Prolegomena in Aphraatis Sapientis Persae Sermones Homileticos 9781463224660

Citation preview

Prolegomena in Aphraatis Sapientis Persae Sermones Homileticos

Analecta Gorgiana

488 Series Editor George Anton Kiraz

Analecta Gorgiana is a collection of long essays and short monographs which are consistently cited by modern scholars but previously difficult to find because of their original appearance in obscure publications. Carefully selected by a team of scholars based on their relevance to modern scholarship, these essays can now be fully utilized by scholars and proudly owned by libraries.

Prolegomena in Aphraatis Sapientis Persae Sermones Homileticos

Carl Joseph Francis Sasse

1 gorgias press 2010

Gorgias Press LLC, 180 Centennial Ave., Piscataway, NJ, 08854, USA www.gorgiaspress.com Copyright © 2010 by Gorgias Press LLC Originally published in All rights reserved under International and Pan-American Copyright Conventions. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system or transmitted in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording, scanning or otherwise without the prior written permission of Gorgias Press LLC. 2010

-X.

%

ISBN 978-1-60724-966-5

ISSN 1935-6854 Extract from (1878)

Printed in the United States of America

16689; ÏÏïfiT

5

?

S3 / s

?

3

r

INSTITUTE OF O i k ï S i l iN : OKENTAL RESEARCH jj > " CATH. UNïVo OF AM^v

HBH

«

WW*«

Prof M, HYVERNAT, D. 0, U n i v e r s i t y of A m e r i c a , S ü l ú N ,

«

«

-

D. C.

PROLEGOMENA w

APHRAATTS 8APIENTI8 PERSAE SERMONES HOMILET1COS.

DISSERTATO INAUfiURALIS (¿UAM AI)

SUMMOS

IN

PHILOSOPHIA

HONORES

AB AMPLISSIMO

ORDINE P H I L O S O P H O R U M

LJPSIENSI

RITE IMPKTRAKDOS SCRIPSIX

C. I. FRANCIS CUS SASSE R 11 10INKNSI S,

LIPSIAE. T V l ' I 8 G. K l i E Y 8 i N G ] I. 1878.

• • • • • • • • ¡ • • l I P I P B f P P * r : V :: • ^ K

'

•

^ t

m

•

M

... . . . . . . . . .

B

.....

mmmmtammtm

-

:;. : -

l"-.;.;" ai "IV.".::«.:. «ríi"-.-s;

;

'

w •••-.•-••.•-—

; . _

i m ^ ^ ^ m ^ ^ ^ ^ m m ^ ñ .

:

•

-

-

I

•

,

. ....... .......

. . . .

:

•

SfS&a git! i Baia uSfiï&â. gì b f-Tn S3 ti i ' " •••

. . . . . . -

Í

VIRO ILLUSTRISSIMO DOCTISSIMO

LUDOLPHO P I U L O S O P I I I A F . DOi-TOHI

KREHL

UNGl'AISl M ORIESTALIUM

1.IPS1EN8I

PROFESSORI

P.

IN

TÌJNITKiiSITATE

0.

MAS STUDIORUM PRIMXT1AS PIO GRATOQUE ANIMO D

1>

I)

AUCTOK,

JZCO/c bt ? ? 2 ?S, 7 3 s A.... INSTITUTE Of O l f o S m N ORIENTAI RESEARCH GATH. UNIV. OF AMEB.

I,

De vita Aphraatis sapientis Persae a scriptoribus Syria© veteribus quoad adhuc scimus nihil fere memoriae proditum est. VetustiBsimum quod de sapiente Persa exstat doeumentum invenitur in epistola Georgii episcopi Ara bum a. 714 p. Olir, n. ad presbyterum quendam nomine Iosue missn, quam V. 111. P. de Lagarde in Ancdectis syriacis p. 108 sqq. primus e codicibus manuscriptis edidit. l ) Sed iam Georgius nec nomen nec dignitatem ecclesiasticam huius viri, quem sapientem Persarn ubique nominai, pro certo affirmare se posse eonfitetur et utrum Nisibi an alia in urbe vicina vitam degerii: dubius haesitat. „Quod fuerit", inquit (Wright, 1, c. prof. p. 20,), „axioma, id est, dignitas eius in hierarehia ecclesiastica vel quod nomen vel domicilium eius, fide dicere non possunius. Meque enim ipse haec aut quidquam horum loco ullo libri quem composuit nobis indicavit, neque alio loco adirne scripta haec invernimi,s, neque a viro qui proprie ea scivit didieimus". — Barbali lui scriptor syriacus qui saeculo X" lexicon syriacum confeci t sapienti Persae nomen Àphraatis 2) fuisse testator 3 ) et 1) Partem huius epistola© qua de sapiente Persa agitur W. Wright, The homilies of Aphraates, pref. p. 19 sqq. ad codicum mss. fidera typis denuo exseripsit. 2) Nomen propr. vel potius jjc»v2> est persica« originis. Compositum est ex praepos. pers. J> sive Li = pro, prae, et olS>, quae radix appai/et in verbo pers. ^ o l ^ i = ponere, collocare, ita ut nominis signiiìcatio sit : praepositus, dux. Forma — quae usitatissima est, quum ijoj;2> apud solum Barhebraeum repcriatur — ad graec. /icpQCtaTijg formata est. — Do aliis viris idem nomen gerentibus vid. Vuìlers, lex. pers. 11, 673, et Wright, 1. c. pref. p. 7. 3) „Aphraates cuius in libro Paradisi mentio fit est sapiens Persa secundum traditionem."

cum eo scriptores syriaci Elias Barsinaeus 4 ) (qui floruit saeculo XI U ), Gregorius Barhebraeus s ) (f 1286), Ebediesus Sobensis °) (f 1318) consentiunt. In libris manuscriptis porro vetustissimis operum suorum scriptor noster o o û X . (>• e. Dominus Jacobus) nominatur atquc ex adnotatione marginali quam Wright in catalogo codd. mss. Musei Britannici publici iuris fecit (cod. Oxon. ^2)jo) . ^ a ^ j c o . . . (vid. Chron. eccl. II, p. 8 6 6 et 922, 923,), unde Barhebraeum Buzitim a scriptore nostro distiuguisse patet. 6 ) „Aphraates multum benedictus sapiens Persa compostili duo volumiiia nee non sermoues ordine iiterarum alphabeti digestos." Jos. Sim. Assemanus Bibliotheca orientalis dementino - Vaticana, III, l . p. 85. 7) „Sapiens Aphraates est Jacobus episcopus monasterii Mar Matthaei," Catalogue of Syriac manuscripts in the British Museum, by W. Wright. Lond. 1 8 7 1 . Il, p. 4 0 1 , col. 2. — Monasterium Mar Matthaei, quod etiam monasterium Kucbtae vocatur (Barhebr. Chron. eccl. Ili, p. 67.), situili erat in monte Elpheph baud procul a Mossul. Teste Assemano (Bibl. orient. II. Dissertatio de Monophysitis s. v. Monasterium S. Matthaei.) „olini sedes fait metropolitae Ninives, qui et metropolita S. Matthaei dieebatur, et primum a maphriano locum inter orientales episcopos tenebat."

_

7

-

esset provectus, hoc nomen secundum Syrorum consuetudinem Iacobi nomine permutasse. Tempus quo vixit Aphraates ipse nonnullis homiliarum suarum locis nobis indicavit, Dicit enim (Wright, 1. c. p. 440, 17 sqq.), decern priores bomilias anno 648 aerae Graecorum (I, e. 336/7 p. Chr. n.), duodecim alias a. 655 aor. Graec. (i. e. 343/4 ]). Chr. n.), ultimam homiliam a. 656 acr. Grace, (i. e. 345 p. Chr. n.) so composuisse (1. c. p. 5 0 7 , 10, 11.). Quum autem — id quod ex summa eius sacrarum literarum scientia nee non ex tota homiliarum natura atque indole manifestum est — tempore quo scripta sua exaravit iam vir esset corrobora tae a etati s , circiter a. 280 p. Chr. n. na tum cum esse existimaverim. 8 ) Quo vero loco in lucem sit editus ut utrum a prima infantia in fide Christiana versai us sit an postea ex idolorum cultu ad earn conversus, omnino nescimus. De tempore denique et modo mortis eius item nihil scriptum exstat. Quod vero ad dignitatem ecclesiasticam attinet qua functus est, adnotatione ilia quam modo (p. 6 7 .) commemoravi '•) a if irmatur episcopum eum fuisse in monasterio Mar Matthaei. Quae sententia optime probatur his verbis in epistola sy no dica (homi!. X I V . ) scriptis: „Etiam quod attinet ad sanctam manuum impositionem quam homines a nobis aceipiunt, de sufficientia solius impositions inter se contendunt" (p. 268, 16 sqq.), nec non argumento homil. X , qua agitar de officiis eorum qui „principes sunt gregis" (Christianorum) (p. 191, 1.). — In Syria quoque orientali vitam Aphraatem degisse atque in Persarum ditione fuisse multis ex eausis elucet. Nullo enim homiliarum suarum loco Arianam haeresin quae tempore quo vixit totani Byriam occidentale™ pérturbabat commemorat, sed Marcionitarum, Valentinianorum, Maniehaeorum sectas gnostica» quae tunc in Syria praecipue orientali florebant acriter reprehendit (p. 51, 5 sqq.). Sapori» porro regis Persarum R) inde elucet, quod iam Georgius episcopus recto adnotavit (cf. W r i g h t , 1. c, prei, p. 2 2 , 3 sqq.) 7 t'also liaberi Aphraatem discipulum Ephracmi Syri quem constat a. 3 7 3 esse mortuimi. 9 ) Cf. etiam Wright, Catalogue 11, p. 8 9 6 , c. 1.

persecutionem Christianorum saepius conqueritur (in hom. X X I et XXIII.) et nonnunquam secundum annus regni huius regis tempora computai (p. 3 0 5 , 2 ; p. 507, 12.). Quum denique o multis homiliarum locis (ex. gr. p. 151, 15 sqq : p. 345, 1 sqq.) in statu monastico Aphraatem vi visse apparent, praeter dignitatem npiscopalem etiam munere abbatis monasterii Mar Matthaei funetum eum esse verisimile est. — Praeter ea quae adhuc in medium prolata sunt neque ex ipsis homiliis neque ex aliis scriptoribus accUratius quidquam de vita Aphraatis sapientis Persaf comperili potest. 10 ) Cuius miri silentii quod scriptores syriaci de Aphraate observant praecipua fuit causa, quod tempore iam pervetusto ilio cum Jacobo episcopo Nisibeno est confusus itaque ipsum nomen eius lis qui de vita eins aecuratiora quaedam disquiroro potuerunt non iam fuit notum. Aecedit ad hoc, quod praeter locos nonnullos obscuros qui cum fido Christiana non convenire videbantur certe sententiae rabbi nicae in homiliis saepe ob viae (vid. infr. p. 11 6 .), et sicut V. 111. Noeldeke (in arm. Göttingische gelehrte Anzeigen. 1869. p. 1522.) existimat, etiam sermo syriacus pur us et vocabulis ac constructionibus peregrinis raro commixtus homiliarum propagationi magno fuerunt impedimento, quare etiam auctoris nomen et vitae condicionem magis magisque in oblivionem abiisse a p p a r e ! —

10) Aphraatos monachus do quo Theodoretus episcopus Cyri in hist. rei. (ed. Sehulze, III, a. p. 1175—1185.) et in hist' eccl. (ed. Gaisford, IV, 25, 261) agii non idem est ac scriptor noster. Narrat, en ini Theodoretus eum apnd l'ersas natum, quum ,,popuIarium suorum impictatem exseeratus esset riiigionemque exterain patriae praetulisset" ( h i s t rei, p. 1175.) e Perside efiugisse et primo Edessae vixisse, postea Antiochiae. Qua in urbe collocutionem earn cum imperatore Valente (circ. a. 375.) habuisse, et se ipsum adolescentulum (i. e. circiter a. 400.) ibi eum visitasse.

II. Scripta Aphraatis omnia a. 1869 Londinii primum e codd. mss. édita sunt a Guilelino Wright viro de literis syriacis meritissimo l ). Sunt viginti très sermones bomiletici, omnes excepto quidem ultimo ordine literarum alphabet! Syria ci digesti. Aphraates ipso hos sermones i. e. „demonstration es, institutiones" appellat (p. 172, lin. ult.) atque hoc nomen iis etiam et in codd. mss. et in epistola Georgii episcopi ubique datum est. In editionibus et textus syriaci et versionis armeniacae, de qua infra (p. 23 sqq.) sermo erit, homilias praecedit epistola viri cuiusdam qui ex Aphraate petit, ut fide Christiana se instituât animunique sunm dubitationibus perturbatum quietum reddat, Qui vir in yersione armeniaca voeatur, falso quidem, Gregorius Illuminator — qui fuit clarissimus ille Armeniae apostolus atque a. 332 p. Chr. n. e vita decess.it —, e manuscriptis autem syriacis nomen eius cognosci non potuit, quum primae epistolae lineae in iis essent ernsae 2)„ Sed sine dubio vir ille nomen habuit Gregorii — quare translator armeniacus ut cum Grogorio Uluminatore cum confunderet est adductus —

]) The homilies of Aphraates, the Persian Sage. Edited from Syriac manuscripts of the fifth and sixth centuries, in the British Museum. Vol, !. The Syriac text. — E x hoc opere V. III. ?

fjijkrht

(Wr, p. 145, I.) =

i hiifuiHil~ (Ant, p. 244, 28.) i. 0.

„is a quo peccatum longe abest", — Mirum in modum translator significationem particulae j relativam et eoniunctionalem innumeris locis confudit eamque zi i. e. ,,ut, quod" vertit, ubi or et. i. o. „qui" et. fuisset vertendum, et or et., ubi zi sive thè versio recta fuisset. Multis porro locis aut codicis syriaci quern vertit mendis aut sua in legendo incuria in errores est inductus, ita ut verborum in universum magis quam sensus rationem habuisse vidcatur. Sic initio epistolae hornilias praecedentis sine dubio f'uit Jj/ i. c. „ego" 5 sed translator armeniacus legit Jj/. itaque satis absurde epistolam a verbo puijr^ i. e. „sed" incepit; Ant. p. 13, 7, 8 verborum syriacorum —

^scsu o/ (Wr.

p. 73, 5.) — versionis ineptae — fyui — causa ex eo est repetenda, quod o/ = o/ =

„aut, vel"; pro J ^

o! confudit cum

(Wr. p. 94, 5.) legit

et buibu

i. e. „vidit" vertit (Ant. p. 96, 24.). Quamquam igitur translator magna cum cura verba archetypi reddere studuit, tamen nonnunquam textum syriacum suo arbitrio aut auxit aut abbreviavi! Solet enim verbum archetypi simplex duobus verbis synonymis reddere ; ex. gr.

— 29 lofcoo (Wr. p. G, 13.) =

-

¿Jr'iifi LL ljuimiiipfi (Ant. p. 3, .12.)

i. e. „aedificatur ac perfieitur"; ;cur>? L

^ ll t n t i "t1 l / m , n - u , I - n £

(Wr. p. 8, 4.) —

"(u'uini.ui^ui'ii (Ant. p. 4, 14, 15.)

i. e. „vir qui nobilis atque illustris est;" JUa^ ^^¿¿D (Wr. p. 24, 13.) — lju lii'uojijruuirj

LL M J J M I J I ^ M U I I J

(Ant. p. 20,

lin. lilt.) i. e. „propter nefarios atque irnpios". Maiora additamenta quae sensui explicando potissirnurri inserviunt inveniuntur ex. gr. Ant. p. 20, 9—11 (cf. p. 30, 17 sqq.); p. 42, 8—11; p. 78, 10—14 ct. — Interdum etiam translator verba textus syriaci contraxit; ex. gr. tex. syr,; „Joseph electus est e grege ovium, ut gubernet Aegyptios tempore afflictionis, et Moses electus est e grege ovium, ut gubernet populum suum et pascat euro, et David dux faetus est e grege, ut sit rex Israelis ; non revertit Moses ad oves suas et non reliquit gregem qui traditus erat ipsi, etiam David non revertit ad oves patris sui" (Wr. p. 19(5, 12 sqq.); — vers, armen.: „Joseph, Moses, David e gregibus electi sunt, ut gubernent populum, et non reverterunt ad greges rationis expertes" (Ant. p. 286, 17 sqq,). — Indicia certa quibus plures fuisse translators ostendatur non inveni. Inio modus vertendi idem universe est in omnibus bomiliis, ob eamque rem quo iure Antonellus „stilum, raodum ac rationem scribendi homiliae XIV (arm. XIX.) dissimilem esse minimeque cum aliis sermonibus seu epistolis consentientem" (p. 401, 6.) dicere potuerit non video. — Lectiones codieis e quo versio armeniaca manavit semper fere cum cod ice saeculi VI' a Wrigbtio litera A signato consentiunt, cuius rei exempia, quum in unaquaque pagina multa inveniantur, afferre supersedeo. Sed codex ille etiam suas proprias habuit lectiones quae nonnunquam lectionibus triutti codicum e quibus Wright opera Aphraatis edidit sunt praei'erendae itaque textui nostro emendando non raro inserviunt. Quae igitur in decern prioribus homiliis mi hi forte occurrerunt emendationes textus syriaci diiudieandas hie propono. Wr. j). 13, 20 pro ojSojaj melius legendum est cum vers. arm. (p. 9, 2. aveiarann) OIL^cd . — P- 39, 13 lectioni o p s c w

— j^jc&i

videtur

30

—

esse praeferenda lectio vers, arm. (p. 3 9 , 7

infr. sir yalalarar.)

J ^ O - i. e. caritas pacifica. — p. 50,

lin. ult. pro j o i j leg. j o i j (vers. arm. jralits etiam

Peschittha J e s .

(p. 54, 6.) post

58,

11. —

p. 5 1 , 3 4 . ) ; ita

p. 5 1 , 2 infr. vers.

add. " j ^ o òp>

JììsjloX

leg. j-,Q)CY)-. (vers. arm. i matean.

arm.

— p. 53, 2 infr.

p. 56, 11, 12.). —

p. 58, 3

infr. leg. j 2 > J j pro ^2>Jo: nam translator armen. ita legit (p. 61, 4 infr. zi.) et forma imperf. J o o p , i t ita legamus, postulatur. — p. 7 5 , 2 leg. c^ * \ » (cf. vers. arm. p. 7 4 , 7 infr.). — p. 76, 8 leg. .,-v,ov>\r> (vers. arm. p, 76, 12.). — p. 77, 11 pro ^o ardeohh

melius forte cum vers. arm. (p. 77, 6 ev oc.) leg. fc^zi JJ

endir

J m X o , — p. 99, 3 verba j^ooorA-

manu posteriore addita sunt;

nam

scriptoris Consilio

repugnant (cf. supr. p. 11.) et in versione arm. (p. 103, 3 infr.) non exstant.

Leg. a c m . « - o X

. — p. 11.1, 9 et sensu

et vers. arm. (p. 2 0 8 , 2, 3.) postulatur, ut i in (vel

leg.) et

v/

ante J ^ ponatur. — p. 113, 5 infr. pro

j L a s x X J n X c v o melius leg. J l o x i \ infr. rnut mahu.). esse

perturbata;

(vers. arm. p. 210, 3

— p. 116, 5 — 8 verba textus nostri videntur translator

arm.

sic

legit

p. 213, 2 4 — 2 9 . ) : j j ] ^ (1. 6, 7.) jfco.; . ^ h Z j .^jcuio . ( J V O - J ^ )

(Jva4=>) J o © ) /

deleatur

uOO) W (1.

(1. 5.)

6 . )

(vid. vers,

arm,

. . . . ( W r . 1. c. 1. 5 . )

JJ/

] j J o

JJUSOO*

( I

7 . )

^

O

(1. 8.) . . . c u ^ J o . — p. 118, 11 pro Od leg, ; d o Joof (of. vers, arm. p. 216, 10.). — p. 119, 16 leg. ^ o « p. 217, 13.).

—

p. 2 3 0 , 8 infr.).

p. 131, 9

^¿oy (cf. vers. arm.

pro ^ o ^ j leg. OuOj-i (vers. arm.

— p. 1 5 8 , 1 0 post V s ^ inserendum

(cf. vers. arm. p. 2 5 6 , 12.).

—

p. 182, 6

J à B o g o (cf. yers. arm. p. 2 7 5 , 19.).

pro

est

Jr>0)J2ti3

leg.

—

T e x t u s armeniacuB, qualis ab Antonello editus e s t , nonnullis

inaioribus

lacunis

est

interruptus

(vid.

Wr.

p.

64b;

p. 104 r ; p. 170'1-, p. 235 f -, 3 7 1 1 ; 3 7 6 w . ) ; innumeris porro locis vocabula ac particulae sententiarum in eo desiderantur, ita ut

—

31

-

sensus locorum illorum n o n nisi t e x t u syriaco a d s u p p l e n d a s l a c u n a s adhibito intellegi possit. A c c e d i t , quod t e x t u s a r m e n i a c u s plenus est m e n d o r u m ac c o r r u p t i o n u m ; q u a r u m q u a m q u a m m a x i m a p a r s m a l a e m a n u s e r i p t o r u m condicioni v i d e t u r esse culpae d a n d a , tamen m u l t a e editoris incui'iae d e b e n t u r 2 5 ) . — U t i g i t u r et t e x t u s corruptionem elarius o s t e n d a m et ei qui ilio utetur n o n n u l l a m p r a e b e a m u t i l i t a t e m , e m e n d a t i o n e s a d q u a t t u o r p r i o r e s homilias — quaa facile a u g e r i posse n o n nego — hie in m e d i u m p r o f e r a m . I l o m . I,

A n t . p. 3 , 12 pro j n u u n t ^ leg.

(cf. W r . p. 6, 13.). up/mljfi.

Il

fy'pil

i l Ifuiuitiipfi

p. 3, 5 sqq. infr. r e s t i i : l i /ippLi. j [ A i ^ i^tjuii'iiiiij U LF ¿ / / u n i tuo~*ii II

usuili

uiu^u . . . . ( W r . p. 7, 13.). — p. 4, 6 infr. p r o

1(111 inni ^ih tu ^

leg. I j u i p o i n f r m j ^

( W r . p. 9 , 1. ult.).

p. 5, 2 infr. pro ^ u i u i n u i i n n u l i leg. ^ m u i i i u u i j i

—

( W r . p. 10,5.). —

p- 6, 21 sqq. locus corruptissimus tali m o d o s e c u n d u m a r c h e t y p u m s y r i a c u m ( W r . p. 10, 3 sqq. infr.) r e s t i t u e n d o e s t : post ^tfS-m'uni/iiin (1. 21.) p o n e n d .

p t a p A p u f l i u i j uiif ¿Ji'utiLincVii "linoni: PU'J'J

fìty

'[i 41F[1u'J

Li. (1. 22.) (nilj

i,in

[n"

(1. 21.) . . .

(1. 2 3 . ) ^ u u ^ u M i i n j ^ ) . . . i. e. „ e t

super eum

(se.

C h r i s t u m ) e r i g i t u r ornile aedifìcium eorum (se. gentilium). Sed qui sunt s t r u c t o r e s nisi sacerdotes . . . — p. 8 , 14 post ^"ofi3-Jo ojvoJ 0 gendum est yojo J;ojo • Mendum textus nostri inde certe est exortum, quod scriba quidam coniunetionem o verbi ;x>Jo cum verbo praccedente j;r)Jo legende coniunxit ac tum formam verbi ^¡ojo cum o j p j o congruentem fecit. — Nah. 2, 14 verbum «oojo corruptum est ex ^oojo, ut Aphraates (p: 365, 5.) docet. — Mal ach, 2, 7 pro Aphraates (p. 432, 15.) consentiens cum tex. masor. exhibet. — Iam si de locis e n o v i t e s t a m e n t i libris petitis quaeritur, longe eos a textu nostro vulgari saepissime discedere facile sibi quisque persuadere poteri! Q,uae digressiones, quamquam magnani partem tales sunt, ut e consuetudine scriptoris memoriter locos allegando eas esse exortas nullo negotio intcllegatur, tarnen non raro alia textus recensione ac nostra est Aphraatem usum esse dare decent. Nam loci e quattuor Evangeliis aliati accurate saepius conveniunt cum textu syriaco Evangeliorum pervetusto quem e manuscriptis a. 1842 e coenobio Mariae Deiparae syriaco in Britanniam advectis Guilelmus Cureton edidit 6 ). 5) Vid. J . M. Schönfelder, Onkelos und Peschittho. Studien über das Alter des Onkelos'schen Targums. München 1 8 6 9 . p. 13. 6) Remains of a very ancient recension of the four Gospels in Syrian, hitherto unknown in Europe; discovered, edited, and translated by William Oureton. London 1858, — Frammenta Imo editione publicata sunt: Matth. 1 , 1 — V i l i , 2 2 ; X , 3 2 XXIII,

-

37

—

Ut igitur innumerabiles locos quibus Aphraates in vocabnlorum positions atquc ordine, in temporum usit ci. ¡1, Peschittha discedens cum versione ¡Ila consentit, ne longus siili, omittam, nonnulla tantum exempla quae gravions momenti videntur esse hie afferam. Matth. 2 , 20 verbis ooof ^iCs? oMiSu ab Aphraato (p. 405, 18.) aeque atque in versione illa vetusta additurr a.^xxiv,

quod verburn neque in ullo

codice graeco neque in textu Peschitthae vulgari exstat. — Matth. 6, 19 Aphraates (p. 389, 15.) exhibet Jmcr> \1000

—

quae

lectio

nullius

codicis

graeci

tJL/ testimonio

firmatur — verbotenus consentions cum versione Curet., quum Pesch ittha, ut textus receptus qui vocatur, Jiojo JQQQOJ 'fi/ ^X-N-VN habeat. — Matth. 18, 10 Aphraates (p. 127, 12.) post verba: JVQX) ^ O J

addii: ^

^JO.CHÌOJ 7 ) — ut codd.

D b c — quae verba, in textu nostro Peschitthae non leguntur. — Joh, 1, 14 Aphraates (p. 167, 8.) habet; toc» ^

fco^Jo

item vers. Curet.-, Pesch.:

j ; ^ et Jooj.

—

Lue. 3, 5 Aphraates (p. 331, 1.) verbis jfcjuaâX J o m \ jiJ„Jo add it J^poj «Y.R» V J J ^ j o (cf. Jes. 40, 5.); item vers. Curet. ; sed in Pesch, et in textu graeco haec verba non sunt. — Luc. 19, 44 Aphraates (p. 412, 17.) non aliter ac vers. Curet. scribit JLQ^J jxscu

JJj ; Pesch, w ^ j ^ o o o j J o ) •

E x Iiis exemplis satis perspieuum est, exemplar novi testamenti versionis syriacae quo Aphraates usus est propin quam habuisse cognationem cum vetustissima ilia Evangeliorum interpretatione ; attamen non fuisse prorsus idem cum inter pretatione illa, docent loci nonnulli qui a textu eius discrepantes 25. Marc. XVI, 1 7 — 2 0 . Joli. I, 4 - 4 2 ; HI, 6 - VII, 37. (XIV, IO—-12-, 16 1 9 ; 2 1 — 2 3 ; 2 6 — 2 9 . ) . Lue. 1 1 , 4 8 — 1 1 1 , 1 6 ; VII, 33 — X V , 2 1 ; XVII, 24 X X I V , 44, — Paucas alias eiusdem recensionis reliquias (Luc. X V , 22 — X V I , 1 2 ; X V I I , 1 — 23. Joh. VII, 3 8 — 5 2 ; VIII, 1 2 — 1 9 . ) postea Aemil. Roediger reperii et in annal. Monatsberichte der koenigl. preuss. Akademie der Wissenschaften. Berlin 1 8 7 2 . 1». 6 5 8 sqq. publiei iuris fecit. 7) Hic locus eodem additaraento auetus legitur in Didascalia

Apostolorum syrixtes.

Lipsiae 1854. p. 21, 1. 19.

—

38

—

cum versione syriaca vulvari ac textu reeepto consentimi! Ex. gr. Matth. 14, 31 Aphraates (p. 21, 13.): JLQJJCUO) «= ¿liyom-vre ; item Pesch. 5 sed a versionis Curet. auctore vocabulum illud graecum ubique : jLaiXL.O) yxo«, versum est (ci. Matth, 6 , 30; 16, 8. Lue. 12, 28.). — Lue. 3, 6 Aphraates (p. 331, 1, 2.) consentici'!» cum Pesch, et tax. graec. habet ]o>Sm l>0)Qm< ^ Jj~ao, quum in vers. Curet. o>joJ~jo ; r r ^ ^ q o ¡*~£>/ rcperiatur. — Lue. 15, 8 Aphraates (p. 14, 4 in ir.): J f c ^ ut Pesch, et tex. graec.; vers. Curet: JJUOO — Ci', etiam Lue. 20, 35, 36 (p. 429.). Quum igitur versio illa a Curetono edita — sicut Hermarisen textu eius accuratissime examinato existimat 8 ) — medio saeculo secando sit confecta atque ex ca adhibito emendandi causa textu graeco versio vulgaris postea exorta 9 ), exemplar Aphraatis medium quendam locum inter duas illas versione» obtinet et docet, antiquissimam versionem syriacam liberam ac solutam non semel, sed paulatim ad archetypum graecum emendatam esse ac nostro textui plures recensiones a textu graeco plus minusvc discrepantes antecessi sse. Sed non solum loci ex Evangeiiis, verum etiam ex aliis novi testamenti seriptis allegati saepe a textu syriaco vnlgari valde abhorrent ac recensionem a nostra diversam indicant. 8) Disputatio de codice Evangeliorum syriaco, a Curetono typis descripto. Hauniae 1 8 5 9 , — „Si quaeritur", inquit Hermansen p. 24, 25, „de aetate interpretationis nostrae, non talia indicia, qui bus ea accurate definiri possit, adesse fatendum est. Quum autem interpretatio syriaca vulgaris, quae iam ante medium saecnlum quartum, ut e libri» Ephraemi constat , in Syria publicum auctoritatem ccclesiasticam nacta est, baud facile serins quam in fine secundi vel initio tertii saeculi erta esse possit, sequitur, ut nostra interpretatio, si vere pro fonte illius babenda sit, saltern ad medium saeculum secundum referri debeat." 9 ) „Retinuit vulgaris interpretationis auctor ex nostra omnia e a , quae vel emendatione non egebaut vel emendari omnino non poterant; quae parum accurate reddita erant, pro meliore sua linguae graecae i n t e l l i g e n t correxit, ordinem vocabulorum ad normam graecam revocavit, lectiones variantes secundum codices suos graecos excepit. Quae omnia ita perfecit, ut sermonis elegantiae et linguae syriacae puritati optime consuleret." (Hermansen, 1. c. p. 24.).

-

39

-

Ex. gr. 1 Cor. 15, 51 Aphraates (p. 156, 14, 15; p. 169, 5.): , \ q d JJ JJ/. ^ . o o ~ item vers, uov. test, armen. et multi eodd. grace. — ; sed in Pesch, legitur r

^

(ut in text, reeept.)

c k — 1 Cor. 1, 26 Aphr.

(p. 355, 13, 14 ):

J j q j j / ^ c s ^ d «= Sin

èvdyxtjv,

—

Pesch, j o j j o.-cv^^fcoo

ri)v

èvearmav

Gal- 5 , 12 Aphr. (p. 2 1 5 , 8.): — ut omnes codd. gr.-, Pesch

Tempori» sui morem secutus Aphraates in descriptionibus tcmpomm multimi opera,e eonsumpsit 10 ). Quae res eam ob causam aliquid momenti habet, quia numeri ab eo aliati uccuratissimc cum Pescliittha consentiunt itaque textum nostrum 10) Numeri ipsi, quamquam in universum iucorrupti sunt, uno loco homi!. X X I „de persecutions" (p. 398.) magnani partem sunt mutilati. Quum igitur versio liuius homiliae armeniaca quae ad emendandum textum syriacum adhibcri possit nobis non sit tradita, et ad numeros ab Aphraate aliis locis allatos et ad Peschittbam est refugiendum. E t bis quidem praesidiis adiutus numeros Silos alio modo ae vult Wright esse reficiendos existimo. — Primum igitur 1. c. 1. 5 post ^ L j » non addendum s o i j o , sed pro ^ L } » esse restituendum mihi videtur j ^ o ^ X A L Q J|x» . Dicit exiim Aphraates (p. 27, 12 sqq,), scrvitutem Israelitarum aegyptiacam praenunciatam esse ( i Mos. 15, 13.) ducentis quinque annis ante quam lacob immjgrasset in Aegyptum et quindecim annis ante quam natus esset Isaac; unde liquet, a promissione nativitatis Isaaci usque ad migrationem Iacobi in Aegyptum centum nonaginta unum annos praeteriisse. Quam rationem probat Aphraates ipse dicens (p. 2 0 6 , 15 sqq.), servatam esso circumcisionem ab Isaaco usque ad migrationem Iacobi in Aegyptum per centum nonaginta annos. — Porro 1. 5, 6 inter J.]*, et ponendum est ^ c o ^ o quem numerum scriptor multis aliis locis praebet, (ex. gr. p. 2G, 1 7 ; p. 206, 1 8 ; p. 480, 210- Quam ob rem 1. 7 pro non, ut visum est Wrightio, Numerus denique 1. 10 XsjuJLq, sed j ; c Q \ k j c o legendum est. ^JiiioLo J j x o o V integer est, 'Dicit enim Aphraates diserte (p. «357, «», 10.), Israelitas in terra quae ipsis erat promissa usque ad aedifieationem templi Salomonici habitasse quadringentos quadraginta annos et (1. c. 1. 7.) per quadraginta annos in desertis esse commoratos (cf. 1 Reg. 6, l.j; Itaque tota numerorum summa est octingenti nonaginta sex anni (191 - f 225 = 416 + 4 4 0 + 40 — 896.),

— 4.0

-

Pesebitthae confi rmant 1 '). Uno tantum loco seriptor ab ea discedens cum textu hebraico convenit. Tcracli enim septua ginta annos natum dicit Abraham genuisse (p. 479, 12.) — quum in Pcsch. septuaginta quinque anni legantur (1 Mos. 11, 26.) — sive quod exemplar eius hunc habuit numerum, sive quod ipse hac in re Iudaeos secutus est (ef. supr. p. 11*1.).— Quod denique ad c a n o n a attinet, Apliraati libri veteris testamenti protocanonici non dubie omnes noti erant, quamquam e paucis corum (ex. c. e libr, Ruth, Cant, cant.) locos in medium non proferì. E numero librorum deuterocanonicorum qui vocantur Maccabaeorum librum primum et secundum cognitum habuit (vid. p. 95, 7 sqq.; ibid. 1. 3 infr. sqq.-, p. 242, lÖeqq.-, p. 417, 1 sqq.). — E novi vero testamenti scriptis Aphraates non affert secundam epistolam Petri, secundam et tertiam epist, Iohannis, epist. ludae, Apocalypsin. Sed satis constat, haec scripta in antiquissima novi testamenti versione syriaca non fuisse atque in primaeva ecclesia Syriae in ea scripta esse reposita quae Eusebius (Hist. eccl. 3, 25.) àvriXsyófiiva vocat. — Ut autem apud multos veteres seriptorcs ecclesiasticos, ita etiam in scriptis Aphraatis leguntur loci nonnulli qui ncque in veteris ncque in novi testamenti libris reperiuntur. Inter tales locos hi vidcntur esse referendi 12 ) : „Nolite liaesitare (se. de fide), ne in mundo mergamini" (p. 21, 17.) — ,,Os stuiti parat ei laqueum" (p. 447, 9. ci', etiam 1. c. 1, 8.) — „Non rccedit iustus ab oculis Dei nec vacuus est mundus a probis" (p. 455, 13, 14.) — Petita videntur hacc dieta e scriptis apocryphis quae tempore quo vixit Aphraates toto oriente per vulgata acqua l'ere ac scripta canonica floruerunt auetoritate. — 11) Textus mondo certe attribuendum est, si p. 482, 3 infr. Amasias viginti tres annos regnasse dici tur > quum et tex masor. et Pesch, (2 Reg. 14, 2. 2 Clitou. 25,1.) viginti novem annos habeant; tiro leg. kjjlL. — 12) Locus p. 33, G sqq. infr. citatus legitur ap. Ics. 33, 1. Antonellum earn ob causam „prorsus latuit, unde s. Iaeobus liaec sumpsisset", quia textus armeniacus huius loci nimium est corraptus. — Locus p, 79, 1. ult. allegatus legitur ap. Luc. 16, 15, non in Prov. 16, 5.

Vita. Natus sum Carolus losephus Franciscus Sasse fidei catholicae addictus Rlieinae Guestfalorum a. 1855 Idibus Martiis patre Cliristophoro Sasse, nierc-atore, matre Theresia Laporterie. Primis literarum elementis in schola urbis patriae imbutus gymnasium quod ibidem floret adii, Hinc auctumno a. 1874 maturitatis testimonio instractus ad academiam regiam Monasteriensem me contuii, studiis philosophicis operam navaturus. Qua academia per semestre frequentata tria semestria (1875—1876) in alma universitate literaria Bonnensi et duo "semestria (1876/77—1877) in alma literarum universitate Lipsiensi praecipue in ediscendas linguas semiticas incubui. Quibus m studiis praeceptores habui VV. 111. Franc. Delitzsch, Fried. Delitzsch, H, O. Fleischer, I. Gildemeister, Lud, Krehl, . Loth, Eug. Pry MI, quorum virorum optime de me meritorum memoria semper in eis erit infixa mentibus.