Epica Omnia Ultima Grammatica 1 (Alpha Version)

Citation preview

bilmeyenkalmasın

SES BİLGİSİ

SESLER

Ünlü Harfler

SES OLAYLARI

Ünsüz Harfler

Kalın Ünlüler

Sert Ünsüzler

İnce Ünlüler

Yumuşak Ünsüzler

Ünsüz Benzeşmesi

Ünsüz Yumuşaması

Ses Düşmesi

Ses Türemesi

Ünlü Daralması

Ulama

Kaşnaşma

Vurgu

ÜNLÜ UYUMLARI

Büyük Ünlü Uyumu

Küçük Ünlü Uyumu

Ses Bilgisi

Test – 1

bilmeyenkalmasın

4. Aşağıdakilerin hangisinde orta hece düşmesi

Bilmeyen kalmasın

vardır?

Ses bilgisi kuralları dilin korunmasını sağlayan kurallardır.

A) Doktorlar, sağ omuzda iki kırık olduğunu söyledi. B) Yüzündeki derin yara izi herkesin dikkatini çekmişti. C) Kalbinin derinliklerinde bir sızı saklardı hep.

En önemli kural ünlü uyumu kuralıdır. Ünlü uyumu (sesli uyumu) bir sözcüğün Türkçe olduğunu gösteren kuraldır.

D) Banka, ödeme yapmak için evrakların aslını istiyor. E) Gönül’ün sana anlattığı şeyler gerçek değil.

29 harften 8 tanesi sesli 21 tanesi sessiz harftir. Sessiz harflerin kendi içinde de kuralları vardır.

1. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerin

hangisinde hece düşmesi diğerlerinden farklı bir nedenden kaynaklanmıştır? A) Sen “Fikrimin İnce Gülü’nü okudun mu? B) Bu işten de alnımızın akıyla çıktık. C) Kızımın başarısı göğsümü kabarttı E) Yangında maddi kaybım büyük oldu.

YAYINLARI

D) Böyle bir hatayı nasıl yaptınız?

5. Aşağıdakilerin hangisinde hece düşmesi yoktur?

A) Niçin bu soruları yanıtlamadın? B) Emirlerinizi beklerim, efendim. C) Böyle günlerde biraz gergin oluyor. D) Cumartesi günü seni arayacağım.

2. Aşağıdakilerin hangisinde ünlü daralması

E) Karnındaki ağrı yüzünden uyuyamadı.

yoktur?

A) Bu kitabı yakında okuyabileceğimi sanmıyorum. B) Bugünlerde sürekli soru yazıyordu. C) Sensizliğin acısı başlıyordu geceyle birlikte. D) Sık sık çocukluk günlerini özlüyordu. E) Leb demeden leblebiyi anlıyordu.

6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde daralma

3. Aşağıdakilerin hangisinde ünsüz yumuşaması

yoktur?

ve benzeşmesi aynı sözcükte olmuştur? A) Dedem, attığını vuran bir avcıydı.

A) Eşyalarını yavaş yavaş topluyordu.

B) Babam, çalışmalarımı yürekten destekliyordu.

B) Onun ardından ağlamayan kalmadı, diyorlar.

C) Pasta, tadından yenmez artık.

C) İçimde nedeni belirsiz yabanıl düşünceler kaynıyor.

D) Okuduğu kitapları başkasına verirdi.

D) Herkes mutluydu, bütün çocukların yüzü gülüyordu.

E) Kazdığım çukura kendim düşmüştüm.

E) Çocuklar yıllardır babalarını bekliyorlardı. 155

1.D 2.B 3.A 4.D 5.B 6.D 7.E 8.E 9.A 10.E 11.B 12.D

7. Aşağıdaki

10. Aşağıdaki

cümlelerin hangisinde türeme sırasında hece düşmesine uğramış bir sözcük vardır?

cümlelerin türemesi vardır?

hangisinde

ünsüz

A) Her şeyin en iyisini bildiğimizi düşünürüz.

A) Yılladır çalışıp çabalayıp elde ettiğim her şey mahvoldu.

B) Seyrine doyum olmuyor bu manzaranın.

B) Belli ki bundan sonra her şey çok farklı olacak.

C) Yürekten gülüşüyle içimizi ısıtıverdi.

C) Beni seviyor diye her söylediğini yapmak zorunda değilim.

D) Ne anladığımı kısaca anlattım.

D) Burnunun üzerine aldığı darbe onu epeyce sarstı.

E) Bu çağrıya ben de uymuştum.

E) Artık ona karşı ne hissettiğimi ben de bilmiyorum.

11. Yanılmış bir kapıyım simsiyah Kendi üstüme kapanıyorum Seni Paris’te yitirdim Yanlış bir yerde arıyorum Bu dizelerde aşağıdaki ses olaylarından

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili A) Tutuştuğumuz bir şey sevda. B) Çoğu, bizim önerimizi destekledi C) Devletin verdiği yolluğu almadı. D) Davul bile dengi dengine çalarmış.

hangisi yoktur?

YAYINLARI

sözcük ünsüz değişimine örnek gösterilemez?

A) Ünlü daralması B) Ünsüz yumuşaması C) Ünsüz benzeşmesi

E) Bu çağa ayak uydurmak çok zordur.

D) Hece düşmesi E) Kaynaştırma harfi

12. “Halk dilinde, kimi sözcüklerin ünsüzleri yer



9. “Küçücük bir yokuştan tırmanarak daracık bir

sokağa giriyorum.” cümlesinde aşağıdaki ses olaylarından hangisi yoktur?

değiştirilerek kullanılır. Buna metatez (göçüşme) denir. Bu hem söyleyişte hem de yazıda kusur oluşturur.” Aşağıdaki cümlelerin hangisinde metateze uğramış bir sözcük yoktur? A) Artık aramızdaki bütün körpüler yıkıldı. B) İnsan torpakla özdeşleşmiş, onu kendine köle yapmıştır.

A) Ünlü daralması B) Ünsüz düşmesi

C) Ocağın üzerinde duran kirbiti getir de ateş yakalım.

C) Ünlü türemesi D) Ünsüz değişimi

D) Öğretmen, her zaman insanların kardeş olduğundan bahsederdi.

E) Ünsüz benzeşmesi

E) Bizler aile olarak eşkili yemeklere bayılırız. 156

Ses Bilgisi

bilmeyenkalmasın

Test – 2

4. Aşağıdakilerin seçeneklerin hangisinde ünlü uyumuna uymayan Türkçe kelime vardır?

Bilmeyen kalmasın

A) Mademki ferman bize ait

Sözcükler türetilirken veya birleşik sözcük oluşturulurken sözcükte ünsüz düşmesi olabilir.



Tek heceli pek çok sözcükte ve yabancı sözcüklerde yumuşama olmaz. Buna ünsüz uyumuna aykırılık denir.



yoktur?

ünlü

Aşk değil yalan idim

D) Bil ki toprağa düşen tohum

hangisinde

Tüm şehir bana küstü

C) Demek ki senin için

Özel isimlerdeki yumuşama yazıya aktarılmaz.

1. Aşağıdakilerin

Verin de bağrına basalım mührümüzü

B) Tutki karnım acıktı, anneme küstüm

Ya çürür ya filizlenir

E) Belli ki gittiğin yerden

düşmesi



Kara haber var

A) Pikniğe, cumartesi günü gideceğiz. B) Ben bir yanlışı çoğaltıyorum seninle. C) Kaygan yolda bir araba devrilmişti. D) Gecenin bu saatinde nerden geliyorsun?

2. Aşağıdaki

cümlelerin türemesine örnek vardır?

hangisinde

ünlü

YAYINLARI

E) Ufacık bir şey için üzülmeye değmez.

5. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerin hangisinde ses değişimi olmamıştır?

A) Bir insanın ufku geniş olmalıdır. B) Bugünlerde yüzü gülmüyor. C) Film saat kaçta başlıyor?

A) Ayağına diken battığı için ağlıyor.

D) Sana kendimi anlatamadım.

B) Cumartesi günü bizde buluşalım.

E) Kazancı giderlerini karşılamıyor.

C) Üzerindeki yelekliği yeni diktirmiş. D) Savrulan yapraklar beni hüzne boğuyor. E) Bunları bize sapasağlam teslim etmelisin.

6. Aşağıdaki

cümlelerin hangisinde ses düşmesiyle ilgili bir yazım yanlışı yoktur? A) Öğretmenimiz, sınavda ikinci beyitin açıklamasını sordu.

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili

sözcük hem benzeşme hem yumuşamaya örnek olarak gösterilebilir?

B) Tevfik Fikret, nazımın nesre yaklaştırılmasında öncüdür.

A) Yazlığın bahçesine ağaç diktik.

C) Bu sanat, nesilden nesile geçecek, unutulmayacak.

B) Bize uğramayı akıl edememiş.

D) Vücudumuzun her yerinden beyne ulaşan sinirler sayesinde hareket ediyoruz.

C) Askere gidene dek yazıştık.

E) 1960’lardan sonra kırsal nüfusun şehire akmaya başladığı görülüyor.

D) Yolunuz uzaksa biraz dinlenin. E) Kitapçığın bazı sayfaları kopmuş. 157

1.E 2.E 3.E 4.A 5.A 6.D 7.E 8.B 9.B 10.C 11.B 12.E

7. “Türkçede ekler, büyük ünlü uyumu bakımından

10. Aşağıdakilerden hangisinde ulama yoktur?

köklere uyar.”

A) Ayıptır bu zamanda yâr deyip yar işitmek.

Aşağıdakilerin hangisinde, bu kurala uymayan sözcük vardır?

B) En azından göreceksin.

A) Karadeniz Bölgesi ılıman bir iklim yapısına sahiptir.

üç

dilde

düşünüp

rüya

C) El var titrer durur, el var yumuk yumuk.

B) Çocuklarla birlikte çamurlara bata çıka yürüdük.

D) Adam aldatma onun tek hüneridir.

C) Matematik defterimin nerede olduğunu acaba bilen var mı?

E) Bir mermer istiyorum, içini kendimce oymak için.

D) İkiniz de bu olaya çok değişik açılardan bakmaktasınız. E) Ondaki zekâ bende olsaydı, neler yapmazdım.

11. Aşağıdaki

cümlelerde bulunan birleşik sözcüklerden hangisinde, hem ünlü hem de ünsüz düşmesi olmuştur?

dışında bir ünlü daralması vardır?

A) Öğrenciler anlatılanları dikkatle dinliyordu.

YAYINLARI

8. “-yor ekinden önce gelen geniş ünlüler daralır.” Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, bu kuralın

A) Konferansta, kaybolan değerlerimize ilişkin görüşlerini açıkladı.

B) Gitmem diyeni kim zorla gönderiyormuş?

B) Pazartesi günü, bu görüşlerini İzmir’deki toplantıda da açıklayacaktı. C) Toplantıdan önce bir kahvaltı yapsanız iyi olur. D) Farklı gibi görünen bu olgular, birbirleriyle ilişkiliydi. E) Görüşme cumartesiye kalınca herkes sevinmişti.

C) Neden beni beklemiyorsun? D) Arkadaşını her yerde gözleyip kolluyor. E) Kitabında, geri kalmışlığın nedenlerini sorguluyor.

12. Sevdiğim arzımı demek’çin sana Bülbül söylediği dil gerek bana Şu bağrım kül oldu hep yana yana Onu söndürmeye sel gerek bana Bu dörtlük “ses bilgisi” açısından incelendiğinde,

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, ünlü (hece) düşmesi yoktur?

aşağıdakilerden hangisine rastlanmaz?

A) Yardımlarınızı vakfımızdan esirgemeyiniz.

A) Ünsüz yumuşamasına

B) Akıl sır ermez onun bu davranışlarına.

B) Yönelme ekinin neden olduğu ses değişmesine

C) Arkadaşlarım burnumda tütüyordu.

C) İkinci hecedeki dar ünlünün düşmesine

D) Onun ismini bile zor hatırlıyorum.

D) Ulamaya

E) Bu yaptıklarınla benim sabrımı taşırıyorsun.

E) Ünsüz türemesine 158

Ses Bilgisi

Test – 3

bilmeyenkalmasın

4. Aşağıdakilerin hangisinde, farklı bir ses olayı

Bilmeyen kalmasın

görülmektedir?

Kaynaştırma harflerinden “y” genel kaynaştırma harfi olarak görülür. “ş” harfi genellikle üleştirmelerde, “s” harfi tamlananda, “n” harfi ise tamlayanda kullanılmaktadır.

A) Mektubunu okuyunca onun bir sırrı olduğunu öğrendi. B) Nedense kendini bir türlü affedemiyordu. C) Çok uğraştı ve hakkını almayı başardı. D) Sonbaharda yapraklar bir bir sararır.

Noktalama işaretleri ulamayı engeller.

E) Artık yaşlandığını, gücünün tükendiğini hissediyordu.

1. “-yor eki kendinden önceki geniş ünlüyü daraltır.” Aşağıdakilerin hangisinde buna örnek bir kullanım yoktur?

A) Görmüyor musun, bu Ali. B) Yeni işe başlıyor musun? C) Onu özlüyordu hâlâ.

5. “Gencecik öğretmenler olarak, okuduklarımızı

D) Olayı çok iyi görüntülüyor. E) Kitapları dağıtıyor musun?



öğrencilerimize aktarmaktan mutluluk duyuyoruz.” Bu cümlede aşağıdaki hangileri vardır?

ses

olaylarından

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sözcüğün

sonunda ünsüz yumuşamasına örnek bir sözcük vardır?

YAYINLARI

A) Ünlü daralması - Ünlü düşmesi B) Ünlü düşmesi - Ünsüz yumuşaması C) Ünsüz yumuşaması - Ünsüz benzeşmesi D) Ünsüz benzeşmesi - Ünsüz düşmesi E) Ünsüz düşmesi - Ünlü daralması

A) Köşedeki masanın bir ayağı kırılmış. B) Böyle zayıf bir ateşle balık kızartamayız. C) Yerdeki rengârenk çiçekleri ayaklarıyla ezdi. D) Avukat, o sözleriyle hukuk kurallarını çiğnemiş. E) Bu filmi daha önce de seyretmiştim.

6. Aşağıdaki dizelerin hangisinde bir ses olayı yoktur?

A) Sen gittin yaslara büründü cihan

3. “Sonu sert ünsüz seslerden (p, ç, t, k) biriyle biten

bir sözcüğe ünlü ile başlayan bir ek geldiğinde ünsüz yumuşaması olur.”



Aşağıdakilerin hangisinde, bu bilgiye aykırı bir kullanım görülmektedir?



Soluyor dallarda gül dertli dertli

B) Ufuk bir tilkidir kaçak ve kurnaz Yollar bir yumaktır uzun ve dolaşık

C) Bu yağmur kanımı boğan bir iplik

A) Elindeki seneti çevirip duruyordu.



B) İkisinin arasında seçim yapmak zordu.

İçimde acısız yatan bir bıçak

D) Güzel geldi diye pınar ağladı

C) Uçağa binebildiler mi sabah?



D) Dördü birlikte bizi karşıladı.

Saydım altı güzel indi pınara

E) Ulusun döktüğü gözyaşının

E) Kâğıdın üzerine adresini yazdı.

159

Ağusu mermeri deler de geçer.

1.E 2.A 3.A 4.D 5.C 6.C 7.E 8.C 9.D 10.D 11.A 12.C

7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birden fazla

10. I. Türkçe sözcükler büyük ünlü uyumuna uyar. Il. Türkçe sözcüklerin kökünde ikiz ünsüz bulunmaz. III. Türkçe sözcüklerde iki ünlü yan yana bulunmaz. IV. Türkçe sözcüklerde düz ünlüden sonra yuvarlak

ses olayı yoktur?

A) Son günlerde hiç ders çalıştığını görmedim. B) Düşük puan aldığıma çok üzülmüş, ağlamıştım. C) Hiçbir metni ilk okuyuşta anlamıyormuşsun.



D) Telefon edip biraz gecikebileceğinizi söylemiştim. E) Her derse mutlaka beş dakika geç girerdi.

ünlü gelmez.

Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi yukarıdaki kurallardan herhangi birine aykırı değildir? A) Hiddetle yerinden kalkarak üzerime yürüdü. B) Biliyorum, korkunun ecele faydası yoktur. C) Bu şiiri senin için yazdım. D) Çocuklara okuma alışkanlığı kazandırmak gerek. E) Kamburu çıkmış yaşlı bir adam geldi.

8. Aşağıdakilerden hangisinde, iki yüklemde de aynı ses olayı vardır?

B) Sular aniden sapsarı akmaya başladı, ne olduğunu anlayamadık. C) Göle taş attık, suda geniş hâlkalar oluştu.

11. Aşağıdaki YAYINLARI

A) Yol çok yorucuydu yine de kendimizi iyi hissediyorduk.

cümlelerin benzeşmesi vardır?

hangisinde

ünsüz

A) Ben ders çalışmayı Dilek’ten daha çok severim. B) O ağaçları kazasız belasız budayabilir mi? C) Arkadaşı yol üzerinde epeyce oyaladı. D) Akıllı insanın yüzünü güldürür.

D) Akşama doğru hafif bir rüzgâr çıktı, bu, bizim serinlememize yetmedi.

E) O, bu sınıfın en çekingen öğrencisidir.

E) Çiçek almak istedim, param yetişmedi.

12. Aşağıdaki

cümlelerin yumuşaması yoktur?

hangisinde

ünsüz

A) Hava çok soğuk olduğu için üzerimize birer battaniye daha aldık.

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünlü uyumuna

B) Buralara geldiğinden beri burnu büyüdü, kimseye tenezzül etmiyor.

A) Sıcaklık, sıfırın üzerinde kırk dereceyi bulmuştu.

C) Pehlivanları gözü kesince, güreşmek için kispetini giymeye başladı.

uymayan bir kelime vardır?

B) Dürüst biri olmadığını geçen gün ona söylemiştim.

D) Kazandıklarını bir köşeye koymadığı için sıkıntıya düştü.

C) Gözlerine baktığımda yüreğini görebiliyorum. D) Hiçbir denizde, hiçbir limana çıkmıyor gemilerim.

E) Yerler ıslak olduğu için araba kaymış, korkuluklara sürünmüş.

E) Yüreğimin sesini dinlediğim için çok mutluyum. 160

Ses Bilgisi

bilmeyenkalmasın

Test – 4

Bilmeyen kalmasın Türkçe sözcüklere gelen ekler hem ünlü hem ünsüz uyumu bakımından köke uymak zorundadır. Bu nedenle Türkçe sözcüklerde sert ünsüzlerden (f,s,t,k,ç,ş,h,p) sonra yumuşak ünsüzler (b,c,d,g) gelmez. Ekteki yumuşak ünsüz sertleşir.

4.

I. Şimdi değil



II. Yılları bitiremediğinde değil



III. Saniyelere hapsolduğunda hatırlayacaksın beni



IV. Huzursuz olduğunda değil



V. Nefessiz kaldığında hatırlayacaksın beni Bu şiirde hangi dizede ulama yapılmıştır?



A) I

1.

D) IV

E) V

Sonra bir gölge belirmişti kuş açmaz yoldan Köyümün titreterek bağrı yanık toprağını İnliyor, baktım, uzaktan görünen bir kağnı Bu dizelerde aşağıdaki hangisi yoktur?

ses

olaylarından

5. Aşağıdakilerin hangisinde ünlü daralması yoktur?

A) Yemeğini yiyince hızla masadan kalktı.

B) Ünsüz yumuşaması

B) Bizimkiler bu hafta okula gitmiyor.

C) Ünsüz düşmesi

C) Bizim müdür yine burnundan soluyor.

D) Ünlü düşmesi

D) Annem bana yeni okul arıyor.

E) Ünlü daralması

bedeli, onun dışında kalan herkesi kaybetmekle sonuçlanır. Yalnız kalırız ama o öyle yanımızdadır ki kalabalık ve huzurlu hissederiz.”

YAYINLARI

E) Melik ne kadar yese doymuyor.

2. “Bazen gerçekten sevdiğinizin yolundan gitmenin

6. Aşağıdakilerin hangisinde ünsüz yumuşaması

Bu parçada aşağıdaki ses olaylarından hangisi yoktur?

yoktur?

A) Çocuğun elindeki kitaplar yere düştü.

A) Ünsüz benzeşmesi

B) Zabıtalar ağaca çıkan kediyi indirmeye çalışıyor.

B) Ünlü daralması

C) Bir kâse yoğurdu tek başıma yedim.

C) Ünlü düşmesi

D) Tarlaya gidip buğday başağı topladılar.

D) Ünsüz türemesi

E) Dün biri arayıp seni sordu.

E) Ünsüz yumuşaması

3.

C) III

Önce baygın bir iniltiydi yamaçtan duyulan,

A) Ünsüz benzeşmesi



B) II

Gitti gelmez bahar yeli

7. Aşağıdakilerin hangisinde bir ses olayı yoktur?

Şarkılar yarıda kaldı.

A) Biricik evladını geçen yıl kaybetti.

Bütün bahçeler kilitli

B) Bu evde sizden önce kim kaldı?

Anahtar tanrıda kaldı.

C) Daracık sokaktan hızlıca geçiverdi.

Bu dizelerde büyük ünlü uyumuna uymayan kaç tane sözcük vardır? A) 5

B) 4

C) 3

D) 2

D) Hangi şıkkı işaretleyeceksin. E) Vakti gelmişse biz de gideriz.

E) 1 161

1.C 2.B 3.E 4.D 5.C 6.E 7.B 8.C 9.B 10.B 11.B 12.D 13.E 14.C

8. Aşağıdaki sözcüklerden hangisi küçük ünlü

12. Sensiz çay içemiyorum, İçtiğimi sandıkça boğazım yanıyor. Sensiz çay içemiyorum, Rabb’e yemin ettim bozamıyorum… Yukarıdaki dörtlükte kaç tane ses olayı vardır?

uyumu kuralına uymaz? A) Yaklaşmak

B) Çocuk

C) Kabuk

D) Seyirci E) Yangın

A) 7

B) 8

C) 9

D) 10

E) 11

9. Aşağıdaki sözcüklerden hangisinde yumuşama olmaz?

A) Çok

B) Süt

C) Renk D) Kap

E) Cep

13. Aşağıdakilerin hangisinde ünsüz yumuşamasına örnek yoktur?

10. Aşağıdaki atasözlerinde geçen altı çizili

A) Kalp kalbe karşıdır. B) Emanetin bağrı yufka olur. C) Derdin yoksa söyle, borcun yoksa evlen.

A) Bu yemeği kim hazırlamış? YAYINLARI

sözcüklerden hangisinde ötekilerden farklı bir ses olayı vardır?

B) Aldığın ilacı nereye koydun? C) Kardeşi bu yıl dörde geçecekmiş. D) Çalışacağına dair bize söz verdi. E) Bu çocuk yürürken sağına soluna dikkat etmez.

D) Leyleği kuştan mı sayarsın yazın gelir, kışın gider. E) El elin eşeğini türkü çağırarak ararmış

11. Elif gibi sevmek her şeyi bir kenara bırakıp, Sevdiğinin gözlerinde hapsolmak demektir. Severken yaradana her şeyin cevabını verebilmektir. Dosdoğru yalansız sevmektir…Küçülmeden. Yukarıdaki dizelerde aşağıdaki ses olaylarından

14. “Türkçe sözcüklerde ‘kök değişmezliği’ vardır.” Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu kuralın dışına çıkmış bir sözcük kullanılmıştır?

hangisi yoktur?

A) Kapılar kapalı, köprüler yıkık…

A) Ünsüz benzeşmesi

B) Gözler aç, eller bomboş…

B) Ulama

C) Bana bir ben gerek, bir de beni anlayan…

C) Ünlü düşmesi

D) Dün gece seni düşümde gördüm.

D) Ünsüz düşmesi

E) Bulutların üstünde su gibi akıyordun.

E) Ünsüz yumuşaması 162

BÖLÜM 03 Test

Ses Bilgisi - 1 1. Ağaç-ın ⇒ ağacın

4. Daha çocuktum ve babamın kulübesinin etrafında oynuyordum. O zamanlar kaç yaşındaydım tam olarak hatırlamıyorum. Bayağı küçüktüm.

Yukarıdaki sözcükte görüldüğü gibi “p - ç - t - k” ünsüzlerinden biriyle biten bir sözcüğe ünlüyle başlayan bir ek getirildiğinde “p - ç - t - k” sert sessizleri yumuşayarak “b - c - d - g” ye dönüşür, bu ses olayına ünsüz yumuşaması (ünsüz değişimi) denir.



Bu parçada aşağıdaki ses olaylarından hangisi yoktur?



A) Ünlü düşmesi



B) Ünsüz yumuşaması



C) Ünsüz benzeşmesi



Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi bu açıklamaya örnek değildir?



A) Bu kitabı hafta sonuna kadar bitirmeliyim.



D) Ünlü daralması



B) Umarım emeğimiz boşa gitmemiş olur.



E) Ulama



C) Toplantının içeriğini ben de bilmiyorum.



D) Yaşlandım artık, eski gücüm kalmadı.



E) Dün dedemin üzüm bağından üzüm topladık.

5. Sonunda “k” ünsüzü bulunan sözcüklere “-cik, -cek” ve isimden fiil türeden "-l" eki getirildiğinde sözcüğün sonundaki “k” ünsüzü genellikle düşer.



kavruk bir gül kokusuyla



zamanın sarkmış ışıklarına



kondu gözlerin



Bu dizelerde aşağıdaki ses olaylarından hangisi vardır?



A) Ünlü düşmesi

B) Ünlü daralması



C) Ünlü türemesi

D) Ünsüz benzeşmesi

Çözüm Yayınları

2. teninde



01



Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu açıklamaya örnek bir sözcük yoktur?



A) Ufacık bir sorunu büyütmemek gerekir.



B) Biraz gayret et, azıcık yolumuz kaldı.



C) Deniz kenarında büyücek bir ev almışlar.



D) Sıcacık çorbayı içince içim ısındı.



E) Uçak yükseldikçe heyecanlanmaya başladım.

E) Ünsüz türemesi

3. Türkçe sözcüklerde görülen kalınlık - incelik uyumuna büyük ünlü uyumu denir.

Aşağıdaki dizelerin hangisinde büyük ünlü uyumuna uymayan bir sözcük vardır?



A) Yağız atlar kişnedi, meşin kırbaç şakladı



B) Neden sonra sarsıldı altımda demir yaylar



C) Altında da bir tarih: sekiz mart otuz yedi



D) Artık bahtın açıktır, uzun etme arkadaş



E) Tekerlekler yollara bir şeyler anlatıyor.

283 6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük kaynaştırma ünsüzü almamıştır?

A) Her sınıfta elliye yakın öğrenci vardı.



B) Yaz tatilini nerede geçireceğimiz belli mi?



C) Çocukları beşer kişilik gruplara ayırdık.



D) Evin kapısı açılıp kapanırken ses yapıyor.



E) Biraz sonra arkadaşımız girdi odaya.

Test 01

1. E

7. Kısacık ömrüne sığdırdığı yüzlerce yapıtın asırlarca okunacağını o da bilmiyordu.

Bu cümlede aşağıdaki ses olaylarından hangisi yoktur?



A) Ünsüz düşmesi



B) Ünlü düşmesi



C) Ünsüz yumuşaması



D) Ünlü daralması



E) Ulama

10.

6. C

7. A

8. C

Ölmemek, delirmemek için

Bir damın sazı, bir ocağın ateşi

Kimselere belli etmeden

Bir kadının suya değiyor ayakları

V. Yıldızlar çamlara değer de geçer



Gün burdan başını eğer de geçer



Yukarıdaki numaralı dizelerin hangisinde ünlü daralması vardır?



A) l.

B) ll.

C) lll.

C) lV.

11. Kendimi kaptırarak tekerleğin sesine l

o, Türkçenin yeterince ayrımına varılmamış yoğunlaştırma ll lll lV

Uzanmışım kalmışım yaylının şiltesine ll

gücünden ustaca yararlanıyor. V



Bu cümlede altı çizili sözcüklerdeki ses olayları ikişerli gruplandırıldığında hangisi dışta kalır?



A) l.

B) ll.

C) lll.

D) lV.

E) V.

Çözüm Yayınları

8. Çoğu yazarda görülmeyen bir özellik var bu yazarda çünkü l



9. C 10. B 11. E 12. D

lV. Ağlar çekiliyor dalyanlarda



5. B

lll. Katlanmaksa katlanıyorum



4. B

ll. Elif kara taştan bir köyde yaşıyor



3. C

l. Sana koşuyorum bir vapurun içinden



2. A

E) V.

İlk sevgiye benzeyen ilk acı, ilk ayrılık lll Yüreğimin yaktığı ateşle hava ılık IV V

Yukarıdaki numaralanmış sözcüklerin hangisinde birden fazla ses olayı vardır?



A) l.

B) ll.

C) lll.

D) lV.

E) V.

12. Bana böylesi garip duygular l Bilmem niye gelir, nereye gider ll lll Acı döndü yüreğimden, beynime sızar lV V

284 9. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi küçük ünlü uyumuna aykırıdır?



Bu dizelerdeki numaralanmış sözcüklerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?



A) Doğayı çok sevdiğini söyler her zaman.



A) l’incide, ünlü değişimi vardır.



B) Gerçek yazarlığa otuzunda başladım.



B) ll'ncide, ünlü daralması vardır.



C) Romanda pamuk toplayan izcileri anlatmış.



C) lll’üncüde, ünsüz yumuşaması vardır.



D) Karşıma oturup sözümü kesmeden dinledi.



D) lV’üncüde, ünsüz düşmesi vardır.



E) Sıradan bir sohbete katılmak istemiyorum.



E) V’incide, ünlü düşmesi vardır.

1. Aşağıdaki sözcüklerden hangisi, ünlüyle başlayan bir ek aldığında ünlü düşmesine uğramaz?

A) oğul



02

BÖLÜM 03 Test

Ses Bilgisi - 2

B) resim

D) kahır

5. Ne doğan güne hükmüm geçer

C) kirpik

E) ağız



2. Konuşmada art arda gelen kelimelerden birincisinin sonundaki ünsüzün, ikincisinin başındaki ünlüye ses bakımından bir hece oluşturacak biçimde bağlanarak söylenmesine ulama denir. Buna göre,



Nereden esiyor bu şerbet gibi hava nereden



Çiçek açmış ağaç hangi kızın rüyasıdır



dizelerinde kaç ulama yapılabilir?



A) 1

B) 2

C) 3

D) 4

E) 5



3. Türkçede bazı ekler büyük ünlü uyumu kuralına uymaz.

Ne hâlden anlayan bulunur



Bu dizelerde



l. Ünsüz yumuşaması



ll. Ünlü düşmesi



lll. Ulama



lV. Ünsüz benzeşmesi



ses olaylarından hangileri vardır?



A) l. ve ll.



B) l. ve lll.

D) ll. ve lV.

C) ll. ve lll.

E) lll. ve lV.



Çözüm Yayınları





6. “yor” eki, kendinden önce gelen “a - e” ünlülerini daraltarak “ı - i - u - ü” ye çevirir. Buna “ünlü daralması” denir.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu açıklamaya örnek yoktur?



A) Bu hafta başında ilk kitabımı yayımlıyorum.



B) Çok mutlu olduğu belli, gözlerinin içi gülüyor.



C) Problemi hangi yoldan çözdüğünü açıklıyor.



Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu açıklamayı örnekleyen bir kullanım vardır?



A) Televizyonda yayımlanan bazı belgeseller çok güzel.



D) Ben seninle gelemiyorum, sen yalnız gideceksin.



B) Okuduğum bir kitapla hayatım birdenbire değişti.



E) Hatalı olduğunu asla kabul etmiyor.



C) Soğuk havalarda sokak hayvanlarına da yardımcı olmalıyız.



D) Zavallı çocuk karnını tutmuş, ağrıdan kıvranıyor.



E) Sabah sporu yaparken ayak bileğini burkmuş.

7. Bir güvercin kanadında okşuyorum 4. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerin hangisinde ünlü daralması yoktur?



Göklerin maviliğini



Serçelerin cıvıltısıyla siniyor içime



A) Çocukluğunun geçtiği her yeri hatırlıyor.



Ağaçların yeşilliği



B) Hiç bıkmadan her gün bana takılıyor.



Bu dizelerde aşağıdakilerden hangisi yoktur?



C) Gözlerinden belli benden bir şey gizliyor.



A) Ünsüz yumuşaması

B) Ünlü daralması



D) Herkes yerini alıp sessiz olsun, film başlıyor.



C) Ünlü düşmesi

D) Kaynaştırma



E) Elindeki elmayı hiç vakit geçirmeden dişliyor.



E) Ulama

285

Test 02

1. C

8. Böyle bir çelişkiyi açıklamak çor zor.

A) Ünsüz benzeşmesi



B) Ünlü düşmesi



C) Ünlü daralması



D) Ünsüz düşmesi



E) Ünlü türemesi

3. E

4. B

5. C

6. B

7. C

8. A

9. B 10. A 11. A 12. E 13. D

11. Nihayetsiz bir ova ağarttı benzimizi l ll

Bu cümledeki altı çizili sözcükte aşağıdaki ses olaylarından hangisi vardır?



2. C

Yollar bir şerit gibi ufka bağladı bizi lll

Gitgide birer ayet gibi derinleştiler IV V



Yüzlerdeki çizgiler, gözlerdeki çizgiler



Bu dizelerdeki numaralanmış sözcüklerin hangisinde birden fazla ses olayı vardır?



A) l.

B) ll.

C) lll.

D) lV.

E) V.

9. Sıcacık bir yağmur siner

286

Kara gecenin içine



Toprak somun gibi kabarır



Tak tak vurulur kapıma



Kişner kapımda kır atım



Dünyam gümüşler kuşanır.



Bu dizelerde aşağıdaki ses olaylarından hangisi vardır?



A) Ünlü düşmesi



B) Ünsüz düşmesi



D) Kütüphaneye giderken bana da haber ver emi.



C) Ünlü değişmesi



E) Her sürücü yoldaki işaretlere dikkat etmelidir.



D) Ünlü daralması



E) Ünsüz benzeşmesi

Çözüm Yayınları



12. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerin hangisinde büyük ünlü uyumuna aykırılığın sebebi farklıdır?

A) Teknoloji, sanatsal yaklaşımları köreltti.



B) Onunla yarım saat önce vedalaşmıştım.

C) Kitabın son sayfasına geldiğinde şaşıracaksın.

10. Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki altı çizili sözcükte ünsüz türemesi vardır? 13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, türetilirken ünlü kaybına uğramış bir sözcük kullanılmıştır?



A) Kendi hakkını korumayan insan başkasınınkini hiç korumaz.



B) Bu daracık yollarda üç kişinin yan yana yürümesi çok zor.



A) Bu çocuğun aklı fikri roman kahramanları gibi olmakta.



B) Geçirdiği ateşli hastalıktan sonra ağzında uçuk çıkmış.



C) Artık evlere güpegündüz giriyor hızsızlar.



C) Her sabah kahvaltıda iki yumurta yiyip süt içer.



D) Biricik kızımı öyle özledim ki burnumda tütüyor.



D) Biraz sonra bahçeye çıkıp çocuklarla top oynayacağız.



E) Türkiye gencecik bir nüfusa sahip olmasıyla tanınır.



E) Minicik ellerini bana uzatıp ilk adımlarını attı bebeğim.

BÖLÜM 03 Test

Ses Bilgisi - 3 1. Türkçe sözcüklerde iki ünlü yan yana gelmez, bu yüzden ünlüyle biten bir sözcükten sonra ünlüyle başlayan bir ek geldiğinde araya bir yardımcı ses (kaynaştırma ünsüzü) girer.

Aşağıdakilerin hangisinde bu açıklamaya uygun bir örnek vardır?



A) Bütün bu yaptıkların doğru mu?



B) Kimseye haber vermeden tatile gitmiş.



C) Koca bir dönemi de geride bıraktık.



D) Neden büyük şehre ayak uyduramadı?



E) Yüksek bölgelere kar yağmış diyorlar.

03

4. İsterdim tercümanım olasın

Tanıtasın beni balıklara



Vahşi kuşlara ve çiçeklere



Bizdendir diyesin benim için



Bu dizelerde aşağıdaki ses olaylarından hangisi vardır?



A) Ünlü değişmesi



B) Ünsüz düşmesi



C) Ünlü daralması



D) Ünsüz yumuşaması



E) Ünsüz benzeşmesi



Nadir duyabildiği taze bir heyecanla



Karıştım o gün bugün bu zavallı çobanla



Bingöl yaylarının mavi dumanlarına



Gönlümü yayla yaptım Bingöl çobanlarına



Bu dizelerdeki altı çizili sözcüklerde aşağıdaki ses olaylarından hangisi vardır?



A) Ünlü daralması



B) Ünsüz yumuşaması



C) Ünsüz benzeşmesi



D) Ünlü düşmesi



E) Kaynaştırma

3. Gözlerimde parıltısı bakır bir tasın l ll

tasarılarınızı değil, yalnızca gönlünüzden geçenleri anlatınız. lV V

Bu cümledeki altı çizili sözcüklerin hangisinde ünsüz benzeşmesi vardır?



A) l.



lll

B) ll.

C) lll.

D) lV.

E) V.

I

II

287

Ulukışla yolundan Orta Anadolu'ya

İlk sevgiye benzeyen ilk acı, ilk ayrılık IIl

Varsın yine bir yudum su veren olmasın lV Baş ucumda biri bana "su yok" desin de!

5. Bir topluluğun üzerinde etkili olmak istiyorsanız o topluluğa l ll lll

6. Gidiyordum gurbeti gönlümde duya duya

Kulaklarım komşuların ayak sesinde

Çözüm Yayınları

2. Şehrin uğultusundan usanmış ruhumuzun

Yüreğimin yaktığı ateşle hava ılık lV V

V



Yukarıdaki numaralanmış yerlerin hangisinde ulama yapılabilir?



Bu dizelerdeki numaralı sözcüklerin hangisinde hem ünsüz benzeşmesi hem de ünsüz yumuşaması vardır?



A) l.



A) l.

B) ll.

C) lll.

D) lV.

E) V.

B) ll.

C) lll.

D) lV.

E) V.

Test 03

1. B

7. Giyecek çamaşır getirdim sana

âdettir diye değil, sevdim diyedir.



Bu dizelerde altı çizili sözcüklerdeki ses olayları aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla verilmiştir?



A) Ünlü değişmesi - Ünsüz benzeşmesi - Ünlü daralması



B) Ünlü düşmesi - Ünsüz benzeşmesi - Ünsüz yumuşaması



C) Ünsüz yumuşaması - Ünsüz türemesi - Ünlü daralması



D) Ünlü türemesi - Ünsüz türemesi - Ulama



E) Ünlü değişmesi - Ünsüz türemesi - Ünsüz yumuşaması

2. D

3. C

4. C

5. B

6. D

7. A

8. B

9. C 10. E 11. D 12. E

10. Bu çevrede görülen kıyı kıvrımları denizden ayrılan I II III yükseltilerin olduğu kısma gelirken kıyılar iyice alçalıyor. IV V

Bu cümledeki altı çizili sözcüklerin hangisinde ünlü düşmesi yoktur?



A) l.

B) ll.

C) lll.

D) lV.

E) V.

11. Döndükçe yumak yumak çözülür l Çözüldükçe ufalır küçülür ll Çekirdeği henüz süt bağlamış lll 8. Türkçenin fakir, yetersiz hatta gereksiz bir dil olduğu l ll lll

288



Bu cümledeki altı çizili sözcüklerin hangisinde herhangi bir ses olayı yoktur?



A) l.

B) ll.

C) lll.

D) lV.

E) V.

9. Sorduklarımızı iyice düşündükten sonra yanıtlar, yanlış bulduğu noktaları anında düzeltir; sakın böyle yanlışlara düşmeyin, diyerek bizleri uyarırdı.

Bu parçada aşağıdaki ses olaylarından hangisi yoktur?



A) Ünsüz benzeşmesi



B) Ünsüz yumuşaması



C) Ünlü değişmesi



D) Ünlü daralması



E) Ünlü düşmesi

Çözüm Yayınları

düşüncesini aklımıza getirmemiz bile yanlıştır. lV V

Masmavi bir erik kesilir ağzımda lV V

Bu dizilerdeki numaralanmış sözcüklerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?



A) l’incide ünsüz benzeşmesi vardır.



B) ll’ncide ünsüz düşmesi vardır.



C) lll’üncüde ünsüz yumuşaması vardır.



D) lV’üncüde kaynaştırma ünsüzü vardır.



E) V’incide ünlü düşmesi vardır.

12. Hissedince sana vurulduğumu

Anladım ne kadar yorulduğumu



Sakinleştiğimi durulduğumu



Denize dökülen bir pınar gibi



Bu dizelerde aşağıdaki ses olaylarından hangisi yoktur?



A) Ünsüz türemesi

B) Ünlü değişimi



C) Ünsüz yumuşaması

D) Ünsüz benzeşmesi



E) Ünsüz düşmesi

22 Ses Bilgisi - 1 1. Şu hayatta her şeyin bir genellemeden yola çıkılarak seçimmiş gibi sunulması zorlayıcı bir yaşam şekli. Kahveyi sütlü içenler sade içenlere, yaz mevsimini sevenler kış mevsimini sevenlere, kedi sevenler köpek sevenlere karşıymış gibi. Ya birini ya da diğerini seçmek zorundaymışsın gibi. Bu parçada,



I. Ünsüz türemesi



II. Ünlü düşmesi



III. Ünsüz benzeşmesi



ses olaylarından hangileri vardır?

A) Ali’nin eşyası B) Buranın insanları C) Kayalıkların ardına

E) II ve III.

2. (I) Teknolojik gelişmelere bağlı olarak her geçen gün piyasaya yeni teknolojilere göre üretilmiş elektrikli ve elektronik ev aletleri sunuluyor. (II) Bu nedenle elektrikli ev aletleri alırken aynı işi gören farklı marka ve çeşitteki ev aletleri incelenip ihtiyaca uygun olanlar seçilmelidir. (III) Elektrikli ev aletlerinin kullanım biçimi, büyüklüğü, sağladığı faydalar, sağlamlığı ve kullanım ömrü incelenmelidir. (IV) Cihazın servis hizmetleri, fiyatı, kurulumu için harcanacak para miktarı satıcıdan öğrenilmelidir. (V) Elektrikli ev aletleri güvenli ve dayanıklı olmalı, aynı zamanda ev ekonomisini olumsuz etkilememelidir. Bu parçada numaralanmış cümlelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) I. cümlede ünsüz yumuşamasına aykırı bir sözcüğe yer verilmiştir. B) II. cümlede ünsüz benzeşmesinin örneği vardır. C) III. cümlede ünsüz yumuşaması ve ünlü düşmesine örnek olabilecek sözcükler kullanılmıştır. D) IV. cümlede bir sözcük, türetilirken ünsüz yumuşamasına uğramıştır. E) V. cümlede herhangi bir ses olayı yoktur.

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünsüz düşmesinin örneği vardır? A) Tülin Hanım, çocuklarını kaldırımda oynamaları konusunda uyardı. B) Bu sırrın, kendisiyle birlikte mezara gideceğini söylemişti. C) Kazayı hafif sıyrıklarla atlattığım için çok şanslıydım. D) Aklıma gelen bu enteresan fikri ağabeyimle paylaşmalıydım. E) Baharın gelmesiyle çevremiz yemyeşil olmuştu.

●

C) Yalnız III.

MEB 2018 - 2019

B) Yalnız II.

Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

E) Onun kalemi

D) I ve II.



4. Aşağıdaki söz öbeklerinin hangisinde kaynaştırma ünsüzü yoktur?

D) Senin sesine



A) Yalnız I.

6.

Benim de mi düşüncelerim olacaktı, Ben de mi böyle uykusuz kalacaktım, Sessiz sedasız mı olacaktım böyle? Çok sevdiğim salatayı bile Aramaz mı olacaktım? Ben böyle mi olacaktım?



Bu dizelerde aşağıdakilerden hangisinin örneği yoktur? A) Ünsüz benzeşmesi

3. Aşağıdaki sözcüklerden hangisine ünlü ile başlayan bir ek getirildiğinde sözcüğün sonundaki sert ünsüz yumuşamaz? A) Çok

12. Sınıf (A) Türk Dili ve Edebiyatı

B) Tat D) Renk

C) İp

B) Ünlü düşmesi C) Ünsüz yumuşaması D) Ulama E) Ünsüz türemesi

E) Kurt http://odsgm.meb.gov.tr/kurslar/

22 Ses Bilgisi - 1 7. Türkçe olduğu hâlde kimi ekler bazen büyük ünlü uyumuna aykırı bir özellik gösterebilir.

12. Sınıf (A) Türk Dili ve Edebiyatı

10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde türetilirken ünlü düşmesine uğramış bir sözcük vardır?

Aşağıdakilerin hangisinde bu duruma uygun bir örnek yoktur?

A) Sanatçının yağlı boya resmini müzenin girişinde sergiliyorlar.

A) Dün akşamki maç, oldukça keyifli ve heyecanlıydı.

B) Sınıfta kaybettiğimi sandığım kalemimi evde buldum. C) Bilim insanları uzaydan geldiği sanılan cismi incelemeye başladı.

B) Kedigiller familyasından olan vaşak, ürkek ama tehlikeli bir hayvandır.

D) Burhan’ı piyano kursuna kaydettirmeye gideceğiz bugün.

C) Kardeşim Orhan, çalışmaktan ne zaman sıkılsak hemen bir türkü söylüyordu.

E) Yapraklar sararmaya başlamış, rüzgârlar sertleşmişti.

E) Bu yıl için okulumuz öğrencileri yeşilimtırak renklerde bir forma giyecekmiş.

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde herhangi bir ses olayı yoktur? A) Sınıfımızda üç adaş arkadaşımın olması hayli ilginç bir durum. B) Kentin en önemli ana yollarının birinde kavşak çalışması yapılıyor. C) Kitaba şöyle bir göz atıp bilgilerimi tazeledim. D) Yazar, bu satırlarda olayları tarafsız bir şekilde anlatmış.

11.

Elimi beş yerinden dağladı beş parmağın, Bağrımda da yanmadık bir yer bırakmadan git. Bir yarın göçtüğünü, çöktüğünü bir dağın Görmemek istiyorsan ardına bakmadan git!



Bu dizelerde aşağıdaki ses olaylarından hangisi yoktur? A) Ünlü türemesi B) Ünsüz benzeşmesi C) Ünsüz değişimi D) Ünlü daralması E) Ünlü düşmesi

MEB 2018 - 2019

●

E) Salonda birbirinden seçkin sporcu ve yazarlar vardı.

Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

D) Öğretmenimiz derse başlarken hazırlayıcı bir soru sormayı ihmal etmezdi.

9.

Gönlümle baş başa düşündüm demin; Artık bir sihirsiz nefes gibisin. Şimdi ta içinde bomboş kalbimin Akisleri sönen bir ses gibisin.



Bu dizelerde aşağıdaki ses olaylarından hangileri vardır? A) Ünlü düşmesi – ünlü kalınlaşması B) Ünsüz değişimi – ünsüz türemesi C) Ünlü düşmesi – ünsüz yumuşaması D) Ünsüz düşmesi – ünlü daralması E) Ünsüz benzeşmesi – ünsüz yumuşaması

12. Türkçede özel isimler ve birleşik sözcükler dışında, “b” sesinden önce gelen “n” sesi, “m” sesine dönüşür.

Aşağıdakilerin hangisinde bu açıklamaya uygun bir örnek vardır? A) Sanatkâr, herkesin gördüğünü değil, kimsenin görmediğini anlatmalıdır. B) Koluna batan küçük kıymık parçalarını cımbızla almaya çalışıyordu. C) Her gün önünden geçtiğim dükkânın bir haftadır kapalı olduğunu fark ettim. D) Bu derin vadide sesimizin yankısını duymak için kuvvetlice bağırıyorduk. E) Çocukluğumun yasemin kokulu sokaklarını yıllar geçse de unutamam.

Cevap anahtarına ulaşmak için karekodu okutunuz.

12. Sınıf (A) Türk Dili ve Edebiyatı

23 Ses Bilgisi - 2 1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünsüz türemesine örnek yoktur?

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünlü daralmasına örnek yoktur?

A) Bir sözcüğün olumsuzunun, zıddı olmadığını bilmelisiniz.

A) Benim size diyeceklerim bu kadar çocuklar, dedi ve sınıftan çıktı.

B) Meselenin halli için kasabının ileri gelenleri toplandı.

B) Mezuniyet balosunda birbirinden leziz yiyecekler vardı.

C) Bir sırrını paylaşırsan artık onun esiri olursun.

C) Geziye katılmak istemeyenler bir dilekçeyle idareye başvuruyormuş.

D) Bu ıssız kasaba, bir zamanlar turistler için cazibe merkeziydi.

D) Ahmet Bey’e ulaşılmıyorsa Mete Bey’i arayıp durumu söyleyiniz.

E) Şair, yalnızlık hissini en samimi kelimelerle satırlara dökmüş.

A) Yalnızlığımızın B) Eskitilmiş C) Koyulaşan D) Sığdıramadılar

5. Kimi pekiştirmelerde m, p, r, s harflerinden sonra sözcüğe ünlü türemesi yoluyla a, e ünlüleri getirilir.

B) Aracımızla köyün dapdar yollarında ilerlemeye çalışıyorduk. C) Bugün rakibi karşısında bambaşka bir millî takım izliyoruz. D) Şair, apansız çekip gitmelerden şikâyet etmiş bu dizelerde. E) Karşımıza gepegenç bir çocuk çıkınca hepimiz çok şaşırdık.

MEB 2018 - 2019

3.

Biz o kadar ağladık ki beraber, Gözyaşları doldurdu avucumu şimdilik. Şimdilik uzun uzun, bambaşka bir sessizlik Yavaşça alçalarak, yavaşça bizi dinler.



Bu dizelerde aşağıdakilerden hangisi yoktur? A) Ünsüz türemesi B) Ünsüz düşmesi

Aşağıdakilerden hangisinde bu yolla yapılmış bir pekiştirme söz konusudur? A) Çocuklar bembeyaz gömlekleriyle tören alanına geldiler.

●

E) Çamurluk

Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

2. Aşağıdaki sözcüklerden hangisi küçük ünlü uyumuna uymamaktadır?

E) Yarın erken gelirim diye bize haber salmış arkadaşım.

6. Affan dedeye para saydım, I Sattı bana çocukluğumu. II III Artık ne yaşım var ne de adım; IV Bilmiyorum kim olduğumu. V

D) Ulama

Bu dizelerde numaralanmış sözcüklerin hangisinde ünlü değişimi (kalınlaşması) vardır?

E) Ünsüz benzeşmesi

A) I.

C) Ünsüz değişimi



http://odsgm.meb.gov.tr/kurslar/

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

12. Sınıf (A) Türk Dili ve Edebiyatı

23 Ses Bilgisi - 2 7. Çocukları parkta oynattığını söylüyordu.

10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde türetilirken ünlü düşmesine uğramış bir sözcük kullanılmamıştır?

Bu cümledeki altı çizili sözcükte aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A) Davetliler, padişah buyruklarının sergilendiği bölümü oldukça ilginç buldular.

A) Kaynaştırma harfi

B) Kahve içme geleneği, kültürümüze kahvaltı denen öğünü getirmiştir.

B) Ünsüz türemesi C) Ünsüz benzeşmesi

C) Satranç oynayan çocuklar, her bir hamle için dakikalarca düşünüyordu.

D) Ünsüz değişimi E) Ünlü düşmesi

D) Öğrenciler okuldan ayrıldıktan sonra tadilat devam ediyordu.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde herhangi bir ses olayı yoktur? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

9. Aşağıdaki cümlelerde yer alan altı çizili sözcüklerin hangisinde diğerlerinden farklı bir ses olayı vardır? A) Kasabamızın alçacık damlı evlerinden birinde geçti çocukluğum. B) Gülten Hanım biricik oğlunu yarın askere gönderecek. C) Azıcık bir parayla girişimciliğe başlamak riskli olabilir. D) Hakan, gencecik yaşında eleştiri dünyasının arananlarından oldu. E) Adayları daracık bir odada mülakata alıyorlardı.

11. I. İçimi titreten bir sestir her gün.

II. Saat her çalışında tekrar eder:



III. Ne yaptın tarlanı, nerede hasadın?



IV. Elin boş mu gireceksin geceye?



V. Bir düşünsen yarıyı buldu ömrün.



Numaralanmış dizelerin hangilerinde kaynaştırma harfi kullanılmamıştır? A) I ve II.



B) I ve III.

D) III ve IV.

C) II ve V.

E) IV ve V.

●



MEB 2018 - 2019

8. (I) Çok kahramanlı anlatıların olumsuz yönü, bir ana karakterin ve takip edilecek belirgin bir hikâyesinin olmamasının anlatıyı muğlaklaştırması. (II) “Bırakma Beni”de de bu muğlaklık hissediliyor. (III) Filmin açılışında gördüğümüz İsa’nın hikâyesi bir süre sonra ana hikâye olmaktan çıkıyor, onun yerine Ahmet’in hikâyesi öne geçiyor fakat o da merkezde yer almıyor tam anlamıyla. (IV) Diğer çocukların hikâyeleri de zaman zaman dikkatlere sunulup tekrar geri çekiliyor. (V) Böylesi muğlak anlatıları anlaşılır kılmanın yolu, epizodik bir anlatıyı tercih etmek yahut son derece gerçekçi bir anlatımı denemektir.

Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

E) Sanatçının, romanlarında kullandığı kıvrak dil okuyucuyu cezbediyor.

12. Ne güzeldi o kış bahçesinde Güllerin çok derinlerde çalışan uykusu Sana bir bahar hazırlamak için.

Bu dizelerde,



I. Ünlü düşmesi



II. Ünlü değişimi



III. Ünsüz yumuşaması



ses olaylarından hangileri vardır? A) Yalnız I.

B) Yalnız II. D) I ve II.

Cevap anahtarına ulaşmak için karekodu okutunuz.

C) Yalnız III.

E) II ve III.