Riedel's Codex Diplomaticus Brandenburgensis. Hauptteil 1: Geschichte der geistlichen Stiftungen, der adlichen Familien, so wie der Städte und Burgen der Mark Brandenburg [22, 1 ed.]

383 115 35MB

German Pages 517 Year 1862

Report DMCA / Copyright

DOWNLOAD FILE

Polecaj historie

Riedel's Codex Diplomaticus Brandenburgensis. Hauptteil 1: Geschichte der geistlichen Stiftungen, der adlichen Familien, so wie der Städte und Burgen der Mark Brandenburg [22, 1 ed.]

Table of contents :
- Das Jungfrauenkloster Arendsee (Zweite Abtheilung)
- Das Jungfrauenkloster Diesdorf (Zweite Abtheilung)
- Das Jungfrauenkloster Neuendorf bei Gardelegen
- Das Mönchskloster Hillersleben
- Vermischte altmärkische Urkunden

Citation preview

I

Digitized by

Google

Codex diplomaücos Brandenborgensis«

Der Urkunden, (Etjronihen

unU fonftigen

43>efd)id)töquelUn

für bie

unb t&ret Stegenten* gortaefc&t auf JEcranftofamg

bed Vereine« für @cf(J>i$te ber «Warf ©ranbenfcurg.

ODvt De*

Wiiunocn «©awmbrag für bie Ott*« unb fcqitüc

jtt»eiunt>}to>dn*tflfier

ftanb.

»etlin. ®.

»

e

t

m

c

t.

Digitized by

Google

—-I

.

.

/

— —^ i

;

.

uiginzeai-by

Göogle

ÜDrittr abtbrilung.

St

i

t

9L

I

t «i

a t t

Seile

XXIV.

XXV, XXVI. XXVII.

XXVUI.

g>a8 ChinafrQnfnflcficr artnfrfec.

(jtteite gbtfrrilnna)

£a3 DaB

(groötf gbtfrtilung)

Ounflfrauenfbftcr XitSfrorf. 3nngfrttMcnflcfttr

s

J?euenEorf tri (flatbtlrgtn

g)ofl flR8n4WU>fttt fttflerttefon

gtnmfftte gtoflrfifdk Urtnabtii

L 87.

363.

-

1

-• .

Digiti

by

Google

XXIV.

Da*

3ttn0fMueii-jßl0(ter £rwöfee. «Bmtitf £M(ptluii0*).

SJerjti^nip

I.

9Remorien tti ÄlojUrt 3lwnbfce

fcer

3»arfflraf Otto I. IJc

memorie

in

für alle gBo^Itijtäicr oon

ob (1184

bem

Stifter

u. f.).

Conuentn noftro Arnfe omni anno (ollcmpoitcr pwgentur;

...

Memoria Ottonis marchioniB et alheydis vxoris eius, trai eedeßam barfc fundauerunt deuote et pie dotauerunt. Ottonia, Heynrici et Adelbert^ $cpu&Ttrör^j'.yd laudabilia facta fuorum nataÜum colJacione proprictatum confirmarunt. Deinde Johannis et Ottonis, Ottoiiis et Boatricis vxoris eius et alberti fratris Ali. Item ottonia et Jutte vxoris eiua. :

Hermanni

et

annc

vxoris eius.

Johannis

filii

oiunes tutcla benigna bunc locum confouerunt. feücitatis follempniflime oft

fui.

Woldemari

Hec memoria

et

;

agnetis

predicta in ipfo

vxoris eius.

perpetue

die

qui et

peragenda.

Memoria Kaz cm ari ducis, qui dodit villam warkentin noftro cenobio cum omni überNycholai et heynrici dominorum de roftoc, qui confirmauerunt. Johannis et Gheuehardi de ploto, qui dederunt villam rogclin cum omni iufticia et übertäte. Hec peragetur, cum canitur populus fyon. Memoria prepolitorum Ludolphi, heynrici, ludolfi, Bertrammi, Theoderici, täte et eius proprietate.

:

cuius memoria ter celebrabitur in anno, primo ad tc leuaui, fecundo octaua epyphanie, tercio do-

Wbtutenb« Wahltag ju b»n Urfunbtn brt ÄUmVt«

•) SJitftr t^tilc«

nitgct^ciU metbtu,

ift

btt £e«igf(d>ro 9rdji»e. $trr fdjnft übernatjm $err

3)a« fet/rieba

(bt.

tt
iujta[a«tive ju Wagbeburg erhaltenen Copialbitay It»

vertanlen, auf tat bei JtonigliäV JkeMMjialaKiisai,

5>it

ötnaaigf ei» unb ®aä)f«nntni$.

2 «bl^f ilungtn . »«(*« i»boof

»Jiicolaufl

Nicolans,

dei gracia

Thuritz, Thidericus Oodefchalci et JoDatum anno domini Millelimo CCC». XII».

die Ins

plures fide digni.

von Sßtxlcn wwoäfat tcr neu erbauet«! Stirpe ju ?tnbbrra,e etaen »Map, am 30. OWai 1314.

Verden fi s ccclcfic Epifcopus,

Vniuerlis Crifti fidelibus prefentem

vifurU fiue auditurU Saluten» fempiternam et fructuofain in domino karitatem.

ardorem

et

Opera mifericordie

Ad

deuo-

quofms aeeendere Cupientes, Omnibus vere peni-

Crifti fidelcs

Lintberghc nouiter facerdotem cum corpore do>

tentibus, Contritis et confeflis, qui Ecclelie Beate marie et Beate katberine in editicate et per nos Confecrate inanus porrexerint

tninica intiimos

eircuerint

vilitantem

laciendo

cum

memoriam

ctoritate dei oiunipotentis et tibi

XL.

defimetorum, pro quohbet cireuitu, Au-

Apoftolorum eius petri et pauli et noftra

peniteneiia mil'ericorditer in

XIIII, terciu kalendas

adiutriecs, Vel qui

vera contricione fecuti fuerint, feu qid Cymiterium ipfius ecclelie

in fuis oracionibus fidelium

domino relaxamus. Datum

confifi,

O ecke leue,

XL

dies de iniunetis

Anno domini M». CCC*.

Jiini.

9?tcoIanS iinC 3«>fanH, •Öftren ju aserle,

am

SBerrfembin,

Nos nicholaus

et

Johannes,

domicellu« de eodem, Vniuerlis prefencia

betätigen

2. Ottober

dei gracia domini

bem

Qlrenbfee fcen ©eftfc

ton

de werle, et Johannes, cademgracia

feu audituris in

vifurit»

Jlloiler

1314.

domino cupimus

effe

notum, quod

warkentin, quondam per hinJohanni de Oetze pro qtiadam pecunia obligatam, Quam dominus Ludolfus, prepolitus moniaüum hi Arn effe, ad vfus eiufdem eccleüe in Arnfe redemit ab heredibus miütis antedicti, ecclelie moniaüum in Arneffe fimpliciter propter deum Cum omni Jure, maiore iudicio et minore, et cum precaria tarn maiore quam minore, line feruick) vrbano cum omnibus fuis attineneiis et vfufructibu« in agria cultia et nos

vnanimi confeufu, babito

ricum, dominum de werle,

conlilio

noftrorum ddcUum, villam

noftrum patrumn bone memorie, domino

,

incultin, hluis, pafeuis, paludibus,

nia continetur,

Et de äuuio

nemoribus,

Simüiter capturam pifeium

Zuzina

viis et femitis, et iimpUciter, ficut

dimidio

vfque ad liluam quercinam infra

que Vofgrouen dicontur,

dendam fub eifdem

in

vfque in fluuium

libertatibua

et

pene

prerogatiuis,

ftagno et fluenti aqua,

malchin

per defeenfum, ficut

et

fub propriis termi-

quo

warkentin

pena

vocatur,

vfque ad foflata,

libere contulimus perpetuo poffi-

kazimarus etWartiflaus

eius filius et

Digitized by

Google

24 poftmodum Nicolaus tin predicte

et

Johannes

fratres,

dominidicti

de Roeftoch, ipTam

villam

warken-

Ne igitur aliquem de noftris fucceflbribus fuper hü* duad horum confirmacionem prefentibus Amt appenfa. Teiles funt

ecclefio antea contulerunL

noftra

bitare contingat,

figilla

Conradus de Cremon, Hermannus de Wokenftede, Tefmarus, Conradus tos, Conradus de Lankowe, Wlfchade, Otto de Retfowe, Clawes kabold, Rolofh Barold, Johannes de hauelberg, Hermannus de Ruppifhagen, Ludeke delcin, Conradus predole, milites, Johannes et vicko fratres dicti pritsebur, famuli fide Datum Guftrowe, Anno domini MV CCC. quartodeoimo feria quarta proxima poft digni. ,

michaeli» feftum.

XLI.

3ohonn

3)ufco»i|j

j« IDcmmin »erjinljin futta in ©Affen $»ei #nfen

teidjt bet

am

ju Sühlen j« ?eljn,

kara-

feci,

beate memorie propter carenciam proprii

patris

Niger Gherardus de Ghartowe [ficj, Johannes de Redicftorp, Rudolphus filius dicte domine, Johannes Clcpelhorne, cum aliis plurimis fidc dignis. Datum Anno domini M°. CCC«. XXII»., In craftino octaue NatiuitatiB Roboratam.

fideliter

figilli

Teiles huius funt

gloriofe virginis.

XLVm.

$)a$

Jtlojfct

jn «renbfee »erfd)reibt Leibrente,

In nomine domini Amen.

moniaHbus

folent roborari, vt

Ne

Collegii

anno fi

8.

bem

SJieterid) JTerfitn

ad quos

vendidimus Thiderico

feinet GXrttin eine

hominum confundat mater Nos

Arnfe, neenon Margareta

erroris obliuio,

litte riß tefti-

Theodericus,

igitur

Priorifla

dei

ibidem notum faeimua

prefentes peruenerint, quod de pleno et perfecto confenfu noftri

kerkun

et Tue vxori

margarete decem

modios

tritici

quouis

ad vfus Aiob, quamdiu vixerint, ad Januas eorum prefentandos. Porro ab huius carnis ergaftulo migrauerit, fuperuiuens medietatem tritici optinebit, Alia

in fefto beati Martini

ipfe vel ip/ä

fuccedet dominabus intra clauftrum. cal'dem

eorum

dominas

fpecialiter

anrtiuerfarius

Ipßs vero ambobus defunetis, predicü decem modii

intra clauftrum et

'

pereepeione

Sehufen ex

prefumoret moleftarc,

bonis vicinioribus dicti Conuontus

quod

figillis

M*. CCC*. XXIII

vna cum

ligillo

Arnfe

ciuitatis

optinebunt, quas tunc temporis

Eciam

abfit,

Sitis

impedimento per pignoris extorfionem debeant extorquere. firm io rem noftris

ad

eis omni anno Huiufmodi decem modios Sanctimonia-

peragatur.

obitum amborum In villa primer ex duabus Curiis kinus Brunowe et Johannes de Berne poflederunt. huiufmodi

tritici

non extra debcant fuccedere, Vt ab

in oracionibus eo deuocius

les poft

mini

nnb

3anuat 1323.

ad noticiam pofterorum deducantur.

gracia prepoütus Sanctimonalium in vniuerlis Criiti fidehbus,

facta

am

Ii

extunc

Coppe-

futurus prepoütus dominas in fcabiiii

et

prope Ciuitatem

Confules

Sehufen

Ciuitatis line

omni

Dantes fuper eo prefentes in euidenciam

Sehufen

firmiter Roboratas.

Datum Anno

do-

Sabbato quo cantatur venite adorate.

Digitized by

LiOOQle

XLIX.

3>ie

®bnre wrfaufen

fron

fcetn

am In nomine domini Amen.

Ne

tranilerantur.

Bruninghus, fredericus, Otto

et

humane memorie

quam

prefentes

tarn

henninghus,

Quod nos Buffo

pofleri,

fratres dicti

res gelle euanefcant

per que ad poftcroram noti-

eas ad fcripta redigi,

expedit,

Nouerint igitur VniuerG

«eil v una,en $u Sew>in,

1323.

propter labiliUtem

feu obliuioni in perpetuum tradantur,

ciam

ihre

JHojler Slrenbfee

3. »April

de

Ghure,

libero

animo

et et

ex certo confenfu et voluntate legitimorum heredum noArortun vendidimus honorabili viro domino

Thiderico

prepoßto,

bona

que in

noftra,

nos ea de

Margarete priorifle totique Conuentui Sanctimonialium in Arneffe omnia lepyn hactenus habuimus, cum omni Jure et omnibus attinenciis, ßcuti

villa

Bruningho,

noftro Suagero, habere dinofcimur,

pro viginti marcis argenti Stendalen-

perpetuum poflidenda, Nichil iuris in Bonis ville predictü nobis referuantes, Immo omni quod nobis competcbat, renunciauimus integraliter et ex toto. Huhu vendicionis noftrc tcfte» Amt dominus albertuB, prepolitus in kreuefe, Arnoldus de Roffow, Nycolaus de Öhure, fredericus de molendorpe, Tydericus de Gholtbeke, famuU, et Plures alii fidei tefömonio decoraü*. Vt igitur hec noftra vendicio firma et inuiolata permaneat, prefens dedimus fori* ptum Sigillorum honorabilium virorum prepofiti in kreuefe, Arnoldi de Roffow famuli atque fibus in

iuri,

munimine Roboratum.

noftrorum

M *. CCC •.

Datum Roffow, Anno domini

XX11I

°.,

In

octaua Pafche.

L.

3tnna f ^etjofltn von lejien,

jtfofttr

btjWtigt btt ©djenhma, be* £ofri ©(^nellenberg beut

Shaibfce,

am

25. 9Ȋtj 1324.

Kos Anna, dei gracia duciffa Slefie Dominaqoe Wratiflauienfis et Arneborch, omnibus, ad quos prefentes peruenerint, notum facimu» publice proteftantea , quod patentes Utters« Bartholdi Militis, Ghifonis, hinrici, Gotzkini, famolorom de konninghefberghe, fupra reiignacione Curie Stellenbergbe [lic] coram uobis per ipfos facta vidimus in hec verba. (Hier Acta Amt hec anno incarnacionis dominice folgt die Urkuude No. XXXVI. mit dem Zusätze:) Quam donacionem Nos M °. CCC». IX«., infra octauam affumpcionis beate Marie Virginia. Anna, duciffa wratitslauienfis et domina in Arneborch, prefentibus approbamus ratamque habere volumus et SanctimoniaUbus Clauftri Arneffe prefatam Curiam Snellenberghe (lic) conferimus cum omni Jure, proprietate, libertate et cum omnibus vtiütatibue, ficut eam prenominatu* Bartholdus miles, Ghifo, binricus, Gozeko de konninghefberge a nobis et a ooAris antecefforibus habuerunt TeAes huius Confirmacionis et noAre CoUacionis Amt Conrad ua



Vinzelberghe, nöfter aduocatus, Hinricus Rintdorp, heyfo Berthkowe, Betkinus deycwede, Arnoldus Roffowe, Ghifo Schonenberg, Gherwinus noAer cnppellauus, qui prefencia habuit in commiffo, et alü quam plures fide digni. Actum et datum Arneborch,

CCCV

Anno domini M°.

XXIIH.,

doininka qua cantatur Letare iherufalcm, fub noftro

tigillo

In euidenciam premifforum.

LIII.

Henricus, vifuris,

Salutem

Crifti fidebbua

in

«btapbricf



*öifd>ofö $etnriorf efunt»et,

£au«

»ott

gloriofi.

«in bafelDft t>tm Älojter tfltenofff »ermaem Älofler Ülrenbfee einen 2tntbeü am ©airaem mit geniffcn Hebungen ab, am 18. Ottober 1358.

@«riTO

grfebtfaS Älojrer »Ärenbfee serfauft an ßonoentualtnnen bie Äletbung ber

In nomine domini neccfl'c eft,

vt ea,

Ii

Können

Amen.

Vt ea, que geruntur

firmam debeant habere memoriam,

racione teftium robur aeeipiant perpetne firmitatis.

Hinc

in

am

ihrem $obe fnr

10. ttugnft 1367.

cum tempore dilabantur, ydoncomm infe-

tempore, non

in feriptis autentieia aut eft,

quod nos

Arneffe, Alheidia deWuftrcue,

prepoJitus fanete raaric in

conuentus ibidem vniuerfis ac iingulis hanc paginam

bie nad>

Leibrenten,

»trroanbt werben foüen,

vifuris

Ludger us de campe,

Priorifla,

feu

vna cum confenfu

tociua

cupimus fore notum

auditnris

publice prefentibufl proteftando, quod matura deliberacione ac vnanimi confenfu vendidimus et per

Elizabeth de yetze neenon margaretc fcherers movnam dimidiam marcam Argenti temporibus vitc fue annuatim in fefto neylinge toUendam pro quatuor marcia Quando vero predicte perfonc Ambe vitam finierint vel ex mundo decelTerint, tunc

prefentes vendimus Reügiofis perfonis nialibus nol'tri conuentus,

Martini epifcopi et confefforis in curia prefecti in villa

cum

dimidia.

predicta dimidia

marca Argenti pro

et veftimentis

calceia

comparandia perpetuia temporibus per-

manebit, et priorifla ipüua conuentus predictam dimidiam marcam

cum

neenon prepolitns tus mfringere debet nec poteft vllo modo. fidelitate conuertat.

noftri conuentus,

Vel

fi

aliquis

tollere

neenon

CVI.

Actum

et

datum Anno domini

MV

CCC f LXVTI 0 .

noftri

conuen-

exeommunicacionis abfque vllo .,

in die

£)a$ Älofter Slrenbfee oerfanfr (5on»entualtnnen Leibrenten, btc

Äleibung ber Sonnen »erroanbt werben foflen,

ex parte

prepoßtua temerarie infringere intendit

vel facit, ipfo facto matura fua deliberacione fe ingerit fentenciam

impedimento.

debet et inpredictum vfum

aliquis

am

Laurcncü.

naefc

tljrem

$obe für

bie

26. Dejember 1367.

Amen. Vt ea, que geruntur in tempore, non cum tempore dilabantur, firmam debeant hubere memoriam, in feriptis autenticis aut ydoneorum inferacione

In nomine domini neceffe

eft,

vt ea,

Ii

Digitized by

Google

Hinc

teftium robur accipiant perpetuc firmitatis.

fancte marie in

tibus proteftando,

dimu8 Religion«

vifurin

Priorifla,

prepolitus

vna com confenfu tocius conucntus notum publice prefen-

quod matura delibcracione ac viianimi confenfu vendidimus et per prefentes venAlheydi de bretzeke necnon heylewigi de thuriffe, monialibus vnam dimidiani marcam argenti temporibus vite Tue annuatim in fefto Hartini

neylinge

epifcopi et confefforis In curia prefecü* in villa

Quando vero

dia.

Ludgeras de campe,

quod nos

feu audituris cupimus fbre

perl'onis

conuentus,

noftri

eft,

Arneffe, Alheydis de Wuftreue,

ibidem vniuerlis et fingulis hanc paginam

predicte perfone

ambe

tollendam pro quatuor marcis

ex hoc mundo

vi tarn finierint vel

cum

dimi-

deceflerint, tunc predicta

dimidia inarca argenti pro calceis et veftimcntis comparandis perpetuis temporibus pennanebit, et

infringere

necnon prepofitus

debet nec poteft vllo

ipfo facto

facit,

CVII.

noftri

modo,

vel

matura fua delibcracione

Actum

pcdimento.

et

fe

vt ea,

fi

Bobur

Vt

ea,

iugerit fentenciam

excommunicacionis abfquc

LXVH

vllo

im-

io die beati ftephani

%rnoWi

t>on

ötofforo,

que geruntur in tempore, non cum tempore dilabantur,

finnam debeant habere memoriam,

Hinc

ydoneorum

in feriptis auteuticis aut eft,

quod nos

Arneffe, Alheydis de Wuftreue,

cius conuentus ibidem vniuerfis ac fingulis

vfum cum

tcmerarie infriiigere intendit vel

2. Stpril 1368.

aeeipiant perpetue firmitatis.

prepofitus fancte marie in

in predictum

debet et

aliquis prepofitus

3)a$ jtfojto Strenbfee btfwitet bie ©ebädnnipfhftunfl

In nomine domini Amen. eft,

cione teftium

tollere

conuentus, necnon aliquis ex parte noftri conuentus Ii

datum Anno domini M°. CCC*.

am

necefle

marcam

ipGus conuentus predictam dimidiam

priorifla

fidelitate conuertat,

hanc paginam

infera-

Ludgerus de campe,

Priorifla,

vna cum confenfu tocupimus fore notum

vifuris feu audituris

publice prefentibus proteftando, quod matura deliberacione ac vnanimi confenfu vendidimus et per prefentes vendimus Honefte perfone Religiofis perfonis priorifle,

caria

Berthe,

filie

Berthe, rclicto arnoldi de Roffowe pie memorie, necnon Arnoldi, et Alheydi de Wuftreue, tunc temporis vnam marcam Argenti Annuatim in fefto Walburgis in pre-

predicti

Monialibus noftri conuentus,

cowlitzen tollendam pro octo marcis. Poft obitum vero diotarum perfonarum tunc nofter Anno Arnoldi de Roffowe, Berthe fue vxoris et eorum hereditatem fequentium

conuentus bis in

anniuerfaria perpetuis temporibus peragentur,

tum

dicte perfone

Berthe de Roffowe

ipfi

noftri

dies Anniuerfariorum

dictam vfum die

com

fidelitate

conuertat

Actum

ad kalendarium

et

noftri

conuentus tollere

datum anno domini H*.

Ad

marcam

conuentus conferibuntur, et ipfam

miTiaiAfn pro calceis et veftimentis comparandis priorifla

placi-

preno-

debet et in pre-

CCC 9 LXVHI °., .

in

Palmarum.

9* uiginzeo by

Google

08

CVIII.

SWarfgraf Otto

bem

fdjenft

am

Jtfojter

2(tenbfee

eine

^ebung

Peulingen,

in

28. »uguft 1368.

Nos Otto, dei gracia Brandenburgenfis Marchio, Sacri Romani Imperii Archicamerarius, Cornea Palantinus Reni Et Bauarie dux, Recongnofcimus publice per prefentes, quod, prehabito fidelium noftrorum maturo confilio, lue glorioüflime

Ob

laudem

et

honorem omnipotentLs

dei genitricifque

atque facceflbmm noftrorum marchionum

Virginia Marie, et noftre, predoceflbrum

Brandenburgenfium

neenon ob diuini cultua augmentum, ac

animarron falutare remedium,

eciam ad inftanciam Strennui viri Bernbardi de Schulenborch, Coqnine noftre magiftri, fidelia dilecti, dedünus atque donauimus, dam ob et per prefentes folempni donacione donamus Religiofis et deuotis Prioriffe

Totique Conuentui Sanctimonialium Monafterii in

Bencdicti verdenlia dyocefis Et monafterio Supradicto proprietatem licet in villa

Neylinghc

pro vno equo phcodali,

Et quatuordecün Choros

filiginis

Arneffe

Ordinis faneti

bonorum infraferiptorum

vnam'marcam

de manfis et Curia Sculteu

,

Vide-

argenti Brandcnburgenfia

reddituum annuorum

in

cadem

villa

cum

Cum oinnibus Juribus, commodis, honoribus, confuetudinibua et pertiquocunque eciam nomine nuneupentur, Sicut Strennui viriVicko, Daniel, nycolaus, dicti de Getz bactenus habuerunt et poflederunt in pheodum, Ex nunc

Judicio Infimo et fupremo, neneiis quibuacunque,

Conradus

et

in antea Jufto proprietatia tytulo

Ad vfum

paeifico et quietc perpetue pertinendos,

et vtilitatem

Sanctimonialium et monafterii predictorum

SubGdiia et feruieiis pro

communi terrarum noftrarum de-

fcnuonc Atque cuftodia neceflariis feu eciam oportunia duntaxat exceptis et in predicta

villa nobis,

heredibus et fuccefibribus noftris fpecialiter referuati«, Renunciantes pro nobis, heredibua et fuccef-

omni

foribus noftris Alias in predictia bonia et redditibua

nobis competere poterit feu competere

Sigillum noftrum prefentibus

eft

poterit

appenfum.

aliqualiter

Juri, actioni et Impeticioni,

in

futurum.

Prcfentibus Reuerendis

quod vel que

In Cuius Rei teftimonium in Crifto

patribna

Petro

et

et Brandenburgen fia Ecclefiarum Epifcopis, Alberto Comite de lindowe, Et Strcnnuis viria Johanne de Rochowe mibte, Guntzlino de Bcrtinfleuen, Nycolao de Byfmarke, Gheuehardo de Aluenflenen, Et ottone mörner, Cum ceteria pluribus fidedignis. Datum Berlin, Anno doraini M«. CCC«. Sexageßmo octauo, feria fecunda ante omnium fanetorum.

Theoderico lubucenfis

CIX.

«ßrovjl

Vubger befunbet

bem

bie

Stiftung

Jtlojkr Brenbfee,

ber ®ebdd)tm§feier Wrnb'd *on Olofforo bei

am

13.

Ludeghcr vamme campe bekenne arneffe vnde vnder mynem jnghefeghele dat De her

Dezember 1368. openbar vnder der Proueftye Inghefeghel

to der ick hebbe gbegheuen den vruwen to der arneffe bynnen yn dat klofter de bede imme dorpe to coweliffe, dy ik fuluen hebbe gheeoft, de fcholen fy hebben to hulpe crer cleder vnde ercr fchue alle jar twiges vp to borende to funte ,

Digitized by

Google

09 Daraf To fcholen fy twigc immc Jare, wen fy dat vp boren, dechtnifle began mit vigüien vnde myt fylemiffen cnea Arndes van Roffowe vnde des, fynea zones. Weret, dat fy dea nicht en deden, ver Berthen, fyner bufvruwen vnde Mertens daghe vnde to Tunte walburgia daghe.

Am

fo fcholde ere proueft

dar baten dy bede vpnemen.

Weret ok, dat ere

binnen nicht gunnen en wolde, zo fcolde zy vallen in dat klolter to

betughinge uefte,

fo

hebben her hinrik van

owdorpe vnde

proueft en der bede dar

dambeke. To

minem ghehenghet an deflen bref, dy ghegheuen deme acht vnde feftegheften Jahre, in deme daghc

ere jnghefeghele mit

drutteynhunderi jar,

in

ener grothern

her hinrik van hattorpe, beyde prois

na godea bort

Tunte Lucien

der

hilghen juncvrowen.

CX.

2)te »011

Donnmbetg

übetloffen

fcem Jtlofta Slrenbfee wietetfäuflid) einen J&of yt

«ntfjkbt, ant*3t.

M&t\ 1377.

Wy

hinrich wan weninghe vnde werner, veddercn, beyde ghehcten van dannenbcrch, her Otte, proueft to lachow vnde zeghebant, fyn bruder, ok beyde gheheten van

dannenberch, wy vnde vfe rechte orucn bekennen openbar in deffeme Jeghenwordighen breue, Dat wy hebben gheaettet vnde laten eynen bot* to lüeftede, anders gheheyten der Smedefchen vnde bebt bey deme kerchoue vnde gbift alle jar diurdehaluen wifpel gheldes, vor vefteyn mark branden burgfehen fuluere, darmede jn ghegheuen ye wernera Alfter vnfen vedderen her Ludgen van deme kampe, Prouefte to der Arneffe, vnde deme godeahuze vnde deme meynen

hof,

Conuente darfeluea: vnde wy vnde vnfe rechte eruen Tcolen dea gudes recht war wezen, wor vnde wanne ze dea bederuen, vnde Tcolen dat vorbenomede gut vntledeghen van allerleye rechter anfprake bynnen den negheften vyrtoynachten ,

hua weghen vnde van deme Prouefte.

Dyt

wen wy darvmme gbemanet werden van dea

loue

wy van dannenberch vorbenumet

in

godes-

defleme

jeghenwordighen breue vor vna vnde vor vnfe rechte eruen myt eyner zamenden haut in truwen to holdende deme fuluen vorbenumeden godeahuze to der arneffe vnde to truwer baut heru

Matbiefe vnde bern Arndc, Brüdern, beyde leye argbeüft vnde hulperede.

to

allen funte Johannis

ryddern, ghehcten van Jagow, zunder jenegheroch, dat wy van dannenberch vorbenumet wolden lozen wy den vrowen vnde deme prouefte vorbenumet to voren zegheu

Weret

dat vorbefereuene gud, dat fcole

daghen mydden

in

deme zomer vnde zo

fcole

wy

ein ere

vmbeworrene

ghclt gheuen to funte Mychela daghe dar negeft, vnde dea gheUch vnde willekore vnde gnade

hebben de vrowen vnde de proueft wedder: vnde dat vorbefchreuene ghclt fcole wy gheuen den vruwen vorbenumet vnde nicht deme Prouefte. Weret ok, dat wy van dannenberch vorbenumet dat ghclt nicht en gheuen to funte michels daghe alfo, alfe de lofynghc kundeghet wurde to voren to funte Johannis, Wat fchaden de vruwen darvmme nemen, den fchole wy draghen vnde de vruwen nicht: vnde wen wy dat ghelt gheuen to funte Mychela daghe alfo, alfe hur vorghefereuen fteyht, fo feal de pacht vnfe leddich vnde loa wezen, alfe de vrowen vnde dat godeshus het ghehat. To eyner beteren bekantnyfle alle deffer vorbefchreuenen ftucke vnde articlcn bebbe

Digitized by

Google

70

wy van dannenberghe vorbenomet

vnfe Inghefeghele laten henghen an deJTen breef ,

gbeuen vnde fchreuen ys na godes bort duzent Jar vnde dryhundert heften Jare, des negheften dynsghedaghefi

CXL

in

De

gbe-

deme zeuen vnde Seuenteg-

na Pafchen.

2>er Statt? ju Lüneburg behrabet ein 2Jermt$.I.

ammodo

et

afperfione

dicte Cappelle debet sjb.xxil.

fieri

ordiuandiun et bis prefentibus

et Circuicione

cantando antiphonam vel Refponforium circa atrium

finguhs diebus dominicia memoratis.

In omni eciam feria qnarta per

10 Digitized by

Google

74 annum

concurrente vna miffa ibidem (lebet celebrari cantando vel legcndo, prout

faccrdoti,

Hiis tarnen diebus dantaxat exceptis, Videlioet Natiuitatis

Crifti,

AlTumpcionis beate Marie Virginia, dedicacionis maioris noftre eccleüe, cuiuflibet

apoftoli,

In prodictis enim diebus nec miflas nec aliqua diuina in dicta cappella

que

diebus feu

feftis

quandociinqae fuerit funus prefens, et diebus commemoracionis animaruni.

et

cum

obferuari, quia tunc populus parrochialis in noftra Matricc ecclefia terefle follempniis

tuuc placuerit

Pafche, Penthecoftes,

feftis et

diuinorum.

Verum

Ii

Cappellanus feu prefbitcr

in noftri et noftri tuonafterii Icgitimis arduis et neceflariis caulis

Commiflione racionabiliter

volumus vllatenus

officia

deuocionis debet in-

fpiritu

die quarte

in

quandocun-

ferie

ex noftro

et negoeiis

fuerit prepeditus, feu caufa innrmitatis notabilis

iuflu et

ipfum cogente, celebrare

quandocunque huiulmodi impedimentum cuenerit ex eaufis fed vacabit. Cappcllanum vero in dicta celecnarratis, milfa in dicta Cappella non obferuabitur brantem feruabimu» fub noftris oneribns et expenfis, ipfumque ibidem ad celebrandum diuina oftinon potent, extunc

quarta

in tali

feria,

,

cia deputabimus, Inftituemus et deftituemus feu vbi,

reuocabimus, et nullus alius preter nos, quociens,

quando videbitur nobis expedire. Inhibemus cciam dictis confulibus et communibus populis in Arneffe eonunqne fucceflbribus fub pena priuacionis liuiufmodi gracie pro diuinis

oppido noftro eclebrandis

ipfis

in dicta cappella

a nobis dato et Indulte, ne

per

ipli

fe

cerdotem extraneuni, preterquam noftre Curie et monafterii cappellanum

ad hoc, vt preniittitur

,

deputandum,

vel occulte, nec celebrare proenrent auxilio, conlilio vel fauore,

habitum de noftra licencia

et gracia fpeciali,

quod

Ii

dicti

nifi

hoc prius

Confules et

iplius ftnictura vel alio

At uero donacioncs, elemolinas

quouis

decelTurus feu moriturus

modo

aliquid

aliquem

alios

fa-

data» vel largiendas

impetratum et

fuerit

Communcs

aliquomodo atteraptarc prefumpferiut, extune dicta gracia et priuilegiuni

que roboris et momenti.

per vel

noftris oneribus et expenlis

in dicta cappella celebrare permittant vel alTuniant, public«

fecus fecerint vel

eo ipfo nulliuf-

(int irrita

ad dictam cappellam pro volumus moderari. Quicunque enim

et teftamenta fic

ad dictam Cappellam donauerit feu legauerit,

Illc

ante omnia et

preeipue pro deuocione fuc intencionis ymagini noftri maioris altaris in Clioro et dominabus noftris

Beate Marie .Virginis et pro falute anbne fue dabit feu legabit pro poffe

in Clauftro pro reuerencia fuo, prout tunc

deus

a morituri8 vel a

in

corde morientis deftinaucrit

fanie, dato

teftamento, vt preniittitur,

fieri et

decreuerit moriturus.

et miniftratum fuerit

dimidia

,

porcio huiufmodi donacionis,

ad ftrueturam noftre maioris eccleüe

realiter pertinebit,

legato vel

dicte cappelle, Videlicet In pe-

cuniis, Pecoribus, Vcftimcntis, Redditibus, Villis, Curiis, fundis, Agris,

parlamentis quibufeunque

Quidquid autem

nobis et noftre majori eccleüe tarnen prius feu affignato

donatum, legatum

ClenodÜB

et

rebus ac

aliis

elemoline vel legati principaliter

abfque dictorum confulum

et

communium

contradictionc, Impedimento, fraude et colore, et alia liuiufmodi donacionis vel legati dimidietas

dictam cappellam fpectabit, ecclefie et dicte Cappelle

prepolitus,

line noftra contradictione et

impedimento

aliquali.

de huiufmodi elemolinis et legatis feu legandis

quicunque pro tempore

fuerit,

Et ut

ad

noftre maiori

fidelius prouideatur, nofter

debet ad hoc ordinäre, eUgere et ftatuere dua« perfonas

vnum ydoneum prefbiterum de Clero noftre Curie et vnum probum et bone tarne virum de communitate ciuium, cuftodes et conferuatores omnium legatorum, qui ümul omni anno domino noftro prepofito taraquam veri prouifores et Jurati per Juramenta eorum fanetis ewangeüis corporaliter tactis racionabilem computacionem facient de omnibus elemoprouidas, ydoneas et honeftaa, Scilicet

finis,

Teftamentis, donacionibus et legatis occafione dicte cappelle habitis et pereeptis; dicti vero

prouifores, quicunque pro tempore fuerint,

de huiufmodi teftamentis et legatis nichil debent difponere et ordinäre nec ea in aliquos vfus conuertere, nifi de noftra fpeciali licencia et confenfu.

75 Iufupcr

(i

ex euidenti

necelfitate noftram

maiorem eoclefiam

in tecto vel in

bus recuperari contingeret, protnnc prouifores dictc cappelle fua putantes intereffe,

omni«

et

aliis

ftructure

quorumcunque

et alii,

defecti-

interfuerit vel

Singula dicte cappelle lcgata, quocunque nomine cenfeantur, de-

bent pro ftructura noftre parrochialis ecolefie in

neceffitatis

tali

crogare fponte et libere fine fraude.

Sic fimüiter,

faorit neoeflarium reftaurare, extunc

eciam nos et

articulo expendere,

miniftrare et

dictam cappellam in fuis edificÜB recuperando

fi

noftri fucceflbres

de noftre maioris

ecclefie ele-

debemus et volurous pro ftructura premte Cappelle fideliter fubuenire, expendere et miniftrare, quando perconfules et Juratos ad hoc conftitutos debite fuerimus requißti. Ceterum omnem facramentorum adniiniltracionem quocunque nomine cenfeantur, funeralium exequias, eccleßafticas fepulturas, defponfondorura copulacioncs , mulierum poft partum purgandarum, fponfarum Intronizacionem, herbarum, luminum, palmarum, frondium et agni pafchalis benedictionem feu confecracionem, proounciacionem et promulgacionem Indulgenciarum, facramenta vnctionis et corporis Crifti populo ad infirmos comitanti et vilitanti dari foUtarum, in dicta Cappella vel eiua mofinis, teftamentis et legatis

,

cymiterio

exerceri, celebrari et tractari prohibemuB et interdieimua et hiis prefentibus ex-

fieri,

cludimus penitus

vinum, oblatas uidenda,

Eciam

fi

talia fint vel fuerint,

que facramentis fuerint condependencia Porro calices,

libroa,

que pro tempore ad dictam Capellam et eius cultum fuerint pro-

et alia neoeflaria,

dicti prouifores et Jurati

liter requißto. et

et in toto,

annexa, fub pena priuacionis et caflacionis gracie et indulgencie antedicte.

vel

procurabunt, noftro tarnen conlilio et confenfu fuper hoc fpecia-

In feftiuitanbus patronorum Cappellule memorate, ScUicet Beate Anne, Natiuitatis

decoUacionis faneti Johannis Baptifte et in

feftis

Janctorum Hathie

apoftoli,

Beate katherine vir-

ein is et Dedicacioni« ipfius, Prime vefpere per Capellamun noftrum ad hoc a nobis fpecialiter deputatuiD debent ibidem follempniter celebrari, et de fiet,

Ita

offieiis

quod nofter Scolari«

tarnen,

diuinis in

liter coaftrictus,

dicta cappella

Sed de

fiue

noftre

faciendis nullo

mane

in dictis feft iß ibidem

parrochialis

modo debet

ecclefie

ad populum fermo

campanarius et minifter in maneipatus vel aliqua-

efle obligat us,

fcolare feu miniftro in dicta cappella mimftrante prouidebunt fub fuis one-

ribus et expenfis dicti confules et

communes.

Kciam

nofter fcolaris et noftri monafterii

Campa-

narius et minifter omnia fua debita, deriuamina et emolumenta, tarn in dicto oppido noftro,

quam

in antiqua viUa Arneffe et eciam in aliis locis vbicunque fuerint, totaliter optinebit, quocunque nomine cenfeantur, de confuetudine vel de Jure, nec occafione predicte Capelle dictum fcolarem feu campanarium, quicunque pro tempore fuerit, quo ad fruetus fuos et iufticias racione matricis

ecclefie

hucvfque

fibi

deditos volurous effe

quodammodo circurouentum.

Si vero dicta

cappella

deftrueta fuerit per ignem vel ex vetuftate feu alio cafu quaheunque efie defierit, Extunc dicti confules et

communes, quam

cito facultatibus fuppetentibus

dictam cappellam denuo reedificare poterunt,

ipfam fine noftra contradictione, Impedimento et fine noui operis denunciacione libere reedificabunt fub deduetione fuarum expenfarum et onerum, ac nichilominus reconfecrari et dedicari a dyocefano vel eius Suffraganio procurabunt, Dictis confulibus et

actum neceflaria legitime expenfuris, Duabus eciam

communibus omnia ad huiufmodi dedicacioni«

miffis

cum

aliis

fuperius habitis et conceffis in

dicta cappella poft ipfius dedicacionem, reconfecracionem feu reconfihacionem,

contingerit [fiel], poftea ficut prius perpetualiter obferuandis.

fi,

quod

abfit, fortaffis

Preterea oblacionum et offertoriorum

obuencionee in dicta cappella prouenientes per cappellanum noftrum per nos ad hoc fpecialiter de-

putatum volumus pro tempore

efle et

fuerit,

decernimus colligendas, qui ea vel eas collecta vel collectas

Priorifle,

quocienfeunque et quando ab ipfo exigenti [exigentur?], ad clauftrum

et fideüter prefentabit, nulli alteri poteftate

que

totaliter

data et concefla ad huiufmodi offertoria fuftollenda.

De

10* Digitized by

Google

cum

peticionibus vero, que in feftiuitatibus dicte Cappelle fuperius memoratia ibidem

yraaginibus

ipfius cappelle tranlHbit

naftcrio noftro viginti

Communes, Prouifores

debent

quocunque

hiis prefentibus,

lamus.

Uec omnia

et

eft

et

alii

predictis

datum

gefimo prüno,

alio priuiiegio, gracia vel

Singula premifla Nos prefati

,

in toto vel

gracia feu lndnlgencia

Indulgencia non obftantibus, penitus annul-

Johannes

Arneffe vna cum omnibus fide fideliter obferuare, line

prcpoKtus,

noftris

Alheydis

priorifla

fuccefloribus quandolibet in

Impedimento, contradictione, fraude

corum fuccefloribus in perpetuum et in euum. arneffe, Anno domini Milleümo Trecentefimo Octua-

confulibus et Communibufl et

in dicto monafterio noftro

In

mo-

et

in vfus noftros con-

contra premifla et quodlibet premiflorum

expreflum, Extunc prefens priuilegium

futurum promittimus in folidum bona et colore,

Coramunes nobis

Si vero dicti Confnles et

Singula eciam extunc reaoeamus, Caflamus, Irritamus et eciain

et

Totufque Conuentus monialium in

Actum

dicti confulcs et

memoriali gracie fupradicte.

neenon quicunque

et Jurati,

quam fuperius nulla, Que omnia

aUter

efle

Dederunt infuper

et perpetno

ea infregerint, non obferuaucrint, vel contraire prefumpferint aliquo modo,

fecerint, vel

in parte,

ad ftructuram.

marcas in prompte» et expedite argenti Brandenburgenfis

quadam reuerencia

uerfas pro

tabulis Tel

dimidietatem iptius Cappelle prouifores et Jarati nobis dabunt, et alia dimidietas

fiunt,

vigilia

Pafche,

Prcfentibus honorabÜibus et diferetis viris Hominis

Johanne

in Creueze, Jacobo plebano in Cowlitze, Johanne Neylinge, Johanne plebano in Sannem, Nycholao plebano in Leppyn, Hinrico plebano in Ghentzin, et Johanne Luttekeman, perpetno vicario in monafterio beate virginiB Soltzwedelenfi, Prefbiteru dicte verdenßs dyooefis, Teftibus ad premifla vocatis fpe-

herwici,

prepofito Sanctimonialium

plebano in

cialiter et Rogatis.

uentus in

In

quorum omnium enidencius teftimonium

Arneffe cum

CXV.

2)aS JHojta: ftrenfcfce »erjlattet $rtei)erd

Sigilla noftre

prepofiture et

Con-

certa feiencia hiis prefentibus funt appenfa.

jum SNepBalten

bem %\tda\

in ber

Ȁrenbfec bie

3obanmScapeHe,

am

Slnnabmc

6. SRat

tinci eignen

1445.

Wy Mychael meyne Conuent breue, dat

wy

vnde den vorftendern

mögen

Arntzee, proueft, Sophia Crufemarke, priorinne vnde de ganze Arntzee, Ordens Sanoti Benedict!, Bekennen eyndrechtigen in difletn dem Rade vnfzes Blekes Arntaee Sancti Johannis vnde meynen Inwonern vnfzes Ergnanten blekas, dat fe fik

defz klofters

wulbordet vnde toftadet hebben vnde toftaden

moder marien vnde allen Des midwekens So fchal doch de prefter de miflen nicht vallen laten, men he fchal fe holden vor edder na. Weret ok, dat eyn jegenwordich liekwer, fo fchal doen dem geliken vndgrote memorienvp dat he der parren nicht en fchade. Ok fo fchal de Rad defz blekes med deme prouefte mechtich wefzen der beuelinge, weme fe de miffe willen beuelen to holdende. Defz willen wy Radmanne vnde vorftender Ergenant fodenne beuehnge betern binnen dren Jaren med renten, fo men mach maken, med hundert lubefchen vortin

eynen

preller to holdende,

hilgen to der weiten twe miflen

de gode

to lone

vnde

fincr leuen

möge holden jn der Cappelle n

de eynem, defz fridages de andern,

fo alz dat

Sancti Johannis,

neyn hilgen dach

fy,

Digitized by

Google

77 marken, vnde do prefter

fchal

ok neyn Inwoncr weiten defz blekes vnde med

alle

des cloftcr-

wen he fchal wonen to der Gent »in, to Tilebe effte to Cloden. Weret auer, dat me den vorfchreuen dorpern neynen Prefter mochte hebben vnde vp deme houe eyn prefter were, de neyn cappellan were, deme mögen wy de miffen wol beuelen vnde de beuelin go fchal nicht lenger waren wen to eynem Jare, vmme fake, eft de prefter deme godeehufz efto deme bleke to houe,

in

vnwillen edder weddere were, vnde weret, dat to

gade,

fo fcholen

vorfeydes willen.

wy Ok

deme

Prefter dat fo nicht

cnen vnde vnfz nicht

an beyden haluen eyn deme andern eyn verndel jare tovorne vpfegghen vme fchal de gnante Prefter defz fondages vor Amte Merten vor winachten vor

lichtmüTen to allemanne vaften jn palmedage in vnfzer frowen dage der bort dar ok mifle holden,

vnde

eft to

deme

altare offer velle,

dat fchal de prefter antworden to houe vnde nicht beholden.

wy

Alle vorfchreuen ftucke vnde artikel in fament vnde eyn jflik befundern louen

Proueft,

gemeyne conuent Ergnant eyndrechtigen deme ergnanten vnfzerm Rade vnde

rinne vnde

dern Sancti Johannis jn jegenwordicheyt hern

Prio-

vorften-

Mathias von Jagow, Helmich Cloden, Dick*

man

Siuert, Becker, Peter vinnow, Kadinanne vnd alderlnde, Inwoners vnlzes Blekes, ftede vnde vafte to holden, funder argelift, hulperede efte nige vunde. Des to raerer vnde groter bewy Proueft, Priorinne med vnfzes Conuentes wulbort vnfzer proueftien vnde

kantniAe hebben

vnfzes Conuentes Ingefegelen eyndrechtigh laten henghen nedden an düTen breyff,

vnde fchreuen na jn

deme dage

CXVI.

chrifti

gebort dufent jar veyrhundert, darna in

deme

vif

De geuen

ig

vnde vertigeften jare

vnfzes hern god hiinmeluart etc.

ÜRarfgraf grittrtd)

b.



am

keftarigt

tem

Älofter Slrenbfee atle fein« Seftyungtn,

16. gjo&tinfcer 1457.

Wy Frederick dy Jungher, van gots gnaden Marggraue to Brandenborch vnde Borchgraue to Nurenberg, Bekenne apenbar myt defleme bryue vnde vor alfweme, dat defle nahgefereuen guder vnfee Cloftere Arnfze ünt vnde cm hören, Alfe in dat jrfte dy Clofterhoff myt

alle

fynen tobehoringen Honen, Breyden, wyfchen, holten, alle dy holte myt der See wente

de Bynde, dar dat twyfchen kowlitze vnde mechow nedder loppet jn de holte, myt den dorpfteden vnde hoffteden jn den fuluen holten belegen, genomet Noyden, Raudenfyn, Borchwerck, Satthnn wente an dat lanth lennegow, al de holte van deme lande lennegow vor den danhorne auer myt der vulenSehe by deme dorpe ghentzyn myt der an dat vleth geheyten

dat Stedeken vnde dat dorp Arnfzee, toll, mollen myt alleme rechte neynerleye vtgekowelitae, Schrampe, Cziczow, Sumerdorppe, Gentzyn, Leppin, Neylinge, Samel, Guftyn, Czulen, Cloden vnde Crat» myt den gerichten

weyde, vifchereye, holte, jacht, neynerleye vtgefcheyden

,

Gerichte hogeft vnde fydeft, pechte, Tins, fchot, fcheyden, de dorper

Cseme,

hogeft vnde

fydeft,

vogedyen, Beden, pechten, Tynfzen, Rockhunren, Tegeden, wyfchen, holten,

watere, weyde, mollen

myt alleme

dat gerichte hogheft vnde

fideft,

rechte neynerleye vtgefcheiden. In

neghen houe myt

aller

deme dorpe

tobehoringe an bede,

to

hilgenvelde

pechten, Tynfzen,

Digitized by

Google

7* Tegeden, Rockhunreu , wyfche,

holte,

mollen vnde

alle

de Cofter erue jn

alle

vpgenomeden

dor-

pcrcn darfulues inyt allenie rechte neynerleye vthgefcheyden, jn deme dorpe Sannen dat gehogeft vnde fideft, achte houe mit aller tobehoringe an pechten, tinfzcn, Tegeden, rock-

richte

hunren, wiflehen, holten, watere, weydo, mollen vnde de Coftcrerue darfulues myt aUeme rechte In deme dorpe Tylebe dat gcrichte hogeft vnde fydeft, twelflP houe

neynerleye vthgefcheyden.

myt

tobehoringe vnde de Coftererucn darfulues

aller

In deme dorpe

Byndc

koftereruen darfulues

dat gerichte hogeft vnde

myt aUeme

myt

fideft,

allenie rechte neynerleye vthgefcheyden.

elucn houe mit aller tobehoringe, alle de

rechte neynerleye uthgefcheyden.

demo dorpe liften dat

In

ge-

vnde fideft, viff houe myt aller tobehoringe an pechten, tinfen, tegheden, Rockhunreu, wifchen, acker, weyde, neynerleye uthgefcheyden: vnde an entelen guderen, Alfc jn deme dorpe Primere eyn wifpel roggen; To dewetzc in des fchulten hoff teyn fchillinge Brandenborges richte hogeft

fuluers

myt meer anderen

roggen, vpp deme velde

tynfzen vnde pechten darfulues; jn

Pinnow

vor

deme dorpe Drufedow twe

Ofterborch beleghen auer twe houe twe

wifpel

wifpel roggen;

To gladegow anderhalff wifpel roggen jn der water mollen vnde in defuluen mollen myt aUeme rechte, Ugk darfulues eyn wifpel gerften, drutteyn honre, achte fchillinge Brandenborges fuluers; Neynwynkel eyn wifpel roggen By dem alande vor Sehufen eyner houen teget; Auer den hoff kader genomet By Sehufen belegen eyn wifpel weyten; De hoff herzl'elde by Sehufen myt vyff verndel landes myt deme tegeden myt vefteyn penningen to tynfe, wifchen lande, myt deme gcrichte hogeft vnde fideft; De hoff Snellenberch vor werben beleghen myt houen binde, wifchen vnde alle fynen tobehoringen De hoff Teghelhoff vnde twe houen gehcyten de kemericke, belegen vor werben, myt alle oren houen lande, wifchen

jn deme dorpe

;

t

;

vnde

alle

oren tobehoringen, Morgen lande, tegeden vnde pechten

deme dorpe Raben twe wifpel roggen vnde eynen wifpel ellynge eynen wifpel roggen. Vnde bekennen vort, dat vns alle defle vorfereucn

neynerleye vthgefcheyden; In

gherften;

groten

in deme dorpe

nugeftigen witlike geworden

gudere recht vnde redelken vnde vonuyddelft gotliker, rechtuerdiger

,

is,

dat

ewiger

vnde ock rechtes vnde redelkes erfkopes an vnfe gnante Clofter Arnfze gekamen fynt vnde dy werdigen vnde And echtigen vnfe leuen getruwen Eren andreas fe roder prauift, vor Mechtildis Quitzow priorynne vnde de gantzc fameninge des genanten vnfes clofters Arnfze de gift

Nu datum defles briues hebben vnde bevnde oro vorvaren dy ock in Sodaner weren gehath vnde befeten hebben van nu

vorfereuen gudere jn rechten Rowtiken Brukclken weren fitten vnde an vpwart

fy

rekende, So lange dat nymant, dy nu leuet anders gedenken mach. Vnde wat van vnfen vorvaren, Marggrauen to Brandenborch vnde ock van andern vorften, heren vnde grauen, Marggrauen, vorftynnen vnde öravinnen deme genanten Cloftere Arnfze, deme prauifte vnde priorynne vnde deme gantzen Conuente darfulues vnde alle oren varvaren vnde nahkomelingen an deffen vorfereuen guderen gegheuen, vorleghen, vorkofft, vorlaten, gefryet, incorporeret, approprieret vnde geeyghent is, Dat bewillen, beleuen bevulbordcn, beveften vnde beitedighen wy vor vns, vnfe eruen vnde alle vnfe nakomelinge Marggrauen to Brandenborch ewichliken fo to

,

,

to bliuende.

Is

ock jennich vorfumeniffe

effte

gebreck jn deffen vorfereuen giften, kopen, vorly-

gingen, vorlatinghen, vrigingen, Incorporeryngen vnde voreygeningen

eile in

oren formen, worden

oren bryuen darauer gegeuen, gefcheyn efte icht dat dar ane van rechte fcheyn fcolde na bleuen, Sodanos vnde eyn ichlik befunderen vorbetcren, fuppleren vnde voruullen wy gentzliken efte in

vnde vullenkameliken altomale. Hebben fy ock kopbriue, eygendomes bryue oft« jennigerleye ander bryue, de fy vpp defle vorfereuen gudere hadden, vorlciht vorlaren edder fynt one von older

Digitized by

Google

70 edder von water ,

menen

effte

vure edder von vorwarlofe edder jenniger anderleye wis jn den karten

eruen vnde nakamelinge fchult vnde wilt ok vorfereuen gndere vnrder

Wat

jn neynerleye wys.

nente

der

to

perga-

,

jngefegelen preffelen, vorwordeu, vordorucn, toretben edder braken edder in tokamenden

Amfüe,

neync bryue

efte

Wy

vnde vnfe jennigerleye bewilinge vppe defle

tyden dat noch fo gefchege, dat feal en altomale vnfehedelik blyuen vnde wefen.

mer na defler tydt van eni «fehen efte efehen laten efte fy dar vp theyn ouer demc vorfereaeu Clofter, Prauifte, Priorynne vnde gemeynen Conoren

her noch nicht, So vorfereuen

varvaren vnde nakainelingen an deflen vorfereuen

guderen wente

vorleghen, ghevriet vnde voreygent

is, Dat vorlaten, nu jegenwardich jn der heften wyfe mate gheuen vryen incorporcren vnde voreygen vnde formen So wy können vnde mögen, vor vns, vnfe eruen vnd alle vnfe nakamelinge, Marggrauen to Bran den bore h, jn dy ere vnde to louevnde to dynfte des almechtigen gades, Syner

fteyt, vorlaten,

wy

,

,

eni

werden moder der Juncfrowen marien, des hilghen gades hilghen vnde

to vnfer,

vnferc oldercn

,

vnfer

,

vnde alle volaren vnde nakamelinghcn feien falichevt Vnde wy vnde vnfe eruen vnde

apoftels Sancti Johannis ewangelifte

ewichliken by one to bliueude jn craft vnde macht defles bryue».

Marggrauen to Brandenborch Schult vnde wilt fee vnde alle ore naby fodanen guderen, eygendome, beßttinge, weren, vryheyden vnde rechticheyden laten vnde rruweliken darby bcholdcn, vorbidden vnde vordedingen, wan vnde war wy können vnde maghen. Vnde wy hebben en ock geghunt, togeftadet, bewillet alle fy dy gudere, dy fy jn pantfehnpp vnde vp eyneu wedderkopp wente bevnlbordet, dat vnde her darum defles bryucs jngenamen vnde gekofft vnde nu jnhebben, dat fy de vort jnhebben vnde tick vnder bcholden moghen So langhe dat on orc ghelt, dat fy dar ane hebben, na Inholde Ilyr vor hebben orer bryue vnde vordracht dar oner gefeheyn, wedder gegeucn vnde betalet is. vns dy gnante Prauift, Priorynne vnde de gantec Sammeuingc to der Arnfze wedder auergegheuen, ghtmet vnde togeftadet, dat cyn ii'lik befath buhoff eynen rynfchen gülden vnde vier befatte koftfater houe dufler orer vorfereuen gudere vns ock eynen Rinfchcn gülden gegheucn vnde wol betalet hebbeu, de alle jn vnfe vnde vnfer berfcopp mit vnde vramen gekart vnde gekamen fynt. Tughe defler vorfereuen dingk fynt dy Erwerdighen her Andreas haffelmann, prauift

alle

vnfe nakamelingen ,

kamelinge

roweliken ewichliken bliuen

to

Soltwedel, Decretorum

doctor

Her Johann Verdemann,

prauift to

dore, vnfe

kenzelcr,

Prauift to diftorpe, vnde de ftrenghen vnde duchtighen Mathyas van Olrick van Jagow, fyn vedder, Arnd van Luderitze, Hinrick Wulfke, vnfe voghet to Soltwedel, Diderick Jauftnan, vnfe marfchalk, vnde vele meer vnfer manne To orkunde mit vnfeme vnde leuen getniwen, de darto geladen an vnde auer gewefet fynt. Angehanghen Ingefegel vorfegclt vnde gegeuen to Soltwedel na vnfe« heren crifti gebort vierteynhundert Jar, vnde damah jn deme Seuen vnde veftigeften Jare, des mandages na Sante

her

Johann Pawe,

Jagow,

Ritter,

Mertens daghe.

Digitized by

Google

80

CXVII.

SWarforaf 3oljann »ereignet

am

7.

bem

Älofier Slrenbfee einen

^of

ju Ötetbpul,

Dejember 1479.

Wy Johannes, van gadefz gnaden Marchgreue tho brandemborch, to Stettin, Pomern, der Cafluben vnd Wenden hertoge, burchgreue to Nurenbergen vnd furfte to Rügen, Bekennen apenbar myd deuem breue vor vns, vnfen eruen vnde nakomen Marchgreuen to Brandemborch vnde Taus vor alfweme, dat vor vns gekamen ys vnfe leuer gbetruwer Buffe van Betfelde vnde hefft vppe dere gheyftliken vnde werdegen frouwen der Pryoriffe eres Conuente« vnde Clofters tor Arnfzee bebuff vor vns myd bände vnde myd munde vorlaten den hon" to Bethpull myd myt

anderhaluer houe, darvp y taust

ouerften vnde nedderften geryebten,

myt

Achym Mychels

wanet, den he er vorkofft

allen jarliken nuttingen, tynfzen,

heffl

Renten vnde allen

gnaden, vriheyden, gerechticheyden vnde thogehoryngen, alles he vnde fyne eldcren bette beer van vns to lene gehat vnde gebruket hebben, darvp vns de genante Prioriffe van ores gadeüwegen myd flitigem beden angelanget hefft, oer vnde crem Clofter tor

hufes vnde Conuentea

Arnfzee fulkenn hoff vnde houen vorgenannt to eynen Rechten Eghendom touereygen. Des hebbe wy angefeen ere flytige vnde demutige bede, Ok darvmen, dat fco den almechtigen God myd eren Innygen beden, vor vnfe vnde vnfer olderen feien defte flytiger bydden fchollen vnde er, erem Conuent vnde gadefzhufze tor Arnfzee Aüken hoff to Redepull myt anderhaluer houcn, myt allen nuttyogen vnde gerechticheyden, wy voraruet, to eynem Rechten ewygen eghendom gegeuen vnde voreygent. Gheuen vnde vereygen eer, erem Conuent vnde gadefzhufe Den alfzo jn defles breucs, Alfo dat fe des vorder genutten vnde gebruken mögen vnd fcholeygendom vor yderman vnuerhindert. Ok voreygen vnde geuen wy wat wy van Rechts vnde gnade wegen daran geuen vnde voreygen fcholen vnde mögen, Doch vns, vnfen eruen vnde nachkomen an vnfen vnd fus yderman an fynen rechten vnTo orkunde hebben wy vnfo Ingefegel an denen breff laten hengen, de dar Gegcuen fchedelich. ys vp vnfeme Slote Tanghermunde, am dinztedage na nycolai, na crifti vnfes leuen heren craft

vnde macht

len als ander des Clofters

en daran

alles,

gebord Dufent veerhundert vnde darna jn dem Neghen vnde Souentigheften Jare.

CXVI1I.

$Ptoj>fi befl

chrifti

Slnna oon 3aa.oro

au«,

am

fefccn

bem Gonüent

12. 3Rrm

t>f$

Äloßerd %xtnt)tt oerpatbten

am

Wy Jobannes meyne famenunge des

16. 3"lt

bte Jtlojkrbufe

bei

©eebauftn,

1484.

Kukenbiter, prauift, Gefzke v onn Bulow, pryorynne, vnnd geArntze bekennen vnd betugen fuft vor alfzweme geftliken effte

klofters

Digitized by

Google

86 Dat vor vna is geweben hans niargSehufzen, vns flitige bedo angelanget, wy em fzodan acker, by nanien Sehufon, he nu tor tyt begadet vnnde bedriuet vnnde Aib her to

werliken jn deffem briue, die on fzeen, hören

greuc, Inwoner der

(lad

effte lefzen,

de kloftcrhoue, belegen vor

cynor tyt het bedreuen vnnde von vnns denne fzodan acker to etliker tyt rede bewillet vnd verfehreucn hefft, noch vort mochte beholdcn, begaden vnnd bedriuen vor den jarliken pacht Des

wy

hebben angefehen des gadefzhus befte bir an to kennende vnd to merkende vnd fyne vlytige jrft vnd Latfzft de willigt bereydinge vnd nuchafftige betalingo fufz lange auer des jarliken

bedc

pachte« van

dem gnanten acker vnd huuen

begadinge hebben vnd noch vull vnd

all to

fus

lange

is

gegan

in der tyd

feggen deme gnanten

fyner bedriuinge

hans Margg reuen vnd

vnd

fyner

Ilizen fzodan vpgnanten acker vnd huuen de tyt ores leuends dar nicht äff to werpende edder afftodeylende, di will orer beyde eyn jmc leuende fy, in fzodanncr nagefchreuener wifze, fzoveme alfe de gnante hans marggreue effte fyne eelike huflrowe Ilfe Sodan Jarliken

eeliken hufirowen

bedageden p|pht dar auer ghet myt willen wert vthgeuende vnd tor nuge alle jar to betalende. Weret, dat cd mit willen alfe vor befchreuen nicht vthqucme, fzo feal vnd mach de prauift myt vulborde der Priurynnen acker don dem gennen, die dem gadefzhiuze den jarliken pabht myt willen vernuget vnd gefft vnd deffe briff machtloefz fyn. Wanner id ouerft fchut, die latzfte jme leuende von deffen beyden vake vpgnanten hanfze vnd Ilfzen got ahnechtigen verfallet vnd verfteruet,

dat got lange

friftc,

fchall

ouerft deffe briff machtloes

fyn.

Hiran vnd auer fynt ge-

Jacobus Hafze, HansHafze, broder, vnd Claus Pentzmann. Des to mehrer tuchnis, wiffenheyt vnd bekantnis hebben wy Johannes kukenbiter, prauift, vnd Ghefzche van Bulow, priorynne vnd gantze Capittell tor Arntze vpgnanter welzen by namen de werdige her

vnfer prauiftien vnd CapitteLs Ingefegele witliken heten hangen benedden an deffen vnfen apinbriff,

Die gegeuen vnd fchreuen is na crilti vnfes heren gebort vierteinhimdert Jar vnd achtigften Jare, am Fridage na Diuifionis apoftolorum.

,

darna jn

dem

vier

Digitized by

Google

XIV.

^einrieb, $5ompro$jt ju Sßtxttn, »erfprid)t

I.

(grroerbungen ina^>t, worüber

Hinricus,

dei gratia

tr)tn

genehm ju

galten,

ba« (Sigentbum

wenn ba$ Älofler Diedborf (1200? )

jnflcr>t

verdenTia ecelefie fummua prepofitua, Notum fit uniuerfia diftorp in habendi» bonis promouere cufauorabiliter cum amplectimur, tali ac tanta gracia refpicere

hoc feriptum intuentibus, quod conaentum ecelefie in

argumentum dilectionis, qua duximiis, ut gratum ratum habeamus,

pientes, in

iuri

^er^og von ©aon fünf

am

einige fBfrter gaaj

Teiles et priuilegia perpetuam

dilectionem.

rum duo quam de

tcoburo}

nunquam

CO. XXVI.

ei

et

inquietabunt.

in

pheodo

Actum

eft

Nos autem

poflidebat.

detiimus in hoc facto,

Hcnricus Ribe

et promiferunt

et aÜi

fui

Lvneborg,

hoc apud

tarn

cum

de eo

noftris

Geue-

parentes et amici,

quod

anno Incarnationis

In vigilia faneti Laurencii, prefentibus fidelibus noftris:

Burchardo de

wlferbüttel, Paridamo, Herma'nno Ribe et fratre fuo Henrico, lippoldo de tfarnhufen, wigerado, ludolfo Gropen, Hermanno de Eueringe, Geuehardo de wreftede

VIII.

et pluribus alii8.

Otto, £er§og öon Sraunfcbweig ,

feinem fBafaHen,

In nomine Sancte et Indiiudue in

perpetuum.

Cum

Stedorf ba3 bem ledern üon Dorf «ebbigau, im $ej«nbet 1226.

übereignet fcem Äfofter

ferner bim SWebingen,

berfanfte

trinitatis.

Otto, dei gracia

omnia, que fub tempore geruntur, negocia

dux de Brvnefwic, Omnibus

cum

ipfo

tempore defluant et

re-

Digitized by

Google

91 non incaute confueuerunt homines priuilegiif et tcftibuf fuaf actione» perhenniter ftabilire. Notum igitur facimus tum futurif quam prefentibuf vniuerfif, quod werneruf de Medinge fidelif cedant,

nofter villam

Ridegowe

nem de bono

confenfu

uendidit ecclefie

noller

animuf

fic

in

Ad quam

diftorp perpetuo poflidendam.

aceeflh,

ut

nof proprietatem eiufdem

aflignaremuf et daremuf pro noftrorum remedio peccatorum

,

uille

uenditio-

ipfi

ecclefie

et ut partieipef fimuf oracionibuf et

laboribuf quof fanctimonialef ibidem domino inceflanter ftuduerint exhibere.

Actum

eft

boc anno

dominice Incamationis M°. CC°. XXVI. In meine Decembri. Teftef fönt Geruafiuf prepofituf in Ebbtorp, Crachto, Tbebalduf, Sigebanduf, Thidericuf de monte, Geueharduf, Otto magnuf, werneruf de zwerin, Hartmannuf et alii quam pluref.

IX.

Otto, $er$og ton

©raunfdwcig unb Lüneburg, genehmigt ben JBerfauf

in 2Bttttagen, b