multum obstitisset et saipius ab eis vexationes sustinuisset, tandem sui in eos amoris pondéré pressus obtemperavit. Celebrati^ igitur septimo die nuptiis, quum esset in thalamo cum conjuge, repente mens ejus luce divinse revelationis circumfusa est. Festinavit itaque e thalamo exire et visam hanc lucem veluti ducem seeutus exivit e civitate, progressusque ad duo milliaria invenit quamdam domunculam in colis vacuami et solitariam, in quam magno cum gaudio ingressus laudes divinas ibi celebrabat. 3. Valde attoniti fuere ejus parentes, ac vicini et cognati de eo quod evenerat egressique beatum ubique requirebant. Post septemdecim autem dies invenerunt eum ili hac cella preces Deo fundentem, et, quum vidissent eum, valde obstupuerunt. Ipse autem beatus dixit illis : « Quid miramini ? laudate Deum in homines misericordem, qui me eripuit e cœno peccatorum meorum atque pro me exorate ut in finem usque vita; ferre valeam jugum hoc suave ad quoti me licet indignum vocavit

« jjoio add. 3, 4. — b ^ 4. — ® jp omm. 3,4. — d (jqj^ 4. — • jlai'^f»; 3. — r ojS. omm. 3 — g oò) add. 3. — •> o^. omm. 3, 4. — k oji. add. 4. — ' Jj— 4. 3. 1 2. —m ^o 4. — » omm. 4. — 0 ; 4. — P Jjoì^ 4. — q 3, 4.

ACTA MAR ABRAHìE KIDUNALE.

17 o*«»/o

QU2)

^J^dis Uj oó)

v^IOI . joll * 0

^

o>\

•

J^L wacoo •

OOO)

JLqd oi^. ja^jto . aop> Joo) òjjjoj ^.òjojoJ^

Joo)

Lio*jl/ . jLva-CD jooj )L/ -oioxy^o •

I^Q^i

. )oo» Jjjo

»oicpop

. IbOiOV Ji^OpO J-0.20 )ooi ìomlo ja2u . Joo» Ji£> )2icu.o ^»Àj

v^o^oo . )ooj

'' o ^

ou\~xì\ ooo)

ooo)

e

O*ax>

joo) -0)0k-/0

h^oyA/ (fc^/jo

-yl

. I^Op J^DQO 'Loiop 0>2QJtJ

4. oacsjLO .

o)»xs\oLi ;cc\ JJCJJL 8

OO) . IJ-^D

Jooajo JiKAO oj^

^OOM JJ? 'jjofccò.o )jam\a\ ^

JilOO) t s o . 0 ) L a ^ ^p M>QL\» ^

ots^Jt

)ooi Jjo) . Jfc^JV» U?

k vaglia

JJj

Ji_jo il Jjo) ^ » o

on^, . Jfc^i-xV/ |LcLap

Jj-Laoo ^ ^.J

m Joo)

JV . Jiò . Joo)

jooj 5PlXX 0>-2>} 1 Cir. S. Ephrmm

}0?20 )t~ t-XQ-^i •£>

Syri hymni et sermones

18

Deus, ut, quum juxta ejus voluntatem me gererem eique in omnibus placerem, ipse amorem suum miserieordem in me ostenderet. » Illi autem beato responderunt dicentes : « Amen. » Ille igitur ipsos depreeatus est ne quocumquc tempore venirent ad eum et occlusit portam cella; in qua inclusus erat, relieta tantum fenestella per quam cibum acciperet. Illustrata porro fuit ejus mens divina gratia, qua in dies moribus proficiebat coram eo continentiamque magnam possidebat ac vigiliis, planctui lacrimisque multis, humilitati atque cariiati vacabat 1 . Percrebuit autem fama ejus ubivis locorum, cunctique audientes desiderabaut eum videre ut ab eo juvarentur. Datus enim eidem fuerat senno sapientise et scientige et fama ejus nominis velut stella lucida fulgebat. 4. Accidit autem, post decern Bona sìw annos a beati professione, ut ejus j£„peri_ parentes morerentur quum bona, bus disirir . . . 1 buit. opes aunque piurimum ei reliquissent. At ille unum ex amicis rogavit ut ea distribueret pauperibus et orphanis ne hisce impeditus ab oratioue avocaretur. Quibus sic actis, absque curis remansit. I l l u d E j u s ratio quippe beati viri magnum erat vlvendl ' studium ne mens ejus terrenis rebus obstricta teneretur et idcirco nihil in mundo possidebat praeter sagum unum unamque tunicam cilicinam qua induebatur et unum

III, 752-788 ; 804-806.

• )oo) f o p > } 4. — 11 opj^ 3, 4. — ° ^ilk; 1. — d J&» omm. 4. — e 4. — '' ^ì 3. 4. — ? JoiaiJ 1.— b 3 .-'omm. 3,4.— < ' — ' ^ 3 . — m (|oo> (jub) Iìjuj 1 ; om. 3. TOM.IV. 2

20

ACTA MAR ABRAHME DIDÜNAL®.

19

)•« aJk^',CDO

catiiium in quo manducabat atque )loo»av> Joo) Jio ^oj\o ^ o » unum psiatliium in quo dormiebat. Cum his omnibus lnimilitatem supra modum et caritatem erga (l JJo . JinCQJD ^O Jv-tiA \£ii JJ omnes parem acquisierat. Non honorabat divitem magis quam pauJ ^ a i JJ/ . perem, nec magnatom magis quam . joo» JA*!*» N-.J-.OJl plebeium, sed omnes iequaliter f Jü)^ ^LXI)/ Uo OQDJ )J perfecto amore prosequebatur ; LoOJ §JOj2QX> JJ/ . ts-.J-.jLO )ools» ^o personarum acceptionem non facicbat nec unquam quempiam Qi» . s3i/o J^Q^rs 0)&JD durius increpabat; sed sermo ipsius wjoS) JOO) V^OÄJ sale caritatis et scientist conditus k QJ20 o/ O)&*>} jLaA*. ^O Joo) VÖCOO erat. Nam quis sapientes ejus responsiones audiens satiari aliquando 1 JJo . Jio—» oiV jooj dulcedine eloquiorum ejus potuit ? Q)-\.o~a . O);3QJO JOO) jjxs A ut quis amabilem ejus intuens m personam ejus pulchritudine caJJLxa.\o )Lq_®ld_] JJ ptus non fuit? Toto enim vita? suae ¡¡UJLj JLqa-JDJ^ w.0)0»Z>0JJ tempore, quinquaginta annorum J^O-O . }~JlQ30 " D}1 11 Opi^ \uQ*. spatio nec a castimonia nec a Jkiocu . J.O-V |oÒM? s$oiLQ\ a a \ ) / ^LiLo '^pj nim e coenobio monachorum viri optimi semel et iterum iverant ad •o ^oL ^o oL/o h>$0)La¿¿ ^o ^ j / eos ab errore convertendos et ^o . vjiV k o \ x Q-O«./ JJ ')0?2D exinde redierant quum nibil cis prodesse potuissent. Quadam ergo 1^)00.00*2)/ J^KJ »O die episcopns cum toto suo clero oijoj^. . o ^ ? o)\o '^gpo'^o sedens, dixit : « Talem ego virum JV JJ Vip/o Ji^o jooj;^ cunctis mcis temporibus non vidi Jjoi Jv^^ "' wsJZi'p ita in opere bono perfectum et omnibus omnium virtutibus quas ^.oi^xì «ÈOjJOO . Deus diligit. » Respondens clerus ^gpoiiJD Jo. . )CU.M dixit ci : « Vere, Domine, servus p Dei est et asceta perfectus. » Reoo> W;-;*- • vo/o • J•^ ì * • q ponens episcopus dixit : « Volo ^.J OO) . J.\X).Ju2D OO) Jv-pO eum constiti!ere saccrdotem in Il/ J5, . spoí^ vjo/o ISQjaoQ-®)/ hoc ethnicorum vico, quia forsan . -o) ' ojpV? sua patientia et caritate eos ab : OpQ-O OILQJ;2aOO¿ »O errore ad beum convertere pote. LQ\ " ^OILQ«\¿ ^o >$»/ ^2>OMJ r i ! » Eodem igitur momento cum suo clero surgens venit ad beaturn. O^-J 3DOVÌV.O )OA JjjìCi Oj_3 )000 Quum illue pervenissent beatum1 oL/ O,LQ.\ OL/O que salutassent, ccepit episcopus ?o . J2>aom«0)/ " |oo) . Q\|JCO verbis suasoriis cum eo de vico ilio agerc, eumque hortari ut illue iret. )lS.;OJ JcQ^SO O»»^ Quo ilio audito, valde contristatus . ^olü^iJj} o>\ joo, cp>2¡x>o. dixit ad episcopum : « Permitte )o)Q£i£xu2)JJ o. Jooi Jfco* vo*. mibi, pater, obsecro, ut peccata V ^ga-Sì» jjo) joq^*. mea dumtaxat defleam ; ego enim » Joo) • omro. 3,

4,

v

— »

I - S C U O Q Q ^ S / 1,

3.

1

—

o m m .

heic et ubique. . 0 ( 0 W

2.

add.

—

4.

— . ¡«.iQdV^oii. 4. — Jkj 4.

omt 4.

27

ACTA MAR ABRAM.® KIDUNALE.

Idola con- f / «D . aV-=>L ideo'per- JLO-202>0 h OTOCP seculio' . il I uem paliOO» • ^O -OIOJV^ JLk^pD tur jA^yoo . C)LA pio )oMJ Jooj '' j f c ^ a •:• o)Lo^ ^ÌSJ^jj -fi

ol/ : ooo)0 oio)Lo

)oo»

7.

J ooo) K l / . J-O* J^ìoo^

)oaAo

IV . cu\^o\ Joo) U h

. Òp>1 gJ&O^O . fjL«\? vÇj/ 3CU2UJ ^

)»3QJt

^«30) joo)

IV-^OwO

. J