Paggamit sa Apat a Pagsabi
 971180185X

  • Author / Uploaded
  • coll.

Citation preview

Paggamit sa Apat a Pagsabi

Ayta Mag-indi Kapampangan Tagalog English

mat The Us

' -

agsabi

lur Lan:

Ayta Mag-indi Kapampangm Tagalog

MMEF nslatorD

ITUTE OF LINGUISTICS, 7002 Publi

Published in cooperation wit1 :Bureau of Elementary I and The Lnstitute of Philippine Languages and the Department of Education

Additional copies of 'this put

are available fiom:

Book Depository P.O. Box 2270 CPO 1099 Manila

4 Phrase Book in Ayta Mag-indi dition 91.3-

OP-024006N ISBN 971-18-0185-X

REPUBLIC OF THE PHILIPPINES

DEPARTMENT OF EDUCATION Meralco Avenue, Pasig; Metro Manila

OFFICE OF THE SECRETARY

The rich1ness of P'hilippine Culture lies in the exotic blend of east and west reflected in the v aA-6. l l c . ~ ~people living in its many islands. The Filipino people should be congratulated for having preserved and enriched this culture. A+-,

'1he present publication of SIL, Philippines has been aesignea and translated into the vernacular to provide practical and useful reading materials for the indigenous communities of the Philippines. Reading in one's own language greatly enhances self-esteem. It deepens respect and understanding of other cultures, fostering harmonious relationships among peoples of diverse crced, affiliation, ideology and ethnic origin.

The Department of Education is pleased to present these documents of artistic and intellectual expressions that would enable our countrymen to uphold and cherish our national heriu vc.

Raul S. Roco Secretary

The primary purpose of this book is to help speakers of Ayta Mag-indi communicate with speakers of Tagalog, Kapampangan and English. It will also help test the orthography as well as be an aid in establishing dialect differences in Ayta Mag-indi villages other than Pasbul, Porac, Pampanga, and Nabuklod, Floridablanca, Pampanga. Commonly used expressions are given in four languages and are grouped by topics. Translations are not literal but are designed to express each phrase in a way that is natural to the language and culture in question. Ayta Mag-indi phrases were compiled by Roger and Joanne Green (SIL), with assistance from Sonia Torres and Rita Kapuno in Pasbul, and Mariet Bacani and Ellen Bacani in Nabuklod. Covt:r artwork is by I

-,. -

1. (SIL). IOther ill

.-

IS

D,.. D , " LUV hulneldo. Sevillano (Boy) Slmbulan and uan ~lms

suggestiions for I ons to: L

Ins are vvelcome

O.Box :

send yo1

are b)

AYTA

KAPAMPANGAN

Sa dan

Ing dalan lkarin ka ibat? ta?

2. Antuy laKwen n

3. Ubat aku du. 4. M itayna.

Ira na.

TAGALO(-

ENGLISH

Sa daan

On the path

1. Saan ka galing?

1. Where are you coming from?

2. Saan ka pupunta?

2. Where are you guing?

3. Galing ako doon.

3. I came from there

4. Pupunta ako sa inyo.

4. I am going to your place.

,

Pagpasy-1

Pagbisita

1. Sumun kayna.

1. Lungub na ka.

2. hi

2. Lukluk l

3. tuna k~

iu.

4. Muli ak

Pamakisabi sa kalug~

kina n: iku kek lluli naku.

Pamakisabi kareng kaluguran

1. Manged ya lugal mu.

1; Masanting ya ing lugar mu.

2. Labay ku di ta ayin gulo.

2. Buri ku keni; tahimik ing lugar.

3. Magsilbi aku r maglitratu kanlu :

3. Malyari da kang kuanan letrato?

4. Labay kun makatandan pagsabi yu.

4. Bisa kung mabiasa keng salita yu.

5. Salamat kamu.

5. Salamat.

"' "JALOC

(dalaw

ENGLISH Visiting

1. Pasok ka na.

1. Come inside.

2. Maupo ka.

2. Sit down. / Have a seat.

3. Mauuna na ako sa

3. I'll go ahead (said when leaving).

4. Uuwi na a l

4. I'm going 1

5. Tayc

5. Let's go no

kaibig:

ng tiral 2. Gus

Speaking with frriends

1. Your place is nice

ito: tahjirnik ka~si., 2. I like it here because it's peaceful.

3. Puwede ba litratuhan?

3. May I take

4. Gusto kong matutunsin ang salita ninyo.

4. I would like to learn your language.

5. Salamat.

5. Thank you.

icture?

AYTA

KAPAMYAN.GAN

Pisasabyan sa bali

Pamipagsalita pibale-bale 1. Eku balu.

1. Aku tanda.

2. Paburen mu ne.'

rnina.

2. P;

3. Sikay ba hala.

3. Ikang bala.

4. Sikina.

4. Aku namu.

5. Kaksaw --- --.

5. Munta ka keni.

6. Ibuklat nnuy lav

6. Buklat me ing pasbul.

7. Isara muy awang.

7. Isara me ing awang.

8. Agana ka pun.

8. Si

9. Kilaku kaw KdIlgKU.

9. TUKI~ i l uy nauanu. 10.'IJinu irij;kayabe mu?

1 mu?

'anda niuy Ma

lugal

_L-n

12. 1:

uy

1up2i

na.

13. Sab2t ya lagyu na?

..

Lilala nie ing P

- ita?

12. Kakilala ke kir~glupa na. 13. Nanu ing lagy1 na?

r,4

ENGLISH

GALOC

Pakiki

lita pal

Inside the home

lay

1. I don't know.

1. Hindi ko a'lam. 2. Bayaan mo na.

It's up to you.

3. Bahala ka.

3.

4. Ako na.

4. I'll do it.

5. Halika rito

5. Conne nere.

6. Buksan mc ang pi

n the dc

7. Isara mo ang binti

7. Please close the a

8. Sandali lar -

8. Wait amoment.

9. Sumama kayo sa ;akin.

9. Come withI me.

mo?

10. Sino ang 1 11. Kilala mo ba ang sa lugar na iyon?

12. Kilala ko Isiya sa mukha 13. Ano ang I:

n niya?

10. Who is your corn 11. Do you know the mayor of that place? n by sight. 13. What is h s name

KAYAMYANGAN

AYTA

14. Akina tanda. / Naliwan ku.

14. Eke atandanan. / Akalingwan ke 15. Eku aintindian.

16. SabCt ya hati (lriluily L l , 17. SabCt yz

Janu yaL iyan?

18. Sabet ya hatu ( 19. Kan sab lapis?

16. Nanu ya ini?

1.8. Nanu ya ita?

abain y

Laninu ya lapis iyan? 20. Kanaku ya iyar

Langku

u? / Kaninu?

2 1. Nakanu? / Ma1 SisabCtT

2 1. Kapilan

22. Saantu? / Awta ntu? Parasaa~

22. Nukarin? / Bakit? / Makananu?

23.1

i

muy s

nu.

Jlitan nnu ing !

24. SabCt y:ilabay mu?

24. Nanu ing buri I

25. Dilag ki

25. Atin kan kailangan-!

26. Ayin.

26. h a naman.

nu.

'PA

ENGLISH

%ALV~

14. Hir Nakalimutan ko na.

14. I don't remember. 1 I have forgotten.

15. Hindi ko rnaintindihan.

15. I don't u n a ~sl~ i v l ~ is?

16. Ano ito? 17. Ano iyan?

17. What is that near you?

18. Ano iyon'

18. What is th[atover there?

19. Kaninong lapis iyan'!

. , 19. Whose pencil is 1

20. Akin iyan

20. That's mine.

n

2 1. Kailan? / DIIKJ r I Kanino? 22. Sa:

akit? / I

23. U1:

ang iycong sin

.1

'

,n

lXnlen?/ Who? / Whose? Why? / How? peat wl at you said.

24. Anu a11g1gusto rr

24. What do you want'!

25. May kailslr~~ii~l K-.

25. Do you need something?

26. Wala narr

26. Nc

pecial.

AYTA

KAPAMPANGAN

27. Savct yci nadyag kamu? .--0

27. Nanu ing malilvari keka? / Nananu 28. Nanu ing gagawan mu?

29. Magsilbi mu ku nayin lamwan?

29. Malyari mu kung tukian?

30. Mamparas aku.

30. Mamalagwa ku

3 1. Kalabay akun mangan.

3 1. Bisa kung rnangdll.

32. Kabelew aku.

32. Bisa kung matudtud.

TAGALOG

i sa iyoI?

27. Anc

ENGLISH

27. What is the matter with you?

28. Ano ang gmagawia mo?

28. What are you doing;?

29. Maaari bang samahan mo akon

!9. Would you please accompany me?

30. Nagrnarnadali akc

30. I'm in a hurry.

31. Gus

p kumain.

32. Gu: ;to kon;

3 1. I want to eat now. 32. I want to sleep no

Habaytuy mitata-an:

tatang Imu?

1. Nabiyay ya pur mu? 2. Awu, nuwa nati va - inau KU sabaytur1 gisay taun.

.

nrn

3. Umnu kaw mipaDarel! 4. Walu kay mipal

Den

2- Wa, Pert anyang banwang metung.

3. Pilan kayung: r n i k a k a t ~ ~ + ~ ming IT

TAG&(

ENGLISH

Ang mag-a

The familv

1. Buhay pa ba ang; tatay rno?

1. Is your father sti'

2. 00, ptXV aIlg IlklIlay KO i namatay noong isang ta on.

2. Yes, but nly last year.

3. Ilan kayong magkakapatid?

3. How many oruincrs anc! sisters do you have?

4. Wale kaming magkakapatid.

4. There are eight children in our family.

ulcd

IIIULII~;I

KAPAMPANGAN 5. Ika ing pangane?

iwa, aku ing b nnuy n;ay taun mu? 7a kayn : kawna W,

dili

1 limay

tak. 1 1. Luway b,abayi bluy tatluy liyaki.

7. Pilan nakang bar in nakang asawa?

9. Atin naka

nak?

10. Wa, ating nakung limang anak. 11. Adwang babae ampon atlong lalala.

ENGLISH

AtiALC

5. Ikaw Da ang pangmay !

5. Are you the eldest? :he youngest.

6. Hi1~ d iakc , ~angb.

w old ire you'

7. Ilang taon i ba?

8. M:

anak n 10.00, map anak.

11. Dalawan; lalaki.

8. Doyoulxive a w husband? you k

0%

limang

Idren?

10. Yes, I have five children. vo are girls and three are 'YS.

KAPAMPANGAN

Nakatana-_-

Kapanamdaman

1. Dilag ka nayin sakit?

1. Atin kan sakit?

2. Nagsakit aku.

2. Atin kung sakit. I Masakit ku.

3. Pa812w k:

ctor.

4. Antuy kal ya mangelew kangku?

iking

c

4. Nukarin ke akit j manulung doktoi

TAGALC

ENGLISH

Karamdan

Sickness 1. Areyous

1. May saki1

2. Mi

2. I a

t ako.

3. Magpatingin ka

or.

4. Saan ko matatagpuan a1 doktor?

)

to the doctor.

4. Where can I find a doctor?

KAPAMPANGAN

AYTA

5. Sabet ya rnatanam mu?

5. Nanu ing panamdaman mu?

6. Masakit ya ulu k~-

6. Masakit ku buntu

-

7. Nansuka aku nay1bi.

7. Minyuka ku nabe

8. Nalipat ya mata ku buy inumut a h .

8. Malilyu ku ampol malagnat.

9. Paran dilag akun malaria.

9. Palage ku atin kung malaria.

10. Indyeksyunan kata.

10. Indiekswnan daka.

11. Inumen muy panulun hati hnlan ugtuy man---'

11. Inuman m.e ing panulung ini balang ugtu.

.

TAGALOG

5. Ano ang nararamdaman

ENGLISH 5. How do you feel?

m 6. Masakit ang ulo KW.

6. I have a headach= 11Lr.

7. Nagsuka ako kagabi.

7. I vomited last night.

8. Nahihilo ako at may lagnat.

8. I feel dizzy and have a fever.

9. Palagay ko ay may malaria ako.

9. I think I have rr

10. Iiniksiyunan KI+-

10. I will givt: yuu a SIIUL.

1 1. Inumin mo ang ito l w i n g tang'

11. Take this mediccine everY d oon.

*.

KAPAMPANGAN Pamag-aral king salita

Pag-aral sa pagsabi 1. Katanda k Taga1og?

1. Biasa kayung magsalitang 7alog?

gsabin

lkaintindi kung ditak.

2. Makaintindi akun perad

4. Sabet ya pagsabi y 5. Sabet ya hati?

4.

ibin

Nanu ing kekong salita?

lung

5. Nanung yausda k kekayung salita?

6. SabEt -yalabay sabin ha1

6. Nanu ing buri nang sabiyan nini?

7. Maintindyan mu nayi ya sabin ku?

7. Ayintindiyan mo ing kanakung sasabiyan?

8. Aku maintindyan.

8. Eku ayintindiyan.

9. Umanen mu pun ya habain.

9. Pasibaywan mu nya. / Pakiulit me.

10. Ipakanawa muy sabin mu.

10. Magsalita kang banayyad.

11. Katanda kan magsabin Inglis.

11. Biyasa kang rnagsalitang Inglis.

.

ENGLISH rag-aaral ng wika

Language learning.

1. Do you know hc "'lipino? 2. Nakmalntindi lang ako ng

kz

peak

:an only understand : lit ' ;peak it a little

4. An0 ang ninyo?

ilita

5. Anong ta ninyo?

ilita

6. Ano ang ibig sabihin nito?

4. How do you saj your language?

'hat's the name for this in )ur language?

6. What dot

nean?

u

7. Naintlndihan mo ba ang ak:ing sinasabi?

0 you

8. Hindi ko YU l l l ~ l ~ l l l ~ l l

ion-t unaerstar

9. Pakiulit mo nga 10. Magsalita ka ng maranan. 1 1. Mahusay kang :rnagsalita ng Ingles.

peat thi 10. Speak more slowly.

ou speak English well.

AYTA

KAPAMPANGAN

se ing 1tanakung

12. As8 matulid ya pagsabi kun Ingli

12. E Pa

13. Bhuayu anu yru~rllilgsilbin A)

13. Ma~ll-gd~~al KU pa rrlung uga. mi

14. Isabi mu Ayta.

14. Pakisabiyan mu kung salitang Baluga.

1 ya

sabin

.-

-I I -

15. Kalabay kay makatandi sabin Ayta.

15. Bisa karning mabiasang salitang Baluga.

16. Us

16. Istuya yan?

1 A~ C r r n ~C c

r

12. Hindi m2iayos a1ng aking 13. N ag-aaral pa lamang akvllr

magsaliGI ng sal ausapir

ENGLISH y speech is not amrnat 13 . 1am still learning now

speak the:Ayta 1 14. Please speak Avta with. me.

15. Gusto naming mag-ara salitang Ayta.

15. We want to learn the A language.

16. Tama ba iyan?

16. Is that correct?

AYTA

KAPAMPANGAN

Pamamangan

D

ku amp

aku bu

2. Mangan kitamina.

AKLLW

:aw mangan. 11rdr6ng-6yan.

.,

,.,angan m a .

3. Ma A 1.

All

masalese. Kayu manne.

4. Katanda kan mallutu!

4. Bilisa ~ a n mag11 g utu!

5 . Manyaman ya kanen. Ustu

5. Manyaman ing pamangan Istuya sangkap na.

ya sangkap na. 6. Mangwa kaw pun.

6. Kuma kayu pa.

7. Akina kalabay ta nabsuy akina.

7. Ali naku bisa. Mabsi naku.

8. Biyan mu kun lan6m.

8. Dinan yu na ku pung inuman.

ENGLISH Food 1. Nagugutom at nauu~ra\ ak

1. I'm hungry and thirsty.

2. Kumain na tayo

zt's eat now.

3. Kumain kayong huwag kayong I

3t

well,

3e

shy.

YOUMIU\V how tu buun well!

4. Marunong kang rrraglu.-.

4

5. Masarap. Tarnalngtarna ang pagkaing -

5 . It''s delicious; well-

6. Kumuha pa nay.0.

6. Take some rnort.

seasoned.

7. Ayaw ko na. Busog na ako. nin

'm full. a h n k ul wa.,-,

lvc; IIMZ

please.

AYTA

KAPAMPANGAN

Panahun

Ding Panaun

1. MangCd ta asina manguran.

1. Masanting ena mumuran.

2. Misyadun naumut va mamutjita

2. Misvadunn mapali uling Pa :ldo.

4. Mahangin ta dilag bagyu.

4. Mayangin uling ating bal

5.

5. Maburak ya ing aalan uling kauran.

Mbuu~ a~ y a uall gawalr

manguran. 6. Nanguran! yan malakas naybi.

6. Minuran I

7. Napaimata akun lulat sz

7. Ginising naku ni.ng dulciul nabengi.

TAGALOG

ENGLISH

Kalagayan ng panahon

The seasons

1. Mabuti at hindi n; umi---'--

1. It's good that it's no long raining.

2. Napa~arrrliU U I I ~ tag-lnlt nga

2. It's very hc~tbecause it's dry searson. 3. It's cold.

4. It's very w there's a typhoon. 5. Maputik ang aaan aanlr tag-ulan.

5. The road is muddy because it's rainy season.

6. Umulan ng napaltalakas kahapon.

6. It rained very hard yesterday.

7. Nagising ako dahil sa b kagabi.

7. The thunder woke me up last night.

AYTA

KAPAMPANGAN

Sa iskwela

King iskwela 1. Mahramdam ko pa mu.

kaw pu

-

2. Mallsngs kaw da masalaysay.

2. Makiramdam kor masalese.

3. Palubatan yuy kutang.

3. Pakibatan ye ing

4. Bas;6n yuy hatin I

1.

4. Basan yeng masiltan.

5. Basen yun tahimi

5. Basan yeng taimik.

6. Umanen yun pag-aralan,

6. Pag-aralan yeng pasibavu.

7. Mangutang a h , I kaw.

7. Mangutang ku, makibat kayu.

t

8. Mireng ka

8. Tikdo kayu.

9. Miknu kaw.

9. Lukluk kayu.

10. Itag-ay yuy garnet yu nu tanda yuy pakiba

10. Itas ye ing gamat yu nung bal u ye ing pakibat. kan mu. E mi

.amdaman.

TAGAL(

ENGLISH

Sa paaral

At school

1. Makinig muna kayo.

1. Listen first.

2. Makinig kayong mabuti.

2. Listen carefully.

3. Sagutin n

~g tanong.

3. Answer the question.

ud.

kas.

5. Basahin I

g tahin

..6. Pag-aralan nlnvo irong muli. -

- -

7. Magtatanong ako, sagu ninyo .

imayo Ikayo.

:ad silently. 6. Study it again. .I. 1'11 ask a question. vou

answer. and up, *

9. Maupo kayo.

9. Sit aown.

10. Itaas ninyo ang inyuzy kamay kung alz ang sagot. .

10. Ralse vour hana 11 vou now tht

11. Lakasan mo. H:indi naimin marinig.

r

4

peak louder. V :ar you.

AYTA

KAPAMPANGAN

12. Mangsd.

12. Masanting.

13. Ustu.

13. Isto.

14. Mali.

14. E-isto / Mali.

TAGALOG

ENGLISH

12. Magaling.

12. Good.

13. Tama.

13. Right.

14. Mali.

14. Wrong.