Leergrammatica van het Turkije-Turks: Antwoorden [2 ed.]
 9789087593735

Citation preview

Leergrammatica



Antwoorden



van het Turkije-Turks



Armand Sag



Leergrammatica van het Turkije-Turks



Antwoorden

ITS Serie van Turkse Studies

Armand Sag, algemeen redacteur

U2pi • Voorburg

De omslagillustratie is een tegelmozaïek van Anıtkabir of Herdenkings-Tombe te Ankara, 1944-1953. In deze tombe ligt Mustafa Kemal Atatürk (1881-1938) begraven.

© 2013 copyright Armand Sag © copyright omslagillustratie Armand Sag Ontwerp Raymond J. Reints en Mikail Pehlivan Tekstcorrectie en zetwerk Raymond J. Reints Eindredactie Tonyukuk Ersoy ISBN 978-90-8759-373-5 [antwoorden]

Overige delen van deze reeks: ISBN 90 5460 111 6 [set van twee delen; leergrammatica & oefeningen] ISBN 90 5460 121 3 [leergrammatica] ISBN 90 5460 131 0 [oefeningen] niet los verkrijgbaar

Güdük aşkıma…



Eerder zijn deze antwoorden intern uitgegeven als antwoordmodellen binnen Universiteit Utrecht vanaf september 2006. Dit antwoordenboek is gecomplementeerd in juni 2006 (07-06-2006) en sedert september 2006 (schoolseizoen 2006-2007) is het in gebruik als antwoordmodel binnen de Universiteit Utrecht voor het vak ‘Taalverwerving Turks’, gedoceerd door Kadir Türkmen (voorheen door Hans Theunissen en Kadir Türkmen). Doorlopend is het steeds kleinschalig verbeterd en aangepast met onder andere drie grondige herzieningen in juli 2012, april 2013 en juli/augustus 2013, waarna het gecomplementeerd werd op 19 augustus 2013. Het intern uitgegeven drukwerk, is het antwoordenboek voor ‘Leergrammatica van het Turkije-Turks’, wat bestaat uit een set: 1. Lesboek, 592 bladzijden 2. Oefeningenboek, 192 bladzijden Auteur(s): Hans Theunissen en Kadir Türkmen Uitgeverij: Bulaaq Plaats & jaar: Amsterdam, juli 2005 Pagina’s: 592/ 192 Nu is het uitgebreid met het al jarenlang als antwoordenmodel gebruikte boek: 3. Antwoordenboek, 209 bladzijden Auteur: Armand Sag Uitgeverij: ITS Serie van Turkse Studies Drukker: Instituut voor Turkse Studies te Utrecht/U2pi BV te Voorburg Plaats & jaar: Utrecht, juni 2006 (druk herzien in 2012 & 2013; eindversie © 2013) Pagina’s: 209

Inhoud

Voorwoord 11 Inleiding 15

Hoofdstuk 1 achtervoegsels



Lettergrepen 23 Klinkeraanpassing 23 Medeklinkeraanpassing

§ 1.4 § 1.5 § 1.6



Van klanken naar woorden en 23

25

Hoofdstuk 2 Van woorden naar woordgroepen: naamwoorden en naamwoordgroepen 27

§ 2.1 – 2.9 Naamwoordgroep van bezit 27 § 2.10 Naamwoordgroep van kwalificatie 29 Herhalingsoefeningen 30



Hoofdstuk 3 Van woorden en woordgroepen naar zinsdelen: de onderdelen van de Turkse zin 32

§ 3.1 – 3.7 Naamvallen Herhalingsoefeningen

32 34

Hoofdstuk 5 Koppelwerkwoord ‘zijn’ en naamwoordelijke gezegdes 37

§ 5.1 Tegenwoordige tijd van het koppelwerkwoord ‘zijn’ § 5.3 Hulpuitgang -(y)Dİ 41 § 5.4 Hulpuitgang -(y)mİş 44 § 5.5 Hulpuitgang -(y)sE 47 Herhalingsoefeningen 48

Hoofdstuk 7

Var en yok

50

§ 7.1 Var en yok 50 § 7.2 ‘Hebben’ 51 Herhalingsoefeningen 52

7

37

Herhalingsoefeningen hoofdstuk 1 – 7 Hoofdstuk 9 Basisuitgangen 59

§ 9.1 § 9.2 § 9.3 § 9.4 § 9.5 § 9.6 § 9.7 § 9.8 § 9.9



-(İ)yor 59 -(E/İ)r 63 -(y)EcEK 66 -Dİ 70 -mİş 74 -mElİ 77 -sE 80 -(y)E 82 Gebiedende wijs

55

84

Herhalingsoefeningen hoofdstuk 8 en 9

87

Hoofdstuk 10 Combinaties van basisuitgangen en hulpuitgangen 94 § 10.1 Combinaties met -(y)Dİ 94 § 10.2 Combinaties met -(y)mİş 97 § 10.3 Combinaties met -(y)sE 99 Herhalingsoefeningen 102

Hoofdstuk 11 – 15



Hoofdstuk 16



104 Diathese van het werkwoord

§ 16.2 Wederkerende vorm van het werkwoord 107 § 16.4 Wederkerige vorm van het werkwoord 108 § 16.7 Lijdende vorm van het werkwoord 108 § 16.11 Causatieve vorm van het werkwoord 111 Herhalingsoefeningen 112



Herhalingsoefeningen hoofdstuk 10 – 16



Hoofdstuk 18



118

§ 18.1 – 18.9 Onderwerpsdeelwoorden 118 § 18.10 Voorwerpsdeelwoorden -DİK en -(y)EcEK



8

Deelwoorden

Hoofdstuk 19

114

Bijvoegelijke bepalingen

124 132

107



§ 19.6 Trappen van vergelijking 132 § 19.8 – 19.10 Başıbozuk-constructie

132

Hoofdstuk 20 Werkwoordelijke naamwoorden § 20.1 – 20.5 Werkwoordelijke naamwoorden 135 § 20.6 ‘Moeten’ 139

Herhalingsoefeningen hoofdstuk 17 – 20

Hoofdstuk 21

141

Werkwoordelijke-bijwoordelijke constructies 149



Herhalingsoefeningen hoofdstuk 21

159



Hoofdstuk 22

Vorming van werkwoorden



Hoofdstuk 23

Het suffix -Dİr



Hoofdstuk 24 – 29



Samenvattinglijst van suffixen



Nawoord



Lijst met rectificaties

170

172

Zinsbouw

177

198

203 205



9

135

10

Voorwoord



Dit boek is voortgekomen uit de behoefte om een antwoordmodel te creëren als aanvulling bij de set ‘Leergrammatica Turkije-Turks’, die mijn oud-docenten Drs. Mehmet Kadir Türkmen en Dr. Hans Theunissen eerder al hadden geschreven in 2005 bij Bulaaq te Amsterdam. Het schrijven van voorwoorden heeft normaliter niet mijn voorkeur, maar bij deze wil ik graag een uitzondering maken omdat het gaat om een publicatie wat mede mogelijk is gemaakt door mijn oud-docenten Türkmen en Theunissen. Al eerder heb ik het genoegen gehad om samen te mogen werken met Türkmen omdat ik altijd bereid was extra werk te verrichten ten behoeve van anderen. Dit vertaalde zich onder andere in vriendelijke verzoeken van Türkmen aan mijn persoon om mijn antwoorden verder uit te werken zodat hij het in gebruik kon nemen als antwoordenmodel, maar ook om enkele van zijn colleges ‘Taalverwerving Modern Turks (niveau 1 t/m 4)’ op de Universiteit Utrecht over te nemen, alsmede om hem te assisteren bij de vorming van een Turks-Nederlands woordenboek als project vanuit de Universiteit Utrecht. Na mijn studies Lerarenopleiding Geschiedenis & Staatsinrichting, Geschiedenis, Turkologie en Internationale Betrekkingen, ben ik in 2010 begonnen als bestuursvoorzitter bij het Instituut voor Turkse Studies te Utrecht. Tijdens mijn opleiding Turkologie aan de Universiteit Utrecht, dezelfde onderwijsinstelling waar ik Geschiedenis en later Internationale Betrekkingen studeerde, kreeg ik voor het eerst te maken met de bovengenoemde twee docenten. In het kader van het door hen gedoceerde vak ‘Taalverwerving Modern Turks (niveau 1 t/m 4)’, maakte ik voor het eerst kennis met deze twee gesofisticeerde docenten. Gedurende de colleges werd er gebruik gemaakt van de eerdergenoemde set ‘Leergrammatica Turkije-Turks’, wat bestaat uit een lesboek alsmede een oefeningenboek. De antwoorden die ik had voltooid aan de hand van de oefeningen in het oefeningenboek ‘Leergrammatica Turkije-Turks’ stelde ik, op verzoek van Türkmen, beschikbaar om het intern als antwoordenmodel uit te geven aan studenten Turks die na mij zouden studeren. Ik zag het als mijn manier om iets terug te kunnen doen voor mijn docenten. Zo konden de studenten Turks, profiteren van de antwoorden die ik destijds gedetailleerd had uitgewerkt. Hierbij moet niet onvermeld blijven dat ook de vragen die niet opgegeven waren, toch werden beantwoord in een streven naar verdere persoonlijke ontwikkeling. Ook nadat ik afgestudeerd was, ging ik in op het verzoek van Türkmen om de oefeningen in het lesboek nog verder te beantwoorden zodat hij het antwoordenmodel kon voltooien aan de hand van mijn antwoorden. Ik complementeerde het antwoordenboek in juni 2006 (op 7 juni 2006 om precies te zijn, mits ik het me goed herinner) en vanaf september 2006,

11

het begin van schoolseizoen 2006-2007, is het in gebruik als antwoordenmodel voor het vak ‘Taalverwerving Modern Turks (niveau 1 t/m 4)’ binnen de Universiteit Utrecht. Een vak wat Türkmen, door omstandigheden helaas zonder zijn collega Theunissen, tot op de dag van vandaag doceert. Voor dit vak gebruikten deze twee zeer gemotiveerde docenten de eerdergenoemde set, welke ze gedurende een lange reeks van jaren ontwikkeld en in lessituaties beproefd hadden. Deze leergrammatica bestaat uit een set van twee boeken. Het eerste deel is het lesboek en omvat 592 bladzijden. Het tweede deel bestaat uit een oefeningenboek van 192 bladzijden. Dit antwoordenboek is een welkome supplement voor deze set, alsmede iets waar veel toekomstige studenten Turks iets aan zullen hebben. Zoals eerder vermeldt, is dit antwoordenmodel hiervoor jarenlang intern gebruikt binnen de Universiteit Utrecht en heeft het zo geresulteerd in hetgeen u nu als uitgewerkte versie voor u heeft liggen in boekvorm.

AS 13 juli 2011 - Utrecht

12

13

14

Inleiding



Het Turkije-Turks wat vandaag de dag in Turkije wordt gesproken, is een taal binnen de Altaïsche taalfamilie. De Altaïsche taalfamilie is een groep talen die zeer nauw met elkaar verbonden zijn en enkele specifieke kenmerken vertonen. Veel van de talen binnen deze groep zijn goed te verstaan voor iemand die het Turkije-Turks machtig is, waardoor de talen binnen deze taalfamilie in het Engels ook wel ‘ The Turkic Languages ’ worden genoemd. In het Nederlands is er helaas geen equivalent hiervoor. Altaïsch Wat echter wel gebruikt wordt in het Nederlands, de term ‘Altaïsch’, verwijst naar het oorspronkelijke leefgebied van de Turkse volkeren in Centraal Azië. Daar in het gebied tussen Mongolië en het Altay-gebergte schijnen de eerste Turkse volkeren te hebben geleefd. Deze bestonden uit groepen die in stammenverband als nomaden leefden en zich daardoor makkelijk konden verspreiden over het Euraziatische continent. Toen al hadden de Turkse volkeren een gemeenschappelijke taal die zich slechts kenmerkte door tribale dialecten. Hierdoor ontstonden er geregeld stammenconfederaties die zich ontwikkelden tot imperia en bijna altijd gericht waren op migratie naar het westen. Eén van de meest bekende van deze wereldrijken zijn onder andere de Gök-Türken (letterlijk: ‘Hemel-Turken’, een verwijzing dat ze door de Hemelgod waren gezonden om te heersen op aarde) en de Hunnen. De laatstgenoemden zorgden zelfs voor de Volksverhuizing in de vijfde eeuw na christus, waar uiteindelijk het (West-)Romeinse Rijk aan bezweek. De Gök-Türken hadden met een landschap strekkend van de Krim tot aan de Japanse Zee, een enorm gebied onder hun gezag tot het imperium in de achtste eeuw na christus ten onder ging aan de Chinese invasies. Ook na het uiteenvallen van deze wereldrijken, bleven de Turkse volkeren emigreren naar het westen. In feite zijn er drie hoofdmigraties te onderscheiden; de eerste groep die via Rusland naar Europa trok, de tweede groep die zich in het Midden-Oosten en Noord-Afrika vestigde en de derde groep die relatief korte afstanden aflegde naar (delen van) Centraal Azië en India. Hierbij zijn veel lokale niet-Turkse stammen geturkificeerd, zoals de Mongoolse stammen, en is het anno nu niet meer te traceren welke etniciteit de verschillende stammen nu hadden. Veel van de Centraalaziatische heersers, bekend van de Europese geschiedschrijving als succesvolle veroveraars, profileerden zichzelf als ‘Turks’. Zo vond Ghenghis Khan (1206 - 1227) dat de officiële taal van zijn imperium het Uygur-dialect (fonetisch: ‘ Oejgoer ’) van het Turks moest zijn en begon de Moghul Babür Şah (1526 - 1530) zijn dagboekachtige autobiografie (de ‘ Babürname ’) met de woorden “Ik ben Turks!”, waarna hij het Çağatay-dialect (fonetisch: ‘ Chagatai ’) van het Turks ook aanhield gedurende zijn verdere schrijfwerk. Ook Atilla (de Hun; 434 - 453) kan aan dit

15

rijtje van ‘Turkse heersers’ toegevoegd worden. Behalve het aanhouden van de Turkse taal, verschilden de Turkse volkeren niet zo veel van hun omgeving naar mate de tijd verstreek. De Turkse volkeren die naar het westen trokken identificeerden zich met hun legendarische leider Mete Oğuz Han en noemden zich ‘ Oğuzlar ’ of ‘ Oğuz-Turken ’ (fonetisch: ‘ Oghuz-Turken ’), maar werden vrij plotseling moslim. Andere groepen werden boeddhistisch, joods, christelijk of zelfs hindoeïstisch; enkele voorbeelden hiervan zijn de joodse Hazar-Turken rond de Kaspische Zee en de christelijke Gagavuz-Turken in Moldavië. Hiervoor waren de Turkse volkeren volgelingen van het sjamanistische Göktengrisme, een monotheïstisch geloof gecentreerd rond de Hemelgod (‘ Göktengri ’ of ‘ Göktanrı ’). Volgens veel onderzoekers maakte dit het makkelijker voor de Turken om over te stappen naar een ander monotheïstisch geloof, zoals het christendom en de islam. Veel van de Turken die hedendaags ten westen van het Altay-gebergte leven, stammen in wezen af van de Oğuz-Turken. De Turkse rijken die gesticht werden in Anatolië, zoals het Selçuks Imperium (fonetisch: ‘ Seldjuk ’) en het Osmaanse Rijk, werden opgericht door de Turkse nomaden die behoorden tot de Oğuz. Deze Oğuz-Turken waren tegelijkertijd ook de meest talrijke onder de verschillende nomadische groepen van Turken. In Anatolië en omgeving kwamen naar schatting slechts vijftigduizend Turkse nomaden aan. Door hun aanpassingsvermogen, ze namen vrij snel de lokale religie over, konden ze ondanks hun minderheid toch het overgrote deel van Anatolië turkificeren. In andere delen van Europa assimileerden de kleinere Turkse stammen in de lokale samenleving, zoals het geval was bij de Bulgar Turken. De Bulgars creëerden onder hun slaviseringsproces een nieuwe identiteit als christelijke Slaven onder de naam ‘Bulgaren’. Desalniettemin hebben de verschillende Turkse stammen hun oorspronkelijke taal toch redelijk goed weten te behouden, waardoor de onderlinge verstaanbaarheid relatief hoog is. Iemand die Turkije-Turks spreekt, kan binnen enkele weken Azeri-Turks (de officiële taal van Azerbeidzjan) spreken. Ook zonder deze te leren kan een Azerbeidzjaan communiceren met een Turk, simpelweg door Azeri-Turks (ook wel ‘Azerbeidzjaans’ genoemd) te spreken. Een gemiddelde Turk uit Turkije kan dit verstaan en antwoord geven met het Turkije-Turks, wat de Azerbeidzjaan op zijn of haar beurt weer zal kunnen verstaan. Verwantschap Op grond van typologische en lexicale kenmerken is de Altaïsche taalfamilie ook verwant aan de Fins-Oegrische taalgroep, die beter bekend staat als de Oeraalse taalfamilie. Net als het Altay-gebergte, is het Oeral-gebergte van oudsher de thuisbasis van veel Centraalaziatische nomaden. De talen die deze stammen spreken (of spraken) vertonen grote verwantschap met de Altaïsche taalfamilie en worden daarom door veel wetenschappers tot één grote taalgroep gerekend; de Oeral-Altaïsche talen. Volgens veel wetenschappers zijn de stammen die zich rond het Altay- en Oeral-gebergte vestigden, allemaal afkomstig van een gemeenschappelijke voorouder die door grote migratiestromen de Oeral-Altaïsche talen

16

wereldwijd hebben verspreid. Zo zijn er onderzoeken gaande of het Koreaans, Japans, Sumerisch, Berbers en de verschillende talen die gesproken worden door Indianen en Eskimo’s ook tot deze taalfamilie behoren. Volgens sommige wetenschappers is dit al vastgesteld. Van het Mongools, Fins, Hongaars, Estisch en Etruskisch kan met vrij grote zekerheid al gesteld worden dat dit het geval is. Vooral de Centraalaziatische origine van het Fins, als aparte taal binnen Scandinavië, en Estisch (als uitzondering op de andere Baltische staten) zijn verrassend te noemen omdat het hier lijkt te gaan om culturele assimilatie van Centraalaziatische stammen in Europa, maar met behoud van hun linguïstische erfgoed. Iets wat de van oorsprong Centraalaziatische Bulgaren bijvoorbeeld niet is gelukt. Alle bovengenoemde talen hebben exclusieve kenmerken die bij andere taalfamilies bijna niet voorkomen, waardoor de thesis dat de Oeral-Altaïsche talen eigenlijk tot dezelfde taalfamilie horen, plausibel klinkt. Enkele van deze kenmerken en eigenschappen zijn klinkerharmonie en agglutinatie, aspecten die verderop uitgelegd zullen worden aan de hand van het Turkije-Turks. In het verlengde van hetgeen hiervoor staat, vallen er nu twee groepen onder de koepel van Oeral-Altaïsche talen; één waarvan de Altaïsche origine niet ter discussie staat en de ander waar deze wel ter discussie staat. Voor de Altaïsche talen die niet ter discussie staan, wordt ook wel de eerdergenoemde verzamelnaam ‘Turkic’, oftewel Turkse talen, gebruikt. Volgens veel wetenschappers zijn deze talen echter beter te classificeren als dialecten omdat ze zeer sterk op elkaar lijken en veelal ook onderling verstaanbaar en te begrijpen zijn. De Turkse talen of dialecten worden meestal in zes categorieën ingedeeld, waarvan de belangrijkste deze zijn: 1. Zuidwestelijke variant: Oğuz (Turkije-Turks, Azeri-Turks, Turkmeens etc.); 2. Zuidoostelijke variant: Uygur (Oezbeeks, Oejgoers, Chagatai etc.); 3. Noordwestelijke variant: Kıpçak (Kazaks, Kirgizisch, Tataars etc.). Het grootste deel van de Turkssprekende volkeren, ongeveer 65%, vallen onder de Oğuzvariant, terwijl de Uygur- en Kıpçak-variant respectievelijk ongeveer 20% en 15% omvat. De andere drie categorieën zijn erg marginaal: 4. Noordoostelijke variant: Siberië (Yakoetisch, Dolgaans, Tuvaans etc.) betreft slechts grofweg 0,40% van de Turkse dialecten. 5. Centraal-noordelijke variant: Ogur (Hazar-Turks, Oud-Bulgaars, Çuvaş etc.) beslaat rond de 1% van de Turkse talen en/of dialecten. Het merendeel wordt niet meer gesproken door een bevolkingsgroep en is derhalve een dode taal geworden, zoals Hazar-Turks en Oud-Bulgaars. 6. Centraal-zuidelijke variant: Argu (Kalay-Turks etc.) heeft momenteel slechts één bekende taal en beslaat daardoor slechts rond de 0,01% tot maximaal 0,03% van de Turkssprekenden. Veel van de republieken waar de inwoners tot op de dag van vandaag een Turks dialect of taal spreken, worden ook wel de ‘ Turkse Republieken ’ genoemd: Kazachstan, Oezbekistan,

17

Kirgizië, Turkmenistan, Azerbeidzjan, Noord-Cyprus en Turkije. Hiermee worden echter wel alleen de zeven onafhankelijke republieken aangeduid, de autonome republieken van Turkstalige volkeren in bijvoorbeeld Moldavië of Oekraïne worden niet meegerekend. Daarnaast hebben Rusland (onder andere de Turkstalige Tataren), China (onder andere met de Oejgoeren), Irak (met de Turkmenen in Noord-Irak) en Iran (tientallen miljoenen Azeri’s en Turkmenen) nog een aanzienlijke minderheid binnen hun grenzen. Naar schatting spreken ongeveer 400-450 miljoen mensen een Turkse taal; ruim 85 miljoen daarvan spreken het Turkije-Turks. Naast de Turken in Turkije, zijn dat onder andere de Turkse minderheden in Bulgarije (naar schatting 2-3 miljoen), Griekenland, Macedonië en de gastarbeiders in West-Europa (enkele miljoenen). Het is dan ook deze variant van het Turks waar wij ons op zullen richten middels dit boek. Turks Enkele bindende kenmerken tussen de talen binnen de Altaïsche taalgroep zijn onder andere de agglutinerende aspecten. Hiermee wordt gedoeld op de samenklevende eigenschappen van de woorden binnen deze taalfamilie. Binnen deze groep hebben woorden namelijk een stam wat niet veranderd, maar is het zo dat het woord een achtervoegsel (of ‘ suffix ’) krijgt waardoor er een nieuwe betekenis ontstaat. Zo betekent ‘ Türk ’, een inwoner van Turkije, maar de Turkse taal is ‘ Türkçe ’; als je wilt stellen dat ‘binnen de Turkse taal’ er (bijvoorbeeld) “andere grammaticaregels gelden dan in het Nederlands”, dan wordt het ‘ Türkçede ’ (‘binnen de Turkse taal’). Bij deze voorbeelden zijn de suffixen dus de volgende navoegsels: ‘-çe’ en ‘-de’. De woorden krijgen dus een suffix na de stam aangeplakt, deze kleinste betekeniseenheden worden ook wel ‘ morfemen ’ genoemd. Het Nederlands heeft bij sommige woorden prefixen (zoals ‘ ver -blijven’) of suffixen (‘goed- heid ’), maar het Turks heeft uitsluitend suffixen Deze zijn altijd herkenbare, aparte elementen die bij vrijwel elk woord in het Turks toegepast kunnen worden. Zo betekent het suffix ‘-DE’ simpelweg dat iets of iemand zich binnen het zelfstandig naamwoord waaraan het suffix geplakt is, bevindt. ‘ Evde ’ geeft aan dat iets of iemand zich thuis bevindt (‘ ev ’ betekent ‘huis’ en ‘- de ’ is een suffix) en ‘ gazetede ’ dat er iets in de krant staat (‘ gazete ’ betekent krant en ‘-de’ is het eerdergenoemde suffix). Verder heeft het Turks geen lidwoorden en bestaat er geen onderscheid tussen mannelijke, vrouwelijke, onzijdige en/ of neutrale woorden. Zo is het Turks woord voor leraar, ‘ öğretmen ’, niet om te vormen tot ‘lerares’ omdat dit niet bestaat in het Turks. Er is binnen de Turkse dialecten geen sprake van taalkundig geslacht; oftewel geen onderscheid tussen mannen en vrouwen. Tevens is er in de verschillende Turkse talen steevast sprake van klinkerharmonie, wat betekent dat er maar weinig woorden zijn met verschillende klinkers: ‘ araba ’ (auto), ‘ hakan ’ (held), ‘ kağan ’ (leider). Het is niet toevallig dat deze woorden allemaal dezelfde klinker, in dit geval de ‘a’, hebben. Ook klinkers binnen suffixen passen zich aan indien de stam een andere klinker heeft; het meervoud van ‘ ev ’ (huis) wordt niet ‘ evlar ’ maar ‘ evler ’. Naast het ontbreken van lidwoorden, geen gebruik van mannelijke en vrouwelijke woorden, klinkerharmonie en de agglutinerende aspecten (inclusief het gebruik van

18

suffixen en morfemen), is het Turks ook een zogenaamde ‘SOV-taal’. In de taaltypologie hebben de meeste talen een zinsamenstelling die uitgaat van een onderwerp aan het begin van de zin, gevolgd door een gezegde en daarna een lijdend voorwerp. In de linguïstiek wordt dit aangeduid als een ‘SVO-taal’ (Subject, Verb, Object), het Turks daarentegen is een taal waarin de zin niet altijd begint met een onderwerp omdat deze ook verborgen kan zijn. Daarnaast hoort een Turkse zin te eindigen met het gezegde: ‘ Elma yiyorum ’ (in het Nederlands zou dit letterlijk vertaald ‘Appel eet’ worden). In het Nederlands zou dit echter zijn ‘Ik eet een appel’; Ik (S), eet (V), een appel (O). In het Turks is het onderwerp vaak verborgen en staat het lijdend voorwerp vrijwel altijd voor het gezegde en niet erna. Actuele situatie Het huidige Turkije-Turks werd tot 1928 geschreven in het Arabische alfabet en voorzien van Perzische grammatica; hierna is dit onder Mustafa Kemal Atatürk (1923-1938) veranderd. Naar het gelijknamige Turks imperium, het Osmaanse Rijk, werd de taal tot 1928 ook ‘het Osmaans’ genoemd. Nu wordt het Osmaans gezien als een voorloperdialect van het huidige Turks, het wordt niet meer gebruikt. Bij het Osmaans zorgde de Perzische grammatica voor bijvoorbeeld ‘ cami-i ’ in plaats van ‘ camisi ’ of ‘ aşk-ı memnu ’ in plaats van ‘ memnu aşk ’, wat ongewoon was voor de Turkssprekende bevolking omdat in het Perzisch de SVO-regel opgaat en in het Turks de SOV. Hierdoor moesten, bij implementatie van Perzische grammaticaregels, veelal ook de Turkse zinsvolgorden buigen voor de Perzische. Hierdoor ontstonden er twee verschillende soorten voertalen binnen het Osmaanse Rijk (1299-1922); een spreekvariant wat nagenoeg hetzelfde was als het huidige Turkije-Turks en een schrijftaal wat voor het overgrote deel van de Osmaanse burgers niet te volgen was en slechts door de ambtenaren gesproken werd. Om een eind te maken aan deze kloof tussen de ‘elite’ (c.q. de ambtenaren) en het volk, koos Atatürk bij het stichten van de Republiek Turkije in 1923 voor een nieuw alfabet en voor het afschaffen van Arabische en Perzische elementen binnen de Turkse taal. Gedurende het Osmaanse Rijk had het Osmaans-Turks ook veel leenwoorden overgenomen uit het Arabisch en Perzisch, welke inmiddels vervangen zijn door hun oorspronkelijke Turkse equivalenten. Dit alles heeft ervoor gezorgd dat na de taalhervormingen van Atatürk, het aantal analfabeten in Turkije drastisch is gedaald. Momenteel is het percentage analfabeten in Turkije miniem. De Turkse talen in hun algemeenheid hebben de laatste jaren een ontwikkeling doorgemaakt, welke normaliter nooit voorkomt bij een taalfamilie. De talen die eerdergenoemde vijf kenmerken delen (geen taalkundig geslacht, ontbreken van lidwoorden, agglutinatie, klinkerharmonie en SOV), zijn de laatste jaren naar elkaar toegegroeid. Volgens taalspecialist en turkoloog Dr. Hans Theunissen van de Universiteit Leiden is dit een zeer opmerkelijk verschijnsel, omdat het wijst op een taalontwikkeling die tegengesteld is aan de geschiedenis van andere taalfamilies. Zo groeien de meeste taalfamilies juist uit elkaar in de loop der tijd; zo is het Grieks niet meer te verstaan voor iemand uit Nederland, alhoewel beide talen tot de Indo-Europese taalgroep zouden behoren. Het bestaan van een ‘ Indo-Europese taalfamilie ’ is sowieso omstreden, laat staan het classificeren van zowel het Grieks als het Nederlands als ‘ Indo-Europees ’. Dit

19

voorbeeld van het Grieks en het Nederlands is echter slechts illustratief bedoeld en staat niet op zichzelf. Hetzelfde geldt namelijk voor het onderlinge verstaanbaarheidgehalte van het Zweeds en Nederlands; deze is namelijk miniem. Dit komt omdat de meeste talen 1 een uitgesproken uiteengroeiende tendens vertonen als ontwikkeling in de loop der tijd. Een solide thesis die zou moeten verklaren waarom de Turkse talen juist naar elkaar toe groeien, is er nog niet. Aanwijzingen duiden er wel op dat het iets te maken heeft met de ontwikkeling van een taal binnen de nomadisch Turkse cultuur. Deze verloopt namelijk via fundamenteel andere regels dan in een sedentair leefmilieu. Binnen de Turkse nomadencultuur is er een continu proces van vermenging tussen verschillende etniciteiten en talen, wat vandaag net zo toepasbaar is als duizend jaar geleden. Het feit dat de Turkse stammen veel zijn gemigreerd en altijd open stonden voor vermenging, maar toch met behoud van hun eigen taal en/of cultuur, is een belangrijk aspect van waarom de Turkse talen naar elkaar toe groeien. De tolerantie en openheid van deze Turkse stammen jegens andere volkeren, die geleid heeft tot vermenging met andere talen en culturen, ging echter hand in hand met minstens een linguïstische preservatie van de oorspronkelijke Turkse taal. Zo nam Atilla de Hun in de vijfde eeuw na christus Germaanse stammen op in zijn leger, maar hield zijn eigen Altaïsch-Turkse taal aan. Een ander belangrijk element is dat door uitvoerige migratie naar verschillende delen van de wereld, de Turkse stammen nooit geïsoleerd zijn geweest zoals sedentaire gemeenschappen in Europa en Afrika. Tevens kwamen de Turkse stammen door hun migratie nooit millennialang onder druk van linguïstisch verschillende buurvolkeren te staan, juist omdat ze geregeld migreerden. Voor andere stammen was de paraatheid om elk moment verder te trekken en zich eventueel ergens anders blijvend te kunnen vestigen, een drijfveer om de druk van naburige linguïstische volkeren te weerstaan. De eerdergenoemde vijf aspecten werden zodoende als kern van de Turkse talen altijd gepreserveerd, waardoor het in een later stadium (zoals het huidige digitale tijdperk) makkelijker werd om weer naar elkaar toe te ontwikkelen.

AS 15 juli 2011 - Utrecht

1 Theunissen, Hans & Türkmen, Kadir , Leergrammatica van het Turkije-Turks (deel 1: lesboek), Bulaaq (Amsterdam 2005), p. 20

20

21

22



Hoofdstuk 1 Van klanken naar woorden en achtervoegsels



§ 1.4

Lettergrepen

Oefening 1 sı-ra a-ğus-tos or-ta-o-kul se-ya-hat-le-ri bi-linç-siz-ce dürt-tür-dü-ğüm ce-ma-at öğ-ret-me-nin bil-gi-sa-ya-rın prag-ma-tizm

§ 1.5

ke-le-bek eh-li-yet göğ-süm ka-ra-yo-lun-da e-de-bi-yat-çı-la-rı

yo-ğurt rad-yo i-de-al fa-a-li-yet-le-ri-miz-den ha-va-a-la-nı

pa-pat-ya da-i-ma ot-ur-uy-or-su-nuz En-do-nez-ya kap-lum-ba-ğa

Klinkeraanpassing

Oefening 2 arabalar (auto’s) banyolar (badkamers) atlar (paarden) filler (olifanten) hedefler (doelen)

muzlar (bananen) kutular (dozen) otomobiller (automobielen) izler (sporen) köprüler (bruggen)

evler (huizen) elmalar (appels) düğünler (bruiloften) ağaçlar (bomen) orglar (orgels)

babalar (vaders) vazolar (vazen) balıklar (vissen) çocuklar (kinderen) kanlar (bloeden)

göller (meren) kulaklar (oren) ruhlar (zielen) ebeler (vroedvrouwen) köprüler (bruggen)

23

Oefening 3 Hollandalı (Nederlander) Marmarisli (iemand uit Marmaris) Ürgüplü (iemand uit Ürgüp) Yeniköylü (iemand uit Yeniköy) Ankaralı (iemand uit Ankara) İzmirli (iemand uit İzmir) Utrechtli (Utrechter) Selçuklu (Seldjoeken, Turks Rijk) Elazığlı (iemand uit Elazığ) Çorumlu (iemand uit Çorum)

Belçikalı (Belg) Amsterdamlı (Amsterdammer) Erzurumlu (iemand uit Erzurum) Kahraman Maraşlı (iemand uit Kahraman Maraş) Vanlı (iemand uit Van) İstanbullu (iemand uit İstanbul) Afrikalı (Afrikaan) Aydınlı (iemand uit Aydın) Bingöllü (iemand uit Bingöl) Ağrılı (iemand uit Ağrı)

şehirli (stedeling) köylü (dorpeling) Artvinli (iemand uit Artvin) Karslı (iemand uit Kars) Taşköprülü (iemand uit Taşköprü)

Oefening 4 Meyveli ağaç, een boom met fruit. Bıyıklı kadın, een vrouw met snor. Otlu bahçe, een tuin met onkruid. Balkonlu evler, de huizen met balkon. Sakalsız erkek, een man zonder baard. Çocuksuz aile, een gezin zonder kind. Çamurlu yol, een weg met modder. Yağmurlu hava, een regenachtig weer. Sabırlı kadın, een vrouw met geduld. İçkisiz lokanta, een eettent zonder alcohol.

24

Şekersiz kahve, een koffie zonder suiker. Etli yemek, het eten met vlees. Parasız adam, een man zonder geld. Pullu zarf, een envelop met postzegel. Gözlüklü bayan, een vrouw met zonnebril.

Oefening 5 Yavrusu, varmış, yavrularım, yiyecek, gidiyorum, gelirse, kapıyı, açmayın, evde, kalmış, çalınmış, kapıyı, açın, değilsin, senin, sesin, onun, sesi, kurtsun, demişler, sesini, incelterek, kapıyı, annenizim, demiş, annemiz, değilsin, ayakların, ayakları, demişler, gitmiş, ayaklarına, serpmiş, gelmiş, kapıyı, açın, anneniz, geldi, oğlaklar, kurdun, sözüne, inanmışlar, kapıyı, açmışlar, oğlakların, atılmış, yemiş.



§ 1.6

Medeklinkeraanpassing

Oefening 6 Sivas’a postaneye damada kulağa güle

şehre kasaba tarağa denize rafa

hakka çiçeğe Ahmet’e hükme hatta

ağıza ağaca Sevtap’a vakte role

göğüse çocuğa başkente elevizyona saate

Oefening 7 kitabım kabahatim şoförüm beynim musluğum

hissim nehrim etim iştahım sınıfım

mektubum fırınım kanadım oğlum başkanım

kalbim çiçeğim bağım karnım maçım

halım çocuğum aracım eteğim mumum

lokantada parkta kalpte şehirde barikatta

kutuda merkezde gazetede köprüde semtte

düğünde gemide saatte düşüncede köyde

tarihte istasyonda denizde ilişkide barajda

Oefening 8 maçta plajda başkentte stadyumda forvette

25

Oefening 9 gazeteci (de journalist) politikacı (de politicus) gözlükçü (de brillenverkoper) mobilyacı (de meubelverkoper) yoğurtçu (de yogurtverkoper) şarapçı (de wijnverkoper, -drinker, -expert of -zuiplap) tamirci (de reparateur/ klusjesman) hizmetçi (de bediende) kuşçu (de vogelhouder/vogelliefhebber) fırıncı (de ovenbakker)

kitapçı (de boekenverkoper) bisikletçi (de fietsenmaker) dondurmacı (de ijscoman) saatçi (de klokkenmaker) baklavacı (de baklava-bakker) sütçü (de melkboer) balıkçı (de visser) ayakkabıcı (de schoenmaker) oyuncu (de acteur) ilerici (de vooruitstrever)

işçi (de arbeider) elektrikçi (de elektricien) futbolcu (de voetballer) sebzeci (de groenteboer) gerici (de conservatieveling)

Herhalingsoefening A

Kahvede, arkadaşları, konuşuyordu, pencereden, dışarıya, gidiyor, dedi, omuzunu, silkti, dedi, Hoca’yı, dürttü, dedi, sizin, evinize, saygısızlığa iyice, kızdı, adamı, tersledi, dedi.

26



Hoofdstuk 2 Van woorden naar woordgroepen: naamwoorden en naamwoordgroepen



§ 2.1 – 2.9

Naamwoordgroep van bezit

Oefening 1 Hakkım, hakkın, hakkı, hakkımız, hakkınız, hakları. Kaşığım, kaşığın, kaşığı, kaşığımız, kaşığınız, kaşıkları. Çocuğum, çocuğun, çocuğu, çocuğumuz, çocuğunuz, çocukları. Saatim, saatin, saati, saatimiz, saatiniz, saatleri. Vazom, vazon, vazosu, vazomuz, vazonuz, vazoları. Şehrim, şehrin, şehri, şehrimiz, şehriniz, şehirleri. Gülüm, gülün, gülü, gülümüz, gülünüz, gülleri. Dağım, dağın, dağı, dağımız, dağınız, dağları. Vaktim, vaktin, vakti, vaktimiz, vaktiniz, vakitleri. Pulum, pulun, pulu, pulumuz, pulunuz, pulları. Ömrüm, ömrün, ömrü, ömrümüz, ömrünüz, ömürleri. Ağacım, ağacın, ağacı, ağacımız, ağacınız, ağaçları. Sabahım, sabahın, sabahı, sabahımız, sabahınız, sabahları. Köprüm, köprün, köprüsü, köprümüz, köprünüz, köprüleri. Aşçım, aşçın, aşçısı, aşçımız, aşçınız, aşçıları. Kitabım, kitabın, kitabı, kitabımız, kitabınız, kitapları. Bahçem, bahçen, bahçesi, bahçemiz, bahçeniz, bahçeleri. Görüşüm, görüşün, görüşü, görüşümüz, görüşünüz, görüşleri. Umudum, umudun, umudu, umudumuz, umudunuz, umutları. Rüyam, rüyan, rüyası, rüyamız, rüyanız, rüyaları. Bıçağım, bıçağın, bıçağı, bıçağımız, bıçağınız, bıçakları. Pabucum, pabucun, pabucu, pabucumuz, pabucunuz, pabuçları. Fikrim, fikrin, fikri, fikrimiz, fikriniz, fikirleri. Arabam, araban, arabası, arabamız, arabanız, arabaları. Örtüm, örtün, örtüsü, örtümüz, örtünüz, örtüleri.

27

Oefening 2 Benim ucağım – mijn vliegtuig Ağacın dalı/dalları – de tak/takken van de boom Çocuğun adı – de naam van het kind Onun akrabası/akrabaları – zijn familiegenoot/familie Bebeğin gözü – het oog van de baby Okulların bahçeleri – de tuinen van de scholen Fabrikanın kapısı/kapıları – de deur/deuren van de fabriek Benim bisikletim – mijn fiets Sizin rolünüz – jullie rol Türkiye’nin başkenti – de hoofdstad van Turkije Senin kitabın – jouw boek Kızın babası – de vader van het meisje (let. de meid) Lambanın rengi – de kleur van de lamp Otelin havuzu – het zwembad van het hotel Başkentin istasyonu – het station van de hoofdstad Orhan’ın gezisi – de reis van Orhan Dağcıların ayakkabıları – de schoenen van de bergbeklimmer Senin kabusun - jouw nachtmerries Bizim ağaçlarımız - onze bomen İstanbul’un semtleri - de wijken van İstanbul Ali’nin halası/halaları – de tante/tantes van Ali Bizim üzüntümüz – ons verdriet Onların düşüncesi/düşünceleri – hun gedachte/gedachten Herkesin görüşü/görüşleri – de kijkwijze/kijkwijzen van iedereen Peynirin tuzu – de zout van de kaas Sizin hayaliniz – jullie droom Futbolcunun bacağı/bacakları – de been/benen van de voetballer Onun rüyası – zijn droom Onların evleri – hun huizen Süleyman’ın kanunları – de wetten van (Kanuni Sultan) Süleyman

Oefening 3 1c – onze huizen 2a – hun boeken 3e – de auto van Ali 4b – jouw moeder 5d – mijn vliegtuig

28

6j – de boerderij van zijn opa 7f – jullie/uw fiets 8g – jouw tafel 9i – de tassen van Serpil 10h – mijn kamer



§ 2.10

Naamwoordgroep van kwalificatie

Oefening 4

Okul çantası – de schooltas Yüzme havuzu – het zwembad Çocuk bezi – de luier Bilgisayar uzmanı – de computerexpert Şehir merkezi – het centrum Dondurma delisi – iemand die gek is op ijs Dil bilgisi – de taalkennis Türkiye Cumhuriyeti – de Republiek Turkije Futbol maçı – de voetbalwedstrijd Marmara Denizi – de Marmara Zee Hollanda Kraliyeti – het Nederlands koningshuis Yemek kaşığı – de eetlepel Un fabrikası – de meelfabriek Duvar saati – de wandklok Zeytin yağı – de olijfolie Utrecht belediyesi – de gemeente Utrecht Elma ağacı – de appelboom Halk dili – de volkstaal

Oefening 5

1a – de vruchtensap 1c – de fruitboom 1d – de vruchtenmes 1f – de fruitschaal

2b – de koffiebeker 2d – de koffielepel 2f – de koffiemelk 2g – de koffieschuim

3a – het kinderbed 3b – het kinderboek 3c – de kinderfiets 3e – het kinderbad 3f – de tekenfilm

29

Oefening 6 1e – de werkplaats 2c – het lesboek 3b – de tafelkleed 4a – de olijfolie 5d – de zitkamer

1c – de tulptuin 2e – het dorpshoofd 3a – de minister van onderwijs 4b – de burgermeester 5d – de schooldirecteur

Herhalingsoefeningen Herhalingsoefening A 1. Mijn rode boek. 2. Uw/jullie kleine zusje/broertje. 3. Hun groene huizen. 4. Nieuwe Turkse Lira. 5. Het gedrag (let. de gedragingen) van mijn zusje. 6. De haarkleur van Orhan. 7. De groene tuin van onze buren. 8. De schoonmoeder van Filiz. 9. De ingang voor belangrijke mensen. 10. De oude videofilms van mijn zusje. 11. De cd’s van onze aanvoerder. 12. Het adres van de werkplaats van Orhan. 13. De vorm van de tafel. 14. De erfenis van de opa van Ali. 15. De woorden van je moeder. 16. Het vogelnest. 17. Het centrum van Ankara. 18. De problemen van de vriend/vriendin van mijn broertje/zusje. 19. De handtas van de vriend/vriendin van mijn dochter. 20. De Turkse cultuur. 21. De leefwijze van de Turken. 22. Het gebouw van de Nederlandse consulaat. 23. De beslissingen van onze bestuursraad. 24. De kleur van de auto van zijn vader. 25. De resultaten van jullie toetsen. 26. Het voorwoord van de medische termen-woordenboek. 27. De vergadering van de groep van vrouwen. 28. Het boek van onze geschiedenisleraar. 29. De grootheid van het kookboek.

30

30. De kunstgeschiedenisafdeling van de faculteit Letteren van de Universiteit İstanbul.

Herhalingsoefening B

1. Erdem’in ders kitapları. 2. Hollanda otelinin Türk elemanları. 3. Amsterdam’ın merkezi. 4. Rotterdam’ın hayvanat bahçesi. 5. Ayşe’nin başörtüsü. 6. Şirketimizin internet sitesi. 7. İzmir’in belediye başkanı. 8. Babamın rakı ve şarap bardağı. 9. Adalet Bakanlığı. 10. Oğlumun DVD filmleri. 11. Radyonun sesi. 12. Tarih öğretmenimizin düşünceleri. 13. Bianca’nın Türk cd’leri. 14. Onların hükümetinin planlarının içeriği. 15. Telefon şirketlerinin reklamları. 16. Otel ve yol paramız. 17. Uzun basketçilerin büyük ayakkabıları. 18. Kız arkadaşımın ağabeyisi/abisi. 19. Televizyon programının kadın sunucusu. 20. Amcamın inekleri, atları, kedileri ve tavukları. 21. Annemin saçma planları. 22. Türk kadınlar derneğinin toplantısı. 23. Teyzemin kızının cd’leri. 24. Kız arkadaşımın e-postaları. 25. Okulumuzun öğrencilerinin davranışları. 26. Türk dilinin özellikleri. 27. Çay bardağının büyüklüğü. 28. Cep telefonunuzun rengi. 29. Hollanda başbakanının bisikletinin direksiyonu. 30. Kız arkadaşımın yatak odasının kapısının kilidinin anahtarı.

31

Hoofdstuk 3 Van woorden en woordgroepen naar zinsdelen: De onderdelen van de Turkse zin



§ 3.1 – 3.7

Naamvallen

Oefening 1 Ekmek, ekmeğe, ekmeği, ekmekte, ekmekten. El çantası, el çantasına, el çantasını, el çantasında, el çantasından. Kız, kıza, kızı, kızda, kızdan. Ayakkabılar, ayakkabılara, ayakkabıları, ayakkabılarda, ayakkabılardan. Gözlükler, gözlüklere, gözlükleri, gözlüklerde, gözlüklerden. Toplantı, toplantıya, toplantıyı, toplantıda, toplantıdan. Balık, balığa, balığı, balıkta, balıktan. Çocuk, çocuğa, çocuğu, çocukta, çocuktan. Okul çantası, okul çantasına, okul çantasını, okul çantasında, okul çantasından. Bahçe, bahçeye, bahçeyi, bahçede, bahçeden. Cami, camiye, camiyi, camide, camiden. Kitap, kitaba, kitabı, kitapta, kitaptan. Kutu, kutuya, kutuyu, kutuda, kutudan. Şarap, şaraba, şarabı, şarapta, şaraptan. Saat, saate, saati, saatte, saatten. Okullar, okullara, okulları, okullarda, okullardan. Bacak, bacağa, bacağı, bacakta, bacaktan. Merkez, merkeze, merkezi, merkezde, merkezden. Ayı, ayıya, ayıyı, ayıda, ayıdan. Kasap, kasaba, kasabı, kasapta, kasaptan. Tren, trene, treni, trende, trenden. Uüzme havuzu, yüzme havuzuna, yüzme havuzunu, yüzme havuzunda, yüzme havuzundan. Ağaç, ağaca, ağacı, ağaçta, ağaçtan. Mektuplar, mektuplara, mektupları, mektuplarda, mektuplardan. Renk, renge, rengi, renkte, renkten.

32

Oefening 2 1. ona 2. elma 3. mektup 4. kalemi 5. okuldan 6. koltuğa 7. sandalyede 8. masal 9. seni 10. kitap

Oefening 3

1. çocuğa 2. gazeteyi 3. şehre 4. Ahmet’te 5. hediyeleri 6. çiçek 7. çay 8. amcamı 9. ses 10. köye

Oefening 4 Kasaptan, ciğeri, eve, yolda, adam, tarifeyi, kağıda, sırada, Hoca’nın (naam), ciğeri, Hoca, cebinden, tarifeyi, havada, ciğeri, sen, onu, bende.

Oefening 5 1. arkadaşına 2. arkadaşına 3. sandalyede 4. ağacımıza 5. ayakkabılarını 6. bahçede 7. Orhan’a

33

8. pencereden sokağa 9. sabahtan akşama 10. işime 11. bahçemizde 12. işimden 13. İstanbul’dan Ankara’ya 14. okul çantamı 15. 9.00’dan 17.00’e

Oefening 6 1. bahçelerinde 2. okuluna 3. İzmir’e 4. çiçek 5. heyecanlı kitap 6. ekmeğini 7. firmamızda 8. Türk üniversitesinde 9. otelin yüzme havuzunda 10. güzel mektup 11. cd’lerini 12. dar sokakta 13. arabamı 14. DVD filmlerimize 15. yeşil masada



Herhalingsoefeningen

Herhalingsoefening A 1. gazete-ler-imiz-den, van(uit) onze kranten Zelfstandig naamwoord+meervoudssuffix+bezitssuffix 1e persoon meervoud+syntactische 6e naamvalssuffix (B6). 2. kitap-lar-ım-ın, van mijn boeken Zelfstandig naamwoord+meervoudssuffix+bezitssuffix 1e persoon enkelvoud+2e naamvalssuffix. 3. arkadaş-lar-ım-ı, mijn vrienden Zelfstandig naamwoord+meervoudssuffix+bezitssuffix 3e persoon enkelvoud+syntactische 4e naamvalssuffix (Ob=bepaald lijdend voorwerp). 4. çocuğ(k)-unuz-a, op/aan uw/jullie kind

34

Zelfstandig naamwoord+bezitssuffix 3e persoon meervoud+syntactische 3e naamvalssuffix (B3). 5. Ahmet-ler-in, van Ahmet en zijn familie Zelfstandig naamwoord+meervoudssuffix+2e naamvalssuffix. 6. Masa-sı-n-da, op zijn tafel Zelfstandig naamwoord+bezitssuffix 3e persoon enkelvoud+verbindingsmedekli nker+ syntactische 5e naamvalssuffix (B5). 7. Ev-ler-in-den, vanuit jouw huizen Zelfstandig naamwoord+meervoudssuffix+bezitssuffix 2e persoon enkelvoud+syntactische 6e naamvalssuffix (B6). 8. El-ler-in-den, vanuit jouw handen Zelfstandig naamwoord+meervoudssuffix+bezitssuffix 2e persoon enkelvoud+syntactische 6e naamvalssuffix (B6). 9. Buzdolap(bı)-lar-ın-da, bij jouw koelkasten Zelfstandig naamwoord+meervoudssuffix+bezitssuffix 2e persoon enkelvoud +syntactische 5e naamvalssuffix (B5). 10. öğretmen-im-in, van mijn leraar Zelfstandig naamwoord+bezitssuffix 1e persoon enkelvoud+2e naamvalssuffix. 11. ne-ler-im?, welke dingen van mij? Zelfstandig naamwoord+meervoudssuffix+bezitssuffix 1e persoon enkelvoud. 12. yatak oda(sı)-lar-ın-ı, jouw slaapkamers Zelfstandig naamwoord+meervoudssuffix+bezitssuffix 2e persoon enkelvoud+syntactische 4e naamvalssuffix (Ob=bepaald lijdend voorwerp). 13. okul-umuz-un öğretmen-ler-i-nin, van de leraren van onze school Zelfstandig naamwoord+bezitssuffix 1e persoon meervoud+2e naamvalssuffix. Zelfstandig naamwoord+ meervoudssuffix+bezitssuffix 3e persoon enkelvoud+2e naamvalssuffix. 14. öğrenci-ler-den bir-i-n-den, één van de leerlingen Zelfstandig naamwoord+meervoudssuffix+syntactische 6e naamvalssuffix (B6). Zelfstandig naamwoord+bezitssuffix 3e persoon enkelvoud+verbindingsmedekli nker+ syntactische 6e naamvalssuffix (B6). 15. çocuk-lar-ınız-ın bisiklet-leri-n-e, naar de fietsen van jullie/uw kinderen Zelfstandig naamwoord+meervoudssuffix+bezitssuffix 2e persoon meervoud+2e naamvalssuffix. Zelfstandig naamwoord+bezitssuffix 3e persoon meervoud+verbindingsmedekli nker+ syntactische 3e naamvalssuffix (B3).

Herhalingsoefening B 1. Ahmet’in sandalyesinde. 2. Evimin garajının kapısına. 3. Senin mektuplarında.

35

4. Türk konsolosluğuna. 5. Türk yaşlılar derneğinin toplantısında. 6. Rotterdam’ın hayvanat bahçesinden. 7. Eski bayan tarih öğretmenimizde. 8. Ağabeyimin (Abimin) arabasında. 9. Hasan’ın babasının elma ağacından. 10. Arkadaşımın çocuklarına. 11. Dedemin güzel evinde. 12. Otel odasının penceresinden. 13. Mahallemizin çocuk bahçesine. 14. İzmir belediyesinin çay bahçesinde. 15. Utrecht Üniversitesi’nin öğrencilerinin gezisinde.

Hoofdstuk 4 heeft geen oefeningen

36

Hoofdstuk 5 Koppelwerkwoord ‘zijn’ en naamwoordelijke gezegdes



§ 5.1

Tegenwoordige tijd van het koppelwerkwoord ‘zijn’

Oefening 1

Bahçedeyim, hastayım, yorgunum, kasabım. Ik ben in de tuin, ziek, moe, slager. Yapayalnızsın, dağcısın, kitabevindesin, turistsin. Jij bent zielsalleen, bergbeklimmer, in een boekwinkel, toerist. İzmirli, Türk, serbest, havaalanında. Hij is afkomstig uit İzmir, Turk, vrij, op het vliegveld. Öğretmeniz, gazeteciyiz, Ankara’dayız, buradayız. Wij zijn leraar, journalist, in Ankara, hier. Zenginsiniz, hırsızsınız, müdürsünüz, otuz yaşındasınız. Jullie zijn rijk, dieven, directeur, 30 jaar. İstanbullular, Hollandalılar, üzgünler, heyecanlılar. Zij zijn afkomstig uit İstanbul, Nederlander, verdrietig, zenuwachtig.

Oefening 2 Memur musun? Evet, memurum. Ben je een ambtenaar? Ja, ik ben een ambtenaar. Şoför müsün? Evet, şoförüm. Ben je een chauffeur? Ja, ik ben een chauffeur. Polis misin? Evet, polisim. Ben je politie? Ja, ik ben politie. Avukat mısın? Evet, avukatım. Ben je een advocaat? Ja, ik ben een advocaat. Garson musun? Evet, garsonum. Ben je een ober? Ja, ik ben een ober. Uzman mısın? Evet, uzmanım. Ben je een expert? Ja, ik ben een expert. Hasta mısın? Evet, hastayım. Ben je ziek? Ja, ik ben ziek. Bilim adamı mısın? Evet, bilim adamıyım. Ben je een wetenschapper? Ja, ik ben een wetenschapper. Gazeteci misin? Evet, gazeteciyim. Ben je een journalist? Ja, ik ben een journalist. Belediye başkanı mısın? Evet, belediye başkanıyım. Ben je burgemeester? Ja, ik ben een burgemeester.

37

Oefening 3 Büroda mısınız? Değiliz. Zijn jullie op het bureau? Nee, dat zijn we niet. Asker misiniz? Değiliz. Zijn jullie soldaten? Nee, dat zijn we niet. Üzgün müsünüz? Değiliz. Zijn jullie verdrietig? Nee, dat zijn we niet. İşçi misiniz? Değiliz. Zijn jullie arbeiders? Nee, dat zijn we niet. Yolda mısınız? Değiliz. Zijn jullie onderweg? Nee, dat zijn we niet. Öğrenci misiniz? Değiliz. Zijn jullie leerlingen? Nee, dat zijn we niet. Zengin misiniz? Değiliz. Zijn jullie rijk? Nee, dat zijn we niet. Sokakta mısınız? Değiliz. Zijn jullie op straat? Nee, dat zijn we niet. Dürüst müsünüz? Değiliz. Zijn jullie eerlijk? Nee, dat zijn we niet. Profesör müsünüz? Değiliz. Zijn jullie professoren? Nee, dat zijn we niet.

Oefening 4 Şoför değil mi? Is hij geen chauffeur? Yorgun değil mi? Is hij niet moe? Öğretmen değil mi? Is hij geen leraar? Hasta değil mi? Is hij niet ziek? Gazeteci değil mi? Is hij geen journalist? Aşçı değil mi? Is hij geen kok? Futbolcu değil mi? Is hij geen voetballer? Kasap değil mi? Is hij geen slager? Tamirci değil mi? Is hij geen klusjesman (let. repareerman)? Arkadaş değil mi? Is hij geen vriend?

Oefening 5 Zenginler mi? Değiller. Zijn ze rijk? Nee, dat zijn ze niet. Uçaktalar mı? Değiller. Zijn ze in het vliegtuig? Nee, dat zijn ze niet. Turistler mi? Değiller. Zijn ze toerist? Nee, dat zijn ze niet. Heyecanlılar mı? Değiller. Zijn ze zenuwachtig? Nee, dat zijn ze niet. Fakirler mi? Değiller. Zijn ze arm? Nee, dat zijn ze niet. Mutlular mı? Değiller. Zijn ze gelukkig? Nee, dat zijn ze niet. Kapıdalar mı? Değiller. Zijn ze bij de deur? Nee, dat zijn ze niet. Lokantadalar mı? Değiller. Zijn ze bij het eethuis? Nee, dat zijn ze niet. Sevinçliler mi? Değiller. Zijn ze blij? Nee, dat zijn ze niet. Trendeler mi? Değiller. Zijn ze in de trein? Nee, dat zijn ze niet.

38

Oefening 6 1. Sen hastasın. Jij bent ziek. Hasta mısın? Hasta değil misin? 2. Onlar okuldalar. Zij zijn op school. Okuldalar mı? Okulda değiller mi? 3. Siz Hollandalısınız. U bent Nederlander. Hollandalı mısınız? Hollandalı değil misiniz? 4. Arkadaşın Türk. Jouw vriend is Turk. Arkadaşın Türk mü? Arkadaşın Türk değil mi? 5. Biz suçluyuz. Wij zijn schuldig. Suçlu muyuz? Suçlu değil miyiz? 6. Ben oruçluyum. Ik ben aan het vasten. Oruçlu muyum? Oruçlu değil miyim? 7. Siz çok zekisiniz. U bent zeer slim. Çok zeki misiniz? Çok zeki değil misiniz? 8. Yumurtalar taze. De eieren zijn vers. Yumurtalar taze mi? Yumurtalar taze değil mi? 9. Sen yorgunsun. Jij bent moe. Yorgun musun? Yorgun değil misin? 10. Yollar bozuk. De wegen zijn kapot. Yollar bozuk mu? Yollar bozuk değil(ler) mi? 11. Çocuklar sinemada. De kinderen zijn in de bioscoop. Çocuklar sinemada mı? Çocuklar sinemada değil(ler) mi? 12. Kızım sinirli. Mijn dochter is kwaad. Kızım sinirli mi? Kızım sinirli değil mi? 13. O ev çok güzel. Dat huis is heel mooi. O ev çok güzel mi? O ev çok güzel değil mi? 14. Arabası bozuk. Zijn auto is kapot. Arabası bozuk mu? Arabası bozuk değil mi? 15. Bu çanta benim. Deze tas is van mij. Bu çanta benim mi? Bu çanta benim değil mi? 16. Kapı açık. De deur is open. Kapı açık mı? Kapı açık değil mi? 17. El çantası orada. Haar handtas is daar. El çantası orada mı? El çantası orada değil mi? 18. Sen heyecanlısın. Jij bent zenuwachtig. Heyecanlı mısın? Heyecanlı değil misin? 19. Biz Orhanlardayız. Wij zijn bij Orhan en de zijnen. Orhanlarda mıyız? Orhanlarda değil miyiz? 20. Çocuklarımız bahçede. Onze kinderen zijn in de tuin. Çocuklarımız bahçede mi? Çocuklarımız bahçede değil mi?

Oefening 7 1. Is de kleur van zijn auto rood? Evet, kırmızı. Hayır, değil. 2. Ben jij het zusje van Orhan? Evet, kız kardeşiyim. Hayır, değilim. 3. Is je moeder binnen? Evet, içeride. Hayır, değil. 4. Is hun tuin groot? Evet, büyük. Hayır, değil. 5. Is Ali de chauffeur van uw directeur? Evet, şoförü. Hayır, değil. 6. Is hun huis te koop? Evet, satılık. Hayır, değil.

39

7. Ben je de vriend van Derya? Evet, arkadaşıyım. Hayır, değilim. 8. Bent u de doktor van Esin? Evet, benim. Hayır, ben değilim. 9. Zijn zij morgen thuis? Evet, evdeler. Hayır, değiller. 10. Is Serpil vandaag ziek? Evet, hasta. Hayır, değil. 11. Is de bioscoop heel druk? Evet, çok kalabalık. Hayır, değil. 12. Zijn de wegen van Turkije goed? Evet, iyiler. Hayır, değiller. 13. Is het eten klaar? Evet, hazır. Hayır, değil. 14. Is je vader op zijn werk? Evet, iş yerinde. Hayır, değil. 15. Ben jij op dit moment op school? Evet, okuldayım. Hayır, değilim. 16. Bent u vanavond thuis? Evet, evdeyim. Hayır, değilim. 17. Is de wijn in de koelkast? Evet, buzdolabında. Hayır, değil. 18. Is de hond in de tuin van het huis? Evet, orada. Hayır, değil. 19. Zijn jullie broers/zussen/broer en zus? Evet, kardeşiz. Hayır, değiliz. 20. Is deze rugtas van u? Evet, benim. Hayır, değil. Oefening 8 1. Waar is meneer de advocaat? (beleefde toon) Avukat Bey ofisindeler. 2. Waar bent u op dit moment? Ahmet’in lokantasındayız. 3. Is uw vader een arbeider? Hayır, babam okulda öğretmen. 4. Bent u meneer Hasan? Hayır, ben Hasan’ın oğluyum. 5. Wiens broertje/zusje bent u? Türkçe öğretmeninin kardeşiyim. 6. Bent u Nederlander? Hayır, Belçikalıyım. 7. Hoe is het eten van die eettent? Oranın yemeği çok güzel. 8. Heet uw zusje Funda? Hayır, kız kardeşimin adı Ayla. 9. Waar zijn de kinderen? Çocuklar komşunun bahçesinde. 10. Is dat tijdschrift van Hasan? Hayır, o magazin Serpil’in. 11. Wiens vriend ben jij? Ben Erkan’ın arkadaşıyım. 12. Welke stad is mooi? İstanbul güzel. 13. Bent u moe? Evet, çok yorgunum. 14. Is deze auto van meneer Musa? Hayır, Musa beyin komşusunun. 15. Welke kleur is die trui? O kazak kırmızı.

Oefening 9

1. Ik ben niet ziek, ik ben goed. 2. Mijn enige vriend ben jij. 3. Wij zijn niet in de voortuin, maar in de achtertuin. 4. U bent heel vriendelijk. 5. Je bent een erge bangerik van een man (of: Je bent een erg laffe man). 6. Ben je na de middag in het kantoor? 7. Zij zijn niet erg gelukkig.

40

8. Nee, die blinde man is niet mijn vriend. 9. Vandaag is het weer zeer slecht. 10. Deze pen is niet van mij, maar van jouw. 11. Niet Ali, maar Orhan is in İstanbul. 12. Het eten is niet bepaald zoutig. 13. Zijn vader is niet een rijke man. 14. Zijn de kinderen verdrietig? 15. Zijn deze boeken van jouw zusje?

Oefening 10 1. Ali bahçede. 2. İyiyim. 3. Ahmet’in kardeşiyim. 4. O Serpil’in kardeşi. 5. Onun adı Nesrin. 6. Babası Ankaralı. 7. Okuldayım. 8. Vazo masada. 9. Dört (kişiyiz). 10. Öğretmen benim.

Oefening 11 1. Ağabeyimin (Abimin) evi şehir merkezinde. 2. Tatilde değilim. İşimdeyim. 3. Cd’lerim ve kitaplarım nerede? 4. Çocuklarım evin arka bahçesinde(ler). 5. Şoför müsün, polis misin? 6. (Senin) Pantolonunun rengi pek güzel değilmiş. 7. Ağabeyin (Abin) bugün çok üzgün. 8. Fransızca öğretmeni bilgisayar uzmanı. 9. Mahallemizin park yeri (bir) kabus. 10. Otuz beş yaşındayım. Senin yaşın kaç?/Sen kaç yaşındasın?



§ 5.3

Hulpuitgang -(y)Dİ

Oefening 12 Bahçedeydim, hastaydım, yorgundum, mutluydum. Ik was in de tuin, ziek, moe,

41

blij. Yapayalnızdın, dağcıydın, kitabevindeydin, sağlıklıydın. Jij was zielsalleen, bergbeklimmer, in de boekenwinkel, gezond. İzmirliydi, Türktü, serbestti, suçluydu. Hij was afkomstig uit İzmir, Turk, vrij, schuldig. Öğretmendik, gazeteciydik, Ankara’daydık, evdeydik. Wij waren leraar, journalist, in Ankara, thuis. Zengindiniz, iyiydiniz, hırsızdınız, müdürdünüz. Jullie waren rijk, goed, dieven, directeur. İstanbulluydu(lar), gençti(ler), üzgündü(ler), fotoğrafçıydı(lar). Zij waren afkomstig uit İstanbul, jong, verdrietig, fotograaf.

Oefening 13 Büroda mıydın? Bürodaydım. Was jij op het buro? Ik was op het buro. Asker miydin? Askerdim. Was jij soldaat? Ik was soldaat. Evde miydin? Evdeydim. Was jij thuis? Ik was thuis. İşçi miydin? İşçiydim. Was jij een arbeider? Ik was een arbeider. Uzun boylu muydun? Uzun boyluydum. Was jij lang? Ik was lang. Öğrenci miydin? Öğrenciydim. Was jij een leerling? Ik was een leerling. Zengin miydin? Zengindim. Was jij rijk? Ik was rijk. Sokakta mıydın? Sokaktaydım. Was jij op straat? Ik was op straat. Dürüst müydün? Dürüsttüm. Was jij eerlijk? Ik was eerlijk. Profesör müydün? Profesördüm. Was jij een professor? Ik was professor.

Oefening 14 Memur muydunuz? Memur değildik. Waren jullie ambtenaar? Wij waren geen ambtenaar. Şoför müydünüz? Şoför değildik. Waren jullie chauffeur? Wij waren geen chauffeur. Polis miydiniz? Polis değildik. Waren jullie politie? Wij waren geen politie. Avukat mıydınız? Avukat değildik. Waren jullie advocaat? Wij waren geen advocaat. Garson muydunuz? Garson değildik. Waren jullie ober? Wij waren geen ober. Uzman mıydınız? Uzman değildik. Waren jullie experts? Wij waren geen experts. Hasta mıydınız? Hasta değildik. Waren jullie ziek? Wij waren niet ziek. Bilim adamı mıydınız? Bilim adamı değildik. Waren jullie wetenschapper? Wij waren geen wetenschapper. Gazeteci miydiniz? Gazeteci değildik. Waren jullie journalist? Wij waren geen journalist.

42

Belediye başkanı mıydınız? Belediye başkanı değildik. Waren jullie burgemeester? Wij waren geen burgemeester.

Oefening 15 Zengin değil miydi? Was hij niet rijk? Kapıda değil miydi? Was hij niet bij de deur? Turist değil miydi? Was hij niet een toerist? Uçakta değil miydi? Was hij niet in het vliegtuig? Fakir değil miydi? Was hij niet arm? Mutlu değil miydi? Was hij niet gelukkig? Yolda değil miydi? Was hij niet onderweg? Lokantada değil miydi? Was hij niet in het eettent? Üzgün değil miydi? Was hij niet verdrietig? Trende değil miydi? Was hij niet in de trein?

Oefening 16 Şoför müydüler? Şoför değiller. Waren zij chauffeur? Zij waren geen chauffeur. Yorgun muydular? Yorgun değiller. Waren zij moe? Zij waren niet moe. Öğretmen miydiler? Öğretmen değiller. Waren zij leraar? Zij waren geen leraar. Hasta mıydılar? Hasta değiller. Waren zij ziek? Zij waren niet ziek. Gazeteci miydiler? Gazeteci değiller. Waren zij journalist? Zij waren geen journalist. Aşçı mıydılar? Aşçı değiller. Waren zij kok? Zij waren geen kok. Futbolcu muydular? Futbolcu değiller. Waren zij voetballer? Zij waren geen voetballer. Kasap mıydılar? Kasap değiller. Waren zij slager? Zij waren geen slager. Tamirci miydiler? Tamirci değiller. Waren zij reparateur? Zij waren geen reparateur. Arkadaş mıydılar? Arkadaş değiller. Waren zij vrienden? Zij waren geen vrienden.

Oefening 17 Waren jullie gisteren thuis? Hayır, Amsterdam’da bir sinemadaydık. Van wie was dit boek? O kitap Okan’ın ağabeyisinindi/abisinindi. Waren jullie/was u vorige week in Kars? Hayır, karımın köyündeydik. Was jullie/uw soep koud? Hayır, çorbamız sıcaktı. Was deze man gisteren niet hier? Evet, o adam buradaydı. Was de auto van Hasan niet kapot? Hasan’ın arabası bozuk değildi.

43

Was haar naam niet Şermin? Hayır, onun ismi Şebnem’di. Was deze handdoek van jou? Hayır, o havlu otelindi. Was de hotelkamer niet schoon? Hayır, otel odası pisti. Was die film spannend? Hayır, o film gıcıktı.

Oefening 18 Dün neredeydiniz? Çocuklar parkta değil, yüzme havuzundaydılar. İstanbul eskiden de çok kalabalık bir şehirdi. Balkon kapısı mı, mutfak kapısı mı açık kalmıştı? Bu bisikletin fiyatı ne kadardı? Yüz elli avro mı, iki yüz elli avro mı? Onlarda mı/bunlarda mı dün akşam Erdem’in eğlencesine gelmişlerdi? O okuma gözlüğü onun değildi, benimdi. Onlar Bodrum’da mıydı, Side’de miydi? Cep telefonunun yemek masasındaydı. Çantam demin buradaydı.



§ 5.4

Hulpuitgang -(y)mİş

Oefening 19 Bahçedeymişim, yorgunmuşum, öğrenciymişim, üzgünmüşüm. Ik zou in de tuin, moe, een leerling, verdrietig zijn. Yapayalnızmışsın, dağcıymışsın, sağlıklıymışsın, turistmişsin. Jij zou zielsalleen, bergbeklimmer, gezond, een toerist zijn. İzmirliymiş, Türkmüş, suçluymuş, havaalanındaymış. Hij zou afkomstig uit İzmir, Turk, schuldig, op het vliegveld zijn. Öğretmenmişiz, gazeteciymişiz, evdeymişiz, buradaymışız. Wij zouden leraar, journalist, thuis, hier zijn. Zenginmişsiniz, iyiymişsiniz, müdürmüşsünüz, otuz yaşındaymışsınız. Jullie zouden rijk, goed, directeur, dertig jaar oud zijn. İstanbulluymuşlar, çocukmuşlar, fotoğrafçıymışlar, heyecanlıymışlar. Zij zouden afkomstig uit İstanbul, kinderen, fotograaf, zenuwachtig zijn.

Oefening 20 Şoför müymüşsün? Şoförmüşüm. Zou jij chauffeur zijn? Ik zou chauffeur zijn. Yorgun muymuşsun? Yorgunmuşum. Zou jij moe zijn? Ik zou moe zijn. Öğretmen miymişsin? Öğretmenmişim. Zou jij leraar zijn? Ik zou leraar zijn.

44

Hasta mıymışsın? Hastaymışım. Zou jij ziek zijn? Ik zou ziek zijn. Gazeteci miymişsin? Gazeteciymişim. Zou jij journalist zijn? Ik zou journalist zijn. Aşçı mıymışsın? Aşçıymışım. Zou jij kok zijn? Ik zou kok zijn. Futbolcu muymuşsun? Futbolcuymuşum. Zou jij voetballer zijn? Ik zou voetballer zijn. Kasap mıymışsın? Kasapmışım. Zou jij slager zijn? Ik zou slager zijn. Tamirci miymişsin? Tamirciymişim. Zou jij reparateur zijn? Ik zou reparateur zijn. Arkadaş mıymışsın? Arkadaşmışım. Zou jij een vriend zijn? Ik zou een vriend zijn.

Oefening 21 Zengin miymişsiniz? Zengin değilmişiz. Zouden jullie rijk zijn? Wij zouden niet rijk zijn. Kadın mıymışsınız? Kadın değilmişiz. Zouden jullie een vrouw zijn? Wij zouden niet een vrouw zijn. Turist miymişsiniz? Turist değilmişiz. Zouden jullie een toerist zijn? Wij zouden niet een toerist zijn. Köylü müymüşsünüz? Köylu değilmişiz. Zouden jullie een dorpeling zijn? Wij zouden niet een dorpeling zijn. Fakir miymişsiniz? Fakir değilmişiz. Zouden jullie arm zijn? Wij zouden niet arm zijn. Evde miymişsiniz? Evde değilmişiz. Zouden jullie thuis zijn? Wij zouden niet thuis zijn. Müdür müymüşsünüz? Müdür değilmişiz. Zouden jullie directeur zijn? Wij zouden niet directeur zijn. Lokantada mıymışsınız? Lokantada değilmişiz. Zouden jullie in de eettent zijn? Wij zouden niet in de eettent zijn. Muhtar mıymışsınız? Muhtar değilmişiz. Zouden jullie dorpshoofd zijn? Wij zouden niet dorpshoofd zijn. Trende miymişsiniz? Trende değilmişiz. Zouden jullie in de trein zijn? Wij zouden niet in de trein zijn.

Oefening 22 Memur değil miymiş? Zou hij geen ambtenaar zijn? Şoför değil miymiş? Zou hij geen chauffeur zijn? Polis değil miymiş? Zou hij geen politie zijn? Avukat değil miymiş? Zou hij geen advocaat zijn? Garson değil miymiş? Zou hij geen ober zijn? Uzman değil miymiş? Zou hij geen expert zijn? Hasta değil miymiş? Zou hij niet ziek zijn?

45

Bilim adamı değil miymiş? Zou hij geen wetenschapper zijn? Gazeteci değil miymiş? Zou hij geen journalist zijn? Belediye başkanı değil miymiş? Zou hij geen burgemeester zijn?

Oefening 23 Büroda mıymışlar? Büroda değilmişler. Zouden zij op het buro zijn? Zij zouden niet op het buro zijn. Asker miymişler? Asker değilmişler. Zouden zij op soldaat zijn? Zij zouden niet soldaat zijn. Evde miymişler? Evde değilmişler. Zouden zij op thuis zijn? Zij zouden niet thuis zijn. İşçi mıymışlar? İşçi değilmişler. Zouden zij arbeider zijn? Zij zouden niet arbeider zijn. Uzun boylu muymuşlar? Uzun boylu değilmişler. Zouden zij lang zijn? Zij zouden niet lang zijn. Öğrenci miymişler? Öğrenci değilmişler. Zouden zij leerling zijn? Zij zouden geen leerling zijn. Zengin miymişler? Zengin değilmişler. Zouden zij rijk zijn? Zij zouden niet rijk zijn. Sokakta mıymışlar? Sokakta değilmişler. Zouden zij op straat zijn? Zij zouden niet op straat zijn. Dürüst müymüşler? Dürüst değilmişler. Zouden zij eerlijk zijn? Zij zouden niet eerlijk zijn. Profesör müymüşler? Profesör değilmişler. Zouden zij professor zijn? Zij zouden geen professor.

Oefening 24 1. Zouden deze huizen met tuin zijn? Hayır, bu evler bahçeli değilmiş. 2. Wie zou ze zijn? Het zusje van Orhan? Hayır, Ali’nin kız kardeşiymiş. 3. Zou zijn vader niet op het werk zijn? Hayır, babası Ankara’da hastanedeymiş. 4. Wat zou hij vroeger zijn? Eskiden Adalet Bakanlığı’nda memurmuş. 5. Wat voor meid zou Serpil zijn? Serpil çok zeki bir kızmış. 6. Van welke deur zou deze sleutel zijn? Bu anahtar bahçe kapısınınmış. 7. Zou deze man uit İstanbul komen? Hayır, bu adam Ankaralıymış. 8. Zouden zij vorig jaar in Nederland zijn geweest? Hayır, geçen yıl Belçika’daymışlar. 9. Zou de dochter van de nieuwe buren Derya ongehuwd zijn? Hayır, Derya evliymiş. 10. Zou Erdem in Frankrijk op vakantie zijn? Hayır, Erdem evdeymiş.

46

Oefening 25 1. Evde değilmiş. 2. Kocası Hollanda’da değil miymiş? 3. Okulda değilmiş. 4. Komşularımızın kızı sağırmış. 5. Boksörmüş. 6. Geçen ay Van’da mıymışlar? 7. Araban bozukmuş, doğru mu? 8. Dün o kahvedeymişin. 9. Dün evde değilmişim. 10. Tatildeymişsiniz.



§ 5.5

Hulpuitgang -(y)sE

Oefening 26 Hastaysam, yorgunsam, öğrenciysem, üzgünsem. Als ik ziek, moe, een leerling, verdrietig ben. Dağcıysan, kitabevindeysen, sağlıklıysan, turistsen. Als jij bergbeklimmer, in de boekwinkel, gezond, een toerist bent. Türkse, serbestse, suçluysa, havaalanındaysa. Als hij een Turk, vrij, schuldig, op het vliegveld is. Gazeteciysek, Ankara’daysak, evdeysek, buradaysak. Als wij journalist, in Ankara, thuis, hier zijn. İyiyseniz, hırsızsanız, müdürseniz, otuz yaşındaysanız. Als jullie goed, dief, directeur, dertig jaar oud zijn. Kasapsa, bakkalsa, fotoğrafçıysa, heyecanlıysa. Als zij slager, bakker, fotograaf, zenuwachtig zijn.

Oefening 27 1. Als je Turks goed is, praat dan Turks. 2. Als die trui te smal is, pak dan deze. 3. Als je vandaag ziek bent, kom dan morgen. 4. Als je auto kapot is, bel hem dan. 5. Als je geen leerling bent, vul dit formulier dan in. 6. Als dat boek te moeilijk is, lees deze dan. 7. Als het weer daar regenachtig is, kom dan hiernaartoe. 8. Als het eten van die tent niet goed is, ga dan naar die.

47

9. Als die vissen duur zijn, koop dan deze. 10. Als je in Ankara bent, kom dan ook langs bij ons.

Oefening 28 1. O pantolon dar değilse, al onu. 2. Bu akşam evde değilsen, beni ara. 3. Yüzme havuzunun suyu soğuk değilse, yüz. 4. Yorgun değilsen, akşam bize gel. 5. Bu otel doluysa, o pahalı oteli ara. 6. Bu kalem iyi değilse, bunu al. 7. Bu film heyecanlı değilse, şunu seyret. 8. Hollandalıysan, bu formları doldur. 9. Bugün Side’deysen, akşam bize uğra. 10. Bugün hastaysan, yarın gel.



Herhalingsoefeningen

Herhalingsoefening A 1. Otelin müdürü (s) pek sempatik değildi (v). De hoteldirecteur was niet erg sympatiek. 2. O göbekli, kel adam (s) Alman değilmiş (v), (verborgen s) Fransızmış (v). Die kale, dikke man is geen Duitser, maar een Fransman. 3. Bu bisiklet (s) bozuksa (v), (verborgen s) o bisikletle (lijd.v.) git (v). Als deze fiets kapot is, neem dan die fiets. 4. Dün (b.b.) İstanbul’da (B5) hava (s) yağmurlu ve soğukmuş (v). Gisteren was het weer in İstanbul regenachtig en koud. 5. (verborgen s) Dün (b.b.) burada değilmiş (v), (verborgen s) kulübün toplantısındaymış (v). Hij was gisteren niet hier, maar op de vergadering van de club. 6. Şarap (s) buzdolabındaysa (v), (verborgen s) bir bardak şarap (lijd.v.) ver (v). Als de wijn in de koelkast is, geef me dan een glas wijn. 7. Balıklar (s) taze değil miydi (v)? Waren de vissen niet vers? 8. Babası (s) hasta mıymış (v)? Zou zijn vader ziek zijn? 9. (verborgen s) Evinizde değil miydiniz (v)? Was u niet thuis (let. Was u niet in uw huis)? 10. O (s) dürüst bir çocuk (v). Hij is een eerlijk kind. 11. Kapı (s) kapalıydı (v). De deur was dicht. 12. Hırsız (s) genç mi idi (v)? Was de dief jong? 13. Balkon kapısı (s) açık mı (v)? Is de balkondeur open?

48

14. Yollar (s) bozuk muymuş (v)? Zouden de wegen kapot zijn? 15. Dün (b.b.) hava (s) pek güzel değildi (v). Gisteren was het weer niet erg mooi.

Herhalingsoefening B 1. Yorgun veya hasta değilsen, bu akşam bize gel. 2. Dün evdeydim. 3. Babam öğretmen değildi. 4. Geçen sene çok tembelmiş. 5. Yemek güzel değildi. 6. Geçen sene o büyük yeşil oteldeydik. 7. O araba değil, otobüstü. 8. Dün toplantıda değildiniz. 9. Türkçe dersleri kolay değil. 10. Dün yaş günün değil miydi? 11. O ev bizimdi. 12. Bavul çok ağırdı. 13. Yirmi yaşındaydı. 14. Abimin arabası bozuktu. 15. Dün burada değildi.

Herhalingsoefening C Mijn naam is Serpil. Ik ben 29 jaar oud. Ik kom uit İstanbul. Ik ben een lerares Engels. Ik ben getrouwd. Mijn echtgenoot is Duits, zijn naam is Hans. Hans is ook een leraar. Hij is een leraar Duits. Wij wonen in İstanbul. Mijn hele gezin en familie woont in İstanbul, maar de familie van Hans woont in Duitsland. Vorige maand waren wij in Duitsland. In de Duitse stad Köln. De vader van Hans was in het ziekenhuis, omdat hij van de fiets gevallen zou zijn. Zijn been was gebroken, maar nu is zijn situatie goed. Over een week zal hij uit het ziekenhuis komen. De vader van Hans is oud. Hij is 82 jaar oud, maar nog steeds heel gezond, hij fietst elke dag (stapt elke dag op de fiets). Hoofdstuk 6 heeft geen oefeningen

49



Hoofdstuk 7 Var en yok



§ 7.1

Var en yok

Oefening 1 1. kasap. Is er hier een slager? 2. mendil. Er is geen zakdoek in mijn tas. 3. müşteri. Is er geen klant in het hotel? 4. şarap. Is er wijn in de winkel? 5. telefon. Er is thuis een telefoon. 6. haber. Is er geen bericht van hem? 7. buzdolabı. Is er geen koelkast in de kamer? 8. uçak. Is er morgen een vliegtuig naar Turkije? 9. kağıt/kalem/para. Heb jij papier/pen/geld? 10. peynir. Er is geen kaas in de koelkast.

Oefening 2 1. yoktu. Hasan was gisteravond niet thuis. 2. vardı. In de bioscoop waren veel mensen. 3. var/vardı. Er zijn vandaag weinig toeschouwers in het stadium. Er waren vandaag weinig toeschouwers in het stadium. 4. yoktu. Gisteren waren er geen twee personen in het bad. 5. yok. Wie is er vandaag niet? 6. mı. Is Antalya warm in de zomer? 7. değilmiş. Deze brief blijkt niet van jullie te zijn. 8. var. Er is een boek op de tafel. 9. yoktu. Er was niemand in het hotel. 10. imiş. Orhan zou hier zijn.

Oefening 3 1. Kutuda bir mavi vazo var. 2. Evde Ahmet’in annesi var. 3. Sınıfta on değil, yirmi öğrenci var.

50

4. O kutada eski kitaplarım vardı. 5. İstanbul’da Osmanlı camileri var. 6. Çantasında yemek kitapları vardı. 7. Dolapta hiç bir şey yok. 8. Camide köylüler var. 9. Bugün Ayşe değil, Emine yok. 10. Abimin arabasında kız arkadaşı var.



§ 7.2

‘Hebben’

Oefening 4 1. havuzu. Heeft dit hotel een zwembad? 2. parası/paran/para. Zit zijn geld niet in zijn portemonnee? Zit jouw geld niet in jouw portemonnee? Zit er geen geld in je portemonnee? 3. fikriniz/fikirleri. Heeft u een mening over dit onderwerp? Hebben zij een mening over dit onderwerp? 4. öğretmeni. Deze school heeft geen leraar Engels. 5. uçuşları. THY heeft geen vluchten naar Eindhoven. 6. tuzu. Dit eten heeft geen zout. 7. arabası. Onze nieuwe buur heeft twee sportauto’s. 8. kuşkum. Over dit onderwerp heb ik geen enkele twijfel. 9. akrabanız. Hebben jullie familie in Nederland? 10. Fransızca. Vandaag hebben we Franse les.

Oefening 5 1. varmış. Het huis zou veel schade hebben. 2. yokmuş/çokmuş. Hier zouden ze geen Turkse krant hebben. Hier zouden ze veel Turkse kranten hebben. 3. vardı/yoktu/çoktu. Op de tafel lag een glas, vork, lepel en mes. Op de tafel lag geen glas, vork, lepel en mes. Op de tafel lagen veel glazen, vorken, lepels en messen. 4. muydu? Was er geen airco in de hotelkamer? 5. vardı/yokmuş. Gisteren waren er veel toeschouwers in het stadion. Gisteren waren er niet veel toeschouwers in het stadion. 6. vardı? Wat zat er allemaal in die kleine mand? 7. var/vardı/yoktu. Wij hebben nieuwe plannen op dit vlak/over dit onderwerp. Wij hadden nieuwe plannen op dit vlak/over dit onderwerp. Wij hadden geen nieuwe plannen op dit vlak/over dit onderwerp. 8. yoktu. Vorig jaar waren er in dit gebied weinig toeristen.

51

9. yoktu. De nieuwe voorzitter van onze vereniging was gisteren niet op de vergadering. 10. vardı. Mijn vriend had geld.

Oefening 6 1. Hollanda’da iki amcası varmış. 2. Hayır fakat evde biramız var. 3. Hayır yarın vaktimiz vardı. 4. Yok fakat arkadaşımın önerisi var. 5. Hayır evlerinin bir bahçesi varmış. 6. Onun iki kız kardeşi ve üç ağabeyisi/abisi varmış. 7. Evlerinde bilgisayarları yokmuş. 8. Bizim beş oğlumuz var. 9. Side’de iki yazlık evimiz/yazlığımız var. 10. Hollanda’da eski bir dostum var.



Herhalingsoefeningen

Herhalingsoefening A 1. In Turkije is er dit jaar een grote crisis. 2. Uw computer heeft geen groot mankement. (let. In uw computer is er geen…) 3. Zitten er 10 of 15 leerlingen in de klas? 4. Onze firma heeft een goede naam. Daarom heeft onze firma veel aandacht. 5. In zijn brieven staan erg harde woorden. 6. Ik heb groot respect voor deze man. 7. Heb jij mijn nummer? 8. Zo een gedachte heb ik niet. 9. Dit land heeft grote mogelijkheden. 10. Ik heb een goed idee.

Herhalingsoefening B 1. Heeft Orhan een auto? Evet, var. 2. Zou Serpil een hond hebben? Evet, varmış. 3. Zou deze wijk geen Turken hebben? Yokmuş. 4. Wilde u hulp hebben (let. Had u behoefte aan hulp)? Hayır, yoktu. 5. Zou deze school een leraar Frans hebben? Evet, varmış. 6. Heeft u warme soep? Evet, var.

52

7. Heb jij een goed idee? Evet, var. 8. Heb jij meerdere pennen? Hayır, yok. 9. Zou hij een zorgverzekering (let. ziekenverzekering) hebben? Evet, varmış. 10. Is hier een internetcafé? Hayır, yok. 11. Heb jij een rijbewijs? Evet, var. 12. Zou het eten in dit eethuis goed zijn? Evet, iyiymiş. 13. Had de film erg romantische scenes? Hayır, yoktu. 14. Was Orhan niet op de vergadering? Hayı, yoktu. 15. Heeft het hotel alles? Evet, var. 16. Had u een ander voorstel? Evet, vardı. 17. Had jij een aandeel in dit boek? Evet, vardı. 18. Heb jij geen tijd? Hayır, yok. 19. Zou hij niks hebben? Evet, yokmuş. 20. Zouden zij vroeger een huis zonder water en stroom hebben? Evet, varmış.

Herhalingsoefening C 1. Orada telefon var. 2. Kaç çocugunuz var? 3. Bir oğlumuz ve iki kızımız var. 4. Başka fikrin var mı? 5. Bu akşam televizyonda güzel film var mı? 6. Hollandaca’da çok ilginç/garip/tuhaf/yabancı kelimeler var. 7. Size bir sorum var. 8. Ateşiniz var mı? 9. Babamın Amsterdam’da bir İtalyan restoranı var. 10. Kocanın dün toplantısı var mıydı? 11. Bir değil, üç toplantısı vardı. 12. Dün komşunun evinde yangın vardı. 13. Türkiye’de bisiklet yolu var mı? 14. Yemek hazır, fakat şarap yok. 15. Utrecht’te Türk öğrenci derneği var mı? 16. Bunlar çok büyük, küçük masalar yok mu? 17. Türk dergileri yok mu? 18. Kısa kollu gömlekler yok mu? 19. Bu otelin kapalı yüzme havuzu var mı? 20. Türkiye’de akrabası yokmuş.

Herhalingsoefening D Mijn naam is Meral. Ik ben 24 jaar oud. Ik ben getrouwd, heb een dochter van 6

53

maanden oud. Mijn echtgenoot is tolk. Ik kom uit İzmir. De meeste familieleden van mij zijn in Turkije. Mijn vader heeft een markt, mijn moeder echter is naaister. Ik heb vier broertjes en/of zusjes. Mijn zusje is getrouwd. Mijn broertjes zijn in Parijs. Ik ben twee jaar in Nederland. Ik ben heel tevreden met mijn leven hier. Ons huis is groot, het heeft een ruime woonkamer en drie slaapkamer. Los hiervan heeft ons huis een tuin. Ik ben blij met onze buren, zij zijn erg goed/aardig. Het weer in Nederland is niet zoals het weer in Turkije. Het is regenachtig en koud.



54



Herhalingsoefeningen hoofdstuk 1 – 7

Herhalingsoefening 1 1. çocuk kitapları haftası. De kinderboekenweek. 2. yüksek binanın duvar rengi. De muurkleur van het hoge gebouw. 3. amcamın yeni evinin kapı anahtarı. De deursleutel van het nieuwe huis van mijn oom. 4. bizim yaşlı tarih öğretmenimizin eski çantası. De oude tas van onze oude geschiedenisleraar. 5. komşumun kız kardeşinin evinin bahçe kapısının kilidi. Het slot van de tuindeur van het huis van het zusje van mijn buur.

Herhalingsoefening 2 1. Buzdolabında iki yumarta var. Er liggen twee eieren in de koelkast. 2. Yarın bizim Türkçe dersimiz mi var? Hebben wij morgen Turkse les? 3. Cumartesi günü komşumun kızının düğünü var. Zaterdag heeft de dochter van mijn buur haar bruiloft. 4. Okan’ın arkadaşının kırmızı bisikleti yok. De vriend van Okan heeft geen rode fiets. 5. Senin pantolonunun cebinde para yok. In de zak van je broek is geen geld. 6. Oturma odasında küçük masa yok. Er is geen kleine tafel in de woonkamer. 7. Tamer’in iki kız kardeşi var. Tamer heeft twee zusjes. 8. Dolapta kahve fincanı ve su bardağı var. Er staan een koffiekop en een waterglas in de kast. 9. Büyük amcamın Almanya’da bir evi yok. Mijn grote oom heeft geen huis in Duitsland. 10. Bu akşam öğretmenlerin toplantısı yok. De leraren hebben vanavond geen vergadering.

Herhalingsoefening 3 1. Heeft jouw oom een fiets en een auto? Amcamın arabası var ama bisikleti yok. 2. Zijn er op (Heeft) deze school een leraar Engels en Frans? Bu okulda İngilizce öğretmeni var ama Fransızca öğretmeni yok. 3. Hebben jullie/uw buren een zoon en een dochter? Komşularımızın (bir) kızı var

55

ama (bir) oğlu yok. 4. Heeft jullie/uw nieuwe huis een voor- en achtertuin? Yeni evimizin ön bahçesi var ama arka bahçesi yok. 5. Zijn er bij (Heeft) die groenteboer tomaten en olijven? O manavda domates var ama zeytin yok. 6. Hebben de reizigers koffers en handtassen? Yolcuların valizleri var ama el çantaları yok. 7. Heb jij een oom van vaderskant en een oom van moederskant? Amcam var ama dayım yok. 8. Heeft jouw zusje een gouden ring en armband? Kız kardeşimin altın yüzüğü var ama altın bileziği yok. 9. Is er in (Heeft) Side een bar en een disco? Side’de bar var ama disko yok. 10. Is er in (Heeft) deze wijk een apotheek en een ziekenhuis? Bu mahallede eczane var ama hastane yok.

Herhalingsoefening 4 1. Hallo, hoe gaat het met jou? İyiyim sağol. Sen nasılsın? - İyiyim teşekkür ederim, siz nasılsınız? (beleefd) 2. Wat is jouw naam? (Adım) Armand. 3. Wat is jouw beroep? (Ben) turizmciyim. 4. Waar kom je vandaan? Ankaralıyım. 5. Is dat een mooie stad? Ankara (Orası) dünyanın en güzel şehridir. 6. Zijn daar Turken en Turkse winkels? Evet, orada çok Türk ve Türk dükkanı var. 7. U zou twee zomerhuisjes hebben, klopt dat? Hayır, benim hiç yazlığım yok. 8. Is het ver van Utrecht? Evet, Ankara Utrecht’e uzak. Arada tam 3172 kilometre var. 9. Wat zit er allemaal in deze kamer? Bu odada sırf kitap var. 10. Heb jij een goed voorstel? Evet, benim çok iyi bir önerim var. 11. Is Turks moeilijk? Waarom? Hayır, zor değil çünkü Türkçe aslında çok mantıklı bir dil. Ayrıca dünyanın en güzel dilidir. 12. Hoeveel van deze leerlingen zijn Turks en hoeveel Nederlands? Bu öğrencilerden 20 tanesi Türk, 15 tanesi Hollandalı. 13. Zijn er ook mannelijke leerlingen? Hoeveel? Tabi ki var, tam olarak bilmiyorum ama on, onbeş tane vardır. 14. Gisteren zou het weer regenachtig zijn, klopt dat? Evet, dün hava felaketti. 15. Hoe is het weer nu buiten? Şu anda hava fena değil. 16. Welke stad in Turkije is het meest bekend? Türkiye’nin en ünlü, en meşhur, en güzel şehri Ankara’dır. 17. Welke stad is de hoofdstad van Turkije? Türkiye’nin başkenti Ankara’dır. 18. Is volgens jou Ankara mooi, of İstanbul? Bence Ankara İstanbul’a bin basar. 19. Waar was je afgelopen zomer? Geçen yaz Türkiye’deydim.

56

20. In welke stad was uw/jullie huis? Evim Ankara, Keçiören’deydi, şimdi Dışkapı’da.

Herhalingsoefening 5 1. Ayşe was dit weekend in Londen. 2. Murat is een twaalfjarig Turks kind. 3. Gisteren zou jij met een oude vriend in Ankara geweest zijn. 4. In Turkije zou het leven niet zo heel duur zijn. 5. Gisteren om deze tijd waren ze niet thuis, maar (ze waren) bij ons. 6. Op onze school zijn er leerlingen uit veel verschillende landen. 7. De grote deur van de Yeşil Cami zou niet open zijn. 8. U zou met die tandarts verloofd zijn. 9. Dat gebouw heeft een erg oude geschiedenis. 10. Gisteren zou het weer hier regenachtig zijn geweest. 11. Deze medicijnen zouden schadelijk zijn voor kleine kinderen. 12. Ali was vroeger een beroemde bokser. 13. Nevin was gisteren ziek, maar nu is ze beter/erg gezond. 14. In Ankara was het weer gisteren slecht, maar vandaag is het zonnig. 15. Ze waren hier, niet op vakantie.

Herhalingsoefening 6 1. Bu uçak Türk Hava Yolları’nın. 2. Sokağın köşesinde büyük bir ev var. Belediye başkanının mı? 3. Derneğimizin büyük imkanları var. 4. Buzdolabında yemek var fakat karnım aç değil. 5. Maalesef, sadece uzun kollu gömlekler var. 6. Venedik İtalya’nın meşhur şehri (let. Venedik İtalya’da meşhur bir şehir). 7. O kadın İngilizce öğretmeninin eşi değil mi? 8. Türk komşumun abisinin eşi Hollandalı. 9. Galatasaray’ın futbolcuları dün bütün/tüm gece diskodaymış (diskodalarmış/ diskodaymışlar). 10. Çantamda para yok fakat burada bir banka var. 11. Burda telefon kulübesi yok ama yakında/ bu mahallede bir Türk kahvesi var. 12. Cebinde para yoktu ama cüzdanında elli avro vardı. 13. Şehrin bir çok semtinde daha hâlen doğru dürüst bir çocuk bahçesi yok. 14. Roma İtalya’nın başkenti. O şehir iki bin sene önce Roma İmparatorluğunun merkezi idi. 15. Paolo altı yaşındaydı. Siyah saçlı, yeşil gözlü bir oğlandı. Annesi Alman, babası ise Brezilyalıydı (let. Babası Brezilyalıydı, annesi ise Almandı).

57

Herhalingsoefening 7 Een Egyptisch prinses Vroeger was er in Egypte een grote koning. De koning en koningin hadden een mooi paleis. Het paleis stond vlakbij een grote rivier. Deze rivier was de Nijl-rivier. De Nijl is de langste rivier van Egypte. De koning was erg rijk, hij had veel goud. Het paleis had een mooie tuin. Maar de koning was niet blij, want hij had geen kind. De koningin was ook ongelukkig. De koning had een vriend. De naam van de vriend van de koning was Se. Se was een tovenaar. Se vroeg aan de koning: “Hey koning, waarom ben je verdrietig? Je hebt veel goud. Je hebt een mooi paleis. Je hebt mooie tuinen. Je hebt een mooie koningin. Waarom ben je dan verdrietig. Waarom ben je niet de gelukkigste mens van Egypte?” De koning gaf als volgt antwoord (De koning antwoordde als volgt): “Ik ben verdrietig, omdat ik geen kind heb. Daarom ben ik niet gelukkig. Ik ben de ongelukkigste man van Egypte. Se zei tegen de koning “Hey koning, wees niet bedroefd. Een kind zal geboren worden”. Een poosje later werd er een meisje geboren.

Herhalingsoefening 8 Adım Coşkun Cansız. Yirmi dört yaşındayım ve İstanbul’da oturuyorum. Annem, babam Ankaralı. Bir ablam ve iki erkek kardeşim var. Ablam evli ve yurt dışında oturuyor. Eşi Hollandalı. Biz İstanbul’un Cihangir mahallesinde oturuyoruz. İstanbul çok büyük ve güzel bir şehir. Evimiz pek büyük değil, ama güzel manzarası var. Annem öğretmen, babam ise memur. Annem elli, babam elli iki yaşında. Babamın iki ağabeyisi/abisi, annemin bir ablası var. Öğrenciyim. İstanbul Üniversitesi’nde hukuk okuyorum. Çok arkadaşım var, onlar da okuyor. Kız arkadaşım Mimar Sinan Üniversitesi’nde sanat tarihi okuyor. Mimar Sinan Üniversitesi büyük değil, ama iyi bir üniversite. Geçen yıl Hollanda’daydım. Hollanda güzel/hoş bir ülke.

Hoofdstuk 8 heeft geen oefeningen.

58

Hoofdstuk 9 Basisuitgangen



§ 9.1

-(İ)yor

Oefening 1 Bakıyorum, bakıyorsun, bakıyor, bakıyoruz, bakıyorsunuz, bakıyorlar. Yiyorum, yiyorsun, yiyor, yiyoruz, yiyorsunuz, yiyorlar. Teklif ediyorum, ediyorsun, ediyor, ediyoruz, ediyorsunuz, ediyorlar. Uyuyorum, uyuyorsun, uyuyor, uyuyoruz, uyuyorsunuz, uyuyorlar. Ödüyorum, ödüyorsun, ödüyor, ödüyoruz, ödüyorsunuz, ödüyorlar.

Oefening 2 Demem, demezsin, demez, demeyiz, demezsiniz, demezler. Kalmam, kalmazsın, kalmaz, kalmayız, kalmazsınız, kalmazlar. Beklemem, beklemezsin, beklemez, beklemeyiz, beklemezsiniz, beklemezler. Üşümem, üşümezsin, üşümez, üşümeyiz, üşümezsiniz, üşümezler. Namaz kılmam, kılmazsın, kılmaz, kılmayız, kılmazsınız, kılmazlar.

Oefening 3 Geçer miyim, geçer misin, geçer mi, geçer miyiz, geçer misiniz, geçerler mi? Gider miyim, gider misin, gider mi, gider miyiz, gider misiniz, giderler mi? Okur muyum, okur musun, okur mu, okur muyuz, okur musunuz, okurlar mı? Yürür müyüm, yürür müsün, yürür mü, yürür müyüz, yürür müsünüz, yürürler mi? Görür müyüm, görür müsün, görür mü, görür müyüz, görür müsünüz, görürler mi?

Oefening 4 Traş olmaz mıyım, traş olmaz mısın, traş olmaz mı, traş olmaz mıyız, traş olmaz mısınız, traş olmazlar mı? Telefon etmez miyim, telefon etmez misin, telefon etmez mi, telefon etmez miyiz, telefon etmez misiniz, telefon etmezler mi? Tenis oynamaz mıyım, tenis oynamaz mısın, tenis oynamaz mı, tenis oynamaz

59

mıyız, tenis oynamaz mısınız, tenis oynamazlar mı? Şarkı söylemez miyim, şarkı söylemez misin, şarkı söylemez mi, şarkı söylemez miyiz, şarkı söylemez misiniz, şarkı söylemezler mi? Karar vermez miyim, karar vermez misin, karar vermez mi, karar vermez miyiz, karar vermez misiniz, karar vermezler mi?

Oefening 5 1. okuyor. Mijn moeder leest een roman. 2. oturuyor. Ayşe’s zusje woont in Amsterdam. 3. biliyor musunuz? Weet/kent u Engels? 4. gidiyor musun? Ga jij dit jaar naar Turkije? 5. bakiyor(lar)? Waar kijken de kinderen naar? 6. koşuyorum. Ik ren op dit moment in het park. 7. okuyoruz. Wij lezen kranten. 8. çalışıyorlar. Zij werken in een reisburo. 9. içiyorum. Ik drink thee. 10. hatırlıyor musun (hatırlayabiliyor musun)? Wat stond er op tafel, kan jij het herinneren?

Oefening 6 1. annem. Daar woont mijn moeder. 2. yukarıdan. De leerlingen komen van boven. 3. yedide. De trein vertrekt om zeven uur. 4. plaja. Sinan gaat naar de strand. 5. hatanı. Deze man vertelt over jouw fout. 6. meyve. Ik verkoop fruit. 7. haftaya. Komende week gaan ze verhuizen. 8. çay. Mijn moeder kookt thee. * 9. fabrikada. Ik werk in de fabriek. 10. biraz. Ik wil een beetje geld.

Oefening 7 1. Waar ga je morgenavond naartoe? Yarın akşam Türk kahvesine gidiyorum. 2. Waar koopt u uw vliegtuigtickets? Hollanda seyahat bürosundan alıyorum.

*  Zie lijst met rectificaties achterin dit antwoordenboek vanaf pagina 205.

60

3. In welk huis woont Derya? Derya o büyük mavi evde oturuyor. 4. Aan wie geeft hij de bloemen? Çiçekleri kız arkadaşına veriyor. 5. Waar kijk je naar? Pencereden dışarıya bakıyorum. 6. Waar kijken ze naar de televisie? Anne, babamın yatakodasında televizyon seyrediyorlar/izliyorlar. 7. Waar loop ik op dit moment? Şu anda Utrecht’te bir parkta yürüyorum. 8. Wanneer viert hij zijn verjaardag? Doğum gününü önümüzdeki pazar sabahı kutluyor. 9. Welke geur vind je lekker? Gül(ün) kokusunu severim. 10. Wat breidt Ayten? Ayten ağabeyisine/abisine kazak örüyor.

Oefening 8 1. Mijn vader zingt een liedje en wast af in de keuken. 2. Veiligheid, discipline en succes: deze drie woorden symboliseren onze school. 3. Mexico City zakt elk jaar ongeveer 25 cm. 4. Ik ga in anderhalf uur van huis naar werk. 5. De gemeenteambtenaren gaan vandaag in staking. 6. De kinderen uit de wijk spelen buiten voetbal. 7. Ankara is precies zeven uur verwijderd van hier (let. Ankara duurt precies zeven uur vanaf hier). 8. De laatste dagen werk jij echt veel. 9. Het reklamebureau sluit ‘s avonds om zes uur. 10. Brengt Hasan niet zijn auto naar de garage van zijn vriend?

Oefening 9 1. evde seyrediyor. Mijn vader kijkt thuis televisie. 2. mutfağı ediyoruz. Wij repareren de keuken. 3. (kitabı) okuyor. Het kind leest een Turks boek. 4. okuldan gidiyor(lar). De leerlingen gaan vanuit school naar bibliotheek. 5. kitabı alıyor. Mijn vader koopt een Engelse boek. 6. yemeği yapıyor. Mijn moeder maakt een aardappelgerecht. 7. dışarıda konuşuyoruz. Wij praten buiten Turks. 8. mağazada yapıyor. Funda doet inkopen bij de winkel. 9. evde çalışıyor. Ahmet studeert thuis. 10. parkta gezdiriyor. Fulya laat de hond uit in het park.

61

Oefening 10 Burhan en Marco gaan naar Marmaris. Eerst komen ze aan bij vliegveld Schiphol. Daar stappen ze op een vliegtuig. Vier uur later stappen ze uit in Dalaman. Daar wacht Erdoğan op ze. Daarna stappen ze in een auto en gaan naar Marmaris. Erdoğan werkt bij Büyük Marmaris Oteli. Hij brengt Burhan en Marco naar dit hotel. Anderhalf uur later komen ze aan in Büyük Marmaris Oteli. Burhan en Marco ontmoeten daar de hoteleigenaar. Ze praten een tijdje. Daarna gaan ze naar hun kamer. De volgende dag beginnen ze met hun werk. Burhan en Marco werken bij de receptie, omdat ze Engels, Duits, Nederlands en Turks weten.

Oefening 11 1. Amsterdam’ın hayvanat bahçesi sabah saat dokuzdan akşam altıya kadar açık. Giriş on yedi avro. 2. Annem evde değil, sağlık merkezinde. Ev doktoruyla randevusu var. 3. İngilizce öğreniyoruz. Öğretmen iyi İngilizce biliyor, fakat bence başka yabancı dil bilmiyor. 4. Komşunun damadı bir yıldır Hollanda’da. Daha hala Hollandaca bilmiyor. Adalet Bakanlığı’ndan mektup bekliyor. 5. Türk Kadınlar Derneği bugün Uluslararası Kadınlar Günü’nü kutluyor. Müzik, dans ve yemek gibi (değişik) çeşitli aktivitiler var. Giriş ücretsizdir. 6. Öğrenciler sınıfta hangi dili konuşuyor(lar)? Türkçe konuşmuyorlar mı? 7. Bugün halamı/teyzemi/yengemi ziyaret ediyoruz. Evi büyük, üç yatak odası var. Halamın çocukları gürültü yapmıyorlar. Odalarında oynuyorlar. 8. Neden daha evdesiniz? Müziye gitmiyor musunuz? Türkler ile ilgili bir sergi var. 9. Bugün Ayşe’nin doğum günü. Doğum günü partisi veriyor. Ağabeyimle/abimle beraber gidiyoruz. İlk önce çiçekçiden çiçek alıyoruz. 10. Babanda toplantıya gidiyor mu? Babam gitmiyor. Futbol maçını seyrediyor. Akşam Türk kahvesine gidiyor. Orada arkadaşlarıyla çay içiyor. Bazen tavla veya okey oynuyorlar. 11. Son yıllar Hollandalı öğrencileri yaz kurslarına büyük ilgi gösteriyor. 12. Tabi ki okula gidiyorum, çünkü başkalarına muhtaç kalmak istemiyorum. 13. Bu broşürde size eğitim sistemimiz ile ilgili bilgi veriyoruz. 14. Derya önümüzdeki hafta tatile gidiyor. Annesi Fransa’da oturuyor. Önümüzdeki ay dönüyor. 15. Kız arkadaşımın köpeği çok hasta. Bugün Fıstık’ı veterinere götürüyor. Veteriner amcam/dayım/eniştem.

62



§ 9.2

-(E/İ)r

Oefening 12 Ölürüm, ölürsün, ölür, ölürüz, ölürsünüz, ölürler. Anlarım, anlarsın, anlar, anlarız, anlarsınız, anlarlar. Veririm, verirsin, verir, veririz, verirsiniz, verirler. Otururum, oturursun, oturur, otururuz, oturursunuz, otururlar. İçerim, içersin, içer, içeriz, içersiniz, içerler.

Oefening 13 Bakmam, bakmaz, bakma, bakmayız, bakmazsınız, bakmazlar. Beklemem, beklemez, bekleme, beklemeyiz, beklemezsiniz, beklemezler. Unutmam, unutmaz, unutma, unutmayız, unutmazsınız, unutmazlar. Teşekkür etmem, etmez, etme, etmeyiz, etmezsiniz, etmezler. Üşümem, üşümez, üşüme, üşümeyiz, üşümezsiniz, üşümezler.

Oefening 14 Gelir miyim? Gelir misin? Gelir mi? Gelir miyiz? Gelir misiniz? Gelirler mi? Yardım eder miyim? Yardım eder misin? Yardım eder mi? Yardım eder miyiz? Yardım eder misiniz? Yardım ederler mi? Okur muyum? Okur musun? Okur mu? Okur muyuz? Okur musunuz? Okurlar mı? Tanır mıyım? Tanır mısın? Tanır mı? Tanır mıyız? Tanır mısınız? Tanırlar mı? Götürür müyüm? Götürür müsün? Götürür mü? Götürür müyüz? Götürür müsünüz? Götürürler mi?

Oefening 15 Getirmez miyim? Getirmez misin? Getirmez mi? Getirmez miyiz? Getirmez misiniz? Getirmezler mi? Yazmaz mıyım? Yazmaz mısın? Yazmaz mı? Yazmaz mıyız? Yazmaz mısınız? Yazmazlar mı? Özür dilemez miyim? Özür misin? Özür mi? Özür miyiz? Özür misiniz? Özür dilemezler mi? Yıkamaz mıyım? Yıkamaz mısın? Yıkamaz mı? Yıkamaz mıyız? Yıkamaz mısınız? Yıkamazlar mı? Yemez miyim? Yemez misin? Yemez mi? Yemez miyiz? Yemez misiniz? Yemezler mi?

63

Oefening 16 1. gideriz. Wij gaan meestal met hen op vakantie. 2. unutmaz. Okan vergeet zijn vrienden nooit. 3. sever. De zoon van mijn vriend houdt erg van ijs. 4. içersiniz? Hoe drinkt u uw koffie? 5. olur. Ik weet het zeker. Morgen zal hij hier zijn/ is hij hier. 6. döner. Mijn vader keert elke dag om dezelfde tijd terug uit het koffiehuis. 7. gelir. Wees niet verdrietig, Selma zal morgen komen/ komt morgen. 8. eder. Twee plus twee maakt vier. 9. yıkar? Wie wast af in jullie huis? 10. göndeririz. Wij sturen morgen uw bestellingen/ zullen morgen uw bestellingen sturen.

Oefening 17 1. içersin. Hoe drink jij je koffie? 2. içerim. Ik drink het met suiker. 3. gider. Ali gaat met de fiets naar school. 4. yer misiniz? Wilt u ook wat eten? 5. okur. Mijn vader leest zondags de krant. 6. çalar. Speelt jouw tante piano? 7. yapmaz. Mannen gebruiken geen make-up. 8. seyretmeyiz. Wij kijken geen televisie. 9. kalkarım. Ik sta elke morgen vroeg op. 10. gidersin? Hoe ga jij naar je werk?

Oefening 18 1. Je bent al lang niet meer gekomen. Wanneer kom je weer langs? Yarın gelirim. 2. Houdt jouw broertje van vis? Hayır fakat kız arkadaşı sever. 3. Naar wie luistert hij? Babasının sözünü dinler. 4. Gaan jullie vaak naar het theater? Üç ayda bir (defa) gideriz. 5. Hoe wordt het weer in Urfa ‘s zomers? Çok sıcak olur. 6. Houdt hij zijn woord? Bazen tutar. 7. Zou deze roos ook in onze tuin bloeien? Hayır, yetişmez. 8. Wanneer gaan we naar de bioscoop? Bu akşam gideriz. 9. Begrijp jij dat soort werk? Hayır anlamam. 10. Welke zoetigheid wil je? Baklavayı isterim.

64

Oefening 19 1. Een roos zonder doornen kan niet. 2. Elke avond drinkt hij een glas whiskey en daarna slaapt hij als een baby. 3. Ik ga vroeg naar bed en sta vroeg op. 4. Hou jij van witte bonen? 5. Een man zonder een buikje is net een huis zonder balkon. 6. Wilt u een sigaret? Bedankt, ik rook niet (let. Ik gebruik niet). 7. Okan gaat langzaam naar huis, gaat naar zijn kamer en gaat liggen in zijn bed. 8. Kunt u dat papiertje aan mij geven? 9. Elke dag gokt hij en elke dag verliest hij. 10. Ik ga met de bus naar de universiteit. 11. Hij snapt niks van computers. 12. Perihan vergeet haar vrienden niet. 13. Ik vraag me af, zou de bank ons een lening geven? 14. Die jongen mag ik totaal niet, zijn vader ook niet. 15. Kunt u dit formulier invullen? 16. Zou je ook boodschappen voor mij kunnen doen? 17. Haar rijke man koopt elke dag nieuwe kleding voor haar. 18. Wil je kennismaken met mijn nieuwe vriend? 19. Die man is smetvreesachtig, hij raakt niemands meubelen aan. 20. Mijn manager houdt zich bezig met dit soort zaken van mij (let. Naar dit soort zaken van mij, kijkt mijn manager).

Oefening 20 Een man uit Kayseri en een man uit Amerika gaan op een zeetochtje. Hun schip zinkt en ze komen terecht op een onbewoond eiland. Na een tijdje spoelt er een fles aan op het eiland. Ze pakken de fles en maken hem openen. Er komt een geest uit en die zegt ‘Ik ben de geest van deze fles, jullie mogen iets van mij verlangen en ik zal het meteen doen’. Eerst geeft de Amerikaan een antwoord: ‘Maak mij heel rijk en breng me naar huis’. De geest doet wat de Amerikaan verlangt. Daarna vraagt de geest aan de man uit Kayseri wat hij wil. De man uit Kayseri geeft het volgende antwoord: ‘Geef mij het adres van die Amerikaan, voor de rest hoef ik niks’. Temel gaat, met drie vrienden, jagen in het bos. Ze komen een klein gat/hol tegen. Temel zegt: ‘Ga liggen op de grond, het is een konijnenhol!’ Alle jagers gaan op de grond liggen. En inderdaad komt er na een tijdje een konijn uit het hol. De jagers schieten die konijn gelijk neer. Daarna beginnen ze weer met lopen. Na een tijdje komen ze een iets groter hol tegen. Temel zegt: “Gal liggen op de grond, het is een vossenhol!’ De jagers gaan liggen. Iets daarna komt er een vos uit. Die

65

schieten ze ook neer. Weer lopen ze verder. Dit keer komen ze een nog groter hol tegen. Temel zegt: ‘Ga liggen op de grond, het is een berenhol!’ De jagers gaan weer liggen op de grond. De beer komt uit zijn hol en de jagers schieten hem ook neer. Daarna gaan ze verder met lopen. Een kort poosje daarna komen ze een reusachtig gat tegen (staan ze voor een reusachtig gat). De jagers kijken allemaal tegelijk Temel aan. Temel zegt: ‘Vrienden, ik weet niet wat er uit zal komen. Maar ga liggen op de grond en wacht!’ De volgende dag schrijven de kranten het volgende: ‘Vier jagers zijn omgekomen onder een trein’.

Oefening 21 Bir akşam Ahmet eve geç gelir. Ayakkabılarını çıkarır, oturma odasına gider. Koltuğa oturur, gazeteyi alır ve okumaya başlar. Bir süre sonra kalkar, mutfağa gider. Buzdolabının kapısını açar ve bir tencere alır. Tencereyi ocağa koyar ve ocağı yakar. Sonra tekrar oturma odasına gider. Koltukta uyuya kalır. Birden bire uyanır. Dumanı görür, mutfağa koşar ve hemen mutfak kapısını açar... Ayhan oteline varır, hemen odasına gider ve ışığı açar. Orada masada bir kol saati görür. Şaşkın şaşkın saate bakar. O anda banyonın kapısı açılır. Yabancı bir adam görür. O adamda şaşkına döner ve sorar: ‘Ne ariyorsunuz benim odamda?’ Ayhan cevap verir: ‘Fakat burası benim odam, siz benim odamda ne ariyorsunuz?’ Ayhan ve yabancı adam resepsiyona telefon etmeye karar verirler.



§ 9.3

-(y)EcEK

Oefening 22 Yiyeceğim, yiyeceksin, yiyecek, yiyeceğiz, yiyeceksiniz, yiyecekler Arayacağım, arayacaksın, arayacak, arayacağız, arayacaksınız, arayacaklar Bulacağım, bulacaksın, bulacak, bulacağız, bulacaksınız, bulacaklar Satacağım, satacaksın, satacak, satacağız, satacaksınız, satacaklar Öleceğim, öleceksin, ölecek, öleceğiz, öleceksiniz, ölecekler

Oefening 23 Gitmeyeceğim, gitmeyeceksin, gitmeyecek, gitmeyeceğiz, gitmeyeceksiniz, gitmeyecekler. Çalışmayacağım, çalışmayacaksın, çalışmayacak, çalışmayacağız, Çalışmayacaksınız, çalışmayacaklar. almayacağım, almayacaksın, almayacak, almayacağız, almayacaksınız,

66

almayacaklar. Yürümeyeceğim, yürümeyeceksin, yürümeyecek, yürümeyeceğiz, Yürümeyeceksiniz, yürümeyecekler. Oynamayacağım, oynamayacaksın, oynamayacak, oynamayacağız, Oynamayacaksınız, oynamayacaklar.

Oefening 24 Çalacak mıyım? Çalacak mısın? Çalacak mı? Çalacak mıyız? Çalacak mısınız? Çalacaklar mı? Kapatacak mıyım? Kapatacak mısın? Kapatacak mı? Kapatacak mıyız? Kapatacak mısınız? Kapatacaklar mı? Düzenleyecek miyim? Düzenleyecek misin? Düzenleyecek mi? Düzenleyecek miyiz? Düzenleyecek misiniz? Düzenleyecekler mi? Çağıracak mıyım? Çağıracak mısın? Çağıracak mı? Çağıracak mıyız? Çağıracak mısınız? Çağıracaklar mı? Üzecek miyim? Üzecek misin? Üzecek mi? Üzecek miyiz? Üzecek misiniz? Üzecekler mi?

Oefening 25 İnanmayacak mıyım? İnanmayacak mısın? İnanmayacak mı? İnanmayacak mıyız? İnanmayacak mısınız? İnanmayacaklar mı? Ağlamayacak mıyım? Ağlamayacak mısın? Ağlamayacak mı? Ağlamayacak mıyız? Ağlamayacak mısınız? Ağlamayacaklar mı? Seyretmeyecek miyim? Seyretmeyecek misin? Seyretmeyecek mi? Seyretmeyecek miyiz? Seyretmeyecek misiniz? Seyretmeyecekler mi? Atlamayacak mıyım? Atlamayacak mısın? Atlamayacak mı? Atlamayacak mıyız? Atlamayacak mısınız? Atlamayacaklar mı? Affetmeyecek miyim? Affetmeyecek misin? Affetmeyecek mi? Affetmeyecek miyiz? Affetmeyecek misiniz? Affetmeyecekler mi?

Oefening 26 1. Gidecek, kalacak. Gaat Erdem met de auto of met het vliegtuig naar Antalya? Hoe lang blijft hij daar? 2. gidecek, gideceğim. Meral gaat vandaag boodschappen doen. Ik ga met haar mee, omdat mijn auto kapot is. 3. seyredeceğiz, gelecekler, yapacaksınız. Wij gaan vanavond met zijn allen televisie kijken. Mijn schoolvrienden komen ook. Wat gaat u doen?

67

4. başlayacak, gidecek, uğrayacak mı. Hasan begint morgen met werken. Hoe gaat hij eigenlijk naar zijn werk? Komt hij na zijn werk bij ons langs? 5. yazacaksın, sevinecek, vereceksin. Wanneer ga je een brief schrijven aan je tante? Jouw brief zal haar vrolijk maken. Wanneer ga je de brief posten? 6. yiyeceğim, yapmayacağım, gelecek, ödeyecek. Morgen ga ik met mijn man eten in een restaurant. Daarom ga ik thuis geen eten maken. De baas van mijn man komt ook met zijn vrouw. Wie gaat de rekening betalen? 7. okuyacak, olacak. Mijn zusje gaat nog een jaar studeren op de universiteit. Daarna wordt ze dokter. 8. dönecekler, alacaklar, olacaklar. Onze buren komen volgende week terug van vakantie. Hun kinderen gaan hen ophalen van het vliegveld. Donderdagavond zullen ze thuis zijn. 9. gideceğim, çalışacağım. Komende week ga ik naar İstanbul. Daar ga ik zes maanden voor een Russische firma werken. 10. alacak, verecek. Onze firma gaat een nieuwe werknemer aannemen. Daarom hebben ze een advertentie in de krant gezet.

Oefening 27 1. gidecek, ‘da, dayımlarda, kalacak, ‘ya, gidecek, ‘da, oturuyor, evi, bahçede, havuzu, ‘ya, gideceğim, teyzemlerde, kalacağım, sonunu, ‘da, geçireceğiz. Mijn broertje gaat morgen naar Turkije. Eerst blijft hij een week in İstanbul bij mijn oom en zijn gezin, daarna gaat hij met de trein naar Ankara. Mijn tante en haar gezin woont in Ankara. Zij hebben een huis met een mooie tuin. In de tuin zit een grote zwembad. Over twee weken ga ik ook naar Ankara. Samen met mijn broertje gaan we bij mijn tante en haar gezin blijven en het weekend gaan we samen in Antalya doorbrengen. 2. ‘da, ev, satın alacağım, satacak, evimde, geçireceğim, evimi, döşeyeceğim. Komend jaar ga ik een huis in Antalya kopen. Mijn vriend heeft een appartement, die gaat hij aan mij verkopen. Daarna ga ik mijn vakantie elk jaar in mijn eigen huis doorbrengen. Maar eerst ga ik mijn huis mooi inrichten. 3. yapacaksın, ‘da, oynayacak, gideceğim, satın alacak, gelecek misin. Wat ga je vanavond doen? Er is een goede film in de bioscoop. Ik ga met mijn broer. Mijn broer gaat de kaartjes kopen. Kom jij ook?

Oefening 28 1. Het weer. In het hele land wordt het kouder (daalt de warmte/temperatuur). In het noorden gaan er wolken en regenbuien ontstaan. In de noordelijke

68

steden, vooral Erzurum gaat het sneeuwen. In de westelijke gebieden gaat het waaien. In de zuidelijke gebieden wordt het een mooie dag (onbewolkte dag/ geklaarde lucht), maar tegen de avond gaan er wolken ontstaan. In Antalya gaat de temperatuur dalen en gaat het 15 graden worden. In het buitenland verandert het weer niet. In enkele hoofdsteden is het weer als volgt: Londen 6 graden en regenachtig. Parijs 10 graden en gedeeltelijk bewolkt. Amsterdam 8 graden, regenachtig en winderig. Berlijn 2 graden en met sneeuw. 2. Het IMF gaat morgen het nieuwe economische programma van Turkije bespreken. Het IMF en de Wereldbank gaan Turkije dit jaar in totaal 15 miljard dollar aan financiele hulp geven. Van die financiele hulp komt 8 miljard dollar van het IMF en 7 miljard dollar van de Wereldbank. 3. En het olympische vuur wordt vandaag aangestoken. Uit 202 landen gaan 10 duizend 500 sporters 16 dagen lang strijd leveren. Aan Athene 2004 doet Turkije met 66 sporters mee. Er zijn 28 verschillende sporten waar in totaal 301 medailles te winnen zijn. Het openingsfeest begint vrijdagavond om 20:30 in het Olympisch Stadion. De groepen worden volgens het Griekse alfabet gepresenteert en de Turkse ploeg komt op de 190ste plaats. Bij deze openingsfeestelijkheden gaat zeiler Enver Adakan de Turkse vlag dragen. Bij de opening gaan de sporters van boksen, zeilen, boogschieten en zwemmers (duikers) lopen. De directeur van Jeugd- en Algemene Sportzaken Mehmet Atalay gaat hen vergezellen. De vicepremier en minister van Sportzaken Mehmet Ali Şahin gaat vanavond naar Athene. Premier Recep Tayyip Erdoğan gaat de opening ook bijwonen als uitgenodigde van de Griekse premier Kostantinos Karamanlis.

Oefening 29 1. Hava üç haftadır kötü. Bugün hava güzel olacak. Bu akşam bahçede mangal yakalım. Yarın da sıcak mı yoksa tekrar yağmur mı yağacak? 2. Hollanda hükümeti önümüzdeki ay yeni tedbirler alacak. 3. Bizim şirket bu sektörde yabancıların büyük bir kısmına iş teklif edecek. 4. Bugün Hasan ile yüzeceğim. Ondan sonra beraber sinemaya gideceğiz, fakat eve geç gelmeyeceğim. 5. Siz de yarın Utrecht’e gidecek misiniz? Kaçta yola çıkacaksınız? İstasyonda sizi beklerim/bekleyeceğim. 6. Türkiye’nin Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer gelecek hafta eşi ile Hollanda’ya gelecek. Cumhurbaşkan bir Amsterdam ilk okulunu ziyaret edecek. 7. Basın toplantısında Türk işçilerın sorularını da cevaplayacak mısın? 8. Ali çok çalışıyor, çünkü yeni araba almak istiyor (almayı planlıyor). 9. Bu sene Türkiye’ye gideceğiz tatile (let. Bu sene tatilde Türkiye’ye gideceğiz). Gemi ile İzmir’e gideceğiz. Oradan otobüsle Antalya’ya geçeceğiz (let.

69

gideceğiz). Antalya’da iki hafta otelde kalacağız. 10. Ablam Maastricht’te oturuyor. Önümüzdeki hafta ona gideceğim. Maastricht’teki Türklerin derneği var. Derneğin kırk üyesi var. Gelecek hafta bir müzik festivali organize edecekler.



§ 9.4

-Dİ

Oefening 30 Gittim, gittin, gitti, gittik, gittiniz, gittiler. Beğendim, beğendin, beğendi, beğendik, beğendiniz, beğendiler. Aldım, aldın, aldı, aldık, aldınız, aldılar. Yedim, yedin, yedi, yedik, yediniz, yediler. Götürdüm, götürdün, götürdü, götürdük, götürdünüz, götürdüler.

Oefening 31 Gezmedim, gezmedin, gezmedi, gezmedik, gezmediniz, gezmediler. Kalkmadım, kalkmadın, kalkmadı, kalkmadık, kalkmadınız, kalkmadılar. Çalışmadım, çalışmadın, çalışmadı, çalışmadık, çalışmadınız, çalışmadılar. Oynamadım, oynamadın, oynamadı, oynamadık, oynamadınız, oynamadılar. Söylemedim, söylemedin, söylemedi, söylemedik, söylemediniz, söylemediler.

Oefening 32 Dedim mi? Dedin mi? Dedi mi? Dedik mi? Dediniz mi? Dediler mi? İçtim mi? İçtin mi? İçti mi? İçtik mi? İçtiniz mi? İctiler mi? Yaklaştım mı? Yaklaştın mı? Yaklaştı mı? Yaklaştık mı? Yaklaştınız mı? Yaklaştılar mı? Uyandım mı? Uyandın mı? Uyandı mı? Uyandık mı? Uyandınız mı? Uyandılar mı? Öğrendim mi? Öğrendin mi? Öğrendi mi? Öğrendik mi? Öğrendiniz mi? Öğrendiler mi?

Oefening 33 Görmedim mi? Görmedin mi? Görmedi mi? Görmedik mi? Görmediniz mi? Görmediler mi? Başvurmadım mı? Başvurmadın mı? Başvurmadı mı? Başvurmadık mı? Başvurmadınız mı? Başvurmadılar mı?

70

Uyumadım mı? Uyumadın mı? Uyumadı mı? Uyumadık mı? Uyumadınız mı? Uyumadılar mı? Boşanmadım mı? Boşanmadın mı? Boşanmadı mı? Boşanmadık mı? Boşanmadınız mı? Boşanmadılar mı? Aldatmadım mı? Aldatmadın mı? Aldatmadı mı? Aldatmadık mı? Aldatmadınız mı? Aldatmadılar mı?

Oefening 34 1. gittim. Gisteren ben ik naar de bioscoop geweest. 2. değildi. De film was niet erg leuk. 3. beğendi. Fatma vond de film leuk. 4. yedik. Daarna hebben we elk een broodje döner gegeten. 5. içti. Ik heb koffie gedronken en Fatma heeft cola gedronken. 6. gitti. Fatma is met de auto naar huis gegaan. 7. ettim. Ik heb ook met mijn broertje/zusje gebeld. 8. geldi. Hij is ook met de fiets gekomen. 9. döndük. We zijn samen naar huis terug gegaan. 10. yattım. We zijn erg laat gaan slapen. 11. yazdınız. Heeft u mij een brief geschreven? 12. geldi. Hoe laat is Funda van school gekomen? 13. oynamadılar. Waarom hebben de kinderen niet in de tuin gespeeld? 14. çalıştık. We hebben samen met Ayhan gestudeerd. 15. söyledi. Ik heb het niet gezegd, mijn broertje/zusje heeft het gezegd.

Oefening 35 1. geldi, kiraladı, yaşadı, tuttu, getirdi, girdim, tanıştım, evlendim. Mijn vader is in 1971 naar Nederland gekomen. Hij huurde een kleine kamer in Amsterdam. In die kamer heeft vijf jaar alleen gewoond. Daarna heeft hij een huis gehuurd. Hij liet ook mijn moeder en mijzelf overkomen. Een maand later ging ik aan het werk. Na een tijdje leerde ik een Nederlandse meid op mijn werk kennen en met haar ben ik getrouwd. Nu hebben we een dochter en een zoon. 2. gitmedi, öğrenmedi, başladı, gördü, öğrendi. Mijn moeder is nog nooit naar school geweest. In Turkije heeft ze lezen en schrijven niet geleerd. Hier is ze eerst begonnen met een Turkse taalcursus. Vier dagen in de week heeft ze een cursus gevolgd (let. had ze een cursus). En daarna heeft ze Nederlands geleerd. 3. başladı, istedi, gördü, kaldı, konuşuyor. Mijn vrouw is Nederlands. Vorig jaar begon ze Turks te leren. Ze wilde nog beter Turks leren. Daarom is ze twee maanden geleden naar een cursus in Ankara geweest. Ze heeft vier weken bij mijn oom en gezin gelogeerd. Nu praat ze erg goed Turks.

71

4. yendi, kapattı, attı, erdi. In de Eerste Voetbal Divisie heeft Fenerbahçe 2-1 van Erzurumspor gewonnen. De eerste helft eindigde met een 1-0 voorsprong voor Erzurumspor. In de tweede helft scoorde Fenerbahçe twee keer en de wedstrijd eindigde met de 2-1 overwinning van Fenerbahçe. 5. tanıştım, evlendim, sürmedi, dedim, ayrıldım. Ik ben een twee-en-twintig jarige vrouw. Vier jaar geleden leerde ik een man kennen. Een maand later zijn we getrouwd. Maar ons huwelijk heeft niet lang geduurd. Ik zei tegen hem “ik ga scheiden van jou” en ik ben gescheiden.

Oefening 36 1. De droom van Hoca (=de leraar, let. de wijze) Het was een warme zonnige dag. Nasrettin Hoca heeft een lekkere maaltijd gegeten. Na het eten ging hij liggen in de schaduw van een boom in de tuin. Vijf minuten later viel hij in een diepe slaap. In zijn slaap zag hij een droom. In zijn droom kwam een rijke man naar hem toe en begon hem goud(stukken) te geven. In de hand van de rijke man lagen tien stuks goud. Hij begon de goud(stukken) en een voor een aan Hoca te geven. ‘Een, twee, drie, vier, vijf, zes, zeven, acht, negen.’ Daarna stopte de man ineens. Hoca zei ‘Waarom stop je? Je moet nog een goud(stuk) geven.’ Precies op dat moment werd Hoca wakker en keek naar zijn hand. Zijn hand was helemaal leeg. Meteen deed hij zijn ogen dicht, deed zijn handen open en riep uit: ‘Oke, oke, ik accepteer het. Negen (stukken) goud is ook goed.’ 2. Zomerliefde Vorig jaar heb ik in Bodrum een jongeman leren kennen. Ik vond hem erg leuk. Samen hebben we veel tijd doorgebracht. Maar er was een probleem tussen ons, hij leefde namelijk in het buitenland. We hebben telefoonnummers uitgewisseld. We zijn bijna een maand in Bodrum verbleven en vrijwel elke dag waren we samen op stap. Daarna is hij naar zijn land teruggekeerd. Eerst belden we elke week. Maar nu bellen we elkaar af en toe op. Ik neem aan dat deze zomerliefde langzaamaan uitdooft. 3. İstanbul is in een dag lamgelegd In één van ‘s werelds grootste megastad/metropool İstanbul is het leven gisteren door een geweldadige regenbui lamgelegd. Door een zwakke rioolopvang zijn drie kinderen verdonken in het regenwater en 1275 gevallen van wateroverlast veroorzaakt. In sommige gemeenten zijn de waterafvoerbuizen gebarst en verkeersophopingen veroorzaakt. Er hebben vrij veel verkeersongelukken plaats gevonden. Door onophoudelijke regenval is de Alibeyköy Rivierbedding overgelopen. De Atatürk Straatweg is onder water gelopen. Op de weg zijn enkele voertuigen kapotgegaan. Ook het Kağıthane (İstanbul’da bir mahalle) Verkeers

72

Controle Kantoor is onder water gelopen. In sommige gemeenten en wijken zijn de kelders van huizen en bedrijven onder water gelopen. Enkele landgenoten zaten vast in hun huis en hun meubels zijn niet meer in gebruikersstaat.

Oefening 37 1. Okan dün eşi Funda ve çocukları ile hayvanat bahçesine gitti. Erken kalktılar. Saat dokuzda arabaya bindi ve yolla çıktılar. Saat onda hayvanat bahçesine vardılar. Hayvanat bahçesi akşam saat yediye kadar açık. Park yeri çok kalabalıktı. Zar zor bir yer buldular. Arabayı park etti ve hayvanat bahçesine girdiler. İlk önce yabani hayvanlara gitti: aslan, kaplan ve ayıları seyrettiler. Ondan sonra maymun, deve ve geyiklere gittiler. Sonra çocuklar açıktı ve lokantaya gittiler. Yemekten sonra çocuklar çocuk bahçesinde oynadı. Babaları fotoğraf çekti. Son olarak sürüngenlere gittiler. Çocuklar yılanlardan çok korktu. Saat yediye kadar hayvanat bahçesinde dolaştılar. Sonra arabaya döndüler. 2. Çok verimli bir yazardı. Pek çok roman, film senaryosu yazdı. İngiltere’de okudu. Eğitiminden sonra Türkiye’ye döndü. İlk önce bir dergiye çalıştı. Daha sonra ilk romanını yazdı. O zaman yirmi beş yaşındaydı. 3. Geçen hafta ablası bir dişçi ile nişanlandı. Biz de nişana gittik. 4. Türk çocuklara yapılan “Çocuk” dergisi çabuk büyüyor. Baskı sayısı ikiye katlandı ve abone sayısı 5000’den 9500’e yükseldi. 5. Kısa bir televizyon programı seyrettik. Çok ilginçti. Avrupa’nın en hızlı trenlerini gördük. 6. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra kimya endüstrisi özellikle İngiltere ve Almanya’da çok gelişti. 7. Önce Paris’e gitti. Sonra Fransa’nın güneyine geçti (let. gitti). Ağabeyisi Teo resimlerini Paris’te bir tüccara sattı. Ama kimse almadı. 8. Sekiz sene önce bir sirk arabasında doğdum. Ondan beri pek çok şehir ve ülkede bulundum. Sirkimiz her zaman geceleri seyahat yapar, çünkü o zaman yollarda daha az trafik oluyor. Genelde bir hafta aynı yerde kalırız. Büyük şehirlerde daha da fazla kalırız. 9. Orta Çağ’da ve ondan sonra, yani on altıncı ve on yedinci (16. ve 17.) yüz yılda, meyhaneler büyük bir rol oynamıştır (oynadı). On sekizinci yüz yılda da kahvehaneler oluşmuştur (oluştu). 10. Avustralya’daki Hollandalı göçmenler (gurbetçileri) hemen hemen hepsi uyum sağlamıştır (sağladı). Bazıları bu konuda başarılı olamadı. Bunun en önemli nedeni/sebebi hasrettir.



73



§ 9.5

-mİş

Oefening 38 Yaralamışım, yaralamışsın, yaralamış, yaralamışız, yaralamışsınız, yaralamışlar. İstemişim, istemişsin, istemiş, istemişiz, istemişsiniz, istemişler. Sürmüşüm, sürmüşsün, sürmüş, sürmüşüz, sürmüşsünüz, sürmüşler. Karşılaşmışım, karşılaşmışsın, karşılaşmış, karşılaşmışız, karşılaşmışsınız, karşılaşmışlar. Yapmışım, yapmışsın, yapmış, yapmışız, yapmışsınız, yapmışlar.

Oefening 39 Doğmamışım, doğmamışsın, doğmamış, doğmamışız, doğmamışsınız, doğmamışlar. Uğraşmamışım, uğraşmamışsın, uğraşmamış, uğraşmamışız, uğraşmamışsınız, uğraşmamışlar. Zayıflamamışım, zayıflamamışsın, zayıflamamış, zayıflamamışız, zayıflamamışsınız, zayıflamamışlar. Şişmanlamamışım, şişmanlamamışsın, şişmanlamamış, şişmanlamamışız, şişmanlamamışsınız, şişmanlamamışlar. Pişirmemişim, pişirmemişsin, pişirmemiş, pişirmemişiz, pişirmemişsiniz, pişirmemişler.

Oefening 40 Gelmiş miyim? Gelmiş misin? Gelmiş mi? Gelmiş miyiz? Gelmiş misiniz? Gelmişler mi? Almış mıyım? Almış mısın? Almış mı? Almış mıyız? Almış mısınız? Almışlar mı? Bulmuş muyum? Bulmuş musun? Bulmuş mu? Bulmuş muyuz? Bulmuş musunuz? Bulmuşlar mı? Çıkmış mıyım? Çıkmış mısın? Çıkmış mı? Çıkmış mıyız? Çıkmış mısınız? Çıkmışlar mı? Yüzmüş müyüm? Yüzmüş müsün? Yüzmüş mü? Yüzmüş müyüz? Yüzmüş müsünüz? Yüzmüşler mi?

Oefening 41 Dönmemiş miyim? Dönmemiş misin? Dönmemiş mi? Dönmemiş miyiz? Dönmemiş misiniz? Dönmemişler mi? Getirmemiş miyim? Getirmemiş misin? Getirmemiş mi? Getirmemiş miyiz?

74

Getirmemiş misiniz? Getirmemişler mi? Uğraşmamış mıyım? Uğraşmamış mısın? Uğraşmamış mı? Uğraşmamış mıyız? Uğraşmamış mısınız? Uğraşmamışlar mı? Sormamış mıyım? Sormamış mısın? Sormamış mı? Sormamış mıyız? Sormamış mısınız? Sormamışlar mı? Toplamamış mıyım? Toplamamış mısın? Toplamamış mı? Toplamamış mıyız? Toplamamış mısınız? Toplamamışlar mı

Oefening 42 1. başlamış. De les zou om één uur begonnen zijn. 2. evlenmemiş. Haar zusje zou nooit getrouwd zijn. 3. gitmiş mi? Zouden zij eerder ook al naar İzmir geweest zijn? 4. aldatmış. Die vrouw zou haar man bedrogen hebben. 5. gelmiş. Zijn vader zou gisteren uit Turkije gekomen zijn. 6. unutmuşum. Ik ben mijn portemonnee in de winkel vergeten. 7. pişirmiş. De moeder van je vriend zou veel lekkere maaltijden gemaakt hebben. 8. koşmuş. Pınar zou gisteren twee uur gerend hebben in het park. 9. boşanmış. Het zusje van Ali zou gescheiden zijn. 10. kalmışız. We zouden te laat zijn.

Oefening 43 1. anlamamış. De leerlingen hebben uw vraag niet begrepen. 2. geçmiş/geçmemiş. Mijn brief is in jouw handen geweest. Mijn brief is niet in jouw handen geweest. 3. kalmamış. Er is geen benzine meer in onze auto. 4. öğrenmiş? Waar hebben zij Turks geleerd? 5. gelmiş? Waarom is je moeder te laat gekomen? 6. görmemişler/görmüş. Ze hebben ons niet gezien. Hij/Zij heeft ons gezien. 7. başvurmuşum?/başvurmuş? Wanneer zou ik een verzoek bij de gemeente hebben ingediend? Wanneer heeft hij een verzoek bij de gemeente ingediend? 8. içmiş. Er kan heeft de hele nacht met zijn broer gedronken. 9. anlatmış. Okan heeft het ongeluk verteld aan de politie. 10. kalkmış. Mijn broertje ıs vroeg opgestaan.

Oefening 44 1. seyrettik, dinledik, olmuş, çarpışmış, ölmüş, yaralanmış, yaralanmış, kapatmış. Gisteravond hebben we televisie gekeken. We hebben geluisterd naar het nieuws.

75

Gisteren was er een verkeersongeluk tussen İzmir en İstanbul. Een auto botste op een bus. Negen reizigers zijn gestorven. Twaalf personen zijn gewond geraakt. De bestuurder van de auto is zwaargewond. De politie heeft de weg voor twee uur gesloten voor het verkeer. 2. yapmış, dönmüş, istedi, dedim. Ik heb nu een vriend. Hij heeft zijn opleiding in Parijs voltooid. Hij is vorig jaar naar Turkije gekomen. Hij wilde met me trouwen. Maar ik heb nee gezegd, omdat hij twee zonen heeft. 3. oynamış, söyledi, sürmüş, gitmiş, karşılaşmış. Gisteravond was er een film van Kemal Sunal op televisie. Dat zei mijn vriend. De film duurde anderhalf uur. Daarna is hij naar Çankaya gegaan om daar te wandelen. Daar kwam hij een schoolvriend van hem tegen. 4. kalmış, almış, doğmuşum, uğraşmış, zayıflamış. Mijn vader was heel knap in zijn jeugd. Mijn moeder was ook heel mooi. Daarna raakte ze zwanger. Ze kwam veel kilo’s aan. Daarna ben ik geboren. Mijn moeder heeft precies zes maanden ermee geworsteld. Maar uiteindelijk is ze afgevallen. 5. gitmiş, açmış, okumuş, beğenmiş, olmuş, yazmış. Het blijkt dat de brief naar het verkeerde adres is gegaan. De eigenaresse van het huis heeft de brief geopend en mijn gedicht gelezen. Ze vond het gedicht erg mooi. Daarna is ze verliefd op me geworden en heeft ze gelijk een liefdesbrief aan mij geschreven.

Oefening 45 1. Een alfabeet zijn Hoca ging op een dag naar het koffiehuis. Een poosje later kwam een man het koffiehuis binnen. Hij vroeg “Is er een alfabeet onder jullie”. De mannen uit het koffiehuis wezen Hoca aan. De man zei: “Ik heb een brief, die wil ik laten lezen”. Hij nam een brief uit zijn zak en gaf het aan Hoca. Hoca keek vanuit alle kanten naar de brief, maar die was Perzisch. Hij was ook nog eens onleesbaar. Hoca zei: “Deze brief is Perzisch, daarbovenop is hij onleesbaar”. De eigenaar van de brief zei: “Hoca, is het niet onbeleefd (schaam je)? Lees deze brief aan mij of schaam je anders voor die grote kavuk (een traditioneel Turks hoofddeksel voor wijzen/ bestuurders) op je hoofd!” Hoca gaf als volgt antwoord: “Als de kavuk de manier is, pak de kavuk dan, doe hem op en lees de brief”. 2. De wolf en de zeven geitjes Een geit had zeven jonkies. Een ochtend zei moeder geit: “Kinders, ik ga om eten te zoeken. Als de wolf komt doe absoluut niet de deur open”. Moeder geit ging weg. De zeven geitjes bleven thuis. Een poosje later zei een stem: “Doe de deur open, ik ben jullie moeder.” De zeven geitjes zeiden: “Jij bent niet onze moeder. Jouw stem is te hard. Haar stem is lichter. Jij bent een wolf.” Iets daarna zei de wolf met een zachte stem: “Doe de deur open, hier is jullie moeder gekomen”. De zeven geitjes zeiden: “Jij bent niet onze moeder. Jouw voeten/poten zijn

76

pikzwart. Haar voeten/poten zijn wit.” De wolf ging weg, strooide bloem/meel over zijn voeten/poten en kwam nogmaals. Hij zei: “Doe de deur open, hier is jullie moeder gekomen”. De geitjes geloofden de woorden van de wolf. Ze deden de deur open. De wolf sprong bovenop de geitjes en at ze allemaal op.

Oefening 46 1. Ayhan’ın dedesi geçen yıl vefat etmiş. Seksen yaşındaymış. Ölümüne kadar çalışmış. Hiç hastaneye gitmemiş. Yirmi torunu varmış. 2. Kız arkadaşının yaş gününe sadece bir kitap mı almış? 3. Sekiz yıl önce Berlin’e gelmiş. İlk önce bir fabrikada çalışmış. Ondan sonra bir Türk süpermarketi açmış. 4. Dün Rotterdam’da bir müzik festivali varmış. Müzik festivalinde bir Türk sanatçısı da şarkılar söylemiş. Mehmet ve eşi de festivale gelmişti. Bütün gece dans ettiler. 5. Dünkü trafik kazasında on kişi ölmüş. Bir tren arabaya çarpmış. Hasan kazayı görmüş. Yaralılara yardım etmek istemiş. Fakat polis izin vermemiş.



§ 9.6

-mElİ

Oefening 47 Atlamalıyım, atlamalısın, atlamalı, atlamalıyız, atlamalısınız, atlamalılar. Düşmeliyim, düşmelisin, düşmeli, düşmeliyiz, düşmelisiniz, düşmeliler. Duymalıyım, duymalısın, duymalı, duymalıyız, duymalısınız, duymalılar. Oturmalıyım, oturmalısın, oturmalı, oturmalıyız, oturmalısınız, oturmalılar. Yatmalıyım, yatmalısın, yatmalı, yatmalıyız, yatmalısınız, yatmalılar.

Oefening 48 Açmamalıyım, açmamalısın, açmamalı, açmamalıyız, açmamalısınız, açmamalılar. Çiğnememeliyim, çiğnememelisin, çiğnememeli, çiğnememeliyiz, çiğnememelisiniz, çiğnememeliler. Tutmamalıyım, tutmamalısın, tutmamalı, tutmamalıyız, tutmamalısınız, tutmamalılar. Temizlememeliyim, temizlememelisin, temizlememeli, temizlememeliyiz, temizlememelisiniz, temizlememeliler. Korkmamalıyım, korkmamalısın, korkmamalı, korkmamalıyız, korkmamalısınız, korkmamalılar.

77

Oefening 49 Giymeli miyim? Giymeli mi? Giymeli miyiz? Giymeliler mi? Unutmalı mıyım? Unutmalı mı? Unutmalı mıyız? Unutmalılar mı? Vermeli miyim? Vermeli mi? Vermeli miyiz? Vermeliler mi? Yıkanmalı mıyım? Yıkanmalı mı? Yıkanmalı mıyız? Yıkanmalılar mı? Kalmalı mıyım? Kalmalı mı? Kalmalı mıyız? Kalmalılar mı?

Oefening 50 Giyinmemeli miyim? Giyinmemeli mi? Giyinmemeli miyiz? Giyinmeliler mi? Gitmemeli miyim? Gitmemeli mi? Gitmemeli miyiz? Gitmeliler mi? İçmemeli miyim? İçmemeli mi? İçmemeli miyiz? İçmemeliler mi? Okumamalı mıyım? Okumamalı mı? Okumamalı mıyız? Okumamalılar mı? Çalışmamalı mıyım? Çalışmamalı mı? Çalışmamalı mıyız? Çalışmamalılar mı?

Oefening 51 1. görmelisin. Je moet Marmaris echt gezien hebben. 2. oynamamalı. De kinderen moeten niet op straat spelen. 3. konuşmamalısınız. U moet niet praten in de bibliotheek. 4. kaybetmemeliyiz. We moeten niet nog meer tijd verliezen. 5. gitmeliyim. Ik moet meteen weg. 6. almalı. Orhan moet een nieuwe paraplu kopen. 7. beklemeliyiz. We moeten nog een beetje wachten. 8. atmamalıyız. We moeten ons afval niet op de grond gooien. 9. almalı. Uw vader moet zijn medicijnen op tijd nemen. 10. vermemelisin. Je moet niet op alle vragen antwoord geven.

Oefening 52 1. gitmelisin/gitmemelisin. Je moet ‘s avonds alleen naar buiten. Je moet ‘s avonds niet alleen naar buiten. 2. gitmeliyiz. Het is laat geworden, we moeten naar huis. 3. olmalısın. Je moet voor etenstijd thuis zijn. 4. okumalı mıyım? Moet ik dat boek echt lezen? 5. içmemelisiniz. U moet hier geen sigaret roken. 6. yatmalısın. Je bent ziek, je moet in bed liggen. 7. vermeliyiz. We moeten de ober een fooi geven. 8. unutmalı. Ayşe moet haar vriemd vergeten.

78

9. gitmeliyiz. We moeten zeker wel naar de wedstrijd. 10. dinlememelisin. Je moet niet meer naar die man luisteren.

Oefening 53 1. gitmeliyim. Ik voel me niet lekker, ik moet naar de dokter. 2. öldürmemelisin. Je moet je vrije tijd niet op straat verdoen. 3. konuşmamalısın. Mijn dochter, je moet niet met iedereen praten. 4. girmemelisin. Je moet daar niet naartoe, je moeder slaapt. 5. yemeli. Hij moet één dag per week vis eten. 6. çıkarmalıyız. We moeten onze schoenen uitdoen. 7. almalı. De tand van mijn vader doet pijn, hij moet een afspraak met de tandarts maken. 8. çalışmalı. Ayşe moet hard studeren. 9. içmeli. De baby’s moeten melk drinken. 10. öğrenmelisin. Je moet echt Turks leren.

Oefening 54 1. Hoe laat moet ik morgen naar school komen? 2. Je moet niet op het gras lopen. 3. Je moet niet binnen de school roken. 4. Waar moeten we wachten? 5. Moet ik al deze boeken lezen? 6. We moeten morgen niet laat opstaan. 7. Je moet vanavond niet naar de disco. 8. Hij/zij moet een expert raadplegen. 9. Hoe laat moet ik vannacht naar thuis terugkeren? 10. We moeten onze kamer schoon houden. 11. Je moet je koorts meten. 12. De kinderen moeten niet hongerig blijven. 13. We moeten ook een woordenboek meenemen naar het tentamen. 14. Moeten we dit meteen doen? 15. We moeten met slecht weer niet naar buiten. 16. Mensen moeten drinkwaren niet koud drinken. 17. Jullie moeten geen kauwgom kauwen in de klas. 18. Hij moet ‘s nachts niet in de zee zwemmen. 19. Je moet op tijd naar de vergadering komen. 20. Hij moet zich goed aankleden bij koud weer.

79

Oefening 55 1. Annesini daha sık ziyaret etmeli. 2. Yarın dükkanlar kapalı. Bugün mutlaka alışveriş yapmalıyız. 3. Dinlememeliler mi? 4. Çok dikkat etmeliyiz. 5. Her gün iki litre su içmelisin. 6. O şekilde konuşmamalı, yoksa burada ona iş vermezler. 7. Yarın onu arayıp her şeyi anlatmalıyım. 8. Hiç bir şeyden korkmamalı. 9. Onun işlerine karışmamalısınız. 10. Beylerden hangisi müdür? Nasıl bir evde oturuyor? Benim hakkımda bir şey dedi mi? Alışkanlıkları nedir? Ona nasıl yaklaşmalıyım? Bu soruların cevaplarını kim biliyor?



§ 9.7

-sE

Oefening 56 Gelsem, gelsen, gelse, gelsek, gelseniz, gelseler. Postalasam, postalasan, postalasa, postalasak, postalasanız, postalasalar. Götürsem, götürsen, götürse, götürsek, götürseniz, götürseler. Uyusam, uyusan, uyusa, uyusak, uyusanız, uyusalar. Çalışsam, çalışsan, çalışsa, çalışsak, çalışsanız, çalışsalar.

Oefening 57 Pişirmesem, pişirmesen, pişirmese, pişirmesek, pişirmeseniz, pişirmeseler. Konuşmasam, konuşmasan, konuşmasa, konuşmasak, konuşmasanız, konuşmasalar. Sormasam, sormasan, sormasa, sormasak, sormasanız, sormasalar. Hazırlamasam, hazırlamasan, hazırlamasa, hazırlamasak, hazırlamasanız, hazırlamasalar. Karşılamasam, karşılamasan, karşılamasa, karşılamasak, karşılamasanız, karşılamasalar.

Oefening 58 Gitsem mi? Gitsek mi? Kalksam mı? Kalksak mı?

80

Versem mi? Versek mi? Binsem mi? Binsek mi? İnsem mi? İnsek mi?

Oefening 59 Götürmesem mi? Götürmesek mi? Yardım etmesem mi? Yardım etmesek mi? Boyamasam mı? Boyamasak mı? Yazmasam mı? Yazmasak mı? Tamir etmesem mi? Tamir etmesek mi?

Oefening 60 1. gelsek. Als we met de taxi zouden komen, hoe lang zou dat duren? 2. postalasan. Het zou goed zijn, als jij je brief vandaag zou posten. 3. yağsa. Was het maar zo dat het morgen regende. 4. gelse, götürür. Als Ali komt, brengt hij mij naar huis. 5. uyusa. Sliep ons kind vannacht maar goed. 6. içmeseniz. Als u niet zo roken, dan zou het hier niet stinken. 7. uğrasam. Zal ik vandaag op bezoek gaan bij Esra? 8. etse. Als hij een beetje zou helpen, zouden we snel klaar zijn met dit werk. 9. çalışsa. Als Pınar zou studeren, zou ze niet blijven zitten. 10. pişirse. Kookte mijn zus vandaag maar groentesoep. 11. olsa, yesek. Was er nu maar een taart, dan zouden die eten. 12. gelse, başlasak. Kwam Hasan maar zodat we aan het eten konden beginnen. 13. arasa, konuşsam. Belde mijn dochter mij maar zodat ik met haar kon praten. 14. olsa. Als ik geld zou hebben, dan zou ik die auto kopen. 15. sorsam. Als ik het Okan zou vragen, zou hij het weten?

Oefening 61 1. Zengin olsam, artık hiç çalışmam. 2. Onu müdüre anlatsa, müdür onu işten kovar. 3. Keşke bu sene Türkiye’ye gitsek. 4. Ben böyle bir şey yapsam, kesinlikle söylerim. 5. Orhan’ın zamanı olsa, kesinlikle kardeşine yardım eder. 6. Bana bir mektup yazsa, çok sevinirim. 7. İstanbul’a gitsek, Türk kitapları alırım. 8. Bir kaç defa okusanız, unutmazsınız.

81

9. Bir milyon kazansa bile, borç vermez. 10. Her akşam bir bardak kırmızı şarap içseler, hasta olmazlar.

Oefening 62 Ik had een beetje geld, nu is het op. Gisteren had ik werk, vandaag niet. Ik had een vriendin, ze is vertrokken. Ik heb nooit geluk. Ik heb geen geld meer, Ik heb geen werk meer, Ik heb geen vriendin meer, Ik heb niks meer, niks... Als deze liedjes er ook niet meer zouden zijn, Als mijn telefoon niet zou rinkelen, Als mijn vrienden me niet meer zouden bellen, Wie weet wat ik dan zou doen? Ik zou geen minuut wachten. Er hangen donkere wolken boven mijn hoofd. Maar ik ben nog steeds hoopvol. Ik heb geen vertrouwen meer in de wereld. Zoveel pijn is genoeg. Ik ben een gevoelige man, ik stort makkelijk in. Ik verkrop het in mezelf. Oh, de één vertrekt na de ander



§ 9.8

-(y)E

Oefening 63 Bileyim, bilesin, bilsin, bilelim, bilesiniz, bilsinler. Bildireyim, bildirsin, bildirsin, bildirelim, bildiresiniz, bildirsinler. Uyanayım, uyanasın, uyansın, uyanalım, uyanasınız, uyansınlar. Çözeyim, çözesin, çözsün, çözelim, çözesiniz, çözsünler. Açayım, açasın, açsın, açalım, açasınız, açsınlar.

Oefening 64 Unutmayayım, unutmayasın, unutmasın, unutmayalım, unutmayasınız,

82

unutmasınlar. Yıkamayayım, yıkamayasın, yıkamasın, yıkamayalım, yıkamayasınız, yıkamasınlar. Anlatmayayım, anlatmayasın, anlatmasın, anlatmayalım, anlatmayasınız, anlatmasınlar. Kımıldamayayım, kımıldamayasın, kımıldamasın, kımıldamayalım, kımıldamayasınız, kımıldamasınlar. Basmayayım, basmayasın, basmasın, basmayalım, basmayasınız, basmasınlar.

Oefening 65 Keseyim mi? Kessin mi? Keselim mi? Kessinler mi? Başlayım mı? Başlasın mı? Başlayalım mı? Başlasınlar mı? Yatayım mı? Yatsın mı? Yatalım mı? Yatsınlar mı? Yapayım mı? Yapsın mı? Yapalım mı? Yapsınlar mı? Söyleyeyim mi? Söylesin mi? Söyleyelim mi? Söylesinler mi?

Oefening 66 Koymayayım mı? Koymasın mı? Koyalım mı? Koymasınlar mı? Çıkarmayayım mı? Çıkarmasın mı? Çıkaralım mı? Çıkarsınlar mı? Kırmayayım mı? Kırmasın mı? Kırmayalım mı? Kırmasınlar mı? Sürmeyeyim mi? Sürmesin mi? Sürmeyelim mi? Sürmesinler mi? Batırmayayım mı? Batırmasın mı? Batırmayalım mı? Batırmasınlar mı?

Oefening 67 1. edelim. Laten we de verkeersregels hanteren. 2. yapsın. Laat hem alles doen wat hij kan. 3. bileyim. Hoe moet ik het weten; hij heeft gelogen. 4. koşalım mı? Zullen we morgen ook rennen? 5. etmeyin/etmeyiniz. Maak alsjeblieft geen ruzie. Maken jullie alstublieft geen ruzie. 6. unutmayalım. Laten we de waarschuwingen van de directeur niet vergeten. 7. olsun. Moge God je helper zijn/helpen. 8. açayım mı? Moet ik de televisie aanzetten? 9. yatayım. Laat ik vandaag vroeg slapen. 10. soralım. Laten we deze vraag eens aan Fatma vragen. 11. uğrayalım. Laten we van hier even langs de markt gaan. 12. alayım. Laat ik eens schoenen voor mezelf kopen. 13. içelim. Zullen we koffie of thee drinken?

83

14. gidelim mi? Zullen we vanavond samen naar de bioscoop gaan? 15. gideyim. Laat ik naar de kapper gaan.

Oefening 68 1. Otobüsle gidelim mi? 2. Bu akşam Funda’yı arayalım mı? 3. Bu akşam evde kalayım. 4. Bu akşam anne, babamı yemeğe davet edeyim mi? 5. Seni burada bir daha görmeyeyim. 6. Bu ülkenin kurallarına uyalım. 7. Bu öneriyi kabul edelim yoksa çok seçmen kaybederiz. 8. Bu sene tatile gitmeyelim çünkü bu sene çok borç yaptık/ borçlandık. 9. O gelmesin veya aramasın çünkü akşama kadar meşgulum. 10. O otele gitmesinler, orası çok pahalı.



§ 9.9

Gebiedende wijs

Oefening 69 Oku, okusun, okuyun, okuyunuz, okusunlar. Dök, döksün, dökün, dökünüz, döksünler. Kullan, kullansın, kullanın, kullanınız, kullansınlar. Sat, satsın, satın, satınız, satsınlar. Satın al, satın alsın, satın alın, satın alınız, satın alsınlar.

Oefening 70 Şaşırma, şaşırmasın, şaşarmayın, şaşırmayınız, şaşırmasınlar. Doldurma, doldurmasın, doldurmayın, doldurmayınız, doldurmasınlar. Yakma, yakmasın, yakmayın, yakmayınız, yakmasınlar. Çağırma, çağırmasın, çağırmayın, çağırmayınız, çağırmasınlar. Sorma, sormasın, sormayın, sormayınız, sormasınlar.

Oefening 71 1. söyleyin (beleefde gebiedende wijs)/söyleyiniz (extra beleefde gebiedende wijs). Zeg uw naam en achternaam.

84

2. okuyun (beleefde gebiedende wijs)/okuyunuz (extra beleefde gebiedende wijs). Lees uw boek stilletjes. 3. kes. Wees stil, anders hoort hij alles. 4. getir. Breng dat tijdschrift naar mij. 5. anlatma. Vertel dit aan niemand anders. 6. girme, çıksın. Ga niet naar binnen, hij moet naar buiten komen. 7. basma. Stap alsjeblieft niet op het gras. 8. işitmesin. Laat niemand de stand horen. 9. inanma. Jij moet niet alles geloven. 10. ediniz. Verlaat u deze plek alstublieft geluidloos. 11. topla, yıka. Ruim de tafel op en was de vaat af. 12. söyle, gelmesin. Zeg je vriend zodat hij niet nogmaals komt. 13. bırak. Laat me met rust. 14. beklemesin, girsinler. Ze moeten niet buiten wachten, maar ze moeten binnenkomen. 15. kımıldamasın. Niemand moet zich van zijn plaats bewegen.

Oefening 72 1. İnce Börek (deeggerecht) Ingredienten: half kilo yufka (klaargemaakt); 1 glas melk; 2 eieren; 4 soeplepels roomboter; börek kaas. Bereidwijze: smeer de bakplaat in met olie. Smelt de boter. Breek de eieren in een kom. Doe er een snufje zout in en klop het goed op. Voeg de boter en melk eraan toe. Dip de yufka bladeren één voor één in dit mengsel en leg ze op de bakplaat. Leg de kaas er bovenop. En giet het overblijvende mengsel erop. Snij het in gelijke vierhoeken en leg het in de oven. 2. Als het weer warm is... Bescherm uzelf bij warm weer. Als u buiten dingen te doen heeft, verkies de uren na de middag. Tot 2 uur beschermt het weer zijn hevige warmte en is de zon intensiever. Draag in ieder geval een fles water bij u. Ook al bent u niet dorstig, u moet toch minstens 1 liter water per dag drinken, daar bovenop moet u ayran drinken. Vergeet u pet niet op te doen. Bovendien moet u dunne, katoene kleding preferen. Bij uitputting moet u naar een plek in de schaduw gaan en om hulp vragen. Koel uw lichaam af. Was uw handen en gezicht en drink beslist 1 glas water. 3. De gouden regels om de kilo’s te beschermen Obesitas Vereniging (Overgewicht Vereniging) heeft de gouden regels van het gezond leven verzameld in een boek. De gedragingsregels zijn deze: begin de dag vroeg, slaap niet meer dan zeven of acht uur. Gebruik de trap in plaats van de

85

lift, loop met een snel tempo. Doe vier, vijf dagen in de week oefeningen. Ga met actieve en beweegelijke mensen om. Maak actieve plannen voor het weekend. Kijk elke dag een half uur minder televisie. Doe geen olie of boter op gerechten met vlees of gehakt en maak thuis geen zoete gebakjes. Verkies etenswaren met weinig calorieën , zoals komkommer, tomaat en sla. Eet elke dag groente en fruit. Doe het eten in kleine borden, maar vetarme salades in grote borden. Drink veel water en vermijd open buffets. Maak een boodschappenlijst, ga met een volle maag naar de winkels en koop niet meer dan op je lijst staat.

Oefening 73

1. Ben yoksam, kimseyi içeriye sokma. 2. İçeri girin, oraya oturun. 3. Bunu başka hiç kimseye anlamayın. 4. Lütfen burada sigara içmeyiniz. 5. Çalışkan ol, ev ödevini yap. 6. Ağlama, sus. Ne oldu? Anlat. 7. Bu konuyla ilgili sorularınız varsa, bizi arayın. Kurumumuzun elemanları size lazım olan tüm bilgileri verir. 8. Bu suyu içme, temiz değil. 9. Üzülme, yarın hayvanat bahçesine gideriz. 10. Abartma, o kadar harcamadık.



86

Herhalingsoefeningen

hoofdstuk 8 en 9

Herhalingsoefening 1 1. Üniversitemiz Amsterdam’da değil, Utrecht’te. Is uw universiteit in Amsterdam? Onze universiteit is niet in Amsterdam, maar in Utrecht. 2. Ahmet’in kız kardeşi bugün değil, yarın gelecek. Komt het zusje van Ahmet vandaag? Het zusje van Ahmet komt niet vandaag, maar morgen. 3. Ona şu mavi kazağı ben değil, babam verdi. Heb jij hem die blauwe trui gegeven? Die blauwe trui heb ik niet gegeven, maar mijn vader (heeft hem gegeven). 4. Kahvemi sütlü değil, sütsüz içerim. Drinkt u uw koffie met melk? Ik drink mijn koffie niet met melk, maar zonder melk. 5. Annem kendisine değil, bana kazak örüyor. Breit je moeder een trui voor haarzelf? Mijn moeder breit geen trui voor haarzelf, maar voor mij. 6. Uçağımız Antalya’ya değil, İzmir’e inecek. Landt uw vliegtuig op Antalya? Ons vliegtuig landt niet op Antalya, maar op İzmir. 7. Ayla hastanede değil, postanede çalışıyor. Werkt Ayla in een ziekenhuis? Ayla werkt niet in het ziekenhuis, maar in het postkantoor. 8. Çay değil, kahve içelim. Zullen we thee drinken? Laten we geen thee, maar koffie drinken. 9. Akşam yemeğimizi lokantada değil, evde yiyelim. Zullen we ons avondeten in een restaurant eten? Laten we ons avondeten niet in een restaurant, maar thuis eten. 10. Erkek kardeşi seyahat acentası değil, reklam bürosu açmış. Heeft zijn broertje een reisagentschap geopend? Zijn broertje heeft geen reisagentschap, maar een reklamebureau geopend.

Herhalingsoefening 2 1. yapar. Mijn moeder maakt (altijd) lekker eten (Mijn moeder kan goed koken). 2. gidecek. Mijn broertje/zusje gaat komend jaar naar de universiteit. 3. gelmiyorsun. Jij komt nooit op tijd. 4. verir misiniz? Wilt u alstublieft ook wat van dat aan mij geven? 5. gelmese. Kwam Hasan morgen maar niet. 6. unutmayacağım, ettiniz. Ik zal u nooit vergeten, want u heeft mij veel geholpen. 7. duydum, görmeliyim. Ik heb veel over die film gehoord, die moet ik beslist zien. 8. çalışmamalısın, olmamalısın. Je moet vandaag niet teveel werken. Je moet niet moe worden.

87

9. geliyor. Waarom komt Ahmet te laat voor elke les? 10. gitmedi. Funda is nooit naar de bioscoop gegaan. 11. götürdü. Ahmet heeft vannacht zijn vriendin mee uit dansen genomen. 12. yağar. In de winter sneeuwt het veel in Kars. 13. etmeyiniz. Wilt u alstublieft niet tussen vijf en zeven uur bellen. 14. olur. Het zal moeilijk zijn om hem op dit late tijdstip wakker te maken. 15. yağsa. Regende het vandaag maar, zodat de kinderen op straat speelde.

Herhalingsoefening 3 1. gitmedim. Vorige week ben ik slechts één dag niet naar school gegaan. 2. yapmadım. Eergisteren heb ik niet ontbeten. 3. verdin? Aan wie heb jij die fiets gegeven? 4. kullanma. Ga absoluut niet autorijden met drank op. 5. olsa. Had ik maar geld. 6. dinlemiyor. Mijn dochter/meisje luistert niet naar me. 7. basacak. Morgen is hij jarig, dan wordt hij 19 jaar (in Turkije 20 jaar). 8. gidecek. Zijn moeder gaat komende week naar Turkije. 9. öğrendin? Van wie heb je (dat) geleerd? 10. söyleme. Vertel dit absoluut aan niemand.

Herhalingsoefening 4 1b. Ali komt niet met ons, want hij is erg ziek. 2f. Wij gaan niet naar het concert, want wij hebben geen kaartje. 3g. Vannacht ga ik van de zenuwen niet kunnen slapen, want ik heb een toets morgen. * 4c. Zij gaan geen nieuw auto kopen, want ze hebben geen geld. 5d. Wilt u alstublieft niet roken, want het is verboden. 6a. Ik ga niet met de auto naar Turkije, want dat duurt te lang. 7h. Ik heb drie jaar Turks geleerd, omdat ik een onderzoek ga doen. 8e. Ik ben erg boos op jou, omdat je me nooit hebt gebeld.

Herhalingsoefening 5 Evine, girmiş, doldurmuş, başlamış, varmışlar, şaşırmış, istemiş, var, demiş, etmiyor.

*  Zie lijst met rectificaties achterin dit antwoordenboek vanaf pagina 205.

88

Gaan we niet emigreren? Op een nacht werd er ingebroken in het huis van Nasrettin Hoca. De dief begon de spullen/meubels te stelen. Hoca stopte vervolgens de overgebleven spullen in een zak en volgde de dief. De dief voorop en Hoca achter hem aan kwamen ergens aan. Dit was het huis van de dief. De dief verbaasde zich, toen Hoca achter hem aan het huis in wilde. Hierop zei de dief: “Hey man, Wat ga je doen in mijn huis?” Hoca antwoordde als volgt: “Gaan we niet emigreren naar dit huis!”

Herhalingsoefening 6 Varmış, gelmişler, kopacak, keselim, yiyelim, sormuş, demiş, kesmişler, gitmişler, atmış, yakmış, istemişler, yaktım, pişirdim. Dag des oordeels Hoca had een goed lam. Zijn vrienden kwamen op een lentedag naar hem toe en zeiden: “Hoca, morgen is het de dag des oordeels, laten we deze lam slachten en op deze mooie dag opeten.” Hoca geloofde het eerst niet en vroeg het aan iemand anders. Die zei voor de grap: “Ja!”. Hierop nam Hoca de lam en ging met zijn vrienden naar het platteland. Daar slachtten ze de lam en lieten het braden aan Hoca over. Hierop lieten ze hun spullen bij Hoca achter en gingen naar de rivierbedding om te baden. Toen Hoca alleen was, nam hij de kleding, gooide het op het vuur en verbrandde het allemaal. Na een poosje kwamen zijn vrienden helemaal naakt terug van de rivierbedding en vroegen naar hun kleding. Hoca zei: “Morgen is het de dag des oordeels, jullie kleding is niet meer nodig. Daarom heb ik het verbrand. Met jullie kleding heb ik de lam gebraden.”

Herhalingsoefening 7 1. Adınız ne? Wat is uw naam? Mijn naam is Erdoğan. 2. Türk müsünüz? Bent u Turks? Ja, ik ben Turks, maar mijn geboorteplaats is Amsterdam. 3. Nerede oturuyorsunuz? Waar woont u? Ik woon in Utrecht. 4. Kaç yaşındasınız? Hoe oud bent u? Ik ben 23 jaar oud. 5. İşçi misiniz? Bent u een arbeider? Nee, ik ben een student. 6. Ne okuyorsunuz? Wat studeert u? Ik studeer recht op de Universiteit Utrecht. 7. Evli misiniz? Bent u getrouwd? Ik ben niet getrouwd, maar wel verloofd. 8. Nişanlınız ne yapıyor? Wat doet uw verloofde? Zij is ook een student. 9. Ne okuyor? Wat studeert zij? Zij studeert Turks. 10. Türk mü? Is zij Turks? Nee, zij is Nederlands, maar ze kan Turks (praten). 11. Nerede tanıştınız? Waar hebben jullie elkaar ontmoet? Hier, op de universiteit hebben we ontmoet.

89

12. Anlaşıyor musunuz? Kunnen jullie het vinden? Natuurlijk kunnen we het goed vinden. 13. Ne zaman evleniyorsunuz? Wanneer gaan jullie trouwen? We willen beiden eerst ons school afmaken, we hebben geen haast. Herhalingsoefening 8 1. Dün Edirne İstanbul arasında bir trafik kazası olmuş. 2. Bir araba bir otobüse çarpmış. 3. Kazada yolculardan üç kişi ölmüş. 4. On ikisi de yaralanmış. 5. Arabanın şoförü ağır yaralanmış. 6. Polis yolu bir buçuk saat kapatmış.

Herhalingsoefening 9 1. Als mijn moeder me hier zou zien, zou ze verbaasd zijn. 2. Als we vanavond naar de bioscoop zouden gaan, zou het leuk zijn. 3. Als Ali tijd zou hebben, zou hij jou helpen. 4. Mensen gebruiken 10% van hun hersenen. 5. Op een hamburgerbroodje van de big mac, zitten gemiddeld 170 sesamzaadjes. 6. Ik ga die arme (man/vrouw) een aalmoes geven. 7. Zullen we wat drinken in dat cafeetje? 8. De piloten staken vandaag. 9. Hij zou verliefd zijn op de dochter van de buren. 10. Laten we wat eten in die restaurant. 11. Ali werkt bij het Algemene Directoraat van Bevolking en Burgerlijke zaken. 12. Hij moet zijn boeken in zijn tas doen. 13. Ze moeten hun schoenen uitdoen. 14. De ober moet twee cola brengen. 15. Fatma moet morgen mijn moeder helpen. 16. Laat ik mijn vriend een brief schrijven. 17. Vrouwen, in vergelijking met mannen, knipperen twee keer sneller met hun ogen. 18. Je moet vandaag niet naar buiten, want het is erg koud. 19. Een roos, groeit goed op donker grond. 20. Een blaffende hond bijt niet.

Herhalingsoefening 10 Kraliçesinin, arkadaşı, kraliçenin, sarayına, çocuğu, çocuğa, topu, yanına,

90

yakalamış, suya, misin, kurbağaymış, benim, vermiş, topumu, atlamış, Nehir’den, salonundaymış, salona, oturmuş, kurbağayı, oturmalı, bahçede, kurbağasın, siz, düştü, topunuzu, size. De Egyptische koning en koningin hadden geen kind. De koning had een vriend. Zijn naam was Se. Se zei tegen de koning: “Hey koning, je moet niet bedroefd zijn. Een kind zal geboren worden. Je zal een mooie dochter krijgen.” De koning en koningin waren erg blij. Iets later kreeg de koningin een dochter. Se kwam naar het paleis van de koning en zag het kind. Hij zei: “Wat een mooie dochter. Later wordt ze een mooie vrouw.” Hij gaf het kind een betoverde bal kado. Het kind werd groter en de bal werd groter. De kleine prinses hield erg van de bal. Op een dag ging de prinses naar de rivier Nijl. Ze gooide de betoverde bal in de lucht, daarna ving ze hem. Ze gooide de bal nogmaals in de lucht. Maar dit keer viel de bal in het water. De prinses werd erg verdrietig. Ze keek naar het water. Ze zocht de bal. Maar de bal was er niet. Toen zei een stem: “Prinses, wil je jouw bal?”. Dit was een kikker. Hij zei: “Vervul mijn wens en ik zal jouw bal teruggeven.” De prinses vroeg: “Wat wil je?” De kikker gaf als volgt antwoord: “Ik wil de hele dag met jouw samen zijn. Ik wil met jou naar jouw huis gaan, met jou in de tuin lopen en met jou eten.” De prinses zei: “Ik accepteer het. Geef mij mijn bal terug en ik zal de hele dag met jou samen zijn.” Hierop sprong de kikker in het water. Een poosje later kwam hij tot het wateroppervlak. De bal was in zijn poten. Hij kwam uit de Nijl en gaf de bal aan de prinses. De Egyptische koning was in de grote salon van het paleis. Alle grote mannen van Egypte waren bij hem. De prinses kwam de salon binnen en achter haar aan kwam de kikker. De prinses ging op de stoel zitten en riep de kikker naast haar. Iedereen was verbaasd. Uiteindelijk zei de koning: “Gooi die kikker naar buiten.” De prinses smeekte haar vader: “Papa, gooi hem alsjeblieft niet naar buiten. Hij is mijn vriend. Mijn vriend hoort naast me te zitten.” De koning wilde de prinses niet verdrietig maken. Na het eten gingen de prinses en de kikker in de tuin lopen. Toen werd het avond. De prinses vroeg de koning: “Papa, zal ik de kikker in de tuin laten?”. De koning zei: “Nee. Ga en gooi hem in de rivier.” De prinses ging naar de rivier met de kikker. Ze zei tegen de kikker: “Jij bent een erg goede kikker.” En ze legde haar hand op de kop van de kikker. Op dat moment hoorde ze veel lawaai. De kikker was niet meer op zijn plek. In zijn plaats was er een prins. De prinses vroeg: “Wie bent u, waar komt u vandaan?” De prins zei: “Er was een slechte tovenaar. Hij veranderde mij in een kikker. Toen kwam u. Uw bal viel in de rivier. Ik gaf uw bal terug. U noemde mij een vriend. Op dat moment ben ik weer een mens geworden. Ik dank u hartelijk.”

Herhalingsoefening 11 1. Ik vertrouw mijn geliefde niet. Ik ben een 19-jarig jonge meid. Ik ga nu bijna een jaar met een jongeman om.

91

Helaas ben ik niet overtuigd van zijn liefde. Hij is heel leuk. Hierdoor heeft hij veel meisjes (let. meiden) om zich heen. Hij zegt: “Ik heb geen relatie met die meisjes.”. Echter zijn gedrag en bewegingen zeggen wat anders. Maar tegenover mij gedraagt hij zich wel als een geliefde. Hij beschermt me en kijkt in mijn ogen. Ik ben zo in de war, ik kan zijn echte wezen niet ontcijferen. Op een dag in een cafe ging hij naar de wc en ik frommelde wat met zijn mobiele telefoon op de tafel (die op de tafel lag). Mijn moraal daalde tot een dieptepunt. Hij had verdomme (cynisch) minstens vijftig telefoonnummers van meisjes. 2. Mijn partner is een probleem Ik ben een vrouw die bijna 8 jaar lang getrouwd is. Mijn partner is een langeafstand chauffeur. Hij is dus voortdurend buiten. Hij verblijft één, twee maal per week of per vijftien dagen in İstanbul en gaat dan weer weg. Oke, hij wil ook alleen maar brood op de plank, maar ik blijf nu wel helemaal alleen op mijn jonge leeftijd. Ik ben voortdurend met de kinderen. Ik ben dit leven zat. Ik vertel mijn partner niks, maar er is een grote breuk tussen ons ontstaan. Alhoewel, hij heeft geen klachten over dit huwelijk. Sterker nog, volgens hem is er geen probleem. Ondertussen ben ik verliefd geworden op iemand anders. Ik en een getrouwde man uit dezelfde wijk lopen voortdurend elkaar aan te kijken. De vorige dag nodigde hij me uit naar buiten en hebben we gepraat. Wat moet ik doen? Kunt u mij een advies geven? 3. De deuren sluiten voor mijn ogen Ik ben een jonge meid van 24 jaar die de universiteit heeft afgerond. Mijn probleem is werkloosheid. Ik wil op mijn eigen benen staan. Maar waar ik ook heen ga, de deuren gaan dicht voor me. Ik ben nu zelfs tevreden met een advertentie voor secretaresse. Maar zelfs dat kan ik niet vinden. Materieel en geestelijk zit ik er doorheen. Ik kijk om me heen; veel ongeschoolde meiden werken bij grote bedrijven. Ze verdienen goed geld en prive gaat het ze ook voor de wind. Waar komt mijn pech vandaan (let. Wat is de oorzaak van mijn ongeluk)? 4. Mijn partner is erg jaloers Ik ben een jonge vrouw van pas 26 jaar oud. Bijna anderhalf jaar geleden ben ik verliefd geworden op mijn partner en zijn we getrouwd. Onze verkeringsperiode was erg kort. In die periode portretteerde mijn partner een beleefd, sympatiek en maniervolle personage. Daarna veranderde hij 180 graden. Ik heb genoeg van zijn jaloezie. Hij maakt alles een probleem, van de lengte van mijn rok tot mijn bloezen, mijn schouderbandjes. Ik ben een mens met een carrière. Ik werk bij een groot firma (let. Mijn werkplaats is een erg grote firma). Vanwege mijn positie besteed ik altijd veel aandacht aan mijn kleding. Echter mijn partner begrijpt dit niet. Hij heeft al mijn strakke bloezen verstopt. Hij laat mij zijn eigen t-shirts aandoen.

92

5. Verslag uit een minibus De dag na de voetbalwedstrijd tussen het nationale elftal van Belgie en Turkije. De mobiele telefoon van één van de sportverslaggevers van TRT ging over. Het was een programmamaker van Radio Ankara. Hij vertelde gelijk wat hij wilde. We zitten op dit moment in een live-uitzending. We gaan je gelijk doorverbinden. Kan je kort commentaar geven op de wedstrijd? De commentator biechtte het op: Dat kan beslist niet, broeder, ik zit momenteel in een minibus. Dat maakt niks uit, praat jij wat harder en laat de rest aan ons over. De commentator snapte dat, wat hij ook deed, hij er niet onderuit kwam. Hij ging ermee accoord en begon heel opgewonden commentaar te geven. Precies op dat moment zei de oudere mevrouw op de voorste bank tegen de chauffeur: “Jongeman, kan je het geluid van de radio wat zachter zetten?” 6. Geest Een of andere man vond langs de zee een fles. Uit de fles kwam een geest en zei tegen de man: “Wens wat je wilt wensen van mij.” De man had vliegangst (let. een vliegtuigfobie) en was daarom nog nooit naar Amerika gegaan. Hij zei tegen de geest: “Ik heb Amerika maar niet kunnen bezichtigen. Maak een brug zodat ik met mijn auto ernaartoe kan en het kan bezichtigen.” De geest gaf als volgt antwoord: “Zo’n brug vergt veel ijzer en cement! Het vergt teveel kosten; vraag iets logischer en realistischer.” De man dacht na en zei: “Ik snap dat vrouwenvolk niet. Kan je me vertellen wat vrouwen denken en doen?”. De geest werd overdonderd en zei tegen de man: “Hoeveel rijstroken moet de brug hebben?”

Herhalingsoefening 12 Bu mahallede çok yabancı oturuyor. Bazıları yıllar önce Hollanda’ya gelmiş, bazıları da daha bir kaç yıldır burada oturuyor. Yabancıların büyük bir kısmı uyum sağladı. Mahallede bir kaç tane Türk dükkanı var. Bir Türk kasap, bakkal ve manavı var. Hollandalı mahalle sakinleri de oradan alışverişlerini yapıyorlar. Pideyi çok seviyorlar, Türk kasap ve manavı pahalı değil. Mahallede bir okul var. Bütün çocuklar oraya gidiyor. Bir Türk öğretmeni de var. Adı Metin. Hollanda’da doğdu. Türk anne, babalarla çok iyi ilişkisi var. Türk anne, babalar ve öğretmenler her ay bir araya gelip, okul ve ders programlarını konuşuyorlar. Çocukların daha halen uygun bir oyun alanı yok. Genelde sokakta oynuyorlar. Bazen kaza oluyor. Sakinler oyun alanıyla ilgili bir plan yapıp belediyeye başvurdu. Önümüzdeki hafta belediye karar verecek.

93

Hoofdstuk 10 Combinaties van basisuitgangen en hulpuitgangen



§ 10.1 Combinaties met -(y)Dİ

Oefening 1 1. istemişti. Hij wilde zijn kinderen hiernaartoe brengen. 2. yemeseydim. Had ik maar geen pittig eten gegeten. 3. çalışmıştı/çalışacaktı. Vorig jaar rond deze tijd had hij in de VS gewerkt. Vorig jaar rond deze tijd zou hij in de VS werken. 4. oturuyorlardı. Vroeger woonden zij in dat grote huis. 5. söylemezdi. De dochter van mijn oom loog nooit. 6. arıyorduk. We zochten al een poosje naar zo een mooi huis. 7. oynuyorlardı. Mijn tante en haar gezin speelden vanochtend tennis. 8. tanışmıştı. Funda had op de bruiloft van mijn broer kennis gemaakt met haar verloofde. 9. yapmıştınız. Waar had u vroeger (ook alweer) gewerkt als leraar? 10. görmemistim. Ik had mijn zus al sinds haar bruiloft niet meer gezien.

Oefening 2 1. geziyordu. Ali liep net in het park. 2. başlayacaktı. De wedstrijd zou om twee uur beginnen, maar begon een uur later. 3. olsaydı, alırdım. Als ik geld zou hebben, dan zou ik een splinternieuwe auto kopen. 4. kalmazdı. Als we de brand niet hadden geblust, dan zou er in deze omgeving geen boom meer overgebleven zijn. 5. öğrenseydin. Had jij maar Turks geleerd. 6. geliyorlar/gelirlerdi. Vroeger kwamen ze heel vaak bij ons langs. Vroeger kwamen ze (vanwege gewenning, uit routine) heel vaak bij ons langs. 7. içmeseydi. Had Erkan gisterenavond maar niet te veel gedronken. 8. geliyordu. Wanneer kwamen de kinderen? 9. etseydik. Hadden we hen maar geholpen. 10. verecekti. Hij zou gisteren een verjaardagsfeest geven, maar hij is ziek geworden.

94

Oefening 3 1. veriyordu. De eigenaar van die witte villa gaf elke zondagochtend, na het ontbijt, zijn bloemen wat lauw water. 2. gözüküyordu. Asliye, de dochter van onze buren, was eigenlijk niet dik, maar ze leek dik. 3. ödeyecekti. Hasan zou de rekening betalen, maar hij had geen geld. 4. yapıyordun? Wat was jij net boven aan het doen? 5. bulmuştu. Ali had uiteindelijk werk gevonden, maar zijn loon was weinig. 6. götürecekti. Zij zouden jou ook meenemen, maar er was geen plaats meer in de auto. 7. yapar mıydın? Als jij in mijn schoenen stond, zou je dan hetzelfde doen? 8. severdi. Mijn vader mocht Ali heel erg, daarom hielp hij hem op elke manier mogelijk. 9. verseydim. Ik heb al mijn geld aan hem gegeven, had ik het maar aan jou gegeven. 10. yürüyordum. Ik was aan het lopen op de markt, ineens zag ik hen.

Oefening 4 geldi, biliyor, seyrediyordum, girdi, kapattı, çıktı, içiyordu, dinliyordu, eğleniyorduk, girdi, geçirmişti, gelecekti, dönmüştü, girdi, şaşırdı, sustu, dedi, kalktık, geldiniz, dedik, uyuyordu, uyandı, geldi, bitmişti, gittiler. Weet je wat mij gisterenavond is overkomen? Ik was televisie aan het kijken met mijn moeder. Ineens kwamen de vrienden van mijn broertje binnen. Mijn moeder deed de televisie uit en ging naar boven. Daarop gingen zij roken en muziek luisteren. We waren ons allemaal aan het amuseren. Ineens kwam mijn vader binnen. Mijn vader had zijn weekend in Duitsland doorgebracht. Hij zou morgen komen, maar hij keerde eerder terug. Na mijn vader kwam mijn oom ook binnen. Mijn vrienden waren verbaasd en iedereen was stil. Mijn oom zei: “Hallo jongemannen.” Wij stonden allemaal op en zeiden: “Welkom.” Mijn moeder was boven aan het slapen, maar ze werd wakker. Zij kwam ook naar beneden. Toen was het amusement voorbij. De vrienden van mijn broertje gingen naar huis.

Oefening 5 1. We zaten in de tuin, toen het ineens begon te regenen. Iedereen rende gelijk naar binnen. In de tuin bleven slechts de tafel en stoelen over. 2. In de eerste maanden liet de kennis van de Amerikanen over Turkije ons allemaal versteld staan.

95

3. Ik zat helemaal alleen aan een tafel in de grote zaal. Op dat moment kwam een lange, knappe jongeman door de deur naar binnen. Hij kwam met kleine stappen naar me toe en groette mij. Hij wilde praten, maar ik wilde niet praten met hem. Hoe zou ik van deze jongeman af kunnen komen? Uiteindelijk heb ik een leugentje verzonnen en de jongen weggestuurd. 4. Een man met flaporen, grote neus en een paardekop liep midden op straat te schreeuwen. Uit zijn mond spetterde spuug en hij werd boos op iedereen. Na een tijdje verzamelden de mensen om hem heen. Hij was echter nog steeds aan het schreeuwen. Sommigen zeiden: “Niet doen Hasan, laten we gaan.” Hasan werd echter nog kwader en begon nog meer te schreeuwen. Iedereen probeerde Hasan te sussen. Toen kwam iemand naar Hasan en zei: “Kijk, als je zwijgt dan krijg je van mij een geeltje (25).” Hierop zweeg Hasan. 5. Sultan Beyazıt kwam langs een dorp in Kütahya. Hij had dorst gekregen. Hij vroeg om water aan een vrouwelijke dorpeling. De vrouw bracht een glas ayran. Bovenop de ayran lagen enkele stukken stro(-afval). Sultan Beyazıt dronk de ayran voorzichtig. Daarna bedankte hij de vrouw en vroeg: “Waarom heeft u de stukken stro(-afval/-overblijfsels) op de ayran gelegd?” De vrouw zei hierop: “U komt van ver. U bent bezweet. Als ik de stukjes stro er niet op had gelegd, dan had u de koude ayran meteen gedronken en was u ziek geworden. Daarom.” Sultan Beyazıt was hier blij over en beval het volgende: “Als de vrouw overlijdt, dan moet jullie hier een graftombe voor haar maken.”

Oefening 6 1. Geçen yıl üç ay Türkiye’de kaldım. İstanbul’da oturuyordum ve erkek arkadaşımın babasının şirketinde çalışıyordum. Erkek arkadaşımın annesi her gün bana yemek yapıyordu ve dairemi temizliyordu. Bir gün gelmedi. Kızı hasta olmuştu. Telefon da etmedi. Bilseydim, eve gelmezdim, lokantada yemek yerdim. 2. Alpler en eski turistik yerlerden biri, her yıl çok turist çeker. Eskiden turistler sadece yazın gelirdi. Fakat şimdi kışın da Alpler’e çok turist geliyor. 3. 1940’ta Brezilya’nın nüfusunun yüzde yetmiş beşi kırsal kesimde/köylerde oturuyordu. Sadece yüzde yirmi beşi şehirde oturuyordu. Şimdi ise insanların yarısından fazlası şehirde oturuyor. 4. Dün akşam çok ilginç bir rüya gördüm. Uzun, karanlık bir yolda yürüyordum. Sokağın sonunda bir adam beni bekliyordu. Elinde bir bıçak vardı. Evime doğru koştum. Tam kapıyı açacaktım, uyandım. 5. Neyin hakkında konuşuyordum yaa. He tamam, şey... Müdürümüzün eşi kocasını terk etmiş. Duymadın mı? O zaman ben anlatayım. Sekreterine göre her gün kavga ediyorlarmış. Kavga nedeni de paraymış. Kocası müdür olarak çok para kazanıyor. Bu paralara rağmen karısı hiç memnun değilmiş. Hep yeni lüks şeyler satın almak istiyormuş. Ben mi? Ben dedikodu yapmayı hiç sevmem.



96



§ 10.2 Combinaties met -(y)mİş

Oefening 7 1. gidermiş. De vader van dat meisje (let. die meid) zou elke dag met de trein naar de werkplaats gaan. 2. alacaklarmış. Wanneer zouden ze dat huis kopen? 3. gelmeyecekmiş. Er kwam wat tussen, dus Aydın zal morgen niet kunnen komen. 4. yürüyormuş. Gisteren rond deze tijd zou hij hier lopen. 5. göstereymiş. Had Serpil maar haar liefde voor die jongeman getoond. 6. etmeseymişim. Had ik hem maar niet geholpen. 7. dönüyormuş/dönecekmiş. Ayla belde net. Haar moeder keert morgen terug. Haar moeder zal morgen terugkeren. 8. vereceklermiş. Hij heeft iemand vermoord en nu gaan ze hem voor de rechtbank dagen. 9. gidermiş. Onze buren gingen vroeger elk jaar naar Van. 10. okumalıymışım. Ik zou dat boek beslist moeten lezen.

Oefening 8 1. beğenirmiş. Mijn vader mocht hem vroeger erg veel. 2. oynarmış. Hij zou in zijn jeugd goed basketballen. 3. gelecekmiş. Orhan zal dit jaar met de vliegtuig naar Ankara komen. 4. olacakmış. De verloofde van mijn vriend zal ingenieur worden. 5. ediyormuş. Hij bezoekt zijn tante elke zomer. 6. götürüyormuş. Hij brengt zijn zusje ook naar de disco. * 7. etseydik. Hadden we hem ook maar uitgenodigd. 8. gelirmiş. Elke ochtend komt er een oude vrouw naar het park. 9. kazanıyormuş. Die man verdient veel geld met gokken. 10. kapanacakmış. Het loket sluit zometeen.

Oefening 9 1. 28 Haziran’da başlayacakmış. Wanneer beginnen de Kırkpınar Olieworstelwedstrijden? Op 28 juni. 2. Bisikletle geliyormuş. Hoe komt onze leraar naar school? Met de fiets. 3. Kahvede bekleyecekmiş. Waar zou Ali op je wachten? In het café. 4. İşçi Partisi’ne üye oluyormuş. Van welke partij wordt hij lid? De

*  Zie lijst met rectificaties achterin dit antwoordenboek vanaf pagina 205.

97

Arbeiderspartij. 5. İki saat ders çalışırmış. Hoe lang studeert zijn broertje elke dag? Twee uur. 6. On buçukta kalkacakmış. Hoe laat vertrekt de trein? Om half elf. 7. Bir saat sonra inecekmiş. Wanneer landt het vliegtuig? Over een uur. 8. Denizde yüzüyormuş. Wat doet hij in de vakantie? Zwemmen in de zee. 9. Futbolu severmiş. Welke sport vindt Ahmet leuk? Voetballen. 10. Damadına gidiyormuş. Naar wie gaat zij morgen? Naar haar schoonzoon.

Oefening 10 1. Oproep tot gebed Nasrettin Hoca was op een dag zowel aan het oproepen tot gebed als aan het rennen. Men vroeg aan Hoca: “Waarom roep je op tot gebed terwijl je aan het rennen bent?” Hoca gaf het volgende antwoord: “Ik vraag me af tot waar mijn stem reikt.” 2. Brief Een man was een brief aan het schrijven in de bus. De man naast hem zat uit zijn ooghoek de brief te lezen. De schrijver van de brief merkte dit. Hij eindigde de brief als volgt: ‘Ik wilde je nog meer schrijven, maar de onbeleefde man naast me leest de brief vanuit zijn ooghoek, daarom stop ik.’ De man naast hem zei: “Vriend, wie is die onbeschofte man? Ik was jouw brief niet aan het lezen.” De schrijver antwoordde als volgt: “Als dat zo is, hoe weet je dan de inhoud van de brief?”. 3. Gekken Twee gekken zaten langs de rand van een zwembad. Eentje stond op en gooide suiker in het zwembad. Hij nam een slok uit het zwembad en spuugde het uit. Hij zei tegen zijn vriend: “Ik heb suiker in het zwembad gegooid, maar hij is nog steeds niet zoet.” De vriend zei: “Je hebt niet geroerd, sukkel!”

Oefening 11 1. Çok eskiden bir kral varmış. Bu kral ülkesini düşünmüyormuş. Sadece güzel elbiseleri düşünüyormuş. 2. Bir varmış bir yokmuş (bir zamanlar), küçük sevimli bir kız varmış. Herkes onu severmiş. Bir gün anneannesi ona kırmızı kadife bir başlık vermiş. 3. Eskiden amcamlar her yıl arabayla Türkiye’ye giderlermiş. Geçen yıl yine Türkiye’ye gidiyorlarmış. Arabaları Bulgaristan’da bozulmuş. Üç saat beklemişler. Sonra bir adam gelmiş. Tamir için beş yüz avro istemiş. O yüzden bu yıl uçakla gideceklermiş. Aslında amcam tekrar arabayla gitmek istiyormuş, fakat hanımı

98

artık istemiyormuş. 4. Beni arayacaktı, ama unutmuş. Abisi Almanya’dan gelmiş. Abisi bir hafta Ankara’da kalacakmış. Ondan sonra Almanya’ya dönecekmiş. Almanya’da üç tane restoranı varmış. 5. Duydun mu? Komşuların kızı Türk erkek arkadaşıyla yaşıyormuş (arkadaşında kalıyormuş). Fakat evli değillermiş. Annesi buna çok üzülüyormuş (let. üzgünmüş). O yüzden kızına hep “Evladım, onunla evlensene!” diyormuş.



§ 10.3 Combinaties met -(y)sE

Oefening 12 1. yağarsa. Als het regent, dan gaan we niet picknicken. 2. kazanırsam. Als ik veel geld verdien, dan koop ik een nieuwe auto. 3. gidersen. Als je dit jaar op vakantie gaat, laat het ons dan weten. 4. oynarsa. Als er een goede film op televisie speelt, laten we dan televisie kijken. 5. çalışacaksan. Als jij gaat studeren, laat ik dan niet komen. 6. yerseniz. Als jullie eten in dat eethuisje, dan zullen jullie tevreden zijn (let. blijven). 7. gelirsen. Als je morgen vroeg komt, dan zie je mij. 8. kullanırsan. Als je zo snel auto rijdt, dan maak je een ongeluk (let. verongeluk je). 9. olursa. Als Cemil een dochter krijgt, dan noemt hij haar Merve. 10. bilmiyorsanız. Als u niet goed kunt zwemmen, dan moet u niet naar de zee gaan. 11. gelirse. Als Necla ook komt, dan zouden we dat leuk vinden. 12. gidersek. Als we met het vliegtuig naar Turkije gaan, dan moeten we nu al tickets kopen. 13. alırsa. Als hij je brief ontvangt, dan geeft hij zeker wel antwoord. 14. istemiyorsa. Als je niet met mij wilt praten, waarom heb je me dan geroepen? 15. seviyorlarsa. Als zij van rijst houden, waarom eten ze het dan niet?

Oefening 13 1. istiyorsan. Als je döner wilt eten, dan ga je naar een dönertent. 2. geldiysen. Als je van buiten bent gekomen, doe je schoenen dan uit. 3. gitmeyeceksen. Als je niet naar de dokter gaat, waarom heb je dan een afspraak gemaakt? 4. bulursa. Als hij ergens anders werk vindt, dan verhuist weg van hier. 5. kapanmışsa. Als de deuren dichtgegaan zijn, hoe moeten we dan binnenkomen?

99

6. toplamalıysan. Als je dit moet opruimen, begin dan nu. 7. anlamadıysan. Als je me niet hebt begrepen, laat ik het dan nogmaals vertellen. 8. tanımıyorsa. Ook al kent hij jou niet, mij kent u wel. 9. gidersen. Als je naar het feest van Aylin gaat, doe dan je nieuwe jurk aan. 10. uzatırsan. Als jij je haar laat groeien, dan zou het jou staan.

Oefening 14 1. oyunuyorsa, Als Halil op straat voetbal speelt, laat hem dan zijn sportschoenen aandoen. 2. gelmiyorsanız, Als je niet met ons meegaat, dan gaan we. 3. istiyorsanız, Als je vlees met aubergine wilt eten, dan moet je bij dat restaurant eten. 4. yapacaksa, Als Serpil met ons boodschappen gaat doen, dan moet ze zich meteen gaan klaarmaken. 5. gelemeyecekse, Als de bus niet op tijd gaat komen, dan wachten we hier. 6. bitiyorsa, Als de benzine van de auto opraakt, dan moeten we bij het dichtsbijzijnde station benzine halen. 7. kalkarsak, Als we ‘s ochtends vroeg opstaan, dan gaan we pickniken in Alanya. 8. gelirsen, Als je wat eerder komt, dan kunnen we samen eten. 9. uğrarsan, Als je morgen bij mij langskomt, dan betaal ik mijn schuld. 10. gidiyorsanız, Als jullie naar Turkije gaan, dan moeten jullie een viza halen.

Oefening 15 1. Als ik werk had, dan zou ik geld verdienen en met dat geld een mooie auto kopen. Men zegt tegen mij: “Vind een baan en ga werken. Als je wilt, dan vind je gemakkelijk een baan.” Maar wat moet ik doen: Als ik naar een werkplaats ga en om werk vraag, dan zeggen ze: “Er is geen werk.” 2. Een knappe jongeman werd verliefd op de dochter van een erg rijke man. Uiteindelijk ging hij naar de vader van het meisje (let. de meid) om te dingen naar

100

haar hand. De man zei: “Ik mag jou wel, zoonlief. Maar ik ga je wat vragen. Je zal het wel begrijpen. Heb je jouw toekomst al gegarandeerd?” De jongeman gaf zonder te aarzelen het volgende antwoord: “Nou meneer, als uw dochter niet heeft gelogen over uw toestand, dan wel...” 3. Süleyman was vroeger een stil, verlegen kind. Als je ‘praat’ zei, dan praatte hij niet. Hij had een hond genaamd Çomar en hij praatte alleen maar met hem. De vader van Süleyman was jager. Hij wilde Süleyman ook meenemen op jacht. Süleyman zei tegen zijn vader: “Als je ook voor mij een geweer koopt, dan kom ik.” Zijn vader zei daarop: “Oke.” Samen gingen ze op jacht. Süleyman schoot op een konijn, maar de kogel raakte het been van zijn vader.

Oefening 16 1. İstanbul’a gitmeyi düşünüyorsanız, mutlaka Topkapı Sarayı’nı görmeniz lazım. Sarayın binaları Osmanlı mimarlığın çok güzel bir örneğidir. Zamanınız varsa, size bir kaç tane resim gösteririm. Biraz bu sandalyeye oturun. 2. Burada çalışmak istiyorsan, ilk önce Türkçe öğreneceksin, çünkü bu otele çok Türk misafirimiz/müşteri geliyor. Yarın beni ararsan, seni müdüre götürürüm. Eğer kabul ederse, sana bir daire bakarız (let. ararız). 3. Abimin patronu onu iş için Ankara’ya göndermek istiyor. Aslında abim Ankara’ya gitmek istemiyor. Ama gitmezse, patronu onu işten kovabilir. 4. Eve gitmeyi düşünmüyorsanız, sinemaya gidelim. Çok güzel bir film oynuyormuş. Eğer eve giderseniz, yarın filme gideriz. 5. Kitabı okuduysan, Ali’ye ver. O da kitabı okumak istiyor. Kitabı Ali’ye vermek istemiyorsan, beni bir ara. 6. Bana bir araba lazım. Abin arabasını uygun bir fiyata satarsa, alırım. Fakat abin çok fazla para isterse, galeriye/garaja giderim. Orada da güzel bir araba gördüm. 7. Peynir almayı unuttuysam bile, zeytin getirdim. Zeytin de sevmiyorsan, Murat’ı ararız. O dükkana gider, sana peynir alır. 8. Belçika’ya geldim. Orada üç ay çalıştım. Kendi kendime dedim (düşündüm) ‘Şu anda yerin bin metre altındayım, Avrupa batsın.’ (diye düşündüm). Sonra bir tercüman geldi ve “Gitmek istiyorsan, Hollanda’da sana başka iş bulurum.” dedi. Böylece buraya geldim. 9. Bana “Baba, bana yardım eder misin?” dese, ona memnuniyetle yardım ederim. 10. Sizi otobüs durağına götüreyim mi? Yalnız giderseniz, yolu şaşırabilirsiniz. Ben size yardım edeyim.



101

Herhalingsoefeningen

Herhalingsoefening A Güzeldi, oyunyordu, giydirdi, yürüdü, gezdiriyordu, kanepeye, seyrettirdi, içti. Fatma zou boodschappen doen, maar ze veranderde van gedachte omdat het weer heel mooi was. Alle kinderen speelden buiten. Fatma wilde haar baby van 8 maanden ook naar buiten brengen. Ze kleedde haar baby aan. Ze liet hem zitten in zijn kinderwagen. Ze ging naar buiten. Ze liep richting het park. Onderweg zag ze andere buurvrouwen. Zij waren hun baby’s ook aan uitlaten. Samen kwamen ze aan bij het park. Fatma was goed moe geworden. Ze ging op een bankje in de schaduw van een grote boom zitten. Ze liet haar baby naar de eenden in het water kijken. Opeens begon de baby te huilen. Op dat moment kwam haar vriendin naar haar toe. Ze zei: “Als je de fles geeft, dan houdt ze misschien op.” De baby dronk de fles, maar ze hield niet op. Hierop stond Fatma op en ging langzaamaan naar huis.

Herhalingsoefening B 1. We speelden wedstrijden. Voor frisdrank of voor vijftig cent. In die augustuszon renden we achter een bal aan. We verbrandden helemaal. We speelden van ‘s ochtends vroeg tot ‘s avonds laat. Yorgi zei op een dag: “Kinders, voetballen onder het maanlicht zou geweldig zijn.” En dat was ook zo. Onder het maanlicht leek het grasveld alsof het overdag was. Onze niet afgemaakte wedstrijden maakten we voortaan ‘s nachts af. We gingen ook op reis naar naastgelegen dorpen. Zulke dagen vielen meestal op zondag. Nog voordat de zon opkwam, verzamelden we ons bij het koffiehuis van meneer Ahmet met de slaap nog in onze ogen. Zesentwintiger Mehmet was onze aanvoerder. We kwamen allemaal te vroeg. Hij gaf iedereen bevelen. Hij bewaarde de opstelling als een geheim. Nooit was alles klaar. We vergaten beslist iets. Zesentwintiger Mehmet werd beslist kwaad en schreeuwde het uit, hij stapte met moeite in de vrachtwagen. 2. We waren in de bus. De terugweg was begonnen. Hij zat weer op de stoel voor me. We zouden de hele nacht onderweg zijn en tegen middernacht zouden we in een ander gebied zijn. De bus was geen goede bus. Door de ramen drong de kou binnen. Om hier te komen hadden we de besneeuwde bergen achter ons gelaten. De kou drong door tot in mijn botten. Maar ik wilde mijn winterjas niet aan hem vragen. Ik zou het niet vragen, al zou ik bevriezen van de kou. Al zeiden hij en de andere reizigers dat ik een sufferd was, dan nog zou ik mijn winterjas niet vragen.

102

Hij verwarmde zich met mijn winterjas en dat gaf mij een groot plezier. Als ik nog een winterjas had, dan gaf ik die ook. Een natte nacht, kou, een vreemd gebied, het lawaai van de bus, het gebabbel (let. de kin) van de gids naast me; alles liep door elkaar. Het was alsof we in het donker zaten. Mijn lichaam was versuft door het gehobbel van de bus. 3. Bektaş dacht aan zijn ex-vrouw. Hij voelde zich onwel. Donkere Meliha! Hij kon het niet geloven. Hoe had ze dit gedaan. Ook al was een mens dol geworden, dan nog zou men het niet doen. Dat betekent dat ze haar plan hier had bekokstoofd. Moeder van vijf kinderen. Ze is naar Duitsland gegaan en getrouwd met een ander. De afspraak was echter anders. Eerst zou zijn vrouw gaan en dan Bektaş zelf. Zij hadden geen ander weg gevonden om naar Duitsland te gaan. Hij had Meliha in het geheim ingeschreven in Duitsland. Zijn buren en familieleden waren er totaal niet blij mee. Sterker nog; sommigen zeiden: “Onze eer is geschonden.” Ze zeiden: “Mijn kind Bektaş, wat is er gebeurd? Had je niks te eten of lag je op straat? Had je geen brood om je maag te vullen in dit land? Op niemands graf staat ‘doodgegaan door honger’...” 4. Als je had geroepen, was ik dan niet gekomen schat. Was ik niet gestorven voor jou schat. Zou ik de wereld niet ondersteboven gooien schat. Ik zoek (mis je) niet, ik zoek (mis je) niet, ik zoek (mis je) niet. Ik zoek (mis je) niet, vraag niet nogmaals (naar je). Ook al smeek je God. Ook al wordt mijn nacht geen ochtend, ik zoek (mis je) niet. Hoe vaak ben ik achter je aan gekomen. Je hebt mijn wereld duizend keer laten instorten. Ik ben nu eenmaal teleurgesteld in je, ik mis je niet (zoek je niet).

103



Hoofdstuk 11 – 15

Oefening 1 1. Dit kado is voor u. 2. De laatste investeringen waren niet erg winstvol voor onze firma. 3. Ga zitten als een man. 4. Ik hou van oom Hasan alsof hij mijn vader is. 5. Hij zingt als een nachtegaal. 6. Ze zouden met de trein gaan, maar op het laatste moment verkozen ze het vliegtuig. 7. We hebben Ali en zijn broertje/zusje gisteren in het winkelcentrum gezien. 8. Zo een verwende meid heb ik nog nooit gezien. 9. Hij is hier ongeveer een week (let. tot een week) gebleven en toen teruggegaan naar zijn dorp. 10. Zo een koppige man als jij heb ik nog nooit gezien. 11. Als u tot het eind van deze maand geen antwoord krijgt, belt u (dan) opnieuw. 12. Die groene sportauto stopte precies voor het huis van Ayşin en haar gezin. 13. De kinderen liepen net achter ons, nu zijn ze weg. 14. Uw boek stond op de schrijftafel. 15. Een groep jongeren klimt elke avond op de muur en zingt. 16. Wie heeft u in Nederland? Bij wie verblijft u? 17. Uit de grote doos verscheen een kleine doos. 18. Precies tegenover ons oude huis stond er een bakkerij. 19. De hele reis zat ik tussen twee toeristen in de trein. 20. Tijdens zijn ziekte heb ik hem twee maal bezocht. 21. Door mijn oom heb ik voor morgen een vliegticket naar Turkije kunnen vinden. 22. Ondanks alles heeft ze me vergeven. 23. Sinds een week regent het onafgebroken. 24. De Olympische Spelen eindigen over een week. 25. Vanaf volgende week begin ik met werken.

Oefening 2 1. İki gündür buradayım. 2. Kimin hakkında konuşuyordun? 3. Arabam kapının önünde. 4. Top koltuğun altında.

104

5. Orada bir hafta kalacak. Pazar gününden sonra gelecek. 6. Bu aramızda kalsın/kalması lazım. 7. Bugünün/bugünkü gazetesine göre bu gerçek/doğru değil. 8. Toplantı sırasında bir konuşma yapacak. 9. Köpek sokağın ortasındaydı. 10. O tarihten itibaren açılış saatler sabah dokuzdan akşam altıya kadar. 11. Herşeye rağmen ona yardım edeceğim. 12. Sehrimizin etrafında çok orman var. 13. Şu arkandaki kadını tanıyor musun? 14. Erdem hariç herkesi davet etmiş. 15. Sizinle bu konu hakkına konuşmak istiyorum.

Oefening 3 1c, 2b, 3d, 4a, 5e.

Oefening 4 1. Schaam je. Je hebt noch de tafels noch de stoelen schoongemaakt. 2. Hij wilde geen taxi, want het bleek dat hij geen geld had. 3. Goed zo. Jullie zijn dezelfde avond én naar het restaurant én naar de bioscoop én naar de disco geweest. Dat betekent dat jullie veel geld hebben. 4. Kijk eens aan. Bovendien zou hij twee dagen en twee nachten op mij gewacht hebben. 5. Turken, Nederlanders (let. Moge het een Turk zijn, moge het een Nederlander zijn), het zijn allemaal mensen. 6. Je bent echt als een kind. Je bent niks verandert. Als het zo gaat, wordt je nooit volwassen. 7. Als je wilt moet je komen, als je niet wilt moet je niet komen. Het maakt geen verschil uit voor mij. 8. Daarom hebben ze alle arbeiders ontslagen. 9. Misschien komt het op een dag en word ik net zo rijk als jij (of: Misschien komt er een dag en word ik net zo rijk als jij). 10. Ook al zou deze man alles hebben, dan nog zou hij meer willen. 11. Oke, ik kom morgen, maar ik kan pas ‘s avonds om zeven uur daar zijn. 12. Hierop hebben we alle meubels ingepakt en zijn we gelijk naar het dorp verhuist. 13. Oh, in dat geval zijn al haar beloftes ook leugens. 14. Nou, als je echt van me houdt, waarom kom je dan niet met mij op vakantie? 15. Ik mocht zijn vader toch al niet, hijzelf is precies zijn vader.

105

Oefening 5 1. otuz beş, iki yüz yirmi dokuz, bin üç yüz on iki, on dört bin iki yüz seksen dokuz. 2. on iki artı on beş; yüz otuz dokuz eksi yüz yirmi sekiz; on beş çarpı yirmi yedi; on bölü iki eşittir/eder beş. 3. dörtte üç; on beşte üç; yüzde on beş; yüzde yüz; yüzde yirmi beş. 4. bir buçuk kilo; iki buçuk litre; yarım kilo. 5. on beş ocak bin dokuz yüz elli dokuz; iki Haziran cuma günü; iki Şubat salı günü sabah onda. 6. Saat onu beş geçiyor. 7. Beşi çeyrek geçeden dokuza çeyrek kalana kadar. 8. Akşam saat on buçukta. 9. On ikiye sekiz var. 10. Yarın sabah saat sekiz buçukta sende olurum.

106



Hoofdstuk 16 Diathese van het werkwoord



§ 16.2 Wederkerende vorm van het werkwoord

Oefening 1 1. Necla maakte zich op in haar kamer, daarna ging ze naar de disco. 2. We moeten ons beschermen tegen ziekten. 3. Zij zijn uit het zwembad gekomen en hebben zich geluidloos aangekleed. 4. Ik heb je brief ontvangen en ik ben er erg blij mee. 5. Ayşe bevindt zich op dit moment in İstanbul. 6. De bruiloft van Osman is heel leuk geweest. Zijn vader is de onkosten niet uit de weg gegaan. 7. Gülnaz heeft haar haar gekamd, haar sieraden omgedaan en is daarna naar het huis haar vriendin gegaan. 8. Ali ging naar zijn kamer, kleedde zich uit en ging liggen op zijn bed. 9. Mijn oom is twee jaar geleden van een dorp naar een stad verhuisd. 10. De moeder van Nesrin heeft een mooie jurk voor haarzelf genaaid.

Oefening 2 1. Başkalarla kavga etmekten kaçın. 2. O sözlere çok bozuldum. 3. Ayhan’ın annesi kendisine güzel bir elbise dikti. 4. Kocamın maaşıyla zor geçiniyoruz. 5. Soğuğa karşı korunsun. 6. Komşularımız her zaman zenginlikleri ile övünür (buren in deze context staat gelijk aan de leden van één gezin, allen levend in één huis). Komşularımız her zaman zenginlikleri ile övünürler (de buren in deze context zijn meerdere mensen in meerdere huizen). 7. İyice bakındı fakat bizi görmedi. 8. Bu suyla yıkanma, çok soğuk. 9. Pazar günleri odasına kapanır, bilgisayar onyunları oynar. 10. O bilgiyi nereden buldunuz?



107



§ 16.4 Wederkerige vorm van het werkwoord

Oefening 3 1. Ben je met iemand aan het corresponderen? 2. Waarom was je met hem aan het discussiëren? 3. Orhan en Necla waren in het geheim aan het zoenen. 4. Kinderen, niet elkaar duwen! 5. Vader en dochter omhelsden elkaar. 6. Meneer Hasan en ik kwamen elkaar op de markt tegen. 7. Heeft u kennis gemaakt met de nieuwe leraar? 8. Heb je afscheid genomen van je vrienden? 9. Hebben zij het goedgemaakt met hun vader? 10. We hebben alleen maar lopen dollen.

Oefening 4 1. Partiler sonunda bu önemli meseleyle ilgili bir anlaşmaya vardı. 2. Dün bu kalabalık sokakta iki kamyon çarpıştı. 3. Hamza’nın kahvesinde buluştuk, sonra arkadaşımız Emin’e (let. Emin arkadaşımıza) gittik. 4. Sizinle tanışmak istiyorlar. 5. O iki komşu ülke yıllardır savaşıyor. 6. Komşumuzun çocukları mirası hemen paylaştı. 7. Amcalarım uzun zaman görüşmedi, fakat şimdi barıştılar. 8. İki yil yazıştılar, sonra evlendiler. 9. Oğlanlar topun peşinde koştu/koşuştu. 10. Seninle konuşmuyorum, çünkü anlaşamıyoruz.



§ 16.7 Lijdende vorm van het werkwoord

Oefening 5 1. Hırsız polis tarafından yakalandı. De dief is door de politie gepakt. 2. Telefon Ahmet tarafından bozuldu. De telefoon is door Ahmet kapot gemaakt. 3. O sekretere müdür tarafından ceza verildi. Die secretaresse heeft straf gekregen van de directeur. 4. Sınıfın penceresi öğrenci tarafından açıldı. De raam van de klas is door een leerling geopend. 5. Mektup Esen Hanım tarafından yazıldı. De brief is door Esen Hanım (let. mevrouw Esen) geschreven.

108

6. Komşuların kapısı postacı tarafından çalındı. De deur van de buren is door de postman gerinkeld. 7. Mektup memur tarafından postaya verildi. De brief is door een ambtenaar aan de post gegeven. 8. Eviniz kimin tarafından tamir ediliyor? Door wie wordt uw huis gerepareerd? 9. Duvarlar boyacılar tarafından beyaza boyanıyor. De muren wordt gewit door de schilders. 10. Gelecek ay bir bilgisayar Orhan tarafından iş yerine alınacak. Komende maand wordt een computer voor het werk gekocht door Orhan.

Oefening 6 1. yapıldı. Voor de bruiloft van Ayşe zijn voorbereidingen getroffen (let. gedaan). 2. kesilecek. Morgen zal het water de hele dag afgesloten zijn. 3. gönderilecektir. Uw bestellingen zullen binnen twee dagen verstuurd worden. 4. görüşüldü, edildi. Het vreemdelingen-nota is besproken en geaccepteerd door het gemeenteraad. 5. gönderilecek, çağırılacaksınız. Over een week zal er een brief naar u gestuurd worden, waarna u hierheen geroepen zal worden. 6. çalındı. Deze spullen zijn uit uw huis gestolen. 7. tartışıldı. Over het laatste boek van deze schrijver is in elk programma gediscussieerd. 8. yüklendi. De spullen zijn in de vrachtwagen gezet. 9. aranıyor. Er wordt een ijverige (let. werklustige) vertegenwoordig gezocht voor onze firma. 10. açıldı? Door wie is de deur geopend?

Oefening 7 1. komisyonumuzca, görüşüldü. Uw probleem is door de commissie besproken. 2. tarafından, imzalandı. De overeenkomst is door beide firma ondertekend. 3. tarafından, edildi. Uw wensen (let. de dingen die u wilt, verzoeken, eisen) zijn door onze bestuursraad geaccepteerd. 4. tarafından, yapıldı. In onze wijk zijn door de woningbouw nog eens dertig huizen gebouwd. 5. tarafından, alındı. Deze beslissing is door de gemeente genomen. 6. tarafından, düzenlendi. Door de leerlingen is er een nacht georganiseerd. 7. heyetimizce, reddedildi. Uw voorstel is door de bestuursraad verworpen. 8. belediyece, verildi. Vorig maand is het door de gemeente beloofd. 9. tarafından, yazıldı. ‘Babaevi’ is geschreven door Orhan Kemal. 10. tarafından, eleştirildi. De trainer is bekritiseerd door de voetballers.

109

Oefening 8 1. De directeur van ons bedrijf is gisternacht thuis opgepakt door de politie wegens omkoperij. Hij is naar het politiebureau gebracht en tot ‘s ochtends vroeg ondervraagd. 2. Hüseyin de Manke is gisteren in het Amerikaans ziekenhuis opgenomen en wordt behandeld. Zijn andere been wordt ook geamputeerd. De doktoren zeggen: “Zijn toestand is kritiek.” Daarom zijn zijn vrouw en dochters ook naar het ziekenhuis geroepen. 3. Hij is twee dagen later van vakantie gekomen. Daarom is hij ontslagen. Hij heeft gelijk geprotesteerd, maar zijn protest is niet geaccepteerd door de directeur. Daarom heeft hij een rechtszaak aangespannen. De zaak zal komende maand door de rechtbank onderzocht worden en deze zal een uitspraak doen. 4. De laatste cd van Tarkan krijgt veel aandacht. Alle muziek-tijdschriften hebben het over Tarkan. Er zouden nu al honderdduizend stuks verkocht zijn (let. Zijn cd zou nu al honderdduizend stuks verkocht hebben). 5. Op de deur stond: “Verboden Toegang.”, maar wij zijn toch naar binnen gegaan. Daarna is de toezichthouder gekomen en hij was boos op ons allemaal. Hij zei: “Je mag hier niet komen, je mag hier niet roken en drinken.” 6. We hadden de etenswaren twee dagen van tevoren in de koelkast gedaan, maar alsnog zijn alle etenswaren bedorven. We begrepen het probleem later; we hadden de stekker van de koelkast niet aangesloten. 7. Ik ben u dank verschuldigd, mijn geld is dankzij u gevonden. Als u er niet was geweest, hoe had ik mijn geld dan gevonden? 8. Vorige week was het Ramazan feest. Het hele huis is schoongemaakt, de was gewassen en gestreken. Nieuwe kleden zijn neergezet. Feestdag-boodschappen zijn gedaan. Er is nieuwe kleding en schoenen gekocht voor de kinderen. Daarna is er baklava gemaakt voor de gasten en er is suiker en eau-de-cologne gekocht. 9. Bij de vergadering van gisteren is er een nieuwe voorzitter gekozen. De beslissing is niet eenstemmig genomen. Tegen de beslissing is na de vergadering geprotesteerd door een groep leden, maar deze protesten zijn verworpen. 10. Deze tuin is door de tuinmeester opnieuw geordend. Nieuwe bomen en rozen zijn geplant in de tuin en er is een nieuwe vijver/zwembad gebouwd. Twee oude dennebomen zijn ontworteld en in de plaats daarvan zijn er twee kersenbomen geplant.

Oefening 9 1. Belediyenin önerisi kuruluşumuzca kabul edilmedi. 2. Cumhurbaşkanın durumu kritik. Bu haber hastanenin basın sözcüsünce paylaşıldı. 3. Bu futbol kulübü benim tarafımdan değil, arkadaşım Hasan tarafından kuruldu.

110

4. Niye imza toplanmadı? Niye mektup gönderilmedi? Niye kimseye telefon edilmedi? 5. Bu reklam kampanyasına çok para harcandı, yine de satılmıyor bu ürün. Şimdi yeni kampanya hazırlıklarına başlanılacak. 6. Bu evde Hollandaca değil, sadece Türkçe konuşulur. 7. Bir bara gidildi ve bira içildi. 8. Hırsız parkta yakalandı. Alkmaar’daki karakola götürüldü. Orada ilk önce her şeyi inkar etti, ama sonra her şeyi anlattı. 9. Bu arabaların satış fiyatlarına bir Kasım’dan itibaren zam geldi. Önümüzdeki yıl bisikletlerin satış fiyatlarına da zam gelir. 10. Bu odalar personeliniz tarafından temizlenmemiş. Odaları ne zaman temizleyecekler?



§ 16.11 Causatieve vorm van het werkwoord

Oefening 10 1. içirdi. 2. düşürdü. 3. süpürttü. 4. pişirdi. 5. uyutmadı. 6. açtırdım. 7. yaptırdı. 8. güldürdü. 9. çalıştırttı. 10. korkuttu.

Oefening 11 1. kızdırma. Maak de opzichter niet te boos, anders laat hij ons niet binnen. 2. bekletmeyeceğim. Ik ga u niet langer laten wachten, gaat u maar naar binnen. 3. batırdı. De Amerikanen hebben gisteren per ongeluk hun eigen schip laten zinken. 4. toplandı. De verboden documenten zijn door de politie verzameld. 5. öldürdü. De dieven hebben de huiseigenaar vermoord. 6. bildirdi. Vrienden hebben de situatie door middel van een brief aan ons laten weten. 7. ettirdim. Ik heb de televisie laten repareren door de reparateur op de hoek. 8. büyüttü. Zijn opa heeft hem grootgebracht. 9. yakalattı? Wie heeft de moordenaar laten pakken?

111

10. iyileştirdi? Welke doktor heeft u genezen?

Oefening 12 1. Waarom heb je de vogels laten vliegen? 2. Heb je mijn vuile was laten wassen en mijn broeken laten strijken? 3. Door wie heb je deze mooie bloemen laten plukken? 4. Ik heb mijn kinderen laten slapen en ik heb Orhan op de trein laten stappen. 5. Laat ik voor de feestdag een pak voor mezelf laten maken. 6. Laat Erkan niet nogmaals drinken. 7. Tahsin trakteert zelfs geen koffie. Hij is erg gierig. Daarom heb ik gisteren gezegd “ik heb geen geld” (let. mijn geld is er niet) en heb ik hem alles laten bestellen en hem laten betalen. 8. Gisteravond heeft hij mij erg laten schrikken, hij hoestte de hele nacht en liet ons niet slapen. 9. Ons raad van bestuur heeft een onderzoek laten uitvoeren. Het resultaat van dat onderzoek zal morgen bekend gemaakt worden. Het zal ook in de krant staan. 10. U moet het hier of zelf schoonmaken, of aan een ander schoon laten maken.

Oefening 13 1. Polis sarhoş şoförü durdurdu ve üfletti. 2. Hakem maçı başlattı. 3. Geçen ay radyomu yaptırdım ama şimdi yine bozuldu. 4. Yaşlı adam bize hemen iki çay getirtti. 5. Seni kim buraya getirdi? 6. Dün Osman’da kaldık, bizi bırakmadı. 7. Dünkü pastayı kime yaptırdın? 8. Önce parasını çaldırdı şimdi de bana para soruyor. 9. Toplantıda (let. Toplantı sırasında) başkan herkese fikrini yazdırdı. 10. Çocuğa kendisine bir paket sigara aldırttı.



Herhalingsoefeningen

Herhalingsoefening A Hier, de foto... Angelina Jolie en Brad Pitt zijn gesignaleerd. De liefde waarover maanden werd gesproken is ‘officieel’ bewezen; Angelina Jolie en Brad Pitt zijn gefotografeerd op vakantie in Afrika. De foto’s van Jolie en Pitt zijn door een tijdschrift gekocht voor 1 miljoen dollar en gepubliceerd.

112

Werelds mooiste vrouw en knapste man hadden, op hun vakantie in Marokko, hun stiefzoon Maddox ook meegenomen. Echter de paparazzi betrapte het stel op onoplettendheid (let. het ogenblik waar geen moment was, plotseling) en maakte beelden. De liefde tussen de 29-jarige Angelina Jolie en de 41-jarige Brad Pitt was maanden geleden op de set van de film ‘Mr. And Mrs. Smith’ al getoond. Vlak daarna had Brad Pitt’s vrouw Jennifer Aniston het erotisch telefoongesprek tussen de twee gehoord en haar huwelijk met de beroemde acteur beëindigd.

Herhalingsoefening B Illegale boeken In de laatste 25 jaar heeft Turkije vrij veel culturele verschuivingen (let. aardbevingen) meegemaakt. Deze situatie heeft de interesse van de lezers ook veranderd. Ooit werden er ‘mooie romans’ gelezen. Nu wordt een groot deel van de boeken illegaal verkocht aan de lezers. De illegale boekverkoop is een groot probleem. De uitgevers spannen zich in, werken, onderzoeken jarenlang, maken een boek klaar en drukken het onder erbamelijke omstandigheden. Als de boekhandelaren het voor 15 miljoen verkopen, dan wordt het illegaal voor 3-4 miljoen verkocht bij toonbanken. Deze situatie veroorzaakt een oneerlijke concurrentie. De boeken worden niet van de boekhandelaar maar van de toonbanken gekocht.

Herhalingsoefening C Vier jonge meiden zijn in hun been geschoten. Het voorval vond rond 01.00 plaats voor het Bostancı Mood Restaurant en Bar. Op de klanten van Mood Restaurant en Bar werd het vuur geopend door één persoon. De klanten raakten in paniek. Vol van angst gooiden zij zich op de grond. In totaal raakten 8 mensen gewond. Na het voorval werden de gewonden naar het Özel Acıbadem Hastanesi gebracht en onder behandeling genomen. Eén van de gewonden is na haar eerste behandeling naar het İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi overgebracht. De politie heeft een grootschalig onderzoek ingesteld met betrekking tot het voorval.

113



Herhalingsoefeningen hoofdstuk 10 – 16

Herhalingsoefening 1 1. seyrediyordum. 2. ettirdim. 3. gelirdi/geliyordu, geliyor. 4. kapanıyor, açılacaklar. 5. baksaydınız, bulurdunuz. 6. kaybetmiştim, üzülmüştüm, otururken, çaldı, bulmuş, görmüş, getirecekmiş, sevindim. 7. çektirdim. 8. yıkanır mı? 9. içersen, iyileşirsin. 10.okuttu. 11. açsam, görüyorum. 12. dövüştü. 13. soyuldu. 14. hissediyor, gitti, dinleniyor, ağrıyor, içse, geçer. 15. getirildi. 16. gelmesin, gideceğiz. 17. tanışsaydım, ederdim, evlendim. 18. bekliyordum, verdim. 19. yaptırdım? 20. açtım.

Herhalingsoefening 2 1. Ik had hem hiervoor nog nooit gezien. Hij is heel blij. Hij maakt steeds grapjes. Wil je kennis maken met hem? 2. Hasan zou zometeen herenigd worden met zijn moeder. Hij had zijn moeder 10 jaar niet gezien. Hij was heel blij. Hij was 10 jaar niet naar Turkije gegaan. Zou zijn moeder wellicht veranderd zijn? En wat deed zijn broertje nu? Ging hij naar school of werkte hij ergens? En hoe ging het met zijn vader? Zag hij er wellicht al heel oud uit? Hasan zou slechts twee weken bij zijn familie blijven. Daarna zou hij voor zaken (let. werk) naar İstanbul gaan. 3. Het broertje van Emin zou graag Engels willen leren. Hij is in Turkije naar een cursus Engels gegaan, maar hij heeft niet echt goed Engels geleerd. Indien hij

114

naar Engeland was gegaan, dan zou hij beter Engels geleerd hebben. 4. De klanten worden bij de deur van het hotel opgewacht. Daarna wordt hen een drankje aangeboden. Hierna wordt hun kamer getoond. 5. We hadden ons verzameld op de binnenhof van een oude moskee. Het regende langzaam. Het was bijna zes uur. Het was al best koud geworden. Uiteindelijk kwam Mehmet de Arabier. En hij zei tegen ons: “Als jullie het graf van Selahattin Eyüp wiilen zien, kom dan met mij mee.” Maar ik wilde het graf niet zien. Iedereen liep achter Mehmet de Arabier aan. Ik bleef achter. 6. Vroeger leefde er een rijke man genaamd İbrahim Ağa. Deze man was heel gierig. Hij hielp niemand en gaf niemand geld. Op een dag werd hij erg ziek. Zijn zonen zeiden: “Vader, laten we een dokter roepen.” Maar İbrahim Ağa zei: “Als we een dokter roepen, dan zal hij veel geld willen.” Ze zijn niet naar de dokter geweest en een week later stierf hij. 7. Erdem heeft net gebeld. Die goeie film zal vanavond op televisie te zien zijn. 8. Hakan is eerste geworden bij de tekenwedstrijd (let. Bij de tekenwedstrijd is Hakan eerste geworden). Als prijs hebben ze hem 1000 lira gegeven. Daarna werd hem een vraag gesteld: “Wat ga je met dit geld doen?” Hij gaf daarop dit antwoord: “Ik heb er nooit over nagedacht, maar ik heb altijd gedroomd over Parijs. Waarschijnlijk zal ik naar Parijs gaan.” 9. We zijn bij het vliegveld opgewacht. Daarna hebben ze ons naar ons hotel gebracht. Daar hebben ze ons informatie over de omgeving en het hotel gegeven. Daarna hebben ze ons kennis laten maken met onze gids. De gids was Turk, maar hij kon heel goed Nederlands. Hierna ben ik met mijn vrouw naar onze kamer gegaan. We hebben ons gelijk uitgekleed en onze zwemkleding aangetrokken. We hebben meteen naar het zwembad gerend, want we waren erg bezweet en wilden afkoelen. Bij het zwembad hebben we met een Nederlands gezin kennis gemaakt. Het avondeten hebben we samen gegeten. Ze lieten ons de rekening niet betalen. Ze zeiden: “We gaan het betalen.” We waren verbaasd. 10. Door jou hebben we deze wedstijd verloren. Als je niet zo slecht had gespeeld, dan hadden zeker gewonnen. 11. Ik en Yusuf hadden elkaar al drie jaar niet gezien. We hebben elkaar meteen omhelst en gekust. Yusuf herinnerde me aan onze vroegere dagen. Vroeger spraken we elke avond af en speelden voetbal. 12. Onze firma heeft grote problemen. Onze firma heeft vorig jaar een miljoen lira verlies gemaakt. Daarom zal onze firma een nieuwe directeur aannemen. Verder zal onze firma komend jaar ook nieuwe investeringen moeten doen. Anders zal onze firma komend jaar ook verlies draaien. De nieuwe directeur is onze hoop. 13. Welke krant wordt het meest gelezen in Turkije? Volgens mij wordt de krant Hürriyet het meest gelezen. 14. De explosies bij de hotellen hebben aan twee mensen het leven gekost. Zes mensen zijn ter plaatse/staand behandeld. 15. Serena Williams had bij de Olympische Spelen van 2000 in Sydney een gouden medaille gewonnen in de catagorie paren(-tennis). Haar zus Venus Williams

115

daarentegen is kampioen geworden bij het vrouwen enkelspel. Echter, Serena Williams zal niet deelnemen aan de Olympische Spelen van 2004 in Athene.

Herhalingsoefening 3 1. Misafirler Türkçe bilmiyordu. Bir tercüman çağrıldı. Sorular tercüman tarafından Türkçe’ye çevrildi. 2. Bilseydim, ben de gelirdim. Erol bana telefon edecekti, ama telefon etmedi. 3. Araştırmanın sonucunu henüz bilmiyorum. O yarın araştırma komisyonunun başkanı tarafından bildirilecek. 4. Bu duvarları ben boyamadım. Bu duvarları bir boyacıya boyattım. 5. Amsterdam’da oturuyordu ve her sabah bisikletle işine giderdi. Bir sabah tekrar işine gidiyormuş. Bir trafik ışığına varmış. Tam karşıya geçmek istiyormuş, o anda kırmızı bir araba gelmiş ve ona çarpmış. 6. Bugünler artık her yıl bir çocuk kitapları haftası düzenleniyor. Eskiden çok az çocuk kitapları yazılırdı. 7. Side’de bir yazlık yaptırmışlar. İki yıl sonra o evi satmışlar. 8. Okulda İngilizce öğrenmiştim, ama sonra tamamen unutmuşum. Şimdi yine İngilizce öğreneceğim, çünkü önümüzdeki yıl iş için İngiltere’ye gönderileceğim. 9. Orhan hastaydı. Ateşi de vardı. Yatağında yatıyordu. Okula gitmemişti. Hasta olmamış olsaydı, kesin okula giderdi. O kadar çok dışarıya gitmek istiyordu, ama doktor yasaklamıştı. 10. Beni dinleyecektin, ona gidecektin. Ona gitmış olsaydın, seni affederdi. 11. Önümüzdeki pazar günü güneşli olacakmış. Eğer gerçekten güneşli olursa, yüzme havuzuna gidelim. Mehmet’i de arayım. Belki o da gelir, çünkü biz eskiden her pazar günü yüzme havuzuna giderdik. 12. Bizi bütün gün çalıştırdı. Günün sonunda bizi bir restorana götürdü. 13. Geçen hafta cumartesi günü arkadaşlarımla sahile gitmiştim. Bütün gün yüzdük. Öğleyin sahilde bir restoranda yemek yedik. 14. Bu yıl kentimizde kötü hava nedeniyle müzik şöleni/festivali düzenlenmeyecek. İnşallah önümüzdeki yıl düzenlenir. 15. Kahvede tek başıma bira içiyordum. Birden bire birisi omuzuma dokundu. Döndüm, baktım, eski tarihi öğretmenim karşımdaydı.

Herhalingsoefening 4 1. Het scheurde alsof het papier was Bij een botsing tussen passagierstreinen, zijn de lokomotieven van twee treinen in elkaar geklapt. De eerste wagon van de Adapazarı Express raakte van de rails en kantelde (let. viel om). De meeste vermisten en gewonden waren van deze wagon. Deze treinongeluk bij Tavşancıl is de tweede botsing sinds 1945. Bij het

116

eerste ongeluk in 1945 bij Erzincan kwamen 40 mensen om. Maar bij het grootste treinongeluk in İstanbul in 1957 kwamen 95 mensen om. Minister van Vervoer Binali Yıldırım hield, na de onderzoekingen ter plaatse, een persbijeenkomst in het Gebze Cultuur Centrum. Yıldırım zei het volgende: “Dit ongeluk heeft ons allemaal verdriet gedaan. De ongelukken op de spoorwegen veroorzaken onrust bij de mensen (massa). Moge de doden rusten in vrede en de gewonden voorspoedig herstellen. Er wordt al 50 jaar niet gekeken naar de spoorwegen. Maar vanaf nu wordt het heel anders.” Minister Yıldırım gaf op de vraag ‘Gaat u ontslag nemen?’ het volgende antwoord: “Ik denk er niet aan, dat vind ik ongepast.” Ook ministerpresident Erdoğan condoleerde de nabestaanden en wenste de doden vrede. 2. Wat is dit voor mentaliteit? (Eén van) Onze vrouwelijke lezer(s) werkt bij één van de vestigingen van de Ziraat Bank in Ankara. Gisteren vertelde ze aan de telefoon het volgende: “Een poosje geleden werd er een mededeling opgehangen in onze vestiging. Onze Algemene Directoriaat zou een afspraak met een zwembad hebben gemaakt. De werknemers bij de bank zouden van dit zwembad en de faciliteiten profiteren. Deze dienst vond ik eerst heel leuk, maar al snel sloeg mijn bui om. Volgens de mededeling zouden de vrouwelijke personeelsleden van 11:00 tot 18:30 en de mannelijke personeelsleden van 18:30 tot 23:00 gebruik kunnen maken van het zwembad. Mijn man werkt ook bij de Ziraat Bank. Maar door deze toepassing kunnen mijn man en ik niet tegelijk naar het zwembad toe gaan. Wat is dit voor een mentaliteit (let. hoofd)? Wat is dit voor een moraal (let. moraalbegrip)? Kunt u mij dit alstublieft vertellen?” 3. In İstanbul is de balans zwaar In İstanbul beïnvloedt hevig neerval het leven op een negatieve manier. In Bahçelievler hebben drie kinderen hun leven verloren. Gisteren in de avonduren is in Bahçelievler in de wijk Mimar Sinan langs de Çavuşbaşı Straatweg op de Öner Dreef de kelder van een flatgebouw onder water gelopen. De neerval in İstanbul werd in de ochtenduren erger. De neerval kwam vooral in Bahçelievler, Gaziosmanpaşa, Alibeyköy, Kasımpaşa en Kağıthane voor. Bij het Rampen Coördinatie Centrum zijn bijna 1500 meldingen van wateroverlast binnengekomen. De gemeentediensten (let. ploegen) hebben hun werkzaamheden vanaf de ochtenduren versneld. Verder zijn er door de hevige neerval op veel plekken op het Europese deel, vooral in de ochtenduren, meerdere verkeersophopingen/ files geweest. Ook zijn er veel verkeersongelukken met grote schade geweest. Volgens de meteorologie-functionarissen zal de neerval morgen verminderen, maar nog zeker twee dagen voortduren.

117

Hoofdstuk 18 Deelwoorden



§ 18.1 – 18.9 Onderwerpsdeelwoorden

Oefening 1 1. çalan. De dief die vorige week mijn fiets stal, is gisteren gepakt. 2. götüren. De chauffeur die jullie bracht, is mijn jeugdvriend. 3. oynayan. Wie is degene die elke avond voor ons huis op straat voetbal speelt? 4. yürüyen. De man die net met een klein blond meisje (let. meid) in het park liep, vroeg naar jou. 5. isteyen. Is er iemand die vanavond met mij naar de bioscoop wil? 6. göndermiş. Kent u de persoon die deze brief verstuurde? 7. edenlerin. Schrijf de namen van degenen die zich melden voor werk op die lijst. 8. bilen. Is hier niemand die Turks spreekt (let. weet)? 9. kaybetmiş. Een man die zijn paspoort was verloren, heeft zich gemeld bij ons. 10. konuşan. Is er iemand die de meid kent dat net met mij praatte? 11. yapmış. Ons bedrijf zoekt iemand die zijn opleiding in Europa heeft gedaan. 12. düşen. De eigenaar van de auto die gisteren in het kanaal viel, is nog niet gevonden. 13. kurulan. Hij studeert Engels op de in 1967 opgerichte Hacettepe Universiteit. 14. katılan. Ik ga u de lijst van degenen die deelnemen aan de vergadering van tevoren opsturen. 15. tanınan. De dochter van de buren gaat trouwen met de zoon van een bekende familie. 16. üşüyen. Gaat een man die het koud heeft in deze kou naar buiten? 17. eden. Meneer Ahmet is geen man die de realiteit ontkent. 18. bilenler. Laat degenen die het weten, het vertellen aan degenen die het niet weten. 19. veren. Degene die het geld geeft, blaast op de fluit. 20. içecek. Heeft u iets kouds te drinken?

Oefening 2 1. yapılmış. Ben je naar het nieuwe winkelcentrum geweest dat in het stadscentrum is gebouwd? 2. gelen. Wie waren de mensen die gisteren hier gekomen waren?

118

3. yapmış. Iemand die 6 jaar lang samen met jou als leraar gewerkt had in Ankara, zocht jou. 4. sevilen. Ooit was Beyoğlu de meest geliefde plek van İstanbul. 5. inen. De man die uit de taxi stapt, ken ik ergens van. 6. konuşan. De leerling die het mooiste Turks praat in onze klas is Ayhan. 7. seven. De man die al jaren van Ayşe houdt, is hij dus. 8. yiyecek. We hebben de hele avond rondgelopen, maar we hebben geen mooi restaurant gezien waar we wat konden eten. 9. okunan. Deze krant is een krant die in Turkije door iedereen gelezen wordt. 10. içmeyenler. Laat degene die niet roken daar zitten.

Oefening 3 1. Suya düşen çocuk benim oğlum. Het kind dat in het water viel, is mijn zoon. 2. Geçen yıl burada çalışan o genç artık çalışmıyor. Die jongeman die vorig jaar hier werkte, werkt niet meer. 3. Yarın tatile gidecek olan Ayşe bacağını kırdı. Ayşe die morgen op vakantie zou gaan, heeft haar been gebroken. 4. Dün televizyonda gösterilen film çok güzeldi. De film die gisteren op televisie was, is erg goed. 5. Dün seni soran kızın adı nedir? Hoe heet het meisje (let. meid) dat gisteren naar jou vroeg? 6. Çok konuşan insanları hiç sevmem. Ik hou niet van mensen die teveel praten. 7. Öğretmenlik yapmış birini arıyorlar. Ze zoeken mensen die als leraar gewerkt hebben. 8. Biraz sonra inecek olan uçakta annem var. In het vliegtuig dat zometeen gaat landen, zit mijn moeder. 9. Kafeteryada çay içen adamı dün de burada gördüm. De man die in het café thee aan het drinken is, zag ik gisteren ook hier. 10. 40 yaşındaki Özgür şimdi Paris’te yaşıyor. De 40-jarige Özgür woont nu in Parijs.

Oefening 4 1. Het was de Kadir Nacht van de Ramadan. Mevrouw Emine kookte twee à drie pannen eten met de hulp van haar buren Hacer. Vervolgens nodigden ze enkele ouderen zonder familie die in de wijk wonen uit voor het eten. 2. Eindelijk is Hasan de Manke uit Sivas, die tapijten en dergelijke uit de desbetreffende apartementen stal en al zeven maanden door de politie gezocht werd, gisteren aangehouden. 3. Ik heb een Nederlandse leraar die vorig jaar naar Turkije was gegaan ontmoet.

119

De gemeente Rotterdam had een reis naar Turkije georganiseerd voor de Nederlandse leraren die Turkse leerlingen les gaven en nog steeds geven. Deze leraar was ook gegaan. Ze hebben vrij veel steden van Turkije en verschillende scholen bezocht. Hij heeft nu een goede indruk. Hij zei: “Nu kijk ik heel anders naar Turkse kinderen.” 4. Degenen die op een minibus wachtten, waren aan het bibberen. In Ankara is het moeilijk om een minibus te vinden op een winterdag. Sommigen wachtten al een half uur. 5. Degenen die vluchtten voor de warmte van de zon, gooiden zichzelf in de koelte van het zeewater. De zee was vol met de mensen die op vakantie waren gekomen. Zwemmen was onmogelijk. Degene die de zee inging kwam al na een paar minuten er weer uit. 6. Op het galabal dat de club Galatasaray de komende maand gaat geven, komen ook genodigden uit het buitenland. Het raad van bestuur dat nu al begonnen is met de voorbereidingen voor het gala organiseert morgen nog een vergadering. 7. Aan de skiwedstrijden die gehouden zullen worden tussen de leerlingen, die wegens de nieuwjaarsvakantie naar onze stad zullen komen, zal ook de oudste zoon van de president meedoen. 8. De huiden en ingewanden van de slachtdieren die wegens het Offerfeest geslacht zijn, zijn aan het Rode Kruis en de Raad van Kindertehuizen gegeven. 9. In het Eminönü Buurthuis zal een cursus gegeven worden voor onze landgenoten die analfabeet zijn. Degenen die willen deelnemen aan deze cursus moeten zich op zijn laatst komende maandag persoonlijk op het Buurthuis aanmelden. 10. De ambtenaar die dit document moet ondertekenen is op dit moment niet aanwezig wegens zijn middageten. Bestel thee voor degene die wachten. Laat ze nog even wachten. 11. Laat degene die naar Amsterdam vliegen alstublieft naar deur nummer tien gaan. 12. Degene die onderwijs in Europa genieten, zijn meestal rijkeluiskinderen. Hun vader betaalt hun onderwijsgeld met dollars. Daarom is studeren in Europa onmogelijk voor onze kinderen. 13. De film die morgenavond zal worden getoond op televisie, heb ik al eerder gezien. Het is een Amerikaanse film die in het Oosten van Turkije is opgenomen. 14. Er zijn in onze eeuw tamelijk veel boeken geschreven speciaal voor kinderen, die ook wel de Kindereeuw genoemd wordt. Er wordt zelfs elk jaar een kinderboekenweek georganiseerd en een prijs voor het beste kinderboek gegeven. 15. Het doel van dit project is om concrete informatie over het materiaal waarmee moedertaalonderwijs op de basisschool wordt gegeven, te verzamelen. 16. Is de vrouw die uit de bus aan het stappen is, niet de vrouw die zich gisteren

120

bij ons meldde? 17. Een oude vrouw die 12 jaar in deze buurt gewoond heeft, vertelde haar herinneringen. 18. De kinderen wiens benen eraf mogen vallen, hebben de bal weer in de tuin laten rollen. Als ik ze te pakken krijg, dan haal ik hun ogen eruit. 19. Wees ook de eigenaar van de nieuwste, meest luxe en nuttigste spullen die uw leven zullen vergemakkelijken. 20. Pas geleden is er bij een amateur voetbalwedstijd een vechtpartij uitgebroken. De voetballers die eerst met elkaar vochten, hebben daarna gezamenlijk de scheidsrechter geslagen.

Oefening 5 1. Antalya bulkt van de toeristen. Dit jaar is het doel 6 miljoen toeristen... Antalya, dat het beste seizoen ooit beleeft in de toerisme, beleeft sinds de jaarwisseling een toeristenstroom. In vergelijking tot vorig jaar is het aantal toeristen dat met een vliegtuig naar het gebied kwam, met 38% toegenomen. Het doel is 6 miljoen toeristen. Het doel van Antalya, dat inmiddels een begrip is in het toerisme, op dit gebied groeit elke dag. Sinds de jaarwisseling zijn er al 3.795.000 toeristen naar de stad gekomen. Vorig jaar was er een aantal van 2.742.000 gerealiseerd. 2. Premier Erdoğan is in Nederland. Premier Recep Tayyip Erdoğan is voor een officieel bezoek in Nederland. Premier Erdoğan, die dinsdagavond naar Amsterdam ging, zal vandaag (16-06-2004) eerst door koningin Beatrix ontvangen worden. Premier Erdoğan, die ook met de premier van Nederland Balkenende zal spreken, zal na deze ontmoeting een persbijeenkomst organiseren. Erdoğan zal de vergadering van het TurksNederlandse Forum in Rotterdam bijwonen en bijeenkomen met de (Turkse) landgenoten. Staatsministers Mehmet Aydın en Kürşat Tüzmen en nog een groot aantal zakenmensen zullen premier Erdoğan tijdens zijn reis vergezellen. 3. We gaan voortaan ‘Avro’ zeggen... De problemen in Turkije houden niet op... Ook al zijn sommige problemen kleinschalig, sommige hebben betrekkingen op elk deel van de samenleving. Wat gaan we bijvoorbeeld zeggen tegen de Europese geldeenheid? Yuro, öro, oyro of efro? Wat was het vroeger mooi, als eerst kwam de Amerikaans geldeenheid dollar; daarna de Duitse geldeenheid mark; de Franse geldeenheid frank; de Engelse eenheid sterlin; de Italiaanse geldeenheid lire... Tuurlijk werden de dollar en mark het meest gebruikt. De uitspraak was ook makkelijk. Toen ze allemaal hun geld veranderden in ‘euro’ begonnen de moeilijkheden. De Fransen zeggen ‘Öro’, de Duitsers ‘Oyro’ en de Grieken ‘Efro’. Allemaal hebben ze de naam van het geld

121

toegepast op hun eigen taal. Bij ons is het echter een totale chaos; sommigen zeggen ero, sommigen zeggen euro en anderen zeggen yuro. Nu, is er ook een goede (uitspraak)? Degenen die vanaf nu TRT (Türk Radyo ve Televizyon Kurumu) luisteren, zullen leren wat Turken moet zeggen. Want de (overheids)instelling die in Turkije het Turks het best gebruikt en praat, is de TRT (Instelling voor Turkse Radio en Televisie). Vanaf nu gaan wij in deze column net als TRT ‘Avro’ zeggen. Waarom zegt TRT eigenlijk ‘Avro’, dat moet een reden hebben... Uiteraard is die er: de Türk Dil Kurumu (Instelling voor Turkse Taal)... De voorzitter van de Instelling voor Turkse Taal (TDK) Şükrü Haluk Akalın verklaart de reden hiervoor in het tijdschrift van TRT ‘Televisie’ als volgt: “De Europese geldeenheid wordt in Frankrijk als ‘Öro’, in Duitsland als ‘Oyro’ en in Griekenland als ‘Efro’ toegepast op hun eigen taal (let. volgens de eigen taal aangepast toegepast). In Turkije was er ook behoefte aan een dergelijke toepassing. Het continent heet in het Turks ‘Avrupa’. Daarom zijn de eerste drie medeklinkers van het woord Avrupa (avr) gepakt, hieraan hebben we het geluid dat symbool staat voor de geldeenheid (o) toegevoegd. Zodoende is ‘Avro’ tevoorschijn gekomen.” Akalın zegt dat het als ‘euro’ geschreven en de als ‘Yuro’, ‘Öro’ of ‘Oyro’ uitgesproken woord, in strijd is met de regels van het Turks. Er is dus nog een kwestie opgelost; we gaan geen ‘yuro, öro, oyro’ meer zeggen, maar ‘Avro’. Als we het zeggen natuurlijk; als we de regel toepassen natuurlijk... 4. Een race tegen de klok op de fiets. Op de 28ste Olympische Zomer Spelen heeft de Nederlandse Leontien ZijlaardVan Moorsel de gouden medaille gewonnen bij de vrouwen wielrenners races. De race die op het 24 kilometer lange Voeliagmeni parcours werd gehouden, pakte de Nederlandse wielrenster Zijlaard-Van Moorsel als winnaar de gouden medaille met een tijd van 31.11,53. Zodoende heeft Nederland zijn eerste gouden medaille tijdens Athene-2004 gewonnen. De 34-jarige Zijlaard-Van Moorsel, die tijdens Sydney-2003 drie gouden medailles won, gaat haar carriere na de Atheense Spelen afsluiten. In Athene viel Leontien Zijlaard-Van Moorsel die op de vrouwen afstand als een van de favorieten werd gezien, vlak voor de finish en gaf de race op. 5. In Liechtenstein, het mini kleine landje van 160 vierkante kilometer in het hart van Europa, gaf prins Hans Adam de Tweede het bestuur door aan zijn oudste zoon Alois. De koning van het land met 34.000 inwoners, gaf bij de overgang van het bestuur in plaats van officiele ceremonies een ‘garden party’. Aan het feest nam bijna 1/7 van de bevolking (bijna 5.000 mensen) deel. Liechtenstein is één van de grootste producent van kunstgebitten en gebits-artikelen. Liechtenstein, dat eigenaar is van een nationaal omzet van 66 miljard, heeft een werkeloosheidscijfer van 0%. Prins Alois gaat zich niet echt bezighouden met het buitenlandse beleid van het land, dat tussen Oostenrijk en Zwitserland in ligt. Hij gaat zich wel inzetten voor betere gezondheid- en onderwijs-mogelijkheden.

122

Het koninklijk huis van Liechtenstein dat via banken miljarden euro’s tot haar beschikking heeft, komt bijna nooit buiten het land, gaat niet om met de overige koninklijke huizen en komt nooit voor in de roddelpers. 6. Waarom zijn je haren grijs (let. wit) geworden, vriend. Heb jij ook iemand die jou doet lijden. Ik zie dat je elke dag in de kroeg bent. Heb je iemand die jou de wereld doet vervloeken en drinken. Ooit beminde ik ook als een gek. Zij gaf mij problemen, ik gaf haar geluk. Al jaren vraag ik deze vraag aan mezelf. Ik weet niet waarom ik op deze wereld ben gekomen.

Oefening 6 1. Kurallarımıza uymayan insanlar hemen kapı dışı edilir. 2. Avusturya’daki kazada yaralan abimin sağlık durumu bayağı kötüleşti. 3. O, mahallemizde herkes tarafından sayılan ve sevilen bir adam. 4. İlk üç ayda çocuğunu emziren anne sayısı son on yılda iki katına çıktı. 5. Dün akşam televizyonda kimliğini gizli tutan bayan bugün polis tarafından sorgulanmış (let. sorgulandı). 6. Burada kapıcı olarak çalışan oğlan size yol gösterir. 7. Burada oturan yarın evinden kovulacakmış. 8. Geçen yıl Utrecht’te üretilen ve Türk çocuklarına yönelik olan program bütün ilk okullara bedava olarak dağıtılmıştır. 9. Rus trafik polisi bir arabayla Kremlin’e girmek isteyen bir adamı tutuklamış. 10. Çok fakirler. Oturacak sandalyeleri bile yok. 11. İşten kovulan ve üç aydır işsizlik sigorta alamayan Türk işcileri, toplanıp bir Türk avukata müracaat etmiş. 12. Ev ödevini yapmamış olanlar kağıt kalem çıkartsın. 13. Bir Ocak bin dokuz yüz yetmiş altıda doğmuş olan ve köyümüzde oturan Esin Sönmez’in geliri yok. 14. Kazada yaralanmayanları nereye götürdüler? 15. Ablası önümüzdeki hafta yeni mezun olan ve Ankara’nın en sosyetik mahallelerden birinde ofis açan bir dişçi ile nişanlanıyor. 16. Anayasa’nın ilk maddesini kaldırmak isteyen birisinden bahsediyoruz. Onunla aynı fikirde misiniz? Siz de mi Anayasa’nın ilk maddesini kaldırmak isteyen birisiniz (Siz de (yoksa) Anayasa’nın ilk maddesini kaldırmak isteyen birisi misiniz)? 17. Günlerdir aynı mukavvada yatan dilenci polis tarafından götürüldü. 18. Hollandalı olmayanlar bu pozisyonunun anlamını anlamaz. 19. Avrupa’da eğitim almış ve en azından üç dil bilen birisini arıyorlar. 20. Göçmenler Televizyonu Hollanda’da Türk, Faslı ve Surinamlı, Antillilere özel

123

programlar yapıyor. Ayın birisinde yayınlanan programlar Türklere yöneliktir. 21. Öyle bir şey yapmaz. Bu suçu işleyen acemi değildir. 22. Bir Hollanda kurumundan mektup aldığım da iyi Hollandaca bilen arkadaşıma gidip ondan yardım istiyorum. 23. Bu hastayı ameliyat edecek olan doktor Türk. Kalp hastası olan annemi de ameliyat edecek. 24. On yedinci yüzyılda yaşayan Hollandalı sanatçılar dahiydi. Onların sanatı yabancı sanatçılar için örnek olmuştur. Bu büyük Hollandalı sanatçıların çoğu sade insanlardı. 25. Önce sinemaya gitmek istiyorduk, sonra bize defalarca tavsiye edilen DVD filmi kiralamaya karar verdik.



§ 18.10 Voorwerpsdeelwoorden -DİK en -(y)EcEK

Oefening 7 1. yediğim. Ik ben de naam van het eten dat ik gisteren gegeten heb, vergeten. 2. durdukları. Mijn vader en oom hebben op elke plaats waar ze stopten, gediscussieerd. 3. yaptığım. Zal Serpil mijn suprize wel mooi vinden? 4. geldiği/geleceği. De dochter van de buren werd de dag dat ze naar İzmir zou komen, ziek. De dochter van de buren werd de dag dat ze in İzmir aankwam, ziek. 5. devrildiği, öldüğü. Het nieuws laat weten dat een bus is omgevallen en 15 mensen zijn gestorven. 6. söylediğini. Ahmet heeft datgene wat hij tegen de dokter zei, opgeschreven op een papiertje. 7. alacaklarının. Als je gaat winkelen, maak dan eerst een lijst van dingen die je gaat kopen. 8. tuttuğu. Halil heeft de vogel die hij heeft gevangen, in een kooi gedaan. 9. duyduğum. Wat ik over jou heb gehoord, beviel me niet. 10. gönderdiğimi. Heeft hij datgene wat ik gestuurd heb, wel ontvangen? 11. edeceğinden. Als je behoefte aan geld krijgt, wees dan zeker dat hij je zal helpen. 12. edeceğim. Mijn tante die ik morgen ga bezoeken, had ik al twee jaar niet gezien. 13. diktiğim. De boom die ik vorig jaar in de tuin heb geplant, is niks gegroeid. 14. bilmediğin. Vraag de zaken die je niet weet aan mij. 15. beklediğim. Het bericht waar ik al dagen op wachtte, is uiteindelijk gekomen.

124

Oefening 8 1. Yolladığım hediyeler elinize geçti mi? Heeft u de kado’s die ik gezonden heb, ontvangen? 2. Derya’nın arkadaşıyla buluşacağı parkın adını bilmiyorum. Het park waar Derya met haar vriendin gaat ontmoeten ken ik niet. 3. Tarih profesörü Ahmet Bey’in yarın vereceği konferansa ben de katılacağım. Aan de conferentie die geschiedenis professor meneer Ahmet gaat geven, zal ik ook deelnemen. 4. Yemek yedikleri lokantayı bilmiyorum. Het eethuis waar ze eten, ken ik niet. 5. Bir ay önce aldığım kitabı halen okumadım. Het boek wat ik vorig jaar heb gekocht, heb ik nog steeds niet gelezen. 6. Hazırladığım yemeklere tuz atmayı unutmuşum. Ik ben vergeten zout toe te voegen aan de gerechten die ik klaargemaakt heb. 7. Geçen gün gördüğüm güzel ayakkabıyı bugün alacağım. De mooie schoenen die ik de vorige dag heb gezien, ga ik vandaag kopen. 8. Bu adamın sattığı sebze ve meyveler her zaman taze. De groente en fruit die deze man verkoopt, zijn altijd vers. 9. Yarın görüşeceği adamı tanıyorum. De man met wie hij morgen gaat ontmoeten, ken ik. 10. Dün aldığım bisiklet bugün çalındı. De fiets die ik gisteren heb gekocht, is vandaag gestolen.

Oefening 9 1. Sizin ne istediğinizi anlamadım. Ik begrijp niet wat u wil. 2. Benim yerime İsmet’in geleceğini müdüre bildirdim. Ik heb de directeur laten weten dat İsmet in mijn plaats komt. 3. Hasan’ın o Rus kızını çok sevdiğini herkes biliyor. Dat Hasan heel veel van die Russische meid houdt, weet iedereen. 4. Az sonra buraya bir kadın tercümanın geleceğeni memur söyledi. Dat hier zometeen een vrouwelijke tolk komt, heeft de ambtenaar gezegd. 5. Kardeşiniz buraya ne zaman taşınacağını mektupta yazmamış. Wanneer je broertje hierheen verhuist, heeft hij niet in zijn brief geschreven. 6. Hastaneden ne zaman çıkacağınızı doktor bildirmedi. De dokter heeft niet laten weten wanneer u het ziekenhuis mag verlaten. 7. O işi yapmayacağını biliyordum. Ik wist dat hij dat werk niet zou doen. 8. Kitabı kime vereceğini telefonda söylemedi. Aan wie hij het boek zou geven, heeft hij niet gezegd aan de telefoon. 9. Gelecek hafta bu sinemada bir Türk filminin oynayacağını dün duydum. Dat in deze bioscoop komende week een Turkse film getoond zal worden, heb ik gisteren gehoord.

125

10. Dün bir uçağın düştüğünü gazetede okudum. Ik heb gelezen dat er gisteren een vliegtuig is neergestort.

Oefening 10 1. geldiğini/geleceğini. Ik heb gehoord dat Ali is gekomen. Ik heb gehoord dat Ali gaat gekomen. 2. gönderdikleriniz. Datgene wat jullie gestuurd hebben, hebben we gisteren ontvangen. 3. katılacağım. De vergadering waaraan ik zou deelnemen, is afgelast. 4. imzalamadığı/imzalamayacağı. Er wordt gezegd dat hij de brief niet heeft ondertekend. Er wordt gezegd dat hij de brief niet zal ondertekenen. 5. göndereceğime/gönderdiğime. Hij schijnt boos te zijn omdat ik mijn dochter alleen op vakantie zou sturen. Hij schijnt boos te zijn omdat ik mijn dochter alleen op vakantie heb gestuurd. 6. söylediklerimi. Datgene wat ik jou verteld heb, heb je aan iedereen verteld. 7. uzatıldığını/uzatılacağını. De voorzitter liet weten dat de vergadering nog eens twee uur verlengd werd. De voorzitter liet weten dat de vergadering nog eens twee uur verlengd zou worden. 8. soracağınız. Schrijft u de vragen die u wil vragen eerst op een papiertje. 9. yediklerinizi, gördüklerinizi. Vertel niet wat jullie hebben gegeten, maar wat jullie hebben gezien. 10. gittiğimi/gideceğimi. Wist jij dat ik naar een cursus Italiaans was gegaan? Wist jij dat ik naar een cursus Italiaans zou gaan?

Oefening 11 1. Erdoğan heeft 6 maanden niet gewerkt na het ongeluk dat hij heeft doorstaan. Zijn dokter zegt nu dat hij geheel verbeterd is. 2. De portemonnee die ik onderweg gevonden heb, heb ik aan de politie gegeven. Ik heb ervan overtuigd dat de politie de eigenaar van de portemonnee zal vinden. 3. Ik heb in de krant een artikel gelezen over uw conferentie van gisteren. Het zei dat er weinig mensen aan de conferentie hebben deelgenomen. 4. Schrijf mij meteen een brief en doe de foto’s die je genomen hebt erbij. Vertel beslist niemand wat we samen meegemaakt hebben. Het zou kunnen leiden tot roddels. 5. Orhan is erg lui. Hij laat elk klus waaraan hij begint halverwege. Hij zegt dat hij nu aan een tekencursus gaat beginnen. Ik ben ervan overtuigd dat hij die cursus ook halverwege laat. 6. Niemand wist dat Meral naar Turkije is gegaan. Haar leraren dachten dat ze

126

ziek was. 7. Uiteindelijk is de trein waarop we uren wachtten, gekomen. Maar omdat de trein vol zou zijn, werd er omgeroepen dat er geen reizigers opgepikt werden. 8. Beseft u wel dat wat u schrijft en zegt grote onrust zal veroorzaken onder het volk? 9. De huizen in de buurt waar wij wonen, worden komende jaar tegen de vlakte gegooid. Nu, waar gaan wij dan wonen? 10. Er is niks fout aan wat Hasan heeft verteld. Het zijn allemaal dingen die Hasan zelf meegemaakt heeft. 11. Het is nog niet zeker of we dit jaar vakantie zullen houden. Maar het is wel zeker dat we komend jaar naar Amerika gaan. 12. We verwachten dat u ons zo snel mogelijk bericht zal geven over de bestellingen die we 8 weken geleden bij uw firma hebben gedaan. 13. De geluiden die we horen zijn eigenlijk niks anders dan de trillingen die zich verspreiden in de lucht. 14. In de krant wordt medegedeeld dat ouders van kinderen met bovengemiddelde capaciteiten elkaar zullen helpen met de problemen die ze tegenkomen. 15. Wil je weten wat ik tegen hem gezegd heb? Ik heb gezegd dat ik niet geloof dat hij me wil helpen. 16. Ik heb tegen hem gezegd dat ik niet wil trouwen, maar alleen wil wonen. Getrouwde mensen zijn meestal niet erg gelukkig. Vrij veel vrouwen worden door hun man onderdrukt. Er wordt veel ruzie gemaakt en dit schrikt mij af. 17. Er wordt gezegd dat Feriha Tevfik, die winnares was van de eerste schoonheidswedstrijd in Turkije georganiseerd door de Cumhuriyet Krant in 1929, jaren alleen heeft gewoond in haar huis in Bostancı. 18. Tarkan, die niet wilde praten over zijn dienstplicht-problemen, liet weten erg boos te zijn over de berichten die over hem verschenen. Verder liet hij weten vooral niet met de Turkse pers te willen praten. 19. Een brand die ontstond in een meubelzaak in de stad Uden van Nederland heeft grote materieële schade veroorzaakt. De brand die de vorige dag tegen de ochtend in de magazijn van de winkel uitbrak, werd met moeite door de brandweerlieden onder controle gebracht. Er wordt medegedeeld dat de brand miljoenen euro’s aan schade heeft veroorzaakt. 20. De organisatie Greenpeace schrijft in het rapport over de rivier Tuna dat de vervuiling erg is gestegen en dat als het zo doorgaat de vispopulatie binnen 1 a 2 jaar flink zal uitdunnen in de Tuna (Donau). 21. Ik ben te weten gekomen dat Serpil, die de paraplu die haar moeder kado gaf thuis was vergeten, gisteren in de regen nat geworden was, vervolgens in doorweekte toestand thuiskwam en een dag later ziek is geworden. 22. De brand die gisterennacht ontstond in de Alemdağ Bossen en 4 uur duurde, veroorzaakte grote paniek. 23. Op de seminar, welke georganiseerd zal worden door onze vereniging, zullen

127

de grootste bedrijven ter wereld uitgenodigd worden. 24. Door de aanhoudende kou in Klein Azië hebben in veel gebieden de hongerige wolven, die tot de dorpen gezakt zijn, de huizen aangevallen. 25. Over Hüseyin Rahmi Gürpinar, één van de grootste namen in de Turkse literatuur, zijn tot op heden vrij veel onderzoeken geweest en stukken geschreven. 26. Er is laten weten dat men niet blij was met het aantal allochtone vrouwen dat meedeed aan de cursus die vorig jaar georganiseerd werd in de stad Utrecht voor allochtone vrouwen die geen Nederlands spraken. 27. Ramazan vergeleek de brief van zijn vader en zijn vrouw en las ze nog eenmaal. Hij gaf ze allebei gelijk, maar wist niet welke meer gelijk had. Door deze besluiteloosheid zakte de wanhoop hem in zijn schoenen. Hij ging de straat op en wandelde tot de avond rond. Hij voelde zich alleen. Als men iets zei, dan zou hij huilen. Als emigarnt kon hij zoveel problemen niet aan. Opeens kreeg hij een idee om naar een Turks koffiehuis te gaan. Met de gedachte “Wellicht vind ik iemand bij wie ik mijn problemen kan uitstorten” begon hij sneller te lopen. 28. In de internationale karikaturen-wedstrijd die door de in Servië uitgebrachte prenten-tijdschrift Jez (Egel) georganiseerd is, heeft Ferruh Doğan de derde prijs gewonnen met zijn karikatuur. 29. De positie waar Hakan een doelpunt miste en Rüştü geblesseerd raakte, wordt nogmaals getoond. 30. Indien u het boek genaamd “De Klein-Aziatische Aantekeningen” had gelezen, dan had u begrepen wat ik wilde zeggen. 31. Op deze documenten staat dat de man niet protesteerd tegen de redevoering van de vrouw om te scheiden. 32. Ik ga de dingen die je wilt over twee dagen sturen door middel van een bekende die terugkeert naar Ankara. 33. Iedereen weet dat deze persoon, die een van de belangrijkste staatsmannen is die Turkije heeft gekend, zich alleen maar inzette voor onze staat. 34. Hij zegt dat hij ‘s avonds na 10 uur belde, dat niemand opnam en dat hij daarom niet langskwam. 35. De bevoegden lieten weten dat 50 mensen aan de cursus, georganiseerd door het Eğridir Volksonderwijs Centrum, konden deelnemen en dat de aanmeldingen over een week zullen beginnen.

Oefening 12 1. Fatih Sultan Mehmet (1432 – 1481) Fatih Sultan Mehmet is op 29 maart 1432 in Edirne geboren. Zijn vader is Sultan Murat de Tweede en zijn moeder Huma Hatun. Fatih Sultan Mehmet had een kromme neus, lange lengte en was een gespierde sultan. Hij was een van de grootste geloofsgeleerden uit die tijd en hij kende (let. wist) zeven vreemde talen.

128

Regelmatig verzamelde hij geleerden, dichters en kunstenaars en ging gesprekken met hen aan. Hij liet artikelen schrijven over vreemde/interessante en onbekende onderwerpen, vervolgens bestudeerde hij deze. Akşemseddin, die ook zijn leraar was, was een van de meest gewaardeerde geleerden van Fatih Sultan Mehmet. Fatih Sultan Mehmet was erg koel en moedig. Hij was een ongeëvenaarde legeraanvoerder en bestuurder. Zelfs tegen zijn directe omgeving vertelde hij helemaal niks over wat hij zou doen. Fatih Sultan Mehmet hield erg van lezen. Hij las filosofie-stukken vertaald uit het Perzisch en Arabisch. Bij wetenschappelijke vraagstukken liet hij intellectuelen (let. degenen met kennis), toebehorend tot welk geloof of geloofsstroming dan ook, beschermen en stukken schrijven. Fatih Sultan Mehmet, die veel aandacht gaf aan wetenschap, liet grote geleerden uit het buitenland naar İstanbul komen. Zodoende kwam de astronomie-geleerde Ali Kuşçu in zijn regeerperiode naar İstanbul. Hij nodigde de beroemde schilder Bellini ook uit om naar İstanbul te komen en liet hem zijn portret maken. Hij was dichter en ruimdenkend (let. open gedachten). Fatih Sultan Mehmet regeerde tot het jaar 1481 en nam persoonlijk deel aan 25 veldtochten. Hij was vastberaden en daadkrachtig. Hij had een persoonlijkheid die ook aan de afloop van zaken dacht en de genomen beslissingen ook daadwerkelijk toepaste. In het bestuur van de staat was hij hard. Sultan Mehmet de Tweede, die op 20-jarige leeftijd Osmaanse Sultan werd, veroverde İstanbul en veegde zo het 1100-jarige Oost Romeinse Rijk van de tafel, waarna hij de titel ‘De Veroveraar’ aannam. De wereldkeizer Fatih Sultan Mehmet, die de Middeleeuwen afsloot en de Vroegmoderne Tijd begon, stierf op 3 mei 1481 in Maltepe door toedoen van nikris en werd in het Fatih Graftombe vlakbij de Fatih Moskee begraven. 2. Heeft Nero werkelijk Rome afgebrand? Een grote brand in Rome verwoestte in 64 n.C. een groot gedeelte van de stad. Keizer Nero werd altijd verantwoordelijk gehouden voor de brand. Maar vandaag de dag vermoedt men dat een stuk as uit een oven is gewaaid en door de wind verspreid is over de hele stad. Nero werd in 37 n.C. als Claudius Germanicus Ceasar geboren. Als zijn moeder Agrippina geen onwaarschijnlijk doorzettingsvermogen had, dan was hij misschien nooit keizer geworden. Nero werd na de dood van Claudius in 54 n.C. de 5e keizer van Rome en regeerde tot het jaar 68. Nero hield van kunst, vooral theater en was erg gesteld op het podium. Daarom verscheen hij regelmatig voor het volk en werd er gezegd dat hij narcisistisch (gek op zichzelf) was. Hij was niet voor geweld en wilde de gladiatoren-gevechten opheffen. Het is niet bewezen met geschiedkundige geschriften dat de keizer, hoewel hij bekend is geworden als Gekke Nero, ook daadwerkelijk gek was. Eigenlijk waren branden alledaags (let. nooit afwezig) in Rome, door de hoge gebouwen was de stad altijd al brandgevaarlijk. Verder werd eten altijd in de buitenvuren gebraden en de huizen in de armere buurten waren meestal van hout en gedroogd modder die uiterst brandbaar zijn. De brand in de nacht van 18 op 19 juli in 64 n.C. was

129

de grootste ramp in de geschiedenis van de stad Rome. De brand begon in een kleine winkel naast Circus Maximus, maar verspreidde zich door de wind in het gehele Circus. Van de veertien wijken in Rome werden er vier niet beschadigd, maar de vlammen verwoestten uiteindelijk 1/3 van Rome. De ware reden was echter onvoorzichtigheid in nabijheid van de oven, maar de christenen werden uitgeroepen als brandstichter (let. pyromaan/saboteur) en de terechtgestelden werden op angstaanjagende wijze bestraft. Dat Nero de verdachte persoon zou kunnen zijn, werd pas later gedacht. Eigenlijk worden er in de bronnen van die tijd altijd gesproken van branden die ontstonden door onvoorzichtigheid, maar Nero had ook een apart (let. vreemd/interessant) idee om Rome opnieuw op te bouwen. Naar het schijnt was Rome vroeger nog veel mooier en Nero liet ook werkelijk een reusachtig paleizencomplex bouwen na de brand. Alleen de geruchten dat Nero de brandstichter was, werd maar niet bewezen. Zelfs de schrijvers van die tijd en de latere historici geloofden niet dat Nero een brandsticker was. Nero pleegde vier jaar na de brand zelfmoord op 6 juni (in het jaar) 68.

Oefening 13 1. Sizi akşam saat on birde o kahvede gördüğünü söyledi. 2. Kim sana dün akşam sarhoş olduğumu söyledi? 3. Dediğiniz her şeyi yazdım. Erkek olmadığınıza sevendiğinizi söylediniz. 4. Nesrin’in aradığı kitap, hiç bir kitapçıda satılmaz. 5. Hasta olduğu ve yarın gelmeyeceği söyleniyor. 6. Kazanacağımızdan şüphem yok. O yüzden bunların söylediklerine veya söyleyeceklerine bakma (let. söylediklerini veya söyleyeceklerini dinleme). 7. Elli yaşında olduğuma inanmıyor. Daha genç göründüğümü söylüyor. 8. Dün Türk restoranında ne yediğini ve içtiğini bize anlat. 9. Duyduğumuza göre iki çocuk sahibi olan ablası geçen hafta tekrar evlenmiş. 10. Bana geçen hafta işten kovulduğunu ve şimdi iki yıl önce de çalıstığı şirkete tekrar başvurduğunu anlattı. 11. Ağabeyin Türk kız arkadaşının mektubunun eline geçtiğini ve sorunsuz okuduğunu söyledi bana. Kız arkadaşının ne yazdığını da anlattı. 12. Bu öğrenim yılın sonunda bitirim sınavını yapacak olan Erdem iki ay tatile gitmek istiyor. O yüzden şimdi vaktinin olmadığını ve çok çalıştığını söylüyor. 13. Hasta olduğunu, genç olmadığını ve üç çocuk sahibi olduğunu biliyorum ama yine de onu kaybetmek istemiyorum. 14. Gelecekte siparişlerimize daha fazla önem vereceğinizi umarız. Şimdi yaptığınız ise bizi çok üzdü. 15. İki haftadır yurtdışında olan Okan, ona göndereceğimiz e-postaları hemen cevaplıyacağını söyledi. 16. Bir islam derneğinden aldığımız mektupta Assen’daki müslümanların bir islam okulu açmak istedikleri ve islamın örf ve adetlerini sayan öğrenci aradıkları

130

yazıyor. 17. Çok sevdiği karısının isteği üzerine 1960’tan beri görmediği ailesini bulmağa karar verdiğini söylüyor. 18. Bütün eleştiriciler çok verimli (let. üretici) ve pek çok sayıda roman yazmış olan Orhan Pamuk’u bu devrin en büyük yazarlardan biri olduğunu söylüyor. 19. Günlerdir görmediğim Jan, biraz önce aldığı mesajın onu çok şaşırttığını söylüyor. 20. Bakan, kendisiyle aynı düşüncede olmayan memurların grev (iş bırakma eylemi) yapmayacaklarını ve yarın bakınlıkta kendisiyle konuşma yapacaklarını düşünüyor. 21. Beni tanıdığına ve dün diskoda gördüğüne inanmıyorum. 22. Cumartesi akşamı gerçekleşen uçak kazasında iki mühendisimiz öldü. 23. Bana, yıllardır çözüm bulmaya çalıştığımız sorunu nasıl çözeceğinizi anlatın bakalım. 24. Duygusuz ve sadece kendisini düşünen birisi olduğunu herkes biliyor. 25. Bunu kimin söylediğini biliyor musun? Onunla nerede ve ne zaman görüşeceğimi de söylediler mi? 26. Hayatı boyunca İşçi Partisi’ne oy veren ve gittiği her yerde sosyalizmi savunan babam, Socialist Partisi ve Özgür Halk Partisi’nin birleşmek istediğini duysa/duyarsa ne der? 27. Amsterdam’da yapılan bir konferansta 2005 yılında Amsterdam nüfusunun yarısının yabancı olacağı bildirildi. 28. Maaşınızı en kısa zamanda 26 mart 2005’teki mektubunuzda bildirdiğiniz banka hesap numaranıza yatıracağız. 29. Son on yıldır şirketimiz için verdiğiniz hizmetler dolaysıyla size teşekkür ediyor, yeni işinizde başarılar diliyoruz. 30. Gazetede Amsterdam polisinin üç ay önce hapisten kaçan şahısları tutukladığını yazıyor. 31. Umarız derneğimizin önümüzdeki yıl düzenleyeceği faaliyetlerle ilgili yeterince bilgi verdik/vermişizdir (Derneğimizin önümüzdeki yıl düzenleyeceği faaliyetlerle ilgili yeterince bilgi verdiğimizi umuyoruz). 32. İspanya tarihinin en büyük uçak kazasında yüz seksen altı kişinin hayatını kaybettiği ve sadece on bir yolcunun sağ kaldığı (kurtulduğunu) bildirildi. 33. Hollanda’da Seksen Yıllık Savaş ile ilgili çok sayıda kitap yazılmıştır. Eski tarih kitaplarına bakan, bu savaşa çok önem verildiğini görür. Bu kitapta Seksen Yıllık Savaş’ın tarihini ele alacağız. Sadece bu savaşa katkısı olan bir kaç konuyu anlatmayacağız. 34. Belediye meclisi üyesi olan arkadaşım belediyenin önümüzdeki yıl spor kulübümüze maddi yardımda bulunmayacağını söyledi. 35. İstanbul’dan Paris’e uçan uçağın Viyana’da acil iniş yaptığı bildirildi.

131



Hoofdstuk 19 Bijvoegelijke bepalingen



§ 19.6 Trappen van vergelijking

Oefening 1 1. Welke van deze kinderen speelt beter tennis dan ik? 2. Wie van de leerlingen in de klas is het ijverigst? 3. İs deze gele koffer niet groter dan die rode koffer? 4. Volgens mij is İstanbul de duurste stad van Turkije. 5. Wat is je lievelingseten? 6. Naar mijn mening is deze auto beter dan die auto, koop die. 7. Welke supermarkt is het goedkoopst in deze buurt, kan je het mij laten zien? 8. De tickets van KLM zijn duurder dan die van THY, maar Fly Air is het goedkoopst. 9. Vroeger was de mooiste vrouw van de Turkse cinema (let. bioscoop) Türkan Şoray. 10. Welk paleis is mooier volgens jou; het Topkapı Paleis of het Dolmabahçe Paleis?



§ 19.8 – 19.10 Başıbozuk-constructie

Oefening 2 1. parası...öğrencilere. De leerlingen die geen geld hebben, krijgen een beurs van onze school. 2. resmi...kent. De stad die als officiële naam İstanbul heeft, heeft in zijn lange geschiedenis ongeveer 135 namen gehad. 3. elinde...adam. De piloten, die hoorden dat er een man met een lange mes in zijn hand zich in het vliegtuig bevond, besloten meteen tot een noodlanding. 4. merkez...deprem. De aardbeving die als epicentrum (let. centrum) de Golf van Gökova had, heeft geen schade veroorzaakt. 5. sizinle...görevli. De werknemer die met u had afgesproken, is vandaag ziek en is niet op het werk gekomen. 6. İranlı...kaçaklar. Over de illegalen waarvan vermoed wordt dat ze Iraans zijn, is nog geen officieel aangifte gedaan bij Turkije. 7. cesedi...kadın. Het is bekend gemaakt dat het lijk van de vrouw die gevonden is in het dorp Dereli van Kahramanmaraş, met moord te maken heeft. 8. 4...Ajansı’na. Bij het Tutku Huwelijk-bureau, dat 4 maanden geleden in

132

Çankaya opgericht is, zijn 168 mensen in de leeftijden varierend van 22 tot 94 jaar lid geworden. 9. sonu...telefonu. De mobiele telefoonnummers (let. de mobiele telefoon) die eindigen (let. eindigt) op een nul worden (let. wordt) in Amerika veel verkocht aan (let. onder) rijke en beroemden. 10. fiyatı...pansiyonlar. De goedkope hotels en pensions in de gemeenten Anamur, Silifke en Erdemli zorgen voor vakantiemogelijkheden voor mensen met een modaal inkomen (let. midden-inkomen). 11. DAE’nden...bilgiye. Volgens de informatie die gegeven is door het Aardbeving Onderzoeksinstituut, zijn er in de Golf van Gökova meer dan 10 schokken tussen de 5,4 en 3,1 gevoeld. 12. Saatteki...Kasırgası. Alex Kasırgası, wiens snelheid van tijd tot tijd snelheden van 160 km per uur bereikt, is de oevers van het eiland Outer Banks van NoordCarolina genaderd. 13. babaları...çocuğa. In Engeland zullen 125 duizend kinderen wiens vaders in de cel zitten, geholpen worden. 14. Kristof...kemiklerin. Het is gebleken dat de botten in het Santa Maria kathedraal in Spanje die van Christoffel Columbus zouden zijn, niet tot de beroemde reiziger behoren. 15. Doping...Thanu. Over de Griekse atleten Kenderis en Thanu, van wie wordt gezegd dat ze doping gebruikt hebben, zijn nieuwe beschuldigingen geuit. 16. tedavisi...bebeklerini. In Bursa is een pasgeboren baby in het ziekenhuis achtergelaten. De op 10 juli geboren meisjesbaby van de in İnegöl levende Mehmet en Fatma Öztürk, is 20 dagen geleden voor een behandeling in het ziekenhuis opgenomen. Echter het gezin kwam de baby na de behandeling niet meer ophalen. De ziekenhuis bevoegden die het gezin belden, kregen het antwoord “Wij hebben er nog 5, laat haar/hem bij jullie blijven.” te horen. 17. havuzunda...komşumuz. Onze buur bij wie we vorige zomer elke dag in zijn zwembad zwommen, is helaas verhuisd naar een andere stad. 18. önemini...konulardan. Eén van de onderwerpen die onze overheid maandenlang als belangrijk bestempelde, was deze. 19. parasının...adam. De man wiens huis we gekocht hadden, maar aan wie we nog niet al zijn geld gegeven hadden, is gisteren bij een verkeersongeluk doodgegaan. 20. İçinde...kumbarada. In de spaarpot waarin ik dacht dat er geld zat en daarom ook het slot brak, zat alleen maar een brief die aan mij geschreven was.

Oefening 3 1. Oğlu İngiltere’de okuyan amcam, önümüzdeki hafta İngiltere’ye gidiyor. 2. Eşi geçen sene burada çalışan adam şimdi eşinin tecrübeleriyle ilgili bir kitap yazıyormuş.

133

3. Camları ve kapıları yeşil olan ev dün satıldı. 4. Komşumuzun yeni ağaç ekilmiş olan bahçesinde yarın büyük bir eğlence yapılacakmış. 5. Parası çalınmış olan kız polis bürosunun nerede olduğunu sordu. 6. Hırsız denilen oğlan şimdi büyük bankada çalışıyor. 7. Hiç satılmaz denilen pahalı yat, dün bir Türk iş adamı tarafından satın alındı. 8. Yardım istediğimiz adam, isteğimizi güzel bir şekilde (let. nazikçe) reddetti. 9. İçinde 200 kişi bulunan uçak Paris’e acil iniş yaptı. 10. Odalarını temizleyeceğimiz misafirler şu anda daha havuzda oturuyor.



134



Hoofdstuk 20 Werkwoordelijke naamwoorden



§ 20.1 – 20.5 Werkwoordelijke naamwoorden

Oefening 1 1. görüşmek. Ik wil met uw vader spreken. 2. almak. Mijn eerste doel is een diploma halen. 3. konuşmaktan. Mijn vriend houdt niet van veel praten. 4. söylemenin. Je ziet nu de straf van liegen. 5. girmekten. Hij durft de zee niet in te gaan. 6. etmekten. Ik zal u met plezier helpen. 7. görüşülmekte. Het rapport van uw commisie wordt door de bestuursraad besproken. 8. görüşmenin. De resultaten van de bijeenkomst van gisteren zullen ze per brief laten weten. 9. okumaya. Ik ben begonnen dat boek te lezen. 10. göndermeyi. We denken erover om uw pakket morgen te sturen. 11. tanışma. We hebben morgen een kennismakingsdag georganiseerd. 12. almak. Hij is weg om brood te kopen. 13. içmenin. Je moet hem de nadelen van roken vertellen. 14. bekleme. Je broertje is in de wachtkamer van het ziekenhuis. 15. Çalışma. De uitvoering (let. het werk) zal morgen beginnen. 16. konuşmayı. Hij houdt totaal niet van veel praten. 17. gitmeye. Ik heb besloten om voortaan maandags naar het werk te gaan. 18. postalamak. De brieven behoren voor morgen gepost te worden. 19. gelmeniz. Jullie moeten morgen om 9 uur komen. 20. yapması. Er wordt morgen een toespraak verwacht (van hem).

Oefening 2 1. çalışmalar. Wanneer zullen de werkzaamheden eindigen? 2. görmeye. Ik ben gekomen om jullie te zien. 3. gelmem. Mijn komen zal een probleem veroorzaken. 4. kaybetmemek. Om geen tijd te verliezen, ben ik naar huis gerend. 5. anlatmakla. Ik heb iets doms gedaan door hem (let. aan hem) alles te vertellen. 6. susmak. Hij is een erg praatzieke man. Hij weet niet van zwijgen.

135

7. gelmek. Ik was net van plan naar jou te gaan, toen de deurbel ging. 8. yapmakta. Onze gemeente is een nieuwe park aan het maken in deze buurt. 9. yapmanın. Hij vertelt de goede kanten van sporten. 10. görüşme. Ik heb gisteren een korte bijeenkomst gehouden met hem. 11. calışmaya. Ik heb besloten om voortaan elke dag te werken. 12. dikmeye. Ze besloten om het standbeeld hier te plaatsen. 13. tanıması. Het is onmogelijk dat hij mij kent. 14. başlaması. Er wordt verwacht dat de bijeenkomsten morgen zullen beginnen. 15. kalkmasına. Er is een uur voordat het vliegtuig opstijgt.

Oefening 3 1. Kwets je vader niet, want hij is een erg waardevol persoon. 2. Ze besloten om het standbeeld hier te zetten. 3. Word je niet moe om steeds dezelfde dingen te herhalen? 4. Hij houdt niet van roken in de auto. 5. Ik wilde u graag zien, maar er was steeds weer geen manier. 6. Ze hebben fouten gemaakt bij het versturen van de brieven. 7. Je hoeft niet op mij te wachten. 8. Wat was de reden voor het te laat sturen van de brief? 9. U ziet het gevaar van het gebruik van een snelle auto. 10. Als u wilt dat uw aanvraag geaccepteerd wordt, dan moet u letten op deze punten. 11. De leden tekenden bezwaar aan tegen het feit dat de vergadering een half uur langer duurde. 12. Er is besloten tot het verkiezen van een nieuw bestuursraad. 13. De gemeente gaf geen toestemming om de vertoning hier te laten plaatsvinden. 14. Ik had je gezegd dat je leugen meteen bekend zou worden en dat je niet moest liegen. 15. We hadden u per brief laten weten dat u gisteren moest komen. 16. Het 12de Internationale Marmara Volksdansen Festival, dat georganiseerd wordt met het doel om de wereldse volkeren dichter bijelkaar te brengen, het Turkse toerisme te vergroten, het Turkse volksdansen bekend te maken en te laten beleven, wordt tussen 6 en 12 mei gehouden. 17. Hij was bij zijn terugkomst uit Nederland, niet vergeten om kado’s te kopen voor zijn familie. 18. Ze probeerden de dief te laten praten, maar de man liet geen een woord over zijn lippen komen. 19. Welke gegevens horen in een cv te staan? 20. De GAP, waarvan gepland is dat het in 30 jaar klaar zal zijn, zal ZuidoostAnatolië, één van de minst ontwikkelde gebieden van ons land, een grote

136

opleving bezorgen. 21. Bevoegden waarschuwen vooral de burgers die aan het verkeer gaan deelnemen, tegen de krachtige kou en vries, waarvan verwacht wordt dat de invloed tot donderdag zal duren. 22. Er wordt door mensen die hem van dichtbij kennen gezegd dat de persoon wiens naam voorbij kwam, naar Ankara is gegaan en bij een van de parlementsleden thuis als gast gebleven is. 23. Jongeren die later gemeenteraadslid willen worden, moeten nu al lid worden van de partij waar ze interesse voor hebben en raadsvergaderingen bijwonen. 24. Islamitische stromingen, waarvoor altijd een bekende plaats is in het politieke leven van Turkije, zijn door het toegepaste beleid (let. de toegepaste politieken) van de politieke machten op sommige tijden in de verdrukking gekomen en op andere tijden blootgelegd (let. in de openheid gekomen). 25. De reden dat ik niet naar hen kon gaan; is noch werk, noch een bezigheid (let. kracht). Het was een gebrek aan geld. Men kan toch niet met lege handen naar een vriend die een nieuw huis heeft gesticht. 26. De romans van deze grote schrijver zijn vanwege het feit dat er vele jaren voorbijgegaan zijn, op het gebied van taal in een onbegrijpelijke toestand gekomen voor de huidige generaties. 27. De Nesin Stichting is met de inkomsten van de boeken van Aziz Nesin gesticht. Het doel van deze stichting is het opvangen, opvoeden en beschermen van kinderen die niemand hebben. 28. De jonge vrouw die niet kon verdragen dat haar man op een erge manier in elkaar werd geslagen, liep op de aanvallers af met haar scherpe hakken die ze uit had gedaan. 29. De woorden die een analfabete chauffeur in Turkije weet aangaande motoren en machines, zal niet elke Franse leraar weten. 30. Turkse Taal-isme betekent het houden van de Turkse taal, het geloven in de grootsheid en verheven positie ervan, het bestaan ervan beschermen, het beschermen ervan tegen andere talen, de puurheid ervan handhaven en het brengen tot een krachtige literatuurtaal ervan. 31. Er worden hardloopwedstrijden georganiseerd in groepsverband onder de slogan “Blijf je hele leven gezond”. Aan deze hardloopwedstrijden sturen we de generatie van tussen de 50 en 60 jaar oud de straat op. Is het in dit land belangrijker om kinderen van 10-12 jaar te laten rennen of de generatie die 50-60 jaar is geworden? 32. Geachte leraar, vele van onze geleerden zijn naar het buitenland vertrokken. Vanwege de nadelige voorwaarden of de aantrekkelijkheid van de onderzoeksmogelijkheden in het buitenland. U bent, net als Cahit Arf, een geleerde die in Turkije wilt blijven. Wat denkt u over het blijven-gaan onderwerp? 33. Er wordt verwacht dat 14 buitenlandse vrouwen in dienst van de Nederlandse kranten zullen worden genomen, na de opvoeding die door

137

de Utrechtse School voor Journalistiek wordt georganiseerd en in deze zomerperiode zal plaatsvinden. 34. Bahri Tanrıkulu, die op het gebied van taekwando één van de medaillekanshebbers is voor Turkije, wacht met spanning op het begin van de taekwando wedstrijden. 35. In İstanbul wonen 516 burgers op een vierkante meter. In hetzelfde İstanbul is er per persoon 1 meter 3 centimeter aan groen. Er zijn erg weinig sportcomplexen in İstanbul, waar 20% van de Turkse bevolking woont.

Oefening 4 1. gittiğini. Ik weet dat hij gisteren naar de bioscoop is gegaan. 2. gelmesini. Ik wil niet dat hij morgen komt. 3. etmesi. Hij behoort jou morgen te bellen. 4. gittiğini. Ze zeiden dat mijn vriend met vakantie is gegaan. 5. gelmemi. Hij beveelt mijn komst. 6. edeceklerine. Ik geloof niet dat ze mij zullen helpen. 7. yazmanızı. Ik raad u aan om een brief naar de gemeente te schrijven. 8. geleceğini. Ik verwacht niet dat hij ook zal komen. 9. yaptığınız. Het is duidelijk dat u een fout heeft gemaakt. 10. okuduğunu. Ik heb gehoord dat je dit soort boeken leest. 11. geleceğimi. Hij schrijft dat ik om tien uur zal komen. 12. okumasına. Hij werd boos omdat zijn dochter dat tijdschrift leest. 13. geleceğini. Hij laat weten dat hij morgen komt. 14. ettiğini. Ik heb gezien dat hij gisteren op de markt met twee personen ruzie maakte. 15. uğraması. Er wordt verwacht dat hij een grote nederlaag zal lijden door de richtingloosheid van de desbetreffende partij. 16. istemesine. Ik heb gelachen om het feit dat hij ons zou willen helpen. 17. yapmaları. Dat mijn buren zoveel roddelen, vind ik niet leuk. 18. geleceğini. Hij denkt dat zijn vader morgen komt. 19. bulunmanız. Dat u zich ook tussen de gasten bevind, heeft mij werkelijk erg verheugd. 20. içmesi. Het is niet goed dat hij rookt.

Oefening 5 1. Durmak bilmiyor. 2. Susacağını söylemiştim. 3. Bu dergi bedava ama kısıtlı olan maddi imkanlarımızdan dolayı sayfaların sayısını arttırmak olanaksız.

138

4. Yarın onda gelmemi istiyor, çünkü yardıma ihtiyacı varmış. 5. Oraya yanlız gitmemeni söylemiştim. 6. Trenlerin son günlerde çok gecikmesi acayip gıcık. 7. Birden bire pazar sabahı saat yedide aramanızın sebebi ne? 8. O ilginç elbiseyi giymeni istemiyorum. 9. İki hafta daha Türkiye’de kalmaya karar vermişler. 10. Yazılmak için belediyeye başvurmanız lazım (let. Kendinizi yazdırmak için belediyeye başvurmalısınız). 11. Yatak odalarına buzdolabı, gaz sobası veya elektrikli soba koymak yasaktır. Ayrıca ev hayvanları da yasaktır. 12. Bir hafta sürecek olan çalışmalar sırasında evde olmanız gerek. 13. Kızımın iyi duymadığını söylediler. İlk başlarda ne yapacağımızı bilmiyorduk. 14. Beş yaşından beri görmediği babasının çabuk gidişi, onu çok etkiledi. 15. Doktor yüzmenin sağlıklı olduğunu ve her gün bir saat yüzmemi söyledi. 16. Onunla konuşmak için, sabah telefon etmen lazım. 17. İmparator herkesin onun yeni giyeceklerini görmesini istiyordu. Bu yüzden şehrin merkezinde olan sarayında büyük bir eğlence düzenlemişti. 18. Kitap almak için kütüphaneye üye olmanız lazım. 19. Böyle kitaplar okumanı istemiyorum. 20. Biraz çok çalışırsam, hanımım hemen bunu der: “çalışmak için yaşamıyorsun, yaşamak için çalışıyorsun”. 21. Bu faturayı yarın saat ondan önce ödeyeceğini (let. ödemek zorunda olduğunu) unutma. 22. O adamla bir daha konuşmamanı tavsiye ederim. 23. Yasak bölgede piknik yapmakla suçlanıyorlar. 24. Dün konuştuğum adama göre hamama gitmemem lazım. 25. Yarın borcumu ödeyeceğimi biliyorum.



§ 20.6

‘Moeten’

Oefening 6 1. Ik heb gezegd dat hij dit boek moet lezen en daarna een samenvatting moet maken. 2. Je hoeft dit niet te doen. 3. Ik moet Ali bellen. 4. Ze willen perse dat ik naar het buitenland reis, een poosje daar blijf en een vreemde taal heel goed leer. 5. Ik heb hem bevolen de brief te ondertekenen. 6. Ik heb gezegd dat hij zijn kinderen ook moet meenemen. 7. We zijn helaas genoodzaakt om deze zaak bij de politie te melden. 8. Ik heb verteld dat een persoonlijke aanmelding niet hoeft en dat een e-mail

139

voldoende is. 9. Je behoort je medicijn elke dag op dezelfde dag in te nemen. 10. De man is erg rijk, daarom zegt hij “Mijn vrouw hoeft niet te werken”. 11. Ik heb gehoord dat ik om tien uur daar behoor te zijn. 12. Je moet je niet met alles bemoeien. 13. Dan heb ik je brief niet goed gelezen, het spijt me. 14. Het leger heeft een lijst met maatregelen om extreem islamisme tegen te houden, overhandigd. 15. Je moet elke dag dit medicijn innemen en over een week weer naar controle gaan. 16. Zeg tegen hem dat hij morgen moet komen. 17. Sorry, maar u moet uw aanmelding schriftelijk doen. 18. Ik heb gezegd dat hij morgen moet komen. 19. U behoort uw schuld te betalen. 20. Ik was genoodzaakt te praten. 21. U behoort dat te betalen. 22. We moeten op zijn laatst om half 7 bij het station ontmoeten. 23. U bent niet genoodzaakt zo te praten. 24. Je moet dit doen. Je hebt geen andere keus. 25. Hij heeft ons een brief geschreven met “Jullie hoeven niet te komen”. 26. Hun kinderen behoren 14 jaar te zijn. 27. Ik moest wel helpen, anders was hun vakantie verpest. 28. Hij hoeft niet te komen. 29. Ik ben niet verplicht te praten. 30. Ik heb gezegd dat ik niet elke dag met hem hoef af te spreken.

140



Herhalingsoefeningen hoofdstuk 17 – 20

Herhalingsoefening 1 1. görüşmek. Ik wil met je vader spreken. 2. etmesini. Ik wilde niet dat hij uw dochter zou lastig vallen. 3. yapmak. Sporten is goed voor de gezondheid. 4. girmekten. Hij is bang om in het water te gaan. 5. etmemi. Wie wilde dat ik u ging helpen? 6. aldığı. De whisky die hij voor mij had gekocht, heeft hij zelf opgedronken. 7. çaldığı. Er wordt gezegd dat hij de ketting heeft gestolen. 8. çürümüş. Hij heeft de rotte tomaten aan hem verkocht. 9. yazdığı. De brief die hij heeft geschreven, heb ik gisteren ontvangen. 10. görüşmeler. De gesprekken zullen morgen beginnen. 11. konuşmayı. Hij houdt niet van veel praten. 12. görmeyi. Ik wilde u heel graag zien. 13. dinlemeni. Ik wil dat je goed naar mij luistert. 14. bildirmenizi. Ik verzoek u om de situatie geheel open aan mij te vertellen (laten weten). 15. dönmemi/döndüğümü/döneceğimi. Hij schrijft dat ik gelijk naar huis moet terugkeren. Hij schrijft dat ik gelijk naar huis ben teruggekeerd. Hij schrijft dat ik gelijk naar huis ga terugkeren. 16. gideceğini. Ik heb gehoord dat de directeur morgen naar Ankara gaat. 17. gelmesinde. Ik heb geen schuld aan zijn late komst. 18. aldatmasından/aldattığından. Ik ben bang dat hij me gaat bedriegen. Ik ben bang dat hij me bedriegt. 19. görüşünüze. Ik ben het niet eens met uw visie (let. Ik voeg me niet bij uw visie). 20. yapılışı. Het klaarmaken van dit gerecht is helemaal niet moeilijk.

Herhalingsoefening 2 1. taşınmak. Ze willen naar Trabzon verhuizen. 2. yapılan. De naam van het nieuwe hotel dat in Ankara gemaakt wordt, is nog niet bekend. 3. sevdiğin. Wat is jouw lievelingsgerecht? 4. almak. Hij is weggegaan om brood te kopen. 5. görüşme. Wanneer zijn de spreekuren van uw bureau?

141

6. gönderdiğini. Datgene wat je vorige week hebt verstuurd, hebben we nog niet ontvangen. * 7. unutan. Een vrouw die haar jas in de trein vergat, vroeg naar het politiebureau. 8. söylediği. Het Turks liedje dat dat kleine kind heeft gezongen, heeft me erg beïnvloed. 9. tanışma. We hebben voor morgen een kennismakingsdag georganiseerd op school. 10. içmekten. Hij houdt niet van roken in de auto. 11. katılacağını. Ik heb gehoord dat jij ook aan het feest gaat deelnemen. 12. gittiğini. Mijn moeder is niet thuis. Ik weet niet waar ze naartoe is gegaan. 13. beklemene. Je hoeft niet op me te wachten. 14. biriktirme. We hebben gediscusseerd over het sparen van geld. 15. çıkardığı. Ayten deed haar haar goed met de kam die ze uit haar handtas haalde. 16. uzatılmasına. De leden protesteerden tegen het nog een half uur verlengen van de vergadering. 17. seçilmesine. Er is besloten tot het verkiezen van een nieuw raad van bestuur. 18. düşen. Ze hebben de op de grond gevallen appels opgeruimd en de opgedroogde bomen omgehakt. 19. döneceğim. Hij schrijft dat ik meteen naar huis ga terugkeren. 20. kokmuş. Ze hebben het stinkende vlees aan de honden gegeven. 21. unutmasından. Ik ben bang dat Ayşe mij gaat vergeten. 22. almayı. Hij was bij zjn terugkeer uit Nederland niet vergeten om kadootjes te kopen voor zijn familieleden. 23. giden. Mijn vriend die morgen met de trein naar Europa gaat, is al tien jaar daar. 24. bekleme. Je broertje is in de wachtkamer van het station. 25. alınan. De besluiten die door de gehele club zijn genomen, zullen door de voorzitter worden doorgelezen.

Herhalingsoefening 3 Çıkmak, olan, vurdukları, götüreceklerini, çekmeye, tanımadıkları, sevdiği. Hert Dursun en Temel besloten uit jagen te gaan. Ze begonnen te lopen. Urenlang liepen ze rond in de bergen. Uiteindelijk schoten ze een manke hert neer. Maar ze wisten niet hoe ze de neergeschoten hert naar het dorp moesten brengen. Ze dachten na en besloten de hert aan zijn staart te trekken tot aan het dorp. Ze

*  Zie lijst met rectificaties achterin dit antwoordenboek vanaf pagina 205.

142

waren een poosje onderweg toen ze een onbekende man tegenover ze verscheen. De man zei: “Broeder, trek het dier bij zijn hoorn/gewei. Dat is makkelijker.” Dursun en Temel waren overtuigd. Ze begonnen het dier bij zijn hoorn/gewei te trekken. Twee uur later zei Temel tegen zijn geliefde vriend Dursun: “Hey Dursun, stop. Volgens mij raken we juist van het dorp verwijderd.”

Herhalingsoefening 4 1. önemsemediğim, açmaya, beslenmek, kurtulmak, verilen, yapmak, etmek, vereceğiniz. Veel kilo’s Hallo, mevrouw Hülya. Ik ben een 23-jarige vrouw van 1.68 meter en 77 kilo. Mijn kilo’s waar ik me eerst niet aan stoorde, beginnen mij nu psychologische problemen te geven. Ik wil op een gezonde manier gevoed worden. Mijn doel is om langzaam van mijn te vele kilo’s af te raken, want ik weet dat snel afvallen leidt tot snel aankomen. Als u mij duidelijk maakt wat ik moet doen en waar ik op moet letten, dan zou ik dat plezierig vinden. Alvast bedankt voor uw te geven adviezen. 2. oturduğu, içtiğini, yakacağını, aldığı, ısmarladığım, aldığını, cıkardığı, giymek. Verstrooid Zeynel was een erg verstrooide man. Uiteindelijk brandde hij het huis waar hij woonde ook af. Hij rookte erg veel. Heeft u ooit gezien dat er sigaretten-as in het sleutelgat afgeschud werd? Overal sigarettenpeuken. Iedereen wist dat hij per dag meerdere pakjes sigaretten rookte. Hij vergat zijn brandende sigaret en stak een nieuwe op. Zijn sigaret doofde soms uit zichzelf en viel soms op de grond. Ik zei voortdurend dat hij geen sigaret op de planken moest neerleggen, omdat hij ons zo kon verbranden. Soms liep ik met een asbak in mijn handen achter hem aan. Hij vergat in de tram dat hij al een kaartje (let. kaart) had gekocht en kocht er nog een bij de conducteur. Het kwam vaak voor dat hij in de verkeerde veerboot stapte. De keren dat hij wel op de juiste veerboot stapte, stapte hij op de verkeerde steiger af. Hij stak zijn sigaret aan en gooide in plaats van de lucifer het luciferdoosje weg. Hij vergat wat ik ‘s ochtends voor hem bestelde en haalde het niet af (kocht het niet). Hij kocht bijvoorbeeld de slipper die hij voor me had gekocht, de volgende dag nog een keer. Hij vergat zijn portemonnee die hij in de winkel uit zijn zak had gehaald, op de toonbank. Regelmatig vergat hij thuis iets en keerde terug. Hij vergat ook de namen van zijn kinderen. In plaats van Zehra, zei hij Beha. Het kwam voor dat hij bij het eten in plaats van een vork een mes in zijn mond stopte. Hij vergat zijn hoed thuis en keerde terug naar huis om zijn hoed op te doen.

143

3. çalıştığı, gören. Een ernstige zaak Ahmet de dokter komt net thuis van het ziekenhuis waar hij ‘s avonds werkt. Op dat moment rinkelt de telefoon. Aan de andere kant zegt zijn vriend de dokter: “We hebben een vierde persoon nodig voor een pokerspel. Kom snel!”. Onze dokter fluistert terug: “Oke, ik kom er meteen aan.”. Hij doet zijn jas aan. Zijn vrouw die dit ziet, vraagt: “Is er een ernstige zaak, schatje?”. De dokter zegt: “Ja, heel ernstig. Om eerlijk te zijn; er zijn nog drie dokters daar!”.

Herhalingsoefening 5 1. New York Havaalanında teröristler tarafınan bırakılan bir bombanın bulunduğu bildirildi. 2. Müdür bu problemin yarın toplantıda konuşulacağını söyledi. 3. Eve yapılan zararın hemen bize bildirilmesi lazım. Eğer zarar ihmalkarlık veya kasıtlı yapıldıysa, zararın kiracı tarafından karşılanması mecburdur/zorunludur. 4. Bu tarz kitaplar okumanı istemiyorum. Böyle kitaplar okumaya devam edersen, çok zarar verici fikirlere sahip olursun. 5. Patronun gereken tedbirleri alacağını söyledi. 6. Pek çok öğrenci için uzun yaz tatili başladı. Dönem sonu sınavı (let. bitirme sınavı) yapmış olan ve eylül ayında okula devam eden gençlerin tam üç buçuk ay tatili var. 7. Hukuksal Yardım Bürosu bedava tavsiye ve bilgi veren bağımsız bir kurum. Büro uzmanları kira, işten kovulma, işsizlik sigorta ve yabancılar hakkı ile ilgili sorular cevap veriyorlar. 8. Film, araba ve uçak yirminci yüzyılın ilk yarısında çok gelişmiş olan üç keşif. Bu şeylersiz hayat düşünülmez artık. 9. Her hangi bir dilin sistematiği başka bir dilin sistematiğinden daha kolay veya etkin olduğu halen ispatlanmamıştır. 10. Doğal bir dilin bir anda bir kişi veya grup tarafından tasarlanmış olması imkansız diyebiliriz. 11. On beş Ağustos’un tıp dergisinde bilim adamları, kanserin bir kimyasal bağdan oluştuğunu keşfettiklerini yazıyor. 12. Polisler tarafından eve getirildiği günü, sanki dünmüş gibi hatırlıyorum. Önce bir şey demek istemiyordu, fakat sonra okul bahçesinde ona çelme takan bir oğlanla dövüştüğünü anlattı. 13. Herman’ın eserlerinde karşılaşılan konlardan biri, insan hayatının tesadüfler tarafından belirlenmesidir. 14. Belçika’nın çok fakir olan maden bölgesine gitmek istedi. Orada bütün parasını fakirlik içinde yaşayan insanlara verdi. Sadece ağabeyisi Teo ona yardım etti. Teo resim yapmasını söyledi. Ve resim yapmaya başladı fakat hocaları hiç

144

yeteneğinin olmadığını söyledi. 15. Altı Şubat tarihli Volkskrant gazetesi üstün zekalı çocukların anne, babalarının karşılaştıkları sorunlarda birbirlerine yardım etmek için dernek kurduklarını bildiriyor. 16. Şimdi size sarılık ve bebeğinizi bu hastalığa karşı nasıl koruyabileceğiniz ile ilgili bilgi vereceğim. 17. Kitap alabilmek için kütüphaneye üye olmak lazım. Şimdi kütüphaneye nasıl üye olunabileceğinizi, ne kadar ödemeniz gerektiğini ve açılış saatleri gibi konularla ilgili size ayrıntılı bilgi vereceğim. 18. Yanlız gelmemesini söylemiştim sana. 19. Herşeyi bildiğini sanan öğretmenimize göre tek çözüm okula kapatıp, bütün öğrencileri tatile göndermek. 20. “Down” hastalığının nedeni döllenmeden önce veya sonraki hücre bölünmesinde oluşan bir yanlışlıktır.

Herhalingsoefening 6 1. Pas op, u wordt bekeken/gevolgd! Werkgevers kunnen te weten komen wat hun werknemers onder hun reguliere werktijden doen dankzij spyware (= bespioneer-softwareprogramma). Elke dag beginnen steeds meer werkgevers spyware te gebruiken om te zien wat hun werknemers doen achter hun computers. In grote bedrijven waar honderden werknemers werken, is door deze maatregel internetgebruik, zinloos e-mailen of spelletjes spelen onder werktijd vastgesteld. Dit spionageprogramma dat geheimelijk werkt op de computer, laat alle activiteiten op de computer waar ze op geïnstalleerd staan, zien op het scherm van de werkgever. Elke toets waarop gedrukt wordt, elke website die bezocht wordt en zelfs alle e-mails kunnen gecontroleerd worden. Aan de bestuursleden wordt de kans om vanaf hun zitplaats alle personeelsleden te kunnen bekijken, aangeboden. Het is niet makkelijk om de werkprestatie van elke werker bij een druk kantoor of werkplaats te beoordelen. Daarom zijn zulke software-programma’s populair geworden. 2. Een aanval op het alfabet door Nederlandse Turken Met de verklaring in het EU-voortgangsrapport dat de letters q, w, x, die niet voorkomen in het alfabet van Turkije, wel toegelaten horen te worden, zijn in Europa de alfabet-oorlogen begonnen. Na het voortgangsrapport hebben de Turkse burgers die in Nederland leven, zich gemeld bij de Nederlands ministerpresident Jan Peter Balkenende om de Turkse letters ook in het Vlaams/ Nederlandse alfabet te laten bevinden. Turken die in Nederland wonen hebben een brief naar de Nederlandse minister-president Balkenende gestuurd om de Turkse letters in het Nederlandse alfabet op te laten nemen. In de brief is benadrukt dat de Turkse gemeenschap in Nederland het voortaan op een juiste manier schrijven

145

en lezen van Turkse namen als een genoodzaakte respect tegenover zichzelf ziet. Het Nederlandse Oudere Emigranten Vakbond (NISBO), dat in het jaar 1996 officieel erkend is in Nederland en de rechten van Turkse en Marokkaanse ouderen verdedigt, heeft voorgesteld om de letters ç, ğ, ı, ö, ş, ü, die in Turks voorkomen, op te laten nemen in het Nederlandse alfabet. NISBO benadrukt dat doordat de letters in kwestie niet voorkomen in het Nederlandse alfabet er veel Turkse namen verkeerd en incompleet geschreven en incompleet uitgesproken worden. Een brief over dit onderwerp is gestuurd naar de Nederlandse ministerpresident Balkenende. NISBO wil dat er voortaan voorkomen wordt dat de namen in de identiteitskaarten, paspoorten, gemeentelijk uittreksel en nog vele andere officiele papieren van de Turkse gemeenschap, die zich in Nederland gevestigd heeft en tot blijvende toestand is overgegaan, voortaan niet meer verkeerd en incompleet geschreven wordt. 3. De vergaderingen van de week van het Water duren voort De Wereld Water Week, dat een ronde platform is waar over belangrijke onderwerpen gediscusseerd wordt, duurt voort in de hoofdstad van Zweden, Stockholm. Aan de vergaderingen, die tot 20 augustus voortduren, nemen overheden, burgerlijke organisaties en vele geleerden uit de wetenschappelijke wereld deel. De deelnemers staan stil bij de invloeden, de problemen bij beantwoorden van de stijgende vraag naar water in de wereld, internationale dialogen, het vormen van samenwerkingen en het oplossen van de ongeregeldheden rond de waterbronnen. 4. De Duitsers zeggen “Antalya” als vakantiebestemming De werkzaamheden om Turkije bekend te maken werpen vruchten af. De posters waar foto’s van de Mooiste Vrouw van 2002 Azra Akın staan, zijn verkozen tot de leukste reklames van Duitsland. Onze toerisme-hoofdstad Antalya is dit jaar voor het eerst verkozen tot de nummer één in de top 10 van de meest geprefeerde vakantieplaatsen van Duitsers. Het uitgezonden reclamespotje met de slogan “Onze lachende gezichten wachten op u... Turkije” en de openlucht-posters genieten grote aandacht. De 7784 openlucht-posters die in Duitsland geplaatst zijn, zijn verkozen tot de meest leuk gevonden reklamecampagne. Antalya echter is de eerste stad geworden die de Duitsers preferen als vakantiebestemming. De promotie-werkzaamheden van de Cultuur en Toerisme Ministerie duren intensief voort op het oog op het jaar 2005. 5. “In İstanbul zullen 55 duizend mensen sterven” Volgens de onderzoeken van het Internationaal Instituut voor Aardbevingsveiligheid worden de meeste doden bij een plaats te vinden aardbeving, verwacht in Kathmandu met een dodental van 70.000. Na Kathamandu komt İstanbul met een dodental van 55.000. Ook İzmir komt voor op de lijst met 12.500 doden in het geval een aardbeving plaatsvindt. Naast het verlies van levens wordt er

146

ook verwacht dat er duizenden mensen zwaar of licht gewond zullen raken. Dat İstanbul, met een bevolking van meer dan 10 miljoen, op de tweede plaats staat van steden die het meest schade zullen lijden door aardbevingen, wordt gekoppeld aan het feit dat de huizen en gebouwen niet goed gebouwd zijn noch goed voorbereid zijn voor de aardbeving. Dat Japan en de Verenigde Staten van Amerika niet zoveel doden verwachten, laat zien dat de twee landen stevige gebouwen laten bouwen en deze controleren. 6. Het internet wordt bevrijd van zijn verbondenheid met het Engels “İ, ö, ü, ç, ş, ğ” komen eraan! Er wordt gewerkt aan een internet-protocol waardoor elk land zijn eigen alfabet kan gebruiken. De internet-gemeenschap zal verlost worden van de gebondenheid aan het Engels. Het ICANN (International Corporation for Assigned Names and Numbers), een instituut dat de technische coördinatie van het internet regelt, is begonnen met een internet-protocol waardoor in de toekomst elk land zijn eigen alfabet kan gebruiken. Volgens het bericht dat op internet staat, zal het nieuwe protocol dat genaamd is als “IPv6”, naast de letters “İ, Ö, Ü, Ç, Ş, Ğ” van het Turks, ook de Chinese en de van rechts naar links geschreven talen zoals het Arabisch en inheemse getallen gebruikende internetsites kunnen openen. Sommige internet-analisten zeggen dat het nietgebruik van Latijnse letters in het internetadres zullen leiden tot grote problemen. Internet-analisten met een tegengestelde mening stellen echter dat de internetgemeenschap met geen enkele taal of land verbonden hoort te zijn. 7. Televisie: de gekleurde raam met zijn voor- en nadelen in ons huis De televisie is zonder twijfel één van de grootste uitvindingen van de mens. Het brengt de ontwikkelingen in de wereld tot onze voeten (let. Het brengt de plaatsgevonden en beëindigde/afgelopen gebeurtenissen in de wereld tot onze voeten). Dankzij hem komen we in contact met informatie over vele onderwerpen. Naast de voordelen heeft de televisie ook nadelen. We leren slechte dingen van de televisie. Hieronder staan de voor- en nadelen van de televisie gemengd op een rijtje. De onderzoeken van twee professoren van de Universiteit van Chicago die 13 jaar duurden, hebben opzienbarende resultaten tevoorschijn gebracht. Volgens deze (resultaten), beinvloeden de slechte berichten uitgezonden op de televisie (natuurlijke rampen, verkeersongelukken, ontvoeringen en dergelijke) het gezinsleven op een goede manier. Gezinsleden komen nog nader tot elkaar na zulke berichten. Volgens een ander onderzoek, opnieuw uit Amerika, maken gehuwde stellen die veel televisie kijken veel minder ruzie. Ook tonen mensen meer tolerantie. Hevige beeldscherm-verslaving doet de neiging tot aanvallen stijgen en de neiging tot creatie dalen. Deze situatie wordt meer bij kinderen dan volwassenen gezien. Kinderen die de in scene gezette situaties in de films als “echtheid” zien, apen het geweld na en beginnen aan slechte gewoontes. Volgens de onderzoeken van

147

de Canadese geleerde Tannis Williams, zorgen de problemen van soapseries op het scherm die met gemak en bovennatuurlijke krachten opgelost worden voor passiviteit en het verdwijnen van de strijdkracht. Tijdens een conclusie van een psychologisch congres in de Portugese hoofdstad Lissabon is naar voren gebracht dat TV mensen lui maakt. Psychologen, die duidelijk maakten dat het kind dat alles klaar ziet op het gekleurde scherm, in de situaties van zijn verdere leven hetzelfde verwacht, zeggen dat de gewoonte van het lezen van een boek hierdoor daalde. Sommige onderzoekers laten weten dat TV-uitzendingen mensen vooral de laatste ontwikkelingen in de wetenschapswereld en gemeenschappelijke relaties duidelijk maakt en men gestimuleerd wordt (let. in de richting gewezen wordt) om te lezen en onderzoek te verrichten om zo beter te leren (meer informatie te vinden). Er wordt naar voren gebracht dat “verse hersenen de dingen van de gekleurde doos veel sneller verwerken”. Volgens een onderzoek op wereldlijke niveau van professor Herta Strum, stijgt de tijdsduur van televisies die thuis aanstaan in rap tempo (let. rap). Met de stijging van het aantal televisiekanalen, stijgt de tijd dat men televisie kijkt ook. Volgens dit onderzoek is de tijd dat de televisie aanstaat gestegen van 229 minuten in 1985 tot 246 minuten in 1988. Mensen worden steeds meer getrokken door een verslaving die geen oplossing heeft. Experts zeggen dat bedrijven nieuwe modellen tv’s maken om de mensen nog beter en ontspannen te laten voelen en dat televisie in de nabije toekomst ook als verslaving gekenmerkt gaat worden. Verslechterde ogen, pijnlijke rug en gewrichten ontstaan door het voortdurend tv kijken, bloedvaat-proppen, hart-problemen ontstaan door woede/spanning tijdens het wachten op de geliefde programma’s en hoge bloeddruk zijn enkele ziektes die ons raken door de tv. Snelle tussendoortjes tijdens het tv kijken zonder erop te letten, zorgen weer voor hevig overgewicht. Terwijl de tijd dat een kind apart houdt voor het kijken van tv stijgt, daalt de tijd dat hij apart houdt voor spelen. Het kind wordt passiever. Hij verkiest het bekijken van situaties in plaats van zelf eraan deel te nemen. Zodoende kan het kind niet beschikken over een denkende, gedrag ontwikkelend, deelnemend, zichzelf verdedigend en creërend persoonlijkheid. Door tv verdwijnt de dialoog binnen het gezin. In plaats van het praten met de gezinsleden of het evalueren van de situatie, worden er enkele oppervlakkige woorden en zinnetjes uitgewisseld waarna tv gekeken wordt. Buur-relaties worden ook minder. De buren kijken tv in plaats van een gesprek aan te gaan. Indien ze 4 uur bijelkaar zijn, dan wordt hiervan 3 uur tv gekeken. En daarna zeggen ze dingen als “Oh, wat hebben jullie er goed aan gedaan om langs te komen.” Er zijn zelfs die zeggen “mijn soapserie begint, het nieuws begint, de wedstrijd begint” en laat staan een buur of vriend, maar “zelfs geen gezinsleden” naast hen willen zien.

148



Hoofdstuk 21 Werkwoordelijk-bijwoordelijke constructies

Oefening 1 1. Müdüre gidip derdini anlatacaksın. Je gaat naar de directeur en je probleem vertellen. 2. Otobüsten inip taksiye bindiler. Ze stapten uit de bus en stapten in de taxi. 3. Mektubu okumayıp anneme verdim. Ik heb de brief zonder te lezen aan mijn moeder gegeven. 4. Bana ‘Yarın gelirim.’ diyerek gitti. Hij is “Ik kom morgen (wel)” tegen mij zeggend, weggegaan. 5. Yağmur yağarken dışarıyı seyretmeyi çok severim. Ik hou er erg van om naar buiten te kijken als het regent. 6. Bana bakmadan önümden geçti. Hij liep voor me langs zonder naar mij te kijken. 7. Pencereden düşerek ayağını kırdı. Hij is uit het raam gevallen en heeft zijn been gebroken (let. hij brak zijn been nadat hij uit het raam viel/hij heeft zijn been gebroken door uit het raam te vallen). 8. Spor yapıp dinç kalıyor. Hij doet aan sport en blijft levendig. 9. Tatilde arabayla Türkiye’ye giderken Avusturya’da bir otelde yattık. Toen we in de vakantie met de auto naar Turkije gingen, hebben we in Oostenrijk in een hotel geslapen. 10. Adresi herkese sorup sonunda bulduk. We hebben het adres aan iedereen gevraagd en het uiteindelijk gevonden. 11. Ben oradayken o hasta değildi. Toen ik daar was, was hij niet ziek. 12. Dişçinize telefon edip randevu alırsınız. U belt de tandarts en maakt een afspraak. 13. Tam kapıdan çıkarken çantamı unuttuğumu hatırladım. Net toen ik de deur uitging, herinnerde ik dat ik mijn tas vergeten was. 14. Sen hiç erken kalkmazken bugün neden erken kalktın? Jij stond nooit vroeg op, maar waarom ben je vandaag vroeg opgestaan? 15. Kardeşim üniversiteyi bitirip doktor olacak. Mijn broertje gaat de universiteit afmaken en dokter worden. 16. Düğmeye basarak bilgisayarı açın. Door op de knop te drukken, zet u de computer aan (let. opent de computer). 17. Misafir kapıyı çalarak içeri girdi. De gast klopte op de deur (let. rinkelde de deur) en ging naar binnen. 18. Yarın bilet alıp Ankara’ya gideceğim. Ik koop morgen een ticket en ga naar Ankara.

149

19. Misafirleri beklemeyip yemeğe başladık. We hebben niet op de gasten gewacht, maar begonnen met eten. 20. Evimizi tamir etmeyip Hollandalı bir turiste sattık. We hebben ons huis niet gerepareerd, maar verkocht aan een Nederlandse toerist.

Oefening 2 1. gördüğümde. De laatste keer dat ik hem zag, was hij ziek. 2. duyunca. Mijn vader belde de school toen hij hoorde dat ik niet naar school ging. 3. gideli. Het is al tien jaar geleden dat Ali naar Turkije is vertrokken. 4. girdiğimde. Als ik in bed stap, slaap ik. 5. gördüğümde. Als ik hem zie, moet ik denken aan mijn kindertijd. 6. gireli. Sinds mijn moeder binnen is, kijk ik televisie. 7. harcayınca. Nadat hij al zijn geld uitgaf, leende hij van mij. 8. hastalanınca. Toen mijn broertje in Ankara ziek werd, ging ik naar Ankara. 9. karşılaşınca. Toen hij ons tegenkwam, wist hij niet wat hij moest doen. 10. tanışalı. Sinds je met Hakan kennis gemaakt hebt, kom je niet meer bij ons. 11. dolaşalı. Sinds hij met jou omgaat, zijn zijn manieren veranderd. 12. etmeyince. Toen Orhan niet belde, is Mehmet in een taxi gestapt en naar hem gegaan. 13. büyüdükçe. Als kinderen groter worden, veroorzaken ze meer problemen. 14. yağınca. Als het regent, krijg je overal modder. 15. duyunca. Toen hij hoorde dat de resultaten van de toets goed waren, trakteerde hij iedereen op bier. 16. geldiğimde. Toen ik naar Zaandam was, waren er niet veel buitenlanders. 17. içmedikçe. Sinds hij geen Rakı drinkt, is zijn gezondheid goed. 18. görünce. Toen hij mij zag, stapte hij gelijk uit de auto en kwam naar mij toe. 19. geldiğinde. Toen de ambulance kwam, was de zieke allang gestorven. 20. düzeltilmedikçe. Zolang de wegen in Turkije niet verbeterd worden, zullen verkeersongelukken niet verminderen.

Oefening 3

1. halde. Hoewel hij me niet kent, heeft hij over mij geroddeld. 2. halde. Hoewel hij 80 jaar oud is, komt hij naar elke wedstrijd van ons. 3. takdirde. In het geval hij niet met me wil praten, moet hij niet hier komen. müddetçe/sürece. Zolang hij niet met me wil praten, moet hij niet hier komen. 4. takdirde. Indien u mij niet thuis kunt bereiken, kunt u dit nummer bellen. 5. sırada. Dat er een aardbeving was, hoorde hij toen hij aan het werk was. 6. takdirde. In het geval u niks van ons hoort, hoeft u niet hier te komen. müddetçe/

150

sürece. Zolang u niks van ons hoort, hoeft u niet hier te komen. 7. takdirde. In het geval je rookt en drinkt, kan je niet een goede sporter worden. müddetçe/sürece. Zolang je rookt en drinkt, kan je niet een goede sporter worden. 8. için. Omdat hij u niet goed kende, was hij een beetje verlegen. 9. gibi. Zoals je ziet, is hij nog steeds bezig. 10. kadar. Je kunt zolang als je wilt bij ons blijven. 11. için. Omdat er om middernacht geen bus is, zijn wij bij hen gebleven. 12. için. Vergeef me dat ik heb gelogen. 13. gibi. Net zoals hij mij niet kent, kent hij Ali ook niet. 14. kadar. Voor zover ik me kan herinneren, was hij gisteren hier. 15. gibi. Zoals hij vertelt, kan niemand het vertellen. 16. kadar. Praat zo dat iedereen je kan horen. 17. gibi. Net zoals je niet naar de bioscoop gaat, ga je ook geen tv kijken. 18. için. Omdat hij op vakantie gaat, wil hij geld van mij. 19. kadar. Schep op zoveel als je kan eten.. 20. gibi. Net zoals je geen tv gaat kijken, ga je ook geen boek lezen. 21. zaman. Wanneer je de vragen niet snapt, kan je het aan mij vragen. takdirde. In het geval je de vragen niet snapt, kan je het aan mij vragen. 22. yere. Waar ze mij hadden uitnodigen, hebben ze mij niet uitgenodigd. 23. yere. In plaats van dat je werk zoekt, loop je te niksen. 24. zaman. Net toen ik in de trein stapte, zag ik Ali. 25. halde. Waarom zeg je tegen iedereen “Ik ga op vakantie.”, hoewel je niet op vakantie gaat?

Oefening 4 1. için. Wat doe je om te voorkomen dat de vruchten rotten? 2. için. Ik heb mijn zoon voor een maand naar Engeland gestuurd, zodat hij Engels leert. 3. halinde. Indien uw brief afgewezen wordt, komt u bij mij langs. 4. gerekirken. Terwijl hij niet teveel behoort te eten, eet hij 5 keer per dag. 5. için. De oude man besloot maatregelen te nemen, opdat de kinderen de tuin niet in gingen. 6. için. Ik maak een boodschappenlijstje, zodat hij niet vergeet wat hij moet kopen van de markt. 7. için. Laten we hem geld geven, zodat hij ons helpt. 8. için. Ze hebben zich klaargemaakt om naar de bruiloft te gaan. 9. için. Om onze schuld te betalen, hebben we onze graanvelden verkocht. 10. ile. Je hebt een fout gemaakt door hem alles te vertellen. 11. kadar. Er is niks moeilijkers dan een afspraak met u te maken. 12. ile. Door deze medicijnen te slikken ben ik beter geworden. 13. şartıyla/suretiyle. Op voorwaarde dat je niet te laat komt, mag je naar de disco

151

gaan. Zolang je niet te laat komt, mag je naar de disco gaan. 14. ile. Door deze twee brieven te vergelijken, hebben we de situatie begrepen. 15. üzere/için. Om de gewonden te redden, is hij een brandend huis binnengegaan. 16. sonra. Bel me nadat je de brief geschreven hebt. 17. başka. We hebben niks anders gedaan dan rusten. 18. başka. Heb je niks anders te doen dan mij lastig te vallen? 19. beri. Sinds hij hier is gekomen, heb ik hem niet gezien. 20. dolayı. Omdat u uw verzoek niet op tijd heeft ingediend, is het afgewezen.

Oefening 5 1. Hij heeft zijn vrouw en kinderen in het dorp bij zijn moeder gelaten en is naar Duitsland gegaan. 2. Ik heb Turks geleerd door 5 jaar achter elkaar naar Turkije te gaan. 3. We waren ons met 10-15 mensen aan het amuseren door langs het zwembad te drinken, eten en leuk te roddelen over vrienden die er niet bij waren. 4. Gisteren ben ik naar het bureau van uw advocaat gegaan om informatie over u te halen en om, zoals u had gezegd, de brief aan hem te geven. 5. Door langzaam in de rij naar te gaan, kwam ik steeds dichterbij de deur van de winkel van Mehmet de Bakker, die al maandenlang “Er is geen koffie.” zei. 6. Hij begon het gesprek met “Wat raadt u, als dokter, mij aan om me te verlossen van de angst waarbij ik ‘s nachts mijn ogen niet kan sluiten?”. 7. Ze hebben meneer Mehmet, die tot ‘s avonds laat in de kroeg had gedronken, slepend naar zijn huis gebracht. 8. Oma Ayşe, die pas na 6 maanden een brief kreeg van haar zoon, luisterde huilend naar de leraar mijnheer Mustafa, die de brief las. 9. Zie je die man die geeuwend uit zijn kamer komt? Die man is nu onze chef. 10. Mompelend verliet hij het kantoor en ging naar een koffiehuis. 11. Om af te vallen, volgt (let. houdt) hij al twee dagen een dieet. 12. Ik verheug me omdat ik deze zomer, na een periode van 3 jaar, weer naar Turkije ga. 13. Toen mijn vader nog leefde, bracht hij ons elke week naar de wedstrijd. 14. Toen jij nog lekker in je warme bed sliep, ging ik met de fiets naar het werk. 15. Toen ik uit het raam keek, liet ik de bloempot op het hoofd van een goedgekleede vrouw vallen die beneden liep. 16. De minister werd overvallen door journalisten, toen hij de vergadering verliet. Toen hij snel weg wilde, kneusde hij zijn voet. 17. Terwijl de buurtbewoners in paniek de brand probeerde te blussen, zat meneer Ahmet rustig zijn thee te drinken op zijn bank. 18. Uw zoon zou mij gezien hebben toen hij uit de taxi stapte. 19. Toen ik denkend rondliep in het winkelcentrum, kwam ik mijn vriend uit het leger, Şaban tegen.

152

20. Terwijl ik een uitgebreide brief verwachte van mijn vriend waarvan ik al lang niks had gehoord, kreeg ik slechts een kaart. 21. Ik was eerst van plan om niks te zeggen, maar ik kon het niet weerstaan en mengde me in het gesprek. 22. Deze auto had ik gekocht toen ik nog mijnwerker in Duitsland was. 23. Als hij de naam van zijn zoon die in 1998 in een verkeersongeluk om het leven kwam, hoort, kan hij zijn tranen niet binnenhouden. 24. Als je niet elke dag je huiswerk doet, dan wordt het uiteraard moeilijk om over te gaan (let. naar de volgende klas te gaan). 25. Zolang we meneer Mustafa niet unaniem met het comite wegstemmen, wordt het moeilijk om tot eenheid van mening binnen het comite komen. 26. Zodra hij dacht aan het zien van zijn kinderen over twee uur, die hij al twee jaar niet had gezien, werd hij blij (let. vervuld met vreugde). 27. Meneer Sadık, uw schuld wordt steeds hoger, wanneer dacht u eigenlijk om het te betalen? 28. De mensen van dit gebied zijn erg gastvrij. 29. Als hij me ziet, komt hij bij me. 30. Voordat hij trouwde met Bianca kwam hij elke dag naar de bar, dronk 1 of 2 glazen en ging langzaam naar zijn huis. 31. Zonder hem een tweede kans te gunnen, viel ik hem aan. 32. De regen kwam met bakken uit de hemel/lucht (let. Het regende alsof bekers werden leeggegooid). 33. Als je naar de leraar luistert in plaats van naar buiten te kijken, zou het beter zijn. 34. Ik zit liever de hele zomer thuis dan met hem op vakantie te gaan. 35. Hij liep weg van mij alsof hij vluchtte. 36. Onderweg naar zijn werk stond hij elke dag voor die winkel en keek lange tijd naar het nette pak waarvoor hij geld spaarde om het te kopen. 37. Toen de bruidsauto de wijk binnenkwam, sneden de kinderen de weg van de auto. 38. Een Europese toerist die voor het eerst in Turkije was verwoordde zijn verbazing nadat hij 17 mensen uit een minibus zag stappen als volgt. 39. Ik herinner het me heel goed, toen de finalewedstrijd van de wereldbeker (let. wereldbekerfinalewedstrijd) tussen Nederland en Duitsland begon, was er niemand meer op straat. 40. Advocaten verpesten de boel en daarna verdienen ze geld door de dingen die zij verpest hebben weer recht te zetten, dat wil zeggen te proberen in hun oude toestand te brengen. 41. Oma Ayşe, die op haar zoon wachtte die met verlof van het leger zou komen, schoot zonder aan haar leeftijd te denken als een pijl van haar plaats toen op de deur geklopt werd. 42. Het is nog niet zeker of hij morgen wel of niet komt. 43. Heb je kunnen achterhalen of hij gisteren langs het kantoor is geweest of

153

niet? 44. Je praat altijd over hetzelfde onderwerp, heb je er geen genoeg van? 45. Waarom kijk je zo, heb je jouw tong doorgeslikt? 46. Zonder de bezienswaardigheden in ons eigen land te hebben gezien, willen we de bezienswaardigheden in andere landen zien; we moeten deze houding ten gunste van ons eigen land veranderen. 47. Als ik niet werk, werkt hij ook niet. 48. Toen we Emin in die toestand zagen, hebben we kapot gelachen. 49. Wij zijn vandaag al 3 dagen onderweg, ik denk dat we morgenavond rond 8 uur in ons dorp zijn. 50. Sinds hij verliefd op haar is, weet hij niet wat hij doet. Als het zo doorgaat, raken we deze jongen kwijt. 51. We hebben tot zonsopgang in de tuin liedjes gezongen en ons geamuseerd. 52. Hij was genoodzaakt te liften doordat zijn auto kapot was gegaan. 53. Voordat ik naar Nederland kwam, had ik dit soort huizen nog nooit gezien. 54. Ook al was het erg warm, onze Seracettin speelde steevast zonder zijn coltrui uit te doen voetbal. 55. Totdat de bus kwam, trilden we helemaal van de kou. 56. Zij was aangekleed en opgemaakt alsof ze naar een bruiloft ging. 57. Hij keek naar mijn gezicht alsof hij me niet kende. 58. Hij schreeuwde alsof hij gek was geworden. 59. Ook al heb ik vandaag niks gedaan, ik voel me moe alsof ik wel gewerkt heb. 60. We deden alsof we naar huis gingen, maar gingen richting het koffiehuis. 61. Het kind is zo groot geworden dat het op de fiets kan stappen. 62. Hüsamettin is ons vergeten sinds hij die blonde meid die naar onze wijk is verhuisd, heeft ontmoet. 63. Sinds jij weg bent, haalt je moeder elke dag ‘s avonds je foto uit het kistje en kijkt er stilletjes huilend uren naar. 64. Sinds er een aardbeving is geweest, is de interesse in ons dorp uitermate sterk gestegen. 65. Zodra ik me ogen dicht deed, sliep ik. 66. Ze sloegen de dief halfdood. 67. Zodra jullie daar zijn, moeten jullie zeggen dat jullie meneer Ali zoeken. 68. Omdat je niet goed naar me luistert, begrijp je niet wat ik zeg. 69. Hij zegt dat hij verdrietig is, omdat hij u niet iets (let. dingen) in uw eigen taal kan zeggen. 70. Voor zover ik weet, vertrekt er van hier geen bus naar Yenidoğan. 71. We besteden net zoveel als we verdienen. 72. Waar kan hij zijn aangezien hij ook niet bij u is? 73. Aangezien u in dezelfde stad woont als hem, ziet u hem vast vaak. 74. Sinds hij verhuisd is, hebben we niks meer van hem gehoord. 75. Mijn broertje komt hiernaartoe nadat hij zijn school afgemaakt heeft. 76. Toen wij hiernaartoe waren verhuisd, was Ali nog niet geboren.

154

77. Als je niet iets voorzichtiger omgaat met geld, zul je met financiële moeilijkheden te maken krijgen. 78. Ik zal niet naar ze toegaan totdat ze me persoonlijk uitnodigen. 79. Toen hij me naderde, zag ik dat hij geen Turk was. 80. Sinds hij naar Nederland is gegaan, heeft hij ons geen brief geschreven. 81. Sinds ik u niet gezien heb, bent u vrij veel kilo’s aangekomen. 82. Omdat ik niet kan deelnemen aan de vergadering, heb ik gevraagd of ze de documenten naar mij sturen. 83. In plaats van dat je mij bedankt, loop je te klagen. 84. Hij zou geen tijd hebben om een beetje met mij te praten. 85. Hij heeft beloofd dat hij de brieven op tijd zou versturen. 86. We hebben het rapport zo geschreven dat zij het kunnen lezen. 87. Hij rent elke week 10 km, ook al is hij zo oud. 88. We hebben niks anders gedaan dan naar de zee gegaan (let. de zee ingaan). 89. Door de dingen die hij als kind niet kon doen, nu te doen, wordt hij oneindig gelukkig. 90. Toen de vrouw, die haar papieren thuis was vergeten, hoorde dat niemand haar zou helpen, zei ze tegen de jonge ambtenaar dat ze met de directeur wilde spreken. 91. Toen we vroegen of u aan de vergadering zou deelnemen, zei u dat u eraan zou deelnemen, maar nu bent u van mening veranderd, waarom eigenlijk? 92. Mijn vriend zweeg en nadat hij zijn sigaret, die hij tot op het einde oprookte, tussen zijn dikke lippen door op de grond blies, vervolgde hij zijn verhaal met een nog serieuzere stem. 93. De 7 maanden zwangere vrouw in de reizigersbus naar Ankara, kreeg plots weeën. Toen de vrouwen in de bus “Stop de auto. Wij regelenen dit wel.” zeiden, riep de chauffeur het volgende om: “Uw bus heeft een geboortepauze gemaakt. Mededeling aan de geachte passagiers. De mannen moeten alstublieft uitstappen.” 94. De 19e eeuw is een erg belangrijke periode in de Turkse Literatuur. Na de hervormingsbewegingen, vonden er in de tweede helft van de eeuw grote kernveranderingen plaats in onze literatuur en kwam er een nieuwe literatuurvorm tot stand. 95. Het is heel moeilijk te zeggen of ons bezoek gunstig of niet zal zijn. Maar we geloven dat het gunstig zal zijn. 96. Schrijvers en kunstenaars die in verschillende Europese landen leven, kwamen aan het begin van de vorige maand bij elkaar in de stad München van Duitsland en discusseerden over de ontwikkeling van Turkse literatuur en kunsten in Europa. 97. De dief die in Fatih inbrak in een huis met als doel diefstal, maakte de eigenaar wakker en sprong in paniek van 5 meter hoogte uit het raam. De beginnende dief kwam daarbij op zijn hoofd terecht en raakte zwaar gewond. 98. De bende die kinderen uit Diyarbakır had meegenomen en ze eerst liet

155

schuilen in gehuurde huizen om ze later gedwongen diefstal te laten plegen in İstanbul, is opgerold. 99. Op 29 juli botste een bus van Can Iğdır managment tegen een vrachtwagen die ze tegemoet kwam en zorgde zo voor een grote tragedie. 100. Daum, de trainer van Fenerbahçe, deelde mede dat zijn team, in vergelijking tot vorig seizoen, veel beter voetbal spelend begon aan de wedstrijd.

Oefening 6 1. Yarın gelip gelmeyeceğini henüz bilmiyorum. 2. Çorbayı hazırladığım halde yine de anneanneme götürmedim. 3. Eskiden sık sık sinemaya gitmesine rağmen, şimdi her akşam evde. 4. İsteyerek yapmadığımı ona söyledim. 5. Yemek yerken kitap okuyor. 6. Ağlayarak evden çıktı. 7. “Ne güzel hava” dedim kendi kendime. 8. Orada Simon de Vit * diye bir bakkalın olduğunu söylüyorlar. 9. İstanbul’a vardığım gün seni hemen arayacağım. 10. Gelir gelmez beni arasın. 11. Hasta olduğunu bile bile yanına gitti. 12. Onu özlediğim için yanına gittim. 13. Avukatımın yazdığı mektubu okuyamadığım için, arkadaşımın çalıştığı restorana gittim. 14. Evde olup olmadığını bilmiyorum. Aynı zamanda sana yardımcı olabileceğini de sanmıyorum. 15. Türkiye’ye gittip de çay içmemek imkansız. 16. Parası olmadığı zamanlar ispirto içerken, şimdi sadece viski içiyor. 17. Sana bu sırı anlatacağama ölürüm daha iyi. 18. Ağabeyimin hastaneye yatırıldığını duyar duymaz, tatilden döndüm. 19. Kilo aldıkça güzelleşiyorsun. 20. Anladığım kadarıyla bu sorun yarın görüşülecek. 21. Dedene sorsana hala posta pulu biriktiriyor mu diye. 22. Fakültemizde Türkoloji bölümü olmadığı müddetçe, başka bir üniversiteye yazılmanız gerekiyor. 23. Gelecekte siparışlarımıza daha çok önem vereceğinizi umarız. Eğer vermezseniz geçen yıl sizinle imzaladığımız anlaşmayı iptal etmek zorunda kalırız.

*  Het Turks kent de letter W niet en vervangt deze doorgaans met de letter V. Hetzelfde geldt voor de letter X, welke wordt vervangen door de letters KS. De letter Q bestaat ook niet in het Turks en wordt doorgaans vervangen door de letter K.

156

24. Rukiye’nin sağır olduğunu anladığımızda yaklaşık üç yaşındaydı. Ne yapacağımızı bilmiyorduk. Hiç konuşamayacağını her düşündüğümüzde üzülüyorduk. Sonunda uzmanlardan yardım istemeye karar verdik. 25. Yarım saat dolu kompartımanda ayakta kaldıktan sonra, tren kalabalık bir istasyonda durdu. 26. Saatlerce yolun kenarında bekledikten sonra sonunda bize yardım etmek için bir araba durdu. 27. Babam, son zamanlar gezdiğim oğlanın ona iyi izlenim bırakmadığını söylüyor. 28. Bu kararı itiraz edebilirsiniz. Bu durumda kararın yazılış tarihinden sonra iki ay içinde adı ve adresi kararın ön tarafında yazılmış olan kuruma itiraz mektubu yazmanız lazım. 29. Borç verdiğin adamdan daha bir şey duyuyor musun? 30. Bize göre önerinizin hem iyi hem de kötü yanları var. Bu da karar vermemizi zorlaştırıyor. 31. Kalın sisten dolayı yola çıkması imkansız olan gemi, limanda üç gün bekledi. 32. Uçağı çalışmadığı için elçi zamanında yola çıkamadı. 33. Doktor, hastanın durumunda değişiklik olur olmaz baş hemşirenin bize telefon edeceğini söyledi. 34. Gazete, ev sakinleri eğlenirken hırsızların tüm koleksiyonunu evde saklayan antikacı Willemse’nin evini boşalttığını bildirdi. 35. Başarılı tedavi için şüpheli belirtiler fark edildiğinde hemen doktora gidilmesi lazım. 36. Kampçılar ateşi söndürmeden gitti. 37. Kötü paketlendikleri için zarar gören bu ürünleri müşterilerimize satabileceğimizi sanmıyorum. 38. Başkan bir kaç itirazdan sonra sadece bir üye tarafından yapılan öneriyi reddetti. 39. Onu koruyup sürekli haklı olduğunu söyleyerek olayları sadece büyüttün. 40. Zamanında Ankara’ya taşındığımızda orada sadece iki yıl kalacağımızı tahmin ediyorduk. 41. Lahey’e taşındı taşınalı Jan’ı görmedim. Nerede kaldığını da hiç kimse bilmiyor. 42. Akşama eve gelip gelmeyeceğini kesin bilmediğini söylüyor. 43. Siyasi hedeflerimize ulaşmak için az gelişmiş ülkelere ekonomik yardımda bulunmamız lazım. 44. Düzenli şekilde çalışarak tüm evi acele etmeden üç günde boyadık. 45. Karısını terk edip metresine gittikten sonra eşini ne kadar çok sevdiğini anlamaya başladı. 46. Araştırma sırasında polis, hırsızın patronunun dükkanından çaldığı parayı arka bahçesindeki saksıya sakladığını keşfetti. 47. Benim de zor tercüme ettiğim bu cümleleri, grameri iyi öğrendikten sonra çevirmen lazım.

157

48. İlk defa Türkiye’ye giden Jan ve Janny, bana Rotterdam’daki Türk konsolosluğundan vize almak zorunda olup olmadıklarını sordu. 49. Size, görevinize bugünden itibaren son verildiğini bildiriyorum. Anlaşmaya göre sekiz hafta Türkiye’de kaldıktan sonra tekrar işinize başlayacaktınız. 50. Bence geri dönüş bizim halledemeyeceğimiz büyük bir sorun. İspanya ve Hollanda hükümetleri antlaşmaya varmadıkça, çözüm bulmak zor. Sadece Hollanda hükümetinin verebileceği güvencelere değil, İspanya hükümetinin de ne yapabileceğine bakılması lazım.

158



Herhalingsoefeningen hoofdstuk 21

Herhalingsoefening 1 1. atıp. Je gaat de brief posten en terugkeren. 2. duyduktan sonra. Nadat ik had gehoord dat onze leraar ziek was, ben ik niet naar school gegaan. 3. dolaşırken. Toen ik in het park liep, zag ik Ahmet en zijn moeder. 4. duyduğuma. Ik heb gehoord dat je nieuw werk hebt /Volgens wat ik heb gehoord, heb je een nieuw baan (let. in een nieuwe baan/werk gegaan). 5. gitmediğim için. Omdat ik zondag niet ben gegaan, heeft hij een week niet me gepraat. 6. bulduğunda. Hij komt langs wanneer hij tijd vindt. 7. döndükten. Wat ga je doen nadat je teruggekeerd bent naar Turkije? 8. alıp. Ik heb de raki gepakt en gekomen, naar het schijnt. 9. gelmeyip. Ik kwam niet op de afgesproken tijd en belde zijn mobiel. 10. yazalı. Ik heb Orhan al twee maanden geleden een brief geschreven, maar nog steeds geen antwoord ontvangen. 11. varır varmaz. Bel zodra je in Nederland aangekomen bent, laat ons niet zonder bericht. 12. girdiğinde. Toen mijn moeder binnenkwam, sliep ik. 13. alır almaz. Zodra hij de brief ontving, ging hij naar Ankara. 14. bulduğum. Hij was aan het bellen toen ik hem vond. 15. yatarken. Toen ik in het ziekenhuis lag, kwam hij elke dag op bezoek. 16. bilmediğinden. Doordat hij geen Turks kent, nam hij geen deel aan het gesprek. 17. hatırladığım. Voor zover ik me kan herinneren had hij 2 zonen en 1 dochter. 18. yazıp. Deze aantekening schreef en gaf hij gisteren aan mij. 19. ettiği. Zodra hij beweegt, bellen we u op. 20. oturmaktan. Je doet niks anders dan thuiszitten. 21. satıp. Ze hebben hun huis in uw wijk verkocht en een zomerhuis in Yalova gekocht. 22. olmadığı için. Omdat hij geen geld had, wilde hij niet komen. 23. gitmişken. Toen ik naar Ankara ging, ben ik ook naar mijn tante geweest (let. Nu ik toch naar Ankara ging, ben ik ook langs mijn tante (en haar gezin) geweest). 24. ettiğim halde. Ondanks mijn uitnodiging is meneer Hasan niet gekomen. 25. geldiğimde. Toen ik naar Nederland was gekomen, waren er hier geen huizen.

159

26. olmadığı için. Omdat we geen geld hebben, zijn we niet op vakantie geweest. 27. yüzerek. Ze zijn zwemmend naar het eiland aan de overkant gegaan. 28. konuşmaya konuşmaya. Door maar niet te praten, ga je jouw moedertaal vergeten. 29. yerken. Hij houdt totaal niet van praten tijdens het eten. 30. yokken. U komt ook steeds als ik niet thuis ben. 31. yaklaştıkça. Hij werkt sneller naar mate de tentamendag nadert. 32. inanmadığı için. Omdat hij niet geloofde wat ik vertelde, belde hij u. 33. doldurmadığınız. Als u dit formulier niet invult, wordt uw inschrijving gewist. 34. konuşamayacak. Ik ben zo moe dat ik niet kan praten. 35. söylenenlere. Naar men zegt hebben ze het huis van meneer Mustafa beroofd. 36. geleli. Sinds ik hier ben gekomen heb ik nog geen probleem meegemaakt. 37. evlenip. Orhan trouwt niet en gaat niet uit huis (of: evleneli. Sinds Orhan getrouwd is, komt hij het huis niet uit). 38. bağırmadan. Praat alstublieft zonder te schreeuwen. 39. içtikten sonra. Onze Hasan vergeet de wereld na een paar glazen rakı. 40. beklerken. Toen ik op jou wachtte, kwam ik Veli, mijn klasgenoot die ik al 5 jaar niet had gezien, tegen. 41. verdiği. Ondanks zijn woord kwam hij niet op tijd. 42. taşınmadan. Voordat ze verhuisden, namen ze afscheid van alle buren. 43. deyip. Hij zei “Ik kom morgen.” en ging weg. 44. öpmeden. Je vader zegt “Zolang hij mijn hand niet kust, vergeef ik hem niet.”. 45. bulamadığım için. Omdat ik het adres niet meteen kon vinden, zijn we te laat. 46. güleceğin. Je huilt terwijl je hoort te lachen. 47. gidip. Als je naar de directeur gaat en alles één voor één vertelt, zal hij je misschien helpen. 48. İstemeye istemeye. Hij betaalde met tegenzin de rekening. 49. hazırlarken. Toen ik het rapport klaarmaakte, heb ik met deze boeken mijn voordeel gedaan. 50. görüşmek. Om met hem te spreken, moet je een week van tevoren een afspraak maken. 51. atacağıma. In plaats van suiker in mijn thee te doen, heb ik per ongeluk zout erin gedaan. 52. olduğu için. Ze zeiden dat ze in een taxi stapten omdat de bussen staakten. 53. gittiği. Ik heb hem geld gegeven omdat hij naar de supermarkt ging. 54. gittiği. Ondanks dat hij vorige week naar die film is gegaan, wil hij nog een keer. 55. kazanmak. Ik ben klaar om alles te doen om haar hart te overwinnen.

160

Herhalingsoefening 2 Etkilenirken, verdikten sonra, hıçkıra hıçkıra, diye. Scheiden schaadt de man (let. maakt de chemie van de man kapot). Volgens uitgevoerde (let. gedane) onderzoeken beïnvloeden scheidingen mannen meer en vrouwen veel minder. Volgens onderzoek dat door verschillende universiteiten in Amerika is gedaan, is het risico van zelfmoord binnen een jaar bij mannen in vergelijking tot hun partners 8 keer groter. Wetenschappers die zeggen dat mannen letterlijk depressief worden nadat de rechtszaal het besluit om te scheiden uitspreekt, zeggen ook “Naast huilpartijen in vooral de eerste maanden, zijn verscheuringen van kussens met de tanden en het weghalen van fotolijsten gebeurtenissen die we heel vaak tegenkomen.”.

Herhalingsoefening 3 1. yürümeye (werkwoordelijk naamwoord -mE), geçmek (werkwoordelijk naamwoord -mEK), isterken (2), çarpması (werkwoordelijk naamwoord -mE), yaralanan (onderwerpsdeelwoord -(y)En: deelwoord van de onvoltooide handeling), yürüme (werkwoordelijk naamwoord -mE), çeken (onderwerpsdeelwoord -(y)En: deelwoord van de onvoltooide handeling), otururken (2), kaybedip (1), düşünce (3), yürümeye (werkwoordelijk naamwoord -mE). Hij viel van de stoel en begon te lopen De 70-jarige Memiş Yalçın, die 15 jaar geleden in Kayseri op de Sivas Straat naar de overkant wilde en daarbij door een automobilist werd aangereden waarna hij moeite had met lopen, verloor zijn evenwicht toen hij op een stoel zat en viel, waarna hij weer net als vroeger begon te lopen. 2. evlenip (1), boşandıktan sonra (3), evlendiği (voorwerpsdeelwoord -DİK en -(y) EcEK), oturarak (1). Na 52 trouwerijen keerde hij terug naar zijn eerste vrouw Een 72-jarige man uit Maleisië is, na 52 keer getrouwd en gescheiden te zijn geweest, teruggekeerd naar zijn eerste vrouw. Volgens het bericht van de New Straits Times heeft de gepensioneerde politie-ambtenaar Kamadrudin Muhammed zijn 53ste huwelijk gerealiseerd door met zijn 74-jarige eerste vrouw, met wie hij in 1957 voor het eerst trouwde, opnieuw aan de verlovingstafel te zitten. 3. kaybolduğu (voorwerpsdeelwoord -DİK en -(y)EcEK), bildirilen (onderwerpsdeelwoord -(y)En: deelwoord van de onvoltooide handeling),

161

kaldığı (voorwerpsdeelwoord -DİK en -(y)EcEK), çalışan, geçen (beide onderwerpsdeelwoord -(y)En: deelwoord van de onvoltooide handeling), etmeye (2), gittiği (voorwerpsdeelwoord -DİK en -(y)EcEK), dönmemesi (werkwoordelijk naamwoord -mE), kaybolduğunun, bildirildiğini (beide voorwerpsdeelwoord -DİK en -(y)EcEK). Hij zat 3 dagen vast in een lift Een Chinees waarvan werd medegedeeld dat hij kwijt was in het gebied Bronx van New York, is gevonden in de lift waar hij meer dan 3 dagen vastzat. De politie voegde toe dat toen de 35-jarige Ming Kung Chen die in een restaurant genaamd “Happy Dragon” werkt, vorige vrijdagavond laat na een bestelling afgeleverd te hebben, niet terugkwam, hij als vermist werd opgegeven. 4. olan (onderwerpsdeelwoord -(y)En: deelwoord van de onvoltooide handeling), gideceği (onderwerpsdeelwoord -(y)EcEK: deelwoord van de toekomende handeling), kazandığı (voorwerpsdeelwoord -DİK en -(y)EcEK), olacak (onderwerpsdeelwoord -(y)EcEK: deelwoord van de toekomende handeling), korkmadan (2), vererek (2), bilinmeyenleri (onderwerpsdeelwoord -(y)En: deelwoord van de onvoltooide handeling). Van Hooijdonk is verdrietig Op Sunset, een van de mooiste plaatsen van de Bosporus, hebben we afgesproken met Pierre Van Hooijdonk. De Nederlander is gekwetst omdat hij uit Turkije vertrekt, maar is trots dat hij de liefde van het Turkse volk heeft gewonnen. Soms maakte hij grapjes en soms deed hij uitlatingen over Fenerbahçe, die men liet nadenken en reden waren voor discussies. Hij zei de dingen die niemand wist en vermelde de namen zonder bang te zijn voor iemand. 5. yapılan (onderwerpsdeelwoord -(y)En: deelwoord van de onvoltooide handeling), denilmesini, istemelerine (beide werkwoordelijk naamwoord -mE), kullandığını (voorwerpsdeelwoord -DİK en -(y)EcEK), belirterek (1), çıkan (onderwerpsdeelwoord -(y)En: deelwoord van de onvoltooide handeling), duyduğunu , yapıldığını (beide voorwerpsdeelwoord -DİK en -(y)EcEK), anımsatan (onderwerpsdeelwoord -(y)En: deelwoord van de onvoltooide handeling), getirileceğini, alınacağını (beide onderwerpsdeelwoord -(y)EcEK: deelwoord van de toekomende handeling). Nederland zegt ook “nee” Na Frankrijk heeft ook Nederland “nee” gezegd tegen de EU Grondwet. Bij het referendum dat vandaag is gehouden heeft het “nee”-kamp het “ja-“kamp met 62% achter zich gelaten. De Nederlandse premier Jan Peter Balkenende maakte duidelijk dat het volk “nee” stemde, ondanks een groot politiek en maatschappelijke coalitie die wilde

162

dat er “ja” gezegd werd tegen de grondwet en dat hij verdrietig is door deze uitslag. Balkenende, die herinnerde dat het referendum door een initiatief van het parlement werd gehouden, herhaalde dat de periode van het verbeteren van de EU grondwet namens Nederland op een normale manier gerealiseerd zal worden en dat het parlement rekening zal houden met de uitslag van deze referendum. 6. kullanıldıktan sonra (3), atılan (onderwerpsdeelwoord -(y)En: deelwoord van de onvoltooide handeling), bulunacağı (onderwerpsdeelwoord -(y)EcEK: deelwoord van de toekomende handeling), tanıma (werkwoordelijk naamwoord -mE), olacağı (onderwerpsdeelwoord -(y)EcEK: deelwoord van de toekomende handeling), etmek (werkwoordelijk naamwoord -mEK), isteyen (onderwerpsdeelwoord -(y) En: deelwoord van de onvoltooide handeling), bastıktan sonra (3), çevrilmesini (werkwoordelijk naamwoord -mE), istediği (voorwerpsdeelwoord -DİK en -(y)EcEK), söyleyerek (1), istediği (voorwerpsdeelwoord -DİK en -(y)EcEK), etmesinin (werkwoordelijk naamwoord -mE), olduğunu (voorwerpsdeelwoord -DİK en -(y)EcEK), denemek (werkwoordelijk naamwoord -mEK), isteyen (onderwerpsdeelwoord -(y)En: deelwoord van de onvoltooide handeling), kaldıracağını. “Wegwerp” mobiele telefoons komen eraan Na scheermessen en fotocamera’s die weggegooid kunnen worden nadat ze gebruikt zijn, zullen er aan het eind van het jaar ook mobiele telefoons tevoorschijn komen. Er wordt medegedeeld dat de “wegwerp” mobiele telefoons slechts 2 toetsen en een speciale functie die de stem van de eigenaar herkent, zullen hebben. De persoon die wil telefoneren, zegt, na het indrukken van een toets, het nummer dat hij wil bereiken en kan zo een verbinding tot stand brengen met de persoon naar keuze. Brya Prohn, een van de experts van “Gartner Dataquest”, maakt duidelijk dat de mobiele telefoons die weggegooid kunnen worden, moeilijk met de telefoons van grote bedrijven zoals Nokia, Ericsson of Motorola kunnen concurreren, maar dat het de behoudendheid van personen die voor het eerst mobiele telefoons willen gebruiken kan wegnemen. 7. çalışan (onderwerpsdeelwoord -(y)En: deelwoord van de onvoltooide handeling), ettikten sonra (3), çalışmasını (werkwoordelijk naamwoord -mE), sağlayan (onderwerpsdeelwoord -(y)En: deelwoord van de onvoltooide handeling), açarak (1), binen (onderwerpsdeelwoord -(y)En: deelwoord van de onvoltooide handeling), sokarak (2), çalışmasına, etmesine (beide werkwoordelijk naamwoord -mE), açılış, kapanışında (beide werkwoordelijk naamwoord -(y)İş), yapmak (werkwoordelijk naamwoord -mEK). Een automobiel dat werkt met een vingerafdruk Slecht nieuws voor autodieven. Auto’s zullen voortaan alleen werken met de vingerafdruk van hun eigenaar. Een Belgisch ingenieur heeft een nieuw systeem

163

ontwikkeld waarbij vervoersmotoren pas werken na de vingerafdruk van de automobilist te hebben gecontroleerd. De automobilist die in het vervoersmiddel stapt door de deur te openen, stopt zijn 2 vingers in deze doos om zich te identificeren en krijgt “groen licht” voor het starten (let. werken) van de motor en het bewegen van de auto. Automobilisten moeten de vingerafdruk controle elke keer als de deur geopend of gesloten wordt, opnieuw uitvoeren.

Herhalingsoefening 4 1. De tranen van opa Autodieven hebben de auto van Mehmet Yıldırım, waarin ook zijn 3-jarig kleinkind zich bevond, gestolen. Nadat zijn kleinzoon werd teruggevonden, huilde opa Mehmet minutenlang van vreugde waar hij daarvoor radeloos in elkaar gezakt was (let. uit radeloosheid kronkelde). Het incident vond gisteravond plaats voor het Yakuplu bankfiliaal van İş Bankası in Büyükçekmece. Autodieven hadden opzettelijk tegen de auto van Mehmet Yıldırım (51) gebotst. Mehmet Yıldırım en zijn echtgenote Necla Yıldırım lieten hun 3-jarige kleinzoon Fırat in de auto zitten en stapten zelf uit om de schade op te nemen. Op hetzelfde moment werd hun auto, waar de contactsleutel nog in zat, gestolen door een persoon uit de auto die ze had aangereden van achteren. Het echtpaar Yıldırım, waarvan de auto met hun kleinzoon erin was gestolen, raakte volledig in paniek en stond doodsangsten uit. 2. Betrapt met cocaïne, vrijgelaten omdat er geen plek was Een vrouw die betrapt werd met veertien kilo cocaïne terwijl ze wilde inchecken op de Nederlandse luchthaven Schiphol werd, nadat de drugs in beslag werden genomen, weer vrijgelaten. De reden hiervoor was, dat er geen plek is in de gevangenissen. Het voorval zorgde in Nederland voor commotie. De minister van Justitie, Henk Korthals, gaf aan dat er een onderzoek is gestart. De oppositiepartijen hebben aangegeven het onacceptabel te vinden dat iemand die met veertien kilo cocaïne is gepakt, weer is vrijgelaten en beweerden dat drugssmokkel oogluikend word toegelaten. 3. Putin komt in september naar Turkije De Russische president Vladimir Putin komt volgende maand naar Turkije voor een officieel bezoek. Alhoewel er nog geen officiële mededeling is gedaan vanuit Moskou, wordt verwacht dat het bezoek van Putin 2 september van start zal gaan. In de Engelstalige Russische krant ‘Moscow Times’ staat dat tijdens het bezoek van Putin, één van de belangrijkste agendapunten de ‘Trans-Thracische aardoliepijpleiding’ zal zijn, welke als doel heeft om Russische olie naar de Middellandse Zee te vervoeren. 4. Twee Turkse chauffeurs ontvoerd in Irak

164

De Turkse vrachtwagenchauffeurs die op 3 augustus vanuit Mersin richting Irak vertrokken, zijn op de terugweg naar Turkije door een gewapende bende ontvoerd. Durmuş Kumdereli, geboren in 1959 in Tarsus, en Mustafa Köksal, geboren in 1939 in Tarsus, werkten voor het bedrijf Akha uit het centrum van Antalya. De chauffeurs gingen op 3 augustus op weg van Mersin naar Irak en vervoerden water. Het is bekend geworden dat het konvooi dat bestond uit zes wagens, waaronder die van de (eerdergenoemde) vrachtwagenchauffeurs, onder vuur werd genomen, raakten ook de voertuigen van Kumdereli en Köksal beschadigd. 5. Een waarschuwing van Iran aan Israël Iran heeft gezinspeeld de Israëlische kernreactor in Dimona te zullen vernietigen in geval er een aanval plaatsvindt op de Iraanse kerncentrales. Eén van de commandanten van de Iraanse Revolutionaire Garde, brigadegeneraal Muhammed Bekir Zulkadir, zei in een verklaring “Wanneer Israël raketten werpt op de kerncentrale van Buşehr, dan kan het voor altijd afscheid nemen van de nucleaire centrale Dimona, waar het wapens vervaardigd en opslaat.” Afgevaardigden van het Iraanse leger lieten weten dat Iran de Shahab-3 raket zou kunnen inzetten om de Israëlische centrale aan te vallen. Er werd ook bekend gemaakt dat de kerncentrale die met Russische hulp gebouwd wordt in de provinciestad Buşehr in de omgeving van de Perzische Golf, bijna klaar is en volgend jaar in gebruik genomen zal worden. 6. Nog nooit eerder vertoond Tijdens de spannende 28ste Olympische Zomerspelen, was het ditmaal een toeschouwer die in het zwembad sprong. Tijdens de synchroonduiken-wedstrijden sprong een toeschouwer in het zwembad om zijn vriendin een bericht door te geven. Er is gemeld dat de Canadese toeschouwer, die later aangehouden werd en de nacht op het politiebureau doorbracht, wachtte totdat de sporters klaar waren met hun sprongen en daarna middels de trampoline een duiksprong maakte. 7. De verwachting van ‘een grote aardbeving’ in het oosten Faculteitsvoorzitter van de afdeling Architectonische Bouwkunde aan de 100. Yıl Universiteit van Van (let. de Honderdste Jaar Universiteit van Van), Dr. Ahmet Hamdi Orhan, zegt dat er een grote aardbeving wordt verwacht in het oosten. “Het is al 123 jaar stil rondom de breuklijn in de regio, dit kan niet lang zo doorgaan. Dit omdat aardbevingen boven een kracht van 7 eens in de 130-150 jaar plaatsvinden.”, zei Orhan. Orhan maakte deel uit van het onderzoek dat aantoonde dat de plaat waarop het Meer van Van geloceerd is, een breuklijn heeft die in staat is om een aardbeving met de kracht van 6,5 te veroorzaken. Hij benadrukte dat er sinds 1881 geen serieuze aardbeving meer heeft plaatsgevonden in de regio. “Meer dan de helft van de gebouwen in Van zijn niet bestand tegen aardbevingen”, zei Orhan.

165

8. Einde aan het ‘gescheiden mannen en vrouwen’-systeem Door de berichtgeving van gisteren in onze krant is het ‘gescheiden mannen en vrouwen’-systeem op de camping van Verkeer en Waterstaat aan de oevers van het Meer van Van opgeheven. Om het zwemmen op het strand bij de sociale faciliteiten van de 11de district van Verkeer en Waterstaat in de gemeente Edremit voor vrouwen mogelijk te maken, is een gedeelte van het strand met reusachtige nylon doeken afgeschermd. De toegang tot dit privé-strand was zelfs verboden voor jongens in de pubertijd en werd enkel gebruikt door vrouwen die in het meer wilden afkoelen. Na de berichtgeving van gisteren in onze krant over deze toepassing, ging Verkeer en Waterstaat over tot actie en maakte een einde aan deze toepassing. Het personeel heeft de met reusachtige nylon doeken omringde strandplaats verwijderd en schoongemaakt op het terrein. 9. Turkije op de 25ste plaats van internetgebruik in Europa Volgens een onderzoek naar het gebruik van internet in de (kandidaats-)lidstaten van de Europese Unie, blijkt dat Nederland en Denemarken gebruik maken van alle mogelijkheden die deze technologie biedt. Dit terwijl Turkije, Roemenië en Bulgarije hierin achterblijven. Uit het onderzoek, dat in het kader van het “E-Europa”-project is uitgevoerd, blijkt dat de meerderheid van de huidige 15 EUlidstaten efficiënt gebruikt maakt van communicatietechnologie. Het “E-Europa”project wordt uitgevoerd door de EU om het gebruik van technologie in Europa te verhogen. Volgens de onderzoeksresultaten, komt Turkije op de 25ste plaats van de 28 landen tellende e-Europa-lijst van de EU. Volgens het onderzoek, dat geconstateerd heeft dat 46% van de Europeanen gebruik maakt van het internet, terwijl dit percentage in Turkije 7.3% bedraagt, zijn de kosten voor toegang tot het internet in Turkije hoog. Uit het onderzoek blijkt verder dat er 3160 byte aan data-uitwisseling per persoon plaatsvindt in de huidige EU-lidstaten en dat dit in Turkije 17 byte per persoon is. 10. De biscuits van de atleten komen uit Karaman Vanuit de als biscuitproductiecentrum bekend staande stad Karaman, is er een vrachtwagen vol biscuits naar de sporters die aan de 28ste Olympische Zomerspelen in Athene deelnemen, gegaan. Ruimschoots de helft van de totale biscuitproductie in Turkije wordt door Karaman, waar zich meer dan 20 grote en/of kleine biscuitfabrieken bevinden, gerealiseerd. Hierdoor wordt Karaman, dat miljoenen dollars aan biscuits distribueert naar vele landen in de wereld, ‘het centrum van biscuitproductie’ genoemd. De ‘Directie voor Jeugd en Sport, afdeling Sportactiviteiten’ en de ‘Provincie Karaman Sport en Jeugd Directoraat’ hebben middels een gezamenlijke organisatie een vrachtwagen met 130 dozen biscuits naar Athene gestuurd. Vertegenwoordigers meldden dat de gestuurde biscuits niet alleen aan de Turkse sporters geserveerd worden maar ook aan de uit diverse landen aan de Olympische Spelen deelnemende sporters. “Hiermee wordt er promotie gemaakt voor de Turkse biscuit. Wij geloven dat deze onderneming

166

ons voordeel zal opleveren”, aldus de vertegenwoordigers. BIFA biscuitfabrikant vicedirecteur Celalettin Kaya vertelde dat zij net als de andere fabrieken, zonder na te denken positief reageerden op het voorstel om biscuits te versturen naar de Olympische Spelen. Volgens Kaya is het zeer nuttig voor Karaman, dat bekend staat om zijn biscuits, om aan dit soort organisaties deel te nemen. “Er zullen biscuits uit Karaman gegeten worden tijdens een immens groot evenement zoals de Olympische Spelen in Athene. Dit is een situatie om erg trots op te zijn.” 11. Hij liet zijn kentekenplaat stelen en zit nu vast Een gastarbeider kan niet weg uit (let. zit vast in) zijn thuisstreek omdat de kentekenplaten van zijn auto waarmee hij vanuit het buitenland naar Antakya was gekomen, zijn gestolen. De gastarbeider zoekt nu zijn kentekens omdat hij zonder kentekens niet naar het buitenland kan. Hüseyin Demirci (35) werkt als arbeider in het Duitse Dortmund en kwam vorige maand terug naar zijn thuisstad Antakya. De ochtend dat hij terug naar Duitsland wilde vertrekken, werden zijn kentekenplaten gestolen. De gastarbeider zit vast in Turkije omdat hij zonder kentekenplaten niet naar het buitenland mag vertrekken. De kentekenplaten DO-HK-53 van zijn minibus werden gestolen op de Timur-straat in de wijk Armutlu, voor het huis met huisnummer 32. “Mijn buurman Mehmet Sarıgül heeft degenen die mijn kentekenplaten hebben gestolen, gezien. Degenen die mijn kentekenplaten hebben gestolen, zijn gevlucht in een auto met eveneens buitenlandse kentekenplaten. Omdat mijn vakantieperiode voorbij is, moeten mijn kentekenplaten gevonden worden. Ik zit nu tijdelijk hier vast maar ik heb er vertrouwen in dat mijn kentekens gevonden zullen worden.”, aldus de gastarbeider. Hij heeft aangifte gedaan bij Şehit Özen Politiebureau om zijn kentekenplaten te vinden. 12. Watermeloentelers verheugd Terwijl de watermeloenen, die per kilo tussen de 400 en 500 duizend Turkse lira verkocht worden, de producenten tevreden stemt; zijn winkeliers en consumenten er juist teleurgesteld om. Omdat burgers door de hoge prijzen geen watermeloenen meer kunnen kopen, blijven de winkeliers zitten met de watermeloenen die ze hadden ingekocht ter verkoop. De winkeliers die groenteen fruit verkopen gaven aan dat de watermeloenprijzen beïnvloed werden door het warme weer en dat de kiloprijs van de watermeloenen het hoogst was in vergelijking met recente jaren. De winkeliers gaven aan dat door het warme weer, de watermeloenen op de akkers van Adana en Şanlıurfa verbranden en zo qua aantal verminderen. “De watermeloen is ons meest verkochte fruit in de zomer. Maar dit jaar heeft de warmte de watermeloenen verbrand op de akkers. Met deze situatie is de watermeloen te duur voor ons. De koopkracht is sowieso laag in de regio. De kiloprijs van de watermeloen daalde vorig jaar naar 100-150 duizend Turkse lira’s maar schommelt nu tussen de 400-500 duizend Turkse lira. De burger kan nu ook geen watermeloen meer kopen.”, aldus de

167

winkeliers. Burgers beklaagden zich over de kiloprijs van de watermeloen die niet onder de 400 duizend lira zakt. “Op deze warme zomerdagen konden we alleen watermeloenen eten, maar door de prijzen kunnen we dat ook niet meer kopen.” 13. Hij stak zijn zoon in de borst omdat deze hem niet liet trouwen In de Gemeente Gebze van de provincie Kocaeli verloor Veysel Karabağ (74) 20 jaar geleden zijn echtgenote. Hij begon druk uit te oefenen op zijn inwonende zoon Mürvelet Karabağ (54) om hem te laten trouwen. Tussen de zoon, die het huwelijk niet wilde, en de vader ontstonden steevast ruzies. Toen Veysel Karabağ gisterochtend weer een “Kan niet” als antwoord kreeg, stak hij zijn zoon met een mes in de borst. Mürvelet Karabağ is opgenomen in het ziekenhuis en de vader is in afwachting van het vonnis vrijgelaten. 14. Nieuwe vogelsoort ontdekt die niet kan vliegen In het noorden van de Filipijnen is op een klein eiland met de naam Calayan, een nieuwe vogelsoort ontdekt. Filippijnse en Britse onderzoekers zijn van plan om de nieuwe vogelsoort de ‘Calayan meerkoet’ te noemen. Er is medegedeeld dat de vogel donkerbruin is, een oranje snavel heeft en ongeveer even groot is als een kraai. Waarom de vogel in tegenstelling tot zijn soortgenoten niet kan vliegen, wordt nog onderzocht. 15. En Koerdisch zal zo gepresenteerd worden Het besluit van het bestuur van RTÜK is gisteren in werking getreden middels de publicatie in de Officiële Krant. Het besluit betreft de toestemming om uitzendingen mogelijk te maken met talen en dialecten ‘die Turkse burgers vanuit hun traditie gebruiken tijdens hun dagelijkse werkomstandigheden’. De uitzendingen mogen alleen vanuit de kant van TRT gerealiseerd worden. Wekelijks mogen de uitzendingen niet meer dan twee uur bedragen, waarvan dagelijks op televisie niet meer dan 30 minuten is toegestaan. De Turkse versie van de uitzending zal één op één getoond worden als ondertiteling. De nieuwslezers zullen geen regionale kledij dragen maar zullen moderne kleding dragen. Op de radio mogen uitzendingen niet langer zijn dan vier uur per week, waarvan de uitzending dagelijks 45 minuten mag zijn, en zal na de uitzending de Turkse vertaling uitgezonden worden. De uitzendingen zullen van start gaan nadat RTÜK en TRT een protocolovereenkomst zullen aangaan. Hoeveel tijd er besteedt zal worden aan welke taal en dialecten, zal duidelijk worden aan de hand van een onderzoek naar het kijkerprofiel. 16. Een ‘klimaat’-advies voor Europa De rappe klimaatverandering van de laatste 30 jaar heeft ongekende warmtemetingen, grote waterrampen en droge periodes gebracht. Over dit onderwerp heeft het Europese Milieu Agentschap, gebonden aan de Europese Unie, een rapport uitgebracht. In het rapport staan voorstellen om Europeanen

168

maar te leren omgaan met de klimaatveranderingen en strategieën te ontwikkelen om deze te kunnen overleven. In het rapport wordt medegedeeld dat Europeanen nog maar minder dan 50 jaar de tijd hebben om de strijd tegen klimaatveranderingen aan te gaan. Volgens het rapport zal het steeds warmer worden op aarde door het broeikaseffect en zal deze verhoging vooral Europa treffen. Ook zal Europa tot het jaar 2080 geen strenge winter meer meemaken. In plaats daarvan zullen de noordelijke landen worstelen met water en tornado’s, terwijl de zuidelijke landen met droogte te maken zullen krijgen. Nu al zijn producten die geoogst worden in de Mediterrane landen in vergelijking met de jaren 1990, met 30 procent gedaald. Vorig jaar zijn één op de tien ijskappen van de Alpgebergten gesmolten en in 2050 zal slechts één op de vier van deze ijskappen nog overblijven. Volgens het rapport, waarin ook staat dat het warme weer de plantensoorten in Europa verminderd, zullen door droogte alleen in het noorden landbouwgronden overblijven. Ook zullen dieren die vluchten voor de droogte in Afrika en het Midden-Oosten hun toevlucht in het noorden van Europa zoeken. 17. Het christendom verbood het, de Olympische Spelen werden 1500 jaar niet gehouden Archeologen hebben de antieke Olympische Spelen in Athene onderzocht en er zijn uiterst interessante bevindingen naar voren gekomen: Alleen als een deelnemer in drie categorieën succesvol was, werd hij tot winnaar uitgeroepen. Troostende woorden (let. troostende motto’s) zoals ‘de tweede plaats is ook goed’ of ‘wat belangrijk is, is deelnemen’ telden niet in de oudheid; behalve de winnaars keerde iedereen met gebogen hoofd terug naar huis. Uiteindelijk werd er van elke winnaar een standbeeld opgericht. Deze eer was alleen aan de goden besteed en dit betekende in zekere zin ook onsterfelijkheid. De winnaars keerden als het ware vliegend op wolken naar hun huizen terug en kregen verscheidene voorkeursbehandelingen. De deelname van getrouwde vrouwen en slaven, die 70 procent van de bevolking uitmaakten, aan de Olympische Spelen was verboden. 1200 jaar van burgeroorlogen, revoluties en zelfs Romeinse overheersing vormden geen belemmering voor de wedstrijden, tot aan het christendom... De laatste Olympisch winnaar was een jonge bokser uit Athene die in het jaar 385 na Christus de krans van olijftakken won. Na deze periode opende de kerk een genadeloze oorlog tegen spierenkweken. De Olympische Spelen zijn onder druk van christenen tot aan de 19e eeuw uit de wereldgeschiedenis gewist.



169



Hoofdstuk 22 Vorming van werkwoorden

Oefening 1 1. We kunnen helaas niets voor u doen. 2. Over dit onderwerp kan ik met u een weddenschap aangaan (let. in weddenschap). 3. Kan je morgen om tien uur hier zijn? 4. Het is onmogelijk dat u vandaag met meneer de directeur spreekt. 5. Als u het contract morgen kunt opsturen, zal ik het meteen ondertekenen en naar u terugsturen. 6. Ga niet te ver, je kan verdwalen. Dan kan je het hotel niet vinden en moet je uren zoeken. 7. Als ik had gewild, kon ik hem niet helpen, maar ik voelde de noodzaak hem te helpen. 8. Ik kan uw dossier nu niet vinden, als u morgen om 10 uur kunt komen, dan kan ik u helpen. 9. Als u Turks kunt spreken, waarom heeft u dat dan niet gezegd? 10. Leest u de hoofdstukken die u niet snapt nogmaals, als u het alsnog niet snapt, vraag het mij. 11. Waarom ben je niet tot het winkelcentrum gegaan? 12. Hij kwam thuis en liet zichzelf op de zachte bank vallen. 13. We kregen de slappe lach door zijn komische toestand. 14. Door datgene wat jij/hij/zij vertelde, versteende ik van verbazing (let. bevroor ik van verbazing). 15. Ik voel zo de behoefte om mijn land, mijn dorp te zien (let. ik heb zo de behoefte gekregen om mijn land, mijn dorp te zien). 16. Hij moest trouwen met een jong meisje (let. jonge meid) op deze leeftijd. 17. Ik wilde hem groeten, maar hij deed alsof hij ons niet zag en dus zag ik ervan af. 18. Doe niet alsof je er niks van snapt, volgens mij snap je het best goed. 19. Waarom zouden wij niet komen nadat u ons heeft uitgenodigd? 20. Sinds hij van zijn vrouw is gescheiden, zit hij steeds in de kroeg.

Oefening 2 1. Sana bir şey diyemem, çünkü ona söylemeyeceğime dair söz verdim.

170

2. Bu mesele ile ilgili sana bir şey sorabilir miyim? 3. Yarın gelemeyeceğimizi ona söyledim. 4. Denedim ama onları ikna edemedim. 5. Size bir öneride bulunabilir miyiz? Reddedemeyeceğiniz bir öneri. 6. Kendisi bize geleceğine arayıp bizim gelip gelemeyeceğimizi (let. gelebileceğimizi) sordu. 7. O arabayı alamaz çünkü parası yok. 8. Aylardır sorduğu kitabı alabilmesi için ona para verdim. 9. Kapkaranlık olsa bile, yolu yine de buldum. 10. Herkesin ansiklopediyi alabilmesi için ücret taksitle de ödenebilir. piemol

171



Hoofdstuk 23 Het suffix -Dİr

Oefening 1 1. yağıyordur. In Kars zal het nu wel sneeuwen. 2. bırakmışsındır. Je hebt je tas vast in de auto achtergelaten. 3. yorulmuşlardır. Ze zijn van ver gekomen, ze zijn vast moe. 4. unutmuştur. Hij heeft zijn sleutel vast in zijn tas vergeten. 5. inmiştir. Het vliegtuig zal nu wel geland zijn op het vliegveld, het is 20 voor 9. 6. dinliyordur. Hij is nu vast klassieke muziek aan het luisteren. 7. biliyordur. Als je het niet weet, vraag het dan aan je vader, hij weet het vast wel. 8. gidiyordur/gidecektir. Onze koningin gaat morgen vast naar Zweden. Onze koningin zal morgen vast naar Zweden gaan. 9. katılmıştır. Aan de verkiezingen hebben vast ook Turkse leerlingen deelgenomen. 10. oynamalıdır. Kinderen horen voetbal te spelen in de tuin.

Oefening 2 1. Dit hotel is niet erg comfortabel. Kijk eens, het is te zien aan de buitenkant. Laten we naar een ander hotel gaan. 2. Zou Ali eigenlijk wel geld hebben? Ik heb geld nodig. Zal hij me eigenlijk wel helpen? 3. Zijn grootste lol is voetbal spelen. Na het voetballen drinkt hij vervolgens bier met zijn vrienden. 4. Hij is nu vast in een bar. En er zal geen één maar twee meiden bij hem zijn. 5. Wat is de zwakke kant van Hasan? Laten we dat eerst leren, daarna nemen we maatregelen. 6. Sevim heeft geen Turks woordenboek. Zij gebruikt altijd een Engels woordenboek. 7. Niet iedereen keurt het beleid van de overheid goed. Ook ik keur het niet goed. 8. Ze zijn vast niet thuis. Als ze thuis waren, zouden ze bellen. Ze zijn beslist naar de bioscoop gegaan. 9. Hij/Zij/Het is een herinnering voor mij, hem/haar/het vergeten is onmogelijk voor mij.

172

10. Het is nog niet zeker of de verdachte schuldig of niet is. 11. Ouder worden is net een berg beklimmen. Naarmate u verder komt, raakt u meer uitgeput en raakt u buiten adem, maar uw gezichtsveld wordt breder.

Oefening 3 1. Babam on beş yıldır Hollanda’da. 2. Can bir haftadır derse gelmiyor. 3. İki haftadır Paris’te. 4. Ayten ile Ayhan dört aydır evli. 5. Elektrikler üç saattir kesik. 6. Altı saattir uyuyor. 7. Arkadaşım iki gündür bana telefon edecek. 8. Saatim dört haftadır bozuk. 9. Bir yıldır üniversitede okuyorum. 10. Cüzdanım beş gündür kayıp.

Oefening 4 1. gündür/saattir. Het regent al twee dagen/uur. 2. zamandır. Hij is al een tijdje niet naar ons gekomen. 3. saattir/gündür. Ik heb al drie uur/dagen hoofdpijn. 4. gündür/saattir. Ik wacht al dagen/uren op je. 5. zamandır. Hoe lang ben je al hier? 6. günlerdir/aylardır. Hij gaat al dagen/maanden niet naar buiten. 7. zamandır. Ik heb al een tijdje niks meer van hem gehoord. 8. aylardır/günlerdir. Ik ben al maanden/dagen niet naar de bioscoop gegaan. 9. günlerdir/aylardır. Ik heb al dagen/maanden geen drank gedronken of sigaretten gerookt. 10. zamandır. Ik was al tijden niet meer hier geweest.

Oefening 5 1. Met de tijd stijgt het aantal vrouwen op hoge bestuurlijke posities in Turkije bij grote holdings en bedrijven die naam hebben gemaakt. Die eerste autobus firma van Turkije, Kamil Koç, wordt al sinds 1993 door een vrouw bestuurd. De algemeen directeur van Kamil Koç, Sena Kaleli, werkt al sinds haar 19de bij het bedrijf en heeft elke functie binnen het bedrijf gehad. 2. Turkije ligt op de continenten Azië en Europa. Het grootste deel ligt op Azië. De

173

naam van dit deel is “Anatolië”. De naam van het grondgebied op het Europese continent is “Thracië”. Turkije is een groot land. Er wonen bijna 70 miljoen mensen. De hoofdstad is Ankara. Turkije is rijk aan historische monumenten en zijn klimaat en zee zijn mooi. Turkse mensen zijn gastvrij en behulpzaam. Elk jaar komen er veel toeristen uit de hele wereld naar Turkije. 3. Hulp (let. bijdrage) aan gehandicapten Onze Stichting, die het helpen en hulp aanbieden aan elk deel van de samenleving als een deel van de sociale verantwoordelijkheid ziet, gaat dit jaar rolstoelen kado geven aan onze gehandicapte landgenoten. Het doel is hen meer redenen te geven om te leven, hun hoop te vergroten en ze met meer vertrouwen naar de dag van morgen te laten kijken. Onze Stichting, die grote aandacht geeft aan het deelnemen aan het maatschappelijke leven van onze gehandicapte landgenoten, heeft naast het laten maken van scholen voor gehandicapten, ook 325 rolstoelen uitgedeeld tijdens (let. met) een ceremonie op 28 augustus 2004 aan onze landgenoten die krap bij kas zitten. 30 Van de rolstoelen zijn aan onze landgenoten, die klaar stonden bij de festiviteiten, gegeven en de overgebleven rolstoelen werden geleverd aan het Turkije Gehandicapten Konfederatie Ministerie om ze zo naar de uithoeken van ons land te laten bezorgen. Het “Gezinsopvoeding voor Personen die Speciale Opvoeding Vereisen”-symposium, dat georganiseerd wordt door de Algemeen Directeur van Speciale Opvoeding Gids en Raadpleging-Diensten van het Nationale Opvoeding Ministerie, wordt ook door onze Vereniging gesponsord. 4. Vaak gestelde vragen 1. In welke taalfamilie zit Turks? 2. Wat zijn de algemene kenmerken van de Turkse taal? 3. In welke periode is de eerste geschreven bron van de Turken geschreven en wat zijn de voorbeelden? 4. Na welk proces is de historische ontwikkeling van de Turkse taal gerealiseerd? 5. Wat zijn de verschillen tussen de geschreven taal en gesproken taal? 6. Wanneer is het Turkse alfabet geaccepteerd? 7. Hoeveel klanken heeft het Turkse alfabet? 8. Is er een verschil van begrip tussen klank en lettergrepen? 9. Hoe moeten persoonsnamen geschreven worden? 10. Hoe moeten persoonsnamen van Arabische en Perzische afkomst geschreven worden? 11. Welke woorden in het Turks komen uit Westerse talen en worden nu wijdverspreid gebruikt? 12. Welke mode-woorden worden de laatste tijd vaak gebruikt in onze taal? 5. Grondwet van de Republiek Turkije. Eerste deel. Algemene waarheden:

174

I. Staatsvorm Artikel 1.- De Staat Turkije is een Republiek. II. De kwaliteiten van de Republiek Artikel 2.- De Republiek Turkije is een sociale, seculiere en democratische rechtsstaat die rust op de pijlers van maatschappelijke rust, nationale eensgezindheid en rechtvaardiging, respectvol is jegens mensenrechten en gebonden is aan Atatürk-nationalisme. III. Het geheel van de Staat, de officiële taal, vlag, volkslied en hoofdstad Artikel 3.- De Staat Turkije is een geheel, met zijn grondgebied en volk die niet opgedeeld kan worden. Zijn taal is Turks. Zijn vlag is een rode vlag met een witte maan en ster, de vorm ervan is vastgelegd in zijn wet. Zijn volkslied (let. nationale mars) is ‘İstiklal Marşı’ (let. Mars der Vrijheid). Zijn hoofdstad is Ankara. IV. Onveranderbare voorwaarden Artikel 4.- Het eerste artikel van de grondwet, waarin staat dat de staatsvorm een Republiek is, het tweede artikel, waarin de kwaliteiten van de Republiek staan en de voorwaarden van het derde artikel kunnen niet veranderd worden en er kan niet voorgesteld worden om het te veranderen. V. De basisdoel en taken van de Staat Artikel 5.- De basisdoel en taken van de Staat zijn de onafhankelijkheid en eenheid van het Turkse volk, de ondeelbaarheid van het land, de Republiek en democratie te beschermen; het zorgen voor geluk, rust en welvaart voor personen en de maatschappij; de grenzen van politieke, economische en sociale hindernissen te laten vervagen zonder de basisrechten en vrijheden van een individu, de sociale rechtsstaat en rechtvaardiging-principes te laten botsen; de benodigde klimaat voor de financiële en emotionele ontwikkeling van de mens te scheppen. VI. Onafhankelijkheid Artikel 6.- Onafhankelijkheid is zonder voorwaarden van het Volk. Het Turkse Volk gebruikt zijn onafhankelijkheid, zoals vastgelegd in de grondwet, om zijn bevoegde organen te kiezen. Het onafhankelijk en vrij zijn wordt nooit overgelaten aan een persoon, groep of klasse. Geen individu of orgaan mag een Staatsambtenaar die zijn bron niet uit de grondwet haalt, steunen. VII. Wetsbevoegdheid Artikel 7.- De wetsbevoegdheid namens het Turkse Volk is de Grote VolksRaad Turkije. Deze bevoegdheid is niet door te geven. VIII. Functioneringsbevoegdheid en taak Artikel 8.- De functioneringsbevoegdheid en taken worden door de president en ministerraad toegepast en gerealiseerd volgens de Grondwet en rechtswetten. IX. Rechtspraaksbevoegheid Artikel 9.- Rechtspraaksbevoegdheid wordt namens het Turkse Volk door onafhankelijke rechtszalen gebruikt. X. Gelijkheid voor de Wet Artikel 10.- Iedereen, ongeacht onderscheid wegens taal, ras, kleur, geslacht, politieke mening, filosofische gedachte, geloof, stroming of andere gelijkende

175

reden, is gelijk voor de wet. Aan geen persoon, gezin, groep of klasse mag voordeel verleend worden. Alle Staatsorganen en wetsartikelen moeten bij alle werkzaamheden het principe van gelijkheid voor de wet toepassend te werk gaan. XI. De gebondenheid en verhevenheid van de Grondwet Artikel 11.- De Grondwet-bevelen zijn basis-rechtvaardigheidsregels die gelden voor overheids-, wets-, functionerings- en rechtspraak-organen, wetsartikelen en andere organisatie of personen. Wetten mogen niet in tegenspraak met de Grondwet zijn.



176



Hoofdstuk 24 – 29 Zinsbouw

Oefening 1 1. Ahmet Bahadır Öcal, die zijn broertje Göktürk Öcal, die achter zijn moeder huilde die in Adana naar haar werk ging, wilde amuseren en daarom verstoppertje met hem speelde, viel van het balkon op de 9de verdieping. -işe- giden annesinin- arkasından- ağlayan kardeşi Göktürk Öcal’ı- eğlendirmek için- saklambaç oynayan Ahmet Bahadır Öcal2. De ruzie tussen Spanje en de Dominicaanse Republiek over de botten van de beroemde ontdekker Christophus Columbus, is ten nadele van Spanje beslecht. -İspanya ile Dominik Cumhuriyeti arasında- ünlü kaşif Kristof Kolomb’un kemikleriyüzünden- süren kavga3. Wetenschappers maken duidelijk dat de botten toebehoren aan iemand die op 45-jarige leeftijd was gestorven en die niet breedgebouwd was. -kemiklerin- pek iri yapılı olmayan- 45 yaşlarında- ölmüş birine- ait olduğunu4. De executie van de 35-jarige Iraniër genaamd Muharrem, die twee jaar geleden in de hoofdstad Teheran een man genaamd Hodabehş aan wie hij geld schuldig was, vermoordde, zou de vorige dag gerealiseerd worden. -iki yıl önce- borçlu olduğu- Hodabehş adlı adamı- öldüren 35 yaşındaki Muharrem5. De gebeurtenis die een primeur was in de geschiedenis van luchtvaart, werd meegemaakt 20 minuten nadat het vliegtuig opsteeg, dat 58 passagiers vervoerde en van Brussel naar Wenen vloog. -hava taaşımacılığı tarihinde- bir ilk oluşturan olay6. De ramp die de moessonregen, die in een groot gedeelte van Bangladesh plaatsvond, heeft veroorzaakt, begint nu pas duidelijk te worden. -Bangladeş’in büyük bölümünde- etkili olan muson7. Zuidoost-Azië, dat de meest serieuze waterramp van de laatste 15 jaar beleefde, wacht een zware balans na de waterneerval. -son 15 yılın- en ciddi sel felaketinin- yaşandığı- Güneydoğu Asya8. Volgens de informatie van de Kandilli Registratiecentrum van de Bosporus Universiteit en de Aardbeving Onderzoeksinstituut, waren er na de aardbeving van 5,4 in de Golf van Gökova, meer dan 10 naschokken variërend van 3,1 tot 5,4. -Gökova Körfezi’nde- meydana gelen 5,4 büyüklüğündeki depremin- ardındanbüyüklükleri 5,4 ile 3,1 arasında- değişen onu aşkın sarsıntı9. De Başkent Expres, die van Ankara naar İstanbul ging, en de Adapazarı Expres, die van İstanbul naar Adapazarı ging, botsten gisteren om 16:51 uur in de buurt van Tavşancıl in Gebze op elkaar.

177

-Ankara’dan- İstanbul’a- gelen Başkent Ekspresi- ile- İstanbul’dan- Adapazarı’nagiden Adapazarı Ekspresi10. Antalya, dat twee weken geleden wateroverlast had, is dit keer overgeleverd aan een orkaan met snelheden die reiken tot 105 kilometer per uur. -iki hafta önce- sel felaketi yaşayan Antalya11. Aan de discussie over het zetten van een standbeeld van de koning van Bergama, Attalos II, door de gemeente Antalya in het centrum op 28 februari, hebben ook wetenschappers zich gemengd. -Antalya büyükşehir Belediyesi tarafından- kent merkezine- 28 Şubat’ta- dikilmesi planlanan Bergama Kralı 2’nci Atalos heykeli12. De export van olie uit het zuiden van Irak is stopgelegd wegens sabotage aan de pijpleidingen. -Irak’ın güneyinden- yapılan petrol ihracatı13. Deze heb ik gewonnen bij die loterij waarvan jij zei “Hey jongen, tonnetje. Verspil je beltegoed niet, je wint toch niet.” -hani senin- “Oğlum, Tombili sen boşuna kontür harcama, sana bir şey çıkmaz.” dediğin çekilişte14. Ik zat naast een vrouw waarvan ik niet snapte wat ze allemaal vertelde. -neler dediğini- hiç anlamadığım- bir kadının yanına15. Hij was een man die hoog van de toren blies en zei dat hij zijn beide zonen in Amerika liet studeren en al hun onkosten betaalde. -her iki oğlunu- da- Amerika’da- okuttuğunu- ve- bütün masrafları- kendisininödediğini- söyleyen-

Oefening 2 1. -Sirkeci’de- tren- duvara- çarptı. -Sirkeci Garı’nda- manevra sırasındaduramayan- boş banliyö treni- raydan- çıktı. Tren- demiryolunu- çevreleyen- beton duvara- çarparak- durabildi. Yetkililer- trenin- seferde olmadığını- belirterekarızanın- nedeninin- daha sonra- belirlenceğini- söyledi. Duvarın- bitişiğindebüfesi- bulunan- Hanefi Ulukaya- ‘Trenin- bana doğru- geldiğini- gördüm. Oğlumugeriye- itip- korumaya- aldım. Allahtan- beton zemin- vardı’- dedi. In Sirkeci botste een trein tegen een muur In Sirkeci Station is een lege passagierstrein, die tijdens een aankomst niet kon stoppen, uit de rails geschoten. De trein kon stoppen na tegen de betonnen muur om het spoor heen, te hebben gebotst. Bevoegden lieten weten dat de trein niet op tocht was en dat de oorzaak van het mankement later bekend gemaakt zal worden. Hanefi Ulukaya, die een kiosk heeft bij het eind van de muur, zei “Ik zag de trein op me af komen. Ik beschermde mijn zoon door hem naar achteren te duwen. Gelukkig was er een betonnen buffer.”

178

2. -Yıldırım- düştü- İki ölü. Yağışlı hava- dün de- birçok ilde- etkisini- sürdürürkenDüzce ve Bursa’da- yıldırım- düşmesi- sonucu- iki kişi- öldü. Düzce’nin- Akçakoca ilçesinde- yoğun yağış nedeniyle- ağaçların- altına- sığınan- 18 yaşındaki Mehmet Göker- hayatını- kaybetti. Üç kişi- de- yaralandı. Bursa’nın- Mudanya ilçesi Orhaniye Köyü’nde- 36 yaşındaki Halit Özdemir- de- yağmurdan- sığındığı- ağacın- altındayıldırıma- hedef- oldu. Bliksemschicht: twee doden Het regenachtige weer heeft ook gisteren zijn invloed laten zien in verschillende provincies. In Düzce en Bursa zijn door bliksemschichten twee mensen doodgegaan. In het gebied Akçakova van Düzce is de 18-jarige Mehmet Göker, die wegens hevige neerval schutting zocht onder de bomen, gestorven. Drie personen zijn gewond geraakt. In Dorp Orhaniye in het gebied Mudanya van Bursa is de 36 jarige Halit Özdemir doelwit geworden van de bliksem, toen hij schutting zocht onder een boom tegen de regen. 3. -Büyüyünce- özgürlüğe- koşacaklar. Malezya- nesilleri- tükenme tehlikesiylekarşı karşıya olan- deniz kaplumbağları- koruma altına- aldı. Teranganu eyaletindeki- kaplumbağa koruma merkezinde- önce- yumurtalar- toplanıyor- daha sonra- yumurtadan- çıkıp- yeterince- büyüyen- kaplumbağalar- denize- bırakılıyor. Malezya’nin- doğu kıyıları- bazı kaplumbağa türlerinin- yoğun olarak- kullandıklarıbir yumurtlama alanı. Als ze ouder zijn, zullen ze hun vrijheid tegemoet gaan Maleisië heeft zeeschildpadden, die bedreigd worden met uitsterven, onder bescherming genomen. In de provincie Teranganu worden eerst eieren verzameld in het schilpad-beschermingscentrum, en later worden de schildpadden die uit de eieren komen en voldoende gegroeid zijn, losgelaten in de zee. De oostkust van Maleisië wordt door sommige soorten schildpadden vaak gebruikt als broedplaats. 4. -6 milyarlık- şükür partisi. Suudi Arabistan’da- kocasının- kötü muamelesinemaruz kalan- bir kadın- evliliğinin- sona ermesini- Medine’de- bir parkta- 6 milyar liralık- parti- düzenleyerek- kutladı. El Vatan gazetesinin- haberine- görekimliği- açıklanmayan- ve- kocasından- boşanan- kadın- ailesi ve arkadaşlarıylabirlikte- Medine’de- toplandı. Parkta- bulunanları- da- partiye- davet eden- kadınmasraftan- kaçmayarak- herkese- yiyecek- ısmarladı. Boşanmanın- yasal- olduğunuancak- uygun karşılanmadığı- Suudi Arabistan’da- birçok kadın- karalanma- veçocuklarının- velayetini- kaybetme- korkusuyla- boşanmıyor. Een dankbaarheidsfeest van 6 miljard Een vrouw, die in Saudi-Arabië bloot stond aan de slechte behandeling door haar man, heeft het einde van haar huwelijk gevierd met een feest van 6 miljard

179

lira georganiseerd in een park in Medina. Volgens het bericht van de krant El Vatan, verzamelde de vrouw, wiens identiteit niet bekend werd gemaakt en die scheidde van haar man, zich met haar gezin en vrienden in Medina. De vrouw, die de aanwezigen in het park ook uitnodigde naar het feest, trakteerde iedereen op eten zonder bang te zijn voor de kosten. In Saudi-Arabië, waar scheiden legaal is maar toch niet goedgekeurd wordt, scheiden veel vrouwen niet uit angst voor zwartmakerij en het kwijtraken van het voogdijschap over de kinderen. 5. -Erkeğe- taciz- iki kat- arttı. ABD’de- cinsel tacize- uğradıkları- iddiasıyla- davaaçan- erkeklerin- sayısı- son 10 yılda- yaklaşık iki kat- artmış. CBS- televizyonununhaberine- g ӧ re- 1993 yılında- tacize- uğradıkları- gerekçesiyle- dava açanlarınyüzde 9’u- erkekti. Ancak- 2003 yılında- bu oran- yüzde 15’e- ulaştı. Amerikan mahkemelerinin- erkeklere- y ӧ nelik- taciz davalarında- kadınlara- y ӧ nelik- cinsel tacizden- farklı tavır- almadıkları- belirtiliyor. Aanranding bij mannen is verdubbeld Het aantal mannen dat een rechtszaak is begonnen met de beschuldiging dat ze te maken hebben gehad met seksuele aanranding, is in de laatste tien jaar verdubbeld. Volgens het nieuws van televisiezender CBS was 9% van diegenen die een rechtzaak begonnen vanwege seksuele aanranding, een man. Echter, in het jaar 2003 is dit percentage naar 15% gestegen. Het wordt benadrukt dat Amerikaanse rechtbanken de rechtszaken omtrent seksuele aanranding gericht op mannen, niet anders behandelen dan de seksuele aanranding van vrouwen. 6. -Birakolik ayıya- bira tuzağı. Bir zamanların- sevilen- çizgi dizisi ‘Ayı Yogi’gerçek- oldu. ABD’nin- Washington eyaletindeki- Baker G ӧ lü çevresinde- bir siyah ayı- kamp kuran- ya da- pikniğe- gidenlere- hırsızlıklarıyla- ilallah- dedirtti. Kamp alanlarında- buz kutuları- ve- buzdolaplarına- dalan- siyah ayı- biraları- toplayıpmarkalarına g ӧ re- ayırıyor- sonra da- oturup- içiyordu. Birakolik ayının- en çok‘Rainier’ marka birayı- sevdiği- bir seferinde- 36 kutuyu- oturup- içtiği- sevmediğimarkadan ise- bir yudum- alıp- attığı- bildirildi. Bir türlü- yakalanamayan- bira hırsızı- sonunda- bira tuzağına- düştü. ‘Rainier’ marka iki kutu bira, şekerleme, bal, ç ӧ rek ve lokma- konulan- tuzağa- yakalanan- siyah ayı- bir başka b ӧ lgeyeg ӧ türüldü. Biervalstrik voor een bierverslaafde beer De ooit geliefde tekenfilmserie ‘Yogi Bear’ is werkelijkheid geworden. Een zwarte beer in de omgeving van het Baker-meer in de Amerikaanse staat Washington, dreef campeerders en picknickgangers tot wanhoop met zijn diefstallen. De zwarte beer, die koelkasten en vrieskisten in het campeergebied plunderde, verdeelde de biersoorten naar merk en ging zitten en drinken. Er is medegedeeld dat de bierverslaafde beer het meest van het biermerk ‘Rainier’ hield, ooit 36 blikjes ervan zittend had opgedronken, maar een merk waar hij niet van hield na

180

één slok al weggooide. De bierdief, die steeds maar niet gevangen kon worden, viel uiteindelijk in een biervalstrik. De zwarte beer, die gevangen werd door middel van een valstrik met twee blikjes van het ‘Rainier’-biermerk, suikerwaar, honing, een broodje en zoetigheid, is naar een ander gebied gebracht. -Birakolik ayıya- bira tuzağı. Bir zamanların- sevilen- çizgi dizisi ‘Ayı Yogi’- gerçekoldu. ABD’nin- Washington eyaletindeki- Baker G ӧ lü çevresinde- bir siyah ayı- kamp kuran- ya da- pikniğe- gidenlere- hırsızlıklarıyla- ilallah- dedirtti. Kamp alanlarındabuz kutuları- ve- buzdolaplarına- dalan- siyah ayı- biraları- toplayıp- markalarına g ӧ re- ayırıyor- sonra da- oturup- içiyordu. Birakolik ayının- en çok- ‘Rainier’ marka birayı- sevdiği- bir seferinde- 36 kutuyu- oturup- içtiği- sevmediği- markadan isebir yudum- alıp- attığı- bildirildi. Bir türlü- yakalanamayan- bira hırsızı- sonundabira tuzağına- düştü. ‘Rainier’ marka iki kutu bira, şekerleme, bal, ç ӧ rek ve lokmakonulan- tuzağa- yakalanan- siyah ayı- bir başka b ӧ lgeye- g ӧ türüldü. 7. -Simi Adası’nda- ortaya- çıktı. Eski eser kaçakçılığından- hapse- mahkumolmasından- birkaç gün önce- yurt dışına- kaçan- Ayşegül Tecimer- Datça’nınkarşısındaki Simi Adası’nda- ortaya- çıktı. Önceki gün- akşam saatlerinde- lüks bir tekneyle- Yunanistan’ın- Simi Adası’na- gelen- Tecimer’i- tanıyan- bir Türkfotoğrafını çekmek- istedi. Ancak- Tecimer’in- genç sevgilisi Mete Deniz- olduğusanılan- at kuyruklu bir Türk- fotoğraf makinesine- zorla- el koydu. Tecimer’in- çok kilo- aldığı- ve- yakın bir tarihte- estetik operasyonu- geçirmiş- olduğu- gözlendi. Ayşegül Temicer- 10 yıl önce- Amasya Beyazıt Kütüphanesi’nden- çalınan- Kuran-ı Kerim’i- satmakla- suçlanarak- 4.5 yıl- hapse- mahkum- olmasından- sadece birkaç gün önce- yurt dışına- kaçmıştı. Hakkında- süren- 3 davadan ikisi- daha sonra- af kapsamına- girdiği- halde- gerekli başvuruyu- yapmayan- Tecimer- 1.5 yıl önceFas’ta- yakalanmasına- rağmen- Türkiye’ye- iadesi- mümkün olmamıştı. Ze is op Simi Eiland boven water gekomen Ayşegül Tecimer, die een paar dagen voor haar veroordeling tot gevangenisstraf wegens antieke artefactensmokkel naar het buitenland vluchtte, is op Simi Eiland tegenover Datça boven water gekomen. Een dag geleden wilde een Turk, die ’s avonds met een luxe boot de overstap maakte naar het Simi Eiland van Griekenland, een foto van haar nemen. Een Turk met een paardenstaart, waarvan vermoed wordt dat het de jonge minnaar van Tecimer, Mete Deniz, is, nam echter zijn fototoestel met dwang in beslag. Tecimer was zichtbaar vele kilo’s aangekomen en was onlangs een esthetische operatie ondergaan. Ayşegül Temicer, die 10 jaar geleden beschuldigd was van het verkopen van de Heilige Koran uit de Beyazit Bibliotheek van Amasya en veroordeeld werd tot 4,5 jaar celstraf, was slechts enkele dagen daarvoor naar het buitenland gevlucht. Tecimer, die 1.5 jaar geleden in Marokko werd opgepakt maar niet uitgeleverd kon worden aan Turkije, had, ondanks dat twee van de 3 zaken die tegen haar lopen in aanmerking komen voor gratie, niet de vereiste aanvraag gedaan.

181

8. -Türk halterci- dopingli- çıktı. 28. Yaz Olimpiyat Oyunları’nda- yarın- podyumaçıkacak- Türk halterci Şule Şahbaz’ın- doping- kullandığının- belirlendiği- veOlimpiyat Oyunları’ndan- men edildiği- bildirildi. Uluslararası Halter Federasyonukadınlarda- 75 kiloda bu yıl Avrupa Şampiyon- geçen yıl da dünya ikincisi- olan- Şule Şahbaz- ile birlikte- Faslı Wafa Ammouri, Macar Zoltan Kecskes, Moldovalı Viktor Chislean ve Hintli Pratima Kumari Na’nın- doplingli- çıktıkları- için- oyunlardanmen edildiklerini- bildirdi. Uluslararası Olimpiyat Komitesi Sözcüsü Giselle Davieshaltercilerin- doping testlerinin- pozitif sonuç- verdiğinden- haberdar- olduklarınıve- bu sporculardan- hiçbirinin- henüz- podyuma- çıkmadıklarını- söyledi. Turkse gewichthefster betrapt op doping (let. bleek met doping) Het is bekend geworden dat de Turkse gewichthefster Şule Şahbaz, die morgen bij de 28ste Olympische Zomerspelen het podium zou betreden, doping heeft gebruikt en uitgesloten is van de Olympische Spelen. De Internationale Gewichtheffen Federatie heeft laten weten dat samen met Şule Şahbez, die dit jaar Europees Kampioen was bij vrouwen tot 75 kilo en vorig jaar tweede van de wereld, de Marokkaan Wafa Ammouri, de Hongaar Zoltan Kecskes, de Moldaviër Viktor Chislean en de Indiase Pratima Kumari Na uitgesloten zijn van de spelen omdat ze met doping gepakt zijn. Giselle Davies, woordvoerster van het Internationale Olympische Comité, zei dat ze op de hoogte waren van de positieve uitslag van de dopingtest van de gewichtheffers en dat geen van deze atleten nog op het podium waren geweest. 9. -Bush- ‘Sovyet dinar’- icat etti. Seçim kampanyasını- hızlandıran- Cumhuriyetçi liderin- son gafı- ‘Sovyet dinarı’. Gaflarıyla- meşhur- ABD Başkanı George Bush‘Sovyet dinarı’ diye yeni para- icat etti. Önceki gün- Hudson’da- konuşan- BushRus Rublesi- ile- İrak Dinarı’nı- birbirine- karıştırdı. Beyaz Saray’da- elleri kesilmişbir İraklıyı- ağırladığını- aktaran- Bush- ‘Adam- kuyumcuydu- ve- işini- yapabilmesi için- döviz- alıp- satması- gerekiyordu. Bunu- da- yasadışı yoldan- yapıyordu. Sonra- ‘Sovyet Dinarı’nın- değeri- düşünce- Saddam- adamı- sorumlu- tutupellerini- kesti’- dedi. Bush heeft de ‘Sovjet-dinar’ uitgevonden De ‘Sovjet-dinar’ is de laatste blunder van de Republikeinse leider die zijn verkiezingscampagne in een versnellingsstroom heeft gezet. De Amerikaanse president George Bush, die bekend staat om zijn blunders, heeft met ‘Sovjetdinar’ nieuw geld uitgevonden. Bush, die eergisteren bij de Hudson sprak, haalde de Russische Roebel en de Iraakse Dinar door elkaar. Bush, die in het Witte Huis een Irakees ontving wiens handen afgehakt waren, zei: “De man was een juwelier en moest valuta inkopen en verkopen om zijn werk te kunnen doen. En dit deed hij middels een onwettige manier. Toen daarna de ‘Sovjet-dinar’ in waarde daalde, hield Saddam de man verantwoordelijk en hakte zijn handen af.” 10. -‘Şişman Usta’- öldü. Kahramanmaraşlı- 350 kiloluk- Recep Karsıkan- (Şişman

182

Usta)- öldü. 47 yaşındaki- Karsıkan- önceki gün- merkez ilçeye- bağlı- Sarıkaya köyünde- rahatsızlanması- üzerine- özel- bir sağlık ekibe- tarafından- muayene edildikten- sonra- ambulansla- Kahramanmaraş Devlet Hastanesi’ne- getirildi. Hastanenin- iç hastalıkları servisi- yoğun bakım ünitesinde- tedavi altına- alınanKarsıkan- sabah saatlerinde- fenalaştı- ve- yapılan- tüm müdahalelere- rağmenkurtarılamadı. Şişman usta Karsıkan’ın- ölümüyle ilgili- açıklama- yapan- Dr. İsmet Önder Işık- yoğun bakım ünitesinde- bulunan- hastanın- kalp ve solunum yetmezliği- nedeniyle- hayatını- kaybettiğini- söyledi. Karsıkan’ın- cenazesi- 25 kişinin- yardımıyla- hastanenin- morguna- indirildi. Karsıkan’ın- yakınları- ölüm haberi üzerine- fenalık- geçirdiler. ‘Dikke Specialist’ overleden De 350 kilo wegende Recep Karsıkan (de Dikke Specialist) uit Kahramanmaraş is overleden. De 47-jarige Karsıkan is met een ambulans naar het Kahramanmaraş Staatsziekenhuis gebracht nadat hij eergisteren ter plekke werd behandeld door een medisch team toen hij onwel werd in het dorp Sarıkaya wat ligt in een deelgemeente van het provinciecentrum. Karsıkan, die onder behandeling werd genomen in het intenseive care-gedeelte van het interne ziekenservice van het ziekenhuis, werd in de ochtenduren onwel en kon ondanks alle pogingen niet meer gered worden. Dr. İsmet Önder Işık, die een verklaring gaf in verband met de dood van de dikke specialist Karsıkan, zei dat de patient die op de intensive care-afdeling lag, door hart-en ademhalingsfalen was overleden. Het lichaam van Karsıkan werd door de hulp van 25 mensen naar het mortuarium van het ziekenhuis gebracht. Naasten van Karsıkan werden ziek van verdriet na het bericht van zijn dood. 11. -Emrah’a- TRT’den- ambargo. Dört şarkısı- TRT’nin- denetimine- takılan- pop müziğin- sevilen- sanatçısı- Emrah- Bodruma- uçmak- üzere- gittiği- havalanındaaldığı- şok haberle- sarsıldı- ve- ‘Bunun- bir şaka- olduğunu- zannettim’- dedi. Pop müziğin- sevilen- sanatçısı- Emrah’ın- piyasaya- çıkardığı- ‘Kusursuzsun’ adlı albümündeki- dört şarkı- TRT’nin- denetimine- takıldı. Karadenizli- sanatçı Volkan Konak’ın- ‘Cerrahpaşa’ adlı şarkısını- yasaklayıp- daha sonra- denetim vizesiniveren- TRT- bu kez- Emrah’ın- şarkılarını- yasakladı. ‘Kusursuzsun; ‘Dün Gece; ‘Söz Verdim’ve ‘Yılan’ isimli şarkıları- denetime- takılan- sanatçı- şaşkınlığını- bir türlü- gizleyemedi. Emrah- ‘Şu an- Bodrum’a- gitmek- için- uçak- bekliyorum- banabunu- telefonla- haber- verdiler- şoke- oldum. Bir şarkı- bile- değil- dört şarkımbirden- denetimden- çıkamamış- böyle bir ülkede- resmi bir kurumda- şarkılarınyasaklanması- denetime- takılması- beni- gerçekten- çok- üzdü- dedi. TRT boycot Emrah De geliefde popmuziekzanger Emrah is met vier liederen geblokkeerd door het TRT-bestuur. Hij stond op het vliegveld op het punt om te vliegen naar Bodrum toen hij gechoqueerd het nieuws hoorde en zei: “Ik dacht dat dit een grap was.”

183

Het door de geliefde popmuziekzanger Emrah uitgebrachte album ‘Jij bent vlekkeloos (let. zonder mankement)’, is met vier nummers die geblokkeerd door het toezicht van de TRT. TRT verbood het lied ‘Cerrahpaşa’ van de Zwarte Zeezanger Volkan Konak om het daarna een toezichtvisum te verstrekken; dit keer heeft het de liederen van Emrah verboden. De zanger, wiens liederen met de titel ‘Jij bent vlekkeloos’; ‘Gisterennacht’; ‘Ik heb het beloofd’ en ‘Slang’ geblokkeerd zijn door het toezicht, kon zijn verbazing niet onder stoelen of banken steken. Emrah zei: “Ik wacht op dit moment op een vliegtuig om naar Bodrum te gaan, ze hebben mij dit via de telefoon medegedeeld, ik sta perplex. Het is niet eens één lied, vier van mijn liederen zijn tegelijk afgekeurd door het toezicht, ik ben teleurgesteld dat in een dergelijk land liederen verboden, geblokkeerd kunnen worden binnen een officiële instelling.” 12. -Tercüme- sorunu. Olimpiyat Oyunları’nda- Ingilizce- Almanca- Fransızca- veİtalyanca- dışında- tercümelerde- büyük gaflar- yapılıyor. Çinli- basketbolcü- Yao Ming’in- açıklamalarının- tercüman tarafından- ‘Basketbolu- bırakmak- istiyorum’şeklinde- tercüme edilmesi- NBA’da- bomba gibi- patladı. Ming’in- doktoru- daha sonra- ‘Kendisi- hiçbir zaman- böyle birşey- söylemedi’- şeklinde- açıklama- yaptı. Altın madalya- kazanan- Japon judocu Masato Ukisiba’nın- ‘Bu madalyayı- o kadarçok- istiyordum- ki- final maçı- son maçım- bile- olsaydı- fark etmezdi’- sözleri‘Altın madalyayı- kazandım- şimdi- çekilebilirim’- şeklinde- tercüme- edildi. Güney Koreli- Kim Dong Yin- ise- ‘Golümü- kanser hastası- anneme- armağan- ediyorum’ dedi- ama- tercüman- ‘Bir yıl önce- kanserden- ölen- anneme- olimpiyatlarda- golatacağıma- söz- vermiştim.’- diye- tercüme etti. Vertalingsprobleem Buiten Engels, Duits, Frans en Italiaans om, worden er bij de Olympische Spelen grote fouten gemaakt bij de vertalingen. De vertaling van de verklaringen van de Chinese basketballer Yao Ming door de vertaler als “Ik wil stoppen met basketbal”, kwam als een donderslag bij heldere hemel voor de NBA. De arts van Ming verklaarde later dat “Hijzelf nooit zoiets gezegd had”. De woorden “Ik wilde deze medaille zo graag winnen dat het me niet eens zo uitmaken of de finalewedstrijd mijn laatste wedstrijd zou zijn”; van de Japanse judoka Masato Ukisiba, die een gouden medaille heeft gewonnen, werden vertaald als “Ik heb de gouden medaille gewonnen, nu kan ik stoppen.” De Zuid-Koreaanse Kim Dong Yin zei “Ik draag mijn doelpunt op aan mijn moeder, die een kankerpatiënt is”, maar de vertaler vertaalde het als “Ik had mijn vorig jaar aan kanker overleden moeder beloofd dat ik een doelpunt zou maken op de Olympische Spelen”. 13. -Kahvenin- keşfi. Bundan- uzun zaman önce- yaşamış- bir çoban- sürüsünüAbyssinia’nın- yani- eski- Habeşistan’ın- tepelerinde- otlatırmış. Birgünkeçilerinin- herzmankinden- daha canlı- olduğunu- farketmiş. Çoban- birkaç günboyunca- onları- izlemiş. Keçiler- git gide- daha hareketli- oluyorlarmış. Bir ifritin-

184

keçilerini- etkisi- altına- aldığını- sanan- çoban- bu kötü ruhu- faka- bastırmakiçin- hayvanları- izlemiş. Keçilerin- tuhaf- bir çalılığa- doğru gittiklerini- görmüş. Hayvanlar- çalılıktaki- meyveleri- yedikten- sonra- yeniden- hoplayıp- zıplamayabaşlamışlar. Çoban- da- bu meyvelerden- yemiş- ve- bir süre sonra- o- da- keçileriylebirlikte- dans etme- arzusuna- karşı koyamaz- olmuş. O sırada- yoldan- bir bilgingeçiyormuş. Adam- çobana- neden- keçileriyle- birlikte- sıçrayıp- durduğunusormuş. Çoban- coşkusunun- nedenini- anlatmış. Ders dinlerken- öğrencilerininuyuya kalmasından- şikayetçi- olan- bilgin- meyvelerden birazını- alıp- gitmiş. Kısa bir süre sonra- gündoğumundan günbatımına dek- öğrencilerini- uyutmadanders- verebilen- bu bilginin- ünü- bütün doğu dünyasına- yayılmış. De ontdekking van koffie Een herder die lang geleden leefde, liet zijn kudde in de heuvels van Abessinië, oftewel het oude Ethiopië, grazen. Op een dag viel het hem op dat zijn geiten levendiger dan normaal waren. De herder hield ze gedurende een aantal dagen in de gaten. De geiten werden geleidelijk aan steeds actiever. De herder dacht dat de geiten bezeten waren en volgde de dieren om de slechte geesten in de val te lokken. Hij zag dat de geiten naar een rare struik gingen. Nadat de dieren de vruchten van de struiken hadden gegeven, begonnen ze weer te springen en te hoppen. De herder at ook van deze vruchten en kon na verloop van tijd niet meer het verlangen om ook met de geiten samen te dansen van zich afwerpen. Op dat moment kwam een wijze langs de weg. De man vroeg de herder waarom hij samen met de geiten zat te huppelen en te doen. De herder vertelde de reden achter zijn vreugde. De wijze, die klaagde over zijn leerlingen die tijdens het luisteren naar zijn les in slaap vielen, nam wat van de vruchten en vertrok. Korte tijd later verspreidde de faam van de wijze die van zonsopgang tot zonsondergang kon lesgeven zonder zijn studenten te doen inslapen, over het oostelijke halfrond. 14. Petrol- rekora- doymuyor. ABD- önceki gün- artan- enerji maliyetlerinerağmen- enflasyonun- kontrol altında- olduğunu- açıklamasının- ardından- dünde- Irak’ta- isyancı militanların- petrol tesislerine- saldırı tehdidinde- bulunmalarıyüzünden- petrol fiyatları- 47 doları- aşarak- yeni bir zirve- yaptı. ABD hafif ham petrolü- dun- de- 44 cent artışla- varil başına- 47.19 dolara- ulaşarak- New York’taişlem- görmeye- başladığı- 1983’ten bu yana- gördüğü- en yüksek- düzeye- çıktı. Brent petrol- ise- dun- 26 cent- artarak- 43.25 dolara- çıktı. Haziran ayı sonundanbu yana- 10 dolar- artan- ABD petrolü- son 14 seansın- biri- hariç- tamamındarekor- kırdı. Dün- Irak’ta- radikal Şii lider Mukteda el Sadr- ile- bağlantılıolduğunu- söyleyen- bir grup- pazartesi günü- ülkenin- güneyinde- bir petrol kuyusunun- ateşe- verilmesinin- sorumluluğunu- üstlendiğini- açıkladı- ve- ABD güçleri- Necef’ten- çıkmazsa- güneydeki- ana petrol boru hattına- saldıracaklarınısöyledi. Bu haber- dun- petrolü- yeni rekor seviyeye- taşıdı. Irak’ın- güneyindekipetrol terminallerini- besleyen- ana boru hattı- 9 Ağustos’taki- saldırıdan- bu yanakapalı. Bu nedenle- Irak- normal ihtiyacının- ancak- yarısını- yapabiliyor.

185

Olie bereikt weer recordhoogte Met het overstijgen van 47 dollar hebben olieprijzen een nieuw hoogtepunt bereikt. Dit kwam door de verklaring van eergisteren van de VS dat ondanks de stijgende energiekosten, de inflatie onder controle was; waarna gisteren opstandige rebellen in Irak dreigden met het aanvallen van olieinstallaties. Amerikaanse licht-ruwe olie heeft gisteren, met een stijging van 44 cent tot 47,19 dollar per vat, het hoogste punt tot nu toe bereikt sinds het in 1983 in New York verwerkt werd. Brent-olie is gisteren met 26 cent gestegen tot 43,25 dollar. Amerikaanse olie is sinds eind juni met 10 dollar gestegen en heeft bij, alle behalve één van, de laatste 14 periodeafsluitingen een record gebroken. Gisteren heeft een groep die zegt verbonden te zijn aan de radicale Sjiitische leider in Irak Mukteda el Sadr, verklaard verantwoordelijk te zijn voor het opgaan in brand van een oliebron in het zuiden. Ook zei de groep dat als de Amerikaanse strijdkrachten Necef niet verlaten, zij de hoofdoliepijpleiding in het zuiden zullen aanvallen. Dit bericht deed gisteren de olie naar een nieuw hoogtepunt stijgen. De hoofdoliepijpleiding, die de oliecentra in het zuiden van Irak bevoorraad, is sinds de aanval van 9 augustus tot op heden gesloten. Hierdoor kan Irak slechts de helft van hun normale export realiseren. 15. -Küçük- kahraman. Uçuruma- yuvarlanan- otomobilde- anne ve babasınıkaybeden- sekiz yaşındaki- Yusuf’unmücadelesi- içleri- sızlattı. Yeşilköy beldesinden- 63 yaşındaki- Durali Yıldız- eşi- 42 yaşındaki- Ümmühan ve oğlu Yusuf’la- birlikte- Esenler Yaylası’ndan- geçen pazar günü- evlerine- dönmek- içinotomobille- yola- çıkmıştı. Ama- Ümütlü Kale mevkiinde- lastiğinin- patlamasıylakontrolden- çıkan- otomobil- 90 metrelik uçuruma- yuvarlandı. Kazada- Durali ve Ümmühan Yıldız- hayatını- kaybetti. Sağ bacağı kırılan ilköğretim okulu 2. sınıf öğrencisi Yusuf- tüm- feryatlarına- rağme-n üç gün boyunca- sesini- kimseyeduyuramadı. Önceki gün- ormana- keçileri için- dal kesmeye- giden- Ümütlü köyünden- 15 yaşındaki- Ramazan Sözen- Yusuf’u- görüp- jandarmaya- haber- verdi. Yusuf- jandarma tarafından- kurtarıldıktan- sonra- Alanya Devlet Hastanesi’nekaldırıldı. Çocuk servisinde- ablası- Aynur Demirel’in- refaketinde- tedavi- gören- veyaşadığı- şok- nedeniyle- güçlükle- konusan- Yusuf- kaza sonrası- her yerinin- kanabulandığını- söyleyerek- yaşadıklarını- şoyle anlattı- ‘Arabanın- deposu- delinmişbenzin- akıyordu. Yangın- çıkmasın- diye- yakındaki- dereden- su- getirip- döktüm. Babamın- yanına- gittiğimde- artık- nefes- almıyordu. Annemi- ise- hiç- göremedim. Hava- kararmaya- başlayınca- acıktım- ve- arabanın- içinde- bulduğum- bir kavanoz balı- üç gün- boyunca- yedim. Yakındaki- dereden- su- içiyordum. Mağara- gibi- bir yer- buldum. Sürünerek- gidip- geceleri- orada- uyudum. Beni- bir çoban- buldu. Daha sonra- jandarma- geldi. Beni- ambulansla- buraya- getirdiler. De kleine held De strijd (tegen de dood) van de achtjarige Yusuf, die zijn vader en moeder verloor toen de auto in een ravijn rolde, heeft veel gevoelens teweeg gebracht.

186

De 63-jarige Durali Yıldız uit het stadje Yeşilköy vertrok afgelopen zondag samen met zijn echtgenote Ümmühan en zoon Yusuf vanuit het Esenler-weiland met de auto om terug te keren naar hun huis. De auto die door het knallen van de band de controle verloor (let. uit de controle ging) in de omgeving van Kasteel Ümütlü, rolde echter in een ravijn van 90 meter. Bij het ongeluk verloor Durali en Ümmühan Yıldız het leven. Ondanks alle pogingen kon de basisonderwijsleerling uit (let. van) de tweede klas, wiens rechterbeen gebroken was, drie dagen lang zijn stem aan niemand laten horen. De 15-jarige Ramazan Sözen uit het dorp Ümütlü, die eergisteren naar het bos was gegaan om takken te snijden voor zijn geiten, zag Yusuf en stelde de gendarmerie op de hoogte. Nadat Yusuf door de gendarmerie gered was, werd hij naar het Staatsziekenhuis van Alanya gebracht. Yusuf, die behandeld werd bij de kinderafdeling onder toezicht van zijn zus Aynur Demirel, kon door de schok die hij meegemaakt had, maar met moeite praten. Hij zei dat hij na het ongeluk onder het bloed zat en vertelde hetgeen hij meegemaakt had als volgt: “Er zat een gat in de benzinetank van de auto, er stroomde benzine uit. Ik bracht water uit een dichtbijgelegen riviertje en goot het zodat er geen brand ontstond. Toen ik naar de zijde van mijn vader ging, ademde hij al niet meer (let. haalde hij al geen adem meer). Echter, mijn moeder heb ik helemaal niet kunnen zien. Toen het donker werd, kreeg ik honger en at gedurende drie dagen een pot honing die in de auto lag. Ik dronk water uit het nabijgelegen riviertje. Ik vond een grotachtige plek. Ik kroop daarheen en sliep ’s nachts daar. Een herder vond mij. Later kwam de gendarme. Ze brachten mij met een ambulance hiernaartoe. 16. -Sigara- içen- iki koyun- verir. Hilvan’ın- Bahçecik Köyünde- üç yıldır- sigarayasak. Sigara- içenlerden- iki koyun ve 250 milyon lira- alınıyor. Misafirlere- bilehoşgörü- gösterilmiyor. New York’ta- güçlükle- uygulamaya- konulan- sigara yasağı- Hilvan ilçesine- bağlı- Bahçecik Köyü’nde- tıkır tıkır- işliyor. Köy muhtariİsmail Yetkin- çocuklarda ve tiryakilerde- bazı- rahatsızlıkların- ortaya- çıkmasıüzerine- ihtiyar heyetine- götürduğü- önerinin- kabul- edilmesinden- beri- yani üç yıldır- köyde- sigara- içmenin- yasak- olduğunu- söyledi. Sigara yasağına- karşıgelmenin- cezası- bu yıl- belirlenen- tarifeye- gore- iki koyun ve 250 milyon lira. Yasağa- önayak- olan- muhtar Yetkin- ‘Çocuklar ve tiryakiler de- rahatsızlıklarortaya- cıkınca- ihtiyar heyetine- öneri- getirdim. Köyde- sigaraya- açık mekanlardada- izin- verilmemesini- talep- ettim. Çoğu heyet üyesi- tiryakiydi- bu yüzden- banatepki- gösterdi. Yoğun çabalar- sonucu- heyeti- konuyu- görüşmeye- ikna- ettimve- yasak- kararırını- almayı- başardık. Uygulamayı- ihtiyar heyetinden- başlattık. Bu sürede- denetimleri- de- artırdık. Ancak- kararırın- altında- imzası- olan- Suphi Yetkin- isimli- üyemizin- gizlice- sigara- kullandığına- şahit- olduk. İki koyun ve 50 milyon lira- para cezası- verdik. Köyü- terk- etti- ama- daha sonra- köyedönerek- cezasına- razı -oldu-’ diye- konuştu. Muhtar- ceza uygulamasını- iseşöyle- anlattı- ‘Üç yıl önce- köylüleri- toplayarak- sigaranın- zaralarını- anlattıkyasağı- açıkladık. Hassasiyetimize- aldırış- etmeyen- 50 kişiye- 30’ar milyon liralık- sembolik- para cezası- uyguladık. Para cezasının- işe- yaradığını- gördük. Bu

187

paraları- köyün- eğitim ve sağlık hizmetleri- için- kullandık. Başta- bazı köylülertepki- gösterdi- ama- zamanla- alıştılar. Ziyarete- gelen- misafirlere- bile- kararıhatırlatarak- sigara- içmelerine- izin- vermiyoruz. İhtiyar heyeti- olarak- bu yıl- sigara- içenlere- uygulanacak- cezayı- iki koyun ve 250 milyon lira- olarakbelirledik. Hassasiyetimiz- civar köylere- örnek- oldu.’ Hilvan Kaymakamı- Niyazi Erten- de- göreve- ilk- başladığında- Bahçecik Köyü’ndeki- yasağa- çok- şaşırdığınısöyledi. 300 kişilik köyü- özel olarak- ziyaret- ettiğini- ve- kararırın- ciddi şekildeuygulandığını- gördüğünü- aktaran- Kaymakam Erten- köylülerin- ‘örnek’- bir tutum- sergilediğini- vurguladı. Een roker overhandigt twee schapen In het dorp Bahçecik van Hilvan is roken al drie jaar verboden. Van rokers worden twee schapen en 250 miljoen lira afgepakt. Zelfs aan bezoekers wordt geen tolerantie getoond. Het rookverbod, wat in New York met moeite ingevoerd is, loopt als een trein in het dorp Bahçecik van de Gemeente Hilvan! Dorpshoofd İsmail Yetkin zei dat hij na klachten van kinderen en verslaafden het voorstel bracht aan de raad van ouderen, wat vervolgens geaccepteerd werd en roken sindsdien, dus drie jaar al, verboden is. De straf tegen het protesteren van het rookverbod, is volgens de dit jaar vastgestelde strafmaat twee schapen en 250 miljoen lira. Hoofd Yetkin, die het voorbereidende werk van de wet deed, zei het volgende (let. praatte als volgt): “Toen kinderen en verslaafden met klachten kwamen, heb ik een voorstel meegenomen naar de ouderenraad. Ik verzocht om in het dorp, sigaretten ook in openbare ruimtes geen toestemming te verlenen. Veel leden van de raad waren verslaafd, daarom protesteerden ze tegen mij. Na veel moeite heb ik de raad weten over te halen om het onderwerp te bespreken. Na veel moeite heb ik de raad weten over te halen om het onderwerp te bespreken en hebben we bereikt dat het besluit tot verbieden is genomen. De toepassing zijn we begonnen bij (let. vanuit) de ouderenraad. In deze periode hebben we de toezicht ook laten toenemen. We zijn echter getuige geweest het heimelijk roken van Suphi Yetkin, één van onze leden die zijn handtekening onder het besluit had gezet. We hebben hem een boete van 50 miljoen lira en twee schapen opgelegd. Hij verliet het dorp maar kwam later terug naar het dorp en onderging zijn straf.” Het (dorps-)hoofd vertelde de toepassing van de straf als volgt: “Drie jaar geleden hebben we de dorpelingen verzameld en de nadelen van de sigaret verteld. We hebben het verbod uitgelegd. We hebben 50 personen, die zich niet bekommerden om onze gevoeligheid, elk een symbolische geldstraf van 30 miljoen lira gegeven. We zagen dat de boete werkte. Dit geld hebben we gebruikt voor de onderwijs- en gezondheidsdiensten van het dorp. In het begin protesteerden sommige dorpelingen maar met de tijd raakten ze eraan gewend. We geven zelfs bezoekers die op visite komen te herinneren, geen toestemming om te roken door ze het besluit te laten herinneren. Als ouderenraad hebben we dit jaar de straf die toegepast gaat worden op rokers, vastgesteld op twee schapen en 250 miljoen lira. Onze gevoeligheid is een voorbeeld geworden voor omringende

188

dorpen.” En de gouverneur van Hilvan, Niyazi Erten, zei dat hij erg verrast was door het verbod in het dorp Bahçecik toen hij begon aan zijn functie. Gouverneur Erten, die meldde het dorp van 300 mensen speciaal te hebben bezocht en gezien te hebben dat het besluit op een serieuze manier werd toegepast, benadrukte dat de dorpelingen een ‘voorbeeld’-handeling tentoon stelden. 17. -Nişanlım- gençlik yıllarında- çok büyük- bir hata- yapmış. Sevgili- güzin ablayaklaşık 4 yıldır- sizin yayınlarınızı- okuyorum. Bana- şimdiye kadar- dolaylı olarak- çok yardımcı- oldunuz. 23 yaşında- üniversite son sınıf öğrencisi- nişanlıbir genç kızım. Başımdaki- dert- çok büyük- Nişanlım- harika- bir erkek- eğitimliakıllı- yakışıklı. Ben- de- fiziksel olarak dikkat- çeken- bir kızım. Ancak- nişanlımgeçmişinde- çok büyük- bir hata- yaparak- evde- birlikte- yaşadığı- uzak bir akrabasıyla- cinsel beraberlik- yaşamış. Aralarında- kan bağı- yok. Bir günnişanlım- eve- sarhoş- gelmiş. Nişanlım- o zaman- 19 yaşındaymış. O kadın- ise30. O sırada- evliymiş- ve- iki çocuğu- varmış. Bu ilişki- kadının- tekrar- hamilekalmasıyla- noktalanmış. Bebek- doğunca- da- nişanlıma- benzerliği- dikkatçekiciymis- ama- kimsenin- aklına- bir şey- gelmediği- için- konu- açılmamış- bile. Nişanlım- böyle olaylardan- uzak- duruyor- tövbe- etti. Ancak- aile ilişkileri- devam ettiği- için- o kadınla- görüşmek- zorundayız. Geçen bayram- nişanlımın- ailesiniziyarete- gittiğim- vakit- o kadın- da- oradaydı. Nişanlım- ona- çok soğuk- davrandı. Kadınla- konuştum- ‘Artık- böyle bir şey- mümkün- değil- zaten- olmamasıgerekiyordu- ama- oldu. Ben- de- üzgünüm- ama- sen- rahat- ol.’- dedi- bana. Amane- yapacağımı- ne- düşüneceğimi- bilemiyorum- ablacığım. -Sevgili- kızım- bir delikanlının- yaşamında- ozellikle- de- cinselliği- ilk- tanıdığıyıllarda- zaman zaman- başına- böyle tatsız olaylar- gelebilir. Bunu- onayladığımısöyleyemem- tabi. Kimse- de- onaylayamaz. Ancak- o yaşlarda- genç bir erkeğincinsel dürtülerinin- çok güçlü- olduğu- zayif iradesi- ve- tecrubesizliği- ve- deolgunluktan- uzak kalması- nedeniyle- de- kendine- hakim- olamadığı- bilinen- bir gerçektir. Bu ilişkide- sanırım- biraz- da- o hanımın- rolü- olmuş- olabilir. Elbettenişanlın- ona- tecavüz- etmemiş- ilişki- her iki tarafın- isteğiyle- olmuş. Sonuçtabii- oldukça- üzucü. Ortada- aslında- gerçek babasından- olmayan- bir çocukvar. Ama- bu olay- açığa- çıkmamış. Herkesin hayrı- için- susmayı- tercih- etmişler. Sonuçta- nişanlın- pişman- olmuş. O genç hanım- da- pişman- olmuş. Her iki tarafda- artık- bu günleri- ve- bu ilişkiyi- unutmak- istiyorlar- belli ki. Insanoğlununyaşamı- ne yazık ki- dümdüz- sorunsuz- hatasız- ve- yanlışsız- yollarda- geçmiyor. Zaman zaman- çakıl taşlarıyla- kaplı, dar ve karanlık sokaklardan- da- geçmekzorunda- kalıyoruz. Önemli- olan- o hatalardan- ders- alabilmek. Belli ki- nişanlınartık- o günleri- düşünmek- bile- istemiyor. Sen- de- düşünmemelisin. Hatta- onabunları- hiç- hatırlatmasan- çok daha- iyi. Mümkün- olduğu- kadar- o hanımlakarşılaşmamaya- özen- gösterin. Sanırım- nişanlın- bu olaydan- alacağı- dersi- almış. Sana- bunu- anlatmayabilirdi- senin- de- hiç- haberin- olmazdı. Dürüst- davranmasısenden- hiçbir şey saklamaması- çok iyi. İçini- rahat- tut- huzursuz- olma.

189

Mijn verloofde heeft een erg grote fout gemaakt in zijn jonge jaren Lieve zuster Güzin, ik lees al bijna 4 jaar uw publicaties. U bent mij tot nu indirect veelvuldig van dienst geweest. Ik ben een jonge verloofde meid van 23 jaar die laatstejaars is aan de universiteit. Wat ik aan mijn hoofd heb, is groot: Mijn verloofde is een geweldige kerel, geleerd, intelligent, knap. En ik ben een meid die veel aandacht trekt door mijn lichaam. Mijn verloofde heeft echter in zijn verleden een grote fout gemaakt door geslachtsgemeenschap te hebben met een ver familielid met wie hij samen in een huis woonde. Er is geen bloedverband tussen beiden. Op een dag kwam mijn verloofde dronken thuis. Mijn verloofde was toen 19 jaar oud. Die vrouw echter was 30. Zij was destijds getrouwd en ze had twee kinderen. Dit samenzijn leidde ertoe dat de vrouw opnieuw zwanger raakte. Toen de baby werd geboren, was zijn gelijkenis op mijn verloofde duidelijk maar omdat niemand ook maar iets vermoedde, werd het onderwerp niet eens aangesneden. Mijn verloofde blijft nu op een afstand van zulke zaken, hij heeft het afgezworen. Omdat de familiebanden nog steeds voortduren, zijn we genoodzaakt met die vrouw om te gaan. Toen ik de vorige feestdagen op visite ging bij de familie van mijn verloofde, was die vrouw ook daar. Mijn verloofde gedroeg zich erg kil tegenover haar. Ik heb gepraat met de vrouw, ze zei tegen mij “Zoiets is nu niet meer mogelijk, het diende sowieso niet te gebeuren maar het is gebeurd. Ik ben ook verdrietig maar wees gerust.” Maar ik weet niet wat ik moet doen, wat ik moet denken zusterlief. Mijn lieve meid, in het leven van een jongeman, en in het bijzonder in de jaren dat hij voor het eerst met seks in aanraking komt, kunnen van tijd tot tijd dit soort onsmakelijke dingen voorkomen. Ik kan natuurlijk niet zeggen dat ik dit goedkeur. Niemand kan dit goedkeuren. Het is echter ook een algemeen bekend feit dat de seksuele prikkels van jonge mannen op die leeftijd erg sterk zijn; door een zwakke zelfcontrole en onervarenheid, alsmede onvolwassenheid, kan hij zichzelf niet beheersen. Ik vermoed dat in deze relatie, een deel ook voor rekening van die vrouw komt. Uiteraard heeft jouw verloofde haar niet verkracht, de relatie heeft plaatsgevonden met de wil van beide kanten. Het resultaat is natuurlijk erg droevig. Er staat nu een kind in het midden, dat eigenlijk niet van zijn echte vader is. Maar deze situatie is nog niet boven water gekomen. Voor eenieders bestwil, is er besloten om te zwijgen. Uiteindelijk heeft jouw verloofde spijt gekregen. Die jonge vrouw heeft ook spijt gekregen. Het is duidelijk dat beide van de twee partijen die dagen en die relatie willen vergeten. Jammer genoeg gaat het leven van de mens niet over lijnrechte, probleemloze, foutloze en niet-verkeerde wegen. Van tijd tot tijd worden we genoodzaakt door krappe en donkere straten te gaan die bedekt zijn met keistenen. Het is belangrijk om lering te trekken uit die fouten. Het is duidelijk dat jouw verloofde zelfs niet meer wilt denken aan die dagen. Jij moet er ook niet aan denken. Sterker nog; als jij hem niet meer hieraan herinnert, is dat nog veel beter. Toon extra moeite om zo min mogelijk die vrouw tegen te komen. Ik vermoed dat jouw verloofde het lesje

190

wat hij diende te leren van deze situatie, wel heeft geleerd. Hij kon dit ook niet aan jou vertellen, en jij zou dit nooit geweten hebben. Dat hij eerlijk is, niks voor jou verbergt, is erg goed. Wees gerust, wees niet gespannen. 18. -Avrupa- için- ‘Türk Müslümanlığı’- raporu. ‘Müslüman- nüfüsunun- çoğunkluktaolması- Türkiye’nin- Avrupa Birliği’ne- katılımının- önunde- bir engel- mi?’- Türkiyeile- müzakerelerin- başlama- kararının- verileceği- kritik- eşikte. AB dönem başkanıolan- Hollanda Hükümeti- bu sorunun- yanıtını- bulmak için ayrıntılı- bir raporhazırlattı. Hükümet politikalarının- oluşumunda- etkin rol- oynayan- ‘Hollanda Hükümet Politikaları bilimsel Konseyi’ ( WRR)- raporunda- ‘Türkiye’de- nüfusunçoğunluğunun- Müsluman- olması- Avrupa Birliği üyeliği- önünde- bir engel- teşkiletmez’- sonucuna- vardı. Araştırmaya- göre- Türkiye’de- laik ve demokratik devletkok- salmış- durumda. Hatta- Türkiye- Avrupa Birliği’nin- en laik ülkelerindenFransa’dan- bile- laik. Öyle ki- Türkiye’nin- Müsluman- olması- değil- ama- devletindin işlerine- diğer AB ülkelerine- kıyasla- daha fazla- müdahalesinin- AB kriterleriile- bağdaşmadığı- ileri- sürülüyor- araştırmada. Ama- esas soru- başka. ‘Türkiyeşeriat devleti- olur- mu?’- Türkiye- ile- müzakerelere- başlamak- yarın- Avrupa’nınkapısını- bir ‘İslam devleti’ne- açmak- anlamına- gelir- mi? Rapor- ‘Türkiye- seriat devleti- olmaz’- diyor. Bu yanıtla- Hollanda Hükümeti’nin- ve- kamuoyununşüphelerini- dağıtmayı- amaçlayan- çalışma- Türkiye’de- AKP gibi- dini kimliği- öne çıkartan- partilerin- bile- devlet ve din işleri arasındaki- ayrımı- kabüllendiklerinivurguluyor. ‘Yine- de- kendilerine- has- bir yaklaşımları- var. Laik devleti- kabulediyorlar- aynı zamanda- dini özgürlüklerin- de- artırılmasını- istiyorlar. Kendigörüşlerini- demokratik sistem- çerçevesi- içinde- şekillendiriyorlar- ama- bu çerçevenin- dini çizgideki- partilere- daha fazla- yer- açmasını- istiyorlar. Hukuk sisteminin- laik yapısını- ve- kadın erkek eşitliği- ilkesini- sorgulamiyorlar’- deniyor. Türkiye’de- radikal dincilik- tehlikesinin- olmadığını- savunan- Bilimsel Konsey’egore- devletin- dine- müdahalesi- gevşese- ve- askerin- siyasete- müdahalesison- bulsa- bile- ‘Türk İslamı- ılımlı karakterini- kaybetmeyecek- dolayısıyla- laik devlet- tehlikeye- girmeyecek. Hollanda Hükumeti’ne- sunulan- bu çalışmada‘Türk Müslümanlığı’- kavaramının- altının- çizilmesi- dikkati- çekiyor. Türk Müslümanlığı- ayrımı- Avrupa kamuoyunundaki- olumsuz havaya- karşı- bir nevigüvence arayışının- aracı- gibi- ortaya- çıkıyor. Türkiye’de- İslamcı- bir tehlikeninbulunmadığı- sonucuna- varılırken- şu gerçekler- sıralanıyor- ‘Türkiye’de- nüfusunbüyük çoğunluğu- kararlı- bir biçimde- köktendinciliğe- karşı. Ve- ılımlı partilere- oyveriyorlar. Türk halkının- çoğunluğu- laik devleti- destekliyor- ve- seriat devletinekarşı- çıkıyor. Bunlara- ek olarak- şiddete- dayalı- radikal İslamcı hareketler- kitle temeli- bulamıyor.’ Bir kaç gün önce- kitap- olarak- Hollanda dilinde- yayınlananaraştırmanın- İngilizce baskısı- da- eylül ortaların- da- çıkacak. Een ‘Turkse Islam’-rapport voor Europa “Is het een obstakel voor de toetreding van Turkije tot de Europese Unie dat de bevolking bestaat uit een meerderheid van moslims?” Met het besluit om

191

de onderhandelingen met Turkije te starten op een kritiek kruispunt, heeft de Nederlandse overheid (die EU-periodevoorzitter is) een uitgebreid rapport laten klaarmaken om het antwoord op deze vraag te vinden. In hun rapport is het ‘Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid’ in Nederland (WRR), wat een invloedrijke rol speelt in het tot stand komen van overheidsbeleid, tot de conclusie gekomen dat “het gegeven dat de meerderheid van de bevolking van Turkije moslim is, geen belemmering vormt voor lidmaatschap van de Europese Unie”. Volgens het onderzoek heeft de laïcistische en democratische staat in Turkije diepe wortels geslagen. Sterker nog, Turkije is zelfs laïcistischer dan Frankrijk, het meest laïcistisch land van de Europese Unie. Het is zelfs zo dat het onderzoek beweert dat niet het islamitisch zijn van Turkije tegenstrijdig is met de criteria van de EU, maar dat de staat in vergelijking tot andere EUlanden veel meer controle uitoefent op religieuze zaken. Maar de werkelijke vraag is anders. “Kan Turkije een sharia-staat worden?” Betekent de start van de onderhandelingen met Turkije dat morgen een ‘islamitische staat’ grenst aan de poort van Europa? Het rapport zegt dat “Turkije geen sharia-staat kan worden”. Het onderzoek, dat met dit antwoord de twijfels van de Nederlandse overheid en gemeenschap wil wegnemen, benadrukt dat in Turkije zelfs partijen zoals AKP die hun religieuze identiteit naar voren schuiven, het onderscheid in staats- en religiezaken accepteren. Er wordt gezegd: “Toch hebben ze een unieke toenadering tot zichzelf. Ze accepteren de seculiere staat, tegelijkertijd willen ze dat de religieuze vrijheden toenemen. Ze geven hun eigen opvatting vorm binnen het kader van het democratische systeem, maar willen dat dit kader nog meer ruimte biedt voor partijen met een religieus signatuur. Het seculiere gehalte van het rechtssysteem en de gelijkheid tussen vrouwen en mannen wordt niet bekritiseerd.” Volgens de Wetenschappelijke Raad, welke beweert dat er geen gevaar is van radicaal orthodoxe religies in Turkije, zal zelfs als de staat de teugels wat minder strak zou houden ten opzichte van religie en de invloed van de strijdkrachten op de politiek teneinde zou komen, “de Turkse Islam zijn gematigde karakter niet kwijtraken waardoor de seculiere staat niet in gevaar zal komen.” In dit aan de Nederlandse overheid aangeboden onderzoek, is het opvallend dat de term ‘Turkse Islam’ benadrukt wordt. Het onderscheid ‘Turkse Islam’ komt over als een soort voortvloeisel van een zoektocht naar vertrouwen als tegenwicht voor de negatieve tendens binnen de Europese gemeenschap. Terwijl de conclusie wordt getrokken dat er in Turkije geen islamistisch gevaar is, worden deze feiten opgesomd: “Een grote meerderheid van de bevolking in Turkije is op een overtuigende manier tegenstander van religieus orthodoxisme. [Een grote meerderheid van de bevolking in Turkije is overtuigd tegenstander van orthodox-religieuze opvattingen] En ze stemmen op gematigde partijen. Een meerderheid van het Turkse volk steunt een seculiere staat en keurt een sharia-staat af. Hierbij komt nog dat radicale islamistische bewegingen die geweld gebruiken, geen draagvlak kunnen creëren binnen de maatschappij.” De Engelse druk van het boek, wat enkele dagen geleden gepubliceerd werd in de

192

Nederlandse taal, zal medio midden september uitkomen. 19. -AIDS’in- aşısı- yok- kendinizi- koruyun. Kısaca- AIDS- olarak- bildiğimizhastalığın- Türkçesi- Edinsel (Kazanılmış) Bağışıklık Yetmezliği Sendromu. Hastalıklara- karşı- koruyan- bağışıklık sisteminin- zayıflamasından- dolayıortaya- çıkan- hastalıklar kombinasyonu- için- kullanılan- tıbbi bir tanım. Bağışıklık yetmezliği- HIV adı- verilen- virüsün- neden- olduğu- enfeksiyon sonrası- ortayaçıkar. Bu virüs- insanın- bağışıklık sistemini- bozarak- vücudun- normaldedirençli- olduğu- birçok- hastalığa- karşı- kendini- koruyamamasına- neden- olur. AIDS- HIV enfeksiyonunun- son- safhasıdır. Hastalığın- henüz- bir koruyucu aşısıbulunmuyor. 2003 yılının sonunda- dünyada- 40 milyon kadar- insan- HIV/ AIDS- ileyaşıyor.AIDS- ilk olarak- 1981 yılında- Amerika Birleşik Devletlerin’de- Center for Disease Control (Hastalık Kontrol Merkezi) isimli kuruluş- tarafından- tanımlandı. Bugüne kadar- dünyada- yaklaşık 23 milyon kişi- bu hastalıktan- öldü. Dünyadagunde- ortalama 15 bin- ve- dakikada- ise- 10 yeni AIDS vakası- ortaya- çıkıyor. Ayrıca- 4,5 milyon kadarı- 15 yaş altında. Türkiye’de- ilk AIDS- taşıyıcısı- 1985 yılında- saptandı. 2003 yılı- Kasım ayı sonu- itibarıyla- toplam bin 601 kişiye- HIV (AIDS virüsü)- bulaştı. Aslında- Dünya Sağlık Örgütü’ne- göre- Türkiye’deki- gerçek AIDS- taşıyıcılarının- sayısının- en azından 10 ile 15 bin kişi- arasında- olduğudüşünülüyor. Türkiye’deki- AIDS- taşıyıcılarının- ve- hastalarının- çoğu- 15 ile 49 yaşlar- arasında. Ülkemizdeki- AIDS- olgularının- bulaşma- yolları- açısındandağılımı- incelendiğinde- korunmasız- (kondom- kullanılmayan)- heteroseksuel cinsel ilişki -(karşı cinsle- olan- normal ilişki)- ile- AIDS- bulaşmasının- daha fazla- sayıda- olduğu- anlaşılıyor. AIDS- virüsünü- kanında- taşıyan- kişi- yadaAIDS- taşıyıcısı- yada- AIDS- hastası- konumunda. AIDS- taşiyıcısı- kişi- hiçbirklinik- belirti- göstermeden- toplum- içinde- yaşayabilir. Fakat- belli- bir süre(ortalama 2 ile 8 yıl)- sonunda- taşıyıcı- kişi- çeşitli- belirtiler- göstererek- AIDShastası- olabilir. Son- yıllarda- tedavide- kullanılan- çok pahalı- bazı yeni- ilaçlarhastalarının- hayatlarını- uzatıyor. Fakat- kesin tedavi- edemiyor. AIDS- yapan- HIV virüsü- başlıca- 4 yolla- insandan insana- bulaşır. Cinsel- yolla- AIDS hastası- veyataşıyıcısı- olan- kişiyle- yapılan- korunmasız- (kondom kullanılmayan)- cinsel ilişkilerle. Kan yoluyla- HIV/ AIDS’li- kişinin- kan- kan- ürünleri- vermesi- organnakli- sperm- bulaşması- enfekte kişilerle- ortak enjektor- kullanımı. Annedenbebeğine- HIV/ AIDS’li- anneden- gebeliği- süresince- veya- doğum- esnasındabebeğe- HIV- geçebilir. Anne- sütüyle- Daha az- oranda- olmakla- beraber- HIV/ AIDS’li- annenin- bebeği- emzirmesi- ile- (anne- sütüyle)- bebeğe- HIV- bulaşmasısöz- konusu- olabilir.Günlük- sosyal- ilişkilerde- bulaşmaz. El- sıkışma- normalöpüşme- tükrük- gözyaşı- ter- öksürük- akşırıkla- aynı tabak- çatal- kaşık- bardaktuvalet- duş- telefon- kullanmakla- virüs- bulaşmıyor. Toplu- taşıma- araçlarındada- AIDS- bulaşmaz. Sineklerin- hertürlü- böcek- ve- benzerlerinin- sokmasıyla- daHIV- bulaşması- olmadığı- kanıtlanmıştır.

193

AIDS heeft geen vaccin, bescherm jezelf De ziekte die we kortweg kennen als AIDS, is in het Turks ‘Opgelopen (Gevat) Gebrekkig Afweersysteem Syndroom’. Het is een medische term die gebruikt wordt voor de gecombineerde ziektes die voortkomen uit een verzwakt afweersysteem, welke beschermt tegen ziektes. Het verzwakte afweersysteem verschijnt door toedoen van een infectie van het virus dat de naam HIV heeft. Dit virus zorgt door het verzwakken van het afweersysteem van een mens, dat een lichaam zich niet meer kan beschermen tegen vele ziektes waartegen het zich normaliter wel kan verdedigen. AIDS is de laatste fase van de HIV-infectie. Er bestaan nog geen beschermend vaccin van de ziekte. Tegen eind van het jaar 2013, leven tot wel 40 miljoen mensen op de wereld met HIV/AIDS. AIDS is voor het eerst in het jaar 1981, bij de organisatie genaamd Center for Disease Control (Centrum voor Ziektecontrole) in de Verenigde Staten van Amerika geïdentificeerd. Tot op heden zijn er bijna 22 miljoen mensen op de aarde overleden aan deze ziekte. Wereldwijd ontstaan er gemiddeld per dag 15 duizend en per minuut zelfs 10 nieuwe AIDSgevallen. Bovendien zijn 4,5 miljoen daarvan onder de 15 jaar oud. In Turkije is de eerste AIDS-drager in het jaar 1985 opgedoken. Tot de maand november van het jaar 2003, waren in totaal duizend 601 besmet met HIV (het AIDS-virus). Volgens de Wereld Gezondheidsorganisatie echter, wordt er echter gedacht dat het werkelijk aantal AIDS-dragers in Turkije minstens tussen de 10 en 15 duizend mensen is. De meeste AIDS-dragers en -patiënten in Turkije zijn tussen de 15 en 49 jaar oud. Als er wordt bestudeerd wat de verdeling van de besmettingsmanieren van AIDS-sporen in ons land is, wordt duidelijk dat met onbeschermd (zonder het gebruik van een condoom) heteroseksuele geslachtsgemeenschap (een normale relatie met het tegenovergestelde geslacht) AIDS-besmetting veel hoger is. Een persoon die het AIDS-virus draagt in zijn (of haar) bloed, zit in de positie van of een AIDS-drager of een AIDS-patiënt. Een AIDS- dragerpersoon kan zonder enige klinische verschijnselen te vertonen in de samenleving leven. Maar aan het eind van een bepaalde periode (gemiddeld 2 à 8 jaar), kan een dragerpersoon verschillende symptomen vertonen en AIDS-patiënt worden. Sommige nieuwe erg dure medicijnen die de laatste jaren gebruikt worden bij behandelingen, verlengen de levens van de patiënten. Echter, ze kunnen niet definitief genezen. Het HIV-virus wat AIDS veroorzaakt, kan in beginsel op 4 manieren van mens tot mens overgaan: - Door seks: door onbeschermde (zonder condoom te gebruiken) geslachtsgemeenschap te hebben met de persoon die AIDS-patiënt of -drager is; - Door bloed: door het gezamenlijk gebruik van injectienaalden met geïnfecteerde personen, in contact komen met sperma, orgaantransplantatie, iemand met HIV/ AIDS die bloed of bloedproducten geeft; - Van moeder naar baby: van een moeder met HIV/AIDS kan tijdens de zwangerschapsperiode of tijdens de geboorte HIV overgaan naar de baby; - Door moedermelk: alhoewel relatief onwaarschijnlijk, kan tijdens borstvoeding (met moedermelk) van een baby door een moeder met HIV/AIDS, de baby besmet

194

raken met HIV. In dagelijkse sociale relaties zal het niet overslaan. Door hand schudden, normaal zoenen, spuug *, tranen (let. oogtraan), zweet, hoesten, niezen, hetzelfde bord, vork, lepel, beker, toilet, douche, telefoon gebruiken kom je niet in aanraking met het virus. In voertuigen van het openbaar vervoer kom je ook niet in aanraking met AIDS. Dat het steken van muggen, welke insecten en gelijksoortigen dan ook, eveneens niet zorgen voor HIV-besmetting is ook bewezen. 20. O- yasak- bu- yasak. 4. Murat devri- Padişah tarafından- mey ( şarap)- afyonve- fal- bakmak- yasaklanmış. İstanbul’da- bütün meyhaneler- ve- keshaneler‘underground’- takılmaya- başlamış. 4. Murat- bi gece- tedbil-i kıyafet- İstanbul’aindiğinde- karşıya- geçmeye- karar- verip- bi sandal- kiralamış. Sandalcımüsterisinin- sultan- olduğunu- bilmiyormuş- tabi. Bi ara- sandalın- yanındansarkan- bi ipi- çekmiş. İpin- ucunda- bir testi! Sultan- ‘Ne- var- o testinin- içinde?’diye- sormuş. Sandalcı- ‘Ne- olacak- mey- işte’- diye- gülerek- müşterisine- ikrametmiş. Her ne kadar- yasaklamış- olsada- 4. Murat’ın- alkolle- arasının- iyi- olduğubilinir. İkramı- kabul- etmiş- ama- yinede- ‘Mey- yasak. Hünkarınız- görse- kafanıvurdurtur- diye- korkmuyor musun?’- diye- sormaktan- da- geri- kalmamış. Sandalcıda- haliyle- ‘Yahu- hünkar- nerden- görecek- bizi- denizin- ortasında- demiş. Aradan- biraz zaman- geçmiş. Sandalcı- bu kez- de- teknenin- tahtalarından- birinikaldırıp- oradan- afyon- çıkarmış- ve- nargilesine- atarak- körüklemeye- başlamış. Gönlü- zengin- adam- hemen- müşterisine- de- ikram- etmiş. Sultan- yine- kabuletmiş- ama- yasağı- gene- hatırlatmış. Sandalcı- aynı şekilde- ‘Kim- görecek-bizidenizin- ortasında’- demiş. Biraz daha -vakit- geçmiş. Bizim sandalcı- cebindenfal taşlarını- çıkarmış. Hünkara- ver- 5 akçe- de- falına- bakayım’- demiş. Fal- 4. Murat’ın- en- kızdığı- şeymiş- ama- ‘Hadi- biraz daha- sabredeyim’- diye- düşünüp‘Bak- bari’- demiş. Fal taşlarını- elinde- çalkalayıp- atan- sandalcı- ‘Efendi- sorunusor- bakalım’- demiş. Padişah- ‘Hünkar- şu anda- nerededir?’- diye- sormuş. Sandalcı- taşlara- bakıp- ‘Hünkar- şu an- denizdedir’- demiş. 4. Murat- güyaendişelenmiş- havalarına- girip- ‘sakın- yakınımızda- bi yerde- olmasın’- diyesormuş- sandalcıya- ve- tekrar- iyice bakmasını- söylemiş. Sandalcı- taşlara- tekrarbakmış- ve- birden- 4. Muratın- ayaklarına- kapanıp- ‘Affet- beni- hünkarım’diye- yalvarmaya- başlamış. Kıyıya- dönene- kadar- yalvarmaya- devam- etmiş. Padişah- dayanamayıp- ‘Sana- bir soru- soracam. Eğer- bilirsen- seni- affederim. Bilemezsen- boynunu- anında- vurduracam’- demiş. Sandalcı- sevinçle- ‘Padişahımçok yaşa’- demiş- ve- merakla- soruyu- beklemeye- başlamış. 4. Murat- sandalcıya‘Dönüste- İstanbul’a- hangi kapıdan- gireceğim?’- diye- sormuş. Tabi- sandalcıhemen- itiraz- etmiş- ‘Hünkarım- şimdi- ben- hangi kapıyı- söylesem- siz- başka kapıdan- girersiniz. Affınıza- sığınarak- gireceğiniz kapıyı- bi kağıda- yazsam- vesize- versem- kapıdan- geçtikten- sonra- okusanız- olur mu?’- demiş. Hünkar- başını-

*  Zie lijst met rectificaties achterin dit antwoordenboek vanaf pagina 205.

195

‘Olur’ anlamında- sallayınca- sandalcı- tahminini- yazıp- kağıdı- vermiş. Padişahkagıdı- alır almaz- daha- bakmadan- yanındaki- fedaisine- ‘hemen- boynunu- vur- şu kafirin’- emrini- vermiş. Sonra- da- ‘Surlara- yeni bir kapı- açıla!- İstanbul’a- oradangirecem’- demiş- çevresindekilere. Kapi- 5-10 dakikada- açılıp- padişah- ve- erkanışehre- girmiş. 4. Murat- bi ara- sandalcının- kağıda- hangi kapıyı- yazdığını- meraketmiş. Kendinden- çok- eminmiş- laf- olsun- diye- cebindeki- kağıda- bakmış. Amaokuyunca- hayretler içinde- kalmış. Sandalcı- kağıda- şunları- yazmış- ‘Hünkarımyeni kapınız- vatana- millet- hayırlı uğurlu- olsun’. O gün- bugündür- de- işte- o kapı- ‘Yenikapı’- olarak- anılıyormuş. Dit is verboden, dat is verboden In de periode van Murat de Vierde was toekomstvoorspelling, opium en wijn (alcoholisch druivensap) verboden door de Sultan. Alle herbergen en taverna’s in İstanbul begonnen ‘ondergronds’ te opereren. Toen Murat de Vierde een nacht met andere kleding naar İstanbul ging (let. naar İstanbul afdaalde), huurde hij een boot nadat hij besloten had om van één kant naar de andere kant te gaan. De bootsman wist uiteraard niet dat zijn klant een sultan was. Op een moment, trok hij aan een touw dat naast het bootje bungelde. Een kan aan het eind van het touw! De Sultan vroeg: “Wat zit er in die kan?”. De bootsman zei “Wat denk je, wijn natuurlijk” en bood het lachend zijn klant aan. Ondanks dat hij het verboden had, is het bekend dat Murat de Vierde het goed kon vinden met alcohol. Hij accepteerde het aanbod maar kon zich niet weerhouden om te vragen: “Wijn is verboden. Ben je niet bang dat als jouw vorst het ziet, hij jou laat onthoofden?”. De bootsman op zijn beurt zei natuurlijk: “Hoe kan de vorst ons in hemelsnaam zien hier in het midden van de zee?”. Er ging wat tijd voorbij. Dit keer pakte de bootsman één van de houtstukken en haalde daar opium tevoorschijn. Hij gooide het op zijn waterpijp en begon het te roken. De vrijgevige man bood het gelijk zijn klant aan. De Sultan nam het weer aan maar herinnerde hem weer aan de wet. De bootsman zei op dezelfde manier: “Wie gaat ons zien in de midden van de zee”. Er ging weer wat tijd voorbij. Onze bootsman nam toekomstvoorspellende stenen uit zijn zak. Hij zei tegen de vorst: “Geef mij 5 Akçe [Osmaanse munteenheid red.] zodat ik je toekomst inzie”. Toekomstvoorspelling was hetgeen waar Murat de Vierde het meest kwaad om kon worden, maar hij dacht ‘Laat ik nog wat geduld hebben’ en zei “Doe maar”. De bootsman, die de toekomstvoorspellende stenen in zijn handen schudde en gooide, zei “Mijnheer, stel je vraag en laten we kijken”. De Sultan vroeg: “Waar is de vorst op dit moment?”. De bootsman keek naar de stenen en zei: “De vorst is op dit moment op zee”. Murat de Vierde deed alsof hij paranoïde werd en vroeg de bootsman of “Hij niet hier ergens in onze buurt was?”. Hij vroeg hem hierop nogmaals goed te kijken. De bootsman keek nogmaals naar de stenen en begon ineens te smeken “Vergeef mij, mijn vorst.” Terwijl hij zich naar de voeten van Murat de Vierde wierp. Hij ging door met smeken totdat ze terugkeerden naar de kust. De Sultan kon er niet meer tegen en zei: “Ik ga je een vraag stellen. Als je het weet, dan vergeef ik je. Als

196

je het niet weet, laat ik je meteen onthoofden.” De bootsman zei met vreugde “Lang leve mijn Sultan” en begon met nieuwsgierigheid de vraag af te wachten. Murat de Vierde vroeg aan de bootsman: “Door welke poort zal ik bij terugkomst İstanbul betreden?”. De bootsman begon natuurlijk meteen te protesteren, en zei: “Mijn vorst, welke poort ik nu ook zeg, u zult dan door een andere poort gaan. Ik vraag om genade, als ik de poort waardoor u zult gaan op een stuk papier schrijf en aan u geef; kunt u het dan pas lezen nadat u de poort voorbij bent?”. Toen de vorst zijn hoofd schudde met de betekenis ‘Ok’, schreef de bootsman zijn voorspelling en gaf het papier. Zodra de Sultan het papier aannam, gaf hij zonder te kijken zijn bodyguard het bevel om “meteen het hoofd van deze ketter eraf te hakken”. En daarna zei hij tegen degene om zich heen: “Open een nieuwe poort in de stadsmuren! Ik ga İstanbul daardoor betreden”. De poort werd in 5-10 minuten geopend en de sultan betrad de stad met zijn gezelschap. Op een gegeven moment, was Murat de Vierde benieuwd welk poort de bootsman op het papier had geschreven. Hij haalde zomaar het papier uit zijn zak en keek, hij was erg zeker van zichzelf. Maar toen hij het las, was hij met stomheid geslagen. De bootsman had dit geschreven op het papier: “Mijn vorst, moge de nieuwe poort het volk en het land veel voorspoed en geluk brengen”. Sinds die dag is die poort bekend als ‘De Nieuwe Poort’.



197



Samenvattinglijst van suffixen

Meervoudssuffix -lEr meervoud Bezitssuffixen -(İ)m bezit 1e persoon enkelvoud Bezitssuffixen -(İ)n bezit 2e persoon enkelvoud Bezitssuffixen -(s)İ bezit 3e persoon enkelvoud naamwoord van kwalificatie --> woordvorming Bezitssuffixen -(İ)mİz bezit 1e persoon meervoud Bezitssuffixen -(İ)nİz bezit 2e persoon meervoud Bezitssuffixen -(s)İ/-lErİ bezit 3e persoon meervoud 1e Naamval O onderwerp 2e Naamval -(n)İn naamwoord van bezit 3e Naamval (B3) -(y)E beweging ergens naar toe: aan, voor, in, op 4e Naamval (Ob) -(y)İ bepaald lijdend voorwerp (Oo) O onbepaald lijdend voorwerp 5e Naamval (B5) -DE toestand van rust: plaatsbepaling of tijdsbepaling, in, op, bij, te 6e Naamval (B6) -DEn beweging ergens vanuit/ vanaf: uit, van, vanuit, vanaf; herkomst of oorzaak aanduidend Hulpuitgang verleden tijd -(y)Dİ werkwoord verleden tijd Hulpuitgang horen zeggen -(y)mİş werkwoord horen zeggen, twijfel,verbazing, spottend Hulpuitgang voorwaarde -(y)sE werkwoord reële voorwaarde İnfinitief suffix -mEK onbepaalde wijs van het hoofdwerkwoord Persoonsuitgang type 1 -(y)İm 1e persoon enkelvoud bij -(İ) yor, -(E/İ)r, -(y) EcEK, -mİş, -mElİ Persoonsuitgang type 1 -sİn 2e persoon enkelvoud bij.... Persoonsuitgang type 1 O 3e persoon enkelvoud bij.... Persoonsuitgang type 1 -(y)İz 1e persoon meervoud bij… Persoonsuitgang type 1 -sİnİz 2e persoon meervoud bij.… Persoonsuitgang type 1 O/-lEr 3e persoon meervoud bij…

198

Persoonsuitgang type 2 -m 1e persoon enkelvoud bij -Dİ, -sE Persoonsuitgang type 2 -n 2e persoon enkelvoud bij.... Persoonsuitgang type 2 O 3e persoon enkelvoud bij.... Persoonsuitgang type 2 -k 1e persoon meervoud bij.... Persoonsuitgang type 2 -nİz 2e persoon meervoud bij.... Persoonsuitgang type 2 O/-lEr 3e persoon meervoud bij.... Ontkenningssuffix -mE Ontkenning Basisuitgang gedefinieerde tegenwoordige tijd -(İ)yor werkwoord met handeling op dit moment Basisuitgang ongedefinieerde tegenwoordige tijd -(E/İ)r werkwoord met tijdloze, actuele of geplande handeling, gewoonten, verzoeken, beloftes, geruststellingen, spreekwoorden, algemene waarheden, stellingen Basisuitgang toekomende handeling -(y)EcEK werkwoord met handeling die nog moet plaatsvinden Basisuitgang absoluut voltooide handeling -Dİ werkwoord met eenmalige voltooide handeling in het verleden Basisuitgang infererend voltooide handeling -mİş werkwoord met eenmalige voltooide handeling in het verleden die niet zelf waargenomen is Basisuitgang noodzakelijkheidswijs -mElİ werkwoord met bepaalde, gewenste, vereiste of geplande handeling met subjectieve lading basisuitgang voorwaardelijke wijs -sE werkwoord met irreële, niet-werkelijke voorwaarde Basisuitgang aanvoegende en aansporende wijs -(y)E werkwoord met aanvoegende wijs, wens aansporing toegeving of berusting

199

Basisuitgang gebiedende wijs O werkwoord met bevel, verzoek, wens, advies of aansporing Achtervoegsel -(İ)z komt overeen met ‘-ling’ Telwoordsuffix -lErcE geeft telwoord de betekenis van een groot maar onduidelijk aantal Hoofdtelwoordsuffix -lİ komt overeen met ‘-zijdig’/‘- delig’

200

201

202

Nawoord

Veel studenten, stagiaires, collega’s en/of andere kennissen hebben bijgedragen aan de totstandkoming van dit boek. Het zou onmogelijk zijn om ze allemaal op te sommen, maar zelf zullen ze vast hun eigen bijdragen (hoe miniem het ook mag zijn) herkennen in dit boek. Velen hebben mij geholpen zonder het zelf door te hebben, weer anderen hebben mij specifiek met het oog op deze publicatie geholpen. Hoe dan ook, de feedback die ik heb mogen ontvangen van al deze mensen heeft uiteindelijk geresulteerd in dit boek. Aan allen ben ik het één en ander erkentelijk. Inhoudelijk wil ik graag de volgende instrumenten, die ik veelvuldig gebruikt heb bij het realiseren van dit boek, nader toelichten. Tijdens het schrijven van dit boek heb ik voor het Nederlands zo veel mogelijk gebruikt gemaakt van de Van Dale en het Groene Boekje. Op sommige punten heb ik, wegens inconsistentie van de Van Dale en het Groene Boekje, mijn toevlucht genomen tot onze Vlaamse collega’s of het eigen logisch verstand. Bij het Turks heb ik zo veel mogelijk de regels van de Türk Dil Kurumu gevolgd. Bij sommige punten was ook daar een inconsistentie, zoals het aan elkaar schrijven van woorden zoals ‘birdenbire’, ‘dedikodu’ en ‘ayakkabı’ maar het apart schrijven van woorden zoals ‘iş yeri’, ‘her şey’, ‘bir şey’ en ‘yaş günü’. In die gevallen heb ik vanuit mijn eigen logische redenering ervoor gekozen om de meest gangbare regel van het Turks consequent toe te passen. In dit geval was dit de gouden regel dat het Turks zo simpel mogelijk dient te blijven. Het doorlopend apart schrijven van alle Turkse woorden was dan ook de logische stap voor dit antwoordenboek. Ook in het lesboek staan veel fouten waar een rectificatie voor nodig is. Het meest in het oog springende is bijvoorbeeld de fout op pagina 329. Daar staat in het lesboek bij uitleg 2 van subkop A in paragraaf § 19.2 Vorming van bijvoeglijke naamwoorden van Hoofdstuk 19 Bijvoeglijke bepalingen, per abuis ‘Türkiyeliler’ waar ‘Türkler’ dient te staan. In het officiële woordenboek van de Türk Dil Kurumu wordt het woord ‘Türkiyeli’ niet erkend. De betekenis die in het lesboek aan ‘Türkiyeli’ wordt toegeschreven, is eigenlijk van het woord ‘Türk’. Het woord ‘Türk’ is zowel een verwijzing naar de etnische bevolking van Turken als de huidige inwoners van de Republiek Turkije zonder de etnische achtergrond in acht te nemen. Dit gezegd hebbende, is het ook verrassend om te moeten constateren dat er alweer zes lange jaren voorbij zijn gegaan sinds het eerste gebruik van dit antwoordenmodel. Voor de andere delen (het lesboek en de oefeningen) is er inmiddels al zeven jaar verstreken sinds de aanvankelijke publicatie. In die zeven jaar, zijn de eerste twee delen intensief gebruikt door docenten en studenten door heel Nederland (alsmede België). Hierbij zijn

203

enkele (typ-)fouten ontdekt die ik hierbij graag recht zou willen trekken, zie hiervoor de volgende pagina.

AS 08 augustus 2013 – Utrecht



204



Lijst met rectificaties

- Op pagina 41 van het oefeningenboek staat bij vraag 8 van Oefening 6 in paragraaf § 9.1 -(İ)yor van Hoofdstuk 9 Basisuitgangen, per abuis ‘pişiriyor’ waar ‘kaynatıyor’ dient te staan. In dit antwoordenboek staat de correcte versie op pagina 60. - Op pagina 50 van het oefeningenboek staat bij vraag 3 van Oefening 36 in paragraaf § 9.4 -Dİ van Hoofdstuk 9 Basisuitgangen, per abuis ‘alt yapı’ waar ‘altyapı’ dient te staan. In dit antwoordenboek staat de correcte versie op pagina 72. - Op pagina 57 van het oefeningenboek staat bij Oefening 62 in paragraaf § 9.7 -sE van Hoofdstuk 9 Basisuitgangen, per abuis geen punten aan het eind van de zinnen waar deze wel dienen te staan. In enkele gevallen staat er een komma waar er een punt dient te staan. In dit antwoordenboek staat de correcte versie op pagina 82. - Op pagina 62 van het oefeningenboek staat bij vraag 3 van Herhalingsoefening 4 in Herhalingsoefeningen Hoofdstuk 8 en 9, per abuis ‘uyumayacağım’ waar ‘uyuyamayacağım’ dient te staan. In dit antwoordenboek staat de correcte versie op pagina 88. - Op pagina 71 van het oefeningenboek staat bij vraag 6 van Oefening 8 in paragraaf § 10.2 Combinaties met -(y)mİş van Hoofdstuk 10 Combinaties van basisuitgangen en hulpuitgangen, per abuis ‘gör=’ waar ‘götür=’ dient te staan. In dit antwoordenboek staat de correcte versie op pagina 97. - Op pagina 75 van het oefeningenboek staat bij vraag 1 van Herhalingsoefening B van Hoofdstuk 10 Combinaties van basisuitgangen en hulpuitgangen, per abuis tot twee maal toe ‘yirmialtılık’ waar ‘yirmi altılık’ dient te staan. In dit antwoordenboek staat de correcte versie op pagina 102. - Op pagina 75 van het oefeningenboek staat bij vraag 2 van Herhalingsoefening B van Hoofdstuk 10 Combinaties van basisuitgangen en hulpuitgangen, per abuis ‘Otobüsdeydik’ waar ‘Otobüsteydik’ dient te staan. In dit antwoordenboek staat de correcte versie op pagina 102. - Op pagina 76 van het oefeningenboek staat bij vraag 3 van Herhalingsoefening B van Hoofdstuk 10 Combinaties van basisuitgangen en hulpuitgangen, per abuis ‘yamazdı’ waar ‘yapmazdı’ dient te staan. In dit antwoordenboek staat de correcte versie op pagina 103.

205

- Op pagina 78 van het oefeningenboek staat bij vraag 11 van Oefening 2 van Hoofdstuk 11 – 15, per abuis geen punt aan het eind van de zin waar deze wel dient te staan. In dit antwoordenboek staat de correcte versie op pagina 105. - Op pagina 83 van het oefeningenboek staat bij vraag 9 van Oefening 8 in paragraaf § 16.17 Lijdende vorm van het werkwoord van Hoofdstuk 16 Diathese van het werkwoord, per abuis ‘Karar toplantıdan’ waar ‘Karara toplantıdan’ dient te staan. In dit antwoordenboek staat de correcte versie op pagina 110. - Op pagina 84 van het oefeningenboek staat bij vraag 4 van Oefening 10 in paragraaf § 16.11 Causatieve vorm van het werkwoord van Hoofdstuk 16 Diathese van het werkwoord, per abuis ‘Ahçımız’ waar ‘Aşçımız’ dient te staan. In dit antwoordenboek staat de correcte versie op pagina 111. Echter, sinds kort wordt ‘ahçı’ erkend als een secundaire maar alternatieve schrijfwijze van ‘aşçı’. 2 - Op pagina 90 van het oefeningenboek staat bij vraag 1 van Herhalingsoefening 4 in Herhalingsoefeningen hoofdstuk 10 – 16, per abuis ‘Demiryolları’ waar ‘Demiryollarına’ dient te staan. In dit antwoordenboek staat de correcte versie op pagina 117. - Op pagina 100 van het oefeningenboek staat bij vraag 2 van Oefening 12 in Hoofdstuk 18 Deelwoorden, onder paragraaf § 18.10 Voorwerpsdeelwoorden -DİK en -(y)EcEK, per abuis ‘Temmuza’ waar ‘Temmuz’a’ dient te staan. In dit antwoordenboek staat de correcte versie op pagina 129. - Op pagina 103 van het oefeningenboek staat bij de eerste oefening van Hoofdstuk 19 Bijvoeglijke bepalingen, onder paragraaf § 19.6 Trappen van vergelijking, per abuis geen ‘Oefening 1’. In dit antwoordenboek staat de correcte versie op pagina 132. - Op dezelfde pagina 103 van het oefeningenboek staat bij de tweede oefening van Hoofdstuk 19 Bijvoeglijke bepalingen, onder paragraaf § 19.8 – 19.10 Başıbozuk-constructie, per abuis ‘Oefening 14’ waar ‘Oefening 2’ dient te staan. In dit antwoordenboek staat de correcte versie op pagina 132. - Op pagina 104 van het oefeningenboek staat bij vraag 16 van Oefening 2 in Hoofdstuk 19 Bijvoeglijke bepalingen, onder paragraaf § 19.8 – 19.10 Başıbozukconstructie, per abuis ‘Temmuzda’ waar ‘Temmuz’da’ dient te staan. In dit antwoordenboek staat de correcte versie op pagina 133. - Op pagina 104 van het oefeningenboek staat bij de derde oefening van Hoofdstuk 19 Bijvoeglijke bepalingen, onder paragraaf § 19.8 – 19.10 Başıbozuk-constructie, per abuis ‘Oefening 15’ waar ‘Oefening 3’ dient te staan. In dit antwoordenboek staat de correcte versie op pagina 133. - Op pagina 110 van het oefeningenboek staat bij vraag 6 van Herhalingsoefening 2 in Herhalingsoefeningen hoofdstuk 17 – 20, per abuis ‘görder’ waar ‘gönder’ dient te staan. In dit antwoordenboek staat de correcte versie op pagina 142.

2 Akalın, Şükrü Haluk (ed.), Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları (Ankara 2010), p. 53

206

- Op pagina 119 van het oefeningenboek staat bij vraag 19 van Oefening 4 van Hoofdstuk 21 Werkwoordelijk-bijwoordelijke contructies, per abuis geen punt aan het eind van de zin waar deze wel dient te staan. In dit antwoordenboek staat de correcte versie op pagina 152. - Op pagina 120 van het oefeningenboek staat bij vraag 3 van Oefening 5 van Hoofdstuk 21 Werkwoordelijk-bijwoordelijke contructies, per abuis ‘onbeş’ waar ‘on beş’ dient te staan. In dit antwoordenboek staat de correcte versie op pagina 152. - Op pagina 127 van het oefeningenboek is na Herhalingsoefening 1 van Herhalingsoefeningen hoofdstuk 21, per abuis een gedeeltelijk blanco pagina ingevoegd waar eigenlijk Herhalingsoefening 2 diende te staan. Deze Herhalingsoefening 2 staat daardoor op pagina 128 in plaats van op pagina 127. In dit antwoordenboek staat de correcte versie op pagina 161. - Op pagina 141 van het oefeningenboek staat bij vraag 2 van Oefening 2 in Hoofdstuk 24 – 29 Zinsbouw, per abuis ‘birçok’ waar ‘bir çok’ dient te staan. In dit antwoordenboek staat de correcte versie op pagina 179. - Op pagina 145 van het oefeningenboek staat bij vraag 16 van Oefening 2 in Hoofdstuk 24 – 29 Zinsbouw, per abuis ‘tiryakiler de’ waar ‘tiryakilerde’ dient te staan. In dit antwoordenboek staat de correcte versie op pagina’s 187-188. - Op pagina 147 van het oefeningenboek staat bij vraag 19 van Oefening 2 in Hoofdstuk 24 – 29 Zinsbouw, per abuis ‘tükrük’ waar ‘tükürük’ dient te staan. In dit antwoordenboek staat de correcte versie op pagina 195. Sommige van deze fouten in het oefeningenboek zijn voortgekomen doordat het een nieuwsbericht of krantenartikel betreft dat is overgenomen als oefening. De fout kwam in dat geval door de bewuste journalist die het bericht had geschreven. In sommige gevallen is er bewust gekozen om een krantenartikel met taalfouten over te nemen zodat de student kan zien hoe Turks in de praktijk gebruikt wordt en welke fouten er gemaakt worden. Bij cruciale fouten die van belang zijn voor het kunnen beantwoorden van de oefeningen is een rectificatie aangegeven in dit antwoordenboek bij de desbetreffende oefeningen. Het kan zijn dat er nog andere foutjes zitten in het oefeningenboek die ook bij deze editie over het hoofd gezien zijn.

AS 19 augustus 2013 – Utrecht

207

208

209