Panorama [3 ed.] 9789754705638

Citation preview

-< . � .

yakup kadri karaosmanoğlu

�

:ıl l> o en

� l> z o G) r c

bütün eserleri 18

--

.,

l> z o :ıl l> � l>

İletişim Yayınları

iletişim yayınları

yakup kadri karaosmanoğlu bütün eserleri 13

panorama

1. Basılış Remzi Yayınevi, 2 cilt 1953, 1954

2. Basılış Remzi Yayınevi, 2 cilt birarada 1971 3. Basılış İletişim Yayınları, 1987

kapak, Ferit Erkman baskı, Teknografik Matbaacılık

A.Ş.

kapak baskı, Reyo Matbaası

Yakup Kadri Karaosmanoğlu

panorama

Baskıya hazırlayan Atilla Özkırımlı

İletişim Yayıncılık A.Ş. Klodfarer Cad. No: Tel:

7

İletişim Han Cağaloğlu-İST.

520 14 53-54-55

YAKUPKADRlKARAOSMANOCLU

Panorama

IÇINDEKILER

PANORAMA 1 .........................................................................................................................11 ı. Ankara'da Bir Pazar Günü ................................................................................11

ll. Sahne Ardında Olup Bitenler

.........................................................................

41

lll. Bazı Zabıta Vakaları

................................................................................................

IV. Hayat ve Mektuplar

.............................................................................................

75

107

V. Bir Mevsim Sonu, Bir Devre Başlangıcı.. VI. Bir Kurban Bayramı ve Kurbanlar VII. Istanbul Esrarı

..............................................

125

............................................................

155

...........................................................................................................

VIII. Hayat ve Mektuplar

181

............................................................................................

213

IX. Bastırılan Bir Skandal ve Bunun Serpintileri

..................................

231

..............................................................

X. Köyden, Kasabadan ve Şehirden

Xl. Kundak Oyunu ve Kundakta Bir Komünist

257

.....................................

289

PANORAMA 11 .....................................................................................................................333 ı. Tanrıların Alacakaranlıgında ......................................................................335

ll. YeryüzunO Kaplayan Bir Yas

.......................................................................

lll. Savaş Ateşi Dünyayı Sararken

.....................................................................

411

IV. Eski Polis Komiseri Harndi Bey V. Walhalla

363

....................................................................

483

........................................................................................ ................................

497

.

VI. Istanbul'un Ücra Varoşlarında . VII. Hortlakların Horası

.

................ ...... .......................................

541

..................... .........................................................................

561

panorama

yakup kadri karaosmanoğlu

Yakın

tarihimizde

ed.eblyatçı

ve düşünce adamlannın eserleri,

geçmişten

bugünden

gelece�e Iletişim

bugüne yönelik

�ının

ve bir

önemli

noktalarını oluşturmaktadır. Yakup Kadri Karaosmano�ıu gerek

ed.eblyatımızdakl.

siyasal ve yakın

yaşamımızda dlplomatll�ı

tarihiilin

gerek

bürokrat

lle

Türkiye

önemli

klşllerl

arasındadır. Yaşadıll;ı

dönemı

eserlerine

ustaca

ve

olayları

aktarabllen

Yakup Kadri Karaosmano�lu'nun eserlerını glrlşlmlmlzle

tüm

yayınlama

Uk

12

basımı yakın

dönemde yapilan metinleri

derlenmiş

esas aldık.

Sadeleştlnne

amacıyla

da

olsa dell;lştlrme ve eklema yapılmayan yazar,

bu eserlerde

sa�ıı�ında

de�lşlkllkler düzelttl�l

yapmışsa,

son

şayet

bazı yazarın

metinler esas

alindı. Her kitabın başına yazarın

blyogratısı

sözkonusu eserle

lle

Ilgili obJektif

bilgileri eklerneyi yararlı gördük.

Kitapların

sonunda

ise şimdiye kadar hakkında yazılmış

blbllyografyalan

bulacaksınız.

önneye başladıll;ımız

Sürdürdü�Umüz

bu

bir

Kltaplaşmamış çeşitli

siyasal ki taplik

eserlerinin

ucundan

a�ını

lnancındayız. OY\lnlan,

tüm

kitabında,

etti�lmlz

Iletişim

sözünü

umdutumuz Yakup Kadri'nin

bir

tiyatro

makaleleri

yazılarıYla diziye

ve

22-23

ulaşaca�ını

yazıları

ve

çalışmalarda eleştiri katkilarını dostlarla

ve

bekledl�lmiz

bu

kitapların

gerçek

sıı.lıibi siz okuyuculara ı,ılmdlden

teşekkür

ederiz.

ııetlşlm

Yayınlan

YAKUP KADRi KARAOSMANOGLU

HAYATI Yakup Kadri, XVII. yüzyılın sonlarından başlayarak Saruhan Vilayeti denilen Aydın ve Manisa bölgesinde hüküm sürmüş Karaosmanoğlu sülalesindendir. Mısır'da İbrahim Paşa konağına yerleşen ve orada İkbal hanımla evlenen Kadri beyin oğludur. 27 Mart 1889'da Kahire'de doğdu. İbrahim Paşa'nm ölümü üze­ rine altı yaşındayken ailesiyle birlikte Manisa'ya geldi. İlköğre­ nimine Fevziye Mekteb-i İptidaisinde başladı. İki yıl sonra da İzmir İdadisi'ne gönderildi (1903). Şahabettin Süleyman'la arka­ daşlığı buradan gelir. Ama öğrenimini tamamlayamaz. Babası daha o öğrenimine başlamadan ölmüş, İkbal hamının satılacak mücevherleri kalmamıştır. Aile yeniden Mısır'a dönünce İsken­ deriye'deki Freres'ler Fransız okuluna girdi. Burada da bir yıl okudu. İdadi özlemi onu İzmir'e çektiyse de, tatilini geçirmek için geldiği Mısır'da (1906) Jön Türkler'le tanıştı. İzınir'e dön­ mekten

vazgeçti.

Sınavla

yeniden

girdiği

Freres'ler

okulunda

iki yıl sonra bakaloryasını vererek ortaöğrenimini tamamladı. 1908'de ailece yurda döndüler. İstanbul'a yerleştiler. Yakup Kadri, Mekteb-i Hukuk'a girdi. Ama bitirmeden, üçüncü sınıf­ tan ayrıldı. Bu arada İbsen'den esinlenerek yazdığı Nirvana adlı tek perdelik oyunu yayımlanmış, arkadaşı Şahabettin Süleyman' ın aracılığıyla Fecr-i Ati topluluğuna katılmıştır. Bir yandan Fecr-i Alicilere yönelik eleştirilere cevap vermekte, bir yandan 9

da Servet-i Fünun'da küçük hikayeler yayımlamaktadır. Mensur şiirleri de bu ilk dönemin ürünleridir. 1912'de tüberküloza yakalandığını öğrenir. Ama ancak 1916' da tedavi için İsviçre'ye gidebilecek, üç buçuk yıl orada kala­ caktır. Bektaşilikle ilgisi de bu yıllarda, İsviçre'ye gitmeden ön­ cedir. O sıralar Paris'ten yeni dönmüş olan Yahya Kemal'in de etkisiyle Yunan ve Latin kaynaklarına dayalı yeni bir sanat an­ layışını savunmaya başlamıştı. Ayrıca Doğu mitolojisiyle de ilgi­ leniyor, bir mistisizme yöneliyordu. Bu eğilim onu bektaşi tek· kesine itti. «Nur Baba» romanını yazdı gözlemlerinden yararla­ narak. Ama hem karşılaşacağı tepkiler, hem İsviçre'ye gidişi yayımianmasını engelledi. 1913'te ilk hikaye kitabını çıkarır: «Bir Serencam•. Ama ön­ ce Balkan, ardından da ı. Dünya Savaşları, bu savaşlarla gelen yıkım, Yakup Kadri'de bir değişime yol açacak, sanatın «şahsi ve muhterem» olduğu düşüncesinden yavaş yavaş uzaklaşacak­ tır. Mondros antiaşmasından sonra onu İkdam yazarı olarak görürüz (1919). Güncel olayları izleyen, Kurtuluş Savaşı'nı des­ tekleyen bir gazetecidir artık. Hikayeleri de Milli Mücadele ile ilgilidir. Daha sonra o günlerin ürünü olan makalelerini Erge­ nckon'da toplayacaktır. 1921'de Ankara'nın çağrısı üzerine Anadolu'ya geçti. Görevli olarak Kütahya, Simav, Gediz, Eskişehir, Sakarya yörelerini do­ laştı. Önce Mardin (1923-31), sonra Manisa milletvekili oldu. (1931-34).

Evliliği de bu dönemdedir. Mutasarrıf Asaf Bey'in

kızı, Burhan Asaf Belge'nin kızkardeşi Leman Hanımla evlen­ miş (ll Ekim 1923); yine bu dönemde Kiralık Konak, Nur Baba adlı romanlarını yayımlamış. Cumhuriyet ve Hakimiyet-i Mil­ liye gazetelerinde makaleler yazmış (1923-25), tedavi için ikinci kez gittiği (1926) İsviçre'den