Lexicon errorum interpretum Latinorum 9789155414641, 9155414648

Citation preview

ACTA

UNIVERSITATIS

Studia Latina Upsaliensia 16

UPSALIENSIS

SVEN

LUNDSTRÓM

Lexicon errorum interpretum Latinorum

UPPSALA

1983

Distributor ALMQVIST & WIKSELL INTERNATIONAL STOCKHOLM/SWEDEN

Conspectus materiae

Conspectus librorum . ........ (νον νονονονοονυον νον eet eer e enses esos estote sare Praefatio .....zerorsensoneenunnensnennnnnnnnensnunnennnoennenonnennsnsnansnnennenansnenenn Voces Latinae ........ὁννννννννννεν νον εν ον σννονοννου σον εν νσο sesssesesseesee esses sioe

7 10 13

Institutionen fór klassiska sprák, Box 513, 751 20 Uppsala Partem impensarum praestitit

Humanistisk-samhállsvetenskapliga forskningsrádet

ISBN 91-554-1464-8 ISSN 0562-2859

© Sven Lundström 1983

Lundstróm, Sven: Lexicon errorum interpretum Latinorum (Misinterpretations in Latin translations of Greek texts). Acta Univ. Ups. Studia Latina Ups. 16. 1983. 194 pp. ISBN 91-554-1464-8. Investigation presented in the form of a dictionary. The “errors” are of three kinds: 1) the interpreter has based his version on a false Greek reading, 2) he has not chosen the right sense of the Greek word, 3) he has misinterpreted the syntactic context or simply transferred the gender, case etcetera irrespective of Latin syntax. The book contains quotations from translations of the Bible, the version of Irenaeus, the Historia tripartita of Cassiodorus-Epiphanius, the Acta conciliorum oecumenicorum and several other texts. Sven Lundstróm, Dep. of Latin, Uppsala University, Box 513, S-751 20 Uppsala, Sweden.

Printed in Sweden by Textgruppen i Uppsala AB, 1983

Conspectus librorum

]. Editiones ACO - Acta conciliorum oecumenicorum iussu atque mandato Societatis Scientiarum Argentoratensis edenda instituit Eduardus Schwartz. Conti-

nuavit Johannes Straub. I—IV, — Berolini MDCCCCXXIII— MDCCCCLXXIIII, V:1, ed. R. Riedinger, Berolini MCMLXXXIIII. CGL

=

Corpus glossariorum

Latinorum,

ed. Loewe-Goetz,

I—l1II, Lipsiae

MDCCCLXXXVIII—MCMXXIII. CSEL

-

Corpus scriptorum ecclesiasticorum

Latinorum,

1 sq., Wien

1866

sq. GCS - Die griechischen christlichen Schriftsteller der ersten drei Jahrhunderte, 1 sq., Leipzig 1897 sq. VL - Vetus Latina. Genesis, herausgeg. von Bonifatius Fischer, Freiburg 1951—54. Ps. Cas. (cod. 136) = Liber Psalmorum iuxta antiquissimam Latinam versionem, ed. D. Ambrosio M. Amelli, Romae 1912. Epist.: Vetus Latina. Die Reste der altlateinischen Bibel. Nach Petrus Sabatier neu gesammelt und herausgeg. von der Erzabtei Beuron. 24—26, Freiburg 1962—81. Freis. = D. de Bruyne, Les fragments de Freising, Romae 1921. (Ubi Vulg. nominatur, VL saepe omittitur.) Anastasius Bibliothecarius, Sermo Theodori Studitae De sancto Bartholomeo apostolo, ed. Ulla Westerbergh, Stockholm 1963. Apoc. Esrae, ed. B. Violet, Leipzig 1910 (GCS 18). Aug., Locut. in Hept. Ξ Augustinus, Locutionum in Heptateuchum libri septem, rec. losephus Zycha (CSEL 28:1). Chrys. = Ioannes Chrysostomus, Homiliae in epistolam ad Hebraeos, ed. B.

de Montfaucon (Migne, P.G. 63). Didascaliae apostolorum, Canonum ecclesiasticorum, Traditionis apostolicae versiones Latinae, rec. Erik Tidner, Berlin 1963. Herm. = Pastoris Hermae versio, Pal. = Patrum apostolicorum opera, ed. Oscar de Gebhardt, Adolfus Harnack, Theodorus Zahn, III, Lipsiae 1877; Vulg., ed. Adolfus Hilgenfeld, Lipsiae 1887. Hist. trip. = Cassiodorus-Epiphanius, Historia ecclesiastica tripartita, ed.

W. Jacob et R. Hanslik, Wien 1952 (CSEL 71). los., Ant. = The Latin Josephus, I, ed. Franz Blatt, Aarhus-Köbenhavn 1958. — Josephus. . . by H. St. J. Thackeray, IV, Jewish antiquities, I—

7

IV London-New York 1930, V Cambridge, Mass. - London 1950. Ios., C. Ap. = Iosephus Latinus, Contra Apionem, ed. C. Boysen, Wien 1898 (CSEL 37). — Flavius Joséphe, Contre Apion, ed. Th. Reinach - L.

Blum, Paris 1972. Iren.

=

Irénée de Lyon, Contre les hérésies, ed. A. Rousseau,

I—V,

Paris

1965—82. — Livre III, ed. F. Sagnard, Paris 1952. Macch. = Les anciennes traductions latines des Machabés, ed. D. de Bruyne, Maredsous 1932. — Septuaginta IX/1, Maccabaeorum liber I, ed. Werner Kappler, 2. Aufl. Góttingen 1967. Septuaginta IX/2, Maccabaeorum liber

II, ed. Robert Hanhart, 2. Aufl. Göttingen 1976. Migne, P.G. - J.P. Migne, Patrologiae cursus completus, Patres . . . ecclesiae Graecae. Migne, P.L. Ξ ib. Patres. . . ecclesiae Latinae. Mut. Ξ Mutiani scholastici interpretatio homiliarum Chrysostomi in Epistolam ad Hebraeos (Migne, P.G. 63). Orig. X 1 = Origenes Werke, Zehnter Band, Origenes Matthäuserklärung I, ed. Erich Klostermann, Leipzig 1935 (GCS 40). X 2 - Elfter Band, Origenes Matthäuserklärung II, ed. Erich Klostermann, Leipzig 1933 (GCS 38). Rufin. Ξ Tyrannii Rufini librorum Adamantii Origenis Adversus haereticos interpretatio, ed. Vinzenz Buchheit, München 1966. Socr. = Socratis scholastici Ecclesiastica historia, ed. Robert Hussey, I—IIl,

Oxonii MDCCCLIII. Soz. = Sozomenos, Kirchengeschichte, ed. Joseph Bidez-Günther Christian Hansen, Berlin 1960. Theod. - Theodoret, Kirchengeschichte, ed. Felix Scheidweiler, Berlin 1954. Theod. Mops. = Theodori episcopi Mopsuesteni in epistulas B. Pauli commentarii, ed. H.B. Swete, Cambridge 1880—82. Vulg. = Biblia sacra iuxta Vulgatam versionem, rec. Rob. Weber, 1— 11, Zweite Aufl., Stuttgart 1975. (De libris Macchabaeorum v. Macch.).

II. Ceteri libri L. = Sven Lundström, Übersetzungstechnische Untersuchungen auf dem Gebiete der christlichen Latinität, Lund 1955. _ LSJ - A Greek-English Lexicon, ed. Henry George Liddell - Robert Scott, A New Edition by Henry Stuart Jones, Oxford 1940, with a Supplement by

E.A. Barber 1968. MG

= Menge-Güthling, Griechisch-deutsches Wörterbuch, 20. Aufl. Berlin

1967. TLL

- Thesaurus linguae Latinae, 1 sq., München 1900 sq.

(VG = Voces Graecae, ad calcem huius libri)

W.

=

Franz Weissengruber,

Epiphanius Scholasticus als Übersetzer,

Wien

1972. Bauer, Walter, Griechisch-deutsches Wörterbuch zu den Schriften des Neuen Testaments, Berlin - New York 1971.

Bendz, Gerhard, 1964.

Studien zu Caelius Aurelianus und Cassius Felix, Lund

Blaise, Albert, Dictionnaire latin-francais des auteurs chrétiens, Strasbourg

1954. Eklund, Sten, The Periphrastic, Completive und Finale Use of the Present Participle in Latin. With Special Regard to Translations of Christian Texts in Greek up to 600 A.D., Uppsala 1970. Flobert, Pierre, Les verbes déponents latins des Origines à Charlemagne, Pa-

ris 1975. Früchtel = Origenes Werke XII, Origenes Matthäuserklärung III, ed. Erich Klostermann - Ludwig Früchtel, Berlin 1955, p. 23—69. Kaulen, Franz, Sprachliches Handbuch zur biblischen Vulgata, Zweite Aufl. Freiburg im Breisgau 1904.

Lampe, G.W.H., A Patristic Greek Lexicon, Oxford 1961. Lundstróm,

Sven, Neue Studien zur lateinischen Irenäusübersetzung,

Lund

1948. id., Studien zur lateinischen Irenäusübersetzung, Lund 1943. Mittellateinisches Wörterbuch, herausgeg. von der Bayerischen Akademie der Wissenschaften und der Deutschen Akademie der Wissenschaften zu Berlin, 1 sq., München 1959 sq. Niermeyer, J.F., Mediae latinitatis lexicon minus, Leiden 1954— 76. Norberg, Dag, Beiträge zur spátlateinischen Syntax, Uppsala 1944. id., Syntaktische Forschungen auf dem Gebiete des Spätlateins und des frühen Mittellateins, Uppsala-Leipzig 1943. Pape, W., Griechisch-deutsches Handwórterbuch, 1—2, 3. Aufl. Braunschweig 1914. Rónsch, Hermann, Itala und Vulgata, 2. Aufl. Marburg 1875. Souter, Alexander, A Glossary of Later Latin, Oxford 1949. Szantyr = Lateinische Syntax und Stilistik von J.B. Hofmann, neubearb. von Anton Szantyr, München MCMLXV. Szymanski, L., The translation procedure of Epiphanius-Cassiodorus in the Historia tripartita, Books I and II, Washington 1963. Tidner, Erik, Sprachlicher Kommentar zur lateinischen Didascalia apostolorum, Stockholm 1938. Wilhelmsson, Ingrid, Studien zu Mutianus dem Chrysostomusübersetzer,

Lund 1944. Ziegler, L., Die lateinischen Bibelübersetzungen Itala des Augustinus, München 1879.

vor Hieronymus

und

die

9

Praefatio

Confitendum est in hoc libro,.licet "Lexicon errorum interpretum Latinorum" inscribatur, nec omnes interpretes examinari nec omnes errores perspi-

cuos interpretum adhibitorum tractari, praeterea autem hic illic "errorem" minimum

esse vel nullum.

Primum

igitur indicandum

videtur, quales inter-

pretes hic examinentur. Imprimis electi sunt interpetes II:i— VII:i saeculi, qui textus Christianorum e Graeco in Latinum transtulerunt, velut ii, qui ante Hieronymum

libros Bibliae verterunt, praeterea Irenaeus Latinus, Origenes

Latinus, monachi in Vivario Cassiodori laborantes (Epiphanius, qui Historiam tripartitam vertit, et Mutianus, qui Homilias Chrysostomi transtulit, nec

non qui Iosephi libros, qui "Antiquitates" et '"Contra Apionem"' vocantur, de Graeco in Latinum converterunt), secretarii, qui Acta conciliorum oecu-

menicorum Latine reddiderunt. Ut vero demonstretur similes "errores" in aliis quoque versionibus inveniri, aliquot exempla e textu medici (Caelii Aureliani dico) et ex uno textu IX:i saeculi (Anastasii Bibliothecarii) petita afferuntur.

Deinde explicandum est, quales ""errores'* exemplis lectis (longum enim est omnia enumerare) in hoc lexico notentur. De hac re qui fusius tractari volet,

librum, qui ""Übersetzungstechnische Untersuchungen auf dem Gebiete der christlichen Latinität’” inscribitur, inspiciat (brevior disputatio eius rei in "Das Altertum” ephemeride anno MCMLIX p. 162—171 publici iuris facta est). Qui autem celerrime de "erroribus" doceri desiderabit, sciat tria esse genera. 1) Saepe interpres falsam lectionem in exemplari suo Graeco inventam secutus est. Negari igitur non potest tum "errorem"' quendam

latere, licet in-

terpres non ipse primus erraverit. Interdum vero falsa lectio ei ipsi crimini danda est, velut cum τό te non ideo "'tunc"' vertit, quod exemplar Graecum τότε habuit, sed ideo, quod ipse parvum spatium inter τό et τε intercedens

non observavit. Ex innumeris autem locis, quibus interpres falsa lectione textus Graeci usus est, hic multi afferuntur, plures vero omittuntur (praecipue ii,

quibus textus Graecus non neglegentia scribae, sed cura praepostera correctoris mutatus fuisse videtur). 2) Non nisi admodum raro voci cuidam linguae Graecae semper una eademque vox Latina respondet. Plerumque igitur translatori inter aliquot voces Latinas eligendum erat, ut sensum textus Graeci apte redderet. Tum haud

semel contextu male intellecto erravit, velut cum ὀξύς = *''velox" perperam adiectivo 4.6. ”acutus” reddebatur (talibus locis e.g. "LSJ I/II—IV"' signifi-

10

cat interpretem falso sensum in LSJ s.v. in sectione I vel II allatum pro sensu ib. IV allato elegisse; interdum MG citantur, quod plus quam LSJ ad quaestionem quandam solvendam valuerunt). Sed accidit, ut exempla huius erroris (qui "falsche Bedeutungswahl'' dici potest) incerta sint; vox enim Latina interdum similem sensum accepit (""Bedeutungslehnwort""). Iis autem locis, ubi

interpres falsum sensum elegit, in lexico nostro signum q.e. & antecedit. 3) Si autem interpres syntaxim Graecam

perperam

secutus est (aut partes

orationis haud recte copulavit, signum q.e. $ ponitur. Saepe enim interpres syntaxim Graecam

secutus vel imitatus est, adiectivo aut pronomini

falsum

genus attribuens, falso casu usus, modum verbi textus Graeci retinens cet., interdum sensum alio modo prave interpretabatur. Neglegentiae autem interpretum veterum facile ignoscet, qui in libris virorum doctissimorum nostrae aetatis similia menda viderit (velut O. Gigon in editione Tusculanarum Cice-

ronis Monachi anno MCMLI publici iuris facta p. 269 "dieses. . . Abwenden . Sie. . ." pro "quae declinatio"' scribit, quem errorem in editione secunda correxit ”’es’’ scribens). Interdum autem id, quod primo error fortuitus erat,

deinde in usum communem Latinum abiit, tum praesertim, cum constructio Graeca ab usu Latino non multum abhorrebat ("'partieller Gräzismus’’). Errores huius generis interdum haud facile in lexico afferuntur, velut cum genetivus absolutus aut comparationis textus Graeci genetivo Latino redditur.

Quod autem ad eos locos attinet, qui afferi potuerunt, velim observes e.g. iuncturam 4.6. ". .. aqua.

. . exquo..." (pro"...aqua...exqua.

. .")

non sub voce q.e. "qui", sed sub voce 4.6. "aqua" quaerendam esse, cum fons et origo eius erroris differentia inter genus substantivi Graeci et genus substantivi Latini intercedens sit. Restat ut hic addatur interdum (v. e.g. "dominor"', "insisto", "percutio") complures voces sub una fortuito electa afferri, ut incommodum ex ordine alphabetico oriens evitetur. Velut de omni-

bus fere locis, ubi genus verbi interpreti difficultatem ad sensum textus recte reddendum afferre poterat, sub verbo q.e. ”irrideo’’ disputatur. Id autem incommodum, quod supra memoravi, evitaturus hic indico, sub quibus vocibus errores quidam inveniantur.

A) Genus adiectivi aut pronominis aut participii falsum est. Aa) Est forma masculini generis: aquila, aurum, caelum, certamen, chartula, crux, definitio, divinitas, (ecclesiasticus), edictum, flumen, granum, iudex, labes, lex, (magnitudo), murmur, oratorium, pecco, ratio, regula, saecu-

lum, sepulchrum, stella, templum, temptatio, verbum, vinum. Ab) Generis feminini: affectus, animus, auxilium, capillus, caput, certamen, circuitus, cor, corpus, culmen, desiderium, donum, eremus, error, gaudeo, genus, gladius, gressus, honor, inhabitaculum, iudicium, mandatum, oleaster, orbis, peccatum, poculum, propositus, regnum, sacerdotium, secretarius, sensus, testamentum, torcular, unus, venter.

Ac) Generis neutrius: abominatio, ager, aqua, arbor, bestia, calix, causa, 11

cibus, consuetudo, contemplatio, correctio, creatura, (damnatio), doctrina, donatio, duodecimus, exercitus, factura, falx, funiculum, ignis, imago, infans, littera, multitudo, negotium, operatio, ovis, pars, partus, passer, pas-

sio, pecunia, perfectio, praedicatio, propago, requisitio, res, sanctio, sanguis, sermo, siliqua, species, spiritus, syndica, vacuitas, virtus. B) Casus falsus est. Ba) Nominativus: altitudo, demonstro (sub finem), finis, (flos), (repentinus), voco. Bb) Genetivus: ab, abstineo, ad, adhaereo, adimpleo, adiuvo, adversus (praep.), apprehendo, assumo, audio, aufero, concupisco, contingo, contra, coram, cum, de, deficio, deforis, descendo, desidero, desino, desisto, digno, ex, excido, expello, inseparabilis, intellego, neglego, obtineo, obviam, per,

pro, procedo, propono, propter, suus, tango, tardo, ultra, usque. Bc) Dativus: ad, adeo, adiuvo, adoro, apud, committo, complector, con-

fido, conspuo, contentus, contingo, convenio, deprecor, dico, fidelis, gratia, ignoro, impello, in, increpo, irretio, iudico, misceo, morior, natura, (observo), opto, particeps, persevero, praecipio, procido, prosilio, reus, salio, sensus, sentio, sequor, super, utor. Bd) Accusativus: abscido, ad, aegroto, armo, augeo, aviditas, baptizo, benefacio, conspergo, converto, credo, cum (coni.), diripio, facio, finis, grex, hymnus, ieiuno, in, male, miseratio, modus, nubo, numerus, occursus, percutio, plenitudo, quoniam, rogo, spiritus, spiro, superpono, testimonium, tribulo, ut finale, ut consecutivum, voco — nec non cogito, congrego, pecco, rapio. C) Modus verbi falsus est (aut potius more Graecorum adhibitus est).

Ca) Participium: appareo, arguo, cesso, cognosco, convinco, cum (coni.), deficio, demonstro, disco, erubesco, fatigo, haesito, ignoro, insisto, manifestus, memini, obtempero, praevenio, qui, reprehendo, scio, sentio, sustineo, (uterus), video. Cb) Infinitivus: ad, addo, artus, contingo, dinosco, et, inter, periclitor, priusquam, pro, propter, quod, recedo, ut finale, ut consecutivum. Accusativus cum infinitivo; de, fio, ob, provoco, quatenus, quod, ut finale, ut consecutivum.

Locos, in quibus interpretes coniecturis etymologicis usi sunt, reperies sub vocibus q.s. accessibilis, adversus, caecitas, caput, cingulum, civitas, defloratio, dignus, dulciloquus, edoceo, eremus, eruditus, fulmen, gens, honorifico, importabilis, importunus, insane, iuvenalis, locus, miseratio, munificentia, neglegentia, nuntio, odibilis, portio, respublica, sapio, utilis. Postremo hic addatur voces lemmatum munere fungentes hoc in lexico ex-

tra contextum syntacticum poni (quare e.g. ''v. furiosus" legendum est "vide quod scriptum est sub voce quae est 'furiosus' "").

12

_

Voces Latinae

ab. Hebr. 7,5 VL ap. Aug., De Genesi ad litt. 10,34 mandatum habent a decimis populi: ἐντολὴν ἔχουσιν ἀποδεκατοῦν τὸν λαόν i.e. (Vulg.) mandatum habent decimas sumere a populo. Int. . . . ἀπὸ δεκατῶν τοῦ λαοῦ vertit; Ziegler 80. De "'ab initio'' pro voce q.e. ἀπαρχή v. TLL 7:1,1653,81 sq. — &.

Hist. trip. 6,29,4 a quibus veniunt: Soz. 5,16,3

παρ οἷς Gv ἀφίκωνται i.e. ad

quos veniunt. LSJ A,II,1—B,11,2, W. 226, VG παρά. — ὃ. Interdum "ab" cum genetivo coniungitur (TLL 1,40,33 sq., Szantyr 257). 1) Cum genetivo membri coordinati Luc. 24,27 VL d a Mosen et omnium prophetarum: ἀπὸ Μωυσέως καὶ ἀπὸ πάντων τῶν προφητῶν. VG ἀπό. Ib. 7,21 VL dab infirmitatibus et plagis et iniquorum spirituum: ἀπὸ νόσων καὶ μαστείγων καὶ πονηρῶν πνευμάτων; L. 220. Ib. 12,4 VL dab his qui occidunt corpus, animam autem non possunt occidere neque habentium amplius . . . : ἄπὸ τῶν ἀπο-

κτεννόντων τὸ σῶμα, τὴν δὲ ψυχὴν μὴ δυναμένων ἀποκτεῖναι μηδὲ éxóvtov...;L. 221. Ib. 20,46 VL d a scribis qui volunt ambulare in stolis et amantium salutationes in foro: ἀπὸ τῶν γραμματέων τῶν ϑελόντων περιπατεῖν ἐν στολαῖς καὶ φιλούντων ἀσπασμοὺς ἐν ταῖς ἀγοραῖς. Act. 3,24 VL

ap. Rónsch 442 a Samuel et eorum qui ordine fuerunt: ἀπὸ Σαμουὴλ καὶ τῶν καϑεξῆς. ACO II 2, p. 77,14 ab Alexandrinae ecclesiae episcopo Dioscoro et eorum qui haec sapiunt cum ipso ("Genetivum Graecum a translatore retentum esse cognovit Debouxhtay"', Schwartz). — 2) Cum genetivo appositionis aut participii praesentis Iren. 1,21,5 ego filius a Patre, Patris qui ante fuit, fi-

lius autem in eo qui ante fuit: ἐγὼ υἱὸς ἀπὸ Πατρός, Πατρὸς προόντος, υἱὸς δὲ ἐν τῶ προόντι (codd. παρόντι) i.e. ego sum filius a Patre generatus, Patre qui ante fuit, filius autem in eo tempore, quod ante fuit; L. 221, Rousseau I 1,272 sq. Ib. 1,15,2 a Matre . . . universorum, id est primae Quaternationis:

ἀπὸ τῆς Μητρὸς τῶν ὅλων, τῆς πρώτης Τετράδος;

L. 217. Ib. 1,12,4 a

Christo et Spiritu sancto, eorum qui ad firmamentum Pleromatis emissi sunt:

ὑπὸ τοῦ Χριστοῦ xai τοῦ ἁγίου Πνεύματος «τῶν.

. . προβεβλημένων» L.

221, Rousseau I 1,239. ACO 13, p. 128,14 sq. ab Anastasio . .. εἱ Photio... Nestorio adhaerentibus, et ipsorum quoque presbyterorum habentium nomina: 1 1:7, p. 96,8 sq. παρ΄ 'Avaotaoíou .. . καὶ Φωτίου, συνόντων ...

Νεστορίῳ, xai αὐτῶν δὲ πρεσβυτέρων ἐχόντων ὄνομα. ACO 13, p. 128,6 ἃ sanctis patribus . . . existentium numero trecentorum decem et octo: I 1:7, p. 95,23 sq. παρὰ τῶν ἁγίων πατέρων... ὄντων τὸν ἀριϑμὸν τριακοσίων δέκα καὶ ὀκτώ. — 3) Haec praepositio coniungitur cum infinitivo ACO

13,

13

p. 10,9 sq. (Coll. Cas.) . . . neque intellegitur omnino inexpertus peccato aut certe a posse delinquere: I 1:1, p. 17,10 ἡμοιρηκὸς ἁμαρτίας ἥτοι τοῦ δύνασθαι πλημμελλεῖν. Coll. Tur. neque intellegitur omnino inexpertum peccato aut non posse delinquere. V. autem Szantyr 344. — Vitae patrum 6,3,2 a divitiis: ἀπὸ πλούτου i.c. divites; de graecismo v. Szantyr 71. —Cf. aut.

abicio. Hist. trip. 6,29,12 abiciunt: Soz. 5,16,10 μεταιτεῖ i.e. mendicat. Int. μεταίρει legisse videtur; L. 30, W. 21 (aliter O. Hiltbrunner, Bibliographie der lat. Wortforschung, Berlin-München 1981,29).

abiuro. ACO I 4, p. 55,34 quae . . . abiuravit: I 1:7, p. 69,23 ἐξοικίσασα i.e. (ACOLS, p. 362,34) eliminans. Int. ἐξορκίσασα vertit. ablatio. (&.) I Macch. 11,34 VL L ablationem: ᾿Αφαίρεμα i.e. (VL B) Apherema. Int. hanc vocem nomen urbis esse non vidit. Cf. Astygitones.

abominandus v. retortus abominatio et exsecratio. δ, Matth. 24,15 VL d (similiter ap. Iren. 5,25,2, Orig. XI 1, 78,1 sq., Athanasius, Apol. de fuga 336,64 sq., Vict. Pet. 13,4) cum... videritis abominationem desolationis, quod dictum est per Danielum prophetam, stans in loco sancto: ὅταν... ἴδητε τὸ βδέλυγμα τῆς ἐρημώ-

σεως τὸ ῥηδὲν διὰ Δανιὴλ τοῦ προφήτου ἑστὸς (ν.]. ἑστὼς) ἐν τόπῳ ἁγίῳ. Int. bis genus vocis Graecae retinuit; L. 271, W. 242 sq. Marc. 13,14 VL k cum . . . videritis exsecrationem desolationis . . . stans ubi non oportet: ὅταν ἴδητε τὸ βδέλυγμα τῆς ἐρημώσεως ἑστηκότα (vv.ll. ἑστὼς et ἑστὸς) ὅπου

οὗ δεῖ. abscido et postulo. II Macch. 7,10 VL B cum linguam abscidissent: τὴν γλῶσσαν αἰτηϑδείς i.e. cum linguam eius postulassent. Int. variam lectionem (ἐκτμηϑείς) secutus est. — $ Ib. Vulg. linguam postulatus. Int. syntaxim Graecam retinuit (cf. credo). Cf. percutio (peto), postulatio, postulo. abscondo. Iren. 5,18,1 absconsa: prob. ἀποκεκομμένη i.e. separata. Aut interpres ἀποκεκρυμμένη vertit aut ""abscissa'" legendum est. Rousseau V 1,

285. absque v. consuetudo abstineo. los., C. Ap. 2,126 se valeat abstinere: ἂν ἀνάσχοιτο i.e. valeat sustinere. Int. àv ἀπόσχοιτο legit (ita noster cod.); L. 35 sq. Cf. obtempero.

Iren. 1,2,2 abstentum: ἐπεσχῆσθαι i.e. retentum esse. Int. ἀπεσχῆσθαι legisse videtur; Rousseau I 1,176 (de ἀπ- et ἐπ- cf. attraho). Cf. autem ΤΙ, 1,193,65 sq. — $. Hoc verbum cum genetivo coniungi potest; Szantyr 83. abstraho v. aufero abundo. Orig. X 1,399,13 abundans: σκάζων i.e. claudicans. Int. στάζων

vertit; Früchtel 46. accedo et praeeo. II Macch. 11,10 VL P accedebant: προῆγον i.e. ibant. Int. προσῆγον vertit. Cf. 1) dominor (praecedo), 2) adicio, intendo, offero, postulo, provocatio. Hist. trip. 2,2,4 morum simplicitas tradebatur (v. trado

14

sub irrídeo) accedentibus ad fidei sacramentum:

οἷς τὸ τῶν τρόπων ἁπλοῦν... τιν i.e. qui morum amplecterentur. Int. ACO 13, p. 166,8 Cas.) procedis. Int. cesserit vel pupillas oculos. Int. fortasse

Soz. (Theod.

Lect.)

1,17,6

εἰσηγεῖτο προσίεσθαι τὴν εἰς τὸ ϑεῖον πίσ-

simplicitate permovebantur, ut fidem quae ad deum est προσίεσθαι cum προσιέναι confudit; L. 275, W. 255 sq. (Coll. Tur.) accedes: I 1:2, p. 78,22 προέρχῃ i.e. (Coll. προσέρχῃ vertit. Anastasius Bibliothecarius 26,26 sq. acerexerit: 42,22 sq. ἀνανεύοντα τὰς κόρας i.e. erigentem ἀνανεύνοτα cum ἀνιόντα confudit; Westerbergh 180. —

&. II. Macch. 11,10 VL L, X pr(a)eibant: προῆγον i.e. ibant. LSJ 11,1—11,3. accelero v. praevenio accerso. &. ACO I 5, p. 361,9 accersere: I 1:7, p. 67,28 ἀποκαλεῖν i.e. nominare (cf. ACO 14, p. 53,37 nominari). LSJ 1,1—1I. accessibilis. Hist. trip. 2,23,1 accessibilem: Theod. 1,20,11 ἐφόδιον i.e.

adiumentum.

Int. coniecturam etymologicam

fecit (aut libere vertit); L. 92

sq., W. 71.

accipio. Orig. X

1,226,27 accepit: προσκληϑθέν i.e. ad se vocatum.

Int.

προσληφϑέν vertit. acies et ordo. II Macch. 5,2 VL L,X acies, VL B,M ordines: λόγχας i.e. (VL P) hastas. Interpretes λόχους verterunt. accuso. &. ACO IV 2,174,25 accusantes. V. Schwartz ad loc., LSJ xatnyoρέω I—III. Cf. reus.

actio v. correctio, gratia actus. Iren. 3,11,8 actum:

τάξιν

i.e. ordinationem.

Int. πρᾶξιν

vertit;

Rousseau III 1,285. II Macch. 7,23 VL B,M qui... . omnium inquirit actum:

ὁ... . πάντων ἐξευρὼν γένεσιν i.e. qui omnium originem effecit. Int. variam lectionem (. . . πρᾶξιν, de Bruyne p. XXX) secutus est. De hoc loco sub scrutor fusius tractatur. Cf. Genesis, genitura, nativitas, origo. Orig. X 1,399,24 actus ipsorum: ὕπαρξιν i.e. substantiam. Int. πρᾶξιν legisse videtur; Früchtel 45.

acutus et exacumino; necessarius et negotium. II Macch. 9,7 VL, L,X prae-

cipiens exacuminari negotium: κελεύων ἐποξύνειν τὴν πορείαν i.e. (VL P) iubens festinari iter. Int. variam lectionem (ἀποξύνειν) secutus praeterea τὴν χρείαν legisse videtur. Cf. Vulg. praecipiens adcelerare negotium, VL B praecipiens eius properari necessaria. Cf. negotium. — &. Ps. 13,3 VL ap. Aug.,

De doctr. Christ. 2,18 acuti pedes eorum: ὀξεῖς (i.e. veloces) oi πόδες αὐτῶν. LSJ I/II—IV, L. 105. Cf. autem TLL 1,466,80 sq. et Mittellateinisches Wörterbuch Il,c.

ad. &. 1s. 6,11 VL ap. Iren. 5,34,2 ad non inhabitandum: παρὰ τὸ μὴ κατοἰκεῖσθαι i.e. (Iren. 5,35,1) eo quod non inhabitentur. LSJ (C,D—C,IlI,7, Rousseau V 1,343. VG παρά. — δ. Haec praepositio coniungitur 1) cum dativo substantivi Luc. 2,52 VL d ad deum et ad hominibus: παρὰ ϑεῷ καὶ ἀνϑρώποις. Chron. Alex. Mommsen 124,280 ad Graecis (textus Graecus pe-

15

riit). Incertum est, secutusne sit his duobus locis interpres morem Graecorum, praecipue cum in textu Graeco genetivum inveniamus Ps. 45,10 VL Cas. (cod. 136) usque ad novissimis terrae: μέχρι τῶν περάτων τῆς γῆς. Vide praeterea TLL 1,559,37 sq., J. Svennung, Unters. zu Pall. (Uppsala 1935) 337, J.-O. Tjäder, Die nichtliter. lat. Pap. Italiens I (Lund 1955) 454, II (Stockholm 1982) 348, L. 237. — 2) cum genetivo substantivi Dan. 7,25 VL ap. Iren. 5,25,3 usque ad tempus temporum et dimidium tempus: ἕως καιροῦ, καιρῶν

καὶ ἡμίσους καιροῦ i.e. usque ad tempus, tempora, dimidium tempus. Int. καιρῶν a καιροῦ pendere putabat; Rousseau V 1,323. Quod ap. L. 220 sq. de Gen. 7,23 dicitur falsum est, nam genetivi a "pecudem" pendent. — 3) cum gerundio. Iren. 2,13,3 ad loquendum eos: prob. πρὸς τὸ λαλεῖν αὐτούς i.e.

ut loquantur. VG xpóc. De subiecto in accus. posito v. L. 229, E. Wistrand, Eranos 65/1967,71, Rousseau II 1,240. Sed accusativus obiectum est Luc. 5,17 Vulg. ad sanandum eos: εἰς τὸ ἰᾶσθαι αὐτόν (v.l. αὑτούς). Cf. VG elc, Szantyr 372. — 4) cum infinitivo (TLL

1,559,61 sq.) ACO

I2, p. 101,35 sq.

ad...rectae fidei membra coaptare. I 1:4, p. 3,22 sq. εἰς τὸ τὰ... τῆς Ópϑοδόξου πίστεως μέλη συναρμόσαι. V. autem Szantyr 344. Similis locutio (ACO I 2, p. 103,39 sq.) sub et affertur. Locutio autem praepositionem et substantivum continens pro substantivo valet Marc. 2,2 Vulg. ita ut non caperet neque ad ianuam: ὦστε μηκέτι χωρεῖν μηδὲ tà πρὸς τὴν ϑύραν i.e. (VL C) ita ut non caperet eos introitus ianuae. Similem ei graecismum invenies ap.

Ovidium, Met. 1,20 sine pondere (P. Ovidius Naso, Metamorphosen, Kommentar von Franz Bómer, Buch I— III, Heidelberg 1969, 24). Adam. ACO I 5, p. 25,15 secundus Adam: I 1:7, p. 99,18

δεύτερος

&vÓponoc (v.l. . . . ἀδάμ). Cf. ACOIG, p. 131,25 et I 5, p. 99,11 secundus homo. Cf. caelum.

adamplio. Ioh. 13,18 VL eadampliavit super me: ἐπῆρεν (v.l. ἐπῆρκεν) ἐπ᾿ ἐμὲ τὴν πτέρναν αὐτοῦ i.e. (Vulg.) levavit contra me calcaneum

suum.

V.

TLL 1,568,1 sq.; addendum est Ps. 40,10 Sept. legi ἐμεγάλυνεν ἐπ᾽ ἐμὲ πτερνισμόν et interpretem nostrum sine dubio ἐμεγάλυνεν ἐπ᾽ ἐμέ vertisse. additamentum, augmentum; extendo. &. II Macch. 9,11 Vulg. divina admonitus plaga per momenta singula doloribus suis augmenta capientibus, VL P divino verbere per momenta sentiens doloris additamenta: ϑείᾳ μάστιγι κατὰ στιγμὴν ἐπιτεινόμενος ταῖς ἀλγηδόσιν i.e. (VL B) divini . ... flagelli

doloribus omni hora sine intermissione tenebatur (ἐπιτείνομαι

=

crucior).

LSJ 1,2,c—11,1, Ib. VL L divina plaga paulatim doloribus extensus. LSJ 1,2,4---11,1. Cf. extendo. addo, adicio, appono. &. Gen. 4,2 VL ap. Ambros., De Cain et Abel 1,2 adiecit parere: προσέϑηκεν τεκεῖν i.e. rursus peperit. LSJ A,III,1—A,II11,5. TLL 1,674,30 sq. Ib. ap. Aug., Locut. in Hept. 1,12 adposuit parere. V. prae-

terea Blaise 8, TLL 2,303,10 sq., Hoppe, Glotta 26/1938,142. Cf. adicio, postulo. Luc. 20,11 VL c, ff, i,l,g,r' addidit alterum mittere servum: προσέϑηκε

16

ἕτερον πέμψαι δοῦλον i.e. denuo alium servum misit. Int. locutionem Graecam imitatus est (cf. TLL 1,587,38 sq., ubi de hoc loco aliter disputatur). adeo (verbum). $. Hist. trip. 3,7,7 pergenti. . . mihiad...civitatem.....

nos adiit: Soz. 2,28,5 ἐπιβαίνοντι μοί... προσῆλϑεν. Int. dativo participii retento "nos" (i.e. imperatorem et comites eius) addidit; L. 234, W. 19 et 225 sq. Cf. animadverto. Orig. X 1, 90,18 adeuntibus sibi: τοὺς προσιόντας

αὐτῷ i.e. (Klostermann L codicem secutus) adeuntibus se. Int. dativum retinuit. Huc vix trahendus est locus in TLL 1,627,7 sq. allatus, nam ibi "'adest"' scribendum videtur. De ACO 14, p. 96,10 "adeuntes" v. felix.

adhaereo. $. Hebr. 6,9 VL Freis. adhaerentia salutis: ἐχόμενα σωτηρίας i.e. (Vulg.) viciniora saluti. Int. genetivum retinuit; Ziegler 81. VG ἔχω. adhuc et insuper. II Macch. 3,1 Vulg. cum sancta civitas habitaretur in omni pace, leges etiam adhuc optime custodirentur: τῆς ἁγίας πόλεως katοἰκουμένης μετὰ πάσης εἰρήνης καὶ τῶν νόμων ὅτι μάλιστα συντηρουμένων i.e. cum . . . leges quam optime custodirentur. Int. ἔτι (ita plurimi codd.) legit. VG ὅτι; crementum. Ib. 3,18 VL L adhuc etiam (VL B insuper

etiam) de domibus congregati prosiluerunt: oi δὲ ἐκ τῶν οἰκιῶν ἀγεληδὸν ἐξεπήδων i.e. qui autem in domibus erant inde congregati prosiluerunt. Interpretes ἔτι τε (cf. ἔτι variam lectionem pro οἱ δέ) verterunt. Cf. de Bryune p.

XLVI. VG δέ, ὁ; crementum, quod. adicio. Ios., C. Ap. 1,288 adiciens: προϑείς i.e. primum ponens. Int. 1pocϑείς (ita noster cod.) legit; L. 49. Cf. 1) addo, 2) accedo, 3) dono. Mut. 28 (419,23 sq.) super quod habemus adicietur nobis: Chrys. 202,17 τότε ἡμῶν προστήσεται i.e. tum nos proteget. Int. . . . ἡμῖν προσϑήσεται vertisse videtur; Wilhelmsson 75. Ios., C. Ap. 1,236 adiecisse: προορώμενον i.e. praevidentem. Int. προσϑέμενον vertit; L. 55. ACO 113, p. 508,7 adicimus: II 1, p. 420,5 ἀποσώσομεν i.e. memoria tenebimus. Int. ἀποδώσομεν vertit. adimpleo, impleo, repleo, suppleo. Hist. trip. 7,21,5 adimpleri: Socr. 4,8,8 ἐκληφϑῆναι i.e. explicari. Int. ἐμπλησθῆναι vertisse videtur; W. 47. — &. Iren. 3,1,1 de omnibus adimpleti sunt: prob. περὶ πάντων πληροφορηϑέντες i.e. de omnibus rebus plenam scientiam habentes. MG "ganz erfüllen" —(P.) "sicher wissen", Rousseau III 1, 213 sq. Gen. 17,2 VL ap. Aug., De civ. dei 16,26 implebo te valde: πληϑυνῶ σε σφόδρα i.e. multiplicabo te valde. MG 1 "füllen", "vermehren, vergróssen, wachsen lassen’’, E. Löfstedt, Coniectanea (Uppsala 1950) 19, Szantyr 35. Gen. 3,16 VL ap. Ambrosiastrum, Quaest. veteris et novi testamenti 127,28 replens replebo maerores tuos: πληϑύνων πληϑυνῶ τὰς λύπας cov i.e. multiplicans multiplicabo maerores tuos (cf. Gen. 17,2 VL ap. Hier., Adv. Pelag. 3,12 et Gen. 22,17 VL ap. Aug., Sermones 544,129, Ep. Iudae 2 Vulg., TLL 1,686,73 sq., 7:1, 638,23 sq.). Luc.

7,1 Vulg. cum . . . implesset omnia verba sua in aures plebis: ἐπειδὴ ἐπλήρωσεν πάντα tà ῥήματα αὐτοῦ εἰς τὰς ἀκοὰς τοῦ λαοῦ i.e. cum haec omnia

usque ad finem

populo

dixisset. LSJ

I—(11,5—6);

Löfstedt,

Coniect.

19, 17

Szantyr 35. ACO 11 3, p. 140,10 sq. suppletis depositionibus: II 1, p. 156,13 sq. μετὰ τὸ... πληρωϑῆναι τὰς καταϑέσεις i.e. (ACO II 2, p. 60,28) postquam... . finitae sunt prosecutiones. LSJ 1II,3— II1,6, Blaise 2. Passio apostolorum Petri et Pauli (Acta apostolorum apocrypha, Lipsius-Bonnet I) 151,4 ab Hierusalem usque Illiricum replevi verbum pacis: ... πεπλήρωκα τὸν λόγον τῆς εἰρήνης i.e. sparsi nuntium pacis. Löfstedt, Coniect. 20. — $. Haec verba interdum cum genetivo coniunguntur. De "impleo" v. TLL 7:1,629,14, de "expleo"' TLL 5:2,1714,43 sq. et Szantyr 82 (ubi Plaut., Poen. 701 et Verg., Aen. 2,587 frustra afferuntur). Matth. 22,10 Vulg. impletae (VL d, ff' repletae) sunt nuptiae discumbentium: ἐπλήσθη ὁ γάμος τῶν ávaκειμένων. Int. genetivum retinuit; E. Wistrand, Miscellanea Propertiana (Göteborg 1977) 76 sq. (cf. Gnomon 1964, 596). Prov. 3,10 VL ap. Cassian., Conl. 21,2 ut inpleantur horrea tua abundantiae tritici: ἵνα πίμπληται τὰ ταμίξιά σου πλησμονῆς σίτου. Lev. 16,12 VL Lugd. implebit manum odoraminum: πλήσει τὰς χεῖρας θυμιάματος. Herm., Vulg. Mand. 12,5,3 cum implevit amphoras . . . vini: . . . γεμίσῃ οἴνου. ACO I 5, p. 129,9 suum sensum apostolicae et evangelicae traditionis implentes: I 1:7, p. 48,23 sq. τῆς

ἀποστολικῆς

καὶ

εὐαγγελικῆς

παραδόσεως

τὸν

οἰκεῖον

ἐμπλήσαντες

νοῦν. Is. 27,6 VL ap. Iren. 4,4,1 floriet Israel et fructus (CV, fructu A, Ο,

edd.) eius adimplebitur universa terra: ἐξανθήσει ᾿Ισραὴλ xai πλησθήσεται ἡ οἰκουμένη τοῦ καρποῦ αὐτοῦ. Int. genetivum retinuisse videtur; Lundstróm, Stud. regni Sueciae adinventio adiuvo. &.

123 sq. et Opuscula Romana vol. VII, ed. institutum Romanum (Lund 1969) 74 sq. v. haeresis, adipiscor v. munificentia ACO I 5, p. 367,14 quasi zelo fidei nos adiuturus: I 1:3, p. 66,1

sq. ὥσπερ ἀμυνόμενος ἡμᾶς ἐπὶ τῷ ὑπὲρ τῆς πίστεως ζήλῳ i.e. quasi se adversus nos defendens de zelo pro fide adhibito. Cf. ACO I 3, p. 175,13 sq. tamquam ulturus in nobis super zelo pro fide. LSJ A,I,1,b — B,I,1,b (cf. ib. ID. — $. Hoc verbum coniungitur 1) cum genetivo Luc. 1,54 VL d adiuabit

Israhel pueri sui: ἀντελάβετο ᾿Ισραὴλ παιδὸς αὐτοῦ. TLL

1,718,78 sq., L.

226. — 2) cum dativo Ps. 39,14 VL Veron. ad adiuvandum mihi: εἰς τὸ Bonθϑῆσαί μοι. TLL 1,718,72 sq. Ps. 69,2 VL ap. Cassian, Conl. 10,10,2 ad adiu-

vandum mihi: εἰς τὸ βοηϑῆσαί μοι (v.1. εἰς τὴν βοήϑειάν μου). De locutione 4.6. "'adiuvo alicui" v. L. 235, Szantyr 89. admiratio, admiror; collaudo; miraculum. Sap. 17,3 VL-Vulg. cum admiratione nimia: ἰνδάλμασιν i.e. formidinibus. Int. ἐν θαύμασιν vertisse videtur; F. Feldmann, Textkr. Materialien zum Buch der Weisheit (Freib. im Br. 1902) 76. Mut. 11 (313,6) miracula: Chrys. 92,55 τὰ ϑύματα i.e. sacrificia. Int. tà ϑαύματα vertit; L. 36. Cf. fluctus. Ib. 18 (355,51) quod Petrum fecit operari miracula: Chrys. 138,36 τὸ τὸν Πέτρον ποιῆσαν ϑαυμαστόν i.e. quod Petrum admirabilem reddidit. Int. fortasse ... ποιῆσαν ποιῆσαι ϑαυμαστά vertit; L. 47 sq. II Macch. 4,22 VL L,X admiratus: ἀποδεχϑείς

18

i.e. (VL P) exceptus. Int. variam lectionem (ϑαυμασθϑείς) secutus est. admonitio. Orig. X 1, p. 550,4 sq. cum decenti admonitione scripturae: μετὰ τοῦ πρέποντος νοῦ τῇ dein γραφῇ i.e. cum animo sacrae scripturae convenienti. Int. .. . νουϑετήματος. .. vertit; Früchtel 45. VG 6. Cf. 1)

non, sponte, 2) divinitas. adoptio et adoptive; appositio et appositive. &. ACO 12, p. 54,30 per adoptionem: I 1:7, p. 90,41 ϑέσει i.e. per conventum arbitrarium. LSJ IH— V,3. Ib. 1. 32 adoptive. In eodem contextu ACO I3, p. 69,13 (Coll. Tur.) per adoptionem: I 1:2, p. 40,24 ϑέσει. Sed Coll. Cas. ibi "per appositionem’’ habet. Int. eum sensum in mente habuisse videtur, quem ap. LSJ s.v. τίϑημι B,I,1 invenimus (cf. Blaise appono 4). ACO 13, p. 123,9 (Coll. Cas.) per appositionem, (Coll. Tur.) per adoptionem. ACO 11 3, p. 205,12 appositione: I 1:7 p. 90,41 θέσει. ACO 13, p. 123,11 (Coll. Cas.) appositive, (Coll. Tur.) adoptive: I 1:2, p. 40,26 ϑέσει. Recte scriptum est ACO I 5, p. 328,26 positione: I 1:2, p. 40,24 ϑέσει (Blaise 4) et ACO I 5, p. 91,8 putatione (Blaise II, 2). — Aliter ACO 12, p. 57,18 adoptionem: I 1:2, p. 44,6 υἱοϑεσίας. Cf. Blaise adoptio 3. De "adoptione"! Christi loquitur Iren. 4,20,5 (cf. Reallexikon für Antike und Christentum I, Stuttgart 1950, 105). Cf. gens(natio). adopto v. irrideo

adoro. Hoc verbum cum dativo coniungi potest (TLL 1,819,83 sq., Hoppe, Glotta 26/1938,142, Szantyr 89, L. 235 sq.). Matth. 2,2 VL d adorare ei: προσκυνῆσαι αὐτῷ (ea versio Latina dativum habet Matth. 2,8, 2,11, 9,18, 14,33, 15,25; Ioh. 4,21, 4,23). Gen. 24,26 VL ap. Aug., Locut. in Hept. 1,82 adoravit domino: προσεκύνησεν κυρίῳ (cf. I Reg. 2,36 VL ap. Aug., Deciv. dei 17,5). Exod. 23,24 VL Ottob. non adorabis diis illorum: ob προσκυνήσεις toic ϑεοῖς αὐτῶν. Ps. 65,4 VL ap. Hil., In Ps. 65,8 adorent tibi: tpookuvnσάτωσάν cot, Ep. Hier. 5 VL ap. Firm. Mat., De errore prof. rel. 28,4 tibi . . . adorare: σοι... προσκυνεῖν. Rufinus, Greg. Naz., Orat. 6,7,2 idolis adorantes: εἰδώλοις ϑρησκεύοντες. adulatio. II Macch. 12,24 VL P cum adulatione magna: μετὰ πολλῆς γοητείας i.e. cum multis precibus. Int. variam lectionem (. . . γονυπετίας)

secutus est. adunatio. &. Scotus Eriugena, Nom. div. 7 (Migne, P.L. 122,1155A) adu-

nationi: ἁρμόσει i.e. assimilabit. Int. formam verbi pro forma substantivi accepit; L. 74. Cf. furor. advenio. Iren. 1,3,3 advenisse Xt» : ἀνελύϑη

ἄν i.e. dissolutus esset. Int.

ἀνῆλθε ἄν (aut ἀνεληλύϑει ἄν ?) vertisse videtur; L. 48 sq., Rousseau I 1,185. adventus. II Macch. 14,17 Vulg. repentino adventu: διὰ τὴν αἰφνίδιον... ἀφασίαν i.e. (VL P) propter inopinatum . . . silentium. Int. . . . ἄφιξιν vertit. Cf. silentium. adversus (adi.). Hist. trip. 1,9,1 quaecumque adversa putarent: Soz. 1,7,5 ἅπερ ἂν ἐγχειρῶσιν i.e. quaecumque suscipiunt. Int. falsa coniectura etymo-

19

logica usus hoc verbum cum χείρων comparativo coniunxisse videtur; paulo

aliter Szymanski 233 et W. 51. Cf. tracto. adversus (praep). et excito. &. Hist. trip. 5,3,1 excitans . . . adversus ecclesias: Socr. 2,38,3 κατὰ τῶν ἐκκλησιῶν προβαλλόμενος i.e. ecclesiis imponens. MG I,1,a,8—11,3, vide W. 152. VG κατά. advocatio, advoco, exhortatio, postulatio, preces, rogo. &. Luc. 6,24 VL ap. Tert., Adv. Marc. 4,15 recepistis advocationem vestram: ἀπέχετε τὴν zapakAncíav (i.c. consolationem) ὑμῶν. LSJ I—III, TLL 1,890, 78 sq., Blaise 3. Is. 66,13 VL ap. Iren. 5,15,1 ego vos advocabo et in Hierusalem ad-

vocabimini: ἐγὼ παρακαλέσω ὑμᾶς xal ἐν ᾿Ιερουσαλὴμ παρακληϑήσεσθε i.e. (Vulg.) ego consolabor vos et in H. consolabimini. TLL 1,894,36 sq., Blaise 3, L. 162 sq. Iren. 3,9,3 advocabat . . . omnes homines plangentes: prob. παρεκάλει πάντας τοὺς πενθοῦντας i.e. consolabatur . . . LSJ II— III, Rousseau III 1, 268. Gen. 50,21 VL cod. 100 rogavit eos: παρεκάλεσεν αὐτούς i.e. eos consolatus est. LSJ II,3—1II. Luc. 2,25 VL a expectans exorationem Israhel, VL eexpectans praecem Isdrahel: προσδεχόμενος παράκλησιν τοῦ Ἰσραήλ i.e. (Vulg.) expectans consolationem Israhel et ib. 6,24 VL e consecuti estis postulationem vestram: ἀπέχετε τὴν παράκλησιν ὑμῶν i.c. (Vulg.) habetis consolationem vestram. Bauer 2—3. TLL 5:2,1443,25 sq., postulatio, rogo. sedificatio, aedifico, dispono. Orig. X 1, 357,15 aedificationem introdu-

centes: εὐδοκοῦντες i.e. contenti. Int. οἰκοδομοῦντες vertit; Früchtel 45. I Timoth. 1,4 Vulg. aedificationem dei quae est in fide: οἰκονομίαν ϑεοῦ τὴν ἐν πίστει i.e. dispensationem dei ... (sed Bauer 3 "Heilserziehung"', cf. Blaise aedificatio 1 et TLL 1,917,80 sq.). Int. variam lectionem (οἰκοδομήν = οἰκοδομίαν) explicandi causa factam secutus est. Hist. trip. 9,14,16 aedificari: Theod. 5,9,15 οἰκονομεῖσθαι i.e. administrari. Int. οἰκοδομεῖσθαι vertit; L. 29, W. 22. Errorem inversum invenies ACO II 3, p. 437,14 (versio antiqua) disponere: II 1, p. 353,3 οἰκοδομεῖν i.e. (Rusticus) aedificare. aegroto. δ. ACO II 3, p. 143, 15 aegrotare eum haereticorum passiones (in

altera versione "'. . . passione"): II 1, p. 159,18 νοσεῖν αὐτὸν τὰ τῶν aiρετικῶν πάϑη. De accusativo cf. Szantyr 39 sq. Ablativum vero invenies loco gemello, ACO I1 3, p. 145,18 haeretica eum aegrotare perfidia: II 1, p. 160,36

sq. νοσεῖν αὐτὸν τὰ τῶν αἱρετικῶν πάθη. aemulatio. &. Phil. 3,6 Vulg. secundum aemulationem persequens ecclesiam dei: κατὰ ζῆλος διώκων τὴν ἐκκλησίαν θεοῦ i.e. cum fervore. . . LSJ 1,3—1,4. Licet enim vox q.e. "'aemulatio'' apud scriptores ecclesiasticos interdum "fervorem" significet (TLL 1,972,61 sq., Blaise 2), fons et origo eius usus vox Graeca q.e. ζῆλος fuisse videtur. aemulor. 1 Macch. 2,24 VL L vidit Matthatias et aemulatus est . . . et ad-

currens interfecit eum ad aram: εἶδε Ματταϑίας καὶ ἐζήλωσεν... Cf. TLL 1,976,8 sq., contendo, importunus, quaero, zelo.

20

aequanimiter v. apprehendo aequo. Anastasius Bibliothecarius 28,9 sq. aequa passiones: Theod. Stud. 43,7 sq. olawv (i.e. sustinens) tà πάϑη. Int. ἴσου... vertit; Westerbergh 168 sq. Cf. 1) alienus, offero, sentio, 2) cognosco. aestimatio. Iren. 1,15,4 ab aestimatione (edd. cum Feuardentio ''a Cadmo se"): ἀπὸ Κάδμου. Int. áz' εἰκασμοῦ vertisse videtur; L. 39 sq. Cf. 1) ab, 2) Astygitones. aestimo. Ios., C. Ap. 2,120 aestimabatur: ὥχετο i.e. inde abiit. Int. feto legens (brevi ante οἶμαι scriptum est) ei formae sensum passivum attribuit; L.

232. Cf. domus. affectus. $. Theod. Mops., In ep. ad Thess. Swete 2,15,18 sq. suum affectum, quam (C, corr. quem) . . . : prob. τὴν διάθεσιν, ἣν. .. ; L. 242. ager, campus, incertus, praedium. &. ACO 13, p. 157,25 in incerto nascitur

praedio: I 1:2, p. 85,33 ἐν ἀδήλῳ τίκτεται χωρίῳ i.e. in obscura urbe natus est. LSJ χωρίον 3—1, ἄδηλος II,b—I. — δ. Ioh. 4,5 VL a,d,l,qiuxta agrum, quod dedit . . . Iacob. . . filio suo: πλησίον τοῦ χωρίου, ὃ ἔδωκεν . . . Int. genus vocis Graecae retinuit; L. 260. (Aliter Cassiodorus, Variae 8,28,1 agellum (acc.), quod Fabricula nominatur; v. À. Fridh, Contributions à la critique et à l'interprétation des Variae de Cassiodore, Góteborg 1968,43.) Cf. praedium. Apoc. Esrae, Visio 4,1, Violet 270 profectus sum . . . in campum, quod (v.l. qui) vocatur Ardat: prob... . πεδίον, ὃ... . L. 260 (cf. autem locum Cassiodori). Cf. puer. agnosco et considero. Hist. trip. 1,14,7 agnoscentes: Theod. 1,4,5 ἐπιστήσαντες i.e. impedientes. Int. ἐφισϑάναι et ἐπίστασθαι confudit; W. 61. Cf. assisto, credo, insurgo, nosco. Il Macch. 9,4 VL L iter considerare: κατ-

ανύειν τὴν πορείαν i.e. (VL M) festinanter viam facere. Int. κατανοεῖν... vertit. Cf. VL B festinanter iter facere et viam agnoscere. Int. et κατανύειν et κατανοεῖν vertit. Cf. cognosco. 8εο, facio, incipio, perficio. II Macch. 15,2 VL L ne ita. . . barbare perfeceris, VL P nequaquam ita . . . barbare perfeceris, VL X noli tam . . . barbare facere, Vulg. ne ita. . . barbare feceris, VL B noli sic. . . barbare haec

incipere: μηδαμῶς οὕτως... βαρβάρως ἀπολέσῃ i.e. noli ita barbare homines occidere. Interpretes variam lecitonem (. . . ἀποτελέσῃς) secuti sunt. Cf. incipio (perdo). — ἃ. Mut. 28 (413,34) bene agere: Chrys. 197,14 εὖ πράττειν i.e. rem bene gerere (— fortunatos esse). De hac locutione v. Szantyr 295. — $. ACO 13, p. 175,1 multum agentem placare Christum: I 1:3, p. 65,21 sq. περὶ πολλοῦ ποιουμένην θεραπεύειν... Χριστόν i.e. magni facientem . . .

Int. aut sententiam libere transtulit aut non intellexit περὶ πολλοῦ hic idem valere atque genetivum pretii. VG περί, πολύς; facio, gratia. alacriter. Hist. trip. 1,7,1 alacriter agebant: Soz. 1,6,1 καταϑυμίως £πραττον i.e. rem bene gerebant. Int. fortasse καταθυμίως cum εὐθύμως (W. 63) aut potius προϑύμως (CGL 2,417,62) confudit.

21

aleator. ἃ. ACO

13, p. 38,31 congregat quosdam aleatores et desperatos: I

1:1, p. 98,30 συλλέγει τινὰς ἀγύρτας (i.e. vagos homines) καὶ ἀπεγνωσμένους. LSJ II ("a throw of the dice") — 1,2.

ales v. aquila, alienigena v. nuntio alienus. ACO I 4, p. 30,33 quae a cunctis imperium vestrum faciet aliena: I 1:5, p. 14,16 sq. ἃ παρὰ πάντων τὸ ὑμέτερον εἴσεται κράτος i.e. quae ab omnibus vestra maiestas sciet. Int. οἴσεται legisse videtur (LSJ φέρω VD. VG

£50; aequo, offero, sentio. aliquando v. modus, aliquis v. parum

aliter. ACO 13, p. 7,26 aliter (omittitur in i,g) sed sicut: I 1:1, p. 14,21 ἀλλ᾽ ὡς i.e. sed sicut. Int. per dittographiam ἄλλως ἀλλ΄ὡς legebat. Cf. alius, male, sed. ACO 13, p. 159,24 sq. (Coll. Cas.) aliter (Coll. Tur. altera) autem etiam: I 1:2, p. 87,35 ἄλλοτε δὲ καί i.e. alio autem tempore etiam. Int.

ἄλλως δὲ καί vertit (cf. W&AAQG τε δὲ kai). VG ἀλλά, ὡς. alius. Hist. trip. 2,7,4 porro alii episcopi: Theod. 1,8,9 ἀλλ΄οἱ ἐπίσκοποι. Int. propter dittographiam ἀλλ΄ ἄλλοι... legisse videtur; L. 37 sq., W. 25. VG ἀλλά, ἄλλος, ὁ. Ib. 8,1,105 alium: Soz. 6,34,3 ᾿Αλᾶν (nom. propr.); W.

41 sq. Ios., C. Ap. 2,159 aliis: τοῖς λαοῖς. Int. variam lectionem (τοῖς ἄλλοις) secutus est; L. 53. Cf. populus. ACO I 2, p. 20,13 medemini infirmatibus aliorum: 1 1:1, p. 89,15 ϑεραπεύσητε τὰς ἀλλήλων (int. ἄλλων) ἀσϑενείας. altercatio et dubitatio. (&). ACO I 2, p. 102,4 altercationis: I 1:4, p. 4,3 ἀμφιβολίας i.e. (ACO I3, p. 183,33) dubitationis. Int. aut variam lectionem (ἀντιλογίας) secutus est aut falsum sensum vocis q.e. ἀμφιβολία elegit. Con-

stat voces q.s. ἀμφιβολία et ἀμφισβήτησις non solum "Zweifel, Zweideutigkeit", sed etiam "Zwist, Zerwürfnis" significare (MG ἀμφιβολία 1,b—2, ἀμφισβήτησις sine divisione). Legimus ACO 13, p. 183,31 deponatis quae inter vos sunt inimicitias et dubitationem: I 1:4, p. 4,1 ἀποϑέσϑθαι τὴν μεταξὺ ὑμῶν δυσχέρειαν καὶ ἀμφισβήτησιν, sed pro "dubitationem" scribendum erat "discordiam". Eundem errorem invenimus ACO I 3, p. 183,33 nulla re-

linquetur dubitationis occasio: 1 1:4, p. 4,3 οὐδὲ μία περιλειφϑήσεται ἀμφιβολίας ἀφορμή. Is locus I 2, p. 102,3 "nulla residebit altercationis occasio" vertitur. Int. ibi aut, id quod Schwartz asseverat, variam lectionem (ἀντιλογίας) secutus est aut falsum sensum vocis Graecae elegit. Cf. conten-

tio. altitudo. Orig. X 1, 563,20 sq. altitudo illa malitiae, mons ille satanas: tó βαρὺ τῆς κακίας ὄρος, ὁ σατανάς i.e. gravis ille mons malitiae, satanas. Int. βαϑύ pro βαρύ legens ὄρος ad ὁ σατανάς rettulit. Früchtel 51. Cf. vastus. — $. Ios., Ant. 1,116 altitudo: ὕψος (accus.). Int. accus. pro nomin. accepit; Blatt ad loc., cf. L. 226 sq. Ap. Iren. 2,24,3 Rousseau (II 1, 291) auctore nominativi q.s. "longitudo"', "latitudo"', "altitudo"' bis pro accusativis textus Graeci positi sunt, sed genetivo 4.6. "eius" apposito ea explanatio incerta

esse videtur. 22

amens, defectus, demens. Il Macch. 14,45 (46) VL B stetit super quandam petram demens, VL M... amens, VL P stans in quadam petra defectus prorsus: στὰς ἐπί τινος πέτρας ἀπορρῶγος i.e. (Vulg.) stans super petram quandam praeruptam. Interpretes ἀπερρωγώς vertisse videntur.

an v. aut animadverto. Mut. 19 (357,67) animadvertamus: Chrys. 141,4 προσερχώμεϑα i.e. accedamus. Int. προσεχώμεϑα vertit; L. 44. Cf. adeo. anmimus. $. Cic., Tim. 27 animus... . se ipsa conversans: Plato, Tim. 37 a αὐτὴ (sc. ἡ ψυχὴ) ἀνακυκλουμένη προς αὐτήν. Int. formam feminini generis retinuit. Cf. benignus (bonus), magnanimitas. annuntiatio. ACO I 3, p. 5,12 (Coll. Cas.) annuntiationem: I 1:1, p. 12,6 ἐπαγγελίαν i.e. (Coll. Tur.) promissionem. Int. variam lectionem (ἀπαγγε-

λίαν) secutus est. annus et pluvia. I Macch. 10,41 Vulg. annis: ἔθνεσιν i.e. (VL L) nationibus. Int. variam lectionem (ἔτεσιν) secutus est. Cf. gens. Ios., Ant. 3,27 pluviarum: τοῦ ἕτους i.e. anni. Int. variam lectionem (τοῦ ὑετοῦ) secutus est. ante et primus. Orig. X 1, 457,8 a pueritia ante aetatem: ἐκ παίδων καὶ πρώτης ἡλικίας i.e. a pueritia et prima aetate. Int. . . πρὸ tfc . . . vertit; Früchtel 45. VG ἐξ. Error inversus invenitur p. 213,27 sq. exponentes in primis quod ait: ἐπιστήσαντες τοῖς πρὸ TOO”... ." i.e. attendentes ea quae ante 7... ." dicta sunt. Int... . τοῖς πρώτοις .. . vertit. Cf. pro. Alio modo "ante" ex πρῶτος ortum est II Macch. 14,4 VL M venit ad regem . . . quasi ante omnes honorans eum anno quinquagesimo et centesimo: ἥκει πρὸς τὸν βασιλέα... ὡς πρώτῳ καὶ ἑκατοστῷ καὶ πεντηκοστῷ ἔτει i.e. venit ad regem fere (!) anno centesimo quinquagesimo primo. Quod hic in M legimus, ortum est a B versione. Illic scriptum est "venit ad regem . . . quasi primus centesimo et quinquagesimo anno"'. Ergo int. πρῶτος vertit. Cf. magnus,

mane. antea v. prior, anticipo v. praevenio Antiochenus, Antiochia; nequitia; nobilis. Hist. trip. 5,32,4 Antiocheni: Theod. 2,47,7 ἄντικρυς i.e. coram. Int. ᾿Αντιοχέως vertit; W. 36. Ib. 5,37,2

in Antiochia: Soz. 4,25,2 εἰς ἀπέχϑειαν i.e. in inimicitias. Int. . . . 'Avtióχειαν vertit; L. 56 sq., W. 35. Cf. Astygitones. los., C. Ap. 2,32 nequitiam:

ἀπέχϑειαν i.e. odium. Haec versio haud ita mala est (aliter L. 68), nam ACO I1 3, p. 175,19 nequitia pro ἀδικία occurit et ap. MG legimus ἀδικία cum multa tum "Feindseligkeit" et ἀπέχϑεια cum multa tum "feindselige Gesinnung" significare. I Macch. 10,1 VL L Alexander Antiochiae nobilis: ᾿Αλέξανδρος ὁ tob 'Avtióxov ᾿Επιφανής i.e. Alexander Epiphanes, Antiochi filius (Vulg. Alexander Antiochi filius qui cognominatur Nobilis). Int. non intellegens ᾿Ἐπιφανής cognomen esse regem non nisi una in urbe famosum fuisse videtur putavisse.

antiquus et provincialis. Iren. 1,11,1 antiquas in suum characterem doc23

trinas transferens: τὰς ἀρχὰς εἰς ἴδιον χαρακτῆρα διδασκαλείου μεϑαρμόσας i.e. principia (sectae gnosticae) in proprium characterem doctrinae transferens. Int. τὰς ἀρχαίας... vertit; Rousseau I 1, 229 sq. VG ἀρχή; usque. Ios., C. Ap. 1,31 per antiquam lineam: ἐκ τῶν ἀρχείων i.e. e tabulariis. Int.

. . . ἀρχαίων (ita noster cod.) legit; L. 26. Idem error invenitur ib.

1,35 ex antiquis litteris . . . nova conficiunt: καινὰ... ἐκ τῶν ἀρχείων γράμματα συνίστανται i.e. archivis usi novos libros conscribunt. Int. . .. τῶν ἀρχαίων γραμμάτων

(ita noster cod.) legit. Hist. trip. 1,12,12 antiquam ec-

clesiam: Theod. 1,3,1 τὴν ἐν τῇ Παλαιᾷ.

.. ἐκκλησίαν i.e. ecclesiam urbis,

cui nomen erat Palaia; Szymanski 237, W. 124. Cf. 1) olim; 2) Astygitones. Ib. 9,14,3 memoriam servat antiquam: Theod. 5,9,2 EvavAov.. . φυλάττων

τὴν μνήμην i.e. recenti servans memoria. De hac versione libera aut falsa v. L. 38. ACO

12, p. 64,32

= 13, p. 81,32 (Coll. Tur.) provincialis auctoritatis

virtute: I 1:2, p. 57,17 τῆς ἀρχαίας αὐθεντίας τῇ δυνάμει i.e. (Coll. Cas.) antiquae auctoritatis virtute. Int. τῆς érapxeíac . . . legisse videtur. Sed fortasse Coll. Tur. veram, Coll. Cas. vero falsam versionem praebet. Tum "'provincialis" hic "quae ad officium pertinet" significat. Cf. Lampe ἀρχή IL,B et

αὐϑεντία B,1,d. VG ἀρχή. anulus. ἃ. Hist. trip. 2,9,3 ex massa auri anuli duo: Socr. 1,8,24 βώλου χρυσίδες δύο i.e... . duae. . . phialae. Szymanski 237. anxius. &. ACO I 5, p. 364,11 sq. qui propter eos, qui nobiscum in Ephesiorum urbe congregati sunt, anxius est: I 1:3, p. 34,5 sq. ἥτις διὰ τῶν ἐν τῇ Ἐφεσίων πόλει συνειλεγμένων μεϑ ἡμῶν τὸν ὑπὲρ τῆς ὀρϑῆς πίστεως

ἀνείληφεν ἀγῶνα i.e. (ACO 1 3, p. 173,20 sq.) qui per eos, qui in Ephesena civitate collecti sunt nobiscum, pro recta fide certamen suscepit. LSJ ἀγών III,6— 111,1; διά B,III,—A,111,1,b. Cf. 1) certamen, 2) per, propter. Cf. praeterea ACO I 5, p. 364,23 in Nestorii dogmatis defendendis anxii sunt: I 1:3, p. 34,18 sq. τοῖς Νεστορίου συναγωνίζεσθαι δόγμασιν i.e. communiter pro Nestorii doctrina pugnare. Ibi "anxius'"' potissimum "studiosus" esse vi-

detur; cf. Mittellateinisches Wörterbuch 1,b. aperio. Ioh. 19,34 Vulg. unus militum lancea latus eius aperuit: εἷς τῶν στρατιωτῶν λόγχῃ αὐτοῦ τὴν πλευρὰν ἔνυξεν i.e. . . . pepugit. Int. variam lectionem (ἤνοιξεν) secutus est. Cf. TLL 7:1, 1874,64 sq. aperte et suffodio. ACO 1 3, p. 95,22 aperte: I 1:3, p. 14,21 óróyvov i.e. nuper. Haec versio libera aut falsa est. Eodem adverbio Epiphanius interpres in errorem inductus est Hist. trip. 9,14,17 ecclesiam velut ex ore leonis hereticis suffossam blasphemiis abstraximus: Theod. 5,9,15 (ἐκκλησία) ἣν ὥσπερ

ἐκ στόματος

λέοντος τῆς τῶν αἱρετικῶν βλασφημίας

ὑπόγυον ἐξηρπά-

σαμεν i.e. quam velut ex ore leonis nuper ab impietate haereticorum abstraximus. Int. ab ὑπόγυον LSJ I ("near the end, at the approach of death") orsus putabat hic interitum imminentem ecclesiae memorari ("suffossam" = "cu-

niculis suffossam’’ = "'labefactatam""). Aliter W. 74. 24

appareo, comperio, invenio, reperio. $. ACO 12, p. 77,36 apparet se ipsum condemnans: I 1:3, p. 18,24 δῆλός ἐστιν ἑαυτὸν καταψηφιζόμενος. De par-

ticipio v. Eklund 93. ACO

II 3, p. 128,19 apparet . . . aegrotans . . . et...

sequens (in versione antiqua non correcta "sequi"") . . . : II 1, p. 145,10 sq. πεφώραται. .. νοσῶν καὶ... ἀκολουϑῶν. Cf. versionem eius loci ACO II 2, p. 18,30 repertus est aegrotare (v.l. aegrotans) et . . . sequens (v.l. sequi).

ACO 113, p. 95,20 repperi dicta . . . zelum habentia: II 1, p. 115,31 εὑρὼν τὰ εἰρημένα... ζῆλον ἔχοντα. ACO I3, p. 198,15 sq. perimens comperitur . . . filii dei... . generationem: I 1:4, p. 24,19 sq. ἀναιρῶν... εὑρίσκεται τοῦ υἱοῦ τοῦ ϑεοῦ τὴν . . . γέννησιν.

bum q.e. "invenio"

interdum

cum

In TLL

7:1,138,57 sq. annotatur ver-

obiecto et participio praedicativo con-

iungi, et lin. 23 sq. legimus sensum localem hic illic prorsus evanescere. Huc trahendi sunt plurimi loci e versionibus petiti, velut Matth. 1,18 Vulg. inventa

est in utero habens: εὑρέθη ἐν γαστρὶ ἔχουσα, ACO eum

invenisset revelantem

suas blasphemias:

13, p. 97,11 cum...

I 1:3, p. 12,1 sq. ἐπειδὴ...

αὐτὸν εὗρον ἀνακαλύπτοντα ἑαυτοῦ τὰς βλασφημίας, ACO 13, p. 76,4 invenitur ... duos patres habens: I 1:2, p. 46,18 sq. εὑρίσκεται... δύο πατέρας ἔχων, ACO I 4, p. 236,12 inventus est habens . . . exemplum illius

epistulae: I 1:6, p. 157,6 ebpéÓn . . . ἔχων τὸ ἴσον τῆς ἐπιστολῆς, cf. ACOT 5, p. 299,15 inventus «est» habere ipsius exemplar epistulae. Cf. 1) invenio, 2) demonstro (prodo), manifestus, reprehendo, video. appello et exprimo. Mut. 12 (319,3) appellavit: Chrys. 98,6 sq. ἐκόλασε i.e.

mutilavit. Int. ἐκάλεσε vertit; L. 69. Idem error invenitur ib. 16 (343,5) expressit: Chrys. 124,58 ἐκόλασεν. L. ib. Cf. voco. appeto v. nativitas, appono v. addo

apporto. Mut. 33 (447,53) apportavit: Chrys. 230,46 ἐπεκούφισεν i.e. levavit. Int. ἐπεκόμισεν vertisse videtur; L. 69. appositio et appositive v. adoptio apprehendo, fero, patior, remaneo, sustineo. II Macch. 5,20 VL P qui est adprehensus: ὁ καταλειφθείς i.e. (VL 1) qui relictus erat. Int. variam lectio-

nem

(ὁ καταληφθείς)

secutus est. Error inversus

7,32,2 remaneret: Socr. 4,18,3 καταληφθῇ

invenitur in Hist. trip.

i.e. deprehenderetur (sed Valois

cum Epiphanio faciens "remaneret" scripsit). Int. καταλειφθῇ vertit; W. 15. Cf. demolior, insisto (remaneo). — (&.) Luc. 16,13 VL d unum adprehendet: ἑνὸς ἀνθέξεται i.e. (Vulg.) uni adhaerebit. Int. fortasse de eo usu cogitabat, qui ap. LSJ II,4 memoratur, sed re vera respiciamus oportet III,2,b. Ib. VL

a,b,q,r et Matth. 6,24 VL a,c,g,'h,q unum patietur: ἑνὸς ἀνθέξεται. LSJ 11,2/11,3 — i1I,2,b. Cf. sustineo. Matth. 6,24 VL k alterum sustinebit, Vulg.

et VL aur,ff,1 unum sustinebit. Interpretes aut in errorem, qui iam notatus est, inciderunt, aut "sustineo" eo sensu usurpaverunt, de quo ap. LSJ 111,3,b ("care for, support'") disputatur. Etiam de lectione falsa cogitari potest, cf. I

Thess. 5,14 VL codd. 75, 77, 89 sustinete infirmos: ἀντέχεσθε ἀσϑενῶν i.e.

25

(Vulg.) suscipite infirmos. Int. variam lectionem (ἀνέχεσθε . . .) secutus est. Cf. patior. Mut. 8 (297,29 sq.) aequanimiter feramus: Chrys. 76,15 sq. ἀντεχGua i.e. sequamur (custodiamus). Int. ἀνεχώμεϑα vertit; L. 45. ACO 13, p. 113,3 sq. Ephesiorum apprehendere civitatem: I 1:3, p. 32,19 τὴν Ἐφεcíov καταλαβείν i.e. venire ad Ephesiorum urbem. LSJ 1,1 —VII (Supple-

ment p. 80). Alius usus huius verbi in TLL 2,306,58 sq. annotatur. Cf. demolior.

—

$.

Luc.

20,20

VL

d ut

adprehenderent

verborum

eius:

ἵνα

ἐπιλάβωνται αὐτοῦ τῶν λόγων. De genetivo v. Szantyr 83, L. 217. Cf. 1) reprehendo, 2) assumo. apprehensorius. Orig. X 1, 632,30 sq. adprehensoriam virtutem: τὴν ópaστήριον (i.e. efficacem) δύναμιν. Int. hoc adiectivum ad verbum q.e. δράσσεσϑαι i.e. "apprehendere" rettulit, sed re vera ortum est e δρᾶν (E. Schwyzer, Griechische Grammatik I, München MCMXXXIX, 761 "Unerwartet steht σϑη bei gewöhnlich vokalischen Stämmen . . . δρασϑη . . .᾽᾽); Früchtel 47.

approbo. Hist. trip. 9,14,16 approbasset: Theod. 5,9,15 ἀναδεδεῖχϑαι i.e. electos esse. Int. ἀποδεδεῖχϑαι legisse videtur; L. 36, W. 24. Cf. demonstro. apud et qui. II Macch. 4,5 (4,4 sq.) VL B (similiter M) ad regem confugit, apud quem accusabat Simon cives suos: ὡς τὸν βασιλέα διεκομίσϑη, οὐ γενόμενος τῶν πολιτῶν κατήγορος i.e. (Vulg.) ad regem se contulit (sc. Onias), non ut civium accusator. Int. οὗ (i.e. "ubi'") legens licenter voce supplenda sensum sententiae mutavit. VG οὐ; nequaquam, qui. — ἃ. ACOI 5, p. 363,12 apud eos: I 1:7, p. 69,40 sq. καθ΄ ἑαυτούς i.c. "per nos ipsos" aut (ACO 1 4, p. 56,17) "inter nos ipsos". Cf. L. 182 sq.; LSJ κατά B,I,2— B,II, ἑαυτοῦ I—II. VG κατά. — δ. Matth. 19,26 VL d apud hominibus: παρὰ ἀνϑρώποις. De dativo v. L. 237. Theod. Mops., In ep. ad Gal., Swete 1,56,26 apud hisdem (edd. eosdem). "Τῆς dative may reflect the Gk. (παρ΄ αὐτοῖς)

(Swete). ACO V

1, p. 327,3 sq. proprietas.

. , dequa

.... Leo .. . dixit

?. . .", nullatenus apud orthodoxis proprietas nominabitur: V 1, p. 326,3 sq.

Ἡ ἰδιότης, περὶ ἧς Λέων .... εἶπεν "..."", οὐκ ἂν παρὰ ὀρϑοδόξοις ἀνθρώποις ἰδιότης κληϑείη (loco gemello ACO V 1, p. 341,22 "ab orthodoxis'"' scriptum est). Cf. autem TLL 4,646,35 sq. et lin. 45 sq. et praecipue J.O. Tjáder, Die nichtliter. lat. Pap. Italiens I (Lund 1955) 427. — VG παρά. aqua. $. II Macch. 1,33 VL B aqua ..., ex quo ...: τὸ ὕδωρ ...

ἀφοῦ... De hoc loco Scevola Mariotti scripsit in Giornale Italiano di filologia XX/1967,159. Iren. 1,4,4 (aquas) . . . non omnia a lacrimis eius emissa: (τὰ... ὕδατα) μὴ πάντα ἀπὸ τῶν δακρύων αὐτῆς προβεβλῆσθαι i.e. non omnes ex lacrimis eius promanasse. Int. πάντα idem valere atque "omnes eas res" putasse videtur; L. 268 sq. (et 266), Rousseau I 1,22. ACO V1, p. 183,32

$9....aqua...inidipsud.

.. : V 1, p. 182,35sq0. . 1006900 . . . ἐπ᾿ αὐτῷ

aquila. Apul., Met. 6,15,1 supremi Iovis regalis ales illa...

26

$3. . . utabi-

ret innoxius. Apuleio vox q.e. ἀετός obversata esse videtur; R. Helm, Amor und Psyche, ed. G. Binder et R. Merkelbach (Darmstadt 1968) 188; H. Erbse

ib. 374. arbitror, converto, suscipio. II Macch. 4,221 VL M arbitrabatur: μεταλαβών i.e. (Vulg.) cum cognovisset. Int. variam lectionem (ὑπολαβών) secutus est. Hanc eandem lectionem secutus interpres B versionis "suscepit" scripsit. Cf. suscipio. Ib. VL L,X conversus. Int. aliam lectionem variam (μεταβαλών) secutus est. Cf. converto, suscipio. los., C. Ap. 1,73 non arbitrantur: οὐχ οἷόν Te i.e. fieri non potest. Int. οὐκ οἴονται vertit; L. 40. — &.

ACO I3, p. 166,25 sq. (Coll. Tur.) honorem anticum non arbitratus: I 1:2, p. 79,5 sq. τὴν τιμὴν τὴν ἀρχαίαν οὐ λογιζόμενος i.e. .. non considerans (Coll. Cas. haud male "'. . . non computans""). Cf. LSJ II,1—11,1 et irrideo (existimo). arbor. $. Hist. trip. 6,42,7 non ferens haec arbor maximum Christi salutaris

adventum inclinata est: Soz. 5,21,9 μὴ £veykóv τοῦτο τὸ δένδρον μέγιστον ὃν τοῦ Χριστοῦ τὴν ἐπιδημίαν ἐπὶ τό ἔδαφος κλῖναι. Int. μέγιστον "rem magnam’’ significare putavisse videtur; W. 243. archidiaconus. Hist. trip. 1,14,53 archidiaconus: Theod. 1,4,59 "Am (nomen proprium) τοῦ διακόνου. Int. (cum Theod. Lect.) τοῦ ἀρχιδιακόνου legit; L. 38, W.25. Cf. Astygitones. arguo, comprobo, redarguo. Ep. Iudae 22 Vulg. et hos quidem arguite iudicatos: καὶ o0c μὲν ἐλεᾶτε διακρινομένους i.e. et horum quidem miseremini, cum iudicentur. Int. variam lectionem (. . . &I&yxete. . .) secutus est. Cf. comprobo, convinco, misereor. — ἃ. ACO I 5, p. 370, 9 ea . . . confidit se argumentis comprobaturum: I 1:7, p. 72,22 ταῦτα ἐλεγχϑήσεσθαι προσδοκήσας i.e. praevidens fore ut ea convincantur. LSJ 11,3—11,4. Cf. convinco. — δι Iren. 2,14,2 quae apud comicos posita sunt arguuntur quasi propria pro-

ferentes. Int. participium retinuit; Eklund 84 sq. (Hic fortasse addi potest 2,7,1 vanae . . . gloriae appetitor magis existens (erit codd., del. Massuet, Rousseau) Salvator quam honorans quae sunt sursum arguitur a nobis.) Mut. 9 (303,43) redarguuntur nihil extantia: Chrys. 82,40 ἐλέγχεται οὐδὲν ὄντα. De participio v. Eklund 83. ACO V 1, p. 365,6 sq. in quem peccantes illi per propria dogmata redarguuntur: V 1, p. 364,5 sq. eis ὃν ἁμαρτάνοντες

ἐκεῖνοι διὰ τῶν οἰκείων δογμάτων ἑάλωσαν. armo et minuo. Hist. trip. 1,17,6 armabantur: Socr. 1,6,36 διεκπληκτίζοντο i.e. pugnabant. Int. διωπλίζοντο vertisse videtur; L. 65, W. 42. Simile verbum perperam versum est ib. 4,8,5 minuebantur: Socr. 2,6,5 διαπληκτιζομένων i.e. cum pugnarent. Int. fortasse διαπλησσόντων vertit; W. 149. II Macch. 8,31 VL L cum armassent se, VL X cum armassent eos: ὁπλολογήσαντες... αὐτούς (v.l. ἑαυτούς), i.e. (Vulg.) cum arma eorum collegissent. Int. cum 8,27 ὁπλολογήσαντες ... αὐτούς recte per "arma . .. collegerunt" verterit, putandum videtur codicem Graecum eius nostro loco mendum

21

q.e. ὁπκλίσαντες habuisse. --- δ. II Macch. 15,11 VL L singulos . . . illorum armavit non clypei et hastae munitionem, set in sermonibus obtimis exhortationem: ἕκαστον... αὐτῶν καδοπλίσας οὐ τὴν ἀσπίδων καὶ λογχῶν ἀσφάλειαν ὡς τὴν ἐν τοῖς ἀγαϑοῖς λόγοις παράκλησιν i.e. singulos. . . eorum armavit non tam clipei et hastae munitione quam exhortatione verborum fortitudinis plenorum. Int. accusativos retinuit (cf. Vulg. . . . munitione. . .

hortationibus). artifex. Mut. 32 (441,13) artifex: Chrys. 223,10 τέχνη τις i.e. ars quaedam. Int. τεχνίτης vertit; L. 40. VG τις.

ascendo. ACO 113, p. 165,5 ascendente: II 1, p. 176,3 ἀπελθόντος i.e. cum abissem. Int. ἀνελθόντος vertit. Cf. caelum, descendo. — ἃ. Saepe verbum q.e. "ascendo"' ibi usurpatur, ubi "revertor'' exspectes, velut I Esdr. 1,11 Vulg. qui ascendebant de transmigratione; cf. TLL 2,755,42 sq. "de reditu Iudaeorum ex captivitate". Cf. Gen. 13,1 VL ap. Aug., Locut. in Hept. 1,41

ascendit . . . Abram de Aegypto: ἀνέβη... ᾿Αβρὰμ ἐξ Αἰγύπτου i.e. reversus est . . . (cf. v. 3 abiit illuc unde venerat). ACO 1 3, p. 114,24 ascenderet: I 1:3, p. 45,20 ἀνέλϑῃ i.e. rediret et ACO 13, p. 116,9 ascendens: I 1:3, p. 47,9 ἀνελθών i.e. reversus. LSJ I,1—11,1. Hist. trip. 4,24,52 ascendunt: Theod.

2,8,46 ἐπάνεισιν i.e. redeunt. LSJ II—1,1; L. 160 sq., W. 278 sq. ascensor et camelarius. I Macch. 5,25 VL L ascensoribus, VL Bcamelariis: τοῖς Ναβαταίοις i.e. Nabataeis (Vulg. Nabuthei). Interpretes variam lectionem (τοῖς ἀναβάταις οὗ secuti sunt. Cf. Astygitones. asinus, frigus, humerus, onus. Luc. 14,5 Vulg. asinus: υἱός i.e. filius. Int. variam lectionem (ὄνος) secutus est. VG ὄνος, υἱός. Ios. 9,4 VL ap. Aug., Quaest. in Hept. 6,12 humeros: ὄνων i.e. asinos. Int. variam lectionem

(ÓnQv) secutus est; L. 53 sq. Ios., C. Ap. 1,164 onus: ὄνος i.e. asinus. Int. vocem Graecam cum voce Latina confudisse videtur (cf. autem porto); L. 99

sq. Mut. 11 (313,53) quod frigore afficitur: Chrys. 94,21 sq. τὸ... ἀλγοῦν i.e. quod dolorem sentit. Interpreti verbum Latinum q.e. "algeo"' obversatum esse videtur; L. 93. Cf. nosco (sub finem), perperam. aspicio. &. Luc. 1,25 VL e in diebus, quibus aspexit auferre obprobrium meum: ἐν... ἡμέραις, αἷς ἐπεῖδεν ἀφελεῖν ὄνειδός μου i.e. eo tempore, quo curavit ut opprobrium meum aufferretur. MG 1 "ansehen"! — 1,a "'für

etwas Sorge tragen"'. Cf. demonstro (manifesto) et TLL 2,836,72 sq. assequor v. sequor, assero v. gaudeo assevero. &. Iren. 1,29,4 adseverabat: prob. ἰσχυρίζετο i.e. nitebatur. LSJ II "maintain stiffly'' — ""use one's strength”, MG c—a; L. 140 sq. assisto. &. Iren. 1,13,6 adsiste: xapáotncov. LSJ B,1,2—A,II. De hoc loco difficillimo v. L. 151. Cf. asto. Hist. trip. 7,40,14 astitit civitati: Theod. 4,22,11 ἐπέστη πόλεως i.e. urbem administrandam suscepit. LSJ B,III— B,II; W. 144. Cf. agnosco, insurgo. assoleo. &. Hist. trip. 1,14,6 ut assolet: Theod. 1,4,5 ὡς Ev μάλιστα i.e.

28

quam maxime.

MG 1

”stattfinden’’ --- 2 "es ist möglich’; W.

143. Cf. in-

sum, unus. Asson v. celeriter assum. Iren. 1,10,3 adesse: συνίειν i.e. intellegere. Int. συνεῖναι vertit. L. 60 sq., Rousseau I 1, 227. — ἃ. Hist. trip. 8,1,19 adest: Socr. 4,23,44 πάρἐστιν i.e. licet. LSJ II—1IL,2; W. 165. VG πάρειμι; TLL 2,925,61 sq. assumo. &. Iren. 5,2,1 assumens: prob. ἀναλαβών i.e. recuperans. LSJ 1,1,a—Il,1; Rousseau V 1, 210 sq. — $. ACO L3, p. 124,8 sq. (Coll. Cas.) corporis caelestis assumens: I 1:2, p. 41,28 οὐρανίου λαβόμενος σώματος. Int. genetivum retinuit (cf. apprehendo). Sed in Coll. Tur. et ACO I2, p. 55,24 recte accusativus adhibitus est. (Aliter ACO I 3, p. 70,18 sq., ubi ’’corporis" a "materia"' pendet; cf. ACO 5, p. 92,8 sq.)

assumptio. II Tim. 4,6 VL ap. Cypr., Test. 3,16 adsumptionis: τῆς ἀναλύσεως i.e. (Vulg.) resolutionis. Int. τῆς ἀναλήψεως vertit; Ziegler 50. asto. Luc. 2,22 VL ap. Iren. 3,10,5 adstare deo: παραστῆσαι τῷ κυρίῳ i.e. (Vulg.) ut sisterent eum deo. Int. παραστῆναι... vertisse videtur; Rousseau III 1, 274. Notandum vero est sensum fere eundem permanere. Cf. assisto, video. Astygitones. (&.) Ios., C. Ap. 1,191 ab Astygitonibus: ὑπὸ τῶν ἀστυγειτό-

νῶν i.e. a vicinis. Int. hanc vocem nomen proprium esse putabat; L. 98. Cf. Antiochenus, celeriter (Asson), Durateum genus, Epetrimi, Epirus, Genesis, Heliodorus, Hispania, Iudaeus, Migadi, Ocile, Phoenices, Soter, Vulcanus. Saepius nomina propria per menda in alias voces mutantur, v. ablatio, aestimo, antiquus, archidiaconus, ascensor, civitas, dominus, emitto, et, geminus, insane, iudex, iuvenis, neglegentia, nomen, nunc, patior, pono, praefero, princeps, qui, seorsum, vallis, ventus. athleta v. civitas atrium. Exod. 26,1 sq. VL ap. Iren. 1,18,2 et 3, ib. 2,24,3, Aug., Quaest. in Hept. 2,77,2 cet. atria: αὐλαίας i.e. aulea. V. L. 46 sq., Rousseau I 1, 262, ib.

II 1, 291 sq., TLL 2,1103,30 sq. attero et confrico. ACO 15, p. 48,43 sq. huius . . . familiaritatis nomine confricare et coniunctae carnis proprietates: I 1:1, p. 31,28 sq. τὸ... τῷ τῆς οἰκειότητος προστρίβειν ὀνόματι καὶ τῆς... σαρκὸς ἰδιότητας i.e. divinae naturae Christi etiam humanitatis eius ascribere qualitates. LSJ I—1I. Idem error invenitur ACO I 2, p. 43,6 sq. nomini . . . proprietatis adterere (ACO IV 1, p. 153,16 adscribere) et carnis proprietates. Cf. TLL 2,1127,31

sq. attingo v. tango attraho. Iren. 1, Praef. 1 adtrahentes: ἀπάγοντες i.e. abstrahentes. Aut. int. ἐπάγοντες vertit (cf. abstineo de errore inverso) aut "abstrahentes"' scribendum est (cf. Rousseau 1 1, 167). Cf. detractio. auctor. &. Sap. 12,6 Vulg. auctores: αὐθέντας i.e. homicidas. LSJ 2—1;

29

Ph. Thielmann, Arch. f. lat. Lexikographie 8 (Leipzig 1893) 263.

audacia v. constantia audio, exaudio, obaudio, oboedio. $. Haec verba coniungi possunt cum genetivo (Szantyr 83). 1) Genetivum substantivi invenies Luc. 15,25 VL daudivit synfoniae et chori: ἤκουσεν συμφωνίας καὶ xópov. Similiter e.g. Ioh.

7,40 VL d, ib. (in eadem versione) 9,31, 10,3, 10,8, 10,16, 10,27, 12,47, Act. 13,7 VL e, Dan. 9,6 VL ap. Cypr., De lapsu 31, Hier. 23,22 VL Wirc. (Rönsch 438). Cf. inhabito. Ps. 17,7 VL Cas. (= cod. 136) exaudivit. . . vocis meae: ἤκουσεν... φωνῆς μου (similiter 27,6, 57,6 cet., v. Amelli 121).

Ib. 105,44 VL Cas. cum exaudiret deprecationis eorum: ἐν τῷ αὐτὸν εἰσακοῦσαι τῆς δεήσεως αὐτῶν. TLL 5:2,1189,51 sq. Iud. 2,20 VL ap. Aug., Locut. in Hept. 7,9 non obaudierunt vocis meae: οὐχ ὑπήκουσαν τῆς φωνῆς

μου; Mich. 5,14 VL Weing. propter quod non oboedierint mei:

ἀνθ ὧν οὐκ

εἰσήκουσαν (A + pov). TLL 9:2,136,45 sq., Rönsch 439. Cf. confido, obaudio. — 2) "Audio" cum genetivo participii coniungitur Ios. 22,11 VL ap.

Aug., Locut. in Hept. 6,26 "et audierunt filii Israhel dicentium"'. non ait "'dicentibus"" vel "dicentes":

Ios. Sept. ἥκουσαν

ol υἱοὶ ᾿Ισραὴλ λεγόντων᾽᾽

'16060 . . ."' "Audio" cum abi. abs. coniungitur (genetivo Graeco prob. pro gen. abs. accepto, cf. memini) Hist. trip. 1,12,10 audierat . . . clamante divina lege: Theod. 1,2,12 ἤκουσε... τοῦ ϑείου νόμου βοῶντος; Szymanski 230 sq. Ib.

1,13,12 audiens dicente Iohanne: Socr. 1,6,15 ἀκούων

'Ioávvou λέγοντος;

Szymanski ib. ACO I 3, p. 66,20 quid audierunt dicente ipso: 1 1:2, p. 38,2 ἅπερ ἀκηκόασι λέγοντος αὐτοῦ (ACO 12, p. 52,26 quae audierunt dicentem hunc). Locutio contaminatione confusa invenitur ACO II 3, p. 117,21 quae ab Eutyche presbytero dicente audisti: II 1:1, p. 135,27 ἅπερ ἀκήκοας A£yovtoc tob πρεσβυτέρου 'Eutuxoüc (ACO II 2, p. 11,26 sq. quae audisti a presbytero Eutychete). Aliter "audio ab" usurpatum est in Vitis patrum 5,10,80 neque ab aliis vult audire: . . . παρ΄ ἄλλων ἀκοῦσαι i.e. alios audire = ab aliis discere (Szantyr 257). aufero. I Macch. 13,37 VL L quae ablata sunt: τὰ ἀφέματα i.e. (VL X) remissionem (VL B ut remittant vobis vectigalia, Vulg. remittere vobis quae indulsimus). Int. variam lectionem (tà ἀφερέματα)) secutus est. — $. Interdum genetivus pro genetivo separativo textus Graeci usurpatus est, fortasse ideo, quod interpres eum pro gen. poss. accepit (L. 217, cf. E. Lófstedt, Syntactica I, Lund 1942, 214 sq., D. Norberg, Beiträge zur spätlat. Synt., Uppsala 1944, 34 sq., V. Bulhart, Tertullian-Studien, Wien 1957, 31 sq.). Iren. 2,12,7 oportuerat . . . illorum aeonum honorem huiusmodi appellationis auferri (Rousseau II 1, 232 sq.) et 2,22,5 (ib. 287). Ib. 3,25,2 nescientes utrorumque auferentes sensum et iustitiam: prob. λεληϑότες τῶν ἀμφοτέρων ἀφαιρούμενοι νοῦν καὶ δικαιοσύνην i.e. non videntes se utrumque privare sensu et iustitia. Rousseau III 1, 394 (cf. ignoro). ACO II 3, p. 508,14 sq. nullus . . . aufert

30

aliquid aliorum: II 1, p. 420,13 sq. οὐδεὶς...

ἀφαιρεῖταί τι τῶν ἄλλων i.e.

nemo quicquam ab aliis aufert. ACO II 3, p. 509,1 aliarum civitatum nihil auferri: II 1, p. 420,31 τῶν ἄλλων μηδὲν ἀφαιρεῖσθαι πόλεων. Cf. deficio, excido, expello, procedo, tardo. augeo et cresco. &, $. Iren. 5,2,2 auget nostrum sanguinem . . . nostra auget corpora: αὔξει τὸ ἡμέτερον opa . . τὰ ἡμέτερα αὔξει σώματα i.e. augescit sanguis noster . . . augescunt corpora nostra. LSJ αὐξάνω I—III; praeterea interpres nominativos pro accusativis accepit; Rousseau V 1, 211 sq. Huic similis error invenitur Eph. 4,15 VL ap. Theod. Mops. Swete 1, 169,19 Sq. crescere faciamus in ipsum omnia: αὐξήσομεν εἰς αὐτὸν τὰ πάντα i.e. (Vulg.) crescamus in illo per omnia. Int. accusativum adverbialem pro obiecto accepit. Cf. cresco. augmentum v. additamentum aurum et templum. $. Matth. 23,17 VL d quis... maior est, aurum aut

templum . . . ?: τίς yàp μείζων ἐστίν, ὁ χρυσὸς f| ὁ ναός; Int. formas masculini generis retinuit. Cf. templum. aut, ab, an, quam, quandoque, sive, vel. ACO I3, p. 9,32 sq. an certe: I 1:1, p. 16,31 fiv i.e. quam. Int. fj vertit. VG ἥ, ὅς. Interpretes "aut" scripserunt fj legentes 1) accentu aut alio signo perperam posito; pro I (forma articuli) Oribas. Lat., Syn. 2,25, Rom. 7,13 VL ap. Aug., Deciv. dei 13,5; L. 73; VG fi, ὅς; pro fj (forma verbi) I Cor. 5,11 VL f,get ap. Aug., Epist. 29,5; L. 13; cf. permaneo, sum, vere; pro tj (coni. Ξ quo) Iren. 1,16,3 (nostri codd.

A); L. 72, Rousseau I 1, 260, —2) propter dittographiam ACO

II 3, p. 506,4

aut si: II 1, p. 418,12 ei, int. ἢ ei; ACO II 3, p. 475,9 sq. (Rusticus et versio antiqua correcta) calumnia . . . aut: II 1, p. 388,18 συσκευή, int. συσκευὴ fi (in versione antiqua non correcta is error non invenitur), — 3) propter aliud mendum ACO I 2, p. 80,16 aut quandoque: I 1:3, p. 22,4 ἠκέτωσαν i.e. (ACO 13, p. 105,23) veniant; int. fortasse ἢ ὅταν legit; cf. percello. — ἃ. Interpretes A LSJ A,1 elegerunt, ubi LSJ B,1 (= quam) eligendum erat, scribentes 1) "aut" Iren. 2,26,1 melius. . . aut: prob. ἄμεινον fj; L. 168, Rousseau Hl 1, 306; Orig. X 1, 517,25 sq. prius . . . aut: πρότερον ἥ; Früchtel 50, L. 168; Luc. 17,2 VL d expediebat illi, ne nasceretur aut si lapidem molae circumdatus esset circa collum eius et proiectus esset in mare, aut (pro "quam"")

scandalizaret unum de pusillis istis: λυσιτελεῖ αὐτῷ ...,

εἰ Alfog μυλικὸς

περιέκειτο περὶ τὸν τράχηλον αὐτοῦ καὶ ἔρριπται εἰς τὴν ϑάλασσαν, ἢ tva σκανδαλίσῃ τῶν μικρῶν τούτων ἕνα. --- 2) "vel" Caelius Aurelianus, Cel. 1,158 et 2,116 (G. Bendz, Caeliana, Lund-Leipzig 1943,49 et Stud. 64 sq.),

ACO

IV 2, p. 102,15 (Schwartz in apparatu). Errore inverso inductus inter-

pres ap. Iren. 1,7,4 "quam" pro "aut", "sive" scripsit (L. 169, Rousseau I 1, 210, II 1,306) et ap. Cael. Aurel., Tard. 1,112 "quam"! pro "vel" (Bendz, Stud. 56 sq.). Huc pertinet locus, ubi "ab" pro "quam"' usurpatum est (Szantyr 111 sq.), I Macch. 8,24 VL L quod si institerit bellum Romanis prius

31

ab (VL L, X recte "aut") omnibus sociis eorum

. . . auxilium feret gens Iu-

daeorum: ἐὰν δὲ ἐνστῇ πόλεμος Ρωμαίοις προτέρα ἣ πᾶσι τοῖς συμμάχοις αὐτῶν, .. . συμμαχήσει τὸ ἔθνος τῶν ᾿Ιουδαίων. Huic similis error invenitur in VL B... prior omnium ... . pugnabit .. . gens Iudaeorum. — Hist. trip. 9,30,21 «a» ut... . aut: Theod. 5,18,17 εἴτε... εἴτε i.e. utrum . . . an.

LSJ 1—1I; L. 170 sq., W. 182. — Cf. ab, sive. autem v. si auxilium. &. ACO I3, p. 50,9 sq. ne presentis sic utilis quaestionis neglegentia ad peius sumat auxilium: I 1:1, p. 115,19 sq. ὡς ἂν μὴ tà τῆς προ-

κειμένης τῶν οὕτω

χρησίμων ἐξετάσεως ἀμελούμενα

λάβοι ῥοπήν i.e. ne...

τὴν ἐπὶ τὸ χεῖρον

ad peiorem statum nutet. Cf. versionem meliorem

ACO 12, p. 32,9 sq. ne propositae tam utilissimae rei quaestio si neglegatur ad peiorem ordinem convertatur. LSJ (11,2)—1,2,b. — $. Act. 26,2 VL eauxi-

lio. . . quae Xa» deo: ἐπικουρίας τῆς ἀπὸ τοῦ θεοῦ. Int. genus vocis Graecae retinuisse videtur; L. 242, Rónsch 443. aviditas, emolumentum, possideo, utilitas. &. los., C. Ap. 2,186 aviditatibus: πλεονεξίαις i.e. emolumentis. LSJ I,1— 11,1; L. 111 sq. Errore inverso inductus scripsit interpres Ps. 118,36 VL Ver. emulamentum; VL ap. Aug., Enarr. in Ps. 118,116 "emolumentum"! et "utilitatem": πλεονεξίαν i.e. avaritiam; L. 111. — ACO I3, p. 151,31 (Coll. Cas.) possidentibus: I 1:2, p. 101,16 τοῖς πλεονεκτουμένοις i.e. eis qui male tractabantur. Interpreti is usus (Lampe 3, MG 1,d; ACO 15, p. 149,25 recte "violentiae" pro πλεονεξίας scribitur) incognitus fuisse videtur. Quare ab interpretatione q.e. "plus habeo"' orsus hic de soli possessoribus (Blaise 1) mentionem fieri putabat. — $. Paulo aliter, sed tamen haud recte, is locus in Coll. Tur. vertitur. Ibi

enim interpres subiecto (τὸ βέβαιον εἰς πίστιν i.e. firmitas fidei) pro obiecto accepto

(cf. L. 208 de talibus erroribus)

"possidentibus

fidei firmitatem’’

scripsit. Cf. violentia. baptizo. $. Marc. 10,38 VL a,b,d,ff,i,q potestis . . . baptismum, quod ego baptizor, baptizari?: δύνασθε... τὸ βάπτισμα, ὃ ἐγὼ βαπτίζομαι, βαπτισϑῆναι; (VL ο,]... quem . . .). Interpretes accusativum retinuerunt (Vulg. -..Qquo.. .). TLL 2,1719,33 sq. basiliscus et regulus. Ioh. 4,46 VL a,d basiliscus: βασιλικός i.e. (prob.) minister regis. Interpretes lectionem D codicis (βασιλίσκος) secuti voce 4.6. "'basiliscus", id quod in TLL non memoratur, de homine quodam usi sunt. In Vulg. autem et VL c (similiter alii codd.) interpretes pro ἦν τις βασιλικός "et erat quidam regulus"! scripserunt aut eum hominem filium regis fuisse rati (de hoc usu vocis cf. Liv. 45,14,1) aut, id quod potius cogitandum est, neglegentes in Iudaea vix complures regulos aut reges fuisse. bellum et civitas. I Macch. 5,31 Vulg. coepit bellum et clamor belli ascendit

in caelum: ἦρκται ὁ πόλεμος καὶ ἡ κραυγὴ τῆς πόλεως ἀνέβη ἕως obpávou 32

i.e. (VL B) inchoata est pugna et clamor civitatis ascendit in caelum (de L versione v. de Bruyne p. XIX). Int... . τοῦ πολέμου . . . vertisse videtur. Ib. 10,71 Vulg. virtus bellorum: δύναμις τῶν πόλεων i.e. (VL L) "virtus civitatium" vel (VL B) "exercitus civitatum". Int. variam lectionem (. . . τῶν xoA£p Ov) secutus est. Cf. civitas. Hist. trip. 4,36,3 in Sirmio aliud a militibus excitatum est bellum per tyrannum: Socr. 2,25,9 ἐν Σιρμίῳ πόλει ὑπὸ τῶν στρατιωτῶν ἕτερος ἐπῆρτο τύραννος i.e. in Sirmio urbe alter a militibus electus est dux. Int. . . πόλεμος.... vertit; W. 24. Error inversus invenitur Il Macch. 10,10 VL L,X mala civitat(iJum: tà συνέχοντα τῶν πολέμων κακά i.e. (Vulg.) mala, quae in bellis gesta sunt, (VL M) proeliorum mala. Int... . τῶν πόλεων. . . (ita nostri codd.) vertit. — &. ACO I4, p. 92,3 bel-

lum: 11:4, p. 6,4 ἄϑλον i.e. praemium. LSJ ἀϑλος et ἄϑλον II — ἀϑλον I. benefacio. $. Hoc verbum interdum cum accusativo coniungitur in versionibus, v. TLL 2,1876,21 sq. benedictio. &. Hist. trip. 1,14,29 benedictiones: Theod. 1,4,30 εὐλογίας i.e. beneficia (vires). LSJ II—11I,3; W. 106. benenuntio v. TLL 2,1890,36 sq., benignus v. bonus bestia. $. Is. 35,9 VL ap. Tert., Adv. Marc. 4,24 nec ex bestiis pessimis

quicquam ascendet: οὐδέ τι τῶν Ónpiov τῶν πονηρῶν od μὴ ἀναβῆ. Int. formam neutrius generis retinuit; L. 270. I Macch. 6,43 VL 1, vidit. . . unum de besteis loricatum loricis regiis . . . et visum est ei, quod in eo erat rex: εἶδεν . . . ἕν τῶν Ünpicov τεϑωρακισμένον θώραξι βασιλικοῖς... kal φήϑη ὅτι ἐν αὐτῷ ἐστιν ὁ βασιλεύς. Int. genus textus Graeci retinuit (sed Vulg. ... unam de bestiis loricatam . . . inea. . .). bonus et benignus. ACO 13, p. 16,11 sq. (Coll. Cas.) omnem bonum commoveat: I 1:1, p. 23,27 πάντα κινούσης κάλων (funem) i.e. (Coll. Tur. et ACO I2, p. 36,17) "omnia commoveat'' vel (ACO I 5, p. 51,31) "cuncta mo-

vere et omnibus modis niti". Int. . . . καλόν vertit. Cf. cingulum, consuetudo, persuasus. Idem error invenitur in Hist. trip. 1,15,1 benignum animum: "Theod. 1,5,1 κάλον i.e. funem. Int. καλόν vertit; Szymanski 234, W. 278 sq. Cf. animus, magnanimitas.

brevis. (&.) Ios., C. Ap. 2,169 ad breve: πρὸς ὀλίγους i.e. ad paucos. Int. πρὸς ὀλίγον (ita noster cod.) vertit; MG 2—(1), L. 203 sq. Cf. paulatim. caecitas et foetor. Mut. 14 (333,27) caecitatem: Chrys. 115,11 δυσείδειαν i.e. foeditatem. Int. coniecturam etymologicam fecit; L. 86. Eadem vox perperam versa est ib. 15 (339,18 sq.) foetor: Chrys. 121,26 ἡ δυσείδεια i.e. foeditas. Int. ἡ δυσωδία vertit; L. 69 (et 86). caeco et superciliatas. II Tim. 3,4 VL ap. Aug., Epist. 199,22 caecati: τετυφωμένοι i.e. tumidi. Int. τετυφλωμένοι vertit; L. 51 sq. Ps. 67,17 VL Cas. (cod. 136) montes superciliati: ὄρη terupopéva i.e. (Vulg.) montes coagulatos. Int. . . . τετυφωμένα vertit.

33

caelum. Hist. trip. 1,51,1 ascendens in caelos: Soz. 1,3,4 εἰς ἀνθρώπους ἐλϑών. Int. eis οὐρανοὺς ἀνελθών (ita Theod. Lect.) vertit; L. 31. Cf. Adam. — $. Iren. 1,14,7 primum ... caelum . . . , quod autem est post il-

lum, tertium... : ὁ μὲν πρῶτος οὐρανὸς ..., τρίτος...

ὁ δὲ μετὰ τοῦτον. .., ὁ δὲ

; 1,17,1 quod superpositum est caelum, qui...

adgravat . . .,

imaginem dicunt eum . . . : ὁ ὕπερϑεν οὐρανὸς ὁ... βαρύνων, εἰκόνα λέγουσι αὐτόν... ; 1,24,4 posterius . . . caelum, qui etiam a nobis videtur; 2.30,6 caelum et universus, qui infra eum continetur mundus. Int. his locis formas masculini generis interdum retinuit; TLL 3,79,20, L. 252, Rousseau I 1, 22. Mut. 16 (343,44 sq.) clarum . . . est caelum. . . ; neque enim in hieme nigrum efficitur — non enim ipsum est, quod convertit faciem, sed nubes con-

currentes eum obvelant: Chrys. 126,7 sq. φαιδρός ἐστιν ὁ οὐρανός... OÖ yàp αὐτὸς μεταβάλλει τὴν ὄψιν, ἀλλ΄αἱ νεφέλαι συνδραμοῦσαι καταλύπtovc αὐτόν. Una forma masculini generis retenta est; L. 252. calco et conculco. II Macch. 8,2 Vulg. qui... . calcabatur, VL L qui... conculcabatur: καταπονούμενον i.e. laborantem (dolentem). Interpretes καταπατούμενον (ita plurimi codd.) legerunt. calix et potus. δ. Matth. 20,22 VL d calicem, quod: τὸ ποτήριον, ὅ. Int. formam neutrius generis retinuit; L. 259. Ib. 26, 42 VL d si non potest calix iste transire, nisi illud bibam: Dei οὐ δύναται τὸ ποτήριον τοῦτο παρελθεῖν,

ἐὰν μὴ αὐτὸ πίω (VL f...hiccalix...illud...,VLg’...calixhic... illut . . .). Interpretes formam neutrius generis retinuerunt, fortasse de substantivo q.e. "vinum" cogitantes; L. 265. — Orig. X 1, 487,4 sq. secundum aestimationem escae illus est etiam potus. quod temeritatis . . . est ab esca di-

rimere: ἀνάλογόν ἐστι ποτήριον ἐκείνῳ τῷ βρώματι. ὃ τολμηρὸν.

. . διο-

ρίσαι ἀπὸ τοῦ βρώματος. Int. genus retinuit. Is error in versione Irenaei duobus locis invenitur, 5,33,1 carnis . . . proprium est et non spiritus qui ex vite accipitur potus: prob. σαρκὸς... ἴδιον καὶ οὐ πνεύματος τὸ ἐκ τῆς ἀμπέλου λαμβανόμενον πόμα (L. 264 sq.) et 3,17,2 (dominus noster dedit Samaritanae aquam vivam) ut non ulterius sitiret neque occuparetur ad humectationem aquae laboriosae, habens in se potum saliens (add. ante Sagnard salientem) in vitam aeternam, quod (AQ S quam) dominus accipiens munus a patre ipse quoque . . . donavit: prob. ἔχουσα ἐν ἑαυτῇ πόμα ἁλλόμενον εἰς

ζωὴν αἰώνιον, ὃ λαβὼν ὁ κύριος δωρεὰν ἀπὸ τοῦ πατρὸς καὶ αὐτὸς ἐδωρήσατο; L. 272. Cf. infundo. ] calumniator. Hist. trip. 10,21,4 calumniatores: Soz. 8,24,6 συνηγόρους i.e. defensores. Int. κατηγόρους vertisse videtur; W.65 sq.

camelarius v. ascensor, campus v. ager, cano v.

hymnus

canto. Luc. 2,8 VL d pastores . . . erant in regione illa cantantes: ποιμένες ἦσαν ἐν τῇ χώρᾳ ταύτῃ ἀγραυλοῦντες i.e. (Bauer) ". . . unter freiem Himmel leben(d)’’. Int. aut αὐλοῦντες vertit aut verbum q.e. ἀγραυλέω non a voce 4.6. αὐλή sed ab αὐλός derivatum esse putabat.

34

cantus et qualitas temporis.

Hist. trip. 2,16,7 virginum

cantibus: Theod.

1,16,5 ταῖς xapóevixaig ὠδῖσιν (ὠδῖνες = labores parturientium). Int. ὦδαῖς vertit; L. 66, W. 44. — ἃ. Hist. trip. 4,25,3 qualitas temporis: Theod. 2,8,56 ὁ τῶν ὠδίνων κοινωνός i.e. geminus frater. LSJ II,1—1,2; L. 132, W.

122. CAPAX v. separo capillus. δ. Luc. 12,7 VL dcapilli vestri omnes de capite numeratae sunt: αἱ τρίχες τῆς κεφαλῆς ὑμῶν πᾶσαι ἠριϑμημέναι εἰσίν. Int. formam feminini generis retinuit; L. 240. capio et capitivitas. Hist. trip. 5,45,3 cepisset civitates: Theod. 2,30,4 ἑλεπόλεις i.e. instrumenta oppugnationis. Int. ἕλε (εἷλε) πόλεις vertit; L. 64, W. 41. Eandem vocem prae se habens interpres ACO I3, p. 179,31 in versione

libera voce q.e. "captivitas'' pro I 1:3, p. 71,24 éXAenÓAsot usus est. Cf. convinco, transmigro. — ἃ. Hist. trip. 2,6,3 capta fuisset: Theod. 1,8,3 ἑάλω i.e. convicta esset. LSJ 1,1—11,2; L. 109. — De "capit" = "'licet" v. Szantyr 416, de Ioh. 8,37 Vulg. "'capit'' v. separo. capitulum. ACO I 3, p. 61,26 sq. quae compendiose et in capitulo dicta

sunt: I 1:2, p. 14,1 sq. tà συντόμως καὶ ἐν κεφαλαίῳ (i.e. summatim) eipnu£va, cf. versionem meliorem ACO

I2, p. 39,23 conpendiose et capitulari-

ter (TLL 3,349,53) dicta. Cf. ACO I13, p. 86,1 in brevi et capitulatim: II 1, p. 107,7 συντόμως kai ἐν κεφαλαίῳ. captivitas v. capio, captivo v. transmigro caput, configo, principium. II Macch. 7,4 VL L (in versione priore) in summo capite configi: ἀκρωϑηριάζειν i.e. (in versione correcta; similiter in Vulg.) summas manus et pedes praecidi. Int. coniecturam etymologicam fecit. Aliam etymologiam falsam invenies latentem in Hist. trip. 1,14,27 accepisse principium: Theod. 1,4,27 ἠκρωϑθηριάσθϑαι i.e. mutilatum esse; W. 80. Cf. principium. — ἃ. ACO L3, p. 110,5 sq. contra sanctam synodum et contra caput congregatorum sanctissimorum episcoporum: I 1:3, p. 29,14 κατὰ τῆς ἁγίας συνόδου καὶ τῆς κεφαλῆς (i.e. contra chorum, LSJ V,4) τῶν συνειλεγμένων ἁγιωτάτων ἐπισκόπων. Int. hunc usum vocis sane insolitum ignorans putavisse videtur hic aut de vita aut de duce episcoporum aliquid dictum esse. Eodem usu huius vocis mendum ortum est ACO 13, p. 91,16 deinde perrexerunt omnes, et monachi et populi; erant (erat wr, "coniectura felici", ut putat Schwartz) enim via (in via w^) caput unum psallentium. . . : 11:3, p.

66,6 sq. ἦν yàp ἡ ὁδὸς κεφαλὴ μία. ψάλλοντες...

i.e. tota enim via homi-

nibus plena erat. psalmos canentes . . . Int. vix intellexit, quid κεφαλή hic significaret. — $. Ps. 117,22 sq. VL Cas. (cod. 136) lapidem proiecerunt edificantes factus est in caput anguli. propter dominum facta est ista, mirificata

est in oculis nostris: λίθον, ὃν (ὃν int. propter haplographiam omisit) ἀπεδοκίμασαν

oi οἰκοδομοῦντες,

οὗτος

ἐγενήθη

εἰς

κεφαλὴν

γονίας.

παρὰ

κυρίου ἐγένετο αὕτη καὶ ἔστιν ϑαυμαστὴ £v ὀφθαλμοῖς ἡμῶν. Int. formam 35

feminini generis retinuit; cf. L. 240 sq.

carcer. Il Macch. 4,42 VL Bceteros in carcerem constipaverunt: πάντας δὲ εἰς φυγὴν συνήλασαν i.e. (VL L) omnes vero in fugam converterunt. Int. ...QuAaxiv.. . vertit. carus. ACO 13, p. 4,28 pauca, carissimi: I 1:1, p. 11,21 δλίγ ἅττα (v.l.

ὀλίγα rıva) i.e. pauca quaedam. Int. coniectura usus ὀλίγα, ἀγαπητοί vertit. Cf. Schwartz 13, p. XI. castus. Anastasius Bibliothecarius 38,7 castissimorum sanguinum: Theod. Stud. 48,1 sq. τῶν xavayíov αἱμάτων i.e. sancti sanguinis. Int. ... παναγνῶν.... vertit; Westerbergh 172. — ἃ. Hist. trip. 1,11,16 castus: Soz.

1,13,6 ἐχέφρων i.e. prudens. Cf. CGL 2,450,57 ἐχέφρων ἐπὶ ἀνδρός pudicus, castus, 58 ἐχέφρων ἐπὶ γυναικός pudica, casta. Szymanski 236. catechizo. Orig. X 1, 393,20 catechizantibus: καϑικομένων i.e. verberantibus. Int. katnxouuévov legisse eamque formam pro mediali accepisse videtur; cf. Früchtel 45. catholicus. &. Hist. trip. 10,12,2 ante catholicam cognitionem: Socr. 6, 14,3 πρὸ καϑολικῆς διαγνώσεως i.e. (Valois) ante generalis concilii definitionem. Vide W. 128. causa. ACO I 3, p. 160,12 causas: I 2, p. 88,27 tà τραύματα i.e. vulnera. Int. τὰ πράγματα vertit. ACO L5, p. 148,3 ex causa: I 1:6, p. 117,18 καὶ λίαν i.e. et valde. Int. variam lectionem (κατ΄ αἰτίαν) secutus est. VG καί, κατά; ex, tu. Matth. 15,9 Vulg. (et VL) sine causa: μάτην i.e. frustra (in vanum), Marc. 7,7 VL b,f,q sine causa: μάτην. Interpretes sensum textus Graeci vix recte reddiderunt. — ἃ. Orig. X 1, 185,27 populi causa: τὰ ὑπὲρ τοὺς ὄχλους i.e. ea quae supra turbam sunt. Int. τὰ ὑπὲρ τοῦ ὄχλου (LSJ A,IL, 1 —B,1I,1) vertit; Früchtel 49. Cf. et, multus, pro. — $. Orig. X 1, 277,2 sq. ista est causa, propter quod (G, R; quam edd. cum codicibus minoris pretii) . . . : τοῦτο αἴτιον ἡμῖν ἐστιν τοῦ μὴ ἐπακούεσθαι εὐχομένους. Confitendum est interpretem fortasse hic non genere substantivi Graeci in errorem inductum esse. Cf. Norberg, Beitr. 59 sq. cautela. ACO 13, p. 186,13 cautela: I 1:4, p. 8,12 συντομίας i.e. brevitatis.

Int. variam lectionem (ἀσφαλείας) secutus est. celeriter et de Asson. Act. 27,13 VL h celerius: ἄσσον i.e. propius. Int. ϑᾶσσον vertit. Ib. Vulg. de Asson. Int. hanc vocem nomen urbis esse putabat; L. 74. Cf. Astygitones. — ἃ. Sap. 2,6 VL = Vulg. celeriter: σπουδαίως i.e. studiose (cupide). MG 1—2,a. Cf. lento, nisus, studiosus. certamen et exercitium. &. Hist. trip. 1,11,6 certaminibus: Soz. 1,12,8 τωϑασμοῦ i.e. irrisione. De hac versione libera vel arbitraria v. Szymanski 236, W. 89. Cf. anxius. Ib. 8,3,8 quasi quendam infinitorum certaminum... athletam: Theod. 4,25,4 καϑάπερ τινὰ πένταϑλον... ἀϑλητήν i.e. quasi athletam in quinquertio certantem. LSJ II—I; L. 85. Ib. 8,4,3 ad hostilia certamina: Theod. 4,26,2 εἰς τὸ πολεμικὸν... γυμνάσιον i.e. ad ludum scien-

36

tiae militaris et 8,3,6 ad exercitium: εἰς τὸ πολεμικὸν γυμνάσιον. LSJ I—II;

L. 108, W. .

104, —

$. Apoc. Esrae, Visio 3,16, Violet 206 sq. certaminis,

quem (vv. 11. "quod" et "quo" certavit: prob. subst. masculini generis q.e éyóv.; L. 250. Phil. 1,30 Vulg. (et multi codd. VL) eundem certamen habentes, qualem . . . : τὸν αὐτὸν ἀγῶνα ἔχοντες, 0lov...... Interpretes genus vocis Graecae respexisse videntur, sed observandum est eos "agonem" scribere potuisse (VL ap. Tert., Scorp. 13 eundem agonem ..., quem .. .) et "eundem" in linga vulgari posterioris aetatis interdum pro "idem"' usurpari; L. 252 sq. ACO V 1, p. 13,6, concurrentem sibi vicissim habentes in hoc certamen: V 1, p. 12,7 σύνδρομον ἀλλήλοις ἔχοντες ἐπὶ τούτῳ τὴν Gu Aav. Int. genus vocis Graecae respexisse videtur. — Cf. anxius.

certo. &. ACO II2, p. 12,23 certabat: II 1, p. 136,36 ἐφιλονείκει i.e. obstinato animo persistebat. MG 2—1. Cf. contendo (certo). certus. Hist. trip. 9,35,3 certus: Soz. 7,16,5 ἔκδηλος i.e. conspicuus. De hac versione ap. W. 109 sq. disputatur. — δ. ACO I1 3, p. 517,29 sq. certus est... , quia... : IL 1, p. 430,6 sq. δῆλός ἐστιν ὡς... Int. locutionem

Graecam imitatus est. Paulo aliter res se habet ACO 113, p. 517,32 sq. certus est prava conscientia declinasse iudicium: II 1, p.430,9 δῆλός ἐστιν φαύλῳ συνειδότι φυγὼν τὴν δίκην, nam illic interpres infinitivo pro participio usus est (quare id quod scripsit haud multum aberrat a syntaxi Silii Italici 15,490, v. TLL 3,912,82 sq.). Cf. manifestus $. Hic notandum est locutionem q.e.

"certus sum + inf." in ACO haud semel contra textum Graecum poni, e.g. V 1, p. 105,6 certus est ostendisse: V 1, p. 104,6 παρεστήσατο. — Cf. appareo. cervix et vacuus. II Macch. 14,44 Vulg. venit per mediam cervicem: ἦλθε κατὰ μέσον τὸν κενεῶνα i.e. (VL P) venit in ilia media (= ilia gladio transfixit). Int. . . . τὸν τένοντα vertit. — ἃ. Ib. VL B,M ruit in medium vacuum locum. LSJ II— 1,1. cesso, consummo, desino, desisto, finio, intermitto, pauso, quiesco. $. Haec verba coniunguntur 1) cum participio praesentis (TLL 3,962,40 sq.; 4,604,12 sq., 5:1,729,75 sq; 5:4,732,70 sq., 6:1,784,55; 7:1,2229,75 sq.) Gen. 11,8 VL ap. Aug., De civ. dei 16,4 cessaverunt aedificantes civitatem: ἐπαύσαντο οἰκοδομοῦντες τὴν πόλιν. Eklund 106. ACO I 3, p. 86,22 sq. (Coll. Tur.) non. . . cessabat dicens. . . (Coll. Cas... . dicere. . .): 1 1:3, p. 4,29 οὐδὲ... ἐπαύετο λέγων. Iren. 1,14,1 non cessare sonantia: μὴ παύσασθαι ἠχοῦντα; Eklund 109. Matth. 11,1 Vulg. cum consummasset Iesus praecipiens ... discipulis: ὅτε ἐτέλησεν 6 ᾿Ιησοῦς διατάσσων toic μαϑηταῖς. Act. 13,10 VL enon desinis subvertens vias domini: οὐ μὴ παύσῃ διαστρέφων τὰς ὁδοὺς κυρίου. Eklund 107 sq. ACO V 1, p. 409,1 non distiterunt ammonentes eos: V 1, p. 406,35 sq. οὐκ ἐπαύσαντο μαρτυρόμενοι. ACO V 1, p. 63,12 quorum contraria sapientes non desistimus: V 1, p. 62,12

οἷς τἀναντία φρονοῦντες οὐ παυσόμεθα. Herm., Pal., Visio 1,4,1 cum... finisset legens: ὅτε ἐτέλησεν ἀναγιγνώσκουσα, ib. 4,3,6 noli intermittere lo37

quens: μὴ διαλίπῃ λαλῶν, ib. 3,8,1 cum pausassem interrogans: ὅτε... ἐπαυσάμην ἐρωτῶν, 9,4,4 pausaverunt ... ascendentes: ἐπαύσαντο... ἀναβαίνοντες. Eklund 108 sq. Mut. 9 (297,58) quiesce repugnans Christo: Chrys. 76,32 sq. παῦσαι μαχόμενος τῷ Χριστῷ. ACO I 5, p. 372,24 sq. nec .. .Quievimus. . . obsecrantes. . . : 11:7, p. 74,35 sq. οὐκ ἐπαυσάμεϑα. . . παρακαλοῦντες. Sed infinitivum invenies e.g. ACO I3, p. 183,14 non quiescitis edocere . . . Vide praeterea Blaise 2. — 2) cum ablativo gerundii (TLL 3,962,48 sq.; 4,604,12 sq.; 5:1,729,65 sq.; 7,1,2229,71 sq.) Luc. 5,4. VL e

cum cessaret . . . loquendo: ὧς ἐπαύσατο... λαλῶν; Eklund 113, cf. Szantyr 348. Herm.,

Vulg., Visio 1,4 cum

ἐτέλησεν ἀναγιγνώσκουσα;

. . . consummasset legendo:

ib. 3,8 desivi interrogando:

ὅτε...

ἐπαυσάμην

Epw-

τῶν; Eklund 113, Szantyr l.c. Luc. 7,45 VL enon intermisit pedes meos osculando: οὐ διέλιπεν καταφιλοῦσα μού τοὺς ποδας. Cf. deficio. — 3) cum genitivo v. Szantyr 83 (desino, desisto). ceterus. I Macch. 11,4 Vulg. cetera: tà περίπόλια i.e. (VL B) adiacentia urbis. Int. tà περίλοιπα vertit. chartula. $. ACO I13, p. 154,10 sq. unde hoc certum est, quia trecentorum decem et octo patrum fidem illa (om. in versione antiqua, add. a Rustico) chartula continebat? . . . oportuerat ergo suscipi eum: II 1, p. 167,24 sq. . . ὁ χάρτης... αὐτόν. Int. formam masculini generis retinuit, fortasse vocem q.e. "libellus" in mente habens. Loco autem gemello (ACO II 2, p. 67,22) recte scriptum est "eam". chorus. Anastasius Bibliothecarius 36,17 sq. multi chori: 47,17 sq. xoλυφόρος i.e. fecunde. Int. variam lectionem (πολύχορος) secutus est; Westerbergh 173. Christus, deus, dominus, filius, spiritus. Notum est "nomina sacra" quae vocantur in manuscriptis Graecis (et Latinis) saepe abbreviationibus scripta esse. Non est igitur mirum haec nomina in versionibus saepe perperam adhibita esse. Iren. 1,3,3 per domini adventum: ὑπὸ τῆς τοῦ σωτῆρος παρουσίας. Int. falsa lectione aut abbreviatione deceptus τοῦ κυρίου vertit; Rousseau I 1, 184. Cf. dominus. Saepe falso usurpatur "'Christus"', velut ACO I3, p. 95,22 salvatori Christo: I 1:3, p. 14,21 τῷ σωτῆρι θεῷ; ib. p. 116,16 gratia Christi: I 1:3, p. 47,17 χάριτι θεοῦ (v. 1... . Χριστοῦ, abbrev. script.), p. 177,21 gratia Christi: I 1:3, p. 63,25 χάριτι ϑεοῦ (cum eadem v.l. eodem modo scripta); ACO I3, p. 197,7 (Coll. Tur.) Christo: I 1:4, p. 23,9 τοῦ κυρίου (Coll. Cas. domino), v.l. τοῦ Χριστοῦ abbrev. script. Huc pertinet ACO I 5, p. 125,30, ubi Schwartz cum Garnier falso "spiritum" — cf. I 1:7, p. 44,16 πνεῦμα — sed noster cod. "Christum" (abbr. scr.) habet. Cf. spiritus, ventus. Frustra vox 4.6. "deus" ab int. usurpatur ACO I2, p. 105,5 = 13, p. 186,6 dei: 1 1:4, p. 8,5 τοῦ Χριστοῦ (v.l. τοῦ θεοῦ); cf. deus; ACOI

4, p. 3,19 dei: I 1:7, p. 156,10 τοῦ 'Incoó; ACO 15, p. 25,5 deum: I 1:7, p. 99,10 υἱόν v.l. κύριον (abbr.

38

scr.). VG

υἱός. Perperam

porro

scripsit int.

ACO L5, p. 123,6 dominus hominis: I 1:7, p. 42,7 υἱὸν ἀνθρώπου. ACO I 4, p. 239,3 filius: I 1:6, p. 161,13 ᾿Ιησοῦς (sed plurimi codd. hic abbreviationem vocis q.e. υἱός habent). Idem error saepe alias in ACO invenitur. Cf. filius. cibo v. Szantyr 45. cibus et esca. δ. I Tim. 4,3 VL ap. Theod. Mops. Swete 2,141,16 sq. absti-

nere a cibis. . . , quae deus creavit: ἀπέχεσθαι βρωμάτων, ἃ ὁ cóc ἔκτισεν (cf. Vulg. .... quos . . .). Int. formam neutrius generis retinuit, fortasse & "quas res’’ significare ratus; L. 263, TLL 3,1038,76 sq. Iren. 4,38,2 apostolus quidem poterat dare escam .... , illi autem non poterant accipere illud: 6

ἀπόστολος δυνατὸς μὲν ἦν διδόναι τὸ βρῶμα...., ἐκεῖνοι δὲ ἡδυνάτουν λαβεῖν αὐτό; L. 263. Cf. esca. cingulum. Hist. trip. 1,1,2 bona cingula: Soz., Prooem. 2 εὔζωνον i.e. expeditum. De hac coniectura etymologica ap. W. 74 disputatur. Cf. bonus. cirea. &. Iren. 5,14,1 ad eos, qui circa Noe erant: prob. τοῖς περὶ τὸν Νῶε i.e. ad Noe et eos, qui cum eo erant. LSJ C,1,2; Rousseau V 1, 265. De hac locutione saepe usitata v. Rousseau I 1, 171, III 1, 303, IV 1, 253. Alii interpretes eam eodem modo adhibuerunt. Cf. TLL 3,1087,6 sq. VG περί. circuitus. $. ACO V 1, p. 195,12 (Ecclesiastes 10,13) ultima oris eius circui-

tus maligna: V 1, p. 194,13 ἐσχάτη στόματος αὐτοῦ περιφέρεια πονηρά i.e. (Vulg.) novissimum oris illius error pessimus. Int. pro voce 4.6. περιφέρεια vix recte voce q.e. "circuitus"! usus bis formas feminini generis retinuit (quem ad errorem efficiendum fortasse aliquod valuit quod "'circuitio"' feminini generis est; cf. corpus de similibus locis). eircumduco. &. ACO I 4, p. 94,6 vobiscum sum circumductus: I 1:7, p. 147,15 ὑμῖν συμπεριηνέχϑην i.e. me vobis accommodavi. LSJ II,1 —11,3. Cf.

circumfero. circumfero. ἃ. Hist. trip. 3,6,9 circumferri: Soz. 2,27,11 συμφέρεσθαι i.e.

convenire. Ap. L. 159 sq. interpres περιφέρεσθαι vertisse dicitur; cf. W. 163 sq., ubi id verbum una cum ἐκφέρεσθαι memoratur. Sed interpretem re vera συμφέρεσθαι legisse ex eo apparet, quod in ACO 1 3 "circumferri" ter pro συμφέρεσθαι "convenire" ("similem esse") adhibitum est (p. 194,4 sq.: 1 1:4, p. 36,16; p. 202,9 sq.: 1 1:4, p. 29,4; p. 202,29 sq.: I 1:4, p. 29,24). Interpretes haud recte sensum verbi Graeci elegerunt; vide LSJ B,IV—B,II,1 (cf.

circumduco). circumstantia v. seditio, cito v. humilitas civitas, athleta, porta, urbs. II Macch. 5,5 VL L,Bcivitatem: τὴν ἀκρόπολιν i.e. (Vulg.) arcem. Ib. VL M ab urbe. Interpretes τὴν πόλιν vertisse videntur. Cf. bellum, capio. I Macch. 15,39 VL L,X civitates: τὰς πύλας i.e. (VL B) portas. Int. variam lectionem (τὰς πόλεις) secutus est. Error inversus invenitur ib. 5,51 VL L,X,G per portam: διὰ τῆς πόλεως i.e. (VL B) per medium

civitatis. Hist. trip. 7,2,39 civitatis athleta: Socr. 3,23,57 ᾿Αστυπαλιεύς i.e. civis urbis cui nomen erat ᾿Αστυπάλαια. Int. coniecturam etymologicam fecit

39

(ἄστυ, παλαίω); L. 87 sq., W. 67 sq. Cf. Astygitones. — ἃ. Hist. trip 10,14,4 civitatem regiam: Theod. 5,34,5 τὴν βασιλίδα i.e. reginam. LSJ I,12—1,1; W.

107. clare. ACO 13, p. 17,23 clarius: I 1:1, p. 25,13 εὐφημότερον i.e. verbis auspicatis (verbis mitibus). Int. fortasse φανερώτερον vertit (ACO I 3, p. 62,11 clarius: φανερώτερον), sed potius εὐφωνότερον legisse putandus est.

coaduno v. introduco coaequo et terra. Ios., C. Ap. 1,113 terrae coaequans: ἐν νήσῳ χώσας i.e. in insula, cum effodisset. Int. ἐν ἴσῃ χώρᾳ legisse videtur; L. 40. coepiscopus et episcopus. Ep. ad Philipp. 1,2 VL ap. Theod. Mops. Swete 1,198,22 coepiscopis: σὺν ἐπισκόποις i.e. cum episcopis. Int. variam lectionem (συνεπισκόποις) secutus est. Error aliter comparatus invenitur in Hist. trip. 3,2,34 Marea Bichor episcopus: Soz. 2,13,7 Μαρεάβῃ χωρεπισκόπῳ i.e.

Mareabe chorepiscopo; L. 38, W. 25. coeversio et subversio. &. ACO 13, p. 111,6 (Coll. Cas.) ut neque synodus iudicetur coeversio (alter cod. "coeversione"', fortasse recte, cf. infra) eorum,

qui sub culpa facti sunt: I 1:3, p. 30,17 μὴ σύνοδον κρίνεσθαι τὴν ovotpoφὴν τῶν ὑπ΄ αἰτίας γεγενημένων i.e. ne synodus id esse putetur, quod re vera nihil nisi coetus hominum in ius vocatorum est (cf. Coll. Tur. = ACOI2, p. 84,42 ut neque synodus iudicetur coetus eorum, qui sub culpa facti sunt). MG 2,a—l. Sed versionem non omnino falsam esse ex eo apparet, quod LSJ II,1 "seditious meeting” scribunt. Quae res utcumque se habet, observandum est vocem 4.6. "'coeversio"' ab interprete ad exemplum vocis Graecae formatam esse. — ACO I2, p. 84,11 sq. = ACO I3, p. 110,12 sq. (Coll. Cas.) non ulterius dici possit synodus eorum, qui sub culpa ceciderunt (Coll. Tur., Coll. Ver., reciderunt) paucorum subversione (Coll. Ver. s—m), qui... : 11:3, p.

29,21 sq. οὐκ ἂν ῥηϑθείη σύνοδος ἡ τῶν ὑπ΄ αἰτίαν πιπτόντων ὀλίγων συστροφὴ καί. . . Int... . συστροφῇ. . . vertit. cogitatio et excogitatio. Ios., C. Ap. 2,204 cogitationem: σκῆψιν i.e. praetextum. Int. σκέψιν vertit; L. 20. Idem error invenitur ACO II 3, p. 110,6 excogitatio: II 1, p. 129,6 σκῆψις i.e. excusatio (praetextus); Rusticus annotat "okéyic cogitatus". Cf. cogo, habitatio. — ἃ. 1 Timoth. 2,8 VL ap. Hie-

ron., Comm. in Michaeum 1 sine ira et cogitatione: χωρὶς ὀργῆς καὶ διαλογισμοῦ i.e. (Vulg.) sine ira et disceptatione. LSJ II—III. cogito. &. Matth. 6,31 VL k nolite . . . cogitare: μὴ... μεριμνήσητε i.e. (Vulg.) nolite . . . solliciti esse. MG c—a, TLL 3,1474,25 sq. — $. De figura etymologica ("cogitationem cogito") v. Szantyr 39. Cf. sentio. cognatio. ACO 13, p. 166,24 cognationem: I 1:2, p. 79,4 τὴν εὐγένειαν i.e. nobilitatem. Schwartz asseverat interpretem . . . συγγένειαν legisse. Notan-

dum autem est sensum textus Graeci hic haud male redditum esse. Cf. consuetudo.

cognosco et agnosco. Orig. X 1, 449,20 cognovimus: loa μέν i.e. aequalia

40

quidem. Int. ἴσμεν vertit; Früchtel 45. VG εἴδω, μέν; aequo, similis. — ἃ. De Hist. trip. 2,11,8 cognoscit v. consisto. — Luc. 2,17 Vulg. cognoverunt: ἐγνώρισαν (v.l. διεγνώρισαν) i.e. nuntiaverunt (VL eretulerunt). LSJ II,1— 1,1. Idem error invenitur ap. Iren. 1,15,3 agnovit: ἐγνώρισε "'il a fait connaitre" (Rousseau). Cf. agnosco. — $. ACO I3, p. 27,21 sq. cognosce te ipsum nullam sortem habentem nobiscum: I 1:1, p. 34,5 sq. γίνωσκε σαυτὸν οὐδένα κλῆρον ἔχοντα μεθ ἡμῶν. ACO V 1, p. 253,34 sq.: V 1, p. 252, 34 sq. De participio cf. LSJ 1,2, de usu Latino TLL 3,1508,3 sq. et 54 sq. Cf. dinosco, (prae)scio, sentio. cogo, fingo, necessitas. Mut. 15 (341,1) cogamus nos ipsos: Chrys. 122,57 ἀνακαγχάζωμεν i.e. cachinnemus. Int. ἀναγκάζωμεν vertit; L. 45. — &. ACO 13, p. 195,2 (Coll. Tur.) cogi: I 1:4, p. 20,21 ἐπείγεσθαι i.e. studere (Coll. Cas. haud male "conari"). LSJ I/II—IIL,3,b. Huc pertinet Hist. trip.

5,19,1

finxit sibi causam

necessitatis

incumbere:

Socr.

2,37,7 ἐπείγεσθαι

σκέπτεται i.e. (Valois) properandum sibi esse decrevit. Int. σκήπτεται legens

(cf. cogitatio) ἐπείγεσθαι i.e. "properare"! pro "cogi" vel "compelli" accepit; W. 165. coitus et concumbo. &. Gen.

19,5 VL cod. 100 educ illos ad nos ut coitum

faciamus cum eis: ἐξάγαγε αὐτοὺς πρὸς ἡμᾶς, ἵνα συγγενώμεϑα αὐτοῖς i.e. ... Ut eos cognoscamus (= ut cum eis colloquamur). LSJ 11,3—Il,1. Eundem errorem invenies eodem loco biblico ap. Hil., Comm. in Esaiam 2 educ foras viros, ut concumbamus cum eis. Uterque interpres arbitrabatur hic commixtionem sexualem memorari (cf. TLL 3,1568,15 sq.), quem errorem venia dignum esse putabit, qui Gen. 19,8 legerit. Cf. autem TLL 3,1567,40 sq. collaudo v. admiratio collectio. &. II Petr. 1,10 VL ap. Ambros., De fide 3,93 collectionem: τὴν . . . ἐκλογήν i.e. (Vulg.) electionem. LSJ 1,3—1,4. Sed int. fortasse τὴν... συλλογήν vertit. colloqium, portio, sapiens, sermo, verbum. &. ACO I 5, p. 237,4 sq. scias

te nullam sortem habere nobiscum nec locum aut conloquium cum dei sacerdotibus et episcopis

obtinere:

I 1:1, p. 34,5

sq. γίνωσκε

σαυτὸν

οὐδένα

κλῆρον ἔχοντα μεϑ’ ἡμῶν οὐδὲ τόπον f] λόγον (i.e. auctoritatem) ἐν τοῖς ἰερεῦσιν τοῦ ϑεοῦ καὶ ἐπισκόποις. LSJ VL,3—1,4 (cf. VI,2,d). VG λόγος. Pro voce q.e. "conloquium" hic invenies ACO I 3, p. 27,22 (Coll. Cas.) "portionem"' (LSJ II—1,4) et (cod. Berol.) "sermonem" (cf. LSJ VD, ACO IV 1, p. 160,27 "verbum" (cf. ib.). Hist. trip. 5,40,1 sapientes: Soz. 4,30,1 τῶν ἐν λόγῳ i.e. potentissimos (nobiles). LSJ IV,2—1,4; L. 115, W. 105. Cf. liber, portio, sermo, verbum. colo. Bar. 5,4 VL ap. Iren. 5,35,1 colenti deum: ϑεοσεβείας i.e. pietatis. Int. ϑεοσεβεῖ vertit; Rousseau V 1, 346. Orig. X 1, 597,16 quae colitur (Diehl tollitur): aipouévnv i.e. quae tollitur (= demitur). Int. &poupévnv vertisse vi-

detur; Früchtel 46. Cf. tollo. 41

color. ACO

1 5, p. 301,17 hoc...

. si taceretur a nobis, haberent aliquem

colorem eorum calumniae: I 1:6, p. 160,11. . . ἔσχεν ἄν τινα χώραν αὐτοῖς ἡ συκοφαντία, cf. ACO I 4, p. 238,17 sq. . . . habuisset eorum calumnia locum. Schwartz asseverat interpretem χρόαν pro χώραν legisse, sed hic nullus latet error. Nam ”’color”’ hoc loco (et ACO I 5, p. 143,6 sine aliquo colore detrahere: I 1:6, p. 111,3 περιττῶς — i.e. nimis — ταῖς... λοιδορίαις κεχρῆσϑαι) est "excusatio", cf. TLL 3,1721,47 sq. et 62 sq., col. 1722,22 sq.;

Blaise 2. comburo et succendo. II Macch. 10,36 VL B portis combustis, VL L (simili-

ter VL X et Vulg.) portas succendebant: τὰς πύλας διέκοπτον i.e. (VL P) portas concidebant. Interpretes variam lectionen (. . . διέκαιον) secuti sunt.

commendo. &. ACO I 3, p. 80,26 aliquid de integrioribus vobis commendare dogmatibus: I 1:2, p. 52,5 (xai) t1 τῶν ἀκριβεστέρων ὑμῖν παραϑέσθαι (i.e. proponere) δογμάτων. Recte autem scribitur in Coll. Veron. (1 2, p. 63,35) "insinuare" et in Coll. Pal. (1 5, p. 110,5) "demonstrandi". LSJ B,2,a—A,4/B,5, cf. TLL 3,1842,5 sq. Int. voce 4.6. "commendo" recte usus est ACO 3, p. 115,2 semet ipsum commendat et deo et hominibus: 1 1:3, p.

45,33 ἑαυτὸν καρατίϑεται καὶ ϑεῷ καὶ ἀνθρώποις. commentum. &. Hist. trip. 2,15,3 commenta: Socr. 1,9,30 ὑπόμνημα i.e. monumentum.

Int. hic non nisi scripta memorari putabat. LSJ 11,5—1,1; W.

109. comminuo. I Macch. 1,22 (23) Vulg. comminuit: ἐλέπισεν i.e. (VL B) in laminam redegit (haec significatio ap. LSJ non affertur). Int. variam lectionem (ἐλέπτησε = ἐλέπτισε) secutus est. commissio. I Macch. 1,36 (38) VL L commissionem nequam: διάβολον πο-

vnpóv i.e. (Vulg.) diabolum malum. Int. (sicut interpres Syriacus) διαβολὴν (LSJ II) πονηράν vertit. —

ἃ. II Macch.

incitatus: ταῖς τοῦ παμπονηροῦ

14,27 VL

B pessima commissione

διαβολαῖς ἐρεϑισϑθείς i.e. (VL L) pessimi

huius criminationibus inritatus. LSJ II—I; cf. autem TLL 3,1900,49 sq. committo et confero. &. II Macch. 14,17 commiserat cum Nichanore:

συμβεβληκὼς ἦν τῷ Νικάνορι i.e. (VL M) conlocutus est quaedam cum Nicanore. Int. falso sensu electo (LSJ II,1,c—1,11) voce q.e. "committo" pro "pugno" usus est. Cf. Luc. 11,53, VL b,i,,q, committere cum illo: (D) συμβαλεῖν αὐτῷ i.e. (VL f) altercari cum illo. — $. Ib. VL econferre illi. Int. ap. "confero" = "conloquor"', "disputo" (TLL 4:1,179,33 sq.) dativum retinuit. Luc. 14,31 VL ecommittere ali regi ad bellum, VL d alio regi commit-

tere in pugnam: ἑτέρῳ βασιλεῖ συμβαλεῖν εἰς πόλεμον i.e. (Vulg.) committere bellum adversus alium regem. In hac locutione (cf. TLL 3,1910,30 sq. et col. 1903, 63 sq.) interpretes dativum retinuerunt. Cf. comparo, convenio. commixtio, continentia, permixtio. Dan. 2,43 VL ap. Iren. 5,26,1 commixtiones: συμμιγεῖς i.e. commixti. Int. συμμ(ελίξεις vertit; Rousseau V 1, 234. II Macch. 14,3 Vulg. temporibus commixtionis, VL L,X (in) temporibus per-

42

mixtionis: τοῖς τῆς ἀμιξίας χρόνοις i.e. temporibus, quibus Iudaeis nulla cum ceteris nationibus societas erat. Interpretes . . . ἐπιμιξίας... verterunt. — &. II Macch. 14,38 Vulg. hic multis temporibus continentiae propositum

tenuit in iudaismo: ἦν yàp ἐν toic ἕμρποσϑεν χρόνοις τῆς ἀμιξίας κρίσιν εἰσηγούμενος ᾿Ιουδαϊσμοῦ i.e. (VL M) qui in prioribus temporibus intulerat

iudicium Iudaeis, ne commiscerent se extraneis. LSJ I1,2—11,1. communico et communis. &. Marc. 7,15 Vulg. quae de homine procedunt, illa sunt quae communicant hominem:

ἐστιν tà κοινοῦντα τὸν ἄνθρωπον

tà ἐκ τοῦ ἀνθρώπου ἐκπορευόμενά

i.e. ... quae hominem

impurum

red-

dunt. Hic usus in versionibus ortus est, cf. TLL 3,1957,49 sq. Idem dicendum est de usu vocis q.e. "communis"', cf. TLL 3,1981,12 (ubi locus Ciceronianus vix recte affertur). — Hist. trip. 4,7,1 communi: Theod. 2,4,4 κοινωνῶν i.e. participans. Int. κοινῷ vertit; L. 42, W.28. Cf. faveo.

communifico. V. Blaise s.v. et ACO 13, p. 189,7. Cf. ACO 12, p. 105,16 coniungentes. commutatio. I Macch. 13,42 VL L,X in... commutationibus: ἐν... συναλλάγμασιν i.e. in contractibus. Int. voces q.s. συνάλλαγμα et ἀντάλλαγμα (CGL 2,228,42) aut συναλλαγή confudisse videtur. commuto. Is. 7,15 VL ap. Iren. 3,21,4 commutabit: ἐκλέξεται i.e. eliget.

Int. ἀλλάξεται vertit; Rousseau III 1,359. Cf. dico. comparo.

&. Gen. 41,13 VL ap. Aug.,

Locut. in Hept.

1,155 factum est

. Sicut conparavit nobis: éyevrifm . . . καϑὼς συνέκρινεν ἡμῖν i.e. . . . sicut ea nobis interpretatus erat. LSJ VII—II. Fischer annotat: "Übersetzungsfehler (= vergleichen), cf. ThLL III 2018,28 (falsch 2017,2—5)"'. Int. fortasse se hic συγκρίνω LSJ I "bring into combination" invenisse arbitrabatur, cf. TLL 3,2017,62 sq. — Ios., Ant. 1,166 cum essent Aegyptii diversis

moribus sibimet eos comparans et unumquemque despiciens verba eorum inania nihilque verum

ἀρεσκομένων

habentia demonstrabat:

ἔϑεσι...

συμβαλῶν

τῶν...

αὐτῶν ἑκάστοις

Αἰγυπτίων

διαφόροις

Kal διαπτύων τοὺς

λόγους, οὖς ἐποιοῦντο περὶ τῶν ἰδίων, κενοὺς καὶ μηδὲν ἔχοντας ἀληϑὲς ἀπέφηνε i.e. cum Aegyptii dissimilibus moribus uterentur cum utraque parte eorum colloquens, quae de opinionibus suis proferebant despiciens demonstrabat mores eorum vanos esse nec quicquam veritatis continere. LSJ συμβάλλω III—I,5. Cf. committo, convenio. compecco v. Szantyr 304. compello. Hist. trip. 1,11,9 vi compellente: Soz. 1,13,9 παροδυρόμενοι

. αὐτῷ i.e. cum eo lamentantes. Int. fortasse παροξυνόμενοι legit, sed incertum est, quare versio eius tam longe distet a textu Graeco (δυνάμενοι παρ΄ αὐτῷ); W. 46 sq. comperio v. appareo competens. &. Hist. trip. 1,11,9 cedere omnibus sibi conpetentibus rebus: Soz. 1,12,10 ἐξίστασθαι τῶν ὄντων toic προσήκουσι i.e. bona sua necessa-

43

riis tradere. LSJ I1,1,a— 1I, 1,b; Szymanski 226 sq., TLL 3,2068,62 sq. complector et complico. $. ACO I 2, p. 57,26 conplecti morti: I 1:7, p. 93,38 συμπλακῆναι τῷ ϑανάτῳ i.e. confligere cum morte (ACO I 3, p. 126,19 Coll. Cas. cum morte confligentem, sed Coll. Tur. perplexum morti). Int. dativum instrumenti dativo Latino reddidit. ACO I 3, p. 73,13 complicari morti; cf. autem TLL 3,2104,82 sq. Cf. 1) involvo, 2) salio. complex et coniungo. &. ACO I 2, p. 31,34 complices: I 1:1, p. 115,4 σύνδεσμοι i.e. defensores (ACO 1 3, p. 49,26 Coll. Cas. haud male "confirmatores""). LSJ (IID—1,2, Lampe 3—1. Imperatores pietatem civium "continent’’ vel "sustinent"', non solum cum ea "coniuncti" sunt. Frustra in altera versione ACO 13, p. 49,26 (Coll. Tur. g) "coniuncti"! scriptum est. compositio. Ios., C. Ap. 2,125 haec maxima compositio: τῆς πολλῆς cuvéσεως i.e. propter ingenii subtilitatem. Int. . . . συνθέσεως (ita noster cod.) legit; L. 49. comprehensio v. quaestus, comprobo v. arguo

concido. 1 Macch. 9,23 VL B conciderunt iniusti omnes limites Israhel: éEéκυψαν οἱ ἄνομοι ἐν πᾶσι toic ὁρίοις ᾿Ισραήλ i.e. (Vulg.) emerserunt iniqui in omnibus finibus Israel. Int. ἐξέκοψαν... vertit. concludo. I Macch. 5,35 VL L conclusit: ἐπέκλινεν i.e. (Vulg.) devertit. Int. variam lectionem (ἀκέκλεισεν) secutus est. concordia et sed. Hist. trip. 8,3,6 concordia: Theod. 4,25,3 ἡ ξυνωρίς i.e. par (Flavius et Diodorus). Int. aut συμφωνίαν vertit (L. 108) aut mera coniectura usus est (W. 84). — ἃ. Hist. trip. 5,7,3 unam (sc. propositionem) ... Attico eloquio Marcus edidit Arethusae, sed cum Romana lingua concordiam non habentem neque compositione sed nec ipsi Graecitati convenientem:

Socr. 2,30,3 uíav . . . , ἣν Μάρκος ὁ ᾿Αρεϑούσιος ὑπηγόρευσεν “Ελλάδι γλώσσῃ, ἄλλας δὲ τῇ “Ῥωμαίων φωνῇ, σύμφωνον οὐκ ἐχούσας οὗτε τὴν λέξιν οὗτε τὴν σύνϑεσιν οὗτε πρὸς ἑαυτὰς obte μὴν πρὸς τὴν “Ελληνικήν, ἣν ὁ ᾿Αρεϑούσιος ὑπηγόρευσεν i.e. (Valois) unam quam Marcus Arethusius Graeco sermone dictavit, alias autem duas Latina lingua conscriptas, quae nec verbis nec compositione inter se conveniunt neque cum Graeca illa a Marco dictata. Int. ἀλλά pro ἄλλας vertit (v. sed) et σύμφωνον pro substantivo accepisse videtur (W. 30 sq.; in Graecitate posteriore haec vox plurali nu-

mero usurpata substantivum esse potuit). Cf. aliter, alius, male, sed. conculco v. calco, concumbo v. coitus concupiscentia. Act. 17,29 VL ap. Iren. 3,12,9 concupiscentiam: ἐνθυμήσεως i.e. (Vulg.) cogitationis. Int. ἐπιϑυμήσεως vertit; Rousseau III 1, 299.

concupisco. Ps. 44,12 VL Cas. (cod. 136) concupiscet rex decoris tui: ἐπεϑύμησεν (v.l. ἐπιϑυμήσε!) ὁ βασιλεὺς τοῦ κάλλους cov. Int. genetivum retinuit (cf. e.g. apprehendo et attingo). condemno v. chorus

condensitas. Anastasius Bibliothecarius 30,25 vineas condensitate pullulan44

tes: 44,20 sq. τοὺς ἀμπελῶνας περκάζοντας i.e. . . . obscuras (maturescentes). Int. fortasse. . . πυκάζοντας vertit; Westerbergh 167. condescendo v. Szantyr 284. conducibilis. ἃ. ACO I 5, p. 361,3 sciens conducibile pietati, si divinis

scripturis commodetur: I 1:7, p. 67,22 εἰς εὐσέβειαν συντελεῖν ἐπιστάμενος τὸ θείοις ἐξυπηρεϑεῖσθαι τύποις i.e. (ACO 14, p. 53,31) sciens quod ad pietatem pertinet divinis parere decretis. LSJ I1,2— III.

conduco v. irrideo, confero v. committo

:

confessio. ACO II 3, p. 8,34 confessiones: II 1, p. 37,23 ὁμιλίας i.e. commercia. Int. ὁμολογίας vertit. confido, oboedio, suadeo. ACO II 3, p. 500,20 sq. (recensio Rustici) sua-

deat: II 1, p. 411,20 ἐπεὶ εἰ i.e. (versio antiqua non correcta) nam si. Int. πείc£ vertit. VG el, ἐπεί, πείϑω; quoniam. — &. ACOLS, p.3 75,4 non oboedierunt: I 1:7, p. 77,22 οὐκ ἔπεισαν i.e. impetrare non potuerunt (ACO I 4, p. 65,16 obtinere minime potuerunt). LSJ B,1,2,3—A,I. — &, $. Orig. X 1, 127,27 confidens: πείσαντα i.e. persuadentem. Int. genus verbi neglegens vertit velut si πεισϑείς legeret; Früchtel 47 sq., Szantyr 87. — Gal. 5,7 VL ap. Theod. Mops. Swete 1,90,18 veritati non suaderi: ἀληϑείᾳ μὴ πείθεσθαι i.e. (Vulg.) veritati non oboedire. Int. locutionem Graecam imitatus est. LSJ

B,L 1—B,11,2. Cf. credo. configo v. caput

confirmatio. Lev. 25,23 VL ap. Aug., Quaest. in Hept. 3,90 confirmationem: βεβήλωσιν i.e. profanationem. Int. βεβαίωσιν vertit: L. 54. confiteor. $. Luc. 12,8 Vulg. omnis quicumque confessus fuerit in me: πᾶς ὃς ἂν ὀμολογήσῃ (-σει) ἐν ἐμοί i.e. quicumque me confessus erit. Int. aramismum textus Graeci retinuit; cf. TLL 4,230,76 sq. confrico v. attero congaudeo. In TLL 4,272,14 sq. legimus verbum q.e. "congaudeo" a "'con-"' et "gaudeo" fictum esse "'ad gr. ovyxaípew"'. Sed iam Ziegler 78 sq. demonstravit con- praeverbium haud semel adhibitum esse, quamquam textus Graecus συν- non haberet. De hac re v. Lundstróm, Neue Stud. 67 sq. Hic de

"congaudeo"' addi potest id verbum non pro ouyxaípo positum esse ACO I 2, p. 40,31

recte habere hanc (sc. epistulam) et . . . consonare expositioni

sanctorum patrum . . . congaudeo: I 1:2, p. 15,22 sq. ὀρθῶς... αὐτὴν Exoucav καὶ... σύμφωνον τῇ ἐκϑέσει τῶν ἁγίων πατέρων éáyapa i.e. (ACO 1 3, p. 63,1 sq.) recte. . . eam habentem et expositioni sanctorum congruam amplector. — ὃ. Rusticus hic "congaudeo" pro "amplector" introducens (MG 1,2 "'seine Freide an etwas haben" — 1,b) textum correcturus peiorem reddidit. congredior. &. Hist. trip. 12,24,2 congredi contra eos: Soz. 8,25,2 πρὸς ἑαυτὰ συγκροῦσαι tà βασίλεια i.c. inter aulas inimicitias excitare, LSJ 1,3—

1,2; W. 166. 45

congrego. II Macch. 4,4 VL L considerans . . . Apollonium . . . congregasse malitiam Simonis: συνορῶν... ᾿Απολλώνιον.... συναύξοντα τὴν κακίαν τοῦ Σίμωνος i.e. considerans . . . Apollonium augere malitiam Simonis. Int. variam lectionem (. . . συνάξαντα. . .) secutus est. — $. 11 Macch. 2,7 Vulg. donec congreget deus congregationem populi: ἕως ἂν ovvaváyn ὁ

ϑεὸς τὴν ἐπισυναγωγὴν τοῦ λαοῦ. De figura etymologica v. Szantyr 39. comicio v. nosco, comiungo v. complex

conquiro, conquisitio, conquisitor. &. Marc. 8,11 Vulg. exierunt Pharisaei et coeperunt conquirere cum eo: ἐξῆλθον οἱ Φαρισαῖοι καὶ ἤρξαντο συζητεῖν αὐτῷ i.e.... . disputare (VL f,1,q disceptare) cum eo; ib. 9,14 Vulg. vidit... scribas con quirentes cum illis: εἶδεν... γραμματεῖς συζητοῦντας πρὸς αὖ-

τούς; Luc. 22,23 VL (aliquot codd.) conquirebant:

συζητεῖν. Bauer (1)—2,

TLL 4,356,66 sq., H. Rónsch, Semasiologische Beitráge (Leipzig 1880), 19 sq. Act. 15,7 Vulg. cum . . . magna conquisitio fieret (VL emagna . . . conquisitione facta): πολλῆς ζητήσεως (v.l. συζητήσεως) γενομένης (cf. ib. 15,2

γενομένης... στάσεως kal ζητήσεως οὐκ ὀλίγης τῷ Παύλῳ καὶ Βαρναβᾶ πρὸς αὐτοὺς i.e. magna contentione orta).

Bauer

1—3,

TLL

4,357,14 sq. I

Cor. 1,20 Vulg. ubi conquisitor huius saeculi?: ποῦ συζητὴς τοῦ αἰῶνος τούτου; i.c. ubi disputator huius saeculi (. . . mundi)? Vox q.e. συζητής non nisi

hoc loco invenitur. conscius v. scio consensus. Hist. trip. 1,3,5 eorum consensu: Soz. 1,1,15 εἰς ἀπόδειξιν i.e. ad comprobationem. Int. εἰς ἀπόδεξιν (LSJ I) vertisse videtur; aliter W. 79. consentio. ACO II 2, p. 5,36 persuadente ipsos consentire et subscribere: II l, p. 127,26 sq. πείθοντος αὐτοὺς ἢ ὑποτιϑεμένου καϑυπογράψαι i.e. persuadentis aut imperantis eis, ut subscriberent. Int. συγκατατιϑεμένους pro fj ὑποτιϑεμένου legisse videtur. VG fV. consequenter, consequentia, inconsequenter. &. 1) consequenter. ACO II

3, p. 303,12 sq. quando interfectus est sanctus Flavianus, nihil consequenter super eum actum est: II 1, p. 224,1 sq. . . . οὐδὲν ἀκόλουϑον énpáxón ἐπ΄ αὐτῷ i.e. nihil secundum regulas (Blaise 1 "dans les formes canoniques"") de

eo actum est; ACO II 3, p. 524,21 sq. consequenter et regulariter: II 1, p. 436,37 ἐνθέσμως καὶ ἀκολούϑως i.e. secundum leges et regulas (ACO II 3, p. 524,26 regulariter et legitime: II 1, p. 437,6 κανονικῶς καὶ ἐνθέσμως; ACO II 3, p. 527,5 regulariter: II 1, p. 439,14 ἀκολούϑως). — 2) consequentia (LSJ ἀκολουϑία I—11I,2) ACO II 3, p. 73,29 et consequentia ac regulis ita

volentibus prohibitus sum ingredi: II 1, p. 96,26 sq. καὶ τῆς ἀκολουϑίας καὶ τῶν κανόνων τοῦτο βουλομένων ἐκωλύϑην εἰσελθεῖν i.e. quamquam et oboedientia, quae regulis debetur, et canones id iubebant, isti non permiserunt, ut introirem (TLL 4,404,4 sq.; Blaise 1 perperam "logique, raison, ce

qui est normal, juste"). ACO 1] 3, p. 41,18 sq. multa et dira et contra omnem consequentiam . .. nos sumus perpessi: II 1, p. 66,29 sq. πολλὰ kai δεινὰ 46

καὶ παρὰ πᾶσαν ἀκολουϑίαν .. . ἡμεῖς πεπόνϑαμεν quae ab omnibus regulis ecclesiae abhorrerent . . . ; cf. his quae (cf. qui &. 1) ab eo contra leges ecclesiasticas, consequentiam ecclesiasticam commissis: I 1:3, p. 20,21

i.e. multa et dira et ACO I2, p. 79,8 sq. magis autem contra sq. τοῖς παρ αὐτοῦ

παρὰ τοὺς ϑεσμοὺς τοὺς ἐκκλησιαστικούς, μᾶλλον δὲ κατὰ τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἀκολουϑίας ἡμαρτημένοις. ACO II 3, p. 499,2 sq. Bassianum expelli praeter consequentiam regularem: II 1, p. 409,35 Βασσιανὸν ἐξεοῦσϑαι παρὰ τὴν τῶν κανόνων ἀκολουϑίαν i.e. Bassianum expelli ab hominibus regulis non obsequentibus; cf. ACO I3, p. 142,16 citra consequentiam regula-

rem: I 1:3, p. 50,4 παρὰ τὴν τῶν κανόνων ἀκολουϑίαν. --- 3) inconsequenter (cf. TLL 7:1008,39 sq.) ACO I 3, p. 91,34 inconsequenter: I 1:3, p. 10,4 ἀνακολούϑως i.e. contra regulas ecclesiae (vel leges imperii); cf. ACO I3, p. 92,5 incongrua: I 1:3, p. 10,10 sq. ἀνακολούϑως i.e. quae legibus repugnant. ACO I 4, p. 194,4 "non inconsequenter" eodem modo explicandum est; Blaise "logiquement, par voie de conséquence" vertit, sed observandum est

Meletium, auctorem huius epistulae, p. 194,39 sq. de adversario suo dicere "pro incongruis ille perstitit", de se vero atque amicis suis p. 195,3 sq. ""ipsam (sc. fidem) servantes ut apostolicam" et ib. I. 11 sq. "imperatorum legi-

bus modis omnibus cedens"'. consequor v. sequor conservo et discerno. Iren. 1,7,4 conservasse: διατετελεκέναι i.e. permansisse. Int. διατετηρηκέναι (ita nostri codd.) vertit; L. 62, Rousseau I 1,210. De Iren. 1,5,1 v. in. — Ios., C. Ap. 1,249 discerpserunt: διετέλουν i.e. perseverabant. Int. διεῖλον vertit. L. 44. Cf. insisto(persisto). considero v. agnosco consilior. Orig. X 1, 400,11 consilians: συμβολικῶς i.e. imagine usus. Int. συμβουλευτικῶς vertit; Früchtel 45. consisto, cognosco, constituo, consto, dego, texo. ACO I3, p. 116,31 ad correctionem consistentium in errore: I 1:3, p. 48,2 sq. ἐπὶ διορθώσει τῶν ὑπαχϑέντων νῦν ἐν τῇ πλάνῃ i.e. ad correctionem hominum seductorum, qui nunc errant. Int. aut ὑπαρχόντων legit aut sententiam libere vertit. Cf. rapio, sum. — &. Verbum 4.6. συνίστημι haud semel interpretibus difficultates attulit, velut Iren. 2,28,8 consistere: prob. συνιστάνειν i.e. (affirmare ΞΞ ) probare; LSJ B, IV/V —A,V1,2; L. 152 sq.; cf. autem TLL 4,472,65 sq. et Rousseau II 2, 289. Id. 1,9,1 constare: συνιστάνειν i.e. probare; ib. 2, lemma 39 et 43 constare: prob. συνίστασθαι i.e. probari; L. 154 sq. — Hist. trip. 2,11,8 cognoscit: Socr. 1,8,50 συνίστησι i.e. comprobat (ostendit). W. 143 interpretem συνιστάναι cum συνιέναι confudisse putat. Ib. 2,22,10 degebat: Theod. 1,20,6 συνίστατο i.e. implicabatur (aliter W. 153 sq.); LSJ B,IV,d— B,11,3. Rufinus, Euseb., Hist. eccl. 4,18,4 texuit: συνίστησιν i.e. probat. LSJ A,III,5— Lampe 1,0; L. 155 (cf. 153). — Orig. X 1, 561,10 sq. post principium constituendi ecclesiam: μετὰ τὴν ἀρχὴν τοῦ συστῆναι τὴν ἐκκλησίαν

47

ie.

(fere)

postquam

ecclesia

formata

est.

Int.

aut

συστῆσαι

legit

aut

συστῆναι legens sensum ap. LSJ A,III,1 allatum ei praetulit, qui ib. B,IV invenitur; L. 156. — $. De "constitit" = "constat'' v. sto. consonantia. &. Iren. 2,2,4 consonantiam: prob. ῥυθμόν i.e. formam. LSJ II— V; Rousseau Il 1, 210. conspergo. $. II Macch. 14,15 consparsi terram: καταπασάμενοι γῆν i.e. (Vulg.) conspersi terra. Int. accusativum retinuit. conspicio et intueor. II Macch. 6,20 VL P cum conspexisset, Vulg. intuens: προπτύσας i.e. (VL X) respuens. Interpretes προκύψας legisse videntur. — &. Luc. 1,78 VL ap. Iren. 3,10,2 conspexit: ἐπεσκέψατο i.e. (Vulg.) visitavit.

LSJ ἐπισκοπέω 1—2, cf. Rousseau III 1, 270. conspuo. $. Marc. 15,19 VL aur,c,ff! conspuebant ei: évéxtuov αὐτῷ. Int.

dativum retinuit. constantia et audacia. ἃ. Gen. 49,6 codd. 100, 101 super constantia(m) ipsorum: ἐπὶ τῇ συστάσει αὐτῶν i.e. super congregationem eorum. LSJ B,11,3—B,1,3. Eodem loco biblico ap. Greg.-Illib., Tractat. Orig. 6 "super audaciam eorum"! legitur, voce 4.6. "constantia" in vocem synonymam q.e. "audacia" mutata. constituo. II Macch. 4,44, VL L,X cum constituisset rex (. . .) Tyrum:

καταντήσαντος .... τοῦ βασιλέως εἰς Τύρον i.c. (Vulg.) cum venisset rex Tyrum. Int. καταστήσαντος... . . vertit. Cf. 1) et, 2) consisto. constitutio v. dispositio, consto v. consisto, sto consuetudo, bonus, consuetus, corporalis, nocens, quaestio, vafer. ACO II 3, p. 507,7 sq. conturbat . . . absque consuetudine: II 1, p. 417,20 ταράσσειν .. . πειρᾶται i.e. conturbare conatur. Int. ταράσσει... ἀπείρατος legisse videtur (LSJ ἀπείρητος "without experience'"). — ACO I12, p. 58,7 sq. consuetam orthodoxam fidem: II 1, p. 152,28 συνήϑως.... πίστεως i.e. (ACO

113, p. 136,20) consuete . . . fidem. Hoc loco "consuetam" mendum scribae Latini esse videri potest. Sed potius συνήϑους legisse. Cf. enim Orig. X corporaliter. Int. σωματικοῖς vertit. iniuria. Int. ἀδίκους (ita noster cod.)

cogitandum est interpretem perperam 1, 350,17 corporalibus: σωματικῶς i.e. Ios., C. Ap. 2,30 nocentes: ἀδίκως i.e. legebat. I Macch. 12,8 VL Bexcepit. ..

praeclarum virum, qui est missus: ἐπεδέξατο... τὸν ἄνδρα τὸν ἀπεσταλμένον ἐνδόξως i.e. (Vulg.) suscepit . . . virum, qui fuerat missus, cum honore. Int. ἔνδοξον vertit. Cf. gloriosus et praeclarus. De erroribus inversi generis v. frequenter, praecipue, regulariter. — &. los., C. Ap. 1,202 consuetu-

dinem: εὐήθειαν i.e. simplicitatem (ineptias). Blatt (p. 22 et praecipue p. 149) interpretem συνήθειαν legisse dicit. Id verum esse potest, nam εὐ- et ovv- interdum confunduntur (v. cognatio). Sed observandum est vocem 4.6. εὐήθης haud semel ab interpretibus perperam in bonam partem acceptam esse, ubi sensus erat "ineptus"', velut II Macch. 2,32 (33) VL Best... . bonae consue-

tudinis: εὔηϑες i.e. (Vulg.) stultum . . . est (cf. bonus), ib. VL Pest. . . vaf48

rum, Hist. trip. 1,19,11 huic satis optimae . . . consentire quaestioni: Socr. 1,7,13 τῇ λίαν εὐήϑει.... ζητήσει συντίϑεσθαι i.e. (Valois) de inepta . .. quaestione idem omnino sentire. — $. Act. 26,3 Vulg. (similiter VL) te sciente omnia quae apud Iudaeos sunt consuetudines et quaestiones: γνωστὴν ὄντα

σε πάντων τῶν κατὰ ᾿Ιουδαίους ἐθῶν τε καὶ ζητημάτων.

Interpretes for-

mam neutrius generis retinuerunt, fortasse rati πάντων "omnium rerum" sig-

nificare; L. 214 sq. Cf. autem Norberg, Beitr. 60. Iren. 2,28,3 si... . quaedam quidem quaestionum deo commiserimus. . .: .. . ἔνια τῶν ζητημάτων. . . Int. formam neutrius generis retinuit; L. 270. Cf. contemplatio, gens, natio. consul. &. Hist. trip. 7,2,37 Iovem deorum consulem: Socr. 3,23,55 Züva ϑεῶν ὕπατον i.e. Iovem, summum deorum. LSJ III, 1—1,1; W. 27. Int. hic neglegenter vertit, nam "Iuppiter Consul" (Vopiscus, Quatt. tyr. 3,4) sine du-

bio ei erat ignotus. consulor et consultor v. irrideo, consummo v. cesso, consumo v. salio, con-

tempero v. misceo contemplatio. ACO

I 3, p. 4,24 sq. (Coll. Cas.) suptiliora . . . contempla-

tionum: I 1:1, p. 11,17 sq. τὰ... τῶν ϑεωρημάτων loxvótepa. Int. formam neutrius generis retinuit (cf. Coll. Tur. suptiliores contemplationes, S et B suptiliores contemplationum). Cf. 1) deus, 2) consuetudo (Iren. 2,28,3).

contemplativus. &. Hist. trip. 5,13,7 contemplativi philosophi: Socr. 2,35,8 οἱ... ἐφεκτικοὶ τῶν φιλοσόφων i.e. philosophi, qui caute de omnibus rebus iudicant (philosophi Academici); W. 72. (Aliter Hist. trip. 8,1,33.) contendo, aemulor, certo, video. Gen. 49,6 VL cod. 100 contendant: ἐρείσαι i.e. incumbant. Int. variam lectionem (£pioaı) secutus est. Eadem de

causa cod. 102 "certantur"' habet et ap. Hieron., Hebraicae quaestiones in libro Geneseos p. 67,9 sq. "aemuletur"' legitur. Didasc. apost. 6,17 sq. vesti-

gia ... eius non videntur: τὰ ἴχνη αὐτῆς οὐκ ἐρείδεται i.e. firmo vestigio non insistit. Int.

... εἴδεται legisse videtur; Tidner ad loc. Cf.

aemulor,

certo, video. contentio. Matth. 12,20 VL k in contentione (Iren. 3,11,6 in contentionem): εἰς νῖκος i.e. (Vulg.) ad victoriam; I Cor. 15,54 sq. VL ap. Cypr., Test. 3,58 in contentionem . . . contentio: εἰς νῖκος... τὸ νῖκος. Interpretes... νεῖκος... verterunt; TLL 4,675,28 sq., L. 22 sq., Rousseau III 1, 283. Hist. trip. 1,18,6, contentionis: Socr. 1,6,41 ἀπολογίας i.e. defensionis. Int.

ἀντιλογίας vertit; W. 124. Cf. altercatio. contentus. $. Theod. Mops., Swete 2,103,2 sq. multi . . . unam legitimam

habentes uxorem non erant ei contenti: πολλοὶ... νομίμην ἔχοντες μίαν ταύτῃ. .. οὐκ ἠρκοῦντο. Int. dativum retinuit; TLL 4,679,66 sq. (col. 680,9 Sq. noster locus affertur una cum duobus aliis, e quibus Paulus, Dig. 31,8,2

"uni (uno codd. dett.) contentus esse debet" nihil valere Mommsen in apparatu "unico"! coniecit, prob. recte). (con)terreo, conturbo, pecco. II Macch.

videtur,

nam

14,17 Vulg. conterritus est, VL X

49

territus est, VL L territus, VL M conturbatus: ἑπταικὼώς i.e. (VL P) victus fuerat. Interpretes (de quo nihil in TLL 4,687,26 sq. dicitur) ἑπτηκώς verterunt. Cf. conturbo. — &. Ib. VL Bpeccaverat. MG 2,2—2,b. Cf. pecco.

continentia v. commixtio contingo. Eph. 5,14 VL cod. 75 continges Christum: ἐπιφαύσει τός i.e. (Vulg.) inluminabit tibi Christus. Int. variam lectionem τοῦ Χριστοῦ) secutus est. TLL 4,715,23 sq. — ἃ. II Macch. 14,1 git eis qui cum Iuda erant, ut Demetrius . . . perveniret in portum neret regionem: προσέπεσε τοῖς περὶ τὸν ᾿Ιούδαν Δημήτριον

σοι ὁ Xpio(ἐπιψαύσεις VL Bconti. . . et obtiδιὰ τοῦ...

λιμένος εἰσπκλεύσαντα . . . κεκρατηκέναι τῆς χώρας i.e. (VL P) cognoverunt... Demetrium . . . per. . . portum degressum . . . obtinere regionem. LSJ 11,1—11,5. Cf. procido. — $. Verbum q.e. "contingo"' coniungitur 1) cum genetivo (TLL 4,716,13 sq.) Can. Aegypt. 77,25 sq. antequam oper(a)e suae contingant. L. 226. Cf. attingo. — 2) cum dativo (TLL 4,714,24 sq. et 715,42 sq.) Luc. 8,19 VL d contingere ei: συντυχεῖν αὐτῷ i.e. (Vulg.) adire eum. L. 236. — 3) cum infinitivo, v. Szantyr 348. continuo et specialiter. ACO I 4, p. 41,1 continuo: I 1:5, p. 126,29 αὖϑις i.e. denuo. Int. αὖϑι vertit. Notandum autem est et vocem 4.6. "continuo" per se optime ad sensum sententiae quadrare et vocem q.e. αὖϑι in posteriore Graecitate interdum pro abi usurpari. Ib. lin. 7 specialiter: lin. 35 abi i.e. denuo. Int. mera coniectura usus esse videtur. Cf. pariter, proprius (spe-

cialis). contra et inter. ACO II 2, p. 11,19 et hoc contra ipsius sensum conprobatur

extare: II 1, p. 135,18 ἀπόδειξίς ἐστιν ἐναργὴς τοῦ φρονήματος αὐτοῦ i.e. (ACO 113, p. 117,12 sq.) comprobatio est certa quid sapiat. Int. ἐναντία aut

ἐναντίως pro ἐναργής legisse videtur. — ἃ. Hist. trip. 6,1,14 dum haec... contra eum sic agerentur: Socr. 3,1,22 ἐν τούτοις... καθεστώτων τῶν κατ΄

αὐτόν i.e. cum res eius sic se haberent. Int. κατ΄ αὐτοῦ vertit; LSJ A,II,S— B,IV,2, L. 27 sq., W. 19, cf. TLL 4,751,6 sq. VG κατά. Ib. 12,6,2 turba contra ecclesiam facta est: Socr. 7,34,14 δεινὴ... ταραχὴ κατὰ τὰς ἐκκλήσίας ἐγένετο i.e. . . . tumultus in ecclesiis ortus est. Int. κατὰ τῆς ἐκκλησίας vertit; LSJ A,II,5—B,L,2, W. 193 sq. Errorem inversum invenies ib. 7,2,28 inter Christianos: Socr. 3,23,39 κατὰ τῶν Χριστιανῶν i.e. contra Christianos. Int. κατὰ τοὺς Χριστιανούς vertisse videtur; LSJ B,1,2—A, 11,5, W. 193. Hist.

trip. 10,24,3 ut arma contra Romanos attolleret: Soz. 8,25,3 συνδραμεῖσθαι μετὰ τῶν 'Ρωμαίων στρατιωτῶν i.e. una cum militibus Romanis venturum. LSJ A,III—A,II, W. 152. Cf. cum. — $. ACO V 1, p. (ad sinistram) contra pias orthodoxorum catholicae ecclesiae, hoc paternarum eius et synodalium praedicationum: V 1, p. 386,27 sq.

se ad eum 387,25 sq. est dicere κατὰ τῶν

εὐσεβῶν kai ὀρϑοδόξων τῆς καϑολικής ἐκκλησίας, ταὐτὸν δὲ λέγειν τῶν πατρικῶν αὐτῆς xai συνοδικῶν, κηρυγμάτων. Int. (καὶ post εὐσεβῶν omisso) genetivum a praepositione pendentem perperam retinuit. Cf. alteram

50

versionem

V

1, p. 387,25

sq. (ad dextram) contra pias orthodoxorum

(hic

idem latet error!) catholicae ecclesiae, id est paternas eius et synodales, praedicationes. contradico v. irrideo, contristo v. habeo contumelia.

&. Hier.

13,9 VL

Wirc. contumeliam:

τὴν ὕβριν i.e. super-

biam. LSJ II—1,1, TLL 4,801,38 sq. conmturbo. Passio Perp. et Fel. 13,6 conturbaverunt: ἐπέπληξαν i.e. vituperaverunt. Int. ἐξέπληξαν vertit; À. Fridh, Le probléme de la passion des saintes Perpétue et Félicité, Göteborg 1968, 78. ACO II3, p. 7,25 quos conturbet: ΠῚ, p. 36,11 τίνα σπαράξῃ i.e. quem dilaceret. Int. τίνας ταράξῃ vertit. Cf.

conterreo. convallis v. vallis comvenio. &. Iren. 2,22,5 seniores . . . , qui in Asia apud

convenerunt:

ol πρεσβύτεροι...

οἱ κατὰ

τὴν

᾿Ασίαν

Iohannem...

᾿Ιωάννῃ

τῷ

tob

κυρίου μαϑητῇ συμβεβληκότες i.e. ...qui...cum Iohanne. . . collocuti sunt. LSJ 1,5—1,11; Rousseau II 1, 288 vix recte dicit interpretem συμβεβηκότες legisse. Cf. committo, comparo. — δ. Luc. 9,37 VL d convenire ei turbam multam: (D) συνελθεῖν αὐτῷ ὄχλον πολύν i.e. occurrere ei turbam magnam. Int. dativum retinuit, fortasse '"'occurro"' ("obviam eo”, "obvio"") respiciens; TLL 4,825,12 sq. conventio et pactum. Hist. trip. 5,29,6 per conventionem: Theod. 2,22,9 κατὰ συσκευήν i.e. per fallaciam. W. 76 dubitans sex voces a "con-"' incipientes affert. Potius autem respiciendum videtur quod in CGL 4,38,11 affertur: "conventum, molitum macinatum"'. Sed potissimum "per circumventionem" scribendum est. — &. II Macch. 8,23 VL L data conventione "adiuto-

rium dei": δοὺς σύνθημα ᾿᾿ϑεοῦ βοηϑείας᾽᾽ i.e. (Vulg.) dato signo "adiutorio dei". LSJ 1,4—1,2.

Idem error invenitur ib. 13,15 VL

L dato suis pacto

"dei victoriam": ἀναδοὺς . . . τοῖς περὶ αὐτὸν σύνθημα "$600 νίκην᾽᾽ i.e. (Vulg.) dato signo suis "dei victoria". conversatio, ecclesia, humanus, vita. Orig. X 1, 403,10 sq. conversationem humanam: τὴν ἀναγωγήν i.e. moralem expositionem (= subiacentem sensum

parabolae). Int. τὴν ἀν(ϑρωπίνην) ἀγωγήν vertisse videtur; Früchtel 45. Cf. humanus. Ib. 558,4 ecclesiam Christi: τὴν ἀναγωγήν i.e. moralem expositionem. Int. τὴν συναγωγήν vertit (Koetschau in apparatu). Cf. ecclesia. — &. ACO I3, p. 49,22 sq. (Coll. Cas.) pendet in dei cultura nostrae conversationis

(Coll. Tur. vitae) status: I 1:1, p. 114,29 sq. ἤρτηται τῆς εἰς θεὸν εὐσεβείας ἡ τῆς ἡμετέρας πολιτείας κατάστασις i.e. (ACO I2, p. 31,31) pendet a dei pietate nostrae reipublicae status. LSJ 1,2—II/III. Cf. autem TLL 4,853,11

sq. Cf. vita. conversor. ACO

I2, p. 47,25 humane conversatus est nobiscum:

I 1:2, p.

36,4 ἀνθρωπίνως κέχρισται μεϑ' ἡμῶν i.e. unctus est inter nos vivens (ACO I 3, p. 29,15 humane unctus est nobiscum, ACO I

5, p. 238,24 iuxta nos est

51

unctus). Int. variam lectionem (. . . κέχρηται... .) secutus est. Cf. utor. convertibilis. Hist. trip. 1,15,4 convertibilis: Theod. 1,5,3 ἀναλλοίωτος i.e. inconvertibilis. Int. variam lectionem (Theod. Lect. ἀλλοιωτός) secutus est; L. 42, W.28 sq. converto. &. Luc. 8,55 VL

b,ff1 convertit spiritum eius: ἐπέστρεψεν

τὸ

πνεῦμα αὐτῆς i.e. (Vulg.) reversus est spiritus eius. LSJ 1,1,a—1,1,b. Int. verbum intransitivum pro transitivo et nominativum pro accusativo accepit. Cf. arbitror, spiritus.

convinco, capio, devinco. &. Hist. trip. 4,8,5 convincti (= convicti): Socr. 2,6,5 διακρινομένων i.e. cum dissentirent. LSJ III (?)—I,1; W. 149. Cf. arguo, discerno. — $. Iren. 2,13,8 a quibus et hi initia emissionum accipentes convicti sunt, id. 3,11,7 convincuntur non recte praesumentes. De part. Rous-

seau II 1, 247, Eklund 82 sq. ACO

14, p. 47,7 sq. Apollinarium . . . quasi

... ab inferis erigens . . . convincitur:

I 1:5, p. 130,17 sq. τὸν...

᾽Απολ-

λινάριον οἱονεὶ ὡς ἐξ Adov ἐγείρων . . . ἐλέγχεται (cf. ACO V 1, p. 317,4 devincti sunt . . . contra suam temeritatem mentiti: V 1, p. 316, 5 ἠλέγχϑησαν ... κατὰ τῆς ἑαυτῶν ψευσάμενοι προπετείας). ACO I 4, p. 97,16 sq. hoc perpetrantes capiuntur: I 1:7, p. 150,15 τοῦτο δρῶντες ἁλίσκονται. LSJ II. Cf. capio, transmigro. convivium. II Petr. 2,13 Vulg. conviviis: ταῖς ἀπάταις i.e. libidinibus. Int. variam lectionem (ταῖς ἀγάπαις) secutus est. convivo. ACO II 3, p. 480,18 sq. (in recensione Rustici) conviventes: II 1, p. 392,27 τοὺς (νῦν) ζῶντας i.e. (nunc) viventes. Int. variam lectionem (τοὺς συζῶντας) secutus est. Cf. 1) hic, nunc, 2) vivo. cooneratus. Phil. 3,10 VL codd. 75, 77 et ap. Iren. 5,14,4 (Rousseau V 1, 263 sq.) cooneratus: συμμορφιζόμενος i.e. (Vulg.) configuratus. Interpretes

variam lectionem (συμφορτιζόμενος) secuti sunt. TLL 4, 891,52 sq. cor. $. Ps. 60,3 VL Cas. (cod. 136) cordis meae: τὴν καρδίαν μου et ib. 100,2 cordis meae: καρδίας μου. Int. genus vocis Graecae respexit. Cf. Amelli 120 (ubi quaedam menda invenies). coram, facies, incoram. &. IV Regn. 21,11 VL in Didasc. apost. 22,24 coram ipso: ὁ ἔμπροσϑεν i.e. qui antea fuit. LSJ 1,1/11,1—1,2/11,2; Tidner 154. Idem error invenitur in eodem loco biblico ap. Lucif. Cal., De regibus apos-

tat. 8 qui erat ante faciem eius. L. 166. Cf. facies. — $. I. Thess. Theod. Mops. Swete 2,16,18 coram domini nostri: ἔμπροσθεν ἡμῶν. Int. genetivum retinuit; TLL 4,947,38 sq., L. 223, Szantyr notatur Apuleium "incoram" cum genetivo coniunxisse). Lib. Lat. 15,27 coram angelorum vultus et angelorum sanctificationis.

2,19 VL ap. τοῦ κυρίου 259 (ubi aniubil. versio

corporalis v. consuetudo

corpus. &. II Macch. 8,11 VL

L,X,B,M nonaginta corpora: ἐνενήκοντα

σώματα i.e. (Vulg.) . . mancipia. LSJ 11,2 "a person — of slaves"! (brevi ante int. hanc vocem recte vertit). — $. ACO V 1, p. 161,26 animatae intellec-

52

tualiter eius corporis: V 1, p. 160,26 sq. τῆς νοερῶς ἐψυχωμένης αὐτοῦ σαρκός. ACO V 1, p. 347,23 intellectuali animatae domini corpori: V 1, p. 346,26 τῇ νοερῶς ἐψυχωμένῃ τοῦ κυρίου σαρκί. Int. utroque loco formam feminini generis retinuit, fortasse simul de substantivo femino 4.6. "caro" cogitans (cf. V 1, p. 149,36 sq. sub per; cf. praeterea circuitus et inhabitaculum). De Hist. trip. 1,14,14 v. infundo. Cf. dispositio. correctio, actio, corrigo, directio, restitutio. &. ACO 13 , p. 151,10 (Coll. Tur.) non poterat praeter laborem corrigere posse quod bonum est: 1 1:2, p.

100,22 sq. οὐκ ἦν δίχα πόνου κατορϑοῦν δύνασθαι τὸ ἀγαϑόν i.c. non licebat sine labore ad felicem exitum perducere quod bonum erat (in Coll. Cas. pro "corrigere" recte scriptum est "perficere"). LSJ I,1—1,2,b. ACO I1 2, p. 45,15 sq. quippe cum plurima de super quam propriis armis correxerit: II 1, p. 85,20 sq. ἄνωϑεν yàp αὐτῷ tà πολλὰ μᾶλλον f] toic ὅπλοις katópóotat i.e. dei auxilio plurima potius quam suis armis feliciter perfecit (cf. locum gemellum ACO II 3, p. 61,8 de sursum namque omnia ei magis quam armis reguntur) Huc pertinere videtur Iren. 5,30,2 corrigere sua negotia: prob. κατορθοῦν τὰ ἑαυτῶν πράγματα i.e. res suas prospere gerere. Lundstróm,

Neue Stud. 69 (aliter Rousseau V 2, 377). Iren. 2,2,3 in regem correctio belli refertur, qui praeparavit ea quae sunt causa victoriae: prob. ... τὸ κατόρϑωμα (vel ἡ κατόρϑωσις) τοῦ πολέμου i.e. ".. . successus bellicus . 7? vel "... Jaus victoriae. . ." LSJ IL,2—11,1; Lundstróm ib. 69 (aliter TLL 4,1028,69 sq.). Theod. Mops. Swete 1,204,10 sq. plurimam directionum copiam obtinentes: ὄγκον ἐπαγομένους κατορϑωμάτων i.e. magnam copiam actuum bonorum adducentes (in die iudicii). Licet "directio" interdum "le bien vivre'' (Blaise 2) significet, observandum est interpretem hic voci 4.6.

κατόρϑωμα sensum attribuisse, qui e verbo 4.6. κατορϑόω (LSJ 1,1 et 1,2) extrahi potest, sed vix substantivi sq., ubi afferuntur "notiones originem ducentes". ACO I 3, p. 1:4, p. 3,6 sq. σκοπὸς ἡμῖν τῆς

proprius est. Vide praeterea TLL 5,1229,40 e substantivorum graecorum significatu 183,12 intentio nobis correctio pacis est: I εἰρήνης τὸ κατόρϑωμα i.e. (ACO I2, p.

101,20) intentio nostra est pacis perfectio (LSJ 1,3). Int. potius κατόρθωσις LSJ 11,2 reddidit. Idem valet de ACO 13, p. 154,28 (Coll. Tur.) salutis humanae correctionem: 1 1:2, p. 82,36 τῆς τῶν ἀνθρώπων σωτηρίας κατόρϑωμα i.e... . perfectionem (Lampe B,2 "'establishment""). In Coll. Cas. error apertior est, nam int. "restitutionem"' scripsit. — $. Hist. trip. 5,31,5 haec . . . actiones: Socr. 2,38,31 τοιαῦτα... τὰ κατορθώματα. Int. formam neutrius generis retinuit ("haec" hic feminini generis non est); L. 268, W. 224. —Cf. directio, gratia. corrumpo. Hist. trip. 4,24,52 corrumpi: Theod. 2,8,46 διαφέρεσθαι i.c.

dissentire. Int. variam lectionem (διαφθείρεσθαι) secutus est; L. 160, W. 278 sq. Cf. differo, diversitas, dominor (praesto). cottidie. Orig. X 1, 289,24 sq. regnans cottidie in sensibus eorum:

βασι-

53

λεύων καϑ΄ ἑκάστην ἐπίνοιαν αὐτοῦ i.e. regnans omni verbi sensu super eum. Int. ἡμέραν post xaó'éxáotnv subaudivit. Idem error invenitur ib. 643,24 cottide: καϑἑκάστην i.e. per se; Früchtel 45. VG κατά; extrinsecus. creatura et generatio. Orig. X 1, 274,29 sq. creatura: κτῆσις i.e. bona (= lucrum). Int. κτίσις vertit. Cf. procreo. — &. I. Petr. 2,13 Vulg. subiecti es-

tote omni humanae creaturae: ὑποτάγητε πάσῃ ἀνθρωπίνῃ κτίσει i.e. ... omni humano magistratui. Int. vocem 4.6. κτίσις hic ''id quod est creatum"' significare putabat; LSJ II—III, TLL 4,1116,44 sq. — δ. Matth. 26,29 VL h (similiter in ceteris versionibus) amodo non bibam de hac creatura vitis usque in illum diem, cum illud bibam vobiscum. . . : οὐ μὴ πίω ἀπ΄ ἄρτι ἐκ τούτου τοῦ γενήματος τοῦ ἀμπέλου ἕως τῆς ἡμέρας, ὅταν αὐτὸ πίνω μεθ᾽ ἡμῶν καινόν. Int. formam neutrius generis retinuit, fortasse vocem 4.6. '"'vinum"' in mente habens; L. 264. Marc. 14,25 VL d (similiter aliae versiones) non ad-

ponam (v. appono) bibere ex generatione vitis usque in diem illum, cum illud bibam novum in regno dei: (D) οὐ μὴ προσϑῶ πεῖν ἐκ τοῦ γενήματος τῆς ἀμπέλου ἕως τῆς ἡμέρας ἐκείνης, ὅταν αὐτὸ πίνω καινὸν ἐν τῇ βασιλείᾳ τοῦ ϑεοῦ. Int. bis formam neutrius generis retinuit. Iren. 5,33,1 neque... cum suis potest intellegi bibens vitis generationem neque rursus sine carne sunt, qui bibunt illud: prob. . . . τὸ τῆς ἀμπέλου yévnua . . . αὐτό; L. 264 sq. (aliter Rousseau V 2, 407 sq.). Id. 4,18,4 earum (codd. eorum, fortasse recte) quae sunt eius creaturarum: prob. τῶν ἰδίων αὐτοῦ κτισμάτων. L.

262. credo et veritas. Ios., C. Ap. 1,45 credere: πυϑέσϑθαι i.e. interrogare. Int. πείϑεσϑθαι vertit; L. 26. Cf. confido, oboedio, suadeo. Orig. X 1, 526,10 credens: ἐπιστήσας i.e. animadvertens. Int. aut πιστεύσας legebat aut sententiam libere vertit. Cf. agnosco, nosco. — &. Hist. trip. 1,14,2 veritati, quae creditur esse praecipua: Theod. 1,4,1 ταῖς δοκούσαις ἀεὶ μείζοσι παροικίαις i.e. semper maiores magnae auctoritatis ecclesias. LSJ δοκέω 11,1— 11,5. Praeterea int. pro ταῖς... παροικίαις aut ταῖς . . . ἀληθείαις (L. 58) aut potius ταῖς... ἀκακίαις (W. 37 sq.) vertit. VG δοκέω. — ὃ. Macch. 10,13 VL L eo quod Cyprum creditus a Filometore defecisset ad Antiochum Nobilem et ab eo recessisset, Vulg. eo quod Cyprum creditus a Filometore Nobilem (C nobile) translatus etiam ab eo recessisset: διὰ τὸ τὴν Κύπρον ἐμπιστευϑέν-

τα ὑπὸ τοῦ Φιλομήτορος

ἐκλιπεῖν

xal πρὸς

'Avríioxov

τὸν

᾿Επιπφανῆ

ἀναχωρῆσαι i.e. eo quod Cyprum creditam sibi a Philometore deseruit et ad Antiochum Epiphanem recessit. Interpretes accusativum retinuerunt. Cf. abscido (postulo). — De locutione q.e. "credo in’’ v. Szantyr 87. crementum, praeclarus, pulcher. ACO I 3, p. 142,25 (Coll. Cas.) cremen-

tum adhuc: I 1:3, p. 50,13 ἀκμητί i.e. sine labore. Int. ἀκμὴν ἔτι vertisse videtur. Cf. adhuc, quoniam. ACO I 4, p. 72,29 sq. praeclaras victorias: I 1:7, p. 73,5 τὰς ἀκμητὶ.... νίκας i.e. victorias nullo labore reportatas. Int. vo-

cem Graecam licenter reddidisse videtur. 54

cresco. De Hist. trip. 1,18,17 v. W. 79. Cf. augeo.

crudelis, extra, sex. Mut. 10 (309,30) crudelius: Chrys. 88,62 ἀνομώτερον i.e. iniquius (ἄνομος = nullas habens leges). Int. ὠὡμότερον vertit; L. 53. II Macch. 7,8 VL B,M,P crudelem consecutus est poenam: τὴν ἑξῆς ἔλαβε βάσανον i.e. (Vulg.) sequenti loco . . . tormenta suscepit. Int. τὴν ἐξαισίαν

. . . legisse videtur. Orig. X 1, 696,28 sq. non legebant ceteras scripturas, quae sunt extra legem: μὴ προσιέμενοι τὰς ἑξῆς τῷ νόμῳ γραφάς i.e. non agnoscentes eas scripturas, quae legem (= Pentateuchum) sequuntur. Int. . . «ἔξω tob νόμου... legisse videtur (sed fortasse versio libera potius quam

falsa est; cf. deforis). Ios., Ant. 3,246 sex autem diebus: ταῖς δ' ἑξῆς ἡμέραις i.e. sequentibus autem diebus. Int. ταῖς 86 5 ἡμέραις vertit. Cf. ex. crux. $. Gal. 6,14 Vulg. in cruce domini nostri Iesu Christi, per quem . . . :

ἐν τῷ σταυρῷ τοῦ κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, δι᾿οὗ . . . Int. pronomen ad nomen proprium rettulit; L. 212 sq. Cf. Soter. culmen. ACO V 1, p. 71,2 de largo vestrae culminis fonte: V 1, p. 70,1 sq. ἡ

ὑμετέρα πηγάζουσα κορυφή. Int. genus vocis Graecae respexisse videtur. cum (coni.) II Macch. 7,15 Vulg. cum: ἐχομένως i.e. (VL P) consequenter. Int. variam lectionem (óc) secutus est. ACO 13, p. 163,30 cum omnia mire a

deo facta sint: I 1:2, p. 76,2 sq. πάντων τῶν (omissum in cod. interpretis per haplographiam) ὑπὸ ϑεοῦ τεϑαυματουργημένων. — ἃ. Hist. trip. 1,6,5 cum: Soz. 1,5,5 ὡς i.e. ad probandum rem ita se habere, ut . . . LSJ B,IV—B,I; L.

168, W. 180 sq. VG ὡς. — $. Ion. 2,8 VL ap. Rónsch 451 cum angustiaretur in me animam mean: ἐν τῷ ἐκλείπειν ἀπ ἐμοῦ τὴν ψυχήν μου. Int. accusativum perperam retinuit. Idem error invenitur Luc. 11,1 VL dcum esset in loco

quodam orantem: ἐν τῷ εἶναι αὐτὸν ἐν τόπῳ twi προσευχόμενον; L. 228. Cf. esca, frequenter, in. ACO

1 2, p. 48,19 cum

utique secundum

naturam

suam existens inpassibilis: I 1:1, p. 37,10 καίτοι κατὰ φύσιν ἰδίαν ὑπάρχων ἀπαϑής. Int. in sententia, quam "cum" coniunctio ducit, neglegenter participium retinuit. cum (praep.). et post. los., C. Ap. 2,141 cum eis . . . sacrificare: ὧν θύει i.e. suem sacrificat. Int. συνϑύει vertit, L. 40. — &. Ib. 2,169 his, qui cum eo

erant: τοὺς καθ΄ αὑτόν i.e. eiusdem aetatis hominibus. LSJ B,1,2—B,VII; L. 195. VG κατά; exerceo. I Macch. 8,7 VL L qui regnarent cum eo: τοὺς βασιλεύοντας μετ΄ αὐτόν i.e. (Vulg.) qui regnaverint post eum. LSJ A,II—C,II,2 (fortasse codex interpretis mendosus erat). Error inversus invenitur los., Ant. 1,101 post hanc iram: μετὰ τοσαύτης ὀργῆς i.c. (cum tanta ira =) tanta im-

pulsus ira. Blatt p. 21. — $. ACO V 1, p. 25,39 cum recta confirmationis sanctorum patrum confessione: V 1, p. 24,40 sq. μετὰ τῆς ἐπικυρώσεως τῆς ὀρϑῆς τῶν ἁγίων πατέρων ὁμολογίας i.e. cum confirmatione rectae sanctorum

patrum

confessionis.

Cf.

contra.

De Gen.

3,12 VL

ap. Aug.

v. TLL

4,1375,36 sq. cura. &. Ios., Ant. 1,299 cura: κήδους i.e. matrimonio. LSJ I,2—11; Blatt

55

p. 356. Hist. trip. 4,16,2 quae apostolicam haberet curam: 502. 3,8,5 ἀποστόλων φροντιστήριον i.e. locum, ad quem apostoli recedere poterant, ut se meditationi darent et 6,292 habere curam: Soz. 5,16,2 φροντιστηρίοις i.e.

monasteriis. De his locis v. L. 90 sq., W. 69 sq. Cf. silentium. currax. Hist. trip. 1,20,4 curracibus equis: Theod. Int. δρομεῦσι vertit; L. 67, W. 45.

1,7,2 ὀρεῦσι i.e. mulis.

curvo. Is. 6,10 VL in Didasc. apost. 31,22 sq. oculos suos curbaverunt: τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτῶν ἐκάμμυσαν ie. oculos clauserunt. Int. ... ἔκαμψαν vertisse videtur; Tidner, Komm. Cyrus v. dominus damnatio.

$. Hist.

trip.

10,11,1

177 sq. (aliter TLL 4,1547,1 sq.).

damnationem

librorum

Origenis,

qui-

bus. . . : Socr. 6,12,1 tà καϑαιρετικὰ (sc. γράμματα) τῶν 'Qptyévouc βιβλίων, δι ὧν... Int. pronomen perperam ad βιβλίων rettulisse videtur; L. 212, W.246. de et domesticus. Ios., C. Ap. 2,209 de domestica: ἐπιεικείας i.e. aequitatis

(= moderationis). Int. ἐπ΄ οἰκείας vertit; cf. L. 40. Cf. 1) in, super, 2) domus. — (&.) Orig. X 1, 305,22 de temporibus iudicii: περὶ τὸν... καιρὸν τῆς κρίσεως ἰ.6. tempore iudicii. Int. .. . τῶν καιρῶν... vertit; LSJ A,ILS—C,II; Früchtel 49. VG περί; celeriter, postergum, satietas. — De Iren. 1,21,4 de ig-

norantia labis v. Rousseau I 1,271. — δ. "De"' praepositio coniungitur 1) cum genetivo Act. 18,15 Vulg. de verbo et nominibus et legis vestrae: περὶ λόγου

καὶ ὀνομάτων καὶ νόμου τοῦ καϑ' ὑμᾶς; L. 220. Iren. 2,14,8 de Anthropo . . . et Ecclesiae (C, Ecclesia cett. codd., edd.); Lundstróm,

Stud. 48. Ioh.

8,46 VL equis de vestrum: τίς... ἐξ ὑμῶν. Apoc. Esrae, Visio 5,3,5, Violet 330 unum de quiescentium capitum: prob. . . . ἀπὸ... Act. 19,40 de congregationis istius: περὶ τῆς συστροφῆς ταύτης; L. 222. Act. 12,11 VL ede omni expectationis (fortasse mendum pro "e— e") plebis: ἐκ πάσης τῆς 1pooóoκίας τοῦ λαοῦ; L. 221. Luc. 24,14 VL d fabulabantur . . . ad semetipsos de omnibus quae contigerant horum: @yullovv πρὸς ἀλλήλους περὶ πάντων τῶν συμβεβηκότων τούτων i.e. (Vulg.) loquebantur ad invicem de his omnibus, quae

acciderant.

Int. genetivum

retinuit,

fortasse verbum

q.e.

"con-

tingo” cum genetivo coniungens (cf. contingo). Iren. 3,18,7 qui . . . de terra rudis plasmatus est: τοῦ... ἐκ γῆς ávepyáotou πεπλασμένου i.e. qui de terra rudi plasmatus est. Int. ἀνεργάστου ad τοῦ...

πεπλασμένου rettulit;

Lundstróm, Stud. 53, Rousseau III 1, 342. Orig. X 1, 83,11 sq. vita... . est quasi de fonte vitae patris procedens: ζωὴ... óc ἀπὸ πηγῆς ζωῆς τοῦ πατρός i.e. vita procedit de patre, qui est quasi fons vitae; ib. 279,5 quasi de

throno corporis sui: óc ἀπὸ θρόνου τοῦ σώματος i.e. de corpore quasi de throno. Utroque loco int. genetivum aut pro gen. inhaerentiae accepit aut neglegenter retinuit, cf. Früchtel 49. — 2) cum acc. c. inf. (Szanty 344) e.g.

ACO II 2:1, p. 12,30 = ACO 113:1, p. 119,8 sq.: II 1:1, p. 133,7 (περῦ. 56

debello et expungo. &. Hist. trip. 10,7,12 nisi monachos debellaret: Socr. 6,7,19 εἰ μὴ τοὺς μοναχοὺς ἐκπολεμώσει i.e. nisi monachos hostes eorum

reddidisset. Lampe ἐκπολεμόομαι "defeat — LSJ ἐκπολεμόω "make hostile" . . . Med. "'become an enemy to” (aliter W. 168). Mut. 5 (271,37) expugnati: Chrys. 47,50 &xnoAeuopévori.e. aversi ( 2 inimici); cf. L. 82 sq. decerno et prohibeo. Ios., C. Ap. 2,267 decretum: κεκωλυμένον i.e. impeditum (= prohibitum). Int. κεκελευσμένον vertit; L. 55. Error inversus invenitur in Hist. trip. 11,16,4 aiunt . . . , quia hoc Theodosius prohibuerit impe-

rator: Socr. 7,21,6 φασὶν... τοῦτο γενέσϑαι τοῦ βασιλέως Θεοδοσίου κελεύσαντος i.e. dicunt . . . id factum esse iussu Theodosii imperatoris. Int. .. . κωλύσαντος vertisse videtur; L. 55 sq. (W. 38 conatus est coniecturam

q.e.. . . [non] prohibuerit . . . defendere). Cf. dico, voco. decima v. ab declaro. Ios., C. Ap. 2,280 declaratae sunt: διηλέγχθησαν i.e. approbatae sunt. Int. διελέχθησαν vertit; L. 68. decolor. &. Cic., Tusc. 2,20 decolorem sanguinem: Soph., Trach. 1055 χλωρὸν αἷμα i.e. bonum (= sanum) sanguinem. LSJ I/II—III,2; S. Lundstróm, Vermeintliche Glosseme in den Tusculanen, Uppsala 1964, 309. decretum v. dispositio, defectus v. amens. defervesco. &. Iren. 1,4,1 defervisse: ἐκβεβράσθαι i.e. eiectam esse. LSJ IV —III; L. 139 sq. (aliter Rousseau 12, 63). Cf. TLL 5:1, 322,10 sq. deficio. Orig. X 1, 469,26 sq. paululum deficiens: ὀλίγον διαλιπών i.e. paulo post. Int. .. . ἐπιλιπών legisse videtur: Früchtel 48. Cf. cesso (intermitto). — &. Iren. 4,20,7 deficiens a deo: prob. ἀπολειπόμενος τοῦ ϑεοῦ i.e. privatus deo (LSJ C,ID). V. Rousseau IV 1, 252. Cf. relinquo. ACO I2, p. 62,8 inveniet (sc. spiritus actus) a filii et patris (sc. actibus) in nullo deficientes (similiter ACO 13, p. 78,25 sq. Coll. Cas. . . . defectos, codd. defectus) I 1:2, p. 49,19 sq. εὑρήσει (sc. τὰς τοῦ πνεύματος πράξεις) τῶν τοῦ υἱοῦ καὶ tob πατρὸς κατ΄ οὐδὲν λειπομένας i.e. inveniet spiritus actus filii et patris actibus nullo modo minores esse, cf. ACO I 3, p. 78,25 sq. (Coll. Tur.) inveniet (sc. spiritus actus) filii et patris in nullo omnino abesse, ACO I 5, p. 108,14 sq. inveniet ea non distantia operibus patris et filii. ACO I 2, p. 62,8 int. — non intellegens λείπεσθαι eo modo usurpatum esse, de quo ap. LSJ B,11,3 tractatur — fortasse de sensu ib. Β,11,2 allato cogitabat. De vera autem locutione Latina q.e. "aliquid deficit (i.e. recedit, removetur) ab aliqua re" v. TLL 5:1,337,9 sq. — δ. "Deficio"" coniungitur 1) cum genetivo ((Szantyr 83) Luc. 23,35 VL d ne cuius defecistis?: μή τινος ὑστερήσατε; (VL b numquid alicuius eguistis?). Cf. aufero. — 2) cum participio praesentis (TLL 5:1,336,81 sq.; de infin. ib. lin. 62—81) Hieron:, Comm. in Is. 1,15 defeci miserans: &xoxó nv ἱλασκόμενος; Eklund 109. II Thess. 3,13 Vulg. nolite deficere benefacientes: μὴ ἐγκακήσητε καλοποιοῦντες i.e. (Ambrosiaster, Comm. in XIII epistulas Paulinas, II Thess. 3,15 cod. Cas.) nolite deficere in benefa-

57

ciundo; Eklund 107. Cf. fatigo. ACO

12, p. 18,15 repugnantes nolite defice-

re: E 1:1, p. 87,7 μὴ ἀποκάμητε ἀνϑιστάμενοι. ACO 13, p. 115,1 sq. (Coll. Cas.) neque deficiat pro nobis desudans:

I 1:3, p. 45,32sq. μηδὲ ἀποκαμ-

νέτω πρὸς τοὺς ὑπὲρ ἡμῶν ἱδρῶτας, cf. (Coll. Tur.) neque deficiat pro nostris laboribus. Notandum est in Coll. Cas. participium pro substantivo textus Graeci positum esse. Cf. cesso. definitio. ACO V 1, p. 365, 19 sq. patrum nostrorum sana decreta et defini-

tiones, quos posuerunt . . . : V 1, p. 364,20 sq. τῶν... διδασκάλων ἡμῶν τοὺς ὑγιαίνοντας ὄρους, o0c . . . καγίως ἐθεντο. . . Int. formam masculini generis retinuit. Cf. finis, video. definitive. &. Iren. 5,25,2 definitive: prob. κυρίως i.e. sensu proprio. LSJ III—IV; Rousseau V 1, 322, TLL 5:1, 356, 60 sq., cf. col. 350,22. defloratio. (&.). Hist. trip. 12,5,2 deflorationes quasdam librorum Nestorii faciebat eum turbare volens: Socr. 7,34,4 ἀκροβολισμούς τινας ἐποιεῖτο τῶν λόγων, Νεστόριον ταράττειν βουλόμενος i.e. velitationes quasdam in altercatione faciebat, Nestorium turbare volens. Int. vocem inusitatam vertens coniectura etymologica (tà ἄκρα = "'optimae partes'") usus est; de "'librorum" cf. LSJ V,3—IX; W.81. deforis, exterior, extra, foras, foris, interior, intus. $. Matth. 23,25 Vulg. quod deforis est calicis: τὸ ἔξωϑεν τοῦ ποτηρίου i.e. partem exteriorem calicis. Cf. Szantyr 231. Hic "deforis"' adverbium est, non praepositio (aliter TLL 5:1, 367,34 sq.). Quare non est dicendum praepositionem Latinam hic perperam cum genetivo coniunctam esse, sed locutio similis est ei, quam inve-

nimus ACO I3, p. 72,21 (Coll. Cas.) quod interius est hominis et quod exterius: I 1:2, p. 43,27 sq. τὸ ἐντὸς τοῦ ἀνθρώπου καὶ τὸ ἐκτός i.e. (Coll. Tur.) interiorem hominem et exteriorem. In VL d apud Matthaeum l.c. "quod foras est calicis" legimus et Luc. 11,39 quod a foris est calicis: τὸ ἔξωϑεν τοῦ ποτηρίου (plurimi codd. ''quod de foris est calicis’’). Quemadmodum inter-

pretes ibi sensum textus Graeci acceperint, apparere videtur e lectione a codicis ". . . exteriorem partem calicis". Huc pertinet Matth. 23,26 Vulg. quod intus est calicis: τὸ ἐντὸς τοῦ ποτηρίου, quamquam Bauer aliter sentit et in a legitur "quod intra calicem est", cf. Szantyr 278. Locutio aliter comparata invenitur ap. Iren. 4,19,3 ea quae sunt extra Pleromatis (A, Pleuromatis C, Pleroma edd. cum codicibus minoris pretii): prob. tà ἐκτὸς τοῦ IIAnpó-

ματος i.e. ea quae extra Pleroma sunt. Int. ibi praepositione pro adverbio accepta eam locutionem adhibuit, de qua modo disputatum est; cf. L. 214. (Rousseau perperam tà ἔξω τοῦ Πληρώματος scripsit, nam Irenaeus Graecus novies ἐκτὸς τοῦ Πληρώματος habet sed non nisi 1,4,1 in tali contextu

ἔξω scriptum est, et illic legimus ἔξω... φωτὸς ἐγένετο xai Πληρώματος). — ACO Y 1, p. 131,7 sq. dominus proprium corpus de coherentibus eidem corpori, id est defluctionis et coloris, foris constituit: V 1, p. 130,7 sq. ó

κύριος τὸ ἴδιον σῶμα τῶν κατ᾽ αὐτὸ καὶ συμφυῶν αὐτῳ ῥοῆς καὶ xoó-

58

ματος ἔξω κατέστησεν i.e. dominus corpus suum a defluxione et colore, quae in eo et cum eo coniuncta erant, separavit. Int. genetivos substantivorum perperam retinuit. — Cf. exterius, extrinsecus. dego v. consisto, dehonoro v. inhonoro

delectibilis. &. Iren. 1,30,9 deiectibilis: prob. ἔκβλητος i.e. deiectus. LSJ II—I; J. Svennung, Orosiana (Uppsala 1922) 58, Rousseau I 1,308 (aliter TLL 5:1,401,64 sq.). deinde, igitur, postea. ACO II 2, p. 65,34 deinde: II 1, p. 165,27 ἔπειτα — sed "vitium est antiquissimum pro ἐπειδή᾽᾽ (Schwartz). Idem error invenitur ACO II 3, p. 151,20 postea (pro eodem textu Graeco). ACO II 2, p. 62,10 quoniam igitur: II 1, p. 158,23 ἐπειδὴ δέ i.e. (ACO II 3, p. 142,28) quoniam

vero. Int. ἐπεὶ δή vertit. VG δέ, δή, ἐπεί. --- De "postea'' in Hist. trip. 2,22,1 pro κώδιον usurpato v. L 102, W.93. deliciae v. divido, demens v. amens deminutio. &. II Macch. 11,13 Vulg.

γεγονὸς περὶ αὐτὸν ἐλάττωμα

factam

erga se deminutionem:

τὸ

i.e. (VL P) quod acciderat ei infortunium.

MG ἐλάσσωμα a—c. Sed confitendum est interpretem fortasse hic in nullum errorem incidisse; cf. enim TLL 5:1,486,31 sq., ubi affertur Rom. 11,12 Vulg. deminutio: τὸ ἥττημα i.e. clades. demolior et everto. II Macch. 12,16 VL 1, demoliti ... civitatem: καταλαβόμενοι... τὴν πόλιν i.e. (Vulg.) capta civitate. Int. καταβα-

λόμενοι.

.

vertit. Ib. 10,22 VL B,M turres illas evertit: τοὺς... πύργους

κατελάβετο i.e (Vulg.) turres occupavit. Int. variam lectionem (. . . xateßdλετο) secutus est. Cf. apprehendo. Ib. 5,11 VL B,M,P cogitavit evertere Iudaeam: διέλαβεν ἀποστατεῖν τὴν ᾿Ιουδαίαν i.e. (Vulg.) suspicatus est. . . so-

cietatem

deserturos

ludaeos.

διαλαμβάνω v. LSJ 111,6.) —

Int.

...

ἀναστατοῦν

&. II Macch. 2,13 VL

...

vertit.

(De

L demoliens bibliothe-

cam: καταβαλλόμενος βιβλιοθήκην i.e. (Vulg.) construens . . . LSJ L,1— 11,7, MG 1,a—1,e. demonstro, detego, manifesto, monstro, ostendo, probo, prodo. Haec verba coniunguntur 1) cum obiecto solo. &. Gen. 4,21 VL ap. Ambros., Exam. 1,25 qui demonstravit psalterium, VL ap. Aug., De civ. dei 15,17 qui ostendit . . . : ὁ καταδείξας ψαλτήριον i.e. qui inventor fuit psalterii. LSJ 1 "discover and make known’ — 2 "invent; L. 144 sq. Iren. 1,5,3 terram . . . ostendisse: γῆν... δεδειχέναι i.e. terram plasmasse. Vide L. 144, ubi affertur locus (Ant. Plac.), ad quem addi potest ACO 13, p. 156,21 deo ultra rationem ostendente miracula: 1 1:2, p. 84,25 ϑεοῦ ὑπὲρ λόγον δεικνύντος τὸ θαῦμα (cf. ACO 13, p. 156,13 haec miracula facit deus). Cf. Niermeyer "'ostendere"* 1. ACO II 2, p. 12,26 sq. ostende mihi humanam naturam: II 1, p.

137,2 sq. σημείωσαί μοι τὴν ἀνθρωπείαν φύσιν i.e. (ACO II3, p. 119,4) fige in memoriam mihi humanam naturam. LSJ σημαίνω (passim) — σημειόω II. — 2) cum obiecto et substantivo, quod vice praedicativi fungitur. &. 1]

59

Macch. 9,25 hostendi . . . filium meum regem: ἀναδέδειχα τὸν υἱὸν... βασιλέα

(corrector

"constitui"

ad

"'hostendi"

addidit).

ACO

I 3, p. 142,26

(Coll. Cas.) neque martyrii tempus imperii vestri spatia (Coll. Tur. tempora) demonstretis: I 1:3, p. 50,14 sq. μηδὲ μαρτυρίου καιρὸν τοὺς τῆς βασιλείας ὑμῶν ἀναδείξητε χρόνους. Cf. approbo. los., Ant. 14,25 quem . . . regem ipse monstraverat: 14,446 .. . βασιλέα ἀποδείξας. LSJ I,1—11,1. Cf. se-

grego. ACO 12, p. 16,6 lupum se ipse pastor ostendit: I 1:1, p. 84,19 λύκον ἑαυτὸν ὁ ποιμὴν δείκνυσιν (cf. ib. 6,13 in rapacitatem lupi se ipse convertit).

ACO 13, p. 13,21 fontem ostendit lapidem: I 1:1, p. 20,23 πηγὴν ἔδειξε τὴν ἀκρότομον. — 3) cum obiecto et adiectivo, quod vice praedicativi fungitur (exempla alterius generis affert Hoppe, Glotta 26/1938,143). Dionys. Exiguus, De creatione hominis 14 (Migne, P.L. 67,366A) (fluvius) plenum . . .

demonstret alveum: Greg. Nyss., De opificio hominis 13 (Migne, P.G. 44,165A) .. . πλήρη... δείκνυσι τὴν κοιλότητα i.e. implet alveum; LSJ I "show forth"' — ib. ”render”; L. 145 sq. Iustin., Novellarum versio Latina

103,2, Schöll-Kroll 498,17 sq. (qui provinciam) pacificam demonstravit et omni tumultu liberatam: lin. 21 sq. τὴν χώραν . . . εἰρηνικήν τε ἀπέδειξε καὶ πάσης ἀπήλλαξε ταραχῆς;

LSJ

II (passim) —

11,2; L. 146. Hist. trip.

1,11,1 insignissimam ecclesiam demonstraverunt: Soz. 1,12,1 ἐπισημοτάτην τὴν ἐκκλησίαν ἔδειξαν i.e... . fecerunt; L. 145, W. 141. Ib. 11,15,17 cum sit lata Romana res publica, eam parvulam sua velocitate demonstrat: Socr.

1,19,4 μεγίστην οὖσαν τὴν Ῥωμαίων ἀρχὴν μικρὰν ἔδειξε τῇ τραχυτῆτι; L. 145, W. 141. ACO 13, p. 15,30 sq. ascendenti . . . ad deum, qui in caelis est, ut eis, qui in terra sunt, adibile demonstraret caelum: I 1:1, p. 23,4 sq. . .

ἵνα

τοῖς ἐπὶ τῆς γῆς βάσιμον ἀποφήνῃ τὸν οὐρανόν i.e. . . . ut eis, qui in terra sunt, adibile redderet caelum. Cf. pronuntio. — II Macch. 9,14 VL L

civita-

tem . . . liberam ostendere: τὴν πόλιν... ἐλευϑέραν ἀναδεῖξαι i.e. (Vulg.) ... reddere (VL

B,M .. . constitueret, VL

P. . . pronuntiare).

Hist. trip.

2,18,16 similem monstrare Romae Constantinopolim: Soz. 2,3,6 δεῖξαι ἐφάμιλλον τῇ... Ῥώμῃ τὴν ὁμώνυμον αὐτῇ πόλιν). L. 146, W. 140. ACOI 4, p. 235,11 ipse eam (sc. carnem) faciens propriam et suam, ut dixi, monstrans: I 1:6, p. 155,14 sq. ὁ οἰκειωσάμενος αὐτὴν (sc. τὴν σάρκα) καὶ ἰδίαν ἀποφήνας, ὡς ἔφην i.e. (ACO I 5, p. 298, 10 sq.) qui eam sibi univit et, ut dixi, propriam fecit (duo igitur membra hic synonyma sunt). ACO II 3, p. 239,6 sq. sese alienos a sacerdotio . . . monstraverunt: II 1, p. 192,3 sq. éavτοὺς ἀλλοτρίους lepwaodvng . . . ἀπέδειξαν = ACO 112, p. 76,36 sq. semet ipsos alienos sacerdotio . . . fecerunt. ACO

I2, p. 77,31 sq. armis suas cir-

cumdederunt domos et inadibiles eas ostenderunt . . . vocantibus ad satisfactionem: I 1:3, p. 18,19 sq. ὅπλοις τὰς ἑαυτῶν περιφράττειν οἰκίας ἀπροσίτους τε αὐτὰς ἀποφαίνειν τοῖς... καλοῦσιν εἰς ἀπολογίαν. Observandum est Epiphanium interpretem ’’ostendo” una cum "operibus'' adhibuisse in Hist. trip. 8,7,6 firmiorem

60

operibus

ostenderunt

fidem:

Socr. 4,24,18

τὴν

πίστιν βεβαιοτέραν εἰργάζοντο; L.147, W. 139. De Hist. trip. 7,38,4 v. L. 85 sq., W. 137 sq. — 4) cum obiecto (vel subiecto sententiae passivae) et parti-

cipio, quod vice praedicativi fungitur. — $. (Eklund 81 sq.) Iren. 2,9,2 deteguntur .. . eum blaphemantes, ib. 3,11,7 detegentur nihil recte dicentes. ACO 14, p. 243,2 sq. Nestorii et Caelestii sententias . . . vindicantes . . . de-

monstrati sunt: I 1:3, p. 27,16 sq. tà Νεστορίου xai tà Κελεστίου φρονήματα ἐπιφερόμενοι... ἀπεδείχϑησαν. ACO IV 2, p. 101,17 sq. manifestatus est diabolica superatus operatione et hoc malum

1,9,21 ἐφωράϑη

. . . disseminans: Socr.

τῆς διαβολικῆς ἐνεργείας ἡττώμενος καὶ τὸ κακὸν...

διασπείρας. Rufin., Adamant. 1,22 Buchheit 20,14 ostendo . . . apostolum dicentem. . .: .. . δείκνυμι λέγοντα τὸν ἀπόστολον; ib. 1,6 Buchheit 7,4 Sq. probo eum dicentem ...: ... δείκνυμι λέγοντα... ; Eklund 82, Hoppe, Glotta 26/1938,143. ACO I 3, p. 96,19 sq. ostendimur nullum . . . odium exercentes: I 1:3, p. 11,1 δεικνύμεϑα οὐδεμίαν ... δυσμένειαν γυμνάζοντες; ACO 13, p. 64,18 sq. ostendit semet ipsum . . . unitatem dei ad

carnem confitens: I 1:2, p. 32,36 sq. ἔδειξεν ἑαυτὸν...

τὴν ἑνότητα tob

ϑεοῦ πρὸς τὴν σάρκα ὁμολογῶν (hoc loco interpres non solum participium, sed etiam nominativum retinuit). Rufin., Euseb., Hist. eccl. 2,17,2 proditur ...Sciens. . . : γένοιτ᾽ἂν ἔκδηλος... εἰδώς; Eklund 82. Cf. appareo. denuntio. II Macch. 15,10 VL L animis . . . denuntiavit: toic θυμοῖς διεγείρας αὐτούς i.e. (VL P) excitatis. . . animis eorum. Int. διαγορεύσας vertisse videtur. deorsum v. desuper depono et interimo. &. ACO I 4, p. 55,7 ad hos sermones deposui memet

ipsum: 1 1:7, p. 68,35 sq. εἰς τούτους ἐμαυτὸν καϑῆκα τοὺς λόγους i.e. huic rei (v. sermo) operam dedi (cf. ACO I 5, p. 362,12 sq. ei negotio me accommodavi); LSJ I,1—1,2. ACO 113, p. 118,12 depono: II 1, p. 136,14 καϑελεῖν i.e. (ACO 112, p. 12,5) condemnare; LSJ 1I/11,2—11,5. Cf. tollo. ACO II 3, p. 50,9 (in recensione Rustici) deposuerunt: II 1, p. 75,15 καϑεῖλον i.e. condem-

naverunt; in versione antiqua scriptum est ""interemerunt"' (LSJ II,1). Cf. interimo, video. deprecor. ACO I 5, p. 299,30 deprecantur: 1 1:6, p. 158,1 ζητοῦσι i.e. quaerunt. Int. variam lectionem (αἰτοῦσι) secutus est. Cf. abscido, importunus, peto, vivifico. — $. Luc. 2,38 VL d depraecabatur deo: ἀνθωμολογεῖτο τῷ

ϑεῷ. In locutione a Christianis saepe usurpata q.e. "deprecor deum" interpres dativum neglegenter retinuit. descendo et descensio. II Macch. 1,23 VL L orationem . . . fecerunt sacerdotes etiam et (Szantyr 524) omnes, qui ad Ionatham descenderant, ceteris au-

tem adclamantibus ut Neemiae: προσευχὴν ἐποιήσαντο οἱ ἱερεῖς...

οἷ τε

ἱερεῖς καὶ πάντες, καταρχομένου ᾿Ιωνάϑου, τῶν δὲ λοιπῶν ἐπιφωνούντων, ὡς Νεεμίου i.e. oraverunt sacerdotes . . . , et sacerdotes et ceteri omnes, inchoante Ionathan, reliquis autem respondentibus, velut Neemia. Int. kacep-

61

χομένων vertit et Νεεμίου perperam genetivo reddidit. Cf. dominor (principor). — &. Iren. 3,21,2 Iudaeis descendentibus in regionem suam: τῶν ’lov-

δαίων κατελθόντων (codd. ἀνελθόντων) εἰς τὴν χώραν αὐτῶν i.e. cum Iudaei in patriam redissent; LSJ I,1—1II, Rousseau III 1,356, TLL 5:1,645,7 sq. Cf. ascendo. ACO II 3, p. 166,1 descendit: II 1, p. 176,30 κατελθών i.e.

domum reversus. Iren. 4,34,4 descensionem: prob. τὴν... κάϑοδον i.e. reditum; LSJ I,1/1,2— 1I, Rousseau IV 1,275, TLL 5:1, 652,83. desertum v. eremus desiderium. Mut. 8 (293,24) desiderium: Chrys. 71,1 τὴν ἐπιτίμησιν i.e. increpationem. Int. τὴν ἐπιδύμησιν vertit; L. 25 sq. — $. Ps. 19,5 VL Cas.

(cod. 136) omnem desiderium tuum: πᾶσαν τὴν βουλήν cov. Int. "omnem"! Scribens fortasse formam feminini generis retinuit, sed potius cum Amelli p. 120 de "barbarismo"' loquendum videtur. Cf. voluntas.

desidero. $. Hoc verbum cum genetivo coniungitur (Szantyr 83) in Didasc. apost. 3,12 sq. canticorum desideras: Const. apost. 1,6,5 ἀσματικῶν ὀρέγῃ. L. 226, Tidner, Komm. 42, TLL 5:1,708,71 desino v. cesso

sq.

desisto. &. ACO 13, p. 67,2 desistere: I 1:2, p. 38,19 ἀποστῆσαι i.e. (ACO 12, p. 52,42) separare. LSJ B,4/B,5—A,1. — $. Vide cesso.

despero. Luc. 6,35 Vulg. (et VL plerique codd.) nihil desperantes: μηδὲν ἀπελπίζοντες i.e. (VL o nihil inde sperantes. Verbum spero" significat, v. Bauer.

Graecum

alias "'de-

destruo et transgredior. Ios., C. Ap. 1,113 destruens: xad éautó i.c. seorsum. Int. καϑελών vertit; L. 40. VG ἑαυτοῦ, καϑαιρέω, κατά. ACO I3, p. 195,32 (Coll. Tur.) destruentes: I 1:4, p. 21,27 παρασημαίνοντες i.e. adulterantes. Int. variam lectionem (παρασαλξεύοντες) secutus est. Coll. Cas. "transgredientes'" habens monstrare videtur interpretem παραβαίνοντες le-

gisse. desuper, deorsum, sursum. &. ACO

I2, p. 103,20 desuper: I 1:4, p. 8,21

ἄνωϑεν i.e. ab antiquis temporibus (ACO 13, p. 186,22 olim); LSJ 1,2—11,1. Idem error invenitur ACO II 1, p. 79,20 desuper et ab exordio (Graeca desunt). ACO I2, p. 40,18 sursum (Schwartz "rursum", prob. propter errorem typographi) et a principio: I 1:2, p. 15,6 ἄνωϑεν καὶ ἐξ ἀρχῆς i.e. (ACO 13,

p. 62,23) olim et a principio (= iam inde a principio). ACO II 3, p. 157,2 sive sursum sive deorsum: II 1, p. 169,26 εἶτε ἄνω εἶτε κάτω i.e. et prius et post-

ea. Int. non intellexit has voces adverbia temporis esse (LSJ ἄνω (B) IL,1,i; κάτω 11, f). Ap. Iren. 2,2,3 "deorsum"' bis pro "postea" adhibitum est; Rousseau II 1,208. detego v. demonstro detractio. Caclius Aurelianus, Cel. 2,116 detractio: Hipp., Vict. acut. spur.

25 ἀναγέτω i.e. augeat. Int. ἀπαγέτω legisse videtur; Bendz, Stud. 65. Cf. 1) doceo (reduco), elibero, 2) attraho.

62

deus. Ios., C. Ap. 2,269 deorum: ἐθῶν i.e. morum. Int. θεῶν vertit; L. 53. Cf. consuetudo, gens. ACO II 3, p. 515,2 deo: II 1, p. 427,21 τοιούτων. Int. τὸν θεόν legisse videtur. Cf. huiusmodi, talis, tantus. Anastasius Bibliothecarius 24,24 dei verborum: 41,23 ϑεώρημα i.e. contemplatio. Int. ϑεοῦ ῥῆμα

vertit; Westerbergh 184. Cf. Christus, contemplatio. 1 Macch. 9,14 VL L civitatem . . . parem deo facturum: τὴν... πόλιν ἰσόπεδον ποιῆσαι i.e. (VL P) civitatem . . . aequam solo reddere. Int. .. . ἰσόϑεον. . . vertit. devinco v. convinco. devincio. Ios., C. Ap. 1,109 devinctus: διαδεδεγμένος i.e. qui hereditate . . . exceperat. Int. διαδεδεμένος vertit; L. 44. Cf. succedo. devivo. 11 Macch. 9,9 ita ut de oculis impii vermes deviverent: ὦστε ἐκ τῶν ὀφϑαλμῶν τοῦ δυσσεβοῦς σκώληκας ἀναζεῖν i.e. (VL X)... scaturirent.

Int. variam lectionem (. . . ἀναζῆν) secutus est. devoro. ACO II 2, p. 10,6 sq. me devorabit episcopus: II 1, p. 133, 20 καὶ ταπεινώσει με ὁ ἐπίσκοπος i.e. (ACO IL 3, p. 115,8) humiliaverit me episcopus. Int. katazígt.

. . legisse videtur (cf. ACO

IL 3, p. 7,25 devoret: II 1, p.

36,1 xataxíg). Idem error invenitur loco gemello ACO II 2, p. 65,4 devoret me episcopus: II 1, p. 164,28 καὶ ταπεινώσει με ὁ ἐπίσκοπος (= ACO II 3, p. 150,25 et humiliaverit me episcopus). Quod autem ad usum verbi q.e. "'devoro" attinet conferas velim TLL 5:1,876,65 sq. VG καί; tu. devotio. Anastasius Bibliothecarius 24,2 devotione: 41,1 xa#’doov i.e. prout. Int. καϑοσιώσει vertit; Westerbergh 192. VG κατά; dico. devoveo. $. Act. 23,14 Vulg. devotione devovimus: ἀναϑέματι ἀναϑεμίσαμεν. Szantyr 125. Cf. gaudeo. dico et fio. II Macch. 14,40 VL L,X,B,M dicebat: ἔδοξε i.e. (VL P) existimabat. Interpretes variam lectionem (ἔλεγεν) secuti sunt. VG δοκέω. Iren. 1,15,2 dictum: ἐκλεχθῆναι i.e. electum esse. Int. λεχϑῆναι legisse videtur; L. 45, Rousseau I 1, 255. Cf. commuto, ostendo. Hist. trip. 1,6,4 ut ita dicam mala callidatatis arte: Theod. 1,8,4 διὰ πλείστης ὅσης (i.e. quam maxima) περιδρομῆς. Int. . . óc εἰ... legisse videtur; W. 134. Cf. devotio. ACO I 5, p. 158,1 dicti: 1 1:6, p. 122,23 τοῦ δεχϑέντος i.e. assumpti. Int. variam lectionem (τοῦ λεχϑέντος) secutus est. Cf. ostendo. ACO I3, p. 48,13 (Coll.

Tur.) dicentibus nobis: I 1:1, p. 74,4 sq. κελευόντων ἡμῶν i.e. (Coll. Cas.) iubentibus nobis. Int. variam lectionem (καὶ λεγόντων) secutus καί omisit.

Cf. decerno, voco. ACO 13, p. 79,16 (Coll. Tur.) dicit cui: I 1:2, p. 50,16 ἐπιγείῳ i.e. (Coll. Cas. et ACO I5, p. 108,36) terreno. Int. λέγει ᾧ vertit. ACO I 3, p. 154,13 quod dicitur: I 1:2, p. 82,22 τὸ γενόμενον i.e. quod factum est (quod fit). Int. τὸ λεγόμενον vertit. VG γίγνομαι; ostendo. Error inversus invenitur ACO I 3, p. 153,36 quod fit: I 1:2, p. 82,7 τὸ λεγόμενον. Cf. fio. — δ. Ps. 3,3 VL Cas. (cod. 136) multi dicunt animae meae: πολλοὶ λέγουσιν τῇ

ψυχῇ μου i.e. (si sensus textus Hebraici respiciendus est) multi dicunt de periculo, in quo versatur vita mea. Kaulen 307, B. Lófstedt, Ars Ambrosiana.

63

Commentum anonymum in Donati partes maiores (Turnholti MCMLXXXII) p. X. differo et distans. &. Iren. 1,25,2 distantes amplius quam illius discipuli: δι-

ἀαφορωτέρους τῶν ἐκείνου μαϑητῶν i.e. praestantiores quam . . . LSJ I,1— 1,3; Lundstróm, Neue Stud. 46. Cf. frequenter, varius. Haud semel '"'differo"' C' differens") pro "praesto'' ("praestans'") usurpatur, v. Szantyr ill, ubi de eo graecismo (LSJ 1II,3—111,4) ad TLL 5:1,1080,58 sq. refertur. Matth.

12,12 VL k quanto . . . differt homo ove?: πόσῳ . . . διαφέρει ἄνθρωπος προβάτου; Ios., C. Ap. 2,135 sapientia differentes: σοφίᾳ διαφέροντες i.e. sapientia praestantes; ib. 2,167 omni specie mortali pulchritudine differentem: πάσης ἰδέας κάλλει διαφέροντα i.e. omni mortali formae pulchritudine

praestantem. Ib. 2,46 quorum eruditione propriarum litterarum Demetrius differebat: τὸν μὲν παιδείᾳ τῶν καϑ' ἑαυτὸν διαφέροντα [Δημήτριον] i.e. eum, qui eruditione eos, qui tunc vivebant, homines superabat (de ’’propriarum litterarum" cf. LSJ κατά B,IV,2—B,VII et L. 217 sq.). VG κατά; cor-

rumpo, praesto. dignitas. I Macch. 10,54 VL L,X dignitatem: ἄξια σοῦ i.e. digna te (VL B digna regno tuo). Int. ἀξίωσιν vertit. Cf. divinitas, nequaquam. — &. los., C. Ap. 2,42 dignitates: ἀξιῶν i.e. postulans. Int. participium pro forma sub-

stantivi q.e. ἀξία accepit; L. 76. Cf. digno, nobilito, rogo. digno. &. Iren. 3,14,3 cuius dignatur esse discipulus: prob. obrep ἀξιοῖ εἶναι μαϑητής i.e. cuius vult esse discipulus. LSJ III-—IV,1; Rousseau ΠῚ 1,307. Cf. dignitas, nobilito, rogo. — $. 1 Clem. ad Cor. 41,4 plurimae dig-

nati sumus scientiae: . . . κατηξιώϑημεν γνώσεως.

De genetivo v. L. 226,

TLL 5,1:1140,82 sq. Observandum autem est adiectivum q.e. "dignus"! cum genetivo coniungi posse. dignus. ACO I 3, p. 194,31 causa . . . valde digna: I 1:4, p. 20,19 χρῆμα ἀξιάγαστον i.e. res admirabilis. Int. vocem Graecam ad ἄξιος et ἄγαν rettu-

lisse videtur. Cf. dignitas, honor. diiudico. Orig. X 1, 622,3 diiudicatur: κατακρίνεται i.e. damnatur. Int. ἀνακρίνεται (quod verbum in contextu pluries adhibetur) vertit; Früchtel 48, TLL 5:1,1157,13 sq. Cf. occulto. dilectus (subst.). II Macch. 13,22 VL L iterura rex dilectum fecit eorum, qui

Bethsuris

erant:

ἐδευτερολόγησεν

ὁ βασιλεὺς

τοῖς ἐν Βαιϑσούροις

i.e.

(Vulg.) iterum rex sermonem habuit ad eos, qui erant in Bethsuris. Int. δεύτερον ἐστρατολόγησεν. . . vertit. diligo. ACO V 1, p. 199,14 diligere: V 1, p. 198,15 στέγειν i.e. tolerare. Int. στέργειν vertit.

dinosco. $. ACO I3, p. noscimus: I 1:1, p. 97,8 τῇ vimus nos una cum Christi infinitivum pro acc.. c. inf. 64

42,4 sq. (Coll. Cas.) Christi gloriae concertari diτοῦ Χριστοῦ δόξῃ συναϑλεῖν ἐγνώκαμεν i.e. nogloria pugnare. Int. locutionem Graecam imitatus adhibuit. Cf. Coll. Tur. Christi gloriae concertari

dinoscimur (Szantyr 797). Cf. cognosco, praescio, sentio. directo et directus. Ps. 138,9 VL ap. Fulg., Ad Trasimundum 2,15 (Migne, P.L. 65,263B) in directione; De trin. 6 (ib. 503C) et ap. Aug., Adnot. in Iob

1,38 in directum:

xat

ὄρϑρον

i.e. ante lucem. Interpretes

κατ΄ ὀρϑόν legerunt

(cf. TLL 5:1,1255,1 sq.); L. 33 sq., P. Capelle, Le texte du Psautier latin en

Afrique (Rome 1913) 176. VG κατά. Cf. correctio. dirigo v. facies, diripio v. Szantyr 39 dirumpo. Ios. C. Ap. 2,245 disruptas: καθειργνυμένας i.e. inclusas. Int. καταρρηγνυμένας vertit; L. 55. discerno. &. Didasc. apost. 12,2 incipient discernere: διακριθϑήσονται i.e.

haesitabunt. LSJ I—VII; L. 156. Cf. convinco. discerpo v. conservo discindo. &. ACO I 5, p. 362,25 sq. singulis simul se ab invicem discindentibus: 11:7, p. 69,14 ἑκάστων ἑκάστοις ouppayévtov i.e. singulis cum singulis confligentibus (cf. ACO 1 4, p. 55,26 contra invicem bellico more confligunt). LSJ 1,1—1I,1. disco. I Timoth. 5,13 VL ap. Mut. 21 (371,10 sq.) non solum otiosae discu[rru]nt . . . sed et verbosae et curiosae circumeuntes domos et loquentes

quae non oportet: ob μόνον δὲ ápyal . . . μανϑάνουσιν, ἀλλὰ καὶ φλύαροι καὶ περίεργοι biblicus paulo mire domos . mathema. discurro. &.

περιερχόμεναι τὰς οἰκίας καὶ λαλοῦσαι τὰ μὴ δέοντα (textus aliter formatus est; Vulg. simul autem et otiosae discunt circu. .). Int. participia retinuit; Wilhelmsson 65, cf. ib. 28. Cf. ACO

13, p. 56,25 quibusdam

non multis discurrentibus die-

bus: I 1:2, p. 7,36 τινῶν οὐ πολλῶν διαδραμόντων ἡμερῶν i.e. (ACO I2, p. 31,10 sq.) non multis transactis diebus. LSJ 11,1— 11,2. Notandum autem est verbum q.e. "decurro" ab auctoribus Latinis similiter usurpari (TLL 5:1,232,39 sq.). dispergo. I Macch. 11,55 Vulg. disperserat: ἀπεσκοράκισε i.e. (VL B) contempserat. Int. variam lectionem (ἀπεσκόρπισε) secutus est. Cf. expello. dispono v. aedificatio dispositio, constitutio, decretum. II Macch. 15,30 VL M dispositionibus, VL Bconstitutionibus, VL L decreto: σώματι i.e. (Vulg.) corpore. Interpretes δόγμασυ δόγματι verterunt. Cf. corpus. — &. Iren. 3,11,2 eius dispositionis, quae est secundum conditionem: prob. τῆς κατὰ τὴν κτίσιν πραγματείας

i.e. operationis, qua creatio fiebat. Vide Rousseau III 1, 280. dissimulo. ACO II 2, p. 59,28 dissimulantem: II 1, p. 154,36 τὸν παραποιήσαντα i.e. (ACO II 3, p. 138,36) falsarium. Int. fortasse τὸν παραμελήσαντα vertit. Cf. autem TLL 5:1,1485,70 sq. de "'dissimulanter" = ficte,

fallaciter. dissolvo. Mich. 7,19 VL ap. Iren. 3,20,4 dissolvet: merget. Int. καταλύσει vertit; Rousseau III 1, 354 sq.

Sept.

καταδύσει

i.e.

65

dissuadeo. Legimus in ACO II 2, p. 45,20 in tantam impietatem ipse diffusus est et multos dissuadens pertraxit: II,1, p. 85,25 sq. πρὸς τοσαύτην ἀσέ-

βειαν αὐτός τε ἐξεχύϑη καὶ πολλοὺς μεταπείσας παρέσυρεν (in altera versione, ACO

II 3, p. 61,12 sq., pro "dissuadens"' scriptum est ”’fallendo’’).

Hic igitur vox 4.6. "dissuadeo" mirum in modum adhibita est, nam sensu textus Graeci requiritur, ut ”’seducens’’ vel "'a sententia eorum abstrahens’’ scribamus. De hac voce Graeca ap. Stephanum (H. Stephanus, Thesaurus Graecae linguae, Paris 1865) dicitur "Traduco in aliam persuasionem, A per-

suasa sententia dimoveo, Animum

alicuius in diversam sententiam adduco,

exempta ea quam prius induerat . . . Passivum Μεταπείθομαι, In diversam persuasionem s. sententiam traducor, deposita ea quam indueram, A persuasa sententia traducor. Male alicubi etiam simpliciter reddunt Persuadeor"'.

Ultimis his verbis Stephanus significare videtur in lexicis aut versionibus quibusdam vocem 4.6. "persuadeo'' pro μεταπείϑω ursurpatam esse. Nec est mirum, si interpretes longas circumlocutiones Stephani vitantes vel ignorantes simpliciter "persuadeo" vel "suadeo" scripserunt. Si vero "exempta ea (sententia), quam prius induerat’’ omittere nolumus, restat ut separationem aliquo modo significemus. Tum si uno verbo uti volumus, ”’se-duco’’ optime ad

sensum sententiae quadrat. Qui autem in ACO "'dissuadens"' scripsit, sensum separationis per "'dis-"' exprimere voluisse videtur. Quae res utcumque se habet, constat eundem usum seu potius abusum verbi q.e. ""dissuadeo'' ap. Iren. 2,14,8 et 3,23,8 inveniri (praeterea hoc verbum ibi

5,21,2 recte adhibitum est). Atque prius inspiciamus 3,23,8 serpens nihil profecit dissuadens homini nisi illud, quod eum (cf. infra) transgressorem osten-

dit: prob. ὁ ὄφις οὐδὲν ὠφελήθη παραπείσας τὸν ἄνϑρωπον, εἰ μὴ τὸ ἑαυτὸν (int. falso abtóv vertit) παραβάτην ἐπιδεδειχέναι i.e. "Car, de méme que le serpent n'a tiré aucun profit de la séduction de l'homme . ..’’ (Rousseau). Hic Irenaeus de eo actu loquitur, quo serpens Adam seduxit. Quo autem verbo Graeco in hac sententia sit usus, pro certo affirmare non possumus,

sed nihil obstat, quominus (cum Rousseau) cogitemus eum παραπείσας scripsisse; cf. enim 1,13,4 quas . . . adfectavit seducere: ἃς... ἐπετήδευε παρα-

πείϑειν (i.e. quas in stuprum illicere conabatur). Sed fortasse re vera Irenaeus nostro loco μεταπείσας scripsit. Locutionem enim q.e. μεταπείϑω τινά i.e. "facio ut aliquis sententiam mutet"! a lingua eius non fuisse alienam ex eo apparet, quod 3,2,3 in fragmento Graeco legitur οὐκ εὐχερὲς ὑπὸ πλάνης κατεχομένην μεταπεῖσαι ψυχήν i.e. non est facile facere ut anima in errorem inducta sententiam mutet (in versione legimus "'non facile est ab errore adprehensam resipiscere animam", i.e. interpres — nisi forte verbo 4.6. "'resi-

pisco” sensum transitivum attribuit — sententiam libere vertit). Ut autem ad 3,23,8 reversi inquiramus, quare interpres non "seducens hominem", sed "dissuadens homini" scripserit, conferendum videtur, quid Passow (F. Pas-

sow,

66

Handwörterbuch

der griechischen

Sprache,

Leipzig

1841— 1857)

de

verbo 4.6. παραπείϑω dixerit: "Jmd so überreden, dass er von seiner Meinung, seiner Stimmung, seinem Vorsatze abgeht, Jmd davon abzubringen"'.

Hic igitur fere eandem definitionem invenimus, qua Stephanum de μεταπείϑω scribentem usum esse iam vidimus. Quare sive παραπείσας sive μεταπείσας Irenaeum scripsisse statuerimus, ea explanatio textus Latini usurpari potest, qua interpretem sensum separationis praeverbii Graeci per "'dis-'' exprimere voluisse dicimus. Difficilior est alter locus, Iren. 2,14,8... quemadmodum

assuetas escas et

ut