Plutarchus, Moralia: Volume VI, Fascicle 2 [2nd Reprint of the 2nd 1958 ed.] 3598716877, 9783598716874

Table of contents :
In hoc fasciculo continentur
PRAEFATIO
LIBRI CONTRA STOICOS SCRIPTI
70. ΠΕΡΙ ΣΤΩΙΚΩΝ ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΩΝ (Plan. 66)
71. ΟΤΙ ΠΑΡΑΔΟΞΟΤΕΡΑ OΙ ΣΤΩΙΚΟΙ ΤΩΝ ΠΟΙΗΤΩΝ ΛΕΓΟΥΣΙΝ (Plan. 40)
72. ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΣΤΩΙΚΟΥΣ (Plan. 74)
LIBRI CONTRA EPICVREOS SCRIPTI
73. ΟΤΙ ΟΥΔ᾽ ΗΔΕΩΣ ΖΗΝ ΕΣΤΙΝ ΚΑΤ᾽ ΕΠΙΚΟΥΡΟΝ (Plan. 43)
74. ΠΡΟΣ ΚΩΛΩΤΗΝ (Plan. 73)
75. ΕΙ ΚΑΛΩΣ EIPHTAI TO ΛΑΘΕ ΒΙΩΣΑΣ (Plan. 44)
ADDENDA

Citation preview

B I B L I O T H E C A SCRIPTORVM

GRAECORVM

ET

ROMANORVM

T E V B N E R I A N A

PLVTARCHVS MORALIA VOL. VI · FASC. 2 R E C E N S V I T ET EMENDAVIT

M. POHLENZ EDITIO ALTERA QVAM C V R A V I T A D D E N D I S Q V E INSTRVXIT

R. W E S T M A N EDITIO STEREOTYPA EDITIONIS SECVNDAE (MCMLVIII)

MONACHII ET LIPSIAE IN A E D I B V S K. G. S A U R M M I

In hoc fascículo continentur

Libri contra Stoicos scripti 70. Περί Στωικών εναντιωμάτων (Pl. 66) De Stoicorum repugnantiis 71. "On παραδοξότερα oí Στωικοί τών ποιητών

1 Ηγοναιν

(Pl. 40)

59

•Stoicos absurdiora poetis dicere 72. Περί τών κοινών εννοιών προς τονς Στωικούς (Pl. 74) De communibus notitiis contra Stoicos

62

Libri contra Epicúreos scripti 73. "Οτι ovó' ήδέως ζην εστίν κατ' Έπίκονρον (Pl. 43) 123 Non posse suaviter vivi secundum Epicurum 74. Προς Κωλώτψ (Pl. 73) 173 Adversus Colotem 75. El ν. άπέδειξεν (δμοιον γαρ ώς εΐ μηδ' ύπήκουσε κληάείς ή ύπακούσας ετερέτισεν). ήτοι δ' άπέδειξεν ή ουκ άπέδειξεν ουκ άκουστέον αρα τον δευτέρου λέγοντος.' τούτον δε τόν λόγον ερωτήσας αυτός άντέγραφε μεν προς την Πλάτωνος Πολιτείαν,ελυε δε σοφίσματα, κάί την διαλε- ίο κτικήν ώς τούτο ποιεϊν δυναμένην εκέλευε παραλαμβάνειν F τους μα&ητάς. καίτοι ή απέδειξε Πλάτων ή ουκ απέδειξε τα έν τή Πολιτεία, κατ' ουδέτερον δ' ήν άναγκαιον άντιγράφειν άλλά πάντως περιττόν και μάταιον. τό δ' αυτό και περί των σοφισμάτων εστίν ειπείν. | is 1036

9. Ό Χρύσιππος οϊεται δεϊν των λογικών πρώτον άκροασθαι τους νέους δεύτερον δε τών ηθικών μετά δε ταντα των φυσικών, ώς αν τέλος δε τούτοις τόν περί θεών λόγον εσχατον παραλαμβάνειν. πολλαχοΰ δε τούτων υπ' αντοΰ λεγομένων άρκέσει παραθέσθαι τα εν τω τετάρτω περί 2ο Βίων έχοντα κατά λέξιν όντως · 'πρώτον μεν ουν δοκεΐ μοι κατά τά ορθώς υπό τών αρχαίων είρημένα τρία γένη τών τοϋ φιλοσόφου θεωρημάτων είναι, τα μεν λογικά τά δ' ηθικά τά δε φυσικά · είτα τούτων δεϊν τάττεαθαι πρώτα μεν τά λογικά δεύτερα δε τά ηθικά τρίτα δε τα φυσικά · 25 τών δε φυσικών έσχατος είναι ό περί τών θεών λόγος· 1 - 8 SVF178 ϋ 8 - 1 2 S VF I 260. 50 || 1β-ρ. 7,2 SVF II 42 2 Ps. Phocyl. 87 (Anth. Lyr. 3 2 p. 98) 2

μηδέ] μήτε g μηδενί Ο | άμφω Ω ut Ps. Phoc. 87 Lucían de

calumnia 8 άμφοϊν alii δν άμφοίν Ar. Vesp. 725 | άκούσηΙ/ς (et

p. 11,16.22, X g í P E ||

21 οντω] τούτω g Χ3 fort, recte || 25 και . . . βούλονται om. g || 26 έργαζ. gzB || 27 καταστοιχίζεινII καταστιχίζειν Ο κατασφαλίζειν (Sext. VII 23)? Herrn, p.9 2 ' 8

D E STOICORVM

REPVGNANTIIS

μένους απ' αρχής μέχρι τέλους • εφ' ών καιρός εστι μνηο&ηναι και των εναντίων λόγων, διαλύοντας αυτών το πιϋανόν, καάάπερ και έν τοις δικαστηρίοις·' ταυτί γαρ αύταϊς λέξεσιν εϊρηκεν. δτι μεν συν άτοπος εστι τους φιλο5 σόφονς τον εναντίον λόγον οΐόμενος δεϊν τι·&έναι μή μετά συνηγορίας άλλ'ομοίως τοις δικολόγοις κακοϋντας, ωσπερ Β ου προς την άλήϋειαν άλλα περί νίκης άγωνιζομένους, εϊρηται προς αυτόν δι έτερων, δτι δ' αυτός ουκ εν ολίγοις άλλα πολλαχοϋ τους εναντίους οϊς δοκιμάζει λόγους κατιο εσκεύακεν ερρωμένως και μετά οπουδής και φιλοτιμίας το σαν τη ς, ώστε μή παντός είναι καταμα&εϊν το άρέσκον, αυτοί δήπον λέγουσι, τήν δεινότητα ΰαυμάζοντες τοϋ ανδρός και τον Καρνεάδην ου&εν οΐόμενοι λέγειν ϊδιον, άλλ' εξ ών επεχείρησε Χρύσιππος εις τουναντίον, όρμώμενον 15 έπιτίΰεσϋαι τοις λόγοις αύτοϋ και πολλάκις παραφϋέγγεσ&αι ' 'δαιμόνιε, φϋίσει σε το σον μένος ' (Ζ 407), ώς μεγάλας άφορμάς καϋ·' έαυτοϋ διδόντα τοις κινεΐν τά δόγ- c ματα και διαβάλλειν βουλομένοις. επί δε τοις κατά Συνήθειας εκδοϋεΐσιν οϋτω κομώσι και μεγαληγοροϋσιν, ώστε 2ο τους πάντων όμοϋ των 'Ακαδημαϊκών λόγους εις ταντό συμφορηάέντας ουκ άξιους είναι παραβαλεΐν οίς Χρύσιππος εγραψεν εις διαβολήν των αίσ&ησεων. και τοΰτο μεν απειρίας των λεγόντων ή φιλαυτίας σημεΐόν εστίν εκείνο δ' άλη&ές, δτι βονληϋείς αύ&ις συνειπεϊν τή συνη25 §εία και ταις αίσ&ησεσιν ενδεέστερος γέγονεν αύτοϋ και το σύνταγμα τοϋ συντάγματος μαλακώτερον. ώστ' αυτόν έαυτώ μάχεσ&αι, κελεύοντα μεν αεί τα εναντία μή μετά D συνηγορίας αλλά μετ ενδείξεως τοϋ δτι ψευδή εστι παρα8 - 1 8 S V F I I 32 I I 1 8 - 2 6 S V F II 109 || 2 6 - p . 1 0 , 1 6 S V F I I 2 7 0 8 cf. Lampriae cat. 45 περί της εις έκάτερον επιχειρήσεως

βιβλία ε' 156 ε'ι πάσι σννηγορητέον (198) || 24 cf. Cie. Luc. 87 1 άχρι Φ II 4 άτοπον Φ Π || 5 ο ίομενους Π ν Β || β καχοΰντας g Χ3 •τα Ο II 8 αυτόν Φs αυτών Ο | ολίγοις Mez. λόγοις || 9 οΰς (etiam Β) αποδοκιμάζει g X || 11 άρέσκον (αντώ) Re., sed cf. 51 f 52f || 12 αυτοί] oì in r a s . Χ 3 || 18 αυνήύειαν g d της συνη&εΐας v z E B (cf. p. 1 0 , 1 8 . 1 1 , 1. 5. D. L. V I I 198) || 25 έαντον g || 28 ψενάής X 1 ut vid. Φ Π

9

70. ΠΕΡΙ ΣΤΩΙΚΩΝ

ΕΝΑΝΤ1ΩΜΑΤΩΝ

(Plan. 66)

τίϋεοϋαι, τών δ' αντον δογμάτων κατήγορον δντα δεινότερον ή σννήγορον, καί φυλάττεσϋαι μεν έτέροις παραινονντα τους εις τά εναντία λόγσνς ώς περισπώντας την κατάληψιν, αντον δε των βεβαιονντων την κατάλ,ηψιν λόγων φιλοτιμότερον σνντιϋέντα τους άναιροϋντας. καίτοι & αυτός ότι τοϋτ' αντό φοβείται, σαφώς νποδείκννσιν εν τώ τετάρτφ περί Βίων, ταντα γράφων· 'ούχ ώς έτυχε δ' ουδέ τους εναντίους ύποδεικτέον λόγους οΰδε (τά} προς Ε τά εναντία πι&ανά αλλ' ενλαβονμένονς μη και περισπάσϋέντες im' αυτών τ ας καταλήψεις άφώσιν, οϋτε τών ίο λύσεων Ικανώς äv άκοϋσαι δυνάμενοι καταλαμβάνοντές τ' εύαποσείστως · επεί και οι κατά την συνήϋειαν καταλαμβάνοντες καΐ τά αίσ&ητα και τα άλλα εκ τών αίσϋήσεων ραδίως προίενται ταντα, και υπό τών Μεγαρικών ερωτημάτων περισπώμενοι καί νπ άλλων πλειόνων και δν- u ναμικωτέρων ερωτημάτων. ' ήδέως äv ονν πνΰοίμην τών Στωικών, εί τά Μεγαρικά έρωτήματα δυναμικότερα νομίζουσιν είναι τών νπό Χρυσίππου κατά της συνηϋείας Τ εν εξ βιβλίοις γεγραμμένων η τοΰτο παρ* αντοϋ Χρυσίππου δει πνν&άνεσ&αΐ", ακόπει γαρ οία περί τον Μεγα- 2ο ρικον λόγου γέγραφεν εν τώ περί Λόγου Χρήσεως όντως · 'οϊόν.ψτι συμβέβηκε και επί τον Στίλπωνος λόγου καί Μενεδήμου · σφόδρα γαρ επί σοφία γενομένων αυτών ενδόξων, νυν εις όνειδος αυτών ο λόγος περιτέτραπται, ώς τών μεν παχύτερων τών δ' εκφανώς αοφιζομένων. ' είτα | 25 1037 τούτους μεν, ώ βέλτιστε, τους λόγους, ών καταγελας καί καλείς ονείδη τών ερωτώντων ώς εμφανή την κακίαν έχοντας, δμως δέδιας μή τινας περισπάσωσιν από της 16—19 SVF II 109 II 19-25 SVF II 271 1 σεμνόν οΰτε χαρτόν · άλλ' οϊχεται ό λόγος · πώς γαρ οϊόν D τε τό μεν άλλους από των τοιούτων έπαινεϊν ψυχρόν είναι, τό δ' αντόν έπΐ τοις τοισύτοις χαίρειν και σεμνύνεσ&αι μη καταγέλαστον ; 14. Πολλαχόϋ μεν τοιούτος εστίν4 εν δε ταϊς προς 20 έτερους άντιλογίαις ήκιστα φροντίζει τοϋ μηδέν είπεϊν εναντίον έαντω καί διάφωνον. έν γοϋν τοις περί τοΰ Προτρέπεσ&αι τον Πλάτωνος έπιλαμβανόμενος λέγοντος δτι τω μηδέ μα&όντι μηδ' έπισταμενω ζην λυσιτελεϊ μη ζήν, ταντ' έιρηκε κατά λέξιν · 'ό γαρ τοιούτος λόγος καί έαντω 25 μάχεται καί ήκιστ' έστί προτρεπτικός, πρώτον γάρ παρα8-13 SVF III 29 (cf. Cie. Fin. III 27 IV 48 et Tuse. V43) || 22-p. 17,9 SVF III 761 23 respicere vid. Plat. Gorg. 512a 3 είναι φίλους Φ || 4 τοιαύτης priore loco g Π (Χ ?) utroque Φ || 3 [*αί]? I add. Mez. ||7¿v τούτφ g | ή ora. Φ II 9 τοΰ καλοϋ X'aA'jj 2

IO αίρετόν ] όγα&όν Φ || 14 έπαινετέον a A (non Ε) ^ 15 εϊτε g Χ3 om. Ο I εϊτε (οΰ πάν άγαϋ-ύν έπαινετόν, ουδέ) πάν Ra. εϊτε (τσντ' ούχ έπαινετόν, ουχέτι) παν Po. || 16 in Αλλ' inc. F 1 πώς Wy. ίσως \ οϊόν τβ] οϊονται Φ || 17 μεν oiv αλλ. g Χ3 || 18 αυτό Χ' F0a' |¡ 1

20 μεν ς] i. 1e. .cum continuo sequatur | αυτών gX F 2 αύτόν Χ1Φ ä τών 3 F «! Α Β τών E || 22 δσα] δσοιg Χ 1 είρημέναις om.g || 84 διαφ&ορά Q corr. Po. Herrn, p. 14 || 85 τοις om. Χ1 || 26 συγ add. Re. 20

DE STOICORVM REPVGNANTIIS

κρούει [ταράττει] τον πονηρόν, έγκαλών Χρύσιππος άτόπως φησι λέγεσάαι το άδικεΐν εαυτόν · είναι γαρ προς έτερον ου προς εαντόν την άδικίαν επιλαάόμενος δε τούτων ανϋις èv ταϊς περί Δικαιοσύνης Άποδείξεσιν αδικεί- C 5 σϋαί φηαιν νφ' έαυτοϋ τον άδικοϋντα καΐ αντόν αδικειν, δταν άλλον αδικί], γενόμενον έαυτω τον παρανομεϊν αίτιον και βλάπτοντα παρ' άξίαν εαντόν. εν μεν τοις προς Πλάτωνα ταντ' εϊρηκε περί τον την άδικίαν λέγεαϋαι μη προς εαντόν άλλα προς έτερον 'fot γάρ κατ' Ιδίαν άδικοι ovvio εστήκαοιν εκ πλειόνων τοιούτων τάναντία λεγόντων, και άλλως της αδικίας λαμβανομένης ώς αν εν πλείοσι προς εαυτούς όντως έχονσιν είς δε τον ένα μηδενός διατέίνοντος τοιούτον, καϋ·' δσον δε προς τους πλησίον έχει ούτως. ' εν δε ταϊς Άποδείξεσι τοιούτους ηρώτηκε λόγονς περί τον D 15 τον άδικον και εαυτόν άδικειν · 'παραίτιον γενέσ&αι παρανομήματος απαγορεύει ò νόμος· καΐ το άδικεΐν έστι παρανόμημα· δ τοίννν παραίτιος γενόμενος αντω τον άδικεΐι· παρανομεί είς εαυτόν · ό δε παρανομών είς ένα και άδικεΐ εκείνον · ο άρα και όντινοϋν άδικων και εαντόν άδικεΐ. ' ¿o πάλιν 'το αμάρτημα των βλαμμάτων εστί, και πας άμαρτάνων παρ' εαυτόν άμαρτάνει • πας άρ' δ άμαρτάνων βλάπτει εαντόν παρά την άξίαν · εί δε τοντο, και άδικεΐ εαντόν. ' έτι και οϋτως 'δ βλαπτόμενος νφ' ετέρου έαντόν βλάπτει 3 - 7 SVP III 289 II7-13 SVF I I I 288 II 13-ρ. 22,2 SVF III 289 9sqq. cf. 423d

1 post χρονει add. xai codd. exc. X'F 1 (συμβάλλει τον πονηρόν cett. om. g) I ταραχτεί ut glossema del. Po. (Herm. p. 14) ||

3 δέ E γάρ 0 || β γινάμενον g Β sed cf. v. 17 H 9 οΰ (Wy.) γάρ χατ' ιδίαν άδικοι (οι άν&ρωποι ού άρρεν ι γενομένω ούτως το ϋηλυ αννηκολούϋηκεν. ' εν δε τω περί Πολιτείας » ειπών δτι 'εγγύς έσμεν τον και τους κοπρώνας ζωγραφεϊν', μετ' ολίγον τά γεωργικά φησι καλλωπίζειν τινάς άναδενδράοι και μνρρίναις, 'και ταώς και περιστεράς τρέφοναι και πέρδικας ίνα κακκαβίζωσιν αντοΐς και άηδόνας. ' Ε ήδέως δ' äv αντον πν&οίμην, τί φρονεί περί μελιττών και ίο μέλιτος • 9¡v μεν γαρ άκόλσυϋον τω τους κόρεις ενχρηστως το τάς μελίττας άχρήστως φάναι γεγονέναι · εί δε ταύταις τόπον έν τη πάλει δίδωσι, δια τί των προς άκοην και οψιν επιτερπών άπείργει τους πολίτας; κα&όλον δ' ώσπερ ό τονς σννδείπνονς μεμφόμενος δτι χρώνται τραγήμασι is και οινω και δψοις, τον δ' επί ταϋτα κεκληκότα και ταϋτα παρεσκευασμένον επαίνων άτοπος εστίν, όντως ό την μεν πρόνοιαν εγκωμιάζων Ιχ&νς και δρνιάας και μέλι και F οΐνον παρασκενάσασαν, εγκαλών δε τοις μη παραπέμπσυαι ταϋτα μηδ' άρκονμένοις (Eur. fr. 892) 'Δήμητρος άκτη 20 πώμααίν ύδρηχόοις, απερ πάρεστι και πέφνκεν ημάς τρέφε tv,' ονθένα ποιεϊσϋαι λόγον εοικε τον τάναντία λέγειν έαντώ. 22. Kai μην εν τω *** των Προτρεπτικών ειπών δτι 'και το μητράσιν ή ϋνγατράσιν ή άδελφαΐς σνγγενέα&αι μ και το φαγεϊν τι *** και προελ&ειν από λεχοϋς ή ϋανάτον 4 - 1 3 S V F I I I 714 II 1C-18 S V F I I 1160 || 2 3 - p . 30,7 S V F I I I 753 19 cf. ad p. 2 6 , 2 3 (hie poetae verba paululum mutata)

2 ταώς α1 A 1 (corr. ¡psi) et ut vid. Χ 1 | έπιφαίνει] sc. ή φύσις || 3 ανώι. . 4 lit. . . τω g I add. Wy. | γενομένω a ante corr. γιν. O

(γινόμενον g) || 4 rò ϋήλν (an ή ΰήλνς ut poetae?) συν. Po. (sec. Bern, qui ή &ήλεια σννηκολού&ησεν) ή (η Χ ) άηλνδοΰν (&ηλυ γονν Β) ήχολού&ηκεν (-&ησαν g) û cf. Herrn, p. 16 || 10 T ä > ] r 0 g X 3 || 12 t j j (ci. p. 28,19) g om. Ο || 13 δψιν E in ras. τέρψιν Ο || 1β παρασχενασάμενον g I μεν om. g || 19 cf. ad p. 2 6 , 2 3 || 2 3 numerum excidisee vid. Xyl. Il 24 ή άδ. ή ΰνγ. g || 25 (των άπειρημένων) vel sim. Xyl. I λεχονς Q 29

70.

ΠΕΡΙ ΣΤΩΙΚΩΝ ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΩΝ (Plan. 66)

1045 προς ιερόν άλόγως διαβέβληται \ | καΐ προς τά θηρία φησί δεΐν άποβλέπειν και τοις ύπ' εκείνων γινομένοις τεκμαίρε αϋ at το μηδέν άτοπον μηδέ παρά φύσιν είναι των τοιούτων εΰκαίρως γαρ προς ταντα γίνεσ&αι τάς των άλλων ζώων παραθέσεις εις το μήτε ανγγινόμενα μήτε s γεννώντα μήτ έναποθνήσκοντα έν τοις Ιεροΐς μιαίνειν το θείον, εν δε τω πέμπτω πάλιν περί Φύσεως λέγει καλώς μεν άπαγορεύειν τον Ήοίοδον (O. D. 757) εις ποταμούς και κρήνας ουρεΐν, ετι δε μάλλον άφεκτέον είναι του προς βωμόν ουρεΐν ή αφ ίδρυμα θεοΰ· μή γάρ είναι προς λόγον, ίο εί κννες και δνοι τοϋτο ποιοϋσι και παιδάρια νήπια, μηδέμίαν έπιατροφήν μηδ' επιλογισμόν έχοντα περί των τοιούΒ των. άτοπον μεν συν το εκεί μεν εϋκαιρον είπεϊν την των άλογων ζώων άποθεώρησιν, έντανθα δ' από λόγου. 28. Τον κατηναγκάσθαι δοκοϋντες νπό των έξωθεν is αίτιων ταϊς δρμαΐς άπόλνοιν πορίζειν ενιοι των φιλοσόφων έπελευστικήν τινα κίνησιν εν τω ήγεμονικω κατασκενάζοναιν, έπΐ των άπαραλλάκτων μάλιστα γινομένην εκδηλον δταν γάρ δυοϊν ίσον δυναμένων και ομοίως εχόντων θάτερον f¡ λαβείν άνάγκη, μηδεμιας αίτιας εψ θάτερον 20 άγαύσης τω μηδέν τον ετέρου διαφέρειν, ή εΗελευστική δύναμις αν τη της ψυχής επίκλισιν εξ αυτής λαβοΰοα διέκοψε την άπορίαν. προς τούτους δ Χρύσιππος άντιλέγων, C ώς βιαζομένσυς τω άναιτίω την φύσιν, εν πολλοίς παρατίϋησι τον άστράγαλον και τον ζνγόν και πολλά των μή 25 δυναμένων άλλο τ' αλλας λαμβάνειν πτώσεις και ροπάς 7-13 SVF III 754 II 1 5 - p . S l , 7 SVF II 973. Chrys. Epicúreos impugnai (cf. Gnomon 1050, 351). Cf. 581a l s q q . cf. jam Herod. I I 6 4 || 12 deficit post περί X 1 , v. p. 224 1 προς* g X 3 om. Ο || 5 παραθέσεις cf. v. 24 || 6 άπσ&ν. g || 9 άφεκτέον Α3Ε άνακτέον Xg άνεκίέον α Α1 Β || 10 γάρ είναι Re. παρείναι Q (και μή παρείναι Ε) || 14 άπο&εώρηοιν g -&ηρίωσιν Ο | άπόλογσν Û corr. Hutten || 15 δοκοΰντες (hiatus vitandi causa hic collocatum) Madv. δοκοϋντος Ο || 16 πορίζειν (β&έλοντες} Arn. || 18 παραλλακτών Ω corr. A3 in mg. || 19 δυοϊν gEB δυεϊν O jj 21 μηδενί Q corr. Stegm. | διαφέρειν] rursus inc. F || 22 αϋτη δύναμις g | έπίκλησιν Q corr. ς || 23 τούτοις X g E || 34 άναιτίφ g έναντίφ O ¡ την. .. (25) μή om. g 30

DE STOICORVM R E P V G N A N T I I S

άνευ τινός αίτιας και διαφοράς ή περί αντά πάντως ή περί τά έξω&εν γινομένης · το γαρ άναίτιον δλως άνύπαρκτον είναι και τά αντόματον · ¿ν δε ταϊς πλαττομέναις ύπ' ένίων και λεγομέναις τανταις έπελεύσεαιν αίτιας άδηλους à νποτρέχειν και λανϋάνειν ήμδς έπι ϋάτερα την δρμήν άγούσας. ταντα μεν συν εν τοις γνωριμωτάτοις εστί των ύπ' αντον πολλάκις είρημένων • á δέ τούτοις πάλιν αντός D εξ εναντίας ε'ιρηκεν, ονχ ομοίως ούτως έν μέσω κείμενα, δι' αυτών παραϋησομαι των εκείνον λέξεων, έν μεν γάρ ίο τω περί τον Δικάζειν νποϋέμένος δύο δρομείς όμοϋ συνεκπίπτειν άλλήλοις διαπορεϊ τί τω βραβεντη καϋηκει ποιήοαι · 'πότερον ' φησίν 'εξεστι τον βραβεντήν τον φοίνικα, όποτέρω βούλεται, άποδονναι, καϋ' δ &ν τύχωοιν αντώ σννηϋέατεροι δντες, ώς äv έντανϋα των αντον τι is χαριαάμενον ; (¿ή καϋηκει> τρόπον τινά μάλλον, ώς κοινού τον φοίνικος γεγονότος άμφοτέρων, οιονεί τίνος κλήρον γινομένου άδήλως, κατά την έπίκλιοιν, ώς ετνχε, δονναι Ε αυτόν ; λέγω δ' rjv ετνχεν έπίκλιοιν, οία γίνεται, δταν δνεϊν προκειμένων δραχμών όμοιων κατά τα λοιπά έπι 20 την έτέραν έπικλίναν τες λαμβάνω μεν αυτήν. ' έν δέ τω εκτω περί Καθήκοντος είναι τινα φήοας πράγματα μή πάνυ πολλής άξια [είναι] πραγματείας μηδέ προοοχής, άφιέναι περί ταϋτα τη ώς ετνχεν έπικλίοει της διανοίας' οιεται δειν την αιρεοιν άποκληρώοαντας · 'οίον ' φησίν 'εί 2d των δοκιμαζόντων τάαδε τινάς δραχμάς δύο έπι τοαόνδε οι μεν τηνδε οι δε τηνδε φαιεν είναι καλήν, δέοι δε μίαν αυτών λαβείν, τηνικαϋτ' άφέντες το έπι πλεϊον έπιζητεΐν, F 9-20 S VF I I I 699 II í O - p . 3L.3 SVF I I I 174 G -τέροις Χ Β || 7 τούτοις πάλιν] πολλάκις πάλιν τούτοις Χ Β II 12 φησίν om. g | τω βραβεντή F g || 13 xaft* δ àv Arn. x&i) Q I1 15 χαριαάμενον g Ε -σόμενον (-ονμενον Β) Ο | add. Po. Herrn, p. 11s (cf. v. 11) τινά {ή} μάλλον Wy. (ή) τρόπον Sa. || 16. 17 χληρονμένσυ έν άλλφ κατά g || 17 άάήλως (ex ν. 4 et ρ. 32, 1) Po. ένάλλυΐς Ο (exc. g) τήν άλλως Wy. | γινομένου (κατά τήν έπίχλισιν) [έν άλλφ κατά τήν έπίχλησιν] ώς έτυχε Sa. |j 17. 18 έπίκληοιν hic F 1 g Bd, etiaiñ in 23 F 1 (corr. in 17 et 23 F 2 ) g || 21 έκάτψ a ac fort. A1 || 22 όντα Ε είναι 0 del. Bern. || 24 el Emp. oí || 25 [ χρυσά κράσπεδα χαρίζεται τοϊς φαύλοις, τοϊς δ' άγαϋοις άξια δραχμής, δταν πλούσιοι γένωνται κατά την τον Διός πρόνοιαν ετι Óè γελοιότερος ό Απόλλων, εί περί χρυσών κρασπέδων καί άμίδων κάϋηται ϋεμιστεύων καί περί προσκομμάτων απολύσεως. (81.) ετι δέ μάλλον τή αποδείξει τό έναντίωμα ποιοϋσι φα νερώτερον. ω γαρ εστίν ευ χρήσασϋαι καί κακώς, τ οντά 5—10 S V F I I I 139 (cf. 1041e) || 10—14 S V F III 153 ( c f . l 0 6 9 c 1043e) II 19. 20 S V F II 1177 || 2G-p. 38, 3 S V F III 123 18 cf. 1043c II 19 cf. Cook, Zeus II 1065 1 κακά A Ed | αντώ(ι) X 1 F1 Π || 2 rò Ôè κακόν (ex κακά F®) τό δέ κακόν (bis) F / 7 , in X semel sed antea 8—10 lit. erasae | επί ταίτα] επί γ' avrà Wy. | και... άποπλανώμενος om. g |¡ 3 lac. agn. Arn. (άποδεχόμεΰ' ώς) supplens (potius οΰ καταγνωστέον vel sim.) (εστίν εί) in p. 3β, 27 male Duebn. || 4 διαπίπτοντα F Π (exe. A c " ) I άλλα g Χ 3 άλλως Ο || 5. G τό άγαόόναΑ1 || 13 τω Χ 3 rò Ο H 1« άλλά g Χ 3 om. Ο || 17 εσχάτως (-ω F ' ) o m . g || 23 τον om. A E n 4*

37

70. ΠΕΡΙ ΣΤΩΙΚΩΝ ΕΝΑΝΤ1ΩΜΑΤΩΝ (Plan. 66)

φασι μήτ άγαϋόν είναι μήτε κακόν πλούτω δε κάί νγιεία και ρώμη σώματος κακώς χρώνται πάντες ol ανόητοι • D διόπερ ουδέν εστι τούτων άγαϋόν. εϊπερ σνν ό &εός άρετήν μεν ου δίδωοιν άν&ρώποις άλλά το καλόν αύϋαίρετόν έστι, πλσΰτον δε και ύγίειαν χωρίς άρετής δίδωσιν, ουκ ευ c, χρησομένοις δίδωσιν άλλά κακώς, τουτέστι βλαβερώς και αίσχρώς και όλε&ρίως. καίτοι εί μεν δύνανται την άρετήν παρέχειν οι ϋεοί, ουκ είσι χρηστοί μή παρέχοντες· εί δέ μή δύνανται ποιεϊν άγαϋονς, ουδ' ώφελεϊν δύνανται, μηδενός γε τών άλλων δντος άγα&ον μηδ' ωφελίμου, το δ' ίο αλ.λως τους γενομένους άγαϋους κρίνειν (rjy κατ' άρετήν ή Ισχύν ουδ' εve στ t • και γάρ τους άεονς οι άγαϋοί κρίΕ νουσι κατ5 άρετήν και ισχύν · ώστε μηδέν μάλλον ώφελεϊν ή ώφελεισ&αι τους ϋεους υπό τών άν&ρώπων. και μήν σϋϋ·' αυτόν ό Χρύσιππος άποφαίνει σπουδάίον ουτε τινά ίο τών αυτού γνωρίμων ή καϋηγεμόνων. τί ουν περί τών άλλων φρονοΰσιν; ή ταύτα απερ λέγουσι; μαίνεβϋαι πάντας, άφραίνειν, άνοσίους είναι, παρανόμους, επ άκρον ήκειν δυστυχίας, κακοδαιμονίας άπάσης- είτα προνοία ϋεών διοικεϊσ&αι τα κα&* ημάς όντως ά&λίως πράττοντας ; so εί γούν οί άεοί μεταβαλλόμενοι βλάπτειν έϋέλοιεν ημάς και κακούν και διαστρέφειν καΐ προσεπιτρίβειν, ουκ äv δύναιντο διαϋ-εϊναι χείρον ή νύν εχομεν, ώς Χρύσιππος άποF φαίνει μήτε κακίας ύπερβολήν άπολείπειν μήτε κακοδαιμονίας τον βίον • ώστ , εί λάβοι φωνήν, είπεϊν äv αυτόν τα as του 'Ηρακλέους 'γέμω κακών δή, και ουκ εσύ·' δπου τεάή. ' 3 - 1 4 SVF I I I 215 II U - p . 39, 4 SVF I I I 668 1-Ssqq. cf. 1076b || 21 cf. Cie. N. D. I I I 71 || 27 Eur. Here. 1245 cf. 1063d 4 εστίν άνδις g sed ν άνοις del. ipse || 10 ye Re. τε (om. Β) I! 11 τους άλλως Q trp. Po. (άλλως post κρίνειν Ra.Ha.) cf. p. 41,17 | rçadd. Wy. || 12 ουδέν έστι 0 dist. Po. (cf. p. 50,26) | άεούς om. α A 1 ; quare αυτούς pro τους όεονς Α 2 Ε η | άγα&οι X 3 (dot in ras.) Ο άγα

X1 àvoli II 13 Ισχύν] ίσχύονσιν Χ1 F1 || 15 αυτός g || 17 φρονοϋσιχ ή Ω (edd.) dist. Po. || 20 άάλίως om. Χ g || 21 μεταβαΜ- X 1 g F 1 Β || 27 κσνκέτ' Eur. sed και ovx hic et 1063d Ω | δπν Eur. L P

38

DE STOICORVM REPVGNANTIIS

τ ίνας σδν äv τις εϋροι μαχομένας μάλλον άλλήλαις datoφάσεις της περί &εών Χρυσίππου καί της περί άνϋρώπων, τους μεν ώς εν ι | βέλτιστα προνοείν τους δ' ώς ëvi χείριστα 1049 πράττειν λέγοντος; 32. Έγκαλοϋσιν αντώ τίνες των Πν&αγορικών εν τοις περί Δικαιοσύνης γράφοντι περί των άλεκτρνόνων δτι 'χρησίμως γεγόνασιν επεγείρουσι γαρ ημάς και τους σκορπιούς εκλέγουσι και κατά τάς μάχας bit στρέφου σι, ζήλόν τινα πρός άλκήν εμποιοϋντες· όμως δε δεϊ κατεσ&ίειν και τούτους, ίνα μη την χρείαν ύπερβάλλη το πλήϋος των νεοττών. ' δ δ' οϋτως καταγελα των επί τούτοις εγκαλούντων, ώστε περί τον Διός, τοϋΣωτηρος και Γενέτορος και πατρός Δ ίκης καί Ευνομίας και Ειρήνης, ταϋτα γράφειν εν τω τρίτφ περί Θεών · 'ώς δ' ai πόλεις πλεο- Β νάσασαι εις αποικίας άπερώσι τα πλήϋη και πολέμους ένίστανται πρός τινας, οϋτως δ άεος ψϋοράς αρχάς δίδωσι·' καί τον Εύριπίδην μάρτυρα και τονς άλλους προσάγεται τους λέγοντας ώς ó Τρωικός πόλεμος υπό των &εών άπαντλήσεως χόίριν τοϋ πλήϋσυς τοϋ των άν&ρώπων γένους γένοιτο, τούτων δε τάς μεν άλλας άτοπίας άφες · ου γαρ ει τι μη καλώς άλλ' όσα πρός εαυτούς διαφόρως λέγουσιν, έξετάσαι μόνον πρόκειται · σκόπει δ' δτι τω ϋεω καλάς μεν επικλήσεις άεΐ καί φιλαν&ρώπους, άγρια 6' εργα και βάρβαρα καί Γαλατικά προστί&ησιν. ου γάρ άποικίαις έοίκασιν al τοσαϋται φ&οραι και πανωλε&ρίαι των άν&ρώ- C πων, οίας δ Τρωικός είργάσατο πόλεμος καί πάλιν δ Μηδικός και δ Πελοποννησιακός, εί μη τινας êv "Αώου και· υπό γης ϊσασιν ούτοι πόλεις κτιζομένας, άλλά τω Γαλάτη 5-11 S V F I I I 705 II 11-24 SVF II 1177 13 cf. Hes. Theog. 902 || 17 Eur. Hel. 36sqq. El. 1282 Cypria Horn. Vp. 118A.

10 sic Ε -άλγ) O H 12 γενετήρος g Χ3 Β || 15 άπαίρονσι Q corr. Bern, ex 134e άπαρύτονσι Wy. || 18 χάριν g ενεχα Ο | τοϋ των άν&. y. g των άν&. Ο || 20 ού γάρ Π άλλ' X g F || 23 dei hic g, post φιλ. Ο |

εργα om. g || 24 Γαλατικά praeparat v. 28sqq. |] 27 ó g οιη. O ||

28 γην g Β' I sic e κτιζ. πόλεις O 39

70. ΠΕΡΙ ΣΤΩΙΚΩΝ

ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΩΝ

(Plan. 66)

Δηιοτάρω ποιεί Χρύσιππος δμοιον τον ϋεόν, δς, πλειόνων αντω naí&aw γεγονότων, évi βονλόμενος την αρχήν άπολιπεΐν και τον οίκον άπαντας εκείνους άπέσφαξεν, ώσπερ αμπέλου βλαστούς άποτεμών και κολούσας, ϊν' εϊς ό λειφϋείς ισχυρός γένηται και μέγας, καίτοι γ' ό μεν αμπελουργός ετι μικρών όντων και άαύενών τοΰτο ποιεί των κλημάτων, και ήμεϊς νεογνών και τυφλών όντων των σκνD λακίων ύφαιρονμεν τα πολλά ψειδόμενοι της κυνός. ό δε Ζευς ον μόνον έάσας και περιιδών εν ηλικία γενομένους αλλά και ψύσας αυτός και αύξήσας άποτυμπανίζει, φ&ορας και όλέ&ρον μηχανώμενος προφάσεις, δέον αιτίας και άρχάς γενέσεως μη παρασχεϊν. (88.) τοϋτο μεν οδν ελ,αττόν εστίν · εκείνο δε μείζον, ουδείς γαρ φύεται άνϋρώποις πόλεμος ανεν κακίας, άλλα τον μεν φιληδονία τον δε πλεονεξία τον δε φιλοδοξία τις ή φιλαρχία συρρήγνυοιν. σύκοϋν εΐ πολέμους ό ϋεός ενεργάζεται, και κακίας, παροξύνω» καί διαστρέφων τους άν&ρώπονς. καίτοι λέγει δ' αυτός εν τω περί τον Δικάζειν καί πάλιν εν τω δεντέρω Ε περί Θεών ώς 'των αισχρών το ϋεΐον παραίτιον γίγνεοάαι ουκ ενλογόν εστίν δν τρόπον γαρ οντε νόμος του παρανομέίν παραίτιος γένοιτ' αν ουϋ' οί ϋεοί τον άσεβεϊν, όντως εϋλογον μηδ' αισχρού μηδενός είναι .παραιτίονς. ' τί ονν αϊσχιον άν&ρώποις φϋοράς υπ' αλλήλων γινομένης, ης φησι Χρύσιππος ενδιδόναι τ ας άρχάς τον ϋεόν, 'άλλα νή Δία' φήσει τις 'επαινεί πάλιν o είς δ' ασφαλή τινα και βεβαίαν παντέλειαν άγαϋών έξικόμενον. παρά την εννοιάν εστίν άγαϋών μεν είναι μέγιστον το άμετάπτωτον εν ταϊς κρίσεσι καί βέβαιον, μη δεϊσϋαι F δε τούτου τον έπ' άκρον προκύπτοντα μηδέ φροντίζειν παραγενομένου, πολλάκις δέ μηδέ τον δάκτνλον προτεϊναι ss ταύτης γ' ενεκα της ασφαλείας και βεβαιότητος, ήν τέ· λειον άγαϋόν και μέγα νομίζουσιν. ου μόνον ουν ταϋτα λέγουσιν οι άνδρες, άλλα κάκεϊνα προς τούτοις, δτι 'άγα1062 ϋόν ό χρόνος ουκ ανξει προσγινόμενος, \ άλλα κάν ακαρές 2 - 9 S V F I I I βθΐ (6—8 e p. 1043c hue translata) || 22—27 S V F I I I 542 II 2 7 - p . 6 9 , 3 S V F I I I 54 28sqq. scripta sec. Stoic, rep. 26 cf. Herrn, p. 18 3 έπιλιπονσης Β | κάμνοντας Bern, sed cf. v. 9 || 4 άφρόντιστος Β sed cf. 45d 792b || 7 ίόάνουρσσν Ε Ινδάϋνρσον Β cf. 1043c || 18 τον Steph. το || 22 (ετι) παρά edd. sed nova res sine partícula adnectitur ut cap. 11. 26 (cf. ad p. 16, 20) 68

DE COMMVNIBVS NOTITIIS τις ωρας γένηται φρόνιμος, ονδεν 7ΐρός ευδαιμονίαν άπολειψ&ησεται τοϋ τον αιώνα χρωμένον τή αρετή xal μαχαρίως ¿v αυτή καταβιοΰντος.' ταντα δ' όντως νεανικώς άπισχυρισάμενοι πάλιν ονδεν είναίφασιν άρετής δψελος όλι· & γοχρονίου · 'τI γάρ, äv μέλλοντι ναυαγειν ενϋνς ή καταχρημνίζεοϋαι φρόνηοις έπιγένηται; τί ò' âv ό Λίχαςύπό τον Ήραχλέονς άπο σψενδονώμενος είς άρετήν εχ χακίας μεταβάλτ);' ταντ ονν ον μόνον παρά τάς κοινάς έννοιας εστί φιλοσοφούν των αλλά και τάς Ιδιας χυχώντων, εί το JO βραχυν χρόνον κτήσασ&αι την άρετήν ονϋεν άπολεάτεσ&αι Β της άκρας ευδαιμονίας άμα και μηδενός δλως άξιον νομίζουσι. 9. Τούτο δ' ουκ äv μάλιστα ϋαυμάσαις αυτών, άλλ' δτι της άρετής και τής ευδαιμονίας παραγινομένης πολλά· is κις ονδ' αίσϋάνεσϋαι τον κτησάμενον οϊονται, διαλεληϋέναι δ' αυτόν δτι μικρώ πρόσ&εν άϋλιώτατος ών και άφρονέστατος νυν δμοϋ φρόνιμος καΐ μακάριος γέγονεν. ου γάρ μόνον εχοντά τινα την φρόνηοιν του το μόνον μή φρονεϊν δτ ι φρονεί μηδέ γινώοχειν δτ ι το άγνοεϊν διαπέ· 20 φενγεν ευτράπελόν έατιν · άλλα και δλως ειπείν το άγαϋόν άρρεπές ποιοΰσι και άμανρόν, εί μηδ' αϊσϋησιν αντοϋ ποιεί παραγενόμενον. φύσει γάρ άνεπαίσϋητον ουκ ίστι C κατ αυτούς, άλλά και λέγει διαρρήδην Χρύσιππος εν τοις περί Τέλους αίαϋητόν είναι το άγαϋόν, ώς δ' όϊεται, και 25 άποδείκνναι. λείπεται roíiw άσϋενείφ και μικρότητι δια· φεύγειν αυτό τήν αϊσϋησιν, δπόταν παρόν άγνοήται και διαλανϋάνη τους έχοντας, ετι τοίνυν άτοπον μέν έστι τήν των άτρέμα και μέσως λευκών αίσ&ανομένην δψιν έκφεύγειν τά έπ' άκρον λευκά xal τήν τά μαλαχώς και άν · 5 - 8 SVF I I I 210 II 2 2 - 2 5 S V F I I I 85 ad t o t u m cap. 9 cf. Stoic, rep. 19 1 σΰδενί Ε Β corr. Ra. (cf. v. 10 et 1046d) || 1β αυτόν E B sed cf. p. 70,15. 19 et 1043a (αύτ. etiam Sa.)||20 εντράπελον dictum vid. pro ενπερίτρεπτον cf. Herrn, p. 20 1 | δλως ειπείν ut Clem. Al. Str. VII 38, 2 II 22 ηαραγεν.] παραγιν. Bern, propter v. 14, sed cf. 1043a 75e || 28 άτρέμας λευκών xai μέα. Β sed cf. v. 29 | μέσων E B corr. Duebn. (cf. 1099a) 6·

69

72. ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ

ΠΡΟΣ ΣΤ. (Plan. 74)

ειμένως ϋ·ερμά καταλαμβάνουσαν άφήν άναισϋητειν τών σφόδρα άερμών, άτοπώτερον δε, εϊ τις τα κοινώς κατά φύσιν, οΐόν εστίν νγίεια και ευεξία, καταλαμβάνουν την D άρετήν άγνοεΐ παροϋααν, ήν μάλιστα και άκρως κατά φύαιν είναι τίϋενται. πώς γαρ ου παρά την εννοιάν εστίν ¡ ύγιείας και νόσου διαφοράν καταλαμβάνειν, (φρονήσεως δε μη καταλαμβάνειν> και αφροσύνης, άλλα την μεν άπηλλαγμένην όΐεσ&αι παρειναι, την δε κεκτημένον άγνοεΐν δτι πάρεστιν ; ίπει δ' εκ της ακρας προκοπής μεταβάλλονσιν είς ενδαιμονίαν και άρετήν, δνοϊν ανάγκη ϋάτερον, ή ίο την προκοπήν κακίαν μή είναι μηδέ κακοδαιμονίαν, η την άρετήν της κακίας μή πολλφ παραλλάττειν μηδέ της κακοδαιμονίας την ευδαιμονίαν, αλλά μικράν και άνεπαίσϋητον Ε είναι την προς τα κακά τών άγα&ών διαφοράν · ού γαρ äv εαυτούς διελάνϋανον άντ' εκείνων ταν τ' εχοντες. υ 10. "Οταν μεν ονν μηδενός εκστήναι τών μαχόμενων άλλα πάν&' όμοϋ λέγειν και τιϋέναι ΰέλωσι, το τους προκόπτοντας άνοήτους και κακούς είναι, το φρονίμονς και άγα&ονς γενομένους διαλαν&άνειν εαυτούς, το μεγάλην διαφοράν της φρονήοεως προς τήν άφροσύνην νπάρχειν, 2ο ή πού σοι δοκοϋσι ϋανμααίως εν τοις δόγμασι τήν όμολογίαν βεβαιούν; ετι δε μάλλον εν τοις πράγμασιν, δταν πάντας επίσης κακούς και άδικους κάί άπιστους κάί άφρονας τους μή σοφούς άποφαίνοντες είτα πάλιν τους με·» F αυτών εκτρέπωνται και βδελύττοχνται, τους δ' άπαν τών τες 25 μηδέ προσαγορεύο^σι, τοις δε χρήματα πιστεύωσιν, άρχάς έγχειρίζωσιν, εκδίδω σι ϋνγατέρας; ταύτα γαρ εϊ μεν παίζοντες λέγονσι, καύείσϋωσαν τάς όφρΰς • εί δ' άπό σπονδής και φιλοσοφονντες, παρά τάς κοινάς εστίν εννοίας ψέγειν \ 1063 μεν ομοίως και κακίζειν πάντας άνϋρώπους, χρήσϋαι δε 3ο 22—24 SVF III 668 22. 23 cf. Stoic, rep. init. 2 τά Bern, τό || 6 suppl. Bern. sec. Mez. || 17 όμολογεϊν Ε Β

corr. Po. (λέγειν xai τι&έναι ut 1083c) || 25 τους δ' del. Wy. (hiatus!) τινά ς τ' vel πολλούς τ'? || 20 χατα&έσ&ωσαν Ε Β corr. Bern. sec. Wy. qui καϋέσϋ. (cf. 753b) 70

DE COMMVNIBVS NOTITIIS

τοις μεν ώς μετρίοις τοις δ' ώς κακίστοις, καΙΧρύσιππον μεν ύπερεκπεπλήχύαι καταγελαν δ' Ά λεξίνου, μηδέν δε μάλλον οϊεσ&αι μηδ' ήττον αλλήλων άφραίνειν τον ς άνδρας, 'vai' φασίν, 'άλλ' ώοπερ δ πήχνν απέχων έν άαλάττη της a επιφανείας ουδέν ήττον πνίγεται τον καταδεδυκότος όργνιάς πεντακόσιας, όντως ονδ' οι πελάζοντες αρετή των μακράν δντων ήττον είσιν έν κακία· και κα&άπερ οί τυφλοί τυφλοί είσι, καν ολίγον ύστερον άναβλέπειν μέλλωσιν, ούτως οί προκόπτοντες, άχρις ον την άρετήν άναλάβωσιν, ίο ανόητοι και μοχθηροί διαμένονσιν. ' δτι μεν ονν οντε Β τυφλοϊς έοίκασιν οί προκύπτοντες άλλ' ήττον όξυδορκοϋαιν, οντε πνιγομένοις άλλα νηχομένοις, και ταντα πλησίον λιμένος, αυτοί δια των πραγμάτων μαρτυροϋσιν. ον γαρ äv έχρώντο συμβούλοις καΐ στρατηγοις και νομοϋέ15 ταις ώσπερ τνφλοϊς χειραγωγοϊς, ονδ' äv ¿ζήλουν εργα και πράξεις και λόγους και βίους εν ίων, ει πάντας ωσαύτως πνιγομένονς νπό της αφροσύνης και μοχθηρίας έώρων. άφείς δε τοϋτο άανμασον εκείνη τους άνδρας, εί μηδέ τοις εαυτών διδάσκονται παραδείγμασι προέσ&αι ζτονς") δια20 λεληϋότας εκείνους σοφούς και μη συνιέντας μηδ' αίσϋα- C νομένονς δτι πνιγόμενοι πέπαυνται και φως όρώσι και της κακίας επάνω γεγονότες άναπεπνεύκασι. 11. Παρά την εννοιάν έστιν ανϋρωπον, ω πάντα τάγαϋά πάρεστι και μηδέν ένδει προς ενδαιμονίαν καΐ το μακά25 ριον, τούτω κα&ήκειν έξάγειν έαυτόν · ετι δέ μάλλον, φ μηδέν άγα&όν εστι μηδ' εσται, τα δεινά δέ πάντα και τά δυσχερή και κακά πάρεστι και παρέσται διά τέλους, τούτω μη καϋήκειν άπολέγεσϋαι τον βίον, αν μή τι νή Δία των άδιαφόρων αν τ ω προσγένηται. ταντα τοίννν έν τή Στοά Λ—10 S V F I I I 5 3 9 e t Cie. F i n . I I I 4 8 ( S c h ä f e r , E i n f r ü h m i t t e l s t o i s c h e s S y s t e m d e r E t h i k b. Cicero, 1 9 3 4 , 2 0 4 ) || 2 9 — p . 7 2 , 1 0 S V F III 759 7 . 8 τυφλοί] σκύλακες C h r y s i p p u s ipse, sed P l u t , p o t i u s τυφλοί, v. 11, H e r r n , p. 2 0 a || 11 όξνδερκ. W i l . || 15 τυφλοί E B c o r r . Mez. (cf. 9 8 b ) || 18 άφεί Β || 19 a d d . R e . || 23 A s y n d e t o n cf. a d p. 68, 2 2 II 2 8 τt νή Δία T u r n , rtvt δlà

cf.

71

72. ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ ΠΡΟΣ ΣΤ. (Plan. 74) νομοθετείται, και πολλούς μεν έξάγονσι των σοφών ώς D αμεινον ενδαιμονοΰντας πεπαϋσ&αι, πολλούς δε κατέχουσι των φαύλων ώς καθήκοντος αν τοις ζην κακοδαιμονοϋντας. καίτοι δ μεν σοφός δλβιος μακάριος πανενδαίμαον ασφαλής άκίνδυΐ'ος, ό δε φαύλος και ανόητος οϊος ειπείν 'γέμω 6 κακών δη και ουκ εσϋ' 8που τε&τ}·' άλλα και τούτοις μονην οϊονται κα&ήκουσαν είναι κάκείνοις εξαγωγήν. 'εΐκότως δε'φησίΧρύσιππος• 'ού γάρ άγα&οΐς καίκακοΐς δει παραμετρεϊσ&αι τον βίον αλλά τοις κατά φύσιν και παρά φύσιν. ' ούτως άνθρωποι σφζσυοι την σννή&ειαν ίο καΐ προς τάς κοινάς εννοίας φιλοσοφοϋσι. τί λέγεις; ου δει σκοπεϊν 'δττι

τοι êv μεγάροισι

κακόν ς νπό ϋεών ώφελεΐσ&αι δ' νπό γονέων ώφελεϊσϋαι δ' νπό καθηγητών αποφαινόμενοι, την G-U SVF III 672 II 2 3 - ρ . 84, 3 SVF III 027 cf. Seneca ep. 109, 1 - 1 3 12 non ipsius Chrysippi verba cf. 1038a

1 έαντ. âvay. ανωτέρω propter hiatum Ra. || 5 corr. Xyl. ||

11 χάριν λαμβάνειν Β |l ΙΛ και oi φ. Β (sed cf. σοφών) || 21 φυλάσσ. hic, φυλάττ. p. 84,7 Ε Β | αντής] αντοίς E (corr.1) Β | add. Mez. || 23 όποδήποτε Β || 25 φιλίας] ωφελείας Xyl. sed cf. SVF III 630. 62β 7

B T Flut. mor. V I 2 [1998]

83

72. ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝ

ΕΝΝΟΙΩΝ

ΠΡΟΣ ΣΤ. (Plan. 74)

(1069) δε άαυμαστήν άγνοσϋντες ώψέλειαν, ήν οι σοφοί κινουμένων κατ' άρετήν άλλήλων ωφελούνται, κάν μη συνώσι μηδε γινώακοντες τνγχάνωσι. Kai μην πάντες αν&ρωποι τάς έκλογάς και τάς τηρήσεις και τάς οικονομίας, δταν χρησίμων ώαι και ωφελίμων, τότε χρησίμους κάί ωφελίμους ύπολαμβάνουσι, και κλειΒ δας ώνεΐται και οαιο&ηκας φνλάττει χρηματικός άνήρ 'πλούτου διοίγων ϋάλαμον ήδιστον χερι (Eur. Bell. fr. 285, 8), το δ' έκλέγεσ&αι τά προς μηδέν ωφέλιμα και τηρειν έπιμελώς και πολνπόνως ον σεμνόν ονδε καλόν (αλλ' άπειρόκαλον) και καταγέλαστόν εστίν, ό συν 'Οδυσσεύς, ει τον δεσμόν εκείνον έκμα&ών παρά της Κίρκης κατεσημαίνετο δι' αντοΰ μή τά παρ' 'Αλκινόου δώρα, τρίποδας και λέβητας και είματα και χρυσόν άλλα σνρφετόν τινα και λί&ους και ... σνναγαγών την περί ταϋτα πραγματείαν και κτήσιν αυτών και τήρησιν ευδαιμονικόν έργον ήγεϊτο και μακάριον, τις äv εζήλωσε την άνόητον ταύτην πρόνοιαν και κενόσπουδον επιμέλειαν; C αλλά μην τοϋτο της Στωικής ομολογίας το καλόν έστι και σεμνόν και μακάριον, ετερον δ' ονϋεν αλλ' εκλογή και τήρησις ανωφελών πραγμάτων και άδιαφόρων. τοιαύτα γαρ τά κατά φνσιν και τά εκτός ετι μάλλον, εί γε κρασπέδοις και άμίσι χρνσαΐς και νή Δία ληκν&οις, δταν τύχωσι, παραβάλλουσι τον μέγιατον πλοντον · εϊϋ' ωσπερ οί ·&εών τίνων ή δαιμόνων Ιερά δόξαντες υπερηφάνως κα&υβρίσαι και λοιδορήσαι μετανοήσαντες εύϋνς ύποπίπτουσι και κάϋηνται ταπεινοί κατευλογοΰντες και μεγαλύνοντες το ϋειον, ούτως εκείνοι νεμέσει τινι της μεγαλ19sqq. spectat ad Antipatri finem (fr. 57, in SVF III p. 252) || 21—24 SVF III 153 cf. 1048b (1043e) 2 cf. 1076a II ad 1 0 — 1 8 (πολύπονος l i cf. ν 217. 368 (Herrn, p. 2 2 s )

— κενόαπουδος)

cf. 1061c ||

2 (νπ) άλλ. Ra. || 5 χρήσιμοι .. . ωφέλιμοι Ε Β corr. Sá. I¡ 8 πλούτου] όλβου Stob. || 11 suppl. Po. Άρχέδημος is μέν t αρχήν τ iva καί συμβολην είναι λέγων τοϋ παρωχημένου και τοϋ έπιψερομένου τό 'νϋν' λέλη&εν αυτόν ώς έοικε τόν πάντα χρόνον άναιρών. εΐ γάρ τό νΰν ον χρόνος έστιν αλλά πέρας χρόνου πάν δέ μόριον χρόνου τοιοϋτον F οίον τό νϋν έστιν, ουδέν φαίνεται μέρος εχων ο συμπάς 2ο χρόνος άλλ' είς πέρατα διόλου καί συμβολάς καί ΐ όρμάς άναλυόμενος. Χρύσιππος δε βουλόμένος φιλοτεχνεΐν περί την διαίρεσιν έν μεν τω περί τοϋ Κενοϋ καί άλλοις τισί τό μεν παρψχημένον τοϋ χρόνου καί- τό μέλλον ονχ ύπάρχειν άλλ' ύφεστηκέναι φησί, μόνον δ' ύπάρχειν τό ενεστηκός, 25 έν δε τω τρίτψ καί τετάρτψ καί πέμπτψ περί των Μερών τίϋησι τοϋ ένεστηκότος χρόνου τό μέν μέλλον είναι τό δε 15—22 Archedemus fr. 14 (in SVF III p. 263) || 22—p. 113, ι S VF II 518. 517 (cf. etiam II 509) 1 add. et 3 del. Po. (potius quam (σφζειν τό) servato καί) | (ít) et [καί] Bern. || 6 ουκέτι Wy. ουκ εστί || 7 μέλλον lac. 7 lit. E

8 lit. Β διαιροϋσι λέγειν αντοίς δτι καί το (τοϋ Β) lac. 2 6 + 3 lit. E 1 2 + 12lit. Βκαΐτοϋφωτόςτό μένsuppl. Wy.sec. Amyot (7άνάγκη

οΰν Wy. ανάγκη δ' Bern, έπεται δ' Po.) || 9 πέριαν Ε || 11 ταντα Ε Β corr. Wy. | ποιοϋντος, ο μ. E || 15 add. Po. Sa. || 18 anμην pro αρχήν et 21 άρμάς pro όρμάς Arn. (cogitari potest etiam άρμογήν — άρμογάς) ραφή ν— ραφάς Krön. || 18 ον Basil, δ || 20 οίον Ε ήν Β 112

D E COMMVNIBVS NOTITIIS

παρεληλν&ός. | ώστε συμβαίνει το υπάρχον αντφ τοϋ 1088 χρόνου διαιρεϊν εις τά μή υπάρχοντα τοϋ υπάρχοντος, μάλλον δ' δλως τοϋ χρόνου μηδέν απολείπειν υπάρχον, εΐ το ενεοτηκός ουδέν εχει μέρος, δ μή μέλλον έστίν ή παρ5 ωχημένον. 42. Ή μεν συν τοϋ χρόνου νάησις αυτοϊς οίον ΰδατος περίδραξις, οσω μάλλον πιέζεται, διαρρέοντος και διολισ&άνοντος · τά δε των πράξεων και κινήσεων την πασαν εχει σύγχυσιν της έναργείας. ανάγκη γάρ, ει τοϋ νϋν το ιο μεν εις το παρωχημένον το δ' εις το μέλλον διαιρείται, καί τοϋ κινουμένου κατά το νϋν το μεν κεκινήσΰαι το δέ κινήσεσ&αι, πέρας δέ κινήσεως άνηρήσϋαι και άρχήν, μηδενός έργον πρώτον γεγονέναι μηδ' εσχατον ίσε- Β σ&αι μηδέν, τω χρόνω των πράξεων συνδιανεμομένων · ώς 15 γαρ τοϋ ενεστώτας χρόνου το μεν παρωχήσϋαι το δε μέλλειν λέγουσιν, ούτως τοϋ πραττομένου το μεν πεπράχϋαι το δε πραχϋή σε σϋαι. πότε τοίνυν εαχεν άρχήν πότε ό' εξει τελευτήν το άριστον τό γράψειν το βαδίζειν, εΐ πάς μεν δ άριστών ήρίστησε καί άριστήσει πάς δ' ό βαδί20 ζων έβάδισε καί βαδιεϊται ; τό δε δεινών, ψασί, δεινότατον · εί τω ζώντι τό εζηκέναι καί ζήσεσ&αι συμβέβηκεν, οντ' άρχήν έσχε το ζην ové' εξει πέρας, άλλ' έκαστος ημών ώς εοικε γέγονε μή άρξάμενος τοϋ ζην και τε&νήξεται μή παυσόμενος. εί γάρ ον&έν εστίν εσχατον μέρος άλλ' C 25 άεί τι τω ζώντι τοϋ παρόντος εις τό μέλλον περίεστιν, ουδέποτε γίνεται ψεύδος τό 'ζήσεσ&αι Σωκράτη' · οσάκις άλη&ες ζεσται) τό 'ζή Σωκράτης', επί τοσούτον ψεύδος τό 'τέ&νηκε Σωκράτης' · ωστ , ει τό 'ζήσεται Σωκράτης' άληϋές εστίν εν άπείροις χρόνου μέρεοιν, εν G c f . 3 9 2 b H 14 c f . 3 9 2 f

393a

2 [τσΰ υπάρχοντος] ? Ra. υπάρχοντος {xaì τά υπάρχοντα τον

υπάρχοντος) Sa. || 3 άπολιπείν Ε Β corr. Bern. I] 7 διολισ&αίνοντος Β || 9 ενεργείας Ε Β corr. Leon. || 13 a d d . Bern. || 1G πεπράχ&αι p e n d e i a b ανάγκη (9) || 20 ¿βάδιζε E Β corr. Po. || 24 πανσόμενος recte; n a m 'ζήσεται etiam ό άποϋνήσκων \ άλλ'

ει τι Ε Β corr. Xyl. || 26 σωκράτη lac. 3 — 4 lit. E 2 lit. Β οσάκις ά/.ηϋές 3— 4 lit. E 4 lit. Β rò E Β s a p p i . Bern, (εσται pro εατι Po.) 113

72. ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ ΠΡΟΣ ΣΤ. (Plan. 74) ούδενΐ χρόνου μέρει τό 'τέ&νηκε Σωκράτης' άληϋες εσται. καίτοι τί πέρας äv έργον γένοιτο, ποϋ δέ λήξειε το πραττόμενον, αν, οσάκις άλη§ές έστι τό 'πράττεται', τοσαντάκις άλη&ές f¡ και τό 'πραχϋήσεται' ψενσεται γαρ 6 λέγων περί τοΰ γράφοντος και διαλεγομένον Πλάτωνος D δτι 'πανσεταί ποτε Πλάτων ώσπερ εκβιααύείς 'αλλ' εί δοκεΐ ταύτα' εφη 'ποιεϊν, ου μιμήσομαί σε, ω Αριστόδημε, συ μεν γαρ έφοβή&ης τα τούτου λέγειν, εγώ δε χρησομαι τοις αοΐς. όρϋώς γάρ μοι διαιρεϊν εδοξας εις τρία γένη τους άν&ρώδ πους, το των άδικων και πονηρών, δεύτερον δε το των πολλών και 'ιδιωτών, τρίτον δε το των επιεικών και νουν εχόντων, οί μεν ονν άδικοι και πονηροί τάς καύ' "Αιδον δίκας και τιμωρίας δεδιότες και φοβούμενοι καχουργειν Β και δια τοντο μάλλον ήσνχίαν άγοντες ήδιον βιώσονται ίο κάί άταραχτότερον. ον γάρ Επίκουρος αλλω τivi της αδικίας οιεται δείν άπείργειν ή φόβω κολάσεων, ώστε και προσεμφορητέον εκείνοις της δεισιδαιμονίας και κινητέον επ αυτούς άμα τά έξ ουρανοΰ και γης δείματα και χάσματα και φόβους και νπονοίας, εί μέλλουσιν έκπλαγέντες υπό 15 τούτων έπιεικέστερον εχειν κάί πραότερον. λυσιτελει γάρ αύτοις τά μετά τον θάνατον φοβουμένοις μη άδικείν ή άδικοϋσιν έπισφαλώς εν τω βίω διάγειν και περιφόβως. (26.) τοις δε πολλοίς (ικανή} και άνευ φόβου περί των εν "Αιδον ή παρά το μν&ώδες της άιδιότητος έλπίς. και ó C 20 τζόύος τον είναι, πάντων ερώτων πρεσβύτατος ών κάί μέγιστος, ήδοναις υπερβάλλει και γλνκυϋυμίαις το παίδι κόν εκείνο δέος. f¡ και τέκνα και γυναίκας και φίλους άποβάλλοντες είναι που μάλλον έ&έλουσι και διαμένειν κακοπαϋονντας ή παντάπασιν έξηρήσ&αι και διεφϋάρϋαι 25 καί γεγονέναι το μηϋέν • ήδέως δέ των ονομάτων-τοϋ μεϋ·ίοτασϋαι τον ϋνήσκοντα και μεταλλάττειν και οσα δηλοΐ μεταβολήν οντα της ψυχής ον φΰοράν τον ΰάνατον άκροώνται και λέγουσιν όντως 10.11 Epic. fr. 534 •s cf. p. 158, 25. 159, 6. 161, 10 I! 7^10 l l O l d !! l l s q q . 168a \ in εδοξας desinit g. hinc ergo Q — Ξ

7 xa&' "Αιδον Mez. κα&' όλον |] 13 χάσματα] cf. 167 a φάσματα Wy. Il 18 add. Po. κοινωνεί pro καί άνευ Αρ. | φόβον om. Χ 19 παρά Re. περί || 21 ηδονής . . . γλνκνϋνμίας Q corr. Cast. ηδονή • • · γλνκν&νμία Bern. sec. Re. I1 22 fi Re. ή || 24 κακοπαΰονντας α -τεςΧΑΕ 12*

165

73. ΟΤΙ ΟΥ Δ' ΗΔΕΩΣ ΖΗΝ ΚΑΤ' ΕΠΙΚΟΥΡΟΝ

(Plan. 43)

'αντάρ εγώ κάκεϊϋι φίλου μεμνήσομ' εταίρου ' (Χ 890) και D 'τίαοιπρός Έκτορ' rj γέροντ' εΐπωπόσιν ; ' (Eur.Hec.422). ¿κ δε τούτου παρατροπης γενομένης καί δπλα και σκεύη καΐ ιμάτια αννήϋη τοις τε&νηκόσι και ώς ό Μίνως τω s Γλαύκφ, 'Κρητικούς αυλούς ϋανοϋσι κώλα ποικίλης νεβροΰ' (Trag, adesp. 419) οννϋάπτοντες ήδιον εχονοι. καν τι δόξωσιν άίτείν και πο&εΐν εκείνους, χαίρουσιν επιδιδόντες · ώσπερ ό Περίανδρος τ·η γυναικι τον κόσμον ώς δεομένγ) καί ριγοϋν λεγονση σνγκατέκανσεν. οί δ' ΑΙακοΙ ίο και Άοκάλαφοι και Άχέροντες ου πάνυ διαταράττουσιν, οίς γε και χορούς και &έατρα καί μοϋσαν "f" ήδομένοις παντοδαπην γενομένου δεδώκαοιν. αλλ' εκείνο τον ϋανάΕ του το πρόοωπον ώς φοβερόν καί σκυϋρωπόν καί ακοτεινόν άπαντες νποδειμαίνουσι, το της άναιοϋησίας καί λη- ι& &ης και άγνοιας · και προς τό 'άπόλωλε ' καί το 'άνηρηται ' καί τό 'ούκ εστι' ταράααονται καί δυσανααχετοναι τούτοι λεγομένων (fr.mei. chor.adesp. 16 D.) 'το επειτα κείσεται βα&νδένδρω εν χϋονϊ ανμποσίων τε καί λυραν άμοιρος

20

καί (1 408) 'άνδρός δε yn/χή πάλιν ελϋεϊν οντε λεϊοτή ové' έλετη, επεί άρ κεν άμείψεται ίρκος όδόντων' (27). ην καί προεπισφάττουαιν οί ταντί λέγοντες 'άπαξ 25 άνϋρωποι γεγόναμεν, δις δ' ουκ εστι γενέαϋαι · δεί δε τον 25sqq. Epic. fr. 204 (cf. 1106f) 9 Herod. V 92 || i s s q q . De lat. viv. 7 1 σταρ X || 6 ϋανούαης Q corr. Ra. ϋανόντι (ut probab. poeta

ipse) Hecker ¡| 8 εκείνοι Si. || IS. 13 ήδονής παντοδαπής γέμαυσαν δεδ. Mez. ηδονής παντοδαπής γενέτειραν άποδεδ. ? || 1G τάνήρηται α 1 Α1 Β II l e d i s t . Po. ( ώ ς ) (Duebn.) vel (οίον) (Re.) τό επειτα vulgo I έπιτακήσεται Q corr. Duebn. || 25 sic Po. ή (f¡ Wy.) καί προαεπιαφάττουσιν Q 'animarli iam ante mortem morte m u l t a n t '

cf. p. 164, 8 (πότερον ονν τα τοιούτα λνονσιν) ?] xai προαεπι· αφίγγοναιν Sa. 166

NON POSSE SVAVITER VIVI SEC. EPIC.

αιώνα μηκέτ είναι. ' καί γάρ το παρόν ώς μικράν μαλ- F λον δε μηδ' ότιοΰν προς το σύμπαν άτιμάσαντες άναπόλανοτον προιενται, και όλιγωροΰσιν αρετής και πράξεως οίον ¿ξαϋνμονντες και καταιγρονονντες εαυτών ώς εφημέ5 ρων και άβεβαίων και προς ουϋεν άξιόλογον γεγονότων. | τό γάρ 'άναισ&ητεϊν τό διαλυ&εν και μηϋεν είναι προς 110δ ημάς τό άναισ&ητονν' ουκ αναιρεί τό τον &ανάτον δέος αλλ' ώσπερ άπόδειξιν αν τον προστίϋησιν. αυτό γάρ τοϋτ' εστίν δ δέδοικεν ή φύσις· ίο

'άλλ' ΰμεϊς μεν πάντες ύδωρ και γαία γένοισ&ε ' (Η 99),

την εις τό μή φρονούν μηδ' αίαϋανόμενον διάλνσιν της ψυχής, ην Επίκουρος εις κενόν και άτόμονς διασποράν ποιών ετι μάλλον εκκόπτει την ελπίδα της αφθαρσίας, δι ην ολίγου δέω λέγειν πάντας είναι και πάσας προϋνμονς is τω Κερβέρω διαδάκνεαϋαι και φορεΐν ε'ις τόν τρητόν, όπως εν τω είναι μόνον διαμένωσι μηδ' άναιρεϋώσι. καίτοι ταϋτα μεν, ώσπερ εφην, ου πάνυ πολλοί δεδίασι, μητέρων Β δντα καΐ τιτ&ών δόγματα και λόγους μν&ώδεις, οι δε και δεδιότες τελετάς τινας αν πάλιν και κα&αρμους οιονται «ο βοηϋεΐν, οϊς άγνισάμενοι διατελεϊν ¿ν "Αιδου παίζοντες και χορεύοντες εν τόποις αύγήν και πνεϋμα καϋαρσν και φέγγος εχουσιν. ή δε τον ζην στέρησις ενοχλεί και νέους και γέροντας· 25

'δυσέρωτες γαρ φαινόμεΰ·' δντες τονδ', δ τι τόδε οτίλβει κατά γην ' β—13 Epic. fr. 500 (cf. 1103 d) || e. 7 Epic. Κ. ô. 2 20 De lat. viv. 7 I είναι Re. Ιέναι, cf. 1106f || 2 τό σύμπαντα

Q corr. Po. τά σύμ-

παντα Duebn. τόν σύμπαντα αιώνα Wy. | άτιμήσαντες Ω corr. Cob. I άναπόλαυστα O corr. Wy. || 6 άναίσϋητον και λνύεν Q corr. Gataker Us. cf. p. 163, 27 || 7 άανάτον om. X II » αντψ pro αντσν ? || 15 τρητόν sc. πίΰον (cl. Suda εις τον τετρημένον) Ra. ατρητον || 18 διηγήματα Wy. όείματα Krön. Wil. II 20 διατελεϊν (sc. οϊονται)] διατελοίεν Duebn. || 21 τόποις Wy. τοϊς \ αύγήν] cf. Plato Phaedr. 250c έν ανγη κα&αρφ || 22 φέγγος Re. (cf. 1130c) φ&όγγσν Ω αψΰονον Krön. || 24 γάρ] δη Eur. || 25 τάόε] τοϋτο Eur. 167

73. ΟΤΙ ΟΥΔ' ΗΔΕΩΣ

ΖΗΝ ΚΑΤ

ΕΠΙΚΟΥΡΟΝ

ώς Ευριπίδης φησίν (Hipp. 193). ουδέ ραδίως πως άκούομεν

(ΙΊηη. 43)

ονδ' άλ.ύ-

'ως αρ είπόντα μιν τηλανγές άμβρόσιον έλασίππον πρόσωπον άπέλιπεν άμέρας' (fr. mel.chor. adesp. 29 D.).

5

C (28.) òtò τη δόξγι της ά&ανααίας σνναναιροϋσι τάς ήδίστας έλπίδας καί μεγίστας των πολλών, τί δήτα των άγα&ών οΐόμεϋα και βεβιωκότων όσίως και δικαίως, (οΐ} κακόν μεν ον&εν εκεί τά δέ κάλλιστα και άειότατα προσδοκώσι; πρώτον μεν γάρ, (ώς') ά&ληταί στέφανον ουκ ίο αγωνιζόμενοι λαμβάνσυσιν άλλ' άγωνισάμενοι και νικήσαντες, όντως ηγούμενοι τοις άγαύοίς τά νικητήρια τον βίου μετά τον βίον ύπαρχειν ϋαυμάσιον οίον φρονσΰσι τη άρε τη προς έκείνας τάς έλπίδας · εν αϊς εστι και τους νυν υβρίζοντας υπό πλούτου και δυνάμεως και καταγελώντας is άνοήτως των κρειττόνων έπιδεϊν άξίαν δίκην τίνοντας. D έπειτα της άληϋείας καΐ ϋέας τον οντος ουδείς ενταϋ&α τών έρώντων ένέπλησεν εαυτόν ίκανώς, οίον δι' ομίχλης η νέφους τον σώματος ύγρώ και ταραττομένω τω λογισμώ χρώμενος, άλλ' δρνιάος δίκην ανω βλέποντες ώς 20 έκπτησόμενοι του σώματος εις μέγα τι καί λαμπρόν, εύσταλή καί έλαφράν ποιοϋσι την ψυχή ν άπό τών θνητών, τω φιλοσοφείν μελέτη χρώμενοι τον άπούνήσκειν. όντως μέγα τι καί τέλεον όντως άγαϋόν ηγούνται την τελευτήν, ώς βίον άλν&ή βιωσομένην εκεί την ψυχήν, συχ ϋπαρ νϋν 25 ζώσαν άλλ' όνείρασιν δμοια πάσχσυσαν. εί τοίνυν 'ήδν Ε πανταχόθεν ή φίλου μνήμη τεϋτηκότος', ωσπερ Επίκουρος είπε, και ήδη νοεϊν πάρεστιν ήλίκης εαυτούς χαράς 2 β - ρ . 169,5 Epic. fr. 213 17—23 obversantur Plat. Phaedr. 249 d 250 b (κάλλος λαμπροί ) et Phaédo 81a; v. etiam ep.7 p.348a (Hel. iud. p. 220)

3 άμβρ. τηλ. Bergk II 4 προς τόπον Ω corr. Wy. II 7 τών άγαϋών

libere ad τών πολλών adnexum τί δε τά τών Krön. II 0 add.

Madv. II 10 add. Po. | άγωνιζ. ov Û trp. Xyl. || 19 νγρψ] cf. Heraclit. Β 117.118 || H ηγούμαι Ω corr. Xyl. il 25 νϋν om. αΑΒ 1G8

NON POSSE SVAVITER VIVI SEC. EPIC.

άποστεροϋσι φάσματα (μεν} και είδωλα τεϋνηκότοον εταίρων οΐόμενοι δέχεσϋαι και &ηρενειν, οϊς οντε νους έστιν ουτ' αϊσϋησις, αύτοΐς δε αννέαεσϋαι πάλιν άληΰώς 'και τον φίλον πατέρα και την φίλην μητέρα και πον γυναίκα a χρηστήν δψεσϋαι μη προσδοκώντες μηδ' έχοντες ελπίδα της ομιλίας εκείνης καΐ φιλοφροσύνης, ην εχονσιν οι τα αυτά Πυϋαγόρα καΐ Πλάτωνι και Όμηρω περί ψυχής δοξάζοντες. ω δ' δμοιόν εστίν αυτών το πά&ος, Όμηρος νποδεδήλωκεν, είδωλο ν τον Αίνειου καταβαλών εις μέ- F χο σον τοις μαχομένοις ώς τεϋνηκότος, εΐϋ' ύστερον αυτόν εκείνον άναδείξας 'ζωόν και άρτεμέα προσιόντα και μένος εα&λόν έχοντα' τοις φίλοις, 'οΐ R e . | σννοίδεν Β |] 19 Μμνας Ε || 22 άλοιτήν Ε Β 7

186

74. ΠΡΟΣ ΚΩΛΩΤΗΝ (Plan. 73) φέρεσάαι περί της έξ ουκ δντοον γενέσεως, ήν φνσιν τινές καλοϋσι· δήλοι δε μάλιοτα διά τούτων των έπων (Β 11) 'νήπιοι · ου γάρ αφιν δολιχόφρονές είσι μέριμναι • οι δη γίνεσ&αι πάρος ουκ εάν έλπίζονσιν ή τι κατα&νήσκειν τε και ¿ξόλλυσϋαι άπάντη. '

5

ταντα γάρ τά επη μέγα βοώντος εατι τοις ώτα εχουσιν, ώς ονκ άναιρεϊ γένεαιν αλλά την εκ μη δντος, ονδέ φ&οράν άλλά την πάντη, τοντέατι την είς το μη δν άπολλύουσαν. έπεί τω γε βονλομένφ μη άγρίως ου τω μηδ' ήλι&ίως άλλα πραδτερον σνκοφαντείν το μετά ταντ' επί τουναντίον âv ιο· αίτιάσααϋαι παράαχοι, τον Εμπεδοκλέους λέγοντος (BÍ5) 'ονκ äv άνήρ τοιαύτα σοφός ψρεσΐ μαντεύσαιτο, ώς δφρα μέν τε βιώσι, το δη βίοτον καλέοναι, τόφρα μεν οδν είοιν και αφιν πάρα δεινά κάί εσϋλά, πριν δεπάγεν τε βροτοίκαι 14. Διό και τα προς τούτον είρημένα δοκεΐ μοι λαβείν εφεξής, και πρώτον γε την έπιμέλειαν καΐ πολυμά&ειαν τον φιλοσόφου ακεψώμεϋα, | λέγοντος δτι τούτοις τοις 1115 δόγμασι τοϋ Πλάτωνος έπηκολουΰήκασιν 'Αριστοτέλης ίο και Ξενοκράτης και Θεόφραστος και πάντες οί Περιπατητικοί. ποϋ γαρ ών της άοικήτον το βιβλίον εγραφες, Ινα ταϋτα σνντιϋείς τά εγκλήματα μή τοις εκείνων συντάγμασιν εν τύχης μηδ' άναλάβης εις χείρας 'Αριστοτέλους τά περί Ουρανού και τά περί Ψυχής, Θεοφράστου δε τά προς 15 τους Φυσικούς, Ήρακλείδου δε τον Ζωροάστρην, το περί των εν Άιδου, το περί των Φυσικώς άπορου μένων, Δικαιάρχου δε τά περί Ψυχής, εν οίς προς τά κυριώτατα και μέγιστα τών φυσικών ύπενοΙντιαύμενοι τω Πλάτωνι και μαχόμενοι διατελούσι; κάί μην τών άλλων ΠεριπατητιΒ 20 κών ó κορυφαιότατος Στράτων ου τ' Αριστοτέλει κατά πολλά συμφέρεται και Πλάτωνι τ ας εναντίας εσχηκε δόξας περί κινήσεως, περί νον και περί ψυχής και περί γενέσεως, τελεντών Po. (ôè) Wy. (και) τελ. Re. || 27 (ό) άριστ. vulgo ||

29 add. Bignone (μετά rà φυσικά εν τοϊς) φ. Bemays 189

74. ΠΡΟΣ ΚΩΑΩΤΗΝ (Plan. 78) έχ *** των δογμάτων τούτων, ώς προϋέμενος τήν Πλάτωνος νπερείπειν φιλοοοφίαν οϋτω μακράν ήν τοϋ άκολου•&εΐν. τίνος οΰν ενχερείας έστί τά δοχοΰντα τοις άνδράοι μή μα&όντα καταψεύδεσϋαι τά μή δοκούν τα ; και πεπειομένον έλέγχειν έτέρονς αντόγραφον έξενεγκεϊν άμα&ίας 5 ελεγχον κα&' αντοϋ και ύρασύτητος, δμολογείν Πλάτωνι φάοκοντα τους διαφερομένονς και άκολου&εϊν τους άντι* λέγοντας ; 15. "Αλλα δη Πλάτων φησί τους Ιππους νψ' ημών ματαίως ίππους είναι (νομίζεν&αι) και τους άν&ρώπους ίο ζάν&ρώπους'). ' και πσϋ τοϋτο των Πλάτωνος συγγραμD μάτων άποκεκρυμμένον εϋρεν ó Κωλώτης ; ημείς γαρ έν πασιν άναγινώσκομεν και τον &νΰ·ρωπον αν&ρωπον και τον ϊππον ΐππον και πυρ το πϋρ ύπ αυτού δοξαζόμενον · f¡ και δοξαστόν ονομάζει τούτων εκαοτον'. δ δ' ola δη σο- is φίας ούδ' άκαρες απέχων ώς êv και ταντόν ε λαβε το μή είναι τον άν&ρωπον και το είναι μη δν τον άν&ρωπον. τω Πλάτωνι δε ·&ανμαστώς εδόκει διαφέρει το μή είναι τοϋ μή δν είναι · τω μεν γαρ άναίρεσιν ουσίας πάσης τω δ' ετερότητα δηλονσ&αι τον μεϋεκτοϋ και τοϋ μετέχοντος, ήνοί 2ο μεν ύστερον εις γένους καί είδους και κοινώς τίνων και ιδίως λεγομένων ποιών διαφοράν εϋεντο μόνον, ανωτέρω Ε δ' ον προήλϋον, εις λογικωτέρας άπορίας εμπεσόντες. εστι δε τοϋ μεϋεκτοϋ προς το μετέχον λόγος, δν αιτία τε προς ϋλην εχει καί παράδειγμα προς εικόνα και δύναμις προς 25 πά&ος. φ γε δή μάλιστα το καθ1' αυτό καί ταντόν άεί διαφέρει τοϋ δι' ίτερον και μηδέποτ' ωσαύτως έχοντος · ό'τι τό μεν οΰτ' εσται ποτε μή δν οϋτε γέγονε καί διά τοϋτο πάντως καί 3ι>τως δν εστι, τω δ' ούδ' δσον cui' άλλου σνμβέβηκε μετέχειν τοϋ είναι βέβαιον έατιν, άλλ' εξίσταται δι' so 20sqq. Stoici, cf. S V F I I 398. 395. 81 al. || 26 sqq. cf. De E 18—20

1 lac. agn. Re. εκζποιεϊν ¿arróv) Bign. έχζκρσιfew την πίστιν) ? y 2 ύπεριδείν Ε Β corr. Re. Ü 10.11 add. Re. (νομ. ante ίππους) et Madv. (λέγεσόαι) είναι (νομίζεσϋαι ώς) xai Cast. || ιβάανμαστώς (ώς)? Hu. II 21.22 κοινών ... Ιδίων Ε Β corr. Po. sec. Stoicorum términos (cf. 1077d) || 2C ταντόν (βν) Re. |¡ 89 τω Re. τό

190

A D V E R S V S COLOTEM

άοάένειαν, άτε της ϋλης περί τό είδος όλισΰανονσης και πάϋη πολλά και μεταβολάς έπΐ τήν εικόνα της ουσίας, ώστε κινεϊσ&αι και οαλενεο&αι, δεχομένης. ώσπερ οϋν δ F λέγων Πλάτωνα μη είναι τήν εικόνα τήν Πλάτωνος ουκ 5 άναιρεϊ τήν ώς εικόνος αϊσϋησιν αν της και νπαρξιν, άλλ' ένδείκννται καϋ' αντό τίνος δντος και προς έκεϊνον ετέρου γεγονότος διαφοράν, ούτως οδτε φναιν οϋτε χρήσιν άΰτ αϊσϋησιν άν&ρώπων άναιρονσιν ol κοινής τίνος ουσίας μετοχή και ιδέας γινόμενον ημών ίκαστον | εικόνα τον 111β ίο παρασχόντος τήν ομοιότητα τή γενέσει τιροσαγορενοντες. ουδέ yòg ο πυρ μή λέγων είναι τον πεπυρωμένον σίδηρον ή τήν σελήνην ήλιον, άλλά κατά Παρμενίδην (Β 14) 'νυκτιφαές περί γάίαν άλώμενον άλλότριον φώς', άναιρεϊ σιδήρου χρήσιν ή σελήνης φύσιν, άλλ' εΐ μή λέγοι σώμα ΐδ μηδέ πεφωτισμένον, ήδη μάχεται ταΐς αίσ&ησεσιν, ώσπερ ο σώμα και ζώον και γένεσιν και αϊσϋησιν μή άπολείπων. ó δέ τανΰ' νπάρχειν τω μετεσχηκέναι και δσον άπολείπεται τον δντος άεί και το είναι παρέχοντος αύτοΐς νπονοών ου παρορφ το αισ&ητον άλλ' παρορφ το νοητόν, σύδ' 20 άναιρεϊ τά γινόμενα και φαινόμενα περί ημάς τών πα&ών, Β άλλ' δτι βεβαιότερα τούτων έτερα και μονιμώτερα προς ονσίαν έστί τώ μήτε γίνεσ&αι μήτ άπόλλνσ&αι μήτε πάσχειν μηϋέν, ένδείκννται τοις έπομένοις και διδάσκει κα&αρώτερον της διαφοράς άπτομένονς τοις όνόμασι τά 25 μεν δντα τά δε γινόμενα προσαγορεύειν. τοϋτο δέ καΐ τοις νεωτέροις συμβέβηκε· πολλά γαρ και μεγάλα πράγματα της τον δντος άποστεροϋσι προσηγορίας, τό κενόν τον χρόνον τον τόπον, απλώς το τών λεκτών γένος, έν φ και τάληϋή πάν τ' ενεστι. ταϋτα γαρ δντα μεν a s — 1 9 2 , 1 Stoici, cf. 1074d S V F I I 3 2 9 - 3 3 5 . 1 6 7 - 1 7 0 . 132. 1 9 5 I I I p.268, 5 Fohlenz, Die Stoa I 65. cf. etiam 1 0 7 3 d e

S έπϊ] περί Re. sed im cum δεχ. coni. || 4 τι^ν'] τον Β || β ¿αντό Β [ ίκεϊνον (sc. Πλάτωνα) Po. ¿κείνο || 9 Ιδέα Ε Β eorr. Re. (ή pro καΐ) κατ' Ιδίαν Krön. || 13 ννκτί φάος Ε Β corr. Seal. Mez. || 14 λέγει

e corr. Β (Ha.) |¡ 1β άπολιπών Ε Β corr. Bern. || 17 τ ψ ύ7ΐάρχειν

Ε Β trp. Leon. || 19 add. Po. τό νοητόν ού παρορφ Wy. || 24 ¿tro'· μένος Ε Β corr. Mez.

191

74. ΠΡΟΣ ΚΩΛΩΤΗΝ

(Plan. 73)

μή είναι τινά δ' είναι λέγουαι, χρώμενοι δ' αύτοϊς ώς C νφεστώσι και ύπάρχουσιν εν τω βίφ και τω φιλοσοφείν διατελοϋσιν. 16. Άλλ' αυτόν ήδέως äv έροίμην τον κατήγορον, ει τοις εαυτών πράγμααι την διαφοράν ουκ ένορώσι ταύτην, a κα&' ην τα μεν μόνιμα και ατρεπτα επισχείν, εΐ ταϋτα πιστενεσϋαι δυνατόν εστίν, â γαρ ουδείς ακενοποιός ή πλάστης θαυμάτων ή γραφενς δεινός ετόλμησε μϊξαιπρός άπάτην είκάσματα καί παίγνια, ταϋ&' ύπάρχειν ÒJtq σπουδής τιϋέμενοι, μάλλον δ' δλως, ει ταϋτα μη ύπάρχοι, πίστιν οϊχεσ&αι καί βεβαιότητα καί ao κρίσιν άλη&είας φάσκοντες αυτοί καταβάλλουσιν εις άφασίαν πάντα πράγματα · καί ταϊς κρίσεαι φόβους καί ταΐς D πράξεσιν υποψίας έπάγουσιν, ει τα πραττόμενα καί νομιζόμενα καί αυνή&η καί àvà χείρας ημΐν έπί της αυτής φαντασίας καί πίστεως δχεϊται τοις μανικοϊς καί άτόποις 25 καί παρανόμοις έκείνοις φάσμασιν. ή γαρ Ιαότης, ήν ΰποτίϋενται πασι, των νενομισμένων άφίατησι μάλλον r¡ προοτίϋησι τοις παραλόγοις την πίστιν. δϋεν ϊσμεν ουκ 8—22 Epic. fr. 254 || 26—28 Epic. fr. 251 4 Cal Ii m. fr. an. 3S7 p. 787 Sehn. || io Empedocles Β 60. ΟΧ 1 ώς το Wy. ώστε II β lac. 34 lit. E 30 lit. in fine ν. Β. ex

Euripidi.? verbis ή δ' ix χιτώνων πϋο πνέουσα καί φόνον πτεροΐς ίρέσσει partem

Pl. attulit || 9 τεράαμασι, sed puncta Ri. E

ράτεσι infra lin. add. Β II 10 είλιποδακριτόχειρα Ε Β II 16 iniσχείν ("pendet ab άδνν.) cf. p.205,19sqq. 208,6 άπιστείν Wy. || ¿1 άψασίαν] cf. Aristoclem ap. Euseb. Pr. Ε ν . X I V 758d 206

A D V E R S V S COLOTEM

ολίγους των φιλοσόφων ήδιον âv ϋεμένσυς το μηδεμίαν •ή το πάσας άληϋεϊς είναι τάς φαντασίας, και μάλλον âv οΐς ϋπαρ έντυγχάνονσι διαπιστήσαντας άνϋρώποις καΐ πράγμααι καί λόγοις απλώς απασιν ή μίαν εκείνων άληϋή 5 καί υπάρχου σαν είναι φαντασίαν πεισ&έντας, λυττώντες ή κορνβαντιώντες ή κοιμώμενοι λαμβάνονσιν. â Ε τοίννν εστι μεν άναιρείν, εστι δ' ώς *** ονκ εστίν έπέχειν περί αυτών, εί μηδέν άλλο, την γε διαφωνίαν ταύτην λαβόντας αΐτίαν άποχρώσαν νπονοίας προς τα πράγματα ίο ΐ καί ουδέ όντως υγιές ουδέν, άσάφειαν δέ καί ταραχήν έχοντα πάσαν ; ταϊς μέν γε περί κόσμων απειρίας καί άτόμων φύσεως και άμερών και παρεγκλίσεοίν διαφοραϊς, ε'ι καί πάνυ πολλούς διαταράττουσιν, ενεστιν όμως παραμυϋία, το μηδέν έγγύς είναι μάλλον δ' όλως επέκεινα της is αίσϋησεως άπωκίσάαι των ζητουμένων εκαστον · ή δ' έν όφΰαλμοϊς αϋτη καί άκοαϊς καί χερσίν απιστία και F άγνοια και ταραχή περί τα αίσϋητά καί τάς φαντασίας, εϊτ' άληϋεΐς είσιν εϊτε ψευδείς, τίνα δόξαν ον σαλεύει ; ποίαν δ' ονκ ανω και κάτω ποιεί συγκατάϋεσιν και κρί· so σιν ; ει γαρ ου κραιπαλώντες ουδέ φαρμακώντες ανΰρωποι και παρακόπτοντες αλλά νήφοντες και νγιαίνοντες καί γράφοντες περί άλη&είας και κανόνων και κριτηρίων | 1124 έν τοις εναργεστάτοις πά'&εσι καί κινήμασι της αίσϋησεως η το άνύπαρκτον άληϋές ή ψεύδος καί άνύπαρκτον ss ηγούνται το άληϋές, ονκ εί περί πάντων ήσυχάζονσιν, αλλ' ει τι σιν δλως ανΰρωποι συγκατατίϋενται, ϋαυμάζειν άξιον· ονό' απιστον, εί μηδεμίαν κρίσιν εχονσι περί των φο,ινομένων, ά).λ' εί τάς εναντίας εχουσι. τον γαρ εναντία 11—15 testimonium Epicureum (We. p. 136) || 22 Epic. p. 105,1 2 rj το] )'/'rot E B c o r r . D u e b n . I! 3 οίς ου παρατ. E B c o r r . s e c . K r o n . (οίς ύ'παρ τιαηατ.) Po. |¡ 5 α ς e d d . oni. E Β li fi λαμβάνωσιν E || 7 c o l l i m a t e p o s t ονκ p o s i t o t r a d i t a d c f . Α ρ . ώ σ ( α υ τ ω ς τι&έναι, πώς) K r o n . ώς (κριτήριον άποδέχεσ&αι, ηώς ασφαλέστερο*) fere d e s k ) . Po. |¡ l o ou μηδέτε· ρον, αλλ' έπέχειν περί των αντικειμένων ήττον äv τις ϋανμάσειεν. δ γάρ μή(τέ) τι&είς μήτ' άρνούμένος αλλ' ήσυχάζων και τω τιϋέντι την δόξαν ήττον μάχεται τον αρνουμένου και τω άρνονμένω τον τιϋέντος. ει δέ περί s τούτων δυνατόν έστιν έπέχειν, ουδέ περί των άλλων άδύ· Β νατον, κατά γ' υμάς αϊσϋησιν αίσϋήσεως και φαντασίαν φαντασίάς ovó' ότιονν διαφέρειν ηγουμένους. 29. Ού μϋϋος οϋν ονόε ϋήρα 'μειρακίων λαμυρών καί προπετών' 6 περί της έποχής λόγος έστίν, ώς οϊεται Κω- ίο λώτης, άλλ' έξις ανδρών καί διά&εσις φυλάττουαα το άδιάπτωτον και μή προϊεμένη ταϊς διαβεβλημέναις σΰτω καί δυστατούσαις αίσϋήσεσι την κρίσιν μηδέ σννεξαπατω· μένη τούτοις, oî τά φαινόμενα των αδήλων πίστιν Ιχειν φάσκονσιν, άπιστίαν τοσαύτην και άσάφειαν èv τοις φαι· 15 νομένοις όρώντες. άλλα μΰϋος μέν εστίν ή απειρία και C τά είδωλα, προπέτειαν δε και λαμυρίαν έμποιεϊ^νέοις ό περί Πυϋοκλέσυς ονπω γεγονότος όκτωκαίδεκα ¿τη γράφων ουκ είναι φύαιν έν δλη τη Ελλάδι άμείνω και τερατικώς αυτόν εδ άπαγγέλλειν, καί πάσχειν αυτός το των 2ο γυναικών, ευχόμενος άνεμέοητα πάντα είναι καί άνεπίφ&ονα της υπερβολής τω νεανίακφ· 'σοφισταί' δ' είσϊ καί 'άλαζόνες ' οί προς άνδρας έλλογίμονς οϋτως ασελγώς καί υπερηφάνως γράφοντες, καίτοι Πλάτων και 'Αριστοτέλης και Θεόφραστος καί Δημόκριτος άντειρήκασι τοις προ α αυτών βιβλίον δέ τοιαύτην έπιγραφην εχον όμον προς &παντας ουδείς άλλος έξενεγκεΐν έτόλμησεν. 1) 80. Ό&εν ώσπερ οί περί το ϋεϊον πλημμελήσαντες ¿ξ-· αγορεύων τά εαυτόν κακά τελευτώντος ήδη τοϋ βιβλίου 5—0 Epic. fr. 251 II η—JG Epic. fr. 263 || 17—22 Epic. fr. 161 22.23 cf. p. 196, 26 II 28 1069c 1 add. Bern, τό μηδέτερον τιΰέναι ς || 3 add. Bern. |! 9 λαμύρων Ε Β II 12 ηροσιεμ. Ε Β corr. Wy. || ig όρώντες concess. (όρώσα Croe.) II 20 άπαγγέλλειν] de Pythoclis dictione (ut 18b) έπαγγ. Krön. I αυτός Madv. avrò τό om. Β || 21 είναι πάντα Β || 22 τον νεανίσκου Ε Β corr. Us. || 28 περί om. Β

208

ADVERSVS COLOTEM

φησίν δτι 'τον βίον ol νόμους διατάξαντες καί νόμιμα και το βασιλεύεσΰαι τάς πόλεις και άρχεσύαι καταστή ααντες εις πολλήν άαφάλειαν και ήανχίαν ίϋεντο και ϋορύβων άπήλλαξαν εΐ δέ τις ταύτα άναιρήσει, ΰηρίων ο βίον βιωσόμεϋα και ό προστυχών τον έντνχόντα μονονον κατέδεται'. τον το γαρ δ Κωλώτης αύταϊς λέξεσιν έκπεφώνηκεν, ον δικαίως ονδ' άληΰώς. άν γάρ άνελών τις τους νόμους τά Παρμενίδου καί Σωκράτους και 'Ηρακλείτου καΐ Πλάτωνος άπολίπη δόγματα, πολλού δεήσομεν Ε ίο άλλήλους κατεσ&ίειν και ΰηρίων βίον ζην · φοβησόμεΰα γάρ τά αισχρά καί τιμήσομεν έπΐ τφ καλώ δικαιοαύνην, ϋεσυς άρχοντας άγαάονς καί δαίμονας ίχειν τον βίον φύλακας ήγούμενοι καί 'τον ύπέρ γης καί νπό γήν χρν· σον αρετής άντάξιον' μη τι&έμενοι καί ποιοΰντες έκον· ΐδ σίως διά τον λόγον, f¡ φηϋι Ξενοκράτης (fr. 81), â νυν άκοντες διά τον νόμον. πότ' οΰν ίσται θηριώδης καί άγριος καί άμικτος ημών ό βίος; δταν αναιρεϋώσι μεν οί νόμοι, μένω σι δ ' ol προς ήδονήν παρακαλονντες λόγοι, πρόνοια δε ϋεών μή νομίζηται, σοφονς δ' ήγώνται τονς so 'τω καλφ προσπτύοντας, äv ήδονή μή προ ση', χλευάζω σι δε ταντα και γελώσιν (Trag, adesp. 421) i' '¿στιν Δίκης όφ&αλμός, δς τά πάνϋ' όρη.' καί (Trag, adesp. 496) 'πέλας γαρ εστώς δ ϋεός έγγυϋεν βλέπει ' ss καί 'δ μεν ϋεός, ώσπερ δη και δ παλαιός λόγος, αρχήν τε και μέσα καί τελεντήν εχων τον παντός ευϋεία περαίνει κατά φύσιν περιπορευόμενος- τω δ' ίπεται Δίκη, των άπολειπομένων τιμωρός τον ϋείον νόμου'. | οι γαρ τον- 112S των καταφρονονντες ώς μνϋων καί περί γαστέρα τάγα30 ϋόν ηγούμενοι και τους άλλους πόρους δι' ών ηδονή παρ αIG—19 cf. Epic.fr.368 || so Epic. fr.512 cf. p. 1129b Bignone, L'Aristotele perduto I 390 || 29 cf. Epic. fr. 409 c . a d n . 1087d 13 Plato Legg. 728a || 11 cf. 446e || 25 Plato Legg. 715 (libere)

5 έντνγχάνοντα Β II 1β άχονοντες Β || 17 αίρεϋώσι Ε Β corr. πόρρω ... κλύει Stob, (iderane versus?) || 26 εν&εϊα Ε Β

Xyl. II 24

209

74. ΠΡΟΣ ΚΩΛΩΤΗΝ

(Plan. 73)

(1125) γίνεται, νόμου δέονται και φόβου και πληγής και βασιλέως τινός και άρχοντος έν χειρί την δίκην έχοντος, ίνα μή τους πλησίον κατεσ&ίωσιν υπό λαιμαργίας άϋεότητι ·&ρα· συνομένης. και γαρ ό των ϋηρίων βίος τοιοϋτός εστίν, δτι της ηδονής ουδέν επίσταται κάλλιον ουδέ δίκην ΰεών οΐδεν 5 ουδέ σέβεται της αρετής το κάλλος, άλλ' εϊ τι ΰαρραλέον αύτοΐς ή πανονργον ή δραστήριον έκ φύσεως ενεστι, τούτω πρός ηδονή ν σαρκός και άποπλήρωσιν ορέξεως χρήΒ ται. κα&άπερ οΐεται δεϊν ό σοφός Μητρόδωρος -(fr. 6), λέγων τα καλά πάντα και σοφά και περιττά της ψυχής ίο εξενρήματα τής κατά σάρκα ηδονής ενεκα καΐ της ελπίδος τής νπερ ταύτης συνεστάναι καΐ πάν είναι κενόν έργον, δ μή εις τοντο κατατείνει, τούτοις τοις διαλογισμοϊς και φιλοσοφήμασιν άρ&έντων ζτών~) νόμων όνυχες λύκων ενδέουσι και οδόντες λεόντων και γαστέρες βοών και τρά- is χηλοί καμήλων, καί ταύτα τα πάϋη και τα δόγματα λόγων και γραμμάτων απορία τα ϋηρία βρυχήμασι και χρεμετισμοϊς καί (υλακαΐς σημαίνει), και πάσα φωνή γαστρός εστίν αύτοΐς και σαρκός ήδονήν άσπαζομένη και C σαίνουσα παροϋααν ή μέλλον σαν, εί μή τι φύσει φιλόφω- 2ο νόν έστι καί κωτίλον. (81·) ουδείς ονν έπαινος άξιος αν γένοιτο των επί ταϋτα τά πάϋη τα ϋηριώδη νόμους ϋεμένων και πολιτείας καί αρχάς και νόμων διάταξιν. άλλα τίνες ε'ισίν οι ταϋτα σνγχέοντες και καταλύοντες και άρδην άναιροϋντες; ου χ ol πολιτείας άφισ τάντες αυτούς 2S καί τονς πλησιάζοντας; ου χ οι τόν τής αταραξίας στέφανον άσύμβλητον είναι ταίς μεγάλαις ήγεμονίαις λέγοντες; ουχ οι τό βασιλεύειν άμαρτίαν και διάπτωσιν άποφαίνοντες καί γράφοντες αύταΐς λέξεσιν, δτι 'λέγειν δει, πώς άριστα τό τής φύσεως τέλος συντηρήσει καί πώς τις so 9—13 cf. Epic. fr. 409 cum adn. !l IG—20 Epic. p. 347, 6 (ad fr. 200) H 24—29 Epic. fr. 558 et 8 || 29—p. 211, 2 Epic. fr. 554 4 cf. 1108cd 14 add. Bern. || 18 lac. 14 lit. E 10 lit. Β suppl.Bury 'bene' Po. ed. 1 p. 224 (μνκήμααι δηλοί) Re. || 19 άσπαξομίνης É B corr. ς || 25· Se σνχ ol ... πλησιάζοντας o n . Β || 30 ηώς 1 ] ηώς (ης) Mez. 210

ADVERSVS

COLOTEM

εκών είναι μη πρόσεισιν έξ αρχής επί τάς τών πλη&ών αρχάς ' · και ετι ταϋτα προς εκείνοις · 'ουδέν οδν ίτι δει D τον ς Έλληνας σωζειν ούδ' επί σοφία στεφάνου παρ' αυτών τνγχάνειν, άλλ' εσϋίειν xal πίνειν, ώ Τιμόκρατες, 5 άβλαβώς τη σαρκΐ και κεχαρισμένως' (Metrod. fr. 41); αλλά μην ής γε και Κωλώτης επαινεί διατάξεως των νόμων πρώτον έστιν ή περί ϋεών δόξα και μέγιστον, f j και Λυκούργος Λακεδαιμονίους και Ν ομάς 'Ρωμαίους και "Ιων 6 παλαιός Άϋηναίους και Δευκαλίων Έλληνας όμσΰ ίο τι πάντας κα&ωσίωσαν, ενχαϊς και δρκοις και μαντεύμασι και φήμαις εμπαϋεϊς πρός τα ϋεΐα δι ελπίδων άμα και φόβων καταστήσαντες. εϋροις δ' αν επιών πόλεις ατείχιστους, άγραμμάτονς, άβασιλεντους, άοίκσυς, άχρημά- Ε τους, νομίσματος μη δεομένας, απείρους θεάτρων και ib γυμνασίων άνιέρου δε πόλεως καΐ άΰέον, μη χρωμένης ευχαϊς μηδ' δρκοις μηδέ μαντείαις μηδέ ϋυσίαις επ' άγαϋοϊς μηδ' άποτροπαϊς κακών ουδείς εστίν ούδ' εσται γεγονώς ·&εατής · άλλα πόλις αν μοι δοκεΐ μάλλον εδάφους χωρίς ή πολιτεία της περί ϋεών δόξης ύφαιρε&είσης παν20 τάπασι σύστασιν λαβείν ή λαβοϋσα τηρησαι. τοϋτο μέντοι τό συνεκτικόν άπάσης κοινωνίας και νομο&εσίας έρεισμα και βάϋρον ου κύκλω περιιόντες ουδέ κρύφα και δι αινιγμάτων, αλλά την πρώτην τών κυριωτάτων δοξών προσ- F βαλόντες εύϋνς άνατρέπουσιν. εΙ&' ώσπερ υπό Ποινής 25 ελαυνόμενοι δεινά ποιεϊν όμολογονσι συγχέοντες τα νόμιμα και τάς διατάξεις τών νόμων άναιροϋντες, iva μηδέ συγγνώμης τύχωσι. το μεν γαρ άμαρτάνειν περί δόξαν, ει και μη σοφών, δμως άν&ρώπινόν έστι · τά δ' έγκαλεϊν έτέροις απερ αυτοί πράττομαι πώς &ν τις εϊποι φειδόμε30 νος τών άξιων ονομάτων, | 2—5 1098 c 2 Οτι* d e e s t 1 0 9 8 c , sed P l . l i b e r e a g i t || i o zt] TOI Β II I l ενπειάε«ς? cf. similera l o c u m v i t . Sol. 12 ]| 12 xal πόλεις Β || 14 δεομένους Ε Β c o r r . ς II 18 μόλις E Β corr. X y l . || 23 κυρ. p r o

κυρίων exaggerans | προσβαλάντες (ut scalam muro) Αρ. προσλαβόντες || 2« αφών Β || 29 εΐπη E (B?) Χδ

BT Plut. mor. VI 2 [1998]

211

74. ΠΡΟΣ ΚΩΛΩΤΗΝ (Plan. 73) 1126

82. El γάρ προς Άνχίόωρον ή Βίωνα τον αοφιστήν γράφων έμνησϋη νόμων και πολιτείας και διατάξεως, ουκ äv [τις] είπεν αύτω (Eur. Or. 258) 'μέν', ώ ταλαίπωρ', άτρέμα σοϊς έν δεμνίοις ' περιστέλλων το σαρκίδιον, έμοί δε περί τούτων οικονομικώς και πολιτικώς βεβιω- 5 κότες έγκαλείτωσαν ; είσί δε (τοι)οντοι πάντες οϊς Κωλώτης λελοιδόρηκεν. ών Δημόκριτος μεν παραινεί την τε πολιτικην τέχνην μεγίστην οϋσαν εκδιδάσκεσ&αι και τούς πόνους διώκειν, άφ' ών τά μεγάλα και λαμπρά γίνεται τοις άνϋρώποις· Παρμενίδης δε τήν έαντον πατρίδα ίο διεκόσμησε νόμοις άρίστοις, ώστε τάς αρχάς κα&' ΙκαΒ οτον ένιαντόν έξορκοϋν τσυς πολίτας έμμενεϊν τοις Παρμενίδου νόμοις · Εμπεδοκλής δε τούς τε πρώτους των πολιτών ύβρίζοντας και διαφορονντας τα κοινά έξελέγξας •** την τε χώραν άπήλλαξεν άκαρπίας και λοιμού δια- is αφάγας δρονς άποτειχίσας, δι' ών δ νότος εις το πεδίον νπερέβαλλε· Σωκράτης δέ μετά την καταδίκην φυγής αύτω μεμηχανημένης νπό τών φίλων ουκ εχρήοατο, τους νόμους βεβαιών, άλλ' αδίκως άποϋανειν εϊλετο μάλλον ή σω&ηναι παρανόμως - Μέλισσος δέ της πατρίδος ατρα- 2ο τηγών Άϋηναίους κατεναυμάχησε · Πλάτων δε καλούς C μέν έν γράμμασι λόγους περί νόμων και πολιτείας άπέλιπε, πολύ δέ κρείττονος ένεποίησε τοις εταίροις, άφ' ών Σικελία δια Δ ίωνος ηλεν&εροντο και Θράκη διά Πύ&ωνος και Ήρακλείδου Κότνν άνελόντων, Ά&ηναίων δέ Χαβρίαι 25 στρατηγοί καΐ Φωκίωνες εξ Άκαδημείας ανέβαιναν. Επίκουρος μέν γαρ είς Άσίαν έξέπεμπε τους Τιμοκράτει 1—7 Epic. ρ. 9 2 , 1 5 Croe. ρ. 13. 25 || 2 0 - ρ . 213,0 Epic. ρ. 123, 22 Metrod. fr. 20 3 cf. 465c 501 c 788f || 7.10.13.20 Vorsokr. 68 Β 157(cf. 1100c). 28 A 12. 31 A 14 (cf. 515c). 30 A 3 (v. Perici. 26) || 2! sqq. Zeller, Phil. d. Or. II 420 1 Bignone, L'Aristotele perduto II 126. 249sqq. || 26 vit. Phoc. 4

3 del. Re. | ehtov? || 4 άτρέμας Β || S add. Mez. || β add. Us. ((αυτοί toi)οντοιΊ) ούτοι || η πολεμιχήν Ε Β corr. Re., cf. 1100c || 9 γίνονται Β || 12 ¿μμένειν Ε Β ή μην ίμμενείν Herw. || 15 lac. stat. Re. (τήνπόλιν ήλεν&έρωσε) Γ)iels (εξέβαλε) ante έξελ. Bern. ||

23 έτέροις Ε Β « ss. Β 1 212

A D V E R S V S COLOTEM

λοιδορησομένσυς, [και] της βασιλικής ¿ξελών αυλής τον ανΰρωπον, δτι Μητροδώρφ προσέκρουσεν αδελφός ώι·, και ταΰτ' έν τοις βιβλίοις γέγραπται τοϊς ¿κείνων Πλάτος δε των εταίρων έξαπέστειλεν Άρκάσι μεν Άριατώ5 ννμον διακοσμήοοντα την πολιτείαν, Ήλείοις δε Φορμίωνα, Μενέδημον δε Πνρραίοις. Ενδοξος δε Κνιδίοις και Μρί- 1) στοτέλης Σταγειρίταις, Πλάτωνος δντες συνήθεις, νόμους έγραψαν παρά δέ Ξενοκράτους 'Αλέξανδρος ύπο&ήκας ¡"¡τησε περί βασιλείας · ό δέ πεμφ&είς προς Άλέξανδρον ίο υπό των èv 'Ασία κατοικονντων Ελλήνων και μάλιστα διακαν σας και παροξύνας αψααάαι τοϋ προς τους βαρβάρους πολέμου Δήλιος ήν Έφέσιος, εταίρος Πλάτωνος. Ζήνων τοίνυν δ Παρμενίδον γνώριμος έπιΰέμενος Δημύλω τω τνράννω και δυστνχήσας περί την πράξιν ¿ν πυρ i τον is Παρμενίδον λόγον ωσπερ χρνσόν άκήρατον και δόκιμον παρέσχε, και άπέδειξεν εργοις δτι το α'ισχρόν άνδρί μεγάλα) φοβερόν εστίν, άλγηδόνα δέ παίδες και γύναια και Ε γυναίων ψνχάς έχοντες άνδρες δεδίασι · την γάρ γλώτταν αντοϋ δια τραγών τω τυράννω προσέπτυσεν. (88.) ¿κ δέ so των Επικούρου λόγων και δογμάτων ου λέγω τις τυραννοκτόνος ή τις άριστενς ή τις νομο&έτης ή τις άρχων ή βασιλέως σύμβουλος ή δήμου προστάτης ή βεβασανισμένος υπέρ των δικαίων ή τεϋνηκώς, άλλα τις των σοφών επλενσεν υπέρ της πατρίδος, επρέσβευσεν, άνήλωσε, που 25 γέγραπται πολιτική πραξις ύμϊν; καίτοι δτι Μητρόδωρος είς Πειραιά κατέβη σταδίους τεσααράχοντα Μι&ρή τινι Σύρω των βασιλικών συνειλημμένω βοη&ήαων, πρός πάν- F τ ας έγράφετο και πάσας ίπιστολαϊς, μεγαληγοροϋντος Επικούρου και σεμνύνοντος εκείνη ν την όδόν. τί οδν εϊ τι 23 - 2 9 Epic. fr. 194 cf. 1007b 12—19 Vorsokr. 29 A 7 cf. 1051 cd 505d II 15 cf. Alemán 1, 54 1 del. Ue. I έξελόιν Ε Β -ών Wy. και . . . ¿γελώντας Madv. || S τοις* Β της Ε || β μελέδημον E ( B î ) II12 Δήλιος] Δίας Philostr. V. Soph. I 3 !| ία διμνλω Ε Β cf. 1051 d || 19 διατρώγων Ε Β corr. Cob. (cf. 505d) Il 2β μΐ&ρη Ε Β sed cf. Epic. p. 413 μΐύρω 1097b || 28 έγοαφε re xaì E Β corr. Re. | πάσαις E Β corr. Ra. cf. 1120a (πάσας) ηάσαις Us. 15*

213

74. ΠΡΟΣ ΚΩΛΩΤΗΝ

(Plan. 73)

τοιοΰτον επέπρακτο αντοΐς οίον Άριστοτέλει, τήν πατρίδα χτίσαι διεφάαρμένην υπό Φιλίππου, Θεοφράστφ δε δίς έλεν&ερώσαι τνραΛουμένην ; ουκ επιλιπεΐν εδει πρότερον φέροντα βύβλσυς τον Νεϊλον ή τούτους άποχαμείν γράφοντας περί αυτών ; καί ου τοντο δεινόν εστίν, δτι το- s 1127 σου των δντων φιλοσόφων \ μόνοι σχεδόν άσύμβολοι των εν ταϊς πόλεσιν άγα&ών χοινωνοΰσιν, άλλ' δτι καί τραγωδιών ποιηταί και κωμωδιών άεί τι πειρώνται χρήσιμον παρέχεσ&αι και Λέγειν ύπέρ νόμων και πολιτείας, οντοι δέ, κάν γράφωσι, γράφου σι περί πολιτείας ίνα μη πολι- ίο τευώμεύα, και περί ρητορικής ΐνα μη ρητο@ενωμεν, και περί βασιλείας ίνα [μ?)] φεύγωμεν το αυμβιοΰν βασιλενσι · τους δέ πολιτικούς άνδρας επί γέλωτι και καταλύσει της δόξης όνομάζουσι μόνον ώς τον Έπαμεινώνδαν, εσχηκέναι τι λέγοντες άγαΰσν και τούτο δέ 'μικκόν ', ούτωσί ι& τω ρήματι φράζοντες, αυτόν δέ 'σιδηρούν σπλάγχνον' Β άποκαλοϋντες και πυνϋανόμενοι, τί πα&ών ¿βάδιζε δια της Πελοποννήσου μέσης και ου πιλίδιον έχων οϊκοι κα&ήτο, δηλαδή περί τήν της γαστρός έπιμέλειαν δλος χα&εστώς. â δέ Μητρόδωρος èv τω περί Φιλοσοφίάς ίξορ- 2ο χσύμενος πολιτείαν γέγραφεν (fr.81), ουκ ωμην δεϊν παρ· εϊναι· λέγει δέ, δτι 'των σοφών τίνες υπό δαψιλείας τύφου ούτως καλώς ένεΐδον το έργον αυτής, ωστ οϊχονται φερόμεϊ'οι προς τάς αύτάς Λυκούργω και Σόλωνι έπιΰνμίας κατά τους περί βίων λόγους και αρετής'. τϋφος 25 σδν ήν και δαψίλεια τύφου το έλενύέρας εϊναι τάς Άΰήνας τήν τε Σπάρτην εύνομεϊσ'&αι και τους νέους μη ϋρασύνεC σ&αι, μηδ' εξ εταίρων παιδοποιεϊσ&αι μηδέ πλοϋτον και τρυφήν και άσέλγειαν άρχειν άλλα νόμον και δικαιοσύνην èv ταϊς πόλεσιν · αϋται γαρ ήσαν επιϋυμίαι Σόλωνος · αυτό και σν· 'ϊϋι τη κακία νόσον άνήκεστον νοσών και δλέϋριον, άποκρύπτων τους φϋόνονς, τάς δεισιδαιμονίας ώσπερ τινάς σφυγμούς, δεδιώς παρασχεϊν τοις νονϋετεϊν και ίασϋαι δνναμένοις.' οι δε σφόδρα παλαιοί και τους νοσονντας φανερώς f προαείχον · τούτων δ' ίκαστος ει τι πρόσφορον εχοι, παϋών αυτός ή Ε παϋόντα ϋεραπενσας, εφραζε τω δεομένω · και τέχνην 15 sqq. cf. 81 f || 21 Herod. I 197 (τοϋτο πρώτον ¿φύλαξαν oí αιγύπτιοι — sic Strabo I I I p. 155 —, ώς ήρόδοτος ιστορεί m. ree. in α ) 1 περίρροια Q corr. P o . || 3 ώκονσιν o m . g κουαιν .spatio relieto c II 3.4 εδει το τί δει γρ. g εδει 3 lit. τί δε γρ. c || 5 add. Po. (χρόνον; ή λ. Mez.) || 7 έώμιν add. Bern., Cast. iud. p. 84. praestat fortasse άξιον πολλάκις Bury p. 12, 24 τα τον cum Ο Sa. iud. p. 250 probab. p. 13, 6.7 ceteroB codices quam g sequi malit Sa. iud. p. 250, sed cf. quae contra disputavit Po. supra p.225sq. p. 15, 8 μη είναι· τελεωτάτην εμφ. Bury p. 15,18 (ανδρείως τεμνόμενα» και καιόμενον διακαρτερεϊν και τω σωφρόνως Λαιδος ή Φρννης απέχεσϋαι το} fere supplere mavult Cast. iud. p. 81 p. 16, 5 και bene se habere monet Cast. iud. p. 83 p. 17,4 de ονδε μην cf. Denniston, The Greek Particles* p. 339 sq. p. 18, 25 [Μς τοϋτο] ? p. 20, 24 διαψ&ορά servare vult Gossage iud. p. 118 p. 23,10—12 textum codicis E bene se habere neque quicquam addendum esse putat Cast. iud. p. 83 p. 25,16—18 fragmentum Epicureum p. 26, 20—23 interpolata esse credit Hel. iud. p. 221 p. 27,10 άλλως ζή το> πληϋος Bury p. 28, 6 [άπό τούτων] Hel. iud. p. 221 p. 30,12 των — 34,18 όρι desunt in cod. X folio omisso, sed suppleta sunt a manu multo posteriore (X 4 ), quae in apparatu tarnen siglo X notata est ; cf. supra p. 224 p. 31, 3 και] ως Bury, „probab." Po. in ed. 1 p. 223 p. 31,17 ενάλλως (Ω) fortasse retinendum, cf. Gossage iud. p. 118 p. 32,1 άλλον, quod in άδηλον mutavit Wy., nescio an servandum sit: κατ άλλον τινά λόγον opponitur τω 'έπί πλεϊον έπιζητεΐν' ρ. 31, 27 ρ. 33,14 [νπ] αντω γεγραμμενα ? Hel. iud. p. 221 p. 34,10 ώς δέον δεινών φαντασίαις Bury ρ. 34,18 a ζεται rursus incipit codicis Χ memoria vetusta (cf. add. ad p. 30,12) p. 34,18 περί κόσμον είρημένων