Epicuri epistulae tres et ratae sententiae: a Laertio Diogene servatae [1996 ed.] 351911304X, 9783519113041

Citation preview

EPICVRI EPISTYLAE TRES ET RATAE S E N T E N T I A E A L A E R T I O D I O G E N E SERVATAE EDIDIT

P. Y O N D E R

ACCEDIT

MVEHLL

GNOMOLOGIVM

EPICVREVM

VATICANYM

EDITIO STEREOTYPA PRIMAE

EDITIONIS

(MCMXXII)

STVTGARDIAE ET LIPSIAE I N A E D I B V S B. G. T E V B N E R I

MCMXCVI

Die Deutsche Bibliothek — CIP-Einheitsaufnahme Epicurus: [Epistulae tree et ratae eententiae a Laertio Diogene servatae] Epicuri epistulae tres et ratae eententiae a Laertio Diogene servatae. Acc. Gnomologium Epicureum Vaticanum. Ed. P. Von der Muehll. - Ed. stereotype ed. 1 (1922). - Stutgardiae ; Lipsiae : Teubner, 1996 (Bibliotheca scriptonun Graecorum et Romanorum Teubneriana) Einheiteeacht. : Ratae eententiae ISBN 3-519-11304-X NE: Muehll, Peter Von der [Hrsg.]; Epicurus: [Sammlung] Das Werk einschließlich aller seiner Teile ist urheberrechtlich geschützt. Jede Verwertung außerhalb der engen Grenzen des Urheberrechtsgesetzes ist ohne Zustimmung des Verlages unzulässig und strafbar. Das gilt besonders für Vervielfältigungen, Übersetzungen, Mikroverfilmungen und die Einspeicherung und Verarbeitung in elektronischen Systemen. © B. G. Teubner Stuttgart und Leipzig 1996 Printed in Germany Druck und Bindung: Druckhaus Beiz, Hemsbach/Bergstraße

PRAEFATIO Tandem in publicum prodit haec edilio clariseimarum Epiruri reliquiarum confecta iam ante quinqué fere annos et tum íam ad bibliopolam miseá, deinde vero vaiiie rebus impedita quominue prelo committeretur. Vellern nunc nonnulla aliter inatituieeem ; nam video, etei interpretationie adminicula bic illic in notis suppeditavi, talia facile augeri posso, video quoque in coniecturie v. doctorum afferendie me aliquanto largiorem fuisse. Sed ne Useneri nobiles quoedam conatus tacerem etiam ubi plane abiciendi mihi quidem videbantur, repugnavit ipsum consilium editionis meae, qua cum fundamentis a viro eumino positis plane niteretur, tarnen demonstrare volui, ad verba Epicuri recuperando baud raro cum maiore caution e agendum eese. Neque nesciebam fore qui reprehensuri sint quod codicum lectiones quae inutiles appellabunt, commemoraverim, multis eane quales in Ueeneri adnotatione critica legimus represáis ; sed quia vulgata quam dicimus scriptura, quae inde ab editione Frobeniana Laertii Diogenis viguit vel Usenero hic illic imposuit, eius vitia et damna illustrare debui neque paenitet me facti: nam ego iam in editionibus scriptorum antiquorum, quae secundum morem huius saeculi quam brevissimo apparatu critico instructas esse gloriantur, saepissime et utilia et paene necessaria aegre desideravi. Atque nimium in bis dare quam parum maini. Hoc vero libenter concedo: cum m ai or em partem libri decimi L. D. ederem, oportuisse totum edi ipsiusque Epicuri causa ea non praetenre quae Diogenes de eo eiusque doctrina conscripsit. Quod si fors tulerit ut libellus meus emptores nanciscatur, in secunda editione me rem absolvere posse spero. Quicumque H e r m a n n e U s e n e r o antiquiores editiones sivtLaertii Diogenis sive Epicureorum adire coactus erit, ut qui etiam post illius curas tiuctus inde carpi possint videat, non modo viri laude mea maioris summum ingenium, sed diligentiam quoque accuratiesimam admirabitui. Ita circumspect«' omnia et docte adminietravit ut nisi illius 'Epicureorum' collectionem fragmentorum (Lips. 1887) crebro adibis, editio mea baud ita magno usui tibi futura sit. Kam ut taceam de 'subsidio interpretationie', quod in pp. 376 sqq. Useneri legitur, Epicuri parcam et obscuram brevitatem, quam in epistolis et β ententile affectabat, viz intelleges, nisi cónsules quae vel ceteri a*

IV

PRAEFATIO

auctores de eius doctrina narrant vel Lucretius, quem ex ipsis Epicuri de Natura libris carmen suum condidisse diu persuaeum habeo. Itaque ea tantum, quae apud Usenerum pp. 1—81 extant, hac editione superflua redduntur. Libros manuscriptos, quorum usu memoria Laertii D. nititur, partim fratrie auxilio adiutus denuo contali, gravissimos quosque iterum vel ter pertractans. li enim qui Usenero codicum lectiones suppeditarunt, ut fit interdum in legendo erravernnt, et Us. ipse, quamquam quod de recensione Epicuri tulit iudicium in universum stare potest, saepe prae meliore librorum classi deteriorem quam ipse iudicavit, secutus est. Sed de codicibus Laertii Diogenis post tot virorum doctorom disceptationes fusius hic tractare mihi non est in animo; id potius ad totius operis editionem, quae a me paratur, pertinet. Si plnra nunc quaeris, delego te ad ea, quae post Edg. Martini (Leipz. Stud. XIX, Rhein. Mus. LV) et Alfr. Gercke (Herrn. XXXVII, 401 sqq.) editores Basilienses libri tertii i. e. vitae Platonis anno 1907 (in libro gratulatorio ' luvenes dum Burnus') apte disseruerunt. Ex ipsa adnotatione apparet duo omnino codicum genera nnmeranda esse, quorum nobilius, quippe quod archetypi unici fideliorem imaginem reddat, ex codicibus Β et Ρ eiusque asseclis constat. Quorum optimus est codex B(urbonicus) gr. III Β 29 saec. XII. in Bibliotheca Neapolitana servatus; correctus est a manu saec. XIV. cuius lectiones interdum cum Constantinopolitano conspirant. P(arisinus) gr. 1759, qui ineunte saec. XIV. diligenter scriptus est, eiusdem stirpis alteri familiae praeest; ex qua aliud quoque exemplar selegimue, codicem seil. Co(nstantinopolitanum) veteris Serail (cf. Th. Onspensky, Bulletin de l'institut Russe à Cple. XII [1907], 240 No 36; frustra eum quaeris apud St. Gaselee, The Greek Mscripts in the Old Seraglio at Cple. Cambr. 1916), cuius imaginem photographiée depictam possideo; saec. videtur esse scriptus XIV. vel XV., ultima folia inde a fol. 162r = L. D. X (Epic.), 143 = p. 53,17 editionis meae a secunda manu scriptoris saec. XVI. (?) ex exemplari vulgatae recensionis suppleta sunt. Quamquam iste codex iuxta Ρ positus non multum utilitatis affert, tamen cum Ρ varias correctoram manus passas' sit ita ut quid primitas habuerit saepe dignosci non iam posait, gratum nobis auxilium ferre solet; nec non simile officium praestant scripturae codicum W ( = Vaticani gr. 140 saec. XIV) et Q ( = Parisini gr. 1758 saec. XV), qui ex ipso Ρ aut videntur fluxisse (W) aut fiuxernnt (Q), sed antequam correctores ilium penitus depravaverunt. P 1 ex libro eidem familiae cognato· originem ducit, manus tertiae P s exemplar iam inter vulgato» vilesque libros Zf | άνάγοντις P ' Z f IS ¿y} Boeper η D í β (sec. Ut.) «int Ambr. : om. B P C o F Z f íjj Us. | ino, n [ ] B * etanida i n ras. ánoitixνύωβιν PZf Μ μιν Leopold 14 μηβΐν Ρ Ό » Ρ 16 ixt τ« Arndt: tfct SI Ητα Gatt. Ιπίΐτα «ei Ιχιιτιν Ut. | « a l seri.: « α τ ά Sí del. Heideì \ nárreos ieri, (ita taepe Ep. et Philodemut): πάντα B P Co Ζ ( om. F xati πάντα Heida πάντγ Merbaeh 1 · προσμίνόμ*νον BP'C«

Al) HERODOTUM

88—40 Ταύτα λων

δε όιαλαβόντας

πρώτον

μεν

γαρ ¿χ παντός iytvtx xal ti ίφ&είριτο άπωλώλει μήν

αν απερμάτων

τα πράγματα,

εβται.

ον&εν

ού&έν

αννοράν

γίνεται

εατιν.

ηδη περι τών

¿¿ή-

Iχ τοϋ μη δ ντο g.

πάν

γε ού&εν

δε το άφανιξόμενον

προΰδεόμενον.

tig το μη ον, πάντα αν 8 9

ουκ 'όντων των εις α διελνετο.

και τό πάν άει τοιούτον

οντον πάν

"(δει)

οτι ονδεν

5

ην οϊοι> ννν ¿οτι,

γαρ εατιν εις ο μεταβαλεΐ. ο αν

:-ίαελ&ό >> εις

Και ν κ

x a l άεί τοι-

e

παρά γαρ το

αν το την

μεταβολην

ποιηύαιτο. 'Aklà ΰρχήν

μην xal

κενόν))' των

φνβεως)

χα&'

και χώραν και άναφη

φναιν

οπον

κινούμενα,

παρά όε ταΰτα ον&εν

πιριληπτβ>ς

το αδηλον ονομάξομεν,

ην ονδε δι' ον ¿κινείτο, οντε

τω

το πρόΰ&εν ' ει (δε)

τ à αώματα ούτι

αντη η αΐα&ηαις

i/¡v άναγχαΐον

ωΰπερ προεϊπον

έπιτομ;/

αναλόγως

φη μη ίφ'

ενα κατά τούς λόγω &εωρητούς

Μ άντιχόπτουαιν, φοράς γίνηται.

εως αν ino

την

χρόνους'

αΐβ&ηβιν

το γαρ προΰδοξαξόμενον

το

αλλά πυκνόν ΰυνεχίς

περί τον

της

άοράτον,

8 add. Us. 6 oiiiv Γ | ίκατέρα om. TZt, expu. P a 7 φέρονται Sehn. p. 81 Brieger, at vid. Giù., Lucr. I p. 100,2 \ μηδενός Β μηδενός eeteri 8 (μεγάλα καϊ) βαρέα prop. Us. | μικρών

[ ] τ

χαί del. Gass. 9 ίή] δει Z ' f | άπαντα Β ( άπαν) Ρ 1 Co (άπαντα) F άπαντ&ν P ' Z f | (βραάντιρον) των μεγάλων Us. falso 18 φηραϊ Ρ 1 | al κάτω Β Ρ'Co 18 ίκατίρων SI, corr. Us. | τοβοντων Β τοσούτο Ρ 14 αχήβειν BZf | ζ&ν xt~) άντικόψη Us. 15 μήν χαί] μηίε Z ' f μην ούίί Hue. (Aldobr.) 1β ζον) 9άττων Us. I ϋ-άιτων Z s f Φάττον reltqui | οία&ήαβται Kuehn 17 τω\ καϊ τό Ρ τώ Reime G. G. A 1898,265 18 καϊ prius del. Us. I των έλαχίβτων Β Ρ Co Ρ Άαχίβτων omisse artic. Zf, corr. Mei. I si ζκαΙ) μη seri.: ti μή SI η μη Us. ti καϊ Heinze 1» κατά ... χρόνους in marg. infer, ut 'glossema' ad πνκνόν άντιχάπτουβιν colloc. Us., ante κατά ins. ζκαΐ 5ταν_ύνντχή ίχωβι χίνηβιν η μη αννεχη) ν. Arnim tradita aCSpiëns 80 άντικόπτονβιν Gßss. : άντικόπτωβιν SI cf. p. 4, 12 | τό sscr B* 81 γένηται Zf

62—64

AD HERODOTUM

17

ώς αρα και oí δια λόγου &εωρητοί χρόνοι το αυνεχες της φοράς εξουβιν, ονκ άλη&ές εστίν ¿πι των τοιούτων' επεϊ τό γε δεωρούμενον παν r¡ κατ' ¿πιβολην λαμβανόμενοι* tf¡ διαvola άλη&ίς ίατι: Μετά δε· ταϋτα δει Ουνοραν αναφερόντα επι τάς αία&ήαεις 68 xal τά πά&η' — οΰτω γαρ r¡ βεβαιότατη πΐατις Ιβται — , 6 ort η ψυχή ΰωμά Ιβτι λεπτομερες παρ' ολον τό α&ροιΰμα παρεδπαρμένο ν, προβεμφερεβτατον δί πνεύματι δερμοϋ τινα ρ »ο κραβιν εχοντι και πη μεν τούτω προβεμφερές, πη δε τούτω' ί'ατι δί τι μέρος πολλή ν παραλλαγην ειληφος τη λεπτόμιρεία ίο χαι αντών τούτων, βυμπα&ες δε τούτω μάλλον και τω lot πω ά&ροΐαματι' τοϋτο δί παν αϊ δυνάμεις της ψυχής δηλοϋαι xal τα πά&η και αϊ ενχινηΰίαι καΙ αϊ διανοηθείς και ων ΰτερόμενοι &νήβχομεν. Καϊ μην και ort εχει ή ψυχη της αΐβ&ήϋεως την πλείατην αίτίαν δει κατέχειν ου μην είληφει 64 αν ταύτη ν, εΐ μή υπό τοϋ λοιποϋ ά&ροίσματος ¿ατιγάξετό κ πως. το δε λοιπόν α&ροιΰμα παρασκεύασαν ¿χείνι] την αίτίαν ταύτη ν μετείληφε και αυτό τοιούτον συμπτώματος παρ' εκείνης, ου μέντοι πάντων ων ίκείνη κέκτηται ' δώ άπαλλαγείΰης της ψυχής ουκ εχει την αΐΰ&ηΰιν. ον γαρ ai το te iv εαυτώ ταύτην Ικεχτητο τήν δύναμιν, άλλ' ετερφ αμα ΰυγγεγενημενω αντψ παρεΰχεύαζεν, δ δια της συντελεσθείσης 7 την -ψνχήν φαβι βώμα λίπτομιρές et quae sequuntwr excerpsit Φ β χατεσπαρμένον Τ \ πνινματι BP'Co Φ βαέρματι ï f γρ in mg. Ρ* βπέρμά τι Ζ 10 ίατι δί χι μέρος Woltjer: leti δε το μέρος Sì Φ iti ài τό μέρος Leop. ίβτι di τό μέρος Diéls, nisi excidit mentio tertiae ex quattuor partibus animae, ro« άερώδονς (Croen., Eh. Mus. LXI, 415); cf. Lucr. III 241, Aëtius p. 388, 11 Di. Ώοχ. IX τούτω 'haud scio an τούτω sit pro δια τούτο' Sehn. (Us.) | *al SI η Φ ut olim Car. Fr. Hermann, ñeque melius 12 δηλοϋαι (Aldobr.) Gass.: δήίον Si δηλονότι Φ δήλο ν ζποιονβι) Brieger iδήλου ν Leop. 14 βτίρόμβνοι Β F Ρ* in linea, Φ ατιρούμβνοι CoZf, Ρ 1 et sscrib. Ρ® IS μην] μίν Φ 17 παραβχΒνα'βαι Β | έχείνη Β Ρ Co Φ om. FZf 18 τοιούτο (-το Β*) τοϋ BP'Co 21 έτερον αμα βνγγενενημίνον Us. sed ». ν. 17sq. 22 aiti cod. Η | ante 3 in Β duae litt, evanidae, 3 om. Zf

18

EPICURI EPISTULA I

περί

αύτό δυνάμεως

εύ&νς 6&1

e v

f

í n

αποτελούν ^

χονβα

η

ολον

την

την

χατα οΰον της

οΐόν xal

το

το βυντεϊνον

ταύταις τοιαύτα

χινήΰεις.

!Άλλα

μήν

βνγχεία&αι

λοιαω

και

iv

διαμεντ),

εκείνου

των ατόμων

και λυομένου

αΐΰ&ηΰιν

οΐς

ατεγάξον-

διαμένον

πλη&οςτον

κέκτηται, τω

τάδε (λέγει

ονβα

ολον αντάς

ου γαρ Ουΰτήματι

οταν τα ατεγάξοντα νυν

xal άπηλ-

εχει τάς

μή ¿ν τούτω

χρώμενον,

r¡,

άπηλλαγμένον

έάν περ

και ούχέτι

ωΰτε ονδ'

xal

¿νυπάρ-

τον

αΐα&ηΰιν

μην

διαΰπείρεται

μή

διαψερονβων

Και

αυτό αίΰ&ανόμενον

ταΐς χινήΰεΰι

δη χα'ι

α&ροιΰμα

έοτι

15 περιέχοντα αυτήν

λοιπόν

ποτέ

ονδε κινείται,

4ib

τινός,

ε'χει την

φύΰιν.

αία&ητικόν

¿μονρησιν

μέρους

ονκ

η ψυχή

τε νοεΐν

δε

τήν

ξυναπόληται

μέρος

ψυχής

ά&ροίβματος 6 6 δυνάμεις

ταύτης

εΐ&' ολου είτε xal μέρους αϊβ&ηαιν.

χαϊ

εϊπον.

άλλον τινός

¿ λ λ ' α αν xal

λαγμένον, ίο εις

ουδέποτε

ΰύμπτωμα

χατά

χα&άπερ

ψυχή

τος λυ&έντος

χίνηβιν

άπεδίδου

e L a v χαί

5 άναιβ&ητεΐ' βωξει

χατά την ίαυτω

64—66

εχει ταύτας

έν άλλοις χαί έξ

xal τάς

άτόμων

λειοτάτων

xal

ατρογγνλωτάτων,

των τον πυρός"

xal

τό μέν τι άλογον αύτής, δ τω

Λαρεύπάρ&αι

αώματι·

20 δήλον ϊχ τε των φόβων

xal

πολλφ

τό Si λογικό ν ¿ν τω 9ώραχι, της χαράς,

νπνον

τε γίνεα&αι

τινι ώς των

1 αύτό B ' P C o F Φ αύτώ B ' Z f | δίνηΰιν F Ρ * (in mg. εΐχί κινηοιν) δύνηοιν Zi 8 xal (ait.) ont. F, Φ sed loco contracto é τινός άλλου Β 5 άναιβδητ$ί(ν) Φ άναιβ&ητεί iam Sehn.·, άναιβ&ήοει Β άναισ&ηΰία reliqui άναιβ&ητήοει Kuehn \ άλλ' £ αν FP® ¿ ¡ U à αν Β Ρ 1 Co Ζ f άλλ' αν Φ \ ταύτης Us.: ταύτη SI αντη Φ, sic Mei. I ξνναρόλληται P F ξνναπόλλνται Β Co βννεξαπόληται Φ β εΐ&' . . . τινός del. Brieger 7 αωξει seri.: όξν Sì ¿ ξ ύ ν ε ι Φ ί ξ ε ι Us. t sed ίχει habes 8. 11 \ τό δί . . . 8 αίβ&ηβιν otti. Zi 8 x a l κατά F Φ χατά Β Ρ Co xal Us. 10 δνομένου Β διαλυομένου F IX χαί ούχέτι] ον&' ονχέτι Β 1 ovd1' ού expunx. Β ' et in mg. pos. età ov 12 χέκτηνται Ρ 1 Co Φ ού κέκτηται Β I t α·ύτό] τό Us. αύτην et αΐβ&ανομένην, χρωμένην Mei., fort, recte cf. vs. 15 olea | έν Us. 14 xal (pr.) om. F P ' Z f 1 1β Séholion recte denotanti Sehn. 17 βτρογγυλοτάτων Β, Ρ ante corr., F 18 μέν τι Φ, idem iam Cob.: μέντοι SI 19 παρεαπάρ9αι Sehn.: χαρεοιιάρ&η Β ' παρεβαρ&ρεί B ' P C o f Λαρεβα9çst Zi παρεΰα&ρεϊται Φ cf. Aët. p. 390 Di. Dox. | θώρακι] βώματι Zi, y ρ in mg. Ρ 3

6β—68

AD HERODOTUM

19

zfjs ψνχήΐ μερών των παρ' ολην την βνγχριαιν παριαπαρμένων έγχατεχομένων η διαφορονμένων, είτα συμπιπτόντων τοίς ϊποργμοΐς. τό τβ βπέρμα αφ' όλων των βωμάτων φέρεα&αι.) γε δει 67 «ροδχατανοεϊν, οτι τό άδώματον Ιέγομεν κατά την πλείδτην ρ· » ομιλίαν τον ονόματος έπί τον καθ' εαυτό νοη&έντος αν' 5 καθ' εαυτό δε ονχ ϊδτι νοηδαι το άδώματον πλην τον κενόν. rè δε κενόν οντε ποιήβαι οϋτε πα&εϊν δύναται, άλλα κίνηδιν μόνον δι' εαυτόν τοις δώμαβι παρέχεται, ωΰτ' οι λέγοντες άδώματον είναι την ψυχή ν ματα ιΐζονδιν. ον&εν γαρ αν ¿δυνατό ποιεΐν οϋτε πάΰχειν, ει ην τοιαύτη' νυν δ' έναργως ίο άμφότερα ταντα διαλαμβάνομεν περί την ψνχήν τα δνμπτώματα. ταντα ουν πάντα τα διαλογίΰματα ζτα) περί ψυχής άνάγων τις ¿πι τα πά9η και τάς αίΰ&ηδεις, μνημονεύω ν των ¿ν άρχή §η&έντων, ίκανώς χατόψεται τοις τύποις έμπεριειίημμένα εις το κατά μέρος άπο τούτων έξαχριβονδ&αι βεβαίως. 15 'Αλλα μην και τα Οχήματα και τα χρώματα xal τα μεγέ&η και τα βάρη xal οΰα αλλα κατηγορείται δώματος ωδανει δυμβεβηχότα η παΰιν rj τοις όρατοϊς και κατά την αΐ'δ&ηβιν ^αύτοϊς γνωδτοϊς, οίθ' ¿>ς καθ·' εαντάς είβι φύδεις δοζαδτέον ρ. Μ 1 τής . . . των orti. Φ | παρεαααρμένων ήμερων της ψνχής) Φ 2 eira] η Φ (ητε και Gass.) | ίμπιπτ όντων Γ ¿χπιπτόντων Giù. ad Lucr. IV 904sqq. \ ποργμοίς ΒP'Co 'πορμοΐς F έβπαρμένοις Ζ f, /ρ in mg. F ' απορίμοις Φ πόροι s Ambr. έπερειαμοΐς Us. $ γε dit... 8 παρέχεται om. Φ 4 Ιέγομεν seri., cf. p. 20, 16. 21, 11 etc.: λέγει γαρ Ω, λέγω Sehn, λέγω δε 'Eudocia' \ λέγει γαρ . . . 5 ομιλίαν ut τscholium' in mg. pos. Us., at cf. p. 20,14, (λέγεται) [IfyEt . . . όνόματος] Seidel, hiatum scholio intruso prooreatum Lortzing explere studuit inserendo post τό άαώματον (ού δει χατηγοριϊν τής ψυχής) 6 lauri ex latir" Γ ¿αυτόν ceteri β è αυτό ν Zi | rò] τι Leop. | πλην (έπί) τον Mei. 9 ματαιίξουβιν Β F Co F ματαιάζονβιν Zi Φ ματάζουβιν Us. | &ν ¿δύνετο Β Co άνεάύνετο F1 10 οϋτε Si η Φ 'fort, ούδε' Us. 11 διαλαμβάνομεν (Aldóbr.) Mei. : διαλαμβάνει SI Φ ΰνμβαίνει Us. I ανμπτάματα: cessât Φ 12 τα ins Us. | περί ψνχήί om. Zi, del. Arndt 14 ΰνμπβριειλ. Β 15 (xal χατά μέρος Us. (τα) χ. μ. Gass. 17 βάρη Us. : βαρέα η SI | ωβανεΐ βνμβεβηχάτα P. Galesius: ώ; αν elg αύτά βιβηχότα Sì 18 χατά ην' aÍa9~r¡] χόβμω Mei. 1β τα ins. Sehn. 18 putandum est (species animalium et plantarum semper easdem exsistere)

AD HERODOTUM

76—77

23

'Αλλά μην νποληπτέον και την φύΰιν κολλά και παντοία 76

in mg. Ρ" | τρόπους Mei.: τόνους SI IO ovài Β | xal ins. Us. II έπιπρόο&ηαιν Cob.: έπιπροβ&έτηβιν (ini πρ.) SI cf. p. 32, IO; 33,2. IO 14 η . . . 15 άΐνην om. FZf 16 μεν οτάΰιν, αύτων α 7 S ß dèP'(ft'W) Co μίν αύτων οτάβιν Sì Ρ 1 μεν ** αντών ΰτάΰιν âè Β (α·β·γ·ά sscr. Β*) | την] τ ι ν' ? 1β in' . . . 9ερμαΰία seclusi, quod ñeque cum eis quae anteeedunt, ñeque cum eis quae se1 quuntur, cohaerent | τα τή Β τα τη Ρ είτα τή P*(ftW)Co, (τήι) FZf * * * (βφοδρο}τάτ·α Us. cf. Lucr. V 519—525 17 η vai supplevi I κατά τινα Ιπινίμηΰιν om. FZf 21 έπιτηδείως Z'f |

32

EPICURI EPISTULA II

98—96

ì) χαί ¿| αρχής τοιαντην δίνη ν χατειλη&ήναι τοις &βτροις τούτοις, &β&' οϊόν τιν' ελιχα χινεϊβ&αι. návra γαρ τα τοιαντα χαί τα τούτοις ονγγενη ον&εν'ι των έναργημάτων διαφωνεί, εάν τις cesi ¿ni των τοιούτων μέρων ¿χόμενος τοΰ δννατον s εις τό ανμφωνον rofç φαινομίνοις εχαβτον τούτων δύνηται ¿ηανάγειν, μη φοβούμενος τάς ανδραποδώδεις άΰτρολόγων τεχνιτείας. Κίνωβίς τε αελήνης χαί πάλιν ηλήρωβις xal χατά ατροφην τον βώματος τούτον δύναιτ αν γίνεβ&αι χαϊ χατά βχημαιο τιΰμους άερος δμοίως, ετι τε xal κατ ¿πιπροδ&ήβεις χαϊ χατά ηάντας τρόπους, καθ' ο"ύς χαϊ τα παρ' ημΐν φαινόμενα ίχχαλεϊται εις τάς τούτον τον είδους άποδόΰεις, ¿αν μη τις τον μονάχη τρόπον χατηγαπηχως τον ς άλλους χενώς άποάοχιμάζΐ], ον τε&εωρηχως τI δννατον άν&ρώπω &εωρήααι χαϊ τΐ ¿δύνα16 τον, χαI δια τούτο άδύνατα &εωρεΐν ίπι&υμων. *Ετι τε ίνδίχεται (μεν) την ΰελήνην ¿ξ εαυτής εχειν το φως, ¿νδέχεται δϊ 96 ano τον ηλίου, xal γάρ παρ' ημΐν θεωρείται πολλά μεν ¿ξ εαυτών Εχοντα, πολλά δε άφ' ετέρων, xal ov&iv ¿μποδοβτατεΐ των εν τοις μετεώροις φαινομένων, iáv τις τον ηλεοναχον τρόπον so άεΐ μνήμην ε'χη xal τάς άχολού&ονς αντοϊς νπο&έαεις αμα xal αιτίας ΰυν&εωρτί xal μή άναβλέπων εις τα ανακόλουθα ταντ όγχοΐ ματαίως χαϊ χαταρρέπη άλλοτε άλλως έπΐ τόν έχομένης FP'Zf έχομένοις BP'Co έχομένως Us. | έμπιπραμένης Ζί -μένοις PCoF: om. Β | ih χαταίειχομίνης seri.: δί χαταίι•ποναης Sì δ' éxluΐούΰης Us. 1 χατειλη9ήναι om. FZf 8 τιν' Us.·, τι Sì | ivixa F 1 eüixa Co tv eoi χατα- Zf 8 ού&ενΐ Us.: oidhv (oídiv F) ß 4 alti P'FZf β έπανάγειν seri. cf. p. 47, 4; 56, 10 άπάγιιν PCoFZf ¿itáysiv Β áváytiv Sehn. \ των άβτροίόγων FZf 8 χβνάαεις et πληρώο»ις Sì: corr. Us. nisi δυνατόν infra ponas \ χαταβτροφήν Sì: corr. Gass. 9 δνναιντ' Mei. 10 όμοιου Giù., sed cf.p. 31,20 \ χατ' έπιπροα&ήβεις Cob.: χατά χροσ&ετήββίί Sì χατά έπιπροβ&ετηβεις Sehn. (Àldobr.) 18 χαταγαηηχως BP'Co 14 οϋτε Φεωρητιχώς Sì (-cbgΒ1): corr. Gob. ΐβ μίν ins. Us. 18 τ&ν om. BP11 Co 20 aíroís] aíxm Gass., sed cf. p. 29, 4 81 evv&ecoçel BP F Ζ 88 ταϋτ' 6[γκοΙ] ματαίως χαϊ χαταρρέπη ras. m*Β ταυτόν χυματαίως χαϊ χαταρρίίτη (-(¡χή Ρ") Ρ Co «avrò ν · · · xal χαταρρεχή F 1 χνμα-

95-97

AD PYTHOCLEM

33

μοναχον τρόπον. 'Η δε ϊμφαβις τον προΰώπον έν αντη δύναται μεν γίνεΰ&αι και κατά παραλλαγών μέρων και κατ ¿πιπρόα&ηΰιν, κ a l οδοι ποτ αν τρόποι &εωροιντο το βύμφωνον τοις φαινομίνοις κεκτημένοι, ¿ici πάντων γαρ των μετεώρων 9 6 την τοιαύτη ν ί'χνενΰιν ού προετίον. γάρ τις η μαχόμενος ρ· τοις ¿ναργήμαΰιν, ούδεποτε μή δννήαεται ¿ταραξίας γνηβίου β μεταλαβεΐν. Έκλειψις ηλίου και ΰελήνης δύναται μεν γίνεα&αι και κατά ϋβέΰιν, χα&άπερ και παρά ημΐν τοΰτο θεωρείται γινόμενον' y al ετι κατ ¿πιπρόο&ηΰιν άλλων τίνων, η γης ί) ούρανον η to τίνος ετερου τοιούτον, xal ωδε τούς οικείους άλληλοις τρόπους ΰυν&εωρητέον, καΐ τας αμα ΰνγκνρήοεις τίνων ort ουκ αδύνατον γίνεδ&αι. (iv Si rg ιβ Περί φύσεως ταύτα λέγει nal πρός, yliov έχλείπιιν αελήνης ¿πιβχοτούαης, βεληνην ài τον της γής ΰχιάβματος, άλλα ν.αϊ κατ άναχάρηβιν. τούτο ih χαΐ Διογένης 9 7 ο Έπικούριιος iv rf¡ â των Επίλεκτων.) "Ετι τε τάξις περιόδου, ιβ κα&άπερ ενια καΐ παρ' ημΐν των τυχόντων γίνεται, λαμβανέδ&ω ' καΐ η &εία φνΰις πρός ταϋτα μηδαμη προΰαγέα&ω, άλλ' αλειτούργητος διατηρείδ&ω Kai iv τη πάΰη μακαριότητι. ως εί τοϋτο μη πραχ&ήδεται, απ affa η των μετεώρων αιτιολογία 20 ματαία ε'δται, κα&άπερ τιΰΐν ηδη ¿γενετο ου δυνατόν τρόπον raíate lacunae sscr. I" xavzbv xal χαταρρεπή (xal sscr. m1) Ζ1 zavxà xal χαταρρεπή Z't t γενέα&αι Β | έπιπροβ&έτηβιν Si: eorr. Cob. 8 ποτ' TJs.·. πάντα & \ τρόπον F Z f t (χνιυΰιν Us.·, ίχνεύίΐν SI αΐτίαν Ιχνΐίειν Cob. I προα&ετίον F Z f , γρ in mg. Ρ* προβετέον C. Fr. Hermann \ τις y Us. (Gass.): τιβΐ Β τιβι F Z f τίαι * ex τίσιν Ρ τίβιν Co I μαχόμενος Gass.: μαχομένοις BP'Co βαλλομένοις F Z f , γρ Ρ* β μη om. F P ' Z f | an γνηαίωςί m 9 nal χα&άπ$ρ x a l BP'Co I π α ρ ' P ' C o ï Z f 10 ίτι Mei.: ηδη SI cf. p. 34,16 | έπιπράβ&ηαιν Cob.: έπιπρόα&εβιν B P ' C o έχιπροβ&έτηβιν FP'Zf | ούρανον η] άοράτου Us. p. XVIIIsq. vix recte IS &εωρητέον 1 F P ' Z f I βυγχυρήβεις Β (Β* ex corr.1) Ρ (ft)Co βνγχρίΰεις P ' F Z f 18 άωάεχάτη Β δνοβεχάτ·η î \ ταντα SI: corr. Us. \ πρός] 1 τον πρός F Z τον Z't 15 xal prius eras. Ρ* om. CoZf Ιβ πρώτη Β πρώτφ t \ (r¡y τάξις Brieger ÎO f¡ B F ή περί PCo περί Zt | αιτιολογία Gass.: \&ντι]λογΐα ras. m,.' F ávtiΧογία reliqui

34

97—99

E P I C Ü R I E P I S T O L A II

p. 43 εφαψαμένοις, εις δε το μάταιον έκπεΰοϋϋι τω κ α θ ' ενα τρόπον μόνον οΐεβ&αι γίνεΰ&αι, τους δ' άλλους πάντας τους κατά το ίνδεχόμενον έκβάλλειν εις τε το άδιανόητον φερομένους xal τα φαινόμενα, α δει ΰημεϊα άποδέχεβ&αι, μη δυναμένους 5 ΰυν&εωρεΐν. 98

Μήκη νυχτών χαί ημερών παραλλάττοντα . . . xal παρά τό ταχείας ηλίου χινηβεις γίνεΰ&αι χαί πάλιν βραδείας ζχαϊ) (νπίρ γήg) παρά το μήχη τόπων παραλλάττοντα ... {xal τόπους τινάς Χίραιοϋντα τάχιον), ως χαί παρά ημΐν (τ) xal βραάντίρον) io uva &εωρεΐται, οϊς ΰυμφώνως δει λέγειν ίπί τών μετεώρων, οί δε το 'èν λαμβάνοντες τοις τε φαινομένοις μάχονται xal τοΰ y δυνατόν άν&ρώπω &εωρηΰαι διαπεπτώχααιν. 'Επιαημααίαι δύνανται γίνεΰ&αι χαί χατά ΰυγχνρηΰεις καιρών, κα&άπερ ίν τοις εμφανέΰι παρ' ημΐν ξωοις, xal ετεροιώαεις άίρος και μεταβολάς" αμφότερα γαρ ταϋτα ου μάχεται τοις φαινομένοις. επί δε ποίοις παρά τοϋτο r¡ 17 τοϋτο το αίτιον γίνεται, ουκ ε'ΰτι ΰυνιδεΐν. Νέφη δύναται γίνεβ&αι και ΰννίΰταΰ&αι και παρά πιληΰεις αέρος πνευμάτων ΰυνώαει και παρά περιπλοκας άλληλούχων ίο άτόμων και έπιτηδείων εις το τοϋτο τελέβαι και κατά ρευμάτων βυλλογην από τε γης xal νδάτων' χαί κατ άλλους δε τρόπους 1 τω Ζί το BPCoF 2 μόνον post ylvcefrai transp. FZf | •αάντας om. F απαντας Zi 8 φίρομένοις et i δνναμένοις Gass. i a áíí] ár¡ FZf δεί γρ in mg. F s 5 αυν&ίωρείν Mei.: evv 9εώ χαίρειν ß β . . . 9 verba confusa sunt ex duabus eiusdem rei tractationibus, quorum altera a Diogene iuxta columnam epistulae scripta erat (cf. vs. 9) β naçaλΐάττιι Sehn, παραλλάττοντα ένδέχεται γίνεβ&αι Mei. 7 xal addidi cum Kuehnio 8 νπίρ γης cf. Lucr. V 680sqq. | rè] τω Β τό τά Gass, τα Kuehn | παραλλάττειν Gass. 9 περαιονν Us.: πιραιονβ&αι Gass. I παρ' FP 8 Zf | η βραδύτερον Ρ Co, cum τάχιον coniunxít Gass. 18 r¡ Us. : it Ä τί Mei. 18 ycvée&ai FF 9 Zf | xal om. Β 15 iriçoig ώαει Ά: corr. Us. \ μεταβολής &·· corr. Kuehn 1β ini

Us.·, hi

FP'Zf

ηδη

B P ' C o c f . p. 33,10

11

cvviâ[elv

ν£\φη ras. m.' Β avviäilv Ιφη Ρ'Co βυνιδείν έφ' r¡ F P ' Z f 18 δύναται post βυνίαταβ&αι transp. FZf 19 βννώβει (Aldobr.j Gass.: βυρώβεως & 20 τό om. FZf

99—101

AD PYTHOCLEM

35

πλείους at τών τοιούτων βνβτάβεις ονχ άδυνατονΰι ΰνντελεϊβ&αι. "Ηδη δ' απ αυτών r¡ μεν &λιβομένων, r¡ δε μεταβαλλόντων ϋδατα δύναται αυντελεΐβ&αι, ετι τε (πνεύματα κατά 100 άχοφοράν &πο ίπιτηδείων τόπων) και δι' αέρος κινουμένων, βιαιοτέρας Ιπαρδεύΰεως γινομένης από τίνων ά&ροιΰμάτων 5 έπιτηδείων εις τα ς τοιαύτας έπιπέμψεις. Βροντάς ένδέχεται γίνεΰ&αι και κατά πνεύματος εν τοις χοιλώμασι των νεφών άνείληΰιν, χα&άπερ ¿ν τοις ημετέροις άγγείοις, χαί παρά πυρός πεπνενματωμενον βόμβον Ιν αύτοις, χαί κατά ρήξεις δε νεφών χαί διαατάαεις, χαι κατά παρατρί-ρ.« ψεις νεφών xal ϊ τάξεις πηξιν είληφότων κρυβταλλοειδη" και ιι τό ολον και τοντο το μέρος πλεοναχώς γίνεβ&αι λέγειν εχχαλεΐται τα φαινόμενα. Kai άατραπαι δ' ωβαύτως γίνονται 101 χατά πλείους τρόπους' και γαρ χατά παράτριψιν χαι αύγχρουβιν νεφών δ πυρός άποτελεδτιχός ΰχηματιβμος έξολιβ&αίνων 15 άΰτραπην γεννά' xal κατ ίχριπιβμον εκ τών νεφών υπό πνευμάτων τών τοιούτων δωμάτων α την λαμπηδόνα ταύτην παραβκευάξει' και κατ' έχπιαβμόν, &λίψεως τών νεφών γινομένης εΐ&' int αλλήλων ειδ1 νπο πνευμάτων και χατ' εμπερίληψιν δε του από τών οίστρων χατεΰπαρμένου φωτός, είτα ίο βυνελαυνομένου νπο της χινήβεως νεφών τε χαι πνευμάτων 2 {¡δη ί ' ] ηάη Ss Β ήά' F [ άπ' Kuehn: έπ β | μεταβαλλόντων : cf. Ep. Π. φνβ. IJ fr. 6 (Zeitschr. f . d. österr. Gymn. 1867, 210) 8 πνεύματα . . . 4 τόκων seclusi tamquam, reliquias scholii ' doxographici' ; verba sunt de concepitone umoris (Lucr. VI 503sqq.) vel de origine ventorum (Lucr. VI 529) 8 av.] γεύματα Mei. cf. p. 34 vs. 20 4 καΐ Si' ¿εροί] δι' άέρος P'Zf διαφόρων Τ 6 cf. Lucr. VI 517 sqq. S χα&άπιρ κτλ. cf. [ Aristot.] De mundo 395• 14 9 πνενματωμένον Β 10 χαί χαταρρηξεις P'CoF I δε om. FZ 1 | διααχάβεις Us. 11 δε νεφών χαί FP'Zf | χαί τάξεις BPCo χαί χατάξεις Zf nal διαβτάβεις F xal πατάξεις Gass cf. Theophr. Fr. meteor. Sitz. Heidelb. Ak. 1918, 13 § 5 18 πλεοναχως om. FZf 17 των τοιούτων βωμάτων om. FZf 18 χατ' έχαβμον Zf χατ' έχπιεβμόν Gass. cf. Ep. Περί φνβ. XXVIII (Hermes XXIX (1894) p. 9b 28): πιεαμονς SO χατεβπαρμένον F? Sehn, secutus Aldobrandinum: χατεβπειραμένου reliqui

36

EPICURI EPISTÜLA II

101—103

και διεχπίπτοντος δια των νεφών η κατά διή&ηαιν (âiày τών νεφών τον λεπτομερεβτάτου φωτός (τ) &itò τον πνρός νέφΐ) βννειλέχ&αι χ al zàg βροντάς άποτείεΐα&αι) χαϊ κατά τήν τον4 του κίνηοιν ' και κατά την τον πνεύματος ίκπύρωβιν την ρ « Ylvot1*v'r¡v à τ ε ΟνντονΙαν φοράς nal δια Οφοδραν κατείλη102 oiV και κατά βήξεις δί νεφών υπό πνευμάτων ζκαΐ) εχ,πτωαιν των πυρός άποτελεατικών ατόμων χαϊ το της άατραπης φάνταβμα άποτελουαών ' και κατ' άλλον; δί πλείους τρόπους ραδίως ί'ΰται κα&οράν ίχόμενον αεί των φαινομένων ίο και το τούτοις ομοιον δννάμενον αυν&εωρείν. ΠρότερεÌ δε άβτραπη βροντής ¿ν τοιαδέ τινι περιΰτάαει νεφών καί δια ri αμα τω τό πνεύμα ¿μπίπτειν έζω&εΐβ&αι τον άατραπης άποτελεατικόν δχηματιΰμόν, ϋατερον δε το πνεύμα ανειλούμενον τον βόμβον άποτελεϊν τοντον" καί κατ εμπτωΟιν δε άμφοι& τίρων αμα, τω τάχει ουντονωτέρω κεχρηβ&αι προς ημάς τήν 108 άατραπην, ύΰτερεΐν δί την βροντήν, χα&άπερ ίπ i ν Ιων ¿ξ. αποστήματος θεωρουμένων και πληγάς τινας ποιονμίνων. Κεραυνούς èrδέχεται γίνεβ&αι καί κατά πλείονας πνευμάτων ουλλογάς και κατείληΰιν Ιβχυράν τε εκπνρωβιν και κατάρρηξιν 20 μίρους καί εκπτωβιν ίοχυροτέραν αν τον έπι τους κάτω τόπους, της ρήξεως γινομένης δια το τους εξής τόπονς πυκνοτίρονς είναι δια πίληβιν νεφών' και κατ αυτήν δε την τον πυρός εκπτωοιν άνειλουμένου, καθά και βροντην ίνδέχεται γίνεΰ&αι, ρ. 47 πλείονος γενομένου και πνευματω&έντος ίΰχνρότερον καί §ή1 η] καί ? I δια add. Sehn. 2 άπό] ύπό Mei. 8 αυνεφίίχ&αι Us., qui additamentum, (ad § 100: cf. Giù. IV193) adnotavit | κατά del. Us. cf. p. 42, 21 4 τον otti. FZf β χαϊ ins. Gass. 1 των] τε Us. 8 άπολίονΰών BF1 Co | χατ del. Mei. » άεΐ Us. : nal SI 11 τής βροντής Β | ôià το άμα] ίιατόλμα F'Zf 14 χατέμπτωβιν Β (corr. Sambucus) κατύμπρωαιν Ρ 1 χατ' ΐμιίρωδιν P'CoF χατέμχροσιν Zf IS an πλειόνων? 19 χατά ρήξιν BP'Co sed versus 18... 22 non de duobus sunt modis fulminandi, qui impetu (Ιβχύι) tantum a ratione fulgurationis distant; cf. enim p. 42, 22sqq. 28 των νεφών FP'Zf | χατ' αύτην Us.: κατά ταύχην Sì χατά χανχην âs την fx«τ. τοϋ πυρός Kuehn 28 γίνεβ&αι post πλείονος hab. FZf

103—106

AD PYTHOCLEM

37

ξαντος τό νέφος δια τό μη δύναΰ&αι νποχωρείν είς τα εξής, τω πίληΰιν γίνειί&αι (τό μεν noli πρός δρος τι νιρηλόν, iv ω μάΧιβτα κεραυνοί πίπτουβιν) αεί προς 'άλληλα. και κατ' άλλους 104 δε τρόπονς πλείονας ¿νδέχεται κεραυνούς άποτελεΐβ&αι' μόνον ο μύθος άπέβτω ' άπέϋται δε, εάν τις καλώς τοις φαινομένοις 6 άκολυν&ών περί τ&ν αφανών βημειώται. Πρηοτήρας ενδέχεται γίνεο&αι και κατά κά&εΰιν νέφους εις τους κάτω τόκους ατυλοειδ&ς ino πνεύματος α&ρόου ώβ&έντος (xal iià τον πνεύματος πολλοί φερομένου), αμα και το νέφος είς τό πλάγιον ώθοΰντος τον έκτος πνεύματος' και to •/.ατά περίΰταΰιν κατ' αύτην δε την διάδοΰιν της S additamentum ad p. 36, 20 agnoverunt Mei. Us. 5 τις om. Β 1 χατα χά&εσιν BP 1 Coï s χατά&εβιν F 1 κατά 9ίβιν Zf, γρ in mg. Ρ* 8 βτνλοιιάώς Us.: άλλοειδως SI έλιχοειδώς Sehn. cf. Arrhian. apud Stob. 1237, 1 W.-H. Θ additamentum seélusi I τον del. Gass. | πολλοί] κύκλω Us. ΙΟ πλάγιον Us.: πληβίον & 12 post ανω&εν gravius dist. Us. \ γινομένης cod. QH γενομένης ceteri IS γίγνονται Β γίνεται F 1β γίνηται Sehn, ex Eudocia ÎO δ χòv (όταν Cas.) χραδαβμόν Cas., JSo.: όταν χραάαβτόν PCoïZf όταν χράδαΰτον addito in mg. χράδαναιν a m' Β δ την χράδανβιν Us. \ παρασκευάζει Τ Us.: «αραδχενάξη reîiqui 21 rj add. Mei. 22 ele del. Sehn, είβω Biels | η post έδάφη acid. FP'Zf | έχπνευματοϋντα Us. έχχνευματοί Kuehn: ix πνευμάτων SI 28 πεπιλημένον Tt'Zt cf. Aët. p. 381, 4 1).,

38

EPICURI EPISTOLA II

106—107

χινηβεως ίκ των πτώΰιων ίδαφών πολλών και πάλιν άνταπόδοβιν, οταν πνκνώμαβι βφοδροτέροις της γης άπαντήβη, ΙΟβ ενδέχεται βειβμους άκοτελεΐβ&αι. καϊ κατ αλλονς δε πλείους τρόπους τάς κινηθείς ταύτας της γης γίνεΰ&αι. (τά âè πνεύs ματα συμβαίνει γίνεΰ&αι κατά χρόνον άλλοφυλίας τινός ¿«I xal κατά μικρόν παρεισδυομένης, xal χα&' ύδατος άφ&όνον συλλογών ¡[rà Sì λοιπά πνεύματα γίνεται^ xal όλίγων πεσόντων είς τά πολλά κοιλώματα, διαδόσεως τούτων γινομένης.) Χάλαξα συντελείται και κατά πηξιν ιβχυροτέραν, πάντο&εν ν. 49 δε πνευματωδών περίβταΰιν τινών και καταμέριβιν" καίζκατά) il πηξιν μετριωτέραν, ύδατοειδών ζδέ) τίνων ομούρηβιν αμα την τε ΰύνωβιν αυτών ποιουμένην και την διάρρηξιν προς 107 τό κατά μέρη ΰννίβταΰ&αι πηγνΰμενα και χατά ά&ρότητα. η δε περιφέρεια ονχ άδυνάτως μεν εχει γίνεΰ&αι πάντοϋ·εν των is άκρων άποτηχομένων και iv τη ονβτάβει πάντο&εν, ως λέγεται, κατά μέρη όμαλώς περιΰταμένων είτε ύδατοειδών τίνων είτε πνευματωδών. Χιόνα δε ενδέχεται ΰυντελεΐΰ&αι και νδατος λεπτού ¿κχεομενου έκ τών νεφών (δια πόρων συμμετρίας xal &λίψεως ¿πιτηδείων Sen. Nat. Qu. VI 9, 1. 12, 1 aër crassus, densatus: ¿πιλημμίνον Β έπειλημμένον Ρ1 Co, in mg. Ρ® | xal add. Gass. \ κατ' αυτήν Us.: κατά ταύτην SI Χ άνταποδίδωβιν SI: corr. Gass. 8 di τρόπους πλείονας FZf 4 τά âè πνεύματα κτλ. est 'seholion' ad S 105 (de terrae motu); Us. haec verba cum loco ¿le turbinibus § 104 coniungebat; pro certo negati potest de ventis (περί άνέμων) dicta fuisse, ut ille putavit, qui its epistulam contaminavit 6 κατά χρόνον om. F Z f ¡ xal del. Leop. ι τά δϊ ... γίνεται anuyo. Ko.·, eonicias τα Sk λοιπά {seil, άντίγραφα)' πνεύματα γίνεται pro πνεύματα συμβαίνει γίνεσδαι (vs. 4sq.) \ ¿λίγον ΒΡΖ 10 τίνων . . . 11 νδατ. om. Zf 10 xal καταμέρισιν cf. Metrodor. p. 584 Κ.: xal χαταμέρησιν F xal κατά μέρισιν Β Ρ Co | κατά ins. Mei. 11 πήξιν Η Steph.: τήξιν Β Ρ Co F | âk inserui νδατ. τίνων, (πνευματωδών όέ τίνωνy Us.·, sed cf. vs. 16 et p. 39. 5 | ομούρησιν Us.: όμοϋ ρήξιν Sì 18 ά&ροότητα Gass. 15 άποτηκομένων Sambucus: άποτιχ· Β άποπιχ. Ρ Co om. Ρ 1 cum lacuna, άποπυχνουμίνων Έ* om. Zi 1β κατά Aldóbr., Gass.: καΐ τά SI | περιισταμένων F P ' Z f , cf. p. 42, 11 19 διαφόρων BP'Co διαφορών PP»Zf: corr. Kuéhn | συμμετριών Γ συμμετρίως P ' Z f

107—109

AD PYTHOCLEM

39

νεφών itoci νπό πνεύματος βπορ&ς), εϊτα τούτον πηζιν iv xf¡ φορά λαμβάνοντος διά uva ίδχνράν εν τοις χατώτερον τόποις των νεφών ψυχραΰίας περίΰτααιν ' και κατά πηξιν á' ¿v τοις νεφεΰιν h μάλη αραιότητα εχονοαν τοιαύτη πρόεβις εκ των νεφ&ν γίνοιτο αν προς αλληλα &λιβομενων, ύδατοειδων τίνων 6 ΰνμπαρακειμένων (S οίονεΐ αύνωαιν ποιούμενα χάλαξαν άποτεΙιΙ, 8 μάλιστα γίνεται iv τω ¿céçi)' και κατά τρΐψιν δε νεφ&ν IOS πηξιν είληφότων άπόπαλΰιν αν λαμβάνοι το της χιόνος τον το ρ· se &&ροιθμα. καΐ κατ άλλους δε τρόπους ίνδίχεται χιόνα ΰυντελεϊβ&αι. ίο Λρόΰος συντελείται και κατά ΰύνοδον προς αλληλα ίκ τον άερος των τοιούτων, α της τοιαύτης νγραβίας άποτελεΰτικα γίνεται' και κατά ζαπό^φοραν δε η άπο νοτερων τόκων η ϋδατα κεκτημένων (iν ole τόχοις μάλιβτα δρόβος βνντελείται), είτα αύνοδον τούτων εις το αυτό λαβόντων και άποτελεΰιν ΐί ύγραΰίας καΐ πάλιν φοράν ¿πι τους κάτω τόπους, κα&άπερ όμοίως και παρ' ημΐν ίπΐ πλειόνων τοιαντά τινα ζΰνντελούμενα 9εωρεϊται. Και πάχνη δί ον διαφερόντως"} Ουντελεΐται 1 0 9 των δρόΰων τούτων πηξίν τινα ποιάν λαβόντων δια περίϋταβίν τινα άερος ψυχρον. *ο Κρνβταλλος ανντελεΐται καΐ κατ' εκ&λιψιν μεν τον περι1 ύπομνήματος βποράς SI: corr. Mei. ònb πνεύματος φοράς Cas. καϊ &λίψεΐ£ ¿π. ν. [χαί] νπό πνευμάτων (Gass.) σφοάράς Us. ; verba âià . . . βπορ&ς fere intacta reliqui, guia ex seholio ira epist. invasisse videntur 2 κατωτάτοις FZf, γρ in mg. Ρ* 4 όμαλην FP B Zf | ίχονααν BP'Co, cf. Be mundo 394* 36: Ιχονβα P P ' Z f ΐχονβι Mei. I τοιαύτη Zi τοιαντην ΒΡΡ ταύτην Co | προαίρεβις FZf 5 (τών)> ύδατοειδων Us., qui ut ceteri falso Φλιβομένων α νεφ&ν separ. \ τίνων ser. cf. p. 38, 11: καϊ β t et 14 additamenta notavi 1 άίρι] ίαρι Us. 8 αν λαμβάνοι rò (F?) Sehn, άναλαμβάνοιτο BP 1 αναλαμβάνει (-voi Ρ 1 ) τό Ρ* CoZf 18 χαΐ κατά άποφοράν seri. cf. p. 35, 3sq.: καϊ χ ατά φοράν (καταφοράν BP 1 Co) û 14 olç Mei.: τοις SI οϊοις Us. 17 ίπϊ . . . riva om. ΐ | πλειόνων Β πλειόνων Ρ (πλε.όνων Q) πλεόνων CoZf ι ; . . . 18 suppl. Us. secutus Gassendum, ανντελεΐται ante τοιαύτα transp. Zi IS των . . . 20 ψυχρού om. Ρ 1 , in mg. add. F* 19 τούτων] τούτων τινά Β τούτων * * * * Ρ τοιούτων τίνων Us. 21 μίν om. BP Epienrl «pittai» ed. Yon der Mtkhll 4

40

EPICURI EPISTOLA II

109-110

φεροϋς ΰχηματιΰμον ix τον ΰδατος, αύνωβιν δε των βχαληνών χαΐ ¿¡¡νγωνίων των ¿ν τω ϋδατι υπαρχόντων' xal χατά ί%ω&εν dì των τοιούτων πρόβχριύιν, α βννελαο&ίντα πηξιν τώ ΰδατι παρεβχεύαΰε, ποβα των περιφερών Ικ&λίψαντα. ρ. κι ΎΙρις γίνεται κατά πρόΰλαμ·ψιν [υπό] τον -ηλίου προς άερα β νδατοειδη^ ί) κατά [ά^ος] φνοιν Ιδίαν τον τε φωτός χαI τον άίρος, η τα των χρωμάτων τούτων Ιδιώματα ποιηαει είτε πάντα είτε μονοειδ&ς, άφ' o ti πάλιν άπολάμποντος τα &μορονντα τον άίρος χρωβιν ταντην λήψεται, ο Γαν 9εωρονμεν 110 . . . . κατά πρόσλαμψιν προς τα μερη. Τό δε της περιφερείας il τούτον φάνταΰμα γίνεται δια τό τό διάΰτημα πάντο&εν ΐαον ύπο της όψεως &εωρεΐ·] παρών BP'FZf 18 rò Si προοδοκώμενον VZt I το φριχωδίβτατον : incipit denuo Φ 10 ovài ν CoFZf, Φ| 5ταν χτί. : Lact. Div. inst. Ill 17, 30

46

EPICÜEI EPISTULA ΠΙ

126—12T

τόθ' 'ημείς ονχ io μεν. οϋτε ονν προς τονς ζώντας έβτιν οντε πρός τονς τετελεντηχότας, έπειδήπερ περί ους μεν ονχ εβτιν, οϊ δ' ονχίτι είΰίν. !'Αλλ' ol πολλοί τόν ΰάνατον ότε μεν ως μέγιοτον των κακών φενγουΰιν, ότε δε ως άνάπανΰιν των εν 126 τω ζην ζχαχων αίροννται. ο δε οοφός οϋτε παραιτείται το < οϋτε φοβείται το μή ζην" οϋτε γαρ αντω προβίΰταται το ξην οϋτε δοξάζει κακόν είναί τι το μη ζην. &ΰπερ δε το βιτίον ον το πλεΐόν πάντως άλλα το ηδιΰτον αίρεϊται, οϋτω xal χρόνον ον τον μήκιΰτον αλλά τόν ηδιΰτον καρπίζεται. ίο 'Ο δε παραγγέλλων τον μεν νέον καλώς ζην, τον δε γέροντα καλώς καταΰτρέφειν, ενη&ης ίΰτίν ον μόνον δια το της ζωης άΰπαΰτόν, άλλά χαί δια το την αντην είναι μελέτην του χαλως ζην xaI τον χαλως άπο&ν?ίβκειν. πολν di χειρών καΐ S λέγων καλόν μεν μή φνναι, 16 φνντα δ' οπως ωχΐΰτα πνλας 'Αίδαο περηΰαι. 127^ κεποι&ως τοντό φηΰιν, πως ονχ απέρχεται ix τον ζην ; έν ετοίμω γαρ αύτω τοντ' έΰτίν, είπερ ην βεβονλενμένον αύτω βεβαίως' εί δε μωκώμενος, μάταιος έν τοις ονχ, έπιδεχομένοις. Μνημονεντέον δε ως τό μέλλον ζοντε πάντως ίο ήμέτερον') οϋτε πάντως ονχ ήμέτερον, ίνα μήτε πάντως προΰμένωμεν rag εΰόμενον μήτε άπελπίζωμεν ώς πάντως ονχ έαόμενον. Μναλογιΰτέον δε ώς των έπι&υμιων αϊ μέν ε ίαι φνΰιχαί, ai δε κεναί, xal των φνΰικών αϊ μεν άναγχαΐαι, at δί φνΰι2 έπειδήπερ . . . 8 εΐβίν om. Φ Ά ώς om. Φ 5 χαχων . . . τό ξήν suppl. Us. αίροννται post ζην sser. Co man. ree., (χαχων πο&ονοιν) Ambr., Cas. (ξητονβιν. ó βοφός ovv) Mei. ì δοξάζει Richards·, δοξάζεται SI Φ \ τι] τε Ζ1 om. FZ corr., ί | τό βιτίον] βιτίον Φ, Us. των αιτίων Β' in mg. fort, rede 8 τό πίεϊον] πΧεϊον Φ το πλείΰτον Leop. | το rjdiov Us. 10 Quis? l ì Sia τον την ΐΖ 18 χείρον B1Zt 14sq. Certamen Horn, et Ses. vs. 78sq. Allen, Theognis 425. 427 15 περάααι Γ περήβειν Φ 1β ix del. Us. 19 δε œs] 3τι Φ | οϋτε πάντως ημέτερον Φ: om. B P ' r ' Z f οϋτε ημέτερον in mg. suppl. P'(ftW), idem ante μνημονεντέον inser. Τ'Co 20 πάντως aitò προβμ. Φ πάντως προβμ. (afaòy Mei. 22 dì] τε Φ | tie ι . . . 28 αί μίν om. Zf 28 ai μίν εΐβΐν άναγχαΐαι Φ

καΐ μόνον

των δε αναγκαίων

αναγκαία ι,

αί δε προς επανάγειν

την

(της

εοτι

τέλος,

άλγώμεν

xal

ψυχής") τούτον

έπεί τοντο

γαρ χάριν πάντα

νγίειαν

πράττομεν,

χειμών,

οπως

ονμπληρώΰεται.

ζοταν

δε μη άλγώμεν,Y

Kai

OVÌάτι της ηδονής

δια τοντο την ηδονην

τον μακαρίως εγνωμεν, φυγής,

xal επί ταύτην κρίνοντες.

Kai

χαταρχόμε&α

χαταντώμεν

δεόμε&α.

πάΰης

αίρέβεως

ώς κανόνι τώ πά&ει

¿πει πρώτον άγα&όν τοντο και

δια τοντο και ου παΰαν ηδονην αίρούμε&α,

¿X τούτων

επηται'

και πολλάς

νομίζομεν,

επειδάν

μείζων

νπομείνααι

ημϊν

αλλ'

129

και » παν βνμϊΰτιν

όταν πλεΐον ημϊν το δνΰχερες άλγηδόνας ηδονή

τάς άλγηδόνας.

οίχείαν άγα&όν,

ίο

άλγώμεν

άρχήν και τέλος λέγομεν είναι p. β9

οτε πολλάς ηδονάς νπερβαίνομεν,

εχιιν

ζωον ψνχής

ζην. ταύτην γαρ άγα&όν πρώτον και αυγγενιχον

χαϊ άπο ταύτης

άγα&όν

φύδιν

γένη-

τότε γαρ ηδονής

εχομεν, όταν έχ τον μη παρεΐναι την ηδονην

ί

μήτε

ονκ έχοντος τον

ώς προς Ινδέον τι xai ζητεΐν ετερον ω τό της άγα&όν

xal ζην

όταν δε απαξ τοντο περί ημάς

πας è της ψυχής

τον αώματος

χρόνον

αϊ δε

τον μακαρίως

χρείαν

φντον,

εΐβίν

άοχληβίαν,

οΐδεν επί την τον ΰώματος

άταραξίαν,

μήτε ταρβώμεν.

λύεται

βαδίζειν

αϊ μεν προς ενδαιμονίαν

την τον δώματος

το ζην. τούτων γαρ απλανής &εωρί | ϋφείος

f ¡ ν Vat. I κατ' άν&ρώπονς FCo'Z t κατ' £ν&ρωπον Vat. παρ' άν&ρώπων Us., Kl. Sehr. 1301 4 χαρασχευάξεσ#αι Vat. c f . p. 52, 13. 60, 2 1 tí] rivi Us. | φρειστιχ$ c f . p. 59,17, H&rmarchus apud Porphyr. De abst. 110 p. 93, 2 N' in codicibus: έζεριβτιχή (-χή Γ) FP'ZÍ έξαιριατιχή Ρ* ¿£αιρ[ί]βτι*ί} Β [] m* έξερεΰτιχή Co* ¿¿ορterixjj Mei. εΙΧιχρινίβτίρα seri.: slliχρινεατάτη Sì | έξεριιβτιχη xal εύπορία εΙΧιχρινεατάτη Us. έξιριι

147—148

EPICURI

αίώνιον

¿ΰτιν

εις την τον οίον

η της φιλίας

αύτη

γνώμη

9αρρεΐν

είναι

δεινον

μηδε

τε ¿ποίηΰεν

πολνχρόνιον,

βίον

χτηβις. νπερ

τον

και την

¿ν

1 έκβαΐείς Gob.: ίχβάλλιις B P F έχβάλλης Co'Z'f ίχβαλλήαεις Ζ 1 I διαιρήβεις Ρ διαιρήαης Β διαιρείς είς FCo* âiatgjje cìg Zf 2 «ατά] xal FCo'Z f, γρ F" | προαμινόμενον B F ef p. 4, 19 S φαντ. in.·. Laert. Diog. X 31 4 ματαία FCo'Zf 5 έχβαΐείς Z'f ix βάλλεις B F F C o ' Z 1 | de verbis xal ri χριτήριον απαν ταράξιις agitur in Pap. Hereul. 1012 (Coll. alt. VII) col. 59 {Crom., Kolotes u. Menedemos p. 117), unde pro ixßalslg: ταράξεις et supra v. 4 pro βννταράξεις: οννεχβαλεΐς corriger e tmît Croen. β προβμενόμενον B F 1 | xal τό μη την ίπιμ. del. Merbach, De Ep. can. 40; hiatum significavi sic fere explendwn ζίχον τοίς άάήλοις ¿γχρινιΐς) 7 ούχ ίχλείψεις corrupta: ονχ ίχλείψει Bonnet β ωοτε τηηρηχως Merbach: ώα τετηρηχως Ά ωβτ' ίξ^ρηχώς Us. p. XXI IO X X V — Ό. Oen. f r . 49 έπαν]οίααις ίχα[βτον [ ίπανοίβαις D. Oen. 10 δνβπόριβτον 1 BF 18 X X V I I = Vat. 13, Cie. De fin. 120, 65 1» έΰτιν om. reo« 90 XXVIII = Cie. De fin. 120, 68 | re] ri F χι Co«

148—160

HATAE S E N T E N T I A E

57

αύτοϊς τοις ώριΰμενοις άβφάλειαν φιλία μάλιοτα κατεΐδε αυντελονμίνην. XXIX Των επι&υμιων αί μίν είβι φυΰιχαι noi ζάναγχαΐαι, 149 αϊ δε φυοικαι καΓ> ουκ αναγκαία ι, at δε οϋτε φυΰιχαι οϋτε ρ. ϊβ άναγκαίαι, ¿Αλά παρά κενήν δόί,αν γινόμενοι, (φνβιχάς xaì i άναγχαίας ηγείται ó 'Επίκουρος τ&ς άλγηδόνος άπολνονΰας, mg ποτόν ¿»I ¿ίψονς· φνβιχάς Si ούχ άναγχαίας ài τάς ποιχιλΧούβας μόνον την ηδονήν, μη νπεξαιρονμενας ài rò αλγημα, mç πολυτελή βιτία· οϋτε ài φναιχάς οϋτε άναγχαίας, ως βτίφάνονς xal άνδριάντων άνα&έβεις.) 10 XXX 'Εν αΐς των φυσικών επι&νμιών, μή ¿π' άλγονν δε επαναγουβών ¿¿ν μη ανντ$1εβ&ωβιν, υπάρχει η απουδή Ονντονος, παρά χενην δόξαν αύται γίνονται, xaì ού παρά την ίαυτ&ν φνΰιν ου διαχέονται ¿Αλά παρά την του ¿ν&αώπον χενοδοξίαν. 16 XXXI Το της φνβεως δίκαιον ίατι αύμβολον τον αυμφέ- 150 ροντος εις το μη βΐάπτειν αλλήλους μηδε βλάπτεΰ&αι. XXXII "Οΰα των ζώων μη ¿δυνατό βνν&ήκας ποιεϊβ&αι τάς νπερ του μη βλάπτειν αλληλα μηδε βλάπτεα&αι, πρός ταύτα ον&εν ην δίκαιον ούδε άδικο ν' ώΰαύτως δε και των ε&νων to 1 φιλία vir doctus apud Madvigium ad Cie. I. l.: φιλίας SI

amicitiae praesidium esse firmieeimum Cie., φιλίας tueri stud.

Bignone, Bend. Ist. Lomb. II vol. 41 p. 806sq., φιΐίαις Us. I χατεϊδε Madvig ex Ciceronis perepexit: χα[τιΙναι] Β 9 χατείναι rdiqui

| [ m ] τ ε Χ . Β»

8 XXIX =

Vat. 20,

D. Oen. fir. 51

άνανχαΐαι al ài οϋτε .. . παρά δ[όξ,αν χενήν, alii | άναγκαίαι . . . xal suppl. Steph. cf. Cie. Tuse. disp. V 33, 93 De fin. 119,26 (άναγχαΐαι, al ái φναιχαΐ μίν,y ούχ άναγχαίαι (Si) Us. cum, Vat., D. Oen., Cie. De fin. 113, 45 Anon, t» Arist. Eth. N. III 13 p. 171 Heylb. Athen. XII1 511 E Plut. Gryll. 6 p. 989 Β (Ep. fr. 456) & γενόμενοι Ρ ? Schal. Ar. ηγούμενοι FCo* β &Χγηδόνος Weil: άλγηίάνας Ä 1 ài xal ούχ F 1 ex Sì ούχ, Zi I i f posterius om. F C o ' Z f

8 μόνην FCo'Zf

12 4«ονάη βνντονος: cf. fr. 483, Philod. De ira col. 44, 9 {WiVce p. XXIX) 14 ού expunctum in F om. Cos 18 XXXI( cf. Hertnarchus apud Porph. De abst. 112 p. 95, 16sqq. Ν* ηδύνατο FCo'Z ante corr. ηδύναντο Ζ post corr., t 1· &D.J))m Gass.·. àlXà BFZf άλλα $ Ρ om. Co' 20 ην Us.: η BP 1 cf. p. 52, 12 f¡ oidi P« ieuv ούϋί TCo'Zf 6*

58

EPICUKI

οΰα μη

¿δυνατό

η μη εβούλετο τάς βνν&ήκας

ύπερ τον μή βλάπτειν XXXIII

Ονκ

i μετ αλλήλων ΰυν&ήκη ·'

ην

μηδέ

τας

¿λλ' ¿ν

ταίς

δικαιοαύνη,

κ α θ ' όπηλίκους

τις νπερ τον μη βλάπτειν

ύποψίαν

ποιεΐβδαι

βλάτζτεΰ&αι.

τι κ α θ ' ίαντο

βυΰτροφαίς

XXXIV Ή την

150-152

αδικία

ον κα&' εαντην

φόβψ,

ti

ά « τόποι»?

βλάπτεα&αι. κακόν,

τοιούτων

ων

αννέ&εντο

ίο προς αλλήλους είς το μη βλάπτειν μηδε βλάπτεΰ&αι,

πιΰτενειν

XXXV

Ουκ

καταΰτροφης

ε'ατι τον

αδηλον

X X X V I Κατά 15 ίδιον

λά&ρα

τι ποιοΰντα

ini τον παρόντος

ει και

λανθ^άν/). μίχρι γάρ

λήΰει.

μεν χοινόν

πάαι το δίκαιον

τά αυτό,

γάρ τι ην εν τη προς αλλήλους κοινωνία' χώρας και οΰων

αντό δίκαιον »2

νπερ

κολαΰτάς.

ort λήΰει, καν μνριάκις

ψερον

λήαει τους

αλλ' εν τω κατά των

ίφεατηκότας

μη

r¡

δήποτε

XXXVII

δήποτε

αίτιων

Τό μεν επιμαρινρούμενον

οτι ΰνμψερζι

¿άν τε μη το αντό.

¿ν

των νομιΰ9·εντων

εχει το εν τον δικαίου χώρα είναι,

»0 πάαι γενηται

βυνίπεται

τί>

είναι.

χρείαις της προς αλλήλους κοινωνίας δικαίων,

ού πάαι

ΰυμ-

κατά δί το

¿αν δε νόμον

¿άν τε το &ήταί τις,

ταΐς είναι αυτό μη

1 ήδννατο F C o ' Z f | μη posterius om. F C o s Z f 6 η] μ-fjìk Co ! 1 μη δήβει Β μί Ιήβιι Ζ μίλήοβι ί | τους B P τάς F Co* om. Zt 9 X X X V = Vat. 6 cf. Cie. Be fin. 116, 50 \ ποιοΰντα etiam Vat. : κινονντα Madvig χατονντα J. B. Bury, Hermath. V 269 | e>v] παρ' S Mei. ων (μη ποιεϊνy βυνέ&εντο Ko. 10 μηίέ] nal F C o ' Z f , γρ Ρ* U έπϊ Vat. ut Menagius voluerat·. άπο 1 B P , ye in mg. Ρ ' turò F C o ' P ' Z f l i εΐ naï] β Ιναι F Co' si Vat. 18 < t ò > xoivòv Gass. ef. tarnen Polyb. IV 6, 11 \ τό ante δίχαιον del. Ko., immerito 15 αιτίων Β αίτιων ceteri 18 των νομ. είναι δικαίων seel. Us. 19 δικαίων . . . είναι om. Zt I ¡-χει rò ¿v r o í seripsi·. ίχει τον τον Ρ ίχβι το τον Τ Co* Ιχβιν τοϋ Β I χώρα seri.: χώραν (χωράν Β) Ά (antea omissurn ipse add. P*(= W)) | ίχει την τον δικαίου φνβιν (omisse είναι) Gass., Ko. Ιχ»ι τόν τον δ. χαρακτήρα Us. his anteferrem ΐχειν τον δικαίου χώραν ϊατιν \ το αύτό] αύτο Ρ Co* 20 γένηται] μη γένοιτο Ρ Co' | ¿άν τε μη τό αύτο Steph.: έάν τε μη τό αύτο χ&βι γένηται· ¿άν τε μη (μην Ρ) τό αύτο B P , om. F C o ' ¿άν

1Ô2—154

catoßatvr) δε κατά το ΰνμφερον ονχέτι

τοντο

την

xa τα τό δίκαιον

τον

της προς αλλήλους

δίκαιον

ΰνμφερον,

έναρμόττη,

ovóèv

μη φωναϊς

κεναϊς εαντονς

ματα

59

RATAE SENTENTI A E

ήττον

φύβιν

(χει.

κοινωνίας,

καν μεταπίπτη

χρόνον δέ τινα εις την ¿κεϊνον

τον χρόνον ην δίκαιον

βυνταράττονΰιν

τό ρ· so

πρόληψιν τοις

¿λλ' εις r¿ πράγ- 5

βλεπονΰιν.

X X X V I I I "Evda πραγμάτων μιΰ&εντα

μη καινών

άνεφάνη δίκαια ¿κ

ε'ν&α δε καινό:ν

γενόμενων

μη ¿ρμόττοντα

ai των των έργων,

γενόμενων

τά αντά δίκαια κείμενα,

ονκ ην ταντα

των πραγμάτων

Οννίφερεν

είς τήν

προς

ϋΰτερον

δ' ονκ ην ¡'τι δίκαια,

αλλήλους

X X X I X Ό τό μή 9αρρονν

«nò

οντος τά μεν δυνατά

μή δννατά άνεπίμεικτος

ονκ αλλόφυλα ¿γίνετο,

δίκαια,

ονκε'τι αννίφερε

κοινωνίαν

των

οτε μή

ίο

on

ΰνμηολιΰννίφερεν.

των ε'ξω#εν αριβτα ΰνβτη-

όμόφυλα

1

τά νο-

¿νταν&α δη τότε μεν ην δίκαια,

τενομίνων' οάμενος

των περιεΰτώτων

είς την πρόληψιν

κατεσκευάΰατο,

164

τά di is

γε ' οΰα όε μηδέ τούτο δυνατός ην, ρ·

και

¿ξηρείοατο

οβα τοντ'

81

¿λνβιτελει

πράττε IV. τι τό αύτο

π&βι μή

γένηται Zî | νόμο ν 9ήταί

TJs_ : μόνον

» t J t c h B P F C o ' Z 1 νομο&ίτήται Ζ'ί | Tis] τι Zi 1 άποβαί' Ρ» άποβaívti BFCo'P'Z | dì;] δή B(ftW) 4 τον χρόνον εκείνον Β & ¿λλ' ε ig τά Go. coll. Philod. JRhet. I p. 2S6 1 Sudh., Us.: ilia nltîexu Si 7 κενών BPFCo'Z κοινών Ζ'Ι, eorr. Aldóbr. 8 άνεφάνη . . . IO αραγμάτων ont. FCo'Zf 8 έναρμόττοντα Us. 10 κενών Ρ xal των Β, eorr. Gass. | τ&ν om. Β | χεριεατάτων ante »ραμμάτων im s. cod. W* Sttph. U ίή] δε B F I δίκαια, 3τε] δίκαια ίτε * Ρ δίκαιος τε α Β 18 ποΧιτινομ,ένων FCo'P'Zf 14 μη om. f, cf. E. Signorie Biv. dì Fil. XLIII (1915), 542sqq. 15 οντος orni. Β | τά dè . . . 17 άνεπί1 μιχτος om. Β apto cum spatio, τα dt μή δννατά atque έπΐ μικτός 1 suppl. Β 1β οσα δε Us.: Sea γε Ρ όσα FCo'Zf | 'exspectex μηδ' αύτο τούτο' Us. 17 -μικτοί Sì | ¿ξηριΐβατο scripsi (idem Croen., Bh. Mus. LX1 (1906) 419, sed vocem non rede inter pretans) cf. p. 54, 7: έξηρίαατο Sì (έξορίβατο cod. H sec. Us.) έξαρίβατο Steph., Β. Philippson, Arch. f. Gesch. d. Phil. XXIV (1910) 304 I τούτων Aldóbr. \ τοϋτ' ΆνβιτίΙει QW τοντ ò(ex i rasura factum)lveixílti (ex -τείή vel -τεΙε$) Ρ 1 Iveirilfj, γρ in mg. Ρ' τοντω ΙνβιτεΙϊς Β τον ΙνσιτεΙη FCo*Zf

60

GNOMOLOGIUM VATICANUM

XL "Οβοι την δΰναμιν εβχον τον το ίϊκρριίι/ μάλιΰτα ix τώι> όμορονντων παραΰκευάααΰ&αι, ούτοι χαί (βίωσαν μετ' αλλήλων ηδιΰτα το βεβαιότατον πίΰτωμα εχοντες, xai πληρεΰτάτην οικειότητα άπολαβόντες ούχ ώδΰραντο ώς προς ελεον i την τον τελευτήΰαντος προκαταΰτροφήν.

GNOMOLOGIÜM Υ ATICANUM EPICUßEUM. Επικούρου

Προΰφώνηΰις.

1 Το μακάριον και αφ&αρτον οϋτε αντό πράγματα ί'χει ούτε αλλω παρέχει, οντε όργαίς οϋτε χάριβι ΰννέχεται ' εν κβ&ενεία ίο γαρ πάντα τα τοιαύτα. 2 Ό θάνατος ούδεν προς ημάς' το γαρ διαλν&εν ¿vanΐ&ητει' το δε άναιΰ&ητονν ούδεν προς ημάς. 3 Ον χρονίζει το άλγονν ¿v TT¡ οαρχί, άλλα το μεν αχρο ν τον ίλάχιΰτον χρόνον πάρεατι, το δε μεβον τό νπερτεϊνον το is ηδόμενον κατά βάρκα (piy πολλας ημέρας υπάρχει, al δί πολυχρόνιοι των άρρωΰτιων πλεονάζον εχουβιν εν tíj βαρχί το ηδόμενον i) το άλγονν. 4 Π&βα άλγηδών ευκαταφρόνητος ' η γαρ βνντονον εχουβα το πονούν βνντομον ί'χει τόν χρόνον, η δε χρονίξουΰα περϊ »0 την βάρκα άβληχρον εχει τον πόνον. 1 το® το 9αρρεΐν Mei.: τον τh &αρρεΙν BP το® ΰαρρείν FCo'Zf 2 όμορρονντων Β Co' | χαραβχενά{ά ΐι)β&αι BP'Co' | οΰτω BP, sed cf. p. 59, 15 S ηδιατα τό Us.: yâiecov τόν Β r¡ái[etov xaï] P(ftW) ήδιστον FCo'Zf ηβιβτον τ&ν ζβίον*) Leop. | πληρέβτατον F Co1 4 jtpòg Ιλεου] πρός ai δέον Ρ* ΐλεον F'Co'Zf, γρ Ρ® ϊλαιον F 1 Άεεινον Cas. χρόμοιρον Groen.·, προς Ιχ&ραν, χρ&ς ήδονήν etc. eft. Hitzig 5 χαταβτροφήν F Co* J προβφωνήαεις Weil 8 = Sent. I 10 τά errore omissum in Us. 'Kl. Sehr.' I313 il = Sent. II 1$ = Sent. IV 14 το Si iλάχκιτον Vat. \ tò SÌ μίβον tò Vat.: τό δε μόνον D. L. ad lectionem Vaticani cod., quamvis vix recta sit, cf. Cie. De fin. 115, 49 ( Us. fr. 397 p. 269,17) I ύχερτβίνον Härtel ex Ώ. Laert. : ύπίρ τινός Vat. 15 oi orn Vat. 18 = Sen. Ep. 78, 7 (Ep. fr. 446) | βύντομον

Vat, corr. Us. ef. Sen. summi doloris intentio

EPICUREUM

61

5 Ονκ ϊατιν Ί)6έως ξην ανεν τον φρονίμως και χαλως καϊ ¿ιχαίως ' οπον ¿i τοντο μη ύπάρχει, ονκ εατιν ήδέως ξην. 6 Ονχ (βτι τον λάθρα τι ποιοϋντκ, ων αννέ&εντο προς ¿λλήλονς είς ti μη βλάπτειν μηδί βλάπτεα&αι, πιατεύειν Βτι λησει, χαν μνριάκις ini τοϋ παρόντος Xav&ávy ' μέχρι γαρ καταστροφής αδηλον εΐ λήσει. 7 Μδιχονντα λα&εΐν μεν δύΰχολον, πίατιν ài λαβείν όπερ τον λα&εΐν άδύνατον. 8 'Ο της φύαεως πλοντος (όριαται xal ενπόριστός ίατιν, 6 δε τών κενών όοξ&ν είς άπειρον Ιχπίπχει και taxi δναπόριατος. 9 Κακόν άνάγκη, αλλ' ουδεμία ανάγκη ξην μετά ανάγκης. 10 Μεμνηαο οτι δνητος ων xf¡ φύσει καΐ λαβών χρόνον ωριαμένον άνίβης τοις περί φύαεως διαλογισμοίς ini την άπειρίαν και τον αί&να καΐ χατειδες τά τ ιόντα τά τ' ίαοόμενα πρό τ Ιόντα. 11 Των πλιίατων ανόρώπων το μεν ήανχάξον ναρκα, το òi κινούμενον λνττά. 12 'Ο δίκαιος βίος άταραχτότατος, & δε άδικος πλείστης ταραχής γίμων. 13 *Slv η αοφία παρασκευάζεται είς τήν τον ολον βίου μακαριότητα, πολν μίγιαχόν έατιν f¡ της φιλίας χχήαις. 14 Γεγόναμεν anal·,, δίς ài ονχ ϊαχι γενέα&αι ' δεΐ δε τόν αιώνα μηκέτι είναι' ait δε ονχ 3>ν της αϋριον (κύριος) άναβάλλ·ρ τον καιρόν' δ i l βίος μελληαμω παραπόλλυται και εις εχαστος ήμων ασχολούμενος άποϋν^αχει. ι = Sent. V s = Sent. XXXV 7 - fr. 532 θ = Porphyr. De abut. I 49 p. 123, 11 Ν1 Η ad Marc. 37 p. 291, 17 Ν», Sent. XV 10 κοινών Vat. 11 = fr. 487 li = Metrodori fr. 37 Roerte | Ιανών Go. 16 Horn. 11. A 70 | ίαόμενα Vat. 18 = Sent. XVII SO = Sent. XXVII 81 φιΙΙας D. Laert.: βοφίαί Fat. SS = fr. 204, Sen. Ep. I lsq. cf. Muttchmann, Herme» L (1915) 333 ίγεγόναμιρ Vat. SS τής αϋριον ούχ ων Stobaeus III 16, 29 Η. \ xvgios Stob. : om. Vat. Η τόν καιρόν Stob.: -ά χαΐρον Vat. | «Ι; Vat.: om. Leop. âià τοϋτο Stob. | cf. Nor'' ,, Brest, phil. Abh. IX 3,17, 1

GNOMOLOGIUM VATICANUM

62

15 "H&r¡ ωσπερ τα -ημών αντων ίδια τιμωμεν, Ι'χωμεν xal ύπό των άν&ρώπων

ξηλονμενα,

χρή και των πέλας, αν επιεικείς

αν τε χρηΰτα οΰτω

αν τε μη'

ωΰιν.

16 Ουδείς βλέπων το κακόν αίρείται αυτό, αλλά δελεαα&εϊς 5 ως άγα&ω ζοντι αντον xaxòv

αντω χαι ουκ άποβλέψας)

προς το

μείζον

ε&ηρεν&η.

17 Ον νέος μακαριστός,

αλλά γέρων βεβιωκώς χαλώς'

γαρ νέος άχμην πολύς νπο της τύχης ετεροφρονών

6

πλάξεται'

δ δε γέρων χα&άπερ εν λιμέ ν ι τω γήρα κα&ώρμιχεν τα πρότι ι« ρον όνΰελπιΰτονμενα

των άγα&ων άβφαλει χαταχλείΟας

18 Αφαιρούμενης

φής εκλύετat το ¿ρωτιχον 19 Τον

χάριτι.

προσόψεως xal ομιλίας %αι συναναστρο-

γεγονότος

πά&ος.

άμνήμων

άγα&ον γέρων

τημερον

γε-

γένηται. 15

20 Των έπι&νμιων δε. φυσιχαΐ

al μέν είσι φυσιχαι

μεν ονχ άναγχαϊαι

χαϊ άναγχαίάι,

δέ, αί δε οντε φυοιχαΐ

άναγχαΐαι άλλα παρά κενήν δόζαν

γινόμεναι.

21 Ού βιαΰτέον την φνοιν ¿λλά πειατέον' αναγκαίας

επι9νμίας

20 βλάπτωΰι, 22 Ό

ίχπληρονντες,

τάς δε βλαβερός πιχρώς άπειρος

αϊ οϋτε

πείαομεν δε τάς

τάς τε φναιχας

αν fir)

ελέγχοντες.

χρόνος και è πεπερασμένος

ί'σην ίχει

την

¡¡δονην,εάν τις ορ&ώς αύτης τα πέρατα καταμέτρηση τ ω λογιΟμώ. 23 Πάσα της

φιλία

δι' εαντην αιρετή'

αρχήν δε εί'ληφεν από

ωφελείας»

Χ ή&η del. Leop. 2 ξηλούμενα Weil : ζηλονμβ&α Vat. ζηΐώμ,Β&ο: Wi. 8 τά ins. Weil, Wi. | άνεπιειχως Fai., com. Us. .ϊ hiatum notavi et ex. e. explevi: àya&òv προσόν μείζον αν τοϋ Us. άγα&φ πρός τι μείζον αύτοϋ xaxòv Croen.; cf. Oc. De tin. I 10, 33. 14, 47 8 νέος άχμ-ην Croen. : νέος ¿xftj Vat. quod retinet Leop. έντός άχμ,ής Us. \ πολλά Härtel 10 χάραχι Härtel; contra Leop., Croen, gui eft. p. 44, 8 18 cf. Weil, Jowrn. d. Sav. 1888, 661 | τοΰ Go. \ άμνημονων Wi. | άγα&ον Härtel: άγα&ός Vat. 15 = Sent. XXIX 18 τάς Us. 81 = Sent. XIX \ χαϊ ó πεπερασμένος post ήάοιτήν transp. D. Laert. Ά cf. Epicúreos Ciceronis Ve fin. I 20, 69. TI 26, 82 I άρετή Vat., corr. Un.

EPICUEEÜM

63

24 'Ενύπνια ovv. ελαχε φυβιν &είαν ovài μαντιχην