Grammatik der griechischen Papyri aus der Ptolemäerzeit: Teil 2 Flexionslehre [Reprint 2010 ed.] 9783110833720, 9783110025088

147 17 43MB

German Pages 231 [232] Year 1970

Report DMCA / Copyright

DOWNLOAD FILE

Polecaj historie

Grammatik der griechischen Papyri aus der Ptolemäerzeit: Teil 2 Flexionslehre [Reprint 2010 ed.]
 9783110833720, 9783110025088

Table of contents :
FLEXIONSLEHRE
DEKLINATION
Vorbemerkung: Indeclinabilia
§§ 58—67. Substantive
a. Vokalisch auslautende Stämme
§ 58. α-Stämme
§ 59. ο-Stämme
§ 60. ι-Stämme
§ 61. υ-Stämme
§ 62. Stämme auf Diphthonge (ōi, ow, ou, au, oi, eu)
b. Konsonantisch auslautende Stämme
§ 63. Stämme auf Verschlußlaute
§ 64. s-Stämme
§ 65. r-Stämme
§ 66. n-Stämme
§ 67. Doppelte Stammbildung von Nomina aus einer Wurzel (Metaplasmus, Heteroklisie)
§ 68. Adjektive
§ 69. Pronomina
§ 70. Zahlwort
A. Grundzahlen
B. Ordnungszahlen
C. Bruchzahlen
KONJUGATION
§ 71. Personalendungen
§ 72. Augment und Reduplikation
§§ 73—79 Tempuslehre
§ 73. Präsenstamm
§ 74. Futurbildung (Aktiv — Medium)
§ 75. Sigmatischer Aorist
§ 76. Asigmatischer Aorist
§ 77. Perfekt
§ 78. Passive Aorist- und Futurbildung
§ 79 Hybride Verbalformen
§ 80. Zu den Genera Verbi
§ 81. Verbalverzeichnis in alphabetischer Ordnung

Citation preview

GRAMMATIK DER GRIECHISCHEN PAPYRI AUS DER PTOLEMÄERZEIT MIT EINSCHLÜSS DER GLEICHZEITIGEN OSTRAKA UND DER IN ÄGYPTEN VERFASSTEN INSCHRIFTEN

BAND I

LAUT- UND WORTLEHRE . TEIL:

FLEXIONSLEHRE VON

EDWIN MAYSER ZWEITE UMGEARBEITETE AUFLAGE

BERLIN UND LEIPZIG 1938

WALTER DE GRUYTER & CO. VOBMALS O. J. GÖSCHEN'SCHE VEHLAQSHAJiDLÜNO / J. GUTTEXTAO, VERLAGSBUCHHANDLUNG l GEORG REIHER / KARL J. TRl'BSER / VEIT & COMP.

Photomechanischer Nachdruck 1970

Unveränderter photomechanischer Nachdruck

Archiv .-Nr. 3419700 (g) 1970 by Walter de Gruyter i anzunehmen ist. κροκοδιλοτάφιν is (sie) BGU VI 1303, 7 (Ι·), όνΰχιν Hib. 121, 23 (251—50») steht nicht ganz fest. τπττάκιν BGU VI 1303, 25 (Ι·), ττοτήριν Teb. 237 descr. (97 oder 64»). στρουθίν Letr. Rec. 90 (!«). A d j e k t i v e : BGU 1205,21 ουκ ϊστιν δεττλήωι δξιν ε nicht mehr als 5 (Drachmen) wert (28·). επί την έφαϋριν (sc. ήμέραν) f r morgen SB 6011, 14 (Ι*), ήμιόλιν ao Rev. L. 54, 3 (258·).

Beispiele aus r mischer Zeit, namentlich auf Ostraka, k nnten zahlreich beigebracht werden. Auf diese Bildungen gehen auch zur ck Formen wie έγμογην, Σαραπιήν, Ελαν, wor ber zu vergleichen Bd. I1 § 28, 9 S. 154. 's

7. Nomina feminina auf -o? in den ptolem. Papyri1): a) Substantive:

a) Sicher erwiesen: άμμο? Sand:.τη? άμμου Zen. pap. 59255,2.3.4 (252·). Petr. Ill 43 (2) verso col. 4,2 (246*). W. Ostr. 1237, 5 (unb. ptol.). Iv τηι αμμωι PSI VI 672, 4. BGU VII 1506, 2 (beide III·), την δμμον Zen. pap. 59761, 2 (III·). Petr. II 4 (9) 5 (255»); III 43 (2) recto col. 2, 12 (246·). αμττίλο? Reb30 land: Petr. I 29, 4. 15 (IIIs). τη? άμττΐλον Rev. L. 36, 5 (258»). Hib. 70 (b) 2 (nach 228»). PSI IV 429,23 (IIIa). Teb. 24,3 (117*). άττιο? Birnbaum: Mich. Zen. ') Die Entstehung dieser Bildungen auf -t?, -iv, die im Neugriechischen nicht vorkommen, ist noch nicht befriedigend erkl rt. Die Hypothese von Hatzidakis (Einl. 3170.; K. Z. 31 (1889) inff.; GGA 1899,20; zuletzt Αθήνα XI igoo, 288ff.), da dieselben auf r mische Vorbilder (zun chst Eigennamen) zur ckgehen, wird durch obige Belege aus fr her Zeit widerlegt. Trotzdem h lt Thumb Hell. 154 f. an der Einwirkung des Lateinischen fest. Viel wahrscheinlicher ist eine Einwirkung der Hypokoristika (Ζεΰξι?, Δαμι?, "Αμφι?) zun chst auf die Maskulinbildung, w hrend bei den im Vulg r so viel gebrauchten Neutra (deminutiva) auf -iv vielleicht Schwund des unbetonten o infolge exspiratorischen Akzents angenommen werden kann. Zum Ganzen vgl. K hner-Bla I 400 Anm. 3. Schmid Attic. II 176. Meisterhans-Schwyzer 3 74, 4 (Belege erst in der Kaiserzeit). Schweizer Perg. 143 (ebenso). Nachmanson Magn. 125. Dieterich Unt. 63. Moulton, Class, rev. XV (1901) 34. 434f. und XVIII 109. Kretschmer Glotta 4, 32of. Hauser Lyk. 80 f. J ) Vgl. die Zusammenstellung bei K hner-Bla I 4o8f. Nachmanson I26f. Winer-Schmiedel § 8, 10. Bla -Debmnner N.T.' § 49. Hauser Lyk. 81.

59-

Nomina feminina auf -05.

17

24, i. 3. 3 αϊ παρ' ήμίν άπιοι (257»). άρκτο; B r (Sternbild): της μικρά; άρκτου Eudox. 7, IT, ebenda 6,7.32 αϊ άρκτοι (vor 165*). άτραπιτό; Fu pfad (in Poesie): τή;δεδι'άτροππτοΟπιβίΓ. Grabschrift Arch. I 219,2 (145—116*). βάσανο; Pr fstein. Pr fung, Folter: Lille 29 I 22 την βάσανον ποιείσθωσαν (III*). βάτο; Domstrauch: Teb. Ill 815 Fr. 6, 54 πάση; βάτου, 58 βάτον (228—221«). Bla -Debrunner s Ν. Τ.' § 49 (ο βάτο; berwiegend), βύβλο; Buch aus Papyrus: Kanop. Dekr. 70 τα; Ιερά; βύβλου; (236·). δέλτο; Schreibtafel: SB 4224 (Erla des Antonius) 26 δέλτον χαλκήν (41 oder 32·). δοκό; Balken, Scheit: Mich. Zen. 37, 7. 20 τα; δοκού; (c. 250*). ber vereinzeltes ό δοκό; s. K hner-Bla I 409 Note i. §yyuo; B rgin: την Eyyuov Mich. pap. III 190, 25 (172*). iyyuo; Θαήσι; Grenf. II17, 7 (136·). Zu 10 ή ήμΐονο;,ή Ιτπτο;,6vo; vgl. Bd. IIi S.28. κάμηλο; Mich. Zen. 103,4 τα;καμήλου; (III*). κάμινο;Οίβη:Ρ5ΐν546.ιοτηνκάμινον(ΙΙΙ*). Petr.III 4 6 (4) ι (III*). Zen. pap. 59273, 4 κάμινοι μεγάλοι μεν δύο, μικραΐ δε τρεΤ; (251*)· Petr. 118 (ι) ιοένταΐ; καμίνοι; (237*)· Petr.IIIp. ΐ2ΐ,9τα;καμίνου; (246·). W.Ostr. n68(ptol.). κιβαρωi6o;Zitherspielerin: Zen. pap. 59087. ι?·23 Σατύραικιθαρωιδώι (257*)· KviiKo;Saflor: 15 Rev. L. 39, 12; 43, 18; 46, 17. 20; 53, 17 τη; κνήκου; 44, 6 κνήκον την Ικανήν (258*). κράνο; (cornus) Hartriegel: Teb. 39. 3° QU είχοσαν κράνοι; (ϊΐ4 β )· Auch Teb. 230 descr. συν l; περιεβέβλητο Ιματίοι; τριβακοΤ; δυσΐ καΐ χιτώνί τε xcd κράνωι bezeichnet κράνο; nicht (wie Reil Hellenist. Gewerbe 118 annimmt) eine Decke, sondern einen Hartriegelstecken (II·). λήκυθo; lπasche:SB72O2.2o[.. .]νεινήνλήκυθον (265 oder ao 227»). άχωνεύτα;ληκύθου; Zen. pap. 59741, 31 (III*)· ληνό; Kelter: τη; ληνού Zen. pap. 59661, i. 4. 7; 59742. 3- i»· 14 (HI*)· BGU VI 1293, 13 (I*). PSI VII 860, 3 εΐ; την λη(νόν), 5 εν τηι λη(νφ), g εΐ; την Ιδίαν λη(νόν). την Μελανίππου λη(νόν) (III»). τα; ληνού; PSIIV 434.15 (26ι·) '). νάρδο; [Τ:2] Nardenstaude. Nardensalbe: PSI VI 628, 7 νάρδου ξηρά; (III*). νήσο;: Ιερά; νήσου Petr. II 27 (7) 9 (HI*)· *5 Τ Π5 νή(σου) Grenf. I 16,2 (146—135*)· τηι νήσωι Arch. Ι 6ο, 39 (123*). Ιεράν νήσον ebenda 59. 33· Petr. II 29 (d) 6 (242*) und oft. νόσο;: τη; νόσου Zen. Bus. 6, 8 (257·). οδό; und seine Composite: οδό; δημοσία Petr. I 21, ίο. ιι. ι8 (237*). βασιλική; όδοΰ ebenda 23 ρ. 66, η. 12 (III*). την όδόν Magd. 29, ίο (225*). Par. 51 = UPZ 78, 45 (159*) usw. *). διέξοδο; Ausgang eines Rechtsstreits: Magd. 12, ιι 30 (218*). ή el; την όύμην δίοδο; BGU 1273.15 (Ia)· εί;οδο; κοινή Petr. II 41. 3· 6 (III*). την ίφοδον Tor. VIII 34 ("9*)· εφόδου ή; Teb. 98,41 ("2») 3). την ττρό;οδον Rev. L. 16,17; 29, 7 (258*). αϊ πρό;οδοι Magd. 35. 2 (HI*)· ταΐ;προ;όδοι; Petr. I 22 (ι) 4 (249*)· Teb. 5.211 («S·), άρ/υρικά; προ;όδου; Rosettast. 11.14 (196*) usw. τη; συνόδου Teb. 119,22.25.3° (ι°5—ιοί*), την σύνοδο ν 35 Or. gr. 50, 3 (c. 250»). Zu ή δνο; vgl. Bd. II i S. 28. Zu τταρθένο; s. unten Anm. 7 S. 19,39. ττερίμετρο; Umkreis, Umfang: ή ττερίμετρο; των άρουρών Lille ι recto 4 (259*)· ττλίνθο; Ziegel: τη; πλίνθου Petr. II Einl. p. 30, 3 von unten; ebenda II 14 (3) 2 (III*), ύπτή; πλίνθου Grenf. I 21, 8 (126*). Arch. I p. 64, 14 (123*). την -ττλίνθον Petr. II 14 (ib) 3; (2) 13 (III*); 33 (a) 17 (244—40»). πύελο; Badewanne: 4» Zen. pap. 59014, ίο πυέλου [μακρδ;] (259*). εκ τη; πυέλου Magd. 42, 4 (221*). ράβδο; Stab: ή"ι είχεν ράβδωι Grenf. Ι 38,12 (II—Ι»). Teb. 44. 19 ("4*)· ταϊ; >) ή ληνό; ist klassisch (K hner-Bla I 408); LXX und N. T. haben beide Geschlechter (Helbing 46; Bla -Debrunner* § 49, i). s ) του άμφόδου Leid. C (p. 118*) = UPZ 77 col. i, 6 (161*) geh rt zu dem in r mischer Zeit h ufigen το άμφοδον Stadtteil, Quartier (Poll. 9, 36), wof r Preisigke WB III Abschn. 22 viele Belege aus nachchristl. Zeit beibringt. Ebenso. Phil. Byz. mech. synt. Sch ne 91, ι το άμφοδον; 92, 46 εΐ; τα άμφοδα. Vgl. brigens έττ' άμφόδ(ου) Ελληνίδα; BGU Ι 55 col. 2,5 (Μ5—46Ρ). aber ebenda 135.5 tn' άμφόδου "Ελληνίου (ΐ43 ρ )· Oxy- Ι Ρ· ι63. 9: ΐ38. ΐ7· 23 έττ' άμφόδου Κρητικού καΐ 'Ιουδαϊκή; (alle IIP), ό άμφοδο; BGU I ig* (i75p)· Vgl. Index zu BGU p. 378. 3) l Ιφοδοι Rev. L. ίο, ι6; 12, 17 (258*) ist = έφοδευταί Kontrollw chter. ΛΙ a y t e r , Papyrusgrammatik. I 2 zweite Aufl.

2

18

Deklination.

§ 59.

βάβδοι; [Wilcken] Par. 44 = UPZ 12, 40 (158·). συκάμινο; Maulbeerfeigenbaum: την σνκάμινον Grenf. II 16, 4 (I37a)· Zen. pap. 59083, 4 scheint συκάμινο; die Frucht zu bedeuten (254*). Teb. III 703,195 (ΠΙ·*), τάφρο; Graben: τάφρονκαινήν Hal. ι, 107 (IIIa). Tpoo auf -ios, die sonst als Feminina gebraucht werden: άσφαλτο; Asphalt, Erdharz, Judenpech [K hner-Bla I 408]: Zen. pap. 59763, 12 ττίσση; καΐ ασφάλτου (III*), κιβωτό; Kasten, Truhe, Schrank, in nachchristl. Zeit stets femininisch. z. B. Arch. IV 130,38 ξυλίνην κιβωτόν μίαν (ι68Ρ) und Oxy. X 1269, 2il (IP), findet sich in ptol. Zeit nur ohne Attribut, namentlich in der Wendung ττέτττωκεν εΐ; is κιβωτόν (Aktenschrank): Belege bei Preisigke WB. s. v. κρόκο; Safran [in der Literatur meist o, aber Strab. X IV p. 670 Ende ή αρίστη κρ.]: Zen. pap. 59069, 21 κρόκου θυλάκιον. wohl = ein T schchen aus safranfarbigem Stoff oder ein T. f r (oder von) S. ? (257·). Ob 6 oder ή ττάιτυρο;, l t sich aus ptol.Texten nicht entscheiden; s. Bd. I1 S. 37. ό άχο; Dornstrauch, struppiges Geb sch, Reisig [Xen. so Cyneg. 10,7 fern.]: BGU VI 1466,4 όάχου δεσμά; (Ι*), ύσσωττο; [-Μ] das W rzkraut Ysop (bei Theophr. und Diosc. fern.) steht Zen. pap. 59704, 8 ohne Attribut (III*).

y) Schwankendes Geschlecht zeigen folgende Substantive: αλάβαστρο; [semitisch, s. Bd. I1 S. 41] ist in der Bedeutung ..Salbenfl schchen" 25 im Attischen weiblich, in den Pap. aber stets m nnlich: Zen. pap. 59089, 3 αλαβάστρου; μολύβδου; κοτυλιείου;, g. 13. 21 αλάβαστροι κοτυλιεΐοι, ίο. 14. 19 αλάβαστρο; κοτυλιεϊο;, 17 ά. ήμικοτυλιεΐο; (257*)· ίξαγωγό; Abflu rohr, Abzugskanal wird bald als Mascul., bald als Feminin, gebraucht: Zen. pap. 59383, 3. 14 τα; έξαγωγού; (sc. οδού;?), τη; έξαγωγοΰ (III*). Ebenso Petr. II 4 (n) i (III*). 30 Dagegen Teb. 13, 7 τον εξ., ιι του εξ. (ιΐ4*); 84, 65 (ιι8·); 151 descr. (II*). Teb. Ill 700, 96 ανά μέσον δντο; έξογωγοο (124*). Als Mascul. begegnet in den Papyri θόλο; Schwitzbad Magd. 33, 3 εν τώι γυναικείωι θόλωι (221·). Aber Alkiphr. (Schepers) III 40, 2 el;τα;θόλου;τωνβαλανείων. Vgl. K hner-Bla I 409· Hatzidakis Einl. 357. Nachmanson Magn. 128. λίβανο; Weihrauch [gew hnlich masc.. 35 dagegen femin. Eur. Bacch. 144 Συρία; λιβάνου. Nie. Ther. 107] ist in den ptol. Papp, stets m nnlich: Zen. pap. 59536, ιι λιβάνου Mivcdou (261*). Demnach ist auch PSI VI 628, 5 λιβάνου Μιν(αίου) [nicht Μιν(αία;)] zu erg nzen (III*). Dagegen ist Zen. pap. 59069, 13 statt λιβάνου έσφραγισμενου μαρσππτοι zu lesen έσφραγισμένοι μάρσιτπτοι, wie 16 σμύρνη; ίσφρογισμένα μαρσίτπτια (257*)· λίθο; 40 Baustein: του; λίθου; Petr. II 13 (18·) 7 (258*). Παρίου λίθου Grenf. I 14, ι6 (150 —139*)· στερεού λίθου Rosettast. 54 (196*). ή λίθο; in Attika = Edelstein (Meisterhans-Schwyzer 3 129) oder berhaupt eine bestimmte Art von Stein (Cr nert 177, 2). ber das Schwanken von 6 und ή λιμό; s. Bd. I« S. 8 Note 2. Als weitere Belege sind nachzutragen τώι λιμώι PSI IV 419, 3 (III*), τήΊ λιμώι ebenda 399. ίο 45 (HI*)· Zen. pap. 59291, 17 [sehr vulg rer, von einem gypter verfa ter und geschriebener Papyrus] (251—50*); 59578,4 (III*)'). στάμνο; Krug, Vase, Fa ') Solmsen, Beitr. z. griech. Wortforschung I S. 109 findet ,,die B ndigkeit eines Schlusses aus der Phrynichos-Glosse την λιμό ν Δωριείς, συ δε άρσενικώ; τον λιμόν φάθι (Lob. 188) recht zweifelhaft". Vgl. Demeter-Hymnus 311 λιμοϋ ύττ' άργολέη;. Herodas 2,17 την κακήν λιμόν. Also eher Analogie zu ή ττεΐνα und ή δίψα m glich, und zwar ohne dialektische Grundlage gleichzeitig an verschiedenen Orten..

§ 59·

Nomina feminina auf -05.

19

in den Papp, stets masc.: PSI V 535, 15 στάμνος χοίειος (III*). Par. 35 = UPZ 6, 20; 37 = UPZ 5, 23 τον στάμνον (beide 163·). Teb. 46. 35 (113»). BGU IV 1055, 2i (13·). Unbestimmt PSI IV 428, 33 μήλων στάμνος (III·). Nach Sext. Emp. adv. math. I 148. 187 ist das Femininum attisch, das Masculinum peloponnesisch; auch bei den Sept. und N. T. nachgewiesen: Helbing 46 (0). Bla -De- 5 brunner' § 49, ι (Λ) >)· υδραγωγός Wasserleitung wird entweder mit Erg nzung von oSos als Femininum behandelt: Lilie i recto 12 υδραγωγών δ' ων δει γενέσθαι -προς ταϊς ύπαρχούσαις δ άλλος δ (259—58»), oder als Masculinum: Petr. Ill 43 (2) r. col. 3, 35 deutlich του υδραγωγού (246·). Teb. Ill 703, 29. 36 τους υδραγωγούς (IIIaf). ψίαθος Binsenmatte, in klassischer Zeit regelm ig to Femininum [Ar. Ran. 567; Lysistr. 921], ist auch in den Papyri fast ausnahmslos weibl. Geschlechts: ή ψίαθος Par. 50 = UPZ 79,12; ebenda ίο της ψιάθου, 11 αλλην ψίαθον (159*)· Leid. C (ρ. 92) = UPZ 97 col. 3. 6 της ψιάθου (158*). PSIIV 332.« ψιάθους δύο, μία μεν ... ή δ' ετέρα (257*); V 537. 9 ψιάθους καινός (III·). Dagegen Zen. pap. 5943°» 7 ψίαθοι, εν οίς τα Ερια συνετέθη (III·). *s

b) Substantivierte Adjektive zweier Endungen mit zu erg nzendem weiblichem Substantiv. Zu erg nzeh ist: βουλή: ή σύγκλητος beratende Versammlung, s. Bd. II i S. 22. γη (χώρα): Αίγυπτος Rosettast. 11. 21 (ig6')· ή ήπειρος Festland: ebenda »o 2ΐ. Vgl. unten §68 8.50,14- ή παρώρειος (sic) am Berg gelegenes Land: Teb. Ill 787, 4 (138·). ή χέρσος dland: Belege Bd. I» S. 220 und unten S. 50,37. Dazu kommen viele agrarische Ausdr cke, die teils mit, teils ohne γη oder χώρα vorkommen, wie ή Ιδιόσπορος selbstbes tes Land (Stammbildung» 197, 2), άμπελοφόρος, καρποφόρος, κικιοφόρος. κνηκοφόρος, κριθοφόρος, κροτωνοφόρος, λινοφόρος, οίνοφόρος, πυροφόρος, as όροβοφόρος καΐ μηκωνοφόρος, σησαμοφόρος, σιτοφόρος, χορτοφόρος (Belege Stammb.* Ι 94). ή χερσάρακος (Stammb.* 181, 27). ίλαία: ή άγριέλαιος wilder lbaum: Zen. pap. 59184, 7 (255·). ήμερα: ή προθεσμία Termin: Hal. 1,256 (III·). Tor. I 7,26 (116·). Vgl. Plat. leg. 12, 954 d e. 30 ναΰς: ή έλεφαντηγός, θαλαμηγός, λιθηγός, οίνηγός, ξυληγός, σιτηγός (Belege Stammb.* S. 194)· περίοδος: ή δίμηνος, τετράμηνος, εξάμηνος, δωδεκάμηνος; δεχήμερος. πενθήμερος u.s.w. Belege II1 8.23. Dazu διμήνου Zen. pap. 59027,2; 3 τριμήνου (258·). ή τρίμηνος Vierteljahr Rev. L. irgm. 6»; 6*» (258·). BGU VI 1243, 20 (III·), τετρά- as μηνον Zen. pap. 59291, 2 (251—50·). την δωδεκάμηνον ebenda 59269, 34 (c. 250»). Anmerkung 7. Verh ltnism ig selten u ert sich das sp ter unaufhaltsame Bestreben, an Stelle der widerborstigen Feminina auf -ος weibliche Formen auf -a oder -η einzufahren: so einmal παρθένηνα Par. 57 = UPZ ιοί col. II 6 (156·). Freilich hat das Wort im Zusammenhang einer Abrechnung neben όθόνια 4 β, αργυρίου (δραχμ.) β, σινδόνα α keine rechte Stelle, und Wilcken vermutet eine Verschreibung f r παρθενικήν oder, παρθένειον (sc. 35) zu erg nzen; vielmehr darf man auf Grund der Hesychiosglosse s. v. Βουκέραξ* το σπέρμα τήξ τίληξ (= τήλη$) 4 die auch sonst bezeugte mittelgriechische Nebenform τήλη (Genit. mit abgefallenem Schlu sigma nach Bd. I1 § 46 II c) darin erkennen, die deutlich im Dativ τήληι Teb. 66, 43 (121») vorliegt. Vgl. Henr. Steph. thes. gr. VII 2141. Belege f r τηλίξ — τήλη aus der Literatur R. Schneider, Berl. phil. Weh. 1908, 1453 f. In δψειος = όψεω$ (nicht δψιοξ) Eudox. 19, 20 (vor 165») scheint die in 45 sp terer Zeit, namentlich bei Substantiven auf -εύ$ (§ 62, 6) nachweisbare Endung an Stelle von -έως getreten zu sein. Cr nert 168, 2. ") F r die Form τήλιδος, die Witkowski Ep. pr.* 53, 8 erw hnt, bleibt er die Belege schuldig.

24

Deklination.

§ 61.

εν ττόλι Teb. 120, 79 (97 oder 64») ist lautliche Variante zum gew hnlichen ίν ττόλει.

b) gyptische W rter: ber άμι, αμιο$ K mmel s. Bd. I1 § 4 S. 36. s

Von βαρις gyptischer Kahn, das in der Literatursprache bald als Dental-, bald als i-Stamm behandelt wird (vgl. Bd. I1 § 4 S. 36), ist der Dat. βαρεί Arch. 1 59, 22 (123*) und der Akk. piv Hib. 100, 13 (267») belegt. Dagegen Plut. de Is. et Osir. 18 εν βαρίδι. Zu I 15 (wahrscheinlich gyptisch) geh rt Ιβίων τροφή, Belege Bd. I1 8.36. ίο κϊκι bildet regelm ig κίκιο$, so Petr. II 28 (5) n. 32 (III*). Par. 25 = UPZ 2i, 7 (162»); 29 = UPZ 41, 7 (c. i6o ft ); n = UPZ 119, 39; 34 = UPZ 120. 8 (alle II»). W. Ostr. 1236, 2 (unb. ptol.). Weitere Belege Bd. Ii S. 37. Das Wort wird, wie es scheint, indeklinabel gebraucht Lilie 3, 56 του πωλουμένου [ίλαί]ου καΐ [κΐ]κι (nach 241*). Zu mehr Buchstaben ist kein Raum. 15 Zu κυλ(λ)ήστι(5) Olyrabrot [nach Preisigke WB s. v. κύλληστις] lautet der Akk. κυλληστιν BGU IV 1202, 12 (18»). Gen. pl. κυλληστίων Mil. = UPZ 46, 15; κυληστίων Par. 27 recto = UPZ 47, 20 (beide i6oa). Daneben κυληοτηίων, κυληστητήων, wor ber Bd. I1 S. 13 Note 5. ber λεσώνις Tempelvorsteher vgl. Bd. I1 S. 38. Neben der regelm igen ao Flexion λεσώνιος, λεσώνει, λεσώνιν begegnen die metaplastischen Formen επί λεσώνου Αρμοδίου SB 5827, 29 (69») und Dat. λεσώνη BGU 37, n (5OP). λεσώνι Aegyptus 13, 2i ff. Z. i (145 oder 134»). Vgl. Arch. XI S. 125. Das gyptische Wort ττορενβήκις der Obere der Falken (vgl. Sottas, Le thiase d'Ombos, Revue archdol. 1921 S. 24 f.), das wiederholt in den Beisetzungs»s Urkunden f r Iltis und Falken SB 6027— 34 vorkommt, f gt sich schlecht in die griech. Flexionsregeln: SB 6028, ίο Καλλίου πορενβήκ(ιθ5) (78*); 6029, 9/10 Καλλίου πορεμβαίκι (77a) ; 6030, 3 επί Καλλίου τοττογραμματεΐ καΐ ττ·ορεμβηκο$ (1. τοττογραμματέω? καΐ πορεμβήκιο$) (75*) : 6031. 7/8 Καλλίου τοπογραμμοττίω5 καΐ ττορενβήκις (74a); 6o34t 8/9 Καλλίου πορεμβήκει θεών 3 Σ (HI*)· Μιεντι Mich. Zen. 119, 41 (HI*)· Ebenda 119, ίο Παιεϋ?. ΓΤαιεϋτο? W. Ostr. 701. 3 (unb. ptol.). Παμεΰτο? Zen. pap. 59274, ι (251»). Σενεριεϋτο? Tor. I 5, 7 ( II6 *)· Σοκεϋ? Zen. pap. 59218, 8; 9 Σοκκεϋ? (254»). Φανεϋτο? Or. gr. 95, 5 (nach 193») usw. Selten sind weibliche Eigennamen: so Teb. III 780, 5 θαρεϋ? τις Θηβαία (171»). ΈριεΟ? 45 Enteux. 21, 2 (218»). ') K hner-Bla 1421 Anm. 5. Bla - D e b r u n n e r N . T.· § 31 (nur φρέατο?.) M a y i e r , Papyrusgraromatik. I a zweite Aufl. 3

34

Deklination.

§ 63.

6. -η$. -ήτο$, -ήτι (Vorgang ionische Namen wie θσλήί, θολήτο$; in gypten lautete der Nomin, vermutlich auf -t, vgl. Menet, Phanet u. dgl.) >): a) mannlich: Βελλής Teb. 39, 26 (114·). Έρβελλήτο* Par. 35 = UPZ 6. 14; 37 = UPZ 5, 16 (beide 163»). θοτητι Teb. 117, 69 (99»). Καιήτι Grenf. I 23, 9 s (118»), -TOS verso. Μαρρητι Amh. 43.7-13 (i73a)· Teb. 56,3 (IIa'). Μεγχήτι Teb. 164, 9 (IIaf). Παητοξ Par. 35 = UPZ 6. 21 (163·). Πατη5 Grenf. I 27, 3, 8 (109»); 44, 2, ίο (II»). rTorrfJTOs Grenf. I 23, 3 (ii8 a ); 34, 6 (102»). Πατητι Amh. 39, 3 und verso (IIa). Σαλήτος Amh. 47, 4 und verso (113*). Σθοτητος Teb. 120, 17 (97 oder 64»). Τοτοήτο? Petr. II 28 col. i, 22 (III»). Φαιήτο$ Petr. II 33 (3) 3 (III*). ίο Φαμήτο$ ebenda 39 (a) 6 (III8). Φανητο$ (m glicherweise auch griechisch Φάνητο; ?) ebenda 28 (3) 14 (III·). Φαυητο* ebenda col. 8, ίο (III·). Υινταητο$ Zen. pap. 59172, 9. 2i. 29 (256·) u. a. mehr. Die meisten dieser ( gyptischen) Namen lehnen sich ebenso oft (vom Nominativ aus) an die griechischen s-St mme auf -κλής an, so da im Genit. und Dat. 13 Formen auf -έου$ (-eteus, -ήου$) und -ει (-ήι) den obigen auf -TJTOS, -ητι mindestens die Waage halten. Belege folgen unter § 64 Anhang S. 41 f. Vgl. dazu auch die Stellensammlung bei Cr nert 163. b) Weibliche Namen auf -fjs, -fJTOS sind Bd. I1 S. 179 Anm. 12 aufgef hrt. Der Akkus, auch hier Τογην Leid. C p. 118, i, 16 (163*); M i, 12 = Par. 5, i, 7 ao (114·).

7. -o s, -O TOS, -O TI, -o v, ein besonders h ufiger Eigennamentypus, der seinen Vorgang im Ionischen hat»), teils m nnlich teils weiblich. Auch hier herrscht wie bei den Kurznamen auf -ας ausnahmslos im Genit. und Dativ das τ statt δ. as a) m nnlich: 'A ccio s W. Ostr. 1231,2 (unb. ptol.); so wohl auch 1516 statt 'A 5io s ( ? ) (141*)· ΆοηναροΟϊ SB 4210 (ptol.). ΖμενοΟτι Grenf. II 16,5 (137»). θοτομοΟτος W. Ostr. 711, 2 (ptol.). Ίεδδοον (Jude) Zen. pap. 59018, 2. 6 (258·). ΊησοΟς (Menschenname) Oxy. IV 816 (Ia). ΛολοΟτο? Amh. 53, 3 (114»). Movo ros Grenf. II 21, 4 (113·). NEO TOS Par. 16, 5 (141·). ΤΤακελλοϋτο? W. Ostr. 3° 727,3 (154 oder 143*). ΤΤαλοον Zen. pap. 59270,3 (251»). TTctouros Hib. 52,32 (nach 245*). Zen. pap. 59128, 2. 6 (256»). Grenf. I 29, 4 (105»); II 25, 10 (103»); 26 passim; 27, 18 (103»). TTorrcoOros Grenf. I 29, 4 (105·); II 25, 5 (103·). Πατοος Grenf. I 17,24 (146—35·). W. Ostr. 1619 (133*). TTorroOros Grenf. I 11,1,13; 2 , i i (157»); 27,3,2 (109»); II 17,1 (136*); 18,5 (127·); 23,2,8 (107·). Par. 3515,47 (i2o a ). W. Ostr. 1621.1622 (i27 a ). ΠΟΓΓΟΟΤΙ Grenf. I 14,2 (150—i39a). τον Πάτοϋν Grenf. II 16, 6 (i37a). Πατσεοΰτι, -TOS Amh. 47, 4. 16 (ii3a). Ποανεμοϋν W. Ostr. 1505, 4 (155 oder I46 a ). Σελεβοΰτθ5 Teb. no, ι (92 oder 49"). ΣποτοΟ? W. Ostr. 1189, ι. 3 (ptol.). Σ·ΠΌΤουτο5 Par. 5, 28, 7; 29, 2 (ii4 a ). ΤετοραμοΟν Mich. Zen. 98,4 (III a ). Toyyoxm Zen. pap. 59176,92 (255*)· Φαλοϋτι PSI IV 369,8 40 (IIIa). Φομμοΰτι Tor. V ι (i7? tt ) u.a.m. ') Eine einheitliche Betonung dieser Bildungen in den Texten herbeigef hrt zu haben ist das Verdienst U.Wilckens (GGA 1894, 7i8f. und Theb. Bank 35). Namen wie Κέλητο$ Grenf. II 15. 2, 6; col. 3, 2 (i39 a ); Κράτητι Hib. 46, 4 (258»); Mivryros Petr. II 12 p. 32, 2 (240·), Μένητι Zen. pap. 59744, 9 (HIa) darf man wohl als genuin griechische Bildungen ansprechen und in den casus obliqui als Proparoxytona betonen. Wenn man daneben Formen wie Μενέον$ findet Par. 5, i, 10; col. 8, 5 (ii4 a ), so liegt es nahe, einen Nominativ Με vife vorauszusetzen, der nach Analogie hnlicher gyptischer Perispomena (vgl. § 64 Anhang) die Flexion der s-St mme (auf -κλης) annehmen konnte. ») Den ionischen Ursprung hat zuerst W. Schulze erwiesen Kleine Schriften 308 ff.; zuletzt handelt dar ber Thumb Hell. 230 ff. (mit Literaturangabe).

§ 63·

Dentalst mme (Eigennamen).

35

b) weiblich: TaoOs Grenf. II 23, i, 3; col. 2, 3; col. 3; Ταοΰτο? ebenda col. 2, 5 (107»). Ταοϋτι Par. 55 (bis) = UPZ 96, 49 (158»). Leid. C recto = UPZ 77 I 19. 23 (158·). TorroOs Grenf. II 23 col. 2, 3; col. 3 (107·). Vgl. auch Bd. I' S. 179 Anm. 12. A n m e r k u n g 3. ΤακμηοΟς (masc.) figuriert Grenf. II 16, 3 (137») als No- s minativ, 10 als Genitiv; Dat. Τακμηοΰτι Ζ. 7. 8. -ως (-ώι/s), -ώτοξ (-ώυτοξ, -ώ). -ώτι (-ώυτι, -ώι), -ων, meist mask. Άβω-ros W. Ostr. 726. 3 (154—143*)· Άμώξ Zen. pap. 59172. ι°· 22 (256»). Άρομφωτι Zen. pap. 59176, 77 (255»). 'Aprr&TOS Grenf. II 23. 2, 3 (107·). Άσώ? Par. 15 = UPZ II 161. 45 (119»)· Lond. I nr. 3 (p. 46) 15 (II»). Άσωτο? Par. 15 10 (bis) 4 unten (120»). Tor. I = UPZ II 162 col. 5, n (117·). θασώς Petr. II 28 (4) 10; (9) 32 (III»), θαώυτος ebenda 27 (a) 29 (236»), θεμβώτοξ Amh. 30, 5. 41 (II·). Ίναρω? Par. 5, 24, 5; col. 37, 9 (114»). Ίναρώτος Zen. pap. 59094 verso [aber 7. 17 Ίναρωδο*] (257*). Petr. Ill 107 (d) col. i, 15 (III·). Lond. II nr. 402 (p. 10) 15 (152—141»), Teb. 82, 18 (115») und oft. Ίναρωυτος PSIIV 409, 2 (III·). Petr. II ij ίο (i) 3 (vor 240»); 39 (b) n; (c) 13 (ΠΙ»). Ίναρώνπ Petr. Ill 46 (5) 6; ebenda 93 verso col. 2, 2. ίο ΊναροΟτι (III·). Kowcos Zen. pap. 59218, 39 (254*). Kovvcoros PSI V 521,8 (248»). Κω* — KCOTOS — Κώτι Teb. 116.4.20 usw. (ιι»0· Λαβω$: PSI IV 371, ι Λαβώιτι, verso Λσβώτι (250·). Νεφερώξ: Akk. Νεφερων PSI V 542, 20 (III»). Νεχθώυ5 Zen. pap. 59206, 52 (254·). OvcSros Grenf. I 38, 2 (II—I»). rTovoj ao Zen. pap. 59218. 47 (254»). Παώτος Petr. II 10 (i) 2. 6 (c. 240·); 43 (b) 65 (III»). Teb. 58.9. 18 (in»). Grenf. I 36,2,3 (99—88»). Πασώτθ5 Zen. pap. 59114,3 (257·). Πεκώυτος Teb. 105, 14 (103»). Πελωι Zen. pap. 59292, 250 (250·). ΓΤετώ-ros Petr. II 28 (5) 22 (III»). Πετώυτο? Magd. 36, ι (2ΐ8·). Πετώυν Hib. 54. 5 (245»)· Πικώ-ros W. Ostr. 722, 3 (ptol.). Πνεφερώτος Petr. II 32 (2a) n, -n i8 (238»). TTo- »s κώτος Zen. pap. 59102, 4. ιι (257·). Σαμών^ Petr. Ill 70 (a) col. 2, 13 (III»). Zen. pap. 59133, 6 (256»). Σσμώυτος ebenda 59292, 248. 383 (250·). Σαμώτοξ ebenda 59151, ιι (256»). Σεμθώς Petr. II 28 (9) 15 (III»). Σεσώτι Zen. pap. 59275, ι und verso (251»). Σεώ-ros ebenda 59173, 15. 36 (255—54«). Συλωτος Petr. Ill ι (2) 11. ι6 (237»)· Τακοννωτοί Teb. 39.27 (113*)· Τοπτεντώτος (fern.) ebenda 52,3 ("4*)· 30 Zu Τεωξ lautet der Genit. Τεώτο? Petr. II 9 (4) 2 und verso (241»); 27 (3a) 8 (236·); 29 (a) 4 (242»). SB 5710 (241») — aber SB 5711 Τεώ (240»). Dat. Τεώι PSI V 510, 5. ίο (254»); 521, 8 (248»). Zen. pap. 59176. 75 (255»)- Akk. Τεών Magd. 10, 9; verso 2; 17 verso 2; 30, 8 (218»). Ein abgek rzter griechischer Name dieser Flexion ist Άττολλώί = Άττολ- 35 λώνιος: so Άττολλω? SB 4206, 153. 156. 213. 244. 253 (80 oder 69«). Gen. Άττολλω Hib. 97, 3 (282 oder 279»). Dat. Άπολλώτι Teb. 34, i (nach 100»)'). 9. -ων, -C VTOS usw.: gyptische Namen auf -nt, angepa t den griechischen Contracta wie Αντιφών, Δημοψων, Ξενοφών (K hner-Bla I 488), s mtliche mask. a) griechischer Herkunft: Άργΐοφωντο? (Vater des Zenon) Zen. pap. 40 59003,4 (259·); 59133.10 (256·); 59173.3 (255—54*); 59265.4 (251«). Δημοφων Hib. 51, i; 5 Δημοφωντι (245·); ebenso 52—54 (III»). Δημοφωντος Hib. 108, 6 (258 oder 248»). Παρμενωντος Petr. II 14 (i d) i (III·). Eine gemischte Flexion von verschiedenen St mmen zeigt der Name Έξοχων (Έξάκων): Έξακώντο? Giss. bibl. 7, 3 (II»). Έξακώνο5 (oder Έξάκωνο??) Zen. pap. 45 59417, 2i (III·). Teb. III 739,3.9. 13; Έξακώνα ebenda n. 15 (163 oder 145·). Έξάκοντι Zen. pap. 59442,6 (ΠΙ»). Ήροφων ebenda 59442,1 (III·). Καλλικών ') Von diesem Typus, dem fast nur gyptische und persische Namen angeh ren, handelt K hner-Bla I 494 e, wo auch die Frage er rtert wird, ob solche Namen Perispomena, Oxytona oder Paroxytona sind. Obwohl Herodian III 714 L. f r die letztgenannte Akzentuierung (z. B. Σαβάκοος) eintritt, stimmen doch die neuen Grammatiker (K hner-Bla , Mehlhorn) f r Perispomenierung. 3*

36

Deklination.

§ 64.

Zen. pap. 59148,2 (256»). Καλλικώντοςebenda59285.2 (250»). Κάλλικωντι59333, 12. 51 (248·). Καφισοφών Mich. Zen. 55,18 (240*). Μυρικώιτι Zen. pap. 59225,2 (253»). Ξενοφώντος ebenda 59710, 54 (III*). Σενοφώνη PSI V 524, ι. η (241»). b) gyptisch (?): Άκωνατπμώντος Petr. Ill ι (2) ι6 (237*)· Παστώνη ί ebenda 4 (9) ι (255*)· Πετεχών Petr. II Einl. p. 31. 5 von unten (III·). Zen. pap. 59172, 3 (256—55»). Πετεχώντος ebenda Z. 37. Petr. II 14 (i d) i (III*). Teb. 85, 133 ("3*)· Πετεχώντι Petr. II 40 (a) 4:4 (2) 17 (255»); ebenda Einl. p. 33, 7 (III») usw. ίο. -005, -ώστο$: BGU 1196, 4. 9. 27 θεως; 2. 3 θεώστος; 51 Σανωοτος (I»f)· 10

§ 64. s-StSmme. 1. Von Neutra auf - s finden sich folgende Formen von γέρας, γήρας, κρέας:

Nomin. Akk. sing, γέρας Tor. I 8,22 (116»). γήρας Magd. 18, 6 (221»). κρέθ5 Sachinis = UPZ II 158 A XIV 95 (III»). Genit. sing. γέρως Eleph. 24, 6 15 (223·). Mich. Zen. verso 2. 10 (257»). γήρως Enteux. 26. 9; 43, i (beide 221»). Nomin. Akk. plur. τα γέρα Teb. I 5, 65. 79. 80 (118»); III 699, i (135—34»). κρέα Zen. pap. 59705, 25. 34. 42 (III»). Pap. Sachinis = UPZ II158 A 162 (IIIs). SB 6997, 13. 17 (III»). Par. 53 = UPZ 85, 12; 54 = UPZ 4, 13. 46. 69. 73 (beide 163—61»). Leid. C rect = UPZ 89, ίο (160—59»). Gen. plur. γερών Eleph. 14, 7 ao (223»). Teb. 6, 2i (140»). κρεών Petr. Ill 58 (a) 2; 140 (a) 8 (III8). Zen. pap. 59019, 2 (260—58»).

Die Formen stimmen mit den attischen berein. K hner-Bla I § i2i; § 123 8.431 Anm. 2. Meisterhans-Schwyzer 3 143,4.5. G. Meyer 464. 467. Schweizer Perg. 156. Nachmanson Magn. 35 138, 5. Bla -Debrunner N. T.e § 47, l (γήρει, κέρατα, κεράτων, aber τα κρέα). Auch die Attizisten brauchen von κρέας kontrahierte, von κέρας offene Formen (Schmid Attic. Ill 21; IV 16.580). Dagegen κέρα als Plur. auf einer delischen Inschrift Ditt. Syll.2 588,167; aber ebenda 204 κέρατα (etwa 180»). Reinhold 51 (γήρους, γήρει); 53 (τα 3 οκρέη. κέρη und κέρατα). Cr nert 172, ι. Dieterich Unt. i64f. ber άλας = άλς (nach Analogie von κρέας gebildet) vgl. §67 8.45,14. 2. Neutra auf -ος. a) Der Gen. sing, hat regelm ig die Endung -ους: Z. B. γλεύκους Petr. II 40 (b) 8 (277»). Grenf. II 24, 12 (105»). έθους Par. 63 35 = UPZ no, 155 (165»). έτους passim, μέρους Petr. II 13 (4) 6 (258—53«). όξους Teb. 121, 14. 2i (94 od. 61»). πένθους Par. 22 = UPZ 19, 24 (163»). τέλους Petr. II 13 (19) 8 (258—53») usw.

Eine Ausgleichung zwischen der vokalischen o-Deklination und den s-St mmen mit der Nominativendung -Ός konnte in zweifacher Weise 40 eintreten: entweder bilden konsonantische St mme den Genitiv auf -ου oder m nnliche o-St mme flektieren wie neutrale s-St mme im Gen. auf -ους. F r beides lassen sich in den ptol. Papyri vereinzelte Beispiele finden: Einerseits του ετου BGU VI 1242, 5 (III—II»). Grenf. I 33, 28; aber 27. 29 45 έτους (103»). του γ έτου λόγος Teb. 115, 13; aber 12 του β έτους λόγος (115—H3a)·

§ 64.

s-St mme.

37

του τέλου W. Ostr. 1490, 4 (III·). Sonst oft τέλους. Andererseits φασήλους Teb. 115,14 (115—113·); sonst φασήλου Teb. 119, 39 (105—ιοί»). τοΟ ταρίχους Petr. Ill Einl. p. 8, 9 (225·). τσρίχου PSI IV 428. 69 (III·). Teb. III 701, 206. 209; 222 TOW τάριχον (235·). Dagegen nur έλέου Magd. 18, 6 (221·), nirgends das vulg re ελέους1)· s Anmerkung i. In F llen wie άττό του πένθος Lond. I 41 recto (p. 27) = UPZ 57, 2; Leid. E III = UPZ 50, 23 (beide 162») — im letzteren Fall mit berschriebenem υ— oder όπτώ (sic) του τέλος W. Ostr. (34?) hat vielleicht der Nomin., wie sp ter oft, Genitivfunktion, wenn man nicht in den schlecht geschriebenen Texten lautliche Vertauschung von o und ου (Bd. I1 S. n6f.) annehmen will, zo Ebenso zu beurteilen ist του χείλος = τοΟ χείλους Teb. Ill 793 col. XI 7 (183·).

b) Der Dat. sing, hat regelm ig -'et. Bei Schreibungen wie μένηι = μένει P. Weil IV ^ (geschr. vor 161·); χείληι Grenf. II 23,2,6 (107·) ist der oben (Bd. I1 § 20 S. 130) besprochene Wechsel zwischen ει und ηι anzunehmen (vgl. έτηι = frei Meisterhans-Schwyzer 3 39, n). 15 c) Der Nomin.-Akk. plur. hat in der Regel kontrahierte Formen auf -η, offene auf -εα sind sehr selten. ^εύγεα (Paare) Teb. III 793 col. VIII 21 (183*). Sonst berall ^εΰχη, z. B. Lilie 8,8 (III·). Petr. III 31,9 (III·). Teb. 121,36; 122,9; 252 descr. (alle I·). τα 3μήνέα Bienenst cke Mich. Zen. 29, 5 (256·). Gew hnlich σμήνη. z. B. Zen. pap. ao 59368, 13. 18 (240·); 59520, 7 (HIa). — Der Plural von χρέος lautet wie im Klassischen [Hes. Pl. Andoc. Isae. Dem.] χρέα Eleph. 2, n (285»).

d) Auch der Gen. plur. ist regelm schwindenden Ausnahmen.

ig kontrahiert — mit ver-

ετών Petr. I 19, 4. 5. 6. 13. 22 und oft (225·). 3ευγών W. Ostr. 1028, 4 (ptol.). »s κερδών Leid. M. 2,4 (114·). σκευών Petr. II 32 (i) 27 (238»). τελών ebenda 45 col. 2, 23 (III*) usw. Vereinzeltes βλαβέων (zu το βλάβος. s. unten § 67 S. 47,,) Tor. XIII = Mitt. Chr. 29,14 (147·). BGU VIII 1827,24 (52—51») und einmaliges κτενέων (f r κτηνών) in einer sehr fehlerhaft geschriebenen Bittschrift Mich. Zen. 87, 2 (III·) 3 brauchen nicht als lonismen zu gelten, sondern haben ihr Analogen in anderen vulg ren Formen auf -έων. Vgl. Bd. I' S. 17. Bla -Debrunner N. T.' § 48 (ορέων, χειλέων). Schmid Attic. IV 17. 581. ορέων bei Aristeas 119. Schweizer Perg. 153. Reinhold (bei den apostolischen V tern ορέων, χειλέων, ανθέων, τειχέων). A n m e r k u n g 2. Die (ionische) Form ήοΟς (vom Stamm ηος-, G. Meyer 411) is begegnet Eudox. 4, 12 (vor 165·) als 1.1. der ionischen Astronomen. Ebenso auf einer b otischen Inschrift bei Schweizer 156 Anm., bei losephos neben dem h ufigeren έως (Schmidt,de los. eloc. 499), sowie beiPolybios (Krehling32). Vgl. J.Wackernagel, Glotta 7, 261 f.

3. Eigennamen auf -ης 5 ). ·» Als s-St mme sind zu betrachten alle .Namen auf -άκης, -άνθης, ') Zu solchen Analogiebildungen vgl. K hner-Bla I 514 f. (ταρίχους). Schweizer 152. Dieterich Unt. 163 f. Bla -Debrunner N.T.* § 51,2 (το έλεος, το 3ήλος, το ήχος, το ττλοΰτος, το σκότος). Reinhold (του λίβους, 30φους. •πΈλάγου). Cr nert 176, ι—4 (το φόβοϊ)· *) K hner-Bla I 512· G.Meyer 438 ff- Meisterhans-Schwyzer 1 134 ff· Hatzidakis Einl. 188 f. Schweizer 153. Nachmanson 135 f. WinerSchmiedel § 9. 8. Dieterich Unt. 158 ff. Schmid Attic. IV 21. Cr nert 160 f. Hauser Lyk. 92 ff.

38

Deklination.

§ 64.

-άρκης, -γένης, -δευκης, -κράτη?, (-χράτης), -κύδης. -μένη?, -μήδης, -σθένης, -τέλης, -φάνης, -χάρης. Der Ausgleich zwischen der vokalischen und konsonantischen Deklination, dessen Endpunkt eine einheitliche Flexion nach dem Schema -ης, Aw, e (bald -et, bald -ηι, seltener -η ges schrieben), -ην darstellt, beginnt schon im 3. Jahrh. v. Chr., ist aber im i. Jahrh. v. Chr. noch nicht ganz abgeschlossen. a) Der Genitiv endet noch im 3. Jahrh. v. Chr. berwiegend auf ^ους, und zwar ·κ>υς:-ου = 131:11 = 12:1; im 2.—i. Jahrh. tritt -^ους bedeutend zur ck gegen -ου, also -ους: -ου = 26:80 = 1:3. Ilia au f _ious ι) [Eleph, Enteux. Hib. Lille. Magd. Mich. Zen. Petr. I—III. PSI IV—VI. SB. Teb. Ill i. Zen. Bus. Zen. pap. I—IV]: Άγλωφάνους (ι). Άλεξικράτους (3)· Άνδροσθένους (ι). Άνδροτέλους (ι). Άντιγένους (3). Άντιο-θένους{6). Άντιφάνους (2). Άπολλοφάνους (3).-'Αρετάκου5 (ι). Άριστογένους (ι). Άριστοκράτους (4)· Αριστοτέλους (ι)· Αριστοφάνους (ι). Γενησικράτους (ι). is Δημοσθένους (ι). Διογένους (7). Διονυσοφάνους (ι). Διάφανος (ι). Έττιγίνους (ι). Έπικράτους (2). Έπικύδους (ι). Έπιμένους (4)· Έτηχάρους (ι). 'Ερμογένους (12). EO uyivous (ι). Εύκρά-rous (3)· Εύχάρου? (ι)· ©eoyivous (6). θεοτέλου? (2). θευτέλουξ (2). Ίττττοκράτους (2). Ίτητοσβένους (ι). Ίσοκράτου? (ι)· Καλλικράτουξ (8). Καλλιμήδους (3). Καλλισθένους (ι)· Λεοντομένους (ι). Λυκομήδου? (ι). Μενεao κράτους (2). Μητροφάνους (ι). Πανταρκους (3)· Περν/ένους (2). ΓΤολεμοκράτους (2). Πολυάνθους (ι). Πολυδεύκους (ι). Πραττογίνους (3). Στοαηκράτους (ι). Σω·/ίνους (2). Σωκράτους (ι). Σωσθίνους (ι). Σωσιγίνους (ι). Σωχάρους (7)· Τσυροσβένους (ι). Τιμοτ/ένους (ι). Φαρνάκους (ι). Φιλογένους (ι). Φιλοκράτους (4). 'ώριχένους (2): zusammen 58 W rter, 131 F lle. »5 III» auf -ου: Άλεξικράτου Petr. I 28 (ι) ι (225*). Άριστοκράτου Petr. Ill 2i (e) 5 (226·). Enteux. 48, ι (218*). ΈρμοκράτουMich. Zen. 55, ιι (240»). θηραμένου Hib. in, 31 (250»). Κολλικράτου PSI VI 551, 17 (272·). Petr. III 56 (b) 9 (c. 260»). Καλλισοένου Hib. 99. 12 (270·). Πολεμοκράτου Hib. 145 descr. (245»), Τιμάνθου Zen. pap. 59517. ι {ΠΙ»). Τιμοκράτου Hib. 118, 5 (nach 250*): 30 9 W rter, n F lle. H_la a u f _'ov;s [Grenf. I. II. Leid. Lond. I—III. Par. Rein. SB. Teb. I. ίο

II. UPZ I]:

'Ανττ/ένους (ι). Άττολλοφάνους (2). Διογένους (2). Έττιγένους (ι). Έττιμένουςίι). Έττιφάνους (2). Ερμογένους (2). Έρμοκράτους (2). Ευμενούς (ι). as θεαγένους (ι). Κράτους (ι). Μενασθένους (ι). Ναυκράτους (ι). Όρνυμένους (ζ). ΤΤεριγένους (ι). Πολυκράτους (ι). Σωγένους (2). Σωσικράτους (2): i8 W rter, 26 F lle. II—Ι» auf -ου: 'Αλεξικράτου (ι). Άντιφάνου (2). Άττολλοφάνου (7). Άριοτογένου (ι). Άριστομέδου (=-μήδου) (ι). 'Αριστομένου (ι). Άριο-τοφάνου (ι). 40 Άρσάκου (ι). Δεξκράνου (ι). Διασθένου (ι). Διογένου (ι). Διοφάνου (3). Έπιγένου (ι). Έπικράτου (2). Έτπκύδου (ι). "Ερμογένου (3). Έρμοκράτου (4). θηραμένου (ι). Κάλλικράτου (6). Καλλιμήδου (3). Κλεογένου (ι). Κλεοσθένου (ι). Κράτου (ι). Λυσικράτου (ι). Μεχολοκράτου (ι). Μενεκράτου (2). Ιενοκράτου (ι). Ποτ/κράτου (3). Ποτ/χράτου (3). ΤΤασοκράτου (ι). Περιγένου (ι). Πετεαρχράτου 45 (ι). Πολεμοκράτου (ι). Πολυάνθου (2). Πολυδεύκου (2). Πολυκράτου (s). Ποσσικράτου (ι). Πρωτογένου (2). Σωκράτου (3). Σακτιγένου (ι). Τιμογένου (ι). Τιμοκράτου (ι). Φιλοκράτου (ι). Χσλσφάνου (ι): 44 W rter, 8o F lle. *) Namen, von denen gleichzeitig beide Formen auf -ίους und -ου vorkommen, sind gesperrt. Die in Klammer stehenden Zahlen bezeichnen die H ufigkeit der. beobachteten F lle.

§ 64·

s-St mme: Eigennamen auf -ης.

39

b) Im Dativ berwiegt stets die Schreibung -et gegen ber von -ηι, und zwar im 3. Jahrh. v. Chr. etwa im Verh ltnis von 4:1, im 2.—i. Jahrh. v. Chr. im Verh ltnis von etwa 2:1. Ganz vereinzelt erscheint im 3.—i. Jahrh. -η'). Ill· Dat. auf -ει: Άνδρομένει (ι). Άνδροσθέυει (3). Άντιγένει (ι). Αντί- 5 μένει (2). Άτπμένει Enteux. 77« 5 [pap. Άτπμήνει] (221·). Άττολλοφάνει (ι). Άριστοκράτει (2). Δημοκράτει (ι). Διογένει (5). Διοφάνει (31). Επικρατεί (6). Έττικύδει (ι). Επιμένει (ι). Έρμογένει (3). Εύκράτει (2). θεογένει (3). Καλλικράτει (2). Καλλιμήδει (ι). ΚοΛλισθένει (ι). Παντάρκει (2). ΤΤεριγένει (ι). ΓΤισικράτει (2). Γίολεμοκράτει (ι). Πολυκράτει (3). Σωγένει (6). Σωκράτει (ι). Σωσκράνει (4). Σωχάρει (ι), ίο Τονροσβένει (ι). Τιμοτ/ένει Enteux. 95.4 (222»). Χαιριγένει (8): 31 W rter in 99F llen. Ill· auf Ιηι: Άντιγένηι Grad. 7.14 (IH'O· 'Αριστοκράτη ι Zen. pap. 59334. 6 (248*)· Άριστομήδηι Zen. pap. 59624, 14 (HI·). 'Αριτοκράτηι Or. gr. 61. 4; Άρττοχράτηι ebenda 62, 3 (c. 247»). Διογένη ι Zen. Bus. 51, 9; aber 15 Διογένει (250·). Διομήδηι Zen. pap. 59323· 3·Χ9 (250*)· Δ ι ο φ ά ν η ι Enteux. 37· 7 (222·). 13 •Ερμογένηι PSI VI 629, η (III·). Petr. II 9 00 12 (241·). θεογένηι Mich. Zen. 61, ι (248·). θευγένηι Hib. no, 84 (nach 255*)· Καλλικράτηι Teb. Ill 815. 9. 38 (228—2ΐ·). Κράτηι Hib. 122 descr. (nach 250·). Λυκομείδηι (= Λυκομήδηι) Petr. II 8 (ι Β) 8 (259*)· Σενοκράτηι Hib. 34. 7 (243").' "ΐ. 7 (25°*)· Πρωτογένηι Zen. pap. 59067. ι und verso (257·). Τιμοκράτηι Hib. no, 74 (nach 255·). Enteux. 88, 6 ao (221·). Τειμοκράτηι Hib. 76, 2 (248·): 17 W rter mit 23 F llen. II—1· a u f ' ε ι : Διογένει (6). Έπιφάνει (ι). Έρμογένει (4). Έρμοκράτει (3). θεογένει (ι). Καλλικράτει (ι). Λυοικράτει (ι). Ποτ/κράτει (2). Φιλοκράτει (2): 9 W rter mit 2i Fallen. II—Ι» auf -ηι: Άρποχράτηι Or. gr. 175. 5 (c. 114*)· Έτπγένηι Teb. ιοο. 3 »s (117·). Έττιμένηι Lond. I (p. 42) 128. 139 (158·). Έρμοκράτηι Teb. 208 descr. (95 oder 62·). Πασικράτηι Amh. 32 verso 2 und Aufschrift (II·). ΓΤαχράτηι Amh. 39, 3 (II·). ΤΤολυδέκηι (sic) Par. 45 = UZP 69, 6 (152»). Πρωτογένηι W. Ostri 714, 2 (ptol.). Σωκράτηι PSI X 1098. i. 7 (51·): 9 W rter mit ii F llen. Ill· auf ίτρ Αριστοκράτη] Petr. 19 (0)32 (225*)· Λυκομήδη Hib. 47.31 (256·). 30 II—1· auf ίη: τω Διογένη Theb. Bk. IX 3 (i34 a )· BGU 1143. 28 (25·). Έτπγένη Teb. 100,12 (117—ιι6·). Θεοφάνη Teb. Ill 793. 2. 2δ (183·). Σωσικράτη BGU VI ι488 (Ostr.) 13 (Π—1·). Unb. ptol. Περιγένη SB 286, 2.

c) Im Akkusativ ist die alte Form auf -η nur in ganz vereinzelten ss F llen zu belegen; die Ausgleichung mit den a-St mmen ist fast vollkommen l). ') Da auch hier gleichzeitig orthographische Schwankungen und Systemzwang vom Nominativ aus zusammengewirkt haben und keines von beiden ausschlie lich verantwortlich zu machen ist, erscheint zweifellos. Vgl. N a c h m a n s o n s i Note 5; brigens bieten die magnesischen Inschriften (Nachm. 137) auffallenderweise nur ίηι, nie ii. Auf attischen Steinen findet Meisterhans* 136 zweimal -ει (IV—HI·). >) Selbst die attischen Inschriften zeigen das alte -η nur in wenigen F llen bis ins 4. Jahrh. v. Chr., von da ab ausschlie lich -ην. Erst in der Kaiserzeit wieder vereinzelt -η (Meisterhans-Sehwyzer" 136, 13). Auffallenderweise haben die attischen Fluchtafeln des 3.—2. Jahrh. v. Chr. die Endung -η nicht selten bei sund sogar bei a-St mmen. wie Άνδροκλείδη, Άριο-τοκύδη, Μεγαγένη, Ποτγκράτη — neben Άνδρομένην, Άνδροσίένην, Θεαγένη ν, Ίτπτοκράτην, Σωοημένην, Φιλοκύδην (Schwyzer Vulg. 256). Schweizer Perg. 155 (wiederholt Ευμενή, sonst nur

40

Deklination.

§ 64.

Ill—I» Akk. auf -η: Παντάρκη Eleph. 4 verso (284—83»). Περν/ένη Ostr. Lamer = W. Chr. no A ii (no»). Σωκράτη Inschr. von Batn Herit = W. Chr. ?o, 25 (57—56·). Τιμοκράτη BGU 1271, 18 (lid). Ill—I» Akk. auf -ην (Auswahl): Άντιγίνην Zen. pap. 59281, ι (250»). Άττολ5 λοφάνηνΡ5Ι IV 444.8 (HI*)· Zen. pap. 59019. 8 (260—s8*)· BGU ιοοι, 9 (56—55»). Άριστοκράτην Enteux. 48. 8 und verso 3 (218»). Διογένην Petr. II 37 (i·) recto 12 (III·). Magd. 18. 4 (III·). Zen. Bus. 51.26 (250·). Διοφάνην Magd. 3—34 in ίο F llen (III·). 'Ετπγένην Petr. II 45 (i) 20 (246·). Έρμογένην PSI VI 616, 8 (III·). θεογένην Petr. II 38 (b) 5 (242·). Lilie 3, 60. 80 (nach 241»); 4, 5. 21 (218— io 17«). "Ιτητοκράτην PSI VI 620, 15 (III·). Zen. pap. 59367, n (III·). Ίσοκράτην Hib. 82, 15 (239·). Καλλικράτην PSI VI 551, 15 (272·). Arch. II 83 nr. 10274, 4 i 10323,17 (III a ). Κραταιμένην Zen. pap. 59179,4.8.16 (255·). Λυσικράτην Rein. 7, 29 (Π·). Παγκράτην Petr. III 120, 6 (III·). Πολυάνθην Hib. in, n (nach 250·). Πολυδεύκην Par. 44 = UPZ 68, 5 (162·). Σωγένην Grad, ίο (a) 16. 41. 44; (b) 22 15 (215·). Σωσιφάνην Hib. in, 16 (nach 250·) usw.

d) Eine abnorme Vokativform zu Λυκομήδη? (analog zu einem a-Stamm) bietet eine Grabinschrift SB 2049 Λυκομήδη χρηστέ χαίρε (Π*). 4- Eigennamen auf -κλή? und Analogiebildungen auf -ή? 1 )· Belegt sind in ptol. Zeit folgende griechische Namen auf -κλή?: 20 Αγαθοκλή?, Άμφικλή?, Άντικλή?. Αριστοκλή?, Δημοκλή?, Διοκλης, Διονυσικλή?, Έρμοκλή?, Εύκλή?, Ηρακλή?, Θεμιστοκλή?, θεοκλή?. θρασυκλή?, Ίατροκλή?, Καλλικλή?, Κτησικλής, Λυκοκλή?. Μεγακλή?, Μεγαλοκλή?. Μενεκλή?, Νικοκλή?, Σενοκλή?, Πασικλή?, Πατροκλή?, Πεισικλή?. Πιοτοκλή? ΤΤολυκλή?, Προκλή?, Τοδοκλή?, Σαμοκλή?, Σοκλή? ( ? ) [Botti Τισσοκλή?], Στρατοκλή?, Σωκλή?, Τηλεas -κλή?, Τιμοκλή?, Φιλοκλή?, Χαρικλή?.

a) Der Genitiv lautet regelm ig auf -κλέου?. Die lautlichen Varianten auf -κλείου? und -κλήου? sind Bd. I1 S. jii. und j6f. aufgef hrt. ber Πάτροκλο? (Koseform zu Πατροκλή?) s. unten S. 49, 16. Anmerkung 3. Die heteroklitische Form -κλέου (-κλήου), die im Attischen 30 seit 350· vereinzelt auftritt, sp ter aber wieder verschwindet (Meisterhans 8 133, 8), findet sich in ptol. Zeit sehr selten und fast nur beim Eigennamen Ηρακλή?: Par. 54 = UPZ 84, 79 εξ Ήρακλήον ττόλειν (sic) (163—ι6ι·). Ήρακλέου BGU 543. 15 (27»). SB 37Sl (Einkratzung) Αμμώνιο? *Αγα6ωκλίου (sic) (II·). Vgl. brigens Bd. I1 § 46 S. 206. Zahlreichere Belege aus sp teren Papp, und Handschriften 35 gibt Cr nert 162, 2. Vgl. auch Schweizer Perg. 155, 3 (Rhodos). Hauser 1. c. 94 (Σωσικλέου, Φιλοκλέου aus r m. Zeit). Nachmanson 138 (ΆρχικλείουϊηΤβοβ. Ήρακλήου in Bithynien und nach Journ. Hell. Stud. 21, 279 nr. 2 in gypten). Eine andere metaplastische Genitivbildung von Ηρακλή? lautet Ήρακλέω?, die sich zweimal im Ausdruck εν Ήρακλέω? ττόλει PSI V 543, 6 [23 Ήρακλέου?] und Zen. 40 pap. 59466, 8 (beide III·) findet. Ob man ein blo es Schreibversehen oder lautliche Variante (ou *** to) annehmen soll, ist schwer zu entscheiden.

b) Wenn im Dativ statt des gew hnlichen -κλεϊ manchmal -κλή(ι> ίην). SchmidAttic.IV 582 (-ην weitaus berwiegend, doch herrscht auch bei den Attizisten Unsicherheit). Nachmanson 137 (-κράτη aus august. Zeit, sonst nur ίην). Cr nert 161, 3. ') Meisterhans-Schwyzer 3 132, 7—io. Schweizer Perg. 155 f. Hauser Lyk. 94 f. Nachmanson Magn. 137 f. Cr nert 161 ff.

§ 64.

s-St mme: Eigennamen auf -η;.

41

auftaucht, so ist diese Erscheinung (nach Bd. I « § 20,13 S. 130) lediglich graphischer Natur. Beispiele f r -κλή(ι): Εύκλήι PSI VI 622, 4 (III·). Πατροκλήι Zen. pap. 59782 (a) 65 (III»). Πολυκλήι PSI VI 674. 6 (III·). Σωκλήι Zen. pap. 59258, ι (252·). Τιμοκλήι PSI VI s 629, 24 (III·). Φιλοκλήι W. Ostr. 1502. 2 (II·). f r -κλή: Αγαθοκλή BGU VII1537. 4 (ΠΙ*)· AioiAfjTeb. Ι2Ο, ig (97 oder 64·). Ebenso CIA add. 489 (b) 19 (II» f )· Vgl. Meisterhans' 133 Note 1182, wo auch θρασυκλήι auf einer Fluchtafel des 4. Jahrb. v. Chr. angef hrt wird. Weitere Beispiele Ditt. Syll.* III S. 231. 10

c) Den Akkusativ bildet die Κοινή nirgends auf -κλέα, sondern regelm ig -κλήν (nach Analogie der a-St mme wie Έρμή$), ganz vereinzelt auf-κλή (wor ber K hner-Bla I p. 432f. Schweizer Perg. 156 (Fu note) »)· Διοκλήν Fay. XII 29 (nach 103·). Έρμοκλήν PSI VI 616, 9 (III·). Ήρα- is κήν SB 6047 (Inschr.) (25»). θεμιστοκλήν PSI IV 343.4 (256»). Καλλικλήν Petr. II 29 (c) 8 (c. 250»). Lond. II nr. 122 (p. 8) 35 (II·). Μενεκλήν Zen. pap. 59093, 14 (257»). Πασικλήν ebenda 59015 verso 28 (259*)· Πατροκλήν 59θθ8, 26 (259β)· Πεισικλήν 59°"> Ιο (HI*)· Auch Eleph. 13. 5 ist statt Πιστοκλήξ zu lesen Πιστοκλήν γαρ ούχ εύρήκΕΐμεν (223—22a). ao ττερί τον ΤΤυθαγόραν καΐ "Αριστοκλή Petr. II 45 = W. Chr. i II ίο (246»), τον "Ηρακλή Ostr. Lamer = W. Chr. no A 5 (Tempeleid) (ιίο»).

Anhang. Eine gro e Anzahl (meist gyptischer) m nnlicher Eigennamen hat sich dem Schema der Namen auf -κλή* mit der Flexion -ή?. -έου$ »s (-efous, -rpus), -εΐ (-ήι), -ην angeschlossen; daneben folgen aber dieselben Namen nicht selten einer gemischten Deklination mit bergang in die Flexion der Dentalst mme auf -ήτο?, -ήτι (vgl. oben S. 34,1) oder der griechischen Nomina auf -εύ$, -έω$ (vom Dativ aus) »). Beispiele: Άμολής Zen. pap. 59173, 40. Άμολέου$ 59656. 12. Άμολήτος 3 59"2, ι (257*)· Άμολλήτοξ (sic) 59218,44- Άμολήι 59292. 373· 603 (alle III»). Άμυλής 59549,2 (257»)· ΆμυλεΤ 5974^.56 (ΙΠ·). ΆπελλεΙ 59004,27 (273*): 59θο6, 26 (259*)· Βελλή5 Βελλέου; W. Ostr. 73°, 2 (154 oder 143*)· Par. 5, χ8, 6 (ιΐ4*)· ΒελλήιΖεη. pap.59292,155 (250*). Καιήου? Grenf.l34. 7 (102»). Καιήτο$,-τι s. oben S. 34»4· ΚαλλεβελλέουξΑπ:!!. 164, ι6 (123*). Κοτήν Zen.pap. 59°3°.2 (258*). as Κυδρής-έουίΗΛ. 53,14 (246»). Alle m glichen Variationen zeigt Μαρρής: Nom. Mapρή; Teb. 41, 29 (119») und oft. Gen. Μαρρέου$ Amh. 30, 39 (II*); 59, 4 (151 oder 140·). Abgek rzt Μαρρεθ5(ίϋΓΜαρρίου5, nach koptischer Weise kontrahiert, vgl.oben i) Phryn. Lob. 156: Ήρακλεα. Περικλέα, θεμισκτοκλία έττεκτεΐνων την έσχατη ν λέγε, αλλά μη Ήρακλήν καΐ Περικλήν καΐ θεμιστοκλήν. Entsprechend die attischen Inschriften bis 300» -κλέα (Meisterhans 3 133, ίο), von da an -κλήν. Schwyzer Vulg. 256. Cr nert 162, 3. Hauser Lyk. 95 (Κτησικλέα, Μενεκλήν). Nachmanson 138 (amal -κλέα aus r m. Zeit). Die Attizisten meist -κλέα, nur Aelian Ηρακλή, Schmid Attic. Ill 21; IV 583 Note 8. Belege f r -κλή Ditt. Syll. III 232 (Καλλικλή, Σωσικλή). ») ,,In Kleinasien h ufig" nennen diesen Typus Schweizer 155, 3 und Nachmanson 138. Hauser 95. Vgl. dazu Kretschmer Einl. 422 f. Cr nert 162, 5.

42

Deklination.

§ 65.

Bd. I' S. 153, 5) Teb. 85,18 (113«). Μαρρείον* Amh. 34, 4 (nach 157·); 56, 2 (146 oder 135·). Teb. 41,4.21 (119*); 63.25 (116*); 112,60.83 (112»); 149 descr. (116—115·) und oft. Μαρρήους ebenda 56.1 (IIa-f). Mopp&oj Amh. 33, 4 (157·). Moppel Amh. 42,8.32 (179*). Teb. 31,6 (112*). Μαρρήι Amh. 55,2 (176 oder s 165·). Μαρρητι (s. oben S. 34,5). Μαρρήν Amh. 30, 8. 25 (II*); 43, n (173·). Teb. 43,13 (118·). Zu Meyxfjs erscheint der Gen. Μεγ-χείους (vgl. oben 8.34,15); der Dat. Με/χεΐ Teb. 17, i und subscr. sowie nr. 18—40 sehr oft; Mey\fji ebenda 10, i; 23, i (119·); beide Formen nebeneinander 40, 16. 23 und subscr. (117*). Μεγχητι s. oben S. 34.5. Zu Μενης: Μενέουξ Par. 5, ι, ίο; col. 8, 5. 7 ( ΙΓ 4*)· Daneben Με10 vfJTOS (Μένη-ros?) s. oben S. 34 Note i. Zu Όρσ%: Όρσέους Teb. 120, 31 (97 oder 64») und Z. 94 Όρσήιους (sie). ZuTo0ofis:ToOoeIousTeb.63.128 (114»). Τοθοήιΐ2ΐ.ΐ4 (94 oder 6ι·). ΤοΘοήν Rein. 7, 20 (c. 140»). Τοτοήν (sic) Amh. 31, 9. 26 (112»). Derselbe Name verk rzt θοτέως Teb. 120, 47 (97 oder 64»). Zu Τοτοήτος S. 34,9. Φατρή? W. Ostr. 1024,2; 1194 verso 2 (ptol.); 1234,2 (120·); 1356,2 (138»). Φο> »s τρέου? Grenf. I 27, 2. 7 (109»). Par. 5, ίο, ι; col. 25. 2 (114*).' 9, 19 (io7*)· ΦαTp8fou5Teb. 61 (a) 64. 135 ( Ιΐ8 *)· Φατρήου$ Grenf. Ι 32, 4 (io2*). Φστρήι W. Ostr. 1537. 2 (II*)· ftvToiov/s Par. 26, 23. 28 (163·). Υιοαηι (sic) Par. 27, ιι; 28, ίο (160*). Υινθαην Par. 27,24 (160*) usw. Weiblicher Eigenname dieses Typs: Ταφασιήξ: BGU 1148,3 Ταφα»ο σιήουξ, οΤαφασιϊ^, ίο Ταφασιήτοί. ι6 Ταφασιήν, 2ο. 29 Ταφασιήτος (Ι*). Ταφεσιής (sic) BGU 1126,10; 2.5 Ταφεσιήους. ιι. 12 Τσφεσιητο5, ig Ταφεσιήτι, 2ΐ Ταφεο-ιην (8·).

§ 65. r-St mme. ι. Nur im Nominativ erscheint lap Eudox. 21, 7 (vor 165·). fapos »s Par. 66, 59 hat Rev. Μέΐ. 374 in die Zahl σ ρ π berichtigt *). 2. χείρ zeigt in den Nebenkasus au er dem Stamm χειρ- auch die k rzere Form χερ-: χειρό$ BGU ion II 25 (219»). Par. 63 = UPZ no, 125 (165*). Teb. 138 descr. (11*0. X£tpi Magd. 24, 6 (218»). χείρα Leid. C recto = UPZ 77 col. II 29 3o (c. 160»). Teb. 39, 32; 71,15 (beide 114»). χείραj Petr. II i, 23 (c. 260»). Par. 63 = UPZ no, 208 (165·). Teb. 6, 39 (140«); 28, 8 (c. 114»). Leid. G = UPZ 106, 19 (99a) usw. χερόί Zen. pap. 59355.93· 142; aber χειρός 71. Μ3· Μ7 (243*)· Magd. 25, 2 (221·). Par. 50 = UPZ 79. 18 (ΐ59*)· Teb. 109, 18 (93*)· Leid. O = UPZ 125. 14 as (89·). χερεί (= χερί) Par. 50 = UPZ 79, 6 (159·)· χέρα Petr. II 20 (2) 7 (252·); III 93 verso col. ι, 6; 2, 14 (IIa). Par. 62 = UPZ 112 col. 5, 8 (203—02»). Lond. I nr. 44 (p. 34) = UPZ 8, n (i6i a ). χερών Zen. pap. 59767, 9 (III·). Magd. 24, 8 (218·). χέραί Petr. II 4 (6) 12. 15 (255»). PSI IV 442, 9 (III*). Par. 50 = UPZ 79.7 (i59e). Dagegen nur χερσίν Petr. II 9 (2) 4 (241—39*); 17 (4) 8 (240»). 40 ber χϊραν s. § 44 s· 199 und § 67. 3^»). ') Kontrahierte Formen von fop bieten die Papp, dieser Periode weder im Substantiv noch im Adjektiv: εαρινή Hib. 27,62. 209 (300—241'). Eudox. 2,6.28; einmal ήαρινά Petr. Ill 53 (m) 5 (225»). K hner-Bla I 210; 217 Anm. 13; 425 Anm.3. Meisterhans 3 8.74, 3; §52, 3 (lap. ήρο$, ήρι). Schmid Attic. IV ιι. 585 (nach attischem Muster). Cr nert 168, 4 (vulg. ήρου$ = ήρο$). W. Schulze, quaest. ep. 163. H. Ehrlich, K. Z. 38,86. *) K hner-Bla I 426 Anm. 8 (χειρσίν auf attischen Inschriften der Kaiserzeit). Meisterhans-Schwyzer* 145, 17 (im Attischen auch χειρών 350—300·). Cr nert 115.3 (ausgiebige Beispielsammlung).

§ 65. 66.

r- und n-St mme.

43

In Ableitungen begegnet selten χερ-: χερογραφία Petr. Ill 120,2 (III*), χερισταϊς Teb. 115,22 (115")· [κεχερογραφήκασι (Cr nert 115.3) Petr. II 29 (d) ίο (c. 250·) ist in der Neuausgabe Petr. III105 (2) 10 in κεχειρογραφήκαοΊ berichtigt]. Sonst immer χειριστής, χειρ^ω, χειρανωγίω, χειριστικός, χειρισμός, χειρογρσφίω, χειρόγραφος, χειριδωτός, πολυχειρία u. dgl. Gelegentlich beobachtet man s den orthographischen bergang von ει > ι: χιριστηι Hib. 74. i (nach 250»). Teb. 109,5 (105*). προκεχιρισμένα Fay. XIII. i (124») usw. Cr nert 115,3. Hauser 95.

3. Vom Stamm μαρτυρ- sind folgende Formen belegt: μάρτυς Petr. I 24 (2) i (250·); II 21 (d) 5 (III*). μάρτυρα Hal. ι, 70 (III*). Par. 46 = UPZ 71,10 (152*). μάρτυρες Petr. I 14,21 (237*); II 47,27 (192*). 10 PSI IV 406,43 (III*). Hal. 1,53.58.66 (III·). Grenf. I 27,3,7 (109·). Teb. 104, 34 (92») und oft. Metaplastisch μάρτυροι BGU VI 1470 (Ostr.) 6 (III—II·). μάρτερες (mit regressiver Vokalassimilation) Eleph. i, 16 Text A; B μάρτυρες (3ii*). μαρτύρων Petr. II 21 (d) 9 (III*). Hal. 1,45.57.65 (III*). μάρτυσι Grenf. 117, 24 (146—135*). μάρτυρας Petr. II17 (i) 18 (III·). Hal. i, 51 (III») '). 15

4. Zu Δημήτηρ ist berliefert der Genitiv Δήμητρος Petr. Ill 97,4 (III*) und der Vokativ Δήμητερ Gurob i (Mysterienritual) 6 (III*) 2 ). 5. κλήτωρ Ladungszeuge findet sich Petr. III 21 (g) 34. (III·). Hal. 1,233 (III*); nirgends das attische κλητήρ (Meisterhans 3 § 52,1). Andere Nomina agentis auf -τήρ und -τωρ sind aufgez hlt in der Stamm- *° bildung2 S. 71 f. und 86. Anmerkung. Wenn in den Papp. Tebt. I 6maligem Νικάνορας gegen ber 123, 5 (Ι*1) Νικάνω(ρος) begegnet, so ist wohl eher an analogische Umbildung des Suffixvokals als an lautliche Verwechslung von o > ω (nach Bd. I1 § 12 B S. 98 f). zu denken, zumal da Cr nert 170,4 mehrere Beispiele f r Νικάνωρος und Νικάνωρα *s beibringt.

1.

§ 66. n-Stamme. ber άρήν (άρής), άρνός s. § 67 (Metaplasmus) S. 46, «.

2. εΐκών bildet seine Casus obliqui durchweg vom Stamm είκον-: εΙκόνος SB 4244, 5 (III*). Rosettast. 3 (196*). εΐκόνι Kanop. Dekr. 61 30 (239*). Rosettast. 54 (196*). BGU 1131, 22 (14·). τήνεΙκόναΟΓ. gr. 51, 22 (239·). Rosettast. 38 (196*). Teb. 32, 21 (145·). εΙκόνες SB 5827,10 (69*). BGU 1059, 7 (Ι*). εΙκόνων Teb. 119, 53 (105*). BGU 1127, 36 (18*). είκοσι Kanop. Dekr. 62 (236*). τάς εΙκόνας Zen. pap. 59076, 6 (257·). SB 5827, 17 (69·) j).

3. Zu κύων erscheint die regelm ige Form κυν{ PSI VII 861, 7. κ 14.17. 2O. 23 usw. (Ill·), κυσίν Zen. pap. 59712,1. 4. 5. 8. 9. n. 14 (III·). 4. Der Stamm pi v- (Nase) ist nur belegt im Dat. pivl Petr. I ir, 8 (220»); 16 (i) 3; 21, 21 (237·); III ii, 2 (237») und im Akkus, τταρά ρίνα ') K hner-Bla I 510. Meisterhans-Schwyzer 1 143,6 (μάρτυσι). Cr nert 167, l. ') K hner-Bla I 429 Anm. 13. Cr nert 169,5. 3) ber Umbildungen είκοΰς (Gen.). είκώ (Akk.) vgl. K hner-Bla I 497. G.Meyer 422. Meisterhans-Schwyzer* § 51,2 (erst in der Kaiserzeit είκώ). Hauser 96.

44

Deklination.

§ 66.

Par. ίο = UPZ 121, 6 (156»); so auch Cop. 4 τταρά £ϊν[α], nicht παρά £ιν[Ι], wie Blinkenberg erg nzt (ιοο ·). Ob also der Nominativ wie im Attischen (Meisterhans-Schwyzer 3 144, n) jMs oder wie in der Κοινή (Thorn. Mag. 333, ίο £(5 Ά., ρΊν Έ.) ρΊν gelautet hat, ist bisher nicht s auszumachen; doch lassen die Adjektiva εύθύρ(ρ)ιν. κοπάρ(ρ)ιν, όξύρ(ριν) (vgl. unten S. 56,t$) ziemh'ch sicher auf letzteres schlie en'). 5. Eigennamen auf ·*ων und -ων. a) Bei Eigennamen auf -ίων begegnen nicht selten Schwankungen in der Bildung der Casus obliqui, indem oft bei demselben Namen sowohl *o -«covos, Aavt als -Ovos, Am usw. geschrieben wird. Χαιρήμων bildet teils Χαιρήμονος: Teb. 6i (a) 37; 61 (b) -joi.; 62,135; 84,149 (alle 118»); 64 (a) 57 (116·). Χαιρήμονι Hib. 80, 6 (250»). Lilie 3. 40 (nach 241·). Teb. 73,8 (113—in·) — teils Χαιρήμωνος Teb. 72,48 (114·). Grenf. II 31,20 (104·). Χαιρήμωνι Lond. I nr. 23 = UPZ 14,112.113 (158»). Grenf. II Ϊ3 26, 13 (103·). Χαιρήμωνα Teb. 34, 7 (nach 100») usw. hnlich im gleichen St ck Teb. zoo, 13 Μελειστίονι. aber 2 Μελειστίωνος (n?—116·). Par. 55 (bis) = UPZ 96,32 θεογίτωνι, 40 θεογίτων (159—58»). Die H ufigkeit und Regelm igkeit hnlicher F lle verbietet es, lediglich an Ausgleichung der Vokalqualit t (nach Bd. I ' § 12 B S. 98 f.) zu denken, vielmehr gibt ao Thumb Hell. 143 Fu note 2 mit Recht zu erw gen, ob hierbei nicht analogische Umbildung des Suffixvokals anzunehmen sei. Vgl. Nachmanson 64 Fu note 2. Hauser Lyk. 96. Cr nert 170, 2. Dagegen mag immerhin das ganz einsam stehende θέονος Lond. I nr. 23 = UPZ 14, 73 (158») statt des ungemein h ufigen θέωνος (vgl. Teb. I Index) auf lautlicher Verwechslung beruhen, wie jedenfalls Καλλιφδντα, »s Πετεχδντα neben regelm igem Καλλιφωντα usw. (wor ber zu vgl. Bd. I1 S. 98 Note 2). b) W hrend man von Άμ(μ)ων, wie es scheint, stets Αμ(μ)ώνος bildete, so Grenf. I 33,37.41 (103—102»). Tor. I 8, 18 (116»). Par. 5 col. 19,7: col. 42,9 (114·). W. Ostr. 321, 3 (ptol.) [auch Strabo XVII 809 Άμμωνα], findet sich bisher 30 nur Φιλάμμονος: Petr. 113. i; 14, 4 = III 6 (a) 20; I 15, 10 = III 2, 12; I 16 (i) n; 18 (2) 5 = III 5, 5; I 2i links 4; II Einl. p. 23, 4 = III 7, 4; ebenda 4 (2) 17 (alle 237')· Ποσειδών bildet den Akk. nach klassischem Muster (K hner-Bla I 425 Anm. 5) Ποσειδω Hal. 1,217 (III»). ') Unrichtig ist die Bemerkung bei G. Meyer 427: „κσταρριν ist Akkus, von Kcrrappjs" in Flinders Petrie p. 51, 1,7 = Petr. I 18 (i) 7 (237·). Vielmehr ist das Wort in der Verbindung άναφάλακρος. Kccroppiv, ούλήν Ιχων sicher Nominativ und geh rt nicht zu ούλήν, wie zahlreiche Parallelstellen beweisen, z. B. Petr. I 20 (i) ίο άναφάλανθος, όξύριν, ουλή cjoyovi; ebenda 19, n (225·) μελ(χρως. [όξύ]ριν, ουλή γενείωι. Pap. Gizeh Mus. Arch. I 65, 28 μελίχρως, μοαφοτΓρόχωττος. εύθύριν (123*) usw. Weitere Stellen Bd. I1 S. 213.

§ 67.

Metaplasmus. Heteroklisie.

45

§ 67. Doppelte Stammbildung von Nomina aus einer Wurzel (Metaplasmus, Heteroklisie). [Die einschl gigen Adjektive sind im n chsten Paragraph behandelt.]

1. Schwanken in der Verwendung verschiedener vokalischer St mme liegt vor: s

a) in den Compositis auf -αρχής und ζ αρχος, wovon die Rede ist § 59, 3 S. ii, «ff. b) Neben δεσςμοϋ (zu δεσμός Riemenzeug) Teb. 120, 70 (97 oder 64«) steht in der Bedeutung „B ndel" δέσμη (Herodian I 324, 10 L. betont δέσμη) Petr. III 41 verso 4. 8 (III·); II 25 (c) 4; (g) n (226«); 39 (d) 12 (III·). Teb. 122, 8 (96 oder 10 63·) und oft»). Nirgends τα δεσμά; in r mischer Zeit l δεσμοί»). c) Zu θίβη—Θΐβις vgl. Bd. I1 § 4 S. 42 und oben S. n.,.

2. Doppelte konsonantische Stammbildung: a) Neben [άλς] 3). αλός usw. steht το άλας. άλατος: αλός Petr. Ill 107 (c) ι (III·); i2i (b) col. II ι (HI·). W. Ostr. 341.3 (140 oder 151»). Arch. I 60 = is W. Chr. 11,57 (I23a)· Grenf. I 29,6 und verso (105·). Teb. 117,25 (99·); 190 (I»s) und oft. όλε* Sachinis = UPZ II 258 A XIV 93 (III·), άλω ν PSI VI 567.3; 8 άλο (254·). — (το) άλα$ (nach Analogie von κέρα; gebildet): Petr. III 140 (a) 2 (III·). Hib. 152 desc. (nach 250·). Leid. C recto IV = UPZ 89,10 (160—159·). Par. 55 (bis) I. II = UPZ 96, 6 άλα(τος ?), 29 όφτοικαΐ άλα(ς ?), 41 άρτων κσΛ άλα ao (το5?) (159—158») «)· b) ber die Namen auf -*ωνο$ und -όνος, sowie ·*ορο$ und ^ωρος s. oben S. 44, n und 43, H.

3. Mischung vokalischer und konsonantischer Stammbildung: a) F lle, in denen schon der Nominativ so geartet ist, da 25 er zweierlei Formationen zul t (sogenannte Heteroklisie), sind: ο, το 3ύτος (nach Phot. lex. p. 55, 5 3\3τος); ό, τότάριχος; ό φάσηλος— του φασήλους, sowie umgekehrt το έτος — του Ιτου, το τέλος — του τέλου, wof r die Belege oben § 64 S. 36, « ff. gegeben sind. Dem aus Herodot II 96 bekannten s-Stamm (το) ρΎιτος (Schilfmatte) neben ρΊψ entspricht der Plural £ϊττοι Petr. III 3° 140 (a) 6 (III·). ber die gemischte Flexion der Eigennamen auf -ας: teils -5τος, -cm, teils -δ, -αϊ vgl. § 58 S. 6, 3; ber solche auf -15: teils ^ιος. teils -^ως, teils -Μδος (-ιτος), vgl. § 60 S. 2i f.; ber den Austausch zwischen i- und Dentalst mmen berhaupt i) Statt θροιαδέσμας Leid. S col. II = UPZ 98, 12—19 (achtmal) liest jetzt Wilcken getrennt θροία δέσμας (158·). J ) Meisterhans-Schwyzer 3 143 (δεσμοί und δεσμά). K hner-Bla I 499. Thom. Mag. 79 δεσμά κάλλιον ή δεσμοί. Bei den Attizisten δεσμοί (Schmid Attic. IV 584), ebenso in den Papyri aus r m. Zeit (Preisigke WB III 18 s. v.). Cr nert 175, 3. Reinhold 54. Bla -DebrunnerN. T.' § 49, 3. Vgl. auch Schol. Yen. A zu A 312. 3) Die Formen in eckigen Klammern kommen in den Papyri (vielleicht zuf llig) nicht vor. 4) Oder sollte in den letzteren Beispielen όλα nach Analogie zu γάλα gebildet sein, wie Schmiedel §9, 10 Fu note im N.T. f r m glich h lt? Vgl. weiterhin K hner-Bla I 423, i. G. Meyer 471. Bla -Debrunner N. T.· § 47, 4. Dieterich Unt. 164. Reinhold 53. Als Kuriosit t sei erw hnt der Plur. αλόες Ρ. Goodsp. 30 col. 15, 9; col. 22, 4; col. 29, 14; col. 33, 7 (igiP).

46

Deklination.

§ 67.

(χάρις, κλείς, δρνις, Eigennamen) § 63 S. 31 f. Von den Namen auf -η; (Mischung von a- und s-Stammen) ist die Rede § 588. 2, 10 ff.; §64 S. 38,»ff.;von solchen auf -κλής und den gyptischen Typen auf -ης ebenda S. 40 f. nebst Anhang und § 63 Anhang S. 34, iff. 5 A n m e r k u n g i. In der Form τείχους δύο P. Alex. 2 = SB 4308, 6 (III»?) ist es bei der l ckenhaften berlieferung des St cks zweifelhaft, ob τείχους = τοίχους anzunehmen oder als Metaplasmus zu τείχος aufzufassen ist.

b) Eine namentlich im sp teren Griechisch h ufige Erscheinung besteht darin, da an den Akkusativ eines konsonantischen Stammes IQ noch berdies das Akkusativsuffix der vokalischen Reihe (-v) angeh ngt wird (Analogie der a-Deklination wie νεανίαν). In r mischer Zeit sind diese Formen h ufig und haben im Ngr. vielfach zu Neubildungen auf -a, -05 gef hrt*). Den Bd. I1 S. 199 angef hrten Belegen (χΐραν, τρΗτοδαν, μητέραν, θυγΌττέραν, is σφραγΐδαν, μη ναν usw.) sind aus ptol. Zeit beizuf gen: Par. 60 (bis) = UPZ 149, 32 άργυρου στατηρσν (um 200»). BGU VI 1467 (Ostr.) 3 νύκταν (spatptol.).

c) Einzelne metaplastische Appellativa. Neben [ή άλως], της άλω, τηι άλωι, την άλω (heteroklitischer Akkusativ). των όλων, τάς άλω (ς) (auch τάς άλωι) bestand in der Κοινή die Nebenform άλω ν, 20 άλωνος: Belege § 59,5 S. 14,3!!. Der Nominativ άρή v Lamm [Bekk. anecd. 7, ιι άρήν το του προβάτου Eyyovov ohne R cksicht auf das Geschlecht], der bisher nur auf einer attischen Inschrift des 5. Jahrh. v. Chr. von Meisterhans 3 § 58, i nachgewiesen wurde, erscheint Zen. pap. 59694, 6 (IIIa); daneben Gurob 22, 40. 42 die bisher unbekannte Form 35 όρής und ebenda 15. 34 δρνον. Die Nebenkasus regelm ig: άρνός Teb. 117, 35 (99»). δρνα Zen. pap. 59628, ι (III·). άρνες ebenda 5977°» *· 6. 8 (III»). Gurob 22, 4. 8. 12. 17. 19. 2iff. (III*). SB 6314. 6317 (απόγραφα! von Kleinvieh) (III·). άρνών Zen. pap. 59770,2 (ΙΠ·). [άρ]νάσιν Frankf. I nr. 5,3 (241»). άρνας PSI VII 864,6; 19 άρνες (III») '). 30 το βλάβος herrscht in den ptol. Papyri entschieden vor: -Rev. L. 26, ίο; 33, ι8; 46, 6; 49, 9; 51, ιι (258»). Petr. II 22, 9 (c. 250»). Zen. Bus. 54. 19 (250»). Teb. 38, 25 (113»); 39, 33 (114'); 49, 13- 16 (113»); 5°. 16 (112»). Leid. O 23 (89«) ') G. Meyer 4261. (das lteste Beispiel Δήμητραν Plat. Kratyl. 4046). Sturz, dial. Maced. 127. Wagner quaest. de epigr. gr. p. 100—108. Meisterhans* 130, 7 (λιμέναν, ττατρίδαν, χάριταν — alle aus sp ter Kaiserzeit). Schweizer 156 ( uyaτέραν Kaiserzeit). Dieterich Unt. 159 (sehr viele Beispiele aus Inschr., Papyri und aus der Literatur der r m. Zeit). Buresch Philol. 51, 93. Hatzidakis Einl. 54, 379f. Schmid Attic. IV 586 (Δήμητραν in einem unechten Philost rat usbrief). Winer-Schmiedel §9,9. Bla N. T. 8, ι (εΐκόναν, μη να ν). Reinhold 55 (sehr viele F lle bei apostolischen V tern). Kretschmer Entstehung 28. Nachmanson 133 (γυναΐκαν). U. Ursing, Studien zur griech. Fabel (Lund 1930) i8f. Vgl. auch Robertson-Stocks, Kurzgefa te Grammatik des neutestamentlichen Griechisch (Leipzig 1911) S. 21, wo dieser zweifellos morphologisch-analogistische Vorgang mit Unrecht auf eine Linie gesetzt wird mit der rein lautlich zu erkl renden Manier, an vokalisch ausklingende Silben jeder Art als nasalen Nachklang ein parasitisches v anzuh ngen (vgl. Bd. I1 § 44 S. I97ff.). Das ebendort S. XV (Berichtigungen und Nachtr ge) von Stocks beigebrachte Zitat ούδέναν Giss. Pap. nr. 17, 8 trifft nicht zu; der betreffende Brief ist zudem nicht 118», sondern in r mischer Zeit verfa t. >) [ά]ρνοις Magd. 21, 2 (218») hat Wilcken Arch. IV 53 in ]μίνοις berichtigt.

§ 67.

Metaplasmus. Heteroklisie.

47

usw. τα βλάβη Teb. 50. 21 (no·). BGU 1059. 2, 15 (Zeit des Aug.). ολίγα βλάβη Rein, ig, n (108»). των βλαβέων ( ber die offene Form s. Bd. I1 S. 17 und oben S. 37, »g) Tor. XIII 14 (137·). BGU VIII 1827. 24 (52—51·). βλάβεσι BGU mg. 50 (5»); 1152,20 (22»); 1153,22 (14·). Dem gegen ber steht vereinzelt ή βλάβη (besonders im Ausdruck επί βλάβηι): s Hib. 29, 3 (nach 265»). Amh. 33, 9 (nach 157»). Theb. Bk. XI 10 (116·). εΐίβλάβαξ Par. 15, 37 (120*). In sp terer Zeit (etwa seit 400?) nur noch ή βλάβη ')· Zu δένδρο; (Baum), das schon in der klassischen Prosa (bei Thuc. und Xen.) neben το δένδρον nicht selten erscheint, geh ren die Formen το δένδρο; Zen. pap. 59157. 4 (256»). τα δ' δλλα δένδρη Hal. ι, 99 (ΠΙ»), δένδρεσιν Mich. Zen. 45. 23 ίο (252»). Dagegen bleibt es bei wiederholtem δένδρων unentschieden, ob δένδρον oder δένδρος zugrunde liegt SB 7188, 44 (151»). Grenf. II 28, 8 (103»). Lips, i, 5 (II»). BGU 1118,29 (5a); 1120,32 (25»)»). Zu o und TO JUTOS s. oben S. 20, i 0 ff. Statt des gew hnlichen το puov (Binse) begegnet 6 θρύος Petr. II 37 (la) 15 5 ττερί τον Ορύον γράφος (ΠΙ»). Der Plural von ό κέραμος (Krug, Topf, Geschirr) lautet einmal κέραμα Petr. III 138, ίο (III»)- Sonst gew hnlich κεράμια. κράδας (ο-υκών) Akk. plur. = Sch linge, Senker PSI 499, 6 (III») erscheint als metaplastische Form, abgeleitet von κράς, κραδός (vgl. Stammbildung1 S. 2, 37 ) zu 6 κράδος = κλάδο?, wie schon bei ao Aristoph. Lysistr. 632 undAelian (Schmid Attic.III27) κλαδί; Akk. κλάδα Hesych.; κλάδας Nie. bei Ath. XV 684a. Zum gyptischen Wort λεσωνις (Tempelvorsteher): Gen. λεσώνιος— λεσώνου. Dat. λεσώνει— λεσώνη, Akk. λεσωνιν vgl. Bd. I1 S. 38 und oben 8.24,19ff. Dem Nominativ με (ς entsprechen in demselben St ck (Eudox. pap.) als casus 35 obliqui die gew hnlichen Formen μηνός, μηνί, μήνα, s. Bd. I1 S. 6. Neben ή νίκη findet sich das auch von den Septuaginta (Helbing 49) und im N. T. (Bla -Debrunner N. T.* § 51, i) gebrauchte το νΤκο;. Belege f r beide Bd. I1 S. 93 Note 8. Reinhold 55 3). ber δρνις, δρνιοος mit den Nebenformen δρνιξ und δρνεον s. oben S. 31,178· 30 σκέπαρνος, 6 (Schlichtbeil, Axt) scheint die Form der ptol. Papyri zu sein: Zen. pap. 59753, 33 σκέπαρνος, 44 σκεπάρνου (ΠΙ»). σκέπαρνος auch Soph, fragm. 787 bei Herodian ir. μον. λ. ρ. 34. 3- BGU VI 1295, 2 σκέπαρνον (unsicher, Akk. m glich) (III»). Demnach ist wohl auch f r die beiden Odysseestellen ε 237 σκέτταρνον έυξοον (acc.) und ι 391 πέλεκυν μέγαν ήέ σκέπαρνον das maskulinische Ge- 35 schlecht anzunehmen. Zu σκεύος Ger t erscheinen statt der gew hnlichen Pluralfonn σκεύη (wie z. B. Teb. 5, 235 v. J. 118») die Formen τα σκέα PSI IV 437 = Zen. pap. 59343, 2 (247») und τα σκήα Zen. pap. 59625, 2 (III»). ber den Ausfall des u s. Bd. I1 § 17 S. 114. 40 Von τα στάδιον lautet der Plural teils τα στάδια Lille 2, 3 (III ft ). Teb. 24, 25 (117»); 92, 5. 7 (II»); teils στάδιοι Zen. pap. 59388, 6 (III»). ') K hner-Bla I 503. ber die Attizisten Schmid Attic. II 91 (Aristides το βλάβος); IV 645. 648. Cr nert 175, 6. Moeris: βλάβος Άτπκόν βλάβη κοινόν. Aristeas 131. 256. 266 τάς βλάβας. Bei Alciphr. (Schepers) III 6, 2 ή βλάβη; Ill 38, 3 βλάβος. Helbing Sept. 49 (einmal βλάβη, nirgends βλάβος). ») K hner-Bla I 505. Cr nert 174,4. Helbing Sept. 49 (δένδρει). 3) J. Wackernagel, Hellenistika (G ttingen 1907) 26f. fa t νΐκος = νεϊκος mit itazistischer Aussprache. „Vom Ionischen aus konnte es in die Gemeinsprache gelangen, zu der Bedeutung 'Sieg* aber nur, nachdem sich die Aussprache νΤκοξ festgesetzt und den Anschlu an νίκη bewirkt hatte."

48

Deklination.

§ 67.

ber einmaliges το σταθμόν (sonst ό σταθμός, σταθμοί, nirgends σταθμό) s. oben S. 20,38. Von στατήρ findet sich die abnorme Form στατήρου Grenf. II 38, 8 ff. in der Verbindung μέλαν (Tinte) στατήρου οκτώ καΐ 0ην (= θείον Schwefel ?) στα3 τήρου πέντε καΐ κηροϋ (f r Wachs) στατήρου πέντε (81*). Ohne Zweifel hat man darin einen metaplastischen Akk. plur. u ιαιήρους mit abgefallenem Schlu -σ (nach Bd.I1 § 46 S. 205 f.) zuerkennen. Sonst regelm ig OTorrijposZen.pap. 59734,3 (III*). στατηρι ebenda 59567, 4 (nachaso*). στατηραRev.L. 60,15 (258»). ber στατηραν s. oben S. 46. t6. στατηρα; Amh. 40, 21 (II·). Lond. II nr. 222 (p. 8) 34 (133·) usw. io ber τήλις, τήλεως "^ τήλη, τήλης s. oben S. 23,340. χιλωθήρου (θ statt τ nach Bd. I1 S. 179) Grenf. II 38, n (8ia) scheint als Genitiv zum Nominativ χιλωτήρ (Futtersack) Lond. II nr. 402 (p. n) 9. 24 (152 oder 141·) zu geh ren«). ως (Ohr), Nebenform von ους (falsche Analogiebildung zu den casus obliqui is ώτός, ώτί) erscheint au er den Bd. I1 S. 5 angef hrten Stellen Teb. III 816, 14 (192·). Stra b. II 87, 14 (107·). Lond. III nr. 882 (p. 14) 17 (ioi a ); nr. 883 (p. 22) 20 (88·). Einmal Teb. III 793 Fr. n, 8 wird der Akk. sing, ώτα maskulinisch gebraucht: τον Δωρίωνος ώτα (183·). Anmerkung 2. Inder Verbindung Πατώτοςπαστόφρος λόγος Par. 57 = *> UPZ ιοί col. II 2 (156*) liegt es n her, ein in der Breviloquenz nicht seltenes Anakoluth (freie Apposition im Nominativ) als einen metaplastischen Genitiv (παστόφορος'— ρήτορος) anzunehmen »). — το δε φόρον statt τον δε φόρον BGU VI 1282, ιι (II—Ι») ist wohl nicht Metaplasmus, sondern Abfall des Schlu -v. Anmerkung3. Als Abweichung bez glich der Genusbildung eines o-Stammes "5 im Plural erscheint έμβαδοΰς Grenf. I 21, 14 (126·) zu το εμβαδόν Petr. Ill 43, 2 (verso) col. 4,5 (246·). κατ' εμβαδόν (im Geviert) Magd. 29, ίο (IIIa). το εμβαδόν haben auch Pol. 6, 21, 2 und die Mathematiker; vgl. Thes. gr. s. v.; ebenda s. v. [εμβάδος] wird als einzige Belegstelle f r εμβαδούς angef hrt Heron de mensur. p. 314 (= V p. 178, 12 ff. Schmidt-Heiberg). — Der Plural σΐτα zu σίτος (Κ.-Β1. 3o I 500) ist zwar Zen. pap. 59698, i (III») nicht sicher berliefert, doch erscheint die Erg nzung άλ[φιτ]α καΐ πεπτά σΐ[τα] sehr wahrscheinlich.

d) Metaplastische Eigennamen. Αντίμαχους als Genit. zu Αντίμαχος steht ganz vereinzelt und scheint Schreibversehen zu sein (vgl. oben S. 12, I3). Ebenso ist mit Recht μετ* Άριστο35 κρίτους Petr. II Append, p. 3, 7 (c- 240») in der Neuausgabe Petr. Ill p. 67 (f) 7 in παρά Άριστοκρίτου verbessert worden; ebenda (e) ι Άριστοκρίτωι. Statt der gew hnlichen Genitivformen Εύπατορος, Φιλοπόττορος erscheint manchmal Εύττατόρου PSI IX 1022,12 Θεάς Αρσινόης Εύπατόρου (io6a); 1018, 7 θεού Εύπατόρου, 8 Φιλοπατόρου (uo a ). Leid. N 2, 4 Εύπατόρου (103»). Ebenso 40 Αρσινόης Φιλάδελφος statt Φιλαδέλφου PSI IX 1018, 7 (no a ); 1022,12 (io6a). ber Ήρακλέου, Ήρακλήου, Ήρακλέως neben Ηρακλέους s. oben S. 40, i 9 ff. Derselbe Name lautet im Genitiv bald Κα νωπού (zu Κάνωπος) Lond. Ill nr. 1207 (p. 17) 19 (99a); nr. 1209, (p. 20) 15 (89»), bald Κάνωπος (zu Κάνωψ) Lond. III nr. 881 (p. 12) 23 (io8a). ') Zu χιλωτήρ vgl. Poll, i, 185 und Hesych. s. v. Nach Witkowski Ep. priv.8 nr. 66, ιι χιλωθήρου fortasse genus arcae (ή χηλός), minus probabile „pabulum" (ό χιλός). Reil Gewerbe 45: χιλωτήρ Gef (?). ») VgL Bd. II 3 S. 122 f. Ein inschriftlicher Beleg f r dieses Anakoluth bei Le Bas-Waddington 2412 f. έπισκοποΰντος Άνεμου καΐ Βαυλάνης καΐ ΓΓασίφιλος. F r eine Nebenform σπατόφωρ entscheidet sich Bror Olsson, Deutsche Lit. Zeit. 57. Jahrg. (1936) 1738.

§ 67.

Metaplasmus.

Heteroklisie.

49

Vom Genitiv Κοτπτάδοκο* (zum Ethnikon Κατητάδοξ) hat sich wie es scheint eine Nebenform Kcrmra OKOs, ΚαττίΓαδόκου gebildet, die in der Schreibung ΚαβάτοKOS, Καβατόκου (mit gegenseitiger Vertauschung der tenuis und media) zu erkennen ist, wor ber Bd. I1 § 38 S. 185.') Der in der ptol. Zeit h ufige Eigenname ΚολλούΘη5 (nicht ΚολλοΟθο$) — z. B. Hib. 112. 46 (nach 260»). Par. 52 = UPZ 83, 13; 5 54 = UPZ 84, 43 (beide 163—161·); Par. 5 col. 7, 6 (114·). Teb. 63, 171 (116·); 159 (ιΐ2·) usw. (s. Indices) — bildet den Genitiv Κολλούθου Teb. 60, 107 (118·); 85, 8. 12 (113·) usw.; den Dativ Κολλούθει Teb. 62, 224. 231 (119·) — dagegen ΚολλούΘφ Par. 54 = UPZ 84, n. 23. 64 (163—161») "·). Aaycbs — A yos — Aaayos. Ein Eigenname Aoycbs (Aoycjs?) [zu Aoryos 10 Hase ?] liegt vor PSI V 521, 8 [nach Vitelli A yos] (248—47·). Teb. 62, 103 (119·); 64 (a) 40 Akk. Λόγων (no»). Amh. 129, 21. 27 (127—128?). Dagegen wird man die Formen A yos Petr. III 97. 6 (III·); AoyouTeb. 63, 86 (n6»);85. 50 (113»); Λάγωι Zen. pap. 59710. 47 (III·) besser von dem bekannten makedonischen Namen A yo$ als von Xocyos ableiten. Letzteres empfiehlt Cr nert Wchschr. f. kl. Phil. 15 1903, 435. Der Name A yos erscheint brigens nicht selten in der unkontrahierten Form Aaoryos: so PSI IV 388, 27 (244·). P. Meyer, Gr. T. 2, i (II«f). Λαάγου Eleph. 2,1 (285—84·). PSI IV 370,2 (250·). Einmal Aaaycovos(?) BGU VI 1227,3 (260·). Aaoyov Zen. pap. 59037, 14 (258—57»). Ein weiblicher Name Νεφερσοϋχΐ5 lautet Magd. 23, i im Genit. Νεφορσούχου ao (sie), dagegen auf der R ckseite im Akk. korrekt Νεφερσοϋχιν (22ΐ·). Zu Νικάδα$ [Zen. pap. 59016, 2 Νικάδαι, 5 Νικάδαν (259*).' 59748· ι6 "nd 59788, 55 Νικάδσι (ΠΙ·)] erscheint (wohl infolge von Systemzwang ber Νικάδη$?) der Genit. Νικάδον/s PSI IV 339,4. n (257»). Vgl. oben S. 5,4. Ein anomaler Genit. zu Νικήρατο* lautet Zen. pap. 59297, 18 Νικηράτου* (250·). as Man findet neben Πατροκλέου* Petr. II 6, 9 (255») auch die Koseform Πατρόκλου ebenda 30 (b) 17 (235·). Hib. 99, 3 (270·). K hner-Bla I 504. ber Ποττροκλήν s. oben 8.41,18. Zu Τσδάμανθυ5 [Plat. leg. 624; apol. 41 a] erscheint der Akk. "ΡαδάμανΘον P. Weil III 12 (Tragikerfragm. geschr. 161»). 3o Ein gyptisches Dorf lautet im Nomin. Ταλάη Hib. 106, 7 (246·). Gen. Ταλέου$ Hib. 36, 3 (229»); 37, 4 (235») oder Ιολάου* Hib. 157 (264») oderTo*rj 36, S (229·); 144 descr. (230—229·). Dat. Τάληι 117,8 (239 oder 214»); Ταλάηι 75,1; Akk. Ταλάην ebenda Z. 5.

4. Weder Metaplasmus noch Heteroklisie, sondern einheitliche 35 Flexion mit uniformer Genusbildung zeigen die vokalischen St mme: ό έλεος: § 64 S. 37, 4. το Θεμέλιον Grundlage, Grundstein: Petr. II Einl. p. 32, 2; III 46 (4) 4 (III»). τα θεμέλια Petr. Ill 46 ( ι ) \η (III»). θεμέλιος ebenda 42 F (a) 5 (252·). Moeris ρ. 185 θεμέλια καΐ Θεμέλιον ούδετέρως Αττικοί. Thom. Mag. θεμέλιο* l κοινοί· 4 ο το θεμέλιον ούδετέρωξ Αττικοί. Dazu stimmt schlecht die Praxis der Schriftsteller, die auch im Attischen meist 6 Θεμέλιος (sc. λίθο*), ο! θεμέλιοι gebrauchen, z. B. Thucyd. I 93, 2. Pol. i, 40, 9. Luc. de calum. 20. Macho bei Ath. VIII 346 A. Vgl. K hner-Bla I 499- Cr nert 175, 5. ή κοίτη = Kasten, B chse (wie Men. bei Ath. IV 146 C. Luc. epist. S t. 21. *s ') Schmid Attic. IV 22 findet bei Philostr. wiederholt Κατπταδόκη* (auch Plut. S ll. 22). :) In der Kaiserzeit lautet der Nomin, gew hnlich ΚολλοΟθο?, doch erscheint auch in dieser Zeit Κολλουθηϊ, so im Anfang eines Brieffragments, das im Comment. zu den P. Giss. nr. 65 S. 48 mitgeteilt wird, der Akk. Κολλούθην. M a y j e r . Papyrusgrammatilc. I a zweite Aud.

4

50

Deklination.

§ 68.

Poll. 7, 79): Petr. II 4 (6) ίο (255»). Teb. 122. i (go oder 63·); 179 (Π»*): ι8ο (92 oder 59·)· Nirgends 6 κοϊτος (Lager). K hner-Bla I 502. μύκης (Pilz) [Phryn. p. 274 Rutherford: μύκας μη λέγε, αλλά μύκητα*]: μύκαι Zen. pap. 59702» 25 (ΠΙ*), μύκας PSI VI 620, 31 (ΠΙ*)· 5 μύλος (M hlstein, tragbare Handm hle) PSI V 530, 2 (III»). Mich. Zen. 79, 5. 14 (III*). BGU'iiio, 22 (13*). Nirgends μύλη wie im Klassischen. Moeris p. 256. K hner-Bla I 502. ό δνειρος: s. oben S. 20, i9. ή σκέττη (Decke): Teb. 34, 12 (nach iooa); 40, 12 (117*); 210 (107—io6a). io Nirgends το σκεπός, womit zu vgl. Hdn. II 203. Etym. Magn. 597, 19; 747, 28. K hner-Bla I 504. ή στέγη (tectum) — nicht το στέγος — Petr. II 12 (i) n (241»). K hnerBla I 504. ber υ los (nur ganz vereinzelt im Ionischen und in einem alten St ck υΐύς) 15 s. oben S. 20, 4i.

§ 68. Adjektive. I. Genusbildung 1 ).

30

i. Von Adjektiven auf -05, -α (-η), -ον sind zweier Endungen a) wenige Simplicia, und zwar a) auf -λος, -μος, -DOS, -005:

Ιρημος: δίκη Petr. Ill 21 (a) 3.9 (225»); (b) 3; (c) 5.7; (d) 3.12 (226»). BGU 1004 I 6 (228»). καταδίκη Hib. 32, 7 (246»). ερήμου (sc. γης) Teb. 61 (a) 152; ebenda i.si ίρημοι (sc. χωραι) (n8 a ) *). ήπειρος: της ηπείρου (sc. γης) Arch. I 64, 2 (133*). Grenf. I 27, 2, 10 (109»); "5 33. 34 ( I0 3 a )· "ΧΙ* ήττείρου ebenda II 32, 5 (ioi a ). BGU 992 I 5 (162»); 995 III ι (109·). την ήπειρον Rosettast. 21 (196*). Grenf. II 23 (a) col. 2, 7 (107»). χέρσος: της χέρσου (sc. γης) Hib. 90,8 (222*). Teb. 61 (b) 3,229 (n8 a ). την χέρσον Magd. 10, 5 (ζ18»). Teb. 105, 19 (i3 ft )· Weitere Belege § 51 S. 220 3). φαύλος: Teb. Ill 703, 273 όμιλίαις φαύλοις (IIl af )· Vgl. Thuc. 6, 21 φαύλου so στρατιάς (aber 31 φαύλη). Eur. Hipp. 435 φαύλη. K hner-Bla I 536. In Poesie λάλος: ηχώ Teb. ι, g — 2 (a) recto 6 (Anthologiefragm., nach ιοο 8 ). A n m e r k u n g ι. της τετάρτου μερίδος Bad. 3 = SB 5865, 18 (iog a ) ist wohl ein Lapsus calami (Verwechslung von μερίδος mit μέρους, obwohl της vorausgeht). β) mit den Ableitungssilben -ειος, -ιός (-αιος), -ιμος: 35 αίτιος: Hib. 73. α ^ αίτιον του μη γενέσθαι τώι Δω[ρίωνι] άπόδοσιν την Πάτρωνος βίαν (243*)· αΙώνιος: Leid. Η = UPZ ιο8, 30 αΐώνιον χάριν (99a)· K hner-Bla I 536 Anm. 2 (selten -Ια). Bla -Debrunner N.T.' § 59,2. H a u s e r 97. >) K hner-Bla I 535 ff. Meisterhans-Schwyzer 3 148 f. S c h m i d Attic. IV 42f. Schweizer 158 ff. Nachmanson 140 ff. Bla - D e b r u n n e r N. T.' § 59. H a u s e r 96ff. i) Im Attischen regelm ig έρημη δίκη (Ausnahmen Dem. 21,85; 55. 2 ). K hner-Bla 1535. Nachmansoni42Anm.2. Cr nerti84- Bla - D e b r u n n e r N. T.e § 59, 2. 3) Die beiden letztgenannten W rter sind bei K hner-Bla I 409 unter den Substantiven aufgef hrt.

§ 68.

Adjektive zweier Endungen.

51

γενέθλιος: Or. gr. in, 29 γενέθλιο» ήμέραν (nach 163·). Ebenso in Pergamon (Schweizer 158). K hner-Bla I 536 b. δακτύλιος ringf rmig, rund: BGU VI 1300, ιι βάσις (III—II*). δίκαιος: P. Weil I 41 (b) χάρειν (= χάριν) δίκαιον καΐ φιλάνθρωπο ν (geschr. vor i6i a ). Sonst h ufig δικαία (άντίληψις. μέτρησις. σκυτάλη usw.). In Per- s gamon stets dreier Endungen (Schweizer 158). Alciphr. II 20, i Schepers αμοιβή δίκαιος. K hner-Bla I 537 y (2 Endungen Eur. Heracl. 901. Iph. T. 1202). ενιαύσιος: Eudox. Acrost. 9 ένιαΰσιον ιτερίοδον (vor 165"). K hner-Bla I 537 (3 UQd 2 End.). Nachmanson 140. Cr nert 184. κάπνειος: Zen. pap. 59033,13.14 αμπέλου καπνείου (257*)· Vgl. Aristot. ίο de gen. anim. IV 4 p. 770 b 20 άμπελος κάπνεος. μέτριος: Oxy. II 218 (c) 12 [μ]έτριον κόλασιν (Paradoxograph der ptol. Zeit). K hner-Bla

I 537 (Plat. Tim. 59 d). Cr nert 186.

ουράνιος: Eudox. 24, 3 διδασκαλία (vor 165·). K hner-Bla I 537 (spater 2 End.). 15 όψιμος: PSI IV 433,5 φυτεία (III·). βάιδ ιός: [Dem.] epist. Ill Kenyon § 23 όαιδίους είναι τάς λύσεις [Texte £αδίας] (II—Ι»); aber Hyperid. κ. Φιλ. (Kenyon) § 82 £αιδίαν (II—Ι·). K hner-Bla Ι 537 (selten 2: Eur. Med. 1375· Pla*· Polit. 278 d). Cr nert 187. σπόριμος:γή Lille 4, 25 (218—217»). Meyer ι, 5. ιι (IIe). Teb. 5, 97 (118*); «> 79, 59 (c. 148"). τέλε(ι)ος: BGU ιιοο, ίο θυγατέρα τέλιον eine gro j hrige Tochter ist wohl = τέλειον (ιι·). Dagegen BGU 912, ίο δνον θήλειαν τελέαν (Ι ρ ); ebenda 153,33 κάμηλος τελεία θήλεια (ΙΙΡ). SB 5277« 5 αίγας τελείας (238ρ). In Poesie δλβιος: auf einer metrischen Grabschrift Arch. I 221,21 τρίβος 'S όλβιος (145—n6*) ')· A n m e r k u n g 2. Dreier Endungen sind αναγκαίος: Leid. H 11,23; ! " αναγκαίας (99a); βέβαιος: Tor. I 7, 16 κυριείαν βεβαίαν (no*); dagegen Ditt. Syll.1 858, 12 (Delphi) βέβαιος ά ώνά (170—157·). μηνιείος: Eudox. 15, 17 μηνιήαν (vor 165»). Cr nert 182, 9; 183, 5; 186, 3. — H chst auffallend ist Apoll. Cit. (Schoene) 3° 14, 17 δυνατόν έπίνοιαν.

b) die meisten Composita, und zwar a) solche mit a-, av- privativum: άβροχος, άγεώργητος, αδιαίρετος, άδικος, αθάνατος, ακίνδυνος, άκυρος, άσημος, άσττορος, άτοκος, αφόρητος usw.; άνέγκλητος, άνυπόλογος usw. Vgl. Adiectiva 35 privativa in der Stammbildung* S. 188 ff.

) solche mit Pr positionen: αμφίβολος, ανάδοχος (poet.), άπόκοιτος, άφήμερος, Εγγραπτος. εγδοτος, εγκύκλιος, έκκλητος, Εμβροχος, ενήλικος (s. unten 8.57, ί}),2νθεσμος, επίλεκτος, επώνυμος, κατάβροχος, παράνομος, παρόδιος, παρώρειος, περίκλυστος, συνάορος (poet.), σύγ- 4ο κλητος, ύπερβόλιμος, ύποδίφθερος, ΰπόπετρος. ύπόπυρρος u. a. m. Belege gibt die Stammbildung2 § 84 S. 92 ff.

γ) s mtliche Zusammensetzungen aus nominalen, verbalen, adverbalen Bestandteilen, namentlich Zahlencomposita: Z. B. άξιόλογον δψιν Zen. pap. 59157, 4 (256»). τήι έκκαιτριακονταστατήρωι 45 μναι PSI VI 630, 2 (III*), είς Σεβέννυτον την μεσόγεον Leid. U = UPZ 81 col. 3. 14 (geschr. II«). Vgl. Aristid. II116, 19 άκταΐ μεσόγειοι. Cr nert ι86. τηιόκτωκαιτριαr

) Statt [παιδίσκην ώ] νιον Edg. 3, 16 schl gt jetzt Edgar selbst pap. 59003, 16 [παιδίσκην Βαβυλώ]νιον vor (258*). 4*

52

Deklination.

§ 63.

κονταστατήρωι μναι Zen. pap. 59782 (a) 141 (IIIa). πεντάκλινος σκηνή PSI V 533. 3 (IIIa). κριθήν σχωληκόβρωτον Zen. pap. 59728. 5 (IIIa). τήι τεσσαροχονταχοινίκωι άρτάβηι ebenda 59004, 15 (259»). φιλάνθρωποι έπιστολαΐ ebenda 5937. Μ (25S— 57*) u- a- m. Hierher geh ren die oben (S. 19.16 ff.) angef hrten substantivierten Ad5 jektive zweier Endungen mit zu erg nzendem weiblichem Substantiv.

2. A d j e k t i v e dreier Endungen sind a) nach altem Brauch die Decomposita auf -ικό$ [und -tvos]') : Z. B. ίπταρουρικήν καΐ κληρουχικήν Teb. 128 descr. (113"). έφοδικάς Teb. 32, 4

(145»). Ισημερινός Eudox. 15, 3; Ισημερινή 2ΐ, 5; ττανδημικάς 3. 23 (vor 165"). παραιο σχι(στι)κήν Tor. IX 12 (119·)· πατρική* Grenf. Ι ιγ, 23 (Μ/* oder I36*)· προγονικήν Leid. Β = UPZ 2ο. 26 (164·). Par. 14, 12. 15 (127·). συγγενικής poet. Grabschr. Arch. 220, ίο (145—n6a) usw.

b) Nicht selten f hrte das meidung der Femininform auf 15 Attischen nachweisbar sind 2 ). σ) wenige Simplicia, die haben:

Streben nach Uniformierung zur Ver-05, wozu die ersten Anf nge schon im Betroffen werden schon fr her gelegentlich drei Endungen

αυλειος: αύλεία (θύρα) BG 1007, 16 (243 oder 2i8 a ). Teb. III 795. 7 (II a ). Ebenso Ditt. Syll.1 587, 122 (IVa attisch). Herod. 6, 69 αύλείτ)σι. Aristoph. pax ao 982 της αύλείας. Theocr. 29, 39 αύλείαις. Dagegen αϋλειος θύρα PI. symp. 212 C. αύλείοισιν πύλαις Eur. Hei. 438. δίδυμο$: δίδυμη P. Weil VII 15 (i6i a ). δυδίμη (sic) Leid. C recto I = UPZ 77, 3 (i6i a ). δίδυμαι Leid. B = UPZ 20, 2 (i64 a ); D = UPZ 36, 16 (i62 a ). Par. 22 = UPZ 19, 2; 26 = UPZ 42 col. I 2; 29 = UPZ 41, 2;30 = UPZ 35, ig (alle c. i6oa). is διδύμαις Par. 25 =* UPZ 21, 5 (i62 a ); 32 = UPZ 61, 2; 57 (bis) = UPZ 104, 12 (c. i6oa). Leid. D = UPZ 36. 33 (i62 a ). διδύμαξ Par. 51 = UPZ 78, 8. 13. 24. 25. 43 (159a)· — Zweier Endungen ist δίδυμος Plat. Legg. Ill 691 D δίδυμον γένεσΐν. Pind. Pyth. IV 209 δίδυμο» [T. Mommsen δίδν/μαι] joxsi. Eur. Her. f r. 656 δ(δυμον ήβαν. Plat. Crit. 113 Ε γενέσει$ διδύμου$. Dagegen Soph. Ant. 967 δίδυμος αλός. 3° Pind. Pyth. IV 79 αίχμαΐσιν διδύμαισιν. έτοιμος schwankt im Attischen (K hner-Bla I 536) und im N. T. (Bla D e b r u n n e r N. T.· § 59, 2); in den Pap. ετοιμαι PSI \7II 854, 9 (258»). Zen. pap. 59290/2 (250 a ).

P) h ufiger Composita, und zwar 35

(i) V e r b a l a d j e k t i v a , wie άντιθέτας Teb. 24,63 (i&3a) 3). της [εν τηι] θηβαίδι ίπαντλητής (bew sserbar) sc.yfjs Rev. L. 24, 7 (258a). Zen. pap. 59176, 230 ') K hner-Bla I 5380,0. Isachmanson 141. H a u s e r 97 J ) ber diesen Vorgang, der im Ngr. konsequent durchgedrungen ist (das Ngr. hat nur Adjektiva dreier Endungen), vgl. H a t z i d a k i s Einl. 27. ber die Anf nge des Prozesses im Attischen Meisterhans-Schwyzer 3 148,3 (θριπήδεοται, αδόκιμοι). K hner-Bla I 538 ff. Schweizer 158 (mit Grammatikerzeugnissen). X a c h m a n s o n 141. H a u s e r 97f. Dieterich Unt. 178. Bla -Debrunner N. T.* § 59, ι (αργή, αυτόματη, παραθαλασσία). Selbst bei den Attizisten finden sich zusammengesetzte Adjektiva dreier Endungen, Schmid Attic. IV 43 (άνομοία. μεσόγεια, πάγκαλη). Α. Sonny, Analecta ad Dion. Chrysost. 209 (αργή). Radermacher GGA 1899,695. Reinhold 57 (έπιποθητή, υπόλοιποι, besonders Superlative). Schmidt, De los. eloc. 502. 3) Statt έξόπτης πλίνθου Theb. Bk. XI 4 (1308) und Grenf. I 2I.-8 (i26 a ) ist εξ όπτής πλ. zu schreiben. Vgl. Bd. II 2 S. 345, a6.

§ 68.

Adjektive: Genus- und Kasusbildung.

53

τώι ·προς τήι έτΓαντλητηι (sc. γήι) (255»). Dagegen P.Meyer, Neut. Ostr. 58.4 της έττηντλητοϋ (sic) μου γης (ΙΙΡ). Vgl. N heres Stammbildung* S. 113 Anmerkung. Wilcken Arch. VIII 382. (2) W rter auf -Μος: ίνχωρίανΤοπ IV 14 (iiy«). K hner-Bla I 539. Cr nert 184,8. έπιθαλασσίαν Rev. L. 93, 5 (258·). έτπβαλαττία Plat. Legg. I s 704 D. K hner-Bla I 540. εύοδία Or. gr. 77 (217·). ήμιολία substantiviert: Stammbildung2 37. 6- Dagegen ήμιόλιον την τιμήν Grenf. I 23, 17 (ιι8·). Par. 7. 14 (99a)· άρτάβας ήμιολίους Grenf. I 28, 9 (io8a). K hner-Bla I 540. Ισουρανίαν poet. Grabschr. Arch. I 220, i, 10 (145—116»). Vgl. auch die substantivierten Adjektiva auf -(α in der Stammbildung2 36 f.: διαρταβ(α, δωδεκαδραχμία, δώδεκα- ίο χαλκία, έγβατηρία, έπωβελία, ευδία, Ικετηρία, προθεσμία, στνπττηρία, συρία, τριημιολ(α, ΰπερορία. (3) Vereinzelte anderweitige Adiectiva composita: άκυραι (οίκονομίαι) Petr. II 8 (3) 9 (267*)- Sonst οίκονομίας άκυρους Tor. I 7, 12 (116*). άκυροι αϊ δόσεις Par. 62 = UPZ 112 col. 5, 14 (203—202). έφοδο; is άκυρος Petr. II 47. 24 (192»). Tor. VIII 34 (119«) und oft. ένθέσμοις καΐ έπωνύμαις ήμέραις Tor. I 18.17 (117*). ττεριοίκας κώμος Teb. 41. 15 ( II 9 a )· Ganz vereinzelt Φιλαδέλφηι Or. gr. 30 (285—47*). Sonst τηι Φιλαδέλφωι Leid. Q = UPZ II 156, 8 [Wilcken] (529«). Άρσινόηι Φιλαδέλφωι Or. gr. 31; Άρ- ao σινόην Φιλάδελφον ebenda 32, 33 (beide 285—47·}. Αρσινόης Φιλαδέλφου Or. gr. 34 (274*). Kanop. Dekr. 2 (237*). χορταράκης (mit Grasarakus bewachsen) άρούρας Hib. 75, 6 (232"). A n m e r k u n g 3. Stets dreier Endungen ist ίδιος. Sehr h ufig begegnet Ιδία, z. B. τηι Ιδίαι διαστάσει Eudox. 8, 15. 16; 9, 3 (vor 165"). τάς Ιδίας Tor. VIII 27 *s (119«). Meisterhans-Schwyzer* 148,2. Dagegen Ιδιος ουσία PI. Prot. 3496. ίδιος ή νίκη Plut. mor. p. 356, 13 Sintenis. (Hiatusr cksicht?). K hner-Bla I 537. — κύριος: κυρίαν Petr. II 21 (d) ίο (III·). Teb. 104, 41 (92·). κυρίας Petr. II 21 (b) 7 (III*), κυρίαι (Nomin, sing.) iorcoTeb. 105, 36 (103») und oft. Meisterhans 3 § 60, 2. Cr nert 185. —λοιττός: λοπτήν Par. 63 = UPZ no, 178 (165·). P. Gizeh 30 Mus. = Arch. II 81, 13 (225»). Meisterhans 3 1. c. — ber olisches μαλοπαραύαν s. Bd. I' S. 9 mit Note i; Stammbildung2 S. 181, i7 mit Fu note 2.

II. K a s u s b i l d u n g . i. Vokalische St mme. a) Die attischen Contracta auf -ους, -α (-ή), -οΰν sind beibehalten 35 α) in S t o f f b e z e i c h n u n g e n : αίγους von der Ziege: Zen. pap. 59776,6 την αίγήν (sc. δοράν) Ziegenfell (III·). Herod. 4. 189 αίγέην. αργυρούς: Zen. Bus. 5. °2 άργυρε! (sic) μαχαίραι (257*)· PSI V 543. 5° χαλινού του αργύρου (III 8 ). 4ο έρεοϋς aus Wolle; λινούς leinen; μολύβδους bleiern; σίδηρους aus Eisen; φοινικοΰς aus Palmenfasern; χαλκούς aus Bronze, Kupfer 1 ); χρυσούς golden: s mtliche Belege Bd. II 2 S. 138, 2off. χρυσοχοϋς zur Goldgie erei geh rig: BGU 1127, 10 (i8 a ). A n m e r k u n g 4. Offene (ionische) Formen kennt nur die Poesie: so χρύσεον 45 Teb. 3,6 Epigramm (Ia) und ptolem ische Dialektinschriften: χρυσέωι, -ηι Or. l

) Auch die M nze (Kupferdrachme) hei t χαλκούς, wie z.B. Hamb. I 27, 15 απόστειλαν μοι χαλκούς (250»), nicht χαλκούς zu schreiben ist. Auch AVilcken hat sich nachtr glich f r die Schreibung χαλκοί (Kupferm nzen) entschieden.

54

Deklination.

§ 68.

gr. 141 (Kos) = Strack, Dyn. d. Ptol. nr. 104, 6 (146—114*). Βεϊφοινίκεα (ΟΛ/KQ) Zen. pap. 59033, 12 (257*) ist fraglich, ob es als die aufgel ste Form statt φοίνικα oder als Nebenform zu φοινίιαιος zu fassen ist. Auch die Bedeutung ist zweifelhaft: purpurrot oder ph nikisch? ').

s

) bei den Adiectiva multiplicativa auf -πλους:

άπλοΰς: Arch. I 485,13 όπτλήν (II·). Rev. Μέΐ. 321 col. 2,7 όπτλα (II*). Weitere Belege Preisigke WB s. v. δπτλοο$: διπλού Magd. 7, 7 (218»). Rein, u, 15 (in»), διπλούν Hib. 29, i (nach 265»). Rev. L. 33, 18 (258»). Hai. i. in (III»). Amh. 33, 19 (157*). Rein, xo i i , 8 (in»), διπλής BGU 1143,9 (Ι β ). δίπλα Theb. Bk. IV 2,22 (131»). Teb. n, 16 (119»). Amh. 31, 17 (112»). Lips. 104, 26 (Ι»), δίπλων Teb. 140 descr. (72*). δίπλειον Petr. II 13 (17) 4 (254») scheint falsch aufgel stes δίπλεον zu sein, δίπλοα auf einer poet. Grabschaft Suppl. epigr. 874, 4. Vgl. K hner-Bla I 402 Anm. 4. τριπλούς: τριπλούν Rev. L. 19, 14 (258*). Arch. I 287 col. II 15 = Petr. Ill I5 20 (B) col. II 15 (III»). Hal. i, 200. 202 (III»). Hib. 34, 9 (243—2«). πενταπλούς: πενταπλοϋν Rev. L. n, 6; 40, 8; 49, 9; 51, n (258»). Arch. I 287 = Petr. Ill 20 (B) 2,6 (III»).' Par. 62 = UPZ 112 col. 8.15 (203—202»). δεκαπλοϋν Amh. 29, 2 (nach 250»). πεντηκονταπλοΰν Rev. L. 11,3.16 [Wilcken-Grenfell] (258»). 90 y) άθροΟν (Akk. neutr.) geh uft: Petr. II n (i) 7 = I 30 comment, p. 89 Z. 3 v. u. (III»). Dagegen άθρόαν Aristeas 26 (Wendl.). Im Attischen gew hnlich αθρόος, K hner-Bla I 402 Anm. 3. Ebenso meist bei den Attizisten: Schmid Attic. I 104; II 72; III 98; IV 120. Sp tere Belege aus Papp, und Handschriften bei Cr nert 166, 6 und Preisigke WB s. v., z. B. άθρόον Amh. 79, 64 (nach i86p).

aS

b) O f f e n e und kontrahierte Formen gehen neben einander her: σ) in den Zusammensetzungen mit -χους (ein Hohlma ): ήμίχουν Petr. II Einl. p. 32, 4 = Petr. III 135 (III»). Ιμίχουν (sic) [Witkowski, Wilcken] Par. 43 = UPZ 66, 3 (153»). δωδεκάχου Rev. L. 45, 4; δωδεκάχουν ebenda 40, n (258»). Dagegen τετραχόωι Grenf. II 24, 13 (105»). έξάχοα — πεν30 τάχοα (neutr. plur.) Magd. 26,3.6 (218»). ) Adiectiva composita mit '.πλους (Fahrt) werden in der ptol. Zeit stets kontrahiert, erst in nachchristlicher Zeit offen gebildet:

επίπλους [cf. έπιπλέων Zen. pap. 59389, 3 (III»)] Schiffs-, Frachtbegleiter, Schiffsaufscher: Teb. III 701, 214 έπίπλοις (235·). BGU 1742, 17; 1743, 13 35 = Arch. VIII 8.188/89 (I·). ZurSache W i l c k e n Arch. I 155; III 116. Grdz. 379. O e r t e l , Liturgie 260. έπιπλόους Lond. II nr. 301 (p. 256) 10 (138—ιοί*), σύμπλους mitreisend, Reisegef hrte: SB 7169, 24 τοις σύνπλοις (H a ). y) Das Zahlwort y ov^ begegnet vereinzelt f r όγδοος: δγδουν Eudox. 4, 19 (Letronne f lschlich δγδοον) neben ογδόης; 6y6ou 40 14, 3 (Letr. όγδοου) (vor 165»). Sonst oySoou Rosettast. 29 (196»). Zoispap. II ίο. 23 (148»). Grenf. Ι ίο, ι (174»); II 23, 2, i (107»). W. Ostr. 9020, 2 (II«). oyJ

) Ionische Bestandteile der Κοινή erblicken in diesen Formen Kretschmer Entst. 23; Schweizer 141!; T h u m b Hell. 63; Nachmanson 123. Die attischen Inschriften haben stets die Kontraktion (Meisterhans 3 149, 4), doch finden sich vereinzelte offene Endungen auch bei attischen Schriftstellern (Trag.). K hnerBla I 402 Anm. 3. Beide Bildungen bei den LXX (Helbing 34f.) und im N. T. (Bla -Debrunner* § 45 χρυσεος); ebenso bei den apostolischen V tern (Reinhold 50). Zusammenfassend handelt davon Schmid Attic. Ill igf.; IV 580. Cr nert 178, 3.

§ 63.

Adjektive: Kasusbildung.

55

δόωι Rosettast. 24 (196·). όγδόηι Grenf. II 23. 2, 4 (107*). δγδοον Petr. Ill 73, 8 (III·). PSI IV 436, 7 (248») usw.

ber die Flexion des Eigennamens Εθνους vgl. oben S. 13, 17; zum metaplastischen Nomin, μελίχρους neben gew hnlichem μελίχρως und analogen Formen siehe unten S. 57, 33 ff. s c) Vom neuen Typus der Neutra auf -iv (statt -tow) werden gebildet die Adjektive έ γ κ ο ι μ ή τ ρ ι ν (sc. όθόνιον), ή μ ι ό λ ι ν , wor ber zu vgl. S. 16, I0. 19. d) Adjektive auf -ως, [-ων] sind: αΙγόκερως ziegenh mig (vom Sternbild des Steinbocks): Eudox. in der so Zeichnung des Tierkreises vor col. 5 und 24; Dat. αίγόκερωί col. 9, 8; 15. 3; 20, 26 (vor 165·). K hner-Bla I 542 Anm. i. εΐλεως = Ιλεως: Mich. Zen. 91,16 δαίμων είλεως (III·). Par. 51 = UPZ 78, 24 είλεως γενομένη (159·). Leid. U = UPZ 81 col. II 19 (geschr. II·). Teb. III 750, 12 anakoluthisch et μεν ϊτι οίθεοΐεΐλως (sic) αύτοΐς εστίν (187·): entweder Ιλεωι is . . είσιν oder 6 θεός Ιλεως .. εστίν. ber (λαών s. Stammbildung1 S. 115, ^ff. έσχατόγηρως im u ersten Lebensalter stehend: Tor. I = UPZ II 162 col. VII 29 'Ερμίου ττροβεβηκότος ήδη τοις ετεσιν καΐ έσχατογήρως δντος (117*)· W hrend sonst άγήρως, καταγήρως nach der sog. attischen Deklination flektiert wird (G. Meyer 424; K hner-Bla I 405 Anm. 6), scheint hier der Genitiv nach 20 dem Stammwort γήρας, γήρως gebildet zu sein, wenn nicht vielmehr eine unflektierte indeklinable Form vorliegt1). — ber λευκόχρως, μελάγχρως, μελίχρως s. unter Lit. ίο. A n m e r k u n g 5. Der Dativ άξιοχρείωι (= άξιοχρέωι nach Bd. I1 8.72) Par. ίο = UPZ 121, 14 (156·) geh rt wohl zum Nominativ άξιόχρεος zahlungsf hig. 25 Dies beweist auch der Akk. plur. άξιοχρέους Petr. III 43 (2) recto col. 4, 27 (246·). Auch άξιώχρον (sic) ist = άξιόχρεον Grenf. II 41, 22 (46*). Ebenso ist άξιόχρους (Nomin, sing.) PSI IV 377, 2 (250·) aus άξιόχρεος durch Kontraktion entstanden. Vgl. Bd. I1 72. 149. Cr nert 165, 3 erw hnt ένεχ[υρασίαν άξιό]χρεω BGU 239, 5 (i6oP). Vgl. auch Ιδιόχρεα P. Heidelb. + Grenf. I 17 == SB 4638, 15 (167 oder 136»). 30 — Statt der attischen Formen μεσόγεως, Ι π ί γ ε ω ς , ί γ γ ε ω ς usw. findet sich teils μεσόγεος Leid. U = UPZ 81 col. 3, 14 (II·). teils επίγειος Petr. II 8 (2c) 10 (246·). teils (und zwar am h ufigsten) ίγγαιος: Belege Stammbildung1 92,31. — An die Stelle von ττλέως ist durchaus πλήρης getreten (s. unten Anm. 7). e) Adjektivische u-St mme: 35 ήμισυς ( ber ήμυσυ Bd. I1 S. loof.) hat in der Regel die kontrahierte Genitivform ήμίσους: Hib. 51,6 (245·). Eleph. 24,4 (223·). Petr. III 19 (c) 32 (225·); 43 (2) verso col. 5, 2 (246»). Lond. I nr. 3 (p. 46) = Mitt. Chr. 129, 7. 9. 19. 21 (146·). Zois II ίο (148·). Teb. 5, 177 (118·). Tor. I 6, 18 (117·). Grenf. II 23 (a) 2, 7 (107·). Lond. III nr. 882 (p. 13) 13 (ιοί·). BGU 993 III 2 (127·); 1002, 4 4o (55*) usw. ήμίσου Lond. III nr. 1204 (p. n) 18 (113·). Die offene Form ή μ ίσεος nur Zen. pap. 59320, 11 (249*)· ber ionisierendes ήμίσευ(ς) s. Bd. I1 S. ίο. Bei anderen u-St mmen lautet der Gen. gew hnlich auf -έος: γλυκέος Zen. pap. 50012, 92 (259·); 59536,9 (261·); 59684,6 (III·), βραχείος = βραχέος Teb. Ill 814. 16 (239—227·). ήδέος Zen. pap. 59110, 29 (257·). Ob statt δριμίος (zu δριμύς scharf. 45 ') Wilcken 1. c. kehrt zu Peyrons Lesung zur ck und schreibt in einem Wort έσχατογηρώσοντος („der an der Schwelle des h chsten Greisenalters steht"), wobei nicht blo die .unerh rte Form έσχατογηρόω, sondern auch das Partiz. fut. Bedenken erregen mu .

56

Deklination.

§ 68.

herb vom Wein),wie Edgar Zen. pap. 59033, 15 (257·) liest, der Papyrus nicht doch δριμέος bietet oder wenigstens beabsichtigt ? Sonderbarerweise begegnet mit einer gewissen Regelm igkeit von γλυκύ; die mit dem Adverb gleichlautende und sicherlich von ihm beeinflu te Genitivform γλυκέω; (οίνου) Zen. pap. 59013, ίο (259»); 5 59681, 4; 59682, 3 (IHa). BGU ιιι8, 16 πράσου γλυκέω; (25»); ebenso 1120, 15 (5»). κλυκέω; (sic) Zen. pap. 59014.) 6. 8 (259*). Der Akk. sing. fern, von ήμισυ; lautet zweimal την ήμίση Teb. Ill 81, 5 Fr. ίο col. II 8 (228—21»); der Akk. plur. masc. ήμίσει; Strack, Ptol. Inschr. = Arch. II 558 nr. 39 (c. 80»); ebenso δασεΐ; (alyos) Hib. 37, 6 (235*). Das Neutr. ίο pl. ήμίση Arch. I 287 col. 3, 4 = Petr. II 8 (ι) Β 4 statt οΙκητού$ (269*). Lond. I nr. I7a = UPZ 23, 21 (162») >). Ebenso wie ήμισυς flektiert ττεντάττηχυ;: Gen. ττενταπήχου; Petr. Ill 42 H (7) 4 (c. 250»); Akk. pl. ττενταπήχει; Strack, Ptol. Inschr. = Arch. Ill 137 nr. 20, 20 (unb. ptol.). 15 Im Femininum der υ-St mme erscheint gelegentlich wie im Attischen (Meisterhans-Schwyzer 3 150) die Schreibung ευθέα;, θήλεανf r ευθεία*, θήλειαν (Bd. I' S. 67) und umgekehrt βραχείων (masc.) f r βραχέων (Bd. I' S. 72) u. dgl.

2. Konsonantische St mme. a) n-St mme: 20

Vom Stamm p\v- begegnen die Composita εύθύρ(ρ)ιν, κατάρ(ρ)ιν, όξύρ(ρ)ιν, ·ϊΓαχύρ(ρ)ιν, wof r die Belege Bd. I' S. 213 gegeben sind. ber den metaplastischen Genit. εύθυρίνου neben εύΟυρινο; vgl. unten Lit. 9 S. 57,59; ber den Nominativ (nicht Akkus.) κατάρριν vgl. oben S. 44, i Fu note.

b) s-St mme: Die Flexion der Adjektive auf -η; weist im alias gemeinen keine bemerkenswerten Abweichungen auf. Der Akk. sing. m. f. und der Nom. Akk. pl. neutr. lauten regelm ig auf -η: z. B. Sing, δημοτελή Kanop. Dekr. 35 (236»). έξέτη =) Petr. I 22 (i) 5 (249·). παιδαριώδη την έγδοκήν Par. 63 = UPZ no, 85 (165*). ψευδή συγγραφήν Tor. I 4, 20 (117*). τταντομιγή Teb. i, 7 (Anthologiefrgm. nach iooa). ευώδη ebenda 30 120, 62 (97 oder 64») usw. Plur. ατελή Par. 62 = UPZ 112 col. 6, 15 (203—202»). ευμενή Par. 63 col. XI = UPZ 145, 2 (c. 163—62«) usw. Auch ευφυή; bildet (καιρόν) ευφυή ι (mit pleonastischem ι προ;γεγρ. nach Bd. Ι1 S. i26y)Teb. 50, 12 (i12 a ); ebenso (σπόρον) κακοφυήι ebenda 73. 371 ( I I 4 a ) 5 )· Akkusative wie ύγιήν καΐ άσινήν (oder ΰγιήν καΐ άσινήν) werden erst in der 35 sp teren Papyrussprache blich: z.B. BGU 13,18 (289?). Ein vereinzeltes Bei') K hner-Bla I 443 Anm. n. G. Meyer 465. Auf attischen Inschriften nur ήμίσεο;; aber seit IVaf neben ημίσεα auch ήμίση (Meisterhans* 150, 12). Schweizer Perg. 146f. (ήμίση aus hadrian. Zeit), πήχεο; καΐ ήμίσου; Aristeas (Wendl.) 57, του; ήμίσει; 183. W. Schmidt, De los. eloc. 503^ (einmaliges ημίσεα); verworfen gegen ber der gew hnlichen Κοινή-Form ήμίσου;; ebenda Belege f r ήμίση). Reinhold 53 (ήμίσου;, ήμίση). Moulton Class, rev. XV (1901) 35«; 435et wo ήμίσωι aus Inscr. m r. Aeg. III 168 (Ia) zitiert wird. >) Vielleicht ist richtiger έξετή zu betonen, da die Gemeinsprache die Adjektive auf -έτη; als Oxytona behandelt (Arcad. 27, 22. Herodian I 81, 10; 419, 5; II 687, ίο L.). K hner-Bla I 545 Anm. u. 3) Altattisch εύφυδ: K hner-Bla I 433. G. Meyer 417. Meisterhans 3 150 (seit c. 350 ύγΐή). Schweizer 153. Cr nert 179. Die Attizisten haben gew hnlich -δ: Schmid Attic. IV s8if.; das N.T. -ή (Bla -Debrunner· § 48), vereinzelt ύγΊήν (Bla -Debrunner 0 § 46, i). W. Schmidt, de los. eloc. 504. Reinhold 53 (υγιή).

§ 68.

Adjektive: Kasusbildung.

57

spiel findet schon in ptol. Zeit Wilcken (Arch. VI 206) Par. 51 = UPZ 78, 41 άσ[[·]]φαλήν (oder mit bergang in die Bildung auf -ός άσφαλήν?) (159*) ')· A n m e r k u n g 6. Von συγγενή? findet sich wiederholt der Genit. συγγενοΰ (mit metaplastischem bergang in die -os-Klasse) auf Ibismumien-Urkunden: SB 6028,4 (?8a); 6029,5 (77·); 6030,2 hrl Πίλαίου συγγενεΐ (verschrieben aus 5 συγγενοϋ) (75*); 6031,3/4 richtig έττΐ Πελαίου συγγενοο = 6034, 3/4 (72·). Diese Urkunden sind so ber alle Ma en fehlerhaft geschrieben, da dieser Metaplasmus nicht viel besagt, aber wegen seiner konsequenten Wiederkehr immerhin bemerkenswert erscheint. Wenn auf einem Obelisk zu Phil Or. gr. 137, 8 (145—ιι6β) τον συγγενέα steht, so hat man darin nicht eine offene Form des s-Stammes, sondern 10 bergang in die Reihe der Nomina auf -εύς anzunehmen. Dieselbe Form zitiert aus den V tern Reinhold 52. Noch h ufiger finden sich als Analogiebildungen zu γονείς, γονεΰσιν bei den LXX und im N. T., desgleichen bei Strabo, loseph. und anderen Schriftstellern der Nominativ und Dativ plur. συγγενείς, συγγενεΟσι. Bla -Debrunner N.T.· § 47,4. Cr nert 173. Moulton Class, rev. XVIII 15 (1904) iogt>. Sonst in ptol. Zeit regelm ig τον συγγενή Or. gr. 104, 2 (181—146*); J 33i 2> J35. 5 (beide 125») usw. συγγενίσι Par. 15, 21 (i2o a ). Teb. 61 (b) 79 (n8 a ). Or. gr. 177, 7 (97—96«) usw.

3. Metaplasmus. a) Der Stamm ήλικ- erscheint berwiegend in der vokalischen 20 Form ήλικος, ganz vereinzelt konsonantisch ήλιξ. άφηλίκους (acc. pl.) unm ndig, minderj hrig: Strack, Ptol. Inschr. Arch. Ill 138, 20 (unb. ptol.). ενήλικοι (fern, pl.) gro j hrig: Grenf. I 17, n (147 oder 136»). Unsicher Magd. 14,15 ούδέπω δντατών [ivTjAlKCOJvLesquier (221·); nach P.M.Meyer, Klio VI 439 των [έτώ]ν. was aber f r die L cke zu kurz erscheint (vgl. Enteux. a$ 49, 4/5). Plut. mor. p. 184 B ένηλίκω; Timol. 13; Cato m. 24 £νηλ(κοις. άφήλιξ BGU 1121, 6 (!»). So gew hnlich in r m. Zeit: z. B. Grenf. I 47, 6 (148?); 49,12 (221*). b) Zu εύθύριν erscheint bald der Genitiv εύθύρινος, ebenso ό ξ ύ ρ ( ρ ) ι ν ο ς u.a. (Belege Bd. I1 8.213), Dald εύθυρίνου: so εύθύρινος Grenf. I 25 (2) 12 (114·) — ενθυρίνου Grenf. II 23 (2) 6; BGU 996 III i (beide 107»). SB 6645, 5 (105"). Lips. I 2, 6 (99·).

c) Die Adiectiva composita mit -χρώ$, die eine Hautfarbe bezeichnen, haben im Nomin. sing. Doppelformen auf ·*χρως, -χρους und manchmal -χρης; der Genit. und Dat. sing, bleiben meist in der vokalischen 35 Reihe, teils offen, teils kontrahiert. Der Dativ von ·*χρης lautet -χρει. Konsonantische Bildungen auf -'χρωτός, -χρωτι sind zweifelhaft. Nomin, sing, auf ^χρως: λευκόχρως Petr. I 11,21 = 111 12,21 (220·); Ι 17 (2) 7! (3) 7 (235»); 19.4 (225»); 2i, 19 (237·); III 5 (b) 10. 14; 7, 23 (237»); 14,17; 16, 18 (235«); ig (e) 7 (225·) usw. μελάγχρως Petr. Ill 10,4 (235»); 40 i i , 3 ( 2 37 β ): J4. I0 (235a). Lond. I nr. 3 (p. 46) = Mitt. Chr. 129, 5 (146*). Leid. N 2,6 (103·). μελίχρως Petr. Ι ιι, 15. 17 = III 12 (220»); I 13 (3) 7; 14, ι (237·); 17 (i) 9 (235'); 19. 5· "· 3i· 36. 38; 20 (i) 7 (225»); III 5 (b) 12 (237»); n, 6. 26; 14, 9; 16, 15; 19 (f) 5. 7 (225·). Grenf. I 27 (2) 6; (3) 9 (109*); II 15 (i) 14; (2) 7 (I39*); 20 (2) ii (114·). Par. 5 col. i, 5; col. 2, ι = Leid. M i, 5; N 2, 6 (103·) usw. 45 ') G. Meyer 428f. Schweizer 153. Cr nert 178, 5. Winer-Schmiedel § 9, 8 (συγγενήν. άσφαλήν). Reinhold 56f. (έπιεικήν. άσφαλήν, ττολυτελήν, συγγενην u. a. m.). Zum bergang in die Bildung auf -05 s. Thumb Neugr. 99.

58

Deklination.

§ 68.

Nomin, sing, auf -χρους: αύτόχρους naturfarben, mit eigener Farbe: Zen. pap. 59092,6. n. 12 (257*). λευκόχρους (δυος) Oxy. 1457,8 (Ι»), λευκόμυόχρους hellmausgrau: BGU 1258,22 (II·). μελάχχρους Petr. Ill 10,8.12 (235»). Hal. ii, 2. ίο (III·). Zen. pap. 59347, ι (245*). μελίχρους Zen. pap. s 5976. 9 (257*)· Petr. I 14, 7. 22; 15, 6; 16 (i) 2. 4. 6; 18 (2) 9 (alle 237·); II Einl. p. 23, 7 = III 7, 23 (238·); III ίο, 14. 18. 20 (235»). Lond. Ill nr. 882 (p. 13) 10 (ιοί») usw. Nomin, sing, auf ·ίη$: μελάγχρης (Edg. μελανχρής) Zen. pap. 59076,9 [neben μελίχρονς] (257»). Lille 55. 2 (HI»)· ίο Genit. sing.: μελά/χρου Petr. I 21, 14 (237"). μελαγχρόου Grenf. I 27 ( 2 ) 7; (3) 9 (109»); II 23 (2) 6 (107·). Die Erg nzung μελάνχρω(τος) [Mitteis] Lips. I 2, 5 (99*) ist h chst zweifelhaft, wahrscheinlicher die in solchen Fallen nicht seltene Anakoluthie μελάνχρω(ς). μελιχρόου Grenf. I 25 (2) ιι (114·); II 15 (i) 13 (139·). BGU 996 III i (107»). Lond. III nr. 882 (p. 13) 12 (ιοί»). Stra b. II 15 87, 14 (107·). μελιχερώου (sic) Grenf. I 33, 33 (103*). μελίχροος βραχείος (= βραχέος) σκαμβοϋ Teb. Ill 814. 26 (239—227»). Dativ sing.: α ύ τ ο χ ρ ό ω ι Zen. pap. 59411,5 (III*), μελίχρωι Grenf. I 10, 12 (174·). μελίχρωτι Goodsp. 6 col. II 4 (129·) erscheint zweifelhaft. μελάγχρει Lille 55, 4 = UPZ I S. 606 nr. 55, 4 (III»). 30

A n m e r k u n g 7. Indeclinabilia. Die im Tabellenstil (Breviloquenz) zutage tretende Neigung, den Nominativ als Stellvertreter f r jeden Kasus zu gebrauchen (vgl. oben S. 1,13) ist besonders zu bemerken beiτrλήpηs, das mit der Zeit alle Kasus und Genera vertreten kann. Das lteste Beispiel daf r bietet ein ptol. Papyrus Leid. C (p. 118) = UPZ 77 col. II 14 in der Verbindung αριθμούσε! 'S μοι χαλκού* (δραχμάς) p καΐ Τάγητει -rij δίδυμη χαλκούς στατηρειήου5 μαρο-είπειον πλήρης [Wilcken πλήρη? = πλήρες, wie auch Robertson-Stocks, kurzgef. Gramm. S. 22 Note i vorgeschlagen wird] (c. 160»), d. h. eine B rse voll. Dagegen πλήρες το άδιέγγυον μέρος Rev. L. 17, 3 (258») und έκ(κ) πλήρους, wor ber Bd. I' 8.217 Anm. i. Auf einem Mumienschild SB 2632 έβίωσεν ετών κ πλήρης volle 30 20 Jahre (unb.); 3553, 6 έδωκα αύτώι τα ναϋλα πλήρης (unb.). Auch das Neutrum πλήρες funktioniert als Indeclinabile auf einem Ostr. Deissmann bei P.Meyer Gr. T. nr. 17, i (74/75p)· Sp ter h ufen sich die F lle und sind wohl durch Schuld der Abschreiber sogar in die Texte des Aristot., Polyb., Diod., Strab. und anderer Schriftsteller gedrungen. Vgl. zum Ganzen Bd. I1 S. 63f. und P r e i s i g k e WB s. v.

s

III. Komparation der Adjektive. I. Formen auf -τερος, -ίτατος: a) Nach m u t a c . liq. steht -ότερος (nie -ώτερος): Z. B. μακρύτερος Petr. I 14, 7 (237·). μακροτέραν Eudox. 6, 12. 14 (vor 165»). πικρότερον Par. 46 = UPZ 71, 20 (152·). πυκνότέρον Teb. 41,3 (119·) usw.

40

b) δρθριος bildet die Steigerung όρθρίτερον Par. 49 = UPZ 62, 19 (160»). BGU IV 1201,4 (2?); δψιος—όψίτερον Teb. 230 descr. (IIaf), ebenso Hippocr. und Plut. consol. ad Apol. p. 362; προύρ·/ιος — προυργιαίτερον PSI IV 380, 7 (249»). Im Attischen όρθριαίτερος. όψιαίτερος, προυργιαίτερον (K hner-Bla I 560,3). 4s c) Der seit Homer gebr uchliche Superlativ φίλτατ[ος] Petr. II 17 (ι) 4 (III») ist unsicher berliefert [pap. φιλατ-]. K hner-Bla I 561 A 7.

§ 68.

Adjektive: Komparation.

59

d) Von Adjektiven auf -αΐος sind in gesteigerter Form folgende belegt: ακμαιότατος Teb. 24, 56 (117»). αναγκαιότερα Hib. 82, n (239*). .avayκαιότερον Vat. A = UPZ 60,21 (168»). Lond. I nr. 42 = UPZ 59.30 (168»). αναγκαιότατο? Par. 46 = UPZ 71,7 (152·). Grenf. I 42,5 (ΙΙ α ). παλαίτερον s PSI IV 349. 6 (254"). παλαιοτέραν Petr. III 46 (i) 6 (III«) nicht ganz sicher; vgl. Petr. Ill Add. et Corrig. p. XVII. K hner-Bla I 559, 2.

e) Auf -ύτερος, -ύτατος kommen folgende Formen vor: βαθύτερον Petr. Ill 43 (2) recto col. 4,13 (246»). βαρυτέραι Par. 63 = UPZ no, 176 (165·). βραδύτερα W. Ostr. 1027, ίο (unb. ptol.). βραδύ- ίο τερον W. Ostr. 757,9 (106—05»). β ρ α χ υ τ έ ρ α ν Eudox. 6,11.15 (vor l65s)· βραχύτατα BGU ion II n (219·). ήδυτέραι Leid. C (p. 118) = UPZ 77 col. ι, 17 (c.i6o·). τταχύτατα Petr. II 4 (u) 5 (255»). πρεσβύτερος Petr. II 39 (a) 3. 14 (III·); 4 (6) 12 (255«). Par. 66 = UPZ II 157, 21. 23 (242·?); 41 = UPZ J 3. X 3 ττροσβυτέρου (sic) (158*). πρεσβυτέρα Grenf. II 17, 7 (136») usw. 15

2. Formen auf -έστερος, -έστατος: Regelm ig werden so gesteigert die Adjektive a) auf -ης: ό κ ρ ι β έ σ τ ε ρ ο ν Petr. II 16,13 (0.250*). Zen. pap. 59019,11 (258»). ακριβέστατα Hib. 27.34 (3°ι—240»). ασθενέστατος Petr. Ill p. 120, 27 (246·). ίττιστρεφέστερον Vat. C= UPZ 51, 21 (161·). έπιφανεστά- ίο TOUS Petr. II 12, 15 (241*). εύμηκέστατα Petr. II 4 (n) 5 (255*). εύτελέστερα{ν} Par. 40 = UPZ 12, 21 (158*). ευφυέστατος Leid. U = UPZ 81 col. 4, 5 (geschr. II»). καταδεεστέραν Par. 63 = UPZ 110,71 (165»). λυσιτελέστεpov Petr. Ill 36 (b) col. 4, 8 (252·). Par. 62 = UPZ 112 col. 3, 81 (203—202*). Rev. Mel. 322 (II·). όλωσχερέστερον (sic) Par. 63= UPZ 110,81 (165»). 25 σννεχέστερον ebenda 186 usw. b) vereinzelt auf ^ων: άγνωμονέστατος Par. 26 = UPZ 42,28 (126»).

3. Formen auf -Ιων (-^ων), ^ιστος: a) Diese Steigerungsform hat sich nur in den gebr uchlichsten W rtern erhalten: 3»

αϊσχισταΕηίβηχ. 25, η (2i8 a ). βελτίω v Mich. Zen.^i, 10 (253*). Teb. 27, 80 (113»). βελτίους (acc. plur.) Petr. II 12 (i) 16 (241·). βέλτιστον Par. 63 = UPZ ι ίο, 26 (165»); ebenda 162 βέλτιντον (durch Versehen); Par. 63 col. 9 = UPZ 144, 48 βέλτισοον (sic); από του βελτίστου Teb. 5. 89 (ι 18»); ebenda 27,54 ttA του βελτίστου (113·) usw. ΙγγισταΕηίβΗχ. 2ΐ, 5 ("8·). Genf. 21 + Oxf. -f- Monac. = Arch. Ill 35 388,20 (II»). έλάσσων (έλάττων) Belege Bd. I« 8.223 und unten Lit. 8. ελαχίστη Eudox. 9, 6; 20, 23 (vor 165»). Teb. 24, 67 (117*). ήσσον (ήττον) Bd. I1 S. 223. καλλίστη Leid. U = UPZ 81 col. 5, 3 (geschr. II»). κρατίστας Amh. 40, 6 (IIe). μείζον Petr. II13 (19) 4 (258—53»); weitere Belege unter Lit. 8. μέγιστα Par. 63 col. 8 = UPZ 144. ι (165») und sonst oft. μείονα Theb. Bk. III ι, 13 4 (131·). ττλείων (πλέων) Belege Bd. I1 S. 69 und unten Lit. 8. πλείστοι Par. 63 = UPZ no, 106 und sehr oft. ταχίστην Magd. n. 12 (218·). τάχιστα Petr. III 42 H (8 f.) 17 (250·) und oft. χείρον SB 6997,4.8.21 (III»). TTJS χειρίστης (γης) Amh. 40,9 (II»). Teb. 72, 14 (114··). A n m e r k u n g 8. Der Superlativ νοηαΐσχρός lautet einmal αίσκροτάτην (sic) 45 Alex. IX 2 (III»), βέλτατα Petr. II 9 (3) 7 (241») ist falsch gelesen statt τα κατά.

b) ber das Verh ltnis der k rzeren Komparativformenauf ^ω, -=ους zu den zweisilbigen auf ^ονα, Αϊνες, -Ovas ist folgendes zu bemerken :

60

Deklination.

§ 68.

Im III. Jahrh. v. Chr. findet sich noch berwiegend -ko und -Ous (-ω: Ajva = 3,5 : l; -Ous: -^VES und -Ovas =4:1). Im II.—I. Jahrh. v. Chr. dringen die zweisilbigen, f r die Κοινή charakteristischen Endungen lebhaft ein, doch halten sich beide Bils d ngen bei -ko: -Όνα noch die Waage (^o>: Ajva =9:8); -^us herrscht auch in dieser Zeit entschieden vor (^ous: roves und -Όνος = ίο : 3) '). •ko(i) im III. J a h r h u n d e r t : 2 ) o) Akk. sing. masc. fern.: έλάσσω (2), με^ω (ζ), πλείω (14), πλέω (4): 22. β) Neutr. plur.: βελτίω (ι), έλάσσω (6). έλάττω (3), με^ω (4). πλείω (g). ίο πλέω (3), πλήω (ι): 27. In einer Reihe von F llen k nnte man an adverbielle Bedeutung von ττλείω(ι) = ττλεϊον und έλάσσω (ι) = έλασσον denken; doch l t sich vom Standpunkt der Syntax (vgl. Bd. II 2 S. 328, 43 ff.) das Neutr. plur. im Sinn von πλεΐον, έλασσον als Accus. adverbialis rechtfertigen, ohne da man die von Cr nert Philol. 61. 161 ff. 15 eingef hrte Adverbialbildung auf -ω (nach Analogie von ττόρρω, ανωτέρω usw.) anzunehmen braucht. Belege: το άνήλωματο πλείω έσόμενον Lille ι verso 4 (259—58*)· ττλείω λβδ' = mehr (ein Plus von) 32^4 Petr. Ill 40 (a) I 13 (III*), ττλείω α ebenda 93 VII 25 (III·), πλίω (sic) [folgt Zahl] ebenda 137 II 18 (III·). άλλον πλείω επιγενομένου so χρόνου Mich. Zen. 71, 5 (III·), έλάσσω ιδ = weniger 14 Petr. Ill 40 (a) II 13; (b) I 13 (III*) usw. — ber das pleonastische t προξγτ/ρ. vgl. Bd. I1 S. 136. Endlich ist manchmal, wie es scheint, die Endung -ω durch Abfall des Schlu -v (Bd. I« § 43) entstanden: z. B. Mich. Zen. 41, 9 καΐ τον λ(θον, εΐ υπάρχει παρά σοΙ βελτίω, άλλάξα$ (253*)· Rev. L. 6ο, 6 εάν δε πλείω ή ρύσι$ έγβηι (258·). Zen. pap. 5917°. 6 as πλε(ω olvos (255*)· Nominativ έλάττω Zen. pap. 59193, 5 (255·); έλάσσω 59054. 35 (257*)· Par. 67, 4 έλάσσω ή (HI*), •«ova im III. J a h r h u n d e r t : α) Akk. sing.: πλείονα (χρόνον): 5· β) Neutr. plur.: πλείονα (7), πλέονα (σώματα) Petr. II 13 (4) 9 = HI 42 C 30 (9) 9 (258—53*)- πλέονα (έτη) Enteux. 47 = Magd. 15. 3 (221·): g. .

Verh ltnis von -ko: ^»»0 = 49: 14 (3,5:1), und zwar im Akk. sing. = 22 : 5 (4,4 : i), im Neutr. plur. = 27 : 9 (3 : i). ·ίου$ im III. Jahrhundert: a) Nom. plur.: πλείου? (4): 435

) Akk. plur.: βελτίου? (ι), έλάσσου? (2), πλείου$ (ίο), πλέου? (2), πλέονον Petr. II 14 (ι a) 3 (III·): 16.

ί, -ovas im III. J a h r h u n d e r t : ') Die attischen Inschriften haben fast ausschlie lich die kurzen Formen (Meisterhans-Schwyzer 3 157,7): dagegen bevorzugt die Κοινή zu allen Zeiten die zweisilbigen Endungen. Moeris p. 189 άμείνω Ά., άμείνονα "Ε.; ρ. 192 βελτίους Ά., βελτίονεξ Έ. Schweizer Perg. 159· Nachmanson 143· Cr nert 188 f. Die Attizisten lieben die kurzen Formen (Schmid Attic. IV 581). Zum N.T. WinerSchmiedel § 9, 6 (Kontraktion nur vereinzelt). Bla -Debrunner N. T.* § 47, 2. Reinhold 52 (bei den apostol. V tern beide Formen, doch h ufiger zweisilbig.). ») Bei der nachfolgenden Belegsammlung sind f r III* zugrunde gelegt: Enteux. Hib. Lilie. Mich. Zen. Petr. I—III. PSI IV—VI. Rev. L. Zen. pap. I—IV.

§ 68.

Adjektive: Komparative auf -ων.

61

et) -ioves: βελτίονες Zen. pap. 59410, 15 (III»), πλέονες PSI V 522, 2 (248»). Mich. Zen. 103, 7 (III«) : 3. β) ^ovas: pljovaj Zen. pap. 59186, n (255»). -πλείονας Petr. Ill 41 verso 8 (III·) : 2.

Verh ltnis von -Όυς : •'oves, Asvos = 20 : 5 (4:1), und zwar : -OVEJ = 4 : 3 (i,3 :J ) : -Όνας = 16 : 2 (8 : i). im Π. — I . J a h r h u n d e r t 1 ) :

s

α) Akk. sing. m. fern.: πλείωι (yf\v) : 2. ) Neutr. plur.: ίλάσσω(ι) (2), πλείω(ι) (6); ττλήω ( ι ) : g. το Die Form πλείω(ι), die in der Regel zwanglos als Neutr. plur. betrachtet werden kann, scheint im Gebrauch des Rechnungsstils zu einer immobilen erstarrt zu sein, und so wird sie wohl am besten aufgefa t an folgenden Stellen: οπό του πλείω συναγομένου Teb. 6ι (a) 210. 217; 67, 56.61.78 («8*); 7°. 27· 47· 53· 58 (in — :ιο«). της προςαγωγης ycyovufcts ττλείω της ... . ebenda 72. 45° ( ΙΙ 4*)· Tas *s πλείωι (άρτάρας) ebenda 72, 4°7 (Χ14*)· πλήω μου έχει χαλκούς Leid. C (ρ. ιιβ) = UPZ 77 col. 2, 17 (161·). Zum \"ersuch Cr nerts (Philol. 61, 161 ff. u. Mem. here. 188,5), in diesen Formen Adverbien zu sehen, stimme ich berein mit Wendland GGA 1905, 189 f. Durch Abfall des Schlu -v (nach Bd. I1 § 43 S. 192) kann -ko entstanden sein ao in Fallen wie ίλάσσω (von kleiner, gedrungener Gestalt) ή μέσος, μέσοξ ή ίλάσσω u. dgl., \vor ber zu vgl. Bd. II 2 S. 142 Fu note. In einem astronomischen Lehrbuch des 2. Jahrb. v. C., hrsg. v. C. Wessely (Sitz.-Ber. der Wiener Ak., phil.-hist. Klasse, Bd. 142, 1900) col. i, 3 ό δε του "Αρεώ$ εστίν ερυθρός καΐ ίλάσσω των είρημένων.

-ονσ im II. — Ι. Jahrhundert v.Chr.

aS

α) Akk. sing. m. f.: μείζονα (ι), ιτλείονο (2) : 3· Ρ) Plur. n e u t r . : ελάσσονα (ι), μείζονα (ι), μείονα (ι), πλείονα (3), πλήονα (2): 8

Verh ltnis von -ko : -^ονα = 9:8 (= ι,ι : ι), und zwar Akk. sing. =2:3 Neutr. plur. = 7 o· -ου$ im II. — I. Jahrhundert v. Chr.

30

a) N o m i n , p l u r . : ίλάσσου; (ϊ), ίλοτττους (2), με(3ου$ (2) : 5· b) Akk. plur.: πλείουξ (5)15.

-ov8s und -«ovas im II. —I. Jahrh. v. Chr.

s

a) Nomin.: πλε(ο[νε$] BGU VIII 1762,2 (I·) : i. b) Akkus.: πλείονας Teb. 5. 69; 61 (b) 26 (beide n8») : 2.

Verh ltnis von -^ους : -^νες und -ovos = 10 : 3 (3,3 : i) und zwar -Όυς : -^νες =5:1. = 5:2.

40

4. Besonderheiten. a) Eine doppelte Steigerungsform zeigt sich im Ausdruck Iv τοις μάλιστα άνα·/καιοτάτοι$ καιροί; Grenf. I 42,5 (H a )l sonst ίν i) Zu Grunde gelegt f r die Belegsammlung: BGU VI—VIII. Leid. Lond. Par. Teb. I. UPZ I.

62

Deklination.

§ 69.

αναγκαιότατος Par. 46 = UPZ 71, 7 (152»). Das homerische πρώτ ι στ o j begegnet in dem Ausdruck από του πρωτίστου χρόνου Eleph. 10,4; 11,3 (223 —22*)· Auch ό κυριώτατος θεός Rosettast. 39 (Ι9^*) enth lt eine Art Doppelgradation, da κύριο; an sich schon ein Superlativ5 begriff ist. Dasselbe gilt von μονώτατος (mutterseelenallein) Zen. pap. 59631, 3 (III»). Teb. III 747, 2 (243»). BGU VIII 1835, 15 (51—50»). Aus nachchristlicher Zeit ist bemerkenswert καλλιότεραι Oxy. XIV 1672, 6 (37—4ip); BGU 948, 8 (IV—VP) ')· b) Von den Adverbien έσω und ίξω leiten sich ab der Komio parativ εσώτερος Magd. 29, io und der Superlativ εξώτατος ebenda 29, 4 (218»); von οπίσω Alex. 7 = SB 4308, 5 όπισωτάτη (IIIa). Schon Herod. 2, 125 bildet ανώτατα; 7, 23 κατώτατα; Xen. Cyr. VI i, 152 κατώτατος, so da Cr nert Philol. 61, 188 solche Bildungen auf neuionischen Ursprung zur ckzuf hren geneigt ist; derselbe gibt weitere Beispiele aus der sp teren ts Κοινή p. 189 Note 3 und Mem. here. 194, i. Bla -Debrunner N. T.* § 62. Der aus der Dichtersprache bekannte Komparativ υπέρτερος findet sich als Ehrentitel des Herrschers W. Chr. 109, 4 αντιπάλων υπέρτερος (22l — 205»). Rosettast. 2 (196»), Vgl. Bd. I1 S. 32. c) Von dem scheinbaren Ersatz des Komparativs durch einen ao Superlativ mit einem Genit. compar. oder ή handelt die Syntax Bd. II i S. 54IV. Die verschiedenen Typen der A d v e r b i e n (auch der komparativischen und superlativischen) werden in der Stammbildung2 § 85 und 89 besprochen. s

S 69. Pronomina. ») [ ber den einzigen pronominalen Dual νων (dat.) s. oben S. i Note i ]

a) Personalia (Reflexiva). I. Betonte und enklitische Formen. In Abh ngigkeit von Pr positionen stehen meist nach klassischem Vorgang die betonten 30 l ngeren, nicht enklitischen Pronominalformen εμού, έμοί, έμέ. άνευ έμοΟ Hib. j8, 18 (244"). Petr. Ill 42 (Η) 8 f. 20 (III» m ). απ' έμοϋ Vat. F = UPZ 16, 12 (158»). δι'έμοΟ Petr. II 27 (2) n; 37 verso 7 (III a ). Hib. 78, 19 (244·). είς έμέ PSI III 166, 13 (118»). κατ' έμοΟ Grenf. I n, i, 6 (157»). κατ' έμέ ') Doppelkomparative wie μει^ότερος, έλαχιστότερος, έσχατώτερος u. . kommen in der ptol. Zeit nicht vor, wiewohl sie in der sp teren Κοινή nicht selten sind. Vgl. Lobeck zu Phryn. 135 f. Hatzidakis Einl. 177. K hner-Bla I 565 ff. G. Meyer 492. Schmid Attic. IV 614. Dieterich Unt. 180 f. K r u m bacher K.Z. 27, 543ff.; 29,190 ff. Bla -Debrunner N. T.' § 61, 2. Reinhold 61 (μάλιστα εύμορφοτατη). Moulton Class, rev. XV (1901) 35b. s) Im allgemeinen zu vgl. K hner-Bla I §§ 159—iSo. G.Meyer 504 ff. Meisterhans 8 152—57. Schweizer Perg. 161 f. Nachmanson 144 f. Bla Debrunner N. T.* § 64 Dieterich Unt. 193—203. Cr nert 194—197. H a u s e r Lyk. loo ff.

§ 69.

Pronomina.

63

BGU 1012. 14 (170»). Leid. A = UPZ 124. 38 (176 oder 165«). μετ' έμοϋ Petr. Ill 53 (q) 5 (ΙΠ·). ταρ' έμοΰ Petr. III 65 (b) 16 (III·). irap' έμοί W. Chr. 198. 13 (III»). περί έμέ Vat. E = UPZ 15. 41 (156·). irpos έμέ PSIIV 326, 4 (261»). Leid. C recto (p. 118) = UPZ 77 col. 72, 6 (162»). Par. 49 = UPZ 62, 28 (160·). υπέρ έμοϋ Petr. Ill 56 (d) 7 (c. 260·). Leid. C verso = UPZ 31.8 (162·). υπ' έμοϋ Grenf. II 5 14 (a) 16 (270 oder 233») usw. Verh ltnism ig selten sind enklitische Formen bei Pr positionen: EIS με Magd. 24, 8 (218·); 42, 10 (221·). Rein. 7, 5 (c. 141»). Teb. 30, 20 (118»); 31,20 (112·). Fay. XII 7. 25 (nach 103·). Lond. I nr. 44 = UPZ 8,24 (161·). κατά μου Zen. pap. 59355, 124 (243»). περί μου Petr. II 20 (3) 13 (252·). Zen. pap. 10 59790,23 (IIIa). προς με Hib. 63, 3 (nach 265»). 837178,6 (243·). Zen. pap. 595'9. 7 (Π1*)· υπέρ μου Teb. Ill 813, 5 (186·); 816, 30 (192*). υπό μου Hib. 30. 17 (300—271·). Magd. 34, 2 (III·) ').

Sonst wechseln je nach dem Zusammenhang betonte und unbetonte Formen: is Tonlos: εργαζομένου μου Petr. 1132 (1)4 (238·). διατρίβοντο; yap μου Lille 7, 4 (III·); Korra avros μου ebenda 4 (6) ι; aber Z. 9 im Gegensatz βουλομένου έμοϋ (255*)· Noch bestimmter Rein. 18, 5 γραψαμένου έμοϋ τε κσΐ τη; μητρ05 (ιο8·). In der Testamentsformel begegnet ohne ersichtlichen Grund statt des gew hnlichen τα υπάρχοντα μοι (μου), wie ζ. Β. Petr. I, 12, 7; 13 (ι) 6; ι8 (ι) g (alle 237*); Π «» Einl. p. 22, 7 (c. 238*) und oft, gelegentlich τα υπάρχοντα έμοί, wie Petr. II Einl. p. 23. ίο (III·).

2. Wie im Attischen seit dem Anfang des 4. Jahrh. v. Chr. (Meisterhans-Schwyzer 153,3), kommen als Reflexiva fast nirgends mehr die getrennten Formen ημών, υμών, σφων αυτών usw. vor 3 ), sondern (nach 35 Analogie von έαυτοΰ) εαυτών (αυτών), und zwar seit dem 3. Jahrh. mit der Ausdehnung auf die i. und 2. Person s). Belege: Die altattische Reflexivform hat sich erhalten Zen. pap. 59477,6 ίνα Ιματίσωμεν ήμ05 αυτού; (ΙΠ·). Sonst regelm ig: α) (έ)αυτών, (έ)αυτοΐ5 usw. = ημών αυτών, ήμΐν αυτοί; usw.: Zen. 3o Bus. ι ι , 2 ήδέως αν προενετετευχειμέν σοι συνλαλήσαι βουλόμενοι περί τε των τήι ') Nach Kr ger Sprachl. 77 Anm. 2 hat das Attische h ufiger nur προ; με, selten περί μου, εις με. K hner-Bla I 347· Nachmanson 146 Anm. 2 (ττρό$ με und πρό$ έμέ). Bla -Debrunner Ν. Τ.· § 279 ( berwiegend προς με). *) Etwas anderes ist der auch im Attischen belegte Gebrauch von ημών, υμών αυτών oder αυτών ημών, υμών. wo αυτών nicht reflexive, sondern nur ausschlie liche Bedeutung (ipse) hat: so in der Verbindung αυτών υμών (ένεκα) Petr. Ill 53 (1) 9 (III·), αϋτοΰί ήμα? Zen. pap. 59460, 24 nos ipsos (IIIa). καΐ ήμΐν δε αυτοί; ττρο;θεΐναι πυρών άρτάβας ebenda 59647» 561 ebenda 44 °"°1 ούτοι (ΙΠ β ). 3) Die ersten Ans tze dieses Gebrauchs lassen sich schon bei den attischen Tragikern, bei Herod., Isokr. u. a. nachweisen. K hner-Bla I 599 Anm. 2. Brugmann-Thumb 4 S. 480. G. Meyer 508. Meisterhans-Schwyzer* 235, 2 bringt einen Beleg f r εαυτών = υμών αυτών auf einer delischen Inschrift (II·). Auf attischen Inschriften fehlen Belege, ebenso in Pergamon (Schweizer 161) und in Magnesia (Nachmanson 144 Fu note). ber Polybios (έαυτ- auch f r i. und 2. Person) s. K lker, Leipz. Stud. Ill 377. W. Schmidt, de los. eloc. 568 (im Plural). Bla -Debrunner N.T.· § 64, i ( berlieferung zweifelhaft). Moulton Class, rev. XV 441; XVIII 154. Hauser ιοο. Hatzidakis Einl. 189 f. Dieterich Unt. 193. Schmid Attic. I 82. 228; II 19; III 67; IV 15. 69. Cr nert 197.

64

Deklination.

§ 6g.

πόλει σνμφερόντων καΐ αυτών (= ημών αυτών) (257*)· Meyer Gr. Τ. ι, 13 ώι καΐ τα καθ' εαυτούς (unsere Angelegenheit) εκτεθειμένων ημών (ΐ44*)· Par- 47 = L'PZ 70, 26 αυτούς δεδώκαμεν (152·). Teb. 124, 8 iov/rous (nos) έπειδιδόντες (sie) (nach 118·). Lond. II nr. 401 (p. 13) 5 υπάρχοντος ήμϊν ΤΕ καΐ ταΐς εαυτών (unseren) άδελφαΐς s μέρους ήμίσους (ιι6—in·). Tor. V 25 τοις καθ'εαυτούς (rebus nostris); VI 26; VII14 (177 oder Ι05*)· Teb. 47, 30 ΐν'ημείς μεν κομισώμεθα τα εαυτών (ιΐ3*)· — Vgl. Aristeas (Wendland) 3 εαυτούς έττεδώκαμεν, 217 u. 248 εαυτών, 227 έαυτοΐς. 213 εαυτούς. β) (έ)αυτών = υμών αυτών: Zen. pap. 59048.5 όπως αν κατάγητε μεθ' ίο αυτών (mit euch) (III·); ebenda 59763, ίο πάντα έαυτοΐς παρεχόμενοι (έχετε) (III·). Teb. Ill 752. 2 Ρή όκνήσης του είς οίκον όπτοστεΐλαι, ως ϊσχε τα καθ' αυτούς (= ύμδς αυτούς) (Π·')· Par. 63 = UPZ no, 128 περί εαυτών κήδεσθε (165·). Formelhaft in Briefen εαυτών δε επιμελόμενοι. ίν' ύγιαίνητε Grenf. I 30, 9 (103·); 32· 9 (ϊθ2·);

35.7 (99»); II 36.19 (95a) usw. 15 Auch im Singular kann f r das gew hnliche έμαυτοΰ, σ(ε)αυτοϋ

gelegentlich (έ)αυτοΰ eintreten: α) F r die i. Person: είη μέμ μοι ύγιαίνοντα αυτόν τα αύτοΰ διοικεϊν Petr. I 15, 15 = ΠΙ 2, 17; Ι 13 (ι) 5 = HI 4 (2) 21 (beide 237*); I 17 (ι) 19 = ΠΙ Μ. »9 (235*)· Sonst in dieser Formel τα έμαυτοΰ (υπάρχοντα), z.B. Petr. I 13 (ι) 5· *ο ι8 (ι) 8 (237*); 19. 24; 2ο ( 2 ) 15 (225»); 2ΐ, 4 (237*); Π Ε«»1. ρ. 23, 9 (238*). Teb. 45. 34 ( ΙΙ 3*)· έκτος TOO έαυτοΟ (= έμαυτοΰ) Ιεροΰ είμι Leid. U = UPZ 81 col. 3. 7 (geschr. II·). β) F r die 2. Person: μετά της αύτοΰ (= σαυτοϋ) sc. μήκωνος PSI VI 571, 23 (251*)· τα ένοφειλόμενα έαυτώι (dein Guthaben) Teb. 18. s ("4*)· — Vgl. as Aristeas 215 όπως έαυτώι (tibi) συνιστορτίς, 228 συ δε καλώς ποιείς άπαντος είς φιλίαν προς εαυτόν καθιστών. Schweizer 161. Hatzidakis Einl. 189!.

3. Wie bisweilen schon im Klassischen (Kr ger Sprachl. 51, 2, 16. Schmid Attic. IV 70) hat das Reflexivpronomen (έ)αυτών usw. seit dem 3. Jahrh. v. Chr. nicht selten reziproke Bedeutung, doch erh lt 30 sich daneben αλλήλων (vgl. Bd. II i, 73). lteste Beispiele W. Chr. i (= Petr. II 45) col. II 7 συνφωνησάντων 6έ προς αυτούς των τε Σολείων καΐ των στρατιωτών (c. 246»). Zen. pap. 59355. Ι 2 7 άντείπαμεν προς αυτούς [darunter αλλήλους getilgt] (243*)· H ufiger seit dem 2. Jahrh. v. Chr.: Par. 13 = UPZ 123, n συνεΐναι αύτοΐς ως άνήρ καΐ γυνή sie sollen mit ein35 ander verkehren wie Mann und Frau (157—6·). Vgl. BGU IV 1101,3 συνόντες έατοϊς (sic) (I·). Tor. VIII 5 έθέμεθα προς εαυτούς όμολογίαν; 32 εν τοις προς εαυτούς διωμολογημένοις; 38 προς εαυτούς συνεχωρήσαμεν (ιΐ9*)· Ebenda IX 18 προς εαυτούς συνκεχωρήκαμεν (IIQ*)· ^". Chr. 11, 35 ηρών έπιλεξάντων εξ εαυτών πε3θύς (ΐ23*)· Grenf. II 25, 4 ίθεντο προς εαυτούς (103·)- Oxy. IV 743. 20 δι' ην Ιχομε(ν) 40 προς εαυτούς φιλίαν (2»). Weitere Belege, auch f r αλλήλων, Bd. II 1,73 (mit Literatur). A n m e r k u n g i. F lle von καθ' αύτοΰ, μεθ' οντοϋ, ύφ' αύτοΰ usw. sind in der Lautlehre (Vulg raspiration) Bd. I1 S. 201 besprochen. — Sehr auffallend ist Amh. 43, 13 ή πρδξις ίστω παρά τε έαυτοϋ (= αύτοΰ) Μενελάου καϊ εκ των ύπαρ45 χόντων (ΐ73*)· brigens bemerkt der Herausgeber ,,ε of έαυτοΰ corr. from τ". Zen. pap. 59046, 4ff. ήξίωσεν ήμδς γράψαι σοι, ϊνα περί ων άποδεδήμηκεν προς σε έντύχηι σαυτώι εύκαίρως (257*): hier handelt es sich um kein Reflexrv, sondern um ein betontes Personale. Vielleicht kam der Verfasser zur reflexiven Fassung durch den Zwischengedanken, ,,du m gest ihm erlauben, da er sich an dich wende". hn50 liehe Beispiele freier R ckbeziehung des Reflexivum auf ein vorgestelltes Subjekt sind in der Syntax (Bd. II 2 S. 70) aufgef hrt.

§ 6g.

Pronomina.

00

4. Was den Gebrauch der Formen mit oder ohne e in έαυτ- und σεαυτ αύτ- und σαυτ- betrifft, so haben sich beide Bildungen bis ans Ende des 2. Jahrh. v. Chr. nebeneinander erhalten. Vgl. Bd. II 2 S. 71 Fu note 2. Verh ltnis im 3. Jahrh. v. Chr. αύτ-: έοντ- etwa =4:1. 2•

It

Im i. Jahrh. v. Chr. l

>t

H

»



M

>t

5

= ·*· T ·· *Τ· A

t sich nur noch έαυτ- belegen ').

5. ber έματοϋ, έατοο,σ(ε)ατοΟ u.dgl. vgl.Bd.I1 §17 S.II5 Anm. I. Weitere Belege (nicht vor dem 2., meist aus dem i. Jahrh. v. Chr.): έματώι BGU 1141, 17 (14»). έατοΰΒΟυνί ιζδι, 9 (Ia); VIII1780, 7 (51—50»); 1058, 12. 28 «> (!»). SB 5954.5 (Ip). έατω BGU 1116,36 (13»); 1144,10 (13"). έατήν ebenda 1158, 13; daneben εαυτόν (g*), έοττών SB 624 (Inschr.) 5 (unb. ptol.). BGU 1123. 3 (1*0· iorrols ebenda noi, 3 (I*). icrroOs ebenda 1121, 4 (5a). σεοττοΰ ebenda 1204, 7 (28»). σεατφ ebenda VIII 1877, 6 (Ι·), σατοϋ Bad. 48, 13 (126*). BGU 1203. n (28·); VIII 1876.10 (I·) usw. is 1 6. Vom dorischen Reflexiv αύτοσαυτοΟ ist die Rede Bd. I § 2 S. 8. A n m e r k u n g 2. Schon in hellenistische Zeit fallen die ersten Spuren vom Ersatz des possessiven Reflexivpronomens durch Ιδιος, wor ber in der Syntax (Bd. II 2 S. 73 mit Fu noten) gehandelt wird. οΙκεΤο; in diesem Sinn beschr nkt sich, wie es scheint, auf die Literatur und die spatere Κοινή (Bd. II 2 S. 73 Fu - *> note 2) »). ') Der statistischen Beobachtung liegen zu Grunde f r III·: Eleph., Hib., Magd., Petr. I—III, PS! IV—VI, Rev. L.. Mich. Zen., Zen. Bus., Zen. pap. I—IV; f r II—I«: Amh., BGU, Grenf. I. II.. Leid. I, Lond. I—III. Par. (UPZ I), Teb. I. Theb. Bk., Tor.; f r die Inschriften: Or. gr. I. — Eine Klassifizierung der einzelnen F lle nach dem Stil der Urkunden, ob offiziell, halbamtlich oder privat, hat sich als wenig fruchtbar und kaum durchf hrbar herausgestellt. — Auf attischen Inschriften ist von 300—30 v. Chr. das Verh ltnis έαυτ-: αύτ = 100:7 (MeisterhansSchwyzer 3 154); in Pergamon w hrend der K nigszeit = 24:5 (Schweizer 162); in Magnesia findet Nachmanson 144 von III·—I· kein ganz sicheres αύτ-, dagegen etliche 20 έαυτ-; im N.T. herrscht έαυτ- (Bla -Debrunner N. T.' § 31, i; 64, i). Winer-Schmiedel § 22, 6 h lt mehrfach αΰτ- f r unerl lich. Wenn in gypten αύτ- sich in weit gr erer Zahl erhalten hat, so ist nat rlich nicht an die euphonisch-rhetorische Schulregel des Isokrates zu denken, sondern eher an vulg re Bequemlichkeit der Aussprache, die von alters her wirksam sein mochte und der .sich auch Isokrates in diesem Falle aus besonderen rhetorischen Gr nden (Hiatusr cksicht, vgl. ην statt εάν bei Isokrates) akkommodiert hat. Dem gegen ber steht die nach Untergang des weichen Hauchs entstehende Schwierigkeit, da αύτοΰ und αύτοΟ in der Aussprache nicht mehr zu unterscheiden war, weshalb man lieber die ε-Formen zur Differenzierung rekonstruierte. — brigens sei ausdr cklich bemerkt, da in einzelnen F llen, namentlich wo αύτοϋ attributiv zwischen Artikel und Substant. zu stehen kommt, ebenso gut betontes αύτοϋ denkbar ist, was die Syntax (vgl. Bd. II 2 S. 72 ff.) entscheiden mag. *) Auf attischen Steinen begegnet 18105 f r εαυτού seit 69 v. Chr. (Meisterhans 3 235,3). So auch bei denLXX, Dion.Hal., Plut.,Philo, losephus ( S c h m i d t , de los. eloc. 29—369); im N.T. (Bla -Debrunner § 286, i). Zu οΙκεΤο; vgl. E.Norden, Antike Kunstprosa 144 § 16. Kuhring, de praepos. graec. usu 13 bringt f r οΙκεΤος Papyrusstellen aus nachchristl. Zeit. Zur weiteren Entwicklung vgl. Dieterich Unt. 195. Krumbacher, M nch. Sitz.-Ber. 1898 II 229. Schmid, M a y s e r , Papyrusgrammatilc. I i zweite Aufl. 5

66

Deklination.

§ 69.

b) Demonstrativa. 1. Das hinweisende δδε ist bis ins 2. Jahrb.. v. Chr. nicht eben selten a). Belege aus dem i. Jahrhundert fehlen. ber den substantivischen Gebrauch s. Bd. II i S. 73 f., ber den attributiven II 2 S. 78 f. s Das Adverb ώδε hat berall lokale Bedeutung, teils = hier, teils = hierher. Den Belegen f r ώδε (Bd. II i S. 74) sind weiterhin beizuf gen a) = hier: Zen. pap. 59084, 9 εγώ yap ώδε ου μη κινηθώ (257*); 59477. Ι5 παρά TIVOS των ώδε (III»). SB 7223.6 όλώπεκα έλάβομεν ώ[6]ε (186—185·)- b) = hierher: Zen. ίο pap. 59428, 20 ίνα μεταπέμψωμαι ώδε (ΠΙ*).

2. Das emphatische -( begegnet in dem Pronominaladverb τηνικαυτί Par. 63 col. IX = UPZ 144, 26 (165·). Einfaches το τηνικαΟτα (alsdann) Vat. E = UPZ 15, 25 (156») entspricht einem ό-πηνίκα. [Petr. II Einl. p. 31, 3 von unten bietet der Papyrus nach einer brieflichen 15 Mitteilung von Smyly nicht τουτίν, sondern τούτων.]

3. τοιούτον, τοσούτον ~τοιούτο, τοσούτο. Der Nom. Akk. des· Neutr. sing, lautet in der Mehrzahl der F lle nach attischem Brauch auf -ov aus, vor Vokalen und Konsonanten; doch ist auch in beiden F llen τοιούτο — τοσούτο belegt2). ao

Beispiele f r -τον: σ) vor Vokalen: τταν το τοιούτον eis έττίστασιν ηΊαχχι Teb. Ill 703, 227 (III»b). τοιούτον fypavyas PSI V 495, 6 (258»), τοιούτον έτπτηδεύει Par. 64 = UPZ 146, 32 (II·). επί τοσούτον ευγνωμοσύνη? Par. 63 = UPZ no, 83; τοσούτον ήμείν Par. 63 col. ii = UPZ 145, 19 (165·). as β) vor Konsonanten: τοιούτον τι SB 71761 8 (247—46')· Amh. 29, 17 (c. 250·). τοιούτον γίνεσοαι Teb. Ill 788, 14 (IIa). τοιούτον ττεττοηκέναι Par. 64 = UPZ 146, 8; ebenda ίο επί τοσούτον ττροήχβαι (II·); τοσούτον σ. Rev. L. 17, 7 (258·). f r -το: so α) vor K o n s o n a n t e n : τοιούτο γίνηται Petr. II 38 (b) 6 (24°*)· Par- 61 = UPZ 113, 14 (156·). Amh. 41.16 (II·). τοιούτο τι Magd, n, 6 (222·). Lond. II nr. 354 (p. 165) 20 (c. ioa). τοσούτο yap Hib. 51, 6 (245·). β) vor Vokalen: τοιούτο έτπχειρεΐν διοττράσσεσθαι Tor. IX 17 (119»). τοιούτο

έττί Teb. 72.453 ( Ι1 4 β )· as 4· Als demonstrative Pronominaladverbien sind zu notieren

ίκείνως Petr. II 49 (e) III 13 in einem klassischen Fragment (IIIs); ούτω (s) (Belege Bd. I1 § 56, i S. 242 f.); ώ$ in den Verbindungen καΐ ώ$ und ούδ' α* (neben ούδ* o rcos); vgl. Bd. II i S. 58. Wchschr. f. kl. Phil. 1899, 544! Dei mann Bibelstud. I2of. M o u l t o n , Class, rev. XV (1901) 440 f. ') Nach Bla -Debrunner« § 289 ist δδε im N. T. fast auf die Formel τάδε λέγ-ει beschr nkt. Vgl. in den Papyri τάδε διέθετο. Nachmanson 145. Dieterich Unt. 197. Hatzidakis Einl. 293. i) Das v dieser Formen entstammt der Analogie mit den sonstigen Neutra. K hner-Bla I 295; 606, 2. Auch die attischen Dichter und Prosaiker bevorzugen die Formen auf -ov. Die attischen Inschriften bieten nur τοιούτον (IV»), Meisterhans 3 155, 9. Das Material f r sp tere Papyri und Codices gibt Cr nert 195, κ

§ 6g.

Pronomina.

67

Neuere Belege: καΐ ως Mich. Zen. 57, 5 (248»). Par. 64 = UPZ 146, 40 (II·). Statt ουδέ ως PSI VII 869. 9 (III») ist wohl ούδ* έως του νυν zu lesen, ούδ' ούτως Zen. pap. 59073, 15 (257')· Teb. 24, 25 (117·). A n m e r k u n g 3. Auffallend, wenn der Lesung zu trauen ist (vgl. Bd. II 2 S. 176 Fu note i), erscheint in einem Privatbrief die ionisch-epische Form κεΐθε[ν] 5 Zen. pap. 59052, 12 (257·). Ebenso αφ' ου χρόνου κείνοςZen.Bus. 9,5(257·). Sonst berall ίκεϊοεν, z. B. PSI IV 374, 12 (250—49·); 406, 20 (III·). Zen. pap. 59469. 16 ο[Ιέ]κεΙΘεν(ΙΠ·).

c) Determinativa. 1. An Stelle des in den Urkunden durchaus (vor Konsonanten 10 und Vokalen) herrschenden το αυτό (seltener τούτο) findet sich vereinzelt in klassischen Texten το αυτόν, ταύτόν: els το oOroy γ[ε πάλιν] Petr. I 7 (2) 6 = PL Phaidon 82 Β (c. 300»), im text. rec. τούτον ye; Petr. II 50, 5, 15 = PI. Lach. 191 Ε τούτον εστίν (c. 300»). Belege in den Urkunden f r το αυτό und τούτο s. Bd. I1 § 31, 2. 3 S. 1581. *s Zum Ganzen G. Meyer 519. K hner-Bla I 608 (Plato meist ταύτόν, ebenso Isokrates, die Tragiker nach Bed rfnis des Verses). Meisterhans-Schwy z er* 155, 10 (beide Formen gleichzeitig nebeneinander). A n m e r k u n g 4. In einem vulg ren Traumbericht niedrigsten Stils Par. 51 = UPZ 78, 30 (159·) steht αυτόν allein f r das Neutrum im Satz ουκ ήθελον ούθενεΐ »β δΐξαΐ μου το ττόρσωττον (sic) δια το καλόν αυτόν tlvat—entweder bertragung der adjektivischen Endung (zur Vermeidung des Hiatus?) oder parasitisches Schlu -v (nach Bd. I1 S. 1970.). Ebenso sind wohl zu beurteilen folgende Falle in schlecht geschriebenen Texten: Lilie 9, 20 το σήσαμον τοΟτον, δ ύττάρχι (sic) μοι (III·). Hib. 124 κατά το σύμβολον τοΰτο[ν] (nach 250»). Dagegen ist Vat. A = UPZ as 60, ii (168») in der Verbindung ή Ίσιας τοο ιταιδίου σου είς τα έσχατα έληλυβότος διασεσωικυΤα αυτόν εκ ττάντος τρόττου wohl eher eine syntaktische Erkl rung (constructio ad sensum) am Platz, wenn auch Vermeidung des Hiatus mit im Spiel sein kann. Vgl. Bd. II 3 S. 38, 4J.

2. Vielfach belegt ist das Pronominaladverb ώςαύτως nament- 30 lieh in der Verbindung ώςαύτως δε καί: PSI IV 440, 15 καλώς &v ττοιήσαις, καοά ό βασιλεύς συντέταχεν, καί συ έττακολουθήσας ώςαύτως (ΙΠ*)· Kanop. Dekr. 28 τους δε -προϋπάρχοντας Ιερεϊς είναι ώςαύτως εν ταϊς αύταΐ$ ) Ob Petr. II 4 (3) 9 statt δύο όβολοί in dem fragmentarisch berlieferten St ck nicht δυόβολοι zu lesen ist, bleibt fraglich. Petr. II 44, 25 δυοβόλους (nach 246·). Zen. Bus. 22, 6 τρεις δυοβόλους (256·). SB 5729, 9 οκτώ δυοβόλους (209»). Vgl. Hib. 52, 13 mit Kommentar und PSI IV 423, 24 mit Note.

72

Deklination.

70.

Wenn daneben wiederholt δύω begegnet, so ist darin doch wohl etwas mehr als ein orthographischer Fehler zu erkennen. Zwar bieten die attischen Inschriften diese alte (homer. -hesiod.) Dualform nirgends (Meisterhans-Schwyzer 8 157,1); sie ist auch (nach K hner-Bla s I 632 Anm. 2) bei Dichtern sehr selten: aber da sie auf Inschriften, Papyri und in Handschriften mit auffallender Regelm igkeit wiederkehrt (Cr nert 198), darf man sie wohl (als Analogen zu αμφω) der Volkssprache zuschreiben. δύω yuvc KES — καθήμενα* (sic) Par. 50 = UPZ 79, 21 (159·). δύω καλάμου$ ίο Par. 51 = UPZ 78, 31 (159·). δύω άνθρωποι Leid. C recto I = UPZ 77, 21 (c. i6oa). τάλαντα δύω Theb. Bk. IX 7 (134*). Grenf. II 38, 12 των νεωτέρων δύω (8ia). BGU «95. 5 δεκαδύω (c. 20»). Auch Petr. Ill 57 (a) 4 = Petr. II 46 (a) 4 (200») hat Wilcken (Add. et Corr. zu Petr. Ill p. XVIII) πρό[5] τ[άλα]ντα δύω είναι hergestellt. Statt άρούρος δύω Cop. 9 (= SB 428) ist laut Abbild eher 6L = 41/» zu lesen (99») — 15 nach Wilcken, Arch. I 559. G.Meyer 495. Schweizer 163,1 (2 Belege aus r m. Zeit).

F r den Genitiv sind folgende Formen berliefert: a) seit dem 3. Jahrh. v. Chr. berwiegend δύο, meist dem Substantiv nachgestellt '). 'των δύο Petr. II 38 (a) 5 (240»). Zen. pap. 59746, 14. 19 (IHa). Grenf. II 22, ίο (ιιο·). σταχυών δύο Kanop. Dekr. [B] 62 (237*). ήμερων δύο Petr. II 25 (g) ίο. 13 (226·). Zen. pap. 59176, 121. 150 (255*). οίκιών δύο Tor. XI, 15 (176 oder 165*). παλαιστών δύο Zen. pap. 59484, u (III8), δακτύλων δύο ebenda 59665, 9 (ΙΙΙ β ). ταλάντων δύο Grenf. II 15, 2, ίο (ΐ39*)· ετών δύο Tor. Ι η. 26 (ιι?*)· νΐών "5 δύο ebenda VIII 44 (ιΐ9*)· πλοίων δύο Grenf. II 23, 19 (io8a). σφραγίδων δύο BGU 995 HI 3 (i°9a).' ebenda III 5 άρουρών δύο usw. Vor dem Substantiv (meist mit Artikel): των δύο ετών Magd, ι, 12 (218*). των δύο μετρητών Par. 31 = UPZ 32, 16. 30 (i62 a ). των δύο ώνών Rev. ΜέΊ. 322, ι (ΙΙ Ε ). των δύο συναλλαγμάτων Grenf. II 22,10 (noa). δύο δραχμών Zen. pap. 59001,9.34 ( 2 73 Β )ί 597°8, 3· 4 a» (III a ). δύο πηχών ebenda 59025. 4 (HI*)· &< δύο ετών ebenda 59236, 3 (HI*) uswao

b) δύω (Nebenform von δύο) auf einer Rechnung Leid. T = UPZ 99 I -24 δύω χαλκίων (l58a). c) vereinzelt und nicht ganz sicher δυών: Kanop. Dekr. 62 (Exempl. Tanit. A) σταχυών δυών (im Exempl. B στ. δύο (237*) 2). PSI IV 368 35 (Rechnung) 9 hat die erste Hand δυών ποιμένων, nachtr glich verbessert δύο π. (25oa). Die Form findet sich sonst im Neuionischen (Herod. *) Vgl. Aristeas 57 δύο πήχεων, 6ο των δύο κλιμάκων, 93 ταλάντων δύο. Apoll. Cit. Seh. 34. 5 των προ αύτοΟ δύο βιβλίων. Attische Inschriften haben indeklinables δύο erst in der Kaiserzeit (Meisterhans-Schwyzer 157); dagegen nicht selten attische Schriftsteller, wie Thuc., Plat., Xen., Dem. (K hner-Bla I 633 Anm. 3. G. Meyer 496). Den Genit. δύο bevorzugen die Attizisten (Schmid Attic. IV 587) ; er findet sich gelegentlich bei Polybius (K lker. Leipz. Stud. III 232), bei losephus (W. Schmidt 507), fast ausschlie lich im N.T. (Bla - D e b r u n n e r N. T.' §63, i). Schweizer Perg. 163, i. Hauser Lyk. 102. Cr nert 198. Reinhold 61. ») Nachmanson, Beitr. z. Kenntn. d. grch. Volkssprache S. 34 schlie t aus der Lesart σταχυών δυών etwas voreilig: „Diese Form, die urspr nglich ionisch und dorisch war, wird eben deshalb in der κοινή die volkst mliche gewesen sein".

§ -jo.

Zahlwort — Grundzahlen.

73

Hippokr.) und Dorischen (s. Bd. I1 S. 18). Cr nert 198 zitiert άρουρών δυών BGU 287, 25 (Up). Reinhold 61 (δυών Αρ. Paul. 34). d) Einmal erscheint als literarische Reminiszenz· das nachklassische δυεΐν Eudox. 13, 4 (vor 165·) *). Der Dativ hat nirgends (so wenig als der Genitiv) die klassische s Form δυοΐν, sondern in der Regel das hellenistische δυσί, daneben das indeklinable δύο: a) δυσί: Zen. pap. 59040,3 έλάττους δυσί (257*)! ebenda 59647» 52 τοις δυσίν (IIIa); 59648» 9 δυσίν ήμέραις; 597^6, 5 όνηλάταις δυσί, 6 δνοις δυσί (III·). PSI IV 332. 3 τοις όχολουθοΰσιν δυσίν (257*); 357» J 8 κυβερνήταις δυσίν (253—52*). 10 Grenf. II 23 (a) col. 2, 7 εν σφραγΐσι δυσί (107*). Ebenso Lond. Ill nr. 882 (p. 13) 13; (p. 14) 23 (ioi a ); nr. 1206 (p. 16) 18 (99·). τοις δυσί Amh. 50, 7 (106·); Grenf. II 27, 5 (103*). εν Ιτεσι δυσί Teb. 105, 21 (103·); 230 (IIaf)· Par. 10 = UPZ 121, 9 (156*) hat Wile k en die Lesung Letronnes δέσιν (was als Geldkatze oder Halsband erkl rt wurde) in δυσίν berichtigt1). 15 b) δύο: Zen. pap. 59066, ιι. 12 εν βατινίοις δύο κυπίουςθ (III·); 59ΐ76. ι63 ιταιδαρίοις δύο (255·); 59376· J 4 T°'S ίτπτοις τοΐ δύο (III·).

3. τ ρ ε ι ς — τρία. τρεις ist Nominat. und Akkusativ. Die nicht seltene Schreibweise τρις ist lautlich durch den Itazismus zu erkl ren (nach Bd. I' § n III 3). »o l τρεις PSI IV 352, 6 (254—53»); 3»9, 10 (243·). Petr. II 47. 29. 31 (192·). μυριάδες τρεις PSI IV 393, 6 (242·); τάφροι τρεις ebenda VI 595, 7 (III·), ανά τρεις άρτάβας ebenda IV 372, 13 (25°a)· χους τρεις ebenda VI 391. 23 (242*). hrl τρεις ημέρας PSI V 543. 22 (III·). ημέρας τρεις Eudox. ι, 18 (vor 165·). έτη τρία PSI V 529. ι6 (III·). σκαφήα τρία ebenda V 595. J 2 (HI·)· στρώματα τρία ebenda as 593. 3 (HI*) usw. τρις ήμυσυ Par. 58 = UPZ 67, 9 (i53a)· (άρτάβας) είκοσι τρις ') Zur Erkl rung dieser Form, die auf attischen Inschriften gegen Ende des 4. Jahrb.. v. Chr. aufkommt (Meisterhans* 157), ist zu vergleichen BrugmannThumb* S. 9. 57. 78 (rein lautmechanische nderung der Aussprache von δυοϊν). K hner-Bla I 135 vergleicht damit οίκει < οίκοι (Menander) und τοις λοπτείς (att. Inschr. 100«). Bla Ausspr.» 56. Vgl. auch Bd. I' S. 112. Phryn. Lob. 210 billigt δυεϊν, beschr nkt aber seinen Gebrauch auf den Genitiv, δυεΐν ist belegt bei Polybius, Auct. ir. ύψους Ι ι und auf sp teren Inschriften (K lker 1. 1. 232. 299), bei Strabo (z. B. p. 703, 754), bei Plut. (z. B. Crass. 27), selten bei Attizisten (Schmid Attic.IV 586) und im N.T. (Winer-Schmiedel §9, u), mit einer Ausnahme niemals tibereinstimmend berliefert bei losephus (W.Schmidt 506 f.). nirgends bei den apostol. V tern (Reinhold 61). J ) δυσί ist pluralische Analogiebildung zu τρισί (Brugmann-Thumb 4 5. 249). Zuerst in der neuionischen Mundart (Hippocr., nicht Herod.), dann bei Thuc. 8, ιοί. K hner-Bla I 633. G. Meyer 497. Phryn. 210 Lob. verwirft δυσί statt δυοΐν. Seit Aristoteles in der κοινή gel ufig. Das lteste inschriftliche Beispiel ist Dittenb. Syll.1 177, 26 (Teos, 304«); auf attischen Steinen taucht die Form erst gegen Ende des 3. Jahrb. auf (Meisterhans 3 157). ber kleinasiatische Inschriften vgl. Schweizer Perg. 163. H a u s e r 102. ber die Schriftsteller Polyb., Dion. Hal., Plut., Polyaen., Sext. Emp. vgl. W. Schmidt, de los. eloc. 507; ber das N. T. Winer-Schmiedel § 9, 11; ber die Attizisten W. Schmid Attic. I 226 (Lukian). II 17 (einmal bei Aristides), IV 587 (zusammenfassend); ber die apostolischen V ter Reinhold 61 (gew. δυσί). Cr nert 199 (Strabo, Onos.).

74

Deklination.

§ 70.

Amh. 60, 8. ii (nach 151 oder 140·). συγγ-ραφάς τρις Fay. XI 12 (nach 115"). τριςκαιδεκαμήνου, τριςκαιδεκαπαλάστωι s. unten Anm. i. Genit.: γεφυρών τριών Petr. II 13 (2) 7 (258—55*)· τριών θυρών ebenda 15 (ι b) 2 (241*). εκ τριών δραχμών PSI VI 632, 6 (III·). τριών ήμερων ebenda V s 5Χ4· 6 (252*). τριών υποζυγίων ebenda V 534. 3 (IHa) usw. Dativ: σώμασι τρισίν PSI V 507, 5. 16 (256·). μησίντρισίν Eudox. 5, 4. ιι (vor 165·) usw. In deklinable Formen: ταλάντων τρία ήμυσυ Par. 58 = UPZ 67, 5; ebenda 9 τάλαντα τρΤς ήμυσυ (vor 153*)· ίν τΡϊ$ σφραγίσι (wenn nicht ίο τρισ σφρ. zu lesen ist) Teb. 106, 8 (ιοί»), κεράμ(ια) τρις PSI V 472, 13 (295?). H a us er Lyk. 103 (τρϊς αύγούοηα). ber τρίτοι δντες = τρεΤς δ"ντες. unten 15.

4. Der Stamm des Zahlworts 4 lautet gew hnlich τεσσαρ-, vereinzelt in lteren Texten τετταρ-, wor ber Bd. I * § 52 S. 224. 15

Weitere Belege: a) τέτταρες Hib. 37, 8. 17 (235·). Giss. II nr. 36, 12 (135»). τέτταρας Hib. ιοί, 9 (261»). τεττάρων Mich. Zen. 17, i (257·). τέτταρα Zen. pap. 59561, 4 (254*)· b) τέσσαρες Zen. pap. 59003,9.21 (259»); 59294. J 5 (250·); 59376,5: 20 59741, 7; 59755« I0 (alle III*). Mich. Zen. 116,20. 23 (III»), τέσσαρα PSI VI 595,8 (III*); ebenda V 507,8 τέσαρα (sic) (257»). τέσσαρα Zen. pap. 59076,5 (257·). τεσσάρων Mich. Zen. 66, 8. 30 (244·). Zen. pap. 59383, 8 (III·), τέσσαρσιν Eleph. 25, ίο (223·). τεσσάρας Hib. 84 (a) 9. 24 (301·); 102, 2 (248·). Zen. pap. 59257, 5 (252·); 59340,4.26 (247·); 59663,16 (III·) usw.

=5

Das in der Κοινή nicht seltene durch progressive Vokalassimilation entstandene τέσσερα, τέσσερα?, τεσσεράκοντα (vgl. Bd. I1 § 9 S. 57) findet sich in folgenden F llen:

μήνας τέσσερας Zen. pap. 59034 = PSI IV 435, 17 (258·). Strassb. II 87, 12 (in·). Or. gr. 193, ιι τάλαν[τα τέσ]σερα (Ι·). Ebenso τεσσεράκοντα miles. Eudemos30 Inschr. (Ziebarth) 53 (III·'), τεσσεράκοντα wechselt mit τεσσαράκοντα Meyer, Gr. T. 7, 6. 17. 18 (125*). Vom A k k u s a t i v τέσσαρες (indeklinabel oder Analogie zum Nominativ?) ist die Rede Bd. I1 § 9 S.'59, wo den Belegen beizuf gen ist δραχμάς τέσσαρες Hib. 90, 15 (222»). Rein. 23, 15 όρτάβας είκοσι τέσσαρες as (I04a). Der Dativ lautet τέσσαρσινίπι Kanop. Dekr. 24 (237») und Eleph. 25, ίο (223·) '). τετρα- beh lt nach attischer Weise (Meisterhans 3 158, 2) sein α in der Zusammensetzung vor einem nachfolgenden Vokal: κατά τετραετη40 ρίδα Eudox. 3,31 (vor 165»). Zu τετρακαιεικοστός vgl. unten B 3. 5. πέντε verliert gew hnlich in der Zusammensetzung vor Vokalen ') Zu τέτρασι (Find. Isokr.) vgl. K hner-Bla I 636. 645 und Cr nert 199, 2 (zahlreiche Belege aus Aristot., Eukl., LXX, Philo, Diod. Sie., loseph.).

§ 7°.

Zahlwort — Grundzahlen.

75

sein Schlu -ε; dagegen f hrt die Analogie mit anderen Zahlen (τετρα-, επτά-, ίννεα-, δέκα-) vor Konsonanten zu Formen mit ττεντα- '). α) vor Vokalen: πενθήμερος Rev. L. 48,8 (258·). Amh. 29,13 (0.250*). Par. 62 = UPZ ii2 col. 2, 2 (203—202»). Petr. III 78, 13; 79 (c) 7 (III·). πεντάpouposPetr. III100 (b) 2, 13 (IIIa). είκοσιπεντάρουρος Teb. 137 descr. (II·). πέντε- s τηρικός Grad. 6, 7; 20 [pap. πενοετηρικό?] (III·). Ausnahme πενταετηρ{$ PSI IV 409, ii (III·), πενταετή Amh. 85, 22 (78P). β) vor Konsonanten: nicht nur πεντακόσιοι, πενταπλοΟ; (S. 54,16), sondern auch πεντάπηχυς Petr. III 42 H (7) 4 (c. 250»). Strack, Ptol. Inschr. Arch. Ill 137 nr. 20. 20 (unb. ptol.). — analog zu τετράπηχυ5 Zen. pap. 59353, 8 (III·), τετρά- ίο κλινος καΐ πεντάκλινος PSI V 533. 3 (H1*)· πεντακλινικόϊ Zen. pap. 59054, 34 (257·). Einmal sogar πεντακαιδέκατον Par. 5, ι, 8 (114·). — Als Kuriosit t sei erw hnt die verzweifelte Orthographie πέντα μήνης = πέντε μήνες in einem hilflos geschriebenen Text Zen. pap. 59499, 34 (ΠΙ·).

6. ber die Formation des Zahlwortes ίξ im Aus- und Inlaut, sowie 15 in der Kompositionsfuge vgl. Bd.I1 §536 S. 228. In Zusammensetzungen έξάδραχμος, έξαμάρ-Tvpos, εξάμηνο?, έξαχοίνικος, s. Stammbildung2 S. 183 ff. 7. Die Dualform οκτώ zeigt in der Zusammensetzung den reinen Stamm όκτα-, analog zu τετρα-, επτά- usw. ber die Schreibung όκτώι vgl. Bd. I1 S. 136. =o όκταδάκτυλος Zen. pap. 59483,9 (III·) όκταετηρίδα Eudox. 13.12; 14,4 (vor 165·). οκτάμηνο* Zen. pap. 59327,72; abgek rzt ebenda 33.63 (249·). όκτακότυλος PSI V 535,49 (ΠΙ·).

8. Stets mit doppeltem v wird geschrieben εννέα, z. B. Grenf. I 10,10 (174»); 1123,2,11 (107»). W. Ostr. 712, 3; 708 (ptol.). ίννεακαιδε- =s [κατώι] Petr. I 18 (i) recto col. 2 (237») usw.; dagegen ένακόσιοι SB 4326 (Ostr.) 5 (121»). Einmal in Anlehnung an ίνενήκοντα liest man Amh. 42, 10. 35 άρτάβας ίνενηκοσίας (179*).

9. Die Zahlen n—19 werden seit dem 3. Jahrh. v. Chr. in der Regel so gebildet, da δέκα voransteht und der Einer folgt, und zwar verbinden 30 sich wohl beide Zahlen (nach neugriech. Art) zu einem Wort, das dem gez hlten Begriff nachsteht *). F r ii hat sich ί νδεκα erhalten im literarisch gef rbten Eudox. 15, 7 (vor 165»), sowie auf einer tessera des Louvre Rev. Μέΐ. 4. η. g (II·). [Statt ένδεκα μ. Petr. II (412) 8 (255*) jetzt Petr. Ill p. no έδώκαμεν]. Sonst berall δεκαε(ς: δεκαμίαν 35 ') Vgl.Phryn.Lob4i2.Brugmann-Thumb*25o. Meisterhans-Schwyzer* 158,3. Schweizer Perg. 164 (mit Grammatikerstellen). Nachmanson 147,3. H a u s e r 103. *) Bei attischen Schriftstellern sind derlei Bildungen im ganzen selten. K hner-Bla I 626 Note i. Auf attischen Steinen findet sich nachgesetztes δεκαδύο seit c. loo», δεκατρείς bei gr eren Summen schon im 5. Jahrb., δεκαπέντε 400—35ο·, δεκαέξ nur au erhalb Attikas, δεκαεπτά 400—350», δεκαοκτώ 347—295» (Meisterhans-Schwyzer 3 159 ff.). Schweizer Perg. 155 Anmerkung (δεκαδύο, δεκατρείς im 3. Jahrh.). H a u s e r 103 (δώδεκα θεοί). Nachmanson 147. Reinhold 62. F rs Neugr. Hatzidakis Einl. 150 f. Dieterich Unt. 186.

76

Deklination.

§ 70.

W. Ostr. 736, 3. 6 (150 oder 139*). BGU Vl 1428 (Ostr.) 5 (120"). δεκαέν BGU 1195, 6 (Ι·), δώδεκα nur noch in althergebrachten Verbindungen: Hib. 28, 14 [6ώ]δεκα φρδτρσι (nach 265»). δώδεκα θεοί Vat. F = UPZ 16, 30 (158») i). Sonst durchweg δεκαδύο: Zen. pap. 59355,4 δεκαδύ καΐ δεκατρία (252"). Petr. II27 (ι) s 5·8 μετρητών δεκαδύο (236·). Amh. 47.5 άρτάβα$ δεκαδύο (ii3a)· Leid. O=UPZ 125,2. 11.17.33 δραχμάςδ. (89a)usw.δεκαδύωBGUII95.5 (c.2o*). Ebensostets 8KaTp8is: Zen. pap. 59718, 8 (HI*). Grenf. II 29, ίο άρτάβας δεκατρείς (ioaa). \V. Ostr. 701, 3 (unb. ptol.). δεκατέσσαρες W. Ostr. 724, 7 (άρτάβαξ) δεκατέσσαρας (unb. ptol.); ebenso 735, 6 (150 oder 139·). πεντεκαίδεκα nur im literarischen Eudoxus-Pap. io 12,6 ττεντεκαίδεχ' ημέρας (vor 165*). Sonst berall δεκαπέντε: Rev. L. 12. 17 [δραχμ]αΙ δ[εκ]αττ[έντ]ε (258·). Hib. 86, 15 (άρτάβο*) δ. (248·). Grenf. I 41, 4 τάλαντα δ. (II·). Teb. ιιι, 6 αρτάβα? δ. (146·); ebenso W. Ostr. 701, 5 (unb. ptol.). δεκαέξ: Tor. III 15 = Par. 14, 14 πηχών δεκαέξ (127»); ebenso Tor. IV 12 (117·). W. Ostr. 757, 3. 7 κεράμια δ. (unb. ptol.). BGU 1002, 16 (55·). δεκαεπτά BGU »s 993 ΠΙ 5 (127»). δεκαοκτώ Hib. 124 (nach 250»). δεκαεννέα PSI IV 396, 12 (241·). Anmerkung i. In Zusammensetzungen haben sich die alten Formen erhalten: δωδεκαδραχμ(α, δωδεκάμηνος, δωδεκατημόριο;, δωδεκατήμορος, δώδεκαχαλκία, δωδεκάχους, τρειςκαιδεκάμηνος, τρι$καιδεκαπαλαστο5. Die Belege vermittelt 20 der Index der Stammbildung*.

io. berhaupt steht bei allen aus Zehnern und Einern, Hundertern und Tausendern zusammengesetzten Zahlen regelm ig die gr ere Zahl voran; dann folgt, meist ohne καί, die kleinere, und fast immer geht (in Urkunden) das Substantiv voraus. 33

a) unter 100: Ausnahmsweise noch im Kanop. Dekr. 30 είκοσι καί πέντε (237»). Petr. Ill 134, ι. 2 τριάκοντα κσΛ Ιξ (III·). Sonst ohne καί: Leid. U = UPZ 81 col. 2. 14 πηχών είκοσι ένό$ (geschr. Ha). Zen. Bus. 49, 6. 19 άρουρών Ικοσιμιδς (252»). PSI IV 390, 4 άρτάβα; ϊκοσι δύο (243*)· Ebenso Par. 7, 7 (ιοο»). Grenf. l ίο, 12 ετών είκοσι δύο (174*)· W· Ostr. 724 (άρτάβα;) είκοσι τρεϊ; (ptol.). Teb. no, 4 30 (άρτάβα$) είκοσι τέσσαρε; (sic) (92 oder 59*)· Amh. 59. 6 (άρτάβας) είκοσι πέντε (150 oder 140»); ebenso Teb.Ill 768, 5 (no·). Eudox. 5, 12 [είκοσι] ίξ ήμερος — die Stellung vor dem Subst. entspricht dem Literaturstil — (vor 165*). Zen. pap. 59094, 20 είκοσι επτά (257·). Petr. II 30 (e) 8 μετρηταΐ τριάκοντα τρεις (235»). Grenf. I 18, 13 άρτάβας τριάκοντα πέντε (132*). Zen. pap. 59°94· 2Ι τεσσαράκοντα 35 πέντε (257*)· Petr. Ι ig, 4 ετών πεντήκοντα πέντε (225·). Petr. II 15 (2) 7= m ρ. 131, 7 πεντήκοντα ϊξ τέταρτον (statt τε δρτον) geschr. 241*. BGU 993 II 11 πεντήκοντα οκτώ (127·) usw. b) ber ιοο: Teb. 105, 18 άρταβών εκατόν είκοσι (103*); ebenso BGU 993 III 4 (127*). Amh. 59, ιι άρτάβας εκατόν είκοσι πέντε (150 oder 140*)· Zois = UPZ 40 114 II 5 εκατόν έξήκοντα (ΐ48*)· petr. II 48, 19 εκατόν έξήκοντα τετταρας (ι86«). Grenf. II 27, 7 δραχμάς πεντακιςχιλίας εκατόν (103*). Petr. Ill 62 (b) 12 δέ(σμας) χιλίας έπτακοσίας πεντήκοντα (III·). W. Ostr. 332. 3 (δραχμάς) χιλίας πεντακόσια; είκοσι πέντε (ptol.) usw. Vor dem Substant. mit Artikel: Petr. II 47, 16. 20 των τριακοσίων τριάκοντα 45 δραχμών (2ΐο—g*)· PSI IV 432. 2 τά$ εκατόν είκοσι άρούρος (III*) usw.

u. In Zusammensetzungen begegnet teils έκκαιτριακονταστάτηρος PSI VI 630, 2 (III«), teils είκοσιπεντάρουρος Teb. 137 descr. (IIs). έκατονδεκάρουρος PSI IV 321,33 (274*). Belege Stammbildung2 S. 183ff. *) δυόδεκα auf einem theban. Ostrakon bei P. Meyer Gr. T. Ostr. nr. 26, 4 erinnert an ionisch-dorisches δυώδεκα (n8p).

§ 7°·

Zahlwort — Ordnungszahlen.

77

12. Das Wort f r 1000 lautet χίλιοι. Vereinzelt vorkommendes χείλιοι ist als lautliche Verwechslung (Bd. I1 § n S. 94 Note 3) zu betrachten; ebenso wenn statt des gew hnlichen τριςχίλιοι W. Ostr. 318, 4 (ptol.) τρειςχίλιοι geschrieben wird. Statt τετρακιςχίλιαι begegnet wiederholt τετρακιςκίλιαι Zois = UPZ 114 I 3. 33. 37 (150*); II 4. 34 (148»). τριςκιλίας s Teb. no, io (92 oder 59»). Vgl. Bd. I1 S. 172. 13. Der Singular von μύριοι (ιοοοο) und χίλιοι kommt bei kollektiven Begriffen wie κατά μυρίαν, χιλίαν δέσμην = nach ΙΟΟΟΟ, ΙΟΟΟ B ndeln vor, wovon gehandelt wird Bd. II i S. 43. 14. Statt der Zahlw rter und in buntem Wechsel mit denselben io stehen, namentlich bei M nzangaben, die Zahlzeichen, von denen Bd. I1 § 7 die Rede ist. Zahlreiche Beispiele bieten auch die Scherben. Auf Steuerquittungen wird meist die in Worten ausgedr ckte Zahl noch mit Zeichen wiederholt (also umgekehrt wie bei uns). W. Ostr. 335, 3 δραχμάς όκτακοσίας έξήκοντα επτά. ου άλ(λαγή) ωξ$ (ΐ43*): «5 ebenda 33?. 4 (τάλαντα) δύο (δραχμάς) τριςχιλίας ίξηκοσίας τεσσαράκοντα πέντε, ου άλ(λαγή) τάλαντα β'γχμΗ d. h. 2 Tal. 3465 Dreh. (142») usw.

B. Ordnungszahlen. 1. Die Ordnungszahlen von i—12 sind regelm

ig.

In der Verbindung τρίτοι δντες (zu dritt) Par. 41 = UPZ 13, 21 (158*) steht io die Ordnungszahl f r die Grundzahl τρεΐ$. Zu πέμτος f r πέμπτος s. Bd. I1 § 33 S. 166. πέντον = πέμπτον schon auf den alten Inschriften von Gortyn 2,39. ber δγδοος ~ oy ous s. oben S. 54,3e; ber ένατος (nicht ίννατος) Bd. I1 § 49 Anm. 5 8.214. Weitere Belege: ένάτωι Grad. 19, 6 (III·). ενάτου Zen. pap. 59141,2 (256·); 59236,6 (254»). Dagegen έννάτηι SB 2104 (ptol.). έννάτου 35 PSI IV 283, 4 (55op). ή πρώτη δεκάτη der ii. des Monats SB 7172 (Inschr.) 41 (217·). ενδέκατος: Eudox. 14, 23 το ένδέκατον (vor 165»); ebenso Leid. D = UPZ 36,3 (162—ia). ενδέκατη? Zen. pap. 59611,9 (IIIa). Eudox. 14,15 (vor 165·). ένδεκάτηι PSI VI 612,3 (I11*)· Teb· IO4. 7 (92')· δωδέκατος: Grenf. II 15, 2, 2 δωδέκατον (ΐ39 β ); ebenso ΛΥ. Ostr. 1500,4 (IIa). Eudox. 14,24 (vor 165»). δωδε-30 κάτου Zen. pap. 59001, 2. 27 (273*). W rzburger Pap. (Wilcken 1934) 6, 4 (102·). Teb. 105, 9 (103·). δωδεκάτην Lond. Ill nr. 883 (p. 21) 5 (88·).

2. Bei den Ordnungszahlen von 13—19 sind die alten, getrennt flektierten Formen nur noch in der Literatursprache erhalten: wie Eudox. 14,16 τετάρτης καΐ δεκάτης (vor 165»). In den Urkunden herrschen aus- 3S nahmslos Composita wie τρειςκαιδέκατος. τεσσαρεςκαιδέκατος usw. »). τρειςκαιδέκατον Par. 38 = UPZ 11,4 (i6oa). Lond. I nr. 45 (p. 36) = UPZ io, 5 (i6oa). -του Teb. III 816, 34 (192»). τρειςκαιδεκάτωι Eleph. i. 2 (311— io»). Zen.pap. 59001, io (273·). τρειςκαιδεκάτηι Amh. 43, 5 (173»). τεσσαρεςκαιδεκάτου Hib. 92, 7 (263*). Teb. 106, 4 (ιοί·), -τηι Leid. O = UPZ 125, 7 4o (Sga). Nirgends τεσσαρακαιδέκατος, wie in r m. Zeit, z. B. Pap. Erzh. Rain. II 4 (i29p). Cr nert 200. ττεντεκαιδεκάτηι Petr. II 47, 4. 36 (ig2 a ). -του Teb. 105, 17 (io3 a ); 106,24 (ioi a ). ττεντακαιδέκατον (sic) Par. 5,1,8 (ii4 a ). έκκαιδεκάτου ') S. 18.

ber den m glicherweise ionischen Ursprung dieser Bildungen vgl. Bd. I«

78

Deklination.

§ 70.

Petr. I 24 (2) 4 (249*). εκκαιδεκάτη; Eudox. 4, 17 (vor 165·). έξκαιδέκοπΌς (in r m. Zeit) Cr nertaco, 2. Reinhold 62. iirTaKaiSEKa^iPar. 35 = TJPZ6, 17 (163»). όκτωκαιδεκάτηι Zen. Bus. 49, 4. 16 (252*). Rosettast. 6 (196·). BGU 993 II 8 (127«). έννεακαιδεκάτηι Petr. I 18 (i) recto col. 2 (237·). SB 4233 (Aktpr 5 skript 165·).

3. Die zusammengesetzten Ordinal!a von 21—99 werden in der Regel so gebildet, da der Einer (bei i stets Grundzahl, bei 2—9 Ordnungszahl) dem Zehner mit verbindendem καί vorausgeht. Zv καί είκοστόν Par. 29 = UPZ 41, 16 (c. 160»). ενός καί είκοστου Or. gr. 37 ίο (264·). δεύτερον καί εΙκοοτοΟ Teb. 109, 7 (93*)Ι Ι04· 5 (92a). έκτου καί είκοστου Leid. Ο = UPZ 125, 17 (89*)· Amh. 51, 20 (88·). ένό$ καί τριακοστού Rev. Μέΐ. (Ostr.) 275 (H*)· W. Ostr. 735. ι; 736. J (*5°—J39*)· έλατου καί τριακοστού Mich. Zen. 66, 9. 31 (244*)· τρίτου καί τεσσαρακοστού BGU 993 H 2 (127·) usw. F r 24. findet sich τετρακαιεικοστή? Petr. I 25 (2) 2.4 (250*); τετρακαιεικοστόν »s W. Ostr. 730. 3 (154 oder 143*); [τετρα]καει{σ}κοστήν Teb. 36, 9 (II·). Sonderbar verschrieben τεταρτονεικοστη$ statt τετρακαιεικοστης Hib. 95, 7 (256·).

Die Hunderter werden regelm ig gebildet: 80

εκατοστή Zen. pap. 59012, 76. 89. ιοί. HI. 120 (259*)· Aber διακοσιαστή (sic) Zen. pap. 59015 (recto) 39; ebenda (7) 9 S. 34 (259—58»). τετρακοσιαστη ebenda 59012, 78. (259*)·

4. Bei Angabe der Monatstage k nnen statt der gew hnlichen Ordnungszahl im. Femininum allerlei Umschreibungen, zum Teil mit Substantivnumeralien eintreten. ογδόης έ[πΙ] δεκάτ[ηι Eudox. 4,19; ebenda 4, 20 της μιας καί εΐκάδος; 28 της "5 τριακάδος (vor 165·)- τρίτηι έττ* εΐκάδι Eleph. 5, 17 (284—03*)· 2ανδικοΰ τετράδι καί εΐκάδι Teb. 105, ίο (103·). Rein. 24, 9 (105·). πέμπτη! καί εΐκάδι Amh. 45. 8 (150—145*)· πέμπτη ν καί εΐκάδα Kanop. Dekr. 6; ebenda 34 ιτέμπτηι έπ' εΐκάδι (237*). εκτηι καί εΐκάδι Rein. 14. 14 (ΙΙ0*)· W rzb. Pap. (W cken) 6, 6 (102»). όγδόηι κα\ εΐκάδι Grenf. II 23 col. 2, 2 (107»). SB 4232 (Aktpraskript) (182·). 30 ίνάτηι καί εΐκάδι Amh. 41, 28 (179·). Rein. 16,13 (109·). PSI X 1098, 4 (51*). μηνό$ ΣανδικοΟ τετράδι Rosettast. 6 (196·). ίω$ Παΰνι τριακάδο$ Leid. Ο = UPZ 125, 17 (89»). PSI X 1098, 13 (51») usw.

C. Bruchzahlen*). i. '/» i d ausgedr ckt 35 a) in der Regel durch das Neutrum (το) ήμισυ (zu ήμυσυ vgl. Bd. I1 S. ioof.), das sich wie alle Br che ohne καί unmittelbar an eine ganze Zahl anschlie en kann: w r

το ήμυσυ Eudox. 10,40. (vor 165»). Zen. pap. 59012, 14 und oft (259»); 59015 recto 38 (259/58»). PSI V 508, 18. 21 (256/55·); VI 605, 3 (III·) usw. Son40 derbar το ήμυσον Zen. pap. 59499, 64. 65. 96 (III·), τάλαντα τρία ήμυσυ — τρΙς ήμυσυ Par. 58 recto = UPZ 67, 4· 9 (ΐ53—52*)· (άρτάβο^) δέκα ήμισυν (mit pleonastischem Schlu -v nach Bd. I 1 § 44. 2 S. 198) Amh. 59, 7 (151 oder 140·). είκοσι δύο ήμισυ Par. 7, 7 (ιοο·). είκοσιεπτά ήμυσυ Zen. pap. 59094. 20 (257*) usw. ber die Flexion von ήμισυς s. oben S. 55,3«.

45

b) durch Zusammensetzungen mit ημι-, wie ήμιαρτάβιον, ήμίχουν i) Vgl. K hner-Bla I 6301.

§ 70.

Zahlwort — Bruchzahlen.

79

usw. Belege f r Substantive s. Stammbildung2 S. 172, f r Adjektive S. 196. 2. i'/2 wird gew hnlich ausgedr ckt durch das Adjektiv ήμιόλιος (Belege oben S. 53,6). Doch findet sich auch (in der Artabenrechnung) μίαν ήμισυ W. Ostr. 733,4 (151 oder 140»). 3 3. Die brigen echten Br che mit dem Z hler i, wie '/3, »/4, '/5, x/6 usw. k nnen bezeichnet werden: a) durch das Neutr. einer Ordnungszahl, meist ohne Artikel, im Anschlu an eine ganze Zahl ohne κσί: Z. B. πέντε τρίτον = 5'/s W. Ostr. 745, 4 (132·). τέσσαρες έκτον 742, 6 (146 10 oder 135"). τριάκοντα τρεις τρίτον Petr. II 30 (e) 8 (235·). άρτάβαις δέκα τρισΐ Tpfrcoi Rein. 15, 16 (109*) usw.

b) bei Steuern, Abgaben u. dgl. durch das Femin, der Ordnungszahl: έκτη Petr. II 30 (e) 9 (235·). δεκάτη ebenda 17 (2) 4 (III»); 38 (a) 26 (240·). 15 είκοστήν ebenda n (2) 4 (III*); 13 (17) 10 (258»). τΕτρακαιεικοστης ebenda I 25 (2) 2. 4 (250·) usw.

c) durch Composita der Ordinalia mit -μόρο;, -μόριος: δωδεκατήμορος, δωδεκατημόριος, όγδοήμορος, τεταρρτήμορος, verk rzt ταρτημόριον, Belege in der Stammbildung2 5.48,19; 184, M ff., 185,45. 20 4. Br che, deren Z hler nur um i kleiner ist als der Nenner, werden durch das Zahlwort des Z hlers mit dem bestimmten Artikel und μέρη. μερίδες ausgedr ckt. Selten fehlt der Artikel. Zen. Bus. 54, 17 τα μεν δύο μέρη (Vs) ττνρωι, το δε τρίτον μέρος κριθηι (250·). Zen. pap. 59243. 15 λαβέτω Ζήνων τα β μέρη καΐ τώι κυρίωι το y (252·). SB 7267, 4 »s πόσων αδελφών δντων τάς δύο μερίδας ως πρεσβύτερος εΤληφε (226·). Rosettast. 18 τα δύο μέρη (196*)· Ohne Artikel P. Weil = UPZ 56, 9 ήως (= έως) Χοίαχ 1 τρία l^P1! (3A) ά (ι6ο·). 3

/3 wird in der Artabenberechnung durch das Neutr. δίμοιρον bezeichnet. 30 πύρου δίμοιρον W. Ostr. 704, 3 (ptol.). Ιξ δίμοιρον 6*/j Artaben ebenda 734. 4 (150 oder 139·). επτά δίμοιρον 709, 6; δέκα επτά δίμοιρον 1529, 4 (ΐ22·). άρτάβας εκατόν έξήκοντα ϊξ δίμοιρον = ι66»/3 Rein. 16, ig (109*) usw.

Im brigen tritt in manchen F llen, namentlich auf zahlreichen Scherben in der Artaben- und Arurenberechnung, eine ziemlich kom- 35 plizierte Methode mit mehreren ungleichartigen Br chen ein. έβδομήκοντα εννέα ήμυσυ τέταρτον = 793/4 Hib. 87,8 (256*). όγδοήκοντα τέτταρας ήμυσυ τέταρτον δγδοον = 8_4'/' Hib. ιοί, 9 (261·). άρουρων ένδεκα ήμίσους όγδοου = IIS/B SB 5729. 5 (209*). ττήχεως τρίτον ττεντακαιδέκατον (sic) Par. 5. ι, 8; nachher mit Zeichen πήχεως γ'ι'ε' ebenda col. 2, 2 = '/3 + J />5 = 6/>5 = *ls Elle 40 (114»). τρίτον τετρακαιεικοστόυ = '/3+ '/Μ = V* w- Ostr. 730, 3 (154 oder 143·). αρουραν μίαν ήμισυ τέταρτον = ΐ3/4 Grenf. II 25, ιι. 15 (ι°3*)· ^ξ ήμισυ τέταρτον W. Ostr. 1311, 4 (H 6 ), ήμισυ τρίτον = 5/6 ebenda 736· 4 (Ι5°*); 74°. 7 (Χ46 °der ; 747.5 (132»); 756,3 ("7a) usw-

5. Um zu bezeichnen, da

zu einem Ganzen noch ein bestimmter 45

80

Konjugation.

§ 71.

Bruchteil davon hinzukomme, werden Adjektive mit der Pr position ίπΐ verwendet, die vor den durch das Ordinalzahlwort bezeichneten Nenner des Bruches tritt. το έπίτριτον = das Ganze + '/3 desselben Teb. 61 (b) 384 = 72. 388 (114»). 5 το έττιδέκατον Hib. 32, 9 (246*); 92. 19 (263·). Rev. L. g, 3 (258»). Hib. 32. 9 (246·); 92, 19 (263»). Eleph. 14, 25 (III·). Par. 62 = UPZ 112 col. i, 15 (203—202»). Amh. 33,20.32 (157»). W. Chr. 167,20 (131·). Leid. F4 (127*). TO έτπδέκατον τ\ το επιπεντεκαιδέκατον Hal. ι, 63. 141- *49 (HI*)· Vgl. den Kommentar zu Z. 63 S. 6of. Lilie 29 I 7 (III·). των έφεικοστων Rev. L. 56, 14; ebenso zu erio ganzen 34, 2 (258·). In demselben Sinn το έττεικοστόν Petr. II 48, 9. 18 (i86a). Zur Sache Wilcken Ostr. I 534. 549. — ber Aufrundung der Br che in der Arurenberechnung, die nur bestimmte Bruchteile kennt, handelt ebenfalls Wilcken Ostr. I 316. 778.

ber Prozentberechnung, wie αϊ δέκα ταΐ$ εκατόν PSIIV 372> J6 «s (250»), vgl. Bd. II 2 S. 283,39. 6. Als Multiplicativa erscheinen teils Adjectiva auf -πλου* und -πλάσιοί (vgl. oben 8.54, ; ff.), teilsZahladverbien, wie άπαξ ein f r alle Male Teb. III 760, 8 (215»), τετράκις, in Zusammensetzungen 615-, Tpis-, τετρακΐ5-, ττεντακίίχίλιοι, allgemein ττολλάκι(5), πλβ{ι)ονάκι(5), wof r

«o Belege aufgez hlt sind Bd. I» § 56,3 S. 244. B. KONJUGATION. § 71. Personalendungen '). I. Endungen des Aktivs, a) Indikativ. 35 ber das Verh ltnis von -μι und -ω vgl. § 73 II. I. Pers. sing. Im Augmenttempus des Perfektstamms ist -v angetreten nach Analogie der brigen Augmenttempora. Die Endung ist zu allen Zeiten ebenso oft -ειν wie -ην, die beide (nach Bd. I1 § io S. 77) lautlich 30 gleichzusetzen sind. Nirgends begegnet in der I. Pers. sing, die altattische Form auf -η. α) -ην: ένεδεδύκην PSI IV 348. 5 (254*)· ίωράκην Zen. pap. 59353. 4 ( 2 43 a ); ebenda 59643, 15 εϊδην (= ήιδειν) (III·), μετεδεδώκην Teb. Ill 754. 3 (H*'); ebenda 712, ίο εττόκην (= είοτάκειν) (nach 125·). έγεγράφην Teb. 27, 28 (113·). έγε/ρα35 φήκην Bad. 15. 13 (I*)· Ρ) -ειν: ίνεβεβήκειν Zen. pap. 59391, 2 (III*); ebenda 59540, 3 ίνεκεχειρήκειν (257*): ebenda 59362· Μ έδεδώκειν (252*)· είλήφειν Hib. 73. ι 6 (243*)· ίμεμετρήκειν ») Im allgemeinen Brugmann-Thumb* S. 3g6ff. G.Meyer 532—553. K hner-Bla II §209f. Meisterhans-Schwyzer 3 i65ff. Lautensach, Grammatische Studien zu den griech. Tragikern und Komikern: I. Personalendungen. Progr. Gotha 1896. Schweizer Perg. i65ff. Nachmanson Magn. 1480. H a u s e r 104. Cr nert 2ioff.

§ 7i.

Personalendungen.

81

PSI VI 598, 4 (III·). συνηλάκχειν (sic) Rein. 7, 12 (141»). έγεγράφειν Mich. Zen. 16. 3 (257*)· γεγραφήκειν BGU 1141, 28 (14·). δεδώκΕίν Oxy. IV 743, 28 (2») usw. Demnach ist wohl auch in εγώ τεθνήκΕΐ P. Weil V 3 (vor 161·) nicht die altattische Bildung auf -η (-ει) anzunehmen, sondern Abfall des Schlu -v (nach Bd. I' § 43, 2 S. igiff.)').

II. Pers. sing. 1. F r die 2. Pers. sing. ind. praes. der Verba contracta auf -άω l t sich regelm ig die Endung -6us belegen, sowohl auf literarischen St cken als auf Urkunden *). a) Petr. II C 23 (Antiopefragm.) έρευν[α]ι$ (geschr. 0.250»). Hib. 3 (So-10 phoklesfragm.) Fr. (a) und (c) col. II 21 6p i$, 26 είςοραις; ebenda 5 (Philemon?) 90 νικαις (beide c. 280—240» geschr.). ) Petr. II 13 (19) gop is (258»). Par. 51 = UPZ 78,36 liest W i l k e n cbpgs (c. 160·).

2. Die alte, vielumstrittene Endung -6as hat sich (vielleicht analog *s zur Bildung ιτέπονθα5?) erhalten in der schon bei Homer berlieferten, wenn auch von Aristarch verworfenen, Form ola ccs Zen. pap. 59207, 33 (255»); in r mischer Zeit PSI VI 685,3 (IVp). Daneben regelm ig ol as Petr. II 4 (7) 2; (9) 8 (255»). Teb. III 760, l (215—14»). σύνοιδας Petr. IIl36(a)9(III a ). Nirgends in ptol.Zeit das klassische ο!σ6α3) φ » Statt ίφησθα liest man ίφης Hib. 42, 3 (262»). PSI IV 401, 4 (III·). Petr. III 32 (g) verso 14 (c. 240») «). Die 2. Person sing. impf, von είναι l t sich bisher nicht belegen. ber die seltsame Form ήσβα = ήι$ (Konj.) s. unten S. 86.3?. 3. Die Endung -ε$ f r - s im Perfekt und sigmatischen Aorist as kommt nur ganz vereinzelt in gypten vor. Perf. εϊωβεϊ Hyperid. κ. Φιλ. 4, 2o (geschr. II—Ι»), άττέσταλκεί BGU 1141, 29; aber 12 άπέσταλκας, wie sehr h ufig (14·). παρείληφες Oxy. IV 742, 4 ') Die attischeu Tragiker und lteren Kom diendichter haben durchweg die Endung -η; erst in der mittleren Kom die (Anaxandrides) ist -ειν gesichert. Obiges τεθνήκει steht in einem Fragment der neuen Kom die. ') Schweizers Vermutung ber op s als urspr ngliche Form (p. 166) auf Grund kommagenischer Inschriften (Ia), sowie dieselbe Hypothese von Bla (K hner-Bla II 47 und I p. XIII) bezeichnet B r u g m a n n - T h u m b * 8.398 Anm. mit Recht als unhaltbar. 3) B r u g m a n n - T h u m b * 8.399 (olo6as aus οίσθσ zu deutlicherer Charakterisierung der 2. pers. sing, durch -5 erweitert). K hner-Bla I 44. Lautensach Personalendungen 9. 10. Moeris p. 205 οΤσθα χωρίς του σ Ά., οίδας "Ε. Herodian II 559. 13 L- oloHkx, οίδον έκατέρως Άττικώς. Beispiele f r οίδος auch aus lterer Literatur sammelt Lobeck zuPhryn. 236!., weitere W. Schmidt, de los. eloc. 483. Die Attizisten haben nach S c h m i d Attic. IV 599 beide Formen neben einander, bevorzugen aber im ganzen οίσβα. Im N. T. ol6as (Bla - D e b r u n n e r * § 99, 2). 4) Phryn. Lob. p. 236 ίφης· Ιοτι μέυ παρά τοϊς άρχαίοις, αλλ' ολίγον το δε ττλεϊστον ίφησθα. Lukian (Schmid Attic. II 33) und losephus (W. Schmidt 1. c. 484) haben ϊφης: Aristides (Schmid Attic. II 33) sowohl ίφης als ίφησθα. Zum •Ganzen Cr nert 270. M a y s e r . Papyiuigrammatik. I a zweite Aufl.

g

82

Konjugation.

§ 71.

(2«). Auch είρήκηί Par. 32 = UPZ 61, 16 (161·) h lt W i t k o w s k i , Ep. priv.a nr. 37 f r ein Perfekt = εΤρηκες, w hrend die Form doch besser (nach Lit. 4) als Plsqpf. anzusprechen ist. Aor. Ε-χραψες PSI VI 567, 2 (254»). Zum Imperativ γ*ράψε s. unten S. 89, M.

i

Zu diesem bergang vgl. Apollonios Synt. I 10 p. 37; 37 p. 71, wo Formen wie ΐγραψε?. εΐρηκε$ bezeugt sind. Dieterich Unt. 239 schlie t mit Recht „aus dem seltenen Vorkommen dieser Formen im gyptischen gegen ber dem brigen Griechisch (auch die Beispiele aus Papp, r mischer Zeit sind sp rlich), da diese Mischung der Tempora sich nicht in gypten 10 vollzogen hat". Im N.T. nur vereinzelte F lle: Bla -Debrunner 8 § 83. Radermacher N.T.2 8.91. Nachmanson, Berl. Ph. Wchschr. 1911 p. 1187. Moulton, Class. Rev. XV (1901) 36» (ήρηχες = είρηκας, οΐδες aus Π—HL·). 4· Das Plpf. bildet die 2. und 3. Pers. sing, sowohl auf -η$, -η als 15 (h ufiger) auf -εΐ5, -ει. α) auf -η$, -η: είρήκης (vgl. oben Z. j). έξειλήφη Magd. 10, 3 (2i8«). είλήφη Teb. Ill 818,17 (i74 ft )· έγεγράφη Lille 4. 35 (HI·), ττροεστήκη PSI IV 39L 8 (242"). πσρηκολουθήκη ebenda VI 665, 2 (III a ). ίσχήκη Teb. 116, 2ΐ (II·). ένεκεχείρήκηι (mit abundierendem ι) BGU VIII 1826, 41 (52—51")· »ο β) auf -ει$, -ει: εδεδώκει$ BGU VIII 1768, 11 (Ι«). -προςαγη-χόχει Zen. pap. 59034. Μ ·' ι6 ώμολογήκεις (257*): ebenda 59611.10 -π·αραεγεγόνει (sic) (IIIa). έγεγράφεΐξ PSI VI 598. 5 (HI*)· Zen. pap. 59147, 8 (256»). Par. 64 = UPZ 146, ι (II·). Grenf. I n, 2, 7 (15?*)· BGU VIII 1770. 3 (64—63·); 1785, 2 (Ι·), έγ-εγράφει Petr. II 13 (9) 2 (258·); III 125,8 (III·). BGU VIII 1784,3 (Ι·), ιτροεπεπράκει »S Mich. Zen. 31, 27 (256·). ίπτετετάχείξ Strack, Ptol. Inschr. Arch. I 204 nr. 13 (245 —21·). ττροίεμεμαρτυρήκει BGU 1004 II 23 (228·). ίνκατελελοίττει Par. 46 = UPZ 71,8 (152·). δεδώκει Tor. XIII 8; 13 ήξιώκει (137·) usw.

5. ber άττολέσηξ = όπτολέσεΐξ, ττοήσης (ποίση$) = ττοιήσεί5 vgl. Bd. I1 § ΙΟ S. 77· Dazu Bad. 15, 2O καλώ? ττοήσηξ (Ia). 30 III. Pers. sing.

Die Verba contracta auf -άω haben in der 3. Pers. sing, praes. urspr nglich regelm

ig -αϊ, wie άττανται, έφορδι, νικαι, όδυνδι, περιστται usw.,

erst mit dem Schwinden des ι irposysyp. seit der Mitte des 2. vorchristl. Jahrhunderts begegnen Formen wie όπταντδ, κοβειο-τδ, όρδ usw. Beleg35 stellen Bd. I1 § 19, i und 2, S. ngf. ber ήι = ην in der 3. Pers. sg. Imperf. von ε!μί s. unten S. 86,3i. I. Pers. plur. W hrend das Perfekt seine gew hnliche Endung auf -αμεν durchaus erhalten hat, ist die einmalige Form όμωμόκεμεν Par. 46 = 40 UPZ 71,13 (152»)') entweder nach Analogie des Plpf. gebildet oder durch Lautschw chung des unbetonten α > ε (nach Bd. I1 § 9 I S. 59) entstanden. W i l c k e n zur Stelle im Kommentar UPZ I S. 339 fa t die Form als echtes Plpf. (-εμεν = -ειμεν), das inhaltlich ganz am Platze sei. Wie Cr nert 171 zur Lesart όμωμέκαμεν kommt, ist nicht klar.

§ 7i·

Personalendungen.

83

Dieselbe Person lautet im Plpf. stets auf -ει με ν aus sowohl in der Literatursprache als in Urkunden: a) Petr. II 50 (i) 6 (Laches) ήιδειμεν (geschr. c. 300*). β) άττεστάλκειμεν PSI IV 322 = Zen. pap. 59107, 2 (257»). προενετΈτεύχειμεν Zen. Bus. 11,2 (257»). [συνετετά]χειμεν Zen. pap. 59067. 3 (257·). εύρήκειμεν Eleph. j 13, 5 (223»). έπιδεδώκειμεν Amh. 33, 12 (157·). Auch Teb. III 768, 3 ist statt έμεμετρήκημεν sicherlich -κειμεν zu lesen (n6a). K hner-Bla II § 230, 2. Lautensach Personalendungen 14 (ήδειμεν bei Soph. Oed. R. 1232 berliefert, aber zweifelhaft: ήδεμεν metrisch gesichert bei Menander). A n m e r k u n g i. Die Schreibung [έγρά]ψαμέ5 σοι Zen. pap. 59487,2 (III») ίο ist entweder durch Assimilation aus έγράψαμέν σοι entstanden oder Schreibversehen.

ber ήλθαμεν, είχαμεν und hnliche Formen s. unten S. 84,13. III. Pers. plur. i. Neben der im Impf, und Aor. II gew hnlichen Endung auf -v finden sich, vom sigmatischen Aorist sowie vielleicht von ήσαν und dem 15 Impf, der Verba auf -μι aus weiter verbreitet, seit dem 3. vorchristl. Jahrhundert die hellenistischen Bildungen auf-σαν auch in thematischen Praeteritis, jedoch so, da die regelm igen Formen immer noch weit berwiegen '). Als Bindevokal dient meist o, daneben aber auffallenderweise auch ε (Analogie vom Singular). 20 a) Imperfecta mit Bindevokal ο: έξήγοσαν PSI IV 406,13; 32 εϊχοσαν (III»); ebenso BGU VI 12 53. 3 (Π*). Teb. 39,30 (114»). άνεγγέλλοσαν (sic) = ανήγγελλαν Zen. pap. 59270, 2; 4 ήιροσαν = ήρον (251*). έκελεύοσαν PSI IV 420, 9 (ΠΙ*)· κυριεύοσαν (ohne Augment) Zen. pap. 59151,2 (256»). έλαμβάνοσαν Vat. D = UPZ 45,11 93 (c. 160»). συνκοΓτελύοσαν Par. 34 = UPZ 120, 12; 13 έφάσκοσαν (II»). έπνγί^οσαν (paedicari) 566840, 2 (II»). ώφεΛοσαν W rzb. Pap. Wilcken (1934) 6. 12. 34 (102»). ύττελαμβανοσαν Grenf. II 36, ίο (95·). έκραρσαν Oxy. IV 717, n (I»). mit Bindevokal ε: έλαμβάνεσαν Lond. I nr. 18 recto = UPZ 54,30 (161»). ) Aoriste 30 mit Bindevokal o: έλάβοσαν Zen. Bus. 2, 3; aber 14 Ελαβον (259*)· εύροσαν Zen. pap. 59752· 72 (m*)· ήλθοσαν Teb. 179 descr. (11*0 · κατήλθοσαν ebenda 24, ιι (117·)· mit Bindevokal ε: άφίλεσαν (= άφεϊλον) Lond. I nr. 41 recto = UPZ 57, 15 (c. 160·). 35 Inschriftliche Beispiele f r Imperfekt- und Aoristformen auf -σαν gibt Dittenberger Syll.» III S. 234.

Die Endung -σαν statt -v hat sogar gelegentlich auf den sigmatischen Aorist bergegriffen, wobei vielleicht das Streben mitgewirkt haben mag, die 3. Plur. mit der i. 2. Plur. in bezug auf die Silbenzahl in ber- 40 einstimmung zu bringen (Brugmann-Thumb* S. 403f.): >) Lobeck zu Phryn 349. G. Meyer 546. K hner-Bla II § 210, 6. Brugmann-Thumb* S. 403. Buresch. Rh. M. 46, 229 (vermutet b otischen Einflu ). Bla -Debrunner N. T. § 84. Kretschmer Entst. 9. Thumb Hell. igSff. Helbing Sept. 65—67. Schweizer 166. Nachmanson 148. Cr nert 210. Reinhold 82. 6. Moulton Class, rev. XV (1901) 36; XVIII (1904) no*. 6*

84

Konjugation.

έκλέψασαν = Ικλεψαν Zen. pap. 59312, 19. 30; 33 Εκλεψαν (250»). ανηλώσοσαν ebenda 59569, 152 (246—45·).

§ 71. upos-

Manchmal tritt die Endung-σαν statt -v an die fertig kontrahierte Form des Imperfekts der Verba contracta'). s

ήγ νοούσα v Zen. pap. 59033, 4 (257»). κατήντλουσαν = κατήντλονν zu καταντλέω bersch tten: PSI III 168, ig (118·). Anmerkung 2. Nachdem von Anfang an auch im Attischen Parallelformen des starken und schwachen Aorist (εΐπον, ήνεγκον ~-> εϊπα, ήνεγκα) vorgekommen •waren, hat in der Κοινή die Endung -a stark an Boden gewonnen. Die Folge war io zun chst, da die Pluralendung -αν auch auf den starken Aorist bertragen wurde, ein Gebrauch, der sich bald auch auf andere Personen und Modi ausdehnte. Am h ufigsten ήλθαν. Vgl. K. Dieterich Unt. 237. Helbing Sept. 63f. απήλθαν SB 6011,9 (Ia)· ήλθαμεν Oxy. IV 743,24 (2»). Analog εΐχαμεν Par. 23 = UPZ 18,26 (163»). επήλθατε BGU 275,5 (215?). Zu μετηλθαι (mit stehen15 gebliebenem Augment) s. unten S. 112, 15.

2. Weit h ufiger noch ist — nach der Gleichung Ιλυσα: ίλυσαν = λέλυκα: λέλυκαν — die Endung -αν f r -ασι in das P e r f e k t eingedrungen, so da schon Sextus Empir. (adv. gramm. § 213) derartige Bildungen f r ein spezifisches Merkmal der alexandrinischen Mundart bezeichnen m konnte 2). Doch bleiben die Formen auf -ασι im III. Jahrh. v. Chr. ausschlie lich herrschend und selbst sp ter noch entschieden in der Mehrzahl. Im III. Jahrh. nur -ασι(ν): z. B. άνηγγέλκασι καΐ εύρήκασι Zen. pap. 59145, 18 (256»); 59327, 2i (249*); ebenda 59330, 4 πεποιήκασιν (248*); 593&7· 23 καταπεπλεύκασι (240·); 59433. 31 γΐγόνασιν (III·); 59623. 15 πεπράχασιν (III*), σννas τετρίφασι Zen. Bus. 21, 2 (257·)· έξειλήφασι ebenda 54. J 7 (25°*)· έξνβρίκασιν Zen. pap. 59080, n (257·). έγβεβλήκασι Magd. 12, 8 (218·). καταβεβλήκασιν Eleph. 17, 2i (223»). δεδώκασιν Kanop. Dekr. 19 (237·). πεφεύyασιv Hib. 127 descr. (nach 240»). είλήφασιν Petr. I 24 (3) 3 (c. 250»); II 37 (I) verso 6 (III·), καταπεφρονήκασιν ebenda II 4 (6) 17 (255»). προςωικοδομήκασιν ebenda II 12 (ι) so 12 (241·). διεγγυήκασιν ebenda 14 (ic) i; (id) ι (III*), είξπεπράχασιν PSI VI 608,7 (III·), έσκάφασιν BGU VII 1531, ι (III·), οΐδασιν (nirgends Ισασιν) Goodsp. 3, 7 (III·) usw. ') Zu diesem Typus vgl. namentlich Helbing Sept. 66, der eine Menge hnlicher Bildungen wie ίνόουσαν, ευλογούσαν, ώμίλουσαν, έποίουσαν usw. anf hrt. Mit Recht verteidigt Helbing den Akzent auf der drittletzten Silbe gegen ber von Herodian II 237,5 L. und Wackernagel ThLZ 1908, 638; erst im Neugr. ίλαλοΟσαν (oder richtiger έλαλούσαν nach έλαλούσαμε, έλαλούσετε). Bla -Debrunner N. T.e § 84, 3. Schweizer Perg. 166. *) Dagegen bemerkt Thumb Hell. 170 mit Recht: „Wenn Sextus Empir. uns belehrt λέξις ώ$ ή παρά τοΐ$ "Αλεξανδρεϋσιν „ίλήλυθαν καΐ άπελήλυθαν", so wissen wir jetzt besser, da die bertragung der Aoristendung -αν auf das Perfekt r umlich sehr viel weiter ( ber Kleinasien, Kreta, Lakonien) verbreitet war." Zur Sache vgl. G. Meyer 545. B r u g m a n n - T h u m b * S. 403, h. Buresch, Rh. M. 46,193. Hatzidakis Einl. mf. 185. Bla -Debrunner N.T.* § 83. Schweizer Perg. 167. Dieterich Unt. 235. Nachmanson Magn. 149. Witkowski, Jahresb. ber d. Fortschr. der kl. Alt. Wiss. 1904 I. Abt. 198 Fu note. Cr nert 210. Reinhold 81, 4. Moulton Class, rev. XV (1901) 36. 435; XVIII (1904) no.

§ 71.

Personalendungen.

85

Im II.—I. J a h r h u n d e r t auf -αν: auf -ασι(ν): εΐληφαν Par. 25 = UPZ 21, 19. 25 είλήφασιν Lond. I nr. 34 = UPZ 37, 16 (162»). Leid. B = UPZ 20. 74 (163»). (i6i a ) und oft. τταρείληφαν Grenf. I 18, 18 (132»); II τταρειλήφασι Grenf. I 10,14 (i?4*)· s 29, 19 (102·). άποδέδωκαν Teb. 29,6 (c. no*). όποδεδώκασιν Par. 31 = UPZ 32,27 δέδωκαν ebenda 58,39 (ma). (162») und oft. έπιδέδωκαν Lond. I nr. i7b (p. n) = UPZ 27, 4 (162·). io κατέσχηκαν Teb. 6i (b) 226 (n8e); 72, κατεσχήκασι Teb. 5,47 (n8a). 159 (ii4 a )· |ντευχαν Teb. 58, 43 (m8). έντετεύχασιν Par. 63 = UPZ 110.198 (c. 165»). Rev. Mel 253, 4 (165·). έκτέθεικαν Par. 29 = UPZ 41, 16 (162*). is τταρατέθεικαν Teb. 72,7 (114—13*). ένβέβληκαν Par. 47 = UPZ 70, 8 (152·). έγλέλυκαν Teb. 54. 16 (86a). άπολέλυκαν BGU VI 1256. 23 (II a ). ίνκαταλέλοπταν SB 6002, 13 (II·). κΗκνφΙενκαν Tor. I i, 23 (117*). ττέπεικαν Teb. 36. n (II af ). κστσγέγραφαν BGU 1001, 4 (s6a).

έμβεβλήκασι Par. 34 = UPZ 120.21 (II»). ττροξτετάχασιν Teb. 5, 6 (n8 a ) und oft. άνενηνόχασιν Teb. 30. 8. 12 und oft (115·). 20

γεγράφασιν Teb. 6, 16 (140—39») und sehr oft. 25

A n m e r k u n g 3. Die Aoristendung -αν verirrt sich sogar, wie es scheint, in den Pr sensstamm in der Form u p i j a v Par. 40 = UPZ 12. 38 und 41 = UPZ 13, 27 (i58a) — beide von derselben ungewandten Hand. M glich immerhin auch lautliche Verwechslung von σ und j (nach Bd. I1 § 46). Bla -Debrunner N. T.6 § 82 (είχαν, έλεγαν, iyoyyujav). Amh. no, 18 όφειλαν (?5P). 30

3. Im Augmenttempus des Perfektstamms l t sich die 3. Pers. plur. sowohl mit -ήσαν (nach dem Sing, gebildet) als mit ^εισαν belegen, die lautlich gleichzusetzen sind, doch wiegt -toaav vor. -^εσαν ist einmal unsicher berliefert. α) -ήσαν: έδεκώκησαν (f r έδεδώκησαν) Fay. XII 23 (nach io3 a ). έττεττοιή- as κησαν Ρ. Kairo Arch. I 6ο, 54 (i23a). ήλκΰκησαν BGU VI 1256, 20 (II a ). τταραβεβλήκησαν Teb. 24, 39 (ii7 a ). β) -εισαν: άνεπεττλεύκεισαν SB 72°3.9 (254*)· ίφειστήκεισαν Mich. Zen. 79, 8 (III a ). έδεδώκεισαν BGU VI 1239, 8 (II a ). ·ΐΓ£ριεστάλκεισαν ebenda VIII 1824, 23 (Ia). Unsicher erscheint die Erg nzung έξεττεπτώκεσ[αν] Teb. 28, 7 (ii4 a ) *). 40 ') Phryn. 149 Lob. ήκηκόεσαν, ίγεγράφεσαν, έττεττοιήκεσαν, ένενοήκεσαν έρεΐ5' άλλ'ού συν T J 1 ήκηκόεισαν. Dagegen Herodian II 279,9 L- (Choer. p. 122. u Hilg.) bezeichnet ·*εσαν als ionische Form, die aber von den Attikern nicht selten gebraucht werde, und empfiehlt -^ισαν. Eine attische Inschrift hat noch in makedonischer Zeit (323a) παρειλήφεσαν, Meisterhans-Schwyzer 3 165,4. Auch K hner-Bla II 65 erkl rt -^σαν f r echt attisch. G. Meyer 645 gibt „ganz sp te" Belege f r -^ισαν auf b otischen und thessalischen Inschriften. Die Attizisten haben teils -^σαν teils -^εισαν, Schmid Attic. IV 589!. Bei Polyb. h ufiger ·*εσαν als -'εισαν (Hultsch, Abh. d. s chs. Ges. d. W. XIV 90 A); losephus wiederholt είστήκεσαν(\ν. Schmidt, de los. eloc. 439). Im N. T. stets -^ισαν s. Bla -Debrunner e

86

Konjugation.

§ 71.

b) Konjunktiv. ber -ηι, -ηι$ : -η, -η? vgl. Bd. I1 § 2O I S. 122ff.; ber Contracta auf -άω ebenda § 19 S. 119: z. B. έάμ με έττερωται? PSI IV 406, 46 (III"), ϊνα μη άγωνιαις Mich. Zen. 18, 4 (257") '· ebenda ber den Konjunktiv des s unthematischen Aor. act. der a-St mme (διαδρδι). 1. Der orthographische Wechsel zwischen ηι und ει, wie er in attischen Inschriften (Meisterhans 8 38, 8ff.) seit 380 v. Chr. auftritt und von dort in die Κοινή berging (Bd. I1 § 20, n S. I28f.), konnte zur Folge haben, da die 2. und 3. Pers. sing. coni. praes. act. der Verba auf ίο -ω mit den entsprechenden Indikativformen, der Konj. aor. I mit dem Indik. fut. zusammenfiel. Doch finden wir diese Schreibung des Konjunktivs h ufiger nur in literarischen Texten des IV.—III. vorchristl. Jahrhunderts, die dem attischen Gebrauch noch nahe standen; in den Urkunden vom III. Jahrh. an sind solche Formen selten, woraus zu er*5 sehen ist, da das gyptische Griechisch diese Orthographie nicht nachgeahmt hat. a) Literarische Belege (namentlich aus Phaidonfragmenten, c. 300·) s. Bd. I1 § 20 S. i2o. ) Urkunden: δπως αν γράψεις (= γράψηι?) Zen. pap. 59496,1; 4 εάν so μη συ αύτώι γράψει? (III·). ων αν χρείαν έχει* ebenda 59526· 4 (HI*)· ft« ή υμετέρα χάρι? αείμνηστο? ύττάρχει Or. gr. i39t 21 (146—101»). είνα διακονεί f r ίνα διακονήι Par. 23 = UPZ 18, 23 (163*) — sehr schlecht geschriebenes St ck. Anmerkung 4. Manchmal begegnet als Konjunktiv von εΙμί die Form ην f r fj mit Verlust des ι ττροςγεγρ- (nach Bd I1 § 20 S. 123, 2) und nasalem Nach95 klang (nach Bd. I1 § 44 S. 197—199): Par. 63 col. 12 = UPZ 145, 47 σνντάσσων γράφειν ττερί [ων] αν δυνατόν ην (= ή) ήμα? τί σοι iroioOvros χαρφσθαι (c. 164»). Oxy. 1061, 13 καν δέον ην (22»); ebenda (IV) 744 = Witkowski Ep. pr.1 nr. 72. 9 εάν ην αρσενον, αφε?' εάν ην θήλεα, Εκβαλε (ι 8 ). Spatere Parallelstellen: BGU 300, 5 (Μ8")· εάν ivfjv ebenda 48, 13 (H—HI p)· Vg1· R- Ch- Horn, The use 30 of the Subjunct. and Optat. p. 28 f. Umgekehrt erscheint bisweilen die scheinbare Konjunktivfonn ή ι f r die 3. Person des Imperf. von εΙμί, indem an Stelle des abgefallenen Schlu -v (nach Bd.I'§44Anm.3) ein irrationales ι irposyeyp.getreten ist: εφ' δσον mprfji(=TrcTeb. χρόνον Lond. II nr. 401 (p. 13) = Mitt. Chr. 18, 16 (116—ma). Ebenso ριήν) 35 III 771,9 (Π»), έωνημένοί ήι BGU (III) 993 ΠΙ ι (127»). [Wilcken, Arch. II 387 schl gt die Emendation ή vor]. Die seltsame Konjunktivform ήσθα = ήι$ in der Verbindung εάν δε μη δυνατό? ήσβα, γράψομ μοι in einem Privatbrief Hib. 78, 15 (244—43») wird besprochen Bd. II i S. 285. Zugrunde liegt die Gleichung ήσθα = ή? = fjs40 F lle wie εάν σοι δοκεϊ, εάν δεΤ, όσων αν προ$δεΤ u. dgl., d. h. Indik. statt Konjunkt., fallen unter einen syntaktischen Gesichtspunkt und werden abgehandelt Bd. II i S. 284 f.

2. Bemerkenswert ist die mit einer gewissen Regelm igkeit wieder§ 86. Nachmanson 189 Fu note 2 (ττεττοιήκεισαν bald nach 190»). Weitere Beispielef r -^ισαν Ditt. Syll.* III 237. Cr nert 210, 6. Reinhold 83 (bei den apostol. V tern meist -^εισαν au er είοτήκεσαν und einmaligem είλήφεσαν). Moulton Class, rev. XVIII (1904) no.

§ 7i.

Personalendungen.

87

kehrende Konjunktivform δοΐξ, δοΐ (eigentlich 5 is, δδι) f r das gew hnliche δώυ, δώι, was lediglich orthographisch zu erkl ren ist (nach Bd. I1 § 2i, 8 S. 137).

Belege: Zen. pap. 59496,8 δπως&ν αύτώι δοίς έτηστολήν; aber 59527·6 ίνα δωις (III·)- Ebenda 59151. 5 Ινα σοι δοΐ (256·); 59442· 7 *ΤΓω5 τταραδοί (III·); 59499. 77 W« ο™ δοΐ (III»); ebenso PSI VI 676. 2 (III·). Petr. II 9 (5) 5 δττω? δοΐ (241—39*)· Oxy. (IV) 742· 8 Ινα τταραδοϊ (2·). Sp tere Belege bei Schweizer Perg. 192 Anm. und Cr nert 216. ber die Konjunktivform διδώην—δώην s. unten S. 88 Fu note i.

5

3. Der K o n j u n k t i v perf. wird in der Regel durch Umschreibung «> mit dem Part. perf. und der Copula gegeben: έάνήι ττεττονηκώ? Rev. L. 17, ι (258*). εάν 5k μήττω ττρο^ιΐίΐι ιωκοττ; ώσιν Zen. pap. 59240.11 (253*)· tv fives ώσι γεγεωργηκότε; Par. 63 = UPZ ι ίο, 210 (164·). Ιν' ώ KoCrros μετειληφώ$ Par. 38 = UPZ ιι, 29 (ι6ο»). tv' ώ τετευχώς Teb.3o, 20 (115*) usw. Doch hat ein offizielles Aktenst ck die Ροπηίνεστήκηι Par. 62 = UPZ 13 ii2 col. 8, 8 (203—02»). Vgl. Aristeas 78 ως αν τι* έστήκη. K hner-Bla II 98, 7. Anmerkung 5. Die Ersetzung der Pluralendung -σι durch -v (entsprechend -σσι > -αν, s. oben S. 84, ieff.), die im Neugr. λέγουν = λέγουσι vorliegt, l t sich bisher nur im Konj. praes. und aor. nachweisen; erst in nachchristl. Zeit tauchen auch Indikativformen auf. Lond. I nr. 41 recto (p. 28) = UPZ 57, 20 εάν δε αντί- ao λέγων ιτφΐ τούτων (c. 160»). PSI V 524. 5 τοις μελισσουργοί; γράψατε, όπως άττοστείλων (= άττοστείλωσι) τινά (241). BGU 265, 9 &$ίάν μεταξύ άγάγων (statt -γωσι) (148ρ). άνταττΰδίδων LXX Jer. 28,57· Ein sp ter indic. fut. ίτπτηδεύσουν BCH 7, 709, 7 (Apamea, 5. Jahrh.). Vgl. Brugmann-Thumb* 404. Dieterich Unt. 247. Cr nert 210. 35

c) Optativ (mit Einschlu des Mediopassivs). i. Der Gebrauch des Optativs ist stark im R ckgang begriffen; auch bieten Inhalt und Stil der Urkunden weniger Gelegenheit zur Anwendung dieses Modus *). Die vorkommenden Formen stimmen im allgemeinen mit den attischen berein; einzelne Abweichungen werden im 30 folgenden angef hrt. a) Regelm ige Pr sensformen der Verba auf -ω: Ιχοι sehr h ufig in der stehenden Formel καλώ; (eO) &v Ιχοι. φ ασκοί Mich. Zen. 36, 3 (254·). καταφάσκοι Par. 2 (Chrysippospap.) col. 12; λέγοι, λέγοιτο col. ι; άττοφαίνοιτο col. 7. 8. ιι. 13 (II*)· άττολλύοιτο Artemisiapap. 6; βτυχάνοι (sic); n τυχχάνοι 35 (IV»). γίνοιτο passim, έτπβάλλοιμεν Teb. 28, 12 (114*)· μηνυτρ^οιντο Zen. pap. 59015, 3 (c. 259*)· χαριχοίμην Eleph. 13. 7 (223*)· Xoptjoto Zen. pap. 59032,2 (257»); 59217,3 (254·). Zen. Bus. 7,4 (257·). χαρι^οίμεοα Zen. pap. 59056, 5 (257*)· PSI V 526. 14 (III·), χαρί^οισθε Grenf. II 36, 19 (95»). Von εΙμί: είην, είη5, είη berall, εΐημεν BGU 1738. 31 (72—71*)· εϊησαν (nie εΐεν) Par. 35 «3 = UPZ 6, 29 (163»). ber εΐηι Bd. I« § 20. 8 S. 126. Dazu PSI VI 590, 2 (III»). Von δύναμαι: δυναίμην BGU VI 1246. 3 (III·); 1244, 25 δύναιντο (II·). β) Thematische Aoristbildungen: έπε(παιμι Par. 63 = UPZ 110,115 (164«). γένοιτο berall. ber θείηι (Analogie des Konjunktivs) vgl. Bd. I* § 20, 8 S. 126. Ικοιο SB 2048 (II·). άντιλάβοιντο Vat. D = UPZ 45, 12 (II·). «5 διάλάβοι; — μεταλάβοις Par. 64 = UPZ 146, 37. 43 (II·). τύχοι passim. γ) Formen des sigmatischen Aorists: έττερωτήσαΐ5 Petr. II 17 (i) 20 (c. 250»). ποιήσοι?: sehr h ufig καλώ; &ν ττοιήσαίξ. ύττοδείξαι Par. 64 = UPZ ')

ber die Syntax des Optativs wird gehandelt Bd. II i § 49.

88

Konjugation.

§ 71.

146, 35 (II·)- έττιχωρήσαι Tor. I 7, 24 (117·). άιτοσυστήσαΐ5 Hamb. 27, ι (250·). παυσαίμη ν PSI IV 441, 23 (III·). Sehr zweifelhaft ist die Lesart Zen. pap. 59225, 6εΙδέμή£στινπώλιμος (όΙτπΓθ5),χρήσαιμαι (sic) αυτόν εΙ$ την όχείαν (253*)· Nach Edgar w re zu erwarten (δπω$) χρήσωμαι, woraus χρήσαιμαι verschrieben s sein kann. Denkbar w re aber auch χρησαίμην fiv = so w rde ich ihn entlehnen. Zen. pap. 59093, 18 cos αν εΐ Tts έχθρωι χρήσαιτο (257a). Noch nicht sicher gedeutet ist Par. 46 = UPZ 71, 9 (i52 a ) die von Wilcken gefundene Lesart [ο]ύχ έτερον τίνα, αλλά σε αυτόν μάρτυρα έττισττασαίμην. Der Optativ (ohne fiv) w re entweder ein echter Optativ (aber mit ούχ!) oder ein Urbanit tsmodus (ohne &v!): io beides bedenklich und kaum ertr glich. Dem Zusammenhang entspr che eher έπισπόσαιμ'&ν oder έτησττάσων [Witkowski] = έτπσττάσω. δ) Vom Pr sensstamm der Verba contracta auf -έω erscheinen Formen sowohl auf -ο(η als auf -oTs, -οι: ίττιχειροίη Par. 63 = UPZ no, 112 (164·). διατηροίη BGU VI 1257,9-20 (IIa). — άδικοι Artemisiapap. 12 (IVa). καλώς &ν *5 iroiois (statt des gew hnlichen ττοιήσαΐ5) PSI IV 333, 16; V 502, 2 (beide 257a);VI 651, 2 (IIIa). Zen. pap. 59044, 35; 59093, 13 (beide257a). Pass. καταβαρ{βαρ}οΐτο PSI X 1160, 7 (c. 30*). In der 3. Pers. plur. findet man einmal die beraus seltene (bisher nur bei Aeschin. 2, 102 mit δοκοίησαν und bei Aristot. Polit. III 13 mit άμφισβητοίησαν beso legte) Bildung αϊτόfήσαν in einem Privatbrief Zen. pap. 59015 (verso) 5( 529"^. K hner-Bla II 72. G.Meyer 660. Ein Optativ des Aor. pass.: λυττηθείη$ Par. 64 = UPZ 146, 38 (IIa). ε) olische Formen kommen vereinzelt im amtlichen Stil vor: BGU ion II 13 (IIa) τπστεύσειεν fiv TIS, wie wohl auch Par. 63 = UPZ no, no (164*) as herzustellen ist. Doch auch in einem Privatbrief Zen. pap. 59386, 5 fiv τι$ έκκλίνειεν (III·). Apoll. Cit. p. 3, ίο Sen. fiv TIS είττειεν; ρ. ι, 9 μαρτυρήσειεν fiv. 3) Einen lebhaften Wechsel der Formen zeigt δ(δωμι: Pr sens: teils διδοίη Leid. B = UPZ 20, 63 (i64 a ). διδώιησαν Vat. E = UPZ 15,45 (156«);

teils 6i6oTs PSI IV 421, 7 (IIIa). 6ι6ώι$ (= 6i6ols) ebenda 407, io; dagegen 8 616015 (IH a ). δ ι δ ο ΐ Par. 30 = UPZ 35, 12; Lond. I nr. 24 V = UPZ 52, 26 (beide i62 a ). Aristeas 196 τταραδιδοΐ. Aorist: teils δοίη PSI IV 328,6 (259a). δόη (mit Ausfall des intervokalischen i) Artemisiapap. 4 (IVa). δοίησαν Vat. F = UPZ 16, 31 [Wilcken δώιησαν] 35 (158")·. Aristeas ιιοδφη, 238 άττοδψη 1 ); teils δοΐ Leid. D = UPZ 36, 11 (162"). SB 1415 (unb. ptol.); 3449 (II—IIP). CIG 6562. άνδαττοδω (sic) Lond. I nr. 35 = UPZ 53, 30 (i62 a ). 6 (= δώι) Leid. E 2 = UPZ 33, 8 (!62a). 30

Zum Ganzen vgl. G.Meyer 660. Schweizer Perg. 191. W. Schmidt, de 40 los. eloc. 478. Cr nert 215. Moulton Class, rev. XVIII (1904) nib. Nachmanson, Galenos' Epidemienkommentar 133 (δώη, γνφη).

2. Der Optativ perf. wird durch Umschreibung ausgedr ckt, die schon in klassischer Prosa berwiegt (K hner-Bla II 99): z. B. Petr. II 20 (3) 8 τεθεικώ* εϊη* (252»). Par. 35 = UPZ 6, 39 είησαν εΙ$πεπο-

45 ρευμένοι (i03a). Ebenso bei Polybius und Philo (K. Reik, Der Optativ i) Umstritten ist Lilie 3,38 δ[σ]α$Αν ήμέρα$ έττιδώηι (241—240a). Die Herausgeber scheinen darin einen Optativ zu erblicken; aber das fiv verlangt einen Konjunktiv, wie denn auch Frisk (Gnomon V 40) darin unbedingt einen Konjunktiv nach dem Muster der thematischen Formen (λύσηι) erkennen will. Phryn. 345 erw hnt διδφην, Moeris 86 δώην. H e l b i n g 106.

§ ji.

Personalendungen.

89

bei Polyb. und Philo, Leipzig 1907) sowie bei Diodor (R. K a p f f , Der Gebr. des Optativus bei Diod. Sie., T bingen 1907). Anmerkung 6. Der Optat. von οίδα lautet είδείη* PSI V 495. 20 (258«), die 3. Pers. plur. einmal εΐδέησαν = είδείησαν Zen. pap. 59060, 4 (257·).

d) Imperativ. 5 1. Die Endung -βι findet sich nur in ϊσθι (von οίδα) Zen. pap. 59226, 3 (253·). Teb. 27, 42 (113») und in ϊσθει = ίσθι (von εΙμί) Teb. 58,51 (in»)· 2. W hrend die 2. Pers. sing, beim sigmatischen Aorist regelm ig und oft auf -^ov gebildet wird, fehlt es bei γράφω nicht ganz an Misch- io bildungen des Aoriststamms und der prim ren Imperativendung auf -ε. γράψον Petr. II 13 (18 b) 15 (258—53»). Hib. 78, 15 (244—43»). Teb. 22, n (ii2»). Grenf. II 38, 15 (81») usw. γράψε Eleph. n, 7 [Wilcken] (223»). Ebenso liest Wilcken Giss. 11 nr. 20, 26 (r misch), w hrend Kornemann γράφε gibt. Wahrscheinlich hat man auch in 15 einem sehr schlecht geschriebenen Bericht eines lp chters Lilie 9, 18 (III») in γράψαι den Imperativ γράψε zu erkennen, wenn man nicht in dem allerdings verst mmelten Satz das Verbum, von dem der Inf. γράψαι abh ngen soll (etwa δέομαι ?) erg nzt oder diesen Inf. zu εάν σοι φαίνηται ziehen will, worauf der Nachsatz fehlen w rde. An den Inf. in imperativischer Funktion ist schwerlich zu denken. Der 20 Satz lautet: εάν o v σοι φαίνηται (so meist absolut), γράψαι Άρχήβι τώι οίκονόμωι ϋ[χειν?] το σήσαμον τοϋτον (sic), δ ίπτάρχι μοι. xcd μεθέν (sic) όφ(λιν τοις Kuplois wenns beliebt, schreibe dem Verwalter H. (ich habe erhalten ?) den Sesam, der mir zu Gebot steht, und ich sei den (k nigl.) Herrschaften nichts mehr schuldig. Zum Ganzen G. Meyer 612 Anm. 2. Dieterich Unt. 248. Moulton Class. 35 rev. XV (1901) 36. A n m e r k u n g 7. H chst eigenartig und ohne Vorgang ist in einem stark verst mmelten amtlichen St ck der Imperativ der 3. Pers. sing, καθίστω (f r καΘιστάτω) Hib. 29, 21 κήρυκας καΐ υπηρέτα? καθίστω ό τε[λώ]νη$ (265*). Sonst καβιστάτω Rev. L. 17. 5 (258*) und oft. ber eine weitere abnorme Imperativform 30 aus der Feder desselben Schreibers s. unten Z. 4* ff.

3. In der 3. Pers. plur. herrscht — von vereinzelten zweifelhaften Mischformen abgesehen — die in der hellenistischen Zeit gebr uchliche Endung-'τωσα v; attische Formen auf -όντων, -άντων sind v llig unbekannt1). α) ίστωσαν Petr. I 15, 20 (237»); II 8 (3) io (267»); 13 (16) 5 (258·). irepi- 35 έστωσαν ebenda II 8 (i B) io (259»). Ιστωσαν (zu εΐδέναι) BGU VIII 1785, 4 (!»). λυέτωσαν Petr. III p. 157 (3) 5 (III»). συναγορα^έτωσαν Amh. 29, 15 (c. 250»). θυέτωσαν καΐ συνέστωσαν Hib. 28, 7 (nach 265»). άττοτεισάτωσαν—βεβαιούτωσαν Petr. II 44, 12. 14 (nach 246»). άναγραψάτωσαν—άναθέτωσαν Kanop. Dekr. 74 (237»). λαμβανέτωσαν Par. 62 = UPZ 112 col. 5, 12 (203—202»). γραψάτωσαν 4ο Grenf. I 32, 9 (102»). άποδότωσαν Teb. 109, 18 (93*) u. v. a. β) Hib. 29, 32/33 (265a) schrieb der Schreiber eines sehr fragmentarisch erhaltenen amtlichen Erlasses aus der k niglichen Kanzlei zuerst γρα/φέτωσαν, tilgte dann das ε und setzte dar ber ov, so da man liest γραφόντωσαν. Die Annahme, «) Vgl. im allgemeinen Brugmann-Thumb* S. 393. G.Meyer&5o. K hnerBla § 209, io. Lautensach 1887, 2 f. Meisterhans-Schwyzer* 167. Bla DebrunnerN.T. 8 § 84, i. Schweizer Pergam. 167. Nachmanson 149. Hauser Lyk. 104. Schmid Attic. IV 589. W. Schmidt de los. eloc. 443 f. Cr nert 219.

90

Konjugation.

§ 71.

da γραφόντων beabsichtigt und nur die Tilgung von σα vergessen wurde, ist unwahrscheinlich, da dieselbe Form auch Hai. i, 245 [ l 6έ ταμίαι άνογρα]φόντωσαν (III*) berliefert ist. Vgl. dazu den Kommentar der Dikaiomata S. 145. Die normale Form άναγραφέτωσαν steht kurz zuvor Hai. i, 238. s ber εστωι, καταστησάτωι u. . vgl. Bd. I1 § 21, 6 S. 135.

Anhang: Infinitiv. i. Die Annahme einer verk rzten Infinitivform auf -εν oder -έναι statt -ειν, -εϊναι (ebenso im Mediopassiv -έσθαι statt -εΐσθαι), wie sie Cr nert zuerst in den quaest. Hercul. 22ff., dann (weniger entschieden) to Mem. Hercul. 219 ff. vertritt, scheint jedenfalls f r die ptolem. Papyri nicht gerechtfertigt. ber die in Betracht kommenden Formen und ihre Erkl rung s. Bd. I1 § 10II S. 70. Anmerkung 8. προςδιδέναι statt προςδιδόναι BGU 1115,42 (13») geht wohl auf ττρο$δ1δημι zur ck. Vgl. unten S. 124, ,3.

15

2. Der Infinitiv der Verba contracta auf -άω und -ήω (ορά -3ήν) geht auf -δν, -fjv ohne Iota subscr. aus. Belege unten § 73 S. 114, ijff. ber Τναι = Ιέναι zu είμι s. § 73 S. 127,3. II. Endungen des Mediopassivs.

ber ή μην /w ην vgl. § 73 S. 127, 3a. 30

II. Pers. sing.

i. Die Prim rendung der 2. Pers. sing, im Indik. med. pass, lautet regelm ig -ηι; doch ist die attische Schreibung -ei hier nicht so selten wie im Konjunktiv act. (vgl. oben 8.86,0): nicht blo die von jeher bliche Schreibweise βούλει (neben βούληι), οίει, δψει kennen die ptol. Papyri, 35 sondern auch ίσει (neben ίση), φαίνει = φαΐνηι und unz hlige andere hnliche Formen, die Bd. I* § 20, n aufgez hlt sind und im folgenden durch weitere Belege erg nzt werden. Die Frage ist wohl meist eine rein orthographische, wenn auch in manchen F llen wie bei βούλει, οϊει, όψει, das Bestreben, Indikativ und Konjunktiv zu unterscheiden, mitgewirkt 30 haben kann *). βούλει Lille 26, 6 (III»). Zen. pap. 59096, ι (257»); 59300 (= PSI IV 434) 14 (250·); 59365, 3 (241·); 59382. 4 (HI*): 59482. 16; 595". 7' 59656. 8 (alle III»). Petr. 1150 (i) 26 (Lachesfragm. c. 300»). — βουλή PSI VI 623,21 (III·). Zen. pap. 59516, ίο. 23. 24 (III»), οΐει PSI V 522. 7 (248—47»). έπόψει Teb. Ill 703. 52 35 (III»f)· ?σεΐ PSI VI 635. 13 (III·). Zen. pap. 59272, 5 (251»). Petr. Ill 36 (a) recto 23 (III·). — ίση Teb. 56, 16 (H»0') Vgl. zur Sache Brugmann-Thumb* 405. Meisterhans-Schwyzer* .165,2. G. Meyer 549. K hner-Bla § 211, 3. Lau t ensach Verbalendungen 23 f. Helbing 60 f. Bla -Debrunner N.T.· § 27. Schmid Attic. IV 588. Schweizer Perg. 168. Cr nert 37.

§ γι.

Personalendungen.

91

οργίσει Zen. pap. 59080, 2 (257·). ποιεί (= ποιήι med.) Hib. 79, 3 (260·). φαίνει Petr. II 13 (5) 2 (255·). Futura: άπολή μψει Hib. 78,17 (244"). διαβήσει PSI VI 571, 23 (252·). δυνήσει Zen. pap. 59057, 7 (257»). κομιεΐ PSI VI 571, 24 (252»). παρακούσει Hib. 170 (247»). παύσει Hib. 59,10 (245·). χρήσει (du wirst gebrauchen) Zen. s pap. 59262, 5 (251·) usw. Die Beispiele geh ren fast ausschlie lich dem III. Jahrb. an; seitdem nimmt die Erscheinung rasch wieder ab.

In den Konjunktiv hat sich -ει verirrt in εάν προ$καθεΐ (=προ5καΟηι) Grenf. I i, i, 19 (erot. Fragm. nach 173·). Sonst hat der Konjunktiv stets -ηι. Beim verb, contract. Ινα μη πλάνοι BGU VI 1303, 7 10 (Ι·). R tselhaft ist Teb. Ill 707, II δπω* δ' αν ύφορήται (statt ύφορδται)

έφεισ-τήκεισαν S. 97, »i. Med. διεστάμην Teb. 22,4 (112·). διεσταμένην BGU VIII 1837, n (51—50·) usw.

III. Doppeltes Augment. Syllabisches und temporales Augment zugleich findet sich in »s folgenden F llen: a) stets im Perf. und Plsqpf. und gew hnlich auch im Imperf. von όράω *). Perf. und Plsqpf.: έώρακα Zen. Bus. 51, 14 (251—50»). Petr. II 17 (3) 7 (III·). ή[ώρακ]α [hergestellt von Wilcken] Par. 51 = UPZ 78, 42 (159»). έωράκην 3 Zen. pap. 59353. 4 (243»)· έωρακέναι PSI IV 380. 12 (249—48»). Petr. II 17 (i) 23. 27 (III·). ·π·αρεωρ[ακέναι] Teb. III 787, 30 (nach 138»). έωρακώξ PSI IV 342 verso (256»). έφεωρακότες BGU VIII 1866,3 ί1*): παρεωραμένος ebenda 1830,6 (52—51·). — έόρακα nur in einem literarischen St ck Hib. 5 (Philemon) 23 (geschr. 280—240»). έφεοραμένα H i l l e r Priene 37,25 (II·). 3S Imperf.: έώρων Zen. pap. 59427,2; 59596,9 (beide III·). Hib. 15 (rhetor. Fragm.) 64 (280—240·). ber vereinzeltes συνεορώμεν s. oben S. 93,13. ') Auch auf attischen Steinen kommt ηύρ- seit 300 v. Chr. nicht mehr vor, Meisterhans 3 172, 14; ebenso auf Κοινή-Inschriften, Schweizer 172!, Nachmanson 153. Helbing 75!, Bla -Debrunner N.T.* § 67, i. Selbst die Attizisten haben ευ, Schmid Attic. IV 591! Bei den apostolischen V tern fast nur ευ-. Reinhold 65. Cr nert 205 findet in sp trem, und byzantinischer Zeit wieder ηύ-. i) Vgl. die gr ndliche Besprechung der Formen έόρακα (alt) und έώρακα (vulg r) bei Cr nert 272; ferner Lautensach 1809,4 (m*t Literatur). Im allgemeinen K hner-Bla II 15! G. Meyer 556. 557. Bla -Debrunner N. Ί* zu έώρων § 66, 2; zu έόρακα § 68, zu έώρακα S. 60 unter όραν. Helbing 78(έώρακα berwiegend, aber auch έόρακα gut bezeugt). Nachmanson 151 (έωρακότε$). Schmid Attic. IV 592 (bei den Attizisten beide Formen). Reinhold ιοο (έώρακα). K. E. Kontos-Charitonides, Ποικίλα φιλολογικά. "Αθήνα 1904 p. 24ff. έόρακα παρά Tols ένδοξοις, ουχί έώρακα.

304

Konjugation.

§ 72.

b) Die Augmentierung von ανοίγω wechselt stark '). Das Part. perf. lautet άνεωιχότα PSI IV 411, i (III8). άνεωιγμένο$ Petr. II 37 (la) recto 7; (2a) verso 5 (III·). Zen. pap. 59386.3 (IIIa). Ohne Iota adscr. άνεωγμένος Teb. Ill 781,16 (nach 164»). Grenf. I 21,10 (126·); 44 s col. i, 5 (H a ); 38, 9 (c. loo8). τταραυεωγμένην SB 7188,12 (151»). Mit einfachem Augment (wie schon bei Xenoph.) ήνυγ·μένων = ήνον/μένων Frankf. I nr. 3, 19 (^3a)·

c) Auffallend und ohne Vorgang ist die doppelte Augmentierung (nach dem Muster von έωραμένο$) bei όρύσσω in ίωρ[υγμέ]να Hal. I, 102 io (IIIa). Die Lesung ist gesichert, ein Schreibfehler nicht ausgeschlossen. ber όρώρνχα unten S. 105, 46. Teb. 13, ίο ύπωρυχόταί (llSa). ber zweifaches temporales Augment s. S. 108,44. 109,7.

15

IV. Reduplikation. i. Die sog. attische Reduplikation hat sich erhalten a) in folgenden Perfektformen: ένήνοχα — ίνήνεχμσι:

μετενήνοχα BGU VIII 1827, 2 (52—51·). τταρενήνοχας Eleph. u, 5 (223»). άνενήνοχεν Petr. II 29 (b) 4; (c) 5 (250»). Lond. ija. = UPZ 23, 12 (162«); 170 = UPZ 26, 7 (c. 160»). ίξενήνοχεν Petr. II 32 (i) 29. 30. 34 (IIIa). μετενήνοχεν Amh. 30 35. l8 (iS2*)· άνενηνόχαμεν Hib. 50, 2 (257"). ττροίανενηνόχαμεν Teb. 24, 35 (117·). άνενηνόχασιν Hib. 42,6 (262*). συνανενηνοχέναι Tor. I 3,28; 4,9 (117·). προ$ανενηνοχώ5 Teb. 16,3 (114·). τταρείξενηνοχότα ebenda 38, 14 (113*). ένηνοχότων Grenf. I 42,5 (Π·). έξενηνοχότα$ Magd. 13,4 (218»). ίνηνεχόσι (sic, mit Lautschw chung) Teb. 253 (96 oder 63*) usw. 3 S Beispiele zum Perf. und Plsqpf. med. pass, finden sich Bd. I1 § 44 S. 196 verzeichnet; ber άνηνεγ'με'νηϊ, άνηνέχθα» (Verk rzung) und umgekehrt σνμιτεριεν[εν]ηνεγμένη* s. Bd. I1 § 57 Anm. 2 und 4 S. 247! Zum Ganzen Lautensach 1899, iisff. Schweizer 171. Nachmanson 151.

Analog dazu ist gebildet άγήχοχα von fiyco2). Zu ένήνοχα ~ άγή3o γοχα ygl. Gercke-Norden Einleitung I 208. Dies ist die volle, auch von den Grammatikern vorausgesetzte Grundform der Κοινή (εΐξήχεν Ά., εΙ$οτ/ήνοχσ "Ε. Moeris. Auch Phryn. Lob. 121 verwirft άχηόχασι gegenber ήχασι des Demosthenes). Durch Ausfall des intervokalischen (spirantischen) zweiten γ (nach Bd. I1 § 33) — vielleicht infolge von Dissi35 milation — entstand άγήοχα, wie das Perf. seit Aristoteles lautet. Die Orthographie der Papyri ist aber sehr verschieden: neben άχήοχσ h ufig άγεΙοχα (ει < ηΡ nach Bd. I' § ίο III S. 78). Allm hlich kommt die monophthongische Natur des mit ει bezeichneten e-Lautes ') K hner-Bla II isf. Meisterhans 8 170, 7. Lautensach 1899, 7ff. Helbing78f.85f.95f.io2f. Bla -Debrunner N. T.6 § ιοί s. v. W.Schmidt, de los. eloc. 442! Reinhold 69 (άνεωγ·μένο5 neben άυέωγμαι). ») G. Meyer 627. K hner-Bla II 28 Anm. 3. Bla -DeWunner N. T.· (Perf. act. unbelegt). Helbing 81. Schweizer 171 (άχηνοχότων 263—241»), Schmid Attic. IV 602 (cV/ήοχα bei Dio Chr. und Aristid.). Schmidt, de los. eloc. 469 (4 Beispiele bei losephus f r άγήοχα). Cr nert 243.

§ 72.

Reduplikation.

105

zugleich mit dem Nachlassen des Gef hls f r die Quantit tsunterschiede immer mehr auch orthographisch zum Ausdruck, und nun konnte von ungewandten Schreibern auch άγέοχα und selbst άγέωχα geschrieben werden. α) άχήγοχα: s άνογήγοχα Petr. II 4 (5) 3 (255*). άπσχήγοχεν Zen. pap. 59626, ι (III·). Rev. L. 54, 8. ίο (258·). έξογηγΌχότα Hib. 34. ΙΟ (243β)· καταPSI IV 406, ι6 (III*). κατοτ/ηγ-όχαμεν Mich. Zen. 28, 28 (257*)· μεταγηγοχέναι Zen. pap. 59368. ι6 (249*)· ΐΓροςογήχοχαί PSI V 511 = Zen. pap. 59240, ίο (253*)· ·π·ρο$οτ/ηγόχει PSI IV 435 = Zen· PaP· 59°34. J 3 (257*)· ovvoty- ίο ήγοχας PSI IV 375. 5 (250·) usw. ) άχήοχα: ότχήοχεν Zen. pap. 597°2· ι8 ( ΙΙΙβ )· όατογήοχεν ebenda 59368. ι8 (249*)· όπτογηόχσσιν ebenda 59275· " ( 2 5 Ι& )· κοτταγήοχεν ebenda 59328· 145 (249*)· ττροςοτ/ηοχένοπ Teb. Ill 768, 12 (ιι6·). ά/ηόχει Apoll. Cit. 29, 28 hergestellt von *s Schoene nach Polyb. 30, 4. γ) άχείοχα: άγ£ΐοχότων Leid. B = UPZ 20, 4 (c. 164»). Lond. I nr. 20 (p. 9) = UPZ 22, 20 (162»). Teb. III 712, 7 (II»f)· έττογειοχότοξ Par. 15, 67 (120·). irposor/ειοXOTOS Teb. 19.6 (114*)· *°

δ) άχέοχα: όγεοχότας Teb. 124,6 (c. no»), τταρογεωχόταί (sic) ebenda 5, ig8 (118·). άκήκοα: άκηκόσμεν Mich. Zen. 57» 8 (248·). όκηκοένοπ Par. 34 = UPZ 120, 14 (II»). Teb. Ill 739, 26 (163 oder 145»?). ύ[πα]κήκοο$ Hib. 78, 5 (244»). ύττακήκοε Zen. pap. 59367, 15 (240»). Auf einem r m. Pap. Oxy. (II) p. 237, 7, 23 ήκουκέναι as (i86P). CrOnert 244. άλέω mahlen: άληλεσμένης BGU VIII 1858,6 (!«). Klassisch άλήλεμαι (K hner-Bla II 27 und 360). ίλήλυθα: ίληλύθοττε Par. 63 = UPZ no, 84 (165»). όπτελήλυθα Par. 32 = UPZ6i,7 (161»). διελήλυθαΡείτ. II 12 (2) 3 (241»). ίληλυθυΐαίΛηα. I nr. 42 = UPZ 30 59, 16 (i68a). ίληλυβότες Teb. 120, 149 (97 oder 64»). ίληλυθότι ebenda 121, 40. 6ο. 7ΐ (94oder 6ι*)· έξεληλυθώί Par. 37 = UPZ 5, 4 (l63a)· ττροεληλυθυιών Par. 62 = UPZ ii2 col. 4, n (203—202"). όπτεληλυοίνσι Magd. 23, 3 (221»), τταρελήλυθεν PSI VI 551, 4 (272»). παρεληλυθέυαι Petr. II 13 (5) 3 (258—53»). ττροςεληλυθέναι Teb. 37, 4 (73») usw. ber άττελήλθε (mit Synkope) s. Bd. I1 § 25, 4 S. 147. 3S δλλυμι — όλλύω: άττολωλεκότα PSI IV 380,2 (249—48»). όπτολωλεκέναι Hib. 31,5.15.19 (nach 270·); 36,3.9 (229·); 37,5 verschrieben άττολωλεκάναι, aber ebenda 13 richtig (235»). όπτόλωλε Mich. Zen. 34, 6. 15 (254·). Zen. Bus. 53, 3 (250·). Zen. pap. 59379, 4 (ΠΙ»); 593»4, 13 (ΠΙ*); 59493. " (HI·)· PSI IV 393, 4 (242»). άττολωλίναι, ebenda VI 616, 22. 28. 30 (III»). Petr. III 51, 5. 6; 53 (j) 8 40 (III»). το οπτολωλόί Zen. Bus. 53, 6 (250·). Zen. pap. 59384, 8 (HI»). δμνυμι — ομνύω: όμώμοκα Petr. II 46 (b) 6 (200·). όμόμεκα (sic) BGU 543, 2i (27»). όμωμόκεμεν S. 82, 39. ένομωμοσμένας Hal. ι, 77 (III·). δρνυμι: ττρο5θρωρότε5 poet. Form in einer Beschwerdeschrift BGU VI 1252,21 (II·).

45

όρύσσω: όρωρύχει Teb. Ill 799, n (155 oder 144»). Dagegen ίπτωρυχότο5 Teb. 13, ίο (n8»j. κοΓτωρυγμένο$ Le Bas, Voyage arch. Ill 1075. Cr nert 207. Moeris p. 202 κοττορώρυκται Ά., κατώρνΛοται "Ε. hnlich Phryn. Lob. 31. A n m e r k u n g 8. Von ω) vorliegen (Bd. I1 § 12 S. 100). Jedenfalls darf man nicht mit Rob. Chis. Horn, The use of the Subjunct. and Optat. (1926) S. 125 in άξιωμεν den Konj. statt des Indik. erblicken. έξεδεξιασάμεδα Teb. 43, ii (118») neben έδεξιοϋντο Petr. II 45 col. 3.24 is (246») und τταραδεξιόω BGU VIII 1844, 20 (50—49») kann ebensogut zu έγδεξιάομσι [Η. h. Vetf. 16 und Αρ. Rh. 2, 756 δεξιάομαι] wie zu έγδεξ^ομαι [δεξη^ω LXX. Helbing 121 und P. Lips. 41, 5 aus dem 4. Jahrh. n. Chr.] geh ren, δεξίαμα (statt δεξίωμα) weist A. K rte, Arch. f. Pap. VIII 259 aus Pap. Zereteli (II») und Literatur nach. *° Statt 3ώση5 (zu jaco), wie z. B. Mitt. Chr. 284. 5 (II»), Teb. 104, 20 (92»), steht auf einer offiziellen Inschrift (Kairo) SB 4244, 5 (211—204») εΐκόνο; 3θύσης, eine Form, die schwerlich als lautliche Vertauschung (ω > ου), sondern als Parallelbildung jaco ~ joco zu erkl ren ist. Vgl. das ionisch-epische 30x0 (G. Meyer 77) und P. Meyer 20, 21 JCUTCU εκ του μισθαρίου αυτής (IHP)· Ionisch jobeiv (Di el s, 'i Herrn. 46, 279 f.); in delphischen Urkunden Ditt. Syll.1 852,3 μέχρι κα 300113 (170—169*); 86ι, 4 άχρι ου κα JUGOVTI, 8 3«όντων (i59a)· 3ωστ1Ι Artem. pap. 17 (IV·). Poet. Grabschr. Arch. I 220, 20 (145—n6·). Neben gew hnlichem λικμάω (worfeln) wie z. B. PSIIV 360, 13 λικμήσωμεν (252»); V 522, 2έλικματο (248—47»); BGU VIII1872. 9λικμήσαι (51—5oa), begegnet 30 Teb. III 727, 27 έξελίκμωσεν, was ein Pr sens έγλικμόω voraussetzt. A n m e r k u n g 4. άροτριάν ist Petr. III 31, 7 (c. 240»), άροτριώσι Zen. pap. 59729.5 (ΠΙ») belegt, nirgends άροτριοϋν. Das Partiz. άροτριών PSI VI 661, 5 (III·) ist unbestimmt. — Statt γελοιώσασα κείμενον Zen. Bus. 6, 4 (257»), dem γελοιόω statt γελοιάω zugrunde liegen k nnte, hat Vitelli (Arch. XI 287) γΐλοίωξ δια- 35 κείμενον hergestellt. -έω·~-όω: γ·εγεωργω[μέν]ην in einem amtlichen Schreiben Gurob 21,5 (III») zeigt (wenn richtig gelesen) den bergang von -έω zu -όω, vermittelt vielleicht durch Vokalassimilation mit dem vorhergehenden ω. Wenn Zen. pap. 59499, 89 (III») die Form σκενοΐ = σκηνοί (in einem Zelte 40 wohnen) und PSI IV 340, 10. 13 (257«) σκηνοΰντα berliefert ist, so liegt wohl in beiden F llen σκηνόω zugrunde, w hrend Preisigke WB s. v. in der letzteren Stelle σκηνέω vermutet. Dagegen BGU VIII 1817, 13 συνεσκήνει (60/59»).

Nicht auf Vermischung, sondern auf verschiedener Bildung beruhen ίξουδενέω zu nichts machen, annullieren BGU 1117, 31 έξρυδενήσαι (i3a) 45 und έξουδενόω [LXX. N.T.] f r nichts halten, gering achten: Aegypt. 13, 21 ff. Z. ίο έξουδενοθήναι (sic) (II»). Vgl. Arch. XI 125. Cr nert 222. ') Hatzidakis Einl. 128. 39?ί. Schmid Attic. IV 704. Bla -Debrunner N.T. 6 §91. Helbing in. Cr nert 221. Die zahlreichsten Beispiele derartiger Vermischung der Contracta gibt Rein hold 85 f. aus den apostolischen V tern.

118

Konjugation.

§ 73.

Dagegen findet sich nur ίλοττονέω (ίλασσονέω) [nirgends έλαττονόω]: Magd. 26, 9.12 (218«). BGU 1195,19 pap. έλατωνϊ (20«). Helbing inf. ) bergang der Verba contractain verwandte Typen, namentlich auf -ajco und -(300, und umgekehrt. -άω ~ -ά 3co: έρωτά3ω f r ερωτάω liegt vor in ήρώτοσα BGU 1141, 47 (I'f)· Teb. III 709, ίο (159·) δρκο5 βασιλικό; ττερί τον μη χρήσΟαι Ιδιωτικοί; φορτίοι; μηδέ τταρά των διακολτητευόντων auvayop v liegt die Annahme eines verbum contractum οννοτ/οράω n her als die (allerdings normale) Futurform ouvctyop v zum/vayopajco. Neben κοιμάω und έπικοιμάω erscheint K O i p a j o p a i Oxy.(XII) 1465 (I*). io Umgekehrt tritt δοκιμάω f r das gew hnliche δοκιμά3ω ein in der Aoristform δοκιμήστ)? Teb. 24, 78 (117·), wobei freilich Analogie zu εύδοκιμίω nicht ausgeschlossen ist. Anmerkung 5. Ohne Grund leitet Preisigke WB s. v. αΙτιάση Petr. II 4 (12) 16 (255») und αΐτιάσεται Teb. 35, 12. 19 (in*) von alTiajoo [Xen. Hell. I 6, 12] is und ebenso ήρυθρίακε Teb. 37, io (73») von einem bisher nicht belegten έρυοριά^ω ab, w hrend in beiden Fallen αΐτιάομαι (das h ufig vorkommt) und ίρυθριάω zugrunde liegen. -ίω ί^-ά^ω: άττοδημά^ω = άποδημέω ist Voraussetzung der Form άττεδήμασα$ PSI IV 326, 2 (261·). ότιτοδημίω von III—I» h ufig. Ό 3ητά3&> = 3ΐτίω ist die Grundform des Perfekts ^ήτοκαξ (nicht έξήτακαξ, wenn auch die Analogie mitgewirkt haben mag) Zen. pap. 59593,6 (IIIa). Vgl. die Stammbildung* S. 143 Anm. συνηγΌρό^ω steht f r συνηγορέω (Advokatenpraxis aus ben) Amh. 33, 20. 32 in der Aoristform συνηγΌράσαι (157·); Z. 31. 34 συνηγορήσαντΕξ- Dagegen liest «s man Hib. 51, 2 (245·) die verschriebene Unform ήγηρακότσ$ als Perf. von ayopajw. -έω ^-ίχω: άσιτορί^ω als Nebenform zu άσττορέω (unbes t sein) W. Chr. ii A 8; B 7 άοττορίσαι (123"). Belege f r άοττορέω Bd. I1 S. 84. -άω ~ -σκω: καταγηράω [Od. 9, 510. Isae. 2, 22; PL Crit. 112 C] = κοττα/ηράσκω Par. 39 = UPZ 9, 15 κατογηραν (ι6ι·). so Von κοοτανεύω erscheint einmal das Part. perf. pass, κεκοσκινημένου statt des regelm igen κεκοσκινευμένον Teb. III 823, 14 (185»), was in dem schlecht geschriebenen St ck eher als Schreibfehler denn als Nebenform zu betrachten ist. σκυλάω (pl ndern) erscheint als Nebenform von σκύλλω Par. 35 = UPZ 6, 15 οταΛήσας. 22 έσκύλησεν (163·). Dagegen liest Wilcken Z. 19 ·π·ρο5[εσ]ύλησεν. 35 Teb. III 790, 196 οταιλήσοντοα (Ha). Vielleicht ist auch Anth. Pal. III 6 p. 60, 17 Stadtm ller σκυλαν zu lesen. ber σκύλλω s. unten S. 195, io. Sp tere Belege f r σκύλλω bei Preisigke WB. ber καθιστάω = καθίστημι s. unten S. 123, J4. 5

γ) Die Pr sensbildungen auf -6300, -{30. -030). -0301, -άνω (αϋξω~ αυξάνω), -ίνω, -Ονω, -αίνω, ^σκω sind in der Stammbildungslehre2 § 86 40 S. 142 ff. zusammengestellt. b) Einzelnes. i. Das attische άρμόττω ist nur auf einem literarischen St ck erhalten: άρμόττει P. Weil I 2 (a und b) geschr. vor 161». Die stehende Form der Urkunden ist αρμό3ω '). •»s

άρμό^ηι Zen. pap. 59665, 12 (III·). άρμ03θυσαν Tor. XIII 22 (13?*)· Strack, Ptol. Inschr. Arch. Ill 134 nr. 12, 16 (II·); 138, 30 (unb. ptol.). BGU 1120, 32 (!»). ') Meisterhans* 177, 19. Schweizer Perg. 176. Schmid Attic. IV 684. Nachmanson Magn. 155 Note i. Bla -Debrunner* § 71. ιοί s. v. Helbing 83. Cr nert 135.

§ 73-

' Vermischung der Pr sensklassen.

119

-3θύσης PSI V 142. 29 (III»). Tor. I 3, 14 (117·). Teb. 13, 23; 16, 24 (114·); 41, 23 (119·); 45.35; 46,30; 47.32 (alle 113·); 183 descr. (II·*)· Fay. XII 33 (nach 103·). -30VTGJS Par. 63 = UPZ 110,77 (164·). dppojowi Teb. 66,60 (121·). ήρμο^ν ebenda 24,46 (117·). έφήρμο3εν BGU VIII 1874, 12 (76 oder 41»). συναρμόσω ebenda 1103,23 (14*); 1104,24 (8·). s

2. γίνομαι—γινώσκω herrschen ohne Ausnahme in den Urkunden der Ptolem erzeit. Belege (seit 277») Bd. I1 S. 167. γίγνομαι, γΊγ-νώσκω haben sich als berlieferte Orthographie nur in klassischen St cken des IH.Jahrh. erhalten. 3. Das poetische δύνω = δύομαι (untergehen) enth lt an mehreren *> Stellen der Eudoxuspapyrus (vgl. Bd. I1 §3 S. 26): δυνών 6,6; δύνουσι 6, 33; σν/καταδύνει ι8, 8; ig, 8 (vor i65a). Ebenso in dem auf Eudoxus zur ckgehenden Kalender Hib. 27, 52. 67. 91. 94 usw. (301—240»). In den Urkunden δύομαι. Hal. ι, 240 [ώ$ δε &ν ήλιος] δύηι (III») Konj. aor. 4. έθέλω / — Θ έ λ ω . Das alte homerisch-attische έθέλω. hat nur der is Phaidonpapyrus Petr. I 5 (3) 6 = Phaid. 68 D, wo die lectio vulg. έθέλήσεις, der Papyrus έθέλει? bietet (300»). Sonst steht, nicht nur in der alten Wendung αν θεό? θέληι, sondern durchweg, θέλω, selbst in literarischen St cken, wo die rezipierten Texte έθέλω haben. ως εγώ θέλω Hib. 79,5 (nach 260·). Petr. I n, 9 (220·); II 42 (c) 10 (c. 250»); to III 42 H (7) 8; (8 f) 16 (c. 250*). Eleph. 13, 2 (223·). PSI V 500, 2 (257·). Zen. pap. 59263,2 (251·); 59395.6; 59478,4 (beide III·). Par. 50 = UPZ 79, 16 ου θέλω (159»)· Oxy. (IV) 743,27 (2·). Θέλει; PSIIV 432,4 (III»). Mich.Zen. 55,2 (240»); 56. 17 (251»). Par. 44 = UPZ 68, 5 (152·). θέλει Petr. II n (2) 6 (III»). PSI VI 584, ίο (III»). Zen. pap. 59632, 18; 59651, 14 (beide III»). Mich. Zen. 35, 2 (254»). ,s ώξ ημείς θέλομεν PSI V 502, 2 (257»); 59056, 2; 59093, 2 (beide 257·); 59575, 3; 59605, 2 (III·). Hib. 65, 25 (nach 265·). θέληις PSI VI 663, 4 (III·). Zen. pap. 59576.7 (III·). Mich. Zen. 102,15 (III·). Θέληι Eleph. 2,11 (285·). Zen. pap. 59036, 3 (257·). Par. 58 = UPZ 67, 10 (153·)· θέλουσα PSI VI 667. 3 (III·). θέλειν Par. 49 = UPZ 62. 23 (vor 161»). 3o Auch die Poesie hat θέλω: Teb. i, 2, 13 θέλω v; 2 (a) verso i. 2. ίο θέλετε (c. loo»). Zum attischen έθέλω (seit 250» θέλω) s. Meisterhans* 178, 23. ber das Imperf. ήθελον s. oben S. 94, n.

5. Die attischen Formen κάω, κλάω finden sich neben den hellenistischen καίω, κλαίω. 3j Belege und Literatur Bd. I' § 14, 5 S. 104 f. Zur Erg nzung: καεί Hib. 27 (Kalender) 70; κατακαεί 73. 79. 83; 167 κάουσι (300—240·). λύχνους καομένους Oxy. (XII) 1453. 18 (30—29*). — άνακαιόμενον Teb. i, 3 (Anthologiefragment nach ιοο»). κλάεις Hib. 6 (Kom dienfragment) 44 (300—280»). κλαούσας Par. 34 = UPZ 120, 7 (II»). 40

6) Die zweisilbige Form οϊμαι (ώιμην) ist fast ausnahmslos Regel und nicht als Verst mmelung von οΤομαι zu erkl ren, sondern aus einem Perfektstamm φμαι hervorgegangen'). >) Wackernagel K. Z. 30, 316 und Vermischte Beitr. zur griech. Sprachkunde 1897, 18. J. Schmidt K. Z. 38, 33. G. Meyer 566 Anm. 2. K hner-Bla I 641 (nimmt Hyph rese des o an). Brugmann-Thumb« 80 (unbetonte verk rzte Allegroform). Schweizer 175. Cr nert 271.

120

Konjugation.

§ 73·

οΐμαι Petr. II 20 col. 2, ιι (252»); 39 (g) 13 (IIIa). Hib. 52, n (245·). Eleph. 13, 6 (223»). Gurob 6, 2 (214·). PSI V 525, 7 (III*). Mich. Zen. 6, i (257*); 57, i (248»). Zen. pap. 59316. 2 (250»); 59530. ι (HIa); 59&47. 44 (ΠΙ»), ώιμην PSI IV 330. 2 (258—57»); V 494. 4 (258»)· Hib. 44, 5 (253·). Zen. pap. 59284, 2 (251·). 5 ώμην Par. 50 = UPZ 79, 17. 21 ; 51 = UPZ 78, 2. 28; Leid. C recto = UPZ 77 col. 2, 26 (alle c. 160»). καΐ όμην [von Witkowski aus καίομαι hergestellt] Par. 51 = UPZ 78,36 (159»). ώ ίου Eleph. 12,1 (223— 22·). Mehrsilbige Formen: οίομαι Mich. Zen. 55, 15 (240»), Leid. C recto = UPZ 77 1 16; II 19 (c. i6oa). οίεται SB 4638, 34 (147 oder 136«). Tor. V 14 (177 oder io 165»). ώιπΌ PSI IV 413,11 (IIIa). ofero (ohne Augment, S. 102,41) Par. 50 = UPZ 79, 15 (i6oa). ώιόμεθα Zen. pap. 59593 (III·). ώιοντο Petr. III 51, 5 (IIIa). ωΐόμενος (sic) PSI IV 326, 5 (261»). οΐόμενοι PSI IV 392, 3 (242»). Teb. 24, 26 (117·). οΐμένων (das o nachtr glich bergeschrieben) Par. 63 col. 12 = UPZ 145, 36; aber ebenda 63 = UPZ no, 27 οΙομέΛον (164»).

15

7. Die Pr sensform σκέπτομαι, επισκέπτομαι, die bei Homer nicht selten, in der attischen Prosa nur vereinzelt (PL Lach. 1856), etwas h ufiger bei Polyb., im N. T. (Bla -Debrunner 6 § ιοί unter σκοπέω), auch bei Herodian I 17, 7, Herond. VII 92 vorkommt, ist in den ptol. Papyri nicht zu belegen; man liest berall (έπι)σκοπέω. Aor. 20 έπισκέψασθαι. Dagegen begegnet in derselben Bedeutung das bisher unbekannte έπισκέπομαι. worin man schwerlich blo es Schreib versehen, sondern eine Nebenform zu έπισκοπέω zu erblicken hat. Mit σκέπω (sch tzen) hat das Wort nichts zu tun *)· Belege f r (έπι)σκοπέω: σκοπείτε Par. 6 1 recto = UPZ 113,3 (I568)· 25 έπισκοπείτω Rev. L. 33, 2 (258»). έπισκοπεΐν Zen. pap. 59251, 8 (252»). έπισκοποϋντες Lond. I nr. 17" = UPZ 23, 19 (i62 a ). Teb. 30, 25 (us 8 ), επισκοπείτε Lips. 104,18 (Ι«), επίσκοπου W. Chr. 10,12 (131 —30»). Oxy. (IV) 743,43 (I»). έπισκοπούμενος Lille ι verso 27 (259— 58»); 25,30 (III a ). έπισκέπομαι: Mich. Zen. 84, ιι έπισκεπόμενος (beobachtend) την στάσιν 3ο (III8), έπισκεπόμενοι (Umschau haltend) Petr. II 6, 4 (c. 25Oa).

8. σώι^ω ~ σώ>3ω. Die attische Schreibweise σώΐ3ω, die von Meisterhans 3 176, 26 bis I» konstatiert wird, herrscht auch in den ptolefh ischen Urkunden entschieden vor; doch finden sich auch Formen ohne i adscr. und mit konsonantischen Abweichungen2 ). α) σώι^ων Zen. pap. 59482, 17 (III a ); 59532 (Grabgedicht auf einen Hund) 23 (c. 250a). Auch PSI IV 361, 21 (IIIa) καλώς ποιήσει? αντιλαμβανόμενος καΐ συνδιασώισων kann das letzte Wort nur = συνδιασώι^ων sein, σώ^εσθαι PSI IV 405, 13 (III a ). διασώι^εσθαι Par. 63 col. n = UPZ 145. i (i64 a ). ) atojeivHyperid. (Jensen) Phil. VI, 14 (Ia). jd^owa (sie) [Bd. I' §46] Leid. 40 U = UPZ 81 col. 2, 19 (geschr. IIa). jco^ SB 1060 (unb. ptol.). 35

9. ώκτείρετο statt des korrekten ώικτίρετο begegnet Hyperid. κατά Φιλ. § 9 p. 66b ίο Jensen. \^gl. Meisterhans 3 199, 25. ') Schmid Attic. I 135. Helbing 83 (σκέπτομαι und έπι σκέπτομαι, nach den brigen Tempora gebildet, tritt im Medium meist f r σκοπέομαι ein, im Aktiv σκοπέω). Reinhold 100 findet σκέπτομαι, έπι-, συνσκέπτομαι, auch έπισκέπτω nicht selten bei den V tern. J ) K hner-Bla II 544 ff. G.Meyer 170. 186. Lautensach 1887,12. Bla -Debrunner 6 N. T; §26. Schweizer Perg. 176. Nachmanson I76(ac jco). Helbing 4. Cr nert 51, 3.

§ 73·

Pr sensst mme auf ·*νυμι und -νύω.

121

II. Themavokallose Verba. a) Verba auf -(ν)υμι. α) Die alte unthematische Bildung hat sich erhalten in folgenden F llen: Aktiv: [δει]κνύτωσαν Rev. L. 89,14; έτπδεικνύτωσαν ebenda 25,2; 26,16; s 49. J 3 (258*)· προίν/ποδεικνύξ Tor. I 6, ig; 7, 3 (117»). έτηδεικνύντο5 Teb. 27, 88 (113·). νπτοδεικνύντεξ BGU 1747, 20 (64—63»). δμνυμι ebenda II 543, 2 (28—27»). δμνύτω Hal. i (Gesetz) 216; 217 όμνύναι (III*). χώννυμι (= χόω). Ινα τα χώματα χωννύητατ PSI IV 486,5; 9 χωννύναι (258»). χωννύντων Gurob 9 (Beschwerde Ι0 wegen Gewalttat) 5 (III4), άποχωννύντα SB 6797. 35 (255*)· c Medio-Pass: τταραδείκννσθαι Amh. 34 ( ) 7 (nach 157·). ύττοδεικνυμένην BGU 1747,20 (64—63»). ύποδεικνυμένων Teb. 24,58 (117·); 27,23.78 (113»). BGU 1757, 6 (52—51»). ύποδεικνυμένοι? Par. 63 = UPZ no, 56 (164·). άττολλύμεθαΡείΓ. II 4 (ϊ) 4 (255β)· τταραττολλύμεθα Zen. pap. 59495. 8 (HI·), τταραπολλύμενο5 Zen. pap. 59291. 7 (251")· Petr. Ill 36 (a) verso (IIIa). BGU VIII 1847, 19 is (c. 50·). ένόμνυνται Hal. i, 71 (III·). εΙ$ τα χωννύμενα χαλκία PSI VI 625, 11 (III») ist unsicher und verd chtig. Vielleicht beabsichtigte der Schreiber χωνενόμενα ?

P) Nach der thematischen Konjugation sind die meisten aktiven Formen flektiert: *°

•παραδεικνύω Tor. II 42 (n6a). υποδεικνύω BGU 1827, 8 (52—51*). έπιδεικνύωσιν Zen. pap. 59460,23 (ΠΙ»), παραδεικνύειν Grenf. I 11,2,7 ( Ι 57*)ί Amh. 34 (d) 4 (nach 157»). έπιδεικνύειν Tor. I 7, 4 (117»). έτπδικνύονταξ Teb. 26, 8 (114»). έτπδικνυόντων Petr. II 32 (2») 4 (III·), τταραδεικνύοντο* Petr. II 4 (8) 6 (255"). έδίκνυον Hib. 27, 25 (301—240·). £δε(κνυε; PSI IV 340, 24 (257·). έδείκνυεν *s Zen. pap. 59610, 5 (IHa). ύπεδείκνυεν Par. 15, 36 (120*). TOIS άνα3εσ/νύουσι Eleph. 28, 40 (ΠΙ»*)· ΟΛ/ναυα^ευγνύω BGU VI 1257, 20 (270—258·). απολύει (= άπολλύει) Par. 50 = UPZ 79. 9 (159»). ομνύω PSI IV 361, 6 (251·). Eleph. 23, 8 (223»). Ashmol. PI. XVI 38 (III·). Rev. L. 86,10 (258·). Hib. 38, 11 (250·). Theb. Bk. XI 2. 19 (u6 a ) usw. όμνύο (sic) Par. 47 = UPZ 70, 2 (152—51·). ομνύει Zen. pap. 30 59289,14 (250*); ebenda 59133,5 όμνύουσιν (256·). όμνούει (sic) Bd. I1 § 18 S. 118. όμνύομεν Teb. 22, 13 (112*). Oxy. (XII) 1453,10 (30—29»). όμνύωντας (sic) Par. 50 = UPZ 79,21 (159»). ο-ννομνυέτωσαν W. Ostr. 1150,8 (134·). κοτταστροννύει (sic) Leid. C recto = UPZ 77 col. 2, 28 (160*). καταστρωννύειν Tor. I 8, 18 (117·). Das altattische ανοίγω (Meisterhans 1 191, 17. Lautensach 1887,8) be- 35 gegnet im 2. Jahrh. v. Chr. in der Orthographie άνύγω, wor ber zu vgl. Bd. I1 § 15 S. iio. Weiterer Beleg άνύγειν BGU VIII 1859,9 (I·). Medio-Pass.: όπτολλύοιτο Artem. Pap. 6 (IV·). χρηννυόμεθα (entlehnen) ίξ άλλων νομών Zen. pap. 59304, 4 (250») ')- χωννύηται PSI V 486, 9 (258 7»).

Demnach sind im Aktiv die thematischen Formen (auf -ύω) ent- 40 schieden in der berzahl (Moeris p. 205 όμνύναι Ά.. όμνύειν *Ε.); im Medio-Passiv haben sich fast durchweg unthematische Bildungen erhalten 2). ') Vgl. v. H er werden lexic. gr. suppl. χρηννύναι forma suspecta mihi admodum; analogia enim postulare videtur χρηνύναι et χρηνύειν ut στανύειν = Ιστάναι. Vielleicht Analogie zu χωννύω, στρωννύω. Jedenfalls hat Pape WB unrecht, der χρήννυμι = χράομαι setzt. 2 ) Kuhner-Bla II S. 194 Anm. 6. G. Meyer 578. Meisterhans 3 191. 15 (im 5. Jahrh. stets -ύτω, -ύντων, -ύναι; im 4. noch -ύναι, aber auch ώμνν/ον). Bla -

122

.

Konjugation.

§ 73.

b) Die brigen unthematischen Verba des Attischen haben der Hauptsache nach ihren alten Pr sensstamm gerettet; doch fehlt es nicht an Beispielen, in denen sie im Kampf gegen die Analogie der Verba auf -ω (teils contracta, teils barytona) unterliegen. Nur εΙμί bleibt von s analogistischen Einfl ssen verschont'). ι. τίθημι bildet seine Formen regelm ig vom Pr sensstamm τιθε-; doch rinden sich vereinzelte Ans tze zur Kontraktion: σ) Aktiv: ΟποτίΘημι Petr. II 646 (b) 5 (c. 200·). τίθηί Teb. III 768, 9 (116«), διατίθησιν Zen. pap. 59368, 35 (240·). τίθεμεν Petr. Ill 41 verso 8 (III·). Zen. pap. 10 59355, 59. 118 (243·). Teb. 61 (b) 13. 44 (118·); 72,116 (114·). Konj. άνατιθωμεν Zen. pap. 59150, 21 (256·). έκτιθέτωσαν Rev. L. 9, 2 (258"). άντιτιθέναι Par. 16, 21 (141·). έκτιθέναι BGU VIII 1747, 21 (64—63»). ίπτοτιθέναι ebenda VI 1301, 15 (II—1·). ύττοτιθέντα Zen. pap. 59588, ι (III«), έξετίθεσαν Par. 26 = UPZ 42, 16 (162») usw. 15 Kontrahiert (zu τιθέω): περΓτιθεΐς BGU 1141» 19 (i4 a )· ίττετίθουν (ich bertrug) Zen. pap. 59298, 7 (250»). έξετίθι = έξετίθει Hib. 27 (Kalender) 24 (301—240*). Diese Form ist schon in der klassischen Zeit viel h ufiger als έτίθη, dagegen έτίθονν fr her nicht erweislich (Kr ger §36, n, i). BlaO-Debrunner N.T.* § 94. Helbing 105. Hauser 108. so Anmerkung 5. Die schon im Attischen an die Contracta angeschlossene Imperativform τ(Θει (K hner-Bla II 45) l t sich vielleicht in προςδιθει Eudox. 4, 27 (vor 165*) erkennen (Letronne ττροςτίθει). Freilich ist die Stelle verdorben, der Zusammenhang schwer zu erkl ren, und Bla liest προςτιθε([ς]. β) Medio-Rassiv: ύιτοτίθεμαι Zen. pap. 59247, 4 (252·). εκτίθεται ebenda »s 59002,4 (260·). Trposτίθίται ebenda 59662,3 (III·)· ύποτιθέμεθα ebenda 59015 recto 34 (259·). διατίθενται PSI VI 632, 4 (HI*)· εκτίθενται Eleph. 18. ι (223·). Konj. συντιθηται PSI IV 391,24 (242·). έκτιθηται Theb. Bk. XI 12 (n6·). τίθεσθαι BGU VIII 1764.15 (I·). Lond. I nr. 23 (p. 40) = UPZ 14,71 (158»); διοπίθεσθαι Par. 63 col. 8 = UPZ 144, 6 (164·). τίθεοται — τιθέοτωι = τίθεσβαι, 3τιθέσθω: Bd. I1 § 36 S. 179. τιθέσθωσαν BGU VIII 1749, 14 (64—63·). τιθέμενοι ebenda 1816, 23 (6ο—59*)· εκτιθέμενοι ebenda 1767, 3 (64—63*). εκτιθέμενα PSI V 5ΐο, 7 (254—53*)· BγεΙλαντο5 s Teb. 5,40 (118·). παράγγειλα! ebenda 14,5 (114·). Med. 4πηγγείλω Zen. pap. 59482, 5 (III·). Lond. I nr. 21 (p. 13) = UPZ 24, 8 (162»). ber die kontaminierte Form έπηγγείλου s. oben S. 92,3. άνατείλαι (aufgehen von der Sonne): άνατείληι Eudox. 14, 14/15 (vor 165»). δεΐραι: ίγδειρον PSI IV 403, 18 (IIIe). ίο έγεΐραι: άνεγείρηι Zen. pap. 59245,4 (252»). ίντείλασθαι: ένετείλω Zen. pap. 59066,3 (III·), ένετείλατο PSI IV 412,3 (III·). ίντειλαι (imp.) ebenda IV 326, n (261·); 412, 9 (III·), έντείλασθαι (= -σθε Wilcken) Par. 32 = UPZ 61, 9 (161·). έντειλάμενο* Grenf. II 14 (c) 6 (III·), έντειλάμενοι Petr. II 42 (a) 8 (c. 250·). 15 κεΐρσι: διέκειρε PSI IV 368,61 (250·). κείρανπ Zen. pap. 59780,4 (III*). κλϊναι: ένκλεΙναντο5 Petr. II 37 (2a) linke Kol. 7 (III·), ίξέκλιναν Par. 15, 22 (120·). κλεΐνσι Hib. 38, 8 (252—51·). έξέκλειναν BGU VI 1215, 9 (III·). κρίναι: έκρινα Teb. 55,4 (Π*1)· ίκρίναμεν Grenf. I 30,5 (130·). έκρείναμεν Tor. VI 35 (177 oder 165·). κρινόντων Petr. Ill 25, 3 (III a ). κρείναντα$ PSI V ao 503,

12 (257*) USW.

(άττο)κτεϊναι: κτείνα$ (poet.) Zen. pap. 59532 (Grabgedicht) 2 (III·), orrrέκτειναν Magd. 4, 5 (222·). όπτοκτϊναι Par. 23 = UPZ 18, 6 (163·). μαρτύρασθαι: έπεμαρτυράμην Grenf. I 38,15 (II—I·). Giss. bibl. 9,11 (132·). έττεμαρτύρατό με Petr. II 17 (3) n = (4) 3 (III·), επί μαρτυράμε voi SB 35 7177, 4 (244·). μεΐναι: ΰπέμεινα PSI VI 574, 5 (251·). προςνττομεΐναι Petr. II 9 (2) 7 (241·). μείναντοξ Zen. pap. 59627, 5 (III·), παραμείνηι Rev. L. 55, 23 (258·). Grenf. I 2i, 18 (126·). παραμείνω[σιν] Petr. Ill 2, 21 (237·). ύπόμεινον PSI IV 322, 4 (266—65»). 30 νεϊμαι: απένειμα Zen. pap. 59596, 17 (III·), κατανεϊμαι PSI IV 351, 9 (254·). σκύλα«: σκύλαντες Par. 37 = UPZ 5, 18; έσκυλαν ebenda 27 (163·). σκύλωσιν Lond. I nr. 44 (p. 34) = UPZ 8, 13 (161·). οτΊ: ίστηκα teils intransitiv teils transitiv, und ϊστακα (meist transitiv). α) ίστηκα intransitiv: έστεικίναι (sic) BGU 1214,20 (II·). άττέστηκα »s (habe mich entfernt, bin zur ckgetreten) = άφεστηκα Mich. Zen. 52,11 (250»). ένέστηκε PSI V 486. n (258—57·). Mich. Zen. 60, 7 (248—47·). Zen. pap. 59378, 6 (III·); 59410, 9 (HI*)· ένεστήκτ) Par. 62 = UPZ 112 col. 8, 8 (203—202·). τταρίστηκα$ Petr. II 20 col. 4, 15 (252·). τταρέστηκεν Hib. 47, 15 (266·). Petr. Ill 43 (3) 15 (240·). τταραστήκαμεν (ohne Augment) Zen. pap. 59291,3 (251—50·). ττροao έστηκα BGU VIII 1819, 4 (60—59·). ττροέο-τηκε PSI V 522, 5 (248·). σννεστηκεν Par. 65,9 (146—135·). Teb. 61 (a) 164 (118—17»). Plusqpf. ττροεστήκη (S. 82, ,7) PSI IV 391, 8 (242·). έφειστήκεισαν Mich. Zen. 79, 8 (III·) usw. Besonders h ufig erscheint das Partizip έστηκώς. Was das Verh ltnis von έστηκώ*: iorcos betrifft, so haben die Composita αφ-, ίφ-, καθ-, τταρ-, προ-, συνίοτημι »s berwiegend die vollen Formen auf -κώ$. Von etwa 40 (mit Ausschlu von ίυεστηκώς — ένεστώς) beobachteten F llen kommen 24 auf das III., 16 auf das II.—I. Jahrlu v. Chr. έστώί geh rt fast ausschlie lich dem I. Jahrh. v. Chr. an'). Belege (Auswahl) f r έστηκώς: III· ίφεστηκυΐαν PSI IV 396, 8 (241·). καοεστηκότι Zen. pap. 59562, 23 30 (253·); κατεοτηκάτοί (sic) Enteux. 48, 5/6 (218·). τταρεο-τεκότεί (sic) Petr. II 4 (6) 13 (III·), ιτροεστηκώς PSI IV 391, 15 (242·); -κότι ebenda 371, ίο (250·); -κότα 34*. 3 (256*).' -κόσι 391» 2ο (242·) usw. II» όπτεστηκότα (= άφεστ.) Grenf. Ι ίο, g (174*)· δφεστηκότα Goodsp. 6, 3 (129·).. Par. 5. ι. 5 = Leid. M 16(114·). καθεστηκότοξ Teb. 29, ίο (nach no·). 35 προεστηκώξ ebenda 53, 8 (no·); -KOTOS 5, 58 (ιι8·). BGU VI 1222, 62 (II»); -κοτών Lond. I nr. 35 = UPZ 53, 10 (161·). συνέο-τηκότο5 PSI III 173, 12 (II») usw. Ι· έφεοτηκότα (= άφεοτ.) Grenf. II 33,2 (ιοο·). ττοοεστηκότοί BGU VIII 1821,4 (51—50»). έστώ$: «o III· καθστώ5 Hal. ι, 42 in einem Gesetz (III·). II» ττρωεο-τώς (sic) Leid. U = UPZ 81 col. 3, 8 literarisches St ck (geschr. II»). Ι* έφεοτώοΊ BGU 1115, 50; έφεστώσαΐ5 ebenda 1116, 22 (beide 13·)- έφεστώ? Strack, Ptol. Inschr. Arch. Ill 138, 2 (unb. ptol.). καθεστώτων BGU VIII 1823, 24 ») Von „ berwiegendem Gebrauch des Partiz. εοτώ$" (Nachmanson 160) kann demnach in der gyptischen Κοινή nicht die Rede sein. Dies mag wohl vom N.T. gelten, \vo έοτώ$: έστηκώ* = 40 : 15 (Winer-Schmiedel § 14,5; Bla Debrunner N. T.* § 96), und von den apost.V tern (Reinhold 91). Auf attischen Inschriften kommen seit 400» berhaupt nur noch Formen mit κ vor. Lautensach 1887, 20 f. Meisterhans-Schwyzer 3 189, 8. Schmid Attic. IV 36 f. Diodor hat nur ίστάναι und nur έοτηκώς (nirgends ίστώ$, aber 2mal έστακώς).

§ 77-

ίστηκα, ίστακα, έστηκώ?, έστώξ.

147

(Ι·). συνεστώτα ebenda 177°. 7 (64—63*). Apoll. Cit. ι. g ΒΛ.καθεστώτε;; ίο, 5 καθεστώσαν, 15 συνεστώτοξ. Dagegen gehen beim Part. perf. act. von ένίστημι in der Bedeutung „bevorstehend, gegenw rtig, schwebend", namentlich in der Verbindung mit έτος, ήμερα, καιρό; u. dgl., beide Formen ένεστώς und ένεστηκώς neben einander her; doch s herrscht auch hier im III. und II. Jahrb.. v. Chr. die volle Form entschieden vor, wahrend das I. Jahrb. v. Chr. fast ausschlie lich ίνεστώς bildet. III» ίνεστώτοξ Eleph. ίο, 14; ιι, 3 (beide 223— 22»). ένεστώσαν (?) Petr. II 19 (2) 5 (ΠΙ«). II» ένεστώτο$ Lond. I nr. 35 (p. 25) = UPZ 53, 15; nr. 24 V = UPZ 52, 13 (beide 161»). Par. 15, 26 (120»). Fay. XII 12 (nach 103«). Teb. 43, 4 (118»). ένεστδτοξ (sic) Lond. I nr. 18 recto = UPZ 54, 24 (161·). TOO ένεστό? (indeklinabel, nach Dieterich Unt. 207) Teb. 106, 14 (ιοί»), ένεστώτι Teb. 24, 17 (117*) — aber 56 ένεστηκότοξ; ebenda 42,9 (114»). ένεστώοτ) Tor. XIII 21 — aber 22 εν- is εστηκόσι (139·). BGU VI 1220, 27 (Π»). Ι» ένεστώτο5 BGU VIII 1756. 13 (59— 58'); *779. ίο; 1778, 3 (beide 51 — 50*); 1814,5; 1815.10 (beide 61 —60»); 1816,7; 1818,21 (beide 60—59»); 1820,12 (56— 55*): 1821,9 (51 — 50»). ένεστώτι 1761,9 (51 — 50»); 1817,6 (51 —50·); 1842, 6; 1843, 6 (beide 50—49»). 1857. 2 (I»). Or. gr. 194, 14 (37»). >o ένεστηκώχ: III» ένεστηκόξ Zen. pap. 59639, 12 (III»). ένεστηκότος Lille 4,31 (218·); -κυ(ας Zen. pap. 59359,20 (242»); 59605,4 (III»); -κότα PSI IV 392, 4 (242·). ίνηστηκότα (sic) Petr. II 4 (6) 6 (255») ; -κοτών Zen. pap. 59496, 2 (III*) ; -κόσιν Lille 4, ίο (218·). as II» ένεστηκότοϊ Par. 64 = UPZ 146. 39 (II·). Grenf. I n (i) 5 (157·). Teb. 24, 56 (117·); -Kufos Amh. 33, 6 (nach 157»). BGU VI 1244, 7 (II»); -κότα Teb, 7,7 (114»). Leid. U = UPZ 81 col. 2,5 (II»); -κυίαν Tor. I 4,12; 8,7 (116·); -κοτών Theb. Bk. XII ι (II·); -κόσι Tor. XIII 72 (139·). Ι» ένεστηκό? BGU VIII 1853, 8 (46—45·). 3o ϊστηκα transitiv: Hib. 82, 14 καθεστήκαμεν (haben eingesetzt) γραμματία Ίσοκράτην (239»)· Mich. Zen. 71, 3 καθέστηκεν Άττολλωνίαν, 5 καβεστηκότοί την Άττολλωνίαν (III»). Enteux. 48, 5/6 κατεστηκότο$ (sic) μου αυτόν (2ΐ8·). Par. 59 = UPZ 93. 2 (159') beginnt eine Abrechnung: τον Aoyov των χαλκών [sc. λαβε] · άττέστηκα 35 (= άφέστηκα) (δραχμά$) η αργυρίου Η 'Δσξ. was Wilcken bersetzt: „(Nimm) die Rechnung ber das Kupfergeld: Ich habe hingegeben 8 Dr. Silber f r 4260 (Kupfer)." \Vitkowski Ep. pr.1 41, 2 fa t άπέστηκα = ich habe mir zahlen lassen. was schwer verst ndlich ist. G r e n f e l l , Hunt, Smyly und anfangs auch Wilcken vermuteten οπτέσχηκα, was dem Zusammenhang nicht entspricht und statt des 4° gew hnlichen απέχω auff llt. Schlie lich entschlie t sich Wilcken (s. Commentar) zur obigen Auffassung, die sprachlich denkbar ist, wenn man von άφίστασθαι = „von etwas Abstand nehmen" ausgeht, so da άφέστηκα = absto en, sich entu ern stehen kann. Cr nert 260, der-auch an der Lesart zweifelt und an αττέοταλκα denkt, f hrt selbst Belege f r transitives Εστηκα aus den herkulanensischen Rollen, 45 den LXX, losephus u. a. an. β) Ιστακα transitiv: καθεστακότες τα διομολογηθέντα διεγγυήματα (nachdem sie die vereinbarten B rgschaften geleistet haben) Par. 62 = UPZ 112 col. 5.4 (203 — 202·). καθεστακέναι (beweisen) Tor. I 5,33 (116·). καθεστακώς Teb. Ill 777,16 (II·'). 50 τταρεστακότων (abliefern) τα γενήματα ε!$ το βασιλικόν Teb. Ill 786, 12 (nach 138·). τταρεστακόταί Teb. 5. 19° ( I l 8 e )· τταρεστάκαμεν BGU VIII 1741, 13 (64 — 63·). συνεστακότος (empfehlen) Leid. B = UPZ 20, 31 (c. 164»). έφέστακα (νουν?) BGU 10*

148

Konjugation.

§ 77.

VIII 1788, 7 (!«). Plsqpf. έστάκην (S. 8o,34. 103.^) Teb. III 712, 10 (nach 125*). Vgl. Polyb. ίο, 20 έφεστάκΕΐ. Sehr h ufig bei Apoll. Cit. Sch ne, z. B. 2, 32 Ιφέστακεν; 13, 14 τταρέοτακεν; 33, g καθεστάκαμεν. Der erste sichere Beleg f r transitives εστακα ist Hypereides imip Εύξεν. 28. Vgl. auch Plat. Axioch. p. 370 d s ττεριέστακας. Intransitiv erscheint die Bedeutung von ύφέστακα (als Perf. von υφίσταμαι = versprechen) BGU 1141, 45 in der Verbindung ύφεστακώς μοι ή" (konfirmatives ή nicht ausgeschlossen) φιλάνθρωττον δούναι, 05 6έ οϋτε τού$ μισθού; μοι άττέδωκε ούτε το φιλάνθρωττον (14*)· Vgl. zur Stelle Stammbildung2 S. 238, M io mit Fu note').

d) Zu ΐημι lautet das Perfekt regelm ig elxa, einmal dorisch άφέωκεν, Belege § 72 I 3 S. 96, «; zu ϊχω gew hnlich ίσχηκα, nur vereinzelt είσχηκα (s. oben S. 97, 4t>). e) ήκω hat seiner Bedeutung entsprechend (analog mit οίδα) is nicht selten Perfektendungen angenommen; daneben erscheinen aber weit h ufiger die regelm igen Pr sensformen, so stets ήκω, ήκεις, ήκει. α) ήκαμεν PSI VI 599, 2 (ΙΙΙ β ). Zen. pap. 59495. 5 (HI*)· Par. 48 = UPZ 72,9 (152»). ήκατε Grenf. II 36,18 (95»). ήκέναι Par. 35 = UPZ 6,30 (163·). καθηκότι Eleph. 17, 40 (223—22»). ήκότων Teb. 121, 13 (94 oder 6ia). ίπανηκότων »ο Amh. 50, 5 (io6a). ιτροξηκότων SB 7267, 5 (226*). ήκόσι Teb. 189 descr. (Ia). p) Dagegen ι.—3. p. sing, nur ήκω, ήκείξ. ήκει: ήκω sehr h ufig auf Inschriften in der Phrase ήκω καΐ ττροςκεκύνηκα, ττεττοίηκα το ττροξκύνημα, so Or. gr. 186, 6 (62»); i8g. 5 (57a): i9o, 2 (51«); 196, 2 (32*) usw. ήκει$ PSI VI 615, 2 (III»), ήκει ebenda 614, 17 (HI 4 ). Par. 49 = UPZ 62, 26 (c. 160»); 51 = UPZ 78, 44 (159»). 25 PSI IV 326, 4 (261—60»); 380, 4 (249»); V 494, 16 (258—57») usw. καθήκει Petr. II 22, 2 (III»). PSI V 542, 13 (III»). Oft BGU VIII 1741 ff. (I») — s. Index. Ebenso προ$ήκει. έττανήκειν Zen. pap. 59594, 3 (III»), καθήκειν ebenda 59218, 24 (254»), Impf, καθήκεν Petr. Ill 44 (ι) ίο (258—53a)· Im Partizip berwiegend Formen wie ήκοιτα Petr. II 26 (7) 8 (252»). ττροςήκον Zen. pap. 59454, 6 (III»). τ6 καθήκον 3° Mich. Zen. 43,7 (253*). κα6ηκούσ·η5 Lond. I nr. 41 verso (p. 29) = UPZ 58,5 (c. 161»). Teb. 61 (b) 218 (118»). ιτροχηκούσηξ Zen. pap. 59203, 13 (254»). καθήκονσαν Par. 26 = UPZ 42, 6 (163»). ανηκόντων Teb. 6, 9. 41 (140—139»); 32, 10 (n8a). BGU VIII 1874,8 (70 oder 41»); 1876,6 (Ia). SB 6155,8 (69/68»). καθηκόντων Par. 13 = UPZ 123, 17 (i57a). τοϊ$ άνήκουσι Teb. 43, 26 (118»). TOIJ 35 καθήκουσιν Eleph. 20, 28 (223»). καοηκούσα$ Tor. I 8, 21 (116») usw.»).

f) Den kurzen Charaktervokal behalten im Perfekt folgende Contracta auf -άω und -έω, jedoch nicht durchweg: αΐνέω: έττηνεκέναι Teb. 8, 18 (201»), ττονέω: ττεττονεκέναι Magd. 9, 3 (IIIa). Dagegen ττεττόνηκεν ebenda 36, 3 40 (III»), Ebenso Zen. pap. 59109, 2 (2571); 59377, io (IIIs). Petr. II 14 (ib) 3 (III»). ττεττονηκότα Zen. pap. 59680, 38 (III»). ΟΛ/μ-ττεττονηκό^ SB 5942, 12 (251»). σττάω: ττεριεοττακέναι Par. 15,36 (120»). τελέω: τετέλεκα Teb. Ill 768,22 (n6 a ). [δι]ατ[ε]τέλεκα Zen. pap. 59577,8 (IIIa). Dagegen διατετέληκεν Zen. Bus. 6, 8 (257»). έττιτετελεκότεί Amh. 38, 10 (Ha). ") Zu εστακα vgl. Schweizer Perg. i84f. (mit Literaturangabe). Moulton Class, rev. (1901) 37. 436; (1904) n. Schmidt, de los. eloc. 482. Helbing 102. ») Bla -Debrunner N.T.* § ιοί (ήκασιν). Helbing 104 (ήκαμεν, ήκατε. ήκασι). Schmidt, de los. eloc. 470 (ήκεσαν als Plsqpf.). Cr nert 210. Reinhold 73 (ήκα5, ήκαοην).

§ 77-

Wurzelperfekt.

149

ber έξειλεφστι, παρεστεκότες Bd. I' § ίο S. 64. εΐρεκα. όατείρεκε S. 97. ιβ· Im brigen sei auf das Verbalverzeichnis (§ 81) verwiesen.

2. Vom alten Wurzelperfekt haben sich folgende Formen erhalten: όκήκοα: S. 105,tj.

s

γϊγονα: γέγονε Lille 5, 20 (260«). Par. 64 = UPZ 146, 44 (c. 160»). Oxy. IV 743, 41 (2·). γεγόναμεν PSI VI 596. 2 (III*). γενΌνέναι Petr. II 13 (7) 3 (258»). hnyeyovoros Lond. I nr. 42 (p. 30) = UPZ 59, 23 (168·). τταραχέχονε PSI IV 438, 18 (III*). τταραγεγονώ5 Petr. Ill 41 verso 22 (III*). irpoyeyovOTa Tor. I 4, 31 (116*) und sonst sehr oft. ίο Anmerkung 2. γεγόναι Teb. 6ο, 28 (n8*) ist wohl nichts anderes als (haplologische ?) Verst mmelung von γε/ονένοα.

laya: S. 93,10. εΐωθα: S. 96, I4 ff. είωθες (sic) S. 8ι,17. έλήλυθα: S. io5, a9 ff. 15 έστάναι: άνεστάναι Zen. Bus. 9, 9 (257*). τταραστάναι = τταρεστάναι Leid. U = UPZ 81 col. 2, ii (II·). ber έοτώ$ s. oben S. I46, 39 ff. οίδα: οίδο Zen. pap. 59057, 7 (257·). otSos—οϊσθα$ S. 81, ieff. οΙδενΡδ! V 588.4 (III·), οίδαμεν Teb. Ill 762,7 (III·*). W. Ostr. 1150,6 (134*). οίδασιν Goodsp. 3,7 (III*), ίο-θι—ίστωσαν 8.89,6.3«. Der K o n j u n k t , είδώsehr h ufig «> in der Phrase Ινα (δπως) είδώ Zen. pap. 59073, 7 (257*). Ιδώ = είδώ Par. 44 = UPZ 68,7 (153·)· ε15η>5 PSI IV 351, n (254·); 364,3 (251—50·); 377.19 (250·); V 551, ίο (272·); 555, 38 (259·). t rjs BGU 1303, 7 (Ι·), είν' Ιδεΐ$ (= είδήΐζ) Zen. pap. 59263. 5 (251·). είδήι ebenda 59027, 3 (258·). είδώμεν Petr. II ιι (ij 7 (HI*)· Mich. Zen. 42. 8 (253·). είδήται = είδήτε Par. 43 = UPZ 66, 4 (154*). είδώσιν BGU VIII »s 1759.6 (51—49«). Opt. είδείης— εΐδέησαν S. 89,3^ Plsqpf. είδην = ήιδειν 5. 80,33. I n f · εΐδέναι PSI V 604, 14 (III·). Zen. pap. 59110, 12 (257·). Amh-37, 15 (196 oder 172·). Theb. Bk. IX 12 (130·) usw. ήδέναι = εΐδέναι BGU VI 1302, ίο (I*). Part, είδώς Petr. II 1,7 (260·). PSI IV 434.6 (III·). Zen. pap. 59052, 3; 59067, 9 (beide 257·). είδυΐα PSI VI 667, 6 (III·), εΐδάτεξ Zen. pap. 59135, 5 3 (256*). συνειδότων Rev. L. 8, ι (258·) usw. Fut. είδήσω 8.130,30. Aor. είδησαι S. 145, β. K hner-Bla II 240,3. Schweizer 184. Nachmanson 160. Bla Debrunner N. T.* § 99, 2. ιοί. Helbing 108. Reinhold 92. λέλοιιτα: κοττοΑέλοπτα Zen. pap. 59025, 17 (III·), άττολελοίτταμεν ebenda 59069, 2 (257·). Petr. II 42 (a) 5 (c. 250»). έγλέλοπτεν PSI V 495, 46 (258·); 409, 4 as (257·). άττολελοιπότο5 Lond. I nr. 23 (p. 38) = UPZ 14, 9 (158*). άπολελοιιτέναι Teb. Ill 711,9 (nach 125·); ebenda 728,6 ότττολελοπτυΐαι (II*). ένκοττελελοίττει Par. 46 = UPZ 71. 8 (152·). όλωλα: άττολωλέναι S. 105,40. όρωρα: S. 105,«· *° ττέιτληγα: als ττέιτληγα ττληγαϊ5 Teb. III 798,24 (II*)· ττέττοιοα: ττέττοιθα BGU 1141, 17 (Μ*)· ττεττοΐοαμεν PSI V 538. 7 (ΠΙ*), πεττοιθώί ebenda VI 646, 3 (HI*)- Mich. Zen. 87, 6 (III*). ιτέφευγα: ττεφεντ/ότα Zen. pap. 59329, 15 (248*). έκττέφεντ/εν Par. 50 = UPZ 79, 18 (159*). καταττεφευγ-ώί PSI IV 383, 15 (248—47*). Petr. II 8 (2b) 15 (246*). 45 καταττεφευγνΐα Magd. 33,6 (221*). Lond. II nr. 401 verso (p. 14) 25 (116—in»), ίπτοττεφευγυΐαν Zen. pap. 59279, 8 (251·). ττέφηνα: ττέφηνεν Zen. pap. 59387,9 (III*), ττεφήναμεν Teb. 43,31 (n8·). τέτοκα: τέτοκα BGU VI 1254, 8 (II·). τετοκυίας Zen. pap. 59292, 304 (250*); 59710,5 (III*). so

150

Konjugation.

§ 77.

Vom aspirierten Perfekttypus sind folgende Bildungen erhalten: άγήγοχα— άγήοχα— άγείοχα— άγέοχα— άγέωχα § 72. S. 104,190βέβλοφα: ένβεβλοφέναι S. ιο6>4]. γέγραφα: die stehende und beraus h ufige Form des Verbum simplex und s compositum in allen drei Jahrhunderten vor Chr. Belege zahllos in den Indices der Ausgaben. Beispiele f r das Plusqperf. (έγεγράφην, έγεγράφεΐ5, έγεγράφει. έγΐγράφη) s. oben S. 8o,34. 8i,i£. 82,17. j»f. Das in der klassischen Zeit beanstandete Perfekt γεγράφηκα (vgl. Lobeck Phryn. 764; K hner-Bla II 393), das wohl seine Entstehung den Parasyntheta 10 auf -γραφέω (s. unten) verdanken mag, tritt im Simplex neben γέγραφα vom III.—I. Jahrh. v. Chr. hin und wieder auf: so Zen. pap. 59120, 4 γεγράφηκα (256»). PSI VI 566, 5 γεγραφήκαμεν — aber vorher Z. 4 γεγράφαμεν (254·). Hib. 78, 2 γεγραφηκότθ5 (244—43a). Bad. 15,4 γεγραφηκώξ, 13 έγεγραφήκην (I*); ebenda 48, ιι γεγραφηκέναι (126·) Teb. 12, 7 γεγράφηκεν (n8a); ebenda 34, ίο γεγραφηi5 κέναι (c. iooa). Vgl. auch Or. gr. 229 (Vertrag zwischen Smyrna und Magnesia) ιοί γεγράφηκεν neben άναγεγράφθαι Ζ. 108 (246—226»). Bei mehreren Compositis (ausgenommen διαγράφω, wie Wil cken Ostr. I 91 bemerkt) ist die Form ebenfalls nachgewiesen: άναγε[γρα]φηκέναι Rev. L. 27, 18; άττογεγραφηκότες ebenda 33, 15; 86, 12 (258*). Im brigen ist auch hier die nor20 male Form γέγραφα bei weitem berwiegend: z.B. διαγέγραφα$ PSI VI682, 7 (III·). Teb. loo, 2. 13 (117—i6a); 102, 2 (77·). διαγϊγράφαμεν PSI VI 659, 6 (III·). διαγεγραφέναι Zoisp. = UPZ 114 I 29; II 27 (150·). έπιγέγραφεν Zen. pap. 59189, 2 (255a)· Mich. Zen. 73, 2 (IIIa). Lilie 4, 36 (IIIa). καταγέγραφεν Zen. pap. 59140, 18 (256*). BGU ίσοι, 4 (56—55ft). τταραγεγραφέναι ebenda VIII 1804, 3 (Ia). τταρ35 ετπγέγραφενTeb. 58, 46 (m a ); 61 (b) 4. 23 ,(n8—17·); 72, 464 (114—13·.). -φότος 6i (b) 225; 72,157 (ii4 a ). Par. 33 = UPZ 40, 10 (i62a). -φέναιΤβΚ6ι (b) 280. 309. (118—ΐ7Λ).ίπτογέγραφαΖβη^ρ. 59015 (verso) 20 (259·); 59052, 2; 59083, i (beide 257a): 59130, 12 (IIIa). PSI IV 355, 131; 368, 3; 417, 2 (allellla); V 502, 6 (257"). ίπτογεγράφαμεν PSI IV 347, 2 (255—54a). Zen. pap. 59033, 10; 59076, 5 (beide 30 257s). Par. 65, 16 (146—i35a) usw. Was das Verh ltnis von γέγραφα: γεγράφηκα beim Simplex und Compositum betrifft, so enthalten IIIa PSI IV—VI, Zen. pap. I—IV, Mich. Zen. und Zen. Bus. etwa 70 γέγραφα und 3 γεγράφηκα; IIa die Tebtunenses I und Bad. 30 γέγραφα, 5 γεγράφηκα, Ia BGU VIII 5 -/έγραφα und kein γεγράφηκα. as Als Parasyntheta mit -γραφέω seien in den Papp, erw hnt: έυκεκληματογραφηκέναι Leid. A = UPZ 124, 26 (176 oder i65a). τταραοΛ/γ/ραφέω [schon bei Dem. 56, 28. 34 τταρασυγγεγράφηκας] Petr. II 47,23 (laut Berichtigungsliste) εάν δε Tis τταρασυγγραφήοτιι (2ΐο—9 a ). Magd. 3, 8 τταρασυγγραφείν (222 a ). Teb. 105, 34. 43 τταρασυγγραφήι (i03 a ); ebenso 106, 29 (ioi a ). Vgl. das Verbalverzeichnis 40 § 81 S. 173, io und Stammbildung* § 86, 2. Vgl. zum Ganzen Schweizer Perg. 186. Cr nert 248, 3. Reinhold 73 (γεγράφηκα, γεγραφήκαμεν). δέδειχα: παραδεδειχέναι Zen. pap. 59313, 7 (250·). Teb. 79, 54 (nach 148"). BGU VI 1220, 19 (IIa). ύττοδέδειχεν Par. 65, 10 (146—i35a). BGU VIII 1755, 4 (52—51*). ύποδεδείχαμεν Par. 63 = UPZ no, 184 (i6sa). Οποδεδειχέναι BGU 45 VIII 1881, 3 (Ia). προςυττοδεδειχότων Tor. I 9,15 (n6a) usw. δέδηχα: άποδέδηχεν Petr. Ill 27 recto 2 (IIIa). δεδίωχα: δεδιωχόταί Zen. pap. 59589,5 (IIIa). είληφα: Belege § 72 I 3 S. 96, 3 iff. ένήνοχα: Belege § 72 IV ι 5.104,16. so 2σκαφα:έοτ [άπο-, κατά-, ττερι-, προ;-]: κατακλύ^ιν Rosettast. 24 (tg6*). κατακλυ^όμενον Petr. II 4 (12) 13 (255*)· άποκλύσαντεί (?) s. oben unter κλείω. κοττέ- ίο κλυσαν Magd. 28, 4; 8 κατακεκλνκότας, ίο κατακεκλύκασι (2ΐ8·). κατακέκλυκε Teb. 49, 8 (113*)· κατακλυο-θήναι Teb. 54· J9 (86*). κατακλυσΟείσης BGU Ι2ΐ6.107 (ιιο·). κατακεκλυσμένη Teb. 5.94 ( Ιΐ8 *)· BGU 1132,11.14.15 (Ι4*)· κατοχεκλύσθαι Teb. 56.6 (Π»0· περίκλνστοί W. Chr. 11, 34 ("3a). κηρόκλυστο? (mit Wachs bestrichen) PSI VI 594. 20 (III»). is κοιλαίνω: κοιλαναι S. 133.4κοιμάομαι [επί-, κατά-]: έπικωιμ[αι] (sic) Mich.Zen. 87, ι (III»), κυμήσηται (?) = κοιμήσηται (oder = κομίσηται) Fay. 22 = Mitt. Chr. 291,28 (Ι·). κοιμηθήναι S. 159.4- Nebenform κ ο ι μ ά χ ο μ α ι Oxy. (XII) 1465 (I*)κοινολο/έομαι: Dep. pass, κοινολογηθηναι S. 159,7. ao κολάπτω [iy-, ίκ- ?, προ$εγ-]: προ5ενκολάπτεσ6αι Kanop. Dekr. 23 (236»). των προ$ενκολλαπτωμίνον (sic) Leid. U = UPZ 8t col. 3, 21 (II»). έκκεκολαμμένας (= έγκεκολ. ?) SB 7259, 34 (95»). έγχολαφθηναι SB 5827, 24 (69»). κολαπτός SB 5629, 5 (III·). (άπο)κολυμβάω (untertauchen): άποκολυμβήσαντοζ Par. 22 = UPZ »s ig, ii (c. 160»). κομ(3ω [άνα-, δια-, ίκ-, κατά-, παρά-, προ?-, συγ-; σννδια-]: έκόμ^ον Magd. 11,3(222»). κομιεΐν,κομιεΐσΟαι S. 128,11.17· έκόμισα, έκομισάμην S. 134,30- άνακεκομικότωνΤβ^ III 786, ίο (nach 138»). παρακεκομικότοίLond.Inr.42 (ρ.30) =UPZ59.24 (168»). έκκεκόμισται Petr. II 32 (ι) n (260·). κεκομίσμεθα Par. 27 = UPZ 47. 2° 3° (ι6ο·). κεκομισμέναι Par. 26 = UPZ 42, 7 (Ι63*)· άνακομισΰηναι (intr.) S. 159,4»· Pass. Hib. 41, 23 (261·). άνακομισθίντων Par. 38 = UPZ n, 26 (160·). κοπρί^ω: κοπρίσαι S. 134,32. κόπτω [από-, δια-, έγ-, εκ-, έπι-, περί-, προς-, ovy-]: άποκόψαι PSI IV 442. 9 (III»). Zen. pap. 59484. 9 (HI»), διέκοψαν Teb. 47. *6 (103»). κόψαντες W. Chr. 35 ιι Β 6 (123»). ένέκοψαν Teb. III ^g^.^^ (Π»), κόψατε Teb. ι, 18 (Anthologiefragment nach ιοο»). έ/κόψαι Mich. Zen. 56, 6 (251—48»)· έπικόψαι Zen. pap. 59383. ι8 (HI*), προςκόψη? ebenda 59463. ιι (HI*)· κέκοφα S. 151.6- κεκομμένα Zen. pap. 59270. 6 (251»). έπικεκομμένον Hib. 159 descr. (nach 265»). συγκεκομμένα BGU VIII 1857, ίο (Ι»), κοπηναι S. ι6ο.4ι. 4 κοσκινεΰω: κεκοσκινημένου statt -νευμένου Teb. III 823,14 (185·) ist wohl Schreibversehen und l t schwerlich auf eine Nebenform schlie en, oxoordνειη-os Petr. III 83 (3) 3 (III»). κρέμαμαι: κρεμήσεται (Ar. Ach. 278) Zen. pap. 59202, 9 pass. = wird hangen (254*)·

«5

κρεμάννυμι [άνα-]: άνακραμάσαι (sic mit Fernassimilation) Mich. Zen. 37, 6. 19 (254»). κρίνω [άνα-, άπο-, δια-, έτη-, κατά-, συγ·-]: δφινον Grenf. Ι 40,6 (ΙΙ»0· κρινοοσι S. 129,43- ?κρ«να (εκρεινα) S. 132, ιβ· άποκέκριται PSIIV 34°. 5 (257—56·). έπικέκριται Teb. II 284,2 (Ι»), τα κεκριμένα Teb. 124,45 ( II 8 a ). συγκεκριμένα 5°

184

Konjugation.

§ 81.

Grenf. I n (i) 9; (2) 3.8 (157·). Einmal συγκεκρεμένα (Vokalassimilation) ebenda 5, 54 (ii8a). διακεκριμένον Tor. I 7, 34 (ii6a). εκρίθη Grenf. I 37,15 (H af ). κριθήτωσαν Hib. 29, 4 (nach 265»). έτπκριθηι Rev. L. 28, 7 (258»). διακριθήναι Par. 46 = UPZ 7i,.i5 (153·). άποκριθήναι—άποκρίνασβαι S. i58, 3 ff. κριθήσομαι s Petr. I 16 (2) u (230»). διακριθησομένους Magd, i, 15 (222»). κατακριθήσεται Mich. Zen. 57. 12 (248·). συγκριθηοΌμένη Kanop. Dekr. 71 (236») usw. κρούω [δια-, εκ-, ιτσρα-, συγ1-]: έκκροεται Teb. 189 descr. (I a ); 241 (74·). BGU VI 1292, 30 (80—79a). παρακρούηται PSI IV 442, 24 (III4). έκκρούσαντε? Teb. 46, 16 (ii3 a ). συγκρουσάντων ebenda 230 (IIaf)· W. Chr. n, 25. 38 (i23a). xo διεκρουσάμην PSI IV 354,6 (254—53"). έκκεκρουκέναι Teb. Ill 768,3 (n6a). έκκεκρουμένην S. 154,3!. κρύπτω [άττο-, κοττα-]: κρύπτοντα BGU 1141,43 (Ι4β)· κατακρύψαι Zen. pap. 59753. 71 ί1*1*)· κεκρυμμένη$ Tor. Ι 6,14 (n6 a ). [άποκε]κρύφβαι PSI III log, 12 (n8a). κρυπτός Zen. pap. 59764, 25 (IIIa). Mich. Zen. 38, 25 (IIIa). is κτάομαι [άνα-, έτπ-, προς-; προςεπι-]: κτασθαι Teb. 5, 242 (n8a). άνακτωμένους (sich erholen) Par. 63 = UPZ no, 127 (i64a). έτπκτήσωμαι Petr. Ill 6 (b) 7 (237ft)· -σώμεθα Giss. 108, 3 (IIa). προςκτήσωμαι Petr. III 6 (a) 31 (237a). προ$επικτήσωμαι Arch. I 63, 4 (i23a). κέκτηται, κεκτημένος, ίκέκτητο — ίκτηται, Ικτηντο S. 107,3· ίττίκτητοξ Grenf. Ι 2ΐ, 2ο (i26 a ). Ιδιόκτητος Teb. 5. 111 ( Ιϊ8 *)· so BGU VI Ι2ΐ6, 83 (noa). (άπο)κτείνω: άττοκτενώ S. 130,». άποκτεϊναι S. 132,«. κτερί3ω (κτερεΐ3ω): έκτερέιξεν—κτερίσαντι S. 134.47· έκτερισμένο? Zen. pap. 59532 (Grabgedicht) 14 (ΠΙ*)· κτί3ω: έκτικώ$ S. 107,10. κτισθέντο? SB 5219, 2 (69—68a). θεόκτιοτο5 Or. gr. as 168.4 (IIa). κυέω: κυοϋσαν (Vitelli κύουσαν) PSI III 167, 19 (n8a). κυήσασαν steckt (nach B. Keil) in dem verschriebenen κυνήγησαν SB 5627 (Pap.) 14 (unb. ptol.). κυλίω: f r κυλίνδω BGU VI 1290, 10. 19 κυλίειν του$ λίθου5 (IIa). κυνέω [rrpos-]: ττροίκυνηται Kanop. Dekr. 61 (236a). ττροίκυνησαι Par. 49 30 = UPZ 62, 34 (i6o a ). -νήο-ris Par. 51 = UPZ 78, 36 (i59a). ττροςκεκύνηκα Or gr. 184,5 (74a); 196,2 (32") usw. κύπτω [άνα-, δια-, ίκ-]: άνακύψαι (zum Akzent Lobeck, Paralip. p. 414) Zen. pap. 59160, 6 (255a). όνακύψαι Par. 47 = UPZ 70, 23 (i53a). έκκύψαι Petr. II i, 16 (26oa). [δια]κύψασα Magd. 24, 3 (218"). 35 κύρω [ττροξ-, OTjy-]: κύρω, nicht κυρέω, in ptol. Zeit S. 115.« ff. κωθων(3ομαι [ονγ-] (bechern): κω6ωνί^εσ6αι Teb. Ill 758,18 (IIa). κωθωυισβίντων S. 159,5ι. κωλύω [δια-, έττ«-, κατά-]: κωλύειν Teb. 105,3! (Ι03*)· κωλυώμεθα Eleph. ιι, 6 (223*). εττικωλύηται Petr. II 6, ίο (255*)· κατακωλυόμεθα ebenda 4 (ιι) 6 40 (255a)· κωλυόμενο? Teb. 5. 224 (n8a). έπικωλυσω Rev. L. 30, 7 (258*)· έτπκωλύσει PSI V 496, 3 (258*)· κεκώλυκεν Magd. 2, 5 (221"). έτπκωλυθήι PSI IV 431, 6 (III»), διακωλυθήναι Teb. 6ι (b) 365 ("8a); 72.363 (114*)· κατακωλυθησόμεθα PSI IV 365, 17 (251—501). λαγ·χάνω [αντί-]: λαχεΐν 8.137.46- λελογχέναι 8.151,945 λακτί3ω (poet.): ίλόχτ^ον BGU 1007, η (243 oder 2i8a). λακτίσαντε? Teb. Ill 798,15 (Ha). λαμβάνω [άνα-, αντί-, oViro-, £y-, δια-, έττι-, κατά-, μετά-, παρά-, περί-, προ-, προς-, ονλ-, ΐατο-; arrey-, διεχ-, έπικατα-, μεταπαρα-, περικατα-, προκατα-, προ5ανα-.

§ 8i.

Verbalverzeichnis: κρούω—λιμπάνω.

185

προςδια-, προςπαρα-, συμπαρα-, συμττφτ-, συναντι-, σννεγ-, συνεπι-]: Praes. act. med. pass, berall. Mit Nasalschwund λαβάνον = λαμβάνων Zen. pap. 59646, 3 (III*). hnliche Beispiele aus Schriftstellern bei Cr nert 74, 3. έλαμβάνεσαν, ύπελαμβάνοσαν S. 83,18! λήψομαι, λήμψομαι, λάμψομαι s.Bd. I1 §448. 1948. λαβείν, λαβέσθαι S. 137.3«· έλάβοσαν S. 83,3ι· εϊληφα S. 96,3ι· παρείληφες S. 8i, ig. 5 είλήφασι—είληψαν S. 85,3· είληφώς—έληφώς S. 107, ι», είλήφη (3. p. sing.plsqp.) S. 82,16. έξειλεφότι s. Bd. I« § ίο S. 64. άπεξύλεφεν Zen. pap. 59664, 3 (III·). Alex. IV 15 hat Witkowski statt είλεφεν jetzt είληφεν hergestellt (III·). εΤλημμοα 8.96,40. λέληπται S. 96,4j. ληφθηνοπ—λημφθήναι, ληφθήσεσθαι—λημφθήσεσθαι, άνεπίλη(μ)πτος, άνεπίλημτος, αντί-, Ιγ-, ίπΐ-, τταρά-, πρόςλη(μ)ψις s. Bd. Ι1 ίο § 44 S. I94 ff - Dazu περικατάλημπτος BGU VIII 1844, 16 (50—49·). λανθάνω [δια-, έτπ-]: διαλανθάνω Par. 61 recto = UPZ 113, ιι (156·). έπιλανθάνου PSI IV 353. 16 (254·). διαλλαθείν (sic) 8.137,45. έπιλαθεϊν statt έπιλαθέσθαι S. 164,37· έπιλελήσθαι Par. 32 = UPZ 61, n (162·). λεαίνω: λελέανται (3. p. sg. pf.) Zen. Bus. 53, 3 (250»), 15 λέγω I (sammeln, w hlen) [άπο- έγ-, επί-, συλ-]: άπολέξαντες PSI VI 573. 5 (251—50')· έπέλεξεν PSI IV 409. "· 19 (HI")· έπιλεξάντων W. Chr. ιι. 35! 49 έπΛεξαμένων (123»). έγλεξάμενος Magd. 29,4 (221·). PSI IV 422, 14 (III*), έπιλελοχέναι 8.151,11. επί-, σνλλελεγμένος 8. 97. Μ· άπελέγησαν— καταλεχθήναι S. 162,17. άπόλεκτος PSI V 535.4 (ΠΙ*), επίλεκτος Teb. III 823,11 ™ (185·). Par. 63 = UPZ no, 21 (164»). λέγω II (sagen, zahlen) [άνα-, αντί-, άπο-, δια-, προ-, συλ-; προανα-]: αντιλέγω ν = άντιλέγωσι 8. 87.10. άναλεγόμενοι Eudox. 77 (vor ι65*)· διελεγόμην PSI IV 401, 4 (ΠΙ·). έρω (zu είρω) 8. 129,41. διαλέξαντε5 (pr fen) Teb. Ill 783. ι (II»™). Fay. XI 26 (nach 115·). Vgl. Wilcken Arch. IV372f. είπα—είπον S. 95, J7 £f. »5 εΤρηκα, είρημαι neben λέλεγμαι S. 97,13. είρήκης (Plsqpf. oder = είρηκες ?) S. 82,16. |ί»ηθ·ηνοη S. 156,6- λεχθεΙ$ Eudox. 16, 20 (vor 165*). λεχθείη Par. 2 col. ι, 4. 6 (vor 160»). ελέχθη Aristeas 300. άναντίλεκτο$ Hib. 94. *· J 4 (258*)." 95. 13 (256')· απόρρητος Teb. 5. 27 ("S*)· BGU VIII 1792. 2 (Ι*), ρητώς Par. 63 = UPZ no, 62 (164*). Vgl. auch αγορεύω und διαλέγομαι. 3° λεηλατέω: λελεηλάτηται BGU 1801,5 (Ι*). λείπω [άνα-, άπο-, δια-, έγ-, εν-, έπι-, κατά-, παρά-, περί-, Οπό-; έγκατα-, προςαπο-, σνναπο-]: άναλείπηται Amh. 61, 6 (163*). καταλείψω .Petr. II 2 (b) i (26ο*). λειψόμεθα ebenda 13 (6) 22 (258—53')· λιπεΤν, λιπέσθαι S. 138, ι ff. κατέλεινι/aganz vereinzelt S. 138,10. λέλοιπα, ένκατελελοίπει 8.149.34· ένκαταλέλοιπαν as 8. 85, u. ύπολέλειμμαι Zen. Bus. 46, 9 (253*)· άπολελειμμένους Par. 63 = UPZ no, 24 (164·). καταλελειμμένη Grenf. Ι ι, i, 4 (nach 173*). άπολελείφθαι ebenda 17, 6 (nach 147 oder 136·). περιελείφθησαν PSI IV 409, 12 (III·), ένλειφθηι — καταλειφδέντα Petr. II 13 (ι) η; (ig) " (258—53*)· Οπολειφβέντες ebenda 15 (b) 6 (226*). κατελίπησαν 8. 162,11. περιλειφθήοτται Par. 63 = UPZ 110,168 (164·). ύπο-4° λειφθήσεται PSI IV 444. ι° (ΠΙ*), ύπολειφθησομένου Teb. Ill 805, 14 ("3')· αδιάλειπτος Teb. 27, 45 ("3*)· ber die Nebenform λιμπάνω s. unten. λέπω (verwunden): λέπει Par. 12 = UPZ 122, 15 (157*). λικμάω (worfeln) [εκ-]: neben έλικμάτο, λικμήσωμεν einmal έξελίκμωσεν S. 117,29. 45 λιμπάνω [έγ-, κατά-, ύπο-]: Nebenform zu λείπω in Compositis, nur im Pr sensstamm, z. B. καταλιμπάνω Petr. III 2, 19; 6 (a) 25 (beide 237»). έγλιμπάνηι (intr.) Hamb. I 27, 14 (250·). καταλιμπάνουσι PSI IV 350, 3 (254·). καταλινπάνει Lille 17, 5 (III*), ύπολιμπανόμεθα PSI IV 392, 4 (III*), -πάνεσθε Hib. 45, 13 (257*). Weitaus h ufiger ist jedoch λείπω, auch in Compositis, namentlich 50 καταλείπω in Testamenten.

186

Konjugation.

§ 81.

[ava-, αντί-, dnro-, δια-, έγ-, έττι-, κατά-, παρά-, προ*-, συλ-, ύπο-; ττροξοπτο-]: λογΊουνται, άττολογιούμενοι S. 128,^. »β. 3 6f-;ebenda λογίσεσθαι,διαλογίσεσθαι in Aoristfunktion, άττο-, διαλογΊσασθαι S. 134-3»· συνλελόγΊσμαι Teb. 82, 3 (115*)· ίλογίσθη (pass.) Zen. pap. 59320, 2 (249»). άττολογΊσθηναι (pass.) s Teb. 99, 42 (nach 148»). λογησΟήσεται Par. 62 = UPZ 112 col. 4, ι ; 6,6 (203—02»). λούω [έγ-]: λουσμένου Teb. Ill 798,4 (II*). -μένη; Magd. 33,2; ebenda 42. 3 -μένην (beide 221»). λούσει Zen. pap. 59667, 9 (III*), λουσάμενοι Magd. 6, 4 (221»). έγλουσθέντα S. 156,3». λυμαίνομαι: λυμαινόμενον Zen. pap. 59736, 27 (ΙΠα). λοιμανάμενοι ίο (= λυμανάμενοι) S. 133.7 und Bd· I1 § 15 S. in. λελυμάνθαι Petr. Ill 27, 3 (III·). λυμανθήναι (pass.) Par. 6, 20 (127·). λυττέω: λυττοΰμαι Petr. Ill 8.115,10 (III·), μη Λυττεΐσθε Grenf . II 36,9 (98·). λελνττηκώςΤβ^ΠΙ 767, 13 (II·). Par. 61 recto = UPZ 113. 13 (156·). έλυττήθην Teb. Ill 760, 22 (215»). λυττηΟεΙη$ Par. 64 = UPZ 146, 38 (II»). is

λύω [άνα-, άπο-, δια-, ey-, έττι-, κατά-, τταρα-, ττερι-, συλ-; έττανα-, συγκοτα-, συνδια-]: λύει = λυσιτελεΐ PSI IV 400, ι6 (III»); V 512, 26 (253·). Hamb. 27, 17 (250»). Leid. C recto = UPZ 77 I 12 (c. 160»). διαλυομεναι (pap. διαλύωμεν καΐ) = zugrunde gehen Leid. E III == UPZ 50, 13; ebenso Par. 27 = UPZ 47, 13; 28 = UPZ 48, 12; 26 = UPZ 42, 9 (alle c. 160»), διλούονται = διαλύονται ao Lond. I nr. 35 (p. 25) = UPZ 53, 20 (161*). συνκατελύοσαν S. 83, »5. άναλύσειν (ausziehen) Par. 15, 30 (120»). καταλύσω (einkehren) Par. 49 = UPZ 62, 36 (160); 40 = UPZ 12, 38 (156·). ανέλυσαν W. Chr. n, 10 (123*). έτταναλύσαντα? Par. 34 = UPZ 120, 5 (II*). έπελύσατο Mitt. Chr. 233. 2 (112— n·). Grenf. II 30, 4 (102»). άττολελυκότεί Par. 63 col. XIII = UPZ HI. 2 (163»). άττο-, έχλέλυκαν S. 85, igf. as όπολελύσθαι Lond. I nr. 42 (p. 30) = UPZ 59, 25 (168·). συνλελύσθαι Tor. IV 9 (117»). Grenf. II 26, 3 (103»). διαλυθηναι BGU 1012, n (170»?). Par. 22 = UPZ 19,21 (c. 162·). άπελύοημεν Teb. 43,21 (118»). άπερίλυτοί BGU 1170,58 (I«). μαίνομαι [έπι-] : μαίνεσθαι — μαίνομαι Grenf. I ι, 20. 22 (nach 173»). Teb. 2 (d) verso 14 (Anthologiefragment nach ιοο»). έπιμανοϋσ(σ) = έπιμανείσα (?) jo Zwitterform S. 163 Fu n. 2. μαλακ^ομαι (krank werden): μαλακφσθαι Petr. II 19,2,6 (III»). PSI IV 420, 16 μεμαλόχισται (III*), έμαλακίσθη SB 158, 2 (unb. ptol.). μανθάνω [fry-]: μανθάνειν Lond. I nr. 43 (p. 48) = UPZ 147, ι (Π·), μαθείν 5. 138, i-j. μεμαθηκώς Par. 63 col. VIII = UPZ 144,2 (164»). 35 μαρτυρέω [άπο-, κατά-, ττροξ-]: μαρτυρεί Petr. II 21 (d) 2; 12 -ρω (III*). μαρτυρείτω Hal. ι, 224. 227 u. ο. (ΠΙ*), ττροςεμαρτύρουν Amh. 30, 24; -ρει 29 (II*). καταμαρτυροϋντα Tor. Ι 5. 33 ("6β)· άπεμαρτύρησαν PSI V 503. 13 (257 — 56*)· τΓρο5μαρτυρήσαντο5 Hib. 31, g. 20 (nach 270*). προςμεμαρτυρηκέναι Teb. 99. 39 (nach 148*). προςεμεμαρτυρήκει S. 82, »β. μεμαρτυρημένον BGU 1155. 16 (I*); 1138, 40 14; ΙΙ4 1 · Γ 5 (Γ4*)· cVrro-, ττροϊμαρτυρηθηναι Magd. 18, 4 (22i a ). Leid. A = UPZ 124, 37 (c. 150·). μαρτύρομαι [δια-, έτη-]: μαρτύρομαι Petr. II 46 (a) ι (2οο·). διαμαρτυρομένου Zen. pap. 5973· J 4 (257a)· Petr- H 37 t1 1») 5 (HI*)· έττιμαρτυρομένου Magd. 6, 5 (218*). έττεμαρτυρόμην Petr. III 65 (b) 17 (III·). Magd. 24, 7 (218»), έπεμαρ45 τύρετο Lille 3, 8 (nach 241·). SB 7188, 31 (151*). έττεμαρτυράμην S. 132, 13. διαμεμαρτυρμένοι Zen. pap. 59367, 30 (240»). μεθύσκω (poet.): μεμεθύσμεθα Teb. ι, 15 (Anthologiefragment, I»). μεθύω: μεθύων Hal. r, 193. 194 (III»). Teb. 2 (d) verso 20 (Anthologiefragment I*).

§ 8i.

VerbalVerzeichnis; λογ^ομαι—νέμω.

187

μείγ νυμι [συμ-]: Pr sens fehlt. Zu den Formen μείξω, έμειξα, έμείχθη, δμεικτος, σύμμεικτος, άμειξία, έττίμειξις, fehlerhaft συνμϊξαι, μεμν/μένος s. die Belege Bd. I1 § 11 S. S. 91· Dazu weiterhin ονμμείξω Hib. 7 (Anthologie) 28 (250—210»). συμμείξασα SB 7267, ίο (226»). συμμείξηι Zen. pap. 59545,13 (257»). συμμείξαντος Teb. Ill 739. *3 (l63 oder 145*)· σνμμεΐξαι Eleph. 29, n (III*). Fehlerhaft σννμίξας Teb. Ill 5 755.*3 (H*')· — μεικτό; Zen. pap. 59292.25.90 (250»). άμειξία PSI III 171,34 (118*). σύμμεικτος Teb. 53, 19 (n a ). BGU 1120, 12 (I»). Lond. Ill nr. 1171 (p. 177) 30 (8·). μέλλω: Belege f r das Pr s. Bd. II i S. 166. ήμελλον S. 93.»7μέλω — μελέω [έτη-, μετά-; συνετή-]: μέλει μοι PSI IV 343. ΙΟ (256·—55*)Ι Ι0 J 445. 4 (HI*)· μεταμελήοΈΐ σοι Hib. 59. " (nach 245·)· μελησάτω σοι PSI V 516, 2 (251·). εάν σοι μελήση Teb. III762.8(III»f). έτη-, μεταμέλομαι S. 115,1 ff. έτημεμέλησσι Zen. pap. 59240, 5 (253a)· -ται Grenf. II 36.13 (95*)· έττιμεληθηναι S. 158,4«· μεταμεληβηναι S. 159. ίο. μέμφομαι [αντί-]: άντιμεμφομένωι Par. 64 = UPZ 146, 6 (II»). μεμφθηι (pass.) 15 Zen. pap. 59586. 9 (HI*)· αμεμτττος — άμέμτττως s. Stammbildung1 S. 191, «. μένω [δια-, έμ-, έπι-, κατά-, τταρα-, ύπο-; προςυττο-]: μενεΐν S. 130,». μεΐναι S. 132,1«. Οττομεμένηκας Teb. Ill 747. " (243*)ί ebenda 712, 5 έττιμεμενηκώς (nach 125·). ύπομεμένηκε Rosettast, n (196»). μερίσω: μεριοΟμεν 8.128.14. μεμηρισμένον (sic) Rev. L. 45. 9 (258*)· μερί-ao σβείσηι Teb. Ill 739, 5 (163 od. 145»). μετρέω [άπο-, έγ1-, είς-, κατά-, τταρα-, περί-, προς-; άντικατα-, πρόβατα-]: άττομετρήσω Mich. Zen. 46, 12 (251*). μετρήσαι Lille 5. ι; 29 προςμετρήσαι (2όο—59*)· άττομέτρησον Hib. 50, 6 (257*)· περιμετρήσατε ebenda 75. 7 (232*)· παραμετρήσασθαι ebenda 45. J 7 (256*)· έμετρήσαντο PSI V 490, 13 (258*)· »s μεμέτρεκε (sic) Zen. pap. 59294. *3 (HI*)· μημητρήμεθα (sic) PSI V 532. 6 (III*). Perfekta ohne Reduplikation μέτρηκας, τταραμετρήσθαι S. 107,19· 14· καταμεμέτρηνται Teb. 6ι (b) 236 (ιι8»); 72, 173 ("4*)· ίμεμετρήκειν S. 8ο, J7. μετριάσω: μετριάσαι S. ΐ34>7· μηνύω: μηνύειν Teb. Ill 700, 49 (ι20·). μηνύσαντι Hib. 29, 5: 6 -οηι (nach 30 265·). μηνυτρ(3ω: μηνυτρί^οιντο Zen. pap. 59015 (verso) 3; 28 μηυυτρί^εσΰαι (259*)· μιαίνω: μιάναντε$ S. 133.«· μιανθώσι Par. 51 = UPZ 78, 28 (159*)· μιμέομαι: αμίμητο? Or. gr. 195 (33*)· μιμνήσκω [άνα-, Cnro-]: ίατομιμνήσκειν (ohne ι irposytyp.) Zen. pap. 59015 3S verso 35 (c. 259»). Par. 63 = UPZ no, 187 (164»). αναμνήσας Petr. II 20 col. 3, 10 (252·). μνησάμενον (poet.) Herodesepigramm Arch. I 221, 20 (145—n6a). μεμνημένο$ BGU VI 1301, 5 (II—I·). Par. 63 col. VIII = UPZ 144, 19 (164»). -νη$ Tor. XIII ι (= oben erw hnt) (139»). μεμνησοαι Strack, Ptol. Inschr. = Arch. Ill 129, 17 (IIa). μνησθηναι—μνήστητι (sic) S. 156,40ff. άναμνησθωμαι (Zwitter- 40 form) S. 163,6- αείμνηστος Or. gr. 139, 21 (127—117»); 168,13 (114*); 194.32 (42·). μ(σγω (neben μεΙσγΌο) [έττι-, συμ-] ionische Nebenform zu με(γνυμι: Belege Bd. I1 § n S.gi. σΰμμεισγε Teb. III 716,3 (158»). συμμίσγειν Arch. II 515. 4 (I*)· νέμω [άπο-, κατά-] (abweiden; verteilen): κατανέμηι Petr. II 22, 8 (III·); 45 -μοντα Petr. Ill 32 (g) r. (b) 4 (240»). νεΐμαι S. 132,30. κατανενεμήκασι Hib. 52, 3 (nach. 245»). κατανενεμήσθαι (verteilt sein) Teb.72, 305 (114»). κατανενε(μημένη$) ebenda 61 (a) 188(118»); aber κατανεμημένης (ohne Redupi.) S. 107,,«. άκατανέμητος Teb. 66, 75 (121·).

188

Konjugation.

§ 81.

NE (poet.) spinnen: νησαν Herodesepigr. = Arch. I 220, 14 (145—116·). νοέω [απτό-, δια-, έτπ-, κάπα-, μετά-, ιτρο-, ττρος-, συν-; irposerri-]: νοών (καΐ φρονων) formelhaft in Testamenten. νοοΟντας Par. 63 col. ιι = UPZ 145, 10; no, 192 κατανοοόοΊ (beide 164»). κατανοεί? BGU ion II 17 (II*). Pass, νοείσθω Eudox. s 142 (vor 165«). Med. νοήται Rein. 16, 33 (109»). ττρονοεΐσθαι Teb. 40, 12 (117*); 27, 67 (113*). ττρονοεΐσθε Par. 63 = UPZ no, 185; ebenda col. XI = UPZ 145, 74 (164*). διενοεΐτο Petr. II 45 = W. Chr. ι col. II 4 (246»). προνοήσαι BGU VIII 1849, 24 (48—46*). έπινοησασών Par. 22 = UPZ 19, 21 (165»). ττροςνοήσας Magd. 35, 3 (217·). μετανενόηκεν PSI V 495, 9 (258«). απονενοημένους Par. 36 = UPZ 107,15 (163»). ττρονοηθϊηναι, προνοηθήσεσοαι S. 159. *6. νομίσω [κατά-, irpos-]: Pr s. berall, νομίσαι S. 134*34· vouljavTCC (Zwitterform) S. 144,10- νενομίκασιν Rosettast. 47 (196·). ττροςνομισθεισων Kanop. Dekr. 43 (36·). νοσφί^ω: νοσφειοϋμαι S. 128,19. νοσφίσασθαι S. 134,35. νενοσφίσθαι Rev. L. is 27. ίο (258«). PSI IV 442, 4 (III»). ξενίσω: ΙξενίσΟην S. 160, i. ξενόω [έτπ-]: έπιξενωθηναι S. 159,13. ξύω [κατά-]: κατεξοσθαι S. 154*13· οϊγω (nie οΐγνυμι) [αν-; παραν-]: ανοίγω PSI IV 4". i (HI8), άνύγω, άνύχετε, ύξει s. Bd. I1 § 15 S. no. Ferner άνύγωι Par. 51 = UPZ 78, 7 (159·)· άνύγειν BGU VIII 1859, 9 (Ι»), οΐξει ebenda 999, 8 (Ι·). ανοίξω Petr. Ill 42 A 2 (257*)· ήνωιξα S. 108,44. άνοΐξαι Petr. II13 (ίο) 4 (258—53»); III p. 133 verso col. 2, 23 (246*). άνοίξαντε5 Par. 6, n (127»). άνεωιχότα. άνεων/μένο?, ήνυγμένος = ήνοιγμίνο? 8.104,1. άνοΐχθαι PSI IV 34°. J 4> 16 άνοιχθηναι (257*)· ανοιχθηναι *s Petr. II 13 (9) 4." ( ι6 ) 6 άνοιχθήτωσαν (258—53*)· άνοιχθήτω Petr. Ill 44 (3) 3 (c. 246«). οίδα [ιτρό-, συν-]: ol as, οίσθα? S.81,ιβ. οίδα, οίδεν, οΐδαμεν, οΐδασιν, είδώ, είδώξ, εΐδέναι S. ΐ49>ι Τβισαμενός usw. Bd. I1 § ιι S. 91- Dazu Nachtr ge: Futur, άποτείσειν Lille 28. 5 ao (III·). Hib. 86. ίο (248»); 102,9 (248*)· Eleph. 2. 12 (285·). έκτείσομεν P. Berol. 11641, ιι. 17 publ. v. W. Schubart, Einf. i.d. Pap. (1918) 8.507 (I*). Aor. τείσασι SB 5628 (poet. Grabschrift) 6 (II»). άποτεισάτω Hib. 84 (a) 7. 23 (301·); 91. 6 (244 oder 219»). Lend. Ill nr. 1203 (p. 10) 7 (113»). προξαποτεισάτω ebenda nr. 88ο (p. 9) 30 (113*). Eleph. i, n (311», ltester Papyrusbeleg), άποτεισάτωσαν as Hib. 92, 18 (263»). Perf. άποτέτεικα Zen. pap. 59453. 4 (HI4)· [άπο]τετεικέναι PSI VI 554,30 (259·). έκτεισίί Hib. 93. 9 (nach 250»); 94,18 (258·). Τεισάρχου Hib. 92, 6 (263·). Τεισάνδρου ebenda 109,3.10 (247—46*). — Ausnahmen: άποτισάτω Hib. 90, 14 (222»). εκτισι$ Eleph. 27 (a) ίο (223»). ΤΛΗ-: έτέτλητο (in Prosa!) Par. 63 col. IX = UPZ 145,31 (164»). Vgl. 30 Bd. I1 S. 26. TOKijcu [εκ-]: έξετόκισα S. 134,39. τραυματίσω: ετραυμάτισα 8.134.40τρέπω [άνα-, ίν-, έπι-, περί-, προ-]: έντρέπομαι (sich sch men) Par. 47 = UPZ 70,4 (153»). επιτρέψει Hib. 41.11 (nach 261»). έπετρέψαμεν PSI VI 618,5 (HI»). 35 προτρέψαντοί Teb. 61 (b) 372 (118·); -το$ ebenda 72,374 (114·). προτρεψαμένου Par. 63 = UPZ 110.165 (164»). άνατετραμμένης ebenda col. IX = UPZ 145,37. ττεριτετράφθαι BGU VIII 1831, 8 (51—50·). έντραπηναι — έντρεπέντο$ (mit Pr sensvokal im Aorist) S. 161,36 ff. τρέφω [άνα-, δια-, παρά-]: τρέφειν Zen. pap. 59215.20 (254*)· Teb. 5, 182 40(118»). ber τραφεί ν (τραφεϊν?) S. 139, «· διετρεφόμεθα Par. 22 = UPZ 19, 23 (165·). τρέφετο (poet.) Zen. pap. 59532. 4 (H1*)· θρέψω PSI IV 377. 4 (250—498)· Zen. pap. 59649. 20 (III*), ανέθρεψα ebenda 59379, 2; ι άναθρέψαι (III*). τέτροφα (?), τέτρεφα S. 152,9· τεθραμμένα Lille ίο Ι 4; II 3· ΙΟ (HI*)· τροφή ναι 8. ι6ι, 3ι. σύντροφος s. Stammbildung2 S. 203, H. 45 τρέχω [άνα-, άπο-, δια-, εκ-, έπι-, κατά-, παρά-, συν-, υπό-; παρεκ-]: κατατρέχω Par. 50 = UPZ 79. 18 (ΐ59*)· άποτρέχεις Grenf. Ι ι, ι, 23 (nach 173*)· ') Chariton Charitonides, ίλεγ-χοί TOO Βερναρδακείου λεξικοο (Αθήνα 22 [1910] 314) h lt ίκτεισις f r falsche Analogie zu έκτείσω usw. (Verschleppung des Diphthongs). Vgl. Joh. Schmidt, K. Z. 27, 295. έκτεισις brigens auch Ditt. Syll.* 113, 18 (Zeit Alex. d. Gr.). Vgl. Lautensach 1887, IA. Meisterhans* S. 180, 6. G.Meyer 181.

§ 8i.

Verbalverzeichnis: τίκτω—φέρω.

199

κατατρέχοντα Par. 44 = UPZ 68.6 (153·); κατέτρεχεν 23 = UPZ 18, 8 (165·). άττοδραμοϋμοπ S. 130,37. δρσμεΐν S. 135.34· συνδεδραμηκέναι Teb. 48, 26 (113·)· ύποδεδραμημένας ebenda 24,67 ("7a)· τρίβω [άπο-, δια-, κατά-, συν-; ττροςδια-, οννδια-]: συνδιατ0ί{λ}βοντο5Lond. I nr. 24 recto = UPZ 2, 6 (163·). θΛ/νετρι[βόμεθα] Petr. II 4 (3) 5 (255*)· άποτρίψωσιν s Zen. pap. 59129,15 (256»). συντρίψαντε? Teb. 45, 21; 47,13 (113·). συντίτριφα S. 152,7. κατατέτρπΓται PSI V 527, ίο (III»). άποτετριμμένωι Zen. pap. 59021, 29 (258·). τριβήναι S. i6i,3J. τυγχάνω [άπο, εν-, έττι-, κατά-, παρά-, περί-; κοτεν-, προεν-]: Pr s, berall, τυ χάνο ι (ohne Nasal) Artem. 8; τυχχάνοι n (IV·). έντυχάνωσιν (mit berschrie- to benem y) Par. 63 col. XIII = UPZ m, 9 (164»). έτυγχανεν Petr. III 32 (g) verso 16 (0.240*). Par. 15, 40 (120·). τεΰξομαι S. 130,3$. τυχεΐν S. 139,1ζ. τέτευχα S. 151,34. έντέτευχαν — έντετευχασιν 8.85,13. ίντευχαν (ohne Reduplikation) S. 107,I5. προενετετεύχειμεν S. 83,4. (άπο)τυπανί3ω (τυμπαν^ω): άποτυπανισθώσιν Par. ii = UPZ 119 verso 5 15 (157·). Zum Nasalschwund Bd. I1 § 43 S. 190 f. ptjco: [εξ-, καθ-]: ύβρισαν (Zwitterbildung) S. 85,17 Anm. 3. ύβρίσαντα Petr. II 17 (i) 19.27 (236»). καθυβρίσηι Hai. 1,210 (ΠΙ»), ύβρικα S. 99,30. ύβρικότε5 Magd. 6, 13 (222·). -KOTOJ Leid. A = UPZ 124, 27 (c. 150»), υβρισμένος Teb. 16, 7 (114»). Οβρισθήναι Hai. i, 212 (III·). *o uyiajco: ύ/ιάσαι S. 134,13. ύγιάσθην PSI VI 59034,12 (257·). υγιαίνω: Pr sens beraus h ufig in den Gru formeln der Briefe, ύιαίνω (mit Schwund des intervokalischeny), uyafvrjs (y = V) s· Bd· I1 § 33 S. 164. Oyiyaivoa (Entfaltung eines spirantischen y) ebenda S. 168. uyiyafvei Ostr. Plaumann = Arch. VI 220 nr. 8, 18 (III 8 )- Imperf. uytaivov oft in Briefeing ngen, z. B. s Lond. I nr. 42 (p. 30) = UPZ 59. 4 (168·). Par. 32 = UPZ 61. 5 (161«). BGU 1009,2 (II·). Teb. 59, 2 (99») usw. uyiava S. 133, iz. ύττισχνέομαι: ύττοσχνούμενος (Kontamination aus Pr s, und Aor.) Teb. 58.19 (in·), ύττοσχέο-θοη S. 139, i0. υφαίνω [εξ-, τταρ-, irpo-, ΟΛ/V-; ττροξεξ-]: ύφαναι S. 133.»· προϋφασμενοι Teb. Ill 30 793 col. VIII, 12 (nach 183·). κροκύφαντος aus F den gewoben BGU VI 1300, 23 (III—II·). φαίνω [άπο-, κατα-(?), OTTO-]: ύττοφαΐνεις Teb. 165 descr. (105·). άπέφαινες Par. 63 col. XII = UPZ 145. 85 (164·). άπέφαινεν Petr. II 30 (f) (c. 235·). Teb. 23. 3 (119 oder 114»). άττεφαίνετο Par. 2 col. 2. 7. 9. 10; col. 7. 8. 13 άποφαίνοιτο (ΙΙ·). 35 άποφήνασθαι — άποφάναι 8.133,19.16. ττέφηνα 8.149.48- φανηναι S. 161,33φάσκω [άττο-, κατά-]: Pr s, und Impf. S. 126, ιβ. έφάσκοσαν S. 83,16. Vgl.

φημί-

φείδομαι: φείσεσθε Par. 63 = UPZ no, 133 (164·). ττέφεισθαι = ττέφεισται Zen. pap. 59Ι4°· *& (256*)· Zu falsch gelesenem ττεφιδήσασθαι S. 106,19 40 Anm. 9. φερνί^ω: φερνιείν S. 128,,!. φέρω [άνα-, άπο-, δια-, iy-, εΙ$-, έμ-, έττι-, κατά-, μετά-, παρά-, περί-, προ-, προ$-, συμ-; hrey-, έπικατα-, παρείϊ-, προςανα-, συμπερι-, συνανα-, ονναπο-, συνει$-]: οίσω Mich. Zen. 58. ίο (248·). οίσι$ Teb. Ill 793 c°l- VIII 15 (183·). οίσει Zen. «s PaP· 59378, 12 (HI·), άποίσω ebenda 59434. »8 (III·), παροίσει PSI IV 333. "> (257·)· άνοίσουοη Par. 62 = UPZ 112 col. 2, 16; 8,9 (203—02·). προςανοίσω Petr. Ill 69 (a) 10 (HI·). Statt προςοίσωσιν Petr. II 4 (6) 15 (255·) ist προ$οίσουσιν zu lesen, ήνεγκα, ήνεγκάμην—ίνεγκεΐν S. 136, t 0 ff. f νεγκο (ohne Augment) S. 102,}.

200

Konjugation.

§ 81.

όνενεκεΤν (mit Nasalschwund) s. Bd. I1 § 43 S. 190. άνενεγκόσι (Zwitterbildung) S. 163, s. μητήνεκσ, μετήνεκκα s. Bd. I1 S. 183. Ebenso ττροίήνεκκενΖβη. pap. 59443,6 (III*), άττενίκκατο, άττη·/έκκατο (sic) S. 136, as. ττροίένηκε, μετενηκαι s. Bd. I' § 2 S. 19. Nirgends ένεικεϊν S. 137,10. ίνήνοχα, Ινηνεχόσι (mit 5 Lautschwachung) S. 104,16. ττρο5ανενήνοχεν BGU VIII 1762, n (58»). άττενήνεγμαι Zen. pap. 59421,5; μετενήνεκται 59720· 8; ·προςεντ\νεγ\ίένων 59536, 2 (alle IIIa). ber die Parallelformen ένήνεκται, ένήνεκτο .— ένήνεγκται (nur III»), άνηνέχθαι (haplologische Verk rzung) oder umgekehrt συμττεριεν{εν}ηνεγμένη5 (dittographische Verl ngerung); ferner ένεχθηναι — ένεγχθήναι. aber nur ίνεχθήσομαι s. Bd. I1 § 44 io S. 196 ff. Weitere Belege f r nasalierte Formen: ότττηνέ/χθη Zen. pap. 59312, ιι (250»); άνενεγχοέντθ5 59355.20.31 (243»). κατηνεΥχθησαν Mich. Zen. ίο, 5; 12 κατενεΥχθένταξ (257*). άνενενχθεισών Zen. Bus. 5, 25 (257»). ένεγχθείσαχ Zen. pap. 59327,42 (249·). Ohne Nasal: άνενεχθέντα Zen. pap. 59314, 5 (250»); 59355,8 (243*). σνμττεριενεχθήναι 59367,10 (240*). κατενεχθηι Zen. Bus. 97,10 (III·). is ένεχθησομένου BGU VI 1212,19 (Ι*), ττροςανενεκχθή Bd. I1 § 36 S. 169·. μετηνέθησαν (Schwund der Aspirata) §33 S. 166 Anm. 5. δαινεκθέντες (sic) = δ(ι)ενεχθέντε5 Teb. 25, 17 (ii7 a ). άνοισθήσεται S. 156,51. φεύγω [δια-, εκ-, κατά-, irpos-, ίπτο-]: έκφεύξειν S. 130,4»· φυγείν S. 139,36ττέφευγα S. 149, «· so φημί [από-]: Pr s. act. und med., Imperf. act. S. 125,44 ff. ^PTO (nicht εφησθα)

S. Si.ai. άπεφάμην, §φατο, έφάμεθα, φάμενος S. 126, »5- έφάσκοσαν S. 83, ζβ. Inf. und Part, ersetzt durch φάοκειν, φάσκων, φάμ£νο$, φάσθαι S. 126, ιβ. ι9. φήσι Rev. L. 20,8 (258·). έφησεν PSI IV 444. 3· 4· 6 (ΠΙ*). Petr. Ill 53 (q) 11 (HI*)· SB 7183, 6 (III*). Ιφασεν (wohl = |φασεν?) S. 126,«. ίφησανΡβίπ II 2O (3) 9 (252"). 'S Par. 37 = UPZ 5, 43 (160»). Teb. 15, io (114*). Teb. III 739. 23 (163 oder 145»). φήσος Tor. I 3, 32; 4, io; 5, 3 usw. (alle 116*). φήσαντοξ Petr. II 20 (4) 7 (252·). φήσαντε? Par. 35 = UPZ 6, 30 (163*). Aristeas (Wendland) 197. 252. 254 έφησεν; 249. 255. 2όο φήσα$. Vgl. Schweizer Perg. 181. Nachmanson Magn. 164 d. φθάνω [ττρο-]: §φθανεν Zen. pap. 59082, 15 (257*). Aorist gew hnlich φθάσαι, so ganz vereinzelt ϊφθημεν S. 142,35. φθείρω [δια-, κατά-; τταρακατα-, ιτροξδια-]: Pr sens nicht selten: φθειρόμενος Zen. pap. 59037,7 (258—57»). διαφθιρώμεθα PSI V 532, 16 (III*), καταφθειρώμεσθα(?) 8.92,6. διίφθειρεν Rosettast. 26 (196*). κατέφθαρται Zen. pap. 59093,5 (257*).^ Petr. II 19 (2) 6 (III*), έφθαρμένην Leid. B = UPZ 20, 17 (c. 162»). κατ35 έφθαρμένην Or. gr. 194, 5 (42»). κατεφθαρμένοι BGU VIII 1847, 21 (51—50»). καταφθαρμένου (ohne Augm.) S. 98,30. διέφθαρται BGU 1109, ιι; ιιιο, ίο (Ι»), φθαρήναι S. 161,36. φιλιά3ω: έφιλίασα BGU 1141, 18.23 (14*). φιλοτιμέομαι: φιλοτιμούμενοι Zen. pap. 59631,6 (ΠΙ*). ίφιλοτιμοΟ S. ιιι,υ. «ο φιλοτιμηθηναι S. 159,35. φοβέομαι: φοβεΐσθαι Teb. 59. ίο (99*)· φοβούμενη Magd. 9. 3 (218»). ττεφόβημαι BGU VIII 1766,9 (Ι*)φροντΐ3«>: 7· λεσώνις «^ λεσώνης 47> ΐ3: Deklin. 24,19-11λευκομυόχρους 58,2λευκόχρως 57.38- λευκό-

λιβυάρχης 11,40. λιθηγός: substantiviert 19.31· λίθος: Geschlecht 18,39.43. λιμός: Geschlecht 18,43-46 und Fu n. i. λινούς: Deklin. 53.4«λίνοφόρος: substantiviert 19,15Λίχας: Gen. 3,33· Λοβάις: Deklin. 32.»4f· Λογβάσις: Deklin. 22,». λοιττός: Femin. 53.3«. ΛολοΟς: Gen. 34·»»· Λυκομήδης: Gen. 38.19. Dat. 39.18.30- Vok. 40,16. Λυσαγόρας: Gen. 4,16. Λυσανίας: Gen. 4,14. Λυσας Kurzname 7,31. Λυσίας: Gen. 4,16. Λυσικράτης: Gen. 38,43. Dat. 39,,3. Akk. 40,11. Λυσίμαχος Ι2, Ϊ0 . Λοσις: Gen. 32,11-15. λυσιτελής: Kompar. 59, 13-

λυχ νάτττοι ~ λυχνάττΤαΐ 10.44-

Λώις: Gen. 32.15-

Μ

Μαιεΰς: Gen. 33.40Μαίμαχος ΐ2.ιομάλιστα: pleonastisch 61,43. Κριτίας: Gen. 4,«· ΜανεΘώς (Μανεθός?): Κριτόλαος 14,37· κροκοδιλοτάφιν ι6,,4. χ ρ ο υ ς 58.»· Dat. 15.30-31· κρόκος: Geschlecht 18, Λέψις: Gen. 21 Fu n. 3- Μαρρής: Deklin. 34·5· Λεωνίδης2 Fu n. t: Dat. 15-18· 4ΐ,333· πόσος 7°.»· Ποσσικράτης: Gen. 38,45ποτήριν ι6,,6. Πράξω: Deklin. 27,8Πρεπέλαος 15,2. πρεσβευτής: Sing, und Plur. 10,30-35πρέσβυς: Plur. 25,38- — Kompar. 59,,3. πρόβατον 28,6-10 und Fu n. 2. προγονικός: Femin. 52, 10·

προθεσμία: substantiviert 19,29. 53.«. Προκλη*ς 40,23. Πρόμαχος ΐ2 ( ί ,. Προπέλας: Dat. 15,13-15-

213

Wortregister. πρόςοδος: Geschlecht 17.33ττρούργιος: Kompar. 58.41Πρωταγόρας: Gen. 4,19. Πρώταρχος iz.it. Πρωτέας: Gen. 4,20. Πρωτογενής: Gen. 38, 21. 46. Dat. 39.19- 28Πρωτόμαχος 12,22ττρώτος: -πρώτιστος 62,j. ΠταΟς: Gen. 33,35. τττεροφόραι, ot 10,36-40Πτολεμαιεύς: Gen. plur. 29.30Πτολεμαίος i6,7: Nom. statt Vok. 11,8-11Πτολεμαις ιό,βττύελος: Geschlecht 17,40. Πυθαγόρας: Gen. 4,18. Πυθίας: Gen. 4,20Πυθιάδης 2 Fu n. i: Dat. 3,11. πυροφόρος: substantiviert 19,15. Πυρρίας: Gen. 4,10.

ράβδος: Geschlecht 17,4:1. 'Ραδάμαντυς: Akk. 'Paδάμαντον 26,ι5. 49.19ράιδ ιός: zweier Endungen 5i,,7. ράχος: Geschlecht i8,i9. piv (ρίς?): Deklin. 43,38. ρίψ r*~> το βΐπος: Plur. ρΐΤΓΟΙ 45,30-

ρους ΐ2, 33 .

Σαβινας: Dat. 8,,!. Σαβλδς 7 >45 . Σακόλαος 15,3. Σαλή"ς: Gen. 34,8. ΣαμαΟς: Gen. 33,35. Σαμβας 8,ao. Σαμωυς: Gen. 35,1«. Σανακας 8,u. Σανώς: Gen. 36,,. Σαπφώ: Akk. 27,9. Σαραττιήν ι6,,3.

Σάραπις: Deklin. 21 Fu n. ,. 22,6. »5. 45.50— 23,»o. Σαρας: Gen. 7,14. σατοΰ ·» σαυτοϋ > s. σεαυτοϋ. σεατοΰ* σεαυτοΟ: durch εαυτού ersetzt 64,23*· — σαυτώι statt σο( 64,47· — ο-εαυτοϋ /^» σαυτοΰ 65, iff. — σ(ε)ατοΰ 65,8*. Σελεβοος: Gen. 34.37Σεμθώς 35.J»· σεμίδαλις: Gen. 23,31-33· Σεμμώνθις: Gen. 22,19. Σενεριευς: Gen. 33.43· Σερας Kurzname: Gen. 7.3*· Σεσώς: Dat. 35.»«· Σεώς: Gen. 35.19σησαμοφόρος: substantiviert 19,16Σθοτής: Gen. 34.»· σίδηρους: Deklin. 53.4'· Σιμ(ας: Gen. 4,20· Σιμμας Kurzname: Gen. 6 (Ι9 . Σιμωνίδης 2 Fu n. i. σίναπι: Deklin. 24.3»-37· Σ ίνας Kurzname: Gen. 7.15σιτηγός: substantiviert 19.31Σιτόις: Deklin. 32·3»· σίτος: Plur. τα σΐτα 48· 19-

σιτοφόρος: substantiviert 19,16. σκέπαρνος, ό 47ο1· σκέπη, ή ~ το σκέττος 50,9σκεϋος: Plur. τα σκέα und σκήα 47-37σκωληκόβρωτος: zweier Endungen 52,1· σμήνος: Nom. plur. ςμήνεα 37.19Σοκευς 33.43ΣοκνομΤνις 2ΐ Fu n. ι. Σόξις: Gen. 32.31Σουνιεύς: Akk. 29,9·

σπόριμος: zweier Endungen 51.10ΣττοτοΟς: Gen. 34.37στάδιο ν: Plur. στάδια und στάδιοι 47.4»· σταθμός, ό ~ το σταθμόν 20.J5-40.

στάμνος: Geschlecht 18, 46—19.6 und Fu n. i. Στασικράτης: Gen. 38, ιι·

στατήρ: Akk. sing. 46,16Akk. plur. 48,3. στάχυς: Deklin. 25,40 26,1. Στάχυς: Deklin. 26,Mf. στέαρ, στη ρ: Deklin. 33, 4-7-

στέγη, ή ~ το στέγος 50.«· στήρ s. στέαρ. στολάρχης 11,43· Στοτοήτις 2ΐ Fu n. ι. στρατιώτης: Plur.orpaτιώτοι ιι,ι. Στρατωνίδης 2 Fu n. ι. στρουθίν ιό,ιβ. στυτττηρία: substantiviert 53.liσυγγενής: Gen. sing. 57,3- Akk. sing. 57·«·· Nom. und Dat. plur. 57.14συγγενικός: Femin. 52,11. σύγκλητος: substantiviert 19,19συκάμινος: Geschlecht 18,,. Συλώς: Gen. 35,29. Σύμμαχος 12,21. σύμπλους 54,37. συνεχής: Kompar. 59.26συνναος 15,14. σύνοδος: Geschlecht 17, 35συ ρ (α: substantiviert 53. κ.· σφραγίς: Akk. sing. 46,

'5Σωγένης: Gen. 38,11- 3«· Dat. 39.10- Akk. 4O,M. Σωκλής 40,24: Dat. 41.5

214 Σωκράτης: Gen. 38.«. 4β. Dat. 39,10. »9- Akk. 40,,. Σωσθένης: Gen. 38,ai. Σωσίας: Gen. 4,»,. Σωσιγένης: Gen. 38,,,. 46. Σωσικράτης: Gen. 38,34. Dat. 39,3,. Σωσιφάνης: Dat. 39,10. Akk. 40,,5. Σωτδς Kurzname: Gen. 7.4· Σωτηρίδης 2 Fu n. »: Dat. 3,„. Σωχάρης: Gen. 38,,,. Dat. 39,10.

Ταδς: Gen. 8.«. Ταγής: Akk. 34.,,. Τακμηοϋς: Deklin. 35,5. Τακοννως: Gen· 35,30. Ταλάη: Deklin. 49,31. Ταλύσυς: Gen. 26,23. Tavi$: Deklin. 22,13. ταξίαρχος ιι,ι7. 12,4. Ταοϋς: Deklin. 35.1. Ταπεντώς: Gen. 35,30. τάριχος: Gen. 37,». — o und το τ. 45.37. Ταρουλδς 8,». ταρτημόριον 79,19. Τατδς: Lallname j,n. Τατοΰς 35-3Ταυροσβένης: Gen. 38, M. Dat. 39,n. Ταυρωκας Kurzname: Dat. 7,,3. Ταος: Gen. 33,36. Ταφασιής (Ταφεσιής): Deklin. 42,19. τάφρος: Geschlecht 18,3. ταχύς: Super!..59,41Τείσαρχος ΐ2,Μ. τείχος: Akk. plur. τείχους (?) 46. sτέλε(ι)ος: zweier und dreier Endungen 51,21. τέλος: Gen. 37,1.45,18. — άπω τοΟ τέλος 37,3. τέσσαρες (τέτταρες) 74. ^ff.: Akk. τέσσαρες 74·

Wortregister. ja. Dat. 74,36. — τέσσερα 74,16. τεσσαρεςκαιδέκατος 77.3«· τεσσεράκοντα 74.*'· τετάρτημορος 79.ι»· τέταρτος: Femin. (?) 50. 3»·

Τετοραμοΰς: Akk. 34.3*· τετραετηρίς 74.39τετρακαιεικοστός 78·ΐ4· — Femin. 79.14-1«· τετράκις 8ο,,g. τετρακιςχίλιοι 8ο,ι9: τετρακιςκ(λιοι 77.5· τετράκλινος 75.ι». τετρακοσιαστή 78.ΐ9· τετράμηνος: substantiviert 19.33- 35τετράττηχυς 75.ιο· τετράς 78.»5· τετράχοος 54.19· τέτταρες s. τέσσαρες. Τέως: Deklin. 35·3'· Τηλέμαχος ΐ2,Μ. τηλικοΰτος 70.9τί^λις: Deklin. 23.34-44 und Fu n. f . τηνικαυτί, το τηνικαΟτα 66,ι,ff. 70.9Τιμαγένης: Gen. 38·»3· 46. Dat. 39.«· Τιμάνθης: Gen. 38.19Τίμαρχος 12,,». Τιμάς Kurzname: Dat. 7.33Tιμoκλής40.»$:Dat.4I.5· Τιμοκράτης (Τειμοκρ.): Gen. 38.19- 4«· Dat. 39. ,ο. »ι- Akk. 40,3. τίς: KurzfonneajroQ. τώι 70.J3»·

τις: Gen. του 7°.*9ff· Τισάς (Τισάτις) Kurzname 6 Fu n. 3Τίσρις: Deklin. 22,ao. Τνδς (θνας) Kurzname 6 Fu n. 3. ΤογγοΟς: Dat. 34,3,. Τοθοης: Deklin. 42,,,. τοί: Artikel 70,4. τοιούτος 70,j: τοιούτον /-> τοιούτο 66, ι β ff·

τοττάρχης ιι,44. Το ρ ας Kurzname 6,lt. τοσούτος 70,3: τοσοΰτον >~*> τοσοϋτο 66,,6ff. Τοτοής: Gen. 34,9. Akk. 42."Τουβίας: Gen. 4,37. Τττδς Kurzname 6 Fu note 3. τρεις, τρία: Nom. und Akk. 73.,,. Gen. 74,3. Dat. 74,6. indeklinabel 74.«· — τρΤς 73,,οτρειςκαιδεκάμηνος 76, 19·

τρειςκαιδέκατος 77,j6ff. τριακάς 78,,5. τριημιολία: substantiviert 53,1,. τριήραρχος ιι,,β- ΐ2,4. τρίμηνος: substantiviert 19.34'· τριπλούς: Deklin. 54,14. τρίπους: Akk. sing. 46, >4·

τρίς β,τρεΤς. τριςκαιδεκαπάλαστος 76.19τριςχίλιοι 8ο,,9: τρειςχίλιοι 77.4- τριςκίλιοι 77.5τρίτος: τρίτοι δντες 77.»ο· τροφός, ή ι8,4. Τρυφας Kurzname: Gen. 7.34·

υγιής: Akk. 56.34υδραγωγός: Geschlecht 19.6-10. ύδροχόος 13.19ύδωρ: Gen. ι,:1. 33.19indeklinabel 33.17· υΙός: Plur. 20,4,—2ΐ,;. — υΐύς 50.14ΰτταρχος ιι, ϊ5 · ϊ2, 4 . ύπερορία: substantiviert 53."· υπέρτερος 62,,6. ύποτριήραρχος ιι.ιβ. Ι2, 4 .

υς 26,4-9- 28 Fu n. t. Οσσωπος: Geschlecht 18, a·-«·

215

Wortregister.

Φ Φάβις: Deklin. 21 Fu note ι. 23,1». 32,33. Φαγάς Kurzname 6,n. Φάγω vis 2i Fu n. a. Φαιής: Gen. 34,9. Φαινέμαχος 12,«. φακή: Deklin. 5.19Φαλοϋς: Dat. 34.39Φαμής: Gen. 34.10Φάνης: Gen. 34.«»· Φανήσις 2ΐ Fu n. 2. Φανίας: Gen. 4.6f- 13Φαρνάκης: Gen. 38,13. φάσηλος: Gen.37.i-45.J7Φατρής: Deklin. 42.13· Φαν/ής: Gen. 34."· φαύλος: zweier Endungen 50.19Φεμεννας Kurzname 7.45Φερας Kurzname: Gen. 6.,,. Φΐβις 2i Fu n.,. Φιλάδελφος: Gen. 48,40. — Femin. 53,19. Φιλάμμων: Deklin.44,30. φιλάνθρωπος: zweier Endungen 52,3. Φιλίας: Gen. 4,23. Φιλήσω: Gen. 27,10Φιλογένης: Gen. 38,13. Φιλοκλής 40,15 :Dat.4i,6Φιλοκράτης: Gen. 38, ,3. 47. Dat. 39.13. Φιλοττάτωρ: Gen. ΦιλοΤΓατόρου 48,37. φίλος: Superl. 58,45. Φίλωνας Kurzname 6,». Φιλωνίδης ι Fu n. »: Dat. 3,7. Φιλώτας: Gen. 4,15. φλοΰς i2,3«.

φοινικοΰς: Deklin. 53,41. — φοινίκεος 54,1. ΦομμοΟς: Dat. 34.40φόρος: Geschlecht 48.11φορώ, εν 1.13φρέαρ: Deklin. 33.4·8· Φρούραρχος ιι,ιβ- ΐ2, 4 . φυλακάρχης ιι,45· φύλαρχος ιι,ι«.

χιλίαρχος ιι,ιο- ΐ2,3. χίλιοι: χείλιοι 77.»· — Singular 77.7χιλωτήρ: Gen. χιλωθήρον 48.Πχίμαιρα und χίμαρος: Geschlecht 10,13-10. χλαμύς: Deklin. 33.13χορτάρακος: Femin. 53. 11'

Χαιρας Kurzname: Dat. 7·34· Χαιρέας: Gen. 4,11· Χαιρήμων: Deklin. 44.14Χαιριγένης: Dat. 39."· Χαλαφάνης: Gen. 38.47· Χαλβάς 8,ι9. χαλκούς: Deklin. 53.4»· Χαλλαμας Kurzname 6 Fu n.3. Χαρικλής 40.15χάρις: Akk. sing, und plur. 31,6-17. Χαριτώ 27,11. Χαρμίδης 2 Fu n. i: Dat. 3.8. nχάρτης (χάρτη?): Geschlecht 10,4-11. χείλος: TOO χείλος 37.»· Dat. χείληι 37·ΐ3· χείρ: Stamm χειρ- und χερ 42.i«ff- — Akk.46.i4χειριστής ~ χεριστής ~ χιριστής 43.»· 4- «· χεΤρον, χείριστος 59.43χερογραφία 43.ι· χερσάρακος: substantiviert 19.17· χέρσος: zweier Endungen 50,17. — substantiviert 19.11·

χορτοφόρος: substantiviert 19.16χους (Hohlma ): Deklin. 27.30-41 und Fu n. >. χοος (Schutt): Deklin. 13,1.7 und Fu n. t. χρέος: Nom. plur. χρέα 37."· χρυσούς: Dekhn. 53,41. — χρύσεος 53.45· χρυσοχός 13.4·· χρυσοχοϋς 13.15- 53·44· ΤενεφΘδς (τΈνφθδς): Gen. 8,„. ψήφος: Geschlecht 18,6. ψίαθος: Geschlecht 19. 10-15τΊ νταής (τΊνβαής): Deklin. 34.«· 42·ΐ7·

ω ων ιός: zweier Endungen (?) 51 Fu n. i. "(ΰριγένης: Gen. 38,13. ως: Nebenform zu ους 48.14Δς: καΐ ως 66,37- 67,1. — ούδ* ως 66,38. 67.ι(?). ώσαύτως(δέ καθ67,3βί· Spitzname 7.34-