Kesintisiz Felsefe Tarihi I [1, 1 ed.] 9786254491511, 9786254491559

Table of contents :
Untitled.FR12 - 0003_1L
Untitled.FR12 - 0004_1L
Untitled.FR12 - 0004_2R
Untitled.FR12 - 0006_2R
Untitled.FR12 - 0007_1L
Untitled.FR12 - 0007_2R
Untitled.FR12 - 0008_1L
Untitled.FR12 - 0008_2R
Untitled.FR12 - 0009_1L
Untitled.FR12 - 0009_2R
Untitled.FR12 - 0010_1L
Untitled.FR12 - 0010_2R
Untitled.FR12 - 0011_1L
Untitled.FR12 - 0011_2R
Untitled.FR12 - 0012_1L
Untitled.FR12 - 0012_2R
Untitled.FR12 - 0013_1L
Untitled.FR12 - 0013_2R
Untitled.FR12 - 0014_2R
Untitled.FR12 - 0015_1L
Untitled.FR12 - 0015_2R
Untitled.FR12 - 0016_1L
Untitled.FR12 - 0016_2R
Untitled.FR12 - 0017_1L
Untitled.FR12 - 0017_2R
Untitled.FR12 - 0018_1L
Untitled.FR12 - 0018_2R
Untitled.FR12 - 0019_1L
Untitled.FR12 - 0019_2R
Untitled.FR12 - 0020_1L
Untitled.FR12 - 0020_2R
Untitled.FR12 - 0021_1L
Untitled.FR12 - 0021_2R
Untitled.FR12 - 0022_1L
Untitled.FR12 - 0022_2R
Untitled.FR12 - 0023_1L
Untitled.FR12 - 0023_2R
Untitled.FR12 - 0024_1L
Untitled.FR12 - 0024_2R
Untitled.FR12 - 0025_1L
Untitled.FR12 - 0025_2R
Untitled.FR12 - 0026_1L
Untitled.FR12 - 0026_2R
Untitled.FR12 - 0027_1L
Untitled.FR12 - 0027_2R
Untitled.FR12 - 0028_1L
Untitled.FR12 - 0028_2R
Untitled.FR12 - 0029_1L
Untitled.FR12 - 0029_2R
Untitled.FR12 - 0030_1L
Untitled.FR12 - 0030_2R
Untitled.FR12 - 0031_1L
Untitled.FR12 - 0031_2R
Untitled.FR12 - 0032_1L
Untitled.FR12 - 0032_2R
Untitled.FR12 - 0033_1L
Untitled.FR12 - 0033_2R
Untitled.FR12 - 0034_1L
Untitled.FR12 - 0034_2R
Untitled.FR12 - 0035_1L
Untitled.FR12 - 0035_2R
Untitled.FR12 - 0037_1L
Untitled.FR12 - 0037_2R
Untitled.FR12 - 0038_1L
Untitled.FR12 - 0038_2R
Untitled.FR12 - 0039_1L
Untitled.FR12 - 0039_2R
Untitled.FR12 - 0040_1L
Untitled.FR12 - 0040_2R
Untitled.FR12 - 0041_1L
Untitled.FR12 - 0041_2R
Untitled.FR12 - 0042_1L
Untitled.FR12 - 0042_2R
Untitled.FR12 - 0043_1L
Untitled.FR12 - 0043_2R
Untitled.FR12 - 0044_1L
Untitled.FR12 - 0044_2R
Untitled.FR12 - 0045_1L
Untitled.FR12 - 0045_2R
Untitled.FR12 - 0046_1L
Untitled.FR12 - 0046_2R
Untitled.FR12 - 0047_1L
Untitled.FR12 - 0047_2R
Untitled.FR12 - 0048_1L
Untitled.FR12 - 0048_2R
Untitled.FR12 - 0049_1L
Untitled.FR12 - 0049_2R
Untitled.FR12 - 0050_1L
Untitled.FR12 - 0050_2R
Untitled.FR12 - 0051_1L
Untitled.FR12 - 0051_2R
Untitled.FR12 - 0052_1L
Untitled.FR12 - 0052_2R
Untitled.FR12 - 0053_1L
Untitled.FR12 - 0053_2R
Untitled.FR12 - 0054_1L
Untitled.FR12 - 0054_2R
Untitled.FR12 - 0055_1L
Untitled.FR12 - 0055_2R
Untitled.FR12 - 0056_1L
Untitled.FR12 - 0056_2R
Untitled.FR12 - 0057_1L
Untitled.FR12 - 0057_2R
Untitled.FR12 - 0058_1L
Untitled.FR12 - 0058_2R
Untitled.FR12 - 0059_1L
Untitled.FR12 - 0059_2R
Untitled.FR12 - 0060_1L
Untitled.FR12 - 0060_2R
Untitled.FR12 - 0061_1L
Untitled.FR12 - 0061_2R
Untitled.FR12 - 0062_1L
Untitled.FR12 - 0062_2R
Untitled.FR12 - 0063_1L
Untitled.FR12 - 0063_2R
Untitled.FR12 - 0064_1L
Untitled.FR12 - 0064_2R
Untitled.FR12 - 0065_1L
Untitled.FR12 - 0065_2R
Untitled.FR12 - 0066_1L
Untitled.FR12 - 0066_2R
Untitled.FR12 - 0067_1L
Untitled.FR12 - 0067_2R
Untitled.FR12 - 0068_1L
Untitled.FR12 - 0068_2R
Untitled.FR12 - 0069_1L
Untitled.FR12 - 0069_2R
Untitled.FR12 - 0070_1L
Untitled.FR12 - 0070_2R
Untitled.FR12 - 0071_1L
Untitled.FR12 - 0071_2R
Untitled.FR12 - 0072_1L
Untitled.FR12 - 0072_2R
Untitled.FR12 - 0073_1L
Untitled.FR12 - 0073_2R
Untitled.FR12 - 0074_1L
Untitled.FR12 - 0074_2R
Untitled.FR12 - 0075_1L
Untitled.FR12 - 0075_2R
Untitled.FR12 - 0076_1L
Untitled.FR12 - 0076_2R
Untitled.FR12 - 0077_1L
Untitled.FR12 - 0077_2R
Untitled.FR12 - 0078_1L
Untitled.FR12 - 0078_2R
Untitled.FR12 - 0079_1L
Untitled.FR12 - 0079_2R
Untitled.FR12 - 0080_1L
Untitled.FR12 - 0080_2R
Untitled.FR12 - 0081_1L
Untitled.FR12 - 0081_2R
Untitled.FR12 - 0082_1L
Untitled.FR12 - 0082_2R
Untitled.FR12 - 0083_1L
Untitled.FR12 - 0083_2R
Untitled.FR12 - 0084_1L
Untitled.FR12 - 0084_2R
Untitled.FR12 - 0085_1L
Untitled.FR12 - 0085_2R
Untitled.FR12 - 0086_1L
Untitled.FR12 - 0086_2R
Untitled.FR12 - 0087_1L
Untitled.FR12 - 0087_2R
Untitled.FR12 - 0089_1L
Untitled.FR12 - 0089_2R
Untitled.FR12 - 0090_1L
Untitled.FR12 - 0090_2R
Untitled.FR12 - 0091_1L
Untitled.FR12 - 0091_2R
Untitled.FR12 - 0092_1L
Untitled.FR12 - 0092_2R
Untitled.FR12 - 0093_1L
Untitled.FR12 - 0093_2R
Untitled.FR12 - 0094_1L
Untitled.FR12 - 0094_2R
Untitled.FR12 - 0095_1L
Untitled.FR12 - 0095_2R
Untitled.FR12 - 0096_1L
Untitled.FR12 - 0096_2R
Untitled.FR12 - 0097_1L
Untitled.FR12 - 0097_2R
Untitled.FR12 - 0098_1L
Untitled.FR12 - 0098_2R
Untitled.FR12 - 0099_1L
Untitled.FR12 - 0099_2R
Untitled.FR12 - 0100_1L
Untitled.FR12 - 0100_2R
Untitled.FR12 - 0101_1L
Untitled.FR12 - 0101_2R
Untitled.FR12 - 0102_1L
Untitled.FR12 - 0102_2R
Untitled.FR12 - 0103_1L
Untitled.FR12 - 0103_2R
Untitled.FR12 - 0104_1L
Untitled.FR12 - 0104_2R
Untitled.FR12 - 0105_1L
Untitled.FR12 - 0105_2R
Untitled.FR12 - 0107_1L
Untitled.FR12 - 0107_2R
Untitled.FR12 - 0108_1L
Untitled.FR12 - 0108_2R
Untitled.FR12 - 0109_1L
Untitled.FR12 - 0109_2R
Untitled.FR12 - 0111_1L
Untitled.FR12 - 0111_2R
Untitled.FR12 - 0112_1L
Untitled.FR12 - 0112_2R
Untitled.FR12 - 0113_1L
Untitled.FR12 - 0113_2R
Untitled.FR12 - 0114_1L
Untitled.FR12 - 0114_2R
Untitled.FR12 - 0115_1L
Untitled.FR12 - 0115_2R
Untitled.FR12 - 0116_1L
Untitled.FR12 - 0116_2R
Untitled.FR12 - 0117_1L
Untitled.FR12 - 0117_2R
Untitled.FR12 - 0118_1L
Untitled.FR12 - 0118_2R
Untitled.FR12 - 0119_1L
Untitled.FR12 - 0119_2R
Untitled.FR12 - 0120_1L
Untitled.FR12 - 0120_2R
Untitled.FR12 - 0121_1L
Untitled.FR12 - 0121_2R
Untitled.FR12 - 0122_1L
Untitled.FR12 - 0122_2R
Untitled.FR12 - 0123_1L
Untitled.FR12 - 0123_2R
Untitled.FR12 - 0124_1L
Untitled.FR12 - 0124_2R
Untitled.FR12 - 0125_1L
Untitled.FR12 - 0125_2R
Untitled.FR12 - 0126_1L
Untitled.FR12 - 0126_2R
Untitled.FR12 - 0127_1L
Untitled.FR12 - 0127_2R
Untitled.FR12 - 0128_1L
Untitled.FR12 - 0128_2R
Untitled.FR12 - 0129_1L
Untitled.FR12 - 0129_2R
Untitled.FR12 - 0130_1L
Untitled.FR12 - 0130_2R
Untitled.FR12 - 0131_1L
Untitled.FR12 - 0131_2R
Untitled.FR12 - 0132_1L
Untitled.FR12 - 0132_2R
Untitled.FR12 - 0133_1L
Untitled.FR12 - 0133_2R
Untitled.FR12 - 0134_1L
Untitled.FR12 - 0134_2R
Untitled.FR12 - 0135_1L
Untitled.FR12 - 0135_2R
Untitled.FR12 - 0136_1L
Untitled.FR12 - 0136_2R
Untitled.FR12 - 0137_1L
Untitled.FR12 - 0137_2R
Untitled.FR12 - 0138_1L
Untitled.FR12 - 0138_2R
Untitled.FR12 - 0139_1L
Untitled.FR12 - 0139_2R
Untitled.FR12 - 0140_1L
Untitled.FR12 - 0140_2R
Untitled.FR12 - 0141_1L
Untitled.FR12 - 0141_2R
Untitled.FR12 - 0142_1L
Untitled.FR12 - 0142_2R
Untitled.FR12 - 0143_1L
Untitled.FR12 - 0143_2R
Untitled.FR12 - 0144_1L
Untitled.FR12 - 0144_2R
Untitled.FR12 - 0145_1L
Untitled.FR12 - 0145_2R
Untitled.FR12 - 0146_1L
Untitled.FR12 - 0146_2R
Untitled.FR12 - 0147_1L
Untitled.FR12 - 0147_2R
Untitled.FR12 - 0148_1L
Untitled.FR12 - 0148_2R
Untitled.FR12 - 0149_1L
Untitled.FR12 - 0149_2R
Untitled.FR12 - 0150_1L
Untitled.FR12 - 0150_2R
Untitled.FR12 - 0151_1L
Untitled.FR12 - 0151_2R
Untitled.FR12 - 0152_1L
Untitled.FR12 - 0152_2R
Untitled.FR12 - 0153_1L
Untitled.FR12 - 0153_2R
Untitled.FR12 - 0154_1L
Untitled.FR12 - 0154_2R
Untitled.FR12 - 0155_1L
Untitled.FR12 - 0155_2R
Untitled.FR12 - 0156_1L
Untitled.FR12 - 0156_2R
Untitled.FR12 - 0157_1L
Untitled.FR12 - 0157_2R
Untitled.FR12 - 0158_1L
Untitled.FR12 - 0158_2R
Untitled.FR12 - 0159_1L
Untitled.FR12 - 0159_2R
Untitled.FR12 - 0160_1L
Untitled.FR12 - 0160_2R
Untitled.FR12 - 0161_1L
Untitled.FR12 - 0161_2R
Untitled.FR12 - 0162_1L
Untitled.FR12 - 0162_2R
Untitled.FR12 - 0163_1L
Untitled.FR12 - 0163_2R
Untitled.FR12 - 0164_1L
Untitled.FR12 - 0164_2R
Untitled.FR12 - 0165_1L
Untitled.FR12 - 0165_2R
Untitled.FR12 - 0166_1L
Untitled.FR12 - 0166_2R
Untitled.FR12 - 0168_1L
Untitled.FR12 - 0168_2R
Untitled.FR12 - 0169_1L
Untitled.FR12 - 0169_2R
Untitled.FR12 - 0170_1L
Untitled.FR12 - 0170_2R
Untitled.FR12 - 0171_1L
Untitled.FR12 - 0171_2R
Untitled.FR12 - 0172_1L
Untitled.FR12 - 0172_2R
Untitled.FR12 - 0173_1L
Untitled.FR12 - 0173_2R
Untitled.FR12 - 0174_1L
Untitled.FR12 - 0174_2R
Untitled.FR12 - 0175_1L
Untitled.FR12 - 0175_2R
Untitled.FR12 - 0176_1L
Untitled.FR12 - 0176_2R
Untitled.FR12 - 0177_1L
Untitled.FR12 - 0177_2R
Untitled.FR12 - 0178_1L
Untitled.FR12 - 0178_2R
Untitled.FR12 - 0179_1L
Untitled.FR12 - 0179_2R
Untitled.FR12 - 0180_1L
Untitled.FR12 - 0180_2R
Untitled.FR12 - 0181_1L
Untitled.FR12 - 0181_2R
Untitled.FR12 - 0182_1L
Untitled.FR12 - 0182_2R
Untitled.FR12 - 0183_1L
Untitled.FR12 - 0183_2R
Untitled.FR12 - 0184_1L
Untitled.FR12 - 0184_2R
Untitled.FR12 - 0185_1L
Untitled.FR12 - 0185_2R
Untitled.FR12 - 0186_1L
Untitled.FR12 - 0186_2R
Untitled.FR12 - 0187_1L
Untitled.FR12 - 0187_2R
Untitled.FR12 - 0188_1L
Untitled.FR12 - 0188_2R
Untitled.FR12 - 0189_1L
Untitled.FR12 - 0189_2R
Untitled.FR12 - 0190_1L
Untitled.FR12 - 0190_2R
Untitled.FR12 - 0191_1L
Untitled.FR12 - 0191_2R
Untitled.FR12 - 0192_1L
Untitled.FR12 - 0192_2R
Untitled.FR12 - 0193_1L
Untitled.FR12 - 0193_2R
Untitled.FR12 - 0194_1L
Untitled.FR12 - 0194_2R
Untitled.FR12 - 0195_1L
Untitled.FR12 - 0195_2R
Untitled.FR12 - 0196_1L
Untitled.FR12 - 0196_2R
Untitled.FR12 - 0197_1L
Untitled.FR12 - 0197_2R
Untitled.FR12 - 0198_1L
Untitled.FR12 - 0198_2R
Untitled.FR12 - 0199_1L
Untitled.FR12 - 0199_2R
Untitled.FR12 - 0200_1L
Untitled.FR12 - 0200_2R
Untitled.FR12 - 0201_1L
Untitled.FR12 - 0201_2R
Untitled.FR12 - 0202_1L
Untitled.FR12 - 0202_2R
Untitled.FR12 - 0203_1L
Untitled.FR12 - 0203_2R
Untitled.FR12 - 0204_1L
Untitled.FR12 - 0204_2R
Untitled.FR12 - 0205_1L
Untitled.FR12 - 0205_2R
Untitled.FR12 - 0206_1L
Untitled.FR12 - 0206_2R
Untitled.FR12 - 0208_1L
Untitled.FR12 - 0208_2R
Untitled.FR12 - 0210_1L
Untitled.FR12 - 0210_2R
Untitled.FR12 - 0211_1L
Untitled.FR12 - 0211_2R
Untitled.FR12 - 0212_1L
Untitled.FR12 - 0212_2R
Untitled.FR12 - 0213_1L
Untitled.FR12 - 0213_2R
Untitled.FR12 - 0214_1L
Untitled.FR12 - 0214_2R
Untitled.FR12 - 0215_1L
Untitled.FR12 - 0215_2R
Untitled.FR12 - 0216_1L
Untitled.FR12 - 0216_2R
Untitled.FR12 - 0217_1L
Untitled.FR12 - 0217_2R
Untitled.FR12 - 0218_1L
Untitled.FR12 - 0218_2R
Untitled.FR12 - 0219_1L
Untitled.FR12 - 0219_2R
Untitled.FR12 - 0220_1L
Untitled.FR12 - 0220_2R
Untitled.FR12 - 0221_1L
Untitled.FR12 - 0221_2R
Untitled.FR12 - 0222_1L
Untitled.FR12 - 0222_2R
Untitled.FR12 - 0223_1L
Untitled.FR12 - 0223_2R
Untitled.FR12 - 0224_1L
Untitled.FR12 - 0224_2R
Untitled.FR12 - 0225_1L
Untitled.FR12 - 0225_2R
Untitled.FR12 - 0226_1L
Untitled.FR12 - 0226_2R
Untitled.FR12 - 0227_1L
Untitled.FR12 - 0227_2R
Untitled.FR12 - 0228_1L
Untitled.FR12 - 0228_2R
Untitled.FR12 - 0229_1L
Untitled.FR12 - 0229_2R
Untitled.FR12 - 0230_1L
Untitled.FR12 - 0230_2R
Untitled.FR12 - 0231_1L
Untitled.FR12 - 0231_2R
Untitled.FR12 - 0232_1L
Untitled.FR12 - 0232_2R
Untitled.FR12 - 0233_1L
Untitled.FR12 - 0233_2R
Untitled.FR12 - 0234_1L
Untitled.FR12 - 0234_2R
Untitled.FR12 - 0235_1L
Untitled.FR12 - 0235_2R
Untitled.FR12 - 0236_1L
Untitled.FR12 - 0236_2R
Untitled.FR12 - 0237_1L
Untitled.FR12 - 0237_2R
Untitled.FR12 - 0238_1L
Untitled.FR12 - 0238_2R
Untitled.FR12 - 0239_1L
Untitled.FR12 - 0239_2R
Untitled.FR12 - 0240_1L
Untitled.FR12 - 0240_2R
Untitled.FR12 - 0241_1L
Untitled.FR12 - 0241_2R
Untitled.FR12 - 0242_1L
Untitled.FR12 - 0242_2R
Untitled.FR12 - 0243_1L
Untitled.FR12 - 0243_2R
Untitled.FR12 - 0244_1L
Untitled.FR12 - 0244_2R
Untitled.FR12 - 0245_1L
Untitled.FR12 - 0245_2R
Untitled.FR12 - 0246_1L
Untitled.FR12 - 0246_2R
Untitled.FR12 - 0247_1L
Untitled.FR12 - 0247_2R
Untitled.FR12 - 0248_1L
Untitled.FR12 - 0248_2R
Untitled.FR12 - 0249_1L
Untitled.FR12 - 0249_2R
Untitled.FR12 - 0250_1L
Untitled.FR12 - 0250_2R
Untitled.FR12 - 0251_1L
Untitled.FR12 - 0251_2R
Untitled.FR12 - 0252_1L
Untitled.FR12 - 0252_2R
Untitled.FR12 - 0253_1L
Untitled.FR12 - 0253_2R
Untitled.FR12 - 0254_1L
Untitled.FR12 - 0254_2R
Untitled.FR12 - 0255_1L
Untitled.FR12 - 0255_2R
Untitled.FR12 - 0256_1L
Untitled.FR12 - 0256_2R
Untitled.FR12 - 0257_1L
Untitled.FR12 - 0257_2R
Untitled.FR12 - 0258_1L
Untitled.FR12 - 0258_2R
Untitled.FR12 - 0259_1L
Untitled.FR12 - 0259_2R
Untitled.FR12 - 0260_1L
Untitled.FR12 - 0260_2R
Untitled.FR12 - 0261_1L
Untitled.FR12 - 0261_2R
Untitled.FR12 - 0262_1L
Untitled.FR12 - 0262_2R
Untitled.FR12 - 0263_1L
Untitled.FR12 - 0263_2R
Untitled.FR12 - 0264_1L
Untitled.FR12 - 0264_2R
Untitled.FR12 - 0265_1L
Untitled.FR12 - 0265_2R
Untitled.FR12 - 0266_1L
Untitled.FR12 - 0266_2R
Untitled.FR12 - 0267_1L
Untitled.FR12 - 0267_2R
Untitled.FR12 - 0268_1L
Boş Sayfa
Boş Sayfa
Boş Sayfa

Citation preview

r kesintisiz c o

.. 1

-

Ut

E il

.,,

� .. • .. •

A.

.., -·

-·

t

Klasik Felsefe

ALFA

3962IALFAIFELSEFEl90 KESİNTİSİZ FELSEFE TARİHİ 1. Cilt: KLASİK FELSEFE PETER ADAMSON ( 1 O Ağustos 1972) Amerikalı akademisyen. Münib, Ludwig Maximilian Üniversitesinde geç antikçağda ve

İslam dünyasında felsefe profesörü ve Loncira, Kings ortaçağ felsefesi profesörüdür. Makaleler, monogra­

College'da antik ve

filer ve editörlüğünü yaptığı kitaplann yanı

sıra,

haftalık podcasti Kesin­

tisiz Felsefe Tarihı"yle tanınıyor. Sokrates-öncesi felsefeden Rönesans fel­ sefesine kadar

350 bölümün yanı

sıra

Hint felsefesi (Jonardon Ganeri'yle

birlikte), Afrika felsefesi (Chike Jeffers'le birlikte) ve Çin felsefesi (Karyn Lai'yle birlikte) üzerine özel bölümler yapmıştır.

Kesintisiz Felsefe Tarihi

1.

Klasik Felsefe

2. Helen ve Roma Dünyasında Felsefe 3. İslam Dünyasında Felsefe 4. Ortaçağ Felsefesi

5.

Klasik Hint Felsefesi

AHMET FETHİ YILDIRIM 1959 yılı nda doğdu. 1990'dan bu yana çeviri yapmaktadır. elliyi aşkın çevirilerinden bazıları: George Duby ve Kadınlann Tarihi,

5

cilt (İş Kültür Yayınlan,

Sinema Tarihi (Kabalcı,

2003); John

2005);

Yayımlanmış

Michael Perrot (ed.), G. N. Smith, Dünya

Freely, Büyük Türk

(Doğan Kitap,

2011); William Hale, Türkiye'de Ordu ve Siyaset (Alfa, 2013); Peter Hart, Gelibolu 1915 (Alfa, 2014); Richard Hawkins, Atalann Hikayesi (Hil, 2014); Tam Standage, Altı Bardakta Dünya Tarihi (Kırmızı Kedi, 2012); Julia M.H. Smith, Roma'dan Sonra Avrupa (Alfa, 2015), David Modatel, İslam ve Naziler (Alfa, 2015).

·

Kesintisiz Felıefe Tarihi:

©

1.

Cilt: Klasik Ftlıtfa

2016, ALFA Basım Yayım Dağının San. ve T ic. Ltd. Şti.

Classical PhiloıophJı: A History ef PlailoıophJı WithoNt Any Gapı, J.Vl.

©

1

2014, Peter Adamsan

Bu kitap

Oxford University

Press ile yapılan anlaşmayla yayımlannuşnr.

Kitabın Türkçe yayın hakları Anatolialit Ajans aracılığıyla

Alfa Basun Yayım Dağının

Ltd. Şti.'ne

aittir. Tariınm amacıyla, kaynak göstermek şartıyla yapılacak kısa alınnlar dışında, yayıncının ya­ zılı izni olmaksıztn hiçbir elektronik veya mekanik araçla çoğalnlamaz. Eser sahiplerinin manevi ve mali hakları saklıdır.

Genel Yayın Yonetmeni M. Faruk Bayrak Genel Müdür Vedat Bayrak Yayın Yonetmeni Mustafa Küpüşoğlu Çeviren Ahmet Fethi Yıldırım Kitap Editörü Ergün Akça Kapak Tasarımı Adnan Elmasoğlu Sayfa 'I\ısarımı Mürüvet Durna

ISBN 978-625-449-151-1 ISBN (takım) 978-625-449-155-9 1. Basım: Ekim 2020

Baskı ve C�t Melisa Matbaacıhk Çiftehavuzlar Yolu Acar Sanayi Sitesi No:8 Bayrampaşa-İstanbul Tel:0(212) 674 97 23 Faks:0(212) 674 97 29 Sertifika no:45099

Alfa Basım Yayun Dağıhm San. ve T ic.

Ltd. Şti.

Alemdar Mahallesi T icarethane Sokak No: 15 34410 Cağaloğlu-İstanbul Tel:0(212) 511 53 03 (pbx) Faks:0(212) 519 33 00 www.alfakitap.com - [email protected] Sertifika No:43949

kesintisiz _...._.___,1 � tD

c o

-

1111

E

•

.,,

�

.. • .. • A.

,... "' ..,

-·

-·

t Klasik Felsefe

Çeviren Ahmet Fethi Yıldırım

ALFA

İÇİ N D EKİ LER

Ônsöz, 7 Teşekkür, 11 Referanslar Konusunda Not, 13 Tarihler, 15

Bölüm 1 ERKEN YUNAN FELSEFESİ HER ŞEY TANRILARLA DOLUDUR

21

SONSUZLUK VE ÖTESİ

29

BİZİM SURETİMİZDE YARATILMIŞ

39

ALTIN UYLUKLU ADAM

49

YAŞLI ADAM IRMACI

60

DAHA AZ GİDİLEN YOL

71

BURADAN ORAYA GİDEMEZSİNİZ

81

SON KESİM

91

KARIŞIMIN ÜZERİNDE ZİHİN

101

TEK İHTİYACINIZSEVGİ VE DİCER BEŞ ŞEY

lll

NEŞELİ İNSANLAR

121

ZAYIF ARGÜMANI GÜÇLÜ YAPMAK

131

Bölüm il SOKRATES VE PLATON PLATONSUZSOKRATES

145

YÖNTEM İNSANI

157

DİYALOG HALİNDE

168

KENDİNİ BİL

180

ERDEM SERT KAYAYA ÇARPAR

190

EC.İTİME İHTİYACIMIZ YOKTUR

201

BİLİYORUM, ÇÜNKÜ KAFESTEKİ KUŞ ŞAKIYOR

212

ÜNLO SON SÖZLER

222

RUH VE KENT

233

GONEŞ PARLAMAZ

245

İKİNCİ DOŞÜNCELER

256

OLMAYANI ÇÖZME

267

BİR ADIN NE ANLAMI VAR?

280

OLASI BİR ÖYKÜ

290

ARZUNUN KANATLARI

301

SON YARGILAR

313

Bölüm 111 ARİSTOTELES BAY HER ŞEYİ BİLEN

327

FİLOZOFUN ALET ÇANTASI

338

İLKELİ BİR DURUŞ

352

AYAKLARI YERDE

363

FORM VE İŞLEV

373

FİZİKSEL TEMAS KURALIM

384

RUH GOCO

395

SINIFLANDIRILMIŞ BİLGİ

405

GOLDİLOCKS TEORİSİ

416

İKİNCİ BENLİK

427

YALNIZCA TANRI BİLİR

438

ANAYASAL UZLAŞIMLAR

450

SAHNE YÖNETİMİ

461

YAPABİLDİC.İNİZ HER ŞEYİ

472

SONRAKİ KUŞAK

487

Ek Okuma, 500 Dizin, 515

Ö N SÖZ

B

u kitabı bel ağrısından ötürü yazdım. Elbette, tek neden bu değil. Ama bel ağnsı önemli bir katkıda

bulundu. Koşarak forma girmeye çalışmama yol açtı. Koşmakla, özellikle aynı mahallede (ya da benim yaptığım gibi Londra'daki mahallede) koşmakla ilgili sorun) bunun sıkıcı bir şey olmasıdır. Oyalanacak bir şey ararken, po­ dcast'lan keşfettim. Bunlar esas olarak internetten in­ dirilebilen radyo şovlarıdır ve egzersiz yaparken insanı acayip oyalarlar. Tahmin edebileceğiniz gibi, biraz felsefe kurdu olduğum için, bu konuyla ilgili birkaç güzel pod­ cast dinlemeye başladım: Ama eski Roma gibi konulan diğer podcast'lerin eski Roma gibi konulan ele aldıkla­ rı şekilde, felsefeyi tarihsel bir açıdan ele alıp felsefenin öyküsünü kronolojik bir sırayla anlatan bir podcast dizi­ sinin olmadığını fark ettim. Ben bir felsefe tarihçisi ol­ duğum için, böyle bir dizi bana iyi bir şey olacakmış gibi göründü. Kesintisiz bir anlatı olacak, hiçbir şeyi dışarıda bırakmayacaktı. Felsefenin öyküsüne başından başlaya­ cak ve değerli meslektaşım Richard Sorabji'nin bir ifade­ sini çalacak olursam, "kesintisiz" anlatacaktı.

8 I KESiNTiSiZ FELSEFE TARİHİ 1

Gerisi, sözcüğün birçok anlamında tarihtir. Podcast,

2010 sonbaharında başladı ve hala devam ediyor. Antik­ çağ felsefesinin tamamı bitti, şimdi de İslam dünyasının felsefi geleneği ele alınıyor. Podcast versiyonu çeşitli ko­ nularda uzmanların bulunduğu bölümlerden oluşmasına rağmen dizinin özü bir dizi nottan ibarettir. Klasik fel­ sefeyle ilgili notlar, elinizde tuttuğunuz kitabın temelini oluşturuyor; bu yeni format için gözden geçirilmiştir. Eli­ nizdeki kitap, planlanmış birkaç ciltlik dizinin ilk kita­ bıdır. Bu dizi, üzerinde daha az durulan şahsiyetlere ve hareketlere önem vermesiyle öne çıkan aralıksız bir felse­ fe tarihi sunacaktır. Bu ciltte, üniversite düzeyinde yoğun felsefe okumuş olsanız bile karşılaşmayı ummadığınız birkaç konuyu ele alıyo rum : örneğin Platon'un daha az bilinen birkaç diyaloğu ve Hippokrates külliyatı gibi. Bir sonraki ciltte, örneğin Helenistik felsefede Kyrene okulu gibi görece karanlıkta kalan hareketlere baktığımda da, ummadığınız konularla karşılaş acaksınız. Umanın bu "küçük" konulan yalnızca kapsamakla kalmayıp geniş bir okur kitlesi için ulaşılabilir kılmayı, tarihsel ve felsefi önemlerini göstermeyi de başarmışımdır. Bu kitap dizi­ sindeki amacım, felsefenin bütün tarihini eğlendirici bir biçimde, ama aşın basitleştirmeden anlatmaktır. Biz felsefeciler başlamadan önce terimlerimizi ta­ nımlamayı severiz. Bu nedenle "felsefenin bütün tarihi" derken ne demek istediğimi açıklayarak başlamama izin verin. "Bütün" sözcüğüyle başlayalım. Umudum o ki, dizi yalnızca (hiç sevmediğim bir adlandırmayı kullanırsak) "Batı" felsefesini değil, Hint ve Çin felsefi geleneklerini de ele alacaktır. Biraz önce değinildiği gibi, çok önem verdi­ ğim bir konu olan İslam dünyasında felsefe de ele alına­ cak. Kuşkusuz; bu geleneklerden herhangi birini "kesinti­ siz" ele almak, bir vaatten çok bir özlem olarak kalmaya mahkfundur. B azı okurlar, söz edilmeyi, hatta uzun uzadı­ ya tartışılmayı hak eden bir şahsiyeti ya da bir düşünceyi

ÖNSÖZ 1 9

dışanda bıraktığımı arada bir hissedebilir. "Kesintisiz" yaklaşımının amacı, birçok üniversitenin felsefe tari­ hi programında yapıldığı gibi -örneğin iki bin yıllık bir kesintinin üzerinden sıçrayıp Aristoteles 'ten Descartes'e atlanır- bir doruktan başka bir doruğa geçmekten sakın­ maktır. Her bir düşünürün kendisinden önce gelenlerin üzerinde nasıl yükseldiğini ve aynı zamanda yeni yollara nasıl yöneldiğini göstermek istiyorum. Bu da beni "tarih" sözcüğüne getiriyor. Açıkçası felsefe tarihi, tarihin diğer alanlanna pek benzemez. Büyük ölçü­ de olaylarla, olaylann ne zaman ve neden gerçekleştiği ve hangi önemli kişilerin adlannın bu olaylara kanştığıyla ilgili değildir. Belki o kadar da önemli olmayan insanlara nüfuzlu kimseler yerine köylülere-yoğunlaşarak başka bir zamanın resmini çizen tarih türü de değildir. Diğer yanda felsefe tarihçisi, bu meseleleri göz ardı edemez. Siyasal, toplumsal ve dinsel otoritelerin, felsefenin ilerlemesiyle, hatta felsefenin ortaya çıkmasıyla epeyce alakalı oldukla­ nnı göreceğiz. Apaçık ama kolayca gözden kaçan bir olgu vardır: Felsefe, felsefeci üretebilen bir toplumda olur. Bu, genellikle felsefenin servet ve iktidarla yakın temas içinde gerçekleştiği anlamına gelmiştir. Belli ölçüde ekonomik ve siyasal istikrar ve destek olmadan felsefe yapılabileceğini ya da sürdürülebileceğini düşünmek saflık olur. Ama fel­

sefenin siyasal ve ekonomik iktidann bir dışavurumundan b aşka bir şey olmadığını düşünmek de siniklik olur. Bu ciltte inceleyeceğimiz dönem b akımından tarihi baskılar, yalnızca kimin felsefeci olduğunu ve felsefeci­ lerin ne düşündüğünü belirlemeye yardımcı olmakla kal­ madı. Düşüncelerin bize ulaşıp ulaşmamasını ve nasıl ulaştıklannı da belirlemiştir. E ski Yunan ile aramızda ge­ çen zamanın çok büyük bölümünde, felsefi metinleri yay­ mak son derece emek gerektiren ve bu yüzden de pahalı bir işti; elle çoğaltılmalan gerekiyordu. Yunanca Antikçağ felsefesini, ortaçağda yazılan elyazmalan sayesinde bili-

10 I KESİNTİSİZ FELSEFE TARİHİ ı

------------- -----

yoruz -"elyazması," sözcüğün de açıkça ifade ettiği gibi, elle yazılmış metindir. Batı geleneğinin en eski felsefe eserlerini okumamız için bu metinlerin, kuşaklar boyun­ ca kopyalanmalan ve yeniden kopyalanm �lan gerekiyor­

du. Bu süreç bile b azı kişilerce ilk filozof olduğu iddia

edilen ve her halükarda bu kitapta ele alman ilk düşü­ nür, Miletoslu Thales tarafından tô altıncı yüzyılda öne sürülen düşüncelere yalnızca dolaylı olarak ulaşm amızı sağlamıştır. Ama Thales'e geçmeden önce, "felsefe tarihi" başlığın­ daki "felsefe" sözcüğüyle ilgili de birkaç açıklama yap­ mam gerekiyor. "Felsefe"nin ne olduğu sorusu, elbette fel­ sefi bir sorudur. Farklı çağlarda farklı yanıtlanmı ş bir so­ rudur. Göreceğimiz gibi, eski felsefe anlayışı bizimkinden çok daha kapsamlıydı ve bizim şimdi "bilim" saydığımız birçok disiplini b anndırınaktaydı. Bu yüzden bu kitap, örneğin, tıp geleneğinin felsefeyle nasıl ilişkilendiği ve Aristoteles'in zoolojiye katkılan üzerine bölümler içerir. Felsefe tarihini kesintisiz anlatmakla kastettiğim şeyin bir kısmı da budur. Bunun ötesinde, felsefenin ne oldu­ ğunu ya da geçmişte farklı zamanlarda ne olduğunu size anlatabilmemin en iyi yolu, sizi bu kitabı ve dizide daha sonra çıkacak kitaplan okumaya -ama orada durmama­ ya- davet etmektir. Umudum, antikçağ felsefesine işta­ hınızı kabartmak ve sizi Platon'u, Aristoteles'i ve diğer­ lerini okumaya (ya da yeniden okumaya) teşvik etmektir. Kitabın sonunda ek okuma konusunda bazı tavsiyelerde bulundum; bilimsel literatürden epeyce öneride bulun­ dum. Yine de gidip bu antikçağ düşünürlerinin eserleri­ ni okumanızı tercih ederim. Aslında bu cildi, yabancı bir ülke rehberine benzer bir kitap gibi kabul edebilirsiniz . Herhalde Münih'i ziyaret etme niyetiniz yoksa bir Münih rehberi okumazsınız. Aynı şekilde bu kitap, felsefe tari­ hini kesintisiz olarak anlamak isteyenlere bir rehber ve davetiye olmayı amaçlamaktadır.

TEŞEKKÜ R

B

u

kitaba ve bu kitaba temel olan podcast' a, çok sayıda

hayırsever yardımcı olmuştur. Podcast'lar, Londra'da

King's College'den, Leverhulme Vakfı'ndan ve son olarak

Münih'te LMU'dan mali destek aldı. Çok sayıda9 arkadaş ve meslektaş söyleşilerle dizide yer aldı; klasik Yunan felse­ fesi hakkında benimle konuşan konuklar şunlardı: Hugh Benson, Fiona Leigh, M.M. McCabe, Malcolm Schofield, Dominic Scott, Frisbee Sheffield, Richard Sorabji ve Raphael Woolf. Okurların, bu malzeme konusunda bu ki­ tapta sunduklanına ek ya da alternatif bakış açılan sunan bu söyleşileri dinlemelerini öneririm. Söyleşilere www. his­ toryofphilosophy.net adresinden çevrimiçi ulaşılabilir. Oxford University Press'in adını bilmediğim okuru ile Dirk B altzly ve Fiona Leigh'e özel teşekkür borçluyum; hepsi, taslak metin üzerinde son derece yararlı yorumlar yaptı. Platon'un

Sofist'i, podcast

dizisinde Fiona Leigh'le

yapılan bir söyleşide ele alındı. Kitap versiyonu için So­

fist

üzerine yeni bir bölüm yazmaya beni ikna ettiği için

ona ve antikçağ felsefesinde kadın üzerine bir bölüm ek­ leme düşüncesini önerdiği için Sandrine Berges'e teşek­ kür ederim.

12 I KESİNTİSİZ FELSEFE TARiHi 1

Podcast'ların, kitabın ya da her ikisinin üretiminde son derece yardımcı olan aşağıdaki kişilere de minnet­ tarım: Fay E dwards, Stefan Hagel, Hugh Havranek, Falk Hilber, Andreas L amm er, Dominik Lehmann, Rory O'Con­ nell, Richard Palmer, Julien Riıiımer, lan Rossenrode ve Brett Trewem. Podcast dinleyicilerimden de destekleyici ve yapıcı eleştirel yorumlar aldım. Bu kitabı üretmeye teş­ vik ettiği için Oxford University Press'ten Peter Momtc­ hiloff'a ve yayına hazırlanmasına yardım ettiği için Jeff

N ew' e de teşekkür borçluyum. Antikçağ felsefesini incele­ mek için, önce Londra'daki eski evimde ve şimdi Münih'te Ludwig-Maximilians-Universitat'ta sahip olduğum sü­ rekli uyarıcı atmosferden de söz etmeliyim. Bu bakımdan söz edilmesi gereken birçok kişi var ama Londra için en azından şu kişilerin adını anm alıyım: yine Fiona Leigh, M. M. McCabe, Frisbee Scheffield, Richard Sorabji ve Rap­ hael Woolf ile Charles Bumett, Ursula Coope, Verity Har­ te, John Sellars, merhum B ob Sharples ve Anne Sheppard. Şimdi Munich'te Oliver Primavesi ve Christof Rapp'la bir­ likte çalışma ayrıcalığını ve keyfini yaşıyorum. Son olarak en büyük borcum aileme: podcast takipçisi ve sadık dinleyici kardeşim Glenn Adamsan; beni destek­ leyen ebeveynlerim ve büyükbabam; beni felsefeyle pay­ laşmak zorunda kalan karım Ursula ile kızlarım Sophia ve Johanna. Bu kitap, birkaç yıl sonra okuyacakları umuduy­ la ikisine ithaf edilmiştir.

REFERAN SLAR KO N U SU N DA N OT

B

irincil kaynaklara temel referanslar, bölümlerin için­ dedir. Sokrates-öncesi filozoflarla ilgili bölümler için

metin içindeki alıntılar(§ işaretli) , G. S. Kirk, J. E. Raven ve M. Schofield, The Presocratic Philosophers (Cambridge: Cambridge University Press , 1983) içindeki bölümlere işa­ ret eder. Platon'a ve Aristoteles'e sayfa referansları stan­ darttır. llk basımlardaki sayfalara işaret ediyor ve Platon için "Stephanus sayfaları" ve Aristoteles için "Bekker nu­ maralan" deniliyor. Bu şekilde alıntılar, bu eserlerinin herhangi bir basımında ya da çevirisinde ilgili sayfala­ rı bulmanıza yardımcı olur. Hippokrates külliyatının ve Sofistlerin İngilizce çevirileri için ilgili bölümlerdeki ilk dipnota bakınız. Kitabın sonunda ek bir o�uma kılavuzu bulunuyor. Bö­ lümlerdeki notlarda bazen bu antikçağ düşünürlerinin yoruml anması konusunda temel bilimsel tartışmaların işaretlerini de verdim. Bu durumlarda bilimsel literatür­ den görece bol alıntı sunuyorum. Bunlar örnek olsun diye, bu tür anlaşmazlıklar bulunduğu ve burada sunduğum görüşlerin de tartışmalı olduğu konusunda okuru uyar­ mak içindir. (Herakleitos , Parmenides ya da Platon gibi

14 I KESİNTİSİZ FELSEFE TARİHİ ı

bir düşünürle ilgili söyleyeceklerinizin çoğu tartışmalı olacaktır.) Bu nedenle bu referansların, ilgili ikincil kay­ nakların kapsamlı bir değerlendirmesi olma niyeti yoktur. Yine de umudum o ki, bazı okurlara, örneğin sözü edi­ len konuda bir makale yazmak isteyen öğrencilere yararlı olur. Diğer okurlar, bunları gönül rahatlığıyla görmeden gelebilir (pekala, dürüst olmak gerekirse, bütün kitabı

gönül rahatlıUıyla görmezden gelebilirsiniz, ama lütfen yapmayın) .

TARİ H LER Burada verilen bütün tarihler İÖ'dir. "ytş." aşağı yukarı bu zamanda yazdı anlamında "yetişti" sözcüğünün kısaltma­ sıdır; "y." ise "yaklaşık olarak" demektir. Filozoflar ve diğer yazarlar

Thales Anaksimandros

Antikçağ tarihinde seçilmiş olaylar Dor istilası, tonia'ya göç y.1050 Homeros'un şiirleri 8. yüzyıl? Hesiodos'un şiirler 8. yüzyıl?

ytş. 6.yy. başlan ytş.y.580-570 Atinalı tiranlar

560-514

Peisistratos ve oğullan Anaksimenes Ksenophanes Themistokleia Pythagoras Theano Herakleitos

Solon'un ölümü

558

Yunan-Pers savaşlan

499-449 499

ytş. y.550 ytş. y. 540 ytş.6.yüzyıl ortası ytş.y.540 ytş.y.540 ytş.y.500

Perslere karşı Ionia ayaklanması İonialılann yenilgisi (Marathon savaşında

494 490

Perslerin yenilgisi) Parmenides

ytş. y.480

Thermopylai ve Salamis savaşlan Delos birliğinin kuruluşu

Elealı Zenon Anaksagoras Melissos Empedokles

ytş. y.460 ytş. y.460 ytş.y.450 ytş.y.450

Themistokles'in ölümü Aiskhylos'un Oresteia'sı

480

477 459 458

16 I KESiNTiSiZ FELSEFE TARİHi 1 Leikippos

ytş.y.440

Periklesin Atina'da komu-

443

tan olması Aspasia Protagoras

. ytş.y.440 ytş.y.440

Demokritos

ytş.y.430

Krotonlu

ytş.y.430

Peloponnesos savaşı

431-404

ytş.y.430

Perikles'in ölümü

429

ö.y.425

Sopholdes'in Kral

428

Philolaos Apollonialı

ytş.y.430

Diogenes Gorgias Herodotos

Oidipous'u Prodikos

ytş.y.420

Aristophanes' in Bulutlar'ı

Hippias

ytş.y.420

llippoki'ates külliyatının

y.420-

çoğu yazıldı

350

Euripides'in Troialı

415

423

Kadınlar

Euthydemos

Atinalıların Sicilya seferi

415-413

Syrakusa'da 1. Dionysios'un

405-367

ytş.y.410 hükümdarlığı Alkibiades'in ölümü

404

Atina'da Otuz Tiran

404-3

Atina'da demokrasinin

403

restorasyonu Phyntis Sokrates

ytş.y.400 469-399

İkili Savlar yazımı

401-399 y.400

Sokrates'in yargılanması

399

Onbinlerin Dönüşü

ve idamı Thukydides

ö.y.395

Gorgias

483-375

Arkhystas

y.420-350

Ksenophon

y.430-350 429-347

Platon Eudoksos

y.390-340

Speusippos

y.410-340

Isokrates

436-338

Kyreneli Arete

ytş. 350

Aristoteles

384-322

Makedonyalı Philippos'un

359-336

hükümdarlığı Ksenokrates Theophrastos

395-313 y.370-286

Syrakusa'da Dion'un ölümü

354

Büyük tskender

356-323

bölüm 1

E�l