Altlateinische Inschriften [5. Aufl. Reprint 2018] 9783110825428, 9783110013221

197 78 13MB

German Pages 132 Year 1964

Report DMCA / Copyright

DOWNLOAD FILE

Polecaj historie

Altlateinische Inschriften [5. Aufl. Reprint 2018]
 9783110825428, 9783110013221

Table of contents :
Aue Ε. Diehl's Vorrede zur 3. Auflage (1930)
Vorwort zur 5. Auflage
KAP. I. sakrales: Apollo. Are. Beliona. Bona dea. Castor
KAP. II. gesetze: sakralen inhalts
KAP. III. ehreninschriften
KAP. IV. kunstwerke
KAP. V. grabschriften
KAP. VI. gerätinschriften
NACHTRÄGE
ADDENDA ET CORRIGENDA
I. NAMENVERZEICHNIS
II. WÖRTERVERZEICHNIS
ABKÜRZUNGEN
III. SPRACHLICHES
IV. LITERATURVERZEICHNIS
V. INHALTSVERZEICHNIS

Citation preview

K L E I N E T E X T E FÜR V O R L E S U N G E N UND Ü B U N G E N B E G R Ü N D E T VON H A N S L I E T Z M A N N H E R A U S G E G E B E N VON K U R T A L A N D 38/4Ο

ALTLATEINISCHE INSCHRIFTEN AUSGEWÄHLT VON

ERNST DIEHL FÜNFTE AUFLAGE

VERLAG

WALTER

DE G R U Y T E R

& CO.

V O R M A L S G. J. G Ö S C H E N ' S CHE V E R L A G S H A N D L U N G — J. G U T T E N T A G , V E R L A G S B U C H H A N D L U N G — G E O R G R E I M E R — K A R L J. T R U B N E R V E I T & COMP.

B E R L I N 1964

Aue Ε . Diehl's Vorrede zur 3. Auflage (1930) Die dritte auflage der 'Altlateinischen inschriften' bis zum beginn des imperium wurde gegenüber der i. j. 1911 erschienenen zweiten auswahl von 700 nummern nicht unwesentlich vermehrt, auch diese auswahl basiert auf dem Corpus Inscriptionum Latinariim ( = CIL), insbesondere vol. I 2 , Ritschis Priscae latinitatis monumenta epigraphica ( = Ri), den trefflichen Sammlungen der Carmina epigraphica von Fr. Buecheler und E.Lommatzsch ( = CE), der Inscriptiones latinae selectae von H. Dessau ( = De). Im interesse der kürze sowie der nächsten aufgabe der 'Kleinen texte' entsprechend beschränken sich die anmerkungen, abgesehen von den unerläßlichen hinweisen auf fundort und litteratur, lediglich auf die textkritik der zu möglichst großen gruppen vereinigten inschriften. die verschiedenen indices wurden ergänzt bzw. umgearbeitet. Vorwort zur 5. Auflage Meine Absicht, die ich im Vorwort zur 4. Auflage ausgesprochen hatte, die „Altlateinischen Inschriften" von Ernst Öiehl neuzubearbeiten, habe ich aus persönlichen Gründen nicht verwirklichen können. Da mir das aber auch weiterhin nicht möglich sein wird, habe ich den Verlag gebeten, einen anderen Bearbeiter zu wählen. Um diesem die für seine Arbeit nötige Zeit zu lassen, habe ich — nicht gerade gern — einem Nachdruck zugestimmt, der sich von der vorigen Auflage nur durch Berichtigung einiger offenbarer Fehler und Ergänzung der Bibliographie unterscheidet. Für die freundliche und gewissenhafte Hilfe, die mir Hans Krummrey dabei geleistet hat, möchte ich ihm auch hier danken. Berlin, 7. V I I . 1964

Konrad Schubring

Di tab. = Ε. Diehl, Inscriptiones Latinae (Tabulae in usum scholarum) 1912 ί = i longum, sonst (ζ. Β. 0) Apex über dem Buchstaben auf dem Stein ~ = die folgenden Buchstaben stehen am Rande, über der Zeile (nicht durchgeführt) Ο = Hinweis auf die Addenda et Corrigenda der 4. Aufl. S. 8 8 f f .

1 Aecetiai pocolom 2 P. Petronius P. 1. | Amphio, | C. Fabius C. 1. | Corbo || mag. uici aedem | Aequor(nae) de ui(ci) | s. f. coir. 5 3 Aisclapi pococolom 4 Aiscolapio dono[m] | L. Albanius K. f. dedit 5 C. Bruttius | Aescolapio | dono dedit | meritod 6 Aescolapio | donom dat | lubens merito | M. Populicio M. f. 7 [. . .] | A. L[. . .]s L. f. Flaccus | aid. d[e] stipe Aesculapi | faciundum locauere, | eidem pr. probauere 8 a Cleon salari(us) soc. s. Aescolapio Merre donum dedit lubens | merito merente b Άακληπίωι Μήρρη άνάθεμα βωμον ϊστη|σε Κλέων ό επί τών άλών κατά πρόσταγμα c punische inschrift 9 Albsi patre 10 P. Pomponi. Ν. | Ancitie | donom | dedit || lubens | mereto 11 Μ. Mindios L. fi., | P. Condetios Va. fi. | aidiles uicesma parti | Apolones dederi 12 Apolonje C. Q. ?] | Metilio [C. f. ?] | magistere | corauerci«. | C. Anicio l.( ?) st|riando | [. . .] 13 C. Hinoleio C. 1. | Apolone dono ded. I CIL I 2 439 s. 417 XI 6708, 1 Ri 10 Β b De 2957 (bemalte schale aus Volci) 2 CIL I 2 2285 III 3776 De 4876 (Oberlaibach) 3 CIL

I 2 440 s. 417 X I 6708, 2 Ri suppl. 5 De 2958 (bemalte tonschale

aus Chiusi) 4 CIL I 2 26 s. 387 VI 30842 De 3833 (kalksteinbasis aus Rom) vgl. CIL I 2 29 5 CIL I 2 27 s. 387 VI 30843 De 3835 (kleine quadratische basis aus Rom)

6 C I L I 2 28 s. 387

VI 30845 De 3834 (kleine kalksteinbasis aus Rom)

7 CIL I 2 800

V I 7 De 3836 (widmung aus dem Aesculaptempel auf der Tiberinsel zu Rom) Ο 8 C I L I 2 2226 X 7856 De 1874 (basis einer bronzesäule aus Sardinien, um 150 v. Chr.) a 1 salarius = b 2 ö επί των άλών.

ζ. sache s. Lo Ο 9 CIL I 2 385 s. 407 VI 3672 IX 4177 add. p. 698

De 4032 (bronzeblech aus der i. j . 304 gegründeten colonie Alba Fucens) 10 C I L I 2 1763 Notizie degli scavi 1910 s. 115 (Antinum)

II CIL I 2 37 s. 388 VI 29 vgl. 30687 Ri 2 Β De 3216 (bironzetafel aus Rom) 012 CIL i a 59 s. 390 XIV 2847/8 Ri suppl. 2 Β

(bruchstück eines peperinblocks aus Praeneste) 13 C I L I 2 399 s. 409 X 4632 Ri suppl. 3 Α De 3214 (kleine truhe aus ton aus der mitte d. 3. jh. v. Chr., gef. bei Cales)

5

HAP. I sakrales: Apollo. Are. Beliona. Bona dea. Castor

14 L. Opio C. 1. | Apolene | dono ded. | mereto 15 Apolenei 16 Apoline | L. Caraius C. f. 17 Maxima Nasia Cn. f. Apoline dat 18 Apoline 19 a C. N(e)rius Eros Apolline et Iouei et Neptuno; Minerua, Eisis, Mircurio b Ποσειδώνος] | Ναοχλαρίοο 20 Q. Minucius ß. f. | Rufus leg. Apolünei | Phutio merito ο 21 a Μ. Minucium Q. f. Rufum | imperatorem Galleis, | 5 Scordisteis et Besseis | [reliqueisque Thraecibus] || [deuicteis uirtutis . . . ergo] | [dedic]auit populus Delphius b [Μάαρκον Μι]νό*ιον Κο[ίντοι> οίόν Tojöcpov στρα[τη|γ0ν άνθόπα]τον 'Ρωμ.αί[ων νι*ήσ]αντα τδν προς | [Γαλάτας Σ]χορδίστας [χαί τόν ] πρδς Βέασοος | [και τους λ]οιποος θρίιΓκας 5 π](5λεμ.ον ά πόλις || [των Δελ]φών άρετάς Ivjexev] | και sospγεαίας τας | [εΙς αυτά]ν Άπόλλωνι 22 Are Diana 23 Belolai pocolom 24 Q. Mucius Q. [1.] | Trupho ser. | uouit, | leiber solu. || 1. m. | Bonae deae | sacr. 25 L. Statius Cn. f. Chflo, | L. Pettius C. f. Pansa, | 5 C. Pettius V. f. Gemellus, | L. Tattius T. f. Coxsa || magistri Lauerneis | murum caementicium, | portam, porticum, | ο templum Bonae deaelpagx decreto faciendu[m] || curarunt probaruntq[ue] 26 [. .] Caluius P. f. P. n., C. Geminius C. f. Mateiclus 14 CIL I* 384 s. 407 De 3 2 1 5 (aus Mosciano im gebiet der alten Praetuttii) 15 CIL I s 368 X I 6290 Ri 43 G De 2970 Di tab. 2f (kalksteincippus in form einer abgestumpften pyramide ' aus Pisaurum) 16 CIL P 2 2 1 9 X 7265 De 3 2 1 2 (gef. zu Halaesa) 1-7 CIL I s 1928 I X 5803 De 3 2 1 3 (deckplatte eines antiken opferstocks aus Picenum) 18 CIL I s 2628 Notizie degli scavi 1922 s. 387 f. (mit abbildung) (altar aus Veji) 019 CIL I a 2233 Bulletin de correspondance hellinique 1909 s. 509 mit abbildung (widmung aus Delos, graffito) 20 CIL I ' 693 I I I 566. 7304 De 4047 (dedikation aus dem ende des 2. jh. v. Chr. nach Delphi) Ο 21 CIL I s 692 = I I I 14203s® + Berliner philologische Wochenschrift 1909, 796 + Bulletin de correspondance hell6nique 1 9 1 1 s. 1 7 3 De 8887» Di tab. 6 b (Delphi) a consul i. j. 1 1 0 , triumphierte 106 v. Chr. Ο 22 CIL I 2 44 (auf e. bronzebecher aus dem tempel der Diana bei Nemi) 23 CIL I 2 441 s. 4 1 7 X I 6708, 3 Ri X I G De 2959 (bemalte tonschale aus Florenz mit einem weiblichen schlangenhaupt) 24 CIL I s 972 V I 59. 30688 De 3491 (marmoraltar aus Rom) 25 CIL I 2 1793 I X 3 1 3 8 Ri 64 J (Lauernae zwischen Sulmo und Corfinium) 26 CIL I ' 1506 X 6505 Ri 68 Α De 3386 (Cora) 3 vorname aus e. zweiten exemplar derselben inschrift (X 6506)

Castor. Pollux. Ceres. Concordia. Corniscae. Coronicei. Coera

5

aedem | Castorfs, Pollucis de s. s. faciendam pequn. sac. coerauere. | [M.] Caluius M. f. P. n., C. Crassicius P. f. C. 11. Verris d. s. s. probfauer. d]edicar.[q.] 27 T. Iunius N. f. D. Rosci. Q. 1. Lin[t]io C. Numolei. Cn. f. D. Iteius Cn. 1. M. Fisius M. f. M. Valerius Μ. 1. M. Fufius L. f. Q. Fuluius Fuluiae 1. 5 C. Titius C. f. P. Pactumeius C. 1. Q. Monnius N. f. L. Pomponius C. 1. darunter: heisce magistrei Castorf et | Polluci mururn et pluteum faciundu | coerauere eidemque loedos | fecere Q. Seruilio C. Atilio cos. 28 [5 ganze und. 2 halbe verse zu je 2 columnen sind ausgemeisselt] col. 2 z. 6: M. Antonio | A. Postumio cos. darunter: heisce mag. murum ab grad|uad calcidic. et calcidicum || et portic. ante culin. long. p. | et signa marmor. Cast, et | Pol. et loc. priuat. de stipe Dian. | emendum [et faciendum | coerauer[e] Ο 29 aed[it. ajedis Ca[st.| et] Pol. ex d. d. | M.' Auilius 0.1. | Stabilio, || [.] Aniciüs P. 1. ..], | [.] Furius P. 1. [...], | [.] Plaetorius D.[l. . . .], | [.] Volcacius C. 1. [. . .] mag. fac. coer. 30 [C]ereres ca[stai] 31 Ser. Sueti. Ser. 1. Bai. [.] Babrius L. 1. P. Babrius L. 1. P. [S]eruilius Μ. 1. , M. Sexti. Ν. Μ. 1. Cn. Octaui. Ν. 1. Ves. N. Sexti. Ν. Μ. 1. M. Ocrati. Μ. 1. Pist. P. Statius Ρ. Μ. 1. 5 L. Hordioni. L. 1. Lab. C. Lucretius C. 1. Apul. M. Mai. Μ. 1. Nie. A. Gargonius Q. 1. darunter: heisce magistreis Cererus murum | et pluteum long. p. J_XXX, alt. p. X X I | faciund. coirauere eidemq. loid. fee. II C. Atilio Q. Seruilio cos. 32 Fauonia M. f. | sacerdos Cereris | publica p. R. Q. 33 Casponia P. f. | Maxima | sacerdos Cereris | publica populi II Romani Sicula 27 CIL I 2 678 X 3778 De 3397 (Stiftung aus Capua aus d. j. 106 v. Chr.) 28 CIL I 2 680 X 3781 Ri 63 D De 5561 (Stiftung v o n 12 magistri aus Capua v o m j. 99 v. Chr.Jgwa in ligatur 29 CIL I® 1443 E p h e m . epigr. I X 697 p. 416 De 6214 (Tusculum) 30 C I L I* 973 VI 87 De 3333 (bronzeplättchen aus Rom) oder ca[stu] 31 CIL I 2 677 X 3779 Ri 63 Β De 3340 (Stiftung aus Capua a. d. j. 106 2 v. Chr.) vgl.CIL I» 679 vom j. 104 32 CIL I 974 V I 2182 Ri 90 J De 3342 Di t a b . 12/13 Β 9 (Rom) 33 CIL VI 2181. 32443 De 3343 (Rom)

6

KAP. I sakrales: Ceres. Dia. Diana

34 Munniai C. f. | sacerd. Cer. 35 Agria Sueia N. f. | sacerdos | Cerer. et Venerus 36 [Ap. Claudi}us Ap. f. Pulche[r] propylum Cere[ri | et Proserpi]nae cos. uouit, [im]perato[r coepit. | Pulcher Claudius et Rex Mar[cius fec]erun[t ex testam.] 37 M. Aulius C. f. | Buxsus, | L. Saleiuius L. 1. | Philocles !| s signum basim | Concordiae | dant 38 M. Papius M. f., L. Matrius L. f. | duouiri i. d. | signum Concordiae ex c. c. restituendum | coerauerunt eidemq. dedi5 carunt || et basim, gradum, aram sua pecunia | faciunda coer. eidemq. probauer. | a. d. I U I eid. Oct. Cn. Domit. C. Asinio cos. 39 deuas | Corniscas | sacrum 40 Coronicei | T. Terentius L. C. 1. donom | mereto dedet 41 Coera pocolo 42 Vsia Μ. 1. | Melitine | Diae do. | de. rosette 43 Cesula | Atilia | donu | da Diane 44 Poublilia Turpilia Cn. uxor | hoce seignum pro Cn. filiod | Dianai donum dedit 45 Diana | M. Liuio M. f. | praitor dedit 46 Cn. Q. et med Diana 47 Diana mereto | noutrix Paperia 48 Diana af louco 49 C. Aurilius C. f. | praitor | iterum didit, | eisdim consl || 5 probauit 50 C. Manlio Aci. | cosol pro | poplo | Arimenesi 34 CIL I 4 1532 X 5073 Ri 60 F De 3344 (viell. im e'inga&g verstümmelte inschr. aus Atina in Campanien) 35 CIL I 2 1541 X 5 1 9 1 De 3350 (bei Monte Casino) Ο 36 CIL I 2 775 III 547 De 4041 (Widmung des consuls d. j. 54 nach Eleusis. erg. von Mommsen) 37'CIL I 2 1508 X 6 5 0 8 Ri 92 Η (Cora) 38 CIL X 5159 De 3784 (Widmung aus dem alten Casinum vom j. 40 v. Chr.) Ο 39 CIL I 2 975 VI 96. 30691 De 2986 (Trastevere) 40 CIL I 2 976 VI 30858 De 2987 (kleine runde kalksteinbasis aus Rom) 41 CIL I 2 442 s. 417 X I 6708, 4 De 2960 (bemalte tonschale aus Horta) 4 2 CIL l 2 1846 I X 4178 (Amiternum) 43 CIL I 2 376 s. 406 X I 6298 Ri 44 J De 2978 (wie nro. 15) 4 4 CIL I 2 42 s. 389 X I V 4270 De 3234 (bronzetafel aus Nemi) 45 CIL I 2 41 s. 389 X I V 4182 a De 3233 (auf einem block aus sperone aus dem Dianatempel zu Nemi) 46 CIL I 2 43 s. 389 XIV 4184 a De 3236 (kleine bronzevase aus Nemi) 1 oder Et(rilii u. ä.) Ο 47 CIL I 2 45 s. 389 De 3235 (auf e. ehernen lanzenspitze aus Nemi) 48 CIL I* 2444 Ephem. epigr. I X 645 s. 394 De 9232 (am rand eines bronze2 gefässes aus Nemi) 49 CIL I 610 X I V 4268 mit abbildungen (basis aus Nemi, i. j. 202 u. 200 v. Chr.) 50 CIL I · 40 s. 389 X I V 4269 De 6128 (bronzetäfelchen aus dem Dianaheiligtum zu Nemi)

Epointe. Felicitas. Feronia. Fides. Fontanus. Fortuna

51 A. [T]i[t]inius A. [f. Dijanae | aidicolam uotum | dedit meretod [ Αδλος ΤΥτίνιος Αδλω |[ όδς Άρτάμ,ιτι εδχάν | ναίσχον άπέδωκε 52 Dianai opifer. | Nemorensei | L. Apuleius L. 1. Antio 53 C. B[. . .] Attalu[s ded]it Dianae donum 54 Q. Nonius Q. f. Lab. | aram, lucos, font. | Dianae sacr. 55 P. T. Sex. Herennieis Sex. f. Ser. | Supinates ex ingenio suo | Epointe 56 Felicitatei | T. Cauponius T. f., | C. Aufestius C. f. | aed. 57 Feronia | Sta(tio) Tetio | dede 58 Q. Pescenn[ius . . f.] | colomnas III | de suo dat | Feroneae || et crepidinem | ante colomnas | ex lapide Ο 59 itus actusque est | in hoce delubrum | Feroniai ex hoce loco I in uia poplicam || campanam qua | proxsimum est I J). (DCCX[. . .] 60 Fide 61 Hilarus Atani, | Rufio Capellae, | Philargurus | Hortensi, || Dama Tetti | ministrei | aram de suo | fecerunt, | Fonti donum liben||tes merito dedere 62 L. Fufius L. 1. | Alexsander | magisster | quinqueannalis, || interrexs fontano | de sua pecunia. | ara posit lib. m., j collegiu decretu 63 Fortunai pocolo 631 Fortunai | stipe 64 M. Fourio C. f. tribunos | [milita]re de praidad Fortune dedet 51 C I L I s 1696 De 3 2 3 7 (gef. zu Tarent) Ο 52 C I L I s 1480 X I V 3 5 3 7 De 3238 (altar oder basis, gef. im 16. jh. zu Tivoli, seitdem verschollen) 2 Antio(cus) De 53 C I L I 2 1 5 1 6 Notizie degli scavi 1 9 0 1 s. 528 (Norba, aus dem 2. jh. v. Chr.) 5 4 C I L X 6481 De 5 4 3 1 (bei Sermoneta) 5 5 C I L I 2 1 8 1 4 I X 3906 Ri 70 F De 4022 (gef. in der nähe von Alba Fucens) Ο 56 C I L I 2 1 4 8 1 X I V 3538 De 3700 (Tivoli) 57 C I L I 2 377 s. 406 X I 6299 Ri 43 Β De 2979 (wie nro. 15) 58 C I L I 2 1834 I X 4875 De 3479 (säuleninschrift aus Monteleone in Samnium.) 59 C I L I 2 1847 I X 4 3 2 1 Ri 62 Β De 3480 (bei Amiternum) 60 C I L I 2 369 s. 405 X I 6 2 9 1 Ri 44 Μ De 2 9 7 1 (wie nro. 15) 6 1 C I L I 2 1 7 9 2 Notizie degli scavi 1902 s. 470 (Corfinium) 9 f. mit kleineren buchstaben 62 CIL X 6071 De 3884 (bei Formiae) 5 interrexs näml. collegii 7 f. später zugefügt in schlechter schrift 63 CIL I 2 443 s. 4 1 8 I X 25S De 2 9 6 1 (geriefter tonkrug ausdergegend von Otranto) Ο 6 3 1 C I L I 2 2485 Bullettino comunale di Roma 1906 s. 229 taf. 9, 2 Willers Geschichte der röm. kupferprägung taf. 3, 2 (biuncialas' aus einer stips votiva im Vestiner gebiet) 6 4 C I L I 2 48 s. 390 Ri 49 G X I V 2 5 7 7 (säuleninschrift aus Tusculum)

8

KAP. I sakrales: Fortuna. Foucnus. Genius. Hercules

65 Orceuia Numeri (uxor) | nationu cratia | Fortuna, 5 Diouo fileia | primogenia, || donom dedi ο 66 cisiariei Praenestinei F(ortunae) P(rimigeniae) d. d. mag. cur. 67 coques atriensis [F. P. d. d.] | magistres: Rodo Orfceui . . s.], | Artemo Dind. Q. s., Apoli[naris . . s.], | Protus Ae[miili . . s.] 68 conlegiu mercator. | pequarioru, mag. coir. \ [L.] Muuci. P. f., C. [VJatroni. C. 1. | F. P. d. d. 1. m. 69 lani dant, mag. coerauere: | L. Ligurius L. 1. Antiochus,| P. Dindius P. 1. Dauos Calidus, | Q. Petronius Q. 1. Saluius, || 5 Sex. Pontius Sex. 1. Stabilio 70 Fortuna Primig. | L. Dcumius M. f. | don. ded. 71 Fortunai | Poblicai | sacra 72 Forte Fo[rtunai] | uiolaries, | rosaries, | coronaries. || 5 [m]ac[istres] coe[rauere] 73 [F]orte For[tunai] | donum dant | conlegiu lani | Pisci5 nenses. || magistreis | coirauerunt | A. Cassi. C. 1., | T. Comeli. Dor. 1. 74 Fortunae opse[q.] | P. Peilius L. f., C. Caluius P. f. | cens. 75 St. Staiedi., | V. Saluiedi., | Pe(t. ?) Pagio | Fougno || s aram 76 L. Baebius M. f., L. Cati. M. f., | L. Taurius L. f. Ser. 5 Aefolan. | Genio opidi columnam, | pompam ludosq. || coirauerunt s 77 T. Vetio | duno | didet | Herclo || Iouio | brat. | data 78 a Sa. Seio L. p. | Herclei donom | ded. brat, datas s b Seio Sa. p. | Herclei | V(i)kturei Ο 65 CIL I · 6o s. 390 X I V 2863 De 3684 (bronzeplatte aus Praeneste) 66 CIL I» 1446 X I V 2874 De 3683. (Praeneste) Ο 67 CIL I s 1447 X I V 2875 De 3683 a (Praeneste) 68 CIL I» 1450 X I V 2878 De 3683c (Praeneste) 69 CIL I» 1449 X I V 2877 De 3683c 2 (Praeneste) 70 CIL I 1445 X I V 2855 (Praeneste) 71 CIL I 2 397 s. 409 I X 1543 De 3681 (bronzetafel aus der umgebung 2 von Benevent) 72 CIL I 980 VI 169. 30707 De 3682 (aus dem heiligtum der Fors Fortuna zu Trastevere) Ο 73 CIL I 2 978 VI 167. 30707 De 3682a (gef. ebda.) 74 CIL I 2 1509 X 6509 Ri 50 F De 3708 (runde basis aus Cora) Ο 75 CIL I 2 389 s. 408 I X 3847 add. p. 682 De 3897 (quadratische basis aus Trasacco am Fucinersee) 4 = Foucno = Foucino 76 CIL I 2 2269 I I 3408 (Cartagena) Ο 77 CIL I 2 394 s. 408 I X 3414 De 3431 Zvetaieff Inscr. Ital. med. 9 tab. 2, 4 Jacobsohn Altital. inschr. 75 (gef. zu Navelli im lande der Vestiner. erkl. von Buech. CIL IX) Ο 78 CIL I 2 2486 Notizie degli scavi 1921 s. 284 ff (Aquila im Paelignergebiet) b 1 /. Vetter Glotta 1927 s. 2 3 'oder Vict- Lo'

Hercules

9

79 Μ. C. Pomplio No(ui) f(ili) | dedron | Hercole 80 Q. K. Cestio Q. f. | Hercole donu | [d]edero Ο 81 [Hjercle dedero | [d]ono plebe iousi 82 L. Gemenio L. f. Pelt[.] | Hercole dono | dat lubs merto | pro sed sueq. || ede leigibus | _ ara Salutus 5 83 C. Melsonius Cn. 1. | Hercolei | donum 84 St. Selusius Pe. f. | Hercolei | donum d. | lub. merito 85 C. Tampius C. f. Sex. ~ η. | Tarenteinus pr. | Hercule d. d. 1. m. 86 L. Octauio Vi. | Hercole dedit 87 Hercolei | sacrom | M. Minuci. C. f. | dictator uou|it an der seile: 1. I. X X V I 88 M. P. Vertuleieis C. f. | quod re sua di[f]eidens asper | afleicta parens timens | heic uouit, uoto hoc | solut[o] [dejcuma facta | poloucta leibereis lube|tes donu danunt | Hercolei maxsume | mereto. 5 semol te | orant, se [u]oti crebro | condemnes 89 [hoce ut l]ibet 'don[u] | [. . . d]edit L. Aufidi. D. | [f. . . . de]cuma facta | [Hercolji mer(eto) iterum, || [simul] s te orat: tu es | [sanctus] deus, quei touj[tam ? a te] pacem petit, I [eum] adiouta 90 ex aid[e] Hercu[lis Vict.] sacrom 91 L. Mummi L. f. cos. duct. I auspicio imperioque | eius Achaia capt(a), 79 CIL I ' 30 V I 30898 De 3422 (kleine kalksteinbasis aus Rom) 1 m vor p aus p verb, der Steinmetz. No. f . vielleicht in ältester zeit zugefügt Ο 80 CIL I* 6 1 s. 391 X I V 2891 De 3420 (kegelförmig zulaufender tuffcippus aus Praeneste) 81 CIL I a 2659 Rendiconti della Pontificia AccademiaRomana diArcheologia 1926 s. 2 1 i f f Revue arch^ologique 26 (1927, 2) s. 384, 144 (gef. beim Albanersee) Ο 82 CIL I* 62 s. 391 X I V 2892 De 3419 (konisch verlaufender tuffsteinblock aus Praeneste) 1 auf t folgte ein l oder e oder d, kein 0 5 ara d. i.. dedicata est oder aram nämlich dedit 83 CIL I a 1697 I X 40* add. p. 655 nr. 6152 (Tarent) 84 CIL I« 1827 I X 4104 (Collefegati bei den Aequiculi) 1 P, E F las Dressel 85 CIL I» 1458 X I V 2890 Ephem. epigr. I X s. 432 (basis aus Praeneste) 86 CIL I s 1429 Notizie degli scavi 1907 s. 125 (peperincippus aus Lavinium) oder V. [/.] 87 CIL I» 607 V I 284 Ri suppl. 1 De n (eine vielleicht vom magister equitum des diktators Fabius Maximus im 2. pun. krieg dedizierte travertinbasis aus Rom) 88 CIL I* 1 5 3 1 X 57Ö8 Ri 52 A CE 4 De 3411 (widmung aus Sora, ca. 150 v. Chr.) 89 CIL I a 1805 I X 3569 CE 5 (in pagus Fificulanus) 6 f. tou[am prece] Buecheler 8 auxilio Buecheler. zu nr. 89 ί · 2 s.'nachträge' 90 CLI I« 2518 Notizie degli scavi 1921 s. 52 (graffito auf einem bronzegefäss aus Rom, gef. im Tiber) oder Inu{ictei) Ο 91 CIL I* 626 Ri 5 1 A C E 3 De 20 (vielleicht erneuerte widmungstafel

ΙΟ

KAP. I sakrales: Hercules

Corinto | deleto Romam redieit | triumphans. ob hasce | res bene gestas quod | in bello uouerat, | hanc aedem et signu| Herculis Victoris | s imperator dedicat 92 sancte, de decuma, Victor, tibei Lucius Munius donum moribus antiqueis pro usura hoc dare sese uisum animo suo perfecit, tua pace rogans te cogendei dissoluendei tu ut facilia faxseis, 5 perficias decumam ut faciat uerae rationis, proque hoc atque alieis donis des digna merenti 93 T. Septumulenus T. f. | Hercolei d. d. 1. m. d. f. 94 Publicia L. f., | Cn. Cornell A. f. uxor, | Hercole aedem | 5 ualuasque fecit eademque || expoliuit aramque | sacram Hercole restitu. | haec omnia de suo et uirei (fecit) | faciundum curauit 95 P. Hordeonius P. f. | Gallus Hercolei. | M. Caecilius 5 M. f. Rufus, I C. Claudius C. f. Priscus || IHIuir. i. d. s. c., augures | aedem reficiendam, signum | transferendum, basim | ponendam curaue. p. p. % Q. Ofillius C. f. Ruf., Sex. Calidenus K. f. Q. η., | T. Temonius Τ. 1. Flac. mag. aed. | Here. d(e) u(ici) s(citu) fac., ping, c(oerauerunt) eisdemq. pr. | Cn. Pompeio M. Licinio cos. iter. 97 Q. Sa[. . .], I Q. Min[. . .], | L. Opimi[us . . .], [ 5 C. Fabiu[s . . .], || P. Ofelliu[s . . .], | M. Fulmon[ius . . .] | heisce magistreis horto[. . .] | iudicioque uicere, eidem lu[dos fecere . . .] | sucrundam porticusque rec[. . .] || io iidemque de sua pecunia Herculei [. . .] 98 Herculei | sacrum | C. Marci. C. 1. Alex, fecit, seruos | uouit, liber soluit auf der rückseite: Herculei | sacrum | C. Marci. C. 1. Alex. | dat aus travertin von einer Herculeskapelle auf dem Caelius) Ο 92 C I L I s 632 I X 4672 add. p. 684 CE' 248 De 3410 (auf einer jetzt verlorenen basis aus Reate) 1 Mumius die hrsg. ausser De und Lo 2 pro usura der stein: promiserat Mommsen Buecheler hoc (quod) Ritsehl 6 doneis, donis andere abschritten 93 C I L I 2 9 4 C I L I» 981 1698 I X 6153 (Tarent) 2 d(ecuma) /{acta) V I 30899 De 3423 (gef. auf dem Quirinal ?) 7 fecit ist ausgemeisselt 95 CIL I s 1503 X 5961 Ri 89 D De 5440 (Signia) vgl. nr. 96-99 96 C I L I s 765 I X 5052 De 5404 (bei Montorio in Picenum, i. j. 55) 97 C I L I* 687 Notizie degli seavi 1893 s. 164 (kalkstein aus der nähe von Capua) 9 s. nr. 260, 4 98 CIL I* 1 6 1 7 X 1569 De 3427 (gef. bei Puteoli)

Hercules. Honos. Hat. Iuno

II

99 Herculei d. [d.] | milites Africa[nei] | Caecilianis, | mag. curauit || C. Saltorius C. f. 100 Hercoli Celeri dat | A. Rutilius P. 1. Antiocus 101 a P. Sexteilius L. f.. Pilo, | C . ' Crassicius P. f., | M. Audius M. f., | M. Cottius N. f., || Cn. Tutorius Cn. f., | N. Stenius M. f., | P. Arellius Q. 1., | Ti. Seius Μ. 1., | N. Tutorius Cn. 1., II Q. Nummius Q. 1., | D. Maicius L. 1., | P. Castricius P. 1. | magistreis Mirquri, Apollini, | Neptuni Hercolei coerauerunt, || eisde dedicauerunt Cn. Papeirio | C. Caecilio cos. b Ώόπλιος Σεξτίλιος Αεοκίοο, | Γάιος Κρασσίκιος Ποπλίοο, | Μάαρκος Αϊίδίος Μαάρκου, | Μάαρκος Κόττιος Νεμερίοο, || Γνάιος Τοοτώριος Γναίοο, | Νεμέριος Στένιος Μαάρκοο, | Πόπλιος Άρέλλιος Κοίντοο, | Τεβέριος Σήιος Μάάρκοο, I Νεμέριος Τοοτώριος Γναίοο, || Κόιντος Νόμμιος Κοίντοο, I Δέκμος Μαίκιος Αεοκίοο, | Πόπλιος Καστρίκιος Ποπλίοο I οί Έρμαισταί και ΆπολλωνιασταΙ και Ποσει|δωνιασταΐ Ήρακλεϊ άνέθηκαν καΐ || καθιέρωσαν 102 Μ. Bicoleio V(ibi) 1. Honore | donom dedet mereto 103 [. . . ?] Himilconi, Idnibalis f., | quei hanc aedem ex s. c. fac. | coeräuit, Himilco f. statuam [posuit] folgt punischer text 104 Iunonenes pocolom 105 Iunone

106

[. .] Alfidius C. f. Strab.Cn. [. . ,]us Cn. f. M. Pandius M. f. M. C[l]oelius C. f. P. Octauius P. f. M. Heidius M. f. C. Cornelius C. f. Sap. L. DecumiusN.f. Stab.

M. Pontius Μ. 1. Sal. A. Ocratius M. 1. Alex. C. Hostius Μ. 1. Herrn. A.RubriusA.f.praec.

darunter: heisc. magistr. ex pagei scitu in seruom Iunonis Gaurae [cojntule. | P. Cornelio Lentulo Cn. Aufidio Oreste cos. mu[. . .] 107 sacra Lanuio 99 CIL I a 1815 I X 3907 Ri 77 L De 2489 (bei Alba Fucens) 100 CIL I s 982 V I 304. 30733 De 3448 (runde basis aus Rom) Ο 101 C I L I s 2504 Bulletin de correspondance hellinique 1909 s. 494 De 9417 Di tab. 7 b (widmung aus Delos aus d. j. 113 v. Chr.) 102 CIL I s 31 V I 3692. 30913 De 3794 (travertinblock aus dem Honostempel bei porta Collina) 1 Μ: vielleicht Α Ο 103 CIL I a 2225 X 7513 (marmorbasis aus Sulci in Sardinien aus der zeit Sullas oder Caesars, die punische Widmung nennt eine göttin dotnina Hat.) 104 CIL I 3 444 s. 418 X I 6708, 5 De 2962 (bemalte tonschale aus Volci) 105 CIL I* 370 s. 405 X I 6292 Ri 43 F De 2972' (wie nro. 15) 106 CIL I 2 686 X 3783 Ri 64 G De 6303 (bei Capua) 6 i. j. 71 v. Chr. 107 CIL I s 2296 Ephem. epigr. I X 974, i b De 9234 (ziegel vom circeischen gestade) zur sache s. De

12

KAP. I sakrales: Iuno. Iupiter

108 Iuno Loucina 109 Iunone Locina | dono pro | C. Rutilio P. f. 110 P. Rutilius M. f. | Iunonei Loucina | dedit meretod | Diouos castud 111 Iunonei | Loucina 112 Iunone | Loucina | Tuscolana seitlich: sacra 113 P. Seruilio L. Antonio cos. | a. d. I U I k. Sext. | s locauit Q. Pedius q. urb. | murum Iunoni Lucinae II HS | eidemque probauit 114 Iunoni Lucin. | Sulpicia Ser. f. pro | Paulla Cassia | 5 f. sua II d. d. 1. m. 115 C. Saufeio C. f. | Sabini, | C. Orceuio M. f. | censores || 5 hasce aras | probaueront | Iuno(nei) Palostica ~ ria(i) 116 Iunonei Quiritei sacra | C. Falcilius L. f. consol | dedicauit auf der rechten seite: [. . ,]ti | [. . .]leius L. f. pr. 117 Iunone rec. | matrona | Pisaurese | dono dedrot 118 Q. Caecilius Cn. A. Q. Flamini leibertus Iunone Seispitei | matri reginae 119 [M. Aim]ilio M. f., C. An[io C. f.] | [praijtoris pro po[plod] | [dec(u)ma parjti Dioue dede[re] 120 Diuei | Ardeates 121 Sa. Burtio V. f. | lue dono | ded. mereto 122 Iouei Iunonei Mineruai | Falesce, quei in Sardinia 108 CIL I s 371 s. 405 X I 6293 Ri 43 H De 2973 (wie nro. 15) 0 1 0 9 CIL I s 359 s. 403 De 9230 Di t a b . 3 d (bronzetafel aus den t r ü m m e r n des Junotempels zu Norba) 0 1 1 0 CIL I 8 360 s. 403 De 9230 a Di t a b . 3 c (desgl. aus demselben tempel der J u n o Lucina zu Norba) 111 CIL I 2 362 3. 403 V I 3694. 30919 X 6484 add. p. 988 Ri 2 D De 3100 (bronzeplatte aus der nähe der pomptinischen sümpfe) 112 CIL I 2 1581 X 3807 Ri 36 D De 3099 (gef. bei Capua) vgl. De 3099 a 113 CIL V I 358 Hi 89 Β De 3102 (Widm u n g aus d. j. 41 v. Chr. in den J u n o Lucinatempel auf dem Es2 quilin) 114 CIL I 987 V I 361 De 3103 (Rom) O H 5 Bullettino comunale di R o m a 1913 s. 22 mit abbildung Notizie degli scavi 1914 s. 195 CIL I 2 2439 vgl. Rosenberg Rhein. Mus. 1916 s. 1 1 7 (kalksteincippus aus Praeneste) 2 Sabinus ist cognomen von 1 und 3 7 f. zu Pal. s. Lo z. st. Paloscaria liest W h a t m o u g h Classic. Quart. 16 (1922) 190 116 CIL I 2 396 s. 409 I X 1547 De 3096 2 (Benevent) 0 1 1 7 CIL I 378 s. 406 X I 6300 Ri 43 C De 2980 Di t a b . 2 e (wie nro. 15) 118 CIL I 2 1430 X I V 2090 Ri 62 A De 3097 (marmorepistyl aus Lanuvium) 119 CIL I 2 20 s. 382 V I 136 Ri 2 F De 2989 (bronzeblech aus Rom) 1. 2 erg. Mommsen 3 erg. Garrucci Lommatzsch 120 CIL I 2 39 s. 389 V I 2020. 32322 X I V 2231 De 2990 (basis aus peperin vom Monte Cavo) 0 1 2 1 CIL I 2 386 s. 407 De 2991 (gef. beim Fucinersee) 0 1 2 2 CIL I 2 364 s. 404 X I 3078 CE 2 De 3083 Di t a b . 3 a b (bronzeplatte aus dem i. j. 241 v . Chr. eroberten Falerii, von wo nach der besetzung Sardiniens (i. j. 238) köche ausgewandert sein mögen [Buech.])

Iupiter

13

sunt, I donum dederunt. magistreis | L. Latrius K. f., C. Salu[e]na Voltai f. coiraueront auf der rückseite: gonlegium quod est aciptum aetatei agedfai], opiparum a[d] ueitam quolundam festosque dies, quei soueis aastutieis opidque Volgani gondecorant sai[pi]sume comuiuia loidosque, 5 ququei hue dederu[nt ijnperatoribus summeis, utei sesed lubentfes be]ne iouent optantis 123 Tampia L. f. | Diouei 124 Iouei sacr. auf der rückseite: hanc aram | ne quis dealbet auf der rechten seite: Μ. Blossius Μ. 1. Agato, | Μ. Consius Μ. 1. Nicol., | Sex. Allius Q. 1. Sextus, | M. Atilius M. 1. Apol., II A. Nasennius A. 1. Prot., | L. Furrius L. 1. 5 Dion., I M. Limbricius Μ. 1. Diod., | C. Tiburtius C. 1. Fl., | L. Turius L. P. C. 1. Sand., || A. Pactumeius A. 1. Philip., 10 P. Octauius P. 1. Antioc. 125 Diouis | stipe 126 [ . . .]s Papiae 1. Stepanus A. Vibbius A. 1. Diogenes [ . . .]us M. 1. Diogenes Q. Decirius Q. 1. Cleo [. . .]us Titiniae 1. Antioc. P. Fufius P. 1. Chaeremo [ . . .]us L. 1. Copio C.ArtoriusArtor(iae)l.Dipil. 5 [ . . . ] L. 1. Nicolauos M. Aifidius M. 1, Sota [ . . . ] A. 1. Demetrius P. Statius P. 1. Philemo darunter: [heisc.] mag. lacum Iouei de stipe et de sua pequn. | [faciu]nd. coerauer. Cn. Papeirio Carb. iter. cos. 127 C. Volcaci. C. f. har. de stipe Ioui iurario [dedit ob? mjonimentom 128 [ab co]muni restitutei in maiorum leibert[atem Lucei] | Roma(m) Iouei Capitolino et poplo Romano u[irtutis] | beniuolentiae beneficique causa erga Lucios ab comu[ni] | Λοκίων χό κοινόν κομ,ισάμ,ενον την πάτριον δηιιο||κρατίαν την 'Ρώμην 5 Διί Καπετωλίωι και τώι δήμ,ακ τώ | 'Ρωμαίων αρετής ενεκεν και ,εδνοίας και εδεργεσίας | της ε'ις τδ κοινόν τό Λοκίων 129 ma[g.] quinq. | cfoll.] teib(icinum) Rom(anorum), qui | 5 [i]nperat. oribus 123 CIL I* 2171 V 2799 s. 2 1073 Pais suppl. ital. 593 De 2992 (säule aus Aquileia) 124 CIL I 688 Χ 3785 R 1 6 4 E De 3064 (altar aus Capua) 125 CIL I 8 2484 Bullettino comunale diRoma 1906 s. 226 taf. 9, 1 (biuncialas aus einer stips votiva im Vestinergebiet) 126 CIL I s 683 Ephem. epigr. VIII 473 s. 122 De 5734 (widmung aus Capua) 8 i. j. 84 v. Chr. 0 1 2 7 CIL I 8 990 V I 379 add. p. 3005 Ri 59 a De 3038 (im boden e. hauses a. d. Tiberinsel ?u Rom) 0 1 2 8 CIL I 2 725 V I 372. 30920 De 31 (Stiftung der Lykier nach Rom aus sullanischer zeit) vgl. CIL I 2 726 De 32 0 1 2 9 CIL I 2 988 V I 3696. 30932 + Römische Mitteil. 24 (1909) 262 2 vgl. De 4964 (marmorblock aus Rom) 1 ff vgl. CIL I 989

14

KAP. I sakrales: Iupiter. Iuturna

s(acris) p(ublicis) p(raesto) s(unt) e[x s. c. ?] Iou. Epul(oni) 5 sac(rum). | [. . .]ius C. 1. Saluius, || [. . .]us C. 1. Nestor, | [.. .Jus C. 1. Statius, | [. . .]ius Μ. 1. Baro, | [. . .] Μ. 1. Lucumo,| •ο [. . . u]s C. 1. Alexan(der), || [. . .Jus L. 1. Philom., | [ . . . u]s Q. 1. Nico, | [. . . usj L. 1. Rufus, | [. . . ujs L. 1. Nicoma[ch.J 0130 a Μάαρκος Γράνιος Μαάρκοο Ήρας, | Διόδοτος Σήιος Γαίοο και Γναίοο, | 'Απολλώνιος Λαίλιος Κοίντοο, | Πρέπων 5 "Αλλιος Μαάρκοο, || Νίκανδρος 'Ρααέννιος Μαάρκο[ο] | Δία έλεοθέριον άνέθηκαν b Μ. Granius Μ. 1. Her., | Diodotus Seius C. Cn. s., | Apollonius Laelius Q. s., | Prepon Alleius s M. s., || Nicandrus Rasenni. M. s. | Iouem Leiberum statuer. 131 Iouei Leibero s[. . .J 132 [IJoui Liberta[ti] | sacrum. | positum aedil. | P. Valeri Bassi, | praef. fabrum 133 C. Heius T. f. Libo, L. Pompilius L.[f.], | Q. Saufeius P. f. Trebi(anus), A. Cottius N. f., | L. Veturius P. f., Μ. Vmbricius Μ. f., | D. Ampius Q. 1,, L. Aufidius L. C. 1. Doro5 t(eus) minor, || L. Paconius L. 1. Trup(o), C. Seius Cn. 1. Heracleo, | Ti. Maecius L. 1.. Cn. Tutorius P. 1. Olumpiod. [ magistreis de sua pequnia Iouei Sequndano. | Γάιος "Ηιος ίο Τίτοο οίος Λίβων, | Λεύκιος Πομ,πίλιος Λεοκίοο οίος, || Κόιντος Σαοφήιος Ποπλίοΐ) οίός Τρεβιανός, | Αυλός Κόχτιος Νεμ.ερίοι> υιός, I Λεύκιος Οόετόριος Ποπλίοο οίος, | Μάαρκος Όμβρίκιος is Μαάρκοο οίός, | Δέκμ-ος νΑμ.πιος Κοίντοο, || Λεύκιος Αοφίδιος Λεοκίοο και Γαίοο Δωρόθεος νεώτερος, | Λεύκιος Πακώνιος Λεοκίοο Τρύφων, | Γάιος Σήιος Γναίοο Ήρακλέων, | Τεβέριος Μαίκιος Λεοκίοο, | Γνάιος Τοοτώριος Ποπλίοο Όλομπιόδωρος || 2ο οί Έρμαιοταί καί Άπολλωνιασταί καΐ ΠοσιδωνιασταΙ | έκ των ιδίων ΔιΙ Οορίαη &νέθηκαν s 134 Ti. Ti. I Iulii | Staphylus | et Nymphius || p. et f. | d. s. p. | Diutur. 135 Iuturnai safcrum] 136 a am fände: M. Barbatius Pollio aed. cur. Iuturnai sacrum b an der Vorderseite: M. Barbatius Pollio \ aed. cur. ! Iuturnai sacrum rest. | puteal 3 oder e[x uot.] oder f[ec(erunt)] 0 1 3 0 CIL I 2 2235 III 14203® De 9236 b = Di tab. 6 c (widmung aus Delos aus dem 2. jh. v. Chr.) 131 CIL I 2 1838 De 3065 (epistyl, gef. bei Poggio Mirteto im Sabinergebiet) 132 CIL I 1 1124 XIV 2579 Ri 75 L De 3066 (Tusculum). vgl. De 5734. 6345 0133 CIL I 2 2236 De 9237 Bulletin de correspondance hellinique 1909 s. 496 (widmung aus Delos wie nro. 10t) 134 CIL VI 30951 De 3856 (travertinfragment aus Rom) 0 1 3 5 Bullettino comunale di Roma 1900 s. 295 (auf dem gebälk der Juturnakapelle zu Rom) 0 1 3 6 Notizie degli scavi 1900 s. 292 De 9261 (am Juturnabrunnen zu Rom)

Kerua. Lares

15

137 Ken pocolom 138 enos Lases iuuate, [e]nos Lases iuuate, enos Lases iuuate. neue luae rue Marma sins incurrere in pleores, 5 neue lue rue Marmar [si]ns incurrere in pleoris, neue lue rue Marmar sers incurrere in pleoris. satur furere Mars, limen [sal]i, sta berber, satur fu, fere Mars, limen sali, sta berber, satur fu, fere Mars, limen sa[l]i, s[t]a berber. 10 [sem]unis alternei aduocapit conctos, semunis alternei aduocapit conctos, simunis altern [ei] aduocapit [conct]os. enos Marmor iuuato, enos Marmor iuuato, 15 enos Mamor iuuato. triumpe triumpe triumpe trium[pe tri]umpe 139 hisce ministris Laribus faciendum coe[rarunt]:

C.Terenti.C.l.Pilomus. Pilemo Helui A. s. Helenus Hosti Q. s. Pilotaerüs Terenti Q.s.

Lucrio Teren[ti . . s.] Alexan[der . . .] Pilotaer. Ho[sti . . s.] Nestor [. . .] Pilomusus Sext. Cn. s. Nae[. . .] Pilemo Baloni Balon:~iae s. FIac.[. . .] Dip[il]us Sueti M.· s. Nicepor [. . .]

darunter: haec pondera et pauimentum faciendum et [. . .] | Q. Caecilio Q. f. Q. η. T. D[e]idio T. f. co[s.] ο 140 [A]ug. Laribus d. d. | Aproditi Ploti C. s., | Apollon. Ofilli N. s., I Philemo Mesc. Ν. E. s., |l Pothus Virriai s., | Philogen. Curtil. P. s., | Dama Vetti Pr. s., | Surus Iuent. P. s., I Apollon. Arri Cn. s., || Antioc. Ploti C. s., | Tiasus Deci P. s.. I Diogen. Metiii C. s., ! Orfeus Afini.lL.C. s., | Bacchus Afini L. s., || Sulla Flaui P. s., | Pamphil. Noni P. s., | Art[e]mio Spediol. C. s., | Eucaerus Flaui P. s., | Antioc. Mesc. Q. s., II Pharnas Egnat. P. s., | C. Iulio | M. Calpur. cos. 141 Draco mag. aediculam, | sigilla ornamentaque omnia | Lar. fam. d. s. p. f. c. e[i]demque dedicauit 137 CIL I 2 445 s. 41S XI 6708, 6 Ri 10 Dd De 2963 (bemalte schale aus Volci mit einem beflügelten auf der doppelflöte spielenden knaben) Ο 138 CIL I 2 2 s. 369 VI 2104 s. 56S Ri 36 A CE 1 De 5039 (lied der Arvalbrüder aus den akten der priesterschaft vom j. 218 n. Chr.) yfu fere Buech. 9 saiisia der stein 12 alternie der stein 139 CIL I 2 681 X 3789 De 3609 (verschollene Widmung aus Capua aus d. j. 98 v. Chr.) 7 haec: man erwartet hisce 8 Dedio eineabschr. 140 CIL I 2 753 V 4087 (Betriacum, verschollen) 21 f i. j. 59 v. Chr.) 141 CIL I 2 1762 I X 2996 De 3602 (Anxanum)

L 6 KAP. I sakrales: Lauerna. Liber. Lumphae. Manes. Marica. Mars

142 Lauernai pocolom 143 T. Annius T. f. Rufus, | L. Septimius Sa. f. Dentio, | L. Annius T. f. Gritto magistr. | ex pagi d. scaina fac. coir. || 5 T. Annius T. f. Ruf., L. T. f. Gritto | probauerunt 144 Lebro 145 No. Ofalius No. f. Q. pro | sed et familia soua Leibero | donum dat meret. 146 Seruiai C. f. | sacerdotis Liberi | publicai Aquinatis 147 P. Annaeus Q. 1. | Epicadus | aedem Leiberi | patrus 5 faciund. || coir. lub. mer. 148 a L. Rantius L. f. Tro. Lumphieis b Λεόκιος Τάντιος Λδοκίοο I οίος Νόμ,ραις c Lum. 149 deum | Maanium 150 dei(ua) Marica 151 C. Placentios Her. f. | Marte sacrom auf der rückseite: C. Placentius Her. f. | Marte donu dede 152 M. Fourio C. f. tribunos | militare de praidad Maurte dedet 153 P. Corn[elios] | L. f. coso[l] | proba[uit] | Mar[te sacrom] 154 Martei | M. Claudius M. f. | consol dedit 155 Martei | Q. Camurti. | P. f. d. d. 156 Mauortei 157 [. .] Sentius C. f., P. Vett|ius T. f., L. Auidius L. f., | 142 CIL I 2 446 s. 418 X I 6708, 7 Ri 10 Ee De 2964 (bemalte schale aus Horta) 143 CIL Ρ 1794 I X 3 1 3 7 Hi 94 Ε De 5643 (Stiftung der magistri eines pagus Lauernae zwischen Sulmo und Corfinium) 5 das gentile Annius ist in einer lücke absichtlich ausgelassen 144 CIL I 2 381 s. 406 X I 6303 Ri 43 Ο De 2983 Di tab. 2 c (wie nro. 15) 0 1 4 5 Kubitschek, Jahresh. d. österr. arch. Inst. 17 (1914) s. 200 mit abbildung CIL I 2 2440 mit abbildung (marmortafel aus Rom oder Ostia, jetzt in Wien) 146 CIL I a 1550 X 5422 Ri 70 G De 3353 (Aquino) 147 CIL I 2 2289 III 1784 De 3354 (gef. bei Narona in Dalmatien) 148 CIL I a 1624 X 6797 Ri 72 D De 3858 (Neapel, viell. aus Ischia) 149 CIL I 2 2 1 1 7 X I 5359 (Hispellum) 150 CIL I 2 374 s. 406 X I 6296 Ri 44 L De 2976 Di tab. 2 b (wie nro. 15) über diese göttin vgl. Fr. Boll Arch. f. R.-W. 13 (1910) 567 ff Ο 151 CIL I 2 47 s. 389 X I V 3563 Ri 97 Β 2 Ε De 3 1 4 3 (bronzeplättchen aus der umgebung von Tivoli) 152 CIL I 2 49 s. 390 X I V 2578 Ri 49 Β De 3142 (säuleninschrift aus Tusculum) 153 C I L I 2 18 s. 382 VI 475. 30767 a De 3140 (altar des 3. jh. v. Chr. aus dem Quirinustempel auf dem Quirinal) 154 CIL I 2 609 V I 474. 30774 Ri 51 Α De 13. 3139 (widmung des Marcellus, des siegers von Nola, in den Marstempel an der via Appia) 155 C I L I 2 1720 I X 1089 De 3146 (aus Prata bei Benevent) 156 CIL I 2 991 VI 473 De 3144 (gef. zu Rom an der via Appia) 157 CIL I 2 1801 s.659 De 5575 (gef. bei Pescosansonesco im gebiete der Vestini)

Mars. Mater Matuta. Mater Mursina. Mens u. a.

17

C. Arrius L. f., Τ. Vinuci|us Tit. f., L. Ateius V. f., || mag. s Mart., fornice | et parietes caementicios | ex pagi deer, faciundum I coer. probaruntq. 158 [. . .]onius Q. f. | Numisio Martio | donom dedit | meretod 159 [Nu]misio Mar[tio] | M. Terebonio C. 1. | donum dat liben[s] | meritod 160 Munio Recena | Numisio Μ. | d. d. 1. m. 161 Marspiter 162 Mat. Matut. 163 Matre | Matuta | dono dedro | matrona || M'. Curia, \ , Pola Liuia | deda 164 sacro Matre Mursina 165 Nicomacus Saf. L. s., | Paapia Atiedi L. s., | Dorot. Tettien. T. s. | Menti Bonae || basim don. dant 5 166 Menti Bonae d. d. Surus Tettieni C. s., | Philonic. Marciae s., Nicomac. Albi M. s. 167 [Mentei Bo]nae serueis contul. HS | [. . . .] φ φ φ ΐ V, mag. X I [. . .] ded. HS V | [. . .]us Saleiui P. s., leiber coerauit. If [. . .] Timotheus Poplili L. M. s., Anti|[ocus . . .]us 5 pop. s., leiber coerauit. | [. . .] Petro Furi L. s., Ra. Furi L. P. C. s. I [. . .] Antiochus VtiLi Cn. s., leiber coerauit 168 a L." Pescenius T. f. | Mireurio dono dedit meceto auf der rückseite: b 'sacra Ioui Stigio' 169 a [L.] Pontius Cn. f. | Mireurio | dedit b Λεύκιος [Π]όνπος I [Γν]αίοο υιός | [Έ]ρμαι δώρο[ν] 158 CIL I 8 32 s. 388 V I 30986 De 3148 (runde kätksteinbasis aus dem Tiberbett bei Rom) 159 CIL I 2 33 s. 388 V I 476 Ri 50 D De 3147 (kleine basis aus Rom) Ο 160 CIL I* 2436 add. ρ. 718 Bullettino comunale di Roma 1906 s. 61 De 9231 (tuffplatte aus Ponzano bei Rom) 1 f Regenai und M[art]i Gatti. s. .nachtrage' 161 CIL I 2 970 V I 487 De 3145 (kleine säule aus peperin vom Palatin) 162 CIL I 2 372 s. 405 X I 6294 Ri 44 Ο De 2974 Di tab. 2 g (wie nro. 15) 163 CIL I s 379 s. 406 X I 6301 Ri 43 A De 2981 Di tab. 2 a (wie nro. 15) 5—η sind nachträglich zugefügt 7 Buech. vgl. τίτθ-η = mamma als alters- und Verwandtschaftsbezeichnung 164 CIL I 2 580 s. 434 De 9233 Umschrift eines siebes aus dem 6. jh. der Stadt, das vielleicht ein priester zu sakralen: gebrauch der Venus Murtea oder ein winzer für reiche ernte geweiht (Buech. Lomm.) 165 CIL I 2 1817 I X 3910 Ri 60 Η De 3817 (Alba am Fucinersee) 166 CIL I 2 1818 I X 391 χ De 3818 (gef. ebda.) 167 CIL I 2 1510 X 6514 De 3819 (Cora) 2 V verderbt überl. 168 CIL I 2 1920 I X 5350 De 3188 (verschollenes bronzeblech aus Firmum Picenum) a 2 Mercurio die edit, princ. b Iouis ed. princ. vgl. Verg. Aen. 4, 638 169 CIL I 2 2295 I I I 3076 De 3189 (gef. auf der insel Issa bei Dalmatien) D i e h l , Altlateinische Inschriften.

2

18

KAP. I sakrales: Mercurius. Minerua

170 Merqurio | M'. Rustius M. f. Μ', η. | duumuir dat 171 L. Oppius L. f., Min. Staius Ou. f., L. Vicirius [Ti. f.], | A. Plotius M. 1., C. Sehius C. 1., C. Claudius C. 1., | magistres, 5 Mircurio et Maia donu. d. | s. || Λεύκιος "Οππιος Λευκίοο, | Μίνατος Στάιος Οόίοο, | Λεύκιος Οόικίριος Τεβερίο[ο], | Αδλος ίο Πλώτιος Μαάρκου, | Γάιος Σήιος Γαίοο, Γάιος Κλαύδ[ι]||ος Γαίοο, οί Έρμαισταί, Έρμεί | χαΐ Μαίαι 172 Μ. Pactumeius Μ. f., | Μ. Tuscenius L. f. Nobilior, | 5 D. Foluius D. f., I D. Gessius D. 1., || P. Granius A. P. 1., | L. ArelliusL. A. 1., | magis[t]reis, MirqurioetMaiae. | Μάαρκος Πακτομήιος Μαάρκοο, | Μάαρκος Τοσκήνιος Λεοκίοο Noße., || ίο Δέκμος Φόλοοιος Δέκμου, | Δέκμος Γέσσιος Δέκμοο, | Πόπλιος Γράνιος Αδλοο καί Ποπλίοο, | Λεύκιος Άρέλλιος Λεοκίοο και ι 5 Αδλο[ο], I οί Έρμαισταί, Έρμεί | καί Μαίαι || ανέβηκαν 173 Niger Sitti [P. ser.], | Saluius Arn Q.ser., | P. Sittius 5 P. 1. Suneros, | Albanus Numisi L. ser. || Merc., Maiae sacr. | ex d. d., iussu | M. Lucci Libella[e Iluir. i. d.] | [. . .]ceptum [. . .] 174 Pamphilus Pescen. | Q. ser. uotum quod | promeisit s. 1. m. M(ercurio ?) | pro filio 175 Menerua sacru. | [L]a(rs) Cotena, La(rtis) f., pretodde | 5 zenatuo sententiad uootum | dedet, cuando datu rected || cuncaptum 176 Meneruai pocolom 177 [Me]nerua dono de[det] 178 PL Specios | Meneruai | donom | port [at ?] 179 [MJineruia 180 Mineruae do[n. d.] | fullones, | magistri quinquen. 5 curauere, | L. [F]uuli. C. 1. Statius, || P. Oppi. L. 1. Pilonicus, | L. Magni. L. 1. Alaucus, | Pampilus Turpili T. s. 0 1 7 0 C I L I 8 992 V I 518. 30784 De 3190 (runder altar, viell. aus Antium) 0 1 7 1 C I L I 2 2239 I I I 7218 De 3206 (widmung aus Delos um das j. 150 v. Chr.) Ο 172 CIL I 2 2240 I I I 14203 1 (widmung aus Delos) 173 De 3207 (Pompei) Ο 174 C I L III 14204 (Amphipolis in Macedonien, darüber ein phallus in einem Viereck) 4 eilio der stein 175 C I L I 2 365 s. 404 X I 3081 De 3124 (linksläufig beschriebene bronzeplatte aus Falerii) 2 pretod = praetor, infolge assimilation (Lommatzsch) oder irrtümlicher anwendung des etruskischen buchstabens (Bormann) 4 datu(m) oder datu(r) Buech. 176 CIL I 2 447 s. 418 X I 6708, 8 (geriefter krug aus Tarquinii mit aufgemalter inschrift) 177 CIL I 2 460 s. 419 V I 30980 De 3 1 2 5 (tonvase aus dem tempel der Minerva Medica auf dem Esquilin) 178 CIL I 2 34 s. 388 V I 523 De 3126 (bronzeplättchen aus Rom) 1 Plautos oder Plautios erkl. C I L 179 CIL I 2 2629 Notizie degli scavi 1922 s. 387 f (mit abbildung) (altar aus Veji) 180 C I L I 2 2108 X I 4771 De 3127 (gef. zu Spoleto) 4 Euuli der stein

Minerua. Neptunus. Nouensedes. Nymphae. Priapus u. a.

181 Abennaeus Catti M. s. maceriem [. . .] | pinnas et austia de s[u]o fecit, Mineraae di[. . .] 182 Canicus uotu | Mineruai | solui libes | merito 183 a L. Mr. Foli[us] | Menerua[i Lindiai] b Λεύκιος M [ . . . ] I Άθάνα[ι Λινδίαι] 184 Cn. Μ. Vinucieis Cn. f. | e. h. d. d. Me. Lu[canae ?] 185 P. Serueilius P. f. Isauricus pro cos. restituit. | ΙΙάπλιος Σεροοίλιος Ποπλίοο οίός Ίσαορικός | ανθύπατος άποκατέστησεν, I Γάιος Πανδυοΐνος Γναίοο υίός 'Ρωμαίος || πρόξενος τάς 5 Νίκας και τοί>ς Έρωτας | και Άντέρωτας Ποαειδώνι καΐ Άμ.φιτρίτηι | χαριστήριον. | Άγασίας Μηνοφίλοο Έφέσιος έποίει 186 [Μ]αραΐος ΓερΛλανός Στατίοο, J Γάιος Λα[ρ]ώνιος Γαίοο, I [Γά]ιος Λικίνιος Γαίοο, | [Πό]πλιος Τοοτώριος Άντίοχο[ς_| || Ποσειδωνιασταί | Ποαειδώνι. | Mar. Gerillanus 5 St. f., I C. LaroniusC. f., | C. Licinius C. 1., || P. Tutorius 10 Antiocus, I mag. Neptunales, | Neptuno 187 deiu. No[u]e sede | P. Popaio Pop. f. 188 T. Turranius Dionusius | Numphis donun dedit 189 Faustus Versenni P. ser. | Priapum et templum | d. s. peculi. f. c. 190 A. Saluius V. f. Cledus | Purcefro d. d. i. m. 191 Quirino | L. Aimilius L. f.|praitor Ϊ92 Salutes pocolom 193 Salute 181 GIL I 2 2216 V 704 Ri 71 C De 5410 (zw./Aquileia und Triest) 0 1 8 2 Revue des itudes anciennes 24 (1922) s. 150 Revue archiologique 22 (1922) s. 400, 1x5 (bei der Rhönemündung) Ο 183 C I L I 1 404 (marmorbasis aus Lindos auf Rhodos, um 300—250 v. Chr.) a i l . M(a)r(ae) (/). zum osk. praen. Mr. d. i. Mara vgl. v. Planta 2, 694 Jacobsohn Altit. inschr. 50. 54. 55 a. zur Stellung der praenomina vgl. ausser Planta 1, 24 Jacobsohn a. o. 72. 76 Β a, 3. 15. 77. 78, 4. u. a. m. b 1 nach Μ sicher kein A, viell. Ο 184 C I L I 2 254 l a Notizie degli scavi 1926 s. 254 (säule aus Atina, ehrung für die Minerua Lucana?) 2 e(ffigies?) h(as ?) d. d. me(rentibus ?) verm. della Corte 185 CIL I 2 783 Mus 1995 X I 2638 (bei Cosa in Picenum) 1 s. Caes. bell. ciu. 1, 34 2 591 CIL I 2 1 9 9 V 861 (Aquileia) 1 vgl. η. 32 9 5 9 2 CIL I ' 1799 add. p. 7 1 4 I X 3325 Ri 59 Η (im ager Superaequanus) 2 5 9 3 CIL I 2278 X I I 1 0 1 2 (bei St. R e m y ) 5 9 4 CIL J 2 1 2 5 4 V I 12804 (Rom) Ο 5 9 5 CIL I 2 1876 I X 4416 (Foruli) 596 CIL I 2 1 7 7 1 I X 3824 Ri 98 J (Ortona) 597 CIL I 2 2 1 6 9 V 2675 (Ateste) 5 9 8 CIL I 2 1 2 3 2 V I 1 1 0 6 3 (travertinplatte aus Rom) 5 9 9 CIL I 2 1866 I X 4 2 5 1 (Amiternum) 6 0 0 CIL I 2 1336 V I 2338 (Rom) b 5 ser(uos) fiub(licus) 601 CIL I 2 1 3 3 7 a V I 2339 a D e 1969 (Rom)

64

KAP. V grabschriften

602 Posilla Senenia Quart, f., Quarta Senenia C. 1. hospes, resiste et pa[rite]r scriptum perlig[e], matrem non licitum ess[e uni]ca [g] nata fruei, quam nei esset, credo, nesci[oqui i]nueidit deus. eam quoniam haud licitum [est ujeiuam a matre ornariefr], 5 post mortem hoc fecit aeq[uo]m extremo tempore, decorauit eam monumento quam deilexserat 603 Cn. Taracius Cn. f. | uixit a. X X , ossa eius hie sita sunt. | eheu heu Taracei, ut acerbo es deditus fato. non aeuo | exsacto uitai es traditus morti, sed cum te deeuit floreri aetate | iuenta, interieisti et liquisti in maeroribus matrem 604 [A. F]ourius Α. 1. | [Sejleucus mag. quin. | [c]onlegi aurificum daneben: Fouria Α. 1. | Crematium 605 L. Arellio Glabrai 1. | Diophanto, | Titiniai Nobili | uxsori 606 Plotia L. et Fufiae 1. Prune haec uoc[i]|tatast ancilla heic sitast. haec | qualis fuerit contra patronum, patro|nam, parentem, coniugem, monumen||tum indicat. sälue. saluos seis 607 P. Critonius P. f. Polio. | mater mea mihi | monu5 mentum | coerauit, quae || me desiderat | uehementer, me | heice situm in|mature. uale. sal|ue 608 tu, qui secura spatiarus mente, uiator, et nostri uoltus derigis inferieis, si quaeris quae sim, cinis en et tosta fauilla, ante obitus tristeis Heluia Prima fui. 5 coniuge sum Cadmo frueta Scrateio concordesque pari uiximus ingenio. nunc data sum Diti longum mansura per aeuum dedueta et fatali igne et aqua Stygia 609 Stallius Gaius has sedes Hauranus tuetur | ex Epicureio gaudiuigente choro 610 Nardu | poeta | pudens | höc | tegitur | tumulo ί 602 CIL I« 1837 I X 4933 Ri 79 A CE 54 (Trebula Mutuesca in Samnium) 3 cnata der stein 603 CIL I ' 1603 X 4362 Ri 80 C CE 362 (mannortafel aus Capua) 3 florere Buecheler 604 CIL I* 1307 VI 9202 De 7283 (Rom) 605 CIL I» 1250 VI 12289 Ri 94 C (Rom) vgl. CIL X I V 2475 606 CIL I* 2273 I I 3495 De 8417 (Cartagena) 607 CIL I* 1295 VI 16606 (travertinstein aus Rom) 607 1 s. •nachträge' 608 CIL I» 1732 I X 1837 Ri 79 Β CE 960 (Benevent) 609 CIL X 2971 CE 961 De 7781 (marmortafel aus Neapel) 610 CIL X 1284 CE 962 De 7785 (gef. zu Nola) 610 1 . 610». 610* s. 'nachträge'

grabschriften

55

611 [heic est situs Q]ueinctius Gaius P r o t e u s [ameiceis su]mma qum laude probatus, [quoius ing]enium declarat pietatis alum~nus [Gaius Queinc]tius Valgus patronus 612 [heic] est s(e)pulta uirgo [eg]regieis moribus [Phile]|[ma?], quae in delicieis fu[e]rat Vettiae, qua[e domino] | [placu]it: earn morte ob[i]ta diligunt. mon[umentumque] | [eius fl]etu ac muneribus [r]eplent seque ipse[i deflent )] | [ui]tam esse ereptam sibei s[erua]e suis deliciis uitam a[ptae deum] 613 est hoc monimentum Marcei Vergilei Eurysacis, pistons redemptoris: apparet 614 fuit Atistia uxor mihei, | femina opituma ueixsit, | quoius corporis reliquiae | quod superant sunt in || hoc panario 615 ultuma | suorum | Cupieinnia | L. f. Tertulla || iuueit, quius I heic | relliquiae | suprema | manent 616 [. .] Hora[tius . . f.] | Balb[us ? . . .] | municipibus [su]|eis incoleisque [lo]||ca sepultura[e] s. p. dat, | extra au[ct]orateis et | quei sibei [la]queo manu | attulissent et quel I quaestum spurcum || professi essent, singuleis | in fronte p. X, in agrum p. X, | inter pontem Sapis et titu|lum superiorem qui est in | fine fundi Fangoniani. H in quibus loceis nemo huma|tus erit, qui uolet, sibei | uiuous monumentum fa|ciet. in quibus loceis hu|mati erunt, ei d(um) t(axat) quel || humatus erit, postereis|que eius monumentum | fieri licebit 617 T. Luscio Τ. 1. Parnaceni, | Lusciae Τ. 1. Montanae | T. Attius D. 1. Auctus coiugi, | T. Luscius Ο. 1. Corumbus patr||onae pro meriteis dant, ubei | eorum ossa quiescant 618 Medella Dasm. f. | sita an. d. III k. Ianu. | C. Pisone | M'. Acilio cos. 611 CIL Ι · 1547 Χ 5282 CE 12 (gef. bei Monte Casino, erg. von Mommsen) 612 CIL I* 1213 VI 36525 Bullettino comunalt di Roma 1901 s. 106 (peperinblöcke aus Rom) 0613 CIL Ι* 1203 VI 1958 Ri 88 CE 13 De 7460a (dreifache aufschrift e. grabmonuments vor porta Maggiore in Rom) 1 est hoc monimentu fehlt einmal 1 Margei einmal, Marci Vergilt einmal 2 fehlt einmal 614 CIL I* 1206 VI 1958 Ri 88 D CE 14 De 7460 d (aufschrift eines marmorschreins in gestalt eines brotkorbs, gef. in Rom beim Eurysacesgrab) 615 CIL I» 1297 VI 16614 De 7998 (Rom) 616 CIL I» 2123 XI 6528 De 7846 (grabschenkungsurkunde aus Sassina) 617 CIL I s 1332 VI 21696 CE 16 De 7967 (Rom) 618 CIL I" 748 IX 390 Ri 70 J 3 Ε De 7840 (in e. grabkammer zu Canusium a. d. j. 67 v. Chr.) Diehl, Altlateinijcho Inschriften, 5

66

KAP. V grabschriften

619 Ν. Granonius Ν. f. Cal. | domo Luceria, IHIuir, centu|rio Cornelei Spin[t]eri | legio. X I I X et Cn. Pompei || Mag. legione'secunda 620 M. Statius | Μ. 1. Chilo | hic. heus tu, uiator las|se, qu[i] me praete|reis, | cum diu ambula|reis, tarnen hoc | ueniundum est tibi. | in f. p. X, in ag. | p. X 621 L. Caecilio L. f. Rufo q., tr. pl., pr. pro cos. auf der rückseite: dis manibus L. Caecili Rufi 622 Caeciliae | Q. Cretici f. | Metellae Crassi 623 P. Claudius P. f. | Αρ. η. Ap. pron. | Pulcher q., quaesitor, | pr., augur 624 M. Coelio M. f. Viniciano | pr. pro cos., tr. pl., q.J Opsilia uxor fecit 625 rosette | ueiuos sibei | fecit D. Graec. | D. 1. Prax. med. 626 T. Terentius T. f. Tarauos | uixit annos L X X X I I I I . | T. Terentius T. f. Cla. Tarauos | dictator Fidenis quater. || s P. Terentius T. f. uixit annos X X I . | T. Terentius T. f. uixit annos X X V I I . 627 Albia D. 1. Hargula uixit ann. | LVI casta, fide magna, sei | quicquam sapiunt inferi, | ut ossa eius, quae hic sita | sunt, bene quiescant 628 alei in uenerieis [rebus uitam conterunt], mihei contra r[ite partam Venerem mors rapit] 629 [ho]mines ego moneo, niquei diffidat [sibi] 630 Primae | Pompeiae | ossua heic. | Fortuna spondet multa | multis, praestat nemini. uiue in dies | et horas, nam proprium est nihil. | Saluius et Heros dant 619 CIL I« 791 I I I 6541a. 12280 De 2224 (Athen, mitte d. 1. jh. v. Chr.) 620 CIL I» 2138 V 4111 CE 119 De 8122 (in der nähe von Cremona) 621 CIL I 2 761 X I V 2464 De 880 (gef. im Albanergebiet, praetor i. j. 57 v. Chr.) Ο622 CIL VI 1274. 31584 Ri 84D De 881 (grabmal der Caecilia Metella, tochter des cos. vom j . 69, an der appischen strasse) 623 CIL VI 1282 Ri 85 F De 882 (alabastervase aus Rom) 1 ff söhn des berüchtigten Clodius 624 CIL I« 781 X I V 2602 Ri 89 C De 883 (grabschrift des Vinicianus, praefectus Ponto i. j. 47 v. Chr., aus d. nähe von Frascati) 625 CIL I» 1713 I X 743 (Larinum) 3 Prax(agoras) Ο 626 CIL I* 1709 Notizie degli scavi 1903 s. 349 (Aecae in Apulien) 627 CIL VI 11357 CE 180 De 8404 (Rom) 628 CIL I« 1572 X 5019 Ri 59 J CE 181 (Venafrum, erg. Buecheler) 1 [ f u r l i s capiunt gaudia] Leo 2 rapit Buech.: tulit Leo 629 CIL I ' 1776 I X 3128 CE 184 (Sulmo) 630 CIL I» 1219 VI 24563 CE 185 De 7976 (Rom)

67

grabschriften

631 hie est ilia sita pia, frug., casta, | pudic. Sempronia Moschis, | cui pro meriteis ab coniuge | gratia relatast 632 L. Sulpicius Q. i. Q. η. | Col. hie situs est | ille probatus iudicieis | multeis cognatis atque || propinqueis 5 633 heic situs sum Lemiso, | quem numquam nisi mors | feiniuit labore 634 Rutilia Iepriena T. f. mater, | Puppia T. f. soror | sibi et suieis — | hie est ille situs — || [fa]ciundum coerauerunt 5 635 L. Alfio C. L. 1. Prothum. | patrono nostro | L. L. Alfieis L. 1. Hilarus | et Prothumus || libertis de suo | faci- 5 undum coera. | et libertis libertabus|qüe nostris. in fr. pe. | XII, in agr. pe. XVI 636 Truttedia hie | cubat, P. Truttedi | Amphionis lib. | nomine seruile Appia. || patronus emit sibi et | illae et sueis. 5 in f. p. XIV, I in ag. p. X I I I I 637 Q. Cornelius Q. P. 1. | Diphilus, | Cornelia Q. 1. | Heraes heic cubant et | hoc liberteis meis et libertabus 5 locum concess. | et meis omnibus 638 a rogo te, uiator, ni nocias meo [. . .]. | [Caejsia L. 1. Muscis sibei et sueis de su[a pecunia] | faciundum curau[it] b—e (eingemeisselten porträts beigeschrieben): b L. Caesio Q. f. | Ter. patrono c Caesia L. 1. | Muscis d Quad[. ]io | uernae | suo e Cl[. . .] | [. . .] | [. . .] 639 A. Clodius A. 1. | Apollodorus, | Vettia Q. 1. Glucera, | A. Cascellius A. 1. || Nicepor monu. | fecerunt socei | sibi et 5 sueisque 640 L. Clodi L. 1. Argentilli, | Clodiae 3. 1. Philotaerae [ sibi et suieis | θ. Clodiae L. 0. 1. Hilarae 641 Critonia 0. 1. Nice | locum dat Petilliae | L. 1. [. . . et . . .] I Alexandre uiueis U ob fidelitate et | oiiceis. monume|[ntum . . .] uix. 631 CIL VI 26192 CE 368 De 8398 (Rom) vgl. De 8395 ff 632 CIL I 2 2274 II 3504 CE 363 (Cartagena) 633 CIL I s 1325 VI 6049 (Rom) 634 CIL I* 1842 I X 4666 (mächtiger eippus aus Aquae Cutiliae bei Reate) 635 CIL I s 1236 VI 11452 (travertinplatte aus Rom) Ο 636 CIL I» 2135 X I 690 (bei Modena) 637 CIL I 2 1638 X 1049 Ri 90 Κ (Pompei) 638 CIL I s 1589 X 4053 (bei Capua) 639 CIL I* 1279 VI 10415 add. p. 3505 (Rom) 4 s vgl. CIL VI 14475 640 CIL I« 1280 VI 15700 (marmorplatte aus Rom) 641 CIL I 2 1296 VI 16608 (travertinplatte aus Rom unter dem grabmal der Caecilia Metella) 5*

5

68

HAP. V grabscbriften

642 Eucharis Liciniae 1., | docta, erodita omnes artes uirgo, uixit an. XIIII. | heus oculo errante quei aspicis teti domus, morare gressum et titulum nostrum perlege, amor parenteis quem dedit natae suae, ubei se reliquiae conlocarent corporis, j 'heic uiridis aetas cum floreret artibus crescente et aeuo gloriam conscenderet, properauit höra tristis fatalis mea et denegauit ultra ueitae spiritum. docta, erodita paene Musarum manu io quae modo nobilium ludos decoraui choro et graeca in scaena prima populo apparuL en hoc in tumulo cinerem nostri corporis infistae Parcae deposierunt carmine. Studium patronae, cura, amor, laudes, decus >5 silent ambusto corpore et leto tacent. reliqui fletum nata genitori meo et antecessi, genita post, leti diem. bis hic septeni mecum natales dies tenebris tenentur Ditis aeterna domu. Ό rogo ut discedens terram mihi dicas leuem' 643 cara meis uixi, uirgo uitam reddidi, | mortua heic ego sum et sum cinis, is cinis terrast,| sein est terra dea, ego sum dea, mortua non sum.j rogo te, hospes, noli ossa mea uiolare. | Mus, uixit annos XIII 644 P. Larcius P. 1. | Neicia, Saufeia Α. 1. | Thalea, L. Larcius P. f. | Rüfus, P. Larcius P. f. | Brocchus,· Larcia Ρ. 0. 1. | Horaea | bondis probita, inueisa sum a nulla probi. fui parens domin6is senibus, huic autem opsequens. ita leibertäte illei me, hic me decoraat stola. έ püpuli annos ueiginti optinui domum 5 omnem. supremus fecit iüdicium di£s, mors animam dripuit, non ueitae örnatum apstulit. L. Eprius Chilo uiat(or) tr. pl. [E]pria Cpi[. . .] Ο 6 4 2 CIL I« 1 2 1 4 VI 1 0 0 9 6 Ri 8 1 CE 5 5 De 5 2 x 3 (Rom) 643 CIL VI 3 5 8 8 7 CE 1 5 3 2 De 8 1 6 8 (Rom) 1 verbessert aus mieis vgl. CIL VI 2 9 6 0 9 CE 9 7 4 644 CIL I« 1 5 7 0 X 6 0 0 9 CE 5 6 (verlorener grabstein aus Traiectum am Liris in Süditalien) 3 decorat lucundus

grabschriiten

69

645 [hoc nomen ho]spe[s] sei legis, ne uituperes. [. . .]us L. f. praeco [domicilium fecit uiu]os aeternum hoc sibei; [ratus hospitiu]m esse, quod natura trad[idit], 5 [fructusque recte es]t rebus cu ameiceis sueis. [sic tu tueis fac] uiuos utarus. uale 646 C. Caninius C. f. I Arn. Labeo pater, omnes hei mei sunt, filius ilium manu, ille illam merito missit et uestem dedit. 5 quoad uixsi, uixsere omnes una inter meos. eundem mi amorem praestat puerilem senexs: monumentum indiciost saxso saeptum ac marmori circum stipatum moerum multeis millibus 647 [heic est . . .Julia Quincti Ranci feilia [Quincti le]iberti Proti, quoi fatum graue [infestae] Parcae ac finem uitae statuerunt, [uix quom ess]et bis decern anneis nata, indigniter. 5 [nam quod c]oncepit leiberum semen duplex, [quom recte] pareret patrono auxsilium ac decus, [expertam mul]ta commoda atque incommoda [crudelis] mors eripuit sueis parentibus. [nunc illi sjummo in luctu ac sollicitudine «ι [prae deside]rio gnatae fletus in dies edunt, sibei esse talem ereptam filiarii. 'pater mei et genetrix germana, oro atque o[bsecro], desinite luctu, questu lacrumas fundere. sei in uita iucunda [ac] uoluptatei fuei i5[uobeis],uiro atque ameiceis noteisque omnibus, nunc quoniam fatum se ita tolit, animo uo[lo] aequo uos ferre concordesque uiuere.' quas ob res hoc monumentum aedificauit [pater] suae gnatae, sibeique, uxori hanc constituit [domum] »0 aeternam, ubei omnes pariter aeuom degere[nt] 645 CIL I* 1702 I X 604 Hi 80 A CE 57 (verstümmelter grabstein aus Venusia, erg. v. Buecheler) 3 monumentum fecit ipsus Ritschl 4 f. oder [dum reddendujm e. q. n. trad{itur seit fato: fructus]t r. Buech. 646 CIL I s 1 2 1 6 VI 14338 Ri 80 D CE 58 (Rom) v. i — 4 sind verloren 4 mereto Pighius 647 CIL I* 1 2 1 5 VI 25369 CE 59 (Rom, ergänzt von Haupt und Buecheler) ι [Mar}ul(l)a oder [Proc\ulia oder [Terp]ulia o. ä. Buecheler: sepulta Haupt 2 Prote Haupt 6 oder [quom optatumj p. p. Buecheler: [quom iam] patrono pareret Haupt 7 [futurum ad cunc]ta Haupt 14 ί iucunda uobeis uoluptatei fuei der stein: verb, von Schräder und G. Fabricius (atque noteis) 18—20 stellt nach 11 Schräder

70

KAP. V grabschriften

Ο 648 Q. Pompeius Bithynici 1. Sosus, | Sa[t]riena P. 1. Saluia uxsor frug., | opsequentes et concordes, Esquileis ab aqua | conclusa, fecer. sib[ei] et sueis et digneis. || s dum suppeditat uita, inter nos annos L X uiximus concordes. | morte obita ut monumentum haberemus fecimus uiui | Studium, et Acme 1. ut üna conderemus. conditiuom | cubiculam io fecerunt. | hoc monum. hered. || non sequetur 649 C. Herius Felix patron(us) | Heriae Helpinis. | hie est ille situs Herius Felix coaequalib. | cuncteis, 5 quei ueixit annos uiginti, || quei me reliquit leiberta Helpine | annorum natam X I I I sibi | unice caram, quae illius ossa j restituit post annos uiginti, et | monumentum nobis aedificaui. io qui II legit, discat esse pius 650 C. Numitorius | Asclepiades, | Mummia L. 1. | Zosima. || 5 heis sunt duo | concordes | famaque bona | exsituq. hones. | felixs 651 Cn. Cn. Cn. Septumieis Cn. Cn. C. 1. | Philargurus, Malchio, Phileros arg., | Cornuficia 0. 1. Selenio, | Septumia Cn. Cn. 1. Auge 652 Pulades Var. u. a. X X , | u. Menogenes Var. ser. | u. Anteros Var. ser. | u. Plocio Var. anc. || 5 u. Felix Var. anc. | Nicopolis Var. 1. 653 N. Firuei N. f. Fal., | Fufia C. f., | N. Firuei N. f. Flacci, | L. Firuei N. f. Fal. 654 C. Canulei[u]s | Q. f. leg. VII, euo|cat., mort. est 5 ann. nat. | X X X V , donat. torq., armil., || paler., coron. | Q. Canuleius Q. f. | leg. VII, occeis. in Gall., | annor. nat. X V I I I , | duo fratr. || ieis monum. pat. fee. 655 Q. Anchari. | C. f. Pol. | Narbones., eques, | euocatus, 5 annor. || nat. X X I I I , ala | Scaeuae 648 CIL I s i22o VI 33087 CE 1563 De 8401 (marmorplatte eines grabes auf dem Esquilin in Rom) 649 CIL XIV 2485 CE 1564 (Castrimoenium unterhalb Marino) 3 gleichsam felix 4 certeis Fabretti 9 aedificauit Fabr. 650 CIL I 2 1 3 4 7 VI 23137 De 8400 vgl. CE 15 (Rom) 651 CIL I 2 1382 VI 9170 Ri 93 D (Rom) 652 Bullettino comunale di Roma 51 (1924) s. 117, 196 (Rom, s. Silvestro in capite) 653 CIL I 2 1746 I X 2182 (gef. in Samnium) 654 CIL I 2 792 X 3886 Ri 76 D De 2225 (Soldaten aus den heeren Caesars und Octavians) 655 CIL I ' 1569 X 6011 De 2490 (beim alten Minturnae) 2 man erwartet Pap. (s. De) 4 euocatus: 'aus dem heere Caesars?' De 6 d. i. viell. des centurionen M. Cassius Scaeua (s. PW III 1744, 87)

grabschriften

71

656 Q. Annaeus | Q. f. Pol. Balbus Fauen|tinus, ann. LIII, meiles | leg. V, donatus bis, II||uir Thubum. h. s. e. uixit | honeste. et tu aue. arbi|tratu Q. Annae[i SJcapulae 657 C. Aclutius L. f. Ter. Gallus | duouir urbis moeniundae bis, I praefectus iure deicundo bis, j duouir iure deicundo, tr. mil. II legionis [prjimae, tr. militum | legionis secundae Sabinae 658 L. Päpius L. f. Ter. Pollio duouir L. Papio L. f. Fal. patri, I mulsum et crustum colonis Senuisanis et Caedicianeis | omnibus, munus gladiatorium, cenam colonis Senuisanis | et Papieis. monumentum HS ^ Φ Φ ex testamento, || arbitratu L. Nouercini L. f. Pup. Pölliönis 659 Alcimas | Zmurneus | tubocantius 660 uiuit I C. Vergili. C. 1.1 Genti. lanius | ab luco Lubent., || Deidiae Didia 1. | Sextulae. | in front, p. XX, | in agru. p. XX 661 A. Caluius Q. 1. | uestiar. ab luco | Lubitina. | D. Valeri 0. 1. 662 L. Manneius Q. medic. | ueiuos fecit, φύσει δέ Mevsχράτης Δη(ΐη|τρίοο Τραλλιανος || φοσικός οίνοδότης | ζών έποίησεν | Maxsuma Sadria S. f. | bona, proba, frugei, salue 663 Manlia L. f. Sabi[na] | parentem amaui, qua mihi fuit | parens, , uirum parenti proxum[o colui loco]. | ita casta ueitae constitit rat[io meaej. | ualebis hospes, ueiue, tibi iam m[ors uenit] 664 P. Buxurius P. f. | Truentines(is) quie(scit), | coi nom(e)n Tracalo, | arte tecta. salue 665 Q. Tiburti Q. 1.1 Menolaui | cultrari oss. | heic sita sunt 666 C. Paguri C. 1. Gelotes. | hospes resiste et tumulum hunc excelsum aspic[e], quo continentür ossa paruae aetatulae. 656 CIL V I I I 14697 De 2249 (Thuburnica) 4 unter Augustus u n d seinen nachfolgern schied m a n die legiones V Alauda u n d Macedonia 657 CIL X 4876 De 2227 (Venafrum) 5 IX imae der abschreiber. vgl. De 2229 ff 658 CIL I 2 1578 " X 4727 Ri 94 A De 6297 (Carinola im ager Falernus) 659 CIL VI 10149 De 5250 (Rom) 660 CIL I» 1411 V I 33870 De 7471 (Rom) 661 C I L s I 1268 V I 9974 add. p. 3471 De 7574 (Rom) 662 C I L I s 1684 add. p. 714 Χ 388 Ri 72 c De 7791 (Lucanien) 663 CIL I« 1836 I X 4922 CE 62 (Trebula Mutuesca in Samnium) 664 CIL 2 I 1916 u n d I X 5279 (mit abbildung) De 7732 (gef. bei T r u e n t u m in Picenum) 4 άρχιτέχτων erkl. Mommsen 665 C I L I ' 1604 X 3984 Ri 77 F De 7642 (Capua) 666 CIL I ' 2 1 6 1 V 6808 CE 63 (Ivrea) 2 f. oder aetatulae sepulta.

72

KAP. V grabschriften

sepulta heic sita sum, uerna quoius aetatula. grauitatem officio et lanificio praestitei. s queror fortunae cassum tarn iniquom et graue[m], nomen si quaeras, exoriatur Saluiae. ualebis hospes, opto ut seis felicior 667 [h]ospes, reseiste et aspice aet[ernam] | domu. pro mereitis statuit | coiux coiugei e[t sibei] 668 Οδάλος Γα[β]ίνιος, | χαίρε. | Vaalus Gabin[ius] | heic situs est 669 uiuit I Q. Vaarius C. C. 1. | Nicepor Peccio. | uiuit || s [Vjaaria C. C. 1. | Pamphil[a]. | hie requiescent 670 L. Tacilius Ο. 1. Androma. | amantissumus familiae | heic requiescit 671 Pontia Prima | heic est sita. | nolei uiolare 672 auf dem urnendeckel: heic sunt ossa | Variae C. 1. Glucerae | feminae sanctissum. auf der ume: frugi piae 673 a C. Veius T. f. Mai. | homo friigi et ΐ ύ b Basilia Sp. f. Posilla, | optuma fdmina, salue 5 674 Helenai soro|rei meai An|tistianai | ossa heic || cubant 675 P. Octaui A. 1. Philom[usi] | ossa heic sita sunt, | deis s inferum parentum | sacrum, ni uiolato. || in agro pedes XV, in uia | pedes XV. | Philargurus 1. et socius 676 C. Petuellius Q. f. Fale. | uius monementum faceiu. | 5 curauit seibi et uxori suae | Epidiae P. f. Neriae || eideque probauit 677 ossa heic sunt | Vrbillae Primi mihi me pluris. | decessit an. XXIII, carissuma | suis 678 Pompeia Asclepias heic sepulta est | amantissuma suis, fide maxsuma, pia 679 P. Bruttius P. f. Qui., | Tertia Sapiena D. 1. | uxor. 5 posit I Gauia Caesidia, || probisuma femina, | mater Bruti 3 haec cod. Palat.: verb. Gruter aetatulae der abschr. 5 verbessere iniquom tarn 6 ei und exoraturi cod.: verb. Buech. 7 seis Haupt: sanctis (d. i. sets) cod. 667 CIL I» 1930 CE 1 1 7 (bei Ancona, darüber [. . ,]ma ca[. . coli) 668 CIL Ι· 2280 X I I 1038 De 7948 (Avignon) 669 CIL I s 2283 X I I 5208 (Narbonne) 670 CIL I' 1393 VI 27088 De 8420 (marmortafel aus Rom) 671 CIL I« 1368 VI 24752 De 8174 (Rom) 672 CIL I« 1406 VI 28355 De 8397 (Rom) 673 CIL I 2 1408 VI 28422 De 8396 2 (marmortafel aus Rom) 674 CIL I 1 3 1 2 VI 33444 De 7975 (tuffsteineippus aus Rom) 675 CIL I a 1596 X 4255 Ri 76 Η 1 De 7999 (Neapel) 675 s. 'nachträge' 676 CIL I* 1739 I X 1927 Ri 62 D De 8073 (Benevent) 677 CIL I» 1419 VI 29583 De 8405 (Rom) 678 CIL I» 1366 VI 24525 (Rom) 679 CIL I« 1809 I X 3621 Ri 60 C (Aveia) t das 2. Τ in Bruttius ist übergeschrieben

grabschriften

73

680 Μ. Drusi Μ. 1. Philodami, | sibei et sueis. | ueiuont 681 [. . .]us M. f. Ter. Pius | [. . .]te' matrem suam 682 θ. Manlia Τ. 1. Gnome | haec est, quae uixsit semper | natura proba. clientes habui | multos, locum hoc unum opti|nuimihi. itaque quoad aetatem uolui | exsegi meam. nemine unquam | debui, uixsi quom fide. | 5 ossa dedi Terrae, corpus Volchano dedi|di eco ut suprema mortis mandata edidi 683 '[funusque ornjauit pulchre deces[s]um [dolens], [honejste hoc uoluit monumento am[bustam tegi]. [et quod] rogaui ut faceret monumentum m[ihil. [sic i]mpetraui id ab eo, laudo beneuolenftiam] i [commu]ni heic animo du[o] u[t]essemus siti. pari coniugio, uirtute, summa industria uixsi et fortunam, quoad uixi, toli. Tertia quom essem, me primam speraui fore'. quom quod sperarem eciem me retinere potesse, io spe amissa ubluit me Fortuna heic retine(re), quoniam me Fortuna iniqua non siuit frui, nihil timeo nec confido: moriundum scio. uiuam quam ornare studui, ornaui mortua(m) 684 sei quis hauet nostro conferre dolore (m), adsit nec parueis flere quead lachrymis. quam coluit dulci gauisus amore puella(m) [. . .]io infelix, unica quei fuerat, 5 [dum contracta sinunt] fatorum tempora numphe: [nunc erept]a domu cara sueis tegitur. [omne decus uolt]us et eo laudata figura [umbra leuis nun]c est paruos et ossa cinis 685 C. Turpidi P. f. Hor., | [C. Tu]rpidius C. f. Seuerus, f(ilius) u. a. XVI | 680 CIL I · 1712 I X 752 (Larinum) 681 CIL I 2 2649 Notizie degli scavi 1926 s. xiof. mit abbildung (Agrigentum) 682 CIL I* 1218 VI 21975 CE 67 (römischer grabstein aus travertin) 5 dedi'di der Steinmetz aus edidi. man erwartet dedi 683 CIL Ι* 1217 VI 30105 CE 68 (marmorplatte aus Rom, erg. von Buechelerj 1 ]auie der stein, schwerlich auiae d[^\lila[, . , Bormann 2 viell. am[bo teg{] Buech. (vgl. v. 5) 4 beneuolen der stein 5 duqui der stein 8 nicht tertia 9 speraram mecum retinere Haupt ecidem'? Buech. 10 retine der stein 684 CIL I s 1222 VI 6051 CE 969 (marmortafel aus Rom, ergänzt von Buech.) 4 [Ate local] Buech. 685 CIL I* 1924 IX 5557 CE 69 (Vrbs Saluia)

74

HAP. V grabschriften

[par]entibus praesidium, amiceis gaudium [poJÜicita pueri uirtus indigne occidit. quoius fatum acerbum populus indigne tulit magnoque fletu funus prosecutus est 686 ne tangito, | ό mortalis,| Teuerere | manes deos 687 L. Lucüius Q. f. | Cn. n. qui fuit | Cla. C. Lucilius | 5 C. 1. Statius. loc. || patet agrei ses|cunciam qua|dratus. area in | medio est 6β8 hospes resiste et hoc ad grumum ad laeuam aspice, ubei| continentur ossa hominis boni misericordis amantis | pauperis, rogo te, uiator, monumento huic nil male feceris. | 5 C. Ateilius Serrani 1. Euhodus margaritarius de sacra || uia in hoc monumento conditus est. uiator, uale. | ex testamento in hoc monumento neminem inferri neque | condi licet, nisei eos lib., quibus hoc testamento dedi tribuique 689 Q. Brutius | P. f. Quir. u. | mercator boua. | de campo s heic II eubat, frugi, | castu, amabili | ominibus. | Brutia IO Q. 1. Rufa | pia, patrono, || dum uixsit, | placuit 690 societatis cantor. Graeco[r]um et quei in | hac sunhodo sunt de pequnia communei [. . . MJaecenas D. f. Mal. desi| gnator, patronus sunhodi probauit. M. Vac[. . .]us Μ. 1. Theophilus, | Q. Vibius Q. 1. Simus, magistreis sunhodi d[ec]umianorum, locum || sepulchri emendo, aedificando cuurauerunt. | L. Aurelius L. 1. Philo, magister septumo synhodi | societatis cantorum Graecorum, quiq[u]e in hac | societate sunt de sua pecunia reficiun[d]um | coerauit 691 C. Causinius Scolae 1. Spinter | in hac societate primus cur. factus est et | hoc monumentum aedificandum, expoliend. | curauit socisq. probauit. habet partes uiriles IUI, oll. X X . || 5 Campia L. 1. Cassandra Causini sibi et suis 692 u. D. Veturius D. 1. Diog., | θ. D. D. 1. Nicepor, | 686 CIL VI 5075. 29948 CE 16 De 8173 (Rom) 687 CIL I« 2137 V 4 1 0 8 De 8331 (Cremona) 688 CIL I» 1 2 1 2 VI 9545 Ri 80 Β CE 74 De 7602 (gef. zu Rom an der via Appia) 0 6 8 9 CIL I 2 1259 Notizie degli seavi 1902 s. 54 De 7480 (Rom) 690 CIL I s 2519 Raccolta di scritti in onore di Giacomo Lumbroso (Mailand 1925) s. 287 ff (mit abbildung) Revue archeologique 22 (1925, 2) s. 376, 127, genauer ebda 26 (1927, 2) s. 403, 167 (Rom, bei porta Maggiore 2 zu verb. Ma(e)(cia) ? 3 oder synhodi 4 oder vielmehr D[ec]umianorum. 'vgl. Decutnus designator, Clodii sectator Cie. Att. 4, 3, 2 d o m . 5 0 ( S o g l i a n o Moootiov 3,

1927, 197)' L o

691

CIL

I» 1274 VI 10326 De 7878 (Rom) 0 6 9 2 CIL I« 1 4 1 3 Notizie degli seavi 1907 3. 209 (travertineippus aus Rom)

grabschriften

u. Veturia

75

D. 1. Fedra |

de sua pecunia iaciund. coir. || S sibi et patrono et conlibert. | et liberto |

Nicepor conlibertus | uixit mecum annos XX | purpuraria Marianeis || io uiu. D. Veturius D. 0. 1. Philarcur. 693 leibertorum et leibertar. | C. Maecenatis L. f. Pom. | postereisque eorum et qui ad id | tuendum contulerunt, || contulerint 694 C. Hostius C. 1. Pamphilus | medicus hoc monumentum | emit sibi et Nelpiae Μ. 1. Hymnini | et liberteis et libertabus omnibus || postereisque eorum. | haec est domus aeterna, hie est | fundus, heis sunt horti, hoc | est monumentum nostrum. | in fronte p. XIII, in agrum p.- XXIIII 695 ego sum L. Lutatius | Paccius thurarius | de familia rege Mitredatis 6 % C. Quinctilius | C. 1. Pamphilus | ungentari. | sibi et patrono || et liberteis suis | posterisque | eorum, et Faustae 1. nostrae daneben: L. Lutatius | Paccius thurar. | sibi et Seleuco, | Pamphilo, Tryphoni, || Philotae, liberteis | posterisque eorum , .697 C. Vtius C. f. leto | occidit. | honestam uitam uixsit | pius et splendidus, || ut sibi quisque exoptet | se honeste uiuere | Arn( ensi) a. n. LXX 698 [. . .]lleius L. 1. Philoxsenus, | [. . .] 0. et Μ. 1. Philocratea, | [. . . l]leius L. et D. 1. Philocalus, | [. . ,l]leius L. 1. Philadelpus. || [sine lite et quest] u ullius uixsi quom fide, | [qui bene cognojrunt uitam laudarunt meam, | [post uitam hojnestam aeternam deueni domu[m] 699 mater monumentum fecit | maerens filio, ex quo nihil | unquam doluit, nise cum is non fuit 9 colonie des C. Marius in Corsica oder ort in Rom 693 CIL VI 31771 De 7848 (Rom, vor porta Praenestina) 694 CIL I* 13x9 VI 9583 De 8341 (travertintafel aus Rom) 695 CIL I 2 1334a VI 5639 De 7612 (Rom) 696 CIL I 2 1 3 3 4 b VI 5638 De 7613 (vgl. CIL VI 21728) (Rom) 697 CIL I 2 1761 IX 2975 CE 70 (im ager Frentanus) 698 CIL I 2 1822 Ephem. epigr. VIII s. 47, 191 Notizie degli seavi 1888 s. 131 CE 72 (im Aequergebiet) 699 CIL I 2 2139 V 4113 CE 152 (basis aus Cremona)

KAP. VI ger&tinschriften

76

700 T. Perpema T. f. | Quadra | mag. scr. | C. Hostius L. 5 f. Col. II Redempt. | in fr. ped. X X , | in agr. ped. X X 701 M. Orfio M. f. Fal. | Rufa Dianaes | 1. sibi et coiiuci | suuo fecit 702 Pesceniaes | Ο. 1. Laudicaes | ossa heic sita| sunt 703 Aquilliaes C. 1. Tertiae | C. Aquillius | Sosander 1. 704 M. Albius Μ. 1. Philer. figura humana inimica ardore ignescitur, cinerescut conquieta membra ahimantium. heml ο 705 dextera fama mihi fuit et fortuna, patrona magnifici coniunx Caesaris illa dei, qua bene tutus eram, caris nec uilis amicis, quis etiam mecum plurima cur a fuit. 5 Anthis causa meae uitae, quae cara sepulcro condidit ossa suo. nominor Ikadium 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715

Romanom L. Pulio L. f., C. Modio Cn. f. Seic(ninom) Cosano a Suesano b prboum Paistano Malies. a Benuentod b propom a Aisernino b Volcanom Tiano

O700 CIL I* 1356 Notizie degli scavi 1907 s. 462 Bullettino comunale 701 CIL di Roma 1907 s. 224 De 9040 (travertincippus aus Rom) I* 1597 X 4263 Ri 70 Η (Capua) 'litterae quas diligenter examinaui, uetustissimae sunt et alte incisae' Mommsen 702 CIL I ' 1600 X 4282 Ri 60 D (Capua) 703 CIL I» 1249 VI 12274 Ri 91 Ν (travertinplatte aus Rom) Ο 704 Notizie degli scavi 1912 s. 87 De 9519 CEsuppl. 1866 (marmortafel aus Rom) 2 f. aus dem Colax des Laberius citiert Non. s. 481 (inimici) 705 CIL VI 1 4 2 1 1 CE 964 (Rom) 0706—718 s. 'nachtrüge' Ο706 CIL I 1 χ Ri $ Β (fünfpfundass, vor 264 v. Chr.) 707 CIL I 1 5 Ri 5 D (pfundass aus Luceria, zw. 314 und 254 v. Chr.) 708 CIL I 1 11 Ri 7 " (halber silbersesterz aus Signia, vor 268 v. Chr.) 709 CIL I 1 14 Ri 7, 40b 4 1 b (kupfermünze aus Cora, nach 273 v. Chr.) Ο 710 CIL I 1 16 Ri 7 " (avers und revers auf silberstateren aus ßuessa, kurz nach 268 v. Chr.) 711 CIL I 1 17 Ri 7 " (silberstater aus Paestum, zw. 273 und 268) 712 CIL I 1 18 Ri 7®» (kupfermünze aus Maliessa, dem späteren Benevent, nach 268) 713 CIL I 1 19 Ri 7*° (avers und revers einer kupfermünze aus Benevent, nach 268) 714 CIL I 1 20 Ri 7«» (dsgl. aus Aesernia, nach 263) 715 CIL I 1 21 c Ri 7 " (kupfermünze aus Teanum, um 254)

münzen, fibel. vasen

77

716 Arimn. 717 Ladinsi 718 Ladinod 719 Manios med fhe fhaked Numasioi 720 iouesat deiuos qoi med mitat, nei ted endo cosmis uirco sied | asted noisi ope toitesiai pacari uois.| duenos med feced en manom einom dze noine med maao statod 721 med Loucilios feced 722 K. Atilio 723 'L. Canoleios L. f. fecit Calenos 724 Retus Gabinio C. s. Calebus fee. te 725 Seruio Gabinio T. s. fecit 726 P. Corneli | Corinti seruoe | fecit 727 K. Serponio Caleb, fece. ueqo Esqelino. C. s. 716 CIL I 1 23 (kupfermünze aus Ariminum, nach 268) 717 CIL I 1 24 b Ri 7** (kupiermünz« aus Larinum, kurz vor 254) 718 CIL I 1 24a Ri 7« (despl., kurz nach 234) Ο 719 CIL I» 3 s. 370. 717 XIV 4123 De 8361 Dl tab. s. VII mit abbildungen (goidne fibel aus einem grabe zu Praeneste mit linkaläufiger inschrift, jetzt im Museo Kircheriano zu Rom, um 600 v. Chr.) eine hasta nach dem zweiten h ist vom künstler selbst getilgt, vgl. G. Herbig Indog. Forsch. 32,71 ff faliskisch med fifiked Ο 720 CIL I· 4 s. 371. 717 XV s. 775 De 8743 mit abbildungen Di tab. s. VII W. M. Lindsay Short histor. of Lat. Gramm.' (Oxf. 19x5)" 199 A. Ernout Recueil des Textes Lat. archai'ques (Paris 1916) 7 ff E. Goldmann, Die Duenos-Inschrift (Indogerm. Bibl. 3, 8) Heidelb. 1926 R. G. Kent Language (Journal of the Linguistic Society of America 1926, 207 ff) drei zusammengeschweisäte töpfchen aus Rom (gef. beim Quirinal im garten des palazzo Hueffer) mit 2 bzw. 3 von rechts nach links eingeritzten Inschriften aus der zweiten hälfte des 4. jh. v. Chr. 1 iouesat scheint durch eine hasta in 2 teile getrennt ioue sat und sat aus set verb. 2 astet oder as(t) ted (Thurneysen) Ope Toitesiai Buecheler: op et oites iai d. i. ad id utens, ei Thurneysen pacari und 3 feced ist c verbessert, scheinbar aus (in 2 zu ?) h 3 oder Duenos ? in die ist ζ nachträglich eingefügt, schwerlich u (Brial Th. daher duenoi tie) das zweite α in maao verb, zu η (Dressel) oder l (Br. Th.) malo(s) (d)atod Th. 720» s. 'nachträge' Ο 721 CIL I» 2437 (mit abbildung) De 9444 Glotta 3 (1910) 45 (auf dem griff einer bronzenen strigilis aus Corchiano bei Falerii) 'oder Med.'} Lo 722 CIL IV405 β. 412. 720 X 8054, I (auf tonschalen aus Cales) 723 CIL I* 406 s. 413. 721 X 8054, 2 XI 6703, 1 De 8565 (dsgl.) 724 CIL I» 412 s. 414 X 8054, 7 XI 6703, 4 De 8566b (tonschalen aus Cales) fec(i) te(stam) Mo 725 CIL I« 413 s. 414 X 8054, 8 De 8566 d (auf e. leuchter aus Capua) Ο 726 Notizie degli seavi 1927 β. 12 (graffito auf e. vase aüs Pompei) 727 CIL I 1 416 s. 414 De 8567 (auf dem rande einer tonschale in Neapel)

78

KAP. "VT gerätinschriften

728 a C. Popili, Meuanie b Meua(nie) 729 a C. Popili, | Ocriclo b Cilo | C. Popili 730 Tr(ebio) Loisio 731 b. | L. Op., Q. F. Μ. | cos. 732 Fal. Mas. | Q. Lutatio, | C. Mario | cos. 733 Ap. Pulcri 734 Cn. Iunio | C. 1. Pobleiios 735 Q. Maeili 736 C. Paco. C. f. Q. n. 737 Mi Alsi Tismi 738 a Crusipus b Heliofo 739 eqo K. Anaios 740 eco C. Antonios 741 C. Sextio V. s. 742 Amor med Fläca dede 743 A. Septunolena Petr(oni ?) Maisio dono 744 eqo Fulfios 745 Rustiae Rustiu | iousit caper. 746 a cape me, |tua sum b Damocra, | Cottae L. s., | hoc opus f. 747 Statia catino 728 CIL I s 420 s. 415 X I 6704, 3 (vase aus Viterbo, aus dem 2. jh. v. Chr.) 729 CIL I· 421b. 4 2 3 a X I 6704, 4. 5 (gefässe aus Caere) 7 3 0 C I L I» 425 s. 4 1 6 X 8051, 2 1 s. 999 V I I I 22637, 3 2

D e 8570

(auf amphoren aus d. ersten hälfte d. 2. jh. v. Chr.) 731 CIL I s 659 X I 6697, 1 De 8578 (am hals einer amphora aus Fiesole vom j. 121 v. Chr.) 732 CIL I* 699 XV 4554 De 8579 (am hals einer amphora v o m E s q u i l i n a. d. j. 102 v. Chr.)

7 3 3 C I L I« 2345 X I 6695, 77

V suppl. ital. 1077, 278 De 8571 (amphoren, ca. 48 v. Chr.) 734 CIL I* 427 s. 416 XI 6691, 13 (fass aus Narnia) 735 CIL I s 428 s. 416 X I 6691, 14 (auf einem fass aus Interamna) 736 CIL I* 431/2 s. 416 XV 6097 (vase aus Rom) Ο 737 Notizie degli scavi 1920 s. 30 (tongefäss aus Corchiano im Faliskerland, linksläufiger graffito) faliskische inschrift ? oder tni — ειμί ? 738 CIL I* 2652 Bulletin de correspondance hellinique 1916 s. 211 (graffiti unter 2 Wandgemälden in Delos) Ο 739 CIL I' 474 X 8336, 1 (graffito unter einer buccherovase aus Ardea) 740 CIL I' 462 s. 419 XV 6122 (brunnendeckel vom Esquilin) 741 CIL I 2 466 s. 420 XV 6149 (tongerät vom Esquilin) 742 CIL I« 477 s. 422 XV 6158 (salbgefäss aus Rom mit eingeritzter aufschrift) 743 CIL I s 2391 Ri 2 Η (bronzeschale im Berliner museum) Ο 744 CIL I* 479 s. 422 XV 6159 (eingeritzt unter den fuss einer buccherovase) 0 7 4 5 CIL I* 478 s. 421 XV 6160 (kleiner krug mit eingeritzter inschrift aus der nekropole vom Esquilin) Buech. vgl. Tac. ann. 13, 15 Britannico iussit exsurgeret Ο 746 CIL I* 1499 XIV 3696 (Tibur, eingemeisselt in lebenden fels) 747 CIL I* 480 s. 422 XV 6161 (eingeritzt unter den fuss einer schüssel aus der nekropole vom Esquilin)

vasen.

spiegel

79

748 Pilotimei Lucretei L. s. 749 ne atigas. non sum tua, M. sum 750 n(e) atica me. | Cemuci | sum 751 Claudio, non sum tua 752 Sotae sum. noli me tanger. 753 noli me | tollere. | Helueiti sum 754 ne uen(das): deiuo(m ?) 755 l(ocus) d(atus) | ingenuiis, | qui ad subfra|gia | descendunt 756 C. Ouio Ouf. fec(i)t 757 C. Pomponi Quir. opos 758 opeinod deuincam ted 759 Castor Amucos Polouces 760 Poloces Losna Amuces 761 Cudido Venos Vitoria Rit. 762 Iuno Iouei Hercele 763 Marsuas Painsscos. Vibis Pilipus cailauit 764 Mirqurios Alixentrom 765 Victoria Alixentros 766 Oinomauos Ario Melerpanta 767 Taseos Luqorcos. Pilonicos Taseio filios 748 CIL I s 488 s. 423 XV 6170 (eingeritzt um den hals eines tintenfasses aus Rom) 749 CIL I s 499 s. 424 XV 6902 (eingeritzt in eine Öllampe aus der nekropole auf dem Esquilin). 750 CIL I* 500 (lampe aus Velitri in gestalt eines quadrates, auf 3 Seiten 2 der pberfläche) 751 CIL I 498 XV 6900 (leuchter aus der nekropole vom Esquilin) 752 CIL I* 501 s. 424 XV 6903 (wie nro. 749) 753 CIL I · 2376 XV 5925 (graffito unter dem fuss eines vasculum Arretinum aus Rom) Ο754 Notizie degli scavi 1900 s. 59 CIL I s 455 und s. 714 (schale aus Ardea mit linksläufiger Schrift) 'oder faliskisch nach Thulin Roem. Mitt. 22, 308?' Lo Ο 755 CIL I« 2388 Ri 2 L (bronzeplättchen aus Rom) 0 7 5 6 CIL I» 545 s. 428 X I 6720, 20 (am halse eines Medusenhauptes) 757 CIL I s 546 s. 428 X I 6720, 21 (auf dem mantel einer bronzestatue des 2 Jupiter) vgl. CIL I 2497 Ephem. epigr. I X 979 s. 502 (spiegel aus Praeneste) 0758 CIL I 2 547 s. 428 Ephem. epigr. I X 980 s. 503 Körte.Etrusk. spiegel V 146 (spiegel aus Praeneste) 759 CIL I 2 548 s. 428 XIV 4094 Körte Etrusk. spiegel V 90 (Spiegel aus Praeneste) 760 CIL I s 549 s. 428 X I V 4095 Gerhard Etrusk. Spiegel I I 1 7 1 Ri 1 Ε (spiegel aus Praeneste) 761 CIL I 2 550 s. 428 Ri χι Ν X I V 4096 Gerhard 371 (spiegel) 1 versehen s t a t t Cupido Rit(us) Mommsen: Ris(us) ? Buecheler 762 CIL I 2 551 s. 428 X I V 4097 Ri 1 G Gerhard 147 (spiegel) Hercele linksläufig 763 CIL I 2 552 s. 429 XIV 4098 De 8563 Körte V 45 (spiegel aus Praeneste) 764 CIL I 2 553 s. 429 X I V 4099 J t i 1 F Gerhard 182 (spiegel) 765 CIL I 2 557 X I V 4103 (spiegel aus Praeneste) 766 CIL I 2 554 s. 429 X I V 4100 Ri n Ο Gerhard 333 (spiegel) 767 CIL I 2 555 s. 429 X I V 4101 Körte V 108 (spiegel aus Praeneste) Tasei f . Körte

8o

ΚΑΤ. VI gerätinschriften

768 Telis Aiax Alcumena 769 Venös Diouem Prosepnai 770 Metio Fasia Acila Ceisia Loucilia fata ret. Iunio Setio atos ret. 771 Dindia Macolnia fileai dedit | Nouios Plautios med Romai fecid 772 Iuno Iouos Mercuris Apolo Leiber Hercle Victoria Menerua Diana Mars Fortuna 773 Micos Aciles Victoria Fercles Diesptr Iuno Mircurios Iacor Aiax Veritus (?) 774 Silanus Doxa Ladumeda Aiax Oilios Leces Soresios Acmemeno Istor Lauis Ebrios 775 auf dem deckel: Venus Aucena auf der eiste: Alixentr[os] Ateleta Alsir Felena Casenter. Crisida Aiax Oinumama Vises (?) 776 Creisita [FJdena Aciles Simos Oreste[s] Tondrus Secio Lucus 777 Dorio Castor Vi[c]toria Silano [D]iespater Dia[n]a 778 Canumede [Die]s pater Cupido Menerua 779 Castor pater poumilionom 780 a confice piseim b coenalia c eofeei d feri porod e madent recte f misc(e) sane g asom fero 781 foue L. Corneliai L. f. 768 CIL I · 556 s. 429 XIV 4102 Körte V 120 (spiegel aus Praeneste) 0768 1 s. 'nachträge' 769 CIL I« 558 s. 429 XI 6720. 19 Ri 11 Μ suppl. 1 Gerhard 325 (spiegel aus Cosa) 770 CIL I* 559 s. 430 XIV 4104 Körte V 151 De 8564 (spiegel aus Praeneste) Ο 771 CIL I* 561 s. 430 XIV 4112 Ri 1 A a De 8562 (aufschriften des henkels der sog. Ficoronischen eiste aus Praeneste im Museo Kircheriano zu Rom) 772 CIL I · 563 s. 431 XIV 4105 (eiste aus Praeneste) Menerua und Diana rückläufig 773 CIL I* 564 s. 431 XIV 4106 (eiste aus Praeneste mit einer darstellung des kampfes zwischen Achill und Memnon) Victoria linksläuiig Iacor oder Iafor 774 CIL I* 565 s. 431 XIV 4108 (eiste aus Praeneste) viell. Aiax. Ilios viell. leces, das wort ist von linien umrahmt Ebrios ('beiname des Silen' Buech.) auf dem deckel 775 CIL I" 566 s, 431 XIV 4x07 (eiste aus Praeneste) viell. Casentra (rückläufig) Vises = Vlixes Buecheler: Tests Mommsen 776 CIL I* 567 s. 432 XIVa 4109 (eiste aus Praeneste) oder Secilucus, Seciolucus 777 CIL I 568 s. 432 (eiste) Diana linksläufig 778 CIL I* 454 s. 419 XI 6708, 13 (rotfigurige schale aus Falerii) 0779 CIL I* 569 s. 432 XIV 4110 (eiste aus Praeneste) nur Castor rechtsläufig 780 CIL I* 560 A. Ernout a. o. (s. n. 720) 33 R. G. Kent Language (Journal of the linguistic society of America) 5 (1929) s. 18 ff P. Turnbull ebda. s. 15 ff (auf e. praenestinischen eiste mit entsprechenden darstellungen aus der küche, wo ein mahl bereitet wird) b, c, f sind rückläufig geschrieben b creui alia Lo e oder made mi rede g d. i. assum ? arsum ? 781 CIL I* 573 β. 433 XV 7065 (auf einer kleinen basis mit einem goldnen wiesei)

Spiegel, eisten, gemmen u. a.

81

782 Aiax uiet(us>) 783 Aciles 784 Arcilaus | C. Anni 785 Menelauos | Calidi 786 P. Cornell j Antiocus 787 C. Memm. | C. 1. Mahe 788 L. Tetti | Aqu[t]us 789 A. Titi | figul. | Arret. 790 cos. | [C]n. Oc. C. Sc., | C. Mu. 791 cos. | L. Oc. C. Cot., C. Mu. 792 C. Mu., | cos. | L. Luc. M. Cot. 793 C. Ve., | cos. | Q. Hör. Q. Cae. 794 L. Naeu., | cos. L. Met. | Q. Marc. 795 L. Nae., | cos. | M'. Achi. 796 C. Venel., | cos. | L. Iul. C. Mar. 797 M. P. Roscieis M. f. Maie. 798 prid. kal. Martias in curia scribendo adfuerunt cuncti. quod uerba facta sunt Μ. M. Remmios Rufos patr. et fil. Iluir. iter, ex sua pequnia pondera et chalcidicum et scholam secundum munieipii splendorem fecisse, quae'tueri publice deceret, d. e. r. i. c.: placere huic ordini, cum Μ. M. Remmi 5 pat. et fil. Iluir. iter, in edendis muneribus adeo liberales fuerint, ut eorum monumenta decori munieipio sint, adeo diligentes, ut uitieis ponderum occurrerint idque in perpetuüm prouiderint, placere decurionibus Μ. M. Remmios Rufos patr. et fil., dum eei ueiuerent, eorum ponderum et 10 scholae et chalcidi., quae ipsi fecissent, procurationem dari, utque seruos, quei eius redemptus est erit, eei negotio praeponerent neque inde abduci sine decur. decreto, et Μ. M. Remmis Rufis patri et fil. publice gratias agei, quod iterationem-honoris eorum non ambitionei neque iactationi suae 15 dederint, sed in cultum munieipi et decorem contulerint 7 8 2 C i L I 2 576 s. 433 Furtwängler Gemmen taf. 64, 38 (auf e. scarabaeus, aus dem 4. jh. v. Chr.) 783 C I L I 2 574 s. 433 X I 6716, 1 (scarabaeus) 7 8 4 — 7 8 9 C I L X I 6700, 34. 158. 209. 386. 678. 688 De 8603 (auf tongefässen aus Arretium, deren aufschriften C I L X V 4925 ff X I 6700 gesammelt sind) wahrscheinlich n i c h t aus republikanischer zeit Ο 7 9 0 — 7 9 6 C I L I 2 952—962 X I 6673, χ—6 I i De 8646 a—g (ziegelstempel aus Parma, Veleia und Placentia) 7 9 0 76 v. Chr. 791 75 v. Chr. 7 9 2 74 v. Chr. 7 9 3 69 v. Chr.) 7 9 4 68 v. Chr. 7 9 5 67 v. Chr. 7 9 6 64 v. Chr. 0 797 C I L I* 2397 I I 3439. 6247, 4 Ephem. epigr. I X s. 1 8 1 De 8706 (bleiklumpen aus spanischen bergwerken) 798 C I L X 1453 De 5 6 1 6 (gef. zu Herculaneum im 16. jh., Zeilenabtrennung ungewiss) 12 eius rei k(ausa) emptus est erit eei verbessert Mommsen D i e h l · , Altlateinische Inschriften.

6

82

KAP. V I gerätinschriften

799 nomen delatum | Naeuiae L. 1. | Secunda [sic), seiue | s ea alio nomini || est 800 Danae ancilla noicia | Capitonis. hanc ostiam | s aeeeptam habeas | et consumas Danae||ne. habes Eutychiam, j Soterichi uxorem 801 quomodo mortuos, qui istic | sepultus est, nec loqui | 5 nec sermonare potest, seic | Rhodine apud M. Licinium || Faustum mortua sit nec | loqui nec sermonare possit. 1 ita uti mortuos nec ad deos | nec ad homines aeeeptus est, | seic Rhodine aput M. Licinium || aeeepta sit et tantum ualeat, | quantum ille mortuos, quei daneben: istic sepultus est. Dite pater, Rhodine | tibi commendo, uti semper | odio sit Μ. Licinio Fausto. | item M. Hedium Amphionem. || 's item C. Popillium Apollonium. | item Vennonia Hermiona. | item Sergia Glycinna 802 L. Hannes Her. Maturi. | C. Eburis, | Pomponius, | s M. Caedicius M. f., [| N. Andripius N. f. | pus olusolu faneua | recta sint, pus flatu | sicu olu sit 803 L. Piso L. f. auf der rückseite cos. 804 feri | Pomp. 805 fugitiui | peristis 806 legio rückseitig quar. 807 em tibe | malum | malo 808 [t]aurum | uo[re]s | malo auf der rückseite ta[m]en | euomes | omnem 809 opterga 810 Cn. Mag. rückseitig imp. 799 CIL I · 1615 X 1604 De 8746 (bronzeblech aus Cumae) 800 CIL I» 10x3 VI 141 De 8747 (bleiplättchen aus Rom) 801 CIL I · 1012 VI 140 Hi 17, 30 De 8749 (bleitafel aus Rom) 801 1 . 801» s. 'nachträge' 802 CIL I s 1614 Jacobsohn Altital. Inschr. 61 Buecheler Rh. Mus. 62 (1907) s. 554 ff, Bonner Jahrb. 116 (1907) s. 296 (bleitafel aus Cumae, jetzt in Bonn) 5 das erste Μ unsicher 6 zu faneua s. Buech. a. a. ο. Ο 803 Ephem. epigr. VI 1 s. 1 CIL I* 847 X 8063,2 (schleudereichel aus Sicilien, gegen den consul d. j. 133 v. Chr.) 804 Ephem. epigr. VI 9 s. 22 CIL I 1 857 I X 6086, I X (desgl. aus Asculum, aus der zeit der belagerung i. j. 90/89 v. Chr.) 805 Ephem. epigr. VI 13 s. 25 CIL I* 861 I X 6086, X I I I (wie nro. 804) Ο 806 Ephem. epigr. VI 19 s. 29 CIL I» 867 I X 6086, X I X (wie nro. 804) Ο 807 Ephem. epigr. VI 27 s. 36 CIL I« 875 (wie nro. 804) 808 Ephem. epigr. VI 29 s. 37 CIL I» 877 I X 6086, X X I X (wie nro. 804) Ο 809 Ephem. epigr. VI 30 s. 38 CIL I» 8 7 8 I X 6086, X X X (wie nro. 804) 810 Ephem. epigr. VI 49 s. 48 CIL I ' 885 II 4965 (desgl. aus Spanien, gegen die söhne des Pompeius i. j. 45 v. Chr.)

Verwünschungen. Schleudereicheln, tesserae nummulariae

83

811 Fuluiae [lajndicam auf der rückseite peto 812 L. Antoni calue, | peristi auf der rückseite C. Caesarus uictoria 813 1. X I I diuom | Iulium 814 esureis | et me | celas 815 pertinacia | uos radicitus | tolet 816 Pilomusus Pereli | spectauit 817 Caputo Memmi | men. Noue. | Cn. Domit. C. Cas. | spect. 818 Menopil. Abi L. s. | spectauit | C. Val. M. Her. 819 Cocero | Fafini | sp(ectauit) a. d. III n. Oc. | L. Cin. Cn. Pa. 820 Bato I Attaleni | sp. a. d. IV n. Mar. | L. Sul. Q. Met. 821 Pilotimus | Hostiii | sp. pr. n. Sex. | L. Len. Cn. Ore. 822 Pilargurus 1 Luciii | sp. a. d. VII id. Αρ. | Cn. Po. M. Cra. 823 Pilodamus | Gelü | sp. k. Qui. | Cn. Po. M. Cra. 824 Heracleo | Muci | sp. k. Quin. | Cn. Pom. M. Cr. 825 Aescinus | Axsi | sp. a. d. VII k. Αρ. | Q. Hör. Q. Met. 826 Anchial. Sirti L. s. spectat num. mense Febr. M. Tul. C. Ant. cos. 827 Pilodamus | Iuli | sp. a. d. III k. Feb. | M. Val. Cn. Do.

811 Ephem. epigr. VI 56 s. 55 CIL I 1 1507 X I 6721, 5 (desgl. aus Perugia, 41 v. Chr.) 812 Ephem. epigr. VI 64 s. 59 CIL I 1 685 X I 6721, 13 (wie nro. 811) 813 Ephem. epigr. VI 77 s. 65 CIL I 1 697 X I 6721, 26 (wie nro. 811) 814 Ephem. epigr. VI 84 s. 69 CIL I 1 692 X I 6721, 34 (wie nro. 811) Ο 815 Ephem. epigr. VI 109 s. 81 (desgl. aus Apsoros) 816 CIL I s 950 De 5 1 6 1 b (tessera nummularia aus Rom. s. Rud. Herzog Aus der geschichte d. bankwesens im altertum Abh. d. Giessener Hochschulgesellschaft 1 (1919)) 817 CIL I 2 889 De 5 1 6 1 c (desgl. a. d. j. 96 v. Chr.) 818 CIL Ρ 890 X 8070, 1 De 5 i 6 i d (desgl. aus der gegend von Terracina, a. d. j. 93 v. Chr.) Ο 819 CIL I a 892 (wie nro. 816, i. j. 85 v. Chr.) 820 CIL I s 893 Ri 3 Η (wie nro. 816, 80 v. Chr.) 821 CIL I 2 900 (wie nro. 816, 71 v. Chr.) Ο 822 CIL I» 901 (Rom, wie nro. 816, i. j. 70 oder 55 v. Chr.) 0 8 2 3 CIL I 4 902 (Rom, wie nro. 816, 70 oder 55 v. Chr.) 0 8 2 4 CIL I s 903 (Rom, wie nro. 823) 825 CIL I 2 904 Ri 97 1 (wie nro. 816, i. j. 69 2 v. Chr.) 826 CIL I 908 X I I 5695, 1 De 5x61 e (desgl. aus d. nähe von Arles, 63 v. Chr.) 827 CIL I a 930 (wie nro. 816, 53 v. Chr.) 6*

84

KAP. VI gerätinschriften: losaufschriften

828 conrigi uix tandem, quod | curuom est factum, [c]rede 829 credis, quod deicunt? non | sunt ita. ne fore stultu 830 de incerto certa ne fiant, | si sapis, caueas 831 est equos perpulcer, sed tu | uehi non potes istoc 832 formidat omnes: quod | metuit, id sequi satiust 833 non sum(us ?) mendacis, quas ) dixti: consulis stulte 834 permulteis prosum: ubei | profui, gratia nemo 835 quod fugis, quod iactas, tibei | quod datur, spernere nolei 836 qur petis pos tempus consili~um? quod rogas, non est O828—836 CIL I» 2173 (828). 2174 (829). 2175 (830). 2177 (831). 2179 (832). 2184 (833). 2186 (834). 2188 (835). 2189 (836). C E 331, ι (828). 2 (829). 3.(830). 5 (831). 7 (832). 12 (833). 14 (834). 16 (835). 17 (836) (bronzeplättchen ciceronianischer zeit aus Rom mit losaufschriften) zum einzelnen s. Bue und Lo a. o. 831 's. Marx ad Lucil. 1041 s. 333'

NACHTRÄGE 89 1 Herculei | C. Antestius Cn. f. | cens. | decuma facta iterum || dat 89a [Hejrcolei sacrum. | [. Ca]esius C. 1. Tertiu[s] | [decu]ma facta dedit | [do]num meret[o] 160 [Se ?]munib. Regenat(ibus) | [.] Numisio M. f. | d. d. 1. m.

271 s. J. Wackernagel Die Columna rostrata = Protokoll der 2. Jahresversammlung des Schweiz. Altphil. Verb. (46. Jahrb. d. Vereins Schweizer Gymn.-Lehrer) iqig s. 162—I'JO. vgl. J. B. Hofmann Idg. Jahrbuch 8, i6j

302 1 L. Cornelio L. f. Sullae | Felici dictatori 360 1 C". Coelius Atisi f. | II uir. quin, mur., | turres, portas I fac. coer. 394 1 '[. . .] Lucilius A. f. Macer, T. Annaeus Sex. f. Trhaso, [I]I uirei | [quin]q[ue]nnales, exs s. c. balneum aedeificandum courau(e)ru[nt] 415 1 Varro Murena, | L. Trebellius aed. cur. | locum dederunt. | L. Hostilius L. 1. || Philargurus, | A. Pomponius | A. 1. Gentius, | A. Fabricius | Α. 1. Buccio, || M. Fuficius D. 1. Aria, I mag. ueici, | faciimd. coer. | ex p(ondo) L 434 1 C. Viscius M. f., [ M. Curius C. f. | Iluir. | uiam lapide ster. II p(edes) CDXIIII ex d. d. p(ecunia) p(ublica) | pr(etio ?) Χ V, a(ssium) III f(aciendum) l(ocauerunt) i(dem) p(robauerunt) 435 1 L. Caecina L. (f.) | q., tr. p., p. pr. cos., | IHIuir i. d. I sua pecu||nia uias | strauit 607 1 Αέχιος ΛεΙβιος Ξεδξις | D. Leiuei, D. Leiuei, salue 610 1 Sex. Saluius A. f. | uix(it) annos XXCIIX. | I U I uir ter. ^ 8 9 » C I L I« Ϊ482 X I V 3541 Ephem. epigr. I X s. 469 De 3412 (kleine marmorbasis aus Tivoli). 89» CIL I a 2645 X I 7867 (Spoleto). 160 CIL I» 2436 add. p. 718 (so Egger und Lo). 302 1 CIL I» 2508 X I 7547 (Sutrium) O360 1 Fita Boletin de la Real Academia de la bistoria 42 (1903) s. 459 f., phot. ebd. s. 482 und 72 (1918) s. 90. vgl. L. Wickert S B B A 1929 s. 56 (mauerinschrift aus Barcelona) 3 9 4 1 CIL I s 2542 Notizie degli scavi 1911 suppl. s. 90 (Croton) 415 1 C I L I ' 2514 V I 1324 De 6075 (säule aus der nähe von Rom) 434 1 C I L I» 2537 Notizie degli scavi 1921 s. 69 (Casamari bei Veroli) 4 3 5 1 C I L I ' 2515 Notizie degli scavi 1915, 239 (Bolsena in Etrurien) 607 1 C I L I* 2650 I G V 1, 741 (in Laconien) 1 man erw. Μν,φΰς und Ζ«ΰ4ις 2 lies D(ecime) und D(edtne) 610 1 C I L I ' 2635 Notizie degli scavi. 1921 s. 219f. (Sarkophag aus Ferento) (mit abbildung)

86

nachträge

6102 a (auf dem Sarkophagdeckel) A. Saluius A. f. b (auf dem Sarkophag) A. n. Crispinus | anorum LI hie | conditus 5 est. | gessit Ferentei || IUI uir(atum) quater. | sumo supremo | die cenaeiufc uta [ murocieisus 610s [. . . Saljuius | [. . . hono]res omneis | functus [. . .] moriendo V e[idus ?] | Octob [C.Calpumjio Pisone 5 M.' Acilio cos. || mens[. . . l]una III 6751 A. Iunius Faustus | heic situs misellus | beimus. 5 matri meae | inpiae sceleratae, di || [sujperf et inferf, referat. | [grajtiam, quod me ( ) 7 0 6 — 7 1 8 danke ich herrn koll. Vxkull-Gyllenband stehenden literaturnachweise:

die nach-

706 s. H. Dressel, Beschreibung der antiken münzen des münzkabinetts zu Berlin 3. bd. 1894 s. IX 707 lies: C. Modio Gr. f . nach Haeberlin Aes grave s. 182, 2 708—716 s. Dressel a. o. s. 52 (708). s. 34 (709). s. 154 ff. (710). s. 391 (711). s. 164 (712). s. 56 (713). s. 54 (714). s. 160 (715). s. 49 (716) 717 s. Sambon, Les monnaies antiques de 1'Italie p. 122, 200 718 s. Dressel a. o. s. 67 ff. 7201 med mitat kapi|llor . uige. ~ d | . N i . Sfeti. Sd, zwischen z. 2 und 3 hn 7681 Hia[s]o {linksläufig) Victoria Fortuna Menerua 8011 a Plematio Hostiii facifem], | capilu, cerebru, flatus, ren(es). | ut ilai non sucedas, n[ec] | qui (quam ?) 5 PI. aec. in L. P. H. (?) odiu[m], || ut ilic ilac odiat, como[do] | aec, nec acere. ne ilaec | quiqua acere posit ula(s) | res pos. Plematio Hosti[li], b nec acere nec lin[. . .] | ula(s) res posit pete[re qui]|qu(a)m ulo umano[s]. | comodo 5 is eis desert[us], || ilaec deserta sit cuno. | A. D. N. C. C. Ν. I. dificdos 610" CIL I» 2634 Notizie degli scavi 1921 s. 220. vgl. Vetter Glotta

15,228 (sarkophag aus Ferento) 7 s cenae inuitatus, muro occ (e) isus Lo

610' CIL I* 2511 Notizie degli scavi 1921 s. 221 (sarkophag aus Ferento) 4 i. j. 67 V. Chr. 675 1 CIL I 2 2525 VI 38517 American Journ. of Philol. 1912 s. 175 (in der Johns Hopkins Universität zu Baltimore, röm. ursprungs) 0 7 2 0 1 CIL I J 2658 Notizie degli scavi 1926 s. 216 ff. (basis aus Tivoli mit rückläufiger archaischer inschrift, aus dem 5. oder 4. jh. v. Chr.) (mit abbildung) 2 oder uipe 0768 1 CIL I" 2498 Matthies Die Praenestinischen Spiegel (Spiegel aus Praeneste) s. 68 O8OI1 CIL I* 2541 Notizie degli scavi 1916 s. 304 Kivista di Filologia classica 46 (1918) s. 108 (2 bleitafeln aus Pompei, auf einer aussenseite Vestilia) b 4 eis näml. coleis

nachträge

87

801 2 bona pulchra Proserpina, [P]lut[o]nis uxsor, | seiue me Saluiam deicere oportet, | eripias salutem, c[orpus, co]lorem, uires, uirtutes | Ploti. tradas [Plutoni] uiro tuo. ni possit cogitati ~ onibus || sueis hoc uita[re. tradas] illunc | Febri quartan[a]e, t[ertian]ae, cottidia[n]ae, | quas [cum illo l]uct[ent, deluctent. illunc] | eu[in]cant, [uincant], usq[ue dum animam | eiu]s eripia[nt. quare ha]nc uictimam || tibi trad[o, Prose]rpi[na, seiu]e me | Proserpin[a, sei]ue m[e Ach]eruosiam dicere | oportet. m[e mittas a]rcessitum canem | tricepitem, qui [Ploti] cor eripiat. polliciar ~ u s | illi te daturumt[r]esuictumas, || palma[s,ca]rica[s], por[c]um nigrum, | hoc sei pe[rfe]cerit [ante mensem] | M[artium. haec, P]r[oserpina Saluia, tibi dabo], | cum compote(m) fe[cer]is. do tibi cap[ut] | Ploti Auon[iae. Pr]oserpina S[aluia], || do tibi fron[tem Plo]ti. Proserpina Saluia, | do [ti]b[i] sufpercilia] Ploti. Proserpin[a] | Saluia, do [tibi palpebra]s Plo[ti]. | Proserpina Sa[luia, do tibi pupillas] I Ploti. Proserpina Saluia, do tibi nare]s, || labra, orficulas, nasu]m, lin[g]uam, | dentes P[loti], ni dicere possit I Plotius, quid [sibi dole]at: Collum, umeros, | bracchia, d[i]git[os, ni po]ssit aliquit | se adiutare: [pe]c[tus, io]cinera, cor, II pulmones, n[i possit] senti(re), quit J sibi doleat: [intestina, uenter, um[b]licu[s], | latera, [n]i p[oss]it dormire: stapulas, | ni poss[it] s[a]nus dormire: uiscum | sacrum, nei possit urinam facere: || natis, anum, [fem]ina, genua, | [crura], tibias, pe[des, talos, plantas, | digito]s, ungis, ni po[ssit s]tare [sua | ui]rt[u]te. seiue [plu]s, seiue paruum | scrip[tum fuerit], quomodo quicqu[it] || legitimfe scripsit], mandauit, seic | ego Ploti ti[bi tr]ado, mando, | ut tradas, [mandes me]nse Februari[o | e]ciüunc. mal[e perdat, mal]e exseat, | [mal]e disperd[at. mandes, tra]das, ni possit || [ampliu]s ullum [mensem aspic]ere, | [uidere, contempla]re 8 0 1 · CIL I s 2520 American Journal of Philology 33 (1912) suppl. s. 1 6 ff (mit abbildung und ausführlichem commentar) ( e i n e von 5 fast gleichlautenden deuotionstafeln aus Rom in der Johns HopkinsUniversität zu Baltimore) die einzigen wesentlichen Verschiedenheiten erstrecken sich auf die namen, ausser Plotius: Auonia (gen. -iaes). Maxima Vesonia (gen. -iaes), Secunda, Aquillia und die geschlechter. die ergänzungen ergeben sich aus den paralleltexten, nur 7 deluctent fehlt in allen tafeln, bemerkenswerte Vulgarismen der anderen bleitafeln sind: 22 palpetras (3, 23), 24 oriclas (3, 25), ? s labras (3, 25), liguam (2, 25), 44 nei (2, 43) 1 1 tarn steht zwischen den Zeilen 10 und 11

ADDENDA E T CORRIGENDA 8 Lidzbarski, Altsemit. Texte I ι p. 46 n. 59 (nach Degrassi 41) übersetzt d. punischen Inschrifttext: Domino Esmuno Merre altare aereum pendens librarum centum C (Zahlwort und -zeichen stehen nebeneinander) quam vovit Cleon [servus sociorum], qui in re salaria. Audiit vocem eius, sanavit eum. Anno suffetum Himilcati et Abdesmuni jüii Himilci 9.12 Vetter 228 h. 504 19 Inscr. Delos 2483 liest Minerva(e) . .. Mercurio 21 Dittenberger Sylloge3 710 C. Z. 5 liest Reinach (CIL I 2 p. 839) [devictei]s [ob mer]ita [Apollinei]. Zum griech. Text (CIL I 2 p. 726) gehört wohl auch die Künstlerinschrift Μενεκράτης και Σώττατρος Θηβαίοι εποίησαν, vgl. G. Klaffenbach, Klio 20, 1926, 88 22 Gehört hinter nr. 45: Are(llia?) Name der Stifterin 29 CIL I 2 liest aed[itui a]edis 36 Die Inschrift ist erst nach 48 (Todesjahr des Appius) gesetzt 39 Großer roher Grenzstein 47 Zusammen mit einer Brust aus Erz gefunden 52.56 Inscr. Ital. IV 1 n. 7. 8 59 Auf der linken Seite des Steines Fero[niae}\ vgl. Bullet, d. Comm. arch. Roma 75, 1953/5 App. 15—20 63 1 Auf d. Rückseite stehen punktierte Buchstaben s(acrum) f(actum). Prägung zw. 269 u. 217 65.67 Vetter 505. 506 66 Der Text lautet vollständig cisariei Praenestini F.P. d.d. / mag. cur. Tosenianus L. 1. Licin. j M. Pompeius [H]eliod. / ministrei Nicephorus C. Talabarai s. / Nicephorus Mitrei vgl. CIL I 2 p. 714 73 CIL VI p. 3755 75.77.78.80.82 Vetter 228«=. 220. 217. 508. 509 81 Degrassi 129 weist darauf hin, daß von einer 1. Zeile zwei nicht erkennbare Buchstaben erhalten sind und vor [H]ercle und [do]no vielleicht noch mehr gestanden hat. 89 s. 85 Inscr. Ital. IV 1 n. 9 91 CIL VI 331; vgl. unten nr. 347—9 92 CIL I 2 p. 725. 833. Wieder aufgefunden: Giglioli, Athe-

nachtrage

89

naeum 28, 1950, 267—275 cf. Riposati, Epigraphica 12, 1950, 137—149 101 Inscr. Delos 1 7 5 3 103 Lidzbarski, Altsemit. Texte I 1 p. 62 n. 100 (nach Degrassi 158) übersetzt d. punischen Text: Hitnilconi, filio Idnibalis, filii Himilconis j . . . Sulcitan (...) / aedificandam hanc aedem dominae Ilat. j Erexit hanc statuam filius eius Himilco 109.110 Vetter 5 1 1 115 Vetter 510 lehnt Deutung v. Sabini als Cognomen der beiden Personen ab mit Hinweis darauf, daß eine vierte eradierte Zeile übersehen wurde (an ihrem Ende ein i lesbar.) E r bezweifelt die Zugehörigkeit der Buchst, ria zu dem Gottesnamen 117 Z. 2. 3 Verlust am rechten Rande möglich 121 Vetter 228 g 122 CIL I 2 p. 720. 739. 831. X I 7483. Vetter 320 liest abweichend, aber (nach d. Photo) nicht immer richtig 127 Degrassi 186 vermutet

[p]avimentum

128 Degrassi hat im Bullet. Comm. arch. R o m a 7 4 , 1 9 5 1 / 2 , 1 9 bis 47 (vgl. Degrassi 1 7 4 — i 8 i b ) die Inschriften behandelt, die von den Königen und Völkern Asiens dem röm. Volk u. d. capftol. Iuppiter errichtet wurden und wohl zu einem großen Monument a. d. Capitol gehörten; vgl. u. nr. 303—5 129 CIL VI 36756 cf. 522 1 3 0 . 1 3 3 Inscr. Delos 1 7 7 1 liest Ζ. 1 Ende Ήρακ(λέων). 1754 135 CIL VI 36806 Bang unschlüssig, ob Iutwnai oder -nae, sicher liest er s. p. [q. R.] 136 CIL VI 36807, zur Person Cie. Phil. 13, 3 138 CIL Ρ p. 717. 739. 831 Die Zeilen 1 5 — 1 7 sind 140 Ζ. 2 gemeint ist Epaproditi. vertauscht, richtig: 17, 15, 16 145 CIL I 2 p. 844. X I V p. 610,25 151 Inscr. Ital. IV 1, n. 2 160 Vetter 361. Egger R E 17, 1022 f. ergänzt Ζ. 1 [Ter]munibus; vgl. Annee epigr. 1948, 238 170 Ritsehl 91 F . Hübner Exempla 2 1 7 1 . 1 7 2 Inscr. Delos 1 7 3 2 : Z. 4 s entfällt. 1 7 3 3 174 CIL Ρ 2 2 3 i 182 Esperandieu, Inscr. Gaule 81

go

nachtrage

183 Blinkenberg Lindos II 92 liest a 1 [L]u(cius) M(a)r(ci) f. Oli [...] 186 Inscr. Delos 1751 194 CIL IV 3774b 198 Inscr. Ital. X 1, n. 642 201 CIL I 2 p. 725. 834. Inscr. Ital. X 4 , n. 317; X I I I 3 n. 90; die andere Inschrift d. Tuditanus n. 203 202 Inscr. Ital. X 4, n. 318 (mit Bild) liest [suscep]to 203 Inscr. Ital.'X4, n. 317 205 Am rechten Rande Buchstaben unsicherer Deutung 206.207 Vetter 228 e. f 209 De 4889. Inscr. Ital. X 3, n. 1* 216.217 Vetter 228 b. d (leicht abweichend) 220 Inscr. Delos 2440 222 Inscr. Ital. IV i, n. 12 224 Vetter 228 a liest Z. 6. 7 dono / m. atolero und übersetzt : Caso Cantovius Apruficulanu[s) apud finem Esalicum in urbe Casontonia sociique donum attuleru(nt) Angitiae pro legionibus Marsis 226 Vetter 240» 1 231 CIL I 2 p.730 235 Auf d. gleichen Stein eine Weihinschrift der Mater Matula (De 3488) 239 Zu beiden Inschriften gehört noch je eine weitere Kolumne mit z.T. eradierten Namen 242 Auch am Anfang der Z. 6. 7 kann noch etwas fehlen 246/7.253 Inscr. Ital. IV 1, n. 19.13 254 CIL I 2 p. 739. 831. VI 36840. Goidanich, Memor. Acc. d'Italia 7,3 (1943) 317—501; vgl. Degrassi, Doxa 2, 1949, 59 bis 61 256 CILI 2 p. 720.832: a 8 causa 9 fiat. Pietrangeli, Not. d. Scavi 1937, 28—30 257 Vetter 228 i 259 Not. d. Scavi 1943, 26f.: ein dritter Stein ist gefunden 262 CIL I 2 p. 723. 832 264 Inscr. Ital. IV 1, n. 3 266 CIL XIV 4702 267 Nach CIL I a p. 714 muß es heißen Z. 6 Mitte: . . . ] / . Sue.7 Mitte C. Fundiii C.f.C.[..]M.Fabi M. f. [Se]r.od. [Te]r. Ende Q. Petilli col. 3,7 Adimels ist auch Genitiv

nachtrage

91

268 CIL I a p. 723. 739. 832: Ζ. 20 ioudicaverit wohl Fehler für iouraverit 270 Inscr. Delos 1511. [A. Gabinius A. f . Capito cos. L. Calpurnius L. f . Piso cos. de s. s. / [populu]m iuure r]ogavere populusque iuure scivit . . . pro] / [aede C]astor(is) 5 publica populiR.] 6 [opib ?]us 22 qu[a]m L.CA ... [15] . . . VI Delei jecerun[t] 23 [al]iud ... publica fe[..] 26 (ohne et) eas insulas ffa]ciat «[.. que]i Delum inc[olunt . . .] 27 [poste}a incolent 33 ...] erei 34 ...] a ioudicatio 35 i[ud]icium 36 Anfang leer 271 Degrassi, Inscr. Ital. XIII 3, n. 69, liest den Anfang: \Consol Secest]ano[s socios piopuli) R(omani) Cartaciniensiom / opsidione]d exemet Z. 10 Ende pucn[ad vicet] Z. 17—9 [triump]oque npvaled praedad poplom [donavet / multosque] Cartacinie[nsj]s [ince]nuos d\uxit arte / currum ...] eis [...] capt [....] 280 Inscr. Delos 1695. 1696 muß vor dem Winter 88/7 gesetzt sein 281.282.283 Inscr. Delos 1802. 1712. 1848 284.285 CIL III 13690. 7240 vgl. 14203 1 ; Inscr. Delos 1620. 1698 289 Inscr. Ital. IV 1, n. 119 294 CIL Ρ p. 840 295 Vetter 240» 2 298 Inscr. Delos 1852 299 Degrassi 351 weist darauf hin, daß die Inschrift vor Ende 82 (Übernahme d. Diktatur) u. nach d. Annahme d. Cognomen Felix im J. 82 (n. d. Sieg über die Marianer) gesetzt sein muß 303—5 s. Addenda zu 128 306 CIL I 2 2662; Corinth VIII, 2 (1931) η. 1; S. Dow, Harvard Studies in Class. Philol. 60,1951, 81, genaue Überprüfung der vorgeschlagenen Ergänzungen am Stein. 1 Ende [post audebit] E. Fränkelb. Lommatzsch, nach Dow nicht möglich: [.. . av [it ? ] 7 Mitte pauc[ei]s 8 magna [qu]om, salut[e bona?] Lommatzsch Dow 9 in[videt actum?] Dow 10 q[ui cond]ecet Dow 308 Degrassi, Inscr. Ital. XIII 3, n. 76 lehnt wegen der Form des Denkmals Mommsens Deutung als Grabmal ab. 314 C. Pietrangeli, Epigraphica 3, 1941, 155 f., weist nach,

92

nachtrage

daß d. Inschrift aus Otriculi u. nicht aus Rom stammt. CIL I X 5136 = I 2 7 9 8 318.319.322 CIL VI 37077. 37044. 1309 333 Mitford in Opuscula Archaeol. 6, 1950, 52 f. ( = Annee epigr. 1953, 169) liest cives R{omani) / Paphiae Diocen[seos] 334 Ritsehl 4 C 335 Cagnat-Merlin-Chatelain, Inscr. d'Afrique. 422 336 Inscr. Ital. X I I I 1 S. 342 f., Tab. C liest 2 Ende triumphavit, [palmam d]edit 3 Lepidus Herum 4 [tr]iumphavit 8 palmam 12 dedit 337 Inscr. Ital. X I I I 1 S. 48f., Tab. X X X V , nr. X X I d. Daß die Fasti consulares u. triumphales nicht an der Regia, sondern am benachbarten Triumphbogen des Augustus angebracht waren, hat Degrassi (zuletzt a. a. O.); vgl. L. R. Taylor (z.B. Class. Philol. 41, 1946, iff. 45, 1950, 84ff.), bewiesen; über das Aufstellungsdatum zuletzt R. Stiehl, Die Datierung der kap. Fasten, Aparchai 1, Tübingen 1957 338 Inscr. Ital. X I I I 1 S. 64f., Tab. X L VIII f., nr. I—III. Romulus Marlis f. rex ann. [/] / de Caeninensibus k. Mar[t.} / \Ro\m[ulus]Marti[s f.]rex II a[nn. I ?] / [de Antemnatibus ? ...] / Lücke von 9 Zeilen [Ancus Marcius — /. — n. rex ann. —] / [de Sabi\neis et[Veientibus . . .] L. [T]arquinius Dam[ar]ati f. an. CLV [..],/ Priscus rex de Latineis k. Quinct. / L. Tarquinius Damarati f. an. CLXV / Priscus rex II de Etrusceis A]pr. I L. Tarquinius Damarati f. an. CLXIII / Priscus rex III de Sabineis idib. Sext. Z. 8f. wie oben, 10 Ser. Tullius rex III an. CXXC[..] / de Etrusceis IIII non. [...] 341 Im Berliner Museum (Museumsinsel) 344 Plutarch Aemil. 28,4 beschreibt die Form des Denkmals 347—9 Vgl. oben nr. 91 350 Bullet.Comm.Arch.Roma70,1942,4of.(mitBild) A.M. Colini liest 1 Ende [/.], weist den Stein als Weihung an Veiovis nach 352 CIL I 2 2093. X I 6959 vgl. I 2 2094. X I 1347—9 357 CIL VIII 24099 360 1 S. 85 CIL Ρ 2673 364 Inscr. Ital. X 4, n. 20 376 CIL X I 8021 Bormann ergänzt 2 Ende m[urum reficiundum curarunt probaruntque] 379 CIL VI 1314.31597, aus d. Jahre 78

nachtrage

93

391 Ζ. ι Mittius der Stein 399,400 Inscr. Delos 1736. 1743 401 CIL VIII 24106: solarium 410 4 vgl. I 2 1269 419.425 Inscr. Ital. IV 1, n. 23.14 427 Inscr. Ital. IV 1, n. 20 428 CIL I 2 p. 839. VI 37043 Bangu.Degrassi 464: I 6 versus 8 [lo]ngit. 19 [basi?]licam 20 in l]ong(itudinem) II 1 (sesterti) .../...] S[u]bur[a? . ...] j in pedes 429 Degrassi 465 ergänzt den Anfang [Haec] opera loc(ata) / [sunt in v]ia 3 [Farfaro?; pecuni]a 5 [. . .] s. Q.