Grammatica graecitatis Novi Testamenti: quam ad Georgii Wineri ejusdem argumenti librum, germanico idiomate conscriptum, in usum studium auditorum [Reprint 2022 ed.] 9783112685365

Table of contents :
PRAEFATIO
CONSPECTUS HUJUS OPERIS
ISAGOGE
SECTIO PRIMA. De indolegraecitatis N. T. praesertim quod ad grammaticam attinet
1. Variae de indole graecitatis N.T.sententiae
2. Indoles graecitatis N. T. in quo potissimum cernatur
3. Graecitatis N . T . colorHebraeo-aramaicus
4. De indole grammatica Graecitatis N. T
SECTIO SECONDA. De grammaticis vocabulorum form is
5. De Orthographia
5. De Orthographia
7. De interpunctione
8. Primæ et Secundæ Declinations flexaræ rariores
9. Tertiæ declinationis flexuræ rariores
10. De declinatione exoticorum nominum propriorum et de nominibus indeclinatis
11. De flexura tionnidlorum Adjectivorum, et formis quibusdam gradùs Comparativi in N. T. obviis
12 . De augmento temporali et syllabico in verbis regularibus
13. Temporum et Personarum verbi regularis flexuræ rariores
14. Flexuræ rariores Verborum in μ, et verborum irregularium
15. De verborum defectivorum, flexuris rarioribus
16. De ratione formandi vocabula
SECTIO TERTIA. Syntaxis
Caput I. De usu Articuli
17 . De Articulo juncto principalibus in sententia vocibus
18. De Articulo principalibus in sententia vocibus non adjuncto
19. De Articulo juncto vocibus nomen ulterius declarantibus
20. De Articulo demonstrativi Pronominis vim habente
Caput II. De usu Pronominum
21. De usu Pronominum in universum
22. De usu Pronominum personalium et possessivorum
23. De usu Demonstrativi Pronominis
24. De usu relativi Pronominis
25. De usu interrogativi Pronominis et infiniti Pronominis τίς
26. De usu nonnullorum Pronominum hebraizante
Caput III. De usu Nominis
27. De Nominum Numero et Genere
28. De Nominum Casuum usu generatim
29. De usu Nominativi et Vocativi
30. De usu Genitivi
31. De usu Dativi
32. De usu Accusativi
33. De Objecto juncto suo Verbo per aliquam Præpositionem
34. De usu Adjectivorum
35. De Syntaxi Nominis epithetici, Adjectivi aut Participii
36. De Comparativo
37. De Superlativo
38. De Nominibus Numeralibus
Caput IV. De usu Verbi
39. De Activo et Medio
40. De Passivo
41. De Temporibus
42. De usu Indicativi, Conjunctivi et Optativi
43. De άv Partícula juncia cum Indicativo , Conjunctivo, et Optativo
44. De usu Imperativi
45. De usu Infinitivi
46. De Participio
47. De ratione qua Praedicatum jungitur cum suo Subjecto
48. De Appositione
49. Impersonalia
Caput V. De usu Particularum
50. De Particulis in universum
51. De Praepositionibus in genere, et in specie de iis, quae cum Genitivo construuntur
52. Præpositiones Dativo junctae
53. Praepositiones Accusativo junctae
54. De Praepositionum permutatione, repetitione et congeri
55. De usu Praepositionum periphrastico
56. De structura verborum cum Praepositionibus compositorum
57. De Conjunctionibus
58. De Adverbiis
59. De Particulis negantibtis
60. De structura Particularum negantium
61. De Particulis interrogantibus
APPENDIX
62. De paronomasia
63. De attractione
64. De Parenthesi, Anacolutho, et oratione variata
65. De neglecto usitato vocabulorum ordine in sententiis exprimendis
66. De Ellipsi, Aposiopesi, breviloquentia, et Asyndeto
INDEX TRIPLEX
I. Index rerum praecipuarum
II. Index aliquot vocum et formarum
III. Index locorum S. Scripturae plus minusve explanatorum
APPROBATIO

Citation preview

GRAECITATIS I V I TESTAMENTI QUASI AD

GE0RG1I

WINERI

EJUSDEM

ARGOMENTI

L1BRUM ,

GERMANICO IDIOMATE CONSCRIPTUM , IN USU11 SUOIIUII AUD1T01ÌU1I COMPOSE IT

JOANNES THEODORUS BEELEN, SS.

D.

N. S.

P I I IX CUB1CULAHIUS AD T H E O L . DOf.T. ,

HON.,

IN A C A D E H .

ET U N G O .

CAN.

CATH.

ORIENTT.

ECCL.

CATHED.

LEOD. ,

L O V A N . S. SCIIIPT.

PROF.

ORD.

L 0 V A W11 APUD C. J. FONTEYN M

ET APUD VANL1NTHOUT ET D C C G

SOC.

L V I I.

L ' a u t o u r se r e s e r v e le d r o i t de t r a d u c t i o n et de r e p r o d u c t i o n à l ' é t r a n g e r .

DÉPOSÉ.

Prostat q u o q n e apud G0E1IAEBE ; AMSTELODAMI apud LANGEMlilZEN ; S Y L V I E DUCIS apud Fratrcs VERUOEVEN ; PARISHS apud LE COFFRE ; BONNAE apud SIAItCUS ; LONDINI apud Î UR ' NS and LAMBERT ; DCBLINII apud J AMES DISFFY ; ROMAE apud SPÏMOVEIl. BRDXELLIS

LOV. TYP. G. ROBYNS.

PRAEFATIO.

J a m aliquot in posterum

abhinc ad

annis

i n j u n c t u m mihi f u e r a t ,

exegeticas meas praelcctiones

adjicerem

singulis h e b d o m a d i b u s praelectionem u n a m de Graeco b r o r u m Novi Testamenti

idiomate.

Cum

ut

autem

li-

deesset

conscripta aliqua h u j u s idiomatis G r a m m a t i c a , quam discipulis meis explicarem consilium

cepi ad

quaque

WINERI

commode ipsi uti Grammaticam

possent,

conficiendi

librum , q u e m recte possem ad praelectiones meas adhibere ; ipsum enim esse

non

WINERI

poterat.

opus in scholis riostris academicis usui Etenim ,

ut

taceam ,

ab

acatholico

nonnulla ibi dicta esse quae Calholicorum

WINERO

aures

offendunt , j a m

ipsa l i n g u a , qua in Grammatica sua con-

scribenda

erat

nostris

usus

W I N EROS

arcebat ; nam

,

librum

ejus a

qui ex Gallia , Anglia ,

(1) G r a m m a t i k d e s n e u l e s t a m e n t l i c h e s S p r a c h i d i o m s , D* G e o r g . W i n e r ,

künigl.

Kirckeoralhe und

scholis Hibernia

bearbeitet

ordentlichem

von

Professor

der T h e o l o g i e an der U n i v e r s i t ä t L e i p z i g , c e t . e d i t . 8. L e i p z i g , 1 8 4 4 .

PRAEFATIO.

IV

oriundi ad Lovaniensem Academiam conveniunt theologiae studiosi, i i , maximam certe partem , linguam Germanicam non didicerunt. Ad haec, animadverteram, WINERI exegesin non omni naevo carere, et u t erant in ejus libro nonnulla ad usus meorum discipulorum inutilia, sic quoque nonnulla ibi desiderari. Itaque in WINERI libro scholis meis accommodando ita versatus sum , ut quae ibi desiderari videbantur, supplerem , quae falso aut minus recte dieta , corrigerem , quae inutilia, ribus

resecarem. Superest ut moneam , in prio-

libri mei plagulis non fuisse Graecis vocabulis a d -

scriptos accentus ; quid vero causae sit

cur ibi fuerint

omissi , lectores meos scire nihil interest.

J. Th. DEELEN.

Scribebam Lovanii, ipsis Cai. Martiis 1857.

CONSPECTUS HIIJ11S OPERIS.

Isagoge. SECTIOPRIMA.

De

Pag. 1

indole

sertim

graecitatis

quod

N.

T.

prae-

ad g r a m m a t i c a m

at-

tinet. 1. §.

Variae de indole g r a e c i t a t i s N . T . s e n t e n t i a e .

2 . . Indoles

5

graecitatis N . T . in quo potis-

simum cernatur.

12

§.

3.

Graecitatis N . T . colorHebraeo-aramaicus.

22

§.

4.

De

23

indole grammatica

SEGUO SECONDA. D e g r a m m a t i c i s

Graecitatis N . T .

vocabulorum

for-

mis. 5.

De

6.

D e spiritibus et accentibus.

34

7.

De

37

8.

Primae et secundae

s-

9.

Tertiae

s-

11.

s.

orthographia.

28

interpunctione. declinationis tlexurae

rariores. §• 1 0 .

40

declinationis

flexurae

rariores.

priorum De

flexura

et de nominibus nonnullorum

indeclinatis.

parativi in N . T . De

verbis regularibus.

com-

obviis.

augmento temporali

45

adjectivorum,

et de formis quibusdam gradùs 12.

43

D e declinatione exoticorum nominum pro-

et syllabico

47 in 48

VI

CONSPECTUS III] J US OPER1S. §.

1 3 . T e m p o r u m et P e r s o n a r u m verbi

regulan»

ílexurae rariores. 14.

Flexurae

51

rariores V e r b o r u m

verborum

i n fit , e t

irregularium.

1 5 . D e defectivorum

§.

1 6 . D e ratione formandi vocabula.

SECTIO TEltTIA. 17 .

rarioribus.

77

Articuli.

D e Articulo juncto principalibus

in sen-

t e n z a vocibus. §.

1 8 . D e Articulo

90

principalibus

in sententia

vocibus non a d j u n c t o . §.

128

2 0 . D e A r t i c u l o d e m o n s t r a t i v i P r o n o m i n i s vim habente.

Caput II. D e u s u §.

2 1 . D e usu 22.

133

Pronominum. Pronominum

in universum.

sessivorum.

140

D e usu finiti

§.

Pronominis.

2 4 . D e u s u relativi P r o n o m i n i s . 25.

137

De usu P r o n o m i n u m personalium et pos-

§ . 2 3 . D e usu demonstrativi §.

113

1 9 . D e A r t i c u l o j u n c t o vocibus n o m e n u l t e r i u s declarantibus.

§.

62

S y n t a x is.

C a p u t i . De usu §.

flexuris

57

§.

interrogativi Pronominis

151 161

Pronominis , et in-

rtg

167

2 6 . D e usu nonnullorum P r o n o m i n u m hebraizante.

Caput III. D e u s u 27.

170 Nominis.

D e Nominum

Numero et Genere.

§.

2 8 . De Nominum

§.

2 9 . D e usu Nominativi

Casuum

§.

30.

D e usu Genitivi.

u s u generatim.

et Vocativi.

173 179 182 187

VII

CONSPECTUS HUJUS OPER1S. §.31. §. 3 2 . 33.

De usu Dativi. 208 De usu Accusativi. 223 De Objecto juncto suo Verbo per aliquam Praepositionem. 237

§. 34.

De usu Adjectivorum.

35.

239

De Syntaxi Nominis epithetici , Adjectivi aut Participii. 243

§. 36.

De Comparativo.

248

§. 3 7 .

De Superlativo.

254

38. De Nominibus nuraeralibus. Caput IV. De usu Verbi. § . 3 9 . De Activo et Medio.

256 260

§. 4 0 .

De Passivo.

§. 41. §. 42. 43.

De Temporibus. 278 De usu Indicativi, Conjuuctivi, et Optativi. 3 0 1 De av particula juncta cum Indicativo, Conjunctivo , et Optativo. 338 De usu Imperativi. 344

44. 45. §. 4 6 . §. 4 7 .

De usu Infinitivi. De Participio. De ratione qua Praedicatum cum suo Subjecto. 4 8 . De Appositione. 4 9 . Impersonalia. Caput V. De usu Particularum. §. 5 0 . De Particulis in universum. 51. 52. §. 5 3 . §. 5 4 .

272

350 369 jungitur 383 387 389 391

De Praepositionibus in genere, et in specie de iis, quae cum Genitivo construuntur. 3 9 2 Praepositiones Dativo junctae. Praepositiones Accusativo junctae. De Praepositionum p e r m u t a t o n e , titione et congerie.

414 423 repe441

Vili

CONSPECTUS

HDJUS

OPERIS.

§.

5 5 . De usu Praepositionum

periphrastico.

§.

5 6 . De structura verborum cum Praepositioni452

bus compositorum. §• 5 7 . D e Conjunctionibus. § . 5 8 . D e Adverbiis.

460 482

§.

5 9 . D e Particulis

negantibus.

§.

6 0 . D e structura

Particularum neganti um.

§• SS.

488

§.

6 4 . De P a r e n t h e s i , variata.

Anacolutho,

S.

6 5 . De neglecto usitato vocabulorum in sententiis exprimendis.

§.

6 6 . De E l l i p s i ,

§.

6 7 . De* Pleonasmo.

502 508

6 1 . De Particulis interrogantibus. 6 2 . A p p e n d i x . D e Paronomasia. 6 3 . D e Attractione.

Aposiopesi ,

449

512 513

et oratione 517 ordine 524

Brachylogia , et 527

Asyndeto. INDEX TRIPLEX. I . Index rerum praecipuarum.

549

I I . Index aliquot vocum et formarum. I I I . Index locorum S . Scripturae explanatorum.

plus

558 minusve 569

E r r a t a . P. 29 pro nilatur lege nititur. P. -49 lege axeu(rxfirp , et ibid, ab eu incipieniia. P. 54. lega» ita : quae speciem quidem Futuri conjunctivi lumen Aoristi conjunctivi sunt. P. o7 lege : ceterum etrxv pro zttrtxv. P. 164 corrige ai Vi fr? P. 23S lege agat aut patialur. P. 262 o ^ i e f dele o. P. 377 lin. 1 lege Perfecti. P. 450 lin. ultima lege ÉTT', P. 470 lege ibi '¿por. est particula , cet.

I S A G O G E .

BC30CX1

1.

L i b r o s sacros novi

bene multa

scienda s u n t ,

Testamenti

explicaturo

cum

alia

t u m imprimis opus est a c c u r a t i

cognitione lingua? qua libri illi

sunt c o n s c r i p t i ;

nam

cog-

nitio hœc recte instituendae interpretationis f u n d a m e n t u m est omninò

necessarium ; quod q u u m

Yocavcrit,

argumentis

n e m o facile in

dubium

probare nihil attinet.

Adnotatio. Fucre aliquando qui dicerent non licere S. Scripturse interpreti ad textus priniigenios recurrere , ex quo Tridentini Concila decreto (Sess. I V ) Vulgata declarata fuit Authenlica. Quam erroneam sententiam alibi 11 refellimus , adductis testimoniis eorum qui illi synodo interfuère , quique adeò optime noverant quonam sensu (l) Yide libcllum nostrum, cui titulus : Dissertano Theologica, tjnd sententiam vulgo receptam , esse S. Scripturce multiplicem interdum sensum litteralem , nullo fundamento satis firmo niti demonstrare conatur J . T. BEELEN. Lovanii, 18Í3. pag. Sii—GO. Gli 1

9

ISAGOGE. Tridentini Paires Vulgatam déclarassent Authentic am. Summa eorum quaj ibidem disputavimus hue redit , ut dicendiim sit : l u Tantum abesse ut Tridentini Patres ilio decreto textibus primigeniis Hebrœo aut Gracco a u c toritatein , quam semper habuerant , ademerint, ut contra ne mentionem quidem de illis fecerint . 2" Nihil aliud sibi voluUse Patres , quam ut inter varias latinas Bibliorum versione* , quue tunc tempori* circuml'erebantur , unam s e l i g e r e n t , quam celeris anteponerent. !3° Hanc autem eatenus voluisse Authenlicam haberi , ut certum omnibus esset nullo eam fœdatam errore , ex quo perniciosum a l i quod dogma in fide aut moribus colligi posset. -4° Patres nullo modo prohibuisse quominus interprétés ope contextûs primigenii, aut explanareiit qurc in Vulgata versione dieta essent ambigue , aut obscura elucidarent , aut denique corrigèrent quaî minus recte ibi essent translata. 2.

Ad

accuratam

duo requiruntur : nam junctorum,

autem tum

hujus

linguae

cognitionem

vocabulorum , singulorum et

significatus tenendi sunt , t u m

eliam

cognos-

cenda est eorumdem flexura atque s t r u c t u r a . Illud ad L e x i cographiam pertinet , hoc ad G r a m m a t i c a m . Lexicographià, simum

Missà

autem

propositum nobis est hoc libro agere potis-

de Grammatica Grœcitatis ,

qua libri Novi T e s t a -

menti sunt conscripti.

(1) Cujus aures /erre polerunt Ilebraicam edilionem... nunc explosam et damnatam esse! Al multo minus Graecam Novi Testamenti editionem damnatam. esse illos aflirmantes aquo animo audire poterimus Dicimus itaque Tridentini Concila canonem celeris quidem omnibus Lalinis Vulgatam veterem edilionem anleponere, Gracarum autem et Uebraicarum nullam expressam mentionem facere... . Non damnavit igitur nec explosit Bebraas et Grcecas editiones, quas omnia superiora Concilia amplexa fuisse, atque usu et testimonio commendasse certum est; sed nec eisdem VulgatamLatinam edilionem prcelulil, quam solis Lalinis omnibus anteponendam slaluit. U s e sub oculis G R E G O R I I X I I I scripsit sccretarius Apostolicus J I L I I S R U G G I E R I in opere suo De Scripturis Canoniris Cap. 44. Romffi 1583.

ISAGOGE.

3

3 . Graeca oratio librorum Novi Testamenti universe quidem congruit c u m eo sermone ,

quo praeclarissimi

quique

Attici scriptores usi sunt ; sed t a m e n adeò q u o q u e ab usu

distat , sive spectes m u l t a r u m

hoc

vocum locutionumque

u s u m singularem his libris p r o p r i u m ,

sive attendas p e c u -

liarem vocabulorum flexuram alque s t r u c t u r a m inibi o b v i a m , u t Graecitas l i b r o r u m Novi Testamenti pro distincta q u a d a m Grsecae linguae specie haberi , j u r e q u e dicare possit et G r a m m a t i c a m et 4.

Grcecitatem

librorum

specialem sibi ven-

Lexicographiam.

Novi

Testamenti

specialem exegeseos disciplinam in aliquod

tamquam

corpus doctrinoe

redactam t r a c t a r u n t scriptores nonnulli acatholici. E t ex antiquioribus quidem : SAL. GLASS. ( 1 5 5 6 ) Philologia sanctce veteris

et Novi

sacra,

qua tolius

Testamenti

scriplurw

tum

et genuina;

interpretations

Sacrostylus

literatura

, tum sensus

pendilur.

E j u s operis libri sunt q u i n q u e , q u o r u m tertio et

quarto Grammatica

ratio

et

Sacra comprehenditur. In editione Glas-

sian® Philologiae a J o . AUG. DATHIO Lipsiae (a. 1 7 7 6 ) curata , Grammatica

ex-

Sacra,

pro-

m u t a t o l i b r o r u m ordine, p r i m u m

locum o c c u p a t . *)

(1) « N o s t r i s his lemporibas accommodalam P h i l o l o g i a m illam GLASSII s a c r a m e d i l u r u s J o . A I G . DATIIIIS, non nisi Grammaticam et Rhetoricam T o m o 1. ( Y o l l . d u o b u s ) c o m p l e x u s est ( Lips. 1 7 7 6 . 8. ) ; T o m u m \ c r 6 a l t e r u m ( d u a b u s item s e c t i o n i b u s ) postea ( a . 1 7 9 3 et 1797 i b i d e m ) i t a a d d i d i t GEO. LID. BAIERIS, ut, ipso f a t e n t c , in novi plane operis formam redacta sit Glassianse I'liilologiae pars ilia , quae H e r n i e n c u t i c e n et Criticen \ e t e r i s Foederis spcctat. Q u o d ipsum ( ne de UAI ERI opinionibus a l i q u o t m i n u s probandis d i e a m u s ) in causa quoque est cur p r i s t i n a r u m operis e d i t i o n u m aliqua nc n u n c q u i d e m tuto careant T h e o l o g i . » H a x CLARISSE , vir acatholicus , in operc quod inscribitur : Encyclopedia Theologicw epitome. Futuris theologis scripsit JOANNES CLARISSE.... Theologioe in Academia Lugduno-Batava Prof«fsor. Lugduni Satavomm , 1 8 3 2 . pag. 2 2 { .

ISAGOGE.

i

GEORGIUS PASOR. Grammatica tres libros

distributa.

Cricca

Groningae.

Sacra

CASPARCS V Y Y S S ( 1 6 5 9 ) . Dialectología quidquid

per universum

voce et phrasi

N.

a communi

F.

analogia

discrepai ,

melliodo

et omnium

sacri

illustratur.

Tigur.

contextum

Grcecorum lingua

definitur

N.

T.

in

1655. sacra,

qua

in Apostolica et

congruo disponitur

contextús

in

exemplorum

et

grammatica ,

accurate inductione

1650.

Ex recentioribus vero : P . H . IIA AB. Hebräisch-griechische brauch für das Neue Testament, Tübingen. Testamenti

scriptores

Saxonum. als

usi sunt,

Novi

composita a Jo. C. G.

Alt.

r

von D

Georg

Sprach-

der neutestamentlichen Benedict

Winer.

Ex-

( Ed. 5 )

1844.

W . TROLLOPE. Greek Grammar London.

of the new

Testament.

1842.

MOSES

dialect.

IJaab.

Ungues Grcecee, qua

des Neutestamentlichen

sichere Grundlage

egese , bearbeitet Leipzig.

Henrich

Ge-

1829.

G . B . WINER. Grammatik idioms

von Philipp

zum

1815.

Jo. C. G. ALT. Grammatica Halis

Grammatik

STUART.

Andover.

A

1841.

Grammar

of

the

new

Testament

S E C T I O PRIMA.

BE ÍNDOLE GRÍCITATIS LIBRORlilI KOYI TESTAMENTI, PR.ïSERTIJl QUOD AD GRAMATICA» ATTISET.

§ Yariœ

1.

de indole

Grœcitalis

Sancti Ecclesiœ

Novi

Patres

piam ex instituto e g e r u n t . pertinentia,

1-

styli

senlenlkc.

pracsenti quaestione

nus-

QUÌE vero obiter iiotarunt hue

ea fere respiciunt

scriptores eminuére

de

Testamenti

illam

quà antiqui

elegantiam ; quà quidem

Graeciae carerò

Evangelistarum et Apostolorum scripta, Patres minime negant; de

G r a m m a t i c i vero

illorum in scribendo

loquuntur , nisi quod fatentur Solœcismos

ay.Qißeia

non

quoque ab iisdem

fuisse commissos. *) S u b j i c i o hic nonnulla e o r u m hac de re effata , quo simul

doceatur quànam ratione ex incomtà

sa-

c r o r u m scriptorum o r a t i o n e , q u a m E t h n i c i objicere solcbant, a r g u m e n t u m duxerint ad laudandam doctrinam Christianam. S. ATHANASIUS ( De Incarnatione Verbi ) : Tcvxyrx "/px^x-jTMV, inquit , ruy EKkr/ji a~;. Cf. BCTTS. 11-4. ad voc. zyitpw. MATTIM. f . 168. Anm. 2. LOB. 118.

Adnotatio

8. EAAsyeiv in rationes referre , imputare

( R o m . V. 1 8 , et Philem. f . 1 8 ) derivatum est ab tXhoycg . FRITSCHICS ( ad Bom. V. 18 ) : a Quemadmodum,

inquit , ab aAoyog (rei rationem non habens) factum est verbum xXcyeiv ( i . q. aXoysu tivcu) rei rationem non habere , sic ab tWoyoq (computando occupatus , rationibm aliquid inferens ) ductum est vocabulum eAAsyeiv rationibus inferre , imputare , quod Philem. f . 18 legitur, ubi imputare

valere contexta oratio docet. »

B. De Substantivis

derivatis.

1. A verbis. a) Cum exitu in /uog derivata a verbo in a±(o notanda est vox ayiaG/uos , quam Graeci ignorant. Ergo ab ayia'Qa est ayiaofioc, sicut a neiqa^co est nsiQaGfiog , et evracpiaGftoc, ab evracpia^a. Substantiv® voces duae posteriores ad recentiorem Graecitatem pertinent. Derivata ver6 cum exitu in juog a verbis in I'QOI notantur in libris N . T . sequentia ha?c : f.taxccqiGfiog , oveidiGjuog , ftaactviGftog , naQoyyia/Liog (exacerbatio, a TICCQOQYI^CO)

, QCCVTIG/LIOQ

(a

QCCVTI&IV

),

GAFTFTAXIGF-IOG

( a

80

SECTIO SECUXDA. DE GRAMHAT1CIS VOCABULO&UU FORMIS.

aaft

ftari^eiv

Act.

X I X . 2 7 . ab

) , Gaq>Qovt6fiog

¡3) Cum exitu

, arceXey/uoc,

(contemtus

cmeXeyxco).

in fia

derivata occurrunt omnium f r e -

quentissimè, suntque eorum pleraque Graecitati Novi Testamenti p r o p r i a , n u m q u a m tamen non secundum Graecee lingua? anologiam formata ; exempli nia/na raXv/ua

, tptvo/.ta

(a

(a xarnXveiv)',

ccvrXri/ucc , anavyao^ia

gratià : ft annasa

ipevdeadcct

)

,

sic quoque egega/ucc, ,

tfrrri/ua,

,

¿SQCCTSVJUCC

,

qaxa-

cc ¡uvXr], Vox acpedqcov,

acpa-

et

, sXaicov

ftaaiXioaa

ab a

eXccia, ftaaiXevg

quae N . Testamento propria est, ab tSqa

deri-

vatur. A < f > o m £ , Gcntilitio nomine, ductum est fPoiviGGvc, item Marc. V I I . 2 6 Svnorpoiviooa

, nisi forte ibi legen-

dum sit 2 v Q 0 ( p 0 i v i y . i G G c c y \ c \ t divisis vocabuliSjJSt'^a Adverbio derivatum est. Gf. Los. pag. 297.

C. De Adjectivis 1. A

derivatisi

Verbis.

ce) Exeuntia in og. Ex N . T . notetur vox neidóg ( 1 Cor. I I . 4 ) , quae ducta est a nnOa , ut cpavóg a (paivoì , et cpeidóg a ( cpeidco) cpeido/ucci. Cf. SALMAS. De lingua Hellenist, pag. 86. Vox nsiOóg nuspiam alibi occurrit ; fieri potuit ut in usu tantum esset vita; communis. Usitata scriptoribus heic erat vox niOavóg. ft) Exeuntia in TOC, . Ilacc significatione conveniunt partim cum Participiis Latinis in tus , ut yraaróg , notus, Girevróg , saginatus, anaidevrog ineptus , QIOTCVIVGrog , divinitùs inspiratus ; partim cum Adjectivis in bilis , ut oqarog visibilis, dvGfiaGiaxTog , avey.rog, ay.ataa^tTOz, , axaranavGrog , atque etiam notione activà,

84

SECT10 SECUND.l. DE GMHATICIS VOCABULORUH FORMS,

ut ctTiTCtiOTOZ non ùnpingens ( metaphoricè non peccans ; Ep. JudiE f . 24 ) ; anuqaavoz, autem et active significai et passive, q. d. intentatus, et intentabilis ; pro ajietQaaTOg Veteres dixère antiqaxoz. Quod verò legitur Act. X X V I . 2 3 naOriTog, de eo ibi dicitur qui pati debeat ; confer nsvxrog , TtQCCxrog AKISTOT. De anima, I I I . 9. pag. 6 4 . Sylb. CATTJER. Gazophyl. pag. 3 4 . — V e t e r i b u s in usu erant vocabula eJirjXvg et fisrrjXvg ( advena); hinc verò ulterius derivatum est nQoarjXvroz,, cujusmodi f o r mationis esempla in Graecitate lihrorum nuspiam occurrunt. 2 . Ab aliis

adjectivis.

Notanda heic est vox niarty.óg ( a ntaróg ), quae legitur Marc. X I V . 3 et Joh. XII. 3 . Apud Veteres scribebatur nsiGTixog, et valebat ad persuadendum aptus. Cf. XENOPH. Cyr. I . 6 . 10. In recentiore verò Grafitate niany.og dieebatur fidus, fidelis (AUTEM. II. 3 2 apud WAHLIUM in davi ad h. v. ) , inde verò metaphoricè dici etiam potuit de eo quod sincerum , quod non adulleratum est ; quo sensu EOTIIYMICS et TUEOPUYLACTCS vocem niariaóg

ad Marc.

X I V . 3 et Joh. X I I . 3 . explicarunt. Ad vocem miovaiog (Matth. V I . 11. Luc. X I . 3 ) quod attinet, derivanda haec videtur a voce ovaia , substantia, vita ; adeòque STtiovatos sit ( panis ) ad substantiam , ad vitam pertinens l ) , h. e. victus quotidianus. Lingua analogia huic interpretation! non obstat ; nam et evovaiog et z'éovacog sic ab ovata derivata sunt ; pariter nec obstat hiatus, quandoquidem simili hiatu dicuntur tJtieizrjs , tmovQOS y neQiovaiog. Denique plurimorum veterum Scriptorum haec (1) Sic sbì>>s»m» est quod ad torcular perlinel, et «nrs^»» quod ad sejnilturam pertinct.

§.

1 6 . D E BATIOSE

FOIMAML

iiiterpretatio est. Cf. C H R Y S . ( Horn. in Orat. ( i n Regul.

M .

Matth.

),

brevior.

SUIDAS

2 5 2 )

85

VOCABITA.

Dom. ) B A S I L . [in Cap.

, THEOPHYL.

( ad h . v. ) , alii ( apud

VI.

SCHLEUSHNERUM

in Lexic. ad h . v. ). Atque ita quoque Syrus, qui eum locum sic

reddidit.

¡ALCOJ ^

Z

nobis partem, necessitatis 3.

A

&

J

nostrœ

o

a) H u e

n

h . e. Da

aaQXtvoc, et

aaqy.iy.óz,.

hodie.

pertinent inter alia came

constans,

Adjectiva proparoxytona in ¿vog ex qua quid sit ; v. g . £ú)avog posterius vero (0(jco7zu(>e6y.os ( v i d e LOB. p a g . 621 ) , norcefiocpoQtjTog ( c f . vdarocpoQriTog C O N S T A N T . M A N . p . 4 0 9 ) , zaqdioyvaGTiis ( c f . y.aQdiortXrjy.Tog T I I E O P I I A N . 1, 7 3 6 y.cc()dioy.oXcc7iT>ig LEO Gramm. p a g . 441 ) , GI]TO(3QOÌTOS , ocpOaXf.iodovXeia , sidoAoXarytjg2 , eidaXoOvrov , ( c f . C E D R E N . I . 2 8 6 ) , Seof-iorpvXa'B, ( c f . vcorocpvXa§ T I I E O PIIAN. I . 6 0 8 ) , ÒQZco/uoGia ( c f . ctnafiOGicc, y.ara/uaGia ) , 7iaTQ07ca()àd0T0g ( c f . ósojiccQaSorog T H E O U 1 U N . 1 . 6 2 7 ) iGayyeXog ( T I I E O P I I . I . 1 6 ) , svusQiGrarog, ai/uarey.xvGia ( c f . LEO Gramm. p . 287 ), XQemcpeiXsrrig. Adnolatio 1. D e ( c o n t r a c t ; ! f o r m a ex o:jrcpog ( T i t . 111. 1 3 ) , Uxpfievxg pro ITxpfieviSyg ( Act. VI. 5 ), Arifixg verisimiliter pro Ariptirpicg v e l AriFIXPYCQ (Coloss. IV, 1 4 ; 2 T i m . IV. 1 0 ) , E T X j et äya composita proprio noiat pradarn agere. Ccterum ouia-/MyEtv, Yeteribus ignotum vocabulum , ad seriorem Graccitalem portinet. Vide E I S T A T H . ad Iliad. s. p. 393.

§ . 1 7 . ARTICULUS JUKCTUS miSClPAHBUS IN SENTESTIA VOClBliS.

99

Adnotatio 2. In dictione b ípyófievog ( 2 Cor. XI. 4 ) Apostolus definite cogitaverit unum alterumve pseudo-doclorcm nunc ad Coriuthios sermones habentem ; quare et usus ibi fuerit Verbis Prajsentis Temporis, vypwcrzi et Ka.fi(3cx.vs.Ti. Conferri potest illud epístolas ad Galatas ( Cap. V. 1 0 ) : b Ss Txpàaff t o n ,

1 Joh. III. 15 : dvO^TOTROYROVOG

un

homicide.

enuntiationis esse potest

Prœdicatum

definita quœdam res aut persona , atque ita quoque pcre Articulum ; et sunt in libris

reci-

N . T . ejus rei cxempla

non pauca , q u o r u m nonnulla hic indicamus : Marc. V I . 3 . Ovx est

OVTÒS

trates : va

stJTiv

ò

TSZTCov

;

(nobis concivibus suis notus Is deze

KG TI

ra

(1) P r œ i v c r a n t C f . S . H I E R O N . adv.

niet

de

timmerman

y.oivovvra

hac

TOV

intcrprctationc

VIGILANT.

Vulgata Cf. jL 1 . )

?

:

Nonne

faber

Ibid. V I I . 1 5 : ETVOQIOTIOV

discipuli

?

hic

Nos'Eyeì-

Vulgata

VIGIIANTII

:

I7a>rctici.

104

SECTIO TERTIA.

ilia

sunt

dunt.

quœ

TOG

XI.

14

ctiam IV.

le Christ

11.

— Locus unius

est

13.

VII. 3 2 .

TÙ)V

(PCOÇ

VI.

Vili.

est

nari]Q

avrov,

avrai)

seil.

gressa

ipEvdovg

ipwanqg

Philipp.

ibid.

I.

jK

VIII. alterum

,

veluti

Ephes.

q/uav.

Videsis

£ÉM) r j v

25. 33. ubi

34.

ex

rò 50.

duobus

Articulum habet , ) ipevar^g

quae

homme.

4 (ç

19.

est menteur,

, in q u a

fwv.

XQI-

ò

III. 3. 19. Act.

4 4 ) ,

[dtaßoXog

car il

tout

reil-

oCi/uct

-/.sepali]

r) el^vr}

22.

(Joh.

: ozi

de

impurum

TO

r\

10. Joh. ;

S u b j e c t i praedicatis

r u m vero non

èori

le chef tariv

UVOQOÌTZCOV)

unus

, i. e.

âvd()ôg

yccQ

V.

DE IÎSU ARTICULT.

2 6 : Tovro

: lTavrog

: Avrbg Matth.

1.

communicant

XXVT. 3

¿an,

II.

hominem

Matth.

1 Cor.

CIP.

¿ari

altey.aì

et le père du mensonge

vox

sumi

debet

continetur1 . —

ò ;

ex

ante-

De

Arti-

c u l o j u n c t o P r e d i c a t o a p u d s c r i p t o r e s C l a s s i c o s , videsis M A T TIIIA § . 2 G 4 . Anm.

KÜHNER

494.

Adnofatio 1 . Articulus quoque adponitur Prœdicalo cnuntiationis , si per hoc significetur quid nominis habeat Subjectum. Exempla : Apoc. VI. 8. : c O xafyfievsg IJTÓCI/W alroü , ovofia. air fi) o 60.vo.roq , celui qui était monté dessus , se nommait L* MOBT. Ibid. VIII. 11. : Kai TÒ ovopLx TOÙ acrripcg XiytTM a a'btvOcç , et le nom de l'étoile s'appellait l'Absinthe. Ibid. XIX. 1 3 . : KOLÀÎÎTM TO OVO/J.«. C/Lrcv o Ï'vycq TOÙ QEO'J , son nom s'appelle le Verbe de Dieu. Nec aliter scriptores Classici : XENOPII. Anab. VI. 6. 7. : Eiriyeipowri

irpoSbrrpi.

ßaiXtetv

rov

Confer KÜHNER

AS^ITTTOV ,

A.VA.F.x\o~JVTIQ TO U

-594.

Adnotatio 2 . Ex pra?niissis conscquitur , non satis c e r tain esse regulam qua statuitur Subjectum enuntiationis

(1) TnEornvLACTrs (ad h. I.) : 'O Siißüos zujswis ^¡xmm Ì M , xaì H TTXZ>,P kCtoS , TojTîVri. tgD ìms»;, Diabdi us eximiè mendax est. et pater ejus , hoe est, mendacii.

§17.

ART1CULUS JUXCTIIS PR1NCIPAUBUS IN SERTEMIA VOCIBUS.

105

ex procposito Articulo esse dignoscendum. Itaqne ad hoc discernendum consideranda est etiam contexta oratio.

7 . Ad geographica nomina quod attinet, obscrvatum fait : 1° Ubi plura conjunguntur, ibi Articulo fere carere ca qua? postremo loco reccnsentur. Cf. Act. I I . 9 ; X I X . 2 1 ; X X I . 3 . I T h e s s . 1. 8 . — 2 ° Articulum frequentius apponi regionum et fluminum quam urbium nominibus. 3° Aut numquam aut non nisi rarissimo fieri ut absque Articulo scribantur 'IovSaia , 'A^aia , 'IoySavqc, , 'Irah'a , TaXikaia , BiOvvia , Mvaia , TaXaria , 'Aaia , SafiaQsia, SvQca. Sed Aiyvjirog absque Articulo scribitur ubique ; Maxedovia autem Articulum nunc habet, nunc non habet. 4° Urbium nomina cum omninò raro habent Articulum , tum rarissimo id fieri ubi construuntur cum Praepositionibus, praesertim cum év , sìg , ex. Inspicias Concordantias ad voces Aajuccffxog , 'IsQovaaXrj/u., TCCQoog , "Erpeeog , Avviò %eia , KansQvaovju. Excipiuntur TÙQog et 'Pójurj, in quibus usus ille nutat. 5° Nonnumquam fieri, ut geographicum quoddam Nomen, ubi primùm nominatur Articulum habeat , ubi iterum nominatur non habeat. Cf. X V I . 9 . 1 0 . 1 2 . Act. X V I I . 1 0 . 13 et 1 5 . 1G. X X . 15. 17. 8. a ) Nomina Propria personarum in Gradiate Novi T e s tamenti nunc cum Articulo scripta leguntur nunc absque eo ; et frequentius quidem cum Articulo quam absque eo scripta rcperiuntur ; sed quamnam legem secuti auctorcs sacri Articulum nunc admiscrint nunc omiserint, nemo , quod sciam, hactenùs certo docuit ; et fieri potest ut hoc ne possit quidem doceri, quòd nempe scriplores sacri aut nullam hac in re certain legem liabuerint, aut sallem earn non constantcr observaverint. Nam, quod Grammatici nonGR

14

106

SECTIO TERTIA. GAP. 1 . DE USI! ARTICULI.

nulli docuòrc , in Graecitatc Novi

Testamenti

Articulum

non jungi Nominibus Propriis ubi hsec in aliquo sermone prima vice nominantur , quoties verò in eodem sermone ilerum nominantur, ea Articulum admittere 1 ) , id quidem quamquam saepissimè verum est, attamen non raro quoque falsum reperietur 2 ). Vaga autem adeoque parva? utilitatis illa quoque observatio est qua docetur, Nomina Propria, ubi in Casu recto ponuntur , fere scribi absque Arliculo , contrà eadem swpè admittere Articulum ubi ponuntur in Casibus obliquis. (3) Nomina Propria , ubi addite aliquo cognomento aut affinitatis aut officii cujuspiam nomine definiuntur, absque Articuloscribi solent. Exempla : Gal. I . 19 : 'Iàxcoftov tov

ddehpov tov Kvqiov. Matth. X . 4 : 'Iovdag ò IaxaQiórrjg. Matth. I I . 1 : 'Ev rjfiéQccis 'JToódov tov ftaoiXtcog. Ibid. I I I . 4 : Sia eIloatov tov nriO'prjTOV. Rom. XVI. 6 : 'AaTtà6aaOe 'AvSqóvixov "/.ai 'Iovviav tovs Gvyyevsig juov. y) Nomina Propria indcclinàbilia 3 si quonam Casu ponerentur nec ex praeposita Prapositione ncque ex apposito aliquo Nomine dignosci poterat, scripta fuère cum Articulo , quòd perspicuitas orationis hoc postularci. Exempla : Matth. I .

1 8 : MvrjGTtvOeiarjs Maniag llQOsvtiyyeXiGaTO

r 'IcoGrjcp. Gal. III. 8 :

'Jftqaàf.i.

Quare si

Apostolus

( R o m . X . 1 9 ) vocem ' I a q a ^ X habuisset prò Objecto ora-

tionis, non scripsisset ¿ur/ Articulo scripsisset {.ti)

'loQarjX ovy. tyvo), sed addito

tov '\oqaqX ovy. ìyvoì.

Confcr

1 Cor. X . 1 8 . Lue. X X I V . 2 1 .

(1) Ut v. g. J o a n . Cap. X V I I I . 15. 1G. 17. 18. (2) Ut v. g. ibid. f . 2 2 TU 'w,nZ . et mox f . 23. sazsr.fiOr, uìzo> Iv,«t;5. (3) Vide suprà. § . 10. 2.

§ . 17.

ARTICULUS JUHCTUS PRINCIPALlBüS IH SENTENTIA VOCIBUS. 1 0 7

9 . Nomina, quae cum Pronomine ovrog aut ezeivog struuntur , Articulum constanter admittunt, ubicumque Demonstrativa ilia Adjectivè adhibentur. Exempla : Luc. X I I . 47 : 'Exsivog de ó dovXog. Marc. I I I . 2 5 : Ov

dwrjoerai 17 oixia ixeivrj arrivai. Matth. X I I . 1 : 'Ev ixeiva TO) y.aiQ(o. Matth. IV. 3 : Eins Iva oiXiOoi ovTOI IÌQTOI yévayrai. Luc. I X . 2 8 : Msrà rovg hóyovg totiTOvg. Abcst autem Articulus ubi 0VT0g aut ezeìvog est orationis Subjectum de quo aliquid per adjectum Nomen prccdicatur absque copula Verbi Substantivi. Exempla :

rsy.va TOV Oeov , qua; reddenda Rom. IX. 8 : Tavra 1 sunt, hi suntfilii Dei . Cf. Luc. I. 3 6 . X X I . 2 2 . Gal. III. 7 . , 1 Thess. IV. 3. Tavra rà réxva TOV Oeov reddendum sit hi filii Dei. Adnotatio 1 . Ubi ovrog veluti digito demonstrat p e r sonam aut rem prsesentem , Articulo carere potest Nomen ad quod Demonstrativum illud refertur 2 ) . Quare Lucae Cap. VII. kh grammaticè quidem ferri possit lectio ß'hiimq Tix'jTYi'J ywxlKoc , sed ex testimonio plerorumque et pra:cipuorum Codicum legendum est ß i l i r u g tcxùTYJV TYJV LYWOÙKX.

Adnotatio 2 . Ubi Pronomen demonstrativum ad modum Adjectivi struitur cum Proprio aliquo Nomine, lioc Articulum admittere solet. Exempla : Hebr. V I I . 1 . : OS rog ó MeA^io-cJéji. Act. I . 11 : Oòrog b 'I>jcrovg.

1 0 . a) Hag in Singulari Numero si universitatem denotat, Articulus additur Nomini quocum n a g construitur,

(1)

Attaroen

Articulum

dici

poni ante

nequit,

omnirtò non p o s s e

Prcedicalum.

Cf.

in similibus

STALLBACIU

p a g . 1-'i9. (2)Cf. pag. 2 Ì 3 .

W O L F , a d DEMOSTU. ZCJ'F. p a g . 2 6 3 . ELLENDT

dictionibus

a d PLATON.

LQXÌC,

Phad.

Sophocl. II.

108

SECTIO TERTIA. CAP. 1 . DE USU A R T I C I U .

ut Matth. V I I I . 3 4 . näoa

r) nó)ug

Matth. VI. 2 9 : 2oXojuùv

, de gansche slud ;

èv nâaf) TJJ Só^y , Salomon

dans toute sa gloire ; ubi vero nag

significat omnes sin-

gulatim esse intelligendos , Articulus abest, ut Matth. I I I . 1 0 . näv

dtvÖQOV , alle boom,

àvÛQùmos,

tout arbre; Joh. I I . 1 0 , nag

iedereen, tout homme. 2 . T i m . I I I . 16

YQarpi) Otónvtvorog

xai

¿xpth/uos

"kiav , unaquœque scriptura

nçbg

[ sacra veteris Testamenti ) di-

vinitùs inspirata est alque ulilis ad doctrinam illà Syntaxi

nâg

legitur in

hoc

nag

ò

et TOTUS mundus,

XÓGJUOS

TÔ>

1

. Utrûque

epistolae ad Romanos

( Cap. I I I . 1 9 ) : "Iva nâv arò ¡.ta (fQayf) ucci YTVRJTAI

:IIÜGa Sidaay.a-

Oeqj , ut

vnódixog

omne os obstruatur

etc. Belgicè : op dat ALLE mond ver-

stomme en de gansciie wereld,

etc.

Adnotalio 1. Non sunt ab hac régula

cxcipicnda , ncc

Matth. II. 8 , Kxc 7râ.Œx 'ItpotriX'j/nx ( tout Jerusalem ,

gc-

hecl Jerusalem ) fier' àireS ( ÈrapayOr, ) , nam vox Ispotj'O.upLx , quura Nomen Proprium sit , Arliculo carerò po-

terat ; — nec Act. II. 86 , srôcç clxtg Itrpct.r^, toute la maison d'Israel , nam la-p.y.^X ex more loquendi Veleris Testamenti ad

modum

Proprii

Nominis liabebatur ; sic-

Judith Cap. Vili legimus yu>pìv quisquís a tiro suo dimissam (mulicrem) ducil. Dubitari potest utrum Eplies. V. 23 lcgcndum sit kvr,p , an vero , addito Articulo o kvr,p , sicut 1 Cor. XI. 3 in siniili sentencia eerló lcgcndum est b b.vr,p,.

116

SECTIO ,

Kp'jj].

T E R T I A . CAP. 1. M

USI'

ART1CILI.

— Deest A r t i c u l u s in d i c t i o n i b u s ò.tt

Matth. XIX. 8 . A c t . XXVI. 4 . - 2 ( ut J o b . VI 6 4 . XVI. 4 . ) ,

à.p-/r,q ( u t

Tliess. I I . 13) ; ÌI- B.pet

H B.PYR, ( u t J o b .

I . 2 . Act. XI. I S ) . I n q u i b u s forvnulis s c r i p t o r e s profani Arliculum fere

I.

etiam

negligunt.

r>7 ( o r b i s t e r r a r u m ) a b s q u e A r t i c o l o l e g i t u r 2 P e t r i I I I . 5. 1 0 . Act. X V I I . 2 4 , et éirì yf,q L u c . I I . 14 ; H e b r . V I I I . 4 ; i t e m a p u d p r o f a n o s . C f . J A C O B S a d P M L O S T R . I mag. p . 2 6 6 . E L L E N D T a d A R R I A N . Aie.v. 1. p . 9 1 . STALIBAUM a d PLAT. Gorg. p . 2 5 7 . A t t a m e n u b i yr, n o t a t terrarum orbem c u m A r l i c u l o s c r i b i s o l e t , u b i v e r o regi on cm q u a m p i a m significai i p s u m q u e r e g i o n i s n o m e n a d d i t u r , A r t i c u l u s c o n s t a n t e r a b e s t ; u t v. g . M a t t b . X I . 2 4 : yrt Z c Icy.wv , Act. VII. 2 9 : iv yn My.'Sià.ix , I b i d . VII. 8 6 : iv y f , MyÙTiTov , I b i d . X I I I . 19 : kv