Zomi Khuavak. Bu Khatna

  • Author / Uploaded
  • coll.

Citation preview

Zomi Khuavak

1

Bu Khatna

Lai Siangtho bulphuh-a laisim leh laigelh hilhna Laibu

Lai Gelh Zia

¼iuth n ng k m e sJlpo c d ¼w b zvgrj THUPI : Hoih takin na hilh theih nadingin Laihilh Lamlahna sunga kigelh hilhna ziate lim takin na zuih ding kisam hi. Hih sunga lamlahnate a zui lo mite in a man takin hilh siamna nei thei lo hi. Siate in a hilh ma-in hih sunga thu omte a sim masak zelzel ding kisam hi. Laihilh Lamlahna sunga kigelh “Kal Ngate” leh a dang gennate tawh kizui-in hilh in. Laimai 4-17 sungah kigelh hi.

Bu khatna sunga aw-mal etkikna: A sinte in etkik niloh ding kisam hi.

a ta

e te

i ti

o to

u tu

aw taw

ha na

he ne

hi ni

ho no

hu nu

haw naw

nga ka

nge ke

ngi ki

ngo ko

ngu ku

ngaw kaw

ma sa

me se

mi si

mo so

mu

maw saw

la pa

le pe

li pi

lo po

lu pu

law paw

kha

khe

khi

kho

khu

khaw

da

de

ci di

do

du

daw

ba za

be ze

bi zi

bo zo

bu zu

baw zaw

va

ve

vi

vo

vu

vaw

Late 23 Topa in tuu bang-a kei hong cingpa hi-a, bangmah ka kisam kei ding hi. Lo nona-ah keimah hong lumsak-a, tui kiangah kei hong paipih hi. Ka nun’takna tha hong dimsak-a, Ama’ min’ aadingin thuman lampi-ah kei hong kha hi. Sihna liim guam sung nangawn ka nawk hangin, siatna ka kihta kei hi. Bang hang hiam cih leh kei tawh Nang N’ong om khawm hi. Na molhtum leh Na ciangkhut in kei hong lung muangsak hi. Ka galte’ omna mai-ah kei’ aading an N’ong lui hi. Ka lu sathau N’ong nilh-a ka hai a dimlet hi. Hoihna leh hehpihna in ka khan’ tawntungin hong zui taktak ding-a, Topa’ inn sungah ka om tawntung ding hi.

HEHPIHNA TAWH HONG ZASAK UN Hih laibu a zangte in na muhna zia uh leh na phawk thak uh thute hong za sak un. Na muhna zia uh leh ngaihsut piakhuai na sakte uh hong gen un. Hih laibu a zangte tung panin thu zak ding ka na lam-en uh hi. A nuai-a kilak mun-ah hong za sak un.

Laimal Bulpite a A b B c C d D e E g G h H i I j J

Pasian in a Tapa khat bek a piak dongin leitung mite a it hi. Tua Tapa a um mi khempeuhte in kisia lo-a nun’tak tawntungna a ngah nading ahi hi. Johan 3:16

k K l L m M n N ng Ng o O

Hih laibute a kingahna mun:

p P r R s S t T u U v V w W z Z

Zomi Khuavak Laigelhte:

Rev. Pau Cin Thang Rev. Dam Suan Mung Pa Tg. Thual Khen Kham Pa Tg. Nang Lian Thang leh a-dangte

Limsuai-pa: Pa Tg. Kham Khan Suan Sinna 1-23 Bu Khatna sung-a laimal kizangte: 1. a, i, t, h, uh 2. n, ih 3. ng, ah 4. k 5. — 6. m 7. — 8. e

9. — 10. s 11. — 12. J 13. l 14. p, aa 15. o 16. kh

17. c, ngh 18. d 19. aw 20. b, ee 21. z 22. v, uu 23. Laimal Golte

Tedim Chin, Copyright © Literacy International, 1991, All Rights Reserved.

Literacy International 1800 S. Jackson Avenue Tulsa OK 74107, U.S.A.

THU MASA Lai a sim thei, lai a gelh thei khanghaam pen ama’ gam leh pawlpi aading-in mi manpha ahi hi. Khanghaam laisimpa in ama’ gam’ upadite tel thei-in zui thei hi. Lai a sim theihna leh telna a khan’na tawh, amah in ama’ gam leh gam makaite a nasia zaw-in pan’pih thei hi. Khanghaam laisimpa in Pasian’ Kammal a simna tungtawn-in a thahat-zaw Khristian suak hi. Amah in Lai siangtho pen amah mahmah aadingin a sin ciangin, a’ pawlkeem siapa leh pawlmi dangte a hoih-zaw-in huh thei hi. Lai siangtho in, “A masa pen-in k’ong gen nop thu in, mi khempeuh aading-in Pasian tungah thungetna, thuumna, lungdam kohna na neih ding uh ahi hi. Eite nuam tak-in om thei-in, biakna lungsim nei-in a kilawm tak-in nun’taak theih nading-in kumpite leh uliante’ aadingin thu na ngetsak un. Hih bang gamtatnate pen eite hong hon Pasian’ muhna-ah a hoih a kilawm thu ahi hi. Mi khempeuh in hotkhiatna ngah-in, thuman a theih kim ding Pasian in a deih hi,” ci hi. Khristian khat ciat in Lai Siangtho a sim den mi ahih ding kisam hi. Lai ih sim theih, ih gelh theih nadingin khat leh khat kihuh ni. Lai a sim thei Khristian khat in lai a sim thei lo mi dang khat huh ding hoih hi. “Khat ciat in khat hilh”-in, mi khempeuh in lai a sim theih nading-in huh ni.

ZOMI KHUAVAK in a bulpi-in Khristian khat in ama’ Lai Siangtho a sim theih nading-a hilh na-a zat ding-a kibawl ahi hi. Hih laibu sungah khen nih om-a, sinna 60 om hi. Siapa in hih simnate man tak-in a hilh theih nadingin, LAIHILH LAM LAHNA a zuih kul hi. Laimal golte pen Sinna 23 ah zat kipan hi. Lai Siangtho thute, Sinna 12 tawh kipan-a, Jesu cih min zat kipan hi. Sinna khat ciat a tawpna-ah siapa’ sim dinga-a ngaihsutna a kipia Lai Siangtho munte om hi. Nambatte, ganan, leh laimal gelhna pen Sinna 33 leh 34 ah kihilh hi. A kitomlaak Lai Siangtho tangthute pen Sinna 35 pan 60-ah om hi. 2

GUALZO TAK-A LAI HILH NADING NGEINATE 1. Neem takin kampau in. Omdan siam inla, mite zahtaak in. 2. A tawm theithei-in pau in. 3. A tawntung-in na sangnaupang pen tha pia in. Amah’n hanciamna hoih a neih manin phat zeelzeel in. Ama’ khialhnate hangin heh ngei kei in. 4. “Khial teh. Tua nangawn thei lo na hiam?” ci ngei kei in. 5. Kiniamkhiat in la, na sangnaupang tungah zahtaakna lak in. Amah pen na kikimpih bangin kikholhpih in; amah sang-a a lianzaw bang-in om ngei kei in. 6. Khialhnate nuihsan kei in; mi dangte zong nuisak kei in. 7. Na sangnaupang it in la, amah in manlang tak-in sin thei ding hi, ci-a cian tak-a na theihna thu, gen in.

Thungetna — Huhsepna — Tecipan’na

CIAMTEH IN: “Kal Nga” pen a hi ciilteel-in zui lopi-in, hih laibu sung-a sinna khat pepeuh pen gualzo tak-a hilh ding cih pen neukha khat zono a piang thei lo ahi hi. Man tak-a hilh theih nading-in, siapa in Sinna 1 leh a zom sinnate hilh nading “Kal Nga” pen a lot ngah kul hi. Laimai 20 leh 21 en in. LAIHILH LAM LAHNA zong en in. Khen 1 sung-a sinnate pen “Kal Nga” bek tawh hilh ding-a kisawm hi-a, hilh zia dang tawh hilh ding hi lo hi.

3

LAIHILH LAMLAHNA BANGCI BANGIN LAI HILH-IN TECI PANG DING

A. TECI PAN’ ZIA I. Teci pan’ ding kithawina II. Khristian’ cihte B. LAI HILH ZIA I. Lai hilh ding kithawina II. Lai sim kholh kisinnate III. Siapa’ cihte IV. Khutlai gelhna hilh zia V. Inn lai VI. Laimal golte THUKHUPNA

A. TECI PAN’ ZIA I. Teci pan’ ding kithawina Laitheihsak nasepna’ ngiimna bulpi in, na sangnaupang pen Lai Siangtho sim nading hilh-in, tua hangin ama’ khalam nun’takna leh pawlpi sung-a teci pan’na tha hatsak ding, cih ahi hi. Sinna khat ciat zang-in siapa in teci pan’ theih na’ng hun a ngah nadingin kithawi ding hi. Na sangnaupang, laisim na hilh kawm-in, a tawpna-ah a thuuk zaw khalam kitangsapnate na mu kha thei ding hi. Siapa pen sangnaupang’ lawm ahih ding hoih hi. Laisinna pen Lai Siangtho simna leh thungetna tawh patna leh tawpsakna in teci pan’na kong hong hi. A ki-ap Siapa in, sangnaupang(te) tawh a kimuh ma-in thungetna tungtawnin kithawi ding hi. Sinna khat ciat khit ciang-a siapa’ teci pan’na in sinna sungah a thupi peen khen ahi hi. Sinna khat ciat sungah laimai nihna tungah Lai Siangtho mun, khat om hi. Siapa in laihilhna a tawpna-ah, sangnaupangte tungah hih Lai Siangtho mun simkhia thei ding hi; ahih kei leh, Lungdamna-thute (Matthai, Marka, Luka leh Johan) sung pan khat ahih kei leh a dang Lai Siangtho mun khat sim thei ding hi. Sinna 12 pan kipan-in, Jesuh cih min kizang-a, hong pai lai ding sinna khat ciat sung-a laisimna khawk-ah Lai Siangtho thu om hi. Sangnaupangte in Jesuh mu-a lungsim khentatna a neih theih nading-un, siapa in Jesuh pen hun khat pepeuh-ah a laptoh theih nadingin, kithawisa-in a om kul hi. Jesuh in, “Lei lak panin

4

Kei hong kikhai toh ciangin mi khempeuh Ka kiangah Ka kai ding hi,” ci hi. Teci pan’na a om lo laihilh huhsepna pen kicing lo hi. Huhsepna om lo teci pan’na in mite umsak zo lo hi. Ahih hangin thungetna, itna tawh huhsepna, leh teci pan’na — hih thum teng — in mi tampi Jesuh Khrih kiangah ih tun’ pih ding hun hoih-peen hong pia hi. Sinna a kipatna pan-in, sangnaupang in nuam a sak nadingin, huh in. Tua hi leh sinna a tawpna-ah amah tawldam ding-a siapa’ teci pan’na a saan’ theih nading a kithawisa-in om ding hi. Laitheihsak nasepnate-ah Lungdamna-thu gen nadingin a nuai-a hilh zia pen kimangthei hi. II. Khristian’ cihte Thungetna leh Khrih’ hong itna tawh lai na hilh leh, sangnaupang in, “Bang hang-a ka siapa, kei tungah hih zah-a hoih hiam? Amah pen bang in hih zah-a migisak hiam?” ci-in amah leh amah daai takin na kidong kha thei ding hi. Siapa in, sinna khatna a tawpna-ah hih dotna dong hi: “Khristian-te in mite’ laisim theih nadingin bang hang-a hilh uh, cih na thei hiam?” Tua teh siapa in, “Hih bang-a ka hihna uh pen Jesuh in hih bang ka hih ding uh a deih man, ahi hi. Jesuh in kote’ makaipa hi-a, leitung-ah a migi-peen mi ahi hi. Amah in cinate damsak-in, gilkialte an vak-in, mittawte khua mu kiksak hi. Tua ban-ah, Amah in kei’ mawhna taangin gimna leh sihna hong thuak zah dongin, kei hong it hi. Amah in nang’ mawhna taangin zong gimna leh sihna thuak hi. Jesuh in mi khempeuh aadingin, Pasian’ hong kipiakna-in hong si hi. Tua kipiakna pen khat bek a om thei ahi hi. Tua ciangin Pasian in Jesuh pen sihna pan thokiksak-a, Jesuh pen tu ni-in A’ Pa tawh Vantung-ah nungta hi. Amah in eite’ mawhnate hong maisak thei-a, eite’ lungtang-ah Pasian’ nopna hong puak thei hi. Amah na theih ding k’ong deihsak-a, Lai Siangtho-ah Ama’ tangthu sim na kisin ding k’ong deihsak hi. Jesuh in kei’ Honpa hi-a Amah pen nang’ Honpa zong hi thei ding hi,” ci hi. Na sangnaupang pen lawm bawl-a na hilhna tungtawn-in, Khrih thu gen theih nading hunpha na ngah hi. Na sangnaupang in nang hong muan’ theih nadingin amah na lawmbawlna in, nang’ lawmbawlna panin Jesuh Khrih’ lawmbawlna leh hotkhiat hehpihna-ah a tun’ theih na’ngin lampi hong hi. Sinna nihna pen pahtawina leh thapiakna tawh na hilh khit ciangin, teci pan’na nihna aadingin a kithawisa na hi ta hi. Genna zang loin laisimna na zat zawk nop leh, hih bangin na gen thei hi: “Eite’ aading-a hong si-a, eite’ aading-a tu laitak-a a nungta Jesuh hong itna thu, k’ong gen nuam hi. Lai Siangtho sung-a Jesuh tawh kisai tangthu lamdangte lak-ah khat k’ong sim nuam hi. Lai a sim thei lo mite pen laibu sung-a thute tawh kisai-in mittaw ahi uh hi. Hih sinnate na man khit phet-in nang’ thu-in hih tangthute na sim thei ding hi. Hih tangthu in

5

mittawsa-a a suak mi khat’ thu ahi hi .......” (Johan 9:1-7,35-41) Sinna khat ciat a tawpna-ah siapa’ teci pan’na pen sinna sungah a thupi-peen khen ahi hi. Siapa in (sinna khat ciat sung laimai nihna-a om) Lai Siangtho mun pen, sinna khat ciat a tawp ciangin, sim khia-in tua pen teci pan’na-in nei hi. Ahih kei leh, Lungdamna-thute sung pan khat a hih kei leh a dang mun khat sim thei hi. Na sangnaupang in hong dot theih dotna khat pepeuh dawng in. Kha Siangtho’ hong hopihna ngai in. Amah in a gen huaite na gen nadingin hong makaih thei-a, a gen huai lote na gen loh nadingin hong kem thei hi. B. LAI HILH ZIA I. Lai hilh ding kithawina Na sangnaupang in lai a sim theih khit phet-in, mi dang khat tungah lai sim a hilh ding, lam-en in. Na sangnaupang, lai na hilh ma-in, hih bang-a na lam-et lam, gen in. Na sangnaupang in man pia lo-in huhna a ngah bang-in, mi dang khat in lai a sim theih na’ngin amah in a hilh nop ding kisam hi. Khanghaamte hilh pen naupangte hilh tawh kilamdang mahmah hi. Khanghaam in ama’ ut-thu tawh a sin dingin hong pai hi. Amah hong pai ding kuamah in thatang sawl thei lo hi. Khanghaam tampite in lai a sin theih loh ding lau uh-a, amau’ guallelhna pen maizum uh hi. Ahih hangin khanghaamte in a manlang theithei leh a baih theithei-in sin nuam hi. Hih bang teng ngaihsun kawmin, khanghaam sangnaupang pen sinna khatna pan-in laisim ih kipansak hi. Na sangnaupang, a lungsim a nawngkai ding na ut kei hi. Lai a kihilh beh dingin hong pai kik ding na ut hi. Tua ahih manin a nuai-a teng, hoih tak-in zui in. 1. Neem tak-in pau in. Omzia siam in la, mite zahtaak in. 2. Na sangnaupang, a tawntungin tha pia in. Hanciamna hoih a neih manin amah na phat zel ding pen mangngilh kei in. Ama’ khialhnate heh ngei kei in. 3. Kiniamkhiat in la, na sangnaupang tungah zahtaakna lak in. Nang tawh a kikim bang-in kikholhpih in: amah sang-a a lianzaw bangin om ngei kei in. 4. Khialhnate nuihsan ngei kei in la, mi dangte zong nuisak kei in. Na sangnaupang pen deihsak luatna tawh nawh hilh lua kei in; amah leh amah pil lo lua, kisasak kei in. 5. Na sangnaupang it in la, amah in manlang takin sin thei ding hi, ci-a na ciat lam, gen in. Laisinna pen a lungdam huai theithei, a nopci theithei dingin bawl in. 6. Na hilh theih loh ciangin, nang’ taang-a a hilh ding khat zong in; a hih kei leh, hun dang khat-ah na hilh ding pen na sangnaupang tawh geel

6

khol in. Na hilh kawm-in, a thupi hih thute phawk in: 1. A tawm theithei-in pau in. 2. “Khial hi,” a hih kei leh, “Tua nangawn thei lo maw?” ci ngei kei in. Dawn’na maan pen ama’ thu-in a muh nadingin huh ding hanciam in. A kisap leh bek, dawn’na maan pen, gen in. 3. Na sangnaupang in a dawn’ theih ding dotna bek dong in. A kihilh nai lo thu pen, dong kei in. Dawn’na maan a theih sim-in, lungmuan’na hong nei toto hi. 4. Dotna na dot-a setkan tawmkhat sung dawn’na hong neih kei leh, na sangnaupang in ama’ thu-in a dawn’ dong huh in. A kisap leh bek, dawn’na gen in. 5. Na sangnaupang pen na dotsa dotna, dong kik kei in. 6. Na sangnaupang in kammal khat maan tak-a a sim khit ciangin, tua kammal pen zui kei in. Hih in khanghaam khat pen a om nuam losak thei hi. Ama’ theihsa thu khat na genna tawh, amah cimsak kei in. 7. Sinna khat ciat na hilh ma-in, na hilh ding sinna pen en kik peelmawh in la, bangci hilh ding cih pen kat khat khit kal khat geel in. Hih in sinna pen manlang tak-in ma hong nawtsak ding-a, na sangnaupang in manlang tak-in thei thei ding hi. 8. Sinna khat ciat khit ciangin na sangnaupang pen innlai pia in. Hih innlai ih cih sung-ah, tu mahmah-a kihilh khin sinna pen etkikna, leh sinna kamvuite gelhkhiatna, cihte kihel hi. Tua kamvuite pen sangnaupang in sinna hun kik ciangin nang hong pia ding-a, a kisap leh na et ding leh a maan-a na bawl ding, ahi hi. Sia hoih in ama’ laihilhna a khan’toh nadingin sem den ding hi. Kammal khat ciat nuai-ah dam takin hilh inla kawk in. A kisam zah bek pau in la, a kul lote pau kei in. Khat vei bek ci in. Tu-a na hilh pen ci kikkik kei in. Sangnaupang a gim ma-in laihilhna tawp in. Laimalte’ awte bet hilh in la, laimalte’ minte hilh ngei kei in. Sinna khat ciat ma-in, siapa-in ama’ sangnaupang a hilh nading-a ama’ geelnate, a et kik nading, a kithawi kholh nading leh a theih nadingin, hun a zat kul hi. Sangnaupang in lai sim pen lai simna tawh sin hi. Kammal khat ciat ama’ tungah na genna tawh amah na tawsawnna in, amah huh lo hi. Hih bang-a tawsawnna in ama’ laisim siamna pen thazawmsak hi. Sangnaupang in thu a ngaihsut theih nadingin hun kisam hi. Kammal khat a lawh pak theih loh ciangin, ngaihsunsak in; ahih hangin sawt luasak kei in. Sangnaupang khat in hun tomno a ngaihsut khit ciangin kammal khat a phawk theih kei leh, siapa in a huh kul hi. Dam takin pai in la, tu-a na hilh sinna sunga-a kammalte a sin theih ma-in sinna a thak paipih kei in. Sinna a zom na paipih ma-in sangnaupang in awmal khempeuh a phawk ding kisam lo hi.

7

Na sangnaupang gei-ah tu in. Nang pen amah sang-a a lianzaw hi lo-in ama’ kikimpih na hihna, phawk theisak in. Amah in a muh mi dang khat peuh sangin, ama’ tung-ah Jesuh Khrih tawh na kibat zawk nadingin hanciam in. II. Lai sim kholh kisinnate (a) Laibu 1 sung-a Laimai 18 tung-a om lamlahna zui-in, Laimai 19 tung-a om lim ahih kei leh laimal khat ciat, sangnaupang in a muh theih nadingin, siapa in huh hi. (b) Laibu 1 sung-a Laimai 20 tung-a om lamlahna zui-in, Laimai 21 tung-a om laimal, awmal leh kammal khat ciat pen, a khatna-ah a muh theih nading leh a nihna-ah a aw a lawh theih nadingin, siapa in sangnaupang huh hi. Hih lai sim kholh kisinnate in, Laibu khat sung-a om sinna masate, sangnaupang in a manlang zaw-a a theih nading-in, huh hi. Hihte pen laimalte leh kammalte hilh nading hi lo hi. III. Siapa’ cihte Hih sinnate hilh nading-a a kizang Kal 5-te, siapa in a lotngah kul hi. 1. Lim kammalte hilhna 2. Lim kammalte muhna 3. Singkuang sungah hilhna 4. Kammal leh awmal card-te zatna 5. Kamvuite hilhna Kal 1: Lim kammalte (“tawhtang” kammal zong kici) hilhna Siapa in, hih a nuai-a om a nuai a kigiit kamvuite khempeuh lotngah huai hi. Sinna khat sungah lim kammal (tawhtang kammal) nih in ui leh hai ahi hi. Siapa in ui lim kawk-in, “Hih in ui lim ahi hi. ui ci o,” ci hi. Sangnaupang in, “ui,” ci hi. Siapa in tua lim pen kawk zom lai-in, “Hih in bang lim hiam?” ci hi. Sangnaupang in, “ui” ci hi. Siapa in lim gei-a kammal ui kawk-in, “Hih kammal in ui ci hi. ui ci o,” ci hi. Sangnaupang in “ui,” ci hi. Siapa in kammal ui kawk leu leu-in, “Hih in bang ci hiam?” ci-in dong hi. Sangnaupang in “ui,” ci hi. Siapa in ui ii u pen siin-in, “ui pen i tawh tawp hi. i ci o,” ci hi. Sangnaupang in “i,” ci hi. Siapa in ui nuai-a i pen kawk-in, “Hih in i ahi hi. i ci o,” ci hi. Sanganupang in, “i,” ci hi.

8

Siapa in ui ii taklam-a om i kawk-in, “Hih in zong i ahi hi. i ci o,” ci hi. Sangnaupang in, “i,” ci hi. Siapa in a omlai i khat ciat kawk in, “Hih in bang hiam?” ci-in dong hi. A kidot sial in sangnaupang in “i,” ci hi. Siapa in lim kammal (tawhtang kammal) ui kawk-in, “Hih in bang ci hiam?” ci-in dong hi. Sangnaupang in, “ui,” ci hi. Siapa in, “Hoih mah mah ei!” ci hi. Siapa in hih hilh zia pen mah hai aading-in, zui hi. hai ii lim pen kawk-in, siapa in, “Hih in hai ii lim ahi hi. hai ci o,” ci hi. Sangnaupang in, “hai,” ci hi. Tua lim pen kawk zom lai-in, siapa in, “Hih in bang lim hiam?” ci hi. Sangnaupang in, “hai,” ci hi. Siapa in lim gei-a om kammal hai pen kawk-in, “Hih kammal in hai ci hi. hai ci o,” ci hi. Sangnaupang in, “hai,” ci hi. Siapa in hai kawk leuleu-in, “Hih in bang ci hiam?” ci hi. Sangnaupang in, “hai,” ci hi. Siapa in hai ii i pen siin-in, “hai pen ha tawh kipan hi. ha ci i,” ci hi. Sangnaupang in, “ha,” ci hi. Siapa in hai nuai-a ha pen kawk-in, “Hih in ha ahi hi. ha ci o,” ci hi. Sangnaupang in, “ha,” ci hi. Siapa in hai ii taklam-a om ha pen kawk-in, “Hih in zong ha ahi hi. ha ci o,” ci hi. Sangnaupang in “ha,” ci hi. Siapa in ha ii h pen siin-in, “ha pen a tawh tawp hi. a ci o,” ci hi. Sangnaupang in, “a,” ci hi. Siapa in ha nuai-a a pen kawk-in, “Hih in a ahi hi. a ci o,” ci hi. Sangnaupang in, “a,” ci hi. Siapa in a om lai a khat ciat kawk-in, “Hih in bang a hi hiam?” ciin dong hi. Sangnaupang in, a kidot sim-in, “a,” ci hi. Siapa in lim kammal (tawhtang kammal) hai kawk-in, “Hih in bang ci hiam?” ci-in dong hi. Sangnaupang in, “hai,” ci hi. Siapa in, “Hoih mahmah ei!” ci hi. Siapa in lim kammal masa ui kawk-in, “Hih kammal in bang ci hiam?” ci-in dong hi. Sangnaupang in, “ui” ci hi. Siapa in, “Hoih mahmah ei!” ci hi. Siapa in lim kammal nihna hai kawk-in, “Hih kammal in bang ci hiam?” ci-in dong hi. Sangnaupang in “hai” ci hi. Siapa in, “Hoih mahmah ei!” ci hi. A nuai-a sinnate-ah, Kal 1 hilhna-a a kizang hilhnate mah, siapa in zang hi. Kal 2. Lim kammalte muhna (Sinna 1 sung mun khat pepeuh-a om lim kammal nih ahi ui leh hai muhna). Lim kammal masa peen siapa in kawk-in, “Hih in bang ci hiam?” ci-in dong hi. Sangnaupang in, “ui” ci hi.

9

Tua ciangin, siapa in, “Kammal ui pen, hih sinna sungah na muhna mun pepeuh-ah kawk-in la, na muh sial-in, ui ci-in,” ci hi. Sangnaupang in, a dawn’ pah kei leh, siapa in mun khat-a om kammal ui pen kawk-in, tua teh lim gei-a om kammal ui pen kawk-in, “Hih kammal in hih kammal tawh a kibang hiam?” ci hi. Tua ciangin, “Hih (lim gei-a om kammal) in bang ci hiam?” “Hih (mun dang-a om hih kammal pen mah) in bang ci hiam?” Dotna khat ciat aa ding-in, sangnaupang in, “He” ahih kei leh, “ui” ci-in dawng ding hi. Siapa in, “ui tawh a kisuun liinlian kammal dang khat, hih sinna sungah, na kawk thei hiam?” ci-in dong hi. Sangnaupang in a dawn’ pah kei leh, siapa in mun dang khat-a om kammal ui kawk-in, “Hih kammal in hih kammal tawh a kisuun hiam?” ci-in,lim gei-a om lim kammal a kawk leuleu kawm-in, dong hi. Sangnaupang in, “He” ahih kei leh “ui” ci ding hi. Tua ciangin, siapa in, Sinna 1 sungah ui a omna mun dang khempeuh, sangnaupang zongsak (musak)-in, a kisap leh a tung-a dotnate dong-in huh bek hi. Tua ciangin, tu-a bangmah-in, a dang lim kammal hai aadingin, siapa in tua dotnate peen mah dong hi: “Hih sinna sungah kammal hai na muhna mun kawk inla, na muh sial-in hai ci-in.” Siapa in, a dang lim kammal lai-a mah bangin sangnaupang huh hi. A nuai-a sinnate-ah, siapa in Kal 2 hilhna sung-a hilhzia peen mah, zang hi. Kal 3. Singkuang sungah hilhna Siapa in singkuang khat ciat sung-a om kammal ahih kei leh kammal khente pen, a tung lam pan, a nuai lam-ah (leh, singkuang khat ciat’ veilam pan taklam-ah), singkuangte nambat a kipiakna ban zui-in, hilh huai hi. Singkuang khat ciat’ vei lam-a om kammal leh tua kammal’ khente, siapa in sangnaupang hilh huai hi. Singkuang khat ciat’ tak lamah, siapa in kammal khente leh kammal kawk-in, “Hih in bang ci hiam?” ci-in dong hi. Sinna khatna sung-a singkuangte sung-a kammal khente leh kammalte hilhna (Kal 3) ah, siapa in a phawk a kul ngeina 3 om hi. (Hih ngeina 3 pen sinna dang khempeuh-ah singkuang hilhna aadingin kizui hi.) 1. Singkuang sung-a kammal pen a kihilh sa ahih leh, siapa in, “Hih in bang ci hiam?” ci-in dong hi. Sangnaupang in a dawn’ theih kei leh, ahih kei leh a khial a a dawn’ leh siapa in a dawn’-na maan pia-in, sangnaupang in siapa’ cih pen maan tak-in zui hi. Ciapteh ding: Sangnaupang in singkuang sung-a lim kammal a phawk theih kei leh, siapa in, sangnaupang tungah gen kei hen. Tua taang-in, siapa in singkuang sung-a om kammal kawk-in, tua teh lim gei-a om tua kammal pen mah kawk-in, “Hih kammal in hih kammal tawh a kisuun

10

hiam?” ci hi. 2. Kammal pen a thak hi-a, a kihilh nai lo ahih leh, siapa in, “Hih in ..... ci hi, . . . . . ci o,” ci hi. A kihilh nai lo kammal te in, sinna khat ciat ii laimai a nihna (taklam) ah singkuang sungah om uh hi. 3. (Kammal khat tawh a kipan) singkuang ii vei lam-ah siapa in sangnaupang tungah kammal leh kammal’ khente gen hi. Singkuang ii taklamah, kammal khente leh kammal aadingin, siapa in, “Hih in bang ci hiam?” ci-in dong hi. Sinna 7 pan kipan-in, singkuangte (Kal 3) sung-a om kammal khente (awmal te) kawk ding pen sangnaupang in haksa a sak leh hih a nuai-a bangin siapa in hilhna piak thuah thei hi: a. “Singkuang dangte-ah . . . . .tawh a kisuun liinlian awmal dang khat na mu thei hiam?” ci-in siapa in dong hi. Singkuang khat pan a zom-ah, hih awmal peen mah a dang singkuang dang khat pepeuhah sangnaupang in a phawk theih na’ng, siapa in huh hi. Siapa in, “Hih in hih tawh a kisuun hiam?” ci-a dotna tawh siapa in huh hi. Tua ciangin, “Hih in bang ci hiam?” ci-in dong hi. b. Kal 3 sung-a nambat a kipia nunung singkuang nih ahih kei leh thum sung-a om awmalte tawh kisai-in, a tung-a laisim sinna sung-ah tua awmal peen mah a muh nadingin, na sangnaupang pen na sawl thei hi. Kal 3 in sangnaupangte aadingin a haksa peen ahihna, siapa in a phawk kul hi. Cing tak-a a kihilh khit ciangin sangnaupang in singkuangte sung-a om kammal khente (awmalte) khempeuh a sim theih nai kei lai leh-a, kamvuite a sim theih leh, siapa in Kal 4 zop toh huai hi. A nuai-a sinnate-ah, Kal 3 hilhna-a a kizang hilhziate, siapa in zang hi. Kal 4. Kammal leh awmal card-te zatna Siapa in sinna khat ciat aading-in card-te zat huai hi. Tua sinna sung-a om laimal that ahih kei leh awmal thak khat ciat aading-in card khat zat huai hi. Siapa in, sangnaupang tung-ah card-te khat khit khat, lak ding hi. Siapa in card tawi to-in, “Hih in bang ci hiam?” ci-in dong ding hi. Sangnaupang in, “......”, ci hi. Sangnaupang in setkan tawmkhat khit ciang-a a dawn’ theih kei leh, siapa in, “Hih in . . . . . . ci hi, . . . . . ci o,” ci ding hi. Sangnaupang in, “. . . . . .,” ci hi. Sinna masate-a a ki zang kammalte leh awmalte etkik nading-in zong, card-te kizang thei ding hi. Sangnaupang in card-te a sim kawm-in, siapa in tua card-te a tuamtuam-in lak ding hi. Ciapteh ding: Sangnaupang in lim kammal card a phawk kei leh, siapa in sangnaupang tungah gen kei hen. Siapa in lim kammal card kawk-in, tua teh lim gei-a om tua kammal

11

peen mah kawk in, “Hih kammal in hih kammal tawh a kisuun hiam?” ci hi. Kammal (ahih kei leh awmal) in lim kammal ahih kei leh-a, sangnaupang in a phawk kei leh, siapa in card lak-in, “Hih in . . . . . . a hi hi . . . . . . ci in. Hih in bang ci hiam?” ci hi. Sangnaupang in huhna ngah loh-a a kawk theih loh card-te khempeuh heemkhia inla, card khempeuh a kilah khit ciangin, sangnaupang kiangah card-te kawk in, ci-in sawl in. Card-te maan tak-a a kikawk mateng hih sepzia pen zomsuak in. A nuai-a sinnate-ah Kal 4 hilhna-a kizang hilhzia peen mah, siapa in zang hi. Sinna 16 pan kipan-in, siapa leh/ahih kei leh sangnaupang in amau’ aituam kammal/awmal card-te bawl nadingin, lai dal mawkmawk zat huai hi. Kal 5. Kamvuite hilhna Sangnaupang in kamvuite sung-a om a phawk theih kammalte khat pepeuh ahih kei leh kammalte khempeuh a lawhkhiat nading-in siapa in sangnaupang sawl hi. Tua ciang-in, laimai khat ciat ii tawlam-a om kammalte a lawhkhiat nading-in, siapa in sangnaupang sawl hi. A kisap ciang bek-in, huh hi. Kamvuite khat pepeuh na sim thei hiam, ci-in siapa in sangnaupang dong hi. A sim theih leh sangnaupang in tua kamvuite sim hi. A sim theih kei leh: 1. Siapa in, “A masa-in kamvuite kei’n k’ong sim ding hi,” ci hi. Tua ciangin sangnaupang tungah siapa in kamvuite khempeuh sim-a, kamvuite a sim kawm-in, veilam pan taklam-ah kammal khat ciat nuai-ah damdam-in kawk hi. 2. Tua khit teh siapa in sangnaupang kiangah, “Tu-in kei tawh hong sim khawm in,” ci hi. Siapa in kamvui khempeuh pen sangnaupang tawh sim khawm hi. Tua ciangin siapa in, “Hoih mahmah ei!” ci hi. 3. Tua ciangin siapa in, “Tu-in nang leh nang in kamvuite sim o,” ci hi. Sangnaupang in kamvuite amah leh amah in a sim kawm-in, siapa in veilam pan taklam-ah, kamvuite-a om kammal khat ciat nuai-ah kawk hi. A nuai-a sinnate-ah, siapa in Kal 5 hilhna-a a kizang hilhzia peen mah, zang hi. THUPI: Siapa in sinnate a hilh kawm-in a tung-a Kat 5 te a banban-in, zuih huai hi. Ahih hangin, Sinna 35 pan kipan-in, siapa in lim khat leh lim kammal nih kikaal-a om kizopna pen sangnaupang tungah gen ding-a, tua teh a ngei bangin laihilh zom suak ding hi. A nuai-a Laisiangtho tomlaakna sinna 26-te hilh nading-in Laibu 2 ii laimai 25 tung-a om

12

lamlahnate siapa in sim-in zuih huai hi. Siapa in singkuang gol sung-a om kammal sawm-te khat ciat (Kat 3) hih a nuai-a bangin hilh huai hi: “Hih kammal in . . . . . ci hi, . . . . . ci in. Hih in bang ci hiam?” Tua ciangin siapa in sangnaupang tungah, “Hih kammal . . . . . (kammal kawk-in) sung-ah, . . . . . (kammal’ taklam-a om awmal kawk-in) na mu thei hiam?” Hih kammal in bang ci hiam? Hih kammal khen (awmal) in bang ci hiam?” ci-in dong hi. Sinna khat ciat ii laimai nihte’ nuai lam-a om kammalte, na lokhia thei hiam, ci-in, siapa in sangnaupang dot huai hi. Sangnaupang in a dawn’ theih kei leh, siapa in tua kammal lokhia-in, tua teh sangnaupang kiangah, “Hih in bang ci hiam?” ci-in dong hi. Sinnate’ Sauna: Siapa in sinna khat hilh na-ah nai khat sung bang zat huai hi. A masa minit 30 pen, a beisa sinna etkikna tomno neihna-in kizang thei ding-a tua teh sinna thak ii kal 5-te hilh na-in kizang thei ding hi. Tua ciangin minit 15-20 pen laigelh sinna-in kizang thei ding hi. A tawpna hun pen, sangnaupang in haksa a sak kal khat pepeuh etkikna leh kal 4 et kikna-in ki zang thei ding hi. Sangnaupang in a beisa sinna sung-a kamvui khempeuh a sim theih khit ciangin, leh tua sinna sung-a kammal card-te a phawk theih khit ciangin, siapa in a zom sinna a hilh dingin, kipan zomsuak thei hi. Sangnaupang in kammal khempeuh a phawk theih leh sangnaupang in awmal khempeuh a phawk theih loh hangin, siapa in a zom sinna-ah zomsuak thei hi. IV. Khutlai gelhna hilh zia A kipanciil sangnaupangte in hun sawtpi sung lai sim zo pah lo uh hi. Lai gelh sinna tomno khat in sangnaupang pen tawldamsak ding-a, lungluutna thak tawh a sin toh beh nadingin huh ding hi. Lai gelhna in lai sim kisinna-ah a huh khat ahi hi. Sinna khat ciat sung-a kamvuite (Kal 5) sim khit ciangin, lai gelh sinna kipan in. LAlMAL NEUTE GELH ZIA sung-a laimal masapeen tawh lai gelh kipan in. (Laibu 1 sung-a om sinnate sung-ah laimalte kihilh hi. Tua sung-a laimalte a kisuah bang-a a kilak, laibu tuamna mailam a sunglam en in.)

13

LAlMAL NEUTE GELH ZIA

¼bcde ghijkl m n ng o p r stuvwz LAlMAL NEUTE GELH ZIA sung-a thaltang tawh a kilah bang-a laimalte a kigelh zia pen, a hi-liinlian-a na theih ding kisam hi. Khutlai pen baih tak leh maan tak-a na gelh theih ciangdong kisin in. Tua hi leh, na sangnaupang pen baih tak leh maan tak-a hilh ding zia na thei ding hi. Hih a nuai-ate in, na sangnaupang in lai a gelhna-ah na huh theih nading ziate ahi hi. 1. Na sangnaupang in lai gelh nadingin, a laikung (khedan) a tawi theih nading leh a laidal pen a mun maan-a a koih theih nadingin, hilh cian in. A kisap leh sinna kipatna-ah siapa in ama’ khut tawh sangnaupang’ khut pen lamlak thei hi. 2. Lamlah lailamte (a kigiit lailamte) zat ding a kitaangsapna leh laimal hoihte gelhna-ah tua a lailamte in bangci huh hiam cih thute, sinna patna lam-ah siapa in a telgen zeelzeel ding kul hi. Sangnaupang in maan tak-a lai gelh a kipat theih nadingin, lamlah lailamte a zat kul hi. 3. Sangnaupang pawlkhat in lai gelh a kipat nadingin huhna tampi kisam uh hi. Na sangnaupang in laimalte a gelhna-ah haksatna a neih leh, na sangnaupang pen a masa-in a beem gelh kisinsak inla, tua khit teh a tung leh a nuai-ah lailam a tang (a kawi lo) gelh kisinsak in. Tua khit teh a. laigelh sabuai tung-ah a khutme tawh gelh sak in. Tua khit teh b. lailam a kigiit laidal ahih kei leh suanglai tungah gelhsak in.

14

4. Sinna a kipatcil lam-ah, na sangnaupang in laimalte gelhna-ah kisinna tampi kisam kha thei ding hi. Amah in lai-aw / awmal / kammal khat ciat a gelh kawm-in a aw lokhiasak in. Laimalte’ awte bek hilh in la, a minte hilh ngei kei in. Sinna khat ciat sung-a om laimal thak (te) pen, tua sinna ii laimai khatna a tung lam-ah om hi. Hih laimalte pen, Kal 5 hilhna khit-a om lai gelh kisinna a patna lam-ah, hilh ding hoih hi. Sinna khat sungah, na sangnaupang pen (ama’ laidal tung-a lamlah lailam zang-in) tua teh

u gelhsak masa in. Tua ciangin amah in i gelh-in,

ui gelh ding hi. Tua zom-ah, amah in hihte gelh thei ding hi. uuuuuu iiiiii aaaaaa hhhhhh tttttt ui ui ui ui ha ha ha tu tu tu ui tu hi. hai a tuh hi.

Awmalte leh kammalte, na hilh kawm-in, nang mahmah in na cih ding phawk in. Na sangnaupang in, a gelh kawm-in, a cih ding sawl in. Laimalte gelhna pan-in, awmalte ahih kei leh kammal tomte gelhna-ah manlang tat-in pai to in. Sinna masate-ah, na sangnaupang in kammalte a siam khit ciangin, kamvuite gelh kipan in. Kamvui tom pan kamvui sau-ah dam tat-in pai to in. Hong pai lai ding sinnate-ah, na sangnaupang in ama’ min gelh ding-a a lawmte khat kiang-ah laikhak gelh-a a khak ding zia sin ding ahihna thu, na sangnaupang tungah gen in. Sinna khat ciat na hilh ma-in, nang mahmah in laimal thakte gelh na kisin ding, kiciansak in. Tua khit ciangin na sangnaupang tungah bangci hilh ding cih geel liinlian in. V. Inn lai Sangnaupang khat ciat in ama’ aituam laisinbu a neih ding hoih hi. Siapa in sangnaupang tung-ah inn-a a sep ding, laihilhna sinnate kikaal-a bawl ding, nasep pia thei hi. lnnlai a baih peenpeen in, sangnaupang tungah, awmal thak khempeuh, kammal thak khempeuh leh laisim sinna sung-a kamvuite khempeuh (Kat 5) atkhiatsak ding, sawlna

15

ahi hi. A dang innlai in, sangnaupang kiangah, laisim sinna-a kammalte sung-a om awmalte — tua sinna peen mah-a singkuang sung-a om awmalte tawh a kibang liinlian awmalte — pen laikung (khedan) tawh a nuai giit ding, sawlna ahi hi. VI. Laimal golte Laimal neu a tampeen a kihilh khit ciangin, Sinna 23 sungah laimal golte kihilh hi. Hih sinna hilh ding a kipat ciangin, hong pai lai ding sinna khat peuh-a om laimal golte muh nadingin, siapa in Sinna 23, Laimai 73, kawk kha thei ding ahihna thu, sangnaupang kiangah hilhcian ding hi. Siapa in sangnaupang pen hih bangin hilh ding kilawm hi: 1. Laimal neu khat ciat aadingin laimal gol khat om hi. 2. Laimal golte pen: mite leh munte’ min kipat nading, kamvui khempeuh kipat nading, kizang hi. Sinna 23a sungah, lai gelhna-a a kizang laimal — a gol leh a neu khempeuh, na sangnaupang in mu ding hi. Hih sinna sungah na sangnaupang pen, laimal gol a om lo kamvui, leh tua nuai-ah laimal gol a om kamvui, sinsak in. Hong pai lai ding sinna khempeuh leh laibu khempeuh -ah, na sangnaupang in laimal gol a om kamvuite sin ding hi, cih gen in. Hong pai lai ding hun-ah na sangnaupang in laimal gol a phawk theih kei leh, laimal lamlahna sung-a om laimal gol (Sinna 23, Laimai 73) zongsak in. Sinna 23 sung-a om kamvui khempeuh a sin dingin, na sangnaupang sawl in. Tua ciangin, bang hang-a kammal pawlkhat pen laimal gol tawh kipan hiam cih a gen dingin, na sangnaupang sawl in. (Na sangnaupang in a manlang zaw-a laisim a kipat ding ngimmna tawh, sinna a masa lamte-ah laimal golte kihilh lo hi, cih thu pen, a kisap leh, na sangnaupang tungah gen in.) Sinna khatna leh tua khit-a om sinnate-ah, hun bei lam minit 1015 sungin: a. Sangnaupang in ama’ min a gelh theih nading, siapa in huh thei hi. b. Siapa in, buaina a piangsak thei kammal khat kikuppih ding-a hilh thei hi. Tua pen ahih theih leh Khristian thu-huam (context) sung-ah hilh ding hi.

16

THUKHUPNA Pasian in Ama’ hehpihna hong pia-a, mailam-a om nipikaalte sung-a na laihilhna-ah thuakzawhna lungsim na neih ding, k’ong lunggulhsak uh hi. Midang khat tungah laisim na hilh kawm-in, a tawp dong-a na kipiakkhiat zawh na’ng tha, nei ta in. Na sangnaupang aadingin Lai Siangtho na leem ding-a, Topa Jesuh in Ama’ min suang-a itna tawh na sep ahi hih nasepna hangin thupha hong pia ding hi. NA SANGNAUPANG IN HILHNA A NGAH BANG LIINLIAN-IN, A TAWMPEEN MI DANG KHAT TUNGAH LAI SIM A HILH DING NA LAM-ETNA THU, NA SANGNAUPANG TUNGAH LAI SIM HILH DING NA KIPAT MA-IN GEN IN.

17

SIM KHOLH DING 1-4 Na sangnaupang, lai sim na hilh ma-in, hih kisinna zang in. 1. Siapa in, “Hih singkuangte en in. Et khat-in gual khat en in. Vei lam pan-in tak lam-ah, a tung lam pan-in a nuai lam-ah, en in. Hih na muh ciangin, kawk in,” ci hi. Siapa in lakin, “Tu-in, ka cih bangin hih o,” ci hi. Siapa in tu-a bang mah-in zong hih hi. Siapa in, “Hoih mahmah ei!” ci hi. Hih a tung-a bang mah-in a nuai-a singkuangte zang-in lai hilh zom to hi: + , + , m + n. Siapa in hih lim te ahih kei leh laimalte, sangnaupang kawksak hi. 2. 3. 4.

m

n

m

Ciapteh ding: Siapa in lak hi. Singkuang hon masate,

, siapa mahmah in, a

gual guk buppi-in, lak-a, sangnaupang in en hi. Tua ciangin siapa in tua bang mah-a a hih dingin sangnaupang sawl hi. Siapa in a kisap ciang bekin huh hi. 18

1

2

3

4

m

n

m

n

m

n

m

n

m

n

m

n

m

n

m

n

m

n 19

SIM KHOLH DING 5-8 Na sangnaupang, lai sim na hilh ma-in, hih kisinna zang in. 5. (1) Siapa in, “Hih singkuangte, et khat-in gual khat, vei lam pan tak lam-ah, a tung lam pan a nuai lam-ah, en in. Hih a tawh a kibang liinlian laimal khat na muh ciangin, kawk in,” ci hi. Siapa in lak-in, “Tu-in, hih o,” ci hi.

a

i

u

a

a

ahi hi. ci (2) Siapa in a kawk leuleu-in, “Hih in in. Singkuang sung-a pen kawk in la, na kawk

a

a

sim-in ci in,” ci hi. Siapa in lak-in, “Tu-in nang’n hih o,” ci hi.

i leh u kawk-a a aw lawh nadingin, hilh zia (1) leh (2) peen mah kizui hi. Sangnaupang in kawk-a a lawh sim-in, siapa in, “Hoih mahmah ei!” ci hi. Siapa in a dang singkuang hon thum (3) zom to hi. Siapa in kammal ahih kei leh kammal khen pen a masa-in kawk-in tua teh a aw lokhia ding-in sawl hi. 6. 7. 8. 20

tuh nga hai ha

hi

hu

tang tung tuang

5

6

a

i

u

tuh nga

hai

i

u

a

nga

hai

tuh

u

a

i

hai

tuh nga

a

i

u

tuh nga

hai

i

u

a

nga

hai

tuh

u

a

i

hai

tuh

nga

7

8

ha

hi

hu

tang gung tuang

hi

hu

ha

gung tuang tang

hu

ha

hi

tuang tang gung

ha

hi

hu

tang gung tuang

hi

hu

ha

gung tuang tang

hu

ha

hi

tuang tang gung 21

SlAPA IN HIH KAL NGATE A LOTNGAH KUL 1. LIM KAMMAL TE HILHNA 2. LIM KAMMAL TE MUHNA 3. SINGKUANG SUNGAH HILHNA 4. (LAHZIAL) CARD-TE ZATNA 5. KAMVUlTE HILHNA Ka11: LIM KAMMAL TE HILHNA “Hih in ui’ lim ahi hi. ui ci o.” “Hih in bang’ lim ahi?” “Hih kammal in ui ci hi. ui ci o.” “Hih kammal in bang ci ahi?” “ui pen i tawh tawp hi. i ci o.” “Hih in i ahi hi. i ci o.” “Hih in zong i ahi hi. i ci o.” “Hih in bang ahi? Hih? Hih? Hoih mahmah ei!” “Hih in bang ci ahi? (ui) Hoih mahmah ei!” “Hih in hai’ lim ahi hi. hai ci o.” “Hih in bang’ lim ahi?” “Hih kammal in hai ci hi. hai ci o.” “Hih kammal in bang ci ahi?” “hai pen ha tawh kipan hi. ha ci o.” “Hih in ha ahi hi. ha ci o.” “Hih in zong ha ahi hi. ha ci o.” “ha pen a tawh tawp hi. a ci o.” “Hih in a ahi hi. a ci o.” “Hih in bang ahi? Hih? Hoih mahmah ei!” “Hih in bang ci ahi? (hai) Hoih mahmah ei!” “Hih kammal in bang ci ahi? (ui) Hih kammal in bang ci ahi?” (hai) “Hoih mahmah ei!”

22

Kal 2: LIM KAMMAL TE MUHNA “Hih kammal in bang ci hiam?” (ui) “Hih sinna sung-a am mun dang khempeuh-ah, hih laimal ui kawk in la, na muh sial-in, ui ci in.” Ciapteh ding: Sang naupang in ui ahih kei leh hai a om sial-in a muh theih kei leh, siapa in tua kammal kawk-in, lim gei-a om tua kammal peen mah kawk-in, “Hih kammal in hih kammal tawh a kisuun hiam?..Hih in bang ci a hi? (lim gei-a om kammal)...Hih in bang ci ahi? (mun dang khat peuh-a om tua kammal peen mah)...” ci hi. Siapa in, “Hoih mahmah ei!” ci hi. Kal 3: SINGKUANG SUNGAH HILHNA Singkuang sung-a om kammal (ahih kei leh, kammal khen) pen a kihilhsa ahih leh, siapa in, “Hih in bang ci ahi?” ci-in dong hi. Singkuang sung-a om kammal (ahih kei leh, kammal khen) pen a kihilhsa ahih keh leh, siapa in, “Hih in .......... ahi hi. .......... ci o.” Ciapteh ding: Singkuang-a om lim kammal pen sangnaupang in a phawk theih kei leh, siapa in gen kei hen. Siapa in singkuang sung-a om kammal kawk-in, tua ciangin lim gei-a om tua kammal peen mah kawk-in, “Hih kammal in hih kammal tawh a kisuun hiam?” ci hi... Siapa in, “Hoih mahmah ei!” ci hi. Ka14: (LAHZIAL) CARD-TE ZATNA Card tung-a om kammal a kihilh khin ahih leh, siapa in, “Hih in bang ci ahi?” ci-in dong hi. Tua kammal a kihilh nai lo ahih leh, siapa in, “Hih in .......... ahi hi. .......... ci o,” ci hi. Ciapteh ding: Card tung-a om lim kammal a phawk kei leh, siapa in gen kei hen. Siapa in card tung-a om kammal kawk-in, tua ciangin lim gei-a om tua kammal peen mah kawk-in, “Hih kammal in hih kammal tawh a kisuun hiam?” 23

ci hi. ... (Kammal ahih kei leh, kammal khen) in lim kammal ahih kei leh-a, sangnaupang in a phawk kei leh, siapa in, “Hih in.......... ahi hi. .......... ci o. Hih in bang ci ahi?” ci hi. Kal 5: KAMVUlTE HILHNA Siapa in, sangnaupang kiangah, “Na phawk kammal khat peuhpeuh kawk khia (sim) in,” ci-in sawl masa hi: a masa-in laimai nihte’ nuai lamah, tua khit ciangin, kamvuite sung-ah. Tua ciangin: 1. Siapa in sangnaupang aadingin kamvuite khempeuh sim hi. 2. Amah tawh kamvuite khempeuh a sim khawm ding-in, siapa in sangnaupang sawl hi. 3. Kamvuite khempeuh amah guak in a sim dingin, siapa in sangnaupang sawl hi. Siapa in, “Hoih mahmah ei!” ci hi.

24

SINNA 1 AADING LAIGELH HILHNA Sinna khat ciat-ah Kal Nga-te a kihilh khit ciangin, kammal leh awmal thak-te hilh nadingin, laigelh kisinna khat neih huai hi. Sinna 1 sung-ah laigelhna aading-in hih lai-ah lahna khat om hi. Sangnaupang in lam a kigiitsa laidal nei-in, lai a gelh ciangin, tua lam kigiit kheng lo-in gelh ding hi. Sangnaupang in kammalte leh awmalte a gelh kawm-in, a aw lokhia ding hi. Laisimna na sinsak khit sim-in, laigelhna hilh in.

iiiiii aaaaaa hi hi hi hi hi hai hai hai hai u u u u u u ui ui ui ui ui ui tu tu tu tu tu tu tuh tuh tuh tuh ui tu hi. hai a tuh hi.

25

Sinna 1

( a, i, u, t, h, uh )

1

ui

i

i

ui

i

i

hai

ha

a

ha

a

a

2

ui

i

i

ui

3

hai ha ha 4

i hi

a ha

hi

5

ha hi

ha

ui 26

ha ha hai

tu

hai

6

7

tuh

uh

tu

u

uh

tuh

u

tu

8

10

9

a ha

i

hi i

hi

u tu

ui tu hi. hai a tuh hi.

Johan 3:16-18

hi

a

tuh 27

Sinna 2

( n, ih )

na

a

na

a

a

an

a

a

a

a

a

2

1

nai na na

na na nai

3

a na

u nu

an

a

a

an

4

na nu

5

na

nu

an 28

nai

nai

ta

7

6

nih

ih

ta

a

ih

nih

a

ta

8

10

9

huan an an

an an huan

a

an

ta

an

an a huan hi. nai nih hi ta.

Johan 9:1-12

huan

nih

nai 29

Sinna 3

( ng, ah )

ngau

nga a

nga

a a

nga

nga a

nga

nga a 2

1

ngau nga nga

nga nga ngau

nga

a

a

nga

4 3

a nga

i ngi

nga ngi

5

nga

nga 30

ngi

ngau

ngah

6

7

tai ta ta

ta ta tai 8

ngah

ah

ah

ngah

9

a nga

hi tai

ui a tai hi. ngau a tai hi. nga a ngah hi.

Mattiu 6:5-15

hi

tai

ngah 31

Sinna 4

(k)

kau

ka

a

ka

a

a

ak

a

a

a

a

a

2

1

kau ka ka

ka ka kau

ak

a

a

ak

3

u ku

ka ka

ku hu

ka ha

4

ku

5

ak 32

ka

kau

kang

7

6

hing hi hi

hi hi hing

tui tu tu

tu tu tui

kau u

u kau

9

8

kang ka ka

ka ka kang 10

ka nga

11

hing kang

kau a hing hi. ak a tui hi. nga a kang hi. Rom 10:1-14

hing

kang

tui 33

Sinna 5

1

tu

u

u

tu

u

u

tau

ta

a

ta

a

a

2

tu

u

u

tu

3

tau ta ta

ta ta tau

4

i ti

u tu

ti

5

ti ki

tu ku tu

34

tu

tat

tau

6

7

tat ta ta

ta ta tat

8

tang ta ta

ta ta tang

tuang tu tu

tu tu tuang

9

tung tu tu

tu tu tung 10

11

tu ta

tau tai

a tai hi. a tu hi. tau tung a tuang hi. tu tang a tat hi. nga a huan hi.

Mattiu 24:27-46

tung

tuang

tang 35

Sinna 6

(m)

1

mu

u

u

mu

u

u

mai

ma

a

ma

a

a

2

mu

u

u

mu

3

mai ma ma

ma ma mai

4

a ma

u mu

ma

5

ma nga

mu ngu mai

36

mu

ihmu

mu

6

7

ihmu mu u

u mu ihmu

8

in

i

i

in

hing ing ing

ing ing hing

9

tuah

ah

ah

tuah 10

11

ma

hu

mu

tu

mai tang a tuh hi. mai a huan hi. mu ihmu hi. tau tung mu a tuang hi. mu in ak a tuah hi. Luka 12:22-32

in

ihmu

tuah 37

Sinna 7

kuang

ku

u

u

u

ku ngia

ngi

i

i

i

ngi 1

2

kuang ku ku

ku ku kuang

3

ngia ngi ngi

ngi ngi ngia

4

u ku

i ki

ku

5

ku tu

ki ti ngia

38

ki

ka

kuang

6

7

man an an

an an man

8

ka

a

a

ka

9

ak

a

a

ak 10

ihmu mu u

u mu ihmu

11

nga

in

ka

hi

kuang nga ka mu hi. kuang a tuah hi. ngia in ak a mu hi. ngia a tai hi. ngia in ak a man hi. ngia a ihmu hi. Mattiu 5:1-16

man

kuang

ngia 39

Sinna 8

(e)

tem

te

e

te

e

e

kamkei

kei

ke

kamkei

kei

ke

1

2

tem te te

te te tem

kamkei kei kei

kei kei kamkei

3

e te

i ti

a ta

4

te ti ta

5

te me

ti mi

tem 40

ta ma

ne

kamkei

6

7

ne

e

e

ne

8

kem ke ke

ke ke kem

hiam hi hi

hi hi hiam

9

hih

ih

ih

hih

10

11

ne ke

12

ih in

kem tem

tem ka tat hi. hih tem a hiam hi. hih tem kem in. kamkei in ui a man hi. kamkei in ui a ne hi. kamkei in ngau a man hi. kamkei in ngau a ne hi.

Johan 6:1-14

hih

kem

hiam 41

Sinna 9

ki

i

i

ki

i

i

mei

me

e

me

e

e

1

2

ki

i

i

ki

mei me me

me me mei

3

e me

u mu

i mi

me ke

mu ku

mi ki

4

me mu mi

5

ki 42

en

mei

6

7

en

e

e

en

neu ne ne

8

ne ne neu

9

kuang ang ang 10

ang ang kuang

am

a

a

am

11

ki ka

12

ah ang

mu tu mei a kuang hi. mei mai-ah ka tu hi. mei am ka en hi. ki nga ka mu hi. mu in ki a tuah hi. ki a ihmu hi. ki ka man hi. ki a neu hi.

Sawltakte Tangthu 5:1-12

ah

am

neu 43

Sinna 10

(s)

sai

sa

a

sa

a

a

sek

se

e

se

e

e

1

2

sai sa sa

sa sa sai

sek se se

se se sek

3

a sa

e se

i si

sa ma

se me

si mi

4

sa se si

5

sek 44

nei

sai

6

7

si

i

i

si

8

kisia sia sia

sia sia kisia

nei ne ne

ne ne nei

9

kiasak sak sak 10

sak sak kiasak 11

sek sak

12

si hi

tai sai

sek nga ka nei hi. sek nih ka kem hi. sek ka kiasak hi. sek kisia ta hi. sai kang tung ka tuang hi. sai a tai hi. sai ka mu hi. sai a ihmu hiam? sai a si ka mu hi. Johan 3:1-10

kisia

kiasak

si 45

Sinna 11

musane

ne

e

musane

e

e

suk

su

u

su

u

u

1

2

musane e ne ne e musane

suk su su

su su suk

3

e ne

u nu

i ni

ne se

nu su

ni si

4

ne nu ni

5

suk 46

sui

musane

6

7

sa

a

a

sa

singkung sing sing

8

sing sing singkung

9

sui su su

su su sui

10

sum su su 12

11

sing kung

su su sum

tung tuang

su mu

suk ka sui hi. ka suk neu hi. ka sum neu hi. sum tung-ah suk nga in. suk nih ka nei hi. musane ka mu hi. musane in sa a tuah hi. musane in sa a ne hi. musane singkung tung a tuang hi. musane a ihmu hi. Korin Masa 3:1-7

sa

singkung

sum 47

(J)

Sinna 12

keu

ke

e

keu

e

e

Jesu

Je

e

Jesu

e

e

1

2

keu ke ke

Jesu Je Je

ke ke keu

Je Je Jesu

3

e Je

u Ju

a Ja

Je se me

Ju su mu

Ja sa ma

5

keu 48

mite

4

Je Ju Ja

Jesu

6

7

mite mi

mi mite

it i

8

i it

9

kitam ki ki

ki ki kitam

10

kangtum kangtum tum kangtum um kangtum

11

tam sak kang

12

hi mi it

te it ki

keu neu ka mu hi. keu ka kiasak hi. ka keu kitam hi. keu a kangtum hi. keu nih ka nei hi. ka keu ka kem hi. Jesu ihmu hi. Jesu tu hi. Jesu in mite a it hi. Jesu ka mu hi. Jesu ka it hi. Luka 8:22-25

it

kangtum

kitam 49

Sinna 13

(l)

ngal

al

al

al

al

al

sang

ang

ang

ang

ang

ang

1

2

ngal

al

sang

ang

al

ngal

ang

sang

3

u lu

i li

a la

lu su mu

li si mi

la sa ma

4

lu li la

5

sang 50

luang

ngal

6

7

sungah ngah ah

ah ngah sungah

8

nungta nung nu

nu nung nungta

luang lu lu

lu lu luang

9

nu niang niang niang niang niang nu niang 10

12

11

lu nu hi

ngai nung sung

ah an ang

nu niang in an a huan hi. ngal nih a ihmu hi. musane in ngal si a ne hi. ngal tai ka mu hi. sang mai-ah tui a luang hi. sang mai-ah ui a tu hi. sang sum ka kem hi. sang ka en hi. Jesu nungta hi. Jesu in mite a it hi. Jesu in nu niang it hi. nu niang in Jesu it hi. nu niang Jesu sungah nungta hi. Johan 20:24-29

sungah

nungta

nu niang 51

Sinna 14

( p, aa )

paak

paa

aa

paa

aa

aa

pakan

pa

a

a

a

pa

1

2

pakan pa pa

paa paa paak

paak paa paa

pa pa pakan

3

a pa

i pi

aa paa

pa la sa pa

pi li si pi

paa laa saa paa

4

pa pi paa

5

paak 52

lei

pakan

6

7

pai pa pa

pa pa pai

8

lei le le

le le lei

nungah ngah ah

ah ngah nungah

9

lampi pi i

i pi lampi

10

11

12

pi pa

tung nung

kan ka

paa

niang

ah

pakan ka kiasak hi. pakan a kitam hi. pakan ka lei hi. paak huan-ah nu niang a tu hi. paak huan-ah ka tu hi. paak huan-ah hai ka ne hi. paak ka nei hi. paak a hing hi. Jesu a pai hi. Jesu tui tung-ah pai hi. Jesu in lampi hi. Jesu ka nei hi. Jesu nungah ka pai hi. Johan 6:16-21

pai

lampi

nungah 53

Sinna 15

(o)

1

toktol

tol

ol

tol

tol

ol

kong

ko

o

kong

ko

o

2

toktol tol ol

kong ko ko

ol tol toktol

ko ko kong

3

o to

aa taa

e te

to ko po to

taa kaa paa taa

te ke pe te

4

to taa te

5

kong 54

po

toktol

6

7

po

o

o

po

8

om

o

o

om

kongpi kong kong

kong kong kongpi

9

topa to to

to to topa

10

11

12

ka ah

tok tol

paak pa

ak

to

po

toktol a si ka mu hi. ak in toktol a tu hi. paak huan-ah toktol ka mu hi. toktol keu ka kem hi. kong-ah tui a luang hi. kong-ah singkung a po hi. kong-ah ui hai a tu hi. Jesu kongpi hi. Jesu ka kongpi hi. Jesu sungah ka om hi. Jesu ka sungah om hi. Jesu in topa hi. Jesu in ka topa hi. Johan 10:1-9

om

topa

kongpi 55

Sinna 16

( kh )

khuai

khu

khu

khu

khu

khu

khuang

khu

khu

khu

khu

khu

1

2

khuai

khu

khuang

khu

khu

khuai

khu

khuang

3

u khu

i khi

o kho

a kha

khu lu su khu

khi li si khi

kho lo so kho

kha la sa kha

5

khuai 56

len

4

khu khi kho kha

khuang

6

7

len le le

le le len

8

khut khu khu

khu khu khut

kiang ang ang

ang ang kiang

9

tum tu tu

tu tu tum

10

11

12

khu

to

pa

tum hu

tu su

ka ki

ka khuang kitam hi. khuang ka tum hi. khuang nih ka nei hi. ka khuang kisia hi. khuang ka lei hi. paak huan-ah khuai om hi. khuai ka mu hi. khuai nih ka man hi. Jesu ka it hi. Jesu nungah ka pai hi. Jesu’ khut ka len hi. Jesu in ka topa hi. Jesu kiang pai in. Marka 1:16-17

tum

khut

kiang 57

Sinna 17

( c, ngh )

cinghpi

cingh

ingh

cingh

cingh

ingh

ciang

ci

ci

ci

ci

ci

1

2

cinghpi cingh cingh

cingh cingh cinghpi

ciang ci ciang

ci ci ciang

3

i ci

a ka

e ke

o ko

ci khi li ci

ka kha la ka

ke khe le ke

ko kho lo ko

5

ciang 58

nang

4

ci ka ke ko

cinghpi

6

7

na

a

a

na

8

nang ang ang

ang ang nang

hong ho ho

ho ho hong

9

ci

i

i

ci

10

11

12

cingh

nang

sung

ci pi

kang hong

sang lam

cinghpi ka mu hi. cinghpi ihmu hi. cinghpi en in. cinghpi tai hi. cinghpi na man hiam? tui sungah ka ciang ka kiasak hi. na ciang kangtum hi. ciang nga ka nei hi. na ciang keu hi. ka ciang na kem in. Jesu in nang hong it hi. Jesu kiang hong pai in. Jesu sang in. Jesu’ khut len in. Jesu in, “lampi ka hi hi,” ci hi. Johan 3:16

hong

na

ci 59

Sinna 18

(d)

dai

da

da

da

da

da

dial

di

di

di

di

di

1

2

dai

da

dial

dial

da

dai

di

dial

3

a da

i di

o do

e de

da ma na da

di mi ni di

do mo no do

de me ne de

5

dial 60

tungah

4

da di do de

dai

6

7

tungah tung tu

tu tung tungah

8

damsak dam da

da dam damsak

9

ding di di

di di ding

10

nungtasak tasak sak 11

sak tasak nungtasak 12

da

sak

di

dam lam

mu tum

ding ci

dai sungah ak om hi. ka dai kangtum hi. dai tungah ak ihmu hi. na dai kisia hi. dai tungah ak a tuang hi. dial nih ka nei hi. ka dial ka len hi. ka dial ka it hi. sang ah dial ka mu hi. Jesu in hong nungtasak hi. Jesu in hong damsak hi. nang’ aading Jesu hong pai hi. Jesu’ aading nungta in. Jesu in, “lampi ka hi hi,” ci hi. Piter Masa 2:24

nungtasak

damsak

ding

aa 61

Sinna 19

( aw )

kawl awl

kawlkai

awl awl

kawl

mawtaw maw aw aw aw

maw

1

2

mawtaw maw maw

kawl kawl kawlkai

kawlkai kawl kawl

maw maw mawtaw

3

aw taw

o to

taw maw daw taw

to mo do to

aa taa

u tu

5

kawlkai 62

taa tu maa mu daa du taa tu mawtaw

4

taw to taa tu

pa hau

6

7

misi mi mi

mi mi misi

kiksak sak sak

sak sak kiksak

pa pa pa hau

cinate nate te

te nate cinate

11

12

8

9

pa hau pa pa 10

ci mi in

na nan nam

taw maw kaw

kawlkai na ne hiam? kawlkai ka ne hi. nu niang in kawlkai a huan hi. ui in kawlkai ne hi. mawtaw sungah kawlkai ka ne hi. pa hau in mawtaw nei hi. mawtaw tungah ka tuang hi. nu niang in mawtaw lei hi. hih mawtaw kisia hi. Jesu in cinate it hi. cinate Jesu kiang hong pai hi. Jesu in cinate damsak hi. Jesu in misi hing kiksak hi. Jesu na it hiam? Luka 4:38-39

cinate

misi

kiksak 63

Sinna 20

( b, ee )

baw

aw

baw

aw

aw

beel

bee

ee

bee

ee

ee

bawng

1

2

beel bee bee

baw baw bawng

bawng baw baw

bee bee beel

3

ee bee

o bo

u bu

e be

bee lee dee bee

bo lo do bo

bu lu du bu

be le de be

4

bee bo bu be

5

bawng 64

aw

beel

6

7

kei

ke

sungah

ngah

ke

kei

ngah

sungah

8

9

bawng baw baw

baw baw bawng

10

nun’takna nun’tak nun 11

bawng sung nang

nun nun’tak nun’takna

12

Je ke

ak ka an

beel

na beel len in. na beel nih kitam hi. pa hau in beel nih lei hi. pa hau in beel sungah ak sa huan hi. beel sungah an ka huan hi. bawng sa ka ne hi. bawng tung ka tuang hi. bawng tungah kau ka mu hi. bawng nga ka lei hi. Jesu in nun’takna hi. Jesu in kei hong it hi. Jesu in kei hong len hi. Jesu aw, nang k’ong it hi. Jesu aw, nang kiang k’ong pai hi. Jesu aw, k’ong nai hi. Johan 14:6

nun’takna

kei 65

Sinna 21

(z)

zawng

zaw

zaw

zaw

zaw

zaw

sazuk

zuk

zu

sazuk

zu

zu

1

2

zawng

zaw

zaw

zawng

sazuk zuk zuk

zuk zuk sazuk

3

aw zaw

e ze

u zu

i zi

zaw baw daw zaw

ze be de ze

zu bu du zu

zi bi di zi

5

sazuk 66

zawng

4

zaw ze zu zi

duh

6

7

duh

uh

zo

o

uh

duh

o

zo

sihna sih sih

sih sih sihna

8

9

khomun kho kho 10

kho kho khomun 11

12

zaw

ding

na

zuk zo

nga zawng

sa ka

sazuk nga ka mu hi. sazuk in ki a nei hi. sazuk in an a ne hi. beel sungah sazuk sa ka huan hi. sazuk sa ka duh hi. huan sungah zawng a ta hi. zawng in kawlkai a tuah hi. singkung tungah zawng a tu hi. singkung tung-ah zawng a ihmu hi. zawng na it hiam? Jesu in sihna a zo hi. Jesu nei in, sihna na zo ding hi. Jesu ka nei zo hi. Jesu in ka nun’takna khomun hi. Jesu in, “kei in nun’takna khomun ka hi hi,” a ci hi. Johan 6:35

sihna

khomun

zo 67

Sinna 22

( v, uu )

vompi

vom vo

vom

vo

vo

vaimim

vai

va

vai

va

va

1

2

vompi

vom

vom

vompi

va vai vaimim

vaimim vai va

3

o vo

i vi

aw vaw

e ve

vo zo bo vo

vi zi bi vi

vaw zaw baw vaw

ve ze be ve

5

lim 68

vaimim

4

vo vi vaw ve

vompi

6

7

lim li li

li li lim

8

hoih ho ho

ho ho hoih

tuucing tuu tuu

tuu tuu tuucing

9

khuavak vak vak

vak vak khuavak

10

11

tuu tung sung

12

mim lim ih

vom po om

vaimim po ta hi. nu niang in vaimim a huan hi. vaimim huan ka duh hi. vaimim lim ka sa hi. vompi in vaimim a ne hi. vompi a tai hi. singkung tungah vompi a om hi. pa hau in vompi a man hi. vompi sa a lim kei hi. Jesu a hoih hi. Jesu a hoih tuucing hi. Jesu in khuavak hi. khuavak sungah om in. Jesu sungah ka nungta hi. Johan 10:14-16

khuavak

tuucing

hoih 69

Sinna 23a

Laimal Golte

zangkong Zang zang Zangkong

pau hau pa

Pa Pa Hau

kawlgam kawl

Kawl Kawlgam

Je Jesu

jesu je

nu niang nu tedim te

Nu Nu Niang Te Tedim

nu niang jesu sungah nungta hi. Nu Niang Jesu sungah nungta hi. pa hau tedim-ah a teeng hi. Pa Hau Tedim-ah a teeng hi. zangkong in kawlgam khua pi ahi hi. Zangkong in Kawlgam khua pi ahi hi. jesu in kawlgam a it hi. Jesu in Kawlgam a it hi. mei a kuang hi. Mei a kuang hi. Kawlgam 70

Zangkong

Tedim

teeng

Laimal Golte

Sinna 23b

lawm Lawm

a ak A Ak

l L

b beel B Beel

m mu M Mu

c ciang C Ciang

n nai N Nai

d dial D Dial

o ong O Ong

e ek E Ek

p P

paak Paak

g gu G Gu

s S

sai Sai

h hai H Hai

t T

tem Tem

i I

in In

u ui U Ui

j J

jesu Jesu

v V

vompi Vompi

k kau K Kau

z Z

zawng Zawng 71

Sinna 23c

Jesu ihmu hi. Jesu tu hi. Jesu in mite a it hi. Jesu ka mu hi. Jesu ka it hi. Jesu’ aading nungta in. Jesu in, “Lampi ka hi hi,” ci hi. Jesu in cinate it hi. Cinate Jesu kiang hong pai hi. Jesu in cinate damsak hi. Jesu in misi hing kiksak hi. Jesu na it hiam? Jesu in, “Kei in nun’takna khomun ka hi hi,” a ci hi. Jesu in nun’takna hi. Jesu in kei hong it hi. Jesu in kei hong len hi. Jesu aw, nang k’ong it hi. Jesu aw, nang kiang k’ong pai hi. Jesu aw, k’ong nai hi. Jesu kongpi hi. Jesu ka kongpi hi. Jesu sungah ka om hi. Jesu ka sungah om hi. Jesu in Topa hi. Jesu in ka Topa hi.

72

Sinna 23d

Laimal Golte Gelhzia:

A B C D E G H I J K L M N Ng O P S T U V W Z R Nambat Gelhzia:

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Na Min Gelh in:

73

KAMMAL CARD-TE Hong pai lai ding laimai 3 te-ah, kammal card-a zat dingin, singkuang sung-a kammalte leh kammal khente, hong kilak hi. Tua pen sinna khat ciat-ah Kal 4 tawh kipan hi. Card khat ciat nung-ah Sinna nambatte om hi. Hong pai lai ding laimaite pan-in card-te teikhia (ahih kei leh atkhia) in. Tua pen sinna khat ciat-a Kal 4 aading a kisam bang bek-in hih in. Tua ahih manin: Sinna 1 aading-in, hong pai lai ding laimai tung-a, a nung uh-ah 1 a kigelh, card-te khempeuh pen, siapa in teikhia (ahih kei leh atkhia) ding hi. Tuate pen Sinna 1 sung-a Kal 4 hilh nading-in zang in. Sinna khat ciat sung-a Kal 4 aading-in, a nung uh-ah tu-a na hilh sinna nambat a kigelh card-te, teikhia (ahih kei leh atkhia) in. Card-te pen etkik nading leh tua kammalte a omna sinna dangte-a zat dingin, keem in. Ciaptiah ding: Siapa (leh sangnaupang) in amau’ aituam kammal cardte teikhia-a a bawl uh leh, hong pai lai ding laimaite pen mailam hun-a zat ding-in laibu sung-ah kikeem ding hi. Sangnaupang in ama’ aituam-a zat dingin kammal card-te a bawl nop leh bawl thei hi. Thupi: Sinna 15 leh tua khit-a hong pai lai ding sinnate-ah, siapa leh sangnaupang in sinna khat ciat-a om kammal thak khempeuh aading-in, a mau’ aituam kammal card-te bawl uh hi. Sinna khat ciat sung-a om kammal thakte pen, sinna khat pepeuh sung-a om laimaite geel’ nuai lamah om hi. Mual tungah thuhilhna — Mt. 5:3-11 “Lung sim niamkhiatte in thupha a ngah ding uh hi. Bang hang hiam na cih uh leh, Vantung Gam in amau’ gam uh a hi ding hi.” “A dahte in thupha a ngah ding uh hi. Bang hang hiam na cih uh leh, amau in lungdamna a ngah ding uh hi.” “Lung nemte in thupha a ngah ding uh hi. Bang hang hiam na cih uh leh, amau in leitung a luah ding uh hi.” “Gil kial-a, an duh bang-a lung siangtho a deihte in thupha a ngah ding uh hi. Bang hang hiam na cih uh leh, amau in vakna a ngah ding uh hi.” “Mi dang a hehpih theite in thupha a ngah ding uh hi. Bang hang hiam na cih uh leh, amau in zong hehpihna a ngah kik ding uh hi.” “Lungsim siangthote in thupha a ngah ding uh hi. Bang hang hiam na cih uh leh, amau in Pasian a mu ding uh hi.” “Mi kitawng kilemsak kik theite in thupha a ngah ding uh hi. Bang hang hiam na cih uh leh, Pasian’ tate cihna a ngah ding uh hi.” “Dikna thu hanga bawlsiatna a thuakte in thupha a ngah ding uh hi. Bang hang hiam na cih uh leh, Vantung Gam in amau’ gam uh a hi ding hi.” “Kei’ hanga note in gensiatna, bawlsiatna, a hi lo kimawhsakna na thuak uh leh, thupha na ngah ding uh hi. Lung damin na nuam un. Bang hang hiam na cih uh leh, Vantung Gamah a lian noptuamna na ngah ding uh hi. Note pian’ ma-a a piang kamsangte zong tua bang mahin a bawlsia uh hi.”

74

hing

nai

a

tui

huan

u

kang

nih

i

tu

ta

ha

tau

ngau

hai

tung

nga

ui

tuang

tai

tu

tang

ngah

tuh

tat

kau

hi

mai

ak

an 75

76

1

2

4

1

2

4

1

2

4

1

2

5

1

3

5

1

3

5

1

3

5

1

3

5

1

4

5

2

4

6

sek

hih

mu

sai

hiam

ihmu

nei

kem

in

si

ne

tuah

kiasak

mei

kuang

kisia

ki

ngia

musane

ah

ka

suk

am

man

sa

en

tem

singkung

neu

kamkei 77

78

6

8

10

6

8

10

6

8

10

6

8

10

7

9

10

7

9

10

7

9

11

7

9

11

8

9

11

8

9

11

lei

ngal

sui

pai

sang

sum

lampi

luang

keu

nungah

nu niang

Jesu

toktol

sungah

mi

kongpi

nungta

it

kong

paak

kitam

om

pakan

kangtum

79

80

11

13

14

11

13

14

12

13

14

12

13

14

12

13

15

12

13

15

12

14

15

12

14

15