Tragicorum Graecorum Fragmenta. Vol. V: Euripides 9783666257551, 3525257554, 9783525257555

170 54 59MB

German Pages [1168] Year 2004

Report DMCA / Copyright

DOWNLOAD FILE

Polecaj historie

Tragicorum Graecorum Fragmenta. Vol. V: Euripides
 9783666257551, 3525257554, 9783525257555

Citation preview

V&R

Tragicorum Graecorum Fragmenta (TrGF)

VOL.5 EURIPIDES

EDITOR RICHARD KANNICHT PARS PRIOR

Vandenhoeck & Ruprecht

Bibliografische Information Der Deutschen Bibliothek Die Deutsche Bibliothek verzeichnet diese Publikation in der Deutschen Nationalbibliografie; detaillierte bibliografische Daten sind im Internet über abrufbar. ISBN 3-525-25755-4

Gedruckt mit Unterstützung des Förderungs- und Beihilfefonds Wissenschaft der VG Wort.

© 2004, Vandenhoeck Sc Ruprecht in Göttingen / www.v-r.de Internet: www.vandenhoeck-ruprecht.de Alle Rechte vorbehalten. Das Werk und seine Teile sind urheberrechtlich geschützt. Jede Verwertung in anderen als den gesetzlich zugelassenen Fällen bedarf der vorherigen schriftlichen Einwilligung des Verlages. Hinweis zu § 52a UrhG: Weder das Werk noch seine Teile dürfen ohne vorherige schriftliche Einwilligung des Verlages öffentlich zugänglich gemacht werden. Dies gilt auch bei einer entsprechenden Nutzung für Lehr- und Unterrichtszwecke. Printed in Germany. Gesamtherstellung: Hubert & Co., Göttingen Gedruckt auf alterungsbeständigem Papier.

UXORI ET AMICIS

C O N T I N E N T U R IN H O C VOLUMINE

Praefatio Sigla et Compendia Veterum scripta

9 13 33

Testimonia vitae atque artis Conspectus testimoniorum Τ 1-240 A. Vitae-Z. Epigrammata

39 41 45

Deperditarum fabularum fragmenta

147

Fragmenta certis fabulis adscripta Conspectus fabularum F 1-844: Αίγεύο-Χρύαπτκκ

149 149 151

Incertarum fabularum fragmenta F 845-1106

885 885

Fragmenta dubia et spuria F 1107-1132

1021 1021

Indices Index verborum Index fontium Comparatio numerorum

1035 1036 1044 1089

Appendix Addenda et Corrigenda In vol. I 2 (1986) In vol.2 (1981) In hoc volumen

1101 1102 1102 1117 1159

PRAEFATIO

- sicut aliorum poetarum scaenicorum - fragmenta primus circa annos 1570 / 1580 e fontibus collegit et cum testimoniis plenis exscripsit Dirk Canter (Theodorus Canterus) Guilelmi f r a t e r ' \ Fragmenta Euripidea a Scaligero emendata et ab Andrea Schott amico Canteri ad typis describendum praeparata, sed numquam impressa, inde ab anno 1624 Hugo Grotius possedit et mox in sua ipsius Excerpta ex tragoediis et comoediis Graecis (1626) transposuit 2) . Quo factum est ut prima editio fragmentorum Euripideorum 3 ) illud opus sit quod e Grotii Dictis et Excerptis conscriptum anno 1694 Josua Barnes magnifice in lucem emisit. EURIPIDIS

De opere Barnesiano ratione et doctrina superando optime meriti sunt cum Benjamin Heath (1762) tum Ludov. Casp. Valckenaer (1767). Primam editionem fabularum et fragmentorum vere criticam et ingenio Bentleyano imbutam anno 1778 in lucem edidit Samuel Musgrave. Post Musgravium de fragmentis Euripidis (sicut de ceterorum tragicorum) doctissime meritus est Aug. Nauck, cuius Tragicorum Graecorum Fragmenta ( 2 1889) per totum saeculum usque ad nostram aetatem iure plurimum valebant et a nemine non magni aestimabantur. Cum post adespota anno 1981 edita volumen quintum aggressus sum, maxime curae mihi erat ut egregiam illam editionem Nauckianam funditus renovarem. Tarnen ordinem fragmentorum et numeros Nauckii mutare nolui nisi rebus coactus. Quare ubicumque fragmentum secludendum vel transponendum esse censui, numerum Nauckii suo loco reliqui cancellis inclusum vel loco instructum ubi fragmentum nunc legitur. Fragmenta nova et transposita ad Nauckii ordinem litteris a, b, c etc. additis numeravi. Imprimis fragmenta et testimonia nova Nauckianis addenda curavi et aliquantum operae in apparatibus augendis supplendis corrigendis consumpsi. Omnia fragmenta et testimonia quantum potui ex editionibus nunc optimis vel fide dig-

'' Ε tragicis exstant libelli Euripidem et poetas minores continentes: asservantur Oxonii in Bibliotheca Bodleiana sub inv. nr. M S D'Orville 121 et 122 (ad comicos cf. Kassel-Austin PCG 2 p. X X I I I Cant(er) ms.): vid. J. A. Gruys The Early Printed Editions Append. III 'Dirk Canter's Fragmenta Poetarum 2)

... of Aeschylus (1981) 2 7 7 - 3 0 9

Graecorum.

Vid. Chr. Collard AC 64 (1995) 2 4 3 - 5 6 et nos ap. G. W. M o s t (ed.) Collecting

(Aporemata 1 / 1997) 7 1 - 6 . 3)

N e g l e g o collectionem fontium et testimoniorum anno 1619 ab loan. Meursio editam.

Fragments

10

PRAEFATIO

nissimis (sed per hos viginti annos non semper iisdem) afferre conatus sum. Ipse contuli vel inspexi papyros fere omnes, codices complures scholiorum in Aristophanis Ranas (vid. p. 37 Σ Ar.) et vitarum Euripidis (Τ 1 et 4), codices A Β Etymologici quod dicimus Genuini praeter litteras α β et λ (vid. p. 35 Et.Gen.) et lexici Hesychiani Marcianum. In his cave ne errasse me suspiceris si ab editionibus discrepo. Grammaticorum παράδοαν quam potui plenissime et diligentissime recensui; sed non omnia quae legi laudavi: non nulla silentio praeterii, haud pauca tacite redargui vel correxi. Spero me nil momenti errore omisisse vel iniuria neglexisse. Quaecumque non ipse inspicere potui, 'teste ...' laudavi. Scripta doctorum per sigla vel compendia laudata aut in indicibus p. 14 sqq. / 33 sqq. aut (si ibi desunt) in prooemiis quae singulis fabulis praemisi explicantur, nonnumquam in ipso apparatu. N u d o nomine haud raro editor auctoris laudatur apud quem verba poetae afferuntur, e.g. Sylburg editor Clementis Alexandrini Stromatorum (1592) vel Meineke editor Stobaei (vid. p. 24). - Supplementa papyrorum quorum auctor in apparatu non laudatur semper editoris principis sunt. - In scriptis doctorum laudandis verba ad verbum laudata signis „duplicibus" distinxi, cetera signis 'simplicibus'. Totum opus gradatim (fragmentis summam manum imponens, testimonia vitae atque artis colligens, indices et appendicem componens) per annos 2000-2002 ad finem perduxi; quare scripta doctorum quae inde ab anno 2000 publici iuris facta sunt vel in notitiam mihi venerunt selecta tantum respicere potui idque hic illic dum plagulas correxi in ipso textu, ceterum in addendis ad hoc volumen. De orthographia accentibus colometria pauca tantum moneo: ι 'mutum' (άνεκφώνητον) semper subscripsi praeter eos locos in papyris et inscriptionibus servatos ubi adscriptum legitur; oxytona in fine versus duce Snell accentu acuto non privavi (vid. Wilamowitz Aesch. Trag. [1914] XXXIII 1 et West Aesch. Trag. [1990] X X X I ) ; anapaestos semilyricos pace West (BICS 24 [1977] 89-94) more veterum κατά δίμετρα (hic illic μονό μέτρα admittens) divisi et nostra more non omnia cola ουναφεία coniuncta sed solum paroemiacum (i.e. clausulam periodi) εκθέοει distinxi. Multi me etiam hoc in volumine quinto parando atque conficiendo benigne et liberaliter adiuverunt. Bruno Snell, pater ut ita dicam huius editionis et amicus carissimus ( t 1986), omnia Euripidea quae per decennia collegerat utenda mihi reliquit, imprimis exemplum suum editionis Nauckianae notis manu scriptis plenissimum (cf. p. 30 Sn. ms.). Rudolf Kassel, Stefan Radt, Martin West opus nascens crebris litteris doctis incitaverunt atque promoverunt, Wolfgang Luppe praecipue in argumentis Euripi-

PRAEFATIO

11

deis tractandis. Glenn Most, Stefan Radt, Martin Ries, Nicolas Wiater in plagulis corrigendis me adiuvantes non pauca menda quae me fugerant detexerunt et non paucos errores correxerunt. Quaecumque restant, mihi soli adscribenda sunt. Peter Parsons pro Societate Aegypto Explorandae mihi permisit ut tres papyros Oxyrhynchias nondum rite editas hoc in volumine ederem (Thesei test, iiia, Hippolyt I test, iia, F 953 f), Michael Gronewald novam papyrum Coloniensem mecum communicavit (F 453 auctum in addendis p. 1161). In negotiis cottidianis per multos annos studiose et fideliter auxilio mihi erant discipuli mei et olim sodales Seminarii Philologici Tubingensis Bardo Gauly, Arnd Kerkhecker, Rainer Kiimek-Winter, Johanna Lohr, Christoph Mülke, Stephan Pehle, Matthias Peppel, Juliane Priwitzer, Martin Ries. Multos alios qui varia ope per litteras mihi succurrerunt aptius quam hoc loco locis suis laudandos mihi esse censui. Opibus iunctis instituti Volkswagenstiftung, Societatis Studiis Colendis Germanicae (DFG), Universitatis Eberhardo-Carolinae Tubingensis bis (1988/9 et 1993/4) per totum annum otio studiis destinato frui, itinera ad varias bibliothecas facere, annis 2002/3 administro ultimo pretium operae solvere potui. Consilium virorum dispensandis copiis nomine Fördemngs- und Beihilfefonds Wissenschaft der VGWort aliquantum pecuniae ad haec volumina typis exscribenda suppeditavit. Denique bibliopola (Dr. Dietrich Ruprecht) eiusque administri et typothetae (nominandi mihi sunt Markus Eidt et Joachim Adomeit) summa diligentia operam navaverunt et, dum haec scribo, adhuc navant, ut hoc quoque volumen quintum (primum ope novarum machinarum quas dicimus electronicarum edendum) prelum quam accuratissime descriptum relinquat. Quibus omnibus ex animo gratias quam maximas ago semperque habebo. Dedicatum est hoc opus laboriosum eis, sine quorum patientia et adhortatione, pietate et amicitia vix ad finem esset perductum. Tubingae vere ineunte M M I I I / M M I V

R.K.

SIGLA ET C O M P E N D I A

*

ante numerum: fragmentum vel testimonium coniectura huic fabulae adscriptum ** ante numerum: fragmentum coniectura Euripidi adscriptum Α codex A A 1 manus prima (ipsius scribae) A*c A ante correctionem A2 manus posterior pc A A post corrrectionem Ac manus correctoris cett. codices ceteri a. anno, anni add. addidit vel adde, addatur, addendum Add. Addenda, (in)Addendis al. (et) alii, aliorum etc., alibi app. (er.) apparatus (criticus) argum. testimonia argumenti etc. et praefatio singulis fabulis praemissa c. capitulum, causa, cum cf. confera(n)tur, conferendum, non numquam etiam active confer(as) coll. collato, -a, -is conv. conveni(un)t, conveniens, convenienter sim. def. defendit, -erunt dub. dubium ed./edd. edidit/ediderunt, editor/es, editio/nes; ed.pr.: editor (editio) prineeps e. g. exempli gratia F fragmenta tragica huius et Nauckianae editionis et historica in FGrHist edita fr. fragmenta alia quaecumque h. 1. hoc loco i. e. id est init. (in) initio, initium 1. (...) 1., 11. (...) 11. loco (...) laudato, locis (...) laudatis pot. qu. potius quam Σ scholium, scholia

14

SIGLA ET COMPENDIA

saec. seq./seqq. sim. suppl. Τ test. v. d. (w. dd.) vid. vol. 1 / 2 / 3 / 4

saeculi, saeculo, a / p ante/post Christum natum sequitur/sequuntur (vel) simile, simila, similiter supplevit, supplendum testimonia vitae atque artis reliquiis fabularum praemissa testimonia singularum fabularum fragmentis praemissa vir doctus (plur.) videa(n)tur, videndum, non numquam active vide(as) volumina huius editionis 1-4 * *

#

Commentarii et commentationes de singulis fabulis suis locis laudantur.

velfragmentis

A&A: Antike und Abendland Abh.: Abhandlung(en) d e r . . . Akademie der Wissenschaften. Phil.-hist. Klasse AC: L'Antiquite Classique Aelion: Rachel Aelion l

Euripide heritier d'Eschyle. 2 voll. 1983 ('sine numero voluminis = vol. 1) Quelques grands mythes heroi'ques dans l'ceuvre d'Euripide. 1986 A/A: American Journal of Archaeology A/Ph: American Journal of Philology Alberti Hsch. Lex.: Hesychii Lexicon. Cum notis doctorum virorum integris vel editis antehac ... vel ineditis . . . , edidit... Joannes Alberti. 2 voll. 1746-66 Aid.: Aldus Manutius, editio Aldina Allen-Italie: J.T. Allen-G. Italie A Concordance to Euripides. 1954 AM: Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts, Athen. Abteilung Annali (...) Pisa: Annali della Scuola Superiore di Pisa, Cl. di Lettere e Filosofia Anon.: Anonymus 2

ANRW: Aufstieg und Niedergang der römischen Welt APF: Archiv für Papyrusforschung Arch.Anz.: Archäologischer Anzeiger v.Arnim Suppl. Eur.: H.von Arnim Supplementum Euripideum. Kleine Texte ... 112/1913 Arrighetti Satiro: Satiro. Vita di Euripide. A cura di G. Arrighetti. Studi Class, e Or. 13/1964 Artium scriptores: vid. Radermacher ARV2: vid. Beazley AR W: Archiv für Religionswissenschaft

SIGLA ET COMPENDIA

15

Austin: Colin Austin fr./Argum.Eur.: Novaßagmenta Euripidea in papyris reperta. Kleine Texte ... 187/1968 ad Men. Asp./Sam.: Menandri Aspis et Samia. I. Textus..., II. Subsidia... Kleine Texte... 188 a-b/1969-70 Badham: Εύριπίδον 'Ιφιγένεια ή έν Tavgoic. 'Ελένη. Textum emendavit ... C. Badham. 1851; (n) = p.praefationis criticae de variis locis Euripideis Barnes: Euripidis quae exstant omnia: tragoediae ..., ßagmenta ..., etc. Opera et studio Josuae Barnes. Cantabr. 1694: Fragmenta pp. 439-515 cum addendis pp. 516-522 Barnes ms.: Barnesii notae marginales quas edidit Collard v4C64 (1995) 256 Barrett (ad) Hipp.·. Euripides Hippolytos. Edited with Introduction and Commentary by W. S. Barrett. 1964 BASP: Bulletin of the American Society ofPapyrologists BCH: Bulletin de correspondance Hellenique Beazley ARV2:]. D. Beazley Attic Red-figure Vase-painters. 2 1968. Beckby (ad) AP: Anthologia Graeca. Griechisch-Deutsch ed. H.Beckby. 4 voll. 1 1957-1958, ed. altera correctior sine anno Bentley Epist. ad Mill.: Richardi Bentleii Epistola ad Joan. Millium. Oxonii 1691. Iterum edd. L. Dindorf pone Malalae Chronographiam CSHB 14 (1831) 679-755 (ubi numeri paginarum editionis Oxoniensis in margine indicantur) et A.Dyce Richard Bentley. The Works. Vol.2 (1836) 239-368 (comparatio numerorum p. 401-2) Bergk: Theodor Bergk (censura editionis Dindorfianae primae) ZfA 3 (1836) 79-80 Gr. Lit.: Griechische Literaturgeschichte. 3. Bd. hrg. von G. Hinrichs 1884 PLG4: Poetae Lyrici Graeci. Quartis curis recensuit Th. B. 1882 BICS: University of London: Bulletin of the Institute of Classical Studies Björck Alpha impurum: G. Björck Das Alpha Impurum und die tragische Kunstsprache. Acta Societatis Litterarum Hum. Reg. Upsaliensis 39, 1/1950 ΒKT: Berliner Klassikertexte. Heft I-IX/1904-96 Blaydes: Adversaria in tragicorum Graecorum fragmenta scripsit... Fr. Η. M. Blaydes. (Pars prior) secundum ed. Dindorfianam (quintam ~ N.1). Pars posterior secundum alteram ed. Nauckianam ( = N. 2 ). 1894: in frr. Euripidea p. 89-192 et 305-64. - Ceteros libros ab eodem v. d. conscriptos plene citavi, sed ibi tantum ubi ultra haec Adversaria aliquid novi praebent. Boeckh Gr. trag.princ.: Aug. Boeckh Graecae tragoediae principum, Aeschyli, Sophoclis, Euripidis, num ea quae supersunt et genuina omnia sint et forma pnmitiva servata etc. 1808

16

SIGLA ET COMPENDIA

Börner (ad) Ovid. Met.: P. Ovidius Naso. Metamorphosen. Kommentar von Fr. Börner. 7 voll. 1969-86 Boissonade: Euripides (Poetamm Graecorum Sylloge J. Fr. Boissonade. Vol. V Fragmenta 1826 Boll. Class.'. Bollettino dei classici Bond: G.W. Bond

voll. 16-20)

curante

(ad) HF vel Her.: Euripides Heracles. With Introduction and Commentary. 1981 (ad) Hyps.: Euripides Hypsipyle. 1963 Bothe: Poetarum Scenicorum, Graecorum ... Fragmenta ed. Fr.H.Bothe: Euripidis Fabularum Fragmenta recensuit et annotatione instruxit Fr. Η. Β. 1844 BPh W: Berliner Philologische Wochenschrift Breitenbach: W. Breitenbach Untersuchungen zur Sprache der euripideischen Lyrik. Tübinger Beiträge zur Altertumswiss. 20/1934 Bruhn Anhang: Sophokles erklärt von F. W. Schneidewin und A. Nauck. 8.Bdch. Anhang... von E. Bruhn. 1899 Buchwald Studien: W. Buchwald Studien zur Chronologie der Attischen Tragödie von 455 bis 431. Diss. Königsberg 1939 Buck-Petersen: C. D. Buck-W. Petersen Α Reverse Index of Greek Nouns and Adjectives. 1944 Bühler: Winfried Bühler (ad) Mosch. Eur.: Die Europa des Moschos. Hermes Einzelschr. 13/1960 (ad) Zenob.Ath.: Zenobii Athoi proverbia ... edidit et enarravit W.B.5 voll. 1982Burkert Gr.Rel.: W. Burkert Griechische Religion der archaischen und klassischen Epoche. 1977. Ed. Anglia Greek Religion. 1985 Busche: K. Busche ^JbbClPh 41 (1895) 661-8. 2RhM 55 (1900) 299-309 BZ: Byzantinische Zeitschrift BzA: Beiträge zur Altertumskunde BzKlPh: Beiträge zur Klassischen Philologie CAF: Comicorum Atticorum Fragmenta. Ed. Th.Kock. 3 voll. 1880-88 CAG: Commentaria in Aristotelem Graeca Canter: 'Euripidis tragoediarum LXIIII quae interciderunt... fragmenta, selecta nunc primum scholiisque explicata studio Theodori Canteri Ultraiectini': liber a Cantero annis 1570-1580 manu conscriptus, a Scaligero et Grotio non nullis locis emendatus, ab Andrea Schott hic illic correctus et passim ad typis describendum praeparatus, sed typis numquam impressus: asservatur Oxonii in Bibliotheca Bodleiana (MS. D'Orville 121); codicem ipse inspexi

SIGLA ET COMPENDIA

17

Casaub(onus) Animadv. in Athen.·. Isaaci Casauboni Animadversionum in Athenaei Deipnosophistas libri XV( 2 1621). Editio nova appendice aucta. Curavit... G.H.Schäfer. 3 voll. Lipsiae 1796-1843 CAT A/B: Catalog! Tragicorum/Tragoediarum vol. 1, 53-8 CCC: Civilta classica e cristiana CCSL: Corpus Christianorum. Series Latina CGF ... Kaibel: Comicorum Graecorum Fragmenta. Ed. G. Kaibel. Vol. I fasc. 1 Dorensium comoedia Mimi Phlyaces. 1899. - Kaibel ms. = schedae manu scriptae ad veteris comoediae fragmenta pertinentes (vid. Austin CGFP p. IX 14 ) CGFP... Austin: Comicorum Graecorum Fragmenta inpapyris reperta. Ed. C.Austin. 1973 / / Chantraine Diet. Et.: P. Chantraine Dictionnaire Etymologique de la languegrecque. Histoire des mots. 1968-1980 Chourmouziades Satyrika: Ν.Χ.Χουρμουζιάδηο ΣΑΤΥΡΙΚΑ. 1974 ( 2 1984) CIL: Corpus Inscriptionum Latinarum ClAnt: Classical Antiquity Cl/: The Classical Journal ClPh: Classical Philology C/Q: The Classical Quarterly, N(ova) S(eries) 1 (1951) sqq. ClR: The Classical Review, N(ova) S(eries) 1 (1951) sqq. ClW: The Classical Weekly/World CMG: Corpus Medicorum Graecorum CML: Corpus Medicorum Latinorum Cobet: C. G. Cobet 1 Variae Lectiones... 1854 2 Novae Lectiones... 1858 3 Mnemosyne 11 (1862)435-48 4 Collectanea critica... 1878 Coll. Alex.: vid. Powell Coli. Pap.: Collected Papers Collard: Chr. Collard (ad) Suppl.: Euripides Supplices ed. with introduction and commentary. 2 voll. 1975 (ad) Belleroph., Cret., Phaeth., Stheneb.: vid. Eur. Sei. Fr. PI. Conington: The Journal of Class, and Sacred Philology 1 (1854) 336-41 CPG: Corpus Paroemiographorum Graecorum edd. Ε. L. a Leutsch et F. W. Schneidewin. 2 voll. 1839-1851 CRF2, ... Ribbeck: Comicorum Romanorum ... Fragmenta (Scaenicae Romanorum poesis Frr. vol. 2). Tertiis curis recognovit Otto Ribbeck 1898 Cron. Ercol.: Cronache Ercolanesi

18

SIGLA ET COMPENDIA

Cropp (ad) Cresph., Erechth., Melan., Teleph.: vid. Eur. Sel.Fr. PI. Cropp-Fick: M. Cropp and G. Fick Resolutions and Chronology in Euripides. The fragmentary Tragedies. BICS Suppl. 43/1985 Crusius: O. Crusii censura editionis Nauckianae GGA 1890, 690-6 (Eur.) CSHB: Corpus scriptorum historiae Byzantinae Dale: A.M. Dale (ad) Ale.: Euripides Alcestis. Ed. with Introduction and Commentary. 1954 (ad) Hel.: Euripides Helen. Ed. with Introduction and Commentary. 1967 Lyric Metres: The Lyric Metres of Greek Drama.21968 Davies ad S. Trach.: Sophocles Trachiniae. With Introduction and Commentary by M. Davies. 1991 Denniston: J. D. Denniston (ad) El.: Euripides Electra. Ed. with Introduction and Commentary. 1939 GP: The Greek Particles. 21954 Denniston-Page (ad) A. Ag.: Aeschylus Agamemnon. Ed. by the late J. D. Denniston et D. Page. 1957 Descroix: J. Descroix Le trimetre iambique. 1931 Devine-Stevens Prosody of Gr. Speech: A. M. Devine & L. D. Stevens The Prosody of Greek Speech. 1994 Di Benedetto: V. Di Benedetto Euripide: teatro e societa. 1971 DID: Fontes Didascaliarum vol. 1,22-52 Diels: H. Diels censura editionis Nauckianae DLZ 10 (1889) 1081 (Eur.) Diggle: James Diggle Epii: 'Epilegomena Phaethontea' AC65 (1996) 189-99 Euripidea: Euripidea. Collected Essays. 1994 Euripidis Fabulae. 3 voll. 1981-1994 Notes: 'Notes on Frr. of Eur.' C/Q N. S. 47 (1997) 98-108 (ad) Phaeth.: Euripides Phaethon. Ed. with Prolegomena and Commentary. 1970 Studies: Studies on the Text of Euripides. 1981 TrGFSel.: Tragicorum Graecorum Fragmenta Selecta. Ed. by J. D. 1998 Dindorf: Wilh. Dindorf Poetarum Scenicorum Graecorum ... fabulae superstites et perditarum fragmenta. Ex recensione ... G.Dindorfii. Ed. quinta correctior 1869: frr. Euripidea in quarta serie pp. 291-374 secundum primam editionem Nauckii (N. 1 ) leguntur (in praegressis editionibus 11830 Matthiaeum, 2 / 3 / 4 1851 Wagnerum secutus erat) Ar. Schol.: Aristophanis Comoediae... ex recognitione ... G. Dindorfii. Tom. IV 1-3 Scholia Graeca ex codd. aucta et emendata. 1838. (Addenda leguntur in vol. 3 p. 389-430)

SIGLA ET COMPENDIA

19

D.-K.: vid. Vorsokr.b DLZ: Deutsche Literaturzeitung Dobree: P. P. Dobree Advers.: Adversaria. Ed. J. Scholefield. 2 voll. Cantabr. 1831-33,4 voll. Berol. 1874 (ubi numeri editionis Cantabrigensis in marginibus indicantur): adversaria in frr. Euripidea vol. 2 pp. 125-8 (ed. Germ. 4,123-7) leguntur ad Ar. Plut./Nub. etc. .../in Appendice ...: R.Porsoni Notae in Aristophanem quibus Plutum comoediam ... praemisit et... appendicem adjecit P. P. D. 1820: quae Dobree praeter Appendicem ipse contribuit litteris cursivis a Porsonianis distinxit Dodds: E. R. Dodds (ad) Ba.\ Euripides Bacchae. Ed. with Introduction and Commentary. 2 1960 (ad) Plat. Gorg.: Plato Gorgias. A Revised Text with Introduction and Commentary. 1959 Dover (ad) Ar. Ran.: Aristophanes Frogs. Edited with Introduction and Commentary by K. Dover. 1993 Doxogr. Gr.: Doxographi Graeci. Collegit recensuit prolegomenis . . . instruxit H.Diels. 1879 EGF... Davies: Epicorum Graecorum Fragmenta. Ed. M.Davies. 1988 Ellendt-Genthe: Lexicon Sophocleum. Composuit Fr. Ellendt. Ed. altera emendata cur. H.Genthe. 1872 Elmsley: Peter Elmsley (ad) Ar. Ach.: Aristophanis Comoedia Acharnenses. Emendavit et illustravit P. E. (1809). Ed. nova Lips. 1830 (ad) Ba.: Euripidis Bacchae. Recensuit et illustravit P.E. (1821). Ed. auctior Lips. 1822 (ad) Hrcld.: Euripidis Heraclidae ex recensione P. E, qui annotationes suas et aliorum selectas adiecit (1813). Ed. auctior... Lips. 1821 (ad) IT: 'Adnotatio in Euripidis Iphigeniam Tauricam' Mus. Crit. Cantabr. 2 (1826) 273-307 = Eur. IA/IT(ed.) Markland (ubi vid.) 204-32 (ad) Med.: Euripidis Medea. Recensuit et illustravit P.E. (1818). Lips. 1822 Elter: Α. Elter De gnomologiorum Graecorum historia atque origine commentatio. Partes 1-9 et Ramenta. Progr. d. Rheinischen Friedr.-Wilh.-Universität Bonn 1893-1897 Enger: R.Enger 1 Adnot. ad Trag. Graec.Frr. 18.Jahresbericht d. königl. ... Gymnasiums zu Ostrowo 1863. - 2Adnot. adpoetarum Graec.Frr. Progr. d. königl. Marien-Gymnasiums zu Posen 1867/68 Entretiens: Entretiens sur l'antiquite classique Eur. Sei. Fr. PL: Euripides. Selected Fragmentary Plays. With Introductions, Translations and Commentaries by C. Collard, M.J. Cropp and Κ. H. Lee. Vol. I Te-

20

SIGLA ET COMPENDIA

leph., Cret., Stheneb., Belleroph., Cresph., Erechth., Phaeth., Melau. Sap., Melau. Capt. 1995 Fabricius Bibl. Gr.: Io. Alb. Fabricii Bibliotheca Graeca... Editio quarta ... curante G. Chr. Harles. Vol. 2 (1791) Cap. XVIII 'De Euripide Tragico' FCG: Fragmenta Comicorum Graecorum. Coli A.Meineke. 5 voll. 1839-1857 Fehling Wiederholungsfiguren: D. Fehling Die Wiederholungsfiguren und ihr Gebrauch bei den Griechen vor Gorgias. 1969 FGrHist: Die Fragmente der Griechischen Historiker. Von Felix Jacoby. 1923FHG: Fragmenta Historicorum Graecorum. Coli.... C.Müller. 4 voll. 1841-1884 Fraenkel: Eduard Fraenkel (ad) A. Ag.: Aeschylus Agamemnon. Ed. with a Commentary. 3 voll. 1950 Beob.·. Beobachtungen zu Aristophanes. 1962 Kl. Beitr.: Kleine Beiträge zur Klass. Philologie. 2 voll. 1964 ms.: notae manu scriptae in marginibus exemplarium suorum ed. N. 2 , v.Arnim Suppl. Eur., Austin Nov.fir. Eur. nunc Oxonii in Bibliotheca Ashmoleana asservatorum: omnes meum in usum exscripsit L. Käppel, ut h. 1. selectas ederem permisit bibliothecarius G. J. Piddock per litteras m. Nov. a. MM datas Frazer ad Apollod.: Apollodorus. The Library. With an Engl.Transl. by Sir J.G. Frazer. 2 voll. 1921 (The Loeb Class. Library) Friis Johansen General Refl.: H. Friis Johansen General Reflection in Tragic Rhesis. 1959 Frisk Et. Wb.: Hj. Frisk Griechisches Etymologisches Wörterbuch. 3 voll. 1960-1972 Fritzsche: Fr. V. Fritzsche (ad) Ar. Ran.: Aristophanis Ranae. Emendavit et interpretatus est Fr. V. Fr. 1845 (ad) Ar. Thesm:. Aristophanis Thesmophoriazusae. Emendavit et interpretatus est id. 1838 Frr.Poet.Lat?·. Fragmenta Poetarum Latinorum ... post W.Morel ed. C.Büchner (1982), ed. tertiam auctam curavit J. Blänsdorf. 1995 Gaisford: Ioannis Stobaei Florilegium. Ad mss. fidem emendavit et supplevit Th.Gaisford. 4 voll. Oxon. 1822, ed. auctior (qua usus sum) Lips. 1823-1824 Garvie (ad) A. Cho.: Aeschylus Choephori. With introduction and commentary by A. F. Garvie. 1986 GCS: Die griechischen christlichen Schriftsteller der ersten Jahrhunderte GDRK... Heitsch: Die griechischen Dichterfiagmente der römischen Kaiserzeit. Gesammelt und hrg. von E. Heitsch. 2 voll. 2 1963-1964 (Abh. Akad. Göttingen 3. Folge Nr. 49/58) Gesner: Conradi Gesneri editiones Florilegii Stobaei 11543, 21549, 31559 (cf. Hense Stob. 3 p.LXIsq.), in quarum lectionibus laudandis totus fere de Hense pendeo Ges. Sehr.·. Gesammelte Schriften

GGA: Göttingische Gelehrte Anzeigen GGM: Geographi GraeciMinores. Ed. C.Müller. 2 voll. 1855-1861 Gött. Nachr.·. Nachrichten von der Gesellschaft/Akademie der Wissenschaften in Göttingen, Phil.-hist. Kl. Gomme (ad) Thuc.: A Historical Commentary on Thucydides. Voll.I-III by A. W. Gomme, IV-V by A. W. Gomme, A.Andrewes and K.J. Dover. 1956-1981 Gomme-Sandbach (ad) Men.: A. W. Gomme and F. Sandbach Menander. A Commentary. 1973 Gomperz: Th.Gomperz Hellenika. Eine Auswahl... kleiner Schriften. 1912 (Beiträge zur Kritik und Erklärung griech. Schriftsteller [SB Wien 79/1875 sqq.] in vol. 1,165-274. 299-310) Gow (ad) Theocr.: Theocritus. Edited with a ... Commentary by A.S.F. Gow. 2 voll. 21952 Gow-Page: vid. Hellen. Epigr. GRBS: Greek, Roman, and Byzantine Studies GRF... Funaioli: Grammaticae Romanae Fragmenta. Collegit recensuit H. Funaioli. 1907 Gr. Gr.: Grammatici Graeci. Voll. I-IV recogn. A. Hilgard, A. Lentz, R. Schneider, G.Uhlig. 1867-1910 Gr.-H.: B. P. Grenfell-A. S. Hunt, edd. The Oxyrhynchus Papyri Gr.Lat.: Grammatici Latini. Ree. H.Keil (II-III Priscian. M.Hertz). 7 voll. 1855-1879 Grotius: Hugo Grotius; ubi ad frr. apud Stobaeum servata laudatur, vid. Dicta, ubi ad frr. apud alios auetores, vid. Excerpta·. Dicta poetarum quae apud Stobaeum extant. Emendata et Latino carmine reddita. Paris. 1623 Excerpta ex tragoediis et comoediis Graecis tum quae exstant, tum quae perierunt. Emendata et Latinis versibus reddita. Paris. 1626 GV... Peek: Griechische Versinschriften. Hrg. von W. Peek. I. Grabepigramme. 1955 Gygli-Wyss Polyptoton: B. Gygli-Wyss Das nominale Polypt. im älteren Griechisch. 1966 Hähnle ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ: A.Hähnle ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ. Diss. Tübingen 1929 Handley (ad) Men. Dysc.: The Dyskolos of Menander. Ed. by E.W. Handley. 1965 Harder Kresph. & Archel.: Annette Harder Euripides' Kresphontes and Archelaos. Introduction, Text and Commentary. Mnemosyne Suppl. 87/1985 Harrison Law of Ath.: A. R. W. Harrison The Law of Athens. [1] The Family and Property 1968. [2] Procedure 1971 Härtung: J. Α. Härtung Euripides Restitutus 2 voll. 1843-1844

22

SIGLA ET COMPENDIA

Headlam: W. Headlam 'Critical Notes' ClR 13 (1899) 4 (ad) Herod.: Herodas. The Mimes and Fragments. With Notes by W. Headlam ed. by A. W. Knox. 1922 Heath: Β. Heath Notae sive lectiones ad tragicomm vetemm ... dramata. 1762 (ad Eur.frr. p. 162-90) Heimsoeth: Fr.Heimsoeth Commentatio critica de diversa ... emendatione. Index schol. Bonn. 'hib. 1866/67, 2 aest. 1867 p.III-XXI Heitsch: vid. GDRK Hel. vel ad Hel:. Euripides Helena. Hrg. und erklärt von R. Kannicht. 2 voll. 1969 Heibig 4 : W. Heibig Führer durch die öffentl. Sammlungen klassischer Altertümer in Rom. 4. ... Aufl. hrg. von Hermine Speier. 4 voll. 1963-1972 Hellen. Epigr. . . . Gow-Page: The Greek Anthology. Hellenistic Epigrams. Ed. by A. S. F. Gow and D. L. Page. 2 voll. 1965 Henderson (ad) Ar. Lys.: Aristophanes Lysistrata. Ed. with introduction and commentary by J. Henderson. 1987 Hense Exerc. cr(it).: O. Hense Exercitationes criticae imprimis in Euripidis fragmenta. Diss. Halensis 1868 Hermann Aesch. Trag.: Aeschyli Tragoediae. Ree. Godofr. Hermannus. 2 voll. 1852 Herwerden: Η. van Herwerden 1 Exercitationes criticae in poeticis et prosaicis quibusdam Atticorum monumentis. 1862 2 Studia critica in poetas scenicos Graecorum. Verhandel. d. Kon. Akad. van Wetensch. Afd. Letterkunde 7 (1872) 44-7. 98 3 Adnotationes ...ad Euripidem. Verslagen ... (ibid.) II4/1874 4 'Novae lectiones Euripideae' RPh N.S.2 (1878) 55-7 5, Animadv. ad poetas Graecos' Mnemosyne N.S. 12 (1884) 307-17 6 'Ad tragicos' ibid. 19 (1891) 435-9 7 'Ad frr. Euripidea' ibid. 22 (1894) 233-9 8 Εύριπίδου 'Ελένη rec. Η. van Η. (1895): Analecta critica p. 94-101 9 'Novae observations . . R h M 58 (1903) 138-51 ad Hyps.: Euripidis Hypsipyles Fragmenta ed. H.van H. 1909 Holzner: E.Holzner WSt 15 (1893)35-76 et 17 (1895)204-16 HSClPh: Harvard Studies in Classical Philology Hunt TrGFPap.: Tragicomm Graecorum Fragmenta Papyracea nuper reperta. Rec. A. S.Hunt. 1912 Hutchinson (ad) A. Sept.: Aeschylus Septem contra Thebas. Ed. with Introduction and Commentary by G. O. Hutchinson. 1985 IG: Inscriptiones Graecae Jacobs: Fr. Jacobs Exercitationes criticae ...I. Curae secundae in Eur. tragoedias. 1796 Animadv.: Animadversiones in Euripidis tragoedias. 1790

SIGLA ET COMPENDIA

23

Jac(oby): vid. FGrHist JA W: (Bursian's) Jahresbericht über die Fortschritte der Altertumswissenschaft JbbClPh·. (Fleckeisen's) Jahrbücherfür Classische Philologie (1 [1855] = Neue Jbb. für Philologie und Pädagogik 71 [1855]) Jdl·. Jahrbuch des Deutschen Archäologischen Instituts Jebb (ad) S. ...: Sophocles. The Plays and Fragments. With ... Commentary and Translation ... by Sir Richard C.Jebb. 7 voll. 1883-1900 JHS: Journal of Hellenic Studies Jocelyn Ennius: The Tragedies ofEnnius. The Fragments ed. with an Introduction and Commentary by H. D.Jocelyn. 1967 Johansen - Whittle (ad) A. SuppL· Aeschylus The Suppliants. Ed. by H. Friis Johansen and E. W.Whittle. 3 voll. 1980 Jouan: Fr.Jouan Euripide et les legendes des Chants Cypriens... 1966 Jouan-van Looy (Eur. VIII): Euripide Tome VIII Fragments l r e partie AIGEUS-AUTOLYKOS. Texte etabli et traduit par Fr.Jouan et Η.van Looy. 1998 JPh: Journal of Philology JRS: Journal of Roman Studies K.-A.: Kassel-Austin: vid. PCG Kaibel et Kaibel ms.: vid. CGF Kassel Konsolationslit.: R. Kassel Untersuchungen zur griechischen und römischen Konsolationsliteratur. Zetemata 18/1958 KB et KG: R. Kühner Ausfuhrliche Grammatik der griech. Sprache. Erster Teil 3. Aufl. von Fr. Blass. 2 voll. 1890-1892. Zweiter Teil 3. Aufl. von B.Gerth. 2 voll. 1898-1904 Kl. Sehr.·. Kleine Schriften Knox ad Herod.: vid. Headlam Kock: vid. CAF Kranz Stasimon: W. Kranz Stasimon. 1938 Krumbacher: K. Krumbacher Geschichte der Byzantinischen Literatur (Handb. d. Altertumswiss. IX 1). 21897 Lammers Doppel- und Halbchöre·. J. Lammers Die Doppel- und Halbchöre in der antiken Tragödie. Diss. Münster 1931 LCM: Liverpool Classical Monthly van Leeuwen (ad) Ar....: Aristophanes Comoediae. Cum ... commentariis ed. J. van Leeuwen. 11 voll. 2 1896-1909 Leo Plaut. Forsch.·. Fr. Leo Plautinische Forschungen. 21912 Lesky3: A. Lesky Die tragische Dichtung der Hellenen. 31972 LIMC: Lexicon Iconographicum Mythologiae Classicae. 8 voll. 1981-1998 Lloyd-Jones Acad. Pap.·. Greek Epic, Lyric and Tragedy. The Academic Papers of Sir Hugh Lloyd-Jones. 1990

24

SIGLA ET COMPENDIA

Lobeck (ad) S. AL: Sophoclis Aiax. Commentario ... illustravit Chr.A.Lobeck. 3 1866 van Looy: H. van Looy Zes verloren tragedies van Euripides. 1964 LSJ: A Greek English Lexicon. Compiled by H. G. Liddle and R. Scott. A new edition by H.Stewart Jones 1940. LSJ Suppl.: Revised Supplement Ed. by P. G. W. Glare 1996 Maas Gr. Metre: P. Maas Greek Metre. Translated by H. Lloyd-Jones. 1962 MacDowell (ad) Ar. Vesp.: Aristophanes Wasps. Ed. with introduction and commentary by D. M. MacDowell. 1971 Markland (ad) Suppl./IA/IT: Euripidis Supplices et Iphigenia in Aulide et in Tauris. Cum annotationibus Marklandi, Porsoni, ... aliorum (ed. Th.Gaisford). Vol.1 Suppl. mulieres, vol.11 Iphig. in Aul. et in Taur. (Editio nova) Lipsiae 1822 (ubi accedunt Petri Elmsley annotationes in varias fabulas) Mastronarde (ad) Phoen.: (1) Eur. Phoenissae. Ed. D.J. Mastronarde. Lipsiae 1988 (Bibl. Teubn.) unde imprimis argumenta laudavi. (2) Eur. Phoenissae. Ed. with introduction and commentary by D.J. M. 1994 (Cambr. Class. Texts and Comment. 29) Matthiae: Euripidis Tragoediae et Fragmenta. Ree. A. Matthiae. Tom. DC Fragments 1829 MAWA: Mededelingen der kon. Akad. van Wetenschappen Amsterdam, Afd. Letterkunde Mayser/Mayser-Schmoll: Ε. Mayser Grammatik der griech. Papyri aus der Ptolemäerzeit. I 2 sqq. 2 1926-1938, I 1 21970 bearbeitet von R. Schmoll Meineke: August Meineke ''Marginalien' Ζ/Α 1 (1843) 185-90. 289-96 2 censura editionis Wagneri Z/A 4 (1846) 1083-99 3 'Miscellanea' JbbClPh 9 (1863) 369-88 Anal.Ath.: Analecta critica ad Athenaei Deipnosophistas (Athen, ed. Meineke vol.4) 1867 Meineke ad frr. apud Stobaeum servata: Ioannis Stobaei Eel. phys. et eth. libri duo [Stob.I et II], 2 voll. 1860-64, adn. crit. vol.2 post p. 151; Ioannis Stobaei Floril. [Stob. III et IV], 4 voll. 1855-57, adn. crit. 1-4 p.IIIsqq., addenda ad voll. 1-4 in 4 p. LI-LXXXIV. - Meineke ad frr. apud Orionem servata: Orionis Anthologium post Schneidewin ed. Meineke in Stobaei vol.4 (1857) 248-266, adnot. crit. p.XLIV-VI Meisterhans-Schwyzer: K. Meisterhans Grammatik der attischen Inschriften. 3. Aufl. besorgt von Ed. Schwyzer. 1900 Mekler: S.Mekler Euripidea. Textkritische Studien. 1879 (vid. ind. locorum p.71) Mel. Gr.-Rom.: Melanges Greco-Romains, tires du Bulletin de l'Academie imperiale des sciences de St. Petersbourg

SIGLA ET COMPENDIA

25

Mette: H.J. Mette Euripides... Die Bruchstücke. Lustrum 23-24/1981-82 Urkunden ...: Urkunden dramatischer Aufführungen in Griechenland. Texte & Kommentare 8/1977 Meursius: Ioannis Meursii Aesch. Soph. Eur. sive de tragoediis eorum libri III (1619), Opera ed. Lami II (1744) 912sqq., Euripides993sqq. MHelv: Museum Helveticum Miller Mel. Gr.: E. Miller Melanges de litterature grecque contenant un grand nombre de textes inedits. 1868 Moorhouse Synt. of Soph.: A. C. Moorhouse The Syntax of Sophocles. Mnemosyne Suppl. 75/1982 Müller Gleiches zu Gleichem: C. W. Müller Gleiches zu Gleichem. Ein Prinzip frühgriechischen Denkens. Klass.-Philol. Studien 31/1965 Munro: H. A.J. Munro JPh 10 (1882)233-52 et 11 (1882)267-86 Murray Athen. Drama: The Athenian Drama Vol.III Euripides. Transl. by G. Murray. 3 1906, p. 313-52 Appendix on the Lost Plays Musa Tragica: Musa Tragica. Die griechische Tragödie von Thespis bis Ezechiel... Unter Mitwirkung von R. K a n n i c h t . . . hrg. von B. Gauly, L. Käppel et al. 1991 Musgrave: Εύριπίδου τά σωζόμενα. Euripidis quae exstant omnia. Tragoedias superstates recensuit, fragmenta collegit Samuel Musgrave, 4 voll., 1778: fragmenta in vol. III 539-607 leguntur, addendis aucta iterata sunt in Euripidis Tragoediae ...ex ed. Jos.Barnesii nunc recusa ... (cur. Chr. D.Beck) Lips. 1779 vol. II 415-498 N.: August Nauck N. 1 : Tragicorum Graecorum Fragmenta. 1856 ( T G F 1 ) N. 2 : Tragicorum Graecorum Fragmenta. Editio secunda 1889 (TGF2) N.