Excerpta et fragmenta 9783110201383, 3110201380

Der griechische Historiker Priskos (gestorben nach 474 n. Chr.) aus dem thrakischen Panion ist nur wenigen Spezialisten,

605 203 4MB

Latin, Greek Pages XLVIII+140 [192] Year 2008

Report DMCA / Copyright

DOWNLOAD FILE

Polecaj historie

Excerpta et fragmenta
 9783110201383, 3110201380

Table of contents :
Praefatio vii
De Prisci traditione vii
Stemma codicum xvii
De Prisci manuscriptorum descriptione
I. ELG xviii
II. ELR xxiii
III. Excerpta de obsidionibus codicis Parisini suppl. gr. 607 xxvii
IV. Athous Batopediou 407 xxvii
De editionibus xxviii
De huius editionis ratione xxxi
Librorum conspectus xxxv
Sigla atque breviata xlvi
Testimonia de Prisco xlviii
Excerpta de legationibus 1
Excerpta de obsidionibus 4
Excerpta de legationibus (sequuntur) 5
Excerpta incertae sedis 81
Fragmenta dubia 83
Index nominum 112
Index locorum 126
Index fontium fragmentarum dubiorum 132
Tabulae 139

Citation preview

B I B L I O THE C A SCRIPTORVM GRAECORVM ET ROMANORVM T E V BN E R I ANA

2000

PRISCVS PANITA EXCERPTA ET FRAGMENTA

EDIDIT

PIA CAROLLA

BEROLINI ET NOVI E BORACI WALTER DE GRUYTER MMVIII

@

Gedruckt auf säurefreiem Papier,

das die US-ANSI-Norm über Haltbarkeit erflillt. ISBN 978-3-II-020 I38-3

Bibliografische Information der Deutschen Nationalbibliothek Die Deutsche Nationalbibliothek verzeichnet diese Publikation in der Deutschen Nationalbibliografie; detaillierte bibliografische Daten sind im Internet über http://dnb.d-nb.de abrufbar.

©Copyright 2008 by Walter de Gruyter GmbH

& Co. KG, D-10785 Berlin

Dieses Werk einschließlich aller seiner Teile ist urheberrechtlich geschützt. Jede Verwer­ tung außerhalb der engen Grenzen des Urheberrechtsgesetzes ist ohne Zustimmung des Verlages unzulässig und strafbar. Das gilt insbesondere für Verviclfältigungen, Überset­ zungen, Mikroverfilmungen und die Einspeicherung und Verarbeitung in elektronischen Systemen. Printed in Germany Druck und Bindung: Huber!

& Co. GmbH & Co. KG, Göttingen

HOC LIB RO CONTINENTVR

Praefatio VII De Prisci traditione . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . VII Stemma codicum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XVII De Prisci manuscriptorum descriptione I. ELG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XVIII II. ELR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XXIII III. Excerpta de obsidionibus codicis Parisini suppl. gr. 607 XXVII IV. Athous Batopediou 407 XXVII De editionibus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .XXVIII De huius editionis ratione . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XXXI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Librorum conspectus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XXXV Sigla atque breviata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XLVI Testimonia de Prisco . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XLVIII Excerpta de legationibus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Excerpta de obsidionibus 4 Excerpta de legationibus (sequuntur) 5 Excerpta incertae sedis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 Fragmenta dubia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Index nominum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 Index locorum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126 Index fontium fragmentarum dubiorum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132 Tabulae . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139

FRITZ BORNMANNMA GISTRO DICA TUM

PRAEFATIO

Ante hos XXIII annos Fritz Bornmann, clarissimus vir, suam Prisci edi­ tionem 1 renovare statuit. At tempus fugit, cum ille, magis discipulorum sapientiae quam suae gloriae studiosus, docendi officia editioni semper anteponeret. Postrema morbus eum nobis surripuit, a.d. V Kal.Dec. MCMXCVII. Tanti magistri orbati, nos discipuli, quasi parvum pecus, trepide vagabamur, alii alia quaerentes. Cum iam doctorale triennium, Fabricio Conca tutore, suscepissem, doctissimi viri Augustus Guida Angelusque Casanova ad Bornmannia­ nam editionem repetendam me monuerunt. Postea Bianca Maria Bornmann, magistri mei soror incomparabilis, omnia quae usui esse pos­ sent collegit atque maxima cum liberalitate me iis instrumentis donavit. Nihil tarnen a fratre scripturn vel inceptum invenit. Denique a.D. MCMXCVIII Elisabetha Schuhmann, scriptorum classico­ rum peritissima, me, quamvis imperitam, fide dignam habuit, cum Bornmanni atque Concae magistrorum doctrina confideret, et in Biblio­ thecam Teubnerianam meam Prisci editionem accepit. Nunc tandem liber, sub prelis a Floriano Ruppenstein, deGruyteriano antistite, curatus, lucem videt. Omnibus istis maximas gratias ago. De P1isci EL traditione

Prisci texturn fere totum tradunt Excerpta Constantiniana de Legationi­ bus (EL), quarum codicum cognationem, a Carolo de Boor in suae Ex­ cerptorum Constantinianorum de Legationibus editionis praefatione illu­ stratam, non satis certarn esse constat. De Boor ille doctissimus, obscuras

1 Prior editio lucem vidit a.D. MCMLXXIX: Plisei Panitae Fragmenta, a cura di F. Bornmann, Firenze 1979 [inde: Bornm.] .

VIII

PRAEFATIO

res diiudicare conatus, ocius quam prudenter opus suum2 perlecit3 ; prae­ terea Cantabrigiensis codex (C) ignotus Carolo de Boor fuit atque a Mi­ chaele N. Kraseninnikov a.D. MCMXIII inventus est4, plus quam decem annos postquam editio a de Boor confecta erat. Vero etiam Kraseninni­ kov, doctissimus professor, quamquam saepe Boorianam editionem, non "sine ira ac studio" , emendare conatus est, tandem codicum cognationem acclarare non potuit quia Scorialenses (E l, E2, E3) non contulit5. Bornmann ipse, cum omnes codices collatus esset, codicum cognationem non demonstravit, quia de ea dubitabat6. Nam in codicibus recensendis discordantiae aliquae, quae ad scribarum collaborationem referri possunt, inveniuntur: Graecos scribas interdum quaterniones (vel quiniones) inter se dividisse, quo pacto nescimus, satis constat. Quapropter Prisci codicum cognationem simul cum officinarum chartariarum signis investigandam putavi, stemma complevi et texturn constitui. Quantum ad Priscum pertinet, codicum cognatio una et certa

2 Exce1pta de Legaäombus edidit C. de Boor, pars I. Excerpta de legationibus Rarnanorum ad Gentes (Exce1pta Historica iussu imp. Constanäni Po1phyrogemti confecta ediderunt U. Ph. Boissevain, C. de Boor, Th. Büttner-Wobst. Volumen I. Excerpta de Legationibus), Berolini MCMIII, [inde: de B.], pp. VII-XXI (de codicibus praesertim pp. III-XVI). De EL cf. e.g. Fragments d'hist01iens 2002, passim; U. Roberto, in Ioanms Anäochem Fragmenta ex Hist01ia chromca, Ber­ lin 2005 [TU 154] , pp. XXXI-XLV. 3 Cf. quod ipse dicit, in Zweiter Belieht über eine Studienreise nach Italien zum Zwecke handschriftlicher Studien über byzanänische Chronisten, ("Sitzungsbe­ richte der königlich preussischen Akademie der Wissenschaften" 1902.1), pp. 146- 164 [inde: de B. 1902] , praesertim p. 146: " Über das Resultat meiner hand­ schriftlicher Studien beehre ich mich eine kurz zusammenfassende Darlegung vorzulegen, die in anderem Zusammenhang ausführlicher begründet werden soll." Sed in editionis praefatione, p. VIII, hoc tanturn est: "Quorum de libris quaeque inter eos ratio intercedat in Actis Academiae Regiae Berolinensis a. 1902 editis pag. 146 sqq. disserui, de collectaneis Constantini universe propria commentatione fusius exponam; hic breviter tantum quibus haec editio funda­ mentis nitatur explicabo. " 4 Kraseninnikov 19 14, pp. 45-46; 54-55. 5 Ibid., p. 57. 6 Bornm., pp. XXIV-XXVII.

PRAEFATIO

IX

videtur; de aliorum historicorum textibus, pluribus in EL manuscriptis traditis, multum investigandum est7. Omnes codices ex uno archetypo fluxerunt, qui :n: appellatur a Juan Paez de Castro, primo possessore8• Ipso mortuo, liber Bibliothecam Scorialen­ sem ingressus est et ibi a.D. MDCLXXI combustus esse dicitur9. Non pauci alii libri, post incendium ablati, postea ubicumque terrarum inventi sunt10; de nostro autem nihil novi camperturn est11. In Bibliotheca Scorialensi erat autem alter codex, recentior, tribus in to­ mis, in-quarto minori et r.IV. l-3 in antiquis catalogis segnatus, fortasse a Mathia Palbitzkio, Suecico legato, ibi illecite emptus a.D. MDCLI12; sed ne huius quidem exemplaris ulla notitia nobis pervenit. Hic codex idem ac exemplar Antonii Augustini, doctissimi Tarraconensis episcopi qui primus a Philippo II rege describendi codicis :n: copiam impetravit a.D. MDLXXIII, multis philologis fuisse videtur et a ab eis appellatur13. Utriusque codicis (:n: et a) accurata quaedam descriptio, a Davide Colvil­ lio confecta, superest 14 et certe Augustinianum exemplar inter prima co­ dicis :n: apographa erat15. Hoc tribus libris in-quarto minori constabat; ea

Carolla 2008, pp. 129- 170. Graux 1880, p. 92-99 (praesertim p. 93); de Andres 1999, pp. 62-63 ; Ochoa 1990, p. 70. 9 Ubi B.I.4 (postea 0.1.4) laudabatur, cf. G. de Andres, Catmogo de los Codices Griegos Desaparecidos de Ja Real Biblioteca de Ei Escorial, El Escorial 1968, p. 43. 10 Cf. e.g., de Suecicis mss. Uppsaliensibus et Holmiensibus, Toralias Tovar 1994. 11 Maximas ago gratias Severo J. Voicu et Petro Augustin, qui doctissima consil­ ia de hac investigatione mihi largiti sunt. De aliis, cf. infra adn. 94. 12 De Andres, Catalogo de los Codices Griegos Desaparecidos cit., pp. 89-90; id. 1999, pp. 62-66; Carolla 2008, pp. 153-156; de hoc investigandum utilissima auxilia mihi praebuerunt Claes Gejrot et alii Suecicae Reipublicae Holmiensis Tabularii [Stockholm, Rijksarkivet] antistites, quibus pergrata sum. De Palbi­ tzkio, cf. Nisser 1934, p. 40; Callmer 1977, pp. 157- 159. 13 De Antonio Augustirr cf. Crawford 1993 , passim; de eius bibliotheca cf. Mayer 1997; de a in EL codicum cognatione cf. de B. 1902, passim; Kraseninnikov 19 14, p. 55; Bornm., pp. XVIII-XIX. 14 In codice Ambrosiano Q 1 14 sup; cf. Carolla 2008, pp. 153-156. 15 Carolla 2008, pp. 130- 13 1 ; 153- 156. 7

8

X

PRAEFATIO

distributio eo tempore solita erat et in Scorialensibus E l-E2-E3, qui Au­ gustiniani esse non possunt16, invenitur. Ea in incerto sunt, Augustinianumne primum codicis :n: exemplar putari possit utrumque ex eo ceteri manuscripti fluxerint necne. Andrea Darma­ rius, infidus ille scriba qui in Scorialensi monasterio a.D. MDLXXIV de­ scribendi opus perfecit, verisimillime festinavit ut unum exemplar in ipso monasterio traheret, quod sibi servavit ad alia multa apographa transcri­ benda; et certe Matriti Iongarn seriem eorum statim incepit, sicut ostendit Scorialensis R.III. 14 (E l), Junio a.D. MDLXXIV Matriti subscripto, ali­ quot menses antequam Augustino suum exemplar redditum esset17. EL codices qui supersurrt in duas series dividuntur: I. qui Excerpta de Legationibus Gentium ad Romanos (ELG) continent, quae prima archetypi pars erat18; II. qui Excerpta de Legationibus Romanorum ad Gentes (ELR) continent, quae secunda et ultima archetypi pars erat19. I. ELG omnia quae ad Priscum pertinent ex Ambrosiano N 135 sup (A) fluxerunt; ceteri ergo descripti et eliminandi sunt20.

1 6 De a (deperdito) : de Andres, Catalogo de los C6dkes G1iegos Desapareddos eit., p. 90 (eum erroribus) ; Carolla 2008, pp. 153- 154; de E1-E2-E3 ef. A. Revil­ la, Catalogo de los c6dices gdegos de Ja Biblioteca de EI Escmial, I, Madrid 1936 [inde: Revilla] , pp. 172- 180; de Andres 1999, pp. 62-63 ; v. infra, de Prisei manuseriptorum deseriptione. 17 Carolla 2008, pp. 135- 140; de Darmario ef. Kresten 1972; 1974; 1975; 1980; Eseobar Chieo 1993 ; Sosower 1993 et 2004. Jg Index eolvillianus [Colville] , Ambr. Q 1 14 sup, f. 233v et passim, sub histori­ eorum singulorum nomine: e.g. Polybius f.287v et Priseus f. 288r inveniuntur. Cf. etiam de Andres, Catalogo eit., p. 43 . 19 Ambr. Q 1 14 sup, f. 233v et passim. 20Bornmann de hoe dubitabat, mirum in modum, p. XXVI. Verumtamen hie eorrupta Bornmanniana praefatio ipsa videtur, quam Augustus Guida ita eorrexit: «Non sono sieuro ehe B sia eopiato da A, perehe spesso eoineidono nelle righe, in errori e eorruttele (ma anehe in lezioni giuste) dai quali e immune B». De deseriptorum mendis, ef. deB . 1902, pp. 155- 160; Kras 1898, pp. 439-452.

PRAEFATIO

XI

II. ELR, quod ad Priscum pertinet, maioris momenti sunt: haec enim ma­ ximum excerptum, de legatione Theodosiana ad Attilam, tradunt, quod paulo minus quam dimidium EL texturn ad nos servatum occupat21. Quae traditio ex uno deperdito exemplari tripertita fluxisse videtur: mul­ tos enim communes errores exhibet, quae nullus codex emendare potuit; praeterea, lectiones singulares erroresque coniunctivi vel separativi num­ quam ad alteram quandam transcriptionem referendi sunt (v. infra). Priores editores hunc subarchetypum a appellaverunt, cum eum idem ac Augustinianum librum iudicavissent, nullum argurnenturn praeter Augu­ stiniani codici antiquitatem afferentes. Sed, cum de ELG hoc comprobari non possit (quia A non idem ac a22) summa prudentia adhibenda est et Subarchetypus potius ö, a Darmario, appellandus; certe is Darmarianis mendis, praesertim litteramm a/w/E confusione, scatebat23• Similes prae­ terea et interdum simillimae inter se a/w/Ehl/(a) sunt (e.g. in A, EI, MI, P l), unde plurimi errores in exemplaria manant. Utrum ö idem ac a sit, an a ex eo exemplatus, in incerto est. ELR traditionis codices: - EI = Scorialensis R.III. 14 - C = Cantabrigiensis 0.3 .23 - ß = deperditus codex a quo Ml, B l, Pl fluxerunt. Quod horum nemo ab aliis pendeat, satis a Krasheninnikov demonstratum est24. Antiquissimi communes errores litteris capitalibus explicantur, in n: igitur iam erant: Exc. 8, I6 EAtyaou� w: EALY�Lou� corr. Hoesch.; 44 EöEöwpa w : EÖEÖwp�KEL scripsi (ubi et ea quae haplographia dicitur fuisse potest) ; 129 /..6ywv w : öop&v scripsi. 2 1Infra, pp. 15-50. 22 Bomm., pp.XXVI-XXVII; v. infra, sub A descriptione. 23 E.g. : ovvenapm m: corr. Nieb.; Etneiv m: corr. Hoesch.; napayev6�tE8a m: corr. Nieb.Bekk. ; napayev6�te8a m: corr. Dind.; cmayyell-.avTE� m: corr. Nieb.Bekk.; avtapcinaTOV m: corr. Müll.; napaOKE1JUO�lEVOL m: corr. Hoesch. etc. Saepe etiam errores a breviatis casibus manare videntur, e.g. T1lV uoTEpala;

napa TOV UTTllAU npwßev6�tEVOV; napa TOV 1\nllAU npwßeuw8m; T1lV ox811 EtCP t ; ÖELA1]V o'tj! la EtC (pc.); 00� TOV f\TT1lAU avl':t;evl;av EtCB tMt (anlAa). 24 Kraseninnikov 19 14, pp. 77-79 (C a BxMP) ; 79-83 (C a B ; E a C); 83-84 (C a BE) ; 84-89 (C a E).

XII

PRAEFATIO

Accedit menda quaedam (Ö, probabiliter iam in :n:): Exc. 1, 1 inscriptioni Tij� ym8tKij� add. w: reiec. Bornm. p. XIV, ELG collatis. Lacunae certae (Ö, fort. etiam :n:): Exc. 1. 1, 3 (Pw�taiou� ou �tovov EL� 1:0 ����Uov �l1l Mxw8m) ci. Nieb.; Exc. 29, 1 acjnKE08m * * * EUAaßYJ8EvTa. Lacunae possibiles: Exc. 8, 31 post EUVOUV lacunam posui (fort. (vo�ti�wv); 45 a:n:ovTa� w: (ä:n:avTa� TOU�) a:n:ovTa� scripsi; 50 �tETOXO� w: Öll (�t�) �lETOXO� scripsi. Alii communes errores (Ö), quorum pauci iam in :n; inveniri poterant: Exc. 1 . 1 , 1 aA.�öav w: BA.11öav corr. Nieb. ; 8, 2 a:n:eoTaAKE om CM 1 : a:n:eoTahev om E 1B 1P l : a:n:EOTaAKam scripsi; 16 iterat KmEvavTiov o) corr. Nieb. ; 37 yvoh1 w: yvoiYJV scripsi; 42 ßam­ AEumv (ßamAEumv CM 1) w: ßamA.Eu� corr. Nieb. Bekk. ; 43 oTavTE� w: :n:avTE� corr. Nieb.; 49 ahta8evTwv cett. (et E1 ac. in 1.): corr. confu­ se E 1 pc. sl. (alia lat. m., quae antea ipsa E:7tT scripserat, ut vid.): quj ( ..) epulaä eraut Ed. Par. : 2oua8evTwv denuo ci. Class. ; 55 !ooo8epa�] Thue. II 75, 5 . 1 7 KOJAU�ta] Dexipp. frg. 2 9 , 1. I ooa . . . 18 rrupopa] ef. Dexipp. frg. 29, 2; rrupopa Thue. I I 75, 5 2 Na"Looov] a·[ooov Pa607: eorr. Weseher 3 il.avoußa Pa607: exeerptori errorem tribuit Müll. 9 rrapappci:] rrapapa Pa607: eorr. Weseher 16 A.uym�] au1:oi:� Pa607: eorr. Müll. 19 öouvm Pa6o7: eorr. Müll.

6

IlOAIOPKIAI

vn:oxwpflam wuEKOJVl Ö08l]0 n:Ept8evca 1:pax�A.q> loA.8E'iv 'tE n:apa ßamMa Kai, a1n0 E:rttÖEL�av'ta Kai c0 d)vouxql, avEponav d YE al'no E:rttytvw20 OKotEV' 'tOV öE "HoA.av Myav an:o O'tO�ta'tO� di �u'ov yqov6w� dvm 2 :rtmpo� 'tOV ewö6mov n:a'Löa, di öE Kai al'nov