Enee Silvii Piccolominei postea Pii pp. II de Europa 8821007073, 9788821007071

Citation preview

STUDI Ε E TESTI TESTI 398

PICCOLOMINEI ΕΝΕΕ SILVII SΙ LVΙΙ PICCOLOMINEI

ENEE

postea

postea

PII 1313 PP .11 II PII

1

i

.

'

EVROPA DE EIROPA

DE

edidit comraentarioque instruxit commentarioque instruxit ADRIANVS VAN VAN HECK HECK ADRIAN'S

CITTÀ DEL VATICANO CElTA BIBLIOTECA APOSTOLICA VATICANA 2001

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

STUDI Ε E TESTI STUDI TEST Ι 260. Salmon, P. Les Les manuscrits manuscrits liturgiques liturgiques latins latins de de Salmon, Ρ. la Vaticane. ΙΙΙ. III. Ordines Ordines Romani, Romani, la Bibliothèque Βibliο thqυe Vaticane. Pontificaux, Rituels, C&€moniaux. Cérémoniaux. 1970, 1970, pp. pp. Pontificaux, Rituels, XVI. 164. XVL 164. 261. Canari, P. -- Peri, Peri, V. V. Sussidi Sussidi bibliografki bibliografici per per ii Canart,P. manoscritti greci della della Biblioteca Biblioteca Vaticana. Vaticana. manoscritti greci 1970, pp. XV, 710. 710. 1970, pp. XV, 262. Prete, S. IlIl codice codice di di Terenzio Terenzio Vaticano Vaticano latino latino Prete, S. 3226. Saggio critico critico ee riproduzione riproduzione del del manomano3226. Saggio scritto. 1970, pp. 56, ant., ant., 229 229 tav. tav. scritto. 1970, pp. 56, 263. Lilla, S. Il testo testo tachigrafico tachigrafico del del «De divinis nonoLrna, S. De divinis minibus» (Vat. gr. gr. 1809). 1809). 1970, 1970, pp. 95, ill. ill. minibυs (Vat. pp. 95, 264. Devreesse, R. Les Les anciens anciens Commentateurs commentateurs grecs grecs Devreesse, R. des psaumes. 1970, 1970, pp. XX, 337. 337. des psaumes. pp. XX, 265. Llorens, J.-M. Le Le opere opere musicali musicali della della Cappella Cappella Horcos, J.-M. Giulia. I.I, Manoscritti Manoscritti ee edizioni edizioni fino fino alal '700. '700. Giulia. 1971, pp. XXIV, 412, 412, ill., ili., 88 tav. tav. 1971, pp. XXIV, 266. Parrino, I. Acta Acta Albaniae Vaticana. Res Res Albaniac Albaniae Panino, Ι. Albaniae Vaticana. saeculorum et XV cruciatam spectan spectan-sacculorurn XIV xi:v et XV atque atque Cruciatam tia. Torus Tomus I.1. Acta Acta ex ex libris libris brevium brevium excerpta excerpta tja. colligens. 1971, 1971, pp. XXVI, 162. 162. colligens. pp. XXVI, 267. Salmon, P. Les Les manuscrits manuscrits liturgiques liturgiques latins latins de de Salmon, Ρ. la Bibliothèque Vaticane, IV. Les livres livres de de leclecla BiΒΙioth~ qυe Vaticane. Ν. Les tures de de l'Office. l'Office. Les Les livres livres de de l'Office l'Office du du ChaChatures pitre. Les livres livres d'heures. 1971, pp. XXIII, 214. 214. pitre. Les d'heures. 1971, pp. XXIII, 268. Trexler, and FieFieTrexler, R. C. Synodal Synodal Law Law in in Florence Florence and sole. 1306-1513. 1306-1518. 1971, IX, 388. 388. sole. 1971, pp. pp. IX, 269. Vogel, C. -- Elze, Elze, R. R. Le pontifical romano-gerromano-gerVogel, C. Le pontifical manique du du dixième dixième siècle. siècle. ΙΙΙ. III, Introduction Introduction manique générale etet Tables. Tables.1972, 1972, pp. pp. VIII, VIII, 229, 229, tav. tav. g€n€rale 270. Salmon, P. Les Les manuscrits manuscrits liturgiques liturgiques latins latins de de Salnion, Ρ. la Bibliothèque Vaticane. V. V. Liste Liste Compl~mencomplémenla Βiblioth ~ que Vaticane. taire. Tables Tables générales. 1972, pp. XI, 177. 177. taire. gn€raΙes. 1972, pp. XI, 271. Cernili, E. Nuove Nuove ricerche ricerche sul sul 'Libro «Libro della della Cerurn, Ε. scala» ee la la conoscenza conoscenza dell'lslam dell'Islam in in Occidente. Occidente. scaΙa' 1972, pp. 340. 1972, pp. 340. 272. Bignami Bibliothèque Vaticane dc de Bignami Odier, Odier, J. La Biblioth ~qυ e Vaticane J. La Sixte ΓΙ IV à~~Pie Pie XI. XI. Recherches Recherches sur sur l'histoire l'histoire des des Sixte collections de de manuscrits manuscrits avec avec la la collaboration collaboration collections de J. Ruysschaert. 1973, 1973, pp. XVIII, 478, 478, 13 13 tav. tav. de i. Ruysschaert. pp. XVIII, 273. Salmon, P. Analecta Analecta Liturgica. Liturgica. Extraits Extraits des des mamaSalmon, Ρ. nuscrits liturgiques liturgiques de de la la Bibliothèque Vaticane. nuscrits Βibliothqυe Vaticane. Contribution àα l'histoire de la la pprière chréContribution l'histoire de Γire chrétienne. 1975, 1975, ρρ. pp. 351. 351. tienne. 274. Dykmans, M. Pour Pour et et contrejean contre Jean XXII XXII en en 1333. 1333. Dykmans, Μ. Deux trait€s traités avignonnais avignonnais sur sur lala vision vision b€abéaDeux tifique. 1975, 1975, pp. pp. 407. 407. tifique. 275. Peri, V. Ricerche Ricerche ssull'«Editio degli Peri, Ν. υll'' Ε ditio princeps» ρrince ρs' degli atti greci greci dei del Concilio Concilio di di Firenze. Firenze. 1976, 1976, pp. 198, atti pp. 198, 6 tav. 6 tαν. 276. Conservation des manuscrits manuscrits et et Conservation et et reproduction reproduction des imprimés anciens. anciens. Colloque international orgaorgaimprimes Colloque international nisé par la ΒibΙioth Bibliothèque Vaticane àl'occasion l'occasion riis€ par la ~qυ c Vaticane de son son Ve Ve centenaire 21-24 octobre octobre 1975. 1975. 1976, 1976, de centenaire 21-24 pp. 368. 368. pp. 277. Carboni, Carboni, F. F. Incipitario Incipitario della della lirica lirica italiana italiana dei dei secoli XIII XIII ee XIV. XIV. Ι.I. Biblioteca Biblioteca Apostolica Apostolica VatiVatisecoli cana, Fondi Fondi Archivio Archivio S. S. Pietro Pietro -- Urbinate Urbinate latino. latino. cana, 1977, 440. 1977, pp. pp. 440. 278. Enggass, C. -- Enggass, Enggass, R. R. Nicola Nicola Pio. Pio. Le Le vite vite di di Enggass, C. pittori, scultori scultori et et architetti. architetti. Cod. Cod. ms. ms. CapponiaCapponiapittori, ni 257. 257. 1978, 1978, pp. 470. ni pp. 470.

279. Martimort, A.-G. La liturgique Martimort, A.-G. La documentation docurentation liturgique de Dom Edmond Étude codicologi codicologi-de Dom Edrond Martène. µ art~ne. Etude que. 1978, pp. 660. que. 1978, pp. 660. 280-281. H. G. G. Hispanic Hispanic Manuscripts Manuscripts and and 280-281. Jones, Jones, Η. Printed Books in the Barberini Barberini Collection. Collection. Vol. Vol. Printed Books in the II Manuscripts. Manuscripts. Vol. Vol. II II Printed PrintedBooks. Books. 1978, 1978, pp. pp. 347 + 419. 419. 347 + 282. Tihon, A. Le Le «Petit Commentaire» de deTh€on Théon Tihon, A. οΠ et~t Cormentaire d'Alexandrie aux Tables Tables Faciles Faciles de de Ptol€m€e. Ptolémée. d'Alexandrie aux (Histoire du texte, texte, édition critique, traduction). traduction). (Histoire du ~dition critique, 1978, pp. VI, 381. 381. 1978, pp. VI, 283. Fanelli, V. Ricerche Ricerche su su Angelo Angelo Colocci Colocci ee la la RoRoFanelli, V. ma cinquecentesca. cinquecentesca. 1979, 1979, pp. pp. 224. 224. ma 284. Canari, P. Les Les Vaticani Vaticani graeci graeci 1487-1962. 1487-1962. Notes Canart, P. Notes et documents documents pour l'histoire d'un d'un fonds fonds de de ramaet pour l'histoire nuscrits de de la la Bibliothèque Vaticane. 1979, 1979, pp. pp. nuscrits Βibliο th ~ que Vaticane. 281. 281. 285. Blumenshine, G. Β. B. Liber LiberAleVinΙ Alcvini contra contra haere haere-Blumenshine, G. sim Felicis. Felicis. Edition Edition with with an an Introduction. Introduction.1980, 1980, sim pp. 112, 55 tav. tav. pp. 112, 286-287. ans de de sséjour dans la la 286-287.Abbadie, Abbadie, A. A. d'Douze d' Douze ans ~joυr dans Haute-Ethiopie (Abyssinie) (Abyssinie) I-II. I-II. 1980, 1980, pp. pp. Haute-Ethiopie χΧΝ XXVI*, III, 628, 628, 11 e. c. geogr. geogr.++318. 318. I*, III, 288. Carboni, F. Incipitario Incipitario della della lirica lirica italiana italiana dei dei Carboni, F. secoli XIII XIII ee XIV, XIV, II. IL Biblioteca Biblioteca Apostolica Apostolica VatiVatisecoli cana. Fondo Fondo Vaticano Vaticano latino. latino. 1980, 1980, pp. 328. cana. pp. 328. 289. Peri, V. Omelie Omelie origeniane sui salmi. Contributo Peri, V. origeniane sui salmi. Contributo all'identificazione del testo testo latino. latino. 1980, 1980, pp. pp. 197. 197. all'identificazionedel 290. Chionidis, N.P. -- Lrna, Lilla, S. S. La La brachigrafia brachigrafia italoitaloChionidis, N.P. bizantina, 1981, 1981, pp. 240. bizantina. pp. 240. 291. Lupprian, K. J. Beziehungen der der ΡPàpste zu Lupprian, K. Die Beziehungen pste zu J. Die den islamischen islamischen und mongolischen Herrschern Herrschern den und mongolischen im 13. 13. Jahrh. anhandihres ihresBriefwechsels. Brieiwechsels. 1981. 1981, im Jahrh. anhand pp. 328, 328, 88 c. pp. e. geogr. geogr. 292. Sauget, J.-M. Un Un cas très curieux curieux de de restaurarestauraSauget, J.-M. cas ti-ès tion de de manuscrit: manuscrit: Le Le ««Borgia Syriaque 39'. 39». tion Βοrg~ α Syriaque 1981, pp. 128, VIII pl. 1981, pp. 128, VIII pl. 293-294. Dykmans, M. L'œuvre de Patrizi Patrizi PiccoloPiccolo293-294. Dykmans, Μ. L'muvre de mini ou ou le le C€r~monial Cérémonial papal la ρremi première mini papal de de la ~re Renaissance, Tome «Livre Premier'. Premier». Tome Tome IIII Renaissance, Tome II ,Liνre «Livres II etet111.. III». Index. Index.1980-1982. 1980-1982. 'Liνres II 295. Schenker, A. Psalmen Psalmen in in den den Hexapla. Hexapla. Erste Erste krikriSchenker, A. u. vollstiindige vollstândige Ausgabe Ausgabe der der hexaplarihexaplaritische u. schen Fragmente auf dem dem Rande Rande der der Hs. Hs. Ottob Ottob sehen Fragmente auf Gr. 398 398 zu zu den den Psalmen Psalmen 24-52. 24-32. 1982, 1982, pp. VI, 498. 498. Gr. pp. VI, 296. Mercati, G. Opere Opere Minori Minori Vol. Vol. VI. VI. 1984, Mercati, G. 1984, pp. pp. XXII, 533, 533, 66 tav. tav. XXII, 297-299 bis. bis. Carboni, Carboni,F. F. Incipitario Incipitario della della lirica 297-299 lirica italiana italiana dei secoli dei secoli XV-XX. XV-XX. Biblioteca Biblioteca Apostolica Apostolica Vaticana. Vaticana. Fondo Vaticano Vaticano latino. latino. 1982-1988, 1982-1988, pp. 1151 -t+ 80. 80. Fondo pp. 1151 300-302. Oecbslin, Die Farnesianische Farnesìanische Uhr. Uhr. I.L 300-302. Oecbslin,L. L. Die Text. II, II, Katalog. Katalog. 111/1-2, 111/1-2, Bebilderung. Bebilderung. 1982, 1982, pp Text. pp 228 +t 224, 224, tav. tav. 131 131 ++ sciolte, sciolte, fig. fig. 151. 151. 228 303. Gilmour Gilmour Bryson, the Templars Templars Bryson,A. A.The The Trial Trial of of the in the the Papal Papal State State and andthe theAbruzzi. Abruzzi.1982, 1982, pp. pp. in 313, tav. tav. 3.3. 811, 304. Abbadie, A. d'Douze ans de séjour dans la la HauteHauteAbbadie,A.d'Douzeansdes€jourdans Ethiopie (Abyssinie) (Abyssinie) III. III. 1983, 1983, pp. XVI, 288. 288. Ethiopie pp. XVI, 305-306. Santi, Santi, G. G. La La vita vita ee le le gesta gesta di di Federico Federico ddi 305-306. Montefeltro Duca Duca d'Urbino. d'Urbino, Poema Poema in in terza terza Montefeltro rima (Cod. (Cod. Vat. Vat. Ottob. Ottob. lat. lat. 1305) 1305) aa cura cura di di L. L. rima Michelini Tocci. Voli. I-II. I-II. 1985, 1985, pp. pp. XCVIII, XCVIII, 771. 771. Michelini Tocci. Voll. 19 19 tav. tav.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

■ ■

■ ■, ■

itti®

SfflffiiíWiwSS

■. >. •>. / ■ ■ ■ ' - -

,

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Scuola di di Atene, Vaticani. Raffaello Sanzio, Scuola Atene, particolare; particolare: Tolomeo di spalle. Musei Vaticani.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

STUDI Ε E TESTI TESTI 398

SILVII PICCOLOMINEI ΕΝΕΕ SΙLVΙΙ PICCOLOMINEI

ENEE

postea postea PP II PII PP·II DE EVROPA DE EIROPA PII

edidit instruxit commentarioque instruxit ADRIANVS VAN VAN HECK HECK ADRIAN'S

CITTÀ DEL DEL VATICANO VATICANO CΠΙ'Α BIBLIOTECA APOSTOLICA APOSTOLICA VATICANA VATICANA 2001

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Biblioteca Apostolica Vaticana — - CIP

Pius PP. PP.IT, II, 1405-1464 1405-1464 Pius Enee Silvii Silvii Piccolominei Piccolominei postea Pii Pii PP. PP. II II De De Europa Europa //edidit ediditcommentarioque commentarioque Ence instruxit Adrianus Adrianus van van Heck. Heck.— - Citt Città~~dei del Vaticano Vaticano :: Biblioteca Biblioteca apostolica apostolica vativatiinstrwdt cana, 2001. 313 p., 5 c. di tav. :: ant. ant. (ritr. (ritr.color.), color.),III, ili.,ritr., ritr.,facs. facs.; 26 ; 26cm. cm.—- (Studi e testi; testi ; 398) 398) 313 p., 5 riferimentibibliografici. bibliografici.—- ««Index nominum»: pp.277-313. 277-313. Comprende riferimenti Index nominiim »: pp. II. Pius Pius PP. II, 1405-1464. 1405-1464. De van, 1923 1923- - II. De Europa Europa I. Heck, Adrianus van, 88-210-0707-3 ISBN 88-210-0707-3

88-210-0707-3 ISBN 88-210-0707-3 Proprietà letteraria riservata riservata Ρrορriet ι letteraria

© BIBUOTECA Biblioteca APOsTσLICA Apostouca Vaticana, © ΝΑΠCΑΝΑ,

2001 2001

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

PROLEGOMENA PROLEGOMENA

1. EVROPAM, et qualem qualemAeneas AeneasSiluius Siluius Piccolomineus Piccolomineus dedeEIROPAM, quam et scripsit, libens lectoribus studiosis praesento. scriptus scriptus est liber armo anno 1458 1458 paulo antequam auctor papa ρaρa electus est. 2. Sicuti nostris diebus illis multis in in nostris temporibus, temporibus, ita et in (Rebus iBisuox uox Europae Europae multis ore erat: cum cum nostratibus nostratibus turn turn maxime Aeneae aequalibus aequalibus consensus erat atque unitas, quae quae omnibus omnibus ante ante oculos nos σculos adpetenda obuersabantur: nos quidem imaginem unitatispotius potius oeconomicae oeconomicae mente mente concepimus, concepimus, illis quidem imaginer unitatis ill's autem unitas arma enim enim gentilia gentilia Europae Europae mutas politica summe expetenda erat; arma christianae minabantur. adiuratione adiuratione igitur igitur diuird diuini nomin nominis Turci impil impii cbristkmae n~nabarιtυr. ιs Turci coniunctis uiribus expellendi ac fugandi erarit. erant. neque neque tunc tunc ulla ulla cura maior major excitarentur ad Turcos impios impíos tamquam erat quam ut uiri europaei uniti excitarentur non cbristianos christianos debetlandos. debellandos. Calixtus papa Aeneae antecessor in in Cathedra Cathedra Petri, Petri, die die 29 29 mensis mensis Cakxtus ρaρa III, Aeneae iunii armi anni 1456 1456 iussit, iussit, ut utsingulis singulis diebus diebus hora hora meridiana meridiana ecciesiarum ecclesiarum pulsarentur, quibus quibuschristifideles christifideles iriuitarentur inuitarentur ad ad preces preces pro pro campanae pulsarentur, salute orbis christiani christiani fundendas. fundendas. Aeneas Aeneas ipse, nix uix Pius Pius papa papa factus, factus, sibi sibi eandem curam {Comm. 113,10): 113,10): undecumque principes curar esse professus est (Comm. europaeos conuocauit, consuluit, monuit; monuit; expeditionem expeditionem sasaeuropaeos Mantuam con υοcaωt, consuluit, cram, cui ipse praeesse uoluit, indixit: indixit: 'Nimia 'Nimia est praeesse uoluit, nostri rectores est inter inter orbis orbis nostri rectores somnolentia' {00 654F). 654F). luit, luit, Irbem Vrbem et et Sanctum Sanctum Petrum Petrum reliquit, reliquit, AnAnsomnolentia' (ΟΟ conam uenit, classemsociam sociam uldit uidit, in caelum auolauit Europam υe~t, mare et classer relinquens uiduam. ,

3. Notionem Europae maximi momenti fuisse in mente m~mοque animoque Pil Pii declarant ipsius, ipsius, cum cum dixit, dixit, postquam postquam nuntius nuntius iiie ille de de dade clade conconuerba declarant stantinopolitanasibi sibi allatus allatus est: 'Nunc 'Nunc in Europa, stantinopolitana Europa, id id est patria, in domo est in patria, domo propria, in in sede sede nostra nostra percussi percussi cesique cesique sumus' {OO 678F). 678F). alias ininpropria, sumus' (ΟΟ inuocans: 'Da 'Da nobis ut tandem gemiscit Deum Deur inuocans: nobis uictoriam uictoriam de tuis tuis hostibus, hostibus, ut recuperata Grecia Grecia per per totam totam Europam Europam dignas dignas tibi tibi cantemus cantemus laudes laudes recuperata {OO 923Q. sonat atque tibique perpetuo perpetuo seruiamus' seruiamus' (ΟΟ 923C). uox Europae ei idem sΙnat ac hmnanitatis, humanitatis, quae quae duae duaenotiones notiones sibi sibi inulcem inuicem obuiam obuiam christianitatis ac euntes in unumque imumque concurrentes mundum, rundum, ut ita dicam, pium constituunt; constituunt; Asiae ei ei contraria contraria est, est, in in quantum quantumsigriificat significai rundum mundumturcicum, turcicum, uox Asiae mundumimpium, impium, ubi Christus non colitur, non adoratur. rundum adoratur. inito mito pontificatu condidit, quid quod inscripsit inscripsit In Mahumetem Mahumetem perfidum perfidum Turchorum Turchorum carmen condidit, cuius iriitium initium est: 'Turche, 'Turche, paras paras alte subuertere subuertere menia et regem, cuius renia Rome et Christi leger legem perdere perdere posse putas. putas, at at Pius Pius it it contra' contra' (Carm. {Carm. 101). 101). qui qui docent Pium Pium jar iamcogitatione cogitatione praecipere praecipere post post urbem urbem ConstanConstanuersus docent

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Enee Siluii Enee Siluli Piccolominei ΡiccοΙοn~nei

4

tinopolitanam Rimar Romamipsam, ipsam,sedem sedemchristianitatis, christìanitatis,ideoque ideoque Europae Europae tinopohtanam petitum in; iri; uiin uim defensiords defensionis proficisci proficisci debere debere aa sede apostolica. 'Precisus 'Precisus petitmn est desiccatus fons' (OO 705Β). 705E). doctrinarum, musarum musarum desiccatus fins' (ΟΟ est fluuius fluuius omnium omnium doctrinarum, captamConstantinopolim Constantinopolimchristianorum christianorumdedecus dedecus habet (i. (v. 2121), 2121), ''chrichricaptar stianorum desidie atque ignauie memoriale perpetuum' (v. 8352). 8352). stianorum desidie atque ignauie memoriale ' (i. 4. Non est est ergo ergo quid quodmiremur miremur Pium Pium interius interius deuotum, deuotum, dictum doctum librum primi primo de de Europa, Europa, post postde deAsia Asiascripsisse, scripsisse, ut ut studia studia exterius, Hbrum sui aeui aeui uniret, unirei, excitaret, excitaret, corifirmaret. confirmaret. sed sed concepit, concepii, scripsit scripsit hominum sui anno 1461, 1461, epistulam ''ad illustrissimum Mahumetem Mahumetem Turcorum Turcorum ad illustrissimum etiam, armo principem, '' cuius autographon adhuc magna magna ex ex parte extat extat in Bibliotheca autographon adhuc principem, Lat. 7082), 7082), qua profitetur non non genus genus esse qua clare clue profitetur Apostolica Vaticana (Vat. Lat. sed ipsorum cultum, cultum, quer quem se debeliaturum debellaturum sperat. uideamus uideamus Turcorum, sed uerba ipsius: 'Si 'Si uis propagareet nomen fornen uerba christianos tuum tuum imperium imperium propagare uis inter christianos tuum quam quam gloriosurn gloriosum efficere, efficere, non non aun, auro, non non armis, armis, non non exercitibus, exercitibus, tuurn non classibus pama res omnium, qui qui hodie maximum hodie uiuunt, uiuunt, maximum classibus opus est. parua et potentissimum et clarissimum te reddere potest, queris que sit? aque aque clarissimum te reddere potest. queris potentissimum pauxillum, quo baptizeris, et ad christianorum sacra te conféras et credas pauxillum, baptizeris, cid christianorum sacra conferas credas euangelio. nos nos te Grecorum Grecorum et Orientis Orientis imperatorem imperatorern appellabimus. appellabimus. erìt erit euangelio. erga te charitas Sedis, que in ceteros ceteros reges, et tanto maior, quanto tanti majOr, quanto chantas Prime Sedis, erga eris ipse ipse sublimior' {OO 8741). 874F). sublimior' (ΟΟ ens 5. Editoris non est argmnentum argumentum scribere scribere eius eius rei, de de qua liber, quer quem foras dat, agit: turn ncque unius unius libri historia, historia. accedimi accedunt turn magna ragna est Europae Europae neque res geographicae etiam etiam peritis satis perplexae, perplexae, sicut et Pius confessus confessus est, ut infra (§ (§ 12) dicetur. autem euenit euenit quod uir doctus doctus Nicola Nicola Casella nobis quid uir infra dicetur. bene autem auxilio est commentatione, quae quae inscribitur inscribitur 'Pio 'Pio II ΙΙ tra tra Geografia e Storia: La ««Cosmographia»'.' Cosmographia »' Quem nos De Europa uocare uocare solemus solemus liber in codicibus codicibus manuscriptis, ranuscriptis, Quer quorum 'Gesta sub Federico 11F, ///', opens inscriptionem dant, daft, 'Gesta sub Federico quorum pauci sunt qui operis primum Europa apparet primum III' inscribitur; titulus De Europa 'De gestis gestis sub Friderico Friderico IIF ut Memmingen Memmingen 1490, Venetiis 1501, Pansus Parisiis 1509. 1509. in editionibus editioriibusimpressis, irpressis, ut Venetiis 1501, ipse uero uero Aerieas Aeneas in libro uulgo De De Asia lectorem admonet admonet (ΟΟ (OO 308D) ut uideat, quae de Gotbis Gothis ''inter inter res europeas' dicenda sint. 6. Dies dedicationis Hilerdensem, a.d. a.d. IV IV cardinalem Hilerdensem, dedicationis libri ad Antonium cardinalem Apr. 1458, 1458, ambiguitatem ambiguitatem quandam quandam affert. affert. bis bis enim enim (i. (v. 2202; 2202; 4153) 4153) Kal. Apr. — sed sed non non in indescriptione descriptione rerum rerum italicarum italicarum — — lector lector delegatur delegatur ad ad Historiam Bohemicam, quam constat Pium ad finem perduxisse post constat Pium ad finer perduxisse post Bohemicam, Historiar Alfonsi regis Aragonum, cui dedicata dedicata fuerat: fuerat: Historiar Historiam BoheBohemortem Alfonsi regis Aragonum, micam conscripsit atque Alfonso dedicami ornine non prius dedicauit omine bono; prius enim micam conscripsit atque Alfonso Ule e uita excessit quam Historia finiretur' {Comm. Alfonsus finiretur' (Comm. 96,33). Atqui Alfonsus iiie uita excessit quam 1

Arch. d. Soc. Soc. rom. rom. di Storia patria (A. XCV), XCV), 1972, 1972, III Serie, Serie, vol. vol. XXVI, XXVI, pp. pp. 35-112. 35-112.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

5

mortuus est est die die 27 27 iυι~~ iunii 1458. 1458. quomodo quomodo bis his dictis dictis lector lector opens opens mense mense martio perfecti notitiam notitiam habere habere potest potest rerum rerum etiamtimc etiamtunc mense mense junio iunio martio perfecti proximo publicandarum? haec haec quaestio quaestio subdifficms subdifficilis adhuc adhuc non non satis satis prσximo publicandarum? explicata est. gills alius aliud aliud coniecit. coniecit. mihi mihi confugiendum confugiendum nidetur uidetur ad ad modum modum compositionis qui constat, constat, ut utnifra infra(§ (§ 10) dicetur, ex ex partibus uariis uariis compositiois libri, qui ΙΟ) dicetur, temporibus — — et et nescio nescio m an non non Historia Historia Bohemica Bohémica jar iaminchoata inchoata — — scriptis. cf. ad ad 4583. 4583. 7. Narrationem Icirrationem uocat (v. (i. 77) Aeneas scribendi genus huius libri; libri; quae uox, autem υοχ, si non omnia me fallunt, satis rara est in eius eius operibus. operibus. narratio narratio autem partem artis artis oratoriae oratoriae declarat, déclarai, quae quaeapud apudantiquos antiquosdefinitur defìnitur proprie partem 'rerum gestarum proinde ut ut gestarum gestarum expositio; expositio; quae quae sit sit breuis, breuis, 'rerum gestarum aut aut proinde 2 dilucida, υerisιmi ueri similis'. et alibi legimus: 'nihil est in historia pura et Ιis'.2 alibilegimus: `nihil est in historiapurci et illustri illustri breuitate dulcius' dulcius'..33 mira mira est estcongruentia congruentiahuius huiusdefirdtiords definitionis cum cum praepraebreuitate fatione: que que gesta feruntur', feruntur', quam quam breuissime' breuissime' (i. (v. 67 67-69). 69). de breuitate autem hulus huius libri noulens nouiens loquitur Aeneas (i. (v. comm. comm. ad ad v. i. Ι11); 1); congruit congruit cum 'operis (v. 2461; 7672), 'propositi' (i. (v. 4043); est etiam locus, 'opens instituto' (i. modum excessisse excessisse (v. 9417). in quo conscius est se temporis modum (i. 9417). -

8. Qui studiosi et, ut ut ita ita dicam, dicam, amatores amatoressurit sunt Pii operum delectantur auctoris, qui qui uelut magus magus orrmibus omnibus rebus, rebus, quas quas ingenio et arte reuerendi auctoris, dignas putabat,eloquentia putabat,eloquentia nunquarn nunquam inflata, inflata, semper semper subtili subtili et narratione dignas cum splendorem splendorem turn turn momentum momentum dedit dedit ita, ita, ut ut mentibus mentibus leleaccurata, cum gentium uere iribaererent. inhaererent. ipse ipse de de genere genere suo suo scribendi scribendi locutus locutus est est in in gentiurn epistula data ad ad cardinalem cardinalem cracouiensem cracouiensem Sbigneum Sbigneum Olesnicki, Olesnicki, in qua qua epistula humanitatis. dicit: dicit; 'Nudus aperte liquor, loquor, non utor utor agitur de studiis humanitatis. 'Nudus sum, sum, aperte phaleris, uestem uestem omnem omnem reicio' reicio' (W ( W111,3 111,319). phaleris, 19). quae professio indicai indicat eum Commentarios caesarianos oratiords orationis formar formamhabere; habere; de de eis eis eriim enim ipse ipse Commentarios Cicero dicit 'Nudi sunt, recti, omni ornatu orationis tamquam ueste Cicero 'Nudi stint, recti, orni ornatu orationis tamquam ueste detracta' detracta'3 .

9. Saepius Pius confessus est sibi tempus et otium defuisse, quo scripta otium defuisse, uestiretelegantia: elegantia: 'nocturnos 'nocturnos esse suos alibi: 'etsi sua limaret, uestiret suis labores' labores'3. 5 et aiibi: 'etsi uera scribimus, digna tarnen tamen atque atque indigna indigna referimus elegantiarum uera scribimus, digna referirus et elegantiarum indigestam et et ruder rudem teximus teximus historiar. historiam. alms alius ohr olimfortasse fartasse expertes indigestar inuentionibus nostris lucem dabit' (i. (v. 8258). 8258). attamen etiam in hoc hoc nostro lacer dabit' attamen etiam hie illic oratio omatior est. est. admirationem admirationem mouet alia figura, opere hic rouet inter alia quam caesuram uocamus, uocamus, saepius saepiusapparens, apparens,qualis qualis'caruibus 'canibusobjecta obiecta et et quarn (v. 2112), 2112), 'doctrina 'doctrina ostendit ostendit et uiri uiri religio' religio' (i. (v. 3468). 3468). neque deest suibus' (i. 2 3 4 5

Cicero, Inv. 1.19,27; 1.19,27; de Or. 2.19,80. Cιcrn ο, fnv. de Or. 2. 19,80. Brut. 262. Brut. Ihid. Ibid. 00 281 C; v. Praef. opens, operis, p. p. 17. 17. 00 i. Praef. Id., ID.,

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Siluii Piccolominei Piccolominei Enee Sikm

6~~

figura ma illa gradatioiiis, gradationis, quails qualis 'uicit, 'uicit, fudit, fudit, deleuit. deleuit.'' rerum rerum genuensium genuensium confusionem ambitu complicato complicato depingit depingit (i. (v. 6203 6203-10); Amedei confusionem uerbomm uerborum ambitu - ΙΟ); Amedei ducis lentam ascensionem ascensionem ad papatum papatum inikita infinitauerborum uerbommseries series illustrat illustrât (v. 5423-31); cf. cf. quae quae dicit dicit de de Alvaro Alvaro (~091-~ (6091-6100); etiam descriptio descriptio aciei aciei (Ν. 5423-31); 100); etiam 1800); item Ylricum Cilié (i. 1800); turcicae digna est quam quam admiremur admiremur (v. item quomodo quomodo Viricum Cille depingit (v. 650). non semel legentium ánimos ad uerbomm etymologiam (i. 650). seme! !egentium animos uerborum etymologiam cognoscendam 943; 1221; 1221; 5233). 5233). cognoscendam mouet rOuet (v. (i. ad v. i. 943; 10. Ordinem, Ordinem, quo caρita capita leguntur, Ιο. !egimtur, eundem fuisse ac quo scripta sunt, minime negare ausim; ausim; magis magis adducor, adducor, ut ut credam credam quae quae minime constat, constat, immo negare separatim concepta simt sunt post in imum unum corpus corpus composita fuisse. fuisse, ad ad quid quid enim attinet, ut exemplum afferam, iterare 'quem exemp!um afferam, 'quer Labacum Labacum hodie appellali appetlari putauerim' (v. 2621) Labacus hodie hodie appellatur? appellatur?'' (v. (i. 262 1 )etetbreui breul post post 'qui Labacus (i. 2644). porro quid quid sibi sibi uult mud illud 'uero'? 'uero'? (i. (v. 7655). 7655). cui cui rei rei oppouitur? opponitur? turn turn ma illa transitio 'festinamus... Acamania' (i. (v. 2462-64) 2462-64) probare uldetur uidetur v. 2464-72 transitio 'festinamus. . . Acarnania' i. 2464-72 2460-62 litteris scriptos fuisse fuisse antequam v. i. 2460-62 litteris mandarentur. mandarentur. Bis lector delegatur ad expositionem, quam quani frustra frustra perquirat: perquirat: non enim datur; sicuti ubi sermo est de ducatu Gelriae (v. 4357), deque (i. 4357), ducatu Gclriae deque ñaue naue Genuam petenti (i. (v. 9316). 9316). verisimile verisimile igitur igitur est est Pio Pio occupationibus occupationibus pontificatus pontificatus defuisse, quibus librum antequam antequam ederet ederet maure maiore cura ac impedito horas defuisse, diligentia retractaret. retractaret. Series qua qua Europae Europae regiones regiones — Italia excepta excepta — — in in medium medium Ι11. Ι . Series proferuntur, incipit incipit ab Hungaria, Hungaria, quae quae in in diebus diebusiHis illis scena ac theatrum theatmm fuit, ubi rerum fortuna uersabatur; uersabatur: 'Hungaria 'Hungaria murus murus Christiane christiane religionis religionis et nostre nostre fidei fidei solidus solidas paries' paries' (( W 11,24); //,24); ab ab oriente oriente in in occidentem occidentem deducitur: circuitionis circuitionis ultima ultima Portugalia Portugalia est, est, sicuti sicuti primo primo aspectu aspectu ee deducitur: Conspectu Capitulorum sequitur Italia Italia non non ut ut regio regio Conspectu Capitu!orum (p. (p. 21) 21) patet. patet. quae sequitur enumerantur urbes urbes singulae singulae aa Medio!ano Mediolano usque ad ad Neapolim. Neapolim. tractatur: enumerantur 12. Geographiae ipsi, ipsi, ni ui et et sensu sensu uocis uocis stricto stricto Aeneas Aeneas in hoc hoc opere opere 12. locum tantum tantum exiguum exiguum concessit: concessit: adhibet, adhibet, ut ut ' historiam dilucidiorem' !ocum historiar dilucidiorem' (v. 1268). 1268). disertis dìsertis uerbis uerbis dicit dicit 'non 'non sui sui propositi propositi fuisse, fuisse, ut ut gel geo-faciat (i. graphiam ederet.' ederet.' fatetur se 'satis 'satis multas multas historias historias legisse legisse cosmocosmofatetur se graphiam graphiam quoqueperscrutatum {W1.1,179). 1.1,179). Poggius Poggiusille Bracciolini graphiam quoque perscrutatum esse' (W me Bracciotirii commémorât Pium Pium papar, papam,Cosmum CosmumMedicum Medicum et Nicolaum Nicolaum de de Niccolis Niccolis commemorat chartas geographicas geographicasPtolemaei Ptolemaeistudiosius studiosius legere et simul incuruis humeris humeris chartas intueri.66 regionum regionum descriptionem descriptionemdifficillimam difficillimam esse esse propter propter firdum finium conconintυeri. fusionem uel dominantium quater quater77 Pius Pius auctor fusionem uel mutationem mutationem frequentem frequenter domiriantium déclarai. dec!arat. '

6

Numa La Geografia Geografia del Ferrara(1989) (1989) Rena.scimento, a cura di Claudio Greppi, Ferrara NulA Broc, BROC, La dei Renascimento,

122. p. 122. 7

v. 1252; 1252; 2592; 2592; 3814; 3814; 4352. 4352.

i.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa

7

13. Fontes ad ad rerum rerum cognitionem cognitionem adhibuit adhibuit graecos graecos Strabonem Strabonem et et Ptolemaeum (semper (semper Ptolomeum Ptolomeum scribit), scribit), latinos latinos Plirilum Plinium (Maure (Maiorem), rn ), lustinum, lulium Solinum, Solinum, Nepotem, Nepotem, Pomponium Melam, Isidorum Isidorum Iustinum, Iulium Ροmρο~υm Melar, Hispalensem, Isidorum Characenum. Characenum. Recentiores Recentiores nominat Hispalensem, lordanem, lordanem, Isidorum Ποrnnat Aethicum Istricum, Ottonem Ottonem Frisingensem, Frisingensem, Nicolaurn Nicolaum Sagundinum. Sagundinum. Stra Stra-do ei ei familiaris familiaris fuit fuit ex ex interpretatione interpretatione Guarriri Guarrini Veronensis Veronensis ex ex codice codice bi Latino 2050 2050 (Comm. (Comm. 343,26); 343,26); Ptolernaei Ptolemaei opera opera cognoult cognouit ex ex Vaticano Latino Lat. 2974; 2974; i. v. tab. tab. 4). 4). sicubi sicubi ipse fontem uersione lacobi Angeli (Cod. Vat. Lat. nominat, in cornmentario commentario auctorem auctorem et et locum locum notaui; notaui; quae quae autern autem ex ex norninat, in hausit, litteris litteris inclinatis inclinatis indicaui. indicaui. fontibus ad litteram hausit, 14. Persaepe Pius Pius quae in opere ante ante edito edito scripserat scripserat in in alio alio repetit, repetit, isdem, ita ita ut fieri fieri non possit, possit, quin quin credamus credamus eum eum nonnumquam uerbis isdem, scribentem chartas, schedas schedas et folia priora ante oculos hic scribentern σculos habuisse. libet hic nonnulla exempla et quidem quidem a) ambitus normulla exempla ex libro De De Europa Europa afferre, et a) maioris malins ambitus b) minons minoris ambitus. ambitus. b) ad a) a) v. 4340-45 Veritum... = Germ. Germ.65,28; 65,28; v. i. 4340-45 Veritum... donauit donauit = i. 4990-5008 Ab ipsa pueritia... eum Germ. 63,26; 63,26; i. v. 5338-49 5338-49 ingentemque... pueritia... eum = Germ. ingenternque... expetiere expetiere == 394,13 sqq; sqq; i. v. 5692-5816 5692-5816 insalutato... facta est est = Comm. Comm. 393,11 393,11 Comm. 394,13 insakitato... facta sqq; v. 7062-7118 in agro... dirnisso dimisso = Comm. Comm. 373,20 373,20 sqq; sqq; i. v. 1426-35 1426-35 ut... i. 7062-7118 quotannis = AS AS 307Β; 307B; i. v. 1463 1463 Nicolaus Nicolaus Sagundinus Sagundinus etc. AS307C; 307C; quitarιis = etc. ==AS v. 4625-4792 Franci... fUium = Dial. 757A. i. 4625-4792 Franci... [ilium Dial. 757Α. ad b) v. 250 250 uerum uerum ego ego per per supenos superos juro iuro = Vin. Vir. 47,5; 47,5; i. v. 309 309 magno magno b) i. reipublice malo 102E = i. v. 370; 370; i. v. 775 775 Dominicum Dominicum ad ad se se corpus corpus reipublice malo = HB ΗΒ 102E deferri = HB 139B = v. 1322seduicitobstinatiouulgiut Comm. defenni ΗΒ 139Β i. 1322 i. 817; v. sed uicit obstinatio uulgi ut = Comm. 113,19 = i. v. 1337; 1337; i. v. 2222 2222 quin mentum barbamque demulcens demulcens == Ge Germ. 113,19 rm . 20,10 v. 2225; 2225; v. 3151 nisi armato potentiorique = = ΠΒ HB 90E 90E = i. v. 3162; 3162; 20,10 = i. i. 3151 v. 5312 5312 Suicenses montani et feroces populi populi = Comm. Comm. 158,13 158,13 = i. v. 5321; 5321; i. v. mihi origo origo est W 1.1,355. 1.1,355. i. 7447 Vrbs Vrbs Sena unde mild est = W 15. Cuique scniptori scriptori pnoprium proprium est orationis genus; et et Aeneae Aeneae orationi orationi insunt quaedam quaedam singularia. singularia. in in libro libro De De Europa Europa inter alia alia memοnεrnda memoranda insunt sunt: 1) uenba, uerba, quae grammatici deponentia deponentia uocare uocare solemus, solemus, adhibet adhibet etiam etiam sensu passiuo: passiuo: 'exequatur' 'exequatur' (i. (v. 2302); 2302); 'interiabitur' 'interlabitur' (i. (v. 4943; 4943; cf. cf. 4949: 4949: sensu intersectum). 2) uerbis intransitiuis sensum sensum tnansitiuum transitiuum dare dare non non ueretur: ueretur: sepsepuerbis intnansitiuis tentrione (v. 6194); 6194); rex 'aditus est' (i. (v. 7264). 7264). tentnione 'decurso' (i. 3) omittit pronomen personale reflexiuum personae tertiae: tertiae: 'matrone'

'seruituras uiris uouent' (i. (v. 2569); 2569); 'uouisse' 'uouisse' 'liberos 'liberos concon 'senuituras uiris uouent' secraturum' (i. (v. 5827); 5827); 'putans' 'deterrere' 'deterrere' (i. (v. 5955). 5955). 'putans'

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Enee Piccolominei Enee Siluii Siluii Piccolominei

8

4) omittit casum obliquum pronominis pronominis relatiui relatiui (v. 1086). (i. 1086). 5) pronomen uter ignoratur: 'quer 'quem uellet' (v. 3668). 3668). uetlet' (i. 6) coniunctio recipit etiam modum indicatiuum: indicatiuum: 'quamuis 'quamuis coniimctio quamuis recipit (v. 85); 85); item item vi. w.151; 151; 674; 674; 1432 1432 etc. etc. idem idem dicendum dicendum est est de complexa est' (i. licet (v. 2339) 2339) et de de quippe quippe qui: qui: 'quippe 'quippe qui qui occupauit' occupauit' licet: 'licet 'licet tenuere' (i. (v. 1246). 1246). quamquam quamquam uero uero coniunctiuum coniunctiuum recipit: recipit; 'quamquam 'quamquam decandecan(ν. tauerint' (i. (v. 1370). 1370). sed sed haec haecmodorum modorumuariatio uariatiolatinitatis latinitatis argenteae argenteae taueririt' communis est. cornmunis i. 402 16. Quod attinet ad ad orthograpbiam orthographiam delego ad commentarium ad v. Quid attinet (oppida). in locis ex aliis Pii operibus allatis editiones, quas consului, Pii operibus ailatis editiones, quas consumi, (oppida). in locis ex alus errata typographica typographica (v. 117 'notos' pro 'nothos'; 'nothos'; 1332 1332 'non' 'non' (i. 117 secutus sum; errata 'nunc') tacitus tacitus correxi. correxi. pro 'nunc') 17. Multa sunt opera, opera, quae quae Pius Pius nobis nobis reHquit, reliquit, neque ñeque uokimen uolumen est, est, Mita sunt quod ornnia omnia continet; continet; quicumque quicumque rationem rationem eius eius et et sensum sensum cognoscere cognoscere quid uelint imdecumque undecumque libros libros conquirant conquirant necesse necesse est. est. huius huius nostri nostri libri libri De De est argumentum: argumentum: et et historiar historiam et et geographiam geographiam auctor auctor Europa magnum est iterum atque atque iterum iterum profitetur, profìtetur, breuem breuem et concisam. describit eamque, ut iterum breuiter in in medium medium profert profert legenda legenda simt sunt igitur igitur in contextu contextu opens operis quae breulter et mirabilis est in corpore corpone Pii Pii operum opemm rerum rerum contextus et uerborum. uerborum. totius: et sumpturi sint, marius sumptuni sint, maiorem maimer quapropter ut, quicumque hunc librum in manus fructum pencipiant, percipiant, hic illic iRk partes parιes explanatorias explanatonias desumptas desumptas ex ex lectione fructum Mus eiusdem aliis eiusdem Pil Pii openibus operibus intersentas intersertas offendunt. offendunt. quas quas ut ut darius clarius didistinguerentur ab ipso opere, opere, tittenis litteris minusculis descripsi. descripsi. caueant caueant autem autem qui eas legent, ne credant se et ubique solidum et integrum se semper serper et ubique textum textur solidum ante oculos sed nunquam nunquam quidquam quidquam graue omissum est: σculos habituros esse; sed sola superuacanea habui habui neglexi. neglexi. dictae dictae partes igitur igitur tantummodo sola quae superuacanea maiori intellegentiae deseruiunt: sunt commentariola, mea autem opinione surit commentariola, mea autem mauri intellegentiae deserulunt: non inutilia: ita ita cuir enim Aeneas Aeneas ipse ipse Aeneam Aeneam explanat. explanat. praeterea praetereaauianinon inutilia: Epistulis excenptis excerptis diem et maduertendum est datum additum partibus ex Epistulis annum epistulae, non rei descriptae significare. ** * ** A Α F Irbinas Vrbinas Latinus 885, sec. XV, XV, membraneus F H Codex Codex Latinus Monacensis 386, 386, 1480, 1480, chartaceus chartaceus Η M Codex Latinus Monacensis 23725,sec. sec. XV, XV, chartaceus Latirius lonacensis 23725, ( 1 Codex

(

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa

9

B Β

I

18.

V S O Q N P

Vaticanas Latinas 3888, sec XV, chartaceus Vaticarius Latinus Stuttgartensis cod. lijst. hist. 2405, sec. XV, chartaceus Ottobonianus Latinas 2066, sec. XV, chartaceus Οttοbο~anυs Latirius Vrbinas Latinas 405, sec. XV, membraneus Irbinas Latinus Codex Latinus Latinos Monacensis 5333, sec. XV, XV, chartaceus Parisinas Latinas 6224, sec. XV, chartaceus Parisinus Latinus

Inter codices supra suntclasses classes internoscendae: internoscendae: Inter cσdices supra memoratos duae suit

A et classis B. A antesignanus est Vrbinas Latinus Latinas 885 885 (( == F), classis Α Β. classis Α B Vaticanos Latinas 3888 ( = V). discrimen uertitur cum cimi in classis autem Β Vaticanus Lathius = V). uarietate lectionum, turn turn praecipue praecipue in in tribus lacunis, uarietate lacmiis, quas codices cσdices classis B Β

omnes inter se communes habent contra contra classem A, et quidem ad unum ornes classer A, 'qui... fuit' (v. 3433-34), 'et terram... aucta est' (v. 4804-06), 'nam... 'qui... fuit' (i. 3433-34), 'et terram. . . aucta est' (i. 4804-06), 'nam... (v. 4811-12). 4811-12). pertinuit' (i. 19. Codex F scriptus est nitide et diligenter (v. 5); opus integrum integrum (i. tab. 5); praebet, quale quale Pium Pium scripsisse scripsisse pro pro certo certo habeo. habeo. ad adeditionem editionempraepraeparandam fimdamentum fundamentum melius melius non est. est. rarissimi rarissimi surit sunt loci loci in in quibus quibus ubi exemplar, exemplar, quid quodexscripsit, exscripsit,illegibile illegibile fuit, fuit, spatium spatium uacuum uacuum deficit; ubi reliquit, v. 8719 8719 (uerbis cf. tab. tab. 5). 5). sicubi sicubi quid quid omisit, omisit, reliquit, ut v. i. 7608 (pariter), i. textus integrandus est est ex ex V V et fitis notis marginalibus, marginalibus, quas quas Augustinus Augustinus ΡaPatricias V addidit; exempla afferò: 'obseruant' tricius (de quo quo infra infra dicetur) dicetur) eidem eider V affen: 'obseruant' (v. 2777), 6953). librarius (Ν. 2777), 'habitum' 'habitum' (v. (i. 6953). librarius huius codicis F, linguae latinae haud haud nescius, bic hie illic ordinem mutando, illic orationem orationem illustrare mustrare studuit studuit uerborum uerborum ordinem ut v. 4507 (ad i. 3625 (suo utens iure), jure), v. i. 4507 (ad nostram nostram usque), v. i. 5874 (regis filius), v. 9085 (ad (ad Castrum Castrum peruenerat peruenerat uetus; uetus; quer quern ordinem ordinem mutatum mutatum post post Ν. 9085 restituit nomen dubitami suo Marte pro uerbis fornen proprium respiciens). non dubitauit minus usitatis alia alla operi inserere inserere ut v. i. 6595 (sessorem), v. i. 9136 (optime pro pro apprime). appiime). H particeps est est huius huius classis classis Α. A. folio folio 120" 120v legis: legis: 'scripsi HartHartCodex Η mannus Nuremberga, arcium arcium et et medicine medicine doctor. doctor. Armo Anno DoDomamius Schedel de Nuremberga, mini 1480. in haec scriberet, scriberet, sibi sibi conscius conscius nihil 1480. in Amberga.' Amberga. 'cum cum uero uero uir doctus haec fuit exemplar, exemplar, quid quodexscripserat, exscripserat, non non totum totumopus opuscontinere; continere; fuerunt fuerunt enim ultima uerba codicis exscripti 'ut erat homo facundus' eriim ultima uerba codicis exscripti ' ut erat homo facundus' (v. 8289). addidit igitur hi in eodem eodem folio: folio: 'reliquum 'reliquum tunc timeEneas Eneascardinalis cardinalis (i. 8289). senensis, deinde deinde papa papa Pius Pius Secundus, Secundus, morte morte preuentus preuentus non non absoluit'. absoluit'. postea sententiam sententiam amplificans amplificans addidit addidit 'occupatioriibus 'occupationibus in summo postea summo pontificio ponti ficio impeditus'. eadem, quae quae Hartmannus Hartmannus scripsit scripsit in in codice hi codice H, legis hi M: liber liber non integer integer deshuit desinit post sunt in inM Mmultae multae post uerbum uerbum 'facundus.' sunt laexmae; nonnumquam legis legis 'defuit 'defuit in exemplari.' exemplari.' sed sed uide uide quae quae HartHartlacunae; mannus in post notauit: notauit: 'sequentem 'sequentem additionem additionem ad ad Europam Europam Enee Enee mamius hi H post

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

10

Enee Piccolominei Enee Siluii Siluii Piccolommei

postea reperi et ad precedentem historiam perscripsi. ' sic factum est, ut Η H historiar perscripsi.' est.'' scriptus perductussit sit (v. 9453). addidit (i. 9453). addidit 'non 'non longius repertum repertum est. ad finem finer perductus exeodem eider fonte lacunae, quas M, qui ex festinanter et neglegentius. lacunae, est codex festinanter deriuatur, praebet praebet expletae expletae sunt sunt in marginibus marginibus foiiorum. foliorum. additamentum additamentum derivatur, Β. ad textum textur edendum (v. 8289-9453) 8289-9453) uicinius edendumhi hiMonacenses Monacenses uiciriiusuidetur uidetur classi B. (ν. minoris momenti habendi sunt. minons 20. Classis Β B antesignanus v. tab. tab. 2. 2. liben liber hic satis neglegenter neglegenter aritesignanus est V; i. multis librarius quisquis quisquís merit, fuerit, licet licet manu nitida scripsenit, scripserit, multos scriptus est. libnarius errores fecit quasi innumerabilia, innumerabilia, quae cum eum parum parumpenitum peritum errores fecit mendaque rendaque quasi documento sint sint lectiones, lectiones, quales quales 'immon' 'immor' (i. (v. 1556); 1556); 'cadera' 'cadera' ostendant. documento (v. 2091); 2091); 'cnedala' 'credala' (i. (v. 2180); 2180); 'spendide' 'spendide' (i. (v. 3097); 3097); 'indiarum' (i. (v. 6106); 6106); (Ν. tamquam aritesignanus 'herico' (v. 8213); 8213); 'ciuitem' (v. 9279). 9279). cumque Ν V tamquam antesignanus 'ciultem' (i. `henico' (i. agmini quinqué codicum codicum pnaesit, praesit, lectiones lectiones erratae erratae hic hie illic illic in in denivatis deriuatis agmini quinque apparent, in S, S, qui qui ei uicinior est. sed sed caucat caueat lector, ne ne hunc apparent, praesertim praesertir in supra codicem Vaticanum minoris minois momenti habeat. ut lacunas, de quibus supra (§ dixi, et et errores omittam, omittam, praebet praebet solus solus in classe classe sua sua lectiones lectiones (§ 18) 18)iam jar dixi, quasdam, quas, heet licet falsae sint et merito correctae, commîmes habet cum correctae, communes codicibus Α A quasque, nisi nisi onmia omnia me me fallunt, fallunt, Pio Pio ipsi ipsi erranti erranti attnibuendas attribuendas esse suspicor. suspicor. exerpla exemplaaffen afferò'Sancti 'SanciiPetri' Petri' (lege {lege Saricte Sánete Marie, i. v. 2700); 2700); i. 3875). 'Vlricus' (lege {lege Henricus, i. v. 2732); 2732); 'Martini' (lege {lege Mauritii, v. 3875). est est et 'VΙcus' cormunem habet cum ornι-d alia lectio, B communem omni classe A; lectio, quam V Ν solus in classe Β quam lectionem, lectionem, licet licet connectam correctam (contristan: (contristali: turban, turbari, i. v. 10) 10) redinteredintegrandam esse esse censeo; censeo; noluit noluit cuir enim Pius Pius foster noster hbrarii librarii se se adeuntis adeuntis spem spem fallere: quoduenba uerba fallere: fecit fecitquod quid petiit: petiit: libellum libeflumcompleuit. corpleuit. accedit accedit etiam etiar quid 8,10) et 'nolui contristan' contristati' desumpta desumpta sunt sunt de Sacra Scriptura (cf. 22 Esdr. Esdr. 8,10) `nolui apud Nur, Pium, ut ut exemplum exemplum afferam, afferam, etiam etiam in in libro libro Cormentarionum Commentariorum leguntur (176,30). 21. Inter opera opera necentiona, recentiora, quae Pius Pius scnibens scribens hbrum librum De De Europa Europa quam Nicolaus adhibuit, memoranda est epistula, quam Nicolaus Sagundinus ab ipso Pio rogatus scripsit De familia Otumanorum, quae ad nos penuenit peruenit quamque nogatus scnipsit magna huius pp. 217-25 edidi in libro Carminum pp. 217-25 (cf. supra supra §§ 13). 13). magna huius epistulae epistulae htterar refentur, pars in nostro opere ad litteram refertur, sicut sicut litterae inclinatae (i. (v. 146314631555; v. 1997-2138) clare clare demonstrant. est autem locus (1497), in quo lectio i. 1997-2138) Sagundiniana 'infirmauerit' 'infestauerit'; quae quae cum cum abhorabhorSagundiriiana 'infirmauenit' mutata mutata est in 'infestauenit'; reat originati, nestituere restituere minime dubitaui. neat ab originali, 22. Duo sunt, sicut sicut Rifo Rino Auesani docuit, uiri, uiri, quorum quorum scripturae scripturae Αuesarιi88 docuit, Duo sunt, uestigia in Ν V deprehendimus, Augustinus Patricius, Patricius, qui qui fuit fuit secretarius secretarius depnehendimus, Augustinus priuatus Pii II, post episcopus pientinus, et etFrancisci Franciscicardinalis cardinalisTodeschiniTodeschiniepiscopus pientinus, pnivatus 88 Ευgne Rino AvEsANl, Avesani, Per Per la la biblioteca biblioteca di di Agostino Agostino Patrizi Patrìzi Piccolomini, Piccolomini, Mélanges ■ ~Ιaιιges Eugène Rho Tisserant VI, 77-78. 77-78. Cittα Città del Vaticano 1964.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa

11

Piccolomini, ille qui, Pius ρaρa papa III electas, auctor fuit Libreriae libreriae (ut (ut italice italice ΙΙΙ electus, Piccolomilli, iiie dicam!) iilius iUius piccolomineae piccolomineae in in ecciesia ecclesia cathedrali cathedrali senensi senensi fuiidandae. fundandae. dicam!) utriusque manus manus nobis nobis satis satis famitiaris familiaris est. est. partes partes enim enim CornComhorum utriusque mentariorum, quas quas Patricius Patricius scripsit scripsit (uldeas (uideas editionis editionis meae meae p. 66 necnon rnentariorum, 6, 9, 9, 10, 10, 12, 12, 16) 16) indicant indicant multas multas correctiones correctiones multasque multasque notas notas tabulas 6, exempla afferò αfferο Cesare Ν ab eadem eadern manu rnanu profecías profectas esse, esse. exernpla marginales codicis V (v. 94); trans (i. (v. 95) 95) harris Ioannis (i. (v. 1040); 1040); ymo ymo tertius tertius (i. (v. 2154); 2154); obseruant obseruant (i. 94); r ; (98r) . . referamus referarrrns (v. 2777); deficit ); uacat uacat (110 (110r'); ); nunc (117 (117v"); ); in Otlandia. Otlandia... (i. 2777); deficit (98 (v. 5415-5422); non (i. 9357). locos erratos, quos supra innumerabiles (i. 5415-5422); non letus (v. dixi, librarii librarii neglegenter neglegenter scribentis scribentis prout prout lib libuit correxit; quos quos silentio silentio ~t correxit; dixi, praetereo. I.VII.257, Francisci cardinalis manus maims nobis nota est ex codice Chisiano 1.111.257, quoddam 3) qui codex librum De Asia continet. huius huius codicis codicis fotiurn folium quoddam (tab. 3) v rnargine V I (38 ) inueni, iriueni, quod quid duas notas marginales praebet, quas etiam in margine (38") (7Ο) (70 ) offendirnus offendimus et quidern quidem uoces 'Pazaites' 'Pazaites' et et 'Tamberlaries' 'Tamberlanes' (i. (v. tabb. tabb. 22 et 3). 3). quae quaesimilitudo similitudo marilfestum manifestum facit facit notas notas I V eidern eidem marmi manui esse esse de quo quosupra supraiam jar sum attribuendas. exemplum afferò 'turbari'mud illud (v. 10), de sum (i. 10), affen 'turban' (i. 1497) locutus. non dubito, quin et lectio falsa illa 1497) ab eadem ma 'infestauerit' 'infestauerit' (v. manu profecta profecta sit. sit. studuit studuit enim enimcardinalis cardinalis orationem orationem Pii Pii ad ad firmar normam antiquam reuocare. quo studio adductus etiam uocem 'tremefecerat' adductus etiam uocern 'tremefecerat' antiquar reuocare. quo studio (6318), quam quam classis classìs A A conseruauit, conseruauit, deleult deleuit 'tremore 'tremore affecerat' affecerat' sub sub-stituens. Q scatet scatet erronibus. erroribus. inter inter lacunas, lacunas, quas quas praebet, una una est, quae quae Codex () 283v codicis O i. 7526-7581); Qigitur congruit cum toto tito folio 283" Ο (studia... ex = v. 0 igitur O exscriptus est. qui qui codex sicuti Ν N e P agmen classis Β B claudunt, ad ad ex Ο textum constituendumnullius nullius momenti sunt. textur constituendum Editionem ampio ampio apparatu apparatu critico critico merare onerare supersedi: supersedi: quid quid ertim enim 23. Editionem bistoriar traditioiils attinet tot enumerare traditionis quisquillas, quae ad historiam en umerare lectiones et quisquilias, non iuuent? iuuent? ut ut autem autemlectiones lectionesuaniae uariaeutniusque utriusque classis classis rnernorarentur, memorarentur, litteris inclinatis tabulas composul composui ad ad hunc hunc usum usum semientes. seruientes. lectiones lectiones litteris scriptas potiores habui. habui.

10 1262 1433 1497 1498 1554 1564

Classis A A CLAssιs

Classis Β B Cuss's

contris tari contristan subactis suba ctis illi uh infirmauerit Sagundinus Sagundirius infirmauenit Sagundinum sedeleui Sagundinum ac deleui quens uastauit Saguridinus uastauit Sa&màmus recuperauerit recuperauerit

turbari (ex contnistani) contristan) turbani (ex subtractis illa ma infestauerit (ex (ex infirmauerit) irifestauerit infirmauenit) ac (deliciis)

uastans recuperauit

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Enee Siluii Piccolominei Piccolominei

12

1592 auxilia auxilia 1799 spedare spectare 1818 quos quos 1985 accersitis ciccersitis 2003 animum 2042 uenustatem 2046 propulsandos cf. ΟΟ 00873C propulsandos 873C 2134 sinimus sinimus 2140 om. 2154 tertius tertius correxi 2299 subire 2397 perterritis perterritis 2454 summum 2460 propriam 2508 (sic) Haduie (sic) 2623 peruenit peruenit 2684 gestatus H solus solus gest atus Η 2700 Sancii Petri Sancti 2709 ministrari ministran 2732 Vlricus 2747 similes 2777 om. 3010 superbierunt superbierunt apud 3310 apud conclusisset 3426 conclusisset 3431 maximus maximus 3433-, qui...fuit fuit 3433 34 qui... 3503 ferocissimis ferocissimis 3668 constaret constaret 3679 excipere excipere 3690 persequi perse qui 3705 parique numero -

3751 3789 3791 3870 3914 3980 4084 4100 4349 4382

pertinacius pertinacius conuertitur conuertitur successore Martini paleis et incredibile exiente permisit perm isit addidi rebelles rebelles

{ex -6) auxilium (ex -o) expectare équités (ex {ex equos) equites equis) exercitis {ex -um) animo (ex um) uetustatem uetustatem pulsandos {ex sumimus) sinimus (ex eius eius secundus (ymo tertius) suscipere (ex {ex subire) suscipere proterritis Sunium correxi summum: Sunium propriam: proprie correxi {ex ?): ?): Hadrie Epyri (ex Hadrie correxi prouenit gestant estant Sande Marie Marie (ex {ex Sancti Petri) Petri) Sancte ministrare Henricus (ex {ex Vlricus) Hennicus Viricus) similes: similiores similiores correxi obseruant marg obseruant {ex erant) superbi erunt (ex ad reclusisset maxime om. fortissimis fortissiniis staret accipere prosequi numero: -emque -um corcorparique numero: em que -um rexi protinacius queritur sucessione Mauritii (ex {ex Martini) Maunitii plateis incredibile exigente exigente promisit -

-

om.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De 4499 4587 4615 4789

4804-06 4811-12 4998 5296 5347 5415-22 5742 6194 6318

deierasse communem communem fugas paruulus Pipini paruulus in tutela Ρiρi~~ quem aliΙ alii Ansgigi Grossi quer filium dicunt dicurit in tutela fuit (et per) et terram... terram... aucta aucta est nam... nam... pertinuit pertinuit crebris crebris uicibus uicibus iussu episcopi iussu episcopi reperti reperti In Otlandia... referareferaIn Otlandia... mus mus om. om. patriam patriar tremefecerat tremefecerat

minora 6423 duce 6482 prestiteret 6566 6619 rursus 6639 furore furore om. 6953 7062-7118 In agro... dimisso dimisso 7062 7118 In -

7098 7099 7230 7248 7367 7483 7608 7627 7633 7645 7869 7878 7923 8285 8454 8527

cum duo Greg. XIII; Ben. XII in in eodem eider agro Vrbinarurn Vrbinarum dictauit dictauit induxerint uacat perstitit perstitit daturum et Gregorius XIII sacrifìcium sacrificium — audientibus suum cui cul

13

peierasse (ex {ex de-) peierasse de - ) omnem fugas: prσfugas prófugas correxi fuit: paruulus, paruulus, quer quem paruulus... fuit: alii Ansgigi dicunt, in in tutela αli~~ Ansgigi filium filium dicunt, fuit Pipini Grossi Grossi (et per): correxi correxi fuit Pipini om. om. om. om. crebrius a ulcinis uicinis cum episcopo (ex (ex -i) experti In Hollandia (5415) (5415) terminetur terminetur In Hollandia (paruerunt) ante ante (5420) post post 4401 (paruerunt) 4444 (Vltimi) 4444 (Iltimi) in in partem pm-tern tremore affecerat affecerat (ex {ex tremefecetremefecetremore rat) minoris pretii minons pretil duci correxi correxi duce: duci prestitere: perstitere perstitere correxi reuersus reuersus fauore habitum marg habitum agro.... . dimisso post 6932 6932 (mue (inue-In agro. dimisso post nit) et ante 6937 (Bonifia) (Bononia) nit) cum duo: [cum] sechisi cum [cur] seclusi Greg. XIII; Ben. XII; correxi cf. 7869 ΧΠ: correxi in agro Vrbinatum Irbinatur dictaret indixerint indixerint pariter pariter presitit daturum: daturam daturam correxi sechisi [et] seclusi correxi cf. 7099 7099 Gregorius XIII; XIII: correxi sacrifìcium: obsequium correxi sacrificium: obsequiur coiτexi restitit(W (W11,252): 11,252): restituiI restituii correxi restitit audentibus (ex {ex -ientibus) ientibus) audentibus suum: summum correxi cuius filio {ex cuius (ex filia) fula) -

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

14 8719 8721 8882 8884 8891 9040 9052 9211 9214 9282 9357 9375 9445

Enee Siluii Piccolominei Enee Siluii Piccolominei uacat appariturum ingesserai ingesserat uictumque Manfredus prestiterat sex expetit expetit uociferat perrexit pen-exit tristis in in suprema

urbis: uerbis correxi ui-bis: uerbis appariturum: -am am correxi ingesserit (ex (ex ingesserat) uictumque: uinctumque uinctum que correxi om. prestiterat: prestiterat: perstiterat perstiterat correxi ui ui expedit uociferans (ex {ex -at) perrexit: pen-exit: peregit correxi non letUS ictus marg deletum deletimi superara superar -

24. Inter editiones uetustiores uetustiores locum locum principalem principalem tenet tenet parisina parisina 24. Inter editiones (10.X.1509), prima libros libros De De Asia Asia et De De Europa Europa in in uno uno uοiυn~ne uolumine (10.X.1509), quae quae prima continens, 'Cosmographia!, quae inscriptio non authentica authentica continens, inscripta est 'Cosmographia', est, sed sed data data ab ab editore. editore, ecce ecce huius huiuseditionis editionis inscriptio inscriptio integra: integra: 'Cos 'Cos-Pii papae papae in in Asiae Asiae et et Europae Europae eleganti eleganti descriptione. descriptione. Asia Asia mographia Pii rerum ubique ubique gestarum gestarum cum cum locorum locorum descriptione descriptione dm com-Historias rerum plectitur. Europa temporum temporum authoris authoris uarias uarias continet historias'. historias'. in in fine fine plectitur. Europa libri legitur: Impressa Impressa per per Henricum Henricum Stephanum Stephanumimpressorem impressoremdiligendiligenlibri iegitur: tissimum Parisiis sumptibus eiusdem eiusdem Henrici Henrici Pansus e regione schole schoie Decretorum Decretorum sumptibus lohannis Hogonti Hogonti VI VI Idus Idus Octobris Octobris anno anno Domini Domini M.D.IX. M.D.IX. editor editor et loharmis Godofredus Torinus TorinusBitm-icus Bituricus (( = = Geo&oy Geofroyde deTory Toryex ex urbe Godo&edus urbe Bourges) librum dedicami Cannaio Cathurcensium Cathurcensium episcopo episcopo designato (( = GerGerdedicauit Germano Gannaio man de Gannay, episcopi oppidi Cahors) his quae sequuntur uerbis: Tibi... mari sequuntur uerbis: pulcherrimum opus meritissime meritissime dedicai-i dedicari debet. debet, siquidem siquidem per capita puicherrimum hoc opus distinctum et in commodiorem commodiorem ordinem te promotore et iubente iubente redactum redactum est. quo quo facilius facilius (ut (ut uoluisti) uoluisti) et et melius tibi imprimis, consequenter aliis tibi imprimis, consequenter allis reΗus legentibus regiones terrae, omnibus studiosis et legentibus ten-ac, quae numero sunt multae, capiantur et memoriae commendentur... commendentur...'.'. et in eis res scitu periucundae capiantur apud Coflegium Collegium Piesseiacum Plesseiacum 6~~Nonas Nonas Octobris Octobris anno Domini Parrhisiis apud airo Domini 1509. Fuit ergo ergo hic hic Godofredus Godofredus primus, primus, qui qui opus, opus, quod quod in in codicibus codicibus se se lectoribus tamquam unum et et continuum continuum offert, per per capita capita distinxit, distinxit, certe iectoribus tarquam unum beneficium in studiosos studiosos conferens. conferens. distinctionem distinctionem hanc hanc ornes omnesqui quisecuti secuti sunt editores asciuerunt. asciuerunt. editor editor autem huius editionis, editionis, quam in manibus manibus surit quar in tenes, etiam etiam ipsa ipsa capita capita Godofrediana, Godofrediana, quae quae LXV LXV smit, sunt, in in paragraphos paragraphes tenes, et quidem quidem numero ad ad 275, 275, co eo consiiio, Consilio, ut minores diuidere non dubitauit et ordo facilius facilius perciperetur. numerorum numerorum notae, notae, quas quas in in ipso ipso textu rerum ordo legis, delegant Vaticaná Latini 3888. legis, deiegant ad folia Codicis Vaticani

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa

15

Editionem hanc parisinam parisinam satis satis raram raram inueni inueni Romae Romae in in Bibliotheca Bibliotheca Editionem Vallicelliana; siglum est S. Q1.143. magnam eius partem contuli cum S. Borr. Born Q Ι. 143.magnani Vallicernana; codicibus manuscriptis: librum parui parui momenti momenti esse esse ad ad textur textum codicibus manuscriptis: patuit patuit iibrum partes, quae quae in in classe classe B B deficiunt, deficixmt, etiam etiamGodofredus Godofredus constituendum: partes, est igitur igituruiciriior uicinior classi classi B. B. Idem Idem dicendum dicendum est est de de editiorilbus editionibus omisit; est impressis Basileae anno 1574 ( = 00) anno 1699. 1699. arto 1574 ΟΟ) et Helmstadii arino 25. Non ornes, omnes, quos quos Aeneas Aeneas in hoc hoc libro libro nominatim nominatim memorat, memorai, sunt qui qui me me inquirentem inquirentem fallant. fallant. lector lector me me habeat habeat cognoscere potui; ρot~; sunt excusatum: sit sit ipse felicior, auguror. felicior, precor, precor, auguror. 26. In fine fine horum horum prolegomenorum prolegomenoruxn respicere respicere libet libet ad ad anuos annos qui qui praeterierunt, per quos quos singulis singulis paene paene dixi dixi diebus diebus cum Pio Pio conuersatus conuersatus praeteriemnt, per sum: amicum habere habere institui institui postquam postquam cum cum Carmina, Carrnina, turn turn maxime maxime sum: aniicum Epistulas eius legi, legi, relegi; relegi; ex ex eis eis enim enim comparet comparet uhuir sincems, sincerus, uere uere Epistulas eius humanus, cui cui nil humanum humanum alienum: alienum: et nomine et moribus pius. fmctus fructus opera iam jar ante — qualescumque huiusconuersatiorils conuersationis fuerunt fuerunt tria ante edita: — qualescumque— hulus tria opera Pii pontificis Commentarii, secretarii De uiris illustribus, poetae Carmina; Carmina; secretarti De uiris illustribus, pontificis Commentarii, uolumen eiusdem eiusdem cardinalis cardinalis De Europa hodie laetus gratusque gratusque quartum uolumen absolue, uadatuelis uelispassis passisfelix, felix, cursum cursumteneat, teneat,placeat placcailegentibus, legentibus, diritto. uadat absoluo, dimitto. sit unicuique imicuique iucundum. 27. In hoc uolumirie uolumine typographiae praeparando praeparando strenuus strenuusmihi mihiadfuit adfuit iuuenis omnibus numeris numeris dexter dexterperitusque, peritusque,Cornelius CorneliusTilburgensis, Tilburgensis,asassistens in facúltate cuius constantiae constantiae et et assiduitati assiduitati liber necnon facultate litterarum, cuius editor multum multumdebent. debent.auxilium auxiliumeius eiusrn.mquam nunquam frustra frustra inuocaui, inuocaul,immo imro ipse editor inuocationem quotiens hunc hunc librum librum in in inuocationem saepius saepius praeueniebat. praeueulebat. utinam, utinam, quotiens manus sumpserit, reminiscatur reminiscatur temporis, temporis, quo quo alurnus alumnusininAcademia Academia manus sumpserit, Lugduno-Bataua et erat. Lugduno-Bataua noster fOster uocabatur, uicabatur, et 28. Gratias ago ago Rtr0 Rmo Domino Domino Raffaele Raffaele Farina, Farina, praefecto praefectoBibliothecae Bibliothecae Apostolicae Vaticanae, qui, qui, qua qua est est humanitate, humanitate, hunc hunc librum librum impriimpriApostolicae Vaticariae, mendum mendum suscepit. annus et dies, dies, quo ante Quomodo tui obliuiscar, carissima? nonne adest arinus quinquaginta annos annos sumus sumus coniuncti? coniuncti? Pii amici, qui haec legeritis, legeritis, ualeatis ualeatisomnes. ornes. Et uos, Pii

Lugduni Batauorum Batauorum29.101.1999 29.VI. 1999 Lugduni Vrbis & S. Petri memor Irbis &

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

SVM NATVRA PIVS PIlS SIM lATIRΑ

** FAXIT DEIS DEVS IT VTIN INPIORUM PIORUM LΟCVΜ LOCVM DEPITER DEPVTER FAXIT

Verba aflata aliata ex ex epistulis epistulis Aenae Aenae Siluii, adhuc laicus laicus esset. esset. v. W I.I. 1,1, 504; 504; 536, 536, anni anni MCDXLV Verba Siluii, cum adhuc i. W

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Ex Pii II Ex ΙΙ

in Historiar Historiam rerum rerum ubique ubique gestarum gestarum locorumque locorumque descriptionem descriptionem in prefatione ** prefatione

QVECVNQVE mortales mortales agunt agunt siue siue privatim, priuatim, siue siue publice, publice, caΙυmr~~ calumnie OVECINQIE subiacent, nec nec diuinis diuinis operibus operibus maledica maledica lingua lingua parcit: parcit: taritum tantum sibi sibi subjacent, humanus arrogai intellectus. quid nos speremus bistoriam historiam cum cum ueterum ueterum humarius arrogat inteilectus. aliquorum, turn turn nostrorum nostrorum temporum temporum tradituri? tradituri? an an fugiet fugiet laborer laborem nono~iquοΓυm, strum malignus malignus interpres? interpres? minime minime quidem, quidem, nec nec tantum tantum nobis nobis arroarrostrum gamus*. gamus*. 'Vnde hoc' hoc' inquient inquient 'otium 'otium pontifici pontifici maximo? máximo? quid quod ininscribendo scribendo Christiane plebi detraxit. cur cur non non utilius utilius sese sese exercuit? exercuit? tempus absumpsit, christiane tempora nostra nostra et et res res uulgo uulgo notas notas iriculcat. inculcat. quis quis fructus? fructus? que quelegendi legendi tempΙra uoluptas? nec prodit, nec nec prodita prodita ita ita exornat, exomat, ut utauditorem auditorem dedeuoluptas? nec uera uera prodit, lectent.' qui scripta scripta nostra nostra fastidit, fastidii, prius prius legat, legai, deinde deinde uituperet. uituperet. non non Verum qui ingentia solum facta, facta, sed sed tenuia tenuia quoque quoque fouIsse nouisse sepe sepe ex ex usu usu fuit. fuit, nec nec tempora minoribus uidebuntur. tempΙra nostra non admiranda minoribus uidebuntur. quod quid si lectorem nouitas abire non sinet. scribentis elegantia non tenebit, uarietas rerum et noultas smet. afferai aliquid emolumenti, nec liber tam ineptus est, qui non afferat emolumenti. nec nos falsa pro ueris ueris astruemus, astruemus, scientes scientes nil nil tam tam contrarium contrarium esse esse historie historie gum' quam nugas in fabulis, in historia uerum querimus et serium. mendacium: fugas uerum querimus nos plebem plebem suo suo tempore tempore fraudauimus, fraudauimus, qui qui nec nec rem rem diuinam diuinam Nec nos nec consistoria consistoria seu seu publica, seu secreta preterniisimus, pretermisimus, nec nec negleximus, nec contempsimus; sed sed nostrum seuium senium sua quiete privauipriuauisupplices audire contempsimus; cognitu nostra pertulit etas, mus, ut ea memorie mandaremus, que digna cogrdtu cum breui breul Veterum recensione, recensione. noctumi nocturul sunt hi labores; nam que que somno sorno consumpsimus*. fadebebantur horarum maximam maximam partem partem scribendo scribendo consumpsimus*. fadebebantur melius suas suas uigilias uigilias expendisset expendisset alius, alius, sed sed dandum dandum fuit fuit aliquid aliquid temur, melius menti, que his lucubrationibus lucubratiorilbus oblectata est. "OOISIC. *00 281c. arrogamus Comm. Comm. 37,21 37,21 Non parcet Pio Pio ΙΙ II pontifici maxuno máximo lingua lingua dolosa arrogamus (Ps. 108,3), que tot Christi Christi uicariis uicariis et et ipsi ipsi Christo non pepercit. (Ps. consumpsimus W1.1,226 1.1,226 Iulius lulius Cesar, Cesar, cum cum in in Gallia Gallia helium bellum gereret, gereret, diem diem consumpsimus W armis, noctem litteris dabat. cf. 7456. arrnis,

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Gestis De Gestis Sub Sub Friderico Friderico ΙΙΙ III

uulgo uulgo DE EIROPA DE EVROPA

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

CONSPECTVS CAPITVLORVM CONSPECTIS CAPITILORVI

Hungaria Sigismundus (2-3); (2-3); Mbertus Albertus(4-5); (4-5); Historia Historia HunHuiigaria (1); Sigismundus garie a Ladislao nati nato usque usque ad Mattbiam Matthiam (Coruinum) (Coruinum) electum electum gm-ic (6-12); Axamites latri (13). (6-12); Axarnites latro II Transiluana excursus ΙΙ Transiluana regio regli ((14); 14); excursus excursus ((15); 15); Valachia Valachia ((16); 16); excursus (17). III Thracia, (19). Thracia, Romania Rimariia (18); (18); Constantinopolis Cinstantiriopohs (19). ΙΙΙ IV Turci: historia usque usque ad ad Pii ΙΙ II tempΙra tempora (20-25). Iv Turci: origo ingo et bistiria V-VIII Turconica(26-46): (26-46): clades clades Varnerisis Vamensis (30-33); (30-33); expugnatio expugnado v-VIII Bella Turcordca (36-43); uictoria Albam reportata reportata Constantinopolitana (36-43); uictoria apud Mbam (44-46). IX Macedonia (47); Thessalia Thessalia(48). (48). Lx Macedonia (47); X Boetia (49). Χ Heüas Attica) (59). (59). XI HeHas (= ( = Attica) Peloponnesus (51); Isthmus (52); excursus excursus(53); (53); Achaia Achaia(54). (54). Pelopirinesus (51); XII Isthmus (52); Acarnania XIII Αcarna~a (55). Epyrus (56). XIV Albania (57). (57). XV Illirice Bosna (59). (59). 'he gentes (58); Bosna XVI Dalmatia, Croatia Croatia(60); (60); Liburnia Liburnia(61). (61). XVII XVIII Histria (62). XIX Carni (63). XX Karinthia Karintbia (64-67). Stiria (68-71). XXI Austria (72-83). XXII Austria (72-83). Moraui (84). XXIII Slesia (85). XXIV Polonia (86-88). XXV Utuania (89-93). XXVI Lituania Rutheni (94). XXVII Liuonia (95). XXVIII Liuoiiia Pruteni; Fratres Theutones (96-103). XXIX Saxonicum (104); Pomeranei (105). Saxonicum nomen fornen (104); XXX Pomeranei (105). Turingia (106); (106); Alberstadium (107). XXXI Alberstadium (107). Brunsuica (108); Saxonia (109-114); (109-114); 110 114 excursus. XXXII 110 et et 114 excursus. XXXIII Darda, Dania, Noruegia, Noruegia, Suecia (115-117). ( 115-117). ΧΧΧΙΠ XXXIV Bohemi Bohemi (118). XXXV Phrisones Pbrisones (119). XXXVI HoHaniiia Hollandia (120); (120); Traiectum (121); Dodracenses Dodracenses(122); (122); Vestfalia Vestfalia Traiectum (121); (123-127); familia Morsensis (128). IΙ

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

22

Enee Süuü Piccolominei Ence SiluIi Piccolomiriei

Hassia (129) (129) XXXVII Hassia XXXVIII Franci (130-134). )000/111 Franci (130-134). Franconia (135-138). XXXIX Franconia (135-138). XL Boioaria (139-142); Palatinatus (143); (143); Sueuia Sueuia Boioaria (139-142);circa circa Rhenum, Rhenum, Palatinatus (144). XLI Marchionatus Badensis (145); (145); Tyrolenses Tyrolenses (146); (146); Suicenses Suicenses(147). (147). ΧΠ Marchionatus Badensis XLII Alsacia (148); ΟtΙεm~a Otlandia (149); (149); Sabaudia Sabaudia (150-153); (150-153); Arelatum Arelatum χΠΙ Alsacia (148); (154). ( Ι 54). Ioannes Armeniaci comes comes (155); (155); Regnum Francie(156-162). (156-162). XLIII bannes Arrneriiaci Regnum Francie Gandauenses (163); dalphinus et Agnes Bella (164). XLIV Gandauenses (163); daiphinus et Agnes Bella (164). Anglia (165). XLV Angha (165). Scotia (166-167); (168). XLVI Scotia (166-167); Hibemia Hibernia (168). Hispania (169); Castella (171); Portugalia Portugalia(172(172XLVII Hispania (169); CasteIla (170); (170); Nauarra lauarra (171); 173). XLVIII Transido in Italiam Italiani (174); (174); Genua Genua (175-176). (175-176). Transitio in XLIX Mediolanum (177-190). XLJX Mediolanum (177-190). Veneti (191-193). (191-193). L Mantua (194). LI Mantua (194). Ferraría ( 195-198). LII Ferrada (195-198). LUI Bononia (199-201); 202 202 et 203 excursus. LIII Bonifia (199-201); et 203 excursus. LIV Florentia (204-214); Luca (215); S. Cassiani Cassiani oppidum oppidum (216). (216). Florentia (204-214); Luca (215); S. Sena (217-222). LV Sena (217-222). LVI Plumbinum (223-226). Plumbinum (223-226). Viterbium (227). (227). LVII LVIII Roma: Eugenius IV, licolaus NicolausV, V,Calistus CalistusIII III(228-245). (228-245). Roma: Eugeinus IV, Vmbria (246); (246); Marchia Marchia (247); (247); Nic. Picininus et et Fr. Fr. Sfortias Sfortias LIX lic. Picininus (248-253). Asculum (254). LX Asculum (254). Vrbinum (255). LXI Ariminum (256). (256). LXII Fauentia (257); (257); Fabrianenses (258). LXIII Fabrianenses (258). LXIV Aquila (259-260). Aquila (259-260). LXV Regnum Neapolitanum (261-275). LW leapolitanum (261-275).

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

LEGENDA /IS As BE ΒΕ Carni. Ca rni. Comm. Comm. DF DF Dial. Dial. GC GC Germ. HB ΗΒ HF HF lord. lord. Mansi Mansi OO οο Pent. Pent. Pio/. Ptol. Somn. Som.

Str. Str. $ Vìr. hr. W

De Asia OO 281-386. Asia = ΟΟ Blondi Epitome Epitome = ΟΟ OO 144-281. 144-281. Carmina ed. ed. Α. A. van Città del Vaticano 1994 ((= Testi ΝatΙcar ο 1994 = Studi e Testi ναn Heck, Cittii 364). Commentarii, 22 voll., voli., ed. ed. Α. A. van van Heck, Heck, Citt Città~~dei del Vaticano 1984; 1984; rist. rist. 1996( = Studi Studi e Testi 312-313). 1996(= Dieta OO 472-499. Dicta et Facta = ΟΟ Libellus Kollar, Analecta monumentorum omnis LibeHus Dialogorum Dialogorum ed. A.F. Kotlar, monumentorum omnis aeui Vindobonensia 11,685-790, 11,685-790, Wien 1762. 1762. De Concilii Basiliensis Libri ΙΙ, II, edd. edd. Hay Hay et De Gestis Concilii Basiliensis Commentariorum Commentariorum Libri Smith, London London 1967. 1967. Germania ed. ed. Α. A. Schmidt, Schmidt, ΚΙn-Graz Kôln-Graz 1962. 1962. (lector {lector reuocatur reuocatur ad ad paginam). paginar). Historia Bohémica = ΟΟ OO 81-143. Bohemica = Historia Friderici ed. ed. A.F. Kollar, Analecta etc. etc. ΙΙ, II, 1-475. 1-475. lordanis Romana et Getica Getica ree. Theodorus Mommsen, Berolini 1882 1882 Beroliiii rec. (MGH V,l) (IGH 1,1) Orationes politicae politicae et et ecclesiasticae, ecclesiasticae, 33 voll., voli., ed. ed. G. G. Mansi, Lucca Μarsi, Lucca 175559. Aeneae SyIuii Syluii Piccolominei Piccolominei Opera Omnia, Basilea 1571. 1571. Pentalogus ed. ed. H. Pez, Pez, Thesaurus Thesaurus Anecdotorurn Anecdotorum Nouissimus Nouissimus 11.3, rV.3, pp. pp. 639-743, 1723. 639-743, Wien 1723. Claudii Ptolemaei ed. Carolus Carolus F.A. F.A. Nobbe, 33 νοΙΙ., voli., lipsiae Lipsiae Ptoiemaei Geographia ed. 1843-45; repr. 1966. 1843-45; repr. 1966. Tractatus (siue (siue Libellus Libellus de de sompno) sompno) ed. ed. J. J. Cugnoni, Cugnoni, Aeneae Aeneae Siiuii Siluii Piccolomini Senensis Opera medita, inedita, pp. pp. 550-615, 550-615, Roma Roma 1883 1883 ((= Piccoiomirii = Atti Accademia dei dei Lincei, Lincei, anno anno CCLΧΧΧ,1882-83, CCLXXX, 1882-83, serie serie terza. terza. Reale Accademia Memorie della della classe classe di di scienze scienze morali, morali, storiche storiche ee filologiche, filologiche, vol. voi. Vili). 'mI). Strabonis Geographica ed. ed. Augustus Meineke, 33 voll., voli., Lipsiae 1907-13. 1907-13. {lector (lector reuocatur reuocatur ad adpaginam). paginar). De uiris illustribus ed. ed. A. van Heck, C Città 1991 ( = Studi e ~ttα del dei Vaticano 1991 Testi 341). Der Briefwechsel Briefwechsel des des Eneas EneasSiluius SiluiusPiccolomini, Piccolomini, voll. voli. Ι-ΙΙΙ, I-III, ed. ed. R. R. Wolkan, Wien Wien 1909-18 1909-18 (= Fontes rerum rerum Austriacarum. Austriacarum. Diplomataria Diplomataria (= Fontes et acta 61/62,67,68).

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

r [60 ] ANTONIO ANTONIO sacrosancte sacrosancte romane romane ecciesie ecclesie presbytero presbytero cardinali, cardinali, [60] Merdensi appellato, patri patri suo suo colendissimo colendissimo Eneas eiusdem eiusdem ordinis, ordinis, non non bilerdensi aρρeΠatο, eiusdem meriti, cardinalis cardinalis senensis senensis S.P.D. S.P.D.

* menuper nuperetetartheticis artheticisdoloribus, doloribus, ut soleo, laborantem Podagrantem me laborantem librarius quidam quidam theutonicus theutonicusadlit adiitiibe]lum libellum afferens, afferens, in quo quo Romanorum ]ibrarius Romaiiorum 5 cesarum non tam gesta quam nomina et pauca de moribus continebantur continebantur usque ad ad Venceslaum Venceslaum Carob Caroli IV IV filium. filium. cumque cumqueiBi illi opusculo opúsculo quatuor quatuor usque uiderentur (nam (namBenuenutus BenuenutusHimolensis, Himolensis, eius eius opens operis imperatores deesse uiderentur auctor, sub Venceslao decesserat), ut adicerem adiceremlibeflo libello decesserat), rogauit rogauit me librarius, libranius, ut quod deerat. nolui nolui contristan contristari homiriem: hominem: compleul compleui ad ad etatem etatem nostram nostram io quid deerat. iraperatorum numerum breuitatem breuitatem iHius, illius, qui quiprecesserat, precesserat, imitatus. imitatus. imperatorum numerum At At cum cum subiret mentem multa et magna inter christianos gesta esse ab eo tempore, quo quoFnidenicus Fridericus imperium imperium accepit, accepit, usque usque in in hanc hanc diem, diem, ei tempore, opusculum seorsum edere statuΙ, statui, in quo quo singulania singularia quedam eius temponis temporis quedar eius memoniam transmitterem transmitterem digna memoratu. memoratu. 15 sub compendio ad posteritatis memoriam tuoque nοmΙr nominiΙ dedicaui qui, cum pari morbo historiar tuoque edidi igitur igitur breuem breuem historiam scripta mea et leges et iudicabis. inter podagrandum podagrandum scnipta mecum labores, facile inter Fuisset, fateor, opere precium ab initio potius hoc euum potius etatis nostre in hoc rerum gestarum bistoriam historiam texere, quemadmodum quemadmodum menti mee sepe usque rerum sed ea ea non non erat erat uriius unius podagrationis, podagrationis, et et presentir presertimieimiio ieiunio quaqua- 20 insedit. sed dragesimali occurrentis edes nostras nostras ipsa ipsa podagra nec dragesimali occurrentis lucubratio. lucubratio. amat edes libens. fortasse fortasse et aliquando tam recedit quam reuertitur tibens. et huic huic intentioni intentioi aliquando subseruiet. Tu uale et, si quid acerbius in offenderis, non non tam tam in quemquam quemquam scriptum scriptur offendenis, nature quam quam stimulis podagre [601 [60v] urgentis urgentis adscribe, adscribe, et et quicquid quicquid 25 mee nature stirulis podagre ele*. absurde occurrenit, occurrerit, surnpto sumpto calamo d dele*. inscite, inepte, absurde Ex urbe Roma Roma IV IV Kai. Kal. Apnilis Aprilis 1458. 1458. W111,238 111,238 Nulla Nulla simt sunt corporis aut incommoda aut pericula, que Podagrantem W non pertulerim. pertulerim. febnium febrium mille species sum expertus, tussi tussi ueluti ueluti cottidiario cottidiano morbo assignatus sum. calculi passio familiaris est mihi. dolores iliorum Rome duodecim mliii. asslgnatus farniliaris

30

22 5 ' Antonio: v. 7272; 7978; 7978; 8204. 8204. eiusdem ordinis: ordinis: presbyter cardinalis. eiusdem i. 39; 7272; 5 librarius: 7 quisnam fuerit fuerit nescio. nescio. quatuor: Ruprecht, Jobst, Jobst, Sigismund, Sigismund, Albrecht Albrecht11(1400-1439). II (1400-1439). quisnam quatuor: Ruprecht, Rambaldis Imolensis Liber Liber Augustalis M. Freher, Freher, Germanicarum Germanicarum Rerum Benvenuti de Rmnbaldis Augustalis ed. M. 11 breuitatem: cf. 15; 15; 16; 16; 69; 69; 1409; 1409; 2461; 2461; 4043; 4043; 7672; 7672; Scriptores II, Ι1-14, -14, Francofurti 1612. " breuitatem: 20 20 quadragesimali cf. 27 = feria feria1V IV Maioris Maioris Hebdomadae (= 29.111). 29.III). 22 IV Kal. Kai. Apr. = 9416.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

26

Enee Piccolominei Eriee Siluii Sikili Piccolominei

diebus me uexarimt. uexarunt. σculos oculos Ρata~~ Pataui dolui. dentes dentes in ultima ultima Britarile Britanie parte, parte, quam quam nunc appellant Scotiam, non non sine sine cruciatu cruciatu perdidi. perdidi. podagra quocumque terrarum terrarum pergo me sequitur. quid stomachi debilitatem aut aut uentris uentris torsiones referam? referam? nulla mihi molestia corporis corporis non non est est nota. nota, unum unum erat erat incomrnodum, incommodum, quid quodnondum nondum attigeram,urinarum urinarumprofluuium profluuium ac acuesice uesice lassitudo ueluti quedam parálisis, id 35 attigeram, Ιa.situdο quedani paralisis. id nunc experior non sine corrosione camis et fluxu sanguinis, cf. ib. 501. Comm. nimc sine corrosione carnis et fluxu sanguinis. cf. ib. 501. Comm. 489,7 suis ρe~bυs pedibus stare stare Pius Pius presul presul nequiret, nequiret, excogitata excogitata kigenia ingenia sunt, sunt, ut ut 489,7 Cum suis sedens celebraret. cf. cf. Carm. Carm. 132. 132. dele Germ. 12 12 (Ad AntoniumHilerdensem) Hilerdensem) Nondum opus opus edidi; inter inter dele Germ. (Ad eundem eundem Antonium manus est nostras nec sine tuo exibit iudicio. mittimus igitur ad tuum examen, 40 manus igitur tuum examen, ut uideas comgasque corrigasque uel, uel, si si mehus melius putes, pûtes, igne igneconsumas; consumas; tu tu sokis solus es, es, cuius cuius uideas existimationem audiendam au~endaιn arbitrar, arbitror, qui omni orni genere litterarum litterarum instructus instmctus non iam jam sed princeps pbilosophorum philosophorum et et theologice theologice sapientie dicendus es. ad ad te magister, sed doctrine uenio uenio et et ad ad ipsum iubar scientiarum. scientiarum. si condendum ergo ueluti ad fontem doctrine autcomburendum comburendum opus opus iudicaueris, iudicaueris, obediam obediam imperio imperio tuo; tuo; si si dixeris dixeris edendum, edendum, 45 aut quando abs te probatus fuerit, exibit liber intrepidus et nullius calumnias uerebitur, quando quem ornes omnesprobant. probant. W W 1.1,28 Maiores nostri, pater pater honorandissime honorandissime (Giuliano (Giuliano Ι. Ι ,28 Majores quer de'Cesarinî), si qυ quando uolebant ingenia ingenia trutinare, uiros uiros et et doctissimos doctissimos et et proprode 'Cesarinz), si mdο uolebarit batissimos deligebant, quibus ingeniorum facienda pericula pericula committerent. committerent.quare quareetet ingeniorum facienda Platonem picrique plerique et et ad adAristotelem Aristotelem recurrebant. recurrebant. multi multipostea posteaSocratem, Socratem, 50 ad Platonem Catonem Lehumque Leliumque petiere. petiere. nostra nostra demur demumetate etateLeonardmn Leonardum Romanorum alii α1~~~ Catonem Aretinum, fratrem Ambrosium ((Trauersarium) frequens Trauersarium) et Guarinum Veronensem Aretirium, fratrem Ambrosium Veronensem frequens postulare consueuit. consueuit. at atreuerendissimam reuerendissimam dominationem dominationem uestram uestrara plurimi plurimi turba postulare delphicum consuluere. consuluere. possem possem ego ego memorare muitos multos non nonignoignoquasi oraculum deiphicum biles aut aut abjecti abiecti uiros uiros ingenii, ingenii, qui qui cum cum aliqua aliqua scripsissent scripsissent uel uel prosa prosa uel uel carmine Carmine 55 biles dominationis uestre iudicium exquirebant neque ñeque audebant audebant ilia reuerendissime dominatioins lila sine uestra in in lucem lucem dare. dare, horum horumsectari sectaricorisuetudinem consuetudinem et et dignum dignum rullii mihi approbatione uestra uidetur et laudabile laudabile (lul. (lui. 1434). 1434). ib. ih. 96 96 Timeo ridiculum opus ostenderim ostenderim neue Tuneo ne ridiculum ut ante feci, reis meisleserim leserim uerbis uerbis et, dur dumgraciam graciamquero, quero,reportauerim reportauerim aliquem, ut odium, opus Consilio, et nec alium quam uestram uestram paternitatem patemitatem (Fran(Fran60 Odium, opus igitur mihi consilio, cesco Pizzolpasso; cf. Carm. 53) hic habeo, qui mihi et sane uelit et recte possit consuhabco, mili ucht recte possit consucesco Pizzolpasso; cf. Carm. lere; sunt enim enim in in uobis uobis plurime littere et ita rerum rerum estis estis practicus, ut ut non solum solum queatsufficere. sufficere. committo committo me igitur cure uestre uestre et et uobis, sed aliis alus quoque quoque prudentia prudentia queat epistolam ut, ut, si si quiddam quiddam sit quid quod mordicum mordicum putetis putetis aut aut Basiliensibus Basiliensibus (patribus) (patribus) epistolar graue, id uobiscum adimatis; nequeo nequeo namque namquemihi mihiconsulere. consulere.adeo adeoenim enimsum sumueriueri65 graue, ut dur dumillam illamsequar, sequar, me me deseram deseram(28.X.1438). (28.X. 1438). cf. cf. Somn. Somn. 550; 550; WI. WI.1,1,120. 120. tatis amator, amatir, ut

32 32

Scotiam: v. 6002. Scotiam: i. 6002.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Europeos SIB FRIDERICO, tertio eius nominis imperatore, imperatore, apud Europeos OVE QVE SVB et, qui qui nomine nomine christiano christiano censentur, censentur, insulares insulares hommes homines gesta gesta femntur feruntur cognita*, tradere posteris memoratu digna postens quam breuissime libet; libet; memoratu digna mibique mihique cognita*, repetita, quemadinodum commiscebimus et aliqua interdum altius et aliqua interdum altius repetita, quemadmodum lolocorum rerumque ratio expostulare uidebitur.

70

cogn ita OO 282D Que gesta sunt sunt memoratu memoratu digna, quantum quantum ΟΟ 282D nostrum euum gesta Que per nostrum cognita cogriouimus, enarrare curabimus, cognouimus, curabimus, prisca prisca normulla nonnulla premittentes, premittentes, que que uel uel cogcognitionem maiorem maurern rerum uel omatum ornatum afferant. afferant. IΙ

75

HVNGARIA*, que patrie, contermina 1. HVNGARIA*, que Austrie, Austrie, Fniderici Friderici patrie, contermina est est et in in orienter uergit, nonorientem uergit,pnincipium principium narrationis narrationis prestabit. prestabit. hanc hanc prouinciam prouinciam nonnulii Pannoriiam uocant, tanquam nulli Pannoniam uocant, tanquam J{ungari Hungari Pannoniorum Pannoniorum loco successuccessemit. uenum -minos implet implet ñeque neque ilia lila tarn tam serint. uerum neque nequeHungaria HungariaPammonie Pannonie ter términos ohm fuit quarrι intra Danubium et Alpes, Alpes, lata olim quam nostra etate Hungaria. intra Danubium eriim enim et qui ad Italiam et adriaticum respiciunt mare, Pimnonia Pannonia continebatur, ab Tnibalos et flumen flumen occasu Noricum Enumque amnem, ab ortu ortu Mysos Mysos ac Tribalos Sauum contingens, intra quos limites Austrie magna portio clauditur et et aa Theutoriibu.s incolitur. inco]itur. Styria quoque iisdem terminis continetur, Valeria Theutonibus Valeria Pannoiam a quondam appellata. appellata. Hungaria Hungaria ueno, uero, quamuis quamuis irifeniorem inferiorem Pannoniam a Leytha* usque Sauum complexa est, est, Danubium tamen taren transgressa transgressa fluuio Leytha* ad Pilonos Polonos usque usque protenditur protenditur et, et, que que quondam quondam ama arua tenuere tenuere Gepide Gepide Dacique, possidet. imperium gentis hungarice multo latius est est quam ipsa Hungaria; nam nam et Dalmate, Dalmate, quos quos Sclauos, Sclauos, et 1Juni, Ulirii, quos Bosnenses, Bosnenses, et appellant, et Gethe, Tribali Tnibali seu seu Mysi, Mysi, quos quos cum cum Seruios Seruios turn turn Rascianos Rascianos appellant, Gethe, quos quos partimValachos, Valachos, partir partimTransiluanos Transiluanosnominant, nominant, Hungarorum Hungarorum imperium partir imperium subierimt, [61r'j] etsi nonnulli euo nostro nostro Turcorum Tuncorum armis armis euicti euicti defecerunt. defecerunt. subierunt, hanc prouinciam, quatenus quatenus citra citra Histrum Histrum extenditur, extenditur, sub sub Octauiano Octauiano hanc prouinciam, Cesare Romani primum Pannoniorum rege, primum obtinuere Bachone, Parinoniorum rege, subacto subacto et et 67 67

85

90

69 69

memoratu: v.i. 2630; 4048; 6076. lord. Get. 82,16: Mysos, Tribalos: v. 157,22. 8787 Gepide: Gepide; cf. Mysos, i. 1293. 84 Valeria: cf. Comm. 157,22. cf. lord. Get. 82,16: Sine dubio dubio ex ex Gothorum Gothorum prosapie prosapie trahunt trahunt originem; originem; sed sed quia quia geparita gepanta pigrum pigrum aliquid aliquid tardumque designat, désignât, pro pro gratuito conuicio Gepidarum Gepidarum nomen fornen exortum est, quod quid nec nec ipsud grat uito conuicio 94 credo falsissimum; sunt enim tardioris ingenii et grauiores corporum uelocitate. uelocitate. BaBatardions ingenii credi falsissimum; chone; lege Baione Veil. Η. II. 110-116; 110-116; Suet. Tib. 20; Pont. 11.1,46. 11.1,46. chine: lege Batone cf. Veli. Suet. Tib. 20; Ov. 0v. Pont. 82 82

Europeos et insulares; cf. Him, Horn.hymn. hymn.3,251 3,251 (= ( =291). 291). Europeos

80

84

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

28 95

Siluii Piccolominei Piccolominei Enee Siluli

Amantinis inter interSauum Sauumac acDrauum Drauumprostratis. prostratis.Daciam Daciam uero nerotrans transDaDaAmantinis nuncHungarie Hungarieportio portio est, est, Traianus Traianus imperator edomuit et in nubium, que fufe solo barbarico barbarico prouinciam prouinciam fecit, fecit, sed sed amissa amissa sub Galieno Galieno per per Aureliarnim Aurelianum H1.mi*, scythica recuperata est. post Romanos aliquarido allquando Huni*, scythica gens, aliquando aliquando Gothi, ex ex insulis insulis balthei maris maris populi, populi, deinde deinde Longobardi* Longobardi* ex Germania Germania profecti Hungarorum natio ex ultimis profecti Pannoniam Pamioniam occupauere. occupauere. postremo postrerO Hungarorum Scytharum finibus inundauit, Scytharum fliiibus inundauit, que usque in banc hanc diem regno potitur potitur et ultra ultra citraque citraque Histrum Histrum late latedominatur. dorinatur.

Hungaria W WIH, 190 Hungaria hodie et et ultra ultra et et citra citra Danubium Danubiumlatissiinas latissimas terras Hungaria 111,190 Hungaria hodie terras occupât; quod citra citra Danubium Danubium est, olim Pannonia fuit, que ab orienti Moesiam, ab occupat; quod dim Parmonia occidenti Noricum Noricum habint. habuit. septentrionem septentrionem ei ei Danubius, Danubius, austrum austrum illirici illirici montes montes 105 occidenti excepere, quos Isidorus Isidorus magno magno errore, errore, ut utmihi mihiuidetur, uidetur, deceptus deceptus Apenamos Apenninos excepere, quos uocitat. que trans Danubium Hungaria Hungaria iacet iacet pars pars Scithie Scithie prius prius erat duasque gentes Gepidas, qui contermini Germanis Germanis fuerunt, fuerunt, et et Dacos, Dacos, non qui anac nunc Daci Daci habuit, Gepidas, uocantur, quorum quorum rex rex ad ad occeanum occeanum germanicum germanicum inter inter Suetiam Suetiam etetSaxoniam Saxoniam latissimo regno, sed sed palustri potitur (nam hi Dani Dani melius melius appellaritur), appellantur), sed sed qui ea Ι 10 latissirno loca tenuerunt, que nunc Transsiluani occupant, uicina Tartaris in corone Tartans in corone speciem speciem est, montibus cincia, cincta. in hac han parte Hungarie, que Gepidarum fuit, adhuc territorium tenitorium est, quod Sepusiumappellant appellantpro proGepudmo, Gepudio, ubi aque riuus habetiir, habetur, in quo mersa ferri quid Sepusium materies in in cuprum cuprum uertitur. uertitur. AS AS307C 307C Ferunt et et Hungaros, Húngaros, qui qui Dariubii Danubii ripas ripas incolunt,Scytharum Scytharumgenus genus esse, non non quasi quasi ab Hmmis Hunnis ortos, quid quod propter propter uerbi uerbi Ι 15 incolunt, cognationem aiiqui aliqui crediderurit, crediderunt, sed ab alus aliis Hungaris, quorum quorum lordanus lordanusmemiriit, meminit, cognationem qui notos eis eos dicit dicit suo suo tempore tempore fuisse fuisse propter propter commercium commercium pellium marqui notos pellium mardurmarum. fuit fuit autem autem lordanus lordanus sub sub imperio imperio lustiniani, lustiniani, quo quo tempore tempore nondum nondum durmarum. Pannoniam Hungari Hungari attigerant. attigerant. linge longe post post Huimos, Hunnos, Gothos Gothos ac ac Longobardos Longobardos Παnrιοniαm HungariScythiam Scythiam egressi ad Danubium pemenere peruenere pulsisque pulsisque prioribus prioribus incolis incolis aut 120 Hungari sub mugum iugum missis Veronensis retulit retulit populos in asiatica niissisregnum regnumsibi sibifecere. fecere. noster foster Veronensis Scythia longe aa Tariai Tanai sedes sedes habere, habere, rudes homhies homines et et idolorum idolorum cultores, cultores, Scythia non longe quorum eadem lingua lingua sit sit cum cum Hungaris Hungaris Parmoniam Pannoniam incolentibus. incolentibus. Comm. Comm.741,31 741,31 quorum eadem Hungariam Húngaros pro pro Hunis Hunis dictos dictos putant, putant, Hungariam nonnulli nonnulli quasi quasi Hunariam Hunariam et Himgaros tamquamHunorum Hunorum reliquie ad etatem usque nostram nostram perdurauerint. perdurauerint. 125 tamquam Leytha DF DF 490D45 490D45 Quicquid Quicquid est est aa Leyta Leyta fluuio fluuio usque usque ad ad Anasum Anasum amnem amnem Leytha pannonici ab Anaso Anaso in Enum norici. parmoriici iuris fuit, ab 95 95

96 97 96 Traianus: Amantinis: cf. cf. lord. lord. Rom. Traianus: cf. cf. lord. lord. Rom. Rom. 27,25. Gal(l)ieno, λmarιtmι... Rom. 27,21. 27,21 . 27,25. 97 Gal(l)ieno, 106 111 Aurelianum; cf. cf. lord. lord. Rom. Isidorus: 14.4,16. corone = Aureliaiium: Rom. 27,27. 27,27. Isidorus: Etymol. EtymoL 14.4, 16. corone speciem speciem = 117 113 Gepudio: lord. Get. 62,13; 75,8. 75,8. 113 Gepudio; i. v. 1086. 1086. 117 pellium: cf. cf. Tord. lord. Get. Get. 63,14 Hunuguri Tord. Get. pellium: 63,14 Hi.muguri hinc surit sunt noti, quia quia ab ab ipsis ipsis peHium pellium murinarum {sic) uenit uenit commercium. commercium. mardurmarum: mardurmarum: bloc mυrirιarυm (sic) 121 121 Veronensis: cf. 3247. Veronensis: quis quis hierit fuerit nescio; nescio; i. v. 165; 165; As AS 307C: 307C: Voluisse uiris religiosis religiosis cf. 3247. ΝοkιΙsse cum cum uiris ex ordine beati beati Francisci, Francisci, qui qui tiriguam linguam illam illam nossent, eo proficisci proficisci et et sanctum sanctum Christi Christi ex ordnie fissent, ei euangelium predicare. predicare, sed sed prohibitum prohibitum aa domino, domino, quer quern de de Mosca Mosca uocauit, uocauit, qui, qui, cum cum esset esset euangelium greca perfidia maculatus, maculatus, egre ferebat ferebat Asiaticos Asiáticos Himgaros Húngaros latine latine coniungi coniungi ecciesie ecclesie et et nostris nostris greca perfidia imbui ritibus. imbui ritibus.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De De Europa

'

29

Ηυ~ , feroces Huni AS 307Α 307A Ex Ex asiatica asiatica Scythia Scythia migrauermit migrauerunt in Europam Europam Huni, feroces Huni AS populi, nonnuUi ex mulieribus mulieribus magis magis et demonum semine α~~~~ nonnuili ρoρυ1i, quos lordanus et alii natos crediderurit. crediderunt. qui qui trarismissa transmissa leidde Meotideomnem omnembarbariem barbariem inter inter Taiiaim Tanaim et 130 Danubium occupauere. occupauere. ex exhis hismagnus magnusiRe illeAttilas Attilas ortus ortus est, qui subacta subacta Paimonia Pannonia Italiani ingressus Aqmieiam Aquileiam subuertit et et in Germaniam Germaniam transiens transiens plurimas plurimas uauaItaliam ingressus stitates edidit ac transmisso transmisso Rheno Rheno in in agris agris catelaunicis catelaunicis memorabile mud illud prelium commisit, sexaginta muja milia hominmn hominum cecidere. cecidere. et et quamuis quamuis commisit, in in quo supra centum sexaginta tarnen solacii tulit, tuut, quid uictus esset, id tamen quodTheodericum, Theodericum, Gothorum Gothorum prestantissimum prestantissimum 135 135 ducem, obtruncatum obtruncatum cognouit. cognouit. ΒΕ BE145Β MSB Sunt autem autem Huni Huni et et ipsi ipsi Scythe, Scythe, sed sed ib. 149C montibus Ripheis propinquiores propiiiquiores existunt. magis efferati existunt. ib.M9C efferati quam quam Gothi, Gori, ut qui montibus ~bυs Gens scythica, scythica, que que auditis auditisVesogothorum Vesogothorum successibus successibus eormn eomm exemplo exemplo fifinibus Gens egressa apud apud Parmoniam Pannoniam per id temporis consedebat. Longobardi ΒΕ BE 169Α 169A Longobardi Longobardi a longitudine barbe dicti dicti sunt et ab ab insula insula 140 140 Longobardi Ρannο~a qwidraginta quadraginta duobus aimιs annis habitauere. Scandinauia originem origkiem duxere. in Pannonia uero ab ipsis ohm Gallia Transalpina uocata uocata est, hodie uero W/.I1,550 WI. ,550 Illa Μα Italie ΙtalΙe pars, que olim Lombardia dicitur. Dial. 760Β 760B Longobardos esse barbas ferentibus Lombar~a Hungaris longas barbas populos, padanam prouinciam prouinciam habitant habitant inter Apenninurn Apenninum et et Alpes. Alpes, hi hi VaVapopulos, qui padanam lentiniano insula Gotantia, unde et Gothi egressi fuerant, uenientes in 145 lentiniani regnante ab insiila Pannoniam, que que hο~e hodie ab ab Ingaris, Vngaris, Scythie Scythie populis populis illic illic immorantibus, immorantibus, Vngaria Vngaria Pm-miniar, gressi Gallos expulere. Galli dicitur, consederunt; consederunt; nec nec longo longo post tempore Italiam Itali am in ingressi Galli ~citur, Thuscos prius abegerant abegerant ac ac Mediolarium, Mediolanum, Comum, Comum, Brixiam, Brixiam, Veronam, Veronam, autem Thuscos Tridentum et et Vicentiam Vicentiam condiderant. condiderant. Pergamum, Tridentum

Τhεmays* altera Hungaria nostre huius, h~υs, 150 Extat adhuc non longe ab ortu Thanays* iso mater, lingua lingua et et moribus moribus pene similis, quamuis quamuis nostra de qua sermo est, mater, sentit idolis. illa ritu ritu barbarico uiuens uiuens seruit ciuilior est, Christi cultrix; ma Thanays Comm. 741,33 741,33 Nos compertum compertum habemus ultra Tanaim, non procul a Thanays Comm. fontibus eius asiatica Scythia, Scythia, populos populos usque usque hodie hodie reperiri, reperiri, qui qui Hungari Hungari fontibus eius in asiatica appellantur, quorum quorum sermo sermo nihil nihil ab ab eo eo differt, differt, quo quo circa circa Histrum Histrum habitantes habitantes 155 155 aρρeΠantur, illi parentes parentes horum horum se se dicunt dicunt deosque deosque more more gentilium gentilium et et idola idola cokmt colunt utuntur. mi rituque barbarico barbarico ac ac propemodum propemodum ferino ferino uitam uitam agunt. agunt. Eugeriius Eugenius IV IV pontifex pontifex ad cultum cultum Christi Christi traducere traducere conatus conatus est est rnissis missis ex ex Hungaria Hungaria nobis nobis maximus ad uiris religiosis, religiosis, qui qui uerbum uerbum Dei Dei predicarent predicarent et et notar notamiHis illis facerent facerent propinquiori uiris Dei 160 interiacentesRutheni Ruthenitransitum transitumuetauere, uetauere, qui grecanico ritu Deo 160 baptismi gratiam. gratiar. interiacentes quar romane sacrificantes perire perire potius potius in in errore errore idolatras idolatras uoluerunt uoluerunt quam romane ritum ritum ecciesie eis deferri. 303C Ταnα~s Europe atque Asie terminus est ferturque ecclesie ad eos deferri. AS AS 303CTanais 129 129 magis: cf. lord. Get. Get. 89,8: Filirner Filimer rex Gothorum repperit in populo suo quasdarn quasdam magas habeas suspectas de mulieres, quas patrio sermone Haliurrunas Haliurrunas is ipse cognominat, easque habens medio sui sui proturbat proturbat longeque longeque ab ab exercitu exercitu suo suo fugatas fugatas in in solitudiriem solitudinem coegit coegit errare. errare, quas quas medio spiritus immundi spiritus immundi per per herimum herimum uagantes uagantes dur dumuidissent uidissent et et eorum eorum complexibus complexibus in in coitu coitu minutuin miscuissent, genus hic hocferocissimum ferocissimum ediderurit, ediderunt, quae quae fuit primum inter paludes, minutum quid humard hominum genus nec alla alia uoce notum, nisi quod humani sermonis sermonis tetrum atque exile, quasi homiriiim stirpe creati imaginem adsignabat. adsignabat. tali tali igitur igitur Hunni creati Gothorum Gothorum finibus finibus aduenerimt. aduenerunt. imaginer Ηunn~~ stirpe 132 133 133 catelaunicis: a. Get. 108,5; i. Get. 114,19. a. 451. 451. cf. cf. lord. Get. v. 4066. 4066. 132Aquileiam: Aquileiam: cf. lord. Get. 134 cf. lord. Get. Ab utrisque partibus centum centum sexaginta sexaginta quinque quinqué mula milia caesa 134supra: supra: cf. Get. 113,18: Ab 135 150 Thanays: cf. lord. 109,1; v. v.4683. Get. 109,1; 4684. 135 Theodericum: cf. lord. Get. 4683. referuntur. v. ν.4684. 160 160 grecariico: Get. Orosius 1.2,4; 1.2,4; 52. 52. grecanico: cf. AS AS 307 C. Get. 62,8; 65,13. Orosius

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

30

Enee Sibili Siluii Piccolominei Piccolominei

a septentrione Nilo Nilo contrarius, paulo paulo tarnen tamen orientalior. orientalior. originem originem eius incertain dus incertam aliqui putant; putant; Ptolemeus Ptolemeus ex ex montibus montibus Ripheis Ripheis prodire prodire arbitratur, arbitratur, qui qui magis magis aliqui 165 australessunt suntquain quamHyperborei. Hyperborei. nos hominem ailocuti allocuti sumus Verona oriundum, 165 australes Poloniam et Lituaniam Lituaniam ad fontes Tanais Tanais perueriisse peruenisse se affirmault affirmauit eosque eosque qui per Poloniam transcendisse et omnem illam Barbarie borealem perscrutatum. perscrutatum. is aiebat paludem Ulm Barbarie transceΠ~sse admodum magnam, magnam, ex ex qua qua Tanais Tanais nasceretur, nasceretur, qui duobus ostiis Meotim esse non admodum ingreditur. que que stadiis stadiis mtra intra se circiter septuaginta septuaginta distare feruntur. Theophanes Theophanes no Mithylineus ex Caucasis Montibus oriri Tanaim existimauit et in septentrionem diu 170 Mithylineus ex Caucasis Montibus inri Tanaim existimaait septentrionem diu postea conuersum conuersum ad ad meridiem currere, postea mendier in Meotim emittere. 2. In Hungaria, Hungaria, quam quamDanubius Danubius interlabitur, interlabitur, tempestate tempestate nostra nostra SiSi2. In gismundus, Caroli Caroli IV* Romanorum imperatoris filius, natione Bohemus, ΙΝ ' filius, origine Theutonicus, fortuna* annos annos supra supra q~nqυaginta quinquaginta regnauit, origine Theutonicus, uaria fortuna* 175 princepssirigulari singulari pmdentia, prudentia, magnitudine 175 princeps magnitudine animi, benificentia be~ficentia et liberalitate liberalitate insignis. cοrρoris corporis* quoque quoque maiestate maiestate ac ac decore decore illustrés, illustris, ceterum befo bello insignis. prorsus infelix, infelix, quer quem non Turci duntaxat, duntaxat, sed sed Bohemi Bohemi quoque sepe sepe acie acie prorsus fuderunt. uxor ei prima fuit Maria*, Ludouici Ludouici regis filia, fuderimt. tilia, cum cum qua regnum illius causa causa duos et et triginta triginta reguΙis reguíos in in Hungaria Hungaria primarios, primarios, qui qui accepit. illius 180 aliquando rebellassent*, gladio percussit*. ob quam rem et ipse paulo post, 180 aliquarido regina fatis fatis fi.mcta, functa, in uiricula uincula coniectus regina couiectus est mulierique uidue, cuius culus uirum [óT] interfecerat, in custodiam traditus, donec regni proceres [6 1 "j in custodiar traditus, donec prσceres supplicium decernerent. sed non defuit capto in extremis rebus prouidentia. qui, qui, ut decemerent. sed defuit Capto extremis prouidentia. erat facundia potens, potens, mulled mulieri longe melius esse ostendit regium sanguinem longe refus ostendit sanguhiem 185 consemare conseruarequam quamfundere. fundere.dimissus dimissus ab ea Barbaram*, Hermanni Hermanni comitis comitis 185 Cilie filiam, duxit duxit uxorem, uxorem, nec nec chu diu postea posteaComparatis comparatis auxiiiis auxiliis regnum regnum Ciliée filiar, de proditoribus proditoribus supp]icium supplicium sumpsit. sumpsit. muiieris mulieris uldue uidue filios filios et et uendicauit, de honoribus honoribus et opibus inter primos regni proceres prσceres cumulauit, cumulauit, quorum adhuc alterius uiuit filius, Ladislaus* Ladislaus* Garius, comes regni palatinus. 190 190

Caroli Nomenhuic buie Cαrοlο Carolo in baptismo baptismo Venceslaus Venceslaus fuit, quod quod in CaroliIV IVHB HB101C hiC lomen Carolo Francorum rege rege mutatum mutatura est, est, apud apud quer quempueritie pueritie confirmatione aa Cαrοlο rudimenta peregit. peregit. fuit fuit autem autem hic hic Carolus Carolus uir magnorum magnorum operum, operum, qui qui regnum regnum rυ~meτιιa Bohemie tum turn religionis religionis cultu, cultu, tum turn legum legum ac ac honorum bonorum morum morum disciplina illustrauit; rnustrauit; nam schola schola liberalium liberalium artium ab ab eo eo in in Praga Praga erecta erecta est, est, Noua Noua Ciuitas Ciuitas menibus menibus nain 195 cincta, cincta,palatium palatiumregium regiummagriificentissime magnificentissimeexedificatum, exedificatum, monasteria monasteria multa funfún195 dala, arces constructe constmcte admirabiles, admirabiles, pax toti regno data, adeptus imperium rursus data. adeptus data, arces Italiam ingressus Longobardos Longobardos in potestatem potestatem accepit, accepit,Gibellinos, Gibellinos, qui qui jar iampridem pridem Florentia exulauerant, eiectis eiectis Gueiphis Guelphis in in simm suum locum restituit; restituit; reliquis reliquis Etrurie Etrurie partibus pro pro suo suo arbitrio arbitrio leges leges dedit. dedit. coronatus coronatus Rome Rome magnifico magnifico apparatu apparatu zoo nouatores nouatores rerum, qui aduersus aduersus Ecciesiam Ecclesiam sentiebant, romano romano pontifici iudicandos 200 Ptolemeus: 5.8.2. 5.8.2. 165 Verona: i. v. 121. 121. 169 Theophanes: Theophanes: cf. cf. Str. Str. 11.2,2; 11.2,2; Jacoby, Jacoby, FrGH FrGH Ptolemeus: 172 174 175 Ι72 Sigismundus : 11,188, p. 922. Sigismundus: v. 45-55. 174 quinquaginta; ρ.922. i. Vir. hr. 45-55. quinquαgintα: 1387-1437. 175 liberalitate; liberαl~tαte: v. i. 177 184 216:3101. Turchv.1533; 1533; a. 1396Nicopolis, facundia: v. 46,31-47,31; 216;3101. 177 185 Turci:v. α. 1396 Ν~cοροl~s, aBajazet. α Βαjαzet. 184 facuiidia: i. Vir. hr. 46,31-47,31; 190 191 infra 248-63. 185 Barbaram: Barbaram; i. v. hr. Vir.91,6-24. 91,6-24. 190 Carolo: Karl 11, IV, i. v. 854. 854. 191 Carob Carolorege: rege: CarοΙο: Karl infra 248-63. 194 199 Charles IV IV (le (le bel). Noua Ciuitas: Ciuitas: v. 5.IV. 1355. 1355. bel). Ι94 schola: condita 1348. Noua i. 926. 199 coronatus: Charles cοronatυs: 5.11. 164 164

165

169

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa Europa De

31 31

Ιs tradidit. loamii tradidit. loaimi fratri suo Moraulam Morauiam possidendam possidendam concessit. concessit. Vissegradum Vissegradum nou nouis Viti Pragam Pragamdetulit. detuilt.pontem ponter rufs ac propugnaculis commmiluit. muris communiuit. corpus Sancti Sancii Viti Praga restaurauit. restaurauit. ecclesiam pragensem Multauie, qui exundationibus exundationibus corruerat, corruerat, in Praga Multarne, esset. ad metropoliticum metropoliticum decus erexit, erexit, cum antea antea maguntino maguntino pontifici pontifici subiecta esset. romani imperii 205 quam bohemici regni gloriar ragιs imperator. nisi ~si bohemici regni gloriam magis quam romani ciarιis profecto imperator, clarus prefecto 205 Vennon paruam inussit macular, quid nomini suo quesiuisset. mud quoque quesiuisset. illud nomini paruam inussit maculara, quod Vensuccessorem adhuc uluens ceslaum, ex ex filiis filiis suis suis natu m~οrem, maiorem, in imperio sibi successorem uiuens ordinare conatus est, idque pecunia. fortuna Comm. Comm. 743,7 743,7 (Sigismundus) (Sigismundus) supra supra duos duos et et qulnquaginta quinquaginta regnauit regnauit armos, annos, digna digna et et indigna indigna perferens, perferens, qui qui prelio prelio cum cum Turcis Turcis commisso commisse nictus uictus 210 210 orni Europa ad eum profligatusque fuit, quamuis ex omni eum awdlia auxilia accessissent. accessissent. corporis corporis hr. Vir. 54,19 54,19 Fuit Fuit autem autem Sigismimdus Sigismundus egregie stature, illustribus illustribus oculis, et copiosa, copiosa, uasto gratiam rubescentibus, barba prolixa ad &onte spaciosa, genis fronte gratiam rubescentibus, iii Venerem Venerem tarnen, sermone facetus, uirii animi, multiuolus, animo, multiuolus, inconstans tamen, nini cupidus, in profus ad ardens, mille mille adulterlis adulteriis criminosus, criminosus, pronus ad iram, iram, facilis facilis ad ad ueniam, ueniam, nullius nullius 215 215 multa. thesauri custos, prodigus dispensator, piura plura promisit quam seruauit, seruauit, finxit finxit multa. promis. matronarum Brat Sigismundus, licet grandeuus, in libidinem pronus. W 1.1,355 Erat nec suauius suauius illi uh et femineis blandimentis gaudebat ahoquιis admodum oblectabatur et femineis blandimentis gaudebat nec alloquiis fuit rnustrium aspectu muhierum. qulcquam quicquam illustrium aspectu mulierum. 220 Maria Vir. hr. 45,22 Maria 45,22 Sigismundus Sigismundus Innam, Mariam,Ludouici Ludouiciregis regisHurigarie Hungarie miam, filiam, in in 220 ιrima matrimonium sibi propter quam matrimonium sibi coRocauit, collocauit, propter quam et et regnum regnum Hungarie Hungariesuscepit. suscepit. pplurima propria mutatio mutatio est. est. ta rn en in eo ei passus est rebellantibus sepius Hungaris, quorum propria tamen fular eius Ludoulcus sine Comm. 743,5 Ludouicus Comm. sine uirihi uirili sobole decessit; decessit; filiam eiusSigismundus, Sigismundus, Caroli Caroli Hurigarie adeptus adeptus supra duos filins, duxit duxit uxorem, uxorem, cum qua regnum Hungarie IV imperatoris imperatons filius, IV 225 et quinquaginta regnauit annos. 225 rebellassent hr. rebellassent Vir. 46,1 46,1 Conspirauerunt Conspirauerunt autem autem semel semel Himgari Hungari manusque manusque in iniicere cogitarunt venientesque in aulam regiam scelus admittere Sigismundum iniicere admitiere aule in locum beur aule statuerimt. quid statuerunt. quodcum cumSigismundus Sigismundus animaduertisset, animaduertisset, arrepta arrepta sica in eminentiorer ascendit eminentiorem ascendit uersusque uersusque in in barones barones rutilaritibus rutilantibus ac ac minacibus minacibus ocuhis oculis quis 230 ego, quis `Animaduerti', inquit inquit 'Hungari, 'Hungari, uos uos bue hue me re captum 'Animaduerti', capturauenisse, uenisse, sed uidebo ego, 230 in regem suum uestrum tam audax, audax, tam tam temerarius temerarius tamque tamque sceleratus sceleratus erit, erit, ut in suum manns iniiciat. hanc sicam manus iniiciat. simuique simulque banc sicam in uentrem uentrem eius eius recondam, recondam, ne impunitus impunitus me, quisquís quisquis es me! cur cur non apprehenditis? figa liga me, ιeserit. eccum me! regiam maiestatem leserit. audax! nec te te hommes homines nec superi impunitum impunitum relinquent.' audax! accipe regem tuum! nec exterriiit exterruit itaque ornes omnesconstantia constantiaSigismundi Sigismundi ac ac magnanimitas. magnanimitas. itaque itaquesinguhi singuli 235 235 ρaυιatim exire de se se crederentur. crederentur. quos talla de excusare se ceperunt, ne tafia quos Sigismundus Sigismundus paulatim conspiratoribus instructus instructus esset, esset, cauit. exiride custodiemagis ragιs cauit. iussit sueque custodie exinde cum de conspiratoribus ιis ad tentorium exiens in campos barones ornes omnesadesse adesseiussit iussit uocansque uocansque singu singulos suum seorsum, seorsum, triginta triginta ex ex maioribus, maioribus, imum unumpost postahium, alium, capite capite truncauit, truncauit, ococindicium extra tentorium tentorium fecisset. cidissetque plures, nisi sanguis fluens occisionis indicium fecisset. 240 240 quo admoniti am ire ire noluerunt, noluerunt,quamuis quamuisuocati. uocati.postea pisteauero, uero, cum cum iam jar regina quo admoniti alii mortem obisset, obisset, seditio seditio facta facta est in regno Sigismundusque Sigismundusque a baronibus baronibus captus captus 210 210 uictus: Nicopolis, quae uictoria Europam Turcis 1376. Nicopolis, 28.1Χ.1396; 28.IX.1396; quae Turcis 208conatus: conatus: a. a. 1376. 213 213 ad gratiam aperuit. i. v. 1533. 1533. gratiam r.: r.: cf. cf. Sol. Sol. 66,15 66,15 (de (de Alexandro Alexandre Magno), Magno), i. v. 631. 631. 216 220 216 prodigus: v. 175; 383; 3105. Ludouici: 1,1326-82. 1,1326-82. prodigios: i. 175; 208

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

32

Enee Siluii SUuii Piccolominei Piccolominei

adolescentibus siue siue iuuenibus, iuuenibus, quorum quorum pater pater sub sub teτιtοriο tentorio occisus duobus adolescentibus occisus fuerat, fuerat, traditur. 245 percussit DF DF 489C44 489C44 Captum Captum ab ab Hungaris Hungaris Sigismiindum Sigismundum duo duo adolescentes adolescentes 245 percussit Garii, quorum quorum pater pater ab ab ei eo feci necitraditus traditusfuisset, fuisset,custodiendum custodiendum cognomento Garil, accepere, donec omni conspiratorumiudicio iudicio in eum a~madυerteretιir. animaduerteretur. quos quos cum cum accepere, imrd cinspiratorum r eum ille, ut se dimitterent, frustra pertentasset, uidua uidua eorum eorum matre maire ad iiie, ad se se uocata uocata 'Scio', 'Scio', inquit 'muller, 'mulier, uiri tui mortem acerbissimam fuisse mortem tibi acerbissimam fuisse teque teque mihi tanquam tanquam autori 250 eius infensam. uemm ego per superas iuro; inuitus tanti uiri exitio assensus sum. 250 eius infensam. uerurn ego per superos ui: tanti uiri exitio assensus sum. regina eum atque aalios accusami, condescenderunt regni proceres atque iii in reos reos Ιios accusauit, regni pr σceres atque mortis sententiam tulere. ignaras ego factionum uestrarum nouus ad regnum mollis sententiam tulere. ignarus ego factionum nouus ad regnum ueneram. quid quodregulorum regulorummajor maiorpars parsdecreuisset, decreuisset,ididmibi mihiexequl exequi necessarium necessarium erat. ueneram. tamen: uirum uirum tuum tuumsciens sciens uolensque uolensque feci necidederim dederimcruciaridum. cruciandum. tune tune esto tarnen: 255 proptereanatirum natorumtuoruin tuorum aut aliorum iracundie me obiicies? obsecro, uel 255 propterea iNicies? et quis, quis, obsecro, uel te uel uel illos illos fructus fructus sequetur? sequetur? non non desunt desunt mihi mihi &atres fratres et et amici, amici, qui qui memn meum sau sanguinem ulciscantur, ñeque Hungaria Hungaria rege diutius carebit. carebit. exempla exempla regis regis tirent. timent. guiriem ukiscantur, neque nemo sanguine craentauerit. si femo apud eos eis acceptus est, qui manus suas regio regli sanguine cruentauerit. quod quid si me missum missum feceris, feceris, ex ex filiabus fUiabus Hermamil Hermanni comitis comitis Ciiie, Cilie, necessarii necessarii tui, tui, uxorem uxorem 260 ducam, fratris soceriadiutus adiutusopibus opibusregiam regiam demur demumpotestatem potestatemuendicabo, uendicabo,filios filins 260 ducam, fratris acacsoceri tuos habebo efficiamque, efficiamque, ut ut omnis omnis posteritas posteritas tua tua hoc factum sibi sibi tuis in primis prins caros habebo hoc factum fractuosum sentiat. hoc hoc ego ego cum eum liberis liberis tuis tuis egi, egi, sed sed non non capit capii etas, etas, quantum quantum fructuosum sentiat. necesse est. te, que que plus sapis, sapis, et ill's illis et tibi consulere consulere oportet. oportet.'' persuasa persuasa mulier mulier regem dimisit. dimisit. is is Barbara Barbara Ciliensi Ciliensi in matrimonium matrimonium accepta accepta breui breui post post tempore tempore 265 debellatisrebellibus rebellibus uictor uictorregnum regnumobtinuit obtinuitpromissoque promissoquesatisfaciens satisfaciensGarios Garios 265 debeilatis iuuenes super regu reguíos extulit. ex his ortus est Ladislaus de Gara, quem banum ιis extulit. ex his ortus Ladislaus Gara, quer appellant, inter primores proceres prepollens. cf. cf. hr. Vir. primores Hungarie pr σceres opibus et et autoritate autoritate prepollens. .

-

46,20-48,5. HB 102D. 102D. 46,2048,5. ΗΒ Barbar am hr. Vir. 91,15 91,15 Hec Hec autem autemBarbara Barbaraegregli egregii mulier Barbaram muller corporis fuit, fuit, procera, 270 candida, sed maculΙs maculis quibusdam faciem fuit lesa, 270 candida, lesa. multum multuin ei studium fuit querendi decoris; itaque itaque duo duo puicherrimi pulcherrimi coniuges coniuges muicem inuicem conuenerunt. conuenerunt. sed sed cum cum SiSidecoris; gismundus plures mulieres mulieres arderet, arderei, ipsa ipsa quoque quoque amare amare cepit cepit aiios; alios; infidus infidus gismundus in in plures namque maritusinfldam infidam facit uxorem. ex hac tamen narque maritus ta rnen Sigismundus Elizabeth filiam filiar suscepit. HB HB ISOFkpuà imperatrix decedit, decedit, inexhauste inexhaustelibidinis libidinis Ι3ΟFΑρud Grecium Barbara Barbara imperatrix 275 mulier, que que inter inter concubirios concubinos illaudatum euum euum publice publice agitaus agitans sepius sepius uiros uirospetiit petiit 275 mulier, quam peteretur, ncque Christiane neque alteri cuipiam religioni astricta, quippe que quam peteretur, neque christiane neque cuipim-ri rehgioi superas inferosque dios ullos esse esse negabat. negabat. ferunt ferunt ear earnancrnas ancillas suas suas sepe sepe orantes orantes superos inferosque ieiunantes increpasse, que que corpus corpus suum suum frustra frustra macerarent macerarent fictumque fictumque celi celi iekmantes ue kicrepasse, crederent. corpus Barbare quamuis infidelis femine numen placare uerbis crederent. quamuis infidelis femme Bohemi 280 Pragam tolere tulere peractoque peractoque funere funere in in sepulchrum sepulchram regium condidere. nec nec defuere defuere 280 Pragam regiur condidere. sacerdotes, qui qui profanum profanum cadauer cadauer ecclesiastico ritu ritu sepelirent; sepelirent; non non sont sunt regibus regibus scripte leges. DF DF486D5 que Sigismundi Sigismundi cesaris uxor uxor fuit fuit ac fatis functo 486D5 Barbare, que uidua superstitit, superstitit, cum cum sibi sibi diceret diceret ahquis aliquis irnitandum imitandum turturis turturisexemplum, exemplum, que que uldua marito perpetuar perpetuaracastitatem castitatemseruaret, seraaret, 'Si 'Si me me ratione ratione carentes carentes imitan imitari mortuo marito 285 uolucres uolucresiubes, iubes,cur curnon noncolumbas columbaspotius potiuspasseresque passeresqueproponis?' proponis?' HF HF 181C 181C 285 243 243

adolescentibus: Ganii Garii v. 265-66; 298. adolescentibus: i. 246; 265-66;

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

33

que fuit fuitSigismundi Sigismundi corikmx, coniunx, ex ex domo domo citiensi, ciliensi, quamuis quamuis senectute senectute Barbara, que tamen interiit, interiit, nobilis nobilis genere, infamis infamis uite mulier, raulier, quam quam sepius sepius in confecta peste tarnen Sigismundus comprehendit, adultere, tarn tam inexhauste inexhauste adulterio Sigismuridus comprehendit, sed adulter adulter ignouit adultere. libidinis tam crebro crebro peteretur petereturaauiris uiris quam quamipsa ipsauiros uiros peteret. peteret. libidinis inuenta inuenta est, ut non tam post uiri obitum obitum in in Bohemiam Bohemiam se se recepit recepii apud apudGrezium Greziumibique ibique inter intergreges greges 290 290 post uiri exoletorum concubinosque concubinosque consenuit. consenuit. defunctam defunctamscelerati sceleratietetabhorniriabiles abhominabiles Hussitarum sacerdotes Pragam duxere duxere atque atque inter sua sacra condidere, sacra regum regum tumulis turnus condidere, digni qui tam impium W 111,27 imperatrix, que impium funus funusperagerent peragerentimpii. impu. W 111,27 Barbara imperatrix, fuit Sigismundi Sigismundi coniunx, coniunx, Friderici Friderici comitis comitis Cme Cilie soror, soror, diem diem obiit. obiit. cuius cuius corpus corpus Pragam delatum in in castro castro sepultum sepultum est. est. cordata cordata muller mulier fuit, fuit, sed sed future uite, uite, ut ut 295 295 Pragarn aiunt, parum parumcreckda. credula, nunc, Si si pie pieuixit, uixit, mercedem mercedem habet. sunt qui defunctam defimctam bene ut christianarn christianam decuit, decuit, supremum supremumspiritum spiritumemisisse emisisse dicunt. dicunt. et, ut Ladislaus Vir. 57,26 Ladislaus in Hungaria Hungaria baro baro regineque regineque Ladislaus hr. 57,26 Ladislaus banus, banus, magnus in coniunctus conkmctus sanguine. Multa huius sunt; inter soo 3. Multa huius Sigismundi egregia egregia faeinora facinora memorie memorie prodita prodita sunt; 300 que mud illud preclarissimum, preclarissimum, quid quod ecclesiam ecclesiam cathoiicam, catholicam, in in tris tris partes partes diuisam *, coacto Constaritiam* generali concilio ad unitatem redegit, diuisanr, coacto apud Constantiam* oldo* Italiani, Angliam eius rei rei causa peragrans. Vit Vitoldo* Itaulam, Galliam, Galliam, Hispaniam, Arigham Lituanie duci, ut se regem aρρeΠaret, appellaret, missa missa corona induisit; tamen induisit; prius tarnen ille Prussiam, quam quam rex 305 305 iiie uita ulta decessit quam quam solemnia coronationis expleret. Prnssiam, Polonie beate Marie Marie Theutonicorurn Theutonicorum armis ademerat, ademerat, restitu restituiΙ Polonie Fratribus beate iussit. cum Venetis Venetis duce duce Pipone* Pipone* Florentino Fiorentino grauia grauia beHa bella gessit. gessit. VenVeniussit. ceslaum ceslaum*, regem, germanum germanum suum, suum, quid quod regno regno iriutilis inutilis esset, esset, *, Bohemie regem, in uincula, quamuis negligenter negligenter custoditum custoditimi magno magno rei rei publice publice coniecit irι uincula, quarnuis quidam Bohenii Bohemi ee carceribus carceribus surripuerint. surripuerint. coronam* imperii imperii ab ab 310 3io malo quidam Eugenio pontífice maximo máximo Rome Rome accepit. accepit. Bohemia Bohemia post post multas multas Eugenio IV IV pontifice uix tandem tandem potitus potitus est. est. Marchiam Marchiam Brandeburgensem Brandeburgensem FreFrecalamitates nix Elizabeth*, derico burgraffio norimbergensi dono dedit. filiam Elizabeth*, ex Barbara derlei burgrafflo norimbergensi dono dedit. filiar natam,Mberto Alberto duci Austrie in [62r] illique natar, irι matrimonium matrimoriium copulauit copulanit [621 illiquedemum demur moriens* regna, Znoymam, Morauie Morauie ciuitatem, ciuitatem, moriens* regna, quibus quibus prefuerat, prefuerat, 315 315 apud Znoymam, reliquit. ossa eius irι in Varadino iacent. ultima uoluntate rehquit. lacent. diuisam Vir.49,21 49,21 Cum Cum iam scisma foret foret et et Benedictus Benedictus Hispanias Hispanias teneret, teneret, diuisam hr. jar scisma Gregorius quosdam Theutonicos Itaiicosque Italicosque haberet, reliquum reliquum barres Ioannes XXIII XXIII Gregorius quosdam Theutomcos christianitatis, placuit plaçait Sigismundo Sigismundo pro pro pace pace ecciesie ecclesie laborare. laborare, ib. ib. 50,21 50,21 obtineret cΙ-ιristiarιitatis, Labore atque in industria Sigismundi scisma, scisma, quid quod aimιs annis circiter circiter quadraginta quadraginta Labore atque dustria Sigismundi 294 294 Friderici: Friderici:

320 320

305 298 299 305 v. 2782. 2782. 298 v. 473. 473. 299 v. 259; 259; 474; 474; 617. 617. Prusmagnus: i. coniunctus: i. Pi-us305 306 305 306 v. 3546 3546 sqq. sqq. Wladislaw II II Jagiello, Jagiello, 1350-1434. 1350-1434. pugna ad ad siam: i. rex: Wladislaw ademerat: pugna 310 310 Tannenberg a. 1410. 1410. restituΙ: restitui: pace pace conclusa; conclusa; Torun Torun a.a. 1411. 1411. quidam i. v. 369; 369; 374. 374. Taninenberg a. quidam 312 313 314 312 313 coronam: 31.V. 1433. tandem: 28Ν11.1420. 28.VII. 1420. a. 1411. 1411. Alberto: v. Vir. coronar: 31.1.1433. tandem: dedit a. 314 Alberto: i. Vii. 317 318 317 55-58. copulauit: copulauit: 28.1Χ.1421. 28.IX. 1421. Benedictus: hr. Vir.49,21-50,22. 49,21-50,22. 7869; 55-58. Benedictus: 318 Gregorius: v. i. 7869; 320 quadraginta: 1378-1417. tab. 2. 2. 320 1378-1417. i.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

34

Enee Siluii Piccolomiiiei Piccolominei

durauerat, extmctum extinctum est paxque facta. Germ. Germ.16,6 16,6 Magna illa durauerat, ma et et memorabilis fuit (synodus constantiensis), Ioannem, Gregorium Gregorium ac ac Benedictum Benedictum de de summo summo (synodus constantiensis), que loamiem, pontificio contendentes ab ecclesie gubematione abdicauit, schisma perniciopontificio contendentes ab ecciesie gubematione abdicauit, schisma pemicioquod armιs annis uno de quadraginta quadraginta christianas Christianas agitauerat agitauerat plebes, plebes, radicitus radicitus sissimum, quid 325 extirpauit, extirpauit, Martini Martino V, V, ex ex nobili nobili Cilumnensium Columnensium prisapia prosapia genito, genito, concirdibus concordibus 325 uotis uices uices lesu lesu Christi Christi commisit. W 11,164 constantiensis cimmisit. W 11,164 In principio constantiensis patrum uitis tres uiri uiri de de summo summo pintificatu pontificatu certabant: certabant: Petrus Petrus de de Luna, Luna, cui cui maxima maxima concilii tres cinciiii Hispaniarum pars obediebat, obediebat, Angelus quempauci pauci ex Italia et Germania Αngelus Corario, Cirarii, quer et Baldassar Baldassar Cossa, quer quemceteri ceteriuenerabantur. uenerabantur.primum primumBenedictum Benedictum sequebantur, et 330 XIII, XIII, secundum secundum Gregorium Gregorium XII, XII, tertium tertium Ioaimem Ioannem XXIII XXIII in in Petri Petri cathedra cathedra 330 uocabant. priores priores duis duos pisanum pisanum cincilium concilium summi summosacerdotio sacerdotioprius priusabdicauerat. abdicauerat. uicabant. IoannemAlexandro Alexandre Binonie Bononie mirtuo, mortuo, qui Pisis Pisis apostolatum acceperat, cardinales cardinales apistolatum acceperat, harlem suffecerunt. Gregorius Gregorius igitur, igitur, ut ut Cinstantie Constantie cogi cogi synidum synodum accepit, accepit, resignare resignare pontificatum quam quam secundi secundo privari priuarimaluit. maluit.Benedictus Benedictus grande grande peccatum peccatum asaspintificatum 335 seuerabat qui uerus pontifex esset onus refugere. huric hunc uelut uelut hereticum hereticum et unitatis mus refugere. 335 seuerabat ecclesiastice ecciesiasticeturbatorem turbatirem sancta synodus synoduscondemnauit. cindemnault. Ioannem liamiem cedere apostolatui apostilatui recusantem, cum cum fugisset fugisset Constantia, Constantia, apud apudBrisacum, Brisacum, ubi ubi traicere traicere Rhenum Rhenum querebat et Borgundionum se duci credere, credere, Sigismundi Sigismundi cesaris cesaris opera iriterceptum interceptum Birgundiinmn se carceri mancipauit. mancipauit. 340 Constantiam Germ. 51,9 51,9 Constaiitia Constantia inter duos lacus lacias constituía, constituta, quos Rhenus 340 Constantiam Germ. implet atque exonerat. W W 1.1,32 pastoris nostra Ι. Ι 32 Constantia, ubi Martini pape V, pa.storis tempestate felicissimi, felicissimi, creatio creatio fuit. tempestate Vitoldo hr. Vir. 51,27 51,27 (Sigismundus), (Sigismundus), cum cum Piloni Poloni sibi sibi essent essentirifesti, infesti, Vitoldum, Vitoldum, Vitoldo magnum ducem Lituanie, Lituanie, sibi sibi conciliauit, conciliauit, quer quemetiam etiam in suis domimis dominiis uisitauit uisitauit 345 obtulitquesibi sibi coronam; nam Lituaniam, Lituaniam, cum esset amphssima amplissima patria, in regnum 345 obtuhtque coronar; nam erigere uolebat, ut ut aa jugO iugo Polonorum reduceret. iamque iamque inuitis inuitis Polon Polonis ιs Vitoldus cum Lituanis rem aggrediebatur, aggrediebatur, sed ante mortuus est quam res perfici possit. W W 111,516 Vitoldum, Vitoldum, magnum Lituanie ducem, uirum uirum sui temporis seuerissimum seuerissimum et 111,516 astutiarum plenum. 350 Pipone 212,21 Sigismundus Sigismundus etate nostra misso Pippone Pippone Florentino Fiorentini cum 350 Pipone Comm. Comm. 212,21 copiis in in Italiam Italiam rem remuenetam uenetamingentibus ingentibusaffecit affecitcladibus. cladibus. ib. 152,28 In ib. 152,28 magnis copiΙs Fiorentinis claruerunt claruerimt magna est Pipponis gloria e familia Scolarium, armis qui ex Horentinis regnum Hungarie Hungarie multis multis arinis annis admiriistrauit, administrauit, in quo rege potentior potentior uisus uisus est. qui regnum Vir. 26,16 26,16 Pippus ex pm-ui paruo statu per Sigismundum Sigismundum usque adeo adeo exaitatus exaltatus erat, ut ut hr. 355 sepe sepediceret diceretSigismundus Sigismundus'Si 'SiPippus Pippusueliet, uellet, extra extraregnum regnumme mepelleret.' pelleret.' hic hie post in 355 nemosuorum suorumsibi sibisuccessit successit periitque periitque simul simul et ipse regno pacifice mortuus mortuus est, sed femo et sui omnes. ornes. Venceslaum Vir. 49,1 49,1 Venceslaus Venceslaus Romanorum Romanorum rex, rex, cum cum imperasset imperasset amiis annis Vences laum hr. priuatus imperio imperio (nam (nam deses deses iudicatus iudicatus est est neglectorque neglectorque circiter quatuordecim, privatus 360 imperii) imperii)iHique illique sustitutus sustitutus est ludocus marchio Morauie, Morauie, patmelis patruelis eius, eius, qui, qui, cum cum 360 331

338 342 342 abdicauerat:25.111.1400. 25.III. 1400. duci: loannes felicissimi: v. felicissimi: i. 8530; 8967; 338 duci: loamies Sine Pauore. abdicauerat: 359 Carm. 61; 61; W W Ι. I. 1,323. 1,323. 1376-1400; Erratne Erratne Aeneas? Aeneas? ais an scripserat scripserat 359 quatuordecim: 1376-1400; XXIV? 331

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa

35

imperasset diebus paucis, mortem obilt. obiit. forsitan fata egre tulerunt eum eum acceptasse "muds, mortem aduersus consanguineum tantam tantam digτιitatem. dignitatem, ib. 15 Venceslaus autem fuit homo ib. 15 deditus uoluptati, uoluptati, laborum laborum fugax, fugax, uird uini cupidus, cupidus, thesauri thesauri amatir, amator, uenationis uenationis deditus secutor. aduersus quem subditisepe sepe rebellarunt; rebellarunt; nam nam postquam postquam imperium imperium amisit, amisit, quer subditi captus semel per Sigismundum in custodiam 365 etiam Bohemie regnum pessundauit. captus custodiar 365 datus est est duci duci Austrie Austrie apud apudViermarn, Viennam, sed sed aufugit aufugit tarnen. tamen. HB 102E Fuit Fuit VenVenHB 102E ceslaus longe patri absimilis, absimilis, uoluptatum sequax sequax ac labores refugiens, uiru uini quam quam prorsus regni regni curiosior. curiosior. ob ob quam quam rem rem captus captus aabaronibus baronìbus decem decern et et septem septem hebdómadas dux Lusacie, Lusacie, et et Procopius, Procopius, marchio hebdσmadas in custodia habitus habitus est. est. Ioannes, bannes, dux Morauie, magno captus est secundo per 370 magΙ' ο rei publice malo eum libertati libertati reddiderunt. reddiderunt. captus 370 Sigismundum, Hungarie regem, regem, fratrem fratrem suum, suum, et etAlberto Alberto Austrie Austrie duci duci in in cucuSigismundum, Hmigarie stodiam datus. custodia custodia eius in egregiis egreglis edibus edibus apud Viennam Viermam habita, quibus exinde Praga datum, quod quod eas eas rex rex Pragensimn Pragensium incoluisset. incoluisset. sed sed cum parum cognomen Praga fugamarripuit arripuitregnoque regnoquerursus rursuspotitus potitus est. ab electoribus electoribus diligenter custodiretur, fugar romano pontifice pontífice imperio deiectus domi terpens illaudatum 375 375 imperii comprobante romano torpens maudatum egit euum. coronam hr. Vir.53,16 53,16 (Sigismundus) (Sigismundus) Romam iuit ibique in cesarem coronatus coronar Rimar mit Eugenio cum eum quoad quoad uiueret uiueret pro pro papa paparecognoscere. recognoscere. quam quamrem rem est promisitque Eugenio quidam inconstantie ascripserunt, cum ante concilio assistentiam promisisset. ib. ib. 54,25 Rome apud Eugenium Eugenium esset esset 'Tria 'Tria sunt, sunt,'' inquit inquit 'beatissime 'beatissime pater, pater, in in 380 54,25 Cum Cum Rome 380 rursus, in in quibus quibus concordamus, concordamus, tria: tu mane dormis, ego ego quibus discordamus et rursus, ante diem surgi; surgo; tu tu aquam aquam bibis, ego ego uiniim; uinum; tu tu mulieres mulieres fugis, fugis, ego ego sequor. sequor. sed sed concordamus in in his: his: quia quia tu large large dispensas dispensas thesauros thesauros Ecciesie, Ecclesie, ego ego nihil nihil mihi mihi retineo; tu tu malas malas manus manus habes, habes, ego ego malos malos pedes; pedes; tu tudestruis destruisEcclesiam, Ecclesiam, ego ego refine(); imperium.'' 385 imperium. 385 Elizabeth 55,23 Mbertus Albertus Ehzabet, Elizabet, filiar filiamSigismundi Sigismundi regis, regis, in in uxorem uxorem Elizabeth Vir. hr. 55,23 admodum puichrarn, pulchram, que secum cum magna magna pudicitia pudicitia uixit. uixit. ib. ib. accepit, feminam admodurn 58,3 (Elizabeth) {Elizabeth) ρΙυrinΗ.Ιm plurimum letabatur, letabatur, cum cum plus plus honoris honoris sibi sibi quam quam uiro uiro irnpendi impendi 58,3 Hungari enirn enim earn earn honorabaiit, honorabant, quia quia et et linguam linguam sciebat sciebat et heres heres regni regni uideret. Hungari fuerat; Albertum Albertum autem autem propterea proptereasusceperant, susceperant, quia quia uir uir esset, esset, nec nec amabant amabant 390 390 fuerat; Theutonicum, presertim hungari hungari sermois sermonisnescium. nescium.ma illainsuper insupermulier muliercailida callida fuit et astuta et in corpore femíneo maritumquesuurn suumquaque quaque femineo uirilera uirilem gestabat animum animum maritumque uolebat trahebat. moriens HB 123Β 123B Egrotare Egrotare uiterea interea Sigismuiidus Sigismundus cepit cepit exaugente exaugente morbum morbum moriens HB senectutis incommodo. Barbara Barbara imperatrix imperatrix de retinendo 395 retinendo imperio solicita Henricum Henricum 395 Alscionem Sterenbergium, plerosque Ptasconem, Aiscionem Sterenbergium, Georgium Poggiebracium et alios alus plerosque barones, quorum quorum autontas autoritas apud apudBohemos Bohemos potior, potior, clanculum clanculum ad ad se se uocat, uocat, SiSigismundum breui moriturum moriturum asserii, assent, futuras in regno regno turbationes, turbationes, nisi rei sue quam quam celerrime consulant; quietis quietis unicam unicam ulam uiam esse, esse, si si se se uiduam uiduam rex rex Pobre Polonie ducat ducat celerrime consulant; uxorem. id ei suasu facile; nam quis matrimonium quoddotalia dotalia duo duo regna 400 400 matrimonium renuat, quid

373

379

390

Praga: i. v. 3075. 3075. concilio: basiliensi, basiliensi, 1431-49. 1431-49. nec amabant: i. v. 447; 447; 593. 593. Praga: 379 concilio. nec amabant: Ptasconem: W W1.1,352: 1.1,352: Caluus Caluus Bohemus Bohemus Ptasko Ptasko est, est, uir uir sensatus, sensatus, uiluritate uoluntate uaria. uaria. Ptasconem: 399 Georgium: v. 853. 399 Vladislaus III. i. 853. rex: Νkdi$Ιaυs 373

396 396

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

36

Enee Siluii Piecolominei Piccolominei

sequantur, eaque maxima maxima et et opulentissima? opulentissima? suo suo nomine nomine et et in in Hungaria Hungaria et in in sequaritur, eaque Cille, alterum alterum fratrem, alterum Bohemia oppida munitissima munitissima custodiri. custodiri. comites comités Cilie, alterum Himgaria proceres prσceres suas partes complexuros. nepotem auxilia prebituros, inι Hungaria complexuros. prebituros, multos multis ir jar placet Bohemis imperatricis consilium consilium datisque datisque dextris dextris fedus fedus ineunt. inermi,mulier, mulier, iam regni creuerat in spem filiar, que mente complexa 405 anus, coniugium complexa filiam, que spem regni creuerat et anus, nouum coniugium 405 nupserat, ex ammo Alberto duci Austrie nupserat, animo dimouet, nec aliud quam nouΙ nord concubitus ei gaudia femine libidinem, que que tumUlo tumulo quo propior est, eo meditatur. inexhaustam iriexhaustar femme gaυ~a meditatur. genialis tori nuptialisque nuptialisque facis facis cupidior cupidior et cmiosior curiosior redditur. Non Non latuerunt imperatorem imperatorem furentis furentis femme femineexcogitatus. excogitatus. qui qui postquar postquam reredubia fides cognouit, ex Bohemia, culus 410 ferentibusmedicis medicismoriendum moriendumsibi sibi esse cognouit, cuius sibi dubia 410 ferentibus filiar, priusquam erat, in Morauiar Morauiamse seuehi uehiiussit iussit uisurus uisurus filiam, priusquamuita uitaexcederet. excederet. ma ilia cum uenit, quam quar Snoimam uiro ad eum in ciuitatem ciuitatem uenit, Snoimamuocant. uocant. ibi ibi mix moxBarbara Barbarauirum uimm fugar arripuit. cimes premonitus fugam Vlricus Cille Cilie cornes arripuit. imperator traditur. Viricus secuta custodie traditur. priminbus aduentasse uocatis in cubiculum Hungarie Hungarie ac Bohemie Bohemie primoribus aduentasse resolutiinem resolutionem 415 suicirporis corporis nec jar iamamplius ampliusse seuiuere uiuere posse posse affirmat, affirmât, iturum se patrum ular. uiam. 415 sui ceterum, priusquam oculis oculos claudat, claudat, de de salubri statu regnorum regnorum suorum suorum uelle uelle cum cetermn, eis agere. Albertum Albertum Austrie Austrie ducem generum generum suum suum esse esse et et uirtute uirtute prestantem prestantem et et generis nobibtate sublimem. eum eumse se non non minus minus amare quar quamfilium. filium. successorem successorem generis nibititate sublimer. ιd rigare supremar supremamuokmtatem uoluntatem suar suamexequantur; exequantur;beatum beatum id itaque suum nominare, nominare. rogare legatis niminat, 420 regnum futurum, cul cui Mbertus Albertus imperauerit. imperauerit. exiii exin legatos nominai, qui qui se mortuo 420 regnum Bohemiam petentes in conuentu procerurn procerum testamentum testamentumsuum suumpatefaciant. patefaciant.inter inter quos Gaspar Gaspar Slichius Slichius princeps princeps fuit fuit matre matre italica italica ex ex comitibus comitibus Mti Alti CiHis Collis agri agri quis priuincie Franconie, ingenio tharuisini, pâtre natus ex familia Lazana prouincie tharuisini, patre theutonico theutinici natus dextro, facundia facundia suaui, suaui, doctrine doctrine cultir, cultor, ad adorrmia omnia genitus, genitus, quecurque quecumqueageret. ageret. dextri, 425 quer quern usqueadei adeofirtuna fortuna et uirtus uirtus extulit extulit ut, quid quod erat erat prius prius inauditum, inauditum, trium trium 425 usque filiar ducibus Slesie cesarum successiue regnantium regnantium cancellarie cancellarie prefuerit. prefuerit. unus unus ex ducibus Slesie filiam matriminium tradere non recusauit. sibi in matrimonium aricorum manus defecit. Albertum Sigismundus supremis suis ordinatis Albertum irdinatis inter amicorum ex Hungaria Hungaria et et Bohemia Bihemia concordibus animés regem salutauere. aderant ex concordibus animis barones qui aderant 430 ipse ipsemissis missis in in Bihemiam Bohemiam suis suis et et Sigismundi Sigismundi legatis legatis uersus Posonium Posonium iter iter flexit. flexit. 430 miserabile spectaculum et humanarum rerum singulare singulare documentum: imperatrix imperatrix persoluta. corpus cirpus defuncti regi persoluta. captiua cadauer una uehitur. justa iusta defuncto captiva et imperatoris cadauer Iba Regail sepultur. Albertus eius in Varadino, ut in in ultima uoluntate placuerat, sepultum. Albertus in Alba Regali Varadini, ut 402 402

oppida: Quamuis Quamuis ipse ipse Aeneas Aeneas (in (in autigraphis) autographis) ulcer uocem oppidum oppidum eiusdemque eiusdemque derivatas deriuatas oppida: nunquam littera scribat, scribat, in tractatu de orthographia (W ΙΙ, II, 146) 146) duplicata scribi nunquam duplicata p littera opirtere, quia oportere dicit: dicit: oppida oppida duplicata p littera littera scribi scribi oportere, quia piete poete ungarn longam eius eius primar primam mité' credis, si syllabam cf. W W111,458: 111,458; Nimiurn Nimium mihi si reis meis ex litteris, quas quas raptim raptim et syflabam posuerunt. pisuerunt. cf. egi is sum, inconsulte scribo, sequendam sequendam orthigraphiam orthographiam putas. putas, m~iΙme minime ego sum, qui qui sine sine menda menda iricinsulte scribi, iuiicturam litterarum. litterarum. nolim auctore me decipiaris, scribam; nolim igitur auctore scribam; labor et erro maxime circa iuncturam etiam proposito dixerim: dixerim: hoc hoc atque atque mud illud ita scribendum scribendum est. querito querito meflores meliores et qui etiam si ex propositi De liberorum iiberorum educatione educatione di di certiora tradant. tradant. cf. Ubaldo Ubaldo Pizzani, Pizzani, La La sezione sezione ortografica ortografica dei del De certiora Enea Silvio Silvio Piccolomini Piccoíomini (= ( = L'Educazione L'Educazione e la Formazione intellettuale intellettuale nell'etii nell'età dell'Umadell'UmaEnea 422 414 resolutionem: i. Carm. Τim 4,6. 422 Slichius: nesimo, Milano Milano 1992, 1992, pp. pp. 177-185). 177-185). 414 resolutionem: cf. 22 Tim Slichius: v. nesimo, (secundauxor). cf. Grotefend, Stammt. 11,83; 88;94 matre: Therese (secundauxor), Stammt. 1875, 1875, 38; W 1.1,121 ;482; 11,83; 423 425 426 423 Lazana: urius: trium: Lazana; Lazan. Lazan. 425 trium: Sigismund, Sigismund, Albrecht II, Friedrich 111. IH. unus: 111,6. i. W Konrad (t 1448). filiar: filiam: A Agnes 1437). v. W 11,67; 11,67; 69. gnes (a. 1437). (t 1448).

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

37 37

cum coniuge cο~υge sua Elisabeth Kalendis Kalendis lanuarii lanuarii summo consensu consensu et et applausu applausupopi.di populi coronatus est.

435 435

4. 4. Mbertus Albertus apud Mbam Albam Regalem Regalem cum coniuge coniuge coronatus coronatus Bohemie Bohemie Germanic principes et quoque diadema suscepit. cuius fehcitatem admirati et felicitatem admirati Germanie principes ipsi suum sanguinem extoilere decreuerunt romarium ei committentes ipsi sanguinem extollere decreuerunt romanum committentes imperium. id ~sι primores* id Mberto Alberto suscipere suscipere non non licebat, licebat, nisi primores* Hungarie Hungarie indulgerent, quibus quibus haud indulgerent, baud ex ex usu usu uidebatur uidebatur suum suum regem regem Theutonibus Theutonibus 440 440 imperare. imperare, atque ob earn causar causantiureiurando iureiurandoAlbertum Albertum obligauerant, obligauerant, ne ne Suo iIuUSSu imperium acceptaret. acceptaret. uocati tamen regem, qui tarnen ad ad regem, qui turn turn Vienne* suo iniussu imperium imperio auctus auctus in prebuere consensum. in Hungariam Hungariam fuit, uicti precibus prebuere consensum. iiie ille imperio tune Rasciam inυasermt, redut aduersus Turcos, qui tunc sed rediit inuaserant, arma moturus. sed dur Bude dum Bude morar moram facit facit (ea (ea est est regum regum sedes), sedes), iudex iudex ciuitatis, ciuitatis, natione natione 445 445 Theutonicus, Hungarum Theutonicus, Hungarum quempiam quempiam ob ob detictum delictum fluulo fluuio demersit. demersit. id id Hmigari molestissime tulermit, quibus the υtο~cυm fornen Hungari molestissime tulerunt, theutonicum nomen exosum est. excitatur euestigio υmυΙtυs. Hungari excitatur euestigio ttumultus*. Hungariarma armacapessunt, capessunt, obulos obuios Theutones Theutones passim trucidant. trucidant, fit fit fuga fuga in arcem, arcem, qua rex se se continebat. continebat. diripiuntur diripiuntur ΠegοtΙatorυnΙ domus, quorum pars malor 450 negotiatorum maior theutonica fuit. 450 Cum in Hungariam primores hr. Vir. 56,8 56,8 Cum Hungariam perrexisset perrexisset coronarique coronarique deberet, deberet, sciuisse contenderent contenderent nec fuerunt complures complures nobiles, nobiles, qui se nihil de sua electione sciuisse υe~entibυs is obuiam eum in in regem uolebarit. uolebant. quibus quibus Budam Budam uenientibus obuiam exiuit exiuit iratosque nobilium ánimos animos tanta humanitatis est cum cum omni omm humanitatis exibitione exibitione pacauit pacauit coronatusque coronatusque est pace. 455 455 Austria complura complura sunt suit oppida digna digna nomine, nomine, inter que que Vienne Germ. Germ. 52,11 52,11 In Austria Noua Chiitas illustrata. sed omnium onmium Ciuitas non irifima infima est, incolatu diui Federici cesaris illustrata, Vienna, quam quam prisci Flauianum appellauere, appeflauere, et hic hic credimus credimus Aras preclarissima est Vienna, fuisse Flauianas, de fuisse de quibus quibus Ptolemeus Ptolemeus commemorat. commemorai, hic ducum ducum Austrie Austrie uetusta Italia posset, posset. ex quibus diui 460 sedes et palatia palatia digna regibus et tempia, templa, que mirαr~~ mirari Italia 460 Stephani delubrum admirabihus Stephani admirabilius est est quam quam nostris nostris exprimi exprimi uerbis uerbis queat. queat. cuius cuius turrim cum cum aliquando aliquando inspexissent inspexissent Bosnensium Bosnensium legati legati et et turn turn artificium, artificium, tum turn altitudinem sententiam uerba uerba profuderunt, profuderunt, ut altitudinem diu diu admirati admirati essent, essent, in in earn ear sententiam ut turrim tun-im illam plurisconstitisse constitissedicerent dicerentquam quamregnum regnumBosne Bosneuenundari uenundariposset. posset, tacemus tacemus rar plm'is privatarum edium inue ~as ad 465 priuatarum edium spiendorem splendorem et amplitudiriem, amplitudinem, quarum quarum non non pauYas pauCas inuenias ad 465 1,80-84; HF7C-14A. regiam exceilentiam excellentiam fastigiatas. fastigiatas. cf. cf. WI. W 1.1,80-84; HF 7C-14Α. tumult us Vir. hr. 57,19 tumultus 57,19 Bude Bude ingens ingens clamor clamor populi populi subortus subortus est contra TheuTheutoriicos. arreptis arreptis namque namque arrnis tonicos. armis Hungari per ciuitatem ciuitatem crassabantur crassabantur atque, atque, ubi ubi Tbeutonicos reperiebant, illico Theutonicos illieo tmcidabant. trucidabant. turn turn et domus domus mercatorum mercatorum expuexpugnabant. itaque fuit fuit ingens ingens timor omnibus omnibus Theutoincis. Theutonicis. rex rex in arce se tenebat 470 470 gnabant. itaque trepidum ac cum cum regina regina contendebat, contendebat, que que sic sic eum eum duxisset. duxisset. barones barones quoque quoque trepidum plures horas cedes rapineque facte hungari non satis fidebant populo, populo. itaque per piures 438 458 1.1.1438. 435 committentes: 29. 29.VI. 1438. 447 exosum; 435 coronatus: 1.Ι.1438. committentes: ΝI.1438. exosuin: v. i. 390; 390; 593. 458 FlauiaFlauia459 num: cf. Comm. 157,19. Aras: Ptol. 2.11,15; Arae Flauiae = RottweilamNeckar. Flauia-nur: 157,19. Pini. 2.11,15; AraeFlauiae = Rottweilamleckar. ' Flauia 461 463 470 470 rex; nas: intellege Flauias. delubrum: 1258-1450. 1258-1450. 463 altitudinem: pedes 445. fas: intellege aititudinem: rex: 461 delubrum: Albertus II. II. 435

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

38

Enee Siluii Siluii Piccolon-iinei Piccolominei

bums, magnus sunt pluresque pluresque Theutonici Theutonici occisi. occisi. sed sed Ladislaus Ladislaus banus, magnus in Himgaria Hungaria baro regineque coniunctus sanguine, sanguine, ascendens ascendens equum equum per per urbem urbem kilt iuitmultisque muitisque regineque conkmctus 475 precibus precibusfurorem furorem populi populi mitigauit; nam pietate pietate grauis grauis ac ac mentis meritis apud apud eis eos τ~tigaυit; nam 475 censebatur. Germ. Germ.44,47 44,47 Quid pannonice plebes plebes egrius egrius ferarit ferant quam quam suo quid parmonice luid est quod mme egeritur regno Mamanis Alamanos negocian, a quibus omne egeritur regionis regionis aurum? in regni

Iacobus* Marchianus, Euangelizabat ei eotempore temporeBudensibus Budensibus lacobus* Marehianus, ordiriis ordinis Euangehzabat professor, doctrina doctrina htterarum litterarum et et uite uite sanctimonia sanctimonia clarus. clarus. qui qui Minorum professor, 480 sedaturustumultum tumultumsimi1achrυm simulachrurn Saluatoris Saluatoris crucifixi crucifixi in manu manu gestans, gestans, 480 sedaturus ιs furenti armatoque armatoque populo populo obuiam obuiam factus, factus, ut cedi cedi parcant, parcant, ut ut rapin rapinis furenti abstineant, armadeponarit deponant supplex supplex orat. orat. illi uerba eius eius minime minime abstineant, ut ut anna ~lli uerba intelligentes (ñeque enirn enim [621 [62v] tempus tempus ferebat ferebat interpreter) interpretem) bene bene sibi sibi intelligentes (neque futurum autumant, qui qui Christum Christum suis suis ceptis ceptis ducem ducem habeant, habeant, sublisublifuturum autmτιant, 485 memque lacobum simulque simulque Crucifixum Crucifixum in in ulnis ulnis attotlunt, attollunt, ac ac bachati bachati memque lacobum 485 compilant. fiunt tarnen per urbem nunc istam, nunc illam domum compilant, fiunt tamen per urbem nunc istarn, nunc iilam domum aliquanto minora presentiam lacobi, minora spolia et et aa cedibus cedibustemperatum temperatur est ob presentiam qui modo precibus, modo modo lacrimis lacrimis furorem furorem incense plebis plebis lenire conatus est. 490 490

lacobus hr. Vir. 40,13 40,13 lacobus ex Marchia ordinis Bernardinidiscipulus discipulus ordinis Minorum Imorum Bemardini lacobus fuit, is is Hungariam Hungariam mtrauit intrauit cumque cumque liriguam linguam ignorarci, turbas ignoraret, per per interpretem interpreter turbas alloquebatur magnamque audientiam audientiam et et gratiain gratiam apud apud ornes omnesadeptus adeptus est. est. cum cum ailoquebatur et Himgari Hungari cintra contraTheutonicos Theutonicos surrexissent surrexissent totaque totaque ciuitas ciuitas in seditio Bude foret et armis esset, esset, Crucifixum Crucifixum is is secum secum attulit attulit hortatusque hortatusque est, est, ut ut dimissis dimissis idus odiis ob ob armΙs pugnaturi et 495 reuerentiam reuerentiamCrucifixi Crucifixi pacer pacemhaberent. haberent. sed Hungari tamquam tamquam felicius felicius pugnaturi 495 monacum et Crucifixum extollentes extollentes insecuti insecuti sunt sunt Theutonicos Theutonicosingentesque ingentesquecedem ceder fecerunt.

Palocius*, strigordensis Sedato turnultu tumultu Georgius Georgius Palocius*, strigoniensis ecclesie ecclesie pontifex, pontifex, Sedato moritur, apud apud quer quem preciosa preciosa regni suρρeΠex suppellex in custodia custodia fuit. fuit, rex rex StriStrimoritur, 500 goriium gonium petit petit et et regina regina cum cum co. eo. aperiuntur aperiuntur arche, arche, in in quis quis thesaurus thesaurus coram regina et selectis regni banonibus. baronibus. ma ilia clam subtracta obseruabatur, corarn anni tradita archas quam sacram sacram appellant, appellant, fidelique fidelique anui archas claudit atque atque corona, quarn obsignat. 505 505

Georgius Palocius 126E Georgius Palocius, HB 126E Palocius, Strigoniensium pontifex, diem Georgius Palocius HB obiit, qui coronam regumsuppeliectilem suppellectilem in arca seruauerat. qua diulterque regimi coronar regni diuitemque obiit, cognita Albertus Albertus eo arca regine deditur. que que dum thesaurum regni dur thesaurur re cogrilta ei se confert, arca rem selectis selectis recognoscit, recognoscit, coronar coronam beati Stephani Stephani regis, regis, coram baronibus ad earn rem sacrosanctam putant, putant, clam clam sumpuit surripuit anuique anuique custodiendar custodiendam tradit. tradit. cetera cetera quam sacrosanctarn 475

478

478 Bernardirii) Verg. Α. A. 1,151. 1,151. Comm. 645,29 645,29 sqq. HF 175C: 175C; (S. Bernardini) lacobus: cf. Comm. pietate = Verg. precipul tamen taren habiti discipuli remanserunt, eloquentia prestabiles et accepti plebibus; precipui habiti plures discipulΙ remanserimt, eloquentia quer pontifex Eugenius ad Indos misit, lacobus territorii, quem sunt Albertus de Sarteano senensis territorii, 502 502 anui: Marchia, qui qui diu diu apud apudHimgaros Húngaros euangelizauit, euangelizauit, et et loamies Ioannes de de Capistrano. Capistrano. anui: de Marchia, Helena Kottanerin. 475

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

39 39

obsignatis occludit occiudit arcis. Comm. obsignatís Comm.743,3 743,3 Nec Nec Hungari Hungari uerum uerum existimant existimant suum regem esse, nisi qui ea fuerit coronatus. tanta tanta uis superstitionis est.

510 510

5. Mbertus 5. Albertus paulo post ad Ticiam* Ticianr usque f!uuium fluuium proficiscitur proficiscitur ibique castrametatus maiores majores copias expectat, cum quibus Turcos Turcos inuadere irivadere possit Synderouiam obsidentes. rnen expugnatum est oppidum Synderouiam obsidentes. prius ta tamen oppidum quam quam Jaboraret, Vienlienauxilia uenirent. ipse Budam reuersus, cum dissyntheria laboraret, suis, siue quid aerem, 515 nam repetere statuit statuii siue siue moriturus moriturus inter suos, siue quod aerem, in in quo 515 fuerat enutritus, conferre conferre aliquid aliquid ad ad sanitatem sanitatem sperabat. sperabat. sed sed in in itinere mugis ac magis ac mugis magis morbo morbo affectus affectus relicta relieta uxore uxore pregnante pregnante obsignatoque obsignatoque ‚ra, que Longa dicitur, VI ΝΙ Kal. Nouembris ee uita uita decessit*, d ecessit*, testamento in Villa, religiosus princeps princeps et et qui qui hberalitate liberalitate simul simul iustitiaque iustitiaque prestaret. prestaret. fuit fuit Morauos* quoque in bei]is audax et manu promptus: ac Bohemos armis 520 bellis promptus: Morauos* 520 Polonos* late uagantes intra regnum suum coercuit, magna de se subegit, Polonos* christiane rei Christiane rei pubhce publice promittere promittere uidebatur uidebatur nec nec minora minora populi populi de sua sua r satisfleribreuitas ulte non non siuit: siuit: [631 uirtute conceperant. pulcherrime [63 ] spei satisfieri breuitas uite repente occidit repente occidit que breui breui ad ad summum summum potentia potentia creuerat; creuerat; neque neque enim enim biennio toto imperauit. imperauit. statura statura eius eius procera procera fuit, fuit, neruosum et ualidum ualidum 525 525 corpus, facies facies terrifica, terrifica, more more gentis gentis erasa erasa barba, superius superius labrum labrum inintonsur. nec unquam unquam tonsum.uestem uestemhaud haudsplendidam splendidambaitheus baltheusauro aurograuis grauisckixit cinxit nec lateri defuit ensis. ensis. corpus corpus eius eius in in Alba reconditum est. Ticiam HB126F HB 126F Mbertus Turcas exercitum exercitum ducit, castra inter Ticiam Albertus aduersus Turcas amer ac ιlicat. ubi amnem ac Danubiurri Danubium dcollocai, ubi expugnatam expugnatam Syriderouiam, Synderouiam, Turcas Turcas abiisse abiisse cogriouit, dimisso dimisso exercitu exercitu Budam Budam re ~~t. sed cognouit, rediit. sed insolito insolito feruentis feruentis Augusti Augusti calore calore uexatus, dur dumpeponibus peponibusnimium nimiumoblectaretur, oblectaretur, in in uentris uentris solutionem solutionem incidit incidit sentiensque periculum moriturus moriturus in patria patria Viennam Vierinam repetere repetere statuii, statuit. iter ingressus, jam Strigonium preteriisset, in Villa, Villa, que Longa Longa dicitur, dicitur, condito condito testamento testamento VI VI cum iam Kai. Kal. Nou. Nou. decessit. decessit. hr. Vìr. 58,19 Contracto ex insueto calore morbo et quia nimis meliones uorauerat, uorauerat, inter redeundurn mellones redeundum obiit obiit atque, atque, ut ut cito cito creuerat, creuerat, cito cito dede113Α Abertus Mbertus apud Hungaros cormninutus fecit. HF HF113A Húngaros calore fessus et dissenteria comminutus uitam exhalauit. exhalauit. Comm. Comm.743,30 743,30 Intemperie locorum locorum offensus offensus morbum incidit incidit breuique mortuus breuique mortuus est, est, cum cum tribus tribus non non plenis plenis regnasset regnasset aimΙs, annis, relicta relieta uxore uxore pregnante. Princeps liberalitate ac fortitudine clarus et qui qui ceteris ceteris rebus decessit HB 126F 12677 Princeps Fuit uir uir magne magne stature, stature, uenationis longe relΙguais religionis studium ariteposuit. anteposuit. hr. Vir. 58,20 Fuit armιs promptus, facere quam dicere malebat, non cupidus, in armis non ipse ipse per per se se multum multum cerneas, sed cemens, sed acquiescens acquiescens consiliis consiliis eorum, quos quos bonos bonos existimauit. existimauit. nigra nigra facie facie oculisque terribilibus, terribitibus, malorum omnium hostis. W 11,202 Abertus, oculisque VE 11,202 Albertus, quem quer HimHungari atque Bohemi gari Bohemi sibi sibi regem delegerant delegerant et principes electores romano imperio prefecerarit, ut breui creuerat, sic breui decidit; uix enim biennio biennio imperauit. obiit prefecerant,

530 530

535 535

540 540

545 545

513 513

Synderouiam: v. i. 530; 1559. cf. Comm. 181,12: Est S. porta quedar ex Rascia iii Valachiam. 18I,12:EstS.portaquedamexRasciainValachiam. quo in loco loco multe multe sollt sunt naues ñaues ad ad fluuium fluuium trariseunduni transeundum et et in in alterar alteramripam ripamdescensus descensus quo in 519 525 525 faciles. 519 liberalitate: cf. 3101. biennio: 3101. biennio: 18.111.1438-27.Χ.1439. 18.111.1438-27.X. 1439.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

40

Enee Siluii Piccolominei Piccolominei

autem apud Hungaros Húngaros dissenteria, cum fatigatus fatigatus caloribus caloribus humectare humectare fouis nouis autem apud ~ssenteria, cum fructibus corpus uellet. uelkt. 550 Vir. 55,26 55,26 Morauiam Morauiam et et Austriam Austriam potenti potenti brachio brachio tutatus tutatus est, est, nec nec 550 Morauos hr. minora damna damna Bohemis Bohemis mtulit intulit quam ab eis perceperat. unum unumAlbertum Albertum Bohemi Bohemi timuerunt. Polonos hr. Vir. 56,27 56,27 Diffldauit Diffidauit rex Pilonos Polonos obtulitque obtulitque eis campum ante Tabor, Tabor, Pilonos ubi et castra castra posuit posuit mansitque mansitque pluribus pluribusdiebus, diebus,ut utsisicollatis collatissiguis signis hostes hostes pugnare 555 uellent, copiar copiamhaberent; haberent; sed sed liii illi numquam aciemsese seseexplicuerunt. explicuerunt. numquar in acier 555 uellent, Cognita regis regis morte* morte* conuerdentes conuenientes Himgari Hungari indignum indignum ac ac periperi6. Cognita culosum existimantes existimantes tantum tantum regnunn regnum unius unius femme femine iudicio iudicio subiacere, subiacere, reginam magnis precibus precibus hortanitur, hortantur, Vladislaum Vladislaum Polonie Polonie regem, regem, qui qui reginam magnΙs populum armis tutetur, tutetur, sibi sibi ut ut uirum asciscat. consentit consentit muller mulier ea ea ρουm armΙs [drum asciscat. 560 conditioneadiecta, adiecta, ne ne quid quod filio filio preiudicium preiudicium fiat, fiat, si si masculum masculum pariat. pariat. 560 conditione legantur in in Poloniam Poloniam prelati prelati ecclesiarum ecclesiarum et et principes principes regni regni natu natu et et legaritur maiores. quibus quibus iter agentibus agentibus Ladislaus* Ladislaus* postumus nascitur, nascitur, auctoritate majores. mox, ut ut in in lucem lucem prodiit, prodiit, apud apudMbam AlbamRegalem Regalem et etbaptismum, baptismum, qui mix, Christiane fìdei signaculum, et milicie cingulum cingulum et et sacram sacram Hungarie Hungarie christiane fidei signaculum, et milicie 565 coronam, quam mater penes habuit, eadem die accepit. inde sublatus in mater penes se habuit, eadem die accepit. 'ride sublatus in 565 coronar, quam Friderici cesaris cesaris duodecim duodecim ferme armΙs annis fuit, cui cui mater et ipsum et tutela Friderici adislaum* coronamcommendauit. commendauit. legati, legati, quamuis quamuis prohibente prohibente regina, regina, Vl Vladislaum* coronar quemmagnΙs magnis poilicitis pollicitis oneratum oneratum in in Hungariam Hungariam traxerunit traxerunt et et adiere, quer salutauere, quocum quocum diu diu Ladislai Ladislai mater uario uario imposito diademate regem salutauere, 570 euentu euentuarmΙs armis contendit. Hi.mgaris Hungaris in duas partes partes("W.1515*Véricus* diuisis* Vlricus* comes 570 Cilie, dumconsobrine consobrinestudet studetLadislaoque Ladislaoque regnum regnum defendit, défendit, captus captus a a Ciiie, dur Polonis in carcere carcere maceratus maceratus est. est. Dionysius* Dionysius* archiepiscopus archiepiscopus stristriPolonis diu in goniensis, cardinalatus honore honore donatus donatusest, est, genere genere ac moribus goniensis, qui qui postea pistea cardinalatus illustris, utrique [63v] regi diadema imposuit, alteri uolens, alteri alteri coactus; coactus; illustris, utrique [631 575 uocatus uocatus enimadadPolonum, Polonum, quamuis quamuis publica fide accepta Budam petiuisset, enim 575 Alba coronauit. coronauit. ipse non prius libertati sue redditus redditus est quam quam Vladislaum Iladislaum in Alba quam primurn quam primum potuit potuit domur do mumreuersus reuersusPolonorum Polonorumconatibus conatibus sunimo summo studio aduersatus est. 580 580

morte W W1,1,563 1.1,563 (Albertus) {Albertus) relieta uxore pregnanite pregnante breui tempore relicta Elizabeth uxore morte extinctus est. est. Hi.mgani Hungari more more horninum, hominum, qui qui nouitatibus nouitatibus oblectantur, oblectantur, reginam reginam extinctus adeunt, regnum amplissimum amplissirum multis hostibus hostibuscircumdatum circurdatum rege carere non posse dicunt, uiduam quoque nubere admonent. admonent. extorquent denique Vladislaum Iladislaum regem Polonie adhuc ephebum Polonie ephebum uocani. uocari. ma, illa, etsi etsi partum partumexpectani expectari cuperet, cuperet, ubi ubi taren tamen 365 566 565 eadem die: 22 Febr. Febr, 1440. 1440. die: 15.Ν.1440. 15.V.1440. tutela: Aug. Aug. 1440-52. 1440-52. i. v. HF HE 562nascitur; nascitur: 22 568 568 traxerunt: 396C de institutione institutione uitae uitae Ladislai Ladislai regis regis in in curia curia Friderici. Friderici. traxerunt:8.111.1440. 8.III. 1440. 396C de 569 571 573 571 569 consobririe: S. Stephani; Stephani;17.1[11.1440. 17.VII. 1440. consobrine; i. v. 651; 651; 842. diademate: S. 842. 573 postea: 576 576 18.XII.1439. Errat Aeneas; erat enim iam cardinalis v. 663; 891; 891; libertati: Errat erat enim jam candirialis creatus. i. 663; 18.Χ11.1439. Aeneas; 583 583 coronauit:17.1[11.1440. 17.VII. 1440. ephebum: XV ephebum: XVannos aros natum. fatum. coronauit: 562

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa Europa De

41 41

precibus locum locum furor furor negat, negat, oratores oratores ritti mittiarmuit, annuii, qui qui Vladislaum Vladislaum arcessant arcessant leger adlicit rarer interea legationi uis uis insit. insit. dum dmri legati ut, si marem legati 585 eamque legem adiicit ut, intereapariat, pariat, nulla legationi 585 ι dam faciunt, priusquam regina Ladislaus Ladislaus Alberti Mberti uiam priusquam Vladislaum Vladislaum conueniant, conueniant, pariente regina nascitur, scitulus orbe toto nobilissima progenies, toto nobilissima progenies. scribitur legatis, filius nascitur, scitulus infans et et in orbe ne quid ulterius attingant. Ladislaus apud Albar Ladislaus Albam Reg~em Regalem ex Dionysli, Dionysii, strigoniensis archiepiscopi, mama~bυs coronar, nibus coronam, quam quam beati Steρha~~ Stephani fuisse fuisse sacramque putant, inunctus inunctus recipit. recipit. 590 590 Nicolaus autem, vayuoda imcontulit contulit eumque eumque gladio gladio cinxit. cimdt. vayuoda trarissiluanus, transsiluanus, militiam militiam illi legati uero in Poloniain iussibus siue siue corrupti corrupti auro aun (quis Poloniam missi spretis regine iussibus (quis enim enim non munere muñere uincitur?), uincitur?), siue siue teutoriici teutonici nominis nominis odio odio (nam (nam raro raro inter inter uicinos uicinos concordia est), est), tamquam tamquam nihil nihil de de puero puero scirent, Vladislaum accedimi accedunt promissoque promissoque Hurigariam ducunt. scinditur ib. 1.1,530 Cum Cum 595 595 regno secum in Hungariam scinditur euestigio regnum. ih. grassati sunt sunt debaccatique Poloni, Piloni. de medio sublatus esset Albertus, in eius filium filium grassati Elizabeth regina rena filium namque licet Elizabeth filiumLadislaum Ladislaumex exAlberto Alberto peperisset peperisset ac, ac, uti uti mons moris est, diademate apud Albar est, AlbamRegalem Regalem decorasset, decorasset, Piloni Poloni per quosdam Hungaros Húngaros mcitati rursus noua incitati noua bella bella suscitarunt suscitarunt mittentesque mittentesque Wladislaum Wladislaum regem regem suum, suum, irmocentem, regnum Hungarie usurpare conati sunt, simt, cuius 600 ~σο admodum iuuenem et innocentem, inuaserunt, ueri regis magnam pm-tern partem inuaserunt, regis infant's, infantis, pupilli pupilli et et orpharii, orphani, iuribus iuribus inintarnen quod, quid, dum dur alienum sultantes, nescientes tamen alienum regτιυm regnum querunt, suum negligunt negligimi ac gentibus et pecunia pecunia exhaurkmt. exhauriunt. Germ. Germ.52,11 52,11 (Elizabeth) {Elizabeth) Puerum Federico Federico patmeli, Austiie patrueli, Austrie duci, duci, qui qui postea postea imperator imperator assumptus assumptus est, est, alendum alendum conserconsermittit, uerita ne Piloni 111,248 605 605 uandumque mittit, Poloni aduentu aduentu interceptus interceptus occideretur. occideretur. W W 111,248 Subtracto ab ab han hac luce luce Alberto Alberto Romanorum Romanorum et et Himgarie Hungarie rege rege legati legati insignes, insignes, quorum lommes Ioannes tunc tunc segniensis, segniensis, expost expost uaradiensis uaradiensis episcipus, episcopus, princeps princeps erat, erat, Cracouiam ueniimt et Cracouiam ueniunt et et exhibitis exhibitis tam regine quam regni regni eiusdem eiusdem prelatorum prelatorum et baronum litteris per per uiscera uiscera misericordie misericordie Dei Dei et et per pereius eiussanguinem sanguinem precantur precantur dari dan baronum sibi Vladislaum Iladislaum in regem et defensorem 610 sibi defensorem (10.1Χ.1453). (10.IX. 1453). 6io Lcidislaus HF 113Α Ladislaus 113A Regina Regina filium filium peperit, peperit, quer quem mix mox sacro fonte fonte renatum Ladislaum uocauit, uocauit, atque Ladislaum atque euestigio euestigio in in Alba Alba Regali Regali Dionysius Dionysius archiepiscopus archiepiscopus strigoniensis coronauit, coronauit, eumque strigoniensis eumque militari militari balteo balteo Nicolaus Nicolaus uaiuoda uaiuoda ciiudt. cinxit. W W 1.1,557 (Ladislaus) qui emn 1.1,557 {Ladislaus) 'Cum umher uirilem togam togam acceperit, acceperit, te te car~nalem, cardinalem, qui eum baptizasti, te uisprimensem baptizasti, uisprimensem episcopum, episcopum, qui patri patri suo suo seruiuisti, seruiuisti, te te Nicolaum Nicolaum 615 615 uayuodam, qui qui militer militememn eumfecisti, fecisti, teteLadislaum Ladislaum banmn, banum, qui qui sanguine sanguine sibi sibi coniungeris, te te Giskram, Giskram, qui qui eius eius partes partes indefesso indefesso animo animo semper semper defendisti, defendisti, tamquam suos suis tutores ueneretur' (Oct. 1445). Complures {Hangari) (Hungari) suum suum tamquam 1445). ib. 578 Complures adluerunt muneraque puero tradiderunt diulnum aliquod numen numen regem adiuerunt tradiderunt et, quasi diuinum intuerentur, genibus genibus flexis flexis multas lacrimas ante ipsum effuderunt. uisprimiensis uisprimiensis 620 620 autistes in regno regno antistes 'O' inquit 'generosissime puer, dabime dabitne unquam Deus, ut prius te in uideam quam hec hec senectus senectusdeficiat? defíciat? cresce, cresce, puer, cresce, uideam quam cresce. nemo femo te te uiuo uiuo regnum regnum tibi tibi aim coppam in manus regis dedit surripiet.' Dionisius Dionisius autem autem cardinalis cardinalis magnam magnam auri osculatusque 'Heu 'Heu, quit' quot' inquit inquit 'pro te labores subiui, quot quit damna sustinui, quot quit firent, si te semel in regno me periculis obieci! obieci! sed sed omriia omnia mibi mihi dulcia forent, uiderem. ' 625 625 regni uiderem.' ,

593

odio: v. i. 447.

608 608

609

609 Cracouiam: v. i. 3223. Nur. per uiscera = Lc. Le. 1,78. 1,78. cf. Col. 3,12; Num. 617 617 24,17; Is. 60,1-2; 60,1-2; Ml. Ml. 3,20. 3,20.per per eius eius sanguinem: sanguinem: cf. Eph. 1,7; Col. 1,14. i. Vir. hr. 24,17; Giskram: v. 107-10; infra 676. 107-10; infra 593

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

42

Ence Siluii Piccolominei Enee Piccolominei

mansitque triduo triduo apud apud cesarem. cesarem. ib. 183 Vos Vos (Dionysi) (Dionysi) cum eum aliquando aliquando in in ulnis ulnis ib. 183 'Nunc dimitte seruum tu tuum, habuistis, quando coronam coronar regio imponentes capiti 'Nunc diritte seruum um, Domine''ábásús, oculi mei mei salutare ib. 184 184 Erat puer ultra salutare tuum. tuum.' ib. Domine dixistis, 'quia 'quia uiderunt uiderunt oculi aui materni et et frontem frontem susceperat, susceperat, σculos oculos ex quam dici posset formosus. formosus. nasum auj 630 patre mutuatusfuerat, fuerat,pectus pectus et et humeros humeros ex ex utroque. utroque. cetera cetera matns matris craft, erant, ore ore 630 patre mutuatus malis ad ad gratiam tumescentibus, succi plenus ac plus lactis lactis habens quam paruo, maus gratiam tumescentibus, sanguinis, capillis capillis crispis crispis et in auri uerecundia mixto, mixto. αuri fulgorem nitentibus, risu cum uerecundia nihil Ιinpuero puero menda menda digrium. dignum. si si nudum nudum solumque solumque in in femore nemore quis quis reperisset, reperisse!, cognouisset nec aut aut illi illi can's canis aut lupa defuisset nutrix, sicut regium genus in puero cognouisset 635 de Cyro referunt atque atque R Romulo (16.IX. 1443). cf. cf. Germ. Germ. 60,22. 60,22. 635 σmulo (16.1Χ.1443). Vladislaum W1.1,564 1.1,564 Erat Erat Iladislaus Vladislausadolescens, adolescens, quamuis quamuis facie facie et corpore corpore Iladislaum W deformis, hberalitate liberalitate tarnen tamen et et aiiirni animi magnitudine magnitudine dignus dignus laude. laude, ailoquebatur alloquebatur deformis, populum absque interprete; interprete; quos quos uirtute uirtute prestantes prestantes uiros uiros fouit, nouit, muneribus muneribus sibi sibi conciliauit. plura sibi retinuit. itaque itaque diues diues in modum modum regis, regis, mderi uideri conciliauit. plura donauit quam sibi 640 tarnen tamen pauper pauper poterat. poterai, nuRi nulli rei difficili difficili atque periculose periculose se ipsum negault. negauit. qnibus quibus 640 nobilium arnmos ánimos concitiauit conciliauit (28.Χ.1445). (28.X. 1445). artibus et uulgi sibi et nobilium diuisis Comm. Comm. 744,5 744,5 Regni Regni prσceres proceres prelatique prelatique in in duas duas diuisi diuisi partes partes alten alteri diuisis Ladislaum, alteri alteri Iladislaum Vladislaum regem regem esse esse dixerurit. dixerunt. regina regina laurmi laurini se continuit, ad quam ornes omnes se se contulere, contulere, qui qui Ladislaum Ladislaum regnare regnare cupiebant, cupiebant, quorum quorum princeps princeps 645 Ilricus, Vlricus, Cilie comes,ingentis ingentis spiritus uir et in armis ciarιis, clarus, partes partes aduersas aduersas magnis magnis 645 Ciiie comes, affecit cladibus. Federicus Federicus imperio imperio prefectus, prefectus, tamquain tamquamLadislai Ladislai tutor tutor ab ab altera altera affecit cladibus. Hungarorum parte receptus, hostis Polono Polono fuit. fuit, interuentu cardinaiis receptus, hostis intementu deinde luliani cardinalis Sancti Angeli, Angeli, apostolice sedis legati, cum cum Turci Turci Hungariam Hungariam peterent, peterent, federa cum eo pepigit et iridutias indutias belli. belli, cf. cf. infra infra 672. 672. co 650 Vlricus HF 213A Vlricus cupiebat Ladislaum cesaris manum manumexire, exire, qui qui sororis sinns Viricus ΗF2Ι3Α 650 sue consobrine filius filius esset. sperabat autem autem — — quid quod postea postea secutum secutum est est — — illo ilio in regnum omnium rerum rerum se se gubematorem gubematorem futurum. futurum. hoc hoc tempore tempore non non negnum redeunte onmium longe ab ab anno anno quinquagesimo quinquagesimo fuit, fuit, quamuis quamuisadhuc adhucniutriendi.s nutriendis crinibus crinibus operaia operam darei, uir statura statura procerus, procerus, eminenti eminenti pectore, pectore, osse osse multo, multo, carne carne modica, modica, crure crure daret, uir 655 tenui, tenui, uultu pallenti, grandioribus oculisatque atquesanguinolentis, sanguinolentis,uoce uocerauca, rauca, alto alto 655 uultu pailenti, grandioribus oculis sed uario neque labore labore fatigabilis fatigabilis neque neque corde, ingenio perspicaci, sed unni et inconstanti, neque libidine promissorumque parum tenax, tenax, simulator simulator atque atque disdislibidine satiabihs, satiabilis, fidei fidei promissorumque simulator, alieni alieni raptor, raptor, sui suipnodigus, prodigus, dicendo dicendo agendoque agendoque iuxta iuxta promptus. promptus. simulator, matrimonii jus ius paruiducens paruiducens alienis alienis se se passim passim mulieribus mulieribus miscuit miscuit multarumque multarumque 660 feminarum pudicitiamuiolauit. uiolauit. pudicitiain 660 feminarum Dionysius W W111,250 111,250 Addis, (Aenea), (Aenea), Dionysium archiepiscopum archiepiscopum stnigonienstrigonienDionysius sem banum de de Gara sub lege et littenis litteris salui tunc scm et Ladislaum banum salui conductus conductus Budam tunc aduenisse, demumque rupto pacis mibi inibi captos mortis, interminacione mortis, rapto federe pacis captos et sub interminacione ut alter alter coronaret coronaret regem, regem, alter alter eider eidemiuraret iuraretfidelitatem fidelitatem coactos. coactos. hoc hoc ego ego 665 (Olesnicki) modum miratus miratussum sumtam tameffrenem effrenemfingendi fingenditicentiam, licentiam, 665 (ΟΙenick ι) lectitans supra modum illud ausus fuerit fuerit suggerere suggerere casto pectori et ego ego iRis illis diebus Bude. Bude, pectin tuo. aderam et qui mud obuersatus sum sum illi prestantissimo cardinali cardinali et et presuli. presuli, nidi nidi cum eum debito debito honore honore ~ll~~prestantissimo Ubertate, quoad uoluit, ibidem moratum moratum et nulla ui ai impulsum exceptum plenaque libentate, 627 627

631 634 634 631 malis;v.213. = Le. canis: v. Hdt.1,110; 1,110; V/ WII,71, lupa: cfr. inter αl~α alia m4is: ν.213. canis:v.Hdt. 11,71.1uρα: Nunc = Lc. 2,29. 2,29. 657 658 658 657 Liv. 1.4,6. simulator = Sail. C. 5,4. alieni-prodigus: cf. cf. Sail. Sali. C. C. 5,4: alieni alieni = Sali. C. alieni-pnodigus: Liv. 1.4,6. 665 adpetens, sui profusus. 665 Olesnicki (Sbigneus): (Sbigneus): i. v. 3224. 3224. ΟΙeζnicki adpetens,

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa

43

fidelitatis coronacionis solemnibus solemnibus fidelitatis prestitisse prestitisse sacramentum et peractis per ipsum coronaciorils — adhuc adhuc enim uita ulta suos reuertisse reuertisse penates. penates, quid quod ita ita se se res habuerit, idem ipse — ad suis 1,564. fruitur dicat testimonium, cf. ib. ih. I.1.1,564. testimonium. cf. fruitur — de se dicat

670 670

Iulianus* cardinalis cardinaHs Sancti Angeli ab Eugenio pontifice pontífice maximo máximo in in 7. Iuliarius* Hungariam missus, uir summo summo ingenio, ingenio, singulari singulari facundia, facundia,exceHenti excellenti Hungariam missus, bell" inter inter Vladislaum Vladislaum et et Elizabeth ad certum doctrina, quamuis quamuis inducias inducías belli certum tempus composuit, composuit, pacer pacem tarnen tamen efficere efiScere non non ualuit. ualuit. regina regina mortua* mortua* 675 675 skra* omnes pene pene Hungarie Hungarie optimates optimates ad ad Pilonos Polonos defecere. defecere. solus solus Gi Giskra* ornes Bohemus, rei rei bernce bellice peritissimus peritissimus et manu manu promptus, promptus, Ladislai Ladislai partes partes in in Hungaria tutatus est, qui qui sepe sepe cum parua pama militum militum manu ingentes ingentes HurtHunΙοεmnem Hugarorum Polonorurnque Polonorumque copias copias uicit, uicit, fudit, fudit, deleuit deleuit bisque loannem 680 niadem magnis exercitibus cinctum castris exult. exuit. 680 cinctum castris rdadem magnιs habet Iulianus W W 1.1,12 singularis. ib. 17 17 Hominum, quos babet Ι.1,12 Vir 1w et nomine et re singubris. Julianas nostra, sapientissimus. sapientissimus. ib. 565 Facte Facte fuerunt fuerunt ad adbiennium bienniumiridutie, indutie, quibus quibus ib. 565 etas nostra, αr~~nocumentum cautum est nec partibus partibus Ladislai Ladislai regis regis per Iladislaum Vladislaum suosque suosque ddari nec rursus turbari debere, qui Polonum sequerentur. sequerentur. si si quis uiolator federis esset, turban debere, hunc ambe cf. 740. 740. urbe partes compescerent. cf. colloquium cum cum Polono Pilono uerdsset nonnuilaque mortua W1.1,565 uenisset nonnullaque mortua WL 1,565 Cum regina ad colloquium pacis federa federa percussisset, percussisset, ex ex matricis matricis dolore, dolore, qui qui sibi sibi familiaris familiaris erat, erat, uitam uitam et et ueneno extinctam putauere, hommes in malas regnum putauere, ut smit sunt homines regnum amisit. quidam earn ueneno criminandum suspitiones prompti etetadad criminandummauls magisquam quamlaudandum laudandum nati nati suspitiones prompti (28.X. 1445). (28.X.1445). Giskra Vir.107,25 107,25 Cum defuncto defuncto Alberto Alberto ab regina regina coniuge coniuge Ladislaoque Ladislaoque eius eius Giskra hr. puero Hungari Hungari deficerent deficerent polonumque polonumque regem regem sequerentur, sequerentur, (Giskra) solus ex ex Hungaria tenebant tenebant intrepido animo menteque stabili omnibus ducibus, qui arma in Hungaria mansit in Ede fide regisque regisque Ladislai Ladislai partes tutatus tutatus est. est. W11,26 W 11,26 Giskra uir magnificus apud Húngaros Hungaros aut solus aut nostrique nostrique seculi non non paruum paruum decus, qui partes Ladislai apud certe cum cum paucis paucis usque in hanc hanc diem diem tutatus tutatus est. ib. ib. 1.1,568 1.1,568 Giskra Giskra Bohemus Bohemus presentiam regis presentiam regis Ladislai Ladislai desiderauit. desiderami, ad ad quer quem cum cum ueriisset uenisset puerulumque puerulumque conspexisset, coflacrimatus collacrimatus est et 'Heu, quantos' quantos' inquit inquit 'pro te labores subii, quit quot adiui adiui pericula, película, quantum quantum sanguinis sanguinis perdidi. perdidi. sed sed tu hec hec per per etatem etatemnon nonintetligis. intelligis. ulte datur, quid utinam tantum rullii mihi uite quod tu tu serisa sensa eloqui possis possis et qui tibi cum fide fide seruiuerunt cognoscere. cognoscere.'' nonnullaque nonnullaque mimera muñera puero puero contulit. contuht. tuin turn barres, loannes, magister camere camere imperialis, imperiahs, qui qui tunc tunc forte forte aderat, aderat, 'Hic', 'Hie', inquit inquit 'serenissime 'serenissime princeps, din diu tuas partes partes in Hungaria Hungaria tutatus tutatus est, hic hie tuus dux, tuus tutor, tuus tuus defensor tuusque rector est. cur non sib' sibi stipendium prebes?' ad hec 'menus puelius diuirio diuino barris pendebant, quidam quodam spiritu spiritu ductus ductusapertis apertisloculis, loculis, qui qui iuxta iuxta filacterias loannis pendebant, sex suspendit et usque usque nummos recepit nummos recepii Giskreque Giskreque tradidit, tradidit, quos quosme ille filo aureo ad collum suspendit in haric hanc diem ob memonam memoriam puerilis puerilis liberalitatis liberalitatis secum secum defert. defert. HB HB 129Α 129A Ladislai manum exosculatus exosculatus in hunc modum modum uerba uerba fecit: fecit: 'Video 'Video te tandem teneoque, teneoque, mi mi 672 672 674 674

685 685

690 690

695 695

700 700

705 705

Iulianus = card. card. Cesarini, Cesarim, i. v. 887; 887; 1047; 1047; 1625; 1625; 1661; 1661; 1762; 1762; 1837; 1837; 1878; 1878; 7717. 7717. Cairn. Carm.128. 128. lulianus 701 704 701 hannes: diidno: v. i. 5650. inducías: Sept. Sept. 1442. 1442. loannes: Ungnad(ius). diuino; 5650. inducias:

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

44

Enee Sikm Siluii Piccolominei Piccolominei

rex; si si scires, scires, que que ρericι~a pericula propter te adiui, adiui, quibus quibus me me laboribus laboribus implicui, implicui, quot quit 710 aduerso corpore uulnera accepi.enencicatrices cicatrices testiminli testimonio sunt, patri ego tibique 710 aduersi cirpire uulnera accepi. surit, patn egi tuo tui tibique uitam deuoui. nulla ~s uis est, nulla fortuna, que alienare animum a te meum possit. deuiui. nulla pissit. officia etatem mm non mtellegis. intellegis. ' et subridens ifficia mea sola sua tibi auferet auferet mors, mirs. sed tu bec hec per etatem subridens 'Quod' inquit inquit 'mihi 'mihi premium premium fidei et quid quod das das militi militi tui tuo 'Quid' fidei ac ac laboris labiris erit? cnt? et stipendium?' sextum tunc tunc annum annum agebat agebat Ladislaus. Ladislaus. qui qui, pistquam postquam Giskra Giskra finem finer 715 dicendi dicendi fecit,icidis oculoshue hueatque atque illue Ioannismagistri magistri camere camere 715 fecit, mue circumuoluens loculos liculis Iiannis suspiciens ex philacteria pendentes, pauperibus pendentes, qua ille iiie nummos nummis more rire theutonico theutinici pauperibus erogandos asseruabat,hanc hanctacitus tacitusarripuit arripuiteraque eraque sex tantum tantum (neque (ncque enim enim piura plura erigandis asseruabat, inuenit) illinc deprimpta deprompta Giskre Giskre doni dono dedit. dedit. admirati admirati imnes omnes puen pueri factum factum et et inuenit) ulme prouidum et liberaler liberalem futurum futurum iudicauere. iudicauere. Giskra Giskra innexos auro priuidum et irmexospostmodum pistmidur aun 720 nummos nummos ee cilio collo suspendit regie gratitudinis monimenturn. monimentum. 720 ,

Ioannes* natione natione Valachus Valachus fuit, fuit, haud haud altis altis nat natalibus ortus, sed sed Hic Ioamles* ~Ιibυs ortus, ingenio et animo animo sublimi sublimi et et uirtutis uirtutis amatir. amator. muita multa cum cum Turcis Turéis ingenio dextro et secunda prelia spoliis hungarica preiia fecit et hostium sporns hungarica tempia ditauit, primusque omnium apud Húngaros Turcorum acies et et frangi frangi et et uinci uinci posse posse monmonomnium Himgaros Turcorum acies 725 strauit. quibus ex rebus excitatus Vladislaus et ipse prelium cum Amurate 725 strauit. quibus ex rebus excitatus Iladislaus et Turcorum imperatore committere committere non dubitauit; de de quo quo postea postea suo loco lico dicemus. Ioannes HF HF 374C 374C Erat Erat hoc hoc tempore tempore regni regni gubematir gubemator hannes IoannesHuniades, Huniades, bannes uaiuoda transyluanus, transyluanus, haud haud ragno magno genere genere natus natus sed sed animo animo grandi grandi et et cinsilii Consilio 730 prouido, qui post Alberti regis obitum unus iudicatus est, qui regnum Hungarie 730 priuldi, pist Alberti regis obitum regnur Hunganie aa Turcorum inuasionibus liberauenit. liberauerit. sepe sepe cum cum eis eis manus manus consenuit, conseruit, sepe sepe copias copias Tuncirum inuasionibus eorum fudit, multas intulit eis strages, militaria signa quamplurima quamplurirna ex eis eisdomum dirurn retulit. bis tamen illis non superatus est, tarnen ab ill's nοn sine sine maxima maxima christianorum christianirum calamitate superatus semel sub sub Viadislai Vladislao rege rege Pilinie Polonie et et luliano luliano Cesarino, Cesarino, cardinali cardinali Sancti Sancii Angeli, Angeli, 735 apistohce apostolicesedis sedis legato, 735 legati, qui turn perierunt, penierunt, et et iterum iterum cum cum ductor ductir ipse magnas copias cipias haberet, cum uaradiensis et agriensis agriensis episcopi episcipi multique ruitique regni barones bannes interierunt; nam duobus uel cesa cesa duibus his preliis prellis non mm minus minus quara quam quadraginta milia muja christianorum christianirum uel uel capta creduntun. creduntur. Comm. Comm.744,32 744,32 Conflrmata Confirmata est Huniati gubemaridi gubernandi potestas pitestas tamquam pro Ladislao regnaret. regnaret. pri Ladisiai 740 740

8. Fedus Fedus inter inter Fnidenicum Fridericum imperatorem Vladislaum, qui qui se se regem regem 8. imperatorem et Iladisiaum, Hungarie appellauit, lulianus cardinalis ea lege composuit, ut liceret Hungarie appeliauit, lulianus cardimdis ea lege composuit, ut liceret imperatori Hunganos Húngaros coercere, coercere, si si quid quodininAustria Austria Styria Styria ue ue dampnum dampnum inferrent; idem idem permissum permissum Vladisiao Vladislao est est in Friderici subditos Hungariam Hungariam infestantes. Guncium* oppidum in Hungaria [64r] atque atque Austrie Austrie Hungania est, Styrie [641 750 proximum. proximum. hoc latrones occupauereetetpleraque pleraquecircumiecta circumiectacastelia, castella, ex ex 750 hoc iatrones occupauere quibus in Austriam Austriam pnofecti profecti magnam magnam ulm uim pecorum pecorum atque atque hominum hominum quibus motus ea ea re reFridenicus Fridericus comparato comparato raptim raptim exercitu exercitu in in HunHunabegerunt. motus 732 732

fudit: 1443 1443 (lis); (Nis); 21-22.V11.1456 21-22.VII. 1456 (Alba (Alba ==Beigrad). Beograd). fudit: 17.X. 1448 (Kissovo). (Kossovo). 17.X.1448

733

bis: 10.Χ1.1444 10.XI.1444 (lama); (Varna); 733 bis:

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De De Europa

45

gariamtraiecit, traiecit,munimenta munimentaexpugnauit, expugnauit, ex ex latrordbus latronibus octuaginta octuaginta furca furca ganar suspendit. Guncium W W1.1,497 1.1,497 Rex contra Guinisenses Guinisenses famosos famosos latrines latrones uiarumque uiarumque 755 755 Guncium Rex contra castra metabit metabit(21.1.1445). (21.V. 1445). ih. 568 Gunzenses Gunzenses Himgari, Hungari, qui qui piura plura ib. 568 spoliatores castra dominiis Austrie Austrie commiserant, crudeiiores crudeliores sese sese dietim dietim ostendentes ostendentes latrocinia in dominiis mansuetudinem cesaris cesaris ad ad iracundiam mansuetudinem iracundiam prouocarunt. prouocarant.qui preparato exercitu intra dies eis eos in in mufs mûrisclausit, clausit,obsidione obsidione ciiudt cinxit etetad addeditionem deditionemcomputit compulit paucos dies (28.X. 1445). Vir. 109,3 Orsatius magnum habuit in in Gunza, cum 760 760 magnum dominium, dominium, quod quid habuit (28.Χ. hr. 109,3 latrociniis intenderei, perdidit miiltumque multumque humitiatus humiliatus est. est. ib. ib. 71,9 71,9 Rex Rex contra latrociniis intenderet, perdidit Gunzenses castra castra mouit, inducus patriar patriamirifestabarit; infestabant; craft erant autem autem in in Gurizenses rοuit, qui ruptis induciis Hungaria. hos rex brein breui tempore tempore cum cum pluribus pluribus circumuicinis circumuicinis castetiis castellis obsedit, obsedit, Hungaria. his rex expugnauit, cepit. 9. Cum cecidisset in belli bello Iladislaus, Vladislaus, conuentus conuentus Hungarorum Hungarorum apud apud 765 765 Pestam* Pestanr habitus habitus est. est. locus locus hic hic traιis trans Darnibium Danubium Bude Bude opponitur, opponitur, neque neque muris cinctus cinctus neque neque mag~fιcis magnificis domibus exedificatus: exedificatus: uR uille gerii, mufs ιe speciem gent. hic Ladislaus, Mberti Alberti filius, filius, communi pnocerum procerum consensu rex designatur suisque deinceps deinceps auspiciis in Turcos pugnare pugnare cepit, nec tamen ta rnen feliciora eius prelia quam Poloni fuerunt. no 770 Piloni Ioannes Huniades, regni gubernator assumptus absente rege probarres Hurdades, regrli gubernaton assumptus absente rege prouinciam, ut aiunt, in uirga ferrea gubernauit ei gubemault nec, nec,dum dur rex affuit, minor eo Albam* hic pnostratis prostratis apud Albanr Turcis (quemadmodum in rebus habitus est. hic brein tempore superuiuens morbo extinctus est. ferunt Rascie referemus) referemus) breui cum egrotaret egrotaretnoluisse noluisseDominicum Dominicumad adsesecorpus corpusdeferni, deferri,inidignum indignum 775 775 eum, cum aientem serin semi domum domum intrare intrare regem. regem. iussisse iussisse sese, sese, quamuis quamuis dedeesse alentem uehi ibique ibique de de more morechnistiano christiano confessum confessum ficientibus uiribus, uinibus, in in templum templum uebi diuinam eucharistiam eucharistiam suscepisse, suscepisse, atque inter inter sacerdotum sacerdotum manus manus Dei Deo diuinam animam reddidisse. felix spiritus, spiritus, qui qui tante tante rei, rei, quanta quanta gesta gesta est est apud apud 2mimam reddidisse. fehx Albam, nuncius atque auctor migrauit* celum. 780 780 migrauit* in j celum. Albar, Pestam Comm. 747,21 747,21 Apud Apud Pestam Pestam traιis trans Danubium e regione regione Bude. Bude. W W Pestam Comm. 1.1,507 Hungari apud ciuitatem ciuitatem pestiensem, pestiensem, que est pars Bude trans Danubium, in Ι. 1,507 Hungani Sancii Georgii uoto Ladisiaum, Ladislaum, Alberti Alberti Romanorum Romanorum festo Saricti Georgii conuenientes unanimi unainmi uoto quondam regis regis filium filium moderriique modernique cesaris patrueiem, patruelem, in regem suum uocauerunt. quondam super qua qua re re mittunt mittuntadadmaiestatem maiestatemcesareain cesareamoratores oratoresarchiepiscopum archiepiscopumstristri- 785 785 super goniensem, Nicolaum alios piures plures goniensem, Nicoiaum uaiuodam, uaiuodam, Ladislaum Ladislaumbanum, banum, Giskram Giskram et et alus insignes prestantesque uiros uiros ad numerum numerum mille personarurn personarum(1.11.1445). (1.VI.1445). ih. 568 insignes ib. 568 unanimo uoto Ladisiaum Ladislaum Alberti filium in Prelati baronesque regni conuenientes unanimi regem eiigunt, eligunt, uicarios uicarios regni regni ordinant, ordinant, decreta decreta pro pro commursi communi pace faciunt faciunt et et regem nominant, qui qui ad adcesarem cesarempetituni petituripuerurn puerumdestinentur destinentur(28.X.1445). (28.X.1445). 790 790 oratores nominant, Comm. 744,28 Hungani Hungari Ladislaum Ladislaum regem regem acciamauere acclamauere ornes omnesmissisque missisque ad ad Comm. 744,28 imperatorem iegatis legatis dominum suum suum coronamque coronamque petiuerunt, petiuerunt, nec nec impetrauere impetrauere imperatorem 758 758

765

765 iracundiam == Is. Is.63,10; 63,10; 11 Esr. Esr.5,13; 5,13; 22Esr. Esr.9,26; 9,26; Ps. Ps.105,7. 105,7. v. 1831. 1831. iracundiam cecidisset: i. 773 774 τ7 ΑΙbam:22. gubernauit:1446-53. 1446-53. Albam;22.VII. 1607; 2197; 2197; 2223; 2223; 8516. 8516. 774 morbo: gubemauit: ΝΙΙ. 1456; v. i. 1607; 783 783 peste. S. Georgii: Georgii: 23/24 23/24 Apr. Apr. S. peste.

772 772

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

46

Enee Siluii Piccolominei Piccolominei Ence Sikiii

elicente cesare nec tutum suamemitti emittineque nequeHungaris Hungaris dicente tuturn esse puerum extra tutelami tutelar suar utile a puero gubemari. 795 Albam Comm. 113,26 113,26 (Maumethes) (Maumethes) remoratus apud apud Albar Albam— —Thaurinum Thaurinum 795 Albar Comm. uetustas dixit dixit — sedente Calisti Calisto ΙΙΙ. III, romane romane urbis urbis antistite, antistite, aa christianis christianis cruce cruce Capistranius ordinis Minorum professor, signatis, quos Ioannes bannes Capistraniu.s professor, opinione sanctitatis et bannes IoannesHuniates, Huniates, hungarici hungarici regni regni gubemator, gubernator, duxere, duxere, magnam magnam insignis, et amperecompulsus. compulsus. HB HB stragem perpessus est, et campo deiectus turpem fugam fugar arripere 800 _/38FHuniades alter senio senioobiere, obiere,feLices felices anime, quibus 800 Ι38F Ηυnιades et Capistranius alter morbo, alter tanto populorum populorumfauore fauorequesito, quesito, egra relinquere corpora tam claro peracto prelio, tanto est. ib. ib. 137C 137C Parua urbs urbs et etalioquin alioquin nobilis nobilis tantos tantos eius eius conatus conatus retinuit. retinuit. datum est. Thaurinum appeHauere appellauere majores; maiores; nostra nostra etas illam illam uocat Albar, Albam, ad ad confluentes confluentes Thaurinum Sauique sitam. Danubii Saulque sitar. 805 migrami 139B Rex (Ladislaus) Albareticta relietacomitante comitanteLadislao Ladislao (Huniadis (Huniadis 805 migrauit HB HB 139Β (Ladislaus) Iba filio) Budam repetere statuit. statuii, inter inter equitandum ad ad oppidum oppidum Hi.miadum Huniadum peruenit. peruenit. filio) coniunx Hi.miadis Huniadis obuiam facta facta est est ob ob mortem mortem mariti mariti lugubri lugubri ueste ueste iι induta, ibi conkmx dυta, puelieque, que que circa circa earn earn craft, erant,deiectis deiectisininterram terramuultibus, uultibus,pullis pullisamictibus amictibus puelleque, se ferebant. ferebant. rex rex matronam matronam complexus complexus 'Indigna 'Indigna surit' sunt' inquit inquit 'hec 'hec merorem pre se 810 uestimenta, uestimenta, que ob mortem uni Huniades de 810 uiri tui déféras. deferas. Ioannes bannes Huniades de morte morte tansiuit tansiuit ad ad uitam. ille Christo, mihi seruauit.christiani christianinominis nominis hostes hostes uitam. iiie Hungariam Christo, mihi regnum regnur seruauit. fudit, fugauit, perterruit. pacer pacemHungaris Hungarispeperit, peperit,salutem salutemcmictis cunctisfidehbus fidelibus fi.idit, fuganit, perterruit. admirati sunt, sunt, et uitam et mortem posteritas aperuit. fortia eius dus facta etiam hostes admirati in prelio prelio strenuus, strenuus, domi domi mitis, mitis, in bello bello uicit uicit hostes, hostes, in in egritudine egritudine consecrabit. in 815 seipsum seipsum superauit.consmo Consilio ac ac manu manu suas suas acies acies sustentauit, sustentauit, per&egit perfregit hostiles. hostiles, ubi ubi 815 superauit. extremum uite uite tempus tempus agnouit agnouit et et urgere urgere ulm uim morbi, morbi, non non est est passus passus adesse extremum Dominicum corpus ad se deferri; neque enim dignum existimauit seruum seruumaadomino domino dignum existimauit uisitari. surrexit e lectulo quamuis labentibus membris et, cum cum deficiente uirtute nisitari. uirtute seuehi uehisacram sacramiussit iussitibique ibiquede demore morechristiano, Christiane, suis pedibus ire non non posset, posset, in iii edem eder se 820 si si qua qua extabant extabant rerum rerum humanarum humanarum uestigia confessione detersit detersit et et 820 sorchum, confessione uestigia sordium, sacrosanctam accipiens accipiens eucharistiam eucharistiaminter intersacerdotum sacerdotummarius manus terrena fastidientem sacrosanctam terrena fastidientem animam exhalauit. et quo ilium illum migrasse credimus nisi animar exhalauit. nisi ad eum, pro quo tot bella imperatorem suum suum perrexit perrexitfortis fortis miles, miles, cum cum Christo regnat, régnât, qui qui depugnauit? ad imperatorem debitumsibi sibi celum celum tenet. tenet, non non est, cur pro Christo tot periculis se seobiecit. obiecit.iampridem iarpridem debitum 825 diulnitate diuinitate fruentem lugereoporteat. oporteat.congaudere congaudere gaudenti equlus equius censeo. facessant facessant 825 fruentem lugere superuacaneiqueluctus. luctus. absit absit omnis omnis meror, meror, atque atque in primis intempestiue lachryme superuacaneique primΙs habitus puilasque pullasqueuestes uestesexulte exuite.' atque bis his dictis purpureas turucas tunicas auro auro lugubres habitus . ' atque puellas quoque distinctas afferri iussit easque quoque sua dignitate casque uidue ac filiis dono dedit. pueRas habitum imperauit imperauit totumque totumque diem leticie leticie dan. dari. conmuia conuiuia deraum donatas mutare habitum demur 830 splendide splendideapparata, apparata, inter inter epulas epulas etetuinia uina saltatum saltatum cantatumque cantatumque quasi quasi celebres celebres 830 per lusum lusum et et iocum iocum acte. acte, his his blandimentis blandimentis a]lecti allecti Huniadis Huniadis filiΙ filii nihil nihil iam nuptie per jar dudum ex cede comitis in caput uerti posse confidebant. dυdmτι caput suum suur uerti confldebant. itaque posito metu usque ad ad Budam Budam secuti secuti sunt suntaulamque aulamque ininprirnis primisestimati estimati cultique cultique frefreregem usque cf. HF HF 464C. quentabant. cf. 464C. 810 de 820 810 de morte: cf. cf. Miss. Miss. Rom. Rom. Offertorium OffertoriumMissae Missae Defi.mctorum. Defunctomm. 820 Verg. Ε. E. 4,13. 4,13. si qua qua = Verg. 825 825 congaudere: cf. cf. Rom. Rom. 12,15. 12,15. congaudere:

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De De Europa

47

10. Ladislaus, Ladislaus, qui qui ex ex tutela tutela iampridem iampridem imperatoris imperatoris emissus emissus et et in in 835 835 lo. metu* ex patema regna receptus receptus Turcorum Turcorum metu* ex Hungaria Hungaria in in Austriam Austriam se se paterna regna contulerat, audita audita Turcorum Turcorum strage et gubernatoris gubematoris morte, quocum quocumCiiie Cilie cοΠt~erat, gerebat odium, odium, impellente ipso comite, comité, qui ueluti sublato comes apertum aperturn gerebat [64v] id nuncii rursusin in Hurigariam Hungariam rediit. emulo letabundus [641] nunciΙ audiuerat, audluerat, rursus redut. sed dum apudMbam Albamspolia spolia Turcorum Turcorum et interemptorum interemptorum hostium hostium cadauera cadauera 840 840 dur apud inspicit, cuius caput erat a rege securidum secundum et qui jam iam solus solus inspicit, comes ipse, cuius tamquam regis auunculus auunculus leges leges Hungaris Ladislao, Hu HuΗι mgarιs perscribebat, aa Ladislao, niadis filio, in in senatu senatu regio regio obtruncatur*, obtruncatur, inde inde necem necem consecutus, consecutus, unde unde ~ladis filio, sperauit imperium. offensus ea re dolorem sperauit imperium. re mirum mirum in modum modum regius animus animus dolorem tamen suppressit nec nec dubitault dubitauit auunculurn auunculum lure iure cesum cesum fateri. fateri. cadauer cadauer 845 845 tarnen suppressit defuncti in in Ciliarn Ciliam missum est. rex Budam Budam se contu]it, contulit, ubi secutos curiam cunar Huniadis filios comitis, Ladislaurn, Ladislaum, Ηm~adΙs fulos in carcerem carcerem rapi iussit percussoremque percussoremque comitis, natu maiorem, maiorem, capite capite plecti. plecti. Mattbiam Matthiam captiuum captiuum duxit duxit in Austriam et et in Austriar rage* profectus in Bohemiam Bohemiam eum eum pone pone sequi sequi maridault. mandauit. ipse paucos dies P Prage" profectus in moratus siue siue morbo pestifero, ut ut plerique plerique tradidere, tradidere, seu seu ueneno, ueneno, ut ut ali aliiι 850 sso biit*, nobilissimus affirmant, diem obiit", nobilissimus* sanguis, patema origine ac materna affinmant, o * sαngu~s, paterna ex imperatoribus ortus. Matthias, qua qua die die rex rex clausit clausit oculos, oculos, eadem eadem ex imperatoribus onus. Matthias, Georgius* gubemator applicuit, quem recepii, Pragam apρΙΙc~t, quer Georgius" gubernator in custodiam custodiar suam sum recepit. corpus Ladislai Ladislai apud proauum Carolum IV IV Romanorum Romanorum imperatorem imperatoremin in proauum Carolum arce pragensi atque atque in ede sancti Viti* reconditum est. 855 reconditum est. 855 -

metu metu HB138D HB 138D Rex ubi aduenisse Turcas cognouit nec uires Hungaris esse, que tantam uim ferre possent, mobiles gentis ariimos ánimos ueritus neque ñeque satis tutam Bude pissent, mobiles moram arbitratus sub sub specie specie uenatioriis uenationis urbem urbem egressus egressus in inAustriam Austriam propere se se morar arbitratus recepii, cf. HF HP 461 A. recepit. cf. 461Α. obtruncatur HB 139Α 139A (( Viricus Vlricus Ciiie Cilie comes) comes) regem regem in in Albar Albam ducit ducit hostium hostium 860 860 obtruncatur HB spolia recogniturum recogniturum et campos uisurum, ubi prelia gesta, ubi barbara castra fuere, fuere. urbem Ladislaus Ladislaus Huniadis Huniadis filius ualido presidio retinebat. retinebat. qui qui uenienti uenienti regi, regi, earn urbem purpuratis togatisque portas aperuit, armatorum armatorum circiter circiter quatuor quatuor milia mula ab ingressu purpuratis togatisque prohibuit. hic, dum diuinam spedante dur mora trahitur, rem diulnam spectante rege consilium de morte comitis in abdito abdito conclaui prσceres proceres irieunt. ineunt. uocatus uocatus eo comes, ari an iret aliquandiu aliquandiu 865 865 ei cimes, hesitauit. exin diploide diploide uix penetranda penetranda ferro ferro indutus indutus prificiscitur. proficiscitur. uenientem uenientem hesitault. exin Ladislaus proditorem compellat, qui patri sepe necem parauerit parauerit infensumque infensumque sibi sibi proditorem compeflat, regem reddiderit: nunc diem uenisse, quo scelerum penas luat. stint, sunt, qui cm-niter comitem prius arguisse Ladislaum dicant tamquam regi rebeller, rebellem,qui quieius eius armatos armatos intrare intrare tamquam regi oppidum uetuisset. mud illud constat comitem arrepto ex manu armigeri gladio Ladislai 870 870 caput petentem petentem nonnullos nonnullos interiecte interiecte manus manus digitos dígitos amputasse. amputasse, exorto exorto clamore clamore Húngaros irrupisse defendentemque defendentemque se maguo magno animo comitem comitem multis multis confossum confossum Hungaris irrupisse obtruncasse. nec nec moratos moratos ea ea nouitate nouitate regem regem perculsum perculsum adeuntes adeuntes uulneribus obtruncasse. 835 835

848 843 ibtruncatur: 570. 843 obtruncatur:9. 9.XI. 1456; v. 2823. 848 capite: i. 570. Χ1.1456; i. 2823. capite: auunculus: v. 851 855 855 851 v. 961; 961; 4151. 4151. obiit: 23. 23.XI.1457. reconditum: ueneno: i. obιit: Χ1.1457. 871 871 digitis: dígitos: v. 1615. i. 1615.

tutela; v. 566. tutela: i. 566.

16.III.1457. 16.111.1457. 25.XI.1457. 25.Χ1.1457.

842 842

850 850

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Ence Siluii Siluii Piccolominei Enee

48

occisum regni regni hostem hostem dicere, dicere, digna digna mentis meritis premia premia reddita. reddita. rex, rex, quamquam quamquam erat tam tam atroci atroci facinore, facinore, dolorem atque uim compressit compressit nec nec 875 uehementer uehementercommotus commotus erat dυbita~t jure dubitauit iure cesum cesum comitem comitem profiteri profiteri iussitque iussitque defuncti defuncti cadauer cadauer plaustro plaustro ib. 140D impositum Ciliar Ciliam deferri deferri atque atque in in sepuichris sepulchris maiorum maiorum condΙ. condi. ih. MOD Amici Amici principem, auunculum regium sine sine comitis regias aures dietim pulsare: illustrem principem, tam atrox causa necatum conqueri, maiestatem maiestatem grauissime grauissime lesam dicere, inultum tam 880 sceltis scelusrelinquendurn relinquendum non non esse, corrigendum corrigendum audacem iuuenem, iuuenem, ac temerariam mature coerceatur, in furorem uerti. ausurum audaciam, nisi mature ausurum proculdubio proculdubio etiam etiam in inueniri regem qui regi proximum obtruncauerit. in Ladislao et facta et meditata inueniri ultimo supplicio supplicio digna, digna. rex siue iis ijs motus, motus, siue siue suapte suapte natura natura incensus incensus iubet iubet facinora ultimo incarcerem carcerem rapi, rapi. cum quibus qmbus et et Ioannes, haires, episcopus adolescentes captos in episcopusuaradiensis uaradiensis comprehensi sunt, tamquam tamquam cedis comitis picrique aliΙ 885 rate uirtutis ac ac facundie, et et plerique alii comprehensi regi pararentur, pararentur, conscii. episcopus uaradiensis multum instante instante et insidiarum, que regi cardinali S. S. Angeli, Angeli, qui qui turn turn legatum legatum apostolicum apostolicum agebat, agebat, Dionysio Dionysio episcopo episcopo fruenti, secundum cánones canines strigoniensi,eidem eider quoque strigoniensi, quoque cardinali et pari legatione fruenti, (rex) iter faceret, uocatum ad se loarmem iudicandus traditur. cum per Strigonium cum per iter faceret, uocatum ad se Ioannem esser Bude, Bude, 890 uaradiensem 890 uaradiensempresulem presulem bono animo esse iussit, ils iis uerbis usus: 'Cum essem quid uoluere cram. quod quid te te cepi, illorum fuit; feci quod uoluere barones; neque ñeque enim mei iuris eram. nihil de est. spectata mihi mibi tua uirtus nihil de te te quid te supplicio culpaque libero, quod libero, meum est. gessisti hactenus hactenus episcopatum episcopatum gere. ΗF463Β. et quem quer gessisti sinistrum credi sirilt. sinit. abi et gere.'' cf. HF463B. 747,6 Ladislaus Ladislausex ex Austria AustriaBudam Budamuenit uenit non non tam hoste profligato Comm. 747,(5 profligato ictus letus jar securo 895 quam Huniatis 895 quam Huniatisobitu, obitu, qui se potentior in Hungaria Hungaria fuisset. fuisset. descendit iam securo Albar et quibuspugnatum pugnatum erat; erat; ubi, dum dur missam audit, loca, in quibus ad uisendam uisendam Albam et loca, regno ad missam audit, Vlricus Cilie Ciiie comes comes a Ladislao, Vlricus Ladislao, Huniatis Huniatis filio, filio, in in consilio Consilio obtruncatur obtruncatur sumpta sumpta est ausus ausus rex rex damnare damnare quid suar occasione, quod suaraa acomite comitéuitam uitamdidicisset didicisset inquiri. inquirí, non est factum propter factum propter potentiam potentiam occisoris; occisoris; dissimulauit dissimulauit ad ad tempus tempus iiiiuriam, iniuriam, donec donec et fratrem eius 900 Budam 900 Budamred~t. rediit. ibi Ladislaum in arce deprehensum securi percussit et demur in Mattbiam in carcerem Matthiam carcerem coniecit coniecit secumque secumque deinde deinde in in Austriam Austriam etet demum in Bohemiam captiuum captiuum duxit. duxit. at at cum cum in Praga, Bohemiam Praga, que que est est Bohemormn Bohemorum metropolis, metropolis, ad se se deducerent deducerent Magdalenam, celebrare nuptias parat missis legatis, qui spon.sam sponsam ad 143Α Nec Nec me me latet latet morbo correptus interiit. HB Carob regis Caroli regisFraricie Francie1111am, filiam, subito morbo HB M3A 905 fama 905 famauulgatum uulgatum esse esse idcirco idcirco regem regem apud apud Pragam Pragam nuptiarum nuptiarumcelebrationem celebrationem decreuisse, ut ut concurrentibus concurrentibus ei eo catholicis principibus potenti manu hereticos heréticos comprehenderent fidemque fidemque tandem tandem Hussitarum Hussitarum infamie duet. darei, id id presensisse presensisse Rochezanam et Poggiebracium Rochezanam Poggiebracium necemque regi pro sua salute machinatos. machinatos. mihi quid uideatur non non facile facile dixerim dixerim neque neque certa pro incertis incertis ausim quid horum uerius uldeatur 140E Ladislaus Ladislaus scribi quam credo. credo. HB 910 affirmare; aliorumdicta dietarecenseo recenseoet etpiura plura scribo HB M0E 910 afflrrnare; aliorum armos, egregio corpore corpore adolescens, flauis de de more more crinibus minibus quatuor et uiginti uigmti natus natus annos, super humeros humeros passis, passis, reuinctis reuinctis post tergum tergum manibus, manibus, talan talari atque atque aurea ueste indutus et et eadem eadem finasse, fortasse, quam quam sibi sibi paulo paulo ante ante rex rex donauerat, donauerat, in in publicum publicum producitur. erecta producitur. erecta cennice, ceruice, oculis oculis hinc hinc et et iliinc illinc spectantibus, spectantibus, impauidus impauidus atque ceruix amputanda amputanda 915 intrepidus suppliciumpergit. pergit. ubi ad locum adad supplicium locum uentum uentum est, quo ceruix 915 intrepidus pro sua sua excusatione excusatione locutus camifici carnifici paruit. erat, iussus genua genua flectere, pauca pauca pnius prius pro nihil aliud aliud preco, cui cui damnatonum damnatorum cnimina crimina publicare mis mos est, est, imperato slientio silentio nihil 913 913

donauerat: donauerat;

i. 828. v. 828.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa Europa De

49 49

suo infideles infideles essent. essent. camifex camifex religata religata Ladislai domino suo ei modo modo corrigi, qui domino dixit, nisi eo coma, ne collum collum impediret, impedirei, iussiis iussus percutere reum, reum, nutaris nutans labansque labansque uix uix tandem 920 quatuor ictibus quatuor ictibus carididam candidam ceruicem abscidit. abscidit. 920 nec Prage Germ. Prage Germ. 53,12 53,12 Praga est caput gentis, gentis, maxima maxima et puicherrima pulcherrima urbs nec etmsca Florentia etnisca Florentia muur minor nec deformior, uerum uerum flumine flumine intersecta, intersecta, cui Moldauie Moldauie inter opera Germanie regia multo malori quam sit Amus. cuius fornen est, nomen multo maiori Amus. Germanie est minor admodum excellens. neque minor admodum excellens. ΠΒ HB83Α 83A Praga regi pontificique honesta sedes ñeque neque ñeque ignobilior ignobilior etrusca etnisca Florentia, Florentia, tris tris in partes partes diuisa, diuisa, quis quis nomina nomina indidere indidere 925 925 Paruam Pragam, Veterem Veterera ac ac Nouam. Nouam. Parua Paniasinistrum sinistrumlatus latusMultauie Multarnefluminis fluminis occupat collique coniungitur, in in quo occupât collique coniungitur, quo sita sita est est regia regia ac ac Sancti Sancti Viti Viti pontificale pontificale augustumque templum. Vetus Praga in plano iacet, imiuersa uniuersa magnificis magnificis operibus cunar et coilegium adornata, inter que pretorium et forum et letam curiam adomata, collegium imperatoris Caroli mirificis mirificis efferunt efferunt laudibus; laudibus; iungitur autem Caroli autem Minori Minori Prage Prage lapideo lapideo ponte ponte 930 930 quatuor et et uiginti uiginti arcuum. Nouam Nouam Ciuitatem Ciuitatem a Veten Veteri fossa disiimgit disiungit profunda quam facile facile fluminis fluminis aqua aqua deriuari derivari potest, potest. bec hec quoque muro et in quam utrimque munita muro quoque Caroli, altemm alterum est et ad colles collesusque usque protenditur, protenditur, quorum alterum S. Caroli, chiitas ampia est ciuitas ubi et et S. Catharine appellant, appellant, tertium tertiumVissegradum Vissegradum in in arcis arcis modum modum exedificaturn, exedificatum, ubi et cancellarium canceπariυm regni regni et et principem principem uocant. uocant. WIJ, est, cuius prepositum prepositum et collegium est, WLI, 935 935 ciernas. audio enim apud Bohemos hunc tibrum 443 Peto, ut mihi mihi bibliam bibliam unam coemas. librum uenalem frequenter frequenter inueniri, inueniri, propterea propterea quod quid ma uenalem illa regio regio muftis multis ohm ohm collegiis collegiis que inter inter alias alias habundault miiuersitatem pragensem, que habundauit multisque multisque bibliotecis propter uniuersitatem librosuenales uenaleshabent habent clarissiina fuit, fuit. relatum relatuin est mihi plures presbiterculos presbiterciilos esse, esse, qui qui libros clarissima ut, si et, sicut paupertas facit, non multum multum ens eris exigimt. exigunt. quapropter te obsecro, ut, si 940 940 possis, mil-ii possis, mihi Vetus Vetus Nouumque Nouumque Testamentum Testamentum compares compares in uno uno uolumine. uolumine. me, me, nec titteris traditum, ad secularibus litteris ad diuina diuina prouocabis prouocabis eloquia. eloquia. ego ego jam iam senex senex sum sum nec me decent decent nec nec delectant delectant seculares seculares littere littere (31.X.1444). (31.X.1444). ib. ib. 352 352 Praga, Praga, splendor splendor terre. Kai. Dee. Dec. hora circiter XII XII noctis noctis 945 obi it HF471A ΗF47ΙΑ (cf. igitur χ Kal. obiit (cf. HB 141C) Ladislaus igiturX 945 percussmn, plerique egrotare cepit. egrotare cepit. smit, sunt, qui qui eum eum ulcere ulcere pestifero pestifero in inguine inguine percussum, plerique resconscripta conscripta est eo pestis pestissignum signumapparuisse apparuisse asserunt. asserunt. uerum uerum mihi est ab ab nullum in eo mihi ita res ac turn turn medicos medicos audiuere. audiuere. sederat perscrutati sunt ac his, qui rem diligenter persemiati sederai in in iudicio rex, quod de nobilitate inter Georgiurn Georgium gubernatorem et Czernahorarn Czemahoram Morauum Morauum alter altemm alterum ad duellum dueliurn prouocaret, prouocaret, neque 950 contentioriibus agebatur ita, ut alter magnis contentionibus 950 de more suo rex uestes induerat; linea linea tantum tantum indumerita indumenta susceperat susceperat et desuper signum uidebatur uidebatur animi animi presagientis presagientis quer uocant persicum habiturn, habitum, quem uocantschubarn. schubam. id signum 930

937 943 i. W 943 Praga: HB 930Caroli: CaroB: i. 937 uenalem: v. 190. 190. uenalem; de de uibris libris uenalibus v. W 1.1,306. 1.1,306. HB 86Ε: 86E; Prirnislaus (Bohemie (Bohemie dux) Primislaus dux) Libussam Libussam sibi matrimonio matrimonio iimxit. iunxit. nec nec diu diu moratus moratus Pragense Pragense dur disceptaretm', ex oppidum aggere atque muro ciiudt. cinxit. de cuius nomine dum disceptaretur, iussit iussit Libussa Libussa ex occurrent, rogari primo uerbo uerbo eius uoeari uocari oppidum, oppidum. artificibus, qui primo occurrerit, rogari quid quid ageret, ac ac ex ex primo praba dicitur, iriterrogatus faber interrogatus faber lignariu.s lignarius quispiam limen limen se agere dixit, dixit, quod bohemice bohemice praha dicitur, 949 949 CzerCzer indeque nomen fornen urbi indeque urbi datum. datum, sed sed corrupto corrupto uocabulo uocabulo posteri Pragain Pragam dixere. dixere. militie Georgius GeorgiusTsemahoras, Tsemahoras, baro morauus, i. 3134. v. i. HF 355C: Electus Electus est dux militie nahoram: v. HF 355C; miiitaris expertus, expertus, uerum Hussitarurn labe infectus irifectus et et oculo σculo altero altero carens; domi nobilis et rei militaris Hussitarum labe Deus uoluit, uoluit, qui qui fidei ldei lumen neque enim huius mortalis mortilis lucis plenum plenam ei uisionem permitiere permittere Deus lumen Capitarieus imperialis irnperialis manum manurn confossus est, est, ut, ut, qui qui carebat carebat integrum non haberet. ib. ib. 382Α: 382A: Capitaneus °cul°, manu oculo, manu quoque quoque careret. carerei. -

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

50

Enee Siluii Piccolominei Piccolominei Ence

egritudinem tribunali egritudiriem neque toto auditorio ulsa hilaris. dimisso trib aυ~tοrio regis facies uisa υnεdΙ cenauit inter purpuratos, nonquidem quidemleto leto uultu, uultu, nihil tamen purpuratos, non tarnen questus sermones compositos 955 habuit habuit ragΙs magis graues graues quarrι quam hilares. hilares, post post multar multam noctem noctem in in cubiculum cubiculum ductus ductus 955 rapulas afferri iussit iussit et siceram, comedit comedit bibitque bibitque non non tristis tristis inter intercubicularios, cubicularios, et et sermones miscuit. priusquam lectulo decumberet, orationem de more apud sermones miscuit. pnusquam lectulo decumberet, orationem de more apud geniales deos habuit. ea finita grauatum grauatum se et et stomachum stomachum dolere uehementer uehementer dixit, dixit. quod suarum suarum partium partium erat, desperata salute fecermit. fecerunt. medici uocati, quid 960 HF473B {cf. HB HB 142F) 142F) De morte eius um-je uarie sententie fuere, nec defuerunt defuerunt qui qui 960 HF 473Β (cf. ueneno extmctum extinctum dicerent. dicerent. medici medici theutones, theutones, quorum quorum potissima potissima corporis corporis cura cura fuit, Viennam egrotare rex cepisset, se uocatos Vierinamreuersi reuersi uulgauerunt, uulgauerunt, quamprimum egrotare urinam inspexisse, inspexisse, in manifesta mortis mortis ac ac ueneni ueneni signa signa comprehenderint, comprehenderint, urmam in qua manifesta neque ausos in aRena aliena terra uulgare uulgare facinus; facinus; timuisse potentiam eorum, quorum quorum 965 scelere scelere rex rex periisset. periisset. accessisse accessisse se se tarnen tamen regem regem et et que que inuenerant inuenerant patefecisse patefecisse 965 clanculum. respondisse respondisse mum illum non non ignorare ignorare toxicum toxicum datum, datum, iussisse iussisse tarnen tamen eos eos silere, ne regie regie morti morti sum suamadiicerent. adiicerent.senatus senatusuiennensis uiennensis medicos medicos ea ea uulgare uulgare sucre, ne amplius HB 142F 142F Qui uiolentam uiolentam mortem mortem dicunt dicuntPoggiebracium Poggiebracium et et amplius prohibuit. HB Rochezanam Poggiebracium turn tum regi regi fuisse fuisse irifensum, infensum, cum cum ad ad Rochezanam criminantur. Poggiebracium 970 Danubium usque profectusViennam Viennammgredi ingredinoluit. noluit. non nonsine sine causa suspectum suspectum ei ei 970 Danubium usque profectus regem fuisse, fuisse. ab eo co tempore regie uite ulte paratas insidias. insidias. Rochezanam Rochezanam nunquam nunquam regi placuisse idque palam palam factum, cum sacra sacra ferentem ferentem contempsit. contempsit. mihi mihi quid quid horum horum uerius uideatur, uideatur, non non facile facile dixerim dixerim neque neque certa certa pro pro incertis incertis ausim ausim affirmare. affirmare. uenus aliorum recenseo et piura plura scribo scribo quam quam credo. credo, mud illud constat constat preter preter Rο Roaliorum dieta dicta recenseo 975 chezanam, chezanam, cui cui regiam mortem nemo acceptissimam iudicauit, iudicauit, et et Georgium, Georgium, 975 femo non acceptissimam reliquos retiquos regni proceres prσceres extincto rege in magno merore fuisse et publicum toto regno luctum, qui qui ad ad ΙΙΙ VII Kai. Kal. Dec. Dec. continuatus continuatus est. est. Comm. Comm.747,18 747,18 Quidam Quidam toxico toxico periisse quod sibi sibi Georgius Georgius regni regni gubemator gubernator propinauerit propinauerit et et heheperiisse tradiderunt, quod resiarche Rochezane Rochezane ministerium. W 111,549 111,549 Ladislaus, Ladislaus, quamuis esset esset midique undique resiarche ministerium. W 980 septus septusHussitis Hussitisatque atque ab bis his hominibus gubemaretur, gubemaretur, qui ritum quendam quendam habent habent 980 apostolice sedi contrarium, communione calicis inter laicos, non tamen contrarium, de commi.mione tarnen se pollui polkii permisit. ecclesias illorum quasi pester pestemabhominatus abhominatus est est Rochezane Rochezane permisit, fugit fugit ecclesias itlorum et et quasi sermones, est enim enim bannes IoannesRochezima Rochezana princeps princeps eorum, eorum, qui qui sub sub duplici duplici specie specie sermones. est communicandum commimicandum censent. 985 nobilissimus Germ. 60,21 60,21 Nobi]issimus Nobilissimus adolescens Sigi985 nobilissimus Germ. adolescens Ladislaus, Ladislaus, ex ex filia fha Sigi‚Till. Kal. crudelissima lues Vili. smundi cesaris et Alberto imperatore natus. sed hunc cmdchssiina Kai. anno superiore superiore apud apud Pragam, Pragam, Bohemie Bohemie metropolim, metropolim, immatura immatura et et Decembris arino acerbissima morte morte preripuit. preripuit. quo quo moriente moriente et et nobis nobis simul simul etetmultis multis gentibus gentibus obtenebratus est sol. enim sol. expectabamus expectabamus felices nuptias nuptias et orbe toto nobiliores. iam jar enim 990 legati legati Margaretam accersitumierant, ierant, christianissimiregis regisFraricie FrancieCaroli Caroli gege990 Margaretam accersitum christianissimi filiam. sed sed dur dum altissimi altissimi sanguinis sanguinis coniugium imnerosissimam filiar, coriiugiuin prestolamur, prestolarur, impro dolor, dolor, funus funus extulimus extulimus eumque eumque regem sepeliuimus, sepeliuimus, in quo maturum, pro quo suarum suarur miseriarum unicum unicum solaren solamen et et Hungari Hungari et etBohemi Bohemi etetAustriales Austriales et et Sciesite Sclesite et et Moraui reposuerant. nec christianus erat, qui qui non non fidelium fidelium rei publice publice multa multa et 995 magna de tanto rege promitteret. promitteret. sed sed uh illi sua sua mors ulta uita fuit, qui ex obscurissimis obscurissimis 995 958 958

geniales deis: deos: sacellum sacellum privatum? priuatum? geniales Magdalenam v. 903; 1071. 1071. Magdalenam i. 903;

972

v. 4263. 4263. 2 contempsit: contempsit: i.

990 998

Margaretam: lege lege Margaretam:

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa Europa De

51 51

est et deflendus, candid= lucem tenebris ad candidam lucertimigrauit. migrauit.nobis nobiseius eiusobitus obitus fimestus funestas est bella cernimus pnuata domino in bella et qui tot tot regna, regna, tot tot gentes, gentes, tot tot dominia dominia suo suo priuata domino in cemimus et leuius fit patientia patientia quicquid quicquid corrigera corrigereest est nefas, nefas. bec hec non non itura strages. sed leuiusfit crudeles itura uerba non non consecrare, consecrare, quocum potuirnus potuimus ei regi uerba quocum puero puerodiu diu uiximus uiximus et et aa quo quo fuimus fuimus enuntiaretur. jou supra meritum dilecti, dilecti, cum inter inter scribendum scribendum eius eius nobis obitus enuntiaretur. 1000 'Tua mihi, mihi, Georgi, HB 142E) Rex (moriens) (moriens) ad ad Georgium Georgium Tua Georgius 472Α (cf. (cf. HB142E) Georgias HF472A te regnum mihi mibi Bohemie in in banc hanc iampridem cognita fides lides est, spectata uirtus. per te ipse paraueras. paraueras. nunc usque diem seruatum seruaturn est. est. speraui potiturum potiturum me me regno, quod quid ipse in tua tua manu manu remanebit. duo ex ex iubent. mihi moriendum moriendum est. est. regnum regnum in contra superi iubent. ρri~nciaΙes iuste juste regas, pupillis, pupillis, uiduis imbecillisque imbeciHisque iniuriam iniuriam 1005 te peto: aitcrum, alterum, uti prouinciales 1005 secuti sunt ex Austria ceterisque ceterisque prouinciis in fieri permitías; permittas; alterum, ut qui me secuti ne fieri patriar sum patriam suamreuerti reucrti libere libere permittas. permitías.'' non non potuit potuit tenere lacrimas lacrimas gubemator gubemator deditque fidem deditque fidem facturuin facturum se, se, quid quod rex rex imperasset. imperasset. finito finito sermone sermone accersiti accersiti ulte lumen lumen sacerdotes. sacerdotes, de curatione anime actimi actum est. irituens intuens Crucifixum mortalis mortalis uite sui, diui Caroli CaroBRomanorum Romanorum imperatoris, 1010 lolo reliqint. Corpus in kiskiu reliquit. HB HB 143Α 143A Corpus sinu proaui sui, sepultum. sepultum. circumuectio circumuectio per per urbem urbem more moremaiorum maiorumneglecta. neglecta. Comm. Comm. 145,7 145,7 Geirgius Poggebrazius hussitarum hussitarum partium fuit et et eorum eirum errore errore respersus, respersus, quorum quorum Georgius partium fuit mo armis atque presidiis presidiis regnante Ladislao, Alberti filio, regni gubemationem et ilio mortuo coronar coronamarripuit arripuìt uocatis uocatis ex ex Hungaria Hungaria duobus episcopis, episcopis, iaurinensi iaurinensi et et 1015 uacciensi, qui qui se se unctum unctum coronarent. coronarent. uh illi homini, homini, qui qui hereticus hereticus censeretur, censeretur, id id lois romani presuhis obedientie honoris negare, nisi errorem prius abiuraret et se negare, nisi errorem prius abiuraret et romani presulis obedientie se inpenitiori penitiiri parte parte (quid uero est) in subiiceret. Georgius seu uere, seu simulate (quod uerosimilius similius est) normuhlistestibus testibusatque atquetabellionibus tabelhioibus Hussitarum Hussitarum heresim abiurauit palatii uocatis nonnullis et apostolice apostolice sedis sedis auctoritati iussiinique iussionique sese sese summisit. summisit. cuius cuius rei publica dodomix Bohemi cironanmt, cui cumenta episcipi episcopi acceperunt acceperunt atque atque deinde deinde regem regem coronarunt, cui mox Bohemi 1020 1020 ornes paniere. omnes Viti HB 92D Brachium Sancti cuius honorem honorer cathedralis Praga Viti Sancii Viti, in cuius cathedralis edes edes in Praga constructa est.

successorem* ad Ι Ι . Defuncto Defuncto Ladislao rege rege Hungari Hungari ad ad eligendum eligendum successorem* ad Kal. Kai. 11. conueniunt, 1025 Iarivarias diem constituimt. constituurit. proceres proceres apud frequentes conueniunt, lanuarias diera apud Budam Budam fréquentés 1025 stipatus caterua caterua presto adest: inter quos Michael Michael Zylagi Zylagi magna mihitum militum stipatus adest: mula equitum, equitum, peditum peditum septem milia muja eum secuta feruntur, feruntur, quibus tredecim milia quibus stativa statiua in Pesta Pesta fuerunt. fuerunt. Michael Michael &ater frater coniugis coniugis Huniadis Huniadis et Mattine Matthie auunculus fuit; fuit; cui cui propter propter necem necemLadislai Ladislai nepotis nepotis cum plerisque plerisque regni eius haud haud paruum 1030 baronibus acerrime simultates erant. erant. [651 [65r] bis his potentia eius 1030 concio liberar regis electionem ingessit terrorem terrorem nec iam jam perculsa metu ingessit liberam regis electionem futurar futuramarbitrabatur. arbitrabatur. Michael Michael uero conuentum conuentum adiens adiens non se se idcirco idcirco eis deterreat, si si armatos adduxisse ait, ut uim uim congregatis congregatis inferat, sed ut eos qui sint, sint, qui qui hbertatem libertatem priricipum principum ac ac popularium popularium in assumendo assumendo rege rege perturbare mud tantum tantum se se ueluti ueluti unum unum ex regni regni accolis accolis monere, monere, 1035 perturbare conentur; illud 1035 998 10,4 1015 1015 uacciensi: 998 1014 iauririensi: sed leuius == Hor. Hir. C. 1.24,19-20. Sz ~csi, 1445-66. sedleuius 1.24,19-20. iaurinensi; Aug. Szécsi, 1026 1026 M. Zylagi: frater Vine. Vine. Haraszti, Haraszti, 1450-74. 1450-74. frater coniugis coniugis bannis Ioannis Hurnivli' Huniadis et et Matthiae Matthiae 1027 i. 1054 quatuordecim. i. 1135; 1027 tredecim; tredecim: v. auunculus. v. 1135; 1150; 1150; 1202; 1202; 1607. 1607. 1054 quatuordecim.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

52

Enee Siluii Piccolominei Piccolominei

ut Ioimnis Ioannis Huniadis qui unus unus omnium Turcorum Ηυ~adis beneficia meminerint, qui οmι iυm Turcorum arma ab ab hungarico hungarico regno regno depulerit depulerit clarasque clarasque genti genti uictorias uictoriaspepererit. pepererit. indigna suis meritis premia reddita: ex filiis eius alterum crudeliter indigna suis mentis premia reddita: ex filiis eius alterum crudeliter occisum, alterum in Bohemia captum seruari; posse barones memoriam occisum, in Bohemia captum seruari; posse 1040 Iommis IoannisextoBere, extollere, Matthiam Matthiam ex excaptiuitate captiuitate redimere redimere atque atque in eius regni 1040 pater sua uirtute seruasset, neque ncque ferendurn, ferendum, ut ut ad fastigio collocare, coilocare, quod quid pater exteros potestas deferatur; deferatur; parcere parcere se seomnibus, omnibus, qui qui nepoti nepoti fuissent fuissent exteros ea potestas insidiati; saluterai ante oculos si quer quemprouincie prouincieutiliorem utiliorem insidiati; regni salutem σculos ponere; si esse arbitrentur, nihil obstare, quominus quominus melior melior eligatur. eligatur. arbitrentur, riibil 1045 Fuit res res aiiquandlu aKquandiu anceps, anceps, cum cum baronurn baronum sibi sibi quisque quisque timeret. timeret. popo1045 stremo reconciliatione reconciliatione inter inter prσceres proceres facta, facta, cuius cuius auctorem auctorem bannern loannem Sancii uirum doctrina et moribus excellentem, qui turn Sancti Angeli Angeli cardinalem, cardinalem, [drum legatum agebat apostolicum, tradidere, decernnatus natus legatum agebat apostolicum, tradidere, Matthias Matthias octo icti etetdecern IX Kal. quadraginta miRa milia uirorurn, uirorum, qui qui medio medio in in annos LX KaI. Februarii Febmarii inter quadraginta loso Danubio, Danubio, turn turn glacie glacie constricto, constricto, impatientes impatientes magnι magni secreti secreti electioriis electionis 1050 exitum rex acclarnatur. acclamatur. exiturn expectabant, rex successorem Comm. Comm. 747,21 747,21 Hungari cοgrιΙ~a cognita regis morte successorem electuri successorem fréquentes conueriiunt conueniunt trans Danubium Danubium ee regione Bude. Bude, eo Michael apud Pestam frequentes Silagi, auunculus quatuordecim rnilibus milibus equitum se se confert conferì MatMatSilagi, auunculus Matthie Matthie cum quatuordecim 1055 thiamque, thiamque,Huniatis Huniatisfilium, filium, regem proclamat. proclamai, consentiunt consentiunt omnes, cum libera non 1055 ornes, esset inter armatos contradicendi contradicendi facultas: arma regem uel captiuum faciunt. mira captiuum faciunt. res: Matthias Matthias ex ex carcere carcere ad ad fastigium fastigium regni regni sublimatur, sublimatur, Georgius, Georgius, qui qui et et ipse ipse regnum Bohemie Bohemie usurpauerat, acceptis acceptis quinquaginta quinquaginta milibus milibus aureis aureis captiuum captiuum regnum dimisit eique filiar filiamdespondit despondit uxorem. uxorem. 1060 1060

1122.. Nunc Nunc quisquis quisquís hec hec legis legis et et futura futura predicito! predicito! singulare singulare prorsus prorsus humane inconstantie inconstantie docurnentum: documentum; ex ex duobus duobus adolescentulis adolescentulis etate etate momoribusque pene paribus paribus alter alter [651 [65v] ex ex regio regio solio, solio, dur dumnoue nouenupte nupte ribusque pene thalamum* exornat, thalamum* defertur ad tumuimn, tumulum, alter, alter, dur dumcapitale capitale iudiciur iudicium exomat, defertur trepidus manet, ex ex carcere carcere uocatur uocatur ad ad regnum*. regnum*. libertas libertas eius eius ex ex gugutrepidus manet, 1065 bematore bematoreBohemie Bohemiesponsaiitiis sponsalitiis atque atqueallis aliispactionibus pactionibus empta emptarefertur. refertur. 1065 quod matrem matrem repentina repentina letitia letitia non non exanimauerit, exanimauerit, cum cum tot tot mirabile, quid prius regem regem aρρeΠatυm appellatum audiuerit audiuerit quam quam uinculis uinculis cladibus afflicta filium prius exemptum. exempturn. thalamum HB HB 140F 140F In Austria de coniuge regi tradenda diu cogitatum. cogitatum. multe thalamum tradenda diu 1070 uirgines uirgincs offerebantur offerebantur tantum coniugium coniugium expetentes. uerum nobilissimo regi, que 1070 coire merito posset, nulla digrdor dignior uisa est Magdalena, Caroli Caroli regis Francie Francie filia, cure flua, turn etatem conuenientem, conuenientem, egregiam egregiam formar, formam, pudicos púdicos mores, mores, turn turn propter propter propter etatem 1039

900; 920. 920. captum: captum: i. v. 902. 902. 1039occisum: occisum: v. i. 900; 1064 1064 gubematore: quindecim. 24.Ι.1458. 24.1.1458. gubematore: quindecim. diebrad. v. 1081. diebrad. i. 1081.

1048

Matthias: Corvinus. octo octo et et decem: decern: lege lege Matthias: ΙI Corvinus. 1065 v. 853. 853. sponsalitiis: filia Posponsalitiis: Katherina, Katherina, lilia Ρo-

i.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa Europa De

53 53

ib. sanguiriis excellentiam excellentiam raramque rararnque nobilitatem sanguinis nobilitatem et maiorurn maiorum eius eius late late gloriarn. gloriam. ib. 141C Instruebantur regie nuptie nuptie maximo máximo sumptu, sumptu, splendidissimo splendidissimo apparatu; apparatu; imimcum uiris uiris earn earn celebritatem celebritatem accessure 1075 uicati, ambe perator et augusta uocati, ambe regis regis sorores sórores cum 1075 quoque ex principes, multi quoque ferebantur. Saxonie, ferebantur. Saxonie, Baioarie, Baioarie, Slesie, Slesie, Frariconie, Franconie, Rheni Rheni principes, presentia, Gallia reguli reguliuenturos uenturos se se promiserant promiserant non non solum nuptias omaturos ornaturos sua presentía, Gallia his tantos tantos Turcas acturos. acturos. sed hos repubilca Christiana christiana contra Turcas uerum etiam de tuenda república ordlnem immatura mors mirs cogitatus, has pulcherrimas pulcherrimas institutiones, institutiones, tantum rerum ordinem uso ΗF47ΟΒ. ac repentina regis interrupit. cf. HF470B. 1080 carcere ad ad regnum regnum Mathias magnis sponsionibus dimissus ex carcere regnum 11F 4761 Mathias regnum HF476B euolauerat. mira mira rerum rerum mutatio mutatio et et nouus nouus siderum siderum inifluxus: influxus: duo potentissima sanguine ad ad tempore rectore carentia, ex nobilissimo atque altissimo sanguine regna, eodem eider tempore carentia, nobilissimo atque hommes peruenere. mediocris fortune homines 13. In parte 13. parte Hungarie, Hungarie, que que trans trans Danubium Danubium in septentrionem septentrionem por- 1085 loss rigitur et nunc Sepusium Sepusium uocant (ohm (olim Gepide consedere), insignis insignis latro Axamites *, natione natione Bohemus, Bohemus, Hussitarum pestifera labe infectus, milites Axamites*, cupidos undecumque predandi cupidos undecumque ad se se uenientes benigne coΠegit collegit eosque fratres appeHault, appellauit, et uriiuersam uniuersam regionem iilam illam tributariam sibi sibi reddidit reddidit in unam, unam, modo modo 1090 lods opportunis, ex quibus quibus modo modo in exedificatis munitionibus munitiorilbus locis exedifícatis looo cuiusque mensis uiritim uiritim partem discurrere posset, posset. predas in in fine fine cuiusque alterarn partem in alteram qui totum totum mensem mensem quam quam qui diem diem unam unam non plus accepit accepit qui diulsit; ex quibus non diuisit; ante diuisioriem diuisionem in in castrιs castris fuit fuit numero numero fratrum fratrum ascriptus. ascriptus. id id sibi sibi ex ex Domini laborantibus laborantibus et et qui qui quid in uinea uinea Domini preceptum affirmault, euangelio preceptum affirmauit, quod equam mercedem promittit. hec 1095 prima hora bora et qui undecima uenerant uenerant equam 1095 jar quinque societas, cum cum longe longe lateque lateque rapinas rapiñas ageret ageret et et iam quinqué mula milia pupudissipari potuit potuit gnatorum in armis armιs haberet haberet in diesque cresceret, non aliter dissipari stipendia Ladislai regis uocato. quam duce ipso Axamite ad

Axamites W 192 Inter montes Axamites W ΙΙΙ, 111,192 montes ac ac siluas, siluas, que que Hungariarn Hungariam Poloniarnque Poloniamque cui nomen noren Axamit, quidlatine latine ι1100 loo disterrinant, diu disterminant, diulatrocinatus latrócinatusest estBohemus Bohemusquidam, quidam, cui Axamit, quod 'uillosum siricum' siricum' ssonai, Ιnat. obscura 'uillosum obscura domo, obscuris obscuris parentibus parentibus ortus, ortus, sed sed audax audax hic multa facinora referuntur. referuntur. hic homo, manu manu promptus, periculi periculi contemptor, cuius cuius multa milite uacuam uacuam agnouit, congregata arnotum audiuit terramque milite postquam Giskram amotum natura et et arte arte in earn earn regionem regionem uenit uenit duabusque duabusque arcibus natura para latronum non parua latronum manu in muriltis aut ui ~~aut dolo receptis, mix munitis moxruricolas ruricolas apertis apertis iiillis uillis commorantes ferro 1105 1105 dare sibique necessaria, pecunias menstruas menstruas dare atque igne deterritos ministrare ministrare uictui ulctui necessaria, ad orrmem omnem nutum nutum parere parere compiilit, compulit, ciuitates ciuitates quoque quoque munitas munitas sibi sibi tributarias tributarias luinque miliurn ~αm non Sepusinils reddidit. ib. 194 reddidit, 194 Quinqué milium pugnatorum pugnatorum conflato conflato exercitu iam Sepusinis 1084 1084

1086 °' Sepusium: mediocris: Matthias Matthias et Poggiebracius. Poggiebracius. Sepusium: i. v. 113; 113; W W111,190: 111,190: Giskra Giskra (Sepusium) sibi sibi ui animi et corporis earn earn regionem {Sepusium) Bohemus, non alto alto loco loco natus, multa ui suorurn subegit, multa ibi ibi pretia prelia uaria fortuna confecit, sepe cum paucis magnas hostium suorum 1094 1894 euangelio: Hussitanum: v. i. 4144. euangelio: Mt. 20,1-16; copias fudit, sepe uictor, raro uictus. 1087 Hussitarum: 1108 ib 9 nos Sepusinis; v. 113. Sepusmnis: i. 113. ib. 9.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Enee Siluii Piccolominei Piccolominei

54

1mo 110

tantum, sed sed uniuersis Hungaris terribilem terribilem formidabilemque formidabñemque se se prebet prebet neque neque ι miυeΓsis Hungaris Ioannes Hurnat Huniat gubemator gubematorhuius huiushomiriis hominisimpetum impetumcompescere compescerepotest, potest, cui cui et et Ioaiines nonnulli barones occulte occulte manus 1453). mariusporrigunt porrigunt(lun./Iul. (‚ri/lu'. 1453).

II TRANSILVANA regio regio est ultra ultra Danubium Danubium sita, sita, quam quam Daci Daci quonquon14. TRANSILVANA dam incoluere, incoluere, feroces feroces populi populi et et multis multis Romanorum Romanorum cladibus cladibus insignes. insignes, ins nostra nostraetate etate tres incolunt gentes: Theutones, Theutones, Sicu]i Siculi et Valachi. Valachi. 1115 Theutones* ex Saxonia originem habent, uiri fortes et bello exercitati, exercitati, a ciuitatibus, [661 [66r] quas inhabitant, Sibemburgenses Sibemburgenses patrio sermone septem ciultatibus, appellati. aρρeΠati. Theutones 46,2 Fatemur, Fatemur, beilicosi bellicosi et et in in armis armisexercitati exercitatiTheutones Theutones The u tones Germ. Germ. 46,2

1120 habebantur. 1120

Siculi Hungarorum uetustissimi creduntur, primi primi omnium, omnium, qui qui ex ex Siculi Hungarorum uetustissimi Hungaria prouinciam uenerint. uenerint. earn earn ob causar, causam,quamuis quamuis Ηυnga ~ a ueteri in hanc prouinciam manibus ac mre rure uiuentes uiuentesgreges greges pecorum pecorumpascunt, pascimi,nonoagros suis colunt mεmΙbυs biles tamen appellantur, et occurrentes inuicem alter alterum 'generosum 'generosum tarnen appetlantur, occurrentes iriuicem 1125 dominum' dominum' salutant. salutant. nec nec tributa tributa pendunt pendimi nisi nisi quo anno anno rex rex Hungarie Hungarie 1125 coronatur; tunc enim quot sunt patresfamilias, tot boues regi tradunt; coronatur; enim quot sunt patresfamilias, tot boues regi tradunt; quorum numerimi supra sexaginta milium esse fenmt. iussi uero in quorum numerum supra sexaginta mumm ferunt. iussi uero bellum capitali pena plectuntur, bona fisco applicaritur. applicantur. exire nisi pareant, capitali genus italicum italicum sunt, sunt, quemadmodum quemadmodum paulo paulo post post referemus; referemus; Valachi genus uso paucos paucos tarnen tamen apud apudTransiluanos Transiluanos inueiiias inuenias uiros uiros exercitatos exercitatos hungarice hungarice 1130 fuit, quod Bistricium* uocauere, lingue nescios. in hac prouincia oppidum oppidum fuit, corone subiectum. subiectum. id id Ladislaus Ladislaus rex, rex, cum cum Vienne Vienne ageret, ageret, Ioanni regie corone Ιoam~~ Huniadi dono dono dedit. dedit. tulerunt tulerunt id id egre egre oppidani oppidani diuque diuque restitere; restitere; coacti coacti Huriiadi tamen imperata imperata fecerunt. fecenmt. at at mortuo mortuo Ioaime loarme eiusque eiusque filio filio Ladislao Ladislao Bude Bude tarnen ins occiso occisoMichaelem MichaelemZylagi, Zylagi, qui qui pro pro Matthia, Matthia, altero altero barrIs Ioannisfilio, filio, regnum regnum 1135 petebat, turpiter turpiter reiecerimt. reiecenmt. iiie ille indignatus indignatus quam quamprimum primumLadislai Ladislairegis regis mortem accepit, eo cum exercitu rediit, ui oppidum expugnauit, rebellium mortem exercitu redlit, ~~ expugnault, rebernum aliis oculos eruit, emit, allis aliis manus amputault, amputauit, allis aliis necem necem gladio intulit, ciuium alus oppidum incendio deleuit. 1140 1140

Bistricium HB 132D 132D bannes Ioannes Huriiades Huniades comitatum comitatum bistricensem bistricensem regia regia bebeBistricium HB neficentia consecutus consecutus haud baud aliter aliter quarn quam principes principes consueuere consueuere noue nouedignitatis dignitatis neficentia insignia suscepit. W ///,272 Transiluani, quos quos Ladislaus Ladislaus rex rex barri loannigubematori gubematori insignia suscepit. W 111,272 Transiluani, 1129 1129

post: post:

v. 1221. i. 1221.

1131 1131

Bistricium: v. 2975. Bistricium: i. 2975.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

55 55

ex mutatione mutatione publicar bene administratam dono dederat, indignati ex re gni ob rem publicam regni foui domino domino haire malunt esse, parere nouo dominii, qui sub corona potius quam sub Ioanne malunt esse, 1145 riolunt nolunt armisque se se contra contraeum eumtuentur tuentur(25.12Υ.1453). (25.IX. 1453). 1145

Turcorum circiter tria Ingressi sunt sunt paulo paulo post post Transiluanam Transiluanam Turcorum tria mula milia predamque magnam abegerunt abegerunt pecorum pecorum atque atque hominum; hominum; quos quos insecuti insecuti Sibinienses, et et ipsi ipsi Theutones, Theutones, ad adinternitionem intemitionem usque usque deleuerunt deleuerunt uicuicrecuperata domum cum toresque preda recuperata domum rediere. rediere. uix uix ciuitatem ciuitatem introierant, introierant, cum exitium 1150 parte haud paruas ducens copias afíuit affuit ciui[66 ciυΙ[66v"]tatι Michael ex alia parte ]tati exitium i iso cum Sibinienses Sibinierises aduersmn se se opem opern tulisset. tulisset. sed cum parans, que Bistricensibus aduersum intra munitissimam intra munitissimam urbem se continerent, continerent, frustratus frustratus desiderio desiderio suo miminabundus recessit. recessit. 15. Apud Apud Himgaros 15. Húngaros obiit obiit etate etate nostra nostra Paulus Paulus Vergerius* Vergerius* lustinolustinolitter's apprime instructus, politanus grecis politanus grecis ac latirιis latinis litteris instructus, cuius piura plura extant extant greco opera ab ab eruditis eruditis probata. probata. Arrianus, Arrianus, qui qui Alexandri Magni gesta gesta greco est hortatu hortatu Sigismundi cesaris. sermone conscripsit, latinus ab ab eo ei redditus est scripsit De ingenuis ingenuis moribus, moribus, grecas grecas ac barbaras amicicias amicicias comparauit. aduersus Maiatestam, Malatestam, qui qui Maroiiis Maronis statuam statuam ex ex foro foro mantuano mantuano deici deici inuectivam edidit. iusserat, nobilern nobilem inuectiuam

1155 1155

1160 uóo

Paulus Vergerius Paulus Vergerius ΟΟ OO 951C Paulum Vergerium (Sc. (se. librar librum translatum), translatum), qui qui Αιτiamim transtulit, cum superioribus Arrianum superioribusdiebus diebus(1454) (1454) ad inclytum Mphonsum AlphonsumSicilie Sicilie manus dari dai-i ac ac per per se se reddi reddi maiestati in tuas tuas manus et Aragonie regem mitterem, iussi eum in 111,433 Stilus neque alius altusñeque nequeadmodum admodur omatus esset regie. W W ///,433 Stilus ñeque omatus est, quarnuis quamuis esset Paulus et facundissimus Paulus facundissimus et elegantissimus, elegantissimus, sicut eius edocent cetera cetera que scripsit scripsit 1165 1165 mirer gerere, opera. sed αr~~morem opera, sed uoluit in hoc Sigismundo Sigismundo ces cesari gerere,culus cuiusiussu iussuArrianum Arrianum ut transtulit: neque ñeque enim enim sermonis sermonis capar capax sublimions sublimioris erat Sigismundus. Paulus, Paulus, ut transtulit: (Antoni Panormita) Panormita) est est confractus est et et ad ad sepulcrum sepuicrum festinat. festinat. tuum {Antoni uidebis, serilo senio confractus curare magno magno uati uati et et tui tui simili, simili, ut exequie exequie digne digne gant. fiant, ib. ib. 436 436 Volumen Volumen est est Pauli, sua manu lacerum et uetustate uetustate consumptum. consumptum. prima prima editio editio est Pauli, manu 1170 ino papyreum, Iacerum conscripta (26.Ι.1454). (26.1.1454). Comm. Comm. 599,8 599,8 (Sigismundus {Sigismundus Malatesta) Malatesta) cum cum Mantue Mantue Mantumii quondam quondam erexerant, erexerant, sub ragni Maronis Marois statuam, suo ciui cinΙ Mantuani degeret magni statuam, quam suo temporis obtentu religionis religionis euertit. Paulus Vergerius Vergerius lustinopolitanus, lustinopolitanus, eius eius temporis euertit. quod quid Paulus orator insignis, scriptis suis detestatur et dolet atque ad ad hipocresim hipocresim transfert siue duet atque orator insignis, h-i 1175 rudem ignorantemque mentem, qui gentilis 1175 hormis igriorantemque gentmshominis hormis statuam putauerit in rudern hominis christiano populo idolatriam gignere. gignere. 1156 156

Altertums, II, p. 176. Berlin classischen Alter turns, II, Anabasis. cf. G. Voigt, Wiederbelehungdes Wiederbelebungdes classisclzen gesta: Anabasis, p. 176.Berlin 1158 1158De De ingenuis ingenuis morjbus moribus et et liberalibus liberalibus stadiis studiis adolescentiae, adolescentiae, ed. ed. A. A. Gnesotto, Gnesotto, 1893. 1159 1174 1159 1918. Maronis: y. v. Voigt, Voigt, Wiederbelebung, Wiederbelebung, Ι, I, p. p. 573. 573. im detestatur: Maronis: Padova 1918. Epistolario Vergerio, ed. L. Smith, Roma Roma 1934, 1934, p. Epistolario di di P.P. P.P. Vergerio, p. 190.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Enee Siluii Piccolominei Piccolominei Ence

56

Ex Hungaris, qui studia humanitatis nostro claruerunt, claruerunt, duos humariitatis secuti euo cui nostro nouimus: Ioannem episcopum uaradiensem, qui regni cancellariam obnouimus: Iommem episcopum uaradiensem, qui regni canceΠariam obuarino* tinuit, et et alterum alterum bannern, Ioannem,eius eiusex exsorore sororenepotern, nepotem, qui qui sub sub G Guarino* tiriuit, Veronensi grecas grecas ac latinas litteras litteras didicit didicit nec minus minus uersu quarn quam soluta soluta uso Veronensi horum tarnen tamen originem originem sclauonicarn sclauonicam ferunt. ferunt. ualet oratione; horum Guarino W1.1,222 1.1,222 Si quis quis Leonardi Leonardi Aretini, Aretini, Guarrirn Guarrini Veronensis, Veronensis, Poggii Poggii Guarino W Fiorentini, Siculi, Anthonii Anthoniì Lusci Lusci Vicentini Vicentini et et aliorum, aliorum, qui qui nunc Fiorentini,Ioannis harιis Aurispe Siculi, florent, opusculapercm-rerit, percurrerit, in in his his tullianus tullianus eloquentie humus fluuius et et iiie ille lacteus lacteus Titi furent, opuscula 1185 Liui Patauini nuus riuus elucet. elucet. Comm. Comm.167,8 167,8 Guarinus Guarinus Veronensis, Veronensis, grandeuus et et 1185 Liui Patauini uenerabilis senex, senex, magister magister fere fere omnium, omnium, qui qui nostra nostra etate etate in in liurnanitatis humanitatis studio studio pontificem (Rum) (Pium) adiit adiit digriamque dignamque suo suo nomine nomine suisque suisque moribus moribus floruerunt, pontificern orationem habuit. habuit. ib. 317,10 Ad Kal. Ian. aimΙ anni mrnesirni millesimi quadringentesimi ib. 317,10 Ad FV W Kai. sexagesimi ab incamatione ciati uni incarnatione Verbi Pio pontifici pontifici obitus obitus nuntiatus nuntiatus est clari um Guarini 1190 Veronensis, Veronensis, qui qui rebus suis more christiano christiano rite rite ordinatis ordinatisobdorrniuit obdormiuitininDomino. Domino, 1190 fleuere transitum eius, eius, discipul discipuliΙ presertim, qui qui ad ad cum eum tota totaEuropa Europaconconfleuere docti transiturn fluxere; latinas enim et grecas litteras docuit. libros libros e grecis latinos fecit complures; complures; Strabonem legimus. legimus. fulos filios reliquit eruditos. eruditos, epitaphia epitaphia ejei multa multaedita edita cuius labore Strabonem sunt, femo nemoCX ex doctis etate etate nostra nostra mehus melius fornen nomenreliquit. reliquit. corpus corpus Ferraria Ferraria seruat. semai. sunt. 35,24 Guarinus Guarinus Veronensis, Veronensis, qui qui apud apud Ferrariam Ferrariamoratoriam oratoriamdocet docetpluresque pluresque 1195 Vir. hr. 35,24 discípulos De alendis alendis liberis liberis latinum latinum fecit. fecit. discipulos erudiuit, erudluit, qui et Plutarchum De

1200

1205

iuris plurimi plurimi professi professi sunt, sunt, in inter quos Dionysius Dionysius excelluit excelluit Scientiam im-is ter quos gente canysia sortitus ecclesiam ecclesiam honorem quoque carlysia natus, natus, qui strigoniensem strigoiliensem sortitus honorer quoque diximus, rneruit. meruit. cardinalatus, ut ante dixirnus, In re militari Nicolaus uayuoda* transiluanus, Michael Vrsacius et, qui Irsacius et, Pangratius* Calysium inuasit, nomen adepti adepti sum. sunt, nunc nunc ciarιis clams habetur Calysium fornen Zylagi ex aliena mina ruina magnus. magnus. bannes Ioannes Huniades, cuius fornen nomen Michael Zylagi ceteros obnubilat, obnubilât, non non tarn tarn Hungaris Hungaris quarn quam Valachis, Valachis, ex ex quibus quibus natus natus erat, gloriam auxit. auxit. gloriar uayuoda 1.1,281 Dux hungarica lingua, lingua, ex ex Sclauis Sclauis accepta, accepta, dicitur dicitur uayuoda WW1.1,281 Dux hungarica

uayuoda. 1177

studiahumanitatis: 1186; 5994; 5994; 6701; WII,79; 5803; 5803; 5806; 5806; 6441; 1177 studiahumanitatis: v. i. 1186; 6701; (6916); (6916); 7361 7361 = = W11,79; 6441; OO601C: 00 601C: Omnis bene uiuendi uiuendi norma litterarum studio continetur. continetur. W W ΙΙΙ, III, 154: 154: Grammatica Grammatica ostium ostium est est Inris 1184 1192 1184 Η92 omnium disciplinarum. WI. W 1.1, 328. v. Geli. 13.17. 13.17. lacteus: Quint. Quint. 10.1,32. 10.1,32. comοmniυmdisciρΙiiιarυm. i. Gell. 1, 328. lacteus: corn1193 plures: Plutarchi Vitae. Vitae. Strabonem: Libros Libros I-X. perfecita.a. pluies: Plutarchi 1193 Strabonem: I-X. Guarinus Guaririusuersionem uersionernlatinam latinar perfecit 1196 1454. De alendis alendis Ι.1. = = De De liberis liberis educandis educandis (a. (a. 1411), 1411), Moraiia Moralia 1,1. 1,1. i. v. A. A. van van Heck, Heck, 1454. ~~196 De Plutarco ee l'Educazione l'Educazione nell'Umanesimo nell'Umanesimo in in L'Educazione L'Educazione ee la la formazione formazione intellettuale intellettuale Plutarco nell'etàdell'Umanesimo dell'Umanesimo (a Luisa Rotondi Tarugi), Milano, Milano, 1992, 1992, pp. pp. 99-108. 99-108. v. nell'et (a cura cura di Luisa Rotondi Secchi Secchi Tarugi), i. epistulam De De liberorum liberorumeducatione educatione(W(W11,II,103-58), 103-58), quam quam ed. ed. commentarioque commentarioqueinstruxit instruxitS.S. J.S. epistulam Nelson, Washington Washington1940; 1940; Ubaldo UbaldoPiZZani, Pizzani, Discipline Nelson, letterarie ee discipline Discipline letterarie discipline scientifiche scientifiche nel nel De De liberorum Piccolomini, in in Pio la Cultura (a cura Silvio Piccolomini, Pio II Ilee la liberorum Educatione Educatione di di Enea Enea Silvio Cultura del dei suo suo tempo tempo (a cura 1199 1199 di Luisa Luisa Rotondi Rotondi Secchi Secchi Tarugi), Tarugi), Milano Milano 1991, 1991, pp. 313-27. ante: i. v. 573. 573. dl ante: pp. 313-27.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

57 57

Pangratiashr. ex paruo paruo non uirtute, sed furtis furtis atque atque rapinis Pangratius Vir. 108,30 108,30 Pancratius ex Michaele, quer in uirum magnum creuit societatemque maxirnam cum Orsatio magnum creuit societatemque maximam cum Orsatio Michaele, quera ib. 109,6 Sigismundus cesar cesar ex luto sublimauerat sublimauerat in celum, celum, habuit. habuit. ih. 109,6 Pancratius Silk, qui ibidem ibidem erat, erat, paruo pm-ui pretio pretil emit emit ibique ibique oppidum Calexii Calexii ab preside Gasparis Slik, postea latrocinia latrocinia fecit. fecit.

1210 1210

lata regio est, a Transiluanis incipiens usque in 16. Valacbia* Valachia" perquam lata euxinum protensa pelagus, cuius protensa pelagus, plana plana ferme tota tota et aquarum indigua, indigna, cuius r mendier Hister meridiem Misterfluulus fluuius excipit. excipit. septentrionem septentrionem [67'] [67 ] Roxarii Roxani occupant, appellat, et uersus fluuium fluuium Thiram nomades, 1215 quos nostra etas Ruthenos appellai, Thiram nomades, 1215 Scytharum genus, genus, quos quos Tártaros Tartans hodie hodie uocitamus. uocitamus. hanc hanc terram terram incoluere incoluere fugareppulerunt reppulerunt et quondam Gethe, qui et Darium, Histaspis filium, filium, turpi tr-pi fuga et quondam Lisymachum" regem Lisymachum* regem uiuum uiuum in in potestatem potestatem pertraxerunt pertraxerunt et Thraciam Thraciam pluribus cladibus cladibus affecerunt. affecerunt. postrero postremo rimarιis romanis armΙs armis subacti ac deleti deleti 1220 si.mt, et colonia sunt, colonia Romanorum, Romanorum, que que Dacos Dacos coherceret, coherceret, ei eo deducta deducta duce duce 1220 Fiacco, a quo Flaccia nuncupata. exin longo temporis tractu quidam quodam Fiacco, a quo Piaccia nuncupata. exin longo temporis fit, uocabulo uocabulo Valacbia appellati. corrupto, ut fit, Valachia dicta, dieta, et etpro proFlacciis FlacciisValaclii Valachi appellati, sermo adhuc genti sermo genti romarius romanus est, est, quamuis quamuis magna magna ex parte mutatus mutatus et homini italico nix uix iritemgibiiis. intelligibilis. Valachia Comm. populi sunt ultra Danubium habitantes inter 1225 1225 Valachia Comm. 681,11 681,11 Valacbi Valachi populi elixinum mare mare et regiones, septer euxinum regiones, quas quas hoche hodie transiluanas appellant, appellant, irι in quis quis septem ciuitates theutonici theutonici sermonis serrons existunt. ciuitates existunt. Valachi Valachi lingua lingua utuntur utuntur italica, italica, ueruni uerum imperfecta et et admodum admodum corrupta; corrupta; sunt sunt qui qui legiones legiones romanas romanas ei eo missas missas ohm olim hegioibus Flaccum quendam censeant aduersus aduersus Dacos, Dacos, qui eas terras incolebant. incolebant. legionibus prirum, deinde rutatis hitteris prefuisse, aa quo quo Fhacci Flacci primum, deinde Valachi Valachi mutatis litteris sunt appellati; 1230 1230 posteri barbariores barbariores barbaris barbaris euasere. us nostra nostra etate Dragula prefuit animo animo quorum posteri euasere. iis inconstanti et uario, quem quer mmi et quinquagesimo quinquagesimo supra supra mille millequadringentos quadringentos anno sexto et bannes Huniates, ei quod quid ad ad Turcos Turcos incarnati Verbi Ioannes Huniates, regni Hungarie gubemator, eo cum altero filio neci feci tradidit tradidit Ladislao Ladislao quodam quidam ei uictum captumque captumque cum ei defecisset bello uictum Vahachos imperio imperio regeret. regeret. fugit fugit gubernatoris gubematoris manus manus alter alter Dragule Dragube filius filius 1235 suffecto, qui Valachos 1235 terfecto Ladislao pateme nomine bannes, Ioannes, qui qui paulo post exercitu comparato in interfecto Ladislao paterne hereditatis maguar pm-tern hereditatis magnam partem uendicauit uendicauit cunctis, qui sibi patrique fuerant aduersi, crudeliter necatis. Lisymachum Lisymachum TS AS 342E 342Ε Lysimachus Agathoclis filius, qui unus fuit ex ex Alexandri Alexandri successoribus. 1240 1240

Inter Valachos tempestate nostra due due factiones fuere: fuere: altera Danorum, altera Dragularum. Dragularum. sed sed bi, hi, cum cum DanΙs Danis impares impares essent essent atque atque ab ab illis illis multifariam opprimerentur, multifm-iam opprimerentur, Turcos in auxilium auxiliurn uocauere. uocauere. quorum quorum armis arm ιs 1213 1213

r

1214

121718

1214 121748 plana -- indigua: indigua: Str. Str. 419,9(176'). 419,9(176 ). Roxani; v. Comm. 483,5; 483,5; infra infra 3472. 3472. Rixani: i. Comm. rv 1217 1218 1217 1218 Dariurn --pertraxerunt: pertraxerirt: Str. (176'1. Darium Str. 419,10 419,10 (176 ). perreppulerunt: 513/12 a. Chr.n. per1220 1221 1222 1220 deducta: a. 46. im temporis 1222 cortraxerunt: 292 a. Chr.n. 46. temporis tractu 1278. traxerurit: 292 tractu = 1278. cor1226 1226 rupto 5097, 5984. 5984. 1117. rupto uocabulo uicabulo = 5097, septem: v. i. 1117.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

58

Erice &kW Enee Siluii Piccolominei Piccolominei

Danos pene pene ad ad intemitionem intemitionem deleuerunt. deleuerunt. Dar Danis aero loamies Ioannes adiuti Danos ιis uero 1245 Huniades, Hungarorum Hungarorum imperio frétas, opem ferens ferens non tam illos 1245 Huriiades, fretus, opern mis restitait restituit qaam sibi ipsi claritatem acqaisiait. quippe qaippe qai Danoram agros ex quam claritatem et opes acquisiuit. qui Danorum potestate Tarcoram sibi et et postens posteris perpetua perpetaa possessione possessione potestate Turcorum ereptos ereptos et et sibi retinendos occapaait. retiriendos occupauit. apad Veteres Veteres fama Valachi et insalas insulas Histri Histri accolant, accolunt, inter inter qaas quas Peacen, Peucen, apud 1250 notam,etetininThracia Thraciaquoque qaoqae sedes sedes habent. habent. Valachorum Valachoram pars Turcorum Tarcoram 1250 notarn, pars Hungaris Hangaris paret. paret. imperio, pars

escriptionem*, 17. me latet latetdifficillirnam difficillimam esse esse prouinciarum proainciaram d descriptionem*, 17. Non me qaando et aactores qaos imit imitari quando auctores ipsi, quos αr~~oportet, non solam solum aarii, uarii, aeram uerum etiam se contranii contrarii ac ac magnopere magnopere dissentientes dissentientes iriueniuntur, inaeniantar, et et ipsarum ipsaram inter se 1255 ρΓΟΥ1Ci proainciaram limites pro pro dominaritium dominantiam auctoritate aactoritate ac ac potentia potentia {671 [67v] ΙΠ11Τ limites sepenamero commatati; fait, etate sepenumero commutati; nam qae que proaincia prouincia latissima qaondam quondam fuit, nostra aut aat extincta extincta est aut aat permodica; permodica; contra contra ueno aero que qae nulla nalla uel ael minima nane latissimam latissimam florentissimamque florentissimamqae uidemus. aidemas. Longobardiam* ac ac extitit, nunc Romandiolam Romandiolam** non cognoaere malones; maiores; nostra nostra tempΙra tempora Insubniam, Insabriam, EmiErinοn cognouere 1260 prorsas ignorant. Macedoniam Macedoniam sub sab Emathione Emathione rege (a 1260 liam ham ac Flaminiam pnorsus qao Emathia cognominata) cognominata) perangusti clausenimt claaserant termini; termini) uirtus airtas postea quo regum et gentis gentis industria industria subactis subactis finitimis populis populis longe ac ac late late proproregum dent igitur igitar ueniam aeniam equum eqaam censeo, censeo, si qui qai mea scnipta scripta legentes non tendit. dent eos locoram qaos ipsi ael ael locomm términos terminΙs offenderínt, offendenint, quos uel mente saa sua conceperant concepenmt uel eis 1265 apud apadalus aliosinuenerunt. inaenerant. nos nos que qae ab ab allis aliis accepimus, accepimas, seu sea Vetenibus*, Veteribas*, seu sea noais auctoribus, aactoribas, incorrupta incorrapta referirnus; referimas; quamuis qaamais non est propositi nostri fouis geographiam edere, licet licet aliquando aliqaando historia ipsa, geographiam edere, ipsa, qaam quam scribimas, scribimus, locoram locorum aliqaam significationem requirat; reqairat; sic enim dilucidior dilacidior redditar. aliquam sigrilficationem redditur. descriptionem AS AS 303Β 303B Mutatis Mutatis temponibus temporibus gentes quoque situs situs et et nomina nomina descriptionem mutant, ib. ib. 291C 291C Nec Nec imperia imperia suis suos tenent tenent perpetuo perpetuo limites, limites, sed sed pro pro fortune fortune nunc parua. pama. uarietate nunc magna sunt, nuric Longobardiam W1.1 W1.1,550 ΙtalΙe pars, que olim ohm Gallia Transalpina Transalpina uoeata uocata est, Longobardiam ,550 Illa 'Ha Italie hodie ab ipsis Hungaris longas barbas ferentibus Lombardia dicitur. Romandiolam HF HF236B appellant, namque cum Romandiolam 236Β Emiliani Emiliam nunc nuric Romandiolam appellant. 1275 Longobardi Longobardi ex Pannonia Pannonia digressi digressi uriiuersam uniuersam circa circa Padum Padum Galliarn Galliam occupauissent, occupauissent, 1275 Emilia in remansisset, eius eius populi, quia romanis in potestate potestate cesarum cesarurn remansisset, romarns uiuerent uiuerent legibus nec Longobardorum Longobardorum tyrarmidi tyrannidi paruissent, paruissent, Romani uocati sunt, simt. prouincia primum Romania Romania ac acdemum demur tractu temporis temponis Romandiola dicta est.

1270 1270

1249 1249

Veteres: Str. Str. 414,8; 414,8; 419,23; 419,23; 420,29. 420,29. Sol. Sol. 80,13. 80,13. Pijn. Plin. 4.24,79; 4.24,79; Lue. Luc. 3,202; 3,202; Amm. 22.8,45. Arm. 22.8,45. Veteres: 1252 v. 1281; 1281; 2592; 2592; 3814; 3814; 4352. 4352. HF HF 230Α: 230A; Commutat Commutât enim enim uocabula uocabula tempus 1252descriptionem: descriptionem: i. 1259 126162 1261-62 Emathia neque Emiliam: v. perpetuar. 1259 Emular: Emathia nequesuam suar ulli uni rei formam formar sinit smit esse perpetuam. i. 6958. Z; desideratur desideratur apud - populis lust. 7,1. 7,1. cf. SoI. Sol. 64,9; PIjn. Plin. 4.10,33. Str. 445,27 (( == frg. ex libro Z; populis = lust. 1267 1267 geographiam: Guarinum in codice codice Vat.Lat. Vat.Lat. 2050), 2050). geographiam: cf. cf. W W 1.1,179: 1.1,179: Legi Legi satis satis multas multas historias, cosmographiam quoque persemtatus perscmtatus sum.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa

59

/IS 296E 296E Mu Multa est inter inter Veteres Veteres discordia, discordia, quam quam inde inde fasci nasci Veteribus AS lta est quia nec nec montium montiumnec necfkuriinum fluminumnec, nec, gentium gentium nomina nomina perseuerarit perseuerant et arbitramur, quia prouinciarum regioriumque regionumque termini multam uarietatemaccipiunt accipiunt a Strabone, Stradone, qui multar uarietatem prouinciarum Tiberio Cesare Cesare uixit uixit usque usque ad adPtolemeum PtolemeumAlexandrinum, Alexandrinum, qui qui per per tempΙra tempora sub Tiberio Antonini Pii situm orbis descripsit. Aritonini

1280 1280

Ili ΙΙΙ 18. POST VALACHOS 1285 habitus est, 1285 VALACHOSigitur igituretetHúngaros, Hungaros, de de quibus quibus sermo sermo habitus Thraciensium res geste sese offerunt. Thracia uero, uero, ut utplerique plerique auctores auetores Tbraciensium ipsique prestantiores, prestantiores, amplissima amplissima prouincia prouincia est est longe longe lateque lateque tradunt ipsique cui ab oriente euxinum euxinum pelagus pelagus ac ac Propontis* Propontis* occurrit, occumt, a a mendie meridie patens, cυi egeum mare et Strimon Strimon fluuius fluuius simulque simulque macedonicus macedonicus ager; ager; septen septen-egeum mare trionemHister Histerclaudit; claudit;occidentis occidentis oram Pannonia 1290 1290 orar cum Peonie trimer PeinΙe montes, turn Parinonia Sauus excipit excipit amis. amnis. in in qua qua sententia sententia et Rini= PliniumVeronensem Veronensem fuisse fuisse et Sauus et Strabonem Strabonem ipsum, ipsum, qui qui iuga iuga montis montis Hemi Hemi Thraciam uideo et Thraciam diuidere medium affirmai Tribalos, Mysos* incolere Thraciam mediar ami-mat idemque Dardanos, Tribalos, ambigit. Tribalos Tribalos autem eis eos coluisse coluisse campos, campos, in in quis quis uel uel Rasciard' Rasciani* non ambigit. Seruii sedes habent, negabit, qui scripta Veterum presenti 1295 1295 modo uel Seruli habent, nemo femo negabit, rerum statuι statui coaptauerit. Mysi [68] [68r] uero ueropost postTribalos Tribalos ad orientem usque orienter usque coaptauerit. Mysi protenduntur, inter Histrum et Herum Hemum monter montemhabitacula habitacula in Euxinum protendi.mtur, hos hoche hodie Bulgaros Búlgaros appellant. appellant, post post quos quos maritima marítima loca loca uersus uersus sortiti; his meridiem mendier ad Hellespontum Ι{eΠesροntυm usque Romania est, natio greca, quamuis ohm fuerit, et et iterum iterum nostri nostro tempore tempore deleto deleto Grecorum Grecorum imperio imperio 1300 1300 barbara fuerit, dominantibus Turcis redit, huius huius priuincie prouincie metripohs metropolis est est dominantibus Turcis in barbariam redit. Bizantium, Agios Agios prius prius aρρeΠata. appellata. Lacedemiui Lacedemonii earn earn condidere condidere duce duce Pausania. quibus ApiHinem Apollinem consulentibus, consulentibus, ubinam ubinam sedes sedes quererent, quererent, Pausania. quibus oraculum memorie memorie pnoditum proditum est, est, ut ut contra contra Cecos Cecos habihabimandasse onaculum Calcedoriis* tationem locarent. Cecos autem Megarenses appellami, Calcedonis* nos tationem locarent. Cecos Megarenses appellauit, 1305 conditores. qui, cum prius in Thraciam nauigassent, situmque, ubi postea conditires. cum pnius Thraciam nauigassent, Bizantium edilkatum edificatum est, est, cinspexissent, conspexissent, omissa tam locuplete locuplete niρa ripa Bizantium omissa tam tenuiorem e regione h-i in Asia delegissent. Constantinum uero uero tenuionem delegissent. hec Strabo. Constaritinum imperatorem cognomine cognomine Magnum, Magnum, cum cumstatuisset statuissetimperii imperiisedem sedemex ex urbe imperatorem Roma Orientem transferre, quo quo facmus facilius Parthorum Parthorum excursiones excursiones corncom- 1310 Rima in Orienter 1310 pesceret, tradunt ecclesiastici ecclesiastici auetores in Triadem Troadem profectum profectum ibi ibi regie regie pesceret, auctires in iecisse, ubi quondam fundamenta iecisse, quondam Agamemnon ceterique Grecorum urbis fundamenta I292 93 1288-89 pj-opontis.- mare: Plin. 4.11,42; 4.11,42; cf. cf. Sol. Sol. 71 71,7. ' Thraciam Thraciam -- mediam: Str. 430,7 430,7 1288-89ac ac Propontis 1292.93 mare: Pun. ‚7. mediar: Str. 1294 1302 1294 1302 Agios: (181r). non ambigit: ambigit; Str. Str. 418,22. 418,22. Agios: cf. cf. Pun. Plin. 4.18,46: 4.18,46: Oppidum Oppidum Byzantium Byzantium (181'). non 1303 1303 anteaLygos Lygos dictum. dictum. Pausania: lust. lust. IX. IX.1,3: 1,3: (de (de Byzantio) Haec liberae condicionis, antea Pausarna: urbs condita condita primo primo aa Ρa~sarιia, Paùsania, rege rege Spartianorum, Spartianorum, et et per per septem possessa fuit; fiiit; dein dein orbs septem annos arsis possessa uariante uictoria uictoria nunc nunc Lacedaemoniorum, Lacedaemoniorum,r nunc nunc Atheniensium iuris iuris habita est. est. uariante habita 1306Atheniensium r Botos 13ο406 mandasse - tenuiorem: Str. 440,25 (186 )1306 qui: Vat. Lat. 186 : quia (= Str.). mandasse - tenuiorem: Str. 440,25 (186'). qui: Vat. Lat. 186': quia (= Str.). 13,0 1310 transferre: transferre: a. a. 330. 330.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

60

Enee Siluii Piceolominei Piccolominei

principes aduersus Priamum Príamum regem regem fixere fixere tentoria. tentoria. sed sed admonitum admonitum in in principes somnis a Christo Saluatore locum alium designante ceptum opus, cuius diu soninis Bis mansereuestigia, uestigia, infectum infectum reliquisse reliquisse atque atque in in Tbraciam Thraciam nauigaritem nauigantem 1315 mansere sibi locum diuiriitus diuinitus ostensum dixisse. dixisse. mox Bizantium petiuisse, petiuisse, eumque emnque sib' mix ampliasse, noua noua merda menia erexisse, erexisse, sublimes sublimes excitasse excitasse turres, turres, mag mag-urbem ampliasse, priuatis tum turn pubticis publicis operibus operibus exornasse, exomasse, tantumque tantumque nificentissimis cum privatis Oli decoris posset, scriptores script ores liii decoris adiecisse, ut Altera Roma non immerito dici posset. 1320 uetusti, qui qui florentem florentem [681] [68v] uldere, uidere, deorum deorum potius potius in in terris habitaculum habitaculum 1320 uetusti, imperatorum putauere. putauere. noren nomen urbi urbi Nouam Nouam Romam* Romani ' imperator imperator quam imperatorum sed uicit uicit obstinatio obstinatio uulgi, uulgi, ut ut aa conditore conditore potius potius Constantinopolis Constantinopolis indidit, sed uocaretur. Propontis W W111,541 111,541 lacet lacet Constantinopolis Constantinopolis supra Propontidem Propontidem ita, ita, ut neque ex ProponΙis 1325 pontoewdno, euxino, quer quem mare maius maius hodie hodie uocant, uocant, irinι pelagus euboicum, ionium ac ac 1325 ponto creticum, que que maria maria 'mum unum uideri uideri queunt, queunt, nunc nunc quid quodarchipelagus archipelagus appellatur, appellatur, uersa uice uice ex ex hoc hoc in in mud illud inuitis inuitis Turcis transitus transitus esse possit. neque uersa Mysos Comm. Comm. 742,24 742,24 Bulgari, Bulgari, quos Mysos sermone Mysos Mysosuocauere uocauere prisci, prisci, slauonico slauinico sermone utuntur. 763,18 Bulgaria, que ohm olim Inferior Inferior Mysia Mysia dicta dieta est. υtυntιιr. ih. ib. 763,18 1330 Rasciani Comm. Comm. 92,17 92,17 Rascia, que ohm olim Superior Superior Mysia Mysia dieta 1330 Rasciani dicta est. Calcedonis AS AS 337C 337C In Bithynia Bithynia urbs est est Chalcedon, Chalcedon, sita sita in ore Ponti. Ponti, harm banc Calcedonis Megarenses condidere, condidere, Ceci Ceci appellati, appellati, qui qui non potius oppositum oppositum litus litus elegere, elegere, in quo iacet Constantiriopolis Constantinopolis optimo loco, loco. hic olim ohm magna synodus celebrata est, que quibus romana ecclesia precipuum impartitur impartitur honorem. inter octo numeratur, numeratur, quibus romana ecciesia honorer. 1335 Nouam Nouam Romam Comm. 113,16 113,16 In medio Thracie urbs regia Byzantium, quam 1335 Rimar Comm. prior Constantinus Constantinus cognomento Magnus, cum cum instaurasset instaurasset ac ac mirum mirum in in modum modum cognorento Magnus, ampliasset, appellami,sed seduicit uicitobstinatio obstinatiouulgi, uulgi, ut ab innouatore amphasset,Nouam Nouar Romam Rimar appeHault. Constantinopolis uocaretur. W ΙΙΙ, III, 208 208 Plurire Plurime ohm olim urbes urbes in in Grecia Grecia fuerunt fuerunt Constantinopolis uocaretur. ingentes rebusque potentes. potentes, quarum quarum si si nunc nunc requiras requiras muros, muros, nec nec ruinas ruinas ingentes fama rebusque 1340 inuenias. inuenias. sola sola ex tanta ruina uetustatis uetustatis Constantinopotis Constantinopolis superabat, superabat, que que de paruo 1340 Bizantii Pausania quondam constructa constructa per perConstantinum ConstantinumCesarem Cesaremirinι Bizantii ambitu ambitu a Pausarna emulatione urbis Rome ad ad incredibile fastigium erecta fuerat. tantum tantum mirabilium mirabilium operum, tantum armorum, armorum, tantum tantumlitterarum, litterarum,tantum tantumglorie gloriehabuit, habuit, ut ut omnium omnium ciuitatum bec urbs urbs sola sola recompensare recompensare uideretur. uideretur. rex rex Gothorum Gothorum AthaAthaciuitatum damna damna hec 1345 naricus, naricus,miratus miratusurbis urbis regie regie splendorem magnitudinem,uelut uelutstupens stupensdixisse dixisse 1345 splendorer ac magnitudiner, fertur: 'Deus 'Deus terrenus terrenus est et quisquís est imperator, imperator, et quisquisaduersus aduersuseum eummanum manummouerit, rOuer, ipse sui reus exist existit. ipse sui sanguinis sanguinis reus it. '' et licet post post diuisum diisum imperium siue translatum ad Francos sepe sepe Constantinopotis Constantinopolis in in maιιυs manus hostium hostium uenerit, uenerit, numquam numquam basilice basilice sanctorum destructe destructe stunt sunt neque neque bibhothece bibbothece combuste combuste neque neque despotiata despobata penitus penitus sarictoruni 1350 monasteria. monasteria. itaque itaque mansit mansit usque usque ininhanc bancdiem diemuetuste uetustesapientie sapientie apud apudConCon1350 1313 in 1313 in somnis: Sozomenos, H.E. 2.3,2-3 (ed. Festugière, 1983); Η.Ε. 2.3,2-3 Festυgire, Sources Sources Chrétiennes 306, 306, Paris Paris 1983);

1322 1333 1322 Zonaras 13.3,1 13.3,1 (= PG 134,1105). 134,1105). innouatore. synodus: conditore: reciins rectius 1337: irinouatore. 1333 synodus: (= PG 1344 1348 1344 1348 a. 451. 451. Athanaricus == lord. lord. Get. manus hostium: hostium: a.a. 1204 1204 (quarta (quarta a. Athanaricus marius Get. 95,22. expeditione S. S. Crucis Crucis sacra); a. 1261 1261 (expugnata (expugnata et Vili imp.). imp.). sacra); a. et liberata a a Michaele ΝΙΠ

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa Europa De

61 61

starniiiopolim monumentum ac, stantinopolim ac, uelut uelut ibi ibidomicmum domicilium litterarum litterarum esset, esset, femo nemo tempus studuisset. studuisset. Constantinopoli per per tempus Latinorum satis uideri doctus poterat, nisi Constantinopoli tem quodque fiorente florente Roma Roma doctrinarum doctrinarum fornen nomen habuerurit habuerunt Athene, id id nostra nostra temorrmia pestate uidebatur uidebaturConstaritiriopolis Constantinopolis obtinere. at nunc uiricentibus uincentibus Turcis et omnia possidentibus, que que greca greca potentia potentia tenuit, actum actum esse de litteris litteris grecis grecis arbitror. arbitrer. 1355 1355 contigit. ih. ib. 210 210 nomini iactura iactura quam gum modo contigit. riunquarn mea sententia nunquam sententia majOr maior greco nomini queuis scriptorum monimenta conConstantinopoli capta quis quis dubitet dubitet incendio incendio queuis conΠustriοribus Pindaro et cedentur. nunc ergo et Homero et et Pindaro et Menandro Menandro et et omnibus omnibus iillustrioribus erit, nunc grecorum philosophorum poetis secunda mors erit, philosophorum ultimus patebit interitus. restabit aliquid lucis apud Latinos Latinos at, fateor, neque ñeque id erit erit diuturnum, diutumum, nisi nisi mitiori mitiori 1360 1360 romano uel apostolice imperio romano fortunamque uel σculo Deus ex alto respexerit fortunamque nos oculo uel imperio pent omnis sedi prebuerit meliorem. cum sede romana uiuunt uiuunt fittere. littere. qua sublata perit doctrina.

19. In In hac urbe 19. urbe multa multa sub sub imperatonibus imperaioribus episcoporum episeoporum concilia concilia cecereligione surgentes hereses, multe lebrata, multe multe suppresse suppresse in christiana Christiana religione multe 1365 1365 inuente, inter quas ea diutius mansit, que de processione Sancti Spiritus, quamuis in pluribus agitata ac reiecta conciliis, conciliis, ad nostram etatem etatem usque usque florentina synodo, perueniens denique perueniens denique sub sub Eugenio Eugenio IV IV pontifice pontífice maximo máximo in in fiorentina ipsis etiam etiam ιis, sed ab ipsis quemadmodum suo loco dicetur, non solum solum aa Latir Latinis, 1370 et 1370 Grecis damnata damnata explosaque Grecis explosaque est. uerum quamquam quamquam loseph loseph patriarcha patriarcha et ecclesia concordibus animis cum latina imperator gentis eiusce loamies Ioannes gentis eiusce fidei symbolum fidei symbolum decantauenint, decantauerint, constantinopolitana constantinopolitana tarnen tamen ecclesia crecreromana sentiret, ueluti nefas duxit. obierat dere, quid quod romana sentiret, ueluti nefas duxit. obierat in in Florentia Florentia patriarcha, qui qui unioni consenserat, consenserat, nec nec imperator domum domum reuersus reuersus ‚llu diu sua 1375 ei successit, successit, siue siue deceptus, deceptus, siue sponte sua superuixerat. Constantinus, Constantinus, qui ei 1375 regorium*, et iam jam Gregorium*, G consentiens uidebatur uidebatur et insaniens haudquaquam haudquaquam unioni consentiens insaniens patniarcham priori priori suffectum, suffectum, quod quid ad patriarcham ad ueritatem ueritatem fidei fidei ambularet, ambularet, domo domo pepulerat ecclesiastica ecclesiastica bina bonainuadens. inuadens. miserat miserat ei eoNicolaus Nicolaus pontifex pontifex Isidorum* episcopum romanus Isidorunr episcopum sabinensem, sabinensem, uniuersalls uniuersalis ecclesie ecclesie carcardinalem, uirum uirum industrium dinalem, industrium et qui qui Ruthenorum Ruthenorum ecclesiam ecclesiam iamdudum iamdudum 1380 i380 natio legatorum legatorum suorum rexerat, percontatum, quanam quanam ratione grecanica natio conuenta reiceret reiceret cum cum Latirιis Latinis Florentie Florentie habita. habita, jam iam iiie ille imperatorem imperatorem be Πum duce duce et et ρeΠeΧerat, cum Turcorum bellum eiusque senatum senatum in inrectam rectamuiam trim pellexerat, in Constantinopolitanos repentina tempestas auctore Maomethe ueluti auctore Maomethe ueluti repentina tempestas in Constantinopolitanos r 1385 ρau[69'jlσ suo loco lico dicetur. emersit, de quo pau[69 ]lo post suo 1385 1362 uiuunt littere: 00 706D: Cum sede ism moriuntur latine latine littere. varι Heck, Heck, i. A. A. van romana uiuunt, uiuunt, moriuritur fittere. v. uiuimt fittere: ΟΟ 706D: Cum sede romana Pio II, in in Ko Pio II II ee la la stilistici di di Pio et obseruator ibseruator diligens, Amatir uetusti uetusti ritus ritas et Amatar diligens, Stile Stile ee modelli stilistici 1364 1364 concili ... I1(381); i. 7381. tempo, Milano Cultura del suo suo tempo, Milano1991, 1991, pp. pp. 119-32. 119-32. v. concilia: (381); 11(553); II (553); III 1366 1373 1377 1373 1366 1377 priori: obierat: i. processione: i. (6801 ); IV (680-1); IV (869-70). (869-70). v. 7159. 7159. v. 7174. 7174. memoratur ab III; non loseph II et Gregorium fuit patriarcha inter Metrophaiies II, 1440-43; Metrophanes 1440-43; patriarcha inter loseph et Gregorium III; non memoratur ab 1378 1383 '383 pellexerat: ecciesia Χ11.1452 ecclesia peΠeΧerat: 12. 1378 pepulerat: a. Aenea. a. 1450. 1450. miserat: miserat: a. a. 1452. 1452. 12.XII.1452 1385 1385 post: Constantinopolitana. in Sancta Sancta Sophia Sophia Constantinopolitana. latina una cum greca liturgiam celebrauit in post: i. 2001. v.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

62

Enee Siluii Piccolominei Piccolominei

Gregorium Comm. 690,21 690,21 Anno, Anno, quo quo Mantuam Mantuam itum itum est est (1459), (1459), non non sine sine Gregorium Comm. sanctitatis obnt. saiictitatis opinione Rome obht. Isidorum Comm. Comm. 690,9 690,9 Ruthenis hic prefuerat quondam pontifex, pontifex, bοre~ιbυs borealibus Isidorum grecanicum ritum seruarnibus. semantibus. cum cum capta capta est est Constantinopolis Constantinopolis aa Turcis, Turcis, populis grecariicum 1390 - legatura pridem ab ab Eugenio Eugenio pontifice pontífice maximo máximo 1390 legatum illic illic agebat agebat apostolice apostolice sedis sedisiam jar pridem cardinalatus dignitate donatus. donatus. in in cede cede christianorum, christianorum, que que passim passim ingens ingens ibi ibi facta facta est, iacenti cadaueri hominis,qui quisibi sibifuisset fuissetsimilis, similis, uestimenta uestimenta subtraxit subtraxit et et cum cum est, iacenti cadauen hormis, suis permutami, cuculia et rubenti pilleo supra mortuum dimissis. ipse tamquam suis permutauit, cuculla mortuum dimissis. ipse tamquam unus de plebe captus redemptus est. captus paruo pretio redemptus est. cadaueri, cadaueri, super super quo quo repertum repertum est est 1395 insigne caput abscisum abscisum et et haste haste suffixum suffixum cum cum pilleo pilleo per per urbem urbem 1395 insigne cardinalatus, caput castraque Turcorum per per ignominiam ignominiam contemptumque contemptumque sedis sedis apostohce apostolice uectatum uectatum clamitante precone esse esse rutheni rutheni cardinalis cardinalis uerticem. uerticem. ipse ipse uero uero paulo paulo post post ad ad clamitante precone rediit. Pius Pius pontifex ad ad patriarchatus patriarchatus cuimen culmen euexit euexit eique eique Nicolaum pontificem redut. fatis functo Bessarionem Bessarionem substituit, substituit, natione natione Grecum, Grecum, genere genere Trapezuritium. Trapezuntium. ib. fans ib. 1400 483,3 Percusserat apoplexis apoplexis Isidorum Isidorum episcopum episcopum sabmensem, sabinensem, sancte sánete romane romane 1400 483,3 Percusserat ecclesie Grecum ex Peloponneso, Peloponneso, qui qui ohm olim Roxanis, Roxanis, boreali boreali ecciesie cardinalem, natione Grecum genti, prefuerat. cui etsi sermonem ademit, intellectum tamen non abstulit. genti, sermonem ademit, intellectum tarnen non abstulit. '

IV Iv 20. VIDEO VIDEO COMPLIRES COMPLVRES etatis nostre non oratores oratores aut poetas dur.dum20. taxat, nerum etiam historíeos, eo errore teneri, ut Teucrorum nomine taxat, uerur etiam hist σricos, co errore teneri, ut Teucrorum nomine Turcos appeilent. appellent, credo credo eis eosidcirco idcirco motos, motos, quoniam quoniam Turci* Troiam Troiam Turcos possident, quam quam Teucri Teucri coluere. coluere. sed sed illorum illorum origo atque Italia Italia ingo ex Chreta atque fuit; Turcorum Turcorum gens gens scythica scythica et et barbara barbara est. est. de de cuius cuius origine origine atque atque fuit; progressu, egredi uidear, uidear, dicere dicere haud haudalienum alienum progressu, quamuis quamuis propositum propositur egredi Mío existimo, existimo, quando sub euo nostro in tantum hoc 1410 cui nostro hic genus hominum auctum est, ut Asiam Asiam Greciamque Greciamque tenens tenens latinum latinumchristianumque christianumque noren nomen late late est, ut perterreat. ea narratio narratio res quoque thracienses aperiet, aperiet, de quibus institutus perterreat. ea est sermo. 1405 1405

Turci 350D Multi hodie, qui uideri docti uolunt, Turcas appellant appellant Teucros, Teucros, Turci AS AS 350D quosScytharum Scytharumgenus genus esse haud OO 681B Neque enirn, enim, ut ut plerique plerique quos hand ambiguum est. 00681Β arbitrantur, Asiani Asiani sunt ab ab origine origine Turci, Turci, quos quos uocant uocant Teucros, Teucros, ex ex quibus quibus est est Romanorum origo, quibus quibus Iiterae literae non essent odio. Scytharurn Scytharum genus est ex media Romanorum origo, profectum. AS AS384F 384F Turce, Turce, quamquam quamquam ea ea loca loca possident, possident, que que ohm ohm barbaria profectum. Teucri tenuere, non non tamen appellandi sunt; sunt; siue siue enim enim ex Attica siue ex Creta tarnen Teucri Teucn appellandi 1420 Teucrorum Ingo origo fuit, fuit, nihil nihil ad ad Turcas Turcas pertinet, pertinet, quos quosScytharurn Scytharum genus genus esse esse 1420 Teucrorurn docuimus, barbararn barbaram et et tetram tetramprogeniem, progeniem, quamuis quamuis pluribus pluribus seculis seculis in in Asia Asia docuimus, Greciaque commorati uitam uitam mitiorem mitioremiriduerint. induerint. ib. 383C Quia de de Turcis Turcis menmenGreciaque comrnorati ib. 383C 1415 1415

1387 1387

Rome: Dederat Dederat ei Spiritum (( = Spirito in Rome: ei Nicolaus Nicolaus V Ν hospitium hospitium Romae Romae apud apud S. S. Spiritum = S. S. Spirito iii Sassia). Sassia). 1398 1399 1400 1400 percusserat: patriarchatus: a.a. 1459. 1459. Bessarionem: i. v. 7029. 7029. percusserat: 13981407 patriarchatus: 1399 Bessarionem: 1407 Chreta: 27.IV.1462. Chreta: Str. Str. 846,11. 846,11. 27.11.1462.

cf. 2447. 2447. cf.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa

63 63

absurdum Asiedelatum delatum est, est, haud haud absurdum tuner fecimus, ad quos ultimo loco imperium Asie tionem fuerit eiusce gentis gentis originem originem recensere, recensere, ut ut eorum eorum confutetur confutetur error, qui qui gentem gentem αc Teucros uocant. troiariam Turcas esse affirmant ac troianam

1425 1425

21. Turci, ut 21. ut Ethicus Ethicus philosophus philosophas tracht, tradit, ultra Pyrricheos Pyrricheos montes et sedes patrias habuere, gens Taracontas insulas contra aquilonis ubera Taracontas Ínsulas contra aquìlonis ubera gens ac lupanaribus fornicaria. et in cunctis stupris truculenta, ignominiosa cunctis stupris fornicaria. luporum et uulturum comedit que que ceteri ceteri abominantur: abominantur: iumentorum, luporum uulturum nullum coluit, coluit, nisi nisi 1430 1430 festum nullum abortiuis hominum hominum abstinuit. diem festum carnes, nec abortiuis carnes, mense Augusto Saturnalia. Romanorurn Romanorum imperium imperium audluit audiuit magis magis quam littorico censum censum dedit et id id αuω littorico Octauiano Augusto in auro sensit, quamuis Octauiano sensit, ~11~~ tributa tributa quidem spinte; sponte-, nam nam cum cum uicinas uicinas undique regiones regiones annua illi deur exortum reddere animaduertisset, animaduertisset, nouum dierum dierum ac temporum deum exortum 1435 ei quotannis transmisit. esse arbitrata arbitrata mimera ei 1435 Othone,* et imperatoris Friderici patruo, histσrico teste Hec gens gens teste Othone,* histórico et imperatoris Friderici patruo, egressa cum cum Auaribus*, A uaribus*, regnante apud Francos Pipino a a Caspiis* Caspiis* Portis Partis egressa multis utrobique quos Himgaros quos Húngaros nostra nostra uocat uocat etas, etas, feroci feroci pugna pugna multis utrobique dereliquas transgressa, ad reliquas exiri Pontum Capadociamque transgressa, sideratis conflixit. conflixit. exin v cΙan[69ν] destinis 1440 1440 mde inde finitimas finítimas gentes sensim dilapsa, more more latronum latronum clan[69 ]destinis quibusdam excursionibus uires sibi sibi uendicans, quibusdam quibusdam excursionibus uires uendicans, occupatis occupatis quibusdam facile irruptiones irruptiones montibus et et claustris opportunis, unde per occasiones occasiones facile jar et et est animis, animis, ut palam pa/am iam ac sublata sublata est possent, usque adeo emersit ac fieri passent, possessione certaret certaret et denique pari Marte pari Marte aduersum finitimos finítimos de agri agri possessione Capadociam, uerum uerum Galatiam, Galatiam, 1445 solum Pontum et Capadociam, procedenti tempore non solum 1445 Cares et et quePhrigiam, Phrigiam, Cilices, Cilices, Cares Bithyniam, Pamphyliam, Bithyniam, Pamphyliam, Pysidiam, utram utramque maris linie et et littora littora greci greci maris Minor uocatur, uocatur, ad adoras oras usque usque Ionie ear Asiam, earn Asiam, que Minor duces et uaria non unum quemdamprincipem, sed alios a/ii occupauerit, unum quemdam principem, alios alii duces et uaria per factiones factiines secuti. secuti. auspicia auspicia quasi per S. Corbiniani in monte frisingensi, Othone Othone Germ. Germ. 26,21 26,21 Ecciesia Ecclesia S. frisingensi, cuius radices fluuius lambiI fluuius lambii Ysera, Ysera, cui cui quondam quondam prefuit prefuit Otto, Otto, non non aspemandus aspemandus historicus, historicus, ΙΙ ac Federici I, alterius frater, alterius patruus. duorum cesarum, Conradi Conradi II

1450 1450

1426-35 Aethicus Istricus, Istricus, Cosmographia 142635 latinum hreuiabreuiaab Hieronymo Hieronymo ex ex graeco graeco in in latinum Ethicus: Aethicus Cosmograpl-zia ah 681Β. Taracontas: Taracontas: cf. cf. 307Β; 383C; OO IO 681B. Η. Nuttke, Lipsiae, rium Lipsiae, 1853, § 32. cf. AS 307B; nur redacta, redada, ed. H. Aeth. § 32 cunctam semirds seminis eorum 32 p. p. 19: 19:Congregauerunt Congregauerimtad ad unam unam cateruam cateruam generationem cunctam in insula malore maris oceani Tareconta... maximam ac munitissimam munitissimam erexerunt Tareconta. . . et urbem maximam 1427 illicnuncupatamTaraconta. aquilonisubera: ubera: 'idestadseptentrionalemoceanum'add. 'id est ad septentrionalem oceanum' add. illic nuncupatam Taraconta. 1427 aquiloais 1437 14392138 1436 Friderici: Barbarossae. 1437 Pipino: Nano. 1439 editio Parisina a. 1509. 1509. 1436 '2138 Pontum... Pontum... 7162)ad adAeneam AeneamSiluium Siluiumepiscopum episcopumsenensem senensem (i. 7162) iugulari: partes epistulae epistulae Nicolai Sagundini Sagundini (v. 1437 1437-39 De familia Otumanorum, Otumanorum, quam edidi in Carm. pp. pp. 217-25. 217-25. cf. AS 307C; 307C; 384D. '39 aa De familia 253,30 Hannover-Berlin 1912, Caspiis - conflixit: cf. cf. Otto Fris., Chronica, Chronica, ed. Hofmeister, Hannover-Berlin 1912, p. p. 253,30 codice di di Ottone Ottone di di Frisinga Frisinga i. 1451. i. Rifo sub 756. cf. cf. AS 307Β; 307B; 384D. v. 1451. v. Rino Avesani, Un Un codice sub anno airo 756. (agitur de Cod. Sto ri a patria patria 71 71(1964), appartenuto (1964), pp. 160-66. (agitur appartenuti aa Pio Pio II, II, Bulletino Senese di Storia pp. 160-66. 1452 Vat. lat. 9407 9407 = Gesta Gesta Frederici I). lege III. ΙΙ: lege ΙΙΙ. Ι). 1452 Conradi II:

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

64

Enee Siluii Piccolominei Erice Siluii Piccolominei

Caspiis AS 4S 316D 316D De Portis Portis Caspiis Caspiis multa multa memoria memoria est; est; femo nemo tarnen tamen satis satis Caspiis ubi terrarum terrarum existant. existant, quidam quidam Amazonas Amazonas Portis Portis Caspiis Caspiis egressas egressas ad ad explicat, ubi 1455 Alexandrumuenisse uenisse in Hyrcaniam prodidere. sed sed iiie Ule Caucasie fuerunt, per quas 1455 Alexandrum transitas est ex Iberia in Scythiam. mons Taurus tribus in locis interruptus quasi transitus pertransitur in Armeniam, Armeniam, in in Cmciam Ciliciam et et in in Mediar; Mediam; sed sed me Ule portis quibusdam pertransitur tantummodo Caspie Caspie Porte appeUantur, apud Medos existant, tantummodo appellantur, que apud existunt, quemadmodum quemadmodum intelligere. ac per has tansitus est ex Babylone ex Ptolemeo, Plinio et Strabene Strabone licet inteHigere. 1460 ac Perside ad mare caspium, et bine Caspie dicte diete sunt. sunt. 1460 hinc fortasse finasse Caspie Auaribus BE 161B Auares Hunnorum Hunnorum genus genus et et exercitus exercitus Attile AttUe Auaribus ΒΕ 161Β Fuerunt Fuerunt Auares reliquie. 22. Ex hac gente, quemadmodum quemadmodum Nicolaus Nicolaus Sagundinus*, ιι~r uir grece ac Ex l'mc historie peritissimus, peritissimus, ad ad nos nos scripsit, scripsit, uigesimum abhinc et et cencenlatine historie uigesimum abhinc 1465 tesimumcirciter circiter annum annum Otumanus*, exigui exigui tum turn census census et et obscuri obscuri inter inter 1465 tesimum priuatos nominis, nominis, ex excollectitio collectitio milite milite non non parua manu manu per per seditionem seditionem privatos Gonfiata, solum reliquias reliquias christianas Christianas uexare, uexare, conflata, crassari crassari passim passim ac ac non solum etiam hommes homines sue sue gentis gentis armis armis infestis infestis petere petere et et sibi sibi subdere subdere uerum etiam cepit. culus cuius conatibus conatibus orta otta inter inter Turcorum Turcorum principes principes seditio seditio facilem facilem cepit. 1470 cursumprebuit; prebuit; nam nam mi illi dur dumsese seseinuicem inuicemlaiiiant, laniant, ascitis undique 1470 cursum ascitis undique qui pro pro ingenio ingenio prede prede rapinarumque rapinarumque percupidi percupidi essent, essent, auc auc omnibus, qui toritatem breui et et fornen nomen adepius adeptus oppida oppida non pauca partir partim ui, ui, partir partim toritatem deditione accepit. deditione in potestatem potestatem accepit. Sagundinus Comm. 518,28 518,28 Nicolaus Sagundinus, Venetorum Venetorum legatus. legatus. AS AS 307C 307C Sagundinus Comm. 1475 NicolausSagundinus Sagundinusmuha multaeruditione eruditione preditus preditus grecas ac latinas lifteras litteras apprime 1475 Nicolaus callens de Turcis ad nos scribens Asiaticos Asiáticos Scythas Scythas Ulos qui Pintar Pontum cailens ros esse fatetur, qui Cappadociamque transgressi ad reliquas reliquas finitimas finítimas gentes gentes sensim sensim illapsi illapsi sint. sint. Cappadociamque transgressi ad cf. Carm.1O1 Carm.101 et 102; 102) pp. 217-25. cf. pp. 217-25. Otumanus Carm. Carm. 102,74 102,74 primus auorum Ottomannus egens egens latebris latebris emersit emersit ab Otumanus auorum Ottomarmus 1480 irnis. imis. 1480 23. Otumano filius filius successit successit Orcanes, Or canes, qui qui rem rem inchoatam inchoatam a a patre patre prosecutus admodum propagauit. Amurates filius subsubcommode prosecutus propagauit. eum eum Amurates secutus est. qui duobus de Grecorum Grecorum imperio disceptantibus ab altero, qui superari timeret, in in auxilium auxilium accersitus accersitus Turcorum Turcorum primus primus transmit transmit in in suρerαr~~ 1485 Greciam, ubi ubi consulto consulto bel[701 bel[70r]lum ambos enerener1485 Greciam, lum protrahens, protrahens, postquam ambos uatis consumptisque consumptisque uiribus fractos ac defessos defessos animaduertit, ut uatis fractos ac ariiraduertit, uersis, uersis, ut aiunt, aiunt, proris proris arma arma in in eos eos sine sine ullo ullo discrimine per per occasionem occasionem conuertit conuertit et et Caliopoli, oppido in Cheronneso Cheronneso ad ad Hellesponti Hellesponti occupato Caliopoli, oppido peropportune peropportune in fretum sito, sito, cetera cetera greca greca oppida oppida aperto aperto petere petere bello, sibi et et fretum beΠo, palamque palam que sibi moo posterisGrecorum Grecorumpolliceni polliceri imperium imperium non dubitauit, magnamque Thra1490 postens magnam que Thra1459 1459 1423 duobus: 1.12,5; Plinio: Plinio: 6.15,44; 6.15,44; Strabone: Strabene: 1009,18. 1009,18. 1483 duobus: liai-mes Ioannes Ν V Pa Pa-Ptolemeo: 1.12,5; laeologus, 1332-91; 1332-91; imp. imp. 1341-76; 1341-76; 79-91 79-91 et et bannes Ioannes VI VI Cantacuzena, Cantacuzena, 1292-1383, 1292-1383, usurpator usurpatat 1485 1509 (1341-55). altero: altero: liai-mes Ioannes VI VI C. C. 1485 lum lumprotrahens protrahens 1509 Damascum; i. v. tab. tab. 6;6;ProPro(1341-55). Damascum:

legomena § 22. 22.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De De Europa

65

eie partem nullis nullis ferme obsistere audentibus ditioni sue subiecit. is uita aita cie ferme obsistere audentibus ditioni subiecit. is functus duos reliquit reliquit filios, filios, Solmanum Solmano breul breui e uita functus Soimanum et Pazaitem. Solmano subtracto res res uniuersa uniuersa ad Pazaitem Pazaitem deducta deducía est; est; qui qui prosperas prσsperos fortune adeptus afflatus usque usque adeo adeo nouelli ut Thraciam Thraciam pene adeptus nouelli regni fines fines extulit, extulit, ut uniuersam, excepta excepta Constaritinopoh Constantinopoli ac Pera, Thessaliam, Thessaliam, Macedoniam, Macedoniam, 1495 1495 uniuersam, Phocidem, Boetiam, Atticam maiori occupauerit, My sos quoque, quoque, mauri ex parte occupauerit, lysos Illirios, Tribalos crebris crebris excursionibus excursionibus infirmauerit. infirmauerit. Constantinopolim hunos, Tribalos nero omni suburbanisque deliciis spoliauit, et perdifficili uero orni agro agro suburbanisque deliciis spoliciuit, tam longa etperdifficili obsidione uexauit, ut ciues desperata salute de deditione agere obsidione uexauit, ut ciues despercita deditione agere ceperìnt ceperint perissentque proculdubio et in hostis hostis seuissimi seuissimi potestatem potestatem uenissent, uenissent, ni ni 1500 1500 perissentque Tamerlanes*, Ule prepotens rex, rex, instar instar torrentis torrentis ipso incursu incursu ille Scytharum Scytharum prepotens atque Ímpetu cuncta cuneta prosternendo prosternando ac ac uastando uastando Pazaitem Pazaitem ipsum ipsum ococatque impetu currere currere ac reluctari reluctari conantem, conantem, magno prelio et ingenti strage superatum, superatum, in Asia cepisset. Hic est est iiie ille Tamerlanes Tamerlanes terror terror gentium, gentium, in incuius cuiusexercitu exercituduodecies duodecies 1505 isos milia hominum hominum fuisse fuisse traduntur, Xerxe ac Dario maior, quorum centena mula traduntur, Xerxe major, quorum copiis siccata uocitauit nec nomini copiΙs siccata flumina prodiderunt. prodiderunt. 'Iram' "rar' ipse se 'dei' uocitauit crudelitas defuit. defuit. multas ac preclaras Asie urbes deleuit, homines crudelitas hommes tamquam tamquam pecora trυcida~t, trucidauit, non non etati, etati, non non sexu sexuiΙ pepercit. Damascum, [701 [70v] nonopecora pepercit. Damascum, bilissimam Syrie Pazaitem cathena cathenauinctum uinctum 1510 1510 Syrie urbem, urbem, diripuit atque incendit. Pazaitem prandens quasi canem iussit; ascensurus equum equum carier sub mensa sua comedere iussit; eo tamquam tamquam scabello scabello usus est. ei Tamerlanes AS AS 313Α 313A Tamerlanes genere Parthus, Parthus, gregarius gregarius miles adeo inter Tamerlanes suos ui mentis et corporis agilítate excelluit, excelluit, ut breul breui multarum suis corporis agilitate multarum gentium dux fieret. quadringentis milibus milibus equitum, equitum, sexcentis sexcentis mihbus milibus peditum peditum omnem omnemAsiam, Asiam, 1515 1515 cum quadringentis Minoremappeflamus, appellamus, obtriuit. obtriuit. regem regem omnium omnium potentissimum potentissimum Pazaitem, Pazaitem, quam Minorer Turcarum dominum, uiuum uiuum cepit, caueaque in modum fere inclusum per omnem omnem Asiam circumtulit. Damascum Damascum ui cepit, d~iρυit diripuit atque atque incendit. incendit. interrogatum interrogatum Asiam circumtulit. ~~cepit, aliquando ab homine genuensi, cur tanta commotum ac ueluti tanta crudelitate uteretur, uteretur, commotum furentem, distorta facie ac spirantibus ignem oculis, oculis, respondisse: respondisse: 'Tu me hominem 1520 1520 spirantibus ignem fallens: Ira dei ego sum et orbis uastitas. uastitas.'' ferebarit ferebant qui Tamerlanem esse arbitraris. faieris: Tamerlariem uiderunt, eum Hannibali aliquod excellens excellens ingenimn ingenium eius Ηam Ιba1i fuisse fuisse similem. similem. ib. ib. 3i3CSi 3/3CSi aiiquod acta reperissent, reperissent, inter inter clarissima clarissima ducum ducum gesta gesta legerentur. legerentur. Germ. Germ.68,30 68,30 Formidatissimus iiie ille Tamerlanes, qui qui nobis puerulis puerulis Armeniam, Armeniam, Capadociam, Capadociam, Asiam, Asiam, Bithyniam, et nobilissimam nobilissimam urbem urbem incendit, incendit, DaDa- 1525 Bithyriiam, Ciliciam Ciliciam Syriamque Syriamque uastauit et 1525 mascum. Vat. Vat. Lat. Lai. 7082 7082 f. 29 prelio uicto uincula 29 Pazaite Turcorum imperatori prello uicto uincula f. indidit et et quasi quasi carier canemcathena cathena uinctum uinctum cum cum cenaret cenaret astare astare et et humi, humi, que que proicerentur, esse iussit quando equum equum ascendit. ascendit. iussit eo ei pro scamno usus, quando 1504 1504

1507

1507 cepisset: 28.1/11.1402 28.VII. 1402 (apud Cubuk-Ovasi). Cubuk-Ovasi). flurnina: Her. Her. 7.43,1 7.43,1 (Skamaridros); (Skamandros); ib. ib. cepisset: flumma: 1518 1524 nobispuerulis: 108,2 (lisos); ib. 127,2 127,2 ((Echidoros). Damascum:a.a.1401. 1401. 1524 nobis puerulis; Aeneas Aeneas 108,2 (Lisos); ib. Εch~dοrοs). 1518 Damascum: 1526 natus est est armo, anno, in in quo quoTamerlanes Tamerlanesobiit obiit(1405). (1405). 1526 Vat. Vat. Lat. Lat. 7082 7082 f. f. 29; 29; autographon autographon natus Epistulae ad Mahometem. Mahometem.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

66

Enee Siluii Siluii Piccolominei Enee Piccolominei

erant, in in potestatem potestatem dader Pazaite filii fuji eius, qui complures erant, 24. Post cladem 1530 Grecorum isso Grecorum uenere, uenere, cum cum periculum periculum euasuri euasuri in Thraciam Thraciam traicere traicere contenderent. natu major tenderent. Calapinus Calapinus autem natu maior emissus emissus a a Grecis Grecis patrium patrium mgarie collatis collatis regnum obtinuit. regnum obtinuit. aduersus aduersus quer quem Sigismundus Sigismundus rex rex Ηι Hungarie jquit. signis prelium miens signis iniens tumultuose fusus fusus castra castra et inpedimenta rel reliquit. ei prelio cbristianorum ingens christianorum ingens occisio occisio facta; facta; Ioannes* Ioannes* dux Burgundie Burgundie in eo prelio 1535 captus αurο libertatem redemit. 1535 captus multo auro

muja occisa Magna strages strages data est christianis multaque milia bannes hr. Ioannes Vir. 48,29 48,29 Magna occisa dux Borgundorum Borgundorum hostiles manus incidit; captique multi nobiles; nam et Iom'mes Ioannes dux multo auro. miro. qm redemptus est postea multo qui etate adolescentulo, adolescentulo, Moyses CaΙaρ nο mortuo Orcani Orcani eius filio, filio, tenella etate Calapino sine filio desideratus desideratus paulo 1540 patruuS patruusetetregnum regnumetetuitam uitameripuit; eripuit; qui post sine Maometem fratrem reliquit Maometem reliquit heredem. heredem. is is Flacciis Flacciis ferocissimis ferocissimis et et belbellicosissimis licosissimis nationibus trans trans Danubium, Danubium, ut ut ante ante diximus, diximus, late late dodoimperauit; nonnullos nonnullosin Asia minantibus bello bello attritis attritis tributa tributa grauia grauia imperami; Asia christianos Tiircorum reguíos regulos armis armis oppressas oppressos regnis regnispenitus penitus spoliauit; spoliauit; christianos Turcorum 1545 sub imperio suo degentes quam quam durissime durissimeafflixit. afflixit.

1550 isso

1555 1555

isso 1560

1565 1565

filiar, qui per per id id temporis in in 25. Maomete mortuo Amuratem eius filium, moraretur, audita patris morte in Thraciam traicere conantem Asia moraretur, audita patris morte in Thraciam traicere conantem ex Pazaite Grecorumdiu diuprohibuit, prohibuit,Mustaphamque, Mustaphamque, reliquum reliquum ex Pazaite imperator Grecorum ρotretυr, emisit filiis, ut ut rerum rerum potiretur, emisit et et summa summa ope ope prosecutus prosecutus est. est. sed sed Amurates uictor uictor uniuersum Mustapha Mustapha pugna superato superato et rnterempto interempto Amurates Grecie urbem, urbem, quam turn turn regnum consecutus consecutus Thessalonicam, Thessalonicam, illustrem Grecie eaque Veneti possidebant, ui captar Veneti captam expugnatamque expugnatamque penitus diripuit, diripuit, eaque uictoria auctus auctus Epyrum uictoria Epyrum atque atque Etholiam, Etholiam, non non obscuras obscuras prouincias, prouincias, uastauit, oppida oppida multa reliquo regno regno adiecit. [71] [71r] Illiriorum Illiriorum agros agros uastauit, multa ui ui cepit, diιΨυit atque incendit. uxoribus more gentis quamplurimis iunctus cepit, diripuit despoti*, filiam filiar duxit; nec nec diu (lit'post postimmemor immemor quas Georgii, Seruie despoti*, est, inter quas generi potentie potentie affiiiitatis aduersus aduersus eum duxit exercitum. affinitatis exercitum. Georgius, Georgius, impar generi furentemque ueritus ueritus hostem, furentemque hostem, relicto relieto uno uno ex ex fluis, filiis, qui qui cum cum presidio presidio Synderouiam tueretur, cum Synderouiam cum coniuge coniuge ceterisque ceterisque liberis liberis ac ac gentis gentis sue sue tarnen Synderouia ac ac sacerdotibus sacerdotibusininHungariam Hungariamprofugit. profugit. expugnata expugnata est tamen Georgius patria pulsus pulsus diu diu apud direpta. despoti filio lumen ademptum. Georgius arιna clarus, clams, sepe Húngaros exulauit. barres Ioannes Huniades, Huniades, jam iam per per arma sepe cum Hungaros exulauit. Turcos affecit affecit eorumque eorumque duduexercitu Seruiam Seruiam ingressus ingressus plurimis plurimis cladibus cladibus Turcos partem recuperauerit, acie conflixit; conflixit; uerum, uerum, quamuis Seruie magnam ces acie magnam partem retinuit, multa dedit non tarnen tamen Georgio Georgio cuncta cuneta restituit: restituit; multa multa sibi sibi ipsi ipsi retinuit, 1552 1542 ante: v. 1222. 1534 Ioannes: 1533 fusus: fusus; i. 210. 1534 v. 5683. 5683. 1542 v. 2306. 2306. v 210. ante: i. 1222. 1552 Veneti: Veneti: i. barres: i. 1555 1556 1557 1559 1557 1556 generi: Murad II. Syrifiliar: Mara. lara. diripuit; 1430. filiam: Murad II. Syndiripuit: mense martio 1430. 1561 1561 lumen = Verg. A. Α. 3,658. derouiar: v. i. 513. fIlio: Gregoriusv. derouiam: filio: Gregorius v. 1619. 1619. lumen

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

67 67

aniicis neque injurIa, ρ~Ιisset hostes et Georgii amicis iniuria, cum et ipse sua uirtute re repulisset esset, qui medius inter Húngaros Himgaros et Turcos Turcos nunc nunc hos, his, nunc nunc suspecta fides esset, mis fefernsset, ueri, que illos fefellisset, in in us fis uero, que reπgii~s religionis essent, essent, neque romane romane ecciesie ecclesie leger sequeretur. Maimetis legem auscultaret neque Maometis Turci obtenta obtenta Constantinopoli Constantinopoliin inRasciam Rsciam Seruiamque 1570 despoti Comm. 745,22 745,22 Turci 1570 traicientes gentis dominum, quer quemdespotum despotum appellant, eiecerunt, consanguineis consanguineis σculos effoderunt effoderunt regionumque murdtissirna queque oppida oppida preter preter eius interceptis oculos munitissima queque Sinderouiarn et Beigradum Sinderouiam Belgradum expugnauere. expugnauere. HB HB 126Ε 126E Per idem tempus despotus Seruie, quam Rasciarn Seruie, Rasciam uocant, uocant, cum cum sacerdotibus sacerdotibus et et nobilibus nobilibus in in Himgariam Hungariam profugerat Turcarum irnpeturn profugerat impetum ueritus ueritus uno imo tarnen tamen relicto relicto filio, filio, qui qui castelli.irn castellum 1575 1575 Siriderouiam, in ripa ib. 126F Sinderouiam, ripa Danubii Danubii siturn situm et et aaTurcis Turcis obsessurn, obsessum, tueretur. tueretur. ib. 126F Turcarum imperator euicto in euicto castello excecatoque despoti despoti filio filio, cuius sororem in matrimoniurn duxerat, domum abut, matrimonium abiit, crudelis crudelis qui neque coniugii affectum sensit. necessitudo leuis, leuis, apud quos uerum Turcis Turcis matrimoni matrimoniiΙ necessitudo quos singuli singuli pro opibus plures uxores habent; regibus eo ei amplius 1580 amplius nubere licet. isso ,

Ν V 26. LJBET, 0101114 huc est, huius hulus opera opera ad adfinem finer prosequi. 26. LJBET, QVONIAM hue uentum est, prosequi, raie pugnaturn prelio uamensi, uarnensi, de quo paulo paulo post post dicemus, cum male pugnatimi esset in prelio fugiens Huriiades in in Seruiam se recepit. fugiens Huniades recepii, sensit sensit adueritum aduentum eius eius Georgius Georgius atque obuiarn 1585 atque obuiam factus factus uenientem uenientem intercepit intercepit et et quasi quasi hostem hostem coniecit coniecit in isss prins dimisit quam quarn oppida sue nec prius sue dictionis dictiords ab abeo ei pridem pridem occupata occupata uincula nec recepit. nec recepii, nec multo postea, cum cum haires Ioannesuersus uersusSophiam Sophiamcopias copias duceret ducerei uldereturque non uidereturque non parua parua Turcis Turcis illaturus illaturus damna, damna, Amurad Amurati in-mia omnia Hunconsilia patefecit; patefecit;unde undeille meadmonitus admoitus [711 ιs garorum Consilia [71"] maximarn maximam cbristim christianis Τurc~~ 1590 1590 intulit dader, cladem,quemadmodum quemadmodum suo suo loco loco referetur. referetur. cum cum uero uero Turci Constantinopolim atque in Seruiam Serulam ducere minarentur, secundo Constantinopolim eulcissent euicissent atque minarentur, secundo awdlia petens auxilia petens ad ad Hungaros Húngaros transit transit et etininAustriam Austriam usque usque profectus profectus adlit regem, grandeuus iam jar senex, si recta recta de Ladislaum adiit senex, dignus dignus ueneratu, si religione sensisset: ea in ei sermords auctoritas, ea corporis maiestas sensisset; ea in eo sermonis auctoritas, ea corporis maiestas fuit. 1595 1595 Accessit hum hunc bannes IoannesCapistrariius Capistranius ordinis ordinis Minorum Minorum professor, professor, uite insignis; quesiuit munditia et inter predicatores predicatores euangeiii euangelii nostro tempore insignis; an audire quid romana an audire se se ueHet. uellet. armuenti annuenti quod romana ecclesia ecclesia credit credit et et docet docet exposuit. din secum secum per interpreter exposuit. diu interpretemde desacris sacriseloquils eloquiisdisputauit; disputauit; ut ut errirem sue gentis gentis relinqueret, relinqueret, magnopere magnopere cohortatus cohortatus est. derdque 1600 errorem ióoo est. ille iiie hoc hic denique aliar religionem, responsum dedit: 'Aimιs 'Annis nonaginta uitam produxi nec aliam quam suscepi aa patribus, patribus, noui. sapientem sapientem me mei, quamuis quarnuis infelicem, infelicem, quam me ciues mei, 1582 1583 1582 libet: formula transitionis: v. 1583 i. 3219; 3638; 3977. ν. 1772. prelio uamensi: uarnensi: 10. Χ1.1444 10.XI. 1444 v. 1772. 1590 1593 1587 Sophiam: 1593 1590 referetur: i. 1947. Sophiam; v. referetur:v. 1947. senex:v. i. WI.1,307.1223. W1.1,307. 1223. senex: i. 1601;obiita. 1601; obiita. 1456, 1456,

octogirita unum armos octoginta masos natus. natus.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

68

Enee Siluii Siluii Piccolominei Ence Piccolominei

putauere. tu tu nunc, nunc, quid quod sepe sepe agitant agitant senes, senes, delyrum delyrum efficere efficere hactenus putauere. laqueo uitam uitam finire finire mαlim malim quam patrum patrum traditiones traditiones relinquere.' relinquere.' cupis. laqueo 1605 atque atque hisdictis dictiseeconspectu conspectuabut. abiit. tam tampericulosum periculosum est religionem imbuisse 1605 his dampnatam. 27. Reuersus cum accepisset accepisset Michaelem MichaelemZylagi, Zylagi, qui turn tum Mbe Albe Reuersusdomum domur cum fratremqueeius eiusLadislaum Ladislaumquadrigis quadrigisuectos uectosurbem urbem cum presidio presidio preerat, preerat, fratrerque uel occiderent. occiderent. Michael comprehenderent uel exisse, milites misit, qui eos eis uel comprehenderent 1610 ubi ubiadesse adessehostes hostesanimaduertit, animadueitit,curru currudesiliens desiliensequum, equum, qui qui pone pone dudu1610 cebatur, ascendens ascendens ueloci ueloci fuga saluatus est. Ladislaus in quadriga repertus repertus multis uulneribus uulneribus confossus confossus ac ac discerptus discerptus intedit. interiit. sed sed non non impune impune id id multis Michaelpaucis paucispost postdiebus diebusilium illumprope propeDanubii Danubii Georgio cessit. cessit. cognouit cognoit etetMichael [72r] aggressusque aggressusque cum cum armatis armatis captiuum captiuumabduxit. abduxit. cui cui ripam iter ιter habere [721 1615 dextere dextereranus manusduos duosdigitos digitosamputauit, amputauit, cum cum se se gladio gladio defenderet. defenderet. rere1615 diusuperuixit, superuixit, cum ragno auri ami pondere, pondere. non tamen taren diu demptus est Georgius magno trunce manus fluorsisti sistinon non posset. posset, atque atque hic perfidi honnis hominisexitus exitusfuit. fuit. trmice ranus fluor Lazarus filius post cum eum gubemationem gubemationem suscepit suscepit exciuso excluso fratre fratre nomine Gregorio, quer quem quondam quondam Amurates Amurates excecauerat. is is cum cum sorore, sorore, quam quam 1620 nupsisse nupsisseAmurati Amurati dixirus, diximus,adadopes opesMaomethis Maomethisconfugiens confugiens frustra frustra eius eius 1620 auxilium inplorauit. inplorauit. obιit obiit deinde Lazarus, Lazarus, de cuius hereditate non parua parua auxiliur contentio exorta exorta est. est. Gregorius Gregorius Turcorum Turcorum auxilio auxilio patemum patemum regnum regnum contentio uendicare nititur. uxor L Lazan relicta hungaricas hungaricas opes opes implorat implorât nec nec uendicare riititur. uxor αzαr~~ relicta Kathecuzina*, lirici Viricicomitis comitisCilie Cilié quondam quondam uxor uxor ac ac Georgii Georgii mia, filia, porpor1625 tionemhereditatis hereditatis desperat. bannes loannescardinalis cardinalis Sancti Angeli ab Hunigaris Hungaris 1625 tionem inuitatus eo ei profectus, ut arces rascianas, rascianas, que Turcis in iii Hungariam Hungariam aditum aditum aut apostolice apostolice sedis sedis nomine recipiat aut Hungaris tradi tradi curet, precludunt, aut (uix enim Turcorum Turcorum manus manus euasit) euasit) rebus infectis non sine graui periculo (nix Budam rediit. redut. 1630 1630

1635 1635

Kathecuzina HF2/3C Virici filio) C Pater ((lirici Kat hecuzina ΗΡ2Ι3 filio) filiam filiar despoti Rascie despondit, greca honestam, ex qua masculina perfidia maculatam, maciilatam, alioquin facie et moribus honestam, masculinasobóles sibiles puberiatis armΙs annos absumpta est. nata ante pubertatis 28. Nos Amuratis Amuratis opera, opera, que que medio medio cursu cursu reliquimus, reliquimus, prosequamur. prosequamur. domi bernque bellique tam suis amatus quam quam nostris nostris odiosus. odiosus. magnus hic uir fuit, domi cum centum centum inilibus milibus pugnatorum pugnatorum intrauit intrauitHunganiam Hungariam late late populatus populatus prouinciam; sterilis sterilis armus annus impedimento impedimento fuit fuit ne ne regno regno potiretur: potiretur: corcomprouinciam; penuria compulsus compulsus redut. rediit. lulianus lulianus cardinalis cardinalis Sancti Sancti Angeli Angeli ab ab meatus penuria Eugenio eum missus missus Hungarorum Hungarorum extulit extulit Eugenio pontífice pontifice máximo maximo aduersus aduersus cum 1607 1633 1633

1615 1615 digitos:v. Zylagi: v, 1026. 1026. digitos; v. 871. 871. Zylagi:v. reliquimus: v. 1581. reLiquimus: i. 1581.

1615 1619 excecauerat: v.1561. 1561. excecauerat:v.

1620 1620

diximus:v.1556. 1556. diximus:v.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

69 69

animos et arma sumere persuasit. exercitus ad ánimos exercitus cbristianus christianus usque usque Sophiam Sophiam ad v Arcum Magnum profectus est. sepe cum Turéis Turcis prospere prospere [72 [721] dimicatum diniicatum 1640 mo ductault. culus non sine Ioaimis Ioannis Huniadis ingenti laude, qui qui turn tum copias copias ductauit. cuius fornen apud nomen apud hostes hostes adeo adeo terrificum terrifîcum fuit, fuit, ut utplorarnibus plorantibus pueris pueris mamatresfamiiias taciturnitatem non aliter aliterimperarent imperarentquam quamIoannis barils presentiam tresfamilias tacitumitatem mi~tantes. congregati minitantes. congregati tarnen tamen non paruo numero Turci Turci cum cbristianis christianis confligere non non dubitarunt, dubitarunt, sed non non tam tam felix eis pugna pugna quam quam fortis fortis animus animus 1645 1645 confligere fuit: superati superati uirtute uirtute hungarica hungarica multis multis cesis cesis terga terga dedere. dedere. bellointerfuere, interfuere, cupiditate cupiditate gιode res suas suas ampliantes ampliarites ac ac de de Hungari, qui bello glorie res magnΙs majora bell° Turcos magnis maiora tradentes tradentes imperatori imperatori Friderico Friderico superatos supéralos bello Turcos scripsere, triginta scripsere, triginta mula milia hostium hostium cesa cesa captaque captaque multo multo piura. plura. cardinalis cardinalis Sancti Angeli sex milia mula dumtaxat dumtaxat hostium in in eo ei prelio cecidisse suis suis litteris litteris 1650 i650 affirmauit, signa nouer capta; signa militaria militaría nouem capta; loimnem Ioannem Huniadem Huniadem non ducis tantum, sed sed militis militis quoque quoque singulari singulari uirtute uirtute usum. usum. eique eique fides fides habita. habita. Turcis ea ea christiariorum christianorum uictoria plus plus pauoris quam danmi damni attulit, attulit, non non hungaricas tantum εmicas quoque in tantum uires, uires, sed sed germ germánicas in se se commotas commotas ararbitrantibus. constemati ergo ac perculsi metu, perinde ac titus totusOccidens Occidens 1655 1655 coniurasset, pacem pacer petiere. Ι4υngari, qui suas suas uires uires non non ignorarent ignorarent nec nec tam tam coniurasset, petiere. Hungari, ~ctoΓiam imputarent, periculosum existimantes potentie sue quam casui uictoriam nitro conditiones pacis non recusarunt. sepius tentare tentare fortumim, fortunam, oblatas ultro recusarunt. decem annos di cte. inducie bern belli in decern diete. Iusiuraridum 1660 lusiurandum per sua sacra ambe partes prestitere. despoto Serule Seruie que i660 beHo amiserat reddita. reddita. molesta bello amiserat molesta ea ea res res luliano luliano cardinali cardinali fuit, fuit, cui cui proprosequenda sequenda uictoria uictoria uidebatur. uidebatur. Eugenio Eugenio quoque quoque romano romano pontifici pontifici nihil nihil r molestius nuntiari pituit, {731 cuius menti major nulla maior cura cura insedit insedit quam quam molestius nuntiari potuit, [73 ] nulla christiane fidei propagande, propagande. scripsit null= ualere Christiane scripsit igitur igitur cardinali nullum ualere fedus, fedus, quid se inconsulto cum hostibus religionis percussum percussum esset. esset. Vladislao regi regi 1665 quod 1665 Polonie, qui qui ei eo tempore tempore Hungariam Hungariam occupabat, occupabat, uti uti conuenta conuenta dissolueret dissolueret αurαr~~bellum bell= cum imperauit, iuramenta iuramenta remisit, remisit, nouum nouum inst instaurari cumprecibus, precibus, tum ppum* minis extorsit. extorsit. ex christianis christianis principibus principibus auxilia amilia petiit. preter minis preter Phili Philippum* tarnen, ducem, neminem Christiane christiane religionis re]igiois zelus tamen, Burgundie ducem, zelus commoult. commouit. bic solus solus classem classer instruxit, }{ellespontum profecía profecta Turcis ex i670 1670 hie instruxit, que que usque usque in Hellespontum Asia transitum transitum prohibere probibere in Europam* cardinaJis Asia Europam* conata est. Franciscus* Franciscus* cardinalis Venetiarum, Eugenii Venetiarum, Eugenii nepos, nepos, cum cum plerisque plerisque triremibus triremibus ei eo missus missus classi classi prefuit. Philippum (Philippi) que sit nobilitas, Philippum W W 111,504 111,504 (Philippi) nobilitas, que altitudo animi animi non non est est emcur me scribere oporteat, quando nulla est toto orbe tam barbara tarnque tamque inaccessa 1675 1675 christiana inquam, que suum nomen fornen cum natio, Christiana cum singulari singulari laude laude non non decantet. decantet. illud mud ta rnen non me tamen me dixisse dixisse penitebit, penitebit, quamuis quamuis maxirni maximi et et opulentissirni opulentissimi et et nobilissimi nobilissimi 1663 1663

nulla major maior cura cura = = Comm. Comm. 113,10. 113,10. i. 1729; Condulmarus v. 1729; 1908. 1908.

1666 1666

v. 567. 567. occupabat: i.

1671 1671

Franciscus; Franciscus:

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

70

Enee Siluii Siluii Piccolominei

huic homini h οmi ~~parent, non tamen tarnen eum euin tanti imperii tam superba superba facies principatus buie sincere probitas et facit quam mentis sincere darum, gliniSum adeo clarum, gloriosum atque atque admirabilem admirabilem facit 1680 animus animus ad ad uirtutis uirtutis egregia egregia facinora facinora promptus. promptus. is is cum cum christianos christianos iii in Oriente Oriente commorarites a Turcis commorantes Turcis modo, modo, modo modo aa Saracenis Saracenis inlbiitas infinitas ferre ferre contumelias contumelias ~micissimam esse nomini didicisset, gentemque gentemque illam, illam, Maumetho Maumetho credentem, iinimicissimam didicisset, nomini christiano, atque in dies tendere rnsidias midis omnibus, christiano, insidias nitique modis omnibus, ut ortliodoxam orthodoxam Dei statuii statuit excitare excitare atque fidem fidem perdant, irritatus animo accensusque zelo domus Dei 1685 adhortari adhortari rectores rectores nostri nostri orbis, orbis, ut ut arma armasumerent sumerentchristianumque christianumque sanguinem sanguinem soli duds animum, animum, nemo femo manus manus apposuit. apposuit. cum sob uindicarent. sed laudarunt omnes ornes ducis ipse quiescere ac sibi tanti belli molem moler minime subeundam intelligeret, decreuit et intelbgeret, et ipse quiescere ac suis,dum dur superi permittant, uluere. ib. 511 Laudare complurimi sibi et subditis suis, sibi uiuere. ib. nostre curam curar gerat. seruande amptificandeque gerat. sed sed ñeque neque pium principem, qui seruande amplificandeque fidei fidei nostre ΙΙΥΙ~~ himc priuati privati boni causa, causa, non non 1690 obtrectatores ac maledici, qui principem hunc 1690 obtrectatores desunt desunt buidi ac αli~~ Brabantiam communis aduenisse aduenisse (Ratisponam ad ad dietar) dietam) dictitent; abi Brabantiam eum, οccυρ se asserunt. ib. 552 Phibppus, Phulippus, qui prius prius Hollandiam Zelandiamque iiiiuste Hobandiam iniuste occupasse lentis febribus febribus tenebatur, tenebatur, grauius lentis grauius egrotare egrotare cepit. cepit. cum cum sanguis sanguis eius eius minueretur, minueretur, cruor uiridis uiridis liuidusque buidusque sirnul simul niger niger effectus effectus est. est. caput caput eius eius doloribus doloribus assidue assidue null= membrum officium facere. 1695 torqueri, torqueri, manus ac pedes tremere, nubum membrum suum suum satis officium ex caris Philippi, quotus quitus ibi uh principi mm quid cum est ex caris Phibppi, quod cumEneas Eneas accepisset, accepisset, sciscitatus sciscitatus est principi iam uite amius ilistaret. quibus tertium annus instaret. tertium et et sexagesimum sexagesimum armum annum agere agere ilium ibum dicentibus morbos habet. obseruatum eriim multa multa 'Nb mirum' inquit 'si uestrum principem morbus ohseruatum enim hominum memoria hominum memoria scribit Gellius Gebius expertumque esse senioribus plerisque plerisque hohoannum cum periculo periculo et et clade dade aliqua aliquauenire uenire 1700 minibus sexagesimum ac ac tertium tertium uite minibus sexagesimum uite annum Augustus aut cirporis corporis morbique morbique grauioris grauioris aut aut uite uiteinteritus interitusaut autanimi animiegritudinis. egritudinis. Augustus euasisse. ad Caium letatus est est se se tertium et et sexagesimum sexagesimum annum annum euasisse. quoque epistolis epistobs ad pene Aiphonsus rex Aragonum tempiris agens ulcus in genu dolorosum ac pene Alphonsus Aragonum hoc temporis dolorosum ac mea Victoria, Victoria, ut pania pansa magnis magnis equem, equem, hue huc etatis etatis prouecta prouecta exitiale sustinuit. mater mea mirer. sed confidite! nature dommus dominus Deus Deus nat ur a suum morera, 1705 uicina uicina morti fuit: fuit; tenet natura et ibustribus illustribus ocubs, oculis, naso naso Phiiippus corpore procero, grandioribus et est.' ib. ib. 530 Fuit Phibppus adunco, quer quem uocant uocant aquilinum, aquilinum, erecto erecto pectore, pectore, gracmoribus graciboribus tibiis, tibbs, modesto modesto intuitu, monbus eloquio, cibo cibo potuque potuque temperatiori, temperatiori, annos annis intuitu, moribus benignis, benignis, gratissimo gratissimo eloquio, paulo ante meridiem mendier ee mis ibi uh fuit supra sexaginta natus neque mentitus mentitus etatem. etatem. mos fuit paulo 1710 siamo somnosurgere, surgere, rem rem diuinam diuinam uisere, uisere, mde inde consilium consibum de repubhca repubbea habere; habere; tum turn prandere; post dormiscere paulum; prandere; post inter inter amicos amicos uersari; uersari; hiiic hinc dormiscere paulum; mix moxludo ludoiocisque iocisquead ad animum. cenam cenar denique noctis pertrahere, pertrabere, audire uesperam laxare laxare animum. denique ad multum noctis audire quieti se se dare ac ac postremo postrerO quieti cantus, interesse interesse choreis, choréis, rursusque rursusque consiliarlis consibariis aures aures dare committere. accepimus committere. accepimus taren tamen ex ex his, his, qui qui secreti secreti eius eius habentur habentur conscn, conscii, non non familie 1715 mendier, sed consurgere ante opinionem uulgi 1715 dormire dormire hominem ad meridiem, uulgi ac famibe aliquot horis, hofs, idque temporis tempiris pnivatis actiinibus suis suis elegisse; nam nam cum cum sit sit aboquin alioqum aliquot priuatis actionibus facilis neque neque ulli hic ordine uitam instituisset, nuilum nat ura facbis suapte natura ubi se neget, nisi hoc instituisset, nubum late eral tempus, erat tempus, quid quodsuum suumdicere dicere potuisset. potuisset. Mansi Mansi 11,229 11,229 Apud Apud histσricos historíeos late ornes eius celebres fragrantia Europam omnem omnem perfudit. laudant laudani omnes fragrantia suorum suorum morum Europam 1720 in adeundo adeundo facilitatem, facbitatem, liberaiitatem, bberabtatem, clementiam. clementiam. nullam nubam ej ei uirtutem uirtutem deesse deesse 1684 1684

1691 1691 Brabantiam: i. Ps. 68,10; 68,10; Ιο. Io. 2,17. 2,17. v. 5904; 5904; cf. cf. Comm. Comm. 534,12 534,12 sqq. sqq. zelo: Ps. 1698-1702 1698-1702 obseruatum - euasisse = Geli. 15,7; v. 9347. obseruatum - euasisse = Gell. 15,7; i. 9347.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa

71 71

regie nuncupantur. nuncupantur. sed ñeque officium eius eius summa neque officium summa laude laude caret, caret. referunt ex his, que regie ducale ei ei in in plures plures prouincias prouincias populosas populosas et et opulentas opulentas traditum traditum est est diuixiitus diuinitus imperium. nemo femo mediocrem imperium. mediocrem aiiquem aliquem principem principem animo animo uoluat, uoluat, cum Burgundie Burgundie nοm~nαr~~ audit. ducem nominari audit, aduersus aduersus impios impíos Turcos auxilium sepe transmisit, uaiidas ualidas classes armauit, laborantes per Orientem Orienter cbnistianos christianos magriis magnis aluit sumptibus. 1725 1725 Europam W Europam W111,283 111,283 Hic Hic est Europe uultus, hic hic status christiane Christiane religionis: religionis: beilum reperio aut belli metum. return. quocumque me uerto aut bellum Franciscus WI. 1,322 Venetiis Venetiis quinqué quinque et et uiginti ulginti triremes armantur, que Franciscus W 1.1,322 que per mensem lumi lunii in Hellespontum Hellespontum traiici debent (27.Ν.1444). (27.V. 1444). Somn. 560 560 Franciscus uicecancellarius episcopus cardinalis nuper pressus alieno. 1730 nuper obiit obiit ere pressas 1730

29. Vladislao, 29. Vladislao, qui qui alienum alienum regnum regnum inuasisset, inuasisset, e e re re sua sua uisum uisum est est solicitudinem belli prouineialibus prouincialibus non non deesse, deesse. aeeersitis accersitis igitur Polonia ac ac solieitudinem igitur ex Polonia Bohemia ceterisque uiciriis uieinis gentibus awdliis, auxiliis, coactis ex ex Hungaria Hungariacopiis copiis Turcorum Ιοami Hi.miadi Turcorum agros inuadere inuadere statuit statuit Ioanni Huniadi castrorum cura corncomnhissa. quadraginta quadragirita circiter missa. eirciter equitum equitum mula milia fuisse fuisse traduntur; traduntur; plerique plerique 1735 1735 Hunganie pontificesque dimidio minorer minoremnumerum numerumprodidere. prodidere. regul reguliΙ Hungarie quamplurimi quamplurimi interfuere. luliarius lulianus Sancti Sancii Angeli Angeli cardinalis milites cruce signatos non paucos paucos secum secum duxit. duxit. iter iter per Valachiam Valachiam receptum. deinde deinde irι transito Danubio Danubio in Mysiam Mysiam uentum, ut per plana et campestria loca in 1740 Romaniam transirent. Arnurates Amurates hostium coguito cognito aduentu, cum Grecis ac 1740 Turcis in Europa manentibus non satis confideret, exercitum Turcis in confiderei, ex asianis militibus comparauit. sed angebat animum militibus animum traiciendi traiciendi freti non mediocris v [731] classer apostolicam non ignorabat. ignorabat. anxio, anudo, cura, qui classem apostolicam obtinere [73 ] pelagus non Genuenses* quidam curas ademere, ademere, qui qui ut aiunt, et multa uoluenti animo Genuenses" suis nauibus accepta pecunia transportare copias promiserunt. locus est, suis 1745 est, 1745 latitudo freti &eti continet inter ubi non non amphus amplius quam quam stadia stadia quinque quinqué latitudo inter Propontidem euxinum pelagus; pelagus; tantmri tantum est spacium, spacium, quod quod Europam Europam Propontidem et euxinum Bosphorum* Asiam que disterminat; dixere maiores, maures, a Asiamque disterminat; Bosphorum* Thracium Thracium dixere a BiBizantiorum Cornu Comu quadraginta quadraginta ferme ferme stadiis stadiis distantem. distantem. hic hic Amuratis Amuratis exercitus transuectus 1750 transuectus est aureo nummo fummo uectoribus per per capita tradito; tradito; que que 1750 si uera est fama, centum milia muja fuisse finisseferuntur. feruntur. Genuenses Magnus Teucer transito mari, rari, ut quidam Genuenses W W1.1.1,566 quidam uolunt, circa circa 1 ‚566 Magnus Bosforum Tracie non sine magna lanuensium infamia in in Europam uenit; nam nam et et quedam lanuensiumnanes nauesprebuisse prebuisse transitum transitum illis quedar lanuensium éléisreferebantur. referebantur. cuius cuius tamen tarnen ueri ueri me non non recipio recipio nec mili mihi persuasum persuasimi est tanta auaritia 1755 1755 periculum ad me tanta quemquam quemquar auaritia fore, ut christianum sanguinem pecunia christianur sanguinem pecunia uendat, uendat, nisi usi quem quer diabolus diabolus in inmodum modurn lude lude sibi subiecerit. 1445). ib. ih. 489 ex Asia Asia subiecerit. (28.X. (28.Χ.1445). 489 Classis Classis in in Hellespontum ΗeΠespontum ad prohibendum prohibendum ex in Europarn Europam transitum hac estate estate preterita missa iam retrocesserat patronis patronis eius eius jar retrocesserat 1730

obiit: v. 1671; 1671; 1908. 1908. 1730 obiit: 30.X.1453; 30.X.1453; i. 1746-48 jia. Thracium: stac 174648 stadia - Thracium: Plin. Puri. 4.24,76. 4.24,76.

1731 1731

alienum; l{imgaria. Hungaria. alienum:

v. 568; 568; 1666; 1666; 1855. 1855.

i.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

72

Ence Enee Siluii Siluii Piceolominei Piccolominei

quod mihi non mihi persuaden mihi pecunia et asiatica gaza corruptis. quid non fit uerisimile nec persuaden potent tanta tanta perfidia perfidia usos usos mis illos fuisse, fuisse, ut utchristianum christianumsanguinem sanguinemMachometiscis Machometiscis auro uendiderint. mud illud autem credibilius est deficiente commeatu classem ulterius miro classer ulterius non potuisse potuisse procedere, procedere, sicuti sicuti jam iam suis titteris litteris lulianus lulianus cardinalis cardinalissignificauerat. significauerat. utcumque sit, liberum mare Teucris patuit patuit (13. (13.XII.1444). Χ11.1444). Bosphorum W W111,539 111,539 Est in Tbracia Thracia locus non longe longe a Constantinopoli, Constantinopoli, qui qui Bosphorum 1765 apud apudVeteres VeteresBosphoros Bosphorosfornen nomenhabuit, habuit, ubi magnus me ille Hellespontus in angustias 1765 utnonnulli nonnulli tradunt, tradunt,quingentorum quingentorum passuum passuum Europam Europam iride inde Asiam Asiam coactus, ut bine ohm olim Darius rex Persarum ponte facto copias transportauit. transportauit. hic hic et disiungat. hinc sacellum aliquando aliquando fuit fuit Michaelis Michaelis archange!' archangeli miraculis miraculis iimumerabihbus innumerabilibus muillusacellum in hoc hoc Europe Europe latere, quid quod dictionis Grecorum erat, Maiimethus Maumethus contra stratum. in 1770 fedus fedus iusque castellimi erigit, erigit, quo et suis traicientibus 1770 jusque casteRmn traicientibus sit presidio et naues ex Eusino transeúntes ex arbitrio impediat. in Propontidem transeuntes 1760 1760

30. 1am Iam christiani christiani locum locum attigerant, attigerant, cui cui Varna* Varna* est est fornen, nomen, CΥ cum innumerabiles hostium hostium copias nunciatum est. est. cedendum cedendum ViaVlaaduentare innumerabiles dislao cardinalique uidebatur et, ne circumueniri ab hoste possent, circumueniri hoste dislao cardinalique et, ne ab pissent, 1775 munitummontanumque montanumque locum locum petendum. petendum. Huniades Huniades aduersari aduersari ac ac rere1775 munitum sistere. Turcorum se nosse uires dicere; famam semper uero maiorem esse; famam maure rn Turcorum se fisse quod si Turci ornes omnes assint, assint, Hungaris Hungaris ta tamen fore; iflos illos aurea et rnen impares fore; quid discolori ueste, Hurigaros Húngaros ferro ferro atque atque ere ere fulgere; fulgere; cbristianum christianum agmen agmen et et paratum et et sequi, sequi, nec turba nec sarcinis pregraue, pregraue, intentum intentum quo dux stare paratum nao non modo modo signet, signet, sed sed etiam etiamirmuat; innuat; contra, contra, si si Turcorum Turcorum mores mores inin1780 flOfl spiciantur, fermas feminas magis spicirmtur, ragιs existimari existimad debere quam uìros; inris; si fugiat exercitus exercitus quern rex Hungarie ducit, ducit, in quo legatus legatus apostoticus apostolicus adest, adest, in in christianus, quer nunquam deinceps deinceps Hungaris Hungaris contra contra quo tot nobilissimi proceres militant, nunquam futurum ardmum. animum. uicit uicit Huniadis Huniadis sententia. sententia. Turcos futurum 1785 Expectati hostes hostes postera die die uisi uisi malins maioris exercitus exercitus speciem speciem prebuere prebuere 1785 ipsa uulgauerat, uulgauerat, siue siue quid quod metuentibus metuentibus οm~a omnia uero majora maiora quam fama ipsa uidentur, siue siue quid quodAmurates Amurates in in cogendo cogendo milite milite uulgate uulgate opinioni opinioni haudhauduldentur, quaquam defυe{74'jrat. defue[74r]rat. territus territus Hudades Huniades ei eo conspectu conspectu turn turn primum primum quaquam periculi magnitudinem animo uoluens de fuga regem admonuit. me ille serum pericuil 1790 consilium arguens arguens pemitiosam pemitiosam magis magis fugar fugam quam quam pugnar pugnam dixit: dixit: co com1790 consilium rn sperati uictoriam uictoriam posse; posse; sepe sepeminoribus minoribusexercitibus exercitibuscessisse cessisse misso prelio sperari maiores nec nec tam tam multitudiriem multitudinem behatorum bellatorum quam quam audaciam audaciam et etordinem ordinem maures uictoriam; Deur Deumquoque quoquerespicere respiceremeliorern meliorem causar, causam, prepreprestare uictoriam; stantioremque se se paucis, paucis, si si modo audeant, audeant, exbibere; exhibere; fugientes fugientes uictoriam uictoriam stantioremque 1795 hostitradere tradereferiendaque feriendaque terga terga et et inulctam inulctam suorum suorum cedern. cedem. magnifica magnifica 1795 hosti quoque Ioannis pridie pridie dicta dieta plenus plenus irarum irarumexprobrauit exprobrauitiussisque iussisque quoque uerba loamiis omnibus arma capessere prelium prelium expectanit. expectauit. Amurates in proximo atque hostes hostes prσximo colle consederat, consederat, ex quo suos suis pariter pariter atque spectare potuit. potuit. dato dato belli belli signo signo quiridecim quindecim mula milia equltum, equitum, qui qui pugnar pugnam 1800 impetumfecere. fecere.singulis singulis albe super globi in christianos christians impetum isoo prouocarent, facto globo loricas uestes fuere, que uento agitate instar alarum pre se se ferebant; ferebant; loricas uestes fuere, que uento agitate in star alarum pre totidem uiridibus induti sagulis sequebantur. aurea equorum frena titidem uiridibus induti sagulis sequebaritur. aurea equorum frena mul-

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

73 73

torLuTi uisa, ulsa, et torum et multus multus galearum galearum argenti argenti atque atque gemmarum gemmarum nitor. nitor, ipsas ipsas uniones omabant. ornabant. quoque gladiorum gladiorum uaginas uaginas pregrarides pregrandes uniones in pugnam pugnar 1805 Non detrectauere christiani christiani certamen. certamen, itum est ferocibus in isos aii:imis. superior superior acies nostra Turcos in fugam fugar uertit primo anirnis. uertitquamplurimis quamplurimis primo impetu prostratis. Ímpetu prostratis. perculit perculit ea ea res res magno magno metu metu Amuratem Amuratem nihil nihil tale tale uerentem, fugissetque fugissetque protinus prodito prodito exercitu, exercitu, nisi nisi circumstantes circumstantes safreno ignauiam igna~am eius increpassent increpassent fugientique trape comprehenso comprehenso eius equi freno comminati necem fuissent. perstitit ergo uel in~tυs fuissent, inuitus iussisque fortissimis 1810 isio arma sumere prelium instaurault. pugnatum arma sumere prelium instaurauit. pugnatum est est summa summa contentione contentione pluribus horis nunc christianis, nunc Turcis propinquiorem [741 [74v] uictoria sese predente, prebente. cadebant binc sese hinc atque atque inde inde quarnplm quamplurimi, -imi, plures plures ex Turcis, quorum quorum corpora parum parum tecta tectafacile facile sagitte sagitte ensesque ensesque penetrabant. penetrabant. popostremo cum cum nouus nouus in horas horas hostis hostis incederet incederet et et sauciorum sauciorum loca integri integri 1815 1815 occuparent, non tam uirtute occuparent, uirtute quam quam numero superati Hurigari Hungari paulatim paulatim referre pedem cepere. globo suorum, suorum, quos erga se 31. Turn Turn Iladislaus Vladislaus cum globo se non non minus minus fortes fortes quam fidos quam fidos habuit habuit ex ex Polonia, Polonia, ut ut hostes hostes ex ex acie acie uictores uictores diuerteret diuerteret christiarLisque animum εmΙmυm redderet, in christianisque in tumulum, tumulum, quer quem teneri ab Amurate Amurate 1820 1820 diximus, circumiectosque undique currus diximus, currus impetum impetum fecit. fecit, ibi ibi noua pugna pugna comnhissa, nouus nouus iniectus iniectus Amurati Amurati pauor. pauor. trepidatum trepidatum totis commissa, totis castris castris nec nec iam jam consistendi animus animus aderat. aderat. quod quid si Hi.miadi consistendi Huniadi par anirnus animus ac regi fuisset et et arridenti fortune dedisset manus, maims, baud haud dubium, quin ea dies et Amurati postens eius imperium uitam et posteris I825 imperium Grecie Grecie abstulisset. abstulisset. uerum uerum ipse, ipse, ut primum primum 1825 cedere christiana cedere Christiana signa signa conspexit, conspexit, cum cum decem decern milibus milibus Hungaris Hungaris ac Valachis Valacbis ex ex acie acie se se subiraxit subtraxit atque insalutato rege nutante nutante adhuc uictoria ~ctοria fugar arripuit. fugam arripuit. fortasse fortasse rei militaris militaris perito nulla in pugna salus salus uisa et et saluare aliquos saluare aliquos quam perire perire mmes omnes maluit. maluit. Piloni Poloni acceptam acceptam eo preho prelio cladem Huniadisuecordie uecordie atque atqueignauie ignauie tradiderunt; tradiderunt; ipse ipse sua consilia Consilia 1830 isso dader Huriiadis spreta conquestus conquestus est. est. Iladislaus Vladislaus sue sorti sorti dimissus, dimissus, dum fortiter circa dur fortiter munimenta hostium pugnat, pugnai, equo equo deiectus deiectus obtrimcatus obtruncatus est. caput caput eius eius hasta infixum infixum per per Greciam Greciam atque atque Asiam Asiam in in signum signum uictorie uictorie populis populis ostentatum. Poloni Poloni ad unum cesi omiies, omnes, direpta castra mum cesi castra et et qui qui munitiones muuitiones curruum tuebantur tuebantur necati. necati. episcopi episcopi et prσceres proceres Hurigarie, Hungarie, qui qui aderant, aderant, 1835 isss eadem calamitate oppressi. r lulianus cardinalis dur dumfugit fugitamisso amisso prelio, ] iam hostes Iuiianus cardinalis ',relic),cum cum[75 [751 jar hostes euasisset, Hungarorum Hungarorum perfidiam euadere non potuit. potum potum equo equo dantem dantem apud stagnum forte forte repertum repertum latrunculi latrunculi quidam quidam nouere nouere et, et, arbitrati arbitrati apud stagnum pecuniam i840 pecuriiamapud apudeum eur esse, esse, deiectum deiectum equo equo necauerunt necauerunt et et ablatis ablatιs uestimentis uestimentis 1840 nudum cadauerferis feris ac ac uolucribus uolucribus dimisere. dimisere, hic exitus eius uiri nudum cadauer uiri fuit, fuit, magni magnΙ certe et admirabilis, admirabilis, in quo nescias nescias doctrina maior eloquentia fuerit. fuerit. major an eloquentia 1828 fugar: fugauj- vi. 1906. 1906.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Enee Siluii Piccolominei Piccolominei

74

on-mi etate nitida, religionis presentia, blandi mores, uita in omni grata hominis hοmi~s presentía, zelus, qui qui omnia pro Cbristo Christo et mortem ipsam ferre suaserit. Varna W1.1,489 In ipsa S. quid tam S. Martini festiuitate bellum commissum est, quod Van -ia W1.1,489 atrox et asperum fuit, fuit, ut raro mortales tale fuisse putetur. affirmant affirmant qui qui ex rari inter mirtales atrix bello nostrorum merina memorianullum nullum tota tota Europa Europa tam cruentum cruentum bello fugerunt patrum nostrorum bellum esse commissum nec pauciores ex Teucris quam ex Hungaris Hungaris cecidisse, cecidisse, et, beUum (13.XII. 1444). muja uirorum in hac pugna sunt cesa (13.11.1444). si uerus uems est rumor, octoginta milia 1850 Comm. 744,26 Supra quadraginta Hungarorum Hungarorum muja milia periisse periisse proditum proditum est. W W Comm. 744,26 1850 1.1,567 prelio clams Polonie; nec ciarιis adolescens aut captus est aut occisus rex PotinΙe; 1.1,567 In hoc hic ',relic) enim adhuc equata equata est est notitia notitia ueritati. ueritati. penas penas ta tamen certum est est eum eum dedisse dedisse rn en certum enim usurpati alieni alieni regni regni qui, qui, dur dumspoliare spoliare paterno paterno regno regno Ladislaum Ladislaum querit, querit, suum suum amittit. ceca ceca est est niniirum nimirum cupiditas cupiditas hominum, hominum, qui qui non non contenti contenti ciuitatibus ciuitatibus 1855 dominali,prouincias prouincias querunt, querunt, post post regnum, regnum, nec nec sic sic expleti expleti etiam etiam regnis regnìs regna regna 1855 dominan, cumulare nituntur nescientes nescientes quia quia parua pania res res est, est; que que uitam uitam eripit eripit homini homini et et cumulare nituntur omnibus pimpis pompis ac dominlis dominiis nudum in mimenti momentoreddit. reddit. corpuscula corpuscula nostra, ubi ubi spiritus euolauit, euolauit, mo modico sarcofago cintentantur contentantur et et tam tam leta leta sunt sunt inter inter aurum aurum di ci sarcofago gemmasque recon recondita quam inter inter feces feces hominum hominum ferarumque ferarumque collicata. collocata, secuti secuti dita quam i860 sunt sunteum eumuaradiensis uaradiensis et agriensis episcopi, episcipi, qui regnum in diuisionem adduxerunt 1860 pluresque ahi ahi priceres proceres dominique dominique potentes potentes uiri qui, dur duminconsultius inconsultius quam quam ~ri qui, audacter preliantur, hostium hostium gladiis gladiis occubuerunt. diu post mors Vladislai Iladislai et luliani audacter preliantur, occubuemnt. diu iminortales incredita fuerat. quidam nainque namque ut ut hiuicte inuicte uirtutis uirtutis ilks illos sciebant, sciebant, sic et immortales esse rebantur. rebantur. que que res res per per plures plures menses menses absque absque nouitate nouitate regnum regnum suspendit. suspendit. dies litteras 1865 Laurentius Laurentiuspreterea pretereapalatinus palatinusHungarie, Hungarie, acri acri uir uir ingenio, ingenio, nouas nouas in in dies litteras 1865 confingebat, quibus populi popι~i mentes pasceret, nunc Vladislaum in Polonia sospitem esse, intra dies dies paucos paucos uenturum uenturum asserens. asserens. comperta comperta mendacia mendacia auctori auctori esse, nunc intra rt i abrogarunt fidem. fidem. placet placet ta tamen certo ritti inuestigarique regem ac ce abrogarunt rn en in Poloniam mitti notitiam expectari. expectari. nuntius nuntius in Poloniam missus allocutus missus matrem regis allicutus tempore notitiam 1870 nihil nihil certi certi repent. reperit. labitur labitur expectatiois expectationis terminus terminus(28.X.1445). (28.X. 1445). ib. ib. 489 489 De rege rege 1870 Polonie incerta uox est. est. quidam quidam occubnisse occubuisse eum ferunt, quidam quidam captum captum putant. putant. illud inter ornes omnesconstat constat regem regem Pokmie Polonie ad ad Hungaros Húngaros non non esse esse reuersurn reuersum nec nec mud ' desunt, qui cum eum in in facie facie uulnus uulnus suscepisse suscepisse inter prehandum preliandum asserunt. asserunt. quo quo fit, fit, ut ut adolescenti tam tam nobili nobili tantique tantique animi animi admidum admodum cindilendum condolendum sit, sit, qui qui nun non suo sui adilescenti 1875 iudicio (non (non enim enim propter propter etatem etatem aliena aliena re regna cupiebat), sed sed suorum suorum suasu suasu ex gn a cupiebat), 1875 iudicio pacifico regno betlum, non ad opes possidendas, adpacem, pacer, sed ad bellum, re gni in alienum, non ad hoc ',relic) sed ad mortem murmur etiam etiam est est in in hoc prelio uirum mort em uel captiuitatem est tractus. mumrnr lulianum cardinalem turn prudentissimum, luliarium nostri temporis cum eloquentissimum, tum Angeli cecidisse, cecidisse, ac ac suum ilium illum nobilissimum spiritum, ad ad omnia quecunque S. Angeli 1880 ageretdiulnitus diuinitusaptum, aptum,exalasse. exalasse. quidam quidam astruunt astmunt eum eum cum cum barre loarmeuaiuoda uaiuoda 1880 ageret transsiluano euasisse. euasisse. sed sed mirs mors sua suamihi mihiprobabiiior probabilior est, est, quia quia non fuit fuit in bellis bellis fortunatus; nam et aduersus Bohemos cum exercitu profectus profectus fugatus fugatus est. assueuit fortuna fecit in alio quecunque sors alio interemptos interemptos reddere. quecunque fortuna quos uno ex bello fugatos fecit eius fuerit, non puto male actum cum eo, Christi fide fide pugnauit. pro qua si ei, qui pro Christi 1885 mortuus est, est, nulli nulli dubium dubium esse esse debet, debet, quin quin ad ad eum eum transient, transierit, cuius cuius causar causano 1885 mortuus 1845 1845

1845 1845

1860

festiuitate: 10/111 10/11-XI. 1860 uaradiensis uaradiensis v. 735; agriensis agriensis v. 736. i. 736. i. 735; festiuitate: 1882 1882 1882. fortunatus: v. W 1.1,165. 1.1,165. fortunatus: i. W

1880 1880

Vaiuoda: i. v. 729; 729;

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

75 75

ib. 506 De rege Polonie cardinalique S. Angeli sic habeto, quia mortui mortui tutabatur. ih. surit illumque illmnque manus marnιs hostis infesta percussit, percussit, istum sacrilegus sacrilegus Hungarorum Hungarorum ambo sunt ensis interemit; namque cum uulneratus υυ neratυs ex bello fugisset fugisset iamque iainque hostium gladios euasisset, cum apud paludem ρ~υdem quandam equo potum permitteret, affuit scelerata taiiquam regni regni proditorem 1890 manus lixarum arreptoque ferro uirum celo celo dignum dignum tanquam 1890 necaωt (1 .VI. .11. 1445). ib. lulianus cardinaiis cardinalis in in bello bello uulneratus uulneratus est est ac, ac, dum dur fiigit, necauit ih. 567 lulianus fugit, emisso sanguine deficiens defíciens apud paludem quandam quandam impiis impiis Hungarorum Hungarorum mariibus manibus non ex uoluntate uoluntate nobilitatis, nobilitatis, sed sed ex furore furore plebis occisus occisus est, clarumque clarumque illum ilium spiritum emisit, quondam suaui suaui oratione oratione generale generale concilium concilium cunctosque cunctosque patres patres spiritum emisit, qi.ii qui quondam Basilee congregates congregatos ex arbitrio suo gubemauit. Basilee gubernauit. Comm. Comm.744,16 744,16 (Polonus) (Polonus) cum cum 1895 1895 irigeritibus copiΙs ingentibus copiis audacius quam consultius, consultius, ut est est mis mosgentis, gentis, commisso commisse preho prelio qui pro pro superatus atque atque occisus occisusest, est,digéras dignus laude et fortasse martyrio coronatus, qui religione decertans occubuit, regriandi libido libido plus ualuit. cardirialis S. Angeli religione occubuit, nisi regnandi cardinaiis S. Angeli uuineratus inter fugiendum fugiendum apud apud quandam quand= paludem equo prolapsus prolapsus tribus sagittis uulneratus paludem equo nobilem spiritum spiritum exalauit. exalauit.Ioannes bannes Huniates celeri celeri fuga saluatus est. Carm. 128. 128. 1900 1900 fuga saluatus est. cf. cf. Carm. nobilem ~. 1 ‚490 Occisi sunt surit agriensis agriensis et uaradiensis episcopi, et uaradiensis episcopi, Steffanus Steffanus de de Wader, Wader, Ioannes barres W1.1,490 Penn, Heriricus bannes Orsais, de Lasmuz, Nicolaus de Perin, Henricus de Thamasiis, Ioannes Orsais, Pangratius Pangratius baril frater, Frencho multique de Szleid, Nicolaus de Saltzburg et Mathico banus, bani aliι barones, quorum alii quorum nondum nondum nomina nomina surit sunt trarisscripta. transscripta. plures plures in hoc ',relié) prelio 1905 illustres anime uel in celum uel ad inferos trarisienimt. transierunt. 1905 32. Huniadem, Huniadem, ut ante ante diximus, diximus, fugientem fugientemdespotus 32. despotus Senile Sentie cepit. Poloni Piloni bello pluribus pluribus annis ans uiuere regem suum hoc peracto bello uiuerecrediderunt, crediderunt, captum, captum, non interfectum arbitrati, arbitrati. cardinali Venetiarum eius culpa culpa cladis magna magna in in parte imputata imputata est, qui qui neque ncque fretum, fretum, uti par fuerat, fuerat, custodkdt custodiuit neque ncque transuectos hostes transuectos hostes christians christianis ducibus, ducibus, quid quodsecundum secundum fuerat fuerat eius eius ofof- mo 1910 ficium, nunciauit. de numero cesorum minime constat, ficium, constat. illud mud exploratum est longe est longe plures plures ex ex Turcorum Turcorum acie acie cecidisse; cecidisse; ceterum ceterum pro pro numero numero longe maius malus damnum cbristianis copiarum longe christianis illatum. Victor Amurates Victor Amurates neque ncque fugientes fugientes hostes hostes insecutus insecutus est est neque ncque gligloniabundus inter suos riabundus ncque, ut ante assueuerat, 1915 I9i5 suis magnifica uerba iactauit neque, Marem ostendit. internogatus interrogatus quidnam tristior tristior esset et cur non hilarem uultum ostendit. uictis hostibus inquit 'hoc 'hoc modo modo sepius sepius uincere' uincere' hostibus exultaret, exultaret, ''Nollem' ΝοΠem' inquit iubensque uasa colligi copias, que superfuerant, domum remisit. ipse iubensque uasa comgi copias, superfuerant, domum remisit. ipse Adrianopolim reuersus deo suo, que pro uictoria fecerat, uota persoluit. Adrianopolim dei sui, pri uictoria fecerat, uota persoluit. exin 1920 exin uoluens uiluens animo animo regni regni curas curas uere felicitatis expertes expertes esse, esse,inconstantiam inconstantiam 1920 quoque fortune ueritus, ueritus, que que nulil nulli perpetuo perpetuo bina bona est, est, accersitis accersitis priproquique fortune uinciarum maioribus [751 [75v] Maomethem, Maomethem, ex ex liberis liberis suis suis natu riatu maiorem, maurern, pro pro se regem constituit. ipse priuatam pnivatam deligens deligens uitam uitam in in Asiam Asiamprofectus prifectus cum cum paucis ocii sui sui comitibus cimitibus religioni cuidam cuidar solitarie sese addixit. 1895 1906 issi 1886 tutabatur: cf. W 1.1,496. 1895 gubernauit; cf. W 1.1,496; 538. v. 7717. 1906 ante: tutabatur: cf. w 1.1,496. gubernauit: cf. W 1.1,496; 538. i. 7717. ante: v. i. 1908 1910 1919 1908 1910 1828. 1671; 1729. 1729. transuectos: v. 1745. cardinali: v. i. 1671; transuectos: i. 1745. 1919 Adrianopolim: Adriariopolim: v. i. W W 1.1,307; 342; 489.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Enee Siluii Piccolomiriei Piccolominei Ence

76 1925 1925

Calybassa opibus et et auctoritate auctoritatemajor maiorMaoMaoCalybassa inter inter satrapas Turcorum opibus qui nondum nondum per per etatem etatem aptus aptus esset esset imperio, imperio, gubemator gubernator datus; datus; methi, qui reliqui regis regis fuji, filii, ne quas regno turbas excitarent, excitarent, more more gentis gentis necati necati surit: sunt; reliqul felicius apud quam regibus regibus liberi nascuntur. felicius apud Turcos priuatis privatis quam

ΤΙ ‚VI 1930 1930

33. EFFLVXIT deinde deinde non non paruum paruum tempus, tempus, in in quo quo nec nec Himgari Hungari 33. EFFLIXIT sua quemque quemque Turcos, nec Turci Húngaros Hungaros armis lacessere presumpserunt: presumpserunt: sua domi attonitum attonitum tenuit. tenuit. cmentissima cruentissimauarnensis uamensis pugna pugna uires uires calamitas domi nec Turcis Turcis neque neque Hungaris Hungaris rex bello utriusque partis eliserat, nec belio idoneus erat: hosHuniades, Huniades,iRis illosCalybassa Calybassa alieno nomine ferocior Huniades Huniades his nomine gubernauit. gubemauit. ferocior 1935 reique militaris peritior ignominiam Varne acceptam obliuisci non poterai 1935 reique militaris peritior ignominiam lame acceptam obliuisci non poterat et abolere abolere infamiam, infamiam, resarcire resarciré dampna, dampna, quonam quonam pacto pacto ualeret, ualeret, dies dies noctesque meditabatur. spem spem bene gerende gerende rei rei Turcorum Turcorum quies quies prebuit, prebuit, i ampridem pridem nullum ostenderant. uires uires lil illis atque belli apparatum apparatur ostenderant. Ιs atque qui jar null= belli ánimos defuisse ratus ratus tempus tempus ydoneum ydoneum existimault, existimauit, in in quo quo pristinam pristinam animos defuisse 1940 recuperare recuperaregloriar gloriam posset Turcosquepessundare; pessundare;quibus, quibus, si si adstnt adsint exerexerposset Turcosque 1940 citus, imperatorem tarnen tamen prorsus prorsus defuturum defuturum arbitrabatur arbitrabatur nec nec magis magis citus, imperatorem existimandum exercitum sine sine duce duce quam quam ducem ducemexercitu exercitucarentem. carentem. existimandum exercitum coactis itaque repente copiis ex Hungaria, accersitis accersitis Bohemorum Bohemorumauxiliis, auxiliis, ciactis itaque repente copiis mercenariorum quoque militum non pama coacta ducere ducere in Turcos mercenariorum quoque parua manu coacta 1945 statuit, statuit, quos prius aggredì conficerecredJdit crediditquam quamrOuIsse mouisseex exHurigaria Hungaria quos prius aggredi acacconficere 1945 nuntiaretur: [761 [76r] earn earn rebus rebusgerendis gerendis solertiam solertiam ac acceleritatem celeritatemadhibuit. adhibuit. Consilium eius Georgius Georgius Sex-We Seruie despotus, ut ante diximus, diximus, Turcorum Turcorum despotus, ut magnumque genti periculum imminens imminens malus maius ostendit. ducibus patefecit magnumque perculsi eo jar intemgebarit. Amurates Amurates iam ei nuncio Turci quid agerent non satis intelligebant. 1950 senior religioni regni curas abiecerat, Maomethes etate minor curas abiecerat, Maomethes etate minor religioni addictus regni 1950 tantam belli belli moler molem ferre ferre posse posse non non credebatur. credebatur. Calybasse Calybasse defuturam defuturar qua nibil nihil est in bello trepidare belio magis magis necessarium. necessarium. trepidare obedientiam putabant, qua igitur, estuare, estuare, modo modo huc, bue, modo modoi]luc illuementem mentemconuertere, conuertere, nu]lum nullum igitur, piacere, herentibus herentibus in deiiberatione deliberatione satrapis satrapis rdbil nihil tandem tandem consilium satis piacere. 1955 salubrius salubriusuisum uisum quar quamreuocare reuocare ab ocio Amuratem; neque neque enim enim ueterarii ueterani 1955 sub alio alio credebantur credebantur nec nec fortunam fortunam bern belli sub sub alio alio tentandam tentandam militaturi sub arbitrabantur quam sub sub ei, eo, qui quiuincere uincereconsuesset. consuesset. Caiybassa Calybassa eius eius arbitrabantur auctor fuit; in in qua qua re re Maomethis Maomethis animum animum uehementer uehementeroffendit offendit sententie auctor cupientis in ea expeditione sese uirum uerentisque ne imperium uirurn estendere ostendere uerentisque i960 amitteret, si pater iterum regnum ut sunt sunt hominum hominum mutabiles mutabiles regnum assumerei, assureret, ut 1960 amitteret, 1932 1932

uamensis: uarnensis:

v. 1772. i. 1772.

1950

religioni: v. 1924. i. 1924. 1930 religioni:

1955

reuocare: v. 1924; 2164. 2164. 1933 reuocare: i. 1924;

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

77 77

De Europa De

mix uoluntates. missi missi ergo legati Amuratem reuocauere. qui comparato mox exercitu irι hostem profectus non aliter quam si ad predam pergerent in hostem profectus aliter si predam pergerent alacres milites duxit. 1am Huniades cum copiΙs 34. lam copiis Sophiam transierat prostratisque, prostratisque, qui qui occurrerant locorum locorum prefectis, prefectis, hostiles hostiles agros agros late late populatus populatus loco, loco, qui qui 1965 1965 Basilsa uocatur, castra Basilsa castra posuerat, posuerat, cum cum aduentare aduentare Amuratis Amuratis copie copie nunnuntiantur. non Ηm~ades prouocari. tiantur. non expectauit expectauit Huniades prouocari. prior ipse ipse pugnar pugnam iniit. commisso prelio prelio anceps diu certamen mans& cornmisso mansit: qua parte pugnauit pugnauit HuHuv ruades, fusi hostes terga dedere nec pama parua stra[76 stra[7 ~1]ges edita; pari modo modo et et niades, ]ges edita; cornu suo suo uictor uictor Húngaros Himgaros fudit fuck prostrauitque. prostrauitque. postremo postrerO cum 1970 1970 Amurates in comu incurreret, non qui, uictor uictorem incurreret, non tulerunt tulerunt christiani christiani Turcorum Turcorum impetum impetum qui, quamquam uirtute prestarent, numero tamen tarnen superati superati non non tam tam uicti uicti quam quam fessi compulsi sunt cedere. Hurilades postquarn suos neque minis ñeque neque fessi compulsi sunt Huniades postquam minis precibus sistere sistere potest, potest, cum paucis precibus paucis ex ex bello bello profugit. profugit. multi multi Hungarie Hungarie cecidere. gregarius 1975 proceres et nonnιιιιi nonnulli ecclesiarum episcopi in eo prelio cecidere. 1975 miles ad internitionem miles intemitionem cesus. cesus. nec nec tarnen tamen pauciores pauciores ex Turcis Turcis interiere. interiere. emptam multo sanguine sanguine uictoriam uictoriam Amurates domum domum retulit nec nec diu diu postea postea regno, quemadmodum quemadmodum prius destinauerat, destinauerat, mortem ιit. relicto Maomethi regno, mortem ob obiit. et corpus eius more maiorum in Bursa Bursa sepulturn; sepultura; ea est Bithynie ciuitas et 1980 asiatici regni caput. 1980

mut.

Paulo antequam aiitequam obisset Amurates uxorem uxorem duxerat miam 35. Paulo obisset Amurates filiam SpenSpenderbei, in Penderaclia derbei, nobilis nobilis in Penderaclia satrapis, satrapis, ex qua qua fatum natumfilmum filium, nomine nomine moriens commendauit. commendauit. Chialapinum, sextum agentem mensem, CaΙybειsse Calybásse moriens iiie Maomethis Maomethis gratiam gratiarn initurus et matrem et puerum ille puerum ei prodidit. MaoMaomatrords, que puerum puerum recognoscerent, methes accersitis accersitis triginta, triginta, ut aiunt, matronis, recognoscerent, 1985 1985 postquam certam Amuratis sobolem postquam Amuratis sobolem esse constitit, constitit, strangulatum matri filium reddidit filium reddidit funusque funusque regio regio more more fraternum fraternum duxit, duxit, auspicia auspicia regni regni paricidio consecrans. consecrans. sunt qui Calybassam paricidio Calybassam a]ienum alienum puerum, puerum, Chialapird Chialapini nomine, supposuisse nomine, supposuisse ferunt rnumque illumque pro filio filio Amuratis ChiaAmuratis necatum, Chiacapturar uero 1990 lapinum uero apud apud Constantinopolim Constantinopolim clam clam educatum; educatum; post post capturam 1990 ductum, et hunc esse, urbis iride inde subtractum ac Venetias Venetias ductum, Calistus esse, quem quer Calistus r pro fratre Maomethis in palatio custodi[77 custodi [7τ] ri iubet. iubet. nos nos pontifex maximus pro ]ri ueri periculum ueri periculum ad Grecos Grecos remittimus, remittimus, quamuis quamuis multa multa in in hisce hisce rebus rebus figmenta interuenire non ignoramus regio defungi defungi figmenta ignoramus et et sepe sepe tonsoris tonsoris filios filios regio honore uiderimus. ■ 1995 1995 ,

1978

1982

1978 1982 prius: v. i. 1923. 1923. Penderaclia: v. i. Joseph von Hammer, Hammer, Geschichte Geschichte des des Osmanischen Osmanischen Reiches, nächste Sorge Sorge Mohammed's Mohammed's war war den Bruder Ahmed Reiches, Bd. I, Pest Pest 1827, 1827, p. 501: 'Die nâchste Abmed p. 501: dem Vater Murad ins Grab nachzusenden. Abmed Ahmed war der im Purpur geborene Sohn Sobri der der Prinzessin von Sinope, Sirope, der Tochter Tochter Isfendiaroghli's, Isfendiarogh[i's, wâhrend wmirend Mohammed Mohammed von von einer einer Sclavinn Sclavirm 1994 1994 geboren war. prouerbii loco? cf. 1.1,225: war.'' tonsoris: prouerbii cf. W WI. 1,225: ex figulo figulo regem; regem; ex ex rege rege figulum; flgulum; supra 1084. supra 1084.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

78

Ence Siluil Enee Siluii Piccolominei Piccolominei

VII 36. MAOMETHES gubernacula regni regni ex ex noto uoto igiturdefuncto Amurate gubernacula MAIMETHES igiturdehmcto adeptas instituía maiorum pro ingenio correxit, leges ipse suas domi pro ingenio correxit, leges ipse suas domi adeptus instituta forisque tuut, tulit, erarium erarium locupletauit, locupletami, noua noua uectigalia uectigalia excogitauit, excogitauit, copias copias forisque 2000 auxit, auxit,ininproceres proceresetetaulicos áulicosseuire seuire contumeliari contumeliari ue ue cepit. cepit. hic hic est est iiie ille 2000 qui CοnsΥmtinοροΙitarιis, Constantinopolitanis, ut supra supra ilmuimus, innuimus, bellum bellum iΠtυιΙt. intulit. Maomethes, q~~ de quo nunc referre, que que accepimus, accepimus, haud haudalienum alienum merit. fuerit. Voluerat iampridem animo Maomethes, quonam quonam modo modo ConstanConstanmimé) Maomethes, Voluerat iampridem tinopolim sibi sibi subigere subigere posset, posset, neque ñeque ad ad suar suam gloriar gloriampertinere pertinere arartinopohm 2005 bitrabatur bitrabatururbem urbem in in medio medio Turcorum Turcorum sitar sitam esse, esse, que que suo suo imperio imperio non non 2005 maius iride inde nomini suo decus decus accedere, accedere, si si earn eam urbem pareret, tantoque malus expugnaret, quanto quanto progenitores progenitores sul, sui, idem idem conati, conati, turpius turpius aa ceptis ceptis dedecastellum stitissent. cum cum paucis paucis igitur igitur participato participatoconsiiio Consilio castellum** iuxta ad iuxta lictus lictus ad hostium Bosphori Bosphori paulo incredibili paulo ab ab urbe urbe remotius, remotius, aliud aliud dissimulans, dissimulans, incredibili hostium 2010 celeritateextruxit extruxitac ac muniuit. muniuit. bellum bellum deinde urbi urbi non non modo indixit, indixit, sed sed 2010 celeritate contra inita federa, contra iusiurandum intulit simul et gerere cepit. contra mita federa, contra iusiurandum intulit simul et gerere cepit. castellum 111,539 In hoc hoc Europe Europe latere, latere, quid quod diedictionis erat, démis Grecorum erat, castellum WW111,539 Maumethus contra contra fedus fedus jusque iusque castellum castellum erigit, erigit, quo quo et et suis suis traicientibus traicientibus sit sit presidio et et flaues naues ex ex Euxino Euxino in in Propontidem Propontidem transeuntes transeúntes ex ex arbitrio arbitrio impediat. impediat. 2015 castellumperficit. perficit.cxiii exin magnΙs magnis copiis terra congregatis im imperatori peratori bellum manque congregatis 2015 castellum terra marique indicit. 37. Senserant eius eius imimum animum Greci Greci diffidentesque difïïdentesque suis suis uiribus uiribus ad ad LaLatinorum opes opes confugerant confugerant lacrirnis lacrimis ac ac fletibus fletibus auxilia auxilia expetentes. expetentes. surde surde (pro pudor!) pudor!) nostrorum nostrorum principum principum aunes aures mere, fuere, ceci ceci oculi, oculi, qui qui cadente cadente (pré) 2020 Greciaruituram ruituramchristiane Christianereligionis religionis reliquam reliquam partem partem non non uiderunt, uiderunt, 2020 Grecia quamuis privatis priuatis quemque quemque aut autodiis odiisaut autcomrnoditatibus comraoditatibus occupatum occupatum quamuis salutem publicam neglexissemagis magis crediderim. crediderim. Maomethes Maomethes interea interea coactis publicar neglexisse coactis v undique [77 ] copiis mirabili apparata, formidando animi impetu terra undique [771 copiis mirabili apparatu, formidarido animi impetu terra marique ac latentibus fossis altissime altissime latentibus fossis aggressus cuniculis cuniculis ac manque regiam urbem aggressus 2025 actis,aggere aggere late late edito, edito, ponte, qua qua Peram Peram oppidum uersus uersus mare mare muros muros 2025 actis, allait, urbis urbis longitudinis turribus ad duo duo miliapassuum mi/ia passuum raptim raptim extracto, extructo, turn bus alluit, longitudinis ad ligneis eousque erectis, erectis, ut ut muros, muros, quamuis quamuis altissimos, altissimos, excederent maexcederent maligneis eousque chinamentorum tormentorumque multipliciadhi adhibito bito genere, genere. oppugnata chinamentorum tormentorum que multiplici est urbs defensaque summis utrimque uiribus non paucis diebus. ad ad est urbs defensaque summis utrimque uiribus non paucis diebus. 2030 extremum extremumuoce uocepreconis preconistotis totiscastris castrisunclamatum inclamatum est estquinto quinto Kai. Kal. Mau Maii 2030 1996

Maomethes: autographe Vat. Vat. lat. lat. 7082) 7082) epistula epistula Pii Pii ad ad illustrem illustrem 1996 Maomethes:Extat Extat(etiam (etiam in in autographo Mahometemprincipem. OO 872-904; Epistola Epistola ad Albert R. R. Baca, Baca, New New ad Mahomatem Mahomatem lied. lied. Albert Mahometemprincipem. v. i. 00872-904; 2001 2008 2001 supra: 2008 York 1990. 1990. (text [scatet erroribus] and English English translation). translation). supra: v. 1384. cai. 1384. caerroribus]and York (text [scatet stellum: Boghaz-Kesen. Boghaz-Kesen. stellurn:

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa Europa De

79 79

milites omnes ornes ieimiium milites ieiunium sanctificent; sanctificent; sequenti sequenti die in armis assint assint urbem extremis uiribus extremis uiribus oppugnaturi; oppugnaturi; triduo triduo ciuitatem ciuitatem militum militum direptiorii direptioni fufuturam. constituta seruatum. exit' turam. constituíadie die ieiunium ieiunium ad noctem usque seruatum. exin lucentibus lucentibus sterns stellis in~tatiοnes inuitationes ac conuiuia conuiuia passim passim habita; habita; ut quisque quisque amicum, amicum, propinquum notumque notumque habuit, habuit, cum ei ubi satis 2035 pinquum eo hitaris Maris epulatus epulatus est, est, atque ubi 2035 adbibitum, tamquam se deinceps numquarn uisuri essent, amplexati adbibitum, tamquam deinceps numquam uisuri essent, amplexati exosculatique simul dixerunt. exosculatique simul ultimum ultimumuU[e uale dixerunt. In urbe autem autem sacerdotes sacerdotes sacras ferentes ferentes imagines imagines sequente populo populo urbem lustrare, auxilium auxilium de celi celo petere, petere, affligere affligere corpora; ieiuriiis ieiuniis atque oratioulbus intendere. subsecuta nocte ad sua sua quisque loca loca 2040 orationibus m~υersi uniuersi ciues intendere, 2040 redire. erant ermt muri urbis et altitudine et crassitudine toto tito orbe orbe defendenda redire, ob uetustatem uetustatem et et Grecorum Grecorum incuriam incuriam pinnis ac propugnaculis propugnacutis celebres, sed ob nudi; antemuralia in his nudi; antemuralia uero uero opportune opportune communita. communita, in his Greci Greci salutem salutem posuere. armati posuere. armati milites milites inter muros muros et et antemuralia antemuralia pugnar pugnam sustinere sustinere decreuerunt. triangularem pene urbis formam formar fuisse fuisse tradunt: trackmt: duas duas partes 2045 2045 r aHuit mare mare nec muri desunt desimt [78 [78] idonei; alluit ] ad ad propulsaridos propulsandos nauales impetus idonei; quid alta menia meula et et antemuralia, antemuralia, que quod reliquum reliquum est, ad terram uergens, post alta que m'motauimus, ingenti clauditur annotauimus, clauditur fossa. fossa. 38. Ceptum est 38. est preilum prelium paululum paululum ante ante lucem, lucem, cum cum miles miles turcus turcus pericuh quam more patientior esset ac uuhiera periculi uulnera et sanguinem sanguinem predarum 2050 2050 dulcedine pensarci, pensaret. pugnatum pugnatum est est in in tenebris tenebris maiore pernicie, in malore Turcorum Turcorum peimicie, in quos tela tela superne supere librabantur. signo undique librabantur. at postquam postquam iiiuxit illuxit dato signo undique non non solum Constantinopohs, Constantinopolis, sed sed ipsa ipsa quoque quoque Pera, Pera, ne ne quid quid auxiliΙ auxilii Grecis Grecis prestaret, oppugnari prestaret, oppugnali cepta cepta est. est. sua sua cinque cuique legioni legioni murorum murorum pars pars ac ac ρortaΙ~ ιm attributa, ut discretus labor fortes atque ignauos distingueret portarum distinguerei et et 2055 2055 ipsa contentione decoris militum militum uirtus uirtus magis magis ac ac magis accenderetur. accenderetur. pari modo et et nauales nauales sodi socii attributas attributas partes inuadere iussi. iussi. admouentur urbi urbi lignee turres. turres, conuectant conuectant milites dolabras, falces falces scalasque. scalasque. et iam elatis jam clatis super capita capita scutis scutis densa densa testudine testudine succedunt. succedunt. Greci Greci saxorum pondera prouoluunt, disiectam disiectam fluitantemque fluitantemque testudiriem testudinem lancéis per- 2000 lance's contisque per2060 scrutantur, donec scrutantur, donec soluta soluta compage compage scutorum scutorum exangues exangües lacerosque lacerosque proprostemunt. fit sternunt. fit strages, strages, et etjam iamTurci Turcideficientibus deficientibus anim animis Ιs languidius languidius pugnant. pugnant. sed adest Maomethes Maomethes fortissimum fortissimumquemque quemque nominatim nominatimuocitans, uicitans, utque in in prelium redeant, redeant, adhortatur: prelium adhortatur: his hospremlis premiis allicit, allicit, mis illos minis minis deterret. deterrei, instauratur ex instauratur ex in integro portasque 2065 2065 tegro certamen. Turci rursus subruere murum murum portasque quatere. irmixi innixi humeris iteratam testudinem testudinem scandentes scandentes prehenprehenhumeris et super iteratam sare hostium hostium tela tela brachiaque brachiaque nituritur. nituntur. iterum iterum integri cum sauciis, sauciis, seseriarmes cum mianimes cumexpirantibus expirantibuseuoluuntur. euoluuntur.cemitur cernituruaria uariapereuntium pereuntium forma forma et plurima plurima mortis imago. imago. 2069 2069 et

et plurima = Verg. Verg. Α. A. 2,369. 2,369.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

80

Enee Siluii Siluii Piccolominei

39. hannes IoannesIustinianus lustinianus apud apud Genuam, Genuam, [781 [78v] Ligurum Ligurum metropolim, metropolim, ~qui superioribus diebus solus urbem defendisse nobili loco loco natus, natus, qui superioribus diebus solus urbem défendisse uidebatir, in debatur, in hoc hoccertamine certamine uuineratus, uulneratus, ubi ubi fluitare fluitare sanguinem sanguinem suum suum pugne animaduertit, ne ne ceteros deterreret, medicum medicum querens querens clam sese pugne subtraxit. sed subtraxit. sed imperator, imperator, ut ut abesse abesse Ιυsti~anυm lustinianum cognouit, cognouit, quo quo ierit ierit nihilo magis magis flexus flexus pugnar deserat. ne pugnam 2075 percontatur percontaturinuentumque inuentumque rogat rogat ne deserat. iiie ille nihilo portar iubet, aperiri portam iubet, qua curaturus curaturus uulnus uulnus in urbem urbem redeat. erant erant enim enim qua fugiendi iter, ne obserate urbis ianue, quibus ad antemuralia patebat antemuralla patebat ac propterea propterea fortius resisteret. fit multi esset esset ac facultas militi fortius hosti resisterei, fit interea interea remissior remissior muri defensio. quid Turci aduertentes defensio. quod aduertentes acrius acrius incumbunt incumbunt et, et, quoniam quoniam pars pars muri per ruinas parte oppleuerat, jam tormentis aeneis disiecta fossam magna ex 2080 2080 iam tormentis aeneis disiecta magna parte oppleuerat, per ruinas lico deturbant. ipsas scaridentes ipsas scandentes antemurale antemurale conscendurit conscendunt Grecosque Grecosque loco deturbant. porta, que que Ioanni baril patuerat, porta, patuerat, omnibus omnibus aperta fugar fugamprofusiorem profusiorem reddit. reddit. imperator* in ipsis porte decuit, pugnando, sed fugiens non, ut regem tunc imperator* time regem decuit, in ipsis porte angustiis, cum cum cecidisset, cecidisset, oppressus calcatusque obiit. obiit.

2070

2085 2085

imperium, sub sub quo quo Grecorum extinguitur imperium, ei nomine nomine Grecorum imperator W 111,539 Sub eo imperator sumpsit exordium.

qui se se duo tantum tεmtum reperti sunt, qui pugnatormn duo 40. In tanta multitudine pugnatorum et uiros ostenderint: ostenderint: alter Grecus, Grecus, alter alter Dalmata, Theopbilus Theophilus Paleologus Paleologus et chuTurcorum Turcorum impetum impetum cur diu Ioannes Sclauus.qui qui fugere fugere turpe putantes, cum barres Sclauus. obtruncassent,denique deniquenon nontam tar uicti 2090 sustinuissent 2090 sustinuissent multosque multosque obtruncassent, uicti quam quam uincendo fatigati fatigatiinter intercadauera cadauerahostium hostiur occubuere. lustinianus Iustiriianusin inPeram Perar uincendo cur diuertisset, cum diuertisset, inde inde Cblum Chium nauigauit nauigauit ibique ibique seu seu uulnere uulnere seu seu mestitia mestitia ipsis Bizantii Bizantii menibus menibus inglorius uitam ultar flniuit, morbum incidens inglorius finiuit, felix, felix, si in ipsis ex Latinis Laths animam exalasset. in ingressu ingressu porte octingenti octingenti circiter circiter milites milites ex animar exalasset. r partir conpartir [799 2095 Grecisque periere peñere partim [79 ] uulneribus uulneribus a tergo confossi, confossi, partim con2095 Grecisque oppressi, et jar iamhostis hostissuperiorem superiorem murum murum tenebat tenebat saxaque saxaque in cursione oppressi. urbe cesis cesis auxilio erat. erat. turn turn subito subito capta capta urbe suis auxilio deuoluens ingredientibus ingredientibus suis ciues deuoluens erat uictorum uictorur infinitus est itum. itum. erat resistere ausi ansi sunt, in rapiñas rapinas est omnibus, qui resistere infinitus libidinem ac acseuitiam seultiar corruptior: numerus in libidinem corruptior: non non dignitas, dignitas, non etas, non non 2100 sexusquemquam quemquamprotegebat; protegebat; stupra stupra cedibus, cedibus, cedes stupris miscebantur. 2100 sexus ',red= ininludibriur senes feminas uiles uiles ad ad predam ludibriumtrahebant. trahebant. ubi ubi senes exacta etate, fermas incidissetin inmanus mannsrapientium, rapientiur, conspicuus incìdisset adulta uirgo aut quis forma conspicuus diuulsus postremodireptores direptores in mutuar mutuamperniciem perniciem agebat. agebat. dur dum dluulsus ipsos postrero pecuniam grauia templorum templorum dina dona sibi sibi quisque quisque traherent, traherent, malore maiore pecuniam uel grauia 2105 aliorum ui truncabantur. cumque cumque in in exercitu exercitu maximo máximo ac ac dissono, dissono, ex truncabantur. 2105 allorur ~~ 2086 2086

sumpsit exordium: cf. Miss. Rom. Collecta dici diei 29.VI. 29.11. sumpsit 225; 296; 577. 577. 225; 228; 229; 241; 259; 278; 296;

2097 2097

i. W 111.1,188; capta: v. 111.1,188; 204;

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

81 81

lingue, uarii mores atque ci~bυs, sodΙs atque exterrds ciuibus, sociis extemis conflato, conflato, diuerse diuerse lingue, cupidines essent essent et aliud cupidines aliud cuique cuique fas, fas, rilbil nihil illicitum illicitum toto toto triduo in ConConstantinopoti fuit. stantinopoli et 41. Templum Sophie*, Sophie*, ΙυstirιΙa~~ lustiniani Cesaris Cesaris opus toto orbe famosum, famosum, et sacra suppellectile ad ornes alterum nequeat, nudatum cui comparaii comparali alterum nudatum suppellectile omnes 2110 2110 urbe preciosissima, spurcicias patuit. ossa martirum, que fuerant ma in ossa martirum, fuerant ilia preciosissima, canibus objecta obiecta et suibus. suibus. sanctorum sanctorum imagines aut luto fedate aut ferro facta aut delete. altana tempus ipsis aut lupanaria meretricum facta delete, altaría diruta. diruta, ir inι templis equorum stabula. stabula, coacti coacti surit sunt serui semi uerberibus ac tormentis dominorum 2115 scmtari ac abdita scrutali ac defossa defossa eruere. emere, inuenti inuenti non nonpauci paucithesauri, thesauri,quos quosin inipso ipso 2115 suffoderant ciues. dues. quibus si si pro pro defensione defensione urbis urbis usi usi belli principio infelices suffoderant semassent. sed auaro in in fuissent, sum suamfortasse fortasse uitarn uitam et patrie libertatem semassent, ornes in castra [791] nulla potestas; captiui omnes aurum nulla [79v] deducti. regie Sophie Comm. obilissimum Sánete Sancte Sophie Sophie templum templum cunctasque regie Comm. 81,3 81,3 ■ Nobilissimum urbis basilicas spurcitiis fedant maumetheis. cf cf.. W W111,539 111,539 sqq.

2120 2120

Pudet dicere cbristianorum ta rn en et posteritati 42. Pudet christianorum dedecus. dicam dicam tamen posteritati tradere non uerebor, uerebor, quando quando persuasum persuasum mibi mihi est futuros aliquando, et taritam Saluatori Saluatori nostro nostro illatam illatam ignominiam ignominiam antequam moriar, minar, qui tantam fortasse antequam Deur esse ulciscantur. simulacbrum simulachrum Crucifixi, Cmcifixi, quer quem courus colimus et uerum uemm Deum urbe hostes ad ad tentoria tentoria 2125 tymparils preeuntibus preeuntibus raptum raptum ex urbe fatemur, tubis ac tympanis 2125 irrisionem iterum iterurn deferunt, sputo sputo lutoque lutoque fedant fedant et ad nostre religiords religionis irrisionem cruci affigimt. cruci affigunt. exin pileo, pileo, quer quem sarcularn sarculam uocant, uocant, capiti capiti eius eius imposito imposito Dews'. turn turn lapides lapides =clique facta facta 'Hic est' est' inquiunt 'christianorurn corona undique 'christianorum Deus', luturnque iactantes miris lutumque miris dehonestant dehonestant modis. modis. sed sed nihil nihil hec obsi.mt obsunt Deo nostro nostro celum celum tenenti tenenti nec nec maiestatem maiestatem eius eius quoquo quoquo modo modo immirmere imminuere 2130 2130 possurit: cuius ea gloria, ea possunt: ea subhmitas sublimitas est, ea beatitatis perfectio, perfectio, ut nec nos ista ista ledunt ledunt laudibus humanis humanis extorn extolli nec nec huniiliari humiliari uituperiis uituperiis ullis ullis possit. nos dur ueri atque confundimt, confundunt, qui per ignauiam atque atque desidiarn, desidiam, dum ueriDei Dei cultum perire sinirnus, sinimus, et et in in hoc hoc seculo seculo bonurn bonum fornen nomen et et in in altero spem salutis 2135 arnittirrius. amittimus. 2135 solito adbibisset, adbibisset, ut ut hec conuiuatus coriuluatus Maometes, Maometes,cum cur forte 43. Post hec forte plus plus solito principes optimatesque optimatesque ciuitatis ciuitatis captos captΙs crudelis crude/is mero adderet, adderet, principes sanguinem mero iussit. Karilucas, Karilucas, qui que iugulari et sanguinarius sanguinarius carnifex fede misere miser eque iugulari iussit. imperatorem plurirnurn σculos maiori malori filio, filio, altero altero apud imperatorem plurimum poterat, poterai, ceso ante oculos belio 2140 in bello ad iHicitos illicitos usus reseruato, resemato, securi securi percussus percussus est; est; duo duo ahi alii eius filli filii in 2140 Isidorus* cardinalis in eo mutata ei tumultu turultu captus, ceciderant. Isidoms* captus, cum ueste mutata non fuisset cognitus, trecentis asperis asperis sese sese redemit; redemit; id id est genus pecunie cesi admodurn leuls. admodum leuis. multi et Veneti et Ianuenses lanuenses et Latinorum Latinorum ali aliiΙ gladio cesi multo redempti redemptiauro. aun. sunt, quidam multo 2141 2141

Isidorus: i. 1379; Isidorus: v. 1379; 1387; 1387; 7205.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

82

Piccolominei Enee Siluii Piccolominei

2145 2145

Isidorus Comm. 690,13 690,13 (Isidorus) (Isidorus) iacenti hominis, qui qui sib' sibi fuisset fuisset Isidorus Comm. iacenti cadaueri hοmΙ~s, similis, cuculla et rubenti pileo supra similis, uestimenta uestimenta subtraxit et cum suis suis permutauit, permutauit, cucuila mortuum dimissis. dimissis. ipse tamquam unus e plebe captus paruo redemptus est. pretil redemptus mortuum paruo pretio super quo quo repertum repertum est est insigne insigne cardinalatus, cardinalatus, caput caput abscisiim abscisum et et haste haste cadaueri, super suffixum cum pileo per per urbem urbemcastraque castraqueTurcorum Turcorumper perignomiriiam ignominiamcoritempcontempsuffixum 2150 tumque sedis apostoliceuectatum, uectatum,clamitante clamitanteprecone precone esse esse rutheni rutheni cardinalis cardinalis 2150 turque sedis apostolice uerticem. r [80 ] Insignis Insignis hic hie minus annus fuit fuit expugnatione expugnatione constantinopolitana, constantinopolitana, tam tam [801 christiano populo fedus ac lugubris quam Turcorum genti faustus letusque. lugubris quam Turcorum faustus qui ab ortu Saluatoris Saluatoris Christi tertius et quinquagesimus supra supra millesimum millesimum 2155 quadringentesimumque cucurrit. cucurrit. Perenses, Perenses, uetus uetus colonia colonia Genuensium, Genuensium, 2155 quadringentesimumque et Galathe Galathe nuncupantur, nuncupantur, cognita cognita Bizantiorum Bizantiorum dade, clade, priusquam priusquam qui et rogarentur, Maometi Maometi deditionem deditionem fecere. fecere. muri muri urbis urbis diruti. diruti, multorum multorum bona rogarentur, bina contra fedus fedus direpta. direpta. femme femine puerique puerique ludibrio habiti. contra

Vili 'mi 2160 2160

CALYBASSE, qui qui ad ad eum eumdiem diemnon nonsine sineMaometis Maometisdisplicentia displicentia 44. CALYBASSE, imperatori Turcorum Turcorumconsiiia Consiliaprodid.isset, prodidisset, uixerat, tamquam Constantino imperatori per miseros cruciatus cruciatus uita uita erepta; erepta; ingentes, quas cumulauerat cumulauerat opes, opes, exitio exitio fuisse traduntur traduntur et et quid quodAmuratem Amuratem dimisso dimisso imperio imperio ex ex privata priuata uita uita ei fuisse reuocauit ad ad regnum. regnum. 2165 Auctus eins eius pecunia Maomethes Maomethes tantoque tantoque rerum rerum successu successu turnens tumens in 2165 Húngaros expeditionem expeditionem parare cepit. qua qua per per triennium triennium circiter circiter instructa, instructa, Hungaros parare cepit. accersitis ex orni omniregno regnoproceribus, proceribus,penetratis penetratisThracie Thraciemontibus montibus cum cum accersitis maximis atque infestissimis infestissimis copiis usque [lumen flumen peruenit. peruenit. maximis copiis ad ad Sauum usque quinquaginta fija miliahominum hominum in in eius eius exercitu exercitu fuisse fuisse traduntur; traduntur; centum quinquaghita 2170 plerique tertiam tertiam partem partem huic buie numero numero subtraxere. subtraxere. Calistus Calistus ΙΙΙ, III*, qui qui per per 2170 plerique tempus romanar romanamcathedram cathedramsortitus sortitus erat, erat, loamiem Ioannem cardinalem cardinaleni idem tempus Angeli, cuius cuius supra supra meminimus, meminimus, prestanti prestanti uirtute uirtute nimm, uirum, qui qui Sancti Angeli, arma donciret conciret Turcorumque Turcorumque dompesceret compesceret imperium, ad ad ens eas Germanos in arma legatum misit. misit. is is promissa promissa peccatorum peccatorum indulgentia indulgentia cunctis, cunctis, qui qui partes legatum 2175 Capistranio, qui qui per idem uelient, adiuuante adiuuante loarme barre Capistrzmio, 2175 contra Turcos militare uellent, Hungaris euangelizabat, euangelizabat, cruce cruce signatorum signatorum haud baud paruum paruum concontempus Hungaris v ]tum, non non diuitum diuitum ac acnobilium, nobüium, sed sed inopis inopis atque atque eχerci[80"]tum, gregauit exerci[80 incompositi uulgi. de opulentum opulentum aures aures euangelio euangelio nec nec diuinus diuinus sermo sermo incompositi uulgi. sur surde principibus auditus. contenti presenti rerum statu potentes futurum Christi rerum priricipibus auditus. contenti 2180 regτiυm regnum non non nisi nisimorientes morientes inquinmt; inquirunt; credula credula paupertas paupertas facile facile prepre2180 2152 2152

2160

2,64

2164 2160 Calybasse: v. 1925. expugnatione: 29.1.1453. 29.V. 1453. reuocauit: v. 1924. Calybasse: i. 1925. reuocauit: expugnatione: i. 1924. 2175 2175 listus: i. v. 8436. 8436. Capistranio;Comm. Comm.72,9; 72,9;83,14; 83,14;746,5. 746,5. listus: Capistranio:

2170 2170

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Ca-

De Europa De

83 83

muja signum signum crucis crucis accepere, accepere, tecta dicatoribus obedit. supra quadraginta milia copias in in armis armis Himiades quoque non pamas paruas copias magis fide fide quam quam ferro acies. Huniades hab~t. habuit. licitai V Ν pontífice pontifice máximo, maximo, qui qui Eugenio IV Calistus HB 137Β 137B Mortuo Rome Nicolao successerat, successerat, Caiistus Calistus ΙΙΙ III Petri Petri cathedram cathedram est est adeptus. adeptus. qui qui cognita cognita Mahumetis Mahumetis 2185 2185 Turcarum imperatoris uokmtate Ιs subiicere subiicere cupientis (jam uoluntate Himgariam Hungariam sibi sibi arm armis (iam enim Constantinopolim, enim Constantinopolim, Grecie Grecie culmen, culmen, expugnauerat) expugnauerat) loarmem Ioannem cardirialem cardinalem misit uirum industrium ac magnanimum, cum legatione in Germaniam GermιmΙam misit S. Angeli, Angeli, uirum Septentrionis uires in Turcas concitaturum. 2190 Appropiriquabat spe plenus 45. Appropinquabat plenus et incredibili incredibili superbia turnens tumens MaoMao- 2190 inter jar sibi methes nec iam sibi uel uel montes uel flumlna flurnina obstare putabat. glοr~αr~~ gloriati inter suis: Hungariam in jar pene uictam suos; Hungariam iam uictam asserere; asserere; Latinorum Latinorum imperatorem imperatorem in imperio Latinorum instare finem; finer; propinquo esse dicere; dicere; deleto Grecorum imperio Turcis omnia orrda paritura; Turcis paritura; spolia spolia ingentia ingentia promittere; promittere; Germaniam Germaniam atque atque Italiam militum rilltum direptioni offerre; pernia peruia Turcorum armis cuncta jactare. 2195 Italiam direptioni offerre; cuneta iactare. 2195 fuit. sed quam gloriosus eius aduentus, aduentus, tam turpis turpis atque atque infarnis infamis recessus recessus fuit. Albam*, oppugnare sitar paruar Albam*, ad confluentes Danubii Sauique sitam pamamurbem, urbem, oppugnare priores adorsus obtinere nequaquam potuit. perfregit machinis muros. adorsus nequáquam potuit. perfregit machinis muros, urber eius interdiu noctuque. nunc uicti, uicti, irrupere in urbem eiusacies. acies. pugnatum pugnatum est interdiu extremum uulneratus uulneratus sub sub papilla papilla Maomethes Maomethes 2200 nunc uictores uictores uisi uisi hostes. ad extremum 2200 in relict's impedimentis per noctem trepidus aufugit. hulus relictis huius pugne seriem in comprehendirnus; non Historia Bohemica Historia Bohémica comprehendimus; non est est cur cut hoc hoc loco loco latius latius ininsistamus.

Albar Albam Comm. Comm. 113,26 113,26 Remoratus Remoratus apud Albar, Albam, qui qui locus Danubio Danubio Sauoque Sauoque dixit), sedente sedente Calisto Calisti III, III, romane rimane urbis 2205 confluentibus alluitur (Thaurinum uetustas dixit), 2205 Ιoιmnes Capistranius, Capistranius, ordinis Minorum antistite, a christianis cruce signatis, quos Ioannes professor, opinione opinione sanctitatis sanctitatis insignis, insignis, et et bannes IoannesHurjiates, Huniates, hungarici hungarici regni regni gubernator, duxere, magnam gubemator, magnam stragem stragem perpessus perpessus est.

Auctores uictorie uictorie tres bannes 46. Auctores Ioanneshabiti: habiti:legatus legatuscardirialis, cardinalis, cuius cuius auspicio res est, Hurilades et Capistranius, qui prelio interfuere. res gesta gesta est, Huniades et Capistranius, qui prelio interfuere. 2210 2210 uerum neque neque Capistrariius Capistranius Huniadis Huniadis neque neque Capistranil Capistranii Huniades Huniades menmentioner fecere uictoria siue siuead ad romanum roranum tionem fecere in in eis eis litteris, litteris, quas quas de obtenta obtenía uictoria pontificem [811 pontificem [81r] siue ad amicos amicos scripsere: per per suum suum quisque quisque ministerium ministerium Deur honoris humana humana Deumdedisse dedissechristianis christianisuictoriam uictoriam affirmauit. affirmauit. auarissima auarissima honoris mens facilius gloriar partitur. facilius regnum et opes quam gloriam partitur.potuit potuitCapistranius Capistranius 2215 2215 2197 2197

i. ad773. Albam: 21.1111.1456. 21.VII. 1456. v. Albar: ad 773. i. 4153. 137-138; v.

2198 2198

machim... Comm. 746, 16. machinis: cf. Comm. 746,16.

2202 2202

Historia B.:OO 00 HistoriaB.:

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

84

Ence Enee Sikm Siluii Piccolominei Piccolominei

patrimonium contemnere, uoluptates uoluptates calcare, libidinem patrimonium hbidinem subigere, subigere, gloriam gloriar uero spernere spemere non potuit. dicat dicat forsitan forsitan aaliquis cure ΙΙq~s non suum illi im honorem honorer cure sed Dei, Dei, qui qui per per pauperes* pauperes* et et inermes inermes rem rem christianam christianam saluare saluare fuisse, sed uoluerit. cedimus huic huic asserti assertioni, quamuisetetHuniades Huniades ministrum ministrum se se uoluerit. cedimus ο~, quaruis 2220 uictorie, non auctorem dixerit. 2220 uictorie, non auctorem dixerit. Ferunt Maomethem Maomethem ab ab co eo tempore tempore numquam numquam postea postea eius eius cladis cladis meminisse, memiriisse, quin quinmentum mentur barbamque barbarque manu demulcens quassansque quassansque caput ei dici diei maledixerit, qua pugnam conseruit. pugnar ad Albam Albar conscrit. pauperes Germ. Germ. 19,10 19,10 (Calixtus) {Calixtas) exercitum non non ex principibus ac magnatibus, magnatibus, pauperes non ex ex nobilibus nobilibus et potentibus, potentibus, sed sed ex ex humili humili et et paupere paupere plebe, plebe, fideli fideli tarnen tamen et et audaci, comparami. HB137CCoactus armatusquam quamfidelis: fidelis: comparauit. ΠΒ 137 C Cοαctus est exercitus exercitus non tam tam armatus uulgus incomptum, populares populares mopes inopes arma arma suinpsere, sumpsere, quos quos eterne eteme uite uite premia premia commouerunt; opulenti opulenti hommes homines presenti presenti rerum rerum statu statu contenti contenti domi domi mansere. mansere. commoueri.mt; odiosus plerumque potentibus sermo sermo diuinus; diuinus; quibus quibus desunt desuntfacultates facilitates iris leuis in in odiosus 2230 celum celumuolatus. uolatus.brifes Ioannes Capistranius, ordinis Minorumprofessor, professor,uite uitesanctimonia sanctimonia 2230 Capistrarilus, ordinis Minorum clarus ea tempestate tempestate I{ungaros Húngaros in in arma arma publicis publicis sermonibus sermonibus excitabat. excitabat. Comm. Comm. ciarιis 746,1 (Calixtus) {Calixtas) plenariam ueniam (largitus {largitus est) 746,1 plenariam peccatorum peccatorum ueriiam est) bis, his, qui contra Turcos arma capesserent. que que res multos pauperes ac multis ex Germania populos traxit, uerum pauperes est enim regnum celorum. celorum. diuites presentibus presentibus mecti illecti delitiis prope inermes; horum est erdm regnum 2235 haudquaquam futuras futuras inquirunt. inquirunt. ib. ih. 746,20 746,20 Capistranius Capistranius et Huniates Huniates ex ex arce arce 2235 haudquaquam turri prospectant prospectant prehum, prelium, et et alter alter ostentans ostentans ddiui Bernardini Senensis Senensis altaque turi-i Ιni Bemardini imaginem atque atque altissima uoce Saluatoris iiiuocans inuocans nomen, Tesus lesusque' lesusque' sepius sepius imaginer fornen, 'Jesus intonans pugnare pugnare cruce cruce signatos signâtes admonet; admonet; alter alter cui cui sit sit loco loco instandum instandum subsubueniendumque docet, docet, cessare cessare uuineratos uulneratos fessosque fessosque iubet iubet et etsufficit sufficit integros. Íntegros. 2240 interdum et et ipse, ubi pugnan uidet, ee turd turridescendens descendens fortissimi 2240 interdum ρugnαri a suis remissius uidet, militis partes Pugnatimi est a uesperis usque in uesperas. multi multi ex ex multis partes implet. HF462A ΗF462Α Pugnatum utraque parte parte cecidere; cecidere; plurind plurimi ex ex Turcis Turcis et et hi hi quidem quidem prestantiores. prestantiores. de de cesis cesis hostibus urn-ia uaria sententia uiginti milia hostibus sententia est. quidam supra supra ulginti muja cecidisse tradiderunt, tradideiimt, alii αl~~~ad milia cesa tradunt. tradunt. maius maius damnum damnumabire abireMaumethem Maumethemcoegit, coegit, summum quatuor muja 2245 qui sequentinocte nocteincensis incensiscastris castrismacf machinisque exercitu trepidus trepidusaufugit. aufugit. 2245 qui sequenti ~iΙsqυe cum toto exercitu est cum eum sub sub papilla papilla sagitta sagitta coniossum confossum salutem salutem desperasse desperasse atque atque ideo ideo traditum est fugammeditatum. meditatum. Comm. Comm.92,24 92,24 Ecce littere emee fugar intere adsunt αdsunt ex Hungaria Hungaria christianos christianos cruce signatos, qui empisse in Turcos et maxima edita hostium Ψ d Thaurini obsidebantur, erupisse magis ope ope quam quam humana humana uictoria uictoria gloriosissima gloriosissima potitos. Turcorum cede diuina magis potitos. Turcorum 2250 imperatoremsub submammilla mammillauulneratum uulneratum cum cum pamo comitatudiffugisse diffugisse trepidum. trepidum. 2250 imperatorem paro comitatu HB 138F 138F Traditum est est sub sub papilla papilla confossum confossum salutem salutem desperasse; desperasse; uuinus uulnus eins eius ΗΒ finemdedisse; dedisse;inter interfugiendum fugiendumplures pluresquam quamininacie acieperiisse. periisse. Comm. Comm. obsidioni finer 746,29 Maumethes Maumethes sub sub maniilla mamilla uulneratus uulneratus ea, ea, que que secuta secuta est estnocte, nocte, relictis relictis 746,29 bombardis trepidus aufugit. aufugit. Germ. Germ.20,10 20,10 Ñeque bombardιs cum exercitu trepidus cumomni ornι exercitu Neque unquam Albe 2255 meminit, quin quin barbar barbam manu manu demulcens demulcens obortis obortis lacrimis lacrimis liii illi di diei qua 2255 meminit, ci maledicat, qua pugnamaduersus aduersus Christi crucem Calistimilitibus militibus iniuit. HB HB IdSEHuniades pugnar crucem cum cur Calisti 138F Huniades et Capistranus huic huic bello bello interfuere. interfuere. uterque uterque rem rem gestar gestamscripsit scripsitneque ncquealterius alterius Capistranus mentionemfecit, fecit, alteruter alteruter solidar solidamsibi sibi rei geste laudem usurpauit.ingens ingens dulcedo dulcedo mentioner lauder usurpauit. 2225 2225

2234 2234

regnum = Mt. Mt. 5,3. 5,3. regrium =

2236

Bernardini: Bernardini:

v. 8051. i. 8051.

2237 2237

lesus lesusque: lesusque: cf. cf. hr. Vir.38,11. 38,11. Jesus

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De De Europa

85

glorie facilius contemnenda quam contemnitur. contemnitur. spreuerat spreueratCapistranus Capistranus glorie facilius contemnenda dicitur quam seculi pompas, pompas, fugerat fugerat delicias, delicias, cakauerat calcauerat auaritiam, auaritiam,libidinem libidinem subegerat, subegerat, concon- 2260 2260 temnere gloriar gloriam non non potuit. potuit. qui qui summo summo pontifici pontifici bell= bellumatque atqueexitum exitumbern belli terriere describens nulla cardinalis cardirialisfacta facta mentione mentione totum totum suum esse dixit, describeris nulla Huniadis, Ηυ~adis, nuRa quod gestum erat, erat, quamuis quamuis Deur Deum in in priniis primis uictone uictorie confessus confessus fuerit fuerit autorem. autorem. quid gestirn nemo est tam tam sanctus, sanctus, qui qui dulcedine dulcedine glorie glorie non non capiatur. capiatur. facflius facilius regna regna uiri uiri femo est excellentes gloriamcontemnunt. contemnunt. uerum uerum paulo paulo post post et etHi.miades Huniades et et CaCa- 2265 2265 excellentes quam gloriar pistranus alter morbo, morbo, alter alter serilo senio obiere. obiere. Comm. Comm.747,3 747,3 Capistrariii Capistranii cadauer cadauer pistranus alter tanquam uiri Deo accepti permiserunt; conditum conditum arca arca in υiri Dec) accepti sepeliri sepeliri Hungari Hungari non permiserunt; ecclesia habent. W W 111,284 Senis agerem accesserunt 111,284 Cum Seins ecclesia custodiunt sacrumque habent. me duo fratres ex bis, Obseruantes, qui postquam generaba generalia dixerunt his, quos uocamus uocamus Obseruantes, percunctati smit, sunt, quid quid rerum rerum ageret ageret barres IoannesCapistranius, Capistranius,asserentes asserentesprecibus precibus 2270 2270 sancii uiri raultos mortuos suscitatos. suscitatos. ueritatem ueritatemex exme mequesiuerurit. quesiuerunt. sancti inri multis in Germania mortuos respondí horum compertum compertumhabere habere(25JLΧ. (25.IX. 1453). ib. ib. 283 283 Nunquam ego respondi me nihil horum (Aeneas) illi pio et optimo patri detraxi; commendaul commendaui autem autem suos suis mores suamque (Aeneas) jill uitam frequentibus litter's litteris ac ac sermonibus. sermonibus. meo meo suasu suasu romarius romanus eum eum pontifex in in Germaniam misit. misit. plurima plurima in in eius eius laudem me ces cesari dicta simt. sunt, quocunque quocunque 2275 2275 lauder aa me αr~~ dicta locorum ueni, noren nomeneius eiusextuli extulimagnumque magnumque feci. HF HF180A Ioaimem pusillum 180Α Ioannem corpore Vienne uidimus etate senecta, almos, annos, ut ipse aiebat, quinque quinqué et sexaginta natum, siccum, anidum, aridum, exhaustum, exhaustum, sola sola cute neruisque neruisque et et ossibus ossibus compactum, compactum, fatum, siccum, tamen et in labore fortem, fortem, sine sine interrnissione intermissione sing-uhs singulis diebus predicantem, predicantem, letum tarnen altas atque profundas profundas materias materias absoluentem, absoluentem, doctis doctis ac ac rudibus rudibus satisfacientem satisfacientem 2280 2280 altas atque auribus. ib. 177Α-180C. 177A-180C. minibus. ib. IX ΙΧ 47. PROXIMA Thracie ac mendier meridiemconhmgitur coniungitur MaMa47. PRσXIMA Tbracie ad occidentem ac cedonia, terrarum imperio imperio quondam quondam potita, polita, que que inter inter duo duo maria maria proprocedonia, terrarum egeum et et hadriaticum. hadriaticum. latus eius meridionale meridionale Thessalie Thessalie atque atque 2285 2285 tenditur, egeam icitus eins Magnesie terga tergaprotegunt, protegunt, partem partem septentrionalem septentrionalem Peonia Peonia et et Paphlagonia Paphiagonia in Macedonum postea iura concesserint, excipit, quamuis et ipse regiones irι jura concesseririt, Macedonie addite. Epyrus Epyrus quoque quoque Macedoniam Macedoniam attingit attingit et illirica illirica terra, Macedorile addite. altera mendier, meridiem, altera alteraseptentrionem septentrionemexcipiens. excipiens. in in hadriatico hadriatico littore littore Dyrachium uetus ciultas ciuitas iacet iacet ab ab cheronneso, cheronneso, ubi ubi sita sita est, est, nacta nacta no uo- 2290 2290 cabulum, antea dicta dicta et et aaCorcyreis Corcyreis ohm olim condita. condita, nec procul cabulum, Epydamnus antea instituía legibus legibus et Augusti Cesaris, qui infra terram Apollonia fuit optimis optimis instituta didicit, studio memorabiiis. memorabilis. in altero altero hittore littore Thessalonica grecas ibi litteras litteras didicit, cum epistole Pardi Magni est, potens quondam quondam ciuitas, ciuitas,quam gum cum Pauli apostoli, turn MagnΙ Theodosii preceps atque atque implacabilis implacabilis ira ira famosam famosam reddidere. reddidere. indignatus indignatus 2295 2295 Theodosii -

2268 2268

2285 86

2285-86 2290-92 ecclesia: Ilok " Thessalie Thessalie-Paphlagonia: Plin. 4.10,33. 2290-92 pyrachium ecciesia: hok (Villach). -Papblagonia: Puri. Dyrachium 2291 2293 2291 2293 - legibus; Str. 434,22 (183'). (183r). condita: 627 a. Chr.n. studio; Suet. Aug. Aug. 8,2; 89,1. -legibus: condita: studio: 2294 2295 2294 2295 epistole: ad Thessalonicenses I et II. Theodosii: v. i. 4651.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

86

Enee Siluii Siluii Piccolorniriei Piccolominei

enim ob [811 [81"] cesos cesos inineaeaiudices indicesalioquin alioquinclementissimus clementissimus imperator imperator erdm ob uniuersum urbis populum populum trucidari trucidali mandauit; mandauit;uridecim undecim milia uniuersum urbis mula uirorum uiromm cesa non tuΒt tulit Ambrosius* Ambrosius* Mediolanensium Mediolanensium pontifex pontifex tam tam immane immane traduntur. non facinus imperatorem ab ab ingressu ingressu ecciesie ecclesie prohibitum prohibitum susufacinus incorreptum: imperatorem 2300 scipere penitentiam compulit, nec maximus princeps pastoris subire 2300 scipere penitentiam compulit, nec maximus princeps pastoris subire iudicium hinc lex promulgata, promulgata, ut ut lata lata super super morte morte hοmi~s hominis iud:icium recusauit. recusauit. biric sententia ante dies triginta non exequatur, urbem libere libere conditionis exequatur. hanc urbem conditionis fuisse Plinius conditoremeius eiusPhilippurn, Philippum, Alexandri Alexandri patrem, patrem, Plimus tradii. tradit. Strabo Strabo conditorem affirmât, ambo earn earn attribuunt attribuunt Macedonie. Macedonie. Andronicus, Andronicus, Emanuelis Emanuelis iniimaffirmat. ambo 2305 peratoris peratorisconstantinopolitani constantinopolitani fiiius, filius, hanc hanc in in pm partem hereditatis accepit accepit 2305 -tern hereditatis demumque fratris odio, odio, qui qui patri patri successit successit in imperio, imperio, Venetis Venetis demumque Ioannis ham-us &atris tradidit; Venetis Amurates Turcorum, Turcorum, ut ante diximus, diximus, imperator imperator eripuit. eripuit. hie reliquam reliquam Macedoniam Macedoniam usque usque ad ad montes montes Peonie Peonie et et quam quam modi modo bic Albaniam uocant imperio suo subiecit. mira rerum Mbaniam rerum mutatio et fluxa fluxa humani humarii 2310 imperii imperii gloria: gloria; hec est est Macedonia, Macedonia, que que duobus duobus inclyta inclyta regibus, regibus, Grecia Grecia 2310 Thraciaque subacta subacta imperium protendit Hiberiam, prΙtendit in Asiam; Asiam; Armeniam, Armeniam, Hiberiam, Albaniam, Capadociam, Capadociam, Syriam, Egyptum, Thaurum, Thaurum, Caucasum Caucasum subsubAlbaniam, Syriam, Egyptum, iugauit. bec hec in Bactris, Medís, Persis dominata toto Oriente possesso Indie in Bactris, Medis, Persis dominata toto Oriente possesso Indie quoque uictrix uictrix per per uestigia uestigia Liberi patris patris atque atque Herculis Herculis signa circuntulit. circuritulit. 2315 hec hec eadem eadem nostra nostra etate etatespurcissime spurcissime Turcorurn Turcorum genti genti subiecta subiecta 2315 tributum tributuin pendere et iugum ferre miserrimum cogitur. Magnesiam quoque ac Thessauiam Thessaliaxn nostro nostro tempore tempore Turcorum Turcorum amia armairmaserunt. inuaserunt. nobilissimi nobilissimi Olympus Pierias Ossa, Pyndus Pyndus insuper et montes Olympus Pierius et Ossa, et Othris, Othris, Laphitharum Laphitharum quondam [821 [82r] sedes, sedes, Turcomm Turcorum imperio imperio parent, penes penes quos quos quinqué et quinque et 2320 septuaginta urbes urbes fuisse fuisse ohm olim Plinius Plinius affirmat. affirmât, totum totum Peneum Peneum Turci Turci 2320 septuaginta possident, inter inter flumina ilumina Thessalie clarissimum. Gomphos hic fluuius clarissimum. iuxta iuxta Gomphos oritur, interque Ossam et Olympum nemorosa conualle defluens, quin quin-interque Ossam et Olympum nemorosa conualle defluens, genta stadia percurrit dimidio eius spacii spacii nauigabilis. nauigabilis. in in eo genta ferme stadia dimidio eius ei cursu cursu Tempe uocant quinque quinqué milium milium passuum passuum longitudine longitudine ultra ultra ui.sum uisum hohoTempe uocant 2325 minis iugis intus sua 2325 minis attollentibus attollentibus se dextra leuaque leua que leniter se dextra leniter conuexis conuexis iugis sua luce luce hac labitur labitur Peneus Peneus uiridis uiridis calculo, calculo, ainenus amenus circa ripas gramirie, gramine, uiridante. hac canorus concentu. arripit arripitarrmem amnemOrchon Orchonnec necrecipit, recipit, sed olei modo cariorus auium auium concentu. supematantem, ut dictum est ab Homero, breui spacio Homero, breui spacio portatum port atum abdicai, abdicat, penales aquas aquas dirisque dirisque genitas genitas argenteis argentéis suis suis miscere miscere recusans. recusans. hee hec penales 2330 Plinius de Peneo. Pcneo. tot tot christiartis christianis bina bonaTurcorum Turcorum arma arma eripuere, eripuere, quamuis quamuis 2330 Plinius nostram magis desidiam incusauerim. nostram magis 2300 2302 2300 penitentiam: 2302 exequatur: v. Prolegomena pontifex: 371-97. 371-97. penitentiam; 25,X11.390. 25.XII.390. pontifex: exequatur: i. Prolegomena 2303 2303 § 15,1. libere libere conditionis: conditionis: Puri. Plin. 4.4.10,36. Strabo: nil nil aliud aliud dicit dicit nisi 'Philippus 'Philippus eximio eximio 10,36. Strabo: 2307 2307 tradidit: captus est sibi loca (445,11 ; 188 188r9)-. tradidit: a. 1423. 1423. ante: v. captus est studio, ut ut haec haec sibi loca uendicaret'. uendicaret'. (445,11; i. 2310 2310 regibus: Philippus II (382-36) 231115 Asiam 1552. Alexander Magnus Magnus(356-23). (356-23). 231115 regibus: Ploilippus 11(382-36) et Alexander 2328 23172329 nobilissimi - recusans; Plin. 4.8,30-31. 2328 Homero: teste eadem: Pliso. Plin. 4.10,39. 4.10,39. 2317-2329 eadem: nobilissimi - recusaiss: Pun. 4.8,30-31. Homero: teste Strabone 622, 23; 23; sed sed apud Him, Horn, non non legitur. legitur. Strabone

2298 2298

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa Europa

87

Ambrosius W W1.1,194 1.1,194 Beatus Beatus Arnbrosius, Ambrosius, licet licet sanctus, non tarnen tamen uniuersaiis uniuersalis Ambrosius ecclesie episcopus, pro pro cuipa, culpa, que que alus aliis sacerdotibus sacerdotibus non non adeo adeo grauls grauis uidebatur, uidebatur, ecciesie Theodosium Magnum imperatorem excomrnunicans excommunicans ab ecciesia ecclesia exciusit. exclusit. 48. In Thessalia regem regem fuisse fuisse tradunt nomine nomine Grecum, Grecum, a a quo Grecia 2335 2335 dicta Helenum quoque loco regnasse, regnasse, aaquo quoHelena Helena dicta sit. sit. Helenum quoqueinin eodem eider loco nuncupata est. est. Homerus Homerus tribus tribus nominibus nominibus Thessalos appellauit: Myrappellauit: MyrTermopilarum angustie Persarum cede midonas, Helenas et Acheos. Acheos. hic Termopilarum insignes; olim Xerxis impetum Turcorum tarnen tamen armis impeturn tenuere, Turcorum insignes; que licet ohm claudere transiturn transitum minime potuere. 2340 2340 X χ 49. POST THESSALIAM occasurn porrecta, THESSALIAM Boetia Boetia succedit succedit ab ortu in occasum euboicum mare crysseumque crysseumque simim sinum contingens, Thebarurn Thebarum claritate claritate apud apud omnes ferme hist historíeos hic Musis natale in Eliconis Eliconis nemore, ornes ferme σricos nominata, hic ferIre, hic saltus saltus Cytheron Cytheron et et Hismenus Hismenus amis amnis et et fontes fontes Dyrce, Dyrce, Arethusa Arethusa et et Aganippe, que que patria patria quondam quondam Liberi Liberi patris patris atque fuit, que que atque Herculis fuit, Aganippe. fortem produxit Epaminundam, non cedens produxit Eparninundarn, cedens Athenis Athenis ccZarí[82 Ιari[82"v]]tate, tate. ciuitas ea nostra etate exiguum castellurn castellimi Thebarurn Thebarum est et a Turéis annis Turcis proximis proximis armis etate exiguum cum reluqua reliqua Boetia Boetia occupatimi. occupatum. XI

2345 2345

2350 2350

50. SEQIITIR SEQVITVR HELLAS, Grecia; Acten ΗΕLL'4S, que a nostris appellata appellata Grecia; Acten (id est littus) prisci uocauere; mutato deinde nomine Acticam Homerus nomine Acticarn dixere. Homers littus) uocauere; mutato cunctos Acticam Acticam incolentes incalentes appellauit Athenienses, cum nondum ediappeHauit Athenienses, cum nondum edificata forent Megara. autem Actica Actica ex Beotia usque Isthmum Megara. protenditur protenditur autem ist hmur corynthiacum sui, que que appellatur appellatur Megaris. Megaris. circa circa Isthmur Isthmum uero 2355 2355 coryntbiacum parte sui, columna fuit, in in qua hic inerat inerat titulus spedante: titulus in parte Peloponnesum spectante: 'Hec Pelopormesus, Peloponnesus, at non Ionia'; Megara intuente: 'Hec non 'Hec lonja'; in parte uero uero Megara idem enim enim Actici Actici et Iones fuere. fuere, qui, cum cum de de Peloponnesus est, sed Ionia', Jonia', idem finibus cum Pelopormesiacis Peloponnesiacis sepissime disceptassent, hanc tandem tandem corn com-muni consensu columnar columnam erigi obtinuerunt. Acticam, quarnuis quamuis saxosarn saxosam 2360 2300 mimi conserisu obtinuerimt. Acticarn, et sterilem, sterilem, plerique plerique tarnen tamen rniriflcis mirificis laudibus laudibus extulerunt extulerunt deorurnque deorumque domicilium heroum. in in parenturn herourn. domiciliurn esse dixerunt, dixerunt, loca ipsa possidentium, possidentiurn, et parentum 2336 2337 2335-38 regem angustie: Pl~t Plin. 4.7,28. 4.7,28. Helenum: v. Verg. Α. A. 3,295. 3,295. 2337 Homerus: B regem -_ angustie: i. Verg. Homerus: Β 2336 Helenum: 2338 234 7 2351 234447 2338 5Ι Acten: 546. cede: cede; 490 490 a. a. CIir.n. Chr.n. " Muais Musis -- claritate: claritate: Puri. Plin. 4.7,25. 4.7,25. Acten: Str. Str. r 53-59 235359 553,23 (229 (229); curictos ); cf. Pijn. Plin. 4.7,23: Attice arιtiq~tυs antiquitus Acte uocata. ^ cunctos -- disceptassent: disceptassent; 2357 2357 'Hec Str. 554,14 554,14(229w). (229"). 'Hec -- intuente: intuente: desideratur desideratur in in codice codice Vaticano Vaticano Latino Latino 2050. 2050. 2362 2362 domicilium: haec uox apud auctores latinos non adhibetur de Attica disputantes; fortasse fortasse domicilium: subest graeca temenos; temenos; cf. Str. Str. 316: 316: Attica Attica habetur habetur temenos temenos deoruin deorum et et parentum parentum subest uox graeca heroum.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Ence Siluii Piccolomiriei Enee Piccolominei

88

2365 2365

hac h&cciuitas ciuitas atheniensis atheniensis quondam quondam nobilissima fuit, fuit, nullius indiga indiga preconii: preconii: parui oppidi speciem tanta eius superfluit supe rfluit claritas. claritas. eadem nostro tempore parui gerit. eo tarnen tamen saxo, quo uetustum uetustum Minerue Minerue templurn templum fuit, arx est per gent, in co omnem Greciarn Greciam nominata nominata cum cum opens opens magnitudine, magnitudine, turn turn difficultate difficultate oppugnationis. hanc florentinus florentinus quidam quidam Maometbi Maomethi tradidit, tradidit, cum cum imimoppugnationis. fume ploratis Latinorum auxiliis auxiliis nullius ei ob ob ear earn rem rem ploratis Latinorum nullius opem opern inueniret. inueniret. rura ei tradita, in quis euum ignobile ducat.

2370 2370

XII

51. PELOPONNESVS iungitur, tocius Grecie arx* quondam PELOPONNES'S Actice Actice kmgitur, tocius Grecie αrχ quondam dicta; nam nam preter preter habitantium habitantium in in ea ea gentium gentium nobilitatem nobilitatem atque atque popotentiam ipse locorum designai et multi [83Τ [83r] tentiam locorum situsprincipatum situsprincipatum designat imperium. multi et imperium. sinus insunt insunt et et promontoria promontoria multa, multa, insignes insignes etiam edam et et permagne permagne chechesinus las ronnesi, ronnesi, ipsa ipsalocorum locorum uarietate uarietate iocunde. iocunde. formar formam eius eius platani platani folio folio 2375 simillimam dixere, longitudine longitudine ac ac latitudine ferme ferme parem, ab occasu occasu in in simiHimar dixene, parer, ab ortum stadiorum stadiorum mille ortum mille quadringentum; quadringentum; perímetros perimetros siue siue ambitus ambitus omissis finibus, utPolybio Polybio placet, placet, stadia stadia quatuor quatuor muja milia continet. Arthemidorus finibus, ut Arthemidorus quadringenta superaddit, superaddit, cui cui et et Plinius Plinius consentire consentire uidetur uidetur Isidorum quadringenta Isidorum 2380 auctorem auctoremsecutus. secutus. idem duo 2380 duo maria maria terram terrar ambire ambire dicit, ionium ionium et et egeum. egeum.

2385 2385

Comm. 176,9 176,9 Pelopormesus Peloponnesus arx quondam quondam Grecie Grecie habita. habita, formar formamchechearx Comm. ronnesi habet, egei atque ionii unii pelagi fluctibus illiditur. hic nobilis nobi]is Corinthus Corinthus fuit et Elis, memoria insigriis, insignis, et et uetus uetus Lacedemon, Lacedemon, Agamemnonis Elis, ohm ludis ludorum memoria Αganιemnο~s et Menelai sedes, qui rapinam Helene uendicarites uendicantes Ilion deleuere, et et uetustiores uetustioresArgi Argi et nestorea Pylus. Pylus. he ohm olim preciare preclare urbes urbes fuere, fuere, nunc nunc sine sine nomine nomine iacent preter preter nonnulle uisuntur Corinthum, cuius ad Isthmum formulle ~sυntυr reliquie.

52. Angustie, unde procedit, procedit, Isthmos appellantur, quinqué milia Angustie, unde Isthmos appellantur, quinque muja passuum latitudinis continentes. continentes, has angustias angustias perfodere perfodere Demetrius Demetrius rex, rex, passuum ut omnium omniumexitu exitu dictator Cesar, Cesar, Gaius Gaiusprinceps, princeps, Domitius Domitius Nero infausto, ut 2390 patuit, patuit,incepto inceptotentauerunt. tentauerunt. hie colonia fuit. fuit, greci greci 2390 liie Corinthus Corinthus nobilis colonia principes, postquam Turcorum Turcorum potentia potentia in in Europam Europarn penetrauit, penetrauit, ex mari mari ad producto per per angustias angustias muro muroPeloponnesurn Peloponnesum aa rehqua reliqua Grecia Grecia mare producto EXam!lium* aρρeΠauere. disiunxerunt; murum Examilium* appellauere. hanc hanc prouinciam prouinciam hodie hodie disiurixerunt; mururn Moream Messenia, Laconia, Argolis Monear Latini uocant. uocant. in ea ca Achaia continetur, continetur, Messenia, Arguis 2395 et Archadia, Archadia, que que medium medium perilnsule peninsule obtinet. Amuratesexpugnata expugnataThesThes2395 obtinet. Arurates 2365 2367 2363-64 Francesco 2363 64 Hyjjjus . cjaritas: Plin. 4.7,24. 2365 arx: Acropolis. nullius - claritas: Pijn. 4.7,24. arx: Acropolis. 67florentinus: florentinus: Francesco rv 2371-79 Acciaiuoli, a.a. 1456. 1456. 2371-79 Peloporinesus peioponnesus -- superaddit: superaddit: Str. Str. 476,1; 476,1; 27; 27; 477,1 477,1 (193 ). (193). 2375 2375 2379-90 platani: Str. Str. 187,10; 187,10; Sol. Sol. 58,2; 58,2; Mela Mela 2,38; 2,38; PIni Plin. 3.5,43. 3.5,43. 2379-90 Isidorum isiJoj-um -. colonia: colonia: Plin. Plin. platani: 2385 2388 2385 4.4,9. nunc = Verg. Verg. Α. A. 6,776. 4.4,9. Isidorum; Isidorum: se. sc. Characenum. rex: Str. 88Demetrius Demetrius rex; 2390 2395 2395 71,10 (30v). Corinthus: v. Comm.176, 176,10. expugnata: a.a. 1430. 1430. 71,10 (30g). 23" Corinthus: i. Comm. 10. expugnata: -

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa Europa De

89 89

salσnica, subacta Boetia salonica, Boetia et Actica Actica preter Athenas ad Examilium Examilium usque profectus perterritis =rum, tributumque profectus perterritis Grecis Grecis diruit diruit murum, tributumque arinuum annuum dedeimperault. at cum Hungari instante Juliano Ιυ]kmο dentibus se Pelopormensibus Peloponnensibus imperauit. cardkial:i Sancti cardinali Sancii Angeli Angeli aduersus Turcos arma arma sumpsissent sumpsissent corifectisque confectisque 2400 noiinurns féliciter fehciter preliis preliis amplius nonnullis amplius instarent instarent urgerentque urgerentque hostes, hostes, ConCon- 2400 stantinus, qui postea apud Constantinopohm Constantinopolim imperauit imperauit ibique necatus necatus est, et negare Turcis ut ante diximus, diximus, hulus huius prouincie despotus animo auctus et tributum et Examflium Examilium instaurare instaurare non dubitauit. dubitami, ob ob quam quam rem magna Examilium denuo denuo destructum. [83v1] deinde deinde pecunia muictatus mulctatus est et Examilium Examilium Comm. Comm. 778,17 maria, ionicum et et egeum, egeum, ad sex milia muja passuum pa.ssuum 2405 778,17 Duo maria, 2405 terram cohercerit. cohercent. hoc hoc spatium spatium Examiiium Examilium Greci Greci uocant. quo quo clauso clauso unluersa uniuersa est. propter propter quod quid murum aa mari mari ad ad mare mare Peloponnesus a terrestribus terrestribus copi Ιs defensa defensa est. copiis duxerunt Veteres, egregie munitum, munitum, qui sepe sepe ab ab hostibus hostibus deiectus, deiectus, duxerunt Veteres, turribus turribuset etfossis fossis egregie sepe ab ab incotis incolis instauratus instauratus est. est. Turci Turci ultimo ultimo deuicta deuicta Constaritinopoli, Constantinopoli, Attica Attica et Boetia subacta, subacta, murum sum 2410 2410 Boetia murum destruxere destruxerePeloponnesumque Peloponnesumque ferme ferme orrmem omnem in in suam potentiam redegere.

Amurates apud apudVamam lamar Himgaros 53. Cum uictor Amurates Húngarosdeleuisset deleuisset deuicta deuicta plures Peloponnesum Peloponriesum incolebant, incolebarit, sumptis sumptis ΜbεmΙ, qui turn turn plures Constantinopoli Albani, Demetrium* et Thomam, Thomar, Constantini armis Demetrium* Constantini fratres, fratres, regno deicere anr~d annixi si.mt, nobilem nobilem quendam greculum sunt, greculum ad ad regium regium fastigium fastigium assumentes. assumentes. 2415 2415 ulsa iustior: pars uisa utraque pars Maometis auxilium implorauit; implorauit; liii illi nobilior pars Μbmi subacti priopdoauxi]ia aduersus Albanos Ιbanos Demetrio fratrique tradita. auxilia tradita. Albani ribus dimirιis paruere, ribus dominis paniere, Maometi Maometi quindecim quindecim milium milium aureorum tributum tributum jure imperatorem se dicere posset, pensum. Thomas quamuis hereditario iure cuius malores imperauerant, metu tamen tarnen 2420 maiores longa sede serie Grecorum Grecorum nomini nomini imperauerant, 2420 Maometis co eo titulo abstinuit. cum Calistus pontifex maximus christianos principes in sui pontificatus pontifìcatus initio initio aduersus Turcos inuitaret, existimauit existimauit imperium proculdubio proculdubio ruiturum ruiturum Maometique tributum tributum Turcorum imperium Thomas Turcorum magnifica facta esseanimaduertit, animaduertit, negault. cum uero non non tam tarn magnifica facta quam quam uerba uerba esse negauit. douιs Maometi Maometi reconciliatus reconciliatus est. si 2425 est. nunc uero, si persoluto tributo et adiectis donis 2425 uera est fama, fama, que que per hos dies alkta aliata est, uiolate uiolate fidei fidei maurern maiorem subire penar compulsus penam compulsusMaomethi Maomethi prorsus prorsus subiectus subiectus est. est. Peloponnesus Peloponnesus tota Turcorum imperio adiecta. Demetrium Comm. 176,15 Demetrium 176,15 Occupata per Turcos Constantinopoli et interfecto Constantino Paleologo Paleologo fratres fratres eius Thomas ac Demetrius (in Peloponnesum) se 2430 Constantino Demetrius {in se 2430 receperunt et modo receperunt modo Turcis Turcis tributum penderimt, penderunt, modo modo arma arma in eos eos uerterimt uerterunt loci munitionibus munitionibus freti. exin orto orto inter inter eos discidio Demetrius Latinorum auxiliis et loci Turcorum partes partes secutus secutus filiar filiam sum suamMaumethi Maumethidespondit, despondit, Thomas Thomas auxilils auxiliis 2397

2397diruit: (limit:a. a. 1423. 1423. Comm. 467,1-490,8. 467,1-490,8.

2402 2402 2422 2422

ante:

v. 2084. 2084. inuitaret: v. i. 8441. 8441. i.

2403 2403

instaurare: a. a. 1443. 1443.

2414 2414

Thomar: cf. Thomam: cf.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

90

Enee Siluii Piccolominei Piccolominei

Albanorum, qui qui Pelopoi'mesum Peloponnesum frequentes fréquentés incokmt, incolunt, et et fratrem fratrem magna magna dominii domimi partemuictault mulctauit et Turcos, qui arma in se parte se uerterant, uerterant, prelio fudit captiuosque captiuosque multos multis cepit, ex quibus quibus sedecim sedecim per per legatos legatos pontifici pontifici dono misit aυ auxilium doni misit dΙiυm secundis rebus efflagitans. ib. 468,4 Demetrius parum opis afferri aa christianis christianis anianiib. 468,4 Demetrius postquam parum Ιpis afferri maduertit, acceptis acceptis alibi ad Turcos defecit. alibi possessionibus, possessiinibus, ex quibus ageret uitam, ad Thomas uero natu minor et qui heres imperii uidebatur, nullo pacto induci potuit, 2440 ut ut his seruiret, qui qui germanum germanum suum suum occiderant. occiderant. migrare migrare ex Peloponneso statuit, statuii, 2440 cuius iam partem magnani magnam tradente tradente Demetrio Demetrio Turci Turci occupaueraut. occupauerant. prias prius tarnen tamen culus him quam inde abiret Patras Patras perrexit, eius manu erat, et et accept acceptoΙ hide inde quarn iride perrexit, que que ciuitas ciitas in eius S. Andree apostoli capite ex sacrario, culus cuius ipse ipse custodiam gerebat, cum coniuge et custodiar gerebat, liberis ad Arte despotum quam uocant uocant Sancte Sánete Maure, Epyro despotum se contulit contulit in ininsulam, insular, quarn 2445 uicinam. uicinam. ib. 327,15 Thomas Paleologus a Turcis Turcis imperio imperio deiectus uenit, 2445 ib. 327,15 deiectusRomam Rimar uenit, dimisso Anchonam pretioso pretioso beati Andree capite, profugum benigne dirnisso apud Anchonarn capite. pontifex pintifex profugum miseri usque nobilissimi sanguinis Sancii Spiritus, excepit misertusque sanguirns mansionem ei in edibus Saricti procul a palatio, et in sumptus mestruos trecentos trecentosaureos áureosconstituit; constituit; cardinales non procul sumptus mestruos ducentos addidere. cf. cf. ib. ib. 467,1490,8. 2435 2435

54. Egredienti Egredienti Peloponnesum Peloponnesum per per angustias angustias Isthmi Isthmi ad reliquam reliquam GreGre54. eiarn Plinius occurrere oceurrere Acticam Acticam tradunt, tradunt, Ptolomeus Ptolomeus Achaiam, ciarn Strabo et Plinius Achaiam, cuius fines fines hoc hoc modo modo describit: describit: ab ab occasu occasu Epyrum, Epyrum, a a septentrione septentrione Macedoniam egei pelagi ad orienter orientemeiusdem eiusdem maris Macedoniam et partem partem egei pelagi collocai, collocat. ad términos ponit ponit usque ad Sunium Suniumpromontorium. promontorium. ad ad mendier meridiem hahaterminΙs usque ad 2455 driaticum driaticumpelagus pelagus iuxta iuxta lictus, lictus, quid quod Achelous Achelous amnis in coco2455 aimiis irrumpit in rinthiaco itaest, est,Acticam, Acticam,Boetiam, Boetiam, Phocidem, Phocidem, [84Τ] [84r] ninthiaco sinu. sinu. quod quid sisi ita Thessaliam, Magnesiam, Magnesiam, Ethoham Etholiam et et Acarnaniam Acamaniam Achaia Achaia ipsa ipsa corcomThessaliam, plectitur. idem tarnen tamen Ptolomeus Ptolomeus alio alio loco loco mediterraneas mediterráneas Peloponnesi plectitur. idem ciuitates enumerans Elicem, Helenam, Pheream Pheream in Achaia esse ciuitates Elicem, Buram, Buram, Helenam, 2460 dicit dicit et et proprie esse Achaiam Peloponnesum affirmat. affirmai, nobis, nobis, qui qui pro 2460 Achaiam intra nitra Pelopormesum nostri operis instituto res peloponnesiacas et acticas breuiter absoluimus et peloponnesiacas breuiter absoluimus et ad occidentem occidentem festinamus, festinamus,

2450 2450

XIII 55. ACARNANIA ACARNANIA prior Epyrum Boetiarnque Boetiamque protensa, pretensa, 55. prioroccurrit occurrit inter inter Epyrum 2465 cui cuiEtholia Etholiauel uelconiuricta coniunctauel uel commixta commixta esse uidetur. hee hec hodie hodie Ducatus Ducatus 2465 appellatur. barres Ioannes Vintimiliusnatione nationeSiculus Siculus filiar filiam suar suamdespoto despoto aρρeπatυr. Vintimilius Acamanie matrimoniumdedit. dedit.exin exinuexantibus uexantibusAcarnaniam AcamaniamTurcis Turcisac ac Acarnanie in ratrimonium generum obsidentibus obsidentibus cum paruo equitatu mare obsessores inuasit inuasit generum paro equitatu mare traiecit, obsessores stragemque memoratu memoratu dΙgτιar dignamedidit; edidit; nam nam pama manu ingentes fugault fugauit stragerque para manu 2470 copiassalutemque salutemque genero genero peperit. peperit. qui qui tarnen tamen paulo paulo postea postea per insidias insidias 2470 copias 2440 2447 2440 2447 edibus: 2451 Plinius: germanum: imperatorem imperatorem Constantinum Constantinum χj XI. edibus: i. v. ad ad 1387. 1387. 2451 germmium: Plinius: 245&6Ο 2491.55 Achaiam - quod: Ptol. 3.15,1 (61r). 4.7,23. 2451-55 2458-00 mediterráneas Achaiam: Ptol. Ptol. mediterraiieas Achaiam: Ptol. 4.7,23. - quid: 3.15,1 (61 ') . r 2459 2459 ~5'). 3.16,15 (641 (64v-65 ). cf. cf. PIjn. Plin. 4.5,13. 4.5,13. Helenam; lege lege Pellenam. Pellenam. Pheream: Pheream; lege lege Pheras. Pheras. 3.16,15 Helenam: 2465 2465

v

coniuncta: cf. cf. Str. Str. 633,24 633,24 (2651). (265 ). conimicta:

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

91 91

Turcis regnum regnum amisit. amisit. Epyrum tamen tarnen adhuc eius nomine nomine teneri teneri captus a a Turcis ferurit. ferunt. XBT XIV

56. EPYRIS 56. EPYRVS in in occidua occidua parte parte ab ab Acroceraunis Acroceraunis montibus montibus incipit incipit protenditurque uersus uersusorientem orienter usque ambrachium sinum sinum per per stadia stadia 2475 2475 protenditurque usque ad ambrachium mille et et trecenta. trecenta. septentrionalem septentrionalem eius partem partem Ptolomeus Ptolomeus Macedonie Macedonie corilungi orientalem Achaie Achaie usque ad coniungi tradit, tradii, orientalem ad ostia ostia fluminis fluminis Acheloi, Acheloi, occidentale latus ionico excipi pelago pelago asserit. assent. Strabo ausonium hoc hoc idem idem mare aρρeΠaυit. gentes Theopompus mare appellauit. in inEpyro Epyro quatuordecim quatuordecim fuisse fuisse gentes Theopompus tradi~t, quarum celebratissime eriim quanMolossi; regnum regnum enim quan- 2480 tradidit, celebratissime Cames Caones et Molossi; 2480 dique tenuere doque tenuere prius quidem quidem Cames, Caones, pisterius posterius bussi, Molossi, qui qui pripter propter prognati mirum in modum mirum in modum regum cognationem ex Eacidarum sanguine prognati fuerunt, penes quos Dodone Didone uetus oraculum ac ac nobile nobile uiguit. uiguit. amplificati fuerunt, orar [84 oram [84v1] hulus huius terre terre maritimam maritimam felicem felicem atque atque uberem uberem tradidere tradidere multeque 011m propter 2485 in Epyro fuere. olim urbes et et oppida muiiitissima munitissima in fuere, sed propter 2485 populorum rebelliones, populorum rebelliones, quibus cum cum Romards Romanis contenderimt, contenderunt, uastata uastata crimi Epyrotarum Epyrotarum urbes prouincia est; est; septuaginta septuaginta enim urbes aa Paulo Paulo Emilio Emilio imperatore funditus funditus euersas euersas esse auctorest esse auctor est Polybius, Polybius, uictis uictis Macedonibus Macedonibus imperatore Perse rege superato; superato; ex quibus quibus maximum maximum numerum et Perse numerumuiris uirisMolossorum Molossorum extitisse, et mortalium extitisse, mortalium centum centum et et quinquaginta quinquaginta muja milia in in seruitutem seruitutem 2490 2490 redacta. Plinius Veroriensis hanc dader Μacedο~bυs attribuit duasque redacta. Plinius Veronensis hanc cladem Macedonibus attribuii urbes ruine ruine adilcit; adiicit; credo, credo, quia quia Macedones Macedones Epyrotarum Epyrotarum imperium imperium obtinebant, utramque utramque gentem gentem uno nomine Plirdum Plinium comprehendisse. late memorabilis commissa est, Apud Epyrum actiaca pugna late est, in qua Apud qua CesarAugustus Augustus M. Μ. Antonium Antonium nauali et simul simul Egypti reginam 2495 Cesar nauali prelio uicit et 2495 Cleopatram; nam et ipsa presens interfuit, inter/uit. ob quam quam rem rem ipsa huic huic certamini presens Cleopatram; uictor Augustus Augustus in ambrachio sinu urbem condidit in ambrachio sinu urbem condidit eique eique uocabulum indidit Nicopolim, id id est Victorie Viatorie Ciuitatem. Ciuitatem. ambrachii ambrachii sinus hostium paulo stadia quatuor quatuor maius maius est, est, circuitus circuitus stadia trecenta trecenta amampaulo quam stadia statio. ingredientibus occurrebant 2500 plectitur. optima omni ingredientibus occurrebant 2500 plectitur. orni ex eius parte parte statio. olim dextra habitantes habitantes greci greci Acarnanes et et Apollinis Apollinis Actii Aedi templum templum olmi aa dextra quodam in tumulo ad hostium eminens, eminens, cui campus campus subiacuit subiacuit lucum ha henset etnaualia, naualia,in inquibus quibus cesar cesarundeuiginti undeuiginti naues nauesdecimarum decimarum nomine nomine habens reposuit ab ab uno uno remorum remorum ordine usque deciremes deciremes adiungens; adiungens; sinistra reposait sinistra etas Epyrum Epyrum 2505 uero Nicopolis est et Epyrotarum colonia Cassope. Cassope. nostra etas 2505 2476 78 2474-76 Epyrus -- trecenta: Str. 446,1(188"); 446,l(188r); cf. cf. Pijn. Plin. 4.1,2; 4.1,2; 3.23,145. 3.23,145. " septentrionalem 2474Η6 Epyrus 2479-78 trecenta: Str. septentrionalem -v 2478 r 247983 2478 2479-83 j Ptol. 3.14,1 3.14,1 (601). (60 ). 2511. Str. 445,32 (188'). (188 ). inEpyro Epyro pelago: Ptoi. ausonium: v. i. 2511. r 2485 86 r 2487 91 2485.86 2487-91 uiguit: Str. 445,19 (188 ). propter quibus: Str. 443,21 (187 ). (18Τ). septuaginta inguit: (188'). propter 2488 2491 2491 2488 redacta: Str. 443,21 (18Τ). (187r). 22.IV.168 (Pydna). Plinius: Plinius: Polybius: 30,15. uictis: 22.11.168 2494 98 r 2497 249498 4.10,39. " in in qua qua -- Ciitatem: Ciuitatem: Str. Str. 447,25 447,25 (189F). (189 ). condidit: 2497 condidit:3030a.a. Chr.n. 2498 2499-2505 446,30. 2198-2505 ambrachii -- Cassope: Str. 447,3 (188"). (188v). ambrachii 2498Nicopolim: Nicopolim: Suet. Suet. Aug. Aug. 18,2: Str. 446,30.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

92

Eriee Siluii Siluii Piccolominei Enee Piccolominei

Artam aρρeΠat. appellai, circa circa littus littus eius eius paucis paucis ante cinte aim annis regie classis classis Ιs prefectus regie nomine Villamarina Villamarina triremes Venetorum Venetorum insecutus insecutus comprehendit comprehendit atque atque incendit. inin eodem littore apud apudAcrocerauneos Acrocerauneos montes montes firiiri finiri Hadrie Hadrie incendit. eider littore [85r] et et ionium ionium incipere incipere pelagus pelagus Straboni Straboni uisum uisum est, apud apud nauigationem [851 2510 quem mare ausonium idem quod ionium esse apparet, cum Epyri oram 2510 quer ausonium quid ioium cum Epyri orar ausonio ablui pelago affirmet. ablul pelago XV xv 57. IVE QVE NVNC ALBANIA dicitur portio fuit fuit ad ad dicitur olim ohm Macedonie Macedoie portio hIC ALBANIA occidentem uersa, in in qua qua Dyrachium Dyrachium et Apolloniam occidentem uersa, ApoHoniar fuisse prodidimus, prodidimus, non 2515 incelebres incelebres prisco seculo ciuitates. ciuitates. sermo sermogentis gentisneque ñequeGrecis Grecisneque nequeIHiricis Illiricis 2515 notus. credimus hoc genus genus hominum hominum ex ex Mbania Albania quondam quondamuenisse, uenisse, que que fΙtus. credimus Colchidi in in asiatica asiatica Scythia Scythia meroratur, memoratur, ut utsepe sepebarbararum barbararum uicina Coichidi inundatio nationum nationum Grecie Grecie atque atque Ιtalιe Italie prouincias occupault. occupami, in in hac terra terra potens Camusa fuit, qui christianis parentibus ortus, parum tenax catholice potens Carusa fuit, qui christianis parentibus parum tenax catholice 2520 fldei fideiad adMaomethis Maomethisinsaniam insaniam decikauit. declinauit. sed sed quam quam leuiter leuiter Christum Christum 2520 tam facile facile Maomethis Maomethis sacra sacra contempsit; contempsit; red rediit enim ad deseruit, tam ~t eriim ad patemam patemam legem quamuis utramque religioner religionemcontempserit contempserit neutri neutri fidus, fidus, chrichrileger et, quamuis stianus quam turcus turcusmuluit, maluit, paulo post constantinopolitanam stianius tamen tarnen mori quam constantinopolitanam cladem extinctus. dader morbo extinctus. 2525 Georgius Scanderbechius* Scanderbechius* eius hereditatem hereditatem accepit accepit nobili loco natus, 2525 etatem pene pene orner omnem in in armιs armis pro pro Christi Christi nomine nomine pugnando pugnando conconqui etatem multas et et magnas magnas Turcorum Turcorum turmas turmas bello bello uicit uicit atque atque deleuit, deleuit, sumpsit, multas solusque quodammodo regionem illam illam in in euanigeho euangelio Christi Christi continuit, continuit, solusque quodamrodo regionem quamuis hodie totiens totiens hostili hostili ferro petita petita magna ex parte deserta deserta feratur. feratur. Croyam* 2530 rexAlfonsus Alfonsus sepe sepe milites milites in Albaniam Albaniam misit misit et et Croyanr urbem, urbem, in in 2530 rex potestatem receptam,a aTurcis Turcisdefendit. défendit,nepos neposScanderbechii Scanderbechiiex exfratre fratrecum cum potestatem receptar, Turcorum parti parti fauens fauens insidias insidias patruo patruo moliretur, moliretur, ab ab eo eo captus captus et et ad ad Alfonsum missus coniectus est. est. Calistus Calistus quoque quoque romanus romanus Alfonsum missusin in carcerem carcerer coniectus pontifex auxilia pecuniaria Scanderbechio Scanderbechio non pauca pauca misit. misit. 2535 2535

Scanderbechius Germ.20,11 20,11 Fortissimus Fortissimus Christi Christi athieta athleta et et indefessus indefessus religionis religionis Scanderbechius Germ. propugnator Schanderbechius Sehanderbeehius (non) (non) eam stragem in in Turcos Turcos edidisset edidisset nostre propugnator earn stragem — nam supra triginta triginta muja milia Turcorum ab ab eo seu capta capta feruntur feruntur — — nisi ei seu cesa, seu pecuniariis Calisti Cabsti subsidjis subsidiis fuisset adiutus. adiutus. pecimiariis Croyam Comm. 404,19 404,19 Croia in hostium faucibus faucibus usque usque in in hanc banc diem diem Croyam Comm. in hostium 2540 Aragonensiumarmis armisdefenditur. defenditur. 2540 Aragonensium 2508 2508

251tMI 251011 Ausonium Hadrie: Str. Str. 435,15 435,15 (1831): (183v); hic hic sinus unii ionii os os et et adrie adrie capit capit iriicium. inicium. Hadrie: Ausonium r 2513 2514 2513 2514 pelago; Str. 445,32 (188 ). portio: cf. Comm. 402,21. prodidimus; v. 2290-92. 2290-92. pelago: Str. 445,32 (18W). portio: Comm. 402,21. prodidimus: cf. i. 2 5i6-i7 Albania Albania uiciria uicina Coichidi: Colchidi: Dagestan + Azarbeidjan, Azarbeidjan, regio regio subacta subacta aa Pompeii Pompeio Magno Magno 251617 Dagestmi + 2531 2531 nepos; Hamza Beg. annis 67/66. 67/66. ai-mis nepos: Harnza Beg.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

93 93

v sita, qua Valona* in Albania maris [85 [851 portu maris Albania non non magna magna ci~tas est, in porta Valona* ciuitas est, ] sita, qua breuissimus est est in in Italiam Italiani traiectus. traiectus. hanc banc Pazaites Pazaites primus primus ex ex Turcis Turéis occupauit, rebeHaritem Amurates recuperauit; recuperauit; nescio nescio quod quid malum occupami, rebellantem Amurates malum mimiΙtalιe. natur Italie.

Valonar 2545 longa nauigatio nauigatio ex ex Aulona, Aulona, quam quam uulgo uulgo Valonam est longa Valona Comm. 622,8 622,8 Non est 2545 aρρeΠant, et aa Turcis tenetur, usque appellant, usque Ariminum. Ariminum.

XVI

POST ALBANIAM ALBANIAMillirice illiricesequuntur sequuntur gentes ad 58. POST ad occidentem occidentem sepetas Sclauos appellat, appellat, et et nostra etas hominum nostra tentrionemque uerse. hoc genus hominum tentrionemque Α~~~~ Dalmate, am alii Bosnenses, Bosnenses, alii Dalmate, aliι alii Croati, Croati, Histri Histri Carulque Carnique nuncupantur. nuncupantur. 2550 2550 Bosnenses introrsus introrsus ad Parmoniam Bosnenses Pannoniam uergunt uergunt septentrioril septentrioni expositi; expositi; reliqul reliqui adjacentes mari ad adiacentes ad Timaui Timaui usque fontes protenduntur, hinc bine Ausoniam, Ausoniam, maris irnnc Pannoniam Parinordam intuentes. Timauus autem in intimum hadriatici maris illinc appeilari maris fontem matrem appellali sinum sinum excurrit, excurrit, cuius cuius fontem maris Strabo prodidit. prodidit. Stephimus* nomine (sic enim erdm reges appellare 2555 59. In Bosna rex gentis Stephanus* 2555 suis consueuere), suos consueuere), quamuis quamuis Christi Christi religionem religionem sectaretur, sectaretur, diu diu tarnen tamen baptismi sacrarnento sacramento abstinuit. abstinuit. sed sed anno superiore uocato ad se Joanne loarme cardinali Sancti Sancii Angeli, Angeli, cuius sepe meminimus, meminimus, ab ab ei eobaptismatis baptismatis unda federe iunctus perfusus et sacris sacris nostris nostris rite initiatus Turcis, quibuscurn quibuscum federe 2560 indixit.nunc fufe paululum erat, beHurn bellum indixit. paululum nutare nutare affirmatur. affirmatur. 2500 suis principes Stephanus Stephanus Comm. Comm. 180,33 180,33 Sicut Romani quondam suos principes uel Cesares et Bosnenses Bosnenses suos suis Augustos uocauere, uocauere, Egyptii uel Pharaones Pharaones uel Ptolomeos, ita et uel Augustos Stephanos. reges appeRauerunt appellauerunt Stephanos.

In hac In hac regione regione quarnplurimurn quamplurimum heretici heretici possunt, possunt, quos quos uocant uocant MaMardcheos rerum produnt, 2565 *, pessimum pessimuni genus horninurn, nicheos*, hominum, qui duo principia 2565 alterurn malarum, alterum malarum, alterurn alterum bonarum, bonarum, nec nec prirnatum primatum romane romane ecclesie ecclesie esse fatentur. fatentur. tenent neque Christum equalem consubstantialemque Patri esse horum cenobia cenobia in abditis abditis montiurn montium conuallibus conuallibus sita feruntur, in quibus quibus certurn tempus tempus egrotantes matrone seruituras seruituras sanctis sanctis uiris, si euaserint, ad certum 2570 Dei uouent. Deo uouent. reddite reddite sanitati sanitati permittentibus permittentibus uiris uiris uota uotapersoluuiit, persoluunt, propro- 2570 nulla sedis sedis tempore uiuentes. hanc labem nulla inter monachos miscue inter monachos prefiriito prefinito tempore delere potuerunt. potuerunt siriit apostolice decreta, nulla christιa[86t]norurn christia[86r]norum arma delere sinit ad nostram exercitationem regnare hereticos heréticos Deus. 2542 2542

2553 Timauus - maris: 2553 Timauus: i. Pazaites: Pazaites: i. v. 1492. 1492. v. HF HP 230C. 2553-54 jimauus maris: Str. Str. 294,11 294,11 v 2554 2554 Strabo: 294,9 (118 ). iritimum: intimum: cf. cf. Verg. Verg. Α. A. 1,243-44. 1,243-44. 294,9 (118") (118v) Polybium Polybium sequens. sequens. (118"). 2555 2567 2567 2555 consubstantialem: rex: Stephanus Stephanus Thomas, Thomas, 1443-61. 1443-61. cf. cf. 2579. 2579. consubstantialem: cf. cf. Symbolum Symbolum Constaiitinopolitarium. Nicaeno - Constantinopolitanum.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

94

Enee Siluii Siluii Piccolomiriei Piccolominei

Manicheos Comm. Comm. 180,26 180,26 Regnum Regnum Bosne Bosne in in montibus montibus situm situm Rascianis Rascianis 2575 Hungarisque ei multi 2575 Hungarisqueconkmgitur. coniungitur. in in eo multi sunt Manichei, Manichei, qui qui etsi christiani christiani uidmi uideri uolunt, longe hommes et et erroribus pieni, pieni, longe tarnen tamen absimt absunt a Christi lege, blasfemi blasfemi homines aduersus quos Aurelius Augustinus librum scripsit.

XVII XVII Raguseosmagnis magnisaffecit affecit cladibus ciadibus Stephanus, Stephanus, inter inter 60. JI 60. IN DALMATIA DALMATIA Raguseos 2580 Bosnenses asso Bosnenses et et Dalmatas Dalmatas ducaturn dueatum possidens possidens et et Mariicheorum Manicheorum ueneno ueneno per insidias captΙs sepe sepe Turéis Turcisuenundauerit, uenundauerit, insidias captos infectus. qui, etsi christianos per mittere tarnen tamen oratores oratores Romarn Romam et et auxilia auxilia sedis sedis apostolice apostolice petere non non belli sumptus ex in chrierubuit, eius erubuit, eius belli ex christianis peteris, petens, quid quod gesserat gesserai in chritam impiis stianis. nec defuere qui tam impiis uerbis uerbis aures aures accommodarent. stianos. In Croatia 2585 In Croatia mulier austrialis, austrialis, que que nuptias nuptias comitis, comitis, cum cum esset inferior inferior sanguine, minim prestantia et forme elegantia meruit, dur iaxandi animi sanguine, morum prestantia et forme meruit, dum laxandi animi castello in subiti Turcorurn interuentu capta gratia ex ex castello in castellum casteliurn obequitat, obequitat, subito capta Turcorum interuentu eis aliquarndiu detenta impatientia irnpatientia tandem tandem mariti mariti non non paruo paruo auro et apud eos aun et aliquamdiu detenta redempta est. cf. W W11,69. 11,69. Liburniarn* dimiserimus, 61. Querat 61. Querat fortasse follasse aliqnis aliquis ubinam ubinam liburniam" dimiserimus, quam permeasse Anthenorem permeasse Anthenorem Itaiiarn Italiani petentem petenteminsigriis insignis pieta poeta commemorat. commémorât, confusi surit facile est, est, sunt admodum prouiriciarum prouinciarum fines nec expedire noua noua facile nedum quis uetustissima possit absoluere. Plinius Lihumie Liburnie finem finer initium marmore notum notum in esse, Salonam et Tragurium in ea ea esse, Salmar esse Dalmatie dixit et Tragurium mannare 2595 quique ab ladera ladera centum et et duodecim duodecir milibus 2595 quoque coloniam, que ab milibus passuum Iaderam* uero distare, ex Poladistare, uero centum centum sexaginta aa Pala ex quo quo fit, ut ut inter inter abfuit; laderam* Croatini,nouum niuum et Dalmatas Dalrnatas Libumi Liburni sedes sedes habuerint. habuerint. forsitan et et Croatini, Croatinos et gentis nomen, fornen, Libumorurn loca inuaserunt. inuaserunt. nobis hec in dicasse sufficiat. si si gentis libumorum loca bec indicasse quis certiora desiderat, quis desiderai, priscos euoluat auctores. Ptoiomeus Ptolomeus Libumiarn, Liburniam, et Illiridi Jilinidiquidem quidem aa septentrionali septentrionali 2600 Dairnatiam 'her simul simiil confudit confudit et 2600 Dalmatiamatque atque Illiridem superiorem Mysiarn, piaga iccurrere dixit, ortu superiorem occasu plaga Pannorilam Pannoniam occurrere dixit, ab ortu Mysiam, ab occasu hadniaticum latus. latus. Histriam, [86v1] a a meridie Histriarn, [86 mendie Macedoniam et et hadriaticum

2590 2590

2576 2576

2577 2577 Iibrum: multis libros blasfemi blasfemi = 22 Tim. Tim. 3,2. 3,2. librum; scripsit scripsit Augustirius Augustinus mullos libros aduersus aduersus 2579 2579 Manichaeos, inter quos Contra Contra manichaeos manichaeosde de duabus duabus animabas animabus(a. (a. 392). 392). Stephanus: Stephanus: Comm. 714,30: Post Post regem regem (Thomas) (Thomas) secundum secundum in Bosna Bosna caput caput dux dux Stephanus Stephanus fuit, fuit, Cirnm. 714,30: 2580 am> potens, uerum Bosubditorum numero numero atque auro uerum Manicheorum Manicheorum kifectus infectus heresi. heresi. 2580 Bosnenses: Comm. 713,19: 713,19: Bosnense Bosnensenomen fornen apud apud Veteres non non inuenimus; iiiuenimus; nouum est, est, a Bosna, Bosna, 2582 arbitramur, fluuio fluuio receptum, receptum,qui quiregrium regnumBosne Bosne interfluens interfluens Sauum Sauuminfluit. influit. 2582 auxilia: ut arbitramur, 2585 2591 2592 85 mulier: 2592 noren nescio. 1,244. cf. Comm. 713,37. 713,37. mulier; nomen confusi: nescio. 2591 poeta: Verg. Verg. A Α 1,244. 2595 2593-96 Liburriie ladera: Comm. v. 1252. 2593-96 Lib)Urnie - Pola: Pola: Pijn. Plin. 3.22,141; 3.22,141; 3.21,140. 3.21,140. ladera: Comm. 212,16. 212,16. i. 1252. 2597 260(702 rv 2597 268902 2.17,1 (39 (39'1. septentrionali -- latus; ). nouum: v. i. 2615. a septentrionali lattis: Ptol. 2.17,1

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa

95 95

Liburniam HF HF 230Α 230A Libumi Libumi ea ea loca loca tenuerunt, tenuerunt, que que nunc nunc Carentanorum Carentanorum dicuntur; sicut uetusta dicuntur; uetusta monumenta monumenta testantur, testantur, que que apud Solium, Solium, non non longe longe ab ab litteris, Liburnorum 2605 oppido Sancti Viti Viti,, frequentia monstrantiir, monstrantur, priscis priscis inscripta litteris, 2605 illic ciuitatem ciuitatem fuisse fuisse manifestantibus. illic Hungaros propter Iaderam ladera Comm. ladera Comm. 212,16 212,16 (Veneti) {Veneti) Aduersus Aduersus Húngaros laderam et alias Dalmatie ciuitates crebro dimicauere. Dalmatie

XVIII XVIII Parentium et et Pola Polaest est 2610 ΙtalΙe tradiderunt, tradideri.mt, in in qua qua Parentium 62. HISTRlAM HISTRIAM Veteres Italie 26io tarnen Histrie uoeant. uocant. incon υe~enter Italie ΙtalΙe tamen et Iustinopolis*, lustinopolis", quαrn quam Caput Histrie inconuenienter mari, et in in péninsule peninsule modum modurn cireumdata circumdata mari, iungitur hadriatieo hadriatico sinu dissecta disseeta et regio, quarn prisci est et et montana montana regio, quam prisci tergo lapidea lapidea est qua continenti applicatur. a tergo adherereLiburnie Liburniedixit; dixit; ex quo palam palarn Albiarn uocauere. uocauere. Plinius Histriam adherers Albiam arnrie dictam dictar 2615 succedere. Histriam Histriam ab abHistro Histroamne Croatirios Liburnorum Liburnorurn loco succedere. fit Croatinos 2615 et Danubio in Hadriam Hadriam fluere fluere falso credidere. cui errori et ferimt, quer ferunt, quem a Danubio accola, aures adbibuit; Iella et Nepos, Padi Pomponius Mella Padi accola, adhibuit; nullus enim ex mare. ~s Danubio amnis amnis in in hadriaticum hadriaticum effunditur effunditur mare. Argonautarum Argonautarum e eós fabula decepit, fabula decepit, quos quos per per Histrurn Histrum ex ex mari mari pontico pontico in Histriarn Histriam uectos uectos aduerso 2620 memorie proditurn memorie proditum est. est. sed sed constat constat eos eos ex ex Histro Histro in in Sauum Sauum aduerso 2020 flumine naulgasse, nauigasse, deinde deinde Nauportum, quer quemLabacum Labacum hodie hodie aρρeΠari appellali Nauportouero uero per per Lugeur Strabo Strabo appeHat. putauerim, cuius paludem Lugeum appellat. ex Nauporto in hadriaticurn peruenit. HiStrI hocHe Sclaui montes humeris uecta nauis hadriaticum peruenit. Histri hodie sermone utuntur, utuntur, utriusque lingue ]kgue sunt, quamuis maritime urbes urbes italico italico sermone peritiam habentes. habentes. pars pars prouincie prouincie melior melior ea, que que maritima marítima Venetorum Venetorum 2625 2025 imperio subiecta est, mediterranearn mediterraneam domus domus Austrie Austrie possidet. possidet. oppidum oppidum ex quo quo loco loco est, Valsenses Valsenseshabent, habent, ex Simcti Viti, quod quid ad Sancti adflurnen flumen Ticium situm est, tradidit. domuit Histros, ad Aquilegiarn mille stadia esse Tuditanus, qui Aquilegiam stadia domuit tradidit. finer Italie Mursie fluuium tradidere. finem memoria dignum dignurn gestum gestum esse esse accepimus, accepimus, 2630 nihil etate nostra memoria terra nihil etate nostra In hac terra 2630 quamuis Austriales et Venetos Venetos magna magna de finibus quamuis Austriales et finibus contentio agitauerit agitauerit et et utriusque partis subditi subditi arris armiscontenderirit. contenderint. ad ad quas lites lites componendas r belli fecimus fecimus et et imperatore missi, quarnuis inducias [871 nos aiiquando ab [87 ] aliquando missi, quamuis belli amputare ne fouis terrinos nouos términosconstituimus, constituimus,i.miuersarn uniuersam taren tamen liter litem amputare ne-2635 quiuirnus. quiuimUS. 2635 2604 2610 2614 2614 2604 Albiam: 2610 Parentium et Pola: Solium: i. v. 2674 2674 fornen. nomen. Parentium Pola: Pun. Plin. 3.19,129. 3.19,129. Albiam: v i. 287,3(115'). PIjn. 3, 129. 276,22(110'): uocabantur albia. cf. Str. 276,22 (110v): nam prioribus prioribus seculis alpia uocabantur albia. v. 287,3 (115 ). Plin. 3,129. 2617 17 Mella: 261518 jjistñajj!. mare; Plin. 3.18,127. 2615-18 1984) iella: Chronographìa Chronographia(ed. (ed. Parroni, Parroni, Roma Roma 1984) Histriam-mare: PIjn. 3.18,127. 2620 262023 Histro - humeris: 11.8 (p. II.8 135). Nepos: Nepos: frg. frg. 54 54 (ed. (ed. HaIr). Halm). '23 Histro humeris; Pijn. Plin. 3.18,128. 3.18,128. (p. 135). 2620 21 r 2622 2622 26202Ι - aduerso aduerso -- nauigasse: nauigasse: Str. Str. 59,30 59,30 (26'). (26 ). paludem Lugeur: Lugeum: Str. Str. 431,16 431,16 (181'). (181v). 2628 2630 2630 2628 memo ri a: i. 69; 4048. mille 19, 129. mille - Histros: PIm. Plin. 3. 3.19,129. memoria; v.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

96

Ence Siluii Sikiii Piccolominei Enee

lustinopolis id oppidum oppidum lus tino polis ΒΕ BE 167C lustinus senior, cui nepos fuit Iustinianus, lustinianus, id condidit et Iustmopolim lustinopolim appellauit. XIX

CARNI*, inter 63. CARNI*, inter quos quos lapides lapides enumerantur, enumerantur, Histros Histros sequtmtur, sequuntur, 2640 Sclaui tarnen, quorum 2640 Sclaui tamen, quorum sermo sermo regionem regionem obtinet. obtinet. Carnos Carnos bifariam bifariam diuidimt, diuidunt, duplicem Carniolam esse décentes: alterar siccam et aquarum aquarum indiguam, indignar, duplieem dicentes: alteram siccam et Labacum* et ponunt et medios inter in qua Histros ponunt et Carsos, Carsos, qui medios inter Labaeum* et Tergestum Tergestum incolunt montes, et ad Timauum usque proferuntur; alteram irriguam, in alterar irriguam, in Sauus ortum habet qua Humen flumen Sauus habet et et Nauportus, Nauportus, qui qui Labacus Labacus hodie hodie apαρquamplures fluuii. fluuii. in in hac 2645 pellatur, et et aliΙ alii quamplures hac prouincia, prouineia, dur dumFridericus Friderieus aquenser* ciuitatem imperator coronar coronami regni theutonici apud aquensem* peteret, ciuitater peteret, uiribus* Ilricus Ciiie irperatoris frater, Vlricus Cilié comes cornes et Albertus, Albertus, imperatoris frater, coiiiunctis coniunctis uiribus* Labacum insigne Labaeum insigne oppidum, oppidum, ex ex flume flumine cui cui adiacet adiacet dictum, dictum, obsidione obsidione cinxere diuque cinxere diuque machinis machinis omnis omnis generis generis oppugnauere. oppugnauere. sed sed aa Friderici Friderici 2650 militibus 2650 militibus non non sine sine dade clade repulsi repulsi et et castris castris exuti exuti diultem diuitem suppellectiler suppellectilem perdidere. hoc oppidum Sclaui et Itali Ιtalι Lubianam Lubiariam uocant uocarit ex Lugea palude palude sumpto uocabulo. Carni 49,6 Carni, quos modo Carinthianos Camiolosque nominant. Carni Germ. Germ. 49,6 modi Caririthiarios Labaeum Vir. 100,13 100,13 Labaeum, primum Caninthie. Carinthie. Labacum hr. Labacum, quod quid est oppidum primum 2655 aquensem 787,16 In Aquis Grani 2655 aquensem Comm. Comm. 787,16 Grani suscepto suscepto diademate diademate romanum romanunn regem regem uocitant, prius electum. uiribus hr. Vir. 60,6 60,6 Orte surit sunt inter Fridericum regem et fratrem eius eins Albertum graues discordie, discordie, ut utsurit suntnonnulli nonnulli maleuoli, maleuoli, qui quietiam etiamfratemum fratemumsanguintem sanguinem disiungere discordiarum habiti habiti surit sunt precipui precipui auctores auctores Petrus Petrus Cotra, Cotra, disiungere nituntur. nituntur. discordiarum 2660 episcopuszagabriensis, zagabriensis, etetCorradus CorradusZeler, Zeler, prepositus prepositus uiennensis, uiennensis, quorum quorum alter alter 2660 episcopus Friderici, alter Alberti Alberti cancellarius erat; Alberto duci adhesit Viricus Vlricus comes Friderici, alter comes Cilie. Citée. itaque turn in Stiria, turn in Camiola Carniola grande exarsit bellum. non non tamen tarnen propterea propterea retentus est Fridericus, Friderieus, quin ad imperium proficisceretur aquensemque coronam coronar susciperet. cf. cf. ib. ib. 100,22. 100,22. 2665 2665

XX XX

64. KARINTHIA, montana et et ipsa ipsa regio, regio, Camis Carnis applicatur applicatur ad ad ortum ortum ac septentrionem Stirie iuncta, ad ad occasum occasum ac ac meridiem alpes italas Ítalas et septentrionem Stirie mendier alpes et Forum Forum lulii contingit. multe in ea ea ualles collesque coiiesque feraces feraces tritici, multi lacus, lacus, multi multi amnes, quorum precipuus precipuus Drauus, Drauus, qui qui per per Styriam Styriam ac ac Parmoniam Pannoniam in arries, quorum 2670 Danubium fertur fertur haud haudinferior inferior Sauo. Sauo. imperium imperium prouincie prouincie Austniales Austriales 2670 Danubium obtinent et arcbiducem archiducem appellant, appellant, cui ea regio paret. regio 2639

Carni, lapides: lapides: cf. cf. Pijn. Plin. 3.18,127.

2659

Cotra: Cotra: v. i. W 1.1,267.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

97 97

puMicegubemationem gubemationem init, mit, solemnitatem Quotiens nouus princeps rei publiée in ualle alibi auditam auditam obseruant. obserrnmt. non longe longe ab oppido oppido Sancii Sancti Viti Viti in wille nusquam alibi ~sυntυr, cuius nomen fornen temporis [871 spaciosa uetuste ciuitatis ciuitatis reliquie uisuntur, [87v] abοΙe~t antiquitas, aritiquitas. iuxta in pratis late patentibus patentibus marmoreus erectus 2675 aboleuit marmoreuslapis lapis erectus 2675 est. hunc est. hunc rusticus rusticus ascendit, ascendit, cui cui per per successionem successionem stirpis stirpis id officium offícium hereditario jure iure debetur. debetur. ad ad dextram dextram bos macer macer rdgri nigri coloris coloris astat, ad ad siriistram pari macie deformis equa, equa. frequens circa eum populus et omrds sinistram omnis mstica turma, princeps ex parte procedit, procedit, purpurati purpurati turma. turn princeps ex aduersa aduersa pratorum pratorum parte rustica circum proceres ambiunt. ambiunt. uexillum uexillum ante ipsum et insignia insignia principatus. principatus. 2680 2680 comes Gorycie, Gorycie, qui qui palatii palatii curar curam gent, gerit, inter inter duodecim duodecim minora uexitla uexilla precmTit. reliqui reliqui magistratus magistratus sequuntur. sequwitur. nemo femo in eo ei comitatu comitatu non digTius precurrit. dignus ei honore uidetur, nisi princeps ipse, pre se rustici speciem ferens. agrestis ei uestis, agrestis pHeus calceusque, et baculus in manu gestatus pastorem agrestis pileus calceusque, ostendit. quer quem postquam rusticus rusticus ex lapide uenientem conspicatus est, 2685 2685 (surit enim erdm et ipsi bic est,' sermone sclauonico (sunt ipsi Carinthiani Carinthiani Sclaui) Sclaui) 'Quis 'Quis hic inclamat 'cuius tam tam superbum superbum incessum iricessum uideo?' uideo?' respondent respondent circumstantes circumstantes principem terre terre aduentare. aduentare. turn turn iiie ille 'iustusne 'iustusne iudex iudex est, salutem salutem patrie querens, libere conditionis, dignus honore? estne christiane ac Christiane cultor fidei ac defensor? ' respondent omnes ornes 'est erit. ' rursus rursus ille iiie 'quero 'quero igitur, igitur, quo me 2690 2690 defensor?' 'est et erit.' jure ab hac sede dim' ait Gorycie comes 'sexaginta denarils hic ans te iure dimoueat. ' comes denariis abs te hic locus emitur; locus emitur; jumenta iumenta hec hec tua tua erunt' erunt' bouem bouem atque atqueequam equamostendens. ostendens. `uestimenta quoque priricipis, 'uestimenta principis, que que paulo paulo ante ante exult, exuit, accipies, accipies, eritque eritque domus tua tua libera libera et et absque absque tributo. tributo.'' quibus quibus dictis dictis rusticus rusticus leui leni alapa alapa principi data data bonum iudicem iudicem esse esse iubet iubet et surgens surgens iumentaque iumentaque secam secum 2695 2695 abducens loco cedit. princeps uero conscenso lapide lapide nudum nudum gladium manu manu abducens uibrans ad ad omnem omnem se se partem partem conuertit conuertit equum equum iudicium iudicium [88"] [88r] populo populo promittens. ferimt ferunt et aquam aquam frigidam frigidam mstico rustico allatam allatam pileo pileo bibere, tamquam uini nini usum damnet. damnet. deinde deinde ad ecclesiam ecclesiam sohensem soliensem pergit, que in in propinquo propinquo tumulo sita sita est, est, Sancte Sánete Marie Marie uocabulurn uocabulum habens, habens, et et ohm ohm 2700 2700 pontificalis fuisse fuisse traditur. traditur. ubi ubi peractis peractis sacrificils sacrificiis princeps princeps rustica rustica inindumenta deponit paludamentumque paludamentumque induit conuiuatusque conuivatusque splendide splen dide cum cum proceribus in in prata reuertitur ibique 'bique pro tribunali sedens jus proceribus ius petentibus dicit et feuda confert. conferì. 65. Fama Fama est anno septingentésimo 2705 septingentesimo nonagésimo nonagesimo post Saluatoris 2705 post Christi Christi Saluatoris CaroloMagno Magnoducem ducemgentis, gentis, Ingonem Ingonem nomine, nomine, ingens ingens ortum imperante Carob conuiuium prouincialibus preparasse preparasse et et agrestibus agrestibus quidem, quidem, ad ad conspectum conspectum suum intromissis, intromissis, in uasis aureis aureis atque atque argenteis, argentéis, nobilibus nobilibus uero ac suum in uasis uero ac magnatibus, procul ab ab oculis oculis collocatis, collocatis, fictilibus fictilibus ministrαr~~ ministrari iussisse. iussisse. magnatibus, procul interrogatum, 2710 interrogaturn, cur ita faceret, respondisse non tam mundos mundos esse, esse, qui urbes 2710 qui urbes 2674 2674

nomen: Virurium? Virunum? v. almen: i. 2604.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Erice Siluii Sfluii Piccolominei Enee

98

palatia quam quam qui qui agros agros et et humiles humiles casas casas colerent. colerent. rusticis, rusticis, qui Christi Christi et alta palatia euangehum accepissent, baptismatis mida euangelium unda purificatis candidas et nitidas nítidas esse animas; animas; nobiles nobiles ac potentes, potentes, qui qui spurcitias spurcitias idolorum idolorum sequerentur, sequerentur, sσrdidas ac nigerrirnas. se uero pro ariimarum qualitatibus sórdidas ac nigerrimas. se uero pro animarum qualitatibus instruxisse instruxisse baptismatis undam 2715 COfluiuiufli conuiuium. castigatos castigatos ea ea re re nobiles nobiles cateruatim cateruatim sacri baptismatis querentes breui tempore sub Virgilio et Amone Amone iuuauiensibus iuuauiensibus episcopis episcopis miluersos Christi Christi fidem fidem accepisse. uniuersos accepisse. hinc honos inuestiendi inuestiendi priricipis principis ru ru-sticitati datus. Fuit autem dux Karinthie lites uenatorum quer lites Fuit Karinthie ueriator uenator imperii, ad quem 2720 in iudicio iudicio coram coram imperatore imperatore querelantibus 2720 omnium omniumdeferebaritur. deferebantur. uocatus uocatus in lingua responderé respondere tenebatur. multa huius non nisi sclauonica lingua huius prouincie prouincie omamenta fuisse ornamenta fuisse commemorant, commémorant, multa multa priuilegia. priuilegia. facile facile id creditu est, est, v quando imperatorem Ludouicum eius terre ducatum suo [881 filio [88 ] quando imperatorem Ludouicum eius terre ducatum filio suo Arnoipho est ambiguum. Amolpho primogenito contulisse non est 66. Est Est et alla 66. alia pronincie prouincie huius huius consuetudo consuetudo in in oppido, oppido, quid quod KiaKlain furti suspicionem gefurtium appellant, contra contra [tires fures durissima. durissima, si quis in incident, mox mix captus laqueo suspensus suspensus uitam uitam finit, finit. sumpto sumpto supplicio post post inciderit, suspicione iudicant. iudicant. si reum reum fuisse fuissenecatum necatum inueniunt, inueniunt, pendere pendere triduum de suspicione cadauer infame infame sinunt, donec sua sponte spinte consumptum uero, consumptum decidat; décidât; sin uero, 2730 depositum knus e publico publico faciunt faciunt et anime 2730 deposituminincimiterio cimiterio condunt condunt iustumque funus et anime gratas exequias. 2725

Gorycie* Henricus, 67. In Flenricus, uir uh- muliere mullere corruptior, corruptior, 67. In hac hac prouincia prouincia comes Gorycie* impuberes σs media nocte nicte ad qui impúberes fill filios ad potum potum surgere surgere compulit, compulit, increpitans increpitans qui sine siti sitj somnum agerent. cum pastoribus sine pastoribus ac ac bubulcis bubulcis sepius sepius quam quam cum cum 2735 nobilibus glacie cum cum pueris lusit. lusit. inter uulgata 2735 nobilibusobuersatus obuersatus est. senex super giade laait. raro in aula pransus est. est. solus solus coquum coquum adiens scorta frequentissime lauit. offulas in in ipsa ipsa popina offulas popina uorauit. uestes uestes induit induit 'files uiles ac perunctas. perunctas. pectus pectus fuere. quem quer cum cum nudum et apertum apertum ostendit. ostendit. oculi oculi semper lachrymantes fuere, uenientem Fridericus imperator imperator ex ex fenestra fenestra intuitus intuitus esset, aliquando ad se uenientem esset, 2740 me uocitans 'Age' 2740 me 'Age' inquit inquit 'Enea, 'Enea, priiicipem, principem, qui qui ad nos nos properat, properat, concontemplare. si quem mundiorempuchrioremque puchrioremqueuideris uìderis aliquando, aliquando, effare.' quer mundiorem mihi cum satis principem comitesque uisa mibi con-dtesque considerassem, considerassem, feda rusticitas uisa dominatum assecuta est, que dominatum assecuta egregiam egregiam nobilitatem nobilitatem seruitio seruitio premeret. premerei, huic huic hungara, forma prestanti prestanti et audacia plusquam uirili, uirili, uincula uincula uxor natione húngara, et audacia 2745 irididit. mix Virici lirici comitis auxilio liberatus hberatus uxorem uxorem domo domo pepulit. pepulit. nec nec 2745 indidit. mox comitis Ciiie Cilie auxilio diu functus filios, filios, bone [891 [89r] induis indolis adolescentes adolescentes et chu post uita functus et matri matι-iquam quam sibi sibi similiores, sirniliores, reliquit heredes. 2723 2723

Ludouicum: Ludouicum: III. ΙΗ.

7,483.

2726 2726

hires: Kiage -fur-tium. fures: alluditur ad Klage-fur-tium.

2744 2744

Α. forma pr. = = Verg. Verg. A.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

99 99

Gorycie DF 475C41 Henricus, Heriricus, Goricie comes, comes, duos ex uxore 'mure hungarica, hi.mgarica, nobili nobili et et Gorycie DF475C41 ferma, filios (habuit), quos antequam antequam pueritiam exuerent in thalamo suo suo pmdenti femina, prudenti filios (habuii), apud se se habuit habuit eosque eosque inter inter dormiendum dormiendum media uocitare et, an media nocte nocte sepius uocitare an sitirent, 2750 2750 interrogare solitus solitus erat. erat. quibus quibus tacentibus tacentibus (nam altus altus somnus somnus eis eos oppresserat) oppresserai) surgens ipse ipse uinum uinum ingerebat ingerebatiHisque illisque recusantibus recusantibus ac euomeritibus euomentibus uirium uinum conconuersus ad uxorem 'Ex uersus 'Ex alio alio concepisti, concepisti, meretrix; neque neque enim enim fili filiiΙ mei mei sunt, sunt, qui qui noctem integrar integram nil nil sitientes sitientes dormiunt.' ib. 483Α36 483A36 Henricus, Henricus, Goricie Goricie comes, absente qui qui celle celle umane uinarie claues claues haberet haberetsitibundus sitibundus ostium ostium calcibus calcibus inuasit inuasit 2760 2760 arguenteque eum secum nutritus nutritus erat, erat, utque utque se se sineret sirieret frangere frangere arguenteque eum Phebo de Turn, qui secum reρag~Ιυm orante 'Tace' inquit; 'me sitis, sitis, non non te tecruciai. cruciat.'' WI. 1,266 Comes Comes Goricie Goricie repagulum orante W1.1,266 incokmt, una per per oppidum oppidum pergunt. pergunt. eiusque consors dispar corriugium. coniugium. unas edes incolunt, finis significant, beata societas est mirandumque spectaculum. si sic se amant, ut foris nuper uirur uxor nuper uirum uxorcaptiuum captiuum habuit habuit in uinculaque uinculaque coniecit coniecit ac horrendi horrendi criminis criminis 2765 2765 reum dixit, nunc unus lectus lectus utrumque utrumque recipit recipit et una pascit mensa (1.1.1444). ib. ih. 277 onmia uir u~r tenet, tenet, uxor urium 277 Manent uetera pacta, que cimes comes Ciiie Cilie percussit: percussit: omnia unum arruas ex castrum habet habet et et ibi ibi libras libras centum centum et et rursus rursus tricenta's tricentas annuas ex uiri uiri camera camera (12.Ι.1444). susceptura est, sed coniacere coniacere il]i illi non tenetur (12.1.1444).

χχ] XXI

2770 2770

68. SΠRΙΑ, 68. STIRIA, quam quondam quondam Valeriam Valeriam inuerdo inuenio nunicupatam, nuncupatam, ad mienorientern Pannonie tem Pannonie iungitur, iungitur, latus latus eius eiusseptentrionale septentrionaleAustriam Austriamrespicit, respicit, ad ad occidentem ac mendier occurrit. eadem quoque meridiem CarnΙs Camis ac Carinthianis Carinthianis occurrit. montana prouincia est, est, quamuis quamuis in in orientem onienternporrecta porrecta planicies planicies non non paruas paruas Drauus* ac Mura insignes fluuii fluuii terram terram irrigant; Mura in in Drauum Drauum 2775 habeat. Drauus" 2775 exoneratur, ille in in Danubium. Danubium. urbium urbiumpmpuli populi plerurnque plerumque Theutones. Theutones. exoneratur, iiie Sclaui, qui qui citra citraDrauum Drauummira ruracmlunt, colunt, imperium imperium austriaiis austrialis familie familie obobsemant. est in ea uetus uetus oppidum, quod quid Ciliam Ciliar umcant; seruant. uocant; nomiulli nonnulli Syllaceum existimant et opus opus fuisse L. Sylle; Sylle; de nihil appellatum quondam eχιstimmt de qua re nihil et romanorum romanorum 2780 nobis exploratum est. multe ibi uetustatis reliquie 2780 reliquie uisuntur ulsuntur et nomina pnincipum principum sepuichralia sepulchralia marmora referunt. referunt. in in ei eo prefuit prefuit etate nostra Fnidericus* Fridericus* comes qui, cum esset in irι libidinem libidinempronissimus proissimus et olim ohm Veronice Veronice concubine incensus amore, legitimar legitimamcorilugern, coniugem, ex comitibus Croatie manu intermisset, intermisset, concubinar concubinam uero uero pater pater eius eius Croatie natam, natam, sua sua manu Hermannus, potentium iustitia, iustitia, in profluentem demersisset, uxores 2785 2785 Hermarmus, ut est potentium passim rapuit, prouinciales prouinciales passim maritis mantis abstulit, abstulit, puellarum puellarum greges greges in inpalatium palatiur rapuit, mancipiis habuit, bona diripuit, diripuit, monetarum monetarum falsatores, falsatores, pro mancipiis habuit, ecclesiarum ecciesiarur bina ueneficos, anuos, ariolos, nigromantas nigromantas undique undique ad se conciuit et, quamuis anno ueneflcos, anno 2771 2771

2778

2783

2778 2783 leValeriam: v. 84; Germ. Germ. 49,6; 49,6; Comm. Comm. 157,22. 157,22. Ciliam; HF 213A-220A. Valeriam: i. 84; Ciliar: v. i. HF 213Α-220Α. ie2785 2785 Elisabeth von Veglia filia Nicoiai Nicolai comitis v. 2805. profluentem: gitimam: Elisabeth Veglia Modrusch, mia i. 2805. 2788 2788 nigromantas; cf. intellege intellege balneum bairieum in castello, castello, cui cui nomen fornen Osterwitz. Osterwitz. cf. 5167 5167 fluentis. fluentis. nigromaritas: cf. Isid. Orig. 8.9,11. Orig.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

100 loo

2790 2790

Siluii Piccolominei Enee Si bili Piccolominei

indulgentiamm causa Romani petisset, reuersus reuersus iobelei iam jam nonagenarius indulgentiarum Rimar petisset, tamen nihilo melior uisus est. est. iriterrogatus, interrogatus, quid quid sibi sibi Roma Roma profuisset profuisset in in tarnen pristinos mores relapso, 'Et 'Et calceator calceator meus' inquit 'ad 'ad consuendas consuendas ocreas ocreas rediit.' post uisam ~sam Romam red~t.'

Drauus W WLI,182 Drauum influit Drauus 1.1,182 Stirie fluuius est, qui ex Alpibus Alpibus precipitatur, precipitatur, Drauum atnnem ac exinde exinde per Histrum Histrum fertur fertur in in Pontum, Pontum, quer quem Murar Murammciie incoleuocitant. uocitant. amnem 2795 propter propterhuius huiusripam ripam oppidum oppidum iacet iacet gentili gentili nomine nomine Grecz Grecz dictum. dictum, hic hic ex ex medio medio 2795 camporum equore equore ingens ingens tumulus surgit surgit preruptis premptis undique undique scopulis scopulis liber, liber, cuius cuius carnporum quoque cacumen arx tenet et natura loci loci et et opis opis humane humane presidio munita, mιrIta, ad regiam reglar quoque hie nutritus est rex Ladislaus puer, quem Id. Sept. in aula fastigiata magnificentiam. bic nutritus est quer 1d. annos natus tres erat regia coram Friderico cesare patruele suo sum contemplatus. aimos 2800 'menus puellusiamque iamqueattigerat attigeratquartum quartum(16.1 (16.IX. 1443). 2500 Χ.1443). Fridericus HF 215Β 215B Comes Comes senior, senior, Fridericus Fridericus nomine, nomine, Hermarmo Hermanno genitori genitori Fridericus HF proceritate maiestateque maiestateque par pene, sed sed animi moderatione longe dispar, corporis proceritate atque intractabills, intractabilis, sariguinis sanguinis auidus, auidus, cmdelitati crudelitati et et auaritie auaritie deditus, deditus, hostis hostis durus atque cleri, diuini diuini cultus inimicus, inimicus, subditis subditis graulor, grauior, υΙciι~s uicinis odiosior, nulli nulli amabilis, amabilis, gule gule den, 2805 indulgens, indulgens,libidirii libidiniindulgentior. indulgentior. hic hie cum filiar filiamNicolai Nicolai comitis comitis Croatie, non minus 2805 probitate quam quam sanguine sanguinegenerosam, generosam,duxisset duxissetuxorem, uxorem,breul breuimores moressibi sibidissimiles dissimiles probitate aspematus, ea repulsa repulsa in in aliarum aliarum sese sese connubia connubia prouoluit. prouoluit. at at cum cum parentes parentes aspematus, magno labore labore post post aliquot aliquot aimos annos diuisos diuisos coniuges coniuges in in matrimomum matrimonium utriusque magno reduxissent, prima nocte, qua qua Fndericus Fridericus ad ad uxorem uxoremrediit, rediit, quod quod parabatur parabatur ad ad reduxissent, 2810 pacem, uertitad adnecem. necem.efferatus efferatusenim enimetetamoribus amoribus noue noue concubine concubine deuirictus deuinctus 2810 pacer, uertit arrepto feminam, ex qua qua prius prius Viricum Vlricum sustulerat, sustulerat, al-repto cultro nobilem atque honestara honestam feminam, ncque jus ius matrimoriinie matrimoniale neque neque altitudinem altitudinem sanguinis sanguinis neque ñeque commune commune pignus pignus neque susceptum aduertens aduertens sceleratus sceleratus occidit. ocçidit. unde undead adtribunal tribunalimperatorium imperaioriumaccu.satus accusatus susceptuin conuictus reus reus mortis mortis adiudicatus, adiudicatus, patri patri traditus, traditus, illius illius misericordia misericordia in in atque conuictus 2815 multorum multarum ruinar ruinam seruatus est. concubina, que que sexus sexus fragilitate fragilitate ac fortasse coacta coacta 2815 ut est est iustitia iustitia principum, principum, in in profluentem profluentem mersa mersa alieni crimiriis criminis penas peccauerat, ut at me ille postquam postquam principes principes impune impune peccare peccare cognouit, cognouit, mortuo mortuo patre, patre, inindedit. at turpiter debacchatus debacchatussit: sit:istis istis uxores, uxores, illis credibile memoratu est in subditos quam turpiter filias, sórores seruari potuit potuit neque neque quas rapuit in palatio filias, sorores aliis alus eripuit. eripuit. nusquam nusquam uirgo seruari 2820 more principum indotatas restituit. restituii, sic homo multis 2820 principum tenuit, sed corruptas corruptas indotatas muftis sceleribus annum uitam uitam produxit. produxit. cf. cf. W W11,92. 11,92. illustratus supra octuagesimum annum 69. Huic Huic ulta ulta functo functoViricus Vlricusfilius filius successit, successit, [891] [89v] per per cetera cetera similis, similis,

tantum et et eloquentia eloquentia majOr, maior. quo, quo, sicut sicut dictum dictum est, est, interfecto interfecto ingenio tantum quatuor et et uiginti uiginti competitores competitores hereditatis hereditatis fuere fuere ut, ut, qui qui uluens uiuens imdique undique 2825 beΠa bella conciuerat, moriens moriens quoque quoqueseditiones seditiones excitaret. excitaret. sed optimates terre 2825 possessionem Friderico Friderico imperatori imperatori tradendam tradendam censuerm-it censuerunt ea ea lege, lege, ut ut possessionem competitoribus prouincie consuetudinem consuetudinem in in iudicio iudicio responresponcompetitoribus secundum prouincie deret. relicta relieta lirici Virici m-mis armis defendere decreuit. Fridericus Fridericus defendere que possidebat decreuit. 2789 2789 2823 2823

2796

2796 tumulus: Schlossberg. nonagenarius: i. v. 2821. 2821. nonagenarius: tumulus: Schlossberg. 2828 2828 relieta: Kathecuzina, v. 1624. dictum: v. 843. relicta: i. i. 1624.

281 15 281415

^ in in multorum: multorum: Lc. Le. 2,34. 2,34.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

101 101

est manu potenti cum piura plura castella castella obtinuisset obtinuisset in Cilia, Cilia, tandem receptus receptus est arces loci arces loci tradente tradente Joanne Ioanne Vitonicio Vitonicio natione Bohemo. Bohemo, qui qui cum fuisset fuisset 2830 2830 accepta cesaris pecunia pecunia aa coniuge coniuge eius defecit, defecit, sed sed magister militie comitis, accepta mix penitentia mox penitentia ductus, ductus, grande grande ausus ausus et et inexpiabile inexpiabile facinus, facinus, tamquam scelere redempturus, redempturus, imperatorem, scelus scelere imperatorem, jam iam sibi sibi securum securum et et cum cum paucis paucis Ciiie morantem, flete concubia intercipere aggressus est. corruptis Cilie nocte concubia intercipere aggressus est. corruptis namque oppidanorum oppidanorum plerisque, plerisque, qui qui sibi sibi adυe~enti aduenienti partem partem oppidi tra- 2835 2835 derent, hora hora constituta constituta cum cum octingeritis octingentis equitibus equitibus intromissus intromissus cuncta cuneta miscere armιs miscere armis cepit. cepit. affuit affuit diuina diuina pietas pietas Friderico, Friderico, que que uh illi preter preter consuetudinem in arce arce superiore, natura et et humana humana ope ope munitissima, munitissima, ea nocte nocte prσceres, qui remanserant in oppido, capti omnes; ornes; dormiendum suaserat. proceres, 2840 inter quos et bannes IoannesVngnadius, Vngnadius, cunctis cunctisStyriensibus Styriensibus opulentior, opulentior, cum cum 2840 Vlrico* Austrie Georgio fratre fratre abductus est; est; nec Vírico* Austrie cancellario, cancellano, quamuis esset esset Geòrgie episcopus et et ad adecciesiam ecclesiam confugisset, confugisset, parsum parsum est. est. usque usque adeo adeo apud apud homines nostri seculi diuina diulna et humana humana iura jura perierunt. traditori bohemo diuiti spolio spillo locupletato non defuerunt defuerunt ex adjutores. diuiti ex mo ilio tempore adiutores. Viricus W fide 2845 VLricus W111,514 111,514 Vlricus Vlricus gurcensis episcopus episcopus inter inter consitianios consiliarios cesaris cesaris fide 2845 prudentiaque nuRi 3,65Orationem Orationem cum cum uerbis latinis latirιis pronunciasset pronimciasset prudentiaque nulli cedens. Mansi 3,65 Aeneas factumque esset mirum silentium, "rus episcopus episcopus gurcensis Aeneas silentium, assurgens assurgens Vlricus earidem in sermonem sermoriem theutonicum theutonicum conuertit, ne quis ex excircumstantibus circumstantibus renter eandem mentem caesaris ignoraret. ignorarci.

70. Fama nobiler querpiam Fama est, est, eaque eaque celebris, Celebris, inter inter Styrienses Styrienses nobilem quempiam 2850 2850 laqueo suspendere, suspendere. id id fuisse, cui cui sepe [90'] [90r] in anirum animumcecidenit ceciderit seipsum seipsum laqueo egre ferentem ferenter ex docto quodam uiro uiro remedium reredium petiuisse egre petiuisse aduersus aduersus earn terptationem. consiliurn datum, proprimn uti sacerdotem conduceret, qui temptationem. consilium datum, proprium uti sacerdotem conduceret, qui sibi manenti manenti in arce arce quadam quadarn solitaria solitaria singulis rem diuinam faceret. singulis diebus diebus rem sibi paruisse nobilem 2855 paruisse nobilem atque atque annum annum ferme ferme continuasse continuasse nulla nulla suspendu suspendii coco- 2855 gitatione interueniente. gitatione interueniente. postrero postremo rogatum rogatum a a sacerdote, sacerdote, ut ut presbytero presbytero uicino, uicino, qui qui dedicationem dedicationem ecciesie ecclesie in in prσximo proximo monte monte habiturus habiturus esset, esset, auxilio esse posset, hcentiam paulo post post auxilio licentiam dedisse, dedisse, proponentem in animo paulo una, nunc altera causa sequi et sacris interesse. interesse, stetisse diu postea nunc una, reridiem profectum cuidar in in nemore femore 2860 retentum. denique denique circa meridiem profectum agresti cuidam 2860 monte peractam peractam esse populumque populumque omnem orner occurrisse, qui rem diuinam in monte abisse diceret. abisse diceret. contristatum contristatum ei eo nuncio nuncio nobiler nobileminfe]icemque infelicemque se se esse esse dicentem, qui qui ei eo die die sacrum sacrum Christi Christi corpus corpus non nonuidisset, uidisset, agrestem agrestem consolari cepisse. cepisse. uenditurum, si consolari si ueHet uellet nobilis nobilis emere, premium, premium, quod quid interessendo diainis nomine. 2865 diuinis meruisset, meruisset, sagurnque sagumque nobilis nobilis petiuisse petiuisse precii precii nomine. 2865 2830 2830

Vitonicio: de quo agatur, agatur, nescio; nescio; nomen in codd. mss. illegibile. illegibile. Νitο~ciο: noren irι 284344 2843-44 71,24; 108, 108,17. traditori... adiutores: om. OO. 17. traditori.., adjutores: om. 00.

2840 2840

Vngnadius: Ingnadius: Vir. 1k.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

102

Enee Siluii Piccolominei Piccolominei Ence Sikiii

montemascendisse ascendisseatque atqueorasse orasse in uenditione facta nobilem nihilominus monter tempio, reuersum autem autem in in prσxima próxima arbore arbore suspensum suspensum agrestem agrestem mueinuetemplo. nisse, sed postea diris cogitatiouibus cogitationibus haudquaquam uexatum uexatum fuisse. uisse, 2870 2870

71. In hac prouincia decoctumsal sai ad ad ulemas uicinas regiones importatur. prouincia decoctum importatur. ea et ferri mineras locupletes habet et argenti argenti fodirias fodinas non ignobiles, ignobiles, quamuis in ferri effodiatur. curia principum principum argentum argentum baud haud multum multur effodlatur. XXII

72. AVSTRIAM existimamus, de de AISTRIAM describere describere hoc loco loco baud haud necessarium necessarium existimamus, historiamedidimus. edidimus. in in ea ea prouiriciales prouinciales post post obitum obitum Alberti Alberti qua propriam historiar 2875 cesaris cesarisFriderico Fridericose secommiserunt commiserunt ea ea lege, ut ut si masculum pregnans pregnans regina 2875 [90v] pareret, tutor eius eius esset; esset; sin sin femlnam, feminam, terre terre dominus. dominus. nato, nato, ut ut {901 pareret, tutor est, Ladislao Ladislao tutelar tutelameius eiusFridericus Fridericusaccepit. accepit. milites milites qui sub sub predictum est, Alberto meruerant, cum stipendio* stipendio* se se &audatos fraudatos dicerent, dicerent, prouinciam prouinciam Alberto meruerant, cum latrociniis ac eorum uexatio uexatioseptuaginta septuagintamilibus milibusaureis aureis latrociriils ac incendiis incendils uastauere. uastauere. eorum 2880 a Friderico Friderico redempta redempta est est cum cum Bohemls Bohemis et et Hungaris Hungaris excursiones excursiones in in 2880 facientibus. Austriam facientibus. stipendio hr. Vir.59,24 59,24 (Fridericus) {Fridericus) cum esset Vienne militesque, qui et Alberto et stipendio Iberio et Elizabet seruiuerant, peterent nec impetrare possent propterea patrie seruiuerant, pecuniam peterent pissent ac propterea minarentur, conuenientes conuenientes Australes Australes seditionem fecerunt atque atque in arrnis armis surgentes 2885 υΙ ui petunt quodantea anteaprecibus precibus impetrare non potuerant. itaque itaque magnum magnum 2885 petimt ex rege, quid auri tradere oportuit, oportuit, sisi liber liber fieri Fridericus uoluit. uoluit. que res ammum animum regis regis ami pondus tradere plurimum ab alienauit et aa Viennensibus. plurimmTl ab Australibus alienauit

serdor* Viiheimo 73. Ex sororibus Ladislai senior* Vilhelmo duci Saxonie nupsit. sororibus Ladislai senior HF HF 413Α 413A Vilbelmus Vilhelmus alter alter ex ex ducibus ducibus Saxonie, Saxonie, cui cui soror sororLadislai Ladislai regis regis senior 2890 nupta est, non parui animi et uasti adolescens, rei militaris egregie peritus 2890 nupta uasti corporis cirpins adolescens, pentus et inter principes Theutonie non sine illustri nomine. 74. hannes IoannesHi.mlades Huniades cum regni Hungarie coronam coronar a Friderico frustra cum duodecir duodecimmilibus milibusequitum equitumingressus ingressusAustriam Austriam orner omnem repetisset, cum agrum inter Viennam incendit. Viermam et Styrie montes diripuit atque incendit. 2895 Petentem Italiani cesaremrogauerunt rogaueruntAustriales Austrialesuti utiLadislaum, Ladislaum, qui iam ‚tallar cesarem jar 2895 Petentem mitteret*. propemodum adoleuisset, adoleuisset, in paterna patema hereditate hereditate apud apud se se di dimitteret*. propemodum petitione, auctoribus auctoribus duobus duobus Viricis, Vlricis, altero altero Ciiie Cilié comite, comité, altero altero reiecta petitione, Eyzingero Eyzingero** sumptis sumptis armΙs armis rebeΠaυere, rebellauere, redeuntem redeuntem ex ex Italia Italia Fridericur Fridericum 2874 2874

propriam: Historia Historia Austrialis Austrialis siue Historia Friderici Friderici ΙΙΙ III Imperatoris, Imperatoris, Heimstadt Helmstadt 16991699propriarn: siue Historia 2877 1700 = Kollar, Kollar, Analecta Analecta monumentorum monumentorum minis omnis aeui aeui Imdobonensia Vindobonensia 11.1-550. IL 1-550. pre1700 = 2827 pre2888 2 siroribus: dictum: v. 566. 566. sororibus:Amia Anna et et Elisabeth. Elisabeth, senior: senior: Anna, Anna, nata nata a. a. 1431; 1431; 1. v. 3199. 3199. dictum: i. 2896 2898 2898 rebellauere; 27.Vili. 1452 v. HF 380B. 2896 propemodum: annos XII natus. propemodum: anmos natas. rebeHauere: 27.1111.1452 ν. HF 380Β.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De De Europa

103

Ciuitatem* obsidione cirixere. apud Nouam Ciuitaterrr cinxere. q~bυs quibus et Henricus Henricus Rosensis Rosensis natione Bohemus cum ducentis ducentis equitibus equitibus et et mille peditibus sese adkmxit adiunxit 2900 2900 quamuis aa Nicolao Nicolao pontifice pontífice maximo máximo iussi iussi essent essent ne ne tutelar tutelamcesaris cesaris et, quamuis impedirent, contemptis contemptis apostotice apostolice sedis sedis mandatis* et et tante tante maiestatis maiestatis impedirent, auctoritate derisa, sceleratum sceleratum propositum propositum tenuere. tenuere. dimitteret HB HB 131Α 131A Fredericus postquam quieturos Bohemos Bohemos inteilexit, intellexit, quoquodimitteret rum motus in primis uerebatur, reclamantibus reclamantibus Himgaris Hungaris et Austrialibus assumpto 2905 2905 ruin pdmis uerebatur, secum Ladislao rege Itailam Italiani ingressus augustalem augustalem coronam V pontífice coronar a Nicolao Ν pontifice máximo Rome accepit. maximo Eyzingero 1.1,84 In Austria barones multi potentes et nobiles. Eizingeri Eizingeri licet Eyzingero WW1.1,84 nouissimi sint, sint, potentia potentia tarnen tamen hodie hodie et et auctoritate auctoritate inter inter primos primos habentur. habentur. HB HB 13IB suasore Vírico Eizingero sumptis sumptis armΙs armis presides prouincie prouincie 2910 2910 131Β Austriales interea iriterea suasore lirico Eizingero a Frederico Frederico institutos institutos ui pellunt, gubematores gubematores ex ex seipsis seipsis duodecim duodecim eligunt, eligunt, ~~pellunt, summam rerum rerum Eizingero Eizingero committunt. committunt. inuentorem inuentorem quoque quoque nouitatum nouitatum aiterum alterum sυiτimaιn Vlricum Ciiie Cilie comitem in in societatem societatem accipkmt, accipiunt, auxilia auxilia ex ex uicinis gentibus acacViricum ~ciτiis gentibus reuersum imperatorem imperaioremmissis missislegatis legatis aut aut regem Ladislaum Ladislaum tradere aut cersiunt, reuersum bellum expectare iubent. postulatis postulatis non tain tam reiectis reiectis quam quam suspensis suspensis impatientes impatientes 2915 2915 belkirn signis Nouam Ciuitatem petunt. magis more quam belli infestis signΙs petmit. committitur committitur primo ρrΙnΙo nullus sagittis modus, cadunt cadunt sine sine numero tela, aduentu atrox pro portis prelium, nullus bombarde stragem stragem hostium hostium horrendam horrendam edunt. edunt. mirabile mirabile uisu uisu disiecta disiecta passim passim bombarde membra equorurn equorum atque atque hominum hominura cemere, cernere, cruorem cruorem late late fluentem fluentem aspicere. aspicere. membra postremo cesarianorum cesarianorum acies acies non non tam tam uirtute uirtute quam quammultitudine multitudine superata superata terga terga 2920 2920 postrerO unius multis, militis, Andree Poumkircher, postea postea dedit atque in urbem trepide se recepii, recepit. imius a cesare suffecti, audacia ciuitatem cesare ad baronatum baronatum suffecti, ciultatem tutata tutata est: est: tamdiu tamdiu pro pro porta porta solus impetum tenuit donec conuersi fugientes globo facto ex loco difficili hoste repulso impetum tenuit donec conuersi fugientes globo clausere. firmata firmata est est deinde deinde obsidio obsidio et et oppugnata oppugnata machinis machinis mema. menia. ianuam clausere. imperator interuentu interuentu Card CaroliΙ marchiouls marchionis badensis badensis Sigismundique Sigismundique saltzburgensis saltzburgensis 2925 2925 imperator archiepiscopi La~sΙaυm Ladislaum e manu sua sua dedit. dedit. conuentum conuentum erat Ladislaum Ladislaum interea in potestate comitis comitis Ciiie Cilie extra Viennam degere. degere. cf. cf. HF HF133 C. 133C. potestate extra Viennam Nouam Ciuitatem Ciuitatem WW1.1,213 1.1,213 Rex ad hortos hortos Hesperidum Hesperidumdelitiarumque delitiarumque Nouam Rex ad arripuit. iguotis ignotis fortasse fortasse uerbis uerbis utor; utor; hortos hortosnanque nanqueHesperidmn Hesperidum paradisum iter arripuit. ultra Atlantem Atlantem in in Africa Africa sitos finxere, fínxere, sed hos nostra etas habet irι in Ciuitate 2930 2930 poete ultra Stirie urbe, urbe, ubi ubi perpetuum Pheacum Pheacum autumnus autumnus est est et mme omne genus genus pomi pomi Noua, Stirie gignitur. ideo ideo rex rex hunc hunc unum unum amat amat locum; recte recte sane, sane, ubi ubi tot aquarum aquarum suapte gignitur. scaturigines, tot uiridalltia uiridantia prata, prata, que que uerni uemi tempore tempore diuerso diuerso florum florum splendore splendore scaturigines, uidentur (1. (1.XI. 1443). ib. 337 Delicie Delicie nostri cesaris cesaris nusquam majores maiores surit sunt ridere uldentur ib. 337 Χ1.1443). in Noua Noua Ciuitate. Ciuitate. ibi ibi edes edes imperiali imperiali culmine culmine digne digne surit, sunt, uirides uirides horti, horti, 2935 2935 quam in frigidi fontes, ameni ameni luci, luci, late late uenationes, uenationes, iocuride iocunde piscationes, piscationes, saluberrimus aer, frigidi cesari jeta, pascua pinguia, uineta propinqua, aucupia leta, propinqua. nil miror miror piacere piacere ces αr~~locum, quia omnia suppeditat 344. orrmia suppeditat uoluptati. ib. ib. 344. 2899 2899

2930 2930 sitos: cf. Nouam Cinitatem: Ciuitatem; v. 3011; 3048; 3048; 3056. 3056. Rosensis: Rosensis: v. 376A. cf. Ptol. Ptol. 4.4,94.4,9Nouam i. 3011; i. HF 376Α. 2931 2931 10; 6,205; Soi. Sol. 56,19 (Gran Canaria). Canaria). Pheacum: Horn. Horn. Od. Od. 7,112. 10; Plin. Pun. 6,205; Pheacum:

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

104

Enee Siluii Siluii Piecolominei Piccolominei

mandatis Mansi Mansi 1,186 1,186 Comes Comes Ciiie Cilie non cοrιm~naιοrias, comminatorias, sed sed hortatorias hortatorias ex ex mandatis 2940 romano pontíficelitteras litterasaccepit, accepit, ne se misceret austrialibus ausis. qua ratione non non 2940 romano pontifice paruerit, non est meum nunc discutere. 75. Docta ei eo tempore tempore ulennensis uiennensis scola indoctam sententiam sententiam protulit, protulit, per appeflationem appellationem ad ad futurum futurum cconcilium suspendí οncιΙkυτi interponendam suspendi que per posse presulis mandata rescripsit. pisse romani rοma~~ 2945 Quitas omnis Austria ex eo tempore semper in armis fuit ei tempore 2945 Ciuitas uiennensis uiermensis et omrds temerate religiinis religionis penas penas pendens. pendens, cessit cessit furenti furenti populo populo Fridericus Fridericus pupur tradidit*, pillumque adhuc tenerum ea le[91 ]ge in manus comitis Cilie ut piHumque adhuc tenerum ea le [91 ~]ge manus comitis Ciiie conuocatis ad urbem Viennam consanguineis et amicis de cinuocatis Viermam utriusque utriusque partis corisanguineis de ippidis oppidisdeque dequeceteris ceteriscontentiouibus contentionibusprincipum, principum, qui qui uicati uocati tutela, de 2950 conuenissent, conuenissent,arbitrium arbitriumdiffiniret. diffiniret.Ladislaus Ladislaussumma summapopulorum populorumalacritate alacritate 2950 Viennenses exceptus cuncta cuneta ex uokmtate uoluntate cimitis comitis adniiriistrauit. administrauit. ad ad apud Viermenses constitutam concilii concilii diem diem Ludouicus LudouicusBaioarie Baioarie et etVilbelmus Vilhelmus Saxonie Saxonie duces, constitutam Albertus quique quoque Brandeburgensis, Brandeburgensis, Carolus Carolus Badensis Badensis marchiones marchiones ci co-Albertus turn multi multi ex ex Bohemia, Bohemia, plures plures ex ex Hungaria Hungaria barones. barones, imperator imperatir nuenere; turn 2955 legatos nos adiuncti adiuncti fuirnus. fuimus. ‚Ilu diu de de jure iure partium partium didi2955 legatos misit, misit, quibus quibus et nos sed, cum cum omrila omnia ex ex arbitrio arbitrio uictoris uictoris agerentur agerentur nec nec leges leges sceptatum. sed, quem arma non non pritexisserit, protexissent, irifectis infectis rebus rebus discessum discessum est. est. defenderent, quer negata sunt sunt omrila, omnia, que que promlserant promiserant Austriales Austriales imperatori: imperatori; dictum dictum orrme omne indicium fuit fuit neque ñeque litteris litteris neque ñequesigiHis sigillis auctoritas auctoritas habita. habita, barbara barbara fide fide indicturn 2960 actum. 2960 acturn. tradidit HB HB 131C 131C Imperator Imperator interuentu interuentu Canil, Caroli,marcbionis marchionisbadensis, badensis, SiSitradidit gismundique, saitzburgensis saltzburgensis archiepiscopi, archiepiscopi, Ladislaum Ladislaum e manu manu dedit dedit Austrialibus Austrialibus gisrmmdique, fide negauerunt. negauerimt. postquam pistquam dies affuit cum multa promittentibus, que mox mix barbara fide constituía, Ludouicus LudouicusBaioarie Baioarie et et Gulielrnus Gulielmus Saxο~e Saxonie duces, duces, Albertus Albertus imperatore constituta, 2965 quoque quoque marchio brandeburgensis, Carolus badensis et multi ex Germania Germania prelati ac 2965 principes aduenere. aduenere. frequens frequens conuentus conuentus habitus, habitus, in in quo quoprecipiente precipiente Ladislao Ladislao principes imperatoris, inter inter quos quos et et ipsi ipsi fuimus, fuimus, ita ita auditi auditi smit sunt ut ut uicti uicti apud apud oratores imperatoris, cuneta ex arbitrio comitis comitis gerebantur. gerebantur. ipse ipse pro rege uerbum uerbum facere facere ac ac uictorem. cuncta responderé. Ladislaus Ladislaus quamuis quamuis rex appeilaretur, appellaretur, alieno alieno tarnen tamen arbitrio arbitrio ductus ductus in in respondere. 2970 regris regnis suis suis triumuiratum triumuiratum deduxit: deduxit: barres IoannesHuniades HuniadesHungariam Hungariam rexit, rexit, PigPog2970 giebracius Bohemiam, Viricus Vlricus Austriam; penes hunc h une major maiorautoritas. autoritas. 76. In eo Ladislaus Ioannem Huniadem, qui qui sibi sibi regnum a banner Huriiadem, ei conuentu Ladislaus Turcorum inuasione euexit. qui qui sugsugTurcorurn irivasione seruasset, seruasset, ad ad principatus principatus honorem honorer euexit. gesto in Magno Foro apud Carmelitas erecto, sede sedens aurea, regali aurea, regali sede sedens gesti in Magno Fin apud Carmelitas 2975 paludamento ac diademate comitatum ei bistricensem commisit. diademate omatus, imatus, comitatum cimmisit. 2975 paludamento quod eo in in lico loco minime minime heult; licuit; neque neque enim enim regi regi }{ungarie Hungarie sub sub imperii imperio quid ei romano maiestatem gerere ius est. sed tanta reuerentia legum, quanta tanta reuerentia legum, quanta eis rimani maiestatem gerere jus per arma siue datur siue relinquitur. datur siue 2975 2975

bistricensem: v. 1131. bistricensem: i. 1131.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

105 105

dur regem quolibet impellit impeiiit et, et, ad se cuneta cuncta rapieris, 77. Comes Ciiie, Cilie, dum rapiens, concubinam*, quam Eyzingerum Vieimensesque 2980 Eyzingerum Viennensesque contemnit, contemnit, concubinam", quam uiro uiro inin- 2980 pene honore honore dignatur, ex fauore fauore tandem tandem terfecto sustulerat, sustulerat, [91 [91v']] reginali reginali pene regio cadit regio cadit et et annitente annitente Eyzingero Eyzingero e curia curia perntur*. pellitur. quer quem in in exilium exilium quatuor* tantum equites proficiscentem quatuor* Alberto marchione marchione profíciscentem équités comitati sunt, Alberto brandeburgensi, ne ne per per contemptum contemptum a populo lapidaretur, lapidaretur, ad ad portar portam usque urbis securitatem prebente. sed quam feda et miserabilis eius fuga, 2985 2985 post annum, annum, cum cumiam jar ex tam superbus superbus et fauorabms fauorabilis reditus reditus fuit; nam post rex redisset, redisset, suadentibus suadentibus primoribus primoribus Austrie baronibus baronibus reuocatus reuocatus Bohemia rex cum mille equitibus equitibus argento et auro αurο fulgentibus Viennam repetiit. repetilt. cui cui extra extra portas urbis et rex ad mille ferme passus exiit, et omnis minés nobilitas nobilitas redeunti redeunti lapides in in fugientem fugientem 2990 gratulata est. plebs quoque, que paulo ante lutum ac lapides 2990 jactare tentauit, stemere uiam ular floribus, redeunti transitus transitus fuit, fuit, minime minime iactare floribus, qua redeunti dubitauit, ut ut est dubitami, est in in utramque utramque panter partem immodica, immodica, siue siue arauerit amauerit siue siue oderit. concubinam instar regine regine cultam, cultam, (Eizingherus) concubinam concubinam HB 133Α 133A Taceo (Eizingherus) ι drυm, conciuem nostrum, interfecit. 2995 cuius uirum, 2995 pellitur HB 134D Eizingherum innuente iimuente rege ita locutum accepimus: ''Ab Αb hac hac pellitur net gentium hora, comes, comes, regiam regiam tibi cunar curiamiriterdictam interdictam scito. scito, abi abi quo libet gentium neque ñeque posthac gubematoris gubernatoris fornen, nomen,neque ñequeconsilianii consiliarii neque ñeque regil regii familiaris familiaris usurpes. usurpes, hec hec me tibi dicere rex iussit.' Viricus) tacitus tacitus et confuso similis quatuor HB 134E 134E (( Vlricus) similis cum quatuor tantum 3000 3000 patriar suar marchio brancomitibus ex aula discedens discedens in patriam suamconcessit. concessit.Albertus Albertus marchio denburgensis, ne iter ne populares populares saxa in cum eum iacerent, iacerent, ad portar portamusque usque tutmn tutum iter fiigienti prebuit. prebuit. uerum ueruin quis prohibite prohibite manus fugienti manus fuere, fuere, lingue liberiate hbertate usi usi probrosa probrosa in in maledicta omnis generis congessere, congessere, inconstantis inconstantis fortune fortune singulare singulare abeuntem maledicta munis generis documentum; nam qui paulo paulo ante tutor secundum in in Austria Austria caput tutor regis et secundum caput erat, erat, in in 3005 3005 quer omnium oculi quem oculi respiciebant, qui qui belli unico belli pacisque pacisque munia munia solus solus agebat, unico regis uerbo potestate privatus, priuatus, mops inops consilii consilii et abiit. et animo ammo confusus abut.

78. Mira ludentisfortune fortuneiocus: iocus: Eyzingerus Eyzingerus extra extra Mira rerum mutatio rutatio etetludentis gnatiam * regis gratiam* castella sua recedens imperatori, quem grauiter regis factus in casteila quer graniter offenderat, reconciliatus reconciliatus est. nec nec diu postea postea adeo adeo superbierunt superbieruntqui qui Ladislai Ladislai 3010 3010 regis partes sequebantur, ut Noue Noue Ciuitatis Ciuitatis suburbia, sequebantur, ut suburbia, in in qua qua cesare cesare absente absente iacebat puerpera puerpera imperatnix, imperatrix, intrare presumpserint et urbem expugnare contenderint. quod quod ubi ubi non non successit, successit, exustis, exustis, que que obtinuerant obtinuerant locis, locis, abierunt. fuit sepe in inter ter cesarem et regem in cassum cassum tractata concordia, concordia. neque enim cores comesCiiie Cilie dur dumuixit uixit ex re sua existimauit existimauit unanimes esse 3015 3015 3006 3011 3006 belli: Liv. 1.42,5. 3011 suburbia: 1, 178. 178. suburbia: v. HP 380B 2988repetiit: repetiit: 16. 16.Vili. VIII. 1443; 1443; WI. W I. 1, i. HF 380Β 3012 sqq. 3012 puerpera imperatrix; Leonora. De infante nil traditum est. puerpera imperatrix: infante uil traditum est. estne estne puer, puer, quem quer edidit edidit anno 1454? 1454? i. v. 8118-20. 8118-20. certe certe natus natus est est ante ante mortem mortem(23.XI.1457) (23.XI.1457) Ladislai. Ladislai. i. v. 3018. 3018. anno Maximilianus, 8134), natus 22.111.1459, i.e. post librum Maximilianus, de de quo Pius papa scribit (v. (i. 8134), natus est 22.111.1459, i.e. post librum De De Europa confectum. Europa 2988

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

106

Siimi Piccolominei Piccolominei Enee Siluii

Austrie principes. principes, at at ei eo mortuo, cum cum Eyzingerus Eyzingerus ex ex Bohemia Bohemia missus missus ad ad cesarem leges pacis jam quietura quietura propediem pacis utrique utrique parti gratas gratas dixisset et iam Austria [92r] interitus interitus regis regis subiti subito nuntiatus nuntiatus non non solum solum conconAustria uideretur, [92'Ι sed magnarum magnarum rerum rerum et et rei rei publice publice christiane Christiane cordiam perturbauit, ρerturba~t, sed 3020 salutariumexorientem exorientemspem spemprorsus prorsusabrupit. abrupit. 3020 salutarium gratiam HB quorum auaricie auaricie atque atque rapine rapine baronibus Eizingherus, quorum gratiam HB Ì35CInuisus Ι35C Ιnυisυs baronibus obsistebat, conseruare conseruaregratiam gratiamregis regisnequibat, nequibat,cum cumjill illi modo per per se ipsos, modo per filios, qui regi die et indigne pulsum pulsmn die noctuque noctuque astabant, astabant, Eizingherum criminarentur criminarentur et mus, comitem dicerent, regi propinquum et qui sibi regnum regrnim restituisset. libuit igitur ab 3025 exilioreuocare reuocarecomitem. comitem.comes comesper peramicos amicosclam clam regi reconciliatur reuersurusque reuersurusque 3025 exilic) Viennam magno magno et splendido splendido apparatu, miiie mille ducens ducens equites équités expeditos expeditos in in armis armis adit, uenienti uenienti rex rex obuiam obuiam extra extra urbem urbem factus factus est. est. primores, primores, nobiles, nobiles, populares populares adit. omnessecuti secuti salutare, amplecti, amplecti, laudare laudare comitem, certare certare inuicem inuicem contumetiosius contumeliosius ornes an magniflcentius magnificentius reuocauerint. reuocauerint. mira mira rerum rerum mutatio: mutatio: qui qui paulo paulo ante ante eiecerint an 3030 mestus exiliumierat ieratin intriumphantis triumphantismodum modumreuertitur. reuertitur.Eizinghems, Eizingherus, qui culmen ininexilium 3030 mestus consecutus eum eum deiecerat, deiecerat, quid quodininalium aliumstatuit, statuii,ininseipsum seipsumpati paticogitur; cogitur; potentie consecutus intrante namque urbem urbem conte comité ipse ipse cum cum amicis amicis egreditur, egreditur, spontaneum spontaneum exilium exilium eligens. lubricus lubricus apud apud reges reges primus primus est est locus; locus; solida solida potestas potestas unius unius uoluntate uoluntate eligens. subnixa. 79. Austriales et a cesare et ab Alberto &atre fratre de tradenda gubernatione tradenda gubernatione 79. Austriales requisiti prouincialium habuere, in in quo quo legati cesaris cesaris seniori seniori requisiti prouinciaiium conuentum habuere, deberi prouinciam prouinciam dixere. dixere. Albertus Albertus suo Austrie principi (is erat imperator) deber~~ suasque pm-ternhereditatis hereditatis exposcens exposcens suasque et Sigismundi patruelis patruelis nomine regie partem calamitates referonscommiserationem commiserationem alienar, referens calamitates et inopiam, tanto sanguini alienam, 3040 inducere inducereconatus conatus est. conuentus conuentus responsio responsio fuit fuit facturos facturos prouinciales prouinciales quod 3040 quid ius equitas ue dictaret. postquam fratres inter se conuenissent, interea jus eqi.iitas ue postquam &atres inter se conuenissent, interea latronestrans transDanubium Danubiumin inAustriam Austriam ad ad Moraue Moraue flmninis fluminis ripam ripam munitum munitum latrines locum occupauere occupauere omnemque omnemque circa circa regionem regionem rapinis rapinis atque atqueincendiis incendiis locum uexare ceperunt. aduersus aduersus quos quos profectus profectus Albertus Albertus latrines latrones ~~ ui cepit cepit uexare ceperunt. 3045 interfectisque interfectisque pugnando compluribus quirigentos quingentos et quinquaginta captiuos quinquaginta captiuos pugnando compluribus 3045 abduxit, ex quibus octuaginta octuaginta furca furca suspendit, que que res magnum ei apud Austriales et fornen nomen peperit peperit et et fauorem. fauorem. Vlricus cum ulsitato uisitato apud apud Nouam NouamCiuitatem CiuitatemFriderico Friderico Viricus uero Eyzingerus, Eyzingems, cum imperatore, cuius cuius parti studebat, studebat, Viennam Viennam repetisset, repetisset, uocatus uocatus ab Alberto 3050 nihil nihil mali mali suspicans suspicans fidenter fidenter eum eum adiit. adiit. aa quo quo mox mox captus captus in inuincula uincula 3050 coniectus est est et et in in privato priuato carcere carcere clausus, clausus. indigna indigna res res uisa uisa ciuibus: ciuibus: murmurare, dampnare ornes omnesfactum; factum; femo nemo taren tamenauxilium auxilium misero misero murmurare, dampnare afierre. afferre.

3035 3035

Imperator sepe rogatus Viennam petere petere aliquandlu aliquandiudistulit distulit ueritus, ueritus, 80. Imperator 3055 ne qua fraus fraus inesset. interim intérimSigismundus Sigismundusex exAthesi Athesi ad ad Viennam Viennam descendit. 3055 ne 3018 3018

interitus: 23. 23.XI.1457. iiiteritus: Χ1.1457.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

107 107

deinde ad ad [921 [92v]Nouam NouamCiuitatem Ciuitatemprofectus profectuspriricipatus principatus insignia insignia ab ab in eius eius uerba uerba iurauit. iurauit. in qua imperatore accipiens imperatore accipiens pro ueteri consuetudine in mdο Viennam herniar solempnitate et Mbertus Albertus affuit, qui paulo post cum Sigismι Sigismundo conspirantes Austriam ambo aduersus imperatorem repetlit, et repetiit, et ambo aduersus imperatorem Austriam sibi sibi susubigere conati conati surit. sunt, quorum quorum studia studia sentiens sentiens imperator imperator herrar Viennampetere petere 3060 3060 ragni nominιs principe, eo ei se se stat~t et accersito Ludouico Baioarie duce, magni statuit nominis principe, contulit imperatrice sequente. sequente. appropinquanti appropinquanti urbanus urbanus populus populus obuiam obuiam nobm comitatu comitatu extra urbem perrexit. Mbertus perrexit. Albertus quoque quoque et et Sigismuridus Sigismundus nobili urbem mula in in imperatorem salutauere. salutauere. habebat habebatAlbertus Albertus tria circiter circiter equitum milia se 3065 3065 Viennain inquodam quodar tumulo imperatori se armis expedita, que non longe a Vienna υe~enti incussere. ostentarunt magnumque metum return uenienti ostentarunt magnumque incussere. suspicionem suspicionem auxit insidias apparasse apparasse Mbertus, qui sepe ad eos profectus ac seorsum locutus insidias Albertus, si libet, net, uldebatur. ferunt cesαr~~uidebatur. cesari ferunteius eiusmilicie milicie ducem ducemMberto Albertodixisse dixisse 'Facile, si quis prohibet, hodie hierre te domirium atque Austrie facio; nar Vienne te dominum atque Austrie facio; nam quis prohibet, quominus Fridericum imperatorem imperatorem eiusque eiusque comites comitésintercipiam? intercipiam? irniue innue 3070 3070 tantum; soluta deinceps hereditatis questio edt: uictori leges atque tantum; soluta deinceps hereditatis questio erit: uictori leges atque hommes fauent. homines fauent.'' subdubitasse subdubitasse Albertum Albertum aliquantisper aliquantisper demumque demumque rerespondisse: 'Poteram ignoscere, spondisse: ignoscere, si si quid quod ais ais me me ignorante ignorante fecisses. fecisses. at at surit Albertus Mbertus et et non possum. possum. '' postquam postquam introgressi urbem urbem sunt maridare turpia turpia non mandare Sigismuridus in domo, Sigismundus domo, que que Pragensis Pragensis appeHatur, appellatur, simul simul habitauere. habitauere. imim- 3075 3075 perator privatas perator priuatas ciuium ciuium edes edes incoluit. incoluit. arx arxprouincialium prouincialium nomine nomine CucuMbertus earn ear noctu stodiebatur. conspirauere conspirauereSigismundus Sigismundus et et Albertus noctuaggredi aggredi{931 [93r] atque irrumpere. armataque atque armataque militum militum manu iter ingressi ingressi iureiurando se se astririxere non non redituros domum, nisi astrinxere nisi arcem arcem imrassent. intrassent. Sensere ciues moxque 81. Sensere moxque arma arma sumentes sumentes presidium presidium in arce malus maius 3080 soso pro arce. nec dubium collocauere. iristabat ciuile be Πυm et atrox pugna instabat bellum arce, indebatur, quin uidebatur, quin magno magno suo suo malo malo principes commissuri preliurn prelium essent. stetit stetit diu res res in in ancipite: ancipite: ciuibus ciuibus tueri arcem arcem stabile stabile propositum propositum erat; erat; fecta re domum ducibus, qui qui arcem arcem intrare intrare jurassent, iurassent, turpe uldebatur uidebatur in infecta erat. postremo postrerO conuentum est, ut 3085 reuerti, et ulm uim inferre inferre plenum plenum periculi periculi erat. conuentum est, 3085 ingressi principes arcem, paululum paululum irnmorati, immorati, potato ulno uino exirent. exirent. atque ita delusa delusa magis impleta religio religio est. est. postridie postridie arx arx consensu consensu proragΙs quam impleta uincialium in tres partes diulsa: diuisa: duas duas accepere accepere Albertus Albertus et Sigismimdus, Sigismundus, reliquam imperator. delectique delectique prouinciales prouinciales sunt, sunt, qui qui lites lites fraternas fraternas retiquar imperator. graue iudicium iudicium contra contra potentes potentes 3090 dirimant, et summa summa lilΙs illis potestas 3090 potestas data, data. sed graue est: nobilitas et ecclesiarum principes imperatori fauentiores sunt, plebes Albertum preferunt; magno se iudice iudice quisque quisque tuetur. tuetur. p05515:corpus corpusegregium egregium et 82. Multa sunt in hoc cesare, que laudare possis: species imperatore imperatore digna; animus animus sedatus sedatus ac ac tranquillus; tranquiilus; ingenium ingenium perper3075 3075

Pragensis: v. Pragensis: i. 373.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

108

Enee Siluii Piccolominei Piccolominei Ence SιΙ~i

3095 spicax; memoria memoria tenacior; tenacior;rehgiords religionisardens ardenszelus; zelus;ingens ingenscupiditas cupiditaspacis pacis et 3095 spicax; ocii. singυlarem singularem uirtutem uirtutem in in quouis quouis homme homine diligit diligit dignamque dignamque premio premio oeiL ducit. edificat edificai splendide, ortos ortos tarnen tamen ac gemmas plus equo admiratur et amat. et in in rebus rebus gerendis gerendis tardior tardior ac ac remissior remissior est. est. tenacem tenacem picrique plerique amat. accusauerunt et cid ad rem rufus nimis attentum*. id fecere proximi antecessores attentun?. id fecere proximi antecessores 3100 Sigismundusatque atqueMbertus Albertus cesares, quorum quorum [931 [93v] prodigaiitati prodigalitati cuiusuis cuiusuis 3100 Sigismundus liberalitas uideri auaritia auaritia potest. potest, ceterum ceterumFridericus Fridericus nec nec sua sua comparata liberalitas profundit nec aliena diripit uerbis factisue temperans. temperans. 83. Albertus belli Mbertus frater eius longe dissimilis: celer in in aggrediendis aggrediendis rebus, bern glorie appetens, appetens, periculi periculi contemptor, contemptor, audax, audax, laboris laborispatiens, patiens, manu manu ac glorie 3105 atque ingenio promptus, ac profundit; profundit; inter inter 3105 atque promptus, pecunias inter amicos partitur partitur ac opes pauper, in paupertate paupertate diues, diues, nullius nullius rei magis quam fame auarus. attentum Ioannes S. S. Angeh Angeli cardinalis nationc natione Hisparius, Hispanas, cum in in attentum DF 487A16 487Α16 bannes Austriam scdis sedis apostolice apostolice legatus legatus uenisset uenisset cognoinssetque cognouissetqueFrederici Fredericicesaris, cesaris, qui qui reditus et et qui qui sumptus sumptus essent, essent, 'Rumor 'Rumor erat' erat' inquit inquit 'Fredericum 'Fredericum ad ad rem rem nimis nimis 3110 attentum esse. esse, at at meo iudicio iudicio perliberalis perliberalis est, qui qui facultatibus facultatibus surnptus sumptus metitur. metitur. 3110 ceterum Sigismundus et Mbertus, Albertus, qui ante cum eum imperauit, imperami, Bohemie Bohemie et et Hungarie Hungarie ceterum Sigismundus ditissimis prefuerunt, propemodum propemodum prodigi prodigi principes, principes, largitatcm largitatem eius eius ditissimis regnis regris prefuerunt, obfuscant.' cf. WI. W 1.1,349-50. HF183B germanus Friderici, Friderici, obfuscarit.' cf. 1,349-50. HF 183Β Albertus, Austrie dux, germanus uir animo excelso et moribus egregie preditus, sed profusior aliquantulum quam 3115 patrimoniiuires uires ferrent, suosegere egereuetat uetatamicos, amicos, in egestatem ipse prolabitur. 3115 patrimonii ferrent, dum dur suis prolabitur. W 1.1,395 1.1,395 Albertus Albertus nobilem adolescentem nudius me misit misit nobilem quendam quendam adolescentem nudius sextus sextus ad me anuloque per illum illum aureo aureo et et insigni insigni smaragdo me me donauit, donauit, qui qui lapis lapis in asiatica asiatica Scythia reperitur magnum est mihi reperitur in terra, magnum mliii hoc donura donum nec meis reis ex digitis digitis unquam unquam exibit, nisi me Glycerium uisitauerit; uisitauerit; diligit diligit cairn enim pudicitiam pudicitiamlapis lapis me forsitan forsitan aliquando Glycerium 3120 hic et maris atque femme femineconcubitusodit (4. VII. 1444). (De (De Glycerio Glycerio v. W 1.1,116; 3120 hic concubitus idit (4.1/II.1444). i. W I. 1,116; 155; 164). 164). 155; XXIII 84. PROCEDENTI per Austriam in aquilonem Moraui occurrunt, occurrunt, gens ferox et rapinarum rapinarum auida, auida, inter interHimgaros Húngaros Bohemosque Bohemosque trans trans Danubium Danubium 3125 sita,hanc bancprouinciam prouinciam cui euo nostro nostroSigismundus Sigismundus imperator Alberto genero 3125 sita. suo, qui qui postea postea imperauit, imperauit, dono dono dedit. dedit. rebeHantem rebellantem et et imperata imperata facere facere recusantem Albertus magn magnis quingentas ullias uillas recusantem Albertus ιs affecit cladibus; nam supra supra quingentas una excursione combussit, combussit, mortales mortales multos multos feci neci dedit, dedit, pecus pecus pene omne orne abegit iugumque ferre ferre perfidam perfidam gentem genteracoegit. coegit. 3130 In hac prouincia prouincia ciuitates ciuitates et ecclesie ritum tenent tenent et 3130 et oppida ippida romane ecciesie catholice fidei consentii'mt, consentiunt, barones ferme ferme omnes Hussitarum labe infect' infecti cathohce fidei ornes Hussitarum sunt, hic cum uerbum Dei Dei predicaret loamies Ioannes Capistranius Capisiranius et in errores sunt. hic 3058 tarciior: Carm. Carni. 58,5: 58,5: Saturai Saturni tardior tardior astro. astro. 3098 tardior: 3101 3126 310! liberatitas: 3126 dono: a. 1423. liberalitas: v. 216. i. 216. doni: a. 1423.

3099

attentum = = Ter. Ter. Ad. 8,31. 3099 attentum Ad. V.3,48; 1.3,48; 8,31.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

109 109

panni nominis, quem quer Hussitarum uehementius inueheretur, bannis baronis non parui cum Ezemahoram uocant, secuta conuersio est. qui relicta priore perfklia Ezernahoram uocant, secuta conuersio est. relieta priore perfidia cum duobus milibus rilibus subctitorum duobus subditorum ueritatem ueritatem romane sedis sedis amplexus amplexus est. filius filius 3135 3135 olomucensis* ecciesie eius, doctrina doctrina et et moribus moribus clarus, clarus, non diu diu postea postea olomucensis" ecclesie pontificatum obtinuit. ea est unica ciuitas Morauorum Morauorum episcopalis. episcopalis. ecciesia Morauorum Morauorum mater, mater. ib. olomucensis Germ. Germ. 27,21 27,21 Olumicensis Olumicensis ecclesia ih. 28,27 28,27 Olumicensis ecclesia ecciesia sub sub Calixto Olumicensis Calixto uacans uacans Protasio, Protasio, nobili nobili adulescenti adulescenti et et litteris litteris 3140 apprime erudito, quer quem canonici petiuerunt, comrnissa commissa est. nam, quamuis quamuis pater 3140 tarnen in in ohm ecclesiam ecclesiam persequeretur persequeretur Hussitarurn eius olim Hussitarum labe infectus, predicante tamen familia sua sua berme Capistranio, Ιs theologo, theologo, cum cum omni onmi familia Morauia Ioanne Capistranio, sanctissimi sanctissirad nomin nominis tutor effectus. ib. 53,11 Brunna Bnmria in heresim abiurauerat, ex persecutore religionis religionis tutor effectus. ih. pontifici pareat. pareat. Morauia nobilior Olomutio est, quamuis eius pontifici

orauos * aliquarido Regnum inter inter M Morauos* aliquando fuit fuit latissimurn latissimum ac ac [941 [94r] potenpoten- 3145 3145 Suatocupi* tissimum, quod quid usque tissimum, usque ad ad ftIium filium Suatocupi* durauit, culus cuius fortunam in Dei Bohemica conscripsimus Historia. Bohémica Historia, at cum cum fiiius filius Suatocupi ecclesiam ecclesiam Dei in spemeret, regnum genti ademptum est, quod postea romani cesares spemeret, quod in surit oppida plena Bohemiam transtulerunt. transtulerimt. in hac Bohemiam hac prouincia prouincia compluna complura sunt piena 3150 populo et et opibus opibus abundantia, abundantia, inter inter que Brurma Brunna principatum principatum obtinet obtinet et et 3150 Znoyma, Sigismundi obitu memorabilis. Znoyma, Sigismundi obitu memorabilis. hac hac nulli nulli transitus transitus patet patet nisi nisi ornes aditus armato potentiorique, latronibus omnes aditusobsidentibus. obsidentibus. taren Sermo genti genti mixtus mixtus est est theotoicus theotonicus ac ac bohemicus. bohemicus. superarit superant tamen Bohemi, quorum est regionis imperium. dixerim. quantum 3155 Que gentes ohm olim Morauiam incolueririt, incoluerint, non facile facile dixerim. 3155 Marcomanni et et Sudini Sudini Candique uero ex lectione Ptolomei accipere accipere licet, licet, Marcomanni Candique Morauiam et et Austriam, Austriam, que que trans Danubiur Danubiumiacet, iacet,incoluisse incoluisse uidentur. uidentur. Morauos HB 90E orienter Hungari Morauos 90E Morauia trans Danubium Danubium iacet, iacet, cui ad orientem Hungari Poloniqueregnum regnum possident, possident,Moraua Morauadisiuncti disiunctiamne, arne, qui fornen Polonique nomen regioni dedit. occidentem soler solemBohemi Bohemi excipiunt, excipiunt, Australes Australes meridianum, septentrionale latus 3160 3160 Slesite occupant, occupant. ager gens rapinis rapinis assueta assuetanulli ndli tutum tutum iter iter Slesite ager uirii uini frumentique frumentique ferax, ferax, gens nisi armato anuos regnatum. armato potentiorique potentiorique prebet. prebet. hic multos annos regnatum. Hi.mgari, Hungari, Bohemi, Russarii Polonique Polonique Morauorum Morauorum principi principi paruerunt, paruerunt, princeps ipse ipse romano romano imperio, imperio. Russani caput regni ciuitas ciuitas Volegradensis. Suatocopius Morauis imperabat, christiane cultor 3165 Suatocupi HB HB 90E 90Ε Suatocopius Suatocupi Christiane religionis religionis cultor 3165 et dignus, dignus, culus cuius memoriam memoriam ad ad posteros posteros referamus. referamus. cum cumaliquamdiu aliquamdiufeliciter feliciter regnasset, tandem Arnolpho regnasset, Amolpho imperatori imperatori tributum tributum pendere pendere recusans recusans cornmisso commisso pugne subtraxit atque, ut ut erat, erat, prelio, cum suos cadere animaduertisset, clam sese pugne mutata ueste quesiuit. Arnolphus Arnoiphus uictoria uictoria potitus regnum regnum mutata ueste incognitus incognitus salutem salutem fuga quesiuit. sacro fonte Morare Suatocopii quer de de sacro fonte leuauerat, leuauerat, possidendum reliquit. fuit 3170 Morauie Suatocopiifilio, filio, quem 3170 3135 3135

filius: Protasius. ffflus: Quadique.

3151 3151

Znoyma: v. Znoyrna: i. 315.

3156 3156

v

Ptolomei: 2.11,25-26 (35 ) Candique: lege Ptolomei: 2.11,25-26(35w) lege

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

110

Enee SiΙ~i Siluii Piccolominei Piccolominei Ence

Suatocopii filius, filius, quamquam quamquam cliristianorum christianorum sacris sacris imbutus, imbutus, minus minus ta tamen autem Suatocopii rn en quam decuit sacerdotes sacerdotes Dei ueneratus. mortuo mortuo rege imperii Morauorum partem quarn Poloni atque Hungari Hungari diripuerunt. diripuerunt. Theutones ac Bohemi, partem Piloni XXIV 3175

85. SLESIA post Morauiam Morauiaxn sequitur, sequitur, hand haudignobilis ignobilis prouincia, prouincia, quarn quam 85. SLESIA fontes eius in fluuius Oderà Odera perlabitur, inter amnes urines Germanie late cognitus. fontes que Slesia Slesia ad ad orienter orientemiungitur; iungitur; mare mare baitheum baltheum cursum cursum Hungaria, que terminât, longitudo regionis ducenta ferme passuum milia continet, terminan longitudo regionis ducenta ferme passuum muja continet, Vratislauia* est, latitude circiter circiter octuaginta. octuaginta. caput caput gentis gentis Vratislauia" est, amplissima amplissima latitudo 3180 ciuitas ad ripam Odere sita, priuatis ac publiais edificiis magnifiée 3180 ci~t2S ad ripam privatis publicis edificiis magnifice ornata, episcopatum maures maiores nostri nostri aureum aureum uocauere; uocauere; Hussitarurn Hussitarum bella bella cuius episcopatum luteum reddidere. reddidere. in in hac hac urbe urbe regnante regnante apud apud Bohemos Bohemos Venceslao Venceslao orta orta luteurn seditiorie consules, cónsules, quorum quorum prima prima potestas potestas est, per per fenestras fenestras ex ex pretorio in seditione gladiis ac lancéis spectaculum forum precipitati, precipitati, gladiis lanceis irate irate plebis excepti, excepti, dirum dirum spectaculum 3185 prebuere; prebuere;culus cuius rei auctores Sigismundus [941 [94v] imperator imperator paucis post annis 3185 auctores Sigismundus aimis duces Slesie Slesie multi numero, inter inter quos quos paterna paterna hereditas hereditas securi percussit. duces capita diuiditur. diuiditur. him bine scissa scissa multas multas in in partes partes prouincia prouincia frequentes fréquentes per capita calamitates incurrrit, crebris crebrisexposita expósitalatrociniis. latrociniis. inter inter hos duces unurn unum calarnitates his duces esse ferunt ferunt (nomine (nomine Bolconem Bolconem Opoliensem Opoliensem appellant), appellant), qui quiGlogouie Glogouie esse 3190 residens residensdeliciis deliciisac acuoluptatibus uoluptatibusdeditus deditususque usqueadeo adeoinsarYuit, insaniuit, ut ut neque ncque 3190 inferos neque ñeque superos superos esse esse diceret diceretandmasque animasque cum cum corporibus corporibus simul simul inferos prorsus interim interire putaret. putaret. ecciesiarn ecclesiam uel uel numquam numquam uel uel raro raro ingressus ingressus est. est. sacramentis christianis prorsus abstinuit nisi quod abusus matrimonio sacramentis christianis prorsus abstinint nisi quid abusus matrimonio uxore, que que sibi sibi ingrata ingrata esset, esset, relicta relieta alterar alteramsuperduxit superduxit que, que, ne ne pellex pellex 3195 appellari posset, non nisi per solempnia matrimorai coniungi uoluit. 3195 appeΠari non nisi per solempnia matrimonii coniungi uoiuit. Slesite sub imperio Bohemorum Bohemorum constituti constituti sunt; tamen imperata sum; nunc tarnen facere detrectant. Georgium Georgium nouum nouum regem regem admittere admitiere recusantes Vilhelfacere lube! ducem secuti, secuti, qui regnum regnum Bohemie ad se pertinere affirmât mum Saxonie ducem pertinere affirmat propter coniugem, coniugem, que que Ladislai Ladislai Hungarie Hungarie atque atqueBohemie Bohemieregis regissoror sororfuit. fuit. propter ladius* eius 3200 g gladius* erit. 3200 eius litis fitis arbiter arbiter erit. Sermo gentis mauri maiori ex parte theotonicus theotonicus est, est, quamuis quamuis trans Oderam Oderam polonica lingua preua!et. preualet. ob ob quam rem non immerito immerito quidam hoc in loco po!onica Germanie terminum esse esse Oderam Oderam putauere, putauere, quamuis quamuis idem idem f!uuius fluuius in in Germanie septentrionem uergens uergens germariicas germánicas gentes ripis ambabus ambabus alluit. alluit. septentrionem 3205 3205

Vratislauia Vorcio) duo fuerunt fuerunt fuji filii, linslaus Vinslauset etIratislaus. Vratislaus.ex exVinslao Vinslao Vratislauia HB HB 89A 89Α ((Vorcio) est,Grezomislaus, Grezomislaus, qui qui et et Nedam Neclam dictus dictus est, est, uriicum unicum timons timoris et et pacis pacis natus est exemplum. cuius ignauiam in animo uoluens uoluens patruus patruus {Vratislaus) optimum exemplum. cuius ignauiam in ammo (Iratislaus) optimum ,

3177 3177

3197

3198

mare baltheum: RB HB 97Β. 97B. 3197 Georgium: Georgium: Podiebrad. Podiebrad. 3198 se: se: v. 3946; 3973. 3973. mare i. 3946; iugem:Aima. Anna. v. 2888. juger: i. 2888.

3199 3199 concon-

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa

111 lii

plura aduersus instrumentum ad subigendam sibi Bohemiam ratus arma mouens piura quibus magnificatus magnificatus et auctus urbem urbem condidit condidit inter inter duos duos feiiciter gessit. quibus eum bella feliciter Pubecham, quam quam de de suo nomine Vratisianiam Vratislauiam nuncupauit. nuncupauit. 3210 3210 montes Mechiam et Pubecham, Germ. 28,26 28,26 Ad Oderam plerique Germanie Sarmatieque terminum terminum Oderam fluuium, quem quer plerique Germ. esse uoluerunt, uoluerunt, insignis Slesitarum mater mater atque atque esse émigraisecclesia ecciesia uratislauiensis uratisiauiensis iacet, iacet, Slesitarum ib. 53,11 53,11 Super Super Oderam Oderam Vratislauia Vratislauia iacet, urbs urbs latericia latericia ac ac non non minus minus decora regina, ib. potens, cuius olimepiscopatum episcopatum aurei.im aureum appellauere. appellauere. ib. ib. 59,20 59,20 Irati Vrati-curas ulm quam potens, slauiensem episcopatum aureum aureum quondam quondam appellauere, appellauere, sed sed hunc hunc quoque quoque HusHus- 3215 3215 siauiensem sitarum uesania extenuauit. extenuauit. bic hic canonici, canonici, dur dumcanonicas canónicas horas horas canunt, canunt, rubeis rubeis cappis o ornati ecclesie morem morem tenent. tenent. rn ati cardinalium romane ecciesie gladius HB 143C 143C Nobis armis acquili Nobis persuasimi persuasum est armΙs acquiri regna, non legibus. gladius HB in hac hac parte parte Germanic Germanie linquere linquere fines fines et ad ad orienter orientem ac ac sepsepLibet in tentrionem sarmaticas sarmaticas inuisere inuisere gentes. gentes. tentrionem

3220 3220

xxv

XXV POLONIA uasta uasta regio regio est, est, que que Slesie Slesie ad ad occidentem occidentem proximat, proximat, 86. POLONIA Lituanis ac Prutenis Hungaris, Litumiis Pruterils contermina, contermina. hic Cracouia est precipua [95r1] in qua hberalium liberalium artium schola furet. floret. Sbigneusk Sbigneus* huic urbi regni ciuitas, in litterarum doctrina et morum suauitate insignis, insignis, aa quo minim suauitate prefuit, episcopus fitterarum accepimus epistolas epístolas multo sale et romana elegantia conditas. conditas, cui romana elegantia plurimas accepimus singulares uirtutes uirtutes romana romana ecciesia ecclesia insigne insigne cardinalatus cardinalatus honoris, honoris, ob singulares rubentempileum, pileum, misit. rubenter

3225 3225

Sbigneus W W1.1,527 rectus. non solum soium que presentía presentia Sbigneus 1.1,527 Animus illi liii magnus magnus est, sed rectus, ñequeprodigus prodigusest, est,ututradigras indignis 3230 3230 sunt disponere nouit, fouit, sed futura futura longe longepremeditatur, prereditatur, neque facilitates Ecciesie Ecclesie di.ssipet dissipet ñeque auarus, ut ut indigentibus indigentibus non pomgat porrigat largiendo facultates neque auarus, sed est est elemosine elemosine dispensator dispensator domusque domusque sua sua claris Claris hospitibus hospitibus semper semper manum. sed patet. quicumque quicumque Poloniam Poloniam ingrediuntur, ingrediuntur, oratores oratores aut aut uiri uiri prestantes, prestantes, hune hunc patet. adeunt, hunc patronum habent, habent, ab hoc honorantur donanturque; in quibus rebus adeuiit, hune patronum honorantur donanturque; liberalitas recognoscitur. recognoscitur. est est in eu eo clara facundia, facundia, multe multe in ore eius eius facetie facetie 3235 3235 uera liberailtas multusque iepos. lepos. non elatus elatus est, est, non non iracundus, iracundus, non non exactor exactor pecuriiarum, pecuniarum, fun non multusque benignus, periculi pericuh declinator contemptor, decimator atque contemptor, uindicte cupidus, sed mansuetus, benignus, ahene non inimicus. 556 (Sbigneus) iniricus. Somn. Somn. 556 (Sbigneus) perfulgide uite et amator patrie sue et aliene 3224 3224

3226

schola: imiuersitas umuersitas jagellonica, jagellonica, condita condita a. 1364. 1364. Sbigneus: Sbigneus: cf. Comm Comm.204, 204,12. epí12. epischola: meas ((== Aeneae), quibus amicos alloquor, tibi tibí ut ederem, sepius sepius stolas: W 11,161: ΙΙ, 161 : Epístolas Ερistοla meas flagitasti. uolui uolui tuo tuo desiderio desiderio morem gerere. commisi commisi librario librario meo, non, ut ut optarem, optarem, tersi, terso, flagitasti. murer gerere. comperi alterum uolumen absolutum. surit epistolarum epistolarum uolumina. uolumina. comperi opus ut transcriberet. duo sunt hoc correxi dignationique tue sextemos mix transmitterem, trarismitterem, si baiulus baiulus esset esset fidus. habet habet liber sextemos hic tue mox duos de uiginti; nugas quas dum (16. VII. 1450). una dur lego mei me pudet. (16.111.1450). fugas quamplures continet, quas sola Sbignei ad Aeneam nobis tradita est: WIll, W III, 245-53. cf. ib. 1.1,144-46; 526-32; III, III, 8-10; 8-10; 315315solaSbigneiadAeneamnobistraditaest: 485-6. multo multo sale: cf. cf. Hor. Hor. Sat. Sat. 1.10,3. elegantia: elegantia: cf. cf. Cie. Cic. Brut. de Or. Or. 2.7,28. 47; 485-6. Brut. 75,261; de 3227 romana ecclesia: Eugenius EugeniusIV, 18.XII.1439; contra 3240; 5547. 3222 romana JI, 18,X11. 1439; contra

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

112

Enee Siluii Piccolominei Piccolominei Ence

admirabilis doctrine. doctrine. W W 11,202 11,202 Felix, ut utassumptus assumptus fuit, fuit, antequam antequamBasileam Basileam 3240 peteret,apud apud Lausanamcardinalem cardinalemcreauit creauitSbigneum Sbigneumcracouiensem, cracouiensem, qui qui ac ac-3240 peteret, Lausanam ceptauit. Germ.29,28 29,28(Sbigneus) (Sbigneus) sánete romane ecciesie ecclesie cardinalis, cardinalis, optimus optimus et ceptault. Germ. sancte romane doctissimus pater, quocum quocum nobis nobis skigularis singularis amicitia amicitia fuit, fuit, quamuis quamuis alter alter alterum alterum nunquam uiderit. ~derit. sed paria litterarum htterarum studia nos iunxere et epistolarum fréquentes frequentes missiones retinuere, ita, ita, ut utetiam etiammortui mortuidulcissima dulcissima nobis nobis memoria memoria missiones amorem amorem retinuere, 3245 maneat. maneat. W111,253 W111,253 Ad arcendum frigus brumale a corpore quod in in 3245 arcendum frigus coi-pore paternitatis paternitatis tue, quid calida regione regione ortum ortum moleste moleste hiemem paternitati tue tue pernceam pelliceam hiemem suffert, suffert,mitto r itti paternitati mardurinam; eam marduririam; rogo digneris ea rn referre referre in acceptum. Ciuitates Poloriie Polonie preter prefer Cracoulam Cracouiam parum parum nitide: nitide: ex ex materia materia 87. Ciuitates domos ferme ferme omnes eomponunt plerasque plerasque luto luto Ιirιkmt. liniunt. pkma plana regio regio et et ornes componunt 3250 nemorosa est. est. potus potus genti genti ceruisia ceruisia ex ex tritico tritico atque atque humulo humulo factus. factus. ulni uini 3250 nemorosa rarissimus usus nec uinee cultura cognita. cognita, ager ager cereris cereris ferax. ferax. multa multa genti armenia, multa ferarum uenatio. equum siluestrem, preter comua arrenta, multa ferarum uenatio. equum siluestrem, preter comua cento ceri similem, edunt. feros feros quoque quoque boues uenantur, uenantur, quos quos prisci prisci uros uros uocauere. uocauere. simikm, edunt. pisce ac uolucribus abundant. abundant, argenti argenti atque am-i auri mops inops terra. 3255 Vectigalia regnum in quatuor partes diulsere diuisere maures. maiores. has has 3255 Vectiga]ia regi pama, parua. regnum per circulum circulum ai-mi anni rex rex ambit: ambit: quelibet quelibet pars pars tribus tribus mensibus mensibus regem regem ac ac curiam pascit. quibus quibus exactis exactis ad ad alterar alterampartem partem fit fît transitus. statuta statuta sunt sunt curim-n prouinciales oportet. oportet. si manserit ultra prefinitum tempus que prestare prestare prouiriciales tempus rex, suo uiuere sumptu sumptu cogitur. cogitur. 3260 Cum rex gentis gentis patrum patrum nostrorum nostrorum tempestate tempestate obisset obisset rehcta relicta filia, filia, 3260 CUm rex Vilhetmus* Vilhelmus" dux dux Austrie Austrie in in matrimonium matrimonium earn eam accepit accepitillique illique regno regno prepreΝΙa~sΙaυm* ex fectus est. est. non non placuit placuit Polonis Polonis rex theutonicus. Vladislaunr ex Lituania Lituania uocauere eiectoque eiectoque Vilbelmo Vilhelmo cordugem coniugem eius eius et et regnum regnum foui nouo regi regi tratradidere. gentilis gentilis fuerat Iladislaus Vladislaus et et ydola ydola coluerat, coluerat, sed sed baptismum baptismum cum cum didere. 3265 regnosuscipere suscipere non non recusault. recusauit. conuersus conuersus ad ad Christum Christum religiosum religiosum prinprin3265 regno cipem Lituanis [951 [95v] ad ad euangelimn euangelium traxit, traxit, pontificales pontificales cipem gessit. gessit. multos multis ex Lituanis ecclesias episcopos magno honore prosecutus est. inter inter ecciesias nonnullas erexit, episcopos equitandum, quotienscumque quotienscumque turres turres ecclesiarum ecclesiarum inspexit, inspexit, detracto detracto pileo caput inclinauit qui coleretur in ecciesia, ecclesia, ueneratus. ueneratus.cum cumTartar-is Tartaris inclinault Deum, Deur, qui 3270 regni limites infestantibus Prutenosmaxirno máximo bello uicit, 3270 regni infestantibus feliciter dimicauit; Prutenos de quo inter res pmtenicas prutenicas memorabimus. memorabimus. ex ex priori priori coniuge prolem non sustulit, haud legitimum legitimum fuIt, fuit, ex secunda sustuilt, cum qua matrimonium matrimonium haud securida iam jar ferme nonagenario duo nati surit sunt filii, filii, Vladislaus Casimirus. Iladislaus et Casimirus. Vilhelmus W1.1,529 1.1,529 (Vilhelmo {Vilhelmo duci duci Austrie) Austrie) flua filia regis regis Lodouici, Lodouici, qui qui HunHunVilhelmus W 3275 gariam Poloniamquepossidebat, possidebat, in in matrimonium matrimonium coniuncta coniuncta fuit, fuit, regnumque regnumque 3275 ganar Poloniamque 3241 3241

3247 3260 3247 mardurinam: cf. 117 . pseudocardinalis creatus creatus aa Felice Felice V, V, 12.111.1440. 12.IV. 1440. rex: pseudocardirialis mardurinam: cf. 117. 3260 rex: 3262 3262 Vladislaum; II Jagello. v. 3325; 3382. Ludouicus II Magnus. Magnus, fili.., filia: Hedwige Hedwige d'Anjou. d'Anjou. Viadislaum: Jagello. i. 3325; 3382. 3263 3269 3272 3263 3269 3271 memorabimus: v. 3665. 3272 sea. 1386. 1386. Tartaris: v. 3664; 3676. 3676. 3271 tradidere: a. Tao-tm-is: i. 3664; memorabimus: i. 3665. se 3273 3273 cunda: lege lege quarta; Sophia de de Kiev. Kiev. nonagenario: v. 3314-16. curida: quarta: Sophia nonagenario: i. 3314-16.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa

113

Polonie iii in doter dotemdatum. datum, nec nec diu din post post Piloni Poloni nulla nulla injuria iniuria Ilacessiti, lacessiti, rilsi nisi quid quod ΡοΙο~e expulemnt ac non sokim solum imperium theutonicum ferre nolebant, Vilhelmum regno expulerunt sed nuptam nuptam quoque quoque sibi sibi abstulerunt. abstulerunt. nec nec contenti contenti hoc hoc abominandum abominandum regnum, sed aggressi facinus memoriaque memoriaque nostra nostra iriauditum inauditum scelus scelus adorsi adorsi regiriam, reginam, que que alteri aggressi nouo regi coniunxere, coniunxere, quamuis quamuis ma, illa, ρr~οr~s prioris mariti memor, numquam 3280 3280 nupserat, foui 1.1,19 Pruteni uolens nouo nupto nupto coniacuerit. coniacuerit. W W 1.1,19 Pruteni et et Piloni Poloni grandes grandes exercitus exercitus uolens inuicem pro ueteri odio certent (13.V.1433). struunt, ut irι~cem Vladislaum Vir. 93,10 93,10 Ladislaus, rex Polonie, natione Tartarus, infldehs infidelis (nam Iladislaum hr. fecit. quid dimissa christianum christianum se fecit, sua dimissa propter regnum habendum habendum secta sua gentilis erat) propter erat Wilbelmus Wilhelmus dux Austrie, 3285 3285 fackmt homines? homkies? tunc in regno erat enim regni causa non faciunt regnum Polonie in filiamCaroli Caroliregis regis Hungarie, Hungarie, in uxorem uxorem habuerat habuerat et regnum qui reginam, filiar dotem receperat. receperat. sed sed Piloni Poloni gentilem gentilem potius quam theutonicum theutonicum regem regem habere habere doter uolentes Ladislaum Ladislaum uocant, Wilbelmum Wilhelmum expelkmt expellunt reginamque, reginamque, ueteris ueteris regis regis uolentes coniugem, foui nouo regi regi tradunt. tradunt. sed sed ma illa concubinam concubinam se, se, non non cordugem coniugem dicens, dicens, ei prolem nunquam sponte prolem habuit mortuaque est. exhinc alia 3290 3290 spinte illi Μ~~coniacuit, nec ex eo nuiiquam in et sobolem suscepit, Catonem centenmis sibi coniunx est, iam centemnis hoc data ex qua lam coriiunx superaos, nisi adiutorem habuerit. Maxenissam superans,

mortuo* Vladislaus Iladislaus Polonie Eo mortuo* Polonie regnum regnumaccepit, aeeepit, Casimirus Casimirus Lituanie 88. Eo dueatum consecutus eonseeutus est. est. prior, ad ad Hungarie Hungarie quoque quoque regnum regnumaccersitus, accersitus,in in ducatum bello Turcorum, ut ut ante ante narratum narratum est, est, cecidit. cecidit. qua qua re re cognita cognita sohciti soliciti 3295 3295 bello successore Fridericum marchionem brandeburgenPolonie proceres successore Fridericum marchionem brandeburgende Poloriie prσceres sem, qui puericiam puericiam in in regno regno transegerat transegerat tinguamque linguamque gentis gentis et et mores mores scm, qui tenebat, ut utregnum regnumacciperet acciperetrogauerunt. rogauerunt. responsum responsum datum datum est: est: CaCasimirum Litumiie Lituanie ducem, qui frater esset defuncti regis, heredem heredem extare; extare; sciscitari animum oportere; oportere; cui cui fratemum fratemum paternumque patemumque regnum regnum 3300 3300 sciscitari eius eius animum cupienti impedirnentum impedimentum afferre afferre ee dignitate dignitate sua sua Fridericus* Fridericus" non duceret. ducerei, pari moderatione et Mbertus Albertus Boioarie Boioarie dux erga Ladislaum Ladislaum Alberti filium usus est, qui Bohemie regnum sibi sibi oblatum recusault. recusauit. Fridericus Fridericus quoque quoque imperator et ab Himgaris Hungaris et et aa Bohemis Bohemis ad ad hereditatem hereditatemLadislai Ladislai uocatus uocatus numquam audire sustinuit, sustinuit, quid quodpatmeli patruelipreiudicium preiudiciumfaceret. faceret.ingens ingens laus 3305 3305 numquam audire nostre etatis et magnum magnum decus decus germanici nominis, quamuis quamuis non ambigo ambigo esse aliquos, qui non tam tam [96r] [96r] justitie iustitie quam quam ignauie ignauie tradunt traduntalienis alienis regrds regnis abstinere. ego ego quid quodrecti rectispeciem speciem habet, habet, non non laudare laudare non non quempiam abstinere. possum. Casimirus Casimirus autem autem etsi etsi difficile difficile aa Lituanis Lituanis dirnitteretur, dimitteretur, qui qui suum suum pacificar regni 3310 apud se principem cupiebant, in in Poloniam Poloniam ueniens ueniens pacificam 3310 principem retiñere retinere cupiebant, sororem* gubernationem accepit accepit nec nec chu diu postea postea sororem* Ladislai Ladislai regis regis duxit duxit gubernationem uxorem. multa multa ej ei aduersus aduersus Fratres Fratres Theotonicos, Theotonicos, qui qui Sancte Sánete Marie Marie apappellantur, rebus prutenicis prutenicis referemus. referemus. peflantur, bella fuere, de quibus in rebus 3286 3286

3295 3295 3291 Catonem: Caroli; lege lege Ludouici. 3291 Catonem: Carrn. Carni. 63,3-6; cf. 3316 3316mílitis. ante: v. 1832. militis. ante: i. 1832. Caroli: 3311 3312 3313 3313 3312 belFratres: i. 3584. 3296 Fridericuxn: Fridericum: II. sororem: Elizabeth, Elizabeth,10.11. 10.11.1454. Fratres: v. 3584. bel1454. J• 3311 sororem: la: a. 1454-66,ν. 1454-66,v. 3660-3790. 3660-3790. la: a. 3296

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

114

Enee Siluri Siluii Piccolominei Enee

mortal hr. mortuo Vir. 94,14 94,14 Mortuus Mortuus est duobus duobus filiis filiis rehctis, relictis, Ladislao Ladislao et et Casimiro, Casimiro, tarnen est hos his fuisse fuisse quorum alter alter Poloruam, Poloniam, alter alter Lituarnarn Lituaniam sortitus sortitus est. rumor tamen σs, non regis. cuiusdam multis militis fill filios, elector, Fridericus Mansi 11,202 Fridericus, marchio brandeburgensis, imperii elector, Fridericus preditus moribus, clarum darum tota Germania Germania nomen fornen habet, habet, cuius imprimis imprimis illud mud optimis preditus moderationis moderationis sue rustre illustrepreconiurn preconium fertur, fertur, quid quod uocatus uocatus in in regem regem a a Polonis Polonis 3320 jure gentium per successionem alteri alteri deberetur. deberetur. quid iure 3320 regnmri regnumrecusauit, recusauit, quod Vratislauiarn inter et Alberti Alberti filiam filiar sororem WW111,231 inter regem regem Polonie et sororem 111,231 Nunc apud Vratislauiam matrirnoium tractatur jam conclusurn matrimonium tractaturcrediturque crediturque iam conclusum (11.VIII.1453). (11.Vili. 1453).

3315

XXVI

orienter connexa 89. LITIANIA LITVANIA et ipsa late patens regio PolonΙs Polonis ad orientem eonnexa Vitoidus* huic prefuit, Vladislai 3325 est, est,palustris palustrisferme ferme omnis omnis ac nemorosa. Vitoldus* Vladislai cum regno Polonie Christi Christi sacramentum sacramenturn frater, qui reicto relieto deorum deorum cultu cultu eum accepit. magnum Vitoldi fornen sua tempestate fuit. accepit. Vitoldi nomen fuit, quer quemsubditi subditi adeo adeo timuerunt, ut ut iussi iussi laqueo laqueo se se suspendere suspendere parere potius potius quam quam principis principis indignationem incidere incidere uoluerint. detrectantes indignationem detrectantes imperium imperium insutos insutos ursina 3330 pelle causar nutrlebat, 3330 pelleuluentibus uiuentibus ursis, ursis, quos quos earn ob causant nutriebat,dilaniandos dilaniandos obiecobiecΙs. equitans equitans arcum arcum semper tensum tensum tauit crudelibusque crudelibusqueallis aliis affecit affecit supplici suppliciis. gestauit. si quer quemconspicatus conspicatus est aliter incedere quam uokiit, uoluit, confestim confestim sagitta confodit. confodit. multos multis quoque sagitta quoque per ludum ludum interemit interemit sanguinarius sanguinarius carcarrtifex. populares et et ipsum ipsurn principem principem certum certum faciei discrimen, nifex. ut esset inter populares faciei discrimen, 3335 3335 radere radere barbar barbara omnibus omnibus imperauit. imperauit. id ubi non successit successit (facilius (facilius enim ipse mentum et et ceruicis quam barbe iacturam Lituanus ceruicis Lituanus ferebat), ferebat), tonsus tonsus ipse caput prodlit, prodiit, capitale capitale interminatus, interminatus, si si quis quis prouincialium prouincialium pilos pilos faciei faciei cesare Utuanorum Lituanorum appellatus prius deponeret. rex aa Sigismundo Sigismundo cesare capitis ue deponeret. se conuenirent. obiit quam quam legati diadema ferentes se obiit 3340 3340

494F20 Vitoldus Lituanie Vitoldus DF DF 494F20 Lituanie dux plebem plebem legi, legi, leger legem principi principi subsubiectarn esse iectam esse oportere oportere dicebat, dicebat, adeoque adeoque differentem differentem moribus moribus et et habitu habitu a suis suis ros tonderi tarnquarn maiestatis sese prebuit, prebuit, ut illos e dicto iusserit, sibi tamquam popularibus sese tonderi edicto Lituani uitam uitarn barbar iritonsarn insigne barbam intonsam retinens. retinens. at cum id nun non succederet succederei (nam Lituani ipse genasque rasit, capitalem potius quam barbar barbam parati parati craft erant arnittere) amittere) caput ipse capitalem barbar aut comam deponerent. 3345 penar eis comminatus, exernplo barbam 3345 penam in eos comminatus, qui suo exemplo

nutriuit, [961 ex manibus eius Successor Suidrigal* Suidrigal* ursam nutriuit, [96v] que sueta ex paneraaccipere accipere sepe sepe in siluas siluas uagabatur; uagabatur; redeuriti redeunti usque ad thalamum thalamum paner principis ostia queque patebant. ibi ibi confricare ac pulsare pedibus ostium, cum fames fames affuit, consueuit. consueuit. cui cui princeps aperiens cibum cibum prebuit. prebuit. conatque urse 3350 spirauerenobiles nobiles aliquot aliquot adolescentes adolescentes aduersus aduersus principem principem atque urse 3350 spirauere 3325 3338 3346 3338 3326 i. 304. 3346 Suidrigal: Suidrigal: 'Sui'Sυi v. 3264. 3264. 3326 frater; se. se. patruelis. patruelis. rex: v. 304. 3325Vladislai: Iladislai: i. frater: drigal successor ipsius ipsius in in priiicipatu dies suos suis in pace finiuit; finiuit; Sigismundus uero, successor drigal abdieatus abdicatus a principatu ducatu, is is est, qui necatus fuit.' (mg. (mg. Vat. Vat. Lat. 3888, 3888, f.f. 96"). 96v).

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De De Europa

115

secuti sumptis sumptis armis armis cubiculi cubiculi principa[is principalis ianuam confricauere. modum secuti januar confricauere. credit Suidrigal ursam adesse ostiumque ostiumque aperuit, ibique mix mox ab ab inincredit Suidrigal ursam adesse aperuit, ibique sidiantibus interat. prouincie prouincie deinde gubematio ad Casimirum Casimirurn sidiaritibus confossus confissus interiit. peruenit. ρerυe~t. υm nunquam Suidrigal DF 480DI3 Lituanie ducem SυΙtriga Suitrigalum nunquam a domo pedem 3355 3355 480D13 Lituanie Suidrigal mouisse aiunt, quin quin dispensatorem dispensatorem percontaretur, percontaretur, an an librum, librum, quer quemsibi sibi de arte arte rouisse aiunt, popinaria accuratissime compom componi curauerat, curauerat, secum secumafferret, afferret, quasi quasi Apitius Apitius exquiexquisitarum cultor epularum. cena cena apud apud eum eum non minus sex horarum fuit nec fercula rit. minus quam triginta et centum centum aRata aliata sunt, dur dumligu ligurit.

tempore difficilis transitus est palustribus aquis 90. Ad Lituanos estiuo tempore difficilis transitus aquis 3360 3360 cuneta ferme ibsidentibus; obsidentibus; hiers hiemsprebet prebetaditum aditumastrictis astrictisgelu gelulacimis: lacunis: curicta ferme fackmt plurium dierum mercatores ac niuem niuem iter faciunt dierum cibaria cibaria in glacier ac mercatires super glaciem uehiculis certa uia: uia; meatus, sicut sicut in in mari, siderum siderum cursus cursus uebiculis ferentes. nnulla ~Ιa certa ulile. opes ipes apud eos eis Lituanos oppida ñeque frequentes fréquentes uille. ippida neque ostendit. rara inter Lituanos 3365 nostra etas zebeHinis armelinisque precipue animalium pelles, quibus nostra etas zebellinis armelinisque 3365 peiles, quibus precipue anΙmεdiυm nomina indidit. usus usus pecunie pecunie ignotus; ignotus; locum locum eius eius pelles obtinent: uiliores uiliores cupri atque argenti argenti ulces uices implent, implent, pro pro aun aurosignato signatopreciosiores preciosiores acaccupri atque cipiuntur. Matrone nobiles publice pubhce concubinos habent permittentibus permittentibus uiris; uiris; quos quos matrimonii adiutores uocant. uocant. uiris uiris turpe turpe est est ad ad legitimar legitimamconiugem coniugem 3370 3370 matrimonhi adjutores matrimorda mutuo consensu pellicem adiicere. soluuntur soluuntur tarnen tamen facile matrimonia consensu et pellicer adlicere. iterum atque iterum nubunt. bis cere ac merns mellis est, quid quodsiluestres siluestresin insiluis siluis apes apes conficiunt. confíciunt. Multum his nigerdmus. armenta arrenta uictum uini rarissimus usus, et panis uictum prebent prebent multo ρ mis nigerrimus. 3375 lacte utentibus. sermo sermo gentis gentis sclauonicus sclauonicus est; latissima est enim hec lingua 3375 r et in uarias uarias diuisa diuisa sectas. sectas, ex ex Sclauis Sclauis erdm enim alii alii romanar romanam [971 [97 ] ecclesiam ecclesiam Piloni; ahi sequuntur ut Dalmate, Croatini, Carni ac Poloni; alii Grecorum sequuntur errores ut ut Bulgari, Bulgari, Rutheni Rutheni et et multi multi ex exLituariis; Lituanis; aliΙ alii proprias hereses hereses inuenere ut ut Bohenii, Bohemi, Moraui Moraui et et Bosnenses, Bosnenses, quorum quorum magna magna pars pars Ma Mariicheorum imitatur nicheorum imitatur irisariiam; insaniam; ali aliiι gentili gentili adhuc cecitate eccitate tenentur, tenentur, queque- 3380 3380 madmodum multi multi ex Lituanis horum magna pars euo madmodum Lituanis idola idola colentes. colentes, horum euo est, postquam postquam Vladislaus Iladislaus ex ea gente Polorde conuersa est, nostro ad Christum conuersa Polonie regnum accepit. -

91. Noui ego Hieronymum Hieronyraum Pragensem, Pragensem, sacris sacris litteris litteris apprime apprime emeruIoni ego supra ulginti darum, qui aimos facundia singulari clarum, annos supra uiginti 3385 3385 ditum, uite mundicia et facundia etrusco perdtentiam Αpem~no etrusco in heremo camaldulensi in Apennino penitentiam egit. egit. hic oriente apud Bohemos Bohemos Hussitarum Hussitarum heresi heresi fugiens fugiens pestiferum pestiferum uirus uirus in in Poloniam Poloniam 3357 rm re coquinaria coquinaria (scriptus saeculo tertio) ei attribuitur. Apitius: uixit uixit 50 50 p.Chr.n.; liber De De re Apitius: 3379 3384 3385 rm almos: armo Hieronymum: i. 2564. Manicheorum: v. 2564. rm Hieronymum: Lituaniae Lituaniae apostolus. apostolus. annos: ab anno 3379 Manicheorurn:

1408.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

116

Ence Siluli Enee Siluii Piccolominei Piccolominei

transiuit, ubi acceptis predicaturus trarisi~t, acceptιs litteris a Vladislao rege commendatitiis predicaturus Christi ad ad Vitoldum Vitoldum principem principem in in Lituaniam Lituaniam penetrauit penetrami euangelium Christi 3390 multosque populos, Vitoldi ad salutiferam Dei Vitildi fauore fretus, ad salutiferam nostri fidem 3390 multosque pσpulos, tandem ad ad synodum synodum basiliensem, basiliensem, uocatus aa luliano luliano conuertit, uenitque υe~tqυe tandem cum de de rebus rebus bohemicis bohemicis ageretur. ageretur. Sancti Angeli cardinale, cum Narrabat bic hic multa multa de de Lituanis, Lituanis, que que pene pene incredibilia incredibilia uidebantur. uidebantur. aliis eius eius dicta dieta nec mouebar, mouebar, ut ut crederem. crederem. hbult libuit adire adire audiebam ego ex alus 3395 hominem hominem atque atque ab ab eius eius ore ore relata relata cognoscere. cognoscere. comites comités mei mei fuerunt fuerunt 3395 Castellanus, qui qui turn turn Iuliaid luliani cardinalis cardinalis domum domum regebat, regebat, BarNicolaus CasteHanus, Βar Lutinianus, archiepiscopi archiepiscopi mediolanensis mediolanensis scriba, scriba, et et Petms Petrus NoNotholomeus Lutinianus, xetanus xetanus*, uiri graues et docti. hominem in *, cardinalis firmani secretarius, uiri cella sua trans Rhenum apud Cartusienses conuenimus. cuius cuius hec hec narratio narratio ceΠa 3400 fuit. fuit. 3400 Noxetanus Somn. Somn. 554 554 Petrus Noxetanus, Noxetanus, Nicolai Nicolai summi summi pontificis pontificis scriniarius, scriniarius, Noxetanus incorrupte comes comes fidei fidei et amicus amicus Musis. Musis. Comm. Comm.42,30 42,30 Petms Petrus Noxetanus, Noxetanus, qui qui iricorrupte ctiam Dοrr~nici Dominici secretarius secretarius fuit. fuit. ib. ib. 59,25 59,25 Petrum Petrum Noxetamim, Noxetanum, Ence Enee uerum et et etiam antiquum eo loco, ad quem ut primus aritiquum amicum. W W 111,163 ΙΙΙ,163 In co quer tua te uirtus euexit, ut 3405 romani romanipontificis pontificislatus latusstipares, stipares, multa multa abs te acta acta smit, sunt, que que me tibi maximopere maximopere 3405 deuinciunt. tuus sum, quaritus quantussum sum(14.V.1453). (14.V. 1453). cf. cf. Carm. Carm. 99. 99. deuinciurit. Primi, quos quos adiit adiit ex ex Lituanis, Lituanis, serpentes serpentes colebant. colebant. paterfamilias paterfamilias 92. Primi, suum [971 [97v] quisque quisque in in angulo ángulo domus serpentem habuit, cui cibum dedit ac serpenter habuit, sacrificium fecit in Hieronymusiussit iussit omnes interfici et in in feno feno iacenti. iacenti. hos his Hieronymus ornes interfici 3410 foroadductos adductospublice publice cremari. cremari. inter inter quos unus inuentus inuentus est major maior ceteris, 3410 foro quemsepe sepeadmotus admotus ignis ignis consumere nullo pacto ualuit. quer Post hos gentem repperit, repperit, que que sacrum sacrum colebat colebat ignem ignem eumque eumque perperPost his gentem petuimi appellabat. sacerdotes templi materiam ne deficeret ministrabant. petuum appeHabat. miulstrabant. hos super ulta uita egritantium egrotantiumamici amiciconsulebant. consulebant. uh illi noctu noctu ad ad ignem ignem his super 3415 accedebant;mane maneuero ueroconsulentibus consulentibus responsa responsa dantes dantes umbram umbram egroti egroti 3415 accedebant; apud ignem sacrum sacrum se se uldisse uidisse aiebarit, aiebant, que, que, cum cum se se calefaceret, calefaceret, signa signa ud uel mortis uel uite ostendisset: uicturum egrotum facies ostensa igni, contra, si ostensa ignι, ulte ostendisset: uicturum egrotum dorsum ostentasset, moriturum moriturum portendit. portendit. test testati igitur et et rebus rebus suis suis dorsum ostentasset, αri igitur consulere suadebant. delusionem delusionem hanc hanc esse esse Hieronymus Hieronymus ostendit. ostendit. et et consulere suadebant. 3420 persuaso populi, populo, deleto deleto templo, tempio, ignem ignem dissipauit dissipauit christianosque christianosque mores mores 3420 persuaso induxit. Profectus introrsus introrsus aliar aliamgentem gentemrepperit, repperit, que que soler solemcolebat colebat et et Profectus malleum rare magnitudinis magnitudinis singulari singulari cultu cultu uenerabatur. uenerabatur. ininma]leum ferreum ferreum rare sacerdotes, quid quid ea easibi sibiueneratio ueneratioueHet, uellet, responderunt responderunt ohm ohm terrogati sacerdotes, 3425 pluribus mensibus non fuisse uisum solem, quem rex quidam poten3425 pluribus mensibus non fuisse uisur soler, quer rex quidar poten3388

3396

3397

3396 Vladislao: cf. cf. ΟΟ OO 875Α. 875A. Castellanus: i. v. W W 1.1,153; 1.1,153; 173; 173; 178; 178; 219. 219. arCastellanus: 3397 ar"ladislao: 3401 ΧΧΙΧ(53). Noxetarms: amicus chiepiscopi: Franciscus Franciscus Piccolpasso Piccolpasso cf. Carm. Noxetanus: amicus Aeneae; Aeneae; Cum. XXIX(53). 3402 amicus: v. 5496; 8336; 152. 3402 amicus: Hor C.1.26,1. C. 1.26,1. 8336; Carm. Cum. 152. i. 5496; 3388

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

117 117

tissimus captmTi tissimus captum conclusisset conclusisset in in carcere carcere munitissime munitissime turns. turris. gigantem gigantem rauco perfregisse turrim solemque soli ingentique deinde opern tulisse opem tulisse soli malleo perfregisse turrim solemque dignum itaque itaque ueneratu instrumentum liberatum homiriibus hominibus restituisse. restituisse, dignum instrumentum esse, quo quo mortales mortales lucem lucem recepissent. recepissent. risit risit eorum eorumsimplicitatem simplicitatem HieHie3430 lunar et ronymus inariemque inanemque fabular fabulam esse monstrauit. monstrauit. soler solem uero uero et et lunam et 3430 celos et et ad ad οma~t celos stellas creaturas esse ostendit, Stellas ostendit, quibus maximus Deus omauit utilitatem hominum perpetuo iussit [98] [98r] igne igne lucere. populos adlit, qui sacram coluere siluam, Postrero alus Postremo alios adiit, siluam, utque arbor genti pluribus pluribus ρredΙca~t huic genti procerior fuit, eo cultu digrdorem digniorem putauere. predicauit buie diebus fidei diebus fidei nostre aperiens aperiens sacramenta, denique denique ut siluam siluam succiderent succiderent 3435 3435 lignum sacrum lignum cum securibus securibus affuit, affuit,nemo femo erat, erat, qui sacrum imperault. populus cum imperami, ubi populus ferro contingere ferro contingere auderet. auderet. prior prior itaque itaque Hieronymus Hieronymus assumpta assumpta bipenni bipenni arborer detrimcauit. excellentem quandam arborem excellentem detruncauit. turn secuta multitudo multitude alacri deiciebarit. uentum uentum dolabris, alii αli~~ securibus siluam deiciebant. εdii dolabris, certamine aliΙ alii ferris, alii et ante erat ad ad medium medium nemoris. nemoris. ibi ibi quercum quercum uetustissimam uetustissimam et ante ornes omnes 3440 3440 arbores religione religione sacrain sacram et et quam quam potissirne potissime dei dei sedem sedem esse putabant, nullus presumpsit. presumpsit. postrerO, εdιquamdΙυ nullus percutere aliquamdiu postremo, ut ut est est alter alter altero altero audacior, increpitans audacior, increpitans quidam socios, qui qui lignum, rem rem insensatam, insensatam, perpercutere formidarent, formidarent, eleuata eleuata bipermi bipenni magno magno ictu, ictu, cum cum arborer arborem cedere arbitraretur, tibiar tibiamsuar suampercussit percussit atque atque in terram terram semiariimis semianimis cecidit. cecidit. 3445 3445 qui sacram fiere, conqueri, Hieronymum accusare, attoriita circum turba Aere, attonita dei domum dei domum alolari uiolari suasisset. suasisset. neque neque jar iamquisquam quisquam erat, erat, qui qui ferrum ferrum exercere auderet. turn tum Hieronymus Hieronymus illusiones Alusiones demonum esse affirmans, quer cecidisse σculos fascinarent, fascinarent, surgere quem que decepte plebis oculos cecidisse uulneratum arborer 3450 mox ad arborem diximus imperauit et nulla in parte lesum diximus lesum ostendit. ostendit. et mox 3450 magno fragore ferro adiuuante multitudine ingens onus cum adacto ferro adiuuante multitudine ingens onus cum magno fragore prostrauit totumque prostrami totumque nemus nemus succidit. succidit. dur sacre. ad quas quas dum 93. süue pari religione sacre, 93. Erant in ea regione plures silue numerus plorans atque Hieronymus amputandas arputandas pergit, Hieronymus pergit, mulierum mulierumingens ingens numerus eiulans Vitoldum eiulans Vitoldum adit. adit, sacrum sacrum lucum lucum succisum succisum queritur et domum domum dei dei 3455 3455 inde pluuias, pluuias, inde mde ademptam, in qua diulnar ademptam, diuinamopern opempetere petereconsuessent: consuessent: inde v [981 obtinuisse.nescire nescireiam jar quo [98 ] soles soles obtinuisse. quo in in loco loco deur deumqueraiit, querant, cui cui quis dii dii responderé respondere domicilium abstulerint. esse aliquos minores lucos, in quis quedar sacra soleant. Hieronymum uelle, uelle, qui noua noua quedam soleant. eos quoque delere Hieronymum introducens moremextirpet. extirpet. rogare rogare igitur igitur atque atque obtestari, obtestari, ne ne 3460 3460 introducens patrium mirer maiorum religionem religionem auferri sinat. sequuritur sequuntur et et uiri uiri mulieres midieres nec se ferre posse nouum nouur cultum posse cultum asserunt. asserunt. rehnquere relinquere potius potius terram terram et et patrios lares a maioribus acceptam dicunt. motus quam religionem religionem a maioribus acceptam dicunt. motus ea ea re re Vitoldus Vitoldus 3426 3426

gigantem. signa signa zodiaci zodiaci 00. OO. 3433-34 gigaritem. uenerabantur uenerabaritur et inter alias alias unam imamOO. 00.

sacram... ... sacrarrl

cultu: cultu; syluas syluas daemonibus daemonibus consecratas consecratas

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

118

Enee Siluii Piccolominei Piccolominei Ence

Christo potius potius quam quam sibi sibi deesse deesse plebem plebem ueritusque populorum ρορυΙοrmτi tumultum tuinultum Cbristo uoluitreuocatisque reuocatisquelitteris, litteris, quas quas presidibus presidibus prouinciarum prouinciamm dederat dederat iubens iubens uoluit parere Hieronymo, Hieronymo, hominem ex prouincia decedere decedere iussit. iussit. Hec nobis Hieronymus Hieronymus constanti constanti uultu uultu nihil nihil hesitans hesitans ac ac per per iuiuHec nobis ramentum affirmauit. dignum fide et grauitas sermonis et doctrina ostendit ramentum affirmauit. dignum fide et granitas doctrina religio, nos que accepimus immutata ueri periculum periculum non et uiri religio. immutata retulimus; ueri 3470 assumimus. assumimus. persuasi tarnen tamen et nos et coniites comités ab ei eo recessimus. recessimus. 3470 3465 3465

XXVII RVTHENI*, quos 94, RVTHENP, quos appeflare appellare Roxanos Roxanos Strabo Strabo uldetur, uidetur, Lituanis lituanis contermini sunt, gens barbara, incompta,apud apudquarn quamopulentarn opulentamecclesiarn ecclesiam contermini barbara, incompta, cardinalis sabinensis, cuius cuius supra mentionem fecimus. in in obtinuit Isidorus cardinalis mentioner fecimus. 3475 hac hac gente ciuitatem ciuitatem permaximarn permaximam esse tradunt, tradunt, Nogardiam* Nogardianr appeHatarn, appellatam, 3475 ad quam perueniunt. magnas magnas ibi ibi esse quarn theotonici mercatores magno labore peruenkmt. opes fama fama est est et et multum multum argenti argenti petlesque pellesque preciosas. preciosas, uendentes uendentes atque atque ementes ponderato ponderato argento, argento, non non sigriato signato utuntur. utuntur. lapis lapis in in medio medio fori fori est; quer quem qui qui ascendere ascendere potuerit potuerit neque ncque deiectus deiectus fuerit, fuerit, prin prin-quadratus est; 3480 cipatum cipatumurbis urbisassequitur. assequitur.pro proeaearerearmis armisdirnicant dimicantsepeque sepeque una die plures 3480 ferunt, ut ut sepe sepe [991 [99r] seditiones seditiones in in populo emersere. conscendisse ferunt, Rutheni Comm. Comm. 690,9 690,9 Ruthenis, Ruthenis, borealibus borealibus populis, populis, grecanicum grecanicum ritum ritum serserRutheni uantibus. Nogardiam ciuitas est inter inter Rutenos Rutenos arnplissima, amplissima, et et aun auro Nogardiam DF 479A6 479Α6 Nougardia ciultas 3485 et argento argento abundans. abundans. Rutenos Rutenos non non mis ìllos dico, dico, de de quibus quibus Lucanus Lucanus ait ait 'Soluuntur 'Soluuntur 3485 flaui longa Ruteni'-, constat, hi Germanos flaui longa statione statione Ruteni '; nam eos eis inter Galliam habitasse constat. et Sarmata.s Sarmatas et et Lituanos Lituanos non non longe longe ab ab onu ortu Tamils Tanais sedes sedes habent, habent, ad ad quos quos ultra et romanorum ducum nemo unquam penetrauit. penetrauit. in in medio urbis foro lapis quadratus romanonum femo unquam est, in quo rex et quidem stans jus ius populo populo dicit. dicit. sed sed raro raro regia regia potestas potestas in annum 3490 apud apud unum mansit;sepe sepeininunam unamdiem diemduo duotresue tresueregnauere. regnauere. surgit enim ex populo 3490 unum mansit; qui clientelis clientelis se se satis satis armatum armatum existimat existimat regemque regemque deturbans deturbans lapide lapide locum locum eius eius atque euestigio euestigio rex salutatur. haud haud absimilem absimilem èt subiit, si quis se inuadit atque et ipse casum casum subiit, fortior aduentarit aduentarit regni regni cupidus. cupidus. mira miradiuersitas diuersitas regionum: regionum: septentrio septentrio suos suos fortior ahenos tantum, sed sed etiam etiam hostes hostes honorat. honorât. inhonestat reges, mendies non alienos 3495 3495

XXVIII

95. LIVONIA* deinde, deinde, chnistianarum christianarum ultima ultima prouinciarum, prouinciamm, ad ad sepsepRuthenis iungitur. iungitur. Tartari Tartari earn sepe incurrunt, in in qua qua nostra tentrionem Ruthenis etate magnas magnas acceperunt acceperunt strages. strages. Fratres Fratres Theotonici, Theotonici, qui qui Beate Beate Marie Marie uocantur, hanc armis quesiuere et Christi sacra suscipere coegerunt, cum uocantur, haric armis quesiuere et Christi sacra suscipere coegerurit, cum 3500 esset antea gentilis et idola colerei, earn alluit ab occidenti mare baltheum, 3500 esset antea gentilis coleret. earn alluit baitheurn, quod plerique Veterum Vetemm Occeanum Occeanum esse putauemnt. nondumseptentnio septentrio ut quid plenique putauerunt. nondum hodie cognitus cognitus Grecis Grecis atque atqueItalis Italisfuit. fuit.christiania Christianaretigio religio hanc hancorbis orbis pm-tern partem 3474

Isidorus: 1379; 2141; 2141; 7205. 7205. Isidorus: v. i. 1379;

3485

Lucanus 3485 Lucaiius

= BC 1,402. BC 1,402.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa Europa De

119 119

barbarie mitioris mitions detersa barbarie nostro generi aperuit, que que ferocissimis ferocissimis gentibus detersa uite cultum uite cultum ostendit. ostendit. baitheus baltheus sinus sinus adeo adeo late late patet, patet, ut ut incomperte incomperte ingo eius magnitudinis apud aliquos magnitudinis aliquos esse esse uldeatur. uideatur. origo eius ex ex britardco británico mari mari 3505 3505 magnam ducitur, ducitur, quid quodgermanicum germanicum appellari appellali potest; potest; nam et Germanie Germanie magnam partem alluit. alluit. ostium ostium eius eius in in occidenti occidenti est, est, non non linge longe aa cheronneso cheronneso orienter in in cymbrica, quam quam Daciam hodie uocant. uocant. excurrens autem in cymbrica, Daciam hodie in orientem Norhttus Norambit. occidentale littus septentrionem panditur panditur insulasque insulasque magnas ambit, 3510 uegi Occupant, occupant, ad ad septentrionem septentrionem semiferos semiferos homiries homines esse esse tradunt, cum cum 3510 tantum et et quibus nu]lum nullum lingue commercium nauigantes nauigantes habent; habent; signis signis tantum nutibus commutare commutare merces merces feruntur. feruntur. meridionale meridionale littus littus Saxonibus Saxonibus ac ac Liuones tenent. tenent. Prutenis traditur, orientale, ut diximus, diximus, Liuones Liuoriia ad ad fidem fidem Christi Christi conuersa est Innocentio curante. Liuonia ΒΕ BE 232F Liuonia Germ. 30,29 Germ. 30,29 Omittimus Omittimus reualiensem reualiensem ecciesiam ecclesiam in in ipsis ipsis Liuoriie Liuonie finibus finibus conconad Boream Boream et Calistuscredidit, credidit, quamuis quamuis ad electo (Aeneae) Calistus suo electo sistentem, quam etiam suo orienter soler orientem solemchristianarum christianarumecclesiarum ecclesiarumultima ultimarecessenit recesserit nec theutonici nec germanici iuris dicenda.

ferme diei diei ferunt, unius unius ferme esse ferunt, Liuoniam et et Prussiam Pnussiamparuam paruam terram terram esse Inter Liuoniam Massagete* gens neque gentilis neque uere latam itinere, itinere, quam Massagete* cikmt, colunt, gens ñeque gentilis atque hinc Poloie ad christiana, Polononum Christiana, Polonorum imperio imperio parens. parens, atque bine regnum regnum Polonie ad mare mare protenditur et baltheum, quer quemdixiinus, diximus, sinum. sinum.

3515 3515

3520 3520

nunc populi nunc Scytharum quamplures populi Massagete et alii αlii Scytharum Massagete Massagete Mansi Mansi 1,176 Massagete nomades Scytharumque Scytharumque 289Α Massagete nomades Liuoniain, nunc nunc Lithuaniam Uthuaniam uexant. AS Liuoniam, AS 289A αl~~~ 3525 3525 in bello belloaduersus aduersus Cyrum Cynumostenderunt. ostendermit. horum horum alii qui uirtutem uirtutemsuam suar maxime in genus, qui in paludibus paludibus Ínsulas. insulas. Margum Margum que sunt surit in campos, alii α1i~~paludes et et que montes habitant, alb alii campos, in partes Araxen uocant uocant eumque plures in amer per hos labi amnem labi dicunt, dicunt, quer quem aliΙ alii Araxen reléguésin in oceanum oceanum diuidunt et et uno uno tantum tantum ostio ostio hyrcanum hyrcanum ingredi ingredi pelagus, pelagus, reliquis Soli mactant mactaft eumque tantummodo exoneran. Massagete septentnionalem exonerari. septentrionalem Massagete equum Soli 3530 deur putant. deum putant. multis multos hic hie error error antiquorum antiquorum precipitauit, precipitauit, inter inter quos quos fuit fuit Dion Dion 3530 Vespasiano et omnis omriis ferme ferme ilia dia etas, etas, que aa Vespasiano Veronensis, Macrobius Macrobins et Prusensis, Plinius Veronensis, que sub sub in Arce, que Cesare usque usque ad Traianum cucurrit et Adrianum. Cesare Adrianum. nuper quoque in ipsa Adriarii Adriani mole mole magnificentissime magnifícentissime structa est, est, urbinas urbinas quidam quidam adolescens adolescens ad pnodere conaretur, raptus ad repertus est huius stuhicie stulticie sequax. sequax. qui qui cum Arcem prodere 3535 nostro pontificatu pontificatu laqueo laqueo suspensus suspensus et et 3535 testatus est. sub nostro supplicium stultum stultum se fuisse testatus in Tyberim proiectus. Massagetis Massagetis mis mos fuit fuit singulis singulis uxores uxores singulas singulas ducene ducere neque tamen alienis abstinebant, abstinebant, cum cum quibus quibus suspensa e curru curra pharetra pharetra in inpnopatulo propatulo tarnen alienis optimum brutis simillima, coibant. feda gens et bratis simillima, apud quam genus mortis mortis maxime optimum promiscue in frusta frusta cederentur cederentur et iudicabatur, ut senio confecti in et cum cum carnibus camibus oiiiliis ouillis promiscue qui 3540 abiicientes, tamquam tamquam dignos dignos qui ederentur, eos, qui morbo decederent, ut irnpios impios abiicientes, 3540 deuorarentur. a feris deuorarentur. 3514 3514

3520 3520 Massagete: cf. AS 289 ΑΒ. Innocentio: III; v. 7362. AB. Irmocentio: i. 7362. 3529 3529 720, 12; Her. Her. 1,216. Strabo 720, 3. cf. Strabo Strabo 720,12; equum Soli: cf. quo fonte Aeneas haec hauserit, nescio.

3525

bello: 529 n.; bello: 529 a. Chr. Chr. n.; Dion --Macrobius: Macrobius: ex ex

3530 31 353031

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

120

Enee Siluli Siluii Piccolominei Piccolominei

XXIX X)UX REDEVNTI ex Liuonia liuonia in Germaniam per littus balthei balthei maris post 96. REDEVITI Gcrmauiam per Pruteni sese sese obiciunt, obiciunt, qui qui ripas ripas utrasque utrasqueViscele Viscelearnriis amnis {991] [99v] Massagetas Pruterd 3545 accolunt. accolunt. is is est Sarmatie ac Germanie terminus, terminus, qui exoriens in montibus, 3545 dirimunt, partem partem Polonie Polonie irrigat; irrigat; Pmssiam Prussiam qui Poloniam Hungariamque dirimunt, Torni* usque Gedanum, quo in uero, quam longa est, percurrit percurrit ab oppido Tomi* loco Baltheum influit. influii, huric hunc fluuium fluuium aliΙ alii Viscelam*, ut ut dixirnus, diximus, quibus quibus loco sermo congruit, congruit, ali aliiι lustulam, quidam Istulam uocauere. etatis nostre sermo uocauere. quod 3550 ultra fluuium est, sarmatici iuris fuit; fuit; quid quodcitra, citra, germanjci, germanici, ad ad orientem 3550 ultra sarmatici iuris orienter ac meridiem Masouite Polonique rura colunt, occidentem Saxones mendier Masouite Polonique rura cokmt, occidentem Saxones occupant, aquilonem baithei balthei maris excipit littus. Tomi Germ. Germ. 53,11 53,11 Inter Prutenos Prutenos notissima notissima Gedani Gedani fama fama est, terra terra manque marique Torni potentis oppidi, cuius populus populus ad prelium exiens baud minus quam quam quinquaginta quinquaginta 3555 miliabellatorum bellatorumeducere educere ferunt. ferunt. naues naues eius eius in in baltheo baltheo pelago pelago complunes complures nene3555 mula gociatorum naulgant. nauigant. est et Tomensis oppidi baud uulgane uulgare nomen, fOrnen, quamuis supra supra Viscelam ad olim pertinuerit. pertinuerit. Viscelam ad Sarmatas ohm Viscelam W W111,515 111,515 Ιοrdm~s lordanis Viscelam Iustulaxn lustulam nominat. nominai, ib. ih. Viscela, qui qui ex ex Viscelam Sarmatie montibus ortus ortus per per Poloniam Poloniam et et Prusciam Prusciam in in mane mare deuoluitur deuoluitur ac ac Sarmatie montibus 3560 Germaniam Scythiaraque disterminat. 3560 Germaniam Scy~Ιamqυe Frumenti ferax regio est, aquis irrigua et piena multa ambiciosa Frumenti plena colonis. multa ingens Ws, uis, oppida, multi maris sinuosi reflexus reflexus amenam arnenam efficiunt. pecorum pecorum ingens multa uenatio, piscatio piscatio diues. diues. Ilmenigos Vlmerigos ohm olim hanc hancterram terramiricoluisse incoluisse multa uenatii, Iordards* tradii, lordanis* continentem tradit, quo tempore Gothi* ab insula Scandauia in contiiientem 3565 descendere, qui qui per per lustulam, lustulam, ut ut iiie ille ait, ait, Ilmenigorum Vlmerigorum terras terrasinuasere. inuasere. 3565 descendere, Ptolomeus autem autem Amaxobios Amaxobios et et Alaunos, Alaunos, Venedes Venedes ac ac Sitones Sitones penes penes Ptolomeus Istulam fluuium affirmai. Istulam fluuium habitare habitare affirmat. lordanis WII1,115 W 111,115 Leonardum Aretinumscnipsisse scripsisse de lordanis Leonandum Aretinum de Gothis Gothis historiam historiaraccepi. nunquam illa rd in marius manus meas uenit, quamuis quamuis cupidus cupidus essem nimquam ma esser res gestas Gothorum 3570 agnoscere. dum ueni ad rnonasterium monasterium gotuicense, gitulcense, quod quid est in 3570 agnoscere. dur hoc desiderio feror, ueni Viennam et et Pataulam. Patauiam.ibi, ibi, monte altissimo constructum, constmctrmi, non longe ab Hystro inter Viennam dum intro intro bibliothecam, bibliothecam, incidit incidit in in manns manus meas meas lordanis lordanis Historia, Historia, que res res dur Gothorum cupiebam. sed quia longa est, statui in Got hiram continet. perlegi inuenique quod quid cupiebam. redigere tibique tibique (Caruaial) (Caruaiat) mittere, ut ut uideas, uideas, quomodo quomodo Leonardi Leonardi compendium redigere 3575 Commentariis consonet, consonet, mibique mihique rescribas, rescribas, ego ego quid quod apud apud lordanern lordanem reperi, reperi, 3575 Commentaniis fideliter refero (1452/53). 3558 3558

3563 3566 3563 Vlmerigos; lord. Get. 60,9. 3566 lordanis: Get. Get. 58,5. Ptolomeus: 3.5,19-20 3.5,19-20 (529. (52r). Ptolomeus: Ιοrda~s: 58,5. Vlmerigos: lord. Get. 60,9. 3570 Venedes: lege Venedas. Sitones: lege Gitones. gotuicense; monasterium O.S.B.; v. W Venedes: lege Venedas. Sitones: lege Gitones. 3578 gotuicense: monasterium O.S.B.; 'i. II, 397. 397. II,

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

121 121

Gothi W Si Daciam Noruegiamque et et ipsam W1.1,590 1.1,590 Si Daciam Noruegiamque ipsam barbararum gentium gentium matrem, Scantiam matrem, Scantiam insular, insulam, ex exqua quaGothi Gothidigressi digressiuniuersam uniuersam terram terraminuasere, inuasere, uolueris noscere et quid illinc illinc agatur scire, scire, Guidonem Guidonem percontare: percontare: non nonmalor maiorliii illi respondendi ei frustra. (Dec. respondendi quam tibi querendi labor erit. nihil interrogabis in eo (Dee. 1445).

3580 3580

Barbara * hec gens 97. Barbara* gens et et idoloruin idolorum cultrix cultrix usque usque ad ad Fridericum Fridericum imperatorem eius nominis nornirds secundum secundur fuit. imperatorem eius fuit, sub sub eius eius uero uero imperio imperio cum cum amisissent christiaril christiani Tholomaidem, Tholomaidem, Syrie Syrie ciultatem, ciuitatem, Fratres Fratres Theutones, Theutones, quos Sancte Sánete Marie diximus appellari, hide inde fugati in Germεmiam Germaniam rediere, 3585 3585 rei militaris qui, nid nobiles et periti ne per ocium marcerent, Fridericum uiri Fridericum accedentes Prussiam Prussiam Germanie Germane conterminam accedentes conterminam Christi Christi cultum cultum spemere spernere hommes in Saxones ceterosque dixerunt; sepe sepe illius illius gentis homines ceterosque uicinos uicinosexcur-. excurrere; ingentem ulm sibi in animo αn~mο sibi uim pecorum atque atque hominum hominum abigere. abigere. esse in compescere barbaram barbaram gentem. [hijr]imperator 3590 compescere gentem. annuat annuat tantum tantum [100 imperator propro- 3590 uinciamque Fratribus perpetuo uinciamque perpetuo jure iure possidendam possidendam tradat, si si earn armis armis acquirant; lam duces, qui eius se se terre terre dominos dominos affírmabant, affirrnabant, acquirant; iam enim enim Masouie duces, jus suum Fratribus cesserant. fuit. qui qui collaudato ius cesserant. grata grata oblatio oblatio Friderico Friderico fuit, proposito quas quas uoluere uoluere Fratres Fratres sub sub aurea aurea bulla bulla litteras litteras concessit. concessit, illi sumptis armis armιs breui tempore quidquid prutenici iuris citra Viscelam quidquid prutenici iuris citra Viscelam fuit 3595 3595 occupauere. exin tranato tranato fluuio uetustam et late occupauere. exin fluuio uetustam late patulam patulam quercum quercum in in modum erectis propugnaculis iuxta castelli modum iuxta ripam ripam muulerunt. munierunt.ubi ubicollocato collocato presidio ulteriores ulteriores Prutenos Prutenos uexare uexare ceperunt. presidio ceperunt. pugnatum pugnatum est est sepe sepe pro pro ingentes paganorum paganorum copie copie fugate fugate ac ac delete delete sunt, surit. bellum bellum pluribus pluribus quercu, et ingentes annis productum est. annis est. ad ad extremum extremum fortuna fortuna Fratrum Fratrum imperio imperio arridens arridens 3600 3600 Prussiam subiecit. subiecit. uicte uicte barbare barbare nationes iugum subiere. omnem eis Prussiam barbaraW fornen incognitum incognitum ncque neque audita auditaromana roraria tuba barbara W111,516 111,516 Hic Christi Christi nomen tuba neque fuit. eo co uero imperante, imperante, cum cum ncque signum aquile uisum ante Federici II tempora fuit, atque urbem jam iam Saraceni Saraceni Hierosolymam Hierosolymam obtinuissent obtinuissent atque urbem Accon Accon expugnassent, expugnassent, Theutonicorum, qui ex Orienti fugam fugar fecerant, otium 3605 Fratres beate Marie Theutonicorura, fecerant, ne per otium 3605 tabescerent, Hermano turn Hermano duce claro atque animi et corporis dote pollenti, pollenti, qui qui turn Religionis magister fuit, fuit, imperatorem adeunt, Prusciam, Prusciam, si si queant ab infidelibus infídelibus implorant, bellum Prutenis extorquere, dono petunt. obtinent. obtinent. auxilia auxilia uicinorurn uicinorum implorant, inferunt, diu thu uaria uictoria inferunt, uictoria pugnant, pugnant, ad ad extremum extremum nietos uictos paganos paganos sub iugum iugum mittunt, dominatum mittunt, dominatum terre terre accipiunt, accipiunt, in in Liuoniam Liuoniam transeunt, transeunt, regionem regionem longe longe 3610 3610 lateque lateque populantur, populantur, barbaros barbaros quam quam plurirnos plurimos ad ad Christi Christi religionem religionem trahunt, trahunt, ditionem mira felicitate felicitate amplificant. amplificant. flunt fiunt potentia, potentia, fastu, fastu, gloria gloria pares pares ditionemsuam suar mira regibus. HB 99Α Tholomaida Tholomaida aa Saracenis Saracenis occupata. occupata. ΗF86 Duxitautem autem Fridericus Fndericus HB 99A HF86 Duxit 3578

3578 Scantiam: lord. Tord. Get. 60,6: Ex Scandza Scandza insula irisula quasi officina officinagentium gentium aut aut certe certe uelut uelut uagina uagina Get. 60,6: 3579 nationum Gothi 3579 Guidonem: i. nationum Gothi memorantur memorantur egressi. egressi, cf. cf. 82,12; 82,12; 89,9. 89,9. v. ad ad 4104. 4104. 3584 3592 3594 3584 3592 Tholomaidem: v. Masouie: Conradusdux. Conradus dux. aurea i. HF 85B. 85Β. anno 1191. aurea bulla: bulla: data Arimini, mense martio 1226. v. Klemens Wieser, data Arimirii, i. Klemens Wieser, Acht Acht Jahrhunderte Jahrhunderte Deutscher Deutscher Orden, Orden, 3604 Borin 1967, 2Χ.1187. Bonn 1967, pp. Hierosolymam; 2.X. 1187. pp. 25-27. 3684 Hierosolymam:

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

122

3615 3615

Ence Siluli Enee Siluii Piceolominei Piccolominei

Pomaranie atque atque secum ex Asia Fratres beate beate Marie Theutonicorum, Τheυtο~cοrυm, quibus terram terram Pomarariie Pruscieexexmanibus manibusirifidelium infideliumuendicandam, uendicandam, ne ne otiosam otiosam ducerent ducerent uitam, uitam, dono dono Pruscie dedit. quam ubi conquisiuissent, conquisiuissent, ita ab eis eis teneri uoluit uoluit, quemadmodum quemadmodum imperii imperii dedit. re litteras eis tradidit aurea sacri meliores principes sua dominia possident, deque deque ea care Friderico III III cesare producías bulla munitas, quas nos coram corain Friderico productas uidimus in eo ei iudicio, Fratres et ciuitates ciuitates Pruscie Pruscie agitaturn agitatum est. quod inter eos eis Fratres ,

3620 3620

98. Exjib iliotempore tempore lingua theotonica theotoniea introducta introducta est est et cultus cultus Christi Christi 98. Ex gentibus imperatus. ecciesie ecclesie quoque quoque pontificales pontificales crecte erecte trans trans Viscelam Viscelam gentibus pomesaniensis, culmensis, sambiensis sambiensis et et uarmiensis*, uarmiensis", ad ad quam quam defuncto defuncto pomesariiensis, Francisco episcopo episcopo paruitatem nostram nostram postulauere postulauere canonici. canonici. Calistus Calistus Francisco annuente senatu senatu apostolico apostolico commendauit. commendauit. pontifex maximus earn nobis arinuente 3625 que que una est est iBis illis in partibus iure reliquos 3625 jure suo utens nec subiecta Fratribus. reliquos episcopos Religionis Religionis habitum habitum gestare gestare oportet. oportet. quo quo in inloco loco munitam munitam episcopos fuisse diximus, diximus, nobile nobile oppidum oppidum exedificatum exedificatum est, est, quid quod MaMaquercum fuisse rieburgum uocant, arx nobilis nobilis atque atque amplissima. amplissima, hic hic sedes sedes ragni magni rieburgum uocant, et arx preest Prussiam Prussiam incolentibus. incolentibus. sunt sunt et alii magistri, qui cunctis Fratribus Fratribus preest ahi duo 3630 in eadem Religione magistri: alter Liuoniam regit, alter conuentus Ale-3630 Religione magistri: alter Liuoniam regit, alter conuentus Ale Theutoneshulus huiusReligionis Religionis inuentores fuere ac propterea manie gubemat. gubemat. Theutones nemo [1001 [100v] ad ad earn recipitur nero recipitur nisi rasi theotonicus theotonicus nobilibus ortus parentibus parentibus et tuendo Christi Christi euarigeho euangelio aduersus aduersus salutifere Cmcis Crucis cui propositum sit pro tuendo inimicos armis armis depugnare. depugnare, ob ob earn earn rem rem uestimentis uestimentis albis albis utuntur nigra nigra iimicos 3635 cruce cruceinsuta. insuta. barbam nutriuntexceptis exceptisqui quisacris sacrisaltaribus altaribusserukmt. seruiunt. 3635 barbarn omnes ornes nutriunt pro canordcis canonicis horis horis dorninicam dominicam orationem orationem usurpant usurpant neque ñeque litteras litteras didiscunt. scm-it. uarmiensis Germ. Germ. 29,29 29,29 Libet Libet nos ipsos ipsos exempli exempli causa in medium adducere. adducere. uarmiensis ecclesia uarmiensis, insignis, ultra ultra Viscelam Viscelam fluuium fluuium ad ad ecciesia uarmiensis, diues diues quondam quondam et insignis, 3640 septentrionem uergens, in montículo collocata est mari uicino, quod Recens 3640 septentrionem uergens, in monticiilo collocata est mari uicino, quid Recens uocant; est enim sinus oblongus, in quo dulces aque salsedinem uincunt. Franciscus uocaiit; salsedinem uiricunt. pontifex presedit, presedit, uir uirriobiiis nobilis et et uirtute uirtute prestans. prestans. qui qui cum cum in in ei eo bello, bello, quid quod ei pontifex ciuitates aduersus Religionem Religionem gessere, insolentiam ferre ferre non non posset, posset, ciuitates gessere, popularem insolentiar nonagenarius mortali uita uita excessit. excessit. canonici, canonici, qui et ipsi apud Vratislauiam exulans nonagenarius 3645 patrem patrem secuti exiliumierant, ierant,apud apudGlogauiam Glogauiam Maiorem 3645 Maure rn conuenientes in nos secuti ininexilium nos uota uota direxere missisque missisque procuratoribus procuratoribus earn earn nobis nobis ecciesiarn ecclesiam commendari commendari poposua direxere Calistus, qui capitulorum stulauere. atque in hunc modum modum Calistus, capitulorum desideriis cupide annuii, annuit, eum nobis nobis episcopatum episcopatum cornmisit. commisit. Comm. Comm. 94,4 94,4 In Pruscia, Fruscia, que que ohm olim Ilmerigia Vlmerigia cum 3622 3622

3624 3627 3624 3627 Marieburgum; Malbork uarmiensis: i. v. 8609. 8609. commendauit:12.1/111.1457. 12.Vili. 1457. uarmiensis: commendauit: Marieburgum: Malbork in Polonia Polonia == Burgomarie Burgomarie (3696) (3696) = = Oppidum Oppidum Β.Μ. B.M. (3717; (3717; 3728) 3728) == Cate11υm Castellum S. S.M. (3726); in Μ. (3726); 3630 Liuoniam; Landmeister fiir Livland. Alemanie: Deutschmeister. sedes Ordinis 1309. 3630 sedes Ordiiiis a. a. 1309. Liuoniam: Landmeister für Liviarid. Deutschmeister. 3631 Religionis: Comm. Comm. 94,23 94,23 Dominicus Dominicus cardin3 cardinalis (= Caprariica) Capranica) Religiosoruin Religiosorum protector. protector. ~ Ιis (= 3631 Religionis: 3640 montículo: Frauenburg. Recens: Recens; forte forte Frisches Frisches Half Haff (recens (recens = frisch). frisch). cf. cf. Enea Enea Silvio Silvio monticulo: Frauenburg. Piccolomini, Deutschland' Deutschland, iibersetzt von von Adolf Adolf Schmidt, Kôln-Graz, 1962, p. p. 63 63 n. n. Piccolomirii, -Graz, 1962, Schmidt, Κδkι

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

123 123

dicta est est et et ad admare marebaitheum baltheumiacet, iacet,ecciesia ecclesia nobitis nobilis ac ac prediues prediues fuit, fuit, quam quam οmi~ο potens. uarmiensem uocant, multis muftis arcibus arcibus et oppidis ac latissimo d potens. obiit obiit dominio pars major Eneam sibi pontificem Franciscus eius ecciesie pontifex. canonicorum Franciscas ecclesie pontifex. canonicorum maior ροstυΙa~t; postulami ; pars pars altera altera bifariam bifariam diuisa diuisa est: et et quidam Luticonem, Luticonem, regis regis Polonie Polonie consiliarium, elegerunt, elegerunt, quidam sacerdotem consiliarium, sacerdotem aRum alium quendam quendam ex ex his, his, qui qui cum cum Rehgiosis theutonibus theutonibus eraiit. Religiosis erant. possessio possessio ecciesie ecclesie aa principio Luticoni data est; sed sed cum Calistus canonicorum postulationi postulationi arinuens annuens admiriistrationem administrationem ecciesie ecclesie Enee delata est esteius eiuspartis, partis, quam quam commendasset, possessio quoque ad eius eiusprocuratorem procuratorem delata aduersaii. Eneas uero exinde Lutico obtinuerat; obtiriuerat; qui minime ausus Lutico ausus est est cardira1 cardinaliΙ aduersari. exinde pontificium maximum assecutus Paulum Leghendorfium eider ecciesie Leghendorfium eidem ecclesie prefecit, prefecit, qui absque aduersario in hanc usque diem 111am gubemat. banc usque diem illam gubemat.

3650 3650

3655 3655

minor potentia potentia quam Ιs 3660 99. Magne bis opes opes nee nec minor Magne his quam regibus. regibus, sepe sepe cum cum Polon Polonis 3660 ιs atque de regni regni lirnitibus limitibus accept acceptis atque matis illatis cladibus cladibus contendere, contendere, nec nec titis totis uiribus uiribus bern belli fortunam experiri experiri recusarunt. recusarunt. cum cum '[ladislao Vladislao Casirniri, Casimiri, qui qui ingentes modo regnat, patre patre contraxerant contraxerantambe ambepartes partesualidissimas ualidissimasatquc atque ingentes copias. Polonis Polonis Litυa~~ lituani et Tartari adiuncti erant, quos quos duxerat duxeratVitoldus. Vitoldus. ex tota tota Germania Germania uires uires conciuerant. conciuerant. postquam prope ad 3665 3665 Theotonici Fratres ex uiginti ferme stadia uterque consedit exercitus, spe plenus et inpatiens ferme stadia uterque consedit exercitus, spe plenus inpatiens magister caduceatorem, caduceatorem, qui regidenuntiaret, denuntiaret, et et more, Prutenorum magister qui bellum regi constaret uictoria, ut quem quer ueLIet duos enses, in quis constaret facta potestate, ut uictoria, rriisit misit facta uellet hostis eligeret; eligeret; alterum alterum sibi sibi remitti remitti iussit. iussit.accepit accepitVladislaus Iladislaus alacer nuncium nuncium donatoque caduceatore et uno retento retento gladio gladio remisit alterum. mix mox iussi iussi 3670 3670 milites arma induere bellique signum datum. milites fuisse proditum inuenio. Sexaginta mula milia equitum in ambobus castris fuisse Iladislaus Tártaros Tartans ac Vladislaus ac Lituanos primum iι~re inire certamen certamen iussit, iussit, ex Polonιs Polonis subsidiarias acies elegit. contra Prutenus auxilia in postremis habuit, subsidiarias elegit, contra Prutenus auxilia in postremis habuit, florentem Ordinis Ordinis sui sui nYliciam miliciam in exercitus exercitus &onte fronte coΠοcaυιt. collocauit. comniisso commisso 3675 3675 preilo inermes quodammodo Tartari ac Lituarii cesι prelio Lituani [1011 [101r] magna strage cesi surit. urgebat tamen tarnen multitudo nec terga dare dare Polonum metuens audebat. sunt, atrox pugna pugna super super cadauera cadauera occisorum occisorum edebatur, edebatur, nec nec tam tam uuinerare uulnerare Prutenus alacer quam mainerà uulnera excipere Tartarus Tartarus uidebatur. protractum est protractum est diu certamen, certamen, peracta peractaingens ingens occisio. occisio. Lituani Lituani Tartarique ueluti ueluti pecudes pecudes 3680 3680 cede mactabantur. mactabantur. at cum nouus nouus semper hostis hostis emergeret, emergeret, defessi defessi tanta cede peracta Theutones uersare ferrum ferrum nix peracta Theutones uersare uix piterant poterant etetlam iamremissius remissius pupuubi Vladislaus Iladislaus 2mimadυertιt, tum primum primum Polonorum aciem acier quid ubi gnabant. quod animaduertit, turn ualidam ac ac ferro ferro rigentem rigentem immittit. immittit. fit fit subita subita irruptio irruptio instauraturque instauraturque prelium. non non tulere tulere Theutones Theutones recentis recentis agminis agminis impetum. impetum. impar pugua pugna 3685 3685 recentis ac fuit. oritur oritur mox mix fuga fuga ex ex parte parte Fratrum; Fratrum; ferit terga terga recentis ac fatigati fatigati militis militis fuit, Polonus. magister suis cedere uidçt uldet nec iam jam uHam in auxiliis auxiliis magister Ordiriis, Ordinis, ubi suos ullam in spem esse esse animaduertit, animaduertit, cum cum lecta lecta militum militum manu hosti hosti sese sese obiectans obiectans 3658 3658

Leghendorfium: i. Comm. 94,29. Leghendorfium; v. 94,29.

3671 36~ 1

signum: a. 1410 1410 cf. 2916. 2916.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

124

Ence Siluii Siluii Piccolominei Enee

occiditur. fit fit fedior fedior fuga fuga nec nec prius prius Theutonicus Theutonicus fugere fugere quam quarti Polonus Polonus ei bello ex parte Fratrum multa multa hominum hominum 3690 persequl persequidesistit. desistit. perieiimt perierunt in in eo mfha, inter milia, inter quos quos uiri uiriprimarii, primarii, quos quosuocant uocantcommendatores, commendatores, equestri equestri dignitate insignes, cum ipso magistro circiter sescenti. nec Polonis insignes, cum ipso magistro circiter sescenti. nec Polonis inincruenta uictoria uictoria cessit, cessit, Tartans Tartaris ac ac Litumils Lituanis magna ex parte cesis. bellum decimi et quadningentesimo post est post hoc anno decimo quadringentesimo supra millesimum gestum est 3695 Christi Saluatoris Saluatoris ortum. 3695 Christi ,

100. Prussia Prussia fortunam fortunam regis regis secuta secuta minis 100. omnis excepto excepto Burgomanie* Burgo marie" ad ad uictorem defecit; interueniente Sigismundo cesare pax Fratres et pax inter inter Fratres et uictorem defecit; sed interueniente constituta est est percussumque percussumque fedus: pecunia pecunia Polono Pilono data, data, Prussia Polonum constituía reddita Fratribus. Fratribus. nec nec deinde deinde usque usque ad ad Friderici Friderici tempora, tempora, qui qui modo modo 3700 imperat, in in [ 1[lOT] 0 1 "j possessione turbata Rehgio 3700 imperat, possessione agri sui turbata Religio est. sub eius uero imperio, cum populares populares graue graue sibi sibiiugum iugumFratrum Fratrum existimarent, existimarerit, fedus inter inter sexdecim se iniere illiere in hunc ferme modum, modum, ut sexdecim** uiri jj1j singulis singulis annis aimΙs certis se certis in in locis conuenirent, conuerlirent, qui qui prouincialium prouincialium querelas aduersus Fratres audirent locis uinos nec sinerent quempiam quempiam indigne indigne uexari. uexari. ex his quatuor ex ex Religione uiros 3705 aSSUmΙ prelatis ecclesiarum ecciesiarum paremque numerum 3705 assumi uoluere, quatuor ex prelatis numerum ex ex nobilibus ac ciuitatibus; ciuitatibus; hisque bisque parere omnes ormes uoluere. nobilibus Bur gomar ie DF DF 488F35 488F35 Inter Fratres Fratres Marie Marie Theutoriicorum Theutonicorum et Burgomarie et Vladislaum Iladislaum Polonie regem regem de regni regni firilbus finibus lita orta questione questione utraque pars ingentes ingentes copias copias in in bellum beflum eduxit. at primi primi Pruteni, ?luter)", siue numero numero militum, siue animi animi ferocia ferocia exultantes, exultantes, 3710 3710 duos gladios per fecialem regi regi misere, misere, ut ex malletunum unum acciperet. acciperet. is cum cum ex his his quern quer mallet Vitoldo fratre suo Deo Vitoldo Dei hostias libabat, qui audito feciale 'Non minus' inquit 'prelii 'prelii signum recipio'. recipil' . consécrate consecrato gladio, quem elegerat, eo quer elegerat, ei se se accinxit accinxit et facta facta pugnandi pugnandi copia Lituanos, Lituanos, qui qui auxilio auxilio uenerant, uenerant, primos primos oppoint. opponit. quorum quorum strage strage fatigata fatigata Prutenorum manus et ipsa Polonis Polonis superuenientibus supemenientibus stemitur stemitur cruentissimo cruentissimo prelio 3715 3715 et die confecto uictoria uictoria regis regis fuit, fuit. uiri equestres ex Ordinis Ordiriis Religione Religione quadringenti quadringenti cum ipso magno magistro periere. cesa cesa ex plebe multa muja; milia; qui superfuerunt capti. Prussia Prussia prêter W 111,516 preter Oppidum Beate Marie Marie omnis orrmisad adPolonos Pilonosdefecit. defecit. W 111,516 nostrormτι memoria Vladislao bellum indicunt. is impigre Fratres patrum nostrorum impigre prelium prelium struit Vitoldumque Vitoldumque fratrem suum, magnum magnum Lituanie Lituanie ducem, in awdΙΙmτι auxilium uocat, uocat, 3720 uirum uirum sul sui temporis temporis seuerissimum seuerissimum et et astutiarum astutiarum plenum. plenum, prelium prelium julio iulio mense mense 3720 committitur. contentione. diu committitur. pugnatum est summa surina contentiorie. din Mars dubius dubius fuit, fuit. multi hinc hinc atque inde cecidere. ad ad ultimum ultimum uicti uicti Religiosi Religiosi corruunt. sexcenti équités corruunt. sexcenti equites natu ea pugna pugna periere; periere; uulgus uulgus ignobile ignobile sine numero numero cesum. cesum. ib. 515 Neque Ncque nobiles ea ib. 515 Religioni iam jam aliud ailud parere parere quam castellum Sánete Sancte Marie Marie et et quedam non magni ragni quedar alia non 3725 momenti oppida, oppida, et et ea eaquoque quoque obsessa obsessa esse esse magistrumque magistrumque magnum magnum Ordiriis Ordinis 3725 momenti clausum nix uix posse posse defendi. defendi, ib. 516 Religioni Religioni Castellum Castellum beate beate Marie Marie tantum tantum ib. 516 remanet; sed sed interueniente interueniente Sigismundo Sigismundo cesare cesare pronincia prouincia Fratribus Fratribus restituta restituía est, est, aurum regi datum, fedus utrinque perpetuo dictum, ib. 525 dictum. ib. 525 oppidum Beate Marie Marie oppidum Beate 3690 3690 perierunt: 15.VII. 1410 (Tatmenberg). perierunt: 15.ΝΙΙ.1410 (Tamienberg).

3697

a. 1411 1411 v. 306. 3697 pax; ρax a. i. 306.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

125 125

fossa circundatum, circundatum,muris rufs egregie esse munitissimum ferunt, triplici esse triplici fossa egregie ac turribus edificatum, orni machina belli edificatum, armona, annona, armis et et omni belli copiose copiose refertum. hue bue se se tota 3730 3730 Religio recipit recipit sperans, speraris,quod quid ohm Religio olim contigit, contigit, ex hoc hoc lico locoamissam amissamprouiriciam prouinciam uendicare posse. dératéesuperbiam superbiamluxumque luxumque peperissent, peperissent, sexdecim WW111,517 pax diuitias, diuitie sexdecim 111,517 Cum pax seuire fortuna fortuna ac ac miscere miscere orna omniacepit. cepit.administrante administrante Paulo Paulo Religio Religio scissa scissa est; major pars aa magistro insidias insidias inuicem tendere. Fratrum igitur igitur maior magistro defecit. defecit. ciuitates ciuitates 3735 3735 mente querebant, injurias (Religiosi) occasionem nacte faciendi, quid tota quas quod tota iniurias consilium oportere, oportere, commemorant. decernitur contulissent, commémorant, decernitursedecim sedecim uirorum uirorumfieri fieri consilium quid singulis quod singulis arinis annis certo certo loco loco certoque certoque tempore tempore sedens sedens querelas querelas privatorum priuatorum ei consilio ex ordine ordine audiat, grauamina grauamina corrigat. corrigat. in eo Consilio qui presideant placet quatuor ex prelatirum, quatuor ex Rehgiosis, reléguas octo octo ex nobOibus nobilibus ac ciuitatibus assumi 3740 prelatorum, Religiosis, reliquas 3740 debere.

101. Per idem 101. idem tempus tempus diuisa diuisa inter inter se se Religio Religio fuit: fuit: aliΙ alii magnum magnum magistrum sequebantur, alii α~~~~ quosdam commendatores, commendatores, qui qui magistri magistri reregimen gimen improbabant. improbabant. magister magister ut populares populares sibi sibi alliceret, allieeret, fedus fedus ipsum ipsum inconsulto Fratrum conuentu inconsulto conuentu approbauit. approbauit. Fridericus Fridericus quoque quoque imperator 3745 3745 eider federi robur adiecit cautione tarnen inserta, ne per suas litteras lifteras ius lus eidem cautione tamen altero Religiordslederetur. lederetur. mortuo mortuo deinde et altero Religionis deinde magistro, magistro, qui qui fedus fedus acceperat, acceperat, et Nicolaus* in eius eius beur locumsuffecto suffecto Nicolaus* pontifex pontifex maximus maximus legatum misit, misit, qui qui proι dnciam Prussie inspiceret. cognitoque prouinciam cognitoque rerum statu quantum legatus retuhit, popularium popularlum fedus fedus dampnauit utque ab ei 3750 retulit, eo discederent discederent anathema 3750 interminatus imperauit. interminatus imperauit. quibus quibus pertinacius pertinacius in sententia perseuerantibus perseuerantibus ex ex ad quem quer rursus corisensu partium parfum lis deducta est. est. ad consensu lis ad Fridericum cesarem deducía rursus dampnato federe iussi Pruteni Pruteril sunt ad ad obedientiam obedientiam Fratrum Fratrum causa cognita dampnato suis armis armis uendicassent redire, qui earn prouinciam e manibus infidehum infidelium suis in 3755 muitoque sanguine coemissent. mix arma in 3755 multoque coemissent. qua re ciuitatibus ciuitatibus nuriciata nunciata mox capti atque occisi. Fratres populariter recepta surit, ex quibus plures Fratres recepta sunt, ex quibus plures capti atque occisi. casteΠa eorum euersa, arces aa fundamentis fundamentis eiecte. eiecte. quinqué quinque et quinquaginta quinquaginta castella oppida in [1021r]bellionem belli οnem conspirauere. sed in earn earnrere[102 sed cum non satis rem suar contra suam contraRehigionem Religionem sine sine externa extema ope ope tutarn tutam putarent, putarent, Casirnirurn Casimirum Pohonie regem sibi dominum dominurn asciuere, ascluere, deuotum deuotum Fratribus qui 3760 Polonie Fratribus sariguinem, sanguinem, qui 3760 fortunam fortunam patris patris eius eius experti experti fuissent. fuissent, iiie ille cum cum exercitu exercitu prouinciarn prouinciam ingressus dedentes sese sese ciuitates in potestatem accepit, ingressus accepit, cum cum quo quo Fratres diu uaria uictoria diinicarunt. dimicarunt. in eius eiuslocum beur suffecto Nicolaus W W111,517 111,517 Mortuo Paulo Ludouicoque in suffecto noticia Ν defertur. is in Pmsciam Prusciam mittit episcopum episcopum sibuensem, Nicolaum V is legatum legatum in federis ad Nicolaum siluensem, 3765 3765 horninem Portugalia hominem Portugalia fatum. natum. qui qui breui breui tempore tempore cuneta cuneta rimatus rimatus conuentiones conuentiones nexusque ciuitatum in nexusque in publica publica forma Rimar Romamdefert. deferì. decernit decemit apostolica sedes sedes iniquum fedus atque ipso iure jure irriturn. irritum.

102. Plures Plures fuere fuere congressus; congressus; inter inter quos quosmemorabilior, memorabilior, qui qui apud apud Coicium oppidum Conicium oppidum habitus habitus est. est. decem decern et et octo octo muja milia Polonorum Polonorum obob- 3770 3770

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

126

Ence Enee Siluii Piccolominei Piccolominei

sidionem in in ei eo lico loco tenebant, tenebant, in in quis quis et et rex rex ipse ipse Casimirus Casimirus fuit. fuit, opoppugnabatur oppidum dies dies noctesque machiriis machinis admotis. Rudoiphus Rudolphus printurn Religionis Religionis ductabat exercitum. ceps Sagorie, Sagorie, unus ex Slesie ducibus, turn ductabat exercitum. obsessis opern opem cum septem septem milibus milibus militum aggredi aggredì regem non qui laturus laturus obsessis 3775 dubitauit.commissum commissum est est prelium prelium in in conspectu conspectu oppidanorum oppidanorum summa summa 3775 dubitauit. utrinque contentione atque ardore cesis bine atque inde compluribus; cum ardore cesis binc atque suos referre pedem pedem Rudoiphus Rudolphus animaduertit, animaduertit, increpans increpans ignauiam ignauiam fufusuis referre necem aciem sistit et progressus gientium interminatusque interminatusque necem acier sistit progressus in medium medium cum cum recenti pugnatorum manu manu acre acre certamen certamen instaurat. instaurai, his hossternit, sternit, illos illos recenti pugnatorum 3780 confodit. fit subita rerum mutatio. urgente Rudolpho cedit Polonus 3780 confodit. fit subita rerum mutatio. urgente Rudoipho cedit Polonus rursusque Casimirus suos retinetpugneque pugnequeseipsum seipsum miscet miscet et tamquam ex rursusque Casimirus suis retinet tamquam ex certatur. occiditur occiditur in pugna Rudoiphus, Rudolphus, rex integro pertinaci contentione certatur. uero equo deicitur. cesum deicitur. meliores mehores exutraque ex utraque parte parte occumbunt. occumbunt. postremo postrerO cesum Poloni suum suum regem desperata uictoria uictoria fugam rex ab credentes Piloni fugar arripiunt. rex 3785 amicisadiutus adiutusnix uix ex ex dade cladeereptus ereptus est. Rudoiphus Rudolphus morte sua sua uictoriam uictoriam 3785 amicis Religioni peperit. ex ex Poloriis Polonis supra sex muja milia cecidisse {1021 [102v] feruntur, ex ex Religioni supra sex Theotonibus peñere, post post earn earn dader cladem res res poloica polonica Theotonibus quoque quoque non non pauci periere. apud Prutenos Prutenos cepit cepit ei eo inclirnmtibus inclinantibus populis, populis, quo quo belli belli fortuna fortuna nutare apud stat tarnen tamen adhuc adhuc anceps anceps exitus exitus et et alterius alterius Martis Martis iudicium iudicium conuertitur. stat 3790 moratur. moratur. 3790 103. Ferunt inter cum de successore inter hos his Fratres olim ohm mortuo mortuo magistro, cum ageretur, unum unum fuisse, fuisse, qui qui rogatus rogatus ehgere, eligere, quer quem putaret putaret Religioni Religioni utiutiageretur, liorem,seipsurn seipsumelegisse elegisse dicentem scire se cogitationes hirer, dicenter nolle filie deierare: scire cogitationes suas, ignorare, si magistratus magistratus sibi sibi committatur, committatur, non non dubitare, dubitare, aliorum corda ignOrare, 3795 quin quin rei rei publice publice bene bene consulturn consultum eat. eat. motos motos eius eius uerbis uerbis reliquos reliquos adad3795 ministrationem ifli illi credidisse, credidisse, que que saluberrirna saluberrima deinde fuerit. miriistrationem XXX r

saxcmicurn* fornen 104. POST PRVTENOS saxonicum" nomen incipit, incipit, gens gens ualida ualida et et POST PRITENOS latissima, cui ab occidenti Visera fluuius terminum facit. plerique usque ad fluulus terminum latissira, 3800 Renum Renum protendi Saxones arbitrati sunt. aquilonarem aquilonarem plagam 3800 plagar Dani obtinent obtinent et mare baltheum, ad meridiem Francones, Boioarii Bohemisitj siti sunt; sunt; rare baltheum, ad rendier Francones, Boioarii et Boheri orientalem plagam Slesite simul ac Pruteni obtinent. in his terminis inclusi orientaler plagar obtinent. his terririis sunt Turingi, Mixnenses, Lucasii Lucasii Pomeraneique, Pomeraneique, quos quos surit Turingi, Brandeburgenses, Mixnenses, omnes saxonici saxonici irais iuris esse esse uolunt. uolunt. priores priores taren tamen Turingos Turingos in in ea ea terra terra ornes 3805 consedisse consedissequam quamSaxones Saxonesaiunt; aiunt;his hosenirn enimgrecam grecamsobolem sobolem esse affirmant, 3805 classibus aduectarn, aduectam, que que Turingos Turingos multis multis bells bellis defatigatos defatigatos ex Macedonia classibus paternis agris agris eiecerit. quid quodmibi mihinon nonsit situerisimile; uerisimile; est enim uetustissimum uetustissimurn paternis germanica terra terra saxonicurn saxonicum noren, nomen, culus cuius ornes omnesVeteres Veteres reminere. meminere. in germanica 3808 3808

omnes suntne idem ac ac Antiqui? Antiqui? v. 309; 4038; 4038; 4064. 4064. ines Veteres; quinam sint nescio; simtne i. 309; in-

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa Europa De

127 127

format, qui germanicas Turingos nemo femo Antiquorum nominat, Turingos germánicas gentes enumerant. in aduentu in aduentu primo primo Francorum, Francorum, qui qui tempore tempore Valentiniani Valentiniani cesaris cesaris GerGer- 3810 38io ob quam rem male quadrat mariiam intrauere, Turingos nominal-1. reperio. maniam Turingos nominali reperio. quam rem male quadrat fuisse in Germania Germania fuisse historia [1031 priores Saxonibus in [103r] ueritati, que Tuningos Turingos priores contendit. fatebor tarnen Saxonie limites aliquando minores fuisse, contendit. fatebor tamen Saxonie limites minores fuisse, alialitempore quando maiores. etprouinciarum prouinciarum limites limites ex ex tempore maures, nam sicut imperia, ita et uanianitur. Canolus uariantur. Carolus Magnus imperator multa cum Saxoriibus Saxonibus bella gessit, 3815 3815 priusquam Christi cukum reciperent, eosque magnis priusquam Christi cultum reciperent, eosque magnis afftbdt afflixit cladibus. cladibus. Canili Magni Magni genelogia genelogiaromanum romanum postquam uero deficiente apud Francos Caroli Theutones orientales orientales rediit, red~t, Saxonum aucta ter imperium ad Theutones aucta dignitas dignitas est. in inter quos plunes plures imperatores imperatores fuere fuere singulani singulari prudencia et rerum rerum gestanum gestarum inuicem successere 3820 magnitudine clari, maxime uero tres Othones, qui sibi inuicem 3820 de romana ecclesia optime meriti, quorum quorum uirtute uirtute prolatos prolatosSaxortie Saxonie fines fines minime dubitanim. dubitarmi. sa οnicυm Germ. 61,23 saxonicum 61,23 Diximus tris archiepiscopis archiepiscopos in electione imperatoris uicem habere. αli~~ coricummt uocem habere, sed sed cum his quatuor alii concurrunt ex principibus principibus secubnibus, secularibus, comes palatinus palatirius Rheni, qui qui et et unus unus 3825 quorum pnimus quorum primus est rex Bohemorum, secundus comes 3825 tertium Saxonie ducem faciunt et ultimum est ex ducibus Baioanie. Baioarie. tertium ultimum marchuonem marchionem brandebungensem. brandeburgensem. 105. Inter Pomeraneos, Pomeraneos, qui qui orienter orientemSaxonie Saxonie incolunt, incolunt, oppida oppida sunt sunt Stetiriium, Rostochium, in in digna nomine nomine Vismania Vismaria et Sundis, Gripsuoldia, Stetinium, quo schola schola liberalium artium haud haud contempnerida; contempnenda; et hec hec quidem quidem mani mari 3830 3830 proxima multis muftis ac ac diuitibus diuitibus negotiatoribus negotiatoribus habitata. habitata. est et et in in mediterraneis mediterraneis próxima Caminium, pontificalis pontificalis ciuitas, ciuitas, cuius cuius di σcesis latissima latissima est est nec Caminum, diócesis nee minor minor maguntina creditur. creditur. episcopus episcopus loci loci romano dumtaxat presuli subest. Brandebungenses in duas manchias diuiduntur, quarum altera uetus, Brandeburgenses marchias diuiduntur, Albis* fluuius, fluuius, in cuius 3ε35 altera noua uocatur. ueterem marchiam perlabitur Albis" 3835 Ιsterlittore Stendalum est oppidum, et Gardeleuurn Gardeleuum et Soltuedelum Soltuedelum et Osterburgium; nouam nouam marchiam marchiam intersecai intersecat fluuius fluuiusOderà Idera haud multo inferior burgium; Albi. Albi, ii-i in eius littore Frankfordia est, chues diues emporium, et lubucensis ciuitas. Spreua quoque Spreua quoque fluuius fluuius eandem eandem prouinciam prouinciam irrigat irrigai equandus equandusTiberi; Tiberi; Berlirium in eius [103'] flumen, Honela 3840 Berlinum [103v] littore oppidum iacet. est et aliud flumen, 3840 quo marchia marchia nomen noren habet, habet, in in duas duas nuncupatum, quod Brandeburgium, ex quo partes diuidit, ueterem ac nouam nouam ciultatem ciuitatemefficiens. efficiens. ibi ibi episcopalis episcopalis sedes est et et manchionum marchionum tribunal, tribunal, ad adeiusdem eiusdemfluminis fluminis ripam ripam Auelbergium Auelbergium quoque situm est, est, pontificalis pontificalis ciuitas, ciuitas, et et circum circum nobile territorium, cui Prigerdcza est nomen, noren, multis plenum. 3845 3845 populo plenum. Prigenicza multisrefertum refertum oppidis oppidis et martiali populo Mixnensium* regioni datum. hanc fornen caput Mixnensium* ciuitas Mixna est, uncle unde nomen datum, Albis alluit alluit fluuius. fluuius. hie bic ualida uaiida arx et ea cathedralis cathedraJis ecclesia, ecclesia. in in qua qua quoque Albis et in ea 3815 3815 3830 3830

3823 uariantur: i. 3823 tris; tris: maguritinus, v. 1252. 1252. bella: bella: 772-804. 772-804. maguntinus, treuerensis, treuerensis, coloniensis. coloniensis. 3847 schola: fuiidata 3842 arx: v. i. 3981. fundata a. 1419. 1419. 3981.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

128

Enee Siluii Piccolominei Piccolominei Ence

quoque prouincia multa multa sunt sunt oppida oppida martiali martiali populo populo plena, plena, et et Mar Mar-quoque prouincia tinopotis* tinopolis* in in honorer honorem Martis Martis a a ueteribus ueteribus condita; condita; Mersburgium Mersburgium hodie hodie 3850 uocant. 3850 uicant. Albis HB HB 82F 82F Flumina, Flumina, que que terram terram (Bohemié) irrigant, uniuersa uniuersa irinι Albim Albis (Bohemie) irrigant, exonerantur. hic in montibus Morauiamque disterrinnant, disterminant, montibus exoriens, qui Bohemiam Morauiamque mediani ferme prouinciam perlabitur, primo in oceidentem, deinde in sepsepmediar ferme prouinciam periabitur, primo in occidentem, deinde in tentrionem uersus, ubi prouinciam relinquit. per angustias montium et abrupta tentrioriem ubi prouiriciam relinquit. per angustias et abrupta 3855 conualliumpreceps precepsSaxoniam Saxoniam petit, petit, quam quam duas duas in in partes partes dinimeris dirimens in in Oceanum Oceanum 3855 conuallium fertur ibique aa Rheno Rheno Ilumine flumine equo terrarurn terrarumspacio spacio distans. distans. Mixnensium Germ. Germ. 57,17 57,17 In Misna Fribergii Fribergii inexhaustas ostenderunt ostenderunt argenti Mixnensium minas. Martinopolis Germ. Germ. 54,13 54,13 Nec Martinopolim quisquam contempserit, quo quo ex ex Martinopolis 3860 loco Federicus Federicus Barbarossa Barbar ossa duos duos fratres fratres de de regno regno Bulgarie Bulgarie dissidentes, dissidentes, cum cum se se 3860 arbitrum elegissent elegissent et ad ad cum eum in in Saxoniam Saxoniam uenissent, uenissent, concordes concordes domum domum remisit. remisit. arbitrum XXXI mi TVRINGIA nobile nobile oppidum oppidum et et caput caput gentis gentis Herfordia*, mama106. IN II TIRINGIA guntino subiecta pontifici, studiis liberalium artium Nueburgensis pontifici, liberalium artium insignis. Nueburgensis gLintino subiecta 3865 quoqueparua parua ciuitas ciuitas duci duci Saxonie Saxonie parens. parens, hec hec omnia omnia jure iure Saxonum Saxonum 3865 quoque et lingua, lingua, iisdem iisdem moribus moribus &eti. freti. ceterum ceterum ueri ueri Saxones Saxones MagMagutuntur et deburgenses* nullo nullo dubitarite dubitante habentur, habentur, Bremenses* quoque, quoque, Albersta Albersta-Verdenses*, Hildesmenses, Ver denses", Brunsuicenses, Brunsuicenses, Lunebergenses Lunebergenses et LuLutenses, Hildesmenses, in Magdeburga Magdeburga archiepiscopalis archiepiscopalis sedes sedes habetur habetur et et in honorer honorem bicenses. in 3870 sanctiMauritii Mauritii ex quadrato lapide diues 'Ιlues templum, Othonum nobile opus, et 3870 sancti credunt quoque unam e sex idriis ibi esse, in corpus. credunt in eo sancti Fiorentini corpus, tradit euangelistarur tradit quibus uinum ex aqua factum a Domino Saluatore euangelistarum historia, hanic hanc plebibus historia. plebibus ostendunt. ostendunt. materia marmorea est ac perlucida, uini capax quantum quantum equus equus ferre ferre possit; possit; alterar alteram ac ac minorer minorem apud apud Hil Hil-3875 desmenses desmenses esse affirmant. affirmant, uexiRum uexillum quoque quoque Saricti Sancti Mauritil Mauritii hic quotannis 3875 magistratus urbis ius [104r] et ostenditur. magistratus jus ciuile ciuile Romanorum Romanorum abbreuiatum abbreuiatum [1041 saxonica lingua lingua conscriptum conscriptum non non sine sine reuerentia reuerentia custodit, custodii, quod quod Magni Magni Caroli auctoritate auctoritate firmatum firmatum tradunt, tradunt, eoque coque in in decisione decisione causarum causarum circirCanil cumuicine gentes recurrunt. magna et uenerabilis earum legum auctoritas auctoritas cumulcine recurrunt. magna uenerabills eanum 3880 habetur. habetur.Bremenses Bremenses gloriar gloriamsuar suamducunt ducuntDanorum Danorumgentem gentem ad Christum 3880 esse conuersam. 3849

3868 3871 3868 Martis: lege (S.) Martini. Lubicenses: i. v. 3928. 3928. Fiorentini; mibi mihi ignotus. ignotus. Lubicenses: 3871 S. Fiorentini: Martis: lege 3873 3877 idriis; i. v. DAC DAC 11.2,1818. 11.2,1818. historia: Io. Io. 2.1-11. 2.1-11. conscriptum: lex lex Summum Saxonum a. a. historia: idriis: 3877 conscriptum: 802. 802.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa Europa De

129 129

Herfordia Germ. est Erfordia, Herfordia Germ. 55,14 55,14 Maximum et famosissimum famosissimum (oppidum) est in quibus et iura jura et medicina et et populo et opibus opibus plena. plena, ib. ib. 65,27 65,27 Scolas quoque, in liberales traduntur traduntur artes, in Germania plures urbes habent, ut Herfordia. liberales Magdeburgenses Ecciesia magdeburgensis, que Virginopolis iirgiriopolis dici dici 3885 Magdehurgenses Germ. 26,20 Ecclesia 3885 auctoritate memorabilis. ib. ib. potest, metropolitica, metropolitica, insignis, insignis, inter Saxones opibus et auctoritate 72,2 Qui Qui modo modo primas primas Germanie Germanie magdeburgensem magdeburgensem gubemat gubemat ecciesiam, ecclesiam, priusquam priusquam sacris imbueretur, magister sacris magister militie militie fuit, fuit, sed sed cum cum in in homme homine laico laico sacerdotis sacerdotis modestia, deuotio ingeret, modestia, uigeret, assumptus assumptus ad episcopatum episcopatum ita ita se se gessit, gessit, ut a puero puero religioni dedisse operar 3890 religioni operamnideatur uideatur (nam (nam et lifteras, litteras, quas quas ignorabat, ignorabat, didicit) didicit) et et 3890 ecciesie sue sue clerum clerum ac populum populum in optimam optimar uiuendi ecclesie uiuendifrugem frugem reduxerit, reduxerit, episcopalem episcopalem habitum, quid quodinter interAlamarinos Alamannos perrarum perrarum est, est, interdiu interdiu gerens gerens et ordiriationes ordinationes clericorum ipse celebrans. Bremenses Germ. 54,13 Bremis, Bremis, uetus uetus metropolis et Danorum gentis in Christo Christo Bremenses noren habet. ib. Bremensis sextus archiepiscopatus 3895 mater non sine laude nomen ib. 58,18 58,18 Bremensis 3895 Germanorum et ipse temporali dominio ualidus. nobile,Saxonum Saxonur sedes sedes Verdenses Germ. 54,13 Verdia quoque et Bronsuicum nobile, atque Ottonum Ottonur quondam quondamcesarum cesarur patria. atque

107. Non est omittendum omittendum quod quid de traditur. hanc 107. de Mberstadio Alberstadio traditur. hanc ciuitatem Oltenna perlabitur fluulus; Oltenna fluuius; in in medio medio ferme ferme tumulus tumulus assurgit, assurgit, in cuius cuius 3900 3900 cacurnine planicies est duorum ferme stadiorum continens longitudinem, cacumine extremis ariguiis tempia sita duo tempia sita sunt, sunt, alterum alterum pontificale, pontificale, alterum alterum in cuius extremis angulis duo quid Beate quod Beate Virginis Virginis appellant; appellant; in medio medio late late patet patet forum forummagnificis magnificis canonicorum edibus undique cinctum. urbs hec hec uocatur; uocatur; quod quid sub tumulo sub tumulo iacet suburbium appellant; iacet appellant; in monte monte nulla nulla laicorum laicorum habitatio. habitatio. Carolus Carolus 3905 3905 Magnus huius huius ecciesie Magnus ecclesie fundator habetur, habetur, culus cuius festiuitas festiuitas quotarmis quotannis celebratur. duodecim lebratur. duodecim hic hic dignitates, dignitates, uiginti uiginti quatuor quatuor prebende, prebende, archidiaarchidiaconatus supra uiginti esse feruntur. in hac Ιs unus urius ex hac ecciesia ecclesia singulis singulis arm annis quer peccatis hune ueste ueste populo deligitur, quem peccatisgrauloribus grauioribus inquinatum putant. hunc lugubri induunt et obuoluto capite prima ieiimii ieiunii die 3910 die ad ad ecclesiam ecclesiam ducunt ducunt 3910 indeque peractis diuinis diuinis officiis officiis eiciunt. eiciunt. is is singulis singulis quadragesime quadragesime diebus nudis pedibus nudis pedibus perambulat urbem urbem et et ecciesias ecclesias circuit circuit neque ñeque ingreditur ingreditur neque quemquam alloquitur. inuitatus inuitatusaa canonicis canonicis per per uices, ulces, quid ñeque quemquam alloquitur. quod apponitur, comedit. medium noctis noctis in iii paleis paleispermittitur. permittitur. die apponitur, comedit. somnus somnus ej ei post medium die louis sancta post consecrationem olei olei rursus ad ad ecciesiam ecclesiam introducitur introducitur et et 3915 3915 oratione facta facta aa peccatis peccatis absoluitur absoluitur pecuniasque pecuniasque populus populus ei offert, offert, que tarnen ecciesie dimittuntur. hunc Adam tamen ecclesie dimittuntur. Adam uocant [104v] crimine crimine uocant et et omni mmi [1041] liberum putant. 3887 3887

3902 3902 primas: F Friedrich Blichlingen, 1445-64. 1445-64. pontificale: Stephansdom, 12301230ri edrich von BIldungen, pontilicale: S. Stephansdom, 3903 3906 3903 3906 1486. urgirιis: Liebfrauenkirche, saec. XII. Virginis: liebfrauenkirche, festiuitas: Aquisgrani die die 28 28Ian. Ian. (( = dies obitus); dies obitus); in in allis aliis loris locis (trarislatio) (translatìo) prima prima dominica dominica post post Sanctam Sanctam Annam Annam (26.111). (26.VII). 3915 3915 paleis: cf. W 1.1,477. V in Coena louis: feria ferial Ciena Domini, Domini. olei: ilei: agitur igitur de ecciesia de ecclesia

cathedrali.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Piccolominei Enee Siluii Piccolommei

130

3920 3920

ferax tritici; maturescentibus maturescentibusfrugibus frugibus Circa Alberstadium ager optimus optimus ferax culmorumaltitudinem altitudinem equo insedentem insedentem hominem ferunt ferunt excedere. excedere. culmorum XXXII x)orn

108. BRVNSVICA* oppidum tota Germania memorabile, magnum magnum et populosum, muilitum munitum menibus menibus ac ac fossatis. fossatis. turres turres quoque et propugnacula propugnacula excellunt. omatissima tempia. exceilunt. magnifice domus, perpolite platee, ampia et omatissima 3925 quinque quinqué hic hic fora, fora, quinque quinqué pretoria pretoria et et totidem totidem corisuiatus consulatus jura iura ciuibus ciuibus 3925 dicunt; hiric hinc appellati appellati duces duces brunsuicenses. brunsuicenses. tota tota Germania Germania nobiiissimi nobilissimi dicunt; Othonum soboies, soboles, quorum quorum ciaritas claritas cum cum potentia potentialabente labente tempore tempore defluit. defluii. Lubicensium Lubicensium"* ciuitas potentissima potentissima est, est, sine sine culus cuius auxilio auxilio uix umquam umquam reges continere continere suos suos subditos subditos uaiuere. ualuere. duodecim duodecim uiri uiri rei rei publice publice Dacie reges 3930 presunt,quos quosconsuies cónsulesappellant; appellant; quorum quorum perpetua perpetua potestas potestas est est et et in in 3930 presunt, equestri dignitate constituti constituti sunt. sunt, popuiaribus, popularibus, nisi nisi uocentur, uocentur, nulla nulla de de equestri dignitate regimine urbis consuiendi consulendi facultas, facultas, nec nec tarnen tamen seruire seruire plebs uidetur: sua sua cuique substantia tuta est, et libertas saiuis saluis legibus ut uelint ueiint uiuere. equum iudicium cónsulesagi.mt; agunt; ab ab his cesar, si si excesserint, appellatur. appellatur. iudicium consuies 3935 3935

3940 3940

Brunsuica Germ. 54,13 54,13 Bronsuicum Bronsuicuxn nobile, nobile, Saxonum Saxonum sedes sedes atque atque Ottonum Ottonum Brunsuica Germ. cesarum patria. patria, ib. ib. 60,21 60,21 Vetustissima Vetustissima brunsuicensis brunsuicensis familia, familia, mater mater quondam cesarum ecclesia optime meritorum. romana ecciesia Ottonum, de romana Lubicensium Germ. Germ. 107,37 107,37 Videmus Videmus in ci~tate ciuitate lubicensi lubicensi qui qui consυlatυm consulatum Lubicensium gerunt omnes auro splendere splendere et longum longum famulorum famulorum ordinem ordinem post post se se ducere. ducere, ib. ib. gerunt ornes miro 54,13 Prope οcemi oceani ripam ripam haud haud paucas paucas ciuitates ciuitates memoratu memoratu dignas dignas inuenias. sed sed 54,13 Prope omnibus prestat prestai Lubicum, Lubicum, altissimis altissimis edibus edibus temphsque templisque mi.mitum munitum omatissimis. omatissimis. omrnbus cuius urbis ea auctoritas auctoritas est, he he opes, opes, ut ad eius nutum tria maxima regna Dacie, excludere consueuednt consueuerint reges. Suetie atque Noruegie uel admitiere admittere uel exciudere

109. Saxonie nostra nostra etate etate duces duces habentur habentur Fridericus Fridericus et et Vilbeimus Vilhelmus 3945 fratres, quorum alter electorem imperii gerit, alter regnum Bohemie 3945 fratres, quorum alter electorem imperii gent, alter regnum Bohemie debitum sibi asserit, ut supra retulimus. fuit cum Brunsuicensibus de debitum sibi assent, ut supra retulimus. fuit cum Brunsuicensibus de electoratu dissensio. dissensio. Sigismundus Sigismundus imperator imperator liter litemdiremit; diremit; sententia, sententia, ut ut eiectoratu fit, potentiori potentiori allusit. allusit. alter alter horum, horum, natu senior, robustissimus uenator uenator sepe fit, iunior alter belli crudelia inter inter eos eis diu chu armis exercitatus. exercitatus. crudetia belli appetens appetens et in armis fuit, ii.mior 3950 bella bellaexarserunt exarserunthereditatis hereditatis paterne causa et, quamuis mentio quamuis de pace sepe mentio 3950 fieret, impedientibus [1051 [105r] tarnen tamen Apollonio, Apollonio, quer quemuicedominum uicedominum apapfieret, impedientibus pellant, et allis aliis pierisque plerisque potentibus, potentibus, quibus quibus ea di discordia questui erat, erat, scordia questui pellant, frustra minis omnis tractatus tractatus abut, abiit. sed sed cum cum uastatis uastatis jam iam agris agris tota tota prouincia prouincia pessum iret, Apollonius uero, uero, fraternarum fratemarumincensor incensordiscordiarum, discordiarum, per per pessum iret, Apohoius 3955 annum iobileum Romam petisset, rogauit Fridericus germanum suum, uti Rimar petisset, rogault Fridericus 5uur, uti annum 3955 3946

3946

supra: 3198. 3198. supra:

3955

iobileum: a.a. 1450. 1450. 3955 iobileum:

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa Europa De

131 131

ad se Libeniziam Libeniziam ueniret secum de de pace pace acturus. acturus.armuit annuiiVilbelmus. Vilhelmus. iter ingresso dixere consiliaril ei kent ingresso consiliarii paratas sibi sibi et q~~ qui cum eo irent insidias insidias esse; caueret se perditum perditum iret neue neue suos suis ad ad necem necem traheret. traheret. quibus caueret ne se quibusiiie ille 'At ego' inquit 'libens inquit 'libens moriar, moriar, si si uos uos prius prius necatos necatos uidero, uidero, qui qui&aternas fraternas concontentiones ailtis' . atque ita locutus sequ Ι iussis, qui se amarent, urgens tentiones aJitis'. atque locutus sequi qui amareni, urgens 3960 3960 calcaribus equurn festino cursu fratrem adiit, quocum calcaribus equum festino fratrem adiit, quocum semotis semotis arbitris arbitris euestigio pacer pacemcomposuit composuitfedusque fedusque pepigit. pepigit. magnus magnus uir, uir, qui qui se tam Hberaliter in in potestatem potestatem dederit hostis; liberaliter hostis; magnus et et alter, alter, qui qui hostem ex ex &atre factum rursus fratrem fratre fratrem atque atque amicum amicum reddiderit. reddiderit. Apoiloriius interim interim Roma reuersus reuersus et qui cum eo qui cum ei sentiebant ex ex Turingia, Turingia, 3965 Apollonius 3965 plurima oppida in Coburca, ubi plurima oppida possidebant, possidebant, exterminati exterminatisunt. sunt.ApoHonius Apollonius in Franconie* oppidum, aJiquamdiu quid se défendit defendit sed, sed, cum salutem in quod est Franconie" aliquamdiu se coloco cum thesauris thesauris suis suis clam clam fugiens fugiens ad ad eo loco desperaret, desperaret,nurnus nullius auxilio auxilio fretus cum Bohemos migrauit. migrauit. ex mo Bohemos ilio tempore quieter quietemhabuere habuereSaxones, Saxones, quamuis quamuis Bohemi castella quedar n~nati fuerint. 3970 Bohemi quedam ab ab eis eis repetentes repetentes sepe sepe bellum bellum minati 3970 include in hanc usque diem arma partium tenuere. nunc maior major lis lis oritura oritura inducie uidetur, quando quando Vilbelmus, Vilhelmus, regie regie sororis sororis maritus, maritus, ad ad Bohemie Bohemie regnum prσceres alium abur sibi aspirare fertur, quamuis terre proceres sibi regem assump[105"Jseassump[105v]sednt. rint. Franconie Germ. Franconia, nobilis nobilis prouincia prouincia et gentis Franconie Germ. 28,25 28,25 Franconia, gentis Francorurn Francorum altrix.

3975 3975

Ι 10. Libet Libet hoc hoc loco loco audax privati 110. priuati hominis inserere facinus. facinus. Conradus Conradus hormis inserere loco apud apud Saxones Saxones natus, natus, bellice belice rei rei peritus, pentus, manu promptus promptus Kaufes, nobili loco et animo animo imperterritus, imperterritus, cum cum se se patria patria pulsum pulsum et et paterna paterna hereditate hereditate privatum per iniuriam irduriam Friderici Friderici ducis duds existimaret, priuatum existimaret, scelus scelus incredibile 3980 incredibile nostra nostra 3980 etate perpetrauit. arx arx est est in Mixna, Mixna, in in alto alto monte et abruptis abruptis undique =clique rupibus sita: sita: Altemburgum Altemburgum prouinciales prouinciales uocant. uocant. ad ad radices radices montis montis opoppidur egregie pidum egregie munitum et populo plenum plenum iacet. iacet. in arce duo Friderici Friderici et Albertus, Mbertus, educabantur. educabantur. huc intempesta adolescentes, Emestus et hue Conradus intempesta nocte magnιs magnis itineribus cum paucis comitibus contendit et et admotis admotis scabs scalis 3985 3985 dorrientes adolescentulos prodente pedagogo pedagogo arcem ingressus ingressus dormientes adolescentulos in cubili cubili comprehendit intern~natusqυe comprehendit interminatusque mortem, mortem, si si uocem uocem emitterent, emitterent, furiibus funibus colligatos extraxit, haud hand dubius colligatos dubius quin quin productos productos in in Bohemiam Bohemiam magno magno precio uenderet suasque contumelias eo ei pacto pacto magnifiée magnifice ulctus ulctus uideretur. uideretur. HercirIiam*, que Bohemiam a Saxoriia jam Siluam Herciniam", iam Saxonia diuidit, ingTessus ingressus erat 3990 erat 3990 iamque periculum orne omnetransmissum transmissum putabat, putabat, cur cumjuror iuniorcaptiuorum, captiuorum, labore ac ac fare famedeficiens, deficiens, et etquieter quietemsimul simuletetcibum cibumpoposcit. poposcit. cuius cuius 3972 soror¡s: Anna. ìm sinns: Anna. licint. licuit.

3973

aspirare: v. 3198. 3973 aspirare: i. 3198.

3978

3978

Kaufes: quisnam fuerit indagare Kaufes: quisriarn fuenit indagare mihi mild non non

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

132

Piccolominei Enee Siluii Piccolominei

precibus commotus predo ad ad carbonarium carbonarium quemdam quemdam diuertit diuertit afferrique afferrique cognita tante rei panem ac ceruisiam iussit. interea apud Altemburgum cognita ac ceruisiam iussit. interea apud Altemburgum paner 3995 nouitateclamor clamorexoritur. exoritur.attorilti attonitioppidani oppidani raptim raptim arma arma capessunt capessunt et et 3995 noiiitate preciosam predam precipiti precipiti cursu cursu predonis predonis uestigia uestigia insecinsecpreciosam uendicaturi predam tantur. siluam siluam ingressis fortuna blanditur, que inter multos tramites eum ingress's fortuna teneri suasit, suasit, qui qui recta recta duxit duxit ad ad carbonariurn. carbonarium. ibi ibi Conradus, Conradus, dur dumpuero puero r ministrai, ex ex improuiso improuiso [1061 [106 ] capitur capitur et et oblatus oblatus principi principi auaucibum ministrat, eider pene nuncio, quo 4000 dacissimisceleris sceleris capite penas soluit. Fridericus Fridericus eodem 4000 dacissimi captos captos atque abductos abductos filios filios audiuerat, recuperatos recuperatos et et domum domum reductos didicit. Herciniam HB 82F 82F (Bohemie) (Bohemie) longitude latitudoque pene pene parer parem formar formam longitudo latitudoque Herciniam HB ferunt, cuius cuius diametrum diametrum trium trium dierum dierum itinere itinere expedito expedito pateat. silua silua rotundam ferunt, 4005 uniuersamclaudit, claudit,quam quamVeteres VeteresHerciniam Herciniamuocauere, uocauere,cuius cuiuset et greci scriptores et 4005 uniuersam latini merainerunt. latini meminerirt.

para uere 111. Saxonie ducibus parua uereSaxonie Saxonieportio portioparet; paret; sunt sunt enim enim in ea ;;ilij imperiales, que uocanitur multi alii principes, principes, multe multe ciuitates ciuitates que uocantur imperiales, prouincia multi episcopi proprium proprium territorium territorium habentes. habentes. Mixna Mixna uero uero et et Turingie Turingie multi episcopi ducibus parent, parent. jus 4010 majOr maiorpars parsetetLusacie Lusacie et et Franconie pleraque oppida his ducibus ius 4010 autem Roranorum imperatorer autem eligendi eligendi Romanorum imperatoremSaxonie Saxonie ducibus ducibus ex ex paruo paruo inter Mixnam Slesiamque iacente, asserunt, inter quodam principatu competere asserunt, Visserbergium appeilatum, appellatum, id est Mons Albus. cuius caput oppidum est Vissembergium 112. In Saxonia Saxonia argenti argenti mineras mineras apud apud Glisariam Glisariam Otho Otho II imperator imperator inuenit, quarum quarum ragni magnifuerunt fueruntredditus. redditus. ibi ibi et et palatium palatium nobilis nobilis opens operis inuenit, album, ex quibus sai coquitur edificatum. habet et fontes amaros coquitur amaros Saxonia, quod ad ad uicinas uicinas gentes gentes defentur. defertur. saline saline uberrime uberrime atque atque ditissime ditissime apud apud Luneburgium* habentur, habentur, ex quibus multi monasteriorum ronasteniorum abbates Luneburgium* abbatesetetmulti multi ecclesiarum prelati prelati uitam uitam ducere ducere consueuerunt; consueuerunt; fuit fuit enim enim questus questus salis salis ob salinas Luneburgenses usurpauere; 4020 uberrimus. has satinas Luneburgenses uiolenter usurpauere; quam rem 4020 uberrimus. has et a Nicolao pontífice pontifice máximo maximo et a Friderico imperatore augusto damnati sunt, consulatus, qui qui eius eius rei rei auctor auctorhabebatur, habebatur,auctonitate auctoritate apostolica apostolica sunt. consulatus, deiectus est, est, sed sed fauore fauore Bernardi Bernardi duds ducisbrunsuicensis brunsuicensis paulo paulo postea postea in in carcerer pristinum rediit, et et qui nouiter nouiter consulatum consulatumadieranit adierant in carcerem pnistinur statum statur redut, Πi et 4025 conicii.mtur. coniciuntur. ciuitati ciuitati rebe rebelli et ecclesiasticorum ecclesiasticorum bonorum honorum rapaci rapaci sacnis sacris 4025 interdictum est. est. non non tarnen tamen desunt, desunt, qui qui rem rem diuinam diuinam apud apud eis eosfaciarn; faciant; v auctonitatis ecclesiastice [106 ] tantus est euo nostro et in populo et in clero auctoritatis ecclesiastice [1061 contemptus.

4015 4015

4023 4023 Bernardi: post ceder inuenit: a. a. 968. 968. cedemfratris fratrisFrederici Fredericidux duxbrunsuicensis brunsuicensisa.a.1400. 1400. inuenit: rebelli: bellum quod diciturpraelatorum, praelatorum,1445-62. 1445-62. rebel: bellum quid dicitur 4425 4015 4~ 15

4025

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa

133

Luneburgium Germ. Germ. 54,13 54,13 Lunemburga, Lunemburga, salmis salinis quondam diues diues et omatum Luneburgium redactum; nam dum cleridiuitias diuitias affectat affectat et diripit, 4030 4030 oppidum, nunc ad egestatem redactum; dur den suas amittit. suas arittit. 113. Est in marchia brandeburgensi non ragni magnimomenti momenticiuitas ciuitas aquis aquis marcia brandeburgensi circumdata: Auelbergam Auelbergam uocant. uocant. in in eius eius diocesi diocesi loco loco aspero aspero ac ac deserto deserto circm-ndata: paruum oppidum est nomine Vilsnacum. hic tres hostie habentur, ex quis cruorem sua sua sponte manasse tradunt. tradunt. ob earn rem hue 4035 4035 cruorem rem magnus populorum populorum huc concursus, et uota hic hie soluuntur; soluuntur; uulgo uulgo locum locum Ad Ad Sanctum Sanctum concursus, et nautarum nautarur uota Cruorem uocant. 114. Excessimus scribendi modurn modum Saxoriie Saxonie ciuitates nominatim nominatim corncommémorantes. id fecimus, quia quia ueteres ueteres scriptores scriptores parcissime parcissime de Germania merorantes. id locuti tamquam extra extra orbem orbem ea ea natio natio iaceret, iaceret, soniniantes sommantes 4040 4040 locuti sunt sunt et, tamquam quodammodo res gerrnanicas germánicas attingunt. ob eam rem dabitur mihi uenia Wing-mt. ob earn dabitur ril prouincias, (fortasse et aliquis gratiam gratiam habebit), habebit), si germánicas germanicas describentes describentes prouindias, prolixiores fuerimus, fuerimus, propositi nostri metas ut res oculis subiciamus, paulo prolixiores egressi. XXXIII xrni

4045 4045

115. HOC LOCO, quoniam quoniam Saxonie Saxonie Dania* Dania* iungitur, priusquarn priusquam GerGerHoc LOCO, manie reliquas partes absoluo, absoluo, de ipso Danie regno uicinisque regioniibus regionibus in reliquas partes regno ulciriisque instituiι non indigna cognitu. cognitu. tria sunt sunt in aquilonem uersis aliqua referre institu septentrionem uergentia uergentia regna sibi sibi inuicem inuicem coherentia: coherentia: Danorum, Danorum, quid quod hodie Dacum appellant, Sueciorum Sueciorum ac ac Noruegiorum. Noruegiorum.

4050 4050

Dania WW111,190 111,190 Qui Qui nunc nunc Daci Daci uocantur, uocantur, quorum quorum rex rex ad ad occeanum occeanum gergerDania manicum inter Suetiam Dani Suetiar et Saxoniam latissimo regno, sed palustri potitur, hi Darn melius appellantur appellantur(12.1/11.1453). (12.VII.1453). (siue Daciam uolumus, consuetudini consuetudini seruientes) semientes) GerGerDania (siue Daciam dicere uolumus, manie portio est, est, chenonnesi cheronnesi habens habens forrar. formam.hanc hanc quondam quondam Cymbri Cymbri 4055 4055 rnariie pililo unde lila illa inundatio barbarorum ernersit, emersit, quam quam Marius Marius Arpinas Arpiñas tenuere, unde Italiani ac res romanas euertere euertere minitantem minitantem ad ad internitionem intemitionem Itaiiam petentem ac Possidonius, ut ut Strabo Strabo refert, refert, coniecturam facit, quid quod Cymbri Cymbri deleuit. Possidonius, coniecturam facit, latrocinando incertis usque [1071 [107r] Meolatrocinando incertis errabundi errabundi sedibus sedibusad paludem paludem usque thim* militiam militiam agitarint; agitarint; ab ab eis eis eriirn enim Cymerium Cymerium uocari uocari Bospizorum Bosphorum 4060 4060 thim* arbitratur, quasi quasi Cimbricum, Cimbricum, cum cum Grecorum Grecorum lingua lingua Cymerios Cymerios Cymbros Cymbros nominet. nom met. 4043

4048 propositi: i. v. ad ad 11 11 breuitatem. breuitatem. non indigna: indigna: i. v. 69; 69; 6076. 6076. 4058 62 n. coniecturam nominet: Str. Str. 403,13 403,13 (168f). (168v). Chr. n. coniecturam -- nomiiiet:

4056

inundatio: 101 101 a. a. irnindatio:

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Enee Piccolominei Ence Siluii Piccolominei

134

Succia cincta cincta =clique undique mari mari plures plures continet continet insulas, Ínsulas, inter inter quas quas ScanScanSuecia dauia est est apud apud Veteres Veteres late late memorabilis. memorabilis. hinc hinc quoque quoque populorum populorum inin4065 numerabilismultitudo multitudeegressa egressaomnem omnemohm olimEuropam Europarnarmorum armorumturb turbine 4065 numerabms ine ac procella inuoluit; inuoluit; nam nam Gothi, Gothi, qui qui Hurmos Hunnos bello bello ulcere, uicere, Parmordam, Pannoniam, Mysiam, Macedoniam et omnem Illiridem occupauere, Germaniam, Mysiam, Macedoniam et omnem 'her occupauere, Germaniam, Italiam ac Ga]Iiam Galliam uastauere, Hispaniaconsedere. consedere. uastauere, et et demum demur ininHispania Meothim AS AS 304D 304D Longitudo Meotis Meotis per trecenta trecenta fere fere miliaria esse uidetur uidetur a Meotliim 4070 BosphoreCimmerico Cimmerico usque usque in ostium Tariais. Tanais. 4070 Bosphoro r ostium Hinc fuit ingo origo Noruegie, Noruegie, que que de ipso ipso septentnione septentrione sortita sortita est fornen. nomen. arcton protensa pretensa incognite terre seu seu continenti per Ruthenos iungitur et in arcton structo glacie giade occeano, ut ut plenique plerique fabulantur, fabulantur, contermina conterminaest. est. ad ad onientis orientis stmcto partem ac meridiem baltheomari marialluitur, alluitur, ad ad occidentem occidentembnitarmicus britannicus finit pm-tern mendier baltheo 4075 occeanus. 4075 occeanus. Theutones hoche hodie Danorum Danorum appellant appellant Marchar, Marchiam, cuius cuius 16. Daciam Theutones Ι116. lingua Germanis incognita est. ex Noruegia uenisse putant putant qui Cymbrorum Cymbrorum loca, in in hac hac terra terra patrum patrum nostrorum nostrorum memoria memoria Voldimarus Voldimarus occupauerint loca. regnauit, in in Suecia Succia Magnus, Aquirius Aquinus irι in Noruegia, quer quemferunt feruntdiuinum diuinum 4080 fuisse hominem, miro prouincialium amore atque obsequio cultum. huic 4080 fuisse hominem, miro prouincialium obsequio cultur. huic Margaretha fuit, fuit, Voldimari Voldimari mia, filia, ex ex qua qua natus natus haus Olaus patri patri coniunx Margaretha succedens, breui uitafunctus, functus,regnum regnummatni matrirehiquit. reliquit. ea ea et et succedens, breui tempore terpore ulta patemum adepta est extincto Voldimaro. patemurn Magno in in Suecia Succia horinern hominemexigente exigenteAlbertus Albertus dux dux magnipolensis magnipolensis At Magno 4085 uocatu pipuli populi diadema diadema suscepit. suscepit. qui qui dominatum dominatum uicine uicine femme femine concon4085 uocatu v υegiamque* Νor[ ΙΟ7'] tempnens bello Daciam Nor[107 ]uegiamque" lacessere cepit. occurrit occurrit ei ternpnens Margaretha coactis copi copiis. incampis campis late latepatentibus patentibus pugnatiirn pugnatum est, est, Margaretha coactis Ιs. in tamquam ipsa uiri, hostis femine animum induisset. uictus Albertus tamquam ipsa uiri, hostis femme ardmum induisset. uictus Albertus captusque et et in triumphum ductus regnum regnumamisit. amisit. dimissus dimissus tandem tandem infame captusque tniumphum ductus 4090 senium in in paterna patema doro domofiniuit. finiuit. Margaretha Margaretha clarissira clarissimamulier, mulier, tribus tribus 4090 senium regnis, ad ad senectutern senectutem usque usque ragnifice magnifiéeac acreligiose religiose subditos subditos imperans regnis, gubemauit. senio confecta, confecta, cum cum tantum tantum per per se se ferre ferre nequiret nequiret gubemauit. demum demur senil Henricum Pomeranie ducern, ducem, quatuor et decem decern armos annos natum, imperium, Hem-icum natur, sibi filium filium adoptauit adoptauit regnaque regnaque lIli fili commisit, commisit, et etPhilippam, Philippam, regis regisAnglie Anglie sibi 4095 filiam, dedit uxorem. is, cum coniuge sine defuncta nubere ulterius prole def'mcta nubere ultenius 4095 fIliar, dedit uxorem. is, cum nollet iamquequinque quinquéet et quinquaginta quinquagintaregnasset regnasset annos, fillet iamque arios, ad extremum sub imperio Fnidenici Friderici popolari ex regio regio solo solo deturbatus est est et et CbriChripopulari tumultu ex stophorus stophorus*, nepos, in in eius eius locum locumsuffectus, suffectus, qui *, Boioarie Boioarie dux, sibi ex sorore nepos, 4064 4066 4081 4066 uicere: 4081 4064 Veteres: Puri. Plin. 4,96 4,96 et et104; 104; Mela Mela 3,54. 3,54. uicere: i. v. 134. 134. coniunx: a.a. 1363. 1363. coniurix: Veteres: 4093 4093 Hemicum: Henricum: rex Daniae a. 1387 = Erich VII; Noruegiaea. 1389 = ErichlV; Sueciaea. 1397 rex Dariiae a. 1387 = Erich VII; Nomegiae a. 1389 = Erich IV; Sueciae a. 1397 4094

4095

= XII. regis: Henry Henry IV. IV. uxorem: 26.Χ.1406. 26.X.1406. nubere: nubere: apud apud Veteres Veteres = Erich Erich XII. 4097 feminae nubere deturbatus a. 1439. ~cυιιtυr. a. 1439. feminae nubere dicuntur.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De De Europa

135

auunculum suum decem decern annis annis, quibus quibus ipse imperault, imperauit, in in insula insula gothica gothica auimculum regnare permisit. Christophoro Christophoro autem autem ex ex humarιis humanis abeurite abeunte Dacie Dacie ac ac regnare permisit. coronamChristigemus Christigernusaccepit. accepit. Noruegie coronar ,

4100 4100

Noruegiamque W W1.1,590 1.1,590 Si Daciam Noruegiamque Noruegiamque et ipsam ipsam barbararum barbararum Noruegiamque Si Daciam gentium Scantiam insulam, exqua quaGothi Gothidigressi digressi unluersam uniuersam terram terram gentium matrem, matrem, Scantiam insular, ex uolueris noscere noscere et, et, quid quidiHinc illinc agatur, scire, scire, Guidonem Guidonem percontare. percontare.non non inuasere, uolueris maior 4105 major illi mi respondendi respondendi quam tibi querendi labor erit. ent. nihil interrogabis in eo ei frustra 4105 (Dee. 1445). i. v. Comm. Comm. 45,21. 45,21. (Dec. 1445). Christophorus Vir. 97,28 97,28 Cbristoforus Christoforus dux Bauarie in regem Dacie assumptus Christophorus hr. est. HB HB 125C 125C Christoforus Baioarie Baioarie princeps, qui postea regno Dacie potitus est. 117. Succi uero ueroin inelectione electione regis regis discordantes ahi alii Carolum, equestri Ι 17. Sueci dignitate insignem, ahi Canutum, eius eius &atrem fratrem natu natu minorer, minorem, regno regno 4110 4110 dignitate insignem, ahi Canutum, pendente adhuc adhucelectiords electionis negotio negotio Carolus Carolus immissis immissis militibus militibus preficiunt. pendente Stocolmie oppidum clam occupât, in quo regia sedes habetur. Canutus per ciar occupat, habetur. Canutus amicos arcem inuadit. hinc bine betium bellum inter inter&atres fratres de de regno ortum et pugna diu utrinque piuribu.s pluribus ea ea demur demum lege lege inducie pacte, ut ut d:iu anceps. anceps. occisis utrinque include pacte, potestas eiigendi eligendi regem exclusa nobilitate plebi fieret. in qua qua cum cum Caroius Carolus 4115 4115 potestas gratiosior esset, maiestas regni ad eum defertur. Canutus Canutus privatam priuatam uitam uitam r degit. Carolus [108 ] uero uero foui nouo regni regno tumidus tumidus atque atqueinsolens insolens armatis armatis degit. Caroius [108] nauibus Henricum, etate etate confectum, confectum, nulli nulli noxium, noxium, sibi sibi ipsi ipsi uiuentem uiuentem e naulbus Gothia propulsauit. edam hoche hodie in humarιis humanis agens apud Pomeraneos, Pomeraneos, propuisault. qui etiam illi origo fuit, paruo paruo contentus contentus uitam uitam agere agere fertur, quam quam sint incerta 4120 4120 unde mi ingo fuit, mortalia et quam quam inarda inania suo suo exemplo exemplo docens, docens, qui qui tribus tribus potentissimis potentissimis mortaiia nec paruam paruaminsi.ilam, insulam, in qua decern usque ad ad regnis exutus exutus nec decem annis mmis delituerat, dehtuerat, usque retiñere potuit potuit etate etateplenissimus. plenissimus. sed sed neque ñeque Cαrοlο Carolo scelera mortem retiriere sceiera sua persequitur*, religionem impunita fuere fuere qui, qui, dum Christi ecclesias ecclesias persequitur*, religionem conconimρmιita dur Christi sacerdotes dispoliat, dispoliat, festos festos dies obseruari prohibet, jura iura diuina diurna et 4125 4125 tempnit, sacerdotes confundit, aaJoanne loarme Benedicti Benedicti filio, filio, Vsalensium Vsalensium presule, presule, uiro uiro humana confundit, et impigro, impigro, aa quo quonobilitas nobilitas regni regni excitata excitata est, est, magno magno preiio prelio cordato et insula non superatus ac regno pulsus in parua para insula non longe longe ab ostio Viscele Visceie exilium exiilum agit. Christigemus Christigernus in iocum locum eius eius assumptus, assumptus, pietate pietate ac ac iustitia iustitia melior, melior, agit. tria regna nostro nostro tempore in unum unum redegit; redegit; cui cui et et Gotbia Gothia paret, paret, 4130 4130 iterum tria Gothorum quondam sedes ac patria. persequitur 96,25 Carolus rex Suede, cum seuiret seuiret in in Christi Christi sacerdotes perse quitur Comm. Comm. 96,25 Suecie, cum auaritie libidinique libidinique seruiret, seruiret, adnitente adnitente upsalensi upsalensi archiepiscopo, archiepiscopo, qui qui duxit duxit et auaritie regnai. exercitum, regno deiectus est et Christigernus Christigernus ei suffectus, qui usque hodie regnat. ib. 807,21 ib. 807,21 Ipsalensis Vpsalensis archiepiscopus archiepiscopus in in Suecia potens, cuius arm armis Carolus e Ιs rex Carolus

4135 4135

4103 4104 4103 Scantiam: v. 3578. Guidonem: Scantiam: i. 3578. Guidonem:loannis loarιis Campisii et Eugenii IV tabellarius; tabeIlarius; v. i. 3579; 4118 4118 W 1.1,589; 1.1,589; 11,88. 11,88. Henricum; v. Heriricum: i. 4093.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Enee Siluii Piccolomiriei Piccolominei

136

regno fuerat eiectus, a Christigerao Cliristigemo nono foui rege in carcerem carcerem rapitur prescripta prescripta causa, quod se se quoque quoqueconspiratione conspiratione popularium, popularium, sicut sicutetetpredecessorem, predecessorem, statuisset statuisse! quid eiicere. elicere.

XXXIV 118. modo res res gestas gestas attingere attingere ac ae situm situm referre referre lolo118. BOHEMORVM BOHEMORVI modo iuncti sunt. sunt, multa apud corum ratio exigeret, qui Saxonibus ad meridiem mendier kmcti eos etate etate nostra nostra memoratu memoratu digna digna emerserunt, emerserunt, multa multa preila prelia gesta gesta sunt, sunt, eis ibi sanguis sanguis effusus, effusus, delete delete furiditus funditus ciuitates, ciuitates, spreta spreta et conculcata multus ibi exorta* est Hussitarum* religio, exorta* Hussitarum* heresis, Adamitarum* Adamitarum* pullulauit insania, religio. Thaboritarum* et 4145 debaccati debaccati smit sunt Thaboritarum* et Orphanorum Orphanorum exercitus; exercitus; duo duo fulmina fulmina 4145 Zyska* oannes* prouinciam ex arbitrio suo diripuere. IIoannes" Ρrocορiυs' prnuinciam belli, Zyska* et Procopius* v ac Hieronymus populum decepere; in cconstan[108 ]tiensi magna magna synodo synodo an οnstan[108']tiensi acobeHus*, Coranda*, Rokezana* et Petrus* demum combusti. Ilacobellus*, Cor anda", Rokezana* Petrus* Anglicus, demur corruptores, tamquam tamquam magistri magistri ueritatis ueritatishabiti. habiti. quatuor quatuor reges reges euangelii corruptores, 4150 extirpare extirparepestiferum pestiferum uirus uirus non non potuere: potuere:Venceslaus, Venceslaus, Sigismundus, Sigismundus, Al4150 Α1ueneno extinctus extinctus creditus creditus est. est. postremo postrerO bertus et Ladislaus*, qui apud eos ueneno Georgius* rex creatus, creatus, qui qui Hussitarum Hussitarum labe infectus infectus putatur, magnus uir alioquin et et rebus rebus berncis bellicis clams. clarus. sed sed orrmia omnia hec hec in in Historia, Historia, quam quam de de situ* regionis Bohemis bis his diebus diebus edidimus, edidimus, conscripta sunt, surit. ibi quoque de situ* regioriis Bohemis moribus* pro 4155 et gentis gentis moribus* pro captu captu nostro nostro mentioner mentionemfecimus. fecimus. inde inde igitur igitur 4155 assumendum erit quidquid buie operi de rebus bohemicis deesse uidebitur. rebus uidebitur. assumendum edt quidqind huic nos ceptum sequentes sequentes iter iter hiferioris inferioris Germanie Germanie prouincias prouincias absoluemus. absoluemus, nos ceptum deinde ad superiores reuertemur reuertemur partes. 4140 4140

exorta Comm. Comm. 561,16 561,16 Surrexisse in Bohemia Bohemia uiros uiros pestiferos, pestíferos, qui qui prime sechs sedis exorta 4160 mandatadicerent dicerentcontemrienda contemnenda et, ad ad suimi suum sensum sensum sancta sancta interpretantes interpretanteseuaneuan4160 mandata sanam doctrinar doctrinam respuerent: respuerent: lacobellum, lacobellum, Ioaimem, Ioannem,I{ieronymum, Hieronymum, CoCogelia, sanar randam et Rochczanam, Rochezanam, quorum quorum peruerso peruerso dogmate dogmate in infecta regni multitudo multitude ab ab fecta regni obedientia abierit et archam Noe reliquerit, extra extra quam inuenitur obedientia sui pastoris abierit loe reliquerit, quam non non inuenitur salus, dicens utraque specie specie ad ad salutem salutem necessariam necessariam esse, et dicens coramunionem communionem sub utraque salus, 4165 multis multosalus alios errores errores predicans. predicans. 4165 Hussitarum W W11,167 11,167 Non ornes omnesBohemos Bohemos huius huius insanie participes dixerim; dixerim; Hussitarum multi namque fidem inconcussam retinuerunt. auctorem huius huius hereseos hereseos loarmem Ioannem retinuerunt. auctorem quendam Viclef, Miglia Anglia natum, referunt, qui quitibris libris Occham Occham deditus deditus plenos errorum errorum quendam Viclef, fatum, referurit, ac blasfemiarum tractatus tractatus composuit. composuit. qui qui Pragam Pragam delati delati atque, atque, ut ut noua noua silent soient 4170 opera, cupide cupide lecti lecti multorum multorum mentes mentes excecauerunt. excecauerunt. cf. cf. ib. ib. 111,22-57; 111,22-57; Comm. Comm. 4170 388,20. 4141 4141

4145

4148

exigeret: i. v. 4153 4153 sed. sed. 4145 fulmina fulmina = Verg. Verg. A. A. 6,842. 6,842. combusti: 6.V11.1415. 6.VII. 1415. 4148 combusti: exigeret: 4154 ueneno; i. v. 850. 850. diebus: i. v. Prolegomena Prolegomena §§ 6. conscripta: conscripta: HB HB 102F-120F. 102F-120F. ueneno: 4154 his diebus: 4,61 4163 4163 4161 extra quam: Cyprianus sanam doctrinar doctrinam == 22 Tim. Tim. 4,3. 4,3. Cyprianus Ερ. Ep. 73,21: 73,21: salus salus extra extra sanar ecclesiam non est. est. CCL CCL 111,2 111,2 p. ecclesiam p. 555.

4151 4151

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa Europa De

137 137

Adamitarum HB 109Β Belgicatransmisso transmisso Rheno 109B Pichardus quidam ex GaJlia Gallia Belgica ρenetra~t. qui q~busdam fidem per Germaiiiam Germaniam in in Bohemiam Bohemiam penetrauit. qui prestigiis prestigiis quibusdam fídem sibi sibi concmans breui bre ~~ concilians tempore non paruam muliemrn mulierum uirorumque udrorumque plebem plebem ad ad se se traxit, quos nudos incedere lubens iubens Adamitas uocauit. et occupata insula quadam, mτme amne 4175 4175 Lusmiclo cincia, cincta, filium Dei se dixit et Adam Adam uocari. uocari. connubia eis promiscua promiscua fuere, Lusmicio nephas tamen tarnen iniussu iiiiussu Adam Adam mulierem mulierem cognoscere; cognoscere; sed ut ut quisque quisque libidine libidine incensus iiicensus 'In hanc' in aliquam exarsit, exarsit, earn earn manu manu prehendit prehendit et et adiens adiens principem principem 'In banc' inquit inquit `spiritus meus concaluit'. cui princeps princeps respondit respondit 'Ite, "te, crescite et et multiplicamini, multiplicamini, et et 'spiritus aiebat ceteros replete terrer. terram.'' aiebat ceteros homiries homines sernos sernos esse, esse, se se uero uero et et qui qui ex ex eis eis 4180 4180 nascerentur liberos. liberos. W nascerentur W 11,168 los Mos fuit, fuit, ut nudi nudi iricederent incederent Adamiteque Adamiteque uocarentur. his his nibil nihil proprii proprii fuit fuit neque ñeque certe certe uxores uxores erant. erant. in in communi communi uictum uictum habebant uiiurnque quer uocauerunt Adam. si quis quis libidine libidine incensus incensus in in habebant unumque principem, quem uocauerunt Adam, et 'In banc' hanc' quampiam fuit, apprehensa apprehensa muliere, muliere, flexo flexo genu, ante principem stetit et inquit 'spiritus sρiritus meus exarsit'. quibus Adam 'Ite' "te' ait 'crescite 'crescite et et multiplicamini, multiplicamini, et 4185 inquit et 4185 replete terram. terram.'' at at hi, hi, cum cum alus aliis hereticis hereticis non non consonarent, consonarent, breai breui tempore deleti (Adamite) qui nostra tempestate sunt. HB HB 84F (Adamite) tempestate apud apud Bohemos Bohemos emersere, emersere, corcommmiione rerum ormiium constat. munione omnium nuditateque gaudentes, gaudentes, quos quos breui breui deletos deletes constat. Thaboritarum et Orphanorum nulla, Thaboritarum HB 120F 120F Thaboritarum milia, hommes homines nigri soler et uentum indurati, aspectu tetri atque horribiles, ut qui ad solem qui circa circa fumum fumum in 4190 4190 castrés uixissent, uixissent, aquilinis castris aquilinis oculis, oculis, impexo impexo crine, crine, promissa promissa barba, barba, corporibus corporibus proceris, membris proceris, membris hispidis, hispidis, cute cute adeo adeo dura, dura, ut ut ferrum ferrum quasi quasi lirica lorica repulsura repulsura uideretur. ib. 109Α 109A Thaborite Thaborite appellabantur, appellabantur, tanquam tanquam cum cum tribus tribus apostolis apostolis &duatoris Christi Saluatoris Christi transfigurationem in monte uidissent uidissent indeque indeque suas opiniones opiniones mutuati essent, quas fidei ueritates appellant. WW111,23 111,23 (( Thaborite) rusticanum rusticanum et 4195 4195 urbani uideri uelint. ex iRis incompositum uulgus, quamuis urbani illis ahi α1~~~nudi nudi erant, erarit, solis soilstecti tecti camisiis, alii am pelliceas pernceas tunicas tunicas induerant; iriduerant; ali sellacarebant, carebant, ahi aliι freno, ahiι sella freno, ahi aliΙ calcaribus, calcaribus, alteri crus ocreatum ocreatum fuit, fuit, alteri nudum, oculusdefuit, defuit,111~~ ilh manus. nudum. huic oculus marius. in exteriori ciultatis porta duo duo fuerunt fuerunt scuta: in altero altero pictura pictura erat ciuitatis erat angeli angeli calicem calicem tenentis, tenentis, quasi quasi communionem sub specie specie uini nini suaderet suaderet populo, in altero Zischa pictus fuit. 4200 fuit. cf. cf. 4200 ‚530. ib. 1.1 1.1,530. Zyska W Zyska W111,23 111,23 Zischa, homo senex senex et utroque lumine lumine cassus. cassus. hic hic ohm ohm dux Thaboritarum alterum oculum oculum in in pueritia pueritia perdiderat, perdiderat, alterum alteramhostili hostih Thaboritarum fuerat fuerat et alterum sagitta confossus confossus amisit. amisit. cum morti proximus proximus esset consultarentque consultarentque Thaborite, Thaborite, quer post quem post se se principem principem designaret, designaret, 'Postquam' 'Postquam' inquit inquit 'animus 'animus aa me me fugerit, fugerit, 4205 4205 excoriate corpus meum et cames date uolucribus; ex corio cono uero tympanum tympanum facite atque hoc in prelium preliurn ducem ducer habete; habete; nam quouis locorum Theutones sonum eius audieririt, mox mix terga dabunt, Ziscam in tympano audierint, tympano formidantes. hic postquam obiit, obiit, Thaboritarum ahi ahiΙ in tantum α1~~~Procopium sibi ducem legerunt, ali taritum ilhus iilius memoriam memoriam dilexerunt, ut dilexerant, ut neminem neminem dignum dignum existimarent, existimarent, qui tanto duci succederet, succederei, asperasper- 4210 4210 natique principem Orphanos Orphanos sese sese uocabant. uocabant. 117 Cm unum Procopius HB 117Cla Procopium defigere defígere iumina, lumina, Ulum imum cuncti Procopium ilium esse, esse, qui qui totiens fldelium fidehum fugasset exercitus, qui qui tot oppida subuertisset, subuertisset, tot hominum miha mula 4176 4176

4179 4179 concaluit: cf. connubia: sicut apud Massagetas, teste teste Herodoto Herodoto 1,216. 38,4. cormubia: concaluit: cf. Ps. 38,4. 4194 4194 trmisligurationem: crescite = Gen. crescite Gen. 1,28. 1,28. transfigurationem; Mt. 17,2; 17,2; Me. 9,3; Le. 9,28. Mc. Lc.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

138

Enee Sikiii Süuii Piccolominei Piccolominei

neci suipariter pariteratque atquehostes hostesmetuerent, metuerent,inuictum inuictumducem, ducem,audacem, audacem, quer sui feci dedisset, quem intrepidum,neque neque labore neque timore superandum. W W Π,180 11,180 Procopius Rasus, intrepidum, ingentia facmora facinora illustrauerant, illustrauerant, qui, quamuis quamuis sacerdotio sacerdotio fungeretur, fungeretur, cuius nomen fornen ingentia laicali tamen habitu bellis bellis intererat, intererat, dux dux in in exercitu exercitu terribilis terribilis fortunatusque, fortunatusque, diuini diuini tarnen habitu sacramenti temerarius uxore simul simul et presbyterio presbyterio fungebatur. fungebatur. uestibus uestibus temerarius celebrator. uxore utebatur exterius grossioribus, grossioribus, interim interiusnobilissimas nobilissimas pelles pelles subduxit. subduxit. statura statura memeutebatur exterius 4220 diocri fuit, subnigra facie. facie, in fuit, oculis oculis grandioribus, grandioribus, aspectu aspectu terrifico, robusto corpore, subn~grα 4220 d:iocn hunc ocuil oculi omnium fixi erant, quando quando urbem urbem perambulauit, perambulauit, monstrantesque monstrantesque ilium digitis 'Hic 'Hie est' est' inquiebant inquiebant 'Hussitarum 'Hussitarum rector, rector, hic hic Bohemie Bohemie flagellum, flagellum, terror Alamanie; hic hic est, est, qui qui sacerdotes sacerdotes quamplurimos quamplurimos emasculault, emasculauit, qui qui pregnantes pregnantes feminas nobilitatis et rehgioriis religionis hostis acerrimus'. acerrimus'. fernmas exinterauit, nobilitatis 4225 Ioannes W ΙΙ, 11,165 Ioannes Hus Hus atque atque Hieronymus Hieronymus cum cum de de fide fide catholica catholica 165 hannes 4225 hannes W pessime sentirent multosque seminarent seminarent errores, quamuis quamuis cesaris cesaris apices haberent, intercepti sunt sunt atque atqueigne igne cremati. cremati, quorum quorum cineres ciñeres quibus tutos tutus sese iudicabant, mtercepti discipuli furati clanculum in Bohemiam retulerunt retulerunt et etusque usquein inharic banc diem diem plerique plerique ~sciρυΙi Germ.16,6 16,6 (Synodus {Synodus Constantiensis) Constantiensis) Ioarmem etHieronimum, Hieronimum, bannern et sacros habent. Germ. 4230 Hussitarum uesanie uesanie principes, principes, igne igne cremauit. cremauit. ib. 118,47 Cum Hieronymus et Cum Hieronymus ib. 118,47 4230 Hussitarum Ioannes, heresiarche heresiarche Bohemorum, Bohemorum, inter inter suis suosarticulos artículos dicerent dicerent non non esse esse de de bannes, necessitate salutis salutis credere credere romanar romanamecclesiam ecclesiam super super ornes omnes alias alias habere habere priprideclarauit. matum, id erroneum esse concilium declarauit. lacobellus Comm. 458,34 458,34 lacobellum quendam, quendam, grammatici grammatici ludi magistrum, Jacobellus Comm. 4235 eius erroris (communionisutriusque utriusquespeciez) specie!) fuisse repertorem. qui qui cum cum legisset legisset errons (communionis 4235 eius Ioannem ''Nisi manducaueritis camer camem fuji filii hormis hominis et et biberitis biberitis eius eius apud loamiem usi manducaueritis sanguinem, non non habebitis habebitis uitam uitam in in uobis', nobis', 'luid 'Quidagimus?' agimus?'inquit; inquit; 'i]ludunt 'illudunt sanguinem, nobis, paradisi paradisi portas sanguinemnobis nobisprohibent, prohibent, soli soli dur sanguinem portas claudunt; dum sacerdotes nobis, ad aitam uitam ingredi ingredi uolunt'. auditus auditus est ab mdoctis. indoctis. ad 4240 Caranda 111,36 Wenceslaus Coranda, uetus uetus diaboli diaboli mancipium, mancipium, qui qui sasaWenceslaus Coranda, 4240 Coranda WW111,36 altaris solam figuramsignificationemque significationemquecontendit. contendit. solar esse figurar cramentum altaris Rokezana HB 114D 114D oppidum oppidum est est pragensis pragensisecclesie ecclesie non non longe longe aa Peizina, Pelzina, cui cui Rokezana HB Rochezana est nomen. ex hoc hoc loco loco puer puer obscuris parentibus parentibus censuque censuque tenuissimo fornen. ex Ioannes nomine, nomine, Pragam Pragam uenit, uenit, mendicatumque mendicatumque uictum uictum querens querens gramgramnatus, bannes 4245 maticam maticam dialecticamdidicit. didicit.cum cumadoleuisset, adoleuisset,nobilis nobiliscuiusdam cuiusdampueri pueripedagogus pedagogus et et dialecticam 4245 factus est et, cum ualeret ualeret ingenio linguaque promptus esset, in collegio pauperum pauperurn receptus auditor lacobelli fuit, uerbum Dei ordinatus predicare uerbum fuit, postremo postrerO presbyter ordinatus auditor lacobern Pragensibus cepit, ex ex oppido, oppido, wide unde ortum ortum habuit, habuit, Rochezane Rochezane cognomen cognomen ducens. ducens. W 11,180 IoannesRochezana Rochezana magna facundia, sed sed ingenio ingenio pessimo preditus. preditus. HB HB 11,180 bannes 4250 117C (Hussitarum) trecentorum trecentorumequitum equitumBasileam Basileam missa, cuius principes 4250 117C Legatio (Hussitarum) fuere Gulielmus Gulielmus Coska, Coska, non non tam tam equestri dignitate dignitate quam quam ecclesiarurn ecclesiarum direptione direptione insignis, cognomento Rasus, Rasus, idem idem magnus magnus multis multis uictoriis uictoriis magnisque magnisque insignis, Procopius cognomento sceleribus nobifitatus, Rochezana, pseudo pseudo Pragensium Pragensium apostolus, apostolus, Nicolaus Nicolaus nobmtatus, Ioannes bannes Rochezana, Gallecus, Thaboritarum sacerdos, et et Petms PetrusAnglicus Anglicus patria patria profugus profugus ac ac sous solis Gallecus, Thaboritarum sacerdos, 4255 elenchisinindisputatione disputatione confidens. IP 11,73 fihus, tenebrarum lilius, 11,73 Pestifer Rokezana, tenebrarum confidens. W 4255 elenchis

4215 4215

4226 4226

4236

4238

4238 4236 paracesaris: Sigismimdi. Sigismundi. apices: apices: litterae litterae salui salui conductas. Nisi == Ιο. Io. 6,54. 6,54. parausi conductus. cesaris: disi portas: portas: i. v. Processionale Processionale Monasticum, Monasticum, Dom. Dom. Ν IV Quadragesimae Quadragesimae (Laetare), (Laetare), ResponRespondisi 4239 4255 4239 ad uitam ingredi = Mt. 18,8; 19,17. sorium. tenebrarum: cf. cf. Ι1 Thess. 5,5. 5,5. 42" tenebrarum: ad uitam irigredi = Mt. 18,8; 19,17. sorium.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

139 139

bannes BaaI, cuius cuius locum locum Ioannes confessor diaboh diaboli et aritichristi antichristi propheta. Germ. Germ. 28,26 28,26 Baal, princeps. cf. cf. W 11,101. ΙΙ, 101. Rochezana et tenuit et tenet, hereticorum hereticorum ductor ductor et et princeps, Petrus W 11,180 ΙΙ, 180 Petrus Anglicus uersipellis uersiperns cauillator. caulliator. cf. ib. 186. Petrus in dies dies non non ingratas Ladislaus WW111,490 Ladislaus 111,490 De rege Himgarie Hungarie Ladislao Ladislao audimus in gent aduersus 4260 nouitates. crescit crescit me ille corpore et uirtute inconcussamque inconcussamque mentem gerii 4260 hereticos. donum Dei potuit, quamuis heréticos, Dei est. est. ni.mquam nunquam iiie ille adolescens adolescens flecti flecti potuit, quamuis mamamissas hereticorum hereticorum gnopere tentatus, ut sub duphci duplici specie specie communicaret neque missas hic audire uult fugitque fugitque quantum potest potest Rochezanam. Rochezanam. spero (Aeneas), si uixerit hic adolescens et et uirilem uirilem etatem etatem attigent, attigerit, regnum regnum Bohemie Bohemie reformabitur reformabitur et et ad ad ib. 197 197 4265 4265 imionem redibit ecclesiasticam; ecciesiasticam; quod quid iam inni heretici heretici reformidant unionem reformidant(1.101.1454). (1.VI.1454). ih. Ex arbitrio arbitrio perfidi perfidi et et hominum horainum qui qui uiuunt uiuunt sceleratissirni, sceleratissimi, Rochezane, Rochezane, cuncta cuneta (Poggiebracio) gubernatori gubematori potestatem potestatem regni geruntur. Ladislaus enim rex Georgio (Poggiebracid) in clericos concessit. is is uero, ueri, quia in clericos laicosque laicosque concessit, quia cimmunionis communionis labem labem induit, induit, RoRochezarie, quem quer maxime maximetimet, tiret, nihil nihil contradicit. contradicit. temporalia solum curat, spiritualia chezane, Rochezane permittit. nunc Rochezane nunc omrds omnis nobilitas nobilitas omiiisque omnisque plebs plebs Georgio Georgio paret: hic hic 4270 4270 regno imminet imminet et etuicinis uicinisregionibus regionibus princeps, hic caput habetur. inde inde malum malum ingens regno immensa calamitas, calamitas, nisi nisi rex rex Ladislaus Ladislaus citi citoBohemiam Bohemiam ingrediatur ingrediatur rebusque rebusque modum adhibeat modum adhibeat meliorem. meliorem. quid quod futurum futurum multi multi sperant. sperant. HB HB 132D 132D boaimes Ioannes Huniades Hurigariam Huniades Hungariam rexit rexit, Piggiebracius Poggiebracius Bihemiam, Bohemiam, Viricus Vlricus Austriam. Austriam. penes hunc maior maiir autiritas quique imperare posse 4275 4275 hunc autoritas qui, regem in potestate habens, lIlΙs illis quoque uldebatur. uidebatur. Georgius HB 143Β Georgias 143B Constituta Constituía die, die, qua nouus rex Bohemie Bohemie eligeretur, eligeretur, multi multi rex Francie, Fraricie, qui filiam filiar Ladislao desponderat, regnum alteri alteri tractatus habiti. Carolus rex tractatus Ladislao desponderat, non dedignaretur. dedignaretur. Casimiru.s filiar tradere non ex fulls filiis suis petere aut ei committi, cui filiam Casimirus sorirem defuncti regis sibi nuptam esse esse aiebat eique eique regnum deberi. deben. 4280 rex Poloriie Polonie sororem 4280 pari ratione ratione Gulielnius Gulielmus Saxonie Saxonie dux dux utebatur, utebatur, cui cui soror soror natu major maior nupsisset. nupsisset. Fredericu.s imperator qua sum' esse affirmabat, in qua Fredericus imperator eiu.sdem eiusdem regni ordinationem suam fuissent. nec sine sine spe spe Sigismundus Sigismundus et et Albertus Mbertus Austrie duces duces feudi solemnia neglecta fuissent, uirili sobole sobile ex ex Austria Austriauocandum uicandum ueteri fuere, qui qui deficiente rege Bohemie Bohemie sine sine uirili federe principem federe principem notant. notant. Rochezana, Rochezana, uenenorum uenenorum sator, sator, crebris crebris sermonibus sermonibus 4285 4285 femo tanto fastigii usurpare aut regem sue professioriis professionis eligendum esse aut, si nemo fastigio dΙgnιιs uideretur, hebraico dignus hebraico mire more iudices iudices assumendos. assumendos. ubi dies constituta constituía illuxit, illuxit, in conuentu auditis legatioulbus, legationibus, in conuentu procerum procerum utilitate utilitate regni regni discussa discussa Georgius Georgius Poggiebracius rex rex pronunciatur, pronunciatur, militie militie dorique domique apprime apprime clarus, clarus, cui cui ad ad res res res necati regis maxime maxime suspicionem suspiciinem 4290 deesset. ea res gerendas nec consilium nec etas deesset. 4290 arndt. auxit. situ HB 82F Bohemia Bohemia in in solo silo barbarico trans Danubium sita Germanie Germanieportio portii orienter uergens tota ferme expósita, exposita. cuius ad orientem est, aquilonis aquiionis flatibus tota uergenslatus latus Moraui Moraui obtinent et et Slesitarurn Slesitarum natio; natio; septentrionem septentrionem iidem iidem Slesite Slesite ac ac Saxines, Saxones, qui qui et et Misnenses et Thuringi appellantur; aρpeΠantur; ad iccidentem est BoioaBuia- 4295 occidentem Aduocatorum Aduocatorum terra terra est 4295 turn Austriales qui riorumque regio; meridionalem plagarn plagam cum Boioarii, Boioarii, tum Austriales habent, qui ripas Danubii ripas Danubii utrasque utrasque accolunt accolunt nec nec alia alia Bohemie Bohemie quam quam Theutonum Theutonum terra terra ,

4256 4256

4261

4263

4261 aritichristi: Rochezanarn: i. donum Dei: antichristi: cf. cf. 11 Io. Io. 2,22. 2,22. Dei: Ecc!. Eccl. 3,13. 3,13. Rochezanam: v. 4278 428081 4278 4280-81 sororem, 971. filiam: Magdalenam Magdalenam i. v. 903; 903; 1071. 1071. sororem, soror: soror; i. v. 3311; 3311; 2888. 2888. miam 4287 4257 hebraico: lud. lud. 17,6. 17,6.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

140

Enee Sikiii Siluii Piccolominei Kccolominei Ence

coniungitur. regionis longitudo longitudo latitudoque latitudoque pene pene par; par; nam nam formar formam rotundam rotundam conkmgitur. regionis ferunt, culus cuius diametrum diametrum trium trium dierum dierum itinere itinere expedito expedito pateat. pateat. silua silua uniuersam uniuersam 4300 claudit, claudit,quam quamVeteres VeteresHerciniam Herciniam uocauere, uocauere, cuius cuius etet greci greci scriptores scriptores et et latini latini 4300 meminerunt. flumina flumina que terram terram irrigaiit irrigant uniuersa uniuersa in Mbim Albim exonerantur; hic hic in montibus exoriens, exoriens, qui qui Bohemiam Bohemiam Morauiamque Morauiamque disterminant, disterminant, mediar mediam fere fere prouinciam perlabitur, primum primum in occidentem, occidentem, deinde in septentrionem septentrionem uersus, ubi prouinciam relinquit. 4305 moribus HB 83C 83C Plebs toto regno bibula bibula et uentri uentri dedita superstitionumque superstitionumque 4305 moribus HB sequax et auida nouitatum. quotiens quotiens cretense uinum caupones uenale proponunt, proponunt, inuenies iuramento adacti nunquam uinariam egredientur egredientur inueuies quamplures, qui juramentO nunquam cellam cellar urnariam nisi exhausto doliσ, dolio, idem idem efficiunt efficiunt in electis Italic Italie uinis. qui paulo excelkmt excellunt atque inter plebes plebes nobilitatemque nobilitatemque mcdii medii sunt, uersuti, ingenio ingenio uario, uario, lingua lingua surit, audaces, uersuti, 4310 precipiti, rapinarum rapinarum auidi auidi surit, sunt, quibus quibus nihil nihil satis satis esse esse possit. possit. nobilitas nobilitas glorie glorie 4310 precipiti, appetens, belli perita, periculorum periculorum contemptrix, contemptrix, ac ac promissi promissi tenax, quamuis quamuis eius eius ingluuiem explere difficillimum. difficillimum. at uniuersum simul si expendas populum, non est unluersum simul qui religioni aduersetur. inuenies et aduersetur. sed profecto in omni inri gente, qualis rector, talem taler inuenies populum. populur. 4315 4315

XXXV

PHRISONES ad occearrnm occeanum sitj siti ab orienti orienti Saxoniam contingunt, Ι119. 19. ΡΗΙΥSΟΝΕS Saxoiam contingunt, ad mendier meridiemVestfalos, Vestíalos, ad adoccidentem occidentem Traiectensium Traiectensium terre terre iunguntur, iunguntur, quamquam et ipsos Traiectenses plerique Phrisones esse uolunt, Traiectenses picrique uokmt, inter quos Octonem inuerilo, inuenio, phrisingensis phrisingensis ecciesie ecclesie presulem, presulem, qui qui res res germanicas germánicas uldense* 4320 baud imperite conscripsit. Albertus episcopus maguntinus, qui 4320 haud conscripsit. Mbertus episcopus magrmtirius, qui ffuldense* monasterium erexit, cum religionem Christi persuadere Phrisiis niteretur, monasterium cum religionem Christi persuadere Phrisiis niteretur, martyrio coronatus coronatus est. ab eis interfectus interfectus et martyrio fuldense Germ. 59,20 Preterimus opulentissima monasteria, in quis et fuldense Germ. 59,20 et monachi ronachi ubertim aluntur aluntur et et hospitalitas hospitalitas cuiusuis cuiusuis generis hominum hominum magnifice magnifice obseruatur, obsematur, 4325 scimusquenonnullos nonnullos abbates abbates adeo adeo in in Germania Germania potentes potentes esse, esse, ut ut principatus principatus 4325 scimusque fungantur, qualem qualem et et fuldensem fuldensem et et hersueldensem hersueldensem non non est est ambiguum. ambiguum. honore furigantur, Gens eadem ferox fermé et armis arniis exercitata, exercitata, robusti et proceri proceri corporis, securi intrepidi animi, animi, hberam liberam se se esse esse gloriatur. gloriatur. quamuis quamuis Philippus Philippus atque intrepidi dominum uocet, re uera libera libera Phrisia est, Burgundie princeps eius se terre dominum 4330 suisutens utensmoribus, moribus, exteris exteris nec parere sustinet neque ncque ddominari 4330 sinS parere sustinet οminαr~~cupit. cupit. baud hand liberiate mortem dignitas in hac mortem oppetit. dignitas inuitus Phriso pro libertate han gente militaris uirum, qui qui se se ceteris ceteris efferat, efferat, non non ferunt. ferunt. ma mainuisa; sublimem sublimer uirum, [109r1] inuisa; annuos deligunt, deligunt, qui qui rem rem publicar publicam equo equo jure iure disponant. disponant. fefegistratus armuos impudicitiam seuerius seuerius puniunt. puniunt. sacerdotes, sacerdotes, ne ne aliena aliena cubilia cubilia minarum impudicitiam 4335 polluant, sine coniuge non facile admittunt; uix enim continere continere hominem 4335 polluant, 4320 4320

Albertus: lege lege (S.) Bonifatius (martyr, (martyr, 672-5.11.754, 672-5.VI.754, interfectus apud apud pagum pagum Dokkum Dokkum in 4321 4322 4321 4322 Frisia, fuit fuit episcopus episcopus maguntirius maguntinus a. 745). 745). erexit: a. 744. 744. martyrio == Ott.Fris. Ott.Fris. erexit: martyrio Frisia, 4335 4339 ad 1436). 1436). continere: de caelibatu cf. 5477; OO 570D;W WII, 184. 4339 Tacitus: 00 570D; 11,184. 253,8 (v. (i. ad Ann. 13,54; cf. cf. (Aeneae) (Aeneae) Germ. Germ. 65,28. Ann.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa Europa De

141 141

posse et et super super naturam naturam arbitrantur. in posse in pecoribus minis omnis eorum eorumsubstantia substantia est. ager est. ager plarius planus ac ac palustris palustris est, est, multo multo gramirie gramine fecundus. fecundus. ligno ligno caret; bituminoso cespite et sicco stercore boum ignes fouent. legatos Ex hac gente tradit Cornelius Tacitus imperante Nerone duos legatos Romam uenisse, Veritum Veritum ac ac Malorigem, Malinger, qui Pompei theatrum theatrum intrantes, intrantes, 4340 4340 cum uidissent quosdam cultu externo cum uidissent quosdam externo inter inter senatores senatores sedere sedere et et ininearum gentium legatis dari, dan, que que uirtute uirtute et et amicitia amicitia tellexissent id honoris earum romana precellerent, precellerent, nullos mortalium aut aut armis armis autfide aut fide ante ante Germanos Germanos esse exclamauerunt, ac digredientes inter patres pat res consedere, consedere. ob quam rem rem donauit. 4345 ambos Nero ciuitate donauit. 4345

miι XXXVI 120. HOLLANDIA Germanie aa septentrione septentnione occeano occeano 120. HOLLANDIA quoque prouincia Germanie aHuitun mani; alluitur mari; quid quod reliquum reliquum est est Rberd Rhenr flumiis fluminis brachia brachia intercipiunt intercipiunt insulamque * conficiunt. palustnis insulamque* palustris , , pascuosa, pascuosa, pluribus pluribus stagnis stagnis ac ac maris interfusa 4350 maris interfusa finibus. finibus. nec nee desunt, desunt, qui qui Traiectum Traiectum nobilem nobilem unbem urbem in in 4350 Hollandia sitam sitar dicant. uldetun aliquando aliquando Pbnisie Hollandia dicant. nobis nobis haud baud alienum alienum esse uidetur Phrisie Traiectenses, aliquando ut sepe sepe regionum regionum términos terminΙs aliquando Holiandie Hollandie traditos traditos esse, ut dominantium imperia mutant; nostra quidem quidem etate etate neque ñeque Phrisie Phrisie neque ñeque Holiimdie dantur. dantur. principatus Hollandie principatus ecciesie ecclesie traiectensis traiectensis imperatori imperatori tantum tantum subicitur latamque possidet terram terram diuersis diuersis Rheni Rheni meatibus meatibus interclusam, interclusam, 4355 4355 v [1091] cui ab orienti Phnisii, a mendie Vestfaii iunguntur, Hollandia ab orienti Phrisii, [109 ] a meridie Vestfali iunguntur, Hollandia septentnionem excipit, septentrionem excipit, ab ab occidenti occidenti ducatus ducatus Gelrie, Gelrie, de de quo quo suo suo loco loco dicemus, dicemus, Rheno Rheno flumine flumine disiungitun. disiungitur. imperitissime imperitissime uero uero (ne dicam dicam faifalsissime) nonnulli nonnulli etate etate nostra Tralectum sissime) Traiectum gallice gallice nationis nationis ciuitatem ciuitatem esse dixerunt, cum cum de de pontificis pontificis ageretun ageretur electione; electione; nam quo pacto Traiectum 4360 4360 Giillie dabimustrans trans duo duo Rheni Rheni brachia brachia situm, situm quando quando et cis Rhenum Rhenum Gallic dabimus et qui cis habitant, Colonienses Colonienses Chuensesque, Cliuensesque, constat constat esse Germanos? Germanos? TrajectenTraiectensium quippe situs, mis mossermoque sermoque germarilcus germanicus est. ,

Rheni W Rheni W1.1,88 1.1,88 Rhenus Rhenus inferioris inferioris Alamanuie Alamannie urbes urbes excurrens excurrens et paludibus paludibus Hollandie nomen fornen prius amittit quam n~sceatυr. exceptus Hollandie quam oceano misceatur. 4365 4365 insulamque Comm. insulamque Comm. 187,15 187,15 Insula Rheni duci (cliuensi) (cliuensí) paret, Bataui paret, quam Batain quondam incoluerant, uiri be quondam incoluerant, uiri bellicosi atque adeo adeo robusti, robusti, ut ut armati armati Rhenum Rhenum Πicοsi atque tranarent.

Traiectum* diues diues et populosa ciuitas est. Traiectum* episcopus urbis est. episcopus urbis quadraginta muja pugnatorum, si quando necessitas milia nécessitas ingruit, educit educit ad bellum. bellum. forma 4370 4370 4358 4358

dicemus: deest in hoc opere, 61,23; cf. 9316. opere. v. i. Germ. 61,23;

4366

Bataui: 15 sqq. Bataui: v. i. Tac. Tac. H. Η. 15 sqq.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

142

Enee Siluil Enee Siluii Piccolomiriei Piccolominei

et aquarum aquarum inundatione egregia. ab exterorum incursu et uiris ac mulieribus egregia, et propria uirtute uirtute defenduntur. defenduntur. potus potus genti ceruisia, ceruisia, uinurn uinum mercatores affermit. afferunt. Traiectum Germ. Germ. 54,15 54,15 Traiectum Traiectum quidam quidam Frixils Frixiis tradunt, tradunt, potenter potentem et et 4375 splendidam splendidam urbem. urbem. ib. 30,31 30,31 Traiectensem Traiectensem ecciesiam ecclesiam illam illam potenter, potentem, quam quam quidam Frixiorum, quidam Frixiorum, quidam in Batauorum Batauorum solo solo fundatam fundatam aiunt, aiunt, Rheni Rheni fluentis fluentis 535,35Traiectenses, Traiectenses, ualidus ualidus in iii armis armιs populus; populus; dum dur undique circumdato. Comm. Comm. 535,35 Ιs protractum protractum est. oppidatim uicatimque uincere uincere oportet, oportet, belluin bellum septem septemarm annis 121. In In ea ea ciuitate ciuitate memoria memoria nostra nostra multe multe seditiones* seditiones* fuere, fuere, cum cum 4380 episcopum episcopum uni uni parti parti acceptum acceptum altera altera recusaret. recusaret. Desiderius Desiderius aliquando aliquando romani pontificis pontrncis et et tenait. deinde a ciuibus ciulbus eiectus romani quietum episcopatum tenuit. uicinorum principum principur aduersus uicinorum aduersus rebelles rebelles subditos auxilia implorauit. implorauit. liii illi Diefoldium quendam quendam contra jus Diefoldium ius fasque fasque sibi sibi presulem presulem assumpsere. assumpsere. MarMartifus pontifex tinus pontifex maximus maximus anathema anathema in eis eospromulgauit. promulgauit. contempsere contempsere ingentes hommes. experiri experiri arma arma oportuit. oportuit. ingentes 4385 ecciesiasticum 4385 ecclesiasticumgladium gladium obstinati obstinati homines, copie aduersus Traiectenses duds uicinorumque principum Burgundorum ducis copie aduersus Traiectenses Ιs ducte infeliciter pugnauere. uictor uictor contumax ducte infeliciter pugnauere. contumax populus populus septem septem aim annis Ecciesie mandata contempsit. Ecclesie contempsit. Desiderius Desiderius in in exilio exilio obiit. obiit. canonici, canonici, qui qui pulsi fuerant, fuerant, Valramum Vairamum morsensem archiepiscopum, earn patria pulsi propter eum archiepiscopum, 4390 coloniensis 4390 coloniensis germanum, germanum, successorem successorem elegerunt. elegerunt. agitata agitata est est in in concilio concilio basiliensi [11W] [110r] causa. causa, confirmata confirmata electio. electio. iterum iterum dampnata dampnata in synodo Traiectensium frustra pugnatum. pugnatimi, postrerO postremo missus missus ab ab Traiectensium rebellio, reberno, iterum frustra Eugenio legatus Eugenio legatus barres Ioannescosoronensis cosoronensis episcopus, episcopus, qui qui postea postea ad ad carcarmorinensis* appellatus dinalatus honorem honorer uocatus dinalatus uocatus morinensis* appellatus est, est, cum cum retulisset retulisset pacaride prouincie prouincie uiam esse 4395 ΥfliC2ΥΤΙ unicam pacande esse Diefoldio Diefoldio ignosci ignosci eique eique gentis gentis Vairaro, rebell presulatum committi committi excluso excluso Valramo, rebelliι populo populo satisfactum satisfactum est. est. canines potentia leges fauent sacrosque cánones pulchre sane: nulle uictis leges potentia uincit. uoluerunt Calisti quoque quoque imperium imperium eludere eludere Traiectenses, Traiectenses, qui qui mortuo mortuo uoluerunt Calisti ei datum reciρere Diefoldio ab eo recipere recusarunt. sed sed apparatibus apparatibus Diefoldio episcopum ab prins conatibus duds ac 4400 Philippi Burgundie Burgundie ducis ac potentia potentia territi, et primis conatibusinfeliciter infeliciter οο Phulippi usi furore deposito depositi paruerunt. fuit. namque narque seditiones W11, 11,185 ecclesia tralectensi traiectensi magna controuersia controuersia fuit, seditiones W 185 In ecciesia Βasπearn obiisset, cum Desiderius Desiderius uerus episcopus episcopus apud apud Basileam obiisset, Eugenius Eugenius Rodolfum Rodolfum sedem illam mar ecclesiarn Diefoldium, qui qui septem septem minis annis aduersus aduersus apostolicam apostolicam sedem ecclesiam pisse, at 4405 inuaserat,conflrmauit; confirmauit; putanit putauit enir enimalio alio modo pacari pacari regionem regionem non non posse, at 4405 inuaserat, canonici quidam quidam traiectenses traiectenses Valrarnum Valramum de Morsa, Morsa, Theoderici Theoderici coloniensis coloniensis ar arcausar apud Basileam Basilear mouit; rouit; chiepiscopi germanum, elegerurit elegerunt in fu episcopum, episcopum, qui causam non potuit. Diefoldius eniin, etsi uictum uicturn sed obtinere sententiam ecclesiam non Diefoldius enim, sententiarn potuit, ecclesiarn se uerbis scriptisque sensit, ib. se passus est. est. ib. tarnen factis aut armis superali suρerαr~~se sensit, non tamen

-

4378

4381 4389 4389 4381 Valseptem: v. 4387; 4404; 4404; 4430. 4430. 1425; obΙit obiit Basileae a. 1433. 1433. Valeiectus: a. 1425; septem: i. 4387; 4393 4399 Burgimdia, 1457-94; 1457-94; ramum: v. postea: 18,X11. 18.XII.1439. de Burgimdia, 1439. 4399 episcopum: Dauid de i. 4578. 4393 postea: fuit eps. qui Erasmum ordinauit die 25.IV. 1492. datum: datum; 12.IX.1457, 12.1Χ.1457. 25.Ν.1492.

4378

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa

143

111,535 Ecclesiam traiectensem traiectensem pluribus pluribus annis annis et et contra contra romani romani pontificis pontificis 4410 4410 111,535 Ecclesiam iussiones et aduersus aduersus imperium imperium cesaris cesaris uidimus uidimus occupatam. occupatam. Germ. Germ. 61,23 61,23 Valiussiones ramus, qui cum electus ad episcopatum traiectensem non admitteretur, admitteretur, diuturno earn regionem regionem afflixit. afflixit. Comm. Comm. 691,17 691,17 Valramus ad ad traiectensem traiectensem ecclesiam ecclesiam bello earn electus numquam possessionem possessionem adipisci adipisci potuit, quamuis per per arma arma temptauerit temptauerit electus potuit, quamuis ingredi. Germ. Germ. 30,31 30,31 Si qua electio electio apud apud Germanos Germanos mag~facienda magnifacienda est, est, ea ea 4415 mgredi. Si qua 4415 quam non nonecciesie ecclesie cathedralis cathedralis tantum, sed collegiatarum totius totius traiectensis fuerit, quam canonici celebrant, celebrant, et et in inelectum, electum, qui qui reiectus reiectus est, est, supra supra qurnquaginta quinquaginta urbis canonici consensere. uerosirnhle uerosimile est m~rαr~~ mirari ornι omness et romanmn romanumcalurmiiari calumniari pontificem, pontificem, qui qui consensere. hec audkmt audiunt nihil ultra intelligentes, at qui totum norunt, dignum laude Calistum intelligentes. at dignum Calistmn fuit, age, audi, et si potes, Traiectenses Traiectenses defendito. defendito. µ20 4420 censent, qui electioni contrarius contrarius fuit. tria surit, sunt, que que mis illis obstitere; obstitere; nam nam electio per preces muneraque extorta et lili, illi, tria muiieraque fuerat extorta elegerant, excommuriicatiouis excommunicationis uinculo innodati; electus electus quoque quoque ea ea qui elegerant, uinculo erant rnnodati; docebatur, quibus quibus irregularitatem irregularitatemincurrerat. incurrerat. fuit itaque necessarimτι necessarium perpetrasse docebatur, expedit enim enim qui sententiam in eos eis uti rigore, qui censuras censuras ecclesie contempsissent. expedit sententiam pontificis, dur dumfertur, fertur,paruipendit, paruipendit,aliquando aliquandouim uimeius eiussentiat sentiat et, cum securum securum se se 4425 4425 esse corifidit, confidit, tunc potissimum uuhieretur; uulneretur; sic sic enim enim flet, fiet, ut non tam tam tern leni animo animo esse feratur. ande adde quid quodTraiectenses Traiectensesipsi ipsi etate etate nostra uiuo adhuc Martino Martino V V anathema feratur. Desiderium, episcopum episcopum swim, suum, canonice canonice electum electum et et confirmatum, confirmatum, cum cum adadDesiderium, misissent, postea leuibus leuibusoffensii.mculis offensiunculis ex ex urbe urbe pepulerunt pepulerunt nec nec iussi iussi reuocare reuocare misissent, postea paruerunt, ecclesie minas ac censuras spernentes spementes septemque septemque annis annis romane romane 4430 4430 paruerLmt,omnes ornes ecciesie ecclesie uniuersali concilio rebeHauere rebellauere infelicemque infelicemque ilium illum patrem et pastorem pastorem ecciesie et urnuersali animarum suarum in exilio exilio uitam fluire finire cogentes. cogentes. nec nec Vairamum Valramum illustri illustri MorMoranimarum sariensium familia genitum, coloniensis coloniensis arcbiepiscopi archiepiscopi fratrem, fratrem, quer quem canonici, in quibus jus ius eligendi eligendi remanserat, remanserat, concorditer concorditer expetiuerant, expetiuerant, in in urbem urbem aliquando aliquando uenire perpessi sιant, sunt, sed m-mis armis eum repulere. quid mirum mirum igitur, si electus eorum 4435 eirum 4435 reiicitur rite uocatus, uocatus, quos quoscanonicis canonicis uidimus uidimus electionibus electionibus aduersari aduersari et et reiicitur non non rite contumaci rebellione obsistere? obsistere? Traiectenses Traiectenses insuper insupernunquam nunquambasiliensis basiliensisconcilii concilii contumaci rebernone decreta susceperunt susceperunt neque neque pactionibus pactionibus contiiieri contineri uoluerunt, uoluerunt, quas quas Germani Germani cum cum pontífice sanxerunt, ut ut qui qui seorsum seorsum cum cum sede sede apostolica apostolica jar iampridem pridem pontifice Nicolao sanxerunt, 11,200 Ex Germanis nec Sclaui Sclaui nec nec Traiectenses Traiectenses nec nec 4440 conuenissent. W W 11,200 German's nec Hungari, nec 4440 qui duci Burgundie parebant parebant neutralitatem neutralitatem amplexi amplexi sunt, sunt, sed sed Eugenio ex integro paruerunt. morinensis W11,242 11,242 Morinensis sepissime nobis conuiuia conuiuia exhibuit. exhibuit. morinensis W 122. Vltimi Vltimi Germanorum Germanorum ad ad septentrionem septentrionem et et occidentem occidentem uersi uersi HoHolandini sunt, sunt, insulares insulares populi, populi, Rheni Rheni ostiis ostiis obiecti, obieeti, inter quos quos precipul precipui 4445 4445 landii Dodracenses * habentur. Dodracenses* habentur. ea ea ciuitas ciuitas est est egregie egregie munita, munita, diues diues opum opum maxime accommoda, accommoda, cuius cuius baud partem armo armo negotiationique maxime "mud paruam paruam partem superiore incendium incendium absumpsisse absumpsisse relatum relatum est. incuria incuria ciuium ciuium id eueriisse euenisse quamquam pleraque pleraque miracula miracula referuntur, referuntur, que que pretereo, pretereo, quia quia non constat, quamquam 4431

4446

4446 diues opum = Verg. G. 2,468; A. 1,14; 2,22. pastorem animarum animarum == 1. 1. Petr. Petr. 2,25. 2,25. pastorem diues opum = Verg. G. 2,468; Α. 1,14; 2,22. 4449 incendium: 29.VI. 1457. miracula; incendium Sanctum Sacramentum et et reliquias incendium: 29.V1.1457. miracula: incendium Sanctum Sacrameritum reliquias S. Crucis Crucis intactas dimisit. S. intactas dimisit. 4431

4448

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Enee Siluii Piccolominei Piccolominei

144 4450 4450

satisdigno dignotestimonio testimonio comprobantur. comprobantur. est et Brielum satis Brielum oppidum oppidum non non ignobile, ignobile, aquis circumdatum, circumdatum, in quo etiam mercatores multi nauibus applicant. Dodracenses Germ. 54,14 54,14 Dodracum, Dodracum, exceHens excellens oppidum, oppidum, Olandini Olandini suum suum Dod racenses Germ. dicunt. dicurit. v 123. Non [1 [110 ] transibo nunc Rhenum Rhenum germariicas, germánicas, que que ibi ibi habitant 10"] transibo nunc

4455 gentescommemoraturus. commemoraturus. dabitur dabitur suo suo loco loco de de bis his quoque quoque dicendi dicendi fafa4455 gentes cultas. ac certe certe Germanie Germanie populos, populos, et, et, qui qui iunguntur iunguntur uel uel Prosequar ueteris ac Traiectensibus uel Phrisiis ad meridiem, expediam. Vestfalia* Rheno fluuio mendier, expediam. Traiectensibus uel clauditur, Visurgi Visurgi ab orienti, quer quernVisceram Visceram hodie hoche uocant; uocant; a ab occidenti clauditur, 4460 septentrione Phrisiam habet et Traiectensium terram; meridiem Hassie 4460 septentrione Phrisiam habet et Tralectensium terram; mendier Hassie Anobos* Ptolomeus montes excipiunt, quos quos Anobos* Ptolomeus appeflare appellare uidetur, ex ex quibus quibus Amasis fluuius oritur, qui qui Padebumam* Padebumam* et et Monasterium, Monasterium, non non ignobiles ignobiles Arnasis fluuius oritur, alluens mediar mediam ferme ferme prouinciam prouinciam intersecat intersecat et et per per Phrisiam Phrisiam ciuitates, ailuens defluens fertur mare. Salas Salas quoque quoque fluuius inter defluens fertur in mare. fluuius Vestfaliam Vestfaliam irrigat. inter 4465 quem et cum Drusus Drusus Germanicus Germanicus belligeraret, belligeraret, domitis domitis hostibus hostibus 4465 quer et Rhenum Rhenum cum uictor oppetiit.

4470 4470

4475 4475

Vestfalia Comm. 186,34 186,34 Habet Habet Vesfajia Vesfalia fornen nomen ducatus, ducatus, qui qui ad ad Ecclesiam Ecclesiam Vestfalia Comm. Coloniensera iure 186,25 (( Vesfalia), in qua latrones faeilius quam latrines facilius CοΙο~ensem jure feudi pertinet. ib. ib. 186,25 Vesfalia), inuenias. stultos inueinas. Anobos Comm. 186,26 186,26 lacet lacet Vesfalia Vesfalia inter Rhenum Rhenum et et Visurgim Visurgim amnem; earn eam Anobos Comm. intersecatArnasia Amasia fluuius, fluuius, qui ex montibus quosAnobos Anobos Claudius Claudius Ptolomeus Ptolomeus intersecat montibus oritur, oritur, quos appellai, et Vesfaliarn Vesfaliam ab Hassia disiungunt. appellat, et Padeburnam Germ. Germ. 54,14 54,14 Vesfali Vesfali Monasterio Monasterio gaudent gaudent et et Osnaburga Osnaburga et et PaΡaPadeburnam deburna et et Mindensio, Mindensio, ciuitatibus ciuitatibus minime minime paruipendendis, paruipendendis, et et oppido oppido Susatensi. Susatensi. Germ. 30,30 In Monasterio, Monasterio, uesfalica uesfalica ciuitate, ciuitate, non non est est quid quoduota uotacanonicorum canonicorum Germ. 30,30 spreta queraris; nam et postulatio ex gratia pendei, liberaque pontifici potestas est pendet, liberaque eam pretereapostulatus postulatusosnaburgensi osnaburgensiecciesie ecclesieobligatus obligatus earn uel admitiere admittere uel reiicere. preterea erat. quem episcoporum sacri cánones facile, cum cummigrationem rigrationem episcoporurn canines quer transferre non erat facile, admodum detestentur. admodum detesteritur.

4480 4480

124. Quomodo Quomodo autem autem cultores cultores hulus huius terre terre uocauerit uocauerit antiquitas, antiquitas, difdifficile auctoribus. Strabo Strabo uicinos Rheni accolas accolas uicinos Rheni ficile dictu dictu est discordantibus auctoribus. loco Sugambros Sugambros appellare uidetur, qui qui duce duce Melone Melone cum cum Rimarιis Romanis hoc loco datis obsidibus obsidibus pacer pacemobtinuere, obtinuere, quamuis quamuis calcata calcata bella gessere uictique datis fide et proditis Ptolomeus quoque quoque a a parte parte primum primum prod itis obsidibus obsidibus rebellarunt. Ptolomeus fide 4485 septentrionali septentrionali Germanie Germanie circa circa Rhenum Rhenum fluuium fluuiumBussatores Bussatores habitare habitare 4485 tradii, Paruos appellatos, Sicambros, Oquenos et Longobardos. tradit, Paruos appellatos, Sicambros, Oquenos et Longobardos. inuenio 4461 4461

v

4464 84

1

4466

6φ84 Salas - obsidibus: Str. 400,15 (167 ). Ptolomeus: 2.11,7 2.11,7 (3 (3441)).. oppetiit: 99 Salas - obsidibus: Str. 400,15 (167). Ptolomeus: 44 4481 4481 Strabo: a.Chr.n. Strabo: 404,18. 404,18. 4484-86 par[e - .Longobardos: Longobardos: 1ko!. Ptol. 2.11,8-9 2.11,8-9 (35'). (35r). 448'86 aa parte a.Cbr.n. 4485 Bussatores: Busactori(Ptol. (Ptol. 35 35r9);; v. tab. 9. 9. i. tab. Bussatores: Busactori

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

145 145

Drusus habitasse, quos Drus Amasim fluuium Bructeros habitasse, apud Strabonem circa Amasim us nauali Bructeros autem bello nauali prelio prelio superauit. superami. Bructeros bello uictos uictos ab ah austro austro in in aquilonem et et occeanum occeanum dilapsos. ob ob quam quam rem rem conjectura coniectura capere capere de 4490 possumus hos esse, qui hodie Pmteni Pruteni appeHantur, appellantur, aquilonares aquilonares populi, populi, de 4490 facile namque namque Bructeros Bructeros in in Prute[l Prute [ill quibus supra diximus; diximus; facile 1 TJnos* sermo 'j n οs sermo conuertit. gens brutenica brutenica barbaro fetidoque uitam degeret, gens Prutenos Cum ritu ritu barbaro Fruteríos W W111,516 111,516 Cum prutenicum nomen fornen obtinuerit. dicta est, quamuis postea mutata prima littera prutenicum dieta

Ιs 4495 preha gessit eosque magn 125. Carolus Magnus multa cum Vestfalis Vestfalis prelia magnis 4495 afflixit cladibus cladibus coegitque coegitque Christi afflixit Christi religionem religionem amplecti amplecti relicto idolorum idolorum cultu. quam cum cultu. cum sepius sepius abnegassent abnegassent nec nec iusiurandum iusiurandum aduerterent, aduerterent, ut rebernonem compesceret, occultos instituit iudices, metu pene pene rebellionem compesceret, occultos instituit iudices, quibus quibus potestatem dedit dedit ut, ut, quamprimum quamprimum peierasse peierasse aliquem aliquem comperissent comperissent aut mix mum &egisse fidem fidem aut aut aliquod aliud flagitium commisisse, mox fregisse illum suppliciΙ supplicio 4500 4500 afficerent, ubi ubi prirnum primum comprehendi comprehendi posset, posset, nulla nulla citatione citatione preula preuia aut defensione permissa. permissa. elegit defensione elegit enim uiros uiros graues graues et et recti recti amantes, amantes, quos quos res Vestíalos Vestfalos ac acdemum demur hand uerisimile fuit, fuit. terruit terruit ea ea res plectere innocentes haud σceres et mediocres in fide continuit, cum cum sepe sepe in nemoribus et pr fide continuit, nemoribus et proceres mediocres uiri uhi laqueo suspensi inuenirentur nulla accusatione accusatione prius audita, audita. querentibus 4505 4505 tarnen causar tamen causamconstabat constabat&egisse fregisse fidem fidem aut aut magnum magnum aliquod aliquod scelus scelus usque ad ad nostram commisisse qui qui necati necati reperiebantur. reperiebantur. id id iudhcium iudicium usque nostram qui ei presunt scabini appeihmtur, perdurat etatem uocaturque perdurai uocaturque uetitum. uetitum. scabini appellantur, quorum quorum ea ea presumptio presumptio est, est, ut ut per per totarn totamGermaniam Germaniam iurisdictionem iurisdictionem 4510 extendere uelint. uelint. secretos secretos habent habent ritus et archana archana quedar, quedam, quibus quibus mama- 4510 est, qui uel precio precio uel uel lefactores indicant, indicant. ea ea nondum quisquam repertus est, lefactores magna pars pars occulta occulta est; qui metu reuelauerit. ipsorum ipsorum quoque quoque scabinorum scabinorum magna per prouincias prouincias discurrentes discurrentes criminosos criminosos notant notant et referentes referentes iudicio iudicio accusant probantque, cusant probantque, ut ut eis eis ros mos est. est. dampnati dampnati describuntur describuntur in in libro et minoribus scabkils scabinis committitur executio. reus ignarus sue dampnationis, 4515 4515 ubi[ cumque repertus repertus fuerit, supplicio afficitur. amcitur. ubi[l1111 1 r]cumque Degenerauit autem hoc Degenerami hoc iudicium; iudicium; nam nam et et uiles uñes alΙque alique persone persone adadmitturitur et ciuilia negocia tractare audent, quibus erat solum mittuntur ciuilia negocia tractare audent, quibus erat solum de de criminalibuspermissa perrissa potestas. criminalibus potestas. 4520 126. In hac hac prouincia prouincia nostro nostro tempore tempore Susatenses* Susatenses* ab ab Ecclesia Ecclesia CoCo- 4520 loniensi desciuere nec et loniensi nec diutino diutino uexati uexati bello multisque cladibus cladibus affecti affecti et pertinacissima oppugnati oppugnati ad ad obedientiam obedjentiam rediere. rediere. cuius cuitιs rei rei causa causa obsidione pertinacissima

4487 89 448789 4508 4508

v

4491

Amasim 4491 supra: Amasim -- occeanum: occeanum: Str. Str. 398,24 398,24 (166"). (166 ). supra: i. v. 3544. 3544. 4521 (a. 774). -21. ΝΙΙ.1447. scabini = = Schôffengericht 774). 4521 bello: 11-21.VII. 1447. Schöffengericht (a.

4498

4498 iudices: i. iudices: v.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Enee Silim Siluii Piccolommei Piccolominei Ence

146

Theodericus* coloriiensis et Theodericus" coloniensis antistes, habetur, et autistes, qui Vestfalorum princeps habetur, Ioannes baumes dux cliuensis non non paruis paruis inter se odiis idus contendere, cum Susatenses 4525 ad Cliuensium Cliuensium opes opes confugissent, confugissent, Colouiensis Coloniensis Saxonie Saxonie duces duces et et non non 4525 paruam Bohemorum Bohemorum manum manumin in auxilium auxilium accersisset. accersisset. apud apud Monasterium paruam quoque, eiusdem eiusdem prouincie prouincie ciultatem, ciuitatem, propter propterecclesiam, ecclesiam,quam quamValramus, Valramus, Theoderici frater, sibi sibi debitam existimabat, acriter acriter dirnicatum dimicatum est. in in quo bello muftis multis hostium cesis exprincipibus principibusbrunsuicensibus, brunsuicensibus, qui qui dux beπo cesis unus =us ex 4530 copiarum copiarum fuit, fuit, interceptus interceptus est est et et ininpotestatem potestatemcoloniensis coloniensis antistitis antistitis 4530 factus. Susatenses Germ. Germ. 54,14 54,14 oppidum oppidum Susatense, Susatense, quid quod tempestate tempestate nostra nostra cum cum Susatenses ecclesia coloniensi rebellasset, magnis magnis obsessum obsessum copiis, quamuis Saxonie Saxonie dux dux ecciesia colimensi rebellasset, ci ρas, quamuis Vilhelmus Vilbelmus cum potenti manu Bohemorum inter obsessores dies noctesque pugnam pugnar 4535 cieret, cieret, nulla nulla ui superali flectique flectique potuit. potuit. ib. 61,23 Theodericus, Theodericus, qui qui coloriiensi coloniensi 4535 ib. 61,23 ~~suρerαr~~ ecclesie iam super sex et quadraginta preside! annos, et et contra contraSusatenses, Susatenses, qui a se ecciesie jam quadraginta presidet desciuerant, multa multa et magna pretia prelia uario euentu euentu gessit. gessit. HF HF 413C 413C Est in Vesfalia ciuitas insignis et potens, nomine Susatum, ad dominium ecclesie coloniensis coloniensis ciujtas msignis potens, nomine Susatmn, ad domirnum ecciesie pertinens. ecclesia ac sub umbra ducis cliuensis libertatem ρert~ens. que cum desciuisset ab ecciesia duds cliuensis 4540 sibi sibiquandam quandamusurpasset, usurpasset,Theodericum Theodericumpontificem, pontificem, jura iura ecciesie ecclesie uendicantem, uendicantem, 4540 grauibus damnis damnis affecit. affecit. qui, qui, cum cum se se urgen urgeri aa subditis subditis cemeret, in cemeret, Vilhelmum IHbeirum in opem militem auxilium accersiuit. is laturus opern militer ex Bohemia legit legit profectusque profectusque contra Susatum, cum diu diu ciuitatem ciuitatemobsedisset, obsedisset, fortissirnos fortissimos taren tamen ciues expugnare non Susatuin, cum potuit. 4545 Theodericus Germ. 71,2 71,2 Scirus ScimusTheodericum, Theodericum, sancte sánete coloiensis coloniensisecciesie ecclesie Theodericus Germ. 4545 presulem, quamuis Eugenio Eugenio pontifici pontifici maximo máximo ad ad tempus, tempus, ut ut ipse ipse credidit, credidit, non non presulem, quamuis iniuste aduersatus fuerit, fuerit, et et sub sub Iohaime lohanne XXIII, XXIII, aa quo quo pontificalem pontificalem honorem injuste aduersatus honorer Bononie studens accepit, acccpit, et et sub sub Martino Martino Ν V et sub sub Nicolao, Nicolao, Eugenii Eugenii successore, successore, Bonifie studens summo semper semper honore honore roranam romanamecciesiam ecclesiamprosecutum prosecutum esse, esse, nec nec dubitamus dubitamus 4550 patrem patrem illum,etate etate sapientiaplenum, plenum,sub subdiuo diuoCaJisto CalistoIII III suis insistere moribus ilium, etet sapientia monbus 4550 et dignum dignum sua sua nobilitate famulatum famulatum Christi Christi uicario impendere. impendere. Comm. Comm.691,19 691,19 Theodericus, sui temporis temporis curium omniumGermanorum Germanorum facile facile princeps. princeps, fuit fuit enim enim Theodericus, uir sui statura eminenti eminenti et et corpore corpore pulchro pulchro atque atque agili agili adeo, adeo, ut ut septuagesimum septuagesimum agens agens annum nullo adiuuante adiuuante conscenderet conscenderet equum, equum, et et arma arma non magis magis grauate quam quam annmn nullo 4555 iuuenisgestauerit. gestauerit.induimt induuntloricas loricasacacthoraces thoracesetetgaleas galeas episcopi Germanic, Germanie, et pro 4555 iuuenis necessitatibus ecciesiarum ecclesiarum et et ahquando aliquando pro pro sua libidine libidine tanquam tanquam reges bella gerunt gerunt intersuntque preliis. an an id id deceat, deceat, non non asserimus: asserimus: moribus moribus multa tribuas necesse necesse intersuntque preliis. est; que sunt in una prouincia Theodericus prouiuicia sánete sancte leges, sepe in altera damnantur. damnantur. Theodericus pro sua sua ecclesia ecclesia plurima plurima bella bella gessit gessit clientehs clientelis et et affluitatibus affinitatibus potens. potens. alloquio alloquio 4560 blandus,aditu aditufacilis, facilis,comitate comitateetetliberalitate liberalitateinsignis, insignis, circumspectus circumspectus in in rebus rebus 4560 blandus, agendis et solers. solers. latinas latinas litters litteras domi domi didicit. didicit. ut utpontificii pontificii iuris iuris notitiam notitiam adiadiagendis pisceretur, in in Italiam Italiani uenit uenit Bononieque Bononieque doctores doctores carionum canonum audluit audiuit atque atque ibi ibi aa Ioanne XXIII pontifice pontífice si.mirrio summo coloniensi cuius possessionem possessionem banne colordensi ecclesie ecciesie prefectus. prefectus. cuius 4525 4525 4536 4536

confugissent: a. a. 1444. 1444. super; super:

v. 4583. i. 4583.

4527 4527

Valramus: Germ. Germ. 31,31; 31,31; 1k. Vir.77,24; 77,24;Comm. Comm.186,21; 186,21; 691,13. 691,13.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa

147 147

priusquam priusquam assequi assequi posset, posset, decies decies centena centena mula milla ami auri nummum nummum in in bellis bellis abab4565 sumpsit. 4565

Est autem 127. Est autem Vestfalia Vestfalia regio regio admoduin admodum frigida frigida neque neque fmmenti frumenti abundans. pane pane uturitur utuntur nigro, nigro, ceruisia ceruisia potus potus est. uinum, uinum, quid quod Rheno Rheno uehitur, magno magno emitur emitur precio; precio; opulenti opulenti tantum ei eo ut'mtur, utuntur, idque idque raro. raro, populus martialis populus martialis est est et et inge~οsυs, ingeniosus, de de quo quo prouerbium prouerbium esse esse dicimt: dicunt: stultos* gignere. 4570 facilius quam stultos* Vitiosos ac fallaces Vestfaliam facilius 4570 Vesfalia) latrones latrines facilius st~Ιtοs inuenias. inuenias. stultos Comm. Comm. 186,25 186,25 In ( Vesfalia) facilius quam stultos

mentii iricidit, est ab re pauea pauca de eo ei ab re 128. Hic quoniam Theoderici mentio ineidit, non est seculi nemo femo locum locum negauerit. negauerit.origo ingo referre, cui inter uiros illustres nostri seculi morsensi apud germanos principes honoratissima honoratissima fuit. eius ex familia morsensi fuit, tres fratres habuit, qui quiomnes ornes supra supra sexagesimum uixere: uixere: Henricus Hemicus natu natu maior major 4575 4575 r [1 12f] [112 ] patemurn patemum principatum principatum gubemauit; gubernauit; haires IoannesMonasteniensium Monasteriensium ececclesiam multis clesiam multis armΙs annis usque usque ad ad exitum exitum ulte uite sue sue summa summa cum cum laude laude administrauit; Valramus et ad traiectensem ecciesiam et ad administrauit; Valramus et traiectensem ecclesiam ad minastemonasteriensem defuncto riensem defuncto fratre nequiquam nequiquam aspirauit, aspirami, quamuis quamuis ad ad Traiectum Traiectum concilii basiliensis basiliensis fauore fauore et et ad 4580 concilii ad monasteriensem monasteriensem Nicolai Nicolai pontificis pontificis inin- 4580 pontificiooperam operar uteretur. Theodericus Bonifie iuri pontificio stitutione uteretur. Theodericus ipse, cum Bononie banne XXIII daret, a loarme XXIII summo sacerdote coloniensem coloniensem ecclesiam obtinuit, cui jar iamsex sexetetquadraginta quadragintaafinos annosnon nonsine sineplebis plebisac acnobilitatis nobilitatis magno magno Ecciesie sue sue uario uario euentu fauore prefuit. qui etsi plurima pro defensione Ecclesie bell& gessit, gessit, in quis modi bella modo strenui militιs, militis, modi modofortissimi fortissimi ducis ducis officium officium 4585 4585 impleuit, numquam nurquam tarnen υι~a aut impleuit, tamen domi domi aut aut sacerdotalia sacerdotalia m munia aut ciuilem ciuilem supra communem staturam adrninistrationem neglexit. corpore administrationem corpore pulcro et supra eminenti, animo animo magno et perliberali, perliberali, cuius cuius palatiurn palatium illustribus illustribus semper hospitibus patuit. XXXVII mvii

4590 4590

VESTFALOSac acFrancones Francones Hassia iacet, regio, 129. INTER VESTFALOS iacet, montana regio, que a Rheno in septentrionem porrecta porrecta Turingie Turingie iungitur. iungitur. princeps gentis landgraflus, etate nostra ad ad imperium imperium uocatus, uocatus, imparem se se esse esse Ludouicus landgrafius, etate nostra a maluitqueparuo paro imperii dixit, qui qui tante tante rei moler molemsustinere sustinere posset, posset, maluitque imperio a dissipare. id ιd 4595 relicto utiliter utiliter preesse preessequam quar magnum parentibus sib' sibi relieto magnumaccipiens accipiens dissipare. 4595 quoque sibi sibi obstare obstare ad ad rem rem christianam christianam gerendam gerendam dixit, dixit, quia quia litteras litteras ignoraret. fuit fuit tamen legum cultor, cultor, quas sibi patrio exponi iussit. taren legum patrio sermone exporil coram eo ei causa est, nec nec umquam umquam compertus compertus est causa uentilata est, est iriiquarn iniquam quotiens coram 4575

4576 4578 4578 4576 Henricus; lege Ioaimes. Ioannes. Ioannes: lege lege Henricus. Henricus. Valramus: v. Vakamus: i. Henricus: lege Ioaimes: 4583 4583 4389. sex quadraginta; 30.1111. 30.Vili. 1444 1444 + + 46 46 = = 1460! 1460! v. Comm. 691,14 691,14 septem et et sex et quadragirita: i. Comm. quadraginta; quadragirita; 4536. cf. Prolegomena § 6.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

148

4600 4600

Piccolominei Enee Siluii Piccolominei

v hic dur dumreformaturus reformaturus monasterium quoddam quoddam {1 [112 ] tulisse sententiam. hic 12"] sue ditionis uenenum pro pro cibo ditionis ingreditur ingreditur et et inuitatus inuitatus cum monachis edit, uenenum inter edendum edendum sumpsisse sumpsisse creditus creditus est; est; nam nam et et ipse ipse et et abbas, abbas, qui qui rereferuntur. formationem petierat, paulo post extincti feruntur.

XXXVIII 130. FRANCONIA* FRAN CO NIA* huic buie succedit, nobilis nobilis sane sane prouincia prouinciaet etadmodum admodur potens, ab ab incolatu incolatu Fraricomm Francorum sic sic appeHata. appellata. Franci quidem Troiani* ab ab pltens, origine fuerunt, qui deleto Ilio duce Priamo, magni Priami ex sorore origine fuerunt, qui deleto liii duce Priamo, ragni Priami ex sorore nepote, per pontum pontum euxirium euxinum et meothicas meothicas paludes in Scythiam peruenere peruenere ibique ciuitatem uocauere Sycambriani, ex qua qua dicti dicti ciuitatem edificarunt, edificarimt, quam uocauere Sycambriam, ex Sycambri. constat constat enim enim post post euictam euictam incensamque incensamque Troiam Troiam qui qui susuSycambri. 4610 perfueriint perfueruntexcidlo, excidio, in in tres turmas turmas diuisos, diuisos, in in exilium exilium profugisse, profugisse, et 4610 et alios alus quidem Enea duce Italiana petiuisse, a quibus Albani 'tallar petiuisse, Μbm~~prodierunt et deinde qui orbis orbis imperio imperio potiti potiti smit; sunt; alii Anthenore per per medios medios Romani, qui αl~~~ sub Anthenore Achiuos penetrauere sinus et regna Liburnorum Acbiuos elapsi Illirios Illiriospenetrauere Liburnorum ad intimum intimum hadriaticum pelagus pelagus accessere accessere urbemque urbemque condidere condidere Pataulum, Patauium, ubi ubi sesehadriaticum 4615 pultum pultumAnthenorem Anthenoremtradurit, tradunt, qui Enetum* profugas 4615 prσfugas secum duxit, a quibus postea dicti Veneti, quorum est hodie tercii, hoche ingens ingeris potestas potestas terra marique; manque; tercii, ut diximus, diximus, in in Scythiam Scythiam penetrarrmt, penetrarunt, quo quo in in loco loco in in magnam magnam gentem gentem coaluerunt. Scytharum multi multi romano imperio subiecti subiecti essent, essent, et et coaluerimt. cumque Scytharum ipsi quoque tributa penderunt penderunt manseruntque manseruntqueuectigales uectigales usque usque ad tempora tempΙra alentiniard* cesaris, 4620 V Valentiniani* cesaris, quo imperante imperante Mani Alani uexare uexare imperium imperium ceperunt. ceperunt. 4620 imperator uero proposito edicto libertatem in decennium eis promisit, qui Alanorum ferocitatem compescerent. compescerent. allecti allecti ei eo [1131 [113r] premio premio Sycambri Sycambri Alariorum sumpserunt Manosque Alanosque bello uictos deleuere. deleuere. ob quam rem libertate liberiate arma sumpserunt in decennium decennium ab ab imperatore imperatore donati donati sunt sunt et et mutato mutato nomine nomine Franci Franci 4625 appellati, appellati, quid quod attica lingua siue feroces, siue siue nobiles nobiles sonat; sonat; Itali 4625 Ιtαli Francos liberas uoeant. liberos uocant. 4605 4605

Franconie Germ. Germ. 28,25 28,25 Franconia, nobilis nobilis prouiricia prouincia et et gentis gentis Francorum Francorum Franconie altrix. 4605 46~5

08-09

Troiani: Otto ad 1436) 1436) p. 56,26. ^ ciuitatem Otto Fris. p. 224,10. (i. ad Troiaiii: Otto Fris. (v. p. 56,26. ciuitatem -- Sycambri: Otto p. 224,10. 4613 4623 4613Illirios: m 4623 uictos: a. 368 Albani:: cf. cf. Verg. Verg. Α. A. 1,7. 1,7. cf. Verg. Verg. Α. A. 1,242-44. 1,242-44. ΑΙbm~ cf. uictos: a. 368 (Solicinium); cf. 27,10; 30,7. 30,7. Franci-carum: 462+4746 pranci.caruln; Otto otto Fris., pp. pp. 224,16-225,35. 224,16-225,35. cf. cf. (Solicinium); cf.Amm. Arr. 27,10; Ekkehardi Chronicon Universale, MGH Scriptores VI 115. Franci Fremei -- lingua: Otto 57,1: 57,1 : Ekkehardi Chronicon Universale, IGH Vili, VIII, Scriptores ΝΙ p. lingua: Otto p. 115. Ac primo dicti dicti Sicambri; Sicambri; postmodum postmodum elapso elapso tempore cum ipsi Ac tempore sub sub Valentiniano imperatore, cum proposito sibi libertatis premio uicinas imperio gentes subiecissent, aa prefato principe attica Franci sunt uocati uocati aa feritate uel uel Franci Franci aa nobilitate, franco nobilis nobilis llingua in gua Frarici nobilitate. llingua eorurn franco in gua enim eorum Franci: Isid. Isid. Orig. 9.2,101: Pbrankoi Phrankoi surit sunt in luis illis mores mores iriconditi, inconditi, naturalis ferocitas ferocitas dicitur. Franci: Orig. 9.2,101: animorum. ariimorum.

4611 4611

....

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa Europa De

149 149

~nem esse 84Β Franci, Frarici, qui et German' Troiani HB 84B Germani fuerurit, fuerunt, troianum troianum se se sang sanguinem stirpem troiano troiani aa sanguine sanguine cretam. cretam. W 1.1,185 4630 dixenmt. Carm. 48,22 Et gentem et stirpem dixerunt. W1.1,185 4630 Fabulaiitur Gallici Fabulantur Gallici troiaiiam troianam prosapiam. prosapiam. sed sed ma illa jam iam diu diu defecit defecit terque terque post post 756Α Scio Scio Franconim in transitum regiam uariarunt. Dial. Francorum in Galliam Galliam transitum regiam stirpem stirpem Gailici Gallici uariarunt. Dial. 756A eandem esse esse Francis, Francis, que que est estRomarris Romanis originem. originem. Troia Troia euersa euersa iiicensoque incensoque lilo, Ilio, sicuti certi certi auctores auctores sunt, sunt, ex ex his, his, qui flamme flamme superfuerunt, superfuerunt, quidam quidam in Scy~Ιa Scythia sub 4635 4635 appeilati sunt, sunt. ubi crescente romano rοmaιο imperio et orbe sub sedibus positis Sicambri appellati legibus, inglorii mglorii remanserunt, remariserunt, donec lugo iugo cesarum posito, diu romanis parentes legibus, donee aa Valentiniano Cesare ob testimonium uirtutis proprie libertate liberiate donati Francoruin Francorum fornen adepti Vetus Ilium Ilium et Troianorum Troiariorum regia, ex qua originem nomen adepti sunt. sunt. AS AS348F 348F Vetus nobilissimi uideri uideri uolunt; uolunt; nam nam et et Franci Franci et ali ι cuncti se ducere iactitant, qui nobilissimi et Angil Angli et alii complures hiiic bine majores maiores suos suos uenisse uenisse tradmit. tradunt. sed sed Romauorum Romanorum genus genus ab lilo Ilio 4640 4640 fides habenda habenda est. est. profectum multi auctores prodidere, quibus fides ex Gais Enetum Comm. Comm. 205,26 205,26 Venetorum originem originem ali aliiι ex Gallis ducunt; ducunt; ahi alii EneEnetorum gentem gentem esse affirmant, affirmant, qui post betlum bellum troianum cum cum Antenore Antenore salutem salutem 1.1,78 De Veneti assecuti cursum cursum bue huc ee Paphlagonia Paphlagoniatenuere. tenuere. W De imperio quid assecuti W 1.1,78 quid Veneti fabulentiir attendas. akmt fabulentur atiendas, aiunt ex Troianis Troianis duos quondam quondam Itailam Italiani petiuisse, petiuisse, Erieam Eneam 4645 4645 successores, atque Aritenorem, istmn Pataui, Eneeque Antenorem, illumque Lauinii consedisse, istum Eneeque successores, imperium, quibus sit Romanos, rerum rerum semel semel esse esse potitos. potitos, aune nunc sibi sibi deberi deberi imperium, sit ab ab Ρmtenore origo. somnia Antenore somnia ista. ista. Valentiniani Dial. Quisnarn hic Valeritinianus Dial. 756C 756C Quisnam Valentinianus fuit uel quas ob uirtutes Franci 4650 Franci libertatem meruerimt? meruerunt? Valentinianus Valentinianus is is fuit, fuit, qui qui Ambrosium Ambrosium misit misit MeMe- 4650 diolanum et et cum Theodosio diolanum Theodosio socero socero et cum cum Marciano Marciano postea imperauit; imperauit; cuius cuius tempore magna chalcedonensis synodus celebrata fuit.

solita tributa tributa repeterent, repeterent, Franci" Frαncι 131. Exacto Exacto decennio cum Romani Romani solita ob effrenes facti parere ob ipsam ipsam libertatem libertatem effrenes parere recusauerunt. recusauerunt. Principes Principes ei eo Priamus et Anthenor, Anthenor, antiqui antiqui nominis nominis ac uirtutis. uirtutis. 4655 tempore Francis fuere Priamus 4655 in quo quibus cipias ductantibus prelium cum Romanis consertum est, quibus copias ductantibus prelium cum Romanis consertum quo fοrtissin~s sue gentis cecidit. qui qui dadi dadi superfueri.mt, ex Priamus ipse cum fortissimis superfuerunt, ex Scytliia digressi Scythia digressi simt sunt et et in inGermaniam Germaniam profecti profecti in in partibus partibus Turingie Turingie consederunt cum cum principibus principibus suis suis Priami Priami et et Anthenoris Anthenoris filiìs, filiis, Marcomede Marcomede scilicet et Sunone. Sunone. Suno sine liberis liberis decessit; decessit; Marcomedi Marcomedi fillus filius fuit fuit 4660 4660 Suno sine Faramundus, quer quem sibi sibi Franci regem regem creauerunt creauerunt et hic hie primus primus inter fuit Clodius Crinitus, Crinitus, aa quo quo Francorum Francorumreges reges Francos regnauit. huic filius fuit Criniti per idem tempus Gothi, Gothi, qui qui lam iam urbem Romam Criniti sunt appellati, per Rimar irruperaiit, fluulum in Gallia Burgunirruperant, ultra ultra Ligerim Ligerim fluuium Gallia sedes irtuaserimt. inuaserunt. Burgundiones quoque quoque iuxta iuxta Rodanum Rodanum habitabant, habitabant, qui et ipsi paulo 4665 dunes paulo post reges reges 4665 ceperunt. Franci uero transmisso RIzeno Rheno Romanos, Romanos, qui ea loca loca habere ceperurit. MagImtiam*, Treuetenebant, Treuetenebarit, fugauerunt fugauerunt paulatimque paulatimque aucti aucti potentia Maguntiam*, 4630 4630

4645

4649

troiano = Verg. Verg. Α. A. 4,191. 4,191. 1.1,2. Aeneas troiario 4465 aiunt: aiυrιt: Liv. 1.1,2. 9 Valentinianus: ΝaΙenti~anυs: confundit corifuiiditAeneas Valentinianum ΙΙ II imp. imp. 371-92 371-92 cum III (425-55), (425-55), quo 'Alani uexare Valentiniarnun cum Valentiniano III quo imperante 'Mani 4652 4652 imperium ceperunt'. i. v. 4620. 4620. errat Aeneas; Aeneas; intellege intellege constanticonstantiimperium ceperunt'. chalcedonensis: errat nopolitanaa. 381. 381.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

150 150

Enee Sumi Siluii Piccolominei Piccolominei

rim*, Agrippinam, Agrippinam, Tornacum, Tornacum, Cameracum, Cameracum, Remos, Remos, Suesonam, Suesonam, AuAurim*, relianum inuasere ita, ita, ut ut ab ah Aquitania Aquitania usque usque in in Boioariam Boioariam imperium imperium relianum 4670 extenderent. extenderent. Glodoueo Meroueus successit successit filius, aa quo quo 4670 Glodoueo autem mortuo mortuo Meroueus Franai Hildericus [1 [113] regnum Franci Merouingi Merouingi dicti dicti sunt, sunt. post post Meroueum Hildericus 13] regnum adept us, dur dumluxuriose luxuriose uiueret, uiueret, a a suis est Egidio in eius eius adeptus, suis pulsus pulsus est Egidio Romano Romano in locum suffecto. suffecto. Hildericus Hildericus regno privatus priuatus ad ad Bisirium, Bisinum, Turingie Turingie regem, regem, locum confugit, per adulterium adulterium pofluit. polluit. post post octo odo autem autem annos annos confugit, cuius coniugem per 4675 reuocatus, reuocatus,Agrippinam Agrippinaminuadens, inuadens, eiectis eiectis inde Romanis magnam regni sui 4675 Romanis sul partem recuperauit. recuperauit. mortuo mortuo autem autem Egidio filius eius eius Syagrius Syagrius in in ciuitate ciuitate suesona regnauit. regnauit. Bisina autem regnum suesona autem regina cum accepisset Hildericum Hildericum regnum recuperasse, relicto relieto uiro uiro ad ad eum eum corifugit; confugit; a quo quo recepta recepta et et pro pro coniuge coniuge habita Glodoueum Glodoueum ei ei peperit, peperit, qui qui postea postea regnum regnum adeptus adeptus primus FranFran4680 corum corum regum regum Christi Christi rehgionem religionem accepit accepit a a beato beato Remigio* Remigio* episcopo episcopo 4680 baptizatus. tus. baptiza Franci Dial. Dial. 756C 756C Franci idcirco liberiate donati donati sunt, sunt, quid quod in in beΠο bello uh ilio Franci Frarici uero idcirco memorabili, quid quod cum cum Atila, Alila, Humiorum Hunnorum rege, Valentinianus Valentinianus imperator et et TheoTheodericus Gothorum Gothorum princeps princeps gessere, gessere, ubi ubi centum centum et et sexagintaquinque sexagintaquinque muja milia hoho4685 mirium minumcum cumipso ipsoTheoderico Theoderico cesa dicuntur, ab ab Aetio Aetio patricio romano in auxitium auxilium 4685 magnum momentum momentumuictorie uictorieprestiterLmt. prestiterunt. finito finito tempore tempore hbertatis, libertatis, quid quod accersiti magnum Franci, ut ut assolent, assolent, hibertate liberiate effrenes Romanis in decennium fuerat, Franci, effrenes repetentibus Rimar ιis tributum resistere audentes, audentes, uicti uicti arrnis armis plurirnisque plurimisque cum rege Priamo desideratis desideratis cum Antenore, Antenore, qui qui ceteris ceteris dignitate dignitate prestabat, prestabat, in in partibus partibus Germariie Germanie lapsi lapsi circa circa 4690 Thmingiam Thuringiam consederunt. illic Marcomedem Simonem, PriamietetAntenoris Antenorisfulos, filios, 4690 consederimt. illic Marcomedem et et Simmern, PriaITii duces habuere, habuere, quibus quibus defunctis defiinctisMarcomedis Marcomedis filium, filium, nomine nomine Pharamundum, Pharamundum, duces regem sibi creauerunt. cui Clodius Clodius Crinitus trans Rhenum Rhenum creauerunt. cul Crinitus succedens succedens Francosque Francisque trans ducens Agrippinam, Treuerim, Sυessoτιam, Suessonam, Tomacum, Cameracum, Cameracum, Aurelianum, Aurelianum, Remos ac pene Galliam in deditionem recipiens Romanos prouincia prouincia expulit expulit pene totam titar Galilam 4695 sibique sibique ab ab Aquitania Aquitania in in Baioariam Baioariam usque usque propagauit propagauit imperium. imperium. huic buie Meroueus Meroueus 4695 filius sucessit, Hildericus, cui cuilibidinose libidinose ac ac flagitiose flagitiose regnanti regnanti et et a suis filius sucessit, Meroueo Hildericus, pulso Egidium Romanum Romanum substituenmt. substituerunt. sed sed cum cum Hilderico Hilderico plus plus uirtutis uirtutis ignoignopulso Egidlum gloriosa subhmatio sublimatio prestaret, prestaret, post post annum annum octauum octauum miniosa eiectio eiectii quam gum Egidio Εgi~ο gloriosa rediens Hildericus eiectisque mde inde Rimar Romanis, ab incolatu incolatu rechens Hildericus Agrippinam Agrippmam recepii recepit eiectisque ιis, ab 4700 Frarιcorυm Francorum urbem urbemCohouiam Coloniam dici dici uokiit. uoluit. post post Egidium Egidium filius filius eius eius Sagrius Sagrius in in 4700 Suessona regnauit. Hilderico Hilderico Chodoueus Clodoueus succedens succedens prirnus primus Fraricorum Francorum omnium omnium christianus a beato Remigio baptizatus baptizatus Sagrium Sagrium occidit, occidit, Romanos Romanos Gallia excedere beati Remigio excedere et Gothos Gothos subegit. subegit. huic buiedefuncto defimctoLotharius Lotharius coegit, Alaricum interfecit, Alemannos et cum tribus fratribus fratribus superstes superstes regnum regnumquadrifariam quadrifariamdiuisit. diuisit. post Lotharium usque 4705 ad Dagobertum, Dagobertum, quer quemArnulfus Amulfus minor maior domus domus regie regie educauit, educauit, diuiso diuiso inter inter filios filios 4705 filiorumque fulos filios imperio imperio confuse confuse regnatum regnatum est. est. exin exin uero uero summa summa rerum rerum ad ad qui nuiha nulla re re gloriose gloriose gesta, gesta, nisi nisi quid quodpacificum pacificum regnum regnum Dagobertum peruenit, qui 4674

4679

4681

4683

coniugem; Bisina. Bisina. 46" peperit: adeptus: a. a. 481. 481. 81 baρtizatυs: baptizatus: a. a. 496. 496. 83 Theoconiugem: ρeρeri: a. a. 466. 466. adeptus: Theo 4684 dericus: 135. 4684 sexagintaquinque: 134. 4686 uictorie: a. a. 451 451 (ChUlons). (Châlons), 4687 seχagirnaqυinqυe: v. i. 134. dericus: v. i. 135. 46 " u~ctοri: 4687 effrenes 4690 4699 90 Simmern: e.q.s.: cf. 4654 4654 repeterent repeterente.q.s. e.q.s. Simonem: lege lege Si.monem Sunonem cf. cf. 4660. 4660. incolatu: incolatu: e.q.s.: cf. 4703 4704 4703 v. interfecit: Alaricum Alaricum ΙΙ II a. a. 507 507 (Vouilk). (Vouillé). diuisit: a. a. 843 843 (Verdun). (Verdun). 4733 diuisit: ν. 4733. interfecit: 46"

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

151 151

possedit, possedit, mortuus mortuus Clodoueo Clodoueo ΙΙ, II, cum cum jam iam Francorum Francorum fines fines ab ab Hispania Hispania in in Pannoriiam protenderentur, reliquit Pannoniam reliquit imperium. imperium. hulus huius tempore maures maiores domus, domus, quid apud ρreclαr~~et amph fornen fuit, administrare regnum cepere, quod apud illos illos preclari ampli officiΙ officii nomen cepere, 4710 4710 domus, regibus nomen fornen durutaxat regibus dumtaxat et et diadema ferentibus. primusque ex maioribus domus, qui regnum mirtuo qui regnum gubernauerit, gubemauerit, Pipinus Pipinus Angisi Angisi filius filius fuit. fuit, interea interea Clodiueo Clodoueo mortuo Dagobertus succedit, Pipino filius eius Carolus qui septem et uiginti Ι; Dagobertus succedit, Pipino filius Carolus I; qui septem uiginti minos annos regTium feliciter feliciter gubernans gubernans fortia regnum fortia bella gessit; gessit; Saracenorum, qui qui cum liberis liberis et uxonbus 4715 ingressi erant, ermit, octuaginta quinqué quinque milia muja fudit. uxoribus Aquitanie Aquitanie fines ingressi 4715 iflSigTliS, Maguntiam Germ. Germ. 50,7 50,7 Maguntia, Maguntia, urbs urbs uetusta, uetusta,uariana uarianadade clade insignis, nihil habet, templorum magnificentia exomata, nihil habet, quod quid templorum magnificentiaet etprivatis priuatisac acpublicis publicis edificiis edificiis exomata, 57, 18 Maguntinus Maguritinusarchiepiscopus archiepiscopus reprehendere ib. 57,18 reprehendere queas queas nisi uicorum artitudinem. ih. electormn decanus habetur. habetur. qui ubi ubi nécessitas necessitas ingruit, eos eis conuocat. Comm. electorum Comm.182,8 182,8 R1'ieinripam ripam obsidens e Maguntia preclara preclara urbs urbs est est sinistram sinistram magnι magni Rheni e regione regione 4720 4720 intrantis in in eum Mogani arnis, aa quo intrantis Mogani amnis, quo fornen nomen accepit. accepit. ohm olim gaΙlica gallica fuit, fuit, nunc nunc est, de qua illud mud elogium elogium fertur: fertur: Maguntia Maguntia ab antiquo Nequam. Nequam. W W1.1,90 ab antiquo germanica est. 1.1,90 trahuntur. Contra impetum amiiis amnis rara supra Mogantiam nauigia trahuntur. sedes, cuius auctorem Atrebam Treuerim Germ. 51,8 Treueris, metropolitica sedes, Atrebam referunt, uni 4725 Nini et et Semiramis Semiramis 11juin, filium, et Roma Roma seniorem seniorem trecentis trecentis et mille mille minis annis 4725 Petri salutiferam affirmant, sedente autem beato Petro salutiferam Christi Christi retigionem religionem imbuisse. imbuisse. Remigio Comm. Comm. 384,28 384,28 Opinantur Gallici Gallici candidam ohm olim columbam columbam e celo celo missam beati beatoRemigio Remigio liquorem liquorem olei olei attulisse, attulisse, quo quo reges reges inungerentur, inungerentur, idque idque sunima religione religione custodiunt custodkmt neque imminui putant, quamuis Clodoueo usque usque in summa quamuis a Clodoueo 4730 110 sint usi, usi, negantque negantque uerum uerum esse esse regem, regem, qui qui hoc hoc oleo oleo 4730 hec tempora permulti reges ilio dehbutus. non sit delibutus.

132. Illud mud autem ueritate caret ab 132. caret (quid (quodplerique plerique tradunt) tradunt)Agrippinam Agrippinam ab Coliniam*; nαm incolatu Francorum uocatam incolatu uocatam Colonianr; nam priusquam priusquam Franci Ger Ger-manar aρρeΠata est, aa Claudio maniamintrarent, intrarent, Colonia Colonia Romanorum Romanorum appellata Claudio Cesare Cesare coniuge Agrippina nuncupata. nuncupata. fueri.mt inter Glodoueum Glodoueum 4735 condita, et ab eius coniuge fuerunt inter 4735 et Syagrium Syagrium aliquot aliquot bella. bella, postrero postremo uictus uictus Syagrius Syagrius ad ad Alaricum Alaricum GoGoregriabat. reposcitur reposcitur thorum regem confugit, qui nonus aa magno Alarico regnabat. atque obtentus obtentus occiditur; quoque reliqui reliqul per per a Glodoueo Syagrius atque occiditur; Romani quoque Alemminos* Galliam habitantes exterminantur. Glodoueus sibi subiecit, exterminantur. Alemannos* sibi quoque et etAquitanis superault occiso occiso Alarico Alarico 4740 Gothis quoque Aquitanis bellum bellum indixit indixit eosque superami 4740 rege. fertur cum ad bellum progrederetur, progrederetur, si si uictor uictor euaderet, euaderet, equum beato beato rege, Martino Martino** uouisse, qui qui duodecim duodecim et centum centum minis annis ante tempus uita ante id tempus excesserat. uictoria uictoria potitus equum excesserat. equum tradidisse tradidisse eurnque eumque centum centum solidis solidis redimere uoluisse. stetisse equum immobilem, redimere uoluisse. stetisse immobilem, donec donec [114r] [114r] pretium pretium duplicaretur. qua Martinum bonum 4745 qua ex ex re redixisse dixisse regem regem ferunt ferunt ''Martinum bonum auau- 4745 4716

p.Cbr.n. a Germanis uictus. clade: Ρ. P. Quiritilius Quintilius Varus, 9 p.Chr.n. 4735 4736 colatu: v. i. 4699. 4735 condita: cοnditα: a. 50. 4736 Alaricum: Αlαr~cιιm: II. 4743 i. 4703. 507 v. 4743 uictoria: a. 507

4716

4724

4733

i. 5267. in4"4 Atrebam; ~trebαm: v. inAlarico; Alarico: I. i. Comm. 336,9. Ι. v.

4737

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

152

Enee Siluii Siluü Piccolominei Piccolominei

xiliatorem esse, esse, negotiatorem negotiatorem carum.' hic Glodoueus Glodoueus uxorem uxorem duxit duxit carum. ' hic filiamregis regisBurgundionum. Burgundionum. quae quae cum cum esset esset christiana, Christiana, Glodosindam, filiar ei pagano pagano kmcta iuncta est est magriisque magnisque precibus precibus uirum orabat, orabat, ut ut bapbapadhuc ei natosque filios filios claiiculum clanculum baptizabat. baptizabat. causa causa autem, autem, que que GliGlotizaretur, natosque 4750 doueum doueumchristianum christianumfecit fecit esse, fertur, quia cum contraSueuos Sueuoset et 4750 cum pugnarci pugnaret contra uictus esset, esset, uotum uotum uouit uouit christianum christianum se se futurum, futurum, si si ex ex prelio prelio pene aictus euaderet. ob ob quam quam rem rem mutata mutata fortuna fortuna ex ex uicto uicto uictor uictor factus factus subactis subactis Christiane religioni religioni se se credidit. credidit. cuius cuius posteri posteri in in Francia Francia usque usque ad ad Sueuis christiane Pipinum Nanum, patrem patremCaroB Caroli Magni, tunc uero uero Ηπdericο Hilderico Μag~ , regnauerunt. tunc etonso* enim ei 4755 secundo secundo per per ignauiam ignauiam regnum regnum ademptum ademptum est; est; d detonso* eo et et in in 4755 monasterio retruso retruso Pipinus Pipinus regnum regnum accepit. accepit. Coloniam Germ. Germ. 50,7 50,7 Colonia Colonia de coniuge coniuge Claudli, Claudii, matre matre Nerords, Neronis, Agrippina Agrippina Coloniam dieta Magorum ossibus ossibus mustrata; illustrata; nihil nihil magnificentius, nihil nihil ornatius omatius dicta est et Trium Magorum tota Europa reperias: tempus, templis, e~bυs edibus nobilis, populo populo insignis, opibus clara, plumbo 4760 tecta, tecta,pretoriis pretoriis ornata, ornata, turribus turribusmi.mita, munita, f!umine flumine Rheno Rheno et et letis letis circum circum agris agris 4760 lasciuiens. W W 1.1,89 enim urbem urbemEgidius Egidius lasciuiens. Ι. 1,89 Quid lind satis de Agrippina dicemus? hanc eniin Romanus, qui qui expulso expulso Hilderico Hilderico regnauit regnauit in in G Galliis, sed redeunte redeunte uh ilio ~1iis, tenuit, sed Romanis incolatu Colonie nomen accepit. cuius cuius urbis urbissi si quis Romains extrusis ex Francorum Francorum incolatu fornen accepit. magnificentiam splendoremque contempletur, contempletur, non non mercatoruin mercatorum aut aut privatorum priuatorum 4765 ciuium, ciuium, sed sed regiam regiam urbem urbem diiudicet. diiudicet. ib. 111,529 Cur Colonia Colonia Agrippina Agrippina cedat cedat 4765 ib. 111,529 Aquensibus, qui qui nec nec uetustate uetustate nec nec potentia potentia neque ncque nobilitate nobilitate pares pares esse esse quoquoquomodo possunt? Coloniam Coloniam ab ipso Agrippa conditam, quer quemgenerum generum Augusti Augusti Octauiani ferunt, italici italici iuris iuris ante ante fuisse fuisse quam quam ciuitas ciuitasAquensis Aquensis in in rerum rerum natura natura reperiretur. quidem pontificis, pontificis, cuius cuius reperiretur. in Colonia sedem metropoliticam esse et eius quidem 4770 estromanum romanum regem inungere et coronare. Aquensem Aquensem ciultatem ciuitatem neque ncque episcopali 4770 est cathedra dignar dignam habitar. habitam. in in Colonia Colonia multas multas esse esse nobilium nobilium familias, familias, quorum quorum maiores ex patriciis Romanorum fuere. fuere, ulgere uigereiHic illic scolam scolam philosophie et omnium maures studia, claruisse claruisse illic illic Magnum Albertum. corpora Trium Trium Regum, Regum, bonarum artium studia. Mbertum. corpora quos Magos dicimus, et ossa Virginum apud se quiescere. urbem ossa Vndecim Indecim Milium lilium Virginum 4775 rar illam amplissimam, tempus templis atque atque ciuium ciuium edibus edibus splendidissiinis splendidissimis ac Rheno flumine 4775 amplissimam, populo plenissimam, plenissimam, nusquam tota Germania Germania parem habere. Germ. Germ. dotatam, populo parer habere. 33,35 In ecciesils ecclesiis Alamanie Alamanie ranis rarus princeps princeps eligitur eligitur nisi nisi Colonie Colonie et et Argentine, Argentine, ubi ubi ex mustribus illustribus complentur complentur domibus. domibus. ib. ib. 59,20 59,20 Abatissas Abatissas (principatus) (principatus) capitula ex honoris participes nouimus, nouimus, sicut sicut in in Colonia Colonia ad Vndecim Virgines, in in quo quo Indecim Milia lilia Virgines, 4780 monasteriosolum solum illustres femme femine admittuntur. 4780 monasterio admittuntur. Alemannos Germ. Germ. 51,9 51,9 Lemaimus Lemannus fluuius, fluuius, unde undeAlamarmos Alamannos dict dictos nonnulli Alemannos Ιs nonnulli autumant. MartinoWW111,488 111,488 Sancto Martino dixisse traditur 'Martinus Martino traditur rex Francorum: 'Martinus bonus in auxilio, cams carus in negocio.' 4785 detonso Somn. Somn. 575 575 (Zacharias {Zacharias ρaρa) papa) Hildericum monasterio 4785 detonso Hihdericum detonsum detonsum in monasterio claudit. 4746

4756 duxit: a. a. 493.1. 493. v. 4746 4746 regis: regis: Chilperich. Chilperich. 4756 retruso: a. 751.ν. 751. v. Otto Otto Fris. Fris. 250,12. 250,12. 4757 CoCoretι-uso: a. duxit: 4758 4772 lonia: v. 4733. Magorum: scriniurn scrinium est cathedrali. v. 4773. 4772 scolam: ecciesia cathediali. 1.4773. scοlαm: i. 4699; 4699; 4733. '8 Μαgοrum: est in ecclesia 4774 fundatam a. a. 1388. 1388. Vndecim: uirgines uirgines cum cum S. S. Irsula Vrsula martyres; martyres; festum festum 21.Χ. 21 .X. fundatam 4774 Indecim:

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa Europa De

153 153

133. Erant tunc in Francia maiores majores domus, qui regnum gubemabant. gubernabant. 133. armo Domini anno Domini septingentesimo septingentésimo decimi decimo mortuo mortuo Dagoberto Dagoberto minore, Frandrum rege, filius eius paruulus, paruulus, quern quer aliι filium dicunt, dicunt, in in tutela tutela corum fílius eius alii Ansgigi filium fuit PipirU penit. tunc Pipini Grossi et per per insidias insidias periit. tunc Grimoaldus Grimoaldus filius fílius legitimus 4790 4790 Pipim Grossi regnum regriurn usurpans usurpans a consanguineis Dagoberti, regis defuncti, Pipini defuncti, captus in custodia et custodia obiit. obiit. per per idem tempus Galli, Galli, qui intra Sequanarn Sequanam et Ligerim fluulum habitabant, habitabant, aduersus Ligerim fluuium aduersus Francos Francos bella mouere mouere et et usque usque Maguntiarn excurrentes earn ciuitatem obsederunt. Maguntiam obsederunt. Franci Franci rege carentes sublimare uoluerunt, uiluerunt, qui regnum renueris Carolum Martellurn Martellum ad regnum sublimare renuens 4795 4795 ducaturn accepit repressit. prouinciarn ducatum accepit Gailosque Gallosque bello bello repressit. prouinciam uero inter [1141 [114v] Ligerirn et Sequanarn, Ligerim Sequanam, que que time tunc Gaudiria Caudina uocabatur, uocabatur, ab ab se se Carlingarn Carlingam iussit, quod quid postea est. hic Carolus Carolus uocari iussit, postea apud apud Theutonicos Theutonicos diu diu seruaturn seruatum est. fuit, inclitus inch-tus uir uir et et bello belio ex Aipheida, Alpheida, nobili concubina Pipiul Pipini Grossi, filius fílius fuit, Pipini 4800 potens, qui multa Saracenorurn Saracenorum mula milia gladio gladio interemit et pater fuit Pipini 4300 ex Nani, qui qui Carolum Carolum Magnum gefluit, genuit, imperatorem toti orbi cognitum, ex coniuge Berta, quam duxit ex Grecia.

Ι 34. Hoc 134. Hoc ergo ergo Francorurn Francorumgenus, genus,cum cumeeScytbia Scythiain inGermarilarn Germaniamueriisset uenisset ibique diu consedisset, germanicum terrarn ipsam, germanicum effectum effectum est et terram ipsam, quam primo inhabitauit, inhabitauit, aa se se Franciarn Franciam appeliauit. appellauit. uerum uerum cum cum cresceret crescerei imim- 4805 4805 perium, ita ita et Francia et magna perium, Francia aucta est est adeo, adeo, ut ut tota totaferme ferme Gallia Gallia et Pannonietérminos terrinos Francia Germanie pars a montibus pirrheneis pirrheneis usque usque ad ad Pannonie diceretur; nam nam quicquld quicquid Francis suberat Francia uocabatur. ea in in duas duas partes diuisa est Gallie Gauleoccidentalis occidentalis Francia Francia dicebatur; dicebatur; quod quod est quid partes diuisa fuit; fuit; nam quod est Germanie est Germanie orientalis orientalis (et (et Germariiarn Germaniam quidem quidem eatenus eatenus extendenrnt, extenderunt, 4810 48io quaterius sermo germanicus protenditur; nam quicquid est citra citra R}ienurn quatenus Rhenum theutonice lingue, ad Franciarn gens sub sub Carob hee gens theutonice Franciam orientalem pertinuit), hec Carolo Magno romanum imperium Πo Magno imperium mentit, meruit, qui quiafflictarn afflictambongobardico longobardico be bello eriirn, quamuis quarnuis Gallie Gaule potiretur potiretur sedem apostolicam apostolicam consobatus consolatus est. Carobus Carolus enim, imperio, Germanus tarnen culus sedes sedes 4815 imperio, tamen fuit in Germania natus abitusque, alitusque, cuius 4815 Aquisgrano* fuit, que ciuitas theutonica pberurnque in Aquisgrano* theutonica est. plerumque est.ibi ibi pabatium palatium eius eius posteri imperium imperium tenentes tenentes in in Gallia Galliaet etin inGermania Germania et caput ostenditur; eius posteri deficiente* autem autem masculina masculina linea lineaimperium imperium ad ad Germanos Germanos (id (id regnauerunt. deficiente* est ad Francos orientales) redut, inter orientales) rediit, Otho. est quos primus habitus est Otho. modo, ut ut nemo femo imperare possit 4820 autem imperium apud Germanos non eo 4320 ei modo, imperatorem auctoritas Germanis Gemmés nisi Germanus; sed quordarn quoniam deligendi deligendi imperatorem eligitur.earn ear ob causarn, tradita est, est, [1151 [115r] plerumque plerumque Germanus Germanus eligitur. causam, cum cum 4796 479~

4799 dυcat: maior major domus a. 714-41. 4799 concubina: cοncυbaja: legitima fuit fuit Plectrudis. Plectrudis. v. ducatum: i. Otto Otto Fris. Fris. 4800 4809 occidentalis, orientalis: cf. Ott. C/iron. 481,30. Chron. interemit:a.a.732 732(Poitiers). (Poitiers). 4809 ' tnteremit: Ott. Fris. Fris. 4813 4814 4813 bello: Chron. 17. 773-4. 772-95. C/iron. VI. Ν~~ . 17. befo: a. 773-4. 4814 sedem: sedem: Hadrianus papa papal,I,772-95.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

154

Enee Siluii Piccolominei Kccolominei

uacasset imperium per obitum LudouiciBosonis Bosonisfuji, filli, Germani, quorum ea obit= Ludouici potestas erat, Germanum Germanum elegerunt elegerunt et Francum Francum ex ex orientali Francia. 4825 4825

Aquisgrano 51,8 Aquisgranum germanici regni sedem, ubi palatium illud Aquisgrano Genn. Germ. 51,8 mud tota Germania Germania nοbiΙissimmτι nobilissimum cesarum, qui qui ex ex Theutonicis Theutonicis rerum rerum potiti potiti sunt, sunt, egregias ex lapide statuas ostentat ostentai et et delubrum delubrum insigne, insigne, in quo reges reges unguntur. unguntur. singulis decenniis beate Marie uirginis interiorem uestem, quam uocant camisiam, interiorem quam uocant camisiam, uenerabile sacrum, populo uisendam uisendam exhibet, exhibet, et Magni Caroli Canil caput inter reliquias 4830 seruat. seruat. 4830 deficiente WI. W 1.1,88 ex Francorum Francorum genere orientalem orientalem Franciam, Franciam, id id est deficiente 1,88 Vltimus Iltimus ex Alamanniam, Conradus. quo mortuo mortuo Heinrici Heinrici Saxonis Saxonis filius Otto et regnum et lamai-miam, rexit Conradus. regnum et romanum primussuscepit suscepit regnante adhuc in occidentali romaiium imperium Theutonicorum Theutonicorum primus Francia Karoli filio. Francia Ludouico, Ludoico, Karol 4835 4835

premisisse uoluimus, incidit. sunt sunt Hec premisisse uoluimus, quoniam de Franconia sermo incidit. multi, qui qui Francos Francos eis eos siluri-nodi solummodo esse esse uokmt, uolunt, qui qui circa circa Pansus Parisios enim multi, habitant, et etiRis illis datum habitant, datum imperium imperium esse esse uolunt; uolunt; quos rectius rectius Francigenas Francigenas quis appellauerit. XXXIX Χ)ΣΧ

FRANCONIA uero, ut nostra etate recipitur, recipitur, aa meridie Sueuis* et 135. FRANCONIA Boioariis iungitur, ab ab occasu occasu Rheno, Rheno, ab ab ortu ortuBohemis Bohemis ac acThuningis; Thuringis; Boiianiis iungitur, iidem Thuningi Thuringi Hassique prouinciam perlabitur perlabitur septentrionem iidem Hassique excipiunt. excipiunt. prouinciam haud ignobiiis ignobilis amnis amnis,, quer quemMugarnim Muganum uicarit. uocant.Ptolomeus Ptolomeus hunc hunc flu fluuium uium appellare uidetur, uidetur, qui qui Superiores Superiores Ge Germanos ab Inferiiribus Inferioribus Obrincam appellare rm anos ab 4845 eundem eundem diuidere affirmât;neque ñequeenim enimalius aliusfluulus fluuius est, qui earn diuisionem 4845 diuldere affirmat; ear diuisiinem quam Muganus Muganus efficere possit; et hoche hodie quidem Inferiores Germai-ii Germani aptius quam pissit; et usque ad Maguntiam* Maguntianr procedunt; procedimi; abinde abinde Superiores uocantun. uocantur. Muganus Muganus uero ex ex montibus montibus Bohemie Bohemie ortus ee re regione Maguntie in in Rhenum Rhenumexoexogione Maguntie neratur. ob ob quam quam rem rem non non defuerunt, defuerunt, qui quiMaguritiam Maguntiam Mogimtiam Moguntiam aa 4850 Mogano fluuio fluuio crederent. crederent. perlabitur perlabitur idem idem fluulus fluuius non non paucas paucas ciuitates, ciuitates, 4850 Mogano quarum illustriores illustriores stunt sunt Herbipolis* Herbipolis* et et Frankfirdia. Frankfordia.ininHerbipoh Herbipolinobi]is nobilis quarum sedes est, qui qui et Frariconum Franconum dux habetur habetur et, et, cum cum rem remdiulnam diuinam episcopi sedes facit, gladium gladium in in altari altari nudum nudum ante ante se se habet. habet. in in Frailkfordia* Frankfordia* nobile nobile facit, cum Iriferis Inferís Germani conueniunt bis singuΙis singulis emporium est, in quo Superi cum 4855 annis. ibi ibi quoque imperator eligitur ex ueteri consuetudine, ob quam rem 4855 ammis. imperator eligitur 4840 4840

4836 4837 4843 4836 Parisios: v. W 111,210. 111,210. Francigenas: Frutolfus Frutolfus (i. (v. ad ad4608-09) 4608-09) 116,12. 116,12. PtoloParisios: i. W 4837 Fraricigenas: 4843 Ptolor 4844 rv meus: 2.9,5 2.9,5 (32f). (32 ). 4844 Obrincam: Ptol. 2.9,8 2.9,8 (32 Regio, que que circa Renum Renum fluuium fluuium est est a meus: ibriικam: Ptol. (32):): Regio, mari usque fluuium. Inferior Inferior Germania Germania appellatur; quod autem Obrincafluuio fluuio mari usque Obrincam ibriricam fluuium, appellatur; quid autem ab ibririca 4853 tenditur Germania Superior Superior appellatur. 4853 gladium: 'Herbipolis ad meridiem mendier tenditur gladium: 'Herbipobs sola iudicat ense et stola' (Fridericus Barbarossa, 20.VII.1168). ease stola' (Fridenicus 20.1/II.1168).

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa Europa De

155 155

inter eos German's, [1151 quando inter eis eligitur palam est imperium datum esse Germanis, [115v] quando et coronatur, etsidemum demur ad et coronatur, etsi ad cuiren culmen glorie glorie Rime Rome quoque quoque diadema diadema bambergensis* ad Pegrdcium suscipitur. est est in Franconia Franconia nobilis nobilis ecciesia ecclesia bambergensis* Pegnicium quer accole religiose arrmem sita, sita, quam furidauit ΙΙ imperator, quem amnem fundauit Henricus II Berengarius* est, qui regnum 4860 sepultus colunt et sanctum habent. ibique sanctum habent. ibique Berengarius* est, 4860 ‚taue usurpault ab Othone Ι captus in Germaniar ductus Italie usurpauit et I Germaniam ductusiIlic illic exulans obiit. Sueuis Germ. 56,16 Habent Habent Sueui Sueul trans trans Danubium multas multas urbes, regina tamen tarnen ipsa potens potenset etnon nonimmunda immundaciuitas. ciitas. ib. ib. 62,25 Nullus Nullus inermis inermis omnium Hulma est, et ipsa 4865 aut Sueuus aut Franco iter ingreditur. 4865 est, ut ab Argentina urbe nulla nulla Maguntiam Maguntiam W W1.1,33 1.1,33 (Rheni) (Rheni) tanta uelocitas uelocitas est, redeant aquarurri aquarum cursul cursui contraria nauigandi uascula, eaque eaque uel uel Colonie Colonie uendunt uel Maguntie. Contra impetum amis Maguntie. ib. 90 90 Contra amnis rara rara supra supra Moguntiam Moguntiam nanigia nauigia trahuritur. trahuntur. 4870 (Herbipolensis) episcopios episcopuspro proueteri ueterimore, more,cum cur rem 4870 Herbipolis Germ. 28,25 28,25 (Herhipolensis) diuinam facit, stola stola indutus indutus euaginatum euaginatum nudumque nudumque gladiurn gladium sub altari coilocat; collocai; altici, dux quin quin etiam etiam Fraiiconie, Franconie, nobms nobilis prouincie prouincie et et gentis gentis Francorurn Francorum altricis, dux apappeRatur. ib. ib. 58,19 pellatur. 58,19 Herbipolensis Herbipolensis quondam ditissimus, ditissimus, quer quemFraricones Francones ducem ducem aρρeΠauere, hodie uero adrnodurn suum appellauere, admodum attenuatus, assiduis assiduis uexatus uicinorum hand paruurn berns. s~~ bellis. si quid tarnen tamen regioni regioni ingruat ingnoat aduersi, aduersi, baud paruum exercitum exercitum in arma 4875 4875 ib. 69,34 cogere potest, magnis cogere magnis et et potentibus potentibus uasailis uasallis circumseptus. circumseptus. ib. 69,34 Nonnullas Nonnullas ecciesias in Mamariia ecclesias Alamania suis suis despoliatas despoliatas possessionibus possessionibus et ad ad mendicitatem mendicitatem pene pene deductas non ignoramus, ut herbipolensem. deducías Frankfordia Frankfordia Germ. 55,15 55,15 Francfordia inter inferiores et superiores Theutones commune emporium emporium et urbs, commune urbs, quarnuis quamuis magna magna ex ex parte lignea, lignea, pluribus tarnen tamen 4880 4880 tempia uero uero Deo ornata lapideis, quis uel reges reges baud hand indigne indigne recipiantur. recipkmtur. templa Dei palatiis ornata lapidéis, in quis sacra ex secto sacra serto lapide lapide superbissima superbissima uisuntur, et et pons pons saxeus saxeus mire mire longitudinis longitudinis mauri coniungit. hic et pretorium pretoriurn nobile, nobile, in in transmuganam minorem minorer maiori hic et partem urbis transmuganam actmi communibus et hic, cum cum quo sepe principes electores conueniunt de rebus acturi (Francfordiam)uacante uacaiite imperio imperio 4885 uacat imperium, cesarem cesarem eligunt. Comm. Comm.787,13 787,13 (Francfordiam) 4885 germani electores conueriiunt conueniunt et in pretorio clausi imperatorem eligunt, eligunt, quarnuis quamuis 111,324 Edidimus Edidimus et et non ante imperatorem W 111,324 imperatorem appellant, appellant,quam quamRome Romecoronetur. coronetur. W nos aliquando uersus, scripsirnus eglogas, satiram satirarn quoque quoque dictauimus, dictauirnus, non scripsimus elegias, elegías, églogas, noren propria prins hoc titulo titulo sumus sumus usi usi tarnen poete tamen porte nomen propriatemeritate temeritatesuscepimus suscepimus nec prius quam Federicus cesar apud apud Francfordiam Francfordiam uisis uisis quibusdam quibusdam opusculis opusculis nostris nostris 4890 4890 quarn nos Federicus Carm. laurea nos donauit. cf. cf. Car m. p. 215 imperator, qui sanctus sanctus habetur habetur et et celo celo bambergensis 112,44 Henricus II bambergensis Germ. Germ. 112,44 ΙΙ imperator, qua creditur, qui qui bambergensem bambergensem ecclesiam ecclesiam et et fundault fundauit et ditauit, ditauit, ir inι qua receptus creditur, sepultus claret miracul miraculis. Ιs. qui apud apud Longobardos 4895 Berengarius Mansi 4895 Berengarius 1,142 Pretereo Pretereo Berengarium Berengarium et alios, allis, qui Mansi 1,142 imperitarunt; enim tantum tantum ditionis ditionis habuerunt habuerunt tanturnque tantumque iuris, iuris, ut ut imimimperitarunt; neque enim i. Comm. peratorie dignitans dignitatis deberent deberent titulis titulis illustrari. illustrali, v. Comm. 209,7. 209,7. 4860 46Ο

4861 4886 colunt: dies festus 13.111. 13.VII. usurpauit: a. 950. 950. captus: a. 952. 952. 4886 electores: v. i. 4861 usurpaidt: colunt: 4891 Comm. 54,27. laurea: v. Cairn, pp. 215-16; Comm. 54,34; Vir. tab. 7. i. Camι. 215-16; Comm. 54,34; 1k. 491

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

156

Enee Siluii Piccoiomiriei Piccolominei

136. Supra ciuitatem in edito monte arx est est natura et arte munita, in qua nos nos aliquarido aliquando cum cum episcopo episcopo bei loci prandium fecimus. Albertus, Albertus, qua ρrεm~υm fecimus. 4900 nobilissimus Franconum Franconum comes cornes et et Othonis Saxonie ducis ex filia 4900 nobilissimus Οthο~s Saχο~e duds ex filia nepos, cum Conradum comitem occidisset, qui Ludouici Ludouici regis regis fuisse fuisse filius filius cum Conradum comitem occidisset, qui in hanc bancsesearcem arcemcontulit contulitetetaiiquamdiu aliquamdiuregis regisobsidionem obsidionem dicebatur, in pertulit. difficilis expugnatio expugnado loci loci uidebatur. uidebatur. ob ob quam quam rem rem ad ad dolos dolos pertulit. difficilis recursum est: est; Otho Otho episcopus episcopus maguntinus maguntinus minister sceleris inuentus inuentus est. 4905 quiprofectus profectus ad Mbertum Albertum titis litis arbitrum se dixit rogauitque Mbertum Albertum ad 4905 qui in castra descenderet, descenderet, quia quia uel uel pacem imperatorem in pacer ei daret uel in arcem incolumem. credidit credidit Albertus Albertus et et accepta accepta iurisiurandi iurisiurandi religione religione reduceret iricolumem. inquit 'ne Othonem secutus secutus est. est. uix arcem arcem egressi erant, erant, cum Otho 'Vereor' 'Vereor' inquit diu apud oporteat;utilius utilius fortasse fortasse consilium erat prius chu apud imperatorem imperatorem morari moran oporteat; 4910 sumpsisse cibum. ' laudauit Albertus uerba presulis in casteHum castellum recHens rediens 4910 sumpsisse cibum.' laudauit Albertus uerba ρres~ΙΙs et in Othoni prandium imperatorem cum cum eo perrexit, ubi Othord prarnilum dedit. dedit. quo sumpto ad imperatorem ei perrexit, mox captus captus est est et et capitaii capitali sententia sententia damnatus. damnatus. cui cui archiepiscopi archiepiscopi fidem fidem mix imploranti respondit parum parum religiosus religiosus pontifex pontifex se se fidei fidei satisfecisse, satisfecisse, qui qui implorariti r semel reduxisset incolumem, cum ad prandium introiuit; bis [116 ] semel reduxisset incolumem, cum ad prandium introiuit; bis [1161 4915 reducerenon nonpromisisse. promisisse.infelix infelixAlbertus Albertus gladio gladio obtruncatus est. melius melius 4915 reducere Romani, qui pari fraude usum unum ex captiuis captiuis ab Hannibale* Hannibale* Rimar Romam Romarn, remisere; fraus ut inquit inquit maxirnus maximus orator, astringit astringit missis uinctum remisere; frcius enim, ut non soluit. soluit. predia, que que Albertus Albertus habuit, habuit, ecclesie ecclesie bambergensi bambergensi periurium, non postea cesserunt. 4920 4920

Hannibale nobilissimis captiuis, captiuis, qui ab Hannibale Pent. Pent. 676CVt scribit Polybius, ex decern decem nobitissimis Hannibale sub sub iureiurando iureiurando missi missi erant, erant, cum cum nouer nouem re re aa senatu senatu nnon Haimibale οn impetrata qui Rome remansit, dicens se iuramento solutum, quia paulo post redissent, unus, qui juramento smiutum, pist quasi aliquid aliquid esset oblitus, egressionem e castris, quasi oblitus, redierat in castra et rursus absque iureiurando exierat, exierat, tamquam tamquamueterator ueteratoretetcallidus callidusuinctus uinctusad adHarmibalem Hannibalemmissus missus iureiurando 4925 est a senatu. 4925 est 137. Est autem Franconia partim plana, partir partimmontosa. montosa,montes montesipsi ipsi partir plana, haud difficiles difficiles sunt, sunt. ager non admodum admodum pinguis, nam plerumque arenosus hand est. multis in locis consiti colles colles uineis maxime uirieisgratum gratum producunt producunt uinum, maxime uero apud apud Herbipolim. Herbipolim. multe multe silue silue et multa uenatio mest, inest. terra in multis multos 4930 partita partitaest est dominos. dominos, quamuis quamuis herbipolensem herbipolensem ducem ducemFrariconie Franconie dicant, dicant, ut 4930 relatum est, est, maguntina maguntina ecclesia ecclesia et et barbergensis bambergensis plurima plurima obtinent obtinent ante relatum loca; palatinos comes haud occupât partem; marcbiones marchiones loca; palatinus quoque comes haud paruam paruar occupat brandeburgenses tamquam tamquam purkgrafii purkgrafii norimbergenses pitentes potentes in ea sunt. brandeburgenses 4899

1431-59. Albertus, Conradus, Ludouicus: Ludouicus: nodus, nodus, 99 episcopo; eρiscορo: Antonius Aritonius deRotenham, deRotenham, 1431-59. Albertus,Otho, itho, Conradus, quem soluere non potui. codex O 257r in in mg. mg. (epi.scopum (episcopum Othonem) quer potui. codex Of.f. 257 Othonem) Hassonem {nominai). (format). 4917 4917 remisere: cf. Liv. Liv. 22.58,6; 61,5-10; 61,5-10; 24.18,5. Val.Max. 2.9,8; 2.9,8; Gell. Geli. 6.18 1. 1. &aus fraus = Cie. Cic. Off. Off. 4931 3.32,113. 4931 ante: v. 4852. ante: i. 4852.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

157 157

εmcοnes furent. apud Fr multe preterea multe preterea ciultates ciuitates imperiales imperiales apud Francones florent. de de ΝοNorrimberga* imberga* dubium ari Boioarie Boioarie cedat. cedat. ipsum ipsum nomen fornen indicat dubium est Franconie Franc ο~e an indicai 4935 4935 ad Boioarios Boioarios urbem pertinere; pertinere; Norimberga Norimberga enim enim noricum noricum monter montem sisifuisse. Noricis Noricis autem autem gnificat; ob gnificai; ob gum' quamrem rempatet patetNoricorum Noricorum ciuitatem ciuitatem fuisse. inter Danubium Danubium Boioarii successere, et nuric nunc ea portio terre Boioarie, que inter et Norimbergam Norimbergam iacet, Noricum Noricum appellatur. appellatur. ciuitas ciuitas tarnen tamen in parrochia bambergensi est, est, que que ad ad Francones Francones pertinet. pertinet. ipsi ipsi Norimbergenses Norimbergenses nec 4940 4940 Βοiοm Ι nec Frmcοnes Boioarii Francones uideri uokmt, uolunt, sed sed tertium tertium quoddam quoddam separatum separatum arfe ornata amne genus. urbs privatis ornata genus, urbs ea ea nobilis magnificis operibus publicis ac priuatis v ob earn 16"] Pegnitio interlabitur interlabitur in agro sterili et arenoso condita atque [1 Pegnitio [116 ] ob earn onmesenim enir aut opifices rem industrioso populo; populo; omnes opifices smit sunt aut negociatores. negociatores. et magnum in Germania fornen. aptissima multe illis diuitie hiric bine multe illis diuitie et magnum in Germania nomen. aptissima imim- 4945 4945 ferme Germanie sita. inter medio sedes, libera urbs et in peratorur peratorum sedes, libera urbs et in medio ferme Germanie sita, inter Barbergam et Bambergam etNorirnbergam Norimbergam Furchen* Forchen* iacet, iacet, farnosum famosum niueo niueo pane pane Pilati faJso putarit. oppidum; incole incolepatriam patriar fuisse oppidum; fuisse Filati falso putant. Norimberga Germ. Norimberga Germ. 55,15 55,15 Noricormn Noricorum oppidum flumine Pegnizia Pegnizia intersectum ame ~tas, 4950 facies huius huius urbis, urbis, qui splendor, que amenitas, datun quenam facies hodie Franconibus datur. 4950 parte uh ad ciuitatem omm quid que delitie, qui cultus, que ue forma religionis! religionis! illi ad ciuitatem omni ex parte inferiori et et ueriientibus e Franconia inferiori perfectam desiderare quispiam potuerit? quis uenientibus spectantibus eius eius urbis ρrοc~Ι spectantibus procul urbis aspectus! aspectus! que que maiestas, maiestas, quid quod decus decus ab ab extra extra sancti Sebaldi Sebaldi intus nitor nitor platearum, platearum, que domorum munditie! quid sancii uisentibus! quis intus arce regia regia uel 4955 templo magnificentius, quid splendidius diui Laurentii delubro? quid arce tempio 4955 quit ibi superbius uel munitius, quid fossa, quid menibus illustrius? illustrius? quot ibi ciuium ciuium edes mediocres reges quam mediocres inuenias regibus dignas? dignas? cuperent tam egregie egregie Scotorum reges sunt et Norimberge ciues habitare. Norimberge habitare. HF HF 164C Hic mercatores admodum admodum multi multi sunt ex ere, ere, cupro cupro stannoque starmoque et plumbo plurimi, qui ex potentes, artifices quoque plurimi, diuites et potentes, atque Italiani Italiam merces transmittunt. transmittunt. 4960 laborant atque in omnem Alamaniam, Galliam Galliam atque 4960 ib. 419Α ib. 419A Ciues plerumque artifices artifices aut mercatores habentur, qui qui et Frandrie Frandrie et Venetils negotiantes negotiaritesuniuersam uniuersarn Germaniam Germaniam mercibus mercibus implent et sicuti sicuti prouerbium prouerbium Venetiis qui nihil ~hiΙ cines, qui hinc auctis auctis opibus ciues, est 'Sine Norimbergensibus non sunt nundine'. hinc struere edificia, extra muros possidebarit, possidebant, agros, prata, prata, siluas, siluas, uillas uillas emere, emere, rustica struere piscinas fodere, leporaria apparare apparare ceperimt, ceperunt, et in modum nobilitatis uitam agere, 4965 4965 inuidiam uicinis facere; facere; nam nam ciues ciues apud apud Theutones, Theutones, utcurique utcunque diuites et antiqul, antiqui, negare potes, pites, (Michael von Pfullendorf) negare loco plebis plebishabentur. habentur. W 1.1 ‚441 Nec tu {Michael loco W 1.1,441 feci Nuremberge Nuremberge (Oct. 1444). Chriside feci de Chriside quin carpseris, quam de 1444). quin comediam comediammeam mear carpseris, Forchen Germ. 55,15 55,15 Furchem uiueo niueo pane famosam. Forchen Germ.

138. In In hac prouincia 138. prouincia Fridericus Fridericus marchio marchio brandeburgensis brandeburgensis potenpoten- 4970 4970 habitus. ei ei quatuor quatuor caros amicos amicos habitus, inter caros tissimus tissirnus fuit, imperatori Sigismundo inter Mbertus* et qui et alter alter Fridericus. Fridericus.Ioanni, barrj, qui fuerunt: bannes, filii Ioannes, Fridericus, Fridericus, Albertus* filiΙ fuenmt: 4938

4943 4954 Laurentii: saec. saec. 15,1. 4954Sebaldi, Sebαldi, Laurentii: Boioarii: interlαbitur v. ν. Prolegomena§ Ρrοlegοmena § 15,1. &kerb.: v. i. 5065. 4943interlabitur: 4968 4968 A.Boutemy, Boutemy, Bruxelles Bruxelles XIII-XV. v. 11,80. Chriside: 1968; A. Cecchini, Firenze 1968; i. W W11,80. Chriside: ed. ed. Enzo Cecchini, Nuremberge: v. i. i. Carm. p. 1939; Firenze 1941. 1941. v. 4891. De Bulla poetica v. 215-16. Nuremberge: 1939; I.I. Sanesi, Firenze i. 4891. p. 215-16. Comm. 56,9.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

158

Enee SΠ~i Siluii Piccolominei Piccolominei Ence

primogenitus esset, esset, electoratus electoratus imperii imperii debebatur; debebatur; sed sed iudicium iudicium patris patris secundo genitus genitus erat et aptior ad obeunda obeunda imperii imperii Fridericum pretulit, qui secundo 4975 muñerauidebatur. uidebatur. prius inter 4975 munera ρr~us itaque itaque quam quam moriretur, moriretur, hereditatem hereditatem suam suar inter filios diuisit: Fridericum Fridericum electorem electorem instituit instituit neque neque male male iudicauit; iudicauit; nam nam mus diulsit: inter principes principes Germanie Germanie sapientia sapientia ciar clarus habitus est. cuius Fridericus inter ιis habitus est. cuius Consilio multe sepe prouiricie prouincie pacate sunt, tenax consilio multe sepe surit. iusti quoque quoque atque honesti honesti tenax habetur qui, qui, cum cum posset posset regnum regnumPolonie Polonie consequl consequi per perelectionem electionem baba4980 ronum,recusauit, recusauit, ut ut ante ante diximus, diximus, ne ne uero ueroheredi herediiniuriam iniuriam faceret. faceret. 4980 ronum, Albertus germanus eius, eius, cum cumNorimbergensibus Norimbergensibus beilum bellum intulisset, intulisset, Albertus uero germanus omnes fermeTheotonie Theotonie principes principes ad ad se se traxit; traxit; ciuitates ciuitates uero ornes ferme uero Norimbrimbergensibus suppetias misere. misere, graue graue id id et atrox atrox bellum fuit, in in quo quo tot tot bell= fuit, potentie concurrentes concurrentesinfensissimis infensissimis odlis odiis biennio certauere. certauere. nouer nouemprelia prelia 4985 commissaferuntur, feruntur,exexquibus quibusocto octouictor uictorAlbertus Albertusconfecit, confecit, in in uno tantum 4985 commissa uictus succubuit nec de pace conuenit, conuenit, nisi nisi postquam postquamexustis exustis[117r] [117r] agris, agris, attritis uillis, abactis pecoribus, ruricolis ruricolis interfectis, commeatus commeatus ac pecunie attritis jiillis, pecurile contendentibus defuere. quoque pax pax ex exAlberti Alberti sententia sententiamagis magis contendentibus defuere. turn tum quoque dieta. dicta. 4990 4990

Hic Albertus ab ipsa pueritia pueritia ac teneris, teneris, ut ut aiunt, aiunt, unguiculis unguiculis educatus in armis interfuit preliis preliis quam quamali aliiι sui temporis duces aut uiderint armιs pluribus interfuit sul aut legerint. militauit in Polonia, pugnauit in Slesia, castra militault Polonia, pugnauit castra posuit in Prussia, Prussia, hostes in Bohemia fudit, stipendia in Austria fecit, predas hostes Bohemia fudit, in Austria fecit, predas ex Hungaria Hungaria tulit, tuut, nullus in in Germania Germania terre terre angulus angulus quer quem non non calcarit calcarit arratus, armatus, duxit duxit 4995 exercitus exercitusirmumerabiles, innumerabiles,prostrault prostrauitferocissimos ferocissimos hostes, hostes, expugnault expugnauit rumu4995 nitissimas iniit, uictor nitissiras urbes, urbes. in congressibus pugnam pugnar prior prior inuit, uictor e prelio prelio excessit excessit ultimus; ascendit; ad ad ultimus; in in oppugnationibus oppugnatiorilbusoppidorum oppidorursepe sepemurum rurum primus ascendit; singulare certamen crebris crebris uicibus uicibus inuitatus inuitatus numquam numquam detrectault detrectauit nec nec sirigulare certamen hostem. in in militaribus militaribus ludis, quibus hasta contenditur, unquam non strauit strault hostem. 5000 unus unus omnium repertus est, qui numquam numquam equo deiectus sit et omnes 5000 ornes in se currentes deiecerit. ex ex tomeamentis tomeamentisnumquam numquamnon nonuictor uictorexiuit. exiuit.septies septiesac ac currentes deiecerit. cetera nudus nudus (ut est est apud apud Theutonicos Theutonicos decies solo tectus clipeo ac galea, cetera duelli quedar quedam species) species) in in prouocatores prouocatores pariter pariter armatos armatos acuta acuta lancea lancea cucurrit nullo nullo unquam dαrnnο damno affectus, cum cum aduersarios aduersarios ipse numquam 5005 non equo deturbauerit. quibus quibus ex rebus non injuria iniuria Theutonicus Theutonicus Achilles 5005 appellatus est, est, in in quo quo non non solum solum militares militares artes artes et et imperatorie imperatorie uirtutes uirtutes sed nobmtas nobilitas quoque quoque generis. generis, proceritas proceritas singulari quadam gratia reluxere, sed robur ac ac facundia lingue admirabilem admirabilem eum eum corporis ac uenustas, et uirium robur facundia hngue ac [1171 [117v] pene pene diuinum diuinum reddidere. reddidere. solo 5010

Albertus Germ. 63,26 63,26 (Albertus) {Albertus) cum cum Norimbergensibus Norimbergensibus nouem gessit, in in Albertus Germ. nouer bella bella gessit, 4976

4980 4980 ante: diuisit: 7.IV. 1437. v. 3296. 3296. 4988 pax: 27.IV. 1453 (Lauf). diυisit: 7.1V.1437. ante: 1. 4988 ρaΧ: 27.Ν.1453 (Lauf). 4998 F am. 1.6,2. 1.6,2. Germ. 63,26 63,26 sepius. sepius. Fam. 4998 crebris: crebris: v. i. Germ.

46

4990

= Cic. Cic. 4990 teneris teΠeris =

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

159 159

octo uictor, uictor, in in uno uno uictus, uictus, in in quo quo proditione proditìone deceptus, deceptus, quainuis quamuis pene pene captus captus industria. HF 167Β Hec Hec tarnen periculum subita superauit uideretur, fοrt~tum uideretur, fortuitum tamen periculum HF 167B tandem ipsemet ore suo cimcta mibi ego ohm audkd, sed (laudes Mberti) ex muftis Alberti) multis olim audiui, tandem suo cuneta mihi equitaremus de pace inter narrauit inter Viennam et Nouam Ciuitatem, cum simul equitaremus inter Australes et Viennenses Viennenses acturi. ib. 120Β 120B Multa sue uirtutis experimenta prebuit, 5015 5015 culus uel fortitudinem cuius fortitudinem uel prudentiam prudentiam magis magis admirere admirere incertum est. ib. ib. 419Β 419B Territorium, quid quodNorimbergam Norimbergam undique undique cingit, cingit, imiuersum uniuersum ad admarchiones marchiones qui surit burgrauii norinibergenses. eaque brarideburgenses pertinet, brandeburgenses qui sunt burgrauii norimbergenses. eaque pars pars hehe11,190 facta obuenit. Mansi reditatis marchioni marchioni Alberto Alberto in diuisione cum cum &atribus fratribus facta Mansi 11,190 5020 bella gessisti: in Franconia, 5020 tuam, multa hactenus bella Niulmus studium et diligentiam tuam, Nouimus que tibi tibi patria patria est, est, in in Mixna, Mixna, in in Saχο~a, Saxonia, in Bohemia, Bohemia, in Slesia, Slesia, in in Polonia, Polonia, in in tui non non Huiigaria, in Hungaria, in Austria, Austria, in Bauaria, in Sueuia: Sueuia: nulla regio in Germania est tui darum gessisti uersatus in armis adeo clarum plena sudoris. a teneris, ut aiunt, unguicolis piena unguicolis uersatus militer et militem et dein dein ducem, ducem, ut ut non non ab ab re re Theutonicum Theutonicum te te Achillem Achillem quidam quidam nonominauennt. injuriar minauerint. iniuriam cuir enimscriptores scriptores tuo nomini nomini fecerint, nisi te priscis equaue- 5025 5025 DF483Α35 In InAlberti Albertiastutia astutia et quos quos Roma Roma miratur, miratur, belli belli ducibus. ducibus. DF483A35 ruilt, quos Grecia et runt, et fortitudine omnium Germanie Germanie principum uires opesque continentur. Comm. Comm. rei pontificem uenit, uir dr celsi animi et et rei 236,9 Albertus marchio brandeburgensis ad pontifícem celsi animi in omni mmi militaris peritissimus, qui qui et in Hurigaria Hungaria et in Bohemia et in Polonia et in imperator, cuius 5030 miIitauit, ordines ordiriesduxit dwdt et etmagnorum magnorum exercituum extitit imperator, Germania militauit, 5030 tot ferme ferme uictorie uictorie fuerunt, fuerunt, quot quotpreha. prelia.Norimbergenses Norimbergenses octo octocertaminibus certaminibussusuperauit, uno uno tantmn tantum succubuit succubuit non magno accepto detrimento. detrimento, octo octo et decem decern pugnar uocatus pilleo tectus tectus ad singularem pugnam uicibus clipeo tantum et pilleo uocatus uictor uictor euasit. euasit. tomeamenta tot tot deuicit, deuicit, quot quotadiit. adiit.Achillem Achillem plerique plerique Theutonicum Theutonicum uocauere. uocauere. sua 5035 pontifex in auditorio publico eum excepit excepit laudauitque laudauitque magnificis magnifícis uerbis, uerbis, qui sua 5035 opera contra Turcos alacri alacri et magno mimo animo promisisset. promisisset. donault donauit quoque mille mille aureis et equis apulis duobus. in in festo festo uero uero Epiphanie Epiphanie ensem, ensem, quo pro Natalitio Natalitio οrnαr~~ solet, et prneum Domini dignior, qui Domini qui adest, adest, secularis secularis princeps princeps ornari pilleum margaritis margaritis 423Β lomen in 1460). HF omatum dono ornatum dono ei ei inter inter solenmia solemniadedit dedit(6.1. (6.1.1460). HF 423B Nomen eins eius et et in est reddditum, reddditmn, et uirtus uirtus eius adeo adeo formidabilis formidabilis apud apud 5040 Germailia et in in Gallia Galliagloriosum gloriosum est Germania et 5040 hostes, ut ut earn eam acier aciemnuriquam nunquam uincere uincere se se posse posse confiderent, confiderent, in in qua qua scirent scirent temporis, postquam eius res res nubi ambiguum est quin successu temporis, esse. nec mihi Albertum esse, sublimesuiros inris apud apud geste conscripte et posteritati tradite fuerint, inter illustres et sublimes ornes gentes omnes gentes Alberti Alberti fama fama colluceat. colluceat. isis palatia palatiaNorimbergensium, Norimbergensium, que que more more agris complurima complurima possidebant, uallesque Florentinorum in agris uallesque orrmes omnes incendit, castella 5045 5045 et arces arces munitissimas munitissimas expugnauit expugnauit nibilque nihilque his his extra muros ciuitatis ciuitatis reliquit. reliquit. W W Hectoris 11,163 Letor Letor nostrum nostrum secukim seculum tanto tanto uiro uiro ornan, omari, qui qui uel uel Achillis Achillis uel Hectoris modo prestantie par sit. sit. ego ego mi illi inter Vins Viros Illustres Illustres nostri temporis, de quibus quibus modo seruaui (23.V11.1450). tractatum cudo, cudo, non non infimum infimum beur locum seruaui (23.VII. 1450). cf. cf. DF DF 481Β25; 481B25;

483Α35. 483A35.

5050 5050

5019 5019

5023 5037 5037 5023 bic Alberto Alberto superstes superstes fuit; fuit; teneris: v. i. 4990. ensem: ensis hic diuisione: i. 4976. a teneris: diuisione: v. consematur sub conseruatur sub nomine nomine Das Das Kurbrandenburgische Kurbrandenburgische Schwert Schwert in in Schlosz Schlosz Charlottenburg, Charlottenburg, Berolini. cf. cf. Jahrbuch Jahrbuch der Kbniglich Kôniglich Preussischen Preussischen Kuristsammkmgen, Kunstsammlungen, 1893, 1893, pp. 127-135. pp. 127-135. PP.'' uagina, uagina, Dem in in quo quo deiicies(?) deiicies(?)adu(er)sarios adu(er)sarios PP. Legitur adhuc: 'Accipe ' Accipe scm gladium munus aa Deo 5049 serυaυi: v. i. Vir. hr. i. Carm. 108. custodiebatur, ad alium aiium ensem ensem adhibita adbibita est. est. v. in qua ensis custodiebatur, 108. 5049 seruaui: p. IX. IX. ρ.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

160

Ence Siluii Piccolominei Enee Piccolominei

XL 139. BOIOARIA ortum estiuum estiuum ac acmeridiei meridiei partem partem Franconie Franconie 139. BIlIARIA ad ortum alpes Italie proximat. ea quoque periata penata et diues terra terra est, cui ad meridiem mendier alpes Italic iunguntur, Sueui Sueui occidentem occidentem eius eius soler solemrecipiunt, recipiunt,Austniales Austriales ac Bohemi Bohemi 5055 orientem.Danubius Danubius mediar mediam ferme ferme perlabitur. perlabitur. inter inter Austriam Austriam ac ac Buia Boioa-5055 orienter. riam 1ii alii Anasum*, Anasumr, aliι alii Enum terminum posuere. posuere. Sueuos Sueuos aaBoioaniis Boioariis nam Enimi terrninum Lycius Lycius"* disterminat banc ohm olimregionem regionem lirici Noricitenuere, tenuere, cuius cuius disterminat amnis. arnis. hanc Danubium sita, ut ante ante diximus, diximus, Noricum Noricum appellatur. appellatur. adhuc portio pindo trans Danubium 5060 5060

Anasum Germ. Germ. 57,17 57,17 Duces Austrie in Ein Eni et Anasis uallibus apud Anasum ual[ibus et in Stiria apud Sanctum Leonardum non longe a Vuispergia Volspergia argentum effodiunt. argentum effodiunt. Lycius Germ. Germ. 52,10 52,10 Augustam Vindelicam ad Licium fluuium iacentem iacentem hand haud Lycius inuenies, que que ciuitas ciuitas altera superet superet siue siue nitorem nitorem urbis, urbis, siue siue populi et cien cleri facile inueriies, et reipublice reipublice formar formamcontempieris. contempleris. Sanctus Sanctus Idairicus Vdalricus hic hic presedit, presedit, qui qui diuitias et papamarguit arguii de concubinis. papar

140. Boioarii" autem autem unde unde dicti dicti sint sint et uncle unde originem traxerint, nun non 140. Βοiοanii oniginer traxenint, facile dixerim. cumreperiam reperiamuetustissimos uetustissimos ccodices Boioariam facile dixerim. uerum, uerur, cum σdices Buioariam appellare, quam Bauariam dicunt, dicunt, non non difficile difficile trahor, ut appellare, quam moderni ruderi-il Bauaniam trahir, ut Boioarios aa Buis Bois dictos dictos et etg11icam gallicani fuisse fuisse ohm olim genter gentemcredam. credam. huic huic Buioarius opinioni Strabu Strabo quinto quinto cummentariu commentario uires uires adhibet, adhibet, ita itainquiens: inquiens: 'prisais ipiniuni 'priscis 5070 igitur, ut ut dixi, temporibus plurime incolebant' 5070 igitur, dixi, temporibus plurime Gallorum gentes gentes fluuium fluuium incolebant' (de Pado loquitur), ''ee quihus quibus amplissimi amplissimi fuerant fuerant Boi Boj Insubres Insubres et qui qui olim ohm Gesatis Senones urbe, his hos Romani Romani cum Gesatis Senones romana romana per per impetum impetum potiti ρoΙ ti sunt sunt urbe. posterioribus annis deletos perdiderunt, perdiderunt, Bojos Boios uero uero e finibus finibus posteriorjbus annis funditus funditus debetos eiecerunt. inde migrantes cìrcumadiacentes Histro locos cum Thauriscis eiecerunt. migrantes circumadiacentes Hjstro cum Thauriscis 5075 habitaruntbelbum bellum assidue assidue contra Dacos Dacos agentes', constat igitur igitur Boios in 5075 habjtarunt agentes'. cunstat Buis in Parmoniaconsedisse, consedisse, quo quo ex ex luci loco facile facile successu successo temponis temporis in luricum, Noricum, Pannoia conterminam regionem, migrare potuerunt. idem idem quoque quoque Strabo Strabo lacum, lacum, conterminam regiuner, migrare modo Cunstantiensis Constantiensis appetlatur, appellatur, designans designans paululum ab eo distare qui modi paubulum ab ei distare r Rhetios ait, αmρl amplius Vindelicos. [1 [118 ] post Rhetios υs Heluetios Heluetjos et Vindebicos. 18'] post Vindelicos Vindelicos autem autem soso desertamBoiorum Boiorumregionem regionem esse esse affirmat affirmai us usque Pannonios. ob quam 5080 desertar que Pannonios. ob quam rem satis indicat indicai Buioarionum Boioariorum terram Bois cultam fuisse, idem idem Stnabu Strabo ternar a Bois cultar fuisse. Germaniamdescribens describens Boios Germaniar Bojos prius prius Herciniam Hercin jam habitasse hab jtasse Siluam Sjluam asserii assent et Cymbros Cymbros agmine agmine facto facto eomm eorum inuasisse inuasjsse locum atque atque a Bois reiectosfuisse, reiectis fuisse. itaque satis persuasum boioaricum nomen persuasum esse potest putest buivanicum numen ex Bois descendisse; 5085 agerertim enimeonum eomm trans Danubium Danubium Herciniam Siluam nun non parua parua ex ex parte 5085 agen Herciniar Siluam 5065 5065

5058

5063 5ο63 ante: S. V(da)lricus: de Dillingen, VII.973; canonizatus te · v. i. 4939. 1(da)lricus: Dillingen, ft 4. 4.111.973; canonizatus a. 993, cui (falso) 5064 5064 papam: attribuitur Epistola Epistola de de continentia continentia clericorum clericorum (IGH (MGH 1,254-60). Nicolaus II, papar: Nicolaus 5069 75 v 5078 80 1058-61. 291,14(117 ). Str. 401,30 506975 priscis-Dacos: ρdscis - Dacos: Str. Str. 291,14(1 17w). 5078-" paululum ραu1ulum -- Pannonios: Parmonios: Str. 5082 50823 (1688'r). -83 Bous Boios -- reiectos: reiectos: Str. Str. 403,19 (16 (1688"v). (16 5058

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

161 161

occupat. ea occupât, ea nunc germanica gens est, sermone utens theutonico. neque neque regio, deserta deserta regio, ut ut Strabo Strabo tradit, tradii, quid quod sui suo fortasse fortasse tempore tempore fuit. fuit, nunc nunc cultissima est, est, magnas eultissima magnas atque atque ambitiosas ambitiosas ciuitates ciuitates habens habens et et oppida oppida nobilissima, quorum quorum splendorem splendorem nescimus nescimus tota Europa Europa que que uincere uincere sunt, quarum una metropoLitica possint. pontificales urbes quinque quinqué in ea sunt, metropolitica 5090 5090 est: Salczburgam* Salczburganr uocant uocant ex ex flumirie flumine cui cui adiacet; adiacet; Veteres Veteres Iuuauiam luuauiam uocauere. Boj prins Boioniam Boioalam dictam, dictar, Galli quondam quondam Boi Boioarii Comm. 160,10 160,10 Bononiam, prius traιis Alpes ejectis Etruscis occupauere; eiectis occupauere; qui qui aa Romanis Romanis pulsi pulsi trans Alpes migrauerunt DaDaΕ~~ fluminis uallem uailem possederunt possederunt inde mde 5095 nubjoque adiacentem agrum atque omnem Eni nubioque fluminis 5095 fornen. Noricorum gente gente dejecta, deiecta, retinueruntque retinueruntque non paruo tempore Boiorum Boiorum nomen. sunt. nostra etas corrupto uccabulo deinde Boioarii, Boioarii, et et postea postea Baioarh Baioarii aρρeΠati appellati sunt, uocabulo Bauaros uocat. de fluido fluuio dieta dicta est, est, cui cui adiacet adiacet — Saizburge, que de Salczburgam Germ. 52,10 Salzburge, — oHm olim Salczburgam Iuuauie fornen luuauie nomen fuit fuit — — metropoHtica metropolitica sede et et diui diui Roperti Roperti uetustjssimo uetustissimo templo tempio 5100 5ioo insigni, nihil nihil est, quid quodad adsplendidissime splendidissimecjuitatis ciuitatisrnagriificentjam magnificentiam desjderes, desideres, siue siue Ι.1 ,425 Nos Anasum Ariasum perreximus, perreximus, ubi oHm privata opera. opera. W publica spectes, skie siue priuata W 1.1,425 olim fuit enim Lauriacum [bruit, lauriacensis dicta. ecciesja metropolitica ecclesia metropolitica floruit, lauriacensis dicta, fuit enim Lauriacum urbs adadet super super flumen, flumen, quod quid etjam ampia camporum camporum planitie et modurn insignis, in ampia modum etiam Anasurn Anasum ubi arx arx erat, erat, 5105 rex Hunnorum Huimorum urbem urbern hanc deleuit, ubi sita. sed postquam postquam Attila Attila rex uocjtant, sita, uocitant, 5105 in Salzoppidum ex ex nomine nomine flurninis fluminis restructum est, sedes sedes uero metropolitica in Salzburgam trars1ata (lul. 1444). translata (lui. 1444).

Ludouicus*, Ludouici et struma struma deformis, Ludoulci filius, filins, gibbo et 141. In InBoioaria Boioaria Ludouicus*, ueneraridumque senem impia contra patrem bella suscepit uenerandumque senem et auctoritate arce munitissima muriitissima 5110 gubemasset, in arce insignem, qui quondam regnum Francie gubernasset, suo obsedit. sed sed superis superis uictionem ulctionem tanti sceleris sceleris petentibus petentibus prius prius febre febre perin suam suar traheret idée in in εmΙmum in cussus occubuit quam patris animum traheretsententiam. sententiam. ille ducis, postea factus breui tempore potestatem Henrici, Henrici, eiusdem eiusdem familie familie ducis, cum prohibuisset probibuisset subditos in superuixit. qui cum uitam finluit. uitam finiuit. nec Henricus diu superuixit. armo iobeleoRomam Rimar petere anno iobeleo petere ueritus, ueritus, ne prouincia pecimiis pecuniis exhauriretur, 5115 sus filius* ex ex eodem suos additus additus est. est. successit successit ei Ludouicus filius* eider modo ad patres suis sorore Alberti Alberti cesaris natus, ragni magnianimi animiadolescens, adolescens, glorie glorie cupidus et v Iudeos* omnes [1181 ornes [118 pecuniarum contemptor, qui lúdeos* ] publice publiée positis edictis e suis dominiis dimirι is exterminauit. suis exterminauit. uxorem de Saxonia duxit, neptem Friderici Friderici et 5120 5120 sepe et lites auctoritate auctoritate sua composuit, quamuis cesaris. multas Germanie lites quamuis sepe multum cesari αr~~Ladislaum regem nequiuerit. multum conatus reconciliare ces quer Basilee Ludouicus DF481C27 Basilee Nurembergeque Nurembergeque Ludoulcus Baioarie dux, quem Ludouicus DF 481C27 Ludouicus uidimus deformem ac facundurn facundum et audacern, audacem, aduersus uldimus struma strurna ingenti gibboque deformern 5087 5087

5091 5097 5116 5h16 5091 corrupto: v. i. 1222. f!umine: Saizach. deserta regio: Str. 402,2 (168'). (168r). flumine: Salzach. corrupto: 1222. 51' seρe successit: a. 1450. 1450. 5117 Margarete. 5119 sepe == 5119 uxorem; οrem: Amalia, Amalia, 21.11.1452. 21.11.1452. 5120 5117 sorore: sοrοre Margarete. Cic. Inv. 1.1,1; v. i. 5277. Ini. 1.1,1;

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

162

Piccolominei Enee Siluii Piccolominei

impia arma ueritus est est ueneraridum uenerandum et grandeuum Ludouicum patrem patrem impia armamouit. rοuit. nec ueritus 5125 senem dura et miserabili obsidione uexare, sed sed correptus correptus uehementissima uehementissimafebre febre 5125 senem ante diem suum obiit possit in uincula conicere. ih. 489A38 Ludouicus uincula cο~cere. ib. 489,438 Ludoulcus obilt quam quam patrem patrem possit {pater) Baioarie dux apud apud Henricum Henricum eiusdem eiusdem familie familie principem in carcere carcere cum cum (pater) Baioarie nunquam jill illi ad se se uenienti uenienti assurrexit assurrexit rieque neque capite capite annuit annuii neque, ncque, obseruaretur, nunquam quod peteretursuadereturue, suadereturue,quicquam quicquamfecit. fecit, eum eumuultum, uultum, ea earn rn seueritatem quid ab eo ei peteretur 5130 retinuitcaptus captusquibus, quibus, cum liber esset, usus usus est. W W1.1,352 5130 retinuit I. 1,352 Hic Ludouicus Ludiuicus est, dux Bauarie, (26.VI. 1444). 1444). ib. ih. 592 592 Bauarie,quem quer filius filiusdominatu dominatupriuatum privatiimdomi dir Ι clausum seruat (26.11. Ludouicus Bauarie Bauarie senior, carcerera comecit, coniecit, mortuo mirtuo crudeli Dux Ludiuicus seniir, quem quer filius in carcerem nato sperauit se liberum marchionis Alberti, qui eum cum durius nati sperauit iiberum esse, sed incidit manus manus marcbuonis tenet, 1445). ib. ih. 11,89 11,89 luniorem Ludouicum tenet. nunc de sua liberatione tractatur tractatur (Nou. (Νου. 1445). 5135 arguunt, qui qui genitori genitori non non timuit timuit bella bella mouere mouere natureque natureque legibus legibus aduersari aduersari 5135 arguunt, (13.X. 1449). (13.Χ. filius 141111,503 W 111,503 Ludouicus Baioarie Baioarie dux, Henrici filius, filius, matrem matrem habuit e domo dimo filius sororem, Ladislai Ladislai Hungarie Η mgarie ac Bohemie regis amitam. amitain. uiuo Austrie, Alberti cesaris sororem, scortali neque neque conuluari conuiuaripotuit, potuit,exigue exigue dura, neque scortari patre sub custodia educatus educatus est dura, 5140 sumptumhabuit. habuit. ad ad uirtutem uirtutem assiduis assiduis commonitionibus commonitionibus excitatus excitatus haud uanum 5140 sumptum hand uanum laborem reddidit. reddidit, nam nam reglii regùi gubemaculis gubemaculis postquam postquam potitus potitus est, est, quamuis quamuis patris laborer illam frugalitatem, dixere, non non est est imitatus, imitatus, pnncipem principem 111am frugalitatem,quam quam uulgo uulgo tenacitatem dixere, tamen egit et, que sunt regie laudes, fortem, iustum, seuerum, seuerum, grauem, grauem, tarnen egregium egit magnanimum beneficumque se prebuit. prouinciam expurgauit facinorosis hoprebuit. prouinciam expurgault facmorosis homagnariimum beneficumque se 5145 lúdeos exire fines iussit. uiciriis uicinis pacem jus dixit, minibus. ludeos pacer dedit. subditis ius dixit. uxorem de 5145 Saxonia, Friderici cesaris neptem, neptem, durit. duxit. cum lites in cesarem Australes non equas Saxoma, mouissent, arbitrum arbitrum se concordΙe concordie dedit. regi regi Ladislao Ladislao quantum potuit opitulatus opitulatus rouissent, annos jam, iam, ut ut akmt, aiunt, natus natus est est duo de triginta; statura ei procera est, robustum est. almos gestus principe principe dignus. dignus. sisi litteras norit flint latinas, corpus, leta facies, facies, sermo iucundus, iucundus, gestus 5150 nihil nihil est amplius, amplius, quid quod in in maximo máximo principe desideres. eius mansio mansio plerumque plerumque in 5150 est. id id oppidum oppidum supra supra Saizam Salzam iacet, iacet, nouum nouum est est et et mmiitissimum, munitissimum, Purchausia est. habet amplissimam amplissimam totaque totaque Theutonia Theutonia memorabilem, memorabilem, natura natura loci loci et et arcemque habet structura pene inexpugnabilem, inexpugnabilem, cuius cuius maurern maiorem turrim turrim auri argenti anti et argenti murorum structura plenam magno thesauro predicant. thesauri predicant. 5155 lúdeos HB 102E Pragenses tumultu excitati excitati atque atque in in furorem furorem acti acti Pragenses populari tumultu 5155 ludeos HB 102E ludeorum domos inuadunt, bina bonaeorum eorumdiripiurit, diripiunt, domos domos incendunt incendunt atque atque inter Iudeorum duas horas non sexui, infelicem gentem gentem gladio cedunt. periisse parcentes, infelicem duns semi', non etati parcentes, milia feri.mtur, feruntur, seruati complurimi, in infantes fantes misericordia honorum bonorum ciuium aliquot mma semati complurimi. calamitosum genus hominum ludei inter hominum Judei inter Christianos baptismi gratiam acceperunt. calamitosum 5160 agentes, agentes, qui ubi paululum creduntur, mox, mix, tamquam lesu Jesu Christi Domini 5160 paululum abundare credimtur, contempseruntaut autreligioni religioni illusemnt, illuserunt, non fortunas tantum, sed sed nostri maiestatem maiestatem contempserunt uitam quoque amittunt. amittunt. W W 111,171 ludeiininuincula uinculacoriiecti coniecti 111,171 In Vratislauia omnes ornes ludei uitarn quia in sacramentum Domini debaccati debaccati dicuntur. dicuntur. puto id inuentum esse referuntur, quia extorquendas nouello nouello regi pecunias (3.11.1453). (3.VI. 1453). cf. cf. ib. ib. 1.1,35. 1.1,35. ad extorquendas 142. Albertus* Albertus* ejusdem eiusdem terre ac familie princeps, postquam pater pater eius eius

5165 5165 5165 5165

Albertus III: III; v. 5533; Vir. 105. Albertus hr. 105. i. 5533;

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa

163

amatar et Ernestus pueRam, puellam, balnei balnei custodem, custodem, ab ab ei eo perdite perdite amatam et in in spem spem Straubingam* Danubli fluentis demersit, matrimonii susceptam, apud Straubinganr Danubii fluentis demersit, cum cum matrimoniΙ Υmdem luctu peracto uxorem de cHu ultam in in merore merire peregisset, din uitam peregisset, tandem de domi domo pulcherrimam sustulit, sub imperio brunsuicensi duxisset, ex qua sobolem pulcherrimam brunsuicerisi Friderid podagra podagra labormis laborans sepositis sepositis ceteris ceteris curis curis sectatus sectatus musicam musicam assiduis assiduis 5170 sivo Friderici ~~operam operar dedit. caritibus acsonis sonisanimam mini= oblectauit, cantibus ac oblectauit, interdum interdumet etuenatio uenationi dedit. Albertus Vir.105,2 105,2 Mbertus Albertus Emesti Eraesti filias filius post post obitum obitum patris patris ducatum ducatum in in Albertus hr. Bauaria suscepit. suscepit. huius amita axnita regina regina Bohemie Bohemie fuit, fuit, uxor uxorVenceslai Venceslai quondam quondam Bauaria Mbertus amisit. nutritus est hic Albertus Romanorum propter desidiam imperium axnisit. Romanorum regis, qui propter gentis didicit. didicit. uiuente patre mulierem mulierem 5175 5175 uluente adhuc patre in Bohemia sermonemque et mores gentis οιτmes insignem dilexit, quer ignobilem, forma pulchram et super omnes quametiam etiamducere ducere in ignobilem, lila ubi se cuir non suadet amor? illa cogitami: tam perdite amauit eam. earn. quid enim uxorem cogitauit: uidit, superbiens superbiens nec nec patrem patrem nec nec matrem matrem suam suar dignabatur diligi a principe uidit, dignabaturiritueri; intueri; crnigi uteretur. dur tanti principis conubiis uteretur. credebat, dum ill's natam natam credcbat, nec enim se amplius ex illis perpendit et ab omni orni nobιlium filium deperire deperire uilis mulieris amore perpendit sed Emestus, ubi fUium nobilium 5180 5180 abhorrere matrimonio, misso extra patriar patriamAlberto Albertofeminam feminamapud apudStrobingam Strobingamin in Danubio submergi mandauit. dura prorsus prorsus sententia sententia hominem hominem occidere, occidere, ut ut homo mandault. dura uiuat; sed illam illam foi-tasse fortasse spretorum crimina sic necabant. dolor dolor ingens ingens spretorum parentum crimina uluat; sed Bnmsuicensium duxit, duxit, insignem insignem forma Alberto fuit, sed postea coniugem ex domo Brunsuicensium feminam moribusque uenustam, taler talem tamen, ut uirum uirumblandis blandís alloquiis alloquiis et arte 5185 5185 taren, ut pentus muliebri deuinctum regeret. regeret. ex qua sobolem procreauit. is uir est in musicis peritus procreauit. is quer uenatio. major ei uoluptas est quam cantuque pΙυrimι plurimum uenatio. ad im oblectatur, sed nulla maior hunc Alberto Alberto Romanorum Romanorum rege, rege, qui qui et et Bohemiam Bohemiam tenuit, tenuit, defuncto defunctooratones oratores Bohemie eumque regem suum petiuerunt petiuerunt Bohemie cum quadringentis equitibus uenerunt eumque 5190 turn pnopter propter lingue lingue penitiam, peritiam, turn turn propten propter affinitatem, affinitatem, turn turn pnopter propter domus domus sue sue 5190 sed is magna usus moderatione moderatione negnum regnum se inquit acceptare noue, nolle, in nobilitatem. sed quo ins ius alius alius habenet. haberet. DF DF 482F32 Puellam balnearum custodem perdite amauit amauit matnimonium promisit. Albertus Baioarie dux atque, ut uoti compos fieret, matrimonium promisit. cumque cumque illamque nemo femo nominaret, de laudibus mulienum mulierum se conam coram aliquando aliquando esset sermo illamque nominaret, aut Indos Indos purpuratos purpuratos suos suos aut aut formarum formarumignaros ignarosexistimatores existimatoresappellauit, appellauit, qui qui 5195 5195 suar pneterissent. uxorem suam preterissent.uenum uerum mar illamEmestus, Emestus,Alberti Albertipater, pater,apud apudStraubingam Straubingam ρueπar, que in Danubium precipitauit; precipitauit; indignum indignumpnofecto profecto facinus facinus ob noxam noxam fuji filii puellam, nihil peccasset, feci neci datar. datam.uerax ueraxigitur igiturStnabo, Strabo, qui potentionum potentiorum commoditatem ius diffiniuit. jus esse diffiuluit. ιιΙtοr nec minor Straubingam Germ. Germ. 52,10 52,10 Maximus certe certe Monachi Monachi nitor minor StroStro- 5200 5200 Straubingam binge.

In Salczburga, Salczburga, quam quam metropohticam metropoliticam in in Boioaria Boioaria sedem sedemobtinere obtinere Sigismundus* nomine, quorum ultimus, Sigismundus* diximus, tres archiepiscopi fuere, quorum 5166

5167 puellam: Agnes Bemauer 12.X. 1435. cf. cf. C. C. Orff, Orff, Die Die Bemauerin Βeτnαυerin (1946). 5167 fluentis: fluent' ρυeΒ: Agnes Bemauer ff 12.Χ.1435. 5168 5169 5169 sοboΙem: quinque Aima, fila Ericι Ι, 1437-74. v. 22.1.1437; Anna, filia Eric! I, 1437-74. sobolem: quinqué filins, filios, i. 2785. 5168 uxorem: υχοrem: 22.Ι.1437; 5203 5203 tres: bannes tres filias. filias. loannes de Reisberg Reisberg (1429-41); (1429-41); Fridenicus Fridericus de de Emmerberg Emmerberg(1441-52); (1441-52); Sigismundus de Sigismundus de Volkerstorf Volkerstorf(1452-61). (1452-61). 5166

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

164

Enee Silun Siluii Piccolominei Piccolominei

dumscismatis scismatisproceila procella deseuit, deseuit, cum cum esset esset adhuc adhuc prepositus, prepositus, romanar romanam dur 5205 ecclesiammagnifice magnifíce iuuit. iuuit. sed sed arcliiepiscopus archiepiscopus a Nicolao Nicolao pontifice pontífice creatus 5205 ecciesiam creatus litteras apostolicas, apostólicas, quibus quibus censura censura in inAustriales Austriales imperatori imperatori rebelles rebelles lifteras siue metu potentie illorum, fulminabatur, in ecclesia ecciesia sua sua publican ρublicαr~~non sinit suit siue iiiorum, quod anathemate anathemate suspenso pacer pacemmelius meliusinuenini inueniri putauit. putauit. ad ad quam quam siue quid componendam et ipse descendens in Austriam non paruam operam componendam ipse descendens in Austriam non paruam operar 5210 impendit. 5210 impendit. Sigismundus Germ. 72,2 72,2 Sigismundus salzburgensis archiepiscopus non non est, Sigismundus Germ. sententia dimoueri dimoueripossit. possit. erat hic prepositus prepositus ecciesie ecclesie sue, cum qui facile ex recta sententia basiliensibus procellis romana fluctuaret, fluctuaret, nec necunquam unquamlegatis legatisdefuit defuitapostolicis. apostolicis. ρrοceΠ~s romana iuuit pauper Matrem suam, nondeseret desereidiues diues nec in se crimen admittet, quid quod in in suar, non 5215 antecessore detestabatur, nec committet, ut meliorem ueritatis amicum prepositus 5215 antecessore detestabatur, ut meliorem ueritatis amicum prepositus archiepiscopus prestiterit. prestiterit. HF HF 351Α 351A Apostolici Apostolici processus processus ad ad Salzburgam Salzburgam quam archiepiscopus mittuntur, quibus quibus mouentur mouenturAustriales Austriales intra intra quadraginta quadraginta dies dies Federico Federico cesan cesari administrationem regni regni restituere. restituere. nisi nisi id id agarit, agant, anathematis anatheraatis sententia sententia in eis eos adrniriistrationem salzburgensis antistes, tam se prudentem quam quam potentem existimans, fulminatur. salzburgensis afustes, tam potenter existimaris, 5220 neque pape neque imperatori parendum duxit. duxit. apost apostólicas ecclesia 5220 neque σlicas litteras in sua ecciesia publicari ρublicαr~~ prohibuit. 143. Circa Rhenum*, qua fus flos Germanie Germanie nostro tempore tempore uisitun, uisitur, inter 143. Theodericum*, maguntine Theodericum*, et Ludouicum*, Ludouicum", comitem comitem maguntine ecclesie ecciesie presidem, presider, et palatinum Rheni, crebre crebredissensiones dissensiones fuere et sepius palatinum Rheni, sepiusad adarma annauentum uentur est r 5230 totaque circumregiorapinis rapinisatque atqueincendiis incendiisuastata, uastata,cum cumMaguntino Maguntino[1[ 119 5230 totaque cincumregio 19f]] marchiones badenses ac brandeburgenses brandeburgenses opern opem ferrent, Palatino lacobus treuerensis * antistes treuerensis* et nonnulle ciuitates assistèrent. anitistes ciuitates assisterent. Rhenum Germ. Germ. 49,6 Adeo nomen uestrum uestrum uerius uerius a Rhenum Adeo uestra uestra natio germinauit, ut fornen germinando consentiamus, qui Germanos quasi germinando tractum tractum putemus quam Straboni Straboi consentiamus, 5235 Gallorumfratres fratresdictos dictosanbitratus arbitratus uos uos forma et moribus et uiuendi uiuendi ritibus ritibus panes pares éléis illis 5235 Gallorum moribus et asseuerat. sed sed tota tota aberrat aberrai nia, uia, quando quando neque neque similitudo similitude morurn morum neque neque ulla ulla uos uos inuicem beniuolentia beniuolentia conciliet, conciliet, qua qua fratres fratres appeliani appellali possitis, possitis, et uetustis uetustis utrinque utrinque certetis odiis, quamuis circa Rhenum in uestitu tantummodo conformitas quedam odi, quamuis taritummodo conformitas quedar existât. existat. 5240 Theodericum Comm. 182,3 182,3 Migrauerat Migrauerat ex hac hac luce luce Theodericus Theodericus archΙearchie5240 ~'heοdericυ m Comm. piscopus maguntinus,inidoctus indoctus homo, homo, et et qui qui scorta scorta inter inter et et conuiuia conuiuiauinilem uirilem piscopus ragimtinus, animum effeminauerat, effeminauerat, una unatanitum tantum laude laude meroraridus, memorandus, quid quod in scismate in scismate 5231 5231

5233 5233 germinauit; W marchiones: badensis badensis lacobus I; brandeburgensis brandeburgensis Fredericus Fredericus ΙΙ. II. marchiones: lacibus Ι; germiniauit: W 11,133; Ethimologia, que uerborum requirit originem, multam habet eruditionem. bancalu alii ΙΙ, 133: Ethimologia, que uerborum requirit originem, multar habet eruditionem. hmic notationem appellauerunt, aliι alii ueriloquium; sed qui qui ulm uim potius intuiti stint, sunt, originationem originationem notationem appellauerurit, ueriloquium; sed pitius intuiti uocitant. huius ethimologie ethimologie quidam quidam nΙn~s nimis studiosi studiosi uerba uerba paululum paululum declinata declinata uarie uarie et et uocitant. huius multipliciter litteris uel multipliciter aut correptis aut productis aut aut correptis aut productis aut adiectis adiectis aut aut detractis detractis aut mutatis de aut mutatis de loco lico litteris uel syllabis reducere conantur. conantur. cf. cf. Quint. Quint. 1.6,28. 1.6,28. cf. cf. 1221-22 1221-22 temporis temporis tractu syllabis ad ad suum suum sensum sensum reducere tractu 5234 corrupto uoeabulo; 6867; 6867; 8158 8158 (augere, augustus); 943 943 (Praga). (Praga). 5234 Strabioni; 398, 398, 3. 3. corrupto uocabulo; (augere, augustus); Strabioni:

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

165 165

basiliensis condili concilii apostolice apostohce sedis υam~s et hanc basiliensis sedis partes secutus secutus est, est, qquamuis banc quoque quoque et nouitatum nouitatum sequax. Germ. doter amisit dotem amisit in extrema senectute senectute parum parumfidelis fidelis et Germ. 71,2 71,2 tempestatibus, 5245 in omnibus οm~bυs tempestatibus, Theodericus ecciesie ecclesie maguntine maguntine pontifex romane sedi in 5245 ammo tulit tuut opem. Opern. quibus euo nostro conquassata est, forti atque intrepido animo Ludouicum Ludouicum W W11,224 11,224 Fuit Ludouicus Ludouicus Palatinus, Palatinus, quamuis quamuis adolescens, adolescens, tarnen tamen kigenio miti et iudicio graui, persona parua, affatu benignus, animo hand paruo, ingenio graui, affatu benignus, baud facie, ñeque neque auaritia ñeque neque liberalitate υicinιs carus cams et uicinis et tnirnicis inimicis formidatus, pulcra facie, notatus; consiliarios habuit prudentes. sed is, dur Vormacie conuentum ex 5250 5250 consibarios prudentes, is, dum Vormacie conuentum liabet, habet, ex pregnante rehcta, dissenteria diem obΙit uxore que postea masculum peperit. diem obiit pregnante rebeta, que postea masculum peperit. Comm. 368,8 Sabaudie duxit duxit uxorem Margaritam, Margaritam, que prius 368,8 Ludouicus ex domo Sabaudie ad patrem patrem uidua uidua redierat. redierat.iam jar natu lie regi nupserat et mo Loysio Sicibe ibo defirncto defuncto ad natu junior ad secundas nuptias rnigrauit, quibus natus natus est est Phibppus. Philippus. grandis nec uiro iunior migrauit, ex quibus quo paruulo et, matre quo paruulo pater decessit decessit et, maire ad ad tertias tertias nuptias nuptias transeunte, transeunte, in in familia famiba 5255 5255 ex tutore tutore pater pater uirtembergensi accepto accepte uiro, uiro, tutela eius ad Federicum delata, qui ex 'fix uerba formare ualentem pupiflum uoluit fieri. fieri, irnpuberem impuberem atque adhuc adbuc uix pupillum sibi sibi filium arrngauit fibum arrogami prouincialibus prouinciabbus non non tarn tamconsentientibus consentientibus quarn quam dissentire dissentire titimentibus et, ut pupilli tutelarn utibter utiliter gerere gerere uideretur, uideretur, iureiurando iureiuraido se astrinxit pupilb tutelam uxorem nunquarn uxorem nunquam ducere: ducere: sic sic non non patris patris modo modo naturaiis, naturabs, sed sed adoptiui adoptiui quoque 5260 5260 habitm-urnhereditatem hereditatem ad ad uirilem uirilem etatem etatem prouectum. habiturum prouectum. rogatus rogatus est est imperator imperator arrogationem confirmare. confirmare, reiecte reiecte simt sunt preces preces tanquarn tanquam indigne. indigne, fuerunt, fuerunt, qui qui dicererit Nicolaum Nicolaurn pontificem V adoptiorii robur robur adbeere adiicere non res Ν adoptioni non abnuisse. annuisse. nobis ea res dicerent incognita est. irnmo immo uero aliena abena coniugia coniugia inuasit, inuasit, uirginibus uirginibus uirn uim intulit intulit et inter cf. WI. ib. 11204. 5265 1,498; ib. scorta uersatus uersatus turpissimarn turpissimam egit egit uitarn. uitam. cf. W 1.1,498; II204. 5265 tre uerensis Mansi 11,233 Treuerensis Τreuerenis ecciesia qui treuerensis ecclesia uetusta uetusta atque atque insignis. insignis. sunt sunt qui arbitrm-itur ab Atreba, Atreba,Nini uni fibo, filio, Treuerim Treuerirn conditam conditarn esse, esse, mibe mille trecentis trecentis annis amils ante ante arbitrantur ab Romarn. Romam. nulla nuba major maior gloria gloria est est Treuerorum Treuerorum quarn quam quod quod primi primi Gailiarum Galbarum ad ad cognitionem ueri Dei et et Christiane christiane fidei fideisacramentum sacramentum per Rusticum et Eleutherium, Eleutheriurn, beati Petri discipulos, peruenerunt. 5270 discipulos, baptizati peruenerunt. 5270

ρalatir ο, qui relictam Ludouici Mortuo Ludouico palatino, Ludouici regis Sicilie Sicibe uxorem duxerat, filium duxerat, fibum ex ex ea ea fatum, natura, infantem infantemacihuc, adhuc, Fridericus Fridericus frater frater eius eius consentientibus terre terre optimatibus optimatibus arrogauit, arrogami, gubemationem gubernationem prouincie prouincie tamquam dominus dominus accepit. accepit. electorem electorera imperii imperii se se dixit, dixit, celibatum cebbatum perpetuum proniisit, promisit, ne ne arrogato arrogato filio fibo uxorem ducens ducens preiudiciurn preiudicium faceret. faceret. 5275 5275 rogatus Nicolaus Nicolaus pontifex Ν V id genus adoptiois adoptionisconfirmauit, confirmauit, recusauit recusauit Fridericus imperator sepe sepemultumque multumque requisitus. 144. Sueuia* Albertus Albertus Friderici Friderici frater frater imperatoris imperatoris cum cum pluribus pluribus 144. In Sueuia* ciuitatibus uariante uictoria uictoria betlurn bebum gessit. gessit. ab ab Ilmensibus Vlmensibus comitatum comitatum ciuitatibus rotenburgensem btigando 5280 litigando per sententiam obtinuit. 5280 5267 5267

5269

v. 4724. 4724. Rusticum Dionysii (non Atreba: i. Rusticurn et sodi S. S. Dionysii (non Petri Petri et Eleutherium: martyres, socii 5271 5271 Ludouici: III, discipub), dies festus 99 Oct. Vixerunt saec. III. 1403discipuli), quorum III. III, 1403quorum dies Oct. celebratur. Vixerunt 5277 5277 sepe: v. 34. Margareta de 5120. 34. uxorem: Margareta i. 5120. de Savoia.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Enee Piccolominei Eriee Siluii Siluii Piccolominei

166

Sueuia 56,15 Habent Sueui trans Danubium multas urbes; regina tamen tarnen trans Danubiurn Germ. 56,15 Sueuia Germ. omnium Hulma Hulma est, est, et ipsa potens et et non non immunda immunda ciuitas. ciuitas.

XLI 5285 5285

5290 5290

145. IN MARCHIONATV badensi badensi princeps princeps lacobus, lacobus, justitie iustitie ac ac pru pruII MARCHIONATI humanar feHcitatem dentie fama inter Germanos clarissimus, cum cum sibi ad humanam felicitatemi dentie solam litterarum peritiam peritiam deesse deesse angeretur, angeretur, quos quos ex ex coniuge coniuge legitima legitima solar htterarum liberos litteras compulit. compulit. inter inter quos quos diuiso diuiso patrimonio, patrimonio, liberos sustulit ediscere litteras cum Carolo* primogenito, singularis industrie iuueni, imperatoris sororem matrimonio collocasset, plenus plenus arm annis ulta decessit. decessit. Ιs baud haud inuitus e uita matrimonio coilocasset, Carolo Vir. 71,23 71,23 (Federicus) {Federicas) germanam minorera, cum cum diu diu domi domi germanarn suam suar minorer, Carob hr. ib. 101,17 tenuisset, Carob, Carolo, marchionis marchionis badensis badensis filio, in matrirnoniurn matrimonium coniimxit. coniunxit. ih. Anna Carolo marchioni marchuoni badensi maritata est. Amia Cαrοlο

146. Tyrolenses, qui ualles Eni et Athesis Sigismundum* Athesisincolunt, incolunt,cum cur Sigismundum principem suum, in tutela Friderici cesaris cesaris existentem, grandiusculum jar graridiusculum existenter, iam tutela Friderici 5295 ad se remitti frustra frustra petiulssent, petiuissent, sumptis sumptis armis armis prefectos prouincie, quos quos 5295 cesar instituerat, eiecerunt. eiecerunt. et et cum tridentini iussu episcopi, episcopi, cuius erant erant v subditi, in in fide fide cesaris cesaris perseuerarent, perseuerarent, cur cumexerci[1 exerci[119 ]tu ei eo peruenere peruenere 191tu ciuitatemque metu metu perculsam proditione ceperunt ceperunt et arcem oppugnatione oppugnatione fatigatam ad deditionem deditionem compulere. compulere.-exin pactionibus cum cum cesare cesare conconfatigatam ·exin pactionibus 5300 uenientes minori quam quam cred'iderarit crediderant felicitate felicitate suum dominum dominum obtinuere. obtinuere. 5300 uerilentes Sigismundum Comm. 157,31 157,31 Federicus Federicus senior senior Sigismundum Sigismundum impuberem impuberem Sigismundum Comm. jam duodeuiginti filium reliquit, gessit Federicus Federicus junior. iunior, attigerat attigerat hic iam filium reliquit, cuius cuiustutelara tutelar gessit postquar prouinciales prouincialesassumptis assumptis armis armis taren e tutela tutela dimissus est, nisi postquam annos, nec tamen magistratus, quos ualiibus Athesis AthesisEnique Eniqueconstituerai, constituerat, eiecerunt. eiecerunt. tum tur quos Federicus Federicus in uallibus stun; 5305 quoque quoquecertis certisconditionibus conditionibusemissus emissus est, est, que que sibi sibi et et suis suis grauissime grauissime uise uise sunt; 5305 I ‚243 consequi non posset. WI. W1.1,243 taren, cum aliter Sigismundus libertatem consequl recepte tamen, plebi. depositi sunt omnes, ornes, qui iunctique surit sunt nobiles plebi, qui Athesis undique Athesis undique conspirauit iunctique et 01 aliiofficiales officiales facti; facti; ornes omnesaditus aditusclausi clausi adrnirtistrabant, et nomine regis (Friderici) (Friderici) administrabant, sunt et et custodes custodes positi. positi, decretum decretum inter inter eis eos est, est, quod quod Sigismundus Sigismundus reuertatur reuertatur surit liberar administrationem 5310 denturque denturque sibiconsiliarii consiliariiper pernobiles nobiles patrie et, postquam liberam administrationem sibi 5310 .ΧΙΙ. 1443). cf. obedietur regi regi (11 (11.XII.1443). cf. ib. ib. 222; 437. dimittere, obedietur habuerit, si uult regi dimitiere,

Thuricenses* ex federe, Suicenses* montani populi, cum Thuricenses* 147. Suicenses* montani et feroces populi, quod cum cum eis eis pepigerant, pepigerant, desciuissent, desciuissent, comparato comparato exercitu exercitu in in eorum eorum cuneta uastantes uastantes exiere. exiere. quibus quibuscum cumThuricenses Thuricensesprelio preliocongredi congredi agrum cuncta 5315 presumpsissent,usque usqueadadinterriltionem intemitionemcesi cesisunt. sunt,tantaque tantaqueSuicensium Suicensiuminin 5315 presumpsissent, 5287 5287 5294 5294

liberos: septem. septem. liberos:

tutela: a. a. 1439-43. 1439-43. tutela:

5288 5288

sororem: sororem: Katharina, Katharina, 1420-93. 1420-93.

5289 5289

matrimonio: matrimonio: a.a. 1447. 1447.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De De Europa

167

crudelitas ac ac rabies rabies fuit, fuit, ut ei eo ipso ipso in in loco loco parte parte uictorie uictorie uictos hostes crudelitas epulantes, congestis necatorum necatorum corporibus corporibus et mensalia mensalia et et sedilia sedilia ex iΗΙs illis epulantes, apparauerint, aperientes hostium hostium cadauera cadaueracruorem cruorembiberint, biberint, corda corda apparaueririt, et aperientes laniauerint. dentibus laniauerint. Suicenses Comm. Comm. 158,11 158,11 Suicenses, Suicenses, quamuis quamuis in in Gallia Gallia sit', siti. Germani Germani tarnen tamen 5320 5320 Suicenses lingua et moribus habentur, habentur, montarii montani et et feroces feroces populi. populi. hr. Vir. 63,15 63,15 Thmicenses Thuricenses lingua relictis pristinis que aduersus aduersus Austrie Austrie domum domum habebant, habebant, Suicensium Suicensium federa relict's pristinis odiis, idus, que reliquerunt ac cum domo Austrie fedus fedus percusseruiit, percusserunt, ex quo post cedes admodum retiquerunt domi Austrie ib. 68,2 68,2 Burgimagister Turegi, miles egregius, furens furens in in armis armis multas perpessi sunt. ib. manu sua sua uiginti uiros interemit; ad extremum et ipse occidi 5325 manu occidi potuit, potuit, capi non potuit. 5325 cadauer Suicenses Suicenses aperientes, aperientes, cor cor eius eius dimiserunt dimiserunt uacciriamque uaccinamque caudam caudam huius cadauer intromittentes 'Venerare,' inquiunt inquiunt 'mortue, 'mortue, quid quoduiuus uiuus spreuisti.' spreuisti.' in in anum uero kitromittentes pauonis caudam caudam mittentes mittentes (nam (nam arma arma sunt sunt Australium) Australium) 'Ecce' 'Ecce' inquiunt inquiunt 'quid 'quod paumis iamstercoriza stercorizasuper.' super. 'ibi ibiturn turnfuror furor tantus tantus erat erat Suicensibus, Suicensibus, qui qui campum amasti; jar ut sedilia sedilia ex cadaueribus facerent facerent ac ac ex ex ill's illis comederent comederent carnesque camesque 5330 5330 obtinuerunt, ut assarent, sicut ab his didici, qui interfuerunt. Thuricenses Thuricenses HF ΗF 38A 38Α Thuregum nonnulli quasi Duregum Duregum dictum dictum uolunt, uolunt, quod quid ohm duorum regnorurn regnorum limes a duobus regibus gubemaretur, arelatensi gubemaretur, arelatensi altero et aitero. theutonico altero.

XLII

5335 5335

ALSACIA*, cui cui quondam quondam Heluetia Heluetia fornen nomen fuit, fuit, turn turn gallici, gallici, 148. IN II ALSACIA*, dalpbinus* nunc germanici im-is iuris prouincia, cum Ludouicus dalphinus* uiennensis in prouincia, Ludouicus agrum basiliensem omnem agrum omnem ferme militiam gallicam gailicam eduxisset eduxisset ingentemque ingentemque metum Basiliensibusincussisset, incussisset, Suicenses Suicenses ex ex federe socie ciuitati return Basiliensibus ciultati quatuor milia auxilio misere*. misere*, quos quos cum cum dalphinus dalphinus 5340 5340 mula militum lectissime iuuentutis auxilio appropinquare animaduertisset, medium inter Basileam* et Suicenses cum toto exercitu se opposuit, nec detrectauere detrectauerejIll illi certamen, quamuis quamuis pedibus tito exercitu pugnaturi triginta milium equitum stare contra se aciem cemerent. pugnaturi triginta milium equitum stare cintra se acier cemerent. pugnatum est summis utrinque utrinque uiribus. uiribus. ad extremum nοn non tam uicti quam pugnatum est uincendo facinoris penas dedere; 5345 5345 uincendi fessi Suicenses Suicenses nimis nirnis audacis audacis presumpti presumpti faciniris nam paucis fu fuga iacuere. rarus rams tamen ga dilapsis dilapsis obtruncati ibtruncati omnes ornes in campo campi iacuere. tarnen r [120 ] ex Suicensibus Suicensibus inultus interiit, interiit, ex ex quibus quibus plures plures reperti sunt, sunt, qui qui [1201 lancéis perforati ad ad obtruncandum obtruncandum histem hostem per per medias medias hastas bastas dilapsi dilapsi lanceis perforati uindictam accepti uulrieris uulneris expetiere. expetiere. uindictam accepti Alsacia Comm. 394,3 Hanc prouinciam 5350 Alsacia Comm. 394,3 prouinciam prisci Heluetiam uocauere, uocauere, inter inter luram luram 5350 5338 5338

eduxisset; 1444. eduxisset: a.a. 1444. 26.VIII.1444. 26.1/III.1444.

5339

quatuor = = Comm. Comm. 159,9. 159,9. 5339 quatuor

5346

campo: Sankt Sankt Jakob, Jakob, 5346 campo:

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

168

Enee Siluii Piccolominei Piccolominei Ence

tarnen partibus ad alpes Italic montem Rhenum iacentem. iacentem. in in altioribus altioribus tamen Italie monter et amnem Rhenum Ιlica protenditur et aa Rheno Rheno in in Lacum Lacum Lemarmum Lemannum Rhodanumque Rhodanumqueprocurrit. procurrit.ohm olimga gallica protenditur et ρρeπant et ad regio fuit et situ et lingua, nunc Sabaudienses aappellant mmc demptis paucis, quos Sabaudienses montana eius incolunt Rhodanum uergurit, uergunt, et lingua et moribus germanica est. qui montana Rl-iodanum 5355 locaSuicenses Suicensesappellaritur, appellantur,feroces feroces populi. inter inter his hosetetHelsatie Helsatie ciuitates ciuitates australici australici 5355 loca Alsatie, quibus quibus grauior uidetur iuris uigebat odium. odium. W W 1.1,435 Nobiles Alsatie, uidetur 1.1,435 Nobiles luns mortale uigebat Suicensium dominatus, dalphinum mittunt, cum eum rogant, rogant, ut ut presidia Suicensium dominatus, oratores oratores ad dalpbinum contra Suicenses Suicenses prebeat. prebeat, de de daiphini dalphini exercitu exercitu urn uaria sunt, qui qui malora maiora -ia dicta sunt. contra sexaginta muja milia hominum hominum in in eius eius comitatu comitatu fantur fantur haben, haberi, qui qui minora minora secuntur, sexaginta muja. uentum erat ad hospitale Sancii Sancti lacobi, Iacobi, quod quid uix 5360 probant,quirique quinqué et uiginti milia. nix 5360 probant, quatuor stadlis stadiis a Basilea distai, atrox et miserabile prelium prelium caduntque quatuor distat. committitur committitur atrox ex utraque horrendumauditu audituest: est: euellebant euellebant sanguinolentes sanguinolentes ex utraque parte quamplurimi. horrendum prins truncati maniιs manus in hostes irruebant im.iebant nec prius corporibus suis sagittas Suicenses, ac truncati animamexalabant exalabantquam quamoccisorem occisoremipsi ipsioccidissent. occidissent. quidam quidam hastis bastís confossi confossi et et animar 5365 onusti onustitelis telis inter Armeniacos uendicabant.Suicenses Suicenses quasi quasi Armeniacos currentes currentes necem necem suam sum uendicabant. 5365 omnem exercitum exercitum in in uictores uictores uagantur. uagantur.cedunt ceduntstemi.mtque stemuntque irania, omnia, ut leones per omnem iamnon nonininspem spemuictorie, uictorie, sed sed irι in mords mortis ultionem ultionem se se pugnare pugnare sciant. sciant, ad ad qui jar non uicti uictiSuicenses, Suicenses, sed sed uincendo uincendo fatigati fatigati inter inter ingentes ingentes hostium hostium extremum non res magis magis extinxit extiiudt quam quam magnanimitas, magnanimitas, cateruas ceciderunt. ceciderunt. Suicenses Suicenses autem autem nulla res catemas dur hostes 5370 siue siuema illatemeritas temeritas fuit; nam dum hostesparuipendimt, paruipendunt, co eo deducti sunt, unde unde exire exire 5370 Anglicos et et Ga Gallicos, dalphini pace inter inter Anglicos Ιlicos, exercitus dalpliini non potuere. W11,206 W 11,206 Cum facta pace uideretur, susceptus susceptus est est color color exeundi regnum. regnum. non quasi quasi daturus grauis regno uideretur, quietemsubditis subditisFrariciam Franciamdaiphirius dalphinus exiuit, exiuit, sed sed quasi quasi uocatu uocatu cesaris cesaris contra contra quieter Suicenses consedit et a Suicenses militaturus. rnilitaturus. ingressus ingressus Germaniam Germaniam haud procul aa Basilea consedit ~ΙΙc Suicenses bello 5375 subditis subditis domus domus Austrie odio Suicensium benigne exceptus est. illic 5375 cum ad adplanum planumeecoHibus collibus descendissent, descendissent, ausi ausi simt, sunt, ut ut est est innata innata genti genti irritati, cum pedestres aduersus aduersus equestres equestres manus conserere. conserere. sed sed cum se se inferiores temeritas, pedestres cemerent sed magna instituerunt, sed cernerent et numero et conditione pugne, fugere Basileam instituerunt, militimi dalphini ala ala prohibiti prohibiti sunt; sunt; unde unde sola sola spes spes in in desperatione desperatione remansit. remansit. militum dalphirii ~ , quo 5380 pugnarunt pugnarunt hommes homines quasi quasi leones. leones, mirum quibus quibus animis animis restiterunt, restiterunt, qua qua ui, quo 5380 robore impetum sustinuerunt. ad ad extremum multitudine multitudine equestri superueniente superueniente non uicti, sed uincendo fessi inter sua et hostium cadauera cadauera corruerurit. cormerunt. qui uerba copiosius extendunt, ad quinque quinqué muja milia Suicensium co eo bello cesa dicunt; qui minus ammo et corpore loquuntur, mille et octingentos octkigentos occidisse referunt, referunt, sed uiros fortes animo tempore magnis conatibus Turicenses 5385 robustos. robustos. ΗF HF117A infestabant, ΙΙ7Α Suicenses eo co tempore magnis conatibus Turicenses infestabant, 5385 fedus rupissent, rupissent, quod quid haberent ciuitatem domui Austrie Austrie amicam, amicam, quod hi fedus haberent cum cum eis. ciuitatem domul regi Fraricorum quibus uolens Federicus Federicus occurrere occurrere CCarolo Francorum scripserat scripserat uelle uelle se se quibus uolens αrοlο regi Alamanie conculcarent, conculcarent, cupereque Suicensium conatus reprimere, qui nobilitatem Alamanie armatas ab co eo copias copias habere eo peteret, pelerei, uti uti ilium illum ueriire uenire habere rogansque, rogansque, si similitem militer ab co arrnatas 5390 permitteret suo suo ere ere militaturum. militatumm. fortefortuna fortefortuna cum cum httere littere regi regi redderentur, redderentur, pax pax 5390 permitteret craft in inter GaΙlicos Gallicos et Anglicos Anglicos conclusa erat. milites multi erant in Gama Gallia onerosi terre necessarii. uisum est tempus datum et et occasio occasio prestita, prestila, qua qua regnum regnum magis quam necessaril. posset euestigioque euestigioque Ludouicus Ludouicus regis regis primogenitus, primogenitus, qui qui dalphinus dalphinus uienuienreleuare posset 5387 5387

Carolo: Charles VII. Carob: Charles ΙΙΙ.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

169 169

appeRatur, iuuenis bello bello exercitatus exercitatus ac ac nutritus nutritus in armis, omnem militiam in nensis appellatur, Alamariniam ducit et et aliquibus Alamanniam ducit aliquibus se uocatum uocatum ab ab imperatore imperatore in in auxilium auxilium domus domus 5395 5395 Austrie dicit, aliquibus nobilitatem aduersus plebem uenisse se deferisurum, Austrie dicit, aliquibus nobilitatem plebem uenisse se defensurum, quibusdam uero uero q~cqυ~d quibusdam quicquid traιis trans Rhenum Rhenum esset esset ad ad Galliam Galliam spectare spectare dicebut dicebat uendicare aiebat. quatuor milia muja Suicensium, Suicensium, qui qui suumque regrium regnum esse uelleque id uendicare non longe longe a Basilea Basileaoccurrerunt, occurrerimt, dalphinus daiphirtus prostrauit. prostrauit. durum durum id idbellum bell= et atrox atrox sibi non fuit. Suicenses pedibus stuntes, stantes, Galli ab equis pugnabant atque quatuor aduersus 5400 5400 unum Suicensem ragΙs quam quam Suicensem Galli Galli preliabantur. ob ob quam quam rem temeritate temeritate sua sua magis Ι. 1,533; 548. uirtute hostium 548. hostium liii illi ceciderunt. cf. W W 1.1,533) daiphinus W ragni corporis, dalphinus W11,207 11,207 Munt Aiunt daiphinum dalphinum esse non magni corporis, macilentum, macilentum, tibiis subtilioribus, scatere uerbis, que tibiis subtilioribus, uerbis, glorie glorie cupidum, multiuolum, non seruare que promittat omnibus, crudehtate tarnen deditum. 5405 crudelitate suorurn suorum oblectari, oblectari, religioni tamen 5405 misere Comm. misere Comm. 159,9 159,9 liserant MiserantSuicenses Suicensesquattuor quattuormiRa milia militum militum auxilio auxilio Basiliensibus bello socils, sociis, que que manus, priusquarn priusquam urbem ingrederetur, ingrederetur, non non tam tam est, que, cum esset esset pedestris, pedestris, aduersus uirtute hostium quam sua temeritate cesa est, decem miRa equitum congredi non non dubitauit, dubitauit, nec tamen tarnen inulta multa cecidit cecidit magna magna strage strage decern milia equitum Gailorurn 5410 Gallorum edita. 5410 Basileam W W1.1,86 1.1,86 Quia, Quia, sicuti sicuti Veteribus Veteribus placuit, placuit, Gallie Gallic fines fines Rodanus Rodanus et Oceanus ac rursus Pirenei montes et Renus Refus effickmt, satis gallici gallici Oçeanus efficiunt, Basilearn Basileam constat satis tarnen eiusdem eiusdemnationis natiois esse soli. soli, et, licet hodie dicatur bisuntine bisuntine prouincie, prouincie, non non tamen habetur, sed ut sermo germariicus germanicus est, nationis nationis etiarn etiam germanice urbem dicunt.

149. In Otlandia Otlandia nobile nobile oppidum oppidum (Friburgium (Friburgium uocant) uocant) in in potestate potestate 5415 5415 domus Austrie multis seculis fuit, sed cum cum Ludouico Sabaudie Sabaudie duci duci tantam tantam domus pecuriiam deberet, deberet, quantam nec pecuniam nec privatim priuatim nec nec publice publiée ciues ciues dissoluere dissoluere pissent, nostra possent, nostra demur demum etate etate et et dur dumFridericus Fridericus imperat imperai in in jus ius SaSabaudiensium factum est. Quo in in loco lico cum sermo germanicus terminetur, et nos germanicarum 5420 Quo 5420 rerum sermonem sermonem claudere claudere non est alienum. deinceps gaΙlica gallica facta atque inpriniis inprimis sabaudiensia referamus.

Amedeus* in Sabaudia* Sabaudia* dux, primus eius gentis, cum cur armΙs 150. Amedeus* annis ferme ferme quadraginta post post patris patris obitum obitum prouincie prouincie gubemacula gubemacula tenuisset, tenuisset, et et adadmirandus adaucto paterno paterno imperio, imperio, parta partai.indique undique pace formidandusque 5425 5425 populis ac ac principibus principibus uideretur, uideretur, cumulatis opibus, sapientia sapientia plenus plenus uiciriis uicinis populis heremum* se demur relictis in heremum* se recepisset, recepisset, et ac demum relictisprincipalis principalis glorie fascibus in sumpta penula sumpta penula ac retorto retorto baculo báculo cum cum sex sex uiris uiris equestris equestris ordinis ordinis etate etate prouectis mundo mundo et et pimpis pompis eius eius renuntiasset, renuntiasset, ad ad extremum extremum summi summi delatur ininecciesie pontificatus honorer honoremex exbasi]iensi basiliensi congregatione congregatione sibi delatum ecclesie 5430 5430 5415 5415 j

5423 5431 5422 referamus: i. In - 5422 v. Prolegomena Prolegomena p. 13 13 Amedeus - 5431 accepit: longior haec Amedeus — accepit: periodus longiorem longiorem "1am viam ad ad papatum papatum obtinendum obtinendum depingere depingere uidetur. uidetur. primus: primus: 9.11.1416 9.II. 1416 5424 (Chambéry); 1400-1439. patris Amedeus VII, tt 1391. 1391. (ChambYry); v. i. 5487-88. 5424 quadraginta; qυadraginta: 1400-1439. patris obitum: Amedeus 5427 5427 fascibus: fcibus: fastibus IO. se recepisset: 16.X.1434. 5430 pontificatus; ροΠtiflcatυs: S.XI. 5. Χ1.1439-7.1V.1449: Felix fastibus 00. 16.X. 1434.5430 1439-7.IV. 1449: Felix i. 5455; cf. GC V antipapa v. OC 252;230 sqq.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

170

Enee Piccolominei Ence Siluii Piccolominci

diuisione superis fauentibus accepit. accepit. barbar barbartitotondit, totondit, quam quam diulsione superis parum fauentibus promissam nutriuerat, ducatum ducatum primogenito suo tradidit, tradidit, ecciesiasticas ecclesiasticas promissam moremrepente repentedidicit didicitstipatusque stipatusque magna nobilium ceremonias et orandi mirer et mustri illustri comitatu comitatucircundatus circundatusBasileam Basileamperrexit, perrexil, ubi ab ijs, iis, qui qui caterua et arbitrabantur*, in 5435 generaleconcilium conciliumfacere facere arbitrabantur*, in maxima populi multitudine, 5435 generale inter duos duos fill filios, que undique ad spectaculum spectaculum tante rei confluxerat, confluxerat, inter σs, egregia ebermarum* adolescentes, alterum alterum Sabaudie Sabaudie ducem*, ducenr, alterum alterum G Gebennarum* facie adolescentes, comitem, solemnibus solemnibus pro more seruatis tamquam romane presul ecciesie ecclesie romane presul coronatus est. est. celebrauit celebrauit sepe sepe diuina, diurna,benedixit benedixitplebibus, plebibus,officia officia curie curie coronatus 5440 ordinauit, ordinauit, cardinales cardinales doctrina et auctoritate auctoritate prestantes prestantesassumpsit. assumpsit. 5440

5445 5445

5450 5450

5455 5455

5460 5460

5465 5465

Amadeus Amedeus WW11,200 11,200 Cum auditum auditum esset apud apud Eugenium ducem Sabaudie papam papar magna cardinaliur cardinaliumtrepidatlo trepidatio fuit: fuit; timebant timebant magnum magnum et et diuitem diuitem pi-inprinfactum, magna cipem; sapientia quoque preditus preditus dicebatur. dicebatur. que que cum cum audisset audisset cardinalis cardinalis Sancti Sancii cipem; 'Nolitetimere', timere',inquit inquit'patres. 'patres, nunc nunc uicistis, uicistis, quando quando hic electus est, quer quem Angeli 'bute non celestis pater, sed caro et sanguis ne quem caro et quer sanguis Basiliensibus reuelauit. timui ego, ne doctumprobumque probumquenominarent, nominarent, cuius cuius uita, uita, Dei Deo accepta, accepta, nobis nobis graue pauperem, dictum que montes montes penetrat, penetrai, que que enim, que quecorda cordahominum hominum mouet, rOuet, que bellum fecisset. hec est enim, et maria maria tranatat.' tranatat.' ib. ih. 1.1,105 1.1,105 Romanorum Romanorum pontrnces pontifices coronan coronari in in gegeflumina et neralibus conciliis raro auditum est. referam neralibus referam paucis; non enim ut historicus scribo, scribi, sed ut seruus seruus domini res gestas gestas epistolari genere dieci. doceo.coronatio coronati© IX Kai. Kal. Aug. Aug. sed ciuitate hac hac basiliensi. basiliensi. locus locus est ante cathedralem cathedralem ecciesiam ecclesiam late late celebrata est in ciuitate patens, iRk illic sublimis sublimis tumulus tumulus constructus constructus est, est, et et super super mur illum altare altare excelso excelso in in patens. ángulo, desuper desuper preciosi preciosi panni, panni, ne ne uel uel pluuia pluuia uel uel sol sol noceret. noceret. extimati extimati sunt sunt angulo. platea uero sic populo plena fuit, mfha tribunal tribunal conscendisse. platea hominum circiter duo milia necsinapis sinapis grano grano dedisset dedisset locum. locum, aduenit aduenit in in ipso ipso diei diei ortu ortuFelix Felix electus electus ututnec canicie, deco-us decorus aspectu aspectu et et facie facie tota tota pmdentiam prudentiam pre pre se seferens ferens ueneranda canicie, communis, forma egregia, quantum quantum senio senio datur; datur; pilus pilus singularem. statura hominis hormis commurils, quarum sic sic peritum albus cutisque; sermo paucus paucus et morosus. ceremonie inchoate, quarum peritum se Felix ostendit, ut ut nichilo niellilo monitoris eguerit. castigabat castigabat ipse per se aliorum errata errata necaliquid aliquid uel uel minimum extra ordinem fieri nec fieri ferebat ferebatcelebrauitque celebraintquemissam missamsuam suar et et legendo legende plus plus quam quam dici dici posset posset solerpniter, solempniter, nihil nihil omittens, omittens, nihil nihil cantando et peruertens. Ludouicus Ludouicus cardinaiis cardinalis arelatensis arelatensis coronam peruertens. coronar felici capiti Felicis imposuit. imposuit. (13.VIII.1440). hr. Vir.79,28 79,28 Mirum Mirum dictu: linguam ut latine latine um-1 sic sic flexit, ut (13.1/111.1440). dim: in senio suo lingloqueretur qui, iuuenis fuit, fuit, patrio solum sermone utebatur. 11,228 utebatur. VF W11,228 ornate loqueretur qui, dum dur iuuenis FuitAniedeus Amedeus statura statura paruus, paruus, luscus luscus oculo, oculo, albus albus carne, consilio Consilio hand haud preceps, preceps, Fuit iniurie tenax, immemorbeneficii, beneficii,auaritia auaritiainsigriis, insignis, pacis pacis et otii indulgens injurie tenar, immemor 0th cupidus, indulgens comes, in in etate etate uirili uirili dux, dux, in in senio parcens. in pueritia pueritia comes, senil pontifex, liberis, subditis nihil parcens. in decrepita decrepita etate etate cardirialis cardinalis fuit, et mortuus est ecciesie ecclesie moriendo quam uiuendo 5432

5433 5439 primogenito; 1434. v. hr. Vir.79,28. 79,28. ceremο~as: ν. Ludoicus v. i. 5513. tradidit: a. 1434. 5433 ceremonias: ρσge~tο: Ludouicus 5440 coronatus;14.1/11.1440. 14.VII.1440. cardinales; uiginti quinque quinqué (v. Eubel, Eubel, Hierarchia 9-10), coronatus: cardinales: uiginti (i. Hierarchia II, 9-10), 5445 5455 acceptauerunt. v. 5591; 9278. 9278. caro caro et sanguis Mt. 16,17. 16,17. 5455 quorum aliqui non acceptauerunt. i. 5591; sanguis = Mt. Felix; uocauit se se Felicem, in in honorer honorem S. S. Felicis Felicis presbyteri, cuius cuius festum festum die die 5.ΧΙ 5.XI ecclesia Felix: uocauit celebrai. celebrat. 5432

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa

171

utilior, uel ecciesie ecclesie morte quam quam uita uitamagis magis placuit. placuit. Dial. Dial. 780Α 780A Quid uos hominem laicum, uxoris scium, scium, Liberos Jiberos habentem, et et reruiri rerum ecciesie ecclesie ignarum ignarum ex ex eremo ut 5470 5470 euocaretis, compulit? — ac singubris singularis prudentie fama. fama, — lustitie lustitie et equitatis nomen fornen ac qui cum cum annis annis plus plus quadragirita quadraginta ducatum, ducatum, regno regno equalem, equalem, ir in pace pace rexisset, rexisset, ac ac tandem spretis opibus opibus et et mundialibus mundialibus pompis pompis in in seruitium seruitium Dei Dei se se relegasset, relegasset, tandem spretis ~tori redderet necessarius profecto profecto presenti presenti ecciesie ecclesie statui statui uidebatur, uidebatur, ut ut mar illam nitori redderet pristino, dignus qui qui christianum christianum populum populum regeret. regeret. de de liberis liberis autem et et uxore, uxore, 5475 5475 pristirlo, et dignus quam habuit habuit unicam, unicam, uirgiriem uirginem ex ex Burgimdiorum Burgundiorum domo, domo, melius melius erat erat siluisse, siluisse, siquidem ohm olim coniugem coniugem nec nec habere habere nec nec habuisse habuisse indecorum sacerdotibus sacerdotibus fuit. fuit, hodie solum habere habere interdicitur; interdicitur; que que prohibitio, prohibitio, ut ut ego ego existimo, existimo, utilius utilius hodie uero solum quoque hoche hodie prohiberetur. quod hunc hunc patrem patrem ritus et prohiberetur. nec illud mud ueritatem habet, quid si celebrantem celebrantem diuiria uidisses, hominem hominem 5480 res ecclesie diuina officia uidisses, 5480 ecciesie adstruis adstruis ignorare, quem quer si hunc ab ineunte etate in huiuscemodi rebus rebus et et ritibus ritibus enutritum enutritumiudicasses. iudicasses. Sahaudia Comm. Comm. 435,14 435,14 Sabaudia Sabaudia in in Alpibus Alpibus sita sita est, est, que que GaRiam Galliam ab ab Italia Italia Sabaudia disterminant mari ligustico ligustico ad ad Heluetios Heluetios protenditur. protenditur. arelatensis arelatensis prouincia prouincia disterminant et aa mmi partem Sabaudie Sabaudie contingit, contingit, partem partem Deiphinatus, Delphinatus, et et Riiodanus Rhodanus magriam magnam percurrit percurrit partem, precipue sabaudiensis sabaudiensis diguitas dignitas circa Lemannum lacum, cui et Gebenrie Gebenne et 5485 5485 partem. precipue adiacent. Sabaudiensium Sabaudiensium domum ex ex gente saxouica saxonica Lausana nobiliores ciuitates adjacent. constaritiensi profectam memorant; memorant; ohm olim comites comités fuere. Sigismundus imperator in constantiensi concilio W 1.2,109 (Amedeus) ducatus insignia concilio extincto extinctocomitatu comitatuducatum ducatum erexit. erexit. W L2,109 (Amedeus) et gebemiensem gebennensem comitatum comitatum ab imperio suscepit. heremum Vir. 75,13 75,13 Septem militibus ueteranis mansiones struxit, 5490 strmdt, uestiuitque 5490 heremum hr. eos griseis uestibus uestibus ad modum modum heremitarum, heremitarum, sed, sed, ne ne rundum mundum omrdno omnino rereeos griseis linquerent, sub specie bona cruces aureas aureas in in pectore, quod erat erat diaboli potius quam linquerent, sub bona cruces deferre uoluit, uoluit, ac ac baciHis bacillis se barbatum in in eo se sustinere. sustinere. hunc ego barbatum ei loco Dei signum, deferre uidi, cum cardirialem cardinalem Saricte Sánete Crucis in GaRlas Gallias sequerer; nam nos per lacum ad ad se se nidi, cum uocauit eratque tumrumor rumorpapatus papatuscupidine cupidine eum sese recepisse. 5495 5495 erna ad heremum heremum sese eratque iam jar turn ibi cum fuissem, Petrus Petrus Noxetanus consecretarius consecretarius meus, in pariete quodam quodam nulli nulli alteri quam mihi Ciceronis illam sententiam carbone notauit: '' Totius Totius autem autem mili uisus, Ciceronis jitar sententiam iniustitie nulla qui, cum cum maxime id agunt, ut iniastitie nulla capitalior capitaliorest est quam quam eorum, eorum, qui, maxime falluni, fallunt, id agunt, ut uiri boni esse uideantur. uideantur. '' cf. cf. Comm. Comm.436,11 436,11.. ib. ib. 44,12 44,12 Spreto secuio seculo in heremo uiri boni Lemaimum magis uoluptuosam uoluptuosam quam quam penitentialem penitentialem 5500 5500 apud Thononium supra lacum Lemannum baculum assumpserant, assumpserant, ut est cum sex uiris equestris ordinis, qui secum penulam penulam et baculum mos uitam degebat, degebat, credo credo expectans expectans ad ad summi summi pontificatus pontificatus cathedram cathedram ros heremitis, uitam per patres, patres, qui quiBasilee Basilee conuenerant, conuenerant, euocari; euocari; nam nam et et timc tunc rumor rumoriricrebuerat increbuerat Amedeum papar papam futurum, futurum, quer quem nonnuih nonnulli aa sortilegis sortilegis phytonicum phytonicum habentibus habentibus 5505 spiritum feminis, quibus Sabaudie montes abundant, ortum ortum asserebant. asserebant. hr. Vir. 77,28 5505 Resign= Resignatoducatu ducatuLudouicum Ludouicumprimogenitum primogenitumininducem ducemSabaudie Sabaudiecreauit creauitetetPhiPhilippum securidogenitum secundogenitum comitem comitem Gebennarum. Gebennarum. Comm. Comm. 54,24 54,24 Eneas Eneas (ad {ad Ame Ame-deum) adhuc adhuc heremum heremum colentem colentem perrexit perrexit atque atque ab ab eo eo in in scriniarium scriniarium receptus receptus deur) tandiu donec Fredericus Fredericusapud apudAquasgrarii Aquasgrani regni coronar coronamaccepit. accepit. hr. Vir. tandlu ei seruiuit, donec 77,20 accepit, quamuis quamuisGallicis Gallicis non sint multimi 5510 77,20 Me Ie in secretarium secretarium accepit, multum accepti Italici. 5510 cf. W 11,201. cf. WIJ‚201. 5475

5479

uxore: Maria Maria di di Burgirndia Burgimdia (a. 1393). 1393). prohiberetur: caelibatus caelibatus reicitur. reicitur. i. v. 4334. 4334. 5496 5497 5508 5508 5496 Noxetanus: v. 3401. = Cic. Cic. Off. Off. 1.13,41. i. 7989. Noxetaiius: i. 3401. 5497 Totius Totius = 5494 cardinalem: v. 5509 5509 accepit: acceρit: 6. scriniarium: v. Comm. 54,25. 54,25. ó.IV. 1440. i. Comm. Ν.1440. 5475

5494

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

172

Siluii Piccolorninei Piccolominei Enee Siluii

arbitrabantur cf. cf. GC GC 242. 242. arbitrabantur ducem W1.1,106 Sabaudie dux, dux, uir uircomis comisaspectu aspectuetetaffatu affatuplacidus, placidus, ducem W Ι. 1 , 106 Ludouicus Ludouicus Sabaudie Consilio et animo animo insto. insto, statura staturajill illi mediocris mediocris et et oculi oculi prealbi. prealbi. Comm. Comm.440,33 440,33 consilio Philippus comes gebennensis prius obiit quam pater pontificatucederet. cederei.Ludouicus Ludouicus pater pontificatu 5515 solus solusretentauit retentauit imperium, uir 5515 uk mansuetus et amans otii 0th et qui parere quam imperare aptior esset. esset. uxorem uxorem duxerat duxerat ex ex Cypro Cypro Imam, Annam,regiam regiamsororem, sororem, audacem audacem hec uiri ad se traxit non sine sine feminam, que subesse nesciret. hec um abusa ingenio regimen regimen ad traxit non prostitute pudicitie. pudicitie. sobolem sobolem et et pulchram pulchram etetnumerosam numerosamprocreauit. procreauit. infamia prostitute Mansi 11,236 11,236 Ludouicus Ludouicus prepotens prepotens princeps princeps est est et et latissimis latissimis regionibus regionibus imperat. imperai. Mansi 5520 majOres maioreseius eiusex exsanguine sanguine Saxonum Saxonum orti; Saxones Saxones quidam auctores ex Macedonibus 5520 originem ducere tradunt. Francorum Francorumet et Burgundorum Burgundorumnobilitas nobilitas sabaudiensi sabaudiensi familie mixta est; est; huic buie claritudini claritudini et et mores mores optimi optimi iuncti iuncti sunt; sunt; est est enim enimLudouicus Ludouicus mansuetissimus princeps, aditu facilis, religionis cultor, iustitie tenax et sersermansuetissimus princeps, aditu facilis, religionis cultor, justitie tenax et uantissimus equi. uantissimus equi. 5525 GebennarumW uirtuteet et honesto 5525 Gebennarum WI.1.1,106 1,106 Philippus comes gebennensis gebemiensis summa summa uirtute corpore honestisque honestisque moribus moribus adolescens. adolescens. 151. Fuerunt Fuerunt ei ei cum cum rege rege Francie Francie Carob, Carolo, cum cumAiphonso Alphonse rege rege AraArav [1201] gonum, qui qui turn turn hostis hostis [120 ] Eugenil Eugenii pape pape fuit, fuit, cum cumPhulippo Philippe duce duce Mediolani, auctoritate tractatus; tractatus; qui qui Mediolani, cum pluribus aliis αliis de de recipienda eius auctoritate 5530 omnes incassumabiere. abiere.fuit fuit et Fridericus* Fridericus" imperator apud eum eum in Basilea, 5530 ornes incassum imperator apud sed clam nocte intempesta, intempesta, ne adorasse idolum uideretur. reuerentiam reuerentiam ei tamquam uicario uicario Ihesu Ihesu Christi subditi eius eius tantum et suicenses suicenses popuii populi et Argentinenses* Basilienses* et et Argentinenses* et et qui qui Alberto Alberto parebant, parebant, Boioarie Boioarie duci, duci, prebuerunt; fuit enim magna spes obtinende Germanie, cum cum sex principes 5535 electores in in earn earn sententiam sententiam fedus fedus missent inissent ut, ut, nisi nisi Eugenius Eugenius postulatis postulatis 5535 electores eorum annueret annueret (postulabant (postulabant autem autem res res prorsus prorsus negandas), negandas), in in Amedei, Amedei, quern Felicem V appellabant, obedientiam transirent, sed cum illorum quer Felicem Ν appellabant, obedientiam transirent. sed cum i]lomm Consilia Fridericus peruertisset et qui sub nomine synodi Basilee degebant consilia peruertisset et nomine synodi abire abire"* iussisset, meliori successu interuerilente interueniente per per legatos legatos suis suos iussisset, desperato desperato mefi οr~~ successu arolo*, Francie rege, ecclesie 5540 Carolo*, ecclesie pacer pacemdedit deditetetNicolao Nicolao pontifici maximo máximo 5540 C reconciliatus, relicto relieto nomine pape, cardinalatus honorer honoremretinuit. retinuit. in in quo quo paulo postea non sine boni uiri opinione decessit, [dix felix princeps et nimium felix, si si senium senium suum suum ecciesiasticis ecclesiasticis titulis titulis non non fedasset. fedasset. Fridericus W W11,204 noluit. HFl HF1 ISA papar noluit. 15Α Fridericus 11,204 Amedeum accessit, sed uenerari ut papam 5545 Venit et in Sabaudiam uiditque filiam Amedeiuiduar, uiduam,quam quamiiie ille cum magna magna dote filiar Inedei 5545 leidt promittebat, sibi si, ut pape, parere parereueHet. uellet. ad ad Felicem Felicem secreto uenit. promittebat, sibi 5514 5514

5528 5530 5530 Basilea; 11-17.XI.1442; deurbeB. cf. W Ludouicus: 6.1.1440. 9268. Ludouicus: 6.1.1440. 5528 hostis: hοst~s: v. i. 9268. Basilea: 1 1-17. ΧΙ.1442; de urbe B. cf. W 5533 5541 1.1,28-38; 84-96. 84-96. Alberto: i. v. 5165. 5165. reconciliatus: 7. 7.IV.1449. tit. S. S. honorer: tit. 5533 Alberto: 5541 reconciliatus: Ν.1449. honorem: 1.1,28-38; 5542 5545 5542 decessit: 7 lan. 1451 Ripalliae. Sabinae. uiduam: Margarethe, Margarethe, uidua uiduaLudouici Ludouici Sabiiiae. decessit: 7 Ian. 1451 Ripalliae. 5545 uiduam: andegauensis. andegauensis.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

173 173

Basilienses 11,200 Suicenses, Basilienses, Argentinenses, Argentinenses, Poloni, Piloni, Carnirienses BasiliensesW1E11,200 Caminenses pleno iure jure Basiliensibus obediebant. pieno ex eo co tempore, quo Argentinenses W W1.1,189 1.1,189 Nondum duo armi anni effluxi surit sunt ex quo Argentine gerebam (Aeneas) oratoris munus. quinquagesima tunc tune currebat, que Argentine que 5550 5550 ante proximarn esser pimibus, ex proximam preteritam preteritam fluxit. fluxit. ibi ibi cum cum otiosus otiosus diebus essem pluribus, mulier ex Britamiia ueniens diuersorium meum fuit, nec nec inuenusta inuenusta nec Britannia meum petens petens in in urns unis edibus fuit, etate confecta. confecta. hec hec quia quia sermonem sermonem italicum italicum egregie egregie norat, me me uerbis uerbis salutauit salutauit maximus lepor lepor erat. erat. bine binc natus natus etruscis. oblectatus oblectatus sum sumfacetils facetiis femme, femine, cuius cuiusin in ore ore maximus i7abeth uoeatur uocatur (20.1Χ.1443). 5555 est filius; muller mulier FΙ Elizabeth (20.IX. 1443). 5555 abire WW11,227 abire 11,227 Fridericus Fridericus ubi ubi Nicolao Nicolao plenam plenam obedientiam obedientiam prestitit, prestitit, BaBasiliensibus comminatus comminatus est, nisi eos, qui apud apud se se concilium concmum celebrare celebrare dicebant, iritra siliensibus intra certum tempus tempus emitterent, emitterent, et et omria omniahis hisauferre auferrepriuilegia priuilegia et et multas multas insuper insuper additurum. Arnedeus Amedeus tarnen tamen prius prius inde inde recesserat, recesserat, ut ut qui qui tempestatem tempestatem futuram futuram magis tutam tutam putabat sufferre. paruenmt domi magis parueruntautem autemBasilienses Basilienses ces cesari 5560 αr~~patresque, patresque, 5560 ut a se abirent, hortati hortati sunt, sunt, nisi nisi expern expelli uellent. uellent. Carob Comm. Interuentu Caroli Francorum Francorum regis pacem pacer ecclesie Carolo Comm.440,27 440,27 (Felix) (Felix) Interuentu ecclesie dare decreuit, renuntiauit renuntiauitapostolatui apostolatuietetNicolao Nicolaoreconciliatus, reconciliatus, quer quemuerum uerum esse esse est, cardinalatum ab eo co recepii recepit et et legationem, legationem, quoad uiueret, pontificem professus est, cardirialissabinensis sabinensisappellatus. appellatus.atque atqueita itademum demur moriens in domiiiiis dominiis filiΙ, filii, cardinalis moriens apud apud 5565 5565 desipuissetininsenio. serdo. W 11,227 Ripaliam sepultus est, felix et sapiens habitus, nisi nisi desipuisset 11,227 Speomni ornι deposita pontificatus ad regem regem Francie atque Spe pontificatus obtinendi obtinendi Amedeus Amedeus ad atque Arigue Anglie corifugit regemque Renatum, ut hi hi pacis pacis media media inter inter se seNicolaumque Nicolaumque perquirerent. perquirerent. confugit regemque neque enim cnr cesarem est rogare, rogare, quem quer sibi putabat et et aaquo quomagnum magnum neque cesarem ausus ausus est sibi infestum putabat uukius acceperat. mito uulnus inito ergo pacis tractatu sic sic conuenit inter inter partes: Felix Felix papam 5570 papar 5570 resignet primusque cardinalium resignet cardinalium esto esto et et in in suis suis dominiis dominiis legatus legatus perpetuus. perpetuus. Ludouicus cardinalis cardinalis arelatensis pristinam dignitatem ponLudouicus dignitatem habeto habeto et cathedram pontificalem recuperato, recuperato. sic finis scismati morbisque fuit et Frederici cesaris opera et tarnen unio uruo firma firma uidebatur uldebatur uiuo Amedeo, sapientia Nicolai. Nicolai, non tamen Amedeo, qui qui continuo continuo cum nouas res res moliebatur moliebatur et arelatensi suisque sequacibus sequacibus nouas 5575 et concilium conciliurn auidus auidus expectabat, expectabat, 5575 reρυπare uetus malum ubi resurgere ac repullare malum corifidebat. confidebat. 152. Bolomerius*, Bolomerius", qu~~ qui eius eius quondam quondam et primus et dilectissimus dilectissimus consiliorum particeps fuerat ingentesque opes apud eum eumulauerat, cum smorum particeps ingentesque opes apud cum cumulauerat, cum odium incidisset, proditionis nobilitatis odium reus factus, mortis sententiam tulit ρrodΙtiο~s reus tuut et in in Lacum Lacum Lemannum Lemannum precipitatus precipitatus magno magno saxo ad co]lum collum suspenso suspenso 5580 ssso t-ide notti demersus est. nobilitas exi exinde foui ducis indignationem subiens ad ad regem regem confugit, cuius opibus adiuta in Francie confugit, in patriam patriar rediit. redut. Bolomerius Comm. Comm. 441,16 441,16 Multe Multe in in Sabaudia Sabaudia nouitates nouitates exorte exorte sunt post post Amedei principisin inprouinciales prouinciales expenderetur. expenderetur. Amedei pontificatum, pontificatum, tamquam tamquam peccatum peccatur principis nobiles nobiles contenderunt contenderunt et et Bolomerius, Bolomerius, qui qui unus unus fuerat fuerat ex ex concon- 5585 nobiles contra nobiles 5585 sultoribus pontificatus, in in iudiciurn iudicium raptus; raptus; tanquam false false cuiusdam sultoribus acceptandi pontificatus, sententie fuisset sententie fuisset auctor, auctor, ad ad necem necem damnatus damnatus est est et ingenti ingenti lapide lapide ad ad collum collum 1,195. suspenso in lacum precipitatus. cf. cf. WI. W 1.1,195. 5547

v. 3222. 3222. dragesirae antecedit. dragesimae antecedit. 5547

Piloni: Poloni:

i.

5550 5550

quinquagesima: hebdomada, hebdómada, quae primar primamdominicam dominicam qua qua-quinquagesima: Ludouicus: 5462; 5606. 5606. Ludoulcus: v. i. 5462;

5572 5572

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

174

Eriee Siluii Siluii Piccolommei Enee Piccolominei

mο{121 n]ribυs et Ioamies* Segobiensis, homo hispanus et doctrina 153. Ioannes" hispanas mo[12r]ribus 5590 mustiis, illustris, qui qui CΥΙΤΙ cum summos theologie theologie preceptores preceptores doctrina doctrina equaret, equaret, ab ab dixit, cardinalatus eminentiam acceperat, Amedeo, dur se papar dum se papam dixit, cardinalatus eminentiam acceperat, et et deinde ιunioni mΙο~~consentiens deinde consentiens a a Nicolao Nicolao pontifice pontífice maximo máximo cardinalatus cardinalatus in altissimis altissimis reconditus reconditus dimisso titulo cesariensi ecciesie ecclesie prefectus fuerat, fuerat, in montibus, paruo ex Hispania Hispania legis legisarabice arabice paruo monasteriolo contentus, contentus, uocatis uocatis ex 5595 magistris magistris hbrum, librum, quer quemuocarn uocantMchoranum Alchoranum et in quo Maumethis pseuin nostram nostram doprophete non tam mysteria quam deliramenta deliramenta contirientur, continentur, in linguam de de foui nouoconuertit conuertit et ineptias ineptias eius ueris ueris ac uiuis uiuis ratio~bus rationibus et et argumentis explosit. explosit. hr bonus Inter strepitus bannes W Ioannes W1.1,313 1.1,313 Vir bonusetetuere uereamaritissimus. amantissimus. GC GC 140 140 Inter barri Segouio, optimouiro dro Ioanni Segο~ο, 5600 turbulentasque 5600 turbulentasqueuociferationes uociferationesnon nondefuit defuit spectato spectato et et optimo conciliares auidi salamaiflino theologo, theologo, audientia, audientia, quoniam et ilium ex gymnasio gymnasio salamantino illum conciliares audiebarit, quasi αl~~~uirtutem honimis audiebant, quasi ex suis unuin, unum, et alii hominis suminarnque summamque bomtatem bonitatem uenerabantur. tanta est enim uirtuti uirtuti innata iimata autoritas, ut etiam in in hoste hoste est enim ut etiam etiam inuiti uenerabantur. grauem ac mentis si mud uergilianum in eo ei fuit: 'Tum ac meritis colatur. uerumque illud 'Turn pietate grauem quer Conspexere, arrectisqueauribus auribusastant. astant.' 5605 5605 forte uirum uirum quem Conspexere, silent arrectisque

Ludouici* cardinalis sepuichrum Ludouici* cardinalis Sánete Saricte Cecilie, Cecine, eius 154. In Arelato ad sepulchrum urbis episcopi, episcopi, quer quemBasilee Basilee in consessu consessu patrum presidentem presidentem uidimus, uidimus, magna miracUlorum =clique miraculorum opinio opinio orta otta est est et inualidorum inualidorum frequens frequens undique concursus spe sanitatis factus. 5610 5610

Ludouici GC 18 18 Ludouicus cardirιΙis cardinalis et archiepiscopus archiepìscopus arelatensis, prelatus prelatus Ludouici GC Ludouicus ib. 106 cum multis uirtutibus insignis, turn precipue fortis et constans. ib. 106 Ludouicus cardinalis arelatensis, cardinalis arelatensis, uir omnium omnium constantissimus constantissimus et et ad adgubemationem gubernationem gegeOrnes in eum euin affixis affbds uultibus uultibus admirationem admirationem neralium conciliorum natus. ib. 132 Omnes nerahum ib. 132 stupore prodebant. W W 11,191 Ludouicus cardinalis cardinalis arelatensis arelatensis homo homo multarum multarum stupire prodebant. 11,191 Ludiuicus Ευge~υm ueteri et 5615 parabolarum,libera]itate liberalitateinsignis, insignis, sed sed odio odio erga Eugenium et foui nouo acac5615 parabolarum, censissimus, qui qui jar iamsibi sibicancellariam cancellariamuendicauerat uendicauerat caputque caputque se seGallicorum Gallicorum est Arelatensis Arelaterisis manibus. mariibus. ib. ib. fecerat. ib. 202 Felix magno cum apparatu coronatus est ib. 202 203 Arelatensis coronationi coronationi (Friderici in Aquisgrano) Aquisgrano) interesse interesse non non potuit potuit aa 203 Arelatensis (Friderici in leodiensi ciuitas; is is enim enim eum eum leodiensi pontífice pontifice exclusus, exciusus, in in cuius cuius diocesi est aquensis ciuitas; 5620 excommunicatumiudicabat. iudicabat. ib. 1.1,108 Sacer tiaras triplici corona insignis, corncom5620 excommurncatum ib. 1.1,108 moltitudine et et animam animar pluribus gemmis gemmis prelucidus, prelucidus, allatus aiktus est. est. spectante uniuersa muhitudirte comprimente Ludouicus cardinalis cardinalis arelatensis, cui cui id comprimente Ludoulcus idofficii, omcii,quod quid ostiensi episcopo debetur, synodus commiserat, laborum jar iamcomgens, colligens, debetur, synodus commiserat, quasi quasi fructum fructum suorum suorum laborum coronam ipsam excellentis excellentis pretii, plurimi ad ad triginta triginta muja milia aureorum aureorum coronar ipsam pretii, quam quam pιrjmι 5625 censuerunt, felici felici capiti Felicis Felicis imposuit. imposuit. ib. 1.1,66 Arelatensis Arelatensis cardinalis, homo homo ib. 1.1,66 5625 censuerunt, famis laborispatientissimus, patientissimus, et ma illa presertim laude nemo fans etetlaboris laude commendandus, commendandus, quod quid femo minus eo injurias sentiat. ei iniurias 5591

5593

5604

acceperat: 12.X.1440. 12.X.1440. v. 5440. cesariensi: 26.1.1453. Turn cesariensi: in in Palestina; Palestina; 26.1. 1453. Turn = = acceperat: i. 5440. 5606 5606 Ludouici: (beatus) v. 5462; 6977. sepulchrum; v. G. Pérouse, Le Verg. A. 1,151-2. 1,151-2. Verg. Α. Ludouici: (beatas) i. 5462; 6977. sepulcbrum: i. G. P~rοuse, Le cardinal Paris 1904, 1904, p. 478 478 sqq. (Sairit-Trophime). (Saint-Trophime), cardinal Louis Louis Alemán. Aleman. Paris 5591

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

175 175

XLIII IOANNES* comes Αrme~aci incesto sinns amore 155. IOANNES" comes Armeniaci incesto germane germane sororis amore ρerc~sυs, nuptias eius perculsus, eius tentare conatus, conatus, haud haudindignus indignus existimatus existimatus est, est, quer patema paterna hereditate Carolus rex Francie armis armΙs eiiceret. eliceret. quem

5630 5630

cum bannes Comm. Ioannes Comm. 263,20 263,20 Remarisit Remansit bic hie adolescens adolescens compositis compositis pareritibus parentibus cum sorore unica, uictus unica, quam, quam, dur dumimmoderatius immoderatius cum ea ea ludit, ludit, tandem tandem libidine libidine uictus corrupit. sed sed ueritus ueritus infamiam infamiam tanti tanti piaculi piaculi matrimonium matrimonium uocauit uocauit incestum, incestum, scripsitque Nicolao presuli, ut secum dispensaret. qui tantum tantum flagitium flagitium abominatus abominatus 5635 scripsitque 5635 litter's eum cum durioribus increpauit. Carolus rex rex Francie non non amore amore iustitie justitie — — ncque neque litteris eriirn tanta est honestatis cura sed percitus, quia comes comes occulte enim cura priricipibus principibus — sed ira percitus, sentiret cum οmi Ιbus cum cum Anglicis, Anglicis, omnibus eum oppidis oppidis atque atque arcibus, arcibus, que que supra ducenta fuerunt, una incursione dispoliauit dispohauit comprehensumque comprehensumque captiuum abduxit. sed dum dur incaute custoditur, Βυrgυn~e ducem incaute custoditur, ad ad Phflippur Philippum Burgundie ducem confugit confugit et et nihilominus, nihilominus, 5640 5640 turpitudinemsuam suar ut tegeret, apostolice sedis dispensationem querere querere numquam numquam turpitudinem (Pius papa II) 'Audi, ib. 268,26 cessauit. ih. 268,26 (Pius 'Audi, fili: fili: ieiuiiium ieiunium tibi sextarum sextarum feriarum feriarum aimuum indicimus; indicimus;sororis sinns comrercium annuum commercium atque atque orne omne colloquium colloquium perpetuo ininterdicimus; cur primum primur facultas adent, non terdicimus; cum aderii, contra contra Turcos Turcos ut milites milites iubemus non minus pro more tue minus quam lanceis lancéis quinquaginta quinquaginta pro tue patrie patrie associatus; associatus; in in puellas puellas 5645 5645 pauperes nuptui ami quinque muja nummum nummum nuptui tradendas tradendas ecciesiasque ecclesiasque reparandas reparandas auri quinqué milia effundas. hec si feceris, feceris, liber esto.' esto. ' subüt subiit comes, ut ait, uolenti aulmo effundas. animo impositam penitentiam atque Rimar profectus loca. atque ita ita dimissus dimissus Romam profectus est sancta uisurus loca.

Ioanna* ιι~rgο lo156. In regno regno ipso ipso Francie, Francie, quid quod nostra nostra etate etate Ioanna* uirgo loet armis thoringensis diuinitus, ut credunt, credimi, admonita, admonita, uirilibus uirilibus indumentis et armis 5650 5650 induta, induta, gaΙlicas gallicas ducens acies acies ex ex Anglicorum Anglicorum mariibus manibus magna ex ex parte pugnaris eripuit. (mirabile dictu) prima inter primos pugnans Joanna Comm. 381,9 Desperatis pene pene Francorum Francorur rebus puella ρueπa sedecim sedecim annos armos Ioanna agricole filia, fula, in agro Joanna, pauperis pauperis agricole agro tullensi cum cum porcos pircos custodirei, custodiret, nata, nomine Ioanna, diuino afflata spiritu, sicut res eius geste demonstrant, relicto relieto grege ac parentibus 5655 5655 posthabitis ad ad prefectum prefectum proximi proximi oppidi, oppidi, quod quid simm posthabitis solum eins eius regiouls regionis in in fide fide Francorum remanserat, ad dalphinum daiphinum iter iter remanserat, sese sese confert conferì ductoresque ductoresque petit, petit, qui sibi ad causar. habere diuina mandata, demonstrent. querit querit prefectus prefectus itineris itineris causam. habere se iriquit inquit diuina ib. 382,31 382,31 Dux Dux femina ferma belli belli facta facta est. est. que ad ilium illum perferat, sibi sibi et regno salutaria. ih. allata smit arma, adducti equi, equi, puella pucha ferociorem ferociorem ascendit et et ardens ardens in armis arm Ιshastam hastam 5660 aliata sunt 5660 uibrans saltare, saltare, currere atque in gyrum se se uertere uertere haud aliter aliter coegit coegitequum equur quam humanum iriuentmn tradunt. ih. ib. 387,28 387,28 Diuinum opus opus an an humanum de Camiila Camilla fabule tradunt. inuentum fuerit, difficile afflrmauerim. difficile affirmauerim. mud illud exploratissimum exploratissimum est est puellar puellam fuisse, fuisse, cuius cuius ductu ductu Aureliani soluta soluta est potestatem recepii recept ι sunt surit et et est obsidio, obsidio, ci.iius cuius corisilio Consilio Remenses in potestatem cororiatio apud eos celebrata. AS ΡυeΠa Francie non non parum parum dubietatis affert, 5665 coronatio AS299C 299C Puella 5665 5629 5629

r

incesto: extat adhuc autographmri autographum Pii Chig. II VII VII 251 251 f.f. 265f. 265 . incesto: Pil de hac causa in Cod. Vat. Chig. 5655 5655 i. Comm. diuirio -- spiritu: spiri .... cf. Cic. ND ΝD 2,66: 2,66: Nemo Neri uir sororis: Isabella; v. Comm. 263,9-268,27. 263,9-268,27. diuino uir 5656 Baudricourt. adflatu diuino diuino umquam fuit. 5656 prefectum: ρrefectυm: Robert de Baudricourt. magnus sine aliquo adflatu 5659 5662 5659 5662 passim. Dux femina Verg. Α. A. 1,364. 1,364. Camilla: cf. Verg. A. 11 passim. ferma = Verg. Α. 7,803; 11

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

176

Enee Siluii Piccolominei Piccolominei

cuius ductu sepe sepe Anglorum Anglorum copie copie nostro nostro euo euo profligate profligate fuerunt. fuerunt. sub sub Claudio Claudio cuius decern mulieres Gotbis magnificentissime triumphauit, decem imperatore secundo, qui de Gothis ante currum currum ducte ducte fuerunt, fuerunt, que que in in bello bello capte capte uirilem uirilem habitum habitum gestabant gestabant et et nunc de his bis nu]la nulla cognitio apud nos est nec nec Amazonum genus esse putabantur. nunc 5670 affirmare affirmare tam tam uetusta uetusta neque ncque negare negare audemus, audemus, nec nec miramur miramurantiquissimarum antiquissimarum 5670 uno modo referuntur. rerum scriptores inter se discordare, quando nec nouissima imo Vir. Fuella quedar quedara in partibus Lothoringie Lothoringie surrexit surrexit ueniensque ueniensque ad ad regem hr. 72,33 Pucha Carolum, qui qui adhuc adhucdaiphinus dalphinus appetlabatur, appellabatur, predicans predicans futura futura multaque multaque signa signa faciens tandem tandem dux dux exercitus exercitus creata creata est est apparuitque apparuitque in in armΙs armis uirago, uirago, et et nunc nunc 5675 Burgundos, Burgundos, nunc nunc Anglicos Anglicos magnis magnis stragibus stragibus confecit. confecit. nam nam quocumque quocumque iret, iret, 5675 litres uictoria sequebatur eratque terrori omnibus hostibus. huius auxilio Carolus plures um ciuitates obtinuit magnasque prouincias recuperault recuperauit uenitque uenitque usque usque ad Sanct Sanctum immguntur, quod recepit, quo reges reges Francie inunguntur, Dionysium prope Parisius, unde uncle oleum recepii, de celo celo per per angelum angelum delirant délirant portatum. portatum. ac ac eo eo inunctus inunctus Carolus Carolus coronatus coronatus est est per postmodum insidiis capta per 5680 multasque de hostibus hostibus uictorias uictorias reportauit. reportauit. sed puella postmodum 5680 multasque Anglicos, cum superstitiosa reperiretur, apud apud Rothomagum Rothomagum combusta est et, cum alia uidisset nequiuit. alla uldisset futura, hoc unum preuidere nequiuit.

jam Phulippus, Burgundie dux, paterne 157. Cum iam Philippus, Burgundie paterne necis necis irduria iniuria remissa 157. fiilum Carolurn ingentes relictis Anglis ad Francos defecisset, ingentes inter Carolum regem et filium Angus Ludouicum*, 5685 eius Ludouicum*, daipliinum dalphinum uleninensem, uiennensem, contentiones atque atque inimicitie inimicitie 5685 eius "]cυsuccreuerunt. Karolus Karolus Andegauensis Andegauensis eo tempore, daiphiril dalphini aυυrι{121 auun[12r]cusuccreuenimt. lus, apud regem piurimum plurimum poterat. poterat. culus cuius potentiam potentiam cum bannes Ioannes AlenAlenlus, quoque princeps et frater eius spurius conii dux ferre non posset, Borboriii Borbonii quoque cmii ιs intuerentur, daiphino, gubernationem egris egris anim animis dalphino, uti uti a a andegauensem gubemationem 5690 patre patrediscederet, discederet, suaserunt. suaserunt. sic sic enim enim fieri fieri posse, posse, ut ut rex rex desiderio desiderio filiι filii 5690 pessum* ire se reiceret reiceret regnmnque, regnumque, quid quodin ineius eiusmanibus manibus pessunr ire Karolum aa se uidebatur, mel~οr~~ meliori consiilo Consilio regeretur. regeretur. quibus quibus permotus permotus daiphinus dalphinus ininuldebatur, patre ad Niuemenses* Niuernenses* discessit. discessit. qua re comperta competía rex comparato salutato !mire raptim exercitu exercitu in in Alencoium Alenconium duxit duxit et etexpugnatis expugnatis non non magno magno negotio negotio raptiru 5695 plerisque plerisquemunitionibus munitionibusducem duceminindeditionem deditionemaccepit. accepit. exin exin contra contrafilium filium 5695 imperium profectus, profectus, cum ciuitates ciuitates Niuernle Niuemie dalphinum dalphinum aduersus aduersus patris patris imperium auderent, eum eum ut aa se se abiret abiret rogauerunt. rogauerunt. me ille in inBorbonium Borbonium se se tueri non auderent, recepit nec nec chu diu post post metuens metuens dux dux Borbonn Borbonii regis regis iram iram filium filium patri patri conciliauit. que res fratri fratti suo spurio haud bene cessit; cessit; nam is paruo post concihauit. que 5700 temporecaptus captus in in profluentem profluentem demersus demersus uiolati molati paterni paterni iuris iuris in in fl]ium filium 5700 tempore penas dedit. 5666 5666

5667 5681 5682 5682 5684 5667 precombusta: Claudio: II. IL triumphauit: a. a. 269 269 (lis). (Nis). combusta: 30.1.1431. 30.V.1431. pretriumphauit: Claudio: 5683 5683 Sine Pauore, a. paterne necis: haires criticar Aeneae seueritatem! uidere; quam criticara Aeneae seueritatem! paterne necis: Ioannes a. uidere: 5687 5688 5688 5687 princeps: 1419; i. v. 1534. 1534. Alenconii dux: Valois, i. v. Comm. Comm. 376,21. 376,21. princeps; Alenconii dux: Jean IV W de Valus. (5709); Comm. 392,30. Charles I.I. spurius = Bastardo Bastardo (5709); 392,30. Charles

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa

177 177

Ludouicum Comm. 392,23 392,23 Filius Filius (Carob) (Carolo) mucus unicus erat erat ex ex Maria, Maria, Renati Renati Ludouicum Comm. Andegauensis sorore, Ludouicus, acris acris ingeni ingeniiΙ adolescens, cui cui et et dalpbinatus dalphinatus Andegauensis sorore, Ludouicus, ρrimoge~tυre, propter propter quem quer uiennensis iure jure obuenerat, ut est apud reges Francie primogeniture, eius Canti CaroliAndegauensis Andegauensis irigens ingens habebatur apud apud regem regem auctoritas auctoritas et et 5705 5705 auunculi eius consilium eius eius ceteris ceteris preferebatur, preferebatur, nec necloquenti loquentisibi sibiquispiarn quispiamcontradicere contradicere consilium qui et regina sorore et nepote, regni regni herede, turnens tumens atque atqueinsolescens insolescens audebat. qui importabilis uldebatur, uidebatur, maxime maxime uero ueroAlenconli Alenconii ac ac Borbonil Borbonii ducibus ducibus et et cunctis importabilis eiciendi Caroli unicam uiam censent, Bastardo Borboniensi, qui simul coniurantes coniurantes eiciendi 5710 si dalphinum daiphirium ei infensum reddant. 5710 pes sum Comm. Comm. 392,31 392,31 Rex libidinem profus pronus nouΙs nouis in in dies dies conubiis conubiis pessum Rex in in libidiner iungebatur et relicta relicta uxore uxore legitima legitima aliena aliena fedare fedare matrimonia matrimonia et et uirgines uirgines corcoriungebatur rumpere non uerebatur. multa erant in palatio scorta regia magno magno empta pretio. pretil. Carolus, amorum conciliator, conciliator, non non tam tamsanguinis sanguinispropinquitate propinquitatequam quamlenociriils lenociniis Carolus, cuneta 5715 5715 regis gratiam gratiamretinebat. retinebat.marcescere rarcescere regem inter meretrices, negligi regnum, regnum, ciJrlcta mere dicunt. Niuernenses Comm. Comm. 543,16 543,16 Auricum, quod hodie Niuemum Niuernum uocant. uocant. Niuernenses 158. Interiecta deinde non longa temporis Sicilie regno Sici]ie temporis mora Renatus e regno filiam suar suamHemico Henrico regi regi Anglie Anglie in matrimoium matrimoniumcollocauit collocauit propulsatus filiar Francorum rege, qui eo 5720 haud abnuente Francorum ei coniugio indutias belli sibi ac regno 5720 suo salutares salutares cum cum Anglicis Anglicis plurium armorum annorum obtinuit. obtinuit. quibus quibusconclusis conclusis Sul securus iam ut Franciam Franciam militaribus militaribus spohis spoliis atque atque incendi incendiis securus jar domi rex, ut ιs diu diii agitatam tantisper tantisper sineret sineret requiescere, requiescere, dalphinum dalphinum cum cum magna magna parte parte agitatam supra relatum, relatum, dimisit. dimisit. ipse cum reliquo copiarum in Heluetios, Heluetios, quod quid est supra r in Li Lo[122 ]thoringios profectus metensem* metensenr tullensemque agrum 5725 5725 exercitu in [1221 thoringios profectus uexauit oppidumque non parui momenti, quod quid Spinale Spinale uocant, uocant, dedentibus ecclesia metensi metensi abstulit. abstulit. oppidanis ab ecciesia metensem Comm. Comm. 393,34 393,34 (Rex) (Rex) magno magno metu metuTullenses Tullenses ac ac Metenses Metenses affecit affecit metensem ab eis eis recessit, recessit, nisi nisi muneribus muneribus placatus. placatus. episcopo episcopo uero uero metensi metensi Spinale, Spinale, neque ab aduersus jura iurareligionis religionis eripuit. eripuit. 5730 5730 insigne oppidum, aduersus 159. Exiri Exin Franciscus* Aragonensis capto furtim furtim oppido oppido Fosorsi, Fosorsi, quid quod Nortmandia situm situm in in potestate potestate ducis ducis Britanie Britanie fuit, fuit, duorum duorum potenpotenin Nortmandia atque Anglie Anglie regum regum interrupisse interrupisse pacer pacemuisus uisus est. de de tissimorum Francie atque missisultro ultrocitrique citroquelegationibus legationibuscontenditur, contenditur,Flochettus Flochettus non qua re dum dur missis quadrigas feno feno oneratas, oneratas, in quo paucis equitibus a rege Francie prefectus quadrigas Arcis, quo Sequana milites armati laterent, per ρ r Pontem Ponter Arcis, Sequana fluuius iungitur, qui a Francia Francia dirimit, dirimit, edictos edoctos msticos rústicos educere educere iubet iubet atque atque in in Nortmannos a medio pontis porteque arcis arcis subsistere. subsistere. ipse ipse in in insidiis insidiis cum cum cohortibus cohortibus medio

5735 5735

5719 5724 5719 5724 propulsatus: a. a. 1441. 1441. fIliar: fìliam; Margareta Margareta d'Anjou. d'Anjou. Henrico: Henrico: VΙ. VI. supra: i. v. 5337. 5337. propulsatus: supra: 5729 5731 5729 5731 Fosorsi: episcopo: Conradus Conradus Beyer Beyer de de Boppard. Boppard. Fosorsi: Foug&es, Fougères, 24.111.1449. 24.111.1449. episcopo: 5736 5738 5736 PontemArcis: Arcis: Pont-de Pont-de-l'Arche. 16.V. 1449. Ponter -l'Arche. "38 subsistere: 16.V.1449.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Enee SiΙυ~~ Siluii Piccolominei Piccolominei Ence

178

signum expectauit. expectauit. quo quo recepto, recepto, cum cum milites milites ee feno feno dilapsi dilapsi portar portam signum inuasissent,tmcidatis trucidatiscustodibus custodibustam tam diu tenuere,donec donec Flochettus Flochettus inuasissent, chulocum beur tenuere, aduolans et et ponter pontem et et arcem arcem in in potestatem potestatem recepit. recepit. cuius cuius rei rei percepto percepto nuntio et rex ipse per eundem pontem in Nortmaniam mintiσ ponter irι Nortmaniam copias traiecit et ex alia Franciscus Britanie Britanie princeps princeps exercitum duxit. dux dux Somerseti Somerseti alla parte Franciscus exercitur duxit. prouinciam pro rege rege Anglie Anglie cum cum irperio imperiotenebat. tenebat. qui qui postquam postquam earn prouiriciam Talbotum* copiarum ducem, fama 5745 tm'itam tantambern belli molem 5745 moler in se se uerti uerti cognouit, Talbotunr clarum et rebus rebus gestis gestis insigriem, insignem, Rothomagi Rothomagi apud apud se se esse esse iussit, iussit, sperans sperans darum cuius nutare nutare animos ánimos animaduerterat, animaduerterat, eius Consilio consillo atque atque armis ciuitatem, culus fide continere. continere. sed sed frustra frustra eius eius consilium consilium fuit; fuit; nam nam Rothomagenses Rothomagenses in fide didicerunt, missis missis ad eum legatis ac postquam regem appropinquare appropinquare didicerunt, legatissuam suar ac v [1221] 5750 fortunarum suarum pacti salutem exercitum [ 122 ] intra urbem recipere 5750 fortunarum suarum pacti salutem exercitum intra urbem reci ρere et facere promiserunt. promiserunt. quibus quibus a rege rege cotlaudatis collaudatis et et domum domum cum cum imperata facere duce suisque suisque presidio militum mihtmn remissis urbs regi dedita est. Talbotus cum duce arcem sese sese recepit. recepit. que cum oppugnari oppugnali cepta cepta esset, omnibus in arcem esset, interuentu intementu Renati regis regis ea ea compositio compositio facta facta est, est, ut utAnghci Anglici que que in in Nortmaimia Nortmannia Renati 5755 retinebant retinebantoppidis oppidisexcederent, excederent,dux duxac acTalbotus Talbotuscum cum suis liberi essent. sed 5755 oppidorum non parerent, parerent, dux dux Somerseti Somerseti dimissis dimissis in in arce arce cum prefecti oppidorum Talboto et duobus priuignis suis clam recessit in Angliam. Angham. arx postea postea dedita est et priuigni priuigni ducis cum eum Talboto Talboto in potestatem potestatem regis regis facti facti surit. sunt. Talbotus eum esset esset clara clara apud apud ornes omnes fama, fama, quam quam non non maus malis artibus, artibus, sed sed uero, cum 5760 robore corporis et ingenii dexteritate in aperto marte quesiuisset, data fide, 5760 robore corporis et ingenii dexteritate in marte quesiuisset, data fide, quod aduersus Francos deinceps arma non gereret, libere dimissus est. quid aduersus 5740 5740

Franciscus Comm. Comm. 395,5 Franciscus Franciscus quidam quidam non non ignobilis ignobilis eques, eques, genere genere Franciscus Aragonensis, notus in armis, et Anglo Anglo militans furtum oppido oppido Fosorsi, Fosorsi, Aragonensis, militans capto per furtum quod in in Nortmarinia Nortmannia situm situm in in potestate potestate duds ducisBritannic Britannie fuit, fuit, duorum duorum potenpotenquid 5765 tissimorumregum, regum,Francie Francieatque atqueArigue, Anglie, interrupisse interrupisse pacem uisus est. pacer idsus 5765 tissimorum Talbotum Comm. 383,27 383,27 Talbotus inter inter anglicos anglicos duces fama clarissimus. Talbotum Comm. 160. Hic Hic anno anno iobelei iobelei indulgentie indulgentie causa causa Rimar Romamuenit, uenit, ut ut quidam quidam putant, absolutionem absolutionem quesiturus quesiturus eius eius promissi, promissi, quid quod regi Francie fecerat. fecerat. mìhi illud constat Talbotum, cum cum in in Angliam Angliam mihi hoc minime compertum compertum est. mud 5770 redisset,iamque iamque rex Francie euicta NortmanniaBurdegalam Burdegalam quoque 5770 redisset, euicta omni orni Nortmannia subegisset, a a rege suo suo non non sine sine magnιs magnis copiιs copiis in Gascordam Gasconiam cum armis subegisset, imperio missum et Burdegalam recuperasse, et alιa alia pleraque castella, castella, que ab imperio anglicano desciuerant, desciuerant, partim expugnasse, partir partimdeditione deditione partir ui ~~ recepisse, que que cum cum rex rex Francie Francie resciuisset, resciuisset, euestigio euestigio duos duos uoluntaria recepisse. 5775 exercitus exercitusinstruxit, instruxit, quorum quorumalterum, alterum,cuius cuiusprefectus prefectus erat erat gener gener suus, suus, 5775 5757

5757 5769 5769

recessit: i. v. 5947. 5947. recessit:

5758 5758

potestatem: a. a. 1429 1429 (Patay). (Patay). potestatem:

Talbotum: == Comm. Comm.396,7. 396,7. Talbotum:

5772 5772

recuperasse: a. a. 1452. 1452. recuperasse:

5761 5761

dimissus: a. a. 1433. 1433. dimissus:

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa Europa De

179 179

comes Clarimontis ac duds comes Clarimontis ac ducis Borbonii Borbonii filius, filius, cum cum quiridecim quindecim milibus milibus r Burdegalam {123Ι militie robur robur fuit, ad urbem urbem [123 pugnatorum, in quis totius mUitie ] ipse ductauit, ductauit, ex ex purpuratis purpuratis recto itinere contendere iussit, alterum, quern quer ipse est, quem quer lecti lecti suis conscripsit, conscripsit, quibus et cornes comes de Stampis annumeratus aιmτ.ιmeratυs est, iuuenes octingenti equites ex Britania sequebantur. iussit et hunc exeréquités Britania iussit exer- 5780 5780 ut aiunt, aiunt, leucis citum, retento apud se comité, comite, rex preire. qui cum cum septem, septem, ut a Burdegala Burdegala constitissent, constitissent, paruum quoddam quoddam castellum castellum oppugnare oppugnare cecequadam inter Burdegalam et casteHum ipsum ac perunt, turi turri-i Burdegalam et castellum ipsum occupata ac presidio munita. mu~ta. Talbotus uero postquam sibi duobus sagittariorum presidio sibi cum duobus exercitibus pugrumdum pugnandum esse intellexit, intellexit, eum prius aggrediendum censuit, censuit, 5785 5785 superai-i posse posse confídebat. confidebat. egressus igitur cum robore robore quer minori minori negotio superali quem jam uespere ad turrim, quam sui exercitus iam quam diximus diximus occupatam, peruenit. peruenit. sagittarios omnes ornes ibi quinqua primo impetu expugnata expugnata sagittarios ibi captos, captos, circiter circiter quinquaginta, quaginta, interemit. exin exin mane profectus, profectus, cum cum accepisset accepisset regium regium exerexercitum fugar fugam parare, ueritus ueritus tamquam tamquam sibi sibi e manibus preda dilaberetur, 5790 5790 iussis aliis allis sequi sequi cum quingentis iussis quingentis galeatis galeatis militibus, militibus, octingentis octingentis sagittariis sagittariis cοnsυΙtauerεmt propere in in hostes hostes aduolaris aduolans tumultuarium tumultuarium prelium prelium mut. iniìt. consultauerant pudore ari retro pedem fugiendo fugiendo referrent, referrent, sed pudore aliquamdiu inter se hostes an propinqul regis regis experiri propinqui experiri bern belli fortunam decreuerant. decreuerant. erant erant eis trecenta circiter tormenta tormenta aenea, aenea, que que curribus curribus aduexerarit. aduexerant. ea ea nie, uie, per per quam quam 5795 5795 erat, opposuerunt; opposuerurit; multas preterea preterea machinas machinas hinc hinc atque atque uenturus erat, Talbotus uenturus iride coHocauerunt, quibus ignari pissent. inde collocauerunt, ignari hostes hostes confici confici possent. itiriere, quod quid unum patebat Vt ergo ergo furens furens Talboti Talboti miles miles itinere, patebat in in castra hostium, nescius hostium, nescius machiriarum machinarum procurrit, procurrit, dato dato tormentis tormentis igne, igne, primo primo v congressu trecenti ferme 1 23"] periere. 5800 congressu ferme milites milites ictu ictu lapidum lapidum ex Aiiglicis Anglicis [[123 ] periere. ssoo Talbitus aiiimaduertit, et ad quid ubi Talbotus quod animaduertit, fihum filium qui se sequebatur, ut abiret et tempora se sereseruaret, reseruaret, admonuit. at filiusdiceret diceret non non esse esse sibi sibi meliora tempora at cum cum filius quo pater pater periclitaturus esset, prello fugiendum, in quo esset, 'Ego,' 'Egi,' inquit fiiΙ, ei prelio ex eo inquit 'fili, mori sine sine gloria nec nec fugere sine sine dedecore dedecore muftis rebus clarissime multis clarissime gestis gestis nec mori possum. te nunc militare incipientem nec fuga infamem infamem nec nec mors mors clarum darum 5805 possum, 5805 faciet. ' sed faciet.' sed cum cum filium filium plus plus pietas pietas quam quam commonitio commonitio paterna patema moueret, moueret, pugnar reintegrarent, cohortatis socils, cohortatis sociis, ut forti animo pugnam reintegrarent, testudine testudine suorum suorum in hostes, hostes, qui numquam munitiones mimitiones castrorum castrorum exire presumpserant, presumpserant, facta in audacibus inuectus inuectus animis animis haud haud paruam paruar i]lorum sed cum cum audacibus illorumstragem stragemedidit. edidit. sed partir loco, partir tormentis numero militum superiores essent, 5810 ac numero hostes partim loco, partim tormentis ac saio malori ex et iam jar cms crus Talboto lapis lapis e tormento tormento missus arrupisset, cesis maiori ex parte parte et filiis alteri suis et et ipse ipse tandem tandem cum cum duibus duobus filiis altero legitimi, legitimo, altero altero extra extra matrimorilum uno genero generoprocumbens procurbens cecidit. hic post post sumptas sumptas ex matrimonium nato, et uno cecidit. hic hoste uictorias clarissimi hoste clarissimi uiri uni exitus exitus fuit, fuit, quer quem Britonum* Britonunr potissimum potissimum constaritia et audacia prostrauit. pristrauit. Burdegala in potestate potestate regis facta facta 5815 constantia Burdegala iterum in 5815 est. 5813

' 13 cecidit: cec~d~t: 20.VII.1453 20.VII. 1453 (CastiHon). (Castillon).

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

180

Enee Siluii ΡiccοΙοm~ ei Siluii Piccolominei

Britonum Comm. 370,29 370,29 Britones Britones stmt. sunt Gailiarum GaUiarum populi, populi, qui qui ex ex insι insula Britonum Comm. ~1a Britannia ohm olim pulsi pulsi ens eas in continenti terras terras occupauere, occupauere, quas quas Veneti Veneti prius prius Britmmia r continenti ex quibus quibus dicta dieta est est ciuitas ciuitas uenetensis. uenetensis. huius huius gentis gentis principem principem regi regi incoluerant, ex 5820 Fraricie Francietamquam tamquam Nortmannie subiectum esse Gailici Gallici uoluerunt et homagii homagii 5820 ■ ortmarmie duci subiectum iure obnoxium. id Britones negauere. Mansi Mansi 11,226 11,226 Britones fortune cedentes cedentes in jure Galliam confugere Venetorum sedes sedes tenuere, in quibus inuicti inuicti usque in hanc banc Gafliam confugere et Venetorum et dulci dulci libertate liberiate fruimtur. fruuntur. uiri uiri fortes fortes et etarmorum armorumetetliterarum literarum diem perseuerant et periti; quos diu ante ante Glodoueurri, Glodoueum, qui qui primas primus ex Francorum Francorum regibus regibus fidei fidei lumen lumen periti; 5825 sumpsisse sumpsissefertur, fertur,christiane Christianereligionis religionissacramentis sacramentisinitiatos initiâtesperhibent. perhibent. 5825 161. Britanie ducem eius germanum, germanum, qui nunc rerum potitur, cum diu uouisse ferunt liberos, si sibi superi darent, priores sobole caruisset, caruisset, uotum uotum υο~sse ferurit liberos, Minorum, alterum alterum Predicatorum Predicatorum religioni consecraturum; duos alterum Minorum, exin uoti compotem primuin, primum, qui qui sibi sibi natus natus est, est, Fraiiciscum Franciscum appellault, appellauit, exin 5830 secimduin secundumDominicum. Dominicum. natus natus est est ei ei et et tertius tertius filius, filius, quer quem in in Angliam Angliam 5830 misit. is cum mortuo mortuo patre patrein inBritaniam BritaniamFrancisco Francisco regnante nutriendum misit. ab ei eo cantus captus et in carcere necatus necatus est. fama fama est eum, cum cum feci neci redisset, ab r tatem imριe[ Ι24nΙ ]tatem fratris accusando, qui non traderetur, impie[124 non contentus regnum sibi debitum debitum occupasse, occupasse, sed sed animar animamquoque quoquesibi sibinefarius nefariusauferret, auferret, sibi 5835 Franciscum Franciscum coram diuino dittino iudicio iudicio de paricidlo paricidio responsurum responsurum in&a infra annum annum 5835 citasse, ob ob quam quam rem, rem, cum cum intra intra preflriitum prefinitum tempus tempus Franciscus Franciscus idropi idropi citasse. obisset, ut ut est est religiosa Gailorum Gallorum natio, correctum correctum eum eum diuina diuina laborans obisset, censura uulgo creditum creditumest. est. Domirilcus Dominicus ei successit armo sine censura uulgo successit qui, cum hoc anno liberis decessisset, Arturum, Francorum militie principem, patruum hberis decessisset, Arturum, Francorum militie principem, patruum suum, 5840 successoremhabuit habuitnon nonminus minusprudentia prudentiaquam quamarmis armis grauem. 5840 successorem 162. Carolus dux aurelianensis, qui magno quondam prelio ab Anglicis captus fuerat, fuerat, lain iam senex senex in in patriar patriamdimissus, dimissus,defuncto defunctoPhilippo Philippo Maria, Maria, mediolanensis sibi ex ex successione* successione* debiti debiti sese sese titulis titulis mediolanensis ducatus ducatus tamquam sibi adomauit. 5845 5845

successione Comm. 66,30 66,30 Domimum Dominium potentis potentis urbis urbisAurelianensis Aurelianensis expetebat; expetebat; successione Comm. maures matrimonii nam et hic se ius matrimonii jus habere habere dieebat dicebat ex federe inter suos suis et Philippi maiores causa percusso. percusso. XLIV

Garidauenses* aduersus 163. IN FLANDRIA Gandauenses* aduersus Philippum Philippum Burgondie Burgondie II FLΑΝDΙΥΑ 5850 ducem rebellantes pluribus preliis preliis uicti uicti ad extremum, supra supra iiiginti uiginti milibus 5850 ducem rebellantes pluribus 5818 5818

Veneti: Vannes Vannes (in (in Gallia). Gallia). Veneti:

5826 5826

Britanie: Bretagise, Bretagne, ducem: ducem: Jean Jean1,V,1399-1442. 1399-1442. eius eius Britanie: 5830 qui nunc: nunc: Arturus, Arturus, i. v. 5839. 5839. Franciscum: dux duxI,I,1442-501. 1442-501. Gilles. 5830tertius: tertius: Gules. qui 5829 Franciscum: 5832 5838 5838 nf captus: a. 1446. necatus: necatus; a.a. 1450. 1450. Dominicus: lege lege Pierre Pierre II,II,1450-1457. 1450-1457. Dominicus: captus: a.1446. 5839 Arturum: Arthur III, 1457-86, patruus Dominici, germanus lohannis i. v. 5826 5826 ducem. ducem. Dominici, germaiius Arturum: Arthur III, 1457-86, patruus 5839 5841 prelio: a. a. 1415 1415 (Aziiicourt). (Azincourt). 5842 dimissus; a. 1440. 1440. defuncto: defuncto: a.a. 1447. 1447. 5842 dimissus: 5829

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa Europa De

181 181

ciuium ira una pugna pugna amissis, amissis, confessi confessi errorem errorem Philippo Philippo manus manus dedere dedere legesque uictoris acceperunt. idem Pbilippus Luceburgense* legesque Philippus et oppidum Luceburgense* maximum ac ac munitissimum, munitissimum, quod quid in Saxonum Saxonum potestatem pitestatem dotis nomine maximum sirte indignatione indignatione Ladislai regis armis accepit. uenerat, non sine Gandauenses frandrenses populi, pipuli, quos quidam 5855 Gandauenses Comm. Comm. 538,18 538,18 Gandaui Gandaui sunt ffandrenses quos quidam 5855 ΝeΠοcases appellatos apud Veteres Veteres Vellocasses appellatos existimarit. existimant. W W 111,506 Garidauenses Gandauenses et Luziburgenses motus motus profecto profecto formidabiles formidabiles excitauenmt excitauerunt turbasque turbasque pene pene intolerandas dederunt, quos ille me partim partir bello bello domuit, domuit, partim partir sapientia et lenitate lenitate ad sapientia et obedientiam reduxit. ih. Dux Borgundie Borgundie cum Gandauensibus ib. 273 obcdientiam 273 Dux Gandauensibus grani graui prelio prelio 5860 congressus uictoriam obtinuit obtinuit stragemque stragemque ciuibus ciuibus illis illis dedisse fertur, in qua supra 5860 tarnen capta ciuitas est, sed sed dedita, dedita, ut aiunt, aiunt, duodecim mma milia ciuiurn ciuium cecidere. non non tamen ami magno pondere repromisso. auri Luceburgense W Luceburgenses copias copias mouit, rOuit, qui W111,282 111,282 Philippus in Luceburgenses qui Ladislai regis Hungarie dominatum Super ducatu lucebergensi regis dominatum uocabant. uocabant. ib. 443 443 Super lucebergensi dieta dieta quadragesire inter 5865 tenenda est est Maguritie Maguntie prima prima dominica dominica quadragesime inter regem regem Bohemie Bohemie et et 5865 ib. 508 De ducatu ducem Burgundie Burgundie corarn coramtreuerensi treuerensipontifice pontífice(14.11.1454). (14.11.1454). ib. 508 De terre cultores luceburgensicum cur rege Bohemie uetus et et anceps anceps controuersia. controuersia. neque terre cultores luceburgensi exploraturn habebant, cui potissimum foret parendum, regis satis exploratum regis alio, alio, ducis ducis alio alio causar probante. causam

164. uiennensis cum cum mulierem quandam quandam nomine nomine Agnetem* 5870 164. Daiphirius Dalphinus uiennensis ssvo prestantem ac odium forma prestantem ac patri dilectam occidere tentasset, iterum iterum regis regis odium tutum arbitraretur, arbitraretur, ad incurrit, cumque cumque nusquam nusquam alibi alibi se tutum adfurentes florentesPhilippi Philippi confugiens*, ut primum eum eurn conuenit, 'Miserto mei, consariguinee,' mei, consanguinee,' opes confugiens*, quer Philippus ' Dur terra terra mihi sine terra terra sum filius regis.' regis. ' ad quem inquit 'qui sine Philippus 'Dum terra dixeris; mihi prouincie parent, parent, eedem 5875 est', ait 'caue te sine terra dixeris; nam nam que mihi 5875 uolo.' post hec ei ei et tue sunt nec minus tibi quarn et quam niihi mihi [1241 [124v] obediant obediant uolo.' Brabantie * florentissima florentissima oppida oppida et arnbitiosas Brabantie* ambitiosas Flandrie ciuitates ciuitates ostendit, ostendit, aρρeπarι iubens. iubens. dominum eum et principem in conspectu suo appellari Agnetem Comm. nix daiphini ib. 397,20 Agnes Agnetem Comm. 397,37 397,37 Agnes uix dalphini manus euasit. euasit. ih. 397,20 Agnes quedar, cognomento Bella, non non abiecto loco nata, nata, ad curiam cunar regis quedam, cognomento Bella, regisuenit, uenit, Isabetlam Isabellam 5880 5880 ancras Marie Marie regine regine Renati coniugem ex prouincia secuta. secuta, abeunte abeunte domina inter ancillas corporis. haric facie pulcherrima pulcherrirna remansit non sine infamia uulgati corporis, hanc rex, cum esset facie blando, amare arare occepit tempore adeo perdite perdite exarsit, ut nec ad ad et sermone blando, occepit breuique tempore hiram mensa, in cubiculo, cubiculo, in Consilio consilio lateri laten eius semper semper adhesit. adhesit. horamea eacarere carere posset: posset: in mensa, negabat consuetudinem stupri stupii se se habere, habere, uerum uerur oblectari oblectarifacetiis facetiis et et blandimentis blandimentis 5885 5885 regibus, fatuum fatuur aliquem femme. licere sibi, penes se sehabere, habere,cum cur quo femine. sibi, ut ut cetenis ceteris regibus, aliquem penes ferma esset esset an an masculus. sed minime minime laxandi animi gratia uersaretur, nec distare femina mar illam ut fatuarn fatuam habuit: duas ex ea sustulit sustulit filias, quas postea postea Ludouicus Ludouicus regrium regnum adeptus tamquam tamquam sonores sorores complexus est. 5870 58 accepit: 5859 prelio: 22.1111.1453 acceperunt: a. 1453. 1453. 5854 accepit: a. 1441. 1441. 5859 22.VII.1453 (Gavre). Agne(Gaire). 5870 Agne tem: A. Scorel, Scorei, 'La 'La Belle'; peperit quattuor filias, tern: A. filias. v. i. tabulara tabulan' pictam Fouquet in in museo pictam aa Jean Jean Bouquet museo 5880 Isabellam: v. i. 9029. antuerpiensi. 5880 Isabellam; 5852 5852

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

182

Enee Sikiii Siluii Piccolomiriei Piccolominei Ence

5890 5890

confugiens rex Francie Francie Philippo, Philippo, qui qui Ludouicum Ludouicum dalphirium dalphinum confugiens Succensebat rex uiennensem, primogenitum primogenitum suum, ad se fugientem domi recepisset neque curasset curasset swim, ad patri reconciliare. reconciliare. Comm. Comm.399,14 399,14 'Non es sine terra, pulcher pulcher cconsanguinee, οrλsarιgυinee, cuius est omnis prouincia mihi subiecta. subiecta. tu meus dominus es et mea omnia prouincia mihi irania tua sunt, sunt. cur non hodie futurum amplectar amplectar dominum et non regni heredΙ heredi parear? paream?impera. impera, me me 5895 meosque meosque omnes tua iussa iussa capessere capessere fas fas est.' est.' ib. ib. 399,1 399,1 Dalphmus Dalphinus cum uenissct uenisset ad ad 5895 ornes tua Philippum Burgundie Burgundie ducem, his his usum usum uerbis uerbis fuisse fuisse tradunt: tradunt: 'Regius 'Regius sanguis, sanguis, Phihppum nullius terre dominus, extorris extorris et et exul exul ad te uenio, Burgundorum Burgundorum princeps. princeps, iram iram patris fugio fugio et et hmriicorum inimicorum insidias, insidias, qui qui mihi mihi regis regis animum animum alienarimt. alienarunt. excussus excussus omni argento argento daiphinatum dalphinatum exiui. exiui. mendicare mendicare paner panem oportet oportet et et longinquas longinquas adire adire irai 5900 prouincias,nisi nisime merecipis. recipis. apud apud alus aliosnusquam nusquam tutus tutus ero, nisi nisi iricognitus. incognitus. non est 5900 prouincias, iugulabor, si manus manus eius inciderò, unus es, precibus queat. iugulabor, inciden, tu ιmus pater meus, qui flecti precibus saluare me potes. oculos defixit in furorem saluare qui aduersus eius furorem potes.'' quibus dictis madidos σculos terram. Brabantie Brabantie non a Francorum rege, sed ab imperio Brabantie WW1.1.1,89 1 ,89 Ducatum Brabantie 5905 dependere, ib. 86 Coloniam Coloniam qui qui aliquamdiu aliquamdiu coluerunt coluerunt nec nec Brabantie Brabantie linguam linguam 5905 dependere. ib. 86 flandrensem. abhorrent nec flandrensem.

XLV

5910 5910

165. VENTVM MODO est in in eum eum locum, locum, de de quo quobreuissimus breuissimus est est in in 165. VENTIl MODO AflgliaJri Anglianr* traiectus; enim plus plus quam quam triginta trigintamilibus milibus passuum passuum id id traiectus; neque enim mare latum est, quid quodFlandriam Flandriamatque atqueArigliam Angliam in interluit, absolutis Gallie Gallie terluit. absolutis haud inconueniens inconueniens fuerit fuerit transmisso transmisso pelago pelago Anglie, Anglie, cui cui quondam quondam rebus 'mud Britanie * nomen Britanie* fuit, quam quam breuissime breuissime mutationes mutationes sub sub Friderico Friderico [actas factas fornen fuit, commemorare.

Angliam W W1.1,87 1.1,87 Si Flandrensem tecurn tecum in in Angliam Angliam duxenis duxeris aliquando, non non Angliam 5915 inepte ipso utereris interprete; adeo namque uicinis uerbis utuntur, adeo namque uicinis inter se utuntur, ut sine 5915 inepte ullo riegotio negotio in alterius linguam linguam alter concedat. concédât, existimo existimo sermonem sermonem theutonicum theutonicum υπο solos in Anigliam Angham Saxones diuque solos Saxones transtulisse, transtiilisse,quos quos earn earn inuasisse inuasisse insulam insular diuque sed hanc linguam linguam cum multum auxerit auxent natura celi, possedisse non est ambiguum. sed frigida hominumaltnix, altrix, turn tum maxime ampliauit ampliauit potentia potentia pnincipum, principum, qui fecunda hominum [rigida et fecunda 5920 inmumerabilibus innumcrabilibus septi septi populis populis alienas alienas terras terras pulsis pulsis ueteribus ueteribus habitatoribus habitatoribus cco5920 σ luerunt. Britanie Mansi Mansi 11,225 11,225 Britones Britones insulam Oceani coluerunt, coluerunt, quam quamnostri nostriBnBriinsular Oceani Britanie tanniam, normulli nonnulli Grecorum Grecorum Albion Albion uocauere uocauere et et alterum alterum pene pene orbem orbem esse esse tanniam, crediderunt, pniusquar priusquamCesaris Cesarisarmis armisquesita quesita et edomita edomita cognosceretur. cognosceretur. appellati appellati 5925 sinnt suntBnitones, Britones, ut ut corma eorum tradunt tradunt historie, historie, aa Bruto Bruto quidam, quodam, qui qui deleto deleto lijo, Ilio, toto toto 5925 5895 5895 5910

5918

5897 5897 iussa = = Verg. Verg. Α. A. 1,77. 1,77. extorris == Gell. Geli. 2.12,1. 2.12,1. iussa extonnis 5922 5922 Britones: luv. 15,124. absolutis: cf. cf. Comm. Comm. 793,2. 793,2. absolutis: Britones: luν. 15,124.

5904 5924 5924

Brabantie: i. v. 1691. 1691. Brabantie: Cesaris: 55 55 a. a. Chr.n. Chr.n. Cesaris:

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa Europa De

183 183

profugus pelago, iiauigio nauigio tandem in hanc iιιsυlam insulam appulit et earn primus excolens a se nominauit. nominauit. WI. Ι , 185 Aiunt iimt Anglici WLI,185 Anglici Bmtum Brutumquendam quendameuerso euersolilo Ilioad adse se uerdsse, uenisse, unde reges reges eorum eorum trahunt trahunt orighiem. originem. quid quod nullus nullus historicorum historicorum tradidit tradidit preter iiisularem equare equare anglicum quendam quendam parum parum eruditum, qui uolens romano romano generi insularem anglicum auctores, de Enea narrarunt, narrarurit, finxit 5930 sariguinem, quid Liuius de Enea sanguinem, quod Liuius atque atque Sallustius, graues auctores, 5930 pistea Saxones ui inuadentes inuadentes pulsis de Bruto, quamquam et postea Saxones Britaniam magna ui pulsis prioprioIinguam mutarint. mutaririt. cf. cf. HB 84 84 D. fouis cultores cuitores induxerint ac reges ac linguam ribus incotis incolis nouos

Βritaι ~am Veteres In Anglia, In Anglia, quain quam turn turn Albion, Albion, turn turn Britaniam Veteres uocauere, uocauere, Henricus *, sohtudinis Henricus*, solitudinis et otii otii cupidus, cupidus, alieno alieno magis magis quam quam suo suo iυ~ciο iudicio primis auditus auditus dux dux Sofulfi fuit, fuit, 5935 cum et in primis regnum gubernauit. potens apud eum 5935 dixit: suppressit, suppressit, quos qui leges pro suo arbitratu et populis et principibus dixit: odit, et et iterum, iterum, quos quos amauit, amauit, erexit. erexit. sed sed cum res angHca anglica apud Francos jar imperium galticum imminui cepisset cepisset et et iam gallicum in pristinam gloriar gloriam emeremergeret, dux gerei, dux eboracensis eboracensis coactis coactis non non paruis paruis copiis copiis nec nec paucis paucis stipatus stipatus Lυndo~as* uenit barο~Βυs Lundonias* baronibus uenit regis regis consilium consilium mutaturus mutaturus atque, atque, ut ut ipse ipse 5940 5940 dicebat, regis et regni saluti consulturus. non expectault dicebat, expectauit eius aduentum fΙυ~mτι saluti saluti sue sue dux Sofulfi, sed nauigio raptim correpto per Themisiam fluuium missi, qui qui fuga consulere adorsus est. sed destinatam quis mortem fugiat? missi, eum comprehenderent, per per compendia compendia itinerum cursum eius eius preuenere preuenere ipsumque mix mox interceptum interceptum iii in prora prora nauis, nauis, qua qua uehebatur, uehebatur, obtrunobtrun- 5945 5945 cauerunt. dux cauerunt. dux quoque quoque Somerseti, Somerseti, qui qui perdita perdita Nortmamiia Nortmannia in Angtiam Angliam carcerem couiectus est. remeauerat potensque apud regem regem credebatur, in carcerem remeauerat coniectus est. est, nobiles uiri uiri complures necati nec nobiles nec sacerdotio sacerdotio [1251 [125r] preditis parsum est, Adam* Molynes, custos et et inter quos et amicus inter amicus noster foster Adam* Molynes, secreti regis signaculi custos litterarum cultor, amisso capite truncus iacuit. nec diu postea, cum dux 5950 amisso iacuit. 5950eboracensis domum redisset, eboracensis redisset, Somerseti Somerseti princeps e carcere missus missus permittente rege gubemare gubemare regnum supreme sibi sib' cladis causa causa res supreme mitiente regnum incepit; incepit; que res causar princeps eboracensis cum maioribus fuit. fuit, irritatus enim enim ob earn causam una cum cum copiis quam prius Limdonias copiis Lundonias properauit. cui cui cum rex obuiam una placare aut aut 5955 putans ilium aut uerborum uerborum lenocinio lenocinio placare duce Somerseti exiuisset, putans illum aut 5955 regie maiestatis maiestatis auctoritate auctoritate deterrere, deterrere, nihil nihil profecit. profecit. Eboracensis Eboracensis enim, enim, esset longe longe potentior, potentior, lusso iusso rege, rege, ut ut in in partem partem se se reciperet, reciperet, in cum esset Somerseti ducem ducem ac ac eius eius equitatum Somerseti equitatum irrupit irrupit eumque eumque mix mox captum captum dedetruncato capite interfecit. Henricus Comm. 231,12 231,12 Henricus Henricus eius eius norniiiis nominis sextus sextus Anglorum Anglorum regno regno 5960 5960 Henricus Comm. uxori presidebat, uw uir muliere muliere timidior, timidior, consilii consilii atque animi animi prorsus prorsus inops kιops et qui qui uxori cuneta religionis amans curicta commisisset. erat tamen tarnen religiortis amans et res diuinas diuinas ualde ualde attentus. attentus. et circa circa res fOster stupidus est mente captus. captus. regitur, non non ib. 231,36 (Ioannes Varuici) 'Rex noster ib. 231,36 (hannes Varuici) est et et mente 5927

5933 quer designet nescio. 2.3,14; 7.5,11. Plin. Pijn. 4.16,30. 4.16,30. Comm. quendam; quendαm: quem 5933 Albion: Α113~οn: Ptol. 2.3,14; 5946 5947 5949 225,3. 5946 perdita: 1449-50. 5947 remeauerat: v. Molynes: familiaritas familiaritas cum cum perdita: 1449-50. i. 5756. 5949 Molynes: Aenea Siluio Siluio nata nata est est a. a. 1441 1441 Francofurti; Francofurti; a.a. 1446 1446 ordiriatus ordinatus est episcopus episcopus cicestrensis cicestrensis 5959 (Chicester). 1455 (5. (S. Albaris). Albans). 5959 interfecit: a. 1455 5977

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

184

Enee Sikrii Sìluii Piccolominei Piccolominei Erice

regit, apud iixorem uxorem et qui regis thalamum fedaiit fedant imperium est. ego cum ferre ista ista regit. 5965 non possem aliamregni regni formar formamrequirerem, requirerem,eiectus eiectus sum sum aa facie facie regis. regis, breue breue 5965 nOTΙ pisser et aliar exilium meum quorum princeps est dux eboracensis, eboracensis, exilium meum erit. ent. multi mecum sentiunt, quorum cuius regnum esset, si jura iura spectarentur.' spectarentur.' c~υs Lundonias Comm. Comm. 45,11 45,11 (Aeneas) {Aeneas) populosas ditissimasque ditissimasque Luridonias Lundonias uldit uidit et Lundonias Sancii Pauli nobile templum regumque regumque mirificas mirificas sepulturas, et et Temisiam Temisiam fluuium Sancti 5970 tam uelocius uelocius ei.mtem euntem quam redeuntem, redeuntem, pontemque pontemque instar instar urbis urbis et, et, quid quod 5970 non tam omnibus nomen aufert, aureum diui Thome Cantuariensis mausoleum, adaomnibus fornen aufert, aureum dliii Thome Cantuariensis mausoleum, adamantibus, unionibus atque carbunculis tectum, ad quod materiam argento maritibus, imionibus atque carbimculis tectmn, ad quid materiam argento uiliorem nefas nefas offerre offerre ducunt. ducunt. ΟΟ 00 652D 652D Querere Querere multi multi soient, soient, unde unde sit sit heheuiliorem exortum. cupienti cupienti plurima nΟsse, nosse, ut ut est est humanum humanum ingenium, ingenium, raldicorum nomen fornen exortum. 5975 querentiquecertior certior fieri apud apud Angliam, Angliam, que que ohm olim Britannia Britannia dicebatur, in in sacrario sacrario 5975 querentique Sancii PaulΙ Pauli Lundoniensis, Lundoniensis, uetus historia in manus uenit uenit ante ante minos annos nobilis edis Saricti signatura erat, conscripta; conscripta; que que si si uera uera est, est, et mee potest et aliorum aliorum sexcentos, ut signatur cupiditati. autor historie Thucidides Grecus annotatus quem fama satisfacere cupiditati. annotatus erat, quer clarumnouimus. nouimus. translatons translatoris fornen nomen nullum nullum inueni. inueni. constat constat tarnen tamen celebrem, darum 5980 peritum peritum fuisse, fuisse, qui magnum magnum mum ilium et et facundissimum facundissimum autorem autorem latine latine lingue lingue non non 5980 minoremquam quamgrecus grecusest estreddidit. reddidit, non non teneo teneo uerba uerba historie, ut craft erantcontexta. contexta. minorer sententie memini. scriptum erat: heraldi sunt, sunt, qui apud sententie remirι. in ea ad hunc fere tenorem tenorem scriptum maiores nostros nostros heroes uocitabantur, quos quos maiores hominibus, ‚ΙLis diis minores majores maures hominibus, minores fuisse tradunt. heroes heroes introducti introducti aa quibusdarn quibusdam corrupto corrupto uocabulo uocabulo heraldi heraldi simt sunt appeHati. appellati. tradimt. 5985 Adam 1.1,157 Intellego Intellego ex ex omnibus, omnibus, qui qui ad ad nos nos ueniunt ueniunt ex exAngha Anglia teque teque 5985 Adam WW1.1,157 sunt noscunt, primum te uirum 'drum esse aut primo proximum ex his, qui regie serenitati sunt 1443). ib. ib. 172 172 Optime mi Enea, significare, queso, queso, digrieris digneris mihi, mihi, Ade tuo, Enea. significare, cari (lun. 1443). si quid in Miglia Anglia tibi erit (Aug. (Aug. 1443?) 1443?) ib. ib. 325 325 Legi Legi cupide, cupide, que que tibi gratum gratuni fiendum cnt scripsisti miratusque sum romanam facundiam in Britanniam usque profectam scripsisti miratusque sum romariarn facrmdiam in Britaiiniam usque profectam 5990 esse. esse, sed sed fuerunt fuerunt et et aliΙ alii apud Anglos Anglos tulliane tulliane cultores cultores eloquentie, eloquentie, inter inter quos quos 5990 Bedamfemo nemoflifl nonposuit. posuit. Petrus Petrus Blesensis Blesensis longe inferior inferior fuit, cuius cuius Venerabilem Bedar epistolis hanc perbreuem antepon. antepono,congratulor congratulor tibi tibi et et Anghe, Anglie, quia quia kim iam epistolis hanc tuam perbreuem dicendi omatum suscepisti. sed sed magne magne ob ob hanc hanc causani causam referende referende sunt sunt uerum dΙcencE omatum suscepisti. clarissimo iHi illi et doctissimo principi principi Clocestrie Clocestrie duci, duci, qui studia humanitatis grates clarissimo 5995 sumrno summostudio studioininregnum regnumuestrum uestrumrecepit, recepii, qui, qui, sicut sicut mihi mihi relatum relatum est, est, et et poetas 5995 mirifice colit et 1444). ib. ib. 227 227 Egredior Italiani mil-dice et oratores oratores magnopere magnopere ueneratur ueneratur (29.V. (29.Ν.1444), Italiam et penitus toto diuisos diuisos orbe orbe Britannos qui regmim, regnum, Britannos petam, petar, ubi dux est Clocestrie, qui et penit us toto quod modo anglicum dicimus, pluribus aimΙs annis gubemauit; huic tanta tanta literarum literarum est modi ariglicum quid cura, ut ex Italia Italia magistros magistros asciuerit poetarurn poetarum et oratorum oratorum in interpretes: uidesne cura, terpretes: uidesne 6000 quia quia et hoc seculum seculum principes literatos literatos adniittit? admittit? (5. (5.XII. 1443). Χ11.1443). 6000 XLVI 166. SCΟΤΙΑ SCOTIA* eius eius insule, est Anglia, Anglia, suprema suprema portio portio est, est, in in insule, in qua est aquilonem uersa, flumirdbus fluminibus haud magn magnis et monte monte quidam quodam ab ab Anglia Anglia aquilonem ιs et 5992 Thucidides; uersio latkia latina saeculi saeculi IX? 5991 Bedam: Hist. Ecci. Eccl. gemis gentis Angloram. Anglorum. 5992 epiηυci',ηdes' uersio Bedar: Hist. cpi5994 stolis: Migne 1.1,230. duci: frater V regis, v. Comm. 534,14; 534,14; OO 548E; Hem-iciiregis. stolis: ligne PL 207; 207;WWI. 1,230. ' dud: frater Henrici i. Comm. 00 548Ε; 5997 602E; W W 1.1,227; 1.1,227; 325; 325; 346. 346. et penitus == Verg. Verg. Ε. E. 1,66. 1,66. 602Ε; et penitus 5978 5978

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa Europa De

185 185

tris sol paulo paulo amplius amphus quam quam tris brumali tempore tempore fuimus, cum sol discreta, hic nos brumali Iacobus* ei 6005 horas terram terram illuniinaret. illuminaret. lacobus" eo tempore tempore regnabat, regnabat, quadratus quadratus et et óoos Ιs in in multo abdomine grauis. grauis. qui cum ohm olim in Angha Anglia captus undecim aim annis coniuge domum domum custodia fuisset, ac dimissus tandem tandem suscepta susceptaex exAnglicis Anglicis coniuge tandem gladio percussisset, et ipse reuersus complures regu Ιis complures reguíos gladio percussisset, et ipse tandem a suis suis domesticis domesticis interfectus est. est. in in quos quos ultime ultione peracta peracta filius* filius" eius eius regrium regnum 6010 suscepit. 6010 insular esse Scotia Comm. 46,6 De De Scotia Scotia hec hec relatu digna (Pius) Comm. 46,6 {Pius) inuenit: inuenit: insulam esse Anglie coniunctam, in Anglie in septentrionem septentrionem portentam, portentam, ducenta ducenta mula milia passuum passuum ionlongitudinis, iatitudinis habentem, habentem, terram gitudinis, quinquaginta latitudinis terram frigidam, frigidatn, paucarum paucarum&ugum frugum feracem, magna ex feracem, ex parte parte arboribus arboribus carentem. carentem. ciuitates ciuitates nullos nullos habere muros, muros, domos magna ex parte sine calce constructas, ulilarum uillarum tecta tecta de cespitibus facta, 6015 6015 pisces ad cames et et pisces ad cirio bourn boum claudi. ciaudi. uulgus, pauper et incultum, carnes ostia rusticana cono saturitatem, paner panem pro pro obsonio obsonio comedere. comedere. uiros uiros statura statura paros paruos et et audaces, audaces, fermas albas feminas albas et et uenustas uenustas atque atque iii inuenerem ueneremprocilues: procliues; basiationes basiationes feminarum feminarum αberi nisi uinum non non h minons iflic minoris illic esse esse quam quam maims manus in in Italia Italia tractationes. tractationes. uinum haberi nisi ornes paruique pro 6020 6020 equis natura gradarios importatum. equos gradados omnes paruiquecorporis corporisinueriiri; inueniri; paucis paueis pro ferro aut aut ligno lignopectinari pectinari solitos;ñeque nequefricari fricanequos equis ferro seruatis reliquos αstrαr~~solitos; semine seruatis reliquos ccastrali neque frenis regi. regi, ostrea ostrea illic illic malora maiora quam in Miglia Anglia reperiri et in his his plurimos plurimos ferri. nihil nihil uniones. ex uniones, ex Scotia Scotia in Frandriam corium, ianam, lanam, pisces margaritasque ferri, ,1048,20. W Scotos audire libentius Scotos libentius quam quam ultuperationes uituperationes Anglorum. Anglorum. cf. cf. ib. ib. 47 47,10-48,20. W ib. 1.1,41 11,189 In Scotiain Scotiam missi missi diu terra manque marique iactati iactati sumus. sumus. ib. 1.1,41 Fui septem septem 6025 6025 meus, cardinalis dominus meus, merisibus extra extra terrarum terrarum orbem mensibus orbem in regno Scotie, quo me dominus erat opus erat Sancte Crucis transmiserat, quo ex loco nec scribendi facultas erat nec opus Sánete publicain (senensem) pertinens. ibi ageretur ad uestram rem publicam scribere, cum cum nihil ibi dur ad hunc lacobum legationem haberem hr. 92,14 iocis, dum Vir. 92,14 Fui ego illis in locis, haberem concilii quod obtinui. obtirmi. W 1.1,87 Scotus Scotus uero, uero, 6030 cuiusdam spoliati; quod atque pape pro liberatione cuiusdam W 1.1,87 6030 ~ , non plus quantum ego ego reis meis fatis fatis in earn plagar plagamdeductus deductus perpen perpendi, plus ab Anglico Anghco quam Austraiis Australis aa Bauaro Bauaro distat, distai, ut ut hanc hancteutonicam teutonicam linguam linguam nexu nexu et et conconcatenatione quadam ab ab Austria Austria usque usque iii in Scotiarn Scotiam facile facile productam productam uideas. uideas. catenatione quadam sed filiolum in in Scotia Scotia suscepi, suscepi, mox mix te reddidi certiorem; sed (Nou. 1438). ib. ib. 173 173 Cum filiolum 6035 ille iam e uita uita decessit decessit (Aug. (Aug. 1443). 1443). 6035 iiie jam Jacobus Vir. hr. 92,19 lacobus 92,19 Datur lacobo lacobo in in uxorem uxoremneptis neptiscardinalis cardinalisArigue, Anglie, qui dictus infinitas, ex quibus lana uendit. est Henricus, quer quemditissimum ditissimum aiurit. aiunt. oues oues habet infinitas, ib. 92,30 fular dixerurit, αli~~filiam huius ergo neptem, quam ahi dixerunt, in uxorem lacobus duxit. ib. suis cubiculariis, cubiculariis, qui qui occìsorum occisorum (lacobus) cum allquot aliquot aim annis ιs regnasset, ab uno ex suis est 6040 baronum proximus erat, dur dumnocte nocte quadar quadamsecessum secessum petit, gladio corifossus confossus est 6040 baronur proximus filiar maiorem maurern dalphino relictoque interiit, cum mitts prius filiam dalphino relictoque puero lacobo successore iriteriit, in matrimonium. matrimonilum.regnum regnum post post mortua dicitur, coniunxisset coniuiudsset in regis Francie, Fraricie, que nunc mortua 6006 liridecim: 60 coniuge: co~uge: i. Vir. Vin. 92. undecim: 1406-24. 6007 6° ' lacobus: Ιαcοbιιs: v. 6009 6026 6026 6009 cardinaiis: interfectus: Robert Jane de Beaufort, Beaufort, i. v. 6038. 6038. Robert Graham. Graham. cardinalis: 1. v. 7989. 7989. sow fj]j0lum: post post Aeneae Aeneae alter alter filius filius natus est v. W 1.1,188; 284; ib. 449; ambo in infantia 6034 filiolum: riatus est i. W 1.1,188; 284; ib. 449; ambo in infantia 6041 6041 6041 interiit: Roxburgh, Roxburgh, 3.1111. obierunt. 6041 filiam: Margarita Margarita (x (x Louis Louis XI). 3.Vili. 1460. 1460. fIliar: 6004 6004

fuimus: a. 1435. 1435. v. i. 32. fuinius:

6005

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Siluii Piecolominei Piccolominei Enee SHun

186

mortem per per reginam reginam et et aliquot aliquot barones barones et et presertim presertim comitem comitem de deDoglos Doglos eius mortem gubematur; nam nam lacobus lacobus rex rex adhuc adhuc puer puer est. est. Comm. Comm.46,1 46,1 Ad denique Ad regis denique 6045 presentiam presentiamintromissus intromissus nihil non impetrauit impetrauit (Aeneas) (Aeneas) ex his, que que petitum petitum uenerat. uenerat. 6045 sumptus ei ularum uiarum restituti restituii sunt nobilia, ac duo duo equi, stint et in reditum quinquaginta nobilia, quos gradarios appellant, dono dati. filius Comm. 316,24 216,24 Scotorum rex adolescens, adolescens, dur dumaduersus aduersusAnglicos Anglicos arma arma filius Comm. mouet et et castellum castellum quoddam quoddam acriter acriter oppugnat, oppugnai, quid quodsibi sibihostes hosteseripuerant, eripuerant, ad ad rOuet 6050 tormentum bombarde, dum ignis adhibetur, accedens fracto eris uase fragmento 6050 tormentum dur ignis adhibetur, accedens fracto cris uase fr agmento euolanti percussus percussus interiit. interiit. Pius audito infelici casu exequias defuncto atque inferias inferías euolanti defuncto atque duxit. 167. Audiueramus nos ohm olim arborem* arborenr esse in Scotia, que que supra ripam fluminis enata produceret anetarurn anetarum formar formamhabentes habentes et et eos eos fluminis enata fructus produceret 6055 quidem, cum maturitati proximi essent, sponte sua decidere, alios in 6055 quidem, cum maturitati proximi essent, sponte sua decidere, alus in terram,alus aliosininaquam; aquam;etetininterra terra deiectosputrescere, putrescere,ininaquam aquamuero uero terrar, deiectos demersos mox mox animatos animatos enare enaresub subaquis aquis [1251] [125v] et et in aera pennisque demersos aera plumis permisque euestigio euolare. euolare. de de qua quarerecum cum auidius inuestigaremus,didicimus didicimus euestigio anidius inuestigaremus, miracula semper remotius remotius fugere fugere famosamque famosamquearborem arborer non in Scotia, sed 6060 apudOrchades Orchadesinsulas ínsulasinueniri. inueniri. 6060 apud arborem Comm. Comm. 46,25 46,25 Dicere Dicere solitus solitus erat erat Eneas, Eneas, priusquam priusquam in in Scotiam Scotiam arborer audiuisse se se arbores arbores ibi ibi esse esse supra supra ripam ripam fluminis, fluminis, quarum quarum poma in perrexisset, audiuisse cadentia marcerent, marcerent, in in aquar aquamdilapsa dilapsauiuiflcarentur uiuiflcarenturatque atqueininaues auesariianiterra cadentia at cum cumco eoueriisset uenisset miraculurnque miraculumque cupidius cupidius inuestigaret, inuestigaret, comperisse comperisse id id marentur. at 6065 mendacii; mendacii;seu seu uerum uerum est, ultra ultra in in Orchades Orchades insulas Ínsulas relegatum. relegatum.hyemali hyemalisoistitio solstitio — — 6065 enim illic illic fuit — diem non ultra quatuor horas in Scotia protendi. tunc enim Illud tamen nobis nobis in in Scotia Scotiamiraculum miraculum representatum representatum est; est; nam nam mud tarnen lapidibus*, elipene nudos nudos ad ad ecclesias ecclesias mendicantes mendicantes acceptis acceptis lapidibus", elipauperes pene mosine gratia datis, letos abisse conspeximus. id genus lapidis siue rOsjne gratia datis, letos abisse conspeximus. id genus lapicιis siue 6070 sulphurea, sulphurea,siue siuealia alia pingui materia 6070 materia preditum preditur pro ligno, quo regio nuda est, comburi tur. comburitur. lapidibus Comm. Comm. 46,8 46,8 Subterraneum ibi esse lapidem sulphureum, quer quemignis ignis lapidibus Subterraneum ibi lapider suiphureum,

causa defodiunt.

6075 6075

168. Hibemia nunc nunc nobis nobis absoluenda absoluenda esset, esset, que que paruo paruo aa Britania Britania disiuncta freto, freto, partir partim libera libera Scotorurn Scotorum arnicitia amicitia societateque societateque gaudet, gaudet, disiuncta partim anglicano paret imperio, sed sed quoniam quoniam nihil dignurn dignum memoria per partir 6076 6076 dignum: dignum:

v. 69; 2630; 2630; 4048. 4048. i. 69;

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa Europa De

187 187

hoc tempus, tempus, de de quo quo scriptio scriptio est, est, gestum gestum accepimus, accepimus, ad ad res bispanicas hispánicas festinamus. XLVII

LΑΠSSΙΜΑ regio 6080 169. LATISSIMA regio Hispania Hispania et terra terra optimis optimis comparanda, comparanda, uh-is uiris 6080 potens, hoc euo cui nostro quinque reges diuisa est: est: primum primum ac ac armis que potens, armisque nostro in quinqué ei Aragonum; tertio lico maximum Castelle Castelle regem appellant; appellant; proximum ei tertio loco portusgallensem; quarto quarto Nauarre; Nauarre; Granate*, Granate*, quid quod ab euangelio euangelio Christi alienum est, ultimum ponunt. Granate hr. Sancti lacobi multa cum cum Saracenis, qui qui 6085 Granate Vir. 87,11 87,11 Henricus magister Sancii 6085 regnum Granate Granate obtinent obtinent et et undique undique suis suis prouinciis prouinciis aucti aucti sunt, sunt, bella bella gessit gessit sepiusque trophea ex hoste reduxit, nunc per se, nunc per suos suis duces. Comm. sepiusque Comm. res est manus Gebeltarum Gebeltarum rediisse est nostro nostro demum demur seculo redusse 616,36 Certa res seculo ad ad christianas Christianas manus tempia, nunc ecclesias ecciesias diurne diulne pietati pietati dicatas dicatas esse esse et etmultos multis et, ubi fuere Maumethis tempia, 6090 ei confluxisse. confkixisse. ex christianis habitatores eo 6090

170. In Castella Castella prenobill prenobili ac late late dominante regno, regno, cuius reges GoGothorum creti nunquam Μυarus' de thorum** sanguine sanguine creti nunquam genus genus uariarunt, uariarunt, Aluarus* de Luna Luna natione Aragonensis Aragonensis nobili nobili genere, genere, quamuis quamuis extra matrimonium matrimonium natus, natus, cum ohm Ioaimi Ioanni regi adeo se insinuasset, ut unus omnium regni regisque potens uideretur Ioarmemque, Ioannemque, Nauarre regem, et Hermicum, Heraicum, magistrum 6095 6095 Militie sancti lacobi, Iacobi, potentia potentia sua sua opprimere opprimere ac ac regnum regrium gubernare gubernare conatos conatos Militie sancti regina redeuntibus redeuntibus illis armιs deturbasset, postea tamen tarnen aduersante aduersante sibi et armis sibi regina illis et r regem in potestatem [1261 sum recipientibus e curia pulsus, in posin potestatem [126 ] suam recipientibus e curia pulsus, in possessioibus suis sessionibus suis aliquamdiu aliquamdiu privatus priuatus uixit, uixit, felix, felix, si si concesso concesso fmi frui ocio ocio dur ergo ergo sublimem sublimer locum, de 6100 nouisset. sed nulla est regno deiectis quies. dum 6100 clam quo rursus mauri maiori cum ruina precipitetur, uendicare uendicare conatur, conatur, regi clam pripinquos egrediatur; suadet, uti per per speciem speciem uenationis in saltus sibi propinquos egrediatur; se se cum potenti potenti manu futurum obuiam. obuiam. nec nec dubium, dubium, quin quin regni optimates optimates hbertatem regi liberiatem regi asserant. asserant. non non fuit fuit difficilis difficilis persuasio. persuasio. rex rex cum cum paucis paucis jar pene pene nomen noren extirictum egressus parum custoditus (nam Aluari iam egressus extinctum erat) 6105 6105 insidiarum locum locum peruenit, peruenit, mox mix clamore edito Aluarus Mum-usinter inter lectos lectos ubi ad insidiarum milites liberum liberum regem regem saluere dixit dixit eumque eumque secum secum abduxit. abduxit. qua qua re re exultans milites mira inclinatio regni facta est est et et iterum iterum ad ad Aluarum Aluarum regni regni regni facta uulgata confestim mira gubematio deuoluta; nec post cum cum eisdem eisdem Ioanne banne atque nec chu gubernatio diu post atque Henrico Henrico atrox ~ i ii prehum commissum est, in quo prelium quo plures plures utrinque utrinque cecidere; cecidere; uictoria uictoria penes penes 6110 non multis multis post post diebus diebus ex ex uulnere uulnere manus, maniιs, quod quid in in Aluarum fuit. Hem-icus Henricus non et ea pugna receperat, mortem mortem obiit. obiit. magistratum magistratum eius eius Aluarus Aluarus obtinuit obtinuit et 6081

piteas: cf. Verg. A. Α. 1,531. armisque potens: 6097 regina; regina: Isabella de Portugallia. Portugallia.

6097

6091 6091

Gothorum: v.i. 9446.

6094

6094 Ioanni; Ιοamιi: v. i. Vir. hr. 87.88. 87-88.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

188

Enee Siluii Piccolominei Piccolominei

aliquamdiu postea aliqυamdΙυ pater et regni moderator est habitus, postea regis pater habitus. ad extremum tamen succubuit; nam cum nobilem quempiam quempiam iussu iussu regis regis tarnen potenti inuidie succubuit; 6115 ingrata sibi sibi quedar quedamrenuntiantem renuntiantem ee fenestra fenestra sue sue domus domus precipitan precipitan 6115 ingrata iussisset, mix mox captus captus et et in medio foro capitali sententia non sententia dampnatus dampnatus est. nm tamen ut ignauus occubuit, tarnen occubuit, sed numeratis numeratis suis in regem regnumque regnumque meritis mentis non lacrimans lacrimans aut aut eiulans, eiulans, sed sed alacri alacri uultu et et quasi quasi ad ad epulas epulas inuitatus inuitatus v uir [126 ceruicem gladio prebuit, prebuit, um [1261] alti spiritus, non minus domi quam belli 6120 clarus sederint. 6120 clams et cui magna semper in mente sederint. Gothorum Α5 AS 308D Fuerunt et qui Gothos ex asiatica Scythia empisse Gothorum 308D Fuerurit erupisse putarunt, putarunt, quorum est est pemulgatum peruulgatum nomen. hinc oritur, oritur, quid quodMani Alaniinter interems eos fοrnen. presumptio hinc Hispaniam transiere transiere ibique ibique sedes obtinuere, in in quibus quibushmdie hodie militauere et usque in Hispaniam Catelani tanquam Alani uocantur. Catelarii tanquam Gothi Mani uocantur. 6125 Aluarus hr. Vir. 87,26 87,26 Cum rex rex fouis nouos tractatus tractatus haberet haberet cum cum Aluaro Aluaro uelletque uelletque 6125 Aluarus rursus administrare, per per barones detentus detentus est iuramentoque adactus, adactus, ne ne cenar certam prouinciam custodieque circa circa eum eum habebantur. habebantur. intra intra limites limites autem autem moraoprouiriciam exiret, custodieque nasterium fuit, fuit, quid quod barres Ioannes cardinalis cardinalis Sancti Sancii Petri Petri habuit habuit in commendarn. commendam. hic hic cardinalis regem inuitat, secum ut prandeat. aduenit rex. post prandium in hortum cardiriaiis regem aduer& 6130 itursolusque solusque cum cum rege rege cardinails cardinalis interrogat, interrogat, an an captus captus sit sit et et que que iuramenta iuramenta 6130 itur prestiterit. affatur totum tum ille subditorum iuramentis iuramentis non non teneri regem prestitenit. totum rex. turn ilk subditorum regem dicit fugam et subsidia pollicetur affueruntque affueruntque mix mox equites, équités, quis quos Aluarus Aluarus suadetque fugar tum rex custodiar custodiamexiuit, exiuit, rursus rursus in dominium misit. turn dominium uenit uenitAluarumque Aluarumquemaiorem maurer fecit. 6135 6135

6140 6140

171. bannes Ioannes deinde deinde aliquot aliquot minis annis per se se regnum regnum administrauit. administrauit. quo quo uita functo filius eius Henricus regnum accepit, adolescens animo plenus ulta functo Herinicus regnum accepit, animi plenus et recti cupidus, cupidus, qui qui relicta relieta priori priori coniuge coniuge uelut uelut infecunda infecunda alteram ex recti alterar ex sororem, et et in in regnum regnum Granate cum exercitu Portugalia duxit, imperatricis imperatricis sororem, magnam hostilis hostilis terre partem diripuit diripuit atque atque pertriuit. pertriuit. profectus magnam marmes * cardinalis cardinalis ostiensis ostiensis summa integritate et etscientia scientiaiunis iuris bIoannes* summa uir integritate eminens, cui cui iuuenis iuuenis in dictandis dictandis epistotis epistolis seruiui*, senim senio confectus confectusin inem eo emiriens, animam Dem Deo reddidit. regno, unde illi ~11~~ origo erat, animar reddidit.

Ioannes W11,178 11,178 barres Ioannes cardinalis cardinalis Sancti Sancii Petri Petri {ad Vincula), grauis iudicii bannes W (ad Vincula), grains iudicii conscientie pater, pater, neque neque romane romane curie curie minibus moribus amicus amicus erat erat nec, nec, purgateque conscientie 6145 postquamBasilee Basilee fuit, acta acta patrum patrumcommendabat: commendabat: repent reperii ubique, quid quodfugeret. fugeret. 6145 postquam seruiui 49,32 Cum Eneas Eneas inteHexisset intellexisset Bononie seruiui Comm. Comm. 49,32 Bonmmenullum nullum Eugenio gratum gratum esse, qui rebus basiliensibus fauisset, memoriamque sibi nouariensis rebus basiliensibus fauisset, memmriarnque sibi nouaniensis episcopi posse ne frustra frustra tempus tempus tereret tereret in in romana romana curia, curia, Basilearn Basileam redit rediit atque atque apud apud nocere, ne sanctum patrem patremloarmem IoannemSancti SanciiPetri Petriad adVincula Vinculacardinalem, cardinalem,natione natione grauem et sanctum 6150 Hispanum, q qui creatus est, sese sese recepit. recepit. 6150 Hisparium, ui postea episcopus ostiensis istiensis creatus ~6137 137

~6138 138 imperatnicis: priori: Blanca priori; relietaa.a.1453. 1453. alterar: alteram: Juana. Juana. imperatricis: Leonora Leonora v. Blanca de de Nauarra; Nauarra; relicta i. 6140 6147 ~ 148 ostiensis: ostiensis: ante 7976; 9308. 9308. ante fuerat fueratcardinalis cardinalisS. S. Petri; Petri; v. 6143 et et 6150. 6150. nouariensis: 7976; i. 6143 6147 nουarjensis• Bartholomeus de de Vicecomitibus, Vicecomitibus, v. 4-6. i. Vir. Bartholomeus Ik. 4-6.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

189 189

In regno Nauarre et filius fUius in patrem et et pater pater in in filium fllium arma suscepit, tandem regno regno pulsus ad ad Alfonsum Alfonsumpatruum, patruum, Aragonum Sicilieque Sicmeque filiusque tandem regem, peragrata peragrata prius Gallia confugit. confugit. nunc Ludouicus Montesie magister magister reconciliare patri et bannes IoannesDiseritanus Diseritanus uiri uiri prestabiles prestabiles ab Alfonso missi reconciliare filium student. student. banna, Ioanna,regis regisAlfonsi Alfonsi et et soror soror et coniunx, coniunx, absente absente uiro uiro 6155 6i55 multis annis Aragonurn Aragonum et Valentie regréés, regnis, tot potentibus potentibus ciuitatibus, ciuitatibus, tot nobilissimis principibus jura nobilissimis iura dixit, casta casta et sancta sancta mulier mulier et digna, que que prolem peperisset Alfonso. 172. In Portugalia Portugalia Petrus* Petrus* cognomirie cognomine Infans Infans (sic (sic eriim enim filiΙ filii regis regis aritequam regnant appeilantur) antequam appellantur) magn magniΙ nominis princeps, ferme 6i60 princeps,qui quitotam titar ferme 6160 peragrauerat sue sue uirtutis uirtutis documenta documenta demonstrans, cum regnum regnum Europam peragrauerat tutorio nomine aliquamdiu summa cum laude laude admiriistrasset administrasset nec minori minori fide Alfonso, ex &atre nepoti, simul genero suo restituisset, Alfonso, fratre simul et restituisset, tandem prelium uentum uentum subortis utrinque dissensionibus, dissensionibus, cum odio crescente ad prelium {127'r]Ι esset, interilt uir magnorum 6165 [127 esset, sagitta sagitta in incertum missa tmansfossus transfossus interiit, 6165 operum et qui ohm olim sub cesare Sigismundo stipendia faciens non non paruam gloriar in Turcos pugnando parauerat. sibi gloriam ,

Petrus W Petrus WL2,77 /.2,77 Petrus Petrus dux dux Coimbrie Coimbrie ac ac regnorum regnorumPortugaile Portugalie etetAlgarbii Algarbii gubemator. hr. gubernator. Vir. 89,14 89,14 Infaris Infans Petrus Petrus patruus, patruus, dux dux Coimbrie, Coimbrie, {Alfonsum) im-(Alfonsum) im puberem gubemat filiamque puberem filiamque suar suamjill illicoppuhault eoppulauit in matrimonio, matrimonio, quamuis quamuis adad- 6170 6170 modum conkmcti coniuncti sint. sint. ib. ib. 89,17 89,17 Petrus Petrus iuuentutis iuuentutis sue sue tempore tempore multar multam orbis orbis partem peragrauit peragrauit ueniensque ueniensque ad Sigismundum Sigismimdum cesarem cesarem in Hungaria, diu cum eo ei in pluribus pluribus bellis beΠis contra fuit ac in HB cintra Turcos multa multa exhibuit exhibuit uirtutis uirtutis sue sue experimenta. experimenta. HB 112F Ericius rex Dacie et infans Petrus, regis Portugalie familiaris, familiaris, imperatorem accedentes exercitum exercitur eius accedentes eius et copiis auxiliis auxere. 6175 copiΙs et auxihiis auxere. 6175

Alfonsus* exinde 173. Alfonsus* exinde mansuetissimus mansuetissimus princeps, princeps, alti cordis cordis et etprudentia prudentia singulari preditus (neque erilm enim in stultos preditus (neque stultos unquam unquam regius Portugallie sanguis derivatus est), deriuatus est), post post hec hec regnum regnum quietum quietum tenuit. tenuit. cui cui cum cum obisset obisset didilectissima coniunx eademque soror patruelis, ut aliam superduceret, lectissima coiunx eademque soror patruehs, ut aliar superduceret, suaderi sed oninis omnis eius 6i80 suαder~~ non potuit. sed dus cura eo conuersa est, est, ut aliquid agat, 6180 quod sibi sibi laudem etchristiane Christiane religioni pariat. quapropter quapropterinuitatis inuitatis quid lauder et religionifructum fructur pariat. regni suscepto publice publice Crucis Crucis signo signo classer classem in in Turcos Turcos et et regni proceribus suscepto expeditionem promisit. Alfonsus 11,216 Nobilissima est Alphonsi Alfonsus Mansi Mansi 11,216 Mphonsi familia et omnibus christianis coniuncta regibus, nullus in ea nascitur non ualens ingenio, 6185 conkmcta regibus. ingenio, multa multa ab bis his regibus regibus 6185 6155 6155 6170 6170

6165 6165 soror = Verg. Verg. Α. A. 1,47; 1,47; v. 6179 soror patruelis. patruelis. interiit: a. 1449 1449 (Altarrobeira). (Altarrobeira). et soror i. 6179 interilt: a. 6179 filiam: miam: Isabella. 6179 coniunx: cοnkmχ: Eleonora de Aragona.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

1,90 190

Siluìi Piccolominei Piccolominei Enee Siluii

gesta sunt prelia in Europa et in in Africa Africa digna memoria. Cepta Cepta diebus diebus riostris, nostris, urbs urbs Europa et preha et irι nobilis in Mauretania, ab eius armis capta est. multe et magne Saracenorum copie armΙs capta Saracenorum copie a Portugallensibus Portugallensibus ',relic) prelio delete sunt. sunt, qui qui nunc nunc regno regno potitur potiturAlfonsus Alfonsus multa multa ~~ ui animi et corporis nulli cedit progenitorum suorum. belli domique clarus habetur, dorique clarus habetur, 6190 prouinciales prouincialeseum eum quasi quasi numen quoddam habent. jus ius reddit omnibus equum, sua 6190 aliena non appetit. appétit. largitur, alieria

XLVIII

6195 6195

174. ILTIMIS VLTIMIS Europe Europe finibus finibus peragratis et quantum quantum propositi propositi nostri nostri fuit septentrione decurso in tandemreuersus, reuersus, noultates nouitates Italie iii patriam patriar tandem Ιtalιe cum iam occurrant, ab ab ea nimirum urbe incipiendum incipiendum esse arbitror, arbitrer, lam referende occurrant, mutatjones* creberrimas mutationes* et Oriens Oriens simul et Occidens admiratur. admiratur. cuius creberrimas

mutationes Comm. 321,11 Incredibilis regiminum mutationes Comm. 321,11 regiminum mutatio posteritati uidebitur uidebitur nec nobis fidem fidem fecisset fecisset historia, historia, nisi nisi nostra etas prebuisset prebuisset experimentum. experimentum. sepe sepe una die tempestate nostra bis teme gubematio gubematio ciuitatis mutata est, nec tota tota Europa 6200 mutationes euo euo nostro intemenerint. 6200 urbem esse accepimus, in qua tot principum mutationes W 1.1,10 urbemforiimatissimam, fortunatissimam, si si ciuium ciuium concordiam concordiam habuisset! habuisset! cf. cf. ib. ib. 741. 7-11. WI. 1,10 O 0 urbem 175. Ea est Genua, Genua, Ligurum Ligurum domina ac ac regina, regina, que que ciullibus ciuilibus agitata agitata discordiis memoria memoria nostra nostra imperium imperium maris maris amisit. amisit. in in ea ea cum, cum, exciuso excluso Philippe Mediolanensium duce eiusque eiusque pretore pretore Opizino Opizino lizate Olzate necato, necato, Philippo Mediolanensiur duce Spinula* 6205 auctoreFrancisco Francisco Spinula* octo octo libertatis libertatis ca capitànei creati essent, essent, eisque eisque 6205 auctore ρitmei creati liberiate exactis exactis Isnardus Isnardus Guarco Guarco ducatum ducatumaccepisset, accepisset, paulo post sublata hbertate annos supra septuaginta natus, olim armos natus, auctore Thoma* Thorne Fregoso, qui et ipse ohm ante Philippi dominium ducali honore functus fuerat, cum homo grangranante Philippi domini= ducali honore furictus fuerat, cum homo deuus ad gubemationem gubemationem inutilis inutilis ulderetur, uideretur, nix uix septem septem diebus diebus regnare regnare deuus 6210 permissus est [1271 [127v] Thora Thomaeius eius honorem surripiente. quern, honorer surripiente. quer, cum quatuor 6210 pernhissus gubemasset annis, annis, germanus germanus eius eius Baptista Baptista ad ad sexdecim sexdecim circiter circiter horas horas gubemasset expulit; nam nam Thora Thomaresurptis resumptisuiribus uiribusconfestim confestimfratrem fratrempalatio palatio regno expulit; deturbauit, tribus annis urbem regens, donec donec mulls postea postea et nonnullis nomiullis mensibus urbem ciuitas libertatem libertatem asseruit, asseruit, delectis delectis Fusco iterum ciultas auctore loarme barre Antonio Eliseo 6215 priori ex more more rem rem publicam administraturis, qui Thomam 6215 octo capitaneis priori publicar administraturis, Thomar Fregosum in in carcerem carcerem coniecerunt, coniecerunt, cum ter pat patrie sue ducem ducem cum iam jar ter Fregosur ri e sue gessisset. horum principes principes fuere fuere bannes Ioannes Antonius, Antonius, quer quemprenominaui prenominaui-gessisset. mus, miles equestris ordinis, et et Raphael Raphael Adurnus, Adumus, iuris iuris interpres. interpres. 6186

Cepta: HF 245B: {Eleonorae), (loannem (bannern II) II) regem regem Ceρtα: HF 245Β: urbs magna est est in iii litore Africe Alce per auum (Eleonorae), multa ui ui quondam quondam expugnata et in haric banc usque diem in in solo barbarico barbarico contra Portugallie, multa 6194 6202 6202 Genua; potentiam omnium decurso: v. Genua: potentiani omnium Africanorum A&icariorum retenta. retenta. 6194 decso: i. Prolegomena § 15. 6209 6212 6214 v.WI. 1,7-11. septem: 28.111-1W. 28.III-3.IV. 1436. 1436. 1437. i. WI. 1,7 6212expulit: eχρυΙi~: a. 1437. - ΙΙ. ' seρtem: 62 " Ioanne Ιοατme Antonio: Ατιtοn~ο: v. 6254. i.

6186

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

191 191

Spinula hr. cum rex rex Aragonum Aragonum in in mari mari Vir. 27,13 27,13 Spinola diu fidelis duci fuit; sed cum uictus captusque et Mediolanum Medioiarnim ductus ductus libértate liberiate donatus donatus esset, esset, indignatus indignatus hostem hostem 6220 6220 ab eo ei Sardi~a, sue urbis, qui qui captus captus esset, diritti, dimitti, cum ab Sardinia, Corsica ac Sicilia Sicilia recipi potuissent, simulque potuissent, simulque irιtiΠerabiΙe intollerabile iugum iugum Opizirii Opizini de Alzate, Alzate, qui qui tunc tunc Iaiivam lanuam regebat, conciues suis ad rebernonem post lanua ad ducem regebat, conclues suos rebellionem duxit nec umquam post uenit. sed neque magτιυs factus est, sed continuo decrescens ipse ipse quoque quoque apud apud ñeque is magnus Immenses suspectus factione ciuium duds mediolanensis lanuenses ciuium depulsus depulsus est rursusque ducis mediolanensis 6225 6225 quer uixerat. auxilium implorauit. ac sic obiit minor quam uixerat. Thora hr. 43,4 Thomas Thimas Fulgosius diu lanue lanue dux fuit. Thoma Vir. 43,4 Fulgosius diu fuit, postea postea subintrante subintrante exρι.~sυs est diuque apud Sarezanam domum Philippo duce Mediolani expulsus Sarezanam marisit, mansit, ubi domum habuit, semperque semperquemagni ragni cconsilii οnsiΙ~~uir est habitus. habuit, habitus, exit' exin cum cum ciultas ciuitas iugum ducis est iterumque iterumque dux dux creatus, creatus, sed nec nec diu diu sic sicmansit. mmisit.orta ortanamque namque 6230 abiiceret, reuocatus est 6230 seditione ciuili captus est et in carcerem coniectus, ubi adhuc marcescit, quamuis sit. hunc hunc ego in castro castro suo suo uidi, indi, cum secutus secutus cardinalem Sánete Sancte homo nonagenarius sit. Crucis in in Galliam Galliam ibam. ibam. erat erat autem autem homo grandeuus, grandeuus, longus, longus, macer, sermone sermone ferens. huic huic surrogatus surrogatus est Raphael Adurnus, Adurnus, est Raphael gratus multamque prudentiam pre se ferens. Papie studuit, studuit, uir litterarum litterarum multarum et et prudentie prudentie singUlaris. qui me presente Papié singularis. W W 6235 6235 Ι. 1 , 174 lanuaThomam Thomar Fulgosium Fulgosium ducem ducem suum suum de tribunali in in carcerem traxerat 1.1,174 lanua 111eThomas ThomasFulgosius Fulgosius eique Raphaelem Adurnum Adumum suffecerat suffecerat (Aug. 1443). 1443). ib. ih. 352 352 Ule est, qui ex ducali ib. 11,250 est, ducali solio solio tractus in in carceris carceris iacet iacet pedore. pedore. ih. 11,250 lanue Adorni Adomi presidebant, Fulgosil eiecti erant. erant. eorum princeps presidebant, Fulgosii eiecti princeps Thomas, Thomas, qui qui dux dux secundus in patriam patriar reditur fuerat, in carcere tabescebat. tabescebat. querebant querebantFulgosii Fulgosii in reditumconcitataque concitataque 6240 6240 in urbem recipiendum multitudine regem regem Francie Francie in recipiendum suadebant. suadebant. multa multa enim enim ma ilia qui ex ex ciuitas Francie afficitur, quamuis est imperii, fit tumultus: dux deponitur, qui Adorna fuerat. fuerat. introducuntur introducuntur Fulgosii. carceribus Thomas, Thomas, qui domo Adoma Fulgosii. mittitur eecarceribus qui etsi etsi tarnen animi moderatione utitur, ut ducatum omnium consensu dux creatur, ea tamen suuni fiorenti etate sibi, senio seniο confracto, confracto, préférât, preferat. bis renuat nepotemque suum 6245 bis dux dux fuit, fuit, 6245 bis expulsus. expulsus. ad ad extremum extremum non non ducatu ducatu abdicatus abdicatus est, est, sed sed ducatum ducatum a se se ipse ipse abdicauit abdicami (26.)0I.1444). (26.VI.1444). 176. Sed Sed hec hec quoque quoque paucorum paucorum mensium mensium libertas libertas fuit, cum Raphaeli Raphael! non tam capitanei capitanei quam duds ducis fornen nomenplaceret. placeret.isiseriim enimgentibus gentibus suis suis ac ac Spinularum primoribus Spinularum primoribus in in suar suamsententiam sententiam tract tractis collegas suis suos mama- 6250 ιs coflegas 6250 gistratu abdicauit ducalesque ducalesque fasces fasces assumpsit, assumpsit, quibus quibus paulo supra duos annos est usus, a Barnaba, gentili gentili et patruele suo, e re publica deiectus. Barnabam uero nondurn nondum mense toto principatu potitum lanus Janus Fregosus banne Antonio Flisco Fusco et Aurianis Aunariis fauentibus fauentibus regno loarme regno pepulit, qui qui paulo paulo post post pro suscepto beneficio beneficio necem necem parauit parauit interposito Ioanne Antonio pro 6255 Joanne Philippo 6255 eius gentili, qui eum percuteret, cui et castelia castella defuncti lano defunct' condonauit. Jano uero, cum cum rexisset rexisset aimis annis paulo amplius duobus, in magistratu fatis functo frater eius eius Ludouicus Ludouicus successit, successit, qui qui aa Petri Petro patruele patruele suo suo ee dignitatis dignitatis 6220 6220

6227

6227 uictus: 5.1111. 5.VIII. 1435 1435 (Ponza); (Ponza); v. Fulgosius Fregosus. 'Per bizarría i. 6305; 9442. Fulgosius = Fregosus. bizarria allora in latino si chiamava questa familia familia Campofulgosio Campofulgosio oo Campofregoso'. Campofregoso'. (Luigi (Luigi M. Μ. Levati, Levati, 6232 6232 Dogi Perpetui Genova, 1930,1,48 cardinalem; Dogi Perpetui di di Genova, 1930, 1,48 n.). n.). cardinalem: Nicolaus de Albergatis v. de Albergatis i. tab. 1. 6233 6252 ~252 deiectus: 6233 ibam: ib&n• a. i. 6026. a. 1435; 1435; v. 6026. deiectus: a. a. 1447. 1447.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

192

Siluii Piccolominei Piccolominei Enee Sik~~

culmine deiectus delectus est. est. is is est est Petrus Petrus Fregosus, Fregosus, qui qui modo modo regnat regnat multa multa ui ~~ animi et corporis, corporis, sed sed optimatibus optimatibus ci~tatis ciuitatis et οmn~~ omni ferme nobilitati odio odio animi habitus, [1281 [128r] qui qui et gentilem gentilem et et patruelem patruelem suum suumNicolaum Nicolaum Fregosum, Fregosum, honestis moribus preditum studiis insignem, insignem, ob suspicionem preditum et philosophie studlis affectati domimi uocatum uocatum ad ad se seininpalatium palatiumparatis paratispercussoribus percussoribus ininaffectati dominli teremit. hunc, cum cum regnasset regnasset minis annis quatuor quatuor tam tam sue sue quam quam aliarum aliarum teremit. hunc, 6265 nobιlium nobilium familiarum princeps, princeps, urbe urbe deiecerunt deiecerunt L Ludouico suo, υdο~cο patruele suo, 6265 quern ipse ante ante deposuerat, deposuerat, in ineius eiuslocum locumsuffecto. suffecto. qui qui cum cum se se parum parum quer ipse gratum magnatibus magnatibus esse esse inteflexisset, intellexisset, eundem regno euridem Petrum, Petrum, quem quer regno accersiuit. iiie ille tertiapost et tertia post exilium exiiium die reuersus, reuersus, et deturbauerat, in auxilium accersi~t. patruelem amouit et et orn omnes aduersarios urbe urbe pepulit, pepulit, quorum quorum ι s aduersarios patmelem ducatu amouit 6270 principes ad ad furentes florentesAlfonsi, Alfonsi, Aragonum Aragonum et et Sicilie Sicilie regis, regis, opes opes conuersi, conuersi, 6270 principes et formidabilem formidabilem classer classem ab ab ei eoimpetrauerunt, impetrauerunt, cum cum qua qua iam jar magnam et ferme duobus annis terra marique Genuam oppresserunt. uentum est sepe manque Genuam oppresserunt. uentum est sepe duobus zmnis ad merda ciuitatis et aliquando intra intra ipsa ipsa suburbia pugnatum. hoc autem autem renia ci~tatis anno cum cum signo signo dato dato et et in inipso ipso portu portuetetpro promenibus menibusurbis urbisundique undique airo 6275 pugnaretur, pugnaretur, ingressi sunt sunt Aragonenses Aragonenses ducisque ducisque milites ad magnam urbis 6275 rapinis ci~tatem ciuitatem fedarites. fedantes. sed partem fugauerunt passim cedibus, passim rapinis adfuit presto cum cum delecta delecta iuuentute iuuentute Petrus, Petrus, qui qui fugientes fugientes suis suos sistere sistere adf~t presti jar pene compulit et in in Aragonenses Aragonenses dilapsus dilapsus in ingenti urbem iam genti edita strage urbem captamrecuperauit. recuperami. actum eo fuerat, si portam quamceperant, ceperant, portar quam captar actum tamen taren de co 6280 histes hostesitaitacommunissent, communissent, ne ne recludi reciudi supere supernepotuisset potuisset et et aditum, aditum, sese6280 quentibus naualibus naualibus sociis sociis patentem, retinuissent. nunc nunc ambe =be partes quasi patenter, retinuissent. ex integro ad beilum bellum se se parant, quamuis quamuis fama est Petrum Petrum animo fractum v [1281 quer Gallorum opes implorare, eorum [128 ] patrie sue principatum, quem regi Gallomm retiñere non potest, pecunia uenditurum. pecunia uenditurum. retinere

6260 6260

XLIX

6285 6285

ediolanum*, 177. INSVBRES urbemque urbemque toto famosam famosam orbe, M Mediolanunr, 177. APVD APID INSIBRES Philippus Maria dux gentis, gentis, qui qui Genuam Genuam ditioril ditioni sue quondam quondam subegerat, subegerat, flliam* matrimonio Amedei matrimonio sibi sibi coniunxerat. coniunxerat. Amedei Sabaudie ducis filianr Mediolanum HF HF 140Β 140B (Mediolanum) (Mediolanum) urbs antiquissima antiquissima est est et et aa Gallis Gallis ibm olim Mediolanum 6290 conditadicitur. dicitur. cum cum romana res floruit, sub sub imperio Romanorum Romanorum fuit. fuit, hic hic multi 6290 condita cesares suam tenuerunt, maxime maxime Valentinianus et Theodosius. at postquam postquan-i cesares suar curiam cunar tenuerunt, romana sublimitas mctinamt inclinauit intrantibus intrantibus Italiam ItalianiLongobardis, Longobardis, in eorum potestatem romana sublimitas prius Gallia Cisalpina a Romarns Romanis dici solebat, atque atque a omnis terra redacta est, que prius 6259 6259

6286 6286 modo; dux dux1450-58. 1450-58. Mediolanum: HF HF 140Β-163Α: 140B-163A: Hic, Hic, quoniam quoniam ad ad res res memeMediolarium: modo: diolanenses uentum est, tempestiuum uidetur aiiqua aliqua de huius urbis fortuna referre, que apud fortuna referre, tempestiuum uidetur diolaiienses uentum ueteres bistoriarum historiarum scriptores scriptores inuenimus... inuenimus... Hee Hec de de rebus rebusmediolanensibus mediolanensibus libasse libasse sat sat ueteres 6288 habeamus. 6288 fìliam: Maria, v. 6302. matrimonio: matrimonio: 12.X.1428. 12.X.1428. filiar: Maria. i. 6302. habeamus.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

193 193

Longobardis Longobardia Longobardis Longobardia dicta dicta est. est. cum cum Longobardi Longobardi Ecciesiam Ecclesiam Romanar Romanam ininfestarent, Pipinus Pipinus rex rex Francorum Francorum et Carolus, Carolus, eius filius, filius, Ecciesie Ecclesie subuenientes 6295 6295 Longobardos attriuerunt. attriuerunt. non tamen taren extincti extinct' sunt, sed ad reges reges usque usque theutonicos theutonicos Longobardos perdurarunt, atque his exterminati extermkiati fuerunt regnumque regnumque tune atque ab bis tunc Longobardie Longobardie apud apud imperium retentum, quid imperatores theutonici nunc per se, imperium quod imperatores theutonici se, nunc nunc per per allis alios administrarunt. Mediolanum autem et cetere administrarunt. Mediolanum autem cetere ciuitates ciuitates Lombardie Lombardie sepius sepius rere6300 bellarunt et correpte fuerunt. fuerunt. 6300 filiar hr. filiam Vir. 74,17 74,17 Philippus Philippus dux multis irplicitus implicitusbeHis bellis redimere hoc uoluit filiamque {Amedei) (Amedel) Madam Mariam in matrimonium dmdt. duxit.

Alfonsum potentissimum potentissimum regem regem cum cum duobus duobus fratribus, &atribus, altero altero rege rege 178. Alfonsum composte]lane magistro, magistro, multisque regulis Nauarre, altero altero Militie Militie compostellane regulis nauali nauali prelio,v* uictum, uictum, captum et ad se usque deductum insolita usus liberalitate Jiberalitate 6305 prelio 6305 donatum Jibertati magnificentissime donatum libertati dimiserat. dimiserat. prelio Vir. hr. 82,12 Philippus classem classer lanuensium armatam cum cum Biasio Blasio de de Azareto Azareto 82,12 Philippus transmisit, qui qui ubi ubi ad ad prelium prelium uenit uenit classe classe minori minori paucioribusque paucioribusque militibus militibus Mfonsur regem Petrum cum duce Alfonsum regem Aragonum Aragonum regemque regemque Nauarre Nauarre et infaritem infantem Petrum infinita baronum baronum (caterua) (caterua)tamquam Suesse, principe Tarenti ac infinita tamquam pisces pisces in in lagenam lagenam rissos unico missos unico congressu congressu captivauit. captiuauit. qui qui Mediolanum Mediolanum missi missi insperatam gratiam gratiam compassus tante nobilitatis capture capture omnes ornes absque pretil inuenerunt; nam dux iiie ille compassus absque pretio cf. Carm. Χ1/(15). dimisit ac nitro ultro muneribus muneribus donauit donauitet etpecuriiis pecuniis iuuit. iuuit. cf. Carm. XV(15).

6310 6310

Rimar petentem, ageret, 179. Sigismundum cesarem Romam petentem, cum Mediolani ageret, contempserat*. Bonordam, uisitare contempserat". Forliuium, 'ruar e manibus tyran- 6315 Bononiam, Forliuium, Imolam 6315 nimm armis norum armis ereptas ereptas sacrosancte Romane Ecciesie Ecclesie restituerat. atrocem atrocem Suicensium gentem bello domuerat. de Suicensium de Florentinis Florentinis ac ac Venetis Veneris per suos suis duces sepius sepius triumphauerat triumphauerat totamque quondam quondam Italiani Italiamtremefecerat. tremefecerat.iam jar recedente firtuna* fortuna* perdita perdita Genua, Genua, Nicolao Nicolao Picinino, Picinino, in in quo quo maxime maxime fidebat, defuncto, exercitu sui ad Casale Maius Malus iuxta iuxta flumen flumen Padum Padum duce fídebat, exercitu suo 6320 duce 6320 Micheleto Cotiniola ab ab hostibus hostibus prelio fuso fusi et et castris castris exuto, exuto, magno magno numero numero equitum peditumque capto ei eo deductus deductus erat, ut non modo Venetis, Veneris, sed sed contemptul esset. et Veneti Veneti omnibus per circuitum popu]is populis ac principibus contemptui quidem quidem Abdua Abdua Ilumine flumine transmisso transmisso in in agro agro mediolanensi mediolanensi castrametati castrametati tantur ei tantum ei terrorem terrorem incussere, incussere, ut ut de de relinquendo relinquendo imperio imperio cogitauerit. cogitauerit. 6325 6325 quesiult ultra ultra et citra montes auxilia auxilia regum. regum. sed quem quesiuit fortunatum atque atque quer fortunatur hostibus insultantem omnes ornes honore honore ac fauore dignum existimauere, idem idem in calamitate constitutus [1291 [129r] ab omnibus omnibus tamquam tamquam odio dignus dignus relictus relictus 6296 6296 attriuerunt: v. i. 4814. 6302 6302 matrimonium: matrimonium: 12.Χ. 12.X. 6303 04 6303 ~4

6301 6301

hoc: amicitia Amedei cum Venetis contra Mediolarium Mediolanum inita. mita. 1428; HF HF 143Β: 143B: nullam nullam uel uel modicam modicam consuetudinem consuetudinem habult. habuit. 1428; 6306 6307 ~307 Blasjo: altero - altero: v. Biasio: v.i. Carm. i. 6095. 6306libertati: Ιibertati: v. i. 9023. Carm. 15; 15; Comm. Comm. 709,31. 709,31. 6309 6310 6309 6310 infantem: i. v. 6159. 6159. duce: Maririus Marinus Martianus Martianus (da (da Manzano). Manzano). principe: Ioannes irifaritem: principe: bannes 6320 6324 Antonius Vrsinus, Irsinus, v. i. 9075. Antonius 10.X.1444. 216,1. 632° defuncto: defunctο: 10. X.1444. 6324 Abdua: Αbduα: v. i. Comm. 216,1.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

194

6330 6330

Enee Sihm Siluii Piccolominei Piccolominei

est. unus tarnen tamen omniurn omnium Alfonsus, Alfonsus, accepti accepti beneficii beneficii memor, memor, ad ad opern opem est. ferendamsese seseaccinxit. accinxit. ferendarn

contempserat hr. Vir. 52,10 52,10 Sigismimdus Sigismundus multis multis conuentionibus conuentionibus cum Philippo Philippo contempserat Mediolani factis et infectis, tandem tandem ex ex arbitrio Philippi Philippi intrauit Italiarn Italiam nec duce Mediolani gentes quam quam iiie ille uoluit, uoluit, coronatusque coronatusque Mediolani Mediolani est. est. sed sed numquarn numquam plures duxit gentes Philippus uisitauit; sic sic enim enim conuenerant. conuenerant. stabat stabat enim enim Philippus Philippus in Abbiate Philippu.s eum eum uisitault; 6335 Picininoque PicininoqueMediolarii Mediolaniadministrationem administrationemcommiserat. commiserat.Gibellini Gibellini suspecti suspecti habehabe6335 Sigismundo adhererent ob imperium, Guelfique Guelfique regimen tenebant. bantur, ne Sigismimdo fortuna Comm. 195,20 195,20 Laborabat Laborabat Philippus Philippus et egre admodum defendebatur defendebatur ac fortuna Comm. Alfonsi regis, et aliquando aliquando Gallorum implorabat modo Alfonsi regis, modo Federici imperatoris et auxilia, nesciens quid quid potissimum potissimum ageret; ageret; nam nam Veneti ad ad duodecirnum duodecimum lapider lapidem awdlia, nesciens 6340 prope propeMediolanum Mediolanum castra castra locauerant locauerant predabundique predabundique adeo adeo prope prope urbem urbem excurexcur6340 rebant, ut clangor clangor tubarum mtra intra merda menia exaudiretur. exaudiretur. festinabat festinabat Franciscus Franciscus ex ex rebant, Piceno suppetia.s suppetias afferre, afierre, sed Philippus morbo simul ac merore confectus prius prius obilt obiit merore confectus quam me ille ueniret, ueniret, Alfonso Alfonso herede instituto. 180. Sed Sed dum serius iter agit, interim interim Philippu.s Philippus primum prirnum ob aduersam dur serius 6345 ualitudinem oculis captus, ex ipsa aree hostilium armorum fragore deinde arce hostihum arrnorurn 6345 ualitudinern oculis captus, biit* audito uehementer commotus ulte uite tedio simul et languore mortem o obiit* uehementer cornmotus ipso Alfonso herede instituto. obiit W W11,225 11,225 Philippus Philippus Maria Maria jam iam saginatus saginatus et nimia, nimia, ut ut aiunt, aiunt, potatione potatione obiit amisso uno oculo, σculo, nullis adiutus remediis ualentibus, dissenteria extenuatus diem 6350 obiitfacto facto testamento, testamento, quo quo regem regem Aragonum Aragonum heredem heredem rehquit: reliquit: tanto tanto uel uel VeVe6350 obiit liberos esse netorum quia neque ñeque illos illos dοm~nαr~~ dominari ñeque neque hos liberes netomm uel populi odio flagrabat, quia uolebat. ib. 171 Erat mortisque formidans formidans uixque uixque se se Brat Philippus suspitionum plenus mortisque ib. 171 sibi credebat. sepe muribus muribus domi cursitantibus cursitantibus interfectores interfectores suis suos adesse adesse putauit putauit sibi nonnunquam expauit. expauit. conspectus conspectus hominurn hominum fugit. fugit. magnus magnus sum nomiunquam umbramque suam 6355 alioquin,hberalitate liberalitateetetmagnificentia magnificentiaclarus. clares, ib. 173 Philippus longus erat, macer, ib. 173 6355 alioquin, breuiuscula barba. barba, ib. ib. 1.1,350 1.1,350 Longus Longus iiie ille et et abdomine abdomine tardus tardus Insubribus Insubribus preest. preest. Pent. 739Α 739A Ducatus mediolanensis mediolanensis ipsius obitu obitu ducis uacaturus prope prope tempus tempus duds uacaturus Pent. iam enim enim sexagenarius sexagenarius est et preterea tanta sagina, ut ut uix uix seipsmTl seipsum ferre tanta sagina, censetur. jam afferatur cibus, moribundus moribundus famescit, nisi nisi mox mix afferatur ma egritudo, ut cum famescit, possit. accedit illa ilium non posse diutius. is 6360 uideatur.quibus quibusex exrebus rebusiudicant iudicant medici uiuere illum is nullam 6360 uideatur. ei uel masculim masculini sexus sexus uel uel feminini feminini legitimam habet sobolem. sobolem. quo quo fit, fit, ut eo legitimar habet prorsus uel mortuo ducatus ad ad imperium imperium deuoluatur, deuoluatur, si si jus ius spectemus. spectemus. HF HF 146Α 146A Cum Cum se cemeret, et morbo corporis attritus et arixietate anxietate animi uexatus dietim succumbere cerneret, animamexhalauit. exhalauit. WI. W 1.1,452 nisi quod quid nunc librum De uiris 1,452 Epitaphium ederem, nisi animar sepeliar et et tumulum tumulur 6365 illustribus illustribus ein eui nostri nostri compono, compono, in in quo quo et ipsum ipsum suo loco loco sepeliam 6365 diutumioremque faciam faciam quam quamdux duxMediolani Mediolani construxisse construxisse sibi sibi dicatur dicatur meliorem diuturnioremque (28.XI.1444). v. hr. Vir.p. p. VIII. Vili. HF HF 143Α 143A Philippus ducatum ducatum inuasit. inuasit. qui, qui, ut ut posset posset (28.Χ1.1444). i. contiriere, relictam Facmi admodum pecuniosam, Pacini ciuis admodum pecuniosam, sed annis milites in armis armιs continere, 6329 6329 6364 63

beneficii: v. 6306. opem: 7218. opern: v. ν.7218. beneficii: v.6306. epitaphium: W 11,70. 11,70. eρitaρhiυm: cf. W

6333

31.Ν.1433. .V. 1433. 6333coronatus: cοrοnαtus: 31

6352 6332 uοlebαt: cf. WII, W11,173. uolebat: 173.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De De Europa

195

grauem, dwdt duxit uxorem, uxorem, cuius cuius auro militibus Mediolanmn Mediolanum obtinuit. obtinuit. at at grauem, αurο retentis miilitibus uxorem paulo post quasi adulterli adulterii ream ream cum cum duabus duabusancillis, ancillis, ut ut aiebant, aiebant, criminis criminis 6370 6370 conscias mediolanensem consejas gladio iussit iussit interimi. interimi. exinde exinde uirginem uirgkiem quandam nobilem mediolanensem recepii corrupit, ex qua nata cunar ui recepit atque corrupit, apud se admodum commendatam commendatam in curiam ~~ est Blanca, Bianca, que demum FranciscoSfortie SfortieVicecomiti Vicecomiti nupsit. nupsit. deinde filiara Amedei filiar Amedei demur Francisco ducis Sabaudie duxit uxorem, uxorem, dum cumqua qua uel uel nullam dur bello bello ueneto ueneto premeretur, premeretur, cur nullar uel modicam modicam consuetudinem consuetudinem habuit. habuit. hr. Vir.18,19 18,19 Philippus Philippus dux dux (Franciscum {Franciscum 6375 6375 Sfortiam) magnifice domus sue sue Vicecomitur Vicecomitum et et arma arma Sfortiam) magiiifice honorauit honorauit titulumque titulurque domus tradidit. filiar filiamquoque quoqueunicam, unicam,nomine nomineBlancam, Blancam, quamuis quamuis illegitimar, illegitimam, in in mamatrimonium promisit. qua spe sepe eum fiustratus est. Comm. 194,13 Blancam eius trimonium cum frustratus Comm. 194,13 spe filiam desponsauit, quam cum ducere pro suo arbitrio non posset — nam Philippus filiar desponsauit, nam Philippus id matrimonium in dies suspendebat — ab eo defecit. ib. 195,16 Coniugem extorsit 6320 6380 suspendebat — ib. 195,16 Blancam dotalem Cremonar. Cremonam. hr. Vir. 19,24 19,24 Fraiiciscus Franciscus uxorem uxorem recepit recepii et et Blancam et et dotalem potestatem, ubi solemnes cum Blancanuptias nuptiascelebrauit. celebrami. Cremonam in potestatem, cur Blanca Fuit autem autem Philippus ingenti corpore, macer, in in senlo senio 181. Fuit corpore, in iuuentute iuuentute macer, pinguissimus, deformi facie oculis, fade ac terribili, instabilibus ac pregrandibus pregrandibus oculis, ingenio et cillido; callido; in inlargiendo largiendo profusus, profusus, in inparcendo parcendofacilis; facilis; in in 6385 ingenio peracri et 6385 adeundo dirnciiis, difficilis, at, ubi in colloquium uenisset, mitis adeundo mités ac placidus; cultus corporis ac munditiarum munditiarum omnlsque omnisquelenocinii lenocinii neghgens, negbgens, uenandi uenandicupidus, cupidus, equorum studiosus, ceterum quietis impatiens atque imperitandi auidus, in in cetermn quietis imperitandi auidus, pace bellum, in in bello bello pacer pacemquesiult, quesiuit,simulandi simulandiatque atquedissimulandi dissimulandi pace bellum, egregius artifex, in milites quam in ciues ciues indulgentior. indulgentior. raro raro in pubhcum publicum 6390 6390 prodiit, delatoribus facile facile credidit. credidit. in in suspiciones suspiciones adeo ut sepe sepe prodiit, delatoribus adeo pronus, profus, ut fidissimos aa se seamicos amicosleuissimis leuissimis de decausis causis alienauerit. alienauerit. pullis pullis indutos indutos uestibus egre ad se se uenire permisit, permisit, sermonem sermonem de de morte audluit audiuit inuitus, inuitus, tonitrua ac fulmina mirum in modum modum expault, expauit, tabifica tabifica lue percussos percusses ex urbibus migrare in agros iussit eorumque eorumque domos incendio tollι; tolli; qua qua cura 6395 6395 innumerabilem ilium Mediolani populum multis annis intactum quoirmumerabilem ilium Mediolani populum multis armis quodammodo ab ea peste seruauit. cum ulta uita decessisset, decessisset, funus funus nec tanto principe dignum nec suis suis Huic, cum maioribus ductum ductum est, est, nec nec sepuicliri sepulchri decus additum. additum. populus populus cognita ducis morte in libertatem* libertatem* [1291 [129v] sese sese proclamauit proclamamiduodecim duodecimuiris uiriselectis, electis, qui qui 6400 6400 rem publicain publicam administrarent. castrum castrum Porte louis louis instar instar excellentissime excellentissime regie captum ac dirutum est, et testamentum testamentumPhilippi Philippi dilaniatum. dilaniatum. libertatem W W11,264 11,264 Postquam Postquam igitur igitur clauserat clauserat oculos Philippus Maria dux libertatem σculos Pbilippus Mediolani sepultusque erecti Mediolanenses Mediolanenses in in spem spem libertatis libertatis domimum dominium in sepultusque fuerat, erecti se receperunt, et acclamantes 'Sancto Ambrosio 6405 receperunt, et Ambrosio libertatique libertatique uitam' ultam' uiginti quatuor 6405 6369 639

6377

6377 uxorem: Beatrice Beatrice Lascaris Lascaris de de Tenda. Tenda. illegitimam: nata nata ex ex Agnese Agnese Mamo. Melino, cf. cf. uxorem: i]legitimam: 6380 6389 HF coniugem: ultimo mense Octobri Octobri 1441. 1441. Sali. Cat. Cat. 5,4. HF 143 AB. ΑΒ. 63 " cοn~ugeττι: 6389 simulandi: s~mulαrιd~: cf. Sali. 6392 6400 pullis: luctum indicantibus. libertatem: respublica respublica ambrosiana, 1447-50. 1447-50. duodecim: 6392 131111ig: 6 °Ιibertatem: duodecim: 6402 v. 6533; 6560. 6401 castrum: Castello de de Porta lovia. Sept. 1447. 1447. dirutum: Sept. Sept. 1447. 1447. i. castrum: Castello livia. Sept. ' d~rutum: dilaniatum: dilaulatum: v. i. 6548; 9445.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

196

Enee Siluii Piccolominei Piccolominei

gubematores delegerurit. delegerunt. Comm. Comm.195,27 195,27 Mediolanenses tamquam priuati tamquam tyranno tyranno privati gubematores uenientique cum copiis Francisco spem spem dedere. dedere. in libertatem se uendicarunt uendicarunt υe~eΠtiqυe 182. multi aspirauere*. aspirauere*. sed sed qui qui coloratis coloratis 182. Ad Ad dominium mediolanense multi uterentur titulis quatuor tantum fuere: Fridericus imperator deuolutum Fridericus deuolutum ad uterentur tituhs quatuor 6410 se liberis legittimis legittimis ulta uita subtracto subtracto contendebat; contendebat; SCprincipatum principatum Philippe Pbilippo sine fiber's 6410 hereditatempetebat; petebat; Carolus dux aurelianensis, ex ex testamento hereditatem Alfonsus ex testamento Vicecomitum natuS, natus, ab ab intestato intestato sibi sibi deber~~ deberi ducatum ducatum aiebat; aiebat; sanguine Vicecomitum Franciscus * Sfortias Franciscus'" coniugem suam, fuer at, Sfortias Vicecomes cο~υgem sum, que Philippi filia* fuerat, heredem patri patri suscipiendam suscipiendam affirmabat. affirmabat. audite auditesmit suntlegationes legationes omnium in heredem 6415 senatu senatumediolanensi, mediolanensi, quarum quarum aalique sermone directo directo dominium dominium petiere, petiere, 6415 Ιique sermone alique per simulationem simulationem oblati contra contra Venetos Venetos auxilii auxilii insinuare se se populo atque mde inde paulatim uen~care uendicare domiulum dominium satagebant. satagebant. sed ciuitati, que iam jar libértate gauderet imperandi cupiditate cupiditate demortul demortui principis principis militiar militiam libertate gauderet et imperandi conduxisset, nulla nulla conditio conditio placuit, placuit, que que iugum iugum quouis quouis pacto pacto in in capita capita 6420 ciulum ciuiumulderetur uideretur inferre. inferre. obtulit obtulit taren tamen imperatori imperatori censum censum qu quotannis οtεmnιs 6420 aureum poculum, poculum, si si libera suis legibus dimitteretur. dilariiabatur dilaniabatur interea interea undique Philippi Philippi hereditas: hereditas: Veneti* Veneti* Placentiam, Placentiam, Cremam, Cremam, Laudar Laudam ococet multa multa preterea preterea minora minora oppida; oppida; dux dux Sabaudie Sabaudie Ludouicus Ludouicus cupauere et Valentiam* et Confluentiam* Confluentiam* inuasit; inuasit; Astenses Astenses ad ducem ducem aurelianensem aurelianensem 6425 Carolum Carolum defecere, defecere, qui qui susceptis susceptis a a rege rege Francie Francie non non paruis paruis auxiliis auxiliis 6425 Alexandrinorum ceperunt; Papienses* intestinis agi[130'jtati agi [130r] tati Ρaρienses intestinis Mexaridrinorum agros uexare ceperunt; discordiis diu ancipites ancipites fuere, fuere, quibus quibus se se potissimum potissimum partibus partibus iungerent; iungerent; discordiis Nouarienses, Comani, Alexandrini Alexandrini ac acTerdonenses Terdonenses mediolanense mediolanense imimNouarienses, Cornard, perium subiere; Parmenses Palmenses in societate quodammodo quodammodo recepti recepii sunt. sunt. 6430 6430

aspirauere Comm. 66,29 66,29 Ini Vnoitaque itaque tempore tempore dominium dominium potentis potentis urbis urbis et et aspirauere Comm. et Alfonsi, Alfonsi, regis Aragonum, et et Caroli Caroli ducis ducisaurelianerisis aurelianensis (legati) (legati) Federici cesaris et expetebant; nam et hic se ius dicebat ex federe inter suos Phihppi maiores maures suis et Philippi jus habere habere dicebat matrimonii causa causa percusso. percusso. W W 11,265 Aragonum missis missis oratoribus oratoribus MeMeRex Aragonum 11,265 Rex Philippi testamento heredem heredem factum factum jusque iusque sibi sibi in diolanum significauit sese ducis duds Philippi 6435 ducatu competere, competere, quid quodcum cumuoluntate uoluntate bina bonaMediolanensium Mediolanensium nec nec alio alio modi modo 6435 ducatu prosequi uellet. expetant, facturum facturum se se il]is, illis, que que prosequi uetlet. siue siue dominatum dominatum eius eius siue siue ligam ligar expetant, placeant, dum tueripotens potens uolensque uolensque sit. eis tuen placeant, dur se Venetis minime iungant, aa quibus eos quod si se eis amicitia ligent, ius ligent, habiturum se Mediolanenses Mediolanenses hostium hostium loco lico nec se jus quid suum negiecturum. neglecturum. ib. 225 Rex Romanorum missis oratoribus, inter quos Eneas 225 Rex missis iratoribus, inter quos Eneas ib. 6440 fuit,petebat petebatdiminium dominiumMediolani, Mediolani,morte morteducis ducisdeuolutum; deuolutum; rex rex Aragonum Aragonum ex ex 6440 fuit, sibi deberi deberi aiebat; aiebat; dux dux aurelianensis aurelianensis jar iamseseducem ducemappeHabat appellabat jure iure testamento sibi et uetustarum uetustarum conditionur; conditionum; Franciscus Franciscus nihil nihil publice publice djcere, dicere, sed sed clam clam sanguinis et cum amicis dominatum petere. 6411 6411

hereditatem; v. 9445. Carolus: Carolus: i. v. 5841. 5841. hereditatem: i. 9445. 8661.

6413

coniugem: Bianca BiancaMaria MariaVisconti. Visconti, v. 6543; i. 6543; 6413 coniugem:

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa

197

Franciscas hr. Vir. 19,30 19,30 (Franciscas) (Franciscas) uir consilli consilii potens, corpore corpora pulcer, Franciscus ',ulcer, in equo splendidus, tardus ad iram, 6445 iram, in re re qualibet qualibet maturus, maturus, quia quicquid habet militum est, 6445 parum sibi sibi retiriet, retinet, militiam splendidam splendidam habet. HF152C parum HF 152C Fuit eminentis stature et habitudinis carnose, carnose, albus albus commixta commixta rubedine, rubedine, leta leta facie, facie, caluus, caluus, oculis oculis ililhabitυdΙ~s lustrioribus, toto corpore puicher; pulcher; facundiatn facundiam cum prouidentia coniunxit. Comm. Comm. histrioribus, prouidentia coniuiudt. 197,22 In modum modum iuueriis iuuenis equitabat, statura statura eminens, eminens, maiestate maiestate corporis corporis eximia, 197,22 sermone placidus, placidus, conuersatione conuersatione benignus, benignus, mores mores uriiuersi uniuersi principe 6450 6450 uultu grauis, sermone digni. unus nostra etate etate uisus, uisus, quer quem fortuna fortuna diligeret, diligerei, corporis corporis et animi animi dotibus dotibus d:igrii. ιmus nostra excellens, bello inuictus ad regnum ex humili uxorem duxit duxit forma, humm genere peruenit. peruemt. uxorem exceHens, genere, uirtute prestantem, prestantem, ex qua sobolem pulcherrimam pulcherrimam sustulit. ualetudine raro aduersa nihil non potitus, quid quodmagnopere magnoperedesiderauit. desiderami. pulsatus aduersa filia Comm. 169,21 169,21 Ingressus Ingressus est Mantuam Mantuam Pius Pius VI VI Kai. Kal. lui-di lunii ((1459). ciuitas 6455 6455 1459). emitas filia Comm. piena hospitum fuit fuit et et Blanca, Bianca, Mediolanensium Mediolanensium pdriceps princeps affuit, affuit, Philippi Philippi Marie Marie plena quondam ducis ducis filia, tunc Francisci Francisci Sfortie Sfortie coniunx, coniunx, magn magniΙ animi animi et et singularis singularis ΙΗΙa, timc prudentie muller, mulier, et cum ea nobilissima proles utriusque sexus, mares metres quatuor non prudentie alio aspectu filio Sicilie regis puella, Yppolita Yppolita aspectu quam missi e celo angeli, et desponsata desponsata fimi nomine, ib. ib. 170,28 170,28 Yppolita, Yppolita, Blance Blance flEa, filia, latine latine coram coram pontifice pontífice orauit orauit adeo adeo 6460 6460 omnes,qui quiaderant, aderant, in admirationem adduxerit. eleganter, ut ornes, Veneti W W11,265 11,265 Veneti Placentiam et Laudai-n Laudam occupauerant, Veneti occupauerarit, que se eis sponte spinte ne in in deditionem deditionem Mediolanensiurn Mediolanensium uenirent. uenirent. Comm. Comm.196,2 196,2 PlaPlacommiserant, ne magno Venetorum Venetorum presidio presidio munitam munitam (Franciscas) (Franciscas) ui cepit; in in qua qua centiam magno ~~cepit; equus sub sub eo 6465 expugnatione ictu lapidis tormentalis equus ei interfectus est. 6465 Valentiam W11,266 11,266 Dux Sabaudie Valentiam et et alla alia quedam castella territorli territorii quedar castella Valentiam W inuaserat. nouariensis irivaserat. Confluentìam W W1.2,85 1.2,85 oppidum oppidum siue siue castrum castrumConfluentia Confluentia papiensis papiensis terterConfluentiam ritorii. Papienses Comm. Comm. 195,32 195,32 Papienses Francisco se dediderunt, dediderunt, qui qui benigne eis eos 6470 6470 Papienses etiam multis. inuitis. complexus est Mediolanensibus etiam Franciscas Sfortia Sfortia per per idem idem tempus tempus in in Piceno Piceno agebat, agebat, quamuis quamuis 183. Franciscus maiorem eius eius prouincie prouincie partem jar iamamisisset, amisisset, cum cumPhilippus, Philippus, non multo maurern antequam moreretur, moreretur, sibi sibi per communes communes amicos amicos reconciliatum, reconciliatum, ut ad se Venetos pugnaturus, accersiuerat accersiuerat rrogato rege, sibi sibi ut 6475 6475 rediret in Venetos ΙgatΙ Alfonso rege, milia ami auri nummum nummum suo suo nomine nomine numeraret. numeraret. quo quo facto facto jam iam septuaginta mula paratis atque atque instructis instructis copiis copiis itineri itineri se se accinxerat, accinxerat, cum cum mors mors Philippi Philippi paratis enuntiata eum, qui longo tempore ad mediolanenses opes inhiasset, magis enuntiata ac magis compulit. quer quem ut Longobardiam Longobardiam primum primum ingressus ingressus ac ragιs properare compulit. Mediolanenses incerti, quo mens eius inclinaret, 6480 est, Mediolarienses inctinaret, ne uel per per se ipsum uel 6480 coniunctus Venetis suis ceptis obuiam corikmctus obuiam iret, missis oratoribus et oblatis non stipendiis conduxere. conduxere. moxque moxque duci duci sui sui exercitus exercitus facto, facto, ut ut PiaPlaparuis stipendiis centiam omnibus copiis obsideret, imperauerunt. ipse dicto parens, dum centiai-n coptis obsideret, imperauerunt. ipse dur 6458

quatuor; Filippo Maria, Maria, Sforza Sforza Maria, Ascanio Maria, Maria, Ottaviano. Ottaviano. quatuor: Filippo lada, Ascanio d'Aragona, duca di Calabria.

6459 6459

filio: Alfonso Alfonso fIlio:

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

198

Enee SHun Siluii Piccolominei

ad Placentiam ad Placentiam in in obsidione obsidione sedet, sedet, Papienses, Papienses, qui qui jam iam me~οΙanense mediolanense et insolens insolensdetractarant, detractarant, sese sibi dedentes dedentes 6485 imperium imperiumtamquam tamquamfastidiosum fastidiosum et hand mediocriter conturbauit, accepit. que que res Mediolanensium Mediolanensium ariimos ánimos baud quampiam ex urbibus, qui per conuentiones inhibitum Francisco dicebant quampiam ohm Philippus Phmppus tenuisset, tenuisset, occupare. Franciscus uero uero non non se se occupasse, occupasse, quas olim sed dedentem sed dedentem et et ultro ultroseseofferentem offerentem ciuitatem ciuitatem recepisse recepisse aiebat. aiebat. at at 6490 Mediolanenses Mediolanenses cum cum eius eiuspotentiam potentiamuererentur, uererentur,dissimulandum dissimulandum potius potius v [1301 obsidione tandem tandem summa summa statuere. me ille continuata [130 ] apud Placentiam obsidione ~s magna ~~oppugnare ui oppugnare adorsus adorsus urbem, urbem, quam quamuis magna et forti forti militum militum manu manu tarnen oppugnami oppugnauit ac diripuit. mτ mitam, armis tamen munitam, fuit et apud apud 184. Mediolanense regimen regimen per id tempus penes nobiles fuit quondam cinsiiium 6495 eis, eos, qui qui Philippi Philippi quondam consilium direxere. direxere. itaque itaque res prospere sasa(nam circiter circiter pientium ductu cedebant et et iam jar non manus (nam nonparua paruaGailorum Gallorum manus exandriam* robons), que Alpes Alpestransierat transierat apud tria milia muja equitum equitum delecti roboris), apud Al Alexandriam* profligata deletaque fuerat, Veneti apud Carauagimri magno profligata fuerat, et et Veneti apud Carauagium magno preho prelio ornes pene copias amiserant, amiserant, et Lauda ab imperio erepta erepta ab eorum eorum imperio superati omnes 6500 in potestatem Mediolanensium 6500 in Mediolanensium redierat, cum cum Franciscus Franciscus Sfortia ad ininmissussiue siuequod quid principatum principatum mediolanensem, culus festandum Brixienses missus cuius ορi~οnem sibi αl~ο modo modo consequi opinionem sibi jar iampridem pridem finxerat, finxerat, alio consequi non non posse posse sperabat, siue siue quid quodMediolanenses Mediolanensescum cumVenetis Venetis muicitiam amicitiam societatemque societatemque utriusque populi pipuli preda relinqueretur, preue clam se querentes, ne solus utriusque preue-6505 ~endοs censuit. censuit. prior prior cum quo cum cum multa multa bine hinc atque atque 6505 niendos cum Venetis Venetis fedus fedus iriiit. iniit. in quo ut ad urbem Mediolani inde promissa essent, mud illud inter cetera conuenit, conuenit, ut Mediolani ditionemque eius obtinendam obtinendam Francisco Francisco cum cum copiis copiis proficiscenti proficiscenti senatus senatus auxilio uenetus et pecuniis et m-mis esset. qua re ikmata mix uenetus et pecuniis et armis auxilio esset. qua re firmata mox in in ei tempore Mediolanensem militabant eo tempore apud apudMediolanenses Mediolanenses Brac Brac-Mediilanensem duxit. militabant 6510 ciani alias Francisci copias copias 6510 ciani qui, cum cum Ludouicum Ludouicum de Verme ac ncrnnullas nonnullas alias apud Modetiam Modetiam fudissent, fudissent, tandem tandem relictis relictis Mediolanensibus Mediolanensibus ad eum dedesum lacobi despindit. fecere. Franciscus Franciscus fHiam filiam suam lacoboPiciriino Picinino uxorem despondit. Alexandriam Comm. audita morte morte Philippi Pbiiippi manum manum militarem militarem Comm. 196,4 Franci, qui audita Alexandriam 196,4 Franci, in Italiani Italiani miserant miserant Mediolanum Mediolanum atque atque omnem omnem Insubriam Insubriam inuasuri, inuasuri, uirtute uirtute 6515 BartholomeiPergamensis Pergamensisapud apudAlexandriam Alexandriam deleti deleti sunt. sunt. 6515 Bartholomei

Carolus* uero uero Gonzaga, baud hand ignotus ignotuscopiarum cipiarum ductor, ductir, qui qui pardo paulo 185. Carolus* Mediolariensibus [131 [13 r1'] deficiensad adFranciscum Franciscurnuenerat, uenerat, postquam pistquam ante a Mediolanensibus ] deficiens desertis eosdem et sine sine ullo ulli duce desertos eosdem Mediolanenses Mediolanenses et duce relictis relictosariimaduertit, animaduertit, hicuasto uasti corpore corpire iterum ad Mediolanenses transitât, erat hic Mediiianerises relieto relicto Francisco Francisci transiuit. 6520 formaque formaque pene pene gigantea, gigantea, uiribus uiribus uero uero que que magnitudirii magnitudini responderent, responderent, 6520 6504 6510 6510 Verme: 6504 superati; 14.IX.1448. clam se nescio. nescio. Verme: i. v. w W 1.1,173 1.1,173 a. superati: 14.1Χ.1448. clam se se = se a. 6515 Drusiaria, quae fuerat fuerat cconiunx Fregosi (v. (i. 6253). 6515 Bartholomei: Βαrthοlοme~: Colleoni, Colleoni, filiam: Fregosi fil~αm: Drusiana, ο~υmς lani Ιa~~ 6516 6516 Carolus: Carο1': v. i. 6791. cuius statuam equestrem equestrem Venetiis Venetiis admiraris. admiraris.

6499 6499 6512

6512

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa Europa De

199 199

dicendi copia ιis instructus, copia clams, clarus, fitter's litteris grecis grecis ac ac latir latirás instructus, sed sed animo animo iriconstariti et inconstanti et ingenio ingenio ad ad orne omnefacinus facinussiue siuehonestum, honestum, siue siue nefarium nefarium parua spes fuit oppressa oppressa in in Mediolano Mediolano liberiate Jibertate dominium d οmi~υm parato; cui non pania kim Mediolanensibus Mediolanensibus nouerchante nouercharite Piacentini, urbis arripere. sed fortuna iam Terdonenses 6525 Terdonenses Nouariensesque Nouariensesque ab ab eis eis deficientes deficientes Francisci Francisci presidia presidia rere- 6525 sitar esse ceperunt. Alexandrini Alexandrini cum nu]lam nullam in eis spem sitam esse contuerentur, Vuilbelmi, Montisferrati principis se commiserunt. commiserurit. Vuilhelmi, principis &atris, fratris, imperio se Carolus hr. 25,23 tik corpore corporepulcer puker et et animo animo magnus, magnus, in in Carolus Vir. 25,23 Carolus de Gonzaga, uir nutritus multumque peritia rei rei militaris militaris prestans, prestans, qui qui hodie hodie sub sub Philippo Philippo duce duce armis nutritus paruum exercitum Canins Gonzaga, qui qui tum turn forte unica urnea 6530 non paruum exercitum ducit. ducit. Comm. Comm.70,1 70,1 Carolus 6530 Mediolanensium spes uidebatur, magnariimus magnanimus belli dux.

186. Res publica 186. publica medio tempore ex nobilitate in plebem plebem defluxerat defluxerat lectique uiri duodecim, lectique duodecim, qui qui urbi urbi de de more more preessent, preessent, ex ex fece fece populari populari ignobiles atque atque incogniti magistratura magistratum gerebarit. bi cum cum nobilitatem, nobilitatem, quam quam gerebant. hi midis offenderant, suspectam haberent ne cum Francisco sentiret, 6535 multis modis haberent ne 6535 suadente Gonzaga, Gonzaga, qui qui earn earn uiam uiam ad ad principatum principatum urbis urbis arripiendum arripiendum commodissimam existimauit, septem commodissimam septem primarios ciues, genere genere nobiles nobiles et et intercept Ιs per per noctem noctem obtruncauere obtruncauere ac deinde opibus abundantes, raptim interceptos deinde Iacobinus* Bossius, in foro foro plebi plebi spectacukuri spectaculum obiecerurit. obiecerunt. inter inter quos quos lacobinus" Bossius, egregius adolescens placidis placidis moribus moribus et et litteris litteris eruditus et nobis amicitia egregius adolescens amicitia 6540 6540 truncusque iacuit. nec iunctus, prorsus prorsus irmocens innocens supinus truncusque diu post nec cHu post Ioannem Ioaimem Caymum, uenerabiiem Caymum, uenerabilem senem et et fiiium filium eius eius Franciscum, Franciscum, egregia egregia forma [1311] alio iuuenem, non [IST] ΒΙεmce Marie, iuuenem, alio crimine crimine irretitos, irretitos, nisi nisi quod quod Blance Marie, Fraricisci coniugi, Francisci coniugi, sanguine sanguine iuncti iuncti erarit, erant, cmdelibus crudelibus affect affectos Ιs cruciatibus necauere. exh-i necauere. exin Georgius Georgius Lampugrumus Lampugnanus im-is iuris interpres, specie lele- 6545 interpres, sub sub specie 6545 gationis, tamquam tamquam ad imperatorem mitteretur, gationis, mitteretur, in in Modetia Modetia captus captus atque atque interfectus est, magnus libertatis assertor et et qui qui testamentum testamentum olirti ohm Philippi Philippi populari fauens regimini laniasset. nec Theodoro populari fauens regimini laniasset. nec Theodoro Bossio in Βοssiο admodum admodum in pepercerunt; quem quer cum cum diu chu in ciuitate gratioso pepercerunt; in uinculis uinculistenuissent, tenuissent, tandem tandem Galeotus* quoque interemerunt. Galeotus* quoque Tuscairns Tuscanus et ipse ipse natu natu nobilis nobilis atque atque 6550 6550 opulentus ciuls ciuis intercisus occubuit. lacobinus WW11,225 11,225 Mediolanenses, Mediolanenses, pertesta nobilibus erecta, erecta, nouer nouem pertesta aa nobilibus truncarunt, inter quos Georgius de Lampognano, qui primarios ciues truncarunt, qui testamentum testamentum ducis laniauerat, occisus occisus est, pater et filius de de Carmis Carmis (sic), (sic), lacobinus lacobirius et et Theodorus Theodorus de Bossus et alii. 6555 α111. 6555 6527 6527

6533

6538

6533 6538 Vuilheimi: Vuilhelmi: i. v. 6621. 6621. duodecim: i. v. 6400; 6400; 6560. 6560. 29.1.1449. duodecim: obtruncauere: 29.1.1449. 6543 Caymum: accusatus de proditione reipublicae ambrosianae a. 1449. 6543 Blance Caymum: de proditione reipubiicae a. 1449. Β1αnce Marie: Marie: 6545 6550 ν.6413. v. 6413. 6545 Lampugnanus: II,276. 6548 6402. 6558 interemerunt: Lamρυgnanυs: v.W i. W11,276. 6548laniasset: Ιaιιiasset: v. ν.6402. ~nteremerunt: Bossi Bossi ambo, lacobusus lacobinus et Theodorus absoluti esse Galeotus: v. 70,26. esse uidentur. Galeotus: i. Comm. 70,26.

6542 6542

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Piccolominei Enee Siluii Piccolominei

200

Galeotus HF HF 16Ι. lóln.lΙ Mediolanenses Mediolanenses in in cunar curiamanmati armatiuenientes uenientesGaleottum Galeottum Galeotus occiderunt. Comm. Comm. 70,26 70,26 Occiso Occiso Galeotto Galeotto Toscano Toscano pulsisque pulsisque ceteris ceteris Tuscanum occiderunt. percussere. senatoribus fedus cum Venetis percussere. 187. Quibus ex ex rebus rebus cum cum jam iam nulla nulla libertatis libertatis forma forma rehcta relieta esset esset et et 6560 duodecim duodecim inri uiri ausu ausu tyrannico tyrannico urbem urbem cedibus cedibus ac ac rapinis rapinis fedanent fedarent sucsuc6560 cessorumque comitia comitia prohibentes prohibentes inulto inuito populo populo sibi sibi ipsis ipsis imperium imperium cessorumque prorogarent, commota commota denique denique atque atque incensa ciuitas correptis armis, Ιs, nouo foui correptis arm proroganent, magistratu ex nobilitate creato, tyrarmos tyrannos e re publica publica deiectos deiectos in carcerem carcerem coniecit. at cum neque ñeque hoc hoc modo respirare respirare populus populus posset, posset, nam nam (perditis (perditis coniecit. 6565 omnibus excepta ciuitate comensi ac parmensi, que in officio ad ultimum ultimum 6565 Franciscus duna dura obsidione obsidione ciultatem ciuitatem premebat, iterum iterum plebs plebs perstitere) Franciscus incensa nobilitatem e palatio pepulit, pepulit, tyrannos demptis uinculis, tamquam tamquam libertatis et optime optime de de re re publica publica meritos, méritos, in in priorem priorem locum locum libertatis amatores et restituii, fili ad priores priores artes artes reuersi, reuersi, cum cum satellites satellites magno magno numero numero sibi sibi restituit. iBi 6570 assumpsissent multaque multaque suadente suadente Canili Carolo spolia spolia perpetranent perpetrarent nobilitanobilita6570 assumpsissent temque prorsus prorsus opprimerent, opprimèrent, non non tarnen tamen ei ei uiam uiam ad ad inuadendum inuadendumprinprincipatum permisere. quod cum ipse animaduertisset et iam sibi periculosam jar sibi periculosam animaduertisset quid cum r [132 Mediolanenses moram intellexisset, per internuntios Francisco internuntios Francisco morar inteilexisset, [132']] apud apud Mediolarienses reconciliatus ac magnis magnis aflectus allectus premlis premiis Laudam illi prodidit tertioque iam Laudar ill~~ tertioque mm reconciliatus ac 6575 fidemfallens fallens non non ssine magno Mediolariensium Mediolanensium damno damno ac ac plebis plebis conconine magno 6575 fldem stematione ad eum transiuit. transitait. stematiorie Non tarnen tamen defuit defuit tyrarmis tyrannis animus animus quin quin postulatis postulatis undique undique subsidiis subsidiis propeceruicibus ceruicibusimminens imminens excutere excutere conarentur. conarentur. sed sed jar prope Francisci iugum iam cum allis alios frustra friastra rogassent, rogassent, Venetos Venetos tandem, tandem, ne ne se se derelinquerent, derelinquerent, cum 6580 peruicerunt. peruicerunt. nam nam neque ñeque illis illis ex usu etate florentem, florentem, usu uidebatur uldebatun Franciscum, etate 6580 cuius iam uires atque arma non ssine graui iactuna iactura ine graul jar uines rei bellice bellice peritissimum, peritissimum, cuius sensissent, eo imperio potili, suo par percusserunt tandem uideretur. percusserunt quo sui sensissent, ei imperii potiri, Mediolanensibus legesque, legesque, quas tota citerior Gallia Gama igitur fedus Veneti cum Mediolanensibus sequi deberet, deberet, prescripserunt prescripserunt mandantes mandantes Sfortie, Sfortie, ut, ut, certis certis contentus contentus sequi 6585 uinibus uiribusacacterrninis, terminis,Mediolanenses Mediolanensesininpace pacedimitteret. dimitteret.iiie mehand haudignarus ignarussese 6585 ubi Venetis Venetis panuisset, paruisset, imperium imperium eorum eorum coftempsit contempsit et, et, breui periturum, ubi quamuis desertus ab omnibus uideretur (nam soli Fiorentini et hi quidem parce oper opemferebant), ferebant), in obsidione tarnen tamen perseuerare perseuerare decreuit. décrétait. 6590 6590

188. Iam Francisco Picinino Picinino frater frater eius eius lacibus lacobus cum cum BracBrac1am mortuo Francisco chianis ad Venetos transierat, jam iam Leonardus* Leonardus* Venerius a senatu ueneto ueneto chiarιis missus Mediolanum ingressus ingressus auxilia auxilia et et commeatus commeatus magnam magnam copiar, copiam, missus Medlilanum exercitu quibus ciuitas indigebat, propediem propediemaffore affore poliicebatur. pollicebatur. erat et in exercitu indigentia ita, ita, ut dubium uiderì posset posset dubium uideri rerum indigentia et in in ciuitate ciuitatesumma sumra omnium rerum 6560 6560

duodecim: i. v. 6400. 6400. duodecim:

6590

Venerius: 659° Vener~us:

v. Comm. 70,28; 70,28; 196,24. 196,24. i. Comm.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

201

nix ei bis mille equi [1321 [132v] an obsidens Franciscus an obsessus dici dici deberet. deberet. uix fraudati pro supererant, qui ferre insessorem possent, pissent, et milites stipendio fraudati neque enim enim Francisco Francisco argentum argentum erat, quo stipem cibis sese armis armΙs exuerant; exuerant; neque dare militi posset, posset. sed inter spem spem metumque retu rn que dubius dubius obsidionem de die in diem uerba factis ostentans diem uerba pro factis ostentans producebat. producebat. in in ciuitate ciuitate uero uero cum cum iam jar absumptum esset nec aliud genus eduÜi iam frumentum orane orne absumptum edulii restaret et jam equi ceteraque ceteraque id generis ariimaiia ammalia manderentur manderentur nec canes, equi nec ferre ferre amplius arplius famem multitudo multitude posset, posset, coilecti collecti in in unum unum apud apud Portar PortamVerceiiinam Vercellinam famem correptis aπnis armis in forum prorumpunt obuiumque Leonardum Leonardum Venetorum Venetorum prorumpunt obuiumque legatura gladiis confodiunt ac discerpunt. exin palatium fusis tyrannorum legatum gladils exin palatium fusis tyraimorum satellitibus aggrediuntur. sine resistentia resistentia occupato quos quos inuenerunt inuenerunt saterntibus aggrediuntur. quo sine tyrannis uincula indidere. indidere. tyramds uincula

6595 6595

6600 6600

6605 6605

Leonardus W W11,226 11,226 Cum populus Mediolani Mediolani fame non Leonardus fame perirei periret querereturque querereturque non mitti aiunt dixisse dixisse {Leonardum) uenetum legatum: legatura: muti uictualia a Venetis, aiunt (Leonardum) Venenum, Venerium, uenetum fame pressi pressi estis, estis, Mediolanenses, Mediolanenses, donec doñee caiies canes cursitare cursitare per per urbem urbem 'Nondum fame sed is paucis post diebus insultu populari inuasus inuasus penas dedit. dedit. qui qui multis uideo.' sed muftis confossus uulneribus occisus occisus est est eique eique mortuo mortuo ad ad os os cadauer cadauer canιs canis applicatum applicatum 6610 6610 confossus fuisse tradunt, quasi quasi exprobraret exprobraret popiilus populus id id sibi. sibi. Comm. Comm.70,28 70,28 Trucidato Trucidato per per fuisse tumultum Leonardo Veneno, Venerio, qui qui legatus legatus Venetorum Venetorum apud apud eos eos agebat, agebat, Sfortie Sfortie tυmυΙιmτi Leonardo portas eique, ut ut est est insania populi, pontas aperuere aperuere eique, populi, ducatus ducatus insignia contulerunt. contulerunt. HF162B ΗFΙ62Β Leonardum Donatum Donatum siue siue alium, alium, qui Venetonum Venetorum apud eis eos legatus legatus erat, in medio Leonardmn foro occiderunt Franciscumque Franciscumque in ciuitatem 6615 fori occidemnt ciuitatem uocauerunt, uocauerunt, qui etiam insignia ducalia ducalia 6615 colorem habuit habuit justitie. iustitie. tradente populo suscepit. que res neque uim neque colorer 189. Exin missis ad Franciscum Franciscum legatis legatis pnincipatum principatum ei ei ciultatis ciuitatis obob189. Exin missis ingressus* dominium urbis accepit et deinde non multis tulerunt. qui mox mix ingressus* interiectis diebus diebus cum liberis liberis ac ac coniuge coniuge reuersus reuersus ducalibus ducalibusinsigrdbus insignibus interiectis urbem intrauit. intrauit. qui qui cum lam iam Commn Comum 6620 6620 exomatus in triumphantis modum urbem Parmamque in in deditionem deditionemaccepisset accepissetVuilbelmoque VuilhelmoqueMonteferratensi MonteferratensiAleAleParmamque xandriam non parumn paruum deinde deinde bellum bellum Florentinis Florentinis sociis sociis cum cum xandriam ademisset, aderisset, non Venetis et Alfonso rege diutius (neque Venetis et diutius gessit. in quo cum cum acrius premeretur premeretur (neque Renatum* regem, enim tante tante potentie potentie par par esse esse potuerat), potuerat), Renatura* regem, fortissimis fortissimis equitum cohortibus cinctum, ex ulteriori Gallia magnis stipendiis ac 6625 equitum cohortibus cinctur, ex ulteriori Gallia magnιs stipendiιs ac 6625 promissis allectum montibus in promissis a]lectum in in auxilium auxiuiumaccersiuit. accersiit. qui cum superatis montibus Italiani Vuilhelmum e Monteferrato Monteferrato [1331 [133r] arma arma ponere ponere 'tallar descendisset ac Vuilbelmum per amicitiam ac necessitudinem compulisset, compulisset, et et jam iam castra castra sua sua Francisci Francisci castris expugnatisque raptim raptim castrιs coniungens in hostilem agrum descendisset, expugnatisque normullis casterns nonnullis castellis mire more gallico* gallico* mortals mortalis ornes omnes in in eis eis comprehensos comprehensos 6630 6630 trucidasset, tantus terrorVenetis Venetosinuasit, inuasit, ut ut jam iam castra castra castr castris trucidasset, tantus mox mix terrir ιs conferre amplius amplius nullo nullo pacto pacto presumerent présumèrent nec nec jar iamretinere retiñereposse posse uel uel 6597 6597

inter = = Hon. Hor, Epod. Epod. 5,85. 5,85.

6618 6618

ingressus: 26.Π.1450. 26.11.1450. ingressus:

6620 6620

intrauit;25.111.1450. 25.III.1450. intrauit:

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

202

Siluii Piccolominei Piccolominei Enee Siluli

Brixiam uel Pergamum agris agris amissis amissis confiderent. confiderent. cumque cumque Turcorum Turcorum Brixiam uel Pergamum bellum res eorum maritimas marítimas infestaret, infestaret, repente repente preter preter omnium omniumopiriionem opinionem beilum 6635 pax, que que ‚Ιlu diu in in senatu senatu apostolico apostolico frustra frustra fuerat fuerat agitata, agitata, denique denique apud apud 6635 Laudam Laud am"* intementu interuentu cuiusdam cuiusdam iιιcοg~ti, incogniti, sed sed probate probate et et integre integre uite uite monachi, inter Venetos et ipsum Franciscum clam rege facta est. que res ut monacbi, inter regi molesta, molesta, ita ita Francisco Francisco utilis, utilis, Venetis Venetis necessaria necessaria fuit. fuit, arcem arcem deinde deinde insanientis populi furore dirutam Fraiiciscus Franciscus breui breul restaurauit restaurauit mira fortune 6640 siue siuecuricta cunetaregentis regentis Dei prouidentia. nobile nobile ac magnificum magnificum opus hisdem 6640 quibus fuerat fuerat paulo ante reiectum. manibus subito refectum est, quibus ingressus W11,227 11,227 Franciscus Franciscus in in urbem urbem receptus receptus et et dornisii domini et duds ducis titulo titulo ingressus W omatus est, quamuis quamuis nec nec cesaris cesaris nec necpopuli populiauctoritate, auctoritate, sed sed stulta stulta populi populi ornatus est, persuasione, que sic sic optabat. optabat. non tamen tarnen ipse stultus fuit, cui pro tanto imperio non 6645 ducales ducalespompas, pompas, sed sed teatrales teatrales ducere ducereticuisset. licuisset. et et uerum uerum ego ego (Aeneas) ducem (Aeneas) ducem 6645 qui ductor ductor exercitus exercitus bella multa multa feliciter féliciter gessit, gessit, non non qui nalus natus ex patre pâtre existimo, qui duce in otio et crapula uitam uitam ducit. ducit. Renatum Comm. Comm. 196,32 196,32 Franciscus sue uirtuti im~ςυs innixus castra castra contulit contulit castris castris Renatum ncque unquam unquam hosti hosti cessit cessit Renato rege in auxilium accersito neque accersito et mantuano mantuano principe 6650 suas suaspartes partesfauente. fauente. 6650 gallico W W1.1,161 1.1,161 Mihi Mihi credas credas nu]lam nullam esse esse gentem, gentem, que que Gallorum Gallorum superet superet gallico hipreterea pretereairiirnici inimici su-it sunt nec nec unquam unquam nostri nostri sanguiriis sanguinis hominem hominem ambitionem. hi nam cum skit sint ipsi ipsi pieni fastu uldenque uiderique optimi optimi ueiint uelint potius potius quam quam esse, diligunt. nam Italos oderunt, maxime maxime qui qui se se preceikmt. precellunt. et et quia quia eos eos uirtute uirtute nequeunt nequeunt imitan, imitari, 'tabs oderurit, 6655 inuidiaprosecuntur, prosecuntur,etetquibus quibusipsi ipsipotissimum potissimum habundant habundantuitiis, uitiis, ea ea generi nostro 6655 muidia ascribunt. Laudam Comm. Comm. 197,9 197,9 Ρas Pax Laude Laude clam clam tractata tractata est arbitro arbitro Symonetto, Symonetto, boni boni Laudar nominis monacho. nominΙs monache. 6660 6660

Franciscus Philelphus* nobilis satyrarum scriptor per idem terntem190. Franciscus pus ad heroicum carmen carmen conuersus conuersus res Sfortie Sfortie scribere scribere cepit. cepit. Leodrisius Leodrisius Cribellus Cribellus** soluta clams haberi haberi cepit. cepit. soluta oratione ac metro clams

Philelphus Comm. 198,25 198,25 (Franciscus (Franciscus Sfortia) Sfortia) Franciscum Phileiphum, Philelphum, sasaPhileiphus Comm. tyrarum scriptorem scriptoreminsignem, insignem, poetam poetambatir latinis litteris orriatum, ornatura, qui suam tyrarum ιis ac grecis htteris sum causam (dram (coram Pio) Pio) oraret oraret interposuit. interposuit. quo quo audito audito laudauit laudauit pontifex pontifex magnificis magnificis causar 6665 uerbis uerbisorationem orationem Phileiphi Philelphi eumque MusamAtticam Atticam appellauit. appellami. W IF 1.1 1.1,40 Me eurque Musar ,40 Me 6665 (Philelphum) ex uriluersa uniuersa Christiana república delectum delectum esse interpretem in tanta christiana republica interpreter in (Philelphum) orientalium ecciesiarum ecclesiarum ac romani pontificatus dissensione, mums munusmliii mihi profecto prefecto esset oblatum obbatum honorificentissimum. honorificentissimum. uerum ego satis diu ac super peregrinatus sum 6633

6636 6637 6638 6637 monachi: v. 6658. 6638 arcem: 6636 Laudam: a. 1454; v. 7331. Brixiam; 6744. monachi: i. 6658. arcem: Brixi... v. i. 6744. Laudar: a. 1454; i. 7331. 6639 6639 v. 6401 6401 castrum. fortune: v. W ι. 1.1,541: esse fortimam, fortunam, quia quia Theobogifortasse fortasse negant esse fortune: i. w i ,54Ι : Theologi Ν. unum dunitaxat duntaxat orbis ailam ullam unum orbis rectorem rectorem gubematoremque gubematoremque machine mundialis censent cement nec aliam potestatem fore arbitrantur, nutuiualeat ualeataduersari; aduersari; a quorum iudicio arbitrantur, que huius primi motoris mitons nutui quorum iudicio potestatem nec uolo uolo nec nec possum possum discrepare, discrepare, sed sed in in dio ilio ipso ipso Deo, Deo, qui qui omnia omnia regit regit et et rOuet, mouet,p1w-es plures sui-lt sunt nec operationes, quarum quarum si si ‚pils quis unam unam fortunam fortunam dixerit, dixerit, alius alius uero ueropermissionem permissionem siue siue ororoperationes, 6660 6660 res: opus, cui dinationem, non in re, re, sed sed in in nomine nomine reperietur reperietur contentio. contentio. cf. cf. 7190. 7190. res: opus, cui dinationem, non in nomen Sphortias, Sphortias, non non ad perfectum. fornen ad finem finer perfectum. 6633

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

203

quibus me me abduci nullo nullo patiar muriere muñere (27.11. (27.11.1436). extra Italie Italic términos, terrinos, aaquibus 1436). Vir. hr. 33,12 (Cosmo) {Cosmo) Phileiphus, Philelphus, qui qui oratoriam oratoriam Florentie Horentie legit, legit, irifensus infensus fuit; fuit; nam nam parti 6670 6670 33,12 fauebat; que que res eum ex urbe precipitauit. precipitauit. W W 11,93 si me (Aeneam) (Aeneam) aduerse fauebat; 11,93 Tu, si audis, satire quam historie historie felicius felicius insudabis. insudabis. ìb. 1.1,97 Mane publicam audis, ib. 1.1,97 Mane cum in publicar illam, quam nosti, academiam docendi docendi gratia pergerem, ex occuhis occultis insidiis insidiis in me, mar, fosti, academiam tale neque ñeque cauentem cauentem neque neque cogitantem, cogitantem, irpetus impetusfactus factusest. est. erat erat sicarius sicarius nihil taie florentini mercatoris mercatoris more, ne posset posset agnosci. agnosci. qui educto repente repente longiore longiore 6675 6675 togatus fiorentini gladio, qni qui toga tegebatur, tegebatur, cuspidem cuspidem mihi mihi direxit direxit in in pectus pectus transfodissetque transfodissetque me me gladio, omnino, nisi dextera manu facto pugno in eius pectus illico magna ni ui irrnissem. irruissem. onmino, omni itaque a proposito loco ictus ille me aberrans aberrans in sinistrum sinistrum brachium brachium me percussit, ornni qui fuerit sicarius notum notum est; aa qnibus quibus autem conductus, etsi etsi nihil illesum uulnere. qni certi, infamia infamia tamen in Medices Medices repit et et Cosmum. Cosmum. in in proximum proximum mde inde 6680 6680 habetur certi, taren in annum missus est Senam, Senam, ut me interimeret interimeret idem me ille sicarius. sicarius. hic hic Philippus Philippus est armum uocatus. capitur, captus torquetur torquetur et mei interimendi causa se missum confitetur, paucos post menses menses Mediolarium Mediolanum petam futurus sed a quo missus foret, reticescit. paucos petar futurus solem,Philippum Philippum Mariam. cumMusis, Musis, apud unicum nostre tempestatis soler, Manar. totus ero cur cum amicis, amicis, titus totusmecum mecum (28.III. 1439). 6685 totus cum (28.111.1439). 6685 Crihellus v. epist. Ad Eneam ΟΟ 00 803C(17.VITI. 1457). Cribellus i. epist. 803C (17.11111.1457). L

APVDVENETOS VENETOS terra terra manique marique potentissimos, potentissimos, qui ita191. APID qui nomen fornen italicum apud barbaras nationes longe lateque fecere, filius*Frmcisci filius* Francisci lateque clarum darum fecere, quippiam in rem publicam molitus esset, in in exilium 6690 6690 Foscari ducis, ducis, ueluti qnippiam publicar molitus actus, deinde reuocatus reuocatus et iterum [133v1] in suspicionem criminis adductus adductus et crudelissime crudelissime tortus, tortus, cum cum nihil nihil mali mali confiteretur, confiteretur, relegatus relegatus in in PePeloponnesum liniuit. gener gener eiusdem eiusdem ducis ducis Andreas Andreas loponnesum miseram miseram ibi ibi uitam fhikdt. Donatus*, Donatus*, dom dum Cretam Cretam insulam pro ueneto imperio gubemat, dux insule insular pro appellatus, reuocatus domum honore honore pnivatur priuatur et et magna magna muictatus mulctatus pepe- 6695 6695 appeHatus, reuocatus domum cunia in exilium mittitur. Armilaus inter Venetos dignitate ac auctoritate auctonitate potens, consilio potens, dum dur ex Consilio noctemdomum domumreuertitur, reuertitur,iaculo iaculotransfossus transfossusocciditur occiditur nec qui ad multam multar noctem tantum scelus scelus patrauerit patrauerit inuentus inuentus est, est, quamuis quamuis id id filio filio ducis ducis crimini crimini dederint. 67006700 Barbarus* studiis Franiciscus Franciscus Barbants* studiis humanitatis humanitatis excellens excellens editis editis non non paucis paucis neque illaudatis illaudatis opusculis opusculis senio senio confectus confectus non non sine sine celebri celebri nomine nomine uita decessit. Imperator Imperator** Fridericus, Roma rediens eo coniuge* et rege Fridericus, cum Roma ei se cum coniuge* Hungarie Ladislao Ladislao totoque comitatu comitatu recepisset, recepisset, libenter libenter et et amice uisus 6705 6705 =ice uisus incredibilibus honoribus honoribus cumulatus est. incredibilibus 6674 ~674

6689 s icarius: Filippo da sicarius: Foscari: v. 26-30; 00 OO762D; 762D; da Casale, ± 1429. 6689 filius: Giacomo. Foscani: i. Vir. hr. 26-30; cf. tabular tabularti pictam a Gentile Gentile Bellini (Museo (Museo Civico, Venezia); cf. cf. Opera Opera di di Giuseppe Giuseppe Verdi. Verdi. 6702 6706 6702 opusculis; inter quae De De re re uxoria. uxoria. 21.V - 1.11.1452. 1.VI.1452. opusculis: 6"6 honoribus: hοnοribus: 21.1

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Enee Piccolominei Ence Siluii Piccolominei

204

filius hr. Vir. 28,26 28,26 Filius, Filius, quem unicum habet, in in suspicionem suspicionem adductus, cum quer unicum filius uenire ad se se sateHites satellites audiuit, audiuit, onerata onerata nauicula nauicula admodum admodum ueloci ueloci cum quadraginta uenire ad aufugit. sententia contra remigibus multoque auro contra cum eum in in senatu senatu acta αurο Tergestum aufugit. mum relegationem apud 6710 est illum apud Neapolim Neapolim Romanie Romanie obseruare obseruaredebere. debere. Comm. Comm.623,10 623,10 6710 est uestri ducis, ducis, quid quodininsuspicionem suspicionem necati necati cuiusdam cuiusdam ciuis ciuis Filium Francisci Foscari uestri uenisset, diris excarnificatum modis midis exilio damnauistis. (Francisci Donatus W W11,251 11,251 Cantus Captus est est apud apud Venetos Venetos unus unus ex ex cancellariis cancellariis {Francisci Donatus S for tie), qui tormentis adactus adactus secreta comitis pandere pandere complures compluresciues ciues senatorios Sfortie), 6715 fassus fassus est est pecunia Francisci corruptos, corruptos, atque atque inter inter his hosAiidreas Andreas Donato, Donato, dux dux ρecυ~a Francisci 6715 Candie, nommatus nominatus est, est, ad ad quer quemmtercipiendiim intercipiendum missam missam triremem triremem ferebat, ferebat, Candie, (apud Foscarum) Foscarum) est nonnullos alus alios salutem salutem fuga quesisse. hr. Vir. 29,20 Magnus uir {apud nonnullis Ι. 1,291. fatigant, cf. cf. W W 1.1,291. quer Veneti sepe in legationibus fatigant. Andreas Donato, quem primatum obtinet Barbaras Vir. 29,22 29,22 Inter htteratos litteratos apud apud Venetos primatum obtinet Franciscus Barbarus hr. Franciscus fouit. Comm. 217,12 6720 Barbarus, qui latinam et grecam linguam nouit. Comm. 217,12 Franciscus 6720 Barbarιis, qui latinar et grecam linguam uertit. ac latinis htteris eruditus ex grecis Barbaras grecis litteris eraditus ex grecis multa in latinum Barbarus Imperator 338C Marisit Mansit autem imperator imperator apud apudVenetias Venetias diebus diebus decem. decern, Imperator HF HF 338C οm~~ ubertimque non solum magnifiée ubertimque solum in in urbe, sed in omni sumptus ei et consorti sue magrYfice imnis senatus cum duce ad recedentem ipsum omnis eorum ditione prebiti sunt, deinde recedentem 6725 litus litusprosecutus prosecutus est. ibi ibi cum imiicem inuicem separarentur, 'lam' 'lam' mquit inquitdux duxVenetorum Venetorum 6725 tantarn nobilitatem intueri 'libens moriar, intueri dedit. dedit. nam quid maius minar, quando me Deus tantam mihi contingere contingere poterai quam me me duce duce gentis gentis mee mee imperatorem imperatorem atque atque imimmihi poterat quam υe~sse Venetias. sed uale, cesar, et peratricem regemque Hungarie potentissimum pitentissimwn uenisse cesar redditis redditis amicis te mentem mentem commendatam commendatam habeto. habeto.' ' cesar amicis populi deuotam deuotam erga te huius populi Italia cum Fridericus postmissa ib. 343Β 6730 uerbis uerbis ab ei eosepius sepius amplexatus amplexatusabscessit. abscessit. ib. 343B 6730 montes, ex ex quibus quibus exiuerat, exiuerat, regressus regressus esset, esset, ac ac Germanic Germanie metas metas attigisset, attigisset, in montes, celi uultum uultum offenderit: iffenderit: quam turbidam turbidam aeris faciem mutatumque mutatumque celi bombile uisu fuit quam hombile mintes, coruscationes ex aere nubilus factus est; euestigio fumigare montes, corascationes mix nubilus acre purissimo mox precipites, uolui uikii celi cedere, torrentes ire precipites, uideri creberrime, creberrime, audiri tonitrua, ti ~trua, imbres celo 6735 saxa, saxa,tumescere tumescereflumina, flumina,nuilius nulliusuestimenta uestimentacontra contradiluuium diluuiumpluuie pluuie satis esse. 6735 matronis, uxoribus uxiribus coniuge HF337B {Imperatrici) ducis ΗF337Β (Imperatrici) ducts coniunx co~wΙχ cum trecentis matronis, coniuge mille aureorum aureirum uestimenta mille senatorum, occurrit, quarum nullam inuenisses, cuius uestimenta senatirum, occurrit, est apud apud Venetos imperatricis imperatricis maiestas, non ascenderent. multi autem autem existimata existimata est maiestas, in cuius facie decir, decor, in ire oreplurimus plurimus lepos lepos erat. quicquid quicquid pretiosi pretiosi apud apud Venetos Venetos fuit, 6740 hoc tempore tempore in in propatulo propatulo habitum habitum est. est. imperator imperator sepe sepe sub sub specie specie cuiuspiam cuiuspiam 6740 mediocris hominis hormIs statiines mediocris stationesnegotiatorum negotiatoruminuisit inuisit emitque emitque res res plurimas plurimas domum domum mittendas.

annis quinque Franciscus dux gentis, qui annos quinqué et triginta summa cum cum 192. Franciscus laude ciuitatem rexerat, rexerat, Philippi PhilippoMediolanensium Mediolanensium duci duci Brixiam Brixiam BerBerlaude ciuitatem 6745 gamumqueademerat, ademerat, copias copias eius eius pluribus pluribus in in locis locis fuderat, fuderat, Franciscum Franciscum 6745 gamumque Carminiilam* Carminiolam* darum clarum ducem ducem copiarum copiarum de de proditione proditione suspectum suspectum securi securi Marsilium* Carrariam, Carrariam, culus cuius maures maiores dlu diu Patauium Patauium per per percusserat, Marsiliunr tyrannidem tenuissent, tenuissent, dur dumpaternam patemamhereditatem hereditatemuendicare uendicareconatur, conatur, tyranriidem 6743 6743

annos: 1423-57. ariOs: 1423-57.

6747 6747

percusserat: percusserat: a. a. 1432. 1432.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

205

interceptum necauerat, necauerat, pacer pacemcum cumTurcis Turcisnon nontam tamhonestam honestam quam quam kiterceptum necessariam fecerat imperiumque imperiumque uenetum uenetum terra terra manque manque longe longe amam- 6750 necessariam fecerat 6750 cedere* compulsus est, pliauerat, gubemationi tandem phauerat, gυbematiο~~ tandem cedere* est, tamquam tamquam pre senio rei puMice publice uideretur inutilis. ille contumelia affectus affectus [134' [134r]Ι ingrate ingrate uideretur inutilis. ilk ueluti contumelia patrie aspectum non ferens eamque uitam uitam recusans, recusans, que careret carerei imperio, e publico palatio in se recepit, ubi, cum principatum in priuatam privatamdomum dorm-f se ρrinciρatmτι suis ciuibus reddidisset, egram quoque quoque confestim confestim animar animam nature nature restituit. restituit. 6755 6755 ciuibus reddidisset, cuius tamquam preuidisset preuidisset Baptista Baptista Prasius, Prasius, cremonensis cremonensis astroastroculus casum tamquam nomus, pluribus pluribus aritea antea mensibus mensibus predixerat. predixerat. erat autem autem Franciscus, cum cum moreretur, non longe longe ab ab armo anno sue sue uite uite nonagesimo, nonagésimo, uenerabilis uenerabilis senex, senex, moreretur, non precipua corporis maiestate decorus, memor memor omnium, que post infantiam infantiam aut uidisset uidisset aut aut audisset, audisset, facundia facundia copiosa copiosa et et ingenio ingenio prompto prompto ac ac 6760 aut 6760 dexterrimo, qui moderai-i moderali frena frena senatus senatus optime optime nosset. nosset. eius eius pater pater in in dexterrimo, et qui Egypto regionisillius illius quempiam quempiam de defuturis futuris Egypto negotiatus, negotiatus, cum cum prophetam prophetar regionis responsum ab mo ilio accepit accepit filium filium sibi sibi esse, esse, qui qui aiiquando aliquando sue interrogaret, responsum ciuitatis principatum assequeretur. assequeretur. Carminiolam Comm. Comm. 601,33 601,33 Carminiola Mediolanensium copias copias 6765 6765 Carminiolam Cam~~οΙa uictor omnes ornes Mediolanensium profligauit. hr. Vir. 27,23 Carminiolapropter proptersuspicionem suspicioneminteremptus. interemptus. prorngauit. 27,23 Carmiiola Marsilium hr. Vir.27 H,22 que conspirare conspirare ceperat, ceperat, tutata tutata est est ac ac Marsilium ,22 Vrbs Vrbs patauina, que Marsilius neci captus Marsilius feci datus. cedere Germ. Germ. 61,22 61,22 Insignis Insignis hic hie armus annus fuit fuit interitu interitu Francisci Francisci Foscari, Foscari, VeVecedere ducis, qui qui cum cum quinque quinqué et et triginta triginta aimos armos magna magna gloria gloria patriam gu- 6770 6770 netiarum ducis, patriar gutandem, ut ut simt sunt inconstantes inconstantes populi populi et et nibil nihil nisi nisi presentem utilitatem bemasset tandem, presenter utilitatem pensitant, grandeuus grandeuus senex senex abire abire magistratu magistratuinssus iussus est. qui ea permotus suorum suorum ciuium ingratitudine et palatium simul et uitam reliquit. Comm. 210,3 Franciscus palatium simul et uitam reliquit. Comm. 210,3 87,21 Franciscus Foscarus, ciuitatis ciuitatis Foscari non sine iniuria injuria ducali solio amotus. amotus. ib. ib. 87,21 princeps, eloquentia et auctoritate potens. HF 335C Franciscus Foscari dux 6775 6775 princeps, eloquentia et auctoritate potens. HF 335C Franciscus Foscari dux Venetiarum, uir uir grandeuus, grandeuus, amils annis senex, senex, sapientia sapientiasenior, senior, qui qui triginta et amplius amplius annis rei publice publice Venetorum prefuerat, graui gratti aspectu, aspectu, ueneranda ueneranda facie, corporis amiis sublimis. cf. cf. Carm. Carm. 92. 92. maiestate sublimΙs. 193. Francisco suffectus suffectus Paschalis* uir singulari prudentia et moribus moribus 193. prudentia et humanissimis, cuius nulla putant putant bella bella suscepturum suscepturum nisi nisi uel uel 6780 6780 humanissiniis, cuius ducatum nulla necessaria uel admodum admodum gloriosa. Paschalis Comm. Comm. 578,9 578,9 Apud obiit, Paschalis Apud Venetos Venetos Pasqualis PasquaiisMalipetrus Malipetrusdux duxmortem rortem obiit, gubemasset annis annis circiter circiter quinque, quinqué, princeps baud multum religiosus religiosus et qui de cum gubemasset baud mu!tum nihilaudire audireuoluisset, uoluisset, dur dumMantue Mantuechristianorum christianorum bello aduersus Turcos gerendo nil! ageretur. conuentus ageretur. 6749 6749

6752

6752 necauerat: 24.111.1435. ingrate; Liv. Liv. 38.53,8 38.53,8 (Scipio (Scipio minor). minor). necauerat: 24.111.1435. ingrate: 6758 6762 6758 6762 Foscari. nonagésimo: armos armos 84 84 natus. Egypto: v. 7858. Foscari. nonagesimo: nattιs. Egypto: i. 7858.

6754 6754

6785 6785

Ca' domum: Ca'

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

206

Enee Siluii Piccolominei Piccolominei LI LΙ

194. LVDOVICVS* marchio marchio mantuanus mantuanus inter inter principes principes nostri nostri seculi seculi litteris eruditus exercitatus in in eo fame non mediocris, Htteris eruditus et rebus militaribus exercitatus ei bello, quid quod Veneti cum Francisco Sfortia Sfortia post post dominium dominium Mediolani Mediolani ab beBo, ab eo ei 6790 captumgessere, gessere, partes partes iiJius illius secutus secutus magnum magnum momentum momentum rebus rebus eius eius 6790 captum accessit. Carolus Carolus &ater frater eius, qui qui fidem fidem Francisco Francisco fefeflerat, fefellerat, ir inuincula uincula accessit. coniectus, sub sub eius eius fideiussione dimissus, cum cum neque ñeque sic sic promissiorii promissioni sue coulectus, omnibus que in Mantuano tenebat tenebat oppidis oppidis privatus priuatus est. sed sed faceret satis, omnibus Venetis faceret, faceret, non non paruas pamas eorum eorum copias in Mantuanum cum stipendia Venetis 6795 duxit, ubi uastatis late atque [1341 [134v] incensis incensis agris, agris, cum cum fortuna principium 6795 duxit, fortuna principimn belli seci.mdum secundum fecisset fecisset et et jar iamMantuani Mantuanimetu metuperculsi perculsi rebus rebus suis suis eius bern diffidere uiderentur, Ludoulcus Ludouicus accersitis accersitis ex ex Mediolano Mediolano auxillis auxiliis milites milites diffidere suos in in acier aciemproducens producens &atri fratri copiar copiampugne pugne fecit fecit nec nec me Ule certamen certamen suis commissum est atrox prelium, prelium, in quo duo fratres, ambo etate detractauit. commissum 6800 florentes, ambo ambo rei rei militaris militaris periti, periti, ambo ambo corporis corporis atque atque animi animi uiribus uiribus 6800 furentes, de gloria, gloria, de de imperio, imperio, de de uita uita summis summis conatibus conatibus contendere. contendere, prestantes de Ludouicus fuso fuso fugatoque fugatoque Carob Caroloornes omneseius eiuscopiarum copiarum denique uictor Ludouicus ac primores primores equiturn equitum cesis cesis pluribus pluribus intercepit. intercepit. me ille deinde deinde patria patria duces ac egenus morbo confectus confectus interiit. interiit. extorris atque egenus 6805 6805

6810 6810

Ludouuicus Vir.25,20 25,20 (hannes (loannes Franciscus) Franciscus) Ludouicum Ludouicum marchionem marchionem sibi sibi Ludouujcus hr. amicus tamen mediolanensis substituit, qui hodie cum multa sapientia regit, amicus tarnen ducis mediolanensis infensusque Venetis, marchionatu conflrmauit. confirmauit. HF HF infensusque Venetis,quem quer et Fridericus cesar in marchionatu 235B Ludouicus marc marchio eloquentiam studiaque studiaque liberalia liberaba ab etate prima 235Β hi o Mantue eloqueritiarn cupide sectatus, militie tandem laboribus incumbens inter primos belli duces apud Italos 'tabs claruit. LII LIΙ

195. APVD FERRARIAM mortuo Nicolao* Estensi, Estensi, principe principe omnium APID FΕRRΑΑΜ seculi fortunatissimo, fortunatissimo, nisi nisi coiugis coniugis adulterium adulterium et in in ea ea et et in in mio filio nostri seculi LeoneΠus* dominatum ohm coactus coactus fuisset, Leonellus* dominatum accepit, dilectissimo uindicare ulndicare olim 6815 princeps princepspacificus, pacificus, bitterarum litterarum pentus peritus et et musice musice cultor. cultor, quo quo decedente decedente 6815 Borsius* concubina Ptobomea Borsius* frater Ptolomea senensi, senensi, ad frater eius, et ipse Nicolai filius ex concubina est, egregia egregia forma forma iuuenis iuuenis et in in armis armis cum cum laude laude principatum uocatus est, dicendi et agendi pentus, peritus. qui qui cum cesarem cesarem Fridenicum Fridericum Romam uersatus, dicendi Rimar accepisset, super super Mutinam Mutinam petentem et inde reuersum magnificentissime accepisset, 6820 et Regium ducatus honorer honoremaccepit accepitprimusque primusque omnium in estensi familia Regiur ducatus 6820 dux appellatus est. 6791 6791

6802

6804

Carolus: v. 6516.1t 1456. 1456. fefellerat: 6517. 6802 fuso: a. 1453. 1453. interiit: 20.XII.1456. Carolus: v.6516. fefeilerat: v. v.6517. f'j ο· a. iriteriit: 20. Χ11.1456. coniugis: Parisina coniugis; Parisina Malatesta 121/22.V. 1425. (coniunx 1418) 1418) filio: 1go Vgo Abdovrandino, Aldovrandino, 1405140521/22.1.1425. t 6820 21/22.V. 1425. ducatus: a. 1452. 1452. 21/22.1.1425.

6813 ~813

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa

207

Nicolao HF HF 333Β 333B Nicolaus fuit fuit uir uir liberalis liberalis et et inter inter sapientes sapientes numeratus, numeratus, Nicolao uoluptatis greges concubinarum greges uiluptatis tamen ta rnen nimium sequax habitus, cui ultra coniugem concubinarum fuere, cum cum nobiles, turn plebeie atque fìlii. atque ruricole, ex quibus complures ei nati sunt sunt fuji. fuerunt ei ei ex ex concubina concubina Ptolomea Ptolomea tres fill' fílii forma prestantes prestantes et et moribus, moribus, Hugo, Hugo, 6825 6825 Leonellus, Borsius. Borsius. primus primus carididior candidior celsiorque celsiorque reliquis reliquis patris patris legitimar legitimam cocoLeonellus, niugem, domo Malatestarum Malatestarum duxerat, duxerat, cum cum sepe sepe faniiliariter familiariter uisitaret, uisitaret, niugem, quam ex domo amore sauciam reddidit. reddidit, que que non non minus minus sibi sibi quarrι quam uiro matrimon~~ matrimonii leges leges transarbitrata, nobilem nobilem adolescentem adolescentem kicautum, incautum, dur dummodo modo douΙs, donis, modo grediendas arbitrata, uerbis licentioribus licentioribus allicit allicit tenereque blanditur blanditur etati, etati, facile facile ab ab imperito imperito impetrat, impetrai, 6830 6830 quod non sine labore pentures peritiores negant. negant. pessima pessima nescio nescio que lingua retexuit retexuit scelus scelus patrique facinus facinus indicauit. indicauit. iiie ille ambos prebere ceruices ceruices gladio gladio iussit. truncata sunt trimcata surit patnque flente ciuitatis omni Vir.22,2 22,2 (Nico/aus) (Nicolaus) fuit publice honestissima corpora fuente οmτι~~ etate. hr. admodum felix, sed non siuit fortuna eum semper esse felicem; nam filius, quem quer ex admodum felix, fortuna eurn concubina susceperat, admodum admodum pulcer pulcer et moratus, pi-imam primam eius uxorem 6835 uxorem adulauit adulauit 6835 ac ex illius prouocatu cognouit; quod cum marchio comperisset, usus magis rigido ililus prouocatu cognouit; quid marcbio comperisset, quam sapienti sapienti consilio Consilio et filium et coniugem trunc truncari Comm.165,16 165,16 quam αri capite iussit. Comm. Felicem uulgus, risi nisi comperto comperto uxoris uxoris ac ac filiΙ fìlii adulterio adulterio utrumque utrumque gladio gladio Felicem putasset uulgus, percussisset; digna Dei Dei ultio. ultio. qui alienas alienas nuptias nuptias percrebro percrebro fedauit, fedauit, thalami thalami sui sui percussisset; perpessus est est filium. filium. ib. 602,17 Parisina, Parisina, Carob Caroli Malateste Malateste neptis, neptis, 6840 6840 corruptorem perpessus ib. 602,17 et sue sue et et illius illius causa Nicolao marchioni estensi nupsit. que cum priuigno commixta comn~xta et fuit. Nicolaus Nicolaus et et Hugonem Hugonem fulium filium et et Parisinam Parisinam coniugem coniugem stulto stultoconsilio Consilio necis fuit. publice iussit capite truncari. truncan. Leonellus Vir. 22,9 22,9 Leonellum in dominio sibi substituit, illegitimum et Leonellus hr. substituit, quamuis quamuis illegitimum proles legitima legitima esset. esset. W W 1.2,89 Non Non latent nos nos eximie eximie dotes, dotes, quibus quibus 6845 6845 quamuis proles illustris LeoneHus Leonellus marchio estensis, noster pollet nec illustris fOster et imperii sacri fidelis dilectus, pollet noua est apud nos fama uirtutum suarum, quas iamdudum noua uirtutum suarum, iamdudum uerissimis testimoniis testimoτ~s et cognouimus et etdileximus dileximus(Sept. (Sept.1443). 1443). HF HF334C musice cognouiinus 334C Leonellus mitis princeps, miisice peritus, pacis tenax, litterarum scriberecarmenque carmenquefacere facere doctus. doctus. pentus, htterarum cultor, cultor, epistolam epistolar scribere uxores fuere: prima prima bannis IoannisFrancisci Francisci marchioms marchionis Mantue Mantue tilia, filia, secunda secunda 6850 6850 cui due uxores nata, ex prima prima liberos Jiberos sustulit, secunda secundasterilis sterilis obiit. obiit. regis Aragonum ex concubina concubina nata. Vir. 23,2 Sub Guarrino edoctus facere et et epistolar epistolamscribere scribere optime optime hr. 23,2 Sub Guarnino edoctus et carmen facere nouit. fouit. Borsius hr. Vir. 23,23 23,23 Borsius, quer quem Ferranienses Ferrarienses quasi deur deumcokmt. colimi, hic hic forma Borsius liberalitate insignis, insignis, robustus robustus 6855 6855 plus quam dici potest pulcra est, facetus et modestus, liberalitate nulla in in ei eo menda menda est. est. Comm. Comm.165,29 165,29 (Borsius) (Borsius) Federicum cesarem cesarem corpore, nulla Romam euntem euntem atque atqueinde inderedei.mtem redeuntem magn magnis Romain Ιs honoribus hononibus ac donis prosecutus est. ducem cre creari obtinuit. HF HF 235C a quo Mutine comitatum in ducatum erigi et se ducem αr~~obtiriuit. 235C gradumex ex marchione marchionese seducem ducemcre creari rem Borsius altiorem cupiens gradum αr~~optauit; quam quam rem ante coronar coronara Rome acceptam minime se se temptaturum, cum cum rediret rediret 6860 6860 Fredericus ante autem, quod publice conduceret conduceret consideraturum consideraturumfactunumque facturumque dixit, ib. ib. 331Β 331B autem, quid rei pubhce magnopereapud apudcesarem cesareminstat instaiMutinam Mutinamatque atqueRegium Regium in Borsius de sua re anxius ardus magnopere conférât, diu diu cesar dubius fiait; ducatum ut erigat sibique coriferat. fuit; nam nam etsi Borsium, summa 6847 nos: 6847 nos: Fridericum Fridericum ΙΙΙ III (epistola (epistola ad ad Alphonsum Aragonensem). Fr.: tf 1444. 1444. secunda: secunda; Mania Maria d'Aragona, 1449. harris Fr.: d'Aragona,t1449. ft 1439. Ioannis

6850 6850

prima: Margherita, Margherita, prima:

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

208

Ρiccο1οmiι ei Enee Siluli Siluri Piccolominei

uirtute preditum, quouis quouis honore honore dignum dignum existimabat, existimabat, indigrium indignum ta tamen putabat rn en putabat 6865 iniustomatrimouio matrimonio natum, Nicolai patris et Leonern Leonelli fratris eum preferrelegitimis, legitimis, 6865 injustO fatum, Nicolal eum preferre qui extabant hbens, liberis, uicariaturnque uicariatumque ui in ducatum ducatum erigere erigere species species quedarn quedam aliealiequi extabant nationis, imperatori imperatori prohibita, prohibita, uidebatur, uidebatur, qui qui augere augere jura iura imperii, imperii, non non minuere minuere terrarumconcordibus concordibus iurauisset. sed contra multe rationes agebant: subditi omnes ornes terrarum animis Borsium elegerant; romanus romanus pontifex, cuius potissimum est anirnis Borsium sibi sibidominum dominé= elegerant; 6870 matrimonii jura iura ttieri, tueri, uicariatum uicariatumferrariensem ferrariensemexciusis exclusislegitimis legitimis heredibus heredibusBorsio Borsio 6870 matrimonii dederat; matrem matrem eius, eius, etsi etsi legitima Nicolai cconiunx non fuerat, nobilem tamen οnΙυiυς nobilem ta rn en ex Ptolomeorum Senensium Senensium domo natam constabat, honestam honestam et sapientem uetusta Ptolomeorum ñeque pretio pretio neque ñeque precibus, precibus, sed ui corruptam et potentia potentia prmcipis. principis. feminam, neque Eugenius pontifex pontifex dur dumFerrarie Ferrarie cum cum Grecis Grecis concilium concilium ageret, ageret, 196. Eugenius go * Senensis, qui Vgo* qui per per idem idem tempus tempus medicorum medicorum princeps princeps habitus habitus est, est, V omnes, qui qui ex Grecis studiosi philosophie eo conuenisse crediti sunt, ornes, ei conuerdsse surit, apud se inuitauit. cum opipare opipare magnificeque magnifíceque pauisset, pauisset, finito [1351 [135r] praridio prandio inuitault. quos cum epulis mensisque remotis eos in disputationem pedetentim placideque epulis mensisque remotis eis in disputationem pedetentim placideque marchio Nicolaus Nicolaus adesset adesset et et multi multi in in synodo synodo pellexit. cumque cumque iam jar marchio 6880 excellentesphilosophΙ philosophi aduentassent, cunctos cunctos in medium philosophιe philosophie locos 6880 excellentes de quibus quibus inter interse sePlato PlatoetetAristotiles Arìstotiles in suis operibus contendere adduxit, de magnopere dissentire dissentire nidentur, uidentur, dicens dicens earn earn se se partem partem defensurum, defensurum, ac magnopere Greci oppugnandam ducerent, ducerent, siue siue Platiner Platonemilli, illi,siue siueAristotilem Aristotilem quam Greci sequendum arbitrarentur. cum Greci certamen minime récusassent, sequendum arbitrarentur. cum Greci certamen minime recusassent, 6885 protracta protracta est ad multas horas disputatio. 6885 disputatio. postremo postrerO cum rex conuiuii Vgo 1go alterum post alterum argumentis argumentis et et dicendi dicendi copia Grecorum philosophos alterum tacere compulisset, compulisset, palam palam factum factum est est latirιis latinos homiries, homines, qui qui jar iam uictos tacere pridem bellicis gloria Greciam Greciam superauerant, etate etate pridem berncisartibus artibusetetarmorum arrorur gloria etiam litteris litteris et omnium doctrinarum genere anteire. anteire. nostra etiam

6875 6875

6890 6890

Vgo 22,18 (Nicolaus) amauitfauitque fauitqueingeniis. ingeniis. 1go Vir. hr. 22,18 (Nicolaus) litterarum iitterarum studia plurimum plurimum amauit namque Senensem, qui fuit omnium Hugonem namque omnium medicorum sue etatis princeps, quo nemo in melius legit legit nec in cameris iocundius egros uisitauit, Tierno iii cathedra cathedra mehus uisitamt, cum magna stipe ad ad se se uocauit uocauit pluraque pluraquesibi sibi tradidit tradiditetetpossessiones possessiones etet domos, domos, ac ac ipsum ipsum et familiamditamt. ditauit. TV sue etatis sine contentione princeps, familiar W 111,160 ΙΠ,16Ο Hugo, medicorum medicorum sue etatis s ine 6895 patrem patremmeurn meumSiluium Siluiumdilecturn dilectum habuit. habuit. ib. ib. 1.1 1.1,503 studium 6895 ‚503 Ego, Ego, etsi medicine studium magnifacio medicisque honorer honoremimpartior, impartior, non non tarnen tamen omnia magmfacio ornia credo, que medici nam et et ipsis ipsis nonnurnquam nonnumquam esset uena uena incidenda. incidenda. plus plus mihi mihi ad horas horas predicant; nam omnes officium officium dicere uel momento studere studere placet medicine. medicine, timui, mihi mihi ornes dicere quam uel Mediolani reperissem Hugonem nostrum Senensem Senensem iterum ad ad superos crede, ne Mediolani 6900 reuersurn, reuersum, qui fuit medicorum medicorum princeps, princeps, is, si me me apprehendisset, apprehendisset,totam titar una in die 6900 6867 6867 augere: est est eniin enim imperator uocatus uocatus Augustus Augustus v. 8157. augere: i. 8157. 6887 6887 latinos: 7061; cf. 6,847-53. latinos: v. i. 7061; cf. Verg. Verg. A. Α. 6,847-53.

16), Siena (1417), Pavia Pavia (1422-27). (1422-27). 16), Siena (1417),

6895 6895

6892

6878 6878 epulis: cf. cf. Verg. Verg. Α. A. 1,216. 1,216. epulis:

(1395), Bologna, Parma(1402(14026892 cathedra: cαthedrα Siena Siena (1395), Bologna, Parma Siluium: W W1.1,11; 1.1,11;188-191; 188-191; 454; 454;11,208. 11,208. Siluium:

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De De Europa

209

meis auribus medicinam instillasset.scis, scis, quantum quantum irι in eo ei uerborum uerborurn suppellex esset, medicinar instillasset. reis quantus omatus, quit quot sententie. sententie. nihil nihil uel uel Auicerma Auicenna uel uel Galienus Galienus uel uel Ypocrates Ypocrates scripsit, quid quod ista ista una ima in lectiine lectionenon nonrepetisset repetisset(1.101.1445). (EVI.1445). ib. 11,176 Hugonem ib. 11,176 ego Senensem sui temporis medicorur medicorumprmcipem principemaffirmantem affirmantemsepius sepiusaudiui audiui ad egi Senensem Antonium Ticini, cum uocatus esset, laborantem usque adeo se robustam 6905 febribus adei robustarn 6905 Arnoniurn illius inuenisse naturam ut, quamuis egrotus singulis diebus mulieri commiΙis ruhen commiillius inuenisse ut, quaruis egrotus singu (Rebus sceretur, extenu extenúan non posset posset eique eique salutiferum salutiferum esse, esse, quid quod alteri alteri mormorαri tamen tarn en non tiferum extitisset. extitisset. DF DF 474Ε27 474E27 Hugoni Hugoni Senensi, Senensi, quer quem nostra nostra etas etas medicorum medicorum principem appellauit, uxor Sozinorurn, in qua frequens principem appeHauit, uxor fuit nomine Ladia ex familia Sozinorum, uirtus, rara, hanc banc Hugo, Hugo, quid quoddeformis deformis esset, esset, Ladiam Ladiam Binar Bonam uocitare uocitare 6910 6910 uintus, forma firma rara. solebat, omni patrimonio patrimonio privani priuari quarn quam coniuge coniuge maluisset. maluisset. itaque itaque potest potest solebat, atque orni amari deformis, mala non potest. 197. Fuit autem domus estensis uiris semper etate semper doctis amica: nostra nostra etate non solum Vgonem, dequo quoprefati prefatisumus, sumus,magnis magnisad adse se premlis premiis traxit, traxit, sed Igonem, de multos in iure in studiis studiis uero uero 6915 6915 lure ciuili, ciulli, plures pkires in in ceteris ceteris facultatibus facultatibus honorauit. honorault. in Aunispam* Siculum, grecis ac latirιis eloquentie loarmem Ioannem Aurispam* latinis litteris edoctum, et qui uersu prosaque prosaque claruit, claruit, inter familiares habitum ditem beatumque beatumque fecit. Aurispam W 1.1,2 subsisteremque Aurispam W Ι.1,2 Cum e Patauio Patauio redirem redirem {Aeneas (Aeneas Siluius) Siluius) Senas subsisteremque Ferrane nonnullis diebus, diebus, tantum in te urbanitatis esse cognoui, tantum canitatis caritatis ac Ferrarie nonnullis cognoul, taritum beniuolentie in ornes omnesetiam etiaminfimos, ínfimos, ut ut opiner opiner tetenullum nullum fore fore benigriiorem benigniorem beniuolentie facilioremque; nam et me uoluistiinter interamicos amicos tuos connumerare (exeunte (exeunte 1431). 1431). faciliorerque; re uoluisti tuis connumerare Vir. 22,25 22,25 (Nicolaus) (Nicolaus) nec loarmem Ioannem Launispam Laurispam Siculum Siculum utniusque utriusque lingue lingue penitum peritum hr. neglexit, sed sed em-n eum Meliaduci Meliaduci filio filio prothonotanio prothonotario magistrum magistrum tradidit tradidit ac ac pos pos-sessionibus et beneficiis Comm. 167,11 167,11 beneficiis ditauit. qui hodie hoche secretarius secretanius est apostolicus. apostolicus. Comm. Ioannes AurispaSiculus, Siculus, grece greceatque atquelatine latinelingue lingueperitissimus, peritissimus, annum annum prope prope barres Aunispa nonagesimum agens. nonagesimurn

6920 6920

6925 6925

Guarrinus * autem 198. Guarrinus* ferme pater ac ac magister, autem Veronensis leronensis omnium ferme qui nostra etate grecas litteras admirabilis et omni bitteras didicere, didicere, admirabilis orni honore dignus senex, qui omnem omnem etcitem etatem suam legenda, dicendo, docendo, scri scribendo 6930 percurrisset, 6930 suar legendo, bendi percurrisset, senectutis sue refugium dignumque suis unicum senectutis refugium et Ulud mud quidem quidem honestum honestum dignumque exercitiis ac uintutibus uirtutibus inuerdt. inuenit. Guarrinus Vir.22,22 22,22 (Nico/aus) (Nicolaus) Guarrinum grece ac ac latine latine GuarninumVeronensem lenonenser grece Guarrinus hr. peritissimum oratorer, oratorem,ututsuis suosinstrueret instrueretfilios, filios, ad ad se se accersiuit accersiuit ditatumque ditatumque in in peritissirum magno honore habuit. cf. cf. 1182. 1182.

6935 6935

6902 6905 6909 6909 6902 6905 Galienus: lege lege Galenus. Galenus. Antonium: i. v. 7676; 7676; 7685. 7685. Sozinorum: i. v. 7540. 7540. Aritonium: Sozkiorum: Galienus: 6910 6930 7552. = Vespasiano Vespasiano da Le Vite, Vite, ed. Aulo Aulo Greco, Greco, I,I, 587, 587, da Bisticci, Le 6910forma; forma: v. i. 7552. 6939 omnem οmnem = Firenze 1970. Firenze 1970.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

210

Enee Siluii Piccolominei Piccolominei UH LIII

6940 6940

6945 6945

6950 6950

6955 6955

199. [136r] Bononia*, Bononia*, que que non non tam tam studiorum studiorum mater mater*quam quam sese199. {136} ditionum altrix altrix aρρeΠari appellari potest, potest, soror soror et et ipsa ipsa Genue, Genue, ac acsolius solius inin~tioΠυm v cοn [136ν] con[136 ] stantie constans, constans, cum cum factionem factionem iambeccariam* non ssine ine cede multosque ciues ciues domo domo pepulisset, pepulisset, communi communi Carmetulorum Cannetulorum ac ac BenBenmultosque tiuoliorum consflio Consilio regi cepit. principes factionum Baptista Caiinetulus Cannetulus et tiulliorum Hannibal Bentiuolius fuere, fuere, ambo ambo sanguinarii, sanguinarii, ambo ambo patratis patratis cedibus cedibus ΗaΙΠΙibaΙ insignes, qui licet simul iuncti essent, essent, nihil tamen insignes. simul compatratus compatratus sacramento sacramento iuncti tarnen inter se meliores fuere; nam Hannibal, Harmibal, durf dum leuato de sacro fonte Baptiste finte filiouisurus uisuruspuerperam puerperam compatrem compatrem sequitur eique manu prenso pro nouo filio foui nato corigratulatur, congratulatur, ab ab irruentibus irruentibus ex ex improuiso improuiso Baptiste Baptistesaterntibus satellitibus nati obtruncatur*, obtnmcatur*, ut ut manifeste manifeste apparuerit apparuerit baptismi baptismi sacramenturn sacramentum non non tam tam federis retinendi quam cedis patrande causa a Baptista quesitum fuisse. sed retinendi patrande a Baptista quesitum Hannibaiis fuit; nam qui partes eius sequebantur sumptis non inulta multa mors mirs Haimibalis paulo post post armis armis fugatis fugatis aduersariis aduersariis platear plateamobtinuere. obtinuere. Baptista Baptista indicio indicio paulo quodam subterraneo cum plerisque plerisque complicibus complicibus tandem puerili in specu quidam latitans repertus et fumo fumo compulsus compulsus exire exire mix moxpluribus pluribus uulneribus uulneribus suis latitans cadauer eius in forum tractum confossus est. cadauer tractum et diu ludibrio habitum; cum ferarum cor eius dentibus bibere non plerique more mire ferarum dentibus laniassent lariiassent cruoremque cruoremque bibere horruissent,tandem tandemexustum exustum est. horruissent,

Bononia HF HF236A Bononia est, est, potens potens armis armis ac legibus, in agro Bonifia 236Α Vrbs Vrbs antiqua antiqua Bonifia Italie opimo sita, monte planoque solo gaudens, gaudens, in radicibus radicibus Appenini Αρρe~ni montis fluuio 'taue paruo, quer quernuocant uocantRhenum, Rhenum,adiacens, adiacens,cinu.s cuius prouinciam prouinciam ohm olim Emular Emilianidixere, dixere, pal-ui, Romandiolam appellant. appellant. Bonifia Bononiaest estlitterarum litterarumstudiis studiisflorens, florens, legum legum ac ac nunc Romandiolam 6960 philosophie philosophie parens, dotibus felix, felix, si non eius ciues tam 6960 parens, nature nimirum ~mirυm et industrie dotibus bellis ciuilibus in ea ea bonos mores exteri, non non ciues ciues ediscunt. ediscunt. crebro beHis ciuilibus se se lacerarent. lacerarent. in ciuitas ipsa ñeque populus inquietus, inquietus, nouitatis nouitatis auidus, auidus, ciujtas neque legibus ñeque neque more tenetur. populus incendiis assuetus, neque just iustiι ncque seditiosus, inuidus, rapine, cedi, incendiιs neque boni tenax. nemo illic illic tam infime conditionis condìtionis est, qui non se se principatu principatu dignum dignum dicat: dicat: ornes omnes femo 6965 inuadere inuaderedominatum dominatum attentant. Romanar RomanaraEcclesiam Ecclesiamdominantem dominantemsibi sibifateritur. fatentur. 6965 tamen apostolicus, apostolicus, nisi nisi furori eorum cessent, cesserit, aut aut ceditur ceditur aut aut excluditur. excluditur. legatus tarnen uigente pace reuerentia reuerentia penes penes legatum legatura est, poteritia potentia penes ciues, clues, titulum romanus ingente pontifex habet. habet. W W 11,200 Bononienses suo suo more more uolubiles uolubiles ac ac nefarii. nefarii. Comm. Comm. poritifex 11,200 Bononienses 160,27 (Bonifia) (Bononia) ciuitas ciuitas Ecclesie Ecclesie Romane Romane lure iure subiecta subiecta est, uerum male ',mens parens 160,27 6970 populus populusfactionibus factionibusstudet studet nec regere nouit nec regentem regentem ferre, ferre, rapine auidus atque 6970 fouit nec in cedes pronus. tumultuauit: nimc nuncBentiuolii, Bentiuolii, nunc nunc Camietuli Cannetuli seu promis. sepe nostra etate tumultuauit: lanbeccarii excusso excusso Ecciesie Ecclesie jug iugo illic tyrannidem exercuere. tyrarinidem exercuere. Ianbeccarii σ mie 6937 6937

7037

6938

6956

6938 6956 Bononia 7037 Xancto: i. v. Prolegomena Prolegomena p. p. 13. 13. inconstantie: i. v. 6196. 6196. urbs BonifIa Xancto: inconstmitie: urbs 6958 6958 antiqua = Verg. Verg. Α. A. 1,12 1,12 == 2,363. 2,363. potens potens ai-mis armis = ib. ib. 1,531 1,531 == 3,164. 3,164. olim; i. v. 1259. 1259. antiqua = olino: 6960 philosophie = = Cic. Cic. Fin. Fin. 2.1,1(de 2.l,l(de Socrate). Socrate). 6963 philosophie

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa Europa De

211 211

mater Comm. Comm. 163,13 163,13 Scola Scola bononiensis bononiensis non apud apud halos Italos taritum, tantum, sed sed apud apud exteros quoque clarissima est multosque uiros erudiuit, erudiuit, qui qui postea posteasapientie sapientieciuilis ciuilis arcem tenuere cum suorum ciuium, turn aliorum, quorum quorum commentaria commentaria uigorem uigorem 6975 6975 quidam modo quodam modo legis legis habent. iambeccariam HF HF 237Β 237B Sedente Sedente Martino Martino Ν V Caimetuli Cannetuli et et Iambeccarii lambeccarii LuLudouicum douicum cardinalem cardinalem arelatensem, arelatensem, apostolice apostolice sedis sedis legatum, legatura, excussum excussum bonis bonis omnibus omnibus expulerurit, expulerunt, primarios primarios ciues ciues ni in palatium palatium uocatos uocatos trucidarunt, trucidarunt, urbem urbem impleuerunt. at cum recuperasset Bononiarn, Antonius Antoius 6980 cedibus ac rapinis impleuerunt. recuperasset Ecciesia Ecclesia Bononiam, 6980 fuerat, domum rediens, per Bentiuolius, qui qui plm-ibus pluribus anriis annis iii in exilio exilio fuerat, per Eugenii Eugenii 1V IV rectores in iii curiam cunar accersitus capite truncatus truncatus est. est. que que res res indigna in~gna populo populo uisa uisa noue noue accersitus capite rebernoriis causam causar prebnit. erat eriim Mitonius nobili genere genere natus natus multisque bonis bonis rebellionis prebuit. erat enim Antonius artibus imbutus, imbutus, plebi plebi et et optimatibus optimatibus cams carus nec nec quicquam quicquam morte dignum dignum perpetrasse credebatur. petrasse credebatur. ob ob quam quam rem rem rius filiuseius eiusHannibal Hannibal ex ex concubina concubina genitus, genitus, 6985 6985 iuuenis ammosus iuuenis animosus et maim manu promptus, promptus, accersito accersito Baptista BaptistaCamietulo, Cannetulo, homme homine dominandi percupido, percupido, irι ultionem patris erectus populum aduersus dominandi in ultionem aduersus Ecclesiam Ecclesiam dominatum urbis inuasit. accendit trucidatisque nonnuRis nonnullis resistentibus dorainatum obtruncatur Comm. 161,1 obtrimcanit obtruncatur 161,1 Baptista insidiatus Annibali Annibali hominem obtruncauit mora oborto 6990 nec mora oborto tumultu tumultufugatis fíigatisCarmetuli Cannetuli partibus Baptista e latebris eductus, in 6990 quas effugerat, effugerat, multis multis uulneribus uulneribus corifossus confossus scelerum scelerum penas penas dedit. dedit. cadauer cadauer lacerandum cardbus canibus ac suibus traditum nec defuerunt, qui more ferarum rabidi cruorem eius biberint corque 238Β (Baptista) fugiens fugiens in in corque commanducarint. commanducarint. HF HF 238B subterranemn specum se subterraneum se abdidit, abdidit, deinde deinde pueri pueri cuiuspiam cuiuspiam manifestatus manifestatus indicio, indicio, fumi molestia compulsus exire cum suis omnibus neci feci datus. fuerunt, qui cor eius eius 6995 6995 α1~~~uiscera ulseera morderent, tim ferarum dentibus laniarent, alii aperto pectore rapientes rapientes ritu rabies odii odii mentes mentes illorum itlorum inuaserat. inuaserat. reliquum reliquum cadauer cadauer αh~~biberent: tanta rabies cruorem alii pm-tim igne absumptum, partir partim partimsuibus suibus esca permissum. 200. Apud Apud Florentiam Florentiam per id id tempus Xanctus* Xanctus* latebat Herculis Bentiuohi, slue iusserat iusserat 7000 tiuolii, quer quem quondam quondam Eugenius Eugenius poritifex pontifex maximus interffci interfici siue 7000 permiserat, filius extra matrimonium matrimoulum natus, pauperem pauperem uitam la nificio siue permiserat, uitam lanificio ducens nec nec satis satis gnarus, gnarus, quo quo patre patre gertitus genitus esset. esset. hunc huncBorioriienses Bononienses euestigiouocant, uicant, recusantem et et quodammodo quodammodo inuitum in patriam patriain ducunt. euestigio equitem ex lanifice lanifíce [1371 [137r] faciurit, faciunt, tutorem tutorem Hamiibalis Hannibalis filio, rei rei pubtice publice principem tradunt, cuius principem cuius ea in in rebus rebus aduersis aduersis fortitudo, fortitudo, ea in secundis secundis 7005 7005 cum est, ut ut Herculis Herculis filium flhiumomnes ornes norint. fΙrir. qui moderatio hactenus hactenus ostensa ostensa est, qui cum per proditionem proditionem nocte quadam rumore exules per quadam urbem urbemintrassent intrassentac acexcitato excitato rumore quasi uictores quasi uictores insultassent, insultassent, haudquaquam haudquaquam destitutus destitutus animo animo excitatis excitatis amicis, correptis armis amìcis, armis in eis eos prosillit. prosiliit. nec nec mora uictos uictos cesis cesis captisque captisque 7010 pluribus ex ciuitate deturbauit. 7010 capite carerent carerent et filius Annibalis Armibalis Ioannes haires Xanctus Comm. 161,6 Bentiuom capite et filius Xanctus 161,6 Cum Bentiuolii impuber impúber egeret egeret tutore, tutore, Xanctum Xanctum quendam quendam nomine, lanificem lanificem ex Florentia Florentia uouoex adulterio, adulterio, putabant. putabaiit. quer Bentiuoliorum sanguine natum, natur, quamuis ex cauerunt, quem 6973 6973

scola: fundata a. scola: a. 1088.

a. 1446. 1446.

6981 6981

i. 7000. Eugenii: v. Eugenii:

6982

6982 truncatus: tΓ jΙ catυs: 3.III. 3.111.1437. 1437.

7003

'3 ducunt: ducunt:

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

212

Ence SilUU Piccolominci Enee Siluii Piccolominei

mirabile dictu: ignotus ignotus homo lanificio et quidem quidem uilissirno uilissimo uitam ducens et et nihil prorsustale taleexpectans expectansad ad tutelar tutelaminobihs nobilis pupilli et ad potentis atque atque prorsus ad gubemationem gubemationem potentis rebusita itase se gessit, gessit, ut non indomiti populì populi fauore incredìbili incredibili est assumptus. assumptus. in quibus quibus rebus tam sordidam, qua qua uixerat uixerat artem, artem, quam quamsanguinem, sanguinem,ex exquo quonatus natus dicebatur, pre se ~cebatυr, pre ferre et inter urbis principes primum tenere locum haud iniuria injuria uideretur ac si cum uestibus et ingenium ingenium mutasset mutassetetetariirnum. animum. miserabili seruitute ciuitatem oppressit, oppressit, seruitute ciuitatem 7020 quando quando aliter rapax et iriquietus inquietus populus in officio officio retineri poterai. HF HF239A 7020 239Α refined non poterat. Factio Antoniana prerepto prerepto ciuitatis ciuitatis imperio non habens ex Aritonii Antonii familia uirum, cui regimen committi soluscairn enimexexHannibale Hannibalepuerulus puerulusirifans infans exstabat exstabat — committi posset posset— solus cum audiuisset audiuisset Florentie Florentie uirum uirum esse, esse, nomine nomine Xanthum, Xanthum, extra extra matrimonium matrimonium ex ex Antonio natum, lanificio uitam fatum, inopem, moper, lanificio uitam ducentem, mox mittit, qui eum cum Bononiam 7025 trahant trahantatque atque hune hunc pupi]lo pupillo tutorem, tutorem, factioni factioni principem principem dedunt. dedunt. Xanthus Xanthus ad ad 7025 Ecclesie rediit permisitque permisitque legatum legatum ritti mittiBononiam Bononiam gerique gerique nomine Ecclesie reuerentiam reuerentiarn redut romani pontificis pontificis uniuersa, sic sic tarnen, tamen, ut ut antoniana antonianafactio factio priricipatum principatum tenerci, teneret, Cannetuli et omnes Xantho aduersantes exclusi manerent. Caimetuli ornes Xantho aduersantes exciusi manerent.

7015 7015

201. Bessarion* Bessarion* ei eotempore temporecardina]is cardinalis nicenus, nicenus, natione natione grecus, grecus, pmpru281. 7030 dentia dentiasingulari singulari et et nostra suaque suaque lingua peritissimus, Nicolai Nicolai Ν V pontificis 7030 maximi in in ea ea urbe uices uices gerebat. gerebat. qui qui usque usque ad ad ipsius ipsius pontificis pontificis obitum obitum legatione fimctus functus nobilitati plebique iuxta cams fait, fuit, quamuis quamuis eo deducta ei deducta ciuitas est, ut legati pape rogare magis quam imperare imperare queant. queant. quid quod plane piane nunc experitur Ludouicus Sanctorum Quatuor Coronatomm cardinalis Sanctorum Quatuor Coronatomm cardinalis fufe experitur Ludouicus 7035 legatus qui, quamuis auctoritate, que summi 7035 legatus quarnuis ingenio ingenio ualet ualet et ea ea preditus preditus est auctoritate, sacerdotis nepoti deberetur, deberetur, non plus plus tarnen tamen in urbe potest quam quam senatui senatui placet et Xaricto. Xancto. Bessarion AS AS 339C 339C (Nicee) {Niceé) urbis etate nostra nostra pontificatum pontificatum accepit accepit Bessarion Bessarion Bessarion quernEugenius Eugenius pontifex pontifex maximus maximus inter inter cardinales cardinales assumpsit, assumpsit, uirum uirum Grecus, quer 7040 excellentemetetmoribus raoribuset etlitter's. litteris. sed nunquam adiit, que uel minima sum adiit, 7040 excellentem nunquam plebem suam est hodie uel nulla. Comm. Comm.690,3 690,3 Bessarionem cardinalem tusculanum, natione natione genere Trapezuntium. Trapezuntium. ih. 711,4 Criptarn Criptam Ferratam Ferratam (Pius) (Pius) Bessarioi Bessarioni Grecum, genere ib. 711,4 cardinali niceno commendauit, commendauit, qui qui monasteriurn monasterium ipsum ipsum nouΙs nouis ac ac pulcherrrimis pulcherrrimis edificiis instaurare cepit. HF 241B Bessarionem legatum apostolicum, grecum ediflciis instaurare cepit. HF 241Β apostolicum, grecum 7045 hominem,barbatmτi barbatum et et cucullatum, cucullatum, quer quem cesar cesar (Fredericus) (Fredericus) diu multumque multumque 7045 horinem, demiratus est, quoniam quoniam inter Latinos Latinos neque ñeque monachis monachis neque ñeque clericis clericis secularibus secularibus hic olmi ohm in Grecia Sancti Basilii Basilii regulam professus, cum cum regular professus, nutrire barbam barbar fas est. hic uirum ageret, ageret, nicene niceneplebis plebisepiscopatum episcopatumobtinuit. obtinuit. deinde deinde sanctum magnumque uirum patriarcha constantinopolitanus constantinopolitanus et et imperator imperator Romanorum Romanorum Florentiarn Florentiam ueuecum patnarcha 7050 nissent, ac ac uriionem unionem cum cum latina latina ecciesia ecclesia recepissent, recepissent, inter inter ornes omnesorientales, orientales, qui qui 7050 fissent, 7024

lege Hercule Hercule i. v. 6999. 6999. 7024Antonio: Antonio: lege 7034 7035 7034 7035 summi s.; experitur: v. 8490. experitur: i. 8490. s• 5.VII.1439. 5.ΝΙΙ.1439.

7031 7031

uices: 10.1Χ.1449-16.111.1450; 10.IX.1449-16.III. 1450; 23.111.1455. 23.III.1455. uices: 7038 7050 7038 accepit: 7050 unionem: Calixtus III. a. 1437. Calixtus 1437. uniorsem: ΙΙΙ. accepit: a.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

213

et gra grauior ordinem est assumptus. in existiinatus ad cardinalatus cardirialatus ordinem doctior et ~οr existimatus aderant, et doctior factis dictis que Plutarchum De factis dictisque quo multa sue uirtutis experimenta demonstrans Plutarchum Socratis Metaphysicam Aristotelis Aristotelis pluresque pluresque alios allis tractatus tractatus ee Socratis memorabilibus memorabilibus ac Metaphysicam greco in latinum sermonem sermonem uertens uertens gratus gratus omnibus omnibus est effectus, effectus, maxime autem autem successori Eugeriii, Eugenii, Nicolao Nicolao V, qui propter singularem eius industriam difficillimam 7055 7055 industriar difficillimam propter singularem successori credere sibi sibi non dubitami. W1.1,498 1.1 ,498(Bessarionis) (Bessarionis) dubitauit. W omnium legationum, legationum, Bononie, Bonifie, credere translationes uiderim, uiderim, non parum parum uoluptatis sumam (21 .V. 1445). ib. sumar (21.V.1445). ib. 544 si quando translationes Cupio scire, an cardinalis inceperat De De factis factis dictisque dictisque Socratis Socratis opus, cardin ι1is nicenus nicenus quod quid inceperat absoluerit (3.1Χ.1445). (3.IX. 1445). ib. 11,215 (Gregorius {Gregarius Hamburgensis) Hamhurgensis) Cum Cum de de Bessarione Bessarione ib. 11,215 absoluerit greco faceret faceret mentioner, mentionem,hircum hircumeum eumappeRauit. appellauit. Comm. Comm.219,1 219,1 Laudata Laudata est est 7060 7060 greci {Bessarionis) oratio, etsi etsi grecam grecam facundiam facundiam quantum latina preiret ostenderit. ostenderit. (Bessarionis) r 202. [135 ] In agro agro bonoinensi bononiensi pirum quandam ai-ιdam aridam ex n~ιιοrιbυs minoribus [1351 v ] pastus causa complures ascenderant. superuenere superueneremaJores maiores formicis [135 [1351 que ilias illas pm-tim partim occiderunt, partimdeiecerunt. deiecerunt. post post occiderimt, partir non paruo numero, que formicarum uis 7065 minorum formicarum ins excitata excitata est, est, ut ut totus titus ager 7065 duas ferme horas tanta minorum nigro tectus accessere stipate omnes aJgro tectus agmine uideretur. ulderetur. accessere ornes et arboris undique ceperunt. maJores maiores formice, formice, ubi ubi stipitem circundantes paulatim ascendere ceperunt. animaduerterunt, conglobate conglobatesuperrie superne pugnar pugnamexpectaue expectaue-hostes adesse ariimaduerterunt, postquam simul simul acies acies conuenere conuenerecommisso commissopreilo preliomaJores maiores morsu morsu runt. postquam illas, modo istas e minoribus interemere totque totque breui breui spatio spatio 7070 7070 rabido modo ilias, ut cadentium cadentium morientiumque morientiumque cumulus cumulus ad phi piri radices radices non non confecerunt, ut paruus in in terra terrasuccreuerit. succreuerit. sed sed cum cum pertinacius pertinacius instarent instarent minores, minores, paruus premerei, uigintique uigintique aut plures unam ex hostibus semperque acies acies aciem acier premeret, circundarent, et tergo et et a a fronte fronte pugnantes pugnantes nuda nuda quoque quoque latera latera circundarent, et aa tergo maiuscule et ad imam unam omnes necatemati illati prius prius 7075 7075 tandem maJuscule ornes necate confoderent, uicte tandem temere prem prelii penas dedere. Hec acta acta smit sunt spectantibus spectantibus romane romane Ecciesie Ecclesie copiis, copiis, cum cum Petri Petri cacathedram Eugenius FV teneret. ea nobis, qui se uidisse ait, uir fide dignus uldisse uk et thedram Eugenius IV teneret. ea nobis, Nicolaus* Pistoriensis utroque auctoritate, retulit, retulit, Nicolaus* iure consultus, qui turn utroque lure consultus, Neriisenensis senensisepiscopi episcopiuices uices agebat. agebat. 7080 7080 in castris apostolicis ledi

Nicolaus Comm. 243,23 243,23 Vacanti Vacanti ecclesie ecclesie theanensi theanensi Pius Pius pontifex pontifex Nicolaum Nicolaum Nicolaus Comm. qui postea postea ad car~naΙatυm cardinalatum ascendit, ascendit, uirum uirum dictum doctumprefecit. prefecit. ib. ib. Pistoriensem, qui 373,18 Nicolaus cardinalis Sancte Sánete Ccciiie Cecilie uel uel iuratus iuratusafflrmauit. affirmauit. 373,18 203. Simile hoc illi Belgica non non longe ab urbe Leodio fili est, quod in Gallia Belgica siue in arbore, siue siue in rupe falco sibi sibi 7085 7085 rupe falco constanti fama gestum ferunt. nidum nick= siue parauerat, ouaque ouaque fouens fouens pullos pullos auidus auidus expectabat. expectabat. hunc hunc corui corui susuparauerat, peruenientes loco deturbauere ouis eius eius effractis efifactis ac uoratis. spectauerunt spectauerunt deturbauere ouis peruerdentes [136r] falconem falconem annotauere. annotauere. id e proximo proxirno bubulci bubulci fugientemque fugientemque trepidum trepidurn [1361 7061 7062 7062 7061 latina: Plutarchum: lege lege Xenophontem. latina: i. v. 6887. 6887. agro 7118 - 7118 diniisso: dimisso: i. v. In agro Plutarchum: 7063 7084 7063 somil... i. Prolegomena p. 13 . formicis: cf. cf. Comm. Comm.373,21-374,4. 373,21-374,4. simile; v. Poggio Poggio formicis: p. 13. Bracciolini, Facetiae Bracciolirii, Facetiae n. 240.

7052 7052

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

214

Ence SiIuU Piccolominci Enee Siluii Piccolominei

falcones comique coruique quasi ex toto orbe ad ad pugnam pugnar toto orbe postridie (mirabile dictu) falcones uocati, isti septentrionalem, jUl meridionalem partem tenentes ordinatis uocati, isti septentrionalem, illi meridionalem ordinatis et, tamquam rationis capaces essent, alus ~Ιiis qui qui comua comua obsemarent, obseruarent, aciebus et, arns qui qui media ducerent ducerent agmina aliis agmina dispositis, dispositis, atrox ac ferocissimum prelium in aere aere commiserunt. cornriserunt. in in quo quocum cur modo modo comi, corui, modo falcones cederent cederent et et modo falcones iterum resumptis uiribus certamen instaurarent, titus totusuridique undique subiectus subiectus extremum uictoria ~ctοria penes penes 7095 ager ageret etpennΙs pennis et cadaueribus obtectus est. est. ad ad extremum falcones fuit, qui non solum rostris, fuit, qui non solum rostris, sed sed etiam edam unguibus unguibus acerrime dedecertarites cornos cornos oiTmis certantes omnis ad internicionem deleuere. Exin paruo Exin pamo tempore tempore interiecto interiecto [cum] [cum] duo duo de de leodiensi* leodiensi* ecciesia ecclesia contendentes, alter a Gregorio XII, XII, alter XIII in episcopum contendentes, alter aa Benedicto Benedicto XIII episcopum 7100 electus romano pontificio pontificio disceptatio) ambo ambo cum 7100 electus (erat enim inter iiios illos de romano cum copiis in eundem locum pugnaturi uenerunt. loamies dux Borguridie copiis in locum pugnaturi uenerunt. Ioannes dux Borgundie armιs iuuit, iuuit, alterum altermTtleodiensis leodiensispopulus populussequebatur. sequebatur. pugnatum pugnatum est est alterum armis collatis signis signis summa sumra utrinque collatis utrinque contentione. contentione. horrendum horrendum cruentumque cmentumque prelium factum, bannes dux muja hostium hostium factum, in quo tandem uictor Ioannes dux triginta triginta milia 7115 cecidit. cecidit. memorabile memorabile eius rei fanum conditum est, quid quod nos nos iliac iliac postea postea transeuntes cesorum transeúntes cesomm ossibus ossibus plenum uldimus. uidimus. Sed de de bello bello falconum falconum atque atque comorum comomm suar suamcuique cuiqueopiriionem opinionem relinquirus ueri relinquimus ueri periciilo periculo penes famam dimisso. 7090 7090

373,4 Duo Duo de pontificio leodiensi leodiensi contendebant coritendebant et, leodiensi Comm. 373,4 quando et, quando 7120 scissa 7120 scissaerat eratecciesia, ecclesia, hinc hinc Gregorio XII, XII, illinc illinc Benedicto XIII Christi Christi tunicam tι mΙcam ad ad se se trahente, nec poterat iuris trábente, nec iuris ordine lis terminan, terminali, ad ad anna arma uentum uentum est. est. bannes, Ioannes, Burgunidie Burgundie dux, dux, uni uni ex ex contendentibus contendentibus affuit, affuit, alteri alteri Leodienses Leodienses opern opem tulerunt. conuenere ambo exercitus in in eum cum locum, locum, ex quo quo pulsi pulsi fuere ui fuere comi, coi-ui. pugnatum pugnatum est est 1.1~~ non minori quann quam ira. uictoria uictoria Burgundis Burgundis cessit. cessit. ex Leodiensibus Leodiensibus duo duo et triginta 7125 milia cesa. cesa, ossa ossa in saccHi sacello recondita, recondita, quid quod eius eius rei rei memoriam continet. continet. capto 7125 rriilia Leodio episcopatus nonsunnus sumus nesc nescii~~~fabulosum episcopatus ad ad uictorem uictorem pemenit. peruenit. non fabulosum uideri, uideri, quod quod de prelio auium retulimus; quis enim tantam illis inesse tantam iiiis messe rationem rationem arbitretur, ut ut ad ad certam diem locumque locumque pugnature pugnature conueniant? conueniant? uerum uemm difficile difficile est egregiis egregiis asascertain diem sertoribus fidem non adhibere adhibere nec nostra ex potestate potestate credulitas credulitas pendet: pendet; nobis nobis sertoribus fidem 7130 inuitisabit abitreditque reditquefides. fides. 7130 inuitis

LIV UI 204. [137r] FLORENTIAM*, urbem urbem ex ex fesulanis fesulanis ruinis minis ad ripas Arriι Ami 204. [1371 fluuii conditam, prisci homines Fluentiam uocauere; que cum auspiciis fluuii pnisci homiries Fluentiam auspiciis 7098 7098

duo: bannes de Bauaria Bauaria xχ dux Burgundiac; Burgundiae; Theodorus Tbeodorus de Perwez xχ Leodium. Leodium. leodiensi; leodiensi: duo: Ioannes de Perwez 7101 7102 7102 pugnatum: 7101 cf. Comm. Comm. 373,447. 373,4-17. Ioannes: Sine Sine Pauore. Pauore. pugnatum: 23. 23.IX. 1408 (Othée). haires: ΙΧ.1408 (Οthe). 7114 7118 7120 7114 7120 tunicam 7"8 ueri = Comm. 374,3. triginta: Comm. Comm. 373,11: 373,11: duo et triginta. trigimita: triginta. ueri = Comm. 374,3. tunicam = = ecclesiam. ecclesiam.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

215

fundata felicibus felicibus uicinas uicinas per circuitum circuitum ciultates ciuitates excellere excellere mirisque midis modis fundata dieta imperium propagare cepisset, Florentia longe melius quam Fluentia dicta est.

7135 7135

Florentiam Comm. 149,7 149,7 Florentia ohm olim Fluentia dicta est a fluente Arno, Amo, qui qui Florentiam Comm. eam interlabitur. Etrurie Etrurie nimc mmc caput est. creuit ex ruinΙs minis Fesularum, quas quas Totila earn imperator. HF HF 241Α 241A (Fredericus) (Fredericus) audiuerat {Florentiam) (Florentiam) ciuiciυΙ. diruit Gothorum imperator. magnifiée edifícatam, plenam, siriceas siriceas illic illic 7140 7140 edificatam, honesto populo plenam, tatem splendidam esse, magriifice singulares, inueniri, fusores sculptoresque scuiptoresque singulares, aureasque uestes fieri, fieri, pictores egregios inueniri, mechanicas omnes artes apud apud Florentinos Florentinos miro miro modo modo florere, florere, dicique dicique mde inde mechaincas mmes artes ih. 250Α 250A Vrbs latissima ingenti mole murorum, multis turribus, tempus templis Florentiam. ib. murorum, muftis altissimis, altis publicis ac ac privatis priuatisedificiis edificiis ad adregiam regiammagriificentiam magnificentiam altissimis, altis edibus pubticis fastigiatis stuporem ingessit. tot preterea preterea suburbana tot uiculi, uiculi, tot 7145 7145 suburbana palatia, tot fastigiatis stuporem cunctis ingessit. castella nob nobilium, religiosarum personarurn personarum in in frequentia municipia, castella ιlium, monasteria religiosarum circuitu uisuntur, uisimtur, ut utorrmes omnes ualles ualles una ciuitas uideantur uideantur riteque riteque noren nomen loco loco circuitu ι ma ciuitas que super super ornes omnes Italie floreret, quamuis quamuis prisco prisco nomine nomine Florentia datum, que ΙtalΙe urbes floreret, Confluentia diceretur. neque melior melior exterius exterius quam quam intra intra urbs urbs habita, habita, culus cuius Confluentia diceretur. neque delitieque pene celestes celestes existímate uirorum mulierumque mulierumque uestitus uestitus 7150 7150 munditie delitieque existimate sunt, suit. uirorum supra modum egregius. uiri uiri facundi facundi et et graues, graues, mulieres mulieres forma forma pudicitiaque pudicitiaque supra mud= egregius. omnia fora triulaque triuiaque mirifice mirifice adornata. adomata. Comm. Comm.153,11 153,11 Inter edificia Inter edificia prestantes, omnia nullum memorabilius est ede Sancte Sánete Reparate, Reparate, in in qua qua forrnx fornix est ad amplitudinem riullum quam Rome in Agrippe templo admiramur, quod Pantheon quid Pantheon eius proxime proxime accedens, quam uocauere. 7155 7155 205. Eugenius IV quod 205. In hac urbe pontifex maximus Eugenius JI id concilium*, quid Grecis ceperat, magnifice magnifice consummauit. erant erant plures plures inter inter Ferrarie cum Grecis ac Latinos Latinos super super archaiiis archanis orthodoxe orthodoxe fidei fidei contentiones, quarum quarum Grecos ac maxima ac ac difficillirna difficillima fuit de Sancti Spiritus [1371 [137v] processione, cum Greci maxima Paraclitum ex ex Patre Patre dumtaxat, nostri nostri ex ex Patre Patre Filioque Filioque procedentem 7160 7i60 Parachtum assererent. post post multas multas ac ac diutinas diutinas disputationes, disputationes, in in quibus quibus tamquam tamquam assererent. Nicolaus Sagundinus Sagundinus utraque utraquelingua linguadisertissinius, disertissimus, ingenio ingenio fafainterpres Nicolaus adeptus est, tandem cum latina fornen adeptus cundiaque iuxta promptus, illustre nomen ecclesia in uno fidei simbulo consensere. concilium Germ. 23,15 23,15 Greci Greci Ferrariam Ferrariam ad ad Eugeriium Eugenium uenere, uenere, delude deinde RoFlo- 7165 7165 concilium Germ. rentiam ducti. in celebri synodo uetus uetus fermentum expurgauere, symbolum fermentum expurgauere, symbolum fidei de rentiam Sancti Spiritus Spiritus concordibus animιs animis cum latina ecciesia ecclesia decantantes, decantantes, processione Sancti paulo postea postea relapsi relapsi ita ita se gesserunt, quamuis paulo gesserunt, ut Turcorum preda fieri mererentur. mererentur. Comm. 437,28 437,28 Eugeriius, Eugenius, antequam deponeretur, deponeretur, concilium concilium ex ex Basilea Basilea ad ad FerFerComm. rariam transtulerat, transtulerat, ut ibi ibi cum cum Grecis Grecis conueniret, conueniret, de de quorum quorum turic tune unione unione 7170 7170 rariam agebatur.

7153 7Ι53•

S. Reparate: nostris nostris diebus diebus S. Maria dei Fiori. 7157 8.1.1438. 7157 ceperat: ceρerαt: 8.Ι.1438. 7162 7163 7162 7163 v. 1366. Sagundinus: v. 1463. tandem: 6Ν11.1439; 6.VII. 1439; v. i. 7875. i. 1366. i. 1463. 5,7. 5,7.

7159 7159 processione: uetus: ΙI Cor. nett's:

7166 7166

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

216

Piccolominei Enee Siluii Piccolominei

Ciuitas et etimperatorem imperatoremGrecorum Grecorumetetpatriarcham patriarchamconstaiiticonstanti206. Ciuitas omnes eorum comités abimde abunde lauteque pault. pauit. patriarcha patriarcha nopolitanum et omites eomm comites illic senio decessit et apud Predicatores Predicatores intra ecclesiam irnc senio confectus confectus decessit ecciesiam humatus humatus 7175 est; est; cui cui Maffeus Maffcus Vegius*, Vegius", poeta poeta laudensis laudensis non non ignobilis, ignobilis, epitapbium epitaphium 7175 imparibus edidit. edidit. uersibus imparibus MaffeusVegius Vegius WI. WI.l ,307 Vegii nostri fortuna, spectes, aut aut admodum Maffeus I ,307 fortima, si ad eum cum spectes, esurit. nam preter preter id, tenuis est aut nulla; si ad tempora tempΙra nostra, esurit. id, quod quid sacras summi pontificis edes et et quadram quadram dut, colit,datarius datarius est, est, quid quod mimus munus ta tamen baud est est iHi illi pontificis rn en haud 7180 lucrosum lucrosumuolenti uolenti se, se, quod constanter facit, bonum uirum conseruare. que res facit, 7180 quid constanter facit, uirum conseruare. ut ex eo officio ncque neque ditior ncque neque diues fiat. emolumenti emoimnenti tamen ei officio chues fiat, ta rn en aliquid habet, quod quid breuiator est et nouissime Sancti Sancii Petri in Vrbe canonicusfactus factusextitit extitit(8.11.1444). (8.IV.1444). breuiatir Irbe canimcus ih. 280 280 Vegium Vegium mihi est; nam nam et et élus illius memor memor sum, sum, sed sed ib. mibi salutes salutes dicere dicere uoluptati uiluptati est; optassem, que fortuna sit eius, scire. scire, timeo timeo namque namque sibi; sibi; nam nam ornes omnespoete poete iacent iacent 7185 surguntque surguntque theologi,quorum quoruminscitia inscitiastimma summaputatur putaturscientia. scientia. ib. 592 Vegio 7185 theologi, legio salutes ib. 592 nam uetus uetus amicitia amicitia extmcta extincta nοn non est nec potest extinguí, dicito, quas nosti fosti oportere. nam potest extingui, dumuiuimus. uiuimus. ib. 341 Vegium Vegium inuenisse inuenisse pontrncis pontificis summi summi gratiam gratiam gaudeo, gaudeo, ne ne dur ib. 341 Paridi uendere. uendere. quamuis sua Clii, Clio, sicut et mea mea Caliope, Caliope, desertis desertis cogatur Agauem Agauem Paridi Aganippe fontibus iam migrauit in in atria. sed respiciat respiciatiHum, illum, ori, oro,mitiore mitiorelumine, lumine, si Aganippe jar migrauit atria. sed 7190 non fortuna, fortuna, is is qui qui fortune fortune imperat, imperai, Deus. Deus, si si quis quis Gailus Gallus datarius datarius esset, esset, neque ncque 7190 pertusam lenam lenam gereret nec αurο auro gemmisque carerei(25.V1.1444). (25.VI. 1444). cf. cf. W WI. 1,280. I. 1,280. pertusam gemrnisque careret Comm. 694,20 694,20 Diue Monache, Auner Aurelii Augustini Augustini matris, corpus kiuentum inuentum Romam Comm. Rimar delatum est est et et apud apudAugustinenses Augustinenses reconditurn; reconditum; cui cui Maffeus Maffeus Vegius Vegius poeta poeta marmarmoreum locellur locellumcondidit condiditet etuersibus uersibus adomauit. adomauit. 7195 7195

207. Nicolaus Picininus* illustrés illustris copiarum ductor ductor ab ab exulibus exulibus fl0flo207. Nicolaus rentinis inuitatus mugeπanυm* mugellanum* ingressus ingressus agrum, agrum, qui qui aa Florentia Florentia decem decern milibus abest, hostibter hostiliterci.mcta cuneta diripuit diripuit nec nec diu diu postea postea in agro agro milibus passuum abest, 7172 7172

7174

imperatorem: Ioaxmes loarmes VIII Vili Palaeologus. Palaeologus. patriarcham: patriarcham; Joseph loseph II. II. Predicatores; imperatorem: 7174 Predicatores: 7175 7175 epitaphium: S. Maria Maria Nouella. epitaphium; huella. S. Ecclesiae amistes antistes fueram fueram qui qui magus magus eoae, eoae, iaceo magnus magnus religione religione Joseph. loseph. Hic iaceo Hoc unum optabam miro miro inflammatus inflammatus amore, amore, Hoc unum optabam Vnus ut Europae cultus, ut ut una laus ut Europae una fides. Μes. Italiani petii, petii, foedus foedus percussimus percussimus imum unum Italiam lunctaque romariae romanae est est me me duce duce graja graiafides. fides. Iurictaque Nec mora decubui; me Florentia Florentia seruat, seruat. Nec decubui; nunc me Qua tunc tunc concilium concilium fbi-uit floruit urbe urbe sacrum. sacrum. Qua Felix, qui qui tanto donarer muñere uiuens, tanto doriarer minere uiuens, Felix, Qui morerer uoti compos compos ipse ipse mei. Qui morerer uoti 7179 7182 7179 quadram = mensam cf. WI. 1,426. 7182 Sancii Petri; scripsit, librum qui inscribitur De quadram = mensam cf. W J. 1,426. Saricti Petri: scripsit, libruin qui De 7188 7188 rebusantiquismemorabilibusbasilicaeS. Agauem 7,87; W WI.l,280; 307; Petri. Agauem = = luv. luν. 7,87; rebus antiqais memorabilibus basilicae S. Petri. Ι. Ι ,280; 307; 7190 7191 7192 341. Clio fortuna: v. 6639. 7191 ρertusαm pertusam == Cat. Cat. 32,11. 32,11. 7192 inuentum; 341. Clii = = luv. luν. 7,6-7. 7,6-7. 71 fortuna: i. 6639. ~nuentum: 7193 7193 reconditum: nostris diebus corpus S. Monicae requiescit Romae in Ostiae, a. a. 1430. 1430. Ostiae, reconditum: nostris diebus corpus S. Monicae requiescit Romae in ecclesia S. Augustirio Augustine dicata dicala (Piazza (Piazza di di S. S. Agostino). Agostino). Carmen Vegii ibi legitur; inuenis inuenis in in ecciesia S. Carmen Vegii ibi non non legitur; Meditationes Diui Diui Augustini Augustini (Biblioteca (Biblioteca Apostolica Apostolica Vaticana, Vaticana, Inc. Inc. 1, V, 47). 47). Carmen Carmen incipit incipit Meditationes Salue lux lux matrum; matrum; continet vs. 64. 64. Salue continet vs.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa

217

cum Eugenio Eugenio simul simul et FΙοreΠti~s Florentinis beflum bellum intulisset, intulisset, apud apud AnAnaretino, cum Ludouicus arcbiepiscopus archiepiscopus glarium magno prelio uictus et profligatus est. Ludouicus florentinus apostolicis copiis preerat; qui qui ea ea uictoria uictoria nobilitatus nobilitatus ad ad 7200 florentinus apostolicis tunc tunc copiis 7200 paulo postea postea prouectus prouectus est. est. Eugenius Eugenius enim enim et et unione unione cardinalatum paulo facta et et Picinini Picinini metu metu deposito deposito mente mente atque atque animo animo auctus auctus Grecorum facta decern cardinales creauit, uiros uiros aut genere genere iiiustres illustres aut uirtute uirtute septem et decem prestantes aut aut uite conspicuos, inter inter quos et duo Greci assumpti tute sanctitate conspicuos. sunt: Isidorus Isidorus archiepiscopus archiepiscopus Rutenorum Rutenorum et Bessarion Bessarion Nicenorum Nicenorum ponpon- 7205 7205 sunt: tifex, supra meminimus. merainimus. tifex, quorum supra Picininus Comm. 135,15 135,15 (Nicolaus Picininus) omnium, qui arma arma gestarent gestarent in Picininus Comm. (Nicolaus Picininus) ac peritissimus peritissimus imperator ad extremum in Tuscia atque in Italia, fortunatissimus ac aretino apud apudAnglariam, Anglariam, cum cum aduersus aduersus Ecclesiam Ecclesiam et et Florentinos Florentinos bellum bellum agro aretino gereret, uictus est, nec postea dignum 7210 dignum laude aliquid gessit obiitque obiitque tandem tandem inglorius 7210 Mediolani et in ecclesia ecciesia maiori malori sepultus est. ferunt eum post cladem dader in Tuscia apud apud Anglariam acceptam sepe solitum solitum dlcere dicere intulisse intulisse sibi terrorem omnemqueuictorie uictorie acceptam sepe terrorem omnemque spem ademisse uexilla uexilla Ecclesie, Ecclesie, in quibus beati Petri, cuius tunc tunc festiuitas festiuitas aderat, aderat, claues inspexisset. mugellanum Comm. 159,26 159,26 (Pius) {Pius) Florentia Florentia discedens discedens prima nocte nocte in in urna uilla 7215 7215 mugellanum Comm. Mugello pulcherrima, quieuit. quieuit. Cosme, que est in Mugello 208. Alfonsus Alfonsus rex Aragonum rogatus 208. rogatus a Philippe Philippo Maria, ut antea dictum est, sibi aduersus Venetorum potentiam potentiam ut ut [13W] [138r] opem ferret, coacto coacto non non oper ferret, paruo exercitu profecturus profecturusin inGalliain Galliam iter ingressus est. sed ante Philippus paruo exercitu obiit digrederetur. audita auditauero uero amici 7220 7220 obilt quam ipse Tiburi, quo iam jam appuierai, appulerat, digrederetur. morte et et quod quod ab ab eo eo nuncupatus nuncupatus heres heres esset, esset, in inSabinos Sabinos profectus profectus magnificentissimo uh illikmere funere iusta justa persoluit. persokdt. deinde transmisse transmisso Tiberi recta uia Florentinum duxit eo, nia in Elorentinum ei, ut aiebat, animo, ut Florentinos reuocare reuocare suas pacatamet etsibi sibi amicam amicamad ad copias ex Gallia Gallia cogeret, cogeret, atque ita per Tusciam pacatam opem Mediolanensibus Mediolanensibus ferendam, quos Veneti Veneti bello bello premebaiit, premebant, propro- 7225 opern ferendam, quos 7225 ficisceretur. ficisceretur. noluerunt noluerunt Fiorentini ab Alfonso rogati Venetorum societatem sicietatem deserere. quapropterAlforisus Alfonsus in in agrum agrumuolaterranum uolaterranum profectus profectus ΡoPodeserere. quapropter maracium, ignobile oppidum, portas portas claudere claudere ausum ausum ei eo ipso, ipso, quo quo maracium, haud ignobile uenerat, die die copiΙs copiis circumpositis ui ac diripult. diripuit. deinde deinde ad ad Castrum Castrum ~~cepit ac Nouum in eider eodem agro agro moult, mouit, culus cuius mciie incole audita audita Pomaracil Pomaracii dade clade 7230 7230 buur in confestim absque certamine certamine in in deditionem deditionem uenerunt. uenerunt. idem idem fecere fecere aliquot castella circumiecta. exin exin Montecastetlur Montecastellum natura natura et et opere opere munitur munitum casteila circumiecta. obsedit; quo tempore ea imbrium magnitudo eaque uls uis uentorum uentorum exorta exorta est, ut ut neque ñeque extra extra tentoria tentoriaqiiiescere quiescere milites milites possent possent multis multis eorum eorum est, quibus ex ex rebus quod arinone annone inopia 7235 7235 discerptis, multis per inane raptatis. quibus 7203 7206 prelio: 29. VI. 1440 (Anghiari). 18.XII. 1439. 7206 supra: v. ρreΙiο: 29.1~1.1440 (Anghiari). 7203 creauit: creaυit: 18. Χ11.1439. i. 1388-1402 7218 7220 7221 7218 722! heres: mi stiuitas: 29.11. 29.VI. opem: obiit: 13.1/11.1447. 13.VII.1447. heres: v. i. 6347. stiuitas: Ope rn : v. i. 6329. obiit: 7199 7199

7213 7213

fe-

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Enee Siluii Siimi Piccolon-iinei Piccolominei

218

laborabat, mouensinde indeAlfonsus Alfonsus Campiliam Campiliam duxit. sed quoniam laborabat, mouens qυο~am Fiorentini id oppidum presidio et annona firmauerant, frustra frustra ibi ibi contendit. caste castella Πa tamen Gerardisca (id ei regioni nomen fornen est) recepit atque ta rn en aliquot finitima in Gerardisca atque illis quibus [138 [138v11] Fiorentini Fiorentini prius prius ademeranit. ademerant. erat erat in comitatu mis restituit, aa quibus 7240 regis regis Simonettus* mille ducens equites, équités, qui finito Florentinorum 7240 Florentinorum stipendio eum transiuerat. transiuerat. ad cum Simonettus Comm. 258,8 258,8 Simonettus Simonettus egregius egregius copiarurn copiarum dux, dux, qui qui chu diu HoFloSimonettus Comm. rentinorum stipendia meruerat. ib. 91,31 Sirnonettus Simonettus ecciesiastice ecclesiastice militie ductor ductor ib. 91,31 ictu lapidΙs lapidis tormentalis confossus interiit. v. i. 7262.

Sigismundus Sigismundus"* autem autem Malatesta, Malatesta, quer quern rex, rex, aritequarn antequam Tusciam Tusciam inineum equitibus equitibus mille et et octingentis, octingentis, peditibus peditibus uero uero sexcentis sexcentis grederetur, cum conduxerat, cum cum ab ab ei eo in in dies dies expectaretur, expectaretur, ad ad Fl Florentinos transmit. conduxerat, orentinos transiuit. Fridericus quoque Vrbinatum princeps princeps notus notus et et clarus clarus in in arrnis armis FuFloFridericus quoque Irbinaturn rentinorum stipendia faciebat. qui qui cum essent equitatu peditatuque haud baud 7250 inferiores inferiores rege rege omnemque omnemque im illi expugnandorum expugnandorum oppidorum oppidorum facultatem facultatem 7250 preriperent, non fuit regi consilium in obsidione Campilie Campilie perseuerare perseuerare et presertim, quod in montibus commeatus penuria premebatur. prernebatur. presertirn, quid in montibus commeatus

7245 7245

Sigismundus Comm. 197,1 197,1 Alfonsus Alfonsus quamuis in Tusciam duxisset et in agro Sigismundus Comm. uolaterrano castella expugnasset, parum parum ta tamen Florentinis nocuit nocuit aa uolaterrano castella quedam quedar expugnasset, rnen Florentinis 7255 Sigismundo Malatesta deceptus. deceptus. 7255 Sigismundo Diuertit igitur ad loca maritima et apud Populoniam* ohm olim fama 209. Diuertit

nunc dirutam consedit, quo quo in in lico locofacile facile sibi sibi ex ex regno celebrem, nunic dirutarn urbem consedit, abest neapolitano et frumenta frumenta et bellica tormenta tormenta nauibus afferri poterant. poterant. abest inde tribus ferme milibus passuum Plumbinum, nobile oppidum, in cuius 7260 obsidione, obsidione,de dequa quapostea posteadicemus, dicemus,laboranti laboranti regi Castilionum, et ipsum non 7260 parui momenti momenti oppidum, oppidum, prodente prodente Florentinorum Florentinorum presidio traditum est est pari.d arcem; quam quam cum cum Simonettus Simonettus obsedisset obsedisset paucis post post diebus diebus per per preter arcem; deditionem accepit. accepit. dur dumuero uero rex rex paulo paulo ante ante apud apudAquamuivarn Aquamuiuam in deditionem hibemis ageret, ageret, aalegatis legatismediokmensibus mediolanensibus aditus aditus est, est, qui qui opern opem eius eius hibernis 7265 implorantes implorantes in in ei eo loco loco decemi decemi bellum bellum aduersus aduersus uenetum uenetum senatum senatum obob7265 iamenim enimFraniciscus Franciscus Sfortia Sfortia mediolanensi mediolanensi populo populo indignatus indignatus tinuere. jam auxilio fretus fretus eis eos [1391 [139r] subigere subigere sibi sibi summis summis conatibus conatibus Venetorum auxilio nitebatur, quorum paulo paulo ante ante fines fines et arma arma promouerat. promouerat. cum cum uero uero rex rex riitebatur, Plumbini obsidione obsidione Neapolim Neapolim redisset redisset et et deinde deinde in in Pelignos Pelignos sesesoluta Plumbini 7270 cessisset, Fiorentini legatos ad eum misere pacem petentes. quibus accepta 7270 cessisset, pacer petentes. quibus fide in castra castra profectis, profectis, postquam postquammandata mandataexposuerunit exposueruntbellurnque bellumqueexcuexcusarunt, Antonii Antonii cardinalis cardinalis hilerdensis, hilerdensis, nominati nominati inter inter primos primos theologi, theologi, 7256 7256

Populoniam: i. v. 7577. 7577. Populoniam:

7272 7272 Antonii: Antonji:

v. 1; 7978. 7978. i. 1;

7260 7260

v. 7269; 7269; 7291. 7291. postea: i.

7264 72.64

v. Ptolegomena Prolegomena §§ 15. aditus: i. 15.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

DeBuropa De Europa

219 219

opera, qui id negotii de de pontificis pontrncis uoluntate uoluntate susceperat, susceperat, paucis paucis post post diebus diebus populo reddita reddita est, ut Castilionum Castiiionum et et insula insula Gilii, que ea lege pax florentino populo Gilii, que 7275 ipsius belli tempore tempore Florentinis Florentinis erepta erepta fuerant, fuerant, in in potestate potestate regis regis rere- 7275 Μed~οΙm ο potitus potitus esset esset omnesque omnesque Frεmciscυs Sfortia Mediolano manerent. sed cum Franciscus pontes pontes et arces arces apud apudamriem amnem Abduam Abduam tamquam tamquammediolariensis mediolanensis agri agri a a Venetis repeteret, repeteret, Alfonsus qui cum Francisco esset infensus, sua esse e re Alfonsus sua esse ratus ilium, illum, ne ne radices in tanto imperio imperio ageret, ageret, impedire per Leonellum, Leonellum, 7280 marcliionem estensem, estensem, reconciliatis recondliatis Venetis Venetis et et cum marchionem cum eis eis amicitia amicitia SOso- 7280 cietateque facta facta Florentinis, Florentinis, qui qui Francisci Francisci forturiam fortunam secuti secuti et armis armis et pecunia eum iuuabant, pecunia iuuabant, secundo secundo belium bellum indixit. indixit. Ferdinaridum Ferdinandum lilium filium in in ei tempore expeditionem contra eos eis mittendum démit. erat is eo mittendum duxit. tempore admodum admodum parati, adolescens, ingenio ingenio eximio et ad cunctas cunetas optimas óptimas artes docili ac parato, liberalibus disciplinis disciplinisinstitutus, institutus,armorum arrnorum tractandorum tractandorum scientia edoctus, 7285 liberalibus 7285 muja equitum, equitum, duo duo glorie cupidus, inedie ac laboris patiens. cui pater sex milia muja in exercitu eius comes Euersus* milia peditum commisit. commisit. fuerunt et in Euersus* et v Vrs nus duces. Fridericus [1391 i * Neapoleo, Neapoleo, baud haud contemnendi contemnendi copiarum copiarum duces. Vrsinus* [139 ] in belio Florentinorum arma secutus erat, in quoque Vrbinas, Irbinas, qui superiori bello quoque 7290 eius exercitu militauit. 7290 αh~~ uocant, Populoniam Comm. Comm. 42,20 42,20 Plumbirium, Plumbinurn, quid quod Populinum Populinum alii uocant, ex Populome ruinis ruinΙs edifícatum. edificatum. Populonie mentii incidit Euersus Comm. Comm. 127,11 127,11 luoniam Quoniam Euersi Euersi mentio incidit et sepe huius homirds hominis posteri eum cum quibus quibus est sermo, serrai, pauca de ipso ipso dicenda dicenda sunt, surit, ut ut intelligant intemgant posteri faciendus est nihil dulcius dulcius fuit fuitquam quam rapere. rapere. assuetus 7295 Pii pontifici concertatio concertatio fuerit. cui nihil monstris Pio 7295 et amicis rimarιis in armΙs in armis non non minus minus consanguirieis consanguineis et amicis quam quam hostibus hostibus noemt. nocuit. romanis de pontificibus,quamuis quamuis dirris suis, suis, semper infensus. sui tenax, aReal pontificibus, dominis alieni cupidus. de religione, de de Dei Deo nihil sentiens, rundum mundum casu regi et mortales animas dictitans dictitans hominem hominum eque ac iumentorum. iumentorum. blasfemus blasfemus ac ac crudehs, crudelis, cui tam facile facile hominem captiuoruni cruciatum, quos et 7300 7300 occidere quam pecudem pecudem fuit. fuit, ad captiuorum quos oderat, oderai, durissima et cimes, nullo nullo οrmenta, ib. 701,35 Euersus, Anguillarie prius inaudita excogitauit ttormenta, Anguillarie comes, pontificem machinatus macbinatus est, quo unquam tempore perfidie sue obhtus, est, si quo unquatn oblitus, multa in pontificem pacto perdere eum posset uel ferro uel ueneno. regi (Neapoleo) gentis (princeps), qui qui et et Alfonso regi Irsinus Comm. 355,23 gentisVrsine Irsine {princeps), Vrsinus 355,23 {Neapoleo) ιs exercitibus exercitibus duxisset ordiries. Venetis summa summa cum cur laude et Venetis laudemilitasset militasset et et in in magn magnis ordines. 7305 7305

sibi tempestatem tempestatem sensen210. Fiorentini Fiorentini uero, nero, postquam postquam imminere imminere belli belli sibi semnt, Estorem Fauentinum, Fauentinum, Simonettum, Simonettum,quem quer supra supra nominauimus, ac serunt, postremoque Alexandrum Sigismundum Malatestam postremoque Alexandrum Sfortiam Sfortiam conduxere, conduxere, qui qui simul simul iuncti iuncti supra supra decem decern mula milia equitum, equitum, peditum peditum uero uero magnum magnum numerum in in castris castris habuerunt. habuerunt. Ferdinandus Ferdinandus tarnen tamen per per agrum agrum corcor- 7310 7310 duxit ubi tonensem in in aretirium aretinum copias copias duxit. ubi castellis castellis aliquibus aliquibus non non magnι magni oppidum, nominιs ni nominis ui captis atque atque direptis direptis Folianurn, Folianum, non parui momenti oppidum, 7277 7277

7282 72 Ferdinandum: v. 7287 Euersus: v. i. 9314. i. 8528. Abduam: v. i. 6324 9314. 7287

7307

supra: v. i. 7240. 7240. supra:

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Enee Siluii Piccolominei Piccolominei Ence Siluii

220 220

oppugnare cepisset cepisset nec nec hostes hostes auxitium auxilium ferrent, ferrent, post post dies dies octo octo per per cum oppugnare equitatum Estoris Estoris apud apudMontempolitianum Montempolitianumpluribus pluribus deditionem accepit. equitatum 7315 captis,nirmiillis nonnullisoccisis occisisfudit fuditac acfugault. fugauit. Rencinium Rencinium in in agro agro florentino florentino ui 7315 captis, Castellinam uero cum cum obsedisset, hiberno rigore inualescente inualescente expugnauit. Castellinam marítima loca ad Aquamuivam Aquamuiuam patris patris exemplo exemplo sese sese recepit. recepii, recessit et in maritima quo tempore tempore et et Antonius Olzina Vadam, in litore maris sitam, nauibus Αnto~us lizina Vadam, in htore maris sitar, naulbus occupauit et et amptiori ampliori fossa fossa aa terra terra commurilit, communiit, quo quo ex ex loco loco pisanum pisanum et et 7320 uolaterranumagrum agruminfestum infestimireddidit. reddidit,cumque cumqueiriterea intereaFlorentinorum Florentinorum 7320 uolaterranum ad Folianum Folianum castra castra mouissent uelletque Fer Ferdinandus auxilium duces ad rοuissent uelletque ~nandυs auxiiium itineri se commisisset, obsessis ferre iamque iamque itineri con-imisisset, tanta in castris lues consecuta est, ut pre lariguentium languentium numero non modo ad rem rem gerendam, gerendam, sed sed uix ad est, castra satis satis esset. esset. ob ob quam quam rem rem Folianum Folianum interea interea summa summa ~~ ui mouenda castra 7325 oppugnatimi nec nec mkori minoriuirtute uirtutedefensum defensum tandem tandem ab ab oppidanis oppidanis clam clam 7325 oppugnatum qui tarnen tamen [1401 [140r]paulo paulo post et et ipsi ipsi ~ctοrυm uictorum preda presidio traditimi traditum est; qui fuere, oppidum incensimi ac solo equatum. fuere. incensum 211. Per idem idem quoque quoque tempus tempus Gerardus Gerardus Gambacurta Gambacurta dur dumcasteΠa castella quatuor, que que pater pater aaFlorentinis Florentinis acceperat, acceperat, intra intra Apenninum Apenninum sita sita FerFerquatuor, 7330 dinando tradere uult, ab uno e suis proditus, castellis amissis, diu regem 7330 diriando tradere uult, ab suis proditus, casteHis amissis, cHu mendicando secutus secutus est. est. exin exin pace pace apud apud Laudar, Laudam, ut utdiximus, diximus, facta facta mendicando reuocatus aapatre patreFerdinandus FerdinandusininRegnum Regnumconcessit. concessit. Fiorentini Fiorentini que que amiserant Baldatius, pedestrium pedestrium copiarum copiarumhaud baudigno igno-amiserarit cuneta cuncta receperunt. receperunt. Baldatius, bilis ductor, manu manu promptus promptus et audax, audax, cum cum chu diu Florentinorum stipendia stipendia bilis 7335 meruisset,iiiinpalatium palatiumtandem tandemaccersitus, accersitus,cum cummagistratui magistratuicontumaciter contumaciter 7335 meruisset, respondet, captus captusex ex altissiniis altissimis fenestrés fenestris in forum resporidet, forum precipitatur; precipitatur; cui, quamuis iam expirasset, securi tamen ceruix abscissa est. magno casu jam taren ceruix

osmus* 212. Inter Florentinos Florentinos ornes, omnes, qui qui nostra nostra et etate Cosmus* αte· floruerunt, C prudentia et et auctoritate auctoritate eminuit. eminuit. is is princeps urbis urbis cognomine Medicus et prudentia 7340 habitus habitussenatum, senatum, quo uoluit, impulit, ciultati ciuitati leges ex arbitrio dixit, mopes inopes 7340 matrimoniaconstitutis constitutisex ex argento suo dotibus ciues quamplurimos quamplurimos ditauit, matrimorda coniunxit, ulilas uillas magnificentissime magnifìcentissime exediflcaujt, exedificauit, in inecciesias ecclesias didimulta coniunxit, Sancii Marci, et amplum amplum et nitidum, a tissima dona contulit, monasterium Sancti fundamentis erexit. sue tem templum, cum sibi sibi parum parum placeret, piacerei, fundamentis erexit. parrochie sue ρΙmτi, cum 7345 prorsus prorsusdiruit. diruit. exin exinstructuram structuram admirandi admirandi opens operis ex ex lapide lapide fesulano fesulano 7345 suscitauit. edes suas suas quamuis quamuis omatissimas omatissimas erexisset, erexisset, amphus amplius tarnen tamen suscitault. edes palatium et et altum altumet etingens ingens ex ex quadratis quadratislapidibus lapidibus insigni meditatus opus, palatium pulchrum, adeo adeo amplum amplum construxit, construxit, ut ut ei [1401 [140v] alterum alterimi urbis loco adeo pulcbrum, equari tota tota ciuitate ciuitate non possit. possit. 7350 7350

Cosmus quales nec cesarem habere Cosmus Vir. hr. 33,2 (Cosmus) edes edificauit, edificauit, quales (Cosmus) egregias edes 73l7 v. 7317exemplo; eχemρΙο: i.

scissa; a. a. 1447. 1447. scissa:

7263. 7263.

7331 7331

diximus: i. v. 6636. 6636. dbdmus:

7335 7335

palatium: Palazzo Palazzo Vecchio. Vecchio.

7337 7337

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

abab-

De Europa

221

palatia. tempia quoque erexit erexit miri dedeceret. multa in in rure rure edifícia edificia construxit construxit atque atque paiatia. tempia quoque operis. in Florentia Florentin ciaustrum claustrum Sancti Sancti Marci, Marci, ubi ubi septuaginta septuaginta monachi monachi Sancti Sancii opens, in Dominici infra triennium triennium aa fundamentis fundamentis ex ex in integro confecit, ubi ubi Dominici commorantur, infra tegro confecit, oratorium honestum honestumambitus ambitusmagnl, magni,coiumnis columnismarmoreis marmoreisfulciti, folciti, aule, refectoria, oratorium hortus, dormitonia dormitoria per distinctas cellas, celias, bibliotheca bibliotheca mirabilis mirabilis iatinis latinis et grecis grecis libnis libris 7355 7355 refería. Comm.150,4 150,4 Cismas Cosmas sublatis sublatis emulis ernulis pro pro suo suo arbitrio arbitrio rempubiicam rempublicam referta. Comm. administrauit casque easque opes accumulauit, accumulauit, quales quales uix uix Cresum Cresum possedisse possedisse putauerim. putauerim. edificauit ediflcauit in urbe palatium rege dignum.

ommendanda* est multis in rebus 213. C Commendanda* prudentia turn tum rebus Florentinorum prudentia quodininlegendis legendis canceliariis cancellariis nοn non jurιs iuris scientiam, scientiam, ut ut plereque plereque 7360 7360 maxime, quid studia*; norunt spectant et que humanitatis studia*; ciuitates, sed oratoriam oratoriam spectarit que uoeant uicant hurnariitatis Bartholum* aut Iimocentium, enim recte recte scnibendl scribendi dicendique artem, artem, non Bartholunr Innocentium, eulm Tullium Ouiritiiianumque Quintilianumque tradere. tradere. nos nos tres tres in in ea ea urbe urbe cognoulmus cognouimus sed Tulliurn et latiilis latinis litteris litteris et et conditorum conditorum operum opemm fama fama illustres, illustres, qui qui caricangrecis et Leonardurn* et Carolum* Aretinos et 7365 cellariatum alius post aiium alium tenuere: Leonardum* cellariaturn 7365 Poggium* eiusdem rei Poggiunr rei publice publiée ciuem, ciuem, qui qui secretarius secretarius apostolicus apostolicus tribus tribus romanis pontificibus pontificibus dictauit dictauit epistulas. epistulas. i]los illos precesserat precesserat CoCoquondam romanis lucius lucius*, uis erat, ut ut Galeatius Galeatius Mediolanensiurn Mediolanensium princeps, *, cuius culus ea dicendi uis qui patrum nostrorum nostrorum memoria memoria grauissimurn grauissimum Florentinis Florentinis bellurn bellum intulit, qui tam sibi sibi mille Florentinorum equites équités quam quam 7370 7370 crebro dicere auditus sit non tam Colucii scripta nocere. Commendanda ΗF327 HF 327 Laudandi multis in rebus Fiorentini sunt atque in hoc Commendanda parum: caricellanios cancellarios enim doctissimos habere student student neque ñeque eis, eos, ut ut non parum: enim quam doctissimos plerique alii, ceperuntinteHigere intelligere picrique am, quotannis quotannis mutant, ut tunc officium dimittant, dimittant, cum cum ceperurit ut Theutones Theutones et aile alie plereque cancellale 7375 neque, ut ΙΙaiie aptos arbitrantur, 7375 piereque gentes, gentes, omnes ornes cance aut quos quos uocant uoeantmagistnos magistros artium, artium, qui uel ciuilis uel canonici iuris jurΙs periti dicuntur aut dialecticam nihil aliarum didicere artium, artium, sed eos qui preter garrulam et loquacem ioquacem dialecticam quibus humariitatis humanitatis studia et rhetorum precepta precepta notissima sunt, atque assumunt, quibus eis, eos, si domi non inueniunt, finis foris querurit.nain querunt.nam Carolum Carolum et et qui ante ipsum litteras Leonardum, Aretii Aretii natos constat. 7380 signauit, Leonardum, 7380 studia W1.1,218 1.1,218 Studia humanitatis rarum rarum habent habent extra extra Italiam Italiam domicilium. domicilium. studia W scis, quid appellem studia humanitatis. humaiiitatis. hoc enim nomine uolunt uoiunt nostri oratorias et poéticas litteras designan, designan, que que apud apud Latinos Latinos late patent, apud apud allis aliosplerumque plerumque poeticas ignote. Bartholum Comm. Comm. 134,16 134,16 (Perusia) (Perusia) claruit pridem et et armis armis et et litter's litteris et et 7385 Bartholum claruit iam jar pnidem 7385 potissimum scientia iuris, in in qua qua Bartholus Bartholusexcelluit. excelluit. cf. cf. Carm. Carm. 30,3. 30,3. Leonardus Vir. 34,2 34,2 Leonardus Aretinus Aretinus non non obscuro lico loco natus natus litteras litteras sub Leonardus hr. Pierio, qui qui tunc tuncFlorentinorum Florentinorumcancellanius cancellarius erat, erat, edidicit. edidicit. postea postea sub sub Coluccio Pieno, 7361 7361

7362 7362

que uocarit: uoeant: i. v. 7381, 7381, quasi quasi fornen nomen studia studia humanitatis humanitatis non non iam usu receptum receptum esset. esset. que jar usu 7365

7365 Bartholum: i. v. Carm. Carm. 30,3. 30,3. Inriocentium: Innocentium: i. v. 3514. 3514. Leonardum: i. v. hr. Vir.34-37. 34-37. Bartholum: Leonardum: 7381 7381 tribus: Inriocentius Innocentius VII (1404-06), Martinus V (1417-31), Eugenius IV (1431-47). 111(1404-06), 1(1417-31), 11(1431-47). Italiam: ad 1362. 1362. 11am: v. i. ad

7366 7366

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

222

Enee Situa Siluii Piccolominei Piccolominei

Manuele Constantinopolitano, qui qui sub sub loamie Ioanne ρaρa papa seu seu Mexandro Alexandre Mmiuete Chrysolora Constantinopolitano, 7390 Italianimtrauerat intraueratpnscumque priscumquemodum modumscribendi scribendi ac ac ciceronianum ciceronianum mirer morem inin7390 Italiam magis profecit. profecit. nam nam Coluccius Coluccius ineptias ineptias quasdam quasdam sui sui seculi seculi retinebat. retinebat. duxerat, magis itaque superatus est a Leonardo. Leonardo, hic post in apostolicum secretarium receptus receptus est ñiit. deinde deinde mortuo mortuo Coluccio Coluccio Fiorentini eum barre et Martino Constantie fuit. ac cum Ioanne in cmicellarium cancellarium receperunt. scnpsit scripsit hic admodum ornate. ornate, ex ex operibus operibus Aristotehs Aristotelis 7395 Ethicam, Economicam ac Politicam in latinum. priorem probat nec enim Politicam traduxit Ethicam, Economicam 7395 translationem. 36,22 Ornes Omnesscribendo scribendosuperauit superauitAretinus; Aretinus; nam namsimiRimus simillimus transtationem. ih. ib. 36,22 fuit nec etas nostra nostra parer parem inυe~t. inuenit. in in dicendo dicendo tardiusculus tardiusculus erat erat et et nisi nisi Ciceroni fuit premonitus nihil dicere potuisset; ubi namque extempore locutus est, quasi amens uidebatur. in in carmine cannine quoque nihil nihil potuit; habuit, uenam uenam tarnen tamen potuit; nam nam etsi etsi artem arier habuit, 7400 nature non habuit. W W Ι.1.1,229 Legendi erunt Politicorum Libri, Libri, quos quos Aristotiles Aristotiles enmt Politicorum Ι f 229 Legendi 7400 composuit et Leonardus Aretinus Aretinus latinos fecit; ueterem autem autem translationem translationem tibi tibi nequáquam assumes, quia et eloquentiam uitiat et intellectum nimis uexat intellecturn nimis uexat eloquentiam uitiat et assumes, quia et nequaquam (5.XII.1443). ib. 342 342 Leonardurn Leonardum Aretinum Aretinum ex te primum primum sensi sensi obiisse. obiisse. dent dent eius (5.11. 1443). ib. tenuem et et sine sine pondere pondere terram terram superi superi spirantesque spirantesque crocos crocos et et in in urna urna umbre tenuem 7405 perpetuum perpetuum uer, uer, qui qui Latiurn Latium ornauit omauit litteris; litteris; quo quo femo nemo post Lactaritium Lactantium Ciceroni 7405 proximior fuit, gaudeo Poggiurn Poggium eius eius locum apud Florentinos tenere; multos adhuc multis adhuc proxirnior fuit. gaudeo Latinos (25.VI. 1444). 1444). cf. cf. Carm. Carni. 94. 94. Grecos nobis dare Lat inos potuisset (25.11. Carolum Comm. Comm. 152,22 152,22 Par prope (Leonardo) (Leonardo) oratione oratione soluta, soluta, carmine cannine major maior Carolum Canins, et ipse Aretinus origine, priuilegio Florentinus. inuentus est Carolus, 7410 Poggium Poggium Comm. Comm. 152,24 152,24 Fuit Fuit et et Poggius Poggius clams clams qui, qui, cum cum aliquamdiu aliquamdiu apud apud 7410 pontífices secretariatum secretariatum gessisset gessisset et et aiiquot aliquot opera opera egregia egregia scripsisset, scripsisset, romanos pontifices postremo in patriam reuersus ac canceltarie cancellarie prefectus prefectus in inter uitam ter cognatos suos nitam patriar reuersus postrerO finiuit. cf. hr. Vir.35,26. 35,26. flniuit. cf. Colucius Comm. Comm. 152,12 152,12 Coluccius, Coluccius, qui qui et et prosa prosa scripsit scripsit et et uersu, uersu, ad ad suar suam Colucius 7415 etatem etatera accomodato, ad nostram Florentiam prefuit, prefuit, rudi. is dictandis epistolis apud Florentiam nostrar rudi, 7415 cuius calamurn calamum plus sibi sibi obesse loamies Ioannes Galeazius, Galeazius, Mediolanensiurn Mediolanensium dux, solitus solitus erat dicere quam florentinorumequituin, equitum, qui qui sibi sibi hostes erant, erant, triginta triginta cohortes. cohortes, quar fkirentinorum erat enim uir prudens prudens et, quaruis quamuiselegantiar elegantiamscribendi scribendi non teneret, locos locos tarnen tamen egregie callebat, callebat, quibus quibus m moueri soient, eosque eosque scribens scribens cautissime cautissime hommes soient, egregie οuer~~ homines 7420 attingebat. attingebat. Dial. Dial. 754 Prestitit Florentinis Florentinis Colucii Colucii stylus, stylus, quod quid Atheniensibus lingua 7420 Demosthenis. Disceptatum est diu in inter exactiones, pecuniarum exactiones, ter Florentinos ob pecuniarum 214. Disceptatum tenuiores ciues ciues magis magis quam quam opulentos opulentos urgebant. urgebant. his bis diebus diebus conconque tenulores Cosmo noua noua cathasti* cathasti* (id (id est est fortunarum fortunarum cuiusque cuiusque ciuis) ciuis) dedesentiente Cosmo 7425 scriptiocepta cepta est, quam raro factam ssine ine tumultu motuque populi ferunt; 7425 scriptio tranquilleque transit. at nunc quiete tranquilieque cathasti Comm. Comm. 150,19 150,19 Decretum Decretimi est cathastum armorum armorum metu, metu, et ciues, qui qui cathasti contradicebant, ali aliiΙ relegati sunt, alii mulctati. αl~~~ ere muictati. prius contradicebmit, 7389

7404 05 Chrysolora: Carni. 28; 34; W W1.1,223. 1.1,223. 7400 Politicorum: v. - teΠυem tenuem -785 i. 8569. 28; Vir. 1k. 34; 74°' 13ο1it~cοrum: Chr~sοΙοrα: v. i. Cm-m. uer = luv. 7,207-08. 7,207-08. Lactaritium: Lactantium: 300 300 p.Chr.n. Humanistae Humanistae eum eumCiceronem CiceronemChristiarium Christianum uer = luν. uocabant. uocabant.

7389

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa

223

215. Lucenses, qui qui nostra nostra memoria memoria bis bis Plorentinorum Horentinorum obsidionem obsidionem perpessi, bis bis Philippi Philippi Mediolariensium Mediolanensium ducis auxilio suarn suam libertatem libertatem 7430 7430 duds auxilio perpessi, cum uiciids uicinis uiribus pares esse non pissent possent nec nec defendere, ad extremum, cum totiens ferret opern, opem, fedus fedus in in facile inuenirent inuenirent qui, quotiens hostis hostis premeret, premeret, totiens annos [141 cum eis percussere eas eas leges subeimtes, subeuntes, quas quas quinquaginta armos 141rr]cum dixere potentiores. [

216. Inter Florentiam et Senam Senam apud apud oppidum, quid quodSancti SanctiCassiani Cassiani 7435 7435 anno post post iobeleum iobeleum sexto sexto ulse uise sunt sunt nubes nubes uiginti, uiginti, ut ut ferunt, ferunt, appellant, armo terrasublimes sublimes inter inter sese sese mirabili mirabili uentorum uentorum impetu impetu agitate agitate cubitis aa terra depugnare, et et altere altere alteras alteras pellere et rnutatis mutatis sepe sepe uicibus uicibus pelli pelli que que depugnare, ρeΠere et per pepulerant. interea summa summa incredibili spiritus uiolentia uiolentia domorum domorum tecta per iactari, muros muros delici deiici et et saxa saxa ingentia ingentia lico loco rouer moueri; uetustissimas 7440 7440 uetustissimas inane jactan, oliuas et antiquissiraa roboraradicitus radicitusconuern conuelliatque atqueconfringi; confringi; olivas antiquissima quercuum quercuum robora homines ac iumenta hec nobis raptari. hec hommes jumenta non paruis paruis spatiis spaths per celum ferri ac raptari. uidisse aiebant rettulere. rettulere. sed sed magis magis nos, ut ut crederernus, crederemus, epistole epistole a qui se uldisse grauissimis uiris bis rebus rebusAlfonso Alfonso regi, regi, dur dumapud apud cum eum ageremus, ageremus, grauissimis uiris de his 7445 scripte et in presentía presentia nostra lecte commouerunt. 7445 LV 217. VRBS SENA*, SENA*, unde unde rnihi*origo nubi* origo est, secundum secundum hodie hodie locum in Etruria obtinet, amenissimo sita loco et, si mihi fides habenda habenda est, populo ñeque rudi neque ñeque inurbano. inurbano, huius rectores, qui nobilitate postposita postposita (que neque Italia rnemorabilis) memorabilis) et et parte populi, quam quam Duodecim* Duodecim* 7450 7450 fuit in ea ea ciuitate ciuitate tota tota Italia appellant, prorsus conculcata, conculcata, multis multis armΙs annis in in pace pace quieuerant, quieuerant, inter inter se se appellant, duas factiones factiones habere habere ceperunt; ceperunt; que, que, prout prout sue sue rei rei conducere conducere tandem dims sunt, ita se uel populis coniunxere. arbitrate surit, uel Italie ΙtalΙe principibus cordunxere. pΟρυ iS uel Sena Comm. 73,22 73,22 Vrbs Senarum Etruria prima prima post post Florentiam Florentiam habetur. habetur. Sena Comm. Senarurn in Etruria mihi Comm. Comm. 41,2 41,2 Familia Picolomirieorum, Picolomineorum, ex Roma in Senas translata, inter mihi uetustiores et et nobiliores habita, claruit habita,dum dur optimates rexerunt, rexerunt, et litteris et armis claruit uetustiores castella possedit; possedit; sed sed a nobilibus in plebem derluato deriuato regirnine, regimine, pluresque arces et castella sicut et cetere cetere nob nobilium, Picolominea domus humiliata est. cf. 1.1,542. ‚542. ιlium, sic et Picolominea cf. WW1.1 Duodecim 73,24 Primum nobiles rerum rerumpotiti potitisunt; sunt;his hisinter interse sediuisis diuisis et et Primum nobiles Duodecim Comm. Comm. 73,24 sponte cedentibus cedentibus regimen in populum derivatum deriuatum est. in in ei eo quoque, quoque, ut fit, fit, sua spinte aliis alii potentiam adepti adepti rempubhcam rempublicam per per uices uices inuasere inuasere atque atque excellentiores alus αl~~~ potentiam alii Duodecim, quamuis numerosi essent, quia totidem priores horum alii αl~~~Nouem, louer, ahi

7455 7455

7460 7460

7436

7447 iobileum: Annus Sanctus 1450. W1.1,355; 1.1,355; De De urbe Sena v. HF271B-272C. 271Β-272C. Sanctus 1450. 77 Sena ==W i. HF iοbiΙeυm: Armus armis: HF HE 294Β: 294B: Quid, Quid, quid quodhomiries homines dicti doctiatque atqueinter interlitteras litteras educati, qui se se litteris et arntis: debili corpore et animo pauido sciimt, sciunt, sumere sumere insignia militie non uerentur? uerentur? quod quid si milites exercitati bellis bellis mei animi essent, peterent et ipsi ipsi doctoratus complures exercitati doctoratus honorem, honorer, indoctos complures doctores nouimus, quibus quibus aurum aurum pro scientia scientia fuit. cf. W W 1.1,226; ib. 239. 239. doctores 7436

7456 7456

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

224

Enee SiΙυ~~ Siluii Piccolomirici Piccolominei Ence

inter se dominantes instituerunt, uocati uocati sunt. aJii cum ciuitatis inter surit. ailΙ ciultatis leges in suo regimine nomen inditum inditum est. est. murosque reformassent, Reformatorum fornen 7465 7465

218. Cum rex Alfonsus Alfonsus in in Florentinos, Florentinos, ut utaritea antea relatum relatum est, est, Cum uero rex ducerei, factiones factiones ipse, manifestius patefacte, patefacte, altera altera regium regjum betlum bellum contra duceret, Florentinos [1411 [14r] iuuandum iuuandum esse esse consuluit, consuluit, altera, altera, cum cumFlorentirtis Florentinis auxilium esse suadere suadere non non auderet, auderet,dissimulandum dissimulandum censuit. censuit. auxilium dandum esse uicerunt primo regis amici et in eius castra commeatus misere, sed cum rex commeatus misere. 7470 ad sextum lapidem castrametatusesset, esset,disseminaritibus disseminantibus in 7470 lapider urbi proximus castrametatus qui Florentinis Florentinis studebant, Mfonsum Alfonsum non tam tam Florentie Florentie quam quam Sene Sene plebe, qui tota urbe trepidatum est et armati ad portas portas dispositi dispositi dominium querere, tota baud aliter aliter Alfonsi Alfonsi milites milites quam quam libertati libertati sue sue insidiantes insidiantes obseruauere. obseruauere. haud comminuit aliquantisper suspicionem Frariciscus Franciscus Martorellus, Martorellus, εdiqυantisρer earn populi popuil suspicionem 7475 prestanti prestantiuir uir ingenio ingenio et quo rex libenter uteretur, legatus ad eos missus, 7475 uteretur, legatus missus. sed cum non tam regis amore aut odio quam priuatis ciuibus contentionibus tam amore privatis ciuibus cοntentiο~bus rei adeo tenuiter tenuiter armona annona in castra publice Consilia consilia turbarentur, turbarentur, adeo castra regis deportari deportan simul et et regi uideretur Florentinis simul uideretur illusum. idem factum, permissa est, ut et Florentinis cum Ferdinandus regis regis Ilius filius alio alio postea postea tempore in in eosdem eosdem Florentinos Florentinos 7480 duxisset; duxisset; neque ñeque enim enim principio eius aduentus satis satis ei fauentes fuere. fuere, sed sed 7480 cum Senensibus Senensibus ac regi federe iuncti essent, usque usque adeo adeo Senenses Senenses Veneti, cum legationibus agitarunt, agitarunt, ut ut et et ipsi ipsi societatem societatem tandem tandem regis regis inierint inierint belbellegatiortibus lumque Florentinis publice indixerint. quod quod breui breul sopitum est Venetis Venetis apud apud Laudam inconsulto rege pacer pacemrecipientibus. recipientibus. Laudar inconsulto 7485 7485

219. Post hec hec Senensibus Senensibus aliud aliud euestigio euestigio beΠυm bellum exortum est aduersus aduersus 219. Post Hildebrandinum* Pitiliani Hildebrandinunr in quo quo ducibus ducibus usi sunt sunt Sigismundo Sigismundo Pitiliani comitem, in Malatesta et Gisberto hostibus quam quam Gisberto Corrigiensi, Corrigiensi, quorum quorum potentia potentia non tam tam hostibus ipsis Senensibus formickmda formidanda [1421 [142r] fuit. fuit, suborta suborta inter inter Sigismundum Sigismundum et et ipsis Senenses discordia, cum cum sese sese iiie ille suspectum non sine suspectum esse animaduerteret, animaduerteret, non 7490 suo suo et Senensium damno 7490 daιτmo recessit; Gisbertus cum Senensibus perseuerauit. perseuerauit. interea comes comes lacobus lacobusPicinirius, Picininus, qui qui jar iampridem pridemapud apudVenetos Venetos stipendia interea faciens non sine sine laude laude rerum gestarum gestarum eorum eorum copias duxerat, cum cum pace pace ubique parta stipendio stipendio caneret, careret, in inEtruriam Etruriamproperans properansSenenses Senenses jure iure ubique paterne amicitie, ut sibi auri uiginti milia mutuo dent, missis legatis expetit. missis expetit. paterne amicitie, ut sib" aun ulginti mula mutuo 7495 quod cum frustra frustra fuisset, fuisset, acies acies in in eos eos conuertit conuertit etetingressus ingressus senensem senensem 7495 quid cum agrum pleraque oppida oppida partir partim ui ui,, partir partiraproditione proditionerecepta receptadiripit. diripit. agrum pleraque III, qui qui recens recens pontificatum pontificatimiiriierat, inierat, copias copiassuas suasSenensi Senensi auxilio auxilio Calistus ΙΙΙ, mittit; idem Franciscus Sfortia, idem Fiorentini faciunt. Veneti quoque quoque per Franciscus Sfortia, fedus requisiti requisiti auxilium, auxilium, quamuis quamuis tenue, tenue, prebent. prebent. conmiittitur committitur ex ex imim7500 prouisoprelium, prelium,ex exquo quosine sine magno partium damno damno discessum est. est. lacobus lacobus 7500 prouiso 7465

7487 antea: idem ac Corrigianus v. 7509. 7495 ^conaritea: v. i. 7282. 7282. 7487 Gisberto Gisbertο Corrigiensi: idem ac Robertus Corrigianus i. 7509. con7497 uertit: v. 8449. recens:8.111.1455. 8.IV. 1455. i. 8449. 7497 recens: 7465

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa

225.

cum exercitu coactus coactus est Castitionum Castilionum sese reciρere, recipere, quid quod regis regis oppidum diximus, aa Florentinis Florentinis priori priori bello bello receptum. receptum. ubi ubi quamuis quamuis acriter acriter esse diximus, oppugnaretur, expugnari tamen non ualuit. ualuit. inter inter hec hec Gisbertus Gisbertus in in susuoppugnaretur, exρugnαr~~ ta rnen nοn Picinino sentiret, sentirei, cum cum eius eius rei non pania spicionem actus tamquam tarnquam cum Picinino nοn parua in senatu senensi trucidatus trucidatus est et per extarent indicia, uocatus ad urbem irι fenestram in forum forum proiectus. proiectus.

7505 7505

Hildebrandinum Comm. Comm. 89,14 89,14 Fuerat Fuerat senensi senensi populo populo bellum bellumaduersus aduersus11IIHildebrandinum dobrandinum Pitiliani Pitiliani comitem, in in quo quo duos duos copiarum copiarum duces perfidia notissimos notissimos dοbrαndinum mercede conduxerant: conduxerant: Robertum Robertum Corrigianum Corrigianum etetSigismundum Sigismundum Malatestam, Malatestam, mercede cognomento Pandulfuin, Pandulfum, totius totius nequitie nequitie principem, principem, qui qui Picinino Picinino transfugium transfugium 7510 7510 cognomento Robertus in in palatium palatium uocatus uocatus repente tmcidatus est et per fenestram fenestram promiserant. Robertus tmcidatus est precipitatusin in forum. forum. Sigismi.mdus Sigismundus ad maiora sederà, totius totius Italie precipitatus malora resematus reseruatus scelera, ΙtalΙe uirus, fuga sibi consuluit. 220. Picininus paulo paulo post postVrbetellum*, Vrbetellunr, nat natura loci munitissimum munitissimum ur a loci oppidum, per per proditionem proditionem obtinuit. obtinuit. una una enim enim tantummodo tantummodo nia uia eaque eaque 7515 7515 v arcis oppositione oppositione defensa potest adiri; [1421 [142 ] reliquas reliquas partes arctissima et arcis claudit, paruis paruis durntaxat dumtaxatlembis lembiscymbis cymbis ue uenauigabile. nauigabile. hic hie cum stagnum claudit, Picininusrepperisset, repperisset, tarndiu tamdiu se continuit, donec frumenti uinique ulnique copiam copiar Picininus sese recepit. recepii. pace apud regem Aragonum firmata in regnum sese Vrbetellum Comm. Comm. 89,30 89,30 Lucas Sclauus Vrbetellum Vrbetellum pro senensi senensi republica república 7520 7520 Irbetellum Lucas Sclauus corruptus decepto decepto captoque captoque arcis arcis prefecto prefecto Picinini Picinind presidium et custodiens auro αurο cormptus mari aduectum, aduectum, intromisit. intromisit. ib. 92,32 Pax secuta est ea lege, ut ut Piciriinus Picininus ipsum, mari ib. 92,32 Vrbetellum Senensibus redderet. redderet. accepta pecunia Vrbeteflum 221. Sed ea pax externo extemo bello Senenses soluit, inte intemo rn i magis ac magis implicuit. nam nam regis regis amici, tamquarn tamquam beHorum bellorum causa fuissent Picininique Picininique 7525 7525 studia fouissent, partim securi percussi sunt, partim relegati; multi cum sibi fouissent, partir securi surit, partir multi cum periculum in patria imminere cernerent, cernerent, sponte sponte in exilium exiliurn abiere adeoque adeoque in eos, qui suspecti habiti simt, sunt, seueritas exercita exercita est, ut etiam etiam Florentinis Florentinis eis, qui uideatur esse seultum. seuitum. necdum needum malorurn malorum finis, quando quando in ciuitate parum pacata noue noue in in dies dies macbinationes machinationes aut aut finguntur finguntur aut aut inueniuntur, inueniuntur, et et 7530 7530 sanguis ciuilis forum dispergit. forum dispergit. malum equulus equulusme illepreni.mtiauit, prenuntiauit, qui qui anno anno iobeleo iobeleo ante ante Hoc fortasse malum portameius eiusurbis, urbis, que Romam uergit,pregnans pregnans frequenti astante populo, portar Rimar uergit, dumpareret, parerei,expirauit; expirauit; erat erat enim hermafroditus, quamuis quamuis feminei feminei sexus sexus dur nullum in eo uestigium cerneretur. 7535 null= ei uestigiunn cemeretur. 7535 222. Inter alios, baud nocentes nocentes ciultas ciuitas existimault, existimauit, allis, quos urbe relegatos haud duo fuere fuere ab ab ipsa ipsa pueritia pueritia socii socii et et studiorum studiorum communione communione coniuncti, coiuncti, quamuis alter iuris ciuilis alter poeticam: poeticam: Gregorius ciullis scientiam scientiam profiteretur, profiteretur, alter 7502

7502diximus: diximus:

v. 7260. i. 7260.

7509 7509

Robertum: Comm. Comm. 89,16. 89,16. Roberturn:

v. 7487. i. 7487.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

226

Ence Enee Sikiil Siluii ΡiccοΙοmkιei Piccolominei

Loilius* et Lollius* et Franciscus Franciscus Patricius*, Patricius", culus cuius piura plura extant extant poemata, poemata, que que docdocozinus* 7540 tissimi probant sibi uitam creduntur. Marianus Sozinus* sib' retinuisse creduntur. Marianus S tissimi et que 7540 per idem scientia iuris non solum apud Senenses, sed tota Italia late apud Senenses, tempus scientia idem tempus clarus est habitus. Lollius Comm. Comm. 74,17 74,17 Gregorium LoHium, Lollium, nobilem nobilem iureconsultum iureconsultum inter primos Lollius gubematores urbis ex Bartholomea, Bartholomea, sorore sorore patris patris sui fatum, natum, fratrem fratremsuum suum(i.e. (i.e. 7545 EneeSiluli) Siluii) esse. ib. ib. 121,8 121,8 Gregorio Loiko, Lollio, fratre consobrino. consobrino. 7545 Ence Patricius hr. Vir. 37,9 37,9 Apud Senenses creuit Franciscus Franciscus Patritius, Patritius, quer quemadmodum admodum Patricius peritum dicunt; dicunt; nam nam linguain linguam utramque utramque fouit nouit et et oratorias oratorias artes artes edocet. edocet. cf. cf. Carni. Carm. 126. 126. Sozinus W1.1,393 Mariarius Sozinus Sozinus Senensis Senensis conterraneus conterraneus meus, uir turn mitis 1 ,393 Marianus Sozinus WI. ~sυrυs ne sim hereo, 7550 ingenii, turn litterarum multarum scius, cuius adhuc similem uisurus litterarurn multarum scius, cuius adhuc similem 7550 ingenli, Duos Amantes rogatum me his diebus diebus fecit. fecit, seis seis qui uir uir siet. siet. describerem, rogatum Duos Amantes ut sibi describerem, si tibi expediam. expediam. fichu nichilei ei preter preter formar formam natura natura inuidit. inuidit. homuncio homuncio est, est, mirabere, si nasci ex ex mea mea familia familia debuit, debuit, cui cui Paruorum Paruorum hominum hominum est est cognomen. cognomen, uir uir est est fasci eloquens, iuris nouit, poetice poetice pentus peritus est, est, eloquens, iuris utriusque utriusque consultus. consultus. historias historiasomnes ornes fouit, geometer quasi 7555 7555 carmen facit et latinum et tuscum. philosphie tam scius quam Plato, geometer in numeris numeris Macrobio Macrobio similis. similis, nullum kιstrumentυm instrumentum ignorat ignorât musicum. musicum. Boetius, in nichil ciuile dum iuuenili iuuenili adhuc ciuileignotum ignotum uiro. duin fluit, flΙChi! agriculturam quasi Virgilius nouit, stabant in in corpore carpare aires, uires, ~Ιter alter Entellus Entellus erat, erat, luctandi luctandi magister. magister. non non cursu, cursu, non non superali: majOr maior in in exiguo exiguo regnabat regnabat corpore carpare uirtus. uirtus. quasi quasi saltu, non cestu poterai poterat superan: lucidius quam quam sua manu scripti 7560 alter Apelles sic pingit. nihil emendatius est, nich~l nichil lucidius 7560 codices, sculpit ut Praxiteles, Praxiteles, nec nec medicine ignarus ignaras est. perliberalis perliberalis est. est. plena piena mi illi cσdices. semper est semper domus est honestis uultus eius eius quasi socraticus semper est idem. idem, honestis hospitibus. uultus nullius erga se se sterilem sterilem esse esse amorem amorem siuit siuit (3.111.1444). (3.VII.1444). ib. ib. 1.1,533 1.1,533 Marianus Marianus nuflius erga Sozinus, doctor doctor nostri nostri seculi seculi doctissimus. doctissimus. DF DF 488D27 488D27 Interrogatus Interrogatus aliquando aliquando 7565 Marianus MarianusSozinus SozinusSenensis Senensis utroque utroque jure iure consultissimus, consultissimus, cur cur minus minus solito solito litteris litteris 7565 operamdaret, darei,'Ixorem' 'Vxorem'inquit inquit'duxi'. 'duxi'.rursus rursusinterpellatus, interpellatus, cur Socrates, postquam operar 'morosa fuit duxit uxorem, nonitidem 'Xantippe'' ait 'morosafuit studia neglexisset, 'Xantippe non itidem philosophie studianeglexisset, 111,275 et, ut ut existimo, existimo, deformis; deformis; mea mea uero uero proba est et forme non postreme. postreme.'' W VP/77,275 Breuissimas et et tul tui similes similes ad me me litteras litteras scripsisti. scripsisti. accipe accipe breujores breuiores et et mihi mihi 7570 conformiores (27.1Χ.1453). (27.IX. 1453). hr. Vir. 41,25 Sozinus scripsit scripsit Super Super Decretalibus; Decretalibus; 41,25 Sozmus 7570 coriformiores De Sortibus; Sortibus; pluraque uolumina edidit, edidit, que que hodie hodie cornmendantur. commendantur. W W pkiraque uolumina scripsit De 1.1,188 Nouissime opuscukim opusculum De De Sortibus Sortibus ad ad reuerendissimum reuerendissimum cardinalem cardinalem nini1.1 ‚188 Noulssime han temporis transmisi (19.1Χ.1443). (19.IX.1443). ib. ib. 237 237 (Marianus) (Marianus) hbenter libenter in in hac temporis cenum transrnlsi (8.XII. 1443). cf. cf. transferret et ius jus Vienne legeret (8.X.11. Germanic partes se transferret tribulatione ad Germanie 7575 Carm. 62 62 et et tab. tab. 7. 7. 7575 Carm. EVI LVI r 223. PLVMBINVM, nobile nobile oppidum, oppidum, ex ex Ρ Popu[143 ruinis ediedi223. PLIMBIMIM, opu[143'j]lome Ιonie ruinis ficatimi existimatur; existimatur; nonnulli nonnulli Populinum Populinum appeflandum appellandum putant. putant. id id est est in in ficatum

7551 7551 Duos Sozinus: i. v. Carrn. Carm. 62 62 (tab. (tab. 7); 7); hr. Vir.41-42. 41-42. Duos Amantes: v. W W1.1,353-393. 1.1,353-393. Ρ'mmtes: i. ° Sozirius: 7559 7559 major iuuenili = = Verg. Verg. Α. A. 5,475. 5,475. EnteHus: Entellus: cf. cf. Verg. Verg. Α. A. 5, 5, 387-484. 387-484. maior == Stat. Stat. l'beh. Theb. 7557 iuuenili 7571 7577 i. 7256. 1,417. Sortibus: i. v. Codex Codex Reg. Reg. Lat. Lat. 1272. 1272. 7256. 7577 Populonie: v. 1,417. 7571 Sortibus: 7540 7557

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa

227

litore tusci maris situm, Hue htore Rue insule oppositum, que ferri uenis inexhausta magnum quotannis huic oppido prefuit 7580 7580 magnum quitarιis uectigal Plumbini Ρ1umbir Ι domino prebet. hule Appianus* ex lacobus Appianus* ex Paula, Paula, nobilissima nobilissima ferma, femina, iartini Martini Ν V romani romani natus, pacificus pacificus quidem quidem princeps princeps et a uicinis pontificis sorore, natus, nicinis amatus. amatus. qui cum ex ex coniuge coniuge uirilem uirilem sobolem sobolem non non susciperet, susciperet, extra extra matrimonium matrimonium cum concubinam quandam quandam amare cepit; cepit; culus cuius cum cum uenter heredem querens concubinam intumuisset et jam iam pauiendi pariendi prope prope tempus tempus adesset, adesset, incredibili incredibili gaudio gaudio 7585 7585 intumuisset gestions florentinos ac senenses legatos, partum de de gestiens legatos, uti ad se mitterent ac partum compatres magnis precibus inuitauit. paritum sacro fonte leuarent, leuarent, futuros compatres paritum est. uenere ad ad dictar dictam diem diem legati. legati, mulier mulier inter obstetricum obstetricum manus manus diu diu est. laborans Ethiopem tandem tandem peperit. peperit. que que res res ut ut risum risum in in populo populo cacaIaborans Ethiopem chinnumque excitauit, compatemitates et letitiamprincipis principis inin- 7590 7590 chirmumque excitauit,ita ita et et compaternitates et letitiar terrupit. tibicen turn forte maurus in familia eius erat, ex quo natum terrupit. tibicen forte maurus in familia eius erat, ex quo natur puerum credidere. credidere. qui qui mix, mox, ubi ubi detectum detectumflagitium flagitium intetlexit, intellexit, saluti saluti sue sue fuga consuluit. Appianus Comm. Comm. 42,21 42,21 (Dominicus (Dominicus Capranica) Capranica) cum cum per per mare mareligusticum ligusticum Appianus Genuam petere instituisset, iamque iamque nauis nauis in in conspectu conspectu esset, qua qua traicere traicere animus animus erat, lacobus lacobus Appianus, Appianus, tyramius tyrannus loci, quamuis amicum amicum se se fingeret, fingerei, Dominicum Dominicum ne quid quod ueheret ueheretnauigium, nauigium, inbibuit. inhibuit.

7595 7595

Mortuo lacobo lacobo Raynaldus Raynaldus Irsinus, Vrsinus, peracri peracri uir uir ingenio ingenio et et rei rei 224. Mortuo militaris suffectus est non suo iure, miiitaris peritus, pentus, in eius locum suffectus jure, sed coniugis, que lacobi flua filia fuisset. fuisset. hunc huncAlfonsus, Alfonsus, cum cum in inTuscia TusciaFlorentinorum Florentinorum bello bello 7600 7000 distineretur, fauentem hostibus hostibus repperit. repperit. quapropter quaproptercastris castrisPlumbino Plumbino distineretur, admotis intra meiiia merda clausum clausum terra terra manque marique summis summis uiribus uiribus opopadmotis eum intra v pugnami. sed non minori uirtute ipse ab interiore parte ciues [143 ] suos pugnauit. sed uirtute ipse ciues [1431 suos défendit regismiles miles ab exteriori muros inuasit. pugnatum defendit quam quar regis pugnatum est diu acri contentione ita, ut ut multi multi utrinque utrinque ceciderint, ceciderint, complures complures uulnerati uulnerati in in 7605 contentione ita, 7605 hostium marnιs manus peruenerint. In ei eoprelio prelio multorurn multorum uirtus uirtus erdtuit, enituit, inter inter quos quos duo duoAntordi, Antonii, alter alter Fuxanus, alter alter Caudola Caudola ad ad muros pariter pariter uadentes uadentes inter ceteros ceteros pugnare fortiter sunt; sed sed omnibus prelatus est Galeatius Galeatius Baldasinus Baldasinus fm-titeranimaduersi aniraduersi sunt; natione Siculus, qui ter muri fastigio disie- 7610 7010 natione fastigio apprehenso, apprehenso, qua prius tormenta tormenta disieceterum feruentis feruentis aque aque uiueque uiueque calcalcerant, conatus est oppidum irruere. ceterum éis, que, inter arma perurebatm artus, cis, arma ingesta, ubi ad corpus corpus penetrauerat, penetrauerat, perurebat -tus, ui grauisque saxi saxi ictu ictu cum cum reuulsa reuulsa aggeris aggeris parte deturbatus deturbatus est. est. deterritus grauisque Fuit autem Galeatius Galeatius statura, statura, que que mediocrem mediocrem excederet, excederet, robustis robustis ac ac teretibus membris, corporis corporis magriitudird magnitudini uires respondebant. lucta, lucta, iactu iactu 7615 7615 7581

Colonna (x (x Gerardus Gerardus Appianus). Appianus). Martini: Martini: Oddo Oddo Colonna, Colonna, electus electus in in die die festo lesto 7581Paula: Paula: Colonna 7599 S. Martini, Martini, 11.Χ1.1417. 11.XI. 1417. 7630: Katherina Appiana, flua filia Paulae Paulae Colonnae. Colonnae. S. 7599 coniugis: v. i. 7630: Katherina Appiana,

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

228

Enee Siluil Siluii Piccolominei Piccolominei

saltuque nulli hominum robori par animus erat. equo hominum cessit, cessit, membrorum rοbοr~~ ac pede pede iuxta iuxta beΠatοr bellator acerrimus. acerrimus. armatura armatura graui grauiarmatus armatusgaleatusque galeatusque humi staris stans sinistra sinistra sellam, dextra hastam equestrem tenens strenuo saltu sellar, dextra hastam equestrem tenens equum insiliebat. insiliebat. singulari certamine certamine quater preliatus, bis in quater preliatus, statura equum grandi statura 7620 Italia, bis bis in in Gallia Gallia Transalpina Transalpina totiens totiens uictor uictor euasit. euasit. a a tribus tribus hostium hostium 7620 eo ipso ipso florentino florentino bello bello petitus, petitus, imum unum ex ex his his gladli gladii capulo capulo equitibus eo equo excussit, excussit, aliurn alium citato citato equo equo medium medium amplexus amplexus e sella sella seminecem equo extractum humi strauit, tertium uertit. grauiter percussum percussum in fugam fugar uertit. extractum tertium cubito grauiter tanta porro porro modestia, modestia, ut ut numquam numquam ipse ipse de de sese sese uel uel rogaritibus rogantibus amicis amicis r 7625 diceret, uite cultu [144 ] morumque elegantia omnibus preterea gratus elegantia preterea gratus 7625 diceret, uite cultu [1441 dilectusque.

225. Perstitit autem pluribus pluribus diebus diebus ad Plumbinum Plumbinum Alfonsus, Alfonsus, sed cum oppidi expugnado difficilis uideretur ncque iam commeatus castris esset expugnatio difficilis ulderetur neque jam commeatus inincastnis equi consumptis consumptis arborum arborum fouis foliis fare fameperirent, périrent, dissoluta dissoluta obsidione obsidione et equi 7630 recessit. recessit. nec nec diu diu postea posteaRaynaldus Raynaldus morbo morbo inteniit. interiit. uxor eius eius Kathenna Katherina 7630 uerita, ne rex in se tributum se uiri uiri delictum delictum punirei, puriiret, missis ad ad eum eum oratoribus oratoribus tnibutum uenita, quotannis, dur dumuiueret, uiueret,aureum aureumpoculum poculumquingentorum quingentorum aureorum aureorum ei quotaririis, daturam promisit. daturam promisit.

226. Ea montua mortua sollicitis sollicitis oppidanis oppidanis quer quemsibi sibipotissime potissime dominum dominum 7635 legerent, legerent, uicini uicini uero uero potentatus potentatus cum cum uariis uariis artibus artibus ad ad se se trahere trahere coco7635 narentur, renuntiatum est est Manuelem* Manuelem* Appianum Appianum adhuc adhuc ee pnincipum principum narentur, renuntiatum suorum prosapia superesse, cui sese committere pissent. hic multos multis annos armos committere possent. in militia militia uersatus uersatus nec nec taren tamen aut aut opes opes congesserat congesserat aut aut egregio egregio aliquo aliquo facinore nomen quesierat. ob quam rem dimissis dimissis iam mm armis arniis uxorem uxorem Troie True fornen quesierat. 7640 inter Apulos ceperat ibique tenuiter tenuiter ultam uitam agebat agebat nihil nihil minus minus quam quam inter Apulos ceperat ibique 7640 dominandi sollicitus, sollicitus, cum aa Plumbinensibus Plumbinensibus pubhce publice uocatus uocatus est. quid quod ei primo ueluti somriium somnium uisum est. est. exin exin fortune fortune ludum ludum tibenter libenter primo nuntio ueluti uite reliquum reliquum dormluisset, dormiuisset, in in alterum alterum uirum uirum mutatus, mutatus, amplexus, tamquam tarnquam uite quamuis senex, pnincipatum principatum mut inñt rexitque rexitque postea posteaplenisque plerisque armis, annis, ciuibus ciuibus 7645 suis gratus et uicinis amicus. Alfonso uero, qui ei fautor [et] fuisset, et qui fautor [et] fuisset, et 7645 suis gratus et uicinis amicus. Alfonso fecit1 et decessit autem ex ex duobus duobus filiis filiis extra extra et censura censum dedit. decessit stipendium fedconiugium sibi natis minore, quid quodeum eumciultas ciuitas seniori seniori preferret, preferret, legitimum coniugium herede instituto. Manuelem W111,16 111,16 Cum magnifica illa domina Caterina februariis idibus diem magnifica illa Manuelem W 7650 suumclauderet clauderet extremum, procurauimus procurauimus do dominium illud magnifico Emanueli de mini= mud 7650 suum eidem domine domine patruo, patruo, tamquam tamquam justo iusto ac ac legitimo legitimo successori. successori, sicque sicque Appiano, eider disponente, opere opere et et fauore fauore nostro, nostro, de de unanimi unanimi uoluntate uoluntate populorum populorum Domino disponente, suorum effectus effectus est dommus dominus(10.1/I.1451). (10.VI. 1451). suorum

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa

229

LVII 227. IN VITERBIO* uero uero [1441 [144v] non non parui parui motus motus fuere. fuere, sedente sedente 7655 7655 227. II VITERBIO* Nicolao Ν V Princivalles* Princiualles* Gattus, Gattus, eius eius urbis urbis princeps, duin dum Roma Roma namque Nicolao redit, apud lacum lacum licenser Vicensem ab ab irilmicis inimicis inuasus est. exin exin redit, apud inuasus obtruncatus est. sedente Calisto Calisti III Vilhelmus Vilbelmus eius nepos nepos noctu domi necatus. ob quam rem ciuitas in ultionem ultionem sollicita, sollicita, duin dum malefactores malefactores inquiruntur, inquiruntur, duin dum isti isti ciuitas fugiunt, uh illiplectuntur, plectuntur, magnas calamitates calamitates perpessa perpessa est. est. 7660 7660 Comm. 289,25 289,25 Nostra etas Viterbium interpretatur, Viterbio Comm. Viterbium 'Inermium 'Inermium uitam' interpretatur, romano uigente uigente imperio imperio ueterani ueterani milites milites ad ad aquas aquas calidas, calidas, que que ibi ibi tamquam romano scaturiunt, acturi senium coufugerent. confugerent. ubertim scatm-iunt, Princiualles W W111,477 111,477 AlIate Aliate sunt e Sertis Senis littere interfectum esse prope Princivalles littere nuper nuper iriterfectum Viterbium Roma dominum dominumPrincivahlem, Princiuallem, illius illius ciuitatis ciuitatis principem, principem, 7665 7665 Viterbiurn redeuntem e Roma affectum sanctissimo sanctissimo domino domino nostro nostro pape pape ac ac Romane Romane Ecciesie, Ecclesie, in in ea ea maxime affectum ciuitate hominem prope partiarium, quem quer cum sociis decern decem domum domum reuertentem reuertentem ante urbis ingressum ingressum ex ex improuiso improuiso adorti adorti sunt suntpartiarii partiariiinimici, inimici, hommes, homines, ut ut aiurit, aiunt, comitis interfecerunt (3.1.1454). (3.V. 1454). cornitis Euersi, Euersi, atque atque omnes ornes interfeceri.mt

LVIII

7670 7670

228. VRBIS ROME iam tandemnobis nobissese sese res offerunt; offerunt; quibus 228. IRBIS ROME jar tandem quibussuam suar seruato breuitatis breuitatis in instituto pergimus. narrationem petentibus semato stituto satisfacere pergimus. Hic barres Ioannes Iitehhicus* Vitellicus* alexandrinus alexandrinus patriarcha, patriarcha, et etcardinahis, cardinalis, et et legatus, et Patrimonii beati Petri gubemator, gubemator, et ductor apostolici exercitus, exercitus, quicomitem comitem 7675 7675 qui Fulginates, qui Camertinos Camertinos tyrannos, tyrarmos, qui prefectum prefectum Vrbis, Irbis, qui Aritoiiium Antonium** Pisanum, quiplures pluresahios alios Ecciesie Ecclesie insultantes insultantes bello uictos feci neci Pisanum qui dumponter pontemTiberis, Tiberis, quer quem Sancti Sancii Angeli dederat, dur Angeli uocant, uocant, transiré transire nititur ~titυr qui Moler Molem ΑdriaΙΙΙ Adriani custodiebant, in Etruriam copias traducturus ab his, qui custodiebarit, uulneratus captusque captusque in arcem arcem rapitur. rapitur. ubi ubi paucis paucis post repente inuasus, uulneratus diebus uulnere uitam uitamflriiuit. finiuit. 7680 (Rebus siue siue hausto hausto ueneno, uerierio, siue ex uulnere 7680 Vitellicus HF HF 134Β 134B bannes IoannesVitellescus, Vitellescus, qui qui et et cardinalis cardinalis et et patriarcha patriarcha aiealeVitellicus xandrinus xandrinus fuit, fiiit, cordatus cordatus homo et audax, quer quemEugenius Eugenius'Suum 'SuumCesarem' Cesarem' uocabat, uocabat, is aliquando aliquando regi regi Aragonum Aragonum terrori terrori esset; esset; sed sed hunc hunc postea postea accusatum accusatum in in cum is carcerem coliiecit coniecit et, et, ut fama fuit, ueneno extimdt. extinxit. cf. cf. W W11,253. 11,253. carcerem Antonium Antonium W W11,176 11,176 (Sigismundo) {Sigismundo) difficillimum erat ex ex Luca Luca Senas Senas transire transiré 7685 7685 Florentinis omnes aditusobsidentibus. obsidentibus. sed aperuit iter Antonius Pisanus, singirlaris singularis Florentiriis ornes aditus audacie uir sumptls armis armis regalis regalis exercitus ductor ductor fuit. fuit. audacie uir contemptorque conterptorque mortis, qui sumptis Antonium postea Vitellescus, alexandrinus alexandrinus patriarcha, patriarcha, laqueo laqueo suspendit, suspendit. Antonium postea Ioannes bannes litellescus, 7671 tandem: huc obtruncatus: a. a. 1454. 1454. hue festiriabat festinabat Aeneas. obtruncatus: 7680 ° finiuit: fimuit: 2.11.1440. 7685; W W 11,176. 11,176. 2.IV.1440. 7657 7657

7671

7676 7676

Antonium: Antoniuin:

v. 6905; 6905;

i.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Enee SiluiiPiccolomiriei Piccolominei Ence Suri

230

cum Patrimonium Patrimonium Ecciesie Ecclesie diuersis diuersis inc incursionibus fuit autem Antonius Αrιtο~υs υrsiο~bυs infestaret. fuit 7690 rei militaris peritissimus, robusto corpore, seculari scientia, multumque eloquentia multumque eloquentia 7690 rei militaris peritissimus, ut mirabile ulderetur uideretur in armιs armis nutrito tantam tantam uigere uigere peritiam. peritiam. nullus nullus ilE illi ualens, ut sitis ac ac famis famis patientissimus, patientissimus, hbidinis libidinis impatiens impatiens erat. Hugonem Hugonem ego labor grauis, sitis medicorum principem afflrmarnem affirmantem audiui, audiui, ad adAntonium AntoniumTicini Ticini cum cum uocatus uocatus esset, m principem medicοπ naturam ut, quamuis febribus laborantem, usque adeo se robustam illius inuenisse naturam 7695 egrotussingulis singulis(Rebus dicbus mulier mulieri~~ commisceretur, extenu extenuari tarnen non posset eique 7695 egrotus αr~~tamen salutiferum esse quod mortiferum extitisset. extitisset. quid alteri mortiferum 229. sortitus est Ludoulcus Ludouicus et ipse cardinalis, 229. Prouinciam deinde suam suar sortitus aquilegiensis patriarcha, iam rebus rebus gestis gestis et etamicitia amicitiapontificis pontificis late late coco aquilegiensis patriarcha, jam gnitus, qui qui pacatis pacatis in in Irbe Vrberebus rebusEugenio Eugenio reditum reditum preparauit. comρreρara~t. corng~tus, rehenderant* Romani 7700 prehenderant* asserentes apud apud &rnctam Sanctam Romani Eugenium ac libertatem asserentes 7700 p Mariam in in trmstiberina transtiberina regione regione custodiebarit custodiebant eumque, eumque, cum cum deceptis deceptis Manar per Tiberim Tiberim naulgio nauigio fugeret, fugeret, [145Ι [145r] iacUlis iaculis ac sagittis petierarit. petierant. custodibus per fremebat enim enim populus, populus, cum cum extemus extemus miles miles infestis infestis armis armis rornanos romanos fremebat uastaret agros, homines atque armenia surripiens. sed cum pluribus annis pluribus amiis uastaret agros, hommes atque arrenta surripiens. 7705 Eugenius abfuisset, intellexerant et opulenti ciues et inopes Romam 7705 Eugerilus abfuisset, inteRexerant et ciues iriopes Rimar sine pontificis curia quam uastam uastam ac ac desertar desertam speluncam speluncam pontificis curia non non tam tam urbem quam uideri. quibus ex rebus rebus missis missis ad ad eum eum legatis, legatis, ut in urbem rediret, urbern suam suar rediret, ulderi. rogauere. redut rediit me ille nono nono postquam postquam effugerat effugerat armo anno nec nec magnis precibus rogauere. ignominiose pulsus at quam exceptus exceptus est gloriose. tam ignomirdose pulsus fuer fucrat 7710 7710

comprehenderant W 1.1,26 am, Vt primum primum uox uox ucnit uenit Basilcam Basileam captum captum esse pap papain, comprehenderant WL 1,26 Vt subitus rumor exortus est Venetique et aliΙ alii multi clamitarunt scelestissimumfacirius facinus clamitarunt scelestissimum iniecissent in Christum Domkium, Dominum, qui summum Romanos perpetrasse, qui manus maims iniecissent pontificem, qui Christi Christi uicarium, uicarium, qui qui uriicain unicam in in terris terris potestatem potestatem comprehen comprehen-pontificem, dissent, subitoque facta congregatione prelatorum unni uarii uaria uaria loquebantur. loquebantur. erant erant 7715 qui quimaxiiτiΙs maximis peris penis Romanos Romanos uellent uellentafficere, afficere,excommunicatioriibus, excommunicationibus, interdict's interdictis 7715 priuationibusque dignitatum, dignitatum, nec satis ullam penar penamsufficere sufficere posse arbitrabantur arbitrabantur privationibusque tanto sceleri, cardinalis cardinalis autem autemSaiicti Sancii Angeli, Angeli, cuius apud apud concilium concilium summa semper tanto sceleri. fuit auctoritas, tantum tantumsibi sibi fidei superiori tempore tempore nactus erat, ut etiam in hoc casu, pro patria sibi sibi loquenti crederetur. crederetur. hic hie ubi Romanos suos adeo inhoneste inhoneste laceran lacerari suis adeo 7720 audiuit, audiuit,'Non 'Nonest,' est,inquit ' inquit'reuerendissimi 'reuerendissimi patres, sine adminatione admiratione hie uester hic sermo uesten 7720 a me auditus, qui cum papam noueritisoptime, optime, ornes omnesRomanos Romanosaccusatis. accusatis. et quid papar noueritis enim peccauere peccauere Romani? Romani? "Comprehenderurit "Comprehenderunt papam" dicitis.quidrrnm? quidnam? patiantur patiantur papar" dicitis. ne pnus prius ad ad necem necem deduci deduci ornes omnes quam quam manus manus iniiciant iniiciant pontifici? pontifici? uos uos si si omnia omnia nostis, patientiam potius Romanorum commendare commendare debetis debetis quam quam eorum eorum aliquam aliquam nostis, 7725 insolentiam explicare. explicare, uidistis enim hactenus, in quanto periculo Rimani Romani fuerunt, fuerunt, quanti periculo 7725 insolentiam quot prelia passi sunt, quot predas, predas, quot spolia.armenia arrentaomnia orna Romanis subducta quit prelia surit, quit quit spolia, segetes ornes omnesexuste, exuste,uille uille capte capte atque atque incense, incense, rustici rustici iriterfecti, interfecti, femme femine sunt, segetes 7692 7692

7697

7697 Hugonem: i. v. 6875. 6875. Ludouicus: Scanampo. Scarampo. cf. cf. HF HF 134C: 134C: Ludouicus patriarcha patriarcha Ludouicus: Huginem: aquilegiensis cardinalis titulum papatus, papatus, hie hic gubemationem haberet. aquilegiensis cardiw'Hs adeo creuit, ut ut Eugenius titulum 7699 7702 7717 Sept. 1443. 1443. 7792 fugeret; 4.VI. 1434. 7709 28.IX. 1443. 09 rediit: 28.1Χ.1443. 7717 cardinalis: cαrdinαl~s: fugeret: 4.1/1.1434. 7699 reditum: red~tum: Sept. 672. i. 672. Giuliano Cesarini: v.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De De Europa

231

singule stupro stupro subiecte, subiecte, omriis omnis Campania Campania et et Romariorum Romanorum ornes omnes agri agri uastati uastati et et quecumque fons foris surit sunt ad ad nichilum nichilum redacta. redacta, que que omnia omnia Rοma~~ Romani ob ob reuerentiam reuerentiam apostolice sedis libenti libenti animo animo passi passi surit, sunt, quamquam quamquam potuissent potuissent merito merito in in ponpon- 7730 7730 uoluisset, riichil nichil tificem insurgere, cuius culpa milpa omnia hec fierent. qui si pacem pacer Italie 'taue uoluisset, ilia in prouiricia prouincia turbulentum. uosscitis scitis qui sit Eugenius, qui qui longo longo tempore esset ma turbulentum. uos uerbalem, ut ita dicam, non realem uobis restitit in concilio concilio congregatis congregatis demumque demumque uerbalem, adhesionem fecit. fecit, sed non erat satis Eugenio omnem fons foris neque ex animo adhesionem Eugenio Vrbem Irbem onmem tus essent kicendio incendio et rapinis 7735 destruxisse, nisi etiam que in intus rapinιs gladiisque gladlisque committeret. committeret. 7735 enim Eugenius fugamiamque iamque illi Fiorentini trinemem triremem miserant. parabat enim Ευge~υs tacitam fugar ~ll~~ Flonentiii Castrum autem Sancti Angeli Angeli arcemque Ostia Tibeniria Tiberina pen per suis suos custodiri custodiri arcemque apud Ostia mandauerat, ut illi illi perpetuo bello bello Romanos Romanos intna intra Irbem Vrbemafficenent, afficerent, isti isti nichil nichil mandauenat, aut uini uini ad Inbem Vrbem skienent sinerent naues uehere. qua ne re cognita quis affirmabit frumenti aut Romanos errasse, errasse, cum cum papar papamcapiimt, capiunt, si si hac hac uia uia sue possunt possunt saluti saluti consulere? consulere? 7740 7740 nichil enim restituantur, que que illis nichi1 enim uolunt uokmt Romani nisi ut hec duo castra restituantur, ill's perpetuimi perpetuum desinite ergo, patres. bellum factura erant absente papa, papa. desiι te engo. patnes, Romanos criminari crimin αr~~ et que maledici a precamhii, precamini, ininEugenium Eugeniumneflectite, reflectite, qui qui malorum malorum omnium omnium fuit fuit in eos maledicta exordium. '' hac oratione ornes omnes repressi sunt prelatormn prelatorum animi animi optimeque optimeque atque atque sanctisssime dixisse dixisse mum ilium affirrnarunt affirmarunt (1.III.1434). (1.VII.1434). ib. 11,187 11,187 (Roman) {Romani) stulto 7745 7745 saiictisssime Consilio ausi sunt libertatem comua romanum romanumpontificem pontificem in consillo libertatem sperare erigentesque cornua receperunt et, et, quasi quasi Tarquinium Tarquinium Superbum SuperbumRoma Romaexegissent, exegissent,conconcaptiuitatem neceperunt stantes ciuium ciuium a~mos ánimos extollebant. extollebant. sed sed breue breue gaudium gaudium fuit fuit momentaneaque momentaneaque stantes libertas. Eugenius Eugenius namque, namque, cum cumnegligenten negligenter obsenuaretur, obseruaretur, parata parata faul naui et et opoplibertas. portunitate necepta recepta pen per Tibenim Tiberim fugit inde ingressus ingressus mare mare Pisas Pisas FuFlo- 7750 portunitate fugit atque mde 7750 uenit, ubi ubi cοΠectis collectis uiribus banner Ioannem Vitellescum,patriarcham patriarchamalealerentiamque uenit, Vitellescum, acrem uirum et et animo animo laicali quam clericali clericali pietate pietate prediturn, preditum, cum cum xandrinum, acnem misit, qui receptis in deditionem exercitu n~sit, deditionem Romanis Rimarιis nullum reperii, reperit, qui pro libértate libertate deuoueret. hr. Vir. 10,14 (Nicolaus Picininus) Picininus) Patnirnonium Patrimonium Ecciesie Ecclesie patrie uitam deuoueret. 10,14 (Nicolaus perturbauit cepissetque cepissetque Eugeriium Eugenium in in Roma, Roma, nisi nisi jam iam ipse male custoditus 7755 7755 undique penturbauit Romanis fugisset; fugisset; uolebant namque et et ipsum ad ad basiliense basiliense concilium concilium niittene. mittere. a Rimarιis Comm. 195,2 195,2 Eugenius ciuili tumultu captus plenisque plerisque diebus apud ecclesiam ecclesiam Comm. tumultu Rome captus Marie trans trans Tybenim Tyberim custoditus custoditus tandem tandem clam clam fugerat fugerat etetFlorentie Florentiesese sese beate Marie receperat. 230. Fuit Fuit cum Francisco Sfortia et et in Piceno, de quo postea dicemus, et 7760 Francisco Sfortia 7760 aliis lods locis periculosum periculosum bellum, bellum, quid quodper perLudouicum Ludouicum cardinalem cardinalem et et in allis iam sibi sibi reconciliatum reconciliatumconfecit confecitAlfonso Alfonso rege rege opern opem Nicolaum Picininum jam ferente, cogitauerat cogitauerat Frariciscus Franciscus Sfortia Sfortia tudertjnam tudertinam urbem urbem sibi sibi arnicam amicam ferente. (nam eius eius aliquando aliquando potitus potitus clementi clementi ciues ciues imperio imperio rexerat), rexerat), deiride deinde (nam Rimar Romam cum cum exercitu exercitu petere. petere. erant erant eriim enim inter inter cardinales cardinales nonnuili, nonnulli, qui qui 7765 7765 Ludouici potentiam potentiam indignantes indignantes Franciscum Franciscum non non quasi quasi aduersus aduersus Eu Eu-Ludouici genium, sed sed contra contra eius eius consilium consilium inuitabant, inuitabant, inter inter quos quos Nicolaum Nicolaum Capuensem in gratiosum ac ac potenter potentem fuisse fuisse cormnemorant; commémorant; nam nam Capuensem in Vrbe Irbe gratiosum 7760 7760

postea; postea:

v. 8909. i. 8909.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

232

Enee Siluli Siluii Piccolominei Piccolominei

per id id tempus tempus cum eum de de ipsa ipsa re resuspectum suspectum Roma Roma amouendum amouendum Eugenius per 7770 curauit. sed sed cum cum auxilia auxilia Ecciesie Ecclesie propere propere adueriissent, aduenissent, Franciscus Franciscus irrito irrito 7770 curault. proposito retrocessit. retrocessit. Ευge~υs Eugenius uero, qui quondam quondam Venetis Venetis ac ac Florentinis Florentinis studiosissimus fuisset, illi hostem hostem suum suum Franciscum Franciscum aduersus aduersus EcEcstudiosissimus fuisset, cum ill~~ clesiam armis pecunlisque pecuniisque iuuarent, et et ipse ipse ad ad eorurn eorum hostes hostes declinauit, declinauit, clesiam Alfonsum regem [1451 [145v] ac ac Mediokmensium Mediolanensium priricipem. principem. et et rex quidem quidem eius eius Mfonsum 7775 suasuusque usqueTiburem Tiburemuenerat ueneratPhilippo, Philippe, cuius cuius opes opes jam iam pene pene cοΠaρse collapse 7775 suasu uidebantur, laturus laturus opern opem aut in Tusciam Gailiam uidebantur, Tusciam contra contra Florentinos, aut in Galliam contra Venetos profecturus. contra 231. Sed Sed Eugenius Eugenius cum cum quatuor quatuor cardinales cardinales creasset, creasset, ex ex quibus quibus sucsuccessorem suum suum assumendi.irn assumendum esse predixerat, predixerat, in lectulo egritudinis* iacens cessorem 7780 paucispost postdiebus diebus migrauit migrauit ad ad patres patres et et in inbasiiica basilica beati beati Petri Petri apud apud 7780 paucis Eugenium ΙΙΙ III sepultus sepultus est. est. prius prius taren tamenquam quamobiret obiret Germani Germani qui, qui, Eugenimn duos de de summo summo pontificio pontificio contendere contendere animaduerterant, animaduerterant, neuneupostquam duos quadam utentes utentes utrique utriquerecusauerant recusauerantobedire, obedire,destinatis destinatisRornam Romam tralitate quadam legatis, inter inter quos quos et et ego ego unus unus erar, eram,a aFriderico Friderico imperatore imperatore rnissus, missus, eodericum* bedientiam* 7785 o obedientiairr ei ei iamiam iamiam morituro morituro restituemnt. restituerunt. ipse ipse uero uero Th Theodericum* 7785 coloniensem et et Iacobum lacobum treuerensem treuerensemarchiepiscopos, archiepiscopos, quos quos pontificali pontificali coloniensern dignitate priuauerat, mutata sententia sententia ad pristinos reduxit honores. dignitate privauerat, mutata egritudinis Comm. Comm. 65,16 65,16 Eugenius Eugenius post post obedientiam obedientiam Germanorum Germanorum receptam receptar egritudinis ac morte morte pugnauit pugnauit uictusque uictusque tandem in festo, lesto, quod quid diebus sedecim cum morbis ac 7790 beati beati Petri Petri Cathedram Cathedram uocant, uocant, nature nature concessit concessit anno annosalutis salutisMCCCCXLVII. MCCCCXLVII. W W 7790 11,251 Cum desperata salus Eugenii uideretur, cepit cepit archiepiscopus archiepiscopus florentinus, florentinus, uir uir 11,251 omnium iudicii iudicio bonus, extremar extremamurictionem unctionemafferre. afierre, cui cui pontifex 'Quid 'Quid tu me' me' omnium credis me me tempus tempus nescire? nescire? satis adhuc adhuc ego sum cum adent aderit inquit 'inungas? credis sum fortis. finis. cum hora, admo~tυm admonitum te faciam. faciam. siste siste modo. modo.'' pugnabat aduersus aduersus mortem mortem intrepidus intrépidos 7795 pater ancepsque diu ih. 252 252 'Ne 'Ie me mortuo de funere disputetis. quod quid 7795 chu prelium prelium fuit. ib. in ceremoniis pontificum pontificum scriptum scriptum est, est, id id solum solum facite. facite. femo nemo amplius amplius agat agat nec nec funus adomet meum. absint pompe et irianis inanis glorie sepulture. sepulture, apud apud Eugenium Eugenium ΙΙΙ III Fumili loco sepeliri libet. si quis impedimento fuerit, anathema esto. ' corpus eius impedimento fuerit, anathema corpus eius humili loco sepeliri net. si esto.' balsamo conditum per integrar integram diem populo patuit atque atque mde inde sepultus sepultus est est apud apud 7800 Sanctum in HF133A {Eugenius) priusquam ncque (Eugenius) moreretur, neque Petrum in Vaticano. HF 133Α 7800 scolpi leuari in altum sarcofagum, sepeliri corpus sepetiri sculpi sibi lapides ñeque neque leuari sarcofagum, sed humi suum corpus mandauit. 7775

7778 Tiburem: est etiam nominatiuus Tiburis. Tiburis. m8qυatυοΓ: quatuor: Henricus HenricusRampinus Rampinusde deS. S.Allosio, AUosìo, edam nominatiuus ~~burem: est 7780 Thomas Parentucelli(post (postNicolaiis NicolausV), V), bannes Ioannes Carvajal, bannes Ioannes de Primis. migrauit: 7788 ~n~grαu~t: Thomas Parentucelli 7782 7785 7785 7782 duos: Eugenius IV et Felix V. neutralitate; cf. Carm. 66. 23.11.1447. obedienobedienduos: Eugenius IV et Felix V. neutralitate; cf. Carm. 66. 23.11.1447. 7786 tiam; 7.II.1447. i.v. HF HF 120Β 120B-132C. Theodericum: i. v. 4523. 4523. lacobum: i. v. 5231. 5231. -132C. Theodericum: tiar: 7.11.1447. 7787 7790 7791 7790 nf priuauerat: 25.1.1446. reduxit: contra 7829. Cathedram:22.11. 22.11. archieCathedram: 7791 archieprivauerat: 25.Ι.1446. reduxit: contra 7829. piscopus: (S.) (S.) Antoninus Antoninus Forcmoni, Forcilioni, v. Comm. 151,15. 151,15. i. Comm. piscopus: 7775

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De De Europa

233

obedientiam obedientiam HF131B HF 131Β Legati omnes ornes ad eum in hi cubiculum ingressi sibi iacenti et morti proximo isque in mums manus Ence Enee litteras litteras apost apostólicas σlicas prσximo obedientiam prestiterunt, isque dedit prefatus se se jam iam non non egre egre moriturum, moriturum, quid quodecclesiam, ecclesiam, antequam antequam uita uita 7805 7805 dedit prefatus excederet, suo suo splendori splendori restitutam restitutam uideret. uideret. W W 11,246 Introducti sumus sumus ad ad 11,246 Introducti pontificem in penitiori cubiculo iacentem, quer quemuelut uelut unum unum ex ex sarictis Sanctis patribus patribus pontificem iii mirati sumus ac uenerati uenerati osciilatique osculatique manus eius. eius. magna magna inerat inerat homini grauitas plenusque ipsa facies facies pontificem pontificem iridicabat. indicabat. ubi ubi nos uidit, uidit, plenusque maiestate maiestate uultus erat. ipsa benigne allocutus allocutus est est ac ac dicere dicere iussit. iussit. paucis paucis uerbis uerbis obedientiam obedientiam sue sue sarictitati sanctitati 7810 7810 prestitimus. papa gradas gratias Dei Deo retulit retulit nosque nosque cum cum benedictione benedictione aa se se lacrimantes lacrimantes prestitimus. dimisit. dimissum, ingens ingens ac festiuus dim:isit. ut primum uerba finita sunt consistoriumque consistoriumque dirrdssum, campanarum sonus sinus est auditus et, quia iam jam nox nix aduenerat, ignes tota tota Vrbe Irbe incensi sunt, in castrinum omnis mercatura, diesque diesquefestus festusclausis clausis si.mt. in imnis interdicta uenditio ac mercatura, tabernis et et stationibus stationibus actus actus est. est. sequenti sequenti uero uero dominica dominica pricessionem processionem fieri fieri 7815 7815 solempnem Marco, cuius fanum parumper parumper aa Capitolio distat, distai, solempnem placuit placuit de de Sancto Saucto Marco, usque in Lateranum tìaram, quam quamStluestro Siluestro pape dederat Constantinus. dederat Constantinus. Laterarium portarique portarique tiaram, hic diutius diutius apud apud Constantiriopolim Constantinopolim delituerat. delituerat. postea postea per per romanos romanos pontifices pontífices Auinione degebat. nouiter nouiter autem autem ilium illum sub sub pignore pignore stantem stantem luerat luerat redemptus Αυiι iοne degebat. Eugenius afferrique afferrique Romani Romam iusserat iusserat et inter inter re reliquias Sanctum bannern Ioannem 7820 7820 ~iq~as apud Sanctum condi. margariteillic illic nonnultique nonnulliqueali alìiΙ circumdata. margarite condΙ. mitra est oblonga, triplici corona circumdata. lapilli tamen huiusmodi surit, sunt, quales in apostolica mitra hodie lapilli splendent, splendent. minime tarnen cemimus, nec eriim enim adliuc adhuc pompa pompa hulus huius cui eui luxuriam luxuriam adequabat: adequabat: castior castior etas etas cernimus, nec precessit. Theodericum HF 120B Theodericum coloniensem coloniensem et et 7825 Theodericum 120Β Eugenius Eugertius cum accepisset Theodericum 7825 lacobum treuerensem, archiepiscipos archiepiscopos et et electores imperii, imperii, Felicis Felicis fouere partes, nutrire neutralitatem, aduersari aduersari Romane Sedi, ambos ambos deposuit et archiepiscopali dignitate 137B Nicolaus Theodericum coloniensem et lacobum treuedigriitate priuauit. ρriυa~t. ih. ib. 137Β Theodericum colorilensem rensem, quos quos Eugenius Eugenius deposuerat, deposuerat, suis dignitatibus W 11,209 dignitatibusrestituii. restituit. W /1,209 Eugenius cum accepisset accepisset Theodericum Theodericum colorilensem coloniensem et lacobum lacobum treuerensem treuerensemfauere fauere BaBa- 7830 7830 siliensibus sibique omnino infensos esse, ornino infensos esse, irritatus irritatus in eos eis sententiam tulit tuut priuauitque privauitque dignitatibus et honoribus honoribus et et ad ad treuerensem treuerensem ecclesiam ecclesiam fratrem fratrem ducis ducis ambos suis dignitatibus Borgundie illegitimum promouit, ad coloniensem coloniensempromouit proraouitfilium filiuraducis duciscleuensis. cleuensis. promouit, ad sed neuter neuter eorum eorum possessionem possessionem ualuit ualuit obtinere, obtinere, quia quia armΙs armis magis quam litteris fitter's agendum est, ubi de tanta dignitate W11,205 7835 digriitateagitur. agitur. W /1,205 lacobus treuerensis, qui ohm iBm 7835 nescio qua qua indignatione indignatione motus motus Basiliensibus Basiliensibus atque atque ipsi ipsi Felici Felici Eugenianus fuerat, nescio fauebat. coloniensis quoque siue siue neutralitatis neutralitatis amore amore siue siue odio odio Eugenil, Eugenii, qui qui fauebat. coloniensis causar ex arbitrio suo non agebat, Amedeo coniunctus erat. ib. traiectensera ib. 211 traiectensem causara (Eugenius) lacobo admodum muRa multa bina bonafecisse fecisse ac ac de depuluere puluereerexisse, erexisse, (Eugeuius) lacobo se admodum factum nec nec iurisiurandi iurisiurandi nec necberieflciorum beneficiorum memoriam tenuisse, secutum secutum 7840 7840 ingratum factum Sabaudie idolum contrasedem sedemapostolicam. apostolicam.coloniensem coloniensemTheoTheoidoium machinatumque macbinatumque contra dericum omni conatu conatu kifensum infensum esse esse sibi; sibi; nulia nulla injuria iniuria lacessitum lacessitum dignas dignas dededericum omm penas dedisse. dedisse. Comm. Comm.60,5 60,5 Electores Electores imperii imperii apud apud Francfordiam Francfordiam positionis penas conuenientes ob depositionem depositionem coloniensis coloniensis et et lacobi lacobi treuerensis treuerensis archiepiscopi archiepiscopi ab ab Eugenio commoti, occultum occultimi inter intersesefedus feduspercusserunt: percusserunt:nisi nisiEugenius Eugenius 7845 7845 Eugenio factam factam commiti, 7829 7829

7832 7832 restituit: fratrem: restituii: 4. 4.XII.1447. fratrem: bannes Ioannes de de Burgundia. Burgundia. Χ.11.1447. 7838 7838 traiectensem; traiectensem: v. i. 4379. Cliuis.

7833 7833

fIlium: fílium: Adolfus Adolfus de

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

234

Enee Siluii Piccolominei Piccolominei

irritamdepositionem depositionem hanc hanc decemeret, decemeret, nationis nationis onera onera tolleret tolleret et et auctontatem auctoritatem irritar conciliorum, ut Constantie declarata fuerat, profiteretur, profiteretur, se suam depositionem in in coriciliorum, sum depositionem Basilea legatosque ad cesarem miserunt, qui hee hec ei soli et sex Basilea factam factam amplexuros, ainpiexuros, legatosque consiliariis exponentes, exponentes, ut ut federi federi se se adiungeret adiungeret atque atque cum cum eis eis mitteret mitteret iuratis consiliariis 7850 Romam, orarent. orarent. 7850 Rimar, 232. Magnus clarus pontifex pontifex fuit fuit Eugenius. Eugenius. contempsit contempsit Magnus prefecto profecto et clams pecunias, uirtutem uirtutem apprime apprimedilexit dilexitneque ncquesecuridis secundis rebus intumuit intumuit neque ncque succubuit ncque spes spes ej ei gaudium gaudium nec nec metus metus tristitiam tristitiam auxit. auxit. succubuit aduersis, neque semper eius eius uultum* uultuirr ostendit, sermonem sermonem breui breui sedatus animus eundem semper 7855 coque grauissimo usus est. durus et asper in hostes, propitius in fide 7855 eoque gramssimo usus est. durus et asper in hostes, propitius in fide receptis. proceritas corporis, corporis, iris oris decor decor etetueneranda uenerandaininsene sene receptis. ad ad hec proceritas maiestas. quibus fidem fidem adhibuit, adhibuit, eis eis plus plus aliquanto aliquanto credidit credidit et et malus maius maiestas. quibus imperium quam par par fuerat fuerat commisit. commisit. huius huius pater pater cum cum in inEgypto Egypto neneimperium iam mentio mentio [1461 [146r] facta est, gotiaretur cum patre Francisci Foscari, de quo jam 7860 abheremita, heremita, quer quempariter pariteradiit, adiit, non non minus minus letum letum uaticinium uaticinium quam quam me ille 7860 ab accepit. me ille cuir enimfluium fìlium suum, quer quemhabebat, habebat, futurum futurum patrie principem, principem, hie sacerdotes ad summum euasurum euasurum didicerat. didicerat. hic suum inter sacerdotes uultum W W1.1 1.1,394 semper est est idem. idem. ‚394 Vultus eius quasi socraticus semper 233. Eugenio* uero uero Gabrieti Gabrieli nomen fuit, qui cum noren in baptismo inditum fuit. 7865 adoleuisset conditisparentibus parentibuseuangelii euangeliinon nonsurdus surdusauditor auditor patrimonium, conditis 7865 adileuisset quod ab ab ill's illis non tenue acceperat, acceperat, inter inter Christi Christi pauperes pauperes erogauit. erogauit. exin exin quid Antonio Corano comité, eiusdem feruoris adolescente, religionem intrauit, comite, eiusder feruoris intrauit, in qua summa summa cum cum laude laude uersatus uersatustamdiu tamdiucum cummo iliouixit, uixit,donec donecÄngelus Angelus Corario, Gregorius Gregorius XII XII appellatus, appellatus, sedem sedem Petri Petri sirtitus, sortitus, (cum (cum alter alter ab ab Corano, 7870 altero seραrαr~~ separali non posset) ambos ambos ad se uocans senensi senensi eum, bononiensi 7870 altero cur, bonorilensi Antonium prefecit prefecit ecciesie. ecclesie, nec din diu moratus moratusutrumque utrumquecardinalatus cardinalatus Antonium dignatus est, est, in in quo quo ambo ambo clarucrunt, claruerunt, sed sed hic hic summum summum ponponhonore dignatus magis enituit. enituit. qui, qui, etsi etsi oriente oriente scismate scismate in principio sui tificatum adeptus magis usque ad ad obitum obitumcum cumBasiliensibus Basiliensibus contenderit, contenderit, coronato coronato pontificatus usquc 7875 tamenSigismundo Sigismundo cesare, cesare, Grecorum Grecorum et et Arrneniorum Armeniorum unione unione peracta, peracta, 7875 tarnen Ecclesie, quas quas amiserat, amiserat, recuperatis, recuperatis, tyrannis tyrannis per per circuitum circuitum ciuitatibus Ecclesie, deletis, contumacia contumacia Romariorum Romanorum edomita, edomita, uictor uictor et et inclitus inclitus hominem hominem deictis, me*, exuit. hic hic me*, quaruis quamuisaiiquando aliquandoaducrsus aduersuscum eumexistimans existimans Dei Deo obobexult. 7858

7864

7865

7867

Egypto: v. HF 133Α. 133A. surdus 37 14. 14. relii. 6762. 78 Gabrieli: Gabr~e1i: HF Εgyρtο: surdus auditor: cf. Ps. 37 77 relΙ7869 7870 7869 7870 gionem: S. Giorgio in Gregorius XII: v. 2. senensi, gionem: irι Alga (Venezia); v. Gregorius senensi, i. 7890 i. tab. 2. 7871 7875 7875 bononiensi: 31.111.1407, 31.III.1407, 30.Χ11.1407. 30.XII.1407. 7871 diu: 9.1.1408. 9.V.1408. v. 7164. 7164. bononiensi: nec diu: uunione: ni one: i. 7878 v. 8426. 8426. obsequium: obsequium: codd. codd. sacrilicium. sacrificium. cf. Comm. Comm. 58,6; 58,6; Io. 16,2; 16,2; W W11,56. 11,56. ν. v. ProlegoProlego7878 me: i. 7858

13. mena p. p. 13.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De De Europa

235

sequium* facere sequium" facere cum cumBasiliensibus Basiliensibus serisissem, sensissem, (nam (nam ei eotempore tempore tota tota nutabat ecciesia) ecclesia) uerdentem uenientem ad ad se se benigne benigne recepit, recepit, inter inter secretarios secretarios 7880 7880 collocauit et apostolici subdiaconatus honore donauit. ecclesiam quoque cοΠοcaυit subdiaconatus donauit. ecciesiam quoque tergestinam tergestinanr* paucis [146v1] falso rumore paucis diebus diebus antequam antequam moreretur, moreretur, cum {146 uacantem mihi uni ex omnibus uacantem audisset, multis muftis illam petentibus petentibus rnihi omnibus destinauit; quod posteasuccessor successor eius eius impleuit. impleuit. quid postea Eugenio WW11,169 11,169 Eugenius JI IV (Martino {Martino 1') V) in apostolatu apostolatu successit. successit. qui qui non 7885 Eugenio 7885 humili apud Venetos loco natus, parentes parentes habuit, ut mercatura mercatura solet, solet, admodum admodum locupletes. sepultis non non surdus surdus auditor auditor euangem euangelii distracto distract o patrimonio patrimonio et locupletes. quibus seρ~Ιtis Christi pauperibus erogato, erogato, tollens tollens crucem crucem suar suam secutus secutus est est Christum Christum rereChristi pauperibus ligionemque probatam quam quamrectam rectamingressus ingressuscum cumAntonio Antonio Corano, Corario, ligionemque non non tarn tam probatam nobili Veneto, Veneto, tamdiu tamdiu monasticam monasticam uitam uitam duxit, duxit, donec donec Angelus Corario, qui qui 7890 7890 Αngelus Corano, pontifícatum in scismate nepotem suum suum et se una pontilkatum irι scismate gessit, Gregorius XII nuncupatus, nepotem curiam euocauit, euocauit, qui qui et et Antonium Antonium bononiensi bononiensi et et Gabrielem Gabrielem senensi senensi prefecit prefecit ad cunar ecclesie ecciesie ac tandem tandem ambos in cardinalatus candinalatus ordinem ordinem assumpsit, assumpsit. horum horum tanta inter se familiaritas et dilectio dilectio fuit, ut ex conuictu familimitas et conuictu gemini gemini uocarentur, uocarentur, quamuis et istos astuti serpentis maJignitas malignitas separauerit separauerit et et ante ante finer finemmuicem inuicemfecent feceritirilmicos. inimicos. ramm rarum 7895 7895 quippe est beniuolentiam inuenire, que a pueris in senes perseueret. cum cum etatibus etatibus berduolentiam inuenire, mutantur affectus et et cum cumaffectibus affectibusamicitie amicitieuaniantur. uariantur. HF HF 133Β 133B Cum Angelus mutantur affectus Αngelus Corario, Antonii Antonii patruus, patruus, tempore tempore scismatis scismatis ad ad papatum papatumascendisset, ascendisset, quer quem Corano, Gregorium XII appellauerunt, appellauerunt, et et bic hic nepotem nepotem suum suum ad ad bononiensem bononiensem ecclesiam ecclesiam ne sine sine conte comité religionem religionem exinet, exiret, Gabriel Gabriel quoque quoque uocatus uocatus est est ad ad 7900 promouisset, ne 7900 curiam ac senensi senensi ecclesie ecclesie prefectus, prefectus, nec nec diu diu post post ambo ambo ad ad candinalatus cardinalatus excelexcelcunar ac lentiam euecti euecti surit sunt tantumque tantumque ambo ambo dilexerunt, dilexerunt, ut ut gemini gemini uocanentur, uocarentur, dur dum lentiam Constantie in concilio generali agebant. ordinatione seruatus, cum agebant. at Gabriel diurna diuina or~natiοne Martinus obisset obisset papa papa V, V, aliorum aliorum nulla, nulla, et et sua sua maxima maxima spe spe ad ad pontificalem ρontifΙc~Ιem cathedram uocatus uocatus fuit, rubigo et et m indignatio cathedram fuit. turn turn rubigo ~gnatiο inter geminos orta est, cum maior major 7905 7905 altero alter uisus. ih. /34C Fuit proceri corporis corporiset etfacie facie uenusta uenustaspeciemque speciemque ib. 134C Fιι~t autem autem proceri dignam principe, principe, sed sed in in apostolatu apostolatu ragriis magnisegnitudinibus egritudinibus attritus attritus est est et, et, habuit dignar quamuisaque aquepotor potorurnum uinum horreret, horreret, podagram podagram tamen quamuis neganet negaret quaruis taren patiebatur, quamuis eo se morbo morbo teneri. teneri, fuit fuit alti alti animi, animi, iniuniarum iniuriarum tenax, delatonbus delatoribus aures aures prebuit, prebuit, ei auaritiam calcauit, calcauit, honoris cupidus cupidus fuit. fuit, ubi sententiam induit, non non facile facile mutαri mutari 7910 auanitiam 7910 potuit. religiosis religiosis uiris W 11,253 uinisadmodum admodumfauit. fauit. W 11,253 Vix Vix pontificem pontificem inuenias, inuenias, sub quo plura et aduersa aduersa et etsecimda secundacontigerint. contigerint.isisconcilium conciliumcongregauit congregamidissoluitque. dissoluitque.isis piura gessit, uicit uicit atque atque succubuit. sententiar sententiamdepositionis depositionis sub nomine bella complurima compiunra gessit, se perpessus perpessus est est et et ipse ipse deponentes deponentes deposuit. déposait, aduersarium aduersarium et et concilii aduersus se concilii neutralitas eo pontífice, res res noua et inusitata, 7915 7915 competitorem in pontificatu habuit. neutraiitas ei pontifice, 7881 7882 788! collocauit; mense subdiaconatus: WII, 582D. coliocauit: mense martio mmiii 1445. subdiaconatus: W II, 24; 24;OO ii 582D. 2882 tergestinam: tergest~nαm: HB ΗΒ 124D: Nos (Slichiz) (Sìichii) amicitia Friderici cesaris cesaris usi, usi, si si quid profecimus profecimus (quid (quod scimus scimus 124D: amicitia in curia Friderici

quam tenue tenue est), est), a~υmentο adiumento eius consecuti sumus; sumus; episcopatum episcopatum certe certe tergestinum, tergestinum, imde unde quam eius consecuti relique dignitates dignitates prouenere, prouenere, ipse ipse nibis nobis primus primus committi committi curauit. curauit. mortuus mortuus est est Vienne ex relique lieuse ex 7884 apoplexia et apud apud Carmelitas Carmelitas cum coniuge coniuge sepultus. sepultus. i. v. 8380. 8380. impleuit: impleuit:19. 19.IV. 1447. apoplexia Ν.1447. 7888 7890 7913 7888 7890 7913 tollens = Mt. Mt. 16,24; 16,24; Mc. Me. 8,34; 8,34; Le. Le. 9,23. 9,23. monasticam: O.E.S.A. depositionis: tollens = monasticam: O.E.S.A. depositionis: 25. VI. 1439. 25.11.1439.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

236

Ence Siluii Piccolominei Enee Piccolominei

cepit. perdidit perdidit Mamariniain Alamanniam et recuperault. recuperami. Grecos Grecos ad unioriem unionem redegit. lacobitis lacobitis euangelistam ignorantibus legem dedit. aduersus Teucros classem misit legatosque. aduersus Teucros classer misit legatosque. euangelistam ignorantibus leger Sigismundo ces cesari Hussita.spotestatem potestatem prebuit. prebuit. Sigismundo αr~~prius bellum intulit, post luliano in Hussitas diadema concessit. concessit, archiepiscopos archiepiscopos episcoposque episcoposque dignitate dignitate pnuauit priuauit nec cardinales 7920 nec electores electores imperii imperii reliquit reliquit intactos. intactos. Sanctum Sanctum Nicolaum Nicolaum de de Tolentino Tolentino caca7920 nec nonizauit. Rome Rome captus captus est, est, fugit, fugit, redut. rediit.Marchiam Marchiamperdidit perdiditrecuperauitque. recuperauitque. nonizauit. in agris agris iacentem iacentem excommuriicatum excommunicatum mortuum mortuumabsoluit absoluitsepultureque sepultureque Braccium in restituii. Penestre solo equauit. loarmem Ioannem Vitellescum Vitellescum sublimem fecit, post post capi capi restituit. sublimer fecit, qui mortem mortem in in carcere carcere obiit. obiit. Bononiam Bononiam recuperauit, recuperami, post post amisit. amisit. regi regi iussit, qui 7925 Aragonuminfensus infensus erat, post post regnum regnum im illi confirmauit. Venetorum prius amicus, 7925 Aragonum exinde suspectus hhaberi in eo malus uitium ultium fuerat, null= in ei maius αber~~cepit. alti cordis fuit, sed nullum nisi quia sine mensura erat et non quod potuit, sed quod uoluit aggressus est. me Comm. Comm. 57,18 57,18 Cum iam Basilienses conditiones conditiones pacis pacis refutassent, réfutassent, Eneas Eneasad ad jar Basilienses me Eugenium missus missus est. est. qui qui cum cum Senas Senas uenisset, uenisset, unanimi unanimi propinquorum propinquorum uoce uoce Eugeriium 7930 prohibebaturRomam Romam petere, petere, qui qui Basilee Basilee infensus infensus Eugenio Eugenio fuisset: fuisset: ilium ilium enim enim 7930 prohibebatur rei quam quam injurie iniurie magis magis memorem memorem ac ac uindicte uindicte cupidum cupidum cmdelemque crudelemque nullius rei ib. 59,34 59,34 bannes loannesCaruaiales Caruaiales htteras litterasEugenii Eugenii ad Eneam Eneam detulit, detulit, que que predicabant. ib. apostolici sibi sibi officium officium demandabant, demandabant, cuius cuius postea postea iuramentum imamentum secretariatus apostolici Rome prebuit. magnum, magnum, ut ut mihi mihi uidetur, uidetur, et et singulare singulare inri uiri preconium preconium nescio nescio arι an Rome 7935 alten alteri unquam unquam contigerit contigerit co eo fortunam fortunam unurn unum efferre efferre hominem, hominem, ut apud apud duos duos 7935 pontífices, unum imperatorem imperatorem et et unum unum antipapam antipapam secretariatu secretariatu potin potiri romanos pontifices, cum Felice Felice primum, deinde cum Federico cesare, munens cum posset; nam Eneas hoc muneris Eugenio et demum cumNicolao Nicolao non nonsolum solum nomine, sed re quoque quoque demur cum postea cum Eugenio obtinuit. 7940 obsequium Comm. 58,5 58,5 Non tam tibi nocere quam quam ecciesie ecclesie Dei prodesse prodesse mens 7940 obsequium Comm. mea fuit; nam cum te persequerer, persequerer, obseqinum obsequium me Dei Deo prestare putabam. tergestinam Comm. 65,10 65,10 Rumor fuit fuit Nicolaum Nicolaum episcopum episcopum tergestinum tergestinum tergestinam Comm. mortem obnsse. obiisse. cum cumLudouicus Ludouicuscardinalis cardinalisaquilegiensis aquilegiensis ecclesiam ecclesiam tergestinam tergestinam decano suo, aalii aliis peterent, ornes omnes ab Eugenio Eugenio repulsi repulsi sunt, qui qui pontificatum pontificatum Ιii alus 7945 ipsum ipsumEnce Eneesese sesecommissurum commissurum constanter affirmauit; sed cum certitudo uocationis constanter affirmauit; 7945 exquireretur, uanum fuisse fuisse rumorem rumorem constitit. constitit. Eneas Eneas tarnen tamen ab Eugenio in in ab Eugenio exquireretur, uanurn subdiaconum assumptus est. est. ib. ib. 29 29 Nuntium Nuntium de de morte morte pontificis pontificis subdiaconum apostolicum assumptus tergestini maximus pontifex pontifex Nicolaus Nicolaus accepit; accepit; qui qui nullum nullum cardinalem cardinalem consiilens consulens tergestirii maximus indicio consistorio paludatus paludatus mitratusque mitratusque in in coflegium collegium uenit uenit et et admirantibus admirantibus iridicto consistorio 7950 primum, deinde deinde fauentibus fauentibus sacri sacri senatus senatus uniuersis uniuersis patnbus patribus Eneam Eneamepiscopum episcopum 7950 primum, tergestinum pronuntiat. W W 11,48 canonicum tridentirium tridentinum et subdiaconum 11,48 Ad te, canonicmn nostrum, cui de litterarum scientia, uite munditia, honéstate morum, spiritualium spiritualium honestate morum, prouidentia temporalium circumspectione circumspectione apud apud nos nos Ede fide digna digna testimonia testimonia prouidentia et temporalium perhibentur, direximus direximus oculos oculos nostre mentis teque uh illipreficimus preficimus in episcopum et 7955 pastorem(19.111.1447). (19.IV. 1447). W W 11,234 que de Roma mittuntur, mittuntur, 11,234 Accepimus ex litteris, que 7955 pastorem honorabilem magistrum Eneam Eneam Siluium Siluium Senensem, Senensem, secretarium secretarium nostrum nostrum(Fre(Frehonorabilem derici) dilectum, quo ad ad romanar romanara cunar curiamscripseramus, scripseramus, pro pro certo certo in in derici) dilectum, pro pro quo 7917 7920 7920 caΙ1οnιΖaυi~: ignorantibus: lacobitae; i. v. 00 OO876 876 F. F. canonizauit: 5.1/1.1446. 5.VI. 1446. 7917 ignoraistibus:sunt suntmonophysitae monophysitae Iacobitae; 7922 7928 7935 7928 7922 7935 duos: Eugenius W11,208. absoluit: v. 194,11. me cf. W 11,208. i. 8752; Vir. Vin. 17,17; 17,17; Comm. Comm. 194,11. 7936 7936 urium: unum: Fndericus Fridericus III; III; mium: unum: Felix Felix Ν. V. IV, Nicolaus V. ν

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De De Europa

237

episcopum apostolice sedis sedis auctoritate auctoritate promotum esse; de qua re multum multum consolati sumus (18.V.1447).

dico*, 7960 234. Nicolaus Nicolaus Ν V*natione natione Tuscus Tuscus ex oppido Sarezana* patre me medico*, 234. 7960 theologica doctrina doctrina illustris illustris et et orni omni ferme ferme scientiarum* scientiarum* genere genere insignis, insignis, post Eugenium in in Petri Petri cathedra cathedrasuffectus suffectus est, qui qui paucis paucis ante ante mensibus mensibus cardinalatum ab cum felicem felicem apud Germanos legationem legationem obisset, obisset, nec ab eo, ei, cum diu episcopatum bononiensem bononiensem acceperat. acceperat. hic hic Irbem Vrbem multis chu prius episcopatum muftis et exomauit. culus cuius opera opera si si compleri compleri potuissent, potuissent, nulli nulli 7965 7965 maximis edificiis* exomauit. ueterum imperatorum imperatorummagnificentie magnifícentiecessura cessurauidebaritur. uidebantur. sed iacent adhuc adhuc ueterum edificia interrupta murorum ingentes. ingentes, scisma, scisma, quid quod apud apud interrupta mineque mineque murorum Sabaudienses in ecciesia ecclesia uigebat, uigebat, explosit, explosit, Amedeum* papatul papatui Sabaudienses adhuc adhuc in renuntiantem in et in in paterno paterno renuntiantem in gratiam gratiam recepii, recepit, cardinalatus cardinalatushonorem honorer et cardinalibus aliquot ab ei eo creatis creatis dignitatem dignitatem 7970 7970 dominio legationem reliquit. cardinalibus dimisit. Romanos longa nisi quod in dΙmisit. Romanos linga pace ditauit. iobeleum feliciter gessit, gessit, nisi quid ciricursione* populorum Sancii Angeli ex concursione* improuide facta ducentos ponte Saiicti pipulirum impriuide homines aut aut conculcatis conculcatos aut aut in in flumine flumine eiectos eiectos perisse perisse constat. constat. circiter hommes Bernardinurn Bemardinum** Senensem, ante Senensem, ordinis ordinis Minorum Minorurn professorem, professorem, qui qui paulo pauli ante obierat, in nurnerum numerum sanctorum sanctorum rettulit. rettulit. Fridericurn Fridericum ΙΙΙ III imperatirem imperatorem et 7975 7975 obierat, Leiniram* Augustam matrimonio* matrimonii* iunxit Leonoram* coronauit*, imudt ac acde demore mire inunctos inimctis cironauit*, eomm familias abunde et multa cum lautitia pascens. bis cardinales creauit comm lautitiapasceris. creault [147'] primo quidem te unum tantum, Antonium* natione maioricensi, et [1471 maiincensi, titulum Sancti Sancti Crisogoni, Crisogoni, quer quemsibi sibi philosophie studlis studiis et arcanorum arcanorum ad titulum elegerat. secundo sex creauit 7930 sacre theologie cognitione ex ex omnibus omnibusparem parer elegerat. creault 7980 doctrina percelebres percelebres aut aut generis generis claritate claritate insignes, insignes, inter inter quos quos et et aut doctrina germanum suum suum Philippum* Sancte Sánete Susanne Susanne cardinalem cardinalem assumpsit, assumpsit, germanurn placidis moribus et incorrupte incorrupte fidei fidei uirum. uirum. Nicolaus W11,254 laus W Nico 11,254 Conclaue in dormitorio Predicatorum Minerue constructum constructum ib. 257 257 'Ego 'Thoma,pontificem pontificemfacio; facio; nam et est. ib. Εgο te,' inquit cardinalis Sancti Sixti 'Thora, diutius in cassum cassum se uigiliam hodie beati Thome (Aquinatis) (Aquinatis) facimus. facimus.'' ille die postquam postquam diutius excusauit imperfectumque imperfectumque swim suum testatus testatus est, est, cardinalium cardinalium precibus precibus acquieuit acquieuit excusauit nomensibi sibi Nicolai Nicolai V ob reuerentiam sui sanctissimi sanctissimi patris patris induensque pontificalia fornen reuerentiam sui Nicolai cardinalis Saricte Sánete Crucis adoptauit. ib. 260 Vbi aduenit, ib. 260 ‚bi dies coronationis aduenit, 7962 7962

7963

7985 7985

7964

7963 suffectus:6.111. 6.III.1447. 1447. cardinalatum:16,X11. 16.XII.1446. acceperat: 27. 27.XI.1444. suffectus: cardinalatum: 1446. 7964 acceperat: Χ1.1444. 7969 7972 7969 7972 interrupta == Verg. Verg. Α. A. 4,88. 4,88. renuntiantem:7.11/.1449. 7.IV. 1449. concursione: interrupta renuritiantem: concursione: 7975 7976 7976 19.XII.1450. obierat: 20.V.1444 20.V. 1444 (L'Aquila). (L'Aquila), rettulit: rettulit;24.V.1450. 24.V. 1450. matrimonio: 19.Χ11.1450. 7978 obierat: matrimonio: 7978 7980 7978 te: v. 1; 16.11.1448. 7980 sex: 16.III. 1452. coronauit: 19.III.1452. HF289B-293B. 16.111.1452. coronauit: 19.111.1452. ΗF289Β-293Β. te: i. 1; 16.11.1448. sex: Alanus de de CCoétivy, Ioannes Rolin,Phiuippus Philippus Caland Calandrini, Astorgius Agnesi, Latinus Latmus de Vrsinis, Alasus ο~tiνy, bares Ruin, rini, 7984 Cusa. 20.Χ11.1448. 20.XII.1448. v. 8541. 8541. Agitur de S. Maria sopra sopra Minerνa. Minerva. Nicolaus de Cusa. 7984 Minerue: i. 7986 7989 7986 7989 uigiliam: 6.111. 6.III. Nicolai: Albergati, Albergati, tt 9.Ν.1443. 9.V. 1443. nomen: HF 137C: 137C: (Nicolaus) (Nicolaus) uigiliam: Nicolai: fornen: HF Nicolao episcopo episcopo bononiensi, bononiensi, qui qui postea postea cardinalis cardinalis Sancte Sánete Crucis Crucis creatus creatus commendatus Nicolao in eius eius familiar familiamreceptus receptus est, est, apud apud quer quem adeo adeo creuit, creuit, ut ut omnem donum solus solus rerefuit, in orner donum eo in omnibus legatiordbus legationibus fuit, fuit, quas quas iiie Ule multas multas et magnas magnas obiuit. v. 5494; 6027. geret, cum eo i. 5494; 7989 coronationis:19.111.1447. 19.III. 1447. 7989 coronationis:

7967 7967

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

238

Enee Siluii Piccolomiriei Piccolominei Ence Sikiii

7990 ingenshominum hominummultitudo multitudoadadspectaculum spectaculumconiluxerat. confluxerat.crucem crucemante antepontificem pontificem 7990 ingens subdiaconorum acceptus acceptusordinem. ordinem. epistolar epistolam unus unus ex comitibus Eneas portauit portauit in subdiaconorum decantauit. cardinalis cardinalis Sancti Sancii Angeli latine et alter grece decantauit. Angeli euangelium euangelium latine et abbas grece; missam missam ipse summus pontifex celebrauit. celebrami, ib. ih. 222 222 Timor erat, ne ne quidam grece; cardinalis aquilegiensis, aquilegiensis, qui qui Castrum Castrum Saι Sancii Angeli in in parte parte habebat, habebat, Ludouicus cardinalis cti Angeli 7995 aliquid molestie faceret, ut ipse papatum nullara 7995 aΙΙq~d papatum haberet. sed is modeste se habuit, nullam placuit itaque itaque omnibus apud Mineruam in medio culte eulte uiolentiam inferre uoluit. placuit urbis conclaue haberi. haben. sic enim minus esse periculi quam si si apud Sanctum Petrum haberetur. populus armis habitus est ad conclauls conclauis custodiar. custodiam. ib. ih. 259 259 Conscius haberetur. populus in r armis omnium rerum rerum Paraclitus Paraclitus hunc hunc accepit, accepit, himc hunc prefecit, prefecit, quer quem amaturum amaturum sciebat sciebat omulum 8000 omnes. uidit scrutator cordium Deus in hoc patre summam humilitatem, hanc 8000 onmes. uldit scrutator cordium patre summam humilitatem, haric exaltauit. uidit singularem iustitiam, hanc premiauit. uidit precipuam humaexaltauit. uidit singularem iustitiain, premlault. uidit precipuam humanitatem, banc hanc amauit. amauit. ~~t uidit pmdentiam prudentiam grander, grandem,haric hancdelegit. delegit. uldit uidit mgentem ingentem nitatem, hanc probauit. probauit. uidit uidit scientiam scientiamprofundissimam, profundissimam,harm hancecclesie, ecclesie, magnanimitatem, harm sponse sue, prefecit. uidit exuberantem eloquentiam, hanc hancnecessariam necessariamin inpontifice pontífice spinse exuberantem eloquentiam, 8005 maximo máximoiudicauit. iudicauit.neque ñeque enim enim una uel altera doctrina callet, ut quidam ex nostris, 8005 doctrina callet, hac minus minus nota nota scientia scientia superbientes superbientes contempserunt contempserunt ceteras. ceteras. artibus artibus qui una et hac quas liberales liberales uocant, sic sic aa puero puero imbutus imbutus est, est, ut ut omula omnia presentia presentía sint. sint. septem, quas omnes fouit, nouit, hist historíeos, poetas, cosmographos, cosmographos, theologos; theologos; nam nam et et philosophos ornes σricos, poetas, initiatus est. iuris iuris ciuilis ciuilis et pontificii pontificii notitiam habet nec medicinar medicinam sacris artibus initiatus 8010 ignorat. ignorât, extra extra scientiar scientiam est est hominum hominum quicquid quicquid HR illi occultum est. est. Ingo origo liii illi ex ex 8010 Sarezanaa est, quid quodIariuensium lanuensium est oppidum, maiores eius eius Sarezaι oppidum. honesto loco natus est. majores quidam ex Luca, quidam ex Pisis Pisis prefectos aiunt. armis armis in in pontificatu pontificatu quidar profectos Sarezanam aiurit. nullis uti uult, nisi nisi quibus quibus Ecclesia Ecclesia utitur. Comm. Comm.65,23 65,23 Dictus Dictus Nicolaus Nicolaus Ν V ob nurns memoriam, ut multi arbitrantur, Nicolai cardinalis Sánete Crucis, qui magister arbitraritur, Nicolai cardirialis Sancte magister eius 8015 fuerat fueratpapatumque papatumqueperdidisse perdidissedefuncto defuncto Martirio, Martino, dur dumlegatum legaturaageret ageret in Francia, 8015 credebatur. Sarezana Comm. Comm. 85,3 85,3 Sarezana oppidum in Tuscia non procul a Macra Macra fluuio fluuio Sarezana situm jill illi patria fuit, originem ex Luca Luca duceriti. ducenti. fuit, quamuis quamuis antiquam antiquar origiriem medico WW11,212 11,212 Semper Eneas Eneas ({Thomam) et ibi ibi expertus expertus est est medico Thomar) comitatus est et 8020 falsYm falsam esse faram, famara, que que postea postea orta est: est: Thomar Thomamulli uili genere natur natum et obscuris obscuris 8020 parentibus papatum ascendisse. ascendisse. narnque namque etsi etsi non non est est mustri illustri principumque principumque parentibus ad papatum prosapia prosapia natus, natus, honesta honestatamen taren et nobili familia familia ortus lι-tus est, est, cuius cognatos cognatos et agnatos in eo et habitu habitu et et moribus moribusnobiles. nobiles. co itinere itiriere complures complures uidit, uidit, et uultu et scientiarum Mansi Mansi 1,232 1,232 Pectus Pectus Nicolai ignorât, quo quo Nicolaipreter preterignorantiam ignorantiar nihil ignorat, scientiarum 8025 neque ñequedoctiorem doctiorem unquam unquam neque ñeque acutiorem acutiorem ma ilia in in sede sede quemquam quemquam sedisse sedisse 8025 crediderim. ih. 224 Bonis omnibus disciplinis disciplinis omatus, omatus, cui scripta queuis antiquiora antiquiora ib. 224 et noua expiorata, explorata, comperta comperta meditataque meditataque sunt. sunt. cf. cf. Carm. Carm. 124,4 124,4 Excoluit doctos doctior ipse uiros. edificiis Comm. Comm. 85,8 85,8 Vrbis edificia magriifice magnifice instaurauit, plura inchoauit inchoauit edificiis Irbis edilicia instaurauit, etsi piura 8030 quam perfecit. perfecit. W W 11,100 Apostolice edes summi summi pontificis pontificis ingenio ingenio mirurn mirum in in 11,100 Apostolice 8030 quam modum reformate surit sunt (9.11.1450). (9.II.1450). v. i. 8381-8422. 8000 8000

scrutator == vs. vs. 55 hym~~ hymni ad ad Vesperas Vesperas Breviarii Breviarii Romani tempore tempore quadragesimali. quadragesimali, cf. cf. scrutator Rom. 8,27.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

239

Amedeum 11,227 Sic conuenit Amedeum WW 11,227 cοnυe~t inter partes: Felix papam papain resignet primusque esto et in in suis suis domiriiis dominiis legatus perpetuus. perpetuus, ib. 228 Amedeus Amadeus elapso elapso cardinalium esto ib. 228 iubileo intra dies XII, ut aiunt, mortem mortem obiuit obiuit et unionem unionem confirmauit. confirmauit. jubileo concursione HF172A ante finer finemiubilei iubilei calamitas accidit. accidit. nam 8035 8035 concursione HF 172Α Paucis diebus ame cum circa circa uespertinarn uespertinam hiram horambasilicam basilicamSancti SanciiPetri Petri&equens frequens populi multitudo cιιm inderecepta receptabenedictione benedictione rediret, rediret, facta est in ponte, quem peteret neque minor iam jar mde quer Sancii Angeli concursatio.cumque cumque hi Sancti Angeliuocitant, uocitant, ingens ingenseuntium euntiumatque atqueredeuntium redeuntiur concursatio. atque jill illi a superuenientibus turmis, accidit accidit alus aliosmere, mere, atque suρerυe~entibυs urgerentur urgerentur premerenturque premerenturque turmis, alios super super mentes mentes uadere. uadere. cumque cumquenonnuHi nonnulli equis equis mulisque mulisque ueherentur, ueherentur, cur cum 8040 alus 8040 iumentis una prostrati calcatique sunt. sunt, inde parietibus prostrati calcatique 'ride maius malus discrimen ortum; nam nam parietibus pontis equato iacentium iacentium cumulo cumulo complures complures in Tiberim Tiberim ceciderunt. et ceciderunt. miserabile riserabile et horrendum spectaculum: alii horrendum spectacukim: αli~~undis absorti, alii ~ΙΙi inter inter hominum hominum bmtorumque bmtorumque pedes oppressi animas exhalarunt. corpora diligenter quesita romanus pontifex exhalarimt. quorum corpora accurate sepeliuit exequiasque exequiasque his his solemnes fecit. fecit, ca capellas accurate sepeliuit ρeΠas quoque quoquemarmóreas rarroreas in 8045 8045 eodem eider ponte paulo postea duas duns construxit, in quis quisquotannis quitarιis animabus aι imabυs eorum, qui eo casu casu hiterierarn, interierant, parentaretur, parentaretur, diuturnum diuturnum tante tante cladis cladis monumentum, monumentum, quid quod ei amplius cadauerum una una dies dies acerbum acerbum funus funus habuerit. habuerit. W W arnplius quam quam ducentorum cadauerum 11,228 euntes et redeuntes sese ut ducenti ducenti fere fere hommes homines 11,228 In tantum emites sese compresserunt, corpresserunt, ut necati fuerint die sabbati ante Natiuitatem Natiuitatem Domini. 8050 8050 Bernardinum hr. Vir.37,13 37,13 Βemar~nus Bemardinus Senensis Senensis nobilibus nobilibus ortus ortus natalibus natalibus Bernardinum eloquentie caruit uitiis, uitiis, eloquentie studiis studiis adolescentiam adolescentiamsuam suar ac iuri ~ur~~ pontificio tradidit nec canut spiritu Dei tractus renuntiauit erogatisque erogatisque bonis suis que illa ma feri; fert etas, etas. post spiritu tractus mundo renuntiauit erga pauperes pauperes religionem religionem irgressus ingressus est est ac ac ordinem ordinem diul diui Fraι Francisci rigida cisci sub rigida obsematione professus. HF HF 173B Adnitente loarme de Capistrano placuit Nicolao 8055 obseruatione 173Β banne Capistrano placuit Nicolao 8055 pontifici Bernardinum Senensem quietis quietis sanctorum sanctorum ordiriibus ordinibus adscribere adscribere atque atque in pontifici Bemardhium Senensem catalogo beatorum Bemardinus apud Senam, catalogo beatorum patmm patruin redigere, redigere. fuit autem auter Bemardinus Senam,urbem urber nobili loco natus. qui qui postquam postquam htteras litteras didicit didicit ac pontificii pontificii iuris aliquam aliquam Etrurie, nobili peritiam habuit, habuit, patrimonio, patrimonio, quid quod non non tenue tenue aa parentibus parentibus iam trita functis functis peritiam jar ulta inter Christi Christi pauperes erogato, abnegans abnegans seculi religionem 8060 8060 acceperat, inter seculipompas porpas ad rehgionem diui Francisci ordinemilium illum dliii Francisci sese sese recipit recipit amatorque amatorque paupertatis paupertatis eximius, eximius, cura cum ordiner offendisset, reducere reducere fratres fratres in labentem et ab institutione primeua primeua longe linge remotum rerotum offendisset, uiam, cum Ldam, cum diu diu frustra fmstra conatus conatus esset — — neque neque enim enim indurati indurati maiorum maiorum conuentuum conuentuum mores flecti flecti poterant — — uocatis uocatis ad ad se senonnullis, nonnullis, quos quossauioris sanioris mentis mentis inuenit, inuenit, instituit bisque hisque domos ab urbibus remotas ex elemosyna struxit 8065 8065 seorsum habitare instituit iubens omnes, ut patris patris Francisci Francisci uokmtas uoluntas fuerat, fuerat, nudis nudis pedibus pedibus ambulare, uestes iubens mmes, ut laneas sine lino habere, cibo uinoque uinaque uti modico, plumas omnes fugere, in sacco uti modico, ornes fugere, dormire, nihil de de crastino crastino esse sollicitos, sorncitos, proprii proprii nihil tenere, pecuniam pecurtiam uti uenenum uenenum fugere,uictum uictumelemosyna elemosyna querere, humiles esse, diuiriis diuinis officiΙs officiis malumque pestem pester fugere, intentos, populis Christum, Christum, et et hunc Crucifixum, cum apostolo predicare, ib. ib. 175Β 175B 8070 8070 hunc Crucifixum, non est ambiguum. Hunc in nomine nomine lesu Jesu curasse morbos et alia aila patrauisse patrauisse miracula miracula non ambiguum. nos cum eum Seuls Senis in foro sexaginta sexaginta diebus diebus predicantem predicantem audiuimus. audiuimus. apud apudAquilam, Aquilam, Bruttiorum urbem, urbem, terrene terrene uite uite peracto peracto cursu cursu ad ad celestem celestem beatamque beatamque lucem lucem 8034

8855 Capistrano: mortem: 7.1.1451. 8055 Capistrano: v. 1596. mο em: 7.1.1451. i. 1596. 8070 8070 = 11 Tim. Tim. 5,23. 5,23. Christum == 11 Cor. 2,2. 2,2. = Christum

8034

8060 8060

pompas: cf. Ordo Ordo Baptism!. Baptismi.

8067

8067 uino υjn

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Enee Piccolominei Ence Siluii Piccolominei

240

41,16 Dicebat sepultum clarere miraculis miraculis affirmatur. affirmatur. hr. Vïr. 41,16 migrauit, ubi corpus eius sepultum obligatum esse esse hominem hominem adimplere adimplere quecumque quecumque bina bona facere facere uiluisset. uoluisset. ac ac sic sic obligatum inferebat, siquis aliquam aliquam religionem religiinem intrare intrare uoluisset uoluisset et et postea pistea penituerit, absilui inferebat, siquis absolui nonposse, posse, nisi nisi adimpleret quod tangeret — — nam fin quid semel uoluisset. que res cum me tangeret et ego ego uo!ui uolui ahquando aliquando religionem religionem intrare — — Bemardinum Bemardinum usque usque Romani Romam petii petii se negauit negauit umquam comperisse bonamque consuluique; bonamque mihi mihi mentem mentemfecit. fecit. cinsukiique; qui id se οmmi~t, ut is predicaret me mtantum 8080 ib. ib. 38,19 38,19 Cum Ser Senis intantum ccommouit, ut pau!ulum paululum abfuerit, quin 8080 retraxerunt. quod quid pro et ego religionem ingrederer. sed amicorum preces me retraxerunt. pro religionemsuam suar ingrederer. Somn. 551 hr meliori recipio; nescimus nescimus enim, enim, quid quidnobis nobismagis magisexpediat. expediat. Somn. 551 Vir meliοr~~ recipii; grandeuus, statura statura mediocri, mediocri, macer, macer, caluicie caluicie et et canicie canicie uenerabilis, uenerabilis, leta leta facie, facie, profimdis oculis, oculis, extenuatis extenuatis circa maxillas profundis maxillas genis, genis, laneam laneam penuiam penulam corda corda sucsuc8085 cinctus,cuculla cuculiaet ethabitu, habitu, quer quemdiui diuiFrancisci Franciscisectatoribus sectatoribus gestare mis mos est. est. ΟΟ OO 8085 cinctus, beati Francisci familie Fratrum Fratrum beati 960F Ob memoriam diui Bernardini Bemardini conterranei mei familie Οb memoriam de Obseruantia Obseruantia singulariter singulariterafficior. afficior. Leonor am HF168C accepisset in Portugailia Portugallia tres regi sorores (Fredericus) cum accepisset Leonoram HF 168C (Fredericus) esse forma prestantes prestantes et et muds annis nubiles primamque, Leonoram nomine, admodum 8090 speciosam,legatos, legatos, qui banc uiderent, misit. misit. scnptum scriptum &atn fratri est, est, sororem sororemsisi cesan cesari 8090 speciosam, uellet in in matnimonium matrimonium tradere, legatos legatos ad ad regem regem Aragonum, Aragonum, chis eius auunculum, auunculum, mitteret idemque facturum facturum imperatorem, imperatorem,sicque sicqueperfici perfici posse coniugium. interea dalphinus, quoniam uxor eius eius prima prima decesserat, decesserat, hanc banc ducere ducere cupiebat. cupiebat. atatpuella puella d~ρhinus, imperatorem se petere petere conscia, conscia, nisi nisi se se cesan cesar duceret, ducerei, nuRius nullius conubio conubio se se imperatorem iam jar se ib. 265C cairn imperatricis 8095 assensuramaiebat; aiebat;jar iam enim imperatricisuocabulo uocabulogaudebat. gaudebat. ih. 265C Leonora 8095 assensurain Pisas uenit, statura statura mediocri mediocri uirgo, uirgo, arinos annos nata nata sedecim, sedecim, leto leto fronte, fronte, nigernimis nigerrimis Pisas illustribus oculis, oculis, ore ore paruo, paruo, genis genis ad ad gratiam gratiam rubescentibus, ruhescentibus, ceruice atque illustnibus uerum forma candida, facie ex integro uenusta, nulla que uidetur parte mendosa, uerum prestantiores fuere. fuere, ib. ih. 269C 269C Cesar ut a longe corporis egregia; dotes animi multo prestantiores 8100 sponsam sponsamuenire uenireanimaduertit, animaduertit,uenustam uenustamfaciem faciemgestusque gestusque regios magis ac magis 8100 contemplatus est, est, bilans Maris factus, factus, quia quiaconiugem coniugem pulchram pulchram fama, fama, puichniorem pulchriorem contemp!atus se uerbis uerbis captum captum repperit, repperit, ut ut accidere accidere so!et solet principibus, principibus, qui qui per per inuenit neque se procuratores conubia conubia contrabunt. contrahunt. Comm. Comm. 76,5 Marchio Marchio portugallensis, portugallensis, qui qui procuratores Leonoram aa fratre fratre receperat receperat imperatori imperatori tradendam, imperatricem imperatricem dextra dextra manu 8105 apprehenderis apprehendens ad ad manus manus Enea Enea consignauit, consignauit, iilam illam ut ut ad ad cesarem cesarem transduceret. transduceret. 8105 ib. 76,24 76,24 Ambo (coniuges) (coniuges) ex equis descendentes in spatioso et patenti loco sese ib. marmoream columnam columnar amplexibus exceperunt. ibi ibi paulo post Senenses Senenses marmoream mutuis amplexibus Nos, uxorem sortiti erexerunt, memoriale memoriale diuturnum. diuturnum. W W 111,587 Nos, sortiti ad ad mentem mentem erexerimt, dur courus et amamus et, forma et et probitate probitate prestantem, prestantem, merito earn colimus et, dum nostram, forma suo uita comes ambobus erit, amaturi amaturi cmτιυlatissime cumulatissime sumus (28.1χ. (28.IX. 1453). ib. ih. 595 595 uita comes arbobus edt, 8110 Leonora, consors consors nostra nostra dilectissira, dilectissima, quamuis quamuis superiori superiori tempore parar paruamnobis nobis taren audiente spem sobolis faceret, nunc tamen audiente Deo suas et nostras preces grauida facta incoluris et jar sex fere mensibus infantem est iam sex fere mensibus infantem gent gerit in in utero, estque estque per ornnia omnia incolumis exceptis his bis accedentibus, accedentibus, que soient soient uexare uexare pregnantes. pregnantes. (1454?). (1454?). ib. ib. 234 234 Cesarea 8115 coniunx bene ualet scitque hominbus, ut sunt, sunt, uti uti magnumque magnumque in tota tota Germania Germania 8115 conkmx modestie. utinam et soror malus prudentie atque modestie, pulchritudinis puichritudinis nomen fornen habet, sed maius οrοr~~consolationi sicenim err soror una suis ad ad partes partes has has nuberet; nuberet; sic soror ssorori consolationi esset esset i.ma ex suis

8075 8075

8093 8093

uxor prima: v. 6042. i. 6042.

8097

ad gratiam: Sol. 66,15. 66,15. cf. 2130. 2130.

8103

8103 marchio: mCrnΟ: v. i. tab. 5. 5.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

241

(23.Vili. 1453). ib. ih. 492 492 Hee Hec dur dum scribi, scribo, serenissima serenissima domina domina nostra nostra imperatrix imperatrix (23.1111. optatum et et diu diu desideratum, desideratum, infantem infantem scitulum scitulum et et omnibus omnibus membris membris partum edit optatum integrum, pro quo quo magnum magnum est est in in nostra nostra curia curia gaudium gaudium (1.1I.1454). (1.VI. 1454). Chigi Chigi 8120 8120 integrum, I.VII.251 f.1171-118 f.ll7v-118r (epistula (epistula me~ta) inedita) Pius Pius episcopus, episcopus, seruus semus seruorum semorum Dei, Dei, 1.111.251 Filio Frederico charissimo in Christo Filio Frederico Romanorum Romanomm imperatori Augusto Salutem. Si pro tuis erga nos meritis obseruamusuriice. unice. quis te amat, nos profecto pro mentis amamus et obseruamus facit hee hec chantas, charitas, ut uttecum tecumpaterne paterneagamus agamusneque ncquesinamus sinamussubliniitatem sublimitatem tuam tuam modonostris nostrisuelis uelismomtioriibus monitionibus auscultare. auscultare, accepimus accepimus non non skie sine 8125 8125 aberrare, sisi modo mentem ab imperatrice non parum alienatam admiratione et animi molestia tuam mentem illamfugere fugereatque atqueabhorrere, abhorrere,etetquasi quasiancrnam ancillamcontemnere, contemnere, et et raro in esse, teque mar ncque111am illam toto unis edibus cum ea esse, neque toto anno anno uidisse. uidisse. egre hoc nobis est tui causa, cuius honori non bene consulitur. utinam audires que loquuntur loquuntur hommes: homines: aliter aliter ut ut tractares. uenit uenit ad ad nos nos usque usque fama. fama, quid quid cogitas cogitas in in 8130 8130 arbitramur coniugem tuam tractares. tuo irrogali irrigai-i notam. notar. Austria dici aut aut in Styria, ubi res geritur? inuiti audimus nomini tuo et nobilissimam nobilissimam illam dominam, regio regio sanguine sanguine natam, natam, moribus moribus et et mar dominar, dolemus et honéstate illustrem, illustrem, privatam priuatam esse esse consortio consortio tuo tuo et et ininmerore merore uersari uersari atque atque honestate angustia, cum cum te te uidere uidere nequat. nequat, cui cui piilcherrimam pulcherrimam peperit peperit sobolem sobolem et et pro pro quo quo patriam,fratres, fratres,consang consanguineos reliquit.nec necnobis nobishonori honoriest est in eo 8135 ei 8135 patriar, ~neοs notosque notosque omnes ornes retiquit. cuius nos auctores fuimus. fuimus. hortamur matrimonio odia atque discidia ~scidia interuenire, cuius serenitatem tuam et, si si audis audis uerba uerba nostra, nostra, in in charitate charitate monemus monemus et etobnixe obnixe serenitatem tuar et, requirimus iii in pristh'am pristinam gratiam gratiam ne ne moreris moreris uxorem uxorem reducere reducere et, et, ut ut par par est, est, requirimus coniugali amore amore tractare. tractare. educ educ mar illamad adconspectum conspectum tuum tuum nec nec patiaris patiaris sine sine te te molesta, solare solare consortem tuam et 8140 8140 diutius agere uitam, ultam, que non posset non esse molesta. estende te te uerum uerum coniugem. coniugem. multa multa et et magna magna surit sunt matrimo~i matrimonii jura. iura. diulrie diuine et et ostende domus sociam sociam esse esse uxorem uxorem decet. decet. non non potest potest sine sine graui graui peccato peccato humane domus matrimonii sacramentum uiolari. tute tute sapiens sapiens es es et et ista ista non non ignoras. ignoras, utere utere matrimoniΙ sacrarentum uiolari. prudentia tua et, et, quid quodintemgis intelligis Dei Deo displicere, displicere, prorsus prorsus euita. euita. hee hec salutis salutis tue tue prudentia scripsimus manu propria neque ncque notarium notarium adhibuimus, adhibuimus, ut 8145 8145 cupientissimi et honoris scripsirnus secretior. nisi nisi te titis totisprecordiis precordiis diligeremus, diligeremus, minime minime hune hunc laborem laborer esset res ipsa secretior. abstinuimus. sed subiissemus, qui iampridem arcteticis impediti doloribus scribere abstin~mυs. egramque manum manumuel uelmuitam inuitamcoegit coegit assumere calainum. calamum. tu, uicit omnia ora charitas chantas egramque si nos amas nec prodigus es tui decoris et anime tue bene consuhum consultimi uis, uis, facito, facito, ne scripserimus. — — Datum Rome apud Sanctum Sanctum Petrum Petrum ΙΙΙ III Kai. Kal. Februarias Februarias 8150 8150 frustra scripserimus. MCCCCLXIIII. DF nunquam uinum ΜCCCCLΧΠΙΙ. DF 479A 479Α Leonore Auguste, que paterna in domo nuriquam gustasset, suadebant Germania in regione frigida, frigida, si si mater fieri ueilet, uellet, gustasset, suadebart medici in Germa~a uinum biberet. biberet. quid quodcum cumaccepisset accepissetFridericus, Fridericus, me me uocato uocato 'Abi' 'Abi' mqmt inquit 'atque 'atque urnum imperatrici dicito sterilem me coniugem uinosammaile. malie, proinde, proinde, si me amat, imperatrici coniugem quam quar uinosam uinum oderit. 11,15 Augusti nomen accepit, ut non 8155 8155 fornen accepit, uirniin oderit.'' W 147/1, 15 Idcirco princeps romanus Augusti deberet. Pent. Pent.719D 719D Est mihi continuo continuo ante minuere sed augere augere imperii potestatem potestatem deberet. oculos iusiurandum, in coronatione prestiti, manutenendi et augendi imperii. imperii, σculos iusiurandum, quod quid in nominis mei obliuisci non possum, qui iam dicor, ut augeam. augeam. nominΙs jar ideo Augustus dιcor, matrimonio HF HF 287B (Nicolaus) Idibus Martiis Martiis apud Sancti Sancii Petri Petri summum matrimonio 287Β (Nicolaus) Federicum in in regem regem Lombardie Lombardie coronauit coronauit et, et, quamquam quamquam Leonora Leonora per per 8160 8160 altare Federicum 8119 8119

partum: de de hoc hoc infante infante nati nato a. 1454 1454 nil ad nos nos peruenit. unicus unicus fuit fuit Ulis illis filius, filius, cui noparturn: 8134 Maximilianus I. i. v. 3012 3012 puerpera. puerpera. sobolem: Maximiliarnis Maximilianus I, natus natus 22.111. 22.III.1459. 1459. men Maximilianus 8136 8157 8157 augendi: v. 8136 auctores: v. Comm. 70,33; 70,33; 76,24; 76,24; 77,17. 77,17. i. 6867. auctores: i. Comm.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

242

Enee Siluii Piccolominei Piccolominei

curator es antea antea desponsata desponsatasibi sibifuisset, fuisset, tarnen tamen et tune tunc denuo denuo per manus sum= summi curatores pontificis intra intra missarum missarum ssolemnia ei reiuncta fuit, matrimonium benedictum. οΙem~a ei rekmcta fuit. matrimonium bene~ctυm. utrique preceptum ob reuerentiam sacramenti carnalem camalem copular copulam intra triduum non kmgerent. iungerent. Mansi Mansi 1,214 1,214 Corona Longobardorum in in capella capella Principis Principis AρoApo8165 stolorum, cum Mediolani pestis uigeret, biduo ante romanam suscepta. sponsalia 8165 stolorum, cum Μe~oΙarn ulgeret, romanar suscepta. sponsalia sacro maximi sacerdotis ore benedicta. coronami coronauit HF287C ΗF287C Libet hic pauca de coronis coronis dicere, ne stulte uideamur eorum eorum qui tres coronas imperatori necessarias necessarias aiunt: aiunt: theutonicam, theutonicam, opinioni consentire, qui mediolanensem et et romanar, romanam, et et imam unamargenteam, argenteam, alterar alteramferream, ferream, tertiam tertiam mediolariensem 8170 auream esse esse contendunt, contendunt, multaque multaque de metals metallissermocmantur. sermocinantur. inter interquos quos etiam etiam 8170 auream legum interpretes interpretes delirant délirant quid quid ferrum, ferrum, quid quid argentum, argentum, quidue quidue aurum aurum pkirimis plurimis explicare laborantes, laborantes, atque atque ut ut aurum aurum ceteris ceteris metajiis, metallis, sic sic romammi romanum uerbis explicare prestabilius esse confirmant. confirmant, uerum ucrum cuiuscuiique cuiuscunque materie imperium ceteris regnis prestabilius fuerit, ad adparabolizaridum parabolizandum idonea idonea uideri uideri potent; poterit; nos nos autem autem coronarum coronarum corona fuerit, 8175 numerumnuilum nullum esse certum noulmus, nouimus, priscosque priscosque cesares ab Augusto usque ad 8175 numerum Aurelianum nulla nulla usos usos corona corona didicimus. didicimus. uerum ucrum posteaquam posteaquam romani romani pontifices pontífices Aurelimium de Grecis Grecis in in Germanos Germanos transtulerunt, usurpatum usurpatum est est manu manu pontificis pontificis imperium de Rome cesares ccoronari οrοnαr~~ neque ad imperium alia corona quam romana est opus, opus. at cum regrium regnum Alemanie ad imperium pieno iure pertinent, placuit in Aquisgrani, ubi Memanie pleno jure pertineat, 8180 eius regni sedes est, imperatorem ueluti regem Alemanorum coronam suscipere, 8180 eius imperatorem ueluti coronar suscipere, ne suum genti genti decus decus ablatum ablatum uideretur. uideretur. idem idem quoque quoque de de regno regno Longobardorum Longobardorum 5uur obseruatum est, est, quid quodsubactis subactisLongobardis Longobardis non non in in formar formamprouincie, prouincie, sed sed ad ad obsematum sub honore regni receptuin receptum est. has autem coronas coronas ornes omnes aureas aureas esse imperium, sub habeo, quarnuis quamuis per medium circulum corone mediolanensis mediolanensis lamina compertum habeo, 8185 quedar quedamparunia paruula ex ferro ducatur, que que smite stulte interpretationi interpretationiefficit efficit locum, ih. 291C 29IC beur. ib. 8185 rem diuinam diuinam incohauit incohauit interque interque celebrandum celebrandum diuerse diuerse solemnitates, solemnitates, aa Pontifex rem infulata pretiosisque priscis inuente inuente patribus, patribus, semate seruate sunt, suit. postremo postrero corona aurea aurea irιf~ata cooperta gemniis gemmis cesareo cesareo capiti capiti iniposita. imposita. imperatrix imperatrix quoque quoque post post cesaream cesaream cooperta coronam ex manibus pontificis pontificis accepit, quam quam comugis coniugis Sigismundi Sigismundi fuisse constat. coronar 8190 ib. ib. 293Α 293A Dum adicit,mitra mitrapontificis pontificis ex eius uertice 8190 Dur cesareo capiti Nicolaus coronam coronar adicit, collapsa est. quod quod siriistrum sínistrum omen pontifici nonnulli suspicati sunt pene coHapsa surit atque illud mud inde portendi, postea sub eodem anno Stephanus Porcarius Porcarius m molili iride portendi, quod postea οl~r~~ aggressus est, qni qui necem necem pene pene pontifici pontifici strwdt. struxit. sed sed diuina diuina pietate pietate seruatus sematusNicolaus Nicolaus in in est, nonnullos post aim annos cogitati facinoris facinoris penas dedit nomiullos Ιs feliciter sedit. sedit. ille me comprehensus comprehensus cogitati 8195 in Arce Crescenti suspendiσ suspendió uitam uitam finiens. finiens. Mansi Mansi 1,214 augustalis eo 8195 1,214 Coronatio augustalis ei die reuolutis am-us annis peracta, peracta, quo quo pontifex pontifex ipse ipse Nicolaus Nicolaus papale papale diadema diadema suscepit. suscepit. reuolutis augustus simul et augusta coronati et, quarnuis quamuis omarnenta ornamenta essent essent ces cesari αr~~ ditiora et oraatiora, ea tamen die Magni Caroli pallio, tunica, ense, pomo ex sa~ranio sacrario omatiora, ea ta rn en die Magni Caroli paltio, tunica, eruse, pomo ex norimbergensi receptis et Romam delatis, quasi plus maiestatis ueteribus norimbergensi Romarn delatis, quasi plus maiestatis ueteribus quam gum' 8200 fouis nouis esset ornatibus, omatibus, usus est Fredericus Cesar. 8200 Antonium Comm. 99,4 quo Pius Pius Π II electus electus est). Nec Nec Antonium Comm. 99,4 (Agitur (Agitur de de conclaui, conclaui, in quo defuerunt, qui sine rubore, rubore, mmi omni modestia modestia reiecta reiecta pro pro se se ipsis ipsis uerba uerba facerent facerent defuerunt, qui skie 8169

8192 ferream: Encycl. hai. corona, tab. tab. LXXXIII. LXXXIII. 8276. ferream: v. i. Encyci. Ιtal. s.v. s.l. corona, 8192 Porcarius: porcarius: v. i. 8276. Crescenti = = Castel Castel S. S. Angelo, Angelo, die: die:19.111. 19.111. minis: annis: quinque. quinqué. Crescenti

8169

8195 8195

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Ärce Arce

De Europa

243

summumque sibi poritificatum pontificatum arrogarent, arrogarent,sicut sicutVilbelmus VilhelmusRhotomagensis Rhotomagensis (et alii); sumrnumque sibi nec Ilerdensis Uerdensis se negligebat. Philippum Comm. Comm. 85,10 85,10 Fratrem Fratrem suum suum assumpsit, assumpsit, Pbilippum, Philippum, bonoriiensem bononiensem Philippum episcopum, ameno ameno ingenio ingenio uirum et amici amicum.

8205 8205

Libros ex tota tota Gretia Gretia perquisitos perquisites ad ad se se iussit iussit afferri et in 235. Libros in latinam latinar conuerti curauit magna magna premia premia translatoribus translatoribus prebens. prebens. acacconuerti linguara linguar cυra~t rapezuritius*, ei fuerunt fuerunt in in trarιsferen~s transferendis operibus operibus Georgius Georgius T Trapezuntius*, ceptissimi ei Valla*, Petrus Petrus Carididus Candidus December December et Gregorius Gregorius Castellanus, Castellanus, 8210 8210 Laurentius Valla*, itemque Demetrius natione natione Grecus, Grecus, qui qui soluta soluta oratione oratione utentes, utentes, cum cum itemque Demetrius pontificis pontificis mires aures mirifice mirifice oblectarent, oblectarent, nihil nihil ex ex ei, eo, quid quod peterent, peterent, non non abstulerunt. in 1-~οmer~~ Homed uero poemate, quod heroico carmliie carmine latinum latinum fieri abstulerurit. irι picrate, quid magnopere cupiebat, cupiebat, cum cum plurimi plurimi mirer morem ei ei gerere gerere conarentur, conarentur, urius unus tantum inuentus est, qui acri eius eius iudicio iudicio satisfaceret, satisfaceret, Oratius Oratius Romarius; Romanus; 8215 8215 taritum qui scribatum apostolicum magnisque pollicitationibus apostohcum ea de de re re consecutus consecutus magnisque ροΠicitatiο~bus illectus quos mectus Iliadem ‚idem aggressus nonnullos ex ea libros latinos fecit, dignos, quos nostra miraretur, prisca prisca non improbasset etas. Nicolaus Nicolaus quoque Perottus Perottus Polybio ee Grecis Tortellius Greciscommode commode atque atque ornate ornate ad nos traducto, traducto, Ioannes barres Tortellius libro De De Orthographia Orthographia peritissime peritissime conscripto, conscripto, Albertus* Albertus* HoFio- 8220 8220 Aretinus libro conditis De De Architectura Architectura egreglis egregiis uoluminibus uoluminibus allique aliique pene pene rentinus conditis innumerabiles noua cudentes opera pontificis gratiam adeo opera eius poritificis gratiam meruere. adeo enim ingenia excitauit excitauit [1471 [147v] fouitque fouitque Nicolaus, Nicolaus, ut ut uix inueniri erdm ingeiiia "fix euum euum inueniri possit, in eloquentie ceterarumque bonarum bonarum possit, inquo quomagis ragΙs humanitatis et eloquentie artium studia studia quam quam suo suoflorueririt. floruerint. mud illud certe certe femo nemo negauerit negauerit tot tot ei ei a a 8225 8225 doctissimis uiris inscripta inscripta esse esse uolumina, uolumina, quot quot neque neque suorum suorum predeprededoctissirnis uiris cessorum imperatorum cuiuspiam cuiuspiam nomini nomini dicata dicatacomperimus. comperimus. cessorum neque imperatorum Blondum* Flauium unum taren tamen ee doctis doctis ab ab ei eoneglectum neglectum mirarur, miramur, Blondum* Flauium Foroliuiensem, qui qui res res aa decHnatione declinatione romani romani imperii imperii usque usque ad ad etatem etatem Forolluiensem, nostram toto toto orbe orbe patratas patratas mirabili mirabili ordine ordine in in duas duasdigessit digessit decadas. décadas. 8230 8230 Romam describendoinstaurauit, instaurauit,Italiam Italianimustrauit, illustrauit, deinde Triumphantem Rimar describendo Vrbemscribere scribereadorsus adorsusomriem omnem nobis nobis uetustatem uetustatemaperuit. aperuit. sed sed ita ita ferunt ferunt Irbem 8215 8215 Oratius Romanus: Romanus: perpauca perpauca de de ei eo ad ad nos nos peruenerimt; peruenerunt; inter inter quae quae legimus: legimus: '(Aeneas '(Aeneas Oratius Sylvius) Horatium Romaiium, Iliadis Himen interpreter, Nicolao Pontifice id urgente Sylvius) Horatium Romanum, Iliadis Homeri interpretem, Nicolao Pontífice id urgente laudai. én In Vaticana Bibliotheca asseruatur codex (Vat. Lat. Lat. 2756), 2756), in in quo uersibus exarnetris exametris laudat.

pleraque libri IΙ Diados continentur. interpres interpres fornen nomensuum suumreticet reticetatq atqüe 'hados continentur. ~e uersionem huiusmodi nonrndlis elegiacis uersibus, quos Nicolao Pontifici inscribit praefixis initio nonnullis quos in Appendice (VI, 210) damus. Primi duo Iliadis uersus hi surit: sunt: Iramparide pandemliii mihiPelidae PelidaeDiva Diua superbi superbi 'rar Grajis. Tristia qui miseris iniecit fullera Grajis. Vitinius Vltìmus uersus est est jar Phoebe uatis iam Phoebe peracto'. Tu quoque faue cursu uatis (Ex libro Dominici Dominici Georgii, Vita Vita Nicolai Quinti, 1792, p. 193.) Quiriti, Romae 1792, p. 193.) 822° Orthographia: Orthographia: Commentaria Commentaria grammatica grammatica de de orthographia orthographia diction dictionum Graecis trac trac-8220 um ee Graecis 8231 8231 Roma Instaurata Ιnstaυrata(1440 -63), Italia Italia Illustrata Illustrata tarum{a. 1449). ed. princ. 1471. 1471, Romam: Roma (1440-63), tarum (a. 1449). Romani: (1456-60), Roma Triumphans (1456-60). Roma Triumphans

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

244

Enee Siluii Piccolominei Piccolominei

hominum mores: mores: perraro quemquam quamquam extollit pontifex, quer quem precessor precessor extort pontifex, amauit. cetemm ceterum Nicolaus Nicolaus et et ueteribus ueteribus et et nou nouis ornatissimam amault. ιs codicibus omatissimam 8235 bibliothecam instruxit, instruxit, in in qua qua circiter circiter tria tria mula milia lIbrorum librorum uolumina uolumina 8235 bibliothecam condidit. Trapezuntius WII,5 W 11,5 In Rhetorica Rhetorica Aristotilis Aristotilis per per Trapesondam Trapesondam translata Trapezuntius translata inuenio nominari. nescio, nescio, cur cur id id egerit egerit Trapesondas; Trapesondas; nam cum ad in exemplis Ciceronem nominad. aut, si sententie transferantur, danda est opera, ut uerbum fieri tanslationes tarislationes soleant soleant aut, trarisferantur, darida 8240 facte uideantur, uideantur, nescio nesciocur curCicero Cicero nominetur nomineturininAristotilis Aristotilis operibus, operibus, qui 8240 ad uerbum uerbum fante nondum natus erat, quando quando uolumen uolumen editum editum est, nisi Cicerones ante Aristotilem Aristotilem fuerunt (4.Ι.1446). (4.1.1446). Valla W1.1,147 1.1,147 Hoc tarnen tamen dico, mi mi Enea: simulac simulac te mdl uidi audluique, audiuique, amore amore Valla W captus sum tue humanitatis, tue tue litterature, littérature, tui tui ingerili. ingenii. isque amor magis ac magis cantus amor magis 8245 postea posteacreuit. creuit.(5. (5.FV. 1443). 8245 Ν.1443). Albertus Comm. Comm. 703,35 703,35 Baptista Florentinus Florentinus ex Albertorum Albertorum familia, familia, uir doctus Albertus antiquitatum solertissimus solertissimus indagator. indagator. et antiquitatum Blondum Comm. Comm. 711,16 711,16 Pridie Blondum Pi-idιe Nonas lunias huius anni armi Blondus Flauius obiit, historiarum scriptor scriptornatione nationeforoliuiensis, foroliuiensis, qui diu secretarium apostolicumgessit gessit et historiarurn secretarium apostolicum 8250 Eugenio IV pontifici máximo acceptissimus fuit, scripsit opus certe laboriosum et 8250 Eugenio II maximo fuit. utile, uerum uemm expolitore expolitore emendatoreque emendatoreque dignum. dignum. procul proculBloridus Blondus ab ab eloquentia eloquentia utile, scripsit examiiiauit; examinauit; non quam uera, sed quam prisca fuit ñeque neque satis diligenter que scripsit habuit. si quis aliquando uir doctus scribendi peritus multa scriberet scriberet curam curar hanuit. pentus opera atque ornare decreuerit, decreuerit, haud baudparum parumutilitatis utilitatispostens posterisafferet afferei et se eius emendare atque 8255 ipsum ipsum darum clarumefficiet efficiet muitarum multarum etatum etatumgestis, gestis, que que propemodum propemodum sepulte sunt, in 8255 lucem redditis. idem fortasse follasse de nobis dixerit aliquis; qui, etsi uera scribimus, digna dixerit aΙiq~s; uera scribimus, tamen atque atque indigna indigna referimus referimus et et elegantiarum elegantiarum expertes expertes indigestar indigestam et et rude rudem tarnen rn teximus historiam. alius olim inuentionibusBlondi Biondi nostrisque nostrisque lucem lucem dabit. dabit. texiinus historiar. ailus ohm follasse finasse inuentionibus mortuus est est Rome Rome pauper, pauper, ut ut philosophum decuit. familiar familiam bene bene institutarn institutam mortuus ρhποsορhum decuit. 8260 reliquit reliquitutriusque utriusque sexus. sexus. patrimonium, patrimonium, quod quod habuit habuit tenue, tenue, dotium dotium causa causa inter inter 8260 feminas diuisit. diuisit. masculis raasculis preter preter doctrinar doctrinambonosque bonosque mores mores nihil nihil reliquit; reliquit; id id fermas morienti sat fuit eius etatis etatis fillσs filios dimisisse, dimisisse, qui sibi sibi ipsis ipsis considere consulere possent. pissent. monienti 236. Sacrarium apostolicum uasis atque argenteis argentéis ac ac sacersacerSacrarium apostohcum uasis aureis atque dotaiibus indumentis mirifice aulea quoque quoque dotalibus mirifice decorami, decorauit. altaris ornamenta, omamenta, aulea 8265 ex auro mirandi opens operis coemit. coemit.suppeflectilem suppellectilem toto toto palatio palatio 8265 αurο contexta contexta mirandi necessari am magniflcentissirne magnificentissime comparatam duplicauittriplicauitque. triplicauitque. necessariam comparatam duplicault quas publice publice audiult, audiuit, ita ita respondit, respondit, ut ut dubium dubium esset esset Legationibus, quas eius an an eloquentiam eloquentiam magis magis adrnirere. admirere. si si quos quos esse esse in in urbe urbe sapientiam eius peregrinos existimatione dignos accepit, confestim eos missis xeniis peregrinos existimatione dignos accepit, confestim eis rissis xeniis 8270 honorauit. honorauit. nobiles nobiles domo domo sua sua extorres, extorres, qui qui ad ad se se uenerant, uenerant, benigne benigne 8270 confouit. pauperibus pauperibus Christi Christi largas largas elimosinas elimosinas dedit, dedit,rehigiosis religiosis rendimendiconfouit. nihil ad necessitatem necessitatem deesse deesse sustinuit. [148'] in in ecciesias ecclesias Irbis Vrbis cantibus nihil sustinuit. [148] 8257 8257

8259

8259 indigestam = = 0ν. Ov. M. 1,7 . mortuus: summis scalis ante indigestar Μ. 1,7. montuus:sepulchrum sepulchrur est Romae in sunimis Mariae in Aracoeli. ingressum ecclesiae S. Maniae

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

245

plurima dona contulit. in Patrimonio beati Petri plurimas ac munitissimas arces opportunis opportunis locis locis erexit. erexit. 237. Huius tarnen tamen tam tam admirabili, admirabili, tam tam expetende expetende pontificis pontificis uite uite non non 8275 8275 237. I{uius Stephanus* enim defuerunt insidiatores. insidiatores. Stephanas* defuerurit eriim Romanus, familia Porcaria, tenui censu, eques, eques, res res nouas nouas sepe sepe in in Irbe Vrbemohtus molitusacacpropterea proptereaBonorde Bononie censu, relegatus clam mde inde excedens* magnΙs magnis itirieribus itineribus Rimar Romam redut. rediit. conconrelegatus uocatisque mox amicis mentem suam exposait, turpe esse dictitans earn dictitaris uocatisque mox amicis mentem suar exposuit, turpe Vrbem, que totum totumsibi sibisubiecerit subiecerit orbem, orbem, nunc nunc sacerdotum sacerdotum imperio imperio 8280 8280 Irbern, que quos rectius rectius feminas quamuiros uirosquisque quisque appellauerit. appellauerit. uenisse uenisse se fermas quam subiacere; quos paratura patrie iugum excutere, factu facflem, facilem, si uiri paratum excutere, rem rem factu uiri fuerint. fuerint. Nicolaum pontificem celebri Epiphaniarum haud Epiphaniarum die in ede beati Petri sacra sacra facturum facturum haud magno negotio negotio comprehend'i comprehendi posse; posse; populum populum hbertatis libertatis amore, amore, quam quam proclamari opem audentibus audentibus daturum. daturum. ad ad co colligandum 8285 Π~gandυm 8285 ρrοclαmαr~~cum audierit, mox mix opern auream secum secum attulit attulit aa se se iampridem iampridem paratam, par at am, autem presulem catenam auream quam congregatis congregatis ostendit. ostendit. neque ncque erdm enim mox mox occidendum occidendumpresuiem presulemex exusu usu esse dicebat, dicebat, sed sed obseruaridum, obseruandum, donec donec Arcem* Sancti Sancii Angeli Angeli per per eum eum recuperarent. atque, atque, ut ut erat erat homo homo facundus, facundus, facile facile in sententiam in suam suar sententiam congregates traxit atque atque eo quodmopes, inopes, ere alieno grauatos 8290 congregatos grauatos et ob 8290 ei facilius, quid patrata scelera iudicium iudicium formidarites formidantes ad se uocauerat, uocauerat, quibus quibus nihil erat in patrata scelera pace sperandum. sperandum. sed sed presensit* presensit* insidias insidias Nicolaus Nicolaus missisque missisque militibus militibus comprehendi hominem iussit. jIll illi eum eum jam iam animi animo fractum fractura et et apud apud comprehendi horninem iussit. sorirern * in arca sororem* arca latentem latentem inuenerunt. inuenerunt. complices complices eius eius in in dimi, domo, qua qua conuenerant, expugnati captique quibus unus, unus, [1481 [148v] Baptista Baptista 8295 conuenerant, expugnati captique sunt; sunt; e quibus 8295 Sciarra, Sciai-ra, manu promptus et animo intrepido per medias pontificis cohortes effugit. Stephanus Stephanus in Arce Sancti Sancii Angeli, ahi alii in uiam gladio sibi aperiens effugit. Capitolio suspensi uitam finiere, atque ita pontifex maximus ingenti Capitilio suspensi uitam finiere. atque ita pontifex maximus ingenti periculo liberatus romane romane secHs sedis dignitatem seruauit. periculi liberatus digrdtatern imperiumque imperiumque seruauit. Stephanus W W 111,118 111,118 Stephanus Stephanus Porcarius, Porcarius, eques eques romanus, romanus, cum cum inter interlele- 8300 Stephanus 8300 gendum Romanorum historias hos reperisset fuisse exceHenti excelienti ingenio uiros, qui ad his reperisset rempublicam eorum augendam et cconsemandam, quosdam uero, uero, qui qui ad ad earn eam rempublicam comm augendam οnserυmdam, quosdam euertendam et et bonos ambiendum sese sese euertendam bonos quoque rebus spohandos spoliandos ac acVrbis Irbis dominium ambiendum accomodassent, tandem tandem ad ad illorum illorum imitationem, qui ambitiosi et cupidi habiti sunt, animum applicauit et et existimans existimans facile, facile, quod quod premeditatus premeditatus fuerat, fuerat, assequi, assequi, si si 8305 8305 arlimum applicauit copiosam adiungere posset, operarn operam dedit, dedit, ut ut dicendi dicendi pentus peritus copiosam sibi sibi multitudinem adkmgere fieret, non ignarus magnam esse uirn uim eloquentie, et et cum cum in in ma illa plurirnum plurimum ualeret, ualeret, semper sibi maxime cure fuit, ut ut quisque quosqueperditos, perditos, lasciuos, lasciuos, abiectos, abiectos, pauperes, pauperes, nouarum rerum rerum cupidos cupidos ac ac priscriptos proscriptossibi sibiamicitia amicitiaetetfarniliaritate familiaritate coulunctos coniunctos habere!, tanturnque tantumque effecit, effecit, quod multoshuiusce huiusce generis generis uiros uiros sequaces sequaces habuit. habuit. 8310 83io baberet, quid multis 8278 8278

8283

8283 Epiphaniarum: 6.1.1453. relegatus: a.a. 1447. 1447. relegatus: Epiphariiarum: 6.Ι.1453. orator qui M. Catone Catone finitur 'uir bonus dicendi dicendi peritus'. qui aa M. pentus'.

8306 8386

dicendi: cf. cf. Quint. Quint. 12.1,1: 12.1,1: Sit Sit dicendi:

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

246

Enee Siluli Siluii Piccolominei Piccolominei

cum uero animus homiriis hominis pluribus indiciis cepisset, presertim presertimex ex indiciis innotescere innotescere iam jar cepisset, seditione per eum eum in populo concitata, res etiam ad sanctissimum sanctissimum Nicolaum papam papar delata est, qui ut est humanissimus, pro pena premium tribuit. est omnium omniur humariissimus, tnb~t. constituit enim ei ex erario publico áureos annossinguιis, singulos, prouidit prouidit quoque quoque pro aureos trecentos in arios 8315 sua sapientiafutm'is futurispericulis; periculis; nam nam eum Bononie relegami ea lege, ut ut quaque quaque die 8315 sua sapientia Βonο~e relegauit 564 Stephanum Porcarium nosti, legato apostolico ibidem existenti se exhiberet. exhiberet. ib. ib. 564 Stephanur Porcarium fosti, se Porcium, Porcium, ut utnobilior nobilior haberetur, haberetur, uocari uocaricurabat. curabat.Nicolaus Nicolaus papa papa mix mox ut ut qui se assumptus fuit eum eum gubematorem gubematoremCampariie Campanie ordinault. ordinauit. Rome Rome preter domum domum et uineam nihil possidebat possidebat (13.11. (13.11.1453). HF 135Β 135B Stefanus Stefanus de de Porcariis, Porcariis, eques eques uinear nihil 1453). HF 8320 romaiius, roraanus,sorncitare sollicitareplebem plebem etetininlibertatem libertatemuocare uocarecepit, cepit,dicens dicensornnem omnem serser8320 uitutem turpem, fedissimar fedissimam autem, autem, que quepresbyteris presbyteris prestaretur, prestaretur, rogabatque rogabatque uitutem turpem, Romanos aliquid andere audere pro pro libertate. liberiate. W W 111,407 Stephanus, cognomento cognomento PorPor111,407 Stepharius, carius, relegatus pena appellari uoluit, uoluit, Porcius, eques romanus romanus Bononie Bonifie relegatus cai-ius, aut, ut ipse appellari capitis adiecta, si si ex ea urbe iriiussus iniussus abscederet, abscederet, clam clam domino domino legato legato aufugiens, aufugiens, 8325 urbem Romam ueste ingressus, apud apud sororem sororem Via Regule latitans 8325 urbem Rimar quarto quarto die mutata mutata ueste latitans in arca quadam clausus repertus fuerat repertus et captus captus est. consilium huius Porcii omnino ornino fuerat uniuersam Vrbem libertatis libertatis nomine nomine ad ad rem rem publicar publicaraexemplo exemple Veterum Veterum cacauniuersam Irbem pessendam concitare, nec uelle uelle posthac posthac Romanos Romanos ciues ciues sacerdotio sacerdotio parere. parere, fuit fuit mi illi socius Baptista quidam Sarra, ciuis quoque romanus, uir uir audax audax et uiolento animo. 8330 beri Porcius antequam furca supra supra turrim turrim arcis 8330 her~~ aritequam illucesceret mucesceret dies, furca ad dextram, dextrar, ai-cis erecta ad cum per pontem itur, laqueo alte interiit. ponter ad palatium palatiimi apostolicum apostohcur itiir, ~Ιte suspensus interiit. excedens 111,120 Stephanus Stephanus Bonifie Bononie se se fingit fingit grani graui morbo morbo teneri teneri promproinexcedens WVP 111,120 deque apud apud legatum legatura se seexcusaris excusans equum equumfortissimum fortissimuma.scen ascendit sicque Rimar Romam ~t sicque ante Epiphaniam sero applicuit. applicuit. Epiphaniar seri incognitus die louis ante 8335 Arcem 111,119 Ad Castrum Sancti Sancti Aiigeli, Angeli, quod 8335 Arcem WW111,119 Ad obtinendum obtinendum uero ueri Castrum quid suo uoto plurimum obsistere uidebatur, affirmat affirmât se mud illud cogitasse, ut papam papar ac Petrum de Noxeto, primum pontificis secretarium, ad ad presentiam presentiamcasteilani, castellani, qui qui Petri Petri gergerρrimιιm pontificis Nixeto, uinctos adducat, ut ut sic metu mortis mortis instantis instantis castellanus castellanus ipse Castrum manus est, uiiictos restituât, hulus huius autem autem sui sui cogitatus cogitatus ut ut maurern maiorem fidem fidem a.struat, astruat, certas certas catenas catenas restituat. 8340 deauratasostendit, ostendit,quibus quibus eos manibus uiricire uincire decreuit. decreuit. 8340 deauratas eis ante Castrum collo ac manibus presensit WW111,120 111,120 Diem Epiphanie, qua qua existimant existimant papar, papam, cardinales cardinales presensit Diem Epiphanie, ceterosque curie curie optimates optimates apud apud Sanctum Sanctum Petrum Petrum cinuenire, conuenirc, ad ad scelus scelus hoc hoc perpetrandumstatuunt. statuunt.aliqui aliquiLudouicum Ludouicum patriarchar patriarchamaquilegiensem aquilegiensemadeunt adeuntetet perpetrandur Ecclesietractari tractariaperiunt; aperiunt; ahi uero quiddam aduersus statura statur Ecciesie ueri non patriarche, sed 8345 firmanocardinali cardinali hec hec detecta referunt. referunt. mud illud taren tamencommunius communius est ambobus rem 8345 firmano detectara fuisse. detectar sororem 111,121 In domunculam subterraneamuicine uicinecuiusdam cuiusdam paupercule paupercule sororem WW111,121 domuncular subterraneam recepii, sed sed postea postea timore, fare fameetetfrigore frigorepulsus pulsus in in sinns sororisdomum domumdiuentit. diuertit. se recepit. arcamingressus ingressus intna intra uestes se recludi reciudi passus est. qui domum inquirebant arcar uestessororis sinns se dimum inquirebarit 8350 illum iliumin in ea ea latentem extrahunt. extrahunt. cf. cf. Comm. Comm.275,17; 275,17;305 305,28. 8350 ‚28. 238. Felix Felix pontifex pontifex et et omnium omnium iudicio iudicio beatissimus, beatissimus, nisi nisi ei eo sedente sedente 238. Turei, ut ut ante ante diximus, diximus, Constantinopolim Constantinopolim expugnassent, expugnassent, chnistianorum christianorum Turci, 8317 8317

8325 8325 nobilior: infra infra 8323: 8323: (Marcus) (Marcus) Porcius Porcius (Cato). Regola, nobilior: Regule: Via di S. Paolo alla Regola, 8331 8334 8331 8334 Rione VII. ipse ipse domum suspensus: 9.1.1453. louis: 9.Ι.1453. Rione domurn habuit habuit in hodierna hodierna Via Ceste. suspensus: 8337 8345 8352 8345 5 Ian. lem. Noxeto: i. v. 3397. 3397. firmano: Dominicus Dominicus Capranica. Capranica. ante; i. v. 2152. 2152. fIrmano: 5 8337 Noxeto: 8357 ante:

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa

247

desidie ignauie memoriale perpetuum. accessit accessit et ailud, aliud, quod non desidie atque ignaule quid nm imminuit, nam cum pacis Italie, parum eius gloriam gloriar imminuit. ΙtalΙe, que turn uehementer ferro uastabatur et igne, igne, ipse ipse repertor repertor et arbiter arbiter concordi partium uoto uoto 8355 8355 delectus esset, esset, dur dum diem diem ex die die in in deliberatimnem deliberationem ducit, suspectus suspectus esse esse Francisco Sfortie, jam iam Mediolariensium Mediolanensium principi, principi, ac ac Venetis Veneris cepit, cepit, tamtamFranciscm quam earn earn sententiam sententiam promere promerenmπet, nollet, que que alus aliis pacer, pacem, Ecciesie Ecclesie bellum bell= allatura quam rem rem intercedente intercedente Simonetto* Simonetto* monachm, monacho, aliatura uideretur. ulderetur. ob ib quam Ordinis heremitarum SanctiAugustiril Augustiniprofessore, professore,mbscuri obscuriantea anteanmmiriis nominis et 8360 heremitarum &mcti 8360 prorsus ignmti, ignoti, sed sed uite uiteintegritate integritateprmbato, probato, Veneti Veneti cum cum Francisci Francisco duce duce prorsus se concordie concordie leges leges clixere, dixere, prestituta die, intra intra quam quam conuenientes inter se prestituta die, bello socii socii pacer pacemratam ratamhaberent. haberent. uisum uisum est id omnibus monstri simile: belli ιd onmibus humilem et incognitum incognitum monachum monachum Italiam Italiani pacauisse. pacauisse. sed sed recusante recusante humilem Alfonso pacem, que se inscio dieta erat, uanam Nicolaus, que de se se 8365 esse Nicolaus, 8365 Alfonso pacer, que dicta que habita fuerat, suspicionem suspicionem ostendit missi misso ad ad Alfonsum Alfonsum legato legato Dominico Dominico Sánete Crucis Crucis cardinali, prudentia prudentia singulari singulari et uite uite integritate integritate conspicuo. Sancte r Ι49] [149 ] qui qui cum cum Caietam, Caietam, deinde deinde Neapolim Neapolim peruenisset, peruenisset, interuenientibus interuenientibus differentiisque omnibus omnibus tamquam tamquamex ex Venetorum et et aliarum aliarum partium partium legatis differentiisque suasit, sed fedus in annos 8370 integro discussis Alfonso regi non solum solum pacem pacer suasit, arios 8370 quinqué et uiginti inter omnes cuius romanus romanus quinque ornes Italie Ιtalιe potentatus percussit, cuius conseruator et et iudex iudex dictus dictus est. pontifex et consemator [

Simonetto Comm. Comm. 197,9 197,9 Pax Laude clam tractata Symonetto, boni Simonetto tractata est arbitro Symonetto, nominis monacho. 239. Sed Sed cum cum doloribus doloribus artheticis artheticis per oomnem fermepontificatum pontificatum 8375 8375 ιτmem ferre suum Nicolaus Nicolaus uehementer magisoppriopprisuum uehementerlaborasset, laborasset,inindies diesmagis ragis ac ragis nec jar iamamplius ampliusmortalem mortalempoHutumque pollutumque comitatum comitatumcandidior candidior meretur, nec decessit*. ab anima dignaretur, dignaretur, e uita uita decessit*. ab em, eo, que que mihi mihi pontifex pontifex Eugerdus Eugenius anima munera conifirmata* surit, muñera** crediderat, sunt, sed amplius amplius pontificalis crediderat, non solum confirmata* primumecciesia, ecclesia, deinde senensis commissa. 8380 8380 dignitas adiecta tergestinaque tergestinaque primmn decessit W11,223 11,223 Fuit Nicolaus Nicolaus ex oppido oppido Sarezarie Sarezane oriumius, oriundus, statura statura breuis, breuis, decessit W ingenio uelox, uelox, memoria memoria tenaci, tenaci, facundia facundia mediocri mediocri et et celeri; celeri; artibus artibus liberalibus liberalibus ingenio imbutus, dialectica dialéctica maxime iinbutus, maxime callens, in theologia theologia profundus, profundus, in disputando contus et sed impatiens uerborum uerborum aduersarii. aduersarii. historias historias inanes omnes calluit, calluit, in in medicinis medicinis subtilis, sed non indoctus. curar curam rei farniliaris familiaris maxime dilexit. architectus architectus mirificus. mirificus. familiar familiam 8385 8385 multis affecit affecit iurgiis, celer ad iracundiam, sed splendide uestiuit pauitque pauitque bene, sed multis mox penituit. penituit. egentibus egentibus subueriit, subuenit, egrotos egrotos diligenter diligenter curauit. uerax uerax in sermone, sermone, mix nulli pepercit aut indocte indocte loquenti. loquenti. nirriium nimium de se credidit credidit et et omniia omnia per per se se nuili pepercit mentienti mentienti aut omatas uoluit. nibiJ nihil fieri bene putauit, putauit, riisi nisi interesset. libros nitidos nítidos et uestes omatas facere uoluit. amico amicus fuit, fuit, sed sed nulli nulli nunquam iratus fuit. fuit, iiiiuriarum iniuriarum neque neque 8390 8390 amauit. amico nunquar non iratus 8378 8378

decessit: 24.111.1455. 24.III. 1455. decessit:

8380 8380

tergestina: 19. 19.IV. 1447. v. 7882. senensis: 23.1Χ.1450. 23.IX. 1450. tergestiorn: Ν.1447. i. 7882.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

248

Piccolominei Enee Siluii Piccolominei

ncque oblitus oblitus est. est. HF HF 137Β 137B Fuit Fuit corpore corpore paruo, paruo, sed sed animo animo maximo. máximo, ex ex ultor neque Lucanis originem Sarezanam honestis honestis ortus ortus parentibus parentibus Lucanis origiriem duxit, duxit, quamuis quamuis apud apud Sarezanam pueritiam egerit. egerit. Se Senis litterarum studio incubuit. in ciuitate ciuitate parisiensi parisiènsi ~s ac Bononie Bonifie litterarum pueritiam magistratum theologie theologie suscepit. suscepit. iii in disputationibus disputationibus et et subtilis subtilis et et uehemens uehemens fuit. fuit. 8395 nullum ei genus litterarum incognitum. historias maxime calluit. ingenium ei uelox 8395 nullum litterarum incoguitum. maxime cailuit. et memoria memoria tenax. tenax. quid quod raro raro concurrit, concurrit, in in disputatiombus disputationibus Grecorum Grecorum magnum magnum nomen assecutus assecutus est. quantum uero animo ualeret et quam uastus uastus sit sit eius animus, fornen aut celerius celerius aut aut ssplendidius edificia monstrant, monstrarit, que nemo femo aut magnificentius aut ρΙendi~us quam eum constructi construed nulli priscorumoperum operum uel uel ipse edificauit; nam turres et muri per emn nul priscorum 8400 arte arte uel magnitudine cedunt. diuina diuinasepe sepe et libenter ad hec hec nonnihil nonnihil mali 8400 magnitudine cedunt. hbenter celebrauit. celebrault. ad nam sibi sibi nimium nimium credit credit neque ncque facile facile alienum alienum consilium consilium sequebatur. sequebatur. in in erat; nam pontificatu mox podagram et et artheticam artheticam incidit, incidit, cuius cuius ante antefuerat fueratexpers. expers. pontificatu mix podagram cardinalatum ascenderet, ascenderei, erga erga in inferiores elatus fuit, fuit, ergo ergo superiires superiores priusquam cardinalatum feriores elatus Comm.85,15 85,15 (Nicolaus) (Nicolaus) multis clarus felixque felixque humillimus. Comm. muftis et magnis operibus ciarιis 8405 fuit, fuit,uerum uerumconstantinopolitana constantìnopolitanadade cladeinfelix, infelix, que que in suum suum incideris incidens pontificatum 8405 nomini eius fedam inmudt inunxit notar. notam. quam quam dur dumcurat curatabolere, abolere,arteticis arteticisdolonbus doloribus nomini inuadentibus extinguitur, et et cum cum ei eo ingentia in Turcos cepta uniuersum corpus inuadentibus 11,145 Nicilaus Nicolaus quintus quintus omatissime ornatìssime scribit et antecessoris corruerunt. W antecessiris sui similis W 11,145 Eugenii quarti. uirtus fuit Eugenii 8410 8410

Carmen 124 124 Hic sita sunt quinti Nicolai antistitis ossa, aurea qui dederat sécula, Roma, tibi. dederat secula, Consilio illustris, uirtute illustrior omm omni consilio mustris, illustrior exeoluit doctos doctior doctior iiie ille uiros. uiros. excoluit abstulit quo schisma infecerat orbem, abstuuit errorem, errorem, quo menia, tempia, templa, domos. domos, restituit muros, meula, statuit sua sacra turn Bernardino statuut sacra senensi, celebrai, dur celebrat. sancta iubilei tempora temp Ιra dum cinxit honore caput Federici et et coniugis coniugis aureo, ciiudt res italas Ítalas icto federe composuit. attica romana complura uolumina lingua prodidit. en tumulo fundite thura thura sacro. turulo fundite

8415 8415

8420 8420

muñera Comm. 65,25 65,25 Nicolaus ut edes Sancti Petri prirnum primum ascendit, ascendit, Enea ad munera Comm. se accersito secretariatum secretariatum ei ei subdiaconaturnque subdiaconatumque conflrmauit confirmauit atque atque in in die die co cose accersito 8425 ronationis ante crucem deferendamcomrnisit. commisit. post post dies 8425 ronatiois ante se se crucem deferendam dies uiginti uiginticertum certur nuntium de morte morte pontificis pontificis tergestirii tergestini Nicolaus Nicolaus accepit, accepit, Eneam Eneam episcopum episcopum tergestinum tergestinum pronuntiauit. 8408 8408

omatissime: WII, 145; Quamuis raro scribere principem tarnen est, ornatissime: W II, 145: priricipem oporteat, oporteat, cauendum tamen dumscribit, scribit, ne ne muscarum muscarum lituras, lituras, sed margaritas margaritas potius potius pingere uideatur. uideatur. que que res Aiphonsi Alphonsi dur regis laudes nonnihil litteris, que que de curia curia scribuxitur scribuntur sua, proprium proprium fornen nomen nonnihil obnubilât, obnubilat, dum dur litteris, 8411 adiiciens serpentes figure' figuret an an Htteras litteras ignoratur. ignoratur. cf. W W III, III, 100; 100; 475. 475. Hic Hic sqq. i. v. Cum. Carm. ad~cieΠs sqq. 124 11. 124 et et tab. 11.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

249

confirmata WW11,258 11,258 Quia Quia confirmationem confirmationem gestorum gestorum Eugenii Eugenii petiueramus petiueramus confirmata 'Ego' inquit inquit 'que 'que cum cum natione natìone germanica germanica meus meus antecessor antecessor fecit, fecit, non non solum solum confirmareque uolo, uolo, sed sed exequi exequi ac manutenere omnia, nimis, ut ut mihi mihi 8430 8430 approbare confirmareque in-mia. riimis, uidetur, romani romani pontifices pontífices fimbrias suas extenderunt, qui qui nihil iurisdictionis uldetur, iurisdictionis ceteris episcopis reliquerunt. nobis nobis sententia sententia est in partem partem sohcitudinis solicitudinis qui uocati uocati stint sunt episcopis spoliare. sic enim iurisdictionem nostram nos denique episcopos suo iure jure minime spillare, seruaturos speramus, speramus, si si non non usurpauerimus usurpauerimus aliena.' aliena.' rogauitque rogauitque nos, nos, ut ut ad ad sematuros facturus erat. 8435 coronationem suam sum maneremus, quam in dominica Letare facturus 8435 240. Calistus 111* III* post beati Petri Petri cathedram cathedram obtinuit, obtinuit, natione natione 240. Calistus post eum beati regno Valentie nobili genere natus, urius unus omnium, qui suo Hispanus, ex regno scientiam im iuris eminentissimus et et qui qui consilium consilium tempore scientiam -is profiterentur, profiterentur, eminentissimus annis presederat, illiusque artes ac cautiones regis Alfonsi, Mfonsi, in quo multis multis armΙs presederat, iRiusque cautiones pre is ut primum primum pontificatus pontificatus apicem apicem adeptus adeptusest, est, mix mox animum animum ad ad 8440 se ferret, ferret. is 8440 conuertit uotumque uouit ad eam delendam Turcorum Turcorum et legem leger et gentem gentem conuertit uotumque uouit ad earn rem so]lerrme. sollemne. misit am, in in Orientem rem misit in in Galli Gailiam, inGermaniam, Germaniam, in Hungariam, Hungariam, in Orienter legatos primarios sánete romane ecclesie cardinales, e quibus nullus adhuc sancte romane Alanum* rediit. Alanum* tamen Sánete Praxedis, Práxedis, magτιo magno ingenio uirum, redut. tarn en cardinalem Sancte uirurn, naualia, 8445 8445 et animo securo et potenti, propediem e Gallia Galliareuersurum reuersururn putant. putarit. naualia, v [1491] quodaritea antea inauditurn inauditum fuerat, fuerat, Rome Rome constituit; triremes triremes [149 ] quamplures quid ripam Tiberis Tiberis in in ciultate ciuitate leonina leonina parauit, parauit, armauit, armauit, in in Turcos Turcos misit. misit. ad riparn comitem lacobum PicininumSenensibus, Senensibus, ut ut dictum est, armis insυltεmtem insultantem conter lacoburn Picininum repressi!, regi regi Alfonso Alfonso querenti misso milite suo repressit. querenti ex eo, ei, quo pacto inuicem 'Regna sua' respondit respondit 'ipse regat; mihi mihi summi summi apostolatus apostolatus 8450 8450 uicturi essent, 'Regna gubemationem relinquat.' multis de de rebus rebusdissensiones dissensiones gubemationem relinquat. ' ueras ueras eorum muftis magna pars pars ΙtalΙe Italie simulatas simulatas confictasque confictasque credidit; credidit; qui qui lIdern fidem dedere dedere magna ;:ilij Calistum, contentioni alii Calisturn, alii αlii Alfonsum, Alfonsmn, alii aluutrumque utrumque accusauere, quorum alter regem, sub quo natus esset, alter summum sacerdotem, cui tamquam tamquarn uicario Dei parendum est, est, ferre ferre non posset. 8455 8455 Calistus Comm. 86,14 86,14 Is fuit fuit Alfonsus Alfonsus car~naΙ~s cardinalis Sanctorum Sanctorum Quatuor Quatuor CoCoCalistus Comm. ronatomm, natione Hispanus Hispanus ex ciuitate Valentia nobili nobili loco natus, scientia scientia inris iuris rinatorurn, natione eminentissimus et multarum rerum rerum experientia experientia preditus, preditus, uerum uerum serio senio grauis grauis ac ac propemodum decrepitus; decrepitus; nam nam septuagesimum septuagesimum annum annum transcenderat. transcenderat. i. v. tab. tab. 3. Alanum Comm. Comm. 243,4 243,4 Alanus Alanus cardinalis cardinalis auinionensis auinionensis a a Calisti Calisto missus missus in in 8460 Alanum 8460 Galliam de latere legatus, legatus, ut ut opern opem aduersus aduersus Turcos Turcos ex gente Francorum Francorum peteret, peteret, Gailiam Carolo rege decimam clero imposuit et indulgentias publicauit publicauit his, bis, qui indulgente Cαrοlο manus adiutrices adiutrices pro pro defensione defensione retigionis religionis porrigerent. corrasit corrasit ei eo pacto pacto ulm uim magnam aureorumsedecim sedecimm milia magnam pecunie: aureorurn Rhodiensibus misit, triremes quatuor et Ιfia Rhodiensibus uiginti Auenionem construxit. construxit. ex ex auro, quid quod supererat, supererai, admodum ditatus 8465 8465 uiginti apud Auenionem admodur ditatus 8435

8436 8440 Letare: i.e. i.e. quarta Quadragesimae, 19.III. 1447. cathedram: 8. S.IV. 1455. mox Quadragesimae, 19.111.1447. TM36 cathedram: mοχ Ν.1455. 8442 8442 Comm. 86,25. 86,25. sollemne: die die 29.1/1.1456 29.VI. 1456 bullam contra Turcos Turcos publicauit, in in qua qua = Comm. soliemrie: bullar cintra 8443 8443 iussit, ut ut hira hora meridiana campanae pulsarentur; pulsarentur; quae quae consuetudo consuetudeadhuc adhucuiget. uiget. lele8448 8448 gatos: i. v. HF HF 460Α. 460A. 7491. i. 7491. dictum: v.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

250

Enee Sikiii Siluii Piccolominei Piccolominei

sibi reglar regiamapparault, apparauit,Calisti Calistonibil nihil tradidit tradidit nec nec reuersus reuersus est est mo ilio suppellectilem sibi 764,34 Iommes Ioannes Andegauie, Renati filius, filius, nauigia, nauigia, que que cardinalis cardinalis uiuente. ih. ib. 764,34 Αndega~e, Renati auinionensis sacra sacra pecunia pecunia contra contra Turcos Turcos in in Rhodano Rhodano comparauerat, comparauerat, sibi sibi ararauiriionensis ripuerat et iristructa instructa classe aduersus christianos christianos in in regnum regnum Sicme Sicilie duxerat, atque duxerat, atque 8470 Italiani, que pace gaudebat, be bello 481,25 (Alanus) 8470 Itaham, πο infestauerat. ih. ib. 481,25 (Alanus) edes edes habitauit habitauit in in Campo Florum, in loco loco Magni Magni Pompei Pompei Genium Genium fuisse fuisse commemorant; commémorant; nunc nunc Campo Florum, quo in Vrsinorum sunt. ib. 99,30 Alanus auinionensis, homo homo audax audax ac ac Vrsiriorum palatia sunt. ib. 99,30 Marius cardinalis auinionensis, uenalis. ib. 478,27 Nec Alano Práxedis cardinali non difficile fuit molem ib. 478,27 Mario Sánete Saucte Praxedis moler sui sui pingui, v. tab. 8. 8. corporis ferre, ferre, homini horr Ι magno et multo abdomine pinguΙ. i. tab. 241. Bis Bis cardinales cardinales aa Calisti Calisto creati creati sunt: sunt: primo primo tres*, tres*, ex ex quis quis duo duo nepotes fuere, quorum quorum etsi etsi fuit fuit etas etas aliquanto aliquanto minor minor quam quam tanta tanta nepotes eius fuere, dignitas uideretur doctrina tamen morum dignitas ulderetur exposcere, doctrina tarnen et circumspectio et morum Iacobus* suauitas id honoris haud iniuria consecuta censetur; tertius fuit lacobus" de suauitas hand injuria consecuta censetur; tertius fuit in quo quo ea modestia, Portugalia regio regio sanguine natus, natus, in modestia, ea grauitas, granitas, id acumen acumen 8480 ingenii, id id studium litterarum, is amor uirtutis emicuit ut, quamuis iuuenis 8480 ingenii, adhuc, tardius tarnen tamen opinione opinione omnium omnium ad ad earn earn dignitatem dignitatem ascenderit. ascenderit. adhuc, secundo loco sex assumpti assumpti sunt surit haud hand profecto indigni, si me* unum demas, tanto munere; muñere; meo meo tarnen tamen iudicio iudicionUHi nulli dignius id honoris obuenit quarn quam zarnorensi*, ciuihs Ioanni episcopo zamorensi*, ciuilis sapientie cognitione sublimis, qui uno banni episcopo 8485 de quadraginta quadraginta annis annis romarrnrn romanam secutus secutus cunar curiam per per omriia omnia ferme officia officia 8485 castus innoxiusque transierat. cancellariam uero, que a tempore Nicolai irinoxiusque transierat. cancetlariar uero, que tempore Nicolai uacauerat, Calistus Calistus nepoti nepoti suo Sancti Sancii Nicolai in Carcere Tulliano cardinali cardinali uacauerat, r ac Marchie legato legato commisit. commisit. germa[150'jnum germa[150 ]num eius eiusPetrum PetrumBorgiarn, Borgiam, ac Marchie egregia spe atque ecclesiastice militie ducem exin atque indole iuuenem, iuuenem, ecciesiastice ducem prefecit; exin 8490 prefecturarn prefecturam Irbis Vrbis ei ei commisit. commisit. Ludouico Ludouico cardinali cardinali Sanctorum Quatuor 8490 Sanctorur Quatuor et ipsi ipsiquoque quoquenepoti, nepoti,legationem legationembononiensem bononiensemdemaridemanCoronatorum, et dauit. 8475 8475

8495 8495

8500 8500

tres Comm. 88,13 88,13 Tres cardinales cardinales creati creati sunt, sunt, quorum quorum duo duo nepotes nepotes pape pape tres Comm. fuerunt: Ludouicus Sanctorum Sanctorum Quatuor Quatuor Coronatorum Coronatorum presbyter, presbyter, et et Rodericus Rodericus fuenrnt: Ludouicus Sancii eiusdem ordinis lacobus lacobus Sancti Sancti Eustachii Eustachiiex ex regia Sancti Nicolai diaconus, et tertius eiusdem Portugallensium domo natus, quamuisindolis indolis optime, ut non ab re natus, iuuenes iuuenes omnes, ornes, quarnuis ioco dixerint aiiqui aliqui uix almos annos tres cardinales natos, qui urn uni sufficerent. sufficerent. lacobus W W11,256 11,256 Cardirialis Cardinalis portugailensis portugallensis est est uoce uoce quam quam cruribus cruribus ac ac tibiis tibiis lacobus robustior et lingua quam corpore corpore agilior. agilior. me 00765B unquamcardinales cardinales egrius egrius quam nos collegium intrauere; melO 765Β Nulli Nul unquam intrauere; iam jar enim mbigo obduxerat, ut uerti uerti ostium et aperiri non posset. posset, arietibus arietibus rubigo cardines ita obduxerat, et orni omnimachinarum machinarum genere genere usus usus est estCalixtus Calixtus pontifex, pontifex, ut utualuas ualuas aperiret aperiret (26.XII.1455). (26.Χ11.1455). 8471 8471

8475

Genium: Theatrum. Theatrum. Mila, lacobus Infans de Portugallia, Portugallia, Genium: 8475 tres: tres: Ludouicus Ludoicus Ioannes barres Mila, lacobus Infaiis 8482 8482 sex: Rodericus Lanzol-Borja. Lanzol-Boija. 17.1Χ.1456; 17.IX.1456; post post Alexander Alexander ΝΙ VI papa. papa. sex: Raynaldus Raynaldus Pi Pi-scicellus, Ioannes de Mella, sciceilus, boamies iella, Ioannes barres de Castilione, Aeneas Siluius Siluius de Piccolominibus, Piccolomirilbus, lacobus lacobus 8489 8489 prefecit: Tebaldi, Ricardus Ricardus Oliuerii Oliuerii de Longueil. Longueil. 17X11. 17.XII. 1456. prefecit; a. 1456. 1456.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa

251

zamorensi Comm. Comm. 88,7 88,7 haires Ioaimes Zamorensis Zamorensis 'lam 'lam tandem' tandem' iiiquit inquit 'assecutus 'assecutus zamorensi sum, quod annis uno de quadraginta expectaui anxius.' ib. 93,12 Zamorensis, 8505 sum, quid amds uno de quadraginta expectaui anxius. ' ib. 93,12 Zamorensis, 8505 natione Hispanus, scientia iuris excelienti, qui annis uno de quadraginta in natione Hispanus, scientia iuris excelleriti, qui armΙs uno de quadraginta in muneribus curie prudenter prudenter casteque casteque fuerat fuerat obuersatus. obuersatus. 242. Vincentium natione Hispanum Hispanum et etOsmundum OsmundumAnglicum Anglicum mimiVincentium natione raculorum fama fama illustres illustres inter inter sanctos sanctos redegit. redegit. legatos legatos in in Scytbiam, Scythiam, in in Persidem, in Ethiopiam Ethiopiam misit, misit, qui qui christiarios christianos per per Orienter Orientem in in fide fide ssio 8510 Persidem, continerent aduersus rehgiouis religionis hostes hostes arrnarent. armarent.Scariderbecliio Scanderbechio in in continerent et aduersus Albania Greciam Turcorum Turcorum bello bello laborantibus laborantibus pepeAlbania multisque multisque aliis alus per Greciam cuniaria instituit et Trarisfiguratioriis Dominice Domirdce festum festum instituit curiiaria subsidia largitus est. Transfigurationis celebran publice publice iussit. iussit. assumptionem* suar, suam,priusquam priusquam pontifex pontifex mamacelebrαr~~ ximus eligeretur, pluribus annis predixit; cladem quoque, quam Turci apud 85 is dader quoque, quam Turci apud 8515 eligeretur, pluribus armis Albana in Hrmgaria Hungaria sustinuere, sustinuere, antequam fieret, fieret, uaticinatus uaticinatus est. est. nuric nunc Albar in futuris multa et magna promittit; que diuina diurna pietas non abnuat quoque de futunis uelim. uellm. assumptionem Comm. 86,18 86,18 Etsi Etsi ante ante aiiquot aliquot annos annos et et uacante uacante turn tum sede sede assumptionem Comm. apostolica suarn suam assurnptionem assumptionem ferme ferme omnibus omnibus predixisset predixisset seque seque proculdubio proculdubio apostolica futurum pontificem maximum nullius tamen se traxerat traxerat futurum maximum affirmasset, nuilius tarnen opinionem ad se et delyrare potius more moreserrnrn senum existirnabatur. existimabatur. sed fuit eius uaticinium uerax, quid quod delyrare potius narrabat, sue suenatioriis nationis homme homine jam iam defuncto, quer quem a beato Vincentio se habuisse narrabat, postea inter sanctos sanctos Christi Christi confessores confessores retulit. retulit.

8520 8520

Taliadotio*, qui e prosapia 243. Mortuo Ioanne 8525 prosapiaVrsinorum Irsinorur fuit, 8525 banne comité dimite Taliacotio", cum mascula ei hereditatemeius eius propinquitatis propinquitatis ei soboles sibiles nulla esset, esset, Vrsini Irsiril hereditatem iure ad se se traxerunt. traxerunt. id id egre tuut tulit comes Buersus, Euersus, cuius cuius filio filio nupta esset jure ad unica filia, uentum uentum est est ad ad arιna. arma. Columnenses Columnenses conti cornitiEuerso Euerso unica Ioannis loarιis flua. auxilium prebuere.deinde deindehortante boriantepontifice pontífice Prosper* cardinalis, Martini auxiliur prebuere. V Romani Romani quondam quondam sapientissimi sapientissimi et et felicissimi felicissimi pape pape nepis, nepos, eius eius gentis gentis 8530 8530 Ν honoratissimus honoratissimus et et litterarum Htterarum studio studio late late clarus, clarus, cognationem dognationemsuam suar bello subtraxit. inter inter Irsinos Vrsinos et et Euersur Euersumusque usquehodie hodieimpacate impacate durant durant iniiniIrsinorum micitie. Ioannis et Pau]i Pauli cardinalis, illustris cardinaiis, illustr Ιs Vrsinorum micitie. Latinus Latinus Sanctorum Sanctorur Iormnis v familie princeps, in[150 ]genio, genio, iuris inris scientia et animo, qui princeps, dexterrimo dexterriro uir [fir in[ 150"] curet, para paruadespiciat, despiciat,insignis, insignis, ex ex Irbe Vrbeprofectus profectus ad adoppida oppida sua sua 8535 8535 alta curet, 8513 8513 instituit: 29.VI.1455. instituit: 22.V11.1456 22.VII. 1456 propter 1455. propter ad Albam Albar de Turcis reportatam redegit: 29.11. 8514 8529 8514 celebrari: 8529 uictoriam: v. Prosper; HP 136Α: 136A: Major Maior celebran: die 6~~Aug. v. i. 4194. Prosper: HF i. 773, 2197. pars (cardinalium) (cardinalium) Prosperum de Columna etigebat, eligebat, uirum uirum nobilem nobilem et uirtute prestantem, sed sed huic buie Irsiriorum Vrsinorum amici amici et et Veneti Veneti duo duo aduersabantur. aduersabantur. inter inter alus, alios, qui qui plures plures uoces uoces pater et doctrina doctrina plenus, et Ioannes bannes habuerunt, fueruntDominicus Dominicuscardinalis cardinalisflrmanus, firmanus,grauis grauis pater habuerunt, fuerunt 8530 felicissimi: cardinalis portugailensis, letus letus et et iucundus iucundus homo. homo. 8530 felicissimi: in in monumento monumento se se-cardinalis portugallensis, i. pulchrali, Ioannis, laudatur tamquam tamquam 'temporum suorum felicitas', v. puichrali, quod quid est in basilica S. Ιoam~s, 61 et Vir. tab.10; 10;supra supra342. 342. Carm. 61 hr. tab. 8309 8509

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Enee Siluii Piccolominei Piccolominei

252

concessit, tamquam tamquam Rome Rome non se se satis satis tutum tutum existimaret, existimaret, siue siue comitis comitis concessit, insidias ueritus, nec reuocatus reuocatus in iiisidias ueritus, siue pontificis indignatione commotus; nec hanc usque diem reuerti uoluit. uoluit. hεmc Taliacotio W W Ι.1.1,539 Qui Irsini Vrsini sint, sint, et et qui Taglacozi, Taglacozi, nemo est qui qui nesciat neseiat Taliacotio Ι ,539 Qui femo est 8540 Italorum, que domus Ausonia tota iulustris illustris habetur. 8540 Italorum, Αυsο~a tota Prosper W 11,222 11,222 {Eugenio mortuo) plaeuit Mineruam conclaue conclaue haben. haberi. Prosper W (Eugenio mortuo) placuit apud Mirieruam diuisi surit: sunt: erat erat eniin enim factio factio columnensis columnensis et factio factio ursma. ursina, sed sed cardinales bifariam diuisi columnensis ualidior ualidior erat erat ideoque ideoque multi multi erarit, erant, qui qui cardinalem cardinalem de de Columna Columna columnensis eligebant. superabat omnes ib. 11,223 11,223 {Prosper 'Ciuis romanus' ornes Prosper, Prosper. ib. (Prosper Columna) Columna) 'Ciuls romarius' 8545 inquit Morinensis Morinensis 'est 'est nobmssimus, nobilissimus, Martini Martini quondam pape nepos. fue nolitetimere, timere, 8545 inq~t uidetis?quis quis eo ei consultum sit optime ecclesie, quin sub eo ecclesie. nunquid nunquid mansuetudinem mansuetudinem uidetis? ei benignior uidetis, nulla be~gniοr est? quis moribus minibus facilior? faciliir? angeli uitam in humano corpore corpore uidetis, iactantia est, nulla elatio. perhberalis perliberalis est et oculatus, omnes hunc diligunt. nullum iactaiitia iculatus, inities unquam offendit. offendi!. fittere littere in in ei eo simt: sunt: imnes omnes hic hie partes partes habet, habet, quas quas pontificis pontificis hic unquam 8550 dignitas dignitasrequirit.' requirit.' ib. 111,115 Cardinalis Cardinalis de honesti atque atque ameni ameni 8550 ib. 111,115 de Columpna, Cilumpna, uir air hinesti ingenii ac uerus ib. 11,256 11,256 Communis uerus elegantiarum cultor, cultor. ib. Cimmuriis opinio opinii fuit Prosperum de Columna summum pontificium pontificium adipisci. adipisci. sed sed prouerbium prouerbium Romanirum Romanorum est Exire Exire Cilumna cardinalem, pontifex intrat intrat conclaue. conclaue. sic sic jill illi obuenit. obuenit. sed sed uir uir magnanimus magnanimus cardinalem, qui qui pontifex altique cirdis cordis etiam etiam summum pintificium pontificium spemere spernere potuit. Comm.690,26 690,26 Obut Obiit attique pituit. Comm. 8555 Prosper Sancii Vellus Aureum 8555 Sancti Georgii Geirgil ad Vellus Aureum diaconus diacirius cardinalis, cardinalis, columnensis cilumnensis familie Martini quondam Ν V nepos, miti miti uir ingenio, ingenio, litterarum cultor et quer quem htterarum cultor princeps, Martini nemo potuisset potuisset non non amare, amare, nisi nisi plus plus equo equo Gibeilinarum Gibellinarum partium partium studiosis studiosis auaufemo scultasset matrisque sororis,illaudatarum illaudatarumfeminarum, feminarum,nimis nimis&equenter frequenter scultasset matnsque atque atque sinns, Consilia, in monte, qui Lariarius Larianus dicitur dicitur imminetque imminetqueVelitnis Velitris et uniuerse uniuerse audisset consitia. 8560 campariie Campanie dοminαr~~ dominan uidetur, uidetur, arcem edificare cepit cepit neque ncque cessauit cessauit prohibente prohibente 8560 arcer edificare pontífice nouum pontifice niuum opus erigi, erigi. que res antea dilectum extra gratiam Pii Pil posuit. posuit. creuere creuere et prope prope ad adexperimentum experimentum quid quid quisque quisque posset posset uentum, uentum, cum cum contentiones et cardinalis edificium fluet nollet infectum infectum dimittere, dimitiere, pontifex pontifex haud haud pati pati posset posset opus opus cardi]:lalis surgere, languit languit mterea interea cardinalis, cardinalis, languorem languorem menor meror adauxit adauxit ab ab animo animo tristi tristi surgere. 8565 manans. manans.hinc hinc atque atque iride inde pendens expirauit. expirauit. luxere luxere Romani Romani cum eum fere fere ornes omnes et 8565 sequunturexteri, exteri, nec Pius eius mortem non acerbe tuut, tulit, cardinales et qui cunar sequimtur 'j~ d curiam memor antique beneuolentie, quamuisin infine fine paululum paululumcontentionis contentionisintercessisset. intercessisset. beneuolentie, quamuis memir mala Consilia consilia damnauit damnauit Pius, hominem semper dilexit. WLI,308 W 1.1,308 A Α reuerendissimo reuereridissimo domino cardinali de Columna exemplar (Politicorum {Politicorum Aristotelis) Aristotelis) habui, et et scripscrip8570 tirer torem satis eruditum eruditum inueni, inueni, qui celeriter, ut fidem dedit, opus opus hoc hoc absoluet. absoluet. enit erit 8570 autem fiber liber hic proptcrea quod scriptorem nondum nondum habere habere potui, qui in autem bic in papiro, pnopterea quid scniptorem littera et co eo tempore, quo quo conueniret conueniret et et oporteret; oporterct; pergameno ipsum scriberet ea tittera possum diu (8.IV. 1444). cf. c/. W W1.1,201; 1.1,201-, 246; 246; 00570D. OO570D. 'Ιlu exemplar tenere (8. Ν.1444). nam non possum 8575 8575

Calisto inter omnes Ca]isto orrmes cardinales duo ad hoc hic usque tempus imprimis auditi atqueaccepti acceptifuerunt: fuerunt:Wiibelmus Wilhelmus Rothomagensis*, ameno ameno ingenio ingenio et et atque Petrus* Sancti Marci, Eugenii origine clarus, ac Petrus* Eugenli IV II nepos, patricia sanguinis origine apud siue quid quod comm eorum consiliis consiliis apud Venetos lenetos gente natus et industria potens, siue 8541 8541

Mineruam: v. 7984. 8555 Vellus Aureum; 7400, Mineruain: i. 7984. Aureum: intellege inte liege Velabrum. 8569 Politicorum: v. i. 7400. 8555

8569

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

253

inesse crederet, crederei, siue siue quid quodalterum alterumFraricie Francie regnum, regnum, alterum alterum multum messe Venetorum rem pubhcam publicam ducere ducere posse posse arbitratus arbitratus est. Simonem Romanum, philosophie philosophie studiis studiis et arte medica medica excellentem, excellentem, 8580 ssso Simmern Romarnim, ut &atrem fratrem eius lacobum episcopum episcopum feretranum, feretranum, quamquam quamquam adeo dilexit, ut uirtute prestaritem, prestantem, sua sua potissimum potissimum consideratione consideratione rubeo rubeo galero galero dodouirtute nauerit. Rothomagensis Comm. Comm. 103,24 103,24 (Agitur {Agitar de in quo quo Pius Pius II est) Rothomagensis de conclaui, conclaui, in ΙΙ electas electus est) Scrutinium incepere. calix calix aureus aureus in in ara ara positus positus est est et et tres tres cardinales cardinales eum eum 8585 8585 Scmtinium mcepere. obseruauere: Ruthenus episcopus, episcopus, Rothomagensis Rothomagensis presbyter presbyter etetColumnensis Columnensis obseruauere: Ruthenus diaconus, inspicientes, ne qua fraus intercederet. intercederei, mensa in medio edis posita est et cardinales memorati cardinales memorati super super earn eamscedularum scedularumcalicem calicem euerterunt euerteruntscedulasque scedulasque singutas alta uoce nomina eomm legentes singulas eomm annotauerunt, qui erant eraut in in illis illisconscripti. conscnpti. nec quisquam erat cardinalium, cardinalium, qui qui non pari modo nominatos annotaret, ne qua 8590 formatOs annotaret, 8590 posset interuenire machuiatio. machinatio. que que res res ex ex usu usu Enee Enee fuit. fuit, namque namque cum cum fieret fieret posset interuenire dinumeratio uotorum et et lector lectorRothomagensis Rothomagensis Eneam Eneam uotis uotis octo octo expeti expeti proprodmumeratio nuntiasset cuncti silerent silcrent in in alieno damno, nequaquam nequáquam passus est se fraudari fraudari rnmtiasset et curicti dixitque lectori: 'Inspice 'Inspice melius meliusscedulas; scedulas; nam uotis flagitor.'eique eiqueorrmes omnes uitis nouem nouer flagitor.' assensere. Rothomagensis, quasi quasi errasset, subticuit. subticuit. 8595 8595 Petrus Comm. Comm. 96,13 96,13 Petrus Petrus Sancti Sancii Marci Marci non non tam tam ceremoniarum ceremoniarum magister magister Petrus quam fauorum fauorum secularium secularium sectator sectator egregius. egregius. ih. 99,4 Nec Nec defuerunt, defuerunt, qui qui sine sine ib. 99,4 rubore reiecta summum sibi pontificatum arrogarent, sicut sicut ruboreomni ornι modestia procul reiecta Vilhelmus Rhotomagensis, Petrus Petrus Sancti Sancii Marci. Vilbelmus 244. In audiendis audiendis legatiorilbus legationibus priuatorumque hominum causis causis ar ansóoo privatorumque homirium ι- 8600 suorum facilitatem facilitatem linge longe superault. superauit. epistolas epístolas et et regibus regibus et et tecessorum suorum amicis per se ipsum dictauit. in signandis supplicationibus supplicationibus libens libens et et hilaris bilans absumpsit. de de jure iure interrogatus interrogatus percupide percupide respondit; respondit; leges leges cacatempus absumpsit. nonesque tam ei fuerunt in promptu quasi herí aut nudiustentius nudiustertius scolam scolam hen aut primum exiuisset; exiuisset; nihil enim memoria sua excidit, quid quod retinendum retinendum 8605 8605 iuris primum cognitione potior potior uisa uisa est, in qua existimauit. ceterum ceterum nulla facultas ei iuris huis cognitione ita exceHuit, excelluit, ut ut suomm suorum precessorum, precessorum, qui qui sibi sibi possit possit equari, uix unus ipse ita aut alter inueniatun. inueniatur.

uarmiensem* 245. Hic postquam postquam ordini ordini cardinalium cardinalium me me inscripsit, inscripsit, uarmiensem* sitam,postulanitibus postulantibus 8610 86io quoque ecclesiam, ad mare mane baltheum baitheum inter Sarmatas sitar, carionicis canonicis commendauit; cornmendauit; cuius cuius possessionem possessionem [1511 [15 T] frementibus frementibus ea ea in in regione crudelibus et atrocissimis beilis bellis nondum assequi potiti. potui. uarmiensem Comm. Comm. 94,4 94,4 In Pruscia, Fruscia, que ohm Vlmerigia dieta est et ad mare uarmiensem Ilmerigia dicta baltheum iacet, ecclesia ecclesia nobilis ac prediues fuit, quam uanmiensem uarmiensem uocant, uocant, multis multis baitheum 8596

8596

Petrus: Petrus:

postea Paulus IL Paulus papa papa II.

8609 8609

inscripsit: 17. 17.XII.1456. 3622. Χ11.1456. uarmiensem: v. i. 3622.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

254

Enee SUuii Piccolominei Piccolominei Ence Siluii

8615 arcibusetetoppidis oppidisacaclatissimo latissimodommio dominio potens. potens. obiit obiit Franciscus Franciscus eius eius ecciesie ecclesie 8615 arcibus pontifex. canonicorum pars major maior Eneam Eneam sibi sibi pontificem pontificem postnianit, postulauit, pars pars altera pontifex. bifariam diuisa diuisa est. est. sed sed cum cum Calistus Calistus canonicorum canonicorum postulationi postulationi anriuens annuens adadbifariam ministrationem ecclesie eius propromiriistrationem ecclesie Enee Ence commendasset, commendasset, possessio possessioquoque quoque ad ad eius curatorem delata est. Eneas uero exinde pontificium maximum assecutus Paulum 8620 Leghendorflum Leghendorfiumeider eidemecciesie ecclesieprefecit, prefecit, qui qui absque absque aduersario aduersario hanc banc usque usque diem 8620 illam gubernat. illam gubemat. '

LIX 246. spoletano continentur VIBRIA que hoc tempore sub ducatu sροΙetεmο 246.IN II VMBRIA Nursia*, Quinti ciuitates intestirils intestinis seditionibus carueriint. caruerunt. Mursia*, Quinti Sertorii Sertorii pauce ciultates 8625 quondam patria, Guelfarum* Guelfarum* ραrt~ιιm partium uisidiis insidiis sepius agitata agitata nix uix tandem 8625 Namea, quam quam sulphureo sulphureo gurgite gurgite candidus candidus amnis amnis circuit, respirare potuit. Narnea, ancipiti uix adeunda iugo, Gibellinorum factione depressa, Guelforum Πinοrum factione depressa, Guelforum ancipiti adeunda lugo, Gibe Consilio ducta quiescit. non Amerinis, non Reatinis, non Fulginatibus, non non Ameririis, non consitio ducta Ortanis, Spoletanis sue sue calamitates calamitatesdefuerunit. defuerunt. sed Asisina Ortariis, non non ipsis denique denique Spoletanis 8630 ciultas ciuitas omnium miserior modobrachkmam, brachianam,modo modo miserior inuenta inuenta est; est; que, que, dum dur modo 8630 sfortianam et nunc que superior, nunc altealtefufe partem, que sforttimam factionem admittit, et ram, que inferior aρρeΠatur, appellatur, eΧρeΠit, expellit, eo co deducía deducta est, ut iam jam ciues uniuersi urduersi non solum inferiores, sed nulli potius, urbe iam jam pene deserta, dici possint. Mursia WI. WLI,284 Venit inmentem in mentem locum beur esse in inVmbria, Imbria, que prouinciaducatus prouincia ducatus Nursia Ι ‚284 Venit 8635 dicitur, non non longe ab urbe Nursia, Mursia, ubi preruptus preruptus mons mons ingentem speluncam facit, 8635 dicitur, per quam aque fluunt. illic audisse me me striges esse et demones dermes ac nocturnas liiiememini mcmii audisse umbras ubi, ubi, qui qui audaces audaces animo animo simt, sunt, spiritus spiritus uident uidentailoquimturque, alloquunturque, et et artes artes ediscunt magicas. hee hec non non nidi uidi nec nec uidisse uidisse curaui; curaui; nam nam quid quod peccato peccato discitur, discitur, melius est ignorasse, ignorasse, sed sed Sauinus, Sauinus, iuris iuris ciuilis ciuilis pentus, peritus, qui qui apud apudCamiliiam Camilliam inter inter 8640 publicadiuersoria diuersoriadomum domumhabuit, habuit, hec nominauit beur nominauit hee mihi mibi uera uera esse esse asseuerauit, asseuerauit, locum 8640 publica descripsit. sed ista ex memoria fugerunt. et locum beur descripsit. Guelfarum VE 1.1,77 Intelligis, quid Guelfi nòmine significetur? Guelfus Guelfus est qui ndmine significetur? ‚77 ΙnteΠigis, Guelfarum WI.! ciuitas rebellés rebellis est imperio ciuitas est quam quam resistit imperio, Gibellinus qui paret. paret. sed que magis imperio Florentia, que que magis magis emula? 8645 8645

247. Picentium regionem, regionem, quam nostra nostra etas etas Marchiam Marchiam uocat, uocat, FranFran247. Picentium ciscus Sfortia Vicecomes Eugenio IV pontifici máximo, turn rebus baturn rebus baciscus Sfortia Vicecores Eugenio IV pontifici maximo, siliensibus occupato ac non solum Philippi Marie, sed Alfonsi quoque regis non solum Philippi sed Alfonsi quoque implicito, una una quodarnmodo quodammodo excursione excursione adent ademitnormullisque nonnullisque inimicitiis implicito, annis continuata continuata possessione possessione retinuit. retinuit. post amiis 8626 8626

8635 8639 8635 Namea: A. 7,517. 7,517. preruptus == Verg. Verg. Α. A. 1,105. 1,105. hodier-8639 Camilliam camrniam = hodier Verg. Α. Narnea: cf. Verg. 8648 8648 na Camollia (Siena), Comm. 128,27. 128,27. ademit: v. W I. 1,188. 1,188. ademit: i. WI. na Porta Camollia (Siena). cf. Comm.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

255

Interim captus captusamore amorepueHe, puelle, que inter uirgines coniugi sue seruiebat et 8650 8650 Interim sibi multarum molestiarum et et illi necis causa fuit. Perpetua* ea uocata est, sibi multarum molestiarum ~Ιi riecis Nouarienses honestis honestis parentibus parentibus orta, orta, forma forma egregia egregia et et ingenuis ingenuis apud Nouarienses moribus, nisi nisi potentis potentis domini domini decepta decepta blanditiis blanditiis uirginitatem uirginitatem cum cum aduladulterio permutasset. hec, cum iam paulatim intumesceret uterus, ad tead teteno permutasset. cum ja ιn paulatim intumesceret facinus quesito, quesito, qui qui earn earn duceret, ducerei, uiro uiro despondetur. despondetur. constituta constituía 8655 8655 gendum facinus nup[15r]tiarum die, die, uocatis uocatis amicis, amicis, apparato grandi conuiuio, sponsus in nup[151"]tiarum Francisci curia curia non longe noue longe inhabitabat, inhabitabat, letus aduentum aduentum noue oppido, quod quid aa Francisci ducitur ma illa multis multis comitata comitata nobilibus, nobilibus, sed sed ingressa ingressa nupte prestolabatur. ducitur oppidum, cum cum descendere descendere in in domo domo spinsi sponsi crederetur, crederetur, iussa iussa ulterius ulterius pergere in arcem rapta est nec ulterius ulterius hifelici infelici uiro uldende uidende spinse sponse copia 8660 8660 fuit, quid quodcum cumBlanca, Blanca,Francisci Franciscicoiikmx, coniunx,cordatissima cordatissima muller mulier cocofuit. donee dimissis percussoribus puellam, quieult, donec percussoribus puellam, gnouisset, nunquam nunquam deinde quieuit, interfecit. Franciscus, quamuis ea re ualde quamuis diligenter custoditam, custiditam, interfecit. justo dolori censuit ignoscendum. igniscendum. commotus, uxoris tamen tarnen iusto Perpetua Comm. 197,30 197,30 Perpetuar Perpetuamconcubinam, concubinam, quam quam perdite perdite amauit, amauit, 8665 8665 Perpetua Comm. estuans interfecit. interfecit. HF157A Inter uirgines uirgines coriiugis coniugis ΗFΙ57Α {Franciscus) (Franciscus) Inter coniunx zelotipia estuans puellam nouariensem, nouariensem, nomine nomine Perpetuar, Perpetuam, dilexit. dilexit. quam quam cum cum grauidam grauidam anianiρυeΠam equitidespondit despondit iussitque iussitque nuptias in quodam cuidar eqiiiti quidam oppido, maduertisset, nobili cuidam fortissima fuit, apparari; apparari; nam nam ibi ibi sponsus sponsus domicilium domicilium habuit. habuit. cum cum uero uero ubi arx fortissima sponsa duceretur in in oppidum, oppidum, iussa iussa est est euestigio euestigio arcem petere, petere, neque ñeque postea postea 8670 8670 sponsa uidendi sponsam habuitsponsus, sponsus, sed sed Franciscus ad earn sepe noctu uldendi sponsamsuam suar copiam copiar habuit more domine se gerebat habens aricrnas ancillas et fam~οs. fámulos, cum paucis ueniebat. ueiiiebat. ilia iRaiam jar more dolos Blanca Blanca atque atque illam, illarn, dur dum aucupatuni aucupatum cum cum accipitre accipitre pergit, pergit, missis missis sensit dolos occidere statuit. statuii, quatuor forte fuerunt, unus earn earn fuerunt, qui earn inuasere. unus percussoribus occidere uulnerauit. sed sed effugit, effugit, et et in arce arce clausam clausam se se tenebat. tenebat. sed sed neque ñeque sic sic 8675 8675 in brachio uulnerauit. cum die die quidam quodam lauisset capmos, capillos, quos habuit habuit albissimos, albissimos, atque atque euadere potuit. cum illos ad soler solemsiccaret, siccaret,insidiatores insidiatores earn truncauerunt. scitum est id scelus Blarice Blance trimcauerunt. scitum mis fuisse, que perncem pellicem ferre ferre non non poterat. poterai. Franciscus Franciscus nullam nuUam potuit potuit consolationem consolationem fuisse, recipere, sed dies Perpetuamappellabat appellabatiurabatque iurabatque se coniugem dies noctesque noctesquesuam suar Perpetuar reciρere, 8680 occisurum. saluti saluti fuit quid quod absens absens erat. Franciscus Franciscus autem ira feruidus earn ad se se 8680 rn en uenire iussit. alter alteri quereretur facta est pax: ta tamen quereretur sine arbitris, facta uenire iussit. uenit. uenit.cum cur alter Perpetue meminisse. meminisse. postea nunquam nunquarn sine dolore potuit Franciscus Perpetue 248. Exin Exin pontifex pontifex Eugeriius, Eugenius, lam iam Philippo Philippo regique regiqueconcHiatus, conciliatus, NiNiaduersus Franciscum Franciscum misit misit regemque, regemque, ut colaum Picininum cum exercitu aduersus Marchiam* duceret, duceret, adhirtatus adhortatus est. est. annuit annuitAlfonsus Alfonsus delectuque delectuque 8685 8685 item in Marchiam* equitum peditumque florentissimis equitum peditumquecopiis copiis in in Picenum militum habito cum florentissirnis pemenit peruenit iunctisque iunctisque apud apud Bisium Bisium cum cum Picinino Picinino castris, castris, eique eoque totius totius in deditionem Ecclesie exercitus duce constitute, conterritos oppidanos in deditionem Ecclesie exercitus constituto, conterritis oppidanos 8651

8651

Perpetua: peperit filium Polydorum. Perpetua: lilium Polydorum.

8673

i. 6413; 8673 Blanca: v. 6413; 6543; 6543; 8661. 8661.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Enee Siluii Piccolominei Piccolominei Ence

256

compulit. quorum quorum exemplum exemplum et et Sancti Sancii Seuerini Seuerini mciie incole secuti secuti claues claues 8690 portarum misere, copiis suis per munitiora 8690 pirtarum misere. que cum Franciscus Frariciscus accepisset, accepisset, copiis munitiora prouincie oppida re sua arbitratus est. exhi exin oppida distributis, distributis,protrahere protraherebellum bell= eere arbitratus est. cum Petrus Petrus Brunorius*, Brunorius", rius unus ee copiarum copiarum suarum suarum ductoribus, ductoribus, cum cum octingentis equitibus ad ad regem regem trarisisset, transisset, Maceratenses Maceratenses uero uero ac ac ΤοTooctingentis equitibus lentinates deditionem deditionem Ecciesie Ecclesie fecissent, fecissent, consentientibus consentientibusVenetis Venetis ac ac FuFlo8695 rentiiiis rentinis redire se in gratiam gratiam Philippi Philippi ducis ut regis regis imperium 8695 duds Mediolani, ΜediοΙa~, ut euaderet, amicis amicis interpositis interpositis simulauit. simulauit. credidit crediditPhilippus Philippuslitterisque ütterisque ac ac nuntiis, [152r] copias copias in Regnum reduceret, reduceret, Alfonsum Alfonsum frustra frustra rogault; rogauit; nuiitiis, uti [1521 enim regi regi uidebatur uidebatur iriuito inuito Eugenio Eugenio rem rem infectar infectamrelinqui. relinqui. perperturpe enim seuerauit atque acrius acrius instaris instans Cingulum Cingulum oppidum oppidum in in deditionem deditionem seuerauit igitur atque 8700 Eccuesie Ecclesierecepit, recepii, Castrumplanum Castrumplanumiii ui captum captummulti militi diripiendum diripiendum dedit, dedit, nec 8700 est, quamuis quamuis Philippus Philippus ea ea re re commotus commotus pacer pacemcum cumVenetis Venetis ac ac territus est, Florentinis fecisset. fecisset. sed sed Esim Esim cum cum exercitu exercitu petens petens Troilmn, Troilum, copiarum copiarum ducem, cui cui Franciscus maxime fidebat fidebat (nam et multos minos annos in equitatu suo primos ordines duxerat duxerat et sororem sororem eius eius in uxorem uxorem acceperat), acceperat), tradita 8705 ciuitate ciuitatesese sesededentem dedentem inincomitatum comitatum suum suumrecepit. recepii, deinde deinde Roccam Roccam-8705 contratam, cum defendente defendente Ruperto, Ruperto, Fraricisci Francisci nepote, nepote, puuribus pluribus diebus diebus contratar, cum frustra oppugnasset, ad ad Metaurum Metaurum amnem amnem supra supra Fortune Fortune Fanum, Fanum, quo quose se frustra oppugnasset, Franciscus cum reliquo equitatu receperat, receperat, continuato continuato itinere itinere duxit. duxit. Marchiani W W Ι. 1.1,188 Noueris clarissimum clarissimum regem regem Aragonum Aragonum et et uictoriouictorioMarchiam 1,188 Noueris 8710 sissimum capitaneum NicolaumPicininum Picininumpro prosarictissimo sanctissimodomino domino nostro Eugenio 8710 sissimum capitaneum Nicolaum totam Marchiam Marchiam ac ac Patrimonium Patrimonium recuperasse recuperasse Firmo Firmo atque atque Esculo Esculo exceptis, exceptis, totam partemque RοmarκΙiοΙe Romandiole (19.IX. 1443). (191.1443). Brunorius Comm. Comm. 198,2 198,2 Troilus Brunorius, commilitones et amici ueteres Brunorius Troilus et Brimorius, {Francisci Sfar tie) ad Mfonsum Alfonsum defecere. (Francisci Sfortie) 249. [bi Ibi ad ad Mfonsum Alfonsum tubicen tubicen quidam quidam aa Francisco Francisco in in castra castra uenit, uenit, impetrataque a rege pro sui sui ordinis ordinis more more 1iberius liberius loquendi multa loquendi uenia, uerda, muita nefaria in Nicouaum Nicolaum presentera Francisci nomine probra probra congessit, congessit, propropresenter Francisci ditorem ac perfidum perfidimi appellans regemque admonens, admonens, ne ne iHi illi se credat, cui fallere potissimum sit. sit. postrerO postremo Nicolaum Francisci uerbis ad ad duellum duellum Νico1aυm Francisci 8720 prouocauit, prouocauit, in in quo quo duces duces ipsi ipsi eorurnque eorumque copie copie de de gloria, gloria, de de dignitate dignitate 8720 certarent: apparituram apparituram quidem quidem uno uno preho prelio ducum ducum simni simul atque atque equitum equitum uirtutem. simni simul a rege petiit, ut ut equus equus spectator pugne adesset. adesset. Nicolaus Nicolaus iam inde ab ab initio initio ea ea audiens audienscommotus commotushaud haudueuioribus leuioribus conuiciis conuiciis in jam mde Franciscum coniectis, fidem fidem suar suammuitis multisexemphs exempliscomprobans comprobans Frariciscum absentem absenter coniectis, 8725 egre [1521 [152v] sibi sibi esse esse respondit: respondit: corpus corpus suum suum uulnere uulnere in in ceruice ceruice recepto recepto 8725 egre fuisse; ostensurum ostensurum se se singulari singulari certamine, certamine, uter eomm eorum proprodebilitatum fuisse; infamia censendus censendus esset, esset, nisi nisi fortuna fortuna hanc hanc sibi sibi facultatem facultatem ababditionis infamia stulisset; oblatam tamen cum exercitibus exercitibus condicionem condicionemueto leto se se stulisset; obuatam tarnen pugnandi cum 8715 8715

8696

8696simulauit: simulault:

v. 8837. i. 8837.

8719 8719

uerbis: uerbis:

v. Prolegomena p. p. 14 14 et et tab. tab. 10. 10. i. Prolegomena

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa

257

animo cum cum bina bonaregis regisuenia ueniaaccipere: accipere: posteri postero die die cum cum copiΙs copiis suis suis sub sub εmimο ipsam urbem Fanum patenti campo futurum. quod cum a se postulare 8730 ipsam Fanum patenti campo quid cum a se postulare 8730 Nicolaum decoris decoris tuendi tuendi causa causa rex rex animaduerteret, animaduerteret, utriusque utriusque partis partis Nicolaum securitati recepit. sed cum dicta die Nicolaus in securitati sese consulturum consulturum recepit. in campum campum cum suis suis processisset processisset atque atque insultans insultans urbis urbis menibus menibus usque usque ad ad pirtas portas cucurrisset, rex uero uero procul procul inde inde ad mille passus cum exercitu exercitu consedisset consedisset liberum utrique parti parti prestaturus prestaturus campum, campum, Franciscus Franciscus siue siue regi regi parum parum 8735 8735 fiber= utrique fidens, siue gloriam qua per per id tempus baud iactabatur, in gloriar suam, suar, de qua haud dubie iactabatur, discrimen adducere ueritus intra intra urbem urbem suos continuit. suis continuit. Magna inter Franciscum Franciscum et et Nicolaum Nicolaum non non emulatio emulatio modo uiguit ob rei modi uiguit militaris gloriam, cuius primas partes sibi uterque arrogabat, uerum et m~]itaris gloriar, cuius sibi arrogabat, uerum simultas ingens ob ueteres inimicitias, que olim inter Brachium* et 8740 simultas ingens ob ueteres iriimicitias, que ohm inter 8740 et Sfortiam fuerant, quorum alter alter Francisco Francisco pater, pater,alter alterNicolao Nicolao magister ac fuerarit, quorum atque idcirco non tantum dux fuerat. atque tantum hostes, sed ut inimici inter se bellum gerebant nec sub uno eodemque principe, ut ut militarent, militarent, adduci poterant. Brachium WW11,166 11,166 Erat Erat Braccius Braccius facundus facundus homo. homo, ex ex humili humili fortuna fortuna in in Brachium euaserat. Pemsium, Perusium,Assisium, Assisium, Spoletum, Spoletum, Tudertum Tudertumpluresque pluresque 8745 8745 magnum ducem euaserat. cum in regno Apulie, Apulie, turn turn in in Patrimonio Patrimonio diui diui Petri Petri ciuitates ciuitates arm armis Ιs occupauerat. ingenio perspicax, perspicax, ammo animo seuus seuus et et insatiabihs. insatiabilis. de uita uita futura futura nihil nihil sensit, sensit, ininingenio totiusque hostis hostis religionis. religionis. humanum humanumfi.mdere fundere sanguinem sanguinem haud haud fensissimus clero totiusque ferinum putamt. putauit. militaris militaris discipline peritissimus. cogitatus cogitatus illi illi erat grauius quam ferinum apud Aquilam Aquilani Martino urbem inuadere inuadere ac ac totius totius Italie dominatum consequi. consequi. 8750 8750 uicto apud 'taue dominatum occisus namque namque gladio Braccius diu insepultus iacuit sed auertit Deus Deus hanc hancpestera; pester; occisus insepultus iacuit et tandem cum asinis asinis meruit meruit sepulturam, sepulturam,quamuis quamuispost postaliquot aliquotexinde exindeaxmos annosnescio nescio tandem cum religiose ossa eius exhumata exhumata sacratoque sacratoque cimiterio cimiterio tradita traditafuerunt. fuerunt. Mansi Mansi quam religiose 1,169 Braccius quamuis quamuis Ecciesie Ecclesie hostis, hostis, alioquin alioquin tarnen tamen uir uir sensatus, sensatus, frequenti frequenti Ι, 169 Braccius indigere beHurn, bellum, et hec hec tria unum 8755 8755 sermone usurpare usurpare solebat tribus potissime rebus rebus indigere esse, pecuniam. 250. Nicolaus* Nicolaus* ex ex corporis corporis breuitate breuitatePiciriirii Picinini fornen nomen accepit. accepit. sed sed mediocritate statura staturaeius eius inferior, tanto animi quanto mediocritate aι rι magnitudo superior, superior. pauca ei uerba fuerunt eaque parum parum compta, sed que [1531 [153r] multarum multarum ac ac magnarum rerum sententiam comprehenderent. comprehenderent. in milites 8760 milites suos suis indulgens, 8760 in amicos liberalis, liberalis, in hostes durus et et asper, asper, dimicandi dimicandi cupidus, cupidus, quietis quietis in hostes impatiens, glorie glorie auidus auidus et et in in periculis periculis obeundis obeundis promptus promptus ac ac securus, securus, prelium ex occasione protinus sumpsit, hostem celeritate preuenit, excurpreliurn hostem celeritate preuerdt, excursione fatigault, fatigauit, leuis armature armature equite équité magis magis quam pedite pedite utebatur. utebatur. fortes fortes ásperos milites 8765 atque asperos milites amauit. amauit. hostium numero numero deterreri non potuit. quibus 8765 rebus cum cum pkirimos plurimos et et in in Gallia Gallia Cisalpina et in reliqua Italia triumphos ex gestarum magnitudine magnitudine et gloria magistro hoste duxisset, haud haud dubie rerum rerum gestarum magistro suo Brachio major maior euasit. 8744 8744

Brachium: v. 13-17. Brachium: i. Vir. Ik. 13-17.

8750

8972. 8750 Aquilani: Αqι. am: v. i. 8972.

8753 8753

tradita: 7922. tra di ta: v. i. 7922.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

258

Enee Sikm Siluii Piccolomiriei Piccolominei

Nicolaus Comm. Comm. 135,6 135,6 Nicolaus Nicolaus Picinirms, Picininus, rei rei miHtaris militaris gloria gloria non non inferior inferior Nico/aus 8770 {Braccio), uerum genere ignobili, cuius genitor infime plebis ex macello apud 8770 (Braccio), uerum genere ignobili, cuius genitor infime plebis ex macelli apud Perusiam sustentauit uitam. Vir. 8,2 Nicolaus Picininus Perusii natus baud Perusiam sustentauit uitam. hr. 8,2 Nicolaus Picininus Perusii natus haud obscuro loco, loco, inopi inopi tarnen, tamen, ut ut sepe sepe nobmtas nobilitas paupertati paupertati subiacet, subiacet, uir uir fuit fuit parue parue stature, sed sed quantulus quantulus fuit, puicher pulcher erat. in militiam profectus diu diu inter gregarios milites fuit, fuit. tirocinium tirociruum suum sub Braccio peregit, qui uiri uirtute cognita hominem 8775 erexit. erexit. ih. 10,1 Cum esset in campo uicinus uicinus exercitui exercitui Venetorum Venetorum apud apud Adduam, Adduam, 8775 ib. 10,1 sagitta fortuito casu missa neruum nemum colli percussit. ex qua re uir alias intrepidus et infatigabilis, qui semper semper in in negocio negocio erat, erat, media media parte parte perditus perditus est. est. nam nam latus latus infatigabitis, qui sinistrum posteaillius illius lateris lateris potens potensfuit. fuit. ib. ib. 19,30 19,30 Vir hr sinistrurn ex toto perdidit nec unquam unquam postea consilii splendidus, tardus ad iram, in re qualibet consihi potens, corpore pulcer, in equo splendidus, 8780 maturus. quia quicquid habet militum est, parum militiam splendidam parum sibi retinet, miiltiam 8780 maturus. habet. ib. ih. 11,27 11,27 Fuit Fuit uir uir paucoriirn paucorum uerborum uerborum blesusque, blesusque, iusti iusti et et equi equi cupidus. cupidus. quemcumque uirtute preditum sciuit, sciuit, mirum in modum amaint. amauit. quid quod promisit, ratum fuit. fuit, rusticis fauit filios faint militesque spolia committentes committentes pena graui grain multauit. multauit. filios moriens duos reliquit, Franciscum Franciscum sibi sibi dissimilem dissimilem et Gaddum similem, similem, sed sed nimis 8785 puerum,quibus quibuscommisit commisitmoriens, moriens, ut ut ab ab Philippo Philippo suisque suisque obsequiis obsequiis numquam 8785 puerum, recederent. Franciscus autem autem honesto mediocritatem non non 251. Franciscus honesto corpore fuit et quod mediocritatem parum excederet, ampio pectore, robustis membris et apte dispositìs, facie apte dispositis, parum iocundis oculis, oculis, caluitie caluitie uenerabilis, uenerabilis, facundia facundia copiosus, copiosus, ingenio ingenio grata, iocundis 8790 peracri, animo in ε~Η~ΤΙΟ rerum rerum magnarum cupido, cupido. solers in administrandis adrniriistrandis rebus, rebus, in 8790 peracri, perferendis infatigabilis, infatigabilis, in in occasionibus occasionibus prospiciendis prospiciendis acutus acutusetet laboribus perferendis fallendis uersutus et uafer, uafer, in inpresagiendis presagiendiseuitandisque euitandisque sagax, in hostibus failendis uersutus et consiliis preuertendis cautus atque atque prouidus. prouidus. raro nisi ex dolis ac hostium consillis preuertendis cautus destinato conflixit hostem, sepius sepius obsidendo obsidendo quarr quamι decertando confregit; decextmdo confregit; 8795 peditatum peditatum magno in pretio habuit. argento atque atque auro αurο cultos esse milites 8795 uoluit. in exequendis exequendis consillis consiliis celer celer ac ac perseuerans. perseuerans. in in omm omni re nauanda nauanda uokiit. presentía animi, laborum laborum tolerantia, tolerantia, usu, usu,exercitatione, exercitatione,consiho Consiliomirifice mirifice presentia instructus. quibus quibus artibus artibus brein breui adeo adeo magnus magnus effectus effectus est, est, ut ut unus ex ιmus ex instructus. inuentus sit, sit, qui cum cum Nicolao Nicolao de rei militaris omnibus copiarum ducibus inuentus 8800 principatu principatu concertare concertare posset. posset. [1531 [153v] nam nam cum scientia scientia rei militaris atque 8800 pares uiderentur, uiderentur, diu diu dubium dubium fuit, fuit, uter alteri alteri anteponendus anteponendus auctoritate pares sed hanc hanc litern litem fugatus fugatus paulo paulo post post Nicolai Nicolai exercitus exercitus et et ingens ingens esset. sed Francisci cursus cursus et et Mediolanensium Mediolanensium fortuna fortuna in in eum eum pleno pieno uictoriarum Francisci cornu translata translata prorsus prorsus diremit. diremit. 8805 8805

252. Fani expugnationem expugnationem cum rex rex difficillimam difficillimam inteihgeret, intelligeret, 252. Ceterum Farn non Fraricisci Francisci solum, ragni magni et peritissimi ducis, presentia presentía defensi, defensi, uerum uerum etiam quod quod urbs urbs mari mari adiacens adiacens claudi, Claudi, ne ne cormeatus commeatusintrarent, intrarent, haudhaudpotuit, inde inde abiens abiens in in Firrnanum Firmanum duxit. duxit. quo quo in in loco, loco, cum cum quaquam potuit,

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa

259

Alexander, Francisci Francisci frater, frater, eruptione eruptione facta facta postremum postremum agmen agmen eius eius Mexarider, inuaderet, conuersis conuersis in errai signis hostem intra urbem repulit. atroci pugna 88io in cum signis hostem iritra urbem pugna 8810 pro mûris quod pro pro uallo uallo stabat, ui pro rufs facta et antemurali, quid capto deinde ad ~~ Turrim Palmamm Ρahτιarυm composito agmine peruenienti perυe~enti Francisci epistola reddita reddita que Troflo Troilo ac Petro Brunorio inscripta, ea est nuntio intercepto, que Petri Brtmorio inscripta, inter cetera cetera ea uerba continebat, ne amplius différentes tandemcogitata cogitata maturarent. maturarent. uerba differentes iam jar tandem ambos de de proditione proditione suspect suspectos, armis equisque equisque et omni 8815 ss 15 quapropter ambos Ιs, armΙs et oiτmΙ suppellectile priuatos, suppeRectile privatos, in uincula coniectos in Aragoniam Αragο~am misit et in arce Satabie ualentini agri custodiri mandauit. Nec diu postea, cum cum Temaritani Temaritani deditionem deditionem fecissent, fecissent, in in regnum regnum swim suum diuertit duobus duobus milibus milibus equitum ad ad Piciriirnim, Picininum, qui qui ad Montem Aureum unte rn exercitu substiterat, substiterat, transmissis. transmissis. sed sed priusquam priusquam jill illi aduentassent, aduentassent, 8820 8820 cum exercitu repentino Francisci Francisci aduentu aduentu inuasus inuasus prello prelio fusus fususpulsusque pulsusque Picininus repentino posila erarit, erant, et oppidum proximum dissipâtes fuerat. cliuus, chums, in in quo castra castra posiui proximum dissipatos r Franciscus ea uictoria ]tioneregis regis elatus elatus fuga seruamt. seruauit. Franciscus uictoria simul et profec[154 ρrofec[154jtione Picenum undique ueluti uictor percurrere percurrere et infestare cepit. Rogatus ab Eugenio Alfonsus itineriaccirixisset, accinxisset, 8825 8825 Alfonsus eo coreuerti, reuerti, cum cum iam jar seseitineri noni Regni motibus domi retentus Lupum Virreum Virreum Vrsinum Vrsinum Garsiamque Garsiamque foui retentus Lupum paruis copiis interea Nicolaus Nicolaus Picininus Picininus cum non parnΙs copiis aduersus aduersus Sfortiam misit. interea Franciscum filium filium cum cum parte copiarum in a Philippe Phiiippo in hi Galliam Gaiiiam reuocatus reuocatus Franciscum Piceno dimiserat; dimiserat; quer quem Sfortias Sfortias ad ad unte Montem Vlmum prins prius pugna pugna susuPiceno rn Ilmum peratum intercepit intercepit quam quam regis regis auxilia ei aduenissent. post hec Ludouicus Ludouicus 8830 8830 peratum aquilegiensis patriarcha prouinciam ab ab Eugenio Eugenio sortitus sortitus Ioannem aquilegiensis patriarcha earn prouinciam bannern Vintimilium, belli duces duces fama fama prestanitern, prestantem, cum cum magna magna equitum equitum Vintiniilium, inter bern peditumque manu manu a a rege rege missurn missum omnibus omnibus copiis copiis suis suis prefecit, prefecit, cuius cuius industria Aufidam oppidum obsidione clausum in deditionern deditionem accepit. industria Aufidam eo tempore tempore non parue Philippi Philippi copie apud apud Cingulmn Cingulum oppidum oppidum 8835 8835 Erant ei nam Philippus, Philippus, cum cum Francisci Francisci reconciliationem contra Franciscum misse; nam iam simulatam intellexisset, intellexisset, btalianum Italianum Forlanum, Forlanum, in in rebus rebusbellicis bellicis lam tandem umdern sirnulatam late cogrtitum, cognitum, qui qui pontificis pontificis partes adiuuaret, adiuuaret, ei eo transmiserat. transmiserat. cui cui cum cum patriarcha et et Vintimilius Vintimilius per rectam rectam uiam uiam coniungi coniungi non non pissent possent (nam (nam media loca Franciscus obtinebat), obtinebat), magnis magnis itineribus itineribus per montana ad eum 8840 8840 peruenere. quo cognito Franciscus e Piceno discedens in in urbinatem urbinatem agrum agrum sese atque obtinuit. obtinuit. deinde deinde sese recepit. recepit. patriarcha patriarcha Montem unte rn Melonem obsedit atque oppidum Sancti Angeli ui expugnans diripiendum diripiendum militι militi dedit. Vintimilius ~~ pardo non paulo post ab ab eo ei in Regnum Regnurn ad hiberna recedens recedens per agrum firmanum firmanum non procul a Monte Sancto constitit. culus cuius [1541 [154v] aduentu aduentu conterriti conterriti oppidani oppidani 8845 8845 emissis deditionem fecere fecere similiterque similiterque circumiecta circumiectacastella. castella, ernissis oratoribus deditionem Altum profectus dies aliquot ibi mansit. deinde ad Montem Monter Alturn 8813 8813

Troilo: 8702. Brunorio; 8692. ΤrΟΥΟ• v. i. 8702. Brunorio: v. i. 8692.

8837 8837

simulatam: simulatam:

v. 8696. i. 8696.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Enee Siluii Kccolominei Enee Siluil Piccolominei

260

253. Interim Firma~~ Firmani coniuratione facta spe propinqul propinqui auxiIii auxilii aa FranFran253. cisco defecerunt Mexandro Alexandro fratre fratre cum cum magna magna equitatus equitatus parte parte in in arcem arcem cisco 8850 compulso; quibus et Vintimilius et pontificis copie mox auxilium prebuere. prebuere. mix auxilium 885Ο cσmριi1Sσ; cum m-x arx eiuscemodi eiuscemodi esset, ut sola fame uinci posset, premunitis urbis sed cum ne descensus descensus ex ex arce arce fieret, fieret, Vintimilius, Vintimilius, uti uti constituerat, constituerat, in in partibus, ne concessit, sequenti anno Alfonsus Remundum Remundum Buillum Buillum et cum eo ei hiberna concessit. airo Alfonsus mille équités, pedites ad ad patriarcham patriarcham in in Picenum Picenum misit. misit. qui qui ubi ubi mille equites, totidem pedites 8855 CulTi cum lacibi lacoboCayunano CayunanoininEcciesie Ecclesie castra peruenit, moxItUliarms Italianus Forlanus ρerυe~t, mix 8855 mandante Philippo Philippo Maria comprehensus triduo iussu patriarche patriarche comprehensus est. at post triduo mandante apud Roccamcontratam securi percussus. Fabrum deinde cepere, percussus. Montem Monter Fabrum et 2diquot aliquot castella principi eripueri.mt. eripuerunt. sed sed cum jam iam casteilaFriderico FridericoVrbinatum Irbinatum principi duo mula milia equitum equitum aa Florentinis Florentinis ac ac Venetis Veneris niissa missa Francisci Francisci exercitum exercitum 8860 auxissent, auxissent, Philippus Philippus uero uero exercitu exercitu suo suo ad ad Cas~Ιe Casale Makis Maius iuxta iuxta flumen flumen 8860 Padum aa Venetis Veneris pugna pugna fuso fuso ac ac castris castris exuto exuto copias copias suas suas ee Piceno Piceno reuocasset, et et amplius amplius Eugenii Eugenii ac ac regis regis auxilia auxilia postulasset, postulasset, ad ad quer quem duo milia équités ex ex castris castris Ecciesie Ecclesie iubente iubente pontifice pontifice transierunt, transierunt, mula et quingenti equites Franciscus, iam unte rn Aureum et alterum ei proximum jar bello superior, Montem 8865 casteRum castellumSigismundi SigismundiMalateste, Malateste, qui iam Ecclesie fortunam defecerat Ecciesie fortunam jam ab eo ei defecerat 8865 secutus, expugnauit et eiusdem eiusdem oppidum Gradariam Gradariam obsedit. obsedit. interim interim rex alia patriarche auxilia auxilia misit. misit. cum cum [155Ι [155r] quibus quibus in in Picenum Picenum reuersus reuersus Μ~α patriarche lacobum Cayuanum proditiouis proditionis suspectum apud Roccamcontratam, lacobum Cayuanum Roccamcontratam, ubi et Italianum interfici interrici iusserat, iusserat, capitali capitali suppliciΙ supplici© affecit. exiii exin nihil nihil memoria 8870 dignum ab ab ei eo gestum, gestum, donec donecFranciscus FranciscusPhilippo Philipporeconciliatus reconciliatus illius illius 8870 dignurn recessit; Venetos designmus designatus ex ex Piceno recessit; jam dux contra contra Venetos stipendia facturus facturus et iam nam postea non solum solum arx arx firmana, fírmana, sed sed omriis omnis ferme ferme prouincia prouincia in in eius eius potestatem facta est. LX Dι 254. ASCVLO lisias losiasnobilibus nobilibus ortus ortus parentibus, parentibus, admodum admodum adoado254.IN II ASCILO Ioannem Francisci Francisci Sfortie Sfortie fratrem, fratrem, magno animo iuuenem et qui lescens, loamiem earnurbem urbem per per omne belli ternpus tempus egregie egregie defendisset, defendisset, conspiratione conspiratiine cum orne belli ear irata incautum incautum obtruncauit. obtruncauit. sed sed cum cum et et ipse ipse tyrannum tyrannum in in patria patria paucis mita gereret, in in exilium exilium actus est. ciuitas deinde sub Ecclesia quieuit, quamuis munitam 8880 airo annoabbinc abbine superiore idem losias arcem quandam, naturali situ munitam lisias arcem 8880 paras curas et urbi cum plerisque latrordbus latronibus occupans non non pamas curas urbi propinquam, cum odericus* illi populo ingesserai, prospere cessit. cessit. nam Rh Rhodericus* ingesserat. que res ei parum prospere mi Sancti admouens, Saricti Nicolai Nicolaj cardinalis, cardinalis, eius eiusprouincie prouincie legatus, legatus, obsidionem obsidionem loco lico admouens, postquam Romammisit. misit. postquar arce potitus est, est, captum captur ipsum uinctumque Rimar

8875 8875

8878

obtruncauit: a. a. 1451. 1451.

8875

losias: i. v. Comm. Comm. 244,17. 244,17. 8875 lisias:

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De De Europa

261

Rhodericus Comm. Comm. 481,32 481,32 Rodericus uicecancellarius edes suas in solo Veteris 8885 8885 Rhodericus uicecancellarius edes Monete altissimas et amplissimas construxit. construxit. LXI VRBINO dux dux gentis gentis Oddo, Oddo, matre matre columnensi columnensi nobilissima nobilissima 255. IN II IRBINO libidinera in matronas nobiles debaccharetur natus, cum per libidinem debaccharetur nec modum licentie faceret, faceret, populari populari tmnultu tumultu interfectus interfectus est. est. incentor incentor nequitie nequitie et et 8890 licentie 8890 sue corruptor corruptor Manfredus Manfredus protonotarius protonotarius carpiensis, carpiensis, nobili nobili adolescentie sue sed ingenio ingenio pessimo, qui nuptis ac υirgi~bυs uirginibus quamplurimis genere ortus, sed uim intulerat, qui qui per per omrda omnia scelera scelera ad ad summum uitiorum uitiorum peruenerat, peruenerat, v [155 1] necatus necatus inexhauste inexhaustelibidinis libidinis penas eadem nocte cum discipulo suo [155 dedit. cadauer eius eius in in forum forum delatum. delatum. desecta desecta uirilia uirilia in in ore ore mordicus mordicus 8895 8895 dedit. tenuit Guido, Oddonis, priusquam priusquam coriiugem coniugem ex ex columnensi columnensi familia familia Guido, pater Oddonis, quonam pacto in gente sua duceret, cum proles ei nulla uirilis esset, anxius ardus quonam concubinam ex ex se se pregnantem pregnantem assimilau.it. assimilauit. exin exin imperium propagaret, concubinam Bernardini Cardensis, filium turn turn forte forte 8900 BemardirU Cardensis, agnati sui, 8900 sul, preclari ρreclαri copiarum copiarum ducis, Ilium Friderici* natum supponi pro suo nutririque iussit Friderici* nomine indito, sed fatum supponi pro suo nutririque iussit nomine indito. sed coniugio deinde contracto, cum filium legitimum coniuglo legitimum sustulisset, sustulisset, conuersa in eum cura Fridericum adhuc puerum puerum militie tradidit, in qua qua me ille ad etatem cum uirilem perseuerauit. perseuerauit. deinde deinde Oddone Oddone mortuo mortuo uocatus uocatus a a populo populo usque uirilem Vrbinatum princeps princeps factus factus est, est, clams clarus uk uir et et castrensibus castrensibus disciplinιs disciplinis 8905 8905 Vrbinatum institutus, cui nec in administrandis rebus berncis bellicis consilium, nec apprime institutus, defuit, nec uero factis quam fide in capessendis periculis animus umquam umquam defuit, que quidem quidem uel uel maxime maxime patuit, patuit, cum cum bello bello picenti picenti Franciscum Franciscum clarior. que Sfortiam, qui qui ad ad cum eum se se receperat, receperat, fortune fortune afflatu afflatu jam iam pene pene desertum desertum militari ludo dextrum 8910 89io constantissime iuuit ac fouit, indignus profecto, qui militari perdiderit oculum. Friderici Comm. Comm. 250,8 250,8 Federicus Federicus Irbinas, Vrbinas,ingeriiosus ingeniosus homo homo et et loquendi loquendi Friderici peritus, sed uno captus oculo, Bernardini pentus, σculo, quem quer hasta ludens amiserat. ferunt eum Bemardini Cardensis, copiarum quondam quondam non non ignobilis ignohilis ducis, ducis, fuisse fuisse lilium, filium, quer, quem, adhuc adhuc Cardensis, concubina Guidojiis, Guidonis, urbinatis urbinatis reguti, reguli, pro pro filio, filio, quer quemamiserat, amiserat, 8915 8915 infantulum, concubina Guidoniuita uitafuncto functosuccessit successit filius ex matrimonio supposuerit. Guidoi matrimonionatus, natus,Oddantonius, Oddantoius, honorem ab Eugenio Eugenio consecutus, consecutus, cum libidinose libidinose uiueret uxoresque qui ducatus honorer Vrbinatum ac liñas Irbinatum filias passim prostitueret, prostitueret, aa suis suis ciuibus ciuibus interemptus interemptus est, et una secum Manfredus Carpiensis, suasor scelerum, scelerum, Marifredus Carpiensis, notarius notarius apostoñeus, apostoticus, ñbidinum libidinur comes ac suasor sine conscientia, conscientia, ut ut creditum creditum est, est, Federici, Federici, qui qui mox mox patrata patrata cede pro portis portis 8920 8920 non sine 8886 8888 8886 Monete: S. Maria 8888 Rhodericus; Borgia, post post Alexander AlexanderVI. VI. Maria in Araceli. Oddo Rhodericus: 8890 8903 Oddantonius v. Comm. 250,13. 250,13. 22.VII.1444. = Oddantoriius i. Comm. 8890 interfectus; interfectr· 22.1111.1444. 8983 Friderici v. i. Comm. 8905 8908 8905 8908 343,7. princeps; 1440. picenti: v. 343,7 p rinceps: a. 1440. i. 7760. 8885 8885

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

262

Piccolominei Enee Siluii Piccolominei

affuit et et ultro nitro ab ab oppidariis oppidanis intromissus intromissus tyrarmidem tyrannidem arripuit, arripuit,tariquarn tanquamGuidoms Guidonis filius ex concubina HF335B Quis concubina susceptus. ΗF335Β ‚taue mores adeo nostro luis non miretur Italie secolo seculo degenerasse, degenerasse, ut apud Vrbinates Irbinates legitime natus natus Fredericus Fredericus comes regnare non possit, nisi se falso patre genitmn genitura et illegitimum fateatur? fateatur?

LXII

8925 8925

Sigismi.mdus* Malatesta 256. APVD ARIMINVM, Emule Emilie urbem, Sigismundos* Malatesta scesceAPID ARIMINVI, leribus insignis insignis imperium imperium tenuit. tenuit. qui qui cum cum Fraricisci Francisci Sfortie Sfortie filiar filiam mamatrimonio sibi sibi adkmxisset, adiunxisset, partes partes eius eius in picenti bello aliquamdiu secutus secutus trimouio est, deinde sub Ecclesia fecit, rnilitauit militauit in in Gaula Gallia contra Venetos et Ecciesia stipendia stipendia fecit. 8930 in Tuscia contra regem Aragonum. Aragonum. que res postea magno sibi detrimento 8930 detrimento pace* totius [156 nam cum de pace* [156r1] 'taRe Italie apud apudNeapolirn Neapolim ageretur, ageretur, rex rex fuit; nam huius iniurie memor memor eum, eum, qui qui sibi sibi fidem fidem non seruasset, extra communem hulus injurie pacem esse esse uoluit, uoluit, deinde deinde comitem comitem Iacobum* lacobum* Piciriinum Picininum et et Fridericum Fridericum pacer Vrbinatum principem cum copiιs copiis in eum eum misit. misit. qui qui aliquot aliquot ei ei non non parui parai 8935 flomifliS nominis oppida oppida abstulerunt abstulerunt eiusque eiusque agrum agram ferro ferro et igne igne uastarimt. uastarant. ipse, ipse, 8935 cum auxilia undique quod unum imdique frustra frustra implorasset, ad extremum, quid unum salutis erat remedium, remedium, Alfonso, Alfonso, misso misso ad ad eum, eum, reconcilian reconciliari constituit; constituit; cuius cuius preces exaudite exaudite surit, sunt, quamuis quamuis spem spem concordΙe concordie regis regis dementia nondum preces non paraam effecit. paruam effecit. 8940 8940

Sigismundus Comm. 154,5 154,5 Sigismundus Sigismundus ex ex Malatestarum Malatestarum nobili nobili familia, familia, Sigismundus Comm. uerum animi et corporis fuit, eloquentia militari matrimonium natus, multa ui eloquentia militari ueruni extra matrimonium ~~ et arte ρre~tιιs. preditus. fouit nouithistorias, historias, philosophie philosophie non paruam paruam notitiam notitiam habuit. habuit. quarnquamcumque rem rem sectatus sectatus est, ad ad earn eam natus natus uidebatur, uidebatur, sed mali mores plus apud eum eum ualuere. 8945 pace Comm. Comm. 155,14 155,14 Cum pax uniuersalis fedus 8945 pace uniuersaiis facta est et inter inter potentatus potentatus Italie 'taue fedus pcrcussum, exclusi sunt percussum, Sigismundus et Genuenses et Astor Fauentinus Fauentinus exciusi surit rege in eos, eis, qui sibi iusiurandum fidemque abrupissent, abrupissent,liberum liberumsibi sibibeHum bellum reseruarite. reseruante. iusiurandum fidemque lacobum Comm. Comm. 155,18 155,18 Aduersus Aduersus Sigismundum Sigismundum ultimo ultimo Caiisti Calisti pontificis pontificis et et lacobum Alfonsi uite arino anno Picinirius, Picininus, Nicolai Nicolai filius, filius, cum cum magna magna militum militum manu manu transmissus transmissus Mfonsi 8950 procurante id potissimum potissimum Federico qui privatis priuatisinimicitiis inimicitiis Sigismundo Sigismundo 8950 procurante Federico Vrbinate, Irbinate, qui erat infensus. infensus. LXIII LX[ H 257. IN PAVENTI A mortuo Guidone Guidone Antonio, Antonio, culus cuius multa multa in in rebus rebus II FΑΝΕΝΠΑ

bellicis clara facinora referuntur, referuntur, principatum principatum frater frater eius Estor arripuit et berncis

8955 ipse in armis militans haud baud alia alia 8955 ipse armΙs late cognitus. qui Florentinis contra regem niilitans 8927 Β927 8949 8949

filiam: Isotta Isotta degli degli Atti. Atti. i. v. Comm Comm.154,26; 154,26; 583,10. 583,10. filiar: anno; 1458. 1458.8954 Estor = Astor Astor(8947); (8947); v. 7307. arino: Estor = i. 7307.

8946 8946

Astor: i. v. Comm. Comm. 155,16. 155,16. Astor:

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

263

ratione quam quam Sigismimdus Sigismundus ab Alfonso uniuersalem Alfonso declaratus declaratus hostis extra extra uniuersalem pacemfactus factus est. pacer 258. Fabrianenses, qui dudum dudumtyrarirdde tyrannide oppressi oppressi necatis necatis tandem tandem Fabriarienses, qui quindecim ex ea familia, famiHa, que que principatum principatum inuaserat, inuaserat, fugientibus fugientibus reliquis, reliquis, ad Ecciesie Ecclesie imperium redierant redierant multisque multisque post annis quieuerant, 8960 8960 anis in pace quieuerarit, hoc anno de rebernone rebellione tentatos, tentâtes, seu seu consentientes, consentientes, seu seu suspect suspectes Ιs ciues hoc an-io de aliquos coniecere; exin tormentis tormentis ac ac questionibus questionibus proditionis proditionis aliquos in uincula coriiecere; expresso crimine ultimo supplicio affecerunt. affecerunt. LXIV 259. IN AQVILA*, Marsorum Marsorum urbe, urbe, apud apud quam quam memoria memoria nostra nostra 8965 8965 II AQVILA*, Braccius Perusinus dux dux bern belliformidatissimus, formidatissimus, dur dum per per anni anni tempus tempus Braccius Pemsinus obsidionem Martini V V pontificis pontificis ma?dmi maximi ac ac felicissimi felicissimi amis armis obsidionem tenuisset, Martini interiit, diuus diuus Bemardinus* Senensis, Senensis, postquam postquam Italian Italiani omnem omnem uictus interiit, [156v] peragrasset, peragrasset,mortalis mortalisuite uitecumsum cursum peregit peregit Christi nomen noren predicando predicando [1561 coque in loco sepultes clarere miraculis affirmatur. 8970 sepultus clamere miraculΙs eoque iπ Aquila W11,166 11,166 (Martino {Martino pontifici) pontifici) Varia et perdura cum Braccio Perusino Perusino Aquila W bella fuerunt. quem deniqueapud apudAquilam, Aquilani, Brutiorum Brutiorum urbem, forti prelio, non suo quer deriique beΠa maiori cleri fortunio, superauit superami captiuumque captiuumque duxit. duxit. hr. Vir. 15,30 15,30 Piura Plura minori quam totius cler~~ sibi aduersus Ecclesiam bella fuere minabaturque expeliereueile, uelle, simulque simulque minabaturque papam papar expeliere aduersus Ecclesiam et regno neapotitano neapolitano et Ecciesie Ecclesie Patrimonio Patrimonio inbiabat inhiabat et, et, quia quia urbs Aquila Aquila claris clauis 8975 8975 regni uidebatm, banc summa ui nisus est expugnare quatuordecimque quatuordecimque mensibus, mensibus, uidebatur, hanc tara hieme quam estate, obsidionem obsidionem irnc illic tenuit. sed Martinus timens, ne capta urbe hiere quam tam Romam ueniret Braccius, Braccius, uti utiminabatur, minabatur,exercitum exercitumcollegit collegitstatuitque statuitqueopern opem Roman ueniret obsesse ciuitati ferre. (Braccius) (Braccius) ex improuiso circumuentus ab hostibus certamen iniit, in quo quo dur dumferocius ferociusquam quamconsultius consultiuspreliatur, preliatur, gladio gladio confossus confossus interiit. interiit. 8980 8980 mit, in Comm. 134,21 134,21 Cura Cum Aquilam, Aquilani, Marsorum Marsorum urbem, urbem, quatuordecim quatuordecim mensibus mensibus obobComm. sedisset, exercitu Martini pontificis pontificis prelio captus atque atque occisus occisus est, prelio superatus, superatus, captus sedisset, ab exercitu gloria Francisci Francisci Sfortie, Sfortie, qui qui turn tum prirnum primum genitore genitore mortuo mortuo exercitum exercitum non ssine in e gloria ductare ceperat. ceperat. Bemardinus hr. Vir.39,23 39,23 Cum armis annis circiter circiter quadragirita quadraginta singuΙis singulis fere diebus diebus 8985 8985 Bernardinus populis predicasset, apud Aquilam Aquilani urbem Dominum, ubi corpus eins eius ροpιιlis urbern migrauit ad Dorninum, reconditum infinitis hodie miraculis miraculis claret, et duo item item pro pro eius canonizatione sunt cariordzatione sunt reconditum infiintis obiecta romanum pontificem pontificem consistoria. consistoria. ih. 39,19 Mortuo senensi episcopo objecta apud romanum ib. 39,19 uocatus est est per per ciuitatem ciuitatem Martinusque Martinusque sjbi sibi consentiebat, consentiebat, sed sed ipse ipse nullo nullo pacto pacto episcopatum accipere uoluit, uoluit, dicens dicens gratins gratias esse diuersas; alus aliis enim enim datar datam esse esse 8990 8990 sermonis gratiam, allis aliis regendi. regendi. simiuiter similiter et et duos duos allis aliosepiscopatus episcopates recusauit. recusauit. sermoins Somn. 552 552 Ecclesiam Ecclesiam me me uolentem uolentem nolui, nolui, quia quia non non credidi credidi me me tanto tanto coniugio coniugio Somn. fornen IESV lESI aureis dignum. HF HF 174C 174C Mos Bernardino fuit inter inter predicandum predicandum nomen aureis los Be rn ardino fuit 8967 8967

342; 8530. 8530. felicissimi: v. i. 342;

8972 8972

Aquilani: v. 8750. Aquilam: i. 8750.

8990 8990

gratins gratias - gratiam: cf. cf. 11 Cor. Cor. 12,4-7. 12,4-7.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

264 264 8995 8995

Enee Siluil Siluii Piccolominei Piccolominei

in tabella depictum, cum cum sermocinaretur ad plebes, plebes, ostendere ostendere cunctosque, cunctosque, litteris in sermocmaretur ad Saluatorisfornen nomenkiuocarent, inuocarent,monere. monere. ih. 40,3 Fuit Fuit homo homo macerrimus; macerrimus; nam nam utut Saluatoris ib. 40,3 ieiuniis se facies eius uisa uisa ieiυ~is se extenuauit, sed semper iocundus et et ilaris erat nec unquam uiiquam facies nisi tamen est tristis, rilsi tarnen de de aliquo crimine publico dolerci, doleret. facetiis multis utebatur. utebatur.

260. Fuit autem Bernardino generosa inter inter Senenses Senensesorigo ingo nec nera uera est assertio eorum, qui patriam illi Massam fuisse tradunt, quamuis pueritie assertio eorum, qui patriar im fuisse tradimt, qυam~s 9000 nonnulla rudimenta rudimenta peregerit, peregerit, cum cum esset esset mater mater eius eius Massana. Massana. 9000 sue Sue ibi nonnulla pater ac ac maiores sunt, ceterum pater majores sui longa serie inter nobiles senenses habiti sunt, et ipse ipse natus natus et et maiori maiori ex ex parte parte educatus, educatus, cum cum adoleuisset, adoleuisset, jun iuri ubi et pontificio ediscendo dedit. sed sed cum cum sepultis sepultis parentibus parentibus fa fallaces pontificio ediscendooperam operar dedit. Πaces huius mundi mundi blanditias blanditias et et iniania inania eius eius esse esse promissa promissa animaduertisset, animaduertisset, hulus 9005 distributa distributainter interChristi Christipauperes pauperessubstantia substantiadiui dittiFrancisci Franciscireligionem religionem 9005 ingressus traditam sibi regular regulamexactissime exactissimeobseruauit obseruauitdeclinansque declinansque ingressus traditam sibi maiores conuentus conuentus eirum eorum ductor ductor ac ac magister magister effectus effectus est, qui qui Fratres Fratres maures appellantur. maximum autem ei studium Obseruantes appellantur. studium in edocendis edocendis populis fuit, qui qui cur cum esset esset facundia facundia copiosus copiosus et et doctrina doctrina insignis, insignis, incredibili incredibili fuit. 9010 omnium attentione audiebatur et, quasi alter Paulus esset, uas electionis 9010 omnium attentione audiebatur alter Paulus fas electionis in in reuerentia habitus est. admiratione ac reuerentia Tres eum eum populi populi sibi sibi pontificem pontificem elegerunt: elegerunt: Irbinas, Vrbinas,Ferranienses, Ferrarienses, Tres sed non non fuit fuit ei ei consilium consilium linguam, que toti toti posset posset Italic Italie Senenses. sed linguar, que consulere, unam intra urbem concludere. 9015 9015

LXV

261. REGNVM neapolitanum ingressi ingressi ad ad felices felices Alfonsi Alfonsi mimiREGu Ι IAM IAl neapolitanum rabilesque rerum cursus stilum conuertamus. conuertamus. Post ipse cum cumGenuensibus Genuensibus irifeliciter infeliciter gessit, gessit, Post bellum bellum nauale, nauale, quod quid ipse taraquam cognorit cognorit Fortuna Fortuna suum suum errorem, errorem, que que tanto tanto principi principi molesta molesta tamquam 9020 fuisset, fuisset,nouercale nouercaieodium odiumin inmatemum matemummutault mutauitaffectum affectum et, et, que quefl11 illi {1571 [157r] 9020 aduersissima* fuerat, aduersissima* fuerat, secundissima secundissima facta facta est. est. nam namPhilippus Philippus MedioMediolanensium princeps, princeps, ubi captiuum captiuum regem ad ad se se ductum ductum et se uictorem uictorem longe longe minoremuicto uictoariimaduertit, animaduertit, mix mox ex ex hoste hoste factus liberum esse esse minorer factus amicus aricus liberur societateque secum secum equis equis condicionibus condicionibus facta facta cum eum magnis magnis regem iussit societateque 9025 muneribus muneribusdonatur donatuma asesedimisit. dimisit. 9025 aduersissima WI.! W 1.1,537 Alfonsus etsi amisit, ariimum animum aduersissima ‚537 Alfonsus etsi multis preliis exercitum amisit, tamennunquam nunquamperdidit, perdidit,cuius cuiusconstantia constantiafecit, fecit, ut ut aduersantem aduersantem fortunam fortunam quasi quasi taren (Sept. 1445). 1445). pudore uictam sibi conciliauerit conciliauent (Sept. 9006 90% ingressus: a. a. 1403. 1403.

9007 9010 9012 9007 magister: magister: a. a. 1438. 1438. uas = Act. Act. 9,15. 9,15. 9012pontificem: pontificem: v. i. 9016 9018 9016 jam: 9018 bellum: iam: incipit incipit caput caput ultimum. ultimum. Alfonsi: Alfonsi: i. v. Ik. Vir. 80-84. 80-84. bellum: Pinza, Ponza, 8991. 9023 9023 liberum: 5.Vili. 1435. v. 6306. 6306. 5.1111.1435. liberum: 'r.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa

265

Lothoringie* ducis, 262. Renati Lothoringie* ducis, qui qui cum cum 262. Isabella Isabella interea, interea, cconiunx ο~υrιx Renati Alfonso de Regno contendebat et per id tempus in captiuitate Philippi 9030 et per id tempus in captiuitate Phitippi 9030 Alfonso Regno contendebat Burgundie ducis distinebatur, cum cnm duobus duobus paruis paruis filils filiis Caletam Caietam uenerat Burgundie eaque presidio firmata Neapolim Neapolim se contulerat. sed sed Petrus Arrago, frater frater caque qui ex belio bello nauali cum paucis paucis triremibus euaserat, reparata reparata in in Alfonsi, qui Sicilia classe classe preter spem inuitatus inuitatus ab altera altera factione factione Caietanorum Caietanorum nocte nocte 9035 profectus eo expulso hostium hostium presidio presidio suum suum imposuit impisuit 9035 ei Caietam obtinuit, et expulso missis ad Alfonsurn Alfonsum nauibus, nauibus, que que mum ilium ex ex Portu PortuVeneris Veneris adueherent. adueherent. missis Caietam in in eisdem eisdem nauibus nauibusAlfonsus. Alfonsus. deinde deinde Capuarn Capuam appulit paulo post Caietam petiit licet medio tempore ab Isabella Isabella et lacobutio lacobutio Caudola Caudola acriter acriter pedir que, licet fuisset, uirtute uirtute ta tamen IoannisVintimilli, Vintimilii, eius eius loci prefecti, in in oppugnata fuisset, rn en bannis ibi Remundus, Remundus, nolanus nolanusregulus, regulus,Alfonso Alfonso reconciliatus reconciliatus est, 9040 9040 fide perstiterat. ibi Scaphaturn* in insula Sami Sarai situm Castrumque Maris in deditionem deditionem et mox mix Scaphatum" acceptum. Lothoringie Comm. 540,11 540,11 Lothoririgia Lothoringia Gallie Gallie prouincia prouincia est, est, non non procul procul a Lothoringie Comm. Moselle amai amni circuniiecta. circumiecta. aaLothario Lothario rege rege fornen nomen accepit, accepit, cui cui cum cum Rheno, Mosche Francie diuidenti sorte obuenit. huic nostra etate etate Renatus Renatus prefuit, prefuit, 9045 9045 fratribus regnum regnmn Francie dux gentis ab imperio constitutus. Scaphatum Comm. 332,10 332,10 oppidum Samo Sai-no adiacens adiacens fluuio, fluuio, non procul ab eius Scaphatum Comm. hostio; Scaphatum accole uocitant. ubi se se uiribus uiribus Alfonsi Alfonsi imparem imparem esse esse cognouit, cognouit, ab ab Eugenio Eugenio Isabella ubi romano pontrnce pontifice auxilimTi auxilium petiit, Vitellescum patriarcham patriarcham 9050 9050 petiit, qui qui Ioannem bannern Vitellescmn alexandrinum cum tribus milibus equitum ac pari numero [1571] [157v] peditum alexandririum Campanum patriarcha patriarchaaliquot aliquotcasteila castella ui ad earn misit. profectus in Campanurn ai cepit obsedissetque Capuam, nisi Ioannes Vintimiliusoctingentos octingentosequites, équités, quos quos barres Vintimilius regina ad cum eum transmiserat, transmiserat,ex exinprouiso inprouisoinuadens inuadensfudisset fudissetcepissetque. cepissetque. est ta tamen idem patriarcha patriarcha Irrer Ioannem Antoriium, Antonium, principem principem 9055 9055 aggressus est rnen idem Monter Tusculurn, cum expugnatis ui casti-is captiuum captiuurn tarentinum, ad Montem Tusculum, ac eum castris ~~ eaque demurn demum lege lege dimisit, dimisit, ut ut frater frater eius eius quingentis quingentis equitibus equitibus abduxit caque stipendia pontifici pontifici faceret. gerebant patriarcha patriarcha et lacobus lacobus Caudola Caudola corcommuni consillo Consilio et et amicis amicis animis animis pro regina reginabehium; bellum; sed sed intemenientibus interuenientibus 9060 simultatibus copias copias separarunt. separarunt. interea interea duorum duorum mensium mensium indutie indutie inter inter 9060 patriarcham et et Alfonsum Alfonsum facte, facte, quibus quibus durantibus durantibuspatriarcha patriarchabacobutio lacobutio reconciliatus eo uiribus uiribus prius prius opprimere opprimere Alfonsum Alfonsum statuit statuit reconciiiatus iunctis iunctis cum ei quam reconciliationis ad cum eum notitia notifia perueniret. perueniret. quarn reconciiiatiomds tribus miliaribus ab Auersa Auersa securus securus Erat Alfonsus apud Erat apud Vicum lulianum lulirmum tribus in castris, 9065 castris, cum sibi sibinuntiatum nuntiatum est hostes hostes rupto rupto indutiarum indutiarurn federe federe aduentare 9065 9030 9030

captiuitate: 1431 1431-37. captiuitate: 37. -

9045

a. 843 843 (Verdun). (Verdun). diuidenti: a.

9052 9052

Campanum: Sc. se. ago-u agrum. Campmsum: rn .

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Enee Siluii Piccolominei Enee Siluii Piccolomiriei

266

sibique minime tutum tutum expectare expectare impetuin. impetum. ob ob quam quam rem rem sublatis sublatis signis signis mox Capuamse se recepit recepii non non tamen mix Capuam ta rnen absque damno suorum, suorum, qui postremum agmen duxere. Exin cum cum patriarcha patriarchaAuersam Auersamsibi sibiad adinhabitaridum inhabitandumtrad'l tradì ab ΙsabeΠa Isabella Exiri 9070 peteret, lacobus impedirei, rursus inimicitie inter eos suborte sunt, sed 9070 peteret, lacobus impediret, rursus inimicitie inter eis subirte sunt. sed Tranenses excepta excepta arce arce Alfonsum Alfonsum dominum dominum appellassent appellassent et et arx arx cum Tranenses oppugnali cepisset, cepisset, patriarcha cum cum exercitu exercitu ei eo profectus profectus obsidlonem obsidionem oppugnari firmauit, cui et lacobus lacobus Caudola, Caudola, ab ΙsabeΠa Isabella rogatus, loannesAritordus Antonius firmault, rigatus, et barres Vrsinus et multi multi alii se conlunxerunt. coniunxerunt. firmata firmata obsidione, obsidione, [158] [158r] cum cum Irsinus et 3111 se 9075 loannes Antonius baud ex animo bellum gerere crederetur et ñaues regis 9075 barres haud animi bellum gerere crederetur naues regis aduentare Tranensibus Tranensibus auxiilo auxilio narraretur, ueritus ueritus patriarcha, patriarcha, ne ne ininaduentare tercluderetur, cum paruo paruonaulgio nauigio irigressus ingressus mare, tamquam tamquam pecunias ab terciuderetur, cum Eugenio petiturus, in in Picenum Picenum adnauigauit. adnauigauit. deinde deinde Rimar Romam se se contuilt. contulit. Eugenio milites eius sine sine duce duce relicti relieti ad Caudolar Caudolam se se contulerunt. contulerunt. arx arx deinde deinde milites 9080 Alfonso dedita est, et loannes Antonius ad eum rediit. 9080 barres Antoriius red~t. 263. Renatus e captiuitate dimissus dimissus cum decerntriremibus triremibus 263. Inter hec Renatus cur decem Neapolim uenit uocato ad ad se se lacobo lacoboCaudola Caudolaex exeius eiusconsilio ConsilioScaScaNeapolim uenit et uocato phatur phatum** petens accepit. deinde in Sulmonensem profectus, profectus, petens in deditionem deditionem accepit. frustra urbem urbem obsedisset, obsedisset, agrum agrum uastauit uastauit in incendio, nec Alfonsus Alfonsus cendio. nec cum frustra 9085 intereaquiescebat, quiescebat, sed sed albano albano ac celano celano agro subacto subacto ad ad Castrum Castrum Vetus Vetus 9085 interea peruenerat in in Valle Valle Subletia Subletia situm. situm. cul cui Renatus Renatus oblata pro militari militari more peruenerat cirotheca prelium indixit. accepit accepitAlfinsus, Alfonsus, sed sed quesiuit quesiuit singulari singulari cer cer-cirotheca preliur indixit. tamine an an collatis collatis signis signis cum cum toto toto exercitu exercitu dimicandum dimicandum esset; esset; se se ad ad tamme paratum esse, cumqueRenatus Renatusrespondisset respondisseturduersi uniuersicertaminis certaminis utrumque paratum esse. curque 9090 cum toto exercitu fortunam Renato renuntiauit renuntiauit placere piacere id id tito exercitu fortunar se uelle subire, Renato 9090 eius sit, qui prouocetur, diem ac locum mire eins beur quidem; sed quoniam ueteri more prelii dicere, se cum exercitu inter Acerras Acerras ac ac Nolam proficisci, qui campus exercitu inter libar proficisci, prelil lata planitie planifie utrisque utrisque idoneus idoneus esset, esset, ibique ibique eum eum ad ad diem diem octauam octauam preprestolaturum. hinc orta dissensione, cum Renatus locum, in quo Alfonsus stolaturur. hinc oria cum Renatus beur, in quo Alfonsus 9095 esset, esset, constituendum constituendum diceret, diceret, preilum prelium impeditum impeditum est. Alfonsus Alfonsus in Nolam libar 9095 v Renatus in in eum eum10 lo[158 ]cum, ubi Alfonsi Alfonsi fuerant fuerant castra, castra, duxit duxit perrexit. Renatus [1581 cum, ubi exercitumatque atque ita ita suo satis honori uterque factum putauit. exercitur Exin Renatus in in Pelignos Pelignos ducens ducens Castrum CastrumVetus Vetussubegit. subegit.Abfonsus Alfonsus in in Vallem Caudinam oppidum ui cepit et et Marinum Marinum Va]lem Caudinam profectus profectus Arparium Arpariur oppidum ~~cepit 9100 Boffam, Boffam,ValΙis Vallis dominum, captivault. captiuauit. casertinum casertinumregubur regulumininfidem fidemrecepit. recepii, 9100 in Lucaniam Lucaniam ducens ducens oppidum oppidum Anglur Anglumobsidione obsidione fatigatum fatigatum obtinuit. obtinuit. in Luceriam dedentibus ippidards oppidanis accepit. accepit. jam iam qulndecim quindecim mula milia equitum equltur in quibus fretus ff etus absente Renato Petro RenatoNeapolim leapolim petens petenscum cur Petri castris eius erant, qulbus 9082 9082

uenit; 9.V. 1438. uenit: 9.1.1438.

9103 9103

Petro: v. 9033. Petri: i. 9033.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa

267

fratre biι binis urbem obsedit obsedit decem decern triremibus triremibus in in portu portu collocatis. collocatis. is castris urbem magnis uiribus uiribus nec nec ciues ciues seipsos seipsos negligunt. negligunt. sed sed dur dum 9105 9105 oppugnatur urbs magnis Petrus paululum a castris speculandi gratia in litore litore uagatur, uagatur, e carmelitano tempio caput tormento ictus repente occubuit*, uir uir apud apud ornes omnesordines ordines templo gratiosus et ad rem militarem natus, natus, animi magnitudine et corporis robore robore excellens, promptus; cuius cuius exceliens, ad ad subeunda subeunda pericula pericula impauidus, impauidus, acer acer et et manu mum promptus; interitu constematoexercitu exercitueius eiusdiei dicidimissa dimissa est oppugnatio. Mfonsus Alfonsus ubi 9110 9110 interitu constemato germani iacere iacere truncum truncumcadauer cadauermnspexit, inspexit, 'Ad 'Ad hec' inquit inquit 'ego 'ego te, frater, frater, stipendia esses, qui qui mihi mihi tuo tuo sanguine sanguine tuaque tuaque fece nece Regnum Regnum stipendia duxi, duxi, ut esses, parares' recondique recondique loculo corpus iussit et in parares' in arcem arcem maritimam deportati; deportan; cui post, tempora tempora nactus nactus idonea, dignum suo genere funus ducerei. hums duceret. occuhuit Mansi Petms frater apud apud Neapolim, Neapolim, dum expugnat 9115 9115 occubuit Mansi 11,217 11,217 Petrus dur preclaram expugnat urbem, ictu ictu lapidΙs lapidis occubuit. 264. Sequentibus uero uero (Rebus diebus cum oppugnatio oppugnatio repeteretur, repeteretur, tanta tanta uis uis 264. imbrium cecidit, ut necessario ab obsidione discessum, et res in religionem imbrium sit uersa. uersa. exini exin Caietanium Caietanum oppidum tradente quidam quodam mi]ite milite [1591 [159r] muftis multis oppidanis occisis ab Alfonso 9120 oppidanis coacta in deditionem deditionem 9120 Alfonsoreceptum receptum est, et arx fame coacta Renatus interea intereaex ex Pelignis Pelignis reuersus reuersus Neapolim, Neapolim, ubi que acta fuerant uenit. Renatus didicit, turrim Sancti Vincentii, ad tutelami didicit, Vincentii, opportune in mari sitam sitar ad tutelar regie arcis, ui expugnauit. deinde deinde arcem arcemipsam ipsamplunibus pluribus diebus diebus oppugnans oppugnans ~~ expugnauit. annona prorsus prorsus deerat, deerat, in potestatem suam accepit. dedente prefecto, cui annona suar accepit. 9125 Alfonsus uero uero cum frustra frustra obsessis auxilium auxijium ferre conatus conatus esset, in Lucanos 9125 multos in in traiciens Salemitanos totamque totamque ferme prouinciam prouinciam et Brutiorum Bmtiorum multos deditionem accepit. lacobus autem Caudola, Caudola, prestanti lacobus autem prestanti uir ingenio et a litterarum litterarum studiis non atque in primis rei militanis militaris peritus, abhorrens atque pedtus, qui sub Bracchio Bracchi stipendia fecerat, dur dumcastellum castellumquoddam quoddamlacobi lacobiLaguuisse Lagunisse oppugnare oppugnare nititur, nititur, 9130 9130 fecerat, profluuio correptus correptus occubuit, occubuit, clams clarus profecto profecto regulus regulus et et in ingenti catarri profluuio genti illi fides fides et in laude dignus si, quanta industria et rei bellice cognitio, tanta uh constantia fuisset. fuisset. promisso constantia Ioannes Vintimilius et et ipse ipse per per idem idem tempus tempus Acerras Acerras prodentibus prodentibus bannes Vintimilius oppidanis et et arcem arcem fame fame laborantem laborantem in in potestatem potestatem recepit. recepii. Auersaui Auersani 9135 9135 oppidaniis Renato deficientes deficientes Alfonsum Alfonsum intromisere, intromisere, qui qui arcem arcem apprime apprime quoque a Renato munitamet et forti forti presidio presidio defensam, defensam, cum cum expugnare expugnare facile facile non posset, posset, =nit= fossatis ingentibus oppugnali quotidie quotidie iussit. iussit. Renatus Renatus ad ad fossatis ingentibus exclusit exclusit et et oppugnani Antonium, Caudole filium, filium, in Apuliam Antonium, Apuliam profectus, profectus, cum nihil propterea ab oppugnatione arcis arcis Auerse Auerse cessani cessari anirnaduerteret, animaduerteret, per per Caudinam CaudinamVaJiem Vallem 9140 9140 oppugnatione qui occunrerat, occurrerat, impeditus, impeditus, per per transuersos transuersos montes et deinde, ab Alfonso, qui Antonio in nolanum descendit nec [1591 [159v] tarnen tamen obsessis obsessis apud apud sequente Antonio Auersam opern opem ferre ferre presumpsit, presumpsit, cum cum Alfonsus Alfonsus in in castris castris illic illic potentior Auersarn 9107 9107 tempio: basilica basilica S. S. Maria Maria del Carmine. tempio: dei Carmine.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Enee Piccolominei Ence Siluii Piccolominei

268

uideretur. sed sed reuersus reuersusNeapolim Neapolim Antonium Antonium Caudolam Caudolam de de proditione proditione ulderetur. suspectumcomprehendi comprehendietetinincarcerem carceremretrudi retrudiiussit. iussit. que que res magno ei suspectum fuit; nam nam cum cum castra castra illius illius sub sub urbem urbera posita posita tumultuarent tumultuarent detrimento fuit; reposcerent, Antonius dimissus est, qui contumeliam contumeliam sibi ducemque suum reposcerent, arrogatam iniquo iniquo ferens ferens animo moxad adAlfonsum Alfonsum transiult transitât et et arcem arcem εmimο mix auersanam, séptimo iam mense obsessam, ei tradi curauit persuaso auersanam, septimi jam mense obsessam, ei tradi curauit persuasi per 9150 epistolar epistolamXanto, Xanto, qui qui cum patre sui suomilitauerat militaueratprefectusque prefectusque ibi ibi presidli presidii 9150 desciuit tarnen tamen pauli paulo post post Antonius Antonius ab ab Alfonso. Alfonso, deinde deinde apud apud BeBeerat. desciuit ei reconciliatus reconciliatus est, est, cum cum arce arce per per proditionem proditionem tradita tradita ciues ciues neuentum ei quoque consternati consternati in in Alfonsi Alfonsi potestatem potestatem uenissent; uenissent; quo quo tempore tempore et et quoque Calathini adactis castellum Padula, Alfonso expugnati expugnati sunt, surit, et casteilum Calathirii adactis machinis machi~s ab Alfonso 9155 et ante Vrsariam* Vrsarianr castra castra posita. posita. 9155 9145 9145

Vrsariam Comm. 578,25 578,25 Ad Vrsariam contendit, agri troiani oppidum, quid quod a Irsariam Comm. Irsariam contendit, Troia tribus milibus passuum abest. Triia

9160 9160

9165 9165

9170 9170

9175 9175

265. Franciscus Franciscus Sfortia, Sfortia, Renato Renato amicus, amicus, Arrianum, Arrianum, Troiam, Troiam, ManManfredoniam, Luceriam et alia pleraque oppida per idem tempus in Apulia fredο~am, Luceriam aila pleraque oppida per Apulia obtinebat, quomm quorum custodiam obtinebat, custodiar Cesari Cesαr~~ Martinengo cum non paruo equitatu ipse in Piceno Piceno agens agens Cesar, Cesar, cum esset esset Alfonso Alfonso infestus, bis bis commiserat. ipse pugnare ausus, bis ab Alfonso ex acie fusus turpi fuga in extra merda meuia Troie Troje pugTiare urbem se recepit, nec multo post Vicarum oppidanis Vicarum oppidum resistentibus resistentibus oppidanis urbem preda militi militi permissa, feminarum feminarum decus regio more seruatum. ui captum. preda Alexander autem, Francisci Francisci Sfortie Sfortie frater, sub urbem urbem Therim Remundum Remundum Caudolam ac Riccium et losiam Alfonsum euntem lisiar cum copiis ad Mfonsum euntem repente aggressus leui fudit; Riccium Riccium ac lisiar losiampreceps preceps fuga saluaiiit, saluauit, leul certamine fudit; Remundus interceptus est; [16W] [160r] qui qui cum esset Antonli Antonii Caudole patruus, patruus, illum cardinalis tarentinus tarentinus in ilium secundo ab Alfonso Alfonso alienauit. alienauit. uenit et Ioannes bannes cardinalis Regnumaduersus aduersusFranciscum FranciscumAquinianum AquinianumEugerili Eugenii copias copias ducens. ducens. sed sed Regnum occurrens Alfonsus retro retro eum eum reppulit. reppulit. exin exin Rupem Rupem Wilhelmam Wilhelmam in in alto alto occurrens Alfonsus monte sitar sitamcasterns castelliscirca circaoccupatis occupatis fame fame coactam coactam obtinuit obtinuit et et paulo post Capreas oppidum oppidum in in insula insula eiusdem eiusdem nominΙs nominis situm, situm, Tiberi Tiberi quondam quondam Cesaris latebras dicere dicere maus, malis, tradentibus oppidanorum oppidanorum Cesaris siue siue delitias, dehtias, siue latebras quibusdamrecepit, recepit, nec nec moratus moratus castra castra ad ad Neapolim Neapolim posuit posuit simuique simulque quibusdar Puteólos obsedit, qui qui aliquardiu aliquamdiu fortiter fortiter resistentes resistentes tandem tandem rei rei frufruPuteolos obsedit, mentarie defectione regi regi portas aperuerunt. Turris* quoque, quam uocant uocant mentarie defectione Octauii, est. Octauii, recepta recepta est. Turris Comm. Comm. 332,12 332,12 Turris ib. 26. 26. Turns Turns Octaui, quam Grecam appellant, ib.

9180 9180

266. Irgebantur Vrgebanturinterea interea rei frumentarie inopia inopia Neapolltaril Neapolitani nec spem sisa Arrianum: v. 9395. 9158 Αrriαnum: i. 9395.

9169

1. 9169 Ioarmes: ~οα~ιnes: Vir. hr. 1.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa

269

aliaxnhabebant habebantquam quamuel uelGenuenses Genuenses mari uel Franciscum Franciscum Sfortiam Sfortiam cum aliar Antonio Caudola auxiiium terrestri itinere aUaturos esse. Anellus Antonio auxilimn terrestri itinere ailaturos Anellus interea faber quidam cementarius, cementarius, quer quern fames Neapolim exire compulerat, ad ad Alfonsum profectus, paruo profectus, si premium adsit, urbem urbem parti σ militum periculo capi posse demonstrat. deligimtur deliguntur uiri uiri fortes fortes ducenti, ducenti, qui qui cum cum Aneflo Anello eiusque 9185 9185 fratre per ostensum ostensum aqueductum aqueductum nocte nocte urbem urbem ingressi renia meniaoccupent. occupent, rex cum cum exercitu exercitu paratus paratus signum expectat. uh illi in in domum* domurrr quandam quandam signum expectat. perueniunt, in qua qua unica erat anus anus et adulta adulta cum cum ea ea uirgo. uirgo. mater mater cum cum ρeme~υnt, exclamare celeriter oppressa emitiere kihibita inhibitaest; est; filia sua exclamare cepisset, celeriter oppressa uocem uocem emittere sponte conticuit. et iam 9190 jar sol exortus exortus erat nec amplius quam quam uiri uiri quadraginta quadraginta 9190 omni numero putemn puteum euaserant. euaserant. qui qui nuntiare nuntiare [1601 [160v] ingressum ingressum regi ex orni siue negligentia, negligentia, siue siue aliar aliam ob ob causar causamn[bil nihil regi regi sig~flcaυΙt. significauit. debuerat siue existimabat Alfonsus Alfonsus aut aut cesos cesos esse, qui missi fuerant, aut metu metu exsilire exsilire non existimabat fuerant, aut ausos profectusque propius urbem urbem ab ab ea ea parte, parte, que que occupanda occupanda erat, erat, ausos profectusque súbitos casus parauerat, parauerat, citato citato 9195 9195 inuadit. Renatus cum ea manu, quam ad subitos procul amouit. equo ad muros contendit hostesque procul domum Vir. 83,1 83,1 Per Per cuacar cloacamurbis urbis quidam quidam iiitrantes intrantes domum domum mulieris mulieris domum hr. cuiusdam iritrarunt, intrarunt, que que mox cuiusdam mix capta est et obseruata, obseruata, ne quid diceret. ii postea postea noctu portam urbis urbis inuadunt inuadunt datoque datoque signo signo exercitum exercitum regis regis accersunt. accersunt. fit fit clamor clamor in in portar tumultus, sed sed improuisi improuisi ciues ciues ab ab preuisis preuisis regis regis militibus militibus facile ciuitate certusque tumultus, ac sic sic urbs urbs capitur. capitur. uincuntur. ac

9200 9200

267. Ingens constematio eis eos cepit, cepit, qui qui e puteo emer emerIngens uero pauor et constematio serant nec nec regredi regredì in in puteum, puteum, ne ne armorum armorum strepitu strepitu proderentur, proderentur, nec nec serarit erumpere propter propterpaucitatem paucitatemaudebant. audebant.Alfonsus, Alfonsus, ut utuidit uidit nihil a suis intus erumpere misceri, desperatis rebus in castra castra redut. rediit. Renatus, Renatus, tamquam tamquam periculum periculum 9205 9205 misceri, relictis custodibus custodibus et et ipse in regiam concessit. depulisset, relict's reglar concessit. Nec mora nuntius ad A!fonsmn Alfonsum currens multos ee puteo prodisse atque currens multos iterum igitur igitur ad menia succeditur in domo tácitos tacitos ob metum metum latere latere nuntiat. iterurn renIa succeditur instauraturque prelium, ut ut erumpendi erumpendi animus latentibus acuatur. interea interea iristauraturque prelium, filius eius, nominauimus, anicule, articule, aa statione statione sua sua domum domum ueniens ueniens 9210 9210 filius eius, quam nominaulmus, pulsatis foribus aperiri sibi expetit, mater et qui intus erant exanimati, quid expetit. mater et craft exarilmati, quid agant, nesciunt. uincit tandem tandem ea ea sententia, sententia, ut ut reseratis reseratis paululum paululum foribus foribus agarit, manus ei imiciant eumque comprehensum tacere iubeant. sed ille repente iniiciant eumque comprehensum iubeant. sed iJle ut armatos armatos uidit, uidit, trepidus trepidus refugit refugit hostesque hostesque intra urbem esse uociferat, ad Renatura subito peruolat peruolat queque queque uiderit uiderit refert. refert. at at qui qui intus intus erant erant uno uno 9215 9215 Renatum subito agmine raptim e domo prosiliunt primoque ímpetu menia propinqua imo impetu meula uno tantum uigile ibi reperto turrimque turrimque occupant. tantum uigile -

268. Renatus eo excitatus ad ad menia ei nuntio ac tumultu tumultu excitatus meula celeriter reuersus reuersus impetum in in hostes hostes facit. facit. [1611 [1611] Alfonsus, quo suis suis animos ánimos addat, addat, scalas scalas Αlfοnsus, quo admoueri imperat. imperai, sed oppidani earn muri partem facile 9220 facile tuebantur, tuebantur, et qui 9220 scalas in in captar captamturrim turrimeuaderent euaderent grauiur grauiumsaxorum saxorumdeiectu deiectu ob ob-per scalas dumpugnatur pugnaturacriter, acriter,obequitans obequitansmeula meniaAlfonsus Alfonsus locum quensistebant. dur locur quen-

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

270

Enee Siluii Piccolominei Piccolominei

'

animaduertit eoque coque celeriter celeriterscalas scalas admoueri admoueriiubens iubens dam neglectum esse animaduertit obtinuit. jam iam qui qui tmτim turrim occuparant occuparant partim grauitersauciati sauciati partir grauiter murum obtinuit. 9225 pugnamremiserant, remiserant, partir partim precipites precipites ee muro muro se se dederant, dederant, eratque eratque 9225 pugnar Renatus eam nisi aa tergo subito cum ingenti clamore Renatus earn turrim recepturus, nisi terrorem intulissent. intulissent. arndt auxit et trepidationem trepidationem oppidanorum oppidanorum hostes inuecti terrorem unus ex ex Mfonsi Alfonsi militibus, qui per menia ingressus conscenso conscenso equo, unus merda urbem ingressus quem uacuum uacuum forte forte inuenit, inuenit, in inhostem hosteminuectus inuectusopinionem opinionem prebuit prebuit quer 9230 proxime porte capte atque infracte. non taraen Renato defuit animus, animus. sed capte atque infracte. ta rn en 9230 proxime cohortatus qui aderant in hostes fortiter irruens eorum impetum paululum aderant hostes fortiter irruens eorum impetum paululum repressit. mox uero, ut ut crescente crescente hostium hostium numero numero suis suosexterritos exterritosariianirepressit. mix uero, sensim referre referre pedem pedem cepit cepit atque atque ingressis ingressis per per diul diui lanuarii lanuarii maduertit, sensim portamhostium hostiumcompluribus compluribus in arcem regiam cum cum paucis se recepit. turn turn portar 9235 aliis diuersis muri partibus irruptio facta atque 9235 et a Fori Boarii porta et ab allis ad predas discursum est; a cedibus tamen mox uero ingresso temperaturn. mix ta rnen temperatimi, rege et prede quoque finis factus. 269. Insignis huius anni anni memoria memoria expugnatione expugnatione tante tante urbis, urbis, que que ei eo 269. Insignis modo capta capta est, quo quo minis annis ante mille per Bellisarium e Gothorum manibus Gothorum manibus 9240 erepta ereptafuerat, fuerat, qua&ag~ιta quadraginta et et quadringentis quadringentis supra supramillesimurn millesimum ab ab ortu ortu 9240 Saluatoris Christi. Christi. is is annus annus erat erat ab ab initio initio cepti cepti belli belli unus unus [1611 [lóT] et et uigesimus. due ingentes ingentes onerarie onerarie nanes naues aaGenuensibus Genuensibus misse misse cum cum Postridie due frumento applicuerunt; applicuerunt; que cogrdta cognita urbis captura captura sub arcem concesserunt 9245 Renaturnque Renatumque omni recuperande urbis urbis abiecta abiecta iride inde abciuxerunt. abduxerunt. tres tres 9245 ornΙ spe recuperande adhuc arces in fide fide Renati Renati perseuerabant: perseuerabant: capuana, capuana, montana, montana, regia. regia, sed sed capuana pactis paucorum paucorum dierum dierum indutiis indutiis ante Renati Renati abitum sese dedit; dedit; abitur sese regia aliquanto postea et montana tardius recepte recepte surit. sunt. montana tardius ad Eugerriurn Eugenium Florentie Florentie morantem sese sese contulit; contulit; exinde exinde in in Renatus ad 9250 Ga]Jiarn Galliam Ilteriorem Vlterioremabut. abiit.Alfonsus Alfonsus munita munita Neapoh Neapoli aduersus aduersus Antonium Antonium 9250 Caudolam castra posuit. ubi, cum facta pugnandi Caudolarn ducens ad Carpenonum castra ab Antonio copia ineundum reguli dicerent, dicerent, nisi princeps adesset adesset certamen reguli ineundum certamen 'Ergo' iriquit inquit Alfonsus Alfonsus 'qui multi militi ariirnurn animum addere consueui, jam iam presentía presentia 'Ergo' mea terrorem terrorem adhibebo. adhibebo. absit absit a nostri nostro sanguine sanguine ea uecordia'. uecordia'. moxque moxque 9255 galeam induit signumque pugne dedit. certatum est aliquamdiu aliquarndiu nutante signumque pugne 9255 galeam uictoria. postremo fuso hostili exercitu Antonius ipse captus errons exercitu Aritonius captus est; cui erroris uictoria. postrerO ueniam postulanti non modo ignouit Alfonsus, uerum etiam oppida, oppida, que a modi ignoult Alfinsus, uerum etiarn ueniarn patre accepta hereditario hereditario jure iure possidebat, possidebat, reliquit, reliquit, ceteris ceteris captiuis captiuis perper'mire accepta humaniter quicquam ex Antonii suppellectìle, que irigens ingens erat, suppellectile, que humaniter habitis. nec quicquarn 9260 preter pretercristallinum cristallinumcalicem calicemcepit. cepit.post posthec hecPelignos PelignosMarsosque Marsosquesubegit. subegit. 9260 Manfredoniam et subinde subinde arcem arcem in potestatem potestatem recepit recepit omriesque omnesque belli belli Manfredoniam Apulia extirixit extinxit ac pacato ubique ubique Regno Regno Neapolirn Neapolim rediens in reliquias in Apulia 9236 9236

ingresso: 26.11.1443. 26.11.1443. ingresso:

9238 9238

expugnatione:12.1/1.1442. 12.VI. 1442. expugriatione:

9239 9239

mille: lege nongentis. mine: lege

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

271

triumphantis* ~ficeΠtissimιs apparatibus triumphantis* mirer moremexultante exultantepopulo populo mag magnificentissimis apparatibus ingressus est urbem. irigressus triumphantis Vir. 83,13 83,13 Vt urbem urbem ingressus ingressus est, currus currus ei aureus in modum 9265 9265 triumphantis hr. triumphantis adducitur. adducitur. ipse ipse ascendit ascendit et et in in alta alta sede sede resedit, resedit, ac ac sic sic per per urbem urbem Carm. 32; 32; 33. 33. triumphans ductus est. cf. cf. Carm.

Ευge~υm actum. Lυdο~cυs 270. Post hec de pace inter inter Mfonsum Alfonsum et et Eugenium Ludouicus pontificis auctoritate auctoritate potens, sua uktute et pontificis cardinalis aquilegiensis, potens, cardinUlis aquilegiensis, [ [162 162t]r]et et suauirtute confecit. leges leges pacis in hunc modum dicte: diete: 9270 9270 idcirco ad regem missus earn confecit. Eugenius pontifex Mfonsum Alfonsum regem regem neapolitanum neapolitanum decemat decematappefletque; appelletque; Εuge~us pontifex regis filio, filio, ad cui rex rex post post mortem mortem Regnum Regnum destinauerat, destinauerat, popoFerdinando regis testatem succedendi succedendi faciat Terracinamque Terracinamque Regno adiiciat. Alfonsus contra testatem Eugenii auctoritati se subiiciat atque opituletur opituletur ad adagrum agrumpicenum, picenum, quer quem 9275 pontifex aduersus Turcos ~candυm; si quando Sfortias Sfortias occupauerat, occupauerat, uen uendicandum; aduersus 9275 aut Afros bellum suscipiat, rex cum classe adiuuet; sacerdotes sacerdotes regnorurn regnorum betlum suscipiat, pretextu Basileam profectos reuocet reuocet nec patiatur tres concilii pretextu suorum sub concilii Sabaudiensi creati creati fuerant, reuertentes reuertentes ex suis, qui cardinales sub Amedeo Sabaudiensi cardinalibus suscipi suscipi habed haberi ue; ue; Matricer Matricem ciultater ciuitatemducalem ducalem atque atque pro cardinalibus 9280 romane Ecciesie Ecclesie tradat. tradat. 9280 Acumulum in Marsis oppida romane Traiecit deinde in in Picenum Picenum Alfonsus Alfonsus et, et, que que supra supra relata sunt, sunt, felici felici Tralecit deiride cursu peregit. exin exin domum domum rediens rediens cum cum Genuensibus Genuensibus duce duce Raphaele Raphaële cursu peregit. Adumo belio ablata nemini nenni petendi pacer fecit, Adurno** ea fecit, ut bello petendi jus ius esset, nec ea lege pacem regis hostes genuensis regis genuensis populus, nec nec rex rex Genuensium Genuensium reciperet, reciperet, illos illos ue ue honoris commeatu adiuuaret. adiuuaret. Genuenses Genuenses regi, regi, quotannis quotannis dur dumuiueret, uiueret, honoris 9285 9285 pateram* auream dono darent Neapolir nitterent. gratia pateram* darent ac Neapolim mitterent. Adurno Vir.43,15 43,15 Raphael Adurnus, Adumus, qui qui me me presente presente Papie Papié studuit, studuit, uir uir Adurno hr. litterarum multarum et prudentie prudentie singularis. singularis. pateram hr. Vir.83,18 83,18 lanuenses lanuenses adeo adeo compescuit, compescuit, ut ut ad ad se se ultro ultrouenientes uenientes pateram signmn ditionis 9290 armos singulos singuΙis peluim dominum eum uocarent uocarentac acsibi sibi in in annos peluim aurearn auream in signum 9290 doniinum eurn exhibèrent. exhiberent. 271. Post Antonius, paterna paterna stirpe stirpe Gentilia, Gentilia, per per matrem matrem VinVinPost hec Antonius, timilius, qui qui multa multa in in Apulia Apulia egregia egregia facinora facinora Alfonsi Alfonsi gratia gratiafecisset, fecisset, ad ad Fontem Populi Populi non non procul procul aa Theano, Theano, quo quo iussi iussi erant erant Regni Regni principes principes conuenire, cum cum equitibus equitibus trecentis trecentis profectus, profectus, tamquam tamquam mmm unum ex ex purpur- 9295 9295 puratis auctoritate maioribus maioribus interficere interficere constituisset constituisset apud apud regem regem acacpuratis auctoritate cusatus, clam cusatus, clam fugiens fugiens Catantiarium Catantianum ditioni ditioni sue sue oppidum oppidum repetilt repetiit v [162 ]extinctasque Regni lites lites excitare excitare conatus conatus non non simm solumuicinos uicinospropro[1621 extinct αsque Regni arma susciperent, 'taue potentatus, ut in regem arma ceres, sed sed Venetos et alios Italie αmcta cessere; et litter's litteris et nuntiis nuntiis inuitauit. inuitauit. sed frustra frustra jill illi cuneta cessere; nam rex cum 9300 9265 9265

irigressus: v. i. 9236. ingressus: i. 5440. v. 5440.

9270

(Terracina); WI. WI. 1,174; 9270 pacis: ρacis: 15.1/11.1443 15.VII. 1443 (Terracma); 1,174; 193. 193.

9278 9278

cardinales:

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

272

9305 9305

9310 9310

9315 9315

9320 9320

9325 9325

Enee SiΙ~i Siluii Piccolominei Piccolominei Ence

profectus et Crotonem urbem et omnem ei reliquum copiis aduersus eum profectus agrum ademit ademit ipsumque ipsumque in in Catantiano Catantiano reclusum reclusum ad ad deditionem deditionem nulla nulla condicione interueniente Ioannem uero nero Nuceum, Nuceuxn, qui qui conconcondicione interueniente compulit. compulit. loarmem Antonii suasor fuerat, omnibus omnibus oppidis oppidis exutum exutum Regno excedere tumacie Antonii iussit. secuta secuta est paulo post profectio profectio regis regis in Tusciam, Tusciam, de qua qua suo loco iussit. relatum est. Vndereuersus reuersus non multo tempore interiecto Fridericum imperatorem imperatorem mde et Leonoram imperatricem, ex ex sorore sorore sua neptem, neptem, ad ad se se uenientes uenientes tanto excepit, quantum quantum referre referre nix nix oratori maximo máximo facundia suppetat, suppetat, honore excepit, donatosquemagnifice magnifiée ambos ambos aa se seremisit. remisit. exin exin quamuis quamuis pacer, pacem, ut ut donatosque est, Florentinis Florentinis petentibus petentibus dedisset, dedisset, cum cum tarnen, tamen, capta capta memepredictum est, urbe aaFrancisco Francisco Sfortia, Sfortia, Le Leonelli marchionis estensis estensis inindiolanensi urbe οneΠi marchiο~s teruentu, cum cumVenetis Venetispositis positisiriiniicitiis inimicitiis fedus fedus iinisset, tamen in teruentu, ~sset, alterum tarnen Tuscia bellum beilum gessit, misso in earn expeditionem expeditionem Ferdinando filio, de quo satis inter inter res res etruscas etruscas commemoratum commemoratum est. est. soluta soluta est est et et pax pax cum cum satis Genuensibus, capta nane, naue, que que de Chu Chio insula insula Genuam Genuam petebat, petebat, ut ut postea postea referemus. ob quam rem commota commota re re publica genuensi Ioannes Philippus bannes Philippus Flisca gente prognatus cum quatuordecim altissimis nauibus in portum Flisca prognatus cum quatuordecim altissimis naulbus in portum adnauigauit, ibi ibi ut regis triremes onerariasque onerariasque naues ñaues usque neapolitanum adnauigauit, r incenderei.[162 [162A ]sed tormentisaeneis aeneisinglorius ingloriusabut. abiit. nec multis incenderet. ΑΙ sed repulsus tormentis diebus classis classis regia regia ad ad untern Montem Circeum* sex sex Genuensium Genuensium nanes naues post diebus cum homiries homines effugissent, effugissent, demersit, diulti diuiti preda in eis recepta. recepta, insecuta, cum quamquam de de pace pace tota tota ferme Italia conueulsset, conuenisset, inter inter quibus ex rebus, quamquam Genuenses tamen tarnen et Regem concordia fieri non potuit. sed cum genuenses exulesad adregis regisopes opesconfugissent, confugissent, classis classis eis concessa est, que ligusticum ligusticum exules litus etiam relatum est, est, oppugnare non dubitami, uexans titus etiarn urbem ipsam, ut relatum dubitauit, uiribus idem bellum repetitur. et nunc maioribus inribus Circeum Comm. Comm. 328,25 328,25 Non procul a Circeo Circeo Monte, Monte, fabulosis fabulosis poetarum poetarum Circeum Non procul memorabili, ib. ih. 709,30 709,30 Circe' Circei culmina Montis et iuga fabulosa. carminibus memorabili.

uertit*, 272. Fuit Fuit autem autemAlfonsus, Alfonsus, cum eum Fridericus Fridericus imperator ad ad eum eum uenit*, annos circiter corpore gracili, gracili, uultu uultu pallido, pallido, sed circiter octo et quinquaginta quinquaginta natus. corpore aspectu albicante aspectu leto, naso aquilino et illustribus iilustribus oculis, °cubs, crine nigro et iam jam albicarite ad aures usque usque protenso. pretenso, statura statura mediocri, mediocri, cibi cibi potusque potusque temperans temperans nec uino usus nisi aqua multa perdomito. litteris* per etatem operam nino per omnem miner etatem operar 9335 dedit, dedit,grammatice grammatice apprinie apprime pentus, peritus, quamuis quamuis latine latine perraro perraro loqueretur. loqueretur. 9335 historias orrmis omnis coluit nec nec poetas aut oratores oratores ignorauit. ignorami, dyaleticos dyaleticos nodos historias nidos facile soluit. nihil ei arcana theologie theologie perscrutatus perscrutatus ei abditum abditur in philosophia. arcana omnia omriia de de prescientia prescientia Dei, de libero hominis hormis arbitrio, de incamatione incarnatione Verbi, 9330 9330

9309 9309

9315 9316 9316 postea: non ab 24.111.1452. 24.III. 1452. v. 7282. non rettulit excepit: inde ab 9315 commemoratum: i. 7282. 9326 9328 9330 9326 Aeneas; cf. 4358. 4358. v. 4935. 4935. poetarum: Verg. Verg. Α. A. 7,10. 7,10. uenit: a. a. Aeneas; cf. relatum: i. 9331 9331 1452. v. 297B-305A. annos: erat erat Alfonsus sex et quinquaginta i. HF HF 297Β-305Α. 1452. armos: sex et quinquagmta annos anuos natus.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

273

de sacramento altaris, de tririltate, trinitate, de de difficillimis difficillimis questionibus sacramento altaris, questiorilbus percontanti percontanti sapienter occurrit. occurrit. et presto et sapienter

9340 9340

uenit HF 298B Datis dexteris amplexibusque alterum ΗF298Β amplexibusque pro more celebratis alter alterum uenit mirabatur. Alfonsus Alfonsus cesarem cesarem alto alto natum egregia forma, mirabatur. fatum sanguine, florida iuuenta, egregia erecta ceruice, graui graui facie, robusto corpore prirnum primum orbis dominum prolixa coma, erecta letus intuebatur. Alfonsum Alfonsum ipsum ipsum quamuis quamuis etate etateprouectiore, prouectiore, bona bona tarnen tamen uaualetus ncque considerare considerare satis satis erat. 9345 9345 letudine, fortem et iocundum iocunduin Federico ncque neque laudare neque qui antea antea neptem neptem suar suamnumquam numquamuidisset, uidisset, miro miro desiderio desiderio nuptam nuptam Alfonsus qui complexos est. est. W W 111,421 anno, qui qui sibi sibi tertius tertius et et sexagesimus sexagésimos est, est, 111,421 Rex Rex hoc anno, complexus conualuisse fertur. fertur. raro ilium etatis proximus morti fuit, nunc conualuisse etatis annum sine maxima pretereunt (22.1.1454). calamitate homines hommes pretereurit litteris W W 1.1,227 cui et Sicilia paret et et lila ilia pars Italic Italie 9350 9350 litteris Ι. Ι ‚227 Alfonsus Aragonum rex, cui obedit, que que ohm ohm Magna Magna Grecia Grecia dicebatur, dicebatur, qui qui totiens totiens uictus uictus tandem tandem uicit uicit et et οbe~t, in fauorem fauorem sui conuertit, nunquam nunquam in castris castris est sine libris. aduersam fortunam in it, et et bibliotheca bibliotheca sequitur: sequitur: siue siue in in tectis tectis est, est, siue siue in in tentor~s tentoriis manet, quocunque it, audit (5. (5.XII.1443). Χ11.1443). singulis diebus aut legit aliquid aut audit 273. dandis, quainuis quamuis breuis breuis et et circumcisus, circumcisus, nurnum- 9355 9355 273. In responsionibus dandis, tamen dirninutus. diminutus. sermone sermone blandus blandus tersusque. tersusque. summa summa ei cura, ne ne quam tarnen quispiara ab se se tristis tristis abiret. abiret. ingratas ingratas petitiones petitiones differre differre maluit maluit quam quam quispiam negare, fauit fauit religioni, religioni, rem rem diuinam diuinam diligenter diligenter cυra~t. curauit. sacerdotalia sacerdotalia ininnegare. dumenta et altaris altaris omamenta ornamenta ea ea paraint, parauit, quibus quibus comparar! comparati alla alia nu]la nulla dumenta queant. [162ΑΙ [162Av]sacram ac domesticar domesticamsuppellectilem suppellectilem auream auream et et arar- 9360 9360 queant. sαcrαm ac genteam et admirabilem admirabilem et et incredibilern incredibilem composuit. composuit. margaritas, margaritas, uniones, ceterosque lapides preciosos toto orbe quesitos coemit. sacern, sacelli, adamantes ceterosque quas incoluit, incoluit, parietes pañetes diultibus diuitibus atque in quo sacris interfuit, interfuit, et aularum, quas uestiuit seipsurn seipsum intide nitide magis quam quam preciose, precióse, serico aureis pannis pam-us omauit. uestiuit usus aut aut ostreo ostreopaludamento. paludamento,uenatiorU uenationi rnagnam magnam ulte uite sue sue pm-tern partem 9365 9365 raro usus consecrauit. in bello bello seuerus seuerus et et asper, asper, in inpace paceclemens clemens et etmansuetus. mansuetus. consecrauit. facile his, bis, qui qui contra contra se se arma arma tulerant. tulerant. humanum humanum sariguinem sanguinem pepercit facile tamen odit odit nec impune subditos delinquere inuitus fudit. scelera sceleratamen dehnquere passus est. quod multis multis antea antea seculis seculis spelunca adeo Regnum, quod spelunca latronum fuerat, fuerat, adeo securumque reddidit, reddidit, ut ut quacumque quacumque iter iter habeas habeas nullus nullus prepre- 9370 pacatum securumque 9370 adsit. legatis legatis omnibus omnibus ad ad se se uerdentibus uenientibus sumptus sumptus opipare opipare donum metus adsit. apostolicis, qui qui cardinales cardinales essent, obuiam obuiam extra urbem urbem profectus profectus prebuit. apostohcis, honorauit. naues nauesinsolite insolitemagnitudinis magnitudinisfecit fecit et quas, qui procul quasi patres honorauit. sublimes esse esse arces arces per per mare mareuadentes uadentesarbitretur. arbitretur.edificauit edificauit inspiciat, sublimes pluribus in locis, loéis, sed sed in in Neapoli Neapoli supra supra quer quem dici dici possit possit splendide splendide ac ac 9375 pluribus 9375 magnifiée, arcem regiam, regiam, cui cui Nouo Castro* fuit fuit noren, nomen, aa fundamentis fundamentis magnifice. bui Castro* eiectam iterum erexit, erexit, turn turn opere opere mirabilem mirabilem inexpugnabilemque, inexpugnabilemque, turn turn eiectarn

9347 9357 8.: v. i. 1702. 9357 tristis tristisabiret: tertius et s.: 1702. abiret: cf. Matth. Matth. 19, 19, 22. 21,13; Mc. 17,17; 21,13; Me. 17,17; Lc. Le. 19,46. 19,46. 9347

9369

9369 spelunca sρekmca = = Ier. 1er. 7,11; Mt.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Enee Siluii Piccolomiriei Piccolominei

274

sumptu magniflcentissimam, magnificentissimam, turribus turribus orbiculari orbiculari forma sumptu forma ex lapide quadrato inaudita, et ingenti artificio, murique crassitudine inaudita, mirifica structura structura atque artificio, 9380 arcu arcu triumphaliexexmarmore marmorecandidissimo candidissimoexcitatis. excitatis. reformauit reformauitet etarcem arcem 9380 triumphali Ouo nuncupatam, cuiusinexpugnabHis inexpugnabilis [1631 [163r] Sancti Saluatoris in mari, ex Ouο nuncupatam, culus situs ad usum usum magnificentissirne magnificentissime regie regie redactus redactus est. est. ampliauit ampliami et et urbis urbis situs obiecta in in profundo profundo maris maris altissima altissima mole mole crassissimo crassissimo muro, muro, portum objecta turribus munita, munita. salubritatem urbi exsiccatis paludibus dedit. Nono Castro Comm. 92,3 92,3 (Aeneas) (Aeneas) cum iret die quadam ad regem in arcem Castro Comm. Noni Ioni Castri, et et portam triumphalemingrederetur, ingrederetur, deambubns deambulans cum purpuratis suis in portar triumphaler opponitur, Aifonsus Alfonsus uidit proceres aula, que porte opponitur, σceres 'Vultis ne' tiédit eum et conuersus ad pr 'papamuobis uobisostendam?' ostendam?'atque atqueillis illisrespondentibus respondentibus 'Volumus', 'Volumus', 'Ellum' inquit 'papar ~ Πum' ait; 'episcopus senensis, qui qui modi modo portar portam ingreditur,summus summuspontifex pontifex aa Dei Deo 'episcopus senensis, ingreditur, 9390 destinatus est. ' 9390 destinatus est.' 9385 9385

274. Magnus profecto princeps princeps et et in in utramque utramque fort fortune partem proproune partem qui inter cetera cetera sibi sibi aduersantia aduersantia etiam etiam terremotum* armo anno abhinc abbine batus, qui secundo passus passus est est toto toto feinie ferme Regno, Regno, qualem qualem nec nec nostra nostra nec nec patrum patrum nostrorum memoria uisum auditum auditumue ueferurit. ferunt. nam et multa Regni oppida memoria uisum oppida 9395 funditus funditus comiere; corruere; inter inter que que Arrianum Arrianum ita ita absorptum absorptum est, est, tamquam tamquam 9395 casmate perisset. perisset. rara rara ciultas ciuitas absque absque in insigni ruina superfuit; superfuit; circiter circiter signi ruina triginta miha milia hon~rιυm hominum inter inter cadentia cadentia tecta tecta perisse perisse feruntur. feruntur. leapoNeapotriginta litanorum nobiliores nobiliores edes edes discisse discisse disiecteque disiecteque sunt litanorum surit nec nec templum templum in ea urbe lesionem non non sensit. sensit. sed sed hodie hodie jar iam délitas ciuitas ferme ferme refecta refecta est est et et ciuium ciuium 9400 diligentia diligentiaetetregis regisliberalitate. liberalitate. 9400 terremotum Comm. 96,15 96,15 Terremotus regnum neapolitanum neapolitanum multis multis diebus diebus terremotum Comm. agitauere, uisi sunt ñeque agitauere, quales qualespatrum patrumnostrorum nostrorur memoria memoria ncque neque ulsi neque auditi. Neapoli et preclara preclara edificia edificia corruerunt. corruerunt. Arrianum Arrianum et et alia alia pleraque pleraque oppida oppida aa multa et fundamentis cecidere. cecidere. fama fama fuit fuit supra supra triginta triginta nulla milia corpora corpora hominum hominum ruinas ruinas fmidamentis 9405 oppressisse. oppressisse. populi passim relictis urbibus in agros migrauere, et et facta est publica 9405 penitentia uiris ac mulieribus ieiunio ac uerberibus uerberibus sese sese macerantibus. macerantibus. ρeπiteΠtia OO diuo Friderico Friderico cesαr~~ cesari S.P.D. 768E Eneas card. sen. diuo οο 768E Audies ex ex latore latore presentium presentium quam quam mirabilia mirabilia et et incredibitia incredibilia damna damna fecerit fecerit alia magna ex terremotus in regno Apulie. nam multa oppida funditus corruerunt, alla 9410 parte parte collapsa sunt. sunt, in Neapoli ecclesie et maxima maxima palatia ceciderunt. ceciderunt. leapoli omnes 9410 ornes fere ecciesie populus omrns omnis habitat plus quam triginta milia muja corpora oppressa minis ruinΙs traduntur. traduntur. populus in tentoriis. rex rex Aragonum, Aragonum, qui qui aberat, audito audito foui nouo iricidit incidit in febrem et colicam colicam passionem. ferebatur curatus, curatus, nunc nunc dicitur dicitur recidluasse recidiuasse et uita ulta eius in periculo esse passioner. ferebatur creditur (28.XII.1457). creditur (28. Χ11.1457). 9415 9415

275. Ceterum Ceterum clarissimi clarissimi regis, regis, qui qui seuil= seculum nostrum nostrum ueluti ueluti sidus sidus 275. 9392 Dee. 1456. 1456. 9392 terremotum: terremotum: Dec.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

De Europa De

275

quoddam prefulgidum prefulgidum rnustrauit, illustrauit, haud haud ab re fuerit quam breuissime, uelut uelut quoddam quamuis temporis a nobis recepii in epilogo, epilogo, preclara preclara facinora percurrere, percurrere, quamuis recepti excédant, ex ex quibus quibus mustriora illustriora huluscemodi huiuscemodi surit. sunt, adoadopleraque modum excedarit. lescens, mortuo Ferdirnmdo Ferdinando patre, pâtre, Aragorilam Aragoniam et et que ab ilk ilio in in Hispania lescens, Ηisρεmia suscepit, cum cum aliquamdiu aliquamdiu sapienter sapienter administrasset, administrasset, adoptatus adoptatus in in 9420 regna suscepit, 9420 filium a banna, Ioanna,Neapolitanorum Neapolitanorum regina, regina, dissuadentibus dissuadentibus amicis amicis expeexpefmum inItU[iam Italiani suscepit, suscepit, regine regine opern opem tuut. tulit. Ludouicum Ludouicum ducem ducem ditionem in andegauensem, qui qui Regnum Regnum sibi sibi hereditario hereditario jure iure debitum debitum affirmabat, affirmabat, aridegauensem, preliis afflicturn afflictum expulit; expulit; reginam, reginam, que que malo malo usa usa consilio Consilio ab ab se se pluribus prellis non tam tam puriiuit puniuit quam quam ccoercuit. [163v] Renatum, alterum alterum Regni 9425 9425 defecerat, non οerc~t. [1631 emulum, armΙs armis uictum cedere compulit. Ioannem Vitellescum, Alexandrie uictum Ioaimem Νiteπescυrn, Mexandrie patriarcham, magnis magnis copi copiis Caietam bis cepit: patriarcham, ιs insultantem Regno fugauit. Caietam semel acri acri pugna pugna deuictam deuictam et et iterum iterumciuitatis ciuitatis parte parte uocarite, uocante, cum cum semel defecisset. Neapolim, magnus inesset inesset populus, populus, expuexpudefecisset. Neapolim, quamuis Renatus et magnus gnauit. Ioannem Nauarre regem, in in Hispania 9430 Ιοεmnem fratrem, Nauarre Ηisρεmia laborantem armis 9430 adiuuit. Massiliam, Massiliam, insignem Prouincie ciuitatem, noctu adorsus obtinuit Prouiricie ciultatem, adorsus obtinuit ac diripuit. diripuit. ad ad Insular InsulamGerbinie, Gerbinie,quam quamVeteres VeteresLothophagiten Lothophagiten appelappelac a continenti continenti Alce Airice quatuor quatuor muja milia passumn passuum distantem, distantem, oboblauerunt, a Boferium, prouincie prouincie regem, regem, cum copiis aduentantem sidionem admouit; Boferium, cum copiΙs aduentantem hin proximo litore uictum castris ad ad maiora compulit, nec nec 9435 9435 prσximo uictum ex minoribus minoribus castris majora fugere compulit, diu post ex eisdem barbaris tributa suscepit. ab Eugenio pontífice máximo, chu barbaris tributa pontifice maximo, uoluit leges pacis accepit. qui sibi de Regno contrarius contrarius esset, quas tandem tandem uo!uit armis deturbauit, et et in in Mbania Albania et in Franciscum Sfortiam ex agro piceno armΙs Orienti per per suis suos duces duces Turcis Turcis infestus infestus non non parua parua eis eis damna damna intulit. intulit. bis bis gallicas armis armisaffii.xit, afflixit, bis bis eis pacem petentibus dedit. dedit. sed 9440 9440 Florentinos ob res gaΙlicas pacer petentibus maius omnibus est et admiratione stuporeque digirius, dignius, quid quodprello prelionauali naualiaa malus admiratione stuporeque Genuensibus, ut ut ame ante diximus, diximus, superatus superatus et et in in Philippi Philippi Mediolanensium Mediolanensium liberatus, potentissimo ducis captiuitatem captiultatem adductus, adductus, mox mix hberatus, potentissimo Regno potitus est est et aa uictoribus uictoribus uictor uictor tributum tributum accepit accepit et et adeo adeo erga erga Pbiiippum Philippum gratus gratus inuentus est, ut ab mo 9445 ilio suprema uokmtate uoluntate heres sit nuncupatus. 9445 Vera Gothorum ex quibus quibus derivatum deriuatum esse regium Hispanie Hispanic Vera Gothorum soboles, sibiles, ex sanguinem, unde Alfonsi Alfonsiorigo ingo est, haudquaquam haudquaquam [1641 [164r] ambigunt. ambigunt. illis illis et prelio uincere et et regna regna sibi sibi subiicere subiicere proprium proprium fuit, fuit, quorum quorum uestigia uestigia preiio uiiicere Ferdinandus Ferdinandus in-dtatus imitatus haud haud dissimi!em dissimilem lilium filium gefluit, genuit, quando quando et et ipse ipse Aragoniam, Catha!oniam, Cathaloniam, Va!entiam, Valentiam, Siciliarn, Siciliani, Alfinsus Alfonsus uero uero earn eam 'taue Italie 9450 9450 Aragoniam, partem, que ohm olim Magna Grecia dicta est, pugnando, instando, instando, uincendo magister italice italice pacis factus, hispanicarum hispanicarum quoque quoque rerum sibi subiecit et, magister moderator et arbiter arbiter esse uidetur. 9418 9418

9419

9430

modum: v. i. ad Ioamtem: i. ad 11. 11. 9419 Ferdinando: Ι. I. Ioannem: v. 6095. 9437 9442 Plin.5,41. 6305. 9445 Puri. 5,41. 9432 pacis: ραc~s: v. i. 9270. 95heres: heres: v. i. 6411. 92 ante; ante: v. ν.6305.

9432 9432

Lotbophagiteri: Lothophagiten:

9452

i. 8931. 9482pacis: ραc~s: v.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

TABVLAE TABVLAE

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Gre ουiυs XII. Τa. 1: Tah. 1: Girolamo Girolamo Muziano. Muziano. Lrregorius 318; 7869). 7869). ΧΗ. Mussi Μυ si Vaticani ΝatΙcan (t. (. 318;

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

úim pi-ooviI-ioirpe/ïÇâtnfcot. mentant confcmpn;cACttV^^ryvw njxxjtjbt +Mre Α Tt& &W ptwtiii ¿XL Fjerjt 6sCp¡rij7txj ulT/-^Lítñjs ur mm% mjnomj»*. ¿tfT tt ζm fr Ι' ndntp, nfn fiynje ra^-cabiictoíturntím^ t~ f ι ;if, e101 11,1 ytja— rn ~~ -

i

'.y ^nwyp'ü j

'

triΙ

ik/ tτlι (^-r. '·

-

--

-

» Tab. 3; Codex Codex Chisianus Chisianus ΙI VII VII 257, 257, f.f. 38 38v (=AS ( = AS 313Α). 313A). Biblioteca Biblioteca Apostolica Apostolica Tab. 3: Vaticana.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

C11-0167- 1 hi^ìUiacnun^nicùiu ac dazmatazu S'ul) oiiiLiié cjVÍMUii .5-1-11/ n'L~Υ'14 ^Keciïca τι~~ Ι) q ~ cν~ α ^/^(jr^lTaî dinniiiî niiwKS'Ijabitnnen»5-r^ 'mL'3 fl b~ - c ~~k't2 muTxui 7 " 'y 'b ~~~~ Ο2 :, 0it ιιιιυι cpT p^nu^ rt ■p'lc CV,--Avaitc ~ιριι2,tt^zirruifctjtStztoii«U rnυ~~ 43*tt4οm1 ~~ l3iif« Ι3 ~~f4ςtυL 12i.» ~~ : Aimiuc^ Ιι~~

f

ciii"Irn Ac ^icnmbzc‚ ι'ι* υ llL>n-¿luih 11

~ "ρ 6' ι » pjíKzX't^jgn tomtpGnzìJi-

pTc+cza\3ri οi vtvsΒ.ρ!ιι trn' λ 4jnw οnι ' τnz tri 4cV-^nCzicACòxiitttfoiiirt-Anotjosa01

~αι~ττι ~αιt "Xnfui &1€ΙΙ'Ι ~Ι'1 11ι ‚'ι~) ~ ct~eliich«jy. € ~~~~ 3 ttíczcp jlíU^mtii? L~~ 4Ζ3Ι cfrV'^WACg ct-Ctmínu „‚ οµ b ' ^>azlr« ~~ ι ~~ υ Jl-aic, fxι' ι ^ ezCpxuS ujipι nûAirtusAly»^ α6ι ctυ θ Α1ρ1111 montes 2_'m ~4 υj ?' Ι t~ ' uol^no ) ςι "pi)zíjl) inn ~/inM-^eflrl^aljittint-ltimiilinc+czo? fl~ 3 Ρ 1τ ~,ii|Vp fη? K ~ ~ F Ι «¡nos Ο C ~~ten1 bilcÇ|\iivr-bl)iiii b6j ~fl) L ) ι~m)υf~~ jjxft i^ubj ct-^utmatpi ' ~~ miu^iS rn ~5~~ oak Ι) ~4 ani m' ~ t ι ; Ox ~~ ~ι Ο ι*- ε aιτιι n j L'f)~tJ) ~ b' 1) x ι~y µ entele? p.mt-Cl) mtc?Oniûip inaynne-fbptenihxo ι ~ υ 1 autprn !flt~~6 ¶\ι ~2~ ~~ Upp ab ‚ ‚ giuMinx Μυ ~ ιι~ ' pliniíe ~ sιωn nates' Acpllnpi Ιµ) ~4« ClmlrzL £rn~ ι pofbípyon»? ft, 414 ; ~ι n ι '113 j pin pliuitu fa&tm ii|îp aùjnihiaj m 4 jι~ιιιι υιιιι tCniavVplyltei^nx-P^jb ι» ~~ .

'

[3. f~4b ) ~~ .

11ιι h'

'3 1'3 L

Ι'''

Ιυ4 ~ t ~ λj ~Κ~ Ι ~ι2

j »

fl'&7~ fl~~ fti'Yilt- .9, ιι Cτ t ιλιιτι 1 t ιΙιι t rn'ι q~3ρwtii ιfι abftutetnonte Orto»telespint-aiiiïlomnobiuiJi tr. t- ιι ~Ι) rnqΥ ~ ' ~~ ι pxotunp '~~bρι tτιο"c' gnfin Ο:~ ΙΙ 'ι~&' ι f2 ; '( ~~~~~~ 4~~ 1..Ιιι 5 plunlj 2µ abmcbniX ^-ticzPus nancpiaV (Ιιtι c-bιιι3 ι"Ibi3 ~7:' )~ ~ 9 Uteuort rn~4. ~~ι tjak ) ~~ md ι t'm' ιiι'

‚ bitent-pojVAtbxm b ~ tΤmt- f~ 4µ ~b ~~Ι' apetite pazte ni2.|U? ozhim ujtpaùjlio4.-ιιq οο n ι t^jii Lul5 pliiuui ι ο ‚ ιιι tetan uti^ ■ pctczoapotenûii'ab/l'liipJOteS Finn ΥA-±'zc cν tm taxe t'

nt-epie pb Jpu lam -/VVmoxeS fl ι) ~ι autgentes ι1 -ι j''f'J cf1'k ~ L4 mie ‚ (~ Ιρ b p-ipuiVupip ~~9~~ Ζ~Y~~f~~3:Ηb4 ~'4m ./Ν~~ tλtλ ate) '1k -L') fìteno? ~~λ4 ~~ )± Jj4m'4-patito? a rent—. fliml-"(^itjlic 'mee _ ~~~~ tntei-CljantoS :k ~~1 ~ : ~~~~~'C ~ fl_t!)'~~~tα;ιλααι

ι' ι mi ιιι (Ι ' ~ '1n ι b ιι ftint-CÍ;eniae--"J)itet totx^nx mnxoact» nominiDv^pib'pubuS ‚ ~ cent-Ampi ειι ' - Λιιιι CljaucoS iinp.i-op[ 'rncοι aubxruxujiepac '" ρj ρ 10 '1 Τ~~~λ)~4 ~ α C í>iieuos ta 0 C!, mp)batím|libípxxbutí jntei Smusnes et- SlnenoS tP" i' υ hrn'f ~' ~9ιιλb υ ' "Cmljpimt 11bL S ι ιw i* 'tl ~~ Τ~ ι mij Lc fb ~1Τ114 ι 9 1ι ten ιυ o? ο4 iw ' ten toner uAoitoícu iHito? y 1lkflυ)'ιΥ ct-VntuH-^ntex-tiente ιιι k' 6liiones-^tezn^ Ε( ~~ ο "'J ‚et-Atiaxpi-JnteeHitiìncSefl3"ntetn4 λ'1&'Ζρ1 .3 1'k'.t 1;~1t~~'l; Ζ ~13 pub Ρ ^cmntontbup^ixbttixnt-íTelingaer- íí u11 bIi 13 Bnntutnpbntn onul ii» tu 11 ι f 6111 ο»' t)ιι1u ~~~~ ') mt.. tìnbatubus 'Ζ11l) ~' ~L4tb υ Ιυ ixttngx î»i>nititij!p Afbiaixcjm/t'Vontp. ΕιΙ ' ~i . 'Ab ~ a ~Ιrn ~l,ν~ ω ' 19' gtiLfì ;ιι(,(,ι; ε"zcι c-ι '11tιΙ'41J AlbiS ~ CΥ~~1 Ipntiwp 1 ~)1O f?L Ιιιυ'ι Caluconjes LvntpS pluin^ S'ibljitì Catact ι14*, pmtcr. r2 4Ym4~~~~~1~) pontp ') Οnt'' 'anopoticittnlw. υ*ηL (YΖ ~~ ) ~~~~~~~cxxcxt c ~~ ιTΙ A ct-énumm &um'u tijlp (λΙΙ” nbtnebbtiaip o 1~~~ '13 t'. γrnit 130110 αι& ΕΥ Alblm ■pf'~ltumixtenait B noc(jCinaCrt £. 1ι ipannoti t3atiiu 2'.! I)im 11114 11105134 WU. fbp" 1 ilitOí etiax jiibajon Afbicnztpi) Corconh et bu tu Ι5ι tìnti '~ 1Ω ,ι:*19 ~ 2.C ΥΤΙ~~'t. It λf ~iιcι' w C ιι(Ι~~ ~ Ρ~~upn ~ »»' te Liiti$ JJVnloe ' Ι~YΙ ~k e -ιι l-1 '4 jfii.iLw-fIiiiii —....i_ m~~o—. n v,.,...,. /-a — bbι ' b.)24'U~~~π~ "-~~YΙ4

-

-

‚„‚11113 1)α

Ψ-~

cyιr~ υ9 11Α-41-111..S.

zυ -113)02414 "Α/ι-ιΑιι

aΗkj1 ~) $ ι ~ 1 Ρ4€, Cfιιι' ιzι.

35

Tab. 4: Codex Codex Vaticanus Vaticanus Latinus Latinus 2974, 2974, f. 35 35r(ν. (v. 4484-86). 4484-86). Biblioteca Biblioteca Apostolica Apostolica Tab. 4: Vaticana.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

phaniicjuflfc ftaoolmf aîtsi αnceku~ct~ uitιrο cq ha 1~~ φα k ~r

ρcmΙ: &mufti ttiticITiIl;xitLlkli τ~b ι n9 ιιι&a~ ncι~'x iaιa1ka υrιLΙm σ tιafaΨλ9 ρrn ~υ~~mi rnowlihctiuf 109(νneli υm ιtιkam ρbada :nmω1ai Fhtm fτanα~ςi n~ii-Τ~Ι~1αω. • * 4" * * "b d1tmai#f ~6~fl • ne Oli 'lc tilt fccvahccuií fecrαlαr cut ~αlierciοο“ ' ι w4~' ρrο tvemo nioolaitfticila m~~~LmtD1a1L fΙ LΙf~~ uocatîiri camr ltiquo inquo dυι ducstv^ísormcopie dedo ~ti~ι co'kdr υοιa~t

idc dugitíatc OTiai^raparitor ctólí ^

τιnifικn ιia9;eqxziítivictutt vno tnxlio 'mo pr'iw ciuoifiiJiiilâttp miνwmtr-: lai^paM^uut^f^ilamrpuç, íimul areor petiir ur oauuf ir υtcqυυ~qk~bωrj aνρ fund' rn~~ιb rnwjo 42it aυ&rnι~mοmfbaυ&Ιαυ hαιmrυ ~~ d υ~aπ ~ abDn1rΙ}1 fdt~Ιj' mυ{n3 ζcmρ~~& CΟn1ΡΤ flΙ411bLd ~~ rtκ rρυ~fiι~iwhιcιτirn «rιmrr ' cqpco debthiam fktíle'oílaiíurii fcíi 'φ°

cruuuninclutrr ci certaminc utetceortlpmlicijonif TL αrιΓ?~~&ιωmι irn4 Ιnµ -

tiifk it!ctνr~txω~uf diltaic: abiituiirt£r--Obkta piiï|uantiicû c~katabhιΙdfcr. ΟbΙat tam tatijxισιandιι~~ cond ~ bιm ~~ícto 1cmfcanímo taυ uno cune pcaxitibuí iuni νζcmnbυf conditliotic tenaragftierna ιcιρςtτ poítero υιΙτω dieaiai Ι 'υj~υrniaaaccipoe ~±fwA ριxmυ. pai piíd fui& utteíuápbanit ~Ι~~tw ραωnd ιamφ fuis, fnb futur m aucdaiaíe fυaυ1ar poíluíaée- tυιωLgι fΙΥυυοdi a3rátucai ςafl~ caulaΙ t^antaduc^TEm atruiítp wtdtuE& φζaυ ~~m ~ΤtLΚ~m

Tab. 5: Codex Codex Νrbiias Vrbinas Latiiius Latinus 885, 885, f. 127' 127v (ν. (v. 8707-8731). 8707-8731). Biblioteca Biblioteca Apostolica Apostolica Tab. 5: Vaticana.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

;

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

INDEX NOMINVM INDEX 101111M delegai ad delegat ad capitula

179 Abbiate (Abbiategrasso) 179; 209 Abdua (Adda) 179; Acarnanes 56 Acamania 55 Acammiia Accon ( == Tholomais) 97 Acerre (Acerra) 263 Achaia 54 Achei 48 Achelous 54 Achilles Theutoriicus Theutonicus v. Albertus Brandeburgensis — i. Aibertiis Achiui 130 Acbiui 56 Acroceraunei 50 Acte 2.IX.31 a.Chr.n. 56 Actiaca pugna, pugna, 2.1Χ.31 Actica (Attica) 50 50 Actici Acticus 54 (Accumoli) 270 Acumulum (Accumoli) Alberstatensis 107 Adam Mberstatensis 1400-1450 165 Adam Molynes, 1400-1450 118 Adamite Adriani Moles 95; 228 AdriarIi Adrianopolis (Edirne) (Edime) 32 Adrianσpolis 1Ι Adriaticum mare Ad Sanctum Sanctum Cruorem Cruorem (Wonderblutkirche), (Wonderblutkirche), 1384-1430 1384-1430 i. v. Vilsnacum — = ludicum ludicum terra == Voightiand) Voightland) 118 Aduocatorum terra ((= Adumus, Barnabas, Barnabas, tf 1459 1459 176 Adurnus, 175; 270 Aduraus, Raphael, Raphael, dux dux1443-47 1443-47 175; Adurnus, 131 Aetius, t 454 173 Africa 18 Agamemnon Agaiiippe Aganippe 49 Agaue 206 Agios 18 Scorei (Bella), 1422-50 1422-50 164 Agnes Scorel (Simeon de Rozgony), 10.Χ1.1444 10.XI.1444 7; 31 31 Agriensis (Eger) eps. (Simeσn 131 Agrippina Colonia Mamariia Alamania 148 Mani Alani 130 tiνy) card. S. Manus Alanus (de Cο Coétivy) S. Praxedis, Práxedis, eps. eps. Auinionensis, Auinionensis, 1474 1474 240 240 Maricus Alaricus Magnus, Magnus, 370-410 370-410 132 Maricus Alaricus Gothorum rex II, 485-507 485-507 132 Alauni 96 Maurn Τaυrir υm = Belgrado) (Altera = Alba Alba Greca = Taurinum Belgrado) 9; 242 Alba (Altera

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

278

Index nomirnim nominum

Alba Regalis Alba Rega1i (Székesfehervár) (Szkesfeher ν~r) Albani in in Asia ( == Azerbeidjari) Azerbeidjan) Mbani Albani in in Europa Europa Mbarii Albani in Ibm-ii in Italia Italia Alberstadium Mberstadium (Halberstadt) Albertus ΙΙΙ III Baioarie dux, dux, 1401-1460 1401-1460 Mbertus Brandeburgensis marchio, marchio,1414-1486; 1414-1486; elector elector 1470 1470 Albertus Brarideburgensis Albertus Franconum comes Mbertus Albertus Magnipoleusis Magnipolensis dux, Suecie Suecie rex, tt 1412 1412 Mbertus Albertus II rex, 1397-1439 1397-1439 Mbertus Albertus Florentirius Florentinus (Leon Battista Alberti), 1404-1472 Mbertus Mberti), 1404-1472 Albertus Magnus, Magnus, S., S.,1193-1280 1193-1280 Mbertus Albia Albion Albis (Elbe) Alchoranum (Koran) Aichoranum Alemán, i. v. Ludouicus Ludouicus Aleman, Alemania Memaiiia Alemanni Alenconium (ΑΙenςοn) (Alençon) Menconium Alenconius dux (Jean (Jean IV IV de Valois), 1415-76 Valus), 1415-76 Mencoriiiis Alexander Ν V (Pietro Fdargio) Filargio) antipapa, 1409-10 1409-10 Mexarider Alexandria (Alessandria) Mexandria Alexandrini Alexandrinus Algarbium (Algarve) Alpes Alpes

Alpheida (Chalpaida, Mbhaidis) Albhaidis) Aipheida Alphonsus Ν V Aragonensis, 1396-1458; 1396-1458; rex 1436 1436 V rex Portugaliae 1432-1481; 1432-1481; rex 1438 1438 Alfonsus Ν Alsacia (Alsace) Altemburgum Altera Roma (Constaritinopohs) (Constantinopolis) Collis (CoΠalto) (Collalto) Altus Corns Luna,1388-1453 1388-1453 Aluarus de Luna, Alzate Opizinus Opizinus Opizmus v. i. Opizirius Amantini Amasia ((= = Amasis) Amasis) Amasis (Ems) Amaxobii Amazona Ambrachius Ambrosius, S. S. eps. eps. mediolanensis, mediolanensis,339-97; 339-97; eps. eps. 374 374 Ambrosius Trauersari, 1386-1439 1386-1439 Amedeus VIII, 1383-1451 1383-1451 i. v. Felix Felix V 1 Amerini Amurates major maior (Murad I), 1326-1389 1326-1389 Amurates minor (Murad II), II), 1421-44; 1421-44; 1446-51 1446-51

3 47 57 130 107 87; 142; 142; 151 151 138 136 Ι 36 116 3; 4; 5 235 132 62 165 105 153 — 98 132 157 157 3 184 Ι 84 182 182 172 1; 184 1; 64; 184 133 150-275 passim passim 172 148 110 18 3 170 — 1 123 123; 124 124 123; 96 21; 156 156 56 47; 130; 130; 181 181 praef. praef. 150 246 23 25; 35

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Index nominum

Anasis (Enns) Anasus ( = Anasis) Anasis) Andegauensis v. Carolus Carolos Aridegauensis (Anjou) i. Andronicus Emanuelis filius, filius, dominus ΤhessaΙο~cae, Thessalonicae, tf 1429 1429 Anellus Ariellus (Aniello) Angeli, S. arx, castrum castrum Angeli, S. card. i. v. bannes; loannes; lulianus Ι iiianυs Angeli, S. oppidum Angeli, S. S. pons pins Angelus Corarius Αngelus Corarius Cirarius v. i. Cirarius Angisus Anglarium siue (Anghiari) siue Anglaria (Angbiari) Anglia Anglicanus Anglici Anglicus Anglum, Anglum, oppidum ippidum Anna, Caroli Badensis uxor uxor Anna, de Lusignari Lusignan Arma, Ludouici Ludoulci uxor, uxir, de Anna, 1432-62 Aima, Vilhelmi VilbelmiSaxoniae Saxiniae ducis ducisuxor, uxor, Ladislai Ladislaisoror, sirir, 1432-62 Anobi Ansgigus (Ansegisil), tt 685 Anthenor Anthenir Troianus Triianus Anthenor francos) Anthenir (princeps francus) Antonius v. Caudola Caudola Αnti~υs Caudola Caudila i. Antonius v. Cirarius Corarius Αnti~υs Corarius Cirarius i. Antonius Crisogonicard. card. Ilerdensis Ilerdensis (de (de la la Cerda), tf 1459 1459 Antcrnius S. Crisigini Antonius Fuxanus i. v. Fuxanus Fuxanus Antiius Fuxanus Antonius Olzina Ρmtinιυs Olzina lizina v. i. Olzina Antonius (AntonioPmntadiera) Pontadiera) Antoius Pisanus (Antmio Apelles Αρeπes Apenninus Aperminus Apenninus Apenriinus Etruscus Etruscus Apitius Apollo ■ ΑροΠm Apollo Apolli Actius Apollonia Apmlkmia Apollonius (uicedominus) ΑροΠmnΙυs (uicedmminus) Apostolica Apistmlica Sedes Appianus, 1441 Appianus, lacobus, Iacmbus, Plumbini Plumbini dominus, diminus, tt 1441 Appianus, Manuel, ft 1457 1457 Apuli Apulia Aquauiua Aquauiva Aquensis Aquensis Ciuitas (Aachen), i. v. Aquisgranum Aquisgranum Aquila (L'Aquila) Aquilegiensis card. patr. i. v. Ludouicus Ludouicus Aquilegia

279

139 139

— 47 266 237 — 252 228; 234 — 131 207 165 160 156 165 263 145 150 85 123 133 130 62; 130 131 — — 1; 209; 234 1; — — 228 222 211 91 89 18 56 47 109 27; 60; 74; 74; 134 223 226 226 264; 269 209; 210 132 63; 132 132 249 — 62

-

-

-

-

-

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

280

Index nominum

Aquinianus, Franciscus Aquinus (Haakon rex Noruegiae, Noruegiae, 1338-80 1338-80 (Hankon VI), rex Aquisgranum v. Aquensis Ciuitas Quitas Aquisgrarnim (Aachen), i. Aquilani Aquitani Aquitania Arabica lex Aragonensis Aragonés Aragones Aragonia Araxes (( == Jaxartes) Jaxartes) Archadia Arcus Magnus ( == Arcus Traiani Porta Ferrea) Traiani = Porta Arelatensis ( = Louis Louis d'Aleman) Arelatum (Arles) (Aries) Arethusa Aretinus, Carolus Carolus v. i. Carolus Aretinus, Leonardus v. i. Leonardus Argentina (Strasbourg) (Strasbourg) Argentinensis Argolis Argonaute Ariminum (Rimini) Aristóteles, 384-22 Aristoteles, 384-22 Armenia Armeniacum Armeniacurn (Armagnac) Arraenii Armerdi Armilaus Amo, iuuauiensis, o.s.b., o.s.b.,beatus, beatus,785-821 785-821 Arno, eps. iuuauiensis, Amolphus imp. fi]ius, filius, 887-99 887-99 Arnoiphus Ludouici imp. Amus (Amo) Arnus (Arno) Arparium (Arpaia) (Arpaia) Arrianum Arrianus, Flauius, 95-175 95-175 Arta v. i. Epyrus Arthemidoms, ±50 Arthemidorus, geographus, geographus, + 50 a.Chr.n. a.Chr.n. Artums 1457-86 Ai-tuι-us III, 1457-86 Asculum Ascukmi (Ascoli Piceno) Asia Asia Minor Asianus Asiaticus Asisina Quitas Ciultas (Assisi) Astensis (Asti) Astor (Astorre Manfredi) Manfredi) Athanaricus Gothorum rex, t 381 381 Athene Atheniensis Athesis (Adige) Atila Attilas Atila = Attilas

265 116 134 132 131 153 159; 159; 170 151; 169-275 169-275 252; 275 95 52 28 150 154 49 — — 135 151 52 62 256 213; 235; 243 243 21; 47 148 233 191 65 65; 84 204 263 265; 274 15 53; 56 51 161 254 47 21 29 34 246 182 210; 256 18 18 50 146 131

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Index nominum

281

Atrebas Atrebatensis (Jean (Jean Jouffroi), Jouffroi), tt 1473 1473 Atrebas = Atrebatensis Attilas 433-53 Auares Auelberga (Havelberg) (Havelberg) Auelbergium Auenio Aueriio (Avignon) Auersa Aufida Auflda (Augsburg) Augusta Vindelica Imdelica (Augsburg) Augustini, S. ordo Augustinus, s., S.,354-430 354-430 Augustus Auicenna, 980-1037 980-1037 Aulona (Ν1οr, (Vlorë, Valona) Aurelianensis Am-elianensis Aurelianum ((Orléans) Οr1ans) Aurelianus, imperator, 270-75 270-75 Auriani Aunar Auricum Nevers) Aunicum(= (= Niuemum, levers) Aurispa, hannes, loannes, 1376-1459 1376-1459 Aunispa, Ausonia Ausonium Mare Austria Austrialis Austria]is Axamites

131; 143 1 21 113 105 240 262 252 139 238 59 47 196 57 182 131; 156 1 176 157 15; 197 58 56 72 60 13

Bacho Bachi Bactri Badensis Baioaria Baioania Baldasinus, Galeatius Baldassar Cossa 1400-47 Baldatius (Baldaccio d'Anghiari), 1400-47 Baltheum Mare Baltheus Sinus Bamberga Bambergensis Prasius (Prasio (Prasio Cremonese) Cremonese) Baptista, Prasius Barbara, uxor uxorSigismundi, Sigismundi,1390-1451; 1390-1451; uxor uxor1408 1408 Barbara, 1122-90 Barbarossa, 1122-90 Barbarus, Franciscus, 1398-1454 1398-1454 Barbariis, Adumus Barnabas Adurnus Bartholomea, anta amitaAeneae Aeneae (B. Tolomei) Bantholomea, Bartholomeus Lutinianus Bantholomeus Pergamensis (B. Colleoni), Colleoni), 1400-75 1400-75 Bartholomeus Pergamensis 1313-57 Bartholus (da Sassoferrato), 1313-57 Basilea Basiliensis Basilsa ((= = Pelitza, Pelitza, Belitza, Belitza, Pelnitz) Pelnitz) Basilsa

1Ι 47 75 75 224 3 211 85 95 137 135 192 2 105 191 176 222 91 184 213 151 148 34

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

282

.

Index nominum

Bastardas Borbomensis Borboniensis (Jean, conte de Dunois) Danois) Bastardus Batanas Batauus Baaaria Bauaria S., 672-735 672-735 Beda Venerabilis, S., Belgradam Beigradum (Scorei) Bella v. i. Agnes (Scorel) Bellisarias, 505-65 505-65 Bernsarius, Benedictas XIII antipapa (Petrus (Petras de Luna), Lana), 1394-1417 1394-1417 Βene~ctυs Beneaentam Beneuentum Bentiaolii Bentiuolii Bentiaolias, Antonias, Hannibalis pater Bentiuohus, Μito~υs, Hamiibalis Bentiaolias, Hannibal, Hannibal,1413-1445 1413-1445 Bentiuolius, Bentiaolias, Hercules Hercales Bentiuolius, Bentiaolias, Xanctas v. Xanctus Xanctas Bentiuolius, Xanctus i. Benaenatas Himolensis, ±± 13301330-± 1387 Benuenutus Himolensis, ± 1387 Berengarias rex Italiae Italiae 950, ft 966 Berengarius II, rex Bergamam Bergamum Berlinam Berlinum Bernardinas, S., 1380-1444 1380-1444 Bernardinus, S., Bernardinas Cardensis (della Carda = = Β. B. Ijbaldini) Ubaldini) Bemardinus Cardensis Bernardas Bmnsaicensis, dux dax ab armo anno 1400, 1400, t 1434 1434 Bernardus I Brunsuicensis, Bernaaer(in), Agnes, tt 1435 1435 Berriauer(iri), Berta, Caroli Magni mater, tt 783 Bessarion ep. nicenus, nicenas, patriarcha, 1395-1472 1395-1472 Bisina Clodoaei mater coniunx, Clodouei Bisma regina, Bisini conianx, Bisinas, Bisinus, Taringiae Turingiae rex Bisiam Bisium Bistricensis Bistriciam Bistricium Bithynia Bizantii Bizantioram Co Coma Bizantiorum rnu Bizantiam Bizantium Maria Visconti, Fr. Fr. Sforzae Sforzaeuxor, axor,1423-68 1423-68 Blanca Maria Blasias Assereto, 1383-1456; 1383-1456; cane, genaens.1423-35 1423-35 Blasius canc. genuens. v. Petrus Petras Blesensis, i. Blondas, Flauius, Flaaias, 1392-1463 1392-1463 Blondus, Boariam Forum Forum (Napoli) (Napoli) Boarium Boetia Bofenas Boferius Marinas Boffa, Marinus Bohemi Bohemia Bohémica Historia Bohemica Bohemas Bohemus Boi Βο~~ Boioaria Baioaria Boioaria = Baioaria Boleo Opoliensis Bolco Bolomericas (Guillaume (Gaillaame Bolomier), t 1446 1446 Bolomericus

157 120 140 165 25 -

269 203 264 199 199 199 200 -

praef. praef.

135 192 105 4; 9; 46; 234 255 112 142 133 19; 201; 207 19; 131 131 248 76 14 18 43 29 18 186; 247 186; 178 -

235 268 49 275 263 118 118 45; 118 118 118 140 137; 137; 140 85 152

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Index nomirium nominum Bononia BonifIa (Bologna) Bononiensis Borbonium (Bourbon) Borboni! I, 1434-56 1434-56 Borbonii dux: Carolus Ι, Borgias, Alforisus, Alfonsus, 1378-1458 1378-1458 (= ( =Calistus Ciistus III) Borgias, Petrus, Petrus, 1432-58 1432-58 Borgias, Alexander VI 1492), 1430-1503 1430-1503 Borgias, Rhodericus ( == Mexander ΝΙ 1492), Borsius v. i. Estensis Bosna Bosnensis Boso, rex ft 887 Bosphorus Cymerius Cymerius Bosphorus Thracius Bossius, (Giacomino Bossi) Bossius, lacobinus (Giaconiino Bossius, Bossius, Theodorus Theodoms (Teodoro Bossi) Brabantia Braccianus Andrea Fortebracci), Fortebracci),1368-1424 1368-1424 Braccius (da Montone, Andrea Brandeburgensis Brandeburgium Bremensis (Bremen) Brielum (Brielle) Brielum (Brielle) Brisacum (Breisach) Britania ((= = Bretagne) Bretagne) Britania ((= = Anglia) Anglia) Britanicus Oceanus Britones Brixia (Brescia) Brixiensis Bronsmcum i. v. Brunsuica Brunsuica Bronsuicum Bructeri Brunna (Bmo) (Brno) Brurma Brunoro Sarivitale) Sanvitale) Brunorius, Petrus (Pietro Brunoro Brunsuica (Braunschweig) Brunsuicensis Brutenicus Brutii Bruto Brutus Buda Budensis Buillus, Remundus Buillus, Bulgari Bura Burdegala (Bordeaux) v. Marieburgum Marieburgum Burgomarie i. Burgundi . Burgundia Burgundio

283

199 233 157 157 240 241 241 — 59 1; 58 Ι ; 58 134 115 29 186 186 28; 164 164 184 233; 249 104 105 106 122 3 159 165 115 160; 165 160; 165 1; 192 1; 189; 192 184 — 124 84 248; 252 108 106 124 164 165 165 4 4 253 18 54 160 — 121 119 131

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

284

Index nominum

Bursa Bussatores Parui

34 124

Caieta Cajeta (Gaeta) Caietanus Caius Calapinus, Orcarns Orcanis pater Calathini Calathiril Calcedo Caicedo Calexium (Calysium,KYloz) Káloz) Calexium (Calysiiim, Gelibolu) Caliopolis (Gallipoli, GeIibolu) Calistus III (Alonso de Borja), Boija), 1378-6.VIII.1458, 1378-6.VIII.1458, papa 1455 Calistus 111 papa 1455 Calybassa (Khalil Pasha Djandarli) Djandarli) Camaldulensis Cameracum (Cambrai) Camertini Camilla Camillia Porta Cainorna) Camollia) Camiilia ((== hodierna Porta Caminum Can-ijnum (Chemnitz) Campilia (Campigha (Campiglia delle Foci) Camusa Candía = Creta) Creta) Caυ~ a ((= Canne tul i Cannetuli Cannetulus, Baptista, Baptista,1390-1445 1390-1445 Canutus (Knut) Capadocia Capistranius, barres, Ioannes, 1386-23.X.1456 1386-23.X.1456 Capitolium Capranica Dominicus Caprarnca v. i. Dominicus Capree (Capri) Capua Capuensis Caput Histrie = Capodistria) Capodistria) i.v. bustinopotis lustinopolis Histrie ((= Carauagium Cardensis, (B. della Carda) Cardensis, Bemardinus (Β. Carentanus Carinthius Carentanus = Carinthius Cares Carinthia (Karnten) (Kamten) Carinthiani Carlinga Carmelitae Carmelitanum Carmehtanum templum Carminiola, Franciscus ((= = Francesco Francesco Busone Busone siue siue Bussoni), 1380-1432 Carmis (Krain) Carni (Kram) Camiola Cambia Carolus Andegauensis = Carlo CarioMarsuppini), Marsuppini),1398-1453 1398-1453 Carolus Aretinus ((=

262 264 28 24 264 18 15 23 219; 240 32; 44 91 131 228 156 246 105 208 57 191 199 199 117 21; 47 44; 46; 84 231

— 265 262 230 — 184 255 61 21 64 64 133 76; 233 263 192 186 58 63 157 213

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Index nominum

Carolus Am-eliariensis Aurelianensis dux, 1391-1465; dux 1407 dux, 1391-1465; dux 1407 24.11.1475 Carolus Badensis marchio, tt 24.11. 1475 dux 1434-56 1434-56 Carolus Borbonius dux Carolus 1Ν IV Franciae rex, 1322-28 1322-28 Carolus VII Franciae rex, 1403-61; 1403-61; rex rex 1422-61 1422-61 Carolus IV imperator. imperator,1346-1378 1346-1378 Carolus IΙ (Karlmarin); (Karlmann); rex 768-71 Magnus, 742-814 742-814 Carolus Magnus, 1456 Carolus Mantuanus, tt 1456 Carolus Martellus, 676-741; 676-741; rex 737 Carolus VIII), rex Sueciae, Sueciae, 1408-1470 1408-1470 Carolas (Karl VIII). (Carpinete della Nora) Carpenonum (Carpineto Carpiensis, Manfredus, Carpiensis, Manfredus, notarius apostolicus apostill αis Marsilius, tt 24.111.1435 24.111.1435 Carraria, Marsilius, Carsi Cartusiensis Caruaial(es) v. bannes loannes Carualal(es) i. Casale Maius (Casalmaggiore) ΜaΙυ (Casalmaggiore) Carsertinus Casirairus W, IV, Litυa~ae Lituaniae dux, Polonie 30.XI. 1427-7.VI. 1492 ΡοΙο~e rex, 30. Χ11427-7.101.1492 Casin~rυs Caspie Porte Cassianus, S. (San Casciano) Cassope Castella (Castilla) Gregorius Castellanus, Gregorius Castellanus, Nicolaus N. Tifernas) Tifemas) Castellanus, Nicolaus (= N. Castellina Castelliria Castilionum (Castigliorie (Castiglione della Pescaia) (Castellamare di Stabia) Castrum Maris (Castetlarnare (Castelnuouvo) Castrum Nouum buur (Castelnuouvo) Castrumplanum Castrum Vetus Catantianum Catelanus Catelarius Catelaunicus Cathalonia (Catalufia) (Cataluña) Cathalonia Cathedra Petri Raynaldi Vrsini uxor Catherina, Raynaldi Irsini uxor Cato Major, Maior, Marcus Marcus Porcius PorciusCato, Cato,234-149 234-149 Caucasus Caudina ValΙis VaUis (Valle Caudina) Caudina Caudola, Antonius Caudola, Antoius Caudola, Iacob(uti)us Caudola, Remundus, Antonii Antonii patruus patruus Caymus, Franciscus Franciscus (Caimmi), (Caimmi), tt 1449 1449 loannes (Cali-ami), (Caimmi), ft 1449 1449 Caymus, bannes Cecilia, S. i. v. Ludouicus Ludouicus Celanus Cepta (Ceuta)

285 285 162; 162; 182 145 157 2 151 11; ; 10 131 104; 125; 132 65; 104; 185 133 117 269 255 192 63 91

— 179; 253 179; 263 88 21 216 56 169 235 91 210 209 262 208; 273 248 263 271 170

1Ι 275 231 225 87; 237 47 263 224; 264 261; 264 265 186 186 — 263 173

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

286

Index nominum

Cesar, luijus, lulius, 110-44 110-44 Cesar Augustus63-14 63-14 p.Chr.n. Cesar Augustus Cesariensis (Kaisarye) Cesarmi, S. Angeli v. lulianus Cesarini, lulianus, card. S. i. IυΙianυ Cheronnesus Cymbrica Chialapinus Chius Chrisis Christigemus I rex Sueciae, 1457-64 1457-64 Christophorus dux, 1442-48; 1442-48; Duffle, Danie, Noruegie, Noruegie, Cbristophorus III Boioarie dux, Suecie 1416-1448 Suede rex, 1416-1448 Chrysoloras, Manuel, Manuel,1355-1415 1355-1415 Cilia (Celje) Ciiia (Ceije) Cilices Cingulum (Cingoti) (Cingoli) Ciuitas Ciultas Leonina Clarimontis dux, (Clermont), (Clermont), Charles CharlesI,I,1401-56 1401-56 Claudius II II imp. imp. 268-70 268-70 Cleopatra regina, 69-30 Clio Clii Cliuensis (Kleve) (Kleve) Clocestria, dux dux (Humphrey (HumphreyofofGloucester), Gloucester),1391-1447 1391-1447 Clodius Cnnitus, Crinitus, rex 428-47 Clodoueus I, Clouis, Clouis, 482-511 482-511 Clodoueus II, 639-57 639-57 Coburca (Coburg) Coimbria Colchis Coichis Colonia Agrippina Agrippnia ((Kôln) ΚδΙn) Coloniensis v. Theodericus Colomensis eps. i. Colucius Salutati, 1331-1406; 1331-1406; canceHarius cancellarius 1375 1375 Columnenses Comani (Como) Compostellana Militia Concilium Basiliense, 1431-48 1431-48 Condulmer(ius), Gabriel v. Eugenius IV i. Eugeriius Confluentia Conicium Comcium (Konnern) (Kbnnern) Conradus 911-18 Coriradus ΙI imp., 911-18 Conradus III imp., imp., 1138-52 1138-52 Constantia (Konstanz), synodus 1414-18 1414-18 Constantiensis Constantierisis Constantinopolis Constantinopolitanus Constantiriopolitanus imp., 1404-1453 1404-1453 Constantinus XII imp., Magnus, 274-337 274-337 Constantinus Magnus, Coranda, Venceslaus Venceslaus Corarius, Angelus Gregorius XII), 1405-1415 1405-1415 Αngelus (= (= Gregorius Corarius, Antonius, card. Bononiensis, tt 19.1. 19.1.1445 1445

52 56 153 — 95 35 40; 271 137 116 116 213 2; 68; 69 21 248; 252 240 160 156 56 206 126 165 131 131 131 109 172 57 132 121 213 243 182 178 121:128 121; 128 — 182 134 21 21 213 140 18; 18; 238 43 19; 19; 44; 52 18 118 3; 203; 233 233 -

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

nominum Index nomii'rnm

287 21 47 51 29 219 219 175 210 118 190

Corbinianus, S., t 725 Corbiiiiarius, Corcyreus Corinthus Comu Cornu Bizantiorum Corrigianus, copiarum dux == Gisb. Gisb. Corrigiensis Corrigiensis Corrigianus, Robertus, copiarum Corrigiensis, Corrigianus Corrigierisis, Gisbertus = Rob. Corrigianus Corsica Cortonensis Coska, Gulielmus ( == Sdenco Sdenco Kostka) 1389-1464 Cosmus Medices, 1389-1464 Cosoronensis (Conserans) eps., loamies loannes Iuuerds luuenis v. loannesCosoronensis Cosoronensis i. barres i. haires Cossa, Baldassar Baldassar v. loannes XXIII antipapa Cotiniola, Micheletus Micheletus (Cotignola) (Cotignola) Cotra, Petrus Petrus (Peter (Peter Kottrer), Kottrer),canceHarius cancellariusAlberti, Alberti, eps. eps.1440 1440 Cracouia Κτak~w) Cracouia ((Kraków) Crema Cremona Cremonensis Cresus, ± 550 550 a.Chr.n. Cresus,± Creta Cribellus, Leodrisius, 1412-76 1412-76 Crinitus i. v. Clodius Ferrata (Grottaferrata) (Grottaferrata) Cripta Ferrata Crisogonus, S. i. v. Antonius S. Crisogoni card. Croati Croatia Croatini(= Libumi?) Croatini (= Liburni?) Croton Croya ((Krujë) Κrυj) S. Cruorem Cruorem, ad S. S. i. v. Ad S. Crux, S. card. i. v. Dominicus; Dominicus; Nicolaus. Nicolaus. Crysseus sinus Culmensis (Cheimno) (Chelmno) Cymbri Cymbricus Cymerii Cyprus Cytheron i. Ezemahoras Czernahoras v. Czemahoras Ezernahoras

— — 179 63 6; 86 182 180 192 212 191 190 — 201 — 58 60 61 271 57 — — 49 98 115 95 115 150 49 10; 84 10;

Danubium Daci trans trans Danubium trans Danubium Danubium Dacia trans Dacia Dacia = Dama Dania Dacum Dagobertus Dalmata Dalmatia Daiphinus i. Ludouicus Dalphinus v. Ludouicus XI Damascus

140 1Ι 115 115 131 1; 58; 90 1; 60 — 23

-

-

-

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

288

Index nominum

116 115 passim passim 18 549-485 16 Darius rex, 549-485 Petrus Candidus, Candidus, 1392-1477 1392-1477 235 December (Decembrio), Petrus 1460 53 Demetrius Paleologus, ft 1460 336-283 52 Demetrius Poliorcetes rex, 336-283 Chalkokondyles, 1423-1511 1423-1511 235 Demetrius ChU[kokondyles, Demosthenes, 384-22 384-22 213 Demosthenes, = Zweder Zweder van Culemborg), tt 1433 1433 121 121 Desiderius eps. eps. Traiectensis ((= Diefoldius eps. 1455 120 Diefoldjus eps. Traiectensis ((== Rudolf van varι Diepholt), tf 1455 Dion Prusensis Prusensis (= Dion Dion Chrysostomus), 40-120 40-120 95 (Saint-Denis) 156 Dionysius, S. (Saint-Denis) v. Strigoniensis Strigoniensis — Dionysius eps. Strigoniensis i. loannes (Juan de Cerdafia) Cerdaña) 171 Diseritanus, Ioaiines 56 Dodona 122 Dodracensis (Dordrecht) (George Douglas), Douglas),1412-62 1412-62 166 Doglos (George Dominicus de Capranica, card. S. S. Crucis, t 14.1/111.1458 14.VIII. 1458 223; 237-38 Dorninicus 54-68 52 Domitius Nero, 54-68 Candiae dux 191 Donatus, Andreas, Caridiae Dragula = liad. Vlad. II, II, 1430-46 1430-46 16 Dragula loannes = = liad Vlad III, III, 1452-55; 1452-55; 1473-74 1473-74 16 Dragula, bannes 1; Drauus (Drau) 1; 64; 68 38-9 p.Chr.n. Drusus Germanicus, 38-9 123; 124 55 Ducatus 181 Duodecim Mediolanenses Duodecim Serienses Senenses 217 Duodecirn Duregum == Thuregum Thuregum(Zi.irich) (Ziirich) 147 Dyrachium (D (Durrës) 47 υrrs) Dyrachium 49 Dyrce Dani Dania Daiiia Danubius Dardani Dardaid

-

Eacide Richardof ofYork, York,1411-1460 1411-1460 Eboracensis dux, Richard Egeum Mare Egidius Romanus, t 464 Egyptus Eleutherius, S. Elice Elicon

Elis Eus Alberti II uxor, 1409-144 1409-144 Elizabeth, Alberti imp., 1391-1425 1391-1425 Emanuel II Paleologus imp., Emathia Emathio Emilia Paulus, 229-169 229-169 Emilius Paulus, (Piccolomini) Eneas (Piccolomini)

56 165 18; 51 18; 47; 51 132 192; 192; 232 143 54 49 51 23 47 17 17 17; 17; 199 56 v. Pius II i. Pius

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

nominum Index nοmΙrnmΙ

289

Eneas Troianus Eneti Entellus Enus (Inn) 362 a.Chr.n. Epaminundas, tt 362 Epydamnus Epyrote Epyrus i. v. Arta Encius Ericius rex Daciae Emestus Ernestus (Alberti pater), pater),1373-1438 1373-1438 Esculum (Ascoli Piceno) (Iesi) Esis (lesi) Estensis, Borsius, 1413-71; 1413-71; princeps 1450 1450 Leonellus, 1407-50; 1407-50; princeps 1441-50 1441-50 Estensis, Leonelius, III, 1393-1441 1393-1441 Estensis, Nicolaus III, Estor Fauentinus v. i. Astor Ethicus Istricus Ethiopia Ethiops Etholia Etruria Euboicum Mare Euersus, Euersus, Everso EversoAriguillara, Anguillara, t 1464 1464 Eugenios papa, 1145-53 1145-53 Eugeriius III papa, papa, 1431-47 1431-47 Eugenius IV papa, Europa Europeos Europeus Euxìnum Euxinum Pelagus Examilium Eyzingerus, Vlricus Ezemalioras v. i. Czernahoras Ezemahoras Czemahoras

130 130 222 1; 139; 146 1; 146 47 47 56 47 172 142 248 248 195 195 195; 196 195; 196 — 21 242 223 25 204; 217 49 209; 243 231 233 1; 28 1; praef. praef. 16 52 74; 77 10; 84 10;

Fabrianenses (Fabnaiio) (Fabriano) Facinus (Facino Cane), Cane), 1360-1412 1360-1412 Fanum (Fano) Faramundus, 420-28 420-28 Fauentia (Faenza) Fauentinus i. v. Astor Astor Fedencus i. Federicus v. Fridericus Fridericus i. Amedeus Felix V antipapa, 1439-7.1.1449 1439-7.IV. 1449 v. Ferdinandus pater, rex rex Aragonae Aragonae et et Siciliae, Siciliae, 1373-1416 1373-1416 Ferdinandus rex, 1458-94 1458-94 Feretrarius eps., Feretranus eps., i. v. lacobus Ferraria Ferrariensis Fesulanus Fesule (Fiesole) i. Domiiiicus Firmanus (Fermo) (Fermo) cardirialis cardinalis v. Dominicus Capraidca Capranica Piaccia Flaccia

257 180 249; 252 131 257 — — 150 275 270 — 15; 195; 205 15; 260 204 204 — 16 -

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

290

Index nominum ndminum

Flaccius Flaccus Flaminia Flandria v. Frandria i. Frandria Flauianum v. i. Vienna Flauius Biondus i. v. Blondus Blondus Fliscus loannes Antonius, tt 1447 1447 Fhscus (Fiesco), bannes Fliscus (Fiesco), haires loannesPhilippus, Philippus, tt 1459 1459 Flochettus, Robert de Hoquet, Floquet, tt 1461 1461 Florentia Fiorentini Florentinus, S. Florentinus archiepiscopus == S. Antonino Forcilioni O.P., 1459 tt 1459 Fluentia Folianum Pons Populi Fons Forchen (Forchheim) Forlanus, Italianus (Forlì) Forliuium (Fini) Fanum (Fano) Fortune Faniim Forum luiji lulii (Friuli) Franciscus, 1373-31.X.1457; 1373-31.X.1457; dux dux 1423-57 1423-57 Foscarus, Franciscus, Foscarus, lacobus Fosorsum (Fουgres) (Fougères) Franci Francia Francigena religio ((= = OPI) OFM) Francisci, S., religio Franciscus Aragonensis = François Surienne) Franciscus Aragonensis( (= Franois de Surierme) Condulmarus, card. Venetiarum Venetiarum Franciscus Condulmarus, Franciscus Varmiensis eps. i.v. Varmiensis Varmiensis Francones Franconia Frandria v. Flandria Prandria i. Plandria Frankfordia Prarikfordia ( = Deutscher Deutscher Orden) Fratres Theotonici TheotoniciB.M.V. B.I.V. (= Fredericus i. v. Pridericus Fridericus Predericus Fregosus, Baptista duxIan. Ian.- -Dec. Dec. 1447 1447 Fregosus, lanus, lulus, dux dux1447-50; 1447-50; 1461-2; 1461-2; 1462-3 1462-3 Fregosus, Ludouicus, dux Fregosus, Nicolaus 1412-59; dux dux 1450-58 1450-58 Fregosus, Petrus, 1412-59; Thomas, dux dux1415-21; 1415-21; 1436/37; 1436/37;1437-42 1437-42 Fregosus, Thomas, Frencho Friburgium (Fribourg) Fribυrgiυi Fridericus, Ciiie Cilie comes, comes, 1370-1454; 1370-1454; comes comes 1435 1435 Fridericus, 1152-90 Fridericus IΙ Barbarossa, 1152-90 1212-50 Fridericus II, 1212-50

16; 16; 24 16 17 163 4 — 175; 176 176; 271 159 204 179-275 106 -

231 204 210 271 137 252; 253 179 248 64 191; 191; 232 191 159 21; 104; 104; 130; 134 134 134 260 159 28 — 104 130 137 105 97-103 — 175 176 176 176 176 175 31 149 2; 68 21 97 -

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Index nommum nominum

291

Fridericus III imp., imp., 1415-93 1415-93 Fridericus I marchio marchio brandeburgensis, brandeburgensis,1371-1440 1371-1440 Fridericus II marchio brandeburgensis, 1413-71 1413-71 Fridericus filius Friderici, 1424-63 1424-63 Fridericus II, Saxoriie Saxonie dux, dux, 1428-64 1428-64 Fridericus Vrbinas 1422-82 Irbirias da Montefeltro, 1422-82 Fridericus VI burgraffius norimbergensis,1371-1440 1371-1440 burgraffius norimbergensis, Frixius Phrisius Frixius = Phrisius Fuldense Monasterium Fulginates (Foligno) Fuxanus, Aritonius Antonius

passim 138 88; 138 138 138 109 208; 253; 255; 256 3 120 119 246 224

Gabriel Condulmarius v. Eugenius Eugenius IV Condulmarius i. v. Piciriinus, Picminus, lacobus Gaddus i. (Caligula), 37-41 37-41 Gaius princeps (Caligula), Galatha Galatia Galeatius Baldassinus Galeatius Mediolanensis (Gian Galeazzo Visconti), 1351-1402 Visconti), 1351-1402 Galeotus Tuscanus (Galeotto Tuscano), 1405-1 1405-1.IX. .ΙΧ. 1449 Galienus imperator, 253-68 253-68 Galienus (= 130-200 ( = Galenus medicus), 130-200 Gallia Belgica Galba Gallia Cisalpina Galba Gallia Citerior Gallia Occidentabs Gama Occidentalis Galba Gallia Transalpina Galbcus Gallicus Gabus Gallus Gambacurta, Gerardus (G. (G. de' Gambacorti) Gambacorti) Gandauensis (Gent) Garidauus Gandauus Gardeleuum (Gardelegen) Garsia Gasconia (Gascogne) Caudina Gaudina Gebelte (Gibraltar) νe) Gebenne (Gen (Genève) Gedanmn (Gdansk) Gedanum (Gdansk) Geiria Gelria (Gelderland) (Gelderland) Genium Genua Genuensis Georgius, S. S. Georgius Brankovic, Brajikovic, Seruie despotus, despotus, 1375-1456 1375-1456 Georgius Palocius, eps. eps. strigoiiiensis, strigoniensis, t 1439 1439 gubemator, rex, 1458 Georgius Poggebracius, 1420-71; 1420-71; gubemator, 1458 Georgius Trapezuntius, Trapezuntius,1396-1484 1396-1484 Gepide

— — 52 43 21 224 213 186 1 196 203 177 187 134 224 140 140 211 163 163 105 252 160 133 169 150 96 120 240 175 29 9 25 4 10 235 1; 13 1;

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

292

nominum Index nomirium

208 Gerardisca 275 Gerbinia (Djerba) Gennani 143 Germani 134; 143 Germania 85; 132; 132; 133; 133; 143 143 Germania Inferior 135 Germania Orientalis 134 Genτιania Germania Superior 135 Germamcus v. Germanicus i. Drusus — Cesati 140 Gesati Gethe Ι1 GebelJinus 179 GebeBinus Gilii Insula (Isola del del Giglio) Giglio) 209 Gilii Insula (Isola v. Corrigiensis, Comgiensis, Corrigianus Corrigianus Gisbertus Corrigiensis i. — Giskra, barres Ioannes (Johann (Johann Giskra Giskra von von Brandeis) Brandéis) 6; 13 13 112 Glisaria (Goslar) ΙΙ2 Glodosinda, uxor uxor Glodouei Glodouei (Chrotechilde, (Chrotechilde, Chiotilde), Chlotilde), tt 545 545 132 Glodosmda, (Clovis I), 466-511; 466-511 ; rex rex 481; 481 ; baptizatus baptizatus 496 Glodoueus (Clous 131 Glogauia (GΙοg~w) (Glogów) 85 Maior (Groszglogau) (Groszglogau) 98 Glogauia Major 83 Glycerium, Aeneae amica Gomphi 47 Gmρhi 1456 185 Gonzaga, Carolus, tt 1456 (Gorz) i. v. Henricus Henricus 64 Gorizia (Gbrz) Gotantia 1 1; 170; 275 1; 96; 170; Gothi Gothia 117 Gotbia Gothica Insula 116 Gotbica Monasterium (Gδttweig) (Gôttweig) 96 Gotuicense Monasterium Gradaría (Gradara) 253 Gradaria 169 Granata (Granada) 47-56 Greci 47-56 Grecia 1406-15 = Ängelus Angelus Corarius Corarius 3; 203; 233 Gregorius XII antipapa, 1406-15 Castellanus Gregorius Castellanus 235 Hamburgensis (G. von Heimburg), jur. iur. cons., t11472 201 1472 201 Gregorius Hamburgensis patriarcha,1443-59 1443-59 19 Gregorius III patriarcha, Grezomislaus Grezornislaus 85 Grimoaldus 133 Gripsuoldia (Greifswald) 105 Guarco, Isnardus, dux dux28.111-3.11.1436 28.III-3.IV.1436 175 Guarinus 1374-1460 15; 195 195 15; Guarinus Veronensis, leronensis, 1374-1460 Guelfi 179 Guelfi ., Guido, tabeHarius tabellarius apostolicus apostolicus 116 96; 116 157 Guido Antonius Guido Oddonis pater, pater,1404-43 1404-43 255 Guncium (G~nz) (Giinz) 8 Gurcensis (Gurk) (Gurk) eps. VlricusAustriae Austriaecancellarius cancellarius — eps. v. i. liricus Hadria Hadriaticum Pelagus Hadriaticum Pelagus

56 130

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Index nominum

293

v. Bentiuolius Bentiuolius — Hannibal Bentiuolius i. Hannibal Carthaginiensis, 247-182 247-182 23; 136 136 HaImibal Hassia 123 48 Helena Helenas 48 Helenus Hellas 50 Ηeπas 23 Hellespontus 148 Helsatia Heluetía 148 Heluetia Heluetius 140 18 Hemus Henry de de Beaufort), Beaufort), 1374-1447 1374-1447 166 166 Henricus cardinalis car~naΙis Anglie ((= = Henry Henricus VI Anglie rex, 1422-61; 1422-61; rex 1470-71 1470-71 158 Hemicus Henricus IV Boioarie Boioarie dux, dux, 1386-1450 1386-1450 141 Heriricus V Gorycie comes, comes, 1385-1454 1385-1454 67 Henricus Ν S. imp. imp. 1002-24 1002-24 135 Henricus II, S. 170 Henricus magister militie S. lacobi Henricus Morsensis 128 Heriricus Henricus IV Nauarre rex, 1425-74 1425-74 171 Heriricus Henricus Pomarmiie Pomaranie dux = Erich Erich XII 116 VI Rosensis (( = de de Rosis) (Rosenberg) 74 Henricus ΝΙ imp., 919-36 919-36 134 Henricus Saxo I imp., Herbipolensiseps. eps.:: Antonius de Rotenham, Rotenham,1431-59 1431-59 137 Herbipolensis (Wiirzburg) 135 Herbipolis (Würzburg) Hercinia Silua (Schwarzwald) 110; 110; 140 Herciriia 47; 49 Hercules 106 Herfordia (Erfurt) 1239 (Salerno) 97 Hermanus ((Hermann Ηenτiarm von Salza), ft 1239 Hermaxmus II, corn. com. Ciiie, Cilie, Barbarae pater, pater, ft 1435 1435 2; 68 Hermamius Hermannus III, corn. com. Cme, Cilie, Friderici pater, pater, t 1426 1426 68 Hermarmus Hersueldenis (Hersfeld) 119 Hersuelderiis 47 Hiberia (in Asia) Hibemia 168 Hibernia = barres Ioannes Sylvanus Eremita), Hieronymus Pragensis Pragensis ((= 1370-1410 91 1416 118 Hieronymus Hussita, ft 1416 Hierosolyma 97 Hierosolyrna (Aldobrandino Orsini) 219 Hildebrandinus Vrsinus Irsinus (Aldobrandino (Childerich I), 458-81 458-81 131 Hildericus rex (Childerich Hildesmensis (Hildesheim) 106 Hildesrnensis v. flerdensis; Ilerdensis; i.v.Aritonius Antonius — Hilerdensis i. v. Benuenutus Benuenutus — Himolensis i. Hismenus 10 169 Hispania Darii pater, ΝΙ VI saec. a.Chr.n. 16 Histaspes, Darii 1; Hister 1; 16; 62 Bohémica (opus Pii II) 45; 118 118 Historia Bohemica 62 Histria Hollandia 120 HoHandia

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

294

Index nominum

Homerus Honela (Havel) (Havel) Honda 1425 Hugo Estensis, ft 1425 Hugo Senensis Senensis ((= H.Benzi), Benzi),1360-1439 1360-1439 = H. Hulma (Ulm) Hungaria sine Vetus Hungaria Altera siue Ictus Huni Η mi loannes, 1384-11.17111.1456; 1384-11.VIII.1456; gubemator 1446-53 Huniades, bannes, gubemator 1446-53 Ladislaus, ft 1458 1458 Huniades, Ladislaus, Huniades, Matthias Matthias(Coruinus), (Coruinus),1443-1490; 1443-1490; rex rex Himgariae Hungariae 1458-90 Hus, loannes, 1369-1415 Hus, bannes, 1369-1415 Hussita Hyperboreus Hyrcania Hyrcanum Pelagus Pelagus Hyrcanum

48 105 195 196; 228 135 1 1 1 7 10

lacobellus lacobita lacobi, S., Militia Militia (( = Cavalleria Cavalleria de Santiago) lacobus Appiarius Appianus lacobus Badensis, 1407-1453; 1407-1453; marchio marchio 1431 1431 lacobus I Badensis, lacobus Feretranus eps. (= (= Giacomo Giacomo Tebaldi), Tebaldi), tt 1465 1465 S., Marchianus Marchianuso.f.m., o.f.m.,1394-1476 1394-1476 lacobus, S., lacobus Portugallensis Portugallensis card. S. S. Eustachii, Eustachii, tt 1459 1459 lacobus lacobus I Scotorum rex, 1394-1437; 1394-1437; rex 1424-37 1424-37 Scotorum rex, 1437-1460 1437-1460 lacobus II Scotorurn Treuerensis, tt 28.1.1456 28.V.1456 lacobus de Sirk eps. Treuerensis, lacobutius Caudola Caudola v. Caudola, lacobus i. Caudola, ladera lambeccarius (Zambeccari) (Zambeccari) Iambeccarius lanuarii, S., S., porta lanumii, ( = Genuenses) Genuenses) lanuenses (=

118 233 170 223 145 243 4 241 166 166 143; 231 — 61 199 268 29; 178 178 63 10 6~~ 46 praef.; 209; 234 234 praef.; 209; 235 130 130 61 223 179 142 172 65 95; 213 177

lapides

laurinensis eps (Aug. Sz~csi), Szécsi), tt 1466 1466 laurinum (Gybr) (Gyôr) laurinum Ihesus Christus Ilerdensis (Lerida) (Lérida) Ilias Ilium Ilirius 'linus Illiris Ιll~r~s Ilua (Elba) hua Imola Imita . Indus 1392-1449 Infans Petrus, 1392-1449 Ingo dux III, 1198-1216 1198-1216 Innocentius III, Insubres

11 10; 11 118 2; 13; 13; 118 118 Ι1 21 95

-

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Index nominum Insubria loanna, S. (d'Arc), (d'Arc), uirgo uirgo lothoringensis, lothoringensis,1412-30.1.1431 1412-30.V. 1431 harma, S. Ioanna harma II regina, Ι1371-1435 371- 1435 loannes Alenconii dux, Jean JeanIV, IV,1415-76 1415-76 bannes Menconii loannes Calabriae bannes Andegauensis, dux Calabriae loannes Armeniaci comes, comes, Jean JeanV, V,1420-73; 1420-73; comes comes 1450 1450 Ιοames Armeriiaci loannes Benedicti f., Isalensium Vsalensiumeps. eps.1449-67 1449-67 bannes loannes Friderici filius, 14064464 1406-1464 Iommes Brandeburgensis, Friderici loannes Burguridie Burgundie dux dux ((= SinePauore), Pauore),1371-1419 1371-1419 = Sine bannes loannes Capistranius barres Capistranius v. i. Capistraruus loannes s. Angeli, 1446-69 1446-69 haires Caruaial, card. s. loannes Castelle rex et Legionis, Legionis, 1406-54 1406-54 haires II CasteHe loannes bannes Cliuensis dux loannes loannes Iuuenis) luuenis) post card. = barres bannes Cosoronensis eps, ((= morinensis, ft 1451 1451 mοrinenis, loannes Diseritanus (( = Juan Juan de de Cerdafia) Cerdaña) bannes Diseritarius loannes Fliscus, tt 1447 1447 loamies Antonius Fliscus, loannes 1459 bannes Philippus Fliscus, tt 1459 loannes Huniades bannes Huniades v. i. Huruades loannes Hus v. i. Hus barres Hus loannes lustinianus (( = Lorigus Longus Genuensis) Genuensis) loamies Iustinianus loannes Monasteriensis eps. eps. (lege {lege Henricus), tf 1450 1450 bannes Monasteriensis loannes 1458-79 bannes II Nauarre rex, 1458-79 loannes Nuceus barres loannes S. Petri ad ad Vincula, Vincula, post post Ostiensis barres Ostiensis card. card. (Juan Cervantes), 1426-53 Cervantes), 1426-53 loannes VIII Paleologus, imp. imp. 1425-48 1425-48 bannes loannes Sclauus (Dalmata) (Dalmata) bannes loannes Cernantes, Segobiensis Segobiensis (cardinalatum (cardinalatum demisit demisit bannes Cemarites, 26.1.1453) loannes Taliacotius loannes Tarentinus card. (( = Giovanni Giovanni Ιοaτmes Taliacotius = bannes Berardide deTagliacozzo) Tagliacozzo)1 3801380-1449 Berardi 1449 loannes Varadiensis, tt 1444 1444 (de bannes (deDominis) Dirιis) loannes Varadiensis eps., cancellarius, tt 1472 1472 barres loannes Vintimilius = Giovarmi Giovanni da Ventimiglia) barres Ikitinillius ((= loannes Vitellensis v. bannes i. Vitellescus loannes Antonius Vrsinus, princeps tarentirnis, tarentinus, t 1463 1463 bannes Antoius Vrsinus, loannes Zamorensis eps ((= = J. Mella), card. S. S. Priscae Priscae barres J. de iella), loannes et Paulus, SS. SS. i. v. Latinus Latinus barres loannes XXIII antipapa (= Baldassar Cossa), 1410-18 1410-18 barres (= Baldassar Iones Ionia lonja lordanes, historicus, saec. saec. VI bordanes, loseph II 1360-10.VI.1439 boseph ΙΙ patriarcha, 1360-10.1I.1439 lisias losias Aquauiva, Aquauiua, dux dux Atriensis, Atriensis, dominus Aprutinorum Isabella Renati uxor Isidorus Characenus, Characenus, Augusti Augusti imp. aequalis Hispalensis, t 640 Isidorus Hispalensis, Sabinenis ==Kiowensis, Kiowensis, tt 1462 1462 Isidorus Ruthenus card. == Sabinenis Ismenus i. v. Hismenus

295 184 156 275 157 240 155 117 138 24; 203 — 233 170 126 -

121 171 175 271 —— 39 128 170; 178; 275 271 171 19; 47 40 153 265 15 15 55; 252; 262; 264 — 262 241 243 3 50 50 1; 1; 96 19 254; 265 164; 164; 262 51 1 1; 1; 16; 94 — -

-

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

296

Index nominum

Guarco i. v. Guarco Guarco Isnardus Guarco Isthmus Istula Itali Ιtau Italia Italianus Forlanus ludeus 1.X.1410-18.I.1411 ludocus imp. (Jobst), 1.Χ.1410-18. Ι.1411 S. Angeli Angeli (= Giuliano Cesarini), Cesarini), tt 10.Χ1.1444 10.XI.1444 lulianus card. S. (= Giuliano luppiter lura imp., 527-65 527-65 lustinianus imp., lustinopolis (Koper) lustinus ΙΙ II (senior), tt 578 lustula (Wisla) (Wish) luuauia (Salzburg) Iuuauia luuauiensis Iuuauiensis

— 50 50 96 96 64; 130 64; 95; 130 passim passim 252; 253 141 3 7; 28; 31; 233 233 107; 107; 237 148 41 62 62 96 140 65

Karilucas Kathecuzina, filia filia G. G. Brankovic, Cilie Kathecuziria, Brankovic, uxor Virici Ilrici Ciiie Katherina Kaufes, Conradus Klagefurtium (Klagenfurt)

43 27 225 110 66

Labacum (Ljubljana) Labacus Lacedemonii Laconia ± 300 300 Lactantius Firmianus, Firmiarius, + Ladia (banus) Ladislaus Garius (banus) v. Huniades Huniades Ladislaus Huniadis, i. 1440-57 Ladislaus Posthumus, 1440-57 Ladislaus Zylagi, Michaelis frater Lagunissa Lagmiissa Georgius, Vicecomes Vicecomes Lampugnanus, Georgius, Lapithe Larianus mons Lariarius Lateranum Latini Latinus Pauli, tt 1477 1477 Latmus Vrsinus, Irsinus, card. SS. Ioannis harris etetPauhi, Lauda (Lodi) Lauinium Laurentius, S. Hungarie Laurentius palatinus Hungarie Lauriacum (Lorch) Lausana Lazarus, Georgii Georgii Brancovic Brancovic filius Leghendorfius, Paulus, Paulus, eps. eps. Varmiensis, Varmiensis,1458-67, 1458-67, (primo procurator)

63 62; 63 18 52 213 196 2 — 6; 14; 14; 72-88 72-88 27 264 186 47 243 231 196 243 182; 211 182; 189; 211 130 137 31 140 150 27 -

98; 245

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

nominum Index riominum Lemaimus fluuius Lemarmu's Lemarmus lacus (Lac Leman) Leodiensis Leodium (Liège) Leodkim (Lige) Leodrisius Cribellus v. Cribellus Leodrisius CribeHus i. CribeΠυs Leonardus Aretinus, Bruni), 1370-9.III.1444 1370-9.III.1444 Aretinus, (= Bruni), Leonardus, S. S. (Sankt (Sankt Leonhard Leonhard in in Lavanttal) Lavanttal) Leonardus, Venerius v. i. Venerius Leonellus v. i. Estensis Leonina Ciuitas, i. v. Ciuitas Ciuitas Leonora 18.IX. 1467 Leonora Augusta, 18. ΙΧ . 1436-3.IX. 1436-3. ΙΧ. 1467 Leytha liber Liber (pater) libenizia Libe~zia (Leibnitz) Libumia Liburnia Ligeris (Loire) Ligures lisymachus, rex Tbraciae Thraciae et Macedoniae, Macedoniae,305-281 305-281 Lisymachus, rex Lituania Liuonia Lollius, Gregorius, Pii Pii II frater frater consobrinus et secretarius secretarius Lornus, Gregorius. Lombardia Longobardicum beilum bellum Longobardus 795-855 Lotharius I, 795-855 Lothophagites Lothoringensis Lothoringa (Lorraine) Loysius, Sicilie rex Lubiana (Ljublj (Ljubljana) Lubiana ana) Lubicensis (Lübeck) Lubicum (Liibeck) (Lebus) Lubucensis (Lebus) Luca M. Annaeus, poeta, 39-65 39-65 Lucanus, M. Lucas Sclauus Lucasii Luceburgensis (Luxembourg) Lucensis (Lucca) Luceria (Lucera) Lucena 1404-34 Ludouicus Andegauensis (Louis III ΙΙΙ d'Anjou), 1404-34 card, aquilegiensis aquilegiensis patriarcha, L. Treuisan Treuisan Ludouicus card. patriarcha, L. 22.111.1465 (Scarampo), t 22.111.1465 Baioarie dux, dux,1365-1447 1365-1447 Ludouicus VII Baioarie Baioarie dux, dux,1403-45 1403-45 Ludouicus VIII Baioarie Baioarie dux, dux, 1417-79 1417-79 Ludouicus IX Baioarie filius, Prouincie rex, 890-928 890-928 Ludouicus Bosonis filius,

297 132 148 154; 154; 203 203 — 213 139 — — — 234 1Ι 47; 49 109 61 131 175 16 1; 1; 87; 88 95; 98 222 1 134 1; 1; 17 131; 131; 262 275 156 262 143 63 106; 108 108 108 105 228 94 220 104 163 215 263 275 229; 233; 234; 237; 252; 270 141 141 141 134

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

298

Index nominum

S. Cecme Cecilie (Louis d'Aleman) eps. arelatensis arelatensis Ludouicus card. S. 16.X.1450 (beatus), tt 16.X.1450 SS. IV IV Coronatorum Coronatorum (J.L. (J.L. de de Mila), tf 1510 1510 Ludouicus card. SS. Ludouicus dalphinus 1423-83 (( == Louis XI, uiermensis, 1423-83 Lυdο~cυs daΙρh~ιυs uiennensis, 1461-83) Scarampo), i. v. Ludouicus archiep. florentinus ( = Scarampo). L. L. Aquilegiensis Ludouicus III imp. imp. 876-888 876-888 Ludoulcus landgrafius Hassie, Hassie,1402-58 1402-58 Ludouicus I landgraflus Ludouicus I Magnus, rex Hungarie, Hungarie, 1326-82 1326-82 Ludoulcus 1444-78 Turco), 1444-78 Ludouicus III marchio Mantue (il Turco), Ludouicus Montesie magister ((= = Luis Luis Despuig) Despuig) 1449 Ludouicus comes palatinus, tt 1449 dux, 1403-65; 1403-65; dux dux1440-65 1440-65 Ludouicus Sabaudie dux, Ludouicus sine siue Aloysius de Verme Lugea Palus (Kirknitzer (Kirknitzer See) Luna, Petrus Petrus de ((= = Benedictus Benedictus XIII antipapa), tt 1423 1423 Lundonie Luneburgensis (Liineburg) (Lüneburg) Luneburgium Lupus Virreus Lusacia (Lausitz) Luscus, Antonius (Loschi), 1365-1441 1365-1441 Lusmicius (Lυ (Luznice) ~ce) loannes,conisiliarius consiliarius Poloniae Poloniae regis Lutico (Lutko), bannes, Lutinianus, Bartholomeus Lycius (Lech) .

Macedonia Maceratensis Macrobius, Ambrosius M. M. Theodosius, 400 Theodosius, ± 400 Maffeus Vegius v. i. Vegius Magdalena, 1iia filia Caroh Caroli VII VII (Madeleine (Madeleine de de Valois), 1443-88 Valus), 1443-88 Magdeburga Magi, Tres (reges) Magna Grecia Magnesia Magnipolensis (Mecklenburg) Magnum Forum Magnus VII Suecie rex, rex, 1316-73 1316-73 Maguntia (Mainz) Maguntinus Maior(es) domus Maioricensis (Mallorca) Carolus, 1368-1429 1368-1429 Malatesta, Carokis, 1417-68 Malatesta, Sigismundus, 1417-68 Malipetrus, Pasqualis; Pasqualis; dux dux Venetiarum Venetiarum1457-62 1457-62 Malorix (Phriso) Manfredonia

151; 151; 154 201; 241 148; 157 157 207 65 129 2 194 171 143 150; 182 150; 184 62; 63 3 165 106 112 252 3 15 118 98 91 139 47 248 95 — 10; 12 10; 106 132 275 47 116 76 116 131 106 133 234 195 208 193 119 265

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Index nornirium nominum Manfredus Carpiensis Carpiensis v. Carpiensis i. Carpiensis Manicheus Manuel Appianus, Emanuele, Emmanuele,Plumbini Plumbinidominus, dominus, tt 1457 1457 Mantuanus Maiituanus Maomet(h)es (maJor), (maior), Mehemmed Mehemmed I, 1413-20 1413-20 Maomet(h)es (minor), (minor), Mehemmed MehemmedII,II,1444-46; 1444-46;51-81 51-81 Marchia Marchio Badensis (lacobus (lacohus I), 1431-53 Marchio Brandeburgensis Brandehurgensis (Fredericus (Fredericus II), II), 1440-71 1440-71 Marchio Portugailensis Portugallensis (Al. (Al. de Braganza), Braganza),1377-1461 1377-1461 Marcianus v. i. lacobus Marcianos 450-57 Marcianus imp., imp., 450-57 Marcomannus Marcomaimus Marcomedes (Marcomir) Marcus, S., card. Pietro Pietro Barbo (Paulus II), t 1471 1471 Margaretha I Aquini uxor,1353-1412; 1353-1412;uxor uxor1363 1363 MargarethalAquiniuxor, Margus Maria, S. (in (in Trastevere) Trastevere) Maria (d'Anjou) Sigismundi uxor, uxor, 1370-95; 1370-95; uxor 1385 uxor 1385 Marieburgum (Malbork Burgomarie) (Malbork = Burgomarie) Marius Arpinas, Arpiñas, 155-86 155-86 Marius Maro Maro), 70-19 70-19 a.Chr.n. a.Chr.n. Mari (P. Vergilius Mari), Mars (M. II II Carraresi) Marsilius Carraria (M. Marsus Cesar, ft 1461 1461 Martinengus, Cesar, Martinopolis (Merseburg) S., 316-97 316-97 Martinus, S., V papa, papa, 1417-31 1417-31 Martinus Ν Martorellus, Frariciscus Franciscus Martoreflus, Masouia Masoula Masouita Massa Massagete Massilia Mathico Matrix (Amatrice) Huniades (Coruirius) (Coruinus) v. Huniades Matthias Huniades i. Hurnades ( = Leucas) Leucas) Maura, S. (= Mauretania S. Mauritius, S. Maurus Maxenissa (= Massinissa, Numidiae rex), 148 148 a.Chr.n. Maxenissa (= Massinissa, Mechia Medi v. Cosmus Cosmus Medices, Cosmus i. Mediolanum Mediolarium Megara 1452 Meliadux, t 1452

299 — 59; 90 226 194 24 36 247 143 143 234 — 130 84 131 Ι 31 212; 231 231 116 95 229 2 98 115 15 105 192 259 265 105 31; 132 132 121; 121; 223; 259 218 97 96 260 95 275 31 270 — 53 173 106 223 87 85 47 — 177 50 197 .

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

300

Index nominum

Melo Meothica Palus (Mar (Mar Azow) Azow) Meotlilca Meroueus rex, 447-58 Merouingus Mersburgium (Merseburg) Messenia Metaurus Metensis (Metz) Michael Zylagi v. Cotiniola Cotiniola Micheletus i. Mindensium (Minden) Minerua Ordo fratrum fratrum Minorurn) Minorum) Minores ( = Ordo Mixna (Meiszen) Modetia (Monza) Mysia) Moesia ( = = Mysia) v. Adriani Adriani Moles Adriani i. Molossi Molynes, i. v. Adam (Miinster) Monasterium (Munster) Mons Altus (Montalto) Mons Aureus (Montoro) Mons Circeus (Monte Circeo) (Monferrato) Mons Ferratus (Monferrato) Mons Melonis (Montemilone) Mons Melois (Montemilone) Mons Politianus (Montepulciano) Mons Sanctus Mons Tusculus Mons Vlmus Mons VIrus (Montecastelli) Montecastellum (Montecasteiii) (Montesa) Montesia (Montesa) Moraua Morauia = Peloponnesus) Peloponnesus) Morea ((= Morinensis card. S. S. Praxedis Práxedis (Jean (Jean Lejeune de Contay), 11451 t 1451 Morsensis familia Morsensis, Vairamus, Valramus, frater ffater Theoderici Coloniensis Mosella Moseila Moyses Moyses (Orcanis patruus) Muganus (Main) Mugellum MugeHum Multauia (Moldau) Mura (Mur) Mursia Mustapha ((= = Dbzme Dôzme Mustafa) Mutina (Modena) Myrmidones Mysia Inferior Mysia Superior

124 130 131 131 105 52 248 158 11 — 123 50 161 105 184 1 — 56 — 123 252 252; 253 271 185 252 210 252 262 252 208 171 79 84 52 121; 243 128 121 262 24 135 207 2 68 62 25 195 48 18 18 -

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Index nomiriuni nominimi

301

Namea (Narni) (Nami) Narnea Nauarra Nauportus Neapoleo Neapoleo Vrsinus Irsinus Neapolis (Romanie) Neapolis (Romariie) Neclam Νeclαm Cornelius, 100-25 100-25 Nepos, Cornelius, Nerius, eps. eps. Seriensis, Senensis, ((= N. da da Montegarrulo), Montegarrulo), t Oct. 1449 1449 = Ν. Nero i. v. Domitius Nicenus cardirialis cardinalis (( = Bessarion) Bessarion) Nicolaus Capuensis Nicolaus in Carcere, S. S. card. card. Rod. Rod. Borgias Borgias (Mexander (Alexander VI) ‚ΤΙ) Nicolaus Castellarius Castellanus i.v. Castellanus Castellanus Nicolaus, comes Croatiae Croatiae S. Crucis Crucis ( = N. Nicolaus card. S. Mbergati) O. Carth. Ν. Albergati) tt 9.V.1443 9.V. 1443 Nicolaus Estensis, Estensis, 1393-1441 1393-1441 V papa, 1447-1455 Nicolaus Ν ρaρa, 1447-1455 Nicolaus Pistoriensis, eps. eps. Theanensis Theanensis (= ( = N. N. Forteguerri), Forteguerri), licolaus Pistoriensis, 1474 tt 1474 Nicolaus Sagundinus, da da Negroponte, Negroponte, secr. seer. reip. reip. uenetae, uenetae, licolaus Sagundinus, 1463 tt 1463 Nicolaus, S. S. (Toleritinas), (Tolentinas), 1245-1305 1245-1305 Nicolaus Tergestinus eps. (= ( = Niccolo NiccoloAldegardi), Aldegardi), tt 4.11/.1447 4.IV.1447 (= vayvoda; vayvoda;Ujiaky) Ujlaky) Nicolaus Transiluanus Transiluarius (=

246 169 62; 63 209 261 191 85 62 202 — 201; 222 222 230 241 — 68

Obrincas ( = Vinxtbach) Vinxtbach) Obi-incas (= Obseruantes = ordo ordo Fratrum beati Francisci de ObserObseruantes ((= uantia) Occham, William O.F.M. (beatus), tf 1349 1349

135

Nicopolis Ninus linus Niueraensis (Nevers) liuemensis (levers) Nogardia (Nowgorod) Nola Noricum loricum Norimberga ((Nümberg) Ν~rnberg) Nortmandia Noruegia loruegia Ciuitas (Wiener Neustadt) Noua Ciujtas Nouariensis (Novara) eps., eps., Barth. Barth.de deVicecomitibus, Vicecomitíbus,1402-57 1402-57 Noua loua Roma Nouem louer (Senenses) Noxetanus, 1402-67 loxetanus, Petrus, 1402-67 Noxetum (Noceto) Noxetum (loceto) Nuceus, bannes Ioannes Nueburgensis Ciuitas lueburgensis Ciuitas Nursia (Norcia)

150; 175; 175; 234 195 234

202 205 233 233; 239 15 56 143 131; 143 157 94 263 1; 137 1; 137 159 115; 116 108; 115; 10; 74 4; 10; 171; 182 182 18 217 150 91; 150 237 271 106 246

260 118

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

302

nominum Index nornmum

Octauianus Cesar, 27 a.Chr.n. a.Cbr.n. --14 14 p.Chr.n. p.Chr.n. Octauii Tunis del Greco) Octauli Turns (Torre dei Octo OttoFnsmgensis Frisingensiseps., eps.,1111-58 1111-58 Octo = Otto Oddantonius, Vrbini Oddantonius, Irbini comes Oddo Oderà (Oder) Odera Olaus = liai OlavV, 1370-87 haus = V, 1370-87 Olesnicki, i. v. Sbigneus Sbigneus Olenicki, Oltenna Olteiina Olumicensis (Olomouc) Olumicensis (liomouc) Olympus Olzina, Antonius lizina, {sine Olzate), 1435 Opizinus, Alzate (siue lizate), tt 1435 Opoliensis (Opole) Opohensis (Opile) Oqueni Oratius Romanus (translator) Calapini filins filius Orcanes, Calapiril Otumani filius (Orkham), tt 1362 1362 Orcanes, Otumarn Orchades (Orkney Islands) Orchon Ordo v. Ordo i. Fratres Orphan! Orpharil Orsatius Ortanus (Ottona) Ortanus (Irtona) Osmundus, S., eps. eps. Salisberiensis, Salisberiensis, tt 4.Χ11.1099 4.XII.1099 Ismundus, Osnaburga Ossa Osterburgium (Osterburg) Ostia Tiberina Otho ((= = Otto Frisingensis Frisingensis eps), eps),1111-1158 1111-1158 Otho 936-73 Otho I, 936-73 Otho Saxonie dux 936-73; II: II: 961-83; 961-83; III: III:983-1002 983-1002 Othones: I:I: 936-73; Othris Otlandia ((= = Voightland) Voightland) Otiandia I), tt 1326 1326 Otumanus (Othman Ι), dell' Ovo) Oui Castrum (Castel deli'

1; 1; 47 265 21; 119 119 255 255 85 116 — 107 84 47 210 175 85 124 235 24 23 167 47 — 118 9 246 242 123 47 105 229 21; 119 119 134 136 104; 108 104; 106; 108 47 149 22 273

Padebuma Padeburna Padula Palatinus comes Palocius, Georgius v. i. Georgius Pamphylia Rinzates ( = Riutschad) Riutschad) Pancratius Rinzates Pandulfus ((= = Sigismundus Sigismundos Malatesta), tt 1468 1468 Pandulfus Pannonia Parinonia Pantheon Paphlagonia Papblagonia Papia (Pavia) Παρ~α

123 264 137 — 21 15 219 1Ι 204 47 270

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Index nominum (Porec) Parentium (Ροre~) Parisii Parli

1425 Parisina, tt 1425 Parmenses Parrnenses Parthi Malipetrus (( = Malipiero), dux Venetiarum, 1457-62 1457-62 Pasqualis Malipetrus Patauia (Passau) Patauium (Padova) Patre (Patras) 1413-94 Patricius Franciscus, 1413-94 1445 Paula, Martini V Ν soror (Paula Colonna), 1445 v. Emilius Emilius Paulus Paulus Emilius i. Londiniensis ecciesia ecclesia Paulus, S., Londiniensis Pausanias, + ± 150 ISOp.Chr.n. Pausanias, p.Cbr.n. Pazaites(= Bajazet), 1354-1403 1354-1403 Pazaites ( = Bajazet), (Pegnitz) Pegnicius (Pegnitz) Peloponnesus Pelzina (Pizen) (Plzen) Peizina Penderaclia Peneus

303 62 134

182 18 193 96 130; 192 53 222 223 — 165 18 23; 57 135; 137 51; 191 191 118 35 47 18 Peonia 37 Pera 43 Perenses Pergamum (Bergamo) 1; 1; 189 Nicolaus, 1429-80 1429-80 235 Perottus, Nicolaus, 247 Perpetua da Varese Perse 47 56 Perseus 242 Persis 250 Perusium Petrus Anglicus Anglicus 118 Petrus Arrago 262; 263 Petrus Ai -rago PaulusIIIIpapa papa1464), 1464),1417-71, 1417-71, card. card. s.s. Marci 243 Petrus Barbo (= Paulus Blesensis, 1130-1204 1130-1204 165 Petrus Blesensis, Petrus Irifans, Infans, dux Coimbriae, 1392-1449 1392-1449 172 Petrus 131 Petrus, S. Peuce 16 74 Pheaces 67 Phebus de Turri Turn = Pherae) Pherae) 54 Pherea ((= Philelphus, Franciscus, Franciscus, 1398-1481 1398-1481 190 Phileiphus, filia Henrici IV Anglie, 1406-1430 1406-1430 116 Philippa, lilia II regis Anghe, pater, 359-36 359-36 47 Philippus Alexandri Mexandri Magni pater, dux, 1396-1467 1396-1467 28; 119; 119; 121; Philippus III Burgundie dux, 157; 163; 163; 262 157; 150 Philippus comes Gebennarum, filius Amedei VIII Philippus Maria Visconti, dux mediolanensis, 1412-47 1412-47 151; 162; 175; 181 151; 162; Pbilippus S. Suzanne, Suzanne, Calandrini, tf 1476 1476 234 Philippus Bononiensis, card. S. 23; 54 Phocis

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

304

Index nominum Index

Ρbriga Phrigia Phrisia Phrisones Picens BeHum Bellum Picentes Picenum Pichardus Ρiciι~nυs, Franciscus, t 1449 Picininus, 1449 Picinjnus, Picininus, lacobus, t 1465 1465 Pick)jllus, Picininus, Nicolaus, t 1444 1444 Pierius

Pilatus Pipinus Grossus, t 714 Pipiiius Narius, Pipinus Nanus, rex 751-68 Piρo Florentinus ( = Pippo Pippo Spano, Sparii, Fil. Pipo Fil. Buondelmonti degli Scolari), 1369-1426 1369-1426 Pirrhenei Pisarium concilium, 1409 Pisanum 1409 Pisanus,Antonius Antoius v. i. Antonius Pisanus, Pitilianum (Pitigliano) Pius II

Placentia Placentinus Plato, 427-347 427-347 Plinius Veronensis, 23-79 Plumbinum (Piombino) Plumbirium Plutarchus, 46-125 Poggiebracius v. i. Georgius 1380-1459 Poggius (Bracciolini), 1380-1459 Pola (Pula) (Puta) i. Mons Politianus v. Polonia Polonia Polybius, 200-120 Pomaracium Pomaracimn Pomar arda (Pommem) Pomarama (Pomme rn ) Pomesaniensis ± 1260) 1260) Pomesariiensis ecclesia ecclesia (Marienweider, (Marienweider, + Pompei Pompei theatrum theatrum Pomponius Mela, 50 p.Chr.n. Mela, ± + 50 Pons Arcis (Pont-de (Pont-de-l'Arche) -l'Arche) Pontus Populinum (Piombino) Populirnim Populonia (Piombino) Populoia 9.1.1453 Porcarius, Stephanus, ft 9.Ι.1453 Porcius (Marcus (Marcus Porcius Porcius Cato), Cato),234-149 234-149

21 21 119 119 119 119 255 255 247 247 179 179 118 118 188; 252 188; 184; 188; 188; 250 184; 179; 207; 207; 230; 179; 248; 252 248; 47 47 137 137 133 133 21; 132; 132; 133; 21; 133; 177

33 134 134 33 —

219 219 i. 2123; 2740; v. 3618; 3623; 3623; 7784; 3618; 7878; 8153; 8153; 8482; 7878; 8609 8609 182 182 185 185 196 196 18; 18; 47; 47; 51; 51; 54; 56; 56; 61; 61; 62 209; 209; 223 201 201

213 213 62 62 86 86 51; 51; 56; 56; 235 208 208 97 97 98 98 119 119 62 62 159 159 21 21 209 209 209; 209; 223 234; 234; 236 237 237

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Index nominum Portugalia PortugaUensis cardinalis i. v. barres loannesCaruaial Caruaial Portugailensis (Portovenere) Portus Veneris (Portovenere) Posonium (Vratislava) (Iratislava) Possidonius, 135-50 135-50 Possidoriius, Andreas (= (=Baurnkircher), Baumkircher),1409-71 1409-71 Poumkircher, Andreas Praga Pragensis v. Baptista Prasius i. Práxedis, S., card. i. v. Alarms Alanus Praxedis, Praxiteles, ± 370-320 370-320 Praxiteles, Predicatores, Ordo Priamus princeps Troie rex Priamus Troje Prigenicza Princiualles Gattus, Gattus, tt 1454 1454 Princivalles Procopius Hussita, dux Thaboritarum, tt 1434 1434 Propontis Columnensis, card. card. S. S. Georgii, Georgii, tt 1463 1463 Prosper Colunmensis, Czemahora,eps., eps.,1459-82 1459-82 Protasius de Czemahora, Prouincia (Provence) Fruscia Pruscia Prutenus Ptasco, Ptasco, Henricus Hemicus Ptolomea, concubina concubina Nicolai Nicolai Estensis Estensis Ptolomeus 150 Ptolomeus geographus, geographus, ± 150

305 172 — 262 3 115 74 1; 10 10 1; 3; 80

Pubecha Purchausia (Burghausen) (Burghausen) Puteoli (Pozzuoli) Pyndus Pyrrhicheus Pysidia

— 222 161; 206 131 18; 130 130 18; 105 227 118 18 243 84 275 96 124 3 195 54; 56; 61; 61; 84; 84; 123; 124; 124; 135 135 96; 123; 85 141 265 47 21 21

Quintilianus, M. M. Fabius, Fabius, 35-100 35-100

213

Ragusei (Dubrovnik) v. Adurnus Adumus Raphael i. Rascia (Servia) Raynaldus Raynaldus Vrsinus Irsinus Reatinus (Rieti) Recens (Frischer Haff) Haff) Receris (Frischer Regium (Emilie) Regiurn Regula Remigius, S., S., 440-534 440-534 Remundus Nolanus Remus R(h)enatus rex ((= = Ren~~ René d'Anjou), 1409-80 1409-80 (Rencine) Rencinium (Rencine)

60 — 1; 4; 18 18 1; 224 246 98 195 237 131 261 131 189 210

-

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

306

Index nominum

( = S. S. Maria Maria dei Fiori) Reparata, S. (= (Rewal) Reualiensis (Rewal) R(h)enus Rhenus paruus Rhetii Rhetli R(h)odanus R(h)odarius Rhodericus Borgias, Borgias, i.v. Borgias Borgias Rhodericus Riccius Ripalia (Ripaille) Riphei montes (Kaukasus) Robertos Corrigianus i. v. Corrigiensis Corrigiensis Robertus Roccacontrata Roccacoritrata = Jan Jan Rokycana) Rokycana) Rochezana ((= Roma Romandiola Romimdiola Romania Romulus S., eps. ±± 690 690 Ropertus, S., Rosensis, Henricus i. v. Henricus Henricus Rosensis, Rostochium (Rostock) d'Estouteville, card.), card.),1439-83 1439-83 Rothomagensis (Guillaume d'Estouteville, Rothomagum (Rouen) Roxani = Ruthem Rutheni Roxani Rudolphus, Sagorie princeps Rudoiphus, Rupertus Rupes Wilhelma (Rocca Guglielma) Guglielma) Ruρes Wilbelma (Rocca S. Rusticus, S. Ruthenus

204 95 148 199 140 131

Sabaudia (Savoia) (Savoia) Sabaudia Sabaudiensis cardinalis i. v. Isidorus Isidorus Ruthenus Ruthenus Sabinensis cardinaiis Sabinus Sagoria (Zagorje) (Zagoije) Sagrius Sagundinus, Nicolaus, Nicolaus, 1402-64 1402-64 Salamantinus (Salamanca) Salas (Lippe) Salczburga Salemitanus Salona Salina Salza (Salzach) Saiza (Saizach) Sambiensis Saraceni Sardinia Sarezana (Sarzana) Sarmata Sarmatia (Samo) Samus (Sarno)

150; 182 182 148 94 208 102 131 22; 205 205 153 123 140 264 61 141 98 28 175 175 245 96 262

— 265 151 Ι1 219 248; 253 10; 118 118 10; passim passim 199 18; 29 6~~ 140 — 105 243 156 16 102 248 265 143 1; 1; 16; 94

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

nominum Index nomiirnm Satabia Saturnalia Sauinus Saulnus Sauus(Sau) Sauus (Sau) Saxo

Saxonia Saxonia

Olesnicki, 1389-1455; 1389-1455; card. 1439 1439 Sbigneus ΟΙe~nicki, Scabini Scabkd Scandauia Scanda~a Georgius (Iskander, (Iskander, G. G. Castriota), Castriota), 1404-68 1404-68 Scanderbechius, Georgius Scandinauia Scandiriauia Scantia Scaphatum Scaphatiim S(ci)arra, Baptista Sclaui Lucas Sclauus, Lucas Scolares Scoti Scotia Scythe Sebaldus, S. Sedes Romana loannesSegobiensis Segobiensis Segobiensis v. i. bannes Semiramis Sena (Siena) Senensis Senones Sepusium Sequana (Seine) Quintus, 72 72 a.CIir.n. a.Chr.n. Sertorius, Quintus, Seruia Serina Seruie despotus v. i. Georgius S. (Sanseverino) (Sanseverino) Seuerinus, S. Alexander, Francisci Francisci frater Sfortias, Alexander, 1401-66 Sfortias, Franciscus, 1401-66 loannes,Francisci Francisci frater Sfortias, bannes, Sibemburgensis Sibiniensis (Sibenik) SicUia Sicilia Hungarorum uetustissimi uetustissimi (Szeklerland) (Szeklerland) Siculi Hungarorum Sigismundus Cesar, Cesar, 1387-1437 1387-1437 (9. (9.XII) ΧΙΙ) Austrie, 1446-90; 1446-90; tt 1496 1496 Sigismundus Tyrolensis dux Austrie, Sigismundus Malatesta v. Sigismi.mdus i. Malatesta Sigismundus Salczburgerisis Salczburgensis archeps. (de Volkerstorl), Volkerstorf), f 3.XI.1461 3.Χ1.1461 (Ludouicus Perez), Perez), 1450-53 1450-53 Siluensis eps. (Ludoulcus papa, 314-35 314-35 Siluester, S. papa, Siluius Piccolomini, Aeneae pater Silinus Piccolomirii,

307 252 21 246 1Ι 104 1Ι 6; 86 125 96 57; 242 1Ι 96; 116 116 262 237 1; 58 Ι; 58 220 3 137 166 1; 16; 23; 130 1; 137 18; 18; 134 — 131 190; 216; 217 190; 223; 239; 240; 259 140 1; 13 133; 133; 159 246 25 — 248 216; 252; 253; 265 180; 182; 183; 183; 184; 184; 180; 182; 190; 194; 194; 209; 219 190; 254 14 14 158; 171; 262; 275 158; 171; 14 2; 3 146 — -

-

142 101 231 196

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

308

Index nominum

Simon Romanus (( = Simone di di Marco MarcoTebaldi) Tebaldi) 243 = Simone S. di di Castel Castel San San Pietro) Pietro) 208 Simonettus copiarum dux ( = S. (Simonetto da Camerino) 238 Simonettus monachus OESA lESA (Simonetto Gitones) 96 Sitones ( = Gitones) Sixtus, S. card. bannes IoannesTorquemada Torquemada(( == Turrecremata), Turrecremata), tt 1468 1468 234 234 85; 102; 102; 138 138 Slesia Slichius, Gaspar Gaspar von Schlick, ± ± 1400-15.III.1449 1400-15.VII. 1449 3 Stichius, Slik ( == Slichius) 15 Ι5 Sofulfum (Suffolk), dux dux William William IIde delalaPole, Pole,1396-1450 1396-1450 165 95 Sol Soliensis ecclesia 66 ecciesia (Maria Saal) 61 Solium (Saalfeld) Solmanus (Sulaiman) 23 Solmarius Soltuedulum (Salzwedel) 105 Soltuedulum (Saizwedel) Somersetum (Somerset), dux dux Edmond EdmondIIIIBeaufort, Beaufort,1406-55 1406-55 159; 165 159; 165 S. templum, templum,532-37 532-37 41 Sophia, S. Sophia (urbs) 26 Sozinus, 1401-67 222 Sozmus, Marianus, il Vecchio, 1401-67 Spenderbei 35 Spinale (Epinal) 158 Spinula, Franciscus Franciscus 175 Spiritus Sanctus 19; 205 19; 205 246 Spoletanus ducatus Spreua (Spree) 105 Stampis (Etampes), (Etampes), comes de 160 Steffanus de Wader 31 Stendalum (Stendal) (Stendal) 105 Stephanus, S., rex, 1001-38 1001-38 4 Stephanus, rex rex Bosne Bosne 59 Sterenbergius, Alscio 3 Sterenbergius, Alscio Stetinium 105 Stetiriiurn (Szczecin) Stocolmia 117 Strabo geographus, tt 21 18; 62; 18; 47; 47; 56; 58; 62; 94; 115; 115; 124; 124; 140 140 Straubinga (Straub (Straubing) 142 in g) Strigoniensis Dionysius Sz Szécsi), 1465 6; 9; 10 10 Strigoriiensis (= (= Dionysius ~csi), tt 1465 Strigonium (Esztergom) 4 Strimon 18 1Ι Styria Suatocupi, Morauorum princeps 84 Subletia uallis 263 unis Sudinus 84 Succia 115; Suecia 115; 116 Suesona (Soissons) 131 Suessa (Sessa Aurunca) 178 Sueuus 132 Sugambri 124 147; 148 Suicenses 147; 148 Suidrigal 89

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

nominum Index riomirium Sulmonensis (Stralsund) Sundis (Stralsurid) Sunium (promunturium) Suno Susanna, S. card. i. v. Philippus Philippus Susaima, Susatensis (Soest) Susatum (Soest) Syagrius Sycambri = Sugambri Sugambri Sycambri Sylla(= L. Cornelius Sulla), 138-78 138-78 Sylla (= L. Syllaceum SyHaceurn Synderouia (Smederevo, Semendria) Semendria) Synderoula Syria

Tabor Tacitus, Publius Cornelius, 55ca 55ca -- Ι2Οca 120ca Talbotus, John Johnde deTalbot, Talbot,1388-1453 1388-1453 Taliacotius, barres, loannes, 1421-49 1421-49 Tamerianes (Timur Leng), 1336-1405 1336-1405 Tamerlanes Tanais (Don) insule Taraconte insule Tarentinus Tarentum Tartari Taurus Temaritani Tempe (Tortona) Terdonensis (Tortona) Tergestinus Tergestum (Trieste) Termopile Terracina Teucer Thaborita Tharuisinus (Treviso) Thaurinum v. i. Alba (Altera) Thauriscus Thaurus (Teano) Theanum (Teano) Thebe Themisia (Thames) Theniisia Theodericus Colorilensis Coloniensis eps, eps, von Moers, tf 1463 1463 Theodericus Gothorum dux, dux, 419-51 419-51 .. Theodericus I Gothorum Theodericus Maguntinus Maguntinus eps, eps, von Erbach, tf 1459 1459 Theodoras Bossius Theodorus Theodosius Magnus, Magnus, 379-95 379-95 Theodosius Theophanes (historiarum scriptor), +± 50 50 a.Chr.n. Paleologus Theophilus Paleologus Theopompus, ± 350 350 a. a.Chr.n. Theopompus, Chr.n.

309 263 105 54 131

— 123 126 131 130 68 68 5; 25 23; 47; 97 97

-

5 119 159 243 23 Ι1 21 262 178 1; 16; 87; 99 99 1; 16; 21 252 47 182 233; 239 191 63; 191 48 270 20 118 3 — 140 47 271 49 165 128; 131; 131; 231 231 1Ι 143 186 130; 177 177 47; 130; 1 40 56 -

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

310

Index nominum

Theotonia (Deutschland) Τheοtο~a Theotonicus Τheοtο~cυs Theris Thessalia Thessalonica Thessalomca Theutones Thiras (Dnjister) Accon, Acca) Tholomais (( = Accon, Thomas, S.S.(Aquinas), (Aquinas),1225-7.111.1274 1225-7.III. 1274 Thomas, S. (Becket) (Becket) (Cantuariensis), (Cantuariensis), Ι1117-29.XII.1170 I 17-29. ΧΙI. 1 170 Thomas, S. Thomas Paleologus. Paleologus, despotus despotusMoreae, Moreae,1409-1465 1409-1465 Thomas Thononium (Thonon) Thracia Thucydides, 460-400 460-400 (Zürich) Thuregum (Zurich) Thuscus Tiberis

Cesar, 14-37 14-37 Tiberius Cesar, Tibur (Tivoli) Ticia (Theiss) Ticius = Ticia Ticia Ticius Timauus Tirnauus (Pado) Tolentinates Tomacum Tomacurn (Tournai) Tomum (Torún) Tomum (TorUn) Tortellius, haires, loannes, 1400-66 1400-66 TorteHius, Totila, tt 552 Tragurium (Trau) Traianus, imp. 98-117 98-117 Traiarius, imp. Traiectensis Traiectum (Utrecht) Tranenses (Trarii) (Trani) Tranenses Transiluani Trapezuntius i. v. Bessarion Georgius i. v. Georgius Georgius Trapezuntius, Georgius Treueris (Trier) Tribali Tridentini = Georgius Georgius Hack de de Themeswald), Themeswald), tt 1465 1465 Tridentinus eps eps ((= Tridentum (Trento) Troas Trias (inter Apulos) Apulos) Troia (inter Truva) Troia (Ilium, Truva) Troilus, commilito Fr. Sfortiae Tudertinus (Todi) C. Semproius, Sempronius,consul consul129 129 a.Cbr.n. a.Chr.n. Tuditanus, C. Tullensis (TouΙ) (Toul) Tuilensis

138 Ι 38 98 84; 85; 94; 98 265 48 25; 47 1; 14; 68; 68; 1; 4; 14; 98; 99 16 97 234 165 53 150 18 165 147

Ι1 105; 208; 228; 229; 240 265 208 5 62 58 248 131 96 235 204 61 1 119; 120; 231 120 262 1 — — 131 1 146 146 1Ι 18 226 20 248; 252 230 62 156 -

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Index nominuin nominum

311

Tullius, Marcus(Cicero), (Cicero),106-43 106-43 Tuilius, Marcus Turca, Turcus Turingia (Thuriiigen) (Thiiringen) Turingus Turns Octauii ((= = Tonne Torre dei del Greco) Turris Palm arum (Torre di Palme) Turns Paknarum Tunis S. S. Vincentii Turns Tusculanus Tyrolensis 1427-96; pninceps princeps Tynolensis Sigismundus Sigismundus (Habsburgensis), 1427-96; 1446-90

213 passim 131 104 265 252 264 201

Vacciensis (Ν~c) (Vác) eps. Vine.Haraszti), Haraszti), tt 1474 1474 eps. (= (= Ikic. Vada (Vada (Vada Volatenrana) Volaterrana) Valachi Valachia Valentia (Valence) Valentinianus II, imp. imp. 375-92 375-92 Valentinianus III imp. imp. 425-55 425-55 Valeria = Stiria) Stiria) Vajeria ((= Valla, 1407-57 Valla, Laurentius, 1407-57 Vallis ValΙis Caudina v. i. Caudina Vallis v. Subletia ValΙis Subletia i. Valona i. v. Auloria Aulona Valramus, Mors, eps. traiectensis traiectensis Vairamus, Walram von Μδrs, Valsenses (Wal(l)see) Valsenses (Wal(1)see) Varadiensis, bannes Ioannes de Dimiriis, Dominis, eps., tt 10.Χ1.1444 10.XI.1444 Varadinum (Nagy-Varád) laradinum (Νagy-lar~d) Varmiensis (Ermiand) (Ermland) eps. eps. Franciscus Kuhschmalz, 10.VI.1457 1457 tf 10.11. Varmiensis eps. i. v. Leghendorfius Leghendorfius larmiensis eps, Varna lama Vamensis lamensis Varuicum (Warwick) laruicum 1407-58 Vegius, Maffeus, 1407-58 Velitre Velitre (Velletri) (lelletri) Vellocasses lellocasses (Wenzel IV), IV), 1361-1409; 1361-1409; deiectus 1400 1400 Venceslaus (Wenzel Venedes Veneris v. Pontus Portus Veneris leneris Portus Ποι-tus i. leneris Venerius, Venier) Venenius, Leonardus (L. Veler) Venetenses (larmes) (Vannes) Veneti

10 210 16; 31 31 14; 16; 16 171 104; 177 104; 130; 177 129 104; 129 1; 68 235 — — — 121 62 15; 31 3

146

98; 245 — 30; 33; 53 26 165 206 243 163 2; 3; 142 142 96 — 188 160 3; 25; 43; 47; 47; 56; 179; 187; 187; 191 62; 179; 188 Vercellina Porta 106 Verdenses 106 Verdia (Verden) Paulus (Pietro (Pietro Paolo Paolo Vergeno Vergerio il Vecchio), Vecchio), 1370-1444 1370-1444 15 Vergerius, Paulus Veritus (Phriso) 119 Venitus Ludouicus — i. Ludouicus Verme v.

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

312

nominum Index nomirium

Verona Veronensis Veronica von Teschenitz Τesche~ιz Vesogothi Vestfalus (Westfalen) Vetus Moneta Vgo Senensis v. i. Hugo Vicarum Vicecomites (Visconti) Vicensis Lacus (Lago di ~~Vico) lico) Vicentia licentia Viclif, John, John, 1328-84 1328-84 Victoria,Aeneae Aeneae mater lictoria, Vicus lulianus lulianus (Giugliano in Campania) licus Vienna (Wien) Viennensis liennensis Vilhelmus Austrie dux Vilhelmus Montisferrati Montisferrati Vilhelmus, Princiuallis nepos nepos Vilbelmus, Princivailis Vilhelmus Saxonie dux, dux,1425-80 1425-80 Vilbelmus III, Saxonie Villa Longa (Νeszm (Neszmély) liHa Ιy) Villamarina, praef. classis (Bernardo Villamarin) lillamarin) Vilsnacum lilsnacum (Bad Wilsnack) Vincentius Ferrer, S., S., O.P., O.P., 13504419 1350-1419 Vincentii S. lincentii Turris, Turns, S. Vindelici lindelici (Augsburg) Vinslaus Vmsiaus Vintimihus, loannes (Giovaxmi (Giovanni Ventimiglia) Viritimilius, barres Virgilius, S., tt 27.1Χ.784 27.IX.784 Virgilius i. v. Mari Maro Virginopolis lirginopolis (Magdeburg) Virtembergensis(Württemberg) (Wiirttemberg) lirtembergensis Viscela (Wisla) Viscera Viscela Viscera = Viscela Visera (Weser) lisera Vismaria (Wismar) Visprimensis (Νeszρrm) (Veszprém)eps. eps. (Simeσn (Simeon de Rozgony), 10.XI.1444 tt 10.Χ1.1444 Vissegradum Vissembergium Visurgis (Weser) Vitellescus = Vitellicus, Vitellicus, patr. patr. Alexandrinus Alexandrinus (G. Vitelleschi), ViteHescus t 1440 Viterbium Viterbimri Vitoldus, dux dux Lituariiae, Lituaniae,1350-1430 1350-1430 Vitonicius, hannes loannes Vitus, S. Vitus, S. (oppidum) (S. Veit an der der Glan) Gian)

1Ι 1 68 Ii 119 254 — 265 182 227 1Ι 118 28 262 4 75 87 185 Ι 85 227 73; 75; 85; 109 109 5 56 113 242 264 140 85 252; 262; 264 65 — 106 143 96 123 104 105 6 ~~ 2 111 123 275 228; 262; 275 227 3; 89 69 2 62

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

Index nominmn nominum Vladislaus 1354-1434 Iladislaus II Jagello, 1354-1434 Vladislaus III, 1424-43 1424-43 Iladislaus III,

,

VImensis Vimensis Vlmerigia Fruscia Ilmerigia = Pmscia Vlricus cancellarius (U. Hirinberger), Hinnberger), Viricus gurcensis eps., Austrie canceiiarius 1469 tt 1469 Vlricus Cilie comes, comes, 1406-56 1406-56 Viricus Ciiie

313

87; 87; 89; 90 6; 8; 9; 9; 29; 29; 30; 30; 6; 8; 31; 32; 91 91 144 98

Vmbria Imbria Vngnad(ius), bannes, loannes, magister magister regiae camerae Volaterranus Voldimarus (Waldemar (WaldemarIV), IV),1320-75; 1320-75; rex 1340 1340 Volegradensis Volspergia Voispergia (Wolfsburg) Vormacia (Worms) Vratislauia (Wroclaw) Vrbetellum (Orbetello) Vrbetetkim (Orbetello) Vrbinum Irbinum Vrsacius, Michael Irsacius, Michael Vrsaria (Orsara di Puglia) Irsaria (Orsara Vrsini Irsini Vrsinus, loannes Antonius, Tarenti princeps Irsinus, barres Vrsinus, Lupus Virreus Irsinus, Lupus Vrsinus, Neapoleo, copiarum copiarum dux Irsinus, Neapoleo, Vrsinus, Raynaldus Irsinus, Raynaldus Vsalensis v. loannes Isalensis (Uppsala) eps. i. haires Benedicti

69 6; 27; 63; 67; 67; 69; 74 246 69 210 116 84 139 143 85 220 255 15 264 240 262 252 209 224; 225 —

Xanctus ((= = Sante Sante Bentivoglio), Herculis filius, 1424-63 1424-63 praefectus praesidii praesidii Xantus, praefectus Xerxes, 485-465 485-465 Xerxes,

200 264 48

460-370 Ypocrates, 460-370 Yppolita Maria Sforza, tf 1488 1488 Ysera (Isar) Ysidoms v. Ysidorus i. Isidorus

196 182 21 —

Zamorensis, card. loannes 1467 barres ((= = Juan de Mella), iella), tt 1467 Zeler Znoyma (Znojmo) Michael Zylagus, Michael Zyska, t 1424 1424

241 63 3; 84 11; 11; 14; 27 118

-

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

ELENCHVS TABVLARVM BLENCH'S TABILARVI

Tab. 1: 1: Girolamo Girolamo Muziano, Muziano, Gregorius Gregorius XII. XII. Tab. 2: 2; Codex Vaticanus Latinus 3888, f. 70Γ. 70r. Tab. 3: Codex Chisianus ΙI VII 257, 257, f.f. 38". 38v. Tab. 4: Codex Vaticanus Latinus 2974, f.f. 35F 35r. Tab. 5: Codex Vrbinas 127v. Irbinas Latinus 885, f.f. 127".

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

CONSPECTVS CONSPECTIS MATERIAE ΜΑΤΕΙΥΑΕ

Prolegomena

3

Ex Pii Pii ΙΙ II in Historiar Historiam rerum rerum ubique ubique gestarur gestarumlocorumque locorumque dedescriptionem Prefatione Prefatione

18

De Gestis sub Friderico Friderico ΙΙΙ III uulgo uulgo De De Europa Europa De Gestis

19

Index nominum nominum Index

277

Elenchus Elenchus tabularum

314

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

TYPIS VATICANIS ΝΑΠCΑΝΙS ~~ΡΙS

www.torrossa.com - For non-commercial use by authorised users only. License restrictions apply.

307. Mirini, Moroni, Ο. O. Carli CarloGualteruzzi Gualteruzzi (15004577) (1500-1577) ee ii 307. corrispondenti. 1984, 1984, pp. XII, 308. 308. pp. XII, corrispondenti. 308. Corrispondenza Giivaimi Giovanni Della Della Casa Casa -- Carlo Carlo Ο8. Corrispindenza Gualteruzzi (1525-1549), (1525-1549), edizione edizione aa cura cura di di Ο. O. Gualteruzzi Moroni. 1986, 1986, pp. L, 607. 607. Mirini. pp. L, 309. Hurtubise, P. Une Une fami famille-témoin: les Salviati. Salviati. ΙΙet~mοin: les Hurtubise, Ρ. 1985, 527. 1985, pp. pp. 527. 310. McNamara, M. Glissa Glossa in in Psalmos. Psalmos. The The HibernoHibernoIclamara, Μ. latin Gloss Gloss on the Psalms Psalms of of Codex Codex Palatinus Palatinus laon the latin tinus pp. 587. 387. firms 68. 68. 1986, 68. 986, pp. 311. Dykmans, M. lele Pontifical Pontifical romain. romain. R Révisé au νis€ au Dykmans, Μ. e Xle XV siècle. 1985, pp. 205, 22 tav. tav. sicle. 1985, pp. 205, 312-313. van A. Pii Pii II II Commentarii Commentarii Rerum Rerum memevan Heck, Heck, Α. 312-313. morabilium quae quae temporibus temporibus suis suis contigerunt. contigerunt. morabilium Vol. 1MI. 1984, pp. 859, 28 28 tav. tav. Vol. -ΙΙ. 1984, pp. 859, 314. Argyriou, A. Macaire Macaire Makrès et la la pol€mique polémique Argyriou, Α. Μakrs et contre l'Islam. Edition Édition princeps princeps de de lEloge l'Eloge de de contre l'Islam. M. Μakr6s Makrès et et de de ses ses deux deux αœuvres antiuνres antiΜ. islamiques, ρr€c€de précédée dune d'uneetude étudecritique. critique.1986, 1986, islamiques, pp. X, 348. 348. pp. Χ, 315. Mogenet, J. Le «Grand Cοmmentaire Commentaire» de de Le Grand Mogenet, J. Théon d'Alexandrie d'Alexandrie aux aux tables tables faciles faciles de de Ptol€PtoléTh~on mée. Livre I.I. Histoire Histoire du du texte, texte, €dition édition critique, critique, m€e. Livre traduction. Revues et et compl€t€es complétées par par Α. A. Tihon. Tibon. traduction. Revues Commentaire par A. A. Tihon. 1985, pp. 359. Tihon. 1985, pp. 359. Commentaire par 316. Oechslin, L. Die Die Uhr Uhr als als Model Model des des Kosmos Kosmos und und Oechslin, L. der astronomische Apparat Apparat Bernardo Bernardo Facinis. Faclnis. der astronomische 1985, pp. 156. 1985, Pp. 156. 317. Bedini, S. A. Pacini ΒedhΨ S. A. Clockwork Clockwork cosmos. cosmos. Bernardo Bernardo Facini and the the Farnese Planisferologio. 1985, 1985, pp. 223. and Farnese Planisferologio. pp. 223. 318-319. Buonocore, Μ. M. Bibliografia Bibliografia dei dei fondi fondi manomano318-319. Buonocore, scritti della della Bibliotecalaticana Biblioteca Vaticana (1968-1980). (1968-1980). Vol. Voi. scritti MI. 1986, 1986, pp. XLVII, 1414. 1414. Ι-II. pp. XLVII, 320. Sauget, J.-M. Deux Deux ρanegyrika «panegyrika»melkites melkites pour pour Sauget, J.-M. la seconde seconde partie partie de de l'année l'année liturgique: liturgique: la «Jérusalem S. Anne Anne 38' 38» et et }ΙarΙs5 «Harlsâ 37'. 37». 1986, 1986, J€rusalem S.

pp. 88. 88. pp. 321. Carboni, F. Incipitario Incipitario della della lirica lirica italiana italiana dei dei Carboni, F. secoli XV-XX. XV-XX. IV. IV. Biblioteca Biblioteca Angelica Angelica di di Roma. Roma. secoli 1986, pp. 624. 1986, pp. 624. 322. A Catalogue of of Canon Canon and and Roman Roman Law Law ManuManuΑ Catalogue scripts in in the the Vatican VaticanLibrary. Library. Compiled the scripts Compiled at at the Institute of of Medieval Medieval Canon the didiInstitute Canon law law under under the rection of of S. Kuttner, with with the the aid aid of of the the DeutDeutrection S. Kuttner, sches Historisches Historisches Institut Institut Rom, Rom, under under the the sches direction of of R. R. Elze. Elze. Vol. Vol. I:I: Codices Codices Vaticani Vaticani laladirection tini 541-2299, 541-2299, 1986, 1986, pp. pp. XXLV, XXLV, 334. 334. tini 323. Tavole Tavole ee indici indici generali generali dei dei volumi volumi 201-300 201-300 di di «Studi Testi», aa cura cura di di Ρ. P. Vlan. Vian. 1986, 1986, pp. V, pp. 1, Studi ee Testi», 160. 160. 324. Radones decimarum Italiae Italiae nei nei secoli secoli XIII XIII ee Rationes decimarum XIV. Lombardia Lombardia et et Pedemontium, Pedemontium, aa cura cura di di M. M. XIV. Rosada. Con Con carta carta topografica topografica delle delle diocesi. diocesi. Rosada. 1990, XXXII, 605, 605, 22 c.c. geogr. geogr. 1990, pp. pp. XXXII, 325. Bandelier, A. F. F. Α A History History of of the the Southwest. Southwest. AA Bandelier, Α. Study Civilization and Conversion 0f of the the Study of of the the Civilization and Conversion Indians in Southwestern Southwestern United United States States and and Indians in Northwestern Mexico from from the the Earliest Earliest Time Time toto Northwestern Mexico 1700. Vol. Notes in in 1700. Vol.II: II:the the original original Text Text and and Notes French (1887) edited, edited, with with English English Summaries Summaries French (1887) and Additional Notes Notes from from MS. MS, Vat, Vat. lat. lat. 14111, 14111, and Additional by E. Burrus S.J. S.J. in in Collaboration Collaboration with with M. T. M. T. E. J. by J. Bui-rus Rodack, Parts one oneand andtwo. two.1987, 1987, pp. pp. 516. 516. Rodack, Parts 326. Sauget, J.-M. Un Un Gazza disparu et et re re-Sauget, J.-M. Gαzzα chaldéen chald€en disparu trouvé: le le ms. «Borgia syriaque syriaque 60. 60».1987, 1987, pp. pp. 94. 94. trouv€: ms. Βοrgia 327. Dykmans M. L'Humanisme L'Humanisme de de Pierre Pierre Marso. Marso. Dykmans M. 1988, pp. 143, 1988, pp. 143.

328. Α A Catalogue Catalogue of of Canon Canon and and Roman Roman Law Law ManuManu328. scripts in in the the Vatican VaticanLibrary. Library. Compiled the scripts Compiled at at the Institute of of Medieval Medieval Canon law under the didiInstitute Canon law under the rection of of S. Kuttner, with with the the aid aid of of the the S. Kuttner, rection Deutsches Historisches Historisches Institut Institut Rom, Rom, under the under the Deutsches direction of R. R. Elze. Elze. Vol. Vol. II: II: Cσdices Codices Vaticani Vaticani laladirection 0f tini 2300-2746. 1987, XXX, 366. 366. tini 2300-2746. 1987, pp. pp. XXX, 329. MisceHanea Miscellanea Bibliothecae Bibliothecae Apostolicae Apostolicae Vaticanae. Vaticanae. 329. I.I. 1987, 258. 1987, pp. pp. 258. 330. Carboni, F. Incipitario Incipitario della della lirica lirica italiana italiana dei dei Carboni, F. 330. secoli XV-XX. V. V. Biblioteca Biblioteca Apostolica Apostolica Vaticana. secoli XV-XX. Fondi Boncompagni, Borghese, Borghese, Borgiano Borgiano latilatiFondi Boncompagni, no, Capponi, Carte Carte Belli. Belli. 1988, 1988, pp. 256. no, Capponi, pp. 256. 331. Miscellanea Bibliothecae Apostolicae Vaticanae. Apostolicae Vaticanae. Miscellanea BibLiothecae 331. II. 329. II. 1988, 1988, pp. pp. 329. 332. Piazzoni, Α. A. M. Vian, Ρ. P. Manoscritti Manoscritti Vaticani Vaticani Μ. -- Vian, 332. Piazzoni, latini 14666-15203. Catalogo Catalogo sommario sommario (Catalo(Catalolatini 14666-15203. ghi sommari ee inventari inventari dei dei fondi fondi manoscritti, manoscritti, ghi sommari 1). 1989, 1989, pp. XXVIII, 305. 305. 1). pp. XXVIII, 333. Miscellanea Bibliothecae BibliothecaeApostoLicae Apostolicae Vaticanae. Vaticanae. 333. MisceHanea III. 1989, pp. pp. 370. 370. III. 1989, 334-335. F. Incipitario Incipitario della della lirica lirica italiana italiana Carboni, F. 334-335. Carboni, dei secoli XV-XX. XV-XX. VI-VII. VI-VII. Biblioteca Biblioteca Apostolica Apostolica dei secoli Vaticana. Fondo; Patetta. Paletta. Parte Parte prima: prima: A-M. A-M. Vaticana. Fondo: Parte seconda: seconda: N-Z. N-Z. ee Biblioteca Biblioteca dell'Ambasciata dellArbasciata Parte di Spagna Spagna presso presso la la SantaSede. Santa Sede.1990, 1990, pp. 1091. ρρ. 1091. di 336. La «Raccolta ρriina prima»degli degliAutografi AutografiFerrajoli. Ferrajoli. La