Itineraria Romana: Vol. II. Ravennatis Anonymi cosmographia et Guidonos geographica [1990 ed.] 3519042746, 9783519042747

Citation preview

ITINERARIA ROMANA VOL.1

ITINERARIA A N T O N I N I AUGUSTI ET BURDIGALENSE EDIDIT

OTTO CUNTZ

VOL. II

RAVENNATIS ANONYMI COSMOGRAPHIA ET GUIDONIS GEOGRAPHICA EDIDIT

JOSEPH S C H N E T Z

m S T U T G A R D I A E I N A E D I B U S B. G . T E U B N E R I

ITINERARIA ROMANA VOLUMEN ALTERUM

RAVENNATIS ANONYMI COSMOGRAPHIA ET GUIDONIS GEOGRAPHICA EDIDIT

JOSEPH S C H N E T Z

EDITIOSTEREOTYPA EDITIONIS PRIMAE ( M C M X L ) INDICEM C O M P O S U I T ET A D I E C I T MARIANNE ZUMSCHLINGE

m STUTGARDIAE IN AEDIBUS B. G.TEUBNERI M C M X C

CIP-Titelaufnahme der Deutschen Bibliothek Itineraria Romana Ed. stereotypa. — Stutgardiae : Teubner Vol. 2 Ravennatis Anonymi cosmographia et Guidonis geographica. — 1990 Ravennatis Anonymi cosmographia et Guidonis geographica ed. Joseph Schnett Ed. stereotypa ed. primae 1940 Indicem composuit et adiecit Marianne Zumsdilinge Stutgardiae : Teubner, 1990 (Itineraria Romana ; Vol. 2) ISBN 3-519-04274-β NE: Anonymus = metG m = r et c = ν et G" = G= Gal. =

Maz. = $ =

cod. Bruxellensis 3899-3918 s. XIII. cod. Mutinensis bibliothecae Estensis misceli, α. W. 8 . 1 4 s. XV. cod. Florentinus Riccardianus 881 s. XIII ex. vel s. XIV in. cod. Mediolanensis Ambrosianus R 104 s. XVI. cod. Romanus Sessorianus 286 s. XV (in R. Bibliot. Nazion. Centr. Vittorio Emanuele II). cod. Vindobonensis Caesareus 3190 s. XV. consensus omnium Guidonis codicum. Antonii Galatei Liciensis philosophi et medici doctissimi qui aetate magni Pontani uixit, Liber de Situ Iapygiae. Usus sum editìone Basiliensi anni 1558, ubi est haec tractatio in p. 9—123. Sequitur in p. 124—127 eiusdem libelli Galatei epistola ad Loysium Palatinum. De Roma prisca et nova varii Auctores. Romae ex aedibus Iacobi Mazochii 1523. M. Pinder et G. Parthey, v. supra. III. ACCEDUNT HAE NOTAE

Ant. = Itinerarium Antonini. Arch. hist. Ver. Unterfr. — Archiv des historischen Vereins von Unterfranken und Aschaffenburg. Arch. slav. Ph. = Archiv für slavische Philologie.

NOTARUM EXPLICATIO χ Bay. Bl. f . Gymn. Schulw. — Bayer. Blätter für das Gymnasialschulwesen. Ma. Ent. = Jos. Marquart, Die Entstehung und Wiederherstellung der armenischen Nation. Berlin-Schöneberg 1919. Ma. Kauk. — Jos. Markwart, Skizzen zur historischen Topographie und Geschichte von Kaukasien. Wien 1928. Ma. Südarm. = tJos. Markwart, Südarmenien und die Tigrisquellen nach griechischen und arabisdien Geographen. Wien 1930. Miller, It. R. = Konrad Miller, Itineraria Romana. Stuttgart 1916. Miller, Mm = Konrad Miller, Mappae mundi. Stuttgart 1895-1898. Ph. = Philologus. RE = Real-Encyclopädie der classischen Altertumswissenschaft. Rechtsrh. Al. = Joseph Schnetz, Die rechtsrheinischen Alamannenorte des Geographen von Ravenna, in „Arch. hist. Ver. Un ter fr." LX (1918). Roth = Carl Ludwig Roth *1811, +1860, professor gymnasii, ab a. 1855 professor extraord. universitatis Basiliensis. Sch. = Schnetz. Tab. = Tabula Peutingeriana. U — Joseph Schnetz, Untersuchungen zum Geographen von Ravenna. München 1919. WklPh. = Wochenschrift für klassisdie Philologie. 2. Gesch. Oberrheins = Zeitschrift für die Geschichte des Oberrheins. N. F. 36 (1921). ZfiF = Zeitschrift für Namenforschung, ab a. 1937; prior titulus erat: ZONF = Zeitschrift für Ortsnamenforschung (1925-1937). Z. Schweiz. Gesch. = Zeitschrift für Schweizerische Geschichte. corr. = corrige, corrigendum, correxit, correxerunt. [ ] = quod est inclusum, spurium est. < > = quod est inclusum, suppletum est. + = locus valde obscurus. * — forma alibi non tradita, quae statuenda esse videtur. ° = Verba (praecipue nomina propriai) hoc signo notata in s e c u n d o a p p a r a t u c r i t i c o tractantur (v. supra p. VIII).

RAVENNATIS ANONYMI COSMOGHAPHIA

I. 1 . Sub dei qui militant imperio, eius legem observare iniant et beate atque infinite glorie perfrui bono desiderant, si sine dolo men5 tis et absque hypocresi caritatem proximis suis impendunt, ut ab ipso, qui celorum possidet septra et terrarum continet regna, frequentius ammonentur, et grati ad horientalem plagam ipse

2. 3 si inerudito] sine rutido AB ed. 3 his AB his si ed. hic φ (v. Ph. I.e.93) 5 potest] putet AB'fy 9 orientalis Β 9 - < e r e m u m > Sch., v. Ph. 87, 95 60 orientalem 23 Basilius Homilía VI in Hexaemeron cap. 9: ΊνδοΙ και Βρεττανοί τόν ïcov β\ίTTouciv 25 Isidori De natura rerum (ed. Becker) cap. 16 26 Crathon] in Isid. De nat. rer. capitulo 17, quod est de „solis cursu", „Aratus (oratius cod. Bamberg.) et Hyginus" nominantur; sed non audeo dicere „crathon" ex „aratus" corruptum esse

6

RAVENNATIS ANONYMI COSMOGRAPHIA

paradisus esse hostenditur, sicut hie testatur mihi sanctus Athanaxius Alexandrie episcopus ab Antiocho exquisitus preside dicens „testificatur mihi sancta 5 scriptura dicens quod plantavit deus paradisum in Eden a d orientem; docet enim nos, quia in extrema orienti totius terre est paradisus. quam ob rem aiunt quidam disertissimi ystoriographi quoto niam propterea cuncta ambroxiifera gignuntur . . . sicut próxima paradisi existit provincia, et quemadmodum p a l m e mascule proxime vicinantes feminas palmas per aspirationem venís torum fructificare faciunt, ita videlicet ex paradiso vent'orum flatibus flagrans aspiratio vicinantium sibi locorum arbores arómala gignere facit." Taleque 20 e x i s t i t . . .

testimonium,

quod

ipse

fluvius. nos quippe dicimus, quod omnia flumina e x terra in mare sua effundunt fluenta, n a m nullo modo de mari in terram a b humanis obtutibus 23 procedere videntur excepto reumatic a m accessam, quod omnibus palam

φ 14-17

est. s e d illis responditur, quomodo legimus de fonte Arethusa. illud vero quod in sacra scriptura insertum est et eius similia : quod ex alio fonte de 3o alia insula m a r e per medium aqua crucem dat (quod multis modis probatum est) et quia omni modo hoc ab omnipotenti potest fieri domino, quod „omnia flumina intrant in mare et 35 mare non redundat, in locum unde exeunt flumina revertuntur, ut iterum fluant", pro certo verum est; sed nullo m o d o a b humanis videtur optutibus. 7 . Et si aliquis ignoranter dixerit, jo quia ille h o m o forsitan, qui usque in extremum orientis oceanum ambulavit, illum nobiiissimum invenit paradisum suisque pedibus perambulavit, sed fortasse dei iussu ab occulis eius 45 a b s c o n s u m est ipse locus quo existeret paradisus et nisi arbitrabatur eum esse velut unum de aliis locis (nam ipse erat certissime paradisus): et ad quem r e s p o n d e m u s : hoc etiam si in humana 50 mente assederit, velut unam de iniquis cogitationibus esse decernimus, quod corruptibilis missus fuerat < a b ) hominibus aut sponte peram-

1 ostenditil ostendituriß an hoc? 2 athanasius A $ 3 exquisivit A Β 4 dicens om. A 6 in Eden] in edem A 7 orientis A Β ν. Ph. 87, 96 adn. tocius Β 8 pad is us (et sic plerumque postea) Β 9 istoriographi A historiographi $ 10 ambrosiifera A φ 11 sicuti A 12 prouintia Β 13 palme mascule proxime vicinantes] palme (palmae A) maximi próxima vicinantes AB palmae masculi proxime vie. ψ, cf. Graecum contextum: tpoivixec dpcevec toìic πληαάίονταε φοίνικα θηλυkoùc 14 palmas om. A 15 faciunt] nesciunt A 16 pro flagrans exspectas fragrans 18 faciunt Β 20 extitit A de lacuna post existit v. U 70 et Ph. 87,99 cum adn. 32 27 respondetur ed. 28 arethus A 30 fronte Β 32 cursum Í]S 39 optiltibus Β 41 qui usque] cuiusque A 45 set A 46 ipse locus quo] ipse locus Β quod ipse locus ed. 49 certissime] certe Β 52 quod qui corruptibilibus ed. 53 homo, qui supplevi 54 hominibus Α Β ed. homo ψ 4 dicens Athanasius, Quaestio XLVil (Migne, Patr. Gr. 28, 628). Ab Athanasio haec potissimum discrepant: 7 extrema a Rav. additum est 9 disertissimi : άκριβείε 11 gignuntur: ύπάρχουαν post gignuntur excidisse videntur, quae apud Äthan, ita leguntur: περί τά άνατολικώτερα, ήγουν τά 'Ινδικά μέρη sicut próxima paradisi existit provincia: die πληαόχωρα τυγχάνοντα του uapabeícou. Rau. igitur πληαόχωρα stulte partitus est 13 palme mascule etc.] v. supra in app. crit. 14. 15 post ventorum de est versio vocabuli αιμβιβάίοντεο 15 ita videlicet = οΰται δή καΐ 16 flagrans aspiratio: εύαιδία 17 post aspiratio deest versio vocabuli Αρχομένη_ vicinantium sibi locorum arbores: τά πληαώτερα τών ¿keice τόπων δένδρα 35—38 omnia -fluant] Ecclesiastes 17, sed Vulg. habet ad locum

φ 17-19

16-8

bulans, suis corporalibus occulis potuisset vel modo possit nobilissimum videre paradisum aut pollutis terram sanctam perambulare pedibus. plurimi 5 enim quasicosmographi sub paganorum tempore, antequam gens Romanorum potestam dominandi accepisset saeculum, non dicimus quod totum mundum, nam [orientalem], anlo tequam Christi dei nostri de incorrupto virginis utero corporalis fuisset praesentia, [ante] orientalem plagam descripserunt, ut dictum est. et ubi fuit ille gladius versatilis, qui dei iussu is usque ad incarnationem eius adventum custodiebat paradisum, quando homo corruptibilis carnaliter potuit in ipsum ingredi paradisum? nos non dicimus, quod iustorum, quo20 rum deus iubet, anime non ingrediantur in paradiso, sicut credimus illius latronis {¡delissimi, ad quem ait Christus deus noster omnipotens, qui tantummodo carne crucifixus est: hodie me25 cum eris in paradiso, sed dicimus, quia, si ex peccatis anima peccatoris omnímodo ingredi prohibetur in paradisum, quanto magis autem a terreno missi domino aut sponte homo pec30 cator corporaliter ambulans dei iussu ipsum ingredi prohibeatur in paradisum.

7

8. Legimus etenim illum magnum regem Macedonum Alexandrum: dum per Transindorum patriam, eremum, diebus perambulasset plurimis, non solum a Stoicis ex Indorum genere hominibus sed et a demonibus, qui etiam nolentes proferre veritatem ut assolent, accepit responsum isdem Alexander, quod infinita apud humanos gressus illa existeret eremus, et ideo quasi ad propria remeandum ipse regrediebatur Alexander, sed et in eodem libro Alexandri, dum de Macedonia propria movit patria Dariumque regem Persarum occidit, deinde Porum regem interfecit Indorum, nullo modo invenitur, quod Alexander mare transisset et sic usque in eremum, quae est trans totam Indiam, perambulasset, sed magis tam ipse Alexander quamque eius infinitus exercitus équités pedestres cum vectis gladiis in illis ambulasse describuntur partibus. Itaque alii fallaces pseudocosmographi praefata Ilumina, id est Tigrin et Eufraten, ex montibus Armenie processuros istoricaverunt sed et hoc absit quod Veritas sit. non ergo in Armeniorum terra ille suavissimus paradisus esse ostenditur. et quomodo in oriente paradisus esse ascribitur, si in Armenia esse putatur? quiPerse-

3 polutis ß 5 enim om. A quasi cosmographi $ quasi asmographi A Β 7 accepissent Β 9 nam [orientalem] etc. suspicor prius scriptum esse: nam orientalem, ante q u a m - p r a e s e n t i a , plagam, sed, ut verba ita collocarentur: nam, a n t e quam— praesentia, o r i e n t a l e m in margine notatum esse: ante orientalem, quae vocabula postea fatso in contextum inserta sunt 15 incarnationis? vel supplevi 21 paradisum Bip 25 set A 26 quia si] quasi Β 29. 30 peccatorum.il 31 in ipsum Β 35 transyndorum A 37 yndorum A ut solet 39 nollentes Β 40 assolet A 47 porrum Β 55 ambulasset Β 58 montibus] monilibus A 59 istorizauerunt A ystoricaverunt Β 62. 63 in oriènte] moriente A 64 qui] qui i4ß5ß Perse] ρ se 23. 24 qui tantummodo carne crucifixus est cf. Exemplum epistolae lustiniani ad Hormisdam. An dicendum sit unum de Trinitate fuisse cruciflxum (Migne, Patr. tat. 63 col. 476); hic legitur: quidam asserunt Christum Filium Dei Dominum nostrum pro nostra salute carne crucifixum unum de Trinitate debere praedicari 24 hodie Lue. 23, 43 33 sq. in tibris notis, qui sunt de fabulosis rebus gestii Alexandri Magni, non legitur, quod plane congruat cum his narratiunculis a Rav. memoratis; vide tamen Miller, Mappae mundi VI 27

8

RAVENNATIS ANONYMI COSMOGRAPHIA

Parthi a> super ipsam ponuntur Armeniam. que Armeniorum terra infertilis esse ascribitur, immo magis prae omnibus orientalibus regionibus fri5 gida esse clarificatur et plus montuosa magis quam plana asseritur. et ubi est locus epulationis ac omni odore suavitatis plenus, sicuti oportet credere quod suavissimus existât paradisus? io nos videlicet credimus, sicut sancta scriptura continet, quod ex fluvio qui de paradiso egreditur, quatuor Ilumina, id est Geon Phison Tigris et Euphrates, procedunt per omnia, et plerique genio tiles phylosophi in suis expositionibus decreverunt de duobus fluminibus, quod de Transindorum patria, eremo, de loco investigabili per diversas procedunt patrias, quod ipsi Tigris et 20 Euphrates invisibiliter discerpentes hinc inde terram per immensa miliariorum spatia iuxta Armenie montes manifestantur, qui postmodum implentes copiosam terram Assyriorum25 Mesopotamiam, luce clarius désignant. Quam ob rem nullus tali expositioni discredat et aliis credat, quod in extremo oriente, id est post terga intransmeabilis eremi Indie Dimerice30 Evilat, oceanus apud homines inveniatur, ad quod de meridiano oceano mare procedat in septentrionalen dividens terram, et mundi

$

19-22

dietam designet; vel quod ex Armeniis montibus, quod abs it, Tigris et 35 Euphrates exurgat, sed magis magisque, quod contra sanctam scripturam apparet, totis suis cum nisibus renuat et immaculatam fidem Christianorum alacri animo diebus vite 40 sue amplectatur, ut ab eterna dampnatione ereptus celorum gaudiis perfruí mereatur. 9. Hiis etenim expletis altercationibus, quia oportunum est unde res 45 exigit, ut loquamur (et nostrum propositum expleamus) septentrionalemque diligentius plagam, in quo valeamus Christo iuvante, enarrare non obmittamus, sicut phylosophorum cetus inter 50 reliquos suos sermones determinat, quod sol sub profunditate oceani artoam partem noctu exambulat habentes quasi testimonium sánete scripture, quae dixit, quod „sol egressus est super 55 terram et Loth ingressus est Segor" et alibi „oritur sol et occidit sol et in locum suum ducitur, oriens ipse vadit ad austrum et girat ad aquilonem". et proponunt, quia, si aliquis voluerit ω dicere, quod non dicit sancta scriptura clarius, quia sub profunditate oceani vadit sol spatium per noctumum: ad quos respondemus, quomodo dictum est, quia sol egressus est locis 05 . nam non potuisset sancta scrip-

1 parti A < i > a < m > ] a . respondendum est: quomodo ergo in sanctis scripturis insertum est, quod „factum est noctis medium, percussit dominus omnem primogenitum in terra Egypti". et psalmographus David ait 55· „media nocte surgebam ad confitendum tibi super iudicia iusticie tue", et in Iudith continetur ita : „induxerunt illam servi Olofernis in tabemaculum et dormivit usque ad mediam noctem". «> sed et auctor vite Christus, dei filius, deus noster omnipotens, in parabolis suum per eloquium ait „media nocte clamor factus est, ecce sponsus venit, exite obviam ei". nam et in Actibus 65· apostolorum continetur „media nocte

2 ante ora. A Bactrianorum ν. Ph. 89, 245 adn. 2. 3 nimis om. £ ί β 3 spatiosissma Β spaciosissima A 3. 4 disnoscitur A 6 patria AB 8 ventos: sex (corr. ex erasa litt era s) Β uenti ex A 9 exinde ed. adstans A 10 qualisque A qualiter 11 exspectas subputata 15 multogento A Β φ 18 transuersu A 21 atque Β 24 lacuna post gentium a me indicata ita fere explenda est: et invenies unam gentem quod sibi] sibi quod A Β sibi, quod $ 27 pro]: prae 29 nobis ita et aliae ed. decernuntur AB ed. 31 aliorum A 33 non recte Odocare $ 34 troianus A 37 rëgem A 40 detineri ed., ν. UT de 42-50 v. Ph. 87, 87 43 noctes A septemtrionalis A 44 ymbum A limbum $ 46 assolet A ad sol et Β adsolet φ 58 continet A cotinet Β 61 et om. Β ed. 66 continet AB 23 praediximus cf. supra p. 2, 4 sq. 53 factum est] Ex od. 12, 29 56 media nocte psalm 118, 62 58 induxerunt] Judith 12, 5 secundum versionem Italam, cf. Sabatier I p. 777 63 media nocte] Matth. 25, 6 66 media nocte Paulus] Acta apost. 16, 25! pro quoque et habet Vulg. et

φ 33-35

112-15

Paulus quoque et Silas adorantes laudabant d o m i n u m " et reliqua. et si aliquis dixerit, q u i a non recepitur in sancta scriptura sexta vel qualibet s hora una ex duodecim horarum noctis supputatio, nisi tantummodo media nocte, ut praefatum est, asseritur: ad quem r e s p o n d e m u s : quomodo possumus mediam c o g n o s c e r e noctem, nisi io quemadmodum per s e x t a m h o r a m determinatur? ita et sapientissimi viri prudenti arbitrio m e d i a n o x vel sexta hora — b e n e — extimatur et, si sexta hora, sicuti facimus, m e d i a nocte deter15 minat, ergo possumus superius ad primam horam usque ad sextam pertingere, dehinc inferius a sexta usque ad duodecimam h o r a m noctis . . supputandum expletur. n a m ut clarius 20 loquamur, inveni in sancta scriptura nominatim terciam horam noctis manifeste, sicut in Actibus apostolorum scriptum est „vocatis tribunus duobus de centurionibus dixit illis: preparate 25 milites ducentos, ut eant usque Cesaream et équités septuaginta et lancearios ducentos a tercia hora noctis et iumentum praeparate et imponentes Paulum salvum perducite ad Felicem 30 praesidem." 15. S e d et si capacitate huius rei indagatoris plura inquirendum sensus

13

vagaverit et per horarum noctis supputandum patrias testimonium ut adipisci noluerit idiotico more, d i c i m u s : »

58 colfius A, colp Β 60 spoleantorum A benaventanorum A 16 ut diximus] sed nihil de Mari Magno 11, 3 20 ut diximus] cf. 10, 57sq. 23 ut diximus] is locus antea non invenitur 44 Orontis recte Porch. 51 corr. Absilia

? 38-42

1 15- I I 1

Quartus colfus Gallicus, qui inchoatur a civitate Regio et remigatur iuxta litus maris spatiosissime nobilisque Italie circuiens a Marsilia Septimanie 5 per totam Ispaniam usque ad fretum, quod supra diximusSeptemgaditanum. 18. Et a supremo, ut dicamus, totas patrias et plurimas earum civitates'seu diversa flumina, que per spatiosissiio mum mundum ponuntur, volumus designare; sed et ínsulas et cherronisos, Cycladas et Sporadas seu Dorcadas per mundum positas volumus indicare. 's Potuissemus etenim Christo nobis iuvante subtilius dicere totius mundi portus et promuntoria atque inter ipsas urbes miliaria vel, quomodo cuncte patrie aut qualiter ponuntur, mirifice 20 depingendo designare, sed ideo, tanquam lectione nostra cosmographie exactionem facientes, omnes designationes vel, que plura fuerunt, polylogiam fugientes taciturnitati commen» davimus. prelatas vero patrias earumque plurimas civitates seu flumina, ut promisimus, indicare volumus. nullus tamen exstimet, quod diversas nominatim modo gentes enarremus, sed 30 ut diximus, patrias sitas in Asia, que, singillatim nominate sunt in portionem Sem, fili i Noe.

15

I I . 1. Prima patria est India, quae dicitur Dimirica-Evilat, quae A. et Τ. diversa oppida putant; Tannata ed. 57 dosora Β 42.43 praediximus vs. 34,35 51 scnbendum videtur Cosimba (cum ie pro a cf. it pro a, a pro ic: U 51) 55. 56 „forte Oppidum Scobarum" Porch. 59. 60 corr. Colichis... (auctor ipse videtur legisse Ρ pro C, cf. U60) 63 corr. Co tiara.· AU 35 adn. 64 corr. Muziris, cf. U 47, 52

16

5

10

10 12 lì li « 1 3 4 β 8

10 12 15

is

Ceta Patinne Aruata Cetis Comeara Rana Rainna Bauterna Achirea Parazene Alexandrium Alexandria Bucéfalos Fasca

11 13 15 17 19 2 5 7 9 11 13 14 1β

Elima Nilcinna Arcon Elcundis Patitana Bestigia Daselenga Alexandria Binnagar Aradarum Hora Albi Alexandri Caumatis Pasate.

Per quam patriam Indorum diversa flumina currant, inter cetera quae dicuntur, id est 40

Aunes et

21

Paridis.

2. Secunda autem est patria que 20 dicitur India Maior, quae Thermantica atque Elatis appellatur, que est dextre partis Indie Dimirice, in qua India plurimas fuisse ciuitates legimus per ipsos phylosophos; sed ego se25 cundum praefatum Castorium aliquantas designare volo, id est 9 11 13

30

φ 42-47

RAVENNATIS ANONYMI COSMOQRAPHIA

15 17 19 21

Mouvastica Picitis "Antopolis Antera Belfra Divina Porrepa

10 12 14 18 18 30 22

Cameza "Stalec Modmot Gobdie Crubicaria Sostrate Nessaci

1 3 5

Aspada Murge Aris

2 4 8

Mardane Termantica Bacesia.

35

Que India Maior Thermantica ut supra diximus ab antiquis Elamitis dicitur. Per quam Indiam Thermanticam transeunt plurima flumina inter 40 cetera que dicuntur 11

Vinenora et

12

Oridis.

3. Tercia item sinistre partis quasi ad septentrionem Indie Dimirice ponitur patria quae dicitur India Serica 45 °Bactrianis. in qua India Serica est regio que dicitur Bracmania, ubi plurimi phylosophi inveniuntur. in qua praedicta India Serica plurimas fuisse civitates per plures phylosophos legi- so mus; sed ego, ut Castorius ait, eiusdem patrie civitates aliquantas designare volo, id est 23 Aspagora 1 Thibrasene 2 3 55 Aris Ola 5 4 Ganges Ustobarisata 6 7 Indovar Parcha 9 8 Bactriana Arate 10 Lumosa 11 Palibotra 12 Cistrope 13 Serisia 60 15 Araubula 11 Pasticar 16 Tribassus 17 Paligas 18 Propasta 19 Labiana 0 1 Solinga Age 4 Asacorum 3 Europos 65 β Absbana 5 Indrapana

2 patinna A Patinnae φ 6. 7 inter Bestigia et Daselenga AB punctum ponunt 7 Bainna ed. 8 banterna A 11 alexadrium A Ora ed. cum Tab. 12. 13 Bucephalos 5ß inter Alexandria et Bucéfalos AB punctum ponunt 12 Albi et Alexandri in AB puncto sejunguntur; $ Albi Alexandri unum nomen putant 15 quam] que Β 18 aumes Β Parcois ed. 19 est om. Β 21 qua ethermatica Β 21 Elatis Α Β ίβ 23 ciuiu Β 27 mououastica A 32 incertum est, utrum in Β diuina an duuna legendum sit, cum signa vocales significantia hic desint 34 Aspado ed. Anardane ed. 35 Murgae ed. Thermantica φ 33 elamatis Β 40—42 inter — Oridis om. Β 42 Orcois ed. 44 septentriones A setentrionem Β 45seritaß 47 pluri- Β 57 ptha Β (quod partha legi potest), Pertha ed. 59 linnosa Β palibothra A 60 cristope A 61 aranbula Β 64 Agae ed. 66 indiapana A 28. 29 scribendum videtur Stai (aut Stai cum Tab. v. V 63) Ecantopolis (= Hecan· topolis Tab.) 46 correxi Bactriana Ph. 89, 245

7 8 11 13 13 17 19 21 1 3 4

Tropsasia Sistata Tosorata Loumdesa Indovarium Morrana Tudana Baccas Spane Acetis Thage

8 10 12 14 16 18 20

" 2 4 6

Carcoe Cosata Races Simtura Ange Paspora Dirica Saphar Antiochia Oscanibate Gugitana

Per quam Indiam Sericam transeunt plurima flumina, inter cetera que dicuntur, id est 1 0 Ganges 1 1 Torgoris et 1 2 Accessinis, que exeunt in oceanum. cui patrie Syrice confinatur oceanus, qui per longum intervallum usque ad Caspias navigatur portas et inantea. 4. Item iuxta super scriptam Indiam S e r i c a m est patria que dicitur Parthia, que habet infra se provincias, id est 19 21 23 2

"Chorasimon Sabeon Ariinon Arachoton.

20 22 1

Socdiano Parapanisidon "Satriadon

In qua praenominata patriaplurimas inter plures cosmographos, ut ait ipse Castorius,fuisse civitates legimus, id est 6 8

Concabas Taispeda

17

II1-5

φ 47—51

7 9

Aradum Zercane

10 Orta Ii Artaxata 1 4 "Ragauna IC Isurnbo 18 Eurobus 20 D i s m a »>·» Calata 2 Tigranocerta 4 Ondacara β "Colcana 8 "Etagigarda 10 Adipte Ii Arsania

11 13 15 17 19 21 1 3 5

Sismaida Zotozeta Arsania Aspa Mardusa Ymoa Dizanas Caspi Gebbin 7 "Colphiana 9 Sipte 11 Nabarra 13 Sardera.

40

Inter quam Parthorum patriam et 45 Indiam transit fluvius maximus qui· dicitur Indus, qui, ut dicit Paulus Orosius, in Mare Rubro ingreditur; ceteri vero dicunt quod in Persicum colfum mergitur; attamen scimus quod in so meridianum mergitur oceanum ad faciem insule T a p r o b a n e . 5. Item iuxta supra scriptam patriam Parthorum est patria Persorum que dicitur Parsagade. quam patriam ego 55 relegens plures phylosophos secundum Castorium ipsam patriam designavi. que patria habet provincias que dicuntur 9 11 13 15

Carmanon Massabaton Ascion Teriton

10 12 14 16

Cossion Chaloniton Oriton Gyrilion

4 lomusa Βίβ 5 Angae ed. 6 moriana A 8 Saphat ed. 9 Spanae ed. 10 Aletis ed. i l Thagae ed. 12 qua india serica Β 17 Sericae $ 20 supra A ÍJ? 22 prouintias Β qui sic solet 24 parapamsidon ed., ut etiam in AB legi potest 26 arachaoton A aracothon Β ed. 27 nominata ed. 30 Comcambas ed. 31 Tarspeda 5ß 37 Ymmoa ed. 40 Undacara ed. gbebin Β 42 exagigarda Β $ Egsagigarda ed. 42. 43 Siptae, Adiptae ed. 45 quas A partorum Β 47 qui om. Β 48 rubrum A ÍJ? 49 colfium A mergitur] ingreditur ed. 51 mergitur] uergitur A 51 ad —Taprobane om. Porch. 52 insulae Taprobanae A $ 57 patriam om. ed. 60 CosiS Β 61 massabathon A Massapaton ed. caloniton Β ed. 63 Grilion ed. 23 con. Chorasmion 25 scribendum videtur Satraidon (de ia pro ai ν. Ph. 80,109, ubi de contrario mendo, ai pro ia, tractatur) 34 Bagauna restituii Ma. Kauk. 3 et Sûdarm. 13* (R pro Β videtur antiquus error, qui etiam in Tab. invenitur) 41 duae formae eiusdem nominis, quod restituendum videtur ut Colchana (de Ρ pro C v. U 60 et supra 15, 59) 42 cf. Ma. Südarm. 33 sq. 37; scribo E(r>tagigarda (hoc pro Egatigarda) 47 Paul. Oros. hist. 12, §15 55 de Parsagade (cas. genitìvus!) v. Ph. 89,87 It. R o m . I I : R a v . et Guid. ed. S c h n e t z

35

2

60

18

RAVENNATIS ANONYMI COSMOGRAPHIA 17 19 21 2

,0

15

20

25

30

Gargaridion 1 8 Tantaleon 20 Latramon Agrienon 1 Cletabion Cabeon Carbinisacron.

In qua patria Persarum plurimas fuisse civitates legimus, ex quibus aliquantas designare volumus, id est 8 Archedotis 7 Pathienas 9 Persepolis 8 Parsagada 11 Stagus 1 0 Armoza 14 Palmodes Regia 1 4 Piratum 13 Bregnana 16 Bicus 1 5 °Babsa 18 Seva vicina 17 Sostrate 2 0 Onoadas 1 9 Duina 22 Carema 2 1 Ecbatanas 2 Asta 1 Ydeantalia 4 Cistra 3 Presidim β Ranchi 5 Bernasda 7 "Spasio. Nu8 Asabe 9 Narra caras 1 0 Barbiana 1 1 Naarre 1 2 Monumentum 13 Thamara 1 4 Scene 15 Dorista 17 16 Seleutia Babylon 18 19 Rache Rutarata 20 1 Narta Borcoe 2 3 Suretala Dertha 4 5 Diothaze Sepe 7 6 Ati Barspsis 8 Barballissum 9 Cubicumbilo

10 12 14 16

Ç 51-55

1 1 Yctiopon Zara 13 Ange Imda 15 Tare Parduce "Spasinucaras.

35

In qua patria ex oceano summe partis meridiane pertinens sinus Persicus conscribitur. Item patria quomodo ad partem meridianam, que dicitur patria 4o "Hentru-Nabathei-Mazianite. que patria est arenosa et pro desiderio habens aquam. cuius patrie etiam spatia per plurimos legi cosmographos. quam patriam ipse 45 Castorius desertam asseruit. 6. Item non longe ab ipsa regione est patria que dicitur Omeritae, quae et Eudemon Arabia dicitur. in qua plurimas civitates fuisse legimus plu- so rimos per phylosophos. sed ego secundum praefatum Castorium aliquantas designare volo, id est (nomina tradita) ') 12 13 14 15 16 17 18

Gabonita Sargo Eripurium ^ M i s a r í a j· Luta J Aminea Olafi 1 9 Sata

(nomina a me correcta) ') 55

Enpurium M i s a r í a corr. (Misa) l a c a Aminoei Mafireita

1 Gargaridon ed. 2 Latmon Β 3 eletabion Β ed. 8 Patienas Β ÍJ5 9 psagada A Β Persagada ed. pseolis Β Perseotis ed. 10 Armoza regia φ putant unum nomen, sed in A Β Arm. et Regia puncto seiunguntur 13 basba Β ed. 14 Sevavicina $ 16 et chatanas A 17 yceantalia A 18 psidim Β (hoc nomen in codd. Rav. Pre- aut p-, nunquam Prae- scribi solet) 20. 21 spassio nucaras A Spasinucaras $ 21 Naira ed. 23 thaniara A Tamara Β φ 24 Scene dorista (sine puncto inter Sc. et dor.) AB 25 Seleucia $ 25. 26 Babylon Rache Rutarata post Dertha ponunt Β ed. 27 narra Β ed. 29 diothace A Diotharae ed. 30 Barpsis $ Barispis ed. 31 Barballisum ed. Cubi cumbilo A 33 linda A 35 Spasi nucaras A 36 partì A 39 quo ( = quomodo) Β quasi A $ 41 heutrim A Nabathaei $ Mazianitae A φ 42 prae ed. 42. 43 fluviorum et nullam supplevi Ph. 89,97 45 cosmogrophos Β 46 deserta Β 48 omerma A Omeritia υ. Ph. 77, 384 55 Empurium $ 60 satha A 13 mendum auctoris videtur pro Rabsa (de Β pro R v.U 60) 20.21.35 lege Spasinu Caras 41 hetura Sch. Ph. 77, 384 60 an restituendum Maíiritae? l) De Arabiae nominibus disputavi in Ph. 77,380—412. Quae formas archetypas restituere studens assecutus sum, hoc loco repeto. Cum autem Arabiae nomina partim foedissime

βο

(nomina tradita) 80 21 22 23

5

1 2 3

4

io

3

Simpheal Lacha I Lusor \ Marthi) Turris Maratha Athima Datilum Sabilum

8

Sabor Mafa β Atima · Cosaba 1 10 Mentaba I 11 Periba 12 Obie 13 Fabri j 7

is

20

> 14

25

30

35

19

II 5 - 7

$55-58

Raxaturis/ 15 . Divitia 16 Taruda 17 Novacum} 18 Novata J " Caldis 20 Nema 21 Coria l 23 Boanum 23 Agar 1 Dante 2 Lathinat 3 Borea 4 Valie s Amara

(nomina a me correcta)

(nomina tradita) 8

RimpheAlama L u s o n i t a (reliqua

7 8

dubia)

Curris Matacha? Athuria? (Athuria?) Bacilitae Sabaei (aut Sabaitae) Arabonita? Samnaei?

9 10 11 12 13 14 15 16 17

Coraba corr. Meoraba Corilia ebae Sabnracta(pro Sanbracta) Turis (aut Zuris) ? Zabuda H o v a c a (aut Hovaia) Calilis Ocilia Chorranitae Agar dani Dathina Chorei ?

Tafram \ Egram I Sacamum\ Coman ) Lencecome Corona Salatini Carcha Gera \ Taboca > Romanis) Matramis

Camaritae Cyritani Segra? (Togra? Hegra?) Tafra ω Megrata? Sacalita ? Leuce come coroba Salama

«

Geraei Chotar 19 Omanis so 20 Matramis (aut Matramis) 1 tabani Tabam 2 O mna ss Omme 9

7. Item iuxta ipsam regionem est patria que dicitur Arabia Maior. in qua fuisse plurimas civitates legimus diversos per phylosophos. sed ego secundum supra scriptum Castorium es aliquantas civitates eiusdem patrie signare volo, id est 12 Orea erea 12 Enpurium Arsinoe TO 18

Mara

Camarum Cyrituca Negra

(nomina a me correcta)

9-14 Datilum - A t i m a om. A 18 Obiae A $ 21 baxaturis A 33 Borea ed. 34 Valiae $ 37 cyimica A 43 cornam A Corna Β 50 Coromanis $ 55 Ommae φ 56 Same, maride A Same mat//// Β 69 Enpurium in il £ α nominibus, quae iuxta sunt, punctis seiungilur, eodem modo in p. 20, t; $ falso coniungunt Orea enpurium et Arsinoe enpurium, v. Ph. 77, 405f. epunû il corrupta sint, opportunum mihi visum est formas a me correctas iuxta ipsas formas traditas ponere, ut utraeque melius comparan possint. Litteris longius distantibus significavi, quae plane recta existimo. Tgpis non distractis usus sum, si correctiones verisímiles mihi videntur. Signo,/}" notavi, quae dubia sunt. — Duo vel plura nomina unco coniunxi, si ea in codicibus falsa partitione corrupta sunt. 2*

RAVENNATIS ANONYMI COSMOGRAPH1A

20 (nomina tradita) ') 13

13 18 17 18 19 20 21

io

23 23 1 2

15

3 4 5

(nomina a me correcta) ')

Enpurium Berenice Ptolomais Bernitie Miosormos Samotracis Arsinoe Satanna Olelum Pnarana} Minea J Petria Sabea Cletabis Aflaron Aquadosa

Bernicie

Sinai Madelam Phara Hailanea Pétris R a b e a (potius Rabat) Betaris A fi' Aron ( A q u a dosa).

Item iuxta supra scriptam civitatem 20 Berenecide est civitas que dicitur 8

11 13 13 17

Cenonidrima, 9 10 item 12 Phalacox 14 Dios 16 Airoditis Phinice.

Gabaum Appollonos Xeron "Connasim Didimus

In qua Arabum patria ex oceano meridiano pertingens maximus sinus

φ 58-62

Arabicus esse describitur, qui et Mare Rubrum esse manifestatur. 30 8. Item ad partem quasi septentrionalem, iuxta regionem quam praediximus Parthorum, est patria que appellator Yrcanie Sinus, que Yrcania dum in longum ponitur, etiam cum 35 superius dieta India Syrica adiungitur. que Yrcania habet provintias, id est 13 Derbiceon 1 3 Mardianum 1S Eroon 1 4 Cadusion 17 Esidis Scithon 40 1 6 Issis 1 9 Sacens Sithon 1 8 Ytio Sithon 1 2 0 Tapurion Tocarion 2 "Erurion. In qua praefata Yrcania cum suis provinciis plurimas fuisse civitates inter 45 reliquos phylosophos, ut ait Castorius, legimus; ex quibus aliquantas designare volumus, id est 9 Axara 8 "Cipropolis 1 1 "Castillum 1 0 Portum 50 13 T a r s a m b a r a m 13 Aquilleam 15 "Garreas 14 Belalus 17 "Sazala 1 6 Camia 1 9 "Theladalfir 1 8 Armastica 21 Ucubri 2 0 Telada 55 2 Liponissa 1 °Laia 4 San ora 3 Tilida 6 Grávete. 5 Tegamia

3 prolomais Β 4 Bernitiae 5β 5 misormos Β ed. 8 Satana Β Satamna ed. 10 Parana ΰ φ 12 pitrea A 15 eletabis Β ed. 20 berenedice A 21 Cenonidrima Β 22 Apollonos ed. 23 phalacoxs A Phalacorum $ 24 oíos A Comvasim 26 Phenice ed. 27araborum¿ 33 Parthorum] patriam A est patria que om. A 34 Hyrcanïae qui sic soient synus A 36 syriaca A Serica φ 36 adiunguntur AB 38 Mardianon ed. 39 caudusion Β ed. 40 sithon A Scython $ qui etiam in υ. 41 ita scribunt 40. 41 post Esidis, Ytio, Sacens A Β ponunt puncta 41 sithionil sithionß 41 i4 habet mutato ordine sacens sithon ytio sithion 51 aquileam A 52 Gareas Βφ 53 zazala A 54 Teladalfir β φ 55 ticubri B, v. Ù47 24 corr. Conpasim, v. Ph. 77, 409 43 lege Frunon (de E pro F: U 47, 60; de ri pro η : U 51, cf. 45) 49 lege Ciropolis, cf. Ma. Kauk. 13 (Cyropolis ed.) 49.50 Axara portum scribit Ma. Kauk. 12 50 Cast, et 51 Tars. coniungit Ma. Kauk. 12 sq. 51 fort. Parsambaram (de Τ pro Ρ v. U 60) = Φαραμβάρα Ptol., υ. Ma. Kauk. 13, qui litt. Τ ex F ortam putat 52 Gameas corr. Ma. Kauk. 13 53 verìsimiliter Lazela = Lezela Tab., ν. Ma. Kauk. 9 (suspicor mendum ortum esse ex 1, quae litt, nonnunquam falso legitur ut s, v. U 53) 54 fort. Pheladalfia (T pro Ρ : U 60) = ^Philadelphia, cf. Ma. Kauk. 8, qui Teladalfir scribens putat Τ esse pro F 56 lege Lala (I pro L : U 59, 64) 58 ortum ex Gelamia sec. Ma. Kauk. 10 (suspicor per metathesin Legamia scriptum, deinde hutΤ tectum esse (T pro L: U60)

II 7 - 1 1

$ 62-66

Per quam Hyrcaniam plurima transeunt ilumina, inter cetera que dicuntur 9 "Iarartis 10 Oxus 120Grinus 5 1 1 °Austiani 1 3 Mari tus 14 Sicris. In qua Hyrcania, ut diximus, e x Oceano Caspium s u m m e septentrionales partis pertinens maximus Sinus io Yrcanus ascribitur. 9. Item non l o n g e a b ipsa Hyrcania ponitur patria quae dici tur Media Maior, que habet provintias, id est 22

15

2

Gelon Unites

1 3

Artatioetceteros Barriana.

In qua dilatissima patria, id est Media, Tygris fluvius insulam facit, quae dicitur Thonitis. in qua supra scripta Media Maiore plurimas fuisse civitates 20 legimus inter plurimos , ut ait Castorius; ex quibus aliquantas designare volumus, id est 10 12 14 16

·

13 19 21 2 4

"Ragaunia Indua Isumbo Maia "Condacadata Incate Barca "Aradita

11

Didima Acachia 1 5 o D o g n a uana 17 Bastauena 20 Scrabon 1 Amoequum 3 Cazaci s Desertam 13

21 β 8 10

Abacagna Andiritum Babra.

7 9

Adaba Cerium

10. Item iuxta ipsam regionem ponitur patria que vocatur Media Minor, 35 quae et Gozar dicitur. in qua Media Minore plurimas civitates fuisse legimus inter plures phylosophos, ut ait Castorius; ex quibus aliquantas significare volumus, id est 4o 18 Î0 22 2 4 6 8 IO 12 14 16

Strippa Ladaca Labiana Prostas Nastana Carbestrio Ospa Dizanas Zancerion Colchanam Tygrium.

Arauigulo Triraxus 1 Aracotus 3 Carcoe 5 Andratana 7 Sitarane 9 Patransana 11 Dimiza 1 3 Tygranocertam 1 5 "Ñauara m 19 21

Per quam Mediam Minorem plurima transeunt ilumina, inter cetera 1 9 Dae et 2 0 Nabor. 11. Iterum est non longe a b ipsa 55 Media patria Persorum-Assiriorum °Etessifontis °Peloriasuper sunt civitates, id est Leugipo ' Egyptos 7 Oreias 9 Thedecles 1 1 Agerea 1 3 Bascanon 4

6

8 10 12 14

Ositionis. nessum Tharsantes Thunuces Thocoris Cenon.

Quam praefatam Egypti patriam is rigat fluvius qui dicitur Nilus, qui est super diversa ilumina praecipuus, qui et varias ferarum gignet progenies quae creatori suo in eisdem nimphibus nutriuntur. qui Nilus infra se habere 20 videtur insulam q u e dicitur Meroin. quem Nilum alii Geon esse dixerunt. 3. Item iuxta limbum oceani ponitur patria que dicitur Ethyopia Garamantium, qui et Asbyste dicitur, qui » confinalis existit praedicte Ethiopie et Trigloditorum. in qua Garamantium patria non longe a b oceano fluvius Ger dilatissime currit. in qua patria Garamantium sunt montes qui Nau30 vavon appellantur. in qua patria sunt lacus, unus qui dicitur "Licum et alius

ι I ! I j

5ß 1 3 4 - 1 3 8

Augita. qui Ethiopes rupes montium habitare describuntur propter immensam a c validissimam caumam. ad frontem autem eiusdem Garamantium 35 patria est arida, deserta, montana, que dicitur Marmarides, Nassamones, Lotofagi atque "Blelgmies. in qua patria nunquam civitates fuisse legimus. 40 4. Item iuxta Mare Magnum ponitur patria que dicitur Mauritania, que dicitur Cyrenens. in qua patria plurimas fuisse civitates legimus, ex quibus aliquantas designare volumus, id est 45 civitas Cyrenes, que confinalis est litoris Maris Magni cum Agabis, civitate Egypti. item m a ( = θ£ών δχημα), ν. RE „Libye", col. 196

III 9 - 1 2

φ 163-166 8o

9

Aquis Daticis Baba Tocolosion 11 Bolubili 12 13 °Boniuricis Gudda 14 15 Bati Argenti 17 s 16 Barsuuli Sidilium 18 19 Egelin Lampica 20 1 Fons, asper Nabia 2 3o "Maura GetuIi °Selitha 5 6 "Getulisofi "Gettili dare 7 8o io Turris. BuPaurisi 9 conis "Perora. Qui superius dicta Mauritania Gaditana, que et barbaro modo Abrida dicitur, coniungitur cum freto qui dici' is tur Septegaditano, qui dividit Mauritaniani ab Yspania [id est africana provincia ab Europa], per quam Gaditanam patriam transeunt plurima flumina, inter cetera que dicuntur, id est 19 20 18 Subulcus Ubus 20 Salensis. 10o

Nullus vero extimet eo quod non multe patrie diete sunt in porcione

43

Cham, quia minus ei venisset terra quam Sem et Iaphet; nisi dum caumosa et arida existunt loca, que habitant homines, et dum spatiosissime existunt patrie, ideo sic breviter designare volumus. 12. Completur autem portio Cham, quam geometrici phylosophi Africam appellaverunt, habens finem ad orientem iuxta oceanum praelatam Arabiam e regione Maris Rubri et ex parte regionis Hebreorum. deinde ad Mare Magnum finitur, ut dictum est, ipsa porcio Cham a civitate que dicitur Rinocuronon, que pertinet ex patria Egypti. Ad partem vero meridianam habet ipsa portio Cham finem oceanum, qui tangit Ethiopiam Auxumitanam-Candacissis-Trogloditorum, Ethyopiam Garamantium, Ethyopiam Biblobatis, Mauritania Perosis et Mauritania Egei usque ad fretum quod multotiens diximus Septemgaditanum.

3 bomuricis C 7. 8 nabiamaura B C 9 Getulidare $ 10 turris bubonis C 12 qui] ^ Β que C quae $ 12. 13 ganditana Β gauditana A 13 abrada ¿4 15. 16 mauritania Β 16 ispania A (Hy- C, Hi16. 17 id est —Europa spurium est, ut demonstravi Ph. 29, 229 20 subulchus C 20. 21 ubussalensis C et paene A 21 post Salensis C add. prologus auctoris 22 estimet A et (cum ae-) % v. Ph. 87,107 23 portione $ 24 ei om.Bed. evenisset terra A terra Β terre C terrae ίβ 25 iamphet C 29 puto scribendum esse volumus post volumus C add. Designates nobis patrias Africae repenes XIII, r e g i o n e m I, ínsulas IV, civitates DLXXXIII, Ilumina XXXII, lac III; haec a Horario C inventa sunt, v. U 28; post lac. III C add., spatio vacuo 6 vet 7 versuum capace relicto de finibus affrice portionis cham et qualiter completur. de finibus affrice ad orientent 30 autem] ante C 31 geometrici] g e o m et rici A geon. et rizi Β greoni et rici C (vix recte iudicavi lectionem C in if 46, 54) 32 habens hie acce dit G 32. 33 horientem Β 34 e regione ABty ex regione C et r e g i o n e m G 34. 35 reeionem G 36 portio 37. 38 runocuronon C 38 post Egypti C add. de finibus attrice ad partem meridianam 41. 42 candancissis Β candantissis A candatissis C 42 trigloditorum A Troglodytorum $ 43 bibloblatis' Β Biboblatis A φ Biblobatis C ed. 43. 44 Mauritaniam (bis) Cip 45 multociens A 46 post Septemgaditanum C add. de finibus affrice ad partem septentrionalem 1 verisim. Dacicis (ut habet C) 2 facile restituì potest Tocolosida (de o pro d U 46, η pro a U 45, 51), ut est in Ant. et Ptol. 3 sine dubio hic tatet Baniurae, nomen gent s apud Plin. n. h. 5,17, ut iam Miller, It. R. 948 vidit; fort, scribendum est Baniurica (de is pro a Ph. 89, 245), adiectii'um derivatum a nomine gentis 8 sequuntur nomina gentium (excepto Turris Bue.) pro m aura scribo Maurii; quae sequuntur, sunt ex mea sententia tres gentes Gaetulorum, videi. Getuli Σάλαθοι (corr. fort. Salithii), Getuli Σοφουκαίοι (corr. 9 Sofi, Getuli Dare ( = Darae) 10 restitue Parusii = Φαρούαοι i l fort. Perorsi, cf. Miller, ¡t. R. 948

44

RAVENNATIS ANONYMI COSMOQRAPHIA

Ad partem septentrionalem habet ipsa portio Cham finem Maris Magni, quod iiixta litora navigatur per totum Egyptum et Mauritaniam Cyre5 nensem et Mauritaniam Tingitanam et Mauritaniam Gaditanam usque sepius nominatum fretum Septemgaditanum. Ad occasum enim habet ipsa portio io Cham finem praefatum quod prediximus fretum Septemgaditanum, qui currit de Mari Magno Gallicum, quod alii "Valeriaco Spanie appellant, mergens in oceano spatio sissimo. qui freís tus super scriptae Septemgaditanus dividit, ut diximus, inter Mauritaniam et Ispaniam. nam nullo modo ab antiquis quidem dictum alibi reperimus, quod hoc Mare Magnum nostrum per 20 se mit ipsum apud humanis in oceano optutibus noscatur nisi tantummodo in hoc quod superius diximus loco, qui fretus dicitur Septemgaditanus.

φ 167-169

IV. 1. In portione autem Iaphet filii » Noe, quam phylosophi Europam appellaverunt, sistuntur patrie, id est patria que dicitur Scythia, que in omnibus heremosa existit. et eaque Maior Scythia appellatur, quam lordanis cosmo- 3o graphus in modum f u n g i . . . scarifum esse dixit, ponitur ipsa patria litus oceanum septentrionalem iuxta praefatos montes Rimpheos. que patria longe lateque spatiosissima esse dino- 3s scitur. Item ponitur in locis planitiis longe lateque nimis spatiosissima Spatria) que dicitur Chazaría, quos Chazaros super scriptus lordanis Agaziros vocat. per quam Chazirorum patriam plurima transeunt flumina, inter cetera fluvius maximus qui dicitur Cuphis. Item iuxta Mare Magnum Ponticum confinalis praedicte Lazorum patrie, & quam Laziam in Asia nominavimus, patria est Absilia, per quam transit fluvius qui vocatur Absilis.

1 septentrionalem partem C 2 porcio C litus suppl. Sch. 2. 3 m a r e magnum G 4 totam G 4 - 6 mauritoniam (ter) A cironense A cironensem C cyronensem Β ed., Cyrenensem G 5 et post Cyrenensem om. Β C ed. 7. 8 septecaditanum C qui add. de finibus affrice ad occasum 9 ante o c c a s u m Β habet oceanum, A o c c e a n u m post enim C add. o c c e a n u m 11 C locat fretum post prefatum fretum om. Β septegaditanum C 12 Gallico Cip 13. 14 v e r g e n s ACG 15 sup A septemgaditanü A Β l7spaniam.dC 18 quidem] q.uid' A q.d Β quod C 20 se mitti Sch. in Ph. 89,229sq„ semet A BCSß apud om. C humanos A 21 optitutibus C noscatur Sch. Ph. I. c., non scietur ABC, non societur $ 22 locus AB 23. 24 septemgaditanis A, qui add. in margine sec. man. propter sept e m g a d e s i. columnas, quas ibi iixit Hercules, ultra quas non itur post Septemgaditanus C add. de europa, de sythia eremosa iuxta litus o c c e a n i septentrionalis apud rermipte posita 25 iafet A iamphet C filio AB 26 eropä Β 27 sistunt A 28 scytthia A scythya C 29 eremosa iß locum et eaque —32 dixit ABCGtß ponunt post 39 Chazaría; correxi errorem Ph. 89,230—232 et eaque Sch., et usque ABCty quae G que et Sch. Ph. I. c. 231, quod nunc improbo (cum us pro ea cf. is pro a Ph. 89, 245) 31 post fungí Ph. 81, 99 adn. 33 supplevi (primum tenuis, post h a e c in latissimum et rotundum) 32. 33 iuxta suppleo 34 rimpheos om. A 35 longo Β spatiosissime Α Β ed. esse] etiam C 35. 36 disnoscitur A v bef 37 planiciis $ 38 patria suppleo 39 gazaria G Chazaros] sic G gazarus A gazurus Β gazaros CG® 40 super AB supra $ agazaros G 40 vocat hic intermittit Guido Chazarorum$ 43 maximus om. Λ en phis A 45 lazorum ícorr. lazarum) C 46 lazia Β asya AB nominamus C 47 patria est] patria3 Β (5 = est!) patria A patriam C; post patria est $ pergunt: quam (sic Β qua A om. C) transit fl. qui voc. Absilis, quae dicitur (qui dicitur Β deest in A spuria haec putat Sch.) Absilia (absiliaper Β C, ap A); de restitutione contextus cf. Ph. 89, 232 13 pro Valearico, ut solet

ΐβ 169-173

III 12—IV 3

2. Item iuxta ipsam patriam ponitur patria que dicitur Abasgia, in qua aliquantas fuisse civitates legimus, ex quibus aliquantas nominare volumus, 5 id est 10 12

Damiupolis Basgidas.

u

"Sevastolis

Nam desuper iam dictas patrias ad partem septentrionalem ponitur patria io que dicitur Alanorum. Item iuxta Mare Magnum Ponticum ponitur patria que dicitur 18

is

Scymnorum 1 Ipimolgon 3 • Neurion Ageon 4 5 Taurion Achiallis Item est patria quae dicitur 7 8 Zichorum Geolion 9 Tirsion. Item dicitur patria

20

11

Psatiron

12

Ypodon.

Quas Europe iam praefatas cunetas quas nominavimus patrias , ut Iamblicus Grecorum phylosophus dicit. 25 Item iuxta Mare Pontico ponitur patria que dicitur Onogoria, quam subtiiius Livanius phylosophus vicinam

45

paludis Meotide sumitatis esse decernit, a d s e r e n s . . . multitudinem piscium ex vicinantium locorum habere, sed, : ut barbarus mos est, insule eos perfruere. 3. Item patria °Licania "Pusforagie iuxta mare Ponticum posita . cuius patrie plurimos descriptores legimus,: ex quibus nefandissimum Porphyrium, Iamblichum, Livanium, Grecorum phylosophus, sed et Arbitionem et Lolian u m atque Castorium Romanorum phylosophos. sed ego secundum praefatum Livanium inferius dictas civitates Bosforanie patrie nominavi, in qua Bosforanie patria plurimas fuisse civitates legimus, ex quibus aliquantas designare voulumus, id est 8 β Eteobroton Ermonassa 7 8 Fritiores Suppatos 9 10 Dina Ichigin 11 12 Teaginem Ermogan 13 14 Sanabatin Acra 15 1β Cita Asandi 17 18 Nimfa "Abritani 1 s Tatirita Machara 3 4 Malorossa Aumon 8 6 Chimerion Machare

1 ponitur patria om. C 4 designare C 6 Damnipolis A 7 balgidas C 13 Scymnorum A id videtur, scyninorum Β schymnonim marg. C ipimologon Β ypimolgon C 14 Agaeon Ç 16 item] id C 17 sychorum C 21 cuctas C, om. ed. 22. 23 designavimus supplevi Ph. 89, 232 23 lamblichus A ÍJJ 24 dixit A post dicit C add. de anagoria iuxta mare ponticum posita, Β add. I|. VIIH. 25 Ponticum A $ 26 onogaria C 27 linamus A vicina A Β 28 paludi C Maeotidae $ summitatis ίβ 28. 29 decernunt A Β 29 asserens C ed. lacunam indicavi Arch. slav. Ph. XL (1925) 158; fort, supplendum Íncolas piscium om. Β 30 vicinantibus locis $ set A 31 insule AB insulis C corr. $ 31. 32 post perfruere Β add. || X., C add. de licania bosforanie iuxta mare ponticum posita 33 p* foragie A pus foragie Β (pus coniunctum cum anteced. licania), Bosforaniae φ 34 Ponticum] pota Β est supplevi Ph. 89, 232 36 nefandis sit Β nefandis ut A nephandissimum C, corr. Sp porphirium AC 37 Lamblichus AB Lamblidium C lavianium A Β linanum C 37. 38 philosophos φ philosophus A et (cum y) Β 38 et post sed om. Β 41 lavianum A 42—43 nominavi—patria om. Β 42 nominavi C (verisim. per coniecturam) φ ch5 A (ortum ex dea = dicam, U45) 42.43 Bosforanie A Bosforania $ 43 civitates fuisse C 46 armonassa C et cobroton ABC 47 Friciores CSß 50 acrasanabatin ABC 6 sine dubio Sevasto(po)lis 33 restituì Pusforane; Licania autem nomen non est, sed est ortum ex lic(et) (Pus!or)ania: ZNF XIV 89 52 Abritani] A dittographia mihi esse videtur: U 33

RA VENNATIS ANONYMI COSMOGRAPHIA

46

s

7 Panthuas • Murmicon 11 Salonime 13 Olbiabolis 1 6 "Dori 17 ° T h e o s i o p o l i s 2 Trapezus

8 10 12 14 18 1

Ratyra Cabalo Boristenida °Capolis Chersona Careon

4 . Iterum a d p a r t e m septentrionalem i u x t a o c e a n u m confinalis p r a e f a t e M a i 10 oris S i t h i e p o n i t u r patria que dicitur C h o l c h i a "Circeon, Melanglinon, ° B a s sarinon. q u a e C h o l c h i a in o m n i b u s h e r e m o s a e s s e dinoscitur. de q u a patria enarravit P e n t e s i l e u s phylosophus. is I t e m i u x t a o c e a n u m confinalis praefate r e g i o n i s C h o l c h i e est patria q u e dicitur a b a n t i q u i s Amazonum, postq u a m e a s de C a u c a s i s montibus exisse l e g i m u s . de q u a patria subtilius adeunt 2 0 s u p e r scriptus P e n t h e s i l e u s et Marpe-

ÍJ5 1 7 3 - 1 7 6

sius a t q u e P t o l o m e u s rex Egyptiorum M a c e d o n u m , phylosophi. Item iuxta o c e a n u m { c o n f i n a l i s prefate patrie A m a z o n u m ) est patria q u e dicitur R o x o l a n o r u m , Suaricum, Sauro- a m a t u m . per q u a m patriam transeunt flumina, inter cetera que dicuntur fluvius m a x i m u s qui dicitur Vistula, qui nimis undosus in o c e a n o vergitur, et fluvius qui nominatur Lutta. 3o de q u a patria enarravit supra scriptus P t o l o m e u s r e x et phylosophus. cuius patrie post t e r g a infra oceanum super scripta insula S c a n z a invenitur. 5. Item ad frontem Roxolanorum re- 35 gionis sunt patrie, id est°Sithotrogorum, item patria C a m p i Campanidon, n e c non G e t h o Githorum, "Sugdabon, "Fanaguron, paludis "Meotidon. qui Meotida regio, vel si in h o c loco nomi- 40

1 ratyras A 2 cabolo C 3 borrustenida C 4 olbiobolis C Olbiapolis A $ 5 cheysona C 6 theoliopolis C 7 post Trapezus Β addit ||. XI., C add. de cholchya heremosa 8 interim A item $ 9 praefate] predicte C patrie A 10 schythiae C Scythiae $ 11 cholchya C (bis) Colchia ίβ 12 cholchea Β post Cholchia add. A, item $ Circeon, quod deest in Β C 13 heromosa Β disnoscitur A dynoscitur C 14 pentesibeus A post phylosophus Β add. ||. XII., C add. de patria que dicitur ab antiquis amazonum 15-19 habet Guido 16 Colchiae 5ß 18 causcausis A caucaseis G 19 adeunt AB, cf. Ph. 87,101, agunt non rede φ, asser C 20 super A Β sub C supra φ penthesileus A penthesilaus B, ut supra φ 20.. 21 marposius C 21 ptholomeus C Ptolomaeus φ egyptorum Β 22 ex stirpe supplevi Ph. 89, 232 post phylosophi Β add. ||. XIII., C add. de patria roxolanorum suaricum sauromatum apud imi 23 post oceanum lacunam indicavi et supplevi Ph. 89, 231 26 post patriam ABCty pergunt inter cetera transeunt flumina que (quae φ) dicuntur (dicunt B); restituì contextum secundum Ravennatis consuetudinem dicendi 28 fluvium maximum C 28. 29 iustula BC 29 qui nimis] quia nimis q ruñnü C quae Sch. Ph. 81, 97 adn. 25, vix recte, potius nunc puto litteram n(imis) prius falso lectam esse ut a, turn correctam esse in] et in C 29. 30 mergitur ed. 30 lutta (corr. Iurta) C 32 ptholomeus AC 33 supra A $ 34 post invenitur Β add. ||. XIIII., C add. de patria sythotrogorum campi etc. 35 roxolanum AB roxolan C 36 patrie om. C 37 capanidon C 39 qui meotida AB quae Maeotida φ 40 vel si in] vel sini Β vel sim Λ vel smi C ad 4—7 v. Sch. in Ph. 81, 91 sq.: corr. 4 Ca(l¡>poHs, 5 dele Dori, β restitue Theo alius dixit aliter, alius vero alio m o d o , sed ego secundum praefatum Aristarchum inferius dictas civitates eiusdem Macedonie designavi, is In q u a Macedonia plurimas fuisse civitates legimus, ex quibus aliquantas designare volumus, id est iuxta Mare Magnum ponitur civitas que dicitur 9

20 12 14 16 18

25

2 4 8 8

Neapolis, item Apollonia Thesalonici Beroea Arulos Anamo Diurne Stenas Olimpius

Philippi Amphipolis 13 Melisurgi 1 5 Pella 17 Acerdos 1 Bata 3 Imera 6oSabatum 7 Thuris 9 Presidi 10

11

51

1 1 Ponservili Licinium 1 3 D uriana. Candavia Item ad aliam partem in ipsa Macedonia sunt civitates que dicuntur " Trillon, item 1 7 Greron 1 1 8 Arason Euporia 3 Callicum 2 Eraclia 4 Tauriana Xantica 5 Idomenia β Stenas 7 "Asigonia 8 Edessa 9 Celis 1 0 Euriston 1 1 Ceramie 1 2 lstubera 1 3 Ieraclea 1 4 Nicea 1 5 Presidium 1 6 Fines. 10

12

Item non l o n g e a super scripta Thes-* salonica sunt civitates, id est 1 "Ceras 2 Europa 4 Petina Mediana eoQuesium. Bircum Per quam patriam plurima transeunt flumina, inter cetera Thiris et Strimon. 3

So

10. Item iuxta Mare Magnum adscribitur patria que dicitur Ellas Thessalie, que coniungitur cum super scripta Macedonia, quam Ellada super scripti phylosophi, qui eandem Macedoniam,

vel vino ignari existentes in omnibus, que patria super omnes frigida esse ascribitur. 13. Iterum iuxta ipsos Scerdefennos litus oceani est patria quae dicitur Dania, que patria, ut ait supra scriptus Attanaridus et Eldevaldus que Marts comirus Gothorum phylosophi super omnes nationes velocissimos proferre homines, et hoc affati sunt in sua problemata: Laudabatur + Parsus Marco dum non 20 noverat Gothus. Sed o ubi est Danus? Que Dania modo Nordomanorum dicitur patria. quam Daniam plu-

53

rima transeunt flumina, inter cetera que dicitur "Lina, qui in oce- 25 ano ingreditur. 14. Iterum ad partem quasi meridianam, ut dicamus ad spatiosissimam terram, sunt patrie spatiosissime q u a e dicuntur Datia prima et secunda, que 30 et Gipidia appellatur, ubi modo Uni, qui et Avari, inhabitant, quas utrasq u e Datias plurimi descripserunt phylosophi, ex quibus ego legi °Menelac et Aristarchum "Gothorum phyloso- 35 phos. sed ego secundum "Sardatium ipsas patrias designavi, in quas Dacorum patrias antiquitus plurimas fuisse civitates legimus, ex quibus aliquantas designare volumus, id est 40 8 Medilas ' Drubetis 1 0 "Pretorich Panonin 1 1 Gazanam 1 2 o MascIunis 1 3 Tibis, qui coniungitur cum civitate Agmonia patrie Misie. 45 9

1 sithyä Β Scythiam $ 3 rerifennorum Gbf reriphenorum Gv Rerefenorum ABC"$ scerdilernorum Gb scerdifenorum G® scordifennorum Ct Sirdifenorum ABCy 4 ayt C arthanarit C athanaridi G 5 gottorum C 6 habitare sic AB inhabitant $ par Λ venationem C 7 quamque] quam C ed. cocto svppleo 8 post in omnibus C add. die, 5JS dicurtur 0 frigidair) C 11 scerdefennos Gbf scerdephenos Gv Serdefennos ABty sirdifennos C 13 scriptusl dictus C 14 Aitanaridus Bip athanarich G ildebaldus G aique Sch. in Ph. 89, 233 quo AB cho C et G $ 14. 15 marchomirus G® 15 gottorum C 16 proferre AB proferì φ 17. 18 problebeata A problebata C 19 parthus G marcu Gv in arcu G 20 noverat BGb" ed., noverant Gv venerat AC gotthus C gothos G ed. 22 nordomannorum Gbe/ post Nordomannorum Guido add. seu Warangorum 23 post patria intermití it G per om. AB ed., suppl. ip qua Dania A 25 fluvius svpplevi Ph. 89, 233, ubi aliam quoque correctionem propone qui ante in oc.] q Β quae ÍJ3 26 post ingreditur C add. de dacia prima et secunda 27. 28 meridiem Β ed. 28. 29 spaciosissimam (-me) AC 30 vocantur C -dacia C ut solet et ante secunda om. AB 31 et ante Gipidia om. A gipida A modo ora. C 31. 32 Uniqui Β iniqui A unni iniqui C 35 aristrarchum A gottorum C 41 medulas (corr. medilas) C 42 prethorich C 44 Limbis C qui] sic Β quae $ coniunguntur C 45 Mysiae $ 3 Rerif. et Scerdif. de his nominibus v. Ph. 81, 95 sq. 25 formam Lina ex Dura profectum esse demonstro Ph. 89, 233 34 Menelao sine dubio convptìo est; nam 1. secundum vs. 36 in numero lectorum auctorum Rav. Sardonium (sic scribe pro Sardatium!) nominaverat, 2. 62,28sq. Rav. profert seriem: Hylas, Sardonium, Aristarchum. Ergo necesse est lateant in Menelac nomina Sardonium atque Hylas; coirigo ita: (Sardonium atq)ue helas et explico: ex secunda parte litterae q et ex u lectio m orta est; h (priore hasta brevius scripta!) ut n, s ut c (cf. Ph. 89, 92 adn. 16 et 99, 47 cersonicum pro -nisum) ledum est 35 Gothorum error auctoris, rede Grecorum 36 Sardatium v. adnotationem ad vs. 34 42 correxi Pretorion Ph. 89, 96 43 corr. Mascl(i)anis (u pro a saepe!)

54

Item ad a l i a m partem sunt civitates in ipsas Datias, id est 17 T e m a 18 Tiviscum 1

5

3 5 7

Gubali Bersovia Canonia Bacaucis.

2 4 β

Zizis Arcidaba Potula

Per quas D a c o r u m patrias transeunt plurima ilumina, inter cetera quae diio cuntur 11 Tisia 1 S Tibisia 1 3 Drica 1 4 Marisia 16 17

is

20

$ 203-207

RAVENNATIS ANONYMI COSMOGRAPHIA

"Arine Gresia.

15

Gilpit

Q u e o m n i a ilumina in Danubio merguntur. nam fluvius "Flautasis finit ipsam patriam. tamen ipsas patrias praefatus Iordanis chronographus subtilius exposuit.

IS. Non ultra Danubium sed quomodo ad Mare Magnum ponitur patria q u e dicitur Illiricus. et quia a multis phylosophis m a x i m a septentrionalis pars Illiricus etiam ascribitur, tamen 25 hec patria dicitur pro certo Illiricus. cuius Illirice patrie plures scriptores phylosophi extiterunt, ex quibus e g o legi Provinum et Marcellum atque "Maximum Romanorum phylosophos; 30 sed e g o s e c u n d u m "Maximum eiusdem Illirici civitates designavi, in qua Illi-

rici patria plurimas fuisse civitates legimus, ex quibus aliquantas designare volumus, id est Cubita Nausaron 1 Acmeon 3 Bedano 5 Theranda 7 Crebenis 90Nesi

"Ceflon Scupis 8 Vindinis 4 Theclana 9 Gebulion 8 Lisson 10 Gloditana.

17

18

19

20

35

40

Item in ipso Illirico ad aliam partem iuxta Mare Magnum sunt civitates, id est 13 15 17

Aulona Durachium Lissum.

14oAbsura 18

45

Plistum

Per quam Illirici patriam diversa transeunt flumina, inter cetera que dicuntur so 3 5 7

Evenus Alosus Genesis.

4 6

"Acielous Apsis

16. Item ponitur iuxta ipsum Illiricum circa maris litora patria q u e dicitur 55 Dalmatia, iam ex colpo pertinens occidentale. Dalmatie plurimi descriptores fuerunt phylosophi, ex quibus e g o l e g i praenominatos Probinum, Marcellum et Maximinum phylosophos. sed non equa- 60 liter dabant nominandum ipsas Dalmatias; e g o vero secundum Maximinum

3 thema C, om. ed., cum sequente nomine coniungunt BC Temati niscum A 5 arcidapa C artidaba Β It Tysia C ed. 13 arine Β ed. 16 flatausis A flantancis C 18 cosmoçraphus C ed. 22 Illyricus ut soient quia] Sch. Ph 89, 234 que codd., quae $ ad ß 23 pars septentrionalis C 24 illirius Β etiam om. Β ed. ascribitur BC adscribitur A ÍJ5 30 eius dieta AB eiusdicte C 31 illirice C 37 vindiuis (? litterae inter d et s clarae non sunt) Β vindunis C Vindiras ed., Vindutas apograph. Leid. 39 themuda C 41 gladitana C 42 ipsa C ylliriaco Β 54 ylliriacü Β 55 littora C 56 dalmathia C, ut saepius colpho C culpo A 56. 57 occidentale C occidentalem A Β occidentali φ 59 Probinum sic Β prophanum A Provinum $ 60 Maximum Β φ 62 vero] autem C Maximum Sß 11 nomina fluminum usque Drica ex lord. Get. p.l04,16sq.Mo., ab Marisia ex lord. Get. p. 87, Í4sq. 13 Arine corruptum ex miliare, v. Ph. 81, 88 16 Flautasis, quod apparet ex Flutausis corruptum esse, ex lord. Get. p. 62,12 sumptum est, v. Ph. 81, 88 et adn. 9 17-19 de hoc loco v. Ph. 81, 96 29. 30 Maximum Sch. (U 39) 35 corr. Ceflon 41 nesi Sch. in Bay. Bl. f. Gymn. Schulw. 60 (1924) 33 adn. 1 45 Absum Sch. (U 52) 51 corr., ut videtur, Accelous

ÍJ} 2 0 7 - 2 1 2 inferius dictas civitates eiusdem matie nominavi, attamen Dalmatie rimas fuisse civitates legimus, ex bus aliquantas designare volumus, 5 ponuntur per litus maris, id est 4 Burzumi 8 Saluntum 7 Decadaron 8 10 ' Rucinium 1 1 Asamon 1 2 Zidion 13 1 1 Turres 1 S Narrona 17 1 Aronia id est s 3 Mucru 4 Tetinitis 5 β U m o n e id 7 est "Musaro 8 10 » Salona 1 1 Tragurion 12 13 Tretorimo 14 Cesaris 15 Tabia 16 1 Impletus 2 3oNedisso 4 3

s

io

15

20

25

55

IV 1 4 - 1 6 Dalpluquique

Aleta Butua Buccinium Epitaurum id est Ragusium Pardua id est Stamnes Biston Oneo Netrate Epitio Gedate "Spalation Siclisi B a u s i o n a id est Orido Arausione Scardona Erausina lader.

Item ad aliam partem desuper sunt civitates, id est iuxta praedictam civi-

tatem Naronam citur 8 Bigeste 1 0 Novas 1 2 Tilurion 1 4 Equon.

est

civitas

que

di-

Aufustianis Iuiianum 1 3 o Ponteluri 9

»

11

Item a d aliam partem desuper sunt civitates 35 1 7 "Decimin 1 8 Endetrio l0Magum s Promona 3 °Adrise 4 Arberie 6 Seriem 6 "Crambeis 7

°Edino.

40

Item iuxta Burzumon est civitas q u a e dicitur 1 0 Medione 1 1 Anderba 1 2 "Ausustis 13 Emanio 1 4 Sarsiteron 1 5 Bistue betus 45 1 8 Monte Bulsi 1 7 Libros 1 8 Orbam 1 9 Naurtio 2 0 Epilentio 8 1 Novas. < P e r q u a s ) Dalmatias transeunt plurima Humina, inter cetera q u e di· so cuntur 3 Salon 4 Margus 5 Drinius 8 Trimus 7 "Narenum.

7 salmitum A 8 decaclaron C 10 ragalium C 12 stames Β stamcies C 17 uinanie C linone diß 18 spalation A spalathion Β ed., Spalathron iß 21 drido AC 21.22 Praetorio Caesaris ? 24 Erausiana Β 25 nedissa C iadex A Β ladex C 28 noronam A Β Narron cf. Ph. 89,234sq. 33 Aequon φ 34 desuper om. Β C ed. 35 post civitates excidisse videtur id est 36 endedria C 38 atberie C 45 sarsitheron C 46 Montebulsi codd. et 47 naurcio C 48 epilencio C per novas C, v. U 25 49 Per quas recte secundum genus dicendi Rau. add. ed. 53 drimus AB trinis Β 16 con. Petuntis 18 corr. videtur Masaro (u pro a saepe!) Spalation est scribendum; nam ñeque in codd. Rao. (ne V14 quidem) ñeque apud Guidonem nomen continet-τ-; exitus -ion ex „etimologia populari" profectus est, cf. ZONFIV 215 21 emendo Pretorion (cf. Ph. 89, 96 adn. 25); mendum ortum puto ex Pretorio, quod librarius falso interpretatus est 25 corr. Nedino (propter ss pro η cf. Ph. 89, 92 adn. 16) 32 corr. Ponte luri 36 Decimin fort, idem est quod Delminium [Tomaschek, Mitt. d. k. k. Geogr. Gesellsch. Wien (1880) 518] : si ita est, licet corrigere Delimin(ion) (littera i inserta inter 1 et m, ut in Palimam 39, 22; de c pro 1 v. U 64): aut Decimum (RE s. υ.) 37 corr. Magum 38 corr. Adre ( = Hadre Tab.) ; corruptio orta est eo, quod posterius -is pro -e substitutum est, cf. Niedermann ZONF Vil 7 adn. 39 corr. videtur Crambe(t)is 40 ed. scribunt Nedino, recte, ut videtur; litt, initialis nonnunquam omittitur 44 corruptum videtur ex Aufust(ian)is, cf. Krahe, Die alt. balkanill. geogr. Namen 16; de s pro i v. U 47, 52sq, 54 Naronum Sch. (e pro 0 saepe)

56

RAVENNATIS ANONYMI COSMOGRAPHIA

17. Confinalis prenominate D a n i e "est patria que nominator ""Saxonia, que antiquitus et ipsa e x D a n i a pertinere dicebatur. que patria, ut ait Marcusmirus Gothorum phylosophus, doctissimos quidem proferre h o m i n e s et audaces, sed non sic veloces, ut esistunt Dani, qui iuxta °Dina fluviura . . . per quam S a x o n i a m transeunt plurima ilumina, inter cetera q u a e dicuntur 18 1

Lamizon Lippa

Ipada °Linac.

190 2

18. Item ad partem quasi meridianam, q u o m o d o dicatur a spatiosissima terra, est patria quae dicitur Albis "Ungani, < q u e > m o n t u o s a per longum quasi a d orientem multum extenditur, cuius aliqua pars °Baias dicitur. praenominatam Albis patriam s e c u n d u m prefatum Marcummirum phylosophum, qui S a x o n i a m describit, designavimus· hec patria habet non modica flumina, — inter cetera fluvius grandis qui dicitur Albis °[et bisigibilias sexaginta] — , quae in o c e a n o funduntur.

¥ 212—215

19. Item confinales eiusdem regionis sunt patrie l o n g e lateque dilatissime due que nominantur Pannonie, id est inferior et superior, quas patrias plurimi descripserunt phylosophi, e x quibus legi multotiens dictum Castorium et Lolianum atque Arbitionem R o m a norum phylosophos, sed et super scriptum Aitanaridum et Eldevaldum atque Marcummirum Gothorum phylosophos. sed non equaliter alius sic, alius vero alio modo, sed ego secundum praefatum Marcummirum inferius dictas civitates P a n n o n i e nominavi, in q u a patria plurimas fuisse civitates legimus, ex quibus aliquantas designare volumus, id est 13 15 17 19 1 3 5 7

Confluentes Idominio Fossis Drinum Bassantis Mursa maior Ioballios "Sorenis

14 18 18 20 2 4 8 8

Taurinum Bassianis Sirmium Saldis Marsonia Mursa minor Berevis "Marimanus

2 Saxonia] dania A Β ed. dania Saxonia C 4 ayt C 5 gottorum C 6 profert $ 8 esistunt (cum s pro χ: Ph. 87,107sq.) Sch., sistunt A sistant C si sunt existunt Roth, sunt ed. 8. 9 post fluvium verbum deest in Β; A (quem sequuntur φ) habet stant, C sunt, quae coniecturae esse videntur 12 ypada C 13 post Linac C add. de patria albis ungani 14 meridiano Β 15 quomodo a spatiosissima dicatur terra Α Β Cty, correxi locum U 57 17 que suppleo 19 boyas C 19. 20 prenominata A ed. 20 patria AB ed. 22 designamus C 26 post funduntur C add. de duabus pannoniis id est inferiori et superiori 32 multociens A C 33 Lollianum $ arbicionem C 34 phylosophum Β et (cum -i-) A supra Cip 36 gottorum C 37. 38 ipsam designaverunt patriam, sed supplevi Ph. 89, 98sq. et adn. 32 designaverunt] nominaverunt coniecit C, non rede. v. Ph. t. c. 38 alius vero sic, alius alio modo ABC et (cum vero etiam ante alio) φ, ν. Ph. I. c. 48 saldum Β ed. 51 Bereuis (aut Bereius) A Boreius Β 52 marimanus A Maximanus Β 2 ante est patria fort, supplendum iuxta oceanum, cf. Ph. 89, 231 Dania codicum pro Saxonia est error fort, auctoris ipsius 12 fort, corruptum ex chasa, v. Sch. ZNF XIV147sq. 13 verisim. corruptum ex Lipia, Sch. ZNF XÍV150 17 secundum 10,60 scribendum est Maurungani; hoc corruptum ex Marcomani ν el potius Mar(c>umani: U 57sq., supra 10, 60 19 in ZNF XIV 90 adn. 1, demonstro litteram -s ortam esse ex signo quodam, quo indicabatur nomen perfectum non esse; integrum nomen putandum est fuisse Baiahaimum vel sim. (tamen vix Baiahaims) 25 et bisigibilias (et Bisigibilias sexaginta: haec verba non pertinent ad contextum; principio in margine scripta indicant numerum patriarum a Rav. usque ad c. 19 nominatarum, v. Sch. ZNF XlV90sq. 52 corr. videtur Seronis (permutatio litt, e et o!), ut' hab. Tab. Marinianus corr. $

y 215-220

IV 17—20

"Balenilo Cucconis 13 Sonista 15 Populos 17 Remista 2 Vincensimo 4 Salla 6 Savaria. 9

u

5

10 12 14 16 1 3 5

Sirote Lentulis Botivo Aquaviva Petaviona "Ligano Aravona

Item ad aliam partem in ipsas parió tes Pannonie sunt civitates, ex quibus aliquantas designare volumus, id est Burgenis 12 0 Ansilena 14 Certisiam 18 Cuminion. 10

is

U 0 Spaneatis 13 15

Cibalis Lavares

Item ad aliam partem sunt civitates, id est 3 5

20

7 9 11 13 15

25

17 19 21 2 4

Siel is Saniglon Netabio Bedini Brindia Assino Serbitium Lamatis Baloia Sapua Ibisua Citua

5 remitta A

om. Porch.

4 6 8 10 12 14 18 18 20 1 3 s

Ecclavia Persetis Speridium Necal Clande Bercio Fines Lausaba Apeva Bersellum Derva Anderba

6 l y g a n o C lingano Β ed.

57 6 8

10 12 14

Sarminium Scaladis Aleba Asinoe Berginio.

77 9 11 13

Charmenis Charmenis Sapua Suberadona Clandate

30

Per quas Pannonias transeunt plu- 35 rima flumina, inter cetera quae dicuntur, id est 17

"Ira

18

Bustricius.

In qua Pannonia est lacus maximus que dicitur Pelsois, item flumina 1 Parsium 2 Dravis.

20. Item iuxta ipsam Pannoniam est patria que dicitur Valeria, que et Media appellatur Provincia, pro eo quod reiacet inter super scriptae Pannonias. 45 , ipsi eandem descripserunt phylosophi. sed ego secundum praefatum scriptorem Marcummirum Gothorum phyloso- so phum civitates inferius designatas eius Valerie nominavi, in qua Valeria plurimas legimus fuisse civitates, ex quibus Aliquantas designare volumus, id est 55 14 18 18

Acunum Malatis Comacum

°Usum °Catio 1 "Alusione

15 17

9 Item a d aliam p a r t e m — 1 5 Cuminion

in ipsas partes Pannoniae Aie om. Gron. 1,2 et ponunt infra vs. 16 post

partem in ipsa P a n n o n i a partes C 13 a n f i l e n a Β ed. cabalis C 15 Cumimon C 19 sanigson C 21 bedim Β bidini C 23 bertio A 24 serbitid' A 27 b e r s e l u m j 4 C 29 f i t u a j 4 C 40 que] sic Β qui A Cip pelzois C 41 psium C d r a v e s C qui pergit d e Valeria que et m e d i a appellatur 44 provintia Β

45 supra 50 gottorum C

Valerie

45-47 post Pannonias lacunam indicavi et sup pievi Ph. 89, 235 51 eius] sic AB eiusdem designatas ponit C post

52 nominavi] designavi seu nominavi A •

civitates ponere solet

57 casio C

40

53 legimus Rav.

alibi

post

1 Balentio Sch. (cf. Bolentio Tab.); il pro ti ex Uteris capitalibus oriri potuit (U 64) fort, errore auctoris ipsius 6 (A)ligano Sch. secundum Alicano et Halicano Ant. 12 conferens Spaneta Tab. suspicor litteram a (ante -tis) correctionem fuisse syllabae is, quae nonnunquam ex a orta est, v. Ph. 89, 245 13 (C)ansilena Sch. 38 assentior Millero, Mm VI 17, qui in Ira illud flumen, quod hodie Mur dicitur, cognoscere vult; scribo igitur (M)ura; littera initiaìis haud raro omitiitur 56 (C)usum Sch. 57 facile restituì potest Cucio (cf. Cuccio Tab.)·, de a pro u U 45, 47, 52, de t pro c U 44, 46, 51 58 A- mihi videtur dittographia esse; puto enim (Cornac)u iterum et id quidem ut a lectum esse

RAVENNATIS ANONYMI COSMOGRAPHIA

58

5

°Annama 'Livor! β Antiana 8°Belsalino 1 0 Cardelaca. 2

3

4

5 7 9

"clantiburgum Donatianis Lugione "Lumano

Item ad aliam partem sunt civitates, id est

io

°Sicce Romula 1 7 "Cruppi 1 8 Atamine. 13

11

15

18 18

Fines "Nomiudum "Acerbo

Quam Valeriam aliquando Marc< o m > a n n o r u m gens optinuit, sicut testatur multotiens super scriptus loris danis sapientissimus chronographus. quam Valeriam finit fluvius maximus qui dicitur S a u s . 21. Item iuxta ipsam Valeriam ponitur patria q u a e dicitur "Carneóla, que so et Alpes Iuliana antiquitus dicebatur. quam patriam Carnech, que Valeria patria, ipsi e a n d e m descripserunt phylosophi. sed ego secundum super scriptum Marcomirum Gothorum phyloso25 phum civitates inferius designatas eiusdem Carnich patrie nominavi, in qua Carnich patria fuisse civi-

$ 220-223

tates legimus, e x quibus aliquantas designare volumus, id est 1 7 Carnium 18 Scoldium 30 1 9 Bipplium 1 Ris 2 Planta 3 Clemidium 4

Sedo.

Item in ali patria diversa habet flumina, inter cetera fluvius qui dicitur "Corcac. 2 2 . Iterum ad Mare Magnum, id est ad colfum occidentalem, ponitur patria que dicitur Luburnia Tarsaticensis. quam patriam Luburniam super scripti, qui Carnich patriam, ipsi e a n d e m descripserunt phylosophi. sed e g o secun-

1 clantiburgum AB Clautiburgum CÍJ5 2 Livorin 5)5 Li vor em ed. 4 luniano BC 9 nomidum A Nomiduni $ 12 aliquantas A ΒC 12 domarcannorum A dormarcannorum C dormacannorum Β ed. Marcannorum Ç 13 obtinuit ξβ 14 multociens AC supra Cip 15 chronophus BC cosmographus ed. 17 post Saus C add. de carneóla que et alpes iuliana antiquitus dicebatur 19 corneola Bed. 21 que) sic Β q A qui Cip 2 1 . 2 2 Valeriam patriam Cip 23. 24 prefatum C 24 marcum mirum AC 26. 27 Carnech Cip 27 plurimas suppleo secundum Rav. consuetudinem dicendi, quasdam A (sine dubio coniectura) 30 carmum A 34 in valle ABC% cf. Ph. 89, 235 36 seucion C 43 rania C 45 sumitatem] sic Β î sumitate A summitate C summitate $ 46 que om. AB ed., quae 5ß 48 corcat A? 50 colphum C golfum A 51 Libiirnia carsaticensis Β ed. 52 liburniam sub Β supra 53 Carnech Cijj post patriam add. C 5ß nominaverunt sed cf. Ph. 89, 235 1 restituendum Annamacia Titiburgum U 55 2 lego Livorim, quod corruptum mihi videtur ex Lavorem, cf. Ad labores Tab. 4 Bet(u)salino Sch. L et Τ in capitali scriptura commutari poterant, cf, U 59, 60 Lu(so)mano Sch. 8 emendo Sisee (de c pro s cf. Ph. 89, 92 adn. 16) 9 corrígo Nomiuduni, quod est pro Novioduni (u pro 0 nonnunquam) 10 errore legendi pro Crucci ( = Crucio Tab.), ut mihi videtur (de Ρ pro C U 60, 64) 10.11 seiungo Acerboat Amine; at ex ne (de a pro η U 4\ 51); nanciscimur igitur Acerbone ( = Aceruone Tab.); in Amine latere videtur Aemona 12 sq. ex lord. Rom. p. 27, 23 Mo sumpta 19 Carneóla] haec nominls forma ab auetore aliena videtur 48 corr. Corcar (de c pro r U 44, 46, 51)

50

IV 2 0 - 2 4

φ 223—226

dum praefatum Marcomirum Gothorum phylosophum civitates inferius dictas eiusdem Liburnie patrie nominavi. in qua patria plurimas fuisse civis t a t e s legimus, ex quibus aliquantes designare volumus, id est civitas Da Argerunto Ospela Senia Raparía Lauriana

Elona, item Coriton 2 Bigi * Puplisca 6 Turres 8 Tharsaticum 1 0 Albona. 17

" io

Item desuper sunt ciuitates in ipsa is provincia Liburnia, id est 13

Olisa

14

Tameum

15

Abendone

"

Parupion

1

Ethetia

2

Ancus

Item iuxta ipsam Liburniam litus 20 Mare M a g n u m est patria que dicitur Ystria, que ex Italia pertinet. 2 3 . Iterum reincipimus ad septentrionalem plagam. iuxta oceanum ponitur patria que dicitur Frigonum, q u a e 25 iuxta litus oceani coniungitur cum super scripta quam nominavimus S a -

59

xoniam. quam praedictam Frigonum patriam praedicti phylosophi de super scripta S a x o n i a et Danorum patria scripserunt, ipsi eandem Frigonum 30 patriam designaverunt. sed nos secundum praefatum Marcomirum Gothorum phylosophum eam nominavimus, f q u i f q u o s e a m d e s i g n a v i . et audaces h o m i n e s e a n d e m patriam proferre asse- 35 runt, et nullo modo civitates in eandem Frigonum patriam fuisse legimus, exceptis duobus quae antiquitus leguntur 8

Bordoncharet

4o

Nocdac.

legimus fluvium qui d i c i t u r . . . 2 4 . Iterum ad frontem eiusdem Frig o n u m patrie, quomodo verbi gratia ut d i c a m u s ad terram spatfosam, po- « nitur patria q u a e dicitur Francia Rinensis, q u e antiquitus Gallia Belgica "Alobrites dicitur. quam patriam plurimi descripserunt phylosophi; ex quibus e g o legi praenominatos Anaridum so et Eldebaldum atque Marcomirum Gothorum phylosophos. sed non equaliter praefatam designaverunt patriam·

1 marcùmirum C 7. 8 Dacoriton AB 9 Bifiospela AB 10 bupplisca A pupplisca C 14 item] itemque C supersunt ABC%, sed ν. Ph. 89, 235: et cf. supra 36,7 supersunt in ipsa ACty supersunt qui in ipsa B; non dubito, quin qui ex abbreviatura ciui (—civitates) corruptum sit 16 dl isa A tharneum A C 18 aneus A post Ancus C add. de hystria 19 per litus C 21 Istria $ ex Italia emendavi Ph. 89, 235, ex ista ABCty post pertinet C add. de patria frigonum 22 adi a δ 26 et 29 supra CíjS scriptam Β 26. 27 Saxonia A 28 qui supplev. $ 29. 30 patriam C 30 et ipse C 32 marcùmirum C 32. 33 gocthorum C 33 nominamus C 34 qui quos eam Β qui eam A C qui quoque eam Gronou 1, 2, qui eam quoque iß; obscurus locus, tempto haec: in archetipo fuit que (apud Rav. saepius pro quii), unde quo facile oriri pò tu it; pro hoc que librar'.us cor-, rigendi causa scripsit qui, quod postea in contextum insertum est; s autem puto initium vocis alioqum perditae subtilius (— sehr genau); restituere igitur velim nominavimus, que s(ubtilius) eam designavit designaverunt C 35 perferre Β 36. 37 eadem —patria ACty 38 d u a b u s C $ 40 bondonchar C 42 post dicitur lacuna 6 vel 7 litterarum capax A, nulla lacuna BC. C add. de patria que dicitur francia rinensis, que antiquitus gallia belgicia alobrites dicitur 45 spaciosam C 46 patria quae om. AB frantia Β 47 belgitia AB ed., Belgia $ 51 marcflmirum C post Marcomirum A add. seu scorium ( = Castorium), C add. scustorium 52 phylosophum A Β 40 corr. N o r d . . (U 51), fort. Nordaa Unterfr. 60 p. 17 et adn. 3, 4, Ph. 89, 89

«

sed et transiré per eandem patriam

48 correxi

Alobrices Arch. hist. Ver. f.

60

RAVENNATIS ANONYMI COSMOGRAPHIA

sed alius dixit aliter, alius vero alio modo, sed ego secundum praefatum Anaridum Gothorum phylosophum iníerius dictas civitates praefate Francorum patrie nominavi, in qua patria plurimas fuisse civitates legimus, ex quibus aliquantas nominare volumus, id est iuxta fluvium Renum civitatem que dicitur Maguntia °Bodorecas 10 Confluentes 12 °Rigo. magus 14 Colonia Agripina 17 Novesio 19 "Ascibugio 2 Troia 4 °Coadulfaveris 7 Matellionem. 4

7

8

9 11 13 13 16 18 1 3 s 6

Bingum Bosalvia Anternacha Bonne °Rungon Serima Trepitia "Beurtina "Noita "Evitano "Fictione

Sunt et alie multe civitates ante praefatam Maguntiam iuxta ipsum fluvium Renum site; sed dum ipse Renus per Almanorum venit terram,

$ 226-229

ideo non Francorum patriam nominavi. Transeunt autem (per eandem Francorum patriam) plurima ilumina, inter que fluvius maximus qui dicitur Renus, qui egreditur de loco qui dicitur °Rausa "Confitto, ingreditur vero ipse Renus in mare oceanum sub Dorostate Frigonum patrie, in qua Francorum patria f pensaurum Ge 33 sexcia A 34 Potencia A 35 Floxor GbmT fleror G" F l o x o ABC^ 36 Pausulas G Pausas i4ßC5ß pensas G 37 sabinis G 6 ""· sibinis G't _ 38 abrucio C brutum G'f brucum Gbmr pinnius Gmr 39 valba G que] que Β vel si Β vel sit A etsi Ciß 40 ponitur] posita A 42 ortana C 43 anxinum & m T aririmium C teade Gbmr teate G' 46 teanum fmT polonium C> Polomum C ergicium C G«/ 47 Tatinia G parthona G 1 Ruigno circiter saeculo XII. pro genuina lectione, ad quam Guidonis Ribingium appropinquat, substitutum est, v. ZNFXV 93sq. 14 correxi Ruignio; hoc est circ. saec.XIl substitutum, v. ZNF XV 94sq. 36 pro Tinna; videtvr mendum auctoris ipsius esse

45

IV 3 0 - 3 2

$ 260-266 11 13 1 3 S 7 9 11 2

i β 8 10 lî 14 1 3

12 14 2 4 β 8 10 1 3

Atre Sepontos Anxanum Salinix Aufidum Bardulos Tirenum Natiolum Brium Turris Cesaris Diriam Gnatia Speluncas Brendesium Baletium Lupia Ydrontus Minervium 5 "Mirtum Beretum 7 Neretum Baletium 9 Tarentum Manduris Mesochorum 11 Metapontum 13 Scinasium Heraclea 1 5 "Pelia Turris 2 "Facenio Crotona Anniba.

3 2 . Item iuxta fretum quod dividit inter insulam Siciliani et Italiam est 20 civitas que dicitur 7 Caulon, item 8 Locris 9 Sileon 1 0 Leucopetra 1 1 "Regio Iulis l ä Columna Regia 1 3 Arciadis 1 4 Tauriana

15

69 Amantia

18

Agello.

25

Item iuxta Mare Gallicum est civi-

j j I ! j ι

tas que dicitur 3 Bibona B a lenila, item β Clampetia 8 Lamini um 10 Cessernia 12 Bellias 14 Silarum 10 Stabium 1 Pompei 3 Merclanium 5 Puteoli 7 Miseum » "Cubias 11 Bulturnum 13 Sinuesse 15 Gaieta 2 Fundi 4 Turris « Turris albas 8 Isturas 10 Lavinium

4 ó 7 9 11 13 15 17 2

Tanum Tempsa Cerellis Blandas Buxen tum Pestum Surentum Samum Eplontis 4 Neapolis β < I ) n viniis 8 Bias 10 Laternum 12 Safon 14 Menturne 1 Forme 3 Taracina 5 Carcellis 7 "Plostris 9 Antium 11 Laurentum

1 attie G mr aicie G'f aitie Gb sopontos Β sipontus G 2 auranum Gef Salinis (Salircis G') quae et Salapis (salpis GT) G 3 Ausidum C ed., /ufidiena (Anfidiena G'f) pro qua nunc Canne G Bardulos (Dardulos Gt Dardules G') quae et Barulos (ex batulos G' alii aliter) G 4 Tirenum cf. G inter Tirenum et Natiolum G add. melfis (melphis) 5 brium AB post Barium G add. Celia et Moles post Turris Cesaris G add. Cupersanum et Polinianum 6 Dirium quae nunc Monobmr polis G enaciaC augnatium G augnarium G" 7 specuncas ABC Speluncae G post Speluncae G add. Saunium (Savinum G'f) brentesium A C Brundusium GmT b Brundisium G 'f 8 Valentium G 9 ydrontum C φ Minervum G 10 Beretos quae nunc Leuca G Mirtum] Yentos quae nunc Augentum G 1 1 Valentium G 14 herachea AC heracbea Β Heraclea G scynasium C senasum GbmT Senasum G' senerasum Gf 15 Pellia G 16 Facenium G 17 Hannibal Gbf Hanibal GmT Aniaba A Β C v. U 51 22 sileum Gmr Silleum Gb" leucopoetra C 23 Columna Regia quae nunc Stilos G 24 artiadis Β ed., Arciades G 25 amantea G angellum G 29 tempesa A temsa GT tensa Gbe'm 32 cesserma A 38 nuinus Β numus A niumis C niuinis Gb nu unis G' nuums Gf niuinius G m r 39 Misenum G 4 b baie G (bale G «) 40 Cume G lanternum Β Liternum G 'f linternum GmT 41 Sason G 42 sinnesse A Menturne ABC Menturnae $ 43 forme A fornie Β C Formis G Formiae $ 44 fondi C Terracina G 45 Circeius Gbmr Tirceius G« Tarceius Gf 46 turris salbas ABC Turres albas G 47 Istura G ancium C aneiû A 48 laurentum Gmr lausentum Gb'f laupentium A, om. Β ed.

10 corrigo Uzirtum: statuo uç (id est z!) falso ledum esse ut m 15 pro Peias

23 corrigo Regio Iulii (de s pro i v. Ph. 89, 92 adn. 16) 39 corr. 40 restitue Cumas (b pro η etiam in Zurbis (?) 48, 47 et bac pro na(ua)

61, 1; itaque bi ex m nasci poterai) v. U 60

46 antiquum mendum ex Clostris

natum

70

RA VENNATIS ANONYMI COSMOGRAPHIA 12

15

5

10

IS

20

Ostia l i b e riana

Purgos Castro novo 4 Minium β Gravisca 8 Forum Aureli! 11 Succosa 13 Ad portum. Cossam 1 Asta 3 Salembro S "Populion 7 "Celsijon 9 Erculis 11 Pissinis 1 3 "Pisat 1 Taverna frigida 3 Pullion S Rubra

13 14

Portum Augusti Astium

Punicum Centum cellis 5 °Tu velari 7 Martha 9 Armenta 1 0 Ad novas 1 2 Cosa 1 4 "Albilia 1 5 Telamone 2 Umbrone 4 Malliana 6 Badis Volatianis 8 Bullia 1 0 Fines 1 3 Turrida 1 4 Fossis "Paparianis '- Lune 4 Bibola 6 Cornelium 1

3

$ 266-271

8 Boron Bulnetia 1 0 Turres Bexum 1 1 Stacile 3 2 Apennina 25 1 3 °Ad Muniala 1 4 Ad Solaria 1 3 Ricina 1 Genua 2 Ficlinis 3 Nabalia 4 Alba Decelia 5 Vico virginis β Bâtis Sabatis 7 Albinganis 30 8 Luco Ver9 Costa Ballenis 1 0 "Avinctimilio manis 1 1 Alpe maritima, ubi iuxta litus Maris Gallici completur Italia. 7

9

3 3 . Item iuxta fines Albium [seu 35 Albiliae] super scripte Italie est civitas que dicitur 1 °Ororiatis, 2 Albis 3 item Polentia 4 Pollentino 5 Agodano 40 6 Armesi 7 "Diovia 8 Capris. Item aliam partem Italie est civitas quae dicitur

1. 2 ostia tyberiana C 5 mimum G Tabellaría G 6 marcha BC 7. 8 forum aurelû A 8 ad nonas Gbemr inter Ad novas et Succosa V 2 additur Saturnie 9 succossa A subcosa G 10. 11 ad portum cossani C ad portum cose G 10 Albilia ABC% Albinia G 13 salembrum GbmT salenbrum G'f G add. Ardea 14 populonia G Populeon φ volaciaciis C velocianis G'f velotianis Gb volitemis Gmr 15 celsinum G bellia G 16 herculis G 17 Possinis ABCfy piscinis G ed. turrina A 18 Pisa Gì(J Pisae C Pisas ed. fossis paparianius C Fossis Papirianis G 19 taberna G tuverna ΛΒΟίβ, correxi U 52 20 lime C 21 pulium G bibonia G 22 conelium Β 23 vulnecia G'tm vulnecium G r vulcenia Gb biron Gbmr bndn G' budn G' 24 tirres C 25 Starile] Cilicie G 24. 25 Turres Stacile coniungunt AB 26 ammonilia G6«' ammouilia Gmr 28 falinis Λ Β Cip ficlinis Gbef υ. U 51, ubi scribendum ic pro ci nobalia C navalia G 29 Aba Decelia ABCty alba delicia G alba uicilia V 2 31 loco vermanis G' Loca uerinanis G« leco vermanis G m r loco vernanis Gb 32 ad vinctimilio Β ed., avintimilium Getmr avigintimilium G6 35 Alpium G Albius Λ Β C sed s sine dubio ex sequente s(uper) natum seu Albiliae arbitrarium additamentum librarti C 36 supra C5ß 38 moriatis Gf oronatis G' 39 polencia C 41 armesium G dionia Gef 43 ad om. AB ed. 5 corrige Tavelari conferens Guidonem (u pro a saepe!) 10 corr. videtur Albinia 14 scribendum est Populm 34 est suppleo 35 coniungunt ABCty Locu om. G 36 Sannum G'f ories G 37 post Anxia multa add. G merocoron Β merochoron A C mesochorum C'f mesocorum GmT 38 grumentum G qui A quae $ 39 quam] que AB

5 correxi Nobas Rechtsrh. Al. 39 adn. 2 9 corrige Aufidia (de s pro f U 45, 47, 52, 66) 10 statuo mnion (aut minon) natum esse ex numero Villi, qui in Tab. (similem tabulam Rav. sine dubio habuit) nomini Cluturno vicinus est; Rav. videtur mihi Villi nomen oppidi iudicavisse eique usitatum exitum -on addidisse 24 formae Budas et sudas (G!) facile derivan possunt ex Rudas, ut habet Tab. (de Β pro R U 46, 60, 64; de s pro τ U 53) 30 in archetipo videtur fuisse Sublupacia 33 corrigo Subrumula (cf. Geíbm; syllabae ru et mu mutatae sunt)

74

RA VENNATIS ANONYMI COSMOGRAPHIA 8

10 12 14

Lorion Pirga Tarquinios Tuscana

9 11 13 13

Bebeina Aquepurgo Blera Materno

Saturnia, que coniungitur cum territorio civitatis que dicitur Ad novas, q est, ut praediximus, iuxta Mare Gallicum. Item iuxta R o m a m est civitas quae io dicitur 5

16

• °Civitate Novas, item

7 8

Sabbatis F o r o Glodi.

Item iuxta territorium civitatis quam superius diximus B a c c a n i s ad partem is T u s c i e est civitas que dicitur 12 14 16

20

2 4 8 8 10

25

14

Sudrio F o r o Casi Baineon regis Pallia Ad n o v a s Mensulis S e n a Iulia Aquis Bulterre.

Magnensis, item Beturbon 17 Orbevetus I Bulsinis 3 Clusion 3 o Maliani 7 Umbro 9 Sesta II Populo 13

13

Item iuxta territorium civitatis quam praediximus Mensule est civitas que dicitur

$ 284-289

1 8 Tifernum, q et felicissimum di30 citur, item " Aretia Grece 2 Lugaria Umbrion 4 Beturnis Equilia 8 [Floria,] FloSolaria 35 rentia Eleana 9 Pisturias 1 0 Martis.

Item iuxta Florentiam est civitas que dicitur 13 13

Fesulis, item Portum

14 16

Arnum Balbatum

40

Luca, q u a e confinatur . . . p r ó xima)» territorium civitatis quam praediximus Sinogaliense, iuxta mare positum q dicitur Ionico quod et Adriatico. 45 Per quam nobilissimam Italiani transeunt plurima flumina. sed omnium fluminum praefate Italie praecipuus esse videtur fluvius qui dicitur Padus. in quo P a d o ingrediuntur ad partem so quasi septentrionalem ilumina, id est 17

11 13 15

1

Duria Orgo Duria B a u tica Ticinus

12 14 16 17 2

Stura Amalune Sisido Agunia Olonna

55

1 Bebeina om. G 2 pirgo G aquepirgo G Aquapurgo ed. 3 Blera om. Β 4 maturno A C maturnum G't maternum Gbmr 5 saturna C iungitur A ex iungitur Β et iungitur ed. 6 ad nonas A θ est civitas om. A 11 civitas novas C Civitas Nova A ψ Nova G 12 foroflogdis G 14 battanis Β ed. 16 sutrium G maniensis Gm mangnensis G" magmensis GT 17 forum Cassii G veturbo G f e Beïbon Β 18 orthevetus (r man. sec.) A urbevetus G Urbe uetus G uorbevetus Gb mr m urbsvetus G 21 ad nonas A malian Β maliana G ed. malliana C>"T 23 Sexta G 24 populonia G populo ABC^ 25 Bulterre ABC vulturaria G 27 mensule AG ménsulas Β ed. Mensulis 29 qui A C ς Β quae $ 31 aresi a (corr. arecia) C greca G Graecae φ 33 Veturris G 34 Floria mendosa scriptura, quam G non habet 34. 35 florencia A C Solaria om. C 37 florenciam AC 41 post confinatur permagna lacuna, quam G ex parte explet 41.42 próxima supplevi Ph. 89, 236 42 cum territorio φ, v. Ph. I. c. 43 sino galienso A senegaliensis Gbmr senegalliensis G't 44 α (ante dicitur) Β qui A quod φ 44. 45 post Adriatico C add. de fluminibus ytalie 46 quae sequuntur non habet G quam] ipsam quoque C 47 set A 50 quem Β Cip Padum 52. 53 ABC coniungunt tria nomina (A sribit medium nomen strura) 54 derabautica A duriabautica Β 56 tixinus A ollonna C 11 singularis numerus (Civitate!) habet formam „casus obliqui" videtur forma Malliana, quam omnes fere Guidonis codices exhibent

21 genuina

esse

φ 289—293 3 5 7 9

s

Lambrus Sarius Mella Mintius

IV 3 6 - 3 7 4 6 8 10

Adua Ollius Clesus Tartarus.

N a m ad partem quasi meridianam ingrediuntur in ipsum P a d u m 18 14 16

10

Alubra Trebias Clenna Parma

13 15 17 2

Tidone Nure Taron Entia.

\ Q u i P a d u s discedit in aliquantos ra>mus, qui currunt de ipso Pado in Mare Magnum Ionicum quod Adriaticum dicitur. sed plurimus eius is iuxta civitatem Ravenne in praedictum Mare M a g n u m ingreditur. In provincia autem quam praedixim u s Venetiarum pertinente ex Italia sunt diversa flumina, inter cetera que 20 dicuntur 10

Retron [quodRedenovodicebatur] Astago " Brinta 13 14o Sile Liguentia 15 18 "Piave Taliamentum. 11

25

Nominavimus Hystriam et ipsa pertinentem ex Italia.

75

sunt diversa flumina, inter cetera q u a e dicuntur, id est 4 4

Rusano Nengone et

5 7

Argaone Arsia.

30

Item in praedicto Mare Magno Adriatico circa litora eiusdem Italie flumina plurima funduntur, inter cetera q u e dicuntur 12 14 16

Sapis Folia Suasanon

13 15 17

Marida Metauron Izinon.

35

Iterum circa litora eiusdem Italie j n Mare Gallicum vergunt plurima flumina, inter cetera que dicuntur, id 40 est . . . 37. Completur autem predicta Italia habens finem ab uno latere excelsos montes quos quidam Titanos dicunt, qui pertingunt Mare Gallico non longe 45 a praedicta civitate Vigintimilia. qui montes dividunt inter Provinciam-Septimanam et Italiam, inter Burgundiam et Italiam, inter manos et Italiam, inter Raeticos, que modo a Bauuariis so dominatur, et Italiam, inter Carontanos et Italiam, inter patriam Camium et

1 lambrius A lambrusi Β 2 olius Β ed. 3 milla Β 10 Entiamus ABty enciamus C, lacunam indicavi et supplevi Ph. 89, 236sq. 12 Pado om. Β ed. 13 et supplevi Ph. 89, 236 adrt. 68 15 iuxta om. Β ed. Ravenne A Ravennani BC$ 16 post ingreditur C add. de fluminibus provintie venetiarum ex ytalia pertinente 19 post sunt AB add. ex ytalia diversa om. C 21 quod —dicebatur] arbitrarium additamentum libroni C, cf. U 33 23 liguencia C 24 tiliamentum A post Taliamentum C add. de Jluviis Provincie ystrie ex ytalia pertinente 25 post nominavimus Ciß scribunt etiam ystriam A hystoriam C et ipsam-26 Hy stria restituì U 27 (cf. 54), ex ipsa pertinentia ex ytalia AB ed., ex Italia pertinentem; in qua Istria $ 31 mari 32 Iittora A 37 suâs=non (inter s et η litt, erasa) Β 38 littora C 39 uerguntur A 40 que om. Β id est om. C qui scribit de finibus ytalie atque eius complectione 42 cap. 37 hic accedit G 43 fines G ab uno latere Sch. in Ph. 89,237 ab absola terre A C ab ipso latere Β $ ab occidente G excelso monte ABC 44 quos] quem A quidem tytanos C 45 mari ¿4Cip 46 vigintimilio G qui] q Β 47 dividat Β inter hic et 49 (ante Alamanos) et 50 (ante Raeticos) et 51 (ante Carant.) om. A 47 provinciam Ç 47. 48 Septimanam om. Β 49 Alamanos Sch. U 38sq. ríanos BC Maurianos 50 Raeticos Sch. U 67 adn. 2 Ranicos ABCty Retíanos G 50 a Bauuariis] ab auuariis Β ab annarus A abannariis (sed non clare) C a Bauvariis $ 51 ytalia Β Carontanos corontanos A Carantanos G 52 et et (post Carontanos) Β carnuntum G et om. Β 24 rectum ordinem: Piave, Liguentia C restituii, sed suo iudicio usus (non codice ullo adhibito), cf. U 35

76

RAVENNATIS ANONYMI COSMOGRAPHIA

Italiani; que iugus Carnium dicebatur [ab] antiquitus Alpis Iulia. qui montes finientes ipsam Italiani descendunt ex parte ad Mare Àdriaticum non longe 5 a civitate Tharsatico Provincie Liburnie in loco qui dicitur Phanas. a secundo autem latere habet ipsa Italia finem praedictum Mare Magnum Àdriaticum, cuius litore ponitur ipsa Italia, io usque completam superius dictam provinciam Ystriam. a tertio vero latere habet ipsa Italia finem praefatum Mare Gallicum, cuius iuxta littora ponitur ipsa Italia, usque super scriptos monis tes, qui dividunt, ut diximus, inter Vigintimilia et civitate NiceaProvincieSeptimane. a quarto namque latere habet ipsa Italia finem desuper scriptum Mare Ionicum, qui et Àdriaticum 20 dicitur, simul et fretum, quod appellato Regiensis, qui dividit Siciliam et praefatam Italiani, quod fretum non est in summa Italia, sed magis reiacet ex latere ad partem Maris Magni 25 Gallici. 38. Scarifum autem ipsius Italie qui dam phylosophi dixerunt esse fungi amanite, alii autem tamquam greca littera quae dicitur sima, nonnulli tam30 quam plurime a c promiscue concule,

¥ 293-296

ceteri tamquam hominis palma vel folia plathani. item dicitur quod ipsa Italia ab occidente a praefatis montibus scarifo fungi ambiatur, a meridie Mare Gallico tamquam littera summa » terminetur, ab aquilo tamquam hominis palma vel folia depingitur plathani, Mari Ionico tamquam conchule describatur ab oriente, dum mare infra terram varios colfos ut Taranto intulet 4o et relativa loca. 39. [Ideo] iterum ad oceanum occidentalem iuxta superius dictam Galliam Belgicam ponitur patria que dicitur Britania in paludibus. non illam 45 Britaniam insulam diximus, que < m f f a oceano existit, sed Britaniam, que> intra magna Europa ponitur. quam Britaniam plurimi descripserunt phylosophi, ex quibus ego legi multotiens so dictum hanaridum et Heldebaldum . . . sed ego secundum praefatum Heldebaldum . . . . in ipsa Britania aliquantas fuisse civitates legimus, ex quibus ex parte designare volumus, ss id est Ebris

18

Venetis.

Per quam Britaniam plurima transeunt flumina, inter cetera id est

1 italia Β quod iugum G ip carnich G dicebatur om. Β 2 ab antiquîtus Β antiquitus C ab antiquis A ip quam BC 5 tarsatico Β ed. 6 Fanas G 9 littore A 10 usque ad Λ φ copletä Β 13 littore Β 14 usque ad Λ Cip supra $ 16 vigintimilium G civitatem A C ip N i c e a m Cip 17 namque] v e r o Cip 18 finem om. C 18. 19 m a r e scriptum A 19 qui Β quod ¿ C i p 21 rogiensis AC qui B C ed. quod 25 post Gallici C add. de scarifo ytalie a philosophis nuncupato 28 amanitae $ 29. 30 tanquam promiscuos flexus conchilae marinae G 30 permiscuae ed. conchulae ip 32 post plathani C add. de eodem scarifo ab occidente dicto ipsa quod Β 35 mari Cip summa Β G sima ¿4CSP; pronuntia summa ut symma et cf. U Í4 37 palmam AB ed. 3 8 . 3 9 describantur A 39 ab oriente] hic intermittit G 3 9 . 4 0 terra Β 40 colphos C 41 post loca Β add. in fine versus minutis ductibus XVIIII, C add. d e britania ad o c c e a n u m occidentalem superius dictam galliam belliam posita, que dicitur britania in paludibus 42 ideo] explicare sensum non possum; puto igitur ideo corruptum; fort, est ideo ex ide5 = idem, falsa scriptura pro item, naium 44 bellicam A belliam C om. Β ed. 46 i n f r a - 4 7 que supplevi Ph. 89, 237 48 m a g n a m europam Cip 50 multociens AC 51 hararidum AB 51. 52 Eldebaldum Cip 52 lacunam ante sed indicavi Ph. 89, 99 adn. 34 53 Eldebaldum B C i ß post Heldebaldum ip lacunam indicaverunt 54 legi A 55 volo A 57 Ebris] Chris Β ed. venethis A

φ 296-299

IV 3 7 - 4 1

Sigi, igna B o o , qui in o c e a n u m greditur.

in-

4 0 . Iterum iuxta ipsam Britaniam circa limbum o c e a n u m ponitur patria q u e dicitur °Guasconia, que a b antiquis Aquitania dicebatur. quam G u a sconiam plurimi descripserunt phylosophi, ex quibus ego legi praenominatum Athanaridum . . . Gothorum phylosophos. sed non equaliter praefatam designaverunt patriam . . . sed e g o secundum praefatum Athanaridum super scripte Guasconie civitates vel flumina designavi, quam Aquitaniam ipsi phylosophi multum fertilem e s s e dixerunt in omnibus victualibus. in qua Guasconia plurimas fuisse civitates legimus, ex quibus aliquantas n o m i n a r e volumus, id est Buturicas Argentine 5 Pictavis 7oGilissima 8 "Petiagroris 1 0 Caturtium 1 2 Albigi 1

2

3

4 6

9 11 1

Arivernis Limodicas Mediolano S a n tinis Aginnis Rodingis Bordicalon.

Item ad aliam partem sunt civitates in ipsa regione, id est

77 4 β 8

10

Blavia Luci Langlo Bagaridon.

5 7 9

Tholosa Cantilia Blivida

Per quam Guasconiam transeunt plurima flumina, inter cetera que dicuntur, id est 1 3 Ligeris, qui dividit inter Gallias et ipsam Aquitaniam. item fluvius 1 5 Cares 1 8 Angulis 17 Alere 1 8 Icara 1 9 Crosa 1 Vicenna 2 Bicera 3 Dronona 4 Ulta 5 G a m m a , ex quibus aliquanti funduntur in oceano.

41. Item iuxta ipsam Guasconiam ponitur patria que nominatur Spanoguasconia. quam et ipsam illi phylosophi, qui praedictam Guasconiam, designaverunt. sed nos secundum praefatum Eldebaldum ipsam Spanoguasconiam exposuimus. quam Spanoguasconiam ipsi phylosophi multum munitissimam patriam esse adfirmaverunt, circumvallatam ex tribus partibus Alpinis montibus et a quarto latere a prae-

1 sigi, igna A sigugna Β occeano C post ingreditur Β add. in fine versus XX, C add. de guasconia que ab antiquis aquitania dicebatur 4 occeani C Oceani $ 9 aitharidum A athanaridum Β Anaridum $ post Athanaridum lacunam indico, C exhibet, sine dubio ut coniecturam, et Eldebaldum, quod $ acceperunt gotthorum AC 10 phylosophum AB ed. 11 post patriam lacunam indico, de cuius supplemento cf. Ph. 89, 98sq. et adn. 34 12 aithanaridum Β athanaridum A ed. Anaridum 13 supra φ gasconie A vel] et CJJ 16 vittualiis Β 17 qua] ipsa C gasconia A 18 post legimus A add. ide 20 buthuricas C 21 argentune C 24 Periagoris A iß peciagroris C angiuis A 25 Caturcium A $ 29 tiblosa Β ed. 31 langlio (corr. langlo) C 32 bargaridon Β ed. 33 gaseoniam A 36 ligerus C galliam C 38 Caresangulis AB 40 vincenna AC 43 aliquantas A aliquantis Β ed. 43 fundunt ABC ed. post oceano Β litteris minutis add. XXI, C add. de spano wasconia 44 gasconiam A et sic deinceps 45 circa limbum oceanum suppleo ; Ph. 89,231 scripsi oceani, sed cf.supra vs.4 46 Spanoguasconia etiamA 48. 49 descripserunt descripserunt (sic) C 50 Spanoguasconiam etiam A; A scribit gu in hoc nomine etiam vs. 51 et p. 78,1,12 52 multum om. ¿SÍJ5 53 affirmaverunt A $ 5 de formis Guasconia Gasconia (sic A), Spanoguasconia cf. Ph. 87,103sq.; sine dubio Rav. ipse Vasconia et Spanovasconia scripsit 23 (Agilissima Sch. 24 priore r videtur i (post t) olim correctum esse, sed hoc r falso loco insertum est; restituo igitur Petragoris

78

ίβ 2 9 9 - 3 0 3

RAVENNATIS ANONYMI COSMOGRAPHIA

dicto oceano, in qua S p a n o g u a s c o n i a aliquantas fuisse civitates legimus, ex quibus ex parte designare volumus, id est l0Lacura 2 Autis 3oCenseramus 4 Combinias 5 Bigorrias 6 Elusa 7 Vasatis 8 Landinorum 9 Aguisla 1 0 Vestianum 14 11 Sacerons. Sacer Currunt autem per ipsam S p a n o guasconiam inter cetera flumina, id est 1 5 Medulla . . . que in oceano merguntur. 4 2 . Iterum iuxta ipsam S p a n o g u a sconiam, , quam unus ex phylosophis chiliopolin esse asserunt. que S p a n i a extenditur in latitudine a b oceano usque ad Mare Magnum Gallicum, quod et Balearicum appellatur. quam Spaniam plurimi descripserunt phylosophi; ex quibus ego legi multotiens dictos Castorium et Lollianum atque Arbitionem Romanorum phylosophos et super scriptum Aithanaridum et

Heldebaldum atque Marcomirum [seu Castoriuml Gothorum phylosophos. sed non equaliter praefatam exposuerunt patriam vel eiusdem patrie civitates vel {lumina non consonantes nominaverunt, sed et alius dixit aliter, alius vero alio modo, ego vero secundum praenominatum Castorium praedictam S p a n i a m eiusdemque civitates vel flumina nominavi, quae S p a norum patria habet infra se provincias famosissimas octo, id est 5 Asturia Calletia 7 Iberia Austrigonia 8 Lysitania 9 Betica 1 0 Hispalis 1 1 Aurariola. vel si modica existet, tamen omnino fertilis et speciosissima esse dinoscitur. 4

6

E x qua praedicta Spania aliquantas civitates vel , quarum civitatum territoria ponuntur non longe a Mari Magno Gallico Balearico, volumus designare, id est 1 3o

Diciana Cinmana

2 4

Iuncaria Gerunda

2 civitates fuisse C 3 post quibus ed. add. aliquantas 6 Censerannis $ 7 bigrorias C 8 usatis C 11 autem] enim A 13 Medulla —merguntur cf. Ph. 89, 237 occeanum vergunt C 13. 14 post merguntur Β litteris minutis (posterions aetatis!) add. XXII, C add. de spania 15 Spanogasconiam A spanowasconiam C 15. 16 post Spanoguasconiam ed. add. est Spania, suppleo est (aut ponitur) patria que dicitur Spania; ABC% habent Spanoguasconiam (aut sim.), quam —asserunt 17 unus et unus Sch. in Ph. 89, 237, unus BC ed., quidam A φ 18 esse asserunt quiliopolin A post asserunt add. est patria quae dicitur Spania 18. 19 que yspania A 21 ballearicum Β 23 multociens A C 24 lolianum A ed. 26 arthanaridum C 27 marcümirü C in marg. 28 seu Castorium om. C; spurium est gotthorum C phylosophum AB ed. 29 praefatam om. C 30. 31 vel—vel] et -etC$ 32 et (post sed) om. 33 ego vero] sed ego C 34. 35 prefatum kastorium prenominatam C eiusdemque] et eiusdem C 36 vel] a c CSß 38 famosissimas om. A, non B, qua ex re hie corrigo, quae Ph. 89, 237 dixi 39 cailetta Β gallecia C Galletia $ 41 Lisitania C betaca Β 42 vel si] etsi C φ 43 existit 44 spaciosissima C spatiosissima Β ed. 45 aliquantae civitates vel quarumdam civ. terr. quae ed. 46. 47 post civitates lacunam indicavi et supplevi Ph. 89, 237sq. 47 vel AB et C φ aliquantas supplevi Ph. I. c. quarum] earum C 49 mari] mari mari A balcarico AB post Balearico C add. e x quibus aliquantas 50 designare volumus C 51 ditiana Β ed. 5 corr. L a c ( t ) u r a (t post similem litteram c facile excidere po'tuit) rannis ed, recte, ut vid. 52 corr. Cinniana, ut iam $

6 coir. Conse-

? 303-308 Aquis Vuconis 8 Pretorium 10 Fines 1 -°Palturia 14o Saguntum l 0 0 r e a capita 3 Rubricatum 5 Saguntum 7 Portum. Sucrune 10 Turres 12 °Celeret 1 4 Lucentes 18 Allon 1 °Cartago Partaria 4 Cesarea β Malaca 8 Sabesola 10 Bamaliana 12 Transducta 14 Melaría 6

IV 4 1 - 4 3 ' "Steras Barcelona 9 Arragona 11 Antistiana 1 3 °Tarsagona 15 Pinos 2 Dertusa 4 Hildum 4 Valentia 8o Asterum 9 Setavum n°Eloe 13 Dionio 15 Leones 17 Hilice 2 Barria 3 Abdera 5 Lenubar 7 Suel 9 Saltum 11 Gartegia 13 Cetraria 15 Belone. 7

43. Item super fretum Septem sunt civitates, id est 10 3o

Bepsipon Caditana Portum

2 5 8

Merifabion Asta Serpa

79 β

Pace Iulia Mirtilin 10 Balsa Besurin 1Í Ossonoba 11 Stacio sacra li Salatia 13 Arani 18 15 Ebora Malabiste 1» Cetobricca 17o Celiana 1 Olisipona 19 Abona 3 Langobrica 2 Terebrica S Calo 4 Ceno opido * Augusta Bracaria. 7

9o

30

35

Item iuxta oceanum sunt plurime civitates in ipsa Spania, ex quibus 40 aliquantas designare volumus, id est 11 Odeio 10o Canobri 13o Cabricantium 12 °Rubriari 15 Carantium 14 Samarium 18 18 I 3

6 8

II 13 15 17

Limea Bonisana Are Agusti Glandimarium Ontonia Castra. Manuaria Morodon Dracina Cambracum Ossaron.

Tude Turaqua 2o Quecelenis 4 Medioga * Bricantia 7 Cistonia 9 Arragina 10 Saramon 13 Canibri 14 Tenobrica 18 Sandaquitum 17

«

19

1 unconis Β uiconis C 3 Praetorium ^ 6 Saguntum —8 Hildum Β ponit post Setavum, sed corrigit ordinem littemlis a b e d super Saguntum, Saguntum, Setavum, Turres scriptis 9 valencia C 11 s e t a n u m ¿ 4 B 13 diomo A 16 BarriaJ bartaria A om.C 17 abdora A 18 c e s a r e a ABC Caesarea φ 22 cecraria Bed. 24 civitates iste sunt C 27 $ seiungunt Caditana et Portum 29 martilin A 31 stacio AB Statio $ ossonaba C 32 aram AC solatia C 35 albona Β ed. olysipona Β ed. 36 teribrica C lingo brica C 37 ABC ita coniungunt cenoopi. docalo 38 auguasta bracaria ABC 42 canobri AB ed. 47 quecelinis Β ed. 53 canibri A Β canjbriu C Cambrim 55 cambratum C 1 corrige S

17. Item in regione Venetiarum sunt civitates 15 17 19

Vicentia Altinum Trabium

18 18 20

Patavium Concordia Opitergium.

45

18. Item desuper sunt civitates 22 24 2

Filaria Ceneda Foroiulii.

23 1

Sosonia Aquilegia so

19. Item in regione Histrie sunt civitates 4 8 8 10

Treiesta Umagum Parentia Pola.

6 7 9

Sapara Neapolis Ribingium

55

20. Nominare itaque litoreas Italiae civitates volens, a b inferioribus partibus inchoandum est, id est a civitate Arsia, q u a e confinium L i b u m i e «> Histrieque provinciarum est. s e d quia iam superius dictas ingessi civitates, ut membratim eas in u n a q u a q u e pro-

cf. Rav. 66, 34sq.

1 Alpes —5 Epo om. e 3 atebribuä f 4 Augusta om. f 6 Item om. r iuxta om. befm 7 Staurinis] satumius rar 9. 10 Quadrataniam] Quadrata municipium Rav. 9 rigomacam r rigomachum bef 12 iambrum mr 17 vinctimilia f uintimilia e ossilia mr 18 staciona ef 19 mouessa (ut videtur) r leboncia e letoncia f 20 belliciona efmr 21 cluentia mr 23 cum] con b civitatis saturinensis r, stauriensis (Staturiensis e) civitatis ef 26 novara ef 28 laude pompey f 30 brexia bmr Aceiula e 31 areolica f 33 ex] et m 34 extit m 35 om. ef 37.38 id est om. mr 39 Crimium] Cumium e Sirmio Rav. 40 lagens m 42 veneciarum f 44 vicencia f vincentia b pattavium r 48 sosoma bef 49 cenada ef 51 ystrie f hystrie mr 53 sarapa ef 55 parencia f ribigium m 57 ytalie fmr 59 incoandum mr 61 ystrieque ef, hystrieque m set ef

Sß 460 -464

12-22

vincia exponerem, nunc easdem non incongrue reiterans ordinalius explicabo: 20

s

22 24 1

4

ίο

β 8 10

21 Arsia Nissacium 23 Pola Ribingium 25 Neapolis Umagum Sapara quae 2 Silvium 3 et Sibaris Piranium 5 Capris Treiesta 7 Foroiulii Puciolis 9 Aquileia Concordia Altinum quae nunc Pucellis di-

citur

20

Tarbisium Patavium: hanc Antenor mediis Achivis elapsus a Troiae excidio condidit: 18 Möns silicis 17 Prosilia 18 19 Adeustum Hadrianopolis 13

20

Ravenna, in qua idem cosmographie expositor huius licet indoctus imus Christi servus exortus sum; quae scilicet non solum nobilitate, sed et autentu regio inter ceteras olim cel25 sior, nunc deo volente dignitate ecclesiastica atque pontificali, martirum in ea coruscantium meritis famosior excelsior excolitur. »

21. Item Cesarea 8 9 Classis Ariminum 10 11 Pesaurum Fanum befmr

18 18 20 22 2

Senegallia queetSenogallia Potentia Floxor Pensas Asculum Pinnis.

13 14 15 17 19 21 1

Sextia Ancona Humana Sacrata Pausulas Sabinis Brutum

35

22. Valba, quae etsi a mare centum « miliariis distet, territoria tamen eius usque ad mare pertingunt, 6 8

12

is

117 12

10 12 14 18 18 2 nomine in litore Adriatici sinus earn condidit. quam Quintius consul Ro-

cf. Rau. 68, lOsq.

2 ordinacius f ordinatus r 6 vinagum mr 8 pirranium r pirramum bef pirannium m 9 capitis ef 10 pociolis r puciosis ef . 12 altimum ef putcellis mr 15 pattavium r meditis ef medius (COJT. mediis) b „mediis elapsus Achivis" Verg. Aen. 1, 242 16 troye em 18 mos silicis mr 19 hadrianapolis e 20 in qua idem] inquid' ef 21 indoct' imus (corr. indoctissimus) m 22 unus e 23 set f et om. mr 26 atque] ac mr 27 coruscancium f corruscantium ebr conruscantium m 28 excolitur] excellit bef 29 cesorea b 30 Ariminun e 31 pesarum bf Pësaurum e Pisaurum mr 32 Senegallia] senagallia mr senagalia b 33 anchona bef 35 potencia f 36 fleror ef 37 sibinis ef 38 brucum bmr 39 pinnius mr 40 centum] 100 m 100 centum r 43 Ortona —47 Teanum om. e 44 anximum f teade bmr 46 istomum f 47 Polomum e 48 ergicium ef 49 aicie ef aitie b 50 auranum ef 51 Salircis e anfidiena ef' 52 et] et et b Salapis] salpis r 53 Bardulos] Dardules e dardulos f et] ex e Barulos] baruros bm batulos e bauros r 54 thirennium bf Thiremium e tiramis e 54.55 iinterramnem r 56 quidam] etiam f 56. 57 thireno m thiremo r 57 Cadmi] cathini ef cathmi b 58 cathini ef cathmi b 58 yspaniam f spaniam b 61 littor f litor e 62 quincius ef

GUIDONIS GEOGRAPHICA

118

m a n o r u m pro immissione i m m o susc e p t i o n e Hannibalis cum T a r a n t e funditus evertit postmodum vero a b uxore T r a i a n i Augusti pro Hernia collega 5 Octaviani attavi sui rehedificata est, quando pons et turris supra fluenta Aufidi a m n i s iuxta Canusium castrum in ipsius Traiani dignitate conditi sunt, in qua scilicet turre miro labore a c io lapide constructa tituli perhendie marmore latino a p i c e sculpti utroque latere

Ieguntur

ita

DIVO TRAIANO

SE-

NATUS POPULUSQUE ROMANUS HONORIS

viRTUTiSQUE CAUSA, in honorem quo15 que eiusdem Augusti predicta civitas de T i r h e n o per tractionem unius et multi plicationem alterius syllabe T r a pana est vocata. n u n c quoque abiecta ia syllaba T r a n a s vocatur, ut descrip20 tores philosophi suis in scriptis asserunt 2 4 . Post h a n c ponitur Melfis q u a e et Turris dicitur. dehinc Natiolum q u a e n u n c Iunatium vocatur, dictum autem 25 antiquitus luvenatium, quasi Iovis navigatio. dum enim patrem Saturnum befmr

φ 464-467

intra Latium fuga intrantem a Creta navibus insequitur, vi tempestatis ibidem devolutus oppidum statuit. 2 5 . D e h i n c iuxta paucissimo inter- 30 vallo per litus e m e n s o , miliariorum scilicet duodecim, est Sibaris, quae n u n c B a r i s dicitur, habens per constratam n o n l o n g e a se ad firmum solum urbem Butuntum, olim nobilem 35 a t q u e opulentam. de qua Sibari refert Iuvenalis satiricus, latius tamen Dionisius I o n i c u s , qui R o m e bibliothecarius per a n n o s fuit X X , et orbem metro heroico g r e c o famine descripsit 40 „est" inquit „Iovis m a g n u m latibuli aggestum seductae Sibaris incolas gementis ruentes o b cultum Alphei oppressosi 2 6 . Item terno miliario a litore ci- 45 vitas a m p i a extitit Celia, oppidum Moles, Turris Cesaris, in qua est supra portum antiquitus condita ecclesia famosissima et omnibus venerabilis sancti martiris Viti, a superiori terra so tenus ecclesie huius parte quino mi-

cf. Rav. 69, 4, S

1 imo emr 2 hanibalis mr annibalis ef tárente r 4 trayani f pro Hernia] prohernia ef $ hernia bm $ hernia r an Plotina? „pro honore coniugis Traiani ac sui" Mommsen collega] ex lege? 5 octavia f Ottavia e actavi m rehedificata efm hedificata r 7 cannusium r 10 perhendie]