Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki 9788328324152

Autor najpopularniejszej na świecie książki o fotografii cyfrowej — Sekrety cyfrowej ciemni Scotta Kelby’ego Dziś dzięki

419 75 67MB

Polish Pages [284] Year 2016

Report DMCA / Copyright

DOWNLOAD FILE

Polecaj historie

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki
 9788328324152

  • Commentary
  • decrypted from 161213A110BA897D13996F88548B9B8C source file

Table of contents :
Spis treści
Rozdział 1. Profesjonalne użycie lampy błyskowej
Siedem rzeczy, któłre powinieneś wiedzieć...
...zanim przeczytasz tę książkę
Jeszcze dwie rzeczy
I naprawdę ostatnia
Wbudowana lampa błyskowa — Twój wróg!
Zalety zewnętrznej lampy błyskowej
Profesjonalny efekt — odłącz lampę od aparatu i rozprosz jej błysk
Wyzwalanie błysku wbudowaną lampą
Zastosowanie systemu do bezprzewodowego wyzwalania błysku
Wydłużanie czasu naświetlania
W jaki sposób złagodzić światło emitowane przez lampę?
Rozproszenie przez odbicie
Światło z flesza jak z softboksu
Synchronizacja z drugą kurtyną (i dlaczego warto ją stosować)
Czwarty sekret profesjonalnych zdjęć z fleszem
O filtrach żelowych (i dlaczego warto ich używać)
Druga lampa błyskowa
Portrety o zachodzie słońca z użyciem flesza
Fotografowanie z lampą w trybie manualnym
Zalety posługiwania się fleszem w plenerze
Lepsza kontrola nad światłem dzięki przenośnemu softboksowi
Typowe ustawienia siły błysku lampy
Sposób na jeszcze subtelniejsze światło
Błyskawiczne czarne tło
Rozdział 2. Cała prawda o obiektywach
Kiedy warto sięgnąć po obiektyw szerokokątny?
Kiedy warto sięgnąć po obiektyw typu „rybie oko”?
Kiedy warto użyć superjasnego obiektywu?
Kiedy warto sięgnąć po obiektyw uniwersalny?
Zastosowanie telekonwertera w celu jeszcze silniejszego powiększenia obrazu
Obiektywy ze stabilizacją obrazu typu VR lub IS
Do czego służą osłony obiektywów?
Dlaczego w niektórych obiektywach podawany jest zakres wartości przysłon (na przykład f/3,5 – f/5,6)?
Co warto wiedzieć o zjawisku kompresji perspektywy?
Wykorzystaj możliwości jasnego obiektywu!
Jak ustawić ostrość na nieskończoność?
Kiedy warto sięgnąć po obiektyw makro?
Jaka jest optymalna przysłona dla zdjęć makro?
Dlaczego należy wyłączyć automatyczne ustawianie ostrości?
Rozdział 3. Jak robić naprawdę ostre zdjęcia?
Zdjęcia jak żyleta zaczynają się od statywu
Nie wciskaj spustu migawki — użyj wężyka spustowego
Unikaj zwiększania wartości parametru ISO, jeśli używasz statywu
Ustabilizuj ręce, dociskając łokcie do tułowia
Wyłącz redukcję wibracji lub stabilizację obrazu
Powiększ podgląd zdjęcia, aby sprawdzić ostrość
Photoshop — wyostrzanie po fakcie
Wyostrzanie zdjęć na potrzeby druku
Rozdział 4. Profesjonalne fotografowanie w studiu
Studyjne lampy błyskowe
Co zrobić, gdy nie da się bardziej zmniejszyć mocy lampy studyjnej?
Zdalne wyzwalanie błysku lampy studyjnej
Rozpraszanie ostrego światła studyjnego
Gdzie ustawić główne źródło światła?
Oświetlenie włosów
Jak zmienić stylistykę ujęcia bez przesuwania lamp?
Chciałbyś uzyskać jeszcze łagodniejsze, bardziej rozproszone światło?
Tła studyjne
Składane tło
Jedno tło, trzy różne efekty
Jak uzyskać wyjątkowo nasycony kolor tła?
Blendy — kiedy używać srebrnych, a kiedy białych i jak je ustawić?
Plaster miodu
W jaki sposób należy się posługiwać światłomierzem?
W jakim trybie należy fotografować?
Jak skalibrować niestandardowy balans bieli w aparacie?
Najprostszy przepis na konturowe oświetlenie profilu
Wieje wiatr z… wentylatora
Zalety fotografowania na uwięzi
Kalibrowanie kolorystyki przy użyciu neutralnie szarej karty wzorcowej
Unikaj równomiernego oświetlania całej sylwetki
Jak oświetlić parę ludzi lub niewielką grupę?
Piękne, obszerne, otulające światło
Kontrastowe oświetlenie dla sportowców
Portret do ramion w stylu Petera Hurleya
Rozdział 5. Profesjonalne portrety
Czego nie należy fotografować obiektywem 50 mm?
Jaką przysłonę ustawić?
Jak uzyskać małą głębię ostrości przy lampach studyjnych?
Na jakiej wysokości umieścić aparat i modelkę?
Skuteczny sposób na pokierowanie pozowaniem
Jak sprawić, by w kadrze nie było widać zbyt dużo białek oczu?
Ustaw ostrość na oczach, a potem wykadruj
Nie fotografuj dzieci z góry
Fotografowanie noworodków
Lepszego światła w plenerze warto szukać w cieniu
Rozpraszanie światła na większą skalę
Fotografowanie w pełnym słońcu
Piękne zdjęcia w świetle z tyłu
Blendy i ładniejsze portrety w naturalnym świetle
Bezpośrednie, kontrastowe światło z okna
Rozpraszanie światła z okna
Rozdział 6. Profesjonalne zdjęcia ślubne
Przygotowanie listy zdjęć
Zdjęcia w kościele przy słabym oświetleniu — część 1.
Zdjęcia w kościele przy słabym oświetleniu — część 2.
Czy jasny obiektyw f/1,4 jest naprawdę niezbędny?
Zdjęcia panny młodej — oświetlenie z tyłu
Poszukaj korzystnego oświetlenia dla panny młodej
Zdjęcia oficjalne — jak ustawić ostrość?
Zdjęcia oficjalne — nie kadruj na wysokości stawów
Zdjęcia oficjalne — jak wysoko ustawić aparat?
Pokaż scenę z ciekawej perspektywy
Fotografowanie szczegółów (i kilka słów o tym, na które z nich warto zwrócić uwagę)
Zbliżenia na detale
Niech żyje bal! — fotografie z wesela
Z fleszem na weselu
Bardzo obszerne ujęcie, które robi wrażenie
Efekt flary
Rozdział 7. Profesjonalne zdjęcia sportowe
Jakich obiektywów należy używać?
Zastosowanie telekonwertera pozwala zrobić zdjęcie naprawdę z bliska
W jaki sposób zawodowi fotograficy ustawiają ostrość?
Fotografuj przy szeroko otwartej przysłonie
Funkcja automatycznego ustawiania czułości ISO ułatwi Ci zamrożenie akcji w kadrze
Fotografujesz nocą albo we wnętrzach? Zwiększ wartość ISO!
Fotografowanie w trybie ciągłym
Zastosowanie zdalnego aparatu
Dwa najbardziej pożądane rodzaje zdjęć sportowych
Zawodowcy znają się na rzeczy
Panoramowanie w celu wyeksponowania ruchu
Nie obawiaj się kadrowania zdjęć
Rozdział 8. Profesjonalne zdjęcia krajobrazowe i przyrodnicze
Złota zasada fotografii krajobrazowej
Komponowanie wspaniałych krajobrazów
W którym miejscu powinna się znaleźć linia horyzontu?
Użyj „migaczy”, by zachować więcej szczegółów
Tajniki fotografowania zachodów słońca
Dobre krajobrazy wymagają czytelnego tematu
Jak ustawić ostrość podczas fotografowania krajobrazów?
Siedem grzechów głównych w fotografii krajobrazowej
Efekt gwiaździstego rozszczepienia światła
Poszukaj chmur — naturalnego źródła barw
Zastosowanie gradientowego filtra połówkowego
Zadbaj o to, by sprzęt nie zamókł w plenerze
Fotografowanie w zoo — część 1.
Fotografowanie w zoo — część 2.
Fotografowanie miejskich pejzaży o zmierzchu
Rozdział 9. Profesjonalne zdjęcia z miast i zdjęcia podróżnicze
W tym przypadku im mniej sprzętu, tym lepiej
Moje ulubione obiektywy podróżne
Jak zrobić zdjęcie obiektu, który jest „obfotografowany na śmierć”?
Skup się na detalach
Jak pozbyć się ze zdjęcia turystów, samochodów lub autobusów?
Kolejny sposób na ukrycie turystów
Ciasne kadrowanie w celu ukrycia zbędnych elementów
Gdzieś tutaj jest temat na zdjęcie…
Na zdjęciach z podróży pokazuj ludzi, zwłaszcza w podeszłym wieku i dzieci
Jak zachęcić ludzi do pozowania?
Wynajmij modelkę (to tańsze, niż myślisz)
Szukaj wyrazistych, żywych kolorów
Prostota jest kluczem do sukcesu
Fotografuj potrawy
Trik z fotografią nocną
Fotografowanie smug świateł
Jak sfotografować księżyc i nie utracić cennych detali obrazu?
Fotografowanie sztucznych ogni
Rozdział 10. Profesjonalne ujęcia innych tematów
Kwiatów nie należy fotografować z góry
Nie czekaj na deszcz — wywołaj go sam!
Tworzenie obrazów HDR — sprzęt
Tworzenie obrazów HDR — podstawy
Konfigurowanie bracketingu
Zdjęcia HDR — o tym się nie mówi
Własny stół do fotografii produktowej
Zalety wąskich softboksów
Ekrany z pianki
Porównanie ekranu LCD z monitorem
O ile więcej megapikseli potrzebujesz?
Odbitki jak z laboratorium
Czym powinieneś się kierować przy wyborze papieru?
Jak uzyskać wydruk w takich kolorach jak na ekranie?
Efekt zmniejszonego nasycenia barw
Efekt postarzenia zdjęcia
Rozdział 11. Profesjonalne wskazówki ułatwiające robienie lepszych zdjęć
Jaką markę aparatu wybrać?
Jak uchronić się przed przypadkowym skasowaniem karty pamięci?
Jak uniknąć problemów ze źle skonfigurowanym balansem bieli?
W jakim formacie (RAW, JPEG czy TIFF) należy fotografować?
Dlaczego zdjęcia JPEG mogą wyglądać lepiej niż RAW-y?
ROBOT uchroni Cię przed problemami
Jak zablokować ustawioną ostrość?
Zmiana punktu ostrzenia
Zastosowanie wyświetlacza LCD w aparacie fotograficznym
Usuwanie plamek i pyłków po fakcie
Chcesz, by traktowano Twoje fotografowanie poważnie? Zacznij selekcjonować zdjęcia!
Punktowy pomiar światła
Pamiętaj o zabezpieczeniu swoich zdjęć
Zalety fotografowania sekwencyjnego przy niedostatecznym oświetleniu
Kruczek związany ze stosowaniem stylów zdjęć
O obrotach zdjęć
Zmniejszanie ilości szumów w zdjęciach zrobionych w słabym świetle
Na co przede wszystkim zwracają uwagę ludzie, oglądając zdjęcia?
Rozdział 12. Od aparatu w smartfonie do lustrzanki
Jak prawidłowo trzymać lustrzankę?
Jak ustawiać ostrość?
Tryb fotografowania, od którego warto zacząć (poczujesz się jak w domu)
Jak przeglądać zdjęcia?
Zmienianie obiektywów (i inne informacje na ich temat)
Jak pojemnej karty pamięci potrzebujesz?
Rób ostre zdjęcia dzięki automatycznej zmianie czułości ISO
Jak zrobić sobie zdjęcie (selfie)?
Gdzie przechowywać lustrzankę?
Jakich programów używać do edytowania zdjęć?
Jak tworzyć zdjęcia panoramiczne (panoramy)?
Jak robić zdjęcia HDR?
Jak uzyskać miękkie, rozmyte tło?
Zastosowanie wbudowanego flesza
Posługiwanie się wizjerem (zamiast ekranem)
Zalety trybów tematycznych
Jak filmować?
Jak ustawiać ekspozycję?
RAW czy JPEG?
Zacznij w plenerze
Rozdział 13. Dziesięć spraw, o których warto wiedzieć…
1. „Droższy aparat” niekoniecznie musi oznaczać „lepsze zdjęcia”
2. Gotowe zdjęcia trzeba wyostrzać
3. Zawodowcy robią mnóstwo nieudanych zdjęć…
4. Kompensacja ekspozycji
5. Nie przejmuj się trybem manualnym
6. Dziś lepiej (na ogół) robić zdjęcia o orientacji poziomej
7. 7. Nic nie robi takiego wrażenia jak odbitka
8. Nie przejmuj się histogramem
9. Określ, jakim fotografem jesteś
10. Dobre zdjęcia wymagają poświęceń
11. Przyda Ci się portfolio
12. Przestań czytać książki o fotografii
Rozdział 14. Gotowe przepisy na „życiowe” ujęcia
Skorowidz

Citation preview

Tytuł oryginału: The Best of The Digital Photography Book Series Tłumaczenie: Piotr Cieślak ISBN: 978-83-283-241- Authorized translation from the English language edition, entitled: THE BEST OF THE DIGITAL PHOTOGRAPHY BOOK SERIES; ISBN 0134385128; by Scott Kelby; published by Pearson Education, Inc, publishing as Peachpit Press. Copyright © 2016 by Kelby Corporate Management, Inc. All rights reserved. No part of this book may be reproduced or transmitted in any form or by any means, electronic or mechanical, including photocopying, recording or by any information storage retrieval system, without permission from Pearson Education Inc. Polish language edition published by HELION SA. Copyright © 2016. Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą kserograficzną, fotograficzną, a także kopiowanie książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji. Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi bądź towarowymi ich właścicieli. Autor oraz Wydawnictwo HELION dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce informacje były kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za związane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz Wydawnictwo HELION nie ponoszą również żadnej odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji zawartych w książce. Wydawnictwo HELION ul. Kościuszki 1c, 44-100 GLIWICE tel. 32 231 22 19, 32 230 98 63 e-mail: [email protected] WWW: http://helion.pl (księgarnia internetowa, katalog książek) Drogi Czytelniku! Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres http://helion.pl/user/opinie/sekwsk@FCPPL |Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję.

x Poleć książkę na Facebook.com x Kup w wersji papierowej x Oceń książkę

x Księgarnia internetowa x Lubię to! » Nasza społeczność

Tę książkę dedykuję mojemu przyjacielowi i koledze Kleberowi Stephensonowi. Za to, że zawsze bez wahania przychodzisz nam z pomocą, że wkładasz całego siebie we wszystko, co robisz, i za cierpliwość do mnie oraz moich decyzji, choć wiesz, że nie zawsze są słuszne. Jesteś wielki!

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Podziękowania Choć na grzbiecie tej książki widnieje nazwisko jednej tylko osoby, to realizacja takiego zamierzenia wymagała zaangażowania całego zespołu pracowitych i utalentowanych ludzi. Jestem nie tylko szczęśliwy, że mogę z nimi współpracować, ale też mam zaszczyt i przywilej podziękowania im w tym miejscu. Mojej cudownej żonie Kalebrze. Nie mam pojęcia, jak to robisz, lecz każdego roku stajesz się piękniejsza, bardziej wyrozumiała, otwarta, wesoła i każdego roku zakochuję się w Tobie coraz bardziej (to już dwadzieścia sześć lat z rzędu!). Nie potrafię wyrazić w słowach tego, co czuję i jak bardzo jestem szczęśliwy, że mogę dzielić z Tobą życie. Ale ponieważ tutaj mam do dyspozycji tylko słowa, pragnę po prostu Ci podziękować za uczynienie mnie najszczęśliwszym facetem na świecie! Mojemu wspaniałemu, zwariowanemu, wesołemu synowi Jordanowi. Kiedy pracowałem nad pierwszą edycją tej książki, napisałem, że jesteś najwspanialszym małym chłopcem, jakiego każdy ojciec mógłby sobie wymarzyć. A teraz poszedłeś na studia i zdecydowanie nie jesteś już małym chłopcem, ale bez dwóch zdań pozostałeś najwspanialszym! Choć wiem, że nigdy nie czytasz tych podziękowań, to dla mnie bardzo wiele znaczy móc napisać, jak bardzo jestem z Ciebie dumny, jak się cieszę, że jestem Twoim ojcem, i jak wspaniałym starszym bratem jesteś dla Twojej młodszej siostrzyczki. Dzień, w którym przyszedłeś na świat, był dla Twojej mamy i dla mnie prawdziwym błogosławieństwem (tęsknimy za Tobą). Mojej pięknej córce Kirze. Jesteś małą kopią swojej mamy, a to chyba najpiękniejszy komplement, jakim mogę Cię obdarzyć. Odziedziczyłaś po mamie przyjazne usposobienie, piękny uśmiech i tak samo jak ona zawsze nosisz w sercu jakąś piosenkę. Dostrzegłem, że już zaczynasz zdawać sobie sprawę, jak wyjątkową kobietą jest Twoja mama. I uwierz ojcu na słowo: czeka Cię wspaniałe i szczęśliwe życie, pełne przygód i uścisków. Jestem z Ciebie bardzo dumny. Mojemu starszemu bratu Jeffowi. Wielu młodszych braci ma oparcie w rodzeństwie, gdyż… jest ono starsze. Tymczasem dla mnie jesteś nie tylko starszym bratem; jesteś kimś w rodzaju ojca, który zawsze się o mnie troszczył, udzielał mi życiowych porad w trudnych chwilach i zawsze miał dla mnie czas — zupełnie jak nasz Ojciec. Twoja szczerość, otwartość, pozytywne nastawienie i pokora były dla mnie inspiracją i drogowskazem przez całe życie. Jestem zaszczycony, że mogę być Twoim bratem i przyjacielem. Mojemu zespołowi KelbyOne. Codzienna praca jest dzięki Wam wspaniałą przygodą i za każdym razem, gdy przekraczam drzwi biura, mam wrażenie, że kłębi się w nim mnóstwo zaraźliwej, twórczej energii, dzięki której tak lubię to, co robimy. Do dziś ze zdumieniem kręcę głową, przypominając sobie rozmaite „niewykonalne” terminy, których udało się nam wspólnie dotrzymać — z klasą, opanowaniem i prawdziwie inspirującym optymizmem. Jesteście wielcy! Mojemu asystentowi Bradowi Moore’owi. Ogromnie dziękuję Ci za pomoc, porady, cierpliwość i zdjęcia poglądowe wykorzystane w tej książce. Rządzisz! (A Twoja broda jest czymś, co trzeba zobaczyć na własne oczy).

[ iv ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Mojej redaktorce Kim Doty. Jestem przeszczęśliwy, że mogę powierzyć Ci redakcję moich książek i pieczę nad nimi. A chociaż ta wymagała więcej czasu i wysiłku, niż się spodziewaliśmy, to podchodziłaś do pracy z niezmiennie pozytywnym nastawieniem i uśmiechem. Dzięki temu i ja mogłem zachować dobry humor, za co jestem Ci bardzo wdzięczny. Chciałbym zarazem bardzo podziękować Cindy Snyder, która niestrudzenie koryguje, weryfikuje i dba o to, by wszystko, o czym piszę, działało bez zarzutu (choć powtarzam jej: „To naprawdę działa!”, Cindy i tak musi wszystko sprawdzić dwa razy). Serdecznie dziękuję za to, co robisz i jak to robisz. Dzięki raz jeszcze, Cindy! Jessice Maldonado. Dziękuję za ogrom pracy, jaki włożyłaś w projekt okładki i szatę graficzną tej i innych moich książek. Uwielbiam Twoje projekty i wszystkie te drobne smaczki, którymi cechują się Twoje prace. Jesteś niezwykle utalentowana, a współpraca z Tobą to czysta przyjemność. Jestem ogromnie szczęśliwy, że pracujesz w naszym zespole. Mojej nowej redaktorce w wydawnictwie Peachpit Press, Nikki McDonald. To nasza pierwsza wspólna książka i nie mogę się już doczekać kolejnych, które zgodnie z mottem wydawnictwa „naprawdę się liczą”. Domyślam się, że na razie czujesz się trochę niepewnie, ale nie martw się, wspólnie zrealizujemy prawdziwie wielkie przedsięwzięcia, a potem spróbuję Cię nakłonić, żeby wydawnictwo Peachpit zrobiło mi jakieś fajne prezenty. Niestety, tak już urządzony jest ten świat… przynajmniej nie będziesz zaskoczona ;-) Mojemu najlepszemu kumplowi Dave’owi Moserowi. Dziękuję za wszystko, co zrobiłeś, żeby urzeczywistnić naszą kolejną, bodaj sześćdziesiątą którąś książkę. Wiem, wiem… „Pisz, Forrest, pisz!”. Drogiemu przyjacielowi i partnerowi w interesach Jeanowi A. Kendrze. Dziękuję za to, że wytrzymujesz ze mną już tyle lat i za pomoc w realizacji moich zwariowanych pomysłów. Jesteś nieoceniony. Mojej asystentce Lynn Miller. Ogromnie dziękuję za zarządzanie moim harmonogramem tak, bym mógł jakimś cudem znaleźć czas na pisanie. Wiem, że często nie ułatwiam sprawy (bywam nieuchwytny), więc tym bardziej doceniam Twoją ciężką pracę, cierpliwość i skuteczność. Bardzo się cieszę, że należysz do naszego zespołu. Sarze Jane Todd (SJ) oraz niezrównanemu zespołowi z wydawnictwa Peachpit Press. To prawdziwy zaszczyt pracować z osobami, które całe swoje życie poświęcają wydawaniu najlepszych książek. Wszystkim utalentowanym fotografom, od których czerpałem wiedzę przez wiele, wiele lat. Są to: Moose Peterson, Joe McNally, Bill Fortney, George Lepp, Anne Cahill, Vincent Versace, David Ziser, Jim DiVitale, Tim Wallace, Peter Hurley, Cliff Mautner, Dave Black, Helene Glassman i Monte Zucker. Moim mentorom — Johnowi Gradenowi, Jackowi Lee, Dave’owi Galesowi, Judy Farmer oraz Douglasowi Poole’owi. Wasza wiedza i inspiracja niejeden raz pomogły mi wziąć się w garść. Zawsze będę Waszym dłużnikiem, wdzięcznym za przyjaźń i porady. Przede wszystkim jednak najgłębsze podziękowania należą się Bogu i Jego synowi, Jezusowi Chrystusowi za to, że poprowadził ścieżki mojego życia do kobiety marzeń; za to, że pobłogosławił nas cudownymi dziećmi; za to, że mogę żyć i robić to, co naprawdę kocham, i za to, że był zawsze, gdy Go potrzebowałem, a przede wszystkim podarował mi ciepłą, oddaną rodzinę, z którą mogę dzielić moje radości.

[v]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Inne książki Scotta Kelby’ego Sekrety cyfrowej ciemni Scotta Kelby’ego. Edycja i obróbka zdjęć w programie Adobe Photoshop Lightroom Profesjonalne ujęcia portretowe. Techniki retuszowania zdjęć według Scotta Kelby’ego Sekrety mistrza fotografii cyfrowej, części 1 – 5 Światła, ujęcie, retusz. Od pustego studia do gotowej fotografii Fotografia cyfrowa. Edycja zdjęć. Photoshop Elements. Perfekcyjna edycja zdjęć ze Scottem Kelbym It’s a Jesus Thing: The Book for Wanna Be-lievers Photoshop for Lightroom Users Professional Sports Photography Workflow

[ vi ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

O autorze Scott jest redaktorem, wydawcą i współzałożycielem magazynu „Photoshop User” oraz współgospodarzem popularnego cotygodniowego talk-show na żywo dla fotografów The Grid. Jest też prezesem KelbyOne — wydawnictwa i centrum edukacyjnego, prowadzącego między innymi szkolenia online.

Scott Kelby

Scott jest fotografikiem, projektantem i wielokrotnie nagradzanym autorem ponad 60 książek, takich jak: Sekrety mistrza fotografii cyfrowej, części 1 – 5, Fotografia cyfrowa. Edycja zdjęć, Profesjonalne ujęcia portretowe. Techniki retuszowania zdjęć według Scotta Kelby’ego, Sekrety cyfrowej ciemni Scotta Kelby’ego. Edycja i obróbka zdjęć w programie Adobe Photoshop Lightroom, Światła, ujęcie, retusz. Od pustego studia do gotowej fotografii. Pierwsza książka z serii Sekrety mistrza fotografii cyfrowej jest najlepiej sprzedającą się publikacją o fotografii cyfrowej wszech czasów. Przez minionych pięć lat Scott zajmował pierwsze miejsce wśród autorów najlepiej sprzedających się książek poświęconych technikom fotografowania. Jego książki były tłumaczone na wiele języków, w tym: chiński, rosyjski, hiszpański, koreański, polski, tajwański, francuski, niemiecki, włoski, japoński, flamandzki, szwedzki, turecki i portugalski. Scott Kelby jest dyrektorem warsztatów Adobe Photoshop Seminar Tour oraz dyrektorem technicznym przy konwencie PhotoshopWorld Conference & Expo. Jest też pomysłodawcą imprezy Scott Kelby’s Annual Worldwide Photowalk, ogólnoświatowego wydarzenia gromadzącego jednego dnia dziesiątki tysięcy miłośników fotografii z ponad tysiąca miast, którzy zbierają się, aby wspólnie pofotografować. Więcej informacji na temat Scotta znajdziesz na: codziennie aktualizowanym blogu (scottkelby.com), Twitterze (@scottkelby), Facebooku (facebook.com/skelby), Google+ (Scottgplus.com).

[ vii ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki ROZDZIAŁ 1.

1

Profesjonalne użycie lampy błyskowej Jeśli nie lubisz zdjęć wykonanych z lampą błyskową, to… nie jesteś w tym osamotniony! Siedem rzeczy, które powinieneś wiedzieć…

2

…zanim przeczytasz tę książkę

3

Jeszcze dwie rzeczy

4

I naprawdę ostatnia

5

Wbudowana lampa błyskowa — Twój wróg!

6

Zalety zewnętrznej lampy błyskowej

7

Profesjonalny efekt — odłącz lampę od aparatu i rozprosz jej błysk

8

Wyzwalanie błysku wbudowaną lampą

9

Zastosowanie systemu do bezprzewodowego wyzwalania błysku

10

Wydłużanie czasu naświetlania

11

W jaki sposób złagodzić światło emitowane przez lampę?

12

Rozproszenie przez odbicie

13

Światło z flesza jak z softboksu

14

Synchronizacja z drugą kurtyną (i dlaczego warto ją stosować)

15

Czwarty sekret profesjonalnych zdjęć z fleszem

16

O filtrach żelowych (i dlaczego warto ich używać)

17

Druga lampa błyskowa

18

Portrety o zachodzie słońca z użyciem flesza

19

Fotografowanie z lampą w trybie manualnym

20

Zalety posługiwania się fleszem w plenerze

21

Lepsza kontrola nad światłem dzięki przenośnemu softboksowi

22

Typowe ustawienia siły błysku lampy

23

Sposób na jeszcze subtelniejsze światło

24

Błyskawiczne czarne tło

25

ROZDZIAŁ 2.

27

Cała prawda o obiektywach Który, kiedy i dlaczego, czyli jak dobrać obiektyw Kiedy warto sięgnąć po obiektyw szerokokątny?

28

Kiedy warto sięgnąć po obiektyw typu „rybie oko”?

29

Kiedy warto użyć superjasnego obiektywu?

30

Kiedy warto sięgnąć po obiektyw uniwersalny?

31

Zastosowanie telekonwertera w celu jeszcze silniejszego powiększenia obrazu

32

Obiektywy ze stabilizacją obrazu typu VR lub IS

33

[ viii ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Do czego służą osłony obiektywów?

34

Dlaczego w niektórych obiektywach podawany jest zakres wartości przysłon (na przykład f/3,5 – f/5,6)?

35

Co warto wiedzieć o zjawisku kompresji perspektywy?

36

Wykorzystaj możliwości jasnego obiektywu!

37

Jak ustawić ostrość na nieskończoność?

38

Kiedy warto sięgnąć po obiektyw makro?

39

Jaka jest optymalna przysłona dla zdjęć makro?

40

Dlaczego należy wyłączyć automatyczne ustawianie ostrości?

41

ROZDZIAŁ 3.

43

Jak robić naprawdę ostre zdjęcia? Jeśli Twoje zdjęcia nie będą ostre, to wszystko inne nie będzie miało znaczenia Zdjęcia jak żyleta zaczynają się od statywu

44

Nie wciskaj spustu migawki — użyj wężyka spustowego

45

Unikaj zwiększania wartości parametru ISO, jeśli używasz statywu

46

Ustabilizuj ręce, dociskając łokcie do tułowia

47

Wyłącz redukcję wibracji lub stabilizację obrazu

48

Powiększ podgląd zdjęcia, aby sprawdzić ostrość

49

Photoshop — wyostrzanie po fakcie

50

Wyostrzanie zdjęć na potrzeby druku

51

ROZDZIAŁ 4.

53

Profesjonalne fotografowanie w studiu Zbuduj od zera, a potem wyposaż Studyjne lampy błyskowe

54

Co zrobić, gdy nie da się bardziej zmniejszyć mocy lampy studyjnej?

55

Zdalne wyzwalanie błysku lampy studyjnej

56

Rozpraszanie ostrego światła studyjnego

57

Gdzie ustawić główne źródło światła?

58

Oświetlenie włosów

59

Jak zmienić stylistykę ujęcia bez przesuwania lamp?

60

Chciałbyś uzyskać jeszcze łagodniejsze, bardziej rozproszone światło?

61

Tła studyjne

62

Składane tło

63

Jedno tło, trzy różne efekty

64

Jak uzyskać wyjątkowo nasycony kolor tła?

65

[ ix ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Blendy — kiedy używać srebrnych, a kiedy białych i jak je ustawić?

66

Plaster miodu

67

W jaki sposób należy się posługiwać światłomierzem?

68

W jakim trybie należy fotografować?

69

Jak skalibrować niestandardowy balans bieli w aparacie?

70

Najprostszy przepis na konturowe oświetlenie profilu

71

Wieje wiatr z… wentylatora

72

Zalety fotografowania na uwięzi

73

Kalibrowanie kolorystyki przy użyciu neutralnie szarej karty wzorcowej

74

Unikaj równomiernego oświetlania całej sylwetki

75

Jak oświetlić parę ludzi lub niewielką grupę?

76

Piękne, obszerne, otulające światło

77

Kontrastowe oświetlenie dla sportowców

78

Portret do ramion w stylu Petera Hurleya

79

ROZDZIAŁ 5.

81

Profesjonalne portrety Jak pokazać ludzi od najlepszej strony? Czego nie należy fotografować obiektywem 50 mm?

82

Jaką przysłonę ustawić?

83

Jak uzyskać małą głębię ostrości przy lampach studyjnych?

84

Na jakiej wysokości umieścić aparat i modelkę?

85

Skuteczny sposób na pokierowanie pozowaniem

86

Jak sprawić, by w kadrze nie było widać zbyt dużo białek oczu?

87

Ustaw ostrość na oczach, a potem wykadruj

88

Nie fotografuj dzieci z góry

89

Fotografowanie noworodków

90

Lepszego światła w plenerze warto szukać w cieniu

91

Rozpraszanie światła na większą skalę

92

Fotografowanie w pełnym słońcu

93

Piękne zdjęcia w świetle z tyłu

94

Blendy i ładniejsze portrety w naturalnym świetle

95

Bezpośrednie, kontrastowe światło z okna

96

Rozpraszanie światła z okna

97

[x]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

99

ROZDZIAŁ 6.

Profesjonalne zdjęcia ślubne Jak uzyskać profesjonalne rezultaty podczas kolejnej sesji ślubnej? Przygotowanie listy zdjęć

100

Zdjęcia w kościele przy słabym oświetleniu — część 1. 101 Zdjęcia w kościele przy słabym oświetleniu — część 2. 102 Czy jasny obiektyw f/1,4 jest naprawdę niezbędny?

103

Zdjęcia panny młodej — oświetlenie z tyłu

104

Poszukaj korzystnego oświetlenia dla panny młodej

105

Zdjęcia oficjalne — jak ustawić ostrość?

106

Zdjęcia oficjalne — nie kadruj na wysokości stawów

107

Zdjęcia oficjalne — jak wysoko ustawić aparat?

108

Pokaż scenę z ciekawej perspektywy

109

Fotografowanie szczegółów (i kilka słów o tym, na które z nich warto zwrócić uwagę)

110

Zbliżenia na detale

111

Niech żyje bal! — fotografie z wesela

112

Z fleszem na weselu

113

Bardzo obszerne ujęcie, które robi wrażenie

114

Efekt flary

115

ROZDZIAŁ 7.

117

Profesjonalne zdjęcia sportowe Jak robić profesjonalne zdjęcia na zawodach sportowych? Jakich obiektywów należy używać?

118

Zastosowanie telekonwertera pozwala zrobić zdjęcie naprawdę z bliska

119

W jaki sposób zawodowi fotograficy ustawiają ostrość? 120 Fotografuj przy szeroko otwartej przysłonie

121

Funkcja automatycznego ustawiania czułości ISO ułatwi Ci zamrożenie akcji w kadrze

122

Fotografujesz nocą albo we wnętrzach? Zwiększ wartość ISO!

123

Fotografowanie w trybie ciągłym

124

Zastosowanie zdalnego aparatu

125

Dwa najbardziej pożądane rodzaje zdjęć sportowych

126

Zawodowcy znają się na rzeczy

127

Panoramowanie w celu wyeksponowania ruchu

128

Nie obawiaj się kadrowania zdjęć

129

[ xi ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki ROZDZIAŁ 8.

131

Profesjonalne zdjęcia krajobrazowe i przyrodnicze Wskazówki ułatwiające uwiecznianie urzekających pejzaży Złota zasada fotografii krajobrazowej

132

Komponowanie wspaniałych krajobrazów

133

W którym miejscu powinna się znaleźć linia horyzontu? 134 Użyj „migaczy”, by zachować więcej szczegółów

135

Tajniki fotografowania zachodów słońca

136

Dobre krajobrazy wymagają czytelnego tematu

137

Jak zaoszczędzić czas podczas tworzenia panoram?

138

Jak ustawić ostrość podczas fotografowania krajobrazów?

139

Siedem grzechów głównych w fotografii krajobrazowej 140 Efekt gwiaździstego rozszczepienia światła

141

Poszukaj chmur — naturalnego źródła barw

142

Zastosowanie gradientowego filtra połówkowego

143

Zadbaj o to, by sprzęt nie zamókł w plenerze

144

Błyskawiczna bichromia dla zdjęć krajobrazowych

145

Fotografowanie wodospadów

146

Fotografowanie w zoo — część 1.

147

Fotografowanie w zoo — część 2.

148

Fotografowanie miejskich pejzaży o zmierzchu

149

ROZDZIAŁ 9.

151

Profesjonalne zdjęcia z miast i zdjęcia podróżnicze Jak wrócić ze zdjęciami, z których będziesz naprawdę dumny W tym przypadku im mniej sprzętu, tym lepiej

152

Moje ulubione obiektywy podróżne

153

Jak zrobić zdjęcie obiektu, który jest „obfotografowany na śmierć”?

154

Skup się na detalach

155

Jak pozbyć się ze zdjęcia turystów, samochodów lub autobusów?

156

Kolejny sposób na ukrycie turystów

157

Ciasne kadrowanie w celu ukrycia zbędnych elementów

158

Gdzieś tutaj jest temat na zdjęcie…

159

Na zdjęciach z podróży pokazuj ludzi, zwłaszcza w podeszłym wieku i dzieci

160

Jak zachęcić ludzi do pozowania?

161

Wynajmij modelkę (to tańsze, niż myślisz)

162

Szukaj wyrazistych, żywych kolorów

163

[ xii ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Prostota jest kluczem do sukcesu

164

Fotografuj potrawy

165

Trik z fotografią nocną

166

Fotografowanie smug świateł

167

Jak sfotografować księżyc i nie utracić cennych detali obrazu?

168

Fotografowanie sztucznych ogni

169

ROZDZIAŁ 10.

171

Profesjonalne ujęcia innych tematów Przepisy na fotografowanie różnych ciekawych rzeczy Kwiatów nie należy fotografować z góry

172

Nie czekaj na deszcz — wywołaj go sam!

173

Tworzenie obrazów HDR — sprzęt

174

Tworzenie obrazów HDR — podstawy

175

Konfigurowanie bracketingu

176

Zdjęcia HDR — o tym się nie mówi

177

Własny stół do fotografii produktowej

178

Zalety wąskich softboksów

179

Ekrany z pianki

180

Porównanie ekranu LCD z monitorem

181

O ile więcej megapikseli potrzebujesz?

182

Odbitki jak z laboratorium

183

Czym powinieneś się kierować przy wyborze papieru?

184

Jak uzyskać wydruk w takich kolorach jak na ekranie?

185

Efekt zmniejszonego nasycenia barw

186

Efekt postarzenia zdjęcia

187

ROZDZIAŁ 11.

189

Profesjonalne wskazówki ułatwiające robienie lepszych zdjęć Sztuczki, dzięki którym wszystkie Twoje zdjęcia będą jeszcze lepsze Jaką markę aparatu wybrać?

190

Jak uchronić się przed przypadkowym skasowaniem karty pamięci?

191

Jak uniknąć problemów ze źle skonfigurowanym balansem bieli?

192

W jakim formacie (RAW, JPEG czy TIFF) należy fotografować?

193

Dlaczego zdjęcia JPEG mogą wyglądać lepiej niż RAW-y?

194

ROBOT uchroni Cię przed problemami

195

[ xiii ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Jak zablokować ustawioną ostrość?

196

Zmiana punktu ostrzenia

197

Zastosowanie wyświetlacza LCD w aparacie fotograficznym

198

Usuwanie plamek i pyłków po fakcie

199

Chcesz, by traktowano Twoje fotografowanie poważnie? Zacznij selekcjonować zdjęcia! 200 Punktowy pomiar światła

201

Pamiętaj o zabezpieczeniu swoich zdjęć

202

Zalety fotografowania sekwencyjnego przy niedostatecznym oświetleniu

203

Kruczek związany ze stosowaniem stylów zdjęć

204

O obrotach zdjęć

205

Zmniejszanie ilości szumów w zdjęciach zrobionych w słabym świetle

206

Na co przede wszystkim zwracają uwagę ludzie, oglądając zdjęcia?

207

ROZDZIAŁ 12.

209

Od aparatu w smartfonie do lustrzanki Jak robić profesjonalnej jakości zdjęcia, dla których kupiłeś lustrzankę? Jak prawidłowo trzymać lustrzankę?

210

Jak ustawiać ostrość?

211

Tryb fotografowania, od którego warto zacząć (poczujesz się jak w domu)

212

Jak przeglądać zdjęcia?

213

Zmienianie obiektywów (i inne informacje na ich temat)

214

Jak pojemnej karty pamięci potrzebujesz?

215

Rób ostre zdjęcia dzięki automatycznej zmianie czułości ISO

216

Jak zrobić sobie zdjęcie (selfie)?

217

Gdzie przechowywać lustrzankę?

218

Jakich programów używać do edytowania zdjęć?

219

Jak tworzyć zdjęcia panoramiczne (panoramy)?

220

Jak robić zdjęcia HDR?

221

Jak uzyskać miękkie, rozmyte tło?

222

Zastosowanie wbudowanego flesza

223

Posługiwanie się wizjerem (zamiast ekranem)

224

Zalety trybów tematycznych

225

Jak filmować?

226

Jak ustawiać ekspozycję?

227

RAW czy JPEG?

228

Zacznij w plenerze

229

[ xiv ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

231

ROZDZIAŁ 13.

Dziesięć spraw, o których warto wiedzieć… …gdy zaczyna się przygodę z fotografią 1. „Droższy aparat” niekoniecznie musi oznaczać „lepsze zdjęcia”

232

2. Gotowe zdjęcia trzeba wyostrzać

233

3. Zawodowcy robią mnóstwo nieudanych zdjęć…

234

4. Kompensacja ekspozycji

235

5. Nie przejmuj się trybem manualnym

236

6. Dziś lepiej (na ogół) robić zdjęcia o orientacji poziomej

237

7. Nic nie robi takiego wrażenia jak odbitka

238

8. Nie przejmuj się histogramem

239

9. Określ, jakim fotografem jesteś

240

10. Dobre zdjęcia wymagają poświęceń

241

11. Przyda Ci się portfolio

242

12. Przestań czytać książki o fotografii

243

ROZDZIAŁ 14.

245

Gotowe przepisy na „życiowe” ujęcia Jak połączyć wszystkie składniki, by otrzymać smakowite danie? Skorowidz

264

[ xv ]

CZAS OTWARCIA MIGAWKI: 1/15 S

PRZYSŁONA: F/9

ISO: 100

OGNISKOWA: 55 MM

AUTOR: SCOTT KELBY

Rozdział 1.

Profesjonalne użycie lampy błyskowej Jeśli nie lubisz zdjęć wykonanych z lampą błyskową, to… nie jesteś w tym osamotniony! Jeśli kiedykolwiek robiłeś zdjęcia, używając wbudowanej lampy błyskowej aparatu cyfrowego, to prawdopodobnie niejeden raz zastanawiałeś się, jakim cudem producenci aparatów mogą bez mrugnięcia okiem wymieniać taką lampę jako jedną z niezbędnych funkcji aparatu. Przypuszczam, że określenie „wbudowana lampa błyskowa” zostało ukute w jakiejś wpływowej agencji reklamowej i przyjęło się wśród producentów, bo brzmi ciekawiej, lepiej i jest bardziej przekonujące niż „psuja”. Cudownych skutków działania tego typu urządzeń może doświadczyć nawet laik w dziedzinie fotografii. Wystarczy zrobić sobie zdjęcie do dowodu w jednym z automatycznych punktów usługowych. My, pasjonaci tej trudnej sztuki, mamy możliwość obcowania z „wbudowanymi lampami błyskowymi” na co dzień. Wystarczy wziąć do ręki aparat, włączyć lampę, pstryknąć i TRZASK — fotografowany obiekt zostaje zalany ostrym, oślepiającym światłem. Czy da się tego uniknąć? Owszem. Trzeba tylko pozbyć się lampy z aparatu. Oczywiście, nie mam na myśli brutalnego wyrwania biedactwa z korpusu cennego urządzenia (choć widząc niektóre zdjęcia, miewam niekiedy ochotę, by to zrobić), lecz raczej zakup przyzwoitej zewnętrznej lampy błyskowej. Szczerze mówiąc, znam „jakość” wbudowanych lamp błyskowych i odnoszę wrażenie, że producenci aparatów umieszczają je w swoich urządzeniach tylko dlatego, by zachęcić nabywców do zakupu prawdziwych fleszy (które są zazwyczaj znakomite). Muszę przyznać, że ta metoda jest dość skuteczna, któż bowiem — po zobaczeniu efektów sesji zdjęciowej wykonanej z zastosowaniem wbudowanej lampy — nie pomyśli: „Musiałem zrobić coś nie tak…”, „To niemożliwe, ten aparat jest chyba uszkodzony” albo „Rany Julek, to wygląda jak zdjęcie Romka do dowodu zrobione wczoraj w automacie!”. Ten rozdział jest przeznaczony dla wszystkich tych miłośników fotografii, którzy odnoszą wrażenie, że muszą być jakieś lepsze rozwiązania, jakieś sztuczki i sposoby, by — korzystając z lampy — można było zrobić dobre zdjęcie (oczywiście, prawdziwej lampy, a nie tej, która żałośnie tkwi w górnej części aparatu…).

[1]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Siedem rzeczy, które powinieneś wiedzieć…

1. Na czym polega specyfika tej książki? Wyobraź sobie, że jesteśmy razem na wspólnej wyprawie fotograficznej i podczas robienia kolejnych ujęć po prostu dzielę się z Tobą wiedzą, jaką sam czerpałem przez lata od mistrzów fotografii. Nietrudno zgadnąć, że podczas fotografowania z kolegą oszczędziłbym mu wszelkich technicznych szczegółów. Jeśli na przykład zapytałbyś: „Hej, Scott, chciałbym doświetlić ten obiekt miękkim, rozproszonym światłem, tak by na zdjęciu wyglądał naprawdę plastycznie i atrakcyjnie, jak daleko mam więc ustawić softboks?”, to w takim przypadku nie zrobiłbym Ci wykładu dotyczącego proporcji natężenia światła lamp czy modyfikatorów błysku flesza, tylko powiedział: „Przesuń go jak najbliżej fotografowanego obiektu. Jednak nie na tyle blisko, by pojawił się w kadrze. Im bliżej go umieścisz, tym bardziej miękkie oświetlenie uzyskasz”. Krótko i na temat. Właśnie tak jak w tej książce. 2. W dolnej części wielu stron znajdziesz dodatkowe wskazówki i informacje. Niekiedy dotyczą one opisanych wcześniej technik, ale czasami są to po prostu luźne porady, które umieściłem na danej stronie, bo nie zmieściły się gdzie indziej. Krótko mówiąc, jeśli zobaczysz ramkę w dolnej części strony, warto przynajmniej na nią zerknąć — tak na wszelki wypadek.

[2]

Rozdział 1. Profesjonalne użycie lampy błyskowej

…zanim przeczytasz tę książkę

3. Niekiedy trzeba dokupić jakiś element wyposażenia. Niniejsza książka nie aspiruje do miana poradnika dla kupujących, ale czasami, aby uzyskać profesjonalne rezultaty, trzeba posłużyć się akcesoriami, których używają zawodowcy. Z producentami, których urządzenia przedstawiam na kartach tej książki, nie łączy mnie żadna umowa (niestety!). Polecam je tak, jak rekomendowałbym sprawdzony sprzęt przyjacielowi1. 4. Przygotowałem kilka poradników w formie wideo. Niektóre zabiegi związane z obróbką zdjęć, czyli tzw. postprocessingiem, trudno wyjaśnić samym opisem, przygotowałem więc pewną liczbę filmów, które ilustrują działania, jakim poddałem wybrane zdjęcia z tej książki. Bez problemu będziesz w stanie zrobić wszystko, o czym będę mówił, gdyż poszczególne filmy są proste, przystępne i wyjaśniają każdą rzecz krok po kroku. Najczęściej używam Lightrooma (to moje główne narzędzie pracy), ale od czasu do czasu sięgam po Photoshopa (niemal wszystko, o czym opowiadam na filmach, można wykonać przy użyciu prostszego Photoshopa Elements, jeśli więc masz ten program, na pewno nie będziesz pokrzywdzony). Ponadto, jeśli posługujesz się modułem Camera Raw w Photoshopie (zamiast Lightrooma), to też dobrze, bo w gruncie rzeczy Lightroom opiera się właśnie na Camera Raw (jest wyposażony w te same suwaki, ułożone w tej samej kolejności, działające w identyczny sposób). Wszystkie filmy i odsyłacze do sprzętu, o którym wspominam w książce, umieściłem na osobnej stronie, przygotowanej specjalnie na potrzeby tej książki i wyłącznie dla Ciebie, mój drogi, wspaniały Czytelniku, nowy, najlepszy na świecie przyjacielu! Oto adres: http://kelbyone.com/books/bestof/ 2 (ale poczekaj, najpierw przewróć kartkę, przed Tobą jeszcze kilka ważnych informacji!). 1

2

Ceny w złotych zostały oszacowane w pewnym przybliżeniu i zostały podane tylko w przypadku sprzętu dostępnego na naszym rynku (w chwili publikacji książki). Ceny sprzętu niedostępnego w Polsce są podane w dolarach amerykańskich. Większość urządzeń wspomnianych przez autora można kupić w sklepie http://www.bhphotovideo.com/, który realizuje wysyłki do Polski — przyp. tłum. Filmy instruktażowe Scotta Kelby’ego są dostępne wyłącznie w języku angielskim — przyp. tłum.

[3]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Jeszcze dwie rzeczy

5. Jeśli posługujesz się aparatem marki Sony, Olympus albo Fuji, to niech nie zraża Cię to, że w tej książce częściej będziesz spotykał się z urządzeniami Nikon i Canon. Ponieważ większość ludzi używa aparatów tych marek, na ilustracjach zobaczysz urządzenia obydwu producentów (choć ostatnio używam głównie aparatów i obiektywów Canon). Nie martw się jednak: większość opisanych technik przyda się również posiadaczom lustrzanek cyfrowych innych marek, a nawet właścicielom tańszych aparatów kompaktowych. 6. UWAGA. Wstęp, poprzedzający każdy z rozdziałów, służy „złapaniu oddechu” i zazwyczaj nie ma wiele wspólnego z treścią tego rozdziału. Tak naprawdę ma niewiele wspólnego z czymkolwiek, ale pisanie tych zwariowanych, dziwacznych wstępów stało się już dla mnie tradycją (są we wszystkich moich książkach). Jeśli poważny z Ciebie człek, to błagam, pomiń je, bo zapewne będą Ci działały na nerwy. Ale jeżeli dziwnym trafem polubisz te stuknięte teksty, to być może ucieszy Cię, że opracowałem zbiorek składający się z najlepszych wstępów w postaci e-booka. Jest on zatytułowany Buy This Book of Chapter Intros Even Though You Won’t Learn Anything, a 100% zysków z jego sprzedaży trafia do sierocińca Springs of Hope w Kenii, zbudowanego od podstaw dzięki szczodrości Czytelników mojego bloga i uczestników dorocznej imprezy Worldwide Photo Walk. E-book (w wersji dla czytnika Kindle) można kupić w serwisie Amazon, a także w Apple iBook Store. Albo będziesz nim zachwycony, albo znienawidzisz go jak diabli… ale jedno jest pewne: jeśli go kupisz, pomożesz sierotom, a to oznacza dobrą karmę (nie chichocz, dobrze wiesz, o jaką karmę mi chodzi!).

[4]

Rozdział 1. Profesjonalne użycie lampy błyskowej

I naprawdę ostatnia

7. Pamiętaj: jest to książka z gatunku „pokaż mi, jak to zrobić”. Wszystkie wskazówki podaję tak, jak gdybym mówił do kolegi, a to często oznacza, że piszę wprost, którego przycisku należy użyć, jaką opcję zmienić, gdzie ustawić światło… lecz z pominięciem technicznych wyjaśnień. Mam nadzieję, że gdy zaczniesz osiągać coraz lepsze rezultaty, sam sięgniesz po jedną z książek o fotografii albo o oświetleniu, które zawierają szczegółowe wyjaśnienia technicznych pojęć, takich jak: „aberracja chromatyczna”, „dyfrakcja” czy „odległość hiperfokalna”. Moim marzeniem jest, abyś dzięki temu zbiorowi najlepszych porad odkrył pasję fotografowania, a Twoje zdjęcia przynosiły Ci coraz więcej satysfakcji. A teraz pakuj sprzęt, bo pora na naszą pierwszą wyprawę.

[5]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Wbudowana lampa błyskowa — Twój wróg!

Wbudowana lampa błyskowa aparatu ma tylko jeden cel: zalać fotografowany obiekt najbardziej płaskim, jaskrawym, nieprzyjemnym światłem, jakie tylko udało się uzyskać współczesnemu człowiekowi. Oto kilka powodów, dla których należy unikać stosowania takiego flesza. (1) Palnik wbudowanej lampy błyskowej (obszar, z którego emitowane jest światło) jest bardzo niewielki, a im mniejsze źródło, tym gorsze i ostrzejsze daje światło. (2) Ponieważ wbudowana lampa znajduje się tuż nad obiektywem, to jej światło ma jakość i kąt padania podobne do strumienia światła z latarki zamocowanej na kasku górnika. (3) Zastosowanie wbudowanej lampy błyskowej to niemal stuprocentowa gwarancja efektu czerwonych oczu, gdyż flesz jest zamontowany bardzo blisko obiektywu, tuż ponad nim. (4) Ponieważ wbudowana lampa oświetla fotografowany obiekt bezpośrednio z przodu, na zdjęciu wychodzi on bardzo płasko, mało plastycznie. (5) Mamy bardzo niewielki wpływ na charakter i kierunek światła. Taki błysk jest jak granat oślepiający. To właśnie z tych powodów wielu ludzi jest tak rozczarowanych zdjęciami zrobionymi przy użyciu wbudowanej lampy błyskowej. Wbudowany flesz może być ostatnią deską ratunku, gdy wszystko inne zawiedzie (no dobrze, może się przydać podczas fotografowania w plenerze, gdy chcesz zrobić komuś zdjęcie pod słońce i potrzebujesz trochę światła, by postać nie wyszła na zdjęciu bardzo ciemna). Czy istnieje zatem jakaś alternatywa? O tym przeczytasz na następnej stronie.

ZMNIEJSZANIE MOCY WBUDOWANEJ LAMPY Większość aparatów umożliwia zmniejszenie mocy wbudowanej lampy, co pozwala użyć jej jako oświetlenia wypełniającego. W aparatach Nikon należy przytrzymać przycisk trybu działania lampy i obrócić pokrętłem nastaw, aż na wyświetlaczu u góry pojawi się ujemna wartość. W Canonach należy nacisnąć przycisk czułości ISO/kompensacji błysku, a potem obrócić pokrętłem nastaw, aż na górnym wyświetlaczu pojawi się liczba ujemna.

[6]

Rozdział 1. Profesjonalne użycie lampy błyskowej

Zalety zewnętrznej lampy błyskowej

Jeśli chciałbyś uzyskać profesjonalne efekty podczas fotografowania z lampą błyskową, to powinieneś zainwestować w zewnętrzny, systemowy flesz (taki jak pokazany na zdjęciu). Oto dlaczego systemowa lampa jest tak dobra: a) Możesz wycelować nią w niemal dowolnym kierunku (wbudowany flesz błyska zawsze na wprost). b) Możesz skierować ją prosto do góry (o tym, dlaczego jest to takie przydatne, napiszę w dalszej części tego rozdziału). c) Możesz odłączyć ją od korpusu aparatu i ustawić tak, by uzyskać „kierunkowe” światło. d) Nawet zamontowana na korpusie aparatu nie daje tak silnego efektu czerwonych oczu, bo znajduje się wyżej. e) Daje pełną kontrolę nad ustawieniami, silniejszy błysk, no i najważniejsze — lepszą jakość światła. A co najlepsze, nowoczesne systemowe flesze działają niemal zupełnie automatycznie.

JEŚLI NIE MASZ ZEWNĘTRZNEJ LAMPY BŁYSKOWEJ Nikon i Canon oferują naprawdę znakomite, profesjonalne flesze systemowe (lampy tego rodzaju są podłączane do tzw. gorącej stopki, czyli specjalnego złącza w kształcie sanek, znajdującego się w górnej części aparatu). Ale jeśli nie jesteś pewien, czy warto wydać tysiąc albo i więcej złotych na średniej klasy flesz firmy Nikon czy Canon, to pomyśl nad lampą Yongnuo YN-560 IV za około 350 zł. To naprawdę skuteczny i świetnie działający sprzęt.

[7]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Profesjonalny efekt — odłącz lampę od aparatu i rozprosz jej błysk

W zasadzie są cztery rzeczy, jakie możesz zrobić w celu uzyskania profesjonalnie wyglądających zdjęć przy użyciu systemowej lampy błyskowej. Dwie z nich są absolutnie kluczowe: (1) przede wszystkim trzeba odłączyć lampę od aparatu i umieścić ją tak, by uzyskać światło jak najkorzystniejsze dla fotografowanych obiektów (o tym, jak to zrobić, przeczytasz później — a metod jest bardzo wiele). (2) Po drugie zaś, należy znaleźć jakiś sposób na rozproszenie i złagodzenie światła z flesza, aby było naprawdę ładne (i to także da się zrobić na wiele sposobów). W przeciwnym razie błysk flesza będzie jaskrawy, bardzo ostry i nieatrakcyjny. To taki krótki wstęp, żebyś wiedział, na czym polega cała sztuka: trzeba się skupić na dwóch wymienionych sprawach, gdyż to właśnie one stanowią klucz do uzyskania udanych zdjęć przy użyciu flesza. Jeśli będziesz o nich pamiętał (i nie zastanawiał się zbytnio nad wszystkim innym), fotografowanie z wykorzystaniem zewnętrznych fleszy stanie się całkiem proste i przyjemne. Pamiętaj: przede wszystkim trzeba odłączyć lampę od korpusu, a potem sprawić, by światło było miękkie i ładne. Głównie tym zadaniom jest poświęcona reszta tego rozdziału.

PRZEZORNY ZAWSZE UBEZPIECZONY, CZYLI O FLESZACH PODCZAS PŁATNYCH ZLECEŃ Jeśli otrzymałeś zlecenie na płatną sesję, koniecznie zabierz ze sobą drugą lampę błyskową, bo jeśli z jakiegokolwiek powodu Twoja główna lampa przestanie działać, będziesz mógł zastąpić ją zapasową. Awaryjny flesz powinien być tej samej marki i w tej samej wersji co główna lampa błyskowa. Dzięki temu jeśli zostaniesz zmuszony do zmiany lampy w samym środku sesji, nie będziesz musiał uczyć się jej obsługi, domyślać się ustawień albo robić innych rzeczy, które mogą Cię zestresować, bo nie przywykłeś do pracy z tym konkretnym modelem flesza.

[8]

Rozdział 1. Profesjonalne użycie lampy błyskowej

Wyzwalanie błysku wbudowaną lampą

Jeśli Twoja lustrzanka cyfrowa jest wyposażona we wbudowaną lampę błyskową, to tę lampę możesz skonfigurować tak, aby nie oświetlała sceny, lecz wysyłała przytłumiony, niewielki błysk, który bezprzewodowo wyzwoli dużą, systemową lampę (w tej sytuacji nie trzeba się przejmować, że człowiek zgubi przewód synchronizacyjny albo się o niego potknie… Co więcej, w ogóle nie trzeba zawracać sobie głowy przewodami). Aby ta metoda zadziałała, zewnętrzna lampa musi „zobaczyć” błysk z wbudowanego flesza (czasami w kontekście tego sposobu wyzwalania mówi się o „polu widzenia” — zewnętrzna lampa nie zadziała, jeśli nie wykryje błysku z wbudowanego flesza). Zwykle nie ma z tym problemu… do chwili, gdy będzie Ci naprawdę bardzo, bardzo zależało na wyzwoleniu zewnętrznego flesza. Właśnie dlatego warto się zapoznać z jeszcze jedną metodą bezprzewodowego wyzwalania lamp, opisaną na następnej stronie.

JAK POSŁUGIWAĆ SIĘ ŚWIATŁEM PILOTUJĄCYM FLESZA? Większość zewnętrznych lamp błyskowych nie jest wyposażona w żarówkę pilotującą dającą ciągłe światło, ale umożliwia jej krótkotrwałe naśladowanie. W przypadku fleszy firmy Canon w celu włączenia tej funkcji należy nacisnąć i przytrzymać przycisk ustawień niestandardowych, aż na wyświetlaczu LCD flesza pojawi się ikona tych ustawień. Następnie przy użyciu pokrętła należy wybrać opcję Modeling Flash (Fn-02). We fleszach firmy Nikon należy w tym celu nacisnąć przycisk Menu, za pomocą pokrętła przewinąć w dół listę dostępnych opcji, podświetlić opcję Flash/Modeling i zatwierdzić ją przyciskiem OK. Następnie należy podświetlić opcję Modeling i ponownie nacisnąć OK. Błysk (a właściwie seria bardzo krótkich, słabych błysków) wyzwala się przyciskiem Test Firing.

[9]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Zastosowanie systemu do bezprzewodowego wyzwalania błysku

Zdalną lampę można niezawodnie obsługiwać przy użyciu specjalnych systemów wyzwalania błysku (ten sposób jest najlepszy i oczywiście najdroższy). Cała operacja wymaga zastosowania dwóch urządzeń. Pierwszym jest bezprzewodowy nadajnik (który podłącza się do gorącej stopki w górnej części korpusu aparatu), a drugim bezprzewodowy odbiornik, podłączany za pomocą bardzo krótkiego (kilkunastocentymetrowego) przewodu do niewielkiego gniazda w zewnętrznym fleszu. Dawniej urządzenia tego typu miały wręcz zaporowe ceny, ale dziś przyzwoity zestaw (z nadajnikiem i odbiornikiem) można kupić za równowartość około 300 zł. To naprawdę niewiele, zważywszy, że jeszcze kilka lat temu takie systemy kosztowały około 1500 zł. Ich największą zaletą jest możliwość fotografowania bez zachowania czystego „pola widzenia”. Ponieważ są to transmitery radiowe, możesz je umieścić tam, gdzie ich potrzebujesz, nawet kilkadziesiąt metrów od aparatu — zadziałają za każdym razem. Wada: aby zmienić moc flesza, trzeba do niego podejść i ręcznie zwiększyć ją albo zmniejszyć (choć niektóre systemy radiowe umożliwiają zmianę mocy lampy z poziomu nadajnika).

[ 10 ]

Rozdział 1. Profesjonalne użycie lampy błyskowej

Wydłużanie czasu naświetlania

Jak już wspomniałem, przy fotografowaniu z systemowymi lampami błyskowymi zawodowi fotograficy przestrzegają czterech głównych zasad postępowania pozwalających uzyskać piękne światło (i profesjonalnie wyglądające zdjęcia). Jedną z nich poznałeś już wcześniej: polega ona na odłączeniu lampy błyskowej od korpusu aparatu w celu uzyskania kierunkowego światła. Druga jest związana ze skonfigurowaniem lampy w taki sposób, by jej światło płynnie wtapiało się w oświetlenie sceny, dzięki czemu tło za fotografowaną postacią będzie wyglądało naturalnie. W przeciwnym razie otrzymasz zdjęcie przypominające większość typowych fotografii robionych z lampą: postać na pierwszym planie jest na nich „płaska” lub prześwietlona, tło wychodzi niemal całkowicie czarne, a całość sprawia fatalne wrażenie. Nic dziwnego, że większość ludzi nie lubi zdjęć z fleszem. Sztuczka, o której za chwilę napiszę, polega na takim wydłużeniu czasu ekspozycji, by ujęcie zostało najpierw naświetlone naturalnym, zastanym światłem, a dopiero potem „pomocniczo” doświetlone lampą. Skomplikowane? Nic podobnego! Na początek włącz tryb Program w aparacie. Następnie ustaw kadr na fotografowanym temacie i przytrzymaj spust migawki wciśnięty do połowy, by aparat oszacował jasność sceny. Zerknij w wizjer, sprawdź wartość przysłony oraz czas naświetlania sugerowane przez aparat do poprawnego naświetlenia tematu i zapamiętaj te ustawienia. Następnie włącz tryb manualny i ustaw te same parametry. Jeśli sugerowany przez aparat czas ekspozycji wynosił 1/60 s, to nietrudno się domyślić, że aby zastosować opisywaną sztuczkę, trzeba ten czas wydłużyć. Spróbuj ustawić czas 1/15 s i wykonaj zdjęcie. Nie obawiaj się rozmycia obrazu — błysk lampy „zamrozi” fotografowane obiekty i nada im pożądaną ostrość. To zdumiewające, jak bardzo poprawia się jakość zdjęć z fleszem poprzez zwykłe wydłużenie czasu ekspozycji.

[ 11 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

W jaki sposób złagodzić światło emitowane przez lampę?

Przypuśćmy, że zastosowałeś wszystkie opisane dotychczas sztuczki i Twoje zdjęcia robione z zastosowaniem lampy stały się lepsze — nadal jednak sporo im brakuje. Światło emitowane przez lampę wciąż jest ostre, gdyż flesz jest mały, a im mniejsze źródło światła, tym ostrzejszy emitowany przez nie błysk. Aby światło stało się łagodniejsze i bardziej korzystne, trzeba powiększyć jego źródło. Opracowano wiele sposobów, by to osiągnąć, a każdy zawodowy fotograf robi to inaczej, ale wszyscy stosują jakieś triki w celu złagodzenia i rozproszenia światła flesza (jest to trzecia, a zarazem druga pod względem ważności sztuczka umożliwiająca uzyskanie profesjonalnych zdjęć z użyciem flesza). Prawdopodobnie najszybszy i najprostszy sposób na rozproszenie światła lampy polega na założeniu na nią dyfuzora kopułkowego (na przykład takiego jak pokazany na zdjęciu). Biorąc pod uwagę jego niewielkie rozmiary, uzyskany efekt jest zaskakująco dobry. Po założeniu dyfuzora podnieś głowicę lampy w taki sposób, by celowała w górę, pod kątem 45°, i pstryknij — ot, i cała filozofia. Niektóre flesze marki Nikon są sprzedawane z dyfuzorami, ale w przypadku lamp Canona i innych producentów należy zakupić odpowiedni dyfuzor oddzielnie, na przykład model Omni-Bounce firmy Sto-Fen, który spisuje się znakomicie i jest bardzo popularny, szczególnie wśród fotografów specjalizujących się w uwiecznianiu ślubów i imprez (kosztuje około 80 zł). Uwaga: dyfuzory znakomicie sprawdzają się we wnętrzach, jednak podczas fotografowania w plenerze są praktycznie bezużyteczne — na zewnątrz trudno bowiem o obiekty, od których mogłoby się odbić rozproszone światło.

KIEDY NIE UŻYWAĆ DYFUZORA? W pewnych okolicznościach lepiej nie używać dyfuzora i nie chodzi mi tylko o sytuacje, gdy zależy Ci na ostrym, kontrastowym świetle. Na przykład jeśli lampa znajduje się bardzo daleko od modelki, dyfuzor można zdjąć, ponieważ przy takiej odległości przyczyni się on do znacznie szybszego wyczerpania baterii flesza, a większy dystans i tak trochę rozproszy oraz złagodzi światło.

[ 12 ]

Rozdział 1. Profesjonalne użycie lampy błyskowej

Rozproszenie przez odbicie

Kolejnym często stosowanym sposobem poprawiania jakości światła jest odbicie go od sufitu. Takie rozwiązanie ma trzy ważne zalety. (1) Gdy frontalny błysk z małej lampy odbija się od sufitu, ulega silnemu rozproszeniu, dzięki czemu światło pada na fotografowany obiekt znacznie obszerniejszą, łagodniejszą falą, pozbawioną typowej ostrości flesza, a takie oświetlenie jest bardziej korzystne. (2) Ze względu na to, że światło trafia na obiekt z góry, traci ono swój płaski, bezpośredni charakter — teraz błysk pada pod pewnym kątem, daje ładne cienie i plastycznie akcentuje detale na twarzy fotografowanej postaci, a poza tym (3) pozwala uniknąć wyraźnych, konturowych cieni na ścianie za modelką. Światło pada z góry (od sufitu), cienie ścielą się więc na podłodze za fotografowaną osobą. Ponadto, ponieważ światło jest bardziej miękkie, cienie też stają się łagodniejsze. Skoro odbicie światła od sufitu daje tak znakomite efekty, to dlaczego by nie używać tej sztuczki za każdym razem? No cóż, (1) nie zawsze dysponujemy sufitem, od którego można odbić światło (chociażby w plenerze), a (2) w niektórych miejscach sklepienie jest za wysoko, by dało się je tak wykorzystać. Jeśli sufit znajduje się na wysokości znacznie przekraczającej 3 m, to energia błysku lampy zostanie po drodze rozproszona do tego stopnia, że fotografowana scena nie zostanie poprawnie oświetlona. Do tego oczywiście dochodzi fakt, że (3) światło przejmuje kolor obiektu, od którego się odbija, jeśli więc sufit jest żółty, to odbite światło również stanie się żółte, podobnie zresztą jak fotografowany obiekt! Ale jeśli dysponujesz białym sufitem, położonym na wysokości od 2,5 do 3 m, to możesz działać.

JAK FOTOGRAFOWAĆ Z ODLEGŁOŚCI PRZEKRACZAJĄCEJ 3 METRY Jeśli musisz zrobić zdjęcie z odległości przekraczającej 3 m od sceny, to możesz zwiększyć moc i zasięg flesza poprzez podbicie wartości ISO w aparacie (czyli zwiększenie czułości matrycy na światło). Zwiększenie ISO ze 100 na 200 w praktyce oznacza podwojenie mocy (i zasięgu) flesza. Oprócz tego możesz też zdjąć dyfuzor z palnika lampy.

[ 13 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Światło z flesza jak z softboksu

Jeśli chciałbyś uzyskać jeszcze lepszy (pod względem jakości) efekt rozproszenia światła, to możesz zaopatrzyć się w niewielki softboks, zakładany na lampę błyskową. Problem polega na tym, że jego rozmiary nie są wystarczająco duże, by można było uzyskać pożądany efekt. Jest jednak inny, bardzo łatwy sposób na złagodzenie światła, który polega na osłonięciu lampy dużym ekranem rozpraszającym — dyfuzorem. Takie rozpraszacze są wykonane z białej, przejrzystej tkaniny (i na ogół okrągłe albo kwadratowe z zaokrąglonymi rogami, tak jak pokazany na zdjęciu), a ich zadanie sprowadza się do rozproszenia światła flesza. Ponieważ są wykonane z tkaniny, ważą bardzo mało. Da się je też złożyć do niewielkich rozmiarów, aby zabrać ze sobą na sesję (do takich dyfuzorów są dołączane specjalne małe pokrowce). A co najlepsze, są tanie! Na przykład zestaw Westcott 30” 5-in-1 Reflector (takiego używam) zawiera 30-calowy (76 cm) dyfuzor i kosztuje około 30 dol. (A w zestawie jest jeszcze świetna blenda. Więcej, cztery różne blendy! Przeczytasz o nich później). Aby uzyskać najwyższej jakości, najbardziej miękkie i korzystne światło, poproś pomocnika (przyjaciela, żonę, męża…), aby ustawił dyfuzor jak najbliżej fotografowanego tematu, ale tak, by nie było go widać w kadrze, a zarazem w odległości około 30 cm (lub nieco większej) przed fleszem. Błysk emitowany przez lampę, po przejściu przez dyfuzor, zostanie bardzo silnie rozproszony, dając znacznie łagodniejsze, gładsze i korzystniejsze oświetlenie sceny. (Pamiętaj jedynie, że im dalej ustawisz flesz, tym słabsze stanie się światło, jeśli więc odsuniesz go zbyt daleko, będziesz musiał odpowiednio zwiększyć jego moc). Jeśli nie towarzyszy Ci nikt, kto mógłby potrzymać rozpraszacz, możesz zamontować go na oddzielnym statywie, na przykład używając klipsów Manfrotto 275 Mini Clip Clamp za około 65 zł. A jeśli chcesz zainwestować w najwyższej klasy ekran rozpraszający, poszukaj modelu 30” TriGrip One Stop Diffuser (z wbudowanym uchwytem) firmy Lastolite za ok. 350 zł.

[ 14 ]

Rozdział 1. Profesjonalne użycie lampy błyskowej

Synchronizacja z drugą kurtyną (i dlaczego warto ją stosować)

W większości aparatów fotograficznych dostępna jest pewna funkcja, ułatwiająca poprawienie jakości zdjęć z fleszem. Szczerze mówiąc, różnica w wyglądzie obrazu po włączeniu tej funkcji jest tak duża, że niejednokrotnie zastanawiałem się, dlaczego nie jest ona domyślnie włączona (a nie jest — należy pofatygować się i zrobić to samodzielnie). W menu aparatu nosi ona nazwę Rear Sync (tzw. synchronizacja z drugim przebiegiem kurtyny lub po prostu synchronizacja z drugą kurtyną), zaś jej działanie polega na odsunięciu w czasie momentu, w którym następuje błysk lampy. Zazwyczaj lampa błyska równocześnie z wciśnięciem spustu migawki, prawda? Powoduje to zamrożenie ruchu obiektów na pierwszym planie, lecz jednocześnie sprawia, że tło ujęcia wychodzi bardzo ciemne (tak jest w większości fotek z lampą). Włączenie synchronizacji z drugim przebiegiem kurtyny powoduje wyzwolenie błysku pod sam koniec czasu naświetlania (zamiast na początku), dzięki czemu aparat najpierw rejestruje tło oświetlone światłem zastanym, a dopiero potem, w ostatniej chwili, wyzwala lampę, by zamrozić ruch obiektów. Dzięki temu tło nie wychodzi czarne — widać na nim kolory, głębię i detale (jak na zdjęciu u góry, po prawej stronie). Taka fotografia wygląda znacznie bardziej profesjonalnie. Zdjęcie u góry po lewej stronie zostało wykonane przy zwykłej synchronizacji lampy (zwróć uwagę, jak ciemne jest tło i jak „płasko” wyszła kolorystyka kompozycji). Przed zrobieniem zdjęcia po prawej stronie zmieniłem tylko jedną rzecz — włączyłem synchronizację z drugim przebiegiem kurtyny. Wypróbuj ją, aby się przekonać, co mam na myśli. (Pamiętaj jedynie, aby podczas fotografowania w tym trybie aparat był bardzo stabilny, bo ekspozycja trwa dłużej — po to, by poprawnie naświetlić tło. Ruch fotografowanych obiektów podczas ekspozycji daje niekiedy ciekawe efekty, ale równie dobrze mogą się one okazać irytujące, jeśli wcale nie chciałeś, aby obiekty te się poruszały).

[ 15 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Czwarty sekret profesjonalnych zdjęć z fleszem

Czwarty trik stosowany przez zawodowców ma na celu upodobnienie błysku flesza do naturalnego światła. I jeśli wykonasz go poprawnie, większość ludzi oglądających zdjęcia w ogóle nie będzie zdawała sobie sprawy, że zostały one zrobione z zastosowaniem lampy błyskowej. Twoim celem jest uzyskanie takiego błysku flesza, który wtopi się w bieżące oświetlenie sceny (w światło zastane) i nie zdominuje go. Oto ten trik: nie zmieniając przysłony ani czasu naświetlania, zmniejsz moc flesza, aż dopasujesz ją do światła zastanego. W tym celu najpierw trzeba odłączyć lampę od aparatu, by błysk padał pod pewnym kątem, rozproszyć ów błysk, a następnie wykonać ujęcie próbne. Jeśli flesz zdominuje naturalne oświetlenie, zmniejsz moc błysku zewnętrznej lampy o jedną działkę i zrób kolejną próbę. Oszacuj ekspozycję wykonanego ujęcia na wyświetlaczu LCD aparatu i oceń, czy sztuczne światło nadal rzuca się w oczy. Jeśli tak, zmniejsz intensywność błysku o pół działki i wykonaj kolejne ujęcie. Czynności te (czyli wykonywanie zdjęć próbnych po zmniejszeniu mocy lampy) należy powtarzać dopóty, dopóki światło flesza nie będzie na tyle subtelne, by jedynie doświetlało, a nie oświetlało scenę. Dzięki temu uzyskane światło będzie wyglądało bardziej prawdziwie, plastycznie i naturalnie niż zwykły błysk. Czasem trzeba zrobić pięć lub sześć ujęć próbnych, by uzyskać odpowiednią intensywność błysku, lecz na tym polega piękno fotografii cyfrowej: próbować można do woli, gdyż to nic nie kosztuje.

JAK WYSOKO NALEŻY UMIEŚCIĆ FLESZ? Przypuśćmy, że przygotowałeś flesz do bezprzewodowego wyzwalania, zamontowałeś go na statywie oświetleniowym (albo poprosiłeś kogoś, by go potrzymał) i teraz zastanawiasz się, jak wysoko należy umieścić lampę i jak ją skierować. Otóż ustaw lampę tak, by naśladowała położenie słońca. Słońce jest zwykle wysoko na niebie i świeci na nas z góry, ustaw więc lampę wysoko i pod takim kątem, by błyskała w dół na scenę. Jeśli fotografujesz we wnętrzu, wyobraź sobie, że nie ma tam sufitu.

[ 16 ]

Rozdział 1. Profesjonalne użycie lampy błyskowej

O filtrach żelowych (i dlaczego warto ich używać)

Światło emitowane przez lampę błyskową ma zawsze taki sam kolor — ładny, jasny biały. Taki kolor bardzo dobrze sprawdza się w większości przypadków, ale co, jeśli zamierzasz sportretować kogoś w biurze albo zrobić zdjęcie w szatni lub w sali konferencyjnej? Stanowi to pewien problem, bo kolor światła flesza nie będzie wtedy pasował do barwy oświetlenia wnętrza. To dlatego niektóre lampy błyskowe są wyposażone w zestawy zakładanych na palnik filtrów żelowych, które umożliwiają zmianę koloru błysku. (Uwaga: jeśli do Twojej lampy nie były dołączone takie filtry, to w sklepach internetowych można kupić tego rodzaju filtry za kilkanaście złotych. Co prawda takie filtry należy samemu przyciąć do kształtu lampy, ale nie stanowi to problemu. Ewentualnie poszukaj zestawu Rosco Strobist Collection Flash Pack, który zawiera 55 filtrów i kosztuje około 60 zł). Amatorzy po prostu zalaliby wnętrze światłem flesza, ale ponieważ Ty znasz już profesjonalne triki z dostosowywaniem siły błysku do oświetlenia zastanego w pomieszczeniu, powinieneś to zrobić. Możesz mi wierzyć, że 20 s poświęcone na założenie filtra na pewno nie będzie czasem straconym. Żółty filtr należy zastosować podczas fotografowania we wnętrzach oświetlonych zwykłymi żarówkami (takimi jak w większości mieszkań), zielony — podczas wykonywania zdjęć w pomieszczeniach oświetlonych świetlówkami (typowymi dla większości pomieszczeń biurowych). Po prostu włóż niewielki filtr pod dyfuzor flesza albo przyklej go kawałkiem taśmy i działaj!

NIE MASZ FILTRA ŻELOWEGO? ZMIEŃ BALANS BIELI Jeśli fotografujesz we wnętrzach i nie masz filtra żelowego na głowicę lampy (aby kolor błysku flesza wyglądał bardziej naturalnie), wypróbuj następującą sztuczkę: zmień balans bieli w aparacie na ustawienie Pochmurno. Ociepli to kolorystykę zdjęcia i sprawi, że błysk flesza także będzie wyglądał na cieplejszy!

[ 17 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Druga lampa błyskowa

Dodanie do zestawu drugiej lampy błyskowej (na przykład w celu oświetlenia włosów, tła lub… czegokolwiek innego) jest bardzo proste. Błysk pierwszej lampy powoduje automatyczne wyzwolenie błysku drugiej, dzięki czemu obydwie oświetlają scenę równocześnie. Przypuśćmy, że chciałbyś użyć drugiej lampy, aby doświetlić włosy fotografowanej osoby. W takim przypadku należy umieścić lampę błyskową za modelem, nieco po prawej stronie (przy założeniu, że pierwszą lampę podczas fotografowania trzymasz w lewej ręce albo umiejscowiłeś ją na lewo od siebie), jak na przykładowym zdjęciu. Jest to jedna z tych sytuacji, w których nieocenione usługi oddają uchwyty Justin Clamp, wspomniane w poniższej wskazówce. Posługując się nimi, da się przypiąć lampę błyskową właściwie w dowolnym miejscu. Możesz też umieścić ją na wysokim statywie — zadbaj jedynie o to, by zarówno statyw, jak i lampa nie były widoczne w kadrze. Druga lampa powinna działać w trybie zdalnym. Co najlepsze, jasność błysku tej lampy można regulować bezprzewodowo dzięki przypisaniu jej do odpowiedniej grupy lamp w aparacie (patrz wskazówka na stronie 23).

MONTOWANIE FLESZY W DOWOLNYM MIEJSCU Jeśli zamierzasz przymocować do czegoś lampę błyskową, to zaopatrz się w uchwyt Manfrotto 175F Justin Spring Clamp with Flash Shoe (najczęściej nazywany po prostu „Justin Clamp”). Uchwyt ten jest wyposażony w plastikowe sanki na flesz, umocowane na malutkiej głowicy kulowej, która umożliwia ustawienie lampy praktycznie w dowolnym kierunku. Po drugiej stronie uchwytu znajdują się solidne szczęki, które umożliwiają przypięcie całości do niemal dowolnego przedmiotu. Uchwyt kosztuje około 200 zł, ale jest to jedno z tych akcesoriów, których wystarczy użyć tylko raz, by nie wyobrażać sobie bez nich życia.

[ 18 ]

Rozdział 1. Profesjonalne użycie lampy błyskowej

Portrety o zachodzie słońca z użyciem flesza

Zacznij od wyłączenia flesza, a potem przełącz aparat na tryb preselekcji czasu naświetlania (S) i ustaw czas 1/125 s (to dobra wartość, bezpieczna pod względem synchronizacji migawki z błyskiem flesza). Teraz wyceluj w niebo (ale nie prosto w słońce) i przytrzymaj spust migawki wciśnięty do połowy, aby zmierzyć jasność nieba. Przy wciśniętym spuście migawki sprawdź w wizjerze wartość przysłony dobraną przez aparat i zapamiętaj ją (na pokazanym przykładzie wynosi ona f/5,6 — i właśnie tę wartość trzeba zapamiętać). Teraz przełącz aparat na tryb manualny, ustaw czas 1/125 s oraz wartość przysłony wskazaną przez aparat w trybie preselekcji czasu naświetlania (czyli np. wspomniane f/5,6). Następnie ustaw się tak, aby modelka miała słońce za plecami. Twoim celem będzie takie skonfigurowanie parametrów ekspozycji, by sylwetka była tylko ciemną plamą na tle nieba. Na szczęście jest to bardzo proste — wystarczy zwiększyć wartość przysłony o działkę lub dwie (czyli np. z f/5,6 na f/8) i zrobić próbne zdjęcie. Jeśli sylwetka nie jest dość ciemna, przymknij przysłonę o jeszcze jedną działkę, do f/11, i zrób kolejną próbę. Zwykle to wystarcza, ale może się zdarzyć, że będziesz musiał wybrać przysłonę f/16 (albo którąś z wartości pośrednich). Przymykanie przysłony spowoduje przyciemnienie nieba i zwiększenie nasycenia jego barwy. Kiedy Twój model wyjdzie na zdjęciu w postaci ciemnej sylwetki, włącz flesz, przełącz go na tryb manualny, ustaw niską moc i zrób próbne zdjęcie. Jeśli błysk będzie za mocny, zmniejsz moc i zrób kolejną próbę. Jeśli okaże się za słaby, zwiększ moc.

SPOSÓB NA CIEMNY PAS NA ZDJĘCIU ZROBIONYM PRZY CZASIE KRÓTSZYM NIŻ 1/250 S Jeśli fotografujesz przy czasie naświetlania krótszym niż 1/250 s i na zdjęciu pojawi się ciemniejszy pas, pamiętaj, że możesz go wykadrować w Photoshopie. Dzięki temu nie będziesz tracił mocy, a baterie flesza starczą na dłużej. (Ale to tylko luźna propozycja).

[ 19 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Fotografowanie z lampą w trybie manualnym

Producentom lamp błyskowych zapewne nie spodoba się to, co teraz napiszę, ale nie jestem wielkim fanem systemów typu TTL (służą one do automatycznego obliczania mocy błysku na podstawie pomiaru przez obiektyw, ang. through the lens). System TTL sprawdza się naprawdę nieźle, ale… nie zawsze. Problem polega na tym, że czasami haniebnie pudłuje bez żadnej konkretnej przyczyny. Z tego względu, gdy fotografuję z zewnętrzną lampą błyskową, używam trybu manualnego (w którym moc lampy należy wyregulować ręcznie, a nie za pomocą automatyki urządzenia). W trakcie sesji poza studiem przełączam flesz na tryb manualny i ustawiam moc na 1/4, po czym wykonuję zdjęcie próbne. Jeśli wyjdzie zbyt ciemne, zwiększam natężenie błysku do 1/2 mocy i robię kolejną próbę. Jeżeli pierwsze wyjdzie zbyt jasne, zmniejszam moc do 1/8 i pstrykam ponownie. Na ogół po minucie lub dwóch udaje mi się dobrać moc flesza do jasności światła zastanego — taką, by oświetlenie wyglądało naturalnie. Moim zdaniem systemy TTL sprawiają, że błysk jest za jasny i zbyt widoczny na zdjęciu, skoro więc musiałbym go ręcznie kompensować, to równie dobrze mogę ustawić moc błysku sam. Oczywiście to tylko moje zdanie — niektórzy te systemy uwielbiają! A najlepsze jest to, że możesz po prostu wypróbować obydwie metody i przekonać się, która z nich bardziej Ci odpowiada. (Uwaga, komunikat podprogowy: wypróbuj tryb manualny, a nigdy nie wrócisz do automatu!)

DO CZEGO SŁUŻĄ KANAŁY W LAMPIE BŁYSKOWEJ? Jeśli fotografujesz sam, tylko Ty i Twój flesz, to wszystko gra. Ale co się stanie, jeśli obok Ciebie zdjęcia robi drugi (albo jeszcze trzeci) fotograf? Czasami błysk lampy innego fotografa może wyzwolić Twoją lampę (i vice versa). Dlatego flesz umożliwia wybranie jednego z kilku kanałów. Kanały zmienia się w dwóch miejscach: (1) na zdalnej lampie oraz (2) na urządzeniu, którego używasz do wyzwalania tej lampy.

[ 20 ]

Rozdział 1. Profesjonalne użycie lampy błyskowej

Zalety posługiwania się fleszem w plenerze

Bez lampy błyskowej

Z lampą błyskową

Wielu ludzi pyta mnie: „Dlaczego w ogóle miałbym używać flesza w plenerze?”. Najprostsza odpowiedź jest taka, że otrzymane w ten sposób zdjęcia zwykle wyglądają lepiej, lecz to nie wszystko. Przede wszystkim musimy sobie uzmysłowić, że nie mamy wpływu na położenie słońca, które w trakcie plenerowych sesji często znajduje się w najgorszym możliwym miejscu — dokładnie nad głową. Dzięki zastosowaniu flesza możesz uzyskać kierunkowe światło nawet przy takim oświetleniu (nie jest to konieczne na przykład o zachodzie słońca, kiedy światło samo w sobie jest bardzo ładne, choć także może wymagać delikatnego doświetlenia fleszem). Ponadto słońca można wówczas użyć w roli światła tylnego do oświetlenia konturów włosów i stworzenia pięknej aureoli wokół głowy (wystarczy ustawić modelkę tak, by słońce znajdowało się za nią, jeśli to oczywiście możliwe). Kolejna zaleta flesza w plenerze, w porównaniu ze zdjęciami z samą blendą, polega na tym, że fotografowana osoba nie będzie mrużyć oczu, jak to się często dzieje, gdy na jej twarz pada mocne, ciągłe światło słoneczne odbite od blendy.

MIEJSCE, W KTÓRYM USTAWIASZ OSTROŚĆ, DECYDUJE O INTENSYWNOŚCI BŁYSKU FLESZA Nowoczesne systemowe lampy błyskowe regulują moc błysku na podstawie ekspozycji ujęcia. Flesz pomaga w poprawnym naświetleniu sceny w zależności od tego, na czym ustawisz ostrość. Jeśli ustawisz ją na głównym temacie, flesz będzie się starał dobrze oświetlić ten temat; jeśli ustawisz ją gdzie indziej — lampa dobierze ekspozycję właśnie do tego miejsca. To dlatego podczas posługiwania się lampami systemowymi trzeba pamiętać o ustawieniu ostrości na obszarze, który ma być najlepiej oświetlony.

[ 21 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Lepsza kontrola nad światłem dzięki przenośnemu softboksowi

Jeśli masz trochę wolnej gotówki, to możesz zdecydować się na zakup niewielkiego softboksu przeznaczonego dla zwykłych, zewnętrznych lamp błyskowych. Takie rozwiązanie ma moim zdaniem dwie istotne zalety w porównaniu do przejrzystego parasola fotograficznego. (1) Otrzymane dzięki takiemu softboksowi światło jest bardziej zwarte i ukierunkowane niż w przypadku parasola, co ułatwia uzyskanie pożądanej dramaturgii przez skierowanie błysku w określone miejsce. (2) Softboks jest mniej podatny na podmuchy wiatru podczas fotografowania w plenerze. Ta pozorna błahostka może być szalenie istotna, gdyż nawet niewielki parasol działa jak miniaturowy żagiel i byle wietrzyk jest w stanie przewrócić go wraz ze statywem i zamocowaną na nim lampą. Na pokazanym tu zdjęciu używałem softboksu Lastolite Ezybox. Cenię w nim to, że jest niewielki i przenośny — można złożyć go do okrągłego futerału (tak jak blendę) — i rozkłada się go bez konieczności budowania metalowego szkieletu, toteż cały proces zajmuje najwyżej dwie minuty. Możesz też poprosić przyjaciela (druhnę, asystenta itp.), aby przytrzymał Ezybox przy użyciu specjalnego akcesorium: małego (około 80-centymetrowego), lekkiego, ręcznego statywu zaopatrzonego w uchwyt w dolnej części. W kręgach miłośników fotografowania z fleszem taki asystent ma nawet swoją nazwę: StAK (Statyw Akustycznie Kontrolowany). Poza tym bardzo lubię miękkie, kierunkowe światło, które daje ten softboks. Używam wariantu o wymiarach 60×60 cm.

UŻYCIE FILTRÓW ŻELOWYCH W CELU UZYSKANIA EFEKTU ZE „SPORTS ILLUSTRATED” Żółty filtr żelowy można wykorzystać do wykonania sprytnej sztuczki, której nauczyłem się od fotografika pracującego dla czasopisma „Sports Illustrated”, Dave’a Blacka. Wystarczy zrobić dwie rzeczy. (1) Ustawić balans bieli w aparacie na światło żarowe, a potem (2) założyć na flesz żółty filtr żelowy. Takie zdjęcia dobrze jest robić o zmierzchu. Ustawienie balansu bieli na oświetlenie żarowe sprawia, że niebo nabiera głębokiej, niebieskiej barwy, a żółte światło (zabarwione przez filtr na lampie) ociepla kolorystykę fotografowanej postaci.

[ 22 ]

Rozdział 1. Profesjonalne użycie lampy błyskowej

Typowe ustawienia siły błysku lampy

Jeśli posługujesz się lampą błyskową do doświetlania zdjęć wykonywanych we wnętrzach lub w plenerze, to za wyjątkiem bardzo silnego oświetlenia słonecznego, w 99% przypadków siła błysku nie powinna przekraczać połowy maksymalnej mocy lampy. W praktyce na ogół ustawia się ją na 25% mocy (podczas typowej sesji czasami zmniejszam moc lampy do 1/8 lub 1/16). Dlaczego tak mało? Ze względu na to, że błysk flesza powinien jedynie uzupełniać zastane w pomieszczeniu oświetlenie (lub naturalne światło w plenerze), to zaś oznacza, że powinien on być bardzo słaby (w przeciwnym razie światło flesza będzie niestety wyglądało jak światło flesza). Twoim celem powinno być dobranie takiej mocy, by światło lampy wyglądało naturalnie, to zaś wymaga zdecydowanego ograniczenia jego intensywności.

DO CZEGO SŁUŻĄ GRUPY LAMP BŁYSKOWYCH? Jeśli chciałbyś sterować kilkoma zdalnymi fleszami niezależnie od siebie, to powinieneś podzielić je na grupy. Przypuśćmy, że jedna z lamp oświetla temat, a druga tło. Ich moc powinno się dać wyregulować niezależnie, aby można było osłabić błysk jednej, nie zmieniając mocy drugiej — w takiej sytuacji jedną lampę trzeba przypisać do grupy A, a drugą do grupy B. Do każdej grupy może należeć kilka fleszy (moc wszystkich fleszy w grupie rośnie/spada jednocześnie). Grupę przypisuje się w ustawieniach flesza.

[ 23 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Sposób na jeszcze subtelniejsze światło

Flesz został umieszczony w składanym, przenośnym softboksie Impact Quikbox, który dodatkowo osłoniliśmy dyfuzorem Westcott, zanim więc światło padnie na modelkę, musi przeniknąć przez dwie warstwy rozpraszającej tkaniny. Fotografowałem obiektywem 70 – 200 mm f/2,8 z ogniskową ustawioną na 120 mm, aby dość ciasno wykadrować ujęcie. Przysłonę ustawiłem na f/5,6. Zależało mi na nieznacznym rozmyciu tła (w celu wyodrębnienia głównego tematu), lecz nie do tego stopnia, by sceneria z ogrodzeniem stała się zupełnie nieczytelna. Ponieważ znajdowaliśmy się w cieniu, zwiększyłem czułość do 200 ISO, aby skrócić czas do 1/160 s i móc fotografować z ręki. Dyfuzor umieszczony przed softboksem ma na celu dodatkowe rozproszenie i zmiękczenie światła, ale co zrobić, jeśli po wykonaniu próbnego zdjęcia okaże się, że efekt nie jest dostatecznie intensywny? Przede wszystkim zacząłbym od przysunięcia softboksu tak blisko modelki, jak to tylko możliwe; tuż przed krawędź kadru, bo im bliżej znajduje się softboks, tym łagodniejsze daje światło. A jeśli to zrobisz, lecz światło wciąż nie będzie dość miękkie? W takiej sytuacji użyłbym kolejnego dyfuzora. Za kilkadziesiąt złotych można kupić ręczny dyfuzor, taki jak na przykładowym zdjęciu, który daje naprawdę miękkie światło. Oczywiście przy fotografowaniu z dwoma dyfuzorami trzeba będzie zwiększyć moc lampy, aby skompensować utratę światła na dwóch warstwach tkaniny. W tym przypadku najpierw ustawiłem lampę na 1/4 mocy (zwykle zaczynam od takiej wartości), ale po dodaniu drugiego dyfuzora musiałem ją zwiększyć do 1/2, aby zachować wystarczającą intensywność światła. Gotowe zdjęcie poddałem standardowemu retuszowi portretowemu (usunięcie drobnych przebarwień skóry, rozjaśnienie oczu i tym podobne). Drobna uwaga na temat kompozycji: na poglądowym, mniejszym zdjęciu widać, że na zewnątrz było bardzo słonecznie. Jak się okazało po próbnym ujęciu, ta jasna, słoneczna połać kadru bardzo przyciągała wzrok, przesunąłem się więc o krok czy dwa w lewo i zmieniłem kadr tak, by nie było jej widać. Wniosek do zapamiętania: tło jest naprawdę ważne.

[ 24 ]

Rozdział 1. Profesjonalne użycie lampy błyskowej

Błyskawiczne czarne tło

Znajdujemy się na ulicy w centrum miasta i rozstawiliśmy zestaw oświetleniowy z softboksem Impact Quikbox. Ustawienia ekspozycji w przypadku tego konkretnego zdjęcia były zupełnie inne niż zwykle, bo też efekt miał być całkiem odmienny: chodziło o to, by pomimo jasno oświetlonej, dziennej scenerii uzyskać jednolicie czarne tło. Użyłem obiektywu 70 – 200 mm f/2,8 (akurat ten element często się powtarza), ale przysłonę ustawiłem na f/22. Czułość wynosiła 100 ISO, a czas ekspozycji 1/250 s. Autorem opisanej techniki oraz jej nazwy jest mój kolega, brytyjski fotograf i instruktor Glyn Dewis. Sztuczka polega na dobraniu ustawień aparatu w taki sposób, by do obiektywu wpadało bardzo mało naturalnego światła, a otrzymane zdjęcie w rezultacie wyszło całkiem czarne. Jeśli przy takich ustawieniach skorzysta się z pełnej mocy lampy, to jedyną rzeczą widoczną w kadrze będzie to, na co padnie światło lampy — i to wszystko. Aby ograniczyć ilość światła trafiającą na matrycę światłoczułą, możemy zrobić trzy rzeczy. (1) Przymknąć przysłonę. Przysłonę w moim obiektywie można przymknąć tylko do f/22, ale w niektórych szkłach górną granicą jest f/32. Im wyższa wartość, tym ciemniejsza będzie scena. (2) Obniżyć czułość do minimum. Im mniejsza wartość ISO, tym mniej czuła na światło staje się matryca. (3) Skrócić ekspozycję do 1/250 s (w przypadku większości fleszy systemowych jest to na ogół najkrótsza dopuszczalna wartość, przy której do obiektywu wpada bardzo mało zastanego światła). W celu uzyskania czarnego zdjęcia nie zawsze trzeba wykonywać wszystkie trzy wymienione czynności; po prostu jeśli kolejne próbne zdjęcie wyjdzie czarne, to osiągnąłeś swój cel. Wtedy zaś będziesz mógł włączyć flesz na pełną moc. Dziękuję Glynowi za tę fantastyczną technikę. Zdjęcie poddałem standardowemu retuszowi portretowemu (usuwanie drobnych wad cery, rozjaśnienie oczu i tym podobne) oraz oczywiście wyostrzeniu w Photoshopie za pomocą filtra Unsharp Mask (Maska wyostrzająca). Wybrałem następujące parametry: Amount (Wartość) — 120%, Radius (Promień) — 1 i Threshold (Próg) — 3.

[ 25 ]

CZAS OTWARCIA MIGAWKI: 2,5 S

PRZYSŁONA: F/8

ISO: 100

OGNISKOWA: 31 MM

AUTOR: SCOTT KELBY

Rozdział 2.

Cała prawda o obiektywach Który, kiedy i dlaczego, czyli jak dobrać obiektyw Jedno z pytań, które najczęściej słyszę, brzmi: „Który obiektyw powinienem kupić jako następny?”. Zanim rozstrzygnę tę palącą kwestię, muszę odpowiedzieć pytaniem, a mianowicie: „Jak trwałe są fundamenty Twojego związku?”. Zadaję je, bo jeśli jesteś w naprawdę szczęśliwym związku — opartym na wzajemnym zaufaniu, trosce, życzliwości i słusznym lęku przed bronią palną — to być może związek ten ma szanse przetrwać poważne zainteresowanie jednego z Was fotografią. W przeciwnym razie zdecydowanie odmawiam odpowiedzi na pytanie o kolejny obiektyw, gdyż pasja fotograficzna w rodzinie oznacza poważną próbę wytrzymałości dla wszystkich jej członków. Może nadejść dzień, w którym będziesz musiał wybrać pomiędzy nowym, superostrym, jasnym obiektywem f/2,8 a swoim małżeństwem. Jeśli jeden z małżonków jest zapalonym fotografem, to nigdy, ale to nigdy w życiu nie powinien być to ten sam małżonek, który trzyma pieczę nad rodzinnymi finansami. W takim bowiem przypadku czeka go dzień pełen trudnych, nierozwiązywalnych dylematów moralnych; dzień, w którym ów nieszczęśnik będzie trzymał katalog z najnowszymi obiektywami do swojego systemu w jednym ręku, zaś książeczkę spłat kredytu hipotecznego w drugim, a jego przywiązanie do partnera, rodziny i przyjaciół zostanie poddane straszliwej próbie. Zacznie zadawać sobie pytania w rodzaju: „Jak poradzilibyśmy sobie na ulicy?” albo: „Przyjaciele chyba nie pozwolą nam umrzeć z głodu?” czy wreszcie: „Ciekawe, czy dodają do niego filtr polaryzacyjny gratis?”. Nie są to pytania, które powinien sobie zadawać stateczny, odpowiedzialny człowiek, prawda? (Nawiasem mówiąc, im droższy obiektyw, tym więcej darmowych dodatków powinieneś spróbować wynegocjować). Tak czy owak, jeśli pewnego dnia będziesz zmuszony do podjęcia jednej z tych trudnych decyzji, zapamiętaj moją radę, którą dałem pewnego dnia własnej córce: „Kochanie, męża możesz zawsze zmienić, lecz okazyjna cena jednego z najjaśniejszych szkieł do Twojego systemu trafia się raz na całe życie”. (No dobrze, może brzmiało to trochę inaczej, lecz sens był z grubsza ten sam).

[ 27 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Kiedy warto sięgnąć po obiektyw szerokokątny?

Zwykły obiektyw szerokokątny (w przeciwieństwie do „superszerokokątnego”) cechuje się zakresem ogniskowych od około 24 do 35 mm i jest praktycznie niezbędny do fotografowania wszelkiego rodzaju krajobrazów, gdyż jego kąt widzenia pozwala objąć spory wycinek oglądanej scenerii (to jak z panoramicznym materiałem wideo; pomyśl tylko, o ile więcej widać przy takich proporcjach). Obiektywy szerokokątne są też bardzo często stosowane do portretów środowiskowych (mam na myśli rodzaj zdjęć często spotykany w magazynach, przedstawiający znaną ze świata mediów, polityki czy biznesu postać na tle charakterystycznych elementów otoczenia). Jeśli na przykład chciałbyś sfotografować strażaka podczas pracy w jednostce straży pożarnej, to powinieneś ująć go w taki sposób, by w kadrze znalazł się też wóz strażacki lub jego fragment. Obiektywy szerokokątne doskonale nadają się do pokazywania różnych obiektów w kontekście ich otoczenia — wystarczy podejść naprawdę blisko, by uzyskać interesujący efekt. Typowe zmiennoogniskowe obiektywy szerokokątne (moje ulubione) cechują się zakresem ogniskowych od szerokiego kąta do zwykłego pola widzenia (na przykład od 24 do 70 mm). Dostępne są też obiektywy superszerokokątne o zakresie ogniskowych od 12 do 24 mm. PO TAKI OBIEKTYW SIĘGAM, GDY… zamierzam fotografować krajobrazy aparatem z matrycą mniejszą niż pełnoklatkowa.

[ 28 ]

Rozdział 2. Cała prawda o obiektywach

Kiedy warto sięgnąć po obiektyw typu „rybie oko”?

Nazwa tego typu obiektywów jest wyjątkowo trafna, gdyż oferują one bardzo szerokie, niemal dookólne kąty widzenia (prócz tego soczewka obiektywu jest wypukła niczym prawdziwe rybie oko, nie jestem jednak pewien tego, czy obiektywy te zawdzięczają swą nazwę wyglądowi wykonywanych zdjęć, czy też swej konstrukcji). Z pewnością jest to znakomity obiektyw do efektów specjalnych, lecz należy sięgać po niego z umiarem, bo nadużywany efekt deformacji szybko się nudzi. Niemniej w pewnych okolicznościach efekty, jakie można uzyskać przy użyciu takiego obiektywu, wyglądają niesamowicie (spróbuj zrobić zdjęcie aparatem skierowanym obiektywem w dół i trzymanym w wyciągniętym ręku, nad głową, na przykład wówczas, gdy spacerujesz na zatłoczonej ulicy lub jesteś na obiedzie w restauracji). Podczas fotografowania obiektywem typu „rybie oko” należy pamiętać o bardzo silnym zniekształceniu linii horyzontu. W celu zminimalizowania tych zniekształceń postaraj się trzymać aparat jak najbardziej poziomo, lecz oczywiście nie musisz kierować się tą radą, jeśli zależy Ci na uzyskaniu ciekawych, artystycznych efektów — po prostu eksperymentuj i baw się dobrze. PO TAKI OBIEKTYW SIĘGAM, GDY… idę na imprezę masową, gdy fotografuję zawody sportowe z wysokich rzędów stadionu i chciałbym ująć cały obiekt w kadrze lub kiedy zamierzam fotografować wysokie budynki z bliska w taki sposób, by pokazać je w całości.

[ 29 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Kiedy warto użyć superjasnego obiektywu?

Jeśli zamierzasz fotografować we wnętrzu, bez użycia flesza (na przykład w kościele, muzeum, teatrze lub wszędzie tam, gdzie zastosowanie lamp błyskowych bądź statywów jest zabronione), to będziesz potrzebował bardzo jasnego obiektywu (czyli takiego, który umożliwia bardzo szerokie otwarcie przysłony — na przykład do f/1,8 lub, jeszcze lepiej, do f/1,4). Im większy będzie maksymalny otwór względny przysłony, tym mniej światła będziesz potrzebował do wykonania poprawnie naświetlonego zdjęcia bez statywu. Dlaczego jest to tak ważne? Otóż podczas fotografowania w niedostatecznie oświetlonym miejscu jedynym sposobem na uzyskanie poprawnej ekspozycji jest wydłużenie czasu naświetlania, co umożliwia „wpuszczenie” do aparatu większej ilości światła. Nie stanowi to problemu, jeśli aparat jest zamontowany na statywie, gdzie pozostaje idealnie stabilny. Gorzej, jeżeli jesteś zmuszony do fotografowania z ręki (co jest koniecznością w niemal każdym kościele czy muzeum), a czas naświetlania trzeba wydłużyć do 1/60 lub więcej. Otrzymane wówczas zdjęcia będą wprawdzie wydawały się poprawne na wyświetlaczu LCD aparatu, lecz gdy obejrzysz je na ekranie komputera lub wydrukujesz, najprawdopodobniej okażą się rozmyte i praktycznie bezużyteczne. Dzięki ustawieniu przysłony na f/1,8 lub f/1,4 będziesz mógł fotografować z ręki w wielu miejscach, a uzyskane obrazy będą ostre i wyraźne, podczas gdy przy zwykłym obiektywie wyszłyby zupełnie rozmyte. W tym przypadku mniej (w sensie minimalnej wartości przysłony) oznacza lepiej. PO TAKI OBIEKTYW SIĘGAM, GDY… zamierzam fotografować ślub.

JEŚLI BARDZO ZALEŻY CI NA UZYSKANIU JAK NAJOSTRZEJSZEGO OBRAZU, WYPRÓBUJ TĘ SZTUCZKĘ! Możesz się posłużyć tą samą techniką, którą stosują strzelcy wyborowi chcący uniknąć wszelkich poruszeń podczas strzału — po prostu wstrzymaj oddech. Nie żartuję. Wielu zawodowych fotografów wstrzymuje powietrze przed wykonaniem zdjęcia z ręki lub decyduje się na jego zrobienie na dłuższą chwilę po wydechu, aby zminimalizować wszelkie poruszenia ciała, które mogłyby wpłynąć na stabilność aparatu.

[ 30 ]

Rozdział 2. Cała prawda o obiektywach

Kiedy warto sięgnąć po obiektyw uniwersalny?

18 – 200 mm

Najpopularniejsze obiektywy firmy Nikon i Canon to szkła zmiennoogniskowe 18 – 200 mm, bo są one bardzo wszechstronne. Ponieważ obejmują zakres od szerokiego kąta do teleobiektywu, pozwalają uniknąć zmieniania szkieł podczas fotografowania. Ponadto są dość lekkie, względnie małe i niezbyt drogie, szczególnie w porównaniu do profesjonalnych zoomów o uboższym zakresie ogniskowych. Uniwersalne obiektywy zmiennoogniskowe doskonale sprawdzają się podczas wyjazdów turystycznych (nie każdy lubi dźwigać torbę wypełnioną sprzętem fotograficznym), spacerów, fotografowania miasta, a nawet w fotografii krajobrazowej, jeśli użyjesz statywu. Sam mam jeden obiektyw 18 – 200 mm i jestem z niego bardzo zadowolony. Owszem, na wielu forach internetowych można spotkać opinie o niezbyt dobrej ostrości obrazu uzyskiwanego przy użyciu takich obiektywów czy też o kompromisach, jeśli chodzi o jakość konstrukcji. Nie zrażaj się jednak takimi recenzjami. Nie znam żadnego miłośnika fotografii, który posiada tego typu obiektyw i nie jest z niego zadowolony, głównie dlatego, że używając go, nigdy nie powie się: „Rany, przegapiłem okazję do zdjęcia, bo nie miałem właściwego obiektywu” — ten jeden potrafi zastąpić wszystkie! Jeśli chodzi o jakość, to powiem tylko tyle, że mam w domu oprawioną odbitkę o wymiarach 75×100 cm, wydrukowaną na podstawie zdjęcia zrobionego na wakacjach właśnie takim obiektywem. Jest ostra, wyraźna i zwraca na siebie uwagę wszystkich gości. PO TAKI OBIEKTYW SIĘGAM, GDY… jadę na wakacje.

JAK WYCZYŚCIĆ OBIEKTYW? Należy pamiętać o czyszczeniu obiektywów przed sesją i za każdym razem, gdy zobaczysz na soczewce jakieś paprochy. Możesz w tym celu użyć szmatki do czyszczenia optyki, ale najlepiej zacząć od próby zdmuchnięcia paprochów z soczewki za pomocą małej, gumowej gruszki.

[ 31 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Zastosowanie telekonwertera w celu jeszcze silniejszego powiększenia obrazu

O telekonwerterach wspomniałem już pokrótce w pierwszym tomie Sekretów mistrza fotografii cyfrowej, gdyż stanowią one wygodny i względnie tani sposób na uzyskanie pożądanego powiększenia obrazu. Ich działanie polega na zwiększeniu ogniskowej założonego obiektywu o pewien stały współczynnik, zazwyczaj 1,4×, 1,7× lub nawet 2× (choć osobiście zalecam stosowanie konwerterów 1,4×, gdyż nie powodują one tak zauważalnego spadku jakości obrazu jak instrumenty o współczynniku 1,7× lub 2×). Dobrej jakości telekonwerter (zarówno firma Nikon, jak i Canon produkują doskonałe urządzenia tego typu) ma w zasadzie tylko jedną potencjalną wadę, a mianowicie powoduje utratę mniej więcej jednej działki ekspozycji w przypadku telekonwertera 1,4× (i więcej w przypadku silniejszych wariantów). Innymi słowy, jeśli posiadasz jasny obiektyw o maksymalnym otworze względnym f/2,8, to po założeniu telekonwertera użyteczna jasność Twojego obiektywu spadnie do f/4. Napisałem o „potencjalnej” wadzie, bo podczas fotografowania przy bardzo dobrym świetle nie powinno to stanowić większego problemu. Gorzej, jeśli zamierzasz fotografować na przykład zawody sportowe rozgrywane nocą na sztucznie oświetlonym stadionie, bowiem wtedy nie możesz sobie pozwolić na utratę tej jednej działki ekspozycji — może ona decydować o tym, czy zdjęcia wyjdą ostre, czy poruszone. PO TELEKONWERTER SIĘGAM, GDY… zamierzam fotografować zawody sportowe lub dzikie zwierzęta w jasny, słoneczny dzień.

NIE KAŻDY OBIEKTYW BĘDZIE POPRAWNIE WSPÓŁPRACOWAŁ Z TELEKONWERTEREM Zanim kupisz telekonwerter, upewnij się, że będziesz mógł użyć go wraz z posiadanymi obiektywami — nie każdy obiektyw jest bowiem skłonny do takiej współpracy. Na stronach internetowych sklepów fotograficznych czasami są wymienione obiektywy pasujące do danego telekonwertera.

[ 32 ]

Rozdział 2. Cała prawda o obiektywach

Obiektywy ze stabilizacją obrazu typu VR lub IS

Nikon

Canon

Producenci obiektywów wiedzą, że fotografowanie z ręki w niesprzyjających warunkach oświetleniowych nastręcza poważnych trudności, i od jakiegoś czasu zaczęli wprowadzać mechanizmy pozwalające na zrobienie ostrzejszych zdjęć w słabym świetle. Firma Nikon nazwała swój system tego typu Vibration Reduction (w skrócie VR), zaś w przypadku firmy Canon mamy do czynienia z systemem IS (od ang. Image Stabilizer). Obydwie nazwy są bardzo trafne, bo dobrze odzwierciedlają ideę działania tych mechanizmów — pomagają one w stabilizacji obiektywu, a przez to w robieniu ostrzejszych zdjęć. Ich działanie jest jednak istotne jedynie przy dłuższych czasach naświetlania (w przypadku zdjęć robionych w silnym świetle czas otwarcia migawki jest najczęściej tak krótki, że zamrozi wszelki ruch, a uruchamianie systemów VR czy IS nie ma najmniejszego sensu). Zadaniem systemów VR i IS jest ułatwienie zrobienia poprawnego zdjęcia z ręki przy kiepskim oświetleniu, toteż jeśli często fotografujesz w kościołach, muzeach, teatrach czy innych niezbyt dobrze oświetlonych miejscach, możesz zainteresować się kupnem obiektywu wyposażonego w taki system (zwykle są one trochę droższe). Funkcje te rzadko spotyka się w bardzo jasnych obiektywach, takich jak f/1,8 czy f/1,4. I jeszcze jedno: jeśli fotografujesz przy użyciu statywu, to powinieneś wyłączyć system VR lub IS (przełącznik znajdziesz na obiektywie), aby uniknąć poruszenia obrazu wywołanego „nadgorliwym” działaniem systemu stabilizacyjnego.

SYSTEM ACTIVE VR W OBIEKTYWACH FIRMY NIKON Jeśli masz obiektyw firmy Nikon wyposażony w system stabilizacji obrazu VR, to sprawdź, czy umożliwia on wybranie specjalnego trybu o nazwie Active. Tryb ten należy włączyć tylko podczas fotografowania z ruchomego obiektu (na przykład z płynącej łodzi, jadącego samochodu, mostu linowego itp.).

[ 33 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Do czego służą osłony obiektywów?

Osłona obiektywu

Prócz tego, że w osłonie każdy obiektyw wygląda dostojniej i „bardziej profesjonalnie”, pełni ona dwie istotne funkcje (jedna z nich jest oczywista, druga już trochę mniej). Po pierwsze, osłony chronią przed przypadkowymi promieniami słońca lub światłem lampy błyskowej, które mogłyby spowodować powstanie niepożądanych odblasków i odbić. Większość dobrej klasy obiektywów sprzedawana jest ze specjalnie skonstruowaną osłoną, przystosowaną do działania z danym obiektywem. Po drugie, o czym wspomina się rzadziej, osłona obiektywu chroni cenny instrument przed zadrapaniem lub innymi uszkodzeniami podczas spaceru z aparatem przewieszonym przez ramię. Doprawdy trudno zliczyć, ile razy przez przypadek uderzyłem obiektywem o krzesło, krawędź stołu czy nawet ścianę podczas przeciskania się przez ciasne zaułki. Na szczęście za każdym razem słyszę tylko uspokajający stuk tworzywa sztucznego, które amortyzuje tego rodzaju zderzenia. Bez osłon zapewne niejeden mój obiektyw nosiłby wyraźne rysy lub nawet stłukłby się, ale jak dotąd mam czyste konto. Staram się więc nigdy nie zdejmować osłon. Poza tym wyglądają szpanersko (ale nie mów nikomu, że to napisałem…). Nawiasem mówiąc, osłonę obiektywu można założyć odwrotnie, w kierunku korpusu aparatu, co ułatwia jej przechowywanie i przenoszenie wraz z nieużywanym w danej chwili obiektywem w torbie z akcesoriami fotograficznymi. PO OSŁONĘ OBIEKTYWU SIĘGAM… zawsze, jeśli tylko jest ona dołączona do obiektywu, i nigdy się z nią nie rozstaję.

DLACZEGO ZDJĘCIA MAKRO WARTO ROBIĆ WE WNĘTRZACH? Wiele przyrodniczych zdjęć makro wykonuje się we wnętrzach, a nie w plenerze (w większości przypadków zbliżenie jest tak duże, że nikt nie odgadnie, czy zdjęcie zostało zrobione w studiu). Jedną z największych zalet takiego rozwiązania jest brak wiatru — nawet najlżejszy podmuch powoduje bowiem rozmycie zdjęcia. Kolejną zaletą jest pełna kontrola nad światłem, zaś oświetlenie zdjęć makro powinno być przede wszystkim równomierne i jednolite.

[ 34 ]

Rozdział 2. Cała prawda o obiektywach

Dlaczego w niektórych obiektywach podawany jest zakres wartości przysłon (na przykład f/3,5 – f/5,6)?

Dwie różne wartości przysłony w obiektywach typu zoom oznaczają, że na „krótszym końcu” (na przykład przy ogniskowej 18 mm w przypadku obiektywu 18 – 200 mm) da się ustawić minimalną wartość przysłony na przykład f/3,5, zaś po zwiększeniu ogniskowej do 200 mm minimalna wartość wzrasta do, powiedzmy, f/5,6. Przy pośrednich długościach ogniskowych minimalna przysłona płynnie się zmienia (na przykład dla 100 mm może ona wynosić f/4). Na podstawie tych informacji można wyciągnąć dwa wnioski. (1) Jeśli używasz szerokokątnego zakresu ogniskowych posiadanego obiektywu (czyli około 18 mm), to będziesz mógł fotografować przy słabszym oświetleniu niż wówczas, gdy będziesz chciał użyć ogniskowej 200 mm (im mniejsza jest wartość przysłony, tym słabsze oświetlenie wystarczy Ci do wykonania poprawnego, ostrego zdjęcia z ręki). Oznacza to też, że (2) zwykle są to tańsze obiektywy. Naprawdę „dobre szkła” (jak się je potocznie nazywa) cechują się stałą wartością przysłony w całym zakresie obsługiwanych ogniskowych, co oznacza, że niezależnie od tego, jaką długość ogniskowej wybierzesz, zawsze będzie to na przykład f/2,8. (Obiektywem Nikon 70 – 200 mm f/2,8 VR można fotografować z f/2,8 i przy ogniskowej 70 mm, i przy 200 mm).

JEŚLI ZALEŻY CI NA BŁYSKAWICZNYM USTAWIENIU OSTROŚCI, WŁĄCZ OGRANICZNIK ZAKRESU OSTRZENIA System automatycznego ustawiania ostrości obiektywu zawsze przeszukuje całą scenę w zakresie odległości od kilku centymetrów do wielu kilometrów przed Tobą, zanim ustawi ostrość na tym, w co jego zdaniem celujesz. Zwykle trwa to sekundę albo dwie, ale jeśli obiekt jest bardzo daleko (fotografujesz zawody sportowe czy też ptaka siedzącego na drzewie), to możesz przełączyć autofokus w obiektywie na ograniczony zakres, dzięki czemu będzie on ignorował obiekty znajdujące się bliżej niż w odległości około 3 m. Dzięki temu ostrość ustawi się szybciej, a Ty nie przegapisz ujęcia.

[ 35 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Co warto wiedzieć o zjawisku kompresji perspektywy?

42 mm

210 mm

Przypuszczam, że obiło Ci się o uszy określenie „kompresja perspektywy”, zwłaszcza w odniesieniu do zdjęć portretowych, i być może słyszałeś też, że efekt owej kompresji jest różny w przypadku różnych wartości ogniskowych. W praktyce chodzi o jedną rzecz: wygląd sceny w tle głównego tematu i subiektywne odczucie odległości od tego tła. Jeśli na przykład robisz zdjęcie portretowe (albo wybrałeś jakiś detal, taki jak łuk na przykładowych zdjęciach), to przy obiektywie szerokokątnym o ogniskowej rzędu 28 mm lub 35 mm drugi plan będzie się wydawał bardzo odległy. Jeśli zatem zależałoby Ci na przykład na zrobieniu obszernej panoramy i zaaranżowaniu jej w taki sposób, by odległość między głównym tematem a tłem wydawała się ogromna, sięgnij po obiektyw szerokokątny. Jeśli użyjesz obiektywu o ogniskowej około 120 mm i sfotografujesz tę samą scenę w taki sposób, by wybrany wcześniej obiekt miał na zdjęciu podobną wielkość jak poprzednio (może to wymagać cofnięcia się o kilka kroków ze względu na powiększenie uzyskane dzięki użyciu długiej ogniskowej), drugi plan będzie się wydawał znacznie bliższy (pomimo że główny temat i tło pozostały na swoich miejscach). Przypuśćmy, że możesz zwiększyć ogniskową jeszcze bardziej (do około 200 mm). Na zdjęciu zrobionym przy takiej ogniskowej będzie się wydawało, że tło jest na wyciągnięcie ręki. Dzieje się tak dlatego, że przy takich ogniskowych do głosu dochodzi właśnie zjawisko kompresji perspektywy, które pozornie skraca dystans między głównym tematem a tłem.

OBIEKTYWY STAŁOOGNISKOWE A ZOOMY Pewnie teraz wściekną się ci, którzy wierzą, że między tymi szkłami jest wielka różnica w jakości. Rozmawiałem jednak z producentami zarówno stałoogniskowych, jak i zmiennoogniskowych obiektywów, którzy powiedzieli mi wprost, że różnica w ostrości między współczesnymi wysokiej jakości zoomami a szkłami o stałej ogniskowej jest praktycznie niezauważalna.

[ 36 ]

Rozdział 2. Cała prawda o obiektywach

Wykorzystaj możliwości jasnego obiektywu!

Jasne obiektywy są niezwykle drogie (spójrz choćby na jasne szkła stałoogniskowe, takie jak obiektyw Sigma 85 mm f/1,4, który kosztuje ponad 3600 złotych, czy wyceniany na blisko 6500 złotych, ale cieszący się ogromnym uznaniem wśród fotografów ślubnych i portrecistów Nikon 85 mm f/1,4). Jeśli zdecydowałeś się na zakup jednego z takich szkieł (albo innego jasnego i drogiego obiektywu, na przykład zmiennoogniskowego o stałym świetle f/2,8), nie nabyłeś go przecież po to, by fotografować z przysłoną f/8 czy f/11. Jeśli zapłaciłeś fortunę za światło f/1,4, to jeśli już sięgasz po taki sprzęt, powinieneś fotografować właśnie z taką przysłoną. Właśnie ten efekt, to rozmycie, ta stylistyka skusiły Cię do zakupu drogiego obiektywu. Zadbaj więc, by Twoja inwestycja była widoczna na wykonywanych zdjęciach, i fotografuj przy maksymalnie otwartej przysłonie.

KIEDY WARTO RĘCZNIE USTAWIĆ OSTROŚĆ PRZY UŻYCIU PIERŚCIENIA? Większość obiektywów umożliwia wyłączenie autofokusa i „ostrzenie ręczne”, a wiele nowych konstrukcji pozwala w pewnym sensie na połączenie tych metod: można zacząć od ustawień automatycznych, a następnie wyłączyć je i skorygować przy użyciu pierścienia ręcznego ustawiania ostrości (który zazwyczaj znajduje się w pobliżu przedniej części obiektywu). Niektórzy robią tak za każdym razem (przełączają się z automatycznego nastawiania ostrości na ręczne), jednak większość (w tym i ja) woli posługiwać się praktycznie niezawodnymi mechanizmami automatycznego ustawiania ostrości. Jeśli chcesz wypróbować opisaną przed chwilą metodę, pozwól najpierw aparatowi automatycznie ustawić ostrość na fotografowanym obiekcie, a dopiero potem przystąp do wprowadzania ręcznych poprawek za pomocą wspomnianego pierścienia.

[ 37 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Jak ustawić ostrość na nieskończoność?

Jeśli zamierzasz zrobić zdjęcia czegoś, na czym szczególnie trudno ustawić ostrość, jak ma to miejsce na przykład w przypadku fajerwerków albo spektakularnych błyskawic przecinających burzowe niebo w oddali (nawiasem mówiąc, spektakularne błyskawice należy fotografować właśnie z oddali, i to całkiem dużej), najlepiej będzie, jeśli ręcznie przestawisz ostrość na tzw. nieskończoność. W rezultacie wszystko to, co znajduje się w dużej odległości od Ciebie, będzie idealnie ostre. Aby ustawić ostrość na nieskończoności, rozpocznij od wyostrzenia obrazu na dowolnym obiekcie znajdującym się w pobliżu Ciebie, a następnie przełącz aparat na ręczny tryb ostrzenia (na ogół należy to zrobić za pomocą przełącznika znajdującego się na korpusie obiektywu — wystarczy przełączyć go z pozycji Auto na Manual). Potem zaś obróć pierścień ustawiania ostrości na obiektywie (zwykle jest to pierścień od zewnętrznej strony urządzenia) do końca w prawą stronę (w obiektywach Nikon) lub do końca w lewą stronę (w obiektywach Canon), aż w okienku ze skalą pojawi się symbol nieskończoności (∞). W ten sposób ustawisz ostrość na nieskończoności, dzięki czemu wszystkie obiekty znajdujące się w dużej odległości od Ciebie wyjdą na zdjęciu ostro i wyraźnie; nawet jeśli będą się znajdować o wiele za daleko, by można było ustawić na nich ostrość automatycznie (na przykład księżyc albo gwiazdy… albo Justin Bieber).

JAK ZAPOBIEC ZAPYLENIU MATRYCY KURZEM Z ZAŚLEPEK OBIEKTYWU I KORPUSU? Po zdjęciu zaślepki korpusu oraz osłony tylnej soczewki obiektywu (z bagnetu, którym podłącza się obiektyw do korpusu) możesz łatwo zapobiec przedostaniu się do wnętrza zaślepek wszelkich paprochów (kurzu, okruchów i innego tałatajstwa). Wystarczy je ze sobą skręcić. Dokładnie tak: po prostu ustaw zaślepkę korpusu i obiektywu zatrzaskami do siebie i skręć je. W ten sposób na pewno nic się do środka nie dostanie.

[ 38 ]

Rozdział 2. Cała prawda o obiektywach

Kiedy warto sięgnąć po obiektyw makro?

Obiektywy tego typu przydają się wówczas, gdy zamierzasz coś sfotografować naprawdę z bliska. Widziałeś zdjęcia pszczół, kwiatów albo biedronek w silnym powiększeniu? To właśnie makro. Obiektywy makro służą co prawda tylko do takich zdjęć, ale za to sprawdzają się w tej roli znakomicie. Trzeba jednak pamiętać o dwóch sprawach. (1) Instrumenty te cechują się wyjątkowo niewielką głębią ostrości. Tak płytką, że jeden płatek może być bardzo ostry i wyraźny, zaś jego sąsiad po przeciwnej stronie kwiatu ulega takiemu rozmyciu, że wręcz trudno zgadnąć, z jakim obiektem mamy do czynienia. Bardzo niewielka głębia ostrości jest moim zdaniem jedną z olbrzymich zalet obiektywów makro, lecz jednocześnie może ona stanowić przeszkodę w sytuacji, gdy nie obejmuje najważniejszych elementów kompozycji. Aby trochę zwiększyć głębię ostrości, spróbuj ustawić obiektyw poziomo, a nie pod kątem. Obniż statyw tak, by obiektyw celował prosto w obiekt, bez pochylania aparatu. (2) Nawet bardzo drobne poruszenie aparatu spowoduje rozmycie zdjęcia, toteż fotografie makro należy koniecznie wykonywać przy użyciu statywu, jeśli to tylko możliwe. I najlepiej użyć wężyka spustowego albo pilota, by w ogóle nie dotykać aparatu (bo może to wywołać drgania). (Więcej na ten temat przeczytasz w rozdziale 3.).

TO DOMENA STATYWÓW Choć istnieją makroobiektywy z wbudowanymi systemami stabilizacji obrazu (IS albo VR), to jeśli traktujesz fotografię makro poważnie, będziesz chciał równie poważnie podejść do ostrości zdjęć, a to oznacza, że potrzebujesz statywu (poważnie!). Statyw może być najważniejszym elementem układanki, jeśli chodzi o zdjęcia makro, więc nawet jeśli na innych sprawach da się trochę zaoszczędzić, to zakup statywu jest absolutnie, bezwzględnie obowiązkowy. Nie powstały jeszcze systemy redukcji drgań, które dawałyby stabilność porównywalną do nawet najtańszego statywu.

[ 39 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Jaka jest optymalna przysłona dla zdjęć makro?

Czy istnieje optymalna, sugerowana wartość przysłony, której należy używać podczas fotografowania obiektywem makro? Tak, jak najbardziej. Jest to przysłona f/22. Ponieważ naturalna głębia ostrości obiektywów makro jest bardzo niewielka (w praktyce oznacza to, że przednia część kwiatu może być ostra, ale płatek znajdujący się dwa centymetry dalej wyjdzie zupełnie rozmyty), trzeba ją maksymalnie pogłębić, to zaś da się osiągnąć poprzez ustawienie przysłony na wartość rzędu f/22. W niektórych przypadkach udane zdjęcie można zrobić przy przysłonie f/16 lub nawet f/11, lecz dopiero przysłona f/22 (lub jeszcze większa, jeśli tylko Twój obiektyw taką oferuje) umożliwia uzyskanie odpowiedniej ostrości, obejmującej jak najwięcej fotografowanego obiektu. Krótko mówiąc, im większa będzie liczba przysłony, tym większa część sceny wyjdzie ostra.

USTAW OSTROŚĆ NA OCZACH W fotografii portretowej wrażenie najostrzejszego obrazu uzyskamy przez ustawienie ostrości na oczach postaci. Ta sama reguła dotyczy zdjęć dzikich zwierząt, nie inaczej jest też w przypadku fotografii owadów, motyli i innych drobnych istot, które znajdą się w wizjerze Twojego aparatu.

[ 40 ]

Rozdział 2. Cała prawda o obiektywach

Dlaczego należy wyłączyć automatyczne ustawianie ostrości?

Jednym z największych wyzwań, jeśli chodzi o makrofotografię, jest poprawne ustawienie ostrości. Tymczasem podczas fotografowania z tak małej odległości jak w przypadku zdjęć makro systemy automatycznego ustawiania ostrości mogą doprowadzić do rozstroju nerwowego. A jeśli mogę dać Ci jedną wskazówkę, która pozwoli Ci tego rozstroju uniknąć, to wyłącz autofokus na obiektywie i ustawiaj ostrość ręcznie. Wiem, że nie chcesz się rozstawać z autofokusem, bo w nowoczesnych aparatach jest on zdumiewająco celny. Ale nie w przypadku makrofotografii. Aparat będzie mozolnie starał się znaleźć punkt odniesienia, bzycząc i kręcąc obiektywem w bezskutecznych próbach ustawienia ostrości na czymkolwiek, a po chwili zrobi Ci się go żal — i siebie też. Po prostu przełącz obiektyw na ręczne ustawianie ostrości, a i Tobie, i jemu wyjdzie to na zdrowie.

DOTYKANIE SPUSTU MIGAWKI SUROWO WZBRONIONE! Nawet jeśli umieścisz aparat na statywie (co bezwzględnie powinieneś zrobić), zdjęcia wciąż mogą wyjść odrobinę nieostre ze względu na niewielkie drgania aparatu, w jakie wprawia go naciśnięcie spustu migawki. Właśnie dlatego podczas robienia zdjęć makro powinieneś posługiwać się pilotem lub wężykiem spustowym (umożliwiającym zdalne wyzwolenie spustu migawki bez dotykania przycisku na aparacie), lub funkcją samowyzwalacza, która powoduje automatyczne otwarcie przysłony na przykład po 10 sekundach od wciśnięcia spustu. Po tak długim czasie ewentualne wibracje spowodowane ręcznym wciśnięciem spustu migawki na pewno zostaną wytłumione.

[ 41 ]

CZAS OTWARCIA MIGAWKI: 1/200 S

PRZYSŁONA: F/32

ISO: 200

OGNISKOWA: 70 MM

AUTOR: SCOTT KELBY

Rozdział 3.

Jak robić naprawdę ostre zdjęcia? Jeśli Twoje zdjęcia nie będą ostre, to wszystko inne nie będzie miało znaczenia Dla zawodowych fotografików ostrość zdjęć jest wręcz krytycznie ważna. Niedościgniony ideał ostrości nazwali „żyletą”. Gdy kilkanaście lat temu zetknąłem się z tym określeniem po raz pierwszy, byłem przekonany, że pochodzi ono od powiedzenia „ostry jak żyletka”. Olśnienie przyszło dopiero podczas pisania tej książki, gdy zmuszony byłem przeprowadzić kilka badań związanych z prawdziwymi korzeniami tego pojęcia. Przede wszystkim okazało się, że „żyleta” nie ma nic wspólnego z „byciem ostrym jak żyletka”. Jest to akronim nazwy nowego systemu fotograficznego ŻYLETA, czyli Żyroskopowo-Laserowego Ekstrapolatora Trafnej Apertury (który wkrótce powinien wyjść z fazy testów laboratoryjnych i będzie służył do automatycznej korekcji liczby przysłony). No tak, widzę, że zaczynasz podejrzliwie oglądać tę książkę z obydwu stron. Zanim odłożysz ją na półkę… no dobrze, wrobiłem Cię. Prawie się dałeś. No, przyznaj się, zrób mi tę przyjemność. Dać się nabrać na mądrze brzmiący pseudotechniczny bełkot to nic złego, każdemu się to zdarza. A nawet jeśli mi się nie udało, to niech zgadnę: Twoje zdjęcia nie zawsze były ostre jak żyletka, prawda? (Gwoli ścisłości, powiedzenie „ostry jak żyletka” można powiązać z łacińskim gladius acer, które w dosłownym tłumaczeniu mogłoby oznaczać „w moich gladiolach jest laptop!”). Zresztą nieważne. Ważne jest tylko jedno: niezależnie od tego, co robisz, powinieneś zawsze uważać na to, by bardzo cienkie stalowe przedmioty o wyjątkowo niebezpiecznych krawędziach zawsze leżały z daleka od komputera.

[ 43 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Zdjęcia jak żyleta zaczynają się od statywu

Nie ma jednej sztuczki, która pozwalałaby uzyskać zdjęcia tak ostre jak u zawodowych fotografików — to raczej kombinacja różnych czynników, która daje obraz ostry jak żyletka. (Tak zawodowcy określają absolutny, najwyższy poziom ostrości. Niestety, nie jesteśmy zbyt kreatywni, jeśli chodzi o nazwy dla różnych rzeczy). Wśród owych czynników decydujących o uzyskaniu idealnie ostrego zdjęcia najważniejszym jest bez wątpienia zastosowanie statywu. Jeśli ktoś poprosiłby mnie o wskazanie najistotniejszej rzeczy, jaka dzieli zawodowych fotografików i amatorów, to powiedziałbym, że profesjonaliści zawsze korzystają ze statywu. (Nawet w świetle dziennym). Zgadza się, wymaga to więcej pracy, ale jest to decydujący czynnik, przesądzający o wyglądzie fotografii amatorskich. Pewne drobiazgi, o które zabiegają zawodowcy, a do których nie starcza cierpliwości amatorom, stanowią o różnicy pomiędzy ich fotografiami. Jeśli chodzi o statywy, to ich jedynym zadaniem jest zachowanie stabilności i równowagi aparatu. Wydaje się to banalnie proste, lecz okazuje się, że niektóre statywy wywiązują się z tego znacznie lepiej od innych. To dlatego nie warto oszczędzać na statywie. Zawodowi fotograficy często podkreślają konieczność zakupu dobrego statywu, gdyż tanie modele po prostu nie radzą sobie z nadaniem aparatowi pożądanej stabilności. Właśnie dlatego są tanie.

[ 44 ]

Rozdział 3. Jak robić naprawdę ostre zdjęcia?

Nie wciskaj spustu migawki — użyj wężyka spustowego

Dobrze, masz już statyw, który tarmosisz w pocie czoła na fotograficzne wyprawy, a Twoje zdjęcia są znacznie ostrzejsze. Może to jeszcze nie żyleta, ale jednak ostrzejsze. Co zrobić, by podnieść ich ostrość na kolejny poziom? Zaopatrzyć się w wężyk spustowy. Taki wężyk to kawałek przewodu z przyciskiem na końcu, który można podłączyć do aparatu cyfrowego (w każdym razie do większości półprofesjonalnych lub profesjonalnych lustrzanek). Wciśnięcie tego przycisku powoduje zwolnienie spustu migawki, bez konieczności naciskania spustu w aparacie. Czy naprawdę jest to aż tak ważne? Tak, bo — możesz mi wierzyć lub nie — wciśnięcie spustu migawki w aparacie powoduje niewielki wstrząs, który sprawia, że fotografia nie będzie już idealnie ostra. Wiem, wydaje się, że to drobiazg, lecz w rzeczywistości ma on spory wpływ na jakość obrazu. Posługiwanie się wężykiem spustowym jest proste i wygodne; ponadto większość współczesnych aparatów cyfrowych jest wyposażona w możliwość zwolnienia migawki przy użyciu bezprzewodowego pilota. Takie piloty są też stosunkowo tanie. Zaś wracając do wężyka, to jeśli masz wybór, lepiej użyj wężyka elektronicznego niż takiego, w którym migawkę wyzwala się mechanicznie, bo choć nie naciskasz spustu swoim wielkim, nieporadnym, wprawiającym w drgania paluchem, to lepiej w ogóle nie ruszać aparatu.

ZAPOMNIAŁEŚ WĘŻYKA SPUSTOWEGO? UŻYJ SAMOWYZWALACZA Jeśli nie chcesz wydawać pieniędzy na wężyk spustowy (czy pilot) lub gdy zapomnisz go zabrać, to najlepszą rzeczą, jaką możesz w takim przypadku zrobić, jest użycie samowyzwalacza, który umożliwia wykonanie zdjęcia bez dotykania aparatu. Jeśli nie lubisz czekać, to sprawdź, czy Twój aparat pozwala na zmianę czasu oczekiwania do uruchomienia samowyzwalacza.

[ 45 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Unikaj zwiększania wartości parametru ISO, jeśli używasz statywu

Fotografując ze statywu, nawet przy słabym lub przyciemnionym oświetleniu, nie zwiększaj wartości ISO (parametru stanowiącego cyfrowy odpowiednik czułości kliszy). Aby uzyskać najlepszą jakość i ostrość obrazu, ustaw wartość ISO na minimum (ISO 200, 100 czy nawet 50, jeśli pozwalają na to możliwości Twojego aparatu). Zwiększenie wartości parametru ISO powoduje wzrost ilości szumów, co ze zrozumiałych względów jest rzeczą niepożądaną (oczywiście, podczas fotografowania z ręki, na przykład ślubu w kościele, zwiększenie ISO jest konieczne, ale jeśli dysponujesz statywem, unikaj wysokich wartości tego parametru jak zarazy — Twoje zdjęcia będą czystsze i ostrzejsze).

ZŁAM ZASADY Co zrobić, jeśli z różnych względów nie możesz użyć statywu (na przykład w miejscu, w którym fotografujesz, jest to zabronione)? W takim przypadku, jeśli tylko fotografowana scena jest dostatecznie dobrze oświetlona, możesz spróbować maksymalnie skrócić czas naświetlania, aby zmniejszyć szkodliwy wpływ poruszenia aparatu. Przełącz aparat na tryb preselekcji czasu naświetlania i wybierz taki czas, który co do wartości będzie w przybliżeniu odpowiadał ogniskowej Twojego obiektywu lub przekraczał ją (czyli ogniskowa 180 mm oznacza fotografowanie z czasem rzędu 1/200 sekundy).

[ 46 ]

Rozdział 3. Jak robić naprawdę ostre zdjęcia?

Ustabilizuj ręce, dociskając łokcie do tułowia

Kolejny trik ułatwiający zrobienie ostrych zdjęć z ręki polega na ustabilizowaniu aparatu przez dociśnięcie łokci do tułowia. Twoje ręce będą wtedy stanowiły znacznie stabilniejszą podporę dla aparatu, co umożliwi wykonanie ostrzejszych zdjęć. To łatwiejsze, niż mogłoby się wydawać, a gdy zobaczysz efekty, przekonasz się, że było warto.

CO ZROBIĆ, JEŚLI JAKOŚĆ ZDJĘCIA NIE POZWALA NA ZROBIENIE DUŻEJ ODBITKI? Jeśli zrobiłeś zdjęcie, które po prostu uwielbiasz, lecz nie wyszło ono tak ostre, jak oczekiwałeś, albo jego rozdzielczość nie wystarcza do zrobienia odbitki w odpowiednio dużym formacie, wydrukuj takie zdjęcie na płótnie. Gruba faktura nośnika i jego charakterystyczna miękkość tuszują mnóstwo mniejszych i większych mankamentów obrazu. W rezultacie zdjęcia, które po wydrukowaniu na papierze wyglądałyby po prostu źle, na płótnie prezentują się wyśmienicie.

[ 47 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Wyłącz redukcję wibracji lub stabilizację obrazu

Wiele hałasu, jeśli chodzi o obiektywy do aparatów cyfrowych, robi się wokół systemów redukcji drgań, takich jak Vibration Reduction (VR) firmy Nikon czy Image Stabilization (IS) firmy Canon, które poprzez stabilizację poruszeń obiektywu przy dłuższym czasie naświetlania pozwalają zrobić ostrzejsze zdjęcia z ręki w kiepskim oświetleniu. W takich okolicznościach gorąco zalecam stosowanie obiektywów wyposażonych w system VR lub IS, ale w zależności od tego, którym z nich się posługujesz, w pewnych sytuacjach lepiej jest ten system wyłączyć. Weźmy na przykład obiektywy marki Nikon. Otóż jeśli fotografujesz przy użyciu statywu, to w celu uzyskania ostrzejszych fotografii system VR powinien zostać wyłączony (można tego dokonać, przestawiając przełącznik VR na korpusie obiektywu na pozycję Off). Najprostsze wyjaśnienie tego jest takie, że system VR ma na celu zwalczanie wibracji. A jeśli ich nie znajdzie, zacznie się ich doszukiwać, zaś to szukanie wibracji na siłę, gdy żadne drgania nie występują, samoczynnie je wywołuje (jak się pewnie domyśliłeś). Warto więc przestrzegać prostej reguły: fotografując ze statywu i mając na uwadze najlepszą możliwą ostrość obrazu — wyłącz je. Trzeba jednak wspomnieć, że niektórymi obiektywami VR firmy Nikon i niektórymi starszymi obiektywami z systemem IS firmy Canon można fotografować przy użyciu statywu pomimo włączonego systemu redukcji drgań. W razie wątpliwości sprawdź zalecenia producenta obiektywu w dołączonej do niego instrukcji obsługi.

FOTOGRAFUJ PRZY NAJOSTRZEJSZEJ WARTOŚCI PRZYSŁONY TWOJEGO OBIEKTYWU Kolejna sztuczka, którą często posługują się zawodowcy, polega na fotografowaniu przy najostrzejszej w przypadku danego obiektywu wartości przysłony (jeśli to możliwe). W większości obiektywów jest to przysłona o około dwie działki większa od najmniejszej (czyli w porównaniu do maksymalnie otwartej trzeba ją przymknąć o dwie działki). Zasada ta nie sprawdza się ściśle w przypadku wszystkich obiektywów i jeśli masz wątpliwości co do któregoś z posiadanych szkieł, to po prostu przyjrzyj się zrobionym nim zdjęciom i sprawdź, przy jakiej wartości przysłony obiektyw ten daje najostrzejszy obraz.

[ 48 ]

Rozdział 3. Jak robić naprawdę ostre zdjęcia?

Powiększ podgląd zdjęcia, aby sprawdzić ostrość

Nikon

Canon

Oto przykry mankament fotografii cyfrowej — na malutkim ekranie LCD z tyłu aparatu wszystko wydaje się ostre i wyraźne. Kłopot w tym, że przy tak niewielkich rozmiarach właściwie każda fotografia będzie się wydawała ostra. Przekonasz się jednak (w chwilę po tym, jak skopiujesz zdjęcia do komputera i otworzysz je), że do miniaturowego wyświetlacza LCD nie można mieć za grosz zaufania — żeby sprawdzić ostrość obrazu w wiarygodny sposób, trzeba znacznie powiększyć jego podgląd na tym wyświetlaczu. Na korpusie Twojego aparatu na pewno znajdują się przyciski, które umożliwiają powiększenie podglądu fotografii i sprawdzenie, czy rzeczywiście jest ona wystarczająco ostra. Zrób to od razu, zaraz po wykonaniu zdjęcia, by w razie czego mieć szanse na ponowienie ujęcia, jeśli okaże się, że jest ono rozmyte i niewyraźne. Nauczeni przykrymi doświadczeniami zawodowi fotograficy zawsze sprawdzają ostrość w ten sposób. Niektóre nowoczesne lustrzanki są nawet wyposażone w funkcję szybkiego powiększania, umożliwiającą określenie konkretnej wartości powiększenia obrazu. Sprawdź w instrukcji obsługi, czy Twój aparat cyfrowy oferuje taką funkcję.

TAJEMNICA OSTRYCH ZDJĘĆ ROBIONYCH Z RĘKI Za każdym razem, gdy będziesz fotografował z ręki w niesprzyjających warunkach oświetleniowych, przełącz aparat na tryb zdjęć seryjnych i przytrzymaj spust migawki, aby zamiast jednego albo dwóch zdjęć wykonać ich całą serię. Jest spora szansa, że przynajmniej jedno spośród tych kilkunastu zdjęć będzie idealnie ostre, a jeśli jest to ważne ujęcie, możesz w ten sposób uratować sesję.

[ 49 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Photoshop — wyostrzanie po fakcie

Jeśli posługując się wskazówkami opisanymi w tym rozdziale, udało Ci się zrobić kilka znakomitych, ostrych zdjęć, zapewne ucieszysz się, kiedy powiem Ci, że można je… dodatkowo wyostrzyć. W tym celu należy skorzystać z programu Adobe Photoshop (to prawdziwa cyfrowa ciemnia, którą posługują się profesjonaliści) lub jego uproszczonej wersji, Adobe Photoshop Elements (wersja dla zaawansowanych hobbystów). Jak myślisz, które zdjęcia należy wyostrzyć przy użyciu Photoshopa? Wszystkie! Każde zrobione zdjęcie wyostrzamy przy użyciu filtra Unsharp Mask (Maska wyostrzająca) w Photoshopie. Wprawdzie angielska nazwa tego filtra jest nieco myląca (unsharp oznacza „nieostry”), lecz stanowi ona spadek po tradycyjnej technice wyostrzania, która używana była w czasach „prawdziwych” ciemni fotograficznych. Obsługa tego filtra jest bardzo prosta. Wystarczy otworzyć zdjęcie w Photoshopie, rozwinąć menu Filter/Sharpen (Filtr/Wyostrzanie), a następnie wybrać polecenie Unsharp Mask (Maska wyostrzająca). W oknie dialogowym tego polecenia, które zostanie wówczas wyświetlone na ekranie, znajdują się trzy suwaki decydujące o sposobie wyostrzenia obrazu. Zamiast zagłębiać się w skomplikowaną teorię, podam Ci po prostu pięć zestawów wartości, które moim zdaniem spisują się znakomicie. 1. Portrety: Amount (Wartość) — 150%, Radius (Promień) — 1, Threshold (Próg) — 10. 2. Miejskie pejzaże, fotografie architektoniczne i zdjęcia z podróży: Amount (Wartość) — 65%, Radius (Promień) — 3, Threshold (Próg) — 2. 3. Ustawienia uniwersalne: Amount (Wartość) — 120%, Radius (Promień) — 1, Threshold (Próg) — 3. 4. Superwyostrzanie (dobre do zdjęć sportowych, krajobrazów i scen z mnóstwem widocznych detali): Amount (Wartość) — 95%, Radius (Promień) — 1,5, Threshold (Próg) — 1. 5. Zdjęcia, które przeskalowałeś i zmniejszyłeś ich rozdzielczość w celu umieszczenia w internecie: Amount (Wartość) — 85%, Radius (Promień) — 1, Threshold (Próg) — 4. [ 50 ]

Rozdział 3. Jak robić naprawdę ostre zdjęcia?

Wyostrzanie zdjęć na potrzeby druku

Właściwie tytuł tej porady powinien brzmieć „Przeostrzanie zdjęć w Photoshopie na potrzeby druku”, gdyż właśnie do tego sprowadza się cała sztuczka. W trakcie drukowania dochodzi do pewnej utraty ostrości w porównaniu z obrazem na ekranie i w celu złagodzenia tego problemu przesadnie wyostrzamy zdjęcia w Photoshopie. Oto jak należy to zrobić: najpierw dobierz parametry wyostrzania tak, by zdjęcie wyglądało dobrze na ekranie — ja posługuję się w tym celu filtrem Unsharp Mask (Maska wyostrzająca) — a potem zacznij powoli przeciągać suwak Amount (Ilość) w prawą stronę, aby zwiększyć intensywność wyostrzania. Zatrzymaj się w chwili, gdy patrząc na ekran, pomyślisz sobie: „Fuj, to już lekka przesada…”. Nie wycofuj jednak wspomnianego suwaka, po prostu zostaw go w tym położeniu. Innymi słowy, jeśli odniesiesz wrażenie, że „teraz jest za ostre”, to wyostrzenie jest zapewne dokładnie takie, jak trzeba. Jeśli zamierzasz użyć tego samego zdjęcia do wydruku i do publikacji w internecie, to zanim przystąpisz do wyostrzania na potrzeby druku, powiel warstwę Background (Tło) i zastosuj filtr wyostrzający tylko na kopii (przy okazji zmień jej nazwę na „wyostrzone dla druku”, aby zaznaczyć, że ten wariant jest przeostrzony). Dzięki temu zawsze będziesz mógł wrócić do oryginalnego, zwyczajnie wyostrzonego zdjęcia na warstwie Background (Tło).

PRZESKALOWAŁEŚ ZDJĘCIE NA POTRZEBY INTERNETU? WYOSTRZ JE PONOWNIE Jeśli wyostrzyłeś zdjęcie w Photoshopie (albo w Photoshopie Elements), a potem zmniejszyłeś jego wymiary i rozdzielczość, by móc opublikować je w internecie, to powinieneś ponownie poddać je lekkiemu wyostrzaniu. Zmniejszenie zdjęcia i obniżenie jego rozdzielczości powoduje bowiem pewien spadek ostrości obrazu. W oknie filtra Unsharp Mask (Maska wyostrzająca) zacznij od takich ustawień: Amount (Wartość) — 70%, Radius (Promień) — 1,0, Threshold (Próg) — 10.

[ 51 ]

CZAS OTWARCIA MIGAWKI: 1/200 S

PRZYSŁONA: F/8

ISO: 200

OGNISKOWA: 116 MM

AUTOR: SCOTT KELBY

Rozdział 4.

Profesjonalne fotografowanie w studiu Zbuduj od zera, a potem wyposaż W drugim tomie Sekretów mistrza fotografii cyfrowej opisałem, w jaki sposób za pomocą zwykłego cienkiego kawałka plastiku, który bez problemu mieści się w Twoim portfelu, można skutecznie i profesjonalnie zbudować studio fotograficzne z jedną lampą. Po opracowaniu tego rozdziału moi czytelnicy zaczęli jednak zadawać rozmaite, skłaniające do myślenia (i filozoficznych rozważań) pytania w rodzaju: „Co zrobić, jeśli chciałbym użyć dwóch lamp?”, „A jeśli zaszłaby konieczność dodania drugiej lampy, co wtedy?” albo „No dobrze, mam jedną lampę, ale gdybym potrzebowałbym kolejnej…?”. Będę z Tobą szczery: wydawało mi się, że po tak dużej ilości materiału, który zawarłem w drugim tomie, nikogo nie najdzie chęć dalszego poszerzania swojej wiedzy na temat oświetlenia studyjnego, toteż podczas planowania trzeciego tomu nie tylko nie brałem pod uwagę napisania rozdziału poświęconego technikom studyjnym, ale nawet z rozmysłem nie używałem słów w rodzaju studio albo techniki. Ba, chciałem nawet unikać stosowania wyrazów zawierających litery „s” i „t”, tak na wszelki wypadek. Zauważyłem jednak, że w ten sposób pozbawiłbym się możliwości używania swojego imienia, na przykład podczas zwracania się do siebie w trzeciej osobie („Scott nie chce pisać o technikach fotografowania w studiu”, „Scott nas opuścił”). Musiałem więc spojrzeć na sprawę z nowej perspektywy, a gdy to zrobiłem, uświadomiłem sobie, że nie tylko powinienem napisać rozdział poświęcony technikom studyjnym, który będzie kontynuacją takiego rozdziału z drugiego tomu, ale muszę zbudować własne studio od zera, bo po ukończeniu drugiego tomu rozpaliłem wielkie ognisko i zniszczyłem cały swój studyjny sprzęt. Do tego stopnia byłem przekonany, że nie będę już musiał pisać o technikach fotografowania w studiu. Najwyraźniej się myliłem. Scott nie lubi budować wszystkiego od zera. Scott nie lubi wyciągać z portfela cienkiego kawałka plastiku. Scott musi znaleźć sobie drugą pracę.

[ 53 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Studyjne lampy błyskowe

W wielu ludziach oświetlenie studyjne budzi pewne obawy; są przekonani, że jest zbyt skomplikowane albo wymaga wyjątkowych technicznych umiejętności, podczas gdy w rzeczywistości wiele lamp studyjnych to większe wersje fleszy systemowych, którymi umiesz się już przecież posługiwać w sposób zdalny. (I większość z nich naprawdę funkcjonuje jak flesze, tylko w branży przyjęło się je nazywać „lampami studyjnymi”). Najważniejsze różnice pomiędzy fleszami systemowymi (takimi jak Nikon Speedlight lub Canon Speedlite) a lampami studyjnymi przedstawiają się następująco: (1) lampy studyjne są na ogół zasilane z sieci, a nie z baterii; (2) lampy studyjne mają znacznie większą moc (dają o wiele silniejsze światło) niż systemowe; (3) są wyposażone w żarówkę pilotującą (modelującą); (4) są przystosowane do zakładania rozmaitych akcesoriów oświetleniowych, takich jak softboksy; (5) ponieważ lampy studyjne są przeznaczone do montażu na statywie oświetleniowym, mają wbudowane odpowiednie gniazdo (aby zamontować na statywie zwykłe flesze, trzeba zazwyczaj dokupić dodatkowy adapter albo głowicę).

ZASTOSOWANIE LAMP ŚWIATŁA CIĄGŁEGO Alternatywą dla studyjnych lamp błyskowych są lampy światła ciągłego. W ich przypadku nie mamy do czynienia z „błyskiem światła” — świecą one przez cały czas. Dzięki temu oświetlenie studyjne jest niezwykle łatwe do zaaranżowania, bo widzisz dokładnie to, co zobaczysz na zdjęciu. Lampy światła ciągłego dają bardziej miękkie światło niż błyskowe, ale wciąż wymagają użycia softboksu. Są jednak wyposażone w pierścień mocujący i względnie niedrogie. Mają też pewną wadę: ponieważ nie ma błysku, który zamroziłby obiekt w kadrze, fotografowana scena powinna być dość statyczna, zwłaszcza że lampy jarzeniowe nie są tak jasne jak błysk flesza.

[ 54 ]

Rozdział 4. Profesjonalne fotografowanie w studiu

Co zrobić, gdy nie da się bardziej zmniejszyć mocy lampy studyjnej?

Im większy softboks, tym bardziej miękkie i ładniejsze daje światło. Dobrze, lecz co zrobić w sytuacji, gdy trzeba je silniej rozproszyć? Sztuczka polega na przysunięciu źródła światła tak blisko fotografowanej osoby, jak to tylko możliwe (oczywiście tak, by lampa nie była widoczna w kadrze), gdyż źródło światła znajdujące się blisko sceny jest relatywnie większe, a większe źródło oznacza ładniejsze i lepiej rozproszone światło. Z przybliżaniem lamp do sceny nierozerwalnie wiąże się pewna ważna kwestia: otóż rośnie natężenie światła. W rezultacie w miarę przysuwania lampy należy zmniejszać jej moc, by scena nie została oświetlona zbyt silnie. Przypuśćmy jednak, że zmniejszyłeś moc lampy tak bardzo, że już bardziej się nie da, a scena nadal jest zbyt jasna. W takiej sytuacji po prostu trochę przymknij przysłonę. Dokładnie tak. Jeśli fotografowałeś z przysłoną f/8, przymknij ją do f/11. Jeśli zaczynałeś od f/11, ustaw f/14. W rezultacie zmniejszysz ilość światła rejestrowanego przez aparat, a tym samym osiągniesz wymarzony efekt: bardzo miękkie światło otrzymane dzięki umiejscowieniu lampy blisko fotografowanego obiektu, a zarazem poprawną ekspozycję pomimo wzrostu natężenia światła spowodowanego bliskością źródła. Nawet jeśli sytuacja zmusi Cię do przymknięcia przysłony o dwa stopnie lub więcej — nie wahaj się i zrób to.

DLACZEGO WOLĘ SOFTBOKSY OD PARASOLI? W przypadku softboksu światło jest niejako zamknięte w pudełku — celujesz nim w określone miejsce i oświetlasz to, co chcesz. Podczas posługiwania się parasolem nie mamy aż takiej kontroli nad tym, co dzieje się ze światłem, gdy opuści już ono jego czaszę. Dla mnie to coś w rodzaju oślepiającego granatu — ciskasz nim w przybliżeniu w stronę miejsca, które chcesz oświetlić, i liczysz na to, że rzeczywiście zostanie ono oświetlone. Podsumowując, choć za pomocą parasola rzeczywiście można zamienić ostry błysk lampy na miękkie, ładne światło, to jednak pada ono wszędzie dookoła. Softboks zaś ma bardziej ukierunkowane działanie.

[ 55 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Zdalne wyzwalanie błysku lampy studyjnej

Oprócz tego, że można w ten sposób uniknąć ryzyka potłuczenia żarówek (i wszystkiego dookoła), bezprzewodowe wyzwalanie lampy daje coś jeszcze, a mianowicie swobodę działania. Nie jesteś już przywiązany (a konkretnie podłączony) do swojej lampy. Możesz swobodnie chodzić po studiu, bez smyczy w postaci przewodu, i całkowicie bezprzewodowo, bezproblemowo, „bezuwięziowo” (wstaw dowolne „bez”, jakie przyjdzie Ci do głowy) wyzwalać błysk lampy. Wiele nowoczesnych lamp błyskowych ma wbudowane specjalne odbiorniki i jest sprzedawanych w komplecie z nadajnikiem umożliwiającym bezprzewodowe wyzwalanie ich z aparatu, ale jeśli Twoja lampa czegoś takiego nie posiada, to będziesz potrzebował dwóch bezprzewodowych transmiterów. Jeden, montowany w gorącej stopce aparatu, przesyła sygnał do drugiego, podłączonego do gniazda synchronizacji w lampie błyskowej. Największą zaletą opisywanych systemów jest wygoda użytkowania i brak konieczności jakiejkolwiek konfiguracji, wystarczy włączyć je w odpowiednich miejscach i gotowe. Po podłączeniu obydwu części systemu naciśnięcie spustu migawki spowoduje wyzwolenie błysku lampy, która może znajdować się w dowolnym miejscu studia (nawet w dużej odległości). Najpopularniejsze systemy tego typu produkuje firma PocketWizard, a najnowszy model PocketWizard PlusX jest malutki, cienki, lekki, banalnie prosty w obsłudze, niezawodny i fantastycznie wykonany. Jedna sztuka kosztuje około 400 zł. (Potrzebujesz dwóch, więc musisz uszczuplić kiesę o niemal 800 zł. PocketWizard produkuje też droższe i bardziej zaawansowane urządzenia, wyposażone w większą liczbę funkcji, ale na razie raczej nie powinny Ci być niezbędne). Jeśli chciałbyś kupić coś tańszego, poszukaj urządzenia Cactus Flash Transceiver V5 Duo. Zestaw dwóch sztuk kosztuje około 75 dol. (czyli po 37,50 dol. za sztukę) i działa zupełnie dobrze. Być może nie są one tak solidnie wykonane jak transmitery PocketWizard i pewnie nie mają ich ponadstumetrowego zasięgu, ale są niezawodne i jakieś 500 zł tańsze…

[ 56 ]

Rozdział 4. Profesjonalne fotografowanie w studiu

Rozpraszanie ostrego światła studyjnego

Skoro światło zwykłego, niczym nieosłoniętego flesza jest tak ostre, to wyobraź sobie, jak jaskrawe i ostre musi być światło ze znacznie silniejszej lampy studyjnej. Zgadłeś — niesamowicie ostre. Aby rozproszyć taki błysk, należy w jakiś sposób powiększyć jego źródło, zgodnie z regułą, według której im większe źródło, tym łagodniejsze jest emitowane przez nie światło. Oznacza to, że pomiędzy lampą studyjną i fotografowaną sceną należy umieścić naprawdę duży rozpraszacz, w tej roli zaś świetnie sprawdza się softboks. Zgodnie ze swoją nazwą1 softboksy powodują bardzo silne rozproszenie światła emitowanego przez lampę i wśród zawodowych fotografików studyjnych cieszą się wielką popularnością (to najczęściej wybierane przez topowych fotografików akcesorium tego typu). Montuje się je wprost na lampie (w tylnej części softboksu znajduje się stosowne wycięcie) w taki sposób, że światło lampy musi przeniknąć przez dużą, mleczną osłonę wykonaną ze specjalnej tkaniny. Ostry błysk lampy zostaje wówczas bardzo silnie rozproszony, otulając fotografowany obiekt miękką falą światła. Softboksy stosuje się nie tylko w przypadku portretów, lecz również podczas fotografowania przedmiotów i na planie zdjęć reklamowych — powodują bowiem powstanie bardzo ładnych, rozproszonych cieni.

1

Ang. soft oznacza „miękki”, zaś box — „pudełko” — przyp. tłum.

DO CZEGO SŁUŻY PIERŚCIEŃ MOCUJĄCY (I DLACZEGO BĘDZIE CI POTRZEBNY)? Na krawędzi pierścienia mocującego znajduje się od czterech do ośmiu otworów umożliwiających przełożenie cienkich, metalowych drążków stanowiących konstrukcję softboksu. To pierścień utrzymuje kształt softboksu i umożliwia podłączenie całości (czyli pierścienia wraz z softboksem) do lampy studyjnej. Jeśli Twój softboks nie jest wyposażony we wbudowany pierścień, pamiętaj o dokupieniu pierścienia pasującego do posiadanej marki lampy.

[ 57 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

©ISTOCKPHOTO/NEUSTOCKIMAGES

Gdzie ustawić główne źródło światła?

Trochę zacienione Silniej zacienione Całkowicie zacienione

Lampa powinna być umiejscowiona wysoko na statywie i skierowana w dół pod pewnym kątem (podobnie jak padają na nas promienie słońca), dzięki czemu światło będzie korzystniejsze. Pamiętaj też, że im mniejsza jest odległość między lampą a tematem zdjęcia, tym bardziej miękkie będzie światło. Nie istnieje „jedynie słuszny” sposób ustawiania lamp, wszystko sprowadza się więc do indywidualnych preferencji dotyczących światłocienia na portretach. Ponieważ cienie decydują o głębi i plastyczności twarzy (a miękkie cienie na twarzy na ogół wyglądają bardzo korzystnie), ja ustawiam główną lampę pod kątem około 45° do modelki. Jeśli założyć, że modelka stoi na środku tarczy zegara, a aparat fotograficzny jest ustawiony na godzinie 6:00, to lampę należy ustawić mniej więcej na 7:30. W ten sposób uzyskasz ładne, miękkie cienie na twarzy po stronie przeciwnej do lampy. Jeśli chciałbyś te cienie pogłębić, przesuń lampę na godzinę 8:00. Jeszcze bardziej? Ustaw ją na godzinie 8:30. Chciałbyś, aby cała ta strona twarzy była spowita głębokim cieniem (taki zabieg stosuje się w sugestywnych portretach mężczyzn)? Ustaw lampę dokładnie obok modela, na godzinie 9:00. A może wolałbyś niemal zrównać oświetlenie po obu stronach twarzy (bo zależy Ci tylko na delikatnym cieniu)? Wtedy przesuń lampę bliżej aparatu, mniej więcej na godzinę 7:00. Jeśli ustawisz światło dokładnie na wprost, cała twarz modelki będzie oświetlona równomiernie i pozbawiona cieni. Jest to tzw. płaskie oświetlenie i wygląda poprawnie głównie w przypadku ludzi z bardzo ładną cerą. Które spośród tych położeń jest „prawidłowe”? To, które wybierzesz — wszystko zależy od osobistych upodobań (ja w większości przypadków ustawiam lampę między 7:30 a 8:00).

[ 58 ]

Rozdział 4. Profesjonalne fotografowanie w studiu

Oświetlenie włosów

Zastanawiasz się nad zakupem drugiej lampy studyjnej? Pomyśl o lampie oświetlającej głowę (włosy). Taka lampa, zwana niekiedy kontrą, to po prostu kolejna lampa błyskowa, skierowana w stronę głowy modela (to chyba oczywiste?). Jej światło pozwala elegancko zaakcentować kontury postaci i nadaje zdjęciu profesjonalny wygląd. Do oświetlania włosów najczęściej używa się teraz wąskich, długich softboksów, zwanych strip bank, które nadają światłu konkretny kierunek (i oświetlają tylko włosy lub ramiona, zamiast rozpraszać światło dookoła). Ja używam softboksu o wymiarach 30×90 cm. Moc lampy oświetlającej włosy zwykle ustawiam na o jedną działkę więcej niż lampy głównej, aby światło z tej drugiej nie zdominowało sceny. Istnieje prosta sztuczka umożliwiająca sprawdzenie poprawności umiejscowienia lampy oświetlającej włosy. Pozwala ona uniknąć „rozlania się” światła tej lampy na twarz modelki. Trik polega na wyłączeniu głównej lampy (oświetlającej scenę z przodu) i pozostawieniu włączonej jedynie kontry. Na tak zaaranżowanym zdjęciu modelka powinna wyjść niemal zupełnie zacieniona; na jej twarz, nos, policzki i oczy nie powinno padać żadne światło. Jeśli tak nie jest, musisz przestawić lampę oświetlającą włosy (może odrobinę do tyłu albo na bok), tak by jej światło było widoczne tylko na głowie i ramionach, a nie na twarzy modelki. Dzięki zrobieniu próbnego zdjęcia z jednym światłem będziesz mógł łatwo ocenić działanie każdego z nich z osobna. Jeśli od razu włączysz je wszystkie, a oświetlenie nie będzie ładnie wyglądało, to nie będziesz wiedział, dlaczego tak się dzieje. Zawsze należy więc zacząć od jednego światła (ja za każdym razem zaczynam od lamp stojących z tyłu), a dopiero potem dodawać następne, po jednym. Jeśli po dodaniu kolejnego światła coś wyjdzie nie tak, wyłącz pozostałe, skoryguj ustawienie tego, które przed chwilą włączyłeś, a potem ponownie dodaj kolejne, jedno po drugim. Chyba najpopularniejszym gadżetem do oświetlania włosów są siatki kierunkowe. Siatki tego typu przypina się za pomocą rzepów (albo klipsów, w zależności od marki) do pionowego softboksu. Służą one do zawężania strumienia padającego światła, tak by nie rozlewało się na boki, i znakomicie nadają się do skupiania światła dokładnie tam, gdzie tego oczekujesz. Siatki kierunkowe są dostępne w różnych rozmiarach i na pewno znajdziesz taką, która będzie pasowała do kształtu i wielkości Twojego softboksu. [ 59 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Jak zmienić stylistykę ujęcia bez przesuwania lamp?

Po rozstawieniu lamp w odpowiednich miejscach i zrobieniu pierwszego udanego zdjęcia danej pozy wypróbuj ten trik: przede wszystkim nie przesuwaj żadnych lamp. Poproś modelkę, by pozostała w tym samym miejscu. Po prostu zostaw wszystko tam, gdzie było, i… przesuń się sam (dziękuję Jeremy’emu Cowartowi za tę podpowiedź!). Jeśli dotychczas stałeś dokładnie z przodu modelki, przesuń się odrobinę w lewą albo w prawą stronę i zrób kolejne zdjęcie. Będziesz zaskoczony, jak ogromny wpływ na wygląd oświetlenia sceny może mieć zmiana perspektywy o zaledwie pół metra czy metr w którąś stronę, mimo że ani odrobinę nie przesunąłeś żadnego ze świateł! Jeśli wypróbujesz tę sztuczkę, przekonasz się, że korzystając z jednej aranżacji lamp, można z powodzeniem uzyskać dwa albo trzy zupełnie różne warianty oświetlenia.

JAK WYBRAĆ SOFTBOKS O ODPOWIEDNICH ROZMIARACH? Trzeba wziąć pod uwagę dwa podstawowe czynniki: co będziesz fotografował oraz jak miękkie chciałbyś uzyskać światło. W fotografii produktowej drobnych przedmiotów możesz z powodzeniem użyć mniejszego softboksu, który zarazem będzie wystarczająco duży, by robić zdjęcia portretowe do ramion. Jeśli fotografujesz ludzi i nie będą to tylko portrety od ramion w górę, to powinieneś zdecydować się na softboks nieco większego kalibru. Im większe jest źródło, tym bardziej rozproszone daje światło, jeśli więc kupisz bardzo duży softboks, otrzymasz bardzo miękkie światło i będziesz mógł objąć nim większy fragment sceny.

[ 60 ]

Rozdział 4. Profesjonalne fotografowanie w studiu

Chciałbyś uzyskać jeszcze łagodniejsze, bardziej rozproszone światło?

Jeżeli dysponujesz dużym softboksem (najlepiej takim o wymiarach 90×120 cm lub większym) i chciałbyś za jego pomocą uzyskać jeszcze łagodniejsze światło niż zazwyczaj, to wypróbuj sztuczkę polegającą na ustawieniu lampy i softboksu w taki sposób, by fotografowana osoba znajdowała się nie w centrum, lecz na krawędzi emitowanego przez nie światła. Ponieważ w tej sytuacji postać nie będzie oświetlona z pełną mocą lampy, powinieneś skorygować ustawienia ekspozycji, aby zdjęcie nie wyszło za ciemne (możesz na przykład użyć jaśniejszej przysłony — f/4 lub f/3,5 — albo, jeszcze lepiej, zmierzyć oświetlenie fotografowanej sceny światłomierzem, który wyliczy odpowiednie parametry ekspozycji). Światło na krawędzi obszaru oświetlanego przez softboks jest bardzo równomiernie rozproszone, bardzo miękkie i bardzo korzystne (w odróżnieniu od środkowej części softboksu, która zwykle daje światło jaśniejsze i mniej jednolite), jeśli więc naprawdę będziesz potrzebował wyjątkowo miękkiego i równego oświetlenia, wiesz, gdzie je znaleźć. Sztuczka ta znakomicie sprawdza się podczas fotografowania małych dzieci, matek z dziećmi lub innych tematów, które wymagają subtelnego, wyrafinowanego oświetlenia.

[ 61 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Tła studyjne

Jednym z najtańszych, a przez to najpopularniejszym rodzajem teł studyjnych są tła papierowe. Kupuje się je w rolach, które mogą mieć różną szerokość; dwie najczęściej spotykane to 1,35 m oraz 2,7 m. Papierowe tła fotograficzne mają kilka zalet. (1) Są tanie. Zwój z tłem o szerokości 1,35 m i długości 11 m kosztuje około 140 zł, a taki o szerokości 2,7 m — około 220 zł (krótsze tła są jeszcze tańsze). (2) Są „bezszwowe”. Innymi słowy, nie mają wyraźnych spoin i załamań na całej długości, więc kiedy rozłoży się je na podłodze i statywie do teł (lub stole), sprawiają wrażenie jednolitych. (3) Stojaki i systemy zawieszania teł papierowych również nie są drogie. Urządzenia takie jak Savage Economy Background Stand Support System lub inne, które obsługują role o szerokości 1,35 m i 2,7 m, można kupić już za niecałe 200 zł. To nie tak źle. Wreszcie, po czwarte, papierowe tła są dostępne w wielu kolorach, począwszy od jednolitej bieli do czerni, a także w całej gamie innych barw (zielone, niebieskie, żółte, czerwone — do wyboru, do koloru). Papierowe tła stanowią doskonały nabytek dla początkującego fotografa, który myśli o własnym studiu: wystarczy około 350 zł, żeby kupić tło i odpowiedni statyw.

JAKIEJ SZEROKOŚCI TŁO WYBRAĆ? Jeśli planujesz fotografowanie przedmiotów ułożonych na stole lub zamierzasz robić portrety do ramion, to możesz wybrać węższe tło, o szerokości 1,35 m. Jeżeli zamierzasz fotografować całe postaci, to powinieneś zdecydować się na droższe tła, o szerokości 2,7 m.

[ 62 ]

Rozdział 4. Profesjonalne fotografowanie w studiu

DZIĘKI UPRZEJMOŚCI FIRMY WESTCOT T

Składane tło

Kolejnym gadżetem, który przyda się w każdym studiu, jest składane tło fotograficzne, które po wyjęciu z niewielkiego, owalnego futerału da się rozłożyć w ciągu dosłownie kilku sekund. Posługuję się tłem Westcott Masterpiece 2-in-1 Collapsible Illuminator Background o wymiarach 180×210 cm, białym po jednej stronie i czarnym po drugiej. Samo tło kosztuje około 220 dol., ale polecam także zakup stojaka Illuminator za kolejnych 90 dol., bo jeśli nie będziesz mógł sam przytrzymać tła (albo nie masz asystenta, który to zrobi), ten wydatek zwróci się z nawiązką. Aby fotografować z tym tłem, wystarczy otworzyć okrągły, plastikowy futerał, w który zapakowane jest tło, i wyciągnąć je — rozłoży się samo. Całość należy umieścić na stojaku Illuminator i gotowe. Kolejnymi zaletami tego rodzaju tła (w porównaniu ze zwykłym papierowym) są lekkość, przenośność i możliwość samodzielnego rozłożenia go w ciągu dosłownie kilku chwil. Jedyną zaś wadą jest to, że nie sięga ono do samej podłogi, w związku z czym nadaje się do zbliżeń i portretów 3/4, lecz nie da się sfotografować na nim całej sylwetki. I jeszcze jedno: pomimo że wspomniałem tylko o czarno-białej wersji tła, są one produkowane w wielu wzorach, rozmiarach i kolorach.

ZASTOSOWANIE ZWYKŁEJ LAMPY BŁYSKOWEJ DO DOŚWIETLENIA TŁA Jeśli chciałbyś dodać lampę doświetlającą drugi plan sceny (skierowaną w stronę papierowego tła), a nie chcesz wydawać fortuny na drugą lampę studyjną, to jeśli masz zwykły systemowy flesz (taki jak Nikon SB-910 lub Canon 600EX-RT), możesz go z powodzeniem użyć. Każdy z nich można przełączyć na bezprzewodowy tryb slave, w którym błysk głównej lampy studyjnej powoduje wyzwolenie błysku małego flesza i oświetlenie tła.

[ 63 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Jedno tło, trzy różne efekty

Ważną zaletą białych, jednolitych teł jest możliwość uzyskania trzech różnych efektów kolorystycznych w zależności od użytego oświetlenia (i czasu naświetlania). Oto jak należy to zrobić. (1) W celu uzyskania idealnie białego tła należy je dobrze oświetlić, a zatem umieść lampę (a najlepiej dwie lampy, po bokach) dość nisko i skieruj w górę, bezpośrednio na tło. W ten sposób otrzymasz tło białe. (2) Aby uzyskać tło w kolorze szarym, po prostu wyłącz lampę błyskową (lub lampy), której użyłeś do jego oświetlenia. Biały papier pozbawiony dodatkowego światła nabierze niezbyt ciemnego, szarego odcienia — będzie to drugi kolor uzyskany przy użyciu tego samego tła. (3) Lampy oświetlające powinny pozostać wyłączone także wówczas, gdy zależy Ci na uzyskaniu czarnego tła. Ponadto ustaw możliwie najkrótszy czas naświetlania (minimalny czas synchronizacji), który zapewne będzie wynosił 1/200 lub 1/250 sekundy. Białe tło wyjdzie wtedy na zdjęciu jeszcze ciemniejsze niż poprzednio — ciemnoszare albo całkiem czarne — tylko dzięki zmianie czasu naświetlania. Stanie się tak dlatego, że poprzez skrócenie ekspozycji praktycznie wyeliminujesz wpływ naturalnego („zastanego”) oświetlenia pomieszczenia.

JAK DALEKO OD TŁA POWINNA STAĆ MODELKA? Jakieś 2,5 – 3 m (z wyjątkiem sytuacji, gdy główna lampa ma oświetlać także tło). Już tłumaczę dlaczego. (1) Dzięki zachowaniu takiej odległości unikam niepożądanego „rozlania się” głównych świateł na tło. (2) Jeśli zdecydujesz się użyć osobnych lamp do oświetlenia tła, na gotowym zdjęciu oba światła będą ładnie, wyraźnie się odróżniały. (3) Nie musisz się martwić cieniem sylwetki padającym na tło. Masz w studiu mało miejsca? Ustaw główną lampę jak najbliżej fotografowanej osoby (światło tej lampy będzie wtedy jaśniejsze, ale zarazem szybciej będzie spadać jego natężenie) i przymknij przysłonę. Jeśli wcześniej ustawiłeś przysłonę f/8, zmień ją na f/11 lub f/14 — przy takiej przysłonie główne światło padające na tło będzie widoczne tylko trochę albo wcale.

[ 64 ]

Rozdział 4. Profesjonalne fotografowanie w studiu

Jak uzyskać wyjątkowo nasycony kolor tła?

Chcesz uzyskać tło w wyjątkowo żywym, nasyconym kolorze? Zacznij od przygotowania czarnego, papierowego tła (wiem, rozpoczynanie tworzenia żywych kolorów od całkowicie czarnego tła brzmi dziwnie, ale uwierz mi, że to najłatwiejszy sposób) i oświetl je za pomocą dodatkowej lampy. Do oświetlenia tła możesz użyć drugiej lampy studyjnej (innymi słowy, trzeba mieć drugą lampę albo użyć zwykłego flesza w roli oświetlenia tła w sposób, o którym pisałem kilka stron wcześniej). Po ustawieniu za modelem czarnego tła i skierowanej w stronę tego tła drugiej lampy studyjnej (albo zwykłej błyskowej) załóż na lampę filtr żelowy w jaskrawym kolorze (jest to po prostu przejrzysty kawałek tworzywa). Błysk lampy po przejściu przez taki filtr nabierze jaskrawej i zaskakująco żywej barwy. Filtry żelowe oferuje wielu producentów (na przykład Lee lub Rosco) i można je nabyć pojedynczo lub w zestawach, w cenie od kilkudziesięciu złotych za arkusz o wymiarach 60×50 cm (pamiętaj, by wybierać filtry o wyjątkowo intensywnych barwach — czerwone, żółte, zielone itp.).

OŚWIETLANIE BIAŁEGO TŁA Aby nadać tłu jasny, jednolicie biały kolor, należy je odpowiednio oświetlić — jedna lub dwie lampy powinny w zupełności wystarczyć, przy czym nie muszą to być lampy studyjne o wielkiej mocy. Trzeba ponadto zrobić jedną rzecz, aby lampa oświetlająca białe tło nie prześwietliła go do tego stopnia, by jego jasność zaczęła wpływać na wygląd krawędzi fotografowanego obiektu: użyć światłomierza. Tło powinno być około jedną działkę jaśniejsze od oświetlenia fotografowanego obiektu. Oznacza to, że jeśli światłomierz pokaże przysłonę f/11 dla głównego tematu, to ekspozycja tła powinna być o jedną działkę jaśniejsza (f/16).

[ 65 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Blendy — kiedy używać srebrnych, a kiedy białych i jak je ustawić?

Najczęściej używa się blend w kolorze białym, srebrnym i złotym (choć te ostatnie przydają się głównie w plenerze, bo nadają światłu ciepły, żółty odcień). Skupmy się więc na srebrnych i białych. W jakich sytuacjach warto je stosować? Srebrne pokrycia odbijają znacznie więcej światła, toteż można używać ich w sytuacji, gdy konieczne jest ustawienie blendy z dala od fotografowanej osoby. Jeśli chcesz umieścić blendę tuż obok modela lub modelki, lepiej użyj pokrycia w kolorze białym, które odbija znacznie mniej światła niż srebrne. A jak ustawić blendę? Jej zadanie polega na doświetlaniu zacienionych fragmentów sceny przez odbicie światła głównej lampy (flesza), należy więc ustawić ją w taki sposób, by mogła odegrać swoją rolę. Blendę można umiejscowić obok modelki (po przeciwnej stronie do lampy studyjnej), a potem przesunąć ją odrobinę do przodu, tak by znajdowała się nieznacznie przed fotografowaną osobą. Dzięki temu będzie „łapała” światło lampy i rozjaśniała zbyt głębokie cienie. Zadbaj o to, żeby (1) blenda rzeczywiście znajdowała się odrobinę z przodu, a nie dokładnie obok modelki oraz (2) by nie była umieszczona powyżej niej, lecz na jej wysokości. Równie często stosowanym sposobem jest umieszczenie ekranu przed fotografowaną osobą, nieco poniżej głowy i ramion, tak by padające światło rozjaśniało zbyt głębokie cienie na twarzy — zwłaszcza pod oczami i na szyi. Możesz poprosić modelkę, aby przytrzymała blendę przed sobą, umieścić ekran na statywie lub wręcz położyć na podłodze pod odpowiednim kątem. Inny popularny zabieg polega na ustawieniu blendy z przodu, tam gdzie normalnie stawiałoby się drugą lampę (naprzeciw lampy głównej). Tak ustawiony ekran odbija światło w stronę modela. Trzeba tylko pamiętać o jednej rzeczy: jeśli światło nie pada na blendę względnie bezpośrednio, to blenda nie będzie miała co odbijać. Upewnij się więc, że niezależnie od tego, gdzie ją postawisz, blenda będzie właściwie oświetlona. Istnieje prosta sztuczka ułatwiająca ustawienie blendy pod właściwym kątem i sprawdzenie, czy światło pada tam, gdzie chcesz: ujmij blendę za krawędzie i kilkakrotnie przechyl ją w górę i w dół, stojąc przed modelką — na jej twarzy powinieneś zobaczyć przesuwającą się plamę odbitego światła.

[ 66 ]

Rozdział 4. Profesjonalne fotografowanie w studiu

Plaster miodu

Po zdjęciu softboksu z lampy studyjnej błysk światła emitowany przez żarówkę zostałby rozproszony niemal we wszystkich kierunkach. To jedna z przyczyn stosowania softboksów — ułatwiają one skierowanie światła w odpowiednie miejsce i oczywiście bardzo silnie je zmiękczają. Przeciwieństwem softboksów są siatki zwane potocznie „plastrami miodu”. Zakłada się je bezpośrednio na czaszę reflektora lampy, a ich struktura przypomina złożoną z sześciokątnych otworów siatkę, która daje wąski, skupiony snop światła, umożliwiający podkreślanie dramaturgii ujęcia (ze względu na brak softboksu światło będzie bardzo ostre — emituje je goła żarówka z metalowym reflektorem i plastrem miodu). Plastry miodu przeżywają ostatnio swój renesans jako kontry w portretach. Są dostępne w różnych wariantach, oznaczonych wartościami w stopniach (na przykład plaster 10°, plaster 20° itp.), a im mniejsza jest podana wartość, tym silniej skupione będzie światło (osobiście posługuję się siatkami 20° i 30°). Obsługa siatek nie nastręcza większych trudności. Wystarczy założyć je na czaszę lampy studyjnej, by snop światła uległ zdecydowanemu skupieniu. Umieść po jednej lampie z siatką po bokach modela, skieruj je na boczne części twarzy, kolejną lampą doświetl twarz z przodu — i modny efekt gotowy.

DO CZEGO PRZYDAJĄ SIĘ WORKI Z PIASKIEM? Niezależnie od tego, jak solidny i drogi kupisz wysięgnik, któregoś dnia (zapewne wcześniej niż później) może się on przewrócić. Właśnie z tego względu powinieneś mieć pod ręką kilka worków z piaskiem i używać ich za każdym razem, gdy na wysięgniku zamontowane są dowolne urządzenia lub też gdy zabierasz sprzęt w plener (gdzie o wywrotkę jest jeszcze łatwiej ze względu na wiatr).

[ 67 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

W jaki sposób należy się posługiwać światłomierzem?

Zanim przystąpisz do pomiarów natężenia światła lampy błyskowej, powinieneś zadbać o trzy proste sprawy. (1) W ustawieniach światłomierza podaj informację o bieżącej czułości ISO aparatu (a zatem jeśli fotografujesz przy ISO 100, to powinieneś ustawić światłomierz na ISO 100 i tak dalej). (2) Wprowadź czas naświetlania, jakim się będziesz posługiwał (w studiu na ogół ustawiam 1/125 s — to dobra, bezpieczna wartość do pracy z błyskowymi lampami studyjnymi. Ty także podaj więc czas 1/125 s). (3) Upewnij się, że okrągła kopułka z białego tworzywa sztucznego, znajdująca się w przedniej części światłomierza, jest wysunięta (w razie potrzeby należy ją wysunąć za pomocą pokrętła). To wszystko — światłomierz jest gotowy do pomiarów. Większość osób jest przyzwyczajona do celowania światłomierzem w kierunku źródła światła lub sceny, ale nowoczesne światłomierze są zaprojektowane tak, że plastikową kopułkę trzeba skierować prosto w obiektyw. Oznacza to, że podczas wykonywania zdjęcia portretowego należy umieścić światłomierz tuż pod podbródkiem fotografowanej osoby, celując kopułką w stronę aparatu. Gdy urządzenie będzie odpowiednio ustawione, należy wcisnąć znajdujący się w jego bocznej części przycisk i wyzwolić błysk lampy. (Jeśli wyzwalasz lampy bezprzewodowo, zaopatrz się w światłomierz z wbudowanym bezprzewodowym wyzwalaczem — dzięki temu po naciśnięciu przycisku pomiarowego lampa błyśnie automatycznie. W przeciwnym razie poproś fotografowaną osobę o przytrzymanie światłomierza i wciśnięcie przycisku, podczas gdy Ty podejdziesz do aparatu i wykonasz próbne zdjęcie, generując przy tym błysk lamp). Po wyzwoleniu błysku światłomierz zmierzy intensywność padającego światła i obliczy prawidłową wartość przysłony, która pozwoli uzyskać idealną ekspozycję. Wystarczy wówczas włączyć tryb manualny w aparacie i ręcznie ustawić podaną wartość (upewnij się, że czas naświetlania nadal wynosi 1/125 s). Gotowe — wykonane zdjęcie powinno być idealnie naświetlone. Ustawień wskazanych przez światłomierz można używać do czasu zmiany intensywności błysku lub fizycznego przestawienia dowolnej z lamp w inne miejsce. Jeśli zdecydujesz się na taką zmianę, to po prostu wykonaj kolejny pomiar w opisany przed chwilą sposób i ponownie wprowadź wyliczoną przez światłomierz wartość przysłony.

[ 68 ]

Rozdział 4. Profesjonalne fotografowanie w studiu

W jakim trybie należy fotografować?

Jeśli chodzi o fotografowanie w studiu przy użyciu błyskowych lamp studyjnych albo systemowych fleszy, to w tym szczególnym przypadku gorąco polecam włączenie trybu manualnego. Chodzi o możliwość niezależnego regulowania wartości przysłony oraz czasu naświetlania, co umożliwia właśnie tryb manualny. Zacznij od ustawienia czasu ekspozycji na 1/125 s (to dobry, bezpieczny czas naświetlania, przy którym nie będzie problemów z synchronizacją błysku). W warunkach studyjnych ten czas można „ustawić i o nim zapomnieć”. Martwić się powinieneś tylko wartością przysłony. Po nastawieniu czasu 1/125 s ustaw przysłonę na f/11 (to doskonała wartość w przypadku portretów studyjnych, gwarantująca idealną głębię ostrości) i zrób próbne zdjęcie, a potem obejrzyj je na wyświetlaczu LCD aparatu. Jeśli okaże się za ciemne albo za jasne, nie zmieniaj parametrów ekspozycji, lecz zwiększaj albo zmniejszaj moc lamp, aż uzyskasz odpowiednie oświetlenie. Oczywiście do określenia wartości przysłony przy danym ustawieniu mocy lamp możesz użyć światłomierza (jeśli wolisz nie regulować siły błysku).

ZA CO POKOCHASZ STATYWY OŚWIETLENIOWE NA KÓŁKACH? W pewnym momencie z pewnością będziesz chciał kupić statywy oświetleniowe do studia. A wtedy oddaj sobie przysługę i kup statywy na kółkach. Przemawiają za tym dwa ważne powody: po pierwsze, znacznie łatwiej przesunąć lampę z softboksem, niż ją dźwigać, po drugie zaś, są o wiele bezpieczniejsze. Lampy studyjne są naprawdę ciężkie. Gdy podniesie się taką konstrukcję w celu jej przeniesienia, nietrudno o coś uderzyć, potknąć się, stracić równowagę i przewrócić się razem z całym kramem.

[ 69 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Jak skalibrować niestandardowy balans bieli w aparacie?

Jeśli chciałbyś skonfigurować niestandardowy balans bieli w aparacie, sugeruję, abyś skorzystał z narzędzia takiego jak ExpoDisc — specjalnej płytki służącej do kalibrowania balansu bieli, używanej przez wielu zawodowych fotografików. Już tłumaczę, na czym polega jej obsługa: najpierw umieść płytkę ExpoDisc na końcu obiektywu (przypomina ona gruby filtr optyczny), a potem przełącz aparat na tryb ostrzenia ręcznego (w przeciwnym razie może Ci się nie udać zrobić zdjęcia). Następnie skieruj obiektyw w stronę źródła światła (a nie na scenę; to ważne — trzeba je ustawić dokładnie na wprost głównego softboksu) i wykonaj próbne zdjęcie. Kolejne zadanie polega na skonfigurowaniu balansu bieli w aparacie na podstawie referencyjnej fotografii. Należy to zrobić następująco. W lustrzankach Nikon naciśnij przycisk WB, a następnie obróć główne pokrętło sterujące, aż ustawienie balansu bieli zmieni się na opcję PRE, i zwolnij ten przycisk. Następnie naciśnij go ponownie — napis PRE na górnym wyświetlaczu LCD powinien zacząć migać. W trakcie migania powinieneś wykonać zdjęcie referencyjne (masz na to 10 s), a więc bez wahania wyceluj obiektywem w softboks i pstryknij. Na wyświetlaczu LCD powinien się wówczas pojawić napis GOOD. To wszystko — balans bieli zostanie automatycznie skalibrowany (tylko nie zapomnij ponownie włączyć autofokusa). W przypadku lustrzanki Canon należy umieścić ExpoDisc z przodu obiektywu, wycelować w softboks i pstryknąć. Gdy to zrobisz, naciśnij przycisk Menu na tylnej ściance korpusu, odszukaj pozycję Ręczny WB, naciśnij przycisk Set, aby wyświetlić kolejny zestaw opcji, a potem wybierz zrobione przed chwilą zdjęcie jako wzorcowe do skalibrowania balansu bieli i ponownie naciśnij przycisk Set. Na koniec naciśnij przycisk wyboru balansu bieli znajdujący się w górnej części korpusu aparatu, a potem obróć główne pokrętło sterujące, aż na ekranie LCD pojawi się symbol niestandardowego balansu bieli. (Po zakończeniu operacji nie zapomnij ponownie włączyć autofokusa!)

[ 70 ]

Rozdział 4. Profesjonalne fotografowanie w studiu

Najprostszy przepis na konturowe oświetlenie profilu

To jedna z tych superszybkich, trzydziestosekundowych sztuczek, które mają ogromny wpływ na stylistykę zdjęcia. Zacznij od ustawienia softboksu bokiem do aparatu, a potem ustaw modela przodem do obiektywu, dokładnie przed softboksem. Następnie poproś fotografowaną osobę, aby obróciła się w miejscu, w stronę softboksu — tak by patrzyła na niego na wprost. Po tych przygotowaniach model powinien wykonać krok lub dwa w bok, w Twoją stronę (a ściślej w stronę aparatu), i zatrzymać się w chwili, gdy wyjdzie poza obrys namiotu softboksu (innymi słowy, nie będzie już miał go przed sobą. Z Twojej perspektywy softboks powinien się teraz znajdować jakieś trzydzieści centymetrów za modelem). Teraz zrób zdjęcie. Otrzymasz portret z profilu, charakteryzujący się bardzo silnym, konturowym oświetleniem twarzy, zaś pozostała część sylwetki będzie spowita cieniem. Jeśli chcesz delikatnie oświetlić policzek widoczny od strony aparatu, poproś modela, aby przesunął się kilka centymetrów w kierunku softboksu, aż na twarzy pojawi się odrobina światła (w takich przypadkach nieocenione okazuje się światło pilotujące, dzięki któremu możesz sobie lepiej wyobrazić oświetlenie sceny).

ZŁOTA MYŚL FRANKA DOORHOFA O JEDNEJ LAMPIE STUDYJNEJ Frank Doorhof, mój przyjaciel i zarazem mistrz oświetlenia studyjnego, zwykł powtarzać swoim uczniom pewną anegdotkę: „Jeśli uważasz, że potrzebujesz dwóch lamp, użyj jednej. Jeśli uważasz, że potrzebujesz trzech lamp, użyj jednej. Jeśli uważasz, że potrzebujesz czterech lamp… cóż, wówczas możesz ostrożnie rozważyć zastosowanie dwóch”. Frank ma wiele racji: jeśli możesz ograniczyć się do jednej lampy, to najprawdopodobniej naprawdę nie potrzebujesz więcej lamp. Im większej ich liczby użyjesz, tym bardziej skomplikowana i czasochłonna stanie się ich konfiguracja i tym więcej będziesz miał z nią problemów.

[ 71 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Wieje wiatr z… wentylatora

Fotografujesz kobiety? Kup wentylator. Ale nie zwykłe śmigiełko, tylko przemysłowy, potężny wentylator, który przy włączeniu maksymalnych obrotów będzie budził obawy o stabilność statywów z oświetleniem. W każdym razie śmigło to (na przykład model Lasko 3520 20” Cyclone Pivoting Floor Fan za około 35 dol.) powinno wytwarzać tak silny wiatr, by można było uzyskać efekt rozwianych włosów, podkreślający energię i dynamikę portretu (że nie wspomnę o tym, jak bujna i olśniewająca staje się wtedy fryzura). Wentylator powinien się znajdować na podłodze, a jego wylot należy skierować w górę, w kierunku modelki, a po umiejscowieniu go i włączeniu pozostaje tylko fotografować. Jeśli trafi Ci się wyjątkowo lukratywne zlecenie na fotografowanie mody i będziesz chciał zrobić olbrzymie wrażenie na klientach, to kup jedyny na świecie wentylator zaprojektowany specjalnie do tego typu zdjęć. Nosi on nazwę Bowens Jet Stream 350 Wind Machine, jest wyposażony w silnik, który potrafi go rozpędzić do 2500 obr./min oraz bezprzewodowy pilot. To urządzenie potrafi zwalić z nóg (nic dziwnego, cena tego cuda wynosi prawie 1500 dol.). Można je kupić w serwisie fotograficznym B&H Photo. Co tam jeden, kup dwa!

ZMNIEJSZENIE ODBLASKÓW ŚWIATŁA W OKULARACH Odbicia softboksów w okularach fotografowanych osób to częsty widok, ale nie powinny one być tak silne, żeby zasłaniały oczy. W takich przypadkach spróbuj odsunąć główne światło nieco na bok; na tyle daleko, by odblaski zniknęły (co wcale nie jest takie trudne, bo w szkłach okularów będziesz widział odbicie żarówki pilotującej). Pamiętaj jedynie o tym, że odblask musi zniknąć nie z punktu widzenia softboksu, tylko z Twojego, w miejscu, w którym znajduje się aparat. Cała operacja pójdzie więc szybciej, jeśli to przyjaciel albo asystent będzie przesuwał lampę, a Ty pozostaniesz na swoim miejscu i będziesz mówił „jeszcze trochę… i jeszcze…”, aż pozbędziesz się odbić.

[ 72 ]

Rozdział 4. Profesjonalne fotografowanie w studiu

Zalety fotografowania na uwięzi

Kojarzysz wyświetlacz LCD z tyłu aparatu? Tak, mówię o tym malutkim ekraniku, który pomaga w rozstrzyganiu ważnych kwestii dotyczących zrobionego zdjęcia (na przykład „Czy to zdjęcie jest idealnie ostre?” albo „Czy modelka ma otwarte oczy?”). Zauważ, że ten wyświetlacz w typowym rozmiarze (przekątna około 2,5” albo 3”) jest mniejszy niż ekrany w naszych smartfonach. Wiem, to niewiarygodne, ale to prawda! Trudno się dziwić, że przy tak malutkim ekranie często źle oceniamy ostrość i jakość zdjęć. Z tego względu jeśli aranżuję sesję w studiu, wolę fotografować aparatem podłączonym bezpośrednio do mojego komputera, dzięki czemu każde nowe zdjęcie mogę tuż po zrobieniu obejrzeć w naprawdę dużym formacie (przynajmniej 20×25 cm na moim laptopie, a na monitorze komputera stacjonarnego — w jeszcze większym). Przy takim rozmiarze można naprawdę dobrze ocenić zdjęcie (oraz wygląd oświetlenia), a ewentualne poprawki wprowadzać na podstawie dużego podglądu, który sprawia, że później z daleko idącą niechęcią patrzy się na dwuipół- czy trzycalowy wyświetlacz LCD. Fotografowanie na uwięzi jest bardzo proste, wystarczy, że wykonasz dwie czynności. (1) Najpierw podłącz przewód USB do gniazda mini-USB w aparacie z jednej strony i do gniazda USB w komputerze z drugiej. (2) Teraz potrzebujesz jeszcze tylko odpowiedniego oprogramowania. Na szczęście Photoshop Lightroom firmy Adobe ma wbudowane funkcje do obsługi fotografowania na uwięzi. Jeśli nie posiadasz Lightrooma, a używasz aparatu marki Canon, to także masz odpowiednią aplikację — jest to pakiet EOS Utility, który dostałeś wraz z aparatem (jeżeli nie potrafisz go znaleźć, możesz pobrać pakiet za darmo ze strony WWW firmy Canon). Jeśli masz aparat Nikon i używasz komputerów Apple, odwiedź stronę http:// www.sofortbildapp.com/ i pobierz znakomity, darmowy program Sofortbild do fotografowania na uwięzi. Jeśli masz Nikona i używasz systemu Windows, zajrzyj na stronę http://www.controlmynikon.com/. Jeśli jesteś posiadaczem aparatu Sony Alpha, możesz skorzystać z darmowego programu Sony Camera Remote Control.

[ 73 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Kalibrowanie kolorystyki przy użyciu neutralnie szarej karty wzorcowej

Jeśli zamierzasz edytować i przetwarzać wykonane zdjęcia przy użyciu programów takich jak Camera Raw (w Photoshopie) lub Photoshop Lightroom, podpowiem Ci pewną sztuczkę, która sprawi, że korekcja kolorystyki fotografii stanie się absolutnie bezproblemowa i niemal automatyczna. Po skonfigurowaniu oświetlenia poproś modelkę o przytrzymanie niewielkiej karty wzorcowej w jasnoszarym kolorze (karta pokazana na przykładowym zdjęciu jest dodawana do książki Sekrety cyfrowej ciemni Scotta Kelby’ego) i zrób zdjęcie tak, by karta była wyraźnie widoczna. To wszystko — potrzebne jest tylko jedno zdjęcie z modelką trzymającą kartę. Następnie, po otwarciu zdjęć w Camera Raw w Photoshopie albo w module Develop (przetwarzanie) programu Lightroom, włącz narzędzie White Balance (Balans bieli) znajdujące się na pasku narzędzi albo w panelu Basic (Podstawowe) i kliknij szarą kartę, by ustawić balans bieli. Ustawienia balansu bieli tak skorygowanego zdjęcia można następnie z łatwością przenieść do innych fotografii RAW — wystarczy je skopiować i wkleić do całej sekwencji zdjęć jednocześnie. To olbrzymia oszczędność czasu!

NAJPRZYDATNIEJSZE SPOŚRÓD NAJTAŃSZYCH AKCESORIÓW Uniwersalna taśma klejąca (taśma gaffa) i z sześć uchwytów szczękowych (typu A-clamp). Te rzeczy powinny być w każdym studiu. Poszukaj ich w sklepie ze sprzętem dla majsterkowiczów (albo w internecie); znajdziesz dla nich setki zastosowań.

[ 74 ]

Rozdział 4. Profesjonalne fotografowanie w studiu

Unikaj równomiernego oświetlania całej sylwetki

Wzrok oglądającego zdjęcie w naturalny sposób kieruje się najpierw na te elementy kompozycji, które są najjaśniejsze lub najostrzejsze. Warto o tym pamiętać podczas ustawiania oświetlenia w studiu lub u klienta (nawet w przypadku małego, systemowego flesza), ponieważ równomierne oświetlenie całej sylwetki utrudnia zaakcentowanie najważniejszych elementów zdjęcia, czyli na większości portretów twarzy modelki lub modela. W profesjonalnych portretach twarz jest doskonale oświetlona, a w dolnej części sylwetki światło ulega stopniowemu przytłumieniu. Intensywność tego tłumienia zależy wyłącznie od Ciebie (jeśli chcesz, możesz wygasić je do czerni), chodzi jedynie o to, by już przy pierwszym spojrzeniu na zdjęcie wiadomo było, która część kompozycji jest najistotniejsza. Jeden ze sposobów na regulowanie miejsca padania światła polega na odpowiednim ustawieniu lampy błyskowej, inny na zastosowaniu specjalnych siatek z tkaniny, które pozwalają uniknąć rozlewania się światła dookoła, jeszcze inny — na osłonięciu niektórych fragmentów fotografowanej postaci. Ja posługuję się niewielką, czarną kurtyną z tkaniny (tzw. zastawką) o wymiarach 60×90 cm, którą umieszczam tuż pod źródłem światła (zazwyczaj na wysięgniku) w taki sposób, by błysk wyemitowany przez lampę objął przede wszystkim twarz fotografowanej osoby. Staram się przy tym nie zasłaniać całego światła (chyba że zdecyduję się całkowicie przyciemnić dolną część portretu); wystarczy, że wytłumię je w pewnym stopniu.

ZASTOSOWANIE ŚWIATŁA MODELUJĄCEGO Ponieważ w trakcie sesji w studiu jest zazwyczaj dość ciemno, warto skorzystać z żarówki modelującej, w jaką wyposażone są błyskowe lampy studyjne. Jest to dość słabe źródło światła ciągłego, które pozostaje włączone pomiędzy błyskami i pozwala na poprawne działanie systemów automatycznego ustawiania ostrości w aparatach. Kolejną zaletą światła modelującego jest możliwość oszacowania światłocienia na fotografowanej scenie (w pewnym przybliżeniu, ale zawsze).

[ 75 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Jak oświetlić parę ludzi lub niewielką grupę?

Oświetlenie dwóch osób lub niewielkich grup jest zdumiewająco łatwe i można sobie z nim poradzić przy użyciu zaledwie jednej lampy i dużego softboksu, jeśli tylko przestrzega się jednej prostej reguły: lampę z softboksem należy ustawić dość daleko od fotografowanych osób. Jeśli lampa zostanie ustawiona za blisko, osoba stojąca najbliżej niej będzie oświetlona wyraźnie jaśniej niż kolejna itd. Tymczasem Twoim celem powinno być równomierne oświetlenie całej grupy, a najprostszy sposób, by to osiągnąć, polega właśnie na odsunięciu lampy na znaczną odległość. W rezultacie natężenie światła padającego na poszczególnych ludzi będzie stosunkowo podobne (pamiętaj jedynie, że odsunięcie lampy powoduje spadek intensywności światła, musisz więc skompensować tę zmianę poprzez zwiększenie mocy błysku). I jeszcze jedna cenna uwaga: postaraj się ustawić lampę jak najbliżej miejsca, z którego fotografujesz (a nie na przykład daleko z boku), w ten sposób unikniesz pojawienia się głębokich cieni padających na całą grupę. Lampa może być ustawiona obok grupy, lecz tylko odrobinę. Jeżeli chcesz, możesz nawet ustawić lampę z softboksem dokładnie za sobą (jeśli będziesz częściowo zasłaniał softboks głową, to nie szkodzi). (Uwaga: jeśli pomyślałeś sobie, że odsunięcie softboksu na znaczną odległość sprawi, że stanie się on relatywnie niewielki względem fotografowanej sceny, a co za tym idzie, oświetlenie grupy nie będzie tak miękkie i rozproszone jak wówczas, gdyby stał bliżej, to… masz pełną rację! Właśnie dlatego do fotografowania grup należy używać jak największych softboksów. Taki softboks nawet z dość dużej odległości nadal zapewnia miękkie oświetlenie sceny).

DAJ GŁÓWNEMU ŚWIATŁU PODWÓJNĄ ROLĘ Jeśli masz tylko jedną lampę, możesz wykorzystać ją w podwójnej roli i użyć jej także do oświetlenia tła. Trik polega na tym, by przysunąć główną lampę na tyle blisko tła, by zostało ono poprawnie oświetlone.

[ 76 ]

Rozdział 4. Profesjonalne fotografowanie w studiu

Piękne, obszerne, otulające światło

Oto prosta aranżacja z jedną lampą zamkniętą w płytkim softboksie o wymiarach 54×72” (137×183 cm), firmy F.J. Westcott. Przy takiej wielkości cena 350 dol. wydaje się umiarkowana, zwłaszcza że daje on wręcz fenomenalne światło. Ustaw modelkę przodem do siebie, a softboks postaw dokładnie obok niej, by dosłownie otulić ją światłem. W tym przypadku poprosiłem modelkę, żeby odwróciła się w stronę softboksu, aby jeszcze lepiej rozświetlić jej włosy, ale tak naprawdę mogłaby patrzeć niemal prosto w obiektyw. W studiu, w przypadku portretów, zwykle ustawiam przysłonę f/11, bo przy takiej wartości całe ujęcie wychodzi idealnie ostre. Ale to zdjęcie zrobiłem z przysłoną f/10, a ta drobna różnica nie odegrała większej roli. Po prostu przy f/11 odniosłem wrażenie, że kadr wyszedł trochę za ciemny. Mogłem wprawdzie zwiększyć moc światła, ale było mi łatwiej (miałem lenia) otworzyć przysłonę szerzej, co zupełnie wystarczyło do rozjaśnienia ujęcia. Użyłem sprawdzonego obiektywu do takich zadań: 70 – 200 mm f/2,8 z ogniskową ustawioną na 100 mm. Czas naświetlania wynosił 1/100 s (prawdopodobnie przypadkiem obróciłem pokrętło przy fotografowaniu, bo zwykle robię tego typu zdjęcia przy 1/125 s). Czułość wynosiła 100 ISO. Jeśli miałbym zdradzić Ci jeden, niezawodny sposób na uzyskanie pięknego światła, to byłby to zakup naprawdę wielkiego softboksu. Im większy softboks, tym ładniejsze i bardziej otulające światło. Mała wskazówka: aby zwiększyć szansę na uzyskanie efektu otulającego światła, poproś modelkę, aby ustawiła się nieznacznie w stronę softboksu (innymi słowy: unikaj sytuacji, gdy modelka stoi do niego choćby odrobinę tyłem; lepiej, by stanęła na wprost światła lub nieznacznie zwróciła się w jego stronę). Pamiętaj też, że detale znajdujące się najbliżej softboksu zostaną oświetlone najsilniej (zwróć uwagę na ramię po lewej stronie kadru). Wykonałem zwykły retusz portretowy: usunąłem drobne przebarwienia skóry, plamki i pyłki na ubraniu oraz zaakcentowałem istniejące odblaski światła we włosach przy użyciu narzędzia Adjustment Brush (pędzel korekty) z modułu Develop (przetwarzanie) Lightrooma (albo Camera Raw). Jeśli zależy Ci na obłędnie miękkim, kremowym, luksusowym, cudnym otulającym świetle, zaopatrz się w największy możliwy softboks, a reszta przyjdzie sama. Połączenie rozmiaru softboksu (im większy, tym łagodniejsze światło) z niewielką odległością od niego (co sprawia, że światło jest jeszcze bardziej miękkie) to kombinacja nie do przebicia. [ 77 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Kontrastowe oświetlenie dla sportowców

To prosta aranżacja z użyciem trzech lamp. Dwie lampy znajdujące się za modelem mają założone pionowe, wąskie softboksy typu strip bank o wymiarach 30×90 cm (względnie tanie, około 150 dol. sztuka) z przypiętymi rzepami siatkami kierunkowymi, które skupiają snop światła i chronią przed jego nadmiernym rozproszeniem. Zacznij od wyłączenia wszystkich świateł i zostaw włączoną tylko jedną lampę z pionowym softboksem, a potem ustaw ją pod pewnym kątem w stronę modela. Ponieważ z przodu na razie nie działa żadna lampa, efekt powinien wyglądać jak jasne pasmo światła z jednej strony sylwetki. Następnie włącz drugą lampę z pionowym softboksem i uzyskaj taki sam efekt, tylko z drugiej strony. Postaraj się, aby obie strony wyglądały tak samo pod względem wysokości, z jakiej pada światło, oraz jego natężenia. Na końcu włącz lampę z przodu. W tym przypadku jest to „słoneczko” z metalową siatką kierunkową, ale możesz też użyć małego softboksu. Ustaw tę lampę przed modelem, wysoko, i skieruj ją pod kątem 45° w dół. Chcesz, aby tło wyszło idealnie białe? Zastosuj kolejną lampę z metalowym reflektorem (tutaj użyłem dwóch takich lamp, po bokach, za kontrami) i ustaw natężenie jej światła tak, by rozjaśnić tło do czystej bieli. Fotografowałem z fleszami, przełączyłem więc aparat na tryb manualny. Użyłem obiektywu 70 – 200 mm f/2,8 z ogniskową 70 mm. Nastawiłem f/11, 100 ISO i 1/125 s. Nie jestem wielkim fanem czarno-białych zdjęć, ale tu z góry wiedziałem, że pokuszę się o konwersję, bo muskuły i tatuaże fenomenalnie wyglądają w czerni i bieli, zwłaszcza przy dużym kontraście. Wskazówka: jeśli fotografujesz bardzo muskularnego modela, poproś go o natarcie skóry olejkiem, aby nadać jej wspaniale wyglądający połysk (przygotuj taki olejek na czas sesji). Wyczynowi kulturyści bardzo często nacierają się olejkami, zwłaszcza na zawodach, więc Twoja prośba z pewnością ich nie zdziwi. Nawet jeśli z góry wiem, że będę przerabiał zdjęcie na czerń i biel, zawsze fotografuję w kolorze i przeprowadzam konwersję przy użyciu plug-inu, a konkretnie Silver Efex Pro z pakietu Google Nik Collection. Po prostu otwórz w nim zdjęcie (pakiet współpracuje z Lightroomem, Photoshopem oraz Elements) i kliknij ustawienie, które Ci się spodoba. Poza tym w Photoshopie silnie wyostrzam zdjęcie, by nadać mu wyrazisty, chropawy wygląd. Oto ustawienia filtra Unsharp Mask (Maska wyostrzająca): Amount (Wartość) — 90, Radius (Promień) — 1,5 i Threshold (Próg) — 0. Jeśli okażą się zbyt intensywne, spróbuj: Amount (Wartość) — 120, Radius (Promień) — 1,0 i Threshold (Próg) — 3. [ 78 ]

Rozdział 4. Profesjonalne fotografowanie w studiu

Portret do ramion w stylu Petera Hurleya

Mamy tu do czynienia z aranżacją z trzema lampami, ale naprawdę prostą. Na modela są skierowane dwie lampy, zaopatrzone w pionowe softboksy 30×90 cm, po jednym z każdej strony. Trzecia lampa, umocowana na krótkim statywie oświetleniowym, stoi dokładnie za nim i jest skierowana na tło. Ponieważ fotografowałem w oświetleniu błyskowym, aparat był przełączony na tryb manualny. Użyłem ulubionego obiektywu (70 – 200 mm f/2,8) z ogniskową 130 mm. Przysłonę ustawiłem na optymalne w studiu f/11, wybrałem najniższą, najczystszą czułość (100 ISO) i standardowy czas ekspozycji 1/125 s. Portrecista Peter Hurley — pomysłodawca tego rodzaju aranżacji — jako oświetlenia z przodu używa lamp światła ciągłego, a nie błyskowych (fleszami doświetla tylko tło), lampy te są jednak bardzo drogie (flesze stanowią tańszą alternatywę). Peter rozmieszcza cztery lampy tak, by tworzyły coś w rodzaju kwadratowego okna, ale w opisywanym przypadku użyłem tylko dwóch lamp. Charakterystyczny dla Petera „kwadrat lamp” daje jednolite, ładne, a zarazem bardzo jasne i soczyste światło — to wspaniała kombinacja cech w przypadku portretów. Peter słynie jednak nie z samego stylu oświetlania, lecz z umiejętności pracy z fotografowanymi osobami, które w sobie tylko znany, mistrzowski sposób potrafi ująć w naturalnych, a zarazem bardzo atrakcyjnych pozach. Oświetlenie, które zastosowałem, miało na celu uzyskanie podobnego stylistycznie efektu bez wydawania bajońskich sum. Jeśli chciałbyś dowiedzieć się więcej o oświetleniu stosowanym przez Petera i poznać triki, dzięki którym jego modele tak korzystnie wychodzą na zdjęciach, sięgnij po jego książkę — The Headshot (wydaną przez Peachpit Press, zredagowaną zaś przeze mnie). Choć byłem zaangażowany w wydanie książki, mogę z czystym sumieniem ją polecić (a podczas pracy nad nią wiele się nauczyłem. Ten facet jest genialny). Jeśli chodzi o obróbkę zdjęcia, wykonałem standardowy retusz portretowy.

[ 79 ]

CZAS OTWARCIA MIGAWKI: 1/200 S

PRZYSŁONA: F/8

ISO: 200

OGNISKOWA: 200 MM

AUTOR: SCOTT KELBY

Rozdział 5.

Profesjonalne portrety Jak pokazać ludzi od najlepszej strony? Zrobienie profesjonalnie wyglądającego zdjęcia portretowego jest trudniejsze, niż mogłoby się wydawać. Wszystko przez to, że zawodowych fotografików stać na wynajęcie najlepszych i najładniejszych modelek, a jak zapewne wiesz, modelki stają się modelkami z prostego powodu — zapominają o jedzeniu. No dobrze, żartuję. Modelki są modelkami, ponieważ są bardzo fotogeniczne. Cóż więc możemy zrobić my, maluczcy, którzy nie jesteśmy otoczeni przez cudownej urody dziewczęta, wyglądające, jak gdyby nie jadły od tygodnia? Niewiele… Możemy zaprosić do studia naszych przyjaciół, którzy (przynajmniej na skali urody) plasują się zapewne gdzieś pomiędzy Jasiem Fasolą a Jabbą z Gwiezdnych Wojen. To właśnie z tego względu wyzwanie, przed którym stajemy, przystępując do fotografowania ludzi, jest tak trudne. O wiele trudniejsze niż w przypadku zawodowych fotografików. Musimy w czarodziejski sposób wykreować interesujące zdjęcie kogoś, kto wcale nie wygląda na modela. To dlatego często bywamy rozczarowani pierwszymi próbami (podczas gdy w rzeczywistości nie ma w tym ani źdźbła naszej winy). Postanowiłem więc w tym rozdziale zaprezentować Ci dwie sprawdzone strategie na uzyskanie lepszych, bardziej profesjonalnych portretów: (1) zdobywanie kontaktów w świecie modelek i modeli (jeśli jesteś wystarczająco majętny) oraz (2) takie ustawianie oświetlenia i modela w studiu, by nikt nie mógł się mu dobrze przyjrzeć. Kluczem do uzyskania odpowiedniego efektu jest wykreowanie właściwej dramaturgii oświetlenia, a przez „dramaturgię oświetlenia” rozumiem w tym przypadku jego niemal całkowity brak. Im mniej światła padnie na naszych niemodelowych modeli, tym lepsze wyjdą zdjęcia. Egzamin zdają też fotografie konturowe albo nocne sceny plenerowe, w których fotograf jest oddalony od modela o 100 czy 200 m. Z takiej odległości każdy wygląda akceptowalnie (to pewnie dlatego niektóre związki tak dobrze sprawdzają się na dystans). Tak czy inaczej, w tym rozdziale znajdziesz opisy metod fotografowania ludzi oraz listę miejsc, w których często pojawiają się modele i modelki, ubrani w dżinsy o wartości przewyższającej produkt narodowy brutto Luksemburga.

[ 81 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Czego nie należy fotografować obiektywem 50 mm?

50 mm

200 mm

W zasadzie nie czego, a kogo: kobiet. A już z pewnością nie należy nim fotografować ludzi z bliska; z prostego powodu — takie portrety nie wychodzą korzystnie. Na zbliżeniach zrobionych obiektywem 50 mm sylwetki ulegają nieznacznym deformacjom, a to ostatnia cecha, na jakiej powinno Ci zależeć w przypadku portretów. Właśnie dlatego wielu zawodowych fotografików często portretuje przy użyciu obiektywów o dłuższej ogniskowej (ja zwykle używam w tym celu szkła 70 – 200 mm i ustawiam ogniskową rzędu 150 – 200 mm; innymi słowy, operuję w pobliżu jego „dłuższego końca”). Teleobiektywy powodują kompresję perspektywy, która ma korzystny wpływ na wygląd portretów — na zrobionych nimi zdjęciach ludzie po prostu wyglądają lepiej (a przecież chciałbyś, aby Twoi modele wyglądali lepiej, prawda?). No dobrze, a czy obiektywem 50 mm można zrobić na przykład portret całej sylwetki panny młodej z przeciwległego krańca pokoju? Ależ oczywiście! A zdjęcie grupowe? Jak najbardziej! A portret z bliska, do ramion? Też, ale jedynie wówczas, gdy nie zależy Ci na ponownym zleceniu od tego samego klienta, gdyż z pewnością nie będzie zadowolony. Ogniskowa 50 mm świetnie się sprawdza w niektórych sytuacjach, lecz jeśli chodzi o portrety kobiet, lepiej sięgnąć po niemal dowolne inne, dłuższe szkło. Chyba nie muszę dodawać, by nie portretować kobiet obiektywem typu rybie oko, prawda? (Żartuję. Wiesz, że żartuję, prawda?)

NAJLEPSZE OBIEKTYWY DO FOTOGRAFII PORTRETOWEJ W fotografii portretowej możemy mówić o pewnym „optimum” ogniskowych, wybieranym zwykle przez zawodowców, które wynosi od 85 do 105 mm. Przy ogniskowej 85 mm lub dłuższej kompresja perspektywy oraz sposób ujęcia tematu sprawiają, że ludzie wyglądają znakomicie (nawiasem mówiąc, możesz z powodzeniem ustawić ogniskową dłuższą niż 105 mm).

[ 82 ]

Rozdział 5. Profesjonalne portrety

Jaką przysłonę ustawić?

W fotografii portretowej cenię sobie między innymi to, że pewne decyzje (na przykład dotyczące obiektywu lub optymalnej ogniskowej) zostały właściwie podjęte za Ciebie. Fotograf może się zatem skupić na najtrudniejszych aspektach zdjęcia, takich jak zapewnienie odpowiedniego oświetlenia czy uchwycenie subtelnych cech osobowości fotografowanej postaci. Wiesz już, jakich obiektywów używać, podpowiem Ci więc teraz, że — choć trudno w to uwierzyć — istnieje pewna konkretna wartość przysłony (co nie zdarza się często), która w fotografii portretowej na ogół sprawdza się najlepiej. Jest to przysłona f/11, która zapewnia doskonałą ostrość wszystkich detali twarzy (a przecież o to głównie chodzi w portretach) i w większości przypadków zapewnia bardzo elegancki efekt. Dlaczego jedynie „w większości”? Otóż w przypadku niektórych fotografii portretowych można zastosować specjalne techniki artystyczne, których zadaniem będzie uzyskanie określonego efektu na zdjęciu; wówczas można (i trzeba) zrezygnować z przysłony f/11. We wszystkich pozostałych przypadkach można jednak z powodzeniem włączyć tryb preselekcji przysłony, wybrać f/11, a potem spokojnie zająć się najważniejszymi rzeczami: oświetleniem, uchwyceniem cech postaci, ustaleniem ceny za sesję zdjęciową i tak dalej… No dobrze, jak od każdej reguły, tak i od tej są jakieś wyjątki. W poniższej ramce oraz na następnej stronie znajdziesz wskazówki dotyczące sytuacji, w których przysłona f/11 nie powinna być priorytetowym wyborem.

DOBÓR TŁA W PORTRETACH PLENEROWYCH Najważniejsza zasada rządząca tłami w portretowych fotografiach plenerowych polega na tym, że tła te powinny być tak proste, jak to tylko możliwe, postaraj się zatem umieścić fotografowany obiekt tak, by na drugim planie działo się jak najmniej. W takim przypadku można odejść od zasady z przysłoną f/11 i wybrać przysłonę rzędu f/2,8 lub f/4, która wraz z dobraną indywidualnie wartością ogniskowej umożliwi rozmycie tła fotografii.

[ 83 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Jak uzyskać małą głębię ostrości przy lampach studyjnych?

Zdjęcia zrobione w warunkach studyjnych zwykle cechują się dużą głębią ostrości (i temat, i tło, i wszystko inne jest ostre i wyraźne), gdyż nawet przy najmniejszej mocy lamp błyskowych oświetlenie jest tak silne, że trzeba ustawić przysłonę rzędu f/8 lub f/11. Takie ustawienie doskonale się sprawdza w większości portretów, lecz co zrobić, jeśli na drugim planie zainscenizowałeś jakąś scenerię, ustawiłeś tło fotograficzne lub inne, o specyficznej fakturze, i chciałbyś, aby to wszystko zostało silnie rozmyte? Na ogół nie można w tym celu otworzyć przysłony do f/2,8 lub f/4, gdyż zdjęcie uległoby prześwietleniu. Sztuczka z uzyskaniem rozmytego tła w warunkach studyjnych polega na zastosowaniu filtra, którego zwykle używa się w plenerze do fotografowania wodospadów i strumieni, a mianowicie filtra szarego (zwanego też filtrem ND albo neutralnie szarym). Nie ma on żadnych szczególnych właściwości optycznych z wyjątkiem tego, że zatrzymuje pewną ilość światła i sprawia, że scena widziana przez obiektyw staje się znacznie ciemniejsza. Tak ciemna, że w celu uzyskania właściwej ekspozycji trzeba otworzyć przysłonę do f/4 lub f/2,8 (niezłe, prawda?). W warunkach studyjnych powinien wystarczyć filtr o skuteczności 3 – 4 stopni ekspozycji (produkują je takie firmy jak B+W, Hoya, Tiffen — filtr tej ostatniej jest pokazany na zdjęciu — i wiele innych). Filtr ND przykręca się do gwintowanej krawędzi obiektywu (pamiętaj, aby przed zakupem sprawdzić średnicę konkretnego szkła, do którego chcesz nabyć filtr). To wszystko — wystarczy założyć taki filtr i już można fotografować w studiu z przysłoną rzędu f/2,8 lub f/4.

TŁA Z MUŚLINU I PŁÓTNA Tła z muślinu i płótna nie są aż tak drogie, by nie pomyśleć o zakupie jednego z nich pod kątem wykorzystania w oficjalnych portretach. Tła fotograficzne z tkanin są bezszwowe i cechują się bardzo delikatną teksturą, która nie będzie odwracała uwagi oglądającego od głównego tematu zdjęcia. Polecam zakup jednego takiego tła (przynajmniej na początek) o neutralnym charakterze — zadbaj jedynie o to, by tło nie było jaśniejsze od modelki.

[ 84 ]

Rozdział 5. Profesjonalne portrety

Na jakiej wysokości umieścić aparat i modelkę?

Portrety zazwyczaj wyglądają najlepiej, jeśli zostaną wykonane aparatem ustawionym na wysokości oczu fotografowanej osoby, postaraj się wobec tego dobrać wysokość statywu właśnie w taki sposób. A jak daleko powinno się umieścić statyw od modelki? O tym decyduje głównie ogniskowa, ale jeśli aparat znajduje się jakieś 2 – 3 metry od fotografowanej osoby, to (w zależności od użytego obiektywu) wszystko powinno być w porządku. Aby uzyskać właściwą perspektywę i wygląd portretów obejmujących całą postać, należy je robić z jak najmniejszej wysokości — na leżąco, albo siedząc w kucki na podłodze. Dzięki temu nogi modelki będą sprawiały wrażenie dłuższych, cała sylwetka wyda się wyższa i smuklejsza; zmieni się nawet charakter oświetlenia tła. Przy wykonywaniu portretów, zwłaszcza niepozowanych albo w „reporterskim” stylu, warto przestrzegać pewnej zasady, której hołduje wielu zawodowych fotografików: skomponuj ujęcie tak, by oczy znajdowały się w odległości 1/3 kadru od jego górnej krawędzi. Ta sztuczka nadaje portretom większą siłę wyrazu, a jednocześnie jest bardzo prosta w realizacji. Spróbuj ponadto wykadrować fotografię w taki sposób, by twarz portretowanej postaci wypełniła cały kadr. Możesz przybliżyć sylwetkę tak bardzo, że koniuszki włosów albo nawet czubek głowy modela znajdą się poza kadrem. Ten sposób kadrowania jest często stosowany w profesjonalnych portretach do ramion; można natknąć się na niego w magazynach, w reklamach i w internecie, nie obawiaj się więc delikatnie „przystrzyc” modela albo wykadrować czubek jego głowy — w ten sposób można uzyskać bardziej dynamiczną kompozycję.

ZALETY WYGODNEGO SIEDZENIA Jeśli pozowanie na stojąco okaże się dla modelki lub modela uciążliwe czy niezręczne, zaproponuj, żeby usiedli (może to być specjalny taboret do pozowania). Będziesz wprawdzie musiał wtedy fotografować z niższej perspektywy, ale trudno — większość ludzi woli siedzieć, niż stać.

[ 85 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Skuteczny sposób na pokierowanie pozowaniem

Nie zliczę, ileż razy w ciągu wielu lat portretowania mówiłem do moich modeli: „Przesuń się trochę w lewo. Nie, w moje lewo. W to drugie lewo! O rrrrany!”. To nie jest dobry sposób: model czuje się głupio, że przesunął się w niewłaściwą stronę — to raz; dwa — Ty także masz do siebie pretensje, że nie wyraziłeś się bardziej precyzyjnie. Tymczasem wszystkich takich nieporozumień można z łatwością uniknąć dzięki wspaniałej sztuczce, której nauczyłem się od mojego kolegi Jacka Reznickiego: po prostu przestań kierować modelami, dając im ustne polecenia. Dokładnie tak! Zamiast tego po prostu wyciągnij rękę przed siebie (jak na przykładowym zdjęciu) i porusz nią w kierunku, w którym chciałbyś, aby model się przesunął, on zaś podąży za nią jak tresowana foka (że pozwolę sobie na tak obrazowe porównanie). Za pośrednictwem odpowiednich gestów możesz z łatwością zasugerować, by podeszli bliżej, odsunęli się albo pochylili głowę w odpowiednią stronę itd. (nigdy więcej: „Pochyl głowę w lewo. Nie! W moje lewo!”). Korzystam z jeszcze jednej wskazówki Jacka, a mianowicie zapisuję imię modelki na kawałku białej taśmy klejącej, którą przyklejam z tyłu aparatu. W ten sposób zawsze mam ją przed oczami i na pewno nie zapomnę, jak ma na imię fotografowana osoba.

PRZYGOTUJ WSZYSTKO, ZANIM PRZYJDĄ Jeśli planujesz sesję w studiu, zadbaj o dobre samopoczucie oraz wygodę modeli i nie pozwól im długo czekać — przygotuj i sprawdź wszystko, zanim się pojawią. W przeciwnym razie nie tylko wyjdziesz w ich oczach na nieprofesjonalnego, ale zmusisz ich do deprymującego, bezczynnego czekania podczas sprawdzania całego sprzętu.

[ 86 ]

Rozdział 5. Profesjonalne portrety

Jak sprawić, by w kadrze nie było widać zbyt dużo białek oczu?

Źle

Dobrze

Wiesz, co potrafi przekreślić niejeden dobry portret? Nadmiernie wyeksponowane białka oczu, które stają się zbyt widoczne w sytuacji, gdy fotografowana osoba nie patrzy prosto w obiektyw lub w jego pobliże. Na szczęście, jeśli masz świadomość tego problemu, możesz go łatwo uniknąć: wystarczy poprosić modelkę lub modela, by skierowali wzrok tuż obok aparatu (w lewą lub w prawą stronę). Aby im to ułatwić, często wyciągam rękę w bok, najdalej, jak tylko potrafię, i proszę, by spojrzeli na dłoń. Przy takim ustawieniu na zdjęciu będzie widać przede wszystkim tęczówki, a nie „białe oko”, które czasami wygląda naprawdę upiornie. A jeśli chciałbyś, aby oczy wyglądały na większe i ładniejsze, poproś modelkę o nieznaczne opuszczenie brody. Pod tęczówkami pojawi się wtedy wąski pasek białka oka, który nada oczom korzystniejszy wygląd i optycznie je powiększy.

TYLKO FOTOGRAFICY TROSZCZĄ SIĘ O WYGLĄD ISKIEREK W OCZACH… Odblaski w oczach, czyli iskierki, to jasne odbicia źródeł światła widoczne na zdjęciach portretowych. Odblaski są bardzo ważne, gdyż dodają zdjęciu życia — bez nich oczy wyglądają szaro i pusto. Wiedz jednak, że jedynymi ludźmi, którzy zwracają uwagę na ich kształt, rozmiar i umiejscowienie, są inni fotograficy (to samo dotyczy odbić w szkłach ciemnych okularów).

[ 87 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Ustaw ostrość na oczach, a potem wykadruj

Jeśli zależy Ci na tym, aby portret był naprawdę ostry, musisz przede wszystkim zadbać o absolutną ostrość jednego z oczu. Jeśli oko nie jest ostre, reszta nie ma żadnego znaczenia. Pisząc o oku, mam na myśli konkretnie to, które znajduje się bliżej aparatu (oczywiście, jeśli Twój model pozuje dokładnie na wprost Ciebie, z głową i ramionami ustawionymi prostopadle do obiektywu, oczy będą w tej samej odległości. A przynajmniej powinny. Jeśli nie są… cóż, to znaczy, że fotografowana osoba ma problem, którego nie da się rozwiązać przy użyciu aparatu fotograficznego). Oto technika, którą można się w takich sytuacjach posłużyć. (1) Umieść punkt ustawiania ostrości (zwykle oznaczony czerwoną kropką lub czerwonym kwadratem) na wyświetlaczu w wizjerze dokładnie na tym oku, które znajduje się bliżej aparatu (przypomnę, że jeśli fotografujesz kogoś pozującego prostopadle do obiektywu, może to być dowolne z oczu). (2) Naciśnij spust migawki do połowy, aby zablokować ostrość na oku. Na koniec (3), nie zwalniając wciśniętego do połowy spustu, wykadruj ujęcie tak, jak początkowo planowałeś. Gdy to zrobisz, wciśnij spust do końca, aby zrobić zdjęcie — ostrość będzie idealna.

POWYŻSZY TRIK DZIAŁA, CHYBA ŻE FOTOGRAFUJESZ Z PRZYSŁONĄ F/1,4 Sztuczka z blokowaniem ostrości i przekadrowaniem zdjęcia jest skuteczna niemal w każdej sytuacji, z jednym wyjątkiem: portretów robionych z przysłoną otwartą do f/1,4 albo f/1,8. Głębia ostrości jest bowiem wtedy tak niesamowicie mała, że po ustawieniu ostrości na oku i przekadrowaniu może się okazać, iż… oko przestanie być idealnie ostre. Zamiast tego należy zatem od razu wykadrować zdjęcie zgodnie z planem, a potem przy użyciu manipulatora lub przycisku wielofunkcyjnego z tyłu aparatu ręcznie wybrać taki punkt ustawiania ostrości, który znajduje się na oku fotografowanej osoby. Wielkie dzięki dla Cliffa Mautnera za zasugerowanie tego rozwiązania.

[ 88 ]

Rozdział 5. Profesjonalne portrety

©DOLLARPHOTOCLUB/JOLOPES

Nie fotografuj dzieci z góry

Jeśli nie jesteś zadowolony ze swoich zdjęć dzieci, to być może fotografujesz je tak jak większość ludzi — z pozycji stojącej, czyli zasadniczo z góry. Problem polega na tym, że z takiej właśnie perspektywy oglądamy dzieci na co dzień — stoimy i patrzymy na nie z góry — toteż powielanie takiego samego widoku na zdjęciach sprawia, że fotografie wydają się nudne i nieciekawe. Sztuczka polega na tym, by zacząć fotografować z wysokości oczu dziecka — spróbuj na przykład przyklęknąć na jedno kolano albo usiądź (a nawet się połóż) na podłodze, aby pokazać małego modela z niecodziennej, nietypowej perspektywy. To zupełnie zmienia postać rzeczy! Jest to jedna z tych wskazówek, które z pozoru wydają się banalne, lecz w praktyce mają olbrzymi wpływ na efekt sesji zdjęciowej. I nie zapominaj o rekwizytach. Jeśli dzieci czują się przed obiektywem nieswojo i nieśmiało, możesz (podobnie jak dorosłym) wręczyć im jakiś rekwizyt — ciekawą, nietypową zabawkę albo pluszową maskotkę, która odwróci ich uwagę od aparatu i rozbawi.

PODCZAS FOTOGRAFOWANIA DZIECI NIE CHOWAJ SIĘ ZA APARATEM Jack Reznicki podpowiedział mi świetną rzecz: podczas fotografowania dzieci dobrze jest zamontować aparat na statywie, a potem robić zdjęcia za pomocą pilota, bo w ten sposób można nawiązać z dzieckiem bliższy kontakt i skupić się na uwiecznieniu reakcji oraz emocji, które na ogół trudno wywołać z głową zasłoniętą aparatem. Jeśli na planie są członkowie rodziny, wybierz jedną osobę, która będzie przyciągała uwagę dziecka, i poproś, by stanęła z boku aparatu, nieco za nim.

[ 89 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Fotografowanie noworodków

Zapewne niejeden raz słyszałeś o tym, jak trudno fotografuje się małe dzieci. To prawda, lecz trzeba przyznać, że takie maluchy mają olbrzymią i niepodważalną zaletę: przez większość czasu po prostu śpią. Śpią, a we śnie są spokojne, co sprawia, że bardzo łatwo je sfotografować. Śpiące dziecko trzeba jednak pokazać na zdjęciu w specjalny sposób, gdyż w przeciwnym razie wszyscy oglądający fotografię będą mówili: „Ojej, jaka szkoda, że spał!”. Ludzie lubią fotografie, na których dzieci radośnie śmieją się i cieszą, lecz ostatnio zarysował się jeszcze jeden wyraźny trend — zdjęcia pokazujące szczęśliwą mamę lub tatę, tulących swoją pociechę w bardzo subtelny, wręcz baśniowy sposób. Taka para stanowi znakomity materiał na wzruszający, ciepły portret. Po raz pierwszy przekonałem się o sile wymowy tego typu zdjęć dzięki Davidowi Ziserowi (światowej sławy fotografikowi specjalizującemu się w zdjęciach ślubnych i portretach), który poświęcił jeden ze swych wieczorów na sesję fotograficzną z moją nowo narodzoną córeczką — Kirą. Mała Kira jest bardzo słodkim bobasem, co w połączeniu z kunsztem Davida zaowocowało wspaniałymi fotografiami. David poprosił mnie i moją żonę o zakup czarnych golfów z długim rękawem, które znakomicie pasują do tego rodzaju ujęć. Następnie sfotografował Kirę w ramionach mojej małżonki (a potem także moich). Kadr był bardzo ciasny (duże zbliżenie), widać w nim więc głównie niemowlę, słodko tulące się do ramion matki (i ojca). Jako oświetlenia możesz użyć rozproszonego światła flesza lub światła naturalnego, wpadającego z boku przez okno.

CZYM ZASTĄPIĆ SAMOWYZWALACZ W ZDJĘCIACH GRUPOWYCH? Jeśli zamierzasz zrobić zdjęcie grupowe, na którym chciałbyś uwiecznić także siebie, użyj interwałomierza (zwanego też interwałometrem), który umożliwia wykonywanie serii zdjęć w zadanych odstępach czasu. Niektóre aparaty marki Nikon są wyposażone w taką funkcję, ale możesz kupić zewnętrzny interwałomierz, który podłącza się do złącza wężyka spustowego aparatu.

[ 90 ]

Rozdział 5. Profesjonalne portrety

Lepszego światła w plenerze warto szukać w cieniu

Przed

Po

Małe zdjęcie w lewym górnym rogu pokazuje wygląd światła padającego na modelkę, gdy stała kawałek dalej na prawo, w pełnym słońcu. Zwróć uwagę na bardzo ostre cienie, błyszczącą skórę, odblaski światła i niemal zupełnie zacienione oczy — jest to bardzo niekorzystne światło. Poprosiłem więc modelkę, żeby przeszła kilka kroków w lewo, pod arkady osłaniające ją przed ostrym słońcem — tę sytuację ilustruje większa fotografia. Podczas robienia zdjęć w naturalnym świetle na ogół staram się mocno rozmyć tło (aby ładnie zarysować główny temat), ustawiam więc najniższą wartość przysłony, na jaką pozwala obiektyw (w tym przypadku było to f/2,8). Poza tym trzeba ustawić długą ogniskową. Cofnąłem się więc o kilka kroków (fotografowałem obiektywem typu zoom, 70 – 200 mm f/2,8) i nastawiłem ogniskową 130 mm. Te dwa ustawienia (szeroko otwarta przysłona i długa ogniskowa) dają w rezultacie ładnie rozmyte tło i separację planów, widoczne na finalnej wersji ujęcia (lewe zdjęcie na dole). Ponieważ przysłona f/2,8 przepuszcza dużo światła, mogłem ustawić najniższą i zarazem „najczystszą” czułość (100 ISO) oraz krótki czas naświetlania: 1/320 s. To pozwoliło mi zrobić ostre, ładne zdjęcie z ręki. Mam wrażenie, że wielu fotografów myli naturalne światło z pięknym światłem, a to dwie różne sprawy. Mówiąc o naturalnym świetle, mamy na myśli światło słoneczne, które w zwykłych okolicznościach jest… najostrzejsze pod słońcem ;-) Ładne staje się ono dopiero po rozproszeniu i zmiękczeniu. Nasze zadanie polega więc na znalezieniu takiego rozproszonego, niebezpośredniego światła. Najszybszym i najprostszym sposobem na wykorzystanie światła słonecznego jest poproszenie modelki, by stanęła w cieniu, tam bowiem światło nie jest ostre, lecz subtelne i atrakcyjne. Idealne miejsce do pozowania w cieniu znajduje się tuż przy jego krawędzi. Właśnie w tym miejscu światło jest na ogół najłagodniejsze i najładniejsze (znajdź cień, a potem ustaw modelkę jak najbliżej nasłonecznionego miejsca, ale tak, by słońce nie padało na nią bezpośrednio). Dlaczego w tym przypadku nie poprosiłem modelki, by stanęła bliżej brzegu cienia? Ponieważ chciałem ująć w kadrze znajdujące się za nią kolumny. Jeśli chodzi o obróbkę obrazu, to nie miałem tutaj wiele do roboty, poza standardowym retuszem portretowym (usunięcie drobnych przebarwień, delikatne rozmycie skóry, rozjaśnienie oczu i tym podobne). [ 91 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Rozpraszanie światła na większą skalę

Tym razem fotografujemy na dużej, pustej działce, gdzie rozstawiliśmy duży dyfuzor, zmiękczający i rozpraszający ostre, południowe światło padające niemal pionowo z góry. Ten „daszek” to dyfuzor Lastolite Large Standard Skylite Rapid Kit o wymiarach 2×2 m, wyposażony w ekran o skuteczności 1,25 stopnia ekspozycji (kosztuje około 370 dol.). Do zamocowania dyfuzora użyłem dwóch statywów oświetleniowych i dwóch głowic Lastolite z uchwytami umożliwiającymi ustawienie „daszka” pod słońce. Głowice kosztują 48 dol. każda. Zwróć też uwagę na dwa worki z piaskiem — po jednym dla każdego statywu. Są bardzo ważne. Bez nich cała konstrukcja mogłaby runąć przy najlżejszym wietrze. Jeśli masz wrażenie, że mówimy o sporych kwotach (na liczniku mamy już około 500 dol.), to pamiętaj, że cały ten zestaw jest tańszy niż dowolny godny zakupu obiektyw, a zapewne będzie miał znacznie większy wpływ na wygląd plenerowych portretów niż jakiekolwiek szkło za 500 dol. — warto więc rozważyć jego zakup. Ręczne dyfuzory świetnie nadają się do portretów do ramion, ale jeśli chciałbyś ująć na zdjęciu większą część sylwetki (albo parę ludzi, albo niewielką grupkę), to lepszym wyjściem będzie większy panel rozpraszający (tzw. ekran), taki jak ten. Przy tak dużym rozmiarze bez trudu można zrobić portret 2/3 albo nawet całej sylwetki. Zwróć uwagę na jakość światła: byliśmy pośrodku dużej, pustej działki, dosłownie w samo południe, a jakość światła pod dyfuzorem jest wręcz wyborna. Ekran oraz jego rama są bardzo lekkie. Całość mieści się w niewielkiej walizce (ekran został zaprojektowany z myślą o sesjach u klienta) i można ją złożyć w kilka minut. To zdjęcie zostało zrobione obiektywem 70 – 200 mm f/2,8 z ogniskową ustawioną na 135 mm. Przysłonę otworzyłem do f/2,8, czas naświetlania wynosił 1/1250 s, a czułość 160 ISO. Ponownie poprawek było niewiele. Standardowy retusz portretowy i przyciemnienie krawędzi w module Develop (przetwarzanie) w programie Lightroom (albo w Camera Raw) przy użyciu suwaka Amount (ilość) w sekcji Post Crop Vignetting (winietowanie po kadrowaniu) z panelu Effects (efekty). Wystarczyło przeciągnąć suwak do wartości -11 i gotowe.

[ 92 ]

Rozdział 5. Profesjonalne portrety

Fotografowanie w pełnym słońcu

Fotografowałem w najgorszym słonecznym świetle, jakie można sobie wyobrazić, na środku ulicy, pomiędzy torami (starałem się znaleźć miejsce, z którego nie byłoby widać zaparkowanych samochodów). Ustawiłem modelkę plecami do słońca, co mogłoby doprowadzić do uzyskania efektu ciemnej sylwetki, ale niebezpieczeństwo to zażegnaliśmy przy użyciu odpowiednich ustawień w aparacie. Tę sztuczkę (której nauczyłem się od cenionego fotografa ślubnego Cliffa Mautnera) naprawdę warto znać, bo nie wszędzie można liczyć na cień i nie zawsze mamy pod ręką akcesoria do rozpraszania i zmiękczania światła. Dzięki tej technice można fotografować w bezpośrednim słońcu i pomimo tego uzyskać efekt przypominający zdjęcia w łagodnym, atrakcyjnym świetle. Najpierw należy ustawić modelkę plecami do słońca, dzięki czemu promienie słoneczne prześwitujące jej przez włosy i padające na ramiona, ręce (i tak dalej) utworzą ładny, świetlisty kontur. Słońce znajduje się za plecami modelki, jej twarz jest więc stosunkowo ciemna, gdyż znajduje się w cieniu. Trik polega na prześwietleniu zdjęcia o około jedną działkę, by zniwelować ów cień. Jeśli portrety w naturalnym świetle robisz w trybie preselekcji przysłony, to do skorygowania ekspozycji możesz użyć funkcji kompensacji ekspozycji. Jeśli fotografujesz w trybie manualnym, po prostu zacznij od ustawienia optymalnej ekspozycji, a potem zwiększ ją o jedną działkę. W tym przypadku wybrałem moją standardową dla portretów w naturalnym świetle przysłonę f/2,8 i ustawiłem maksymalną ogniskową 200 mm obiektywu 70 – 200 mm f/2,8, co pozwoliło uzyskać efekt silnie rozmytego tła. Czas naświetlania wynosił 1/1000 s, a czułość 400 ISO. W ramach obróbki wykonałem standardowy retusz portretowy.

PODPISZ ZGODĘ NA WYKORZYSTANIE WIZERUNKU Jeśli fotografujesz modela na użytek komercyjny, koniecznie podpisz zgodę na wykorzystanie wizerunku. Dzięki temu będziesz mógł używać jego zdjęć w płatnych projektach i sprzedawać je za pośrednictwem banków zdjęć.

[ 93 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Piękne zdjęcia w świetle z tyłu

Jeśli chciałbyś urozmaicić zdjęcia plenerowe, poszukaj okazji do fotografowania pod słońce, zwłaszcza jeśli zamierzasz portretować ludzi. Portrety w oświetleniu tylnym cechują się wyjątkową plastycznością i dramaturgią. Najpierw ustaw modelkę tak, by słońce znajdowało się bezpośrednio za nią i nie oświetlało jej twarzy, co pozwoli uzyskać efekt ciemnej sylwetki. Następnie przełącz pomiar natężenia światła na tryb punktowy i zmierz jasność twarzy modelki. To trochę tak, jak gdybyś poinstruował aparat: „Wskazałem ci najważniejszy element całego kadru; zadbaj o to, by został poprawnie oświetlony”. W rezultacie twarz modelki wyjdzie na zdjęciu jasno i wyraźnie. Pozostała część kadru oczywiście również ulegnie znacznemu rozjaśnieniu, lecz w większości przypadków taka zmiana jest zupełnie akceptowalna: skoro modelka pozuje na tle słońca, to drugi plan siłą rzeczy powinien być silnie rozświetlony. Jeśli fotografujesz w trybie preselekcji przysłony (z tego trybu korzystam najczęściej w trakcie sesji w naturalnym świetle) i uznasz, że zdjęcie jest trochę zbyt jasne, możesz poprawić ten błąd przy użyciu funkcji kompensacji ekspozycji. Jeśli masz aparat marki Nikon, przytrzymaj przycisk kompensacji ekspozycji (+/–) w górnej części korpusu, ustaw wartość –0,3 lub –0,7 (na górnym ekranie LCD) przy użyciu uniwersalnego pokrętła z tyłu i zrób kolejne zdjęcie. Jeśli masz aparat Canon, przełącz włącznik zasilania na górną pozycję (powyżej On) i na podstawie pomocniczego wyświetlacza LCD, przy użyciu głównego pokrętła sterującego, ustaw kompensację na –0,3 lub –0,7, a potem zrób zdjęcie.

REKWIZYTY ŁAGODZĄ NAPIĘCIE Jedną z przyczyn, dla których wiele osób odczuwa pewien dyskomfort po drugiej stronie obiektywu, jest niepewność co do tego, co należy zrobić z rękami. Jeśli zauważysz, że Twoja modelka lub model należą do takich właśnie osób, to daj im coś do potrzymania (jakiś rekwizyt), a od razu poczują się pewniej, co przełoży się na swobodniejsze i bardziej naturalne zdjęcia. Jeśli masz rekwizyt, który w jakiś sposób może się z nimi kojarzyć, to jeszcze lepiej.

[ 94 ]

Rozdział 5. Profesjonalne portrety

Blendy i ładniejsze portrety w naturalnym świetle

Podczas wykonywania zdjęć portretowych światło słoneczne nie zawsze pada tak, jak byśmy chcieli, warto więc użyć blendy, aby odbić pewną jego ilość na modelkę, czyli dokładnie tam, gdzie jest potrzebne. Blendy są znakomite z wielu względów. (1) Są tanie. Używam okrągłej, składanej blendy Westcott 30” (ok. 76 cm) z zestawu typu „5 w 1” (w takim zestawie są ekrany w kolorze złotym, srebrnym, białym i czarnym oraz przejrzysty dyfuzor, ułatwiający fotografowanie w ostrym świetle — wystarczy osłonić nim fotografowaną scenę przed bezpośrednim słońcem, aby rozproszyć światło). Tego typu zestawy kosztują około 120 zł. (2) Blendy są kompaktowe; można je złożyć i zapakować do niewielkiego, okrągłego, płaskiego futerału. (3) Są bardzo lekkie, można je więc z łatwością zabrać dosłownie wszędzie. (4) Taka blenda może pełnić rolę dodatkowego, wypełniającego źródła światła, jeśli model jest oświetlony od tyłu (pozuje na tle słońca). W normalnej sytuacji jego sylwetka na zdjęciu wyszłaby niemal czarna, ale dzięki blendzie można doświetlić postać, tak jak za pomocą lampy. W podobny sposób można rozjaśnić zbyt głębokie cienie po jednej stronie twarzy modelki. Biała strona blendy daje najsubtelniejsze efekty (i nie oślepi modela ani nie zmusi go do zmrużenia oczu). Srebrnej blendy używa się na ogół w warunkach studyjnych albo w plenerze, jeśli potrzebne jest silniejsze, ostrzejsze światło (srebrny ekran odbija go znacznie więcej niż biały). Złoty ekran nadaje się w zasadzie tylko do zdjęć plenerowych i doskonale sprawdza się wieczorami, gdyż nadaje odbitemu światłu bursztynową barwę, podobną do promieni zachodzącego słońca. Jeśli chcesz po prostu delikatnie rozjaśnić cienie, ustaw blendę nisko i skieruj odbite światło słoneczne w górę, w kierunku fotografowanej osoby. Jeśli blenda ma być głównym źródłem światła (przy fotografowaniu w cieniu), osoba trzymająca blendę musi unieść ją tak, aby rzucić na scenę trochę światła z wysoka; takie oświetlenie wygląda bowiem zdecydowanie korzystniej. Poproś asystenta, aby stopniowo obracał blendę w dół, aż odbite światło znajdzie się na twarzy modelki (w optymalnych warunkach światło powinno padać pod kątem około 45°). Gdy się to uda, poproś o potrzymanie ekranu w tej pozycji, aż zrobisz zdjęcie.

[ 95 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Bezpośrednie, kontrastowe światło z okna

Model stoi bezpośrednio przy dużym oknie, którego nie zasłania nic, co rozpraszałoby zaglądające do wnętrza światło. Słońce wciąż wisiało wysoko na niebie (było około godziny 16), a jasne, silne światło wpadało przez okno pod pewnym kątem. Poprosiłem modela, żeby stanął tuż przy oknie, bo zamierzony efekt stylistyczny (który na ogół stosuję w przypadku mężczyzn) wymaga ostrego, kontrastowego oświetlenia. (Ustawienie modela blisko okna stanowi zabieg odwrotny, niż gdybym robił portret kobiety i zależałoby mi na miękkim, silnie rozproszonym świetle). Podsumowując: mamy do dyspozycji bezpośrednie światło słoneczne, wpadające przez duże, wysokie okno. Żadnego rozproszenia; czyste, ostre promienie słońca. Zauważ, że tuż za modelem wisi torba od mojego laptopa, przymocowana do ściany taśmą gaffa. Przykleiliśmy ją tam ze względu na odstęp między dwiema czarnymi rurami, który wychodził na zdjęciu w postaci jasnej, beżowej plamy. Nie było to może eleganckie, ale okazało się skuteczne. Dodam jeszcze, że omawiany efekt będzie łatwiejszy do uzyskania, jeśli model założy ciemne ubranie. Użyłem obiektywu 70 – 200 mm f/2,8 i ustawiłem ogniskową na 95 mm, a przysłonę na f/4,5. Pokój był dobrze oświetlony, więc w celu uzyskania sugestywnego, ciemnego portretu musiałem włączyć tryb preselekcji przysłony i za pomocą funkcji kompensacji ekspozycji przyciemniłem scenę o 1,7 działki. W ten sposób pomieszczenie wyszło na zdjęciu bardzo ciemne, ale twarz modela nadal była dobrze oświetlona ze względu na silne światło słoneczne. Nieczęsto robię czarno-białe zdjęcia, ale w tym przypadku z góry wiedziałem, że dokonam konwersji na czerń i biel, aby uzyskać odpowiednią dramaturgię. Być może zastanawiasz się, jak udało mi się zrobić dobre zdjęcie pomimo ostrego, bezpośredniego światła. Otóż tym razem zależało mi na dużych kontrastach. To ostre światło (wraz z późniejszą obróbką zdjęcia) akcentuje fakturę skóry modela, jego zarost i inne detale. W przypadku mężczyzn taka stylizacja zwykle wygląda znakomicie. W module Develop (przetwarzanie) programu Lightroom (można to zrobić także w Camera Raw) przeciągnąłem suwak Contrast (kontrast) dość daleko w prawą stronę, a potem użyłem plug-inu o nazwie Silver Efex Pro z pakietu Google Nik Collection. Po prostu kliknij miniaturę tego z ustawień, które w danym przypadku wygląda najlepiej, a potem potwierdź wybór przyciskiem OK. Ostatni etap polegał na silnym wyostrzeniu zdjęcia za pomocą filtra Unsharp Mask (Maska wyostrzająca) w Photoshopie. [ 96 ]

Rozdział 5. Profesjonalne portrety

Rozpraszanie światła z okna

W tym przypadku modelka stoi bezpośrednio przed dużym oknem, co powinno stwarzać warunki do pięknego zdjęcia… jest jednak jedno „ale”: światło wpadające przez okno z natury nie jest łagodne i miękkie. Owszem, czasami bywa, ale to zależy od umiejscowienia okna, pory dnia oraz kąta i położenia słońca. Bardzo często promienie słoneczne wpadające przez okno są jednym z najostrzejszych i najmniej atrakcyjnych rodzajów światła. Z tego względu przesłoniliśmy szybę mlecznobiałą zasłonką od prysznica (kupioną w sieci Walmart za 1,99 dol.!), przyklejoną do ramy okiennej (użyliśmy do tego taśmy gaffa ze sklepu B&H Photo. Taśmy tego rodzaju odklejają się bez zostawiania lepkich śladów, nie powodują uszkodzenia malowanych powierzchni i po prostu są bardzo bezpieczne w użyciu. Fantastyczna sprawa. I tylko 6 dol. za rolkę). Do zdjęcia ustawiłem się bezpośrednio po lewej stronie modelki, wzdłuż tej samej ściany. Jeśli zależy Ci na bardzo miękkim, pięknym, otulającym świetle z okna, to opisana sztuczka zamienia szybę w wielki softboks, a rozproszone światło wpadające do pomieszczenia wygląda absolutnie genialnie. Mogłem się pokusić o jeszcze skuteczniejsze rozproszenie światła: wystarczyło poprosić modelkę, by odsunęła się o kilka kroków od okna. Problem polega na tym, że spadłoby wtedy natężenie światła, co zapewne wymusiłoby zwiększenie czułości, bo fotografowałem przy maksymalnie otwartej przysłonie. Użyłem obiektywu 70 – 200 mm f/2,8 i ustawiłem przysłonę f/2,8, aby rozmyć tło, ale jak widać, wyszło tylko trochę nieostre. Dlaczego tylko trochę? Czy przy przysłonie f/2,8 nie powinno być zupełnie nieczytelne? Tak, ale tylko jeśli ustawiłbym dużą ogniskową, tymczasem w tym przypadku, ponieważ zależało mi na ujęciu poniżej ramion, musiałem ją skrócić do 70 mm. Nie mogłem też bardziej się odsunąć, bo pomieszczenie nie było wystarczająco duże. Nawiasem mówiąc: mlecznobiała zasłonka założona na okno bardzo silnie rozproszyła światło, ale zarazem zmniejszyła jego natężenie. Musiałem więc zwiększyć czułość do 800 ISO, aby skrócić czas ekspozycji poniżej 1/60 s — minimum dającego szansę na zrobienie ostrego zdjęcia z ręki. W ramach obróbki zdjęcia wykonałem zwykły retusz portretowy. Użyłem też funkcji Content-Aware Fill (Wypełnienie z uwzględnieniem zawartości) Photoshopa do usunięcia krawędzi dwóch oprawionych zdjęć, które znajdowały się na ścianie za modelką, po jej prawej stronie. Działanie tej funkcji omówiłem na filmie instruktażowym, który znajdziesz na stronie internetowej z materiałami pomocniczymi do tej książki (wspominałem o niej w rozdziale 1.). [ 97 ]

CZAS OTWARCIA MIGAWKI: 1/25 S

PRZYSŁONA: F/2,8

ISO: 1000

OGNISKOWA: 82 MM

AUTOR: SCOTT KELBY

Rozdział 6.

Profesjonalne zdjęcia ślubne Jak uzyskać profesjonalne rezultaty podczas kolejnej sesji ślubnej? Fotografowanie ślubów i wesel to śliska sprawa, a jeśli masz przyjaciół (którzy wiedzą, że masz bardzo dobry aparat cyfrowy), to zanim się spostrzeżesz, będziesz stał któregoś dnia w kościele, krzycząc coś w rodzaju: „Dobrze, poproszę babcię i dziadka pana młodego tutaj, tutaj!”. Wypowiadając te słowa po raz pierwszy, oficjalnie mianujesz sam siebie dyżurnym fotografem weselnym. A choćbyś robił to za darmo, w ramach przyjacielskiej przysługi — na przykład dla kolegi z księgowości — to nie myśl sobie, że panna młoda nie będzie oczekiwała w pełni profesjonalnych efektów. Tym bardziej profesjonalnych, im bardziej zaawansowanym i wyrafinowanym sprzętem dysponujesz. Jeśli do tej pory pasjonowałeś się fotografią krajobrazową lub sportową, to możesz zapomnieć o całym swoim doświadczeniu, bo dziś jesteś fotografem weselnym, to zaś jest jeden z najtrudniejszych zawodów na świecie. Powód jest prosty: w tej branży nie ma mowy o powtórkach. Ten konkretny ślub, który fotografujesz, zdarzy się tylko jeden jedyny raz. Zapomnij o wymówkach w rodzaju: „Ojej, mój aparat chyba się zepsuł”, „Zdaje się, że nie wystarczy mi miejsca na karcie pamięci” albo „Psiakość, nie wziąłem ładowarki do lampy błyskowej”. Jeśli panna młoda usłyszy cokolwiek, co choćby odrobinę przypomina jedno z wymienionych stwierdzeń, to możesz być pewny, że ujmie Twą szyję i gołymi rękami ściśnie ją tak, że będziesz miał dwa wyjścia — paść trupem na kościelną posadzkę niczym worek cementu lub wyrwać paczkę baterii alkalicznych choćby i spod ziemi. Wiedz bowiem, że niezależnie od tego, czy zapłacono Ci za sesję, czy też nie, panna młoda zaplanowała ów niezwykły dzień w najdrobniejszych szczegółach — przeżyła go po wielokroć w snach i marzeniach, czekała nań całymi miesiącami, załatwiając setki rozmaitych spraw, więc jeśli pominiesz choćby jedną z owych pamiętnych chwil (takich jak zakładanie obrączki, pocałunek, odejście od ołtarza, krojenie tortu, pierwszy taniec itp.), to możesz się pożegnać z życiem. To właśnie dlatego cały rozdział, który za chwilę przeczytasz, jest poświęcony właściwie jednej rzeczy: zmniejszaniu ryzyka tragicznej śmierci podczas pracy.

[ 99 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Przygotowanie listy zdjęć wes remonii i ania do ce w to o g y prz rderoby. bejmujące e. menty ga Zdjęcia o na leżąca na krześl ubnej. b inne ele lu ik n śl yj b i u n sz Suknia śl danie suk a założyć córce na nie i zakła g — Zapina nny młodej poma pa ubnej. dej. ło — Matka m y n n a od sukni śl zki p idoczne sp w j — Podwią nny młodej. e ojcu. d ło pa utonierki panny m — Welon wiaty do b ski butów się w lustrze. k o n ca a ją n a d ie ła — Zbliżen łoda przeglądająca szę matce lub wk m bro — Panna łoda przypinająca dą. m . nnę mło a p — Panna ją o kościoła remonię. la u przyt yjściem d — Rodzice poprawki przed w eżdża z domu na ce yj ie — Ostatn łoda z rodzicami w . at m w a ra n k n a cy P ją — i ojcu. y zawiązu jący się w lustrze. d ło m butonierk n a —P kwiaty do rzegląda rzez okno. p cy y ją d a ło d m ła lub wk — Pan trząca p szę matce młoda pa — Panna y przypinający bro o. d g monię. e — Pan mło iskają pana młod ża z domu na cere śc żd e ce yj zi d w i o R cam — żu. dy z rodzi as makija — Pan mło łoda i druhny podcz m a — Pann bnej: monii ślu dczas cere ioła. o p a ci ję śc Zd ciem do ko . iołem. Przed wejś chodzą do kościoła kający przed kośc e w cz ie h łodyc — Gośc aństwa m Rodzice p

Zanim jeszcze pojedziesz na miejsce, powinieneś przygotować sobie listę zdjęć, które możesz wykonać z myślą o albumie ślubnym, odbitkach itp. Ponieważ podczas ślubu nie ma co marzyć o powtórkach, postaraj się, aby lista obejmowała wszystkie niezbędne ujęcia, począwszy od oficjalnych fotografii państwa młodych, przez detale (zaproszenia, obrączki, bukiet, buty panny młodej itp.), aż do scen z wesela, takich jak krojenie tortu, kolejki gości z życzeniami do nowożeńców, wizytówki ułożone na zastawionym stole itd. Bez spisanej listy stąpasz po kruchym lodzie i jest bardziej niż pewne, że zapomnisz o jednym albo kilku ważnych ujęciach, które Twoi klienci (nowożeńcy) chcieliby widzieć w swoim albumie. Nie ryzykuj — ta odrobina przygotowań może zmienić wszystko. Na szczęście w internecie można znaleźć darmowe listy zdjęć do pobrania, na przykład takie jak pod adresem http://bit.ly/aboutshotlist. (Jest ich mnóstwo; wystarczy, że w wyszukiwarce Google wpiszesz zapytanie: „lista zdjęć ślubnych” i wybierzesz jedną z gotowych propozycji). Poszukaj listy, która wyda Ci się interesująca, a choć oczywiście możesz wykazać się kreatywnością i zrobić o wiele więcej zdjęć, niż na niej spisano, przynajmniej te najważniejsze będziesz miał odhaczone. Ponadto zanim zamkniesz listę ujęć, koniecznie porozmawiaj z nowożeńcami, aby mieć pewność, że znajdą się na niej wszystkie sceny, których państwo młodzi oczekują (być może poproszą na przykład o zdjęcie ze starymi przyjaciółmi ze szkoły, ze studiów albo z wyjątkowo ważnym dla nich krewnym — jedynym sposobem, by się o tym dowiedzieć, jest ustalenie tego zawczasu z młodą parą).

MIEJ WSZYSTKO NA ZAPAS! Zawsze przygotuj wszystko na zapas. Absolutne minimum to dwa korpusy aparatów, zapasowe baterie do flesza, zapasowy flesz, dodatkowe karty pamięci, zapasowy obiektyw i zapasowe akumulatory do obu korpusów.

[ 100 ]

Rozdział 6. Profesjonalne zdjęcia ślubne

Zdjęcia w kościele przy słabym oświetleniu — część 1.

Choć większość oficjalnych ujęć powinno się wykonywać przy użyciu statywu, to podczas fotografowania samej ceremonii przy słabym oświetleniu zapewne będziesz musiał fotografować z ręki. To zaś jest pewien problem, bo fotografowanie z ręki w słabym świetle stanowi niemal gwarancję zrobienia rozmytych zdjęć — aparat kompensuje bowiem niedostateczne oświetlenie poprzez wydłużenie czasu naświetlania, by możliwe było uzyskanie poprawnej ekspozycji. Owszem, ekspozycja będzie poprawna, ale za cenę ryzyka rozmycia zdjęć, wynikającego ze zbyt długiego naświetlania. Wtedy każde, nawet najlżejsze drżenie dłoni oznacza nieostre zdjęcie. W jaki sposób radzą sobie z tym problemem zawodowcy? Po pierwsze, zwiększają wartość parametru ISO, który umożliwia skrócenie czasu naświetlania (aby uzyskać nieporuszone zdjęcie, trzeba go skrócić do przynajmniej 1/60 s). Na szczęście nowoczesne lustrzanki cyfrowe pozwalają fotografować przy wysokich wartościach ISO bez zauważalnego zwiększenia ilości szumu. Jak bardzo można zwiększyć wartość ISO? Co najmniej do 800, lecz w wielu przypadkach można zaryzykować nawet 1600 (albo więcej, w zależności od aparatu). Skoro już wiesz, co robić, podpowiem Ci, jak to zrobić: ujmij w kadrze scenę w słabym oświetleniu, naciśnij spust migawki do połowy i sprawdź w wizjerze, jaki czas naświetlania ustawił aparat. Jeśli dłuższy od 1/60 s, to powinieneś zwiększyć wartość ISO aż do uzyskania czasu wynoszącego najwyżej 1/60 s lub mniej (a potem trzymaj aparat jak najstabilniej).

WYCISZANIE ODGŁOSÓW OBSŁUGI APARATU Ostatnia rzecz, jaką chcieliby podczas ceremonii słyszeć państwo młodzi (albo ksiądz i goście), to nieustanne popiskiwanie aparatu, sygnalizujące ustawianie ostrości. Przed przystąpieniem do fotografowania warto zatem wyłączyć efekty dźwiękowe w menu aparatu.

[ 101 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Zdjęcia w kościele przy słabym oświetleniu — część 2.

Druga sztuczka, jaką posługują się fotografowie ślubni przy robieniu zdjęć w słabym oświetleniu, polega na użyciu jasnego obiektywu, który wpuszcza do aparatu dużo światła (mam na myśli obiektywy oferujące jak najmniejszą liczbę przysłony — na przykład f/1,4, f/2,8 czy f/3,5; zasadniczo im mniej, tym lepiej). Kiedy już wejdziesz w posiadanie jednego z takich obiektywów, zacznij robić zdjęcia przy szeroko otwartej przysłonie (na przykład f/1,8), gdyż wówczas na matrycę aparatu trafi więcej światła, a to oznacza, że w celu skrócenia ekspozycji nie trzeba będzie aż tak silnie (albo wcale) zwiększać czułości ISO. Ponieważ wiemy, że zwiększanie czułości powoduje nasilenie cyfrowego szumu, to mając wybór, lepiej użyć jasnego obiektywu, niż podnieść ISO. W zależności od tego, jak ciemno jest w miejscu, w którym fotografujesz, zwiększenie czułości nadal może być konieczne — nawet jeśli użyjesz jednego z jasnych obiektywów i szeroko otworzysz przysłonę (czyli ustawisz najmniejszą liczbę przysłony). Zapewne będziesz mógł jednak poprzestać na nieznacznym zwiększeniu wartości ISO, a to oznacza mniejszą ilość szumu. Podczas wykonywania oficjalnych zdjęć w kościele (przed ceremonią lub po niej) wypróbuj następującą sztuczkę, która pozwala uzyskać naturalną równowagę pomiędzy zastanym światłem w kościele i błyskiem emitowanym przez flesz aparatu: zwiększ wartość ISO do 800, ustaw czas naświetlania na 1/60 s i otwórz przysłonę do f/5,6 lub jeszcze bardziej, jeśli to możliwe (f/4, f/3,5 lub nawet f/2,8). Stosunkowo długa ekspozycja, rzędu 1/60 s, umożliwia czytelne zarejestrowanie tła (oświetlonego jedynie przez światło zastane), zaś użycie lampy błyskowej pozwala zamrozić ruch w kadrze. Po ustawieniu podanych parametrów ekspozycji wykonaj ujęcie próbne. Jeśli światło flesza zdominuje naturalne oświetlenie wnętrza (tło wyjdzie czarne), to zmniejsz siłę błysku lampy, tak by — choć postaci zostaną oświetlone głównie fleszem — wnętrze kościoła było widoczne w świetle zastanym. To powinno zapewnić dobrą równowagę między światłem zastanym (odpowiadającym za 30 – 35% światła na zdjęciu) a fleszem (odpowiadającym za 65 – 70% oświetlenia sceny).

[ 102 ]

Rozdział 6. Profesjonalne zdjęcia ślubne

Czy jasny obiektyw f/1,4 jest naprawdę niezbędny?

Jasny obiektyw pozwala na fotografowanie w słabszym oświetleniu przy mniejszej ilości szumów. Ale jak jasny obiektyw jest naprawdę potrzebny? Dwa najpopularniejsze rodzaje jasnych obiektywów „ślubnych” to obecnie szkła stałoogniskowe 50 mm oraz 85 mm (takie obiektywy nie pozwalają na zmianę ogniskowej). W takim razie lepiej kupić obiektyw o jasności f/1,4 czy f/1,8? Podpowiem Ci: kiedy pisałem te słowa, obiektyw Nikon 50 mm f/1,8 można było dostać za około 600 zł, ale za szkło o zaledwie 2/3 stopnia przysłony jaśniejsze, czyli za Nikona 50 mm f/1,4, trzeba było zapłacić około 1900 zł (czyli trzykrotnie więcej). Oprócz oczywistej różnicy w cenie jest jeszcze inna kwestia: ustawiając ostrość przy przysłonie f/1,4, trzeba znacznie bardziej uważać niż przy przysłonie f/1,8 (zrobienie zdjęcia niezbyt odległego obiektu przy takich wartościach przysłony da bardzo małą głębię ostrości. Na przykład na zbliżeniu zrobionym z przysłoną f/1,4 czubek nosa sfotografowanej osoby może być ostry, ale wtedy oczy będą mniej ostre, a włosy już zupełnie rozmyte). Z tego względu na ogół wolę fotografować z przysłoną f/1,8 (która daje mi trochę większy margines błędu ze względu na większą głębię ostrości). Jeśli chodzi o jakość, trudno jednoznacznie zawyrokować na korzyść przysłony f/1,4 w porównaniu z f/1,8, więc większości fotografów sugeruję tańsze szkła f/1,8.

NIE ZMIENIAJ OBIEKTYWÓW, ZMIENIAJ APARATY Na ślubach wszystko dzieje się bardzo szybko. Jeśli fotografujesz dłuższym obiektywem zmiennoogniskowym i nagle okaże się, że musisz zrobić zdjęcie obiektywem szerokokątnym, to nie zmieniaj szkieł — sięgnij po drugi aparat. Noś dwa aparaty na szyi (albo jeden w ręce), z których jeden jest wyposażony w obiektyw szerokokątny, a drugi w teleobiektyw typu zoom. Dzięki temu zmiana perspektywy zajmie najwyżej dwie sekundy, a nie dwie minuty, a Ty nie przegapisz żadnej okazji do zrobienia zdjęcia.

[ 103 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Zdjęcia panny młodej — oświetlenie z tyłu

Fotografowie ślubni często stosują pewną sztuczkę polegającą na ustawieniu panny młodej w oświetleniu tylnym — jasne światło podkreśla wówczas kontury jej sylwetki — i doświetleniu jej z przodu słabym błyskiem flesza (jak na zdjęciu u góry), by nie wyszła na zdjęciu niedoświetlona. Wymaga to zastosowania dwóch lamp błyskowych: jedna powinna się znajdować przed panną młodą (w tym przypadku użyłem zwykłej lampy błyskowej ustawionej na statywie i umieszczonej po lewej stronie aparatu, pod kątem około 45°), drugą zaś należy ustawić za nią (w tym przypadku lampa znajdowała się za nią i trochę z prawej strony, tuż poza obrębem kadru). Błysk światła z przedniej lampy spowoduje wyzwolenie lampy stojącej z tyłu. Kluczem do sukcesu jest takie ustawienie intensywności błysku lamp, by flesz znajdujący się za panną młodą był zdecydowanie jaśniejszy od lampy stojącej przed nią (na pokazanym przykładzie intensywność błysku przedniej lampy zmniejszyłem do minimum umożliwiającego subtelne doświetlenie sylwetki panny młodej i wyzwolenie błysku tylnego flesza. Wymagało to wykonania kilku ujęć próbnych, które pozwoliły sprawdzić, jak bardzo mogę zmniejszyć moc przedniej lampy). Kolejny ciekawy zabieg stylistyczny (o wyjątkowej dramaturgii) możesz uzyskać poprzez oświetlenie modelki tylko fleszem stojącym za nią i zrezygnowanie z przedniego flesza w ogóle, przez co na zdjęciu otrzymasz niemal zupełnie ciemną sylwetkę. W takim przypadku flesz stojący z przodu należy przełączyć w tryb, w którym nie emituje on zwykłego błysku, a jedynie bardzo słaby impuls — wystarczający do wyzwolenia lampy stojącej za panną młodą, ale nie rzucający na nią zauważalnej ilości światła (w taką funkcję są wyposażone na przykład wbudowane lampy błyskowe w lustrzankach firmy Nikon).

KOMPOZYCJA UWZGLĘDNIAJĄCA WNĘTRZE KOŚCIOŁA Tę poradę zasłyszałem od mistrza fotografii ślubnej, Davida Zisera: zrób dostateczną liczbę oficjalnych ujęć nowożeńców na tle wnętrza kościoła. Dla panny młodej ważne jest uwiecznienie kościoła, w którym odbyła się uroczystość, a dzięki wkomponowaniu jego wnętrza w oficjalne fotografie wspaniale zilustrujemy miejsce ceremonii.

[ 104 ]

Rozdział 6. Profesjonalne zdjęcia ślubne

Poszukaj korzystnego oświetlenia dla panny młodej

Podczas większości wesel gdzieś w tajemniczym zakątku skrywa się niebywale pięknie oświetlone miejsce, które tylko czeka, aż odnajdziesz je wzrokiem. Jednak gdy już się na nie natkniesz, powinieneś jeszcze wiedzieć, jak je wykorzystać. Światło w owym miejscu powinno wpadać przez okno — mówię oczywiście o naturalnym świetle dziennym (naprawdę trzeba się postarać, by w takim świetle źle zrobić zdjęcie). Poszukaj okna, przez które wpada światło słoneczne — nie bezpośrednie, lecz rozproszone (najlepsze zazwyczaj okazują się okna wychodzące na północ). A gdy już znajdziesz zakątek oświetlony wspaniałym, bocznym światłem wpadającym przez okno, gdzie powinieneś ustawić pannę młodą? Najlepiej, jeśli stanie około 2 – 2,5 metra od okna, by światło delikatnie i miękko spowiło jej postać (ach, chyba napiszę wiersz…). To doskonała okazja, by jeszcze przed rozpoczęciem wesela zrobić kilka zdjęć panny młodej — samej lub w towarzystwie rodziców.

WSKAZÓWKI DOTYCZĄCE USTAWIENIA PANNY MŁODEJ Oto kolejne porady od Davida Zisera. Poproś pannę młodą, by ustawiła stopy w kształcie litery „V”, przeniosła ciężar ciała na nogę z tyłu, a potem lekko opuściła ramię znajdujące się dalej od źródła światła. Ramiona fotografowanej osoby tworzą wówczas łagodnie opadającą, ukośną linię, a cała kompozycja staje się bardziej dynamiczna. Aby pokazać na zdjęciu detale sukni ślubnej, światło lampy błyskowej powinno padać na nią z boku, nie bezpośrednio z przodu. Po prostu ustaw pannę młodą tak, by oświetlone ramię było ustawione pod pewnym kątem do źródła światła.

[ 105 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

©ISTOCKPHOTO / KEVIN RUSS

Zdjęcia oficjalne — jak ustawić ostrość?

Fotografując duże grupy osób na oficjalnych ujęciach, powinieneś zadbać o ustawienie takiej wartości przysłony, która umożliwi uzyskanie odpowiednio dużej głębi ostrości, obejmującej wszystkie postacie na zdjęciu. Przysłona rzędu f/11 powinna zapewnić wystarczająco dużą głębię zdjęcia. W którym miejscu należy ustawić ostrość kadru? Jeśli fotografujesz grupę stojącą w kilku rzędach, to powinieneś trzymać się starej, sprawdzonej (i do dziś przestrzeganej) zasady, która mówi, że fotografię należy „wyostrzyć” na oczach osób stojących w pierwszym rzędzie. Postrzegana głębia ostrości rozciąga się bardziej w głąb sceny niż w kierunku fotografującego (względem wybranego punktu ostrzenia), więc kolejne rzędy postaci powinny być wystarczająco ostre i czytelne. Gorzej, jeśli pierwszy rząd osób nie będzie ostry; wówczas całe zdjęcie niestety trzeba będzie skasować.

NIE POŚWIĘCAJ ZA WIELE CZASU NA OFICJALNE UJĘCIA Słynny fotografik ślubny udzielił mi kiedyś znakomitej rady dotyczącej oficjalnych ujęć (chodzi o pozowane zdjęcia grupowe). Otóż powiedział on: „Oficjalne ujęcia załatw jak najszybciej. Oczywiście trzeba je zrobić, ale tak naprawdę mało kogo one interesują”. I rzeczywiście, na takich zdjęciach rzadko udaje się uwiecznić szczególne emocje; o tych fotografiach nieczęsto też mówi się po ślubie (chyba że zapomnisz je zrobić…). A zatem zbierz wszystkich, zrób, co trzeba, i przystąp do najważniejszego zadania: uwieczniania najcenniejszych wspomnień.

[ 106 ]

Rozdział 6. Profesjonalne zdjęcia ślubne

Zdjęcia oficjalne — nie kadruj na wysokości stawów

Podczas wykonywania oficjalnych zdjęć, aby uzyskać bardziej profesjonalny efekt, staraj się kadrować ujęcia w taki sposób, by nie „przeciąć” nikogo na wysokości stawów (innymi słowy, dolna krawędź fotografii nie powinna przebiegać przez łokieć lub kolano. Analogicznie, boczne krawędzie zdjęcia również nie powinny przecinać łokci ani nadgarstków). Krótko mówiąc, krawędzie fotografii nie powinny przebiegać przez stawy rąk i nóg. Jeśli musisz wykadrować ujęcie w taki sposób, że jego krawędzie przecinają ręce lub nogi fotografowanej postaci, postaraj się, by nastąpiło to jak najdalej od kolan czy łokci, na przykład w połowie przedramienia lub łydki. Rzekłem.

WSKAZÓWKI DOTYCZĄCE UJĘĆ OFICJALNYCH „Zacznij od państwa młodych” — to hasło opisuje popularny sposób na wykonanie wszystkich oficjalnych fotografii. Najpierw pośrodku ustaw nowożeńców i poproś, by pozostali na swoim miejscu. Podczas gdy oni stoją, aranżuj wokół nich grupy innych ludzi (druhny, drużbów, świadków itd.). Potraktuj młodych jako podstawę do budowania grupowych zdjęć; tak będzie łatwiej. I jeszcze jedna wskazówka: Twoje główne zadanie polega na podążaniu w ślad za panną młodą. Zadbaj o to, by była w oku Twojego obiektywu przed ceremonią, w jej trakcie, podczas oficjalnych fotografii z rodziną i na weselu. Śledź pannę młodą tak, jak śledziłbyś obiektywem napastnika przy piłce podczas fotografowania meczu piłkarskiego. Zwłaszcza jeśli fotografujesz zarobkowo — bo to od panny młodej zależy (pośrednio lub bezpośrednio), czy Twoje zdjęcia zostaną kupione. Zrób więc wszystko, by była ona gwiazdą wieczoru.

[ 107 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Zdjęcia oficjalne — jak wysoko ustawić aparat?

Podczas wykonywania oficjalnych zdjęć bardzo ważna jest wysokość, na jakiej znajduje się aparat, bo jeśli nie zostanie on właściwie ustawiony, to proporcje fotografowanych postaci mogą wyjść nieznacznie zniekształcone, a niektóre części ciała wyglądać na większe, niż są w rzeczywistości (co zasadniczo nie jest polecane…). Odnalezienie właściwej wysokości fotografowania w przypadku profesjonalnych portretów jest zatem rzeczą niezwykle istotną. Oto kilka wskazówek, które pozwolą Ci wykonać naprawdę doskonałe zdjęcia: Portrety na stojąco, obejmujące całą postać: umieść aparat (na statywie) na wysokości pasa panny młodej (tak, niestety będziesz musiał przykucnąć albo pochylić się do wizjera aparatu, lecz końcowy efekt będzie wart Twojego wysiłku). Obiektyw powinien być wypoziomowany (nie celuj w górę, w kierunku twarzy panny młodej). Fotografie 7/8 (od łydek w górę): umieść aparat (na statywie) na wysokości klatki piersiowej fotografowanej osoby; obiektyw powinien celować na wprost. Portrety od ramion w górę: umieść aparat (czy ja już wspominałem o statywie?) na wysokości oczu panny młodej lub nieco powyżej.

WSKAZÓWKA DOTYCZĄCA TŁA Postaraj się zróżnicować tła oficjalnych fotografii. Początkowo takie zabiegi mogą wyglądać na niepotrzebną stratę czasu, lecz jeśli jedno i to samo tło będzie powtarzać się podczas przeglądania większej części ślubnego albumu, to kolejne fotografie mogą się wydawać nudne. Jeśli po wykonaniu kilku serii zdjęć na jednym tle uda Ci się w pobliżu znaleźć inną prostą scenerię, wypróbuj ją, by podczas prezentacji zdjęć uniknąć posądzenia o pójście na łatwiznę.

[ 108 ]

Rozdział 6. Profesjonalne zdjęcia ślubne

Pokaż scenę z ciekawej perspektywy

Chcesz zrobić zdjęcie, które wszystkim zapadnie w pamięć? Spróbuj znaleźć ciekawy punkt obserwacyjny położony na pewnej wysokości (może to być okno na piętrze, skąd będziesz mógł swobodnie fotografować w dół, wysoki balkon, mostek itp.). Jeśli nie możesz znaleźć naturalnego punktu widokowego, zawsze możesz zaimprowizować jakiś samodzielnie — zabierz ze sobą (albo pożycz) drabinę, z której będziesz mógł fotografować. (Taką jak drabina Conair Travel Smart Ladder Kart, która — kiedy na niej nie stoisz — może pełnić także funkcję wózka transportowego do przewożenia sprzętu. Akurat ta drabina ma udźwig 150 kg i kosztuje około 80 dol., ale w internecie można znaleźć wiele podobnych). Oczywiście zachowaj wówczas szczególną ostrożność, gdyż robienie z drabiny zdjęć przy użyciu cennego sprzętu fotograficznego to doskonały materiał na „zabawny” gag rodem z hollywoodzkiej komedii. Fotografowanie z wysoka stanowi ciekawy sposób na nietypowe zaprezentowanie druhen, drużbów, a nawet samej panny młodej (tak jak na powyższym zdjęciu, które zrobiłem, stojąc właśnie na drabinie).

ZABIERZ ZE SOBĄ DRUGIEGO FOTOGRAFA Fotograf pomocnik (a bywa, że dwóch) stanowi polisę ubezpieczeniową, gwarantującą wykonanie wszystkich najważniejszych ujęć: im większe wesele, tym bardziej asystent się przydaje. Nie można przecież być we wszystkich miejscach jednocześnie, a jeśli cokolwiek pójdzie niezgodnie z planem, to zawsze będzie ktoś, kto podejmie przerwaną przez Ciebie pracę lub zajmie się rozwiązaniem problemu. Asystujący fotografowie mają ponadto własny styl i mogą robić zdjęcia z innej perspektywy, o innej wymowie, z innych miejsc. Poza tym istnieje spora szansa, że jeśli coś ważnego umknęło Twojej uwadze, to asystentowi udało się to dostrzec (i na odwrót).

[ 109 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Fotografowanie szczegółów (i kilka słów o tym, na które z nich warto zwrócić uwagę)

Olbrzymią popularnością cieszy się obecnie „reporterski” sposób przedstawiania ceremonii ślubnych i wesel (który polega na nadaniu sesji zdjęciowej charakteru reportażu do gazety lub magazynu). Jednym z najważniejszych aspektów tego stylu są zdjęcia detali kojarzących się z weselem — w szczególności chodzi tutaj o wydarzenia rozgrywające się niejako za kulisami, jeszcze przed rozpoczęciem ceremonii. Oto lista obiektów, które warto pstryknąć (choć lepiej będzie je sfotografować…). W albumie ślubnym mogą się one stać samodzielnymi zdjęciami lub stanowić tło dla innych fotografii: • buty panny młodej,

• obrączki ślubne (być może na tle zaproszenia lub kwiatów róży, „niedbale” położonych obok),

• suknia panny młodej na wieszaku, • welon, naszyjnik itp.,

• bilety lotnicze na podróż poślubną,

• zaproszenie ślubne, • nuty utworu granego podczas ceremonii, • księga gości (po tym, jak kilka osób już się do niej wpisało),

• nuty, tekst albo pudełko płyty CD z muzyką, do której młodzi tańczyli pierwszy taniec, • butonierka pana młodego,

• kieliszki z szampanem państwa młodych,

• bukiet panny młodej,

• wizytówki z nazwiskami gości na weselu,

• detale sukni ślubnej.

[ 110 ]

Rozdział 6. Profesjonalne zdjęcia ślubne

PETE COLLINS

Zbliżenia na detale

Kiedy przywieziono bukiet, wyszedłem na balkon, chcąc skorzystać z naturalnego światła, i ostrożnie umiejscowiłem kwiaty w cieniu, aby światło to było jak najłagodniejsze. Na potrzeby tego ujęcia pożyczyłem pierścionek zaręczynowy od panny młodej i umieściłem go pośród płatków jednej z róż. Do tego zdjęcia (a także do innych, podobnych, takich jak zbliżenia na zapinki mankietów pana młodego czy zaproszenie z ułożonymi na nim dwiema obrączkami) użyłem makroobiektywu. Takie obiektywy mają wyjątkowo małą głębię ostrości: wystarczy najlżejsze poruszenie aparatu, a zdjęcie wyjdzie nieostre — trzeba więc użyć statywu. Fotografowałem w trybie preselekcji przysłony, a ze względu na bardzo małą głębię ostrości eksperymentowałem z przysłonami f/16 i f/22, aby wycisnąć choć 1 czy 2 dodatkowe mm głębi. Dzięki statywowi mogłem ustawić najniższą czułość ISO (jak zwykle w takich przypadkach) i nie przejmować się długim czasem naświetlania. Obiektyw 70 – 200 mm należy do podstawowego wyposażenia wielu fotografów ślubnych, ale przy użyciu tego typu szkieł na ogół nie udaje się uzyskać odpowiedniego zbliżenia na detale ze względu na dość dużą minimalną odległość ostrzenia. W rezultacie jeśli podejdziesz do fotografowanego pierścionka albo obrączki zbyt blisko, całe zdjęcie ulegnie rozmyciu (a jeśli podejdziesz najbliżej, jak się da, a potem wykadrujesz zdjęcie, to nie uzyskasz wyjątkowo ostrych detali i pięknej, małej głębi ostrości, cechującej prawdziwe zdjęcia makro. Małe zdjęcie po lewej stronie zrobiłem obiektywem 70 – 200 mm z minimalnej możliwej odległości, przy której szkło jeszcze łapało ostrość). W takich sytuacjach przydaje się obiektyw makro (albo podana niżej wskazówka). Tego rodzaju szkło umożliwia bardzo silne zbliżenie na detal (jak na małym zdjęciu po prawej stronie) i pozwala wyeksponować szczegóły z powalającą precyzją. Zwróć uwagę na bardzo niewielką głębię ostrości na zdjęciu po prawej stronie. Brylant i jego oprawa są ostre, ale 2 – 3 mm dalej obraz staje się rozmyty i nieczytelny, co jeszcze bardziej akcentuje detale szlachetnego kamienia. Wskazówka: nie kupuj makroobiektywu, kup soczewkę makro. Niezależnie od tego, czy używasz aparatu Nikon, czy Canon, możesz skorzystać z fantastycznej jakości soczewek makro firmy Canon, które mają zaledwie około 1 cm grubości, są bardzo lekkie i stosunkowo niedrogie. Wystarczy zabrać ze sobą taką soczewkę i zamontować ją na zwykłym obiektywie zmiennoogniskowym, gdy zajdzie potrzeba. To niesamowicie praktyczne! [ 111 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Niech żyje bal! — fotografie z wesela

Fotografowanie tańczących osób często sprawia ogromne trudności. Otóż gdy wykonujesz zdjęcia przy użyciu lampy błyskowej (a tak jest zazwyczaj), to ruch tańczących postaci zamiera w pół gestu; błysk flesza sprawia, że ludzie na zdjęciu wyglądają, jakby zastygli w nieco dziwacznych pozach. Nadal mnie zaskakuje, że na zdjęciu zrobionym z fleszem korowód bawiących się ludzi potrafi wyglądać jak policyjna tyraliera — aparat po prostu nie radzi sobie z uchwyceniem ruchu, gdy w grę wchodzi błysk flesza… chyba że mu pomożesz. Techniki są zasadniczo dwie; pierwsza polega na odpowiednim zrobieniu zdjęcia. Tajemnica tkwi w ustawieniu tak długiego czasu naświetlania, aby poruszające się postaci uległy rozmyciu — dzięki temu będą wyglądały na (tak, zgadłeś!) roztańczone. (Jeśli chcesz, aby konkretna osoba, na przykład panna młoda, wyszła na zdjęciu ostro i wyraźnie, możesz zastosować tzw. panoramowanie, polegające na podążaniu za nią obiektywem podczas fotografowania). Jeżeli zapomnisz zastosować tej sztuczki podczas fotografowania, to nic straconego: efekt ruchu można uzyskać przy użyciu Photoshopa. Na początek powiel warstwę Background (Tło), a następnie rozwiń menu Filter/ Blur (Filtr/Rozmycie) i wybierz polecenie Motion Blur (Poruszenie). W oknie dialogowym tego filtra zmień wartość parametru Angle (Kąt) na 0°, a następnie zwiększ wartość parametru Distance (Odległość) w taki sposób, by sfotografowane postaci nabrały odpowiedniej dynamiki. Jeśli chcesz, aby jedna osoba na zdjęciu pozostała ostra, włącz narzędzie Eraser (Gumka) i za pomocą dużego pędzla o miękkich krawędziach (o średnicy około 200 pikseli) wymaż tę osobę z górnej warstwy (może to być na przykład panna młoda). Dzięki temu będzie ona sprawiała wrażenie względnie nieruchomej, otoczonej rozbawionym, roztańczonym towarzystwem.

ZRÓB KOPIĘ ZAPASOWĄ ZDJĘĆ NA MIEJSCU Ślub przydarza się raz w życiu. Nie ma szansy na powtórkę. W ferworze fotografowania trzeba zatem pamiętać o tworzeniu na miejscu kopii zapasowych wykonanych zdjęć. Po zapełnieniu karty pamięci i umieszczeniu w aparacie nowej powinieneś niezwłocznie wykonać na dysku twardym kopię fotografii zarejestrowanych na pierwszej karcie.

[ 112 ]

Rozdział 6. Profesjonalne zdjęcia ślubne

Z fleszem na weselu

Sala była oświetlona barwnymi światłami oraz ciągle zmieniającymi kolory lampami ledowymi rozlokowanymi na ścianach. Fotografowałem z jedną lampą błyskową podłączoną do aparatu i skierowaną prosto w sufit (strop był zbyt wysoko, by skorzystać z odbicia, ale mnie i tak zależało tylko na tej części błysku, która padała na wprost). Efekt był taki, że pewna ilość światła flesza była emitowana do przodu, oświetlała pannę młodą oraz jej ojca i mieszała się z zastanym światłem, nie dominując go. Oświetlenie było bardzo barwne, jeśli więc zwiększyłbym moc flesza i skierował go bezpośrednio na tańczących (nawet jeżeli użyłbym dyfuzora albo małego softboksu), to kolory wnętrza zostałyby zdecydowanie stłumione. Zauważ, że na sukni panny młodej i na jej ramieniu, a także na czole jej ojca widać delikatne nutki purpurowego światła. Ponieważ flesz jest skierowany w sufit, musiałem zwiększyć jego moc do maksimum. Jeśli korzystam z fleszy, zawsze używam trybu manualnego. Czas naświetlania wynosił 1/250 s (dzięki czemu sala wyszła na zdjęciu ciemniej niż w rzeczywistości). Przysłonę ustawiłem na f/1,4, co w połączeniu ze zwiększeniem czułości do 640 ISO umożliwiło mi zrobienie nieporuszonego zdjęcia z ręki (jasny obiektyw, taki jak f/1,4, pozwala uniknąć nadmiernego zwiększenia czułości). Fotografowałem bardzo jasnym obiektywem 85 mm, obejmującym względnie duży fragment sali balowej. Dzięki ustawieniu tak niskiej wartości przysłony, pomimo relatywnie krótkiej ogniskowej, tło uległo na tyle silnemu rozmyciu, by sylwetki tańczących ładnie się zarysowały. Przy okazji chciałbym pokazać Ci pewien przykład na to, jak ważne jest posiadanie jasnego szkła w takiej sytuacji. Przypominam, że powyższe zdjęcie zrobiłem przy czułości 640 ISO i czasie 1/250 s (co wystarczyło, by zamrozić ruch i wyeliminować rozmycie wynikające z fotografowania z ręki). Z kolei zdjęcie poglądowe ze mną, uwiecznionym podczas fotografowania, zostało zrobione przy większej wartości przysłony, wynoszącej f/2,8. Aby czas naświetlania na tamtym zdjęciu skrócić do 1/125 s (na granicy przyzwoitości, jeśli chodzi o zdjęcia z ręki), mój asystent musiał ustawić czułość na poziomie 16 000 ISO! Na fotce nie widać szumu, asystent posługiwał się bowiem aparatem, który znakomicie radzi sobie przy takich wysokich czułościach (Canon 1D X); napisałem o tym tylko w celu unaocznienia Ci różnicy, jaką sprawia użycie naprawdę jasnego obiektywu. [ 113 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Bardzo obszerne ujęcie, które robi wrażenie

Było samo południe i zaczęliśmy szukać ciekawych, a zarazem ocienionych miejsc, gdzie można byłoby sfotografować pannę młodą. Natknęliśmy się na te urocze schody. Ponieważ modelka stała wewnątrz, słońce nie padało bezpośrednio na nią. Ja zaś zająłem strategiczną pozycję wyżej, by móc ująć w kadrze nie tylko pannę młodą, ale także eleganckie kolumny na drugim planie. Mieliśmy do dyspozycji tylko światło zastane, a w takich przypadkach fotografuję w trybie preselekcji przysłony (wybieram wartość przysłony, a aparat dopasowuje do niej czas naświetlania, który powinien dać poprawną ekspozycję — i rzeczywiście rzadko się myli). Na ogół w takiej sytuacji ustawiłbym dość dużą wartość przysłony, taką jak f/8 albo f/11, ale wbrew pozorom na schodach było stosunkowo ciemno, otworzyłem więc przysłonę do f/2,8. Tło nie wyszło bardzo rozmyte, bo fotografowałem obiektywem szerokokątnym, więc pomimo niskiej wartości przysłony krótka ogniskowa (dająca najszerszy kąt widzenia) sprawiła, że całe ujęcie jest stosunkowo ostre. Może nie tak ostre, jak byłoby przy wyższej przysłonie, ale dzięki temu, że ustawiłem ją na f/2,8, mogłem zachować minimalną („najczystszą”) czułość 100 ISO i skrócić czas naświetlania do 1/125 s, aby uniknąć poruszenia zdjęcia — robiłem je bowiem z ręki. Aby pokazać rozmach wesela poprzez przedstawienie panny młodej na tle pięknego otoczenia, sięgnąłem po obiektyw superszerokokątny, a konkretnie 16 – 35 mm f/2,8. Sztuka zastosowania tego rodzaju obiektywu polega między innymi na tym, by główny temat nie znalazł się zbyt blisko krawędzi kadru, bo w tych miejscach wszystko ulega zniekształceniu: sylwetka stałaby się nieproporcjonalnie szeroka. Aby sfotografowane wnętrze robiło jeszcze większe wrażenie, stanąłem na drugim schodku przenośnej drabinki LadderKart (patrz strona 109). Dzięki temu mogłem ująć w kadrze poręcz tuż przede mną, a to nadało kompozycji większą głębię. Aby wyeksponować jasność środkowej części kadru, odrobinę przyciemniłem krawędzie zdjęcia przy użyciu ustawień w panelu Effects (efekty) w module Develop (przetwarzanie) programu Lightroom (można to zrobić także w Camera Raw). Po prostu odrobinę przeciągnij w lewo suwak Amount (wartość) w sekcji Post Crop Vignetting (winietowanie po kadrowaniu), aż brzegi fotografii ulegną delikatnemu przyciemnieniu. Wystarczy subtelna zmiana, a i tak robi wrażenie. [ 114 ]

Rozdział 6. Profesjonalne zdjęcia ślubne

Efekt flary

Podczas wesela celowo ustawiłem się tak, by móc fotografować na wprost barwnych lamp oświetlających parkiet — a jest to niezawodny przepis na uzyskanie efektu flary (choć niektórych tradycjonalistów efekt flary doprowadza do pasji, pannom młodym bardzo się on podoba). Światło nieustannie zmieniało kolor i poruszało się, postanowiłem więc arbitralnie wybrać sobie jakieś miejsce i czatować, aż państwo młodzi wynurzą się spośród morza innych gości. Zauważ, że nawet na poglądowym zdjęciu u góry widać flarę w okolicach mojego ramienia (po lewej stronie od aparatu). Cały trik wymaga odrobiny cierpliwości, bo nawet jeśli staniesz na wprost źródła światła, nie na każdym zdjęciu uzyskasz efekt flary — na niektórych fotkach się pojawi, na innych nie. Postępowałem tak, że blokowałem ostrość na młodej parze poprzez przytrzymanie spustu migawki wciśniętego do połowy, a potem przekadrowywałem ujęcie w taki sposób, by światło padało prosto na obiektyw. Gdy zauważyłem odblaski światła w wizjerze, naciskałem spust migawki do końca, żeby zrobić zdjęcie — wiedziałem, że wyjdzie ostre, bo przecież zablokowałem ostrość na młodej parze wcześniej, zanim skierowałem obiektyw pod światło. Fotografowałem obiektywem 85 mm, korzystając tylko ze światła zastanego, z przysłoną f/1,2. Nawet przy tak szeroko otwartej przysłonie musiałem podbić czułość do 2500 ISO. Stało się tak trochę za sprawą czasu naświetlania, który ustawiłem na dość bezpieczną wartość 1/250 s, ale ponieważ państwo młodzi tańczyli, chciałem mieć pewność, że zamrożę ich ruch w kadrze. Przysłonę f/1,2 ustawiłem ze względu na bardzo słabe oświetlenie wnętrza, ale miało to ten korzystny skutek, że tło wyszło silnie rozmyte, przez co sylwetki nowożeńców zostały bardzo ładnie wyeksponowane. Trzeba pamiętać tylko o jednym: przy fotografowaniu z przysłonami rzędu f/1,2 albo f/1,4 wiele zależy od poprawnego ustawienia ostrości. Zablokuj ostrość (przytrzymaj spust migawki wciśnięty do połowy) na oku — tym od strony aparatu — jednej z fotografowanych osób. Efekty flary mają to do siebie, że zdjęcia z nimi wychodzą dość płaskie, jakby zamglone, czasami trzeba więc skorygować ich kontrast przez przeciągnięcie w prawą stronę suwaka Contrast (kontrast) z panelu Basic (podstawowe) w module Develop (przetwarzanie) programu Lightroom (albo w Camera Raw).

[ 115 ]

CZAS OTWARCIA MIGAWKI: 1/1250 S

PRZYSŁONA: F/13

ISO: 3200

OGNISKOWA: 15 MM

AUTOR: SCOTT KELBY

Rozdział 7.

Profesjonalne zdjęcia sportowe Jak robić profesjonalne zdjęcia na zawodach sportowych? Zdaję sobie sprawę z tego, że wstępy do rozdziałów mają być jedynie czymś w rodzaju odpoczynku i przerwy dla zmęczonego umysłu, więc nawet nie próbuję przemycać w nich jakichkolwiek sensownych i użytecznych informacji. Przynajmniej do tej pory udawało mi się to całkiem nieźle. Jestem jednak zagorzałym pasjonatem fotografii sportowej i postanowiłem, że ten wstęp będzie jedynym, w którym zawrę ziarnko prawdy (w każdym razie nie większe niż w filmie Gniew oceanu). Jeśli z wypiekami na twarzy oglądasz mecze juniorów albo zawodowców, chciałbym Cię z góry przestrzec, że zapewne przeklniesz dzień, w którym po raz pierwszy będziesz miał okazję fotografować taki mecz z poziomu murawy. Powód jest prosty: od tej pory już nigdy więcej nie będziesz chciał robić zdjęć z trybun, jak inni kibice. Wierz mi, to doświadczenie może zupełnie odmienić Twoje życie. Tam, w dole, gra wygląda całkiem inaczej niż w telewizji. I co innego można usłyszeć. Nawet jeśli widzisz na ekranie TV skrzydłowego i rozgrywającego wymieniających jakieś uwagi, pomyślisz sobie, że w większości przypadków nie dywagują o niczym ważnym. A tymczasem jest wręcz przeciwnie! Owszem, czasami zdarza się im powiedzieć coś na temat rozgrywki, ale założę się, że nie wiesz, o czym rozmawiają najczęściej. Otóż w dziewięciu przypadkach na dziesięć plotkują o sprzęcie fotografów tkwiących tuż za liniami bocznymi. Pamiętam, jak kiedyś fotografowałem mecz ligi NFL w Atlancie… Ustawiłem się w upatrzonym miejscu tuż za linią boczną boiska, gdy nagle słyszę skrzydłowego, który krzyczy do obrońcy: „Stary, ty widziałeś, czym on próbuje nas focić? To jest szkło 200 mm!”. A na to obrońca: „Tia, widziałem, jak tamtędy biegłem, ale wiesz co, on ma telekonwerter 1,4×, więc nie jest tak źle”. „A miał włączoną stabilizację?”„Zdaje się, że tak”. „No proszę cię, gramy w biały dzień, przy takim świetle powinien spokojnie ustawić 1/1600 sekundy, po co mu stabilizacja?” Zdegustowany obrońca odkrzyknął wówczas: „Dobra, daj facetowi spokój, przenieśmy akcję na drugą stronę, chcę zobaczyć sprzęt tamtego kolesia; mam wrażenie, że jego wielka tuba 400 mm f/2,8 to ten nowy model z bajernymi powłokami przeciwodblaskowymi”. I takie rozmowy trwają przez cały czas, minuta za minutą, mecz za meczem, stadion za stadionem. Choć całej tej gadki szmatki nie usłyszysz w telewizji, masz moje słowo, że króluje na boiskach i parkietach wszystkich sportów drużynowych… [ 117 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

GEORGE WALKER IV

Jakich obiektywów należy używać?

Jeśli planujesz fotografować zawody sportowe, zabieranie wielu obiektywów i wielkiej torby na sprzęt foto nie tylko okaże się męczące, ale też denerwujące. Lepiej ograniczyć się do zaledwie dwóch obiektywów: 1. Obiektywu szerokokątnego (dowolny o ogniskowej rzędu 24 mm lub mniejszej). Taki szeroki kąt widzenia pozwoli Ci na ujęcie całego stadionu, całego kortu, wykonywanie zdjęć grupowych itp. 2. Teleobiektywu 300  mm lub 400  mm (albo obiektywu zmiennoogniskowego 200 – 400 mm). W wersji minimum będziesz potrzebował szkła 200 mm, ale wtedy przygotuj się na mnóstwo biegania, gdyż takim obiektywem można sfotografować tylko tych graczy, którzy znajdują się blisko Ciebie — ci z dalszego planu będą za daleko, aby zrobić im dobrej klasy zdjęcie. Obiektywów raczej nie należy zmieniać podczas pracy; optymalne rozwiązanie polega na założeniu ich do dwóch różnych korpusów. Jedyna dodatkowa rzecz, jaką warto prócz tego wziąć ze sobą (poza zapasową baterią i garścią kart pamięci), to telekonwerter 1,4×, który pozwoli Ci jeszcze bardziej zbliżyć się do akcji (takie telekonwertery powodują wydłużenie ogniskowej obiektywu, przekształcając teleobiektyw o rzeczywistej ogniskowej 300 mm w teleobiektyw 450 mm). Uwaga: niektórzy zawodowcy radzą, by unikać telekonwerterów o współczynniku 2×, bo powodują one pewien spadek ostrości obrazu oraz przyciemnienie ekspozycji o nawet dwie działki, co utrudnia osiągnięcie dostatecznie krótkiego czasu naświetlania we wnętrzach. Aby wygodnie przemieszczać się z bagażem, zaopatrz się w kamizelkę fotograficzną Manfrotto Pro Photo Vest albo system pasków firmy Think Tank Photo.

ZDJĘCIA Z ŻABIEJ PERSPEKTYWY Zawodowi fotografowie sportowi przy robieniu zdjęć często przyklękają na jedno kolano, by ująć scenę z niższej, lepszej perspektywy. Takie ujęcia sprawiają wrażenie uczestniczenia w wydarzeniach, a zawodnicy (albo ich samochody) wydają się na nich nawet potężniejsi niż w rzeczywistości. Koniecznie to następnym razem wypróbuj, pamiętaj tylko, by najpierw kupić w sklepie z materiałami do wyposażenia wnętrz żelowe podkładki pod kolana.

[ 118 ]

Rozdział 7. Profesjonalne zdjęcia sportowe

Zastosowanie telekonwertera pozwala zrobić zdjęcie naprawdę z bliska

Jeśli przyjrzysz się najlepszym współczesnym zdjęciom sportowym, to zapewne zauważysz, że wiele z nich pokazuje akcje z bardzo bliska. Takie zdjęcia są przesycone emocjami i dynamiką, której niekiedy brak telewizyjnym ujęciom szerokokątnym, zdjęciom z trybun czy nawet relacjom wyświetlanym na gigantycznych stadionowych telebimach. Choć większość rozgrywek sportowych fotografowałem obiektywem 400 mm, zdałem sobie sprawę, że warto pokazać scenę jeszcze bliżej. Moje przypuszczenia potwierdziła opinia legendarnego fotografa sportowego Dave’a Blacka, który po przejrzeniu mojego portfolio zasugerował, bym dołączył do obiektywu 400 mm telekonwerter 1,4× (co zwiększa jego ogniskową do ponad 550 mm). I rzeczywiście, różnica była ogromna. Niezależnie od tego, jakim obiektywem się posługujesz, telekonwerter jest stosunkowo niedrogim sposobem na znalezienie się w samym centrum akcji i podniesienie jakości zdjęć o klasę wyżej. (Uwaga: opisany sposób najlepiej sprawdza się w przypadku zawodów rozgrywanych w dzień albo przy znakomitym oświetleniu, gdyż zastosowanie telekonwertera 1,4× powoduje spadek jasności obiektywu o jeden pełny stopień ekspozycji — szkło o maksymalnej jasności f/2,8 staje się szkłem f/4 itd. Zastosowanie telekonwertera 2× oznacza utratę dwóch stopni ekspozycji. W świetle dziennym taka zmiana nie powinna stanowić większego problemu, ale we wnętrzach bywa kłopotliwa; chyba że posiadasz nowoczesną lustrzankę, która świetnie radzi sobie z redukcją szumów przy słabym oświetleniu). W trakcie naszej rozmowy David przytoczył świetną regułę poświęconą fotografii sportowej: „Fotografuj z bliska albo wcale!”. Racja.

NIE MASZ TELEOBIEKTYWU? WYPOŻYCZ GO NA TYDZIEŃ! Jeśli zbliżają się wyjątkowe zawody albo termin płatnego zlecenia, a Ty nie masz dostatecznie długiego teleobiektywu, by uwiecznić rozgrywkę tak, jak sobie wymarzyłeś, to po prostu wypożycz odpowiednie szkło. Ja korzystałem z usług serwisu LensProToGo.com — mają tam wszystkie teleobiektywy do aparatów marki Canon i Nikon (a także korpusy do wypożyczenia). W Stanach Zjednoczonych sprzęt jest dostarczany kurierem na drugi dzień, a ceny są konkurencyjne.

[ 119 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

W jaki sposób zawodowi fotograficy ustawiają ostrość?

Jeśli chcesz zwiększyć odsetek udanych, ostrych zdjęć, powinieneś ustawiać ostrość przyciskiem z tyłu korpusu — kciukiem (a nie za pomocą przycisku spustu migawki). Takie rozwiązanie daje znacznie większe korzyści, niż można początkowo sądzić, gdyż dzięki rozdzieleniu funkcji ostrzenia od funkcji wyzwalania migawki aparat nie będzie tracił czasu na ustawienie ostrości przed zrobieniem zdjęcia — ostrość została już ustawiona, więc naciśnięcie spustu spowoduje automatyczne zarejestrowanie fotografii. Postępowanie w opisany sposób stanowi też doskonałe remedium na nagłe zmiany ostrości spowodowane czyimś niespodziewanym wejściem w kadr (co jest prawdziwą bolączką w każdych sportach zespołowych). Po pojawieniu się takiego „intruza” w kadrze (na przykład sędziego bocznego) wystarczy po prostu na chwilę zdjąć kciuk z przycisku ostrości (i kontynuować fotografowanie w zwykły sposób), poczekać, aż pierwszy plan znów będzie wolny, i ponownie nacisnąć ów przycisk. Zazwyczaj trzymam więc kciuk na tylnym przycisku autofokusa niemal przez cały czas i nie muszę się martwić o ostrość zdjęć — skupiam się na wyczuciu czasu i akcji. W aparatach Canon naciśnij przycisk Menu znajdujący się w tylnej części korpusu, otwórz menu funkcji indywidualnych C.Fn IV-1, wyświetl pozycję Przyciski AF i pomiaru i włącz opcję Pomiar + AF Start. W większości lustrzanek firmy Nikon należy w tym celu otworzyć menu Ustawienia osobiste, przejść do ustawienia Włączenie AF w grupie Autofokus i wybrać opcję Tylko przycisk AF-ON.

PRZEŁĄCZ AUTOFOKUS NA ŚLEDZENIE AKCJI Przed fotografowaniem zawodów sportowych przełącz autofokus na tryb, który stara się automatycznie śledzić poruszający się obiekt, jeśli przemieści się on poza obszar ustawiania ostrości. W aparatach Canon tryb ten nazywa się AI Servo AF, zaś w aparatach Nikon należy włączyć tryb Continuous-Servo.

[ 120 ]

Rozdział 7. Profesjonalne zdjęcia sportowe

Fotografuj przy szeroko otwartej przysłonie

Przez fotografowanie przy szeroko otwartej przysłonie mam na myśli wykonywanie zdjęć przy jak najmniejszej liczbie przysłony (jeśli masz obiektyw o świetle f/2,8, powinieneś fotografować z przysłoną f/2,8 albo o jeden stopień większą). Takie postępowanie ma dwie zasadnicze zalety: 1. Spowoduje rozmycie tła, dając ujęcie bardziej dynamiczne, pełne dramaturgii i koncentrujące się na głównym obiekcie zdjęcia. Tła pełne niepotrzebnych detali stanowią poważny problem podczas fotografowania wydarzeń sportowych, zaś fotografowanie przy użyciu teleobiektywu przy tak szeroko otwartej przysłonie powoduje znaczne spłycenie głębi ostrości (główny obiekt zdjęcia, na pierwszym planie, będzie ostry i wyraźny, zaś całe tło — miękkie i rozmyte). 2. Będziesz mógł skrócić czas naświetlania, co zamrozi ruch sportowców i bardzo ułatwi fotografowanie we wnętrzach budynków, oświetlonych stosunkowo słabym, sztucznym światłem. Aby zamrozić ruch w kadrze, trzeba ustawić czas naświetlania rzędu 1/1000 s albo krótszy (przy dłuższych ekspozycjach zdjęcie może wyjść lekko rozmyte. Choć zdarzało mi się zrobić ostre zdjęcia sportowe nawet przy 1/640 s, to nie zawsze się to udaje, dlatego powinno się dążyć do 1/1000 s). Jeżeli fotografujesz w słoneczny dzień, to nie będziesz miał z tym problemów — po prostu przełącz aparat w tryb preselekcji przysłony i ustaw najmniejszą wartość przysłony, a otrzymasz czas naświetlania wynoszący 1/4000 s lub krótszy. W czasie łagodnego zachmurzenia czas naświetlania może się wydłużyć do akceptowalnego 1/2000 s.

ZDJĘCIA STOJĄCYCH ZAWODNIKÓW NIE SĄ ZBYT INTERESUJĄCE Unikaj fotografowania zawodników stojących albo przygotowujących się do jakiejś akcji, na przykład napastnika oczekującego na piłkę w środku pola albo obrońcy znajdującego się na niezagrożonej w danej chwili pozycji. Skup się na akcji, bo gdy później będziesz przeglądał zrobione zdjęcia, na pewno nie spodobają Ci się te, z których wieje nudą.

[ 121 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Funkcja automatycznego ustawiania czułości ISO ułatwi Ci zamrożenie akcji w kadrze

Jeśli fotografujesz zawody sportowe, które wymagają zamrożenia akcji w kadrze, to powinieneś ustawiać bardzo krótki czas naświetlania — około 1/1000 sekundy. Taki czas otwarcia migawki jest względnie łatwo osiągalny przy dobrym nasłonecznieniu i przysłonie rzędu f/2,8 lub f/4 (takie wartości przysłony są typowe dla fotografii sportowej), lecz w pochmurny dzień, przy słabszym świetle, albo wieczorem czas ekspozycji może wzrosnąć powyżej 1/1000 s i przywieziesz do domu całe mnóstwo rozmytych, poruszonych kadrów. Właśnie dlatego zakochasz się w funkcji automatycznego ustawiania czułości ISO, która dba o to, by czas ekspozycji nigdy nie został wydłużony ponad zadeklarowaną przez Ciebie minimalną wartość. Skrócenie ekspozycji następuje poprzez zwiększenie czułości ISO, przy czym — co ważne — proces ten nie odbywa się skokowo (na przykład z ISO 200 na ISO 400), lecz dokładnie o tyle, o ile trzeba, na przykład z ISO 200 na ISO 273 (takich wartości pośrednich nie można w zwykły sposób wybrać w aparacie, nawet gdyby się chciało!). W aparatach Canon należy w tym celu przełączyć funkcję ISO na tryb A przy użyciu głównego, górnego pokrętła sterującego (zmiana zostanie pokazana na wyświetlaczu LCD). W aparatach Nikon w celu włączenia tej funkcji należy otworzyć menu o nazwie Menu fotografowania i wybrać opcję Ustawienia czułości ISO. Potem zaś w polu Najdłuższy czas migawki podać żądany czas (ja ustawiam 1/1000 s) i włączyć funkcję Automatyczny dobór ISO.

NIE PLANUJ ZMIANY OBIEKTYWÓW Jeśli chcesz konkurować z najlepszymi w fotografii sportowej, nie przewiduj zmiany obiektywów — zmieniaj korpusy. Zmiana obiektywu może oznaczać utratę niepowtarzalnej okazji do zrobienia „tego jedynego” zdjęcia. To dlatego zawodowcy obwieszają się aparatami — dzięki temu mogą błyskawicznie zmienić teleobiektyw 400 mm na szkło szerokokątne.

[ 122 ]

Rozdział 7. Profesjonalne zdjęcia sportowe

Fotografujesz nocą albo we wnętrzach? Zwiększ wartość ISO!

Największym wyzwaniem związanym z fotografowaniem zawodów sportowych jest robienie zdjęć nocą albo w zamkniętym pomieszczeniu. Wynika to z faktu, że bez światła słonecznego czas naświetlania niepomiernie rośnie. W zasadzie istnieje tylko jeden sposób, aby temu zaradzić — trzeba zwiększyć czułość ISO, ile tylko się da, aby znów móc ustawić czas ekspozycji wynoszący 1/1000 s i w ten sposób zamrozić w kadrze rozgrywające się wydarzenia. Zwiększanie ISO nie jest jednak idealnym wyjściem. Dlaczego? Gdyż im wyższa czułość matrycy, tym więcej szumów (ziarna) pojawi się na zdjęciach. Nowoczesne, zaawansowane aparaty wybierane przez fotografów sportowych cechują się bardzo niskim poziomem szumów, nawet przy wysokich wartościach ISO, ale nawet w tych urządzeniach szum potrafi dawać się we znaki. Niestety, tak naprawdę nic nie da się z tym zrobić — jedyny sposób na skrócenie czasu naświetlania nocą albo w pomieszczeniach polega na zwiększaniu czułości ISO aż do uzyskania odpowiednio krótkiej ekspozycji. To dlatego „jasne szkła” (f/2,8 albo f/4) tak bardzo się wtedy przydają — im jaśniejszy obiektyw, tym mniej trzeba zwiększyć czułość ISO (i tym mniej pojawi się szumów). O ile lepsze są jasne obiektywy? Powiedzmy, że fotografuję mecz ligi NFL nocą, przy jasnym oświetleniu jupiterów. W takich warunkach przy przysłonie f/4 muszę ustawić czułość na poziomie około 4000 ISO, aby uzyskać czas naświetlania 1/1000 s i zamrozić akcję w kadrze. Jeśli użyłbym obiektywu f/2,8, to powinno wystarczyć ustawienie czułości na 1600 ISO (co przekłada się na znacznie mniejszą ilość szumu). Ta jedna działka przysłony naprawdę robi ogromną różnicę (ale producenci obiektywów każą sobie za nią słono płacić). Owszem, na zdjęciu będzie widać odrobinę szumu, ale lepsza odrobina szumu niż rozmyty obraz!

ZALETA POSŁUGIWANIA SIĘ SZYBKIMI KARTAMI PAMIĘCI Szybkie karty pamięci zostały wręcz stworzone dla fotografów sportowych, którzy często wykonują zdjęcia w trybie seryjnym (ciągłym). Szybka karta oznacza sprawniejszy zapis danych, a co za tym idzie — szybsze przenoszenie zdjęć z bufora aparatu (co pozwala na dłuższe fotografowanie z niezmienioną częstotliwością).

[ 123 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Fotografowanie w trybie ciągłym

Canon

Nikon

Fotografowanie wydarzeń sportowych niejednokrotnie będzie wymagało od Ciebie wykonania serii zdjęć (z szybkością czterech lub więcej klatek na sekundę), zwiększa to bowiem szanse na zrobienie dobrego ujęcia poruszających się obiektów. W tym celu powinieneś przełączyć aparat na taki tryb fotografowania, który podczas naciskania spustu migawki rejestruje zdjęcia w sposób ciągły (w niektórych aparatach nosi on nazwę „trybu seryjnego”, w innych „ciągłego”). Standardowo większość aparatów po naciśnięciu spustu migawki wykonuje tylko jedno zdjęcie, tryb zdjęć seryjnych należy zatem samodzielnie włączyć. Canon. Naciśnij przycisk Drive albo AF Drive, a następnie obracaj pokrętło szybkiej zmiany trybów, aż na górnym wyświetlaczu LCD pojawi się ikona przedstawiająca niewielki stosik zdjęć. Nikon. Aby włączyć ciągły tryb fotografowania najpierw należy nacisnąć przycisk Menu, wybrać pozycję Menu ustawień osobistych, a następnie włączyć opcję Seryjne szybkie w podmenu Szybkość fotografowania (szybkość można ustawić na 10 albo 11 klatek na sekundę). Następnie należy nacisnąć przycisk zwalniania blokady pokrętła trybów w lewej górnej części aparatu i ustawić pokrętło w pozycji CH. Po włączeniu trybu ciągłego wciśnięcie spustu migawki spowoduje wykonanie serii zdjęć.

ZALETY FOTOGRAFOWANIA Z LINII KOŃCOWEJ BOISKA Jeśli fotografujesz futbol amerykański lub piłkę nożną, to pewnie widywałeś wielu zawodowych fotografów czających się na dobre ujęcie w pobliżu linii końcowej lub narożników boiska — stamtąd mają dobry, niezasłonięty niczym widok, a jeśli któryś z graczy wyprowadzi solową akcję w ich kierunku, zyskują idealną okazję do zrobienia zdjęcia. Jedyna wada takiego ustawienia polega na tym, że jeśli do głosu dojdzie drużyna przeciwna, to będziesz musiał szybko zadecydować, czy chcesz pędzić w kierunku drugiego krańca boiska.

[ 124 ]

Rozdział 7. Profesjonalne zdjęcia sportowe

Zastosowanie zdalnego aparatu

Możliwość wykorzystania drugiej lustrzanki skierowanej w inne miejsce boiska (toru wyścigowego, maty itp.) stanowi ogromną zaletę, bo pozwala objąć zasięgiem dwukrotnie większy obszar sceny. Jeśli na przykład fotografujesz mecz baseballu z ławki bocznej i chcesz uwieczniać akcje pałkarza za pomocą głównego aparatu, możesz ustawić pomocniczy aparat tak, by obejmował polem widzenia drugą bazę. Gdy dostrzeżesz, że w pobliżu drugiej bazy dzieje się coś ciekawego, po prostu naciśnij spust zdalnego wyzwalacza, aby zrobić zdjęcie drugim aparatem. Jeśli aparat znajduje się w pobliżu, możesz w tym celu użyć wężyka spustowego (albo pilota). Jeśli znajduje się daleko, to do wyzwolenia go będziesz potrzebował dwóch bezprzewodowych transmiterów (ja używam urządzeń PocketWizard Plus IIIs) — jeden z nich należy podłączyć do zdalnego aparatu, a drugi zabrać ze sobą. Gdy zauważysz, że w polu widzenia pomocniczego aparatu dzieje się coś ciekawego, naciśnij i przytrzymaj przycisk w nadajniku, aby zrobić zdjęcie. (Zawsze przełączam zdalny aparat w tryb fotografowania seryjnego, aby rejestrował sekwencję zdjęć dopóty, dopóki trzymam wciśnięty spust migawki. Poza tym wstępnie ustawiam ostrość w upatrzonym miejscu — na przykład na drugiej bazie — a potem przełączam autofokus na tryb ręczny, by po zdalnym wyzwoleniu migawki ostrość się nie przestawiła). Powinieneś ponadto zaopatrzyć się w: (1) zacisk Manfrotto Super Clamp z elastycznym ramieniem Manfrotto Variable Friction Magic Arm i uchwytem Camera Bracket (ten zestaw umożliwia przymocowanie aparatu do najróżniejszych obiektów i ustawienie go pod dowolnym kątem) oraz (2) jedną albo dwie linki zabezpieczające, którymi można przymocować sprzęt, aby jeśli coś się poluzuje, nie upadł na ziemię albo na kogoś nie spadł.

STABILIZACJA PRZY ZDJĘCIACH SPORTOWYCH Fotografowie sportowi na ogół używają monopodów zamiast statywów, bo łatwiej je przenosić, a w wielu obiektach sportowych, gdzie zabrania się używać statywów, posługiwanie się monopodami jest dozwolone. Popularnością cieszą się monopody z włókna węglowego, które pomimo zaskakująco niskiej masy mogą wytrzymać znaczne obciążenie.

[ 125 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Dwa najbardziej pożądane rodzaje zdjęć sportowych

Największym marzeniem każdego szanującego się fotografa sportowego jest publikacja zdjęć w magazynie „Sports Illustrated”. Ale jakiego rodzaju zdjęcia najczęściej są tam zamieszczane? W oparciu o moje doświadczenia mogę powiedzieć, że dwa rodzaje. (1) Zdjęcia akcji, na których widać zawodnika i piłkę (jeśli w danym sporcie gra się piłką). (2) Celebracje. Czasami są to fotografie przedstawiające rozpacz zawodnika, który doświadczył druzgoczącej porażki, ale częściej spotyka się zdjęcia przedstawiające jednego albo kilku graczy cieszących się z wielkiego zwycięstwa. Zazwyczaj są to ujęcia pokazujące zawodników z bliska w taki sposób, by widać było ich twarze i emocje. Jak możesz to wykorzystać? No cóż, po latach doświadczeń wydawcy „Sports Illustrated” zapewne doskonale wiedzą, jakich fotografii oczekują czytelnicy, prawda? Oczywiście, że tak! Teraz Ty także wiesz, na jakie dwa rodzaje ujęć polować podczas kolejnego spotkania, które będziesz fotografował. Pamiętaj, że jeśli na zdjęciu nie widać piłki albo gracze nie cieszą się z odniesionego zwycięstwa, to taka fotografia nie trafi na łamy czasopisma.

ZWYCIĘZCA NIE ZAWSZE JEST NAJWAŻNIEJSZY W fotografii sportowej oczy wszystkich w naturalny sposób zwrócone są na zwycięzcę. Ale jeśli będziesz hołdował wyłącznie zwycięzcom, być może ominie Cię okazja do zrobienia pełnych dramaturgii ujęć o wyjątkowej wymowie, pokazujących reakcje i gesty przegranego zawodnika albo zespołu. Jest to szczególnie ważne, gdy przypadkiem przegapisz okazję do sfotografowania akcji — spróbuj wtedy błyskawicznie złowić obiektywem reakcję gracza, który minął się z piłką, nie zablokował rywala, wpuścił bramkę itp. Czasami ich zachowania są bardziej fascynujące niż tych, którzy fetują zwycięstwo.

[ 126 ]

Rozdział 7. Profesjonalne zdjęcia sportowe

Zawodowcy znają się na rzeczy

Jeśli znasz dyscyplinę sportu, którą fotografujesz, to będziesz potrafił zrobić lepsze zdjęcia niż inni, bo domyślisz się, jak zapewne rozwinie się akcja. Umiejętność przewidywania, gdzie i kiedy będzie się działo coś ważnego, może decydować o tym, czy uda Ci się zrobić „życiowe” zdjęcie. Przede wszystkim staraj się obserwować rozwój wydarzeń. W jakimś stopniu pomaga w tym świadomość, że wydarzenia sportowe to nie tylko zawodnicy. To także arena zmagań, kibice, sceneria, dźwięki otoczenia (fotoreporterzy sportowi zawsze są proszeni o dostarczenie fotografii ilustrujących otoczkę wydarzenia). Jeśli na przykład fotografuję mecz futbolu amerykańskiego, zawsze dbam o to, by zrobić ładne, czytelne zbliżenia na kaski zawodników obydwu drużyn (zwykle natrafiam na przynajmniej jeden, dumnie leżący na walizce ze sprzętem gdzieś w okolicy ławki trenerskiej); fotografuję też samą piłkę ustawioną na polu gry przez sędziego przed wznowieniem meczu. Z kolei w rozgrywkach baseballowych szukam takich ujęć jak na przykład samotna rękawica odłożona na ławce, pojedyncze kije oparte o ławkę; czasami robię też zbliżenia na bazę domową. Koniecznie pamiętaj, by poświęcić na takie ujęcia trochę czasu w przerwach między zmianami, połowami, tercjami itp. Jeśli dostałeś zlecenie zrobienia fotograficznej relacji z zawodów w dyscyplinie, której znajomość nie jest Twoją mocną stroną, obejrzyj w internecie kilka filmów, kup poświęcone jej czasopisma i przyjrzyj się, jak pokazują tę dyscyplinę specjalizujący się w niej fotoreporterzy.

KOMPOZYCJE ZDJĘĆ SPORTOWYCH Przy fotografowaniu sportowców zasadniczo najważniejszą rzeczą jest twarz, bo to wyraz twarzy najpełniej oddaje emocje chwili. Jeśli chciałbyś uzyskać jeszcze lepszy efekt, spróbuj ująć w kadrze piłkę. Ponadto przy komponowaniu zdjęć sportowych zadbaj o to, by zawodnik „miał dokąd iść”. Unikaj ujęć, w których sportowiec zdaje się wybiegać poza kadr i sprawia wrażenie wciśniętego na siłę.

[ 127 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Panoramowanie w celu wyeksponowania ruchu

Podkreślałem wcześniej rolę bardzo krótkich czasów naświetlania, które ułatwiają zamrożenie dynamicznych wydarzeń sportowych, ale w pewnych sytuacjach lepiej jest zaakcentować ruch i pokazać go poprzez celowe rozmycie niektórych elementów kompozycji. Technika ta opiera się na trzech zasadach. 1. Ustawienie dłuższego czasu naświetlania — najlepiej rzędu 1/30 lub 1/60 sekundy przy teleobiektywie albo 1/4 sekundy lub mniej przy obiektywie szerokokątnym. Włącz zatem tryb preselekcji czasu naświetlania i ustaw pożądany czas ekspozycji. 2. „Panoramowanie”, czyli śledzenie obiektu — podążanie za nim obiektywem. To właśnie płynny ruch aparatu powoduje rozmycie tła: obiektyw pozostaje skierowany na sportowca, zawodnik wyjdzie więc ostry, a wszystko wokół ulegnie rozmyciu. 3. Użycie trybu fotografowania ciągłego (seryjnego), zwiększające szanse na zrobienie poprawnego, ostrego zdjęcia. Rejestrowanie kilku zdjęć na sekundę naprawdę się wtedy opłaca. Pamiętaj tylko o jednej ważnej rzeczy: nie kończ panoramowania natychmiast, gdy tylko sportowiec zniknie z kadru — kontynuuj je jeszcze przez sekundę lub dwie, aby cały proces przebiegał płynnie, aż do ostatniego zdjęcia.

SZTUCZKA Z ZAMRAŻANIEM RUCHU NA ZDJĘCIACH Z WYŚCIGÓW SAMOCHODOWYCH Samochody rajdowe można fotografować przy bardzo krótkich czasach naświetlania, jeśli jadą niemal dokładnie w Twoją stronę. Jeżeli na ujęciu nie widać bocznej części kół, to zamrożenie ich ruchu nie pogorszy dynamiki ujęcia. Przełącz aparat na tryb preselekcji przysłony, otwórz przysłonę do maksimum, na jakie pozwala Twój obiektyw, i ustaw ostrość na kasku kierowcy.

[ 128 ]

Rozdział 7. Profesjonalne zdjęcia sportowe

Nie obawiaj się kadrowania zdjęć

Zasadniczo nie cierpię kadrować zdjęć, a jeśli muszę wykadrować gotową fotografię, odnoszę wrażenie, że jako fotograf nie wywiązałem się z podstawowego zadania: uwiecznienia na zdjęciu tego, co najważniejsze (czyli wybrania właściwej kompozycji). Staram się więc kadrować jak najrzadziej, z wyjątkiem zdjęć sportowych, które kadruję niemal bez wyjątku i bez poczucia winy. Muszę. Wszyscy fotografowie sportowi tak robią (zwłaszcza zawodowcy). Dzieje się tak dlatego, że w większości dyscyplin rozgrywka jest bardzo dynamiczna i potrafi zmienić swoje oblicze w ciągu ułamka sekundy. Nawet w oku teleobiektywu 400 mm baseballiści grający na zewnętrznym polu są mali jak mrówki — gotowe zdjęcie często trzeba więc wykadrować (w programie Photoshop, Elements, Lightroom itp.), aby stało się odpowiednio sugestywne. To jeden z elementów fotografii sportowej — im ciaśniejszy kadr, tym lepszy! Jeśli pomyślałeś sobie teraz: „Aha, to w ten sposób fotografowie sportowi robią te superzbliżenia!”, to masz absolutną rację. Tak to się właśnie odbywa i Ty też możesz robić podobne zdjęcia! Ponadto im krótsza ogniskowa, tym częściej będziesz kadrował. To także kolejny powód, dla którego w fotografii sportowej warto mieć aparat o dużej rozdzielczości (liczbie megapikseli) — nawet po wykadrowaniu zdjęcia jego rozdzielczość będzie wystarczająca do druku albo do umieszczenia w internecie. I jeszcze jedno: jeśli kadrujesz i myślisz sobie: „O rany, teraz jest już chyba za ciasno!”, to znaczy, że… powinieneś kadrować jeszcze ciaśniej!

DLACZEGO WARTO FOTOGRAFOWAĆ ROZGRZEWKI? Naprawdę warto pojawić się przed planowanym wydarzeniem sportowym nieco wcześniej i poeksperymentować ze zdjęciami w trakcie rozgrzewki zawodników. Tobie także przyda się rozgrzewka. Jeśli od czasu, gdy ostatnio fotografowałeś zawody sportowe, minął tydzień albo więcej, zapewne odrobinę zardzewiałeś i musisz wrócić do formy.

[ 129 ]

CZAS OTWARCIA MIGAWKI: 1/400 S

PRZYSŁONA: F/8

ISO: 200

OGNISKOWA: 14 MM

AUTOR: SCOTT KELBY

Rozdział 8.

Profesjonalne zdjęcia krajobrazowe i przyrodnicze Wskazówki ułatwiające uwiecznianie urzekających pejzaży Życie fotografa krajobrazowego jest w dwójnasób cudowne: nie tylko ma możliwość robienia wspaniałych zdjęć, lecz może przy okazji doświadczyć najpiękniejszych wrażeń, jakie ma do zaoferowania matka natura. Nigdy nie zapomnę dnia, kiedy postanowiłem wyprawić się do Parku Narodowego Glacier w stanie Montana. Wstałem jakiś kwadrans po czwartej rano, by dotrzeć na miejsce jak najwcześniej i zrobić zdjęcia o świcie. Gdy udało mi się znaleźć dobry punkt widokowy na rozciągające się przede mną jezioro, wciąż panowały niemal nieprzeniknione ciemności. W pewnej chwili podmuch mroźnego wiatru znad tafli wody z dziecinną łatwością przewrócił rozstawiony tuż przedtem statyw. Uśmiałem się z tej przygody i ponownie go ustawiłem, lecz już po chwili nie było mi do śmiechu: coraz ostrzejsze porywy wiatru były zdolne przewrócić mnie i statyw wraz z całym sprzętem. Nie chciałem rezygnować z upatrzonego miejsca, gdyż rozciągał się z niego ładny widok (a przynajmniej tak przypuszczałem, próbując przebić wzrokiem egipskie ciemności rozświetlone tylko światłem księżyca). Stałem więc w przejmującym zimnie, a każdy podmuch wiatru wbijał się w moją skórę tysiącem ostrych sztyletów. W pewnej chwili zaczęło padać. Nie, to nie był śnieg. Śnieg byłby do przeżycia. To był deszcz. Ulewa przenikliwych igiełek, niczym armia liliputów strzelających do mnie z łuków malutkimi strzałkami. W duchu modliłem się o łaskę jakiejś łagodnej śmierci, która wybawiłaby mnie z tego lodowego piekła. W pewnej chwili zobaczyłem innego fotografa, który dosłownie kilka metrów ode mnie próbował rozstawić statyw, lecz poślizgnął się na warstewce zamarzającego deszczu i coraz szybciej i szybciej ześlizgiwał się w dół zbocza. Walczył i krzyczał o pomoc, ale ja tylko patrzyłem z uśmiechem na pękatą, wypchaną po brzegi torbę Tamrac, która została po nieszczęśniku. Niemal naderwałem sobie mięśnie, gdy wrzucałem cały ten sprzęt do mojej wynajętej terenówki. Dodałem gazu i szybko zniknąłem z pola widzenia, myśląc sobie w duchu: „I właśnie o to w tym wszystkim chodzi!”.

[ 131 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

MONTEREY, KALIFORNIA

Złota zasada fotografii krajobrazowej

Fotografią krajobrazową rządzi złota zasada; tak ważna, że jeśli nie będziesz jej ściśle przestrzegał, to choćbyś się stosował do wszystkich pozostałych porad z tego rozdziału, nigdy nie zrobisz tak dobrych zdjęć jak zawodowcy. Otóż jako fotograf krajobrazowy możesz robić zdjęcia tylko o dwóch porach dnia. (1) O świcie. Do fotografowania można przystąpić na 15 – 30 minut przed wschodem słońca i robić zdjęcia aż do pół godziny lub godziny po nim (w zależności od tego, jak ostre stanie się światło). Kolejną idealną porą do robienia zdjęć jest (2) zmierzch. Możesz zacząć fotografować na 15 – 30 minut przed zmierzchem i kontynuować sesję do około pół godziny po zachodzie słońca. Dlaczego tylko o tych dwóch porach? Bo taka jest zasada! No dobrze, należy Ci się kilka słów wyjaśnienia. Są to jedyne pory dnia, kiedy mamy do czynienia z miękkim, ciepłym światłem oraz łagodnymi cieniami, czyli wymarzonymi warunkami do fotografowania krajobrazów. Czy rzeczywiście złota zasada jest tak… żelazna? Nigdy nie zapomnę wykładu dla zawodowych fotografów, który prowadziłem wraz z Joem McNallym, legendarnym fotografikiem czasopisma „National Geographic”. Jeden z uczestników zajęć zapytał Joego: „Czy krajobrazy rzeczywiście można fotografować tylko o świcie i o zmierzchu?”. Joe w milczeniu ujął wówczas swój statyw i… sprał gościa na kwaśne jabłko. No dobrze, trochę przesadzam. W każdym razie to, co powiedział wówczas Joe, utkwiło mi w pamięci do dzisiaj. Otóż powiedział on, że fotoedytorzy (w dużych czasopismach) są do tego stopnia przekonani o słuszności złotej zasady, że nie chcą nawet patrzeć na zdjęcia ani jego, Joego, ani też żadnego innego fotografika, jeśli nie są one wykonane o świcie albo o zmierzchu. Nawet jeśli — mówił dalej Joe — przynoszę im fotografię, mówiąc: „Spójrzcie, jaka znakomita fotka, choć wcale nie została zrobiona o tych magicznych porach”, to i tak nie ma najmniejszych szans, by choć rzucili na nią okiem. Wniosek jest taki, że zawodowi fotografowie krajobrazowi robią zdjęcia tylko o tych dwóch porach dnia, żadnych innych. I jeśli zależy Ci na profesjonalnych efektach, Ty także będziesz fotografował tylko wtedy.

[ 132 ]

Rozdział 8. Profesjonalne zdjęcia krajobrazowe i przyrodnicze

JEZIORO LOUISE, PARK NARODOWY BANFF, KANADA

Komponowanie wspaniałych krajobrazów

Gdy następnym razem sięgniesz po czasopismo dla obieżyświatów ze zdjęciami z różnych stron globu albo będziesz przeglądał zdjęcia mistrzów cyfrowej fotografii krajobrazowej, takich jak David Muench, Moose Peterson, Stephen Johnson, Bill Fortney czy John Shaw, poświęć chwilę na przestudiowanie ich wspaniałych, budzących podziw kompozycji. Przekonasz się wówczas, że większość dobrych zdjęć krajobrazowych zawiera trzy istotne składniki. (1) Pierwszy plan. Zdjęcie zachodu słońca nie zaczyna się od wody — zaczyna się od plaży. I ta plaża stanowi pierwszy plan kompozycji. (2) Plan środkowy. W przypadku zachodów słońca środkowym planem może być odbicie słońca na morzu, a niekiedy samo słońce. Wreszcie, (3) zdjęcia te mają tło. Wracając do przykładu z zachodem słońca, tłem mogą być chmury i niebo. Wszystkie te trzy elementy współgrają ze sobą i są niezbędne, by fotografia była interesująca. Podczas fotografowania krajobrazów zadaj sobie pytanie: „Co będzie stanowiło pierwszy plan tej kompozycji?” (gdyż to właśnie o nim najczęściej zapominają początkujący fotografowie — ich zdjęcia składają się z środkowego planu i tła). Pamiętanie o tych trzech składnikach ułatwi Ci opowiedzenie zdjęciem pewnej historii, pokierowanie wzrokiem widza i nada krajobrazom większą głębię.

KOLEJNA ZALETA FOTOGRAFOWANIA O ŚWICIE Kolejną zaletą fotografowania o poranku (a nie o zachodzie słońca) jest fakt, że woda w stawach, jeziorach, zatokach itp. jest o świcie zazwyczaj bardzo spokojna; znacznie spokojniejsza niż wieczorem i późnym popołudniem, gdy do głosu dochodzi silny niekiedy wiatr. Jeśli szukasz okazji do zrobienia zdjęcia przedstawiającego spokojną taflę wody, w której odbija się okoliczna sceneria, spróbuj wybrać się na fotograficzne łowy o świcie — Twoje szanse będą wówczas znacznie większe niż przed nadejściem zmroku.

[ 133 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

MONUMENT VALLEY, REZERWAT INDIAN NAWAHO W STANIE UTAH

W którym miejscu powinna się znaleźć linia horyzontu?

Rozwiązanie zagadki „w którym miejscu linia horyzontu powinna przecinać kompozycję zdjęcia?” jest bardzo proste. Wystarczy jedynie unikać ścieżek wydeptanych przez początkujących fotografów i nie dzielić zdjęcia linią horyzontu na dwie połówki, bo wtedy krajobrazy zawsze wyglądają jak zwykłe fotki. Zamiast tego pomyśl, na który z elementów chciałbyś zwrócić szczególną uwagę — na niebo czy raczej na ziemię. Jeśli nieboskłon prezentuje się szczególnie interesująco, umieść linię horyzontu na jednej trzeciej wysokości zdjęcia, licząc od dołu (taka kompozycja będzie zdecydowanie akcentowała rolę nieba). Jeśli to ziemia wygląda ciekawie, uczyń ją głównym bohaterem, umieszczając linię horyzontu na wysokości dwóch trzecich zdjęcia, licząc od dołu. Taka kompozycja kładzie nacisk na ziemię. Co najważniejsze, niezależnie od wybranego wariantu unikniesz dzielenia zdjęcia linią horyzontu na dwie równe części, a dzięki temu wykonane fotografie powinny być bardziej dynamiczne i interesujące. Aby ułatwić sobie wypoziomowanie zdjęcia, użyj funkcji wirtualnego horyzontu w aparacie (jeśli jest w nią wyposażony) albo podwójnej poziomicy — małego, bardzo prostego urządzenia wsuwanego w sanki lampy błyskowej (czyli metalowe złącze na zewnętrzną lampę błyskową, znajdujące się w górnej części aparatu). Urządzenie to jest wyposażone w miniaturową wersję poziomicy bąbelkowej, jaką można dostać w sklepach z narzędziami dla majsterkowiczów, która pozwala błyskawicznie stwierdzić, czy aparat (a co za tym idzie — horyzont) jest wypoziomowany.

NIEBO WYGLĄDA BARDZO NIECIEKAWIE? ZŁAM PODANĄ ZASADĘ! Jeśli fotografujesz pejzaż, lecz niebo tego dnia nie prezentuje sobą absolutnie nic ciekawego, to możesz odstąpić od wspomnianej zasady podziału na trzy części i wyeliminować tak dużą część nieba, jak to możliwe. Wypróbuj podział 7/8 dla ziemi i 1/8 dla nieba, aby widz nie zwrócił uwagi na niebo i skupił się na tym, co dzieje się w ciekawszej, dolnej części zdjęcia.

[ 134 ]

Rozdział 8. Profesjonalne zdjęcia krajobrazowe i przyrodnicze

Użyj „migaczy”, by zachować więcej szczegółów

Co zrobić, jeśli na zdjęciu pokazanym na wyświetlaczu LCD aparatu zobaczysz, że w istotnych miejscach kompozycji (na przykład takich jak chmury, śnieg czy biała koszula sfotografowanej postaci) pojawiły się migacze? (Tak naprawdę wcale nie nazywają się one „migaczami”; po prostu tak je przezwałem. W rzeczywistości nazywa się je ostrzeżeniami przed prześwietleniem albo przepaleniem obrazu, a włączenie tej funkcji i posługiwanie się nią jest bardzo ważnym aspektem poprawnego naświetlania zdjęć krajobrazowych). To ostrzeżenie pokazuje, które obszary zdjęcia zostały tak prześwietlone, że nie zostały w nich zarejestrowane żadne detale. Będziesz zdumiony, jak często się to zdarza. Na przykład nawet w pochmurny dzień jasne chmury mogą zostać z łatwością prześwietlone (staną się białymi plamami pozbawionymi wszelkich szczegółów), ostrzeżenie przed prześwietleniami trzeba mieć więc zawsze włączone. Wtedy takie przepalone obszary będą migały na podglądzie zdjęcia na wyświetlaczu LCD aparatu, a Ty będziesz mógł poprawić ujęcie, posługując się funkcją kompensacji ekspozycji. Najprościej mówiąc, zmniejszysz ekspozycję na tyle, by migające elementy obrazu bezpowrotnie zniknęły. Zazwyczaj wymaga to wykonania kilku testowych ujęć (metodą prób i błędów), które pozwolą Ci zorientować się, o ile trzeba ograniczyć ekspozycję fotografii, co w praktyce zajmuje zaledwie kilka chwil. Migacze nie zawsze sygnalizują coś złego — jeśli na zdjęciu jest widoczne słońce, to migacze z pewnością się na nim pojawią (chodzi mi o tarczę słońca, nie światło słoneczne). Na tarczy słonecznej tak czy owak nie ma zbyt wielu cennych szczegółów, więc nie warto tego korygować. Gorzej, jeśli migające ostrzeżenia pojawią się na przykład na chmurach. Wtedy po prostu użyj funkcji kompensacji ekspozycji i przyciemnij ujęcie, aż migacze znikną.

[ 135 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

KAUAI, HAWAJE

Tajniki fotografowania zachodów słońca

Fotografowanie pod słońce ma tę wadę, że jasność tarczy słonecznej może skutecznie omamić wbudowany światłomierz aparatu fotograficznego. Okazuje się wówczas, że cudny widok, który rozciągał się przed naszymi oczami, na ekranie prezentuje się nadzwyczaj kiepsko. Na szczęście istnieje prosta, lecz bardzo skuteczna sztuczka, która za każdym razem pomaga w zrobieniu znakomitego zdjęcia zachodu słońca. Wystarczy, że podczas komponowania ujęcia wycelujesz obiektywem aparatu powyżej tarczy słonecznej (na tyle wysoko, by znalazła się ona poza kadrem) i wciśniesz do połowy spust migawki. Aparat obliczy wówczas prawidłowe parametry ekspozycji, a Ty — nie zwalniając wciśniętego do połowy spustu — będziesz mógł przekadrować ujęcie tak, jak chciałeś. Przytrzymanie wciśniętego spustu migawki sprawia, że aparat zachowuje wyliczone początkowo ustawienia, więc gdy wykadrujesz już ujęcie w pożądany sposób, po prostu naciśnij do końca spust migawki i wykonaj zdjęcie. W ten sposób otrzymasz idealną ekspozycję, a scena wyjdzie tak, jak powinna. Poza tym nie pakuj manatków od razu po zachodzie słońca, bo możesz przez to przegapić najbardziej magiczną grę świateł. Zdarza się, że dopiero 20 lub 30 min po tym, jak tarcza słoneczna zniknie za horyzontem, chmury nabierają purpurowego, pomarańczowego lub krwistoczerwonego odcienia (a jeśli masz szczęście — wszystkich naraz). Niektóre moje najlepsze zdjęcia powstały właśnie wówczas, gdy wszyscy inni już się spakowali i poszli na kolację. Jeśli poczekasz jeszcze trochę (30 – 45 min po zachodzie słońca), to niebo może nabrać głębokiej, granatowej barwy (jeszcze nie czarnej; ten piękny, głęboki odcień niebieskiego pojawia się tuż przed nocą). Ta niezwykła chwila nie trwa długo (najwyżej 10 lub 12 min), ale można wtedy zrobić przepiękne zdjęcia zmierzchu. Warto wykorzystać ten moment na sfotografowanie miejskiego krajobrazu, mostu lub innego interesująco oświetlonego obiektu — sukces gwarantowany.

[ 136 ]

Rozdział 8. Profesjonalne zdjęcia krajobrazowe i przyrodnicze

LATARNIA MORSKA YAQUINA HEAD, OREGON

Dobre krajobrazy wymagają czytelnego tematu

Jedną z tych rzeczy, które dosłownie „zabijają” niektóre ujęcia krajobrazowe, jest brak czytelnego tematu, zaś by pejzaż naprawdę robił wrażenie, patrząc na niego, powinieneś umieć go opisać jednym, krótkim zdaniem. „To latarnia morska”. „To mewa, która przycupnęła na skale”. „To stara szopa”. „To kępa drzew palmowych na wyspie”. Jeśli zdjęcia krajobrazowego nie można opisać takim krótkim zdaniem, to znaczy, że nie wiedziałeś, jaki jest jego temat, a jeśli Ty nie wiedziałeś, to nie będą tego wiedzieć także oglądający — zaś w takim przypadku zdjęcie nie będzie miało odpowiedniej wymowy. Warto o tym pamiętać podczas komponowania ujęcia i pytać samego siebie: „Co będzie tematem tej fotografii?”. Jeśli nie umiesz udzielić odpowiedzi na to pytanie, powinieneś raczej podjąć próbę zmiany ujęcia i poszukać czytelniejszego tematu. To naprawdę robi różnicę.

JAK ZROBIĆ CIEKAWSZE ZDJĘCIA? Zawsze należy dążyć do tego, by pokazać fotografowaną scenerię pod nietypowym kątem; w sposób, w jaki nie oglądamy jej na co dzień. Jeśli na przykład za temat obrałeś góry, to nie fotografuj ich z drogi u podnóża. Dokładnie tak widzimy je bowiem zazwyczaj, przejeżdżając obok samochodem. Zrób zdjęcia gór, które będą naprawdę ciekawe; pokaż ludziom widoki, jakich normalnie nie widzą — sfotografuj je z wysoka. Spróbuj dostać się jak najwyżej samochodem lub podejdź tak wysoko, jak się da (z zachowaniem bezpieczeństwa), a potem ustaw aparat i skieruj obiektyw w dół albo przed siebie, na górską panoramę.

[ 137 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Jak zaoszczędzić czas podczas tworzenia panoram?

Po powrocie z sesji, podczas której zrobiłeś kilka serii zdjęć do zmontowania panoram, szybko da Ci się we znaki jedno z wyzwań związanych z tworzeniem zdjęć panoramicznych: znalezienie ich. Po otwarciu zdjęć na przykład w programie Adobe Photoshop Lightroom, Adobe Bridge czy w folderze ze zdjęciami Twoim oczom ukażą się zapewne setki miniatur, wśród których trudno niekiedy stwierdzić, gdzie kończy się jedna panorama, a zaczyna druga. Zdarzało mi się zupełnie zapomnieć, że podczas jakiejś sesji robiłem zdjęcia przeznaczone do zmontowania panoramy, bo po prostu wyglądają on tak jak zwykłe fotki. Jest jednak bardzo prosty trik, dzięki któremu znalezienie zdjęć do panoramy trwa dwie sekundy: przed wykonaniem pierwszej klatki do montażu panoramy wystaw palec przed obiektyw i zrób zdjęcie (jak na pierwszej miniaturze u góry). Potem przystąp do robienia zdjęć przeznaczonych do montażu. Po zrobieniu ostatniej klatki panoramy wystaw dwa palce przed obiektyw i zrób kolejne zdjęcie (jak na ostatniej miniaturze). Potem, gdy podczas przeglądania fotografii zobaczysz zdjęcie z jednym palcem, będziesz wiedział, że oznacza ono początek panoramy. Wówczas wystarczy zaznaczyć wszystkie miniatury pomiędzy zdjęciem z jednym palcem a zdjęciem z dwoma palcami — i masz panoramę w garści. Otwórz zaznaczone zdjęcia w Photoshopie albo Lightroomie i pozwól programowi je połączyć.

IMITOWANIE ZDJĘĆ PANORAMICZNYCH Istnieje świetny sposób na zrobienie w Photoshopie (albo Elements) zdjęcia udającego panoramę: trzeba wykadrować zwykłe zdjęcie do panoramicznych proporcji. Włącz narzędzie Crop (Kadrowanie) (C), a następnie kliknij i przeciągnij kursorem myszy, aby zaznaczyć środek zdjęcia i odciąć jego górną oraz dolną część, pozostawiając tylko szeroki, panoramiczny pas wycięty z oryginalnej fotografii. Zanim skrytykujesz tę metodę, spróbuj!

[ 138 ]

Rozdział 8. Profesjonalne zdjęcia krajobrazowe i przyrodnicze

ARIZONA

Jak ustawić ostrość podczas fotografowania krajobrazów?

Gdzie należy umieścić punkt nastawiania ostrości podczas wykonywania fotografii krajobrazowych? (To ta czerwona kropka w samym środku wizjera. To znaczy, domyślnie znajduje się ona w środku, ale można ją przesuwać, jeśli więc przesunąłeś ją w swoim aparacie, w tym przypadku powinieneś przywrócić jej środkowe położenie). Według złotej reguły ustawiania ostrości w zdjęciach krajobrazowych należy wycelować obiektywem w miejsce znajdujące się w około 1/3 głębi fotografowanego krajobrazu. Taki wybór umożliwia uzyskanie największej możliwej głębi ostrości. Fotografując szczególnie rozległe krajobrazy, warto przymknąć przysłonę do wartości f/22, by uzyskać głębię obejmującą całą scenę, od pierwszego planu do tła.

JAK ZROBIĆ ZDJĘCIE KRAJOBRAZOWE O KRYSTALICZNEJ CZYTELNOŚCI SZCZEGÓŁÓW? Widziałeś kiedyś fotografię krajobrazową, która była tak przejrzysta i czytelna, że nie mogłeś uwierzyć własnym oczom? Nie mówię o ostrości, lecz właśnie o przejrzystości (jakby nie było perspektywy atmosferycznej, mgły albo w ogóle atmosfery). Recepta na uzyskanie takiego zdjęcia jest zdumiewająco prosta: należy zrobić je… zimą! Zimowe powietrze jest szczególnie czyste i klarowne, a zdjęcia wtedy wykonane przewyższają swą przejrzystością fotografie zrobione o innych porach roku.

[ 139 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

PARK NARODOWY GLACIER, MONTANA

Siedem grzechów głównych w fotografii krajobrazowej

Wiele pisałem o tym, co trzeba zrobić, aby móc liczyć na świetne zdjęcia krajobrazowe, ale niewiele miejsca poświęciłem temu, czego przy ich robieniu unikać. Jeśli uda Ci się żyć i fotografować tak, by wystrzegać się opisanych dalej siedmiu straszliwych pułapek, to Twoje pejzaże pobłogosławi czarodziejski pocałunek porannego słońca (hm… może jednak nie, ale z pewnością będą o wiele ładniejsze). (1) Niespokojna woda. Jeśli fotografujemy jezioro albo przytulną zatoczkę, to powinno zależeć nam na tym, by tafla wody była gładka jak lustro, bo wtedy możemy liczyć na piękne odbicia. (2) „Zamrożona” woda w wodospadzie. Woda powinna być jedwabiście rozmyta — im gładsza, tym lepiej — a to oznacza, że powinieneś zrobić zdjęcie z długim czasem naświetlania (im dłużej jest otwarta migawka, tym gładsza będzie woda). (3) Łyse, bezchmurne niebo. Większość ludzi (i ja się do nich zaliczam) uważa, że chmury są piękne, ale w fotografii krajobrazowej ich rola nie kończy się na urodzie. (4) Ostre, południowe słońce. Jego światło bywa bezwzględne nie tylko dla natury, ale dla wszystkich, którzy sięgnęli po aparat z myślą o zrobieniu jakiegokolwiek krajobrazowego zdjęcia. (5) Przekrzywiony horyzont. Jeśli jest coś, co doprowadza oglądających zdjęcia ludzi do szewskiej pasji, to jest to przekrzywiona linia horyzontu. (6) Odwracające uwagę detale w pobliżu krawędzi. Ten grzech jest tym cięższy, że łatwo go popełnić. (7) Brak pierwszoplanowego elementu. Jeśli na pierwszym planie kompozycji nie ma charakterystycznego, ciekawego elementu, to zdjęcie jest spalone już na wstępie I… jeszcze martwe drzewa… i pniaki… i… No dobrze, miało być siedem grzechów, ale pomyślałem, że dorzucę jeszcze kilka: płaskie, szare niebo, nieostre obiekty na pierwszym planie i wiejąca z kadru nuda. [ 140 ]

Rozdział 8. Profesjonalne zdjęcia krajobrazowe i przyrodnicze

JEZIORO TAHOE

Efekt gwiaździstego rozszczepienia światła

Istnieją specjalne filtry optyczne, które na zdjęciach wykonanych o zmierzchu lub w nocy powodują przekształcenie jasnych źródeł światła w efektownie wyglądające „gwiazdki”. Ale jeśli nie chcesz wydawać pieniędzy na filtr, podobny efekt możesz uzyskać w samym aparacie. Wystarczy zrobić dwie rzeczy. (1) Przymknąć przysłonę obiektywu do maksimum, na przykład do f/22. A potem, w wariancie optymalnym, (2) znaleźć taką perspektywę, by tarcza słoneczna z czymś się stykała (z krawędzią dachu, góry, horyzontem albo czymkolwiek, co sprawi, że pewna część słońca jest widoczna, a część przesłonięta tym „czymś”). I to wszystko.

KIEDY PRZYDAJE SIĘ OBIEKTYW SZEROKOKĄTNY? Jeśli fotografujesz krajobrazy, przy oglądaniu zrobionych zdjęć zapewne niejeden raz czułeś się zawiedziony, że na zdjęciach nie został oddany bezkres scenerii, którą widziałeś na własne oczy. Naprawdę trudno jest w dwóch wymiarach pokazać głębię i wrażenie bycia tam, na miejscu. To dlatego zazwyczaj zalecam dwie rzeczy. (1) Nie staraj się pokazać całego krajobrazu. Nie żartuję: spróbuj użyć obiektywu zmiennoogniskowego do wybrania jedynie pewnego fragmentu sceny, który będzie sugerował oglądającemu większą całość. (2) Kup obiektyw superszerokokątny. Nie powinien to być obiektyw typu „rybie oko”, lecz prawdziwy obiektyw superszerokokątny (rzędu 12 mm). Jeśli chcesz ująć na zdjęciu całą scenerię, to taki obiektyw może być przepustką do pokazania na zdjęciach jej ogromu.

[ 141 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

PARK NARODOWY GLACIER, MONTANA

Poszukaj chmur — naturalnego źródła barw

Jeśli chodzi o fotografowanie krajobrazów o zachodzie lub o wschodzie słońca, chmury są zwykle naszymi sprzymierzeńcami. Nie mam tutaj na myśli grubej, jednolitej kołdry z chmur, lecz pojedyncze, rozproszone chmurki. Chodzi o to, by na niebie znajdowały się obiekty o interesującej kolorystyce. Potrzebne jest coś, na czym widać byłoby wspaniałą grę świateł, która ma miejsce podczas zachodu słońca — i tym czymś są chmury. Jeśli kiedykolwiek zdarzyło Ci się oglądać zachód albo wschód słońca przy idealnie czystym, bezchmurnym niebie, to z pewnością pamiętasz, jak mało interesujący jest taki widok. Niech więc nie zraża Cię prognoza pogody informująca o pochmurnym dniu. Czasami to właśnie chmury potrafią nadać zwyczajnej scenie wyjątkowy charakter.

SPOSÓB NA NASYCONE KOLORY Aby uzyskać bardziej żywe, nasycone kolory, użyj filtra polaryzacyjnego. Filtry te są zakładane bezpośrednio na obiektyw aparatu i spełniają dwie funkcje: (1) zmniejszają ilość niepożądanych odblasków światła oraz (2) pozwalają na zwiększenie nasycenia błękitu nieba poprzez przyciemnienie go; zwiększają też nasycenie innych barw. Dwie wskazówki: (1) filtry polaryzacyjne są najbardziej efektywne podczas fotografowania pod kątem 90° względem pozycji słońca, zaś (2) obrotowy pierścień filtra umożliwia wyregulowanie intensywności (i kąta) polaryzacji.

[ 142 ]

Rozdział 8. Profesjonalne zdjęcia krajobrazowe i przyrodnicze

Zastosowanie gradientowego filtra połówkowego

Jeśli filtr polaryzacyjny to najważniejszy filtr dla miłośników fotografowania krajobrazu, to drugim w kolejności jest niewątpliwie neutralny filtr gradientowy. Filtr ten został zaprojektowany w celu uzyskania efektu, którego nie da się w prosty sposób osiągnąć samym aparatem, a mianowicie do zrównoważenia ekspozycji nieba i pierwszego planu. Właśnie dlatego filtry te stały się tak popularne — przyciemniają niebo, ale sposób, w jaki to robią, jest bardzo przyjemny dla oka. Taki filtr działa stopniowo: najciemniejszy jest u góry, a potem staje się coraz łagodniejszy — aż do osiągnięcia pełnej przejrzystości (jak gradient), ziemia nie zostaje więc przyciemniona w ogóle. Ja posługuję się filtrem w postaci prostokątnej płytki z tworzywa, którą po prostu trzymam przed obiektywem podczas wykonywania zdjęcia. Nie używam zbyt wielu filtrów, właściwie zaledwie kilku, ale ze względu na właściwości filtra połówkowego zabieram go na wszystkie plenerowe sesje.

ŻABIA PERSPEKTYWA Niemal wszystkie zdjęcia wykonywane są z pozycji stojącej. Przedstawiają one więc daną scenę tak, jak widziałby ją ktokolwiek, kto by tamtędy przechodził. Spróbuj pokazać ją z innej perspektywy — z takiej, z której zazwyczaj się jej nie ogląda. Zejdź na ziemię — naprawdę bardzo, bardzo nisko. Jeśli przyklękniesz na jedno kolano, zobaczysz świat z punktu widzenia dziecka. Usiądź na ziemi, a zyskasz perspektywę raczkującego niemowlaka. Ale jeśli chciałbyś czegoś naprawdę wyjątkowego, połóż się i zrób zdjęcie z perspektywy typowej dla wiewiórki. (Przekonasz się wtedy, dlaczego wiewiórki bez przerwy nerwowo rozglądają się dookoła).

[ 143 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Zadbaj o to, by sprzęt nie zamókł w plenerze

Jeśli często zdarza Ci się fotografować w deszczu, możesz zainwestować w wyrafinowane osłony przeciwdeszczowe (jak na przykład Hydrophobia® firmy Think Tank Photo), które są naprawdę genialne, ale bardzo drogie. Kłopot w tym, że jeśli niespodziewana zmiana pogody zaskoczy Cię w samym środku sesji, zapewne nie będziesz miał pod ręką tego typu pokrowca (zwłaszcza jeśli zabrałeś ze sobą małą torbę ze sprzętem, w której taki pokrowiec po prostu się nie mieści). Dlatego zawsze noszę ze sobą zestaw foliowych rękawów OP/TECH Rainsleeve. Nie są może szczególnie urodziwe, ale zajmują tak mało miejsca, że można je zabrać wszędzie (i bez problemu zmieszczą obiektyw o długości do 45 cm). Nade wszystko jednak są tanie — zestaw dwóch sztuk kosztuje 6 dol. Byłem już zmuszony do ich używania i przyznam, że w razie pogodowych niespodzianek spisują się naprawdę nieźle.

CO FOTOGRAFOWAĆ PRZY ZŁEJ POGODZIE? Pomimo że za oknem deszcz i niepogoda, nie spędzaj wieczoru w domu, bo przegapisz świetne okazje do zrobienia zdjęć. Oto przykłady. (1) W kilka chwil po deszczu, gdy na zewnątrz nadal jest pochmurno i ponuro, przyroda stwarza znakomitą okazję do zrobienia zdjęć roślin, lasu, wodospadów i omszałych rzecznych kamieni. (2) Podczas burzowej aury, w chwilę po tym, jak ustanie deszcz, a słońce zacznie powoli przedzierać się przez rzedniejące chmury, często trafia się okazja do zrobienia niesamowitego zdjęcia. (3) Zanim burza na dobre się rozpęta, niekiedy udaje się zrobić fascynujące zdjęcia nieba. I wreszcie, (4) zjawiska atmosferyczne, takie jak nisko wiszące chmury lub mgła, mogą przydać uroku niejednemu pejzażowi (mam na myśli bardzo miękkie, cudownie rozproszone światło).

[ 144 ]

Rozdział 8. Profesjonalne zdjęcia krajobrazowe i przyrodnicze

Błyskawiczna bichromia dla zdjęć krajobrazowych

Jeśli miałbym wybrać jakiś rodzaj zdjęć, na których bichromia wygląda szczególnie atrakcyjnie, postawiłbym na fotografie krajobrazowe (ten efekt nieźle prezentuje się także na niektórych portretach, lecz ja zawsze uważałem, że pejzaże to naturalny żywioł wszelkich bichromii). Prawdziwa bichromia była kiedyś dość kłopotliwa do uzyskania, więc niewielu fotografów decydowało się na takie eksperymenty. Obecnie mamy jednak do dyspozycji pewien sposób naśladowania tego efektu (za pomocą Camera Raw w Photoshopie bądź Lightrooma), który pozwala uzyskać świetnie wyglądające bichromie dosłownie w kilka sekund. Pierwszy etap pracy polega na konwersji zdjęcia na czerń i biel. Aby to zrobić, w module Camera Raw otwórz panel HSL/Grayscale (HSL/Skala szarości) i włącz opcję Convert to Grayscale (Konwertuj na skalę szarości). Z kolei w Lightroomie należy uruchomić moduł Develop (przetwarzanie) i nacisnąć klawisz V. Następnie, niezależnie od posiadanej aplikacji, należy otworzyć panel Split Toning (Rozdziel tonowanie) i… zupełnie zignorować suwaki w sekcji Highlights (Światła), a zwiększyć wartość parametru Saturation (Nasycenie) w sekcji Shadows (Cienie) do 25. Teraz wystarczy tylko ustawić suwak Hue (Barwa) gdzieś pomiędzy wartościami 25 a 45 (przynajmniej ja zwykle decyduję się na wartość z tego zakresu, lecz Ty możesz oczywiście nadać zdjęciu dowolny inny odcień — po prostu przesuń wspomniany suwak, aby poeksperymentować z różnymi kolorami). I to wszystko. Finito. Gotowe. Naprawdę!

NIE ROZSTAWIAJ STATYWU… JESZCZE NIE Jako fotograf krajobrazowy zawsze będziesz fotografował w słabym świetle, zawsze będziesz więc korzystał ze statywu. Nie wpadaj jednak w pułapkę rozstawiania statywu i rozpoczynania fotografowania od razu, gdy znajdziesz się na miejscu. Zanim rozstawisz statyw, poświęć chwilę na pospacerowanie dookoła. Obejrzyj główny temat z różnych perspektyw, a zyskasz szansę (a praktycznie gwarancję) na znalezienie w ciągu minuty lub dwóch ciekawszego ujęcia. Unikaj zachowania „podchodzę i pstrykam”.

[ 145 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Fotografowanie wodospadów

Zależało mi na jak najdłuższej ekspozycji (aby uzyskać efekt „jedwabistej” wody), choć więc był środek dnia, użyłem statywu i wężyka spustowego. Czerwone światełko z tyłu aparatu pali się dlatego, że poglądowa fotka została zrobiona w czasie, gdy migawka mojego aparatu była otwarta. Gotowe zdjęcie zostało wykonane obiektywem 16 – 35 mm f/2,8 z ogniskową ustawioną na minimalne 16 mm. Przysłona wynosiła f/22, co przyczyniło się do wydłużenia czasu naświetlania, ale by wydłużyć go jeszcze bardziej, dodatkowo zastosowałem filtr neutralny o skuteczności 3 EV (widoczny na zdjęciu u góry). Ponieważ słońce znajdowało się za wodospadem, mogłem się pokusić o uzyskanie pożądanego efektu nawet bez filtra, bo przy f/22 czas naświetlania wynosił 2,5 s, czyli całkiem nieźle. Ale po założeniu wspomnianego filtra neutralnego czas ekspozycji wzrósł do 15 s, dzięki czemu strumień wody stał się naprawdę aksamitnie gładki. Czułość wynosiła 100 ISO (ustawiłem minimalną wartość nie tylko dlatego, że używałem statywu, ale też ze względu na to, że wówczas matryca aparatu jest najmniej czuła na światło, co przyczynia się do wydłużenia ekspozycji). Jeśli zależałoby Ci na wyjątkowo silnym przyciemnieniu sceny, mógłbyś założyć jeden filtr na drugi (na przykład na filtr o skuteczności 10 stopni nakręcić drugi, o skuteczności 2 stopni. Skąd wiadomo, jak długi czas naświetlania ustawić? Ja używam aplikacji o nazwie ND Timer (firmy Three60, dostępnej dla systemu iOS — patrz: zdjęcie u góry, po prawej). Ta aplikacja podaje dokładny czas naświetlania (nawet przy kilku filtrach) i ma wbudowany timer, a wszystko to za zaledwie 99 centów. Choć mój aparat był w stanie ustawić automatycznie ostrość przy założonym filtrze ND 3 EV, to przy filtrach o skuteczności 8 albo 10 stopni (albo kilku naraz) scena może być tak ciemna, że autofokus przestanie działać prawidłowo. Wtedy należy najpierw nastawić ostrość (przed założeniem filtra), a potem przełączyć ustawianie ostrości na tryb manualny (zwykle na obiektywie) i założyć filtry. Gotowe zdjęcie poddałem w Lightroomie czterem poprawkom (można je wykonać także w Camera Raw; wszystkie zmiany przedstawiłem na filmie instruktażowym, dostępnym na stronie, której adres znajdziesz w rozdziale 1.). (1) Zwiększyłem wartość parametru Contrast (kontrast). (2) Przyciemniłem krawędzie w sekcji Post Crop Vignetting (winietowanie po kadrowaniu). (3) Zwiększyłem wartość parametru Clarity (przejrzystość), aby wyeksponować detale. (4) Za pomocą narzędzia Adjustment Brush (pędzel korekty) rozjaśniłem niektóre obszary trawy i zarośli. [ 146 ]

Rozdział 8. Profesjonalne zdjęcia krajobrazowe i przyrodnicze

Fotografowanie w zoo — część 1.

Fotografuję w plenerze, w ogrodzie zoologicznym, korzystając z długiego teleobiektywu (w większości ogrodów można się posługiwać teleobiektywami, a często także statywami). Gotowe zdjęcie zostało zrobione teleobiektywem 200 – 400 mm f/4 z telekonwerterem 1,4×, który umożliwia jeszcze silniejsze przybliżenie sceny. Tak uzbrojony ustawiłem ogniskową 506 mm (używałem korpusu pełnoklatkowego). W celu ustabilizowania obiektywu podparłem go monopodem. Przysłona wynosiła f/5,6 (była to najniższa wartość, jaką mogłem ustawić po zamontowaniu telekonwertera do obiektywu o rzeczywistej jasności f/4 — telekonwerter powoduje przyciemnienie szkła o 1 stopień). Czas naświetlania przy czułości 1250 ISO wynosił 1/400 s (sądzę, że mogłem obniżyć czułość do 200 ISO, może nawet bardziej, a czas wciąż byłby wystarczający do zrobienia ostrego zdjęcia, bo posługiwałem się monopodem). Podczas fotografowania w ogrodzie zoologicznym trzeba dążyć do takiego wykadrowania sceny, by nie dało się na pierwszy rzut oka stwierdzić, że zdjęcie zostało zrobione w zoo. Często okazuje się to jednak trudniejsze, niż mogłoby się wydawać, bo nawet jeśli nic nie przesłania Ci fotografowanego zwierzęcia, to z tłem jest znacznie gorzej. Na drugim planie widać brzydkie ogrodzenie, zabudowania zdradzające rękę człowieka albo po prostu sceneria nie ma wiele wspólnego z naturalnym środowiskiem danego gatunku. Podczas dobierania kompozycji warto zatem pamiętać o tle. Bywa, że cały proces jest frustrujący, bo zwierzę nie zawsze chce pozować na wybiegu dokładnie w takim miejscu, w którym z Twojej perspektywy tło wygląda interesująco. Takie sesje wymagają mnóstwa cierpliwości, a czasami i tak odchodzi się z kwitkiem, bez zrobienia naprawdę atrakcyjnego zdjęcia — albo zwierzę uparcie tkwi w jednym miejscu, albo jest zbyt daleko, albo znajduje się na brzydkim tle. Próbuj robić zdjęcia z różnych perspektyw, co może poprawić wygląd tła. Cierpliwość to podstawa. Pewnym sposobem jest wydłużenie ogniskowej i fotografowanie przy szeroko otwartej przysłonie (najniższej wartości, na jaką pozwala obiektyw), dzięki czemu tło na zdjęciu wychodzi silnie rozmyte, jak na powyższym przykładzie. Podczas obróbki nieznacznie zwiększyłem kontrast w module Develop (przetwarzanie) Lightrooma (podobnie można postąpić w Camera Raw). Następnie w panelu Effects (efekty) w sekcji Post Crop Vignetting (winietowanie po kadrowaniu) przeciągnąłem suwak Amount (wartość) w lewą stronę, do wartości -11, aby odrobinę przyciemnić brzegi fotografii. Na koniec, jak w przypadku każdego innego zdjęcia, wyostrzyłem je przy użyciu filtra Unsharp Mask (Maska wyostrzająca) w Photoshopie. [ 147 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Fotografowanie w zoo — część 2.

Ptasi model siedzi na gałęzi w zamkniętej wolierze w zoo. Zająłem dość wysokie, eksponowane miejsce, skąd mogłem ująć scenę z lotu ptaka. Finalne zdjęcie zostało zrobione obiektywem 200 – 400 mm f/4 z przysłoną nastawioną na f/5,6, aparatem pełnoklatkowym. Ogniskową ustawiłem jednak tylko na 280 mm (ptak znajdował się dość blisko). Jeśli fotografowałbym aparatem z mniejszą matrycą, wystarczyłby krótszy teleobiektyw, gdyż współczynnik matrycy działa w tym przypadku na naszą korzyść i przekłada się na praktyczne wydłużenie ogniskowej o 40 do 60% (w zależności od modelu aparatu; zoom 70 – 200 mm pozwoliłby na uzyskanie podobnego bądź jeszcze ciaśniejszego kadru). Czas naświetlania wynosił 1/640 s przy czułości 1250 ISO (zapewne mogłem sobie pozwolić na zmniejszenie czułości do 400 ISO i ekspozycja nadal byłaby wystarczająco krótka do uzyskania ostrego zdjęcia). Sekret udanych fotografii zwierząt tkwi w ustawieniu ostrości na oczach, co u ptaka siedzącego na gałęzi nieopodal było bardzo proste. Jeśli to możliwe, nie fotografuję ptaków z góry albo z dołu, a raczej na wprost, w przypadku tego zdjęcia starałem się więc ustawić aparat jak najniżej. Okoliczności zmusiły mnie do zrobienia zdjęcia z obiektywem skierowanym minimalnie ku górze (na poglądowej fotce stoję, ale przykładową fotografię zrobiłem, klęcząc na jednym kolanie, z obiektywem opartym o barierkę przede mną). Wyzwanie ponownie polegało na takim wykadrowaniu sceny, by nie było widać ogrodzenia woliery. Dzięki dość długiej ogniskowej i szeroko otwartej przysłonie (w tym przypadku f/5,6) udało mi się jednak tak rozmyć tło, że nie sposób dostrzec na nim siatek i innych mało fotogenicznych elementów scenerii. Pamiętaj o przeanalizowaniu całego kadru przed zrobieniem zdjęcia — na przykład tu pełno było dookoła drobnych gałązek i konarów, które uporczywie zaglądały mi do kadru, co zmusiło mnie do eksperymentowania z miejscem — przesuwałem się kawałek w różne strony, aż udało mi się znaleźć perspektywę zapewniającą stosunkowo klarowne, czyste ujęcie. W ramach obróbki w module Develop (przetwarzanie) Lightrooma (można to zrobić w Camera Raw) przeciągnąłem suwak Contrast (kontrast) w prawą stronę. Następnie w panelu Effects (efekty) w sekcji Post Crop Vignetting (winietowanie po kadrowaniu) przeciągnąłem suwak Amount (wartość) w lewą stronę, do wartości -11, aby nieznacznie przyciemnić krawędzie zdjęcia. Na końcu wyostrzyłem fotografię, tak jak każdą inną, w Photoshopie przy użyciu filtra Unsharp Mask (Maska wyostrzająca) — zastosowałem przy tym dość intensywne parametry: Amount (Wartość) — 90, Radius (Promień) — 1,5, Threshold (Próg) — 0. [ 148 ]

Rozdział 8. Profesjonalne zdjęcia krajobrazowe i przyrodnicze

Fotografowanie miejskich pejzaży o zmierzchu

Rozstawiłem aparat na pomoście na rzece w centrum Portland, w Oregonie. Użyłem bardzo solidnego statywu, a migawkę wyzwalałem za pomocą wężyka spustowego, aby uniknąć poruszenia aparatu przy naciskaniu spustu palcem. Ponieważ fotografowałem o zmierzchu (a także po zmierzchu — wrócę do tego za chwilę), statyw był absolutnie niezbędny, bo czasy naświetlania wychodziły stosunkowo długie (a w każdym razie o wiele za długie, by marzyć o fotografowaniu z ręki). Fotografowałem obiektywem superszerokokątnym 16 – 35 mm f/2,8 z ogniskową ustawioną na minimum, czyli 16 mm. Przysłonę dobrałem tak, by cały kadr wyszedł ostro i wyraźnie (f/8), a czas naświetlania wynosił 1/10 s (czyli o wiele za dużo, by zrobić nieporuszone zdjęcie z ręki). Ale nawet czas 1/10 s wymagał zwiększenia czułości do 1600 ISO — to najlepszy dowód, że było już dość ciemno. Efekt pokazany na przykładowym zdjęciu to w równym stopniu zasługa umiejętnego fotografowania, cierpliwości i Photoshopa. Tak naprawdę są to dwa zdjęcia: pierwsze zostało zrobione tuż po zachodzie słońca i to ono odpowiada za ładne, wieczorne niebo. Problem polega na tym, że tuż po zachodzie słońca nie jest bardzo ciemno, miasto nie skrzy się więc feerią sztucznych świateł. W tej sytuacji można się pokusić o kolejne zdjęcie, jakieś 20 – 30 min później, a zatem już długo po zachodzie słońca. Niebo jest wtedy bardzo ciemne, ale z kolei miasto rozbłyska mnóstwem świateł — i właśnie to stanowi esencję drugiego zdjęcia (wygląd nieba nie ma w jego przypadku żadnego znaczenia; jego zadanie polega tylko na uwiecznieniu świateł miasta). Między zdjęciami „tuż po zachodzie słońca” a „światła miasta” nie można poruszyć statywu i aparatu choćby o centymetr. Po zrobieniu obu zdjęć na fotografię „tuż po zachodzie słońca” należy nałożyć w Photoshopie „światła miasta” (to bardzo popularna sztuczka i w zasadzie jedyna, która pozwala uwiecznić wieczorny krajobraz z feerią świateł wielkiej metropolii na tle pięknego nieba). Oba zdjęcia należy otworzyć w Photoshopie, a następnie skopiować zdjęcie „światła miasta” i wkleić je do okna ze zdjęciem „tuż po zachodzie słońca”. Potem należy dodać do kopii czarną maskę i zamalować ją na biało tylko w granicach konturów budynków oraz na moście. W zamalowanych miejscach światła ponownie się pojawią. Jeśli brzmi to trochę niejasno, obejrzyj film instruktażowy, który ilustruje ten trik (wtedy wszystko stanie się proste; film znajdziesz na stronie WWW z materiałami pomocniczymi do tej książki; adres podałem w rozdziale 1.). [ 149 ]

CZAS OTWARCIA MIGAWKI: 1/60 S

PRZYSŁONA: F/5,6

ISO: 200

OGNISKOWA: 44 MM

AUTOR: SCOTT KELBY

Rozdział 9.

Profesjonalne zdjęcia z miast i zdjęcia podróżnicze Jak wrócić ze zdjęciami, z których będziesz naprawdę dumny Po powrocie z egzotycznej podróży nie wystarczy pokazać ludziom uporządkowanych chronologicznie fotografii dokumentujących miejsce wyprawy. Trzeba ludźmi poruszyć do głębi. Trzeba zrobić takie zdjęcia, by oglądający zapragnęli pojechać w to samo miejsce za wszelką cenę, nawet jeśli mieliby w tym celu popełnić szereg przestępstw w białych rękawiczkach (głównie malwersacji). Jeśli zrobiłeś dostatecznie dobre zdjęcia, to nie minie wiele czasu, zanim Twoich znajomych ogarną takie emocje (głównie zazdrość), że będą musieli pojechać w to samo miejsce, by raz jeszcze poczuć to, co pokazałeś na zdjęciach. A jeśli Twoi przyjaciele (obaj) mają cyfrowe lustrzanki, to wiedz z góry, że nie jadą tam dlatego, że mają zaufanie do Twojego podróżniczego wyczucia. Udają się tam, bo są zdania, że mogą stamtąd przywieźć lepsze zdjęcia, niż Ty zrobiłeś. Po powrocie będą pokazywać swoje fotograficzne zdobycze podobnie jak Ty, by Wasi wspólni znajomi mogli wymieniać się uwagami na ich temat: „Widziałeś zdjęcia Ryśka z Machu Picchu? Naprawdę są znacznie lepsze od tych, które przywiózł Marek”. Jeśli dasz się wciągnąć w te gierki, to jesteś spalony. Nawiasem mówiąc, świadczy to o tym, jak płytcy są w istocie Twoi przyjaciele. A ponieważ są płytcy jak kałuża, możesz w prosty sposób zrobić ich w konia: kiedy zobaczą jakieś naprawdę dobre Twoje zdjęcie i zapytają, gdzie je zrobiłeś (co oznacza, że nie rozpoznają okolicy), okłam ich. Nie skapną się. Zrobiłeś zdjęcia słynnej latarni morskiej Portland Head na Przylądku Elizabeth? Powiedz im, że była to latarnia Nauset w North Eastham. Zorientują się dopiero po powrocie do domu, a Ty zawsze możesz wtedy zasymulować jakąś egzotyczną i przewlekłą chorobę.

[ 151 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

W tym przypadku im mniej sprzętu, tym lepiej

Mam bzika na punkcie sprzętu fotograficznego, lecz jeśli wyjeżdżam, to staram się minimalizować ekwipunek. Pamiętaj, że zabrany ze sobą sprzęt będziesz musiał taszczyć przez cały dzień, często zmieniając środki i sposoby podróżowania. W miarę upływu czasu akcesoria będą ciążyły Ci coraz bardziej, a pod koniec dnia będziesz już tak zmęczony, że nie będzie Ci się chciało grzebać w torbie ze sprzętem. Lepiej zabierz ze sobą tylko niezbędne rzeczy — jeden lub co najwyżej dwa obiektywy (więcej informacji na ten temat znajdziesz na następnej stronie). Warto też zwrócić uwagę na niezwykle lekkie statywy podróżnicze, dostępne obecnie w sprzedaży. Jeśli chodzi o taszczenie sprzętu po zaułkach nieznanego miasta, w fotografii podróżniczej niezawodnie sprawdza się zasada „im mniej, tym lepiej”. Oddaj sobie przysługę i nie przeciążaj się — mniej zmieniania obiektywów i gmerania w sprzęcie to więcej okazji do fotografowania.

JAK ODSZUKAĆ MIEJSCA GODNE SFOTOGRAFOWANIA? Przed wyjazdem do nieznanego miasta sprawdź, co i gdzie fotografowali w nim inni. Jednym z najlepszych miejsc do takich poszukiwań są serwisy zajmujące się sprzedażą materiałów graficznych (jak Corbis czy Getty Images). A jeśli chcesz znaleźć miejsca, na które wielu nie zwraca uwagi, odwiedź serwis 500px.com i po prostu wpisz w wyszukiwarkę nazwę kraju albo miasta, do którego się wybierasz.

[ 152 ]

Rozdział 9. Profesjonalne zdjęcia z miast i zdjęcia podróżnicze

Moje ulubione obiektywy podróżne

W trakcie wakacyjnych wyjazdów staram się ograniczyć ilość sprzętu do minimum, gdyż… wyjeżdżam po to, aby odpocząć, a nie realizować kolejne zlecenie. Zwykle biorę więc ze sobą jeden, uniwersalny obiektyw. W przypadku aparatów o matrycach mniejszych niż pełna klatka polecam obiektyw 18 – 200 mm (zarówno Nikon, jak i Canon mają w swojej ofercie obiektywy klasy 18 – 200 mm f/3,5 – f/5,6), który umożliwia robienie dowolnych ujęć, od bardzo szerokich planów do ciasnych zbliżeń, i pozwala uniknąć zmiany szkieł w ogóle. Do aparatów pełnoklatkowych warto dobrać obiektyw 28 – 300 mm f/3,5 – 5,6 (który stanowi bardzo bliski odpowiednik szkła 18 – 200 mm dla mniejszych matryc). To ostatnio mój ulubiony obiektyw turystyczny, gdyż — zgodnie z wyznawaną przeze mnie zasadą — jest bardzo uniwersalny (pokrywa zakres od szerokiego kąta do teleobiektywu). Przystępniejszą cenowo alternatywą dla aparatów pełnoklatkowych jest obiektyw 28 – 300 mm firmy Tamron. Jeżeli wybierasz się na wycieczkę w wyjątkowe, bardzo egzotyczne miejsce, oprócz któregoś z wymienionych szkieł możesz zabrać obiektyw superszerokokątny (taki jak 12 – 24 mm w przypadku aparatów z małą matrycą lub 14 – 24 mm w przypadku aparatów pełnoklatkowych), który ułatwi Ci sfotografowanie wielkomiejskich pejzaży czy strzelistych świątyń. Takie „superszerokie” obiektywy bywają dość drogie, ale właśnie po to powstały wypożyczalnie sprzętu fotograficznego (takie jak LensProToGo.com albo BorrowLenses.com w Stanach Zjednoczonych).

NIE TASZCZ TORBY NA CAŁY SPRZĘT — WEŹ POKROWIEC NA OBIEKTYW! Jeśli bierzesz ze sobą tylko jedno dodatkowe szkło (zgodnie z tym, o czym pisałem przed chwilą), pomyśl nad zabraniem pokrowca na obiektyw. Taki pokrowiec można przyczepić do paska (co utrudnia kradzież w tłoku wielkich miast), jest niewielki, a zarazem wystarczająco pojemny, by zmieścić w nim obiektyw, irchową szmatkę i jakiś filtr albo dwa. Godne uwagi są między innymi pokrowce GoBoda. Naprawdę doskonale zaprojektowane.

[ 153 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Jak zrobić zdjęcie obiektu, który jest „obfotografowany na śmierć”?

Jeśli wybierasz się do jednego ze znanych miast, to Twoi przyjaciele i rodzina będą oczekiwać zdjęć przedstawiających słynne obiekty architektoniczne, które się tam znajdują. By mieć to z głowy, te obowiązkowe ujęcia załatw na początku — zrób je dla tych, którzy czekają w domu. Wtedy resztę czasu będziesz mógł spędzić na uwiecznianiu miasta po swojemu — fotografowaniu ludzi, lokalnych zwyczajów, tradycji i wszystkiego, co będzie do Ciebie przemawiało. Tylko co zrobić, jeśli wiesz, że coś zostało obfotografowane na śmierć? Najbardziej oczywista metoda polega na sfotografowaniu obiektu pod nieco innym kątem. A ponieważ w wielu przypadkach taki kąt po prostu nie istnieje, postaraj się sfotografować słynny obiekt podczas nietypowej aury. Ponieważ sam obiekt nie ulega zmianie ani odrobinę, powinieneś fotografować go wówczas, gdy jego otoczenie będzie wyglądało zupełnie inaczej, niż przedstawia się ono na co dzień. Inny pomysł: spróbuj sfotografować go z trudno dostępnego miejsca (innymi słowy, z takiego punktu widokowego, do którego większości ludzi nie będzie się chciało dotrzeć. Znajdź miejsce będące takim „wyzwaniem”, a istnieje duża szansa, że będziesz miał okazję pofotografować w odosobnieniu). Poza tym, gdy będziesz fotografował jakąś katedrę, stadion, budowlę itp., zrób jedno dodatkowe zdjęcie — z tabliczką informacyjną, by potem nie szukać nazwy obiektu. Jeśli kiedykolwiek będziesz chciał sprzedać zrobione zdjęcia, taka informacja bezwzględnie Ci się przyda.

OKAZJA DO ZROBIENIA ŚWIETNEGO ZDJĘCIA MOŻE BYĆ TUŻ OBOK Mój dobry przyjaciel, Bill Fortney, ujął to najlepiej: „Największą przeszkodą w robieniu dobrych zdjęć dla większości fotografów jest niechęć do przemieszczania się. Niepowtarzalna okazja do zrobienia zdjęcia, najlepszy punkt widokowy, najciekawszy kąt i miejsce mogą się znajdować metr od nich, lecz im nie chce się tego metra pokonać — przychodzą, ustawiają się i zaczynają pstrykać”. Poza możliwością przesunięcia się w lewo czy w prawo, perspektywę można zmienić także poprzez zmianę wysokości fotografowania.

[ 154 ]

Rozdział 9. Profesjonalne zdjęcia z miast i zdjęcia podróżnicze

Skup się na detalach

To zdjęcie, zrobione tuż przed zachodem słońca w Stambule, w Turcji, przedstawia słynny Meczet Sułtana Ahmeda, lepiej znany pod nazwą Błękitnego Meczetu. Problem z uwiecznianiem tak dużych budowli polega na tym, że na ogół są one otoczone najróżniejszymi mało interesującymi obiektami — od turystów do latarni — co niezwykle utrudnia ciekawe przedstawienie ich na zdjęciach (chyba że uda Ci się znaleźć wysoko położone miejsce, skąd da się je sfotografować). Podczas seminariów Shoot Like a Pro (których koncepcja opiera się na tej serii książek) często opowiadam o wyzwaniach, z jakimi wiąże się fotografowanie z zewnątrz katedr, monumentalnych teatrów, oper i innych tego rodzaju budowli. Na ogół nie stoją one w odosobnieniu na płaskim, otwartym terenie, lecz w centrach miast, gdzie są otoczone sprzętem niezbędnym przy renowacji (dźwigami, rusztowaniami, barierkami…), miejscowymi sklepami i ich tablicami, przewodami elektrycznymi i tak dalej. Wszystko to sprawia, że zrobienie im czystego, nieprzesłoniętego niczym zdjęcia jest naprawdę trudne. Z tego względu w takich przypadkach zalecam zbliżenie na jakiś ważny, wybrany element z całej struktury, tak jak zrobiłem na przykładowym (mniejszym) zdjęciu. Poza tym cierpliwie poczekałem na zachód słońca: to zdjęcie zostało zrobione 1 godz. 11 min po większej, poglądowej fotografii, co zmusiło mnie do skorzystania ze statywu. (Było tak ciemno, że nie dało się ustawić czasu 1/60 s lub krótszego, który pozwoliłby na zrobienie ostrego zdjęcia z ręki). Dzięki wyeksponowaniu tylko fragmentu budowli pokazujesz widzowi coś, na co być może nie zwróciłby uwagi, nawet jeśli znalazłby się w tym samym miejscu. Ponadto ciasny kadr i zbliżenie na ważny detal to doskonały, sugestywny sposób na zaprezentowanie tak dużego obiektu. Przykładowe zdjęcie zrobiłem obiektywem 70 – 200 mm f/2,8 z ogniskową ustawioną na 135 mm. Przysłona wynosiła f/5,6, czas naświetlania 1/15 s. Czułość ustawiłem na 200 ISO (to najniższa gwarantująca najmniejszą ilość szumów czułość w użytym aparacie). Jeśli chodzi o obróbkę, wykonałem trzy zasadnicze poprawki. (1) Słońce padało na meczet od tyłu, przeciągnąłem więc w prawo suwak Shadows (cienie) w module Develop (przetwarzanie) programu Lightroom (taki sam suwak jest w Camera Raw), aby lepiej wyeksponować cienie. (2) W celu uwypuklenia faktur przeciągnąłem suwak Clarity (przejrzystość) w prawo, a potem (3) przesunąłem suwak Tint (tinta) również w prawo, w stronę fioletu, aby nadać niebu ciekawszy odcień. [ 155 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Jak pozbyć się ze zdjęcia turystów, samochodów lub autobusów?

To zdjęcie zostało zrobione we Włoszech, w samym sercu Rzymu. Stałem w niewielkim parku naprzeciwko Ołtarza Ojczyzny (Altare Della Patria). Niezależnie od tego, o której godzinie się tam zjawisz, przed zabytkiem zawsze będą stali turyści, samochody, autobusy i skutery. Wyretuszowanie wszystkich samochodów i autobusów w Photoshopie byłoby koszmarnie uciążliwe, bo wymagałoby zrekonstruowania dużej części frontu budynku. Spróbuj więc innego triku: zrób zdjęcie z jak najmniejszej wysokości. Takie ujęcie całkowicie zmienia perspektywę i pole widzenia, a gęsta trawa na pierwszym planie maskuje niepożądane obiekty, takie jak samochody i autobusy. Zrobienie tego zdjęcia wymagało kilku prób i kadrowania przy użyciu funkcji podglądu na żywo (Live View), ale to nie szkodzi — przecież cyfrowy „film” nic nie kosztuje, prawda? Nawiasem mówiąc: tej samej sztuczki możesz użyć podczas fotografowania zawodów sportowych z udziałem Twoich pociech, aby zamaskować ogrodzenie, rząd trybun na stadionie do piłki nożnej albo cokolwiek innego, co zasłania Ci widok, gdy stoisz. Jeśli chodzi o podróże, wychodzę z prostego założenia: jeden aparat, jeden obiektyw. Moim ulubionym typem obiektywu turystycznego do korpusów pełnoklatkowych są szkła 28 – 300 mm f/3,5 – 6,3 (więcej informacji na ten temat znajdziesz na stronie 153). Przykładowe zdjęcie zrobiłem z ogniskową 35 mm, przysłoną f/6,3 i czasem naświetlania 1/100 s (było raczej pochmurno). Czułość wynosiła 100 ISO. Jeśli chodzi o obróbkę zdjęcia, to po prostu trochę zwiększyłem kontrast i ostrość, a potem za pomocą suwaka Shadows (cienie) nieznacznie rozjaśniłem najciemniejsze partie budynku. Aby to zrobić, wystarczy przeciągnąć wspomniany suwak w prawą stronę; znajdziesz go w module Develop (przetwarzanie) programu Lightroom i w Camera Raw. Choć jest to świetny przykład zastosowania tej sztuczki, to samo zdjęcie nie jest już takie dobre — zwłaszcza z rusztowaniem widocznym z lewej strony budynku. Chciałbyś się dowiedzieć, w jaki sposób pozbyć się tego typu detali? Obejrzyj poświęcony temu film, który zamieściłem na stronie z materiałami pomocniczymi do tej książki (o stronie wspominałem w rozdziale 1.).

[ 156 ]

Rozdział 9. Profesjonalne zdjęcia z miast i zdjęcia podróżnicze

Kolejny sposób na ukrycie turystów

To zdjęcie przedstawia Świętą Kaplicę (Sainte-Chapelle) w Paryżu. Za sprawą ogromnych, wysokich, przepięknych witraży, ciągnących się na całym obwodzie budowli, jest to jeden z najpiękniejszych kościołów, jakie dane mi było widzieć. Ściany poniżej witraży są zdobione złotymi ornamentami z motywem liści, a całość robi niesamowite wrażenie. Wnętrze jest jednak dość ciasne i zawsze bardzo tłoczne, a poza tym trwały w nim prace renowacyjne — zwróć uwagę na rusztowania widoczne po lewej stronie większego zdjęcia u góry. O ile z rusztowaniem uporałem się dość łatwo, o tyle turyści stanowią odmienny problem. Ilekroć pokazywałem to zdjęcie ludziom, którzy byli w kościele Sainte-Chapelle, pytali ze zdziwieniem: „Jakim cudem udało ci się pstryknąć taką fotkę bez całego morza turystów?”. Można oczywiście próbować dostać się na miejsce przed innymi, ale ten trik nie zawsze działa — choć im wcześniej otwierany jest obiekt, tym większa szansa, że turystów nie będzie za wielu. Ale to zdjęcie zrobiłem dosłownie chwilę po poglądowej fotce z ludźmi. Sztuczka polegała na uniesieniu aparatu tak wysoko, by znalazł się ponad głowami turystów. Oni oczywiście wciąż tam będą, ale wystarczy ustawić obiektyw pod pewnym kątem do góry, by nie było ich widać. Jeśli obniżyłbym obiektyw choćby o centymetr, czubki głów byłyby widoczne w kadrze. Mogłoby się wydawać, że wiele osób zapyta: „A gdzie posadzka kościoła?”, ale jak dotąd nikt tego nie zrobił (dopiero kiedy wyjaśniam tajniki tego kadru, ludzie uświadamiają sobie brak podłogi). Do zrobienia finalnego zdjęcia użyłem obiektywu 14 – 24 mm f/2,8 z ogniskową ustawioną na 14 mm. Pomimo przysłony f/2,8 i czułości 800 ISO czas naświetlania udało mi się obniżyć do zaledwie 1/20 s. Przy tak długiej ekspozycji ryzyko poruszenia zdjęcia jest bardzo duże (a ze statywów nie wolno tam korzystać), powinienem więc zwiększyć czułość do poziomu, przy którym otrzymałbym czas rzędu 1/60 s. Tłumaczy mnie chyba tylko to, że po prostu nie zwróciłem dostatecznej uwagi na ustawienia (naprawdę byłem pod wielkim wrażeniem wnętrza kościoła). Uzyskanie ostrego zdjęcia przy 1/20 s przypisuję więc stabilnym rękom i łutowi szczęścia. To zdjęcie wymagało bardzo dużego nakładu pracy podczas obróbki, bo (1) jest to obraz HDR, a ponadto (2) musiałem zaznaczyć w Photoshopie prawą połowę zdjęcia, skopiować ją do nowej warstwy, odbić w poziomie, a potem przenieść ponad rusztowanie, aby je zamaskować. Całą operację przedstawiłem na krótkim filmie instruktażowym (zamieściłem go na stronie internetowej, której adres znajdziesz w rozdziale 1.). [ 157 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Ciasne kadrowanie w celu ukrycia zbędnych elementów

Widzimy tutaj dwóch żołnierzy pełniących wartę na pekińskim Placu Niebiańskiego Spokoju (Tian’anmen). W tle widnieje główne wejście do Zakazanego Miasta (codziennie odbywa się tutaj ceremonia podniesienia flagi). Większe, poglądowe zdjęcie cierpi na liczne przypadłości — choćby taką, że wartownik po lewej stronie sprawia wrażenie rozkojarzonego, a gaśnica bezsprzecznie nie dodaje uroku kompozycji. W tle za wartownikami, a przed wejściem do Zakazanego Miasta widać samochody i busy. Wszystko to odwraca uwagę od głównego tematu: wartownika stojącego na podwyższeniu. Dzięki ciasnemu wykadrowaniu sceny można wyeliminować obiekty rozpraszające uwagę widza i uprościć kadr, co na ogół wychodzi mu na dobre. W tym konkretnym przypadku jedną z zalet wydłużenia ogniskowej była możliwość ujęcia tematu w taki sposób, jakby strażnik prężył się na baczność pod czujnym okiem przewodniczącego Mao Zedonga. Smaczku scenie dodaje fakt, że strażnik zdaje się podejrzliwie zerkać w stronę portretu (choć uchwycenie w kadrze tego spojrzenia to był czysty łut szczęścia). Dzięki rozmyciu tła pierwszy plan z wartownikiem wyraźnie się wyróżnia, a dynamiczna kompozycja z dużą ilością pustej przestrzeni po prawej stronie sprawia, że intuicyjnie kierujemy wzrok na główny temat. Finalne zdjęcie zrobiłem obiektywem 70 – 200 mm f/2,8 z ogniskową ustawioną na 200 mm, gdyż zależało mi na jak najsilniejszym rozmyciu tła. (Uwaga: aby zrobić zdjęcie z tak dużą ilością pustej przestrzeni po prawej stronie strażnika, musiałem odejść o kilka kroków od miejsca, gdzie początkowo stałem). Z tego samego względu ustawiłem przysłonę na f/2,8. Czas naświetlania, choć było dość późne popołudnie, wynosił 1/1600 s (między innymi dzięki szeroko otwartej przysłonie). Czułość ustawiłem na minimum gwarantujące najczystszy obraz. W przypadku tego pełnoklatkowego korpusu wynosiła ona 200 ISO. Przy użyciu narzędzia Clone Stamp (Stempel) w Photoshopie wyretuszowałem z tła niektóre odwracające uwagę detale, między innymi czerwone pachołki drogowe i kawałek ciężarówki przy krawędzi kadru, a potem poddałem zdjęcie wyostrzaniu, również w Photoshopie.

[ 158 ]

Rozdział 9. Profesjonalne zdjęcia z miast i zdjęcia podróżnicze

Gdzieś tutaj jest temat na zdjęcie…

Ta fotka została zrobiona w Jackalope, jednym z niesamowitych sklepów z pamiątkami w Santa Fe w Nowym Meksyku. Jest tam mnóstwo do fotografowania, zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz. Chyba każdemu zdarzało się znaleźć w miejscu pełnym interesujących rzeczy, ale zarazem tak zagraconym albo tłocznym, że trudno wyłowić wzrokiem dobry temat na zdjęcie. W takich przypadkach warto pamiętać, że nie trzeba fotografować wszystkiego, co nas otacza — możemy wybrać jakiś detal, którym wypełnimy kadr. Poprzez przybliżenie wybranego detalu pokazujemy w kadrze jedynie to, co chcemy pokazać — na przykład taki wazon — jakby nic innego dookoła nie istniało. Jeśli przesunąłbym obiektyw choć odrobinę w prawo, w kadrze pojawiłaby się metka z ceną rzeźbionego motyla widocznego na drugim planie. Podczas komponowania ujęcia staram się więc ostrożnie przesuwać dosłownie o kilka centymetrów w jedną albo w drugą stronę, aby jak najlepiej i najbardziej czytelnie ująć temat: przykładowe zdjęcie było najlepszym spośród tych, które wówczas zrobiłem. Posługiwałem się swoim standardowym zestawem podróżnym (jeden korpus i ulubiony obiektyw turystyczny 28 – 300 mm f/3,5 – 6,3). Finalne zdjęcie zrobiłem z dość dużą ogniskową — 200 mm — przy której ten obiektyw pozwala na otwarcie przysłony jedynie do f/5,6. Ponieważ fotografowałem we wnętrzu, musiałem zwiększyć czułość do 400 ISO, aby uzyskać czas naświetlania 1/60 s (co dla większości ludzi jest absolutnym minimum umożliwiającym wykonanie nieporuszonego zdjęcia z ręki. Wystarczy wydłużyć go choć odrobinę, by zdjęcie wyszło trochę nieostre). Podsumowując: przysłona f/5,6, czas 1/60 s, czułość 400 ISO. Poglądowe zdjęcie zostało zrobione przy ogniskowej 28 mm (szeroki kąt), mogłem więc otworzyć przysłonę do f/3,5, a czas naświetlania uległ skróceniu do 1/640 s — to z nawiązką wystarczy do zrobienia ostrego zdjęcia. Jest więc ostre, ale niezbyt udane, i dlatego musiałem wyłuskać z otoczenia jakiś ciekawszy temat. W ramach obróbki w module Develop (przetwarzanie) programu Lightroom (można to zrobić także w Camera Raw) zwiększyłem wartość parametru Contrast (kontrast), a potem w panelu Effects (efekty) w sekcji Post Crop Vignetting (winietowanie po kadrowaniu) przeciągnąłem suwak Amount (wartość) w lewą stronę, aby przyciemnić krawędzie zdjęcia.

[ 159 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Na zdjęciach z podróży pokazuj ludzi, zwłaszcza w podeszłym wieku i dzieci

Jeśli chciałbyś zrobić jeszcze lepsze zdjęcia z podróży, to mam prostą propozycję: częściej pokazuj na nich ludzi. Atmosferę danego miejsca można oddać dopiero wówczas, jeśli prócz milczących katedr, pomników i budynków na zdjęciu pojawią się także tubylcy. O charakterze i klimacie miasta najwięcej mówią jego mieszkańcy, o czym doskonale wiedzą profesjonalni fotografowie, którzy na zdjęciach z dalekich podróży zawsze starają się pokazać miejscową ludność. Jeśli czujesz się rozczarowany zdjęciami z podróży, to zapewne dlatego, że przedstawiają one zimne budynki i puste ulice. Dodaj ludzi, a wszystko ulegnie zmianie (na lepsze). W czasopismach podróżniczych na zdjęciach portretowych przeważają dwa motywy: osoby w podeszłym wieku oraz dzieci. Mówiąc o ludziach w podeszłym wieku, absolutnie nie mam na myśli młodzieniaszków po pięćdziesiątce. Chodzi mi tu o naprawdę bardzo wiekowe staruszki, których skóra jest pomarszczona niczym kora drzewa, i starych, zasuszonych mężczyzn chodzących o lasce i ubranych w czapki, które nie widziały pralki od czasu wojny w Korei. Jeśli chodzi o dzieci, to im młodsze, tym zdjęcie lepsze (choć niemowlęta raczej się do tego typu zdjęć nie nadają). Portret takiego malca na prostym, nieprzeładowanym tle będzie wspaniałą okrasą fotograficznej relacji z podróży lub wizyty w jakimś mieście. Jeśli uda Ci się znaleźć chętną do pozowania grupkę ludzi z dowolnej z tych grup wiekowych, to porozmawiaj z nimi przez chwilę, zanim sięgniesz po aparat — na pewno trochę się wtedy rozluźnią, co przełoży się na bardziej naturalne pozy i miny (poza tym, jeśli wejdziesz z nimi w dobre stosunki, zapewne pozwolą się fotografować nieco dłużej).

CZEGO NIE FOTOGRAFOWAĆ? Dzieci i ludzie w podeszłym wieku to strzał w dziesiątkę. A strzał poza tarczą? Tłumy. Zdjęcia tłumów są niemal zupełnie bezcelowe (nawet nie umieścisz ich w albumie z podróży). Sfotografuj opustoszałą uliczkę o poranku albo zrób zdjęcie dwojgu ludziom, ale tłumy sobie daruj.

[ 160 ]

Rozdział 9. Profesjonalne zdjęcia z miast i zdjęcia podróżnicze

AGRA, UT TAR PRADESH, INDIE

Jak zachęcić ludzi do pozowania?

Naturalne, spontaniczne zdjęcia tubylców stanowią ozdobę każdego albumu z podróży, lecz jeśli zrobisz ich zbyt wiele, to całość zacznie przypominać nie tyle fotografie z wakacji, ile dokumentację z jakiegoś śledztwa. Aby zrobić fascynujące portrety z bliska, będziesz musiał poprosić tubylców, by pozowali. Jednym z najlepszych sposobów, by nakłonić ludzi do przerwania dotychczasowej czynności i pozowania, jest… zrobienie im pierwszego zdjęcia. Kiedy dostrzegają, że mam aparat fotograficzny, uśmiecham się do nich, kładę palec na spuście migawki i kiwam głową, jakbym chciał spytać: „Czy mogę zrobić ci zdjęcie?”. W większości przypadków odwzajemniają uśmiech, przytakują i przerywają swoje zajęcia na tyle, bym mógł zrobić jedną fotkę. Zaraz po wykonaniu pierwszej fotografii pokazuję ją sportretowanej osobie na wyświetlaczu aparatu. Obejrzenie zdjęcia przełamuje pierwsze lody, bo każdy lubi fotografie (zwłaszcza jeśli jest na nich uwieczniony), i model na ogół chętnie zgadza się na zrobienie kilku kolejnych.

NAJPEWNIEJSZY SPOSÓB NA ZROBIENIE POZOWANEGO ZDJĘCIA — ZAKUPY Jeśli nie czujesz się wystarczająco pewnie, by postępować według opisanych powyżej wskazówek, to skorzystaj z następującej, stuprocentowo skutecznej porady — znajdź jakiegoś sprzedawcę i kup coś od niego. Jeśli znajdziesz się na rynku i kupisz coś od handlarza, możesz z powodzeniem założyć, że zapozuje do jednego albo dwóch zdjęć, bo nie będziesz już dla niego zwykłym turystą z aparatem, lecz jednym z jego klientów. To naprawdę działa!

[ 161 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

OKOLICE WIEŻY EIFFLA, PARYŻ, FRANCJA

Wynajmij modelkę (to tańsze, niż myślisz)

Jak myślisz, w jaki sposób zawodowi fotograficy wykonują znakomite portrety ludzi w egzotycznych krajach? Jedna z metod polega na wynajęciu modelki na miejscu (szczególnie jeśli wykonane zdjęcia mają zostać później odsprzedane do agencji fotograficznej). Jeśli zdaje Ci się, że wynajęcie modelki jest horrendalnie drogie, to wiedz, że zwykle wcale nie jest tak źle (no, chyba że rzeczywiście masz na myśli jakąś bardzo skromną sumę). Podam Ci przykład z mojego doświadczenia: wynająłem profesjonalną modelkę na potrzeby sesji zdjęciowej w Nowym Meksyku, płacąc 15 dol. za godzinę oraz komplet odbitek zdjęć do jej portfolio. Niektóre modelki, pracujące w branży od niedawna, zgadzają się pozować za same odbitki do portfolio (takie rozwiązanie w branży nosi nazwę TFP, czyli „Time For Prints” — co znaczy, że odbitki są swego rodzaju wynagrodzeniem za czas poświęcony na udział w sesji). Warto zatem zapytać o tego rodzaju opcję. Gorzej, jeśli modelka odpowie wówczas: „A co to znaczy TFP? Czy to jest ten superszybki pociąg z Francji?”. Wówczas być może lepiej poszukać innej… A oto dwa międzynarodowe banki modelek i modeli: http://www.modelmayhem.com oraz http://www.onemodelplace.com.

PODPISZ UMOWĘ NA KOMERCYJNE WYKORZYSTANIE ZDJĘĆ! Jeśli wynająłeś modelkę, to powinieneś zadbać o podpisanie umowy na komercyjne wykorzystanie fotografii wykonanych podczas sesji. Przykładowe wzory tego typu umów można znaleźć w internecie. Warto o tym pamiętać, gdyż zrobienie zdjęć, których później nie będzie można wykorzystać do pracy, stanowi poważne niedopatrzenie.

[ 162 ]

Rozdział 9. Profesjonalne zdjęcia z miast i zdjęcia podróżnicze

HAWANA, KUBA

Szukaj wyrazistych, żywych kolorów

Podróżując albo wędrując po mieście w poszukiwaniu okazji do zrobienia zdjęcia, zwracaj uwagę na żywe, wyraziste barwy. Gdzieniegdzie można napotkać bardzo jaskrawo pomalowane ściany i drzwi (elewację w wyrazistym kolorze i kontrastujące z nią kolorystycznie wejście), sklepy, znaki, samochody i motocykle. Jednym z moich ulubionych zdjęć była fotografia jadowicie czerwonego skutera marki Vespa, który został zaparkowany tuż obok jaskrawożółtego, sportowego lotusa. Scena wyglądała, jak gdyby ktoś specjalnie ją zaaranżował, postanowiłem więc obfotografować ją ze wszystkich stron — tak żywe były kolory i tak do siebie dopasowane. Zwracaj też uwagę na jaskrawo pomalowane ściany (zwłaszcza jeśli napotkasz kogoś pracującego na tle takiej ściany lub czekającego na autobus; może to być też kolorowy samochód na tle jaskrawej fasady). Jeśli zaczniesz celowo szukać takich kolorystycznych zestawień podczas spacerów, będziesz zaskoczony, jak często uda Ci się na nie natrafić. A przy okazji (wiem, że się powtórzę…) kolory w scenach takich, jakie opisałem przed chwilą, zazwyczaj wyglądają najlepiej — mają ciekawszą paletę odcieni i większą głębię — jeśli fotografuje się je o poranku i o zmierzchu (czego pewnie się domyśliłeś). I gwoli przypomnienia, względnie porównywalne do tych pór warunki oświetleniowe daje jedynie otwarty cień.

WYMYŚL WSPÓLNY MOTYW Aby pobudzić kreatywność i pokazać miasto w innym świetle, przydziel sobie minizlecenie. Wybierz temat i przez pewną część dnia skup się na tym temacie. Oto kilka propozycji: urzekające tabliczki z numerami domów, ciekawe drzwi wejściowe i ganki, obiekty w jednym, jaskrawym kolorze, wiatrowskazy, kwiaty, stare wiejskie szopy, zbliżenia detali lokalnej architektury, kubki do kawy, tabliczki z nazwami produktów w miejscowych sklepach, ciekawe kolumny, sygnalizatory i nazwy ulic, skrzynki pocztowe, obiekty o konkretnym kształcie.

[ 163 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Prostota jest kluczem do sukcesu

Jedną z tych spraw, która niweczy chyba najwięcej skądinąd poprawnie naświetlonych zdjęć z miasta, jest bałagan — rozpraszające uwagę obiekty w tle i na pierwszym planie oraz wszystko, co niepotrzebnie „pcha się” przed obiektyw. Jednym z największych sekretów tworzenia wymownych, pełnych dramaturgii ujęć z miasta i podróży jest dążenie do prostoty. Postaraj się pod każdym względem zachować umiar, jeśli chodzi o tła, portrety ludzi i zdjęcia architektury — im prostsza będzie scena, tym większe zrobi wrażenie. Miej to na uwadze, wybierając się na fotograficzne łowy. Wypatruj braku chaosu. Wypatruj braku bałaganu i szumu, unikaj odwracających uwagę detali prześlizgujących się do kadru z góry oraz z boków i rób zdjęcia, których wymowa nie wynika z tego, co jest na nich pokazane, ale z tego, co zostało za kadrem — mnóstwa śmieci.

JAK UNIKAĆ ROZMYTYCH ZDJĘĆ W PODRÓŻY? Tę wskazówkę zapożyczyłem od mojego kolegi Scotta Diussy: aby uchronić się przed stratą okazji do zrobienia zdjęcia wskutek zbyt długiego czasu naświetlania, włącz funkcję automatycznego regulowania czułości ISO. Powoduje ona automatyczne zwiększenie czułości w sytuacji, gdy czas naświetlania miałby ulec wydłużeniu ponad wybraną, progową wartość (ja zwykle ustawiam ją na 1/125 s, bo przy takim czasie niemal każdy potrafi zrobić ostre zdjęcie z ręki). Ustaw maksymalną czułość na 1600 ISO, bo odrobina szumu jest lepsza od nawet trochę tylko nieostrego zdjęcia.

[ 164 ]

Rozdział 9. Profesjonalne zdjęcia z miast i zdjęcia podróżnicze

Fotografuj potrawy

W każdym magazynie podróżniczym w artykule poświęconym jakiemuś urzekającemu miastu znajdziesz zdjęcia lokalnych przysmaków. Degustacja miejscowych potraw stanowi jeden z najciekawszych aspektów podróżowania, więc dlaczego by nie uwiecznić ich na zdjęciach? Wręcz komuś album z podróży i obserwuj jego minę w chwili, gdy napotka zdjęcia wspaniale wyglądającej potrawy, a już zawsze będziesz pamiętać o fotografowaniu miejscowej kuchni. Najlepsze okazje do takich zdjęć trafiają się w dzień — poproś o miejsce przy oknie (by skorzystać z wpadającego przez nie wyjątkowego, naturalnego światła) albo na zewnątrz (najlepiej pod parasolem lub markizą, aby móc fotografować w cieniu). Jeśli stolik jest przykryty białym obrusem, to stanowi on znakomite tło — pamiętaj jedynie, by w miarę możliwości usunąć niepotrzebne akcesoria znajdujące się tuż obok talerza. Tradycyjne zdjęcia potraw w czasopismach podróżniczych mają dwie wspólne cechy. (1) Są wykonane w bardzo niewielkiej głębi ostrości (przód talerza z potrawą jest ostry, lecz już dalsza jego część, w głębi, jest delikatnie rozmyta). Aby uzyskać taki efekt, należy maksymalnie otworzyć otwór przysłony (do f/4, f/2,8 lub jeszcze bardziej, jeśli to możliwe). (2) Uwiecznione potrawy bardzo dobrze prezentują się na talerzu (zostały pieczołowicie przygotowane i podane tak, jak to zwykle bywa w drogich restauracjach).

O JAKIEJ PORZE FOTOGRAFOWAĆ? Zapewne najlepszą porą na zdjęcia z miast i podróży jest świt, gdy promienie słońca mają złocisty kolor, a ulice są wyludnione. Drugą w kolejności porą jest zmierzch (podobne bursztynowe światło, ale już bez pustek na ulicach), w ciągu dnia możesz jednak pokusić się o fotografowanie w otwartym cieniu. Jeśli chcesz zrobić zabójcze zdjęcie miejskiej panoramy na tle nieba, poczekaj jakieś pół godziny po zachodzie słońca i fotografuj o zmierzchu. Przy zdjęciach w tak słabym świetle absolutnie koniecznie musisz użyć statywu, bo migawka będzie otwarta przez sekundę albo dłużej.

[ 165 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

SZANGHAJ, CHINY

Trik z fotografią nocną

Jeśli lubisz fotografować w plenerze nocą, nie używaj jednego ze standardowych trybów fotografowania, takiego jak tryb preselekcji przysłony, ani trybów tematycznych, takich jak „krajobraz” czy „portret”. Wszystkie te tryby nieźle spisują się w ciągu dnia, lecz w trakcie fotografowania nocą, gdy zależy nam na tym, by niebo na zdjęciu wyszło ciemnogranatowe albo czarne — takie, jakie widzimy na własne oczy — okazuje się, że po prostu prześwietlają scenę. (Aparat nie wie, że jest noc, i stara się uzyskać poprawną technicznie ekspozycję). Prawdziwy sekret udanych nocnych zdjęć polega na fotografowaniu w trybie manualnym. Do zrobienia zdjęć w tym trybie należy wykorzystać skalę ekspozycji w wizjerze (nie ma się czego bać, to naprawdę bardzo proste!). Przełącz aparat na tryb manualny i wstępnie ustaw czas naświetlania (nocą powinieneś fotografować ze statywu, więc na początek możesz ustawić czas rzędu 1/30 s). Wyjściową wartość przysłony ustaw na f/8. Następnie spójrz na skalę ekspozycji w wizjerze aparatu. Pośrodku skali znajduje się duża kreska, a powyżej albo ponad nią (bądź po jej lewej lub prawej stronie) zwykle widoczny jest ciąg nieco mniejszych kreseczek. Jeśli kreseczki znajdują się ponad linią, to znaczy, że zdjęcie wykonane przy bieżących ustawieniach ekspozycji byłoby zbyt jasne (prześwietlone). Przy użyciu głównego (albo pomocniczego) pokrętła sterującego, którym można regulować ekspozycję sceny, spróbuj ustawić taki czas naświetlania, by kreseczki zniknęły, co oznacza idealną ekspozycję. Taka ekspozycja rzeczywiście może być technicznie poprawna, lecz jeśli niebo nie wyszło na zdjęciu wystarczająco czarne (albo granatowe), obróć pokrętłem sterującym jeszcze dalej, aby zmniejszyć ekspozycję zdjęcia.

PRZEKRĘT Z MONOPODEM Choć w wielu obiektach turystycznych zabrania się używania statywów, o monopodach na ogół nie ma ani słowa. Jeśli więc ktoś zwróci Ci uwagę, że robisz zdjęcia z użyciem monopodu, zawsze możesz powiedzieć: „Ale to nie jest statyw”. To często wystarczy, by zbić intruza z tropu.

[ 166 ]

Rozdział 9. Profesjonalne zdjęcia z miast i zdjęcia podróżnicze

©ISTOCKPHOTO/CHRIS HEPBURN PHOTOGRAPHY

Fotografowanie smug świateł

Świetliste trajektorie na zdjęciach nieodmiennie kojarzą mi się ze smugami tworzonymi przez światła jadących samochodów nocą. Uwiecznienie takiego efektu jest znacznie prostsze, niż mogłoby się wydawać. Wystarczy statyw i wężyk spustowy (aby uniknąć najdrobniejszego poruszenia aparatu w czasie, gdy migawka jest otwarta, czyli przez kilka sekund — na tyle długo, by światła znacznie się przemieściły. Przy okazji podpowiem Ci, że im dłuższy czas naświetlania ustawisz, tym dłuższe smugi zarejestrujesz). Po zamontowaniu aparatu na statywie i podłączeniu wężyka spustowego zmień tryb fotografowania na manualny, a potem ustaw taką wartość przysłony, która gwarantuje dużą głębię ostrości (na przykład f/11). Wydłuż czas naświetlania do 15 s (potem może trzeba będzie wydłużyć go do 20 s albo więcej, ale na początek to wystarczy). Upewnij się, że ustawiłeś minimalną wartość ISO gwarantującą najczystszy możliwy obraz (dla większości lustrzanek jest to 100 lub 200 ISO). Gdy zauważysz nadarzającą się okazję do sfotografowania przejeżdżającego samochodu, naciśnij spust w wężyku spustowym, odczekaj 15 s, a potem na podstawie podglądu zdjęcia na wyświetlaczu LCD oceń, czy powinieneś wydłużyć czas naświetlania. Jednym z najbardziej popularnych i najciekawszych miejsc na fotografowanie świetlnych trajektorii są wysokie punkty widokowe — na wiaduktach, mostach albo w innym miejscu, skąd widać przejeżdżające w dole samochody.

POSZUKAJ WYSOKO POŁOŻONYCH PUNKTÓW WIDOKOWYCH Większość ludzi ogląda miasto z poziomu ulic lub przez szyby autokaru, jeśli chciałbyś więc zrobić ciekawsze zdjęcia, to poszukaj innego punktu widokowego — na wysokości. Rezerwując pokój w hotelu, poproś o miejsce na jak najwyższym piętrze. Jeśli nie ma tam balkonu lub otwieranego okna, możesz robić zdjęcia przez szybę. Trzeba tylko (1) wyłączyć wszystkie światła w pokoju — powodują bowiem odblaski — oraz (2) ustawić obiektyw albo osłonę obiektywu jak najbliżej szyby. Odblaski można zredukować filtrem polaryzacyjnym, ale wtedy być może będziesz musiał fotografować ze statywu.

[ 167 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

SCOT T KELBY ORAZ ©ISTOCKPHOTO / DAVID LENTZ

Jak sfotografować księżyc i nie utracić cennych detali obrazu?

Początkowo wydaje się to bardzo proste — sfotografować nocny krajobraz z wyrazistą, szczegółową tarczą księżyca w tle, ale na zdjęciach większości ludzi księżyc wychodzi jak prześwietlone, białe kółko, a nie pełne detali oblicze naszego satelity. Dzieje się tak dlatego, że niemal niemożliwe jest pokazanie na jednym zdjęciu zarówno nocnej scenerii (co wymaga długiej ekspozycji), jak i szczegółowej tarczy księżyca (co z kolei wymaga bardzo krótkiego naświetlania, bo księżyc jest dość jasny). Fotografowie starali się przez wiele lat obejść ten problem przy użyciu funkcji wielokrotnej ekspozycji (robili dwa zdjęcia na jednej klatce filmu). Choć niektóre aparaty cyfrowe również umożliwiają wielokrotną ekspozycję kadru, równie łatwo jest zrobić dwa zupełnie oddzielne zdjęcia: jedno przedstawiające nocną scenę (w tym przypadku szopę), a drugie księżyc, i połączyć je później przy użyciu Photoshopa. Rozpocznij od sfotografowania nocnej scenerii. Użyj obiektywu szerokokątnego (o ogniskowej rzędu 18 mm lub 24 mm), zamontuj aparat na statywie (jest to absolutnie konieczne), włącz tryb preselekcji przysłony i ustaw przysłonę rzędu f/11. Aparat dobierze wówczas prawidłowy czas naświetlania (który może wynosić od 20 – 30 sekund do kilku minut, w zależności od tego, jak ciemna jest fotografowana sceneria). Po wykonaniu zdjęcia zmień obiektyw szerokokątny na teleobiektyw (lub skorzystaj z zooma) i ustaw maksymalną ogniskową (co najmniej 200 mm). Włącz tryb manualny, wybierz przysłonę f/11 i skróć czas naświetlania do około 1/250 sekundy. Powiększ tarczę księżyca tak bardzo, jak to tylko możliwe, aby na zdjęciu nie znajdowało się nic prócz niej i nieba (to bardzo ważne — na fotografii nie może być żadnych wyraźnych chmur, budynków itd.), po czym wykonaj zdjęcie. Następnie przy użyciu Photoshopa umieść księżyc w pierwszej, krajobrazowej fotografii (na stronie http://kelbytraining.com/books/moon1 znajdziesz poradnik, który wyjaśnia, jak to zrobić).

1

Poradnik w języku angielskim — przyp. tłum.

[ 168 ]

Rozdział 9. Profesjonalne zdjęcia z miast i zdjęcia podróżnicze

Fotografowanie sztucznych ogni

To kolejny temat, który irytuje mnóstwo ludzi (jednemu z moich najlepszych przyjaciół nie udało się zrobić ani jednego ostrego zdjęcia sztucznych ogni podczas Dnia Niepodległości — to właśnie dla niego i dla podobnych mu tysięcy innych cyfrowych fotografów zamieściłem tę sztuczkę w książce). Przede wszystkim sztuczne ognie należy fotografować przy użyciu statywu, zdjęcia te wymagają bowiem bardzo długiego czasu naświetlania, który pozwoli zarejestrować opadające, świetliste ścieżki, na których najbardziej nam zależy. Zdecydowanie warto też użyć wężyka spustowego, bo żeby nacisnąć spust w odpowiedniej chwili, trzeba śledzić trajektorię rakiet — jeśli będziesz próbował uchwycić ten moment w wizjerze aparatu, to szanse trafienia będą znacznie mniejsze. Ponadto powinieneś zastosować teleobiektyw (o ogniskowej wynoszącej przynajmniej 200 mm), aby uzyskać dobre zbliżenie na same fajerwerki. Obiektywu o krótszej ogniskowej użyj wtedy, gdy wolisz zrobić zdjęcie pokazujące sztuczne ognie na szerszym planie (jak fajerwerki nad zamkiem Kopciuszka w parku Disneya). Polecam fotografowanie w trybie ręcznym, bo wystarczy ustawić dwie rzeczy: (1) czas naświetlania na 4 sekundy oraz (2) przysłonę na f/11. Wykonaj próbne zdjęcie i zobacz na wyświetlaczu LCD, czy jego ekspozycja jest prawidłowa. Jeśli fotografia zostanie prześwietlona, to skróć czas naświetlania do 3 sekund, a następnie wykonaj drugie ujęcie próbne. Wskazówka: jeśli Twój aparat dysponuje nieograniczonym czasem naświetlania (tzw. bulb; w trybie tym migawka pozostaje otwarta, dopóki wciśnięty jest jej spust), to wspaniale — po prostu wciśnij spust migawki, gdy pierwsze rakiety polecą w górę, i zwolnij go, gdy ostatnie smugi fajerwerków zaczną się rozmywać. (W tryb bulb wyposażona jest większość cyfrowych lustrzanek marki Canon i Nikon). Cała reszta opiera się jedynie na dobrym refleksie — ekspozycja i ostrość otrzymanej fotografii powinny być prawidłowe.

[ 169 ]

CZAS OTWARCIA MIGAWKI: 1/30 S

PRZYSŁONA: F/7,1

ISO: 400

OGNISKOWA: 28 MM

AUTOR: SCOTT KELBY

Rozdział 10.

Profesjonalne ujęcia innych tematów Przepisy na fotografowanie różnych ciekawych rzeczy Jak nazwać rzecz, na którą chwilowo nie potrafisz znaleźć właściwego określenia? Łatwo — po prostu „to coś”. Jeśli na przykład wybierzesz się z kolegą na wspólne fotografowanie, a on rzuci nagle: „O, pstryknij jeszcze to coś”, to od razu się domyślisz, o co mu chodzi, odwrócisz się i zrobisz zdjęcie. A teraz wyobraź sobie identyczną sytuację, ale bez użycia tego jakże uniwersalnego określenia. Twój kolega odwraca się do Ciebie i mówi: „O, pstryknij jeszcze ten ciekawy temat”. „Jaki?” — odpowiadasz. „No jak to jaki!? Ten po twojej prawej stronie”. „Nie widzę” — mówisz skonsternowany. „Rany Julek, no przecież tamten, tamten!” Ponieważ nie masz pojęcia, o czym mowa, oczywiście przegapiasz okazję do zrobienia życiowego ujęcia przedstawiającego orkę pięknym łukiem wyskakującą ponad wodę w pogoni za foką, której jakimś cudem udaje się uniknąć ostrych jak brzytwa zębów urzekającego morskiego ssaka… Patrzysz oniemiały, jak orka rezygnuje z pościgu za foką, która znika w lodowatej toni pod Waszym motorowym pontonem marki Zodiac. I pomyśleć, że jeśli Twój przyjaciel powiedziałby po prostu: „Pstryknij to coś”, to już niedługo wchodziłbyś na scenę, aby odebrać nagrodę World Press Photo za zdjęcie zatytułowane „Ta, która umknęła”. Oczami wyobraźni widzisz, jak migają flesze reporterów, gdy unosisz nad głowę ciężkie, kryształowe trofeum, a potem machasz do przecudnej urody małżonki (superprzystojnego małżonka, niepotrzebne skreślić) oraz dwójki idealnych dzieci (chłopczyk i dziewczynka). Już-już marzysz o nowym, pełnoklatkowym aparacie, który kupisz za 10 tys. dolarów nagrody za wygraną… gdy nagle dzwoni Twój telefon. To z „National Geographic”! Serce przepełnia Ci duma, głowa mało nie eksploduje z wrażenia, ale okazuje się, że to ich prawnik, który chce poważnie porozmawiać na temat pewnych zrzutów ekranu, które masz na swoim tablecie. To coś to już grubsza afera.

[ 171 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Kwiatów nie należy fotografować z góry

Spacerując ścieżkami w ogrodzie lub po łące, na rosnące tam kwiaty spoglądasz z góry, z wysoka, prawda? Z tego względu, jeśli będziesz fotografował kwiaty z pozycji stojącej, tak jak ogląda je przeciętny człowiek, zdjęcia tych kwiatów będą wyglądały… no cóż, przeciętnie. Jeśli chcesz, aby Twoje fotografie kwiatów przyciągały uwagę, to musisz pokazać owe kwiaty w sposób, w jaki nie oglądamy ich na co dzień. Zazwyczaj oznacza to, że lepiej nie fotografować ich z góry, ale zejść na ziemię i zrobić zdjęcia z ich poziomu. To jedna z tych rzeczy, które zawodowi fotografowie robią zawsze, w odróżnieniu od większości amatorów. Powyższe zdjęcia pokazują różnicę: po lewej widoczne jest typowe zdjęcie kwiatów z góry, po prawej zaś — te same kwiaty, w tym samym oświetleniu, sfotografowane przy tej samej ogniskowej, 30 sekund później, ale z boku (przyklęknąłem na jedno kolano) zamiast z góry. Zobacz, jak wiele zmienia zrobienie ujęcia pod nietypowym kątem. A gdy już będziesz na ziemi, spróbuj ustawić aparat naprawdę nisko (poniżej kwiatów) i wykonać zdjęcie od spodu, by pokazać je z fascynującej, rzadko spotykanej perspektywy!

WSKAZÓWKI DOTYCZĄCE FOTOGRAFOWANIA KWIATÓW Skąd wziąć ładne kwiaty? Najlepiej iść do kwiaciarni i kupić. Możesz wtedy wybrać dokładnie te, które Ci się podobają, jest też spora szansa, że dostaniesz naprawdę ładne i świeże. Najlepsze tło? Największą dramaturgię zapewnia czarne tło. Kup metr czarnego atłasu albo weluru i rozepnij w tle kwiatów. Popularna jest też biel. Możesz kupić kilka arkuszy białej tektury albo podkładu do oprawiania zdjęć i jeden arkusz ustawić za kwiatami, a drugiego użyć do oświetlenia tak przygotowanego tła naturalnym światłem (niebezpośrednim, wpadającym przez okno), aby na zdjęciu nie wyszło szare, lecz białe.

[ 172 ]

Rozdział 10. Profesjonalne ujęcia innych tematów

Nie czekaj na deszcz — wywołaj go sam!

Ta sztuczka początkowo może się wydawać nieuczciwa, ale będziesz pod wrażeniem jej skuteczności. Zamiast czekać na deszczowy dzień, weź ze sobą do ogrodu niewielki zraszacz, wypełnij go wodą i spryskaj kwiaty, które chcesz sfotografować. Małe, poręczne buteleczki z atomizerem można dostać w niektórych drogeriach albo sklepach z półproduktami kosmetycznymi. (Choć oczywiście nie służą one do upiększania roślin, a raczej do upiększania nas…) Jak na „sprzęt”, który kosztuje kilka czy kilkanaście złotych, efekty są znakomite. Wystarczy kilkakrotnie prysnąć płatki i liście kwiatów wodą z atomizera, a nikt nie zgadnie, że to nie sama matka natura zainterweniowała w kwestii Twojej fotografii. Jeśli uda Ci się dostać odpowiednio mały zraszacz, będziesz mógł włożyć go do torby z aparatem (oczywiście pusty). Nawiasem mówiąc, użyłem kiedyś tej sztuczki, fotografując makroobiektywem kilka herbacianych róż, które kupiłem swojej żonie. Każdy, kto widział te zdjęcia, mógłby przysiąc, że zrobiłem je na trawniku przed Białym Domem po wiosennym deszczu. Spróbuj raz, a zobaczysz!

JAKICH OBIEKTYWÓW UŻYWAĆ DO FOTOGRAFOWANIA KWIATÓW? Makroobiektyw pozwala fotografować obiekty w skali 1:1 i pokazać świat kwiatów w niepowtarzalny sposób. Makroobiektywy cechują się bardzo niewielką głębią ostrości — tak niewielką, że na zdjęciu róży płatki na pierwszym planie będą ostre, a te w tle już zupełnie rozmyte. Możesz też użyć soczewki makro, która teleobiektyw zmiennoogniskowy przerobi na szkło makro za 1/4 ceny i przy 1/10 masy oraz wielkości prawdziwego makroobiektywu. Obiektywy zmiennoogniskowe dobrze nadają się do fotografowania kwiatów, a to z dwóch powodów: (1) często pozwalają na tak duże zbliżenie, że kwiat niemal wypełnia kadr, oraz (2) łatwo jest za ich pomocą uzyskać efekt rozmycia drugiego planu, dzięki czemu kwiat jest w centrum uwagi.

[ 173 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Tworzenie obrazów HDR — sprzęt

Początkowo zamierzałem zatytułować tę poradę „Sprzęt, bez którego nie możesz się obyć”, ale dzięki znaczącemu postępowi w rozwoju oprogramowania do tworzenia obrazów HDR opisany niżej sprzęt jest naprawdę niezbędny tylko wówczas, gdy zamierzasz zająć się tą dziedziną fotografii na poważnie. Do zrobienia zwykłego udanego zdjęcia HDR nie będzie on konieczny, zwłaszcza jeśli zamierzasz po prostu się przekonać, „z czym to się je”. Może się jednak zdarzyć, że po zrobieniu kilku obrazów HDR zakochasz się w nich bez reszty (nie żartuję, przydarzyło się to niektórym spośród moich znajomych — ludziom, którzy prowadzili zwykłe, stateczne życie… aż do tej pory). W takim przypadku powinieneś zainwestować w przynajmniej dwa urządzenia, które pozwolą Ci poprawić jakość tworzonych obrazów HDR. (1) Solidny statyw — chyba że planujesz wykonywanie tego typu zdjęć w pełnym słońcu (co raczej rzadko się zdarza, gdyż najciekawsze okazje do zdjęć HDR przytrafiają się we wnętrzach). (2) Wężyk spustowy, który pozwoli Ci uniknąć poruszenia aparatu, a tym samym obniżenia jakości gotowego zdjęcia. Istnieje spora szansa, że już masz obydwa wymienione urządzenia (zwłaszcza jeśli przeczytałeś dowolną z poprzednich książek z tej serii), a jeżeli tak, koniecznie powinieneś z nich korzystać podczas tworzenia zdjęć składowych do swoich pierwszych projektów HDR, gdyż pozwolą Ci uzyskać lepszy, ostrzejszy obraz, a ostrość jest w tym przypadku niezmiernie istotna. Już teraz podpowiem Ci — bo kto wie, może rzeczywiście zakochasz się w HDR? — że proces tworzenia takich obrazów składa się z dwóch etapów. Pierwszy wymaga wykonania sekwencji zdjęć w ściśle określony sposób (najlepiej z użyciem wspomnianych przed chwilą akcesoriów), z myślą o późniejszym utworzeniu obrazu HDR, zaś drugi polega na fizycznym scaleniu wszystkich fotografii składowych w jeden obraz i skorygowaniu jego parametrów tak, by uzyskać oczekiwany efekt (więcej informacji na ten temat znajdziesz na kolejnych stronach).

[ 174 ]

Rozdział 10. Profesjonalne ujęcia innych tematów

Tworzenie obrazów HDR — podstawy

Zacznijmy od dwóch kwestii. (1) Wykonywanie zdjęć na potrzeby HDR oraz ich późniejsze łączenie jest stosunkowo proste i wyda Ci się zapewne o wiele łatwiejsze, niż przypuszczałeś. (2) W społeczności miłośników HDR nie znajdziesz dwóch takich, którzy zgadzaliby się w pełni co do sposobu postępowania na wszystkich etapach realizacji tego typu projektów. Tyle tytułem wstępu; pierwszym etapem całego procesu jest fotografowanie. Aparat należy skonfigurować tak, by można było wykonać nim sekwencję zdjęć jednej sceny — bez poruszenia — i otrzymać jedno zdjęcie o poprawnej ekspozycji, jedno niedoświetlone (ciemniejsze) o 2 stopnie i jedno prześwietlone (jaśniejsze) o 2 stopnie. W sumie należy zatem zrobić trzy zdjęcia tej samej sceny (niektórzy fotografowie wykonują siedem kolejnych zdjęć, jeszcze inni aż jedenaście, ale na nasze potrzeby przyjmijmy, że trzy wystarczą do uzyskania poprawnego obrazu HDR). Jeśli używasz aparatu marki Canon, przełącz go na tryb Av, ustaw przysłonę na f/8 lub podobną wartość, włącz tzw. bracketing ekspozycji i wykonaj trzy zdjęcia z rzędu. W efekcie otrzymasz dokładnie to, czego potrzeba (jedno zwykłe zdjęcie, jedno niedoświetlone o 2 stopnie i jedno tak samo prześwietlone). W lustrzankach firmy Canon i w niektórych Nikonach bracketing działa właśnie w taki sposób — różnicuje kolejne zdjęcia o 2 stopnie ekspozycji. W innych lustrzankach marki Nikon różnica wynosi jednak tylko 1 stopień. W takich przypadkach trzeba zrobić aż pięć zdjęć w sekwencji, a użyć tylko trzech: pierwszego (zwykłego), drugiego (2 stopnie ciemniejszego) i piątego (2 stopnie jaśniejszego). Kolejna kwestia związana z HDR, co do której nie ma pełnej zgody w świecie fotograficznym, dotyczy optymalnej wartości przysłony, choć w jednym względzie fotografowie są jednomyślni: powinna to być wartość dająca jak największą głębię ostrości. Ja z reguły wykonuję zdjęcia na potrzeby HDR z przysłoną f/11, a większość zawodowych fotografów, których znam, ustawia f/8, lecz jeśli przejrzysz wskazówki i informacje w internecie, z łatwością znajdziesz ludzi optujących za najróżniejszymi ustawieniami, od f/1,8 do f/32. Kto ma rację? Też pytanie — oczywiście, że ja! (Żartuję, naprawdę żartuję!) Każde ustawienie można uargumentować określoną sytuacją i tematem zdjęcia, ale na początek warto ustawić na przykład f/11; może z wyjątkiem zdjęć we wnętrzach, kiedy lepiej otworzyć przysłonę do f/8, aby ułatwić sobie uzyskanie poprawnej ekspozycji wszystkich zdjęć. O włączaniu bracketingu przeczytasz na następnej stronie. [ 175 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Konfigurowanie bracketingu

Najpierw zalecam przełączenie aparatu na tryb preselekcji przysłony. Kilka słów o bracketingu. Bracketing (czyli funkcja automatycznego różnicowania ekspozycji) powstał w celu ułatwienia fotografowania w trudnych warunkach oświetleniowych i służy do wykonywania serii różniących się ekspozycją zdjęć. Jeśli zatem pomylisz się z ustawieniami ekspozycji o stopień lub dwa (zrobisz zdjęcie trochę zbyt ciemne albo zbyt jasne), możesz użyć jednego z pozostałych zdjęć z sekwencji, ciemniejszego albo jaśniejszego — to całkiem sprytne, jeśli się nad tym zastanowić. W tym przypadku użyjemy tej funkcji do automatycznego zarejestrowania zdjęć potrzebnych do zmontowania obrazu HDR, gdyż naszym zadaniem jest połączenie jednego ciemnego, jednego zwykłego i jednego jasnego zdjęcia w fotografię, która obejmuje szerszy zakres tonalny, niż mogą zarejestrować aparaty fotograficzne w jednym kadrze. Większość nowoczesnych lustrzanek cyfrowych jest wyposażona w funkcję automatycznego bracketingu; sprawdź w instrukcji obsługi, jak należy ją włączyć. Zaś gdy już włączysz tę funkcję, nie rób zdjęć pojedynczo. Lepiej przełącz aparat na tryb seryjny (i tu ponownie odsyłam Cię do instrukcji), w którym podczas jednokrotnego naciśnięcia spustu migawki wykonana zostanie seria wszystkich trzech (albo pięciu) zdjęć. Po wybraniu opisanego trybu i włączeniu bracketingu możesz po prostu nacisnąć spust migawki i nie zwalniać go, dopóki nie usłyszysz trzech (pięciu albo więcej) kliknięć sygnalizujących wykonanie serii. Poza tym, że opisana metoda jest znacznie wygodniejsza, minimalizuje ona niepożądane wibracje i jest szybsza niż ręczne naciskanie spustu migawki trzy albo pięć razy z rzędu. Co więcej, zwalnia Cię ona z zastanawiania się, jak dużo zdjęć już zrobiłeś („Chwileczkę, to było czwarte czy już piąte?” — to się naprawdę zdarza!). Jeśli fotografujesz o zmierzchu albo nocą, czas ekspozycji poszczególnych zdjęć będzie stosunkowo długi. Warto wówczas skorzystać z wężyka spustowego (aparat powinien być zamontowany na statywie), a ściślej rzecz biorąc — z blokady spustu (wystarczy nacisnąć spust i zablokować go w tym położeniu). O ile w dzień przytrzymanie palcem spustu w trakcie rejestrowania trzech czy pięciu zdjęć nie sprawia problemów, o tyle nocą może ono wprawić aparat w niepożądane drgania.

[ 176 ]

Rozdział 10. Profesjonalne ujęcia innych tematów

Zdjęcia HDR — o tym się nie mówi

Jeśli znasz choćby podstawy wykonywania zdjęć na potrzeby obrazów HDR i przetwarzania ich, to zapewne wiesz, że najpierw należy zrobić sekwencję fotografii o odpowiednio zróżnicowanej ekspozycji, a potem połączyć je za pomocą specjalnego narzędzia (takiego jak Photomatix Pro, Photoshop z funkcją HDR Pro itp.). Niemniej po zrobieniu zdjęć i ich połączeniu w obraz HDR wielu ludzi jest mocno rozczarowanych uzyskanym efektem. „Moje zdjęcia nie umywają się do tych, które widuję w internecie i w książkach. Co robię źle?” W rzeczywistości problem zwykle nie polega na technicznych błędach w postępowaniu, lecz w czymś, co robią zawodowcy, a niewielu chce o tym rozmawiać. Otóż otwierają oni zmontowany obraz HDR w Photoshopie i poddają go skomplikowanej obróbce: korekcji kolorystyki, wyostrzaniu, akcentowaniu detali suwakiem Clarity (Przejrzystość), a nawet przetwarzaniu za pomocą rozszerzeń takich jak Color Efex Pro z pakietu Google Nik Collection — zwłaszcza ustawienia Tonal Contrast (kontrast tonalny) oraz Glamour Glow (blask glamour) z tego plug-inu są niezwykle często używane do wykańczania obrazów HDR. Zawodowcy spędzają w Photoshopie więcej czasu niż w samym programie do tworzenia takich obrazów. Jeśli się więc zastanawiasz, dlaczego Twoje zdjęcia nie wyglądają tak jak ich, tajemnica tkwi w dodatkowym etapie pracy polegającym na wykończeniu gotowych zdjęć. Warto o tym pamiętać.

PHOTOSHOP I HDR Wraz z moim kolegą (i współpracownikiem) RC Concepcionem opracowaliśmy i wydaliśmy książkę pod tytułem (uwaga, uwaga…) The HDR Book: Unlocking the Pros’ Hottest Post-Processing Techniques, która jest w całości poświęcona przetwarzaniu obrazów HDR w Photoshopie. Książka okazała się sporym sukcesem i można ją kupić wszędzie, gdzie sprzedaje się naprawdę dobre książki. Pokochasz ją!

[ 177 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Własny stół do fotografii produktowej

Jeśli szukasz doskonałej powierzchni do sesji produktowych, po prostu odwiedź miejscowy sklep z akcesoriami budowlanymi i poszukaj dużego arkusza z białego, elastycznego laminatu. Z kilku powodów jest to wręcz znakomity materiał. (1) Jego powierzchnia jest dość gładka, dzięki czemu umieszczone na niej przedmioty automatycznie zyskują eleganckie odbicie (nie idealnie ostre, lustrzane, jak na gładkim akrylu, ale bardziej subtelne, satynowe). (2) Laminat łatwo utrzymać w czystości — wystarczy delikatnie przetrzeć wilgotną szmatką — tła nie trzeba więc często wymieniać, jak ma to miejsce w przypadku teł z papieru. (3) Takie tło dość łatwo się zgina, jeden koniec możesz więc położyć płasko na stole, a drugi przyczepić uchwytami do dwóch niedrogich statywów oświetleniowych. Zamocowany w ten sposób arkusz wygnie się w łagodny łuk i utworzy idealne tło dla fotografowanego przedmiotu. Co prawda duże arkusze laminatów o wymiarach 1,3×2,25 m mogą kosztować nawet kilkaset złotych, lecz wierz mi — są warte każdej złotówki.

ZASTOSOWANIE ŹRÓDEŁ ŚWIATŁA CIĄGŁEGO Do fotografii produktowej zwykle używam źródeł światła ciągłego. Nie są to flesze, lecz lampy, które świecą przez cały czas i dają jasne światło o temperaturze barwowej zbliżonej do światła dziennego, a ponieważ są wyposażone w żarówki jarzeniowe, nie nagrzewają się bardzo i można ich używać do fotografowania żywności. Są niesamowicie wygodne, bo widzisz dokładnie to, co dostaniesz na zdjęciu — nie ma potrzeby wykonywania serii próbnych ujęć, korygowania oświetlenia i ponawiania testów. Poza tym, że dają światło ciągłe, nie różnią się od lamp błyskowych i można je wyposażyć w podobne akcesoria, takie jak softboksy (włącznie z pionowymi typu strip bank), siatki kierunkowe itp. A ponieważ są włączone przez cały czas, nie musisz wyzwalać ich zdalnie albo przewodowo.

[ 178 ]

Rozdział 10. Profesjonalne ujęcia innych tematów

Zalety wąskich softboksów

Widziałeś kiedyś zdjęcia butelki wina lub elektroniki użytkowej, w których na przedmiocie odbijał się wąski, pionowy, miękki, prostokątny odblask światła? Może nawet dwa? Źródłem tych pięknych odbić są na ogół ulubione światła wielu zawodowych fotografów produktowych — pionowe softboksy (zwane strip bank albo strip light). Są to po prostu wysokie, wąskie, prostokątne softboksy (wyobraź sobie softboks, który ma 45 cm szerokości i na przykład metr wysokości), jednak właśnie te niezwykłe odblaski, jakie dają na połyskliwych przedmiotach, przesądzają o ich popularności w fotografii produktowej. (Fotografowanie połyskliwych przedmiotów jest trudne, bo odbija się w nich wszystko — czasami nawet fotograf — przy robieniu im zdjęć trzeba więc być bardzo uważnym). Softboksy tego typu można stosować zarówno w przypadku lamp błyskowych, jak i źródeł światła ciągłego, takich jak używane przeze mnie lampy Westcott Spiderlite TD6. Ich kolejną zaletą jest możliwość ustawienia w pionie albo obrócenia poziomo, co pozwala na uzyskanie bardzo rozproszonego, otulającego światła.

KILKA WSKAZÓWEK DOTYCZĄCYCH FOTOGRAFII PRODUKTOWEJ Używaj statywu. Zdjęcia produktowe to jedne z tych fotografii, które muszą być absolutnie ostre, by były przekonujące, i dlatego zawodowcy zawsze używają statywów. Ukryj wszelkie odwracające uwagę detale. Przyjrzyj się większości profesjonalnych zdjęć produktowych, aby się przekonać, że ich autorzy dołożyli wszelkich starań, by zamaskować wszystko, co mogłoby odwrócić Twoją uwagę od samego produktu, nawet jeśli jest to część tego produktu. Idealny przykład? Słuchawki. Wiesz, że są wyposażone w przewód, ale w reklamach rzadko (jeśli w ogóle) kabel jest widoczny na zdjęciu — pokazane są tylko słuchawki. I zanim zaczniesz fotografować produkt, dokładnie go wyczyść. To jedna z tych rzeczy, których pominięcie sprawi, że będziesz musiał spędzić dziesięć razy więcej czasu na poprawkach w Photoshopie niż te 15 sekund, które poświęciłbyś na zrobienie tego od razu w studiu.

[ 179 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Ekrany z pianki

O ile portreciści bardzo często używają w studiu białych blend (zwykle do odbijania światła głównych lamp na ocienioną stronę twarzy), o tyle w fotografii produktowej zawodowcy najczęściej posługują się dużymi taflami podkładów do oprawiania zdjęć, wykonanych z pianki oklejonej tekturą. Powierzchnia takich paneli jest trochę bardziej połyskliwa niż większości blend i odbija więcej światła. Ponadto z takich płyt (poszukaj ich w dobrych sklepach z materiałami dla plastyków lub modelarzy) można wyciąć fragment o dowolnych rozmiarach, na przykład tak mały, by można go było postawić na stole z fotografowanym produktem, tuż obok niego (odrobinę poza obrębem kadru).

TWORZENIE PRAWDZIWYCH ODBLASKÓW I INTERESUJĄCYCH TEŁ Na zdjęciach produktowych pod przedmiotem często widuje się jego odbicie, a choć takie odbicia można dodać po fakcie (w Photoshopie), to łatwiej jest stworzyć prawdziwe. Prosty sposób na uzyskanie takich odbić polega na sfotografowaniu produktu na płytce z pleksiglasu (przejrzystego albo mlecznego). Po prostu połóż kawałek pleksi na podłożu stanowiącym tło (niewielkie płytki można dostać w sklepach z materiałami budowlanymi za kilkadziesiąt złotych) i sprawa załatwiona. Jeśli chciałbyś zrobić zdjęcie produktowe o ciekawej oprawie, wypróbuj inną sztuczkę: odwiedź sklep z wyposażeniem wnętrz i kup niewielką płytkę z czarnego granitu. Są one wyśmienicie wypolerowane i już samo położenie przedmiotu na czymś takim sprawia, że scena aż się prosi o zdjęcie.

[ 180 ]

Rozdział 10. Profesjonalne ujęcia innych tematów

Porównanie ekranu LCD z monitorem

Gdy już skopiujesz zdjęcia z karty pamięci do komputera i otworzysz je w dowolnym programie, którego używasz do przeglądania zdjęć oraz zarządzania nimi (ja używam Lightrooma — od podstaw zaprojektowanego przez firmę Adobe specjalnie na potrzeby fotografów; darmową, 30-dniową wersję tej aplikacji możesz pobrać ze strony adobe.com/lightroom), sięgnij po aparat i zacznij porównywać podgląd widoczny na wyświetlaczu LCD z fotografią na monitorze. Są podobne? A może obraz na ekranie LCD jest ciemniejszy albo jaśniejszy od tego, co widać na ekranie? Takie porównanie pozwoli Ci w przybliżeniu ocenić, o ile różni się ekran LCD aparatu od monitora komputera, gdzie przecież będziesz edytował zdjęcia. Świadomość tych różnic stanowi ogromne ułatwienie w trakcie sesji. Jeśli na przykład zauważysz, że na wyświetlaczu LCD wszystko wydaje się trochę zimniejsze (bardziej niebieskie) niż na ekranie komputera, to będziesz wiedział, że nie musisz używać optycznego filtra ocieplającego, aby skorygować kolorystykę fotografii — na pewno są wystarczająco ciepłe. Jeśli na ekranie LCD zdjęcia są jaśniejsze niż na ekranie, to w większości lustrzanek możesz skorygować ten problem za pomocą regulacji jasności wyświetlacza. Postaraj się dobrać ją tak, by jak najwierniej odpowiadała wyglądowi zdjęć na ekranie. Będziesz zdumiony, jak znajomość „prawdziwej natury” wyświetlacza LCD może pomóc przy robieniu zdjęć.

ZARZĄDZANIE ZDJĘCIAMI W PROGRAMIE LIGHTROOM Wszelkie zaawansowane poprawki i retusze zawsze wykonuję w Photoshopie, zaś Lightrooma używam do zarządzania biblioteką tysięcy cyfrowych zdjęć, przetwarzania fotografii RAW, tworzenia prostych pokazów slajdów, drukowania kompozycji składających się z fragmentów kilku zdjęć, a także do projektowania albumów („fotoksiążek”). Jeśli traktujesz fotografię cyfrową poważnie (a skoro kupiłeś tę książkę, to znaczy, że tak jest w istocie), to zdecydowanie polecam Ci zapoznanie się z tym programem.

[ 181 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

O ile więcej megapikseli potrzebujesz?

4 megapiksele = 20×25 cm

5 megapikseli = 24×30 cm

6 megapikseli = 30×45 cm

8 megapikseli = 40×50 cm

10 – 12 megapikseli = 60×90 cm

36 megapikseli = 70×100 cm i więcej

Wokół megapikseli narosło wiele nieporozumień (zwanych też „chwytami marketingowymi”), a wiele osób rzeczywiście uważa, że megapiksele mają przełożenie na jakość obrazu — im więcej megapikseli, tym lepsze zdjęcie. Niestety, to nieprawda. Jeśli chciałeś użyć tego jako argumentu do zmiany aparatu na nowy, to mnie nie przekonasz (choć Twój życiowy partner lub partnerka mogą dać się nabrać). Oto do czego naprawdę sprowadza się liczba megapikseli aparatu: do wielkości, w jakiej można wydrukować zdjęcie. To wszystko. Jeśli nie zamierzasz drukować zdjęć większych niż 20×25 cm, to w zupełności wystarczy Ci aparat oferujący rozdzielczość rzędu 5 megapikseli. W praktyce nawet to już za wiele, ale lustrzanek o mniejszej rozdzielczości po prostu się już dziś nie produkuje (ba, nawet telefony komórkowe są wyposażone w matryce o rozdzielczości pięciu albo więcej megapikseli…). Jeśli zamierzasz drukować kolorowe odbitki w formacie 30×45 cm, to powinieneś dysponować aparatem o rozdzielczości przynajmniej 6 megapikseli, jeśli więc Twój aparat ma większą rozdzielczość (a jestem pewien, że ma), to nic więcej nie potrzebujesz (wiem, trudno się z tym pogodzić po latach wzdychania do modeli wyposażonych w nowocześniejsze matryce). No dobrze, do czego zatem nadają się współczesne aparaty o rozdzielczości 36 megapikseli albo większej? Do niczego. (Oczywiście żartuję… ale przecież spodziewałeś się, że to powiem, prawda?) Otóż takie aparaty nadają się do zastosowań profesjonalnych, gdzie w grę wchodzi drukowanie plakatów (o wymiarach 70×100 cm albo większych). Jeśli to nie o Tobie mowa, to tak jak większości ludzi zupełnie wystarczy Ci aparat o rozdzielczości 6 megapikseli i możesz spokojnie odłożyć kartę kredytową na miejsce. Nie patrz tak na mnie. Próbuję tylko zaoszczędzić Ci trochę grosza na zakup kilku dobrych obiektywów i fajnego statywu.

[ 182 ]

Rozdział 10. Profesjonalne ujęcia innych tematów

SCOT T KELBY ORAZ CANON U.S.A., INC.

Odbitki jak z laboratorium

Na pewnym etapie, po opanowaniu wszystkich opisanych w tej książce sztuczek, będziesz chciał zrobić odbitki, a dziś wielu zawodowych fotografów drukuje je na własną rękę. Obecnie używam drukarek firmy Canon i bardzo je sobie chwalę. Pozwalają mi na drukowanie odbitek o jakości jak z laboratorium na własnym biurku (technicznie znajdują się one na osobnym biurku, ale wiesz, co mam na myśli). Wydruki z tych drukarek robią wrażenie (nasycenie, ostrość i ogólna jakość są naprawdę zdumiewające), a Canon jest nie tylko producentem drukarek i tuszy, lecz oferuje także znakomite papiery fotograficzne doskonale pasujące do drukarki, co jest bardzo wygodne. W ofercie producenta są urządzenia umożliwiające wydrukowanie praktycznie wszystkiego, od kolorowej odbitki 10×15 cm bez marginesów do wielkich plakatów (mam drukarkę wielkoformatową umożliwiającą tworzenie wydruków o szerokości do 44", czyli 112 cm, o dowolnej długości — papier jest podawany z wielkiej roli), możesz więc wybrać takie, które będzie Ci odpowiadało. (Bardzo popularne wśród miłośników fotografii są odbitki 30×45 cm). Wierz mi lub nie, ale drukarkę umożliwiającą uzyskanie profesjonalnej jakości odbitek (podobną do pokazanej na zdjęciu Canon PIXMA MG5620) można kupić już za niecałe 400 zł (ale nie ciesz się — producent rekompensuje sobie tę kwotę na cenach tuszy i papieru fotograficznego).

[ 183 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Czym powinieneś się kierować przy wyborze papieru?

Jak wybrać właściwy papier? Może trudno w to uwierzyć, ale istnieje prosty sposób — wybór papieru podyktowany jest przede wszystkim tematyką zdjęcia. Jeśli drukujesz fotografie obiektów o łagodnym charakterze, takich jak kwiaty, ptaki, krajobrazy, wodospady czy dowolne inne zdjęcia o tematyce wymagającej subtelnej wizualizacji, to wypróbuj papier o ciekawej teksturze, jak Velvet Fine Art firmy Epson (zakładając, że drukujesz odbitki na drukarce tej marki), który fantastycznie nadaje się do tego typu zdjęć. Jest to świetny materiał na odbitki, które mają się cechować „artystycznym” wyglądem, i dobrze sprawdza się w przypadku zdjęć, które nie są idealnie ostre. Wypróbuj go też na fotografiach czarno-białych (szczególnie jeśli masz drukarkę Epson R3000), w przypadku których zależy Ci na zaakcentowaniu faktury i głębi. Do zaawansowanych zdjęć portretowych, fotografii architektury, urbanistycznych pejzaży, zdjęć z podróży i szczegółowych, ostrych fotografii krajobrazowych najlepiej nadaje się papier Ultra Premium Photo Paper Luster firmy Epson. Każdy detal zostanie na nim odwzorowany z niezwykłą precyzją, a kolorystyka odbitki wydrukowanej na tym papierze jest po prostu niezrównana. Jeśli masz więc zdjęcie bardzo szczegółowe, ostre, o bogatej kolorystyce i chcesz, by aż „kłuło w oczy”, to ten papier zapewni Ci ostre, wyraziste odbitki. Papier Exhibition Fiber Paper stanowi doskonały wybór w przypadku zdjęć krajobrazowych oraz miejskich pejzaży, drukowanych w czerni i bieli na drukarkach R3000 oraz 3880 (został on specjalnie przystosowany do atramentów Epson Ultrachrome K3). Jest to jeden z niewielu papierów o wyraźnej strukturze włókien, na którym można z powodzeniem drukować zarówno kolorowe, jak i czarno-białe odbitki. Na widok dobrego zdjęcia krajobrazowego wydrukowanego na tym papierze opadnie Ci szczęka. Nie żartuję.

[ 184 ]

Rozdział 10. Profesjonalne ujęcia innych tematów

Jak uzyskać wydruk w takich kolorach jak na ekranie?

Narzędzia do zarządzania kolorem (zarządzanie kolorem polega m.in. na konfigurowaniu drukarek atramentowych w taki sposób, by kolorystyka wydruku możliwie wiernie odzwierciedlała barwy widziane na ekranie) stały się w ciągu ostatnich lat znacznie prostsze w obsłudze, lecz kluczem do uzyskania poprawnie działającego środowiska wyposażonego w mechanizmy zarządzania kolorem nadal jest dobrze skalibrowany monitor. Jeszcze kilka lat temu kalibracja monitora była procesem bardzo kosztownym i czasochłonnym, który wykonywany był na zamówienie przez specjalistów. Dziś może to zrobić niemal każdy, gdyż (1) ceny urządzeń do kalibracji zdecydowanie spadły, a (2) cały proces przebiega właściwie automatycznie, podczas gdy Ty siedzisz sobie i jesz pączka (oczywiście, nie trzeba nic jeść, lecz dobry pączek nigdy nie zaszkodzi). Osobiście posługuję się kalibratorem Datacolor Spyder5ELITE, gdyż jest bardzo prosty w obsłudze i niedrogi, co zjednało mu liczną rzeszę użytkowników wśród zawodowych fotografików. Cena tego urządzenia wynosi około 1000 zł, lecz jest to właściwie wszystko, co trzeba kupić, by kolorystyka odbitek odpowiadała barwom wyświetlanym na ekranie. Poza tym należy jeszcze tylko pobrać darmowe profile barw dla papieru, na którym będziesz drukował (patrz wskazówka poniżej).

POBIERZ PROFILE KOLORÓW DLA POSIADANEGO PAPIERU Jeśli kupujesz papiery do drukarek atramentowych dowolnej znanej marki, to zdecydowanie powinieneś odwiedzić serwis internetowy ich producenta, zajrzeć na stronę z materiałami dla Twojej drukarki i pobrać darmowe profile kolorów dla konkretnego gatunku papieru, na którym będziesz drukował. Po ich zainstalowaniu, gdy zainicjujesz drukowanie odbitki w Photoshopie (albo w Lightroomie lub Elements), będziesz mógł wybrać konkretną kombinację papieru i drukarki. Dzięki takiemu rozwiązaniu uzyskasz optymalną w danym przypadku jakość wydruku (i wierność odwzorowania kolorów). Zawodowcy zawsze posługują się profilami kolorów dla używanego papieru, gdyż poprawa jakości wynikająca z ich zastosowania jest po prostu olbrzymia.

[ 185 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Efekt zmniejszonego nasycenia barw

Ten trik można uzyskać zarówno w Camera Raw (jest to składnik Photoshopa i Photoshopa Elements), jak i w module Develop (przetwarzanie) Lightrooma (oba narzędzia są wyposażone w te same suwaki, o tym samym działaniu, ułożone w podobnej kolejności). Do uzyskania tego rodzaju efektu wystarczy zmienić położenie trzech suwaków. (1) Najpierw przesuń suwak Vibrance (jaskrawość) w lewą stronę, aby zmniejszyć nasycenie kolorów. Nie umiem podać jednej, uniwersalnej wartości, na jaką trzeba ustawić ten suwak; wszystko zależy od zdjęcia. Po prostu przeciągając go, przyjrzyj się fotografii, a gdy uda Ci się uzyskać oczekiwany efekt, pozostaw suwak w danym miejscu. (2) Zwiększ wartość parametru Clarity (przejrzystość). Z technicznego punktu widzenia przekłada się to na wzrost kontrastu półcieni, w praktyce zaś akcentuje faktury oraz detale i sprawia, że gładkie powierzchnie nabierają połyskliwości (zwróć uwagę na grę świateł na skórze modelki). Przy operowaniu tym parametrem na zdjęciach kobiet trzeba uważać, gdyż jego przesadne podbicie nadaje skórze chropawy, nieładny wygląd. W takim przypadku lepiej posłużyć się narzędziem Adjustment Brush (pędzel korekty): najpierw wyzeruj wszystkie suwaki i zwiększ tylko wartość parametru Clarity (przejrzystość), a potem zamaluj wszystko oprócz skóry. Problem z głowy. (3) Przeciągnij suwak Contrast (kontrast) w prawą stronę, aby zwiększyć kontrast zdjęcia i uzyskać efekt typowy dla techniki bleach bypass (dosł. pomijanie wybielania), znanej z tradycyjnej ciemni (nawiasem mówiąc: ten trik powoduje pewne przyciemnienie nieba). Dla zwolenników plug-inów (ja się do nich zaliczam) poniżej wymieniłem dwa pakiety zawierające doskonałe filtry, umożliwiające uzyskanie opisanego efektu „jednym kliknięciem”. Działają one z Photoshopem, Lightroomem i Photoshopem Elements. (1) Macphun Tonality Pro (www.macphun.com) zawiera kilka ustawień tego typu, które świetnie się sprawdzają. (2) Color Efex Pro z zestawu Google Nik Collection (www.google.com/nikcollection) zawiera filtr Bleach Bypass (pomijanie wybielania), który również pozwala błyskawicznie uzyskać omawiany efekt.

[ 186 ]

Rozdział 10. Profesjonalne ujęcia innych tematów

©ISTOCK/DAVID M. SCHRADER

Efekt postarzenia zdjęcia

Ten trik można wykonać w Photoshopie albo w Photoshopie Elements. Twoje zadanie polega na połączeniu dwóch obrazów. (1) Do uzyskania omawianego efektu będziesz potrzebował tekstury przedstawiającej papier. Jeśli masz arkusz naprawdę bardzo starego papieru, możesz go zeskanować, ale ja po prostu odwiedziłem serwis iStock.com, kupiłem powyższy obrazek na licencji royalty free i użyłem go jako tekstury. (2) Teraz w Photoshopie (albo Elements) naciśnij klawisz V, aby włączyć narzędzie Move (Przesunięcie), a następnie przeciągnij obrazek ze starym papierem do okna z fotografią i naciśnij Ctrl+T (Command+T w Mac OS), by wydać polecenie Free Transform (Przekształć swobodnie). Kliknij uchwyty w narożnikach i przeciągnij je na zewnątrz, aż tekstura papieru całkowicie pokryje zdjęcie, a gdy tak się stanie, naciśnij klawisz Enter (Return w Mac OS). (3) Naciśnij Ctrl+U (Command+U w Mac OS), aby wyświetlić okno dialogowe Hue/Saturation (Barwa/Nasycenie). Przeciągnij suwak Saturation (Nasycenie) trochę w lewą stronę, aby zmniejszyć nasycenie kolorów papieru — powinien być raczej pożółkły niż żółty. Na koniec w panelu Layers (Warstwy) zmień tryb mieszania warstwy z papierem (za pomocą listy w lewym górnym rogu) z Normal (Zwykły) na Multiply (Pomnóż). W rezultacie tekstura papieru zostanie nałożona na fotografię. Zmniejsz wartość parametru Opacity (Krycie) warstwy z papierem do około 80%. Oto dwie propozycje zmiany lub zmodyfikowania efektu. (1) Zmień rodzaj papieru używanego w roli tekstury. Jeśli chcesz, poszukaj w internecie darmowych tekstur naśladujących papier — jest ich niemało — wystarczy wpisać w wyszukiwarkę hasło „tekstura papieru”, aby znaleźć setki obrazów tego typu. Wiele z nich idealnie nadaje się do opisywanych zastosowań. Jeżeli nie chce Ci się szukać, odwiedź stronę: www.demilked.com/ free-paper-textures-backgrounds/, na której znajdziesz 149 „papierowych” tekstur. (2) Wypróbuj różne tryby mieszania. Choć w tym przypadku sugerowałem użycie trybu Multiply (Pomnóż), to każdy tryb mieszania daje nieco inne efekty, a na niektórych rodzajach zdjęć pewne tryby mogą zadziałać lepiej od Multiply (Pomnóż). Istnieje skrót klawiaturowy ułatwiający błyskawiczne zapoznanie się z działaniem wszystkich trybów (i wybranie tego, który w przypadku danej fotografii sprawdza się najlepiej), a mianowicie Shift++ (plus). Wystarczy kliknięciem uaktywnić listę trybów, by potem każde naciśnięcie tego skrótu powodowało przełączenie trybu na kolejny. [ 187 ]

CZAS OTWARCIA MIGAWKI: 1/4000 S

PRZYSŁONA: F/2,8

ISO: 200

OGNISKOWA: 300 MM

AUTOR: SCOTT KELBY

Rozdział 11.

Profesjonalne wskazówki ułatwiające robienie lepszych zdjęć Sztuczki, dzięki którym wszystkie Twoje zdjęcia będą jeszcze lepsze Niektóre porady nie pasują do tematyki żadnego z rozdziałów, które dotychczas przeczytałeś, gdyż nie są związane z jednym, ściśle określonym rodzajem zdjęć — na przykład fotografią portretową czy krajobrazową. Są to raczej ogólne uwagi, które pozwolą Ci stać się jeszcze lepszym fotografem i robić jeszcze ciekawsze zdjęcia. A przecież chodzi nam przede wszystkim o robienie coraz lepszych zdjęć, prawda? To właśnie coś, co nas prawdziwie pasjonuje, a jeśli osiągniemy taki etap, że możemy pomyśleć o sprzedaży swoich prac (choćby w postaci wydruków artystycznych albo w ramach kontraktu z jakimś czasopismem), to hobby może stać się sposobem zarabiania, a stąd tylko krok do jednej z najwspanialszych życiowych przygód, kiedy marzenia stają się rzeczywistością. Jeśli mowa o marzeniach, to wprawdzie nie pisałem o tym jeszcze na swoim blogu (http://scottkelby.com) ani nie wspominałem na wykładach, bo nie chciałem się przechwalać, ale podpisałem ostatnio niesamowicie korzystną roczną umowę z czasopismem „National Geographic”! Umowa opiewa na dostarczenie 12 egzemplarzy tego magazynu za jedyne 15 dol., co oznacza prawie 74-procentowy upust w stosunku do ceny sklepowej, nic więc dziwnego, że jestem bardzo podekscytowany. Wróćmy jednak do tego rozdziału. Zawiera on opisy wielu sztuczek i porady, z których możesz korzystać podczas wykonywania bardzo różnych zdjęć, by stały się jeszcze ciekawsze i lepsze. Chodzi lisek koło drogi, nie ma ręki ani nogi, my się z liskiem pobawimy, fajne zdjęcie mu zrobimy. Że co? Czy ja się dobrze czuję? Tak, tak, oczywiście. Chciałem się tylko upewnić, czy jeszcze czytasz ten wstęp po głupim żarcie o umowie z „National Geographic”. Nie mów, że przez chwilę nie byłeś choć troszkę zazdrosny!

[ 189 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Jaką markę aparatu wybrać?

Ten problem ma wielu ludzi; zwłaszcza tych, którzy przesiadają się na cyfrową lustrzankę z aparatu kompaktowego. Na jaką markę się zdecydować? Canon? Sony? Nikon? Pentax? Olympus? Wybór jest tym trudniejszy, że wszystkie wymienione firmy produkują znakomite lustrzanki cyfrowe. Wszystkie. Są jednak dwa świetne sposoby na to, by wybrać właściwy aparat (a choć oba brzmią trochę niepoważnie, to są skuteczniejsze w dopasowywaniu aparatu do użytkownika niż większość serwisów randkowych w dobieraniu par!). Metoda 1. Wybierz aparat tej samej marki, jakiej używa przyjaciel — pasjonat fotografii. Nie żartuję: jeśli Twój kolega używa Canona, kup sprzęt Canona, gdyż w ten sposób znacznie ułatwisz sobie życie, unikniesz zbędnych nerwów i szybciej nauczysz się obsługi aparatu. Już tłumaczę dlaczego: otóż (a) będziesz miał kogoś, do kogo można zadzwonić i poprosić o wyjaśnienia; (b) kolega zawsze chętnie wytłumaczy Ci to i owo oraz — długo po tym, jak zamkną się za Tobą drzwi sklepu foto — pomoże w rozwiązaniu problemów, które zapewne sam wcześniej napotkał. Wreszcie, (c) będziecie mogli się wymieniać (pożyczać) obiektywami, filtrami, fleszami, akumulatorami i całym osprzętem. W trakcie wspólnego wypadu fotograficznego z przyjaciółmi nie ma nic gorszego, gdy na pytanie „Czy ktoś ma zapasowy akumulator?” pospieszy z pomocą kilka osób, ale żadna z nich nie będzie miała urządzenia Twojej marki. Wierz mi, warto kupować to, czego używają znajomi. Metoda 2. Idź do sklepu fotograficznego i weź do ręki każdy aparat, którego zakup rozważasz. Zrób każdym po kilka zdjęć, zapoznaj się pokrótce z menu, zmień przysłonę, czas naświetlania i włóż kartę pamięci. Obsługa jednego z nich będzie Ci przychodziła łatwiej niż pozostałych (tak jak na każdej gitarze gra się trochę inaczej, każdy kij golfowy troszkę inaczej leży w dłoni… ale jeden zwykle pasuje jak ulał). To właśnie Twój aparat.

[ 190 ]

Rozdział 11. Profesjonalne wskazówki ułatwiające robienie lepszych zdjęć

Jak uchronić się przed przypadkowym skasowaniem karty pamięci?

To drobna, lecz cenna wskazówka, która może uratować Ci skórę podczas fotografowania w plenerze. Jeśli przechowujesz zapasowe karty pamięci w specjalnym futerale (a dla dobra owych kart tak właśnie być powinno), to możesz się posłużyć prostą, stosowaną przez zawodowców sztuczką, pozwalającą szybko sprawdzić, które karty są zapełnione, a które puste, można więc z nich w każdej chwili skorzystać. Polega ona na odwróceniu w futerale pełnych kart rewersem (stroną z naklejką z miejscem na podpisanie karty) do środka. Dzięki temu mogą oni bardzo szybko zorientować się, które karty są gotowe do użycia (te z widocznymi naklejkami), a które pełne. Gdy następnym razem będziesz fotografował wydarzenia wymagające szybkiego działania (na przykład wesele czy jakąś imprezę sportową), przekonasz się, jak wygodny jest ten system. Jeśli Twój aparat obsługuje karty SD, to z boku tych kart znajduje się niewielki przełącznik, który zabezpiecza przed ich wyczyszczeniem, sformatowaniem… i innymi niebezpieczeństwami. Jeśli wiesz, że na danej karcie masz zdjęcia, które należy zabezpieczyć, po prostu wyjmij kartę, ustaw przełącznik w pozycję Lock i sprawa załatwiona.

JAK URATOWAĆ ZDJĘCIA Z USZKODZONEJ KARTY PAMIĘCI? Karty pamięci czasami ulegają uszkodzeniu. Zdarza się. Jeśli przytrafi Ci się taka historia (na przykład po włożeniu karty do czytnika okaże się, że nie ma na niej zdjęć, choć jesteś stuprocentowo pewien, że są), możesz wypróbować jeden z wielu programów do odzyskiwania danych (niektóre z nich są darmowe), które mają zdumiewające możliwości, zwykle nie wszystko jest więc stracone. Jedna uwaga: w takiej sytuacji przerwij pracę i od razu przystąp do procesu odzyskiwania, gdyż w ten sposób masz największe szanse na uratowanie zdjęć. (Nie próbuj wkładać uszkodzonej karty z powrotem do aparatu i kontynuować fotografowania. Nie formatuj jej. Po prostu nic z nią nie rób, tylko od razu uruchom program do odzyskiwania danych). Korzystałem z programu o nazwie SanDisk RescuePro (istnieje darmowa wersja demo) i działał bez zarzutu (nawet na kartach producentów innych niż SanDisk), lecz moim ulubionym jest Klix — być może dlatego, że udało mi się za jego pomocą uratować zdjęcia na wszystkich moich kartach pamięci, które uległy awarii.

[ 191 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Jak uniknąć problemów ze źle skonfigurowanym balansem bieli?

Kłopoty z ustawieniem poprawnego balansu bieli najczęściej zdarzają się podczas fotografowania we wnętrzach pomieszczeń oświetlonych świetlówkami, jarzeniówkami lub starymi, dobrymi, zwykłymi żarówkami. Co gorsza, o przebarwieniach (żółtych, zielonych lub niebieskich) wynikających z ustawienia balansu bieli najczęściej można się dowiedzieć dopiero wówczas, gdy fotografia zostanie skopiowana na dysk komputera i wyświetlona na ekranie. Standardowo aparat fotograficzny pracuje w trybie automatycznej kalibracji balansu bieli, który nieźle spisuje się podczas fotografowania w plenerze, lecz na ogół nie radzi sobie we wnętrzach. Zawodowcy posługują się zazwyczaj jedną z trzech następujących metod konfigurowania prawidłowego balansu bieli. (1) Wybierają w aparacie to z predefiniowanych ustawień, które najlepiej odpowiada rodzajowi oświetlenia w pomieszczeniu (to prostsze, niż się wydaje: wystarczy wyświetlić menu dostępnych ustawień balansu bieli w aparacie, a następnie wybrać opcję Światło żarowe w przypadku zwykłych żarówek lub Światło jarzeniowe1 w przypadku typowego oświetlenia biurowego). W menu ustawień balansu bieli znajdują się też opcje dotyczące fotografowania w plenerze, umożliwiające uzyskanie wierniejszej kolorystyki obrazu podczas sesji pod gołym niebem. (2) Sami definiują balans bieli. Na szczęście nowoczesne aparaty fotograficzne są pod tym względem bardzo samodzielne. Wystarczy zaopatrzyć się w specjalną kartę w neutralnie szarym kolorze (akcesoria tego typu można dostać w większości sklepów fotograficznych lub w internecie), umieścić ją około 20 – 25 cm od obiektywu i wykadrować w taki sposób, by wypełniła cały wizjer. Na koniec należy uruchomić automatyczną kalibrację balansu bieli przy użyciu poleceń dostępnych w menu aparatu (to bardzo proste, a cały proces opisany jest w instrukcji obsługi). (3) Zapisują zdjęcia w postaci RAW, by nie przejmować się balansem bieli w ogóle, format ten umożliwia bowiem zmianę tego ustawienia już po wykonaniu zdjęcia przy użyciu modułu Camera Raw w Photoshopie lub (jeśli nie używają Photoshopa) innego oprogramowania do edycji plików RAW. Jest to jedna z wielu zalet formatu RAW.

1

Nazwy opcji różnią się u różnych producentów aparatów, przykładowe pochodzą z menu aparatu Nikon — przyp. tłum.

[ 192 ]

Rozdział 11. Profesjonalne wskazówki ułatwiające robienie lepszych zdjęć

W jakim formacie (RAW, JPEG czy TIFF) należy fotografować?

Większość nowoczesnych aparatów cyfrowych (i wszystkie lustrzanki) umożliwia zapisywanie zdjęć w przynajmniej trzech głównych formatach: RAW, JPEG i TIFF. Oto przykładowe zastosowania każdego z nich. JPEG: formatem JPEG możesz się posługiwać w sytuacji, gdy ustawienie optymalnych parametrów ekspozycji nie sprawia Ci problemu. Jeśli potrafisz (niemal) idealnie dostosować czas naświetlania, przysłonę i balans bieli, a wykonane zdjęcia są pod tym względem na tyle dobre, że nie trzeba ich zbytnio korygować w Photoshopie, to możesz z powodzeniem fotografować w trybie JPEG. Rozmiar zdjęć zapisywanych w tym trybie jest znacznie mniejszy niż w pozostałych, dzięki czemu na karcie pamięci zmieści się ich o wiele więcej i będą zabierały mniej miejsca na komputerze. RAW: jeśli często zdarza Ci się robić zdjęcia, których ekspozycja lub balans bieli nieco odbiegają od ideału i wymagają późniejszych poprawek w programie Photoshop lub Photoshop Lightroom, to rejestruj zdjęcia w formacie RAW. Podczas przetwarzania zdjęć zarejestrowanych w tej postaci możesz w bardzo dużym stopniu decydować o każdym aspekcie przetwarzania obrazu, skorygować fotografie niedoświetlone, prześwietlone lub charakteryzujące się wyraźnymi przekłamaniami barw. Prócz niezrównanej elastyczności w zakresie edycji zdjęć format RAW oferuje też najwyższą jakość rejestrowanego obrazu. TIFF: format TIFF wybierają ludzie z nadmiarem gotówki. To znakomity format dla tych, których stać na całe stosy największych kart pamięci o pojemności 128 GB. To format dla ludzi, którzy cierpią na nadmiar nie tylko wolnego miejsca na dyskach twardych, ale i czasu, bo przetwarzanie plików w tym formacie jest bardzo czasochłonne. Poza tym nie jestem w stanie podać żadnego sensownego (albo względnie rozsądnego) argumentu przemawiającego za fotografowaniem w formacie TIFF.

JAKI ROZMIAR ZDJĘĆ JPEG WYBRAĆ? Zalecam fotografowanie w największym rozmiarze i z najwyższą możliwą jakością, jaką oferuje Twój aparat. Jeśli fotografujesz w formacie JPEG, to wybierz opcję taką jak JPEG Fine oraz największy możliwy rozmiar (Large), takie ustawienia zapewniają bowiem najlepszą jakość obrazu. Zmniejszanie rozmiaru lub wybieranie opcji w rodzaju JPEG Normal to dobrowolne godzenie się na niższą jakość obrazu. Jedyny uboczny skutek wybrania opcji JPEG Fine to nieco większy rozmiar plików.

[ 193 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Dlaczego zdjęcia JPEG mogą wyglądać lepiej niż RAW-y?

Zgaduję, co sobie właśnie pomyślałeś: „Zawsze słyszałem, że lepiej fotografować w trybie RAW!”. Być może, ale przyszło mi do głowy, że powinieneś wiedzieć, dlaczego zdjęcia JPEG prosto z aparatu wyglądają lepiej niż nieobrobione zdjęcia RAW. Dzieje się tak dlatego, że aparat fotograficzny poddaje zdjęcia JPEG wyostrzaniu, korekcji kontrastu, nasycenia barw i wielu innym drobnym sztuczkom, które składają się na dobry efekt końcowy. Tymczasem włączenie trybu RAW jest dla aparatu sygnałem, że chcesz z tego wszystkiego zrezygnować. „Wyłącz wyostrzanie, wyłącz korekcję kontrastu, nie zajmuj się nasyceniem kolorów i nie wykonuj żadnych kosmetycznych zmian czy poprawek mających na celu udoskonalenie wyglądu zdjęcia. Po prostu daj mi surowy, nieobrobiony obraz, którym zajmę się sam, w Photoshopie albo w Lightroomie (albo dowolnym innym programie)”. Z tego względu zdjęcia RAW, choć zawierają więcej danych niż obrazy JPEG — co jest korzystne — mogą wyglądać od nich gorzej (nie są tak ostre, nasycone i kontrastowe). Poddanie ich stosownym przeróbkom na etapie postprodukcji zależy wyłącznie od Ciebie. Jeśli dobrze znasz programy takie jak Photoshop czy Lightroom, to przypuszczam, że nie będziesz miał większych problemów, by na podstawie pliku RAW uzyskać zdjęcie lepsze i bardziej atrakcyjne niż analogiczny obraz JPEG otrzymany wprost z aparatu. Co więcej, takie zdjęcie będzie skorygowane i przetworzone dokładnie tak, jak sobie tego życzysz (wyostrzone tak, jak chcesz, o kolorystyce zaakcentowanej tak, jak chcesz, itp.). Jeśli po przeczytaniu tego, co przed chwilą napisałem, pomyślałeś sobie: „Litości, ja przecież w życiu nie używałem Photoshopa…” albo „Photoshop to dla mnie czarna magia”, powinieneś raczej przełączyć aparat na tryb JPEG i pozwolić, by urządzenie wykonało tę pracę za Ciebie. Wiem, że ta sugestia stoi w jaskrawej sprzeczności ze wszystkim, co przeczytałeś na forach internetowych pełnych fotografów, którzy głoszą swoje prawdy z głębokim przekonaniem, lecz założę się, że żaden z nich nawet nie wspomniał o tym, że fotografowanie w trybie RAW odziera (początkowo) zdjęcie z ostrości, soczystości i kontrastu. Teraz już o tym wiesz!

[ 194 ]

Rozdział 11. Profesjonalne wskazówki ułatwiające robienie lepszych zdjęć

ROBOT uchroni Cię przed problemami

Przypuśćmy, że pewnego ranka wybrałeś się w plener na sesję zdjęciową. Czy pamiętasz, jakie ustawienia zostały wybrane w Twoim aparacie? Przypuszczalnie takie, jakich używałeś podczas ostatniej sesji. Jeśli odbywała się późnym wieczorem lub w nocy, to pewnie została wybrana wysoka wartość ISO, a balans bieli odpowiada oświetleniu, w jakim wówczas fotografowałeś. Sparzyłem się na tym już tyle razy, że postanowiłem wymyślić akronim, który będzie mi przypominał o sprawdzeniu najważniejszych ustawień aparatu, by nie zaprzepaścić całej sesji (pamiętam, jak spędziłem kilka godzin w Parku Narodowym Monument Valley w Utah, fotografując przy ISO 1600 tylko dlatego, że wcześniej robiłem zdjęcia lokalnej kapeli rockowej podczas nocnego koncertu). Ten akronim to ROBOT, który oznacza następujące ustawienia: R — rozmiar (sprawdź, czy został wybrany maksymalny rozmiar i najwyższa jakość zdjęcia). O — opcja ISO (upewnij się, że wartość parametru ISO odpowiada warunkom oświetleniowym). B — balans bieli. O — ostrzeżenie przed prześwietleniem (sprawdź, czy zostało włączone). T — tryb pracy aparatu (upewnij się, że fotografujesz w trybie preselekcji przysłony, programu automatycznego lub w trybie ręcznym). Zanim zrobisz pierwsze zdjęcie, poświęć pół minuty na sprawdzenie wszystkich literek ROBOT-a, by z ważnej sesji zdjęciowej nie wrócić z całą kartą plików JPEG zarejestrowanych z minimalną jakością (co przydarzyło mi się kiedyś podczas realizacji zlecenia w Taos w Nowym Meksyku).

[ 195 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Jak zablokować ustawioną ostrość?

Umiejętne zastosowanie blokady ostrości to kolejny kłopotliwy dla wielu fotografów drobiazg. Przypuśćmy, że leżysz wygodnie na ziemi, fotografując krajobraz przez wysokie trawy. Chciałbyś, by znajdujące się przed obiektywem źdźbła traw były wyraźne i ostre, lecz gdy podnosisz aparat, by objąć pozostałą część sceny, system AF automatycznie ustawia ostrość na obiektach widocznych w tle kompozycji. Podczas celowania aparatem w źdźbła trawy wystarczy jednak wcisnąć do połowy spust migawki, by zablokować ustawioną wstępnie ostrość. Zablokowane ustawienia ostrości nie zostaną zmienione, dopóki spust migawki pozostanie wciśnięty, możesz więc wówczas swobodnie wykadrować widoczną w wizjerze scenę tak, jak początkowo zamierzałeś. Funkcji blokady ostrości używam bardzo często podczas fotografowania ludzi, jeśli nie pozują na środku kadru (mogę wówczas zrezygnować z manipulowania bocznymi punktami ostrzenia w wizjerze aparatu — wystarczy, że ustawię ostrość na fotografowanej postaci, przytrzymam spust migawki wciśnięty do połowy, a potem przekadruję scenę tak, jak chcę. Gdy mi się to uda, wciskam spust migawki do końca, by wykonać zdjęcie).

ZABEZPIECZ OSŁONĘ OBIEKTYWU Osłony tulipanowe są dołączane do obiektywów dobrej klasy i zaprojektowane tak, by zmniejszyć albo wyeliminować ryzyko wystąpienia zjawiska flary podczas fotografowania w świetle dziennym. Zawodowi fotograficy korzystają jednak z osłon nawet podczas sesji we wnętrzach (właściwie nigdy ich nie zdejmują) z myślą o zabezpieczeniu obiektywu. Chroni ona obiektyw przed uszkodzeniem w razie upadku albo uderzenia o kogoś lub o coś. Osłonom zdarza się jednak odczepić, więc by temu zapobiec, po prostu kup rolkę taniej taśmy gaffa, odedrzyj kilka małych pasków, a potem naklej je na samej osłonie. Podczas sesji odklej dwa takie paski i użyj ich do przymocowania osłony do obiektywu. Odkąd tak postępuję, osłony nigdy mi się nie odczepiły.

[ 196 ]

Rozdział 11. Profesjonalne wskazówki ułatwiające robienie lepszych zdjęć

Zmiana punktu ostrzenia

W środkowej części obrazu oglądanego przez wizjer aparatu wyświetla się niewielkie czerwone kółko lub prostokąt. Symbol ten wskazuje bieżące położenie punktu automatycznego ustawiania ostrości (tzw. systemu AF albo autofokusa). Aparat będzie dobierał ostrość tak, by obiekt wskazany przez ten punkt był idealnie ostry. Nie każdy jednak zdaje sobie sprawę, że większość aparatów cyfrowych umożliwia przesunięcie tego punktu w górę, w dół, w lewo i w prawo. Dzięki temu podczas komponowania ujęcia, na którym główny temat znajduje się po lewej stronie, możesz wygodnie ustawić na nim punkt autofokusa, by temat ten wyszedł idealnie ostry. W aparatach marki Canon punkt AF przesuwa się przy użyciu niewielkiego joysticka umieszczonego na pokrętle z tyłu korpusu aparatu. W aparatach Nikon do przesuwania punktu AF służy wielofunkcyjny przycisk, również w tylnej części aparatu.

KIEDY MOŻNA SOBIE POZWOLIĆ NA WYMAZANIE KARTY PAMIĘCI? Jest pewna reguła, której przestrzega wielu fotografów (a w każdym razie fotografów-paranoików, takich jak ja), a mianowicie: nie usuwamy zawartości kart pamięci do chwili, gdy będziemy absolutnie pewni, że dysponujemy dwiema kopiami znajdujących się na niej zdjęć. Na przykład przegranie zdjęć na dysk twardy komputera to dopiero pierwsza kopia i nie powinno się formatować karty pamięci tylko przy tej jednej istniejącej kopii (bo gdy Twój dysk twardy któregoś dnia ulegnie awarii — zauważ, że powiedziałem „gdy”, a nie „jeśli” — to wszystkie te zdjęcia przepadną na dobre). Po zarchiwizowaniu zdjęć z komputera na drugim nośniku (zapasowym dysku twardym) będziesz miał dwie kopie — jeden zestaw zdjęć na komputerze, drugi na zapasowym dysku twardym. Wtedy możesz bezpiecznie sformatować (wymazać) kartę pamięci i ponownie użyć jej do fotografowania.

[ 197 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Zastosowanie wyświetlacza LCD w aparacie fotograficznym

Niektóre cyfrowe lustrzanki są wyposażone w sprytną funkcję umożliwiającą wykorzystanie wyświetlacza LCD z tyłu aparatu jako wizjera, co pozwala skomponować zdjęcie i zrobić je tylko za pomocą tego ekranu (tak jak w aparatach kompaktowych). Może nie brzmi to szczególnie kusząco, ale poczekaj: w niektórych aparatach na podglądzie sceny na wyświetlaczu LCD można na żywo przełączać się między różnymi ustawieniami balansu bieli i w ten sposób sprawdzić, jak każde z tych ustawień będzie wyglądało w przypadku danej sceny. Ustawienie znakomicie wyglądającego balansu bieli jest dzięki temu niesamowicie łatwe — wystarczy przejrzeć całą listę i wybrać opcję, która wygląda najlepiej. Jeśli spróbujesz tego raz, będziesz używać tej funkcji już zawsze (zwłaszcza przy fotografowaniu ze statywu). Kolejnym argumentem przemawiającym za używaniem wyświetlacza LCD jest możliwość zweryfikowania, czy zdjęcie „wyszło”. Pisząc „wyszło”, mam na myśli sprawdzenie, czy fotografowana osoba mrugnęła, czy lampa błyskowa zadziałała prawidłowo i temu podobne sprawy. Korzystając z wyświetlacza, można jednak wpaść w pewną pułapkę, o czym wielu fotografów boleśnie się przekonało. Chodzi o to, że niewielkie rozmiary ekranu LCD mogą wprowadzić w błąd. Na malutkim, trzycalowym podglądzie (pomyśl tylko: nawet ekrany smartfonów są większe!) wszystko wydaje się ostre. Dopiero po otwarciu zdjęcia na komputerze można dojść do wniosku, że najważniejsze ujęcie z całej sesji jest rozmyte (albo ostrość ustawiona została na jakimś obiekcie w tle, co sprawia, że owszem, tło jest doskonale widoczne, lecz pierwszy plan został przez to zupełnie rozmazany). Tego typu problemy zdarzają się dość często, bo (powiedzmy to chórem!) na wyświetlaczu LCD wszystko wydaje się ostre. Podczas fotografowania koniecznie trzeba więc powiększać podgląd i sprawdzać ostrość zdjęć w powiększeniu. W przeciwnym razie przygotuj się na niemiłe niespodzianki po skopiowaniu fotografii do komputera. Kolejna poprawa jakości zdjęć, jaką może przynieść wyświetlacz LCD, wynika z jego funkcji informacyjnej. Jeśli po zrobieniu zdjęcia i obejrzeniu go na ekranie LCD rozczarujesz się efektem, to będziesz mógł zrobić coś lepszego, na miarę Twoich oczekiwań. Będziesz mógł popracować nad ujęciem, wypróbować inny kąt widzenia, podejść bardziej kreatywnie i poeksperymentować, aż wreszcie ujrzysz na wyświetlaczu to, co chciałeś uwiecznić. [ 198 ]

Rozdział 11. Profesjonalne wskazówki ułatwiające robienie lepszych zdjęć

Usuwanie plamek i pyłków po fakcie

Jeśli na soczewce obiektywu lub matrycy aparatu osiadł pyłek, kurz lub pojawiła się innego rodzaju plamka, to mankament ten będzie widoczny na każdym kolejnym zdjęciu, gdy tylko otworzysz je w programie Photoshop (oczywiście także Lightroom, Elements i innych). Jeśli chciałbyś błyskawicznie pozbyć się tego typu przekłamań, to wypróbuj narzędzie Spot Healing Brush (Punktowy pędzel korygujący), dostępne w programach Photoshop i Elements. Wystarczy kliknąć jego ikonę na pasku narzędzi jednego z wymienionych programów, a następnie kliknąć dostrzeżoną na zdjęciu wadę — powinna ona zniknąć bez śladu. Jeśli masz Photoshopa, to możesz się pokusić o skorygowanie mankamentów tego typu na wielu zdjęciach jednocześnie (skoro plamkę na zdjęciu spowodował paproch, który osiadł na soczewce obiektywu, to zapewne będzie się ona powtarzać na każdym zdjęciu w tym samym miejscu, prawda?). Oto jak tego dokonać. (1) Zaznacz wszystkie fotografie, które zostały wykonane w tej samej orientacji (na przykład tylko poziome), i otwórz je w module Camera Raw. (2) Włącz narzędzie Spot Removal (Usuwanie plamek) w module Camera Raw (jego ikona znajduje się na pasku narzędzi, w górnej części okna) i kliknij miejsce, które chcesz skorygować. Plamka na bieżącym zdjęciu zostanie usunięta. (3) Kliknij przycisk Select All (Zaznacz wszystko), znajdujący się w lewym górnym rogu okna modułu Camera Raw, a następnie przycisk Synchronize (Synchronizuj). (4) Gdy na ekranie zostanie wyświetlone okno dialogowe z ustawieniami synchronizacji, wybierz opcję Spot Removal (Usuwanie dodatkowe) z listy Synchronize (Synchronizuj) i kliknij przycisk OK. Wyretuszowana plamka zostanie wówczas automatycznie usunięta ze wszystkich pozostałych zaznaczonych zdjęć. Kliknij przycisk Done (Gotowe), aby zapisać wprowadzone zmiany. (5) Otwórz zdjęcia, które wykonałeś w ujęciu pionowym, i powtórz wszystkie opisane czynności. W ciągu niecałych dwóch minut możesz w ten sposób usunąć drobne plamki ze wszystkich zdjęć. Jeśli zrobiłeś ich 300 albo 400, to chyba nieźle, prawda?

[ 199 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Chcesz, by traktowano Twoje fotografowanie poważnie? Zacznij selekcjonować zdjęcia!

Odrzucona

Odrzucona

Odrzucona

Odrzucona

Odrzucona

Jeśli chciałbyś być traktowany poważnie jako fotograf i zależy Ci na tym, by ludzie zaczęli postrzegać Cię jako wysokiej klasy zawodowca, to weź sobie do serca poradę profesjonalistów: pokazuj tylko swoje najlepsze zdjęcia. Tylko. Zawodowcy są zawodowcami między innymi dzięki temu, że są dobrymi fotoedytorami — doskonale umieją wybierać i prezentować jedynie najlepsze prace. Nie zobaczysz wśród tych prac fotografii przeciętnych albo takich, które byłyby całkiem niezłe, gdyby… Profesjonaliści nie pokazują też na wystawach siedmiu czy ośmiu zdjęć tego samego tematu. Ty także chwal się tylko najlepszymi z najlepszych. Innymi słowy, jeśli podczas najbliższej wycieczki zrobisz 970 zdjęć, to nie organizuj pokazu slajdów składającego się z 226 z nich. Jeśli chciałbyś, aby ludzie docenili Twoje umiejętności, to pokaż jedynie 30 najlepszych fotografii. Jeżeli chciałbyś uchodzić w ich oczach za geniusza, to wybierz 10. Zresztą pomyśl sam: jeśli zrobiłeś 970 zdjęć, to może 400 z nich w ogóle się do czegoś nadaje. Spośród owych 400 około 80 przedstawia sobą przyzwoity poziom, a z owych 80 da się wybrać 30 bardzo dobrych. Zaś z tych 30 można wybrać 10 znakomitych. Zaprezentuj tych 10, a zrobisz niesamowite wrażenie. (Jak myślisz, czy większe wrażenie zrobiłoby na Tobie 80 niezłych, czy 10 rewelacyjnych fotografii?)

JAK ZOSTAĆ KRYTYKIEM WŁASNYCH PRAC? Twoje zdjęcia muszą się bronić same, bez opowiadania historii o tym, dlaczego dane ujęcie Ci się podoba. Jeśli będziesz musiał wyjaśniać komuś, dlaczego je wybrałeś albo czemu Twoim zdaniem jest wyjątkowe, to lepiej nie umieszczaj go w portfolio.

[ 200 ]

Rozdział 11. Profesjonalne wskazówki ułatwiające robienie lepszych zdjęć

Punktowy pomiar światła

Przed

Po

Większość użytkowników aparatów cyfrowych nie zmienia domyślnego sposobu pomiaru natężenia światła — ewaluacyjnego (w aparatach marki Canon) lub matrycowego (w aparatach Nikon). Pomiar ten polega na oszacowaniu jasności różnych części kadru i podjęciu próby dopasowania do nich ustawień ekspozycji. Algorytmy pomiaru matrycowego w nowoczesnych aparatach cyfrowych w większości przypadków radzą sobie świetnie. Istnieje jednak inny rodzaj pomiaru — pomiar punktowy — którego znajomość przydaje się w przypadku nietypowo oświetlonych scen. Spójrz na zdjęcie u góry po lewej stronie, na którym próbowałem tak dobrać ekspozycję, by zrównoważyć oświetlenie wnętrza niewielkiego holu ze światłem na zewnątrz budynku. Przy domyślnym pomiarze ewaluacyjnym (matrycowym) hol wychodził bardzo ciemny. W takich sytuacjach wystarczy przełączyć aparat na pomiar punktowy. To tak, jakbyś powiedział aparatowi: „Chcę, aby na zdjęciu dobrze wyszedł ten niewielki fragment pośrodku kadru”. Potem należy wycelować środkiem kadru w miejsce, na którym Ci zależy, nacisnąć spust migawki do połowy, by aparat wyliczył i zapamiętał odpowiednie parametry ekspozycji, a następnie wykadrować scenę w pożądany sposób (nie zwalniając spustu) i dopiero wtedy zrobić zdjęcie. Na przykładzie u góry po prawej stronie przełączyłem aparat z trybu matrycowego na punktowy i wycelowałem w stół stojący w holu. I to wystarczyło. (Po zakończeniu fotografowania warto wrócić do trybu matrycowego albo ewaluacyjnego, bo pomiaru punktowego zasadniczo używa się tylko w przypadku nietypowo oświetlonych scen).

ZŁÓŻ WNIOSEK O POZWOLENIE NA ROBIENIE ZDJĘĆ ZE STATYWEM W wielu placówkach (takich jak muzea, budynki użyteczności publicznej itp.) nie wolno fotografować z użyciem statywów. Niektóre umożliwiają jednak składanie darmowych wniosków o pozwolenie na tego rodzaju zdjęcia. Wystarczy zapytać z odpowiednim wyprzedzeniem.

[ 201 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Pamiętaj o zabezpieczeniu swoich zdjęć

Biorąc pod uwagę, że tak wielu miłośników fotografii decyduje się na publikowanie swoich zdjęć w internecie, powinniśmy chronić siebie (i swoje prace) przed nielegalnym wykorzystaniem. Przepisy w zakresie ochrony praw autorskich do zdjęć są różne w różnych krajach. Pozwól więc, że napiszę kilka słów o tym, w jaki sposób rozwiązana została ta kwestia w Stanach Zjednoczonych, a jednocześnie zachęcę Cię w ten sposób do samodzielnych poszukiwań. Otóż już sam fakt wykonania zdjęcia daje Ci pewne prawa związane z jego autorstwem, jednak ów niejako „automatycznie” uzyskany zakres ochrony jest stosunkowo niewielki. Dość powiedzieć, że nawet jeśli przez przypadek natknąłbyś się na próbę nielegalnego wykorzystania Twojej fotografii w broszurze, reklamie lub na stronie internetowej, to szanse na wygranie procesu przeciwko takiemu „złodziejowi własności intelektualnej” są bardzo niewielkie. Warto więc zadbać o rozszerzenie tej ochrony i zarejestrowanie wykonanych fotografii w biurze, w specjalnym rejestrze krajowym, co gwarantuje możliwość dochodzenia swoich praw w sądzie. Cały proces rejestracji jest szybki, prosty i stosunkowo niedrogi (cena zarejestrowania zdjęć wynosi 35 dol., przy czym jednorazowo można zarejestrować dowolną ich liczbę — nawet kilka tysięcy, bez wpływu na wysokość tej stawki), toteż dla wielu amerykańskich fotografów stał się on po prostu kolejnym etapem przetwarzania zdjęć, który wykonuje się niejako automatycznie. Jeśli ciekawi Cię, w jaki sposób proces ten został zrealizowany w praktyce, zapraszam na stronę http://www.copyright.gov/eco/index.html.

NIE WPADNIJ W PUŁAPKĘ FOTOGRAFOWANIA BEZ KARTY PAMIĘCI Producenci standardowo konfigurują aparaty fotograficzne tak, by dało się robić zdjęcia bez włożonej karty pamięci. Na wyświetlaczu LCD, jak zawsze, pojawia się podgląd wykonanego zdjęcia, które chwilę później przepada na zawsze, gdyż w aparacie nie ma zainstalowanej karty. Z tego względu pierwszą rzeczą, jaką robię w każdym nowym aparacie, jest włączenie specjalnej blokady uniemożliwiającej wykonywanie zdjęć bez karty.

[ 202 ]

Rozdział 11. Profesjonalne wskazówki ułatwiające robienie lepszych zdjęć

Zalety fotografowania sekwencyjnego przy niedostatecznym oświetleniu

Jeśli sytuacja zmusi Cię do fotografowania bez statywu przy niedostatecznym oświetleniu (wydłużenie czasu naświetlania powyżej 1/60 s zdecydowanie zwiększa ryzyko zrobienia rozmytego zdjęcia z ręki), a jednocześnie wolałbyś uniknąć zwiększania wartości parametru ISO, gdyż obawiasz się nadmiernego zaszumienia fotografii, to możesz wypróbować pewną sztuczkę, która zazwyczaj pozwala na uzyskanie ostrego zdjęcia. Trik polega na wykonaniu kilku zdjęć obiektu w trybie seryjnym (tzw. Burst albo High-Speed Continuous). Jest spora szansa, że w serii trzech lub czterech zdjęć, wykonanych błyskawicznie jedno po drugim, przynajmniej jedno będzie zadowalająco ostre. Stosowałem to rozwiązanie w najróżniejszych sytuacjach i za każdym razem byłem pod wrażeniem rezultatów. Pierwsza fotografia — rozmyta, druga — rozmyta, kolejna nagle ostra i wyraźna (jak fotografia na pokazanym wyżej przykładzie, oznaczona pięcioma gwiazdkami i żółtą etykietą), a po niej znowu kilka rozmytych. Gdy następnym razem znajdziesz się w takiej sytuacji, wykonaj serię zdjęć i trzymaj kciuki za to, by przynajmniej jedno okazało się wystarczająco ostre (warto przynajmniej spróbować!).

JAKIE KOMPOZYCJE DOBRZE WYGLĄDAJĄ W CZERNI I BIELI? Niektóre tematy wyglądają szczególnie dobrze po konwersji z koloru na czerń i biel, podczas fotografowania warto więc zwracać uwagę na obiekty o bardzo bogatej teksturze, takie jak na przykład ściana starego budynku, od której całymi płatami odchodzi dawno nieodnowiona farba, zardzewiała maszyneria i inne przedmioty cechujące się ciekawym kształtem i silnymi kontrastami. Metalowe urządzenia, stare szopy, stare samochody i opuszczone budynki fabryczne, a także złowróżbnie wyglądające niebo w pochmurny dzień to doskonałe tematy na czarno-białe zdjęcia.

[ 203 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Kruczek związany ze stosowaniem stylów zdjęć

Style zdjęć, czyli efekty kolorystyczne i tonalne dostępne w aparacie, umożliwiają na przykład automatyczne zwiększenie nasycenia barw w przypadku krajobrazów, uzyskanie bardziej neutralnej stylistyki w przypadku portretów, bardzo soczystej i kontrastowej w przypadku miejskich pejzaży itp. Jest jednak pewna drobna kwestia: nie są one stosowane w odniesieniu do zdjęć zapisywanych w postaci RAW. Aparat poddaje ich działaniu wyłącznie zdjęcia JPEG. Problem polega na tym, że jeśli fotografujesz w trybie RAW, podgląd fotografii na ekranie LCD to w rzeczywistości obraz JPEG. Taki podgląd będzie więc skorygowany zgodnie z wybranym stylem, zaś po otwarciu zdjęcia RAW w Photoshopie lub Lightroomie po stylu nie zostanie nawet ślad. Oczywiście, jeśli masz Photoshopa, Lightrooma albo Photoshop Elements, możesz skorzystać z profili dostępnych w module Camera Raw lub w panelu Camera Calibration (kalibracja aparatu) programu Lightroom, by nawet w przypadku zdjęć RAW uzyskać efekty stylistyczne podobne do tych z aparatu.

CO JEST LEPSZE: PRZEŚWIETLENIE CZY NIEDOŚWIETLENIE ZDJĘCIA? Wyjaśnijmy sobie jedno: Twoim celem (moim celem, naszym wspólnym celem) jest uzyskanie prawidłowej ekspozycji. Taki mamy cel. Zawsze. Ale jeśli nie jest to możliwe, a fotografowi pozostaje wybór pomiędzy prześwietleniem (zdjęcie jest trochę za jasne), a niedoświetleniem (zdjęcie jest trochę za ciemne), to lepiej jest fotografię odrobinę prześwietlić — będzie zawierała mniejszą ilość szumów. Dzieje się tak dlatego, że szum jest najbardziej widoczny w obszarach zacienionych, a rozjaśnienie niedoświetlonego zdjęcia sprawia, że szum wychodzi na jaw. To dlatego lepiej jest zdjęcie nieznacznie prześwietlić, gdyż późniejsze przyciemnianie go nie spowoduje takiego zwiększenia ilości szumu jak rozjaśnianie.

[ 204 ]

Rozdział 11. Profesjonalne wskazówki ułatwiające robienie lepszych zdjęć

O obrotach zdjęć

Obracanie zdjęć w aparacie jest o tyle podchwytliwe, że istnieją dwa różne ustawienia, które do tego służą, o zupełnie innym działaniu. Znajomość dzielących je różnic pozwala zaoszczędzić mnóstwo nerwów. Włączenie opcji Obrót zdjęć pionowych (w aparatach marki Nikon znajdziesz ją w Menu odtwarzania) sprawia, że pionowe zdjęcia przeglądane na wyświetlaczu LCD aparatu są automatycznie obracane (tak abyś nie musiał przekręcać urządzenia, aby je wygodnie obejrzeć). Z kolei włączenie opcji Automatyczny obrót zdjęć (znajdziesz ją w menu Ustawienia aparatu) sprawia, że w pliku jest zapisywana informacja o orientacji zdjęcia, która umożliwia automatyczne obrócenie miniatur w programach takich jak Lightroom, Bridge czy Photo Mechanic. Takie rozwiązanie pozwala uniknąć ręcznego obracania wszystkich pionowych zdjęć po zaimportowaniu. W aparatach marki Canon należy odszukać pozycję Auto-obracanie na pierwszej karcie Nastawy. Jeśli wybierzesz opcję Wł. z symbolem aparatu i monitora, zdjęcia będą obracane zarówno na podglądzie na wyświetlaczu LCD aparatu, jak i po zaimportowaniu do programu do obróbki zdjęć na komputerze. Jeżeli wybierzesz opcję Wł. tylko z symbolem monitora, zdjęcia będą obracane wyłącznie na komputerze (podgląd w aparacie będzie wyświetlany bokiem). Jeśli wybierzesz opcję Wył., zdjęcie nie zostanie obrócone w ogóle — ani na wyświetlaczu LCD, ani na komputerze.

DUŻE ZBLIŻENIE? POMOŻE KRÓTKI CZAS EKSPOZYCJI Używasz długiego teleobiektywu, na przykład 200 mm? Z myślą o robieniu ostrzejszych zdjęć warto wiedzieć, że im bardziej przybliżysz scenę, tym silniej zostaną zaakcentowane wszelkie poruszenia aparatu. Jest słonecznie? Krótki czas naświetlania może zneutralizować ruch. Ale w cieniu, gdy czas ekspozycji wzrośnie powyżej 1/250 s, do zrobienia ostrego zdjęcia potrzebny będzie statyw albo zwiększenie czułości ISO, pozwalające na skrócenie ekspozycji do przynajmniej 1/250 s.

[ 205 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Zmniejszanie ilości szumów w zdjęciach zrobionych w słabym świetle

Jeśli fotografujesz przy słabym oświetleniu albo nocą, to jest niemal pewne, że na zdjęciach pojawi się pewna ilość szumów (czyli drobnych, czerwonych, zielonych i niebieskich kropek przypominających ziarno filmowe, ale bez porównania mniej nastrojowych). Choć jeszcze niedawno do skutecznego usuwania szumu trzeba było używać specjalnych plug-inów, czyli rozszerzeń, wbudowane algorytmy redukcji szumu w module Camera Raw Photoshopa oraz w Lightroomie są tak dobre, że można z powodzeniem zrezygnować z ich stosowania. Redukcja szumów przynosi doskonałe rezultaty zwłaszcza w przypadku zdjęć RAW, gdyż w odróżnieniu od większości plug-inów odszumianiu jest poddawany źródłowy obraz o 16-bitowej głębi barw. Oczywiście, jeśli zapisujesz zdjęcia w formacie JPEG (czyli już po konwersji na 8-bitową głębię), nadal możesz otworzyć je w Camera Raw albo Lightroomie i skorzystać z narzędzi do redukcji szumów, lecz efekty nie będą tak dobre (sytuacja jest wówczas podobna jak w przypadku stosowania rozszerzeń). Aby zapoznać się z narzędziami do redukcji szumów w Photoshopie, otwórz zdjęcie w module Camera Raw i kliknij ikonę zakładki Detail (Szczegół), a jeśli korzystasz z programu Lightroom, poszukaj panelu o tej samej nazwie w module Develop (przetwarzanie). Znajduje się tam aż pięć suwaków, lecz my zajmiemy się dwoma najważniejszymi: Luminance (Luminancja) oraz Color (Kolor) — pozostałe możesz na razie pozostawić w pierwotnym położeniu. Suwak Luminance (Luminancja) służy do zmniejszania ogólnej ilości szumu: im silniej zaszumione zdjęcie, tym dalej w prawą stronę należy go przesunąć. Uważaj jednak — jeśli przesuniesz go zbyt daleko, kontury obiektów ulegną rozmyciu; także ogólny kontrast fotografii może ulec pewnemu zmniejszeniu. Nie zagłębiając się w szczegóły (w końcu nie jest to książka o Photoshopie), podpowiem tylko, że jeśli po zwiększeniu wartości parametrów Luminance (Luminancja) oraz Color (Kolor) zdjęcie ulegnie nadmiernemu rozmyciu, dojdzie do utraty detali obrazu lub nadmiernego spadku nasycenia barw, powinieneś sięgnąć po pozostałe trzy suwaki, które służą do redukowania strat w wymienionych aspektach zdjęcia (nazwy tych suwaków mówią same za siebie).

[ 206 ]

Rozdział 11. Profesjonalne wskazówki ułatwiające robienie lepszych zdjęć

Na co przede wszystkim zwracają uwagę ludzie, oglądając zdjęcia?

TO MIEJSCE PRZYCIĄGA WZROK

Umiejętność przewidzenia tego, na co najpierw zwróci uwagę odbiorca zdjęcia, zdecydowanie ułatwia zaplanowanie kompozycji. Uwagę przyciągają głównie najjaśniejsze elementy zdjęcia, więc nawet jeśli ujmiesz główny temat na pierwszym planie, lecz w tle albo obok znajdzie się bardzo jasne okno, to wzrok widza powędruje właśnie w jego kierunku (co na ogół nie jest naszym celem). Świadomość tego zjawiska pozwala skomponować zdjęcie lub zaaranżować jego oświetlenie tak, by najjaśniejsze było to miejsce, na które chcesz zwrócić uwagę odbiorców. Po najjaśniejszym kolejnym elementem zdjęcia, na który zwracają uwagę widzowie, jest obiekt najostrzejszy, najbardziej czytelny. Jeśli zrobiłeś zdjęcie z niewielką głębią ostrości, widz skieruje wzrok przede wszystkim na to, co zostało przedstawione ostro i wyraźnie (powinien to być główny temat kompozycji). Świadomość tych dwóch kwestii (czyli tego, na co zwracają uwagę widzowie na początku, a na co w drugiej kolejności) może naprawdę ułatwić zaaranżowanie zdjęć w taki sposób, by widz spojrzał dokładnie w to miejsce, na którym Ci szczególnie zależy. Wystarczy zatroszczyć się o to, by mało istotne detale kompozycji nie były tymi najjaśniejszymi i najostrzejszymi.

UNIKAJ ZNAKÓW I NAPISÓW, BO NIEPOTRZEBNIE PRZYCIĄGAJĄ WZROK Jeśli — podobnie jak ja — unikasz detali, które mogą odwracać uwagę widza od opowiadanej historii lub głównego tematu zdjęcia, koniecznie rozejrzyj się, czy w pobliżu nie ma czasem jakichś tablic bądź napisów, które mogą się pojawić w kadrze. Wszyscy jesteśmy w jakimś stopniu zaprogramowani, by czytać napisy, więc nawet jeśli napis nie jest istotnym elementem zdjęcia, widzowie zajmą się jego odcyfrowywaniem, zamiast zwrócić uwagę na to, co najważniejsze. Powiedział mi o tym kilka lat temu Jay Maisel, i niejednokrotnie miałem okazję przekonać się o prawdziwości tego stwierdzenia. Krótko mówiąc, staraj się komponować zdjęcia w taki sposób, by nie było na nich widać napisów i tekstu; chyba że zależy Ci na zwróceniu na nie (i na ich treść!) uwagi widzów.

[ 207 ]

CZAS OTWARCIA MIGAWKI: 1/8000 S

PRZYSŁONA: F/8

ISO: 200

OGNISKOWA: 24 MM

AUTOR: SCOTT KELBY

Rozdział 12.

Od aparatu w smartfonie do lustrzanki Jak robić profesjonalnej jakości zdjęcia, dla których kupiłeś lustrzankę? Każdy z pozostałych rozdziałów tej książki jest poświęcony technikom dotyczącym określonego rodzaju zdjęć (na przykład portretom, fotografii studyjnej itp.), chciałem jednak zamieścić w niej też garść porad ułatwiających robienie lepszych zdjęć tym, którzy jeszcze niedawno fotografowali smartfonem, a teraz zdecydowali się nabyć swoją pierwszą cyfrową lustrzankę. Bo przecież ostatecznie właśnie o to tak naprawdę nam chodzi: chcemy robić lepsze zdjęcia. To dlatego z takim trudem uczymy się obsługi naszych aparatów — nie po to, by całymi dniami bawić się w przeglądanie menu, ale z tego względu, że gdy poznamy posiadane urządzenie na wylot, będziemy się mogli skupić na fotografowaniu (a nie na technice, która za nim stoi). Domyślam się, o czym w tej chwili myślisz: „Scott, masz zupełną rację, tylko że przecież jest to jeden ze wstępów, a Twoje wstępy nie słyną z… ekhm, jak to delikatnie ująć… treści, którą dałoby się w logiczny sposób powiązać z resztą rozdziału. Co się stało?”. No cóż — wszystko to, co dotychczas napisałem, rzeczywiście byłoby całkiem sensowne i na miejscu, gdyby cały ten rozdział faktycznie był poświęcony robieniu bardziej udanych zdjęć. Niestety, tak nie jest, zawiera on bowiem 22-stronicowy wyjątek z mojej pracy doktorskiej poświęconej neoklasycznemu modelowi psychologicznemu człowieka, ze szczególnym uwzględnieniem bezkompromisowej teorii dotyczącej wpływu doświadczeń prenatalnych na umiejętność komunikacji niewerbalnej w postmodernistycznym środowisku pracy. Powodem publikacji owego fragmentu jest przeświadczenie, że zasługuje on na znacznie szersze grono odbiorców niż jednoosobowe „gremium” w postaci mojego promotora, który — dodajmy — nie zgadza się z kilkoma wnioskami, jakie wyciągnąłem na podstawie doskonale udokumentowanych, głęboko przeanalizowanych i bezbłędnie opracowanych badań. (I właśnie dlatego będę odtąd nazywał go Nadętym Głupkiem). Jeśli pomyślałeś sobie: „Doktorze Kelby, nie miałem pojęcia, że udało się panu obronić doktorat!”, przypomnij sobie jedną podstawową zasadę: łżę jak z nut.

[ 209 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Jak prawidłowo trzymać lustrzankę?

To ważniejsze, niż mogłoby się wydawać, bo jest to coś, czym nie trzeba się szczególnie przejmować podczas fotografowania aparatem w smartfonie. Tymczasem stabilny chwyt podczas fotografowania lustrzanką jest szalenie ważnym warunkiem robienia ostrych zdjęć (więcej na ten temat przeczytasz w dalszej części tego rozdziału, ale na razie poprzestaniemy na nauce naprawdę pewnego trzymania aparatu). Prawą dłonią chwyć prawą część aparatu (w ten sposób będzie Ci bardzo wygodnie sięgnąć do spustu migawki), zaś lewą podeprzyj obiektyw od spodu, tak jak na zdjęciu u góry, po prawej stronie. To nie wszystko: przyjrzyj się jeszcze raz temu zdjęciu. Zauważyłeś, że kobieta trzyma łokcie w dole, przyciśnięte do tułowia? Wszystko po to (jak się pewnie domyślasz), by ustabilizować aparat. Jeśli od początku będziesz fotografował w ten sposób, szybko wejdzie Ci to w krew. Będziesz tak postępował odruchowo (a Twoje zdjęcia będą dzięki temu ostrzejsze; zwłaszcza te robione w słabym oświetleniu, na przykład we wnętrzach lub wieczorem).

[ 210 ]

Rozdział 12. Od aparatu w smartfonie do lustrzanki

Jak ustawiać ostrość?

Aby ustawić ostrość podczas fotografowania smartfonem, wystarczy stuknąć ekran w miejscu, w którym znajduje się osoba lub przedmiot, mające wyjść na zdjęciu ostro, prawda? W lustrzankach cyfrowych jest w pewnym sensie tak samo, ale zamiast stukać ekran, przesuwamy punkt ostrości ponad osobę lub obiekt, które powinny być ostre (jeśli robisz komuś portret, punkt ostrości powinien być ustawiony na oku modela; w miarę możliwości tym, które znajduje się bliżej aparatu). Punkt ostrości jest widoczny w wizjerze aparatu — zwykle ma on postać ulokowanej pośrodku wizjera czerwonej kropki albo czerwonego lub czarnego prostokąta (to zależy od marki posiadanego urządzenia). Możesz albo (1) ustawić aparat tak, by środkowy punkt ostrości wskazywał miejsce na scenie, które powinno wyjść ostre, bądź (2) przesunąć punkt ostrości w oczekiwane miejsce za pomocą niewielkiego, okrągłego (albo w kształcie krzyżyka) przycisku z tyłu aparatu (oczywiście tylko w sytuacji, gdy to, co ma być ostre, nie znajduje się pośrodku sceny). Po ustawieniu punktu w miejscu, które powinno być ostre, przytrzymaj spust migawki wciśnięty do połowy, aby zablokować ostrość ustawioną na temacie zdjęcia (wykonanie tej operacji jest niekiedy sygnalizowane dźwiękiem, zależy to jednak od modelu aparatu oraz tego, czy włączyłeś funkcję powiadamiania „piknięciem” o ustawieniu ostrości). Zwykle jest też tak, że po ustawieniu ostrości w wizjerze pojawia się niewielkie kółko (co przydaje się w przypadku wyłączonej opcji powiadomień dźwiękowych, na przykład podczas fotografowania na weselu). Po zablokowaniu ostrości, gdy spust migawki jest wciąż do połowy wciśnięty, możesz przesunąć aparat, aby zmienić kompozycję ujęcia w oczekiwany sposób. Kiedy będziesz już gotowy do zrobienia zdjęcia, naciśnij spust migawki do końca. Może brzmi to trochę niejasno, ale jest naprawdę proste. Wystarczy (1) przesunąć punkt nastawiania ostrości na obiekt, który ma wyjść na zdjęciu ostry, (2) przytrzymać spust migawki wciśnięty do połowy, by zablokować ostrość, a potem (3) skomponować kadr zgodnie z planem i zrobić zdjęcie.

[ 211 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Tryb fotografowania, od którego warto zacząć (poczujesz się jak w domu)

Podczas fotografowania smartfonem nie myślimy o trybach fotografowania, tylko uruchamiamy aplikację Aparat i zaczynamy pstrykać. Ale lustrzanki cyfrowe są wyposażone w różne tryby działania, a każdy z nich jest przystosowany do innego rodzaju warunków. Od którego najlepiej zacząć? Polecam włączenie trybu programowego (jeśli Twój aparat jest wyposażony w pokrętło trybów u góry, należy je nastawić na literę P. Jeśli tryb działania wybiera się w Twoim aparacie za pośrednictwem menu — jak już wspomniałem, wszystko zależy od marki i modelu urządzenia — wybierz opcję Program). Na czym polega specyfika tego trybu? W pewnym sensie naśladuje on działanie aparatu w smartfonie: po włączeniu go można od razu fotografować, a aparat będzie wyliczał poprawne parametry ekspozycji za Ciebie, co na ogół wychodzi mu nieźle (tak jak smartfonowi, choć w analogicznej sytuacji lustrzanką zwykle da się zrobić lepsze zdjęcie). Nie polecam jednak trybu automatycznego, którego nazwa sugeruje wprawdzie działanie podobne do trybu Program, ma on jednak wielką wadę: powoduje automatyczne włączanie się wbudowanej lampy błyskowej (oczywiście, jeśli Twoja lustrzanka taką lampę posiada — wyższej klasy aparaty na ogół nie są wyposażone we wbudowany flesz). Czemu to niedobrze? Bo wbudowana lampa jest straszna. Okropna. Tak zła, że może służyć do wyrównywania rachunków z ludźmi, którzy nadepnęli Ci na odcisk, staramy się więc jej nie używać (to ostatnia deska ratunku), tymczasem w trybie automatycznym otwiera się ona sama i włącza niemal bez przerwy. A niech mnie, potrafi otworzyć się nawet na pustyni, w piekącym słońcu. Tryb programowy ma wszystkie zalety trybu automatycznego (podejmuje decyzje dotyczące ekspozycji za Ciebie) i jest pozbawiony jego wad (flesz nie otwiera się sam, chyba że naciśniesz specjalny przycisk; nie rób tego jednak, bo zdjęcie w jakichś 96% przypadków wyjdzie bardzo źle). Krótko mówiąc, sugeruję rozpocząć od trybu programowego. Potem możesz (i będziesz chciał) wypróbować inne rzeczy, ale to dobry, bezpieczny pomysł na początek.

[ 212 ]

Rozdział 12. Od aparatu w smartfonie do lustrzanki

Jak przeglądać zdjęcia?

Tak jak w smartfonie, zaraz po wykonaniu zdjęcia przez kilka chwil jest ono wyświetlane na ekranie, a potem znika. W ustawieniach aparatu fotograficznego można określić czas wyświetlania podglądu, ale oczywiście tak jak w przypadku smartfona, im dłużej to trwa, tym szybciej kończy się bateria. (To tak gwoli informacji). Aby obejrzeć zrobione zdjęcia potem, po tym krótkim czasie, gdy podgląd na ekranie zniknie, naciśnij przycisk odtwarzania z tyłu aparatu. Na wyświetlaczu pojawi się wtedy ostatnie ze zrobionych zdjęć (ponownie tylko na kilka sekund, ale jeśli będziesz robił coś więcej — przewijał zdjęcia, powiększał je lub zmniejszał — podgląd pozostanie włączony). Przeglądanie zdjęć w każdym aparacie przebiega trochę inaczej (no cóż…), ale zasadniczo większość jest wyposażona w rodzaj pokrętła umieszczonego z tyłu korpusu, które to pokrętło umożliwia przewijanie zdjęć do przodu i do tyłu. Aby powiększyć podgląd zdjęcia (znakomita metoda sprawdzania, czy wyszło ostre), poszukaj z tyłu aparatu przycisku opatrzonego symbolem szkła powiększającego i plusa (na zdjęciu powyżej oznaczonego kółkiem). Naciśnij ten przycisk, aby powiększyć zdjęcie. Naciśnij go jeszcze raz, by powiększyć je jeszcze bardziej. Naciśnij przycisk ze szkłem powiększającym i symbolem minusa, by z powrotem zmniejszyć podgląd. Aby usunąć zdjęcie, naciśnij przycisk z symbolem kosza na śmieci.

[ 213 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Zmienianie obiektywów (i inne informacje na ich temat)

Do największych zalet lustrzanek cyfrowych (jestem pewien, że o niej wiesz, i zapewne stanowi ona jeden z głównych powodów zakupu takiego aparatu) należy możliwość zmieniania obiektywów; czyli na przykład wymiany długiego obiektywu zmiennoogniskowego na superszerokokątny albo na obiektyw makro (do zbliżeń) i tak dalej. Zmienianie obiektywów jest łatwe: naciska się przycisk znajdujący się obok obiektywu, z przodu aparatu, i obraca obiektywem aż do zwolnienia blokady (kierunek obrotu zależy od marki urządzenia — w aparatach Canon i Sony obraca się w prawo, a w aparatach Nikon w lewo. Jeśli nie jesteś pewny co do kierunku, zajrzyj do instrukcji obsługi). Podczas zmieniania obiektywów należy być bardzo uważnym, by do korpusu nie wpadły jakieś paprochy, unikaj więc wykonywania tej operacji w zapylonym, brudnym albo wietrznym miejscu. Jeśli paprochy osiądą na matrycy aparatu, będzie je widać na każdym zdjęciu (auć!). Aby zminimalizować ryzyko przedostania się czegoś do wnętrza aparatu i na matrycę, postaraj się zmieniać obiektywy szybko i sprawnie. Nie musisz się bardzo spieszyć, ale lepiej też nie mitrężyć (zawsze chciałem użyć tego słowa w książce). I jeszcze jedno: trzeba bardzo uważać, by nie porysować soczewek na końcach obiektywu, bo taka rysa będzie widoczna na wszystkich fotografiach. Zanim więc wrzucisz obiektyw do plecaka albo futerału (tak jak wrzuca się smartfon), upewnij się, że założyłeś dekielki i że dobrze tkwią one na swoich miejscach.

[ 214 ]

Rozdział 12. Od aparatu w smartfonie do lustrzanki

Jak pojemnej karty pamięci potrzebujesz?

To proste: a jak często chcesz zmieniać karty pamięci? Jeśli nie przeszkadza Ci częsta wymiana kart, kup kilka o pojemności 8 GB. A jeśli nie lubisz przekładać kart (w telefonie niemal nigdy się tego nie robi, prawda?), to kup karty o większej pojemności, a będziesz zmuszony wymieniać je o wiele rzadziej. Co polecam? Zaopatrz się w kartę przynajmniej 32-gigabajtową. Jeśli sądzisz, że będzie droga, to zapewniam, że ostatnio stały się zdecydowanie przystępniejsze cenowo. Ja na przykład używam kart pamięci firmy Lexar, które w wersji SD o pojemności 32 GB można kupić już za jakieś 80 zł. Jeśli zależy Ci na wypasionej, superszybkiej, profesjonalnej karcie pamięci (przydają się przy fotografowaniu sportu), wydasz jakieś 200 zł. Co ja mówię; za mniejsze pieniądze można dostać karty z serii Lexar Platinum II 300× (to oznaczenie szybkości) o pojemności 64 GB, a model trochę bardziej bajerancki to niewiele większy wydatek. Przy tej cenie powinienem wręcz zalecać karty o pojemności 64 GB. I tak właśnie zrobię: po prostu wykosztuj się trochę na kartę 64-gigabajtową i pstrykaj, ile dusza zapragnie! A jeśli potrzebujesz zapasowej karty (w razie gdybyś zapełnił tę wielgachną…), dorzuć jeszcze jedną, o pojemności 32 GB. Łącznie to prawie 100 GB miejsca. Nieźle!

[ 215 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Rób ostre zdjęcia dzięki automatycznej zmianie czułości ISO

Jedna rzecz, którą nigdy nie trzeba się przejmować w przypadku zdjęć robionych smartfonem, to fotografowanie w słabym świetle, na przykład w pomieszczeniach, w centrum miasta albo w restauracji. To dlatego, że aparat w smartfonie jest wyposażony w działającą niejako za kulisami funkcję automatycznej regulacji ISO. To oznacza, że samoczynnie zwiększa on czułość sensora matrycy na światło przy słabym oświetleniu, dzięki czemu czas naświetlania staje się dostatecznie krótki do uzyskania nierozmytego zdjęcia pomimo kiepskiego światła i nawet jeśli nie trzymasz aparatu wyjątkowo stabilnie. Skutkiem tego są bardzo ziarniste, zaszumione zdjęcia — ale przynajmniej ostre. W lustrzankach cyfrowych zwykle musimy sami dbać o czas naświetlania i uważać, by nie wzrósł powyżej 1/125 s (większość ludzi potrafi stabilnie utrzymać aparat przy 1/125 s, a niektórzy także przy 1/60 s, ale weźmy 1/125 s jako minimalną, progową wartość — tak na wszelki wypadek). Jeśli masz wrażenie, że konieczność pilnowania tego parametru jest do pe-u-pe-y, to włącz funkcję automatycznej regulacji ISO, a aparat sam zatroszczy się o czas naświetlania, tak jak Twój smartfon. Funkcję tę włącza się w menu aparatu (i ponownie, konkretna lokalizacja w menu zależy od modelu i wersji urządzenia); zwykle znajduje się ona gdzieś pośród ustawień o nazwie Czułość ISO (lub podobnej). Po włączeniu automatyki ISO można wybrać minimalny czas naświetlania, poniżej którego aparat nigdy nie zejdzie; dopóki więc będziesz trzymał lustrzankę względnie stabilnie, nawet zdjęcia zrobione w słabym świetle będą ostre. Ustaw minimalny czas naświetlania na 1/125 s, włącz tryb programowy i możesz spokojnie fotografować nawet w kiepskim oświetleniu z mniejszą ilością szumów niż w przypadku aparatu w smartfonie.

[ 216 ]

Rozdział 12. Od aparatu w smartfonie do lustrzanki

Jak zrobić sobie zdjęcie (selfie)?

Zanim powstały telefony komórkowe z aparatami fotograficznymi, pojęcie selfie w odniesieniu do lustrzanek nie istniało; wystarczy wziąć taką lustrzankę do ręki, żeby się przekonać dlaczego — nie można jej przełączyć na „tylny aparat”. Aby zrobić sobie taki autoportret przy użyciu lustrzanki, trzeba do tematu podejść staromodnie. Mam na myśli to, by postawić lustrzankę na czymś stabilnym (stole, niskiej ściance albo najlepiej na statywie) i włączyć samowyzwalacz aparatu, który standardowo daje 10 sekund na ustawienie się przed obiektywem i znalezienie się w kadrze. Na ogół po naciśnięciu spustu migawki na aparacie zaczyna powoli migać czerwona albo biała dioda (sygnalizująca odliczanie), której miganie na sekundę albo dwie przed wyzwoleniem spustu zdecydowanie przyspiesza (to sygnał, że trzeba się uśmiechnąć). Po upływie tego czasu aparat wykonuje zdjęcie. Teraz się pewnie domyślasz, dlaczego przed pojawieniem się smartfonów selfie było rzadkością. Funkcja samowyzwalacza może być dostępna w różnych miejscach, w zależności od modelu i producenta aparatu. W niektórych urządzeniach znajduje się na pokrętle trybów, w innych trzeba sięgnąć do menu — po prostu zajrzyj do instrukcji obsługi, by sprawdzić, gdzie funkcja ta została umieszczona w Twoim aparacie. Owszem, istnieje możliwość zrobienia autoportretu lustrzanką: trzeba trzymać ją w wyciągniętej ręce, najdalej jak się da, odwrócić obiektywem do siebie i nacisnąć spust. Pod względem kompozycji robi się to jednak trochę na ślepo, możesz więc ująć na przykład tylko połowę głowy albo niewielki fragment ucha. Dopiero w miarę nabierania wprawy da się uchwycić całe ucho (wybacz, nie mogłem się powstrzymać).

[ 217 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Gdzie przechowywać lustrzankę?

Telefony komórkowe to twarde sztuki. Wręcz zadziwiająco twarde. Pomyśl tylko, ile razy wypadł Ci telefon, a Ty po prostu podniosłeś go jak gdyby nigdy nic. Lustrzanka taka odporna nie jest. Owszem, jeśli kupisz model z najwyższej półki, to są one dość wytrzymałe, ale na ogół wymagają trochę większej troski, zwłaszcza jeśli chodzi o obiektywy, to zaś oznacza, że będziesz potrzebował jakiejś torby na przechowywanie korpusu i szkieł. Są setki rozmaitych pokrowców do wyboru, ale na Twoim miejscu zacząłbym od małej, prostej, niedrogiej torby. Gdy Twoja kolekcja obiektywów trochę się rozrośnie, a Ty postawisz kolejne kroki na fotograficznej ścieżce, planując zakup torby, będziesz doskonale wiedział, czego potrzebujesz.

[ 218 ]

Rozdział 12. Od aparatu w smartfonie do lustrzanki

Jakich programów używać do edytowania zdjęć?

Zapewne przywykłeś do edytowania zdjęć bezpośrednio w smartfonie, ale teraz większość prac będziesz wykonywał na komputerze (choć wciąż, jeśli zechcesz, możesz je edytować na smartfonie; najpierw będziesz jednak musiał przenieść je do telefonu i jeśli mam być szczery, to w większości przypadków najłatwiej jest je po prostu wysłać do siebie e-mailem. Owszem, istnieją nowocześniejsze metody, ale jeśli chcesz zrobić to szybko i w sprawdzony oraz skuteczny sposób, to e-mail jest chyba najlepszy). Tym razem nie chodzi jednak o aplikacje na telefonie, tylko o programy komputerowe do edycji zdjęć, a spośród tych gorąco polecam Lightrooma firmy Adobe. Nie zalecam zaczynania od Photoshopa — jest stosunkowo skomplikowany (delikatnie mówiąc) i opanowanie go wymaga czasu, zaś Lightroom został od podstaw opracowany z myślą o fotografach i jest znacznie łatwiejszy w obsłudze. Ma też rozsądną cenę, wynoszącą około 550 zł, ale zamiast go kupować od razu, można aktywować płatną subskrypcję planu Adobe Creative Cloud o nazwie Photography, który obejmuje najnowsze pełne wersje Lightrooma i Photoshopa (przy czym wciąż upieram się przy rozpoczęciu pracy od Lightrooma i opanowaniu go, bo późniejsza nauka Photoshopa stanie się o wiele łatwiejsza, programy te mają bowiem pewne wspólne elementy). Tak czy inaczej, Lightroom jest obecnie praktycznie standardem w branży fotograficznej i używają go wszyscy, od początkujących do zawodowców. Jeśli miałbym poradzić przyjacielowi, jaki program do edycji zdjęć na komputerze powinien wybrać, zdecydowanie powiedziałbym: „Kup Lightrooma — pokochasz go!”. (Gwoli wyjaśnienia: napisałem książki poświęcone Lightroomowi, prowadzę kursy online z tego programu, napisałem na jego temat niezliczoną liczbę artykułów, jestem wydawcą magazynu „Lightroom”… listę mógłbym ciągnąć. Ale nawet bez tego i tak udzieliłbym tej samej porady: kup Lightrooma, pokochasz go).

[ 219 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Jak tworzyć zdjęcia panoramiczne (panoramy)?

Wiele smartfonów (na przykład iPhone) jest wyposażonych w znakomite, skuteczne funkcje do robienia zdjęć panoramicznych. Przy użyciu lustrzanki także można tworzyć panoramy w naprawdę wysokiej rozdzielczości, które będą się znakomicie prezentowały na wydrukach. Trzeba tylko włożyć w nie trochę pracy… oraz dysponować Lightroomem. Lub Photoshopem (choć funkcja do tworzenia panoram w Lightroomie jest szybsza i łatwiejsza w obsłudze). Pierwsza różnica polega na tym, że nie wykonuje się jednego długiego zdjęcia, jak w przypadku smartfona. Robi się serię zdjęć, jedno po drugim, które odrobinę na siebie zachodzą. Może to być na przykład pięć kolejnych fotografii (albo nawet dziesięć czy dwanaście zdjęć z rzędu), obejmujących bardzo szeroką scenę. To pierwszy krok — trzeba zrobić zdjęcia składowe. Zrób je, jedno po drugim, na niewielką zakładkę — tak by to, co znajduje się po prawej stronie pierwszego zdjęcia, powtarzało się po lewej stronie drugiego. Kolejny krok to otworzyć gotowe zdjęcia w Lightroomie. Gdy to zrobisz, zaznacz wszystkie składniki panoramy, a potem z menu Photo/Photo Merge (zdjęcie/łączenie zdjęć) wybierz polecenie Panorama. Na ekranie pojawi się wtedy okno dialogowe ze zmontowaną panoramą, która zwykle wygląda rewelacyjnie — pamiętaj jedynie o zaznaczeniu opcji Auto Crop (automatyczne kadrowanie), jeśli nie została ona domyślnie włączona!

[ 220 ]

Rozdział 12. Od aparatu w smartfonie do lustrzanki

Jak robić zdjęcia HDR?

Niektóre nowoczesne smartfony (takie jak iPhone) mają wbudowaną funkcję HDR, umożliwiającą rejestrowanie obrazów o ogromnej rozpiętości tonalnej, czyli różnicy między jasnymi i ciemnymi obszarami sceny — jak to ma miejsce podczas robienia zdjęć, na których ma być widoczne wnętrze pomieszczenia i jasna scena za oknem. (Nawiasem mówiąc, HDR to akronim nazwy High Dynamic Range). Lustrzanką też da się robić znakomite obrazy HDR, trzeba tylko trochę bardziej napracować się z aparatem, a potem w Lightroomie, efekty są jednak tego warte. Zacząć należy od włączenia funkcji bracketingu ekspozycji w aparacie. W ten sposób informujesz a parat, że za jednym naciśnięciem spustu migawki chcesz wykonać sekwencję zdjęć, w której oprócz zwykłej ekspozycji mają się znaleźć zdjęcia ciemniejsze od niej i jaśniejsze. O ile ciemniejsze lub jaśniejsze? To można ustawić w aparacie i, jak nietrudno się domyślić, w każdym modelu robi się to inaczej (różnice mogą występować nawet w modelach jednego producenta), choć więc nie chcę, to w celu sprawdzenia metody włączania bracketingu ekspozycji muszę odesłać Cię do… (zgadnij?) instrukcji, oczywiście. Do zmontowania obrazu HDR w Lightroomie wystarczą dwa zdjęcia składowe (to nie pomyłka, tylko dwa): jedno o dwa stopnie ciemniejsze od zwykłej ekspozycji i jedno o dwa stopnie jaśniejsze. Twój aparat może pozwalać na bracketing „co dwa stopnie”, w którym rejestrowane są łącznie trzy zdjęcia (potrzebujesz jednak tylko najciemniejszego i najjaśniejszego). Ale niektóre aparaty umożliwiają tylko bracketing „o jeden stopień”, w którym trzeba zrobić pięć kadrów, a potem wybrać z nich najciemniejszy i najjaśniejszy. Zaimportuj je do Lightrooma, zaznacz tylko wspomniane dwa zdjęcia, a potem z menu Photo/Photo Merge (zdjęcie/łączenie zdjęć) wybierz polecenie HDR. Po chwili na ekranie pojawi się okno z podglądem zdjęcia HDR, połączonego z dwóch źródłowych zdjęć; prawdziwa zabawa zaczyna się jednak dopiero po kliknięciu przycisku Merge (scal) i otwarciu gotowego obrazu HDR w Lightroomie. Uruchom moduł Develop (przetwarzanie), przeciągnij suwak Clarity (przejrzystość) odrobinę w prawo, po nim także w prawo suwaki Shadows (cienie) oraz Contrast (kontrast) — i dopiero wtedy Ci się to spodoba!

[ 221 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Jak uzyskać miękkie, rozmyte tło?

Aby uzyskać miękkie, rozmyte, nieostre tło za głównym tematem, należy zadbać o dwie sprawy. (1) Trzeba ustawić najmniejszą liczbę przysłony, na jaką pozwala Twój obiektyw, czyli na przykład f/5,6 lub f/4, lub przy odrobinie szczęścia (i gotówki) f/2,8 czy mniej. Następnie (2) należy mocno przybliżyć główny temat w kadrze. A potem nacisnąć spust migawki. I to wszystko. Te dwie pierwsze czynności załatwiają sprawę. Jeśli masz na końcu języka pytanie: „A jak zmienić przysłonę?”, to spróbuj to zrobić następująco: najpierw przełącz aparat na tryb preselekcji przysłony (na ogół oznaczony literą A na pokrętle wyboru trybów w górnej części aparatu; oczywiście jeśli Twój aparat jest wyposażony w takie pokrętło, choć zapewne jest). Następnie obróć pokrętłem zmiany przysłony, aż w wizjerze zobaczysz podaną wcześniej wartość, na przykład f/2,8. I gotowe.

[ 222 ]

Rozdział 12. Od aparatu w smartfonie do lustrzanki

Zastosowanie wbudowanego flesza

Zacznijmy od tego, że zrobienie komuś zdjęcia przy użyciu wbudowanego flesza to czyste okrucieństwo. Stawia to fotografowaną osobę w naprawdę fatalnym świetle, a przy okazji — choć mniej dosłownie — Ciebie też. Światło to jest bowiem tak ostre, straszne i złe, że unikałbym go za wszelką cenę. Ale jeśli nie masz wyboru, spróbuj użyć czegoś do rozproszenia tego światła, a w najgorszym razie zmniejsz jego moc przy użyciu ustawień aparatu, aby Twój model nie wyglądał jak potraktowany granatem oślepiającym. Gdzie szukać tych magicznych ustawień? Po raz kolejny okazuje się niestety, że w każdym modelu i marce aparatu mogą się one znajdować gdzie indziej; aby to sprawdzić, znów trzeba zatem sięgnąć po przebrzydłą instrukcję — ale przynajmniej wiesz, że da się to zrobić. A jeśli naprawdę ciekawią Cię możliwości fleszy, zajrzyj do poświęconego lampom błyskowym rozdziału tej książki, w którym znajdziesz wszystkie potrzebne informacje (włącznie z poradami o akcesoriach) umożliwiające uzyskanie fantastycznych zdjęć z lampą błyskową. (Zdradzę Ci, że w tamtym rozdziale też będę Cię odwodził od używania wbudowanego flesza).

[ 223 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Posługiwanie się wizjerem (zamiast ekranem)

Jedną z tych rzeczy, których nie powinieneś robić, zważywszy na czas i pieniądze zainwestowane w zakup oraz naukę obsługi lustrzanki, jest trzymanie jej tak jak smartfona — daleko przed sobą — i fotografowanie w trybie Live View (podobnie jak aparatem w smartfonie). Zrobisz wtedy mnóstwo nieostrych zdjęć i trudno Ci będzie uzyskać profesjonalne efekty, jakich oczekiwałeś, kupując cyfrową lustrzankę. Powinieneś koniecznie przywyknąć do posługiwania się wizjerem (tak, musisz patrzeć przez ten niewielki otwór w górnej części korpusu). Zacznijmy od tego, że w wizjerze jest wyświetlanych mnóstwo ważnych informacji i nawet jeśli teraz nie wiesz, co one oznaczają, to wkrótce się dowiesz. Inna sprawa, że bardzo trudno jest stabilnie utrzymać przed sobą ciężki aparat w wyciągniętych rękach. Trzeba oprzeć go o czoło, by zapewnić stabilność podczas fotografowania (o tym, jak dokładnie trzymać aparat, napisałem na stronie 210). Tak, to naprawdę sprawia aż taką różnicę. Nie wspomnę nawet o problemach z czytelnością ekranu, gdy na zewnątrz jest jasno, albo o tym, że w trybie Live View autofokus działa dość wolno, że taka obsługa aparatu powoduje szybsze zużycie baterii albo że aparaty są projektowane tak, by ułatwić dostęp do wszystkich funkcji, gdy trzyma się urządzenie przy oku. Mógłbym wymieniać dalej, a choć są sytuacje, w których warto fotografować za pomocą podglądu na żywo, to gdy dopiero dokonałeś przeskoku na cyfrową lustrzankę (o takim przypadku piszę), gorąco zalecam, abyś zaczął oswajać się z wizjerem. Obiecuję, że Ci się to opłaci.

[ 224 ]

Rozdział 12. Od aparatu w smartfonie do lustrzanki

Zalety trybów tematycznych

Przypuśćmy, że fotografujesz w trybie programowym i nieźle Ci to idzie, ale w pewnych konkretnych sytuacjach zdarza Ci się myśleć: „Czy ten aparat nie mógłby sobie z tym poradzić trochę lepiej?”. Jeśli tak, to przyszedł czas na zapoznanie się z trybami tematycznymi. Włączenie jednego z nich (zwykle przy użyciu pokrętła zmiany trybów w górnej części aparatu) powoduje wybranie ustawień dopasowanych do fotografowania określonego rodzaju sceny. Jeśli na przykład robisz zdjęcia na zawodach sportowych i przełączysz aparat na tryb fotografowania sportu (zwykle jest on oznaczony symbolem biegnącego ludzika), lustrzanka dobierze ustawienia zdające egzamin przy robieniu zdjęć sportowych. Fotografujesz kwiaty? Włącz tryb oznaczony ikoną kwiatka, a uzyskasz lepsze efekty. To samo z portretami. I to samo z krajobrazami. Jesteś o krok od tego, by Twoja lustrzanka dobrała lepsze ustawienia do danej sceny, więc koniecznie chociaż je wypróbuj.

[ 225 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Jak filmować?

Czy Twoja lustrzanka nagrywa filmy wideo? Założę się, że tak. Trudno byłoby dziś znaleźć taką, która tego nie potrafi. Filmowanie jest łatwe: wystarczy odpowiednio ustawić włącznik z tyłu aparatu (albo pokrętło zmiany trybów), a wyświetlacz LCD przełączy się na tryb Live View, abyś widział, co filmujesz. Nagrywanie rozpocznie się po naciśnięciu przycisku filmowania. Kolejne naciśnięcie tego przycisku spowoduje zatrzymanie nagrywania. Brzmi bardzo prosto, ale czy rzeczywiście jest równie łatwe jak filmowanie smartfonem? Chciałbyś! To naprawdę trudne, bo w większości lustrzanek funkcja wideo jest pozbawiona opcji automatycznego ustawiania ostrości. Że co?! Otóż tak. Byłem równie zaskoczony, gdy kilka lat temu usłyszałem o tym po raz pierwszy. Do dziś bardzo niewiele lustrzanek oferuje w trybie wideo funkcję autofokusa, podobną do tej, do jakiej przywykliśmy w smartfonach albo kamkorderach. Dla kogo są więc przeznaczone funkcje wideo w lustrzankach? Dla filmowców. Nie żartuję. Jakość filmów — jeśli zastosujesz właściwe obiektywy i techniki filmowania — jest obłędnie dobra. Wideo w lustrzankach nie jest jednak czymś, czego chętnie używaliby ludzie przywykli do kamkorderów czy smartfonów; amatorzy zwykle tylko sporadycznie nagrywają lustrzankami krótkie klipy. Co w tej sytuacji zalecam? Jeśli mam być szczery, filmuj swoją starą kamerą albo smartfonem — zrobią wszystko, czego od nich oczekujesz, bez uciążliwości związanych z filmowaniem lustrzanką oraz późniejszą edycją materiału. Wiem, że raczej nie to chciałeś usłyszeć, ale skoro moim zadaniem jest pisanie tych samych rad, jakich udzieliłbym przyjacielowi na zadane przez niego pytanie, to wiedz, że nie mógłbym z czystym sumieniem polecić znajomemu (który nie interesuje się poważnie wideofilmowaniem), by próbował kręcić filmy lustrzanką. Chyba że (i to wielkie „chyba”) posiadany przez niego aparat jest wyposażony w funkcję automatycznego ustawiania ostrości podczas filmowania. Nie strzelaj do posłańca złych wieści!

[ 226 ]

Rozdział 12. Od aparatu w smartfonie do lustrzanki

Jak ustawiać ekspozycję?

Pamiętasz, jak wcześniej tłumaczyłem, że w celu ustawienia ostrości można przesunąć czerwoną kropkę albo prostokąt (punkt ustawiania ostrości) ponad tę część sceny, na której aparat ma ustawić ostrość? To samo dotyczy ekspozycji. Miejsce, które wskazuje kropka, jest dla aparatu najważniejszą częścią sceny, będzie więc dobierał ekspozycję tak, by właśnie to miejsce wyszło jak najlepiej. Jeśli aparat się pomyli, możesz przesunąć tę kropkę ponad coś innego na scenie i spróbować jeszcze raz. Czy o ekspozycji warto wiedzieć coś więcej? Oczywiście. Ale na początek to wystarczy.

[ 227 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

RAW czy JPEG?

To proste. JPEG! (Chyba że nieźle już sobie radzisz z obróbką zdjęć w takich programach jak Lightroom, Photoshop czy dowolny inny umożliwiający edycję zdjęć RAW). To prawda, że w internecie znajdziesz mnóstwo argumentów przemawiających za zdjęciami RAW: większa dynamika tonalna, większa tolerancja na znaczne błędy w ustawieniu balansu bieli lub ekspozycji. Ale w internecie rzadko można przeczytać o tym, że jeśli mowa o zdjęciach prosto z aparatu, JPEG-i wyglądają lepiej niż RAW-y. To dlatego, że obrazy JPEG już w aparacie są dodatkowo poddawane wyostrzaniu, korekcji kontrastu, redukcji szumów i wielu innym poprawkom. Urządzenie stara się po prostu od razu zaoferować Ci gotowe zdjęcie. Przełączenie na tryb RAW informuje aparat, że chcesz wyłączyć wyostrzanie, regulację kontrastu i inne poprawki — zależy Ci na surowym, płaskim, nieobrobionym zdjęciu, bo wszystkie te zmiany wprowadzisz sam w trakcie obróbki. Właśnie to jest przyczyną, że (1) w porównaniu do podglądu zdjęcia na wyświetlaczu LCD aparatu zdjęcia RAW wyglądają tak płasko, mało kontrastowo, mdło i nieostro (nawet przy fotografowaniu w trybie RAW na wyświetlaczu pokazywany jest podgląd JPEG). I to dlatego (2) najczęściej słyszę pytania w rodzaju: „Jak sprawić, by moje zdjęcia RAW bardziej przypominały JPEG-i?”. Z tych względów na początek polecam fotografowanie w trybie JPEG. Któregoś dnia zapewne zapragniesz przejść na RAW — i dobrze — ale sam będziesz wiedział, kiedy to zrobić: wtedy, gdy nieźle opanujesz sztukę edytowania zdjęć JPEG. Wówczas przyjdzie pora na zmianę, której zapewne nie będziesz żałował. Ale teraz fotografuj w trybie JPEG, aby móc umieszczać zdjęcia w internecie bez długotrwałej, uciążliwej obróbki obrazu.

[ 228 ]

Rozdział 12. Od aparatu w smartfonie do lustrzanki

Zacznij w plenerze

Chciałbyś w przystępny sposób opanować tajniki posługiwania się aparatem oraz bezstresowo oswoić ze wszystkimi pokrętłami, przyciskami i funkcjami? W takim razie przez kilka pierwszych tygodni fotografuj w plenerze w pogodne dni (albo przynajmniej takie dni, kiedy na zewnątrz jest mnóstwo światła, przy czym nawet pochmurne dni dla aparatu są całkiem jasne). Dlaczego w plenerze? Bo będziesz zafascynowany rezultatami. Fotografowanie na zewnątrz to fraszka, bo przez cały dzień możesz się cieszyć wysokiej jakości zdjęciami. Wystarczy wejść do jakiegoś wnętrza; gdzieś, gdzie panuje słabe oświetlenie — do kościoła, na salę gimnastyczną — by bardzo szybko zirytować się na swój aparat fotograficzny i osiągane efekty. Przez kilka pierwszych tygodni zacznij w plenerze, a lustrzanka stanie się Twoim najlepszym kumplem i będzie działać znakomicie, dzień w dzień, od rana do wieczora. A kiedy już nabierzesz wprawy, zorientujesz się w rozlokowaniu i działaniu najważniejszych przycisków oraz pokręteł, możesz przenieść się do wnętrz i zacząć troszczyć o inne sprawy, takie jak czułość ISO, czas naświetlania i dłonie stabilne jak Skała Gibraltarska. Wiem, co sobie teraz myślisz: „Przecież mój smartfon dobrze działał we wnętrzach. Zdjęcia były ziarniste, zaszumione, ale działał”. Z lustrzanką jest inaczej. Zacznij na zewnątrz. Któregoś dnia mi podziękujesz (chyba że akurat tego dnia będzie padało).

[ 229 ]

CZAS OTWARCIA MIGAWKI: 1/750 S

PRZYSŁONA: F/8

ISO: 800

OGNISKOWA: 150 MM

AUTOR: SCOTT KELBY

Rozdział 13.

Dziesięć spraw, o których warto wiedzieć… …gdy zaczyna się przygodę z fotografią Dlaczego zawodowi fotograficy nie dzielą się informacjami o tych sprawach, gdy człowiek dopiero zaczyna wdrażać się w pstrykanie? Tak naprawdę powód jest prosty, ale żeby zrozumieć całą sprawę od początku do końca, trzeba spojrzeć na nią w ujęciu historycznym. Otóż odkąd pamiętam, zawsze istniało „Tajne Stowarzyszenie Fotografów, Którzy pod Przysięgą Krwi Ustalili, że Swoimi Sekretami z Żółtodziobami Dzielić Się Nie Będą”, w skrócie TSFKPKUżSSŻDSNB. Ten kartel zawodowych fotografów (prawdopodobnie sponsorowany przez nieoficjalną komórkę rządową albo Pentaxa) kontrolował przepływ informacji o fotografii, podobnie jak organizacja ICANN kontroluje proces przydzielania domen internetowych najwyższego poziomu. Tak czy owak, uświęceni przysięgą braciszkowie (jak sami się nazywają) z TSFKPKUżSSŻDSNB przez wiele lat trzymali pieczę nad technikami fotografowania i dzielili się nimi tylko z innymi uświęconymi braciszkami w trakcie rytualnej ceremonii „przekazywania mistrzostwa”, odbywającej się raz do roku w ukrytej pieczarze (niektórzy twierdzą, że znajduje się ona w Dunwoody w stanie Georgia, niemal na przedmieściach Atlanty). A jednak ta przysięga milczenia o niemal religijnym charakterze została złamana przez prozaiczny ludzki błąd; literówkę, jeśli wolisz. W 2006 roku przy zamawianiu nowych, oficjalnych papierów firmowych oraz wizytówek w skrócie TSFKPKUżSSŻDSNB przez pomyłkę zabrakło kluczowej, przedostatniej literki — „N” (od słowa „Nie”). Jak to zwykle bywa w stowarzyszeniach tajne łamane przez poufne, członkowie uznali, że jest to zawoalowany przekaz z samej góry (od „Najwyższej Loży Zawodowców”; grupy profesjonalistów cieszących się tak głębokim poważaniem, że zwykłym braciszkom nie wolno nawet odnosić się do niej w skrócie), i posłusznie zaczęli się dzielić sekretnymi technikami fotografowania. I tak dotarliśmy do czasów obecnych. A może było po prostu tak, że ci nieszczęśni zawodowcy po prostu bali się, że kiedy zwykli ludzie poznają różne fotograficzne triki, lukratywne zlecenia na fotografowanie wesel pozostaną tylko wspomnieniem? Kto wie…

[ 231 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

1. „Droższy aparat” niekoniecznie musi oznaczać „lepsze zdjęcia”

Jeśli rok czy dwa lata temu kupiłeś nową lustrzankę cyfrową, nawet bardzo prostą, to wierz mi: ten aparat umie robić lepsze zdjęcia niż zaawansowane, kosztujące krocie lustrzanki dla zawodowców sprzed kilku lat. Jakość matryc światłoczułych w amatorskich lustrzankach cyfrowych jest dziś zadziwiająco dobra, niezależnie od tego, czy mamy do czynienia ze sprzętem firmy Nikon, Canon, Sony, Pentax, czy jeszcze innej. Każda z tych lustrzanek potrafi robić fantastyczne zdjęcia. Jeśli na przykład pojechałbyś skoro świt do jakiegoś urzekającego miejsca, rozstawił statyw i zrobił 10 zdjęć lustrzanką z dolnej półki, taką jak Canon EOS 100D (sam korpus można kupić za około 1500 zł), a potem sfotografował tych samych 10 scen za pomocą zawodowej lustrzanki w rodzaju Canon 5Ds (cena około 14 tysięcy zł), wydrukował wszystkie 20 zdjęć i przemieszał odbitki, to nie byłbyś w stanie odróżnić, która pochodzi z którego aparatu. Naprawdę byłyby tak podobne pod względem jakości. Skoro i tanie, i drogie lustrzanki robią równie dobre zdjęcia, to po co przepłacać? Otóż płaci się nie tyle za możliwość robienia lepszych zdjęć, ile za większą liczbę funkcji. To trochę jak w przypadku samochodów. W Stanach Zjednoczonych nowiutka Toyota Camry kosztuje od około 23 do 33 tysięcy dol. Niezależnie od wersji mamy do czynienia z Toyotą Camry (świetny wóz!), a wydatek rzędu 33 tysięcy dol. przekłada się na dodatkowe funkcje — podgrzewane siedzenia, tylną kamerę, silnik o większej pojemności, dodatkowe systemy zabezpieczeń, lepszy system nagłośnienia itp. Ale w trakcie jazdy autostradą z prędkością 100 km/h komfort podróży będzie identyczny niezależnie od wersji. No dobrze; w takim razie jak robić lepsze zdjęcia aparatem, który już masz? Trzeba poznać go na wylot; intuicyjnie obsługiwać wszystkie funkcje, menu, przyciski itp. Dzięki temu korzystanie z aparatu stanie się Twoją drugą naturą: przestaniesz się zastanawiać nad przyciskami i pokrętłami, a skupisz się na robieniu doskonałych zdjęć, co tak naprawdę sprowadza się do dwóch zasadniczych kwestii: w co wycelujesz obiektyw i jak to zrobisz.

[ 232 ]

Rozdział 13. Dziesięć spraw, o których warto wiedzieć…

2. Gotowe zdjęcia trzeba wyostrzać

Istnieje wiele sposobów na robienie ostrzejszych zdjęć, a sama kwestia ostrości jest na tyle istotna, że poświęciłem jej cały rozdział tej książki. Ale jeśli miałbym wymienić jedną rzecz, która potrafi przemienić zdjęcie zwyczajnie ostre w fotografię ostrą jak żyletka, to byłoby to wyostrzanie na komputerze. Nieważne, czy użyjesz w tym celu Photoshopa, programu Elements („uproszczonej” wersji Photoshopa, o zadziwiająco dużych możliwościach), czy Lightrooma — jeśli zależy Ci na uzyskaniu naprawdę profesjonalnych efektów, musisz wyostrzyć każde zdjęcie. Pomyśl tylko: wydajemy fortunę na statywy, superostre obiektywy i wężyki spustowe, aby uzyskać jak najostrzejsze zdjęcia, ale tak naprawdę dopiero te kilkaset złotych za program w rodzaju Photoshop Elements ma największy wpływ na ostateczną ostrość zdjęcia (w internecie można kupić program Elements za mniej niż 300 zł — to naprawdę niewiele jak na gigantyczny skok jakościowy pod względem ostrości obrazu). Co więcej, czy kupisz Photoshopa Elements za 300 zł, czy abonament na pełnego Photoshopa za 50 zł miesięcznie, w obydwu znajdziesz to samo narzędzie do wyostrzania: filtr Unsharp Mask (Maska wyostrzająca). Aby go użyć, wybierz polecenie Unsharp Mask (Maska wyostrzająca) z menu Filter/Sharpen (Filtr/Wyostrzanie). Na stronie 50 w rozdziale 3. podałem garść ustawień, których używam do wyostrzania portretów, miejskich krajobrazów, pejzaży i zdjęć z podróży, a także parametry uniwersalne oraz superostre (dobre do wyostrzania zdjęć sportowych i krajobrazów z mnóstwem ostrych, wyrazistych detali). Zasugerowałem też ustawienia odpowiednie do wyostrzania zmniejszonych zdjęć o małej rozdzielczości, przeznaczonych do opublikowania w internecie. Wypróbuj je, aby przekonać się na własne oczy, jak ogromną różnicę sprawia cyfrowe wyostrzanie… może nawet większą niż wszystkie inne zabiegi razem wzięte.

[ 233 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

3. Zawodowcy robią mnóstwo nieudanych zdjęć…

…tylko nigdy się tych zdjęć nie ogląda, gdyż jednym z sekretów postępowania prawdziwych profesjonalistów jest pokazywanie tylko najbardziej udanych prac. Mnóstwo ludzi uważa, że zawodowiec podchodzi do sceny, robi jedno znakomite zdjęcie, potem zaś odchodzi gdzie indziej i dokonuje tej samej sztuki — za każdym razem, gdy naciska spust migawki, dostaje fenomenalną fotografię. Wierz mi, tak nie jest (jeśli rzeczywiście tak by było, to dzień pracy zawodowego fotografa trwałby może pięć minut). Pracowałem z wieloma słynnymi fotografikami i wraz z nimi prowadziłem zajęcia — każdy z nich powiedziałby Ci bez wahania, że czasami trzeba zrobić setki zdjęć jednego tematu, aby uzyskać jedno naprawdę dobre (to jedno, które wszyscy zobaczą). Ale my w trakcie fotografowania widzimy wszystkie swoje zdjęcia (i te złe, i te dobre), więc w naturalnym odruchu porównujemy je wszystkie z najlepszymi ujęciami profesjonalistów, co działa na nas bardzo deprymująco. Pamiętaj: nikt nie będzie nas oceniał za złe fotografie, których nie pokażemy światu; jesteśmy oceniani tylko na podstawie tych, które wystawiamy na widok publiczny. Bierz przykład z najlepszych: pokazuj tylko najlepsze fotografie i wiedz, że nie każde zdjęcie zawodowego fotografa musi wyjść doskonale. Nie porównuj wszystkich swoich fotek do najlepszych z najlepszych, wybranych przez zawodowca. Nawiasem mówiąc, jeśli spośród 200 albo 300 zdjęć mogę wybrać pięć albo sześć naprawdę dobrych, jestem zachwycony. Czasami udaje mi się zrobić więcej, kiedy indziej żadne nie wychodzi tak, jak bym chciał, co budzi zrozumiałe rozczarowanie, ale się zdarza. Jeśli przydarzy się także Tobie, nie przejmuj się — następnym razem zapewne z nawiązką odrobisz poprzednie niepowodzenia. I jeszcze jedno: za każdym razem, gdy patrzymy na coś niesamowitego, unosimy aparat do oka i naciskamy spust migawki, możemy liczyć na coś wyjątkowego, magicznego — na łut szczęścia. O dziwo, przytrafia się on znacznie częściej, niż mogłoby się wydawać.

[ 234 ]

Rozdział 13. Dziesięć spraw, o których warto wiedzieć…

4. Kompensacja ekspozycji

Jeśli po zrobieniu zdjęcia i obejrzeniu go na wyświetlaczu z tyłu aparatu okaże się, że fotka wygląda okropnie (jest o wiele za ciemna lub za jasna, główny temat jest bardzo ocieniony itp.), to czy wiesz, za pomocą jakiej funkcji najłatwiej naprawisz ten błąd? Jeśli nie, to koniecznie polecam Ci zapoznanie się z funkcją kompensacji ekspozycji. Wprawdzie omówiłem ją na stronie 135, ale założę się, że wielu Czytelników po prostu pominęło tę stronę, gdyż na pewnym poziomie zaawansowania określenie „kompensacja ekspozycji” brzmi zbyt enigmatycznie. Bardzo chciałbym, aby ta funkcja nazywała się jakoś inaczej, przystępniej, gdyż jest to jedna z najważniejszych rzeczy, jakie warto poznać na początku przygody z fotografią. Kompensacja ekspozycji stanowi remedium na dwie bardzo istotne kwestie: (1) niepoprawne wskazania wbudowanego światłomierza, który na ogół sprawdza się wyśmienicie, ale niekiedy się myli, a gdy tak się dzieje, czasami trudno dojść do tego, co należy poprawić. (2) Ponadto pozwala uwiecznić na zdjęciu szczegóły scenerii; zwłaszcza w najjaśniejszych obszarach kadru. Jeśli poszlibyśmy razem pofotografować i zapytałbyś, czego przede wszystkim powinieneś się nauczyć w kwestii obsługi aparatu, aby robić lepsze zdjęcia, to odparłbym, że właśnie stosowania kompensacji ekspozycji. Opanowanie tej umiejętności pozwoli Ci zwiększyć odsetek zdjęć, które będziesz mógł z dumą oprawić i powiesić na ścianie. Najlepiej będzie, jeśli od razu zajrzysz na stronę 135 i zapoznasz się bliżej z tą funkcją, a potem wróć do czytania tego rozdziału (tak, to naprawdę jest takie ważne).

[ 235 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

5. Nie przejmuj się trybem manualnym

Mam dla Ciebie dobrą wiadomość: możesz być znakomitym fotografem, robić fantastyczne zdjęcia i zasadniczo być szczęśliwym człowiekiem, nie używając manualnego trybu fotografowania. Znam wielu początkujących fotografów, którzy wychodzą z założenia, że ich zdjęcia nie są takie, jakby tego oczekiwali, właśnie ze względu na to, że nie fotografują w trybie manualnym. Wierz mi; tryb ręczny nie jest jakimś magicznym przełącznikiem, dzięki któremu wszystkie zdjęcia nagle zamieniają się w prace godne wystawienia w galerii. To po prostu kolejny tryb fotografowania — jak każdy inny. Tak naprawdę wszystko sprowadza się do dwóch spraw, o których już pisałem: w co wycelujesz obiektyw i jak to zrobisz. To nie kwestia trybu fotografowania. Moim zdaniem jednym z powodów, dla których dajemy się zwieść mitom o czarodziejskich możliwościach tego trybu, są przechwałki na forach internetowych, na których fotografowie z wyższością stwierdzają, że „fotografują tylko w trybie manualnym” (tak jakby to przynosiło jakiś szczególny zaszczyt). Tymczasem tak naprawdę jest to po prostu jeden z wielu trybów ekspozycji, możesz więc z powodzeniem skreślić tę kwestię z listy zmartwień. Nie chcę przez to powiedzieć, że nie warto nauczyć się obsługi trybu manualnego albo że ten tryb się do niczego nie nadaje (gorąco zalecam go do fotografowania w studiu, zwłaszcza z użyciem lamp błyskowych); chciałbym jedynie zdementować plotkę, jakoby posługiwanie się nim stanowiło jakiś mityczny szczyt umiejętności, który trzeba zdobyć, aby osiągnąć fotograficzne mistrzostwo. Spośród wszystkich rzeczy, które warto poznać, aby stać się lepszym fotografem, tę jedną możesz bez żalu odłożyć na dużo, dużo później.

[ 236 ]

Rozdział 13. Dziesięć spraw, o których warto wiedzieć…

6. Dziś lepiej (na ogół) robić zdjęcia o orientacji poziomej

Gdzie dziś ogląda się większość zdjęć? W internecie, prawda? Oczywiście nadal zdarza się nam robić odbitki (założę się, że je robisz), ale tak naprawdę zdecydowana większość fotografii jest prezentowana właśnie w internecie. Jeśli sieć także dla Ciebie jest głównym miejscem publikowania zdjęć, to skorzystaj z pewnej rady, którą usłyszałem kilka lat temu: fotografuj poziomo. Przez „poziomo” rozumiem orientację krajobrazową zamiast portretowej, pionowej. Przemawiają za tym dwa powody. (1) Im większe jest zdjęcie, tym większe robi wrażenie, prawda? Oczywiście, że prawda! Tymczasem większość galerii internetowych, portfolio i serwisów społecznościowych jest przystosowana do zdjęć poziomych, zaś pionowe wyglądają w nich jak miniatury. Dzieje się tak dlatego, że po umieszczeniu pionowego zdjęcia w przeznaczonej nań przestrzeni po jego bokach zostaje mnóstwo pustego miejsca, zaś sama fotografia sprawia wrażenie ściśniętej, malutkiej. Jeśli zrobisz zdjęcie poziome, w internecie zostanie ono wyświetlone w większym formacie, a tym samym będzie ono wyglądało bardziej sugestywnie. (2) Na ogół znacznie łatwiej jest wykadrować zdjęcie poziome do pionowych proporcji niż zdjęcie pionowe do poziomych (po prostu spróbuj to zrobić, aby się przekonać, co mam na myśli). Dawniej zwykło się mawiać: „Kiedy należy zrobić pionowe zdjęcie jakiejś sceny? Zaraz po tym, jak sfotografuje się ją w poziomie”. Nie bez przyczyny zacząłem poprzednie zdanie od słowa „dawniej”. Powiedzenie to sprawdzało się w czasach, gdy wszystkie zdjęcia robiło się z myślą o odbitkach i każde z nich, niezależnie od orientacji, miało podobny potencjał — wystarczyło je odwrócić w ręku. Czasy się jednak zmieniły i w ślad za tym powinien się zmienić nasz punkt widzenia (a także strategia fotografowania)!

[ 237 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

7. Nic nie robi takiego wrażenia jak odbitka

Jeśli naprawdę chcesz zrobić na ludziach wrażenie, wydrukuj odbitkę. Wiem, że to brzmi banalnie, ale odbitka — zwłaszcza dzisiaj — to jedna z tych rzeczy w fotografii, które są zdolne wywołać niesamowity efekt. Tym większy, im większa odbitka (uważam, że próg „niesamowitego efektu” zaczyna się od formatu 30×45 cm, ale jeśli możesz zrobić jeszcze większą odbitkę, na przykład 40×50 cm, to wrażenie będzie jeszcze większe. To jeden z tych przypadków, gdzie więcej oznacza lepiej). Dlaczego obecnie odbitki wywołują takie emocje? (1) Są namacalne. Przywykliśmy do oglądania zdjęć na szklanych ekranach monitorów. Nie możemy ich wziąć do ręki. Nie możemy dotknąć. Są gdzieś daleko, w swego rodzaju zamknięciu. Ale gdy je wydrukujemy, zdjęcie przestaje być sekwencją zer i jedynek. Staje się „prawdziwe”. (2) Podaj komuś gotową odbitkę i zwróć uwagę na reakcje: ludzie zaczynają gładzić papier. Dotyk jest jednym z pięciu zmysłów człowieka, a połączenie go z wrażeniami płynącymi z patrzenia na zdjęcie pozwala nawiązać z oglądającym kontakt na zupełnie innym poziomie. (3) Drukowanie odbitek to swego rodzaju dowód prestiżu, który świadczy o poważnym podejściu do fotografowania. To zarazem inwestycja w fotografię. (4) Odbitki otwierają drzwi. Jeśli chcesz zrobić zdjęcie w jakimś wnętrzu, powiedzmy, że w restauracji, i weźmiesz ze sobą wielkoformatową odbitkę jednego ze swoich zdjęć, to jest spora szansa, że uzyskasz zgodę. Dobra odbitka subtelnie sugeruje: „Jestem wiarygodny — udzielenie mi pozwolenia na robienie zdjęć niczym nie grozi”. Wierz mi, odbitka czyni cuda. Wreszcie, (5) odbitka może być znakomitym prezentem. Pomyśl tylko: nawet przesłanie zdjęć e-mailem robi wrażenie na przyjaciołach, prawda? Wydrukuj ładną odbitkę, podpisz ją, zwiń i zapakuj w tekturowy rulon, a potem prześlij w tradycyjny sposób. Będziesz zaskoczony reakcją przyjaciół. Odbitka to potęga. Spróbuj, a się przekonasz.

[ 238 ]

Rozdział 13. Dziesięć spraw, o których warto wiedzieć…

8. Nie przejmuj się histogramem

Zdaję sobie sprawę, że dla niektórych powyższy tytuł może być szokujący, ale pamiętaj, że mówimy tutaj o sekretach, które zdradziłbym tylko przyjaciołom (a zarazem o sprawach, o których sam chciałbym wiedzieć wcześniej). Jednym z tych sekretów jest ignorowanie histogramu wyświetlanego na ekranie LCD z tyłu aparatu. Wiem, że wielu ludziom brakuje jakiegoś mierzalnego, konkretnego czynnika, na bazie którego mogliby odpowiedzieć sobie na uporczywie powracające pytanie: „Czy to jest dobre zdjęcie?”. Ale wierz mi, odpowiedzi nie znajdziesz w histogramie. Pamiętam pewne warsztaty fotograficzne, na które zostałem zaproszony w roli wykładowcy. W trakcie prezentacji wypłynęła kwestia histogramów. Z tyłu sali siedziało kilku innych instruktorów (takich z absolutnie najlepszych w tej branży — Joe McNally, Vincent Versace, Laurie Excell i Moose Peterson). Wspomniałem, że nie posługuję się histogramami, i korzystając z okazji, zapytałem tuzów fotografii, czy korzystają z histogramów. „Nie”, „nigdy”, „ja nie”, „no co ty!” — odkrzyknęli zgodnym chórem. Czy ci zawodowcy wiedzą o czymś, o czym nie mają pojęcia ludzie prowadzący niekończące się dysputy na forach internetowych? Tak: zdają sobie sprawę, że dobre zdjęcia nie powstają od patrzenia na histogramy. Wiedzą, że o jakości fotografii nie świadczą wyłącznie kwestie techniczne (wbrew marzeniom i oczekiwaniom wielu fotografów, gdyż opanowanie kwestii technicznych jest znacznie łatwiejsze niż wyrobienie sobie „serca i oka” do fotografii). Z dzisiejszymi aparatami fotograficznymi uzyskanie dobrej ekspozycji nie stanowi większego problemu. Przeciwnie, jest bardzo proste — nowoczesne aparaty są tak zaawansowane, że aby zrobić źle naświetlone zdjęcie, trzeba się naprawdę postarać. Nie przejmuj się więc histogramami i zacznij zastanawiać nad tym, na co kierujesz obiektyw i jak to robisz. W tym tkwi tajemnica udanych zdjęć.

[ 239 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

9. Określ, jakim fotografem jesteś

Staraj się fotografować różne tematy — od kulinariów po krajobrazy, od portretów po sport; sprawdź się w fotografii produktowej i podróżniczej, a także we wszystkich innych gałęziach i nurtach. Na początku przygody z fotografią pstrykaj po prostu wszystko! A gdy już okrzepniesz, usiądź i zastanów się, jakim fotografem tak naprawdę chcesz być, i zacznij rozwijać się w tym kierunku. Pierwszy krok polega na krytycznym przyjrzeniu się wszystkim tematom, które dotychczas uwieczniałeś, i zadaniu sobie zasadniczego pytania: „Do których spośród tych zdjęć mam największą smykałkę?” albo „Czy ludzie uważają, że mam szczególny talent do jakiegoś rodzaju zdjęć?”. Przypuszczam, że sam poczujesz, iż niektóre tematy po prostu fotografuje Ci się łatwiej niż inne — tak jakbyś intuicyjnie wiedział, co trzeba robić. To, jak już wspomniałem, pierwszy krok (nawiasem mówiąc, to może być więcej niż jeden temat — całkiem możliwe, że odnajdziesz się w fotografii podróżniczej, sportowej i na przykład w portretach w naturalnym świetle). Kolejny krok, a zarazem kolejne pytanie brzmi: „Które z tych tematów sprawiają mi największą frajdę przy fotografowaniu?”. To bardzo ważne, gdyż właśnie na tego rodzaju zdjęciach powinieneś się skupić. Nie ma sensu w uporczywym doskonaleniu umiejętności w fotografii produktowej, jeśli ciągnie Cię głównie do portretów w świetle zastanym. Tak naprawdę niewielu fotografów, nawet tych doświadczonych, przykłada do tego szczególną wagę — po prostu fotografują. A choć w ten sposób mogą osiągnąć przyzwoite efekty w wielu różnych nurtach fotografii, to mam wrażenie, że słowo przyzwoite Cię nie satysfakcjonuje (to coś jak trójka z plusem w szkole). Odnalezienie się w konkretnej dziedzinie fotografii pozwala skupić wysiłki, działania i czas na tym, co najważniejsze. A kiedy staniesz się naprawdę dobry w robieniu tego, co lubisz robić… wtedy pojawia się magia.

[ 240 ]

Rozdział 13. Dziesięć spraw, o których warto wiedzieć…

10. Dobre zdjęcia wymagają poświęceń

Ktoś musiał Ci to powiedzieć (wolałbym nie być posłańcem tej wieści, ale ponieważ umówiliśmy się na wspólne fotografowanie, walnę prosto z mostu): doskonałe zdjęcia trudno zrobić krok od domu. Owszem, raz na jakiś czas może się tak zdarzyć, ale najczęściej w celu zrobienia zdjęć naprawdę wysokiej klasy trzeba wyprawić się gdzieś dalej; czasami nawet bardzo daleko. Jeśli na przykład marzą Ci się ładne zdjęcia krajobrazowe, to raczej nie będziesz miał większych szans, żeby zrobić je w pobliżu miejsca zamieszkania (chyba że mieszkasz na przykład w okolicach Page w Arizonie, w Moab w stanie Utah). Musisz wybrać się gdzieś, gdzie krajobraz sprzyja robieniu pięknych zdjęć. Wiem — to czasochłonne i kosztowne, ale jeśli zależy Ci na uwiecznianiu pięknych krajobrazów, to przede wszystkim powinieneś taki krajobraz przed sobą mieć; najlepiej o świcie. Ten drugi warunek jest bardzo ważny. Jeśli już wydasz pieniądze i poświęcisz czas na wyprawę, nie wyleguj się w łóżku do 9:00 rano. Musisz być na miejscu, gotowy do fotografowania, na pół godziny przed wschodem słońca — na przykład o 4:45… Właśnie to mam na myśli, pisząc, że „dobre zdjęcia wymagają poświęceń”. Jeśli widzisz jakieś znakomite zdjęcie krajobrazowe, to wiedz, że ktoś postąpił właśnie w taki sposób. Wykosztował się na podróż. Opanował sztukę posługiwania się aparatem. Kupił (pożyczył albo wypożyczył) odpowiedni sprzęt. Wstał skoro świt (może nawet dwa razy pod rząd w tym samym miejscu, a może więcej…). Zrobił wszystko, co tylko w jego mocy, aby zwiększyć swoje szanse na zrobienie wymarzonego zdjęcia. A czy powinieneś długo ćwiczyć przed wyprawą? Tak naprawdę sam wypad będzie doskonałą wprawką (a potem przyjdą kolejne). Jeśli chcesz fotografować ludzi, szukaj wyjątkowych, nieprzeciętnie fotogenicznych modeli oraz modelek i naucz się ich oświetlać albo postaraj się znaleźć doskonałe, naturalne światło. No cóż; jeśli robienie doskonałych zdjęć byłoby takie proste, wszyscy by je robili… Dobre zdjęcia wymagają czegoś więcej niż tylko dobrego aparatu. Trzeba jeszcze się im poświęcić — w przeciwnym razie Twoja fotograficzna przygoda będzie długim pasmem rozczarowań.

[ 241 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

11. Przyda Ci się portfolio

„Zaraz, chwileczkę — pomyślisz być może — przecież to już jedenasta porada, a wspominałeś, że miało ich być 10”. Fakt, ale „11 spraw, o których…” nie brzmiało najlepiej, potraktuj więc tę poradę jako coś ekstra. Wróćmy jednak do portfolio. Nieważne, czy założysz je online, czy wydrukujesz. Najważniejsze, żebyś je miał. Dlaczego to takie istotne? Założę się, że na komputerze masz tysiące fotografii — morze różnych zdjęć, które tak naprawdę niewiele mówią o Tobie jako o autorze (poza tym, że dużo fotografujesz). Celem portfolio jako kompendium Twoich najlepszych prac jest uświadomienie sobie tego, na jakim etapie obecnie jesteś jako fotograf. Dopiero gdy zgromadzisz swoje najbardziej udane prace, możesz tak naprawdę ocenić, co dotychczas osiągnąłeś, i zastanowić się, jaki kierunek nauki obrać albo co przedsięwziąć. Ile zdjęć powinno zawierać portfolio? Zacznij od wybrania 24 najlepszych. Nie chodzi mi o to, aby po prostu umieścić je w jakimś folderze — trzeba opublikować je online (tak, to naprawdę konieczne). Wcale nie musi to być bardzo kosztowne, gdyż w wielu serwisach można stworzyć swoje portfolio dosłownie za grosze, a czasami nawet za darmo (zajrzyj na strony http://500px.com albo http://www.squarespace.com — dwa doskonałe i bardzo przystępne serwisy tego typu). Jeśli sam nie potrafisz wybrać spośród swoich zdjęć tylko 24, poproś o pomoc zaprzyjaźnionego fotografa, do którego masz zaufanie. Jeżeli poważnie myślisz o tym, aby się rozwijać jako fotograf, to posiadanie portfolio jest naprawdę istotne (ważniejsze, niż mogłoby się wydawać).

[ 242 ]

Rozdział 13. Dziesięć spraw, o których warto wiedzieć…

12. Przestań czytać książki o fotografii

Teraz myślisz sobie: „Aha, czyli jest jeszcze numer 12?!”. No cóż; w przeciwnym razie zostałaby tutaj pusta strona, co wynika ze sposobu składania książek, postanowiłem więc przemycić jeszcze jedną bonusową poradę, a choć jej tytuł brzmi dość zniechęcająco (zwłaszcza z punktu widzenia mojego wydawcy), tak naprawdę wcale tak nie jest. Ale zmieńmy na chwilę punkt widzenia. W Stanach Zjednoczonych wychodzi doskonałe czasopismo dla miłośników golfa, zatytułowane „Golf Digest”. Naprawdę fantastyczne, pełne znakomitych artykułów poświęconych rozmaitym aspektom tej gry, począwszy od technik doskonalenia zamachu aż do sprawdzonych metod wybijania piłki z piaszczystych łach, czyli tak zwanych bunkrów. Za każdym razem, gdy sięgam po „Golf Digest”, dowiaduję się czegoś nowego, z czego bardzo się cieszę, gdyż uwielbiam grać w golfa. Nie jestem jednak dobrym golfistą. Kiedy gram z moim bratem Jeffem, na ogół kończę z przeciętnym wynikiem. Zdarza mi się kilka dobrych uderzeń, czysty putting albo sprawne wybicie z bunkra. To wszystko. Brałem lekcje golfa, mam przyzwoity zestaw kijów, a dzięki „Golf Digest” z grubsza wiem, co powinienem robić… i jest to niesamowicie frustrujące w kontekście tego, że gdy wreszcie przystępuję do gry, osiągam rezultaty znacznie poniżej oczekiwań. Ale przynajmniej wiem, dlaczego tak się dzieje: po prostu za mało ćwiczę. Sporadyczne lekcje, czytanie „Golf Digest” i oglądanie programów na Golf Channel pozwoliło mi zapoznać się z golfem, ale to nie zastąpi treningu. Muszę wykorzystać wiedzę zdobytą w trakcie lekcji, lektury i oglądania podczas ćwiczenia konkretnych technik. Muszę poćwiczyć długie uderzenia i grę w okolicach dołka, że nie wspomnę o wybiciach z piachu. (Poćwiczyć, a nie tylko o tym czytać!) Z fotografią jest podobnie. Jeśli chcesz być lepszy, to na podstawie lektury książek o fotografii dowiesz się, jak należy postępować, ale to nie to samo co samodzielne ćwiczenia. Czytanie dalej Cię nie zaprowadzi. Musisz nabierać wprawy. Musisz regularnie fotografować, mając na celu doskonalenie technik, o których czytałeś. Naprawdę doceniam to, że kupiłeś tę książkę, i mam nadzieję, że zaczerpnąłeś z niej garść inspirujących wskazówek, ale teraz ją odłóż. Pora wziąć aparat do ręki.

[ 243 ]

CZAS OTWARCIA MIGAWKI: 1/4000 S

PRZYSŁONA: F/2,8

ISO: 200

OGNISKOWA: 70 MM

AUTOR: SCOTT KELBY

Rozdział 14.

Gotowe przepisy na „życiowe” ujęcia Jak połączyć wszystkie składniki, by otrzymać smakowite danie? Masz przed sobą ostatnie strony tej książki, najwyższa więc pora, by zdradzić Ci pewną tajemnicę. Cóż, w rzeczywistości nie ma żadnego sposobu, by zrobić zdjęcie takie jak w czasopismach w rodzaju „Outdoor Photographer” czy „National Geographic”. Dlaczego? To smutne, lecz nawet gdy w pocie czoła dotrzesz już na miejsce wtedy, kiedy słońce będzie się dopiero zastanawiać, czy aby przypadkiem nie wynurzyć się zza horyzontu, nawet gdy przytargasz tam ze sobą torby wypełnione taką ilością sprzętu, że na wszelki wypadek zapisałeś sobie numer telefonu Twojego osobistego kręgarza pod klawiszem szybkiego wybierania w komórce… i tak będzie już za późno. Okaże się bowiem, że w tym samym miejscu niecierpliwie przebiera nogami tuzin innych fotografów, którzy również czekają na swoją porcję „magicznego światła”. Ponieważ dotarli na miejsce przed Tobą, to na malutkim tarasie widokowym zostało już tylko miejsce w drugim rzędzie, za nimi, i jakbyś się nie ustawił, na każdym zdjęciu będzie widać ich fotograficzny ekwipunek w całości lub w części, co przekreśla jakiekolwiek szanse na zrobienie „życiowego” zdjęcia. Ale jako że ten rozdział jest zbiorem przepisów na życiowe zdjęcia, nie mogło zabraknąć w nim specjalnego przepisu na tę okazję. Gdy tylko pierwsze złociste promienie słońca wynurzą się zza horyzontu, cichutko wsuń stopę za jedną z nóg statywu stojącego przed Tobą fotografa i błyskawicznie pociągnij ją do siebie. Cała misterna konstrukcja wraz z kosztującym tysiące złotych sprzętem gromko runie na ziemię — Ty zaś, nie tracąc ani chwili, powinieneś wówczas szybko wcisnąć spust migawki. Zanim echo tłuczonego szkła przebrzmi w otchłani kanionu, Twoje zdjęcie powinno być już gotowe. To jest właśnie, moi drodzy, magiczny odgłos robienia „życiowego” ujęcia. A jeśli usłyszysz w oddali ciche pochlipywanie, tym słodszy będzie jego smak. Powodzenia.

[ 245 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Przepis na zdjęcie

Krótka charakterystyka zdjęcia: subtelny portret w stylu glamour z bardzo silnie rozmytym tłem, które podkreśla aksamitny, miękki charakter obrazu. 1. Aby uzyskać taki efekt, będziesz potrzebował teleobiektywu (przykładowe zdjęcie zostało zrobione obiektywem 70 – 200 mm przy ogniskowej sięgającej 200 mm). Przy takim zbliżeniu na główny temat tło ulega dość silnemu rozmyciu, jednak sama ogniskowa nie załatwi sprawy. Trzeba jeszcze przełączyć aparat na tryb preselekcji przysłony i ustawić najmniejszą wartość przysłony, na jaką pozwala Twój obiektyw (na przykład f/2,8 lub f/4, jeśli to możliwe). 2. Ten portret powstał w naturalnym świetle, a jego aksamitną miękkość zawdzięczam między innymi temu, że fotografowałem późnym wieczorem, około półtorej godziny przed zachodem słońca. Aby nadać kompozycji ciekawszą dynamikę, obróć aparat pod kątem 45°. 3. Jeśli zależy Ci na uzyskaniu jeszcze bardziej rozproszonego światła, poproś przyjaciela, aby przytrzymał ekran dyfuzyjny o skuteczności 1 stopnia nad głową modelki, tak by osłonić ją od bezpośredniego słońca (takie ekrany na ogół przypominają blendę — są owalne i duże — lecz zamiast mieć srebrną albo złotą odblaskową powłokę, są wykonane z mlecznobiałej tkaniny i przepuszczają światło, przy okazji je rozpraszając i zmiękczając). Ekran powinien się znajdować bezpośrednio nad głową modelki, w takiej odległości, by nie było go widać w kadrze. Przy takim ustawieniu ekran stanie się źródłem pięknego, miękkiego, rozproszonego światła, podobnie jak na przykładowym zdjęciu (w tym przypadku dyfuzor znajdował się po lewej stronie głowy modelki, pod kątem 45°). Ekrany rozpraszające składają się tak samo jak blendy i podobnie jak one, są stosunkowo tanie.

[ 246 ]

Rozdział 14. Gotowe przepisy na „życiowe” ujęcia

Przepis na zdjęcie

Krótka charakterystyka zdjęcia: obszerne ujęcie przedstawiające wnętrze katedry, oddające przepych i bogactwo detali. 1. Pod wieloma względami to zdjęcie zostało zrobione podobnie jak fotografia krajobrazowa — od początku zależało mi na wyeksponowaniu przestrzeni. Tego rodzaju kościelne wnętrza warto fotografować obiektywami szerokokątnymi (a to dodatkowo zrobiłem aparatem pełnoklatkowym, dzięki czemu uzyskałem jeszcze szersze pole widzenia, niż gdybym użył aparatu z mniejszą matrycą; fotografowałem obiektywem o ogniskowej 14 mm). 2. W kościołach na ogół jest dość ciemno, a choć sufit katedry był biały i przez okna wpadało sporo naturalnego światła, nadal było tak mroczno, że przy przysłonie f/4 czas naświetlania wynosił 1/13 s. To o wiele za długo, by można było fotografować z ręki. W takich przypadkach należy koniecznie użyć statywu. 3. Ta piękna katedra prawosławna pod wezwaniem św. Mikołaja znajduje się w Tarpon Springs na Florydzie. Stoję w przejściu głównym, pomiędzy ostatnimi filarami przed ołtarzem, dzięki czemu nic (a zwłaszcza filary) nie zasłania mi widoku na ołtarz. 4. Jeśli chodzi o kompozycję, to zastosowałem klasyczny trik, który ułatwia zaakcentowanie rozmachu wnętrza: skróciłem nogi statywu tak, że aparat znajdował się na wysokości około 50 cm (może nawet niżej). Dzięki temu w kadrze jest wyeksponowana marmurowa posadzka prowadząca do ołtarza, to zaś pozwala oddać potęgę katedry. 5. W celu lepszego wyeksponowania detali zdjęcie można wyretuszować w Photoshopie (albo Photoshopie Elements, albo Lightroomie) przy użyciu filtrów akcentujących kontrast szczegółów, takich jak Color Efex Pro z pakietu Google Nik Collection albo Topaz Adjust firmy Topaz Labs. Każdy z tych pakietów jest wyposażony w gotowe ustawienia umożliwiające uzyskanie takiego efektu (w pełni funkcjonalne darmowe wersje poszczególnych programów można pobrać na stronach internetowych producentów). [ 247 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Przepis na zdjęcie

Krótka charakterystyka zdjęcia: baśniowy, przesycony mgłą krajobraz o wyjątkowej plastyczności i głębi. 1. Aby zrobić tego typu zdjęcie, należy albo wstać bardzo wcześnie rano, by znaleźć się w upatrzonym miejscu jeszcze przed świtem (właśnie w takich warunkach powstało to zdjęcie), albo wybrać się na sesję późnym wieczorem, o zachodzie słońca. Mgła widoczna na tym zdjęciu stanowi bardzo ważny element fotografii krajobrazowej. By na nią natrafić, trzeba… mieć szczęście. Szczęściu można pomóc, kilkakrotnie odwiedzając to samo miejsce. Na przykład tę fotografię zrobiłem dopiero za drugim razem — poprzedniego dnia także fotografowałem w tym miejscu, ale nie było mgły. 2. Było stosunkowo ciemno (minęło może pół godziny od wschodu słońca), a zrobienie ostrego, nieporuszonego zdjęcia w takich warunkach wymaga zastosowania statywu. Warto też zaopatrzyć się w wężyk spustowy, aby nie poruszyć aparatu przy naciskaniu spustu migawki. W celu optycznego powiększenia sceny ustaw statyw jak najniżej; najlepiej tak, abyś fotografował, klęcząc. 3. W celu uzyskania dobrej szczegółowości w obrębie całego kadru zalecam ustawienie przysłony na f/22. To idealna wartość do takich obszernych pejzaży. Ponadto, aby kompozycja była trochę ciekawsza, nie umieszczaj ścieżki dokładnie pośrodku kadru (gdyż jest to najnudniejsze, co można sobie wyobrazić — zauważ, że nawet na tym zdjęciu przesunąłem oś symetrii sceny odrobinę w lewo!). Raczej nie należy też ustawiać linii horyzontu dokładnie w połowie zdjęcia, gdyż właśnie w ten sposób postępuje każdy przeciętny fotoamator, a przecież nie chciałbyś chyba, aby Twoje zdjęcia wyglądały przeciętnie, prawda?

[ 248 ]

Rozdział 14. Gotowe przepisy na „życiowe” ujęcia

Przepis na zdjęcie

Krótka charakterystyka zdjęcia: jasne, lekkie, słoneczne zdjęcie z widoczną tarczą słońca i dobrze doświetloną sylwetką. 1. Takie zdjęcia są bardzo proste do zrobienia — wystarczy zwykła, składana blenda. Najpierw ustaw modelkę tak, aby słońce znajdowało się za nią lub nieco z boku (w tym przypadku tarcza słoneczna nie znajduje się dokładnie za modelką, lecz nawet przy takim ustawieniu na zdjęciu zrobionym w zwykły sposób postać wychodzi bardzo ciemna, niedoświetlona). W tym momencie do akcji wkracza blenda — jej zadanie polega na doświetleniu twarzy modelki odbitym światłem. Blendę należy ustawić po swojej lewej stronie, wysoko nad głową (najlepiej, aby trzymał ją asystent lub przyjaciel) i pod pewnym kątem w dół, w kierunku modelki. 2. To zdjęcie zostało zrobione na plaży, która niestety nie grzeszyła urodą — cały brzeg był porośnięty nadmorską roślinnością. W takich przypadkach trzeba fotografować z bardzo niskiej perspektywy — nawet na leżąco — użyć obiektywu szerokokątnego i skierować go w górę, w stronę modelki. Pamiętaj, by nie ustawiać modelki dokładnie pośrodku kadru, lecz odrobinę z boku. 3. Być może zabrzmi to trochę niepoważnie, ale jeśli fotografujesz w plenerze, kup długi welon lub szarfę. Wierz mi — opłaca się, gdyż nawet niewielki podmuch wiatru nadaje tkaninie fantastyczną formę. A jeśli nie ma wiatru, poproś przyjaciela (asystenta, przechodnia…), aby wywołał podmuch, machając drugą blendą. Naprawdę nie trzeba wiele, by welon wzniósł się w powietrze, a efekt jest zachwycający.

[ 249 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Przepis na zdjęcie

Krótka charakterystyka zdjęcia: sugestywny portret biznesowy o ilustracyjnym, prasowym charakterze. Zwróć uwagę na dynamiczny spadek jasności światła: twarz modela jest dobrze oświetlona, lecz poza nią natężenie światła bardzo szybko spada, aż do nieprzeniknionej czerni. 1. Jest to zaskakująco proste do wykonania zdjęcie z jednym źródłem światła. Tym źródłem jest lampa studyjna z reflektorem beauty dish (tzw. „słoneczko”), umiejscowiona około 30 cm przed modelem i 60 cm ponad jego głową, skierowana na twarz pod kątem około 45°. To wszystko. 2. Ponieważ taki portret powinien się cechować odpowiednią dramaturgią, nie należy zalewać sylwetki silnym strumieniem światła. Znacznie lepszy efekt przyniesie zmniejszenie mocy lampy do minimum (jeśli używasz zwykłej lampy błyskowej, przełącz ją na tryb manualny i na początek ustaw moc na 1/4, a po pierwszych próbach oceń, czy taka moc jest wystarczająca, czy należy ją odrobinę zwiększyć). 3. Model stoi w miejscu, a do oświetlenia go używasz lampy błyskowej, więc nie musisz fotografować ze statywu. Zalecałbym jednak fotografowanie w trybie manualnym. Ustaw przysłonę f/11 (lub podobną), dzięki której cała postać powinna być idealnie ostra. Jeśli chodzi o czas ekspozycji, zacznij od nastawienia go na około 1/125 s (dzięki temu nie będziesz miał problemów z synchronizacją błysku). Na koniec wybierz taki punkt ostrości, który znajduje się bezpośrednio na oku modela — najlepiej tym bliżej aparatu (jeśli model nie pozuje na wprost); potem naciśnij spust migawki do połowy i przytrzymaj go, aby zablokować ostrość, wykadruj scenę w żądany sposób (na przykład w tym przypadku umiejscowiłem mężczyznę po prawej stronie kadru) i zrób zdjęcie.

[ 250 ]

Rozdział 14. Gotowe przepisy na „życiowe” ujęcia

Przepis na zdjęcie

Krótka charakterystyka zdjęcia: jasne, przepalone zdjęcie w oświetleniu z tyłu, pęd i szybkość zaakcentowane poprzez rozmycie tła. 1. W fotografii sportowej na ogół dąży się do zamrożenia ruchu w kadrze, co oznacza stosowanie czasów naświetlania rzędu 1/1000 s lub krótszych. Ale w pewnych okolicznościach (i w przypadku niektórych dyscyplin, na przykład wyścigów rowerowych, motocyklowych albo samochodowych) dobrze jest zaakcentować ruch i prędkość tak, by zawodnicy (albo samochody) wydawali się pędzić (a nie tkwić w miejscu, jakby czekali na strzał startera). Aby uzyskać taki efekt, należy ustawić długi czas naświetlania i zastosować panoramowanie (czyli podążać obiektywem za tematem — w tym przypadku rowerzystą). W rezultacie rower jest niemal zupełnie ostry, ale kręcące się koła i rozmyte tło eksponują jego prędkość. 2. Najpierw przełącz aparat na tryb preselekcji migawki (S), ustaw czas naświetlania na 1/60 s (znacznie, znacznie dłuższy niż 1/1000 s używany w przypadku zamrożenia ruchu w kadrze) i włącz funkcję fotografowania ciągłego (High-Speed w aparatach marki Nikon albo Continuous Shooting w aparatach marki Canon i Sony), dzięki której po naciśnięciu spustu migawki aparat wykonuje serię zdjęć. 3. Kiedy zawodnik będzie blisko Ciebie, zablokuj na nim ostrość (ja na ogół celuję środkowym polem ostrości w kask) i podążaj za nim obiektywem, fotografując w trybie ciągłym. Nie zwalniaj spustu migawki, aż zawodnik minie Cię i odjedzie. 4. Wiele spośród wykonanych w ten sposób zdjęć będzie straszliwie nieostrych — to normalne. Ale w każdej takiej serii da się zazwyczaj znaleźć choć jedno, które wygląda poprawnie (i tylko to jedno warto sobie zostawić). 5. Jeśli chciałbyś uzyskać popularny ostatnio efekt flar i przepalenia zdjęcia, zdejmij osłonę tulipanową z obiektywu, ustaw się tak, aby fotografować pod słońce, i pstrykaj. Flary pojawią się jak na zawołanie. [ 251 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Przepis na zdjęcie

Krótka charakterystyka zdjęcia: subtelne, ale sugestywne ujęcie przedstawiające oszczędnie oświetloną pannę młodą, wykonane przy użyciu tylko jednego źródła światła ustawionego za modelką. 1. To zdjęcie zostało zrobione z wykorzystaniem tylko jednej lampy błyskowej z małym (60×60 cm) softboksem. Zacznij od zaaranżowania i przyciemnienia wnętrza w taki sposób, by modelka była oświetlona jedynie światłem z softboksu. Przełącz aparat na tryb manualny, aby móc sterować czasem naświetlania i wartością przysłony niezależnie od siebie. Ustaw najkrótszy czas naświetlania, przy którym Twój aparat umożliwia synchronizację z błyskiem lampy (dla większości aparatów i lamp studyjnych jest to 1/200 s. W przypadku lamp systemowych, podłączanych do stopki aparatu, ten czas wynosi 1/250 s). Dzięki takiemu skróceniu czasu naświetlania matryca zarejestruje minimalną ilość naturalnego oświetlenia wnętrza. 2. Na razie wyłącz lampę, ustaw przysłonę na f/8, zrób próbne zdjęcie, a potem przyjrzyj mu się na wyświetlaczu z tyłu aparatu. Jeśli panna młoda jest wyraźnie widoczna, przymknij przysłonę do f/11 i zrób kolejną próbę. W razie potrzeby przymykaj przysłonę jeszcze bardziej, aż otrzymasz niemal jednolicie czarne zdjęcie (na którym nie będzie wyraźnie widać ani panny młodej, ani detali). Teraz włącz flesz. 3. Lampę błyskową z małym softboksem trzeba ustawić za modelką, ale nie zupełnie z tyłu. Powinna się ona znajdować nieco z boku, aby światło dochodziło głównie z tyłu, ale zarazem padało na modelkę pod pewnym kątem. Następnie poproś modelkę, żeby nieznacznie obróciła głowę w stronę lampy, tak by światło odbite od detali sylwetki delikatnie doświetlało jej twarz (tak jak na przykładowym zdjęciu, gdzie twarz modelki jest łagodnie rozjaśniona światłem odbitym od bukietu kwiatów). Na koniec zmniejsz moc lampy (do 1/4 lub mniej) na tyle, aby nadać ujęciu odpowiednią dramaturgię. 4. Po wykonaniu zdjęć przekształć je na czarno-białe i podkoloruj brązową tintą w Photoshopie albo Photoshopie Elements, np. przy użyciu warstwy korekcyjnej Photo Filter (Filtr fotograficzny), bądź w programie Lightroom za pomocą jednego z predefiniowanych ustawień. [ 252 ]

Rozdział 14. Gotowe przepisy na „życiowe” ujęcia

Przepis na zdjęcie

Krótka charakterystyka zdjęcia: portret w stylu glamour, zrobiony w miękkim, ale mocnym świetle, w którym cienie na twarzy modelki są tak subtelne, że niemal niewidoczne. 1. Ten portret został zrobiony w świetle dwóch lamp. Głównym źródłem światła była studyjna lampa błyskowa z 43-centymetrowym reflektorem beauty dish, ustawionym dokładnie naprzeciw modelki, około 60 cm ponad jej głową (aby złagodzić światło padające z takiego reflektora, należy założyć na jego czaszę elastyczny dyfuzor). Czasza reflektora została skierowana w dół pod kątem około 45°. (Uwaga: jeśli nie masz „słoneczka”, możesz użyć małego softboksu). Drugim źródłem światła był mały (ok. 60-centymetrowy) kwadratowy softboks ustawiony na wysokości pasa modelki, skierowany w górę pod kątem 45°. 2. Umieść aparat fotograficzny dokładnie na poziomie oczu i ustaw przysłonę, która pozwoli Ci uwiecznić na zdjęciu wszystkie detale (na przykład f/11). Użyj obiektywu o wystarczająco długiej ogniskowej (około 200 mm), aby uzyskać ładną perspektywę. Ponieważ fotografujesz w studiu, możesz z powodzeniem ustawić minimalną czułość matrycy (najwyżej 100 lub 200 ISO). 3. Poproś modelkę, aby stanęła w odległości około 3 – 3,5 metra przed białym, jednolitym, papierowym tłem. Jeśli nie doświetlisz tła osobną lampą, na zdjęciu wyjdzie jasnoszare, jak na tej fotografii. 4. Jeżeli dysponujesz tylko jedną lampą błyskową, ustaw ją u góry i poproś modelkę, aby przytrzymała przed sobą blendę; mniej więcej na wysokości klatki piersiowej — najwyżej jak się da, ale oczywiście poniżej krawędzi kadru. Światło z lampy odbije się od blendy i doświetli twarz, łagodząc ewentualne cienie.

[ 253 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Przepis na zdjęcie

Krótka charakterystyka zdjęcia: nocne ujęcie przedstawiające budynek oświetlony neonami (jest to restauracja Flo’s V8 Cafe w Cars Land w kalifornijskim parku rozrywki Disneya). 1. W przypadku takich zdjęć liczą się trzy sprawy. Po pierwsze, cierpliwość. Musiałem odczekać dłuższą chwilę, aż udało mi się trafić na pięciosekundową przerwę w niekończącym się strumieniu turystów wchodzących i wychodzących z lokalu. Była to także lekcja cierpliwości dla mojej żony i dzieci (na szczęście w pobliżu mieścił się sklepik z pamiątkami). 2. Druga ważna sprawa to statyw, który pozwoli Ci ustabilizować aparat w warunkach niedostatecznego oświetlenia. Niestety, tego dnia nie miałem ze sobą statywu, musiałem więc znaleźć coś, na czym mógłbym stabilnie położyć aparat — przy ekspozycji trwającej dwie sekundy z pewnością nie udałoby mi się zrobić ostrego zdjęcia z ręki. Najpierw starałem się oprzeć aparat o kosz na śmieci, znajdujący się dokładnie naprzeciw wejścia do restauracji. Potem próbowałem ustawić aparat na ziemi i użyć samowyzwalacza. Kombinowałem też z opieraniem go o ogrodzenie i na kilka innych sposobów, ale to przykładowe zdjęcie udało mi się zrobić dopiero z siedziska parkowej ławki. 3. Trzecia kwestia polega na włączeniu trybu manualnego. Jeśli spróbowałbyś zrobić tego rodzaju zdjęcie w trybie preselekcji przysłony, to zapewne wyszłoby prześwietlone (nie zawsze, ale dzieje się to na tyle często, że gdy fotografuję nocą, zawsze włączam tryb manualny). Najlepiej zacznij od zrobienia zdjęcia w trybie programowym (P) i zapamiętaj ustawienia dobrane przez aparat. Potem włącz tryb manualny, wprowadź zapamiętane parametry, a następnie, jeśli zdjęcie wyjdzie zbyt jasne, zwiększ liczbę przysłony o jedną działkę (na przykład z f/5,6 na f/8) albo o więcej, aż niebo nabierze głębokiego czarnego koloru.

[ 254 ]

Rozdział 14. Gotowe przepisy na „życiowe” ujęcia

Przepis na zdjęcie

Krótka charakterystyka zdjęcia: duże zbliżenie, pozwalające zobaczyć wyścig z nietypowej perspektywy. Bardzo dynamiczne zdjęcie o jaskrawej kolorystyce. 1. Do uzyskania takiego zbliżenia konieczny będzie bardzo długi teleobiektyw (w tym przypadku był to obiektyw o ogniskowej 400 mm), który pozwoli Ci znaleźć się w centrum akcji. 2. Ponieważ wyścigi odbywają się z reguły w dzień, skrócenie czasu naświetlania poniżej 1/1000 sekundy przy słonecznej pogodzie nie powinno stanowić żadnego problemu (to zdjęcie zostało zrobione przy 1/4000 sekundy, a taki czas ekspozycji zamraża każdy ruch). 3. Na przykładowym ujęciu samochód zdaje się jechać wprost na oglądającego, toteż boczne części jego kół są niemal niewidoczne. W takim przypadku nie trzeba się zbytnio przejmować wydłużaniem czasu naświetlania w celu pokazania dynamiki pojazdu — wręcz przeciwnie, można sobie pozwolić na jego maksymalne skrócenie w celu uzyskania idealnie ostrego zdjęcia. 4. Ustawienie aparatu pod kątem 45° zwiększa dynamikę ujęcia. Zabieg ten jest bardzo często stosowany właśnie na fotografiach z wyścigów i rajdów. 5. W celu ustabilizowania teleobiektywu o ogniskowej wynoszącej 300 mm lub więcej niezbędny będzie monopod.

[ 255 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Przepis na zdjęcie

Krótka charakterystyka zdjęcia: miękkie oświetlenie naśladujące światło dzienne, z charakterystycznymi, podłużnymi odblaskami widocznymi na butelkach i kieliszkach. Bardzo płytka głębia ostrości. 1. Pokazane tutaj zdjęcia zostały wykonane w oświetleniu będącym połączeniem światła naturalnego i lampy studyjnej dającej światło ciągłe. Naturalne światło dochodziło z okna znajdującego się po lewej stronie (z naszej perspektywy), nieco z tyłu fotografowanych butelek wina. 2. Głównym źródłem światła (ustawionym z przodu fotografowanych butelek) była lampa Westcott Spiderlite (nie jest to flesz, lecz lampa świecąca przez cały czas), wyposażona w żarówki jarzeniowe o temperaturze światła dziennego oraz w zmiękczający światło softboks o wymiarach 60×90 cm. Lampa znajdowała się nieco po lewej stronie butelki wina, bardzo blisko niej (dosłownie tuż za lewą krawędzią kadru). Długie, pionowe odblaski światła od butelek wymagały ustawienia softboksu w pionie (zamiast w poziomie). 3. Obydwa źródła światła (okno, przez które wpadało słońce, oraz lampa Spiderlite) znajdowały się po lewej stronie fotografowanej sceny, toteż w celu doświetlenia przeciwległej strony obiektów zastosowałem ekran z białego podkładu do oprawiania zdjęć (jaki można kupić w sklepach z materiałami dla plastyków). Ekran został ustawiony pionowo, po prawej stronie butelek, tuż poza krawędzią kadru. 4. Ponieważ jest to zdjęcie reklamowe produktu, należy wykonać je przy użyciu statywu (zwłaszcza w słabszym oświetleniu, takim jak to).

[ 256 ]

Rozdział 14. Gotowe przepisy na „życiowe” ujęcia

Przepis na zdjęcie

Krótka charakterystyka zdjęcia: portret w jasnym, płaskim i pozbawionym typowych cieni oświetleniu, w stylu cieszącym się sporą popularnością wśród fotografów używających fleszy. Cień widoczny wokół sylwetki świadczy o zastosowaniu lampy pierścieniowej i jest charakterystycznym elementem tego stylu. 1. Do uzyskania tego efektu użyłem tylko jednego źródła światła — lampy pierścieniowej AlienBees Ring Flash, która w istocie jest pierścieniem zbudowanym z bardzo małych fleszy, podłączanym do aparatu tak, że obiektyw przechodzi przez jego środek. Zdjęcie zrobiłem, stojąc dokładnie na wprost modelki. 2. W przypadku zwykłego oświetlenia modelkę ustawia się zazwyczaj w odległości nawet około 3 m od białego tła, lecz w celu uzyskania charakterystycznego cienia należy skrócić ten dystans do kilkudziesięciu centymetrów. Dzięki temu cienie uzyskane przy użyciu lampy pierścieniowej będą widoczne, lecz nie przesadnie duże. 3. Ze względu na bardzo niewielką odległość od tła nie trzeba doświetlać go przy użyciu dodatkowego flesza — lampa pierścieniowa powinna w zupełności wystarczyć. 4. Lampy pierścieniowe dają ostrzejsze i bardziej wyraziste światło niż to, które emituje lampa studyjna z softboksem, aby więc wspomniany cień okalający postać był dostatecznie miękki, zdjęcie należy wykonać z możliwie niewielkiej odległości (dzięki temu źródło światła staje się relatywnie większe, a emitowane przez nie światło bardziej miękkie).

[ 257 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Przepis na zdjęcie

Krótka charakterystyka zdjęcia: atrakcyjna mieszanka światła zachodzącego słońca i lampy błyskowej, połączona z nietypową perspektywą, która sprawia, że młodzi gracze wydają się znacznie więksi, niż są w rzeczywistości. 1. Na udane ujęcie tego typu składają się dwa zasadnicze czynniki. Pierwszym z nich jest kompozycja. Jeśli chcesz pokazać dzieci większymi, niż są w rzeczywistości, to powinieneś użyć obiektywu szerokokątnego (ja posłużyłem się szkłem superszerokokątnym 14 – 24 mm i aparatem pełnoklatkowym) i fotografować z niewielkiej wysokości, kierując obiektyw pod pewnym kątem w górę. Pisząc o „niewielkiej wysokości”, mam na myśli położenie się na ziemi. Drugim czynnikiem jest… ładny zachód słońca, na który należy po prostu poczekać do odpowiedniej godziny. 2. Grające dzieci zostały oświetlone zwykłą, zdalnie wyzwalaną lampą błyskową (w tym przypadku był to flesz Nikon SB-900), zamontowaną na lekkim, przenośnym statywie oświetleniowym. Lampa była osłonięta niewielkim softboksem Ezybox, który umożliwił rozproszenie błysku flesza i skierowanie go w odpowiednie miejsce. Podczas robienia obydwu zdjęć statyw z fleszem znajdował się po prawej stronie sceny (z perspektywy fotografującego), tuż poza krawędzią kadru. 3. Przełącz aparat na tryb programowy, wyłącz lampę błyskową, ustaw kadr na fotografowanej osobie i naciśnij spust migawki do połowy, aby sprawdzić wartości czasu naświetlania i przysłony, które sugeruje aparat. Następnie włącz tryb manualny, ręcznie ustaw zapamiętany czas oraz przysłonę, włącz lampę i zmniejsz jej moc — na tyle, by jedynie doświetlała scenę. Załóż na palnik lampy pomarańczowy filtr żelowy, by światło flesza nie wyglądało tak biało i sztucznie.

[ 258 ]

Rozdział 14. Gotowe przepisy na „życiowe” ujęcia

Przepis na zdjęcie

Krótka charakterystyka zdjęcia: pięknie oświetlony, bezkresny krajobraz z wyraźnie zaakcentowanymi jasnymi obszarami kompozycji. 1. Na tak piękne światło nie można liczyć o godzinie 14:00. Trzeba wstać bardzo wcześnie i być na miejscu, w pełni gotowym do akcji, na pół godziny przed wschodem słońca. 2. Aby uzyskać efekt bezkresnego krajobrazu, trzeba odpowiednio dobrać wartość przysłony. Do tego rodzaju zdjęć idealnie nadają się przysłony rzędu f/22. 3. O poranku światło słoneczne jest jeszcze bardzo słabe, a ponieważ będziesz fotografował przy silnie przymkniętej przysłonie — na przykład f/22 — powinieneś ustawić aparat na statywie i posłużyć się wężykiem spustowym (albo bezprzewodowym pilotem zdalnego sterowania), aby zminimalizować ryzyko poruszenia aparatu. 4. Dysponując statywem, możesz z powodzeniem pozwolić sobie na zmniejszenie wartości ISO do minimum (w aparatach firm Canon i Sony na ogół jest to 100 ISO, zaś w większości Nikonów — 200 ISO, choć niektóre nowsze modele tej marki również oferują czułość 100. W razie wątpliwości sprawdź tę informację w instrukcji obsługi). 5. Do tego rodzaju zdjęć krajobrazowych najlepiej nadają się obiektywy o jak najszerszym kącie widzenia. Jeśli fotografujesz aparatem z matrycą pełnoklatkową, idealny byłby obiektyw o ogniskowej 14 albo 16 mm. Jeśli masz aparat o mniejszej matrycy, optymalnie byłoby użyć obiektywu 12 mm. 6. Aby ocieplić kolorystykę zdjęcia, warto przełączyć balans bieli na ustawienie Pochmurno. 7. To konkretne zdjęcie zostało zrobione o wschodzie słońca, dlatego część gór jest nadal spowita cieniem, a na niektórych formacjach skalnych widać pierwsze promienie słońca. Tak krwistoczerwoną poświatę na kamiennym łuku Mesa w pobliżu miasta Moab w stanie Utah można podziwiać tylko tuż przed wschodem słońca i o poranku. [ 259 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Przepis na zdjęcie

Krótka charakterystyka zdjęcia: fotografia w stylu beauty, cechująca się bardzo miękkim, a jednocześnie pełnym oświetleniem, które otula modelkę. Światło jest jasne, jednolite i niemal pozbawione cieni. 1. Zrobienie poprawnego zdjęcia tego typu wymaga spełnienia dwóch warunków: pierwszy polega na spięciu włosów modelki w kucyk i ułożeniu ich za głową tak, by nie przesłaniały twarzy. Drugim warunkiem jest oświetlenie, które powinno otulać modelkę światłem i nadawać zdjęciu gładki, typowy dla zdjęć beauty wygląd. 2. Do uzyskania takiej fotografii wystarczą dwa źródła światła: głównym była lampa błyskowa z reflektorem typu „słoneczko”, znajdująca się dokładnie na wprost modelki, około 50 cm ponad jej głową i skierowana w dół, pod kątem około 45°. Drugie źródło światła znajdowało się pod przezroczystą płytą z mlecznego pleksiglasu i również było skierowane pod kątem 45° — tym razem oczywiście ku górze. (Takie oświetlenie nazywam niekiedy „muszlą”, gdyż obejmuje ono modelkę niczym dwie połówki otwartej muszli). Aparat należy ustawić dokładnie na poziomie oczu modelki. 3. Aby uzyskać głębię ostrości obejmującą całe zdjęcie, należy przymknąć przysłonę do wartości umożliwiającej wychwycenie wszystkich detali, takiej jak f/11. Dostatecznie długi obiektyw (np. 200 mm) pozwoli uzyskać ładną perspektywę. 4. Modelka opiera się o taflę przejrzystego pleksiglasu (takiej tafli używam też do fotografii produktowej), którą przytrzymywało dwóch asystentów. W tle znajduje się zwykły arkusz szarego papieru.

[ 260 ]

Rozdział 14. Gotowe przepisy na „życiowe” ujęcia

Przepis na zdjęcie

Krótka charakterystyka zdjęcia: zdjęcie sportowe, na którym akcja została zamrożona w kadrze. Uwagę zwraca ostra, wyraźna sylwetka gracza na tle miękko rozmytego tła. 1. Aby uwiecznić zawodnika w takim zbliżeniu, niezbędny jest obiektyw o naprawdę długiej ogniskowej; najlepiej teleobiektyw 400 mm f/2,8 albo 300 mm z telekonwerterem 1,4x, umożliwiający uzyskanie bardzo dużych zbliżeń. Jeśli masz wrażenie, że to przesada, zajrzyj do rozdziału poświęconego fotografii sportowej, aby odświeżyć sobie informacje na ten temat. 2. W celu uzyskania efektu rozmytego tła (na czym powinno nam zależeć, gdyż dzięki temu sylwetka gracza wyraźnie odcina się od drugiego planu) trzeba fotografować przy maksymalnie otwartej przysłonie, na jaką pozwala użyty obiektyw (czyli przy najmniejszej wartości przysłony. Optymalnie powinna to być przysłona rzędu f/2,8, ale jeśli nie masz tak jasnego szkła, ustaw f/4. Jeśli minimalna wartość przysłony w Twoim teleobiektywie wynosi f/5,6, to raczej nie uda Ci się uzyskać takiej separacji planów jak na przykładowym zdjęciu — właśnie dlatego najjaśniejsze szkła, o minimalnej przysłonie f/2,8 albo f/4, są uważane za najlepsze w przypadku fotografii sportowej). W trakcie meczu fotografuję w trybie preselekcji przysłony i ani razu nie zmieniam wartości przysłony — jest to zawsze f/2,8 (a aparat dobiera czas naświetlania za mnie). 3. Czas ekspozycji powinien wynosić najwyżej 1/1000 s albo mniej, aby można było liczyć na zamrożenie akcji w kadrze. W trakcie meczu takiego jak na przykładowym zdjęciu, rozgrywanego w pogodny, słoneczny dzień, nie powinno to stanowić problemu (całkiem możliwe, że aparat ustawi czas ekspozycji rzędu 1/4000 s albo krótszy). Ale później, w ciągu dnia, jeśli część boiska zostanie silniej ocieniona, w celu uzyskania ekspozycji rzędu 1/1000 s być może będziesz zmuszony zwiększyć wartość ISO. 4. Wreszcie, aby skutecznie ustawić ostrość na biegnącym zawodniku i nie utracić jej w trakcie fotografowania, należy przełączyć aparat w tryb ciągłego ustawiania ostrości. W aparatach Canon nosi on nazwę AI Servo Mode, zaś w Nikonach i Sony — Continuous Focus. Dzięki temu aparat na bieżąco utrzymuje ostrość na poruszającym się sportowcu. [ 261 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Przepis na zdjęcie

Krótka charakterystyka zdjęcia: ciasno wykadrowane zdjęcie kulinarne. Na pierwszym planie widać mrowie detali, a mała głębia ostrości sprawia, że drugi plan szybko ulega rozmyciu. 1. Wstępne przygotowania do zrobienia tego rodzaju zdjęcia trzeba podjąć, zanim jeszcze usiądzie się przy stole. Poproś obsługę o miejsce na zewnątrz (jeśli to możliwe) albo przy oknie. Szkopuł w tym, że do fotografii kulinarnej potrzeba sporo dobrego światła. Ładne, naturalne światło sprawdza się w tym przypadku doskonale, jeśli więc dasz radę znaleźć miejsce przy oknie albo pod gołym niebem, połowę sukcesu masz w kieszeni. Pamiętaj tylko, że aby talerze na zdjęciu wyszły białe (a nie lekko niebieskie), powinieneś zmienić ustawienie balansu bieli w aparacie na Pochmurno albo Cień (najlepiej wypróbuj oba i sprawdź, które z nich daje lepszy efekt). 2. Drugim kluczowym warunkiem naprawdę udanych zdjęć kulinarnych jest ciasne wykadrowanie głównego tematu. Jeśli na przykład masz pod ręką obiektyw 18 – 200 mm, zwiększ ogniskową do 200 mm. Nie staraj się pokazywać całego talerza, wystarczy część. Prawdopodobnie będziesz musiał na chwilę stanąć za krzesłem i ustawić aparat stosunkowo nisko (unikaj fotografowania na stojąco, z góry — lepiej przykucnij, aby sfotografować danie z niższej perspektywy). 3. Jeśli chcesz uzyskać efekt miękko rozmytego tła, włącz tryb preselekcji przysłony i ustaw najmniejszą wartość przysłony, na jaką pozwala Twój obiektyw (w tym przypadku było to niestety aż f/5,6, ale dzięki silnemu zbliżeniu udało mi się uzyskać pożądany efekt rozmycia). Jeśli dysponowałbym obiektywem o jasności f/4 albo f/2,8, mógłbym jeszcze silniej rozmyć drugi plan kompozycji. 4. Aby zwiększyć dynamikę tego rodzaju zdjęć, zwykle przechylam aparat w lewą albo w prawą stronę (tak jak na tym przykładzie).

[ 262 ]

Rozdział 14. Gotowe przepisy na „życiowe” ujęcia

Przepis na zdjęcie

Krótka charakterystyka zdjęcia: zdjęcie z koncertu zrobione w wielokolorowym świetle. 1. W fotografii reportażowej, a także podczas fotografowania koncertów nie należy (i nie powinno się) używać lamp błyskowych, tę jedną kwestię masz więc z głowy. Głównym warunkiem powodzenia w przypadku tego rodzaju zdjęć jest ustawienie minimalnej wartości przysłony, na jaką pozwala Twój obiektyw (najlepiej f/2,8 albo f/4), aby silnie rozmyć tło i w ten sposób wyraźnie oddzielić główny motyw od drugiego planu. Na tym zdjęciu głębia ostrości jest tak mała, że ręka po lewej stronie jest idealnie ostra, ale ta po prawej już nie. 2. Aby uzyskać takie zbliżenie, trzeba jak najciaśniej wykadrować główny temat, to zaś wymaga ustawienia jak najdłuższej ogniskowej (to zdjęcie zostało zrobione obiektywem 70 – 200 mm przy ogniskowej 200 mm). 3. Największym wyzwaniem w przypadku tego rodzaju fotografii jest zamrożenie w kadrze muzyków występujących na scenie w takiej chwili, by postaci wyszły ostro i wyraźnie. To znaczy, że trzeba zwracać pilną uwagę na czas naświetlania. Jeśli wzrośnie powyżej 1/60 s, zdjęcie będzie zdecydowanie nieostre. Jeśli fotografujesz wielki koncert, oświetlenie na ogół nie powinno stanowić problemu, gdyż na dużych imprezach świateł nie brakuje. Ale zdarza się i tak (jak to miało miejsce w przypadku tego zdjęcia), że oświetlenie jest słabe. Koncert odbywał się w świetle zaledwie czterech jupiterów, musiałem więc fotografować z czułością (nie uwierzysz… trzymaj się…) 8000 ISO, aby uzyskać czas naświetlania 1/100 s. Jeśli Tobie także przydarzy się coś takiego, będziesz musiał użyć narzędzi do redukcji szumów w Camera Raw (w Photoshopie, Photoshopie Elements bądź w Lightroomie), aby zmniejszyć ziarnistość obrazu, nieodzownie wiążącą się z fotografowaniem z dużą czułością ISO. Otwórz panel albo zakładkę Detail (Szczegół) i przeciągnij suwak Luminance (Luminancja) w prawą stronę, aż szum zacznie znikać (gdy uda Ci się go zredukować w wystarczającym stopniu, przerwij przeciąganie, aby uniknąć nadmiernego rozmycia fotografii). [ 263 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

Skorowidz kanał, 20 łagodzenie światła, 8, 12, 13, 14, 15 regulacja mocy, 6, 16 ustawienia typowe, 23 rozpraszanie światła, 8 studyjny, 54 wyzwalanie zdalne, 56 w plenerze, 21 w trybie manualnym, 20, 113 wbudowany, 1, 6, 212, 223 zewnętrzny, 7, 20 format JPEG, 193, 194, 228 RAW, 193, 194, 204, 206, 228 TIFF, 193 fotografia krajobrazowa, 132, 133, 144, 229, 248, 259 bichromia, 145 chmury, 142 gwiaździste rozszczepienie światła, 141 kompozycja, 133, 134, 137, 145 ostrość, 139 woda, 133, 146 zachód słońca, 136 zimą, 139 podróżnicza, Patrz też: fotografia przyrodnicza, fotografia krajobrazowa, fotografowanie miasta ludzie, 160, 161 produktowa, Patrz: zdjęcie reklamowe przyrodnicza, 147, 225 kompozycja, 147, 148, 172 kwiaty, 172, 173 reportażowa, 263 sportowa, 126, 127, 129, 225, 251, 255, 258, 261 nocna, 123 obiektyw, 118 przysłona, 121 we wnętrzach, 123 ślubna, 99, 100, 104, 252 detale, 110, 111 oświetlenie, 105, 252 panna młoda, 105, 107 suknia, 105 taniec, 112 fotografowanie dzieci, 89 grupy ludzi, 76, 90, 106 księżyca, 168

A aparat, 232 model, 190 sposób trzymania, 210 ustawienia, 195 autofokus, 197 tryb śledzenia, 35, 37, 120

B balans bieli, 17, 195, 198 kalibrowanie, 70, 74, 192 bichromia, 145 blenda, 14, 21, 95, 249 biała, 66, 95 srebrna, 66, 95 złota, 66, 95 bracketing, 175, 176, 177, 221

C Camera Raw, 3, 145, 155, 186, 192, 206 czas ekspozycji, Patrz: ekspozycja

D drukarka, 183, 185 papier, 184, 185 dyfuzor, 92 kopułkowy, 12

E efekt flary, 115, 196 ekran LCD, Patrz: wyświetlacz LCD ekspozycja, 11, 19, 30, 46, 69, 128, 166, 205, 227 kompensacja, 93, 94, 135, 235 wpływ na tło, 11, 25, 64, 166

F film wideo, 226 filtr gradientowy, 142 ND, Patrz: filtr szary polaryzacyjny, 142 połówkowy, 142 szary, 84 żelowy, 17, 22, 65 flesz, 1, 6 dodatkowy, Patrz: oświetlenie dodatkowe grupa, 23 [ 264 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

kwiatów, 172 mężczyzny, 78, 96 miasta, 154, 165 detale, 155, 159 kompozycja, 156, 157, 158, 163, 164, 167 pejzaż o zmroku, 149, 166 punkt widokowy, 167 sprzęt, 152, 153 na uwięzi, 73 noworodków, 90 potraw, 165, 178, 262 przy słabym oświetleniu, 101, 102, 254, 258 smug świateł, 167 sztucznych ogni, 169 w plenerze, 21, 83, 91, 92, 93, 95, 172 w trybie ciągłym, 124, 128, 203 zdalne, 125

L lampa błyskowa, Patrz: flesz wyzwalanie, 9, 10 światła ciągłego, 54 Lightroom, 3, 73, 74, 92, 96, 145, 146, 147, 148, 155, 181, 186, 194, 206, 219

M modelki wynajęcie, 162 monitor, 181, 185 monopod, 125, 166

N ND Timer, 146

O obiektyw czyszczenie, 31 długoogniskowy, Patrz: teleobiektyw do fotografii portretowej, 82 do fotografii sportowej, Patrz: fotografia sportowa obiektyw makro, 39, 111, 173 osłona, 34, 196, 214 podróżny, 153 rybie oko, 29 stałoogniskowy, 36 superjasny, 30, 33, 37, 102, 103, 113, 123 superszerokokątny, 28, 141 szerokokątny, 28, 36, 82 zaślepka, 38 ze stabilizacją obrazu, 33, 39, 48 zmienianie, 214 zmiennoogniskowy, 28, 31, 36, 111, 118, 141, 173 ostrość, 44, 45, 47, 49, 103, 106, 203 ogranicznik zakresu, 35 poprawianie w Photoshopie, 50, 51 ustawianie, 35, 38, 40, 88, 120, 196, 197, 211 automatyczne, 41 fotografowanie krajobrazów, 139 ręczne, 37 oświetlenie, Patrz też: światło dodatkowe, 18, 59, 71, 104 grupy ludzi, 76 kierunkowe, 7, 21 kontrastowe, 78, 96 konturowe, 71 modelujące, 75

G głębia ostrości, 39, 40, 84, 88, 106, 173, 256 gorąca stopka, 7

H histogram, 239 horyzont wirtualny, 134 Hurley Peter, 79

I interwałometr, 90 ISO, 13, 46, 101, 123, 195 ustawianie automatyczne, 122, 164, 216

K kadrowanie, 107, 129 karta pamięci formatowanie, 197 pojemność, 215 przypadkowe skasowanie, 191 szybka, 123 uszkodzona, 191 wzorcowa neutralnie szara, 74 Klix, 191 kompresja perspektywy, 36 kontra, Patrz: flesz dodatkowy księżyc, 168

[ 265 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

oświetlenie odbite, 13 płaskie, 58 studyjne, 54, 58, 178, 250 rozpraszanie, 57 sylwetki, 75 w plenerze, 91, 92, 93, 95 włosów, 59 wypełniające, 6 z tyłu, 93, 94, 251

S samowyzwalacz, 41, 45, 217 SanDisk RescuePro, 191 siatka kierunkowa, 59, 75, 78 plaster miodu, 67 soczewka makro, 111, 173 softboks, 14, 22, 54, 55, 57, 67, 77, 178 długi, 59, 78, 178, 179 rozmiar, 60 statyw, 39, 44, 174, 201 oświetleniowy, 69, 92 strip bank, Patrz: softboks długi synchronizacja z drugą kurtyną, 15 szum, 46, 101, 102, 103, 113, 123, 164, 204, 206 redukcja, 206

P panorama, 138, 220 panoramowanie, 128 perspektywa, 109 kompresja, 36 żabia, 143 Photoshop, 3, 187, 194, 219 HDR, 177 Punktowy pędzel korygujący, Patrz: Photoshop Spot Healing Brush Spot Healing Brush, 199 wyostrzanie, 50, 51, 78, 233 Photoshop Elements, 3, 187 pierścień mocujący, 57 portfolio, 242 portret, 36, 57, 67, 77, 85, 87, 108, 225, 246, 249, 253, 257, 260 deformacje, 82 do ramion, 79 mężczyzny, 58, 96, 250 o zachodzie słońca, 19, 21 odblaski w oczach, 87 oświetlenie konturowe, 71 plenerowy oświetlenie, 91, 92, 93, 95 tło, 83 w pełnym słońcu, 93 przysłona, 83 środowiskowy, 28 ustawianie ostrości, 40, 88 zgoda na wykorzystanie wizerunku, 93, 162 poziomica, 134 przysłona, 25, 30, 32, 35, 48, 55, 69, 103 dla zdjęć makro, 40 do fotografii portretowej, 83, 84 preselekcja, 93, 94, 111, 114, 176, 222 przy fotografii sportowej, 121 zakres, 35

Ś światło, Patrz też: oświetlenie gwiaździste rozszczepienie, 141 odbicia w okularach, 72 pilotujące, 9, 71 pomiar punktowy, 201 rozpraszanie, 97 smugi, 167 światłomierz, 68

T telekonwerter, 32, 118, 119 teleobiektyw, 31, 82, 103, 118, 119, 147 TFP, 162 Time For Prints, Patrz: TFP tło, 24, 108, 179, 180 białe, 63, 64, 65, 172 czarne, 25, 62, 63, 64, 172 doświetlenie, 63, 65, 76 kolor nasycony, 65 laminat, 178 portret plenerowy, 83 rozmyte, 24, 83, 84, 91, 93, 97, 113, 114, 115, 121, 128, 147, 148, 158, 222, 246, 261, 262 składane, 63 studyjne, 62 z muślinu i płótna, 84 transmiter, 56, 125 tryb, 195, 212 bulb, 169 manualny, 11, 19, 69, 93, 166, 167, 236 preselekcji czasu, 46 tematyczny, 225

[ 266 ]

Sekrety mistrza fotografii cyfrowej. Najlepsze wskazówki

selekcja, 200 seryjne, 49, 124, 128, 203 sportowe, Patrz: fotografia sportowa styl, 204 sylwetki, 75, 85, 108, 249 wyostrzanie, 25, 50, 51, 78, 96, 148, 177, 233 zmniejszanie nasycenia barw, 186

W wentylator, 72 wężyk spustowy, 39, 41, 45, 174 wideo, 226 wizjer, 224 wyświetlacz LCD, 73, 135, 181, 198, 224

Z zastawka, 75 zdjęcie czarno-białe, 71, 78, 96, 203, 252 drukowanie, 182, 183, 185, 238 papier, 184, 185 dzieci, 89 edytowanie, 219 efekty kolorystyczne, 204 grupy ludzi, 76, 90 HDR, 175, 221 sprzęt, 174 kadrowanie, Patrz: kadrowanie kompozycja, 207 kopia zapasowa, 112 makro, 34, 39, 40, 41 niedoświetlenie, 204 noworodków, 90 obracanie, 205 ochrona praw autorskich, 202 orientacja, 205, 237 ostrość, Patrz: ostrość podgląd, 49 portretowe, Patrz: portret postarzanie, 187 przeglądanie, 213 przepalenie, 135 prześwietlenie, 204 reklamowe, 57, 60, 178, 179, 256, 262 tło, 178 retuszowanie, 199, 219 rozdzielczość, 182, 193

[ 267 ]