Çözüm 3D TYT Fizik Soru Bankası [YKS 2020 ed.]
 9786051943060

Citation preview

Bu ürünün bütün hakları ÇÖZÜM DERGİSİ YAYINCILIK SAN. TİC. LTD. ŞTİ.’ne aittir. Tamamının ya da bir kısmının ürünü yayımlayan şirketin önceden izni olmaksızın fotokopi ya da elektronik, mekanik herhangi bir kayıt sistemiyle çoğaltılması, yayımlanması ve depolanması yasaktır.

Çözüm Yayınları Grafik Birimi

Çözüm Yayınları Dizgi Birimi

2018 Ankara

Özyurt Matbaacılık





Sevgili Öğrenciler,

TYT soruları; öğrencilerin temel bilgi ve kavramları doğru anlayıp anlamadığını, anladığını yorumlama ve muhakeme kabiliyetini, öğrenilen bilgileri değişik durumlarda kullanıp kullanamadıklarını ve bu durumları analiz etme sürelerini ölçmektedir. TYT 3D Fizik Soru Bankası kitabımız yukarıda anlattığımız durumlar göz önüne alınarak Talim ve Terbiye Kurulu yönergesindeki kazanımlara uygun olarak kolay, orta ve zor seviyedeki sorulardan oluşmaktadır.Bu sorular kavrama, uygulama ve analiz seviyesinde belirli bir sıra içinde kitabımızda yer almaktadır. Kitabımızdaki sorular, ünite tekrarlarından sonra çözüldüğünde konuların daha iyi kavranmasını, konular arasındaki bağın tam olarak anlaşılmasını ve siz değerli öğrencilerimizin başarıya ulaşmasını sağlayacaktır. Öncelikle böyle bir projeyi tüm öğrencilerimize kazandıran sayın Hasan KOCA'ya ardından da yaklaşık bir yıldır tüm süreçte her derdimize çözüm üreten sayın Emre ERDOĞAN'a, kitabın oluşum sürecinde bana sürekli destek olan canım eşim Hilal ÜRÜN'e kitabıma katkılarını esirgemeyen Mehmet Ali ÇEÇEN'e, Emre KOÇ'a, Cemal BAGIROV'a ve Yasin ŞENER'e teşekkürü bir borç bilirim. Başarı ve mutluluk dileklerimle...

Celil ÜRÜN

İÇİNDEKİLER 01. BÖLÜM: FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ

08. BÖLÜM: ELEKTRİK VE MANYETİZMA

Fizik Bilimine Giriş........................................................................7

Elektrostatik....................................................................... 141

Bire Bir ÖSYM........................................................................... 11

Direnç ve Dirençlerin Bağlanması...................................... 147

02. BÖLÜM: MADDE VE ÖZELLİKLERİ

Elektrik Akımı ve Potansiyel Fark...........................................151 Üreteçler...................................................................................161

Kütle ve Özkütle........................................................................13

Elektrik Enerjisi ve Güç............................................................165

Katılarda Boyutlar Arası İlişkiler ve Dayanıklılık . ...................17

Lambalı Devreler......................................................................169

Adezyon, Kohezyon, Kılcallık ve Yüzey Gerilimi.....................19

Mıknatıslar................................................................................177

Bire Bir ÖSYM...........................................................................21

03. BÖLÜM: BASINÇ VE KALDIRMA KUVVETİ Katı Basıncı...............................................................................25

Akım ve Manyetik Alan İlişkisi..................................................181 Bire Bir ÖSYM.........................................................................183

09. BÖLÜM: OPTİK

Sıvı Basıncı ..............................................................................27

Gölge................................................................................. 187

Gaz Basıncı ve Akışkanlar Mekaniği ......................................31

Düzlem Ayna..................................................................... 191

Basınç - Karma..........................................................................33

Küresel Aynalar.......................................................................197

Sıvıların Kaldırma Kuvveti .......................................................35

Kırılma ve Renk........................................................................205

Sıvıların ve Gazların Kaldırma Kuvveti ...................................39

Mercekler..................................................................................215

Bire Bir ÖSYM...........................................................................41

Aydınlanma...............................................................................223 Bire Bir ÖSYM.........................................................................225

04. BÖLÜM: ISI - SICAKLIK VE GENLEŞME

TÜMEVARIM - III.......................................................................229

Isı ve Sıcaklık............................................................................45 Isıl Denge ve Isı İletim Yolları...................................................55

10. BÖLÜM: DALGALAR

Genleşme .................................................................................59

Dalgaların Genel Özellikleri................................................ 239

Bire Bir ÖSYM...........................................................................63

Yay Dalgaları..................................................................... 243

TÜMEVARIM - I...........................................................................67

Su Dalgaları.............................................................................247 Ses Dalgaları, Deprem Dalgaları ve Elektromanyetik

05. BÖLÜM: KUVVET VE HAREKET

Dalgalar....................................................................................253

Hareket Kavramı ve Çeşitleri....................................................75

Bire Bir ÖSYM.........................................................................257

Konum, Alınan Yol, Yer Değiştirme, Sürat ve Hız....................77

TÜMEVARIM - IV.......................................................................261

Düzgün Doğrusal Hareket .......................................................81 İvme ..........................................................................................87 Basit Makineler . .......................................................................89 Bire Bir ÖSYM...........................................................................93

06. BÖLÜM: NEWTON'UN HAREKET YASALARI Kuvvet ve İvme..........................................................................97 Sürtünme Kuvveti....................................................................101 Etki - Tepki Kuvveti . ...............................................................105 Dengelenmiş Kuvvetler Etkisinde Hareket ...........................107 Bire Bir ÖSYM......................................................................... 111

07. BÖLÜM: İŞ - GÜÇ - ENERJİ İş

......................................................................................... 115

Güç ........................................................................................ 117 Enerji........................................................................................ 119 Enerjinin Korunumu..................................................................121 Enerji Kaynakları......................................................................125 Bire Bir ÖSYM.........................................................................127 TÜMEVARIM - II........................................................................131

1. Fizik bilimi ile ilgili,

4. Fizik; Evren nasıl oluştu? “Biz evrenin neresindeyiz?”,



I. Fizik biliminin bulduğu, açıkladığı olaylar insanların doğayı ve evreni anlamasına yardımcı olur.



II. Fizik bilimi madde ve enerji arasındaki ilişkileri inceler.



III. Fizik biliminin çalışmaları birçok teknolojik ürünün ortaya çıkarılmasını sağlamıştır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



01

BÖLÜM 01 Test

Fizik Bilimine Giriş - 1

B) I ve II

D) II ve III

“Varlıkların temel yapıtaşları nelerdir?” gibi insanlarda merak uyandıran sorulara cevaplar arar.

C) I ve III

E) I, II ve III

Fizik bilimi, çalışmalarında madde ve enerji arasındaki ilişkileri konu edinir. (II doğru) bu çalışmalarında diğer bilimlerden yardım alır. Bulduğu yeni durumlar ile diğer bilimlerin ve teknolojinin gelişmesini sağlar (III doğru) ve insanların doğayı anlamasına yardımcı olur (I) doğru. (Cevap E)



Fiziğin en heyecan verici yanı, sorulan sorulara cevaplar buldukça yeni soruların ortaya çıkmasıdır.



Buna göre, fizik bilimi için,



I. Sorgulanabilir bir bilimdir.



II. Eski bilgiler yeni bilgilerin temelini oluşturur.



III. Doğa ile ilgili merak edilen tüm sorulara cevap arar.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Fizik bilimi neden, nasıl, niçin gibi sorulara cevap arar bu yüzden sorgulanabilir, sorulan sorulara cevaplar buldukça o konulardan yararlanarak yeni sorulara cevap aradığı için eski bilgiler yeni bilgilerin temelini oluşturur. Ancak fizik bilimi doğa ile ilgili tüm sorulara cevap arayamaz. (Cevap B)

2. Bir öğrencinin yaptığı gözlemler aşağıda verilmiştir.

5. Ölçme işlemi ile ilgili,

II. Gözlem : Yan yana duran öğrencilerden, Ahmet Ali’ye göre daha uzundur. III. Gözlem : Bence Fatma’nın boyu 172 cm’dir.

Buna göre, öğrencinin yaptığı gözlemlerden hangileri nicel gözlemdir?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I ve III

Nicel gözlemler ölçme araçları veya kıyaslama yöntemi ile yapılır. I. öncül ölçme işlemi, II. öncül kıyaslama, III. öncül ise tahmin cümlesidir. I ve II nicel gözlemdir. (Cevap D)

Çözüm Yayınları

I. Gözlem : Ahmet’in boyu 187 cm’dir.



I. Bir masanın boyunun mezura kullanılarak tespit edilmesi doğrudan ölçmedir.



II. Bir küpün hacminin mezura kullanılarak tespit edilmesi doğrudan ölçmedir.



III. Bir cismin kütlesinin eşit kollu terazi kullanılarak tespit edilmesi doğrudan ölçmedir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Ölçülen özellik ile ölçüm aracı aynı cins ise yapılan ölçme doğrudan ölçmedir. Buna göre, I. öncül uzunluk, uzunluk ile (doğru) II. öncülde hacim, uzunluk ile (yanlış) III. öncülde kütle, kütle ile (doğru). (Cevap C)

6. Fizik bilimi, teknolojinin gelişmesini sağlayan en önemli yapı taşlarından birisidir.

3. Fizik bilimi çalışmalarında diğer bilimlerden yararlanır.

7

Buna göre,



I. Nicel gözlemlerin yorumlanmasında matematik biliminden yararlanır.



II. X ışınlarının insan sağlığına etkilerinde tıp biliminden yararlanır.



III. Füzyon tepkimelerinde kimya biliminden yararlanır.



Buna göre, verilen görsellerden hangilerindeki teknolojik aracın geliştirilmesine fizik bilimi katkı sağlamıştır?



A) Yalnız I



yargılarından hangileri açıklamaya uygun örneklerdir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

Nicel gözlemlerin yorumlanmasında matematik biliminden, X ışınlarının etkilerinde tıp biliminden ve füzyon tepkimelerinde kimya biliminden yararlanılır. (Cevap E)

Lazer I



MR cihazı II

Hubble teleskobu III

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Fizik biliminde uyarılmış emisyon ile lazer, manyetik rezonans ile MR cihazı, optikteki gelişmeler ile Hubble teleskobu yapılmıştır. (Cevap E)

Test 01

1. E

7.

I. Sıcaklık → °C



II. Uzunluk → cm



III. Kütle → gram



3. E

4. B

5. C

6. E

7. E

8. D

9. B 10. E 11. E 12. E

10. Fizik biliminde kullanılan büyüklükler tam olarak tanımlanabilmesi için yön bilgisine ihtiyaç duyulup, duyulmamasına bağlı olarak skaler ve vektörel olarak gruplandırılır.



Buna göre,

Yukarıda bazı fiziksel böyüklüklerin birimleri verilmiştir.



I. Kütle,

Buna göre, hangilerindeki birimler Uluslararası Birim Sistemi (SI) tarafından kabul edilen bir birim değildir?



II. İvme,



III. Ağırlık

A) Yalnız I



büyüklüklerden hangilerinin tam anlamıyla tanımlanabilmesi için yönünün bilinmesi gerekir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

SI birim sisteminde; Sıcaklık → Kelvin Uzunluk → metre Kütle → kilogram

C) I ve III

E) I, II ve III



(Cevap E)

8. Fizik biliminde kullanılan büyüklükler skaler ve vektörel olarak gruplandırılır.



Buna göre, aşağıda verilen niceliklerden hangisi skaler vektörel gruplaması bakımından diğerlerinden farklıdır?



A) Uzunluk



B) Enerji

D) Yer değiştirme

Uzunluk  skaler Enerji  skaler Zaman  skaler Yer değiştirme  vektörel Özkütle  skaler

C) Zaman

E) Özkütle

Skaler, vektörel olarak eşleştrilildiğinde yer değiştirme boşta kalır. (Cevap D)

B) Yalnız II

D) I ve III

C) Yalnız III

E) II ve III

Kütle niceliğinin tanımlanması için yön bilgisi gerekmezken, ivme ve ağırlığın tanımlanabilmesi için yönünün bilinmesi gerekir.  (Cevap E)

Çözüm Yayınları



2. D

11. Bilimsel bilgi, bilim insanının bilimsel yöntemi kullanarak elde ettiği bilgidir.



Bilimsel bilgiye ulaşmak için;



I. Akıl yürütme,



II. Deney,



III. Gözlem



yöntemlerinden hangileri kullanılabilir?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Bilimsel bilgiye ulaşmak için deney, gözlem, akıl yürütme yöntemleri kullanılır. (Cevap E)

8

SLAC → ABD'de bulunan doğrusal hızlandırma merkezidir. CERN → Avrupa Nükleer Araştırma Merkezidir. Bu bilim merkezi dünyadaki en büyük gelişmiş parçacık fiziği laboratuarıdır. NASA → ABD'nin uzay programını yürüten kurumdur. ESA → Avrupa'nın uzay alanındaki faaliyetlerini yürüten kurumdtur. TAEK→ Türkiye Atom Enerjisi kurumu (Cevap B)

9. İnsanoğlu asırlardan beri maddenin yapısını anlamaya

çalışmaktadır. Günümüzde bu amaçla yürütülen araştırma ve deneylerden en önemlileri parçacık hızlandırıcılarda gerçekleştirilmektedir.

12.

I. Bir masanın boyunu kumpas ile ölçme.



II. Bir cismin ağırlığını eşit kollu terazi ile ölçme.



Aşağıdaki bilim merkezlerinden hangisinde dünyanın en gelişmiş parçacık hızlandırıcıları bulunmaktadır?



III. 10°C sıcaklığın iki katını Celcius termometresi ile ölçme.





A) SLAC

Yukarıda verilen ölçme işlemlerinden hangilerinde yanlış ölçme aracı kullanılmıştır?



A) Yalnız I



B) CERN

D) ESA

E) TAEK

C) NASA



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

Kumpas, çok küçük kalınlıkları ölçmek için kullanılır. (I yanlış) Ağırlık, dinamometre ile ölçülür. (II yanlış) Sıcaklıkta, çarpma ve bölme işlemleri Kelvin termometresi ile yapılır. (III yanlış)  (Cevap E)

02

BÖLÜM 01 Test

Fizik Bilimine Giriş - 2 1. Fizik biliminde bazı büyüklükler farklı ölçüm araçları

4. Bilimsel bilgi deney sonuçları, teknolojik gelişmeler ve





kullanılarak bulunur.

araştırmalara dayalı olarak zamanla değişebilir.

Buna göre, bir bilyenin çap uzunluğu,

Mezura I

Cetvel II

Buna göre;



I. Kütle çekim yasası



II. Einstein'in özel görelilik teorisi



III. Atomaltı parçacıkları sınıflayan standart model



yukarıda verilenlerden hangileri yanlışlanabilir?



A) Yalnız I





görsellerde verilen ölçme araçlarından hangileri ile ölçülebilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

büyüklükle kıyaslanma işlemine ölçme denir. Ölçüm yaparken bazen hatalar oluşur.

E) I, II ve III

2. Fizik biliminde yapılan gözlemler ile ilgili,

I. Nicel gözlemler ölçme araçları ile yapılır.



II. Bilimsel bilgiye ulaşmanın yollarından biri de gözlem yapmaktır.



III. Nitel gözlemlerde hata oranı yok denecek kadar azdır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) I ve II

Çözüm Yayınları

(Cevap E)

D) II ve III

E) I, II ve III

5. Bilinmeyen bir büyüklüğün aynı türden olan, bilinen bir

C) I ve III

Bilyenin çap uzunluğu, uzunluk ölçüm aracı olan mezura, cetvel ve kumpas ile ölçülebilir.



D) II ve III

C) I ve III

Bilimde mutlak doğru kavramı yoktur. Kanun, Teori, Model... kavramlarının tamamı yanlışlanabilir niteliktedir.  (Cevap E)

Kumpas III



B) I ve II

Buna göre, ölçmede hata ile ilgili,



I. Ölçülen değer ile gerçek değer arasındaki farka ölçmede hata denir.



II. Hatalı bir terazi ile ölçüm yaparken ortaya çıkan hatanın kaynağı ölçme aracıdır.



III. Ankara-İstanbul arası mesafeyi karış ile ölçmek yöntemden kaynaklanan bir hatadır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Ölçmede, gerçek değer ile ölçülen değer arasındaki farka ölçmede hata denir. (I. doğru) Hatalı terazi ölçme aracından kaynaklanan hataya, Ankara-Konya arasını karış ile ölçmekde yöntemden kaynaklanan hayata neden olur. (Cevap E)

C) I ve III

E) I, II ve III

Bilimsel bilgiye ulaşma yollarından biride gözlemdir. (II doğru). Nicel gözlemler ölçme araçları ile yapılıp, nitel gözlemlere göre daha kesin sonuçlar verir. (I doğru, III yanlış.)

6. Fizik bilimi geniş bir alanda çalıştığı için, çalışmalarını alt

alanlara ayırmıştır. Bu alt alanlardan biri olan mekanik, kuvvet ve hareket konularını inceler.

(Cevap B)

9

3. Aşağıda verilen ölçüm araçlarından hangisi temel bir büyüklüğü ölçer?



A) Barometre

B) Dinamometre



C) Voltmetre

D) Manometre



E) Termometre

Barometre → Basınç Türetilmiş Dinamometre → Kuvvet Büyüklükler Voltmetre → Gerilim Manometre → Basınç

(Cevap E)

Bir uzay mekiğinin Elektrikli ısıtıcının fırlatılma anındaki denge koşullarının ivmesinin hesaplanması hesaplanması II III



Buna göre, yukarıda verilen hesaplamalardan hangileri mekaniğin çalışma konusu içine girer?



A) Yalnız I



Termometre ise sıcaklık ölçer, sıcaklık temel bir büyüklüktür.



Daldan yere düşen elmanın yere ulaşma süresinin hesaplanması I

B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

Elmanın yere düşmesi, uzay mekiğinin fırlatılması ve ısıtıcının dengede durması mekaniğin çalışma alanı içindedir. (Cevap E)

Test 02

1. E

7.

I. Işık saniyede 299.792.458 metre yol alır.



II. Bir yıldızın ışınım gücü sıcaklığına bağlıdır.



III. Bir maddenin moleküllerinin entropisinin minimum değerine ulaştığı sıcaklık değeri 0 Kelvindir. Yukarıda verilen açıklamalardan hangisi nicel veri içermektedir.



A) Yalnız I



D) II ve III

6. E

K

C) I ve III

7. C

8. B

9. C 10. A 11. D 12. D

L

Sıvı

E) I, II ve III

yatay



L cisminin K cisminden daha ağır olduğu bilindiğine göre,



I. Cisimlerin ağırlıkları batan hacimleri ile orantılıdır.



II. Özkütlesi büyük olan cisim daha çok sıvı içine batar.



III. K ve L cisimlerinin özkütleleri sıvının özkütlesinden küçüktür.



yargılarından hangileri yukarıda verilen duruma uygun bir çıkarımdır?



A) Yalnız I

B) I ve II

D) Yalnız III

C) Yalnız II

E) I ve III

Öğrenci ağırlık ile batan hacim ilişkisini araştırdığı için sadece I. öncül verilen duruma uygun bir çıkarımdır. (Cevap A)

8. Fizik biliminin çalışma konularından birisi de dalgalardır. I. Sonar cihazı



II. Ultrason cihazı



III. Manometre araçlarından hangileri fizik biliminin dalgalar çalışma alanından yararlanılarak yapılmıştır? A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

Çözüm Yayınları

Buna göre,





5. E







4. E

cisimlerini şekildeki gibi sıvı içine atarak ağırlığın, cismin sıvı içine batan hacmi ile ilişkisini araştırıyor.

Verilen açıklamalarda yer alan 299.792458 metre ve 0 Kelvin değeri nicel verilerdir.  (Cevap C)



3. E

10. Bir öğrenci eşit hacim bölmeli, türdeş, ağırlıkları farklı K ve L



B) I ve II

2. B

11. Aynı ağırlıktaki tavuk ve ördeği karda yürüten bir öğretmen, tavuk ve ördekten hangisinin daha fazla kara battığını öğrencilerine simülasyon ile izletiyor.



Buna göre, öğretmenin hedef olgusu aşağıdakilerden hangisidir?



A) Ördek, tavuktan daha ağırdır.



B) Ördek kara daha çok batar.



C) Basınç ağırlık ile ters orantılıdır.



D) Aynı ağırlıklı cisimlerden temas yüzeyi küçük olan cisimler yüzeye daha büyük basınç yapar.



E) Basınç etkisi ile kar sıvılaşır.

C) I ve III

E) I, II ve III

Sonar cihazı ve ultrason cihazı ses dalgalarından yararlanılarak yapılmıştır. (I. ve II. doğru) Galvanometre ise akımı ve gerilimi ölçen elektronik bir cihazdır. (Cevap B)

Öğretmenin hedef olgusu aynı ağırlıktaki cisimlerin temas yüzeyinin basıncı nasıl değiştirdiğini öğrencilerine anlatmaktır. (Cevap D)

10 9. Fizik bilimi, tıpta kullanılan pek çok tanı ve tedavi cihazının

12.

I

II

III

IV

geliştirilmesini sağlamıştır.

Akım şiddeti

Hacim

Zaman

Enerji



Buna göre, aşağıda verilen cihazlardan hangisi modern fizikteki gelişmelere dayalı olarak tıp alanında geliştirilen tanı veya tedavi araçlarından değildir?

Amper

Litre

Saniye

Kalori



A) Ultrason cihazı

B) MR cihazı



C) Sonar cihazı

D) ESWL cihazı



E) Tomografi cihazı

Sonar cihazı denizcilikte, ses dalgaları kullanılarak su altındaki nesneleri tespit etmek için kullanılır.  (Cevap C)



Tablodaki I, II, III ve IV nolu niceliklerden hangilerinin birimi SI birim sisteminde verilmemiştir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve IV

C) I ve III

E) I, II ve III

SI birim sisteminde hacim ve enerjinin birimleri sırasıyla m3 ve jouledir.

(Cevap D)

BİRE BİR

BÖLÜM 01 Test

1. Fizik ile ilgili,

4. Bilimsel bilgiye ulaşma yolları ve bilimsel bilginin



I. Cisimler ne kadar hızlanırsa hızlansın, ses hızını geçemez.



II. Modern fiziğe en fazla katkı yapan bilim insanı Albert Einstein'dir.



III. Galaksilerdeki gök cisimlerini bir arada tutan kuvvet, galaksilerin merkezlerinde bulunan güçlü karadeliklerin oluşturduğu kütle çekim kuvvetidir.



yargılarından hangileri bilimsel bir hipotezdir?



A) Yalnız I



03

B) I ve II

D) II ve III

özellikleri ile ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğrudur?



A) Bilimsel bilgiler mutlak gerçeklerdir.



B) Teoriler zaman içinde ispatlanırsa kanuna dönüşür.



C) Bilimde tesadüfe yer yoktur.



D) Bilimsel bilgiye ulaşılırken farklı yöntemler kullanılabilir.



E) Bilim her soruya cevap verir.

Bilimsel bilgiye ulaşırken farklı yöntemler kullanılabilir iken bilimde mutlak gerçek yoktur, birçok bilgiye tesadüfler sonucu ulaşılır, bilim her soruya cevap vermez ve kanunlar teoriye, teoriler kanuna dönüşmez. (Cevap D)

C) I ve III

E) I, II ve III

Bir bilimsel bilginin bilimsel hipotez olması için sınırlanabilir olması gerekir. Buna göre I. ve III. öncülün sınırları olduğu için bilimsel bir hipotez iken, II. öncülün bir sınırı olmadığı için ve kişiden kişiye değişebilecek bir yargı olduğu için bilimsel bir hipotez değildir.  (Cevap C)

2. Bilim ve teknoloji iç içedir. Bazen bilimdeki gelişmeler



Buna göre,



I. Yasa,



II. Kuram,



III. İlke,

Çözüm Yayınları

teknolojide gelişmelere, bazen de teknolojideki gelişmeler bilimde gelişim ve değişimlere yol açabilir.



bilimsel bilgi türlerinden hangileri zamanla değişebilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Bilimde, mutlak gerçek diye bir kavram yoktur. Buna göre, yasa, kuram, ilke, teori, hipotez, paradigma zaman içinde değişebilir. (Cevap E)

5. 1900'lü yılların başlarında özel ve Genel Görelilik teorisini

oluştururken Einstein'in kullandığı yöntem akıl yürütmeye dayalı düşünce deneyleridir. 1600'lü yıllarda düşen cisimlerin ve sarkaçların hareketleri üzerine inceleme yapan Galileo ise deneysel yöntemler kullanmıştır.



I. Bilimde hayal gücü önemlidir.



Bu sikke ile ilgili gözlemler yaptıktan sonra "Bu para saf altından yapılmıştır." hipotezini ortaya atıyorlar.

II. Bilimsel bilgi ortaya çıkarılırken izlenen birden fazla yöntem olabilir.



Bu hipotezin desteklenmesinde veya çürütülmesinde, sikkeye ait aşağıdaki niteliklerden hangisi kullanılabilir?

III. Bilim ve teknolojisinin gelişimiyle deneysel süreçler önemini yitirmiştir.



yargılarından hangileri doğrudur?

A) Kütle



A) Yalnız I

3. Kıvanç ve Kerem, ırmakta yüzerken antik bir sikke buluyorlar.



11

Buna göre;



B) Hacim

D) Sıcaklık

C) Ağırlık

E) Özkütle

Özkütle maddeler için ayırt edici bir özelliktir. Altının özkütlesi ile karşılaştırılarak sikkenin saf altın olup olmadığı despit edilebilir.  (Cevap E)



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Bilimsel süreç içinde hayal gücü ve yaratıcılık çok önemlidir. Bilimsel süreçte birden fazla yöntem kullanılabilir. Deney, gözlem, akıl yürütme bilimsel yöntemin bel kemiğidir dolayısıyla önemini korumaktadır.  (Cevap B)

Test 03

1. C

6. Bazı temel niceliklerin birimleri,

kg: kütle birimi



m: uzunluk birimi



s: zaman birimi



2

2

Enerji = Güç x Zaman

B) kg m3 s

E=P.t=



4. D

5. B

6. D

7. A

8. E

9. D 10. B 11. A 12. A

yararlanılmaktadır.



D) kg m2 s



3. E

10. Fizikteki büyüklükler ölçülürken farklı birim sistemlerinden

olduğuna göre, aşağıda verilenlerden hangisi enerji birimidir? m A) kg 2 s

2. E

E)

C) kg m . s m⋅s kg

Buna göre;



I. Mars'ın yüzey sıcaklığı en fazla 10 °C'ye çıkar.



II. Mars'ın Dünya'ya uzaklığı en az 55.000.000 km oluyor.



III. Protonun kütlesi 1,672621898 x 10–27 kg dir.



ölçümlerinden hangileri uluslararası birim sistemi (SI) kullanılarak ifade edilmiştir?



A) Yalnız I



W. t=F.x=m.a.x t ↓ ↓ ↓ m m2 kg . 2 . m = kg . 2 (Cevap D) s s

B) Yalnız III

D) I ve III

C) I ve II

E) II ve III

SI birim sisteminde sıcaklık birimi Kelvin, uzaklık birimi metre, kükle birimi kg dir.  (Cevap B)

7. Evlere gelen elektrik faturalarında kilowatt•saat olarak gösterilen değer aşağıdakilerden hangisine aittir?



A) Bir fatura döneminde tüketilen enerji



B) Bir fatura döneminde harcanan güç



C) Birim zamanda harcanan enerji



D) Fatura değeri



E) Bir fatura döneminde elektrik enerjisinin kullanım süresi

Kilowatt . saat enerji birimi olduğu için tüketilen enerjiyi ifade eder.

(Cevap A)

Çözüm Yayınları

8.

I. °C (Celcius)



II. cal (kalori)



III. °F (Fahrenheit)



IV. J (Joule)



I. Kanıtlara dayanılarak elde edilmiştir.



II. Mutlak doğrudur.



III. Mevcut bilimsel bilgi birikimini destekler niteliktedir.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I





Yukarıdaki birimlerden hangileri ısı birimi olarak kullanılır?



A) I ve II



11. Bilimsel süreç sonucunda elde edilmiş bir bilgi için;

B) I ve III

D) II ve III

C) I ve IV

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Bilimsel süreçte elde edilen bir bilgi kanıtlara dayandırılarak elde edilmiştir ancak bilimde mutlak doğru bilgi yoktur. Elde edilen bilgi mevcut bilgi birikimini destekleyebileceği gibi yanlışlayabilir.  (Cevap A)

E) II ve IV

Isı birimi olarak kalori ve joule kullanılır. °C ve °F sıcaklık birimidir.

(Cevap E)

9. Üç arkadaş olan Hakan, Furkan ve Eren birbirlerinin boyları ile ilgili gözlemlerini aşağıdaki gibi ifade ediyorlar.

12



Hakan : Furkan ve Eren’i karşılaştırarak, Furkan’ın boyunun Eren’inkinden uzun olduğu sonucuna ulaşıyor.

12. Bilimsel yöntemler kullanılarak elde edilen fizik bilgisi ile ilgili,



Furkan : Metreyle Eren’in boyunu 182 cm ölçüyor.



Eren



Buna göre, Hakan, Furkan ve Eren'den hangilerinin gözlemleri nicel gözlemdir?



A) Yalnız Hakan

B) Yalnız Furkan



yargılarından hangileri doğrudur?



C) Yalnız Eren

D) Hakan ve Furkan



A) Yalnız I

: "Hakan’ın boyu kısadır."

E) Furkan ve Eren Nicel gözlemler ölçme araçları ve kıyaslama ile yapılabileceği için Hakan ve Furkan’ın yaptığı gözlemler nicel gözlemdir. Eren ise tahmininde bulunarak nitel bir gözlem yapmıştır. (Cevap D)



I. Test edilebilir niteliktedir.



II. Mutlak doğru bilgiler içerir.



III. Kanıtlanabilir niteliktedir.



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Fizikte elde edilen bilgiler test edilebilir olmalıdır. Bu bilgilerin kesin doğru olması ya da kanıtlanabilir olması gibi bir gereklilik yoktur. (Cevap A)

BÖLÜM 02 Test

Madde ve Özellikleri / Kütle ve Özkütle - 1

4.

1. Düşey kesiti Şekil - 1'deki gibi olan cismin bir parçası k doğrultusu boyunca kesilip atılıyor.

Kütle

X



Y

k yatay Şekil - 1

Hacim

yatay

Aynı sıcaklıkta kütle-hacim grafikleri şekildeki gibi olan X ve Y cisimleri için,

Şekil - 2

Buna göre cismin,



I. Kütle,



II. Hacim,



III. Özkütle,



niceliklerinden hangileri azalır?



A) Yalnız I



01

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Sabit sıcaklık ve basınçta bir maddenin özkütlesi, değişmez. Cismin bir kısmı kesildiği için kütlesi ve hacmi azalır. (Cevap B)



I. Cisimlerin hacimleri eşit ise, X cisminin kütlesi Y cisminin kütlesinden fazladır.



II. Cisimlerin kütleleri eşit ise, X cisminin hacmi Y cisminin hacminden fazladır.



III. Sıcaklıkları farklı iken, X ve Y cisimlerinin özkütleleri eşit değildir.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I



2. K küpü ve L küresinin üzerinde bulunan çubuk şekildeki gibi

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I ve III

X cisminin özkütlesi Y cisminin özkütlesinden büyüktür. Buna göre I. öncül kesin doğru iken II. öncül kesinlikle yanlıştır. Aynı sıcaklıkta X ve Y cisimlerinin özkütlesi farklı olduğu için farklı sıcaklıkta özkütleler aynı olabilir. (III. öncül yanlış) (Cevap A)

dengededir.



B) Yalnız II

yatay

L

Yer (Yatay) İçinde boşluk bulunmayan türdeş K ve L cisimleri için;

I. Kütle,



II. Hacim,



III. Özkütle,



niceliklerinden hangileri aynı olabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) Yalnız III

Çözüm Yayınları

K

C) I ve III

E) I, II ve III

L cisminin yarıçapı r ise; K cisminin kenar uzunluğu 2r dir. Buna göre; VK = 8r3 , 4 VL = πr3 = 4r3 K ve L cisimlerinin hacimleri farklıdır fakat yapıldıkları maddeler 3 bilinmediğinden kütle ve özkütleleri için birşey söylenemez.  (Cevap C)

3. Düşey kesiti şekildeki gibi olan boş kap sabit debili musluktan akan sabit sıcaklıktaki su ile dolduruluyor.

5. Şekil - 1 'deki üst kısmı kapalı, düzgün, türdeş, silindirik kap

boş iken kütlesi a gram, su ile tamamen dolu iken 3a gram, X sıvısı ile tamamen dolu iken 5a gram ölçülüyor.



13 yatay

Buna göre, kap doluncaya kadar geçen süre içinde;



Yatay

I. Kaptaki su kütlesi eşit zaman aralıklarında eşit miktarda artar.



II. Kaptaki sıvı hacmindeki artış hızı giderek azalır.



III. Kaptaki sıvının özkütlesi değişmez.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Kabın şekli, sıvı kütlesini, hacmini ve özkütleyi etkilemez. Musluk için sabit debili ifadesi geçtiğinden sıvı kütlesi ve hacminin artış hızı sabittir. Sıvı yüksekliğinin artış hızı ise gittikçe azalır. Suyun sıcaklığı sabit olduğundan kaptaki özkütle sabit olacaktır. (Cevap C)

Yatay Şekil - 1



Şekil - 2

Buna göre, kabın yarısı kesilip, Şekil - 2 'deki kalan parçanın yarısı su, kalan yarısı da X sıvısı ile doldurulursa kabın toplam kütlesi kaç a gram ölçülür?

1 2

A)

B) 1

a + dsu . V =3a. dsuV =2 a a + dx . V = 5 a

dx . V = 4 a



C) 3

2

D) 2

E)

kabın yarısı kesilince a dsuV dxV + + 4 4 2 =2 a bulunur.

5 2

(Cevap D)

Test 01

1. B

6. Düşey kesiti şekildeki gibi olan K kabına r yarıçaplı X bilyesi X

3. C

4. A

5. D

6. D



K

L

K

4m

yatay

L

Sıvının özkütlesi 2 g/cm3 olduğuna göre, X cisminin yarıçapı,



I. 2 cm

II. 3 cm

değerlerinden hangileri olabilir? (p = 3 alınız.)



A) Yalnız I



m 0

III. 4 cm



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

3V

Hacim



I. K ve L musluklarının debileri eşittir.



II. L musluğundan akan sıvının özkütlesi, K musluğundan çıkan sıvının özkütlesinden büyüktür.



III. K musluğundan akan sıvının özkütlesi, L musluğundan akan sıvının özkütlesinden büyüktür.

3

Buna göre X küresinin en az 64 cm olmalıdır. 3 3 V= 4 3 πr olduğundan r = 2 cm ise V = 32 cm r = 3 cm ise V = 108 cm3 r = 4 cm ise V = 256 cm3

V

Kapta biriken sıvının kütle - hacim grafiği şekildeki gibi olduğuna göre,

C) I ve III

’ den 2= 128 V= 64 cm3 bulunur. Taşan su hacmi  d= m v v



9. D 10. B

Kütle





8. E

doldurulmaya başlandıktan t süre sonra L musluğu da açılıyor ve 2t anında kaptaki sıvı hacmi 3V oluyor.

r

Sıvı

7. C

9. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kap K musluğu ile

atılıyor ve 128 gram sıvı L kabına taşıyor.



2. C

(Cevap D)

7. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kapta bulunan d özkütleli sıvı V hacminde olup kütlesi m kadardır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I ve III

K musluğu t sürede V hacimli sıvı akıtıyor. L musluğu t sürede V hacimli sıvı akıtıyor.

Çözüm Yayınları

2h



h sıvı

h Yer (Yatay)



Çünkü t _ 2t aralığında (birlikte açıldıkları durumda) 2V hacminde sıvı akmıştır. t anında özkütle m/V, 2t anında 4m / 3V olduğundan, L'nin açılmasıyla özkütle artmıştır.  (Cevap D)

Kabın kalan kısmı 2d özkütleli sıvı ile doldurulursa,



I. Toplam sıvı hacmi 5V dir.



II. Toplam sıvı kütlesi 4m dir.



III. Toplam sıvı kütlesi 8m dir.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III 2m

E) I, II ve III Cismin toplam hacmi 4V'den fazladır. Toplam kütle de 7m'den büyük bir değere sahiptir.  (Cevap C)

V

2m’den büyük

V’den büyük

2m’den büyük

V’den büyük

C) I ve III

10. Düşey kesiti şekildeki gibi olan özdeş kaplarda eşit sıcaklıklarda su bulunmaktadır.



X, Y ve Z cisimleri su içerisine yavaşça bırakıldıklarında kaplardan taşan su kütleleri eşit oluyor.



X

Y

Z

V

m

8. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kapta 3h yüksekliğinde 2d

özkütleli sıvı varken kaptaki sıvı kütlesi 2m’dir. Kabın kalan kısmı d özkütleli sıvı ile doldurulunca kaptaki toplam sıvı

14

kütlesi 3m oluyor.



r

3h



Buna göre, silindirik kabın toplam yüksekliği kaç h’tır?

A)

7 2

B) 4

πr2. 3h . 2d = 2m πr2.3h2d + πr2. hı . d = 3m 2m

C) 5 πr2. hı . d = m hı = 3h bulunur. 3h + h' = 6h bulunur.

Su

D)

11 2

E) 6

(Cevap E)

Su

Su

Buna göre, X, Y ve Z cisimleri için,



I. Hacimleri arasında VX = VY = VZ ilişkisi vardır.



II. Kütleleri arasında mZ > mY > mX ilişkisi vardır.



III. Suya batan hacimleri arasında VZ > VY > VX ilişkisi vardır.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

Sıvı düzeyleri göz önüne alındığında X tarafından yerdeğiştiren sıvı kütlesi Y'den, Y tarafından yerdeğiştiren sıvı kütlesi Z'den fazladır. Ama batma oranları hakkında bilgiye sahip değiliz. Bundan dolayı sadece batan hacimlerini yorumlayabiliriz. (Cevap B)

1. Altın ve gümüş değerli maddeler olup, altına gümüş eklendikçe

3. Şekildeki tahta bloğun hacmi 5V, özkütlesi 2d’dir. Tahta bloktan

ayarı düşerken özkütlesi azalır. Altının saflığı bir sıvıya atılarak belirlenir.

Kütleleri eşit, içinde boşluk bulunmayan altın - gümüş karışımı olan X ve Y cisimleri 10 °C'deki su dolu taşırma kaplarına yavaşça bırakıldıklarında suya tamamen batıyorlar.



Buna göre,



X

Y

10 °C’de Su

10 °C’de Su



yatay

I. X cismi daha fazla su taşırıyorsa, ayarı Y'ninkinden fazladır.



II. Y cismi daha fazla su taşırıyorsa, ayarı X'inkinden azdır.



III. X ve Y'nin ayarları eşitse, eşit hacimde su taşırır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

V' hacimli oyuk açılıp içine d özkütleli sıvı konulunca tahtanın kütlesi, eski kütlesinin 9 ’u oluyor. 10

yer (yatay)





B) I ve II

B) 2 3

C) I ve III

İki denklemi birlikte çözersek V' = V bulunur.

6V 2d I Buna göre,



4V

2V 4d

4d

II

III

sıcaklıkta su akıtan musluklardan önce X, sonra Y açılarak doldurulurken kaptaki sıvı kütlesinin zamana bağlı değişim grafiği Şekil - ll deki gibi oluyor.



X

m

yatay

0 Şekil - l

Buna göre,

yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve III

Şekil - ll

I. t anında kaptaki sıvı yüksekliği h / 4 tür.



II. Muslukların debileri eşittir.



III. t anında kaptaki sıvı yüksekliği h / 3 tür.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



Zaman

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Yalnız X musluğu t sürede m kütleli X ve Y muslukları birlikte t sürede 2m kütleli su akıttıklarından, muslukların debileri eşittir. X musluğu t sürede kabın hacimce 1/3 ünü doldurmuştur. Ancak genişleyen bir kap olduğundan t sürede kabın h/3'ünden azı dolar.  (Cevap B)

2d, L'de ise birbirine karışmayan d ve 3d özkütleli sıvılar bulunmaktadır.



C) I ve II

E) II ve III

2d

d

K



L

yatay

Buna göre, kaplardaki sıvı kütleleri için,



I. mK > mL



II. mL > mK



15 3d

III. mK = mL



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

d ve 3d özkütlesi sıvılar eşit hacimli ise mK = mL olur.

I. kapta 6V hacminde 12dV kütleli II. kapta 2V hacminde 8dV kütleli

2t

5. Düşey kesiti şekildeki gibi olan özdeş kaplardan K da

III. Kaplardaki sıvı kütlelerinin eşit olması için III nolu kaptan II nolu kaba sıvı eklenmelidir.



t



yatay

II. Kaplardaki sıvıların hacimlerinin eşit olması için I numaralı kaptan bir miktar sıvı alınıp II numaralı kaba eklenmelidir.



Kütle

Y 3m

I. Kaplardaki sıvıların kütlelerinin eşit olması için I ve III numaralı kaplardan bir miktar sıvı alınıp II numaralı kaba eklenmelidir.



(Cevap C)

4. Düşey kesiti Şekil - l deki gibi olan kap sabit debiyle, eşit

Çözüm Yayınları

hacim ve özkütleleri şekildeki gibi olan sıvılar vardır.

E) 2

5V2d - V'2d + V' . d =9 m olur.

h

2. Düşey kesiti şekildeki gibi olan I, II ve III numaralı kaplarda

D) 4 3

C) 1

5V.2d = 10m dersek

E) I, II ve III

D) II ve III

Buna göre, tahta blokta açılan oyuğun hacmi V' kaç V dir?

A) 1 2

Gümüş - altın karışımında gümüş oranı arttıkça ayar düşer, özkütle azalır, buna bağlı olarak eşit kütleli cisimlerden ayarı düşük olanın hacmi daha fazladır. X cismi daha fazla sıvı taşıyorsa ayarı Y'ninkinden düşüktür. (Cevap D)



02

BÖLÜM 02 Test

Kütle ve Özkütle - 2

sıvı bulunmaktadır.

d ve 3d özkütleli sıvıların hacimleri arasıdaki ilişki bilinmediğinden verilen öncüllerin üçüde doğru olabilir. (Cevap E)

III. kapta 4V hacminde 16dV kütleli Kaplarda eşit kütle durumunda 12dV kütleli sıvı bulunur. Kaplarda eşit hacim durumunda 4V havimli sıvı bulunur.



(Cevap E)

Test 02

1. D

2. E

3. C

4. B

5. E

6. A

7. B

8. B

9. E 10. B 11. A

9. Şekil I ve Şekil II’deki eşit kollu teraziler eşit hacimli X, Y ve Z

6. Küp şeklindeki kutunun içine sığabilecek en büyük silindir yerleştiriliyor.

cisimleri ile dengededir.

2









a

X a

a

2

Y Y

X

YZZ

Şekil I Buna göre,



Buna göre, kutuda kalan boşluğun hacmi kutunun hacminin kaçta kaçıdır? (p = 3 alınız.) 1 1 2 1 3 B) C) D) E) A) 4 2 3 3 4

2 3 VKüp = a3 VSilindir = n a . a = 3a 4 4 

3 VBoşluk = a  4

Şekil II



I. mX= 2mY



II. mY= 2mZ



(Cevap A)

III. dX= 4dZ



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

yarıçaplı boşluk vardır.

r

Küre içindeki boşluk 14d özkütleli madde ile doldurulursa kürenin yeni kütlesi kaç m olur? A) 4

C) 5 2

B) 3

E) 3 2

D) 2

VX = 7V ise V boşluk = V olur. 7V.d = m ise V.14d = 2m olur. mToplam = m + 2m = 3m olur. 

(Cevap B)

8. Şekildeki tabloda saf X, Y ve Z maddelerine ait bazı değerler verilmiştir. X, Y ve Z maddelerinin hacimleri sıcaklık arttıkça artmaktadır.



Özkütle (g/cm3)

16

X Y Z



mX = 4mZ

1,6 1,4 2

Hacim (cm3) 10 15 5

Sıcaklık (°C) 10 20 30



h d2

d1

I. X ve Z aynı maddelerdir.



II. X ve Y aynı maddelerdir.



III. Y ve Z aynı maddelerdir. yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve II

E) II ve III

yatay

I. Sıvı özkütleleri arasında d1 = d2 = d3 ilişkisi vardır.



II. İlk durumda kaplardaki sıvı kütleleri arasında m2 > m1 > m3 ilişkisi vardır.



III. İlk durumda kaplardaki sıvı hacimleri arasında V3 > V1 > V2 ilişkisi vardır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

En az sıvıyı II numaralı kap, en fazla sıvıyı III numaralı kap alacağı için ilk durumda sıvı hacimleri arasında V2 > V1 > V3, sıvı kütleleri arasında m2 > m1 > m3 ilişkisi vardır. Sıvı özkütleleri eşit olursa daha küçük özkütleli sıvı eklendikten sonra kapların kütleleri eşit olamaz.  (Cevap B)

11. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kapta, birbirine karışmayan 3d ve d özkütleli X, Y sıvıları vardır. Eşit zaman aralıklarında eşit hacimde sıvı akıtan K ve L muslukları aynı anda açılıyor.



h



h

Buna göre,

2h



d3



Buna göre,



(Cevap E)

yükseklikte d1, d2 ve d3 özkütleli sıvılar vardır. Kapların kalan kısımları sıvılardan daha küçük özkütleli X sıvısı ile doldurulunca kaplardaki toplam sıvı kütleleri eşit oluyor. Çözüm Yayınları

r





10. Düşey kesiti şekildeki gibi olan eşit hacimli kaplarda eşit





Denklemlerinden

E) I, II ve III

bulunur. Cisimlerin hacimleri eşit olduğu için özkütleleri, kütleleri ile orantılıdır. Buna göre mX = mY + 2mZ mX = 2mY yalnız II. öncül doğru olur. mY = 2mZ

7. Kütlesi m, özkütlesi d olan 2r yarıçaplı X küresinin içinde r

mX = 2mY

C) I ve III

Y sıvısı

K

X sıvısı

L

yatay

C) Yalnız III

Isıtılan bir maddenin hacmi artar. Özkütlesi azalır. Buna göre X ve Y aynı madde olabilir, fakat Z bunlardan farklı bir maddedir. (Cevap B)

K musluğundan akan sıvı kütlesi mK, L musluğundan m akan sıvı kütlesi mL olduğuna göre, K oranı kaçtır? mL 1 1 1 B) C) D) 2 E) 3 A) 4 3 2 3 4

Y sıvısını K ve L muslukları beraber akıtırken X sıvısını yalnız L musluğu akıtır. mX=3d.V=3m dersek mY=d.2V=2m olur. mK 1 = bulunur. L musluğu = m + 3m=4m akıtırken K musluğu = m akıtır. mL 4

(Cevap A)

03

BÖLÜM 02 Test

Katılarda Boyutlar Arası İlişkiler ve Dayanıklılık 1. Kenar uzunluğu a olan metal türdeş küpün yüzey alanı A,

5. Aynı maddeden yapılmış X, Y ve Z silindirlerinin, ağırlıklarına





hacmi V dir.

karşı dayanıklılıkları eşittir.

Buna göre, küp ısıtılarak kenar uzunlukları 2 kat artırılırsa yüzey alanı ve hacmi ne olur? Yüzey Alanı

Hacim

A 2A 4A 9A 16A

V 3V 8V 27V 64V

A) B) C) D) E)

X



a br olan kenar iki kat artırılırsa 3a br olur. Buna göre yüzey alanı 9A hacmi 27V olur. (Cevap D)

2. Düşey kesiti şekildeki gibi olan aynı maddeden yapılmış K ve L silindirlerinin boyutları verilmiştir. r

3h

Yatay zemin

Buna göre,



I. Hacim,



II. Yükseklik,



III. Yüzey alanı,



niceliklerinden hangileri X, Y ve Z silindirleri için kesinlikle aynıdır?



A) Yalnız I



h

Z

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

1 ile orantılıdır ve yükseklikleri eşittir. h Hacim ve yüzey alanı ile ilgili yorum yapılmaz. (Cevap B)

Dik kenarları paralel olduğu için dayanıklılık

2r

K

Y

L yatay

Buna göre, K ve L silindirlerinin ağırlıklarına karşı DK kaçtır? dayanıklılıkları oranı DL 1 1 B) C) 1 D) 2 E) 3 A) 2 3

DK =

1 3h

, DL =

1 h

,

DK DL

=

1 3

bulunur.

(Cevap A)

Çözüm Yayınları



6. Kenar uzunluğu a olan K küpü, taban yarıçapı r olan L silindiri

aynı maddeden yapılmış olup ağırlıklarına karşı dayanıklılıkları eşittir. K



3.

II



A) I > II > III



Şekil I

III

Görsellerde verilen hayvanların ağırlıklarına karşı dayanıklılıkları arasındaki ilişki nedir? B) II > I > III

D) II > III > I

C) III > I > II

E) I = II = III

Boyutlar büyüdükçe dayanıklılık azalır. Buna göre, karınca > koyun > fil yani I > II > III bulunur. (Cevap A)

4. İçlerinde boşluk bulunmayan, aynı maddeden yapılmış K

Z

a



I

r

L

h Yatay zemin

Şekil II

K nın hacmi, L ninkinin 3 katı olduğuna göre, silindirin taban yarıçapı r kaç a dır? (π = 3 alınız.)

B) 1 2

A) 1

C) 1 3

D) 1 4

E) 1 5

Dayanıklılıkları eşit olduğundan, silindirin yüksekliği a kadardır. Buna göre, VK = 3VL

a3 = 3πr2a

a2 = 9r2 a = 3r ⇒ r = 3r ⇒ r = a/3

(Cevap C)

silindiri ve L dikdörtgenler prizmasının ağırlıkları eşittir.

17 K r=a

L 2a

2a

7.

I. Aynı hacme sahip küp, küre ve silindirden kürenin yüzey alanı en küçüktür.



II. Karıncanın yüzey alanı/hacim oranı, filin yüzey alanı/hacim oranından büyüktür.



III. Bir küpün kesit alanının, yüzey alanına oranı

Yatay zemin

K'nın taban yarıçapı a, L'nin tabanının kenar uzunlukları 2a olduğuna göre; K ve L'nin ağırlıklarına karşı D dayanıklılıkları oranı K kaçtır? (a = 3 alınız.) DL B) 1 C) 3 D) 4 E) 3 A) 2 3 3 2

Aynı maddeden yapılmış K ve L'nin ağırlıkları eşit olduğundan hacimleri de eşittir. 1/hK hL = VK = VL ⇒ πa2 . hk = 4a2 . hL ⇒ hk/hL = 4/3 ⇒ DK / DL = 1/hL hK  (Cevap C)



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

1 ’dır. 6

C) I ve III

E) I, II ve III

Aynı hacimli küp, küre ve silindirden yüzey alanı en küçük olan küredir. (I doğru) Karıncanın yüzey alanı/hacim oranı filinkinden büyüktür. (II doğru) Küpün kesit alanının hacmine oranı a2 1 = 'dır. (III doğru) (Cevap E) 6a2 6

Test 03

1. D

8. Düşey kesiti Şekil - I deki gibi olan K cisminin dayanıklılığı

D’dir.





K Şekil - 1

Şekil - 2

Yer (yatay)

K cismi Şekil - II deki gibi yan yatırılırsa, dayanıklılığı kaç D olur? B) 1 2

A) 1 4 D=

C) 1

D) 2

5. B

6. C

7. E

8. D

9. E 10. C 11. E 12. E

Buna göre,



I. 1 kg kıymanın 1 kg etten daha çabuk pişmesi



II. Toz şekerin çay içinde küp şekerden daha çabuk erimesi



III. Aynı hacimdeki küre ve silindir şeklindeki cisimlerden silindirin üzerine daha çok su yapışması



yargılarından hangileri yukarıda verilen bilgi ile açıklanabilir?



A) Yalnız I



E) 4

1 1 ise = 2D olur. 2 a

4. C

oranla, temas yüzeyi artar.

2a

K

3. A

11. Yüzey alanı / hacim oranı arttıkça cisimlerin hacimlerine

a

a

2. A

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Verilen öncüllerin hepsi yüzey alanı / hacim oranı ile açıklanabilir.

(Cevap E)

(Cevap D)

9. Aynı maddeden yapılmış türdeş K, L ve M silindirlerinin hacimleri eşittir.





Yatay zemin

Buna göre,

I. Dayanıklılığı en fazla olan silindir K’dır.



II. Taban yarıçapı en küçük olan silindir M’dir



III. Kesit alanı en büyük olan silindir K’dır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

C) I ve III

E) I, II ve III

D) II ve III

Silindir hacimleri eşit olduğuna göre yüksekliği en küçük olanın dayanıklılığı en fazla ve kesit alanı en büyüktür. Buna göre verilen öncüllerin üçüde doğrudur. (Cevap E)

Çözüm Yayınları

M

L

K

12. Bir öğrenci şekillerdeki düzenekleri kurup silindir biçimli

kalınlıkları ve uzunlukları eşit aynı cins iplerin ucuna P ağırlıkları birer birer asıp K ipinin kopup kopmadığını araştırıyor.



K

K

K

10. Düşey kesiti şekildeki gibi olan eşit hacimli, aynı maddeden

yapılmış K ve L silindirlerinden K nın yan yüzeyini kaplamak için daha fazla kağıt harcanıyor.

K

L

18

Buna göre, öğrencinin deneyi ile ilgili,

Yer (Yatay)



Buna göre,



I. K silindiri L silindirinden dayanıklıdır.



II. L silindiri K silindirinden dayanıklıdır.



III. K silindirinin kesit alanı L silindirinin kesit alanından büyüktür.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

K silindirinin yan yüzey alanı daha büyük olduğuna göre yüksekliği daha küçüktür. Buna göre K silindiri daha dayanıklıdır ve K silindirinin kesit alanı daha büyüktür. (Cevap C)



I. İplerin ucuna asılan yükün toplam ağırlığı bağımsız değişkendir.



II. Öğrenci deneyinde K ipinin dayanıklılığını ipe uygulanan kuvvetin büyüklüğünü değiştirerek araştırmaktadır.



III. İplerin uzunluğu kontrollü değişkendir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

Neden  bağımsız değişken  ağırlık

C) I ve III

E) I, II ve III

Sabit değişken  ipin boyu, kalınlığı Öğrenci dayanıklılık kavramını araştırmaktadır.

(Cevap E)

1.

4.

I. Aynı cins moleküller arası çekim kuvvetine kohezyon kuvveti denir.



II. Farklı cins moleküller arası çekim kuvvetine adezyon kuvveti denir.



III. Sıvıların kılcal borularda yükselmesi ya da alçalması olayına kılcallık denir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

04

BÖLÜM 02 Test

Adezyon, Kohezyon, Kılcallık ve Yüzey Gerilimi

Sıvı Cam

Şekil - 1

Cam Yatay

Şekil - 2

Yatay

Bir sıvı damlası cam plaka üzerinde Şekil I’deki gibi dengede iken; Şekil II’deki görünümü alması için,

C) I ve III

E) I, II ve III

Aynı cins moleküller arası çekim kuvveti kohezyon, farklı cins moleküller arası çekim kuvveti adezyon ve sıvıların kılcal borularda yükselmesi ya da alçalması olayına kılcallık denir.

Sıvı

(Cevap E)



I. Sıvıyı ısıtmak,



II. Sıvıya deterjan ekleme,



III. Sıvıya tuz ekleme,



işlemlerden hangileri tek başına yapılabilir?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I ve III

I. ve II. öncül kohezyon kuvvetini azaltırken III. öncül kohezyon kuvvetini artırır. Sıvı damlasının Şekil-II'deki hali olması için adezyon kuvveti artırılırken, kohezyon kuvveti azaltılmalıdır. (Cevap D)

2. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kaplara aynı sıcaklıktaki X ve Y sıvıları konulup, kaplara birer tane kılcal boru daldırılıyor. K



S

S

5. Şekildeki kapta bulunan su yüzeyine yavaşça bırakılan jilet,

L

özkütlesi suyun özkütlesinden büyük olmasına rağmen su yüzeyinde dengede kalmaktadır.

X sıvısı

Y sıvısı

Şekil - 1

Şekil - 2

yatay

Sıvıların denge durumları şekildeki gibi olduğuna göre,

I. K borusunda kohezyon kuvveti adezyon kuvvetinden daha etkilidir.



II. L borusunda kohezyon kuvveti adezyon kuvvetinden daha etkilidir.



III. K kılcal borusunun (S) kesiti azaltılırsa h sıvı yüksekliği artar.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

Boruların S kesiti azaldıkça adezyon ve kohezyon etkisi artar. (III doğru)

(Cevap D)

3.

I. Bir kapta bulunan suya ucu değdirilen süngerin suyu emmesi



II. Su yüzeyine bırakılan jiletin suya batmaması



III. Teknenin batmadan su üzerinde durması



yukarıda verilen durumların hangileri yüzey gerilimi ile açıklanabilir?



A) Yalnız I



D) I ve II

I. Kılcallık olayı (Yanlış)

C) Yalnız III

E) II ve III

II. Yüzey gerilimi (Doğru) III. Sıvıların kaldırma kuvveti (Yanlış)

(Cevap B)

Jilet



Su

Yer (Yatay) Buna göre,

I. Suyun sıcaklığını artırmak



II. Jileti parmağımızla suyun içine doğru bastırmak



III. Suya deterjan ilave etmek



değişikliklerinden hangilerinin sonucunda jilet suda batabilir?



A) Yalnız I

C) I ve III

K borusunda adezyon, L borusunda kohezyon kuvveti etkilidir.(I yanlış II doğru)

B) Yalnız II

Çözüm Yayınları

h



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Suyun sıcaklığı artırılırsa ve suya deterjan ilave edilirse sıvı yüzey gerilimi azalacağı için jilet sıvı içine girebilir. Ayrıca jileti suyun içine parmağımızla iterek yüzey gerilimini yenebiliriz. (Cevap E)

6.

I. Sıvı molekülleri arasındaki kohezyon kuvveti olmazsa, sıvıların belirli bir hacmi olmaz.



II. Kohezyon kuvveti arttıkça, sıvının kaynama noktası azalır.



III. Kohezyon kuvveti arttıkça sıvının adezyon kuvveti de artar.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I ve III

Kohezyon ve odezyon kuvvetleri ters çalışan kuvvetler olup kohezyon arttıkça adezyon azalır. Kohezyon aynı moleküller arası çekim kuvveti olduğu için, sıvıları bir arada tutar ve kohezyon arttıkça sıvının kaynama noktası yükselir. (Cevap A)

19

Test 04

1. E

7. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kap sıvı ile doludur. Aynı cins

L



hK

4. D

5. E

6. A

7. A

8. E

9. E 10. E 11. E 12. B

ucu mürekkebe değecek şekilde batırıldığında pamuk t süre sonra tamamen mavi renk oluyor.







M hL

3. B

10. Beyaz pamuk, mavi mürekkep dolu şekildeki kabın içine bir

maddeden yapılmış S, 2S, 3S kesit alanı K, L ve M kılcal boruları sıvıya daldırıldığında sıvı şekildeki gibi dengeye gelmektedir. S 2S 3S

K

2. D

hM

Beyaz pamuk Yer (Yatay)

Yer (Yatay)

Buna göre, hK, hL ve hM arasındaki ilişki nedir?



A) hK > hL > hM



B) hM > hL > hK

D) hL > hM > hK

C) hK > hL = hM

E) hK = hL = hM

Kaptaki ıslatmayan sıvıya daldırılan borulardaki sıvı alçalması borunun kesit alanı arttıkça (Cevap A) azalır. Buna göre; hK > hL > hM dir.

Buna göre,



I. Pamuğun mavi renk olmasında kılcallık olayı etkilidir.



II. Pamuğun mürekkeple temas eden yüzeyi artırılırsa t süresi azalır.



III. Mürekkebin sıcaklığı azaltılırsa t süresi artar.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

8.

I. Suya bir ucu değdirilen peçetenin tamamının ıslanması.



II. İspirto ocağının fitilinde ispirtonun yükselmesi



III. Kalpten pompalanan kanın beyne ulaşması.



örneklerinden hangilerinde kılcallık olayı etkilidir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Kılcal borularda sıvının yükselmesi ya da alçalması olayına kılcallık olayı denir ve verilen durumların üçünde de kılcallık olayı etkilidir. (Cevap E)

Çözüm Yayınları

Pamuğun, mürekkebi çekmesi kılcallık olayı ile ilgililidir ve pamuğun sıvı ile temas alanı ile sıvının sıcaklığı artırılırsa t süresi azalır. (Cevap E)

11.

I. Suya batırılıp çıkarılan bir pamuğun toplanması



II. Suya batırılıp çıkarılan bir sulu boya fırçasının tüylerinin birbirine yapışması



III. Sudan çıkarılan bir köpeğin tüylerinin birbirine yapışması



yukarıda verilen olaylardan hangilerinde yüzey gerilimi etkilidir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Pamuğun toplanması, tüylerin yapışması yüzey geriliminin sonucunda oluşur.

(Cevap E)

12. Şekildeki silindirik kabın içindeki suya önce X süngeri daldırılıp yeterince beklenince sıvı yüksekliği h kadar oluyor, sonra Y süngeri daldırılıp yeterince beklenince kapta sıvı kalmıyor.

X süngeri

Y süngeri

2h

20

9. 5 kg kütleli bir yavru aslan, yetişkin hale geldiğinde kütlesi

Su

yaklaşık 250 kg'a ulaşmaktadır.



Yavru aslan yetişkin hale gelirken;

Yer (Yatay) Buna göre;

I. Yüzey alanının hacmine oranı azalır.





II. Ayaklarının kesit alanının ağırlığına oranı azalır.



I. X ve Y süngerleri eşit hacimlidir.



III. Ağırlığına oranla taşıyabileceği yük miktarı azalır.



II. X ve Y süngerleri içindeki boşluk hacimleri eşittir.



III. X süngerinin içindeki boşluk hacmi, Y'ninkinden fazladır.





yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

Yavru aslan yetişkin hale gelirken hacmi ve dolayısıyla ağırlığı artar, bununla birlikte kemiklerinin yüzey alanı da artar, ancak ağırlıktaki artış oranı, kesit alanındaki artış alanından fazla olduğu için dayanıklılığı azalır. (Cevap E)



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

X süngeri ve Y süngeri eşit hacimde sıvı çekmiştir. Ancak Y süngerinin daha fazla sıvı çekecek boşluğu olabilir, ancak X'in içindeki boşluk Y'ninkinden fazla olamaz. (Cevap B)

BİRE BİR 1. O merkezli, r yarıçaplı içi boş özdeş kürelerde sırasıyla d ve 2d

4. Her birinin hacmi V olan K, L sıvılarının kütleleri sırasıyla m,

özkütleli sıvılar bulunmaktadır.



I

r

2m’dir. Bu sıvılardan toplam 3V hacminde alınarak bir kapta karıştırılıyor.

II



O

O d

dK . V = m

I numaralı küredeki sıvının ağırlığı G1 ise II numaralı küredeki sıvının ağırlığı G2 için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?



A) G1 < G2 < 2G1

B) G2 > 2G1



G C) 1 < G2 < G1 2

D) G2 = G1

E) G2
PX = P > PZ



A) GK = GL = GM



B) GM > GK = GL



C) P = PX > PY > PZ

D) PZ > PX = P = PY



C) GK > GL > GM

D) GL > GM > GK





E) PY > PZ > PX = P İlk basınç = hdg olduğuna göre X parçasının = hdg Y parçasının basıncı = hdg’den büyük Z parçasının basıncı = hdg’den küçük (Cevap B)

E) GK = GL > GM

K, L ve M cisimlerinin basınçları eşitlenirse,

GK GL GM ‘den GM > GK = GL bulunur. = = S S 4S

5. Şekil - 1'deki türdeş silindirin zemine uyguladığı basınç P’dir.

(Cevap B)

2.

I. Bıçakların uçlarının bilenmesi,



II. Kar araçlarında teker yerine palet kullanılması,



III. Patenlerin tabanının sivri olması



Yukarıda verilen olayların hangilerinde amaç basıncın artırılmasıdır?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Basıncın artırılması için zemine etki eden dik kuvvet artırılmalı ya da cismin yüzeyle temas eden alanı azaltılmalıdır. Bıçakların bilenmesi ve paten tabanlarının sivri olmasında amaç basıncın artırılmasıdır. (Cevap C)

3.

Yer (Yatay)



Yer (Yatay)

Yer (Yatay) Şekil - 2



Buna göre, silindirin içinden r yarıçaplı parça kesilip çıkarılırsa, kalan parçanın zemine uyguladığı basınç kaç P olur?



A) 2

B)

3 2

C) 1

D)

1 2

1 3

Düzgün geometrik şekilli, dik kenarları paralel katı cisimlerin basıncı hdg ile bulunur. Buna göre h (yükseklik), d (özkütle) ve g (çekim ivmesi) değişmediği için basınç değişmez. (Cevap C)

6. K tekerlekli ambulansı ile L paletli ambulansının kütleleri eşit olup, Şekil - 1'dek K'nın yere uyguladığı basınç P1, Şekil 2'de L'nin yere uyguladığı basınç P2, Şekil - 3'de L'nin yere uyguladığı basınç P3'tür. K

L

Şekil - 1

Şekil - 2

a

a

Yatay

L

25

Şekil - II

α

Yatay

Şekil-I’de K cisminin yüzeye yaptığı basınç P, basınç kuvveti F olduğuna göre, K cismi Şekil-II’deki konuma getirildiğinde basınç ve basınç kuvveti için ne söylenebilir?



A) F, P

C) P1 = P2 > P3 D) P1 > P2 = P3 E) P1 = P2 = P3



E)

Yer (Yatay)

Şekil - I

r

Şekil - 1

Yatay

2a

K

K



2r

a

a 2a

Çözüm Yayınları



B) 2F, P

D) F/2, P/2

C) F, 2P

E) F, P/2

K cisminin ağırlığı sabit kalıp, taban alanı 2 katına çıktığı için basıncı yarıya iner, basınç kuvveti değişmez. (Cevap E)

Şekil - 3



Buna göre, P1, P2 ve P3 arasındaki ilişki nedir?



A) P1 > P2 > P3



B) P3 > P2 > P1

Yatay yerle temas alanı daha küçük olduğu P1 > P2, zemine etki eden dik kuvvet daha büyük olduğundan P2 > P3'tür. 

(Cevap A)

Test 01

1. B

7. Eşit hacimli, K ve L cisimleri bir yay ile sürtünmesiz sistemde



4. B

5. C



Yay

7. C

8. C

9. E 10. D 11. C

X

L

S1 Y

yatay

6. A

şekildeki gibi dengelenmiştir.



K

3. E

10. X prizması ile Y kesik koni biçimli cisimleri üst üste konulup

şekildeki gibi X ve Y duvarları arasına sıkıştırılmıştır. X Y



2. C

Buna göre,

zemn



I. X ve Y duvarlarındaki basınçlar,



II. K ve L cisimlerinin zemine uyguladığı basınçlar,



III. X ve Y duvarlarına etki eden basınç kuvvetleri,



S2

Cisimlerin ağırlıkları ile X cisminin Y cismi üzerine yaptığı basınç bilindiğine göre,



I. S1 alanı



niceliklerinden hangileri kesinlikle eşit büyüklüktedir?



II. Zemine uygulanan toplam basınç



A) Yalnız I



III. Y cismine ve zemine etki eden basınç kuvveti



B) Yalnız II

D) I ve III

C) Yalnız III

E) II ve III

X ve Y duvarlarına cisimler tarafından uygulanan basınç kuvvetleri eşit büyüklüktedir. Cisimler eşit hacimli olmasına rağmen duvar ve zeminle temas alanları hakkında bilgimiz yok, dolayısıyla basınçlar için birşey söylenemez. (Cevap C)



niceliklerinden hangileri bulunabilir?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve III

C) Yalnız III

E) II ve III

S2 alanı bilinmediği için X cisminin ağırlığı ve X cisminin V cismine uyguladığı basınç bilindiğinden S1 alanı hesaplanabilir. zemine uygulanan toplam basınç bilinemez. X ve Y cisminin ağırlıkları bilindiği için zemine etki eden basınç kuvveti bulunabilir. (Cevap D)

P'dir. Yarım küre dört özdeş parçaya bölündükten sonra elde edilen parçalardan biri Şekil - 2'deki gibidir.



Yer (Yatay) Şekil - 1



Yer (Yatay) Şekil - 2



Buna göre, şekil - 2'deki parçanın yere uyguladığı basınç kaç P dir?



A) 1 4

B) 1 2

C) 1

D) 2

E) 4

Bu şekilde 4 özdeş parçaya ayrıldığında hem basınç kuvveti hem de yüzey alanı başlangıçtakinin dörtte biri kadar olacağından basınç değişmez. P = G , P' = G/4 = P S S/4

Çözüm Yayınları

8. Şekil - 1'deki türdeş yarım kürenin yere uyguladığı basınç



11. Düşey kesitleri şekildeki gibi olan içi dolu X, Y ve Z cisimlerinin zemine uyguladıkları basınçlar eşittir.

(Cevap C)

Z X

26 9. Şekildeki X ve Y cisimlerinin yere uyguladıkları basınçlar eşit ve 3P kadardır.

X

Y yer





X cismi Y cisminin üzerine konulduğunda yere uygulanan toplam basınç 4P olduğuna göre, Y cismi X cisminin üzerine konulursa yere uygulanan toplam basınç kaç P olur? A) 2

B) 3

C) 6

D) 9

GX = 3P SX

GX + GY = 4P den SY

GY = 3P SY

GX G G + GY = P ve Y = 9P bulunur. Buna göre X = 12P olur. SY SX SX

E) 12

2S



Y

S

3S

yatay

Buna göre,



I. dX > dY



II. dZ > dX



III. dZ > dY



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

X ve Y cisimlerinin yükseklikleri eşit Z cisminin yüksekliği X ve Y'den büyük olduğuna göre, PX < hXdXg, PY > hYdYg ve PZ = hZdZg denklemlerini yorumlarsak (Cevap E)

dX > dY

dX > d Z

kesin doğru

dY > dZ

dZ > d Y

olabilir.

(Cevap C)

BÖLÜM 03 Test

Sıvı Basıncı - 1 1. K ve L kaplarında bulunan türdeş sıvıların X ve Y noktalarına

4. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kabın içinde kendi içlerinde

uyguladıkları sıvı basınçları eşittir.



K

L

h

T

X

türdeş, karışmayan d ve 3d özkütleli sıvılar bulunmaktadır. Şekil - 1'de kap tabanındaki toplam sıvı basıncı P'dir. a

h

Z

h

Y

a

d

yatay

3d

Buna göre, kapların Z ve T noktalarındaki sıvı basınçları oranı



A)

PZ kaçtır? PT

1 3

B)

1 2

C)

3 4

D)

3 2

02



E) 2

Tabanlardaki basınçlar eşit olduğundan K kabında 3d, L kabında 2d özkütleli sıvı bulunmaktadır. PZ = h.3d.g 3 =  (Cevap C) PT = 2h.2d.g 4

yatay

Şekil - 1

yatay

Şekil - 2



Buna göre; kap Şekil - 2'deki gibi ters çevrilirse kap tabanındaki toplam sıvı basıncı kaç P olur?



A)

5 4

B)

3 2

C)

5 3

D)

6 5

E)

7 6

P = 2h3dg + 2hdg = 8hdg P' = 3h3dg + hdg = 10 hdg = 5P/4



(Cevap A)

2. Düşey kesitleri şekildeki gibi olan, türdeş X ve Y sıvıları ile dolu, eş kare bölmeli A ve B kaplarının K ve L noktalarındaki sıvı basınçları eşittir. B Y

5. Düşey kesiti şekildeki gibi olan eşit hacim bölmeli kap aynı cins sıvı ile doludur.

sıvısı

A X



sıvısı



yatay

yatay

Şekl-I

Şekl-II

A ve B kapları ters çevrildiğinde, K ve L noktalarındaki

Çözüm Yayınları

L



M

A)

3 2

B) 2

C) 4

D) 6

E) 9

K ve L noktalarındaki sıvı basınçları eşit olduğundan dX = 3dY dir. Kaplar ters çevrildiğinde K noktasının derinliği 2h, L noktasının derinliği de h olur. PK = 2h.3d.g = 6 olur. PL = h.d.g



(Cevap D)

yatay

L

Buna göre, kabın K, L, M, N noktalarına uygulanan sıvı basınçları arasındaki ilişki nedir?

sıvı basınçları oranı PK / PL kaç olur?

N

K

K



A) K = N > M > L

B) L > K = M = N



C) M > N = K > L

D) L > M > K = N



E) L > K = M > N

PK=hdg, PL=3hdg,PM=2hdg, PN=hdg ise PL > PM > PK =PN olur.

(Cevap D)

3. Taban alanları S ve 2S olan, silindir şeklindeki K ve L

kaplarında bulunan türdeş X ve Y sıvılarının kap tabanlarına uyguladığı basınçlar sırasıyla 2P ve P dir. K

L

6. Kesik koni biçimli kap ağzına kadar sıvı ile dolu iken kap tabanındaki sıvı basıncı P, sıvı basınç kuvveti F tir. X



X sıvısı

Y sıvısı

S

2S

Sıvı yatay







Kap X yüzeyi üzerine oturtulursa, P ve F nin değişimi için ne söylenebilir?

Yer (Yatay)

P

F



K kabındaki X sıvısının yarısı L kabına dökülünce K ve L kaplarının tabanlarına etki eden sıvı basınçları oranı

A)

Artar

Artar



PK / PL kaç olur?

B)

Artar

Azalır

A) 3 2

C)

Azalır

Artar

D)

Değişmez

Artar

E)

Değişmez

Azalır



B) 4 3

D) 3 4

C) 1

E) 2 3

K kabındaki sıvının yarısı L kabına dökülürse, K kabında 2P basınç oluşturan sıvı yeni durumda P basıncı oluşturur. 5 kesit alanlı kapta P basıncı sağlayan sıvı miktüarı 2S kesit alanlı kapta P/2 basınç artışına neden olur. PK = P 2 = 3 PL = P+P/2



(Cevap E)



Kap ağzına kadar dolu olduğu için ters çevrilince sıvı yüksekliği ve sıvı basıncı değişmez. Kap ters çevrildiğinde taban alanı arttığı için sıvı basınç kuvveti artar. (Cevap D)

27

Test 02

1. C

7. Şekildeki eşit hacim bölmeli kap sabit debili musluktan akan

2. D

3. E

4. A

5. D

6. D

7. A

8. D

9. D 10. D 11. B

10. Kendi içinde türdeş birbirine karışmayan 3d ve 2d özkütleli sıvılar ile doldurulmuş eş küp bölmeli kap şekildeki gibidir.

sıvı ile 16t sürede dolmaktadır.

C A

K



Yatay

L

3d yatay Buna göre, kabın A, B ve C noktalarına etki eden sıvı basınçlarının büyüklükleri PK, PL ve PM arasındaki ilişki nedir?

Musluk açıldıktan t süre sonra K noktasındaki sıvı basıncı P olduğuna göre, 7t süre sonra L noktasındaki sıvı basıncı kaç P olur?

A) 1

B)

4 3

C)

3 2

D) 2

E)

7 3

Kap 16t sürede doluyor ise t sürede bir bölme dolar. PK = hdg olur. 7t sürede L noktasının sıvı (Cevap A) yüksekliği de h olur. PL = hdg = P dır.



A) PA > PC > PB

B) PA = PB > PC



C) PC > PA > PB

D) PB > PA > PC

E) PB > PC > PA



8. Düşey kesiti şekildeki gibi olan silindir biçimli kapta bir miktar

Kap tabanındaki sıvı basıncı 9hdg dir.

PB = 9hdg – 5hdg = 4hdg





PC = 9hdg – 7hdg = 2hdg

Buna göre; PA = 9hdg – 6hdg = 3hdg

sıvı vardır.



Kap tabanındaki sıvı basıncı P ve sıvı basınç kuvveti F iken, kap çekim ivmesinin daha küçük olduğu bir yere götürülürse P ve F nasıl değişir? A)

P Artar

F Azalır

B)

Azalır

Artar

C)

Artar

Artar

D)

Azalır

Azalır

E)

Artar

Değişmez

Çözüm Yayınları

yatay





(Cevap D)

Sıvı





B

2d

Sıvı basıncı = hdg

g azaldığı için P ve F azalır. Sıvı basınç kuvveti = hdgS

(Cevap D)

9. Eş küp bölmeli K, L ve M kaplarından K kabı tamamen türdeş sıvı ile dolu, L ve M kapları ise boştur.





K

11.

3S



M

L

II

L K

Y



28

X





K ve L kapları arasındaki musluk açılıp yeni denge durumu sağlandıktan sonra X noktasındaki sıvı basıncının Y noktasındaki sıvı basıncına oranı PX / PY kaçtır? (Bağlantı borularındaki sıvının hacmi önemsizdir.) A) 2

B) 3

7 C) 2

9 E) 2

D) 4

Musluk açılıp sistem yeniden dengeye ulaştığından h 16h X noktasının üzerindeki sıvı yüksekliği 5h + = , 3 3 h X noktasının üzerindeki sıvı yüksekliği h + = 4h / 3 tür. 3 Buna göre, 16h / 3 / 4h / 3 = 4olur.

I

F S

Düşey kesiti şekildeki gibi olan kapta sürtünmesiz hareketli piston F kuvvetiyle I konumundan II konumuna kadar itilirse,



I. K noktasındaki sıvı basıncı artar.



II. L noktasındaki sıvı basıncı artar.



III. K ve L noktalarındaki basınç değişimleri eşittir.



yargılarından hangileri doğru olur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

Piston yukarı doğru itilirken L noktasının üzerindeki sıvı yüksekliği artarken, K noktasının üzerindeki sıvı yüksekliği azalır. (I. yanlış, II. doğru) K noktasındaki azalma miktarı L noktasındaki artma miktarıdan fazladır. (III yanlış) (Cevap B) 

(Cevap D)

BÖLÜM 03 Test

Sıvı Basıncı - 2 1. Şekildeki kapta bulunan suyun kap tabanına uyguladığı

4. Düşey kesiti şekildeki gibi olan eşit bölmeli kapta birbirine karışmayan 2d ve 3d özkütleli sıvılar vardır.

basınç P kadardır. Kaba suyla karışmayan 2 g/cm3 özkütleli sıvı, kaptaki su ile eşit hacimde ilave ediliyor.

K

X 2d

h Su

3d

h

Yer (Yatay)



Buna göre, kap tabanındaki sıvı basıncı kap P olur? (dsu = 1 g/cm3)



A)

4 3

B)

3 2

C)

5 3

03

D) 2



yatay

K noktasındaki sıvı basıncı P ise, X noktasındaki sıvı basıncı kaç P dir? A) 2

B)

4 3

C) 1

D)

3 4

1 2

E)

PK = 3hdg =P ise PX = 3h3dg – 3hdg – 2dhg = 4hdg olur. Buna göre PX = 4P dir. 3

E) 3

(Cevap B)

2 g/cm3 özkütleli sıvı kaptaki suyun yerini alır, yükselen suyun ise bir miktarı taşar. P = h . 1 . 9, P' = h . 2g + h . 1g = 3P (Cevap E)

5. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kesik koni biçimli kapta birbirine karışmayan X ve Y sıvıları vardır.

2. Düşey kesiti şekildeki gibi olan ağırlıklı kapta bir bardak su



bulunmaktadır.

X sıvısı K



h h



Çözüm Yayınları



yatay

Kaba bir bardak daha su ilave edilirse,

Y sıvısı

L yatay Sıvıların türdeş olarak karışması sağlanırsa K ve L noktalarındaki sıvı basınçları nasıl değişir?

K

L

A)

Artar

Artar

B)

Artar

Azalır

II. Kabın zemine yaptığı basınç iki katına çıkar.

C)

Azalır

Artar

III. Kap tabanındaki sıvı basınç kuvveti iki katına çıkar.

D)

Azalır

Azalır

E)

Değişmez

Değişmez



I. Kap tabanındaki sıvı basıncı iki katına çıkar.



yargılarından hangileri yanlıştır?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

Yukarı doğru daralan kaplarda, sıvılar karıştırılırsa kap tabanındaki ve ara noktalardaki sıvı basınçları artar. (Cevap A)

E) I, II ve III

Kap yukarı doğru genişlediği için, kaba bir bardak daha su eklendiğinde kap tabanındaki sıvı basıncı ve sıvı basınç kuvveti sıvı yüksekliği iki katına çıkmadığı için iki katına çıkamaz. Kap ağırlıklı olduğu için kap tabanındaki basınçta iki katına çıkmaz. (Cevap E)

3. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kapta birbirine karışmayan d ve 2d özkütleli sıvılar vardır.



h K

K sıvısı

2h

L

yatay

PK

Buna göre, K ve L noktalarındaki sıvı basınçları oranı PL kaçtır?



A)

B)

1 3

hdg PK 1 = = bulunur. PL hdg + 2h2dg 5

C)

1 4

D)

1 5

A

L sıvısı



1 2

29



d 2d

6. Düşey kesiti şekildeki gibi olan silindirik kapta birbirine karışmayan eşit kütleli K ve L sıvıları vardır.

E)

1 6 (Cevap D)

B

yatay



A noktasındaki sıvı basıncı P ise B noktasındaki sıvı basıncı kaç P’dir?



A)

3 2

B) 2

C)

5 2

D) 3

E)

Sıvı basıncı, dik kenarları paralel düzgün kaplarda kütle ile orantılıdır. Buna göre,

7 2

PA = mg = P ise PB = mg + mg = 2P olur.

(Cevap B)

Test 03

1. E

7. Kesik koni biçimli şekildeki kapta bir miktar sıvı vardır.

I





5. A

X

yatay

O

6. B

M



I. Kabın yan yüzeyini I konumundan II konumuna getirmek



II. Kaba bir miktar ısı vermek.



III. M musluğundan kaba, kaptaki sıvı ile karışmayan aynı sıcaklıkta daha küçük özkütleli sıvı eklemek. işlemlerinden hangileri yapılabilir? (Kabın genleşmesi önemsizdir, taşma gerçekleşmiyor.)



A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) II ve III

Buna göre, sistem dengeye ulaştığında K noktasındaki sıvı basıncının L noktasındaki sıvı basıncına oranı PK / PL kaçtır?



A) 1

yatay Buna göre,

I. X kabındaki sıvının kütlesi, Z kabındaki sıvının kütlesinden küçüktür.



II. Y kabındaki sıvının özkütlesi, X kabındaki sıvının özkütlesinden büyüktür.



III. Y kabındaki sıvının hacmi, X kabındaki sıvının hacminden büyüktür. yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) 2

E) 3



(Cevap D)

pistonlar ip ile birbirine bağlanmıştır.



K

3S

L

2S

5S

M

X sıvısı

yatay



Buna göre, K pistonu h kadar aşağı itilirse L ve M pistonları arası mesafe kaç h olur?



A) 2

B)

3 2

C) 1

D)

1 1 E) 2 3

C) Yalnız III

12. Ağırlığı önemsiz pistonlarda K ve L cisimleri ile cendere

E) I ve III

şekildeki gibi dengelenmiştir.



S

2S 2

h

2h

L

K

ve 2d özkütleli sıvılar vardır.



3S

1

9. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kapta birbirine karışmayan d



3 2

M pistonuna etki eden sıvı basınç kuvveti daha büyük olur ve K ile L pistonları aşağı inerken M pistonu yukarı çıkar. L ve M pistonlarının hareket miktarına X dersek 3hS + 2Sx =5Sx ⇒ x=h bulunur. L ve M pistonları arası mesafe 2h olur. (Cevap A)

FX = FY = FZ olduğuna göre I. öncül doğru sıvı hacimleri bilinmediği için II. ve III. öncül yanlış olur. (Cevap A)

d

C)

PK = 2hdg =2 PL = hdg





4 3

11. Düşey kesiti şekildeki gibi olan cenderede 2S ve 5S kesitli

Z



B)

Musluk açıldığında X kabına geçen su hacmi 3Sh dır ve bu sıvı boş kısmının kesit alanı 3S olan X kabında h kadar sıvı yükselmesini sağlar.

Çözüm Yayınları

Y

D) I ve II



C) I ve III

8. Düşey kesiti şekildeki gibi olan X, Y ve Z kaplarının tabanlarındaki sıvı basınç kuvvetleri eşittir.



3h

Yer (Yatay)

a açısı artırılıp yan yüzey II konumuna getirilince sıvı yüksekliği azalır ve basınç azalır. Kaba ısı verilirse sıvı hacmi, özkütledeki azalmaya göre daha fazla artabilir ve basınç artar. Kaba sıvı eklenirse basınç artar. (Cevap D)

Sıvı basınç kuvveti (F) ile sıvı ağırlığı (G) arasında, FX = GX FY > GY FZ < GZ ilişkisi vardır.

9. D 10. D 11. A 12. D

2h

K

L

E) I, II ve III

X

8. A

r r





7. D

Y

Kabın tabanındaki sıvı basıncını artırmak için,



30

4. B

içinde r yarıçaplı bir silindirik Y kabı sıvı ile doludur. Y kabına bağlı M musluğu açılıyor ve yeniden dengenin sağlanması bekleniyor.

α



3. D

10. Düşey kesiti şekildeki gibi olan 2r yarıçaplı silindirik X kabının

II

M

2. E

su

yatay

Buna göre, S kesitli piston üzerindeki L cismi alınırsa K pistonu hangi yönde kaç h hareket eder?

2d



h

yatay

K



L



Kabın K ve L yüzeylerindeki sıvı basınç kuvvetleri eşit

SL kaçtır? olduğuna göre, yüzeylerin kesit alanları oranı SK A) 1

B)

2 3

C)

1 3

FK = (hdg + h2dg) . SK FL = (hdg + h2dg ) . SL 2 S S FK = FL ise K = 2 bulunur. Buna göre, L = 3 olur. SL SK 3 2

D)

3 2

İlerleme yönü

İlerleme miktarı

A)

1

2h/3

B)

1

h/3

C)

2

2h/5

D)

2

h/3

E)

2

2h/3

E) 2 x (Cevap D)

K

L 2h-x

2S

S

3S x x . 2s + 3s . x = (2h – x) . s x = h bulunur. 3 (Cevap D)

1. Bir öğrenci düşey kesiti şekildeki gibi olan içi cıva dolu kaba X

4. Ağırlıksız bir ipe şekildeki gibi asılan özdeş kâğıt parçaları

ve Y özdeş cam tüplerini ayrı ayrı daldırıyor. Boş

X

h1

Y α



üf

Buna göre,

len



II. Y tüpünde daha çok civa birikir.



III. α açısı azaltılırsa h2 civa yüksekliği değişmez.



yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Açık hava basıncı = h1 dciva g = h2 dciva g olduğundan h1 = h2 olur. (I doğru) h civa yüksekliği a açısına bağlı değildir. (III doğru) a açısı azaldıkça boruda biriken civa miktarı artar ama h yüksekliği değişmez (II doğru) (Cevap E)



r



I. X kâğıt parçası 1 yönünde, Y kâğıt parçası 2 yönünde harekete geçer.



II. X ve Y kâğıt parçaları 1 yönünde harekete geçer.



III. X ve Y kâğıt parçaları arasındaki hava basıncı azalır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

I. Balon içindeki gazın basıncı azalır.



II. Balon içindeki gazın basıncı artar.



III. Balon içindeki gaz moleküllerinin kinetik enerjisi artar.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

5. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kapta X gazı, ağırlıksız, sürtünmesiz, sızdırmaz piston ve K cisimleri ile dengededir. K



K

K

Piston X gazı



Yer (Yatay)

Buna göre, piston üzerinden K cisimlerinden bir tanesi alınırsa X gazının,

C) Yalnız III

E) I ve III

Y odasının, X odasından sıcak olması bu odadaki gaz basınçları hakkında bilgi vermez. Dolayısıyla balonun içindeki gaz basıncı yorum yapamayız.  (Cevap C)

3. İtalyan bilim insanı Evangelista Torricelli birçok olayın daha kolay anlaşılmasını sağlayan açık hava basıncının varlığını göstermiş ve neredeyse hatasız bir şekilde ölçmüştür.



I. Kütle,



II. Hacim,



III. Özkütle, niceliklerinden hangileri artar? A) Yalnız I B) Yalnız II





I. Halı temizlemede elektrik süpürgesi kullanılmazdı.



II. Hortumla bahçe sulanamazdı.



III. Pipetle meyve suyu içilemezdi.



yargılarından hangileri doğru olurdu?



A) Yalnız I



D) II ve III

E) I, II ve III

D) I ve II

E) I ve III

6. Açık hava basıncının 70 cm-Hg olduğu bir ortamda X ve Y gazları ile civa düşey kesiti şekildeki gibi olan kapta dengededir.

31



Y gazı X gazı

20 cm

civa C) Yalnız III

Açık hava basıncı olmasaydı verilen öncüllerdeki hiçbir sistem çalışmazdı.

(Cevap E)

C) Yalnız III

X gazının üzerinden bir tane K cismi alınınca X gazının kütlesi değişmez, hacmi artar, özkütlesi azalır. (Cevap B)

Buna göre, açık hava basıncı olmamış olsaydı;

B) I ve II

C) I ve III

E) I, II ve III

Soğuk X odasında şişirilen esnek çocuk balonu sıcak Y odasına götürüldüğünde,





iyo

Kâğıt

Buna göre,



Y odası

Balon

Y

Kağıt parçaları arasına üflendiğinde kağıt parçaları arasındaki hava basıncı azalır (III doğru) ve kağıt parçaları birbirine doğru hareket eder. (II yanlış, I doğru) (Cevap C)

Çözüm Yayınları

X odası

2.

ip

X

yatay

I. h1 ve h2 civa yükseklikleri eşittir.



1 Yönü

ip





2 Yönü



h2

civa

arasına üfleniyor.



10 cm



04

BÖLÜM 03 Test

Gaz Basıncı ve Akışkanlar Mekaniği

civa



Buna göre, X ve Y gazlarının basınçları oranı



A) 2

B)

3 2

P0 - 10 = PY PX = PY + 20 cm 70 - 10 = PY PX = 80 cm – Hg PY = 60 cm – Hg PX 80 4 = = PY 60 3

C)

4 3

D) 1

PX kaçtır? PY E)

1 2

(Cevap C)

Test 04

1. E

7. Düşey kesiti şekildeki gibi olan metalden yapılmış X kabı ile



Çocuk balonu

X kabı



M

Boş

3. E

4. C

5. B

6. C

7. E

8. D

Y gazı

X gazı

Z gazı



h

civa

civa Z gazı

Buna göre M musluğu açılıp yeniden denge sağlandığında Z gazının,

h

P gazı

h

civa

h

Buna göre, gazların basınçları ile ilgili,



I. Hacim,



II. Kütle,



yargılarından hangileri doğrudur?



III. Özkütle,



A) Yalnız I

büyüklüklerinden hangileri değişmez?



A) Yalnız I



I. PP > PZ





B) I ve II

D) II ve III



II. PX < PZ

III. PY = PX

B) I ve II

D) II ve III

PZ = PX + h,

C) I ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Pp = PZ + h,

Buna göre I., II. ve III. öncüller doğrudur. Pp = 2h + PY Pp = PX + 2h

E) I, II ve III

Kütle, hacim ve özkütle, çocuk balonu esnek olduğu için değişmez.

9. B 10. E 11. B 12. B

10. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kapta X, Y, Z ve P gazları ile civa dengededir.

çocuk balonu şekildeki gibi birleştirilmiştir.



2. C

(Cevap E)

(Cevap E)

11. Düşey kesiti şekilde verilen kapta K, L ve X gazları sürtünmesi önemsiz pistonlar ve ip ile şekildeki gibi dengededir.

şekildeki gibi olan kapta K ve L gazları ile cıva dengededir.



Civa K gazı Civa



2h L gazı h

Buna göre, gaz basınçları PK, PL ve P0 arasındaki büyüklük ilişkisi nasıl olur? A) PK > PL > P0



B) P0 > PL > PK



C) PL > P0 > PK

D) PL > PK > P0



E) PK = PL = P0 PL = Po + 2h ise PL > PK > Po bulunur. PK = PL - h (Cevap D)

L gazı

musluk

İp dayanabileceği maksimum gerginlikte ise,



I. X gazının basıncı K ve L gazlarının basıncından büyüktür.



II. Musluktan içeri bir miktar X gazı ilave edilirse ip kopar.



III. Musluk açılırsa ip kopar.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I





X gazı ip

Çözüm Yayınları

8. Açık hava basıncının P0 olduğu bir ortamda düşey kesiti

K gazı

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

İpte gerilme oluştuğuna göre, X gazının basıncı K ve L gazlarının basıncından büyüktür. Pistonları dışarıya iten net kuvvetler eşit büyüklükte olduğuna göre K ve L gazlarının basınçları eşittir. Dış basınç bilinmediğinden musluk açıldığında ipin kopup kopmayacağı için birşey söylenemez. (Cevap B)

12. Şekildeki çocuk balonu pompadan gelen hava ile şişiriliyor.

Çocuk balonu



32

Pompa Buna göre balon içindeki gazın,

9.

I. Altimetre: Bir yerin deniz seviyesinden yüksekliğini ölçer.



I. Hacim,



II. Barometre: Açık hava basıncını ölçer.



III. Manometre: Açık hava basıncını ölçer.



II. Kütle,



III. Basınç



Yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Manometre kapalı kaptaki gaz basıncını ölçer. Barometre açıkhava basıncını ölçer. Altimetre bir yerin deniz seviyesinden yüksekliğini ölçer. (Cevap B)



büyüklüklerinden hangileri zamanla artar? (Balon patlamıyor.)



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

Balon şişirilirken balonun içindeki gazın hacmi içindeki gazın hacmi ve kütlesi artar ancak gaz basıncı daima atmosfer basıncına eşit olacağından gaz basıncı değişmez.   (Cevap B)

1. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kap içindeki X ve Y gazları dengededir.

X gazı

4. Düşey kesiti şekildeki gibi olan bir boru içindeki sıvı ok yönünde akmaktadır. X

K

Y gazı



C) PM = PL > PM





D) PK > PL = PM

E) PK = PL = PM

L



I. Sıvı akış hızları arasında ϑ3 > ϑ2 > ϑ1 ilişkisi vardır.



II. K, L ve M noktalarındaki sıvı basınçları arasında PK > PL > PM ilişkisi vardır.



III. X, Y ve Z gaz basınçları arasında PX > PY > PZ vardır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Akışkanlar basıncın büyük olduğu yerden küçük olduğu yere doğru, hızlanarak akarlar. (Cevap E)

sızdırmaz, sürtünmesiz ve ağırlığı G olan piston ile dengededir.



Boş X gazı

N musluğundan kaba aynı sıcaklıkta X gazı sürekli olarak ilave edilirse,



I. X gazının hacmi sürekli artar,



II. X gazının basıncı önce değişmez, sonra artar.



III. X gazının özkütlesi önce değişmez, sonra artar.



yargılarından hangileri doğru olur?



A) Yalnız I

B) I ve II

Çözüm Yayınları

5. Bernoulli ilkesi ile,

N

D) II ve III

ϑ3 M

Buna göre,



2. Düşey kesiti şekildeki gibi olan ağzı kapalı kapta X gazı



h

K



X ve Y gazlarının basınçları eşittir ve gazlar temas ettikleri tüm yüzeylere eşit büyüklükte (Cevap E) basınç uygular. Buna göre PK=PL=PM olur.



ϑ1



B) PM > PL > PK



h ϑ2

Buna göre, K, L ve M noktalarındaki gaz basınçları PK, PL ve PM arasındaki büyüklük ilişkisi nasıl olur? A) PK > PL > PM

Z

L M



Y h

Esnek zar



05

BÖLÜM 03 Test

Basınç - Karma



I. Musluktan akan suyun aşağı indikçe incelmesi,



II. Şiddetli rüzgarlarda evlerin çatılarının uçması,



III. Bir otomobilin yakınından hızla geçen otobüsün otomobili kendine doğru çekmesi



olaylarından hangileri açıklanabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

Verilen öncüllerden üçü de Bermoulli ilkesi ile açıklanır.

C) I ve III

E) I, II ve III

Piston önce yukarı doğru hareket edip sonra sabit kalacağı için, X gazının hacmi önce artar ve sonra sabit kalır buna göre X gazının basıncı ve özkütlesi önce sabit kalır, sonra artar. (Cevap D)

C) I ve III (Cevap E)

6. Şekildeki gibi X gazı ile şişirilmiş esnek balona bir miktar daha X gazı ekleniyor.

Esnek balon X gazı

3. Düşey kesiti şekildeki gibi olan ağzı açık tüpte X gazı ve civa dengededir.



33

Civa

10 cm



X gazı Civa

5 cm

K

yatay



Açık hava basıncı 70 cm-Hg olduğuna göre K noktasındaki toplam basınç kaç cm-Hg dir?



A) 65

B) 75

C) 85

PX = P0 + 10 = 70 + 10 = 80 cm - Hg PK = PX + 5 = 80 + 5 = 85 cm - Hg bulunur.

D) 95

E) 100 (Cevap C)



Buna göre,



I. X gazının kütlesi artar.



II. X gazının basıncı artar.



III. Balonun hacmi artar.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

Balon esnek olduğu için X gazının basıncı daima dış basınca eşit olur. (II yanlış) X gazı eklenince gazın kütlesi artar (I doğru) . Balonun hacmi artar.  (Cevap C)

Test 05

1. E

7. K sıvısı ile dolu, düşey kesiti şekildeki gibi olan kapta X ve Y gazları dengededir. h

T

Buna göre, T musluğu açılırsa; I. X gazının basıncı azalır.



II. X gazının basıncı artar.



III. Y gazının basıncı artar.

6. C

7. E

8. C

9. D 10. B 11. A 12. C

türdeş sıvı, sürtünmesi önemsiz, ağırlıksız piston K seviyesinde iken F kuvveti ile dengede tutuluyor.

M L



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

K F Buna göre piston L ve M düzeylerine getirildiğinde pistonu dengede tutan P kuvveti kaç F olur?

C) I ve III

E) I, II ve III

L seviyesinde

Y gazı ile X gazı ve Y gazı ile açık hava basıncı arasındaki büyüklük ilişkisi bilinmediği için verilen öncüllerin üçüde doğru olabilir. (Cevap E)

8. Düşey kesiti verilen şekildeki borunun içinde X, Y ve Z

gazları açık hava basıncının P0 olduğu bir ortamda civa ile dengelenmiştir. X gazı

F

F

B)

F

1,5 F

C)

F

2F

D)

2F

1,5 F

E)

2F

2F

h Civa

h Y gazı

FL = 2hdgS = F

FM = 3hdgS = 1,5 F

Z gazı

sıvı akarken X gazı ile dolu r yarıçaplı küresel çocuk balonu da ok yönünde hareket etmektedir.



x gazı

2r

r

r



Buna göre, gaz basınçları PX, PY ve PZ arasındaki ilişki nedir?



A) PX > PY > PZ

B) PY = PZ > PX





C) PZ > PY > PX

D) PX > PY = PZ



Buna göre, I. Balonun sürati gittikçe artar. II. Balon K hizasında sıkışır.



III. Balon içindeki X gazının basıncı artar. yargılarından hangileri doğru olabilir? A) Yalnız I B) I ve II



E) PX = PY = PZ

PY = PX + h ⇒ PZ > PY > PX PZ = PX + 2h



(Cevap C)

9. Düşey kesiti şekilde verilen bir ucu kapalı kabın içindeki X, Y gazları civa ve açık hava basıncı ile dengededir.



civa

h

P0

X gazı

h

civa

h

Y gazı

34



Akışkanlar basıncın büyük olduğu yerden küçük olduğu yere doğru akar. Buna göre, balon

hacimli K, L ve M kapları özdeş musluklardan akan sular ile tK, tL ve tM sürede dolduruluyor.



Buna göre, gaz basınçları PX, PY ve açık hava basıncı P0 ile ilgili; I. P0 > PY

II. PX = P0

yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



PX = h PY = h + Po PY = h + PX

B) I ve II

D) II ve III

L

M

yatay

Buna göre, kapların dolma süreleri tK , tL ve tM arasındaki ilişkisi nedir? (Kapların içindeki duvarların hacmi önemsizdir.)

C) I ve III

E) I, II ve III

II. ve III. öncül doğru olup I. öncül yanlış olur.



K

III. PY > PX



C) I ve III

E) I, II ve III

12. Düşey kesitleri şekildeki gibi olan eşit hacim bölmeli ve eşit

yatay



D) II ve III

K

ok yönünde ilerledikçe X gazının basıncı azalır ve balonun hacmi artıp K hizasına varmadan sıkışabilir. Balon sıkışana kadar süratini artırarak yoluna devam eder. (Cevap A)

civa



(Cevap B)

11. Düşey kesiti şekildeki gibi olan ve gittikçe daralan borudan

h

Civa

M seviyesinde

A)

F = 2hdg S

Çözüm Yayınları



5. E

yatay





4. E

h

K sıvısı





3. C

10. Düşey kesiti şekildeki gibi olan eş bölmeli kabta bulunan

X gazı

Y gazı

2. D

(Cevap D)



A) tK > tL > tM B) tM > tL > tK C) tK = tM > tL D) tK = tL > tM E) tK = tL = tM

L kabında hava sıkışırken, K ve M kabında hava sıkışmaz. Buna göre önce L kabı dolar ve tK = tM > tL olur. (Cevap C)

1. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kapta içleri dolu K, L ve M

4. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kaplarda d ve 3d özkütleli

cisimlerinin türdeş X sıvısı içerisindeki denge durumları verilmiştir.



türdeş sıvılar bulunmaktadır.

K

d

M

L

X sıvısı



yatay



Buna göre, K, L ve M cisimlerinin yapıldıkları maddelerin özkütleleri dK, dL ve dM arasındaki ilişkisi nedir?



A) dK > dL > dM



C) dK > dL = dM



B) dM > dL > dK

E) dL = dM > dK

A) FX > FY > FZ



C) FX = FY > FZ

Şekil-I’dekinden küçüktür.

III. X cisminin özkütlesi d’den büyük 3d’den küçüktür.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

yatay



B) FY = FZ > FX D) FZ > FX > FY

E) FX = FY = FZ Cisimlere sıvı içerisine batan hacimleri ile doğru orantılı olacak şekilde kaldırma kuvveti etki eder. Y ve Z cisminin sıvı içindeki hacimleri eşit olup X cisminin sıvı içindeki hacminden büyüktür. Buna göre, Y ve Z cisimlerine etki eden kaldırma kuvvetleri eşit büyüklükte olup, X cismine etki eden kaldırma kuvvetinden büyüktür. (Cevap B)

3. Düşey kesiti şekildeki gibi olan eşit kütleli içleri dolu K, L ve M cisimleri kendi içlerinde türdeş X, Y sıvıları içinde dengededir. K

Çözüm Yayınları

Z

C) I ve III

E) I, II ve III

içine atılan eşit hacimli, içleri dolu, eşit hacim bölmeli K ve L cisimleri dengededir. K cismini kap tabanına bağlayan ipteki gerilme kuvveti sıfırdan farklıdır.



Buna göre, cisimlere etki eden kaldırma kuvvetleri FX, FY ve FZ arasındaki büyüklük ilişkisi nasıldır?



II. X cisminin Şekil-II’de sıvı içine batan hacmi

5. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kapta bulunan türdeş X sıvısı

T≠0 Y







bırakılan eşit hacimli içleri dolu X, Y ve Z cisimleri dengede olup Y cismine bağlı ipteki gerilme kuvveti sıfırdan farklıdır.

Sıvı

I. Şekil-I ve Şekil-II’de X cismine etki eden kaldırma kuvvetleri eşit büyüklüktedir.

X cismine Şekil - I ve Şekil - II’ de etki eden kaldırma kuvvetleri X cisminin ağırlığına eşit büyüklükte olup, Şekil-I de X cisminin batan hacmi daha fazladır. X cismi her iki sıvıdada yüzdüğü için özkütlesi 3d ve d ‘den küçüktür. (Cevap B)

2. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kapta bulunan türdeş sıvıya

X

yatay

X cismi Şekil-I ve Şekil-II’de dengede olduğuna göre,



M cisminin içinde boşluk bulunmasaydı cismin özkütlesi daha büyük olup cisim batacaktı buna göre, yapıldıkları maddelerin özkütleleri için; dK < dS, dL = dS, dM = dS olur. (Cevap E)

3d





D) dK = dL = dM



X

X





06

BÖLÜM 03 Test

Sıvıların Kaldırma Kuvveti - 1

L

K

T≠0



X sıvısı

yatay



Buna göre, I. K cismi L cisminden daha ağırdır. II. K cismine L cisminden daha büyük kaldırma kuvveti etki eder. III. K cisminin özkütlesi L cisminin özkütlesinden büyüktür. yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız II



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

K cisminin sıvı içine batan hacmi daha büyük olduğu için, K cismine etki eden kaldırma kuvveti L'ye etki eden kaldırma kuvvetinden büyüktür. İp kesiliğine K'nın konumunu ip kesildiğinde K nın denge konumunu bilemeyiz. Dolayısıyla K ve L nın kütleleri ve özkütleleri arasında kesin bir yargıda bulunamayaz. (Cevap A)

6. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kapta eşit hacimli K ve L cisimleri dengededir.



K

L h

Y sıvısı

h

L Sıvı

X sıvısı



M

yatay



35 yatay

Buna göre,



Buna göre, cisimlere etkiyen kaldırma kuvvetleri FK, FL ve FM arasındaki ilişkisi nedir? (M cismine kap tabanı tepki kuvveti uygulamaktadır.)



I. K cismi L cisminden daha ağırdır.



II. K cisminin özkütlesi L cisminin özkütlesinden büyüktür.



III. K ve L cisimlerinin ağırlıkları eşittir.



A) FK > FL > FM

B) FM > FL > FK



yargılarından hangileri doğrudur?



C) FL = FM > FK

D) FK = FL = FM



A) Yalnız I





E) FK = FL > FM

Yüzen ve askıda kalan cisimlere etki eden kaldırma kuvveti cismin ağırlığına eşit olup, batan cisimlere etki eden kaldırma kuvveti cismin ağırlığından küçüktür. Buna göre, FK = FL > FM bulunur. (Cevap E)



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

K cisminin batan hacmi L cisminin batan hacminden büyük olduğu için I. ve II. öncül doğru olup III. öncül yanlıştır. (Cevap B)

Test 06

1. E

7. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kapta türdeş X sıvısı

3. E

5. A

6. B

7. E

A

9. E 10. E 11. C

B

Tahta h L ip T≠0



yatay

Buna göre,

Su

yatay

A ve B cisimleri ayrı ayrı suya atılınca h sıvı yüksekliği değişmediğine göre, A ve B cisimleri ile suyun özkütleleri arasındaki, I. dA = dB = dsu

II. dA = dsu > dB

III. dsu > dA > dB



I. K cisminin özkütlesi X sıvısının özkütlesinden küçüktür.





II. L cismi K cisminden ağırdır.



III. L cisminin özkütlesi K cisminin özkütlesinden büyüktür.



ilişkilerinden hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



8. C

içinde şekildeki gibi dengededir.

ip T≠0 K

X sıvısı

4. B

10. Düşey kesiti şekildeki gibi olan A ile B cisimleri ile tahta, su

bulunmaktadır. K ve L cisimleri şekildeki gibi dengede iken iplerde oluşan gerilme kuvvetlerinin büyüklüğü T olmaktadır.



2. B

B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

A ve B cisimleri suda yüzüyor veya askıda kalıyor ise kaba atıldıklarında sıvı yüksekliği değişmez. Buna göre verilen öncüllerden üçü de doğru olabilir. (Cevap E)

E) I, II ve III

İpler kesilince L cismi sıvı yüzeyine çıkar ama K cisminin tam olarak nerede dengede kalacağı bilinemez. Buna göre, verilen öncüllerin üçü de doğru olabilir. (Cevap E)

8. Düşey kesiti şekildeki gibi olan taşırma kabındaki

L Dinamometre

Yatay

Buna göre,



I. K cisminin hacmi L cisminin hacminden büyüktür.



II. K ve L cisimlerinin ağırlıkları eşittir.



III. L cismi K cisminden daha ağırdır.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



(Dinamometrenin üstündeki kaptan dışarı su taşmıyor.)

Çözüm Yayınları



türdeş sıvıya, içi dolu K ve L cisimleri ayrı ayrı yavaşça bırakıldıklarında dinamometrelerde okunan değerlerdeki artışlar eşit oluyor. K

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

K cismi ağırlığı kadar sıvı taşarken L cismi ağırlığından daha az sıvı taşırır ve mL > mK olur. Cisimlerin (Cevap C) taşıdıkları sıvı miktarı, cisimlerin batan hacimleri ile orantılıdır ve VK > VL olur.

9. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kapta eşit bölmeli, türdeş içi dolu

11. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kap içerisinde eşit bölmeli bir çubuk dengededir.

K cismi birbirine karışmayan, kendi içlerinde türdeş X ve Y sıvıları içinde dengededir.



X sıvısı

36

K Sıvı

Y sıvısı



yatay

Buna göre,

I. K cisminin özkütlesi X sıvısının özkütlesinden büyüktür.



II. K cismine Y sıvısı X sıvısından daha büyük kaldırma kuvveti uygular. III. Sıvılar homojen olarak karıştırılırsa, K cismine etki eden kaldırma kuvveti azalır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

yatay

İpte gerilme kuvveti oluşmadığına göre,







ip

C) I ve III

K cisminin özkütlesi X ile Y sıvılarının özkütleleri arasında olup, Y sıvısının özkütlesine daha yakındır. Sıvılar homojen olarak karıştırılırsa K cismi dibe çöker ve K’ya etki eden kaldırma kuvveti azalır. Y sıvısının özkütlesi X sıvısının özkütlesinden büyük olup K cisminin Y sıvısına batan hacmide daha büyük olduğu için Y sıvısı K cismine daha büyük kaldırma kuvveti uygular. (Cevap E)



I. Çubuk türdeş değildir.



II. Sıvının özkütlesi, çubuğun özkütlesinden küçüktür.



III. Çubuğun ağırlığı, çubuğa etki eden kaldırma kuvveti kadardır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) Yalnız II

C) I ve III

E) Yalnız III

Kaldırma kuvveti batan hacmin tam orta noktasından etki edip çubuk dengede olduğuna göre I. ve III. öncül doğru iken II. öncül yanlıştır. (Cevap C)

1. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kapta içi dolu X cismi su içerisinde dengededir.

4. Düzgün, türdeş, içleri dolu K ve L cisimleri türdeş X sıvısı ile dolu kabın içinde şekildeki gibi dengededirler.



X



F

Su

Su içerisine bir miktar tuz eklendiğinde, I. X cisminin su içine batan hacmi azalır. II. X cismine etki eden kaldırma kuvveti azalır. III. Kapta bir miktar ağırlaşma olur. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III Su içerisine tuz eklenince kap bir miktar ağırlaşır ve suyun özkütlesi artar, bu nedenle X cisminin sıvı içine batan hacmi azalır. Fakat X cismine etki eden kaldırma kuvvetinin büyüklüğü yine X cisminin ağırlığına eşit olur ve değişmez.  (Cevap C)



I. K cisminin hacmi, L cisminin hacminden küçüktür.



II. K ve L cisimlerinin ağırlıkları eşittir.



III. L cismi K cismine göre daha derindedir.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I

K



A) Yalnız I

B) Yalnız II

C) Yalnız III

E) II ve III

K cismi tek başına bir bölme, L cismi de iki bölme batırır. K ve L cisimlerinin hacimleri eşit olduğu için L cismi K cisminden ağır olup, L cisminin özkütlesi K cisminin özkütlesinden büyüktür. (Cevap B)

3. Düşey kesiti Şekil-1 ve Şekil-2 deki gibi olan kaplar içindeki içi dolu K cismi X sıvısı içinde dengededir. K



Çözüm Yayınları



yatay

K ve L cisimlerinin hacimleri eşit olduğuna göre, I. K cismi L cisminden daha ağırdır. II. L cisminin özkütlesi K cisminin özkütlesinden büyüktür. III. K ve L cisimlerinin ağırlıkları eşittir. yargılarından hangileri doğrudur?

C) Yalnız III

E) I ve III



Şekil - 1

Y Z T≠0

K sıvısı

yatay

Buna göre, cisimlerin özkütleleri ile ilgili,



I. dX = dY > dZ

II. dX = dY = dZ

III. dX > dY = dZ



verilen yargılardan hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

dX = dY = dZ olsaydı ya X ve Y yüzeye çıkardı, ya da ipteki gerilme olmayacak şekilde sıvıda askıda kalırlardı yada üçüde batardı dolayısıyla bu olasılık sözkonusu olamaz. (Cevap C)

6. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kapta içleri dolu X ve Y cisimleri K ile L sıvıları içinde dengededir. Sıvılar arasındaki bölme kaldırılıp sıvıların türdeş olarak karışması sağlanınca Y cismi askıda kalıyor.

X sıvısı

Yatay

X

K

X sıvısı

B) Yalnız II

D) I ve II

konulup türdeş K sıvısı içine bırakıldığında şekildeki gibi dengede iken Z cismini kap tabanına bağlayan ipteki gerilme kuvveti sıfırdan farklıdır.





K ve L cisimlerinin alt ve üst yüzeylerine etki eden sıvı basınç kuvvetleri şekildeki gibi olduğuna göre,

5. Türdeş, eşit hacimli içleri dolu X, Y ve Z cisimleri üst üste

L

D) I ve II

yatay

Cisimlerin sıvı içindeki derinlikleri ve cisimlerin yüzey alanları bilinmediği için I. ve III. öncül ile ilgili yorum yapılamaz. Yalnız cisimlere etki eden net kuvvetler cisimlerin ağırlığına eşit olduğu için, cisimlerin ağırlıkları eşit olur. (Cevap B)

içi dolu K cismi ve küre şeklindeki içi dolu L cismi türdeş X sıvısı içinde dengededir.



4F





2. Düşey kesiti şekildeki gibi olan silindir şeklindeki, eş bölmeli,

X sıvısı

L

3F X sıvısı

Yatay

K

2F

K





07

BÖLÜM 03 Test

Sıvıların Kaldırma Kuvveti - 2



Y

Yatay

37

X

Şekil - 2

K sıvısı

Buna göre,

L sıvısı

yatay



I. K cisminin özkütlesi sıvının özkütlesinden küçüktür.



II. Şekil - 2'de ipte oluşan gerilme kuvvetinin büyüklüğü K cisminin ağırlığına eşittir.



I. X cismine etki eden kaldırma kuvveti azalır.



III. Şekil - 1 de K cismine etki eden kaldırma kuvveti ipteki gerilme kuvvetine eşit büyüklüktedir.



II. K sıvısının özkütlesi, L sıvısının özkütlesinden küçüktür.



III. Y cismine etki eden kaldırma kuvveti artar.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

Cismin ağırlığı, cismin sıvı içine batan hacmi ile, kaldırma kuvveti de cismin sıvı içine batan hacmi ile orantılıdır. (Cevap E)

Buna göre,



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve III

E) II ve III

C) Yalnız III

Yüzmekte olan Y cismi, sıvılar karıştırılınca askıda kalıyor ise dL > dK’dır. Buna göre X cismide sıvı karışımında yüzmeye başlar ve yüzen ile askıda kalan cisimlere etki eden kaldırma kuvveti cismin ağırlığına eşit olduğu için K ve L cisimlerine etki eden kaldırma kuvvetinin büyüklüğü değişmez. (Cevap B)

Test 07

1. C

7. Düşey kesiti Şekil-I’deki gibi olan türdeş K sıvısı içine, içleri

h h

6. B

7. D

8. B

9. A 10. C

K

Y

K sıvısı

K sıvısı

K sıvısı

Şekil - I

Şekil - II

Şekil - III

X sıvısı

Yatay



I. X cisminin K sıvısı içine batan hacmi, Y cisminin batan hacminden fazladır.



II. Şekil-II’deki kapta oluşan ağırlaşma, Şekil-III’teki kapta oluşan ağırlaşmadan küçüktür.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

Yer (Yatay)



III. Y cisminin özkütlesi, X cisminin özkütlesinden küçüktür.



5. C

şekildeki gibidir.

X ve Y cisimlerinin ağırlıkları eşit olup, ip gerilmeleri arasında T1 > T2 ilişkisi olduğuna göre,



4. B

T2 h h

X



3. E

9. Türdeş içi dolu K cisminin X sıvısı içindeki denge durumu

dolu silindir şeklindeki X ve Y cisimleri Şekil-II ve Şekil-III’teki gibi sarkıtılıyor. T1

2. B

C) I ve III

E) I, II ve III

Sistem çekim ivmesinin daha büyük olduğu bir yere götürülürse,



I. K cismine etki eden kaldırma kuvvetinin büyüklüğü artar.



II. K cisminin X sıvısı içine batan hacmi azalır.



III. K cismine etki eden kaldırma kuvvetinin büyüklüğü değişmez.



yargılarından hangileri doğru olur?



A) Yalnız I



X ve Y cisimlerinin ağırlıkları eşit olup T1 > T2 olduğuna göre X cisminin K sıvısı içine batan hacmi daha azdır. Y cismine etki eden kaldırma kuvveti daha büyük olduğu için Şekil - III’deki kapta ağırlaşma daha büyüktür. Y cisminin hacmi X cisminin hacminden daha fazla olduğu için özkütlesi daha küçüktür. (Cevap D)

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I ve III

Çözüm Yayınları

FK = Vb . ds . g olduğu için kaldırma kuvvetinin büyüklüğü artar. Vb . dsıvı = Vc . dcisim olduğu için cismin sıvı içine batan hacmi değişmez. (Cevap A)

8. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kapta içleri dolu K ve L

cisimleri X sıvısı içinde şekildeki gibi dengede iken cisimleri birbirine bağlayan ipteki gerilme kuvvetinin büyüklüğü sıfırdan farklıdır.





K T≠0

bağlanan içi dolu K ve L cisimleri dengededir.

L



X sıvısı

yatay

38

K ip

Buna göre,





I. Özkütleler arasında dL = dX > dK ilişkisi olabilir.



II. L cismine etki eden kaldırma kuvvetinin büyüklüğü, L cisminin ağırlığı kadardır.



III. K cismine etki eden kaldırma kuvvetinin büyüklüğü, K cisminin ağırlığından fazladır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

FK

T L

T GL

B) Yalnız III

D) II ve III FL GL

10. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kapta kap tabanına ip ile

FK = GK + T dX > dK GL = FL + T dL > dX

• dL > dX > dK • GL > FL • FK > GK

C) I ve III

E) I, II ve III



L

α

yatay

Buna göre,



I. K ile L cisimlerinin özkütleleri eşittir.



II. K cisminin özkütlesi sıvının özkütlesinden küçüktür.



III. İpteki gerilme kuvvetinin büyüklüğü sıfırdır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

K cismi şekildeki gibi dengede olduğuna göre, ip gerilmesi sıfırdır. Çünkü K cismini sağa ya da (Cevap C) sola çeken bir kuvvet yoktur. Tip = 0 ise dK = dL = dsıvı olur. (Cevap B)

1. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kapta X gazı ile dolu çocuk

4. Düşey kesiti şekildeki verilen kapta K sıvısı, Y gazı ve çocuk

balonu bir ip ile kap tabanına bağlanarak dengelenmiştir.

balonu içindeki X gazı dengededir.





M

Çocuk Balonu

X gazı ip

Y gazı

K sıvısı

h

yatay



Musluk açılıp sıvı akışı sağlanırsa,



I. İpteki gerilme kuvveti artar.



II. X gazının basıncı azalır.

X Çocuk gazı Balonu ip



K sıvısı

III. Çocuk balonunun hacmi azalır.



I. h sıvı yüksekliği azalır.



yargılarından hangileri doğru olur?



II. İpteki gerilme kuvveti azalır.



A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

Musluk açılıp sıvı aktıkça balon üzerindeki sıvı basıncı azalır ve balonun hacmi artar. Balona etki eden kaldırma kuvveti dolayısıyla ipteki gerilme kuvveti artar ve balonun hacmi arttığı için X gazının basıncı azalır. (Cevap B)

III. Y gazının basıncı artar.



yargılarından hangileri doğru olur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Çocuk balonu üzerindeki gaz basıncı artacağı için, balonun hacmi küçülür, h sıvı yüksekliği ve ip gerilmesi azalır, Y gazının basıncı artar. (Cevap E)

2. Bir K cisminin X sıvısı içindeki denge durumu şekildeki gibidir.

5. Şekildeki gibi zemine bağlı olan balonun bağlı olduğu ip, gerilmeden dolayı kopuyor.

M



yatay

Buna göre, M musluğundan kaba bir miktar daha aynı sıcaklıkta Y gazı ilave edilirse,





08

BÖLÜM 03 Test

Sıvıların ve Gazların Kaldırma Kuvveti







K gazı

X sıvısı



yatay

Buna göre, kaba M musluğundan aynı sıcaklıkta X sıvısı, kap dolana kadar eklenirse, K cismine etki eden kaldırma kuvvetinin büyüklüğü nasıl değişir?



A) Değişmez



B) Artar



C) Azalır



D) Önce değişmez, sonra artar.



E) Önce değişmez, sonra azalır.

Çözüm Yayınları

K İp



yatay

Buna göre,



I. Balon atmosferde yükselirken, K gazının basıncı azalır.



II. Balon atmosferde yükselirken balonun hacmi artar.



III. Balon yükselirken atmosferde K gazının özkütlesi azalır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

İpte gerilme oluştuğuna göre balon yükselmek istemektedir. Buna göre, balon yükseldikçe hacmi artar. K gazının basıncı azalır. (Cevap E)

Kap dolana kadar K sıvısının denge durumu değişmez ama kap dolduğunda K cisminin tamamı X sıvısı içinde kalır ve kaldırma kuvveti artar. (Cevap D)

6. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kapalı kapta 2V hacimli X gazı ile esnek balon içindeki Y gazı dengededir.

3. Şekildeki ağırlığı G olan esnek balon X gazı ile doldurulup belirli bir yükseklikten serbest bırakılıyor.



Esnek balon

X gazı



X gazı

Y gazı

39

ip

Buna göre,



Vana açılıp V hacminde X gazının dışarı çıkması sağlanırsa,



I. dX > dhava ise balon aşağı iner.



II. şişirilen balon serbest bırakıldığında atmosferde yükseliyorsa, zamanla balonun hacmi artar.



I. Kaptaki X gazının hacmi değişmez.



II. Y gazının basıncı azalır.

III. dX < dhava ise balon yukarı çıkar.



III. X gazının basıncı yarıya düşer.



yargılarından hangileri doğru olur?



A) Yalnız I



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

E) II ve III

C) Yalnız III

Özkütlesi küçük olan gaz daima diğer gazların üstüne doğru çıkar ancak balonun ağırlığıda sözkonusu olduğundan balona eklenen gazın özkütlesi havanın özkütlesinden küçük olduğu her durumda balon yükselmeyebilir. Yükselirken atmosfer basıncı azalacağından gazın basıncıda azalır ve balonun hacmi artar.  (Cevap D)



B) Yalnız II

D) I ve II

E) II ve III

C) Yalnız III

X gazı dışarı çıkınca, esnek balonun hacmi artacağı için X gazının basıncı yarıya düşemez ve Y gazının basıncı azalır.  (Cevap B)

Test 08

1. B

7. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kapta ısıl denge durumundaki

2. D

3. D

4. E



ip



Sisteme sadece buzu eritecek kadar ısı verilirse, I. X gazının basıncı değişmez. II. İpteki gerilme kuvveti artar. III. h sıvı yüksekliği azalır. yargılarından hangileri doğru olur? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III



D) II ve III

E) I, II ve III

Buz eridiğinde h sıvı yüksekliği değişmeyeceği için h, PX ve Tip değişmez.

Ortama Y gazı eklenmediği için Y gazının kütlesi değişmez. X ve Y gazlarının ilk basınçları bilinmediği için I. ve III. öncüller doğru olabilir. (Cevap C)

11. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kapta içi dolu X katı cismi ile çocuk balonu iplerle asılarak dengelenmiştir.

(Cevap A)

M

T1

M

X





Y

K sıvısı

T2

yatay

Kaba M musluğundan aynı sıcaklıkta bir miktar daha L gazı ilave edilirse,



I. T2 ip gerilmesi azalır.



II. K sıvısının tabana yaptığı basınç azalır.



III. X balonu içindeki gazın basıncı artar.



yargılarından hangileri doğru olur?



A) Yalnız I



C) I ve III

E) I, II ve III

Kaba bir miktar daha gaz ilave edilince gaz basıncı artar. X balonu ve Y balonu içindeki gazın basıncı artar ve balonların hacmi küçülür. Bundan dolayı K sıvısının yüksekliği azalır ve tabana yaptığı basınç azalır. (Cevap E)

9. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kapta X gazı, Y gazı ve sıvı



yatay

Kaba M musluğundan kaptaki sıvı ile karışmayan aynı sıcaklıkta daha küçük özkütleli bir sıvı ilave edilirse T1 ve T2 ip gerilmeleri ile ilgili,



I. T1 azalır. II. T1 artar. III. T2 azalır. yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?

A) Yalnız I D) I ve III

B) Yalnız II E) II ve III

C) Yalnız III

Çocuk balonu üzerindeki sıvı basıncı artacağı için balonun hacmi azalır ve T2 ip gerilmesi azalır. X cismine etki eden sıvı kaldırma kuvveti ile ilgili kesin bir yorum yapılamaz. Çünkü X cisminin hacminin ne kadarının hangi sıvı içinde kaldığı bilinmemektedir. (Cevap C)

12. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kapta su, buz, demir bilye ve esnek balon içindeki K gazı dengededir.

dengededir.





Y gazı K

40

F

Esnek balon

X gazı

ip

Buz

K Esnek gazı balon

Demir Bilye

ip

Su

Sıvı



Çocuk balonu

T2



B) I ve II

D) II ve III

Çözüm Yayınları

L gazı T1

ip

Buna göre, M musluğu açılıp sistemin yeniden dengeye gelmesi sağlanırsa, I. X gazının basıncı azalır. II. Y gazının kütlesi artar. III. Çocuk balonunun hacmi değişmez. yargılarından hangileri doğru olabilir?

K sıvısı ve L gazı dengededir. X

9. D 10. C 11. C 12. B

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

8. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kapta X, Y esnek balonları ile

8. E

Y Çocuk gazı balonu

Çocuk balonu

X gazı

Yer (Yatay)



M

Z gazı

X sıvısı

7. A

X gazı



Buz

h

6. B

10. Düşey kesiti şekildeki gibi olan sistem dengededir.

su, buz ve kap tabanına iple bağlanmış X gazı ile dolu olan esnek balon dengede olup ipteki gerilme kuvvetinin büyüklüğü sıfırdan farklıdır.



5. E

yatay

yatay

K pistonu F kuvveti ile bir miktar aşağı itilirse,



Sisteme sadece buzu eritecek kadar ısı verilirse,



I. Kap tabanındaki sıvı basıncı azalır.



I. Balona etki eden kaldırma kuvveti artar.



II. Y gazının basıncı artar.



II. K gazının basıncı azalır.

III. X ve Y gazlarının basıncı eşit büyüklükte olur.



III. İpteki gerilme kuvveti değişmez.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

X gazı sıkışacağı için basıncı artar, X ve Y gazları dengede olduğu için Y gazının da basıncı artar. Sıvı yüksekliği arttığı için kap tabanındaki sıvı basıncı artar. (Cevap D)



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

Buz eridiğinde demir bilye kap tabanına çöker ve sıvı yüksekliği azalır. Buna göre balon üzerindeki sıvı basıncı azaldığı için balonun hacmi artar, balona etki eden kaldırma kuvveti artar, ipte oluşan gerilme kuvveti artar ve K gazının basıncı azalır. (Cevap B)

BİRE BİR 1. İki ayrı kaba eşit yükseklikte K ve L sıvıları konuluyor. K

4. Ağırlığı P ve özkütlesi 2d olan X cismi, ağırlığı önemsiz

sıvısının özkütlesi dK, kütlesi mK, bulunduğu kabın taban alanı SK, L sıvısının özkütlesi dL, kütlesi mL ve bulunduğu kabın taban alanı SL’dir.



09

BÖLÜM 03 Test bir dinamometre ile özkütlesi d olan bir sıvının içine daldırıldığında şekildeki konumda dengede kalıyor.

K sıvısının bulunduğu kabın tabanına uyguladığı basınç P, L sıvısının kabın tabanına uyguladığı basınç 2P olduğuna göre,



I. dL = 2dK



II. mK = 2mL



III. SK = 2SL

sıvı



eşitliklerinden hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II



C) Yalnız III



E) I ve III

P=hdg olduğu için sıvı yükseklikleri eşit, basınçlar oranı 2 ise, özkütleler oranıda 2 olmalıdır. (Cevap A)

X yatay

Buna göre, dinamometrenin gösterdiği değer kaç P’dir? 1 1 1 1 3 B) C) D) E) A) 5 4 3 2 4

2dV=P ise 2dV - dV = dV = P olur. 2

(Cevap D)

5. İçinde hava ve h yüksekliğinde su bulunan bir kaptaki X cismi, 2. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kabın içinde 2V hacminde su varken, suyun X noktasına yaptığı basınç P’dir.





gergin bir yayla kabın tabanına bağlanmıştır. Sistem şekildeki gibi dengedeyken sızdırmayan sürtünmesiz piston üzerine bir G ağırlığı konularak hava sıkıştırılıyor. G

Piston

Hava X

Su

X

Yer (Yatay)

3 Bu kabın içine, hacmi V, özkütlesi g/cm3 olan içi dolu 2



plastik bir bilye konulduğunda suyun kabın X noktasına yaptığı basınç kaç P olur? (Kaptan su taşmıyor ve suyun özkütlesi 1 g/cm3’tür.)



A)

5 4

B)

4 3

C)

3 2

D) 2

E)

Çözüm Yayınları

h

5 2

V hacminde sıvı h yükseklik sağlıyorsa, V hacmindeki cisim sıvı yüksekliğini h yükseltir. 2 hdg = P ise (h+ h )dg = 3P olur. 2 2

V

(Cevap C)

h yatay

Buna göre,



I. Kaptaki suyun yüksekliği artar.



II. Kap tabanındaki toplam basınç artar.



III. Yayın gerilme kuvvetinin büyüklüğü artar.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

Havanın hacmi azaldığı için, havanın basıncı dolayısıyla kap tabanındaki toplam basınç artar fakat akışkanlar üzerlerine uygulanan basıncı her yöne aynen ilettiği için sıvı yüksekliği ve yay gerilme kuvveti değişmez. (Cevap B)

6. Düşey kesiti şekildeki gibi olan silindir şeklindeki özdeş X, Y ve Z cisimleri eşit hacim bölmelidirler. X cisimleri üzerlerine konulan P, R, T cisimleri ile su içinde dengededir.

3. Düşey kesiti şekildeki gibi olan su cenderesinin sızdırmaz ve

ağırlıksız pistonlarından 2S kesit alanlı K pistonunun üzerinde 8 tane özdeş X cismi, S kesit alanlı L pistonunun üzerindeki 2 tane özdeş Y cismi ile dengelenmiştir.



K 4S

S

Su





P

R

T

R

P

L

41 X

X

Su

X

yatay



Buna göre, pistonlar üzerinden toplam en az kaç tane cisim alınırsa su cenderesi şekildeki gibi dengede kalmaya devam eder?

Buna göre, P, R ve T cisimlerinin kütleleri arasındaki ilişki nedir?



A) mR > mP > mT

B) mP = mR > mT



C) mP > mR > mT

D) mR > mT > mP

A) 1



B) 2

yatay

C) 3

8mX 2mY 4mX 2mY = ⇒ = ⇒ 2mX = mY 2S S S S

1 tane Y alırsak, 4 tane X almalıyız.

D) 4

E) 5 (Cevap E)

E) mR > mP = mT

Cisimlerin ağırlıkları sıvı içine batan hacim ile orantılıdır. Buna göre, P+ X = 3V  P + X + R = 4V X + R + T = 2V

(Cevap C)

Test 09

1. A

2. C

3. E

5. B

6. C

7. B

8. E

9. C 10. B 11. D 12. E

7. Birer iple bağlı eşit kütleli K, L cisimleri su içinde şekildeki gibi

10. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kabın M musluğu kapalıyken





dengede iken iplerdeki gerilme kuvvetlerinin büyüklükleri TK ve TL oluyor.

X gazının basıncı PX, Y noktasında oluşan toplam basınç da PY’dir.

TK

X gazı

ip K

L K sıvısı

ip TL

su

yatay



İplerdeki gerilme kuvvetleri sıfırdan farklı olduğuna göre,

I. K ve L cisimlerinin özkütleleri eşittir.



II. K ve L cisimlerine etki eden kaldırma kuvvetleri eşittir.



III. İplerde oluşan TK ve TL gerilme kuvvetleri eşit büyüklüktedir.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



B) Yalnız III

D) II ve III



E) I, II ve III

yatay

II. PY azalır.



C) I ve III

Y

M musluğu açılınca, bir miktar K sıvısı dışarı akıyor ve sıvı akışı devam ederken musluk tekrar kapatılıyor. Buna göre, I. PX azalır.



III. Y noktasındaki sıvı basıncı artar.



yargılarından hangileri doğru olur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I ve III

İplerde gerilme oluştuğuna göre, K cismi aşağı L cismi yukaru gitmek istemektedir. Buna göre dK > dSu > dL olur ve I. öncül yanlıştır.

X gazının hacmi artıp basıncı azalır. K sıvısının hacmi azalır ve Y noktasındaki toplam basınç azalır ama Y noktasındaki sıvı basıncı artmaz. (Cevap B)

TK + FK = G TL + FL = G

11. İçinde K sıvısı ve X gazı bulunan kapalı kaba, içi dolu çelik bir

TK + FK = TL + FL

bilye şekildeki gibi asılıyor. Bu durumda X gazının basıncı PX, kabın tabanındaki sıvı basıncı da PK’dır.

cisimlerin kütleleri aynı özkütleleri farklı olduğundan hacimleri farklıdır dolayısıyla kaldırma kuvvetleri FK ve FL farklıdır. (Cevap B)



gazının basıncı PK, L gazının basıncı PL ve X noktasındaki sıvı basıncı PX olup sistem dengededir.





M L gazı K gazı

h

Çözüm Yayınları

8. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kabın M musluğu kapalıyken K

X gazı



yatay

M musluğu açılınca borudaki su h kadar yükselip yeniden denge sağlandığına göre,

I. PK artar.



II. PX artar.



III. PL azalır.





yargılarından hangileri doğru olur?



A) Yalnız I



C) Yalnız III

Çelik bilyenin bağlı olduğu ipin kopmasıyla oluşan son durumda PX ve PK nasıl değişir? (Kabın içindeki sıcaklık sabittir.) PX

PK

A)

Artar

Artar

B)

Değişmez

Azalır

C)

Azalır

Artar

D)

Değişmez

Artar

E)

Değişmez

Değişmez

12. Her birinin kütlesi 10 kg olan, şekildeki özdeş iki kutunun boyutları 0,1 x 0,4 x 0,5 m’dir.

E) II ve III

Su boruda yükseldiğine göre K gazının hacmi artar ve basıncı azalır. Sağ koldaki sıvı yükseldiği için X noktasındaki sıvı basıncı PX artar. L gazının basıncı açık hava basıncına eşilenene kadar azalır. (Cevap E)

9. Ağzına kadar suyla dolu bir kabın ağırlığı G’dir. Bu kaba, suda

erimeyen katı bir cisim bırakılıyor ve kaptan, cismin hacmi kadar su taşıyor.



yatay

Çelik bilye K sıvısında batar ve K sıvısının yüksekliği artar PK artar ama X gazının hacmi (Cevap D) değişmediği için PX değişmez.

B) Yalnız II

D) I ve II

ip

K sıvısı

su X

42

4. D

0,5 m



0,5 m

0,4 m

0,1 m

0,4 m

0,1 m

Bu işlem sonunda kabın, içindeki su ve katı cisim ile birlikte ağırlığı G′ olduğuna göre,



I. G′ = G

II. G′ < G

III. G′ > G



bağıntılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III



Bu iki kutu tek başına veya birlikte kullanıldığında, kutuların yatay düzleme uyguladıkları basıncın kilo-pascal birimindeki değeri aşağıdakilerden hangisi olamaz?



A) 1

C) I ve III

Kaba konulan cismin özkütlesi suya eşit veya sudan küçük ise kapta ağırlaşma olmaz ve G' = G olur. Kaba konulan cismin özkütlesi sudan büyük ise kapta ağırlaşma olur ve G' > G olur. (Cevap C)

Yatay Düzlem

B) 2,5

C) 4

D) 5

E) 8

X cisminin üzerine oturacağı taban alanları S1 = 0,4 x 0,1, S2=0,4 x 0,5, S3=0,5 x 0,1 ve bu iki kutu ile elde edilebilecek ağırlıklar G1=100N G2=200N ile basınçlar ayrı ayrı bulunursa 8 kilo-pascal bulunamaz. (Cevap E)

BİRE BİR 1. Özkütleleri sırasıyla dK ve dL olan ve birbirine karışmayan

4. Kütlesi önemsenmeyen eşit bölmeli bir çubuğa asılan eşit

K, L sıvılarının bulunduğu bir kabın içine, türdeş X silindiri konulduğunda silindir şekildeki gibi dengede iken silindirin K sıvısına batan kısmının yüksekliği hK, L sıvısına batan kısmının yüksekliği de hL oluyor.



ip

X slndr

K sıvısı

ip

yatay

Y

Su

L sıvısı





X

hL



hacimli katı X ve Y cisimlerinden X, su içine batırıldığında şekildeki gibi yatay denge sağlanıyor.

hK



10

BÖLÜM 03 Test

yatay

Bu kaba K sıvısından biraz daha eklenirse hK ve hL için ne söylenebilir? (dL > dK dır.) hK

hL

A)

Artar

Azalır

B)

Azalır

Artar

C)

Artar

Değişmez

D)

Değişmez

Artar

E)

Değişmez

Değişmez

yatay

Buna göre,



I. X ve Y cisimlerinin özkütleleri eşittir.



II. X cisminin özkütlesi suyun özkütlesinden büyüktür.



III. X cisminin özkütlesi Y’nin özkütlesinden büyüktür.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

X cismine yukarı yönlü bir kuvvet uygulanmasına rağmen sistem dengede ise X cismi Y cisminden ağırdır ve X cisminin özkütlesi suyun ve hacimleri eşit olduğu için Y cisminin özkütlesinden büyüktür. (Cevap D)

X silindirine etki eden toplam kaldırma kuvveti değişmeyeceği için hK artar hL azalır. (Cevap A)

2. İnce, düzgün ve türdeş X ve Y çubukları, su dolu bir kaba



Y X

Su

yatay



Çubukların şekildeki konumlarda dengede durabilmesi için dS, dX ve dY özkütleleri arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisi gibi olmalıdır?



A) dX > dY > dS

B) dX = dY > dS



C) dX > dY = dS

D) dS > dY = dX



Çözüm Yayınları

şekildeki gibi konulup serbest bırakılıyor. Suyun özkütlesi dS, X ve Y çubuklarının özkütleleri dX ve dY dir.

5. Eşit bölmeli X dik silindiri, düşey kesiti şekildeki gibi olan kapta K sıvısı içinde dengededir. M musluğu açılarak, kaba özkütlesi K sıvısından küçük olan L sıvısı yavaş yavaş ekleniyor.

E) dX = dY = dS

Bir cismin sıvı içinde dengede kalabilmesi için cismin ağırlığı ve kaldırma kuvveti aynı (Cevap E) doğrultuda olmalıdır. Buna göre dX = dY = dS bulunur.





M X

3. Birbirine iplerle bağlı eşit hacimli, GX, GY ve GZ ağırlıklı X, Y

ve Z cisimleri türdeş K sıvısı içinde şekildeki gibi dengededir.



X



Y K sıvısı



Z

K sıvısı ip

L sıvısı K sıvısına karışmadığına göre, X cisminin K ve L sıvılarındaki denge durumu aşağıdakilerden hangisi gibi olabilir?

ip yatay



A)

B)

C)

İplerde gerilme kuvvetleri eşit olduğuna göre,



I. Y cisminin özkütlesi sıvının özkütlesine eşittir.



II. Z cisminin özkütlesi sıvının özkütlesinden büyüktür.



III. GX + GZ = 2GY



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

D) C) I ve III

E) I, II ve III

İplerde gerilme kuvveti oluştuğuna göre X cismi yukarı Z cismi aşağı hareket etmek istemektedir. Buna göre dX < dsıvı dY = dsıvı (Cevap E) dZ > dsıvı

E)

X cismine etki eden kaldırma kuvvetinin büyüklüğü değişmeyeceği için X cisminin sıvı içindeki toplam hacmi 2 bölmeden fazla olur. (Cevap D)

43

Test 10

1. A

6. Düşey kesiti şekildeki gibi olan sistemde, sürtünmesiz ve

F



4. D

5. D

6. A

7. C

8. B

9. B

panelleri yardımıyla ısıtılan hava birkaç yüz metre uzunluktaki baca içerisinden geçerken türbinleri döndürmesi sonucu elektrik enerjisi elde edilir.

Pistonun üst yüzeyine etki eden su basıncı Psu, alt yüzeyine etki eden X gazının basıncı da PX’tir.



3. E

8. Baca santralleri olarak adlandırılan şekildeki sistemde, güneş

sızdırmasız piston I konumunda dengededir.



2. E

baca

türbin

güneş panelleri

Su I II X gazı





yatay

Piston I konumundan II konumuna getirilirse Psu ve PX nasıl değişir? Psu

PX

Artar

Artar

B)

Artar

Azalır

C)

Azalır

Artar

D)

Değişmez

E)

Değişmez

A)



baca gazı yer

Temiz enerji kaynaklarından biri olarak da bilinen baca santrallerinin çalışması,



I. Akışkanlar basıncın büyük olduğu yerden küçük olduğu yere doğru hareket eder.

Artar



II. Isınan hava yükselir.

Değişmez



III. Akışkanların hızının arttığı yerde basıncı azalır.

Çözüm Yayınları

Piston F kuvveti ile aşağı itilirken kap aşağı doğru daraldığı için pistonun üzerindeki sıvı basıncı artar. Piston aşağı itilirken X gazının hacmi azaldığı için pistonun alt yüzeyindeki gaz basıncı artar. (Cevap A)

7. Bir buz kalıbı, kütle merkezinden geçen bir iple ısıca yalıtılmış



ilkelerinden hangileri ile ilgilidir?



A) Yalnız I



Kabın içindeki su-buz karışımı ısıl dengede iken buzun yere göre potansiyel enerjisi Ebuz, suyun kabın K noktasına yaptığı basınç PK’dır.

B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

9. Düşey kesiti şekildeki gibi olan, içinde Y ve Z gazı ile X sıvısı



bulunan kapalı kabın M musluğu kapalıdır. Bu durumda kabın S ve T noktalarındaki toplam basınçlar PS ve PT birbirine eşittir. M Y gazı

Z gazı

buz

su





yatay

K

44

C) I ve III

Baca santralleri, akışkanlar basıncın büyük olduğu yerden küçük olduğu yere akar ve ısınan hava yükselir ilkeleri ile ilgilidir. (Cevap B)

kabın tabanına bağlanıyor.



baca gazı

ip

yatay

Sisteme sadece buzun bir kısmını eritecek kadar ısı verilirse Ebuz ve PK nasıl değişir? Ebuz

PK

A)

Artar

Artar

B)

Artar

Azalır

C)

Azalır

Azalır

D)

Değişmez

Azalır

E)

Değişmez

Değişmez

Buz eriyince toplam sıvı yüksekliği ve buz kütlesi azalacağı için Ebuz ve PK azalır. (Cevap C)



X sıvısı

X sıvısı

S

T

Buna göre, M musluğu açılıp denge yeniden sağlandığında PS ve PT basınçları nasıl değişir? PS



yatay

PT

A)

Artar

Artar

B)

Artar

Azalır

C)

Azalır

Artar

D)

Değişmez

Artar

E)

Değişmez

Değişmez

S noktasındaki sıvı yüksekliği daha fazla olmasına rağmen S ve T noktalarındaki basınçlar eşit ise Z gazının basıncı Y gazının basıncından büyüktür. M musluğu açılıp sistem dengeye gelince X gazının basıncı artar Z gazının basıncı azalır dolayısıyla, PS artar, PT azalır. (Cevap B)

1. Isıtılan bir sıvının, I. Kütle,



II. Hacim,



III. Özkütle



5. Şekildeki tabloda K, L ve M saf maddelerinin erime ve kaynama sıcaklıkları verilmiştir.







niceliklerinden hangileri değişmez? (Buharlaşma ve kaynama önemsenmeyecektir.) A) Yalnız I



01

BÖLÜM 04 Test

Isı - Sıcaklık ve Genleşme / Isı ve Sıcaklık - 1

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III



E) I, II ve III



Isıtılan bir sıvının hacmi ve özkütlesi değişir, ama buharlaşma önemsenmediği için kütle değişmez. (Cevap A)

Madde

Erime Noktası

Kaynama Noktası

K

–40°C

100°C

L

–60°C

10°C

M

45°C

148°C

N

40 °C

120 °C

Buna göre,



I. K'nın sıvı halde bulunduğu sıcaklık değerinde, L'de sıvı haldedir.



II. L'nin sıvı halde bulunduğu sıcaklık değerinde, M katı haldedir.

2. Aynı sıcaklık ve basınç altında, maddelere ait, I. Erime noktası,



II. Kaynama noktası,



III. Isı sığası



niceliklerinden hangileri ayırt edici özellik değildir?



A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve III

yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız II



C) Yalnız III

E) II ve III Çözüm Yayınları

3. Isı ve sıcaklık birbirinden farklı kavramlardır.



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

6. Deniz seviyesinde bulunan eşit kütleli saf K ve L sıvılarına ait sıcaklık-ısı grafiği şekildeki gibidir. Sıcaklık



K L

T

Buna göre, I. Odanın ısısı 40°C’dir.



II. Isıtılan bir maddenin sıcaklığı 5 kalori arttı.



III. Açık hava basıncı azaldıkça suyun kaynama ısısı azalır.



örneklerinden hangilerinde ısı ve sıcaklık kavramı yanlış kullanılmıştır?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

Isı

0



C) I ve III

E) I, II ve III



Buna göre,



I. L sıvısı hâl değiştirmektedir.



II. K sıvısının kaynama sıcaklığı, L'ninkinden fazladır.



III. K sıvısının hal değişim ısısı, L'ninkinden fazladır.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I



Verilen öncüllerin üçünde de ısı ve sıcaklık kavramları birbirinin yerine yanlış kullanılmıştır. (Cevap E)

C) I ve III

K sıvısı –40°C ile 100 °C arasında sıvı haldedir. Bu sıcaklık aralığında L sıvı da olabilir, gaz da olabilir. L'nin sıvı olduğu sıcaklık aralığının tamamı M'nin donma noktasının altındadır. L'nin kaynama noktası 10 °C, N'nin donma noktası 40 °C olduğundan N'den L'ye ısı geçişi olur.  (Cevap D)

Erime ve kaynama noktası ayırt edici birer özellik iken, kütle ortak özelliktir. (Cevap C)



III. Kaynama sıcaklığındaki L ile, donma sıcaklığındaki N ısı alış verişi yaparsa, N'den L'ye ısı geçişi olur.







B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Isı almakta iken sıcaklığı sabit kaldığı için L sıvısı hal değiştirmektedir. K sıvısı T sıcaklığından itibaren ısı alarak sıcaklığını artırdığı için daha yüksek bir sıcaklık değerinde kaynamaya başlayacak. Ancak şekildeki grafik hal değişim ısısının yorumlayabilecek veri içermiyor. (Cevap B)

7. Hava sıcaklığının 20°C olduğu bir ortamda, ısıtılan buz ve 4.

I. Isıca yalıtılmış ortamda bir maddenin erirken aldığı ısı, donarken verdiği ısıya eşittir.



II. Saf bir maddenin kaynama süresince sıcaklığı artar.



III. Saf bir madenin, kaynama sıcaklığı dış basınç arttıkça azalır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

Saf maddelerin kaynama süresince sıcaklıkları sabit olup, kaynama sıcaklıkları dış basınç arttıkça artar. Isıca yalıtılmış ortamda hâl değiştiren maddelerin aldıkları ısı verdikleri ısıya eşittir. (Cevap A)

bakır parçaları eritilip sıvılaştırılıyor. Buz ve bakıra ısı verilmesi kesildikten bir süre sonra, bakırın yeniden katılaştığı, suyun ise buz haline dönmediği gözleniyor.



Bu durum,



I. Suyun donma sıcaklığı 20°C’nin altındadır.



II. Bakırın donma sıcaklığı 20°C’nin üzerindedir.



III. Bakır ısıyı iletir, su ısıyı iletmez.



yargılarından hangileri ile açıklanabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

Bu durumda suyun erime sıcaklığı 20°C’nin altında, bakırın erime sıcaklığı 20°C’nin üzerindedir. (Cevap B)

45

Test 01

1. A

8. Bir X katısına ait sıcaklığın alınan ısıya bağlı grafiği şekildeki

4. A

5. D

6. B

7. B

8. E

9. C 10. B 11. C 12. B

bırakıldıktan t süre sonra buz kütlesi artmaya başlıyor ve 2t anında sistem Şekil - 2'deki gibi ısıl dengeye ulaşıyor.

Sıcaklık (°C)

2T

3. E

11. Şekil - 1'deki sistemde t = 0 anında buz suyun içine

gibidir.



2. C

T Buz

0

Q1



Buna göre,



I. T

IV. Q2



II. m

V. Q3



III. Q1



Q3

Buz

Isı(cal)

Yer (Yatay)

Şekil - 2



I. 0 – t zaman aralığında suyun sıcaklığı azalmaktadır.

A) Yalnız II



II. t - 2t zaman aralığında buzu dengelemek için ipe uygulanan kuvvet artar.



III. t anında kap tabanındaki sıvı basıncı, 2t anındakinden büyüktür. t - 2t zaman aralığında kap tabanına etki eden sıvı basıncı azalır.

B) I, II ve III

D) II, IV ve V

C) I, II ve IV

(Cevap E)

9. Aynı ortamda bulunan ısıl denge durumundaki X ve Y maddelerine eşit miktarda ısı enerjisi verildiğinde X maddesinin son sıcaklığı Y maddesinin son sıcaklığından büyük oluyor. Buna göre



I. Öz ısı



II. Isı sığası



III. İç enerji

Buna göre;

E) II, III ve IV

Q2 – Q1 = m . L erime olduğundan



Yer (Yatay)

Şekil - 1

niceliklerinden hangileri bilinirse X'in erime ısısı bulunabilir?





Su

Su

Çözüm Yayınları



Q2



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I ve III

t = 0 anında t anına kadar buz kütlesinde değişim yaşanmadığından suyun ilk sıcaklğı 0°C'nin üstünddir ve t anında 0°C olmuştur. t - 2t aralığında kaptaki suyun sıcaklığı sabittir ancak su kütlesi azalmaktadır buz kütlesi artmaktadır. Su buza dönüşürken hacmi artar dolayısıyla kaptaki sıvı seviyesi artar. (Cevap C)

niceliklerinden hangileri X ve Y maddeleri için aynı olabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Q = m X cX T X T > T ise mXcX < mYcY olur. Q = m Y cY T Y X Y Yani X ve Y maddelerinin ısı sığaları farklıdır. Fakat öz ısı ve iç enerji için kesin birşey söylenemez. (Cevap C)

12. Deniz seviyesinde ısıca yalıtılmış K ve L kapları içinde 46

bulunan 50 °C sıcaklığındaki, eşit kütleli suların içine sıcaklıkları sırasıyla –10°C ve –20°C olan eşit kütleli buz kalıpları atılıyor.

10. "Kar erirken hava soğur, kar yağarken hava ısınır."



Bu bilgiye göre,

Sistemler ısıl dengeye geldiğinde,



I. Erime sırasında eriyen madde ortama ısı verir.



I. K ve L kaplarındaki su kütleleri eşittir.



II. Donma sırasında donan madde ortama ısı verir.



II. K kabındaki suyun kütlesi, L dekinden fazladır.



III. Erime ve donma olaylarında madde ortamdan ısı alır.



III. L kabındaki suyun kütlesi, K dakinden fazladır.



yargılarından hangilerine ulaşılabilir?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



E) II ve III

Eriyen madde ortamdan ısı alırken, donan madde ortama ısı verir.



(Cevap B)

B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

Her iki buz kalıbı da tamamen erimiş olabilir, bu durumda kaplardaki su kütleleri eşit olabilir. K kabında daha fazla buz erimiş olabilir, bu durumda K daki su miktarı daha fazla olur.  (Cevap B)

1. Saf bir sıvı, basıncın sabit olduğu bir ortamda kaynarken

5. Isıl denge durumundaki K, L ve M kaplarında bulunan saf

sıvıya ait,



I. Sıcaklık,



II. Özkütle,



III. Öz ısı



niceliklerinden hangileri değişmez?



A) Yalnız I



02

BÖLÜM 04 Test

Isı ve Sıcaklık - 2

B) I ve II

D) II ve III

su veya buzların sıcaklıkları ve bulundukları ortamın basınç değerleri aşağıda verilmiştir.

C) I ve III

E) I, II ve III

Kaynama sırasında sıcaklık, özkütle ve öz ısı değişmez. (Cevap E)



● K kabı, sıcaklığın 0°C, basıncın 1 Atm olduğu ortamda bulunmaktadır.



● L kabı, sıcaklığın 0°C, basıncın 2 Atm olduğu ortamda bulunmaktadır.



● M kabı, sıcaklığın 40 F basıncın 1 Atm olduğu ortamda bulunmaktadır.



Buna göre, K, L ve M kaplarının hangilerinde ısıl denge durumunda buz bulunamaz?



A) Yalnız L



B) Yalnız M

D) L ve M

C) K ve L

E) K ve M

1 Atm basınçta saf suyun donma noktası 0°C yani 32 F dir. Basınç arttıkça suyun donma noktası düşer. (Cevap D)

6. İlk sıcaklıkları eşit ve T olan K, L ile M katıları ısı aktarım hızı sabit olan X ısıtıcısıyla ∆t süre ısıtılıyor.

2. Isı ve sıcaklık kavramları ile ilgili,





I. Isı bir enerji çeşididir.



II. Sıcaklık termometre ile ölçülür.



III. Sıcaklığın birimi kaloridir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

D) II ve III

C) I ve III (Cevap B)

3. Isıl denge durumundaki buz ve suyun bulunduğu kabın

içine şekildeki gibi Celcius ve Fahrenheit termometreleri daldırılmıştır. t = 0 anından t anına kadar kaba ısı verildiğinde Fahrenheit termometresinin gösterdiği değer 45F artıyor.



Celcius termometresi

Fahrenheit termometresi Buz

Kütle

Son Sıcaklık

K

m

2T

L

3m

2T

M

2m

3T



Bu durumda, K, L ve M cisimlerinin kütleleri ve son sıcaklıkları tablodaki gibi olduğuna göre, aşağıdaki yargılardan hangisi doğrudur?



(Hal değişimi ve buharlaşma gerçekleşmiyor.)



A) K ve L aynı cins olabilir. M kesinlikle farklı cinstir.



B) L ve M aynı cins olabilir. K kesinlikle farklı cinstir.



C) İlk sıcaklığı T olan m kütleli L cismi X ısıtıcısı ile ∆t süre ısıtılırsa son sıcaklığı 5T olur.



D) m kütleli K ve M'ye eşit miktar ısı verilirse sıcaklıkları eşit miktar artar.



E) İlk sıcaklığı T olan 4m kütleli M cismi X ısıtıcısı ile ∆t süre ısıtılırsa son sıcaklığı 2T olur.

E) I, II ve III

Isı bir enerji çeşidi olup, sıcaklık termometre ile ölçülür ve birimi Kelvindir.

Çözüm Yayınları



B) I ve II

Madde

Q = mcK. (2T - T) cK > cL > cM bulunur. Öz ısı ayırt edici bir özellik Q = 3mcL. (2T - T) olduğu için K, L ve M katıları farklı cinstir. Q = 2mcm. (3T - T) m kütleli L cismi at süre ısıtılırsa sıcaklığı 3T artarak 4T'ye ulaşır. Maddelerin özısıları farklı olduğundan D şıkkı yanlıştır.  (Cevap E)

7. t = 0 anında katı halde bulunan, eşit kütleli X, Y, Z maddeleri

ısı aktarım hızı sabit olan, özdeş ısıtıcılarla ısıtılırken sıcaklıkzaman grafiği şekildeki gibidir.

Su



Sıcaklık (°C)

X

50



Buna göre, t anında celcius termometresinin gösterdiği değer kaç °C dir?



A) 10

B) 20

C) 25

D) 45

40

E) 50

10 0



4. 27 °C sıcaklığın iki katı kaç °C dir?

A) 54

B) 327

C) 357

D) 373

E) 600

Sıcaklıkta çarpma ve bölme işlemi Kelvin cinsinden yapılır. Buna göre, 27 °C + 273 = 300 °K 300 x 2 = 600 °K 600 °K - 273 = 327 °C bulunur.

(Cevap B)

Z

20

t = 0 anında sistem ısıl denge durumunda olduğundan sıcaklık 0 °C'dir. t anında ortamın C C 45 sıcaklığı 45 atıyor. Bu durumda; = F – 32 ⇒ = ⇒ C = 25 °C 100 180 100 180 5 9 (Cevap C)

47

Y

30

t

2t

3t

4t

5t

Zaman

Buna göre, maddelerinin sıvı haldeki öz ısıları cX, cY ve cZ arasındaki ilişkisi nedir? B) cX = cY > cZ A) cX > cY > cZ C) cY > cX = cZ D) cZ > cY > cX

E) cX = cY = cZ 2Q = m.cX. (50 - 30) 2Q = m.cY. (30 - 20) cZ > cY > cX bulunur. Q = m.cZ. (20 - 10)

(Cevap C)

Test 02

1. E

8. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kaplarda saf su ve tuzlu su tuzlu su

Şekil - I



Şekil - II

Şekil-I’deki saf su 96 °C’de Şekil-II’deki tuzlu su 104 °C’de kaynadığına göre, I. Suya tuz katılması donma sıcaklığını düşürür.



II. Suya tuz katılması kaynama sıcaklığını artırır.



III. Suya katılan tuz miktarı arttıkça kaynama sıcaklığı artar.



yargılarından hangilerine ulaşılabilir?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

4. B

B) 50





A) Yalnız I



B) I ve II

D) Yalnız III

C) Yalnız II

10. T sıcaklığındaki ortamda bulunan Şekil-I ve Şekil-

II’deki eşit kütleli X ve Y kaplarında eşit miktarda su bulunmaktadır.



S

X

3S

Y

Su

D2

48

Yatay

X sıvısı

Şekil - II

h2 Yatay

Buna göre,



I. h2 > h1 dir.



II. İlk durumda ısı akış yönü K cisminden X sıvısına doğrudur.



III. K cisminin genleşme katsayısı X sıvısının genleşme katsayısından büyüktür.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? (Kabın genleşmesi ve buharlaşma ihmal ediliyor.)



A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) II ve III

C) Yalnız III

E) I, II ve III

Şekil - I'de K cisminin özkütlesi X sıvısından küçük iken Şekil - II’de K cisminin özkütlesi X sıvısından büyüktür. Buna göre K cismi X sıvısına ısı vermiştir. Sıcaklığı artan X sıvısının hacmi artar ama K cisminin hacminin nasıl değiştiği bilinmediği için h1 ve h2 için yorum yapılamaz. Biri ısı alıp, biri ısı verdiği için maddelerin genleşme katsayıları ile ilgili yorum yapılamaz. (Cevap B)

13. Kesik koni şeklindeki K ve silindir şeklindeki L kaplarında

Su

D1

K

Şekil - I



E) I ve III

Düdüklü tencere, kap içindeki basıncı, dolayısıyla kaynama noktasını yükseltir ve yemek daha çabuk pişer. (Cevap B)

(Cevap A)

K

X sıvısı

Çözüm Yayınları

yargılarından hangileri ile açıklanabilir?

E) 0,05



h1

pişirilen yemeğe göre daha çabuk pişmesinin nedeni;



D) 0,5

Şekil-I’deki konumda dengede kalırken, K cismi ve X sıvısı arasında ısıl denge oluştuğunda Şekil-II’deki gibi dengede kalıyor.

9. Düdüklü tencerede pişirilen yemeğin normal bir tencerede

III. Kaynama noktasının alçalması,

C) 5

12. K cismi, içinde X sıvısı bulunan kaba bırakıldığında





9. B 10. C 11. A 12. B 13. B

A) 500



II. Kaynama noktasının yükselmesi,

8. B



Suya tuz katılması kaynama sıcaklığını artırır ama tuz miktarının kaynama sıcaklığını nasıl etkilediği veya donma sıcaklığını nasıl etkilediği ile ilgili bilgi yoktur. (Cevap B)



7. C



E) II ve III

I. Tencere içindeki basıncın yükselmesi,

6. E

20°C’ye çıkarmak için gerekli ısı miktarı 4000J olduğuna göre, metalin öz ısısı kaç J/kg . °C’dir? (Cisim hâl değiştirmiyor.)

C) Yalnız III



5. D

Q=m . c . DT 4000=0,2 . c . (20 - ( -20) c = 500 j / kg °C bulunur.

yatay



3. C

11. Kütlesi 200 g olan metal bir cismin sıcaklığını -20°C’den

vardır.

saf su

2. B



Belirli bir süre sonra kapların altındaki dinamometrelere bakıldığında, D1 dinamometresinin gösterdiği değerin D2 ninkinden fazla olduğu görülüyor.

yükseklikleri h ve sıcaklıkları T olan sular bulunmaktadır. K ve L kaplarına tamamen doluncaya kadar TX sıcaklığında su ilave edilip ısıl denge sağlandığında K kabındaki suyun sıcaklığı 2T oluyor. K

L Su

h Su

h

Buna göre,



I. Buharlaşma hızı, sıcaklığın artışıyla artar.



II. Buharlaşma hızı, yüzey alanın artışıyla artar.



III. Buharlaşma hızı dış basıncın azalması sonucunda artar.



Buna göre, L kabındaki suyun son sıcaklığı için ne söylenebilir?



A) 1,5 T sıcaklığında



B) 1,5 T ile 2T sıcaklıkları arasında



yargılarından hangileri ile bu olay açıklanabilir?



C) 2T sıcaklığında



A) Yalnız I



D) 2T ile 2,5 T sıcaklıkları arasında



E) 2,5 T sıcaklığında



B) I ve II

D) I ve III

E) Yalnız III

C) Yalnız II

Sular aynı ortamda olduğuna göre sıcaklıkları eşit olup Y kabındaki suyun tamamının buharlaşma miktarının daha fazla olmasının nedeni buharlaşma hızının yüzey alanı arttıkça artmasıdır.  (Cevap C)

Yatay

Şekil - I deki kabın kalan kısmı TX °C'deki su ile doldurulunca K kabındaki denge sıcaklığı 2T oluyorsa ilave edilen suyun sıcaklığı 2T ile 3T arasındadır. L kabından denge sıcaklığı T sıcaklığı ile okların sıvının sıcaklıklarının aritmetik ortasında oluşacaktır. (Cevap B)

1. "Isı bir enerji türüdür ve başka bir enerji türüne

5. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kaplarda saf su ve tuzlu su

dönüştürülebilir."



vardır. Saf suyun bulunduğu büyük kap alttan ısıtılıyor.



Buna göre,



I. Ellerin birbirine sürtülmesi,



II. Arabanın fren yapması,



III. Kalemle yazı yazılması durumlarından hangilerinde hareket enerjisi ısı enerjisine dönüşür?



A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

Saf su

C) I ve III

E) I, II ve III

Verilen durumların üçünde de hareket enerjisi, sürtünme nedeniyle ısı enerjisine dönüşür. (Cevap E)



konulup, özdeş ısıtıcılarla ısıtılıyor. Eşit süre ısıtılan sıvıların son sıcaklıkları eşit oluyor.

I. Saf su kaynamaya başlayana kadar geçen sürede tuzlu suyun iç enerjisi artar.



II. Saf su kaynarken, tuzlu suyun sıcaklığı artar.

Buna göre sıvıların,



III. Saf su ve tuzlu su aynı anda kaynar.



I. Kütle,



II. Öz ısı,



III. Isı sığası büyüklüklerinden hangileri aynı olabilir?



A) Yalnız I





yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III



I. Aynı ortamda bulunan Celcius ve Kelvin termometreleri hiçbir zaman aynı değeri gösteremez.



II. 32 °C sıcaklık değeri, 32 F sıcaklık değerinden fazladır.



III. 10 °C sıcaklık değişim değeri, 10 F sıcaklık değişim değerinden fazladır.



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III



2S

X

Y

3V



2S Z

2V

V

Şekillerde verilen aynı cins sıvı ile dolu aynı cins camdan yapılmış X, Y ve Z termometrelerinin duyarlıkları arasında nasıl bir ilişki vardır? A) X > Y > Z



B) Z > Y > X

D) Z > X = Y

C) X = Y > Z

E) X = Y = Z

Haznesi geniş, metal borusu dar olan termometre daha duyarlıdır. Buna göre, X > Y > Z olur. (Cevap A)

Buz h 2

h1 Su



ip

Su

Şekil - I



4.

ip Buz

Celcius ve Kelvin termometreleri eşit duyarlılığa sahiptir. Donma ve kaynama durumunda gösterilen sıcaklık değerleri farklı olduğundan, aynı sıcaklık değerini aynı sayı ile hiçbir zaman göstermezler. 32F suyun donma noktası olup 0 °C'ye eşittir. 10 °C sıcaklık değişimi Fahrenheit termometresinde 18F'ye denktir.  (Cevap E)

S

E) I, II ve III

dengede iken iplerdeki gerilme kuvvetleri sıfırdan farklı olmaktadır.

Çözüm Yayınları

3. Celcius, Fahrenheit, Kelvin termometreleri ile ilgili,

yargılarından hangileri doğrudur?

D) II ve III

C) I ve III

6. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kaplarda suların içinde buzlar

E) I, II ve III



B) I ve II

Tuzlu su, saf suya göre daha geç kaynayacağı için saf su kaynarken tuzlu suyun sıcaklığı ve iç enerjisi artar. (Cevap B)

Q=m1c1DT1 m1c1 ≠ m2c2 m 1 = m2 sıvıların kütleleri ve öz ısıları aynı c1 = c 2 (Cevap B) Q=m2c2DT2 olabilir, fakat ısı sığaları farklıdır.



Buna göre,



2. İlk sıcaklıkları farklı olan iki sıvı ısıca yalıtılmış özdeş kaplara



Tuzlu su







03

BÖLÜM 04 Test

Isı ve Sıcaklık - 3

Şekil - II

Yatay

Kaplara sadece buzları eritecek kadar ısı verilirse h1 ve h2 sıvı yüksekliklerinin değişimi için ne söylenebilir? h1

h2

A)

Artar

Artar

B)

Artar

Azalır

C)

Azalır

Azalır

D)

Değişmez

Azalır

E)

Değişmez

Değişmez

Buz erirken hacmi azalır buna göre h2 sıvı yüksekliği azalır. Şekil-I’de ise buz hala aşağı inmek istemektedir yani eriyince oluşturacağı hacimden daha azı sıvı içine batmıştır. Buna (Cevap B) göre buz eriyince h1 sıvı seviyesi artar.

7.

I. Sürtünmeli bir yolda hareket eden cismin sıcaklığı artar ve bunun sonucunda da cismin moleküllerinin kinetik enerjisi artar.



II. 0 K sıcaklıktaki bir maddenin iç enerjisinde azalma olmaz.



III. Isı sığaları eşit olan maddeler arasında ısı alış-verişi olmaz.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve III

C) I ve II

E) II ve III

İki madde arasında ısı alış-verişi olması için maddelerin sıcaklıkları farklı olmalıdır. (III yanlış) Sürtünmeli yolda hareket eden cismin sıcaklığı ve kinetik enerjisi artar. 0 °K sıcaklıkta hareket duracağı için bir maddenin iç enerjisinde azalma olmaz (I ve II doğru) (Cevap C)

49

Test 03

1. E

8. “Hâl değiştiren maddeler çevrelerinden ısı alır veya

5. B

6. B

7. C

8. E

9. B 10. B 11. D 12. E 13. E





I. Toprak testilerde suyun uzun süre soğuk kalması,



II. Güneş’e konulan karpuzun soğuması,



III. Kolonya dökülen elin serinlemesi, yargılarından hangileri yukarıda verilen bilgiye uygun bir örnektir?



A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

Verilen öncüllerin üçünde de hâl değişimi olacağı için üç durumda açıklamaya uygun birer örnek olur. (Cevap E)

9. Katı bir madde eşit zaman aralıklarında eşit ısı veren bir ısıtıcı

IV



I. K katısı erirken hacmi artar.



II. L katısı erirken hacmi artar.



III. Dış basıncın artışı K katısının erimesini kolaylaştırır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

12. Düşey kesiti şekildeki gibi olan özdeş K, L ve M bardaklarında

III

I

sırası ile 20°C, 40°C ve 60°C’de eşit kütleli sular bulunmaktadır.

Zaman



Katı maddenin sıcaklık-zaman grafiği şekildeki gibi olduğuna göre, hangi bölgelerde maddenin potansiyel enerjisi artmaktadır?



A) I ve II

B) II ve IV

D) IV ve V

C) III ve IV

E) I, II ve V

Isı alan maddelerin sıcaklığının sabit kaldığı yerlerde, potansiyel enerjileri artar.

(Cevap B)





kefelerine ağırlıklar yerleştirilmiş olan oldukça ince demir çubuk konulduğunda çubuğun aşağı doğru buzu eriterek indiği, çubuğun geçtiği yerlerin ise yeniden buz tuttuğu gözleniyor. Demir Dem D mir çubuk çu

Yatay



K

L

M

20 °C

40 °C

60 °C

Yer (Yatay)

Buna göre,



I. L bardağındaki su moleküllerinin ortalama kinetik enerjisi, K bardağındaki su moleküllerinin ortalama kinetik enerjisinden azdır.



II. İç enerjisi en büyük olan su M bardağındadır.



III. K bardağındaki suyun bir kısmı M bardağına dökülürse, M bardağının toplam iç enerjisi artar.

10. Düşey kesiti şekildeki gibi olan buz kütlesinin üst yüzeyine



Şekil - II

V

Çözüm Yayınları

0

Şekil - I

K katısı sıvısında yüzdüğü için erirken hacmi azalır ve basınç artışı erime noktasını düşürür. L katısı ise sıvısında battığı için erirken hacmi artar. (Cevap D)

Sıcaklık II

L katısı

Buna göre,



ile ısıtılıyor.



L sıvısı

K katısı K sıvısı





4. A

sıvısının ve L katısı ile L sıvısının denge durumları verilmiştir.

Buna göre,



3. E

11. Düşey kesitleri verilen Şekil-I ve Şekil-II’deki kaplarda K katısı ile K

çevrelerine ısı verir.”



2. B



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

Kinetik enerji sıcaklık ile orantılı olup, eşit kütleli aynı cins maddelerde sıcaklığı fazla olanın kinetik enerjisi ve iç enerjisi fazla olur. Ayrıca M bardağına su ilave edilirse M bardağında toplam iç enerji eklenen suyun iç enerjisi kadar artar. (Cevap E)

Yatay Y t zemin in

13. “Hava kötü bir ısıl iletkendir.” 50



Buna göre,



I. Kefelerdeki ağırlıklar artırılırsa tel zemine daha çabuk ulaşır.



II. Basınç arttıkça buzun erime noktası düşer.



III. Telin kalınlığı artırılırsa tel zemine daha çabuk ulaşır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Buz üzerindeki basınç arttıkça erime noktası düşer. Basıncın artması için demir çubuğun uçlarına asılı cisimlerin ağırlığının artması, veya demir çubuğun kalınlığının azaltılması gerekir. (Cevap B)

Buna göre,



I. Çift camlı pencere sistemlerinde camların arasına hava doldurulması,



II. Üşüyen kuşların tüylerini kabartması,



III. Tuğlaların içinde hava boşluklarının bulunması



yargılarından hangileri yukarıdaki açıklamaya uygun bir örnektir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

Verilen öncüllerden üçünde de içerdeki ısıyı korumak için dış ortamla temas noktaları arası kötü bir ısı iletkeni olan hava ile doldurulmuştur. (Cevap E)

1. Fizik biliminde ölçülmesi için kendinden başka büyüklüğün

4. Bir maddeden alınan mK, mL ve mM kütleli K, L, M parçaları

ölçülmesine gerek duyulmayan büyüklüklere temel büyüklük denir.



özdeş ısıtıcılar sırasıyla t, 2t ve 4t süre ısıtılıyor.



Buna göre,



I. Isı sığası,



II. Öz ısı,



III.Sıcaklık

40

büyüklüklerinden hangileri temel bir büyüklüktür?



A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve II

0

C) Yalnız III

K

L

t

2t

Zaman

4t

Parçaların sıcaklıklarının zamana bağlı sütun grafiği şekildeki gibi olduğuna göre, parçaların kütleleri arasındaki büyüklük ilişkisi aşağıdakilerden hangisidir?



A) mK > mL > mM

B) mL > mM > mK



C) mM > mL > mK

D) mK = mL > mM

(Cevap C)



2. Katı bir madde eşit zaman aralıklarında eşit ısı veren bir ısıtıcı

E) mK = mL = mM

t  Q = mK . c. 40 2t  2Q = mL . c. 40 Denklemlerinden mM > mL > mK bulunur. 4t  4Q = mM . c. 60 (Cevap C)

Sıcaklık



M



E) I ve III

Sıcaklık temel, Isı sığası ve öz ısı türetilmiş büyüklüklerdir.

ile ısıtılıyor.

Sıcaklık değşm (°C) 60





04

BÖLÜM 04 Test

Isı ve Sıcaklık - 4

2T T Q 2Q 3Q

5Q

Alınan ısı

-3T

Katı maddenin sıcaklık - aldığı ısı grafiği şekildeki gibi olduğuna göre, katı madde için,



I. Erime ısısı, buharlaşma ısısından küçüktür.



II. Kaynama sıcaklığı 2T’dir.



III. Katı haldeki öz ısısı, sıvı haldeki öz ısısından küçüktür.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



5. Bir X termometresi deniz seviyesinde suyun donma sıcaklığını –15°X, kaynama sıcaklığını da 125°X olarak gösteriyor.



Buna göre, X termometresinin 13 °X gösterdiği sıcaklığı Celcius termometresi kaç °C gösterir?



A) 10 X

B) I ve II

D) II ve III

Çözüm Yayınları

0

C) I ve III

E) I, II ve III

(2Q-Q) =m. Lerime (5Q-3Q) =m. Lbuharlaşma’dan (I doğru) kaynama sıcaklığı 2T’dir. (II doğru) Q=mckatı (T-(-3T), Q=mcsıvı (2T-T)’den Csıvı> Ckatı bulunur. (III doğru)



(Cevap E)

13

B) 13

C) 15

C 125

100

-15

C 0

E) 25

125 - (-15) 100 = 13-(-15) C





D) 20

140 100 = 28 C C=20 °C bulunur.



(Cevap D)

3. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kabın içinde 10°C’de 200 gram su vardır.



6. Yerçekimi ivmesinin sıfır olduğu uzay bölgesinde bulunan



bir uzay mekiğinde;

Su

Yatay zemin

I. Barometre ile gaz basınçları farklı iki tüpün, gaz basınçları arasındaki farkın bulunması



II. Dinamometre ile kütleleri farklı iki cismin, ağırlıkları arasındaki farkın bulunması



III. Termometre ile sıcaklıkları farklı iki cismin sıcaklıkları arasındaki farkın bulunması



Isı aktarım hızı sabit olan ısıtıcıyla 1 dakika ısıtıldığında suyun sıcaklığı 40 °C ye ulaşıyor.



Buna göre, ısıtıcının ısı aktarım hızı kaç cal/s'dir?



işlemlerinden hangileri gerçekleştirilebilir?



(csu = 1 cal/g°C, verilen ısı sadece su tarafından alınmaktadır.)



A) Yalnız I

A) 100





B) 150

C) 200

Q = m.c.DT Q = 200 .1.(20-10) Q = 6000 cal Isı aktarım hızı = 6000 = 100 cal/s 60

D) 250

E) 300

(Cevap A)

B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I ve III

Yerçekimi ivmesi sıfır olduğundan dinamometre her iki ölçümde de sıfır değerini gösterir bir fark ortaya koymaz.



51





(Cevap E)

Test 04

1. C

7. K ve L termometrelerinin bir ortamda gösterdiği sıcaklık





°L

10

4. C

5. D

6. E

7. C

8. E

9. A 10. D 11. E

3T sıcaklığında K, L ve M sıvıları vardır.

°K 0

3. A

10. Isıca yalıtılmış 1, 2 ve 3 numaralı kaplarda sırasıyla T, 2T ve

değerlerinin birbirine göre değişim grafiği şekildeki gibidir.



2. E

Kaplara sırasıyla T1, T2 ve T3 sıcaklığındaki sıvılar 2h yüksekliğine kadar eklenince sıvıların son sıcaklıkları eşit oluyor. 1

2

3 h

-20



Buna göre, K termometresinde 30°K değeri ölçüldüğünde, L termometresi kaç °L’yi gösterir?



A) 15 K

B) 20 L

30

D) 30

E) 35



X X 30 - (-20) = X-10 30

10 0

0 -20

C) 25

X=25 bulunur.

(Cevap C)

değişim grafikleri verilmiştir.

Isı Miktarı (Kalori)



Buna göre, X, Y ve Z grafiklerinden hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız X

B) Yalnız Y

D) X ve Y

C) Yalnız Z

ısıl denge sağlanana kadar sıcaklıklarının zamana göre değişim grafiği şekildeki gibidir.



II. T1 > T3



III. T1 < T3



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I

2T

X

2t

3t

4t

Zaman

T





Y

cX X ve Y maddelerinin sıvı haldeki öz ısıları oranı c = 3 Y m olduğuna göre kütleleri oranı X kaçtır? mY 3 5 1 A) 2 B) C) D) 1 E) 2 2 2

M Q = mX.3.T/2 ⇒ X =2 MY Q = MY.1.3T

D) II ve III

C) Yalnız II

E) I, II ve III

11. Isıca yalıtılmış ortamda 0 °C sıcaklığındaki eşit kütleli

dikdörtgenler prizması şeklindeki buz kalıpları üzerine TX ve TY sıcaklığındaki 1 TL’lik metal paralar aynı anda bırakılıyor. X

TX

Y

TY





Buzları eriterek aşağı inen X ve Y metal paralarından X metal parası Y metal parasından daha önce zemine ulaşmaktadır.



Buna göre;

T

-2T

B) I ve II

Yatay zemin

Sıcaklık (°C)

t

Buna göre, I. T1 = T2

E) Y ve Z

9. Isıca yalıtılmış ortamda bulunan saf Y sıvısı ve saf X katısının

0

2S



Y hâl değiştirmekte olan, Z önce ısınan sonra hâl değiştiren bir maddedir. X grafiği ise ısı alıp, sıcaklığı azalan bir durumu anlattığı için olamaz. (Cevap E)

52

S

Çözüm Yayınları

Z



S

h

Y

0



M

I. kaba kaptaki sıvı ile eşit hacimde, II. kaba kaptaki sıvıdan daha fazla hacimde, III. kaba kaptaki sıvıdan daha az hacimde sıvı konulunca kaplardaki sıvıların son sıcaklıkları eşit oluyor. Buna göre, son sıcaklığın artıp, azaldığı ile de bir bilgi verilmediği için verilen öncüllerin II ve III doğru olabilir. (Cevap D)

Sıcaklık (°K) X

L



8. Şekildeki X, Y ve Z maddelerine ait ısı artışına bağlı sıcaklık



K

(Cevap A)



I. TX > TY



II. TY > TX



III. X metal parası zemine ulaştığı anda sıcaklığı 0 °C'dir.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

X ve Y buzlarının hacimleri eşit olmasına karşın yükseklikleri hakkında bilgimiz yoktur. Dolayısıyla metal paraların zemine temas edene kadar aldıkları yollar hakkında bilgimiz olmadığından sıcaklıklar hakkında kesin bir şey söyleyemeyiz. (Cevap E)

1. Sıcaklıkları farklı iki cisim birbirlerine dokundurulduğunda hal

4. K musluğundan akan su boş kabı tek başına 3t sürede L

değişimi gerçekleştirmeden denge sıcaklığına ulaşıyorlar.



musluğundan akan su boş kabı tek başına 2t sürede dolduruyor.

Denge sıcaklığının bulunabilmesi için,



I. Isı sığaları



II. Öz ısıları



III. İlk sıcaklıkları



80°C

40°C L

K



niceliklerinden hangilerinin bilinmesi gerekli ve yeterlidir?



A) Yalnız I



05

BÖLÜM 04 Test

Isı ve Sıcaklık - 5

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

yatay

E) I, II ve III

QAI = QVer m1 . c1 .(TD ± T1) = m2 . c2. (TD ± T2) denklemlerine göre cisimlerin ısı sığaları ve cisimlerin ilk sıcaklıkları bilinmelidir ki denge sıcaklığı bulunabilsin.  (Cevap C)



Önce K, bir süre sonra L musluğu açılarak boş kap doldurulduğunda, kaptaki karışımın son sıcaklığı kaç °C olabilir? (Isı alış-verişi yalnızca sular arasındadır.)



A) 52

B) 54

C) 55

D) 56

E) 60

Kaplar aynı anda açılmış olsaydı denge sıcaklığı 56 °C olurdu. K musluğu daha önce açılmış olduğundan denge sıcaklığı 56 °C den büyük olur. (Cevap E)

5. Sıcaklıkları farklı K ve L cisimleri arasında ısıca yalıtılmış ortamda ok yönünde ısı akışı gerçekleşmektedir.



I. Havadaki nem oranı,



II. Havanın rüzgârlı olması,



III. Kullanılan elbisenin rengi



durumlarından hangileri ile açıklanabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Hissedilen sıcaklık, havadaki nem, rüzgâr ve elbise renginden etkilenir. 

(Cevap E)

ısıca yalıtılmış oda Çözüm Yayınları

2. Gerçek sıcaklık ile hissedilen sıcaklığın farklı olması,

K

L

Buna göre



I. K cisminin ilk sıcaklığı L ninkinden büyüktür.



II. K cisminin son iç enerjisi L ninkine eşittir.



III. Isıl denge sağlanırken L cisminin iç enerjisi artmıştır.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Isı akış yönü, sıcaklığı fazla olan maddeden az olan maddeye doğrudur. K cismi ısı verir L cismi ısı alır ve L cisminin iç enerjisi artar. Isıl denge sağlandığında son sıcaklıklar eşit olur ancak son durumdaki iç enerjiler hakkında birşey söylenemez. (Cevap C)

6. “Bir çocuk annesine çorbayı karıştırırken neden demir kaşık değil de tahta kaşık kullandığını soruyor.”



3. Küresel ısınmayı azaltabilmek için,

I. Fabrika bacalarına filtre takmak.



II. Fosil yakıt kullanımının azaltmak.



III. Yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanmak.



işlemlerinden hangileri yapılabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

Verilen öncüllerin üçüde küresel ısınmayı azaltmak için alınabilecek önlemlerdendir. (Cevap E)

Buna göre,



I. Tahtanın ısı iletim hızının demirden küçük olması.



II. Demir kaşıkların ısı sığasının, tahta kaşıklarınkinden daha fazla olması.



III. Demir kaşıkların özısılarının, tahta kaşıklarınkinden fazla olması



yargılarından hangileri çocuğun sorusunun cevabı olabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

Tahtanın ısı iletim hızı, demirin ısı iletim hızından küçüktür o yüzden ısıyı geç iletir. A) (Cevap

53

Test 05

1. C

7. Düşey kesiti Şekil-I’deki gibi olan ısıca yalıtılmış kabın içindeki



Kütle

Buz 0



Şekil - II

I. Buzun ilk sıcaklığı 0°C’dir.



II. Suyun ilk sıcaklığı 0°C’nin üstündedir.



III. Buzun tamamı erimiştir. yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

I. Arabalarda cam suyunun içine kışın antifriz konulması.



II. Kışın buzlanan yollara tuz dökülmesi.



III. Kışın boru içindeki suyun donmaması için boruların etrafının sarılması.



durumlarından hangileri yukarıda verilen açıklamaya uygun bir örnektir?



A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) Yalnız III

E) I ve III

Buzun kütlesi hemen azalmadığı için buzun ilk sıcaklığı 0 °C’nin altındadır, sonrasında buz eridiği için suyun sıcaklığı 0 °C’nin üzerindedir. Grafiğe göre buzun tamamı erimemiştir. (Cevap B)

L

T

2T yatay



K kabındaki su L kabına boşaltılınca L kabındaki su için, Sıcaklık

İç enerj



I. Sıcak bir günde buzdolabından alınan gazoz şişesinin dışında su damlacıkları oluşması



II. Kolonya dökülen elin serinlemesi



III. Üzerinden araba geçen karın erimesi



durumlarından hangilerinin açıklanmasında kullanılır?



A) Yalnız I

B) I ve II

C) I ve III

E) I, II ve III

Verilen örnekte anlatılan olay yoğuşma olayıdır. I. öncülde yoğuşma II. öncülde buharlaşma olayı III. öncülde erime olayı anlatılmıştır. (Cevap A)

Çözüm Yayınları

Bu olayın açıklanmasında kullanılan ilke,

T 0

Zaman

I

54



K

Y

Mum

L

Z

Mum

M

Buna göre, çubukların ısı iletkenlikleri için,



I. X > Y



II. Y = Z



III. X > Z



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız III



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

X in uzunluğu Y'den az, ayrıca X'e ısı aktaran ısıtıcının gücü Y ninkinden fazladır. Bu iki etkide X deki muma ısının daha ince taşınmasını sağlar. Bundan dolayı X ve Y nin ısı iletkenlikleri için kesin bir yargıda bulunulamaz. En kısa olan Z ye ısı aktarım hızı en fazla olmasına rağmen ısıyı Z en uzun sürede taşımıştır, bu yüzden Z nin ısıl iletkenliği en azdır.  (Cevap A)

0 II

Zaman

0 III

Zaman

grafiklerinden hangileri doğru olabilir?

A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

İlk durumda kütle sıfır olmadığından III. grafik yanlıştır. L kabının iç enerjisi ilave edilen sıvının iç enerjisi kadar artar. Sıcaklık T değerine inemez. (Cevap A)

12. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kaplarda eşit yükseklikte ve T

sıcaklığında sular birim yüzeye ısı aktarım hızı eşit olan güneş ışığı altında bulunmaktadır. Güneş ışığı

9. Şekildeki kalınlıkları eşit X, Y ve Z çubukları, K, L ve M

ısıtıcılarıyla ısıtılırken ilk olarak X çubuğunun ucundaki mum, son olarak Z çubuğunun ucundaki mum erimeye başlıyor. K, L ve M ısıtıcılarının ısı aktarım hızları arasındaki ilişki ∆QM > ∆QK > ∆QL ve X, Y ve Z çubuklarının uzunlukları arasındaki ilişki lY > lX > lZ dir.



Kütle

2T

camlarının buğulandığını fark ediyor.

Mum

E) I, II ve III

K

8. Soğuk bir ortamdan sıcak bir ortama giren öğrenci gözlük

X

C) I ve III





9. A 10. B 11. A 12. B

ve 2T sıcaklığında sular vardır.

B) Yalnız II

D) II ve III

8. A

11. Düşey kesiti şekildeki gibi olan K ve L kaplarında sırasıyla T





7. B

I. ve II. öncül verilen açıklamaya uygun bir örnek iken III. öncülde ısı yalıtımı anlatılmıştır.  (Cevap B)





6. A

Buna göre,



D) I ve II

5. C



Zaman

Buna göre,



4. E

erime ve donma sıcaklığı değişir.



Şekil - I

3. E

10. Bir sıvının içine sıvıda çözünen bir madde atılırsa sıvının

buzun üzerine bir miktar su dökülünce buzun kütle-zaman grafiği Şekil-II deki gibi oluyor. su

2. E

Güneş ışığı

X

Y h



Su

Su

3S 4S Kaplar güneş ışığı altında eşit süre bekletilirse,

yatay



I. X kabındaki suyun son sıcaklığı, Y kabındaki suyun son sıcaklığından daha fazla olur.



II. X ve Y kabındaki suların iç enerjisi artar.



III. X ve Y kaplarındaki suların sıcaklıkları T iken iç enerjileri de eşittir.



yargılarından hangileri doğrudur? (Hâl değişimi ve buharlaşma gerçekleşmiyor, ısıca yalıtılmış kaplar ısı alış verişi yapmıyor.)



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

Isı alan maddelerin iç enerjileri artar. (II. doğru) Suların hem kütleleri hem de aldıkları ısı miktarları yüzey alanları ile orantılı olduğundan sıcaklık artışları eşittir. T sıcaklığındaki sulardan Y nin kütlesi daha fazla olduğundan iç enerjisi de daha fazladır. (Cevap B)

1. Özdeş K, L ve M termometreleri oda sıcaklığındaki ortamda

3. Isıca yatılmış Şekil - 1'deki kapta T sıcaklığında su bulunuyor.

bulunurken L nin hazne bölümüne alkollü pamuk sarılıyor, M nin hazne bölümüne ise alkollü pamuk sarıldıktan sonra üzerine sürekli olarak üfleniyor. K

06

BÖLÜM 04 Test

Isıl Denge ve Isı İletim Yolları - 1

L

Bu kaba 0 - t1 zaman aralığında T1, t1 - t2 zaman aralığında T2, t2 – t3 zaman aralığında T3 sıcaklıklarında su ilave edildiğinde kaptaki suyun sıcaklığının zamanla değişimi Şekil - 2'deki grafikteki gibi oluyor.

M

Sıcaklık

T

T Yatay Hava akımı



Buna göre, K, L ve M termometrelerinin gösterdiği sıcaklık değerleri tK, tL ve tM arasındaki büyüklük ilişkisi nedir?



A) tK = tL = tM

B) tK > tL > tM



C) tK > tL = tM

D) tM > tL > tK

0

t1 t2 Şekil - 2

Şekil - 1

t3



Buna göre, T1, T2 ve T3 sıcaklıklarından hangileri kesinlikle T den büyüktür?



A) Yalnız T1



B) T1 ve T2

D) T2 ve T3

Zaman

C) T1 ve T3

E) T1, T2 ve T3

Denge sıcaklığı 0 - t1 aralığında arttığından T1 > T tür. t2 - t3 aralığında eklenen sıvının sıcaklığı T'den büyük bir değerde bulunan kaptaki su sıcaklığına eşittir. T2 sıcaklığı için birşey söylenemez.  (Cevap C)

E) tL = tM > tK Alkol buharlaşırken termometreden ısı çekeceğinden ve hava akımıyla buharlaşma hızı artacağından (Cevap B)

4. İçinde m gram su bulunan ısıca yalıtılmış kaba m gram buz atılınca buzun kütle-zaman grafiği şekildeki gibi olmaktadır. Kütle



Çözüm Yayınları

2m

2. Isıca yalıtılmış bir ortamda şekildeki K ve L cisimleri birbirine dokundurulup yeterince bekleniyor.

K



m



Buna göre



I. I. aralıkta suyun sıcaklığı sabittir.



II. I. aralıkta suyun özkütlesi azalmıştır.



III. Denge sıcaklığı 0°C’dir.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

L

5.

I. Cisimlerin sıcaklıkları farklı ise aralarında ısı alış-verişi olur.





II. Cisimlerin iç enerji büyüklükleri farklı ise ısı alış-verişi olur.





III. Cisimlerden birinin aldığı ısı diğerinin verdiği ısıya eşittir.





yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

Zaman

0

Buna göre,



II

Buz, kütlesi hemen arttığı için I. aralıkta su donmaktadır ve suyun sıcaklığı ile özkütlesi bu aralıkta sabittir. Son durumda kapta ne olduğu bilinmediği için denge sıcaklığı ile ilgili yorum yapılamaz. (Cevap A)

Isıca yalıtılmış ortam



I

C) I ve III

E) I, II ve III

İki cisim arasında ısı alış-verişi olabilmesi için tek ve yeter şart sıcaklıklarının farklı olmasıdır. (I doğru, II yanlış) Isıca yalıtılmış sistemlerde alınan ısı verilen ısıya eşittir. (III doğru) (Cevap C)

60 °C

40 °C

10 °C

X sıvısı

X sıvısı

X sıvısı

K

L

M

55 yatay

Isıca yalıtılmış bir kapta şekildeki X sıvıları karıştırıldığında denge sıcaklığı 24°C olduğuna göre, I. mK > mL

II. mM > mK

III. mL > mM



eşitliklerinden hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) I ve III

C) Yalnız II

E) Yalnız III

Denge sıcaklığı ısı sığası büyük olana daha yakındır. Buna göre mM > mK, mM > mL bulunur. (Cevap C)

Test 06

1. B

2,

Mum

X

Mum

Y

Şekil-I

Şekil-II



Çubuklar bir ucundan özdeş ısıtıcılarla aynı anda ısıtılmaya başlıyor ve X çubuğundaki mum erimeye başladıktan bir süre sonra Y çubuğundaki mum erimeye başlıyor.



Buna göre, I. X ve Y metallerinin ısıl iletim katsayıları eşittir.



II. Y metalinin ısı iletkenliği X metalinin ısı iletkenliğinden büyüktür.



III. Mumların erimesi ısının iletim yoluyla iletilmesine örnektir.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

5. C

6. C

7. C



I. 0 °C'de bir miktar su dökme



II. 0 °C'de bir miktar buz dökme



III. –10 °C'de bir miktar buz dökme

8. C

9. D 10. A 11. D



işlemlerinden hangileri yapılırsa kaptaki denge sıcaklığı 0 °C olabilir?



A) Yalnız II





4. A

suyun üstüne;

2,’dir.

,

3. C

9. Isıca yalıtılmış bir kapta bulunan 10 °C sıcaklığındaki

6. Eşit kalınlıktaki X ve Y çubuklarının uzunlukları sırasıyla , ve

2. C

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

0 °C'de su ilave edilmesi durumunda denge sıcaklığı 0 ile 10 °C arasında olacaktır.  (Cevap D)

10. Düşey kesiti şekildeki gibi olan I, II ve III numaralı özdeş

kaplardan özdeş debili aynı sıcaklıkta su akıtan metal borular geçirildiğinde kap içinde bulunan buz erimektedir.

C) Yalnız III

E) II ve III



Y metalinin boyu X inkinden uzun olduğu için I ve II. öncülleri için kesin bir yargı söylenemez. Katılarda ısı iletimi, iletim yoluyla olur, III öncül doğrudur. (Cevap C)

sıcak su

Buz

sıcak su

Buz

sıcak su Buz

7. Düşey kesitleri şekildeki gibi olan K, L ve M kapları yarı

yüksekliğine kadar sırasıyla TK, TL ve TM sıcaklıklarındaki sularla doludur.



K

L

M

TK

TL

TM

h h

S





S

S

yatay

Kapların boş olan kısımları kaplardaki sulardan daha soğuk olan T sıcaklığındaki sular ile doldurulursa kaplardaki sıvıların son sıcaklıkları eşit oluyor. Buna göre, TK, TL ve TM arasındaki büyüklük ilişkisi nasıldır?



A) TK > TL > TM

B) TK > TM > TL



C) TM > TK > TL

D) TL > TK > TM



Çözüm Yayınları

I



II



D) II ve III

E) I, II ve III

Kap içinden geçen boru uzunluğu arttıkça sisteme verilen ısı miktarı artar (II yanlış) buna göre III. kaptaki buz en kısa sürede erir. (I doğru) Plastiğin ısı iletim katsayısı metalden küçük olduğu için III. öncül yanlıştır. (Cevap A)

11. Hava sıcaklığının –10°C olduğu bir günde yüzeyi buz tutmuş bir gölün düşey kesiti şekildeki gibidir. X

Buz

Sıvı karışımların sıcaklığı hacmi fazla olan sıvıya daha yakın olacağı için TM > TK > TL

Yatay

Kaplardaki buz kütleleri eşit olduğuna göre, I. III. kaptaki buz en kısa sürede erir. II. Aynı sürede buzlara verilen ısılar eşittir. III. Metal boru yerine plastik boru kullanılırsa buzlar daha çabuk erir. yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? (Isı kayıpları önemsizdir.) A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III

E) TL = TK = TM

olur.

III

(Cevap C)

Y

Su



Z

56 8. Bir maddenin sıcaklığının ölçümü sonucunda bulunan değer;



I. Kelvin



II. Kalori



III. °C





bilimlerinden hangileri ile ifade edilebilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

Kalori ısı birimidir.

C) I ve III

E) I, II ve III 

Buna göre,



I. X noktasındaki sıcaklık –10°C dir.



II. Y noktasındaki sıcaklık 0°C dir.



III. Z noktasındaki sıcaklık +4°C dir.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I

(Cevap C)

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I ve III

X noktası hava ile dengede olup sıcaklığı -10 °C’dir. Y noktası su ile buz arasında olup sıcaklığı 0 °C dir. Z noktasının sıcaklığı ise (0 °C - +4 °C) arasında bir değer olabilir.  (Cevap D)

1. Maddelerin ısı iletim hızının birbirinden farklı olduğunu

5. Isının yayılması ile ilgili,

ispatlamak isteyen bir öğrenci,



I. Aynı ortamda bulunan aynı sıcaklıktaki tahta ve demirden yapılmış bankları,



II. Kaynamakta olan çorba içine bırakılan tahta ve demirden yapılmış kaşıkları,



III. Farklı sıcaklıktaki ortamlarda bulunan tahta ve demirden yapılmış bankları



örneklerinden hangilerini kullanılabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

2.

I. Kışın vücut sıcaklığının korunması için kalın kıyafetler giymek.



II. Kışın üst üste iki kazak giymek.



III. Kışın su borularının etrafının keçe ile kaplamak.



olaylarından hangileri ısı iletim hızını azaltmak ile ilgilidir?



A) Yalnız I

B) I ve II

C) I ve III

Isı iletim hızını azaltmak için temas eden yüzeyler arası kötü iletkenlerle doldurulur. Buna göre verilen öncüllerin üçüde ısı iletim hızını azaltmak için yapılabilir. (Cevap E)

3. Yerden ısıtılan bir evde ısının yerden tavana aktarımı

I. Öz ısısı büyük olan maddeden küçük olan maddeye doğrudur.



II. Sıcaklığı fazla olan maddeden az olan maddeye doğrudur.



III. Isı sığası büyük olan maddeden küçük olan maddeye doğrudur.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I

I. İletim,



II. Konveksiyon,



III. Işıma

E) I ve III

hava kullanılır."



Buna göre,



I. Kışın üst üste iki kazak giyilmesi



II. Tuğlaların boşluklu yapılması



III. Soğuk havalarda kuşların tüylerini kabartması



durumlarından hangileri yukarıda verilen ilke ile açıklanabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Verilen öncüllerin üçünde de kötü ısı iletkeni havadan yararlanılır. (Cevap E)



yollarından hangileri ile ısı aktarımı gerçekleşir?



A) I, II, III



D) I ve II

C) Yalnız III

Isı iletimi daima sıcaklığı fazla olan maddeden az olan maddeye doğrudur. (I yanlış, II doğru, III yanlış) (Cevap B)

sırasında;



B) Yalnız II

6. "Isı transferini engellemek için bazen kötü bir ısı iletkeni olan

E) I, II ve III Çözüm Yayınları

D) II ve III





E) I, II ve III

Maddelerin ısı iletim hızının birbirinden farklı olduğunu ispatlamak isteyen öğrenci I. ve II. öncülde verilen aynı sıcaklıktaki farklı maddeleri kullanabilir. (Cevap B)



07

BÖLÜM 04 Test

Isıl Denge ve Isı İletim Yolları - 2

B) II, I, III

D) II, III, I

C) III, II, I

E) III, I, II

Yerden ısıtılan evlerde ısı iletimi, iletim, konveksiyon ve ışıma yoluyla ısı aktarımı gerçekleşir. (Cevap A)

4. Betonarme evlerde, aynı özellikte yapılan tahta evlere göre ısı

57

kaybı daha fazladır.

7. Kutup bölgelerinde yaşayan bir insanın,

Bu olayın nedeni,



I. Çok kalın tek elbise yerine aynı kalınlığı sağlayacak bir kaç elbiseyi üst üste giyme,



I. Tahtanın ısı iletim katsayısının, betonun ısı iletim katsayısından küçük olması.



II. Evini karın üzerine değil, karın altına yapması,



II. Betonarme evlerin daha büyük olması.



III. Tahtalar birleştirilirken arada boşluk kalması.



III. Daha çok koyu renkli elbiseler giymesi



yargılarından hangileri ile açıklanabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Betonerme yapılarda kullanılan malzemenin ısı iletim hızı daha yüksektir ve ahşap evlerde arada kalan havanın kötü bir iletken olması ahşap evlerin ısı kaybını azaltır. (Cevap C)



işlemlerinden hangilerini yapması vücut sıcaklığını korumasını kolaylaştırır?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

Birden çok elbise giyerek veya karın altına ev yaparak ısı kaybını azaltır, koyu renkli elbiseler giyerek de üzerine düşen ışığı tutar ve ısınmasını kolaylaştırır. (Cevap E)

Test 07

1. B

2. E

3. A

4. C

5. B

6. E

7. E

8. A

9. E 10. C 11. B 12. A 13. B

8. Deniz seviyesinde ısıca yalıtılmış, ağzı açık bir kapta 0 °C

11. Bir mumun yandığı ortamda bulunan A, B ve C noktaları





sıcaklığında su bulunan kaba bir miktar buz atılıyor. Buna göre; Su kütles

Su kütles

şekildeki gibidir.

Su kütles

B

ip

A

Zaman

Zaman

I



Demir çubuk

Zaman

II

Mum

III C



Kaptaki su kütlesinin zamana göre değişim grafiği; I, II, III nolu grafiklerden hangileri olabilir?





A) Yalnız I



I. A noktası sadece iletim yoluyla ısı almaktadır.



II. B noktası sadece konveksiyon yoluyla ısı almaktadır.



III. C noktasına ısı taşınmasını sağlayan yollardan birisi de ışımadır.



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Atılan buzun sıcaklığı 0 °C ise su kütlesi değişmez. Atılan buzun sıcaklığı 0 °C nin altında ise su kütlesi anında azalmaya başlar.  (Cevap A)



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



9. Isı aktarımı ile ilgili,



II. Konveksiyon yoluyla ısı iletimi sıvı ve gazlarda etkilidir.



III. Işıma yoluyla ısı transferi için maddesel ortama gerek yoktur. yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

İletim yoluyla ısı iletimi katılarda, konveksiyon yoluyla ısı iletimi sıvı ve gazlarda etkilidir. Işıma yoluyla ısı iletimi için maddesel ortama gerek yokken, iletim ve konveksiyon yoluyla ısı iletimi için maddesel ortama ihtiyaç vardır. (Cevap E)

12. Gerçek sıcaklık ile hissedilen sıcaklık için, Çözüm Yayınları

I. İletim yoluyla ısı aktarımını en iyi yapan maddeler katılardır.



B) Yalnız III

D) II ve III

A noktasına ısı taşınması için en baskın ısı aktarım çeşidi iletimdir ancak sadece iletim yoluyla ısı taşınır diyemeyiz. B noktasına ısı taşınması için en baskın aktarım çeşidi konveksiyondur ancak sadece bu yolla ısı taşınır diyemeyiz. (Cevap B)





Buna göre,



I. Soğuk havalarda esen soğuk rüzgâr hissedilen sıcaklığı azaltır.



II. Sıcak havalarda nem gerçek sıcaklığı artırır.



III. Kışın kalın kıyafetler giymek gerçek sıcaklık değerini artırır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Hissedilen sıcaklık, çevresel etkilerden etkilenir (I doğru), gerçek sıcaklık ise etkilenmez (II ve IIII yanlış). (Cevap A)

10. Eşit boy ve kalınlıktaki iletken K, L ve M metalleri farklı

şekillerde birleştirilerek I, II, III numaralı çubuklar elde ediliyor.



Çubukların üzerine eşit kütleli erime sıcaklığındaki mumlar şekildeki gibi konuluyor.



K

58

Isıtıcı

L

M K mum L K

M mum

I

L K

II L III

ve L silindirlerinin sıcaklıkları birbirinden farklı olup sırasıyla TK ve TL’dir.



ısıca yalıtılmış ortam



2r



mum



13. Isıca yalıtılmış ortamda bulunan aynı maddeden yapılmış K

Çubuklara ısıtıcıdan eşit zaman aralıklarında eşit ısılar verildiğinde I numaralı çubuktaki mum 6t süre sonra, II numaralı çubuktaki mum ise 2t süre sonra erimeye başlıyor.

, K

r

2, L

Buna göre;



I. L silindiri denge sıcaklığına daha çabuk ulaşır.



II. K ve L silindirlerinin iç enerji değişimleri eşittir.



III. K ve L silindirlerinin sıcaklık değişimleri eşittir.



Buna göre, III numaralı çubuktaki mum kaç t süre sonra erimeye başlar?



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



A) 5



K + L + M = 6t M = 2t K + L = 4t 2K + 2L = 8t

B) 6

C) 8

D) 9

E) 10

(Cevap C)

B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

L silindirinin kütlesi K nınkinden fazladır, aynı maddeden yapılmış olduklarından L nın ısı sığası da K nınkinden fazladır. Dolayısıyla denge sıcaklığı L nin ilk sıcaklığına daha yakındır. Isıca yalıtık ortamda bulunduklarından silindirlerden birinin verdiği ısı diğerinin aldığı ısıya eşittir. K ve L aynı anda denge sıcaklığına ulaşır. (Cevap B)

1. O merkezli dairesel levhadan, O merkezli dairesel kısım

4. Düşey kesitleri şekildeki gibi olan K ve L metal çubuklarının

kesilerek oluşturulan cismin üzerinde seçilen X, Y ve Z uzunlukları şekildeki gibidir.

boyca genleşme katsayıları sırasıyla λK ve λL dir. Metal çubukların bulundukları ortamın sıcaklığı artırıldığında x uzunluğunun arttığı gözleniyor.

Y



X

O

L

K

Z Cismin sıcaklığı artırılırsa X, Y ve Z uzunluklarının

x Yatay

değişimi için ne söylenebilir?



A) Üçü de artar.



B) X ve Z artar, Y azalır.



C) X ve Y artar, Z değişmez.



D) X ve Z değişmez, Y artar.



E) Üçü de değişmez.



I. λK > λL III. λL > λM

Y r



Y cismi, X cismi içindeki boşluktan ancak geçebildiğine göre, I. X ve Y cisimlerini ısıtma



II. X cismini soğutma, Y cismini ısıtma



III. X ve Y cisimlerini soğutma



işlemlerinden hangileri tek başına yapılırsa Y cismi yine X cismi içindeki boşluktan geçebilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Cisimler farklı maddeden yapıldığı için genleşme katsayıları farklıdır ve genleşme katsayıları bilinmediği için, I. ve III. öncül yapılabilir. (Cevap C)

E) I, II ve III

Buna göre öğrenci,



I. cam kavanozu sıcak suyun altına tutma,



II. cam kavanozu buzluğa koyma,



III. cam kavanozu bir kâğıtla sarıp sallama,



işlemlerinden hangilerini yaparsa kavanozun kapağı açılabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

6. Düşey kesiti şekildeki gibi olan metal kapta bir miktar sıvı varken kap ısıtılıyor.

h yatay

3. K, L ve M metal çubukları Şekil-I’deki gibi birbirlerine yapıştırılmıştır.

K

L

M Şekil - I



M



Şekil - II



A) λK > λL > λM

B) λL > λM > λK



C) λM > λL > λK

D) λK > λM > λL

E) λK = λL = λM

Soğutulan aynı boydaki metal levhalardan içerde kalan metalin genleşme katsayısı daha büyüktür. Buna göre λL > λM > λK ‘dır.



59

Yatay zemin

L

Çubuklar daha soğuk bir ortama götürüldüğünde ŞekilII’deki görünümü aldığına göre çubukların boyca uzama katsayıları λK, λL ve λM arasındaki ilişki nedir?



C) I ve III

Kavanoz kapağının açılması için sistemin sıcaklığı artırılmalıdır. Çünkü metalin genleşme katsayısı camın genleşme katsayısından büyüktür. Buna göre I. ve III öncüllerde sistemin sıcaklığı artırılarak cam kavanozun kapağı açılabilir. (Cevap C)

Sıvı

K

C) I ve III

kapağını açamadığını görüyor.

r





5. Bir öğrenci, annesinin içinde salça bulunan cam kavanozun

Çözüm Yayınları

r

yargılarından hangileri doğru olabilir?

Isıtılan çubukların boylarında artış gözlenir. K çubuğunun boyu, L ninkinden büyük olduğeu için genleşme katsayıları hakkında kesin bir yargıda bulunamayız. (Cevap E)

yarıçaplı Y küresel cismi farklı maddelerden yapılmıştır. X





(Cevap A)

2. İçerisinde r yarıçaplı boşluk bulunan 2r yarıçaplı X cismi ile r



Buna göre,

II. λK = λL

Isıtılan maddenin boyutlarında artış olur. Buna göre, X ve Y uzunluğu artar.



08

BÖLÜM 04 Test

Genleşme - 1

(Cevap B)

Kap ısıtılırken kaptan sıvı taşmadığına göre, h sıvı yüksekliği için,



I. Önce azalır, sonra artar.



II. Artar.



III. Değişmez.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

Sıvının ve kabın genleşme katsayıları bilinmediği için verilen durumların üçüde doğru olabilir. (Cevap E)

Test 08

1. A

7. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kapta X sıvısı ile K ve L





6. E

7. B

8. E

9. B 10. B 11. B

2r

X



Y

L K

L Şekil - I

Yer (Yatay)

Yatay

Şekil - II

X ve Y silindirleri ısıtıldıklarında son boyları eşit olmaktadır.



Buna göre, I. Y silindirine verilen ısı, X silindirine verilen ısının iki katıdır. II. X ve Y silindirlerinin sıcaklık değişimleri eşittir. III. X ve Y silindirlerinin hacimce genleşme miktarı eşittir. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III



I. L cismine etki eden kaldırma kuvvetinin büyüklüğü azalır.



II. K cisminin genleşme katsayısı X sıvısının genleşme katsayısından küçüktür.



III. L cisminin genleşme katsayısı sıvının genleşme katsayısından küçüktür.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) II ve III

Aynı maddeden yapılmış cisimlerin boyca uzama miktarlarının eşit olması için ilk boyları ve ilk kütleleri ile ters orantılı olacak şekilde sıcaklıkları değiştirilmelidir. (II doğru, I ve III yanlış) (Cevap B)

10. Birer uçlarından duvara sabitlenmiş X ve Y dişli metal çubukları

C) Yalnız III

arasındaki ısıca yalıtkan K dişli çarkı serbestçe dönebilmektedir.

E) I, II ve III



L cisminin hacmi sıvıya göre daha fazla artmış, K cisminin hacmi ise sıvıya göre daha az artmıştır. (II doğru, III yanlış) Yüzen ve askıda kalan cisimlere etki eden kaldırma kuvveti cismin ağırlığına eşit olup, batan cisimlere etki eden kaldırma kuvveti cismin ağırlığından küçüktür. Buna göre, L cismine etki eden kaldırma kuvvetinin büyüklüğü artmıştır. (I yanlış) (Cevap B)

K

Çözüm Yayınları

8. Düşey kesiti şekildeki gibi olan Y dairesel levhası ile

ortasından bükülmüş Y metal çubuğundan oluşan sistem yayla tavana asılarak şekildeki gibi dengelenmiştir. Yatay

X α



2

X A

1

B

Y

Çubukların sıcaklıkları DT kadar artırıldığında çubukların son boyları eşit olduğuna göre, I. K dişli çarkı 1 yönünde döner. II. Sadece X çubuğuna sıcaklığı ∆T kadar artırılmış olsaydı K küresinin tur sayısı artar. III. K küresi A-B noktaları arasına konulup çubukların sıcaklıkları ∆T kadar artırılırsa K küresinin tur sayısı azalır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

X çubuğunun boyunun Y çubuğunun boyuna eşit olması için daha fazla uzaması gerekir buna göre küre 1 yönünde döner. Sadece X küresi uzarsa K küresi daha fazla döner. K küresinin mevcut temas noktaları arasındaki uzama farkı A – B noktaları arasındaki uzama farkından azdır.  (Cevap B)

11. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kabın içinde 0°C’de su vardır.

Yay



60

5. C

r

Buna göre,



4. E

silindirlerinin, taban yarıçapları sırasıyla r ve 2r’dir.



Yatay

3. B

9. Aynı maddeden yapılmış, aynı sıcaklıkta ve eşit boydaki X ve Y

cisimleri Şekil-I’deki gibi dengededir. Sistemin sıcaklığı DT kadar artırıldığında X sıvısı içindeki K ve L cisimlerinin denge durumları Şekil-II’deki gibi oluyor.

K

2. C

X



Y

Su Yatay



Sisteme bir miktar ısı verilip, yeniden denge sağlandığı durumda;

S

Yer (Yatay)



X cismi su yüzeyinden serbest bırakılınca kap tabanına t sürede ulaşıyor.

III. a açısı artar.



Buna göre, I. Suyun sıcaklığını +4°C’ye çıkarma II. Su miktarı sabitken kabın taban alanını artırma



yargılarından hangileri doğru olabilir?





A) Yalnız I



I. Yay kuvveti azalır.

II. a açısı değişmez.



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Sistem genleşip yere değerse yay kuvveti azalabilir. (I doğru) X ve Y nin boyca genleşme katsayısı eşitse a değişmez. Y nin boyca genleşme katsayısı X inkinden büyükse a azalır. (Cevap E)



III. Suyun sıcaklığını +2°C’ye çıkarma işlemlerinden hangileri yapılırsa t süresi azalır?

A) Yalnız I B) Yalnız II D) II ve III E) I ve III

C) Yalnız III

Suyun sıcaklığı +4 °C’ye veya +2 °C'ye çıkarılırsa suyun özkütlesi artar ve cisme uyguladığı kaldırma kuvveti artar (I ve III yanlış), kabın taban alanı artırılırsa sıvı yüksekliği azalır. (II doğru) (Cevap B)

1. Isı verilen bir madde için,

I. Sıcaklığı artar.



II. İç enerjisi artar.



III. Hacmi artar.

4. X, Y ve Z metal çubuklarından oluşan şekildeki sistemin sıcaklığı ∆T kadar artırılıyor.

Y





yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



09

BÖLÜM 04 Test

Genleşme - 2

X

B) I ve II

D) II ve III

yatay

C) I ve III



E) I, II ve III

Isı alan bir maddenin, iç enerjisi artar, sıcaklığı ve hacmi artabilir.

Z

Buna göre sistemin son görünümü,

(Cevap E)



Z





T Yatay

I

Yatay

II

III

A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Çubuklar daha sıcak ortama götürüldüğünde genleşme katsayısı büyük olan çubuk daha çok uzar. Buna göre I. ve III. şekildeki çubuk boyları eşitlenebilir. (Cevap C)

3. O merkezli, r yarıçaplı türdeş Y metal küresi içine bir oyuk

açılıp oyuğun içi türdeş X ısvısı ile tamamen dolduruluyor. Y metal küresinin genleşme katsayısı, X sıvısınınkinden az olup, sistem sıcaklığı farklı bir ortama götürüldüğünde oyuktan dışarı X sıvısı taştığı gözleniyor.



B) I ve II

D) II ve III

Yatay

Buna göre, I, II ve III sistemlerindeki çubuklar daha sıcak bir ortama götürülürse hangi şekillerdeki çubukların boyları eşit olabilir?



A) Yalnız I

X sıvısı

E) I, II ve III

Boy K

L

M L

B

0

K M





r Artar

B)

Azalır

Azalır

C)

Değişmez

Artar

D)

Değişmez

Azalır

E)

Değişmez

Değişmez

C



Sıcaklık (°C) Şekil - II Şekil - I Buna göre, ortamın sıcaklığı artırıldığında;



I. A noktasının yerdeğiştirmesi, B ninkinden fazladır.



II. C noktasının yerdeğiştirmesi, B ninkinden fazladır.



III. C noktasının yerdeğiştirmesi, A nınkinden fazladır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız II



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

∆l = loλ ∆T formülüne göre ve genleşme katsayılar, sıralaması λK >λL > λM ye göre değerlendirilde ll ve lll. öncüller doğrudur. (Cevap D)

Y



Buna göre, dışarı X sıvısı taşarken α açısı ve r yarıçapının değişimi için ne söylenebilir?

Artar

L K

0

X

Y

A)

M

sonra boyları eşit olmaktadır.

O

α

A

6. Şekildeki gibi yan yana konulan X ve Y çubuklarının bir süre

α r



C) I ve III

eşit uzunluktaki K, L ve M metal telleri 0 °C sıcaklıktaki bir ortamda Şekil - 2'deki gibi birleştirilerek tam orta noktalarından sabitlenmiştir.

Çözüm Yayınları





5. Boylarının sıcaklıkla değişimi Şekil - 1'deki grafikteki gibi olan

X

Y

III

Y metal çubuğu da uzayacağı için III nolu görünüm elde edilemez. X, Y ve Z maddelerinin genleşme katsayıları bilinmediği için verilen öncüllerden I ve II doğru olabilir. (Cevap B)

T metal çubuklarının boyca uzama katsayıları arasında λT > λY = λZ > λX ilişkisi vardır. Y

II

I, II ve III numaralı şekillerden hangileri gibi olabilir?



2. Oda sıcaklığında boyları şekildeki gibi olan X, Y, Z ve

X

I



X sıvısının taşması için sistem daha sıcak ortama götürülmelidir. Genleşme sırasında oran bildiren açılar (a) değişmez, uzunluklar (r) artar.  (Cevap D)

61

Yatay



Buna göre,



I. Y çubuğu X çubuğuna ısı vermiştir.



II. X çubuğunun boyu uzarken, Y çubuğunun boyu kısalmıştır.



III. X çubuğunun uzama miktarı, Y çubuğunun kısalma miktarına eşittir.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? (Isı alış-verişi yalnızca çubuklar arasındadır.)



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

X çubuğunun boyu uzayıp, Y çubuğunun boyu kısalacağı için X ısı almış Y ısı vermiştir. (I ve II doğru), Çubukların genleşme katsayıları bilinmediği için uzama, kısalma miktarları ile ilgili yorum yapılamaz (III yanlış) (Cevap B)

Test 09

1. E

7. Düşey kesitleri şekildeki gibi olan kaplarda 2V, V ve 3V 2S

4. B

5. D

6. B

Yatay 2V X sıvısı

Y sıvısı

x

Kaplardaki sıvıların sıcaklığı eşit miktar artırıldığında, sıvılar kılcal borularda eşit miktarda yükseliyor.



Buna göre, X, Y ve Z sıvılarının genleşme katsayıları arasındaki ilişki nedir? A) X > Y > Z

X için 

B) Y > X > Z

D) Z > X > Y

K

Yatay

E) X = Y = Z (Cevap E)

y

M



Buna göre, X, Y uzunlukları ve a açısının değişimi için ne söylenebilir?



A) Üçü de artar.

B) α ve y azalır, x artar.



C) α ve y değişmez, x artar.

D) α ve x artar, y azalır.

C) Z > Y > X

V 2V 3V olduğuna göre X = Y = Z bulunur. 2S , Y için  S , Z için  3S

9. A 10. D 11. D 12. C

α

Z sıvısı





8. B

L



3V

V

7. E

ve tavan arasında bulunan tam ortasından bükülerek L noktasından tavana sabitlenmiş KLM metal telinin sıcaklığı artırılıyor.

3S

S

3. D

10. Düşey kesiti şekildeki gibi olan sürtünmesiz beton taban

hacminde X, Y ve Z sıvıları vardır.



2. C

E) x değişmez, α ve y artar.



Sürtünmesiz ortamda sıcaklık artışıyla uzuyan metal tel parçaları için yükseklik değişmeyeceğinden a artar, x artar, y azalır. (Cevap D)

11. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kapta 0°C de su varken yay

8. Yarıçapı r olan, genleşmesi önemsiz X ve Y silindirleri aynı

sabiti k olan özdeş yaylar x kadar sıkışmaktadır.

sıcaklıktaki K ile L, L ile M metal çubukları arasına şekillerdeki gibi yerleştiriliyor. L r

X

r

Y M

L

Çubukların sıcaklığı DT kadar artırılınca X ve Y silindirleri ok yönünde dönmeye başlıyor.



Buna göre, çubukların boyca uzama katsayıları ile ilgili.

I. λK > λL II. λM > λL



k

0 °C’de su

k

Buna göre, x sıkışma miktarını artırmak için;



I. Suyun sıcaklığını +2°C’ye çıkarma



II. Suyun sıcaklığını +4°C’ye çıkarma



III. Suyun sıcaklığını +10°C’ye çıkarma



işlemlerinden hangileri tek başına yapılabilir?



A) Yalnız I



III. λM > λK

B) I ve II

D) Yalnız III

C) I ve III

E) II ve III

Sıkışma miktarının artması için suyun hacmi artırılmalıdır.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I



Çözüm Yayınları

K



B) I ve II

D) II ve III

(Cevap D)

12. Aynı maddeden yapılmış X ve Y telleri şekildeki gibi bağlanmıştır.

C) I ve III

+y

E) I, II ve III

X küresi ok yönünde döndüğüne göre K çubuğu daha fazla uzamıştır ve λK >λL olur. Y küresinin ok yönünde dönmesi için M çubuğunun daha fazla uzaması gerekir ve λM > λL olur. (Cevap B)



X

Y T1

α

T2

T3

62

P

−y

9. Boyca uzama katsayısının birimi olarak,

I. 1 / °C



II. watt / joule

I. α açısı azalır.



III. cal / joule



II. İplerdeki gerilme kuvvetleri artar.



III. P yükü y doğrultusu boyunca yer değiştirir.

Tellerin sıcaklığı ∆T kadar artırıldığında



büyüklüklerinden hangileri kullanılabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Boyca uzama katsayısının birimi 1 / °C olduğuna göre I. öncül doğru olup II. ve III. öncül yanlıştır. (Cevap A)

yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III Tellerin boyu uzar ve a açısı azalır, ip gerilmeleri azalır, P yükü teller aynı maddeden yapılıp boyları eşit olduğu için y doğrultusu boyunca aşağı iner. (Cevap C)



BİRE BİR 1. Bir cismin sıcaklığı, değişik koşullarda Celcius (°C), Kelvin (K)

5. Isı, sıcaklık farkından dolayı transfer edilen enerjidir.

ve Fehrenheit (°F) ölçekli termometrelerle ölçülüyor.





Buna göre, aşağıda verilenlerden hangisi kesinlikle bu ölçüm sonuçlarından biri olamaz?



A) 10°C

B) 40°C

C) 30°F

D) –5 K

Kelvin termometresinde (-) değer yoktur.

E) 10 K



bulunan sıcaklığı 0°C’nin üzerinde olan suya sıcaklığı 0°C olan bir miktar buz atılıyor.

Isıl denge kurulduğunda kapta su-buz karışımı olduğuna göre,



I. Kaptaki suyun bir kısmı donmuştur.



II. Kaptaki buzun bir kısmı erimiştir.



III. Buzun sıcaklığı artmıştır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II



Kepçe

I. X çayının ısısı Y çayının ısısından fazladır.



II. Isıl denge sağlandığında X ve Y çaylarının son sıcaklıkları birbirine eşit olur.



III. Isıl denge sağlandığında, X çayı ortama Y çayından daha fazla ısı verir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

6. Isıca yalıtılmış kaptaki suyun içine bir buz parçası atılıyor. Isıl denge sağlanıncaya kadar geçen sürede, buzun kütlesinin önce sabit kaldığı daha sonra arttığı gözleniyor.



Buna göre başlangıçta,



I. Buzun sıcaklığı 0°C’dir.

İletim

Konveksiyon



II. Suyun sıcaklığı 0°C’nin üzerindedir.

B)

Konveksiyon

Işıma



III. Suyun sıcaklığı 0°C’dir.

C)

İletim

Işıma



yargılarından hangileri doğrudur?

D)

Konveksiyon

İletim

E)

Konveksiyon

Konveksiyon



A) Yalnız I





(Cevap D)

4. Tamamen yalıtılmış bir ortamda farklı maddelerden yapılan X

C) I ve III

E) I, II ve III

A)

Sıvılar konveksiyon, katılar iletim yolu ile ısınır.



Çözüm Yayınları

karıştırmak için kullanılan metal kepçenin ısınmasına neden olan ısının en etkili yayılma yolları, aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?



Bir maddenin ısısı ölçülemez, aynı ortamdaki maddelelerin yeterince beklenince sıcaklıkları eşit olur. Isı sıcaklık farkından dolayı alınan ya da verilen enerjinin bir ölçüsüdür ve X çayının kütlesi daha fazla olduğu için ortama verdiği ısı enerjisi daha fazladır.  (Cevap D)

E) I ve III

3. Bir tencerede çorba yaparken çorbanın ve çorbayı

Buna göre



C) Yalnız III

Suyun sıcaklığı 0 °C’nin üzerinde olduğu için buza ısı verir ve buzun bir kısmı erir. Buzun tamamının eriyip erimediği bilinemez. 0°C'deki buz kendinden daha yüksek sıcaklıktaki suyu donduramaz. (Cevap B)

Çorba

Sıcaklığı 26°C olan bir odada, şekildeki gibi özdeş iki bardağa aynı anda 40°C sıcaklıkta 3m, 2m kütleli X, Y çayları konuluyor.

(Cevap D)

2. Deniz kenarında yapılan bir deneyde, ısıca yalıtılmış bir kapta



10

BÖLÜM 04 Test

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I ve III

Buz kütlesi belirli bir zaman sonra arttığı için suyun sıcaklığı 0 °C’nin üzerinde, buzun sıcaklığı 0 °C’nin altındadır. (Cevap B)

ve Y katı cisimleri bulunmaktadır. Kütleleri, ilk sıcaklıkları farklı olan bu cisimler birbirine temas ettirilip yeterince bekleniyor.

7. Hava sıcaklığının 30 °C olduğu bir anda Kıvanç, su sıcaklığı

Buna göre,



26 °C olan havuzdan bir kova su alıyor.

Havuzdaki suyun homojen olduğu bilindiğine göre, havuzdaki su ve kovadaki su ile ilgili;



I. Isı akışı, sıcaklığı yüksek olan cisimden düşük olan cisme doğrudur.





II. Isıl denge sağlandığında, denge sıcaklığı ısı sığası büyük olan maddenin sıcaklığına yakın olur.

I. Kovadaki suyun, ısı sığası, havuzdaki suyun ısı sığasına eşittir.





III. Isıl denge sağlandığında, denge sıcaklığı kütlesi fazla olan maddenin sıcaklığına yakın olur.

II. Kısa bir süre sonra, kovadaki suyun sıcaklığı, havuzdaki suyun sıcaklığına göre daha fazla artacaktır.



III. Havuz ve kovadaki suların öz ısıları eşittir.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

Isı akışı sıcaklığı fazla olan maddeden az olan maddeye doğru olup, denge sıcaklığı ısı sığası fazla olan maddeye yakın olur. (Cevap B)



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız III



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

Havuzdaki suyun ısı sığası daha fazla olduğundan bir süre sonra kovadaki suyun sıcaklığı daha fazla artacaktır.  (Cevap D)

63

Test 10 8.





1. D

Cisimler

İlk sıcaklığı (°C)

Son sıcaklığı (°C)

X

–4

+4

Y

+4

–3

Z

+2

–5

T

–9

–2

P

–6

+3

3. D

4. B

5. D

6. B

7. D

8. D

9. C 10. B 11. C 12. E

11. Şekildeki gibi birer uçlarından duvara tutturulmuş, boyları eşit

X ve Y dişli çubuklarının arasındaki, ısıca yalıtkan K çarkı serbestçe dönebilmektedir. X çubuğunun uzama katsayısı λ, Y çubuğunun uzama katsayısı 2λ’dir. X

Duvar



Yukarıdaki çizelgede X, Y, Z, T ve P cisimlerinin ilk ve son sıcaklıkları verilmiştir.



Buna göre, aşağıdaki yargılardan hangisi doğrudur?



A) X’in sıcaklığı 8°C azalmıştır.



B) Y’nin sıcaklığı 7°C artmıştır.



C) Z’nin sıcaklığı 3°C azalmıştır.



D) T’nin sıcaklığı 7°C artmıştır.



E) P’nin sıcaklığı 3°C artmıştır.

T maddesinin sıcaklığı (-2-(-9)=7 °C artmıştır.

2. B

λ

K 2λ

Y



(Cevap D)

Buna göre,



I. Çubukların sıcaklığını ∆T kadar artırma



II. Çubukların sıcaklığını ∆T kadar azaltma



III. X çubuğunun sıcaklığını ∆T kadar azaltıp Y çubuğunun sıcaklığını ∆T kadar artırma



işlemlerinden hangileri K çarkının ok yönünde dönmesini sağlar?



A) Yalnız I



B) I ve III

D) II ve III

C) Yalnız II

E) Yalnız III

9. T sıcaklığındaki K ve L metal küreleri aynı M metal

halkasından geçemiyor. K küresi halka ile beraber ısıtılınca, L küresi de halka ile beraber soğutulunca halkadan geçebiliyor.



K ve L küreleri ile M halkasının ısıl genleşme katsayıları sırasıyla λK , λL ve λM olduğuna göre, bunlar arasındaki ilişki nedir?



A) λK > λL > λM

B) λM = λL > λK

D) λM > λK > λL

Çözüm Yayınları

K çarkının ok yönünde dönebilmesi için X dişlisi Y dişli çubuğundan fazla uzamalıdır veya Y dişlisi X dişlisinden fazla kısalmalıdır. (Cevap C)

C) λL > λM > λK

E) λK = λL = λM

Isıtılınca genleşme katsayısı büyük olan metal küre fazla büyür, soğutulunca genleşme katsayısı büyük olan metal küre fazla küçülür. Buna göre λL > λM > λK



(Cevap C)

12. Isıca yalıtılmış kaptaki suyun içine bir parça buz atılıyor.

Isıl denge sağlandığında, kaptaki suyun kütlesinin azaldığı görülüyor.

64 10. Oda sıcaklığındaki boyları ,K, ,L ve ,M olan K, L ve M

metal çubuklarının uzama katsayıları sırasıyla λ, 2λ, 2λ’dır. Çubuklardan K ve L ∆T kadar ısıtılıp, M’de ∆T kadar soğutulduğunda boyları eşit oluyor.



Buna göre, K, L ve M çubuklarının oda sıcaklığındaki ,K, ,L ve ,M boyları arasındaki ilişki nedir?



A) ,K > ,L > ,M

B) ,M > ,K > ,L

D) ,M > ,K = ,L

C) ,K > ,M > ,L

E) ,K = ,L = ,M

Isıtılınca genleşme katsayısı büyük olan fazla büyür, soğutulunca genleşme katsayısı büyük olan fazla küçülür. Buna göre, çubukların ilk boyları arasında ,M > ,K > ,L ilişkisi vardır. (Cevap B)



Buna göre, ısıl denge anında,



I. Suyun hacmi buzun hacmine eşittir.



II. Buzun kütlesi suyun kütlesinden fazladır.



III. Suyun sıcaklığı buzun sıcaklığına eşittir.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

Buzun ve suyun ilk sıcaklıkları, kütleleri bilinmediği için verilen öncüllerin üçüde doğru olabilir. (Cevap E)

BİRE BİR

11

BÖLÜM 04 Test

1. Sıcaklığı 30°C olan bir sınıfta, aynı anda tahta sıraya ve sıranın

5. Isıca yalıtılmış bir kaba konan –40°C sıcaklığındaki 4 g buz





Buna göre, sistemin sıcaklık - ısı grafiği aşağıdakilerden hangisidir?



(cbuz = 0,5 cal/g°C , Lbuz = 80 cal/g , csu = 1 cal/g°C)

kenarındaki metale dokunulduğunda tahta sıranın sıcaklığı daha düşük hissedilir.

1 atmosfer basınç altında, düzgün biçimde ısıtılarak 80°C sıcaklığındaki 4 g suya dönüştürülüyor.

Buna göre, dokunmadan önce



I. Sıranın sıcaklığı metalin sıcaklığına eşittir.



II. Sıranın sıcaklığı metalin sıcaklığından fazladır.



III. Sıranın sıcaklığı metalin sıcaklığından küçüktür.



IV. Sıranın ısısı, metalin ısısına eşittir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) I ve IV

A)

80

C) I ve III

0

E) II ve IV

Aynı ortamda bulunan maddelerin sıcaklıkları eşittir.

Sıcaklık (°C)

80

C)

80

Sıcaklık (°C)

80

Sıcaklık (°C)

320

0

400 720ısı(cal)

-40

(Cevap A)

B)

-40 D)

80

480 400 ısı(cal)

Sıcaklık (°C)

2. Isıca yalıtılmış bir kaptaki sıcaklığı +5°C’nin üstünde olan



suya, sıcaklığı –5°C’nin altında olan bir buz parçası ekleniyor.



Sistem ısıl dengeye gelinceye kadar geçen sürede, aşağıdaki yargılardan hangisi kesinlikle doğru olur?



A) Suyun tamamı donar.

B) Buzun tamamı erir.



C) Buzun sıcaklığı değişmez.

D) Buzun sıcaklığı artar.



480 400 ısı(cal)

0 80 -40

E)

80

E) Suyun ısısı artar.

Su, buza ısı vereceği için ve buz hâl değiştirmeyeceği için buzun sıcaklığı artar. (Cevap D)

birbirleriyle ısı alışverişi yapıyor.



Başlangıçta Y katısının sıcaklığı X sıvısının sıcaklığından büyük olduğuna göre, ısıl denge sağlanıncaya kadar geçen sürede X ve Y’nin sıcaklıkları için aşağıdakilerden hangisi doğru olabilir?



A) X’in sıcaklığı azalır. Y’ninki değişmez.



B) X’in sıcaklığı değişmez, Y’nin ki artar.



C) Y’nin sıcaklığı azalır. X’in ki değişmez.



D) X ve Y’nin sıcaklığı sürekli artar.



E) X ve Y’nin sıcaklığı sürekli azalır.

Çözüm Yayınları

3. Isıca yalıtılmış bir kaba konan X sıvısı ile Y katısı yalnız

0 -40

0 -40

40

400

80

ısı(cal)

Sıcaklık (°C)

100

400

200

ısı(cal)

I  4 . 0,5 . (0- (-40)=80 cal değerleri bulunur. II  4 . 80 = 320 cal III  4 . 1 . 80 = 320 cal Grafiklere bakıldığında bu değerleri sağlayan A seçeneğindeki grafiktir.

(Cevap A)

Sıcaklığı fazla olan madde ısı vereceği için Y katısının sıcaklığı azalırken X sıvısının sıcaklığı artar veya değişmez. (Cevap C)

4.

Su X Y Z T P

Kütle (g) 100 150 100 125 200

6. Isıca yalıtılmış kapalı bir kaba, sıcaklıkları farklı katı haldeki

Sıcaklık (°C) 60 40 70 80 30

X, Y maddeleri birbirine dokunacak biçimde konuluyor. Başlangıçta erime sıcaklığında olan X katısının ısıl denge kurulduktan sonra tümüyle eridiği gözleniyor.





Isıca yalıtılmış 600 cm3 hacmindeki bir kapta ısıl dengede 200 g su ve 100 g buz vardır.



Bu kaba, yukarıdaki çizelgede kütlesi ve sıcaklığı verilen X, Y, Z, T ve P sularından hangisi konulursa buzun tamamı erir? (csu = 1 cal/g°C , Lbuz = 80 cal/g)



A) X

B) Y

C) Z

D) T

E) P

Buzun tamamını eritmek için, 100.80=8000 cal ısı gereklidir. Buna göre T maddesinin verebileceği ısı miktarı 10.000 cal olduğu için buzun tamamını eritir. (Cevap D)

Bu süreç sonunda,



I. X’in sıcaklığı değişmemiş, Y’nin ki artmıştır.



II. Y’nin sıcaklığı azalmış, X’in ki artmıştır.



III. X’in sıcaklığı değişmemiş, Y’nin ki azalmıştır.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

X ısı almış, Y ısı vermiştir ve hâl değiştiren X katısının hâl değişim süresince sıcaklığı değişmez. Fakat eridikten sonra X sıvısının sıcaklığı artmış olabilir. (Cevap E)

65

Test 11

1. A

7. Isıca yalıtılmış bir kaba, 80°C’taki K suyundan 60°C’taki L



L

M

A)

Artar

Değişmez

Azalır

B)

Azalır

Değişmez

Artar

C)

Artar

Azalır

Artar

D)

Azalır

Artar

Değişmez

E)

Değişmez

Değişmez

Değişmez





t K

2t

zaman

0

3t L

4t

I. K ve L kaplarındaki su-buz karışımlarının kütleleri eşittir.



II. t = 0 anında K ve L kaplarındaki buz kütleleri eşittir.



III. t = 0 anında K kabındaki su kütlesi L kabındaki su kütlesinden fazladır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) I ve II E) I, II ve III

9. Farklı metallerden yapılmış, iç yarıçapı r olan düzgün, türdeş X

r

X halkası

yatay

X ve Y cisimlerinin hacimce genleşme katsayıları αX ve αY, K sıvısınınki αK olduğuna göre, αX, αY, ve αK arasındaki ilişki nedir?



A) αX > αY > αK

B) αY > αX > αK



C) αK > αX > αY

D) αK > αY > αX

E) αX = αY = αK (Cevap D)

K L M



Buna göre,



I. M’nin sıcaklığını sabit tutup K ve L’yi soğutma



II. K, L ve M’yi soğutma



III. K, L ve M’yi ısıtma



işlemlerinden hangileri yapılırsa çubukların görünümü şekildeki gibi olabilir?



A) Yalnız I



D) II ve III

E) I, II ve III

çubukları uç uca eklenerek bir iple şekildeki gibi asıldığında yatay dengede kalıyor. Çubukların sıcaklıkları ∆T kadar artırıldığında yatay denge bozulmuyor.



ip

K



L 2,

,

X halkasının boyca uzama katsayısı, Y küresinin boyca uzama katsayısından büyük olduğuna göre,

C) I ve III

12. Uzunlukları sırasıyla , ve 2, olan düzgün, türdeş K, L metal

r Y küresi

B) I ve II

Çubukların genleşme katsayıları bilinmediği için üç çubuğu da ısıtma veya üç çubuğu da soğutma işlemi yapılabilir. Yalnız K ve L soğutulursa daha da küçülecekleri için boyları şekildeki gibi olabilir. (Cevap E)

halkası ile r yarıçaplı, türdeş Y küresi aynı sıcaklıktadır.

66

Şekil - II



C) I ve III

t’lik zaman diliminde iki kabın sıcaklığıda 0 °C’den 2T °C’ye çıktığına göre kaplardaki toplam buz - su karışımı kütleleri eşittir. İkinci kapta buzu eritmek için 3t zaman geçtiği için K kabındaki su kütlesi L kabında buz kütlesi fazladır. (Cevap C)



Y

K sıvısı



zaman



D) II ve III

Y

çubuklarının, T sıcaklığındaki boyları eşittir.

Isı kaybı olmadığına göre,



9. C 10. D 11. E 12. A

11. Uzama katsayıları birbirinden farklı olan K, L, M metal

Çözüm Yayınları

0

8. C

X ve Y maddeleri sıvıdan az, yalnız X, Y’den fazla genleşmiştir.

Sıcaklık (°C) T

X



ısıtıcılarla ısıtıldıklarında sıcaklık-zaman grafikleri şekildeki gibi oluyor.

T

7. B

Şekil - I

8. K ve L kaplarındaki su-buz karışımları deniz düzeyinde özdeş

2T

6. E

K sıvısı

Sıcaklığı fazla olan madde ısı verir, az olan madde ısı alır. Buna göre, TD = 60+80+40 = 60°C 3 bulunur ve K'nın sıcaklığı azalır, L'nin sıcaklığı değişmez, M'nin sıcaklığı artar. (Cevap B)

Sıcaklık (°C)

5. A

X

K

2T

4. D

içinde Şekil-I’deki gibi dengede kalıyor. K sıvısının sıcaklığı ∆T kadar artırılıp ısıl denge sağlandığında, sistemin denge durumu Şekil-II’deki gibi oluyor.

Isıl denge sağlandıktan sonra K, L, M’nin ilk sıcaklıklarının değişip değişmediği konusunda ne söylenebilir?



3. C

10. Eşit hacimli ve eşit hacim bölmeli X ve Y katı cisimleri K sıvısı

suyundan ve 40°C teki M suyundan eşit kütlelerde konuluyor.



2. D

Buna göre,



I. X ve Y’yi ∆T kadar ısıtma



I. K çubuğunun kütlesi, L çubuğunun kütlesinden fazladır.



II. X ve Y’yi ∆T kadar soğutma





III. X’i ∆T kadar ısıtma, Y’yi ∆T kadar soğutma

II. K çubuğunun genleşme katsayısı, L çubuğunun genleşme katsayısından büyüktür. III. K çubuğunun kütlesi, L çubuğunun kütlesinden küçüktür.



işlemlerinden hangileri yapılırsa Y küresi K halkasının içinden geçer?



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Genleşme katsayısı büyük olan cisim ısıtıldıkça fazla büyür, soğutuldukça fazla küçülür.  (Cevap C)



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Şekle göre, K çubuğunun kütlesi L çubuğunun kütlesinden büyük ve K çubuğunun ağırlık merkezi 1 br hareket ettiğinde L çubuğunun ağırlık merkezi 2 br hareket edeceği için, K çubuğunun genleşme katsayısı L çubuğunun genleşme katsayısına eşittir. (Cevap A)

TÜMEVARIM - I 1. Bilimsel bilgi ile ilgili,

4. Fizik bilimi ile ilgili,



I. Bilim her soruya cevap verir.



II. Bilimsel bilgi zamanla değişebilir.



I. Fizik bilimi uygulamalı bir bilimdir.



III. Bilimsel bilgiye ulaşmada kullanılan basamaklar belirlidir.



II. Fizik bilimi test edilebilir bir bilimdir.



III. Fizik bilimi sorgulanabilir bir bilimdir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



E) I, II ve III

B) I ve II

D) II ve III

01

Test

C) I ve III

E) I, II ve III

Fizik bilimi, uygulamalı, sorgulanabilir, yanlışlanabilir ve test edilebilir bir bilimdir. (Cevap E)

Bilim her soruya cevap vermez ve bilimsel bilgi zamanla değişebilir. Bilimsel bilgiye ulaşmada kullanılan basamaklar belirlidir. (Cevap D)

5. Düşey kesiti şekildeki gibi olan sürtünmeli pistin K

noktasından kendisini serbest bırakan kaykaycı Kerem L noktasına doğru harekete geçiyor.

2. Şekil - 1'deki X katı cismi bulunduğu ortamda erimezken, X



F

K

F

X

X

Y

Y

Erimiyor

Eriyor

Eriyor

Erime duruyor

Şekil - 1

L

Şekil - 2

Buna göre,



I. Basınç erime noktasını düşürür.



II. Basınç erime noktasını yükseltir.



III. Basınç hâl değişimini etkiler.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve III

Çözüm Yayınları



Kerem



cismi aynı ortamda üzerine F kuvveti uygulandığında erimeye başlıyor. Şekil - 2'deki Y cismi bulunduğu ortamda erirken, aynı ortamda üzerine F kuvveti uygulandığında erime duruyor.

C) Yalnız III

E) II ve III

Basınç, erime noktasını X katısında düşürürken, Y katısında erime noktasını yükseltmektedir. Buna göre, basınç hâl değişimini etkiler. (Cevap C)

Yatay

Buna göre,



I. Kaykayın tekerleklerinin yüzeye yaptığı basınç zamanla azalır.



II. Kaykayın tekerleklerinin sıcaklığı zamanla artar.



III. Kaykaycı yatay düzleme ulaştığında bir tekerleğin yere uyguladığı basınç kuvveti kaykaycı ve kaykayın ağırlıkları toplamı kadardır.



yargılarından hangileri doğrudur? (Genleşme önemsizdir.)



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Sürtünmeli pist üzerinde hareket eden tekerleklerin sıcaklığı artar. Eğim azaldığı için basınç artar ancak bir tekerin yere uyguladığı basınç kuvveti toplam ağırlık kadar olamaz. (Cevap B)

3. Düşey kesiti şekildeki gibi olan ağzı kapalı kapta birbirine karışmayan X ve Y sıvıları vardır.

6. İnce bir metal plaka olan X cismi su yüzeyine bırakıldığında



şekildeki gibi dengede kalıyor.

Y sıvısı



K

Su

X sıvısı L



67 Yer (Yatay)



Yer (Yatay)



X ve Y sıvılarının karışması sağlanırsa,





I. K noktasındaki sıvı basıncı artar.



I. Suyun sıcaklığını artırma,



II. L noktasındaki sıvı basıncı artar.



III. L noktasındaki sıvı basıncı azalır.



II. Kaba bir miktar deterjan ilave etme,



III. Musluğu açarak bir miktar su boşaltma



işlemlerinden hangileri tek başına yapılabilir?



A) Yalnız I



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) Yalnız II

C) I ve III

E) Yalnız III

Yukarıya doğru daralan kaplardaki sıvıların karışması sağlanırsa kap içindeki tüm noktalardaki sıvı basıncı artar. (Cevap B)

Buna göre, X cisminin suyun içine girebilmesi için,



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

X cisminin suyun içine girebilmesi için suyun yüzey gerilim kuvveti azaltılmalıdır. Buna göre, suyun sıcaklığını artırmak ve deterjan ilave etmek suyun yüzey gerilim kuvvetini azaltır.  (Cevap B)

Test 01

1. D

3. B

4. E

5. B

6. B

7. C

8. D

9. D 10. B 11. D 12. A

7. Fizik dersinde termometre ve çeşitlerini işleyen Furkan, annesi

10. Silindir şeklindeki boş X kabı ve kesik koni şeklindeki





Hilal’e metal ve gazlı termometrelerin de olduğunu söyler ve bunların neden ayrıldığını sorar.

boş Y kabına eşit sıcaklıkta, eşit debide su akıtan X ve Y musluklarıyla eşit süre su akıtılıyor.

Buna göre, Furkan’a annesi Hilal,



I. Normal sıcaklıklar sıvılı termometreler ile ölçülür.



II. Metal termometreler ile çok düşük sıcaklıklar ölçülür.



III. Gazlı termometreler ile çok düşük sıcaklıklar ölçülür.



cevaplarından hangilerini verirse doğru bir açıklama yapmış olur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

Buna göre,

E) I, II ve III

yalıtkan boş borunun girişindeki vana açılıp borudan bir miktar su geçmesi sağlandığında ilk sıcaklığı 40 °C olan K cisminin sıcaklığının arttığı, ilk sıcaklığı 60 °C olan L cisminin sıcaklığının azaldığı gözleniyor.



II. Y kabının tabanındaki sıvı basınç kuvveti X kabındakinden azdır.



III. Y kabının tabana yaptığı basınç X kabının tabanına yaptığı basınca eşittir.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I



Çözüm Yayınları

60°C L

65°C

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I ve III



II. Vanadan geçen suyun sıcaklığı 60 °C dir.



III. İlk sıcaklığı 65 °C olan M cisminin sıcaklığı değişmez.



A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve II

T1

C) Yalnız III

E) II ve III

Vanadan 50°C sıcaklığından su geçerse, K nın sıcaklığı artar, L ninki ise azalır. Vanadan sıcaklığında su geçerse K nın sıcaklığı artar, su ısı kaybattiğinden L'nin oldğu 60°C bölüme ulaştığından sıcaklığı 60°C'den azdır. Bu durumda L nin sıcaklığı azalır.  (Cevap D)

K L

Sıvı

I. Vanadan geçen suyun sıcaklığı 50 °C dır.

yargılarından hangileri doğru olabilir?



T2

Su çıkışı



birbirlerine bağlanarak sıvı içinde şekildeki gibi dengelenmiştir.

M

Buna göre;



I. Y kabının tabanındaki sıvı basıncı X kabındakinden azdır.

11. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kapta içi dolu X, Y ve Z cisimleri

K





Kapların taban alanları ve ağırlıkları bilinmeden I. ve III. öncül için yorum yapılamaz. Yalnız Y kabındaki sıvı basınç kuvveti kabın şeklinden dolayı daha küçüktür. (Cevap B)

Vana

40°C



Y Yatay

C) I ve III

8. K, L ve M cisimleri ile temas eden kısımları dışında ısıca

Su girişi



L

K X

Sıvılı termometreler normal sıcaklıkları, metal termometreler çok yüksek sıcaklıkları, gazlı termometreler ise çok düşük sıcaklıkları ölçer. (Cevap C)

68

2. C



M yatay

İplerde oluşan gerilmeler arasında T1 > T2, L ve M cisimlerinin hacimleri arasında VL = VM ilişkisi olduğuna göre, cisimlerin özkütleleri ile ilgili,



I. dL = dK



II. dL = dM



III. dM > dL



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

İp gerilmeleri arasında T1 > T2 ilişkisi varsa dL > dsıvı , dM > dsıvı ve dK < dsıvı ilişkisi vardır. dL = dM veya dL> dM veya dM > dL olabilir.

(Cevap D)

12. Bilim ile ilgili,

I. Bilimsel bilgiye deney yaparak ulaşılabilir.



II. Tüm bilimsel araştırmalarda kullanılan tek bir bilimsel yöntem vardır.

9. Aşağıda verilen büyüklüklerden hangisi basınç birimi



III. Bilimde tesadüfe yer yoktur.



yargılarından hangileri doğrudur?





A) Yalnız I

olarak kullanılamaz? A) Atmosfer



B) Pascal

D) Dyne

C) Torr



E) Bar

Atmosfer, bar, bari, pascal ve torr basınç birimi iken dyne kuvvet birimidir. 

(Cevap D)

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Bilimsel araştırmalarda kullanılan tek bir bilimsel yöntem yoktur ve birçok bilimsel bilgiye tesadüfler sonucu ulaşır. Bilimsel bilgiye ulaşmanın yollarından biri de deneydir.  (Cevap A)

TÜMEVARIM - I 1. Isıca yalıtılmış odada bulunan sıcaklıkları farklı X ve Y metalleri

4. Yarıçapları eşit genleşmeleri önemsiz K, L ve M dişli çarkları ve dişli X metal çubuğu ile oluşturulmuş sistem şekildeki gibidir. X metal çubuğunun sıcaklığı artırıldığında M dişlisi merkezinden geçen eksen etrafında serbestçe dönmekte, K ve L dişlileri ise yatay düzlemde dönerek ilerlemektedir.

arasındaki ısı akışı X metalinden Y metaline doğru oluyor.



ısıca yalıtılmış oda





X



yatay

Duvar

Y

M X

Buna göre,



I. X katısının sıcaklığı azalırken, Y katısının sıcaklığı artar.



II. X katısının sıcaklığı değişmezken, Y katısının sıcaklığı artar.



III. X katısının sıcaklığı azalırken, Y katısının sıcaklığı değişmez.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



02

Test

B) I ve II

D) II ve III

K

L yatay

C) I ve III

E) I, II ve III

Isı akışı sıcaklığı fazla olan X metalinden Y metaline doğrudur. Buna göre, katı hâldeki X metali hâl değiştiremeyeceği için sıcaklığı azdır. Y metalinin ise sıcaklığı, artar veya hâl değiştirip sabit kalabilir. (Cevap C)



Buna göre, K, L ve M dişlilerinin tur sayıları olan nK, nL ve nM arasındaki ilişki nedir?



A) nK > nL > nM

B) nL > nM > nK



C) nL > nK > nM

D) nM > nL > nK



E) nM = nK > nL

L ve M nin X metal çubuğuna temas ettiği noktaların uzama miktarı K nınkinden fazladır. X in genleşmesi M yi döndürüp, L yi hem döndürüp hem ilerlettiği için M nin tur sayısı L ninkinden fazladır.  (Cevap D)

2. -10 °C’deki 10 gram buzun üzerine T °C’de 10 gram su dökülünce buzun tamamı eriyor. Buna göre suyun sıcaklığı,



I. 65 °C



II. 85 °C



III. 90 °C



büyüklüklerinden hangileri olabilir? (Isı alış-verişi su ile buz arasındadır. (csu= 1 cal / g°C, c buz: 0,5 cal / g °C, Le: 80 cal / g)



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

Çözüm Yayınları



5. Düşey kesiti şekildeki gibi olan silindirik kap 3r yüksekliğine



kadar su ile doludur. İçi dolu, r yarıçaplı demirden yapılmış K küresi L kabına atılıyor. K



E) I, II ve III

L

-10 °C 'deki 10 gram buzu eritmek için verilmesi gereken ısı enerjisi  Q = 10.0,5.10 + 10.80 = 850 cal'dir. Buna göre, suyun sıcaklığı 85 °C ve 90 °C olabilir. (Cevap D)

2r

3. Şekil - 1'deki K ve L metal çubukları birbirine dokundurulup

yeterince bekleniyor ve ısıl denge sağlandığında Şekil - 2'deki görünümü alıyorlar. L h K L K h Yatay

Şekl - I

Şekl - II

Buna göre,



I. K ve L metal çubuklarının ısı sığaları eşitse K metal çubuğunun genleşme kaysayısı L çubuğunun genleşme katsayısından büyüktür.



II. K ve L metal çubuklarının kütleleri eşit ise genleşme katsayılarıda eşittir.



III. K ve L metal çubuklarının sıcaklık değişimleri eşit ise genleşme katsayılarıda eşittir.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

K için  h=h.λK.DTK denklemlerine göre ısı sığaları eşit ise sıcaklık değişimleri eşit olacağı L için  h=3h.λL.DTL için I. öncül kesinlikle doğru olur. II. öncül ve III. öncül için sadece kütleleri veya sadece öz ısıları bilinerek sıcaklık değişimleri yorumlanamaz ve sıcaklık değişimleri eşit ise K metalinin genleşme katsayısı L metalinin genleşme katsayısından büyüktür. (Cevap A)

3r

Sıvı



Yer (Yatay) Buna göre, kaptakı sıvı yüksekliği kaç artar? (Kaptan sıvı taşmıyor.)

A) 3 2

B) 4 3

D) 2 E) 1 3 3

C) 1

3 VK = 4 πr3 , silindirin taban alanı 4πr2 ise, K küresi sıvıyı 4/3πr2 = r kadar yükseltir. 3 3 4πr  (Cevap E)

6. Düdüklü tencerede yemek pişirilirken ocak bir anda sönüyor ve düdüklü tencere soğumaya başlıyor.



Buna göre, düdüklü tencere,



I. iletim,



II. konveksiyon,



III. ışıma



yollarından hangileri ile ısı kaybeder?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Düdüklü tencere soğurken, ışıma, iletim ve konveksiyon yollarının herbiri ile ısı kaybeder. (Cevap E)

69

Test 02

1. C

7. Düşey kesiti şekildeki gibi olan metal çember tel sürtünmesiz Düşey

O

B x



I. cal / ºC



II. cal. ºC



III. g / ºC

4. D

5. E

6. E

7. C

8. E



niceliklerinden hangileri kullanılabilir?



A) Yalnız I



Yer



3. A

9. B 10. A 11. E 12. B

10. Isı sığasının birimi olarak,

duvarlar arasında sıkışmış durumdadır.

A α

2. D

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Isı sığası m.c ile bulunup birimi cal / ºC'dir.

(Cevap A)

Buna göre, telin sıcaklığı bir miktar artırılırsa,



I. x uzunluğu değişmez.

II. a açısı değişmez.

III. Çemberin yere göre potansiyel enerjisi artar.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

11. Isıca yalıtılmış bir kapta bulunan su içerisine bir parça buz

atılıyor ve zaman geçtikçe kaptaki su kütlesinin değişmediği gözleniyor.

C) Yalnız III

E) II ve III



Çembersel telin genleşmesi sonuunda yatay doğrultuda duvarlardan dolayı genişleme olmayacak. Düşey doğrultuda yukarı doğru genişleyen tel için a açısı azalacak, telin kalınlığı da artacağı için x azalacak. (Cevap C)

Buna göre,



I. Kaba atılan buzun sıcaklığı 0 °C’nin altındadır. II. Kaptaki suyun sıcaklığı 0 °C’nin üzerindedir.



III. Kaba atılan buzun sıcaklığı 0 °C’dir.



I. Gemilerin suda yüzmesi.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



II. Tankların attığı topların düşeceği yerlerin belirlenmesi.



A) Yalnız I



III. Virajlı yollardaki güvenli dönüş hız büyüklüklerinin belirlenmesi.





olaylarından hangileri bulunur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Çözüm Yayınları



8. Fizik biliminin uğraş alanı içinde,

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Kaptaki su kütlesi değişmediğine göre sistemin denge sıcaklığı 0ºC'dir. Ama kaba atılan buzun sıcaklığı veya kaptaki suyun sıcaklığı ile ilgili verilen öncüllerin üçüde doğru olabilir. (Cevap E)

Fizik bilimi sıvıların kaldırma kuvveti ile I. öncülü, atış hareketleri ile II. öncülü, çembersel hareket ile III. öncülü açıklar. (Cevap E)

9. Bir öğrenci aynı ağırlıkta, farklı hacimlere sahip, içi dolu X ve Y cisimlerini su içirisine atıyor ve denge anında cisimlerin batan hacimlerini ölçüyor.



12. Kapalı bir kapta karıştırılmış X, Y ve Z sıvılarının kaynama

sıcaklıkları sırasıyla 40 °C, 50 °C ve 80 °C’dir. L

Y

X

su

70





II. X ve Y cisimlerinin sıvı içerisine batan hacimleri eşittir.



III. X ve Y cisimlerinin sıvı dışında kalan hacimleri eşittir.

40°C de su

M

X ve Y cisimleri şekildeki gibi dengede kaldığına göre, I. Y cisminin sıvı içine batan hacmi, X cisminin sıvı içine batan hacminden büyüktür.



60°C de su

yatay





X, Y, Z sıvıları karışımı

K



N

Buna göre, K kabı 80 °C sıcaklığa kadar ısıtılırsa,



I. L çıkışından X gazı çıkar.

öğrenci sonuçlarından hangilerine ulaşırsa kaldırma kuvvetinin sıvı içine batan hacim ile orantılı olduğunu ispatlamış olur?



II. N kabında Y sıvısı toplanır.



yargılarından hangileri doğru olur?

A) Yalnız I



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I ve III

Cisimler aynı ağırlıkta olduğuna göre, sıvının cisimlere uyguladığı kaldırma kuvveti, dolayısıyla cisimlerin sıvı içine batan hacimlerini eşit olmalıdır. (Cevap B)



III. M kabı boş kalır.



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

K kabından X, Y ve Z sıvılarının buharı M kabına geçer. M kabında Z gazı sıvılaşır X ve Y gazları ise N kabına geçer. N kabındada Y gazı sıvılaşır ve L çıkışından X gazı çıkar.  (Cevap B)

TÜMEVARIM - I

03

Test

1. Fizik bilimi ile ilgili,

4. Bilimsel bir çalışma ile ilgili,



I. Fizik bilimindeki gelişmeler teknolojiyi, teknolojideki gelişmeler fizik bilimini etkiler.



I. Bilimsel çalışmalar belirli bir plan dahilinde yapılır.



II. Matematik, fizik bilimindeki olayların formülle ifade edilmesini sağlar.



II. Tüm bilimsel çalışmalar laboratuvar ortamında yapılır.





III. Fizik bilimi birçok bilim ile iç içedir.

III. Bilimsel çalışmalar sonucu ulaşılan bilgiler mutlak doğrudur.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



E) I, II ve III

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Bilimsel çalışmalar belirli bir plan dahilinde yapılırken, bulunan bilgiler mutlak doğru değildir. Araştırılan konuya göre de çalışma ortamı değişir. (Cevap A)

Fizik bilimi birçok bilim ile iç içedir. Fizikteki gelişmeler teknolojiyi teknolojideki gelişmeler fiziği etkiler. Matematik, fizik bilimindeki olayları formüller ile ifade eder. (Cevap E)

2. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kap birbirine karışmayan X ve Y sıvıları ile taşma düzeyine kadar doludur.



Demr blye



X sıvısı

5. Bir öğrenci katı cisimlerin basıncının nelere bağlı olduğunu

K

araştırmak için Şekil - I deki sistemi tasarlıyor.

Y sıvısı

L

İçi dolu demir bilye yavaşça kaba bırakılıp dibe battığında,



I. K noktasındaki sıvı basıncı artar.



II. L noktasındaki sıvı basıncı artar.



III. Kabın zemine yaptığı basınç artar.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III



miktar su bulunmaktadır. Suyun genleşme katsayısı tencerenin yapıldığı maddenin genleşme katsayısından fazladır.



Buna göre,

yatay

F

G

G

Y

2G

X

2S I

S II

Z

yatay

S III



öğrenci katı basıncının nelere bağlı olduğunu bulabilmek için Şekil - I’deki sistem ile beraber I, II ve III numaralı sistemlerden hangilerini kullanılabilir? (G: Ağırlık, S: Taban alanı)



A) Yalnız I

Demir bilye kap tabanına inince Y sıvısını yükseltir ve L noktasındaki sıvı basıncı artar. Kap yukarı doğru daraldığı için K noktasının üzerindeki sıvı yüksekliğide artar ve K noktasındaki sıvı basıncı artar. Kap içine demir bilye atılınca toplam ağırlık artar ve kabın zemine yaptığı basınç artar. (Cevap E)

3. Düşey kesiti şekildeki gibi olan silindir şeklindeki tencere içinde bir

X

S Şekil - I Çözüm Yayınları



G

Yer (Yatay)



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Öğrenci Şekil-I deki sistemi seçerse basınç-taban alanı, Şekil-II deki sistemi seçerse basınçtepki kuvveti, Şekil-III deki sistemi seçerse basınç-ağırlık ilişkisini inceler. (Cevap E)



Su

71

Buna göre, tencere ısıtılmaya başlandıktan bir süre sonra,

I. Joule . kg K

6.



I. Sıvı kütlesi azalır.



II. Kap tabanındaki sıvı basıncı değişmez.

cal II. g . °C



III. Sıvı yüksekliği h artar.





yargılarından hangileri doğru olabilir? (Buharlaşma önemsizdir.)



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

∆t süre sonra su dışarı taşmış olabilir. Ancak sıvı dışarı taşsa da taşmasa da kap genleştiği için taban alanı da artar, dolayısıyla kap tabanındaki sıvı basıncı azalır. Kap tabanındaki sıvı basınç kuvveti sıvının ağırlığı kadar olacağından sıvının taşıp taşmamasına bağlıdır.  (Cevap C)

III.

Joule K . kg



Yukarıda verilenlerden hangileri özısı birimidir?



A) Yalnız I

Q = m . c . ∆t ↓ ↓ ↓ ↓ cal °C cal g g.°C

B) Yalnız II

D) I ve II Q = m . c . ∆t ↓ ↓ ↓ ↓ joule joule kg K kg.K

C) Yalnız III

E) II ve III

(Cevap E)

Test 03

1. E

7. Karlı bir günde yol kenarında yürüyen bir öğrenci, arabaların



yargılarından hangilerine ulaşabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

7. A

8. B

9. C 10. D

1 2 3 4 5

III. Yol kenarı, yolun ortasına göre daha soğuktur.



6. E

FiZiK FiZiK FiZiK FiZiK FiZiK

3D 3D 3D 3D 3D

C) I ve III



E) I, II ve III

Arabaların kar üzerine yaptığı basınç daha büyük olduğu için erime noktasını düşürür ve kar erir. (Cevap A)

FiZiK FiZiK FiZiK FiZiK FiZiK

3D 3D 3D 3D 3D

FiZiK FiZiK FiZiK FiZiK FiZiK FiZiK FiZiK FiZiK FiZiK FiZiK

II. Ağırlık sabitken taban alanı küçüldükçe basıncı azalır.

5. E

D3 D3 D3 D3 D3 D3 D3 D3 D3 D3

I. Basınç arttıkça erime noktası düşer.



4. A

I’deki gibi, sonra Şekil-II deki gibi diziyor.

Buna göre, öğrenci sadece bu olaydan yola çıkarak,



3. C

9. Bir öğrenci 10 tane fizik kitabını X duvar rafına önce Şekil -

geçtiği yolda yağmakta olan karın tutmadığı, fakat yürüdüğü yol kenarında karın tuttuğunu gözlemliyor.



2. E

X rafı

X rafı

Şekil - I

Şekil - II

Buna göre,



I. Şekil - I’de kitapların duvar rafına uyguladığı basınç, Şekil - II'dekinden büyüktür.



II. Şekil - 1'de 5 nolu kitap ile duvar arasındaki basınç, 1 ve 2 nolu kitaplar arasındaki basıncın 5 katıdır.



III. Şekil-I ve Şekil-II’de duvar rafına etki eden basınç kuvvetleri eşittir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

8. Özdeş X ve Y plastik kaplarından, X kabının içi boş, Y kabının içinde ise bir miktar su vardır.



T sıcaklığındaki X ve Y kapları şekildeki gibi özdeş ısıtıcılar ile aynı ortamda ısıtılmaya başladıktan bir süre sonra X kabının erimeye başladığı, Y kabında ise suyun kaynamasına rağmen kabın erimediği gözleniyor.



X

Çözüm Yayınları

Şekil - 1'de duvar rafı ile temas yüzeyi Şekil - 2'dekinden az olduğundan basınç fazla ancak ağırlıklar eşit olduğundan basınç kuvvetleri eşittir. 5 nolu kitap duvar rafına tamamen temas etmiş olsaydı II. nolu öncüldeki basınç oranı 5 olurdu.  (Cevap C)

Y

10. Bir öğrenci annesinin eve geç geldiği günlerde yemeği hep düdüklü tencerede pişirdiğini fark ediyor. Şekil - I

72



Şekil - II

Buna göre, bu olayın nedeni,



Bunun nedenini merak edip annesine soran öğrenciye annesi,



I. Düdüklü tencere, içindeki sıvının kaynama noktasını yükseltir ve yemek daha çabuk pişer.



I. Şekil - I’de ısıyı sadece X kabı, Şekil-II de ısıyı Y kabı ile su almaktadır.





II. Y kabının yapıldığı plastik malzemenin erime sıcaklığı, suyun kaynama sıcaklığından yüksektir.

II. Düdüklü tencere, içindeki basınç, normal bir kaptaki basınçtan daha büyüktür ve yemek daha çabuk pişer.





III. X kabı erime sıcaklığında, Y kabı ise erime sıcaklığından küçük bir sıcaklıktadır.

III. Düdüklü tencere, içindeki yemeğin kaynama noktasını düşürür ve yemek daha çabuk pişer.



cevaplarından hangisini verirse doğru bir açıklama yapmış olur?



A) Yalnız I



yargılarından hangileri ile açıklanabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Özdeş ısıtıcıların verdiği ısı enerjiisini Şekil-I'de X kabı, Şekil-II'de ise Y kabı ile su alır ve bu yüzden Y kabında ani bir sıcaklık artışı meydana gelmez. Plastiğin erime sıcaklığı suyun kaynama sıcaklığından düşük olsaydı su kaynamadan plastik erirdi. (Cevap B)



B) Yalnız II

D) I ve II

E) II ve III

C) Yalnız III

Düdüklü tencere iç basıncı dolayısıyla kaynama noktasını yükseltir ve yemek daha çabuk pişer. (Cevap D)

TÜMEVARIM - I

4. Şekildeki 600 cm3 hacimli bir kap 580 cm3 seviyesine kadar

1. Fizik biliminin çalışma alanında,

I. Binalardaki ısı yalıtımı,



II. Klimanın çalışma prensibi,



III. Termosların yapısı

su ile doludur.

konularından hangileri bulunur?



A) Yalnız I

600 cm3 580 cm3

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III yatay

E) I, II ve III

Fizik biliminin termodinamik alanı I. ve III. öncül ile, elektrik ve mekanik alanı II. öncül ile ilgilidir. (Cevap E)



Buna göre, X cisminin hacmi,



I. 30 cm3



II. 40 cm3



III. 50 cm3 C) I ve II

X cisminin 20 cm3 suyu yükseltmesi ve 20 cm3 suyu taşırması için hacmi en az 40 cm3 olmalıdır. (Cevap E)

Demir zemin üzerine konulan kap içindeki su daha çabuk soğuduğuna göre bu olaydan,

5. Ailesi ile birlikte kışın Uludağ’a tatile giden Almira, tatil



II. Demirin ısı iletim hızı, tahtanın ısı iletim hızından fazladır.



III. Demir yüzey ile kap arasındaki ısı farkı daha fazladır. yargılarından hangileri çıkarılabilir? A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Demirin ısı iletim hızı, tahtanın ısı iletim hızından fazladır ve ısı transferleri katılar arasında iletim yoluyla gerçekleşir. (Cevap B)

dönüşü masa üzerinde ağzına kadar su dolu olarak bıraktığı bardaktaki su miktarının azaldığını görüyor ve babası Halil’e bardaktaki suyun neden azaldığını soruyor.

Çözüm Yayınları

I. Isı kaybı iletim yoluyla gerçekleşmiştir.



Bu kaba bir X cismi bırakıldığında yandaki taşırma kabına 20 cm3 su taşıyor.

sırasıyla aynı ortamdaki tahta ve demir zeminler üzerine ayrı ayrı koyuluyor.







değerlerinden hangileri olabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III E) II ve III

2. İçerisinde kaynamakta olan su bulunan bir kap ocaktan alınıp



X







04

Test

Buna göre Halil,



I. Bardaktaki su kaynamıştır.



II. Bardaktaki su buharlaşmıştır.



III. Bardaktaki su yoğunlaşmıştır.



cevaplarından hangilerini verirse doğru bir cevap vermiş olur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) Yalnız III

C) Yalnız II

E) II ve III

Oda koşullarında su miktarının azalması, suyun buharlaşması ile olur.

(Cevap C)

6. Kesik koni ve silindir şeklindeki genleşmesi önemsiz kaplardan K düzeyine kadar T sıcaklığında X ve Y sıvıları vardır. Celcius termometresi



3. Taban alanları eşit ve S kadar olan koni şeklindeki K ve silindir

şeklindeki L kaplarında bulunan türdeş X ve Y sıvılarının ağırlıkları eşittir. K





S Yer (Yatay)

Buna göre,

X ve Y sıvılarının sıcaklıkları 3T ye çıkarıldığında, sıvılar M düzeyine kadar yükseliyor.

Buna göre,



I. X ve Y aynı cins sıvılardır.

II. Sıvıların özkütleleri eşittir.



III. Kaplar ters çevrilirse L kabının tabanındaki sıvı basınç kuvveti K nınkinden fazla olur.

II. X sıvısının genleşme katsayısı Y sıvısının genleşme katsayısından küçüktür.



III. X ve Y sıvılarının sıcaklıkları eşit miktar artırılırken X ve Y sıvıları aynı anda L düzeyine ulaşır.



I. K ve L kaplarının tabanlarındaki sıvı basınçları eşittir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



Su

Y sıvısı

S

Buz

L

X sıvısı

Fahrenheit termometresi

B) Yalnız III

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Taban alanları eşit olan kaplarda bulunan ve yükseklikleri eşit olan sıvıların ağırlıkları eşit ancak, hacimleri farklıdır. Dolayısıyla özkütleleri farklıdır. Kap tabanlarındaki basınç eşit olamaz. Kaplar ters çevrilirse L kabının tabanındaki basınç kuvveti ağırlık kadar, K kabının tabanındaki basınç kuvveti ağırlıktan az olur.  (Cevap B)



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

E) I, II ve III

C) Yalnız III

Sıvılar eşit sıcaklık artışıyla L düzeyine çıktığına göre, Y sıvısı ilk hacmine oranla daha fazla genleşmiştir. Dolayısıyla Y'nin genleşme katsayısı X'inkinden daha büyüktür. (Cevap B)

73

Test 04

1. E

7. Eşit kütleli, içi dolu K ve L cisimleri sırasıyla X, Y sıvıları içinde şekildeki gibi dengededir.





3. B

4. E

5. C

6. B

7. A

8. C

9. B 10. E 11. E

10. Düşey kesiti şekildeki gibi olan eş küp bölmeli kap t = 0 anında açılan sabit debili musluktan akan sıvı ile dolduruluyor.

L



K X sıvısı

2. B

Y sıvısı

yatay

Buna göre,



I. K ve L cisimlerine etki eden kaldırma kuvvetleri eşit büyüklüktedir.



II. Cisimlerin özkütleleri arasında dK > dL ilişkisi vardır.



III. Cisimlerin hacimleri arasında VL > VK ilişkisi vardır.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) Yalnız II

Yatay

X

C) I ve III

Kabın tamamı 10t sürede dolduğuna göre, X noktasındaki sıvı yüksekliğinin zamana bağlı değişim grafiği aşağıdakilerden hangisi gibi olur? A)

E) Yalnız III

Cisimlerin ağırlıkları eşit olduğu için, cisimlere etki eden kaldırma kuvvetlerinin büyüklükleri eşittir. Yalnız K ve L cisimlerinin özkütleleri ile X ve Y sıvılarının özkütleleri bilinmeden II. ve III. öncül ile ilgili yorum yapılamaz. (Cevap A)

Sıvı yükseklğ

4h

3h

3h

2h

2h

h

h

0

C)

8. İlk boyları birbirine eşit X ve Y metal çubukları çevreden

B)

Sıvı yükseklğ

4h

t 2t 3t 4t 5t 6t 7t 8t 9t 10t Zaman

0

D)

Sıvı yükseklğ

t 2t 3t 4t 5t 6t 7t 8t 9t 10t Zaman

Sıvı yükseklğ

ve birbirinden ısıca yalıtılmıştır. Çubuklara eşit miktarda ısı verildiğinde X çubuğu Y çubuğundan daha fazla uzamaktadır. X çubuğunun boyca uzama katsayısı Y çubuğunun boyca uzama katsayısından küçük olduğuna göre,



I. Kütle



II. Öz ısı



III. Isı sığası



büyüklüklerinden hangileri kesinlikle Y çubuğu için daha büyüktür?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I ve III

Zaman

E)

Çözüm Yayınları



Zaman

Sıvı yükseklğ

Zaman

İlk 2t sürede soldaki bölme dolar. 3t'de X'deki yükseklik h olur. 4t'de h, 6t'de 2h, 9t'de 3h ve 16t'de 4h olur. (Cevap E)

X çubuğunun daha fazla uzaması için sıcaklığı daha fazla artmalı, yani Y çubuğunun ısı sığası daha büyük olmalıdır. (Cevap C)

9. Taşma düzeyine kadar su ile dolu özdeş K, L ve M cam

tüplerinin taban kısımlarına sıkıştırılmış eşit kütleli buzlar ısıl denge durumundadır. K, L ve M tüpleri özdeş ısıtıcılarla şekildeki gibi ısıtılıyor. K

Su

L Buz

74

2α Yatay

Buz

Şekil - I



α

Su

M Buz

Yatay

Şekil - II

α

Su

Yatay

Şekil - III

11. Isıtılan bir maddenin,

I. Isısı,

Buna göre, K, L ve M kaplarındaki buzların erime süreleri



II. Sıcaklığı,

tK, tL ve tM arasındaki ilişki nedir?



III. İç enerji



A) tL = tK > tM

B) tK > tM > tL



niceliklerinden hangileri kesinlikle artar?



C) tM > tK > tL

D) tK = tM > tL



A) Yalnız I



E) tL > tM > tK

Üstten ısıtılan su için konveksiyon ile ısı aktarımı olmayacağı ve m kabındaki su miktarının K'nınkinden az olacağı göz önüne alındığında önce L, sonra M, sonra da K tüpündeki buz erir.  (Cevap B)



B) I ve II

D) I ve III

C) Yalnız II

E) Yalnız III

Isıtılan bir madde, hâl değiştiriyor ise sıcaklığı değişmez, bir maddenin ısısı direkt ölçülemediği için yorum yapılamaz. Ancak ısıtılan bir maddenin iç enerjisi artar.  (Cevap E)

BÖLÜM 05 Test

Kuvvet ve Hareket / Hareket Kavramı ve Çeşitleri 1. Hareket ile ilgili,

4.



I. Hareket göreceli bir kavramdır.



II. Hareket belirli bir referans noktasına göre tanımlanır.



III. Hareket kişiden kişiye değişmez.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



01

B) I ve II

D) II ve III



Nisa Ahmet

Adem



C) I ve III

E) I, II ve III

Hareket belirli bir referans noktasına göre tanımlanır ve göreceli bir kavramdır. Bu yüzden hareket kişiden kişiye değişir. (Cevap B)



Adem ve Ahmet şekildeki gibi aynı yönde eşit büyüklükteki hızlarla yürüyorken, yolun kenarında durmakta olan Nisa onları izlemektedir.



I. Adem, Ahmet’e göre hareketsizdir.



II. Ahmet, Nisa’ya göre hareketlidir.

farklı şekillerde tanımlanmıştır.



III. Nisa, Adem ve Ahmet’e göre hareketlidir.

Buna göre,



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

2. Hareket kavramı, zaman içinde birçok bilim insanı tarafından



I. Bilim insanları, hareketi kendi bulundukları noktayı referans noktası seçerek tanımlamıştır.



II. Hareketi, bilim insanları nedenine bakarak yorumlamıştır.



III. Hareket, mutlak bir gerçek olduğu için fizik biliminin çalışma alanı içindedir.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III



Çözüm Yayınları



Buna göre,



E) I, II ve III

Hareketi bilim insanları, bazen nedenine bakarak bazen de belirli bir noktayı referans seçerek tanımlamıştır. Fizik biliminde mutlak gerçek yoktur. (Cevap B)

B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

Adem ve Ahmet yan yana aynı hızla yürüdükleri için birbirlerini hareketsiz görürken, Nisa durgun olduğu için Nisa'ya göre Adem ve Ahmet hareketli, Adem ve Ahmet'e görede Nisa hareketlidir. (Cevap E)

5. Hareket çeşitleri ile ilgili,

I. Kaykay ile kayan çocuk,



II. Uçmakta olan uçak,



III. Durağa yaklaşan otobüs,



hareket çeşitlerinden hangileri öteleme hareketine örnektir?



A) Yalnız I



3.

B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

Kaykay ile kayan çocuk, uçan uçak ve durağa yaklaşan otobüs ötleme hareketi yapar. (Cevap E)



ϑ

75



Şekildeki gibi uçmakta olan arının kanatları;

6.

I. Saz telinin bir kuvvetle gerilip, bırakılması



I. Dönme,



II. Masa üzerindeki kitabın düşmesi



II. Öteleme,



III. Çekici ile bir aracın çekilmesi



III. Titreşim,





hareketlerinden hangilerini gerçekleştirmektedir?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

Titreşim hareketi yapan arının kanadı aynı zamanda ilerlediği için öteleme hareketi de yapar.  (Cevap E)

Yukarıda verilen hareket çeşitlerinden hangileri öteleme hareketidir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

Saz telinin bir kuvvetle gerilip, bırakılması titreşim hareketi iken, masa üzerinden düşen kitap ve çekici ile çekilen araç öteleme hareketi yapar. (Cevap D)

Test 01 7.

1. B

2. B

3. E

4. E

5. E

6. D

7. E

8. B

9. E 10. C 11. A 12. A

I. Çalışan dönme dolaptaki koltukta oturan çocuk

10. Bir silahtan çıkan merminin daha uzağa gidebilmesi için,



II. Irmakta rafting yapan çocuk



I. Öteleme



III. Hamakta sallanan çocuk



II. Titreşim



III. Dönme



yukarıda verilen durumların hangilerinde yere göre hareket vardır? A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III



hareketlerinden hangilerini bir arada yapması gerekir?



A) Yalnız I



E) I, II ve III

B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

Merminin daha uzaklara gidebilmesi için daha büyük enerji ile hareket etmesi ve havayı delerek ilerlemesi gereklidir. Buna göre mermi dönme ve öteleme hareketini birlikte yapmalıdır. (Cevap C)

Yere göre hareket alabilmesi için, cisim yere göre yer değiştirilmelidir. Buna göre, üç durumda da yere göre bir hareket vardır. (Cevap E)

11. Şekildeki uydudan dünya üzerindeki K noktası

gözlenmektedir.

K

8. Sürtünmesiz ortamda yaya asılıp serbest bırakılan X cismi,

Buna göre,

sürtünmesiz eğik düzlem üzerinde serbest bırakılan Y cismi ve sürtünmeli yatay düzlemde serbest bırakılan Z cismi şekildeki gibidir.





I. Uydunun K noktasına göre konumu değişmiyorsa, uydu dünya ile aynı yönde dönmektedir.

Y



II. Dünya'da hareket eden bir otomobili izleyen uydu, Dünya'nın dönme hızını da hesaba katıp otomobilin evrendeki hızını bulabilir.

X

Şekil - I

Şekil - III

Şekil - II

Buna göre,



I. X cismi titreşim hareketi yapar.



II. Y cismi dönerek öteleme hareketi yapar.



Çözüm Yayınları

Z

yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III



III. Uydu K noktasına göre hareketsiz ise K noktasının ve uydunun çizgisel hızları eşittir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I ve III

Evrende, dünyamız ve diğer gök cisimleri, güneş yıldız sistemleri galaksiler, galaksi kümeleri sürekli hareket halinde olduğundan mutlak bir hareket tanımlaması yapılamaz. Uydu K noktasına göre hareketsiz ise uydu dünya ile aynı yönde dönüyordur ancak uydu daha uzun bir yörüngede hareket edeceğinden çizgisel hızları eşit olamaz. (Cevap A)

III. Z cismi öteleme hareketi yapar.





C) I ve III

E) I, II ve III

Yaya asılan X cismi titreşim hareketi yaparken, ortam sürtünmesiz olduğundan Y cismi kayarak aşağı inebilir, Z cisminin harekete geçip geçmediği belli olmadığı için bir yorum yapılamaz. (Cevap B)

12. K cismi O merkezli dairesel yörüngede hızlı bir şekilde

dönerken, paralel ışın demeti ile aydınlatılan K cisminin gölgesi duvarda oluşmaktadır. Düşey

O

Duvar



ϑ K

76

9.

I. Dönme dolapta dönen çocuk,



II. Salıncakta sallanan çocuk,



K cismi

III. Gerilip bırakılan saz teli,



yukarıda verilen durumların hangilerinde yere göre hareket vardır?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

Buna göre, K cismi ve gölgenin hareket çeşitleri için ne söylenebilir?



C) I ve III

E) I, II ve III

Yere göre hareket olabilmesi için, cisim yere göre yer değiştirilmelidir. Buna göre, dönme dolapta dönen çocuk, salıncakta sallanan çocuk, gerilip bırakılan saz teli yere göre hareketlidir. (Cevap E)



Gölgesi

A)

Dönme

Titreşim

B)

Dönme

Öteleme

C) Titreşim

Dönme

D)

Dönme

Dönme

E) Titreşim

Öteleme

Dairesel yörüngede tur atan cisim dönme cismin gölgesi ise titreşim hareketi yapmaktadır.  (Cevap A)

1. Sürat ve hız ile ilgili,

4. Eşit kare bölmeli düzlemler üzerinde bulunan hareketlilerden



I. Sürat skaler, hız vektörel büyüklüktür.



II. SI birim sisteminde sürat ve hızın birimi m/s’dir.



III. Hız ve sürat temel büyüklüklerdir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



02

BÖLÜM 05 Test

Konum, Alınan Yol, Yer Değiştirme, Sürat ve Hız - 1

B) I ve II

D) II ve III

I nolu hareketli Şekil - 1'deki yörüngeyi izleyerek K'dan L'ye, II nolu hareketli bir kısmı çembersel olan Şekil - 2'deki yörüngeyi izleyerek M'den N'ye, III nolu hareketli Şekil - 3'deki yörüngeyi izleyerek P'den R'ye ulaşıyor. a



C) I ve III

a

K

E) I, II ve III

Sürat skaler ve türetilmiş bir büyüklük iken hız vektörel ve türetilmiş bir büyüklük olup süratin ve hızın birimi m/s'dir. (Cevap B)

a

m

L

a

N

(I) Şekil - 1

a

(II) Şekil - 2 a

2. Şekildeki doğrusal yolun K noktasından harekete başlayan,

KL arasını J1 hızıyla, LM arasını J2 hızıyla KL yolunu aldığı sürenin 2 katından fazla sürede almaktadır.

P

Kıvanç R (III) Şekil - 3

K

L



x

3x

Çözüm Yayınları



Yatay

M

Buna göre, Kıvanç'ın K-M yolundaki ortalama hızı;



I. 4ϑ1 3



II. ϑ1

3ϑ1 III. 2

değerlerinden hangilerine eşit olabilir?



A) Yalnız I



ϑ1 = x t ϑort =

B) Yalnız II

D) I ve II

ϑ2 =



I, II ve III nolu hareketlilerin bu hareketleri için yerdeğiştirmelerinin aldıkları yollara oranları arasındaki ilişki nedir? (p = 3 alınız.)



A) I = II = III





B) I > II > III

D) I > II = III

C) I = II > III

E) II > I = III

Yerdeğiştirme 5a 1 I nolu hareketli için = = Alınan yol 15a 3 II nolu hareketli için

Yerdeğiştirme 5a 1 = = Alınan yol 10a 2

II nolu hareketli için

3§2a Yerdeğiştirme 1 = =  Alınan yol 3 9§2a

(Cevap E)

C) Yalnız III

E) II ve III

3x 2t'den fazla

4x ⇒ ϑort < 4ϑ1 3t'den fazla 3

(Cevap B)

3. Şekildeki doğrusal yolun X noktasından harekete geçen

5. Kağan doğrusal KLM yolunun KL arasını J, LM arasını 3J

Kerem Y noktasına varıp sonra ters yönde bir süre daha yürüyor.

hızıyla almaktadır. Kağan



77

Kerem

X



Y

−x

Yatay



ϑ

800 m

L

K

M

3x

+x

x

Kerem'in aldığı yol yerdeğiştirmesinin 3 katı olduğunda, Kerem ters yönde kaç metre yürümüştür?



Buna göre, Kağan'ın KM yolunda ortalama hızı kaç ϑ dir?

A) 100



A) 1,2

B) 200

C) 300

Kerem ters yönde X kadar yürümüş ise, 800 – x 1 Yerdeğiştirme = = 2400 – 3x = 800 + x 800 + x 3 1600 = 4x ⇒ x = 400 m

D) 400

E) 500

B) 1,3

4x 4x ϑort = = = 1,2 ϑ 3x/ϑ+x3ϑ 10x/3ϑ (Cevap D)

C) 1,4

D) 1,5 

E) 1,6 (Cevap A)

Test 02

1. B

6. Şekildeki koordinat düzlemi ile ölçeklendirilmiş yolun O

y(m)



R





2



3

4



II. Sürati 0,5 m/s dir.



III. Hareketlinin yer değiştirmesi 5 m olur.



yargılarından hangileri doğru olur?



A) Yalnız I



D) II ve III R

5m

4m

8. A

9. B

1

50 cm



E) I, II ve III

A

Buna göre, 1 ve 2 nolu yörüngelerde karıncaların ortalama hızları oranı ϑ1 / ϑ2 kaçtır?

A) 1 5

C) I ve III

40 cm

B) 1 4

C) 1 D) 1 E) 2 3 2 3

30 210 ϑ 1 7 1 = . = 50 7 5 5 ϑ2 = 70 ϑ 

ϑ1 =

Hareketlinin 122s'de aldığı yol 11 m olduğuna göre, sürati 11 m =0,5 m/s'dir. Hareketlinin yerdeğiştirmesi 5 metredir. 22 s  (Cevap E)

3m

(Cevap A)

Çözüm Yayınları

0

B) Yalnız II

1

1

B

I. Hareketlinin aldığı yol 11 m dir.

7. B

C

1

Buna göre,



6. E

1

x(m)

5

2

D

1 2

5. A

30 cm 2

1

4. E

bulunan karınca 1 nolu yörünge üzerinde J büyüklüğündeki süratle B noktasına, C noktasında bulunan karınca 2 nolu yörünge üzerinde J büyüklüğündeki süratle D noktasına ulaşıyor.

3

O

3. D

8. Dikdörtgenler prizması şeklindeki karton kutunun A noktasında

noktasından harekete başlayan hareketli R noktasına 22 s'de ulaşıyor.

4

2. B

7. Dikdörtgen biçiminde olan yürüyüş parkının A noktasında 78



bulunan hareketli 0,7 m/s sabit süratle şekildeki yörüngeyi izleyerek C noktasına ulaşıyor. A 30m



B

40m



C



Buna göre, hareketlinin ortalama hızı kaç m/s dir?



A) 0,4

B) 0,5

C) 0,6

D) 0,7

E) 0,8

70 Alınan Yol ⇒ 0,7 = ⇒ t = 100 S Sürat = t Zaman Vort =

∆x 50 = = 0,5 m/s t 100

(Cevap B)

9.

Hareket ile ilgili,



I. Doğrusal bir yolda hareket eden aracın aldığı yol, daima yerdeğiştirmesine eşittir.



II. Çembersel bir yörüngede hareket eden aracın aldığı yol, daima yer değiştirmesinden büyüktür.



III. Bir hareketlinin hızının büyüklüğü değişmiyorsa, aldığı yol yer değiştirmesine eşittir.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

Doğrusal yolda hareket eden aracın ve hız büyüklüğü değişmeyen aracın yörüngesi bilinmediğinden aldığı yol ve yerdeğiştirmesi için yorum yapılamaz. Yalnız çembersel yörüngede aracın aldığı yol daima yer değiştirmesinden büyüktür. (Cevap B)

1. Konum, yerdeğiştirme ve alınan yol ile ilgili,

5. İki araç, zıt yönlerde hareket etmektedir.



I. Bir cismin, belirli bir referans noktasına göre yönlü uzaklığıdır.





II. Vektörel büyüklüktür.



III. Bir cismin aldığı yol yerdeğiştirmesinden küçük olamaz.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III



I. Alınan yol skaler, yer değiştirme vektörel bir büyüklüktür.



II. Alınan yol ve yer değiştirmenin birimi metredir.



III. Hız türetilmiş bir büyüklüktür.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



II. Araçlar arasındaki uzaklık azalır.



III. Araçlar arasındaki uzaklık değişmez.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

yörüngeyi izleyerek K noktasından L noktasına geliyor. a



a

C) I ve III

K

E) I, II ve III

Alınan yol, skaler bir büyüklük iken yer değiştirme vektörel bir büyüklük olup alınan yolun ve yer değiştirmenin birimi metredir. Hız birim zamandaki yerdeğiştirme olduğundan türetilmiş bir kavramdır.  (Cevap E)

3. • Sürat

• Hız



• Yer değiştirme



• Konum



• Zaman



Yukarıda verilen niceliklerden kaç tanesi vektörel bir büyüklüktür?



A) 1

Çözüm Yayınları

D) II ve III

I. Araçlar arasındaki uzaklık artar.

6. Eşit kare bölmeli düzlem üzerinde bulunan hareketli şekildeki

2. Alınan yol, yer değiştirme ve hızla ile ilgili,





Zıt yönlü hareket eden araç aynı noktadan farklı yönlere harekete geçerse aralarındaki uzaklık artar, farklı noktalardan birbirine doğru hareket ederlerse aralarındaki uzaklık azalır. (Cevap D)

Konum, bir cismin belirli bir referans noktasına göre yönlü uzaklığı olup vektörel bir büyüklüktür. Bir cismin aldığı yol ya yerdeğiştirmesine eşittir ay da daha büyüktür.  (Cevap E)



Buna göre,



E) I, II ve III

B) I ve II

03

BÖLÜM 05 Test

Konum, Alınan Yol, Yer Değiştirme, Sürat ve Hız - 2

L



Buna göre, K'dan L'ye gelişte hareketlinin aldığı yolun yaptığı yerdeğiştirmeye oranı kaçtır?



A) 3

B) 4

C)

9 2

D) 5

Alınan Yol = 15§2 = 5 Yerdeğiştirme 3§2

E) 6



(Cevap D)

7. Bir öğrenci X noktasında bulunan evinden harekete geçip

B) 2

C) 3

D) 4

şekildeki yörüngeyi izleyerek Z noktasında bulunan okuluna ulaşıyor.

E) 5

Y

Hız, yer değiştirme ve konum vektörel büyüklük olup, sürat ve zaman skaler büyüklüktür. (Cevap C)

1000m Okul

4. Hareket halindeki bir aracın bir süre sonra yer değiştirmesi

X

53°

Ev

sıfır olmaktadır.



Buna göre, aracın yörüngesi,



I. Hızı 2 m/s dir.

Öğrenci okula 5 dakikada ulaştığına göre,



I. Dikdörtgen

II. Çember



II. Sürati 6 m/s dir.



III. Elips

IV. Parabol



III. Çocuğun aldığı yol 1600m ‘dir.



şekillerinden hangileri gibi olabilir?



A) I ve II





B) Yalnız II

D) I, II ve III

C) II ve III

E) I, II, III ve IV

Bir hareketlinin zaman içerisindeki yer değiştirmesinin sıfır olması için harekete başladığı noktaya geri gelmesi beklenir. Buna göre, aracın kullandığı yörünge, dikdörtgen çember veya elips olabilir. (Cevap D)



yargılarından hangileri doğrudur? (sin53° = 0,8 cos53° = 0,6)



A) Yalnız I



B) Yalnız III

D) I ve II 800 m



Z

Öğrencinin aldığı yol

10

00

C) I ve III

E) I, II ve III

m den, 1000 m + 800 m = 1800m iken yer değiştirmesi 600m'dir.

600 m 600m 1800m =6m/s hızı, =2m/s bulunur. (Cevap D) 5 dk=300 s olduğuna göre, öğrencinin sürati 300s 300s

79

Test 03

1. E

2. E

3. C

4. D

5. D

6. D

7. D

8. B

9. E 10. B 11. D 12. C

8. Bir koşucu 250 m doğrusal pist koşusunda 5/2 m/s hızla koşmaya başladığı anda, koşucu ile aynı anda harekete geçen bir araba 3 m/s hızla bitişe gidip geri dönüyor.

11. Doğrusal bir yolda birbirlerine doğru ϑK ve ϑL büyüklüğündeki



Buna göre, koşucu yarışı bitirdiği anda aracın ortalama hızı kaç m/s olur?





A) 0



B) 20

C) 40

D) 60

hızlarla hareket eden eşit boydaki K ve L araçlarının ön uçları 9 s, arka uçları ise 10 s sonra yanyana geliyor.

E) 100

Koşucu yarışı, 250 m = 100 s'de bitirir. Araba ise 100 s'de, 3 m/s.100 = 300 m yol alır. Yani 250m 2,5m/s 200m gider ve 150 m geri döner. Buna göre aracın yer değiştirmesi 200m ortalama hızıda, = 20 100 s m/s bulunur.  (Cevap B)

K

ϑK

L

ϑL



Buna göre, araçlar arasındaki uzaklığın araçlardan birinin uzunluğuna oranı kaçtır?



A) 9



B) 12

C) 16

D) 18

E) 20

Araçlar arası uzaklık= (VK +VL) . 9s (VK + VL) 1s 9(VK + VL) Buna göre, 2 1(VK + VL) 2

Araçlardan birinin uzunluğu =

= 18 bulunur. (Cevap D)

9. 20 m/s büyüklüğündeki sabit süratle hareket eden bisikletli

A düzeyinden geçtikten 5 s sonra B düzeyine varıyor. C düzeyinden durmadan geri dönen bisikletli, 12 saniye önce geçtiği A düzeyinden tekrar geçiyor.

A

B

C



Buna göre, |BC| uzunluğu kaç m'dir?



A) 40

B) 35

C) 30

D) 25

E) 20

|AB|= 20 m/s . 5 s=100m

|BC|= 20 m bulunur. |AB| + |2BC|= 20 m/s. 7s = 140m



Çözüm Yayınları



(Cevap E)

Karşılaşmaları için x = 3l x = 30 . t Birbirlerini tamamen geçmesi için; (2. öncül yanlıştır.) x + 3l = 30 . 2t X in önü ile Y nin ününün yanyana gelmesi için x = 3l x + 2l= 3V . t1 (3. öncül doğrudur.) Y nin önü il x in arkasının yanyana gelmesi için x +l= 3ϑ . t2

(Cevap C)

12. Uzunlukları sırasıyla l ve 2l olan X ve Y araçları doğrusal bir yolda birbirine doğru şekildeki gibi sabit ϑ ve 2ϑ hızları ile hareket etmektedir.

10. Düşey kesiti şekildeki gibi olan KL ve MN kısımları düzlemsel

X

L – M kısmı ise O merkezli dairesel şekle sahiptir. K

M

45°



O

L

37° N

K noktasında bulunan bir karınca K-L, L-M, M-N yollarını eşit sürelerde alarak N noktasına ulaştığında K, L, LM ve MN yollarında ortalama hızları sırasıyla ϑ1, ϑ2 ve ϑ3 oluyor.



Buna göre, ϑ1, ϑ2 ve ϑ3 arasındaki ilişki nedir? (π = 3)





B) ϑ3 > ϑ1 = ϑ2

C) ϑ3 > ϑ2 > ϑ1

D) ϑ2 > ϑ3 > ϑ1



E) ϑ3 > ϑ1 > ϑ2

K 3h

M 3 2h 45° 3h L

3 2h 3h

3h O

5h 37° 4h N

KL ve MN aralıklarındaki yerdeğiştirmeler eşit ve 3§2 h MN aralığındaki yerdeğiştirme 5h dır.  (Cevap B)

x



2

Buna göre,



I. Y aracının X aracını tamamen geçme süresi X aracının Y aracını tamamen geçme süresinden kısadır.



II. Araçların birbirini tamamen geçmesi için geçen süre, karşılaşmaları için geçen sürenin 2 katı ise X uzunluğu l ye eşittir.



III. X aracının önü ile Y nın arkasının yanyana gelmesi için geçen süre, Y aracının önü ile X in arkasının yanyana gelmesi için geçen süreden uzundur.

Yatay



A) ϑ1 = ϑ2 = ϑ3

Y

Yatay

80



ϑ



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

E) II ve III

C) Yalnız III

1. Hız ve sürat ile ilgili,

4. Konum - zaman grafikleri verilen K ve L hareketlileri doğrusal bir yolda aynı noktadan aynı anda harekete başlamıştır.

I. Sürat, bir hareketlinin birim zamandaki yer değiştirmesidir.



II. Hızın SI birim sistemindeki birimi, m/s’dir.



III. Hız, vektörel ve türetilmiş büyüklüktür.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



04

BÖLÜM 05 Test

Düzgün Doğrusal Hareket - 1

B) I ve II

D) II ve III



Konum (m)



K

3

L

2 1

C) I ve III

0

E) I, II ve III



Hız, birim zamandaki yer değiştirme olup vektörel ve türetilmiş bir büyüklüktür. sürat ise birim zamanda alınan yoldur. Hızın ve süratin birimi m/s'dir.

(Cevap D)

1

2

3

Zaman (s)

4

Buna göre,



I. K hareketlisinin hızının büyüklüğü L'ninkinin 2 katıdır.



II. L ile aralarındaki uzaklık 2 metre olduğu anda K aracı, t = 0 anından itibaren 4 metre yerdeğiştirmiştir.



III. 6 saniye anında K ile L hareketlileri arasındaki uzaklık 3 m dir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

ϑK = 1 m/s ⇒ ϑL = 0,5 m/s'dir. 4s anında K ile L arasındaki uzaklık 2m dir, bu anda K cismi 4m yerdeğiştirmiş durumdadır. 0s anında araçlar arasındaki uzaklık 3m dir. (Cevap E)

2. Bir koşucu doğrusal KLM yolunun x uzunluğundaki KL

bölümünü sabit 1 m/s, 3x uzunluğundaki LM bölümünü 5 m/s hızla koşuyor.

K

M

L 3x

x



Çözüm Yayınları

5m/s

1m/s



Buna göre, koşucunun KLM yolu boyunca ortalama hızının büyüklüğü kaç m/s dir?



A) 2

B) 5 2

E) 4

= 5 m/s 2

4x = 4x X 3X 8X + 1 5 5

ϑort =

D) 7 2

C) 3

(5)





(Cevap B)

5. Doğrusal yoldaki bir hareketliye ait konum-zaman grafiği

şekildeki gibidir.

Konum x 0

3. t = 0 anında aralarındaki uzaklık x olan, t anında ise yanyana olan K ve L araçlarına ait hız - zaman grafiği şekildeki gibidir. Hız

K

+2ϑ 0

t

−ϑ

2t

3t

Zaman

L

Buna göre, 3t anında K ve L araçları arasındaki uzaklık kaç x dir?



A) 1

B) 2

ϑ

2x

2ϑ 0 -ϑ

C) 3

2x

2x

-x

t -x L

E) 5

t

-x

-x

2x 2x

2t

3t

Zaman

-x

Buna göre,

81



I. Hareketli (0-t) aralığında hızlanan hareket yapmıştır.



II. Hareketli (0-t) ve (t-2t) zaman aralığında zıt yönlerde hareket etmiştir.



III. Hareketlinin 3t süre sonunda aldığı yol, yer değiştirmesinin büyüklüğünün 3 katıdır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız III

D) I ve III

C) I ve II

E) II ve III

Konum-zaman grafiği düz çizgi şeklinde ise ( , ) hareketli sabit hızlıdır. Konum zaman

-x

grafiğinin ucu yukarı bakıyorsa hareket (t) yönde aşağı bakıyorsa (-) yöndedir. Aracın yer " değiştirmesi - x – 0 = x – 0 = x kadardır. Aldığı yol ise 3x dir. (Cevap E)

x

2x 2t -x 3t

D) 4

t

2x (Cevap B)

Test 04

1. D

6. Şekil - I'deki X, Şekil - II'deki Y, Şekil - III'deki Z hareketlileri K,

N

1 br

1 br X

K



1 br

L

1 br

R

Y

M

Şekil-I

Z

Şekil-II

Şekil-III

I. X in ortalama sürati, Y ninkinden büyüktür.



II. Z nin ortalama sürati, X inkinden büyüktür.



III. Y nin yerdeğiştirmesi Z ninkinde eşittir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve III



C) I ve II

E) II ve III

Zaman

L

Buna göre, 0 = t zaman aralığında;



I. K ile L birbirine yaklaşmaktadır.



II. K ile L birbirinden uzaklaşmaktadır.



III. K ile L nin yerdeğiştirmeleri eşittir.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I

I. Tünelin boyu, X treninin boyunun 3 katıdır.



II. y treninin boyu, tünelin boyuna eşittir.



III. t anında X ve Y trenleri tamamen tünüle girmiştir.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I





D) II veya III

V

2V

x

2x

E) I, II ve III

2V

O2

O1

K Buna göre, hareketlinin aldığı yolun uzunluğu, yerdeğiştirmesinin kaç katıdır? (π = 3 alınız.)

r O1

60°

r

2r

r

O2 2r

V

x

x

x

(Cevap C)

Hız



82

r 0° 6

2t anında görünüm

başlangıçta yan yanadır.

C) I ve II

noktasında bulunan hareketli şekildeki yörüngeyi izleyerek O1 noktasına ulaşıyor.

B) 5

C) I veya III

E) I, II veya III

t anında görünüm

C) 6

D) 7

Çevre = 2πr = 2.3.r = 6r Alınan yol = 7 r Yerdeğiştirme = r

E) 8



(Cevap D)



K



L

0

8. O1 ve O2 noktaları r yarıçaplı çemberlerin merkezleridir. K

A) 4

B) I veya II

10. Hız-zaman grafikleri şekildeki gibi olan araçlardan K ile L aracı

B) Yalnız II

D) II ve III

2r

Y treni

Buna göre,

K ve L hareketlilerinin yerdeğiştirmeleri eşit büyüklüktedir ancak vektörel bir kavram olduğundan yerdeğiştirmeleri eşit değildir. İlk konumları bilinmediğinden son konumları için bir şey söylenemez.  (Cevap C)





Çözüm Yayınları

t

−ϑ



9. C 10.E

K

0



8. D



ait hız - zaman grafikleri şekildeki gibidir.



7. C

P

7. Doğrusal bir yol üzerinde hareket eden K ve L hareketlerine Hız

6. C

ϑ

X treni

Hareketlilerin aldıkları yolların büyüklük sıralaması Z > X > Y şeklindedir. Başlangıç noktalarından bitiş noktalarına ulaşma süreleri eşit olduğundan süratleri aldıkları yollarla orantılıdır.  (Cevap C)



5. E

Tünel

Buna göre;



4. E

trenlerinin hızları ϑ ve 2ϑ dir. Trenlerin t anında ön uçları 2t anında da arka uçları karşılaşıyor.

1 br

1 br

3. B

9. t = 0 anında şekildeki gibi tünele aynı anda giren X ve Y

M ve P noktalarından aynı anda harekete geçip aynı anda L, N ve R noktalarına ulaşıyorlar.



2. B





Zaman

t

M

Buna göre, t anında araçlar arasındaki uzaklık ile ilgili,



I. K ile L araçları arasındaki uzaklık L ile M araçları arasındaki uzaklıktan büyüktür.



II. L ile M araçları arasındaki uzaklık K ile M araçları arasındaki uzaklıkan büyüktür.



III. K ile M araçları arasındaki uzaklık K ile L araçları arasındaki uzaklıktan büyüktür.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

K ve L araçları aynı yönde hareket edip, K aracı daha hızlı hareket ettiği için K ve L araçları arası uzaklık artar. M aracı K ve L aracına zıt yönde hareket edip, ilk konumu bilinmediği için I. ve III. öncül doğru olabilir. (Cevap E)

1. Bir araç doğrusal yolda sabit hızla hareket etmektedir.

4. Doğrusal yollarda bulunan K, L, M, N ve P hareketlilerine ait hareket grafikleri şekillerdeki gibidir.

Buna göre, Konum

Konum

Konum x

x 0

Zaman

t

t

0

Zaman 0

Konum

Hız

K

L

Zaman

t

Zaman

-x I



II

verilen grafiklerden hangileri bu araca ait olabilir?



A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve II

Zaman

Zaman

Konum P



C) Yalnız III

E) I, II ve III



M

N



Konum zaman grafiğinin eğimi hızı verir, aracın hızı sabit ise, konum zaman grafiğinin eğimide sabit olur. I. araç pozitif yönde sabit hız ile II. araç negatif yönde sabit hız ile hareket ederken III. araç durmaktadır.

İvme

İvme

III





05

BÖLÜM 05 Test

Düzgün Doğrusal Hareket - 2

Zaman

Zaman

Buna göre, K, L, M, N ve P hareketlilerinden kaç tanesi kesinlikle düzgün doğrusal hareket yapmaktadır?

A) 1

B) 2

C) 3

D) 4

E) 5

K → sabit hızlı L → düzgün hızlanan M → düzgün hızlanım veya düzgün yavaşlayan N → sabit hızlı veya durgun P → durgun hareket özelliklerine sahiptir. 

(Cevap D)

(Cevap A)

2. A noktasından harekete başlayan hareketli şekildeki yörüngeyi takip edip C noktasına ulaşıyor.

+y 10m 10m

+x

B

C -y Buna göre, hareketlinin yerdeğiştirmesinin büyüklüğü;

I. 10 m



II. 14 m



III. 15 m



değerlerinden hangilerine eşit olabilir?



A) Yalnız I

10m 10 2m

B) Yalnız II

D) II ve III

Çözüm Yayınları

A

-x

C) I ve II

E) I ve III

5. Aynı doğrusal yolda hareket eden K ve L araçlarının hız-

Yerdeğiştirme yandaki şekildeki gibi olsaydı 10§2m uzunluğunda olurdu dolayısıyla soruda verilen yörüngede gerçekleşen 10m yerdeğiştirmenin uzunluğu 10§2m'den azdır.

zaman grafikler şekildeki gibidir.



x > 10§2

0

K t

-2ϑ

L

ϑ

x2 < 200 olmalıdır. Buna göre, uzunluğu 10 m ve 14 m olabilir.





Hız

(Cevap C)

Zaman

83

3. Şekildeki doğrusal yolda X noktasından harekete başlayan



araç X-Y arasını t sürede Y-Z arasını 2t sürede alıyor.

X

Y



Z



|XY| = 2|YZ| olduğuna göre, aracın X - Y arasındaki hızı ϑXY ϑXY’nin Y - Z arasındaki hızı ϑYZ ye oranı, kaçtır? ϑYZ 1 1 B) C) 1 D) 2 E) 4 A) 4 2

|XY| ϑXY.t ϑXY = = =2 |YZ| ϑYZ . 2t 2ϑYZ ϑ = XY = 4 bulunur. ϑYZ



(Cevap E)

Buna göre, K ve L araçları için,



I. Eşit zaman aralıklarında aldıkları yollar eşittir.



II. Birbirlerine yaklaşmaktadır.



III. Birbirlerinden uzaklaşmaktadır.



yargılarından hangileri kesinlikle yanlıştır?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

K ve L araçları zıt yönde hareket etmektedir. Yalnız birbirlerine doğru mu yoksa birbirlerinden ayrılarak mı hareket ettiklerini bilmediğimiz için II. ve III. öncül için yorum yapılamaz. Araçların hız büyüklükleri farklı olduğu için birim zamanda aldıkları yollar eşit değildir.  (Cevap A)

Test 05

1. D

6. Doğrusal yolda hareket etmekte olan aracın konum - zaman

2. C

3. E

4. A

6. C

7. B

8. B

gibidir.

Konum

Konum



2x

L

3x 2x

x α

α

0

3t

α

α 5t

0

Zaman





Zaman

M

Buna göre; 0 – 5t zaman aralığında;



K

t

-x

-x Buna göre,



I. Aracın aldığı yol, yerdeğiştirmesinin 5 katıdır.



I. K ve L araçlarının hızlarının büyüklükleri eşittir.



II. Araç -x konumundan geçtiği anda yön değiştirmiştir.



II. t anında K ve L araçları yan yanadır.



III. 0 - 3t aralığındaki hızı, 3t - 5t aralığındaki hızına eşittir.





yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



9. D

8. X, Y ve Z araçlarına ait konum-zaman grafikleri şekildeki

grafiği şekildeki gibidir.



5. A

B) Yalnız II

D) II ve II

C) I ve II

III. K, L ve M araçları hızlanan hareket yapmaktadır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



E) I, II ve III

B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

3x 3x-2x x 3x I. VK = = V = = t t t L t II. t anında K ve L aracı 3x konumunda yan yanadır.

3t anına kadar (–) yöndü hareket eden hareketli sonra (+) yönde hareket etmeye başlamıştır. 3t anına kadar 3X, (3t - 5t) aralığında 2X kadar yerdeğiştirmiş olup toplam yerdeğiştirmesi 5X'dir. Hızların büyüklükleri eşit, ancak yönleri aynı değildir.  (Cevap C)

III. Konum-zaman grafiğinin eğimi sabit ise araçlar sabit hızlıdır.

(Cevap B)

Çözüm Yayınları



7. Doğrusal bir yol üzerinde hareket eden X ve Y araçlarına ait konum-zaman grafikleri şekildeki gibidir.

3x







x

t

-x

84

Konum



X

0 -3x

9. Bir araca ait konum - zaman grafiği şekildeki gibidir.



Konum

0

3t Zaman

Y

t

2t

3t

Zaman

-x Buna göre,

Buna göre,



I. (0-t) zaman aralığında araçların ortalama süratleri eşittir.





II. 3t anında araçlar arasındaki uzaklık x kadardır.



II. Araç (0-t) zaman aralığında yavaşlamaktadır.



III. (0-2t) zaman aralığında araçların yer değiştirmelerinin büyüklükleri eşittir.



III. Aracın (0-t) ile (t-2t) zaman aralıkllarında aldığı yollar eşittir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

Hareketlilerin 0 - t zaman aralığında süratleri eşit olup 3t anında aralarındaki uzaklık x kadardır.

(Cevap B)

I. Aracın (t-2t) ile (2t-3t) zaman aralığındaki yer değiştirmeleri eşittir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) Yalnız III



C) I ve III

E) I, II ve III

Araç (0–t) anında sabit hız ile (0–x)=-x kadar. (2t–3t) zaman aralığında (0–(–x)) = x kadar yer değiştirir. (I yanlış, II yanlış) Araç (0–t) ve (t–2t) zaman aralığında x kadar yol alır. (III doğru)



(Cevap D)

1. Aynı doğrusal yolda hareket eden K ve L hareketlilerine ait

4. Birbirine paralel raylarda zıt yönlerde ϑK, ϑL hızları ile hareket

konum - zaman grafikleri şekildeki gibidir.

eden K ve L trenleri t = 0 anında şekildeki konumlardan geçmektedirler. Trenlerin önleri t anında B hizasında, arkaları ise 2t anında A hizasına yanyana geliyor.

Konum (m) 20

0 -10



20

40

I. 5 m



II. 25 m



III. 35 m



değerlerinden hangilerine eşit olabilir?



A) Yalnız I



ϑL

L

Buna göre, K ve L hareketlilerinin 0 - 50 s aralığındaki herhangi bir anda hareketlilerin arasındaki uzaklık;



C

K

Zaman (s)

50

B

ϑK

-20



A

K

10

B) Yalnız II

D) I ve III



A) 1

VL = 3ϑ L

(Cevap E)

L t



D) 3

E) 4

d

2d 2d

t anındaki görünüm şekildeki gibidir. 2t anında şekildeki konumlarından itibaren 2d ve 3d kadar daha yol alırlar. Bu durumda; K'nın boyu 4d L'nin boyu d dir.  (Cevap E)

3d

Zaman (s)

2t

M

C) 3 2

Çözüm Yayınları

K

0 −ϑ

C

A B

2. Aynı doğrusal yolda hareket eden K, L ve M araçlarına ait hız -



B) 2



Hız

l

Buna göre, trenlerin boyları oranı lK / ll kaçtır?

K

zaman grafikleri şekildeki gibidir. t anında K ve L, 2t anında L ve M araçları yanyanadır.

3d

VK = 3ϑ

C) I ve II

Hareketlilerin arasındaki uzaklıkların değişimi 0 – 20s aralığında 10m – 40m 20 – 40s aralığında 40m – 30m 40s – 50s aralığında 30m – 10m 

2d

K

L



E) II ve III

+2ϑ

06

BÖLÜM 05 Test

Düzgün Doğrusal Hareket - 3

Buna göre, K ve M araçlarının t = 0 anında aralarındaki uzaklığın, 2t anında aralarındaki uzaklığa oranı nedir?



A) 4

+2ϑ +ϑ 0 -ϑ

B) 5

C) 6

D) 7

E) 8

Hız X X X

X

K

L X t X 2t M

K

Zaman

2x L x

2x x

x M

x

(Cevap B)

5. Yarıçapı r olan O merkezli çembersel yolun A noktasından harekete geçen bir hareketli B noktasına varmaktadır.

3. Birbirine paralel yollarda hareket eden K ve L araçlarına ait

A

hız-zaman grafikleri şekildeki gibidir. Hız (m/s)



K

10 0

4

6

O Zaman (s)

85

120° B



L





K ve L araçları 4.s’de yan yana olduklarına göre, 6.s’de aralarındaki uzaklık kaç m’dir?



AB yolunda arabanın ortalama hızının büyüklüğü ϑ1, ortalama sürati ϑ2 olduğuna göre, ϑ1 oranı kaçtır? ϑ2 (π = 3 alınız.)



A) 96



A) 2§3

-6

B) 64

C) 48

D) 32

E) 16

Araçlar 4.s 'de yan yana olduğuna göre (4-6) s aralığında aldıkları yolları bulursak araçların 6s'deki aralıklarında ki uzaklığı buluruz. (6 – 4) . 10 + (6 – 4) . 6 = 32 m bulunur. (Cevap D)

C) 1

D)

1 E) 1 3 §3

Alınan Yol = 2πr . 1 = 2r 3

r O

B) §3 2

120° ∆t r

Yerdeğiştirme = 2r§3 ϑ1 = 2r§3/∆t = §3  ϑ2 2r/∆t

(Cevap B)

Test 06

1. E

6. A noktasından yola çıkan koşucu bir bölümü O merkezli, 4 metre



10

C

-10



B

6. C

7. C

8. B

9. B 10. D

Zaman (s)

3t

Y

Buna göre,



I. (0-t) zaman aralığında araçlar aynı yönde hareket etmektedir.



I. Koşucunun sürati ϑ/2 olsaydı; A noktasından geçtikten t süre sonra C noktasında olurdu.





II. Koşucunun sürati ϑ/3 olsaydı, A noktasından geçtikten 2t süre sonra O noktasında olurdu.

II. (0-3t) zaman aralığında X aracının aldığı yol, Y aracının aldığı yoldan fazladır.





III. Koşucunun sürati ϑ/4 olsaydı, A noktasından geçtikten 3t süre sonra D noktasında olurdu.

III. (0-3t) zaman aralığında Y aracının yer değiştirme miktarı, X aracının yer değiştirme miktarından küçüktür.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



yargılarından hangileri doğrudur? (π = 3)



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve III

5m

O 4m

C

(Cevap C)

7. Paralel raylarda sabit hızlarla hareket eden X treninin lokomotifi tünelin L ucuna, Y treninin lokomotifi de tünelin K ucuna aynı anda varıyor. Bir süre sonra X ve Y trenlerinin son noktaları da tünelin K ucuna aynı anda varıyor.

9. Bir taksicinin şehir içinde A adresinden B adresine götürdüğü

bir yolcudan aldığı toplam ücret 21 TL dir. Taksicinin aldığı yol 7 km olup, 100 metre için aldığı ücret 30 kuruştur. Taksicinin ortalama sürati 70 m/s, ortalama hızı ise 50 m/s dir.



Buna göre, taksici yolcuyu A adresinden B adresine doğrusal bir yoldan götürebilseydi yolcudan kaç TL ücret alırdı?



A) 12

B) 15

C) 17

Tren

ϑ

2ϑ Tünel

ϑ Buna göre,



I. Y treninin boyu tünelin boyundan uzundur.



II. X treninin boyu tünelin boyuna eşittir.



III. X treninin boyu Y treninin boyundan uzundur.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve III





C) Yalnız III

E) II ve III

Buna göre X treninin boyu Y treninin boyundan uzun olup, tünelle ilgili yorum yapılamaz



Koşucu



Trenler sabit V büyüklüğündeki hızlarla hareket ettiklerine göre aldıkları yollar eşit olmalıdır.

(Cevap B)

koşucu uzunluğu , olan köprüye aynı anda giriyor.

ϑ





E) 19

5000 metre → 15 TL olur.

Tünel



D) 18

V = 7000 = 70 m/s A B ort 100s 5 km x = 50 m/s Vort = 100s 7000 metre → 21 TL x = 5000 m 7 km

10. 2ϑ ve ϑ hız büyüklükteki hızlarla ile hareket eden tren ile

X

Y

E) I, II ve III

L

K



C) I ve III

X aracının yer değiştirmesi sıfır olup Y aracının yer değiştirmesi 4m'dir. (III yanlış. (Cevap B)

ϑ . 3t = 18 m (0 – D arasında) 4



D) II ve III



zaman aralığında X aracı 20m, Y aracı 16m yol almıştır. (II doğru) (0-3t) zaman aralığında

ϑ . t = 24 m ϑ . t = 12 m (C noktasında) 2 ϑ . 2t = 16 m (O noktasında) 3

6m

B) I ve II

Konum-zaman grafiğinin ucu yukarı bakıyorsa hareket pozitif yöndedir. (I doğru). (0-3t)

Hareketli ϑ hızıyla t sürede 24 m yol almıştır.

B





E) I, II ve III

AB = 2πr 1 = 2 . 3 . 4 1 = 6m 4 4

D 3m

6m

C) I ve II

Çözüm Yayınları

A

86

2t

t

-6

4m Buna göre;

5. B

X

0 O

4. E

Konum (m)

D 5m

3. D

8. X ve Y araçlarına ait konum-zaman grafikleri şekildeki gibidir.

yarıçaplı yarım çember olan şekildeki yörüngede sabit ϑ sürati ile ilerleyip t süre sonra tekrar A noktasına varmaktadır.

A

2. B

(Cevap C)

Trenin arka ucu köprüden çıktığı anda koşucu köprüyü ancak geçebildiğine göre, trenin uzunluğu nedir?

A) , den büyük



B) , den küçük





D) , kadar

C) , ile 2, arasında



E) 2, den büyük

Koşucunun aldığı yol = V. t =  ise Trenin aldığı yol = 2V.t =2 olur.



Trenin boyu , olur.



,

2,

(Cevap D)

07

BÖLÜM 05 Test

İvme 1. Doğrusal yolda hareket etmekte olan araç 36 km/h lik süratle

5. Doğrusal bir yolda ivmeli hareket eden bir aracın ivme



Buna göre, aracın hızındaki artış kaç m/s dir?



I. Hız vektörü ile aynı yönlüdür.



A) 18



II. Hız vektörü ile zıt yönlüdür.



III. Hız değişim vektörü ile ayrı yönlüdür.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I

giderken süratini 54 km/h ye çıkarıyor.

B) 16

C) 15

D) 10

54 km/h  54 . 1000 = 15 m/s Vson - Vilk =15-10 3600 =5m/s'dir. 36 km/h  36 . 1000 = 10 m/s 3600

vektörü için,

E) 5



(Cevap E)



2. t = 0 anındaki hızı 40 m/s olan bir aracın ivme-zaman grafiği

B) Yalnız II

D) I ve III

C) Yalnız III

E) II ve III

Araç hızlanıyor ise ivme vektörü hız vektörü ile aynı yönlü, araç yavaşlıyor ise ivme vektörü

şekildeki gibidir.

ile hız vektörü zıt yönlü olur. Ama ivme vektörü her zaman hız değişim vektörü ile aynı



yönlüdür.

a (m/s2) 0

2





(Cevap C)

t (s)

3

-6



Buna göre, aracın ortalama hızı kaç m/s dir?



A) 16

B) 18

C) 22

D) 24

E) 32

İvme-zaman grafiğinin altında kalan alan hızdaki değişimi verir ve aracın hız-zaman grafiği şekildeki gibi olur.





40 28 2



6. Doğrusal bir yolda t = 0 anında yanyana olan K ve L



V

t

3

hareketlilerine ait hız - zaman grafikleri şekildeki gibidir.

Buradan da aracın ortalama hızı (68 + 28)m =32 m/s bulunur. 3s

Hız +2ϑ

28 m

68 m

(Cevap E)

3. Doğrusal bir yolda hareket etmekte olan K ve L hareketlilerinin 8. saniyedeki hızları eşit büyüklüktedir.

24

Konum (m)

ϑ

Hız (m/s)

0



0

Zaman (s)

8

Buna göre, 0-8 saniye aralığında K ve L hareketlilerinin yerdeğiştirmeleri arasındaki fark kaç m dir?

3

Zaman (s)

8

A) 8

B) 12

C) 16

L’nin yerdeğişrmesi 3.8 = 12 m 2 t

8



K ile L arasındaki uzaklık t anında x ise, 2t anında kaç x dir? 7 9 D) 4 E) A) 2 B) 3 C) 2 2



ϑ +ϑ 0

t

L

K t anı

L

L K

7. Doğrusal yolda t = 0 anında, aynı noktadan harekete

başlayan X ve Y araçlarına ait hız-zaman grafikleri şekildeki gibidir.

I

II t

+2ϑ

III



2t

3t

Zaman

D) II ve III



0

C) I ve III

E) I, II ve III

(Cevap E)

87

Hız

L

B) I ve II

K

(Cevap B)

t

X/2 2t



K

L aracından öndedir? A) Yalnız III



L

X t



Buna göre, I, II ve III nolu aralıklardan hangilerinde K aracı



uzaklık 3X dir.

X

(Cevap B)

Hız



X

−ϑ

araçlarına ait hız - zaman grafikleri şekildeki gibidir.

0

aralığında 2X artmıştır. 2t aralığında araçlar arasındaki

X/2

Yerdeğiştirmesi Farkları = 24 – 12 = 12 m

4. Doğrusal yolda hareket eden ve t anında yanyana olan K ve L

ϑL ϑK

Araçlar arasındaki uzaklık 0 – t aralığında X, t – 2t

K

+2ϑ

E) 24





Zaman

2t

L



8 saniye anında K hareketlisinin hızı 24 = 3 m/s 8 dir. L hareketlisininde hızı 3 m/s dir. K'nın yerdeğiştirmesi 24 m dir.

ϑ L

D) 18

t

0 −ϑ

L

K

K

+ϑ Çözüm Yayınları



Y 2t

3t

4t

5t

Zaman

-2ϑ



Buna göre, X ve Y araçları kaç t anında yan yana gelirler?

Hız

A) X1

B) 2 Hız

C) 3

D) 40 t 2t 3t 4tE)5t5

X için 

0 x 4x 6x 4x x Y x 2x 2x t x 2x 2x x 4t 5t 0 x 0 0 t 2t 3t 4t 5t t 2t 3t 2x 3x Zaman 2t 3t 4t Zaman Y için 

0 -x 0 2x 4x 5x

4t anında araçlar yan yanadır.

(Cevap D)

Test 07

1. E

8. K, L ve M hareketlilerine ait konum-zaman hız-zaman ve ivme

0

Zaman

0

t

II

III

• L hareketlisinin ortalama hızı değişmemektedir.



• K hareketlisi yön değiştirmektedir.



• M hareketlisinin hızı zamanla artmaktadır.



A) 1

9. A 10. C 11. A 12. E

m 10

bu hareketlilere ait olabilir?

8

Zaman (s)

12

4

C) 3

D)

1 2

E)

12 8 10m

(s)

(Cevap C)

-5

L

M

III

II

I

B)

I

III

II

C)

II

III

I

D)

II

I

III

E)

III

I

II

11. Birbirine paralel raylarda ϑ, 2ϑ hızlarıyla hareket eden K ve L trenleri şekildeki tünelin A ve B uçlarına aynı anda varıyorlar.



B Tünel

Verilen grafikler arasında hızları sabit olduğu tek grafik II nolu grafiktir. I ve II nolu grafiklerde hareketli yön değiştirmemiştir, III nolu grafikte hareketli yön değiştirmiş

A ϑ

K





(Cevap A)



Çözüm Yayınları

K A)

3 4

V1= 20m 8s = 3 bulunur. V2= 10m 12s Zaman

5 0

4

B) 2

Hız (m/s)

K, L ve M hareketlilerinin doğrusal yolda hareket ettiği

olabilir.

8. A

Hareketlinin (0-8) s zaman aralığındaki ortalama hızı ϑ1, (0 – 12) s zaman aralığındaki ortalama hızı ϑ2 olduğuna göre, ϑ1 oranı kaçtır? ϑ2



bilindiğine göre, I, II ve III numaralı grafiklerden hangileri



7. D

-5



0 - t zaman aralığında K, L ve M hareketlilerine ait bazı bilgiler aşağıda verilmiştir.





0

Zaman

m



I

6. B

5

t

t Zaman

5. C

Hız (m/s)

İvme

10



4. E

gibidir.

Konum

0

3. B

10. Doğrusal yoldaki bir hareketliye ait hız-zaman grafiği şekildeki

- zaman grafikleri şekildeki gibidir. Hız

2. E

Tünel

L



K treni bu andan itibaren hızını düzgün artırarak 2t sürede tünele tamamen giriyor ve 3t sürede hızını 2ϑ yapıyor.



L treni ise düzgün yavaşlıyor ve hızının sıfır olduğu anda K treni ile aynı sürede tünele tamamen giriyor.

Buna göre, trenlerin boyları oranı ,K kaçtır? ,L 4 1 2 B) 1 C) A) D) 3 3 3

E)

1 4

K treni 3t sürede hızını V kadar artırıyor ise 2t sürede 2V/3 kadar artırır. Buna göre,

5V/3

Hız

K

V 8Vt/3 2t

2V

Hız



L

2Vt

2t

,K = 8/3 = 4 bulunur. ,L 2 3

(Cevap A)

12. Doğrusal bir yörüngede hareket eden bir araca ait ivme-zaman grafiği şekildeki gibidir.

9. ϑ



Hız

K

a

İvme (m/s2)

0 0

88

t

2t

3t

4t

Zaman

L





t

Zaman (s)

Buna göre,



I. Aracın (0-t) zaman aralığında aldığı yol zamanla azalmaktadır. II. Aracın (0-t) zaman aralığında aldığı yol zamanla artmaktadır.



t = 0 anında yan yana bulunan K ve L araçlarının hız - zaman grafikleri şekildeki gibidir.





Araçlar birbirine paralel yollarda hareket ettiğine göre, hangi anlarda yeniden yan yana gelirler?



yargılarından hangileri doğru olabilir?

A) 2t ve 4t



A) Yalnız I





B) 2t ve 3t

D) 3t ve 4t

C) t ve 2t

E) t ve 4t

Araçların aldığı yollara bakıldığında 2t ve 4t anında araçlar yan yana gelir.

III. Araç t anında harekete başladığı noktadadır.

(Cevap A)

B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

Aracın ilk hızı ve hareket yönü bilinmediği için verilen öncüllerden üçüde doğru olabilir.



(Cevap E)

08

BÖLÜM 05 Test

Basit Makineler - 1 1. Basit makineler ile ilgili,

4. X, Y, Z ve T dişlileri ile oluşturulmuş düzenek şekildeki gibidir.



I. Kuvvetten kazanç varsa yoldan kayıp vardır.



II. İşten kazanç varsa yoldan kayıp vardır.





III. Kuvvetten kazanç varsa işten kayıp vardır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II



D) II ve III

X

Basit makinelerde kuvvetten kayıp, yoldan kazanç veya kuvvetten kazanç, yoldan kayıp sağlanır ama işten kazanç veya kayıp yoktur.



cisimle şekildeki gibi dengelenmiştir.

X, Y, Z ve T nin diş sayıları arasındaki ilişki nY > nX > nT > nZ olduğuna göre;



I. X dişlisine bağlı kolun döndürülme yönü ile T dişlisinin dönme yönü aynıdır.



II. X dişlisinin tur sayısı sabit kalmak şartı ile, X dişlisi Z'ye Y dişlisi T ye bağlanırsa T kasnağının tur sayısı artar.



III. X dişlisinin tur sayısı sabit kalmak şartı ile, Y ve Z dişlileri sistemden çıkarılıp X doğrudan T ye bağlanırsa T nin tur sayısı artar.

K

P



L yatay



II. G artırılırsa dengenin bozulmaması için K ve L halkaları eşit miktar ok yönünde kaydırılmalıdır.



III. G ve P ağırlıkları cisimler birbirinin yerine konularak yerleri değiştirilirse denge bozulur.



yargılarından hangileri doğrudur? (Sürtünmeler önemsizdir.)



A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

d1

A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III G. d1 = P . d2 ⇒ G > P dir. II. öncülde;

P

sayısı artar. Y ve Z çıkarılmadan önce NX > NY = NZ > NT Y ve Z çıkarıldıktan sonra NT' > NX ⇒ N' > NT

(Cevap E)

Çözüm Yayınları

I. G > P

i

yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



Sistemdeki tüm dişlilerin dönme yönleri aynıdır. X'in Z'ye, Y'nın T'ye bağlanması T'nin tur



d2





Buna göre,



T



(Cevap A)

2. G ağırlıklı cisim ve ağırlığı önemsenmeyen çubuk, P ağırlıklı

G

Z

C) I ve III

E) I, II ve III



Y

G . d1 = P d2 ⇒ Dengenin bozulmaması için d2 artırılmalı Sabit Sabit

G



(Cevap C)

3. Ağırlıkları eşit olan X, Y ve Z makaraları ile oluşturulmuş

sürtünmesi önemsiz düzenekte, P ağırlıklı yük şekildeki gibi dengelenmiştir. Yatay

Y

5. Şekildeki sürtünmesi önemsiz sistem, ağırlıksız makaralar ile kurulmuştur.

Z

X

P



Buna göre, I. Elin tuttuğu ipteki gerilme kuvveti P ye eşittir. II. Y makarasını tavana bağlı ipteki gerilme kuvveti 2P den fazladır. III. Y makarasını tavana bağlayan ipteki gerilme kuvveti, X makarasını tavana bağlayan ipteki gerilme kuvvetinin 3 katından fazladır. yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III T m P+m P+m P+m P+m 2 2 2 2 m P

m F

1. Öncül 2 ( P+m ) = F + m ⇒ F = P 2 2. Öncül T = 3( P+m ) + m ⇒ T = 3P + 5m 2 2 2 Makara ağırlığının değerini bilemediğimiz için kesin birşey söyleyemeyiz. 3. Öncül T = 3( P+m ) + m ⇒ 3 katından fazladır. (Cevap C) 2

F

89

P

Sistem dengede olduğuna göre, sistemin kuvvet kazancı kaçtır?



A) 6

B) 5

F

Kuvvet kazancı= Yük = P = 4F Kuvvet F F =4 bulunur.

F

F F P



C) 4

D) 3

E) 2

(Cevap C)

Test 08

1. A

6. Makara ağırlıklarının ve sürtünmelerin önemsiz olduğu

2. C

3. C

4. E

5. C

6. C

7. C

8. E

9. D

8. Şekildeki vida tahta zemin üzerinde F kuvveti ile t sürede n

düzenekte ağırlıkları GX, GY, GZ olan X, Y ve Z cisimleri şekildeki gibi dengededir. X ve Y cisimlerinin yerleri değiştirildiğinde düzenekte dengenin bozulmadığı gözleniyor.



kez döndürüldüğünde zeminde h kadar ilerlemektedir. F a= vida adımı

Tahta

Z

Y 30°



Yatay

X Buna göre; I. GX = GY



II. GX > GY

II. n sabit tutulup, F kuvvetinin büyüklüğü artırılırsa, vidanın zeminde ilerleme miktarı değişmez.



III. n ve t sabit iken vida adımı artırılırsa, vidanın zeminde ilerleme miktarı artar.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



III. GY = GZ

B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III





 t sabit iken F artırılırsa n artar. (I doğru)



yargılarından hangileri doğrudur? (sin 30° = 1/2)



A) Yalnız I





h=n . a ise,

B) I ve II

D) II ve III



 n sabit iken F artırılırsa vidanın dönme hızı artar ama h değişmez. (II doğru)  n ve t sabit iken a artırılırsa h artar. (III doğru)

C) I ve III

(Cevap E)

E) I, II ve III

GX G + Y =Z 2 2 X ve Z'nın yerleri değiştirdiğinde denge bozulmuyorsa X = Z'dir. GX G + Y = GX ⇒ GX = GY 2 2 GX = GY = GZ 

(Cevap C)

Çözüm Yayınları



I. Süre sabit tutulup, F kuvvetinin büyüklüğü artırılırsa, n artar.

Dindirilme sonucunda Z dişlisi a kadar ilerliyorsa; a+2πrX





a+2πrY



Buna göre,

T

Tam dönme miktarı; a+2πrY – (a+garX) = 2π(rY–rX) 2 2 a'nın değeri bilinmeden P yükünün yükselme miktarı bilinemez. X ve Y kasnaklarının tur sayıları ve yarıçapları bilindiğinden ne kadar ipi çevrelerine sardıklarını hesaplayabiliriz. Ancak Z diplisinin yarıçapını bilmediğimizden ne kadar öteleyip ipleri çektiğini bilemeyiz.



(Cevap D)

9. Şekildeki sürtünmesi önemsiz yolda eş merkezli X ile Y

kasnakları ve Z dişlisi ok yönünde kaymadan n tur dönerek ilerliyor.

7. Şekildeki sürtünmesiz çıkrık düzeneğinde çıkrık koluna uygulanan F kuvveti ile P ağırlıklı kova dengelenmiştir.







Y

F

X

Z

2 1

T

90

P

Buna göre,



I. Yalnızca F in büyüklüğü artırılırsa kova 2 yönünde hareket eder.



II. Sistem kuvvetten kazanç sağlar.



III. Sistem işten kazanç sağlar.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve III

Sistemin yandan görünümü; F

C) I ve II

E) I, II ve III

F artarsa sistem ok yönünde dönmeye başlar ve kova yükselir.

P

işten kazanç sağlanamaz. 



X, Y kasnaklarının ve T makarasının yarıçapları, n tur sayısı biliniyorsa;



I. T makarasının tur sayısı



II. T makarasının dönme yönü



III. P yükünün yükselme miktarı



niceliklerinden hangileri hesaplanabilir?



A) Yalnız I



F . l = P . r ⇒ F < P olduğundan kuvvetten kazanç sağlanır. Hiçbir zaman r

Yatay

(Cevap C)

B) Yalnız II

D) I ve II

E) II ve III

C) Yalnız III

1. Kağan şekildeki ağırlığı önemsiz el arabasında F

3. Şekildeki, K, L ve M cisimleri sürtünmesi önemsiz makara

büyüklüğünde kuvvetler uygulayarak el arabasındaki P yükü dengelemektedir.



sisteminde F kuvvetleri ile dengelenmiştir.



Kağan F

F

F K

P

K



I. F < P / 2



II. Sistemin destek noktası K dır.



III. Sistem işten kazanç sağlar.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

M



C) GM > GL > GK

D) GK > GL > GM



Yer (Yatay)

Buna göre;

L

Buna göre K, L ve M cisimlerinin ağırlıkları arasındaki büyüklük ilişki nedir? B) GK > GM > GL A) GK = GL = GM





α

F F



09

BÖLÜM 05 Test

Basit Makineler - 2

E) GM > GK > GL

Aynı ip üzerinde gerilmeler eşit olduğu için F=GK=GL=GM'dir.



(Cevap A)

4. Sürtünmesiz özdeş makaralar ve P yükü ile oluşturulmuş

B) I ve II

D) II ve III

düzenek şekildeki gibi dengelenmiştir.





Yatay M

C) I ve III

E) I, II ve III



2F < P ⇒ F > P/2

L

Destek noktası K olup, kuvveten kazanç sağlanır, işten kazanç sağlanamaz.  (Cevap B)

2. Şekil - I'deki X ve Y kasnakları diş sayıları sırasıyla 3N ve

2N olan K ve L dişlilerine şekildeki gibi yapıştırılmış olup dişliler merkezlerinden geçen eksenler etrafında serbestçe dönebilmektedir.

Y

K



L

X



Şekil - I Şekil - I'deki düzenek bir miktar döndürüldüğünde X kasnağı Şekil - II'deki görünümü almaktadır.

Çözüm Yayınları

K

x İpin ucundan tutup sistemi dengeleyen el 1. konumdan 2. konuma getiriliyor. Buna göre; I. P yükü x/4 kadar yükselir. II. K ve L makaraları arasındaki düşey uzaklık azalır. III. L ve M makaraları zıt yönlerde döner. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

L ve M makaraları zıt yönlerde döner, L makarası X/2, K makarası X/4 kadar yükseleceğinden aralarındaki uzaklık artar.  (Cevap C)

X M L

X

TX/2

K



X

X/4

Şekil - II



1. 2. konum konum

P

5. Şekil I, II ve III te sürtünmesiz basit makine sistemleri verilmiştir.

Buna göre, Y kasnağı;

F3

F2 P

I II III I, II ve III nolu görünümlerden hangilerini alabilir?

A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III



P

C) I ve III

E) I, II ve III

K dişlisinin Şekil - 2'deki görünümü alması için 1/2, 3/2, 5/2 ... tur atması gerekir. Bu durumda K 1/2 tur atıyor olsun; 3N . 1 = 2N . nL ⇒ nL = 3/4 2 Buna göre L'nın tur sayısı 3 , 3 . 3 , 5 . 3 , 7 . 3 ... 4 4 4 4 L'nın bu kurala uygun görünütmleri yukarıdaki gibi olur. (Cevap C)

P

α

yatay

Şekil - III Buna göre, hangi sistemlerde kesinlikle kuvvetten kazanç sağlanır?

Şekil - I



F1

Şekil - II

A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II E) II ve III

C) Yalnız III

F1 = P 2F2 = P + Pmakara ⇒ Buna göre, yalnız Şekil - III de kuvvetten kazanç vardır. F3 = Psinα

(Cevap C)

91

Test 09

1. B

2. C

3. A

4. C

5. C

6. C

7. B

8. B

9. B

6. Şekildeki sürtünmesi önemsiz eş merkezli r ve 3r yarıçaplı

8. X, Y ve Z cisimleri sürtünmesiz eğik düzlem üzerinde şekildeki





kasnaklara X ve Y cisimleri bağlanıp sistem F kuvvetiyle dengelenmiştir.

gibi dengelenmiştir.

X

Y r 2r

α Z

F Y X

yatay



Buna göre,

Buna göre, cisimlerin ağırlıkları ile ilgili,



I. GY > GX



I. F > GX



II. GX > GZ



II. GY > F



III. GX > GY + GZ



III. GX > GY



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II



D) II ve III

C) I ve III



C) I ve III

E) I, II ve III



F.3r = X . r + Y . 3r eşitliğinden, F > GY bulunur. X için ise kesin bir yorum yapılamaz. Buna

(Cevap B)

şekildeki gibi bağlanmıştır.

Çözüm Yayınları

 (Cevap C)

7. 4r yarıçaplı X, r yarıçaplı Y eş merkezli dişlileri ile Z dişlisi

3h 2r K

X

D) II ve III



GX=GZ + GY.sina ise GX > GZ olur. (I doğru, III yanlış) GY > GX ise olabilir (I doğru)

E) I, II ve III

göre F > GX veya GX > GY olabilir.

B) I ve II

3h

O

r

h 2r L

3h

Y

h r M

nK =

3h h h ,n = ,n = 4πr L 4πr M 2πr

nK > n M > n L 

(Cevap B)

h h

3r

9. Yarıçapları sırasıyla 2r, 2r, r olan K, L, M makaraları ile

oluşturulmuş düzenek şekildeki gibidir. Düzeneği dengeleyen eller iplerin uçlarını 3h ve h kadar aşağı çektiğinde K, L ve M makaralarının tur sayıları sırasıyla nK, nL ve nM olmaktadır.

Z 1

92





II. X çarkı n tur dönerse, Z çarkı 2 yönünde n tur döner.



III. Y çarkı n tur dönerse, Z çarkı 3π.r.n kadar aşağı iner.



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III 2πr



C) I ve III

E) I, II ve III

Sistem serbest bırakıldığında Z çarkı b yönünde dönerek aşağı iner.

3πr+2πr=5πr

2r

3h

I. Z çarkı aşağı inmeye başlar.

yargılarından hangileri doğrudur?

(8πr - 2πr) X çarkı n tur dönerse n . = nZ 2 3r 2π .  nZ = n tur döner.  2

r

L

Buna göre, sistem serbest bırakıldığında,



M

2r

2



8πr

K



(Cevap B)

h



Buna göre, nK, nL ve nM arasındaki ilişki nedir?



A) nK > nL > nM



B) nK > nM > nL



C) nK = nM > nL

D) nM > nK > nL



E) nM > nK = nL

BİRE BİR 1. Bir sporcu, çim sahada bulunduğu noktadan önce güneye 30 m,

4. Doğrusal bir yolda aynı yerden t = 0 anında harekete başlayan

sonra doğuya 80 m, daha sonra da kuzeye 90 m koşuyor.

X ve Y cisimlerine ait hız-zaman grafikleri şekildeki gibidir.



Bu sporcu hareketini toplam 10 s’de tamamladığına göre, sporcunun süratinin ve hızının büyüklüğü kaç m/s’dir?



Sürat

Hız

A)

20

10

B)

20

15

C)

15

10

D)

10

20

E)

10

15

m

30 m

100





Yer değiştirme=100 m Hız = 100 = 10 m/s (Cevap A) 10

Buna göre,



I. X ve Y araçları aynı yönde hareket etmektedirler.



II. X ve Y araçlarının (0-2t) zaman aralığında ortalama hızları eşittir.



III. X aracının (0-t) zaman aralığında aldığı yol Y aracının (0-2t) zaman aralığında aldığı yola eşittir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

t2

Zaman

Bu grafiklerden elde edilen bilgilere göre, aşağıdaki

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I ve III

(Cevap A)

5. X, Y, Z ve T noktasal cisimleri, sürtünmesiz yatay düzlemde

şekilde belirtilen noktalardan ϑX, ϑY, ϑZ ve ϑT sabit hızları ile aynı anda harekete başlıyorlar.



1 br



yargılardan hangisi yanlıştır?

T ϑT



A) X ve Y trenleri aynı anda harekete başlamıştır.



B) t1 ve t2 anlarında trenler yan yanadır.



C) (0-t1) zaman aralığının belirli bir kısmında X treni durmuştur.



D) (0-t1) zaman aralığında X treni, Y treninden daha hızlıdır.



E) (t1-t2) zaman aralığında Y treni hızlanmıştır.

X



ϑX

ϑZ ϑY Z

Y

Konum-zaman grafiğinin eğimi hızı verir. Buna göre (t1-t2) zaman aralığında Y treni sabit hızlı hareket etmektedir

B) Yalnız II

X

Çözüm Yayınları



t1

Zaman

4t 5t

Y aracının (0-2t) zaman aralığında aldığı yoldan fazla yol almıştır. (II ve III yanlış)

x1 0

2t 3t

X aracının (0-2t) zaman aralığında ortalama hızı daha büyük olup, X aracı (0-t) zaman aralığında

trenlerinin konum-zaman grafikleri şekildeki gibidir.

Y

t

Hız-zaman grafiğinde zaman ekseninin üzerindeki hareketler pozitif yöndedir. (I doğru)

2. Birbirine paralel iki rayda aynı yönde hareket eden X, Y Konum

Y

0

90 m Alınan yol=30+90+80=200 m 60 m Sürat = 200 = 20 m/s 10

x2

X

ϑ





Hız



80 m





1 br



10

BÖLÜM 05 Test

(Cevap E)



Buna göre, ilk önce hangi araçlar çarpışır?



A) X ile Y





B) X ile T

D) Y ile Z

İlk önce T ve Z sonra X ve Y araçları çarpışır.

C) T ile Z

E) X ile Z

(Cevap C)

93

6. İki helikopter, aralarındaki uzaklık , iken, yere göre 3ϑ ve 3. Aynı yerden, aynı anda, aynı yöne doğru harekete başlayan X, Y araçlarının hızları sırasıyla 30 km/saat ve 50 km/saattir.



X aracı sürekli yol alırken, Y aracı 2 saat yol alıp 1 saat durduktan sonra, 1 saat yol alıp 1 saat durarak yoluna devam ediyor.



Buna göre, X ve Y araçları harekete başladıktan kaç saat sonra ilk kez yan yana gelirler?



A) 1

B) 2

C) 3

30 . 3 + 30 . t = 50 . 2 + 50 . t ⇒ t = 2 saat 2 Toplam = 3 + 2 = 5 saat bulunur.

D) 4

E) 5

ϑ büyüklüğünde sabit hızlarla, paralel doğrular boyunca birbirlerine doğru uçarak karşılaşıyorlar.



Karşılaşma süresi, helikopterlerin hareket doğrultusuna paralel ve yere göre ϑ büyüklüğünde sabit hızla rüzgar 2 esiyorken t1, hiç rüzgar esmiyorken de t2 oluyor. t1 Buna göre, oranı kaçtır? t2 1 1 B) C) 1 D) 3 E) 2 A) 2 2 3 (3V + V) . t1 = (3V +



(Cevap E)

V V + V – ) . t2 2 2

t1 = 1 bulunur. t2

(Cevap C)

Test 10

1. A

7. X, Y ve Z araçları doğrusal bir yolda sabit hızla ilerliyor. Bu

Hareket Yönü





X

C) ϑ

Şekil - II

A) ϑX > ϑY > ϑZ



B)

Hız ϑ

0

3t Zaman

t

D)

Hız

0

1,5t



3t Zaman

Hız 3t

t

Zaman

ϑ

3t

Zaman E)

D) ϑY > ϑX > ϑZ

E) ϑZ > ϑX > ϑY

Hız

ϑ

3t

0

X aracı en geriden gelip en öne geçiyor ve Y aracıda Z aracını yakalıyor. Buna göre VX > VY > VZ bulunur.

9. E 10. D 11. E

B) ϑX = ϑY > ϑZ

C) ϑX = ϑY = ϑZ



8. D

0

Buna göre, araçların hızlarının büyüklükleri ϑx, ϑY ve ϑZ arasındaki ilişki nasıldır?



7. A

ϑ

0

Z

Şekil - I

6. C

Hız

Y Z

5. C

Buna göre aracın hız-zaman grafiği aşağıdakilerden hangisi gibi olabilir? A)

Y

4. A

dönüyor.

Hareket Yönü

X

3. E

10. Bir araç t=0 anında bulunduğu yere 3t süre sonunda geri

araçların birbirlerine göre konumları t = 0 anında Şekil - I, t anında ise Şekil - II deki gibi olmaktadır.



2. E

t

Zaman

ϑ

(Cevap A)

Aracın (0-3t) zaman aralığındaki yer değiştirmesi sıfır olmalıdır. Buna göre, hız - zaman

8. Hız zaman grafiği şekildeki gibi olan bir aracın (0-3t) zaman aralığında aldığı yol 2x’tir. Hız







(Cevap D)

Çözüm Yayınları

grafiklerinin altında kalan alanlar toplamı sıfır olmalıdır.

2ϑ ϑ 0

t

2t

3t

Zaman



Buna göre, araç yolun ilk x’lik kısmını kaç t sürede alır? 1 3 5 A) B) 1 C) D) 2 E) 2 2 2 Grafiğe göre araç yolun yarısını 2t sürede almaktadır.

Hız 2V V

3x x 2x t 2t 3t

(Cevap D)



11. Düz bir yolda giden X ve Y araçlarının hız-zaman grafikleri şekildeki gibidir.

Zaman

40

Hız (m/s) X

30

94

20

9. Doğrusal bir pistte aynı yerden; aynı anda aynı yönde

koşmaya başlayan K, L ve M atletlerinin hızlarının büyüklüğü sabit ve sırasıyla ϑK, ϑL, ϑM’dir. Bir süre sonra K ile L atletleri arası uzaklık, L ile M atletleri arası uzaklıktan daha büyük oluyor.







C) ϑK > ϑM > ϑL E) ϑL > ϑK > ϑM

I. durum M L K

II. durum L M K

III. durum K M L

IV. durum K L M



0

1

2

3

4

Zaman (s)

Y aracı durduğu anda, X ve Y araçları yan yana olduğuna göre, başlangıçta X aracının Y aracına göre konumu

Buna göre, atletlerin hızlarının büyüklükleri ϑK, ϑL, ϑM arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisi gibi olamaz?

A) ϑK > ϑL > ϑM

Y

10

nedir?

B) ϑM > ϑL > ϑK



A) 10 m geride



B) 40 m geride

D) ϑL > ϑM > ϑK



C) Tam yan yana



D) 10 m ilerde



E) 40 m ilerde

Y aracı durana kadar = 120 m yol alır. X aracı, Y aracı durana kadar 80 m yol alır. Buna göre,



(Cevap E)

başlangıçta X aracı, Y aracından 40 m ileridedir.





(Cevap E)

BİRE BİR

11

BÖLÜM 05 Test

1. Paralel raylarda ok yönünde ilerleyen X ve Y trenlerinin t1 ve

4. Durgun halden harekete geçen bir cismin ivme-zaman grafiği





t2 anındaki konumları şekildeki gibidir. X treni

şekildeki gibidir.

X treni

İvme a2

Y treni

a1

Y treni

0 t1 anındaki konumları

t2 anındaki konumları

Her bir rayda 20 bölme bulunduğuna göre trenlerin ϑX hızlarının büyüklükleri oranı kaçtır? ϑY (Raylardaki bölmeler eşit aralıklıdır.) 2 B) 9 C) 2 D) 6 E) A) 14 3 4 5 3

2t



A) Dx1 > Dx2 > Dx3

zaman

B) Dx2 > Dx1 > Dx3



C) Dx1 = Dx2 > Dx3



X treni 14 ray ilerlerken aynı sürede Y treni 7 ray ilerlemiştir. Buna göre, ϑX = 14 =2 7 ϑY bulunur. (Cevap C)

3t

Bu cisim (0 - t) zaman aralığında Dx1, (t-2t) zaman aralığında Dx2 ve (2t - 3t) zaman aralığında Dx3 kadar yer değiştiriyor. Buna göre, Δx1, Δx2 ve Δx3 arasındaki büyüklük ilişkisi nasıl olur?





t

D) Dx3 > Dx2 > Dx1

E) Dx1 = Dx2 = Dx3



İvme - zaman grafiğinin altında kalan alan hızdaki değişimi hız- zaman grafiğinin altında kalan alanda yer değiştirmeyi verir. Hız

Buna göre, Dx3 > Dx2 > Dx1

2V



2. Paralel raylarda birbirine doğru sabit hızlarla hareket eden K ile L

trenlerinin t = 0 anındaki konumları şekildeki gibidir. X K



V

3x x 2x t 2t 3t





(Cevap D)

Zaman



5. Düz bir yolda ϑ=20 m/s’lik sabit hızla giden bir araç, şekildeki X

K, L trenlerinin ön uçları t anında, son uçları 2t anında XY çizgisine varıyor. , Buna göre, trenlerin boylarının oranı K kaçtır? ,L 3 A) 1 B) 3 C) 1 D) 4 E) 2 4 3 2

hizasına geldiği anda 60 m gerisindeki Z düzeyinde durmakta olan başka bir araç sabit ivmeyle aynı yönde harekete geçiyor.

Çözüm Yayınları

L

Y

Z

X 20m/s

ϑ=0

60m

VK=3V

, 3 dir. Buna göre K = bulunur. 4 , L VL= 4V



(Cevap B)

3. Şekildeki doğrusal yolda K, L ve M araçları sabit hızlarla ok

yönünde ilerlemektedir d1 doğrusu hizasından önce M, sonra da K ile L aynı anda geçiyor, d2 doğrusu hizasından ise önce K sonrada L ile M aynı anda geçiyor.





d1

d2



A) 10

B) 8

20 . t = 120 m t = 6s 1 at2 = 180 m 2

C) 6

D) 4

E) 2

1 . a . 62 = 180 m 2 a = 10 m/s2 bulunur.

(Cevap A)

6. Doğrusal bir yolda sabit ϑ hızıyla hareket eden X arabası a ivmesi ile yavaşlamaya başladığı anda, durmakta olan Y arabası da a ivmesi ile X arabasına doğru hızlanmaya başlıyor.

M X

Buna göre, K, L ve M otomobillerinin hızlarının büyüklükleri ϑK, ϑL, ϑM arasındaki ilişki nasıl olur?

A) ϑK = ϑL > ϑM

120m

İki aracın, Y hizasına aynı anda varabilmesi için arkadaki aracın ivmesi kaç m/s2 olmalıdır?

K L



Y





K aracı en geriden en öne geçerken L aracıda önde giden M aracına yetişmiştir. Buna göre, VK > VL > VM bulunur.  (Cevap B)

Arabalar karşılaştıklarında hızlarının büyüklükleri eşit olduğuna göre, karşılaşıncaya kadar araçların aldıkları DxX yolların oranı kaçtır? DxY

B) ϑK > ϑL > ϑM

C) ϑM > ϑK = ϑL D) ϑK > ϑL = ϑM E) ϑL > ϑM > ϑK

Y

ϑ



A) 3

Hız V X V X 2 X X Y 0

B)

5 2

C) 2

D) 3 2

E) 1

DXX 3 = = 3 bulunur. 1 DX Y (Cevap A) Zaman

95

Test 11

1. C

7. Bir hareketlinin konum-zaman grafiği şekildeki gibidir.

2. B

3. B

4. D

5. A

7. B

8. C

9. A 10. B 11. D 12. C

10. K ve L araçlarına ait hız-zaman grafikleri aşağıdaki gibidir.

Konum



6. A

Hız +2ϑ

K

+ϑ 0 0

I

II

III IV

Zaman

V





Buna göre, hangi zaman aralıklarında, bu hareketlinin hızı sıfırdır?



A) Yalnız I



zaman

t

+ϑ -2v

L

Buna göre, K ve L hareketlileri için,



I. 0-t zaman aralığında birbirlerinden uzaklaşmaktadır.



II. Yer değiştirmeleri eşittir.

Konum - zaman grafiğinin zaman eksenine paralel olduğu aralıklarda araç durmaktadır ve



III. Zıt yönlerde hareket etmektedirler.

hızı sıfır olur.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız III

D) I ve II

C) IV ve V

E) III ve IV



(Cevap B)



B) Yalnız III

D) I ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Araçlar zıt yönlerde hareket ettikleri için (III doğru) Araçların birbirine doğru mu, yoksa birbirinden uzaklaşarak mı hareket ettiği bilinmediği için I. öncül ile ilgili kesin bir yorum yapılamaz. (I doğruda olabilir yanlışta) Yer değiştirme vektörel bir büyüklük olduğu için, yer değiştirmeleri eşit değildir. (II yanlış) (Cevap B)

11. Doğrusal bir yolda hareket eden ve başlangıçta yanyana

8. Şekil - I deki doğrusal yolda O noktasından harekete başlayan

bulunan K ve L hareketlilerine ait hız - zaman grafikleri şekildeki gibidir.

K

-100

M

O

-50

N

L

0 50 Şekil - I

100

Çözüm Yayınları

cismin hız zaman grafiği Şekil - II deki gibidir.

x(metre)

Hız(m/s)



ϑ(m/s)



10 0

5

10



-10

Şekil - II

Buna göre, cisim harekete başladıktan 10 s sonra nerede bulunur?



A) K

C) O

10

X

10

20

t (s)

Buna göre, 20s sonunda iki hareketli arasındaki uzaklık kaç metre olur?



B) M

Y

0



Zaman (s)

20

D) N



A) 20

B) 30

C) 40

D) 50

E) 150

20s'de X aracı= 250 m Y aracı 200 m yol alır. Aralarındaki mesafe 50 m olur.



(Cevap D)

E) L

Cismin toplam yer değiştirmesi sıfır olduğu için 10 s sonra cisim harekete başladığı O noktasındadır.



(Cevap C)

12. Doğrusal yollardaki hareketlilerinden Şekil-I’deki hareketli ϑ sabit hızı ile x yolunu t1 sürede Şekil-II’deki hareketli 2ϑ sabit hızı ile 2x yolunu t2 sürede ve Şekil-III’deki hareketli ise 2ϑ hızı ile giderken düzgün olarak yavaşlayıp x yolunu t3 sürede alarak duruyor.

96

ϑ

ϑ







x

2x

x

Şekil-I

Şekil-II

Şekil-III

ϑ=0



Buna göre, t1, t2 ve t3 süreleri arasındaki ilişki nedir?

9. Aşağıdaki niceliklerden hangisi vektörel büyüklüktür?



A) t1 = t2 > t3





C) t1 = t2 = t3

A) Yer değiştirme D) Enerji

B) Zaman E) Kütle

C) Güç



B) t2 = t3 > t1 D) t1 > t2 > t3 E) t3 > t1 > t2

Yer değiştirme vektörel bir büyüklük iken zaman, güç, enerji ve kütle skaler büyüklüktür.

x = V.t1



x yolunu alacağı için t1 = t2 = t3 bulunur. 2x = 2V.t2





(Cevap A)

t1 = t2 bulunur. Şekil - III'deki düzgün yavaşlayarak (Cevap C)

1. Kuvvet ile ilgili,

4.



I. SI birim sisteminde birimi Newton’dur.



II. Cisimlerde şekil değişikliği oluşturur.



III. Dinamometre ile ölçülür.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



01

BÖLÜM 06 Test

Newton'un Hareket Yasaları / Kuvvet ve İvme - 1



Hız

Zaman

0



C) I ve III

E) I, II ve III

Kuvvet cisimlerde şekil değişikliği oluşturabilen, dinamometre ile ölçülen ve birimi Newton olan bir büyüklüktür. (Cevap E)



I

II

III

Hız-zaman grafiği şekildeki gibi olan bir cisim için,



I. I. aralıkta ivmenin büyüklüğü sıfırdır.



II. II. aralıkta cisme sürekli olarak hareketine zıt yönde kuvvet etki etmektedir.



III. III. aralıkta cismin ivmesi sabittir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

Hız büyüklüğünün sabit olduğu yerde ivme sıfırdır. (I doğru) II. aralıkta cisim önce yavaşlayıp, sonra hızlandığı için hızlandığı aralıkta kuvvet hız ile aynı yöndedir. (II yanlış) Hız-zaman grafiğinin eğimi ivmeyi verir. (III doğru). (Cevap C)

2. Kuvvet, temas gerektiren ve temas gerektirmeyen kuvvet

5. Düşey kesiti şekildeki gibi olan sürtünmeli yatay düzlemde

olarak ikiye ayrılır.

durmakta olan 2 kg kütleli X cismine F1, F2 ve F3 kuvvetleri etki ediyor.

Buna göre,



I. Sibirya kurtlarının kar kızağını çekmesi



II. Asansörün çelik halatlarla yukarı çekilmesi



III. Viraja giren arabanın savrulmaması



örneklerinden hangilerinde temas gerektiren kuvvetler etkilidir?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

I. ve II. öncülde çekme kuvveti, III. öncülde ise sürtünme kuvveti temas gerektiren bir kuvvettir. (Cevap E)

F3 = 10N

Çözüm Yayınları



F2 = 10N



F1 = 20N

X

Yatay Buna göre, X cisminin ivmesinin büyüklüğü; I. 0 II. 4 m/s2



III. 5 m/s2 değerlerinden hangilerine eşit olabilir?



A) Yalnız I





B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I ve III

Ortam sürtünmesi olsaydı; Fnet = m.a ⇒ (20–10) = 2.a ⇒ a = 5m/s2 olurdu; ancak sürtünmeli sistemde ya ivme bu değerden daha az olacak ya da cisim hareket edemeyecektir. (Cevap C)

6. Bir öğrenci şekillerdeki yatay, sürtünmesi önemsiz düzlemlerde bulunan mıknatısın üzerine özdeş mıknatıslar koyarak F kuvvetinin oluşturduğu ivme büyüklüklerini ölçüyor.

3. Bir fizik öğretmeni atomun yapısını anlatırken şekildeki gibi bir modelleme kullanıyor.



S N S N

Çekirdek S N



S N S N S N

Elektron

Buna göre,



I. Modelde etkili olan kuvvet kütle çekim kuvvetidir.



II. Modelde etkili olan kuvvet alan kuvvetidir.



III. Modelde etkili olan kuvvetin kaynağı elektrik yükleridir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

Atom çekirdeğinin modellemesinde etkili olan kuvvet elektriksel kuvvet olup, elektriksel kuvvet alan kuvvetidir. (Cevap D)



Şekil - 1



Buna göre,

F Yatay

Şekil - 2

F Yatay

Şekil - 3

F

Yatay



I. Deneyde F kuvveti kontrollü değişkendir.



II. Deneyde kütle bağımsız değişkendir.



III. Deneyde ivmenin büyüklüğü bağımlı değişkendir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

Olayın nedeni bağımsız değişken olup kütledir. (II doğru) Olayın sonucu bağımlı değişken olup ivmedir. (III doğru) Sabit tutulan değişken, kontrol değişken olup kuvvettir. (I doğru) (Cevap E)

97

Test 01

1. E

7. Kütlesi 4 kg olan Şekil - 1'deki K aracı, yatay ve sürtünmesiz

0

3 Zaman (s)

Şekil - 1



Hız

F

α

Şekil - 2



Buna göre, F kuvvetinin büyüklüğü kaç N olabilir?

A)

1 2

B) 2

C) 4

D) 8

4. C

5. C

6. E

7. E

8. E

9. E 10. C 11. B 12. B



I. Dengelenmiş kuvvetler etkisinde kalan cisimler hareket edemez.



II. Yatay bir yüzeyde durmakta olan bir cisme yola paralel bir kuvvet uygulanırsa cisim harekete geçer.



III. Bir cisim üzerine etki eden net bir kuvvet varsa, cisim ivme kazanır.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve III

C) Yalnız III

E) II ve III

Dengelenmiş kuvvetler etkisindeki cisimler durur ya da sabit hızlı haraket eder. (I yanlış) Duran bir cisme etki eden, kuvvetin yönü ve ortamın sürtünmeli olup olmadığı bilinmeden cismin hareketi ile ilgili yorum yapılamaz. (II yanlış) Bir cisim üzerine etki eden net kuvvet varsa sistem ivme kazanır (III doğru) (Cevap C)

E) 16

Hız-zaman grafiğinin eğimi ivmeyi verir. a= Dv = 6 =2m/s2 Dt 3 F . cosa = m.a F . cosa = 4 . 2 F > 8 N dir.

3. D

10. Kuvvet ile ilgili,

yolda durmakta iken F kuvveti ile çekildiğinde hız - zaman grafiği Şekil - 2'deki gibi oluyor. 6

2. E



11. 6 km yükseklikte uçaktan atladığı anda paraşütçüye etki eden yerçekimi kuvveti G1 dir. Yerden 500 m yükseklikte paraşütü açıldığı anda paraşütçüye etki eden yerçekimi kuvveti G2, havanın direnç kuvveti ise Fd dir.

(Cevap E)



I. Vektörel büyüklüktür.



II. Türetilmiş büyüklüktür.



III. Uluslararası birim sisteminde birimi m/s2’dir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

İvme, vektörel ve türetilmiş bir büyüklük olup birimi m/s2'dir.

(Cevap E)

9. Bir öğrenci şekildeki sürtünmesi önemsiz düzeneği kuruyor ve her defasında X noktasından serbest bırakılan K cisminin O noktası etrafında döndürülebilen sürtünmesiz kalasın I, II, III nolu konumlarında çıkabileceği maksimum yüksekliği ölçüyor.

Çözüm Yayınları

8. İvme ile ilgili,



Şekil - 1

Şekil - 2

Buna göre,



I. G1 = G2



II. Fd = G2 ise paraşütçü havada askıda kalır.



III. Fd > G2 ise paraşütçü yavaşlamaya başlar.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) Yalnız III

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Yeryüzeyinden uzaklaştıkça çekim ivmesi, dolayısıyla paraşütçüye etki eden yerçekimi kuvveti daha büyük olur. Fd = G2 olduğu durumda paraşütçünün ilk hızı olduğundan sabit (Cevap B) hızla hareket eder. Fd < G2 olduğundan ise yavaşlar.

12. Düşey kesiti şekildeki gibi olan yolda F kuvveti ile çekilen K A



98



K

I

O

cismi ok yönünde yavaşlayarak hareket etmektedir.

II III

Yatay

Buna göre,

F

K



yatay

Buna göre,



I. K cisminin kalasın I, II ve III nolu konumlarında çıkabileceği yükseklikler bağımlı değişkendir.



I. Cisme etki eden net kuvvetin büyüklüğü, F kuvvetinden fazladır.



II. Kalasın I, II ve III nolu konumları bağımsız değişkendir.





III. K cisminin serbest bırakıldığı konum kontrollü değişkendir.

II. K cisminin ivme vektörü ile K cismine etki eden F kuvveti zıt yönlüdür.



III. K cismi yavaşlar, durur ve zıt yönde hızlanır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

Olayın nedeni olan yolların konumu bağımsız değişken, olayın sonucu olan K cisminin çıkabileceği yükseklikler bağımlı değişkendir.  (Cevap E)



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve II

E) II ve III

C) Yalnız III

Fnet=(F─Fsür) olduğundan sürtünme kuvvetinin değeri bilinmeden I. öncüle yorum yapılamaz. K cismi yavaşladığı için ivme vektörü ile F kuvveti zıt yönlüdür. (II doğru) K cismi yavaşlar, durur ama ters yönde harekete geçemez. Çünkü sürtünme kuvvetinin hareket ettirici özelliği yoktur. (III yanlış) (Cevap B)

1. Kuvvet ile ilgili,

5. Yatay yolda ok yönünde şekildeki gibi hareket eden X cismine bir kuvvet uygulanıyor.

I. Türetilmiş ve skaler bir büyüklüktür.



II. Doğada dört farklı çeşit temel kuvvet bulunur. m III. SI birim sisteminde birimi kg 2 dir. s yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I







B) I ve II



D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

Kuvvet, türetilmiş ve vektörel bir büyüklük olup birimi kg m 'dir. Doğada, güçlü nükleer, s2 zayıf nükleer, kütle çekim kuvveti ve elektromanyetik kuvvet olmak üzere dört temel kuvvet bulunur.

02

BÖLÜM 06 Test

Kuvvet ve İvme - 2





(Cevap D)

2. Şekildeki grafikte sürtünme katsayısı her yerinde aynı olan,

yatay bir yolda hareket eden cisme etki eden kuvvet ile ivme arasındaki ilişki verilmiştir.



X

yatay



Buna göre, X cisminde,



I. Şekil değişikliği,



II. Hareket yönünün değişimi,



III. Hızının değişimi,



değişimlerinden hangileri gözlenebilir?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

Kuvvet, cisimlerde, şekil değişimine, hareket yönünün değişimine ve hız değişimine neden olabilir. (Cevap E)

a (m/s2) 10 10

15

Buna göre, cisminin kütlesi kaç kg’dır?

A)

1 2

B) 2

C)

3 2

D) 8

E)

5 2

Cisminin harekete geçmevsi için 10N şiddeti sınır değer olduğundan sürtünme kuvvetinin olabileceği en büyük değer 10N'dir. Buna göre; (Cevap A) Fnet = m . a ⇒ 15 – 10 = m . 10 ⇒ m = 1/2 kg 

3.

I. Geminin denizde yüzmesi



II. Uçaktan atlayan bir kişinin yere düşmesi



III. Yan yana konulan mıknatısların birbirini çekmesi



Yukarıda verilen durumlardan hangilerinin gerçekleşmesini sağlayan kuvvet temas gerektirmez?



A) Yalnız I





B) I ve II



D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Gemilerin suda yüzmesinde kaldırma kuvveti, paraşütçünün yere düşmesinde kütle çekim kuvveti, mıknatıslar arasında ise elektromanyetik kuvvet etkilidir. (Cevap A)

4. Yatay ve sürtünmesiz düzlemde durmakta olan m1 kütleli

cisme düzleme paralel F kuvveti uygulandığında ivmesi 2a, m2 kütleli cisme düzleme paralel 2F kuvveti uygulandığında ivmesi 6a oluyor. m1 m2 kütleli cisimler yıpıştırılıp, 5F büyüklüğündeki kuvvetle şekildeki gibi çekiliyor. m2



Yağmurlu bir havada şekildeki gibi buluttan düşen bir yağmur damlasına etki eden kuvvetler,

I. Sürtünme kuvveti,



II. Kütle - çekim kuvveti,



III. Zayıf nükleer kuvvet



belirtilen kuvvetlerden hangileridir?



A) Yalnız I





α

E) I, II ve III

7. Sürtünmeli yatay yolda durmakta olan m kütleli K cismi, F kuvveti ile harekete geçiriliyor.





X

yatay



değerlerinden hangileri olabilir?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







E) I ve III

C) Yalnız III

5F kuvveti yatay doğrultuda uygulanmış olsaydı; 5F = (3m + 2m) . a1 5F = 5m.a1 6ma = m . a1 a1 = 6a . olurdu, ancak kuvvet şekildeki gibi uygulandığından ivme 6a'dan küçük olur.  (Cevap A)

C) I ve III

Yağmur damlasının yere düşmesine kütle çekim kuvveti ve süratinin sabit kalmasına sürtünme kuvveti neden olur. Nükleer kuvvetlerin bir etkisi yoktur. (Cevap B)

99

F yatay

Buna göre, F kuvvetinin büyüklüğü azaltılırsa K cismi;

I. Hızlanmaya devam eder.



II. Sabit hızla hareket eder.



F = m1 . 2a m1 = 3m 2F = m2 . 6a m2 = 2m olsun; F = 6ma

D) II ve III



S

III. 7a

D) I ve II

B) I ve II

m

Buna göre, sistemin ivmesi; I. 5a II. 6a







5F

m1



Çözüm Yayınları



6.

F(N)

III. Yavaşlar durur ve zıt yönde harekete başlar.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



F FS

B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

Cisim harekete geçtiğine göre F > FS dir. F'in azaltıldığı durumda FS ile arasındaki büyüklük ilişkisi için kesin bir vurguda bulunamayız. Ancak FS > F olursa cisim yavaşlar, durur ama ters yönde gidemez.  (Cevap B)

Test 02

1. D

8. Sürtünme katsayıları eşit olan yatay düzlemlerde durmakta

α X m

F

Şekil - 1



F

Yatay





Buna göre, aX, aY ve aZ arasındaki ilişki nedir?





A) aX > aY > aZ



B) aY > aZ > aX



C) aZ > aX > aY

D) aY > aX > aZ





8. C

9. B 10. C 11. C 12. C

L

F/2

F

M

2F

yatay

x

Buna göre, L ve M arasındaki uzaklık 2x olduğu anda, K ile L arasındaki uzaklık kaç x dir? A) x/2



E) aZ > aY > aX

B) 3x/4

C) 3x/2

D) 2x

E) 3x

L cismi M'den 3/2 fazla yol almıştır. Buna göre, aralarındaki uzaklık 3x/2 dir. (Cevap C)

Hız K x L M x/2

ϑ

F = m . aX Fcosa = m . aY ⇒ F = m/2 . aZ olduğundan cisimlerin ivmeleri arasındaki ilişki aZ > aX > aY dir.

7. B

ϑ

x





6. B

ϑ

K

Yatay

Şekil - 3

5. E

ϑ

Şekil - 2

Z m/2

4. A

şekildeki konumlardan eşit büyüklükte hızlarla geçen özdeş K, L ve M cisimlerinden L sabit hızla hareket etmektedir.

F Y m

Yatay

3. A

11. Sürtünme katsayısı her yerinde aynı olan yatay yolda t = 0 anında

olan, X, Y ve Z cisimleri şekillerdeki kuvvetlerin etkisi ile aX, aY ve aZ ivmeleri ile harekete geçmektedir.



2. A

Zaman

(Cevap C)

9. Durgun halden harekete geçen bir araca ait ivme-zaman grafiği şekildeki gibidir. İvme

0 a2



2t

t

3t

Zaman

K

Buna göre, aracın,



I. (0-t) ve (2t-3t) zaman aralığında aldığı yollar eşittir.



II. (t-2t) zaman aralığında araca etki eden net kuvvet sıfırdır.



III. Araç (2t-3t) zaman aralığında (0-t) zaman aralığı ile aynı yönde hareket etmektedir.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve II

F

Demir zemin Şekil - II

Çözüm Yayınları

a1

C) Yalnız III

E) I ve III

İvme-zaman grafiğinin altında kalan hız değişimini hız-zaman grafiğinin altında kalan alan yer değiştirmeyi verir. a1 ve a2 değerleri bilinmeden alınan yollar ve hareket yönü için yorum yapılamaz. İvmenin sıfır olduğu (t-2t) zaman aralığında cisme etki eden net kuvvet sıfırdır. (Cevap B)

10. Doğrusal bir yörüngede hareket eden bir aracın hızı zamanla şekildeki gibi değişiyor.

ϑ

12. Düşey kesiti şekildeki gibi olan sürtünmeli yolda K cismi sabit

Hız

hızla hareket etmektedir.

F1=40N 0

100



Buna göre,



Konum

0 I

t

Zaman

Konum

Zaman

0 II

İvme

Zaman

0 III

Zaman



I. 10 N



II. 40 N



III. 70 N



değerlerinden hangilerine eşit olabilir?

I, II ve III ile verilen grafiklerden hangileri bu araca ait olabilir?



A) Yalnız I



A) Yalnız I

B) Yalnız II











D) I ve II

E) I ve III

Hızı pozitif yönde düzgün artan bir aracın ivme-zaman grafiği zaman ekseninin üzerinde ve sabit büyüklükte olmalıdır. Konum-zaman grafiği ise ucu yukarı bakan parabol şeklinde olmalıdır. (Cevap C)

F2

yatay

Buna göre, F2 kuvvetinin büyüklüğü,



C) Yalnız III

K

B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

F3 kuvvetinin büyüklüğü 40N olursa cisim sabit hızla ilerleyemez.

 (Cevap C)

1. Yatay düzlemde hızlanan K cismine etki eden sürtünme kuvvetinin büyüklüğü Fs dir.

K m

03

BÖLÜM 06 Test

Sürtünme Kuvveti - 1

F

yatay

S

Buna göre, K cisminin ivmesi,

4.

I. Tahtaya yazı yazmak



II. Arabayı harekete geçirmek



III. Buz pistinde buz pateni yapmak



Yukarıda verilen olaylardan hangilerinin gerçekleşmesi için yüzeyler arasında sürtünme kuvveti olmalıdır?



A) Yalnız I

B) I ve II



C) I ve III



I. Cismin kütlesi (m),



II. Cismin kesit alanı (S),



III. Yüzeyin sürtünme katsayısı (k),

Duran cisimlerin hareket etmesi, hareket halindeki cisimlerin durması için sürtünme kuvveti gereklidir. (Cevap E)



niceliklerinden hangilerinin artmasıyla azalır?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Fs = k . N = kmg ile bulunur. Buna göre, m ve k artarsa Fs artar ve bunun sonucunda K cisminin ivmesi azalır.  (Cevap C)

5. Bir öğrenci eşit kütleli K ve L cisimlerini F büyüklüğündeki

kuvvetlerle sürtünme katsayısı her yerinde aynı olan yatay yolda şekildeki gibi çekiyor.

2. Sürtünme kuvveti ile ilgili,

I. SI sisteminde birimi Newton’dur.



II. Temas gerektirmeyen bir kuvvettir.



III. Yüzeyin tepki kuvvetinin büyüklüğü arttıkça, azalır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



S



C) I ve III



E) I, II ve III

3. Yatay sürtünmeli X yüzeyinde bulunan K cismine yatay

doğrultuda uygulanan kuvvete bağlı olarak cisme etki eden sürtünme kuvvetinin değişimini gösteren grafik Şekil - 1'deki gibidir. Fs 10

Şekil - 1

Şekil - 2

Buna göre,



I. Öğrenci, sürtünme kuvvetinin taban alanına bağlı olup olmadığını araştırmaktadır.



II. Taban alanı deneyde bağımsız değişkendir.



III. Net kuvvet deneyde bağımsız değişkendir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III



Şekil-2’de X yüzeyinde F 1 kuvvetinin etkisinde durmakta olan  cisim Şekil-3’de X yüzeyinde F2 kuvvetinin etkisinde sabit hızlı hareket ediyor. ϑ

K



Yatay

2S

Şekil - 1



D2

L

Öğrenci deneyinde sürtünme kuvvetinin taban alanına bağlı olup olmadığını araştırmaktadır. Olayın nedeni olan taban alanı bağımsız, sabit tutulan kuvvet ise kontrol değişkendir. (Cevap B)

F

12

Çözüm Yayınları

Sürtünme kuvveti, temas gerektiren bir yüzey kuvveti olup birimi Newton'dur. Yüzeyin tepki kuvvetinin büyüklüğü arttıkça sürtünme kuvveti artar. (Cevap A)

D1

K

K

ÁF1

X yüzeyi

X yüzeyi

Şekil - 2

Şekil - 3

ivmeli hareket yapıyor. ÁF2

Yatay



I. Cismin kütlesi bir miktar azaltılırsa, cisim Şekil-2’de de harekete geçer.



II. Cismin taban alanı azaltılırsa cisim Şekil-3’de ivmeli hareket yapar. III. Cisme Şekil-3’de etki eden sürtünme kuvvetinin büyüklüğü F1 kuvvetinin büyüklüğüne eşittir.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



F m

Buna göre,



6. Düşey kesiti şekildeki gibi olan eğik düzlemde m kütleli cisim

C) I ve III

E) I, II ve III

Sürtünme kuvvetinin büyüklüğü cisim durgun durumda iken (cisme uygulanan yatay kuvvete eşit olmak üzere) 12 N'a kadar değer alabilir, cismin hareketli durumunda sürtünme kuvvetinin büyüklüğü 10N olur. Cismin Şekil - 3'de sabit hızlı hareket yapması için F2 = 10N olmalıdır.  (Cevap C)

α



yatay

Buna göre,



I. Yüzeyin sürtünme katsayısını artırma,



II. Yüzeyin sürtünme katsayısını azaltma,



III. Cismin kütlesini artırma



işlemlerinden hangileri yapılırsa cismin ivmesi artabilir?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve II

C) Yalnız III

E) I ve III

Cismin yavaşlayan mı hızlanan mı hareket yaptığını bilmediğimiz için, yüzeyin sürtünme katsayısını artırmak ya da azaltmak ivmeyi artırabilir. Eğik düzlemde ivme, kütleden bağımsızdır. (Cevap D)

101

Test 03

1. C



yatay



II. α açısı artırılırsa X cismi harekete geçer. III. F kuvvetinin büyüklüğü bir miktar artırılırsa X cismi harekete geçer.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve II

7. A

8. B

9. B 10. D

yatay

S

I. Yatay düzlem sürtünmelidir.



6. D

ÁF

K m



Buna göre,



5. B

etmektedir.

ÁF

X m

4. E

9. K cismi yatay düzlemde F kuvveti etkisiyle sabit hızla hareket

gibi çekildiğinde X cismi harekete geçmiyor. α

3. C →

7. Yatay düzlemde durmakta olan X cismi F kuvveti ile şekildeki

2. A

C) Yalnız III

E) II ve III

X cismi bir kuvvet ile çekilmesine rağmen harekete geçmiyor ise yatay düzlem sürtünmelidir. a açısının artması sürtünme kuvvetini ve X cismini yatayda çeken F kuvvetini azaltır ama cismin harekete geçip geçmeyeceği kesin olarak bilinmez. F artarsa X cismi harekete geçer diyemeyiz, çünkü sürtünme kuvvetinin maksimum değeri bilinmemektedir. (Cevap A)

Buna göre,



I. F artarsa, cisme etki eden sürtünme kuvveti artar.



II. K cisminin ağırlığı korunarak taban alanı S artarsa, cisme etki eden sürtünme kuvveti artar.



III. Cismin kütlesi artarsa, cisme etki eden sürtünme kuvveti artar.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız III







D) I ve III

C) II ve III

E) I, II ve III

Çözüm Yayınları

Cisim hareketli olduğundan sürtünme kuvvetinin büyüklüğü FS nin artışından etkilenmez. Sürtünme kuvveti yüzey alanından bağımsızdır. Cismin kütlesi artarsa sürtünme kuvveti artar.  (Cevap B)

10. K yüzeyinin A hizasında durmakta olan X cismi düzleme

paralel, sabit F kuvvetiyle sürekli olarak çekiliyor. X cismi A hizasından sürtünme katsayıları farklı K ve L yüzeylerinin sınırı olan B hizasına t sürede varıyor. B hizasından da C hizasına t sürede varıyor.

8. Yatay düzlemde durmakta olan K cismine büyüklüğü düzgün



olarak artan F kuvveti uygulanıyor. Sürtünme kuvvetin uygulanan kuvvete bağlı değişimini gösteren grafik şekildeki gibi oluyor. Sürtünme kuvveti

5

102



10

Uygulanan kuvvet

20

Buna göre,



K yüzeyi X F

A



I. ϑ/2



II. K cismine 7 N’luk kuvvet uygulandığında sürtünme kuvvetinin büyüklüğü 7 N olur.

II. ϑ



III. K cismine 15 N değerinde kuvvet etki ederse sürtünme kuvveti 10 N olur. yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

Grafikteki bilgilere göre K cismine etki eden maksimum statik sürtünme kuvvetinin büyüklüğü 10 N olur. Buna göre 10 N 'dan büyük kuvvetler K cismini harekete geçirirken 10 N'dan küçük kuvvetlere büyüklüklerine eşit sürtünme kuvveti eki eder. Kinetik sürtünme kuvveti bilinmediği için III. öncüle yorum yapılamaz. (Cevap B)

B

C

X cismi B hizasından ϑ büyüklüğündeki hızla geçtiğine göre, C hizasından geçerken hızı;

I. K cismi yola paralel olarak uygulanan 10 N’dan büyük kuvvetlerin etkisinde harekete geçer.



L yüzeyi



III. 2ϑ



IV. 5ϑ/2



değerlerinden hangilerine eşit olabilir?



A) I ve II







D) I, II ve IV

B) III ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

K ve L yüzeylerindeki sürtünme katsayıları farklı olduğundan bu yüzeylerdeki ivme büyüklükleri de farklı olacaktır. K yüzeyinde; ∆ϑK = ϑK . t = ϑ (Cevap D) L yüzeyinde; ∆ϑL = ϑL . t ≠ ϑ 

04

BÖLÜM 06 Test

Sürtünme Kuvveti - 2 1. Sürtünme kuvveti ile ilgili,

4. Sürtünme kuvveti ile ilgili,



I. Yararlı ve zararlı etkileri vardır.



I. Temas gerektiren bir kuvvettir.



II. Statik ve kinetik sürtünme kuvveti olarak ikiye ayrılır.



II. En güçlü temel kuvvettir.



III. SI birim sisteminde birimi Newton’dur.



III. Cisimlere daima hareket yönünde etki eder.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve II

5.





II. Enerji kayıbına neden olur.



III. Çalışan sistemlerde sıcaklık artışına neden olur ve sistemin verimini azaltır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



Çözüm Yayınları

2. Sürtünme kuvvetinin zararları ile ilgili,

ip

K



I. Makinelerin ömrünü kısaltır.

E) II ve III

Sürtünme kuvveti temas gerektiren bir kuvvet olup, daima harekete zıt yönde bir kuvvettir. Sürtünme kuvveti, temel bir kuvvet olmayıp temas gerektiren bir kuvvettir. (Cevap A)

Sürtünme kuvvetinin, yararlı ve zararlı etkileri olup, kinetik ve statik sürtünme kuvveti olarak ikiye ayrılır. Sürtünme kuvvetinin birimi Newton'dur. (Cevap E)



C) Yalnız III

yatay

Şekildeki gibi çekildiğinde harekete geçemeyen K cismine etki eden sürtünme kuvvetinin büyüklüğü,



I. Cismi harekete zorlayan kuvvet



II. Cisim ile yüzeyin temas alanı



III. Cisme etki eden dik tepki kuvveti



niceliklerinden hangilerinin tek başına azaltılmasıyla azalır?



A) Yalnız I





C) I ve III

B)Yalnız II

D) I ve II

E) I ve III

I. aralıkta görüldüğü gibi sürtünme kuvvetinin büyüklüğü cismi harekete zorlayan kuvvetin büyüklüğü kadardır.  (Cevap A)

FS

E) I, II ve III

Sürtünme kuvveti yüzeyleri aşındırarak makakinelerin ömrünü kısaltır ve sıcaklık artışına neden olur. Aynı zamanda enerjinin bir kısmı ısıya dönüştüğü için enerji kaybına neden olur. (Cevap E)



C) Yalnız III

I

II

F

6. Bir öğrenci K cismini aynı sürtünmeli yüzey üzerine Şekil - I ve

Şekil -II’deki gibi koyup F kuvveti ile çekiyor. K S Şekil - I



3. Sürtünme kuvvetinin yararları ile ilgili,

I. Hareket halindeki bir otomobilin durmasını sağlar.



II. Duran bir otomobilin harekete geçebilmesini sağlar.



III. Araçların virajlı yollarda güvenle dönmesini sağlar.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

Sürtünme kuvveti duran cisimlerin harekete geçmesini, hareket halindeki cisimlerin durmasını ve cisimlerin belirli bir yörüngede hareket etmesini sağlar. Aynı zamanda sürtünme kuvveti sistemlerin çalışmasını da sağlar. (Cevap C)

K

F

F

yatay

2S Şekil - II

yatay

103

Buna göre,



I. Şekil - I ve Şekil -II’de K cismine etki eden sürtünme kuvvetinin büyüklükleri eşittir.



II. Öğrenci, deneyde taban alanının değişiminin sürtünme kuvvetine etkisini araştırmaktadır.



III. F kuvvetinin büyüklüğü bağımsız değişkendir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) Yalnız III

Öğrenci deneyde taban alanı ile sürtünme kuvveti arasındaki etkiyi araştırmaktadır. Taban alanı sürtünme kuvvetini etkilemediği için K cismine her iki şekilde de etki eden sürtünme kuvvetlerinin büyüklükleri eşittir. Olayın nedeni olan taban alanı bağımsız, sabit olan F kuvveti kontrol değişkendir. (Cevap B)

Test 04

1. E

F



(g:10 m/s2, ks, statik sürtünme katsayısı, kk: kinetik sürtünme katsayısı)



F= 20 N

F= 45 N

A)

30

30

B)

30

20

C)

20

30

D)

20

20

E)

40

30



6. B

7. D

8. B

9. C 10. C 11. A



gibi uygulandığında X cismi harekete geçiyor.

F2

Buna göre, cisme uygulanan F kuvvetinin büyüklüğü 20 N ve 45 N olduğu durumlarda cisme etki eden sürtünme kuvvetinin büyüklükleri kaç N dur?

5. A

2 kg kütleli X cismine F1 ve F2 kuvvetleri aynı anda şekildeki

yatay



4. A



F kuvveti ile şekildeki gibi çekiliyor. Cisimle yatay düzlem arasındaki statik sürtünme katsayısı 0,6, kinetik sürtünme katsayısı 0,4 tür. K

3. C

9. Sürtünme katsayısı 0,5 olan yatay düzlemde durmakta olan

7. Yatay, sürtünmeli yolda durmakta olan 5 kg kütleli K cismi



2. E



F1

X

yatay

Buna göre,



I. F1 > F2 > 10



II. 10 > F1 > F2



III. F1 > 10 > F2



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

FS = k . N = 0,5 . 20 = 10N Dolayısıyla cismin harekete gelebilmesi için cisme uygulanan F1 ve F2 kuvvetlerinin bileşkesinin 10N'dan büyük olması gerekir. Buna göre, 10N şiddetindeki bileşke 10 > F1 > F2 kuvvet ilişkisi ile sağlanamaz. (CevapC)

Fs(statik) = mg.ks = 50.0,6 = 30 N Fs(kinetik) = mg.kk = 50.0,4 = 20N Statik durumda cisme uygulanan kuvvetin şiddeti kadar sürtünme kuvveti oluşturur.  (Cevap D)

Çözüm Yayınları

10. Yatay düzlemde durmakta olan bir cismin ivmesinin,

8. 3 kg kütleli X cismi 20 N’luk bir kuvvetle şekildeki gibi

uygulanan kuvvete bağlı değişim grafiği şekildeki gibidir. İvme (m/s2) 3

0

15

Kuvvet (N)

24



Buna göre, yüzeyin statik sürtünme katsayısı kaçtır?



(g=10 m/s2)



A) 0,8



B) 0,6







D) 0,4



E) 0,3

C) 0,5

Grafiğin eğimi, 1 = 3 ve m=3 kg bulunur. Grafiğe göre, cisim en az 15N'luk kuvvet m 24-15 uygulandığında harekete geçer. Buna göre, Fsstatik = ksmg 15 = ks.m.g 15 = ks.3.10 (Cevap C) ks = 0,5 bulunur.

çekildiğinde ipte 8 N bir gerilme oluşuyor.



Duvar

X

ip

11. Yatay doğrusal, sürtünmeli yolda hareket eden 2 kg kütleli cisme F=20N

S

104

yatay



ait hız-zaman grafiği şekildeki gibidir. Hız (m/s) 20

Zemin

Buna göre,



I. X cisminin kütlesi artırılırsa ip gerilmesi azalır.



II. Yüzeyin sürtünme katsayısı 0,4’tür.



III. X cisminin taban alanı (S) artırılırsa ip gerilmesi azalır.



yargılarından hangileri doğrudur? (g:10m/s2)



A) Yalnız I





Tip = F – Fsür

B) I ve II

D) Yalnız II



0

C) I ve III

E) II ve III

8N = 20 – k.3.10 denklemine göre, X cisminin kütlesi artırılırsa Tip azalır. X cisminin taban alanının artması ya da azalması ip Tip = F – kmg k = 0,4 bulunur. gerilmesini etkilemez. (Cevap B)

20

t Zaman (s)

Cisimle yol arasındaki sürtünme katsayısı 0,1 olduğuna göre, X cismi kaç m yol alarak durur? (g=10 m/s2) A) 200

B) 100

C) 50

D) 25

E) 10

Fnet = ma ve Fsür = ma ise kmg = ma olur. Buna göre, 0,1. 10 = a ⇒ a = 1 m/s2 20.20 Buna göre, cismin 20s sonra hızı sıfır olur ve 2 = 200 m bulunur. hız-zaman grafiğinin altında kalan alan yer Zaman (s) 20 değiştirmeyi verir. (Cevap A)

Hız (m/s)

05

BÖLÜM 06 Test

Etki - Tepki Kuvveti

4. Etki - tepki kuvvetleri ile ilgili

1. Yatay düzlemde durmakta olan K cismi ile düzlem arasındaki sürtünme katsayısı 0,25 dir. Düzleme paralel olarak uygulanan 6N büyüklüğünde kuvvet, K cisminin 1,5 m/s2 büyüklüğünde ivme ile hızlanmasına neden oluyor,



6N

X

yatay



Buna göre, düzlemin X cismine uyguladığı tepki kuvveti



A) 10

kaç N’dur? (g=10 m/s2) B) 15

C) 20

Fnet = m.a 6 – kmg = m . 1,5 6 – 2,5 m = 1,5 m a 4 m = 6 a m = 3/2 kg

D) 30

E) 60





I. Her etkiye karşı zıt yönde bir tepki vardır.



II. Etki ve tepki kuvvetleri daima farklı cisimler üzerine etki eder.



III. Dengelenmiş bir sistemde oluşan etki kuvveti tepki kuvveti eşit büyüklüktedir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) I ve II









E) I, II ve III

D) I ve III

C) II ve III

Etki-tepki kuvvet çifti daima farklı cisimler üzerine etki eder ve dengelenmiş sistemlerde etkitepki kuvvetleri eşit büyüklükte ve zıt yönlüdür. (Cevap E)

(Cevap B)

2. X, Y cisimleri ve elastik top ile oluşturulmuş düzenekte X cismi Şekil - I deki konumunda sabit tutulmaktadır. X cismi serbest bırakıldığında top Şekil - 2'deki gibi sıkışarak sistem dengeye gelmektedir.

bir zemin üzerine koyup, zeminlerin tepki kuvvetlerinin büyüklüğünü ölçülüyor.



ip Yer

Y Top

X

Yer

X



Buna göre,



I. Şekil - 1'deki ipte oluşan gerilme kuvveti, Y cisminin ağırlığına eşittir.



II. Şekil - 2 de ipte oluşan gerilme kuvveti, Şekil - 1 dekinden büyüktür.



III. Şekil - 2'de topun Y cismine uyguladığı tepki kuvveti, Y cisminin ağırlığı ile eşit büyüklüktedir. yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

yatay

S

3S

Şekil - 2



Y

Y Top

X

Şekil - 1



ip

Çözüm Yayınları



5. Bir öğrenci eşit kütleli X ve Y cisimlerini şekildeki gibi yatay

Buna göre, deneyde;



I. Bağımsız değişken taban alanıdır.



II. Kontrol değişkenlerinden biri kütledir.



III. Bağımlı değişken zeminin tepki kuvvetinin büyüklüğüdür.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

Tepki kuvvetinin cismin taban alanına bağlı olup olmadığını araştıran öğrencinin, deneyinin bağımsız değişkeni taban alanı, kontrol değişkeni kütle ve bağımlı değişkeni tepki kuvvetinin büyüklüğüdür. (Cevap E)

Şekil - 1'deki Y cismini yukarı çeken ip gerilme kuvveti, Y cisminin ağırlığına eşittir. Şekil - 2 de ipt oluşan gerilme kuvveti X isminin ağırlığına eşittir. Sistemin serbest kaldığında oluşan yeni denge durumu Y'nin X'den ağır olduğunu gösterir. Şekil - 2'de topa ip gerilmesinden dolayı Y'in ağırlığından daha az bir kuvvet etki eder.  (Cevap A)

6. Yatay düzlemde bulunan K cismi şekildeki eşit büyüklükteki →



F1 ve F2 kuvvetleri etkisinde dengededir.

3. Yatay düzlemde durmakta olan X ve Y cisimlerinin kesit alanları

F2

sırasıyla S ve 3S dir. Düzlemin X cismine uyguladığı tepki kuvveti, Y cismine uyguladığı tepki kuvvetinden büyüktür.



K

X

Y

S

3S

yatay



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve III

X cisminin ağırlığı G ise Y'nın ağırlığı G'den azdır. PX = G/S P ⇒ X >3  PY PY = G'den az 3S

105



I. K cismine etki eden sürtünme kuvveti F1 e eşittir.



II. Düzlemin K cismine uyguladığı tepki kuvvetinin →

büyüklüğü F2 kuvvetinin büyüklüğünden fazladır.

basınçlar oranı PX / PY; I. 2 II. 3 III. 4 değerlerinden hangilerine eşit olabilir?

yatay →

Buna göre, X ve Y cisimlerinin düzleme uyguladıkları



F1



F2 kuvveti kaldırıldığında K cismi harekete geçer. III. C) Yalnız III

E) II ve III



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I

B) I ve II









E) Yalnız III

D) I ve III

C) Yalnız II →

(Cevap C)

K cismi denge halinde olduğundan sürtünme kuvvetinin büyüklüğü F1 in büyüklüğüne →

eşittir. (Sürtünme kuvveti yönleri zıt olduğundan F2 e eşit olamaz.) Düzlemin tepki kufvvetinin büyüklüğü F2 ile ağırlığın toplamı kadardır. Sürtünme kuvvetinin değerini ve F2 nin değerini bilmediğimizden, F2 kaldırıldığında oluşacak hareket durumunu bilemeyiz.  (Cevap C)

Test 05

1. B

2. A

3. C

4. E

5. E

6. C

7. B

8. C

9. Sürtünme kuvveti, yatay düzlemin cisme gösterdiği dik tepki

7. Kıvanç ve Kerem buz pateni pistinde şekildeki gibi dururken →

kuvveti ile doğru orantılıdır.

Kıvanç, Kerem’i F kuvveti ile itiyor.

F Kerem



K

F



L

d

3

3

ZİK

3D

FİZİK 3D

Buna göre,

Fİ ZİK 3D

Fİ Z İK

3D





K





I. Kerem'de Kıvanç’a F kuvveti uygular.



II. Kerem'in K noktasına ulaşma süresi, Kıvanç'ın L noktasına ulaşma süresinden kısa ise, Kıvanç’ın kütlesi Kerem'inkinden fazladır.



III. Kıvanç ve Kerem’in K ve L noktalarındaki hızlarının büyüklükleri eşittir.

A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve II

K X sıvısı

106

K

yatay

yatay

Şekil - 2

I. K cisminin ağırlığı ile kabın tabanının K cismine gösterdiği tepki kuvveti eşit büyüklüktedir. II. Sıvının K cismine uyguladığı kaldırma kuvveti ile kabın tabanının K cismine gösterdiği tepki kuvveti zıt yöndedir. III. K cismi kabın tabanına inerken dengelenmemiş kuvvetlerin etkisinde hareket etmektedir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) I ve II



FK





E) II ve III

D) I ve III

N FK + N = G ⇒ G > N

G



III. Yüzeyler özdeş ise, M cisminin birim zamandaki hız değişimi K nınkinden büyüktür.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II



D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

arasındaki ilişki şekildeki gibidir. Kütle



Z

X



Cisim X, Y, Z cisimleri sırasıyla yüzeylere paralel FX, FY, FZ kuvvetleriyle itilip hareket ederken cisimlere etkiyen sürtünme kuvvetleri eşittir. Buna göre;



I. Z cismi, X cisminin hareket ettiği düzlemde FZ kuvvetiyle itilip hareket edemez.



II. Y cismi, Z cisminin hareket ettiği düzlemde FY kuvvetiyle itilirse, yavaşlar ve durur.



III. Yüzeylerin sürtünme katsayıları arasında kY > kX > kZ ilişkisi vardır. yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III







D) I ve II



E) I ve III

11. Sürtünmesi önemsiz yatay yüzeyler üzerindeki sistemler F F

C) Yalnız III

L

K 2m

m

F

N

M



2m

m II

I

yatay

Buna göre, I. K ve M cisimlerinin ivmeleri eşittir.

II. L cisminin K cismine uyguladığı tepki kuvveti, N cisminin M cismine uyguladığı tepki kuvvetine eşittir.



Tepki kuvveti ve kaldırma kuvveti aynı yöndedir. K cismi kap tabanına inerken dengelenmemiş kuvvetler etkisindedir.  (Cevap C)

K

II. M cismine etki eden sürtünme kuvveti K cismine etki eden sürtünme kuvvetine eşit ise, yüzeyler özdeştir.

kuvvetleri ile itilmektedir.

Buna göre,





X, Y ve Z cisimlerine etki eden sürtünme kuvvetleri eşit ise yüzeylerin sürtünme katsayısı kütleler ile ters orantılı olmalıdır. Yani kY > kX > kZ 'dir. (III doğru) Buna göre, Z cisminin hareketi bilinmeden I. öncüle yorum yapılamaz. Y cisminin kütlesi Z cisminin kütlesinden küçük olduğu için II. öncül yanlış olur (Cevap C)

X sıvısı

Şekil - 1



I. Yüzeyler özdeş ise, K ve L cisimlerine etki eden sürtünme kuvvetleri eşittir.

Y

sonra Şekil - 2 deki gibi kap tabanına inmektedir.





E) II ve III

8. Şekil - 1 deki konumundan serbest bırakılan K cismi bir süre



Buna göre, ok yönünde hareket eden özdeş cisimler için,

C) Yalnız III

 Kıvanç, Kerem'e  F kuvveti uygular ise Kerem'de Kıvanç'a – F kuvveti uygular. (I yanlış) Kerem K noktasına daha çabuk ulaşıyorsa ivmesi daha büyük yani kütlesi daha küçüktür. (II doğru) Kıvanç ve Kerem'in kütlelerini bilmediğimizden K ve L noktalarındaki hızlarını karşılaştıramayız. (Cevap B)



ϑM

10. Farklı yatay yüzeylerde bulunan X, Y, Z cisimlerinin kütleleri

yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? (Sürtünmeler önemsizdir.)



M

Yüzeyler özdeş ise K ve L cisimlerine etki eden sürtünme kuvvetleri eşit büyüklükte olup, M cismine etki eden sürtünme kuvvetinden küçüktür. (I doğru, II yanlış) M'ye eden sürtünme kuvveti daha büyük olacağından M'nin ivmesi K'nın kinden büyüktür. (Cevap C)

Çözüm Yayınları



ϑL

L

D

K

d

F

ϑK

K

Kıvanç

D





9. C 10. C 11. A

III. L cisminin ivmesi K cisminin ivmesinden büyüktür.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve II

E) I ve III

C) Yalnız III

Toplam kütle ve sisteme uygulanan kuvvetlerin büyüklükleri eşit olduğu için cisimlerin ivmeleri eşittir. (I doğru, III yanlış) L ve N cisimlerinin kütleleri farklı olduğu için tepki kuvvetleri farklı büyüklüktedir. Toplam kütle ve net kuvvet eşit büyüklükte olduğu için sistemlerin ivmeleri eşit büyüklüktedir. (Cevap A)

BÖLÜM 06 Test

Dengelenmiş Kuvvetler Etkisinde Hareket - 1

1. X cismi ile K yüzeyi arasındaki sürtünme kuvvetinin yatay olarak

4.

uygulanan kuvvete bağlı değişimi gösteren grafik aşağıdaki gibidir.

06



Sürtünme kuvveti

Uygulanan kuvvet



I II Sabit büyüklükteki Hızlanmaya başlayan hızla virajı dönen sürat patencisi sürat patencisi

Yatay K yüzeyinde bulunan X cismi Şekil - 1 de 6 N şiddetindeki kuvvetin etkisinde durmakta, Şekil - 2 de 10 N şiddetindeki kuvvetin etkisinde harekete geçmektedir. X cismi Şekil - 3 de 8 N şiddetindeki kuvvetin etkisinde iken yüzeyle arasındaki sürtünme kuvvetinin büyüklüğü Fs oluyor. F1= 6 N yatay

X K yüzeyi

X K yüzeyi

Şekil - 1

F2= 10 N yatay



Şekil - 2 X K yüzeyi

F3= 8 N yatay

Şekil - 3 Buna göre, FS'nin büyüklüğü;



I. 6 N



II. 7 N



III. 8 N değerlerinden hangilerine eşit olabilir?



A) Yalnız II





B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

Şekil - 1'de X cismine etki eden sürtünme kuvveti 6N, Şekil - 2'de ise 10N'den azdır. Buna göre cisme 8N şiddetinde kuvvet uygulandığından hareketsiz kalıyorsa FS = 8N, harekete geçiyorsa FS < 8N dir, ancak 6N olamaz çünkü 6N değerinde durgun olduğunu biliyoruz.  (Cevap D)

Çözüm Yayınları







III IV Hareketsiz şekilde Doğrusal yolda yarışın başlamasını sabit hızla ilerleyen bekleyen sürat patencisi sürat patencisi



I, II, III ve IV de verilen hareketlerden hangileri dengelenmiş kuvvetlerin etkisi ile gerçekleşir?



A) Yalnız III





B) I ve II

D) III ve IV



C) I ve III

E) I ve IV

Bir cisim dengelenmiş kuvvetler etkisinde ise ya durgundur ya da sabit doğrusal olarak hareket etmektedir.  (Cevap D)

5. Kütleleri mK, mL, mM, mN ve mX olan K, L, M, N, X cisimleri ile oluşturulmuş sürtünmesi önemsiz düzenek şekildeki gibi sabit tutulmaktadır. Düzenek serbest bırakıldıktan bir süre sonra M cismine bağlı ip kopuyor ve düzenek sabit hızla hareket etmeye başlıyor.



X

yatay



2.

I. Ağacın dalındaki elma.

K



II. Sabit hızla yükselen balon.



III. Dönmeye başlayan rüzgâr gülü.





Yukarıda verilen örneklerden hangileri dengelenmiş kuvvetlerin etkisindedir?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

Fnet = 0 ise cisim duruyorsa durmaya haraket halinde ise sabit hızla hareketine dengelenmiş kuvvetler etkisinde devam eder. Buna göre, I ve II. öncüller dengelenmiş kuvvetler etkisindedir.  (Cevap B)

3.

I. Kaydıraktan kaymaya başlayan çocuk



II. Dönme dolapta dönen çocuk



III. Koşmaya başlayan çocuk Yukarıda verilen örneklerden hangileri dengelenmiş kuvvetler etkisinde hareket etmemektedir?



A) Yalnız I





D) II ve III

N

Buna göre,



I. mM + mN > mK + mL



II. mN > mK



M

L

III. mM > mL



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I B) I ve II D) II ve III

C) I ve III E) I, II ve III

m'ye bağlı ip koptuğunda sabit hızlı hareket gerçekleştiğine göre ip kopmadan önce sistemde X cismi sağ tarafa doğru harekete geçmiştir. mM + mN > mK + mL ip koptuğunda sabit hızlı hareket gerçekleştiğine göre sistem dengededir. mN = mK + mL ⇒ mN > mK (Cevap B) mN > mL 

6. Dengelenmiş kuvvetlerin etkisinde bulunan bir cisim için;



B) I ve II





C) I ve III

E) I, II ve III

Sistem üzerine etki eden net kuvvet sıfır değil ise, yani cismin hızı değişiyor ise, cisim dengelenmemiş kuvvetler etkisindedir. Buna göre, verilen öncüllerin üçüde dengelenmemiş kuvvetler etkisindedir. (Cevap E)



I. Hareketsiz ise, olduğu yerde durur.



II. Hareketli ise, sabit hızlı hareket eder.



III. Yavaşlayarak hareket eder.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I B) I ve II D) II ve III

C) I ve III E) I, II ve III

Dengelenmiş kuvvetler etkisindeki cisim duruyorsa durmaya, hareketli ise sabit hızla hareketine devam eder. (Cevap B)

107

Test 06

1. D

7. Yatay, doğrusal bir yolda durmakta olan 2 kg kütleli X cismi, yola paralel 10 N’luk kuvvetle çekiliyor.



2 kg

10 N

2. B

3. E

4. D

5. B

6. B

7. E

8. B

9. E 10. C 11. E

10. Furkan, el arabasını şekildeki yörüngeyi izleyerek K,

noktasından L noktasına taşıyor.



yatay

K X cismi dengelenmiş kuvvetlerin etkisinde olduğuna göre,

I. Yol sürtünmelidir.



II. Yolun X cismine uyguladığı sürtünme kuvveti 10 N’dur.



III. Yolun sürtünme katsayısının değeri en az 0,5’tir.



yargılarından hangileri doğrudur? (g=10 m/s2)



A) Yalnız I





B) I ve II



D) II ve III

El arabasının yol boyunca hızının büyüklüğü sabit olduğuna göre,

C) I ve III

E) I, II ve III

8. Yatay, sürtünmeleri önemsiz düzenekte şekildeki gibi

dengedeki düzgün yük dağılımlı, yalıtkan K ve L cisimlerini duvarlara bağlayan iplerde oluşan gerilme kuvvetlerinin büyüklükleri T1 ve T2 dir.

+

T2 ip



I. T1 ve T2 gerilme kuvvetleri eşit büyüklüktedir.



II. Cisimler dengelenmiş kuvvetlerin etkisindedir.



III. T1 ve T2 gerilmeli ipler aynı anda kesildiğinde, K ve L eşit yol alıp çarpışırlar. Yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II



D) II ve III

I. El arabası düzgün doğrusal hareket yapmıştır.



II. El arabası dengelenmiş kuvvetlerin etkisinde hareket etmiştir.



III. El arabasının ivmesi sıfırdan farklıdır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve II

C) Yalnız III

E) I ve III

Kasanın hızının yönü değiştiği için ivmesi sıfırdan farklıdır ve dengelenmemiş kuvvetler etkisindedir. Hızı değiştiği için Kasa ivmeli hareket yapar. (Cevap C)

yatay

Buna göre,





Çözüm Yayınları

L

K

T1 ip



K

Cisim dengelenmiş kuvvetler etkisinde ise Fnet = 0 olmalıdır. Buna göre yol sürtünmeli olup Fs = 10 N dur. Fs = kmg 10 = k.2.10 k = 0,5 bulunur. (Cevap E)



L



C) I ve III

E) I, II ve III

Cisimler dengelenmiş kuvvetler etkisinde olup ve T1=T2'dir. Cisimlerin birbirine uyguladığı elektriksel kuvvetler eşittir ancak kütlelerini bilmediğimizden ivmelerini değerlendiremeyiz.  (Cevap B)

9. K cismi şekildeki eğik düzlem üzerinde dengelenmiş kuvvetler etkisindedir.

11. X cismi yatay sürtünmeli yolda, yola paralel olarak uygulanan



ü

ön

2Y

108

ö 1Y F



F1 ve F2 kuvvetlerinin etkisindedir.

K

X

Batı

α

yatay





I. K cisminin ağırlığı F kuvvetinin büyüklüğünden küçüktür.



I. Batı yönünde 20N



II. K cismi 1 yönünde hareket etmektedir.



II. Batı yönünde 10N



III. K cismi 2 yönünde hareket etmektedir.



III. Doğu yönünde 10N



Buna göre,



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

K cismi dengelenmiş kuvvetler etkisinde ise Fnet = 0 olmalıdır. Buna göre, eğer ortam sürtünmesi önemsiz ise F = mk . g . sina olur. Ortam sürtünmeli ise F > mkg veya F < mkg olabilir. Ayrıca cisim 1 veya 2 yönünde hareket edebilir. (Cevap E)

F1=20 N

Doğu

X cismi dengelenmiş kuvvetler etkisinde olduğuna göre, F2 kuvveti için;



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

Ortamın sürtünmeli olduğundan verilen öncüllerin üçü de doğru olabilir.

 (Cevap E)

1. Şekildeki sürtünmesiz yatay düzlem üzerinde durmakta olan

4. Yatay doğrusal yolda durmakta olan X cismi şekildeki gibi

cisme etki eden F1, F2, F3, F4 ve F5 kuvvetlerinin bileşkesi (+) x yönünde 4F’dir.



F1 = 4F

-x

sürekli uygulanan F kuvveti ile harekete geçiyor.





+y

α

F2 = 3F F4 = 2F

F

X K

F3 = 2F

K

07

BÖLÜM 06 Test

Dengelenmiş Kuvvetler Etkisinde Hareket - 2

+x

Buna göre, düzleme paralel olan F5 kuvvetinin büyüklüğü;

L

d

M

d

d

N



X cismi KL arasında hızlanıyor LM arasında yavaşlıyor ve MN aralığında sabit hızla hareket ediyor.



Buna göre,

I. F



I. Yolun KL bölümü sürtünmesizdir.





II. X cismi LM yolunu KL yolundan daha kısa sürede alır.



II. 2F



III. 3F



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II









değerlerinden hangilerine eşit olabilir?



A) Yalnız I





B) Yalnız II

D) II ve III F1 = 4F α

C) I ve II

D) I ve III

Hız

E) I, II ve III

F1'in yatay düzlemdeki bileşkeye katkısı 0 < F4x < 4F dir. F4x = 0 olamayacağından F5 = 3F olamaz. F4x = 2F olursa F5 = F olur. F4x = F olursa F5 = 2F olur. (Cevap C)

F

III. MN aralığında cisme etki eden net kuvvet sıfırdır.

KL

LM

Zaman

MN

C) Yalnız III

E) II ve III

Cisim KL aralığında hızlanan hareket yaptığından sürtünmenin olup olmadığı için kesin birşey söylenemez. LM ve MN aralıklarında ise kesinlikle sürtünme vardır. X cisminin LM aralığındaki ortalama hızı MN aralığındaki hızdan büyük olduğundan LM aralığı MN'ye göre daha kısa sürede alınır. MN aralığında cisim sabit hızla hareket ettiğinden dengelenmiş kuvvetlerin etkisindedir.  (Cevap E)

2. Sürtünmesi önemsiz yatay düzlem üzerinde durmakta olan

aynı maddeden yapılmış, türdeş, içinde boşluk bulunmayan K ve L silindirleri sırasıyla F ve 2F büyüklüğündeki kuvvetler ile şekildeki gibi çekiliyor.



hK r

hL F 2r

K

L

2F Yatay düzlem



K ve L cisimlerinin ivmelerinin büyüklükleri eşit olduğuna göre, silindirlerin yükseklikleri oranı hK / hL kaçtır? A) 3

B) 2

1 D) 2

C) 1

1 E) 3

m F = mK . a 1 ⇒ K = mL 2 2F = mL . a mK = πr2.hK . d h 1 = ⇒ K =2  mL = π4r2.hL.d hL 2

(Cevap B)

Çözüm Yayınları

5. Yatay, doğrusal bir yolda durmakta olan K cismi yatay

doğrultuda uygulanan kuvvet ile harekete geçirildiğinde hız-zaman grafiği şekildeki gibi oluyor. Yolun X, Y ve Z bölgelerinde K cismine etki eden sürtünme kuvvetlerinin büyüklükleri FX, FY ve FZ dir. Hız

0

X

Y

Z

Zaman



Buna göre FX, FY ve FZ arasında nasıl bir ilişki vardır?



A) FX > FY > FZ



B) FZ > FY > FX



C) FX = FY > FZ



D) FY > FZ > FX



E) FX > FZ = FY X bölgesinde cisim hızlandığına göre, Fnet > Fsür , Y bölgesinde cisim yavaşladığına göre, Fsür > Fnet ve Z bölgesinde cisim sabit hızla haraket ettiğine göre Fnet = Fsür dür. Buna göre Y > Z > X olur. (Cevap D)

6. Sürtünmeli yatay düzlemde sabit hızla hareket eden X ve Y

cisimlerini birbirine bağlayan ip bir süre sonra kopuyor. ip ip X Y yatay

3.

I. Otobüs durağında oturan çocuk



II. Otobüsü görünce hızlanarak harekete geçen çocuk



III. Durağa yavaşlayarak yaklaşan otobüs



Yukarıda verilen örneklerden hangileri dengelenmemiş kuvvetlerin etkisinde gerçekleşmiştir?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

Fnet ≠ 0 ise cisim dengelenmemiş kuvvetler etkisindedir. Dengelenmemiş kuvvetler etkisindeki cisim ivmeli hareket yapar. Yani cisim hızlanır ya da yavaşlar. (Cevap D)

Buna göre,



I. X cismi yavaşlar ve durur.



II. Y cismi hızlanır.



III. X ile Y cisimleri arası uzaklık değişmez.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) Yalnız III

Cisimler, bir F kuvveti ile çekilmesine rağmen sabit bir hızla hareket ettiklerine göre ortam sürtünmelidir. Cisimler arasındaki ip koparsa Y cismi yavaşlar durur, X cismi hızlanır ve cisimler arası uzaklık artar. (Cevap B)

109

Test 07

1. C

7. Yatay yolda bulunan Şekil - 1 deki F kuvveti sürekli olarak

F



yatay

0

K

Şekil - 1 Buna göre,

L



I. K bölgesinde yüzey sürtünmesizdir. II. L bölgesinde yüzey sürtünmelidir.



III. M bölgesinde cisme etki eden net kuvvet hareket yönündedir.





yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız II







C) I ve III

8. B

9. E 10. C 11. D

I. Hız,



II. İvme,



III. Net kuvvet



niceliklerinden hangileri artar? (Tepenin zirvesi ile etekleri arasındaki yerçekim ivmesi farkı önemsizdir.)



A) Yalnız I





duruştan harekete geçirilen ve sabit ivme ile hızlanan X ile Y cisimleri yolun ortasındaki O noktasına aynı anda ulaşıyorlar. X

B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

Çığ aşağı doğru inerken sürtünme olmadığı için hızı, kütlesi arttığı için kara etki eden net kuvvet artar. Yalnız dağ yüzeyinde eğim sabit olmadığı için ivme ile ilgili yorum yapılamaz. (Cevap C)

8. Yatay doğrusal bir yolda K ve L noktalarından aynı anda

Y O

d

L

d

Çözüm Yayınları

K

7. A

Çığ aşağı doğru inerken,



E) I, II ve III

K bölgesinde cisim hızlanmaktadır dolayısıyla K bölgesi ya sürtünmesizdir ya da F kuvveti K bölgesindeki sürtünme kuvvetinden büyüktür. L bölgesinde cisim F kuvveti ve FS kuvvetinin etkisinde sabit hızla hareket etmektedir. (F = FS) M bölgesinde cisim yavaşladığından cisme etki eden net kuvvet hareket yönünün tersindedir.  (Cevap A)



6. B

Zaman



D) II ve III

5. D

M

Şekil - 2

B) I ve II

4. E

kütlesini artırarak (çığ şeklinde) eğimi sabit olan yamaçtan aşağı inmektedir.

Hız Y

3. D

10. Sürtünmesi ihmal edilen tepenin zirvesinden kopan kar

uygulandığında cismin yolun K, L ve M bölgelerindeki hızzaman grafiği Şekil - 2 deki gibi oluyor.



2. B

Buna göre,



I. X ve Y cisimlerinin O noktasındaki hızları eşittir.



II. X ve Y cisimlerinin ivmelerinin büyüklükleri eşittir.



III. X ve Y cisimlerine etki eden net kuvvetlerin büyüklükleri eşittir.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

Cisimler aynı anda harekete geçip, aynı sürede eşit büyüklükte yol aldıkları için ivme büyüklükleri ve O noktasındaki hız büyüklükleri eşittir. Hızları eşit değildir. (I yanlış, II ydoğru) Cisimlerin kütleleri ve ortamın sürtünmeli olup olmadığı bilinmeden III. öncüle yorum yapılamaz. (Cevap B)

11. Yatay, yolda K noktasında durmakta olan X cismi 20 N

büyüklüğündeki F kuvvetinin etkisiyle harekete geçiriliyor. F=20 N X yatay K L M

9. X, Y cisimleri ve sürtünmesiz makara ile oluşturulmuş sistem sabit hızla hareket etmektedir.





X



Y

110

Buna göre,

I. Y cisminin kütlesini artırma,



II. X cisminin kütlesini artırma,



III. Yüzeyin sürtünme katsayısını artırma



işlemlerinden hangileri yapılırsa sistem ivmeli hareket yapar?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

L noktasında F kuvveti kaldırılıyor ve X cismi M noktasında duruyor.

C) I ve III

Sistem sabit hızlı hareket ederken Y cisminin kütlesini artırmak sistemi hızlandırır ve ivmeli harekete neden olur. X cisminin kütlesini artırmak veya yüzeyin sürtünme katsayısını artırmak sürtünme kuvvetinin büyüklüğünü artırarak sistemi yavaşlatır ve ivmeli harekete neden olur. (Cevap E)

Buna göre,



I. KL yolunda X cismine 20 N büyüklüğünde sürtünme kuvveti etki etmiştir.



II. LM yolunda X cismine 25 N büyüklüğünde sürtünme kuvveti etki etmiştir.



III. KL yolunda X cismine 16 N büyüklüğünde sürtünme kuvveti etki etmiştir.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

XY yolunda K cisminin duruştan harekete geçebilmesi için, sürtünme kuvvetinin 20 N'luk F kuvvetinden küçük olması gerekir. (I yanlış, III doğru). YZ yolu için bir bilgi olmadığı için her değer doğru olabilir. (II doğru) (Cevap D)

BİRE BİR

08

BÖLÜM 06 Test

1. Düşey kesiti şekildeki gibi olan XYZT yolunun yalnız XY bölümü

3. Yatay ve sürtünmeli yüzeyde bulunan K cisminin ivmesinin

sürtünmesizdir. K

uygulanan kuvvete bağlı değişim grafiği şekildeki gibidir.



İvme

X α Y

Z

T

yatay

α

0

Uygulanan Kuvet

∆F



X noktasından ilk hızsız harekete başlayan K cismi X Y arasını ϑ1, YZ arasını ϑ2, ZT arasını da ϑ3 ortalama hızla geçerek T noktasında duruyor.



I. K cisminin kütlesi artırılırsa, DF artar.



Yolun YZT bölümü boyunca cisme etki eden sürtünme kuvveti sabit olduğuna göre ϑ1, ϑ2, ϑ3 arasındaki ilişki nedir?



II. Uygulanan kuvvet artırılırsa, DF değişmez.



III. Uygulanan kuvvet artırılırsa, a açısı artar.

A) ϑ1 > ϑ2 > ϑ3



B) ϑ2 > ϑ3 > ϑ1

C) ϑ3 > ϑ2 > ϑ1



E) ϑ1 = ϑ2 = ϑ3

Hız

0

(Cevap D)

Zaman



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

DF=Fsür=kmg, kütle artarsa DF artar. (I doğru) Cisme uygulanan kuvvet DF'i etkilemez. (II doğru) F - DF = m.a denklemine göre F artarsa a artar ve a açısı sabit kalır. Çünkü grafiğin eğimi = 1 'e eşittir. (III yanlış) (Cevap B) m

Cismin hız-zaman grafiğini çizersek, buradan , V2 > V1 > V3 bulunur.

V XY YZ ZT V 1 V2 V3

D) ϑ2 > ϑ1 > ϑ3

Buna göre,

4. Birbirine iple bağlı K ve L cisimleri şekildeki düzlemde hareket ederken ipte T büyüklüğünde gerilme kuvveti oluşuyor.

Çözüm Yayınları

Yatay

2. Sürtünmeli yatay düzlem üzerinde, eşit F kuvvetlerinin

etkisinde hareket eden K, L cisimlerinin hız-zaman grafikleri şekildeki gibidir.



Yatay yüzey sürtünmeli olduğuna göre, ipteki gerilme kuvveti T,



I. K’nın kütlesi,



II. Yerçekim ivmesi,



III. Yüzeyin sürtünme katsayısı



büyüklüklerinden hangilerine bağlıdır?



A) Yalnız I





Zaman

0

K cisminin kütlesi mK, K cismine etki eden sürtünme kuvveti fK, L cisminin kütlesi mL, L cismine etki eden sürtünme kuvveti fL’dir.



Yatay düzlemde sürtünme katsayısı sabit olduğuna göre, fK, fL ve mK ile mL arasındaki ilişkiler nedir?



C) fK > fL, mK = mL







D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

denklemlerine göre ip gerilmesi T, K cisminin kütlesi, çekim ivmesi ve yüzeyin sürtünme katsayısına bağlı bir büyüklüktür. (Cevap E)





A) fK = fL, mK > mL

B) I ve II

kütleli cisme yol boyunca 6 N’luk bir kuvvet uygulanınca cismin, hız-zaman grafiği şekildeki gibi oluyor.

L

B) fK = fL, mK < mL D) fK < fL, mK > mL

E) fK < fL, mK < mL

K cismi için  F = Fsür  kmKg=F



5. Yatay, doğrusal, sürtünmeli bir yola 20 m/s lik hızla giren 4 kg

K



ip L

mLg – T = mL.a T – Fsür = mKa

Hız

T

K

L cismi için  Fsür > F  kmLg > F

Buna göre, mL > mK ve fL > fK bulunur.

(Cevap E)

111

Hız (m/s) 20 8 0

4

Zaman (s)



Buna göre, cisme uygulanan sürtünme kuvveti kaç N’dur?



A) 6

B) 12

C) 18

D) 24

E) 30

Cisme 6N'luk kuvvet uygulanmasına rağmen hızı 4s'de 20 m/s'den 8 m/s'ye ye düşmüştür. (Cevap C) Buna göre, Fnet=ma Fsür - 6N = 4. 8-20 eşitliğinden Fsür=18N bulunur. 4

Test 08

1. D

6. Birbirine iple bağlı cisim çiftleri sürtünmesi önemsiz T1 ip

4 kg

F

1 kg

T2 ip

1 kg

Şekil - I

4 kg

T3 ip

3 kg

F

X



F

İplerde oluşan gerilme kuvvetlerinin büyüklükleri sırasıyla T1, T2, T3 olduğuna göre, bunlar arasında nasıl bir ilişki vardır?



A) T1 > T2 > T3



C) T1 > T2 = T3







5. C

6.B

F

K

Şekil - III



4. E

7. B

8. D

9. B 10. C

gibi uygulanan F kuvveti ile harekete geçiriliyor ve X cismi M noktasında duruyor.

Şekil - II 2 kg

3. B

9. Yatay ve sürtünmeli düzlemde durmakta olan X cismi şekildeki

zeminlerde üç farklı şekilde eşit F kuvvetleriyle çekilmektedir.



2. E

B) T1 > T3 > T2 D) T3 > T1 = T2

E) T1 = T2 = T3

Sistemlerin toplam kütleleri ve sistemleri çeken F kuvvetleri eşit büyüklükte olduğu için büyük kütleyi çeken ipte daha büyük gerilme kuvveti oluşur. (Cevap B)

L

yatay

M

Buna göre,



I. Yolun tamamı sürtünmelidir.



II. X cismi yolun KL ve LM arasında ivmeli hareket yapmıştır.



III. Yolun tamamında sürtünme katsayısı sabittir.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

X cismi K noktasında duruştan harekete geçtiği için ivmeli hareket, M noktasında da durduğu için ivmeli hareket yapmıştır. (II doğru) Yalnız yolun tamamının sürtünmeli olup olmadığı ile ilgili yorum yapılamaz ve sürtünme katsayısı sabittir bilgisi yanlıştır. (Cevap B)

7. Düşey kesiti şekildeki gibi olan XYZTP yolunun X noktasından m, P noktasından 2m kütleli iki cisim, aynı anda şekildeki gibi bırakılıyor.



m

2m

X β

α Z

Y

yatay

T



Yol sürtünmesiz olup a > b olduğuna göre, cisimler hangi aralıkta çarpışabilir? (XY=YZ=ZT=TP)



A) Yalnız |ZT|



B) |ZT| ya da |TP|



C) |YZ| ya da |TP|



D) Yalnız |TP|



E) |XY| ya da |YZ|

Çözüm Yayınları

P

10. Furkan yaptığı bir deneyde bir yayın ucuna çeşitli değerlere sahip kütleler asarak ölçümler yapıyor ve ölçümlerden elde ettiği verileri kullanarak aşağıdaki grafiği çiziyor. Uzama (m) 0,4

Yol sürtünmesiz olduğuna göre eğim açısı büyük olan m kütleli cisim XY yolunu daha çabuk alır ve cisimler |ZT| ya da |TP| aralığında çarpışır. (Cevap B)

0,3 0,2

8. Statik sürtünme katsayısının 0,6, kinetik sürtünme

katsayısının 0,4 olduğu şekildeki düzlemde durmakta olan 5 kg’lık cisim 40 N’luk yatay kuvvetle şekildeki gibi çekiliyor.

112



F=40N

5 kg

Yatay

Buna göre,

0,1 0



2

4

6

Kuvvet (N)

8

Yalnızca bu grafikteki verilere göre,



I. Yaya uygulanan kuvvet ile yayın uzama miktarı arasında doğru orantı vardır.



I. Cisme 30 N’luk sürtünme kuvveti etki eder.



II. Yaya 24 N kuvvet uygulanırsa yay 1,2 m uzar.



II. Cisme 20 N’luk sürtünme kuvveti etki eder.



III. Uygulanan kuvvete bağlı olarak yayın uzama miktarı incelenmiştir.



III. Cismin ivmesi 4 m/s

2’dir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

Fsürstatik = ksmg = 0,6. 5.10 = 30N Fsürkinetik = kkmg = 0,4. 5.10 = 20N 40 N'luk kuvvet cismi harekete geçirir ve cisme 20 N'luk kinetik sürtünme kuvveti etki eder. (I yanlış, II doğru). Fnet = ma ⇒ 40 N – 20 N = 5.a (Cevap D) a = 4 m/s2 bulunur. (III doğru)



yargılarından hangilerine ulaşılır?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

Furkan, uygulanan kuvvete bağlı olarak yaydaki uzamayı incelemiş ve bu iki büyüklük arasında doğru bir orantı bulmuştur. Yayın kopma sınırı bilinmediği için ise 24N'luk kuvvet yayı 1,2 m uzatır diyemeyiz. (Cevap C)

BİRE BİR 1. X, Y ve Z cisimlerine uygulanan net kuvvet ile cisimlerin

4. Düşey kesiti şekildeki gibi olan yolun XY, YZ, ZT, TP

kazandıkları ivmeler arasındaki kuvvet-ivme grafikleri şekildeki gibidir.

6

bölmelerinin uzunlukları eşittir. K

X

Kuvvet X

Y

Y Z

4

0

T

1

2

3

İvme

X, Y, Z cisilerinin kütleleri mX, mY, mZ olduğuna göre, bunlar arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisi gibidir?



A) mX > mY > mZ



C) mY > mX > mZ



B) mX > mZ > mY D) mZ > mY > mZ

E) mX = mY = mZ

2. Yatay tahta zeminler üzerinde duran m kütleli özdeş X, Y, Z

F

Şekil - I

Y m

3F

Şekil - II

Z m Şekil - III

Bu kutulardan hiçbiri hareket etmediğine göre, tahta zemin ile kutular arasındaki statik sürtünme kuvvetlerinin büyüklükleri fX, fY, fZ arasındaki ilişki nedir?



A) fX > fY > fZ



C) fY > fX > fZ D) fZ > fX > fY







B) fX > fZ > fY

E) fX = fY = fZ

Kutular harekete geçmediğine göre sürtünme kuvveti, uygulanan kuvvete eşittir. Buna göre, (Cevap D) fX = 2F, fY = F ve fZ = 3F ve fZ > fX > fY bulunur.

3. Şekildeki sürtünmeli, yatay XYZ yolunun XY ve YZ bölümlerinin uzunlukları eşittir.



K X

F Y

Z



X noktasında durmakta olan K cismine yola paralel F kuvveti yol boyunca uygulandığında cisim Z noktasında duruyor.



Buna göre, yolun cisme uyguladığı sürtünme kuvveti XY arasında fXY, YZ arasında fYZ ile F kuvveti arasındaki ilişki nedir?



A) F > fXY > fYZ



B) fXY > F > fYZ



C) fYZ > F > fXY



D) F = fXY > fYZ

E) F = fXY = fYZ Cisim duruştan harekete geçtiğine göre XY yolunda cisme etki eden sürtünme kuvveti F kuvvetinden küçüktür, cisim Z noktasında durduğuna göre YZ arasında cisme etki eden (Cevap C) sürtünme kuvveti F kuvvetinden büyüktür ve fYZ > F > fXY olur.



Buna göre, K cismi yolun hangi bölümünü en kısa sürede geçmiştir?



A) XY

B) YZ

C) ZT

D) TP

E) PR

X ve Y cisimleri düzleme paralel F kuvveti ile şekildeki gibi çekiliyor.

Çözüm Yayınları

X m

Yolun yalnızca TP arası sürtünmeli olup, X noktasından ilk hızsız harekete başlayan K cismi TP arasını sabit hızla geçtikten sonra R noktasına kadar çıkıp geri dönüyor.

5. Yatay, doğrusal, sürtünmeli düzlemde iple birbirine bağlanan

kutuları, Şekil -I, II ve III’teki gibi 2F, F ve 3F büyüklüğündeki yatay kuvvetlerle itilmektedir. 2F



X noktasından serbest bırakılan K cismi sürtünmesiz XT yolunda hızlanır ve en büyük hız değerine TP yolunda ulaştığı için TP yolunu en kısa sürede alır. (Cevap D)

F 6 6 2 m = a ise mX = = 6, mY = = 2, mZ = bulunur. Buna göre, mX > mY > mZ olur. 1 3 3 (Cevap A)



yatay

P





R

Z

2



09

BÖLÜM 06 Test



X

ip

Y

F

yatay

Bir süre sonra cisimleri bağlayan ip koptuğuna göre,



I. X cisminin hızı artar.



II. Y cisminin hızı artar.



III. X cisminin hızı azalır.



yargılarından hangileri doğru olur? (Hava sürtünmesi önemsizdir.)



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

İp koptuktan sonra, X cismine sadece sürtünme kuvveti etki edeceği için X cismi yavaşlar ve durur. Y cismi ise hızlanarak hareketlerine devam eder. (Cevap E)

6. Yatay ve sürtünmeli yolda, durmakta olan bir cisim yola paralel F kuvveti ile 1 yolunu aldıktan sonra F kuvveti kaldırılıyor ve cisim 2 yolunu alarak duruyor.

Buna göre,



I. Cismin kütlesini azaltmak.

II. l1 yolunu uzatmak

III. F kuvvetinin büyüklüğünü artırmak



işlemlerinden hangileri yapılırsa l2 yolununun uzunluğu artar?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

Cismin sürtünmeli yolda daha fazla yol alması için F kuvvetini artırmak ya da sürtünme kuvvetini azaltmak gerekir. Fsür=kmg olduğuna göre cismin kütlesini azaltmak, l1 yolunu uzatmak da cismin hızının büyüklüğünü artıracağı için yapılabilir. (Cevap E)

113

Test 09

1. A

7. Düşey kesiti şekildeki gibi olan XYZ yolunun X noktasından ilk

Y

yatay

Z

6. E

7. A

8. B

9. C 10. C 11. D

F

X

α

5. E

F kuvveti ile çekiliyor.



m

Yolun tamamı sürtünmesiz olduğuna göre, XY yolunun uzunluğunun YZ yolunun uzunluğuna oranı |XY| kaçtır? |YZ| 1 1 B) C) 1 D) 2 E) 4 A) 4 2 Hız

x 4x 3t t

4. D



X

V

3. C

10. Yatay doğrusal bir yolda şekildeki gibi durmakta olan X cismi,

hızsız bırakılan cisim yolun XY kısmını t, YZ kısmını 2t sürede alıyor.



2. D

Cismin hız-zaman grafiği çizilirse, hız-zaman grafiğinin altında |XY| 1 kalan alan yer değiştirmeyi verir. Buna göre, = bulunur. |YZ| 4 Zaman (Cevap A)

Yatay

Buna göre,



I. X cismi ivmeli hareket yapar.



II. X cismi sabit hızlı hareket yapar.



III. X cismi hareket etmez.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I





B) I ve II



D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Ortamın sürtünmeli olup olmadığı bilinmediği için X cisminin hareket edip edemeyeceği bilinemez X cismi net kuvvetin etkisiyle sabit hızlı hareket edebilir veya durgun kalabilir ancak başlangıçta durgun olduğundan sabit hızlı hareket edemez.

(Cevap C)

8. Bir ipin uçlarına bağlı X, Y cisimleri şekildeki gibi ok yönünde a ivmesi ile hareket ediyor.



X

Yatay

Y



X cismi ile yatay düzlem arasındaki sürtünme kuvveti Fs, ipteki gerilme kuvveti T, Y cisminin ağırlığı G olduğuna göre Fs, T ve G arasındaki ilişki nedir? (Makara sürtünmesizdir.)



A) G > FS > T B) G > T > FS C) G > T = FS D) T > G = FS E) G = T = FS

Çözüm Yayınları

ip

11. Yatay düzlemde durmakta olan 4 kg kütleli X cismi üzerine uygulanan şekildeki F kuvveti yavaş yavaş artırılıyor ve kuvvetin16 N olduğunda cisim harekete başlıyor. Cisim 16 N'luk kuvvet etkisinde 0,5 m/s2’lik sabit ivmeyle hareket ediyor.





X 4 kg

F

Yatay

Cisim ivmeli hareket ettiğine göre G – T = mY.a ve T – Fs = mX . a denklemlerinden G > T > Fs bulunur.



(Cevap B)



9. Özdeş K, L ve M cisimlerine ait hız-zaman grafikleri şekildeki gibidir.

Hız ϑ2 ϑ2

B)

Sürtünme Kuvveti (N)

16

Sürtünme Kuvveti (N) 16

Zaman

0

K L

C)

M

0

16

t

Zaman



Buna göre, K, L ve M cisimlerine (0-t) zaman aralığında etkiyen net kuvvetler FK, FL ve FM arasındaki ilişki nedir?



A) FK > FL > FM



C) FM > FL > FK



B) FK > FM > FL

0

D)

Sürtünme Kuvveti (N)

Zaman

0

16 14 Zaman

Sürtünme Kuvveti (N)

Zaman

0

Sürtünme Kuvveti (N)

E) 16 14

D) FK > FL = FM

E) FK = FL = FM DV F=m.a ve a= ile bulunur. Cisimler özdeş olduğuna göre ivmesi büyük olan cisme etki eden Dt V -V net kuvvet daha büyük olur. aK = 2 2 = 0, aL = V2 - V1 , aM = V2 - 0  FM > FL > FK t t t bulunur. (Cevap C)

A)

10



114

Buna göre, X cismine uygulanan sürtünme kuvvetinin zamana bağlı değişim grafiği aşağıdakilerden hangisidir?

0

Zaman

Cisim 16N'luk kuvvetle harekete geçebildiğine göre, cisme etki eden statik sürtünme kuvvetinin maksimum değeri 16N'dur. Cisim harekete geçtiğinde ivme büyüklüğü 0,5 m/s2 oluyor ise cisme etki eden kinetik sürtünme kuvveti, 16N–FSkinetik = 4.0,5 ⇒ 14 N bulunur. (Cevap D)

1. Yatay düzlemin sürtünmesi önemsiz KL bölümünde duran

4. Şekildeki eşit kare bölmeli yatay düzlem üzerinde bulunan

X cismi Kerem ve Kıvanç tarafından yatay düzleme paralel iplerle çekilirken D1 ve D2 dinamometrelerinin gösterdiği değerler sırasıyla 20 N ve 60 N oluyor.



01

BÖLÜM 07 Test

İş - Güç - Enerji / İş

5m

Kerem D1

M



Kıvanç D2

X

K

X cismi F büyüklüğündeki kuvvet etkisinde KLM yolunu izleyerek K noktasına geri getiriliyor.

L X Yer (Yatay)



X cismi iplerdeki gerilme kuvvetlerinin etkisinde 5 m yol aldığına göre yapılan net iş kaç jouledir?



A) 100

B) 200

C) 300

D) 400

E) 500

Yapılan net iş = Net kuvvet . yer değiştirme = (60 – 20)N . 5 m = 200 joule bulunur.

(Cevap B)

K

L

F



F kuvvetinin KL, LM ve MK yollarında yaptığı işler sırasıyla W1, W2, W3 olduğuna göre bu işler arasındaki büyüklük ilişkisi nedir?



A) W1 > W2 > W3

B) W2 > W1 > W3



C) W3 > W2 > W1

D) W3 > W1 = W2



E) W1 = W2 = W3

Kuvvetin büyüklüğü sabit olduğu için yapılan iş yer değiştirme ile orantılıdır. Buna göre, yapılan işler arasında W3 > W1 = W2 ilişkisi vardır.

5. Yatay, sürtünmesi önemsiz düzlemde durmakta olan m kütleli



Y

X

F

m

2F

3m

2x



Yatay

3x WX kaçtır? WY 1 2 C) D) 3 3

Buna göre, yapılan işlerin oranı

A)

1 6

B)

1 4

E) 1

WX F.2x = = 1 bulunur. WY 2F.3x 3

(Cevap C)

Çözüm Yayınları

2. Sürtünmesi önemsiz yatay düzlemde durmakta olan m, 3m

kütleli X ve Y cisimlerine sırasıyla F ve 2F kuvvetleri şekildeki gibi 2x ve 3x yolları boyunca uygulanıyor.

(Cevap D)

X cismine F1 ve F2 kuvvetleri ∆t süre uygulanarak W kadar iş yapıyor. ÁF1



m

Buna göre,



I. F1

ÁF2

II. F2

yatay

III. m

IV. ∆t



büyüklüklerinden hangilerinin artması yapılan işi artırır?



A) I ve IV



B) II ve IV

D) I ve II

C) III ve IV

E) I ve III

Harekete dik kuvvetler iş yapmaz ve sürtünmesiz ortamda kütle arttıkça aynı sürede yapılan iş azalır. Buna göre F2 ve ∆X artarsa yapılan iş artar. (Cevap B)

6. 3. Sürtünmesi önemsiz yatay yolda durmakta olan X cismine

F1, F2 ve F3 kuvvetleri aynı anda uygulanıyor. Bu kuvvetlerin etkisinde X cismi K noktasından L noktasına getiriliyor.



115

F3 α F2

X

F1

yatay

L

K

Buna göre, hangi kuvvetler cisim üzerinde iş yapar?



A) Yalnız F1



B) F1 ve F2

D) F2 ve F3

Evin duvarını iten adam I

C) F1 ve F3

E) F1, F2 ve F3

Hareket doğrultusunda olan kuvvetler iş yapar. Buna göre, F1, F2 kuvvetleri ile F3 kuvvetinin yatay bileşeni cisim üzerinde iş yapar. (Cevap E)

Sırt çantası ile duran adam II

Yerden koliyi kaldıran adam III



Yukarıda verilen görsellerden hangilerinde fiziksel anlamda iş yapılır?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

E) I ve III

C) Yalnız III

Bir sistem üzerinde iş yapılabilmesi için, sisteme uygulanan kuvvetin doğrultusu ile cismin hareket doğrultusu aynı olmalıdır. Buna göre, koliyi kaldıran adam fiziksel anlamda iş yapar. (Cevap C)

Test 01

1. B

7. Özdeş X, Y ve Z cisimleri FX, FY ve FZ kuvvetleri ile şekildeki

3. E

4. D

5. B

6. C

7. E

8. E

9. A 10. A 11. B 12. C

10. Şekil-I, II ve III de verilen düzeneklerde P yüklerinin eşit

miktarda yer değiştirebilmesi için F kuvvetleri sırasıyla WI, WII, ve WIII kadar iş yapıyor.

gibi sabit hızla h kadar yükseğe çıkarılıyor.





yatay FX

h





2. C

FY

Y

X

FZ

Z





A) WX > WY > WZ

B) WX > WY = WZ



C) WY > WZ > WX

D) WY = WZ > WX

30°

P Şekil - 1



P Şekil - 3

Şekil - 2

Makara ağırlıkları ve sürtünmeler önemsiz olduğuna göre, WI, WII, ve WIII arasındaki büyüklük ilişkisi nasıl olur? (sin30° = 0,5)

E) WX = WY = WZ

Yapılan iş enerjideki değişime eşit olup, cisimlerin kütleleri ve yerdeğiştirmeleri eşit olduğu için yapılan işler eşittir.

F

P

yatay

α

Buna göre, X, Y ve Z cisimleri üzerinde yer çekim kuvvetine karşı yapılan işler WX, WY ve WZ arasındaki büyüklük ilişkisi nasıl olur? (Sürtünmeler önemsizdir)



F

F



A) W1 = W3 > W2

B) W1 > W2 = W3



C) W2 > W1 > W3

D) W3 > W1 = W2



E) W1 = P yükleri x kadar yerdeğiştiriyor ise;

(Cevap E)

W2 = W3

W1 = P . x W2 = P . x/2 W1 = W3 > W2

8. Sürtünmesi önemsiz yatay düzlem üzerinde durmakta olan

W3 = P . x 

K

ÁF1



Yapılan net iş W olduğuna göre,



I. F1’in büyüklüğünü artırma



II. F2’nin büyüklüğünü artırma



III. F2’nin büyüklüğünü azaltma

ÁF2

yatay

işlemlerinden hangileri tek başına yapılırsa, aynı sürede yapılan W işi artabilir?



A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Cismin hareket yönü bilinmediği için F1 ve F2 kuvvetinin büyüklüğünü artırmak ile F2 kuvvetinin büyüklüğünü azaltmak yapılan işi artabilir. (Cevap E)

11. Yatay sürtünmesi önemsiz bir yüzeyde durmakta olan K cismi

F kuvveti ile x kadar çekiliyor ve kuvvet cisim üzerinde W kadar iş yapıyor.



F

9. Sürtünmesi önemsiz yatay düzlem üzerinde durmakta olan

α

K



m



yatay

Buna göre,



I. m (Kütle)

II. a (Açı)

III. F (Kuvvet)



niceliklerinden hangilerinin azalması ile kuvvetin aynı yolda yaptığı iş artar?



A) Yalnız I





(Cevap A)







Çözüm Yayınları

K cismi ÁF1 ve ÁF2 kuvvetlerinin etkisinde t sürede x kadar yer değiştirmektedir.

B) Yalnız II

D) II ve III

C) Yalnız III

E) I, II ve III

Yapılan iş = W = F.cosα.x ile bulunur. Buna göre F ve x artıp, α azalırsa yapılan iş artar.



(Cevap B)

cisme uygulanan kuvvetin yola bağlı değişimi grafikteki gibidir.

116

2F

Kuvvet

12. Yatay sürtünmesi önemsiz düzlemde durmakta olan bir cisme

F 0

düzleme paralel sabit bir kuvvet 3t süresince uygulanıyor.

x

4x

5x



Yol



Buna göre, (0 - x) aralığında yapılan iş W ise (0 - 5x) aralığında yapılan iş kaç W’dur?



A) 10

B) 8

C) 6

D) 4

Kuvvet yol grafiğinin altında kalan alan yapılan işi verir. Buna göre, F.x (0–x) aralığında yapılan iş = = W ise 2 (0–5x) aralığında yapılan iş = F.x + F.3x + (F+2F) . x = 5Fx = 10W bulunur. 2 2

E) 3

(Cevap A)

Kuvvetin (0-2t) zaman aralığında cisim üzerine yaptığı iş W olduğuna göre (2t-3t) zaman aralığında yapılan iş kaç W’dir?

A)

1 2

B) 1

C)

5 4

D)

3 2

E) 2

Kuvvet cisme sabit olarak uygulanırsa cismin hız - zaman grafiği ve aldığı yol şekildeki gibi olur. Hız Buna göre, (0–2t) ⇒ F.4x = W 3V (2t – 3t) ⇒ F.5x = W1 2V W1 = 5W bulunur. (Cevap C) V 4 x 3x 5x Zaman 0 t 2t 3t

02

BÖLÜM 07 Test

Güç 1.

I. Birim zamanda yapılan işe güç denir.



II. SI birim sisteminde gücün birimi watt’tır.



III. Güç türetilmiş ve skaler bir büyüklüktür.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



cismine F kuvveti ile x yolunu aldırmak için t , Y cismine 3F kuvveti ile 2x yolunu aldırmak için 3t süre geçmektedir. F

X

B) I ve II

D) II ve III

4. Sürtünmesi önemsiz yatay düzlemde durmakta olan X

3F

Y

x

C) I ve III

E) I, II ve III



Birim zamanda yapılan iş güç denir. Güç türetilmiş ve skaler bir büyüklük olup gücün birimi watt'tır. (Cevap E)

yatay

2x

Buna göre, X ve Y cisimleri üzerinde harcanan güçlerin PX oranı kaçtır? PY

A)

1 2

B) 1

C)

3 2

D) 2

PX = F.x , PY = 3F.2x ve PX = 1 bulunur. PY 2 t 3t

E)

5 2 (Cevap A)

5. Gücü 100 watt olan bir elektrik süpürgesi günde ortalama

2. Güç ile ilgili,

4 saat çalıştırılıyor.



I. Gücü fazla olan ev araçları gücü az olan araçlara göre aynı sürede daha fazla elektrik enerjisi harcar.



Buna göre, elektrik süpürgesi 15 günde kaç kilojoule enerji harcar?



II. Aynı işi daha kısa sürede yapan araçların gücü daha fazladır.



A) 216.102



III. Aynı yükü gücü fazla olan asansör, gücü az olan asansöre göre aynı sürede daha fazla yükseltebilir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Gücü fazla olan ev araçları aynı işi daha kısa sürede yapar ve daha fazla enerji harcar.  (Cevap E)



E) 20.10

= 216.105 joule = 216.102 kilojoule bulunur.

C) 21,6 4



(Cevap A)

6. Güç birimi olarak,

I. Watt



II. Joule / saniye



III. kg m2 /s3



büyüklüklerinden hangileri kullanılabilir?



A) Yalnız I



3. Şekildeki P yükü F kuvveti ile sabit ϑ hızıyla t sürede h kadar

D)

W = P.t = 100 . 4 . 60 . 60 . 15

Çözüm Yayınları



B) 216 20.105

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Güç birimi olarak watt, joule/saniye ve kg m2/s3 kullanılabilir.

(Cevap E)

yukarı çekiliyor.

7. Yatay sürtünmesi önemsiz yüzeyde duran K cismi F

kuvvetinin etkisinde t sürede x yolunu alıyor ve kuvvetin gücü P oluyor.

ip

h

Buna göre, I. F kuvvetinin yaptığı iş P.h’tır.



II. Sistemin gücü F.ϑ’dir.



III. Yapılan iş F.ϑ.t’dir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

x

(Cevap E)

117

Buna göre, x yolu sabit kalmak şartı ile,



I. F kuvvetini artırmak



II. F kuvvetini azaltmak



III. m kütlesini azaltmak



işlemlerinden hangisinin tek başına yapılması F kuvvetinin gücünü artırır?



A) Yalnız I



Yapılan iş = P.h'tır. (I. öncül doğru), Sistemin gücü = F.V'dir. (II. öncül doğru) P = W = FV ise W = F.V.t bulunur. (III. öncül doğru) t

yatay





F

m

F

P



K

B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

F.x denklemine göre, yol sabit kalmak şartı ile gücü artırmak için F'i artırıp, t'yi P= t azaltmak gerekir. (Cevap C)

Test 02

1. E



Kuvvet (Newton)

17

Yol (metre)

15

Cisim 17 m yolu 10 s’de aldığına göre sistemin gücü kaç watt’dır?



A) 64

C) 56

D) 50

E) 48

A) 1

0

10

400

10

15

-20

17 -20

0

9. E 10. B 11. A 12. A 13. B

B) 2

C) 10

D) 20

E) 30 (Cevap A)

hızıyla t sürede h metre yukarı çıkarılıyor.

Wnet = 400 + 100 – 20 P=

8. E

12. Şekildeki sürtünmesi önemsiz çıkrık sisteminde G yükü sabit ϑ

Kuvvet - yol grafiğinin altında kalan alan yapılan işi verir. Buna göre, 40

7. C

Günde 10 dk'dan 30 günde 300 dk çalışır. 300 dk = 5 saat W = 5 saat . 1 kwatt = 5 kwatt-saat 5.0,2 = 1 TL bulunur.



B) 60

6. E

Elektriğin kilowatt.saat’i 0,2 TL olduğuna göre saç kurutma



-20



5. A

makinesi 30 gün çalıştırılırsa ödenecek para kaç TL’dir?

40

10

4. A

çalıştırılıyor.

kuvvetin yola bağlı grafiği şekildeki gibidir.

0

3. E

11. Gücü 1000 watt olan bir saç kurutma makinesi günde 10 dakika

8. Yatay sürtünmesi önemsiz bir yolda bulunan cisme etki eden

2. E

= 480 joule bulunur. W 480j = = 48 watt olur. t 10s





F

(Cevap E)

9. 200 N ağırlığındaki bir asansör 10 kg’lık yükü 60 m/s’lik sabit hızla yükseltiyor.

Çözüm Yayınları



10 kg

Buna göre, asansör motorunun gücü kaç watt’dır?

(g=10 m/s2, enerji kayıpları önemsizdir.)



A) 12600

B) 14000

C) 15000

D) 16000

E) 18000

P = F.V = (10.10 + 200)N.60 =18000 watt bulunur.



(Cevap E)

10. Sürtünmesi önemsiz kalasın A noktasında durmakta olan K

Çıkrığın gücünü bulmak için;



I. G



II. ϑ



III. t



IV. h



niceliklerinden hangilerinin bilinmesi gerekli ve



A) G ve ϑ

yeterlidir? (g=10 m/s2)



B) ϑ ve t

D) ϑ, t ve h

C) ϑ ve h

E) G, t ve h

ϑ W F. x G . x = = G . ϑ = P= t t t

 (Cevap A)

cismi kalasa paralel F kuvveti sürekli uygulanarak ∆t sürede B noktasına getirilirken kuvvetin yaptığı iş W kadardır.



Kalasa paralel olarak uygulanan F kuvvetinin büyüklüğü sabit kalmak koşuluyla kalasın eğimi şekildeki gibi azaltıldıktan sonra K cismi A noktasından B noktasına getiriliyor.

13.

Hız

ip 118

3ϑ 2ϑ



B F

ϑ 0



K



A



Buna göre, W ve ∆t nin değişimi için ne söylenebilir? A) W ve ∆t azalır.

B) W değişmez, ∆t azalır.



A) PI > PII > PIII



C) W artar, ∆t azalır.

D) W azalır, ∆t artar.



C) PI > PII = PIII

E) W ve ∆t değişmez.

Kuvvetin büyüklüğü ve yolun uzunluğu değişmediği için yapılan iş değişmez. K cismi, eğim açısı azaldığı için daha büyük bir hıza ulaşır ve daha çabuk Y noktasına çıkar. (Cevap B)

II t

III 2t

3t

Zaman

Hız - zaman grafiği şekildeki gibi olan sürtünmesiz yoldaki aracın I, II ve III bölgelerindeki güçleri PI, PII ve PIII arasındaki büyüklük ilişkisi nasıl olur?





I



B) PIII > PII > PI D) PII > PI > PIII E) PI = PII = PIII

Aracın hızı düzgün arttığı için araca etki eden net kuvvet sabittir. Buna göre, hız-zaman grafiğinin altında kalan alan yer 2V değiştirmeyi vereceğinden V F.3x F.5x 5x x 3x , P3 = P3 > P2 > P1 bulunur. V ⇒ P1 = F.x , P2 = 0 t t 2t 3t zaman t t (Cevap B) 3V

Hız

BÖLÜM 07 Test

Enerji 1.

03

4. Özdeş ve türdeş tuğlalar ile Şekil-I ve Şekil II’deki düzenekler kurulmuştur.



K

h

h

3h

L



Şekildeki türdeş K ve L cisimlerinin yere göre potansiyel enerjileri oranı EK / EL = 4 tür.



Buna göre, K ve L cisimlerinin yerleri değiştirildiğinde EK kaç olur? potansiyel enerjileri oranı EL



A) 2

3 2

C) 1

D)

EK = mK . g . 2h m =4⇒ K =2 mL E L = mL . g . h

3h

Şekil - I

Yer

B)



h

yer

h

h

1 2

E)

EK' = mK . g . h = 1 EL' = mL . g . 2h



Şekil - II

Şekil-I’de tuğlaların yere göre potansiyel enerjisi E ise, Şekil-II’de tuğlaların yere göre potansiyel enerjisi kaç E’dir? 3 4 1 C) 1 D) E) A) 2 B) 5 5 2

3h 7h = 5 mgh + mg 2 2 3h E' = 2mg . = 3mgh 2 3E  E' = 5 E = mg

1 3

(Cevap B)

(Cevap C)

2. K ve L cisimleri ile oluşturulmuş sürtünmesi önemsiz düzenekte K cismi t =0 anında şekildeki konumundan ϑ hızıyla geçtikten t süre sonra hızı 2ϑ'ye çıkıyor. t = 0 anında K cisminin kinetik enerjisi, t anında L nin sahip olduğu kinetik enerjiye eşittir. K



ϑ ip

5. Hareket halindeki bir cismin hızı yarıya indiğinde kinetik

L





Çözüm Yayınları

ip

Buna göre, t = 0 anında L nin kinetik enerjisinin t anında K nın sahip olduğu kinetik enerjiye oranı kaçtır?

A)

1 16

B)

1 8

C)

1 4

D)

t = 0 anında hız ϑ t anında hız 2ϑ olduğundan; mK = 4m mL = m dir. 1/2 mV2 EL = 1 =  EK = 1/2 . 4m . 4V2 16

1 2

enerjisi yüzde kaç azalmış olur?

E1

A) 20

B) 25

C) 40

D) 50

E) 75

= 1/2 mV2 = E

V2 E = 4 4 % 75 azalmıştır. E2 = 1/2 m



(Cevap E)

E) 1

(Cevap A)

3. Sabit 10 m/s hızla yükseltmekte olan bir balonun kütle

merkezi yerden 10 m yüksekte iken toplam enerjisi 600 jouledür.

6. Düşey kesiti şekildeki gibi olan özdeş kaplar birbirine karışmayan K, L ve M sıvıları ile ağzına kadar doldurulmuştur.



10 m/s



Yatay

h

L

M

M

h

K

L

K

I

II

III

10 m

Yer (Yatay)



Buna göre, balonun kütlesi kaç kg’dır? (g=10 m/s2) A) 2

5 B) 2

C) 3

7 D) 2

Etoplam = Ekinetik + Epotansiyel 1 = m 102 + m . 10 . 10 = 600 ⇒ 150m = 600 ⇒m = 4 kg bulunur. 2

E) 4 (Cevap E)

119 Yatay



Kaplardaki sıvıların yere göre potansiyel enerjileri EI, EII ve EIII arasındaki büyüklük ilişkisi nedir?



A) EI > EII > EIII

B) EI > EIII > EII



C) EII > EI > EIII

D) EIII > EII > EI



E) EI = EII = EIII

Sıvıların kap içindeki durumlarına baktığımızda özkütlesi en büyük olan K sıvısı en küçük olan da M sıvısıdır. Sıvıların hacimleri eşit olduğu için potansiyel enerjileri arasında EI > EIII > EII ilişkisi vardır.



(Cevap B)

Test 03

1. C

7. Ağırlıkları önemsiz makaralarla oluşturulmuş şekildeki

2. A

3. E

Y

h

Z

Yatay



Buna göre, cisimlerin yere göre potansiyel enerjileri EX, EY ve EZ arasındaki büyüklük ilişkisi nedir?



A) EX > EY > EZ



C) EY > EX = EZ

D) EX = EY > EZ



X ve Y sıvılarının yere göre potansiyel enerjileri eşit dX oranı kaçtır? olduğuna göre, sıvıların özkütleleri dY



A) 3V

(Cevap C)

Yer

Yer

Şekil - II

Buna göre, kürenin yarısı kesilip Şekil-II’deki gibi yere konulursa potansiyel enerjisi için ne söylenebilir? A) E

B)

D)

E ’den fazla 2

E ’den az 2

C)

E 2

8 3

Kürenin yarısı kesildiğinde hem ağırlığı yarıya iner, hem de merkezinin yerden yüksekliği E (Cevap D) azalır. Buna göre, yeni potansiyel enerji 'den az olur. 2

a

Yatay





15 2

B) 6

Şekil - II

A) 3

B) Y

5 2

h h Y h h X h Şekil - II

D)

4m

X

C) 5

D) 4

E) 3



(Cevap E)

12. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kabın yarısı X sıvısı ile dolu

iken X sıvısının yere göre potansiyel enerjisi E’dir. Kabın kalan kısmı M musluğundan akan Y sıvısı ile dolduruluyor ve toplam enerji 8E oluyor. M

2 7



yer

mX oranı kaçtır? mY

C) 1

b

X sıvısı

Y



1 3

(Cevap D)

b a ∆E = a 2 + 4 − 2 k . 2 . 10 = 100 b – a = 2 b=5m ise a . b = 15 a = 3 m bulunur.

Y

Buna göre, küplerin kütleleri

E)

Buna göre, tuğlanın a kenarı kaç m’dir? (Tuğlanın şekilde verilmeyen kenarı 1 m'dir.)

Y



3 8

a

Şekil-I ve Şekil-II’deki gibi konulduklarında yere göre EI 1 = oluyor. potansiyel enerjileri oranı EII 4

Şekil - I

D)

b

9. Eşit hacimli küp şeklindeki mX ve mY kütleli X, Y cisimleri



C) 11

Y

A)

E) 2E

120

B)



Çözüm Yayınları

r

Şekil - I

yer

3S

konulunca yere göre potansiyel enerjileri arasındaki fark 100 joule oluyor. a

8. Şekil-I’deki türdeş kürenin yere göre potansiyel enerjisi E’dir.

r

2S

11. 15 m3 hacimli 2 kg kütleli özdeş X ve Y tuğlaları şekildeki gibi

E) EY = EZ > EX

EX = m . g . 3h EY = 2m . g . 2h EZ = 3m . g . h dolayısıyla EY > EX = EZ

h h h Şekil - I

h

X sıvısının = EX = mgh = dVgh = dX . 2h . 2S . g . h h Y sıvısı için = EY = mgh = dVgh = dY . h . 3S . g . 2 d 3 bulunur. EX = XY ise ⇒ X = dY 8

B) EX > EY = EZ



Y

9. E 10. D 11. E 12. D



h

X

8. D

X sıvısı



h



7. C

Y sıvısı

X



6. B

bulunmaktadır.

2h



5. E

10. Düşey kesitleri şekildeki gibi olan kaplarda X ve Y sıvıları

sürtünmesiz sistemde yerden yükseklikleri sırasıyla 3h, 2h, h olan X, Y ve Z cisimleri dengededir.



4. B

E)

4 11

Kürelerin hacimleri eşit olduğu için herbir kenarına 2a dersek 4(mX . 3h + mY . h) = mY . 6h + mY . 3h + mX . h 11mX = 4mY mX 4 bulunur. (Cevap E) = mY 11

Yer (Yatay)



X ve Y sıvıları birbirine karışmadığına göre, sıvıların



öz kütleleri

A)

3 2

dX oranı kaçtır? dY B) 1

C)

1 3

D)

1 5

E)

1 8

Kabın kalan kısmı Y sıvısı ile doldurulunca enerjideki değişim çok fazla olduğuna göre Y m sıvısı alta çöker. Buna göre, h . mX = E, 3h . mX + h mY = 8E, ise X = 1 hacimler eşit mY 2 2 2 5 d (Cevap D) olduğuna göre özkütleler oranı X = 1 bulunur. dY 5

1.

04

BÖLÜM 07 Test

Enerjinin Korunumu - 1

4. m kütleli X cismi 30 m/s lik düşey hızla yukarı doğru fırlatılıyor.

X K

30 m/s X α

L

yatay

Yer (Yatay)





Şekildeki sürtünmeli eğik düzlemin K noktasından serbest bırakılan X cismi bir süre sonra L noktasından geçiyor.



Buna göre, X cisminin hızı 10 m/s olduğu anda yerden yüksekliği kaç m’dir? (Sürtünmeler önemsizdir, g = 10/s2)



Buna göre, X cismi aşağıya kayarken X cisminin kinetik ve mekanik enerjisinin değişimi için ne söylenebilir?



A) 45



A) İkisi de azalır.



B) Kinetik enerji artar, mekanik enerji azalır.



C) Kinetik enerji azalır, mekanik enerji artar.



D) Kinetik enerji artar, mekanik enerji değişmez.



E) Kinetik enerji değişmez, potansiyel enerji azalır.

C) 35

D) 30

Eilk = Eson 1 . m.302 = 1 . m . 102 + m . 10 . h 2 2 h = 40 m bulunur.

mgsina enerji kaybedildiği için mekanik enerji azalır. 



5. Yatay sürtünmeli bir yolda 2 m/s’lik hız ile hareket eden



N

2 kg kütleli K cismine F kuvveti 20 m’lik yol boyunca uygulandığında K cisminin hızı 7 m/s oluyor. K

Yatay

M

Düşey kesiti şekildeki gibi olan sürtünmesiz yolun K noktasından ilk hızsız bırakılan X cismi için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) K’dan L’ye giderken kinetik enerji artar.



B) L’den M’ye giderken kinetik enerji değişmez.



C) M’den N’ye giderken potansiyel enerji artar.



D) M’den N’ye giderken mekanik enerji artar.



E) X cisminin L ve M’deki hız büyüklükleri eşittir.

X cisminin KL yolunda potansiyel enerjisi azalır, hızı ve kinetik enerjisi artar, LM yolunda hızı, kinetik enerjisi ve potansiyel enerjisi değişmez ancak MN yolunda hızı, kinetik enerjisi azalırken potansiyel enerjisi artar ve ortam sürtünmesiz olduğu için mekanik enerji korunur. (Cevap D)



20 m’lik yol boyunca sürtünme kuvvetinin yaptığı iş 195 joule olduğuna göre F kuvveti kaç N’dur? A) 20

B) 15

C) 12

D) 6

X

S

Y

T

III. X cisminin mekanik enerjisi azalır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve III

E) I, II ve III

C) I ve II

Şekildeki sistemde X cismi sabit hızlı hareket ettiğine göre, Y cismide sabit hızlı haraket eder ve kinetik enerjisi değişmez. X cisminin sabit hızlı hareket etmesi için ortamın sürtünmeli olması gerekir ve ortam sürtünmeli olduğu için sistemin mekanik enerjisi azalırken X cisminin mekanik enerjisi sabittir. (Cevap B)

h

121 Yatay



Buna göre, cismin kütlesi 2m yapılıp R’den serbest bırakılırsa nereye kadar çıkabilir? (Noktalar arası uzaklıklar eşittir.)



A) T



B) T - Z arası

D) Y - Z arası

Eilk = Eson mg3h = kmgh + 2mgh 2mg3h = k2mgh + 2mgh'

123

II. Sistemin mekanik enerjisi azalır.

h

h

Buna göre, I. Y cisminin kinetik enerjisi artar.

R

P

Z

Yatay



(Cevap C)

olup X noktasından serbest bırakılan m kütleli cisim R’ye kadar çıkıyor.

Y



E) 3

6. Düşey kesiti şekilde verilen yolun yalnız TP arası sürtünmeli



X

yatay

F.20 = 1 . 2 . (72 –22) + 195 ⇒ F = 12N bulunur. 2

sabit hızla hareket etmektedir.



F 20 m

W = ∆E

3. Düşey kesiti şekildeki gibi olan sistemde X cismi ok yönünde



(Cevap B)

(Cevap B)

Çözüm Yayınları

K X

L



E) 25

X cismi aşağıya hareketlendiği için mgsina > Fs dir. Dolayısıyla aşağıya inerken cismin kinetik enerjisi artar, sürtünmeye

Fs

2.

B) 40

C) Y

E) Z

h' = h bulunur. Buna göre Z'ye kadar çıkar.



(Cevap E)

Test 04

1. B

7. Sürtünmenin önemsenmediği yatay bir yolda durmakta olan

F x

3x

4. B

5. C

6. E

7. D

8. B

V noktasından serbest bırakılan bir cisim P noktasından 2E kinetik enerjiyle geçiyor. Aynı cisim L’den E kinetik enerji ile atılınca ST noktalarının tam ortasında duruyor.



Yol

K

V L

x yolu sonunda cismin kinetik enerjisi E olduğuna göre, 5x yolu sonunda cismin kinetik enerjisi kaç E’olur?



A) 1

B) 2

0

4E x

D) 4

N

E) 5

E 4x 5x 3x -2E

P

h

R



Buna göre, ST arasında ısıya dönüşen enerji kaç E’dir?



A) 5

B) 4

3mgh = Ws + 2E (I. durum)

Yapılan iş enerjideki değişime eşittir. Buna göre, E + 4E + E – 2E = 4E bulunur. (Cevap D)

Kuvvet F E

C) 3

h

S

-2F



W E + 2mgh = 1,5 mgh + S 2

C) 3

D) 2

E) 1

denklemler birlikte çözülürse WS = 4E bulunur. 

Yol

-2F

h

T M



9. A 10. B 11. A 12. B

olup, sürtünme kuvveti sabit büyüklüktedir.



Kuvvet 4x 5x

3. B

10. Düşey kesiti şekildeki verilen yolun yalnız ST arası sürtünmeli

cisme etki eden kuvvetin yola bağlı değişim grafiği şekildeki gibidir.

0

2. D

(Cevap B)

11. Boyutları özdeş, düzgün, türdeş X, Y, Z ve T cisimleri ile kurulan şekildeki sistemlerin yere göre potansiyel enerjileri eşittir. Y



8. Yatay bir yolda şekildeki gibi ϑ hızı ile fırlatılan m kütleli K cismi x kadar yol alarak duruyor. K

X

ϑ

yatay

x



Çözüm Yayınları



Buna göre,



I. Cismin kütlesi artırılırsa x yolu azalır.



II. Cismin mekanik enerjisi azalmıştır.



III. Cismin taban alanı S artırılırsa x yolu azalır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





Şekil - I

C) Yalnız III

E) II ve III

1 mV2 – kmgx = 0 olur. Buna 2 göre, x yolu cismin kütlesine ve taban alanı S'e bağlı değildir. Cismin mekanik enerjisi ise Yapılan iş enerjideki değişime eşittir. Buna göre, W – Wsür =

sürtünmeden dolayı azalmıştır.

T

h

X

X

h

Şekil - II

Şekil - III



I. T cisminin kütlesi Z cisminin kütlesinden büyüktür.



II. Y cisminin kütlesi Z cisminin kütlesinden büyüktür.



III. X cisminin kütlesi T cisminin kütlesinden büyüktür.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I

B) I ve II

D) Yalnız II

C) I ve III

E) Yalnız III

Yere göre potansiyel enerjiler yazılırsa, 2mX + 5mY = mX + 4mZ = mX + 3mT denklemlerine göre mT > mZ bulunur.

(Cevap A)

12. Düşey kesiti şekilde verilen yolun K noktasından ϑ hızı ile

atılan X cismi KLM yolunda hız büyüklüğünü değiştirmeyip P noktasında duruyor.

(Cevap B)



X

K

ϑ N

122

Yer

Buna göre,



B) Yalnız II

D) I ve II



h

Z

P

Yatay

9. Yatay düzlemin K noktasında duran X cismine şekildeki gibi F kuvveti P noktasına kadar uygulanıyor.



X

F

K





L

L

M

N

P

Yatay

Sürtünmenin sadece MP arasında olduğu yolda X cismi P noktasında durduğuna göre, sürtünme kuvvetinin büyüklüğü kaç F’dir? (Noktalar arası uzaklıklar eşittir.) A) 2

B)

3 2

C) 1

D)

2 3

E)

1 2

Cisim K noktasından harekete geçip P noktasında durduğuna göre F kuvvetinin yaptığı iş sürtünme kuvvetinin yaptığı işe eşittir. Buna göre, F.4X = FS . 2x'den Fs = 2F bulunur. (Cevap A)

M

Buna göre,



I. K - L arası sürtünmelidir.



II. L - M arası sürtünmesizdir.



III. N - P arasında ısıya dönüşen enerji K-L arasında ısıya dönüşen enerjiden fazladır.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

X cisminin KL yolunda hız büyüklüğü artması gerekirken değişmediğine göre KL yolu sürtünmelidir. (I doğru) L – M arasında hız büyüklüğü değişmediği için L – M yolu sürtünmesizdir. (II doğru), Sürtünme katsayısı, yolların uzunlukları ve cismin N noktasındaki hızı bilinmeden III. öncüle yorum yapılamaz. (Cevap B)

1. Şekildeki eğik düzlemin X noktasından serbest bırakılan K

4. Şekildeki yolun K noktasından serbest bırakılan X cismi en

cismi Y noktasından ϑ, Z noktasından 2ϑ ve T noktasından 3ϑ büyüklüğündeki hızla geçiyor. X

K

K X ϑ

h

Z



h

T





Buna göre,



I. XY arası sürtünmelidir.



II. YZ arası sürtünmelidir.



III. ZT arası sürtünmelidir.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) Yalnız III

C) I ve II

E) I ve III

K h L

Yatay

M

x

Buna göre, x yolunu artırmak için,



I. h yüksekliği,



II. m kütlesi,



III. k sürtünme katsayısı,



niceliklerinden hangileri azaltılmalıdır? A) Yalnız I

B) I ve II

D) Yalnız III

II. Cismin M noktasındaki hızı L'dekine eşittir.



III. Cismin L noktasındaki mekanik enerjisi, N noktasındakine eşittir.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I

C) Yanız II

X K





E) I, II ve III

F = 20N

yatay K L X cisminin L noktasındaki sürati 20 m/s olduğuna göre,



I. |KL| yolu 20 m’dir.



II. X cisminin mekanik enerjisi korunmuştur.



III. X cisminin kütlesi azaltılırsa L’deki kinetik enerji azalır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

1 . . 2 2 20 2 x = 20 m bulunur. (I doğru), Cismin mekanik enerjisi artmıştır. (II yanlış), Enerji değişimi yapılan işe bağlı olup kütleye bağlı değildir. (III yanlış) (Cevap A)

6. Düşey kesiti şekildeki gibi olan yolun yalnızca L-N arası

sürtünmelidir. N noktasından 2E kinetik enerji ile atılan cisim K noktasına kadar çıkıp dönüşte M noktasında duruyor.

K

Yatay



Buna göre, X cisminin L ve M noktasındaki hızları oranı ϑ1 kaçtır? ϑ2 9 9 3 2 B) C) D) 1 E) A) 4 5 2 3 denklemlerinden V1 3 = bulunur. V2 2

123



5h

h

Şekildeki sürtünmesiz yolun K noktasından serbest bırakılan X cismi L noktasından ϑ1, M noktasından ϑ2 hızıyla geçiyor.

123

2 kg

X

M

L

1 mV 12 2 1 mg9h = mg 5h + mV 22 2

D) II ve III

C) I ve III

(Cevap D)

ϑ2

ϑ1

mg9h =

B) I ve II

E) I ve III

9h



I. MN arası sürtünmelidir.

W = ∆E ⇒ 20 . x =

Eilk = Eson ⇒ mgh = kmgx olduğuna göre k azaltılıp h artırılırsa x yolu artar.

3.









Buna göre,

cismine 20 N’luk kuvvet L’ye kadar uygulanıyor.

Çözüm Yayınları



Yatay

5. Sürtünmesiz yatay yolun K noktasında durmakta olan X

bırakılan m kütleli P cismi sürtünmesiz KL yolunu geçip, sürtünmeli LM yoluna giriyor ve x kadar yol alıp duruyor. m

h

M



2. Düşey kesiti şekildeki gibi olan yolun K noktasından serbest

P

N

h

Yolun bir kısmı veya tamamı sürtünmelidir ancak hangi noktalar arasında sürtünme olduğunu bilemeyiz. LM arasında sürtünme varsa L ve M noktasındaki hızlar eşit büyüklükte olabilir. Yolun sadece KL arası sürtünmeli ise L ve N noktalarındaki mekanik enerjileri eşit olabilir.  (Cevap E)

Enerji hızın karesi ile doğru orantılı olduğu için, EX = 0 EY = E EZ = 4E ET = 9E dersek yolun |XY| ve |YZ| kısımları kesinlikle sürtünmeli bulunur. (Cevap C)



P

L



Y

h



fazla N noktasına kadar çıkıyor.

L





M

K için ⇒ mgh = WS dersek

N için ⇒ 2E = 2WS + mgh olur.

(Cevap C)

2E X N

yatay

Buna göre, ayını cisim M noktasından 3E lik kinetik enerji ile atılırsa en fazla kaç h yüksekliğe çıkabilir? (KL=LM=MN) 7 5 3 D) 2 E) C) A) 3 B) 2 2 2 123



05

BÖLÜM 07 Test

Enerjinin Korunumu - 2

M için ⇒ 3E = WS + mgh' ⇒ h' =

⇒ İki denklemi bir arada çözersek E = 7h bulunur. 2

3mgh bulunur. 2 (Cevap B)

Test 05

1. C

7. Yerden eşit yükseklikteki cisimlerden K sıkışmış bir yayın

7. E

8. E

9. D 10. E

K

Yatay

X

Yatay

Y

L yi tavana bağlayan ip kesildiği anda K serbest bırakılıyor.



K ve L'nin yere çarptıkları anda kinetik enerjileri eşit olduğuna göre;



I. L cisminin kütlesi, K cisminin kütlesinden büyüktür.



II. K cisminin atıldığı andaki kinetik enerjisi, yere çarptığı andaki kinetik enerjisinin yarısı kadardır.



III. K ciminin yere çarpma hızı L cisminin yere çarpma hızından büyüktür.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? (Sürtünmeler önemsizdir.)



A) Yalnız I

B) Yalnız II



K cisminin kütlesi 2m yapılıp X noktasından yine E kinetik enerji ile atılırsa, EY ve EZ kinetik enerjilerinin değişimi için ne söylenebilir?



A) EY ve EZ artar

B) EY ve EZ azalır



C) EY azalır EZ artar

D) EY artar EZ azalır



E) EY ve EZ değişmez

EY = E + mgh dersek kütle 2m yapılınca EY artar EZ azalır. EZ = E – mgh 123



D) I ve II

6. B

Z

Yer (Yatay)



5. A

E





4. E

m kütleli K cismi E kinetik enerji ile atılıyor ve K cismi Y noktasından EY, Z noktasından EZ kinetik enerji ile geçiyor.

Makas L

K

3. C

9. Düşey kesiti şekildeki gibi olan sürtünmesiz yolun X noktasından

ucunda sabit tutulurken, L ağırlığı önemsiz iple tavana bağlanmıştır.

ip

2. D

(Cevap D)

C) Yalnız III

E) I ve III

E 9E

2h

K

3h

KL arasında sürtünme yoksa 2mgh = 8E'dir. MN arasında sürtünme yoksa 3mgh = 8E'dir. Dolayısıyla sürtünme olmasaydı MN arasında, KL arasına göre kıyasla daha fazla kinetik enerji kazanılması gerekirdi.  (Cevap E)

E

M

9E N

10. I ve II numaralı duvarlar arasında şekildeki gibi tutulan,

8. Düşey kesiti şekilde verilen yolun K noktasından 3ϑ hızı



kalınlığı önemsiz, m kütleli XY çubuğu serbest bırakılınca Y ucu sabit hızla ilerlemektedir. I X

ile fırlatılan m kütleli bir cisim L ve M noktalarından ϑ, N noktasından 3ϑ hızı ile geçiyor. ϑ



Çözüm Yayınları

K cismi ile L cismi yere eşit kinetik enerjiler ile çarptığına göre başlangıçtaki enerjileri eşit 1 olmalıdır. mLgh = mKgh + mKV2 buna göre mL >mK bulunur. Ayrıca yere eşit kinetik 2 1 1 enerjiler ile çarptıklarına göre mL V L2 = mKVK2 mL > mK ise VK > VKL olur. (Cevap E) 2 2

L 2h



ϑ

Yatay

K 3h

Y

II

, 3ϑ

124

45°

Yatay

M

N

Yatay

m kütleli XY çubuğunun, X ucu II numaralı duvara ulaştığı anda;



I. X ve Y noktalarının hızları eşittir.

Buna göre,



II. Isıya dönüşen enerji



I. KL





II. LM

III. X noktasının ortalama hızının büyüklüğü, Y noktasının hızının büyüklüğünden fazladır.



III. MN



aralıklarından hangileri kesinlikle sürtünmelidir?





A) Yalnız I





B) Yalnız II

D) I ve II

E) II ve III

C) Yalnız III

mg, kadardır. 2

yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? (g: Yerçekim ivmesi) A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

X ucu II numaralı duvara gelinceye kadar Y ucundan fazla yer değiştirir ve VX > VY olur. (I yanlış III doğru), ısıyla dönüşen enerji ise mg,/2 dir.  (Cevap E)

1. Aşağıda verilen enerji kaynaklarından hangisi yenilenebilir enerji kaynağı değildir?



A) Nükleer Enerji

B) Gel-git Enerjisi



C) Rüzgar Enerjisi

D) Su Enerjisi



06

BÖLÜM 07 Test

Enerji Kaynakları

E) Güneş Enerjisi

Nükleer enerji yenilemez enerji kaynağı iken, gel-git, rûzgar, su ve güneş enerjisi yenilenebilir enerji kaynağıdır. (Cevap A)

4.

I. Bir makinanın verimi 1’den büyük olamaz.



II. Enerji tasarrufu için B sınıfı elektrikli aletler kullanılmalıdır.



III. Fosil yakıtlar sera etkisi oluşturup küresel ısınmaya neden olurlar.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

2.

I. Taş kömürü



II. Biyokütle



III. Doğalgaz



IV. Nükleer enerji



V. Petrol



Yukarıda verilen enerji kaynaklarından kaç tanesi yenilenemez enerji kaynağıdır?



A) 1

B) 2

C) 3

D) 4

E) 5

Çözüm Yayınları

Verimi 1'den büyük olan makina olamaz çünkü her zaman bir miktar enerji ısıya dönüşür. (I doğru), Enerji tasarrufu için A++ enerji sınıfı araçlar kullanılmalıdır. (II. yanlış), Fosil yakıtlar sera etkisi oluşturup küresel ısınmaya neden olur. (Cevap C)

5.

I. Termik santrallerde fosil yakıtlar kullanılır ve çevre kirliliği oluşturur.



II. Nükleer enerji, atom çekirdeğindeki değişim sonucu elde edilir ve çok yüksek enerji açığa çıkar.



III. Rüzgar enerji santrallerini kurmak maliyetli, enerji üretmek ekonomiktir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Termik santrallerde fosil yakıtlar kullanılır ve çevre kirliliğine neden olur. Nükleer enerji, atom çekirdeğindeki değişimler sonucu elde edilir ve yüksek enerji açığa çıkar. Rüzgar enerji santrallerini kurmak maliyetli enerji üretmek ekonomiktir. (Cevap E)

Taş kömürü, doğalgaz, nükleer enerji ve petrol yenilenemez enerji kaynağıdır. (Cevap D)

6.

Elektrik santrali Baraj

Su



K

Şekildeki hidroelektrik santrali için,

3.

I. İnsanlar besinlerden aldıkları kimyasal enerjiyi hareket ve ısı enerjisine dönüştürür.



I. Barajda biriken suyun K konumuna göre potansiyel enerjisi vardır.



II. Rüzgar türbinlerinde, rüzgar enerjisi, kinetik enerji ve elektrik enerjisine dönüştürülür.



II. Barajda biriken suyun baraj kapaklarına göre potansiyel enerjisi vardır.



III. Dizel yakıt kullanılan araçlarda kimyasal enerji, ısı ve hareket enerjisine dönüştürülür.



III. Barajlarda kinetik enerji - potansiyel enerji - elektrik enerjisi sıralaması ile enerji dönüşümü gerçekleşir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Besin → Kimyasal enerji ⇒ Hareket enerjisi + Isı enerjisi (I doğru) Rüzgar türbinlerinde → Rüzgar enerjisi ⇒ Kinetik enerji ⇒ Elektrik enerjisi (II doğru) Dizel motor → Kimyasal enerji ⇒ Isı Enerjisi + Hareket enerjisi (III doğru) (Cevap E)



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Su barajda dururken hem baraj kapaklarına hem de K konumuna göre bir potansiyel enerjiye sahip olup, barajın kapakları açıldığında su bir kinetik enerji kazanır ve türbinlere çarpıp türbinleri döndürerek elektrik enerjisi üretir. (Cevap B)

125

Test 06

1. A

7.

I. Fosil yakıtlar doğada hazır oldukları için üretim gerekmez.



II. Piller kimyasal enerjiyi elektrik enerjisine çevirir.



III. Tost makinaları elektrik enerjisini ısı enerjisine çevirir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

2. D

3. E

4. C

5. E

6. B

7. E

8. E

9. D 10. A 11. C 12. A

10. Bir asansör motoru, asansör kabini ve içindeki öğrencilerle

birlikte kütlesi 200 kg olan yükü sabit hızla 10 s’de 4 m yükseğe çıkarıyor.

C) I ve III

E) I, II ve III

Fosil yakıtlar doğada hazır bulunur, piler kimsayal enerjiyi elektrik enerjisine, tost makinaları elektrik enerjisini ısı enerjisine çevirir. (Cevap E)



Asansör motoru bu iş için 10000 joule enerji harcadığına



A) 80

göre, asansörün verimi yüzde kaçtır? (g=10 m/s2) B) 75

tencerede pişirdiğimizde düdüklü tenceredeki yemeğin daha çabuk piştiğini görürüz. I. Düdüklü tencerenin verimi normal tencereninkinden daha fazladır.



II. Yapılan işler aynı olduğu için harcanan enerjiler eşittir.



III. Enerji tasarrufu için normal tencere yerine düdüklü tencere kullanılmalıdır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

F 10 kg

C) Yalnız III

X

E) I ve III

37°

Yatay

Buna göre sistemin verimi yüzde kaçtır? (g = 10 m/s2 , sin 37° = 0,6 , cos 37° = 0,8)



A) 90

kg 10

B) 75

15

9. Tabloda bazı besinler ve enerji değerleri verilmiştir.

Besin (100g)

Enerji değeri (kcal)

Makarna

250

Ekmek

150

Salça sosu

200

Yüzde Verim =

m

9m =

123

200 g makarna ⇒ 500 cal 200 g ekmek ⇒ 300 cal 200 g salça sosu ⇒ 400 cal

C) 16

D) 12

E) 8

⇒ 1200 cal

1200 = 12 saat yürümelidir. 100

Sistemden alınan enerji x 100 Sisteme verilen enerji 900 x 100 = % 60 bulunur. 1500

(Cevap C)

harcayıp bu enerjinin 20 j ünü ısıya led lambalar ise saatte 30 joule enerji harcayıp bu enerjinin 10 j ünü ısıya dönüştürüyor.



Elektriğin kwatt-h’nin 10¨ olduğu bir ilde aynı apartmanda oturan iki komşudan floresan lamba kullanan bir kişinin led lamba kullanan bir kişiye göre aylık kaç ¨ fazladan boşa para öder?



(1 gün 24 saat, 1 ay 30 gün, lambalar gün boyu açık kalmaktadır.)

eritmek için kaç saat yürümelidir? B) 18

D) 45 E) 30

12. Bir evde kullanılan floresan lamba saatte 40 joule enerji

Yürüyerek yarım saatte 50 kcal harcayan bir kişi bu besinlerden 200’er gram tükettiğinde, yediği besinleri A) 24

C) 60

W = ∆E = 10 . 10 . 9 = 900 joule

37°

t=

(Cevap A)

15 m hareket ettirebilmek için sistemin harcadığı enerji 1500 jouledür.

F



E) 50

11. Şekildeki 10 kg’lık X cismini eğik düzlem üzerinde sabit hızla Çözüm Yayınları





D) 60

Buna göre,

Düdüklü tencere, basıncı ve kaynama noktasını yükselterek yemeklerin daha çabuk pişmesini sağlar. Yemek daha çabuk piştiği için daha az enerji harcanır, verim daha fazladır ve enerji tasarrufu sağlar. (Cevap E)

126

C) 70

W = 200 . 10 . 4 = 8000 joule Sistemden alınan enerji 8000 Yüzde Verim = x 100 = x 100 = % 80 bulunur. Sisteme verilen enerji 10000

8. Aynı miktar ve aynı cins yemeği normal tencere ile düdüklü





(Cevap D)



A) 72

B) 90

C) 100

D) 120 E) 150

Floresan lamba = 40 . 24 . 30 . 10 = 288 ¨ = 20 . 24 . 30 . 10 = 144 ¨ Led lamba = 30 . 24 . 30 . 10 = 216 ¨ = 20 . 24 . 30 . 10 = 144 ¨ Floresan lamba kullanan = 288 – 144 = 144 ¨ boşa Led lamba kullanan = 216 – 144 = 72 ¨ boşa para verir. Buna göre floresan lamba kullanan (Cevap A) kişi 144 – 72 = 72 ¨ fazla harcar.

BİRE BİR

BÖLÜM 07 Test

1. Düşey kesiti şekildeki gibi olan yolun X noktasından serbest

4. Sabit ÁF kuvveti, kütlesi 3 kg olan durgun bir cismi, düşey

bırakılan K cismi Y ve Z noktalarından 2 m/s büyüklüğünde hızlarla geçmektedir.



K X

0,6 m

Y

doğrultuda 10 m yükseltiyor ve bu cisme 10 m/s hız kazandırıyor.

Yatay



Bu olayda F kuvvetinin yaptığı iş kaç J’dür? (g=10 m/s2 Hava direnci önemsiz.)



A) 600

B) 450

C) 300

D) 200 E) 100

W = ∆E

0,8 m Z



07

1 mV2 2 1 . 3 . 102 = 450 joule bulunur. = 3 . 10 . 10 + 2

= mgh +

Yatay

Yolun |XY| ve |YZ| bölümlerinin uzunlukları birbirine eşit olduğuna göre bu aralıklarda cisme etki eden sürtünme



(Cevap B)

f kuvvetleri oranı XY kaçtır? (g=10 m/s2) fYZ

A) 2

1 m.g.0,6 = m.22 + fXY .|XY| 2 mg.0,8 +

C) 1 2

B) 1 123



1 1 m.22 = m.22fYZ .|YZ| 2 2

D) 1 3

E) 1 4



5. Şekildeki sürtünmesiz makara düzeneğinde K cisminin ve makaraların her birinin kütlesi 2 m’dir.

f = |XY| 4m 1 = ⇒ XZ = bulunur. fYZ . |YZ| 8m 2



ip ip 2m

(Cevap C)

ÁF

2m

2. Aynı maddeden yapılmış, kalınlıkları eşit, türdeş K ve L metal silindirleri şekildeki gibi dengededir.

Bu metal silindirlerin sıcaklığı ∆T kadar artırıldığında, K’nın yere göre potansiyel enerjisi ∆EK, L'nin potansiyel enerjisi de ∆EL kadar artıyor.



h

L

2h

K

2m K Çözüm Yayınları





K cismini h kadar yükseltmek için, düşey doğrultuda ÁF kuvvetinin en az kaç mgh’lık iş yapması gerekir?



A) 10

2m

D) 4 5

2m



2m 2h

C) 6

W=F.∆ X = 2mg . 4h = 8 mgh bulunur.

D) 4 E) 2



(Cevap B)

h

E) 1

Cisimler aynı maddeden yapılıp, sıcaklıkları eşit miktar artırılacağı için boylarındaki artışlar ilk boyları ile orantılı olur. Buna göre, K silindiri 2h uzarsa L silindir h kadar uzar ve ∆EK = 2m.g.h ∆E 4 ∆EL = m.g 2h + h ve K = bulunur. (Cevap D) ∆EL 5 2

6. Dikdörtgen prizma biçimli özdeş ve türdeş dokuz tuğla, üçer üçer yerleştirilerek, düşey kesitleri şekildeki gibi olan bloklar elde ediliyor.

2a

3. Sürtünmesiz yatay düzlemde duran K cismini ok yönünde hareket ettiren şekildeki ÁF1 , ÁF2 kuvvetleri t sürede W işi yapıyor.

a

127

a





B) 8

F.2m 4h 2m

yer (yatay) ∆EK Buna göre, oranı kaçtır? ∆EL A) 5 B) 2 C) 3 2 2

h

X

ÁF2

ÁF1

Şekil - I

Şekil - II

Şekil - III

yatay

yatay



Buna göre, hareket yönü aynı kalmak koşuluyla,



Tuğlaların yatay düzleme göre, potansiyel enerjileri sırasıyla, EI, EII, EIII olduğuna göre, bu enerjiler arasındaki büyüklük ilişkisi nasıldır?

I. ÁF1



II. ÁF2

III. K cisminin kütlesi



niceliklerinden hangilerinin azaltılması, aynı sürede yapılan W işini artırır?



A) EI > EII > EIII



A) Yalnız I



C) EII > EIII > EI

D) I ve III 123

W = (F1 – F2) . x Fnet = m.a 1 X = . at2 2

B) Yalnız II

C) Yalnız III

E) II ve III

denklemlerine göre F2 kuvvetinin büyüklüğü ve K cisminin kütlesinin azaltılması yapılan işi artırır. (Cevap E)

2x x x x x

6E 3E E

B) EII > EI > EIII

D) EII > EI = EIII

E) EI = EII = EIII x x 2x 2x

7E 5E 2E

x 2x 2x x x

7E 4E

EI = 10E EII = 14E EIII = 12E 

(Cevap C)

Test 07

1. C

7. Dikdörtgen prizma biçimli özdeş ve türdeş X, Y, Z tuğlalarının

2. D

3. E

4. B

5. B

6. C

7. B

8. B

9. D 10. E 11. C

10. Sürtünmeli eğik düzlem üzerindeki K cismi X noktasından ϑ

düşey kesitleri ve konumları Şekil-I’deki gibidir.

hızıyla geçerken F kuvveti ile de Y noktasına kadar çekiliyor.



X

4a

Y

Y

Z

K

Z

yatay

α

Şekil - II

Şekil - I



Tuğlalar Şekil-II’deki konuma getirilirse hangi tuğlaların yere göre potansiyel enerjisi artar?



A) Yalnız X

B) X ve Y

D) Y ve Z

Şekil I için EX = mX .g.5a EY = mY . g.2a EZ = mZ.g.2a



C) X ve Z

E) X, Y ve Z

Şekil II için EX = mX.g.6a EY = mY.g.3a EZ = mZ.g.a

123



F

Y ϑ

X

2a

X yatay

Buna göre,



I. K cisminin mekanik enerjisi azalır.



II. K cisminin potansiyel enerjisi artar.



III. K cisminin sıcaklığı artar.

Buna göre X ve Y'nin potansiyel enerjisi artar.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?





A) Yalnız I

(Cevap B)



B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

K cisminin yüksekliği arttığı için potansiyel enerjisi artar. (II doğru), Yüzey sürtünmeli olduğu için K cisminin sıcaklığı artar. (II Doğru), Sürtünme kuvveti enerjiden kaybettirip, F kuvveti enerjiyi artıracağı için mekanik enerji ile ilgili yorum yapılamaz. (Cevap E)

8. Düşey kesiti şekildeki gibi olan yolun T-X arası sürtünmesiz, X-R bölümünde de sabit sürtünme vardır.

T noktasından ilk hızsız harekete başlayan K cismi R noktasına kadar çıkıyor ve R noktasında hızı sıfır oluyor.

T

X

R

P

4h

3h

Z

Y

Yatay

X



Buna göre, K cismi XR yoluna ikinci gelişinde, nereden geri döner? (XY = YZ = ZP = PR)



A) Z



B) Y - Z arası

D) X - Y arası

Çözüm Yayınları



11. Bir cisim, düşey kesiti Şekil-I’de verilen XYZTKLM yolunun X noktasından ilk hızsız harekete başlıyor.

C) Y

E) X

X

Düşey

M Z

İlk durum 4mgh = 3mgh + 4WS ise cisim R'den dönerken mgh daha kaybeder. Buna göre, 2mgh = XWS + Xmg'den K cismi Y – Z arası bir yerde durur.



9. Düşey kesiti şekildeki gibi olan sabit sürtünmeli yolun Y

noktasından E kinetik enerjisiyle geçen K cismi P noktasına kadar çıkıp geri dönüyor ve X noktasında duruyor.



Y

X

Y

V2

Yatay

Z

123

Y için E = 2mgh + 3WS P için 2mgh = 4WS

B) ⇒E=

7 4

C) 1

tY



E’dir? (XY = YZ = ZT = TP)

7 2

Hız

V1

Buna göre, cismin P noktasındaki potansiyel enerjisi kaç

A)

D)

yatay

T Şekil-I

XY arasının sürtünmesiz olduğu sistemde cismin hız-zaman grafiği Şekil-II’deki gibi oluyor.

T

K





P E

yatay

L

(Cevap B)



128

K

yatay

4 7

E)

2 7

tL

tM

Zaman

Buna göre yolun hangi bölümü kesinlikle sürtünmelidir? A) YZ

B) ZT

C) TK

D) KL

E) LM

Cisim aynı yükseklikteki YZ ve TK yollarını çıkarken TK yolunda daha fazla enerji kaybettiğine göre TK yolu sürtünmelidir. (Cevap C)

7 mgh bulunur. 2

4 E bulunur. P'deki cismin 2mgh enerjisi olduğuna göre EP = 7



tT tK

Şekil-II



tZ

(Cevap D)

BİRE BİR 1. Yerden h kadar yükseklikteki bir noktadan ilk hızsız serbest

4. Düşey kesiti şekildeki gibi olan yolun K noktasından bir hızla

düşmeye bırakılan m kütleli bir cisim yere çarptığında, mekanik enerjisinin bir kısmını kaybediyor.





atılan cisim şekildeki yörüngeyi izliyor.

h yüksekliğine çıktığına göre, mekanik 8 enerjisinin yüzde kaçını yere ilk çarpma anında kaybetmiştir? (Hava sürtünmesi önemsiz olup, topun çapı h yüksekliğine göre çok küçüktür.) Top yerden

A) 87,5

08

BÖLÜM 07 Test

B) 85

C) 80

D) 77,5 E) 75

L

mgh 7mgh = 'lik kısmı kaybolmuştur. 8 8 Buna göre, mgh 100 ise

mgh –



7mgh kaçtır? 8 = % 87,5 bulunur.

(Cevap A)

P

N

K

Yatay

M

Cismin K, N ve P noktalarındaki kinetik enerjileri eşit olduğuna göre,



I. Ortam sürtünmelidir.



II. M-N aralığında cismin hızı azalır.



III. N-P aralığı sürtünmesizdir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Cismin K ve N noktalarındaki kinetik enerjileri ve yükseklikleri eşit olduğuna göre ortam sürtünmesizdir. (I yanlış, III doğru) Cismin MN aralığında potansiyel enerjisi arttığı için kinetik enerjisi yani hızı azalır. (II doğru) (Cevap D)

2. Günde 10 saat çalıştırılan bir saç kurutma makinesi 30 günde

Elektrik enerjisinin 1 kilowatt-saati 0,25 ¨ olduğuna göre, saç kurutma makinesinin gücü kaç kilowatt’tır?



A) 15

30 günde → 600 ¨ Günde → 20 ¨

B) 12

C) 8

D) 6 E) 4

1 günde 10 saat çalışıyor ise, saatte 2 ¨ harcar.

1 kilowatt.saat = 0,25 ¨ ise 2¨ = 8 kilowatt bulunur. 0,25



Çözüm Yayınları

600 ¨'lik elektrik enerjisi tüketmektedir.

(Cevap C)

5. Şekildeki sürtünmesiz düzenekte eşit kütleli X ve Y cisimleri bir ip ile bağlanıp, serbest bırakılıyor.



ip



Y

X X

3. m kütleli bir araç, şekildeki ray üzerinde bulunan K

α

Yatay

noktasından serbest bırakılıyor ve d yolunu izleyerek M noktasına ulaşıyor.

2h

Yatay

K

Yatay

M 6h



d

Yatay

Sürtünme kuvvetinin yaptığı iş, aracın K noktasındayken sahip olduğu enerjinin en fazla yüzde (%) kaçı olabilir? A) 25

EK = EM + WS dersek 8mgh = 6mgh + WS

B) 40

WS = 2mgh bulunur. Buna göre

C) 54

D) 60

WS x 100 = % 25 buhunur. EK

E) 75



129

Cisimlerin hareketi sırasında,

(CevapA)



I. X ve Y cisimlerinin mekanik enerji değişimleri eşittir.



II. X ve Y cisimlerinin herhangi bir andaki kinetik enerjileri eşittir.



III. X ve Y cisimlerinin potansiyel enerjileri eşittir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Cisimler aynı ipe bağlı oldukları için hız büyüklükleri yani kinetik enerjileri eşittir. (III Doğru), Cisimlerin yükseklikleri eşit olmadığı için potansiyel enerjileri eşit değildir. (II. yanlış) X cisminin potansiyel enerjisi azalırken, azalan enerji X ve Y cisimlerine kinetik enerji olarak eşit şekilde bölüşülür ve cisimlerin enerji değişimleri eşit olur. (Cevap B)

Test 08

1. A

6. Yarıçapları birbirine eşit, türdeş X, Y, Z dik silindirlerinin

7. A

8. C

9. A 10. B 11. A

yola paralel F kuvveti ile t süre çekiliyor.



2h Y



4h X X



I. t süresi artırılırsa F kuvvetinin yaptığı iş artar.



II. Cismin mekanik enerjisi korunur.



III. m kütlesi ve F kuvveti iki katına çıkarılırsa yapılan iş değişmez.

yatay

Şekil-II

Silindirler Şekil-I deki konumlarından Şekil-II deki konumlarına getirilirse, yere göre potansiyel enerji değişimleri için ne söylenebilir? Y

Z

A)

Azalır

Azalır

Azalır

B)

Azalır

Artar

Azalır

C)

Artar

Artar

Artar

D)

Azalır

Artar

Artar

E)

Değişmez

Değişmez

Değişmez

EX = mX.g.2h

EY = mY.g.4h 3h EZ = mZ.g. 2

EY = mY.g.5h 15h EZ = mZ.g. 2

F

yatay

Buna göre,



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

t artarsa yerdeğiştirme artar ve F kuvvetinin yaptığı iş artar. (I doğru), Yolun sürtünmeli olup olmadığı ve F kuvvetinin yaptığı iş bilinmeden mekanik enerji için yorum yapılamaz. (II yanlış), F kuvveti ve m kütlesi iki katına çıkarılırsa aynı yolda yapılan iş artar, ayrı sürede yapılan iş değişmez. (III yanlış) (Cevap A)

10. Bir öğrenci Şekil - I ve Şekil - II'deki kutuları t süre boyunca

yola paralel F kuvveti ile sürtünmesiz yatay zemin üzerinde itiyor.

Buna göre, EX azalırken EY ve EZ artar.

m



(Cevap D)

7. Düşey kesiti şekildeki gibi olan sürtünmesi önemsiz yolun K

noktasından ilk hızsız harekete başlayan X cismi L noktasından geçmektedir. X

F

Çözüm Yayınları

Şekil II için

123

X

EX = mX.g.7h



6. D

Y 2h Y

Şekil-I

Şekil I için

5. B

Z 3h Z

3h Z



4. D

X

4h



3. A

9. Düşey kesiti şekildeki gibi olan yatay yolda m kütleli bir cisim

yükseklikleri sırasıyla 4h, 2h, 3h’dir.



2. C

m

2m

yatay

yatay



P Şekil - I 'de güç P1, Şekil - II'de P2 ise güçlerin oranı 1 P2 kaçtır?



(sin 53 = 0,8, cos 53 = 3,6)



A) 9

B) 3 →

F = m.a1 → a1 = 3a → ∆x1 = 3x →

L

m

F

F = 3m.a2 → a2 → a → ∆x2 = x

C) 1

D)

1 3

E)

F. 3 x t = 3 bulunur. F. x t

P1 = P2

1 9

(Cevap B)

r=5m

20 m

O

11. Şekildeki sürtünmesi önemsiz sistemde X noktasından ϑ hızı ile atılan demir bilye XYZT yolunu izliyor.



130



Buna göre, aracın L noktasındaki hızı kaç m/s’dir?



(g=10 m/s2)



A) 10ñ2

B) 10

1 mV2 mhg = mgh + 2 1 m.10.20 = m.10.10 + mV2 2 V = 10 2 m/s bulunur.

C) 54

D) 5

Y

E) 20 ϑ





(Cevap A)

X



Buna göre,



I. Y ve T noktalarındaki mekanik enerjiler eşittir.



II. X noktasındaki kinetik enerji, Y noktasındaki potansiyel enerjiye eşiitir.

8. Bir su pompasının 4 m derinlikteki kuyudan 6 kg su çıkarıp, 10 m/s hızla fırlatması isteniyor.



III. Z noktasındaki kinetik enerji en büyüktür.



Su pompası bu işi 10 s’de tamamladığına göre pompanın gücü kaç watt’tır? (g=10 m/s2 , enerji kayıpları önemsizdir.)



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I

A) 24



B) 40

C) 54

D) 62

1 1 mV2 = 6.10.4 + . 6.102 = 540 joule W = ∆E = mgh + 2 2 W 540 = = 54 waat bulunur. P= t 10

E) 74



(Cevap C)

Yatay

Z





Yatay

T

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Ortamın sürtünmesi önemsiz olduğu için mekanik enerji korunur. (I doğru), Demir bilyenin Y noktasında bir hızı olup olmadığını bilmeden II. öncüle kesin doğru denilemez. EX = EZ olduğu için III. öncül yanlıştır. (Cevap A)

01

TÜMEVARIM - II Test 1.

I. Zemberekli saat sistemi



II. Yay ile atılan ok



III. Sıkıştırılmış yay



4. Düşey kesiti Şekil I deki gibi olan her tarafı kapalı ve içinde 2d yoğunluklu sıvı bulunan 11 eşit hacim bölmeli kabın tabanına uygulanan sıvı basıncı 2P’dir.



Yukarıda verilen öncüllerin hangilerinde esneklik potansiyel enerjisi söz konusudur? A) Yalnız I

B)Yalnız III

D) II ve III

5h

C) I ve III

3h

E) I, II ve III

Yatay

Zemberekli saat sistemi, yay ile atılan ok ve sıkıştırılmış yayda esneklik potansiyel enerjisi vardır. (Cevap E)

2. Şekil I ve II de X kristaline sırasıyla F1 ve F2 kuvvetleri

F1

F2

Voltmetre

V1



F2

Şekil - I

Şekil - II

I. F2 > F1 ise V2 > V1 olur.



II. Bu olaya piezoelektrik olay denir.



III. Bu düzenek hassas ölçüm yapan bir çok basınç ölçerde kullanılabilir. yargılarından hangileri doğru olur? B) I ve II

D) II ve III

A) P

B) 4P

C) I ve III

X sıvısı

Buna göre, K ve L cisimleri ile X sıvısının özkütleleri dK, dL, dX için,



I. dK = dL = dX



II. dL > dX > dK



III. dK > dX > dL



yargılarından hangileri doğru olabilir? A) Yalnız I

etkisinde sabit büyüklükte hızlarla Şekil - I ve Şekil - II deki yörüngeleri izleyerek h kadar yükseğe çıkarılıyor. α

F1

II. Metallerde bulunan serbest elektronların hareketliliği artar. III. Isı enerjisi sıcak uçtan soğuk uca doğru yayılır. yargılarından hangileri doğru olur? A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) I ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

6. m kütleli bir cisim eşit büyüklükteki F1 ve F2 kuvvetlerinin

I. Sıcaklığı artan bölgede atom veya moleküllerin kinetik enerjisi artar.



B) I ve II

D) II ve III

Sistem dengede ise, K cisminin özkütlesi sıvıdan büyük, L cisminin özkütlesi sıvıdan küçük olamaz. (Cevap B)





yatay



Yatay



E) 10P

L





3. Metal bir çubuk K ucundan ısıtılıyor.



D) 8P

gibi dengededir.

E) I, II ve III

Katı cisimlerden basınç etkisi ile elektrik üretme işine piezoelektrik olay denir. (II doğru) Kuvvet arttıkça basınç dolayısıyla voltaj artar. (I doğru) Piezoelektrik olay hassas ölçüm yapan birçok basınç ölçerde kullanılır. (III doğru) (Cevap E)



C) 6P

K

Buna göre,





XX

F1

A) Yalnız I

Buna göre, kap Şekil - II’deki konuma getirilirse kabın tabanındaki sıvı basıncı kaç P olur?

5. Türdeş, içleri dolu K ve L cisimleri X sıvısının içinde şekildeki

Voltmetre







V2 Kristal

Kristal

X X

yatay

Şekil - II

Kap Şekil-II ‘deki konuma getirilirse sıvı yüksekliği 4h olur. Buna göre, 2h . 2dg = 2P ise 4h. 2d . g = 4P bulunur. (Cevap B)

Çözüm Yayınları



uygulanmıştır. Uygulanan bu kuvvetler sonucunda basınç etkisi ile voltmetrelerde potansiyel fark oluştuğu gözlemlenmiştir.

Şekil - I

C) II ve III

E) I, II ve III

Enerjisi artırılan katı bir maddenin ısınan bölgedeki atom ve moleküllerinin kinetik enerjisi, serbest elektronların hareketliliği artar ve bu sayede enerji sıcak uçtan soğuk uca doğru aktarılır. (Cevap E)

F2

m

a m

Şekil I

Buna göre,

Şekil II

131

h yatay

I. F1 ve F2 kuvvetlerinin yaptığı işler eşit büyüklüktedir.



II. F1 > F2



III. Şekil - I'de yük a açısı azaltılarak çekilirken F1 azalır.



yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I

F1 = mg

B) I ve II

D) II ve III

F2 = mgsina

C) I ve III

E) I, II ve III F1 > F2 dir.

F1 θ açısına bağlı olmaksızın mg'ye eşittir. Yapılan iş enerjideki değişime eşit olup Şekil-I ve Şekil-II için mgh’tır. (I doğru)  (Cevap B)

Test 01

1. E

7. Bir araca ait konum - zaman grafiği şekildeki gibidir.

2.E

-x

-6

4

6

5.B

N

M

O

8.E

9.B

10.B

K

L

+x

Konum (m) x 0

Buna göre,



I. Araç (0-6) s zaman aralığında 26 m yol almıştır.



II. Aracın (2-4) s ve (4-6) s zaman aralığındaki hızları eşittir.



III. Araç 2.s ‘de yön değiştirmiştir.



yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I

7.A

Şekil - I

Zaman (s)



6.B

konum - zaman grafiği Şekil - II deki gibidir.

10 2

4.B

9. t=0 anında Şekil - I deki yolun O noktasında bulunan aracın

Konum (metre)

0

3.E

D) II ve III

4

6

Zaman (s)

-x

Şekil - II



B) I ve II

2 3

C) I ve III

E) I, II ve III

Araç toplamda=6m+10m+6m=26m yol almıştır. Aracın (2-4)s ve (4-6)s zaman aralığındaki hızları değil hız büyüklükleri eşit olup, araç 4.s ‘de yön değiştirmiştir. (Cevap A)

Araç 2. s’de K noktasında olduğuna göre,



I. Araç 3. s’de L noktasındadır.



II. Aracın (2-3) s zaman aralığındaki hızı (3-4) s zaman aralığındaki hızına eşittir.



III. Araç 4. s’de (O-M) noktaları arasındadır.



yargılarından hangileri doğrudur? (Noktalar arası uzaklık eşittir.) A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

Çözüm Yayınları

Araç 2.s'de K noktasında ise 3.s'de O noktasında 4.s'de M noktasındadır. (I ve II yanlış) (Cevap B) Aracın (2-3)s ve (3-4)s zaman aralığındaki hızı -x ‘ye eşittir. (II doğru) t

10. Düşey kesiti şekildeki gibi olan, ağzı açık, silindirik tencere ağzına kadar 10 °C sıcaklığında su ile doludur. Su

132

8. Yatay düzlemde durmakta olan X ve Y cisimleri sırasıyla F1 ve F2 kuvvetleri ile çekiliyor. X

F1

F2

Y



X cismi harekete geçerken, Y cismi durmaya devam ettiğine göre, I. F1 > F2



yatay

II. F1 = F2

III. F1 < F2

yargılarından hangileri doğru olabilir? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Cisimlerin kütleleri bilinmediği için F1 > F2, F1 = F2 ve F1 < F2 olabilir. (Cevap E)

Isıtıcı



Tencere ısıtılıp suyun sıcaklığı 80 °C'ye ulaştığında;



I. Tencere tabanındaki sıvı basıncı değişmez.



II. Kaptaki sıvı kütlesi azalır.



III. Kaptaki su yüksekliği azalır.



yargılarından hangileri doğrudur?



(Sıvının buharlaşması önemsizdir.) A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

Tencerenin genleşmesi önemsiz olduğundan, genleşen su dışarı taşar, dolayısıyla kaptaki su kütlesi ve suyun öz kütlesi azalır. Dolmayısıyla kap tabanındaki sıvı basıncı azalır.  (Cevap B)

02

TÜMEVARIM - II Test 1. Düşey kesiti şekildeki gibi olan yatay yolda durmakta olan X

3. Sürtünmesi önemsiz yatay düzlemde durmakta olan bir cisme

cismi F kuvveti ile çekildiğinde harekete geçemiyor. X



F

yatay olarak uygulanan kuvvetin yola bağlı değişim grafiği şekildeki gibidir.

yatay

Kuvvet (F)



F kuvveti uygulanırken rüzgar esmeye başlıyor ve X cismi harekete geçiyor.



Buna göre,

F 0

x

Yol

2x



I. Rüzgar F kuvveti yönünde esmektedir.





II. Rüzgar yerden havaya doğru esmektedir.





III. Rüzgarın X cismine uyguladığı kuvvet F kuvvetinden küçüktür.



I. Cismin (0 - x) yolunda kinetik enerjisi artarken (x-2x) yolunda kinetik enerjisi azalmaktadır.



II. (0 - x) aralığında yapılan iş (x- 2x) aralığında yapılan işin 2 katıdır.



III. Cismin 2x yolu sonundaki hızı, x yolu sonundaki hızının 2 katıdır.



yargılarından hangileri doğru olabilir? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

F kuvveti etkisinde harekete geçmeyen X cismi rüzgar esince harekete geçtiğine göre, rüzgar ya F kuvveti yönünde, ya da sürtünme kuvvetini azaltıcı yönde olmalıdır. Fakat rüzgarın X cismine uyguladığı kuvvetin F kuvvetinden büyük ya da küçük olacağı hakkında kesin yorum yapılamaz. (Cevap E)



Buna göre,

yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) Yalnız II

(0-x) yolunda yapılan iş → F.x.

(II doğru) F.x 'dir. 2 Cisim üzerine sürekli pozitif yönde iş yapıldığı için enerjisi sürekli artar. (I yanlış) Hız enerjinin karekökü ile doğru orantılı bir büyüklüktür. (III yanlış) (Cevap E)

Çözüm Yayınları

(x-2x) yolunda yapılan iş →

4. Üst kısmında gaz sıkışmış olan bardak X sıvısı ile dolu kabın içinde F kuvveti uygulanarak dengelenmiştir.

2. Düşey kesiti şekildeki gibi olan bir ucu açık bir ucu kapalı kapta X, Y sıvıları ile K gazı dengededir.

F

D K gazı

A

A B C

X sıvısı

X sıvısı B

Y sıvısı

yatay



Buna göre,



Buna göre, I. A noktasındaki gaz basıncı, B noktasındaki toplam basınca eşittir.

II. C ve D noktalarındaki gaz basınçları eşit büyüklüktedir.



II. Bardak bir miktar daha aşağı itilirse h azalır.

III. C noktasındaki gaz basıncı açık hava basıncına eşittir.



III. Kabın A noktasından bir delik açılırsa h azalır.

I. A ve B noktalarındaki sıvı basınçları eşit büyüklüktedir.



yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I

Yer (Yatay)









h

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I ve III

Aynı sıvının aynı derinlikte noktalarında basınçlar eşittir ama sıvı basıncı dediği için PA > PB (I yanlış) Gazlar temas ettikleri tüm yüzeylere eşit büyüklükte basınç uygular. PC=PD (II doğru) Açık hava basıncı C noktasındaki gaz basıncından büyüktür. (III yanlış) (Cevap B)

yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

A noktasındaki gaz basıncı, B noktasındaki toplam basınçtan fazladır. Bardak bir miktar daha aşağı itilirse bardağın üstünde sıkışan havanın basıncı artar, hacmi azalır dolayısıyla h azalır. A noktasından delik açılırsa gazın bir kısmı dışarı çıkar ve h azalır. (Cevap D)

133

Test 02

1. E

5. Silindir şeklindeki gibi olan kapta h yüksekliğinde m kütleli X

2. B

3. E

4. D

5. B

6. B

7. B

8. C

7. Düşey kesiti şekildeki gibi olan sürtünmesi önemsiz düzenekte

sıvısı varken kaba M musluğundan X sıvısı ile karışmayan aynı sıcaklıkta ve X sıvısı ile eşit hacimde Y sıvısı akıtılıyor.

X, Y ve Z cisimleri X cismine uygulanan F kuvvetinin etkisinde sabit hızla şekildeki gösterilen yönde hareket halindedir. Y T1

h

Z

F Yatay

Yer (Yatay)







Kap Y sıvısı ile dolarken X sıvısının yere göre potansiyel enerjisi arttığına göre,



I. Sıvıların yere göre toplam potansiyel enerjisi X sıvısının ilk enerjisinin 4 katından fazladır.



II. Kaptaki toplam sıvı kütlesi X sıvısının kütlesinin 2 katından fazladır.





D) Yalnız II

I. T2 > F



II. T1 = T2



III. Z cisminin ağırlığı X'inkine eşittir. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

GX + F = T2 ⇒ T2 > F

C) I ve III

GZ = T1



yüzeyinden serbest bırakıldıktan bir süre sonra şekildeki gibi dengede kalmaktadır.

8. Düşey kesiti şekildeki gibi olan tahta bir blokta V1 ve V2 hacimli iki oyuk açılıyor.

V1

X Y

V2

Z

Tahta

yatay



Yer (Yatay

Buna göre,



I. Y ve Z cisimlerine etki eden kaldırma kuvvetleri eşit büyüklüktedir.



II. X cisminin sıvı içindeki hacmi, Y cisminin hacmine eşittir.



(Cevap B)

E) Yalnız III

6. Eşit kütleli, içleri dolu türdeş X, Y ve Z cisimleri, K sıvısının



E) I, II ve III

GZ = GX + F ⇒ GX ≠ GZ

X sıvısının yere göre potansiyel enerjisi arttığına göre Y sıvısının özkütlesi X sıvısının özkütlesinden büyüktür. Buna göre toplam kütle ilk kütlenin 2 katından fazla olup, toplam yere göre potansiyel enerji 4 katından fazladır. Yalnız son durumda X ve Y sıvılarının yere göre potansiyel enerjileri için kesin birşey söylenemez. (Cevap B)

134

III. Z cismine kap tabanının uyguladığı tepki kuvveti, X cisminin ağırlığına eşittir. yargılarından hangileri doğru olabilir? A) Yalnız I

C) I ve III

Düzenek sabit hızla hareket ettiğinden

yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? B) I ve II





III. Y sıvısının yere göre potansiyel enerjisi X sıvısının son durumdaki yere göre potansiyel enerjisinden büyüktür.

A) Yalnız I

Buna göre,

Çözüm Yayınları



X

h

X sıvısı



T2

B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) Yalnız III

Cisimlerin kütleleri eşit ise X ve Y cismine etki eden kaldırma kuvvetleri eşit büyüklükte olup, Z cismine etki eden kaldırma kuvvetinden büyüktür. (I yanlış) Buna göre, X ve Y cisimlerinin batan hacimleri eşittir. (II doğru) Kap tabanının Z cismine uyguladığı tepki kuvveti ağırlığından küçük olduğu için X cisminin ağırlığından da küçük olduğu için X cisminin ağırlığından da küçüktür. (III yanlış) (Cevap B)





Yalnız V1 hacimli boşluk açılıp su ile doldurulduğunda oluşan kütle artışı m, yalnız V2 hacimli boşluk açılıp su ile m doldurulduğunda oluşan kütle artışı kadar oluyor. 3 Su dolu V1 ve V2 oyukları boşaltıldıktan sonra 2,5 grcm3 özkütlesi sıvılarda tekrar dolduruluyor.



Buna göre, tahtanın kütlesi oyukların su dolu olduğu duruma göre kaç m artmıştır?



(dtahta = 0,5 g / cm3, / dsu g/cm3)



A) 2m

B) 3m

V1 - 0,5 V1 = m  V1 = 2m V2 - 0,5 V2 = m  V2 = 2m 3 3



C) 4m

D) 5m E)6m

1,5 V1 + 1,5 V2 1,5 . 2m , 5 2m 3 3m + 2m = 5m



(Cevap C)

TÜMEVARIM - II Test

3. Birbirine yayla bağlanmış X ve Y cisimleri K sıvısının

1. Sürtünmesiz yatay düzlemde durmakta olan m kütleli K cismi, F1 ve F2 kuvvetlerinin etkisinde ok yönünde hareket ediyor.

içerisinde şekildeki gibi dengededir.

ϑ

"

F2

X

yatay

Yay

K cisminin hareket yönü değişmemek koşuluyla,



I. F1



II. F2



III. m



F1

K





"

m

03

K sıvısı

Y yatay



büyüklüklerinden hangilerinin artırılması K cisminin aynı sürede yaptığı işi artırır? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Aynı sürede yapılan işin artması için net kuvvetin ya da yer değiştirme miktarının artması gerekir. Buna göre, F1 kuvveti artırılmalı F2 kuvveti ve m kütlesi azaltılmalıdır. (Cevap A)

Buna göre,



I. Yayda oluşan gerilme kuvveti sıfır ise dX=dY=dK’dır.



II. X cisminin hacmi artırılıp sistem dengeye geldiğinde yaydaki gerilme kuvveti değişmez.



III. Y cisminin ağırlığı artırılıp sistem tekrar dengeye geldiğinde yaydaki gerilme kuvveti artar.



yargılarından hangileri doğrudur? (d:özkütle)



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Sistemmin bu şekilde dengede kalabilmesi için, 1 Fyay=0 ise dX = dY = dK olur.

Çözüm Yayınları

2 Fyay≠0 ise dX < dK < dY olur. X cisminin hacmini veya Y cisminin ağırlığını artırıp yeniden denge sağlandığında yay gerilme kuvveti değişmez. (Cevap B)

2. Düşey kesiti şekildeki gibi olan sürtünmesiz düzlemde K, L,

M cisimlerinden K cismine uygulanan F kuvveti ile sistem ok yönünde hareket ettiriliyor.

4. Ağzı açık kapta, deniz seviyesindeki suya ait hacim-sıcaklık grafiği şekildeki gibidir.



Hacim

L

K

M

F



Sistem sabit hızla hareket ettiğine göre,

I. K cisminin potansiyel enerjisi azalır.



II. L cisminin kinetik enerjisi artar.



III. Sistemin mekanik enerjisi değişmez.



0

Yatay

yargılarından hangileri doğru olabilir? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Sistem sürtünmesiz olup, sabit hızla hareket ettiğine göre M cisminin kütlesi K cisminin kütlesinden büyüktür. Buna göre I. öncül doğru olup II. ve III. öncül yanlıştır. (Cevap A)

Sıcaklık (ºC)

+4 °C

135

Buna göre,



I. Grafik göllerin üst tabakasından itibaren donmasını açıklar.



II. Grafik buzlukta unutulan soda şişesinin parlamasını açıklar.



III. Suyun sıcaklığı artarken özkütlesi azalır.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

+4º C’de suyun özkütlesi maksimumdur. Bu durum + 4 °C'deki suyun su tabakasının altında bulunmasını sağlar. Dolayısıyla göller üstten donar. Soda şişesi buzlukta unutulup donarken hacmi artar ve cam şişeyi patlatır. Suyun sıcaklığı +4 °C'ye kadar artarken özkütlesi artar, +4 °C'den sonra azalır.  (Cevap B)

Test 03

1. A

5. Şekil - 1'deki sıcaklığı rüzgârsız dış ortamın sıcaklığı ile

K

L





L



Buna göre, I. r artar.

I. Odadaki pencerelerin yüzey alanları artırılırsa pencereler arasında bir hava akımı oluşur.



II. Yaydaki gerilme kuvveti azalır.



III. θ açısı değişmez.

II. L penceresinin dışında Şekil - 2'deki gibi pencerenin bulunduğu duvara paralel hava akımı oluştuğunda K penceresinden L penceresine doğru bir akım oluşur.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



III. Oda içindeki klima çalıştırılıp odanın sıcaklığı düşürüldüğünde pencelerde hava akımı gözlenir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

8. D

Yay

θ





7. E

r O

Buna göre,



6. E

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Sıcaklığı artan X metal levhasının r yarıçapı artar, θ açısı değişmez ve yay daha fazla genleşirse yaydaki gerilme kuvveti azalabilir. (Cevap E)

C) I ve III

E) I, II ve III

Hava akımı oluşması için iç ve dış ortamlar arasında basınç farklı oluşmalıdır. Bu durumda pencere büyüklüğünün değişmesi hava akımı oluşmasını sağlayamaz. Klimanın çalışması ile oluşayacak sıcaklık farklı basınç farkı oluşturacak hava akımı oluşmasını sağlar. L penceresinin dışında oluşacak hava akımı dış ortamdaki hava basıncını azaltır. Böylece K penceresinden L penceresine doğru hava akımı oluşur. (Cevap D)

Çözüm Yayınları



5. D

X



Şekil - 2

Şekil - 1

4.B

miktar değiştiriliyor.

K

3. B

7. Şekildeki O merkezli, dairesel X metal levhasının sıcaklığı bir

eşit olan odanın, açılan K ve L pencerelerinde hava akımı oluşmamaktadır.

2. A

6. Düşey kesiti şekildeki gibi olan sürtünmesi önemsiz bir eğik

düzlem üzerinden X, Y ve Z küplerini S, 2S, S yüzyelerini eğik düzleme koyarak serbest bırakan bir öğrenci, X, Y ve Z cisimlerinin ivmelerini ölçüyor.



X

m

S

Y

m

2S



2m

S 8. Sürtünmeli yatay düzlemde hareket eden bir araca ait

α

136

Z

yatay

hız - zaman grafiği şekildeki gibidir.

Hız



Buna göre,



I. X ile Y cisimlerinin hareketlerini kıyaslarsa taban alanı bağımsız değişken olur.



II. X ile Z cisimlerinin hareketlerini kıyaslarsa kütle bağımsız değişken olur.



III. Öğrenci X, Y ve Z cisimlerinin ivmelerinin büyüklüklerini eşit olarak bulursa doğru bir ölçüm yapmış olur.



yargılarından hangileri doğrudur? (m.kütle, S:taban alanı)



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

X ve Y cisimlerinin hareketini kıyaslarsa taban alanı bağımsız değişken, X ve Y cisimlerinin hareketini kıyaslarsa kütle bağımsız değişken olur. Eğik düzlem üzerinde ivme g.sina ile (Cevap E) bulunur ve aX = aY = aZ olur.

0

III

II I

t2

t1

Zaman

t3



Buna göre, I, II ve III numaralı bölgelerin hangilerinde araca etki eden net kuvvet kesinlikle hareket yönündedir?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) Yalnız III

Bir araca etki eden net kuvvet hareket yönünde ise araç hızlanır ortam sürtünmeli ise sabit hızla gider veya yavaşlayabilir. Buna göre II. ve III bölgede aracın hareket yönü ile net kuvvet kesinlikle aynı yöndedir. (Cevap D)

04

TÜMEVARIM - II Test 1. Yatay doğrusal bir yolda durmakta olan cisme etki eden

3. Kıvanç şekildeki yatay düzlemin A noktasında Kerem ve

kuvvetin cisme kazandırdığı ivmenin değişimini gösteren grafik şekildeki gibidir.



3

Kağan ise B noktasında bulunmaktadır. Kıvanç ve Kağan evin duvarına dayalı K merdivenini, Kerem ise evin duvarına monte edilmiş L merdivenini kullanarak eşit sürelerde C noktasına çıkıyor.

İvme (m/s2)

x

C

x

K

6

0

15

L

Kuvvet (Newton)

Buna göre,



I. Cismin kütlesi 3 kg’dır.



II. Yatay yolun statik sürtünme katsayısı 0,5’dir.



III. Cismin taban alanı artırılırsa, ivmesi azalır.



yargılarından hangileri doğrudur? (g=10 m / s2)



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

Kıvanç

C) I ve III

Kerem

Kağan

A

B



E) I, II ve III

Buna göre,

Fnet = m.a.

Fsür = kmg

(15-6) = m.3

6 = k.3.10



I. Kerem ve Kağan'ın yerdeğiştirmeleri eşittir.

m = 3 kg bulunur.

k = 0,2 bulunur.



II. Ortalama sürati en fazla olan hareketli Kağan'dır.



III. Ortalama hızı en fazla olan hareketli Kıvanç'tır.

(I doğru) (II yanlış) Sürtünme kuvvetinin büyüklüğü cismin taban alanına bağlı değildir.

Çözüm Yayınları

(Cevap A)

2. Şekil - I’deki gibi eğik düzlem üzerinde durmakta olan X cismi d doğrusu boyunca ikiye bölünüp Y parçası eğik düzleme, Z parçası yatay düzleme Şekil - II deki gibi konuluyor. F1

F2

X d

Y

α

Yatay

Şekil - I

Yatay

Şekil - II

Buna göre,



I. X'e etki eden tepki kuvvetinin büyüklüğü, Z ye etki eden tepki kuvvetinden küçüktür.



II. Y ve Z cisimlerine etki eden tepki kuvvetlerinin büyüklükleri eşittir.



III. X e etki eden tepki kuvvetinin büyüklüğü, Y ye etki eden tepki kuvvetlerine eşittir.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



C) I ve III

E) I, II ve III

a açısı ve X cisminin ikiye bölündükten sonra oluşan cisimler olan Y ve Z nin ağırlıklarını bilmediğimizden I ve II. öncül doğru olabilir. X e uygulanan tepki kuvveti Y ye uygulanan tepki kuvvetinden büyüktür.  (Cevap B)

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Kerem ve Kağan B'den C noktasına gittiğinden yerdeğiştirmeleri eşittir. Eşit sürede en fazla yol alan Kağan olduğu için ortalama sürati diğerlerinden fazladır. Eşit sürede en fazla yerdeğiştiren Kıvanç olduğu için ortalama hızı diğerlerinden fazladır. (Cevap E)

4.

I. Sabit büyüklükteki süratle virajı dönmekte olan araç



II. Uzayda herhangi bir gök cisminin çekim alanının bulunmadığı bölgede ilerleyen meteor



III. Dünyadaki bir K konumuna göre hareketsiz olan haberleşme uydusu



Yukarıda verilen hareketlerden hangileri dengelenmiş kuvvetler etkisinde gerçekleşmektedir?



A) Yalnız I



Z

α



B) Yalnız II

D) I ve III

C) Yalnız III

E) II ve III

Bir cisim dengelenmiş kuvvetler etkisi altında ise ya durgundur ya da sabit hızla hareket etmektedir. I. Virajda aracın hızının büyüklüğü değişmiyor olsa da yönünün değişmesi için bir kuvvete maruz kalmıştır. II. Meteor verilen şartlarda denge durumundadır. III. Uydu dünyadaki bir konuma göre sabit ise dünyanın dönme yönünde dünyanın açısal hızına eşit açısal hızla dönmektedir. (Cevap B)

137 5. Güç ile ilgili,

I. Aynı sürede daha fazla iş yapan makine daha güçlüdür.



II. Aynı işi daha kısa sürede yapan makine daha güçlüdür.



III. Farklı büyüklükteki işleri aynı sürede yapan makinelerin güçleri eşittir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

Aynı sürede daha fazla iş yapan veya aynı işi daha kısa sürede yapan makine daha güçlüdür. (Cevap B)

Test 04

1. A

6. Isı ve sıcaklık kavramları ile ilgili,

2. B

3. E

4. B

5. B

6. B

7. C

8. E

9. B 10. A 11. B

9. Sürtünme kuvveti;

I. Isıtılan bir maddenin sıcaklığı artar.



I. Sürtünmeye maruz kalan cismin ağırlığı arttıkça artar.



II. Isı sıcak maddeden soğuk maddeye aktarılan enerjidir.



II. Sürtünen yüzeyin alanına bağlı değildir.



III. Bir maddenin sahip olduğu ısı miktarı kalorimetre kabı ile ölçülür.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I





yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II



III. Cisme uygulanan net kuvvet ile zıt yöndedir.



C) Yalnız III

D) II ve III

ϑ

E) II ve III

B) Yalnız II

FS

Isı bir enerji iken, sıcaklık ısı enerjisinin ifade ediliş şeklidir. Isı alan madde hal değiştiriyor ise sıcaklığı değişmez, hâl değiştirmiyor ise sıcaklığı artar. Bir maddenin ısısı ölçülmez. (Cevap B)

E) I, II ve III

Sürtünme kuvveti, sürtünen yüzeylerin alanına bağlı değildir. Harekete zorlanan cisim için sürtünme kuvveti cisme etki eden net kuvvet kadardır. Cismin hareket yönünün tersine net kuvvet uygularsak sürtünmeyle aynı yönde kuvvet uygulamış oluruz.  (Cevap B)

ϑ

F

FS

C) I ve III

10. Yatay sürtünmesi önemsiz buz pisti üzerinde durmakta olan patencilerden, Kerem F büyüklüğündeki kuvvetle kendisinden daha ağır olan Kağan'ı itiyor.

7. Öz ısısı 0,8 cal / g°C olan katı bir maddeye ait sıcaklık - ısı grafiği şekildeki gibidir.

Kerem

Sıcaklık (°C)

-10

Buna göre, katı maddenin erime ısısı kaç cal/g dır?



A) 10

B) 15

Q=mcDT 80=m.0,8.20 m=5 gram

C) 20

D) 40 E) 60

Q=m.Le 100=5Le Le=20 cal / g bulunur.

P

Kağan

x

R

x

D

D

3

Isı (cal)

K

180 900





80



15 10 0

Çözüm Yayınları





3D

FİZİ K 3 D

FİZİK 3D

FİZİK

3D





K

3

Buna göre,



I. Kağan, Kerem'e F büyüklüğünde tepki kuvveti uygular.



II. Kağan ve Kerem P ve R noktalarına aynı anda ulaşırlar.

(Cevap C)

Z İK

III. Patencilerin P ve R noktalarındaki hızları eşittir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) Yalnız III

E) I, II ve III

Ahmet'de Kerem'e F büyüklüğünde tepki kuvveti uygular Kağan daha ağır olduğundan F büyüklüğündeki kuvvetle sağlanan itme, Kerem'e daha büyük bir hız kazandırır.



(Cevap A)

11. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kaplar ağzına kadar sıvı ile

doludur.

8. Açık hava temas ettiği tüm yüzeylere bir basınç uygular.

138

r

r

r

Buna göre,

2r



I. Tamamen su dolu bardağın ağzı kağıt ile kapatılıp ters çevrildiğinde suyun dökülmemesi



II. Tamamen yağ dolu bir bidonun tabanına da bir delik açıldığında yağın akmaması



X

Yer (Yatay) Buna göre, şekilde verilen kaplardan hangileri ok yönünde 30° döndürülünce kaptaki sıvının yarısı boşalabilir? A) Yalnız X



olaylarından hangilerinde açık hava basıncının etkisi vardır?





A) Yalnız I





D) II ve III

C) I ve III

B) X ve Y

D) Y ve Z 2r 3

E) I, II ve III

Verilen durumların üçünde de açık hava basıncının etkisi vardır.

Z



III. Meyve suyunun pipet ile içilmesi

B) I ve II

Y

(Cevap E)

π.r2. 2r . 1 3 2 1 π.r3 3

60° 30°

E) X, Y ve Z 2r

60°

r 30°

r

C) X ve Z

Şekilde görüldüğü gibi silindir şeklindeki Z kabı 30° döndürüldüğünde sıvının yarısı boşalmıyor. Ancak X ve Y kapları tabanlarına göre genişlediğinden bu kaplarda sıvının yarısı boşalabilir.

2r 60°

(Cevap B)

05

TÜMEVARIM - II Test

4. Eşit kütleli K ve L cisimlerinin X sıvısı içindeki denge durumları

1. Yatay düzlemde durmakta olan bir cisme etki eden sürtünme

kuvvetinin yatay doğrultuda uygulanan kuvvete bağlı değişim grafiği şekildeki gibidir.



şekildeki gibidir.

K



L

Sürtünmeli Kuvveti F2 F1

X sıvısı

0



Kuvvet

Buna göre,



I. Durmakta olan cismi F1 kuvveti harekete geçirir.



II. Durmakta olan cisme sürekli F2 kuvveti uygulanırsa cisim ivmeli hareket yapar.



III. Hareket halindeki cisme F1 kuvveti uygulanırsa cisim sabit hızlı hareket eder.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

I. Kamyonların damperlerini kaldıran hidrolik sistemler



II. Balya sıkıştıran makineler



III. Hidrolik fren sistemleri araçlarından hangilerinin çalışma prensibi pascal ilkesi ile açıklanır?



A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III



II. K ve L cisimlerinin sıvı içerisine batan hacimleri eşittir.



III. K ve L cisimlerinin özkütleleri eşittir.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III



I. Hareket halindeki cisimlerin hareket yönünü değiştirir.



II. Cisimlerde şekil değişikliği oluşturur.



III. Cisimlerde hareket değişikliği oluşturur.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Kuvvet cisimlerde yön, şekil ve hareket değişikliği oluşturabilir.





Çözüm Yayınları



I. K ve L cisimlerine etki eden kaldırma kuvvetleri eşit büyüklüktedir.

5. Kuvvet ile ilgili,

2. Sıvılar üzerlerine uygulanan basıncı her yöne aynen iletir ve

Buna göre,



Cisimlerin kütleleri eşit olduğu için, sıvı içine batan hacimleri ve kaldırma kuvvetleri eşittir. Yalnız cisimlerin tüm hacimleri hakkında bilgi verilmediği için özkütle ile ilgili yorum yapılamaz. (Cevap B)

Durmakta olan cismi F2 kuvveti harekete geçirir. F1 kuvveti ise hareket halindeki cismin hareketini sabit hızla devam ettirmesini sağlar. (Cevap D)



Buna göre,



C) I ve III

buna Pascal prensibi denir. Pascal prensibinden faydalanarak birçok araç yapılmıştır.

yatay

C) I ve III

(Cevap E)

6. Bir işçi ağırlığı G olan koliyi sürtünmesi önemsiz el arabası ile

şekildeki konumda F kuvvetiyle dengelendiğinde el arabasının K ve L yüzeylerinin koliye gösterdiği tepki kuvvetleri NK ve NL dir.

E) I, II ve III

Verilen öncüllerden üçüde pascal prensibinden yararlanarak yapılmıştır. (Cevap E)



3. Düşey kesiti şekildeki gibi olan özdeş I ve II numaralı kaplarda X, Y ve Z sıvıları bulunmaktadır.

Y sıvısı h1

Z sıvısı

X sıvısı

Y sıvısı

I

K

h2

II

I. mı > mıı



II. mı = mıı



III. mı < mıı



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

Sıvı yüksekliği özkütlesi küçük olan sıvıların olduğu kapta daha fazla olduğu için, sıvı (Cevap E) kütleleri arasında, mI > mII , mI = mII ve mI < mII olabilir.



L α

Yatay

Yer (Yatay)

A

Buna göre,

Sıvı yükseklikleri arasında h2 > h1 ilişkisi olduğuna göre sıvı kütleleri m1 ve m2 için,



F





I. NK = NL



II. A noktasında yerin el arabasına gösterdiği tepki kuvveti, el arabası ve kolinin ağırlıkları toplamı kadardır.



III. NK = G



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

a = 45° ise NK = NL olabilir. A noktasında yerin tepki kuvvetine Nyer dersek; Nyer + F = G + Garaba Nyer ≠ G + Garaba G . sina = NK olacağından NK = 6 olamaz.

(Cevap A)

139

Test 05

1. D

7. Bir öğrenci yatay doğrusal yolda durmakta olan K cismine eşit

K

F

Şekil-I



Yatay

K

Yatay

Şekil-II

Buna göre,



I. Şekil-I’de K cisminin kazandığı ivme daha büyük olur.



II. Şekil-II’de yolun K cismine uyguladığı tepki kuvvetinin büyüklüğü daha küçüktür.



III. Şekil - I ve Şekil - II deki sistemler dengelenmiş kuvvetlerin etkisindedir.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

4.B

5.E

6.A

7.B

8. D

9.B

10.B 11.B

şekildeki tabloda verilmiştir,

F α

3.E

10. X, Y ve Z maddelerine ait erime ve kaynama sıcaklıkları

büyüklükteki F kuvvetleri ile Şekil-I ve Şekil-II deki gibi çekiyor.



2.E

Madde

Erime Sıcaklığı (°C)

Kaynama Sıcaklığı (°C)

X

-15

80

Y

-5

60

Z

-40

40



X, Y ve Z maddelerinin sıcaklıkları 70°’den -20°’ye kadar azaltılırsa hangi maddeler sırası ile gaz, sıvı ve katı haline geçer?



A) Yalnız X



B) Yalnız Y

D) X ve Y

C) Yalnız Z

E) Y ve Z

X cismi → 70º C’de sıvı → –20º C’de katıdır. Y cismi → 70º C’de gaz → –20º C’de katıdır.

C) Yalnız III



Z cismi → 70º C’de gaz → –20º C’de sıvıdır. (Cevap B)

E) I ve III

8. Bir kaptaki 30 °C sıcaklıkta 40 gram su ısıl dengededir.

Kaba 1500 kalori ısı verildiğinde sistemin sıcaklığı 40 °C oluyor.



Buna göre, kabın ısı sığası kaç cal/g’dir?



(csu=1cal/ g°C)



A) 80

B) 90

C) 100

Q = m.cDT.

1500 – 400 = mkap . Ckap . DT

= 40.1.10

1100 = mkap . Ckap . 10

= 400 cal.

mkap . Ckap = 110 cal/g ‘dır.

Çözüm Yayınları

Cisimlerin harekete geçip geçmediği bilinmediği için I ve III öncüller için kesin yorum yapılamaz. Şekil-II ’de K cisminin yatay düzleme uyguladığı etki ve zeminin tepki kuvveti daha küçüktür. (Cevap B)

D) 110 E) 120 3P F

(su için)

P (Cevap D)

P

3P

P

P P

X

5P = P + PX PX = 4P

(Cevap B)

11. Makara ağırlıklarının P olduğu şekildeki sürtünmesiz sistemde PX ağırlıklı X cismi F kuvveti ile dengelenmiştir. Yatay

140 9.

I. Arabaların soğutma sistemleri



II. Nükleer reaktörlerin soğutma sistemleri



III. Hidrolik firen sistemleri





F

yukarıda verilen sistemlerin hangilerinde hava yerine su kullanılmasının nedeni suyun öz ısınının havanınkinden büyük olmasıdır?



A) Yalnız I



Buna göre; PX kaç P dir?



A) 3



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

Arabaların soğutma sistemlerinde ve nükleer santrallerinde suyun kullanılmasının nedeni suyun öz ısısının küçük olmasındandır. (Cevap B)

P X

B) 4

C) 5

D) 6

E) 7

3. Nötr durumdaki, r ve 2r yarıçaplı iki yalıtkan küresel cisim

1. Şekil - 1'deki K nötr cam çubuğu, nötr L ipek kumaşına, Şekil 2'deki nötr M ebonit çubuğu, nötr N yün kumaşına sürtünerek elektriklenme gerçekleştiriliyor. ++ + Cam Ebonit + + çubuk K M çubuk

L



N

birbirine sürtülüp ayrılıyorlar.



Şekil - 2

Şekil - 3



B) L ve M

D) L ve N



I. Cisimler yarıçapları oranında yüklenirler.



II. Cisimler zıt işaretle yüklenirler. III. Cisimlerin yük miktarları eşit büyüklüktedir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Sürtünmeyle elektriklenen cisimler (yarıçaptan bağımsız olarak) eşit miktarda ve zıt işaretle yüklenirler. 

Buna göre, K, L, M, N'den hangileri Şekil - 3'deki P elektroskobuna yaklaştırıldığında elektroskobun yaprakları tamamen kapanabilir? A) K ve N

Bu durumda;



+ + + + + +

Yün kumaş

Şekil - 1



İpek kumaş

01

BÖLÜM 08 Test

Elektrik / Elektrostatik - 1

(Cevap D)

4. Yalıtkan iplerle asılmış, X ve Y kürelerinin arasına, yüklü K

küresi yalıtkan sapından tutularak yaklaştırıldığında küreler şekildeki gibi dengeye gelmektedir.

C) K ve M

E) K ve L

Yaprakların tamamen kapanması için yaklaştırılan cismin yük fazlalığının işareti (–) olmalıdır. Sürtünme işlemleri sonucunda ipek kumaş ve ebonit çubuk (–) işaretle yüklenecektir. (Cevap B)

α İp

İp β X

K

Y Düşey

2. Başlangıçta nötr olan K, L, M iletken cisimleri yalıtkan ayaklar üzerinde şekildeki konumlarında bulunmaktadır. X ve Y anahtarları kapalı konumda iken (+) yüklü N cismi sisteme şekildeki gibi yaklaştırılıp yeterince bekleniyor. Daha sonra sırası ile aşağıdaki verilen işlemler gerçekleştiriliyor.

Çözüm Yayınları

Düşey

Buna göre X, Y, K kürelerinin yük işareti için aşağıdakilerden hangisi doğru olamaz?

X

K

Y

A)

Nötr

+



B)



+

Nötr

C)

+



Nötr

D)

Nötr

+

+

E)

Nötr

+

Nötr



I. X anahtarı açılıyor.





II. K ve L cisimleri birbirinden ayrılıyor.



III. N cismi sistemden uzaklaştırılıyor.

Yüklü cisimler, nötr iletken cisimleri ve zıt cins yükle yüklü cisimler birbirini çeker. Buna göre K küresi ile Y küresi aynı cins yükle yüklü olamaz. (Cevap D)



IV. Y anahtarı açılıyor.

5. (+) yüklü, iletken K küresi, (–) yüklü iletken L küresine



K



dokundurulduktan sonra, içi boş, iletken, nötr M cisminin içine dokunduruluyor.

L

M + N

X

Buna göre, son durumda K, L ve M cisimlerinin yük işaretleri için ne söylenebilir?





+ +

+ + + K

L

M

Y Toprak

Toprak

+

141



Buna göre, K, L, M'nin son yük işaretleri için,



I. K nötr, L (+), M (+)



II. K, L, M nötr

+



III. K nötr, L (+), M (–)

+



yargılarından hangileri doğru olabilir?

Nötr

Nötr



A) Yalnız I



Nötr

K

L

M

A)

+

Nötr



B)

Nötr



C)

+

Nötr

D)

+

E)

Nötr

Başlangıçta topraklama olduğundan topraklanan uçlar nötr, N cismine yakın uçlar (–) işaretlidir. X açılıp K ile L ayrıldığında K nötr, L (–) olur. N'yi uzaklaştırdıktan sonra Y ayrıldığından M cismi de nötrleşir.  (Cevap E)



B) Yalnız II

D) I ve III

E) I, II ve III

C) I ve II

K ve L dokundurulduğunda ya aynı cins yükle yüklenirler ya da nötrleşirler. K M'nın içine dokundurulduğunda kesinlikle nötr olur.  (Cevap C)

Test 01

1. B

6. Bir öğrenci (+) yüklü, r yarıçaplı iletken L küresi ile (+) yüklü,

L

M 2r

K r

r





X

K + ++ + + +++



Çözüm Yayınları

R



Nötr durumdaki cam çubuk ile ipek kumaş birbirine sürtülüp yüklendikten sonra cam çubuk sisteme şekildeki gibi yaklaştırılıyor.



Buna göre, K, L, M, N, P ve R bölgelerinden hangilerinin yük işareti (+) olur?



A) Yalnız K

D) N ve R

C) K ve P

X

Z



142 Buna göre,





I. Y küresi (+), Z küresi (–) yükle yüklenir.



II. Y küresi (+) q yükle yüklenir ise, Z küresi (–) 3q yükle yüklenir.



III. Y ve Z kürelerinin yük büyüklükleri eşit olur.



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

E) I ve III

C) Yalnız III

Birbirine dokunmakta olan iletken cisimler tek cisim gibi düşünülebilir. şeklinde yüklenir ve yük büyüklükleri eşit olur. Buna göre, 3r +r  (Cevap E) Y X Z

K

Toprak

Toprak

Şekil - 1

Şekil - 2

Cam çubuk topuzuna yaklaştırılmış iken X elektroskobunun toprak bağlantısı kesilip cam çubuk uzaklaştırılıyor. Sonra yüklü K iletken cismi yalıtkan sapından tutularak elektroskoba Şekil 2'deki gibi dokundurulduğunda elektroskobun yaprakları biraz kapanıyor.



Buna göre, K cismi,



I. (+) yüklüdür.



X

Cam çubuk



3r

yargılarından hangileri doğrudur?

d

elektroskobunun topuzuna Şekil-1’deki gibi yaklaştırılıyor.

dokunmakta olan Y ve Z kürelerine yaklaştırılıyor.



d

+ + +L + + +

11. İpek kumaşa sürtülerek yüklenen cam çubuk, topraklanmış X

E) L ve M

Y

Z

K ve L küreleri d/2 kadar daha yaklaştırılırsa X ve Y cisimlerinin yaklaştırılan kürelere yakın uçlarına etki ile çekilen yük miktarları artar. Bu yükler Y cisminden çekileceğinden, Y'deki yük fazlalığı da artar. X ve Y deki yük fazlalığı artüışları eşittir. (Cevap B)

8. Şekildeki (–) yüklü iletken X küresi nötr, iletken ve birbirine

X

Y

Buna göre, K ve L küreleri cisimlere d/2 kadar daha yaklaştırılırsa; I. X cisminin yük fazlalığındaki artış, Y'ninkine eşittir. II. Z cisminin yük fazlalığındaki artış, X'inkine eşittir. III. Y cisminin yük işareti değişir. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III

(+) yüklenmiş cam çubuk yaklaştırıldğında K ucu (–), L ve M nötr, N ucu (+), topuz (–) yapraklar topraklamadan dolayı nötr olur. (Cevap B)

r

X



Toprak



Y



P

B) Yalnız N

9. C 10. B 11. E

ayaklar üzerinde birbirine temas eden, nötr iletken, X, Y ve Z cisimlerine şekildeki gibi yaklaştırılıyor.

topraklanmış elektroskopla oluşturulmuş sistem şekildeki gibidir.



8. E

10. Yük miktarları +q olan, özdeş K ve L iletken küreleri, yalıtkan

7. Yalıtkan ayaklar üzerinde durmakta olan iletken cisimler ve

Cam

7. B

Dokunan yüklü ve iletken cisimler arasında yük alış - verişi olabilmesi için cisimlerin elektrik potansiyelleri farklı olmalıdır. (Cevap C)

Üç cisminde elektriksel potansiyelleri eşit olacağından yükleri değişmez.  (Cevap A)

N

6. A

Küreler arasında yük alış-verişi olabilmesi için, I. Kürelerin yükleri II. Kürelerin yarıçapları III. Kürelerin elektrik potansiyelleri niceliklerinden hangileri kesinlikle farklı olmalıdır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I ve III

r

I. M'nin yükü değişmez. II. K'nın yükü artar. III. M'nin yükü artar. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

L M

5. C



K

M küresi, K küresine dokundurulduğunda;

K

4. D

dokunduruluyor.



Şekil - 2

Şekil - 1

3. D

9. Şekildeki yüklü ve iletken kürelerden X küresi Y küresine

2r yarıçaplı M küresini yalıtkan saplarından tutarak birbirine dokunduruyor. Sonra L küresini Şekil - 1'deki gibi 2r yarıçaplı iletken M küresine dokundurduğunda K ve L'nin yük miktarları değişmiyor. Sonrada Şekil - 2'deki gibi M küresini K küresine dokunduruyor.



2. E

II. (–) yüklüdür.

III. Nötr’dür.

yargılarından hangileri doğru olabilir? A) Yalnız I B) I ve II



D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

İqek kumaşa sürtünen cam çubuk (+) yüklenir ve X elektroskobunun topuzunda (–) yükleri tutar. (–) yüklü X elektroskobuna iletken K çubuğu dokundurulunca yapraklar kapandığına göre K cismi (+) yüklü ve nötr olabilir. Ama elektroskop ve K cisminin boyutları bilinmediği için K cismi (–) yüklüde olabilir. (Cevap E)

1.

K

4. Yalıtkan iplerle asılmış iletken L cismine K ve M küreleri

L + + + + + + ++



yaklaştırıldığında sistemlerde Şekil - 1 ve Şekil - 2'deki gibi denge oluşmaktadır. T1 α



–2q ve +8q yüklü iletken K ve L küreleri yalıtkan saplarından tutularak birbirine dokundurulup yeterince beklenince L'nin yükü + 4q oluyor.



Buna göre, K ve L kürelerinin yarıçapları oranı rK / rL kaçtır?



A) 1/3





B) 1/2

C) 2/3

D) 1

Düşey

E) 2

qK' = –2q + 4q = 2q qL' = +4q



iletken nötr X ve Y cisimlerinden X cismine şekildeki gibi dokunduruluyor.



X

K + ++ + + +++

Y

I. L cismi nötr olabilir.



II. K'nın L'ye uyguladığı elektriksel kuvvet, M'nin L'ye uyguladığı elektriksel kuvvetten büyüktür.



III. T1 = T2



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I T2

α



+ + + +

B)

+ + + +

D)

+ + + +

C)

+ + + +

E)

++ ++ ++

++ ++ ++

α



+ + + +

++ ++ ++

+ + + +

K +





(Cevap C)

3. Yalıtkan ayak üzerinde bulunan içi boş iletken X küresine şekildeki gibi bağlı iletken tellerde K, L ve M kuşları bulunmaktadır. X küresi elektrik şebekesine iletken telle bağlanmış iken; A anahtarı kapatılıyor.



X

L

Z

Buna göre, X, Y ve Z metallerinin yük işareti nasıl olur? X

Y

Z

A)

+



+

B)

+



Nötr

C)



+



D)



+

Nötr

E)



Nötr

Nötr

6. İletken, yüklü iki cisim birbirine dokundurulduğunda, A

Buna göre, K, L ve M kuşlarından hangileri elektrik akımından etkilenmez?



A) Yalnız L

B) Yalnız K

D) L ve M

Y

143





X

(+) yüklü K küresi (–) yükleri en yakınına çeker ve X cismi, (–), Y cismi (+) yüklü olur. Y ve Z cisimleri arasında yalıtkan madde olduğu için Z cismi nötr kalır. (Cevap D)

Toprak

İletken kürenin içinde bulunan L ve M zarar görmez.

tahta İletken tel

M

K

GL

E) I, II ve III

FKL = FLM T1 = T2 L cismi, M tarafından itildiğinden nötr olamaz.   (Cevap C)

şekildeki sisteme yaklaştırılıyor ve daha sonra tel kesilip tahta aradan alınarak aynı anda X, Y ve Z metalleri birbirinden ayrılıyor.

Dokunan cisimler aynı cins yükle yüklenirse aynı cins yükler birbirini iter, zıt cins yükler birbirini çeker.

FLM

C) Yalnız III

5. (+) yüklü K küresi, nötr X, Y ve Z iletken metalleri ile kurulan Çözüm Yayınları

A)

B) I ve II

D) II ve III T1

FKL

Buna göre, X ve Y cisimlerinin yük dağılımı nasıl olur?



Şekil - 2



GL



Düşey

Şekil - 1



Yalıtkan zemin

L

Buna göre;

(Cevap B)

2. (+) yüklü K cismi, aralarında yalıtkan ortam bulunan

α T2

M

L

K

Dokudurulduktan sonra;

rK 1 rL = 2

02

BÖLÜM 08 Test

Elektrostatik - 2

E) K ve L



I. İkisi de başlangıçtakine göre zıt işaretle yüklenir.



II. Yük alış-verişi olmaz.



III. İkisi de nötr hale gelir.



yargılarından hangileri doğru olabilir?

C) K ve M



A) Yalnız I



Yüklü iki cisim birbirine dokundurulduğunda elektriksel potansiyelleri eşit ise yük alış - verişi olmaz veya eşit büyüklükte zıt cins yükle yüklü iseler nötr hale gelebilirler. Dokundurulma sonucu nötrlenme gerçekleşmiyorsa, yük işaretleri aynıdır, zıt işaretle yüklenemezler. (Cevap D)

(Cevap D)



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

Test 02

1. B

7. (+) yüklü iletken K küresi yalıtkan sapından tutularak içi

+

+ + + K

7. D

8. D

9. A 10. C 11. D 12. D

X X Y

Y

X

B A

+

D E



Buna göre, K küresi, L küresinin içinden alınıp,



II. (–) yüklü bir elektroskoba dokundurulursa, yapraklar biraz kapanır.



III. (+) yüklü bir elektroskoba dokundurulursa, yapraklar biraz açılır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



İletken X, yalıtkan Y malzemesinden yapılan içi oyuk kürenin içerisine (+) yüklü K küresi şekildeki gibi sarkıtılıyor.



Buna göre, sistem dengeye geldiğinde A, B, C, D, E



A) 1

B) 2

A (–), B (+), C (–), D (–), E (0) yüklüdür.

B) Yalnız II

D) I ve II



noktalarından kaç tanesinin yük işareti (–) olur?

X

Buna göre; I. L elektroskobunun yaprakları önce kapanıp sonra tekrar açılır. II. K ve L elektroskoplarının yük işaretleri aynıdır. III. Anahtar kapatılmadan önce K elektroskobunun yaprakları arasındaki açıklık L elektroskobununkinden azdır. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II



D) II ve III

E) I, II ve III

K elektroskobunun yaprakları anahtar kapatıldığında biraz daha açılıyorsa, dokundurulmadan önce K ve L nin yük işaretleri aynı, L nin yük miktarı K nınkinden fazladır. Dolayısıyla elektroskoplardan herhangi birinin yaprakları kapanıp sonra tekrar açılamaz.  (Cevap D)



Z + +q

Y

-q

Çözüm Yayınları

L

A

E) 5

 (Cevap C)



bağlayan A anahtarı kapatıldığında K elektroskobunun yapraklarının biraz daha açıldığı görülüyor. K

D) 4

yarım küresine dıştan, (+) q yüklü, iletken Z küresi ise Y'ye içten dokunduruluyor.

E) I ve III

8. Yüklü K ve L elektroskopları özdeştir. Elektroskopları birbirine



C) 3

11. Şekildeki (–q) yüklü, iletken X küresi içi boş, iletken nötr Y

C) Yalnız III

İçi oyuk küre, silindir gibi cisimlere içten dokundurulan yüklü cisimler nötr hale gelir. Buna göre, yüklü bir elektroskoba dokundurulursa yapraklar biraz kapanır. nötr bir cisim (+) veya (–) (Cevap D)



6. D

X

L

I. (+) yüklü bir elektroskoba dokundurulursa, yapraklar biraz kapanır.



5. D

C





4. C

+ +

A



3. D

10.

oyuk, L iletken küresinin içindeki A noktasına şekildeki gibi dokunduruluyor.



2. C



Buna göre, I. Önce X dokundurulup ayrılıp sonra Z dokundurulursa, X(–), Y(+), Z nötr olur. II. Önce Z dokundurulup ayrılıp, sonra X dokundurulursa, X(+), Y(+), Z nötr olur. III. X ve Z aynı anda dokundurulursa, X, Y ve Z nötr olur.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) I ve III

C) Yalnız III

E) I, II ve III

İçi oyuk küreye içten dokunan cisimler tüm yükünü verir. Dıştan dokunan cisimler ise yükleri bölüşürler. Aynı anda dokunan cisimler ise tek cisim gibi düşünülür ve toplam yüke bakılır. Buna göre verilen öncüllerden I. ve II. öncül yanlış olur. (Cevap D)

12. (+) yüklü X ve Y elektroskopları ve elektroskoplar arasındaki yüklü K küresi ile şekildeki sistem kurulmuştur.



X

K

Y





9. Yüklü, iletken K, L ve M kürelerinden K küresi önce L, sonra da M küresine dokundurulup ayrılıyor.

144

-6q

qK



2r

3r

K



4q r



M

L







K küresinin son yükü 4q olduğuna göre, ilk yükü kaç q dur?



A) 11

B) 9

C) 7

D) 5

K küresinin son yükü 4q ise M küresinin son yükü 2q dur. Yük korunduğuna göre, qK' + qM = qK'' + qM' ⇒ qK' + 4q = 4q + 2q

qK' = 2q bulunur. Aynı olay L küresi için yapılırsa, qK + qL = qK' + qL' ⇒ qK – 6q = 2q + 3q ⇒ qK = 11q bulunur.

E) 4



K cismi ok yönünde hareket ettirilirken, I. X ve Y elektroskoplarının yaprakları arasındaki açı artar. II. X elektroskobunun yaprakları önce kapanır sonra tekrar açılır, Y elektroskobunun yaprakları arasındaki açı artar. III. X elektroskobunun yaprakları arasındaki açı artarken, Y elektroskobunun yaprakları arasındaki açı azalır. yargılarından hangileri doğru olabilir?

(Elektroskopların birbiri ile etkileşimi önemsizdir.) A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I, II ve III Yaklaştırılan K cismi (–) yüklü ise III. öncül, (+) yüklü ise II. öncül doğru olabilir.

(Cevap A)

(Cevap D)

1.

4. Özdeş birim karelerden oluşan şekildeki sistemde O

L

K F2

noktasındaki sabit qM yüküne qK ve qL yüklerinin uyguladığı bileşke elektriksel kuvvet şekildeki gibi ÁF'tir.

F1

d



03

BÖLÜM 08 Test

Elektrostatik - 3

Şekildeki yüklü K ve L cisimleri arasında oluşan elektriksel kuvvet ile ilgili,

ÁF



I. d uzaklığı artarsa elektriksel kuvvetin büyüklüğü azalır.



II. ÁF1 = ÁF2 ‘dir.



III. K ve L cisimleri aynı cins yükle yüklüdür.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

O qM

qK

C) I ve III

qL Buna göre,



I. qK yük büyüklüğü, qL yük büyüklüğünden fazladır.



II. qL yükünün işareti ile qM yükünün işareti aynıdır.

qq F = k . 122 denklemi ile bulunur. Elektriksel kuvvetler büyüklük olarak eşit olup vektörel d olarak eşit değildir. Kuvvetin büyüklüğü yükler arası uzaklık arttıkça azalır. K ve L cisimleri



III. qK yükünün qM yüküne uyguladığı kuvvetin büyüklüğü qL yükünün qM yüküne uyguladığı kuvvetten fazladır.

birbirini ittiğine göre aynı cins yükle yüklüdürler.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



D) II ve III

E) I, II ve III



(Cevap C)

2. P ağırlıklı yüklü ve iletken özdeş K ile L cisimleri şekildeki gibi dengede iken dinamometrenin gösterdiği değer P'den azdır.



p T

I. T > 2P II. T < 2P III. T = P yargılarından hangileri doğru olabilir? A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III K L

P

F

qL'dir.

K L

B) I ve II

5. Yalıtkan ayak üzerinde bulunan iletken X cismi ve yalıtkan Y

küresi şekillerdeki gibidir. X cisminin K noktasına yüklü iletken bir cisim dokunduruluyor. Y küresinin L noktasının bulunduğu bölgeye ise Y küresinin sürtünmeyle elektriklenebildiği kumaş sürtülüyor.

(Cevap A)

F P

3. Yarıçapları 3r olan içi boş iletken cisim nötr, r ve 2r yarıçaplı

Y

X

L ve M iletken küreleri ise sırası ile +4q ve –5q yüklüdür. L küresi K ya dıştan dokundurulup ayrıldıktan sonra M küresi K nın içine dokunduruluyor.

L

K

K 3r

L

r



2r M



Şekil - 1

Şekil - 2

Buna göre, X cismi ve Y küresinin yük dağılımları nasıl olur? (X ve Y arasında elektriksel etkileşim yoktur.)





A)

Buna göre, K, L ve M cisimlerinin son yük miktarları aşağıdakilerden hangisidir? K

L

M

A)

–2q

+2q

+q

B)

–q

+q

Nötr

C)

+2q

–q

Nötr

D)

–2q

+q

Nötr

E)

+2q

+q

Nötr

L küresi K'ya dıştan dokundurulursa M küresi K'nin içine dokundurulursa qK' = +3q qK'' = –2q qL' = +q qM' = Nötr

C)



(Cevap D)

+

+++ B) + + ++ + ++ + + + ++ +

+ + + +

+

+++ + + + + + + + ++

+ + ++

+ + + ++

D) + + + +++ + +

++ + + ++

E) + + +

+ + ++ +

X cisminin sivri ucunda yük yoğunluğu daha fazla olur. Y yalıtkan olduğu için sadece sürtülen bölge yüklenir. (Cevap D)

145

Test 03

1. C

6. (+) yüklü, iletken K cismi, yüksüz iletken L, M ve N cisimleri,

L

K

Toprak

I. L (+) yüklüdür.



II. M nötrdür.



III. N nötrdür.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

+ + + + + + K + + + + + +

+ + + + + + L + + + + + +

C) I ve III



(Cevap C)

7. Yük fazlalıkları +qK ve +qL olan K ve L iletken küreleri ipek



II. a açısı artırılıp yeniden denge sağlanırsa, d azalır.



III. a açısı artırılıp yeniden denge sağlanırsa, L nın A noktasına uyguladığı kuvvet artar.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız II



G

α N

L

C) I ve III

E) I, II ve III

Denge varsa; F = Gsina ⇒ F < G N = Gsina + F a artarsa ⇒ sina artar dolayısıyla artan ağırlık bileşenini dengelemek için F in artması gerekir, bunu sağlamak için de d azalır.  (Cevap E)

K sin

α

G L sin α F

9. Yüklü, iletken K cismi, (–) yüklü Y elektroskobunun

topuzuna yaklaştırıldığında yapraklarının biraz kapandığı görülüyor. Daha sonra K cismi X elektroskobunun topuzuna dokundurulduğunda yaprakların önce kapanıp sonra tekrar açıldığı görülüyor.

Yatay



B) I ve II

D) II ve III K

iplerle şekildeki gibi asılarak dengelenmiştir.



Yatay

I. K ve L arasında oluşan elektriksel kuvvet, K nın ağırlığından küçüktür.

F



9. A

Buna göre;



E) I, II ve III

N

8. E



Anahtarlar kapalı olduğu durumda yüklenme durumu şekildeki gibi olur. M

7. C

Yatay



Buna göre;



A O



Çözüm Yayınları



L

α

Y



6. C

d

C X

5. D

İp

N

M

4. B

dönebilen kalas üzerinde şekildeki gibi dengededir.

B

A

3. D

8. Yüklü K – L iletken küreleri yalıtkan, O noktası etrafında

yalıtkan X, Y cisimleri, iletken teller ve yalıtkan ayaklarla oluşturulmuş sistem şekildeki gibidir. A, B ve C anahtarları aynı anda kapatılıp yeterince beklendikten sonra aynı anda tekrar açılıyorlar. + + + + + + + K + + + + + + + + +

2. A

T1 İp

K

2

K

1

T2 İp L

146



Buna göre,



I. İp gerilmeleri arasında T1 > T2 ilişkisi vardır.



II. L küresine nötr iletken bir cisim dokundurulup uzaklaştırılırsa T2 ip gerilmesi artar.



III. K küresine (–) yüklü iletken bir cisim dokundurulup uzaklaştırılırsa T2 azalır.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I



D) I ve III

F T1 +qK

GK T2

+qL F

B) Yalnız II

GL



C) Yalnız III

E) II ve III

T 1 = GK + GL T 2 = GL + F olduğundnan T1 ve T2 arasında büyüklük ilişkisi bakımından kesinlik yoktur. L küresine nötr iletken cisim dokundurulursa, L nin yük fazlalığı azalır dolayısıyla F azalır, bunun sonucu olarak da T2 azalır. K küresine (–) yüklü cisim dokundurulursa, K nın yük işareti ne olursa olsun T2 azalır.  (Cevap C)

X





Y

Buna göre, X elektroskobu ve K cisminin yük işaretleri aşağıdakilerden hangisidir? K

X

A)

+



B)



+

C)

+

+

D)





E)

+

Nötr

(–) yüklü elektroskobun yapraklarının kapanması için K cismi (–) yüklü olmalıdır. K dokundurulduğu X elektroskobunun yapraklarının işaret değiştirmesini sağladığından X elektroskobu (+) işaretlidir.  (Cevap A)

BÖLÜM 08 Test

Direnç ve Dirençlerin Bağlanması - 1 1.

5. Şekildeki devre parçasında KL noktaları arasındaki eşdeğer direnç 6Ω olur.

8Ω K



8Ω

8Ω

8Ω

L M

L

K 8Ω

L 8Ω





8Ω

K

8Ω

12Ω



(Cevap A)

2Ω

R=6Ω 2Ω

2. 20Ω 3Ω

3Ω K



2Ω

12Ω

6Ω



L

12Ω

6.

12Ω

24Ω

24Ω

Reş = 6Ω olması çn 2R = 12 R = 6Ω

24.6 Reş = = 4,8Ω 30

3 B) 2

A) 1

C) 3

20Ω

6Ω X

K

1Ω R

E) 6

6Ω

K

3Ω

D) 4

K



3Ω

3Ω

L

X 20Ω



(Cevap C)

Reş = 3Ω

2Ω

Şekildeki devre parçasında XY noktaları arasındaki eşdeğer direnç 5 Ω olduğuna göre, R direnci kaç ohm’dur? A) 6 B) 5 C) 4 D) 3 E) 2



1 = 1 + 1 + 1 1 2 3 R R = 6Ω bulunur.

R 1Ω Y 3Ω X 3Ω

3.

,

2,

r



2Ω

2r

Aynı maddeden yapılmış K ve L dirençlerinden K direncinin büyüklüğü R’dir.



Buna göre, K ve L dirençleri seri bağlanırsa eşdeğer direnç kaç R olur?



A) 3

C)

5 4

1Ω olması gerekir.

1'dekinin KL noktaları arasındaki eşdeğer direnç R1, Şekil - 2'dekinin AB noktaları arasındaki eşdeğer direnç R2, Şekil 3'dekinin XY noktaları arasındaki eşdeğer direnç R3'tür.

L



3 2

(Cevap A)

7. Özdeş dirençlerle oluşturulmuş devre parçalarından Şekil -

K

B)

3Ω

3Ω

X



Devre harflenirse,

12Ω

L

12Ω

3Ω

(Cevap D)

Y

Şekildeki devre parçasında K - L noktaları arasındaki eşdeğer direnç kaç ohm dur? Çözüm Yayınları



2Ω

Buna göre, reostanın sürgüsü L noktasından M noktasına getirilirse KL noktaları arasındaki eşdeğer direnç kaç Ω olur? A) 1,2 B) 2,4 C) 3 D) 4,8 E) 5,4

L

Reş = 2Ω



N

24Ω

8Ω

8Ω 8Ω

L

8Ω

K

K

K

K

Şekildeki devre parçasında KL noktaları arasındaki eşdeğer direnç kaç ohm (Ω) dur? A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 10



04

D)

9 8

E)

11 10

K



L

A

Şekil - 1

B Şekil - 2

147

Cisimler aynı maddeden yapıldığına göre tK = tL'dir. 2, , RK = R = t . 2 ve RL = t . = R bulunur. πr 4πr2 8 R K ve L seri bağlanırsa Reş = R + = 9R olur. 8 8

X

(Cevap D)



Şekil - 3



Buna göre, R1, R2 ve R3 arasındaki ilişki nedir?

paralel bağlanırsa eşdeğer direnç R2 oluyor.



A) R1 > R2 = R3

B) R1 = R2 > R3

R1



C) R1 = R3 > R2

D) R2 > R1 = R3

4. Özdeş n tane direnç seri bağlanırsa eşdeğer direnç R1,



Y

R2

= 144 olduğuna göre, n kaçtır?

A) 24

B) 18

C) 16

D) 12 E) 8

R1 n.R = = 144 ⇒ n2 = 144 R1 R n = 12 bulunur. n

(Cevap D)

E) R1 = R2 = R3 Her bir dirence R dersek RKL = R / 3 RAB = R / 3 RXY = R / 3 Herbir direnç parçasında bir direnç kısa devre oluyor. 

(Cevap E)

Test 04

1. A

8. Şekildeki devre parçasında XY noktaları arasındaki eşdeğer

2. C

3. D

12Ω R 8Ω

D) 6

6

E) 4





B) 4

6Ω

C) 1

O

L ⇒ K

1Ω





L

B) A ve B

(Cevap C)

L 6Ω

6Ω

R4

D) B ve C

L

6Ω

C

Buna göre, A, B ve C anahtarlarından hangilerinin tek başına kapatılması KL noktaları arasındaki eşdeğer direnci azaltır? A) Yalnız A

2Ω

6Ω

K

Çözüm Yayınları





S

K





1 3

anahtarı kapalı iken R1 , açık iken R2’dir.

R2

A

1Ω

E)

12. Şekildeki devrede KL noktaları arasındaki eşdeğer direnç S

(Cevap C)

9. Şekildeki devre parçasında A, B, C anahtarları açıktır. R3 B

6Ω 1Ω O

1 2

2Ω = 1Ω bulunur. 1Ω



R1

D)

3Ω K L K 2Ω O 3Ω 2Ω L 2Ω K K

4

4 olursa eşdeğer 12 direnç 2Ω olur. 8 Buna göre R= 8Ω olur. R R 8Ω Y X X X

2Ω

A) 6

K

Y

L 3Ω





6Ω kısa devre Y 7Ω X 12Ω

1Ω

Şekildeki devre parçasında KL noktaları arasındaki eşdeğer direnç kaç ohm’dur?

Devre harflenirse,



9. E 10. A 11. C 12. E 13. D



Buna göre, R direncinin büyüklüğü kaç ohm'dur? C) 8

8. C

K

X

Devre harflenirse,

7. E

2Ω

7Ω

B) 12

6. A

6Ω

Y

6Ω

5. D

11.

direnç 2Ω'dur.

A) 16

4. D

6Ω

Buna göre,



A)

9 8

R1 R2 B)

oranı kaçtır?

6 5

C) 1

D)

5 6

E)

8 9

Devre harflenirse, 6Ω

C) A ve C

6Ω O O

K

E) A, B ve C

L L

6Ω

K

6Ω

6Ω

6Ω

A anahtarını kapatmak R1'in kısa devre olmasını sağlayarak Reş'i azaltır. B anahtarını kapatmak R2'ye R3'ün paralel bağlanmasını sağlayarak Reş'i azaltır. C anahtarını kapatmak R1 ve R2'ye (Cevap E) R4'ün paralel bağlanmasını sağlayarak Reş'i azaltır. 

L

6Ω

6Ω

L L R2 = 9 Ω 4

L L

L L 6Ω

6Ω

L L R R1 = 2Ω ⇒ R1 = 8 Ω bulunur. 2 9

(Cevap E)

13. Şekildeki devre parçasında KL noktaları arasındaki eşdeğer direnç RKL, KM arasındaki eşdeğer direnç RKM dir.

10. Şekildeki devre parçasında P anahtarı açık iken XY noktaları arası eşdeğer direnç R1, P anahtarı kapalı iken eşdeğer direnç R2’dir.

148 P



Buna göre, A)

9 5

Devre harflenirse,

Y

12Ω

8Ω

R1 R2 B)

12Ω

K

12Ω

4Ω

X



6Ω

6Ω

M

4Ω

8Ω

oranı kaçtır? 6 5

C) 1

D)

5 6

R1 18 9 4Ω 8Ω 6Ω R1 = = 18Ω bulunur. R2 = 10 = 5 bulunur. Y X R2 = 4Ω 6Ω 6Ω = 6Ω 12Ω 4Ω 8Ω =10Ω 4Ω

E)



5 9





L Buna göre, göre RKL / RKM oranı kaçtır? 3 4 D) A) 2 B) 1 C) 2 3 3 12

K

12

K

M

12 (Cevap A)

4

L

8

L

4

E) 2

M

12 12

8 RKL = 4Ω

12 RKM = 3Ω

(Cevap D)

05

BÖLÜM 08 Test

Direnç ve Dirençlerin Bağlanması - 2 1. Eşit uzunluklu K, L ve M tellerinin direnç büyüklükleri eşittir.

4. Şekildeki devre parçasında KL noktaları arasındaki eşdeğer





,

,

,

2r

r

6Ω

3r

K

3Ω

6Ω

K

L

L

M

6Ω

6Ω



K, L ve M tellerinin özdirençleri tK, tL ve tM olduğuna göre, özdirençlerin büyüklükleri arasındaki ilişki nedir?



A) tK > tL > tM

B) tK > tL = tM



C) tM > tL > tK

D) tL > tM > tK



direnç kaç ohm dur?



A) 2

B) 3

C) 4

D) 5

6Ω 3Ω K

E) tK = tL = tM

6Ω L

6 K

L

L

3

X

6Ω

L

, , , tK . 2 = tL = = tM . ve buradan tM > tL > tK bulunur. πr 4πr2 9πr2

6

(Cevap B)

(Cevap C)

5.

R

K

R

R 12R

2.



Şekildeki devre parçasında dirençlerin büyüklükleri 4R, 12R ve RX’dir.



KL noktaları arasındaki eşdeğer direnç 8R olduğuna göre, RX direnci kaç R büyüklüğündedir?



A) 2

B) 4

C) 6

4R + A = 8R ise A = 4R bulunur. 12R.RX = 4R ise RX = 6R bulunur. A= 12R+RX

D) 8

E) 10



(Cevap C)

Çözüm Yayınları

L RX

R

R

Özdeş R dirençleri ile kurulmuş şekildeki elektrik devresinde KL noktaları arasındaki eş değer direnç kaç R’dir?



A) 0

B)

Devre harflenirse, R K K K

R

K

K

1 2

C) 1

6Ω

6R

L

R

Şekildeki devre parçasındaki K - L noktaları arasındaki eşdeğer direnç kaç ohm dur?



A) 2 K

6Ω

12Ω L

6Ω

4Ω L

E) 8

12R



Şekildeki devre parçasında KL noktaları arasındaki eş değer direnç kaç R’dir?



A) 1

12

6Ω

K L

3

X

6R

4 6

6 Reş = 2Ω

149

3R

R





D) 6

(Cevap A)

6R



C) 4

E) 2

3R

4Ω

B) 3

3 2

⇒ Reş = O bulunur. R K K K R R L K

6Ω 12Ω

D)

R K

6Ω

3Ω

L



6.

3.

K

R

R

4R

K

3Ω

Reş = 3Ω

6

L

RK = RL = RM ise

K

E) 12

O R (Cevap A)

B) 2

D) 4 E) 5

2R

M 6R

C) 3

R

1R 3R 3R

L

12R

⇒K

R

6R

O

M

4R R

L

6R 3R

3R

12R

=3R

(Cevap C)

Test 05

1. C

10Ω

Y

X

10

B) 1

Z

5

Y

3 2

C) 20

Y

20

7. C

8. C

9. B 10. C 11. D 12. E

K

6Ω

6Ω

L

6Ω

5Ω

Şekildeki devre parçasında XY noktaları arasındaki eşdeğer direnç R1, YZ noktaları arasındaki eşdeğer direnç R2 dir. R Buna göre; 1 oranı kaçtır? R2 1 2

6. C

10Ω



Z

A)

5. A

6Ω

20Ω

10Ω



4. B

10Ω

X



3. A

10.

7.



2. C

X

20

20

D) 2

10

Şekildeki devre parçasında KL noktaları arasındaki eşdeğer direnç kaç ohm’dur?



A) 6

B) 5

C) 4

X 10Ω K

6Ω

D) 3 K

6Ω

L

X

6Ω

X

10

E) 2

6

L

6

6

L

6Ω

12.6 Reş = = 4Ω 18a

5 2

E)

(Cevap C)

Z

5 RYZ = 20.5 = 4Ω 25

RXY = 10.5 = 4Ω 25



(Cevap C)

11. 6Ω

6Ω

2R



6R

3R

L

K 2R





A) 8

B) 6



Buna göre, R1 / R2 oranı kaçtır? 4 2 B) 1 C) A) 3 3

C) 5



3R

K

2R

O

2R

6R

2R O

6Ω

E) 4



O 2R

9 D) 2



6Ω 6Ω

K

L

6Ω

6Ω

L 6Ω 10.6 15 = R1 = Ω 16 4

D)

6Ω 6Ω

K

5 3

E)

8 3

6Ω

L L 6Ω 9.3 9 R2 = = Ω 12 4 R1 15 4 5 . = = R2 4 9 3

22R

1R 4R = 5R bulunur.

L

O 12R

6R

L

6Ω

Şekildeki devre parçasında K - L noktaları arasındaki eşdeğer direnç anahtar açıkken R1, anahtar kapatıldığında R2 dir.



12R

6Ω K



Şekildeki gibi kurulmuş elektrik devresinde KL noktaları arasındaki eşdeğer direnç kaç R’dir?

Devre harflenirse,

K

Çözüm Yayınları

8.

6Ω

(Cevap D)

(Cevap C)

12. Şekildeki gibi kurulmuş elektrik devresinde KL noktaları arası 150

eş değer direnç R1, KM noktaları arası eş değer direnç R2’dir.

9.

2Ω

2Ω 3Ω

3Ω

4Ω



4Ω

L



Şekildeki devre parçasında K - L noktaları arasındaki eşdeğer direnç kaç ohm dur? A) 2 2Ω

B) 3 2Ω

Y

3Ω

X

3Ω 12

L

C) 4

2Ω

K 12Ω

4Ω L

L

D) 6 2

X

2

E) 8 Y

6

K



Buna göre,



A) 3

L KL arası

3 4 12 Reş = 3Ω

L

4Ω

12Ω

1Ω

4Ω

K

2Ω

(Cevap B)

R1 R2 B)

1Ω

3Ω

M

1Ω oranı kaçtır? 5 2

C) 2

D)

2 3

K 1Ω M 1Ω L K 2Ω L 1Ω M = 1Ω KM arası =3R 4 2Ω 1Ω R1 1 4 = = bulunur. R2 3/4 3

E)

4 3

(Cevap E)

BÖLÜM 08 Test

Elektrik Akımı ve Potansiyel Fark - 1 1. Şekildeki devre parçasında ampermetrenin ölçtüğü değer 6

4. İç direnci önemsiz üreteçle oluşturulmuş elektrik devresi şekildeki gibidir.

amperdir.



R

A





R 2Ω



2R i

06

4Ω



1Ω A

3R +

Buna göre, i akımı kaç amperdir?

A) 11

B) 10

C) 9

D) 8

V= 60 volt

E) 7

Buna göre, ampermetre;

R. i1 = 2R . i2 = 3R . i3

i1 = 6 amper ise i2 = 3 amper, i3 = 2 amper bulunur.

i = i1 + i2 + i3 = 6 + 3 + 2 = 11 amperdir.

(Cevap A)



I. 12 A



II. 14 A



III. 15 A



değerlerinden hangilerini ölçebilir?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve III

C) I ve II

E) II ve III

Paralel bağlı dirençlerin eşdeğeri her birinden daha küçüktür. Buna göre devrenin eşdeğeri;

2. Şekildeki devre parçasında voltmetre 30V değerini

4Ω < Reş < 5Ω

göstermektedir.

Dolayısıyla 12A < i < 15A olur.

R

R Y

V

Çözüm Yayınları

K

R

R



Buna göre, KL arasındaki potansiyel farkı kaç volttur?



A) 30

B) 35

C) 40

D) 45

K

E) 60

i V

X

2i

L

5. Elektrik akımı birimi olarak,

I. Amper



II. Coulomb



büyüklüklerinden hangileri kullanılabilir?



A) Yalnız I



V = 2iR = 30 Volt VKL = 3iR = 45 Volt (Cevap D)

X

12Ω





4Ω

V = 24 volt



Buna göre, 4Ω’luk direnç üzerinden geçen i akımı kaç amperdir?



A) 8

B) 6

C) 4

D) 2

V = i . Reş ⇒ 24 = i . 3 ⇒ i = 8 amper



(Cevap B)

- 4C

(Cevap E)



2 3C



Buna göre, devredeki akımın büyüklüğü ve yönü hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?



A) 1 yönünde 1 amper

B) 1 yönünde 5 amper



C) 1 yönünde 7 amper

D) 2 yönünde 1 amper



E) 1

12i1 = 4i2 ve i1 + i2 = 8 ⇒ i2 = 6 amper bulunur.





1

+

3Ω K K 12Ω L i1 12Ω 3Ω K 4Ω L K r=0 i2 4Ω K L + V = 24 volt

E) I, II ve III

bağlanıyor. Tüpün birim kesitinden bir saniyede zıt yönlerde 3 coulomb ve -4 coulomb büyüklüğünde yük geçmektedir.

şekildeki gibidir.

i

D) II ve III

C) I ve III

6. İçinde iyonlaştırılmış gaz bulunan şekildeki tüpe bir üreteç

3. İç direnci önemsiz üreteçle oluşturulmuş elektrik devresi

3Ω

B) I ve II

i = q = coulomb = amper t saniye i = V = volt = amper R ohm

i



Saniye Volt III. Ohm



L 3i

(Cevap B)

E) 2 yönünde 7 amper

Akım yönü daima (–) yükün hareket yönünün tersi olup 1 yönündedir. Yükler zıt yönlerde hareket ettiği için akım, (Cevap C) i = 4C + 3C = 7 amper bulunur. 1

151

Test 06

1. A

7. İç dirençleri önemsiz üreteçlerle oluşturulmuş Şekil - 1 ve

5. E

6. C

7. C

8. E



V1



6Ω

6Ω 6Ω

6Ω

+ Şekl - 2



Buna göre, üreteçlerin gerilimleri oranı V1 / V2 kaçtır?



A)

1 2

B)

2 3

C) 1

D)

3 2

+

i i

3i

E) 2

i 3V 2 3i/2

i

3i/2

+

A) V1 = V2 = V3

B) V1 > V2 > V3



C) V2 > V1 > V3

D) V1 = V2 > V3

(Cevap C)

+

V1=4V





V1 =1 V2

3V 2

i/2



A) 5.1019

B) 6.1019

12. (Cevap E)

9. Şekildeki devre parçasında A1 ampermetresinin gösterdiği değer 1A'dır.

R

3R A1 K



6R

R

7R

L

O



A) 1/2

R

7R

B) 1

A1

i

i X

R

C) 3/2

D) 2

E) 3

Buna göre, V voltmetresinin gösterdiği değer kaç i.R’dir? 3 5 3 E) C) 2 D) A) 3 B) 2 2 4 O A O R K

V R

M

R R

⇒K

L

M

+

(Cevap D)

3R

2x R

L

R

9Ω

xR + 2xR = (i – x) . R

i = 4x ⇒ x = i 4 V = `i - i j . R = 3iR bulunur. 4 4 (Cevap E)

+



Buna göre, akımlar oranı



A) 2

B)

3 2

A1 2 = bulunur. A2 3

3Ω

V

4R



6Ω

RX

6R



2k 6R

R i−x

M

devresinde V voltmetresi 18 voltu gösteriyor.

A1



2k 3R

x R

13. İç direnci önemsiz üreteçle kurulmuş şekildeki elektrik

i = 1A ise 2i = 2A dir.

R i R A 2i 2 i

A2

4R

O x

i

ampermetresinde i2 akımı okunuyor. 2R

3k

R

L

10. Şekildeki elektrik devresinde A1 ampermetresinde i1, A2

3k 2R

R

+ V Özdeş R dirençleriyle kurulan şekildeki elektrik devresinde A ampermetresinin gösterdiği değer i’dir.



Buna göre, A2 ampermetresinin gösterdiği değer kaç amperdir?

(Cevap C)

R

R

R





V

R



A2

A





R

2V1 = V2 + V3 V2 > V 1 V1 > V 3

+

E) 15.1019



6Ω ile R nin eşdeğeri 6Ω dan daha azdır.

V3

C) 9.1019

i = q ⇒ q = i . t = 4 . 6 = 24 coulomb t q = n . e ⇒ 24 = n . 1 . 6 . 10–19 ⇒ n = 15 . 1019 bulunur.

i

V1

V2

Çözüm Yayınları

D) 12.1019



6R

V1

6Ω

Buna göre, iletkenin kesitinden 6 saniyede kaç tane elektron geçer? (1 ey = 1,6.10-19 coulomb)

3R

6Ω

6Ω

8. Bakır bir telden 4 amper’lik akım geçmektedir.

2i

E) V3 > V1 > V2 6Ω

V2=4V



V

Buna göre, V1, V2 ve V3 potansiyel farkları arasındaki ilişki nedir?

Y V 3V

V3

6Ω

V2

+ Şekl - 1

9. D 10. D 11. C 12. E 13. A

V1

V2

X V

152

4. B

Y





3. B

11. Şekildeki elektrik devresinde dirençlerin değerleri verilmiştir.

Şekil - 2 deki devrelerde bütün dirençler özdeştir. Devrelerdeki X ve Y dirençlerinin uçlarındaki potansiyel farkları eşittir. X

2. D

i1 i2

kaçtır?

C) 1

+ V=72 volt



V

D)

2 3

E)

1 3



Buna göre, RX direnci kaç ohm’dur?



A) 6

B) 4

9i + 3i = –72 volt ise i = 6 amper bulunur. 6.9 – i . RX = 6 . i – 3 . R = 18 volt

(Cevap D)

RX = 6Ω bulunur.

C) 2

D) 1

E)

1 2

(Cevap A)

1. Şekildeki devre parçasında A1 ve A2 ampermetrelerinin gösterdiği değerler eşittir. 2R A1

K



R

A2

3R

L

3R

i

D) 2

E) 3

X

i

L

R i

RX= 2R

A) 40

R

R

V

5i R 2i 7R

R

X

C) 50

i

L

3R

(Cevap C)

5. İç direnci önemsiz üreteç ve dirençlerle şekildeki elektrik devresi kurulmuştur.

A



C) 6

D) 5

E) 4

V = i . Reş anahtar kapatılırsa Reş = 2Ω + 6 . 3 V = 6.(2 + 3) Ω 6+3 V = 30 volt = 4Ω bulunur.

V = i . Reş 30 = i . 4a i = 7,5 amper bulunur.

12Ω

Çözüm Yayınları

V

Buna göre, K anahtarı kapatılırsa, ampermetrenin gösterdiği değer kaç amper olur? B) 7,5

E) 80

K

3Ω

+

D) 60

i

3i

i 2R

ampermetrenin gösterdiği değear 6 amperdir. 6Ω K

A) 9

B) 45 L

2. Şekildeki elektrik devresinde K anahtarı açık iken



3R



R

L

Buna göre, KL arasındaki potansiyle farkı kaç volttur?

K



R



(Cevap D)

2Ω

V

2R

i/2 K

R R

K

R

Bunagöre, X'in direnci kaç R'dir? 1 3 B) 1 C) A) 2 2 2R 3i/2

4. Şekildeki devre parçasında voltmetre 30V göstermektedir.

X



07

BÖLÜM 08 Test

Elektrik Akımı ve Potansiyel Fark - 2

V =10 volt

+

6Ω

4Ω 3Ω

V

Buna göre, voltmetrede okunan değer kaç volttur?



A) 6 K

K

(Cevap B)

K

K

4Ω 12Ω O O V

L

6Ω

O O 3Ω

+

10V

B) 5

L

L

C) 4

D) 3

E)

3 2

V = i.Reş 10 = i.5 i = 2 amper Voltmetre OL arasını ölçtüğüne göre VOL = 2.3 = 6 volt bulunur. (Cevap A)

3. Özdeş üreteç ve özdeş dirençlerle Şekil - I ve Şekil - II deki

elektrik devreleri kuruluyor. R R

1



+

R

R

R

2

V

Şekl - I

R +

153 6. Potansiyel fark birimi olarak,

V

Şekl - II



A) 3

V = i1 . 3R

C) 1

i ⇒ i1 = 1 bulunur. V = i2 . 3R 2 2 2

D) 1 2

I.



Buna göre, Şekil - I’de ana koldan geçen akımın, i Şekil-II’de ana koldan geçen akıma oranı 1 kaçtır? i2 B) 2

Watt Amper II. Amper • ohm



E) 1 3

III. Coulomb.ohm Saniye



niceliklerinden hangileri kullanılabilir?



A) Yalnız I



D) II ve III

q . R t Potansiyel fark = Amper . ohm = coulomb . ohm saniye V

(Cevap D)

B) I ve II

=

i . R

C) I ve III

E) I, II ve III

=



(Cevap E)

Test 07

1. D

7. İç direnci sıfır olan üreteç ve X, Y, Z, T, P, R dirençleri ile

2. B

3. D

4. C

5. A

I. İY > İX



II. İP = İR



III. İZ > İT

M

Z

V

R R

R

R

Buna göre, M anahtarı kapatılırsa anakol akımı kaç i olur? B) 1 C) 2 D) 1 E) 3 A) 1 3 2 3 2



Voltmetre üzerinden akım geçmeyeceği için M anahtarını açık ya da kapalı olması devrede bir değişiklik oluşturmaz. (Cevap D)



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



+



+

Buna göre, dirençlerden geçen akımlar ile ilgili,



9. D 10. A 11. C

V

T



8. E

şekildeki elektrik devresinde M anahtarı açık iken anakoldan i akımı geçmektedir.



P

7. E

9. İç direnci önemsiz üreteç ve özdeş dirençler ile kurulmuş

şekildeki elektrik devresi kurulmuştur. X

Y

6. E

B) I ve II

D) II ve III

10. Özdeş dirençler ile şekildeki gibi bir elektrik devresi

C) I ve III

kurulmuştur.



E) I, II ve III

X

Y direnci anakol üzerinde olduğu için iY > iX'tir. P ve R dirençleri seri bağlı olduğu için iP= iR'dir. Z direnci üzerinden T direnci ile P ve R dirençleri üzerinden gelen akımlar birleşip (Cevap E) geçtiği için iZ > iT'dir.

A

V

Çözüm Yayınları

+

V

8.



V

Voltmetrenin gösterdiği değer V, ampermetrenin gösterdiği değer A olduğuna göre, X anahtarı kapatıldığında A ve V nasıl değişir?



A

V

A)

Azalır

Artar

B)

Artar

Azalır

C)

Değişmez

Artar

D)

Artar

Değişmez

E)

Değişmez

Değişmez

X anahtarı kapatılınca paralel bağlı dirençlerin eşdeğer direnç değeri azalır, anakol akımı artar. Anakol akımı artınca voltmetrenin gösterdiği değer artar, böylece parelel bağlı dirençlerin volt değeri azalır yani üzerlerinden geçen akım azalır. (Cevap A)

11. Özdeş dirençler ve iç direnci önemsiz üreteçle şekildeki elektrik devresi kurulmuştur. +



154

V



Şekildeki gibi kurulmuş elektrik devresinde reostanın sürgüsü ok yönünde çekiliyor.



Buna göre, voltmetrenin gösterdiği değer V ile anakol akımı i nin değişimleri için ne söylenebilir? i

V

A)

Artar

Artar

B)

Değişmez

Azalır

C)

Artar

Azalır

D)

Artar

Değişmez

E)

Değişmez

Artar

Voltmetre üzerinden akım geçmeyeceği için reostanın sürgüsünün hareket ettirilmesi devreden geçen akım için bir değişiklik oluşturmaz. Yalnız voltmetrenin gösterdiği değer artar. (Cevap E)



A1

3R

R

R +

A2

V

R R

A3

R



Buna göre, ampermetrelerin gösterdiği A1, A2 ve A3 değerleri arasındaki ilişki nedir?



A) A1 > A2 > A3

B) A1 = A3 > A2



C) A1 > A3 > A2 E) A1 = A2 = A3

D) A2 > A1 > A3

3R i M A2 2i

R

L A3

A

1 R A3 = 2i R 2i + O r=0 V A2 = i A1= 4i değerlerini ölçer. R 2i R

(Cevap C)

1. Şekildeki devre parçasının K ve L uçlarına potansiyel fark uygulanıyor.

4. İç direnci sıfır olan üreteç ve dirençlerle kurulmuş şekildeki elektrik devresinde ampermetreden 10 amper akım geçmektedir.

2R



V1

V 5Ω

R V2

R



4Ω

2R



Buna göre, voltmetrelerin gösterdiği değerler oranı V1 / V2 kaçtır?



A) 1 V1

C) 1 3

4i 2R

V1 2iR 1 = = V2 8iR 4

D) 1 4

E) 2 5

3i

R R

i

i

B) 2 3

3i

V2



5Ω Buna göre, voltmetrede okunan değer kaç volt’tur?



A) 70

K

(Cevap D)

V 4Ω

L

R

+

3i

R

2i

A1

R

R A2

R

R

R

V

Paralel bağlı kollarda voltajlar eşit olacağı için 2R.i = R.2i olur. A (Cevap E) Buna göre, 1 = 3i = 3 bulunur. A2 2i 2

R

1 +

R

+

2

R

V1

V2

Şekl - II

Şekl - I

Şekil - I ve Şekil - II ’de devrelerden geçen i1 ve i2 akımları eşit olduğuna göre, üreteçlerin gerilimleri V1 oranı V2 kaçtır?

A) 2

B)

3



2

C) 1

V1 = i1 . 5R V 2 ⇒ i1 = i2 ise 1 = 3 bulunur. V2 2 V2 = i2 . 5R 3

D)

2 3

E)



1 3

(Cevap B)

6. İç direnci önemsiz üreteç ve dirençlerle şekildeki elektrik devresi kurulmuştur.

K

6Ω

V

A

L

+ Buna göre, I. A anahtarını kapatma II. K sürgüsünü ok yönünde çekme III. L sürgüsünü ok yönünde çekme işlemlerinden hangilerinin sonucunda voltmerenin gösterdiği değer artar? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III

(Cevap D)



R

A2

3. İç direnci önemsiz üreteçle oluşturulmuş devre şekildeki gibidir.



V=i.R = 10 . 4 = 40 volt bulunur.

10 amper

R

Buna göre, A1 ve A2 ampermetrelerinde okunan değerler oranı A1 kaç olur? A2 3 5 D) 2 E) A) 4 B) 3 C) 2 2 i

4Ω



V R

E) 30

elektrik devreleri kurulmuştur.

R

R

A1

5Ω

D) 40

5. İç dirençleri önemsiz üreteçler ve özdeş dirençler ile şekildeki

Çözüm Yayınları





K

L

2. İç direnci önemsiz üreteç, özdeş dirençler, ideal ampermetreler

C) 50 V

3Ω ⇒ L L

A

L



B) 60 5Ω

L

+

ve voltmetre ile kurulan elektrik devresi şekildeki gibidir.

3Ω

A

2Ω

+

L

K

2R

08

BÖLÜM 08 Test

Elektrik Akımı ve Potansiyel Fark - 3

A

3Ω 1Ω

6Ω

155 +

V

4Ω 7 Ampermetreden geçen akım amper olduğuna göre, 2 üretecin uçları arasındaki potansiyel fark kaç volttur?

A) 30

6Ω

E) II ve III

A anahtarı kapatılırsa direnç kısadevre olur ve voltmernin gösterdiği değer artar. K anahtarı ok yönünde çekilirse direnç artar, anakol akımı azalır ve voltmetrenin gösterdiği değer azalır. L sürgüsü ok yönünde çekilirse ana kol akımı değişmez fakat voltmetre daha büyük bir direnç değerinin gerilimini ölçer böylece gösterdiği değer artar.  (Cevap D)



2A 3Ω

1Ω 3A

6Ω 3/2A

1A

B) 27

7/2A

C) 18

A +

4Ω 9/2A

V

D) 9

Anakol akım 9 A dir. 2 Eşdeğer direnç 6Ω dur. V = iana. Reş 9 . 6 = 27 Volt 2

E) 3

(Cevap B)

Test 08

1. D

7. Şekildeki gibi kurulan bir elektrik devresinde, A1 ve A2

6Ω



A2



4. D

+



II. RM > RL



III. Üretecin gerilimi artırılırsa ampermetrelerde okunan

i değerler oranı 1 artar.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

i



Buna göre; R kaç Ω dur?



A) 1

B) 2

C) 3

D) 4 6Ω

E) 6

R 6Ω

4A

C) I ve III

(Cevap B)

V=24 Volt R=2Ω

E) I, II ve III

i2 = 2i1 olduğundan i > i1 dir. i1 . RK = i . RL olduğundan RK > RL dir. RM için birşey söylenemez, i1 / i2 oranı üretecin gerilimine bağlı olarak değişmez.  (Cevap A)

Çözüm Yayınları

RL

9. B 10. C

V

Anahtar açıkken V = 3 . (6 + R) Anahtar kapatıldığında anakol akımı 7A olduğena göre 4A anahtarın kapatıldığı 3A kola çekilmiştir.

i2

RM i2

8. B

A

I. RK > RL

i1

7. A

6Ω

V



RK

6. B

R

i2 > 2i1 olduğuna göre;



5. B

üretece bağlanmıştır. Anahtar açıkken ampermetre 3A değerini, kapatıldığında 7A değerini gösteriyor.

RK A1 RM RL

+

3. D

9. Şekildeki elektrik devresinde dirençler iç direnci ihmal edilen

ampermetrelerinde okunan değerler sırasıyla i1 ve i2 dir.



2. E

8. Özdeş X, Y dirençleri ve reosta ile kurulan şekildeki elektrik devresinde, reostanın sürgüsü ok yönünde çekiliyor.



X

10. Şekildeki devre parçasında KL uçlarına potansiyel fark uygulanıyor.

V

Y

+

156

A

V



V1

K

Buna göre, reostanın sürgüsü ok yönünde çekilirken V voltmetresinin ve A ampermetrenin gösterdiği değerler nasıl değişir? V

R V2

R

R

3R

A



L

A)

Artar

Artar

B)

Artar

Azalır



Buna göre, voltmetrelerin gösterdiği değerler oranı V1 / V2 kaçtır?

C)

Azalır

Artar



A) 1

D)

Azalır

Azalır

E)

Artar

Değişmez

Reostanın sürgüsü ok yönünde çekilirken direnç değeri azalır ve V = i.Reş denklemine göre anakol akımı artar. Buna göre, Y direncinin gerilimini ölçen voltmetrenin gösterdiği değer artarken, X direnci üzerinden geçen akımı ölçen ampermetrenin gösterdiği değer azalır. (Cevap B)

B) 2

V1

R

R

i

2i

i R

3R i

V2

C) 3

D) 4

V1 = 2iR + iR = 3iR V2 = iR 

E) 5

(Cevap C)

09

BÖLÜM 08 Test

Elektrik Akımı ve Potansiyel Fark - 4 1. Özdeş dirençlerle oluşturulmuş devre parçasında A1 ve A2

4. İç direnci önemsiz üreteç ve dirençlerle kurulu şekildeki

ampermetrelerinin gösterdiği değerler sırasıyla i1 ve i2 dir.

elektrik devresinde voltmetre 10 voltu göstermektedir.



4Ω

X

A2

A1



V

+ V = 50 volt 





i Buna göre, 1 oranı kaçtır? i2

A) 2

C) 7 2

B) 3

i1 7i 7 = = i2 2i 2

2i i i

E) 9 2

D) 4



Buna göre, X direncinin büyüklüğü kaç ohm’dur?



A)





1



2

B) 1

V + 4 . i = 50

RX . i = 10

10 + 4i = 50 i = 10 amper

RX . 10 = 10 RX = 1Ω bulunur.

7i



7i

2



E) 3



(Cevap B)

5. İç direnci önemsiz üreteç ve dirençlerle şekildeki elektrik

(Cevap C)

devresi kurulmuştur.



değer 2A'dır.

A2

R

2R 2R

A1

+

V

2i R A1

2R

7Ω



Buna göre, anakol akımı i akımı kaç amperdir?



A) 20

i

+

B) 16

D) 2

E) 3

L

C) 12

K

2Ω O

4Ω

K 3Ω 20Volt i K O⇒ 7Ω 4Ω

5Ω

K

D) 8 E) 4

4Ω

3Ω 5Ω 5Ω 2

5Ω

V = i . Reş

L

20 = i . 5Ω 2 i = 8 amper bulunur. (Cevap D)

+

4Ω

20 volt



2i = 2A ise 3i = 3A dir.

i 2i

4Ω 4Ω

3i

A2

+ V= 20Volt

Devre harflenirse,

C) 3 2

B) 1

3Ω



Buna göre, A2 ampermetresinin gösterdiği değer kaç A dır? A) 1 2

5Ω

Çözüm Yayınları

2. Şekildeki elektrik devresinde A1 ampermetresinin gösterdiği



5

A2

3i

7i



D)

3i A1



C) 2

2R



(Cevap E)

6. Şekildeki devre parçasında K - L uçlarına potansiyel fark

uygulandığında A1, A2, A3, A4, A5 ampermetrelerin gösterdiği değerler sırasıyla i1, i2, i3, i4, i5 olmaktadır.

V



A1 3.

I. Alessandro Volta



II. Galvani



III. Kirchoff

K



Yukarıda verilen bilim adamlarının hangileri elektrik alanında çalışma yapmıştır?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Öncüllerde verilen bilim insanlarının üçü de elektrik alanında çalışma yapmıştır. (Cevap E)

A2

20Ω

A5

5Ω

2Ω

A3

L

6Ω

A4

Buna göre, i1, i2, i3, i4, i5 akım şiddeti değerlerinden hangisi diğerlerinden büyüktür?

A) i1

B) i2 A1

20Ω K

i

A2 X

9i

5Ω 4i 5i

2Ω

A5

K

C) i3 5i A 6Ω 3 A4

D) i4

E) i5

L



(Cevap A)

157

Test 09

1. C

7. İç direnci önemsiz üreteç ve ideal ampermetrelerle şekildeki

2. E

3. E

4. B

10.

6. A

2Ω

2Ω

4Ω

+



A2 +

A2

V=24 volt

5Ω



B) 27

C) 24

D) 21



K L

X

4Ω O

O

L

3 4Ω K K 2Ω amper 6 2Ω

O

3 5Ω 6 X

V

24

12 12 2Ω

V = 6.2 + 3 . 5 = 27 volt bulunur. (Cevap B)



B) 3 2

A) 2

D) 3 4

C) 1

E) 2 3

Üretece paralel bağlı kollarda potansiyel farklar eşit olacağı için,

L

+

5Ω L

A1 kaçtır? A2

Dirençler birbirine paralel bağlı olduğu için Reş = 1Ω, anakol akımda 24 amper bulunur.

E) 18

Devre harflenirse, K

Şekildeki elektrik devresinde A1 ve A2 ampermetrelerinde okunan akımlar oranı

A1 ve A2 ampermetrelerinin ölçtüğü değerler 6 amper olduğuna göre, üretecin uçları arasındaki potansiyel farkı kaç volttur? A) 30

9. A 10. D 11. A 12. B

6Ω

A1



8. B

3Ω



X

7. B

A1

elektrik devresi kurulmuştur.

V

5. D

6Ω

12 8 3Ω 4

A1 12 3 = = bulunur. A2 16 4



16

(Cevap D)

11. Şekilde gösterilen devre parçasında belirtilen yönde 3A akım geçmektedir.



8. Şekildeki elektrik devresi iç direnci önemsiz üreteç ve

K

A

6Ω

A +



V A anahtarı açık iken ampermetre 6 amper, kapalıyken ampermetre 9 amperi gösteriyor.



Buna göre, K direnci kaç ohm’dur?



A) 2

Anahtar açık iken

B) 4

V = 6.6 = 36 volt olur.

C) 6

4Ω

K

Buna göre, KL noktaları arasına bağlanan bir voltmetre kaç voltu gösterir? (Üretecin iç direnci önemsizdir.)



A) 2

B) 9

C) 18

VKL = VL – VK = 2 – 0 = 2 volt bulunur.

D) 8

E) 12





2Ω

4Ω

3Ω

A V

Buna göre, R direnci kaç ohm’dur?



A) 1

A1 = V = (3 + R) . i1

B) 3

C) 7 2



6Ω

V

V

6Ω

(Cevap B)

iken ampermetrede okunan değer A1 in, anahtar kapalı iken okunan değer A2 ye oranı A1 / A2 = 3/4 dür.





12. 4Ω

V

D) 4

A1 i = 1 = 3 ise R = 1Ω bulunur. i2 4 A2 = V = (2 + R) . i2 A2

E) 5

(Cevap A)

V

V

9. Şekildeki gibi kurulmuş bir elektrik devresinde K anahtarı açık

+

E) 38

VL = 20 – 3 . 2 – 3 . 4 = 2 volt bulunur.

Anahtar kapalı iken anakol akımı 9 amper ise,

R

D) 24

VK = 0 deyip, VL'yi bulursak akım yönünde giderken dirençlerin voltajı (–) olacağı için, (Cevap A)

1Ω

3Ω

Reş = 4Ω ise K = 4Ω olur.

158

L

3A



V = i.Reş ⇒ 36 = 9 . Reş ⇒ Reş = 4Ω bulunur.



2Ω

+ 20 volt

Çözüm Yayınları

dirençler ile kurulmuştur. 8Ω

+ V = 60 volt

A2

3Ω

A1



İç direnci önemsiz olan üreteç ve dirençlerle şekildeki elektrik devresi kurulmuştur.



Buna göre, A1 ve A2 ampermetrelerinde okunan değerler kaçtır? A1

A2

A)

2

0

B)

4

0

C)

4

3

D)

0

0

E)

2

4

Voltmetre üzerinden akım geçmeyeceği için voltmetrelerin bağlı olduğu kollar kesilirse, Buna göre, V = i . Reş 6Ω 6Ω 6Ω V=60 volt

A1

60 = i . 15Ω

A1 = 4 amper

= 4 bulunur. A2 = 0 bulunur. i

(Cevap B)

BÖLÜM 08 Test

Elektrik Akımı ve Potansiyel Fark - 5 1. K, L ve M iletkenlerine ait akım - gerilim grafiği şekildeki gibidir.

4.

K

R1

L

I. K ile M nin paralel bağlanmasıyla oluşan sistemin direnci, L nin direncine eşit olabilir.



II. K ile L nin paralel bağlanmasıyla oluşan sistemin direnci, M nin direncine eşit olabilir.



III. L ile M nin seri bağlanmasıyla oluşan sistemin direnci, K nın direncine eşit olabilir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız III

B) I ve II

D) II ve III

+



Akım şiddeti





A

R2

M Buna göre;



V

Potansiyel Fark

10



İç direnci önemsiz üreteçle şekildeki gibi kurulmuş bir elektrik devresinde,



I. R1 direnci artırılırsa, voltmetrenin gösterdiği değer artar.



II. R2 direnci artırılırsa, ampermetrenin gösterdiği değer azalır.



C) I ve III

III. R1 direnci azaltılırsa, anakol akımı i artar.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



E) I, II ve III

V

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Voltmetre üretece paralel bağlı olduğu için R1 direncinin artması ya da azalması gösterdiği değeri değiştirmez. R2 direncinin değeri artarsa ampermetrenin gösterdiği değer azalır. R1 (Cevap D) direnci azaltılırsa Reş azalacağı için anakol akımı artar.

Seri bağlı dirençlerin eşdeğeri her birinden daha büyük, paralel bağlı dirençlerin eşdeğeri her birinden daha küçüktür.  (Cevap D)

2. Evlerdeki elektrik devrelerinde sigorta kullanılmasının

I. Enerji tasarrufu sağlamak



II. Belirli değerden fazla olan akımı kesmek



III. Yüksek gerilim değerlerini düşük gerilim değerine dönüştürmek



yargılarından hangileri olabilir?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

Çözüm Yayınları

nedeni,

C) Yalnız III

E) I ve III

Elektrik devrelerinde kullanılan sigorta, devreden geçen akımın belirli bir değerin üzerine çıkmasını engelleyen araçlardır.





(Cevap B)

3. İç direnci önemsiz üreteçlerle oluşturulmuş elektrik devresi şekildeki gibidir.



göre, V = i . Reş 40 = i . (6 + 4) i = 4 amper bulunur.

R1



K i V1 +



Diyot tek yönlü akım geçirdiği için 2Ω'luk ve 12Ω'luk direnç üzerinden akım geçmez. Buna

R2

I. V1 / V2



II. V1 + V2



III. i



A) Yalnız I

V2



i → azalır 

159

2Ω

C) I ve III

E) I, II ve III

K anahtarı kapatılırsa; Reş azalır, anakol akımı artar. R3 anakolda olduğundan V2 artar. V1 → azalır V1 + V2 = V V2 ↓ ↑ sabit V1 + V2 → değişmez

4Ω

6Ω

B) I ve II

D) II ve III

(Cevap C)

devresi kurulmuştur.

12Ω

 X

değerlerinden hangileri azalır?



5. İç direnci önemsiz üreteç, direnç ve diyotlarla şekildeki elektrik

V







R3

K anahtarı kapatılırsa;





(Cevap C)

+ V= 40 volt



X diyotundan akım geçtiğine göre, anakoldan geçen i akımı kaç amperdir?



A) 8

B) 16

C) 4

D) 2 E) 1

Test 10

1. D

6. İç direnci önemsiz üreteç ve dirençlerle şekildeki elektrik devresi kurulmuştur.



9.

+

4R

X

2i

Y i

Z



D) 4 3

C) 1

4R

A

Şekildeki elektrik devresinde ampermetre üzerinden kaç



A) 12

O 4 3Ω 2 6Ω A K 8 3Ω 8 L 10 K

E) 5 3



B) 10

C) 18

D) 6

E) 4

Devre harflenirse, 6 2Ω

L



K

6 8





O 2



L A = 10 amper bulunur.



L akım şekil üzerinde dağı lırsa

VXY 4 = bulunur. VYZ 3

VYZ = i . 6r

6R

9. B 10. C

amper akım geçer?

VXY = 2i.4R



8. E

+ V= 24 volt

Y

B) 3 4

i 6R

7. A

3Ω

6R

Devre, şekildeki gibi çizilirse 4R

6. D

3Ω

Buna göre, XY noktaları arasındaki potansiyel farkın YZ V noktaları arasındaki potansiyel farka XY oranı kaçtır? VYZ



5. C

6Ω

6R

A) 1 2

4. D

2Ω

Z

R



3. C

V X

3R

2. B

24 volt

(Cevap B)

(Cevap D)

7. İç direnci önemsiz üreteç ve özdeş dirençlerle şekildeki elektrik devresi kurulmuştur.

12Ω +

12Ω

A

Çözüm Yayınları



12Ω

V= 36 volt



12Ω Buna göre, ampermetre üzerinden kaç amper akım geçer? A) 3 5

B) 3 2

D) 5 2

C) 2

E) 3

Devre harflenirse,

12Ω K

12Ω

L L

A 12Ω

12Ω

O O

8 20Ω 12Ω 24 12Ω 12Ω A O K i 2i 12Ω +

kuruluyor. Devrede M anahtarı açıkken ampermetreden geçen akım i1, M anahtarı kapatılınca ampermetreden geçen akım i2 oluyor.

L 36 = i . 20 i = 1,8 bulunur. A = 0,6 olur. (Cevap A)

36 volt

O

10. İç direnci önemsiz üreteç ve dirençlerle şekildeki elektrik devresi

V = i . Reş





6R



4R

8. Şekildeki gibi kurulmuş bir elektrik devresinde voltmetrede okunan değer 24V’dur.

160

X

+

+



i Buna göre, 1 oranı kaçtır? i2



A) 9 11

48 volt Buna göre, X direnci kaç ohm’dur?

A) 3

Devre harflenirse,

B) 4

C) 6

12Ω X

V 8Ω 48 volt +

D) 12

M anahtarı açıkken, 6R

E) 24

V = 24 volt ise 24 = i . 8 ⇒ i = 3 olur. 4R

12.(3 – i1) = X i1 = 24 volt X = 24Ω bulunur.

8R

8R 4R

i1 = 2 amper (Cevap E)

A

M

V

8Ω

12Ω

8R

4R



4Ω

8R

B) 7 11

V

C) 5 3

D) 2

M anahtarı kapalı iken, A

6R 4R 4R

8R A 8R

E) 4 2

Reş = 5 R 3 Ama ampermetreyi ilgilendiren kısım 10R'dir. Reş = 10R ⇒V = 10R . i1

V = 10R . i2 =

i1 = 1 bulunur. i2

(Cevap C)

1. Herhangi bir enerjiyi elektrik enerjisine çeviren araçlara üreteç

4. İç direnci önemsiz üreteç ve dirençle şekildeki elektrik devresi

denir.



kurulmuştur.



Buna göre,



11

BÖLÜM 08 Test

Üreteçler - 1

5Ω

I. Pil kimyasal enerjiyi elektrik enerjisine çevirir.

15V

5Ω

+

A



II. Dinamo hareket enerjisini elektrik enerjisine çevirir.



III. Lambalar elektrik enerjisini ısı enerjisine çevirir.



yargılarından hangileri verilen tanıma uygun bir örnek olabilir?



Buna göre, ampermetrede okunan değer kaç amperdir?



A) Yalnız I



A) 5



B) I ve II

D) II ve III

+ 20 V

C) I ve III

B) 4

+ 5V

C) 3

D) 2

E) 1

Ꜫnet = iana. Reş 25 – 15 = iana . 5 iana = 2A

E) I, II ve III

Pil, kimyasal enerjiyi elektrik enerjisine, dinamo hareket enerjisini elektrik enerjisine, lambalar da elektrik enerjisini ısı ve ışık enerjisine çevirir. (Cevap E)

(Cevap D)

5. İç direnci önemsiz, özdeş üreteç ve özdeş dirençlerle şekildeki elektrik devresi kurulmuştur. R

1

Buna göre, KL noktaları arasındaki toplam elektromotor kuvveti kaç volttur?



A) 10

B) 20

+ + + 10 V 10 V 10 V

C) 30



Buna göre, dirençler üzerinden geçen akımlar oranı i1 i2 kaçtır?



A) 1

L



D) 40

εToplam = 20 V + 10  V

E) 50

+

ω

+ 10 V

+

ω

+ 10 V

K

10 V +

+ +

ω

10 V +

+ 10 V

+

R

ω

+ 10 V

Çözüm Yayınları



ω

bir batarya oluşturmak istiyor ve şekildeki gibi bir düzenek oluşturuyor.

2

+

ω

2. Bir öğrenci iç direnci önemsiz dört pili bir araya getirerek

B) 1 2

C) 1 3

D) 1 E) 2 4 5

ε = i1 . R i1 = 1 bulunur. 3 3ε = i2 . R i2

(Cevap C)

(Cevap B)

6. İç dirençleri önemsiz, ε emklı, özdeş üreteçlerle şekildeki elektrik devresi kurulmuştur. 5Ω



5Ω

1Ω

II. Devrede elektrik enerjisini mekanik enerjiye dönüştürür.



III. Bağlı olduğu noktalar arasındaki potansiyel farkı ölçer.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

+

A

Ampermetrenin ölçtüğü akım değeri 1A olduğuna göre, üreteçlerin elektromotor kuvveti kaç volttur?

ε



A) 4 5Ω

E) II ve III

C) 8

D) 12

E) 16

2ε = 10 . 1,5 + 1 . 1 1Ω

ω

1,5A

B) 6 5Ω

ω

Üreteçler, devreye elektrik enerjisi sağlar ve devrede potansiyel fark yaratır. Potansiyel fark ise voltmetre ile ölçülür. (Cevap A)

+

ω



ω

I. Bağlı olduğu noktalar arasında potansiyel fark oluşturur.

+

ω



ω

+

3. Üreteçler ile ilgili,

161

2Ω

A

1A

2Ω 0,5A

2ε = 16

ε = 8 Volt



(Cevap C)

ω

ω

Test 11

1. E

7. İç dirençleri önemsiz, ve emk'leri 40V olan özdeş üreteçler ve

+

+

+

+

+

+

3. A

4. D

5. C

6. C

7. B

8. B

9. B 10. E 11. B 12. E

10. Özdeş üreteç ve özdeş dirençlerle şekildeki elektrik devresi

dirençler ile şekildeki elektrik devresi kurulmuştur.



2. B

kurulmuştur.



+

R

i1

A +

1Ω

i2

4Ω +

+



Buna göre, ampermetrede okunan değer kaç amperdir?



A) 6

B) 8

R

C) 10

D) 12



R

Buna göre, dirençler üzerinden geçen i1, i2 ve i3 akımları arasındaki ilişki nedir?

E) 16

Vnet = iana. Reş 120 – 40 = iana . 5 iana = 16A Ampermetrede okunan değer 8A'dir.

i3

A) i1 > i2 > i3



B) i1 > i2 = i3

C) i1 = i2 = i3



D) i1 > i3 > i2 E) i2 > i1 = i3 Bir ilmek noktasına giren akımlar toplamı çıkan akımlar toplamına eşit olacağı için i2 = i1 + i3'dür. Dirençler ve üreteçler özdeş olduğu için i1 = i3 buna göre, i2 > i1 = i3 olur. (Cevap E)

(Cevap B)

11. İç dirençleri önemsenmeyen özdeş üreteçler, özdeş dirençler ve ampermetrelerden oluşan şekildeki devrede A1, A2 ve A3 ampermetrelerinin gösterdiği değerler sırasıyla i1, i2 ve i3 tür.

8. İç direnci önemsiz özdeş üreteçlerle şekildeki elektrik devresi

A1

A2 ω

A3

2R

+

R

+

+



Buna göre, hangi ampermetreler üzerinden akım geçmez?



A) Yalnız A1



B) A1 ve A2

D) A2 ve A3

O O

O

C) A1 ve A3

E) A1, A2 ve A3

+

-V

-V



Buna göre, i1, i2 ve i3 arasındaki ilişki nedir?



A) i1 > i3 > i2

B) i1 = i3 > i2



C) i3 > i1 > i2

D) i3 > i1 = i2

E) i1 > i2 = i3 2i

i

i

i

A2

2i i

(Cevap B)

A3

2i

A1 i

+

3Ω



Buna göre, ampermetrenin gösterdiği değer kaç amperdir?



A) 2

B) 5

C) 6

D) 8

E) 10

ɛnet = iana. Reş

25 + 15 – 15 = iana . 5 iana = 5A 

A2

8

6

ω

+

2R

ω

+

+ 15 V

4

ω

2Ω



A + 15 V

(Cevap B)

2i

12. İç dirençleri önemsiz üreteçlerle şekildeki elektrik devresi kurulmuştur.

9. İç dirençleri önemsiz üreteçlerle oluşturulmuş elektrik devresi şekildeki gibidir. + 25 V



i

O

O

+

A3

Buna göre, A1 ve A2 ampermetrelerinden akım geçmez.

A1 +

i

Devrede voltlama yapılırsa, A -V A2 -V 1 A3

162

ω

ω

ω

+

A2 Çözüm Yayınları

kurulmuştur.

A1 4R



A Buna göre, ampermetrelerde okunan değerler 1 oranı A2 kaçtır?



A) 4

B) 2

C) 1

D)

Paralel kollarda voltajlar eşit olacağı için, (Cevap B)

1



2

E)

1 4

4ε + 2R . i2 = 8ε = 6ε + 4R . i1 i1 A1 1 = = bulunur. i2 A2 4





(Cevap E)

1. İç dirençleri önemsiz, özdeş dirençlerle oluşturulan şekildeki

4. İç dirençleri önemsiz özdeş üreteç ve özdeş dirençlerle Şekil -

devrede K, L ve M anahtarları açıktır. +

+

I ve Şekil - II deki elektrik devreleri kuruluyor. R

R



K

+

ω



B) K ve L

D) L ve M

C) K ve M

Şekl - II



X üreteci t sürede tükendiğine göre, Y üreteci kaç t sürede tükenir?



A) 2

B)

3 2

+

ω

+

+

ω

ω

ω

Şekl - I

+ Buna göre, K, L ve M anahtarlarından hangileri tek başına kapatıldığında lamba ışık verir?

Y +

+ M

A) Yalnız K

+

ω

+

X +

L

+

+



12

BÖLÜM 08 Test

Üreteçler - 2



C) 1

D)

1 2



E)

1 3

Bir pilin tükenme süresi üzerinden çekilen akımla ters orantılıdır. Buna göre,

E) K, L ve M

Şekil - I'de ⇒ εeş = ε + ε – ε = ε, i =

ε → t sürede

R t Şekil – II'de ⇒ εeş = ε + ε = 2ε, i = 2ε → 2 sürede tükenir. R

K anahtarı kapatıldığında kapalı devredeki net emk sıfır olur dolayısıyla lamba ışık vermez.  (Cevap D)

(Cevap D)

2. İç dirençleri önemsiz özdeş üreteçler ve özdeş dirençlerle oluşturulmuş şekildeki devrede A1, A2 ampermetrelerinin gösterdiği değerler sırasıyla i1 ve i2 dir. R





R

+

Buna göre, i1 / i2 oranı kaçtır? 1 1 2 B) C) A) 3 2 3 R +V

D)

3 4

E) 1

i

A1

O

+

A2

Çözüm Yayınları

+

A2



A1

R 2i +2V

+

(Cevap B)

3. Bir öğrenci özdeş piller ve özdeş dirençler ile Şekil - I ve Şekil - II deki elektrik devrelerini kuruyor. Şekil - 1 deki A1, Şekil - 2 deki A2 ampermetrelerinin ölçtükleri değerler eşittir. R2



voltmetrede okunan değer yalnız X anahtarı kapalı iken V1, yalnız Y anahtarı kapalı iken V2’dir.



X



R1

A1



C) 1 

ω

2ε = i . R1 ⇒ R1 = 4 ε 2i . R2 R2

1 2

ω

A)

B)

ω



+

V Buna göre, 1 oranı kaçtır?

Şekil - II

Buna göre, R1 / R2 oranı kaçtır? 1 4

ω

Şekil - I

R

R

R

+ +

ω

+

+

163

V

R A2

ω

+

5. İç dirençleri önemsiz üreteçlerle kurulmuş şekildeki devrede

Y

V2

D) 2

E) 4 (Cevap E)



A) 1

Yalnız X kapalı iken, 2ε = 2R . i, V1 = R . i

B)

3 2



C) 2

D)

9 4

yalnız Y kapalı iken, V1 5 .i ε = 5R ⇒ = bulunur. 2 2 V2 2 V2 = i2



E)

5 2

(Cevap E)

Test 12

1. D

3. E

4. D

5. E

6. E

7. B

8. E

9. C

8. İç dirençleri önemsiz emkleri εX, εY ve εZ olan üreteç ile

6. İç dirençleri önemsiz özdeş pillerle şekildeki elektrik devresi kurulmuştur.

lamba ve dirençten şekildeki elektrik devresi kurulmuştur.



Devrede M anahtarı açık iken lamba ışık vermiyor, M anahtarı

M

Lamba



Buna göre, M anahtarı kapatılırsa ampermetre ve voltmetrede okunan değerlerin değişimi için ne söylenebilir?

Artar

Değişmez

Azalır

Azalır

C)

Değişmez

Değişmez

D)

Azalır

Artar

E)

Azalır

Değişmez

Y Z

εX, εY ve εZ arasındaki ilişki nedir? A) εX > εY > εZ B) εY > εX > εZ C) εZ > εX > εY D) εX = εZ > εY E) εX = εY = εZ

Voltmetre

A)

+

ω

R

B)

+

A



M

X

ω

+

Ampermetre

ω

+

ω

+

V

kapatılınca lamba ışık veriyor. ω

+



2. B

Buna göre,

M anahtarı açıkken lambanın ışık vermemesi demek devreden akım geçiyor demektir. (Cevap E) Buna göre, ɛX = ɛY = ɛZ olmalıdır.

Çözüm Yayınları

Anahtar kapatıldığında, anahtarın bulunduğu kola paralel olan üreteçler kısa devre olur bunun sonucunda devredeki toplam emk azaldığından anakol akımı azalır. Voltmetre daima üretecin gearilim değerini gösterir. (Cevap E)

9. Şekildeki elektrik devresinde kollardan geçen iX, iY ve iZ akımlar verilmiştir. ω



X

iX

+ ω

Y

ω

164

Z

iZ

V

4Ω

2Ω 3Ω

2Ω

2 =15

ω

1Ω

volt

+



Buna göre, voltmetrenin gösterdiği değer kaç volttur?



A) 1

B) 2

ɛnet – iana . Reş

30 – 15 = iana . 5 iana = 3A

C) 3 V=i.R V=1.2 = 2 volt



D) 4 

E) 5 (Cevap B)

+

Reostanın sürgüsü ok yönünde çekildiğinde iX, iY ve iZ akımları nasıl değişir? iX

+

+

iY

7. İç derinçleri önemsiz üreteçlerle şekildeki devre kurulmuştur.

iY

iZ

A)

Artar

Artar

Artar

B)

Azalır

Artar

Artar

C)

Azalır

Azalır

Azalır

D)

Artar

Azalır

Artar

E)

Azalır

Değişmez

Artar

Reostanın sürgüsü ok yönünde çekilince eşdeğer direnç azalır ve tüm kollardan geçen akımlar azalır. (Cevap C)

13

BÖLÜM 08 Test

Elektrik Enerjisi ve Güç - 1 1. Elektriksel enerjisi birimi olarak,

4. Özdeş dirençler ve iç direnci önemsiz özdeş üreteçler ile





I. Joule



II. Amper2•Ohm•Saniye Volt2 III. • Saniye Ohm niceliklerinden hangileri kullanılabilir?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III

Şekil - I ve Şekil - II’deki elektrik devreleri kuruluyor. K L R

R

R

+

C) I ve III

E) I, II ve III

Elektriksel enerji = W = i2 Rt formulü ile bulunur.



2 Buna göre, birimi = Joule = Amper2 . saniye . ohm = volt . saniye kullanılabilir. (Cevap E) ohm



+

2V Şekl - II

V Şekl - I

Buna göre, t sürede K ve L dirençlerinde açığa çıkan ısı W enerjileri K oranı kaçtır? WL 1 3 2 C) 1 D) E) A) 2 B) 2 2 3

V = R . iK WK ⇒ i = i 'dir. Buna göre, = 1 bulunur. 2V = 2R . iL K L WL

(Cevap C)

2. İç direnci önemsiz üreteç ve dirençlerle şekildeki elektrik





X

Y

R

2R



ω

+

Buna göre, X ve Y dirençlerinin birim zamanda yaydığı ısı W enerjileri X oranı kaçtır? WY 1 1 A) 3 B) 2 C) 1 D) E) 3 2

Çözüm Yayınları

devresi kurulmuştur.



5. İç direnci önemsiz üreteçle kurulmuş şekildeki elektrik devresinde A1 ve A2 ampermetrelerinin gösterdiği değerler eşittir. R K A1

Seri bağlı dirençler üzerinden geçen akımlar eşit büyüklükte olduğu için, WX = i 2 . R . t

WX 1 den = 2 bulunur. WY WY = i2 . 2R . t den





(Cevap D)

A2

2R

L M

3. İç direnci önemsiz üreteç ve özdeş dirençlerle şekildeki

Buna göre;





elektrik devresi kurulmuştur. K L +





V

Buna göre, K direncinde t sürede açığa çıkan ısı enerjisi, L direncinde 2t sürede açığa çıkan ısı enerjisinin kaç katıdır? 1 1 1 A) B) C) D) 1 E) 8 8 4 2

K direnci üzerinden i akımı geçerse L direnci üzerinden 2i akımı geçer. Buna göre, WK = i2 . R.t

WK 1 den = bulunur. WL 8 WL = 4i2 . R . 2t

(Cevap A)

+

V

I. K ve L dirençlerinde birim zamanda açığa çıkan ısı enerjileri eşittir.



II. L ve M dirençlerinde birim zamanda açığa çıkan ısı enerjileri eşittir.



III. K direncinde t sürede açığa çıkan ısı enerjisi, L direncinde 2t sürede açığa çıkan ısı enerjisine eşittir.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız II



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) Yalnız III

A1 ve A2 ampermetrelerin gösterdiği değerleri eşit olması için RK > RL olmalıdır.

Birim zamanda açığa çıkan rX miktarı; P = i2 . R olduğundan I. öncül doğru olamaz. M'nin direnci bilinmediğinden II. öncül doğru olabilir. RK = 2R ⇒ RL = R ise EK = i1 . 2R . t EL = i2 . R . 2t olur. III. öncül doğru olabilir. 

(Cevap D)

165

Test 13

1. E

6. Şekildeki devreler özdeş dirençlerle kurulmuştur.

R

Buna göre, t1, t2 ve t3 arasındaki ilişki nedir? A) t3 > t2 > t1 B) t3 > t1 > t2



C) t1 > t2 > t3



6. B

7. A

8. B

9. C 10. B

X R

V III Şekl - 3



5. D



D) t2 > t1 > t3



E) t1 = t2 = t3

R

+

ω

2V I Şekl - 1



R

4V II Şekl - 1

4. C

elektrik devresi şekildeki gibidir. X direncinin birim zamanda harcadığı enerji E'dir. R

R

R

3. A

9. İç direnci önemsiz üreteç ve özdeş dirençlerle kurulmuş

I, II ve III nolu devrelerde eşit miktar ısı enerjisi açığa çıkması için geçen süreler sırasıyla t1, t2, t3 tür. R

2. D

Buna göre, birim zamanda devrenin tamamında harcanan enerji kaç E'dir? A) 2

B) 4

C) 6

D) 8

E) 10

i2R = E

2 P = V / R P1 = 4V2 / R P2 = 16V2 / 2R P3 = V2 / R/2 dolasıyla t3 > t1 > t2

Devrenin tamamında; i2R + i3R + 4i2 . R = 6i2R = 6E 



(Cevap C)

(Cevap B)

7. Gücü 2200 watt olan bir saç kurutma makinesi 220 voltluk

Buna göre, saç kurutma makinesinin 5 s’de harcadığı elektriksel enerji kaç joedür?



A) 11000



B) 15000

D) 22000

C) 16000

E) 33000

W = i2 Rt = V i .t =P.t = 2200 . 5 = 11000 joule bulunur.

Çözüm Yayınları

gerilim altında çalıştırılıyor.

(Cevap A)

8. İç direnci önemsiz üreteçler, özdeş dirençlerle oluşturulmuş şekillerdeki devrelerde X direncinde birim zamanda açığa çıkan ısı enerjisi Y ninkinin 4 katıdır. R X

R

R

166

10. Bir öğrenci evlerine gelen elektrik faturasında 40 kwatt-h diye

Y

bir yazı okuyor ve babasına bunun neyi ifade ettiğini soruyor. R ω

L

+ +

K



Buna göre, ԐK / ԐL kaçtır?



A) 1 4

B) 1 2

C) 1

ω

K

ω

ω

+



+

D) 2

L

E) 4

X direncinde birim zamanda açığa çıkan ısı enerjisi Y ninkinin 4 katı olduğundan, X'den geçen akım Y'den geçen akımın 2 katıdır. (P = i2 . R) 2ԐK = 2i . R/2 Ԑ 1 ⇒ K= ԐL = i.R 2 ԐL  (Cevap B)



Babası öğrenciye aşağıdaki cevaplardan hangisini verirse doğru bir açıklama yapmış olur?



A) Kullanılan elektriğin gücü



B) Kullanılan elektrik enerjisi



C) Kullanılan elektrik enerjisinin ücreti



D) Tüketilen elektrik akımı



E) Tüketilen elektriksel potansiyel

Kwatt - h elektrik enerjisi birimi olup, kullanılan elektrik enerjisini ifade eder.

(Cevap B)

1. Güç birimi olarak,

4. İç direnci önemsiz üreteç ve özdeş dirençlerle kurulmuş elektrik devresi şekildeki gibidir.



I. Watt



II. Joule / saniye



III. Volt • amper

X





birimlerinden hangileri kullanılabilir?



A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

L

K C) I ve III

+

E) I, II ve III

Güç birimi olarak, watt, joule/saniye ve volt.amper kullanılabilir.



(Cevap E)

ω



14

BÖLÜM 08 Test

Elektrik Enerjisi ve Güç - 2



K ve L anahtarı açıkken X direncinin birim zamanda harcadığı enerji E dir.



Buna göre, K ve L birlikte kapatıldığı durumda X direncinin birim zamanda harcadığı enerji kaç e olur?



A) 2

B) 4

C) 8

D) 16

E) 24

2

E=i .R E' = 4i2 . R = 4E



(Cevap B)

2. İç direnci önemsiz üreteç ve dirençlerle şekildeki elektrik devresi kurulmuştur.

5. İç direnci önemsiz üreteç ve dirençlerle şekildeki elektrik

K



devresi kurulmuştur.

R L



Buna göre, K ve L dirençlerinin güçleri A) 3

B) 2

1 1 D) E) 3 2

C) 1

K direncinden 2i, L direncinden i akımı geçer ve

PK oranı kaçtır? PL

2.R PK = (2i) = 2 bulunur. PL i2 . 2R

(Cevap B)

3. İç direnci önemsiz üreteçle oluşturulmuş elektrik devresi şekildeki gibidir.

R +

ω



ω

+

X

Y

Çözüm Yayınları

2R

2R

X ve Y dirençlerinin güçleri birbirine eşit olduğuna göre, X direnci kaç R’dir?



A) 1 9

B) 2 9

C) 1 3

D) 4 E) 1 9

Y direncinden 2i akımı geçerse X direncinden 3i akımı geçer. Buna göre, PX = PY (3i)2 . RX = (2i)2 . RY ⇒ RX = 4R bulunur. 9



M

(Cevap D)

6. İç direnci önemsiz üreteç ve özdeş dirençlerle kurulmuş şekildeki elektrik devresinde X direncinin gücü P’dir.



L

X

K +





V Buna göre, K, L ve M anahtarlarından hangilerinin tek başına kapatılması sonucunda X direncinin birim zamanda harcadığı enerji değişmez? A) Yalnız K



B) K ve L

D) L ve M

+



Buna göre, M anahtarı kapatılırsa, X direncinin gücü kaç P olur?



A) 1 9

C) K ve M

E) K, L ve M

K ve M anahtarlarının kapatılması sonucunda X direncinin uçları arasındaki gerilim değişmez.  (Cevap C)

ω



167

M

X

B) 4 9

Ԑ = i1.2R i1 3 Ԑ = i2 . 3R = i2 = 4 2

C) 5 9

P = 9i2 . R P' = 4i2 . R = 4P 9

D) 1



E) 9 4 (Cevap B)

Test 14

1. E

7. Özdeş lambalar ve ısıtıcı ile şekildeki elektrik devresi

2. B

3. C

4. B

5. D

6. B

7. D

8. B

9. C 10. D 11. A 12. C

10. Bir okulda kullanılan elektronik aletlerin günlük elektrik çekme

kuruluyor.



gücü saatte 10 kw’tır. Bu aletler günde ortalama 4 saat çalışıyor.

ısıtıcı



Elektriğin 1kwh’ı 0,04 ¨ olduğuna göre, bu elektronik aletlerin bir aydaki enerji tüketimi faturaya kaç ¨ olarak yansır? (1 ay = 30 gün)

+ V=220 volt



A) 10

B) 20

P=i.V 600 = i . 200 i = 3 amper

C) 40

B) 24

C) 36

D) 48

E) 60

Günde ⇒ 10kW . 4 sa = 40 hW – h Ayda ⇒ 40 kW – h . 30 = 1200 kW – h Buna göre, 0,04 . 1200 = 48t bulunur.

Isıtıcı üzerinde 200 volt ve 600 watt yazdığına göre, ısıtıcının çalışabilmesi için lambanın gücü kaç watt olmalıdır?

A) 12

D) 60





(Cevap D)

E) 100

Isıtıcı 200 volt ile çalışıyor ise lambaya 20 volt kalır. Buna göre, lamba = i . V = 3 . 20 = 60 watt bulunur. (Cevap D)

11. İç dirençleri önemsiz özdeş üreteçler, özdeş dirençlerle oluşturulmuş şekildeki devrede K, L ve M anahtarları açıktır.



X

L

8. Şehir geriliminin 220 volt olduğu bir hastanede bir klima ile

880 watt’lık bir eko makinesi birlikte çalışırken üreteçten 15 amper akım çekiliyor. Buna göre, aynı klimadan bir tane daha çalıştırılırsa üreteçten toplam kaç amper akım çekilir?



A) 30

B) 26

C) 20

D) 19

E) 17

Peko = V . i ⇒ 880 = 220 . i ⇒ i = 4 amper

Buna göre, bir klima 1 amper akım çekmektedir. İki klima, bir eko makinesi toplam 11. 2 + 4 = 26 amper akım çeker.

(Cevap B)

Çözüm Yayınları



M + +



K

Buna göre, K, L, M anahtarlarından hangileri tek başına kapatıldığında X direncinde birim zamanda açığa çıkan enerji artar?



A) Yalnız M



B) K ve L

D) L ve M

C) K ve M

E) K, L ve M

K anahtarının kapatılması toplam emkyı etkilemez, devredeki akım değişmez.

9. İç direnci önemsiz üreteçle kurulmuş elektrik devresi şekildeki gibidir.

L anahtarı kapatılmadan önce Reş = 2R ⇒ i1 = 3i L anahtarı kapatıldıktan sonra Reş = 1,5 R ⇒ i2 = 4i ⇒ X'den geçen akım 2i olur. M anahtarı kapatılırsa eşdeğer direnç azalır, anakoldan gelen akım artar.  (Cevap A)



A

12. İç direnci önemsiz üreteçle oluşturulmuş şekildeki elektrik

+



devresinde voltmetre 220 volt değerini gösteriyor.

ω

168

X

V

Buna göre, reostanın sürgüsü ok yönünde çekilirken X

11Ω

direncinin gücü ve ampermetrenin ölçtüğü değer i nin değişimi için ne söylenebilir? i

A)

Değişmez

Değişmez

B)

Değişmez

Azalır

C)

Değişmez

Artar

D)

Artar

Değişmez

E)

Artar

Artar

X direnci üretece paralel bağlı olduğu için, reostanın sürgüsünün hareket ettirilmesi direnç üzerinden geçen akımı değiştirmez. Akım değişmediği için X direncinin gücü değişmez. Eşdeğer direnç azaldığı için anakol akımı artar.  (Cevap C)

ütü

+

ω

P





Ütünün gücü 1100 watt olduğuna göre, üreteçten çekilen akım şiddeti kaç amperdir?



A) 15 11Ω 5A 25A +

B) 20

C) 25

V = iR 220 = i 11 ⇒ i = 20A P=V.i 1100 = 220 . i i = 5A

D) 30

E) 40

(Cevap C)

1. Lambaların parlaklığı ile ilgili,

4. Özdeş X, Y ve Z lambaları ile şekildeki gibi bir elektrik devresi kurulmuştur.

I. Lambalar özdeş ise, üzerinden büyük akım geçen lamba daha parlak yanar.



II. Gücü büyük olan lamba daha parlak yanar.



III. Seri bağlı lambalar özdeş olsa da olmasa da aynı parlaklıkta yanar. yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



Z

Y

X

B) I ve II

D) II ve III



+





15

BÖLÜM 08 Test

Lambalı Devreler - 1

C) I ve III

E) I, II ve III

Lambalar özdeş olsa da olmasa da elektriksel gücü büyük olan lamba daha parlak yanarken, lamba özdeş ise akımı büyük olan daha parlak yanar diyebiliriz. Yalnız seri bağlı lambaların dirençleri bilinmeden parlaklıkları için yorum yapılamaz. (Cevap B)



Buna göre, X, Y ve Z lambalarının parlaklıkları arasındaki ilişki nedir?



A) X > Y > Z



B) X > Z > Y

D) Z > X = Y

E) X = Y = Z

Devre harflenirse, L

Y

Z

C) X = Y > Z

X Y

L ⇒ K

L ve PX > PY = PZ bulunur.

Z K

X L L

2. Özdeş K, L ve M lambaları ile şekildeki gibi bir elektrik devresi

kurulmuştur.

K



M

5. Özdeş lambalar ile şekildeki gibi bir elektrik devresi kurulmuştur.

ω

Buna göre, lambaların parlaklıkları arasındaki ilişki nedir?

A) K > L > M



B) K = L > M

D) K > M > L

C) K = L = M

Çözüm Yayınları

L

+

(Cevap E)



A

E) M > K = L

K M i ⇒ PM > PK = PL bulunur. L 2i i



Buna göre

(Cevap E)

ω

+

Lambalar özdeş olduğuna göre, üzerinden büyük akım geçen lamba daha parlak yanar.



Buna göre, devrede kaç lamba ışık verir?



A) 1

B) 2

C) 3

D) 4

E) 5

Şekildeki gibi bağlanmış devrelerde karşılıklı dirençler eşit ise ortadaki dirençten akım geçmez. (Wheatstone köprüsü) Buna göre, dört lamba ışık verir. (Cevap D)

3. Özdeş lambalarla kurulmuş bir elektrik devresinin bir bölümü şekildeki gibidir. K



6. Özdeş K, L ve M lambaları ile kurulmuş şekildeki elektrik devresinde lambaların parlaklıkları sırasıyla PK, PL, ve PM’dir.



169

L N

X

K Y

M





A) 3

B) 9 4

C) 3 2

M + Buna göre, K, L ve M lambalarının parlaklıkları arasındaki



M lambasının elektriksel gücü P ise, N lambasının gücü kaç P’dir? D) 2 3

E) 4 9

M lambasının üzerinden 2i akımı geçiyor ise N lambasının üzerinden 3i geçer. Buna göre, 9P P = (2i)2 . R ⇒ P' = (3i)2 . R = 4 bulunur. (Cevap B)

L

ilişki nedir?

A) PK > PL = PM

C) PM > PK = PL

B) PK < PL = PM

D) PK > PL > PM E) PK = PL = PM

Devre harflenip tekrar çizilirse, şekildeki gibi bir görüntü elde edilir. L i Buna göre, PK > PL = PM olur. 2i

i

M

K

r=0

(Cevap A)

Test 15

1. B

7. İç dirençleri önemsiz, özdeş üreteç ve özdeş lambalarla

Şekil-I, II ve III’deki elektrik devreleri kurulmuştur. K

M

L

2. E

3. B

4. E

5. D

6. A

7B

8. C

9. İç direnci önemsiz üreteç ve özdeş lambalarla şekildeki elektrik devresi kurulmuştur.



X



M

Z

+

Y

+ ω

Şekil - II

ω

ω Şekil - I



Şekil - III

A) K > L > M



B) K = M > L

D) M > L > K

Buna göre, M anahtarı kapatılırsa X, Y ve Z lambalarının parlaklıkları nasıl değişir?

Buna göre, K, L ve M lambalarının parlaklıkları arasındaki ilişki nasıldır?

X



C) M > K > L

E) K = L = M

Lambalar özdeş ise, üzerinden büyük akım geçen lamba daha parlak yanar. Buna göre, iK =

ɛ R

, iL =

ɛ

2R

, iM =

ɛ R

ω

+

+

⇒ PK = PM > PL bulunur.

9. D 10. D 11. E



(Cevap B)

Y

Z

A)

Artar

Artar

Artar

B)

Azalır

Azalır

Azalır

C)

Değişmez

Azalır

Artar

D)

Değişmez

Artar

Azalır

E)

Değişmez

Değişmez

Değişmez

X lambası üretece paralel olduğu için parlaklığı değişmez Z nin parlaklığı azalır, Y ninki ise artar.  (Cevap D)

10. Özdeş K, L ve M lambaları ve iç direnci önemsiz üreteçlerle şekildeki elektrik devresi kuruluyor. M

Çözüm Yayınları

+



L

+

K

+



Buna göre, K, L ve M lambalarının parlaklıkları arasındaki ilişki nasıldır?



A) K > L > M

2i

B) M > L > K

D) M > K = L

C) K > L = M

E) K = L = M

M L

i

8. İç direnci önemsiz üreteç ve özdeş lambalar ile şekildeki gibi bir elektrik devresi kurulmuştur. X



K

(Cevap D)

i

11. Özdeş K, L ve M lambaları ile şekildeki gibi bir elektrik devresi kuruluyor.

Y

V

Z

K

T

L M

R

170

P



ω



Buna göre, hangi lambalar aynı parlaklıkta yanar?



A) X ile Y

B) X ile T



C) X ile Y ve Z ile P

D) Z, P ve T

Devre harflenirse, Z

T

P O

K

L ⇒K

K

L

X

K

L

Y +

K

K

+

L

L

Buna göre, Z ile P ve X ile Y lambaları aynı parlaklıkta yanar.



Buna göre, reostanın sürgüsü ok yönünde çekilirken K, L ve M lambalarının parlaklıkları nasıl değişir? K



E) X, Y ve T

(Cevap C)

ω

+

+

r=0

L

M

A)

Artar

Artar

Artar

B)

Azalır

Azalır

Azalır

C)

Artar

Azalır

Değişmez

D)

Azalır

Artar

Artar

E)

Değişmez

Değişmez

Değişmez

Voltmetre üzerinden akım geçmeyeceği için reostanın sürgüsünün ok yönünde çekilmesi lamba parlaklığını etkilemez. (Cevap E)

1. Özdeş üreteçler ve özdeş dirençler ile şekildeki elektrik

3. Özdeş lambalar ve iç direnci önemsiz üreteç ile şekildeki

devreleri kurulmuştur.



elektrik devresi kurulmuştur.

K

M

L

K

L

ω

+

ω

+



Buna göre, K, L ve M lambalarının parlaklıkları PK, PL ve PM arasındaki ilişki nedir?



A) PK > PL > PM

B) PL > PM > PK



C) PL > PK > PM

D) PM > PK > PL

+



Reostanın sürgüsü ok yönünde çekilirken K, L ve M lambalarının parlaklıklarının değişimi için ne söylenebilir? K

L

M

A)

Artar

Artar

Artar

B)

Artar

Azalır

Azalır

C)

Azalır

Artar

Artar

D)

Değişmez

Artar

Artar

E)

Artar

Değişmez

Değişmez



E) PK = PL = PM



M

Özdeş lambalardan, üzerinden büyük akım geçen lamba daha parlak yanar. Buna göre, M lambasından 6i akım geçerse L lambasından 2i, K lambasından 3i akım geçer. Lamba (Cevap D) parlaklıkları PM > PK > PL olur.

ω

ω

+

16

BÖLÜM 08 Test

Lambalı Devreler - 2

Çözüm Yayınları

Reostanın sürgüsü ok yönünde çekildikçe eşdeğer direnç azalır ve anakol akımı ile lambalardan geçen akım artar. Buna göre, K, L ve M lambalarının parlaklığı artar. (Cevap A)

4. Şekillerdeki devreler iç dirençleri önemsiz, özdeş üreteçler,

özdeş dirençler ve özdeş K, L ve M lambaları ile kurulmuştur.



2. İç direnci önemsenmeyen üreteçle oluşturulmuş devrede K



R

R

anahtarı açık, L anahtarı ise kapalıdır.

R

R

K L

L

+

+

V Şekl - I

V Şekl - II R

K +



V Devredeki lambanın parlaklığını artırmak için;



I. Reostanın sürgüsünü ok yönünde çekme



II. K anahtarını kapama



III. L anahtarını açma



işlemlerinden hangileri yapılabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

171

R



M +

V Şekl - III

C) I ve III

E) I, II ve III

Reostanın sürgüsü ok yönünde çekilirken reostanın direnci dolayısıyla devredeki eşdeğer direnç azalır. Üreteçten çekilip lambadan geçen akım şiddeti artar. K anahtarı kapatılırsa eşdeğer direnç azalır, lambanın uçlarındaki gerilim de azalır. L anahtarı açılırsa eşdeğer direnç artar, anakol akımı azalır, dolayısıyla lambanın parlaklığı da azalır. (Cevap A)



Buna göre, K, L ve M lambalarının parlaklıkları arasındaki ilişki nedir?



A) K = L = M



B) L > K > M

D) M > L > K

Üreteçlerin gerilimleri; VL = V V > V M > VL 

C) L > M > K

E) M > K > L

(Cevap C)

Test 16

1. D

5. Özdeş lambalar ile kurulmuş şekildeki elektrik devresinde X anahtarı açıktır.



K

4. C

5. A

6. E

7. B

X



M

L

3. A

8. D

9. B

7. Özdeş lambalar ve iç direnci önemsiz özdeş piller ile şekildeki elektrik devresi kurulmuştur.

X

2. A

+

Y



+ T

+

+

Z +



X anahtarı kapatılırsa;



I. L lambası yanar.

ω

+

+

Buna göre, kaç lamba ışık verir?



A) 1 X

II. N lambasının parlaklığı artar.

V



III. K lambasının parlaklığı azalır.

V



yargılarından hangileri doğrudur?

O O



A) Yalnız I

D) Yalnız III

B) 2

3V

Y

V

-V

C) 3

O

O O

P

8. Özdeş lambalar ve iç direnci önemsiz pil ile şekildeki elektrik

E) I, II ve III

devresi kurulmuştur.

A



Çözüm Yayınları

X

6. Özdeş lambalar ve iç direnci önemsiz özdeş üreteçlerle şekildeki elektrik devresi kurulmuştur.

ω

+



Buna göre, Z lambasının direnci azaltılırsa,



I. Ampermetreden geçen akım azalır.



II. Voltmetrenin gösterdiği değer artar.



III. Z lambasının parlaklığı artar.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) I ve II

D) Yalnız III

C) I ve III

E) I, II ve III

9. Özdeş üreteç ve özdeş lambalarla şekildeki elektrik devresi

+ ω

kurulmuştur.

P

172

Z

V

X ve Y lambaları birbirine paralel bağlı olup Z lambası onlara seri bağlıdır. Z lambasının direnci azaltılırsa eşdeğer direnç azalır ve anakol akımı artar. Buna göre, ampermetreden geçen akım artarken voltmetrenin gösterdiği değer değişmez. Z lambasının parlaklığı ise artar. (Cevap D)

T

Z

Y

+



X

Y

E) 5

C) I ve III

Anahtar açıkken sadece K lambası yanar. Anahtar kapatıldığında K, L ve M lambaları yanar. K lambasının anahtar kapatılmadan önce ve kapatıldıktan sonra uçlarındaki gerilim üretecin gerilimi kadardır. (Cevap A)



D) 4

V Devrede voltlama yapılırsa, V Buna göre, X lambası ile Z lambası ışık verir. (Cevap B)

T

Z +





P



V

B) I ve II

+

N

X



Y



Buna göre, I. T lambası ışık vermez.



II. En parlak Y lambası yanar.



III. X ve Z lambalarının parlaklıkları eşittir.

+

yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

Z

+ +

Y

yazılırsa, T ve P lambalarının ışık vermediği, en parlak Y lambasının yandığı ve X ile Z lambalarının eşit parlaklıkta yandığı gözlenir. (Cevap E)

T

ε

O

P

−V

Devrede bir noktaya sıfır volt denilip, devrenin voltajı yazılırsa, X PX Ɛ.R O = = 1 bulunur. Y + PY Ɛ.R O O (Cevap B) O + +

ω

O

+

ω

ε −ε



ω

A

X −ε

E) I, II ve III

ω

A

D) II ve III

C) I ve III

Buna göre, X lambasının gücünün Y lambasının gücüne P parlaklığına oranı X kaçtır? PY 1 1 1 A) 4 B) 1 C) D) E) 4 9 16 ω ω

A

B) I ve II

ω





ω

+



1. Özdeş X, Y ve Z lambaları ile şekildeki elektrik devresi

4. Özdeş K, L ve M lambaları ve iç dirençleri önemsiz üreteçlerle

kurulmuştur.



şekildeki gibi elektrik devresi kurulmuştur.

Y

X



K

Z

+



Buna göre, lambaların parlaklıkları arasındaki büyüklük ilişkisi nedir?



A) X > Y > Z

B) X > Y = Z

D) Y > Z > X

4V



+ +

Buna göre, lambaların parlaklıkları arasındaki ilişki nedir?

C) Z > Y > X

A) K > L > M



B) K > M > L

D) M > K > L

Devrede voltlama yapılırsa

Özdeş lambalardan üzerinden büyük akım geçen lamba daha parlak yanar. iX > iY > iZ ise, (Cevap A) PX > PY > PZ olur.

C) M = L > K

E) K = L = M



-3V O K → 2V K L L → 3V PM = PL > PK bulunur. -3V -V O M → 3V -4V -V O -V

2. İç direnci önemsiz üreteç ve özdeş lambalarla kurulmuş elektrik devresi şekildeki gibidir.

(Cevap C)

5. Özdeş üreteçler ve özdeş lambalar ile şekildeki elektrik

V

devresi kuruluyor.

K



L

X

X lambasının parlaklığı; K, L ve M anahtarları kapalı iken P1, L ve M anahtarları kapalı iken P2; K ve M anahtarları kapalı iken P3 tür.



Buna göre, P1, P2 ve P3 arasındaki ilişki nedir?



A) P1 > P3 > P2

B) P1 > P2 > P3



C) P1 > P2 = P3

D) P1 = P3 > P2

ω



A) 1

B)

1 2



Devrede voltlama yapılırsa K V -V O + L -2V + O -V

K, L ve M kapalıyken X in gerilimi V L ve M kapalıyken X in gerilimi V / 3

-V

K ve M kapalıyken X in gerilimi V / 2  (Cevap A)

3. İç direnci önemsiz üreteçler ve özdeş lambalarla oluşturulmuş Şekil - 1 ve Şekil - 2 deki devrelerde X ve Y lambalarının ışık şiddetleri eşittir.

+

P Buna göre, K ve L lambalarının parlaklıkları oranı K PL kaçtır?

E) P1 = P2 = P3

ω

+ Çözüm Yayınları

L

+

K

ω

M



3V

M

E) X = Y = Z

+



L

2V

ω

+



17

BÖLÜM 08 Test

Lambalı Devreler - 3

+

C)

1 3



D)

1 4



E)

K → 2V PK = 1 bulunur. L → 2V PL

1 5

(Cevap A)

O

6. Özdeş lambalar ve iç direnci önemsiz üreteçlerle şekildeki elektrik devresi kurulmuştur.





K

Y

X



L



M

173 +

V1 Şekil - 1

V2 Şekil - 2

Buna göre, üreteçlerin gerilimleri oranı

A) 2V

1 2

B) 1

V

V 2V

V1 = 5 V

Buna göre, K, L ve M anahtarları aynı anda açılırsa ışık veren lamba sayısı için ne söylenebilir?

+

+

C) 2 V V V

V1 kaçtır? V2

D) 3

E) 4

1,5 V

1,5 V V2 = 2,5 V



A) Değişmez.



B) 1 lamba daha ışık vermeye başlar.



C) 2 lamba daha ışık vermeye başlar.



D) 3 lamba daha ışık vermeye başlar.



E) 4 lamba daha ışık vermeye başlar.

O

V1 =2 V2 (Cevap C)

L K

O

K K

K K

+

L

Anahtarlar açılırsa sadece K anahtarının bulunduğu koldaki lamba yanmaz.  (Cevap D)

Test 17

1. A

7. İç direnci önemsiz üreteçle oluşturulmuş devre şekildeki

2. A

3. C

X

L

+

7. E

Y

P

X

M

8. D

9. C 10. B



+

+

M

Z

T

+

R M anahtarı açıkken lambalardan akım geçmediğine göre, +



M anahtarı kapatıldığında P lambasının parlaklığının R lambasının parlaklığına PP oranı kaç olur? RR

V

Buna göre, devredeki K, L ve M reostalarından hangilerinin sürgüleri ok yönünde çekildiğinde X lambasının parlaklığı artar? A) Yalnız M



6. D

elektrik devresi kuruluyor. K



5. A

9. İç dirençleri önemsiz üreteçler ve özdeş lambalar ile şekildeki

gibidir.



4. C

B) Yalnız L

D) K ve M



A) 2

3

B)

2



C) 1

D)

1 4



E)

Anahtar kapatılınca, P lambası için, Ɛ –Ɛ iP = Z X R R lambası için iP = iR olacağı için PP Ɛ –Ɛ = 1 olur. iR = Y T PR R

C) K ve L

E) L ve M

9

(Cevap C)

Çözüm Yayınları

L ve M reostalarının sürgülerinin ok yönünde çekilmesi X lambasının uçları arasındaki gerilimin artmasına neden olur.  (Cevap E)

1

10. X, Y, Z ve T üreteçleri ve bir lamba ile şekildeki elektrik devresi kurulmuştur. Lamba



M +

X

+ Y

8. İç dirençleri önemsiz piller ve özdeş X, Y, Z lambaları ile

+

Z

Y

X



Buna göre,

εT > εZ II. εT > εX III. εZ < εY



+

T

M anahtarı kapalı N anahtarı açıkken lamba ışık vermektedir. M anahtarı açılıp N anahtarı kapatılınca, hem lamba üzerinden geçen akımın yönü değişiyor hem de parlaklığı artıyor.

+

+

Z

+

174

N

+

şekildeki elektrik devresi kurulmuştur.

I.





Buna göre, lambaların parlaklıkları PX, PY ve PZ arasındaki büyüklük ilişkisi nedir?



A) PX > PY > PZ

B) PY > PX > PZ



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?

C) PZ > PX = PY

D) PZ = PY > PX



A) Yalnız I

O O Y V V

Z



E) PX = PY = PZ



X⇒O

-V Y ⇒ V -V Z⇒V

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

N anahtarı kapatılınca akımın yönü değişip, büyüklüğü arttığına göre, ƐT – ƐZ > ƐX + ƐY'dir. Buna göre, I. ve II. öncül kesin doğru iken III. öncül için yorum yapılamaz.

PY = PZ > PX bulunur.

O X O

B) I ve II

(Cevap D)

(Cevap B)

18

BÖLÜM 08 Test

Lambalı Devreler - 4 1. Özdeş lambalar ve iç direnci önemsiz üreteç ile şekildeki

4. İç direnci önemsiz, özdeş üreteçler ve özdeş lambalar ile

elektrik devresi kurulmuştur.

şekildeki elektrik devreleri kuruluyor.



ω



Z

+ X

Y

D) 4

E) 5

Devre harflenirse, dört lamba aynı parlaklıkta yanar.

P P +

K

L ⇒K

L

P

O



(Cevap D)

Buna göre, X, Y ve Z lambalarının parlaklıkları PX, PY ve PZ arasındaki büyüklük ilişkisi nedir?



A) PX > PY > PZ

B) PY > PX > PZ



C) PX > PZ > PY

D) PZ > PY > PX

elektrik devresi kurulmuştur.

M Çözüm Yayınları

L

+

5. İç dirençleri önemsenmeyen üreteçler ve özdeş lambalarla

kurulan devrelerde K, L ve M lambalarının ışık şiddetleri eşittir.

L

Buna göre, K, L ve M lambalarının parlaklıkları arasındaki büyüklük ilişkisi nasıldır? A) K > L > M



B) L > K > M

D) K = L > M

K

C) M > L > K

E) K = L = M

Şekil - 1

lambalar özdeş ve X anahtarı açıktır.

+

ω

3. İç direnci önemsiz üreteçle oluşturulmuş şekildeki devrede

1

ω

(Cevap A)

L

+

ω

+

+

2

ω

M lambası kısa devre olur ve ışık vermez. K lambası L lambasının dört katı parlaklıkta yanar. K 2i PK > PL > PM olur. i

(Cevap C)

K



E) PX = PY = PZ

X→Ɛ Y → 2Ɛ = P > P > P bulunur. X Z Y 5 Ɛ Z→ 2

2. Özdeş lambalar ve iç direnci önemsiz üreteç ile şekildeki





L

+

ω

C) 3

+

ω

A) 0

+

ω



+

ω

Buna göre, kaç lamba aynı parlaklıkta yanar?

O

ω



B) 2

ω

ω

+

+

ω

+ +

2

Şekil - 2

2



M

M

L

X

+

175 +

3

+

ω

3

ω

ω

+

K

3

Şekil - 3

X anahtarı kapatıldığında K, L ve M lambalarından

Buna göre, üreteçlerin elektromotor kuvvetleri ε1, ε2 ve ε3 arasındaki ilişki nedir?

hangilerinin parlaklığı artar?

A) Yalnız L



Anahtar açıkken; V/2 V/2 L

M

B) Yalnız M

D) K ve M

Anahtar kapaldığında;

E) K, L ve M

K V



2V/3 M

V/3 L

K

C) K ve L

(Cevap B)

A) ε1 > ε2 > ε3

C) ε3 > ε1 > ε2

B) ε1 > ε2 = ε3

ε

ε

D) ε3 > ε2 > ε1

ε

E) 2 > 1 > 3 Parlaklıkları eşit ise uçlarındaki gerilimleri eşittir. VK = VL = VM = V ise ε1 = 2V 2ε2 = 3V ⇒ E2 = 3V/2 ε3 = V



(Cevap A)

Test 18

1. D

6. Oğlunun doğum gününü kutlamak isteyen baba, oğlunun

L

M

I. K lambası bozulursa L, M ve N lambaları yanmaz.





III. L lambası bozulursa N lambasının parlaklığı değişmez.





B) Yalnız II

D) I ve III

8. C

9. A 10. B

X A)

C) Yalnız III

Artar

Y

Z

T

Artar

Söner

Artar

B)

Artar

Artar

Azalır

Söner

C)

Artar

Artar

Söner

Azalır

D)

Azalır

Azalır

Artar

Artar

E)

Değişmez

Artar

Artar

Söner

M anahtarı açık iken, 2V/5

E) II ve III

L lambası bozulursa L ve M lambaları yanmaz N lambası yanar. (I yanlış) N lambası bozulursa üretece paralel olan K, L ve M lambaları parlaklıkları değişmez. (II yanlış) L lambası bozulursa üretece paralel olan N lambasının parlaklığı değişmez. (III doğru) (Cevap C)

Z

M

Buna göre, açık olan M anahtarı kapatılırsa lambaların parlaklıkları nasıl değişir?

yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I

7. E

ω



II. N lambası bozulursa K lambası daha parlak yanar.



Y +



6. C

T

X

Buna göre,



5. A





ω



4. C

elektrik devresi kurulmuştur.

N

+

3. B

8. Özdeş lambalar ve iç direnci önemsiz üreteç ile şekildeki

pastasının üzerini lambalar ile şekildeki gibi süslüyor. K

2. A

3V/5

V/5 Z

V/5 Y

X

Buna göre T →

M anahtarı kapalı iken, V/3 3V/5

X

V/3 Y

Z

2V V V V → parlaklığı azalır. Z → söner. Y → → parlaklığı artar. 5 3 5 3

2V 2V → parlaklığı artar. 5 3

X→

(Cevap C)

9. Özdeş lambalar iç direnci önemsiz üreteçlere Şekil-I ve

Çözüm Yayınları



Şekil-II deki gibi bağlanmıştır.



Y X

Z

Buna göre, Şekil-I’deki X lambasının parlaklığının P Şekil-II’deki Y lambasının parlaklığına X oranı kaçtır? PY 1 1 1 1 A) 1 B) C) D) E) 2 3 4 6



deki hâle getiriliyor.

K

Şekil - I

K

L

Y

Z

ε

2V/3 X

ε

L

M

Şekil - II V/3 Y V/3

V/3 V/3 V/3 X

M



Z

ω

7. Özdeş lambalar ile kurulan Şekil-I deki elektrik devresi Şekil-II

+

ω

+

Y

X

PX VX2/R (V/3)2 = = PY VY2/R (V/3)2 = 1bulunur.

Z



(Cevap A)



10. Özdeş lambalar ile kurulu şekildeki elektrik devresinde ilk Şekl - I

durumda K anahtarı açık, M anahtarı kapalıdır. İkinci durumda ise K anahtarı kapatılıp M anahtarı açılıyor.

ω

176

+

ω

+

Şekl - II



I. K lambasının parlaklığı değişmez.



II. L lambasının parlaklığı artar.



III. M lambasının parlaklığı azalır.



yargılarından hangileri doğru olur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

X



Buna göre,

T M

C) I ve III

K lambası üzerinden geçen akım değişmediği için parlaklığı değişmez, L lambası üzerinden geçen akım arttığı için parlaklığı artar, M lambası üzerinden geçen akım azadığı için parlaklığı azalır. (Cevap E)



+



K Z

P

Y Buna göre, hangi lambanın parlaklığı artar?

A) X, Y ve Z B) Yalnız Z C) Y ve P D) Y, P ve Z E) T, Z ve P K anahtarı açık M anahtarı kapali iken, X P V/2 V/2

T

V/2

Y

K anahtarı kapalı M anahtarı açık iken, X V/3

V/2

Buna göre, yalnız Z lambasının parlaklığı artar.

V/3

T

Z 2V 3



(Cevap B)

1. Mıknatıslar ile ilgili,

4. Yatay, sürtünmesiz bir düzlemde tutulmakta olan özdeş



I. Demir, nikel, kobalt gibi cisimleri çeken maddelere mıknatıs denir.



II. Her mıknatısın N ve S olmak üzere iki kutbu vardır.



III. Mıknatısların aynı kutupları birbirini iter, zıt kutupları birbirini çeker.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

mıknatıslar şekildeki konumlardan itibaren serbest bırakılıyor. X





C) I ve III

A)

şekildeki gibidir.

III

II K

IV L

Buna göre,



I. I ve IV numaralı kutuplar N kutbudur.



II. K mıknatısının manyetik kutup şiddeti L mıknatısının manyetik kutup şiddetinden fazladır.



III. II ve III numaralı kutuplar birbirine yaklaştırılırsa birbirlerini çekerler.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

X

Y

Z



Durgun



B)







C)



Durgun



D)







E)







N

S

S

N

N

S

A şıkkı olablr.

N

S

S

N

S

N

B şıkkı olablr.

N

S

N

S

N

S

C şıkkı olablr.

N

S

N

S

S

N

E şıkkı olablr.

(Cevap D)

Çözüm Yayınları

I

Z

(X ve Y mıknatısları arasındaki etkileşim önemsizdir.)

E) I, II ve III

2. K ve L mıknatıslarına ait manyetik alan kuvvet çizgileri

Y

yatay d d Buna göre, X, Y ve Z mıknatıslarının hareket yönleri aşağıdakilerden hangisi olamaz?

Demir, nikel, kobalt gibi cisimleri çeken maddelere mıknatıs denir. Her mıknatısın N ve S olmak üzere iki kutbu vardır ve aynı kutuplar birbirini iter zıt kutuplar birbirlerini çeker. (Cevap E)



19

BÖLÜM 08 Test

Mıknatıslar - 1

C) I ve III

E) I, II ve III

Manyetik alan kuvvet çizgileri N kutbundan çıkar, S kutbuna girer. Buna göre, I ve IV numaralı kutuplar N, II ve III numaralı kutuplar S kutbudur. Manyetik alan şiddetinin arttığı yerde manyetik alan kuvvet çizgileri sıklaşır. (Cevap A)

5. Düşey kesiti şekildeki gibi olan bir çubuk mıknatıs ikiye

bölünüyor, sonra parçalardan biri bir kez daha ikiye bölünüyor.



S

N



I

3.

I. Bir mıknatısı manyetik kuvvetle iten bir cisim de mıknatıstır.



II. Bir mıknatısı manyetik kuvvetle çeken bir cisim de mıknatıstır.





III. Yüklü bir cismi elektriksel kuvvetle çeken iletken cisim yük fazlalığına sahiptir.





III

177

Buna göre I, II ve III numaralı kutupların işareti için ne söylenebilir? I

II

III

A)

N

N

N

Mıknatıslar ile ilgili yargılardan hangileri kesinlikle doğrudur?

B)

N

S

N

C)

N

S

S

A) Yalnız I

D)

S

S

N

E)

S

N

S



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

Bir mıknatısı çeken bir cisim mıknatıs olabileceği gibi ferromanyetik bir maddede olabilir, fakat bir mıknatısı iten bir cisim kesinlikle mıknatıstır. Yüklü bir cismi zıt yükle yüklenmiş bir cisim çekebileceği gibi nötr iletken cisimde çekebilir.  (Cevap A)

Bir mıknatıs bölünerek manyetik kutuplar yok edilemez. Buna göre, I→N II → S III → N olur.

(Cevap B)

Test 19

1. E

6. X mıknatısı, K demir bilyesi ile oluşturulan Şekil - 1, Şekil - 2,

2. A

3. A

4. D

5. B

S

X

N

N

T1 ip



d

d Şekil - II

Şekil - I





İp T3 K X

9. B 10. D 11. B

d

Y

ip

I

Yatay

S

K T2 ip

8. C

şekildeki gibi dengededir. X

K

7. E

9. Özdeş X ve Y mıknatısları yatay sürtünmeli düzlemde

Şekil - 3 deki sistemler dengede iken ip gerilimleri T1, T2, T3 tür.

X

6. E

II

Buna göre,



I. I numaralı kutup N ise, II numaralı kutup N dir.



II. İpte gerilme meydana gelir.



III. X ve Y mıknatıslarının birbirine uyguladığı manyetik kuvvetler eşit büyüklüktedir.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız III

N



S

Onktam sürtünmeli olduğundan mıknatıslar birbirini iterek veya çekerek denge sağlanıyor olabilir dolayısıyla ipte gerilme olup olmadığı bilinemez.  (Cevap B)

Yatay

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Şekil - III Buna göre, T1, T2, T3 arasındaki ilişki nedir?

A) T1 = T2 = T3

B) T2 > T1 > T3



C) T3 > T1 = T2

D) T3 > T2 > T1



10. Bir çubuk mıknatısın etrafına pusula iğneleri şekildeki gibi yerleştirilmiştir.

E) T3 > T1 > T2



T2 = F – G T3 > T 1 > T 2 T3 = F + G



(Cevap E)

7. Bir mıknatıs yatay düzleme şekildeki gibi yerleştirilmiştir.

Çözüm Yayınları

T1 = F

N

3

O

5

2

4

S

V IV

II



Buna göre, kaç numaralı pusula iğneleri konumunu değiştirmez?



A) I ve II

1

III

I



B) II ve III

D) III ve IV

C) II, III ve IV

E) I, IV ve V

Manyetik alan kuvvet çizgileri N'den çıkap S'e gideceği için yönelimi o şekilde olan III, IV numaralı mıknatıslar konumunu değiştirmez. (Cevap D)

Buna göre, mıknatısın O noktasında oluşturduğu manyetik alanın yönü kaç numaralı ok yönündedir?

5

O

A) 1

B) 2

N S

Manyetik alan çizgileri N'den S'e şekildeki gibi yönelir ve O noktasında manyetik alan 5 numaralı ok yönünde yönelir. (Cevap E)

C) 3

D) 4 E) 5

11. Yatay sürtünmesiz düzlemde X ve Z cisimleri şekildeki

konumlarında sabit tutulurken, Y cismi X ve Z nin arasında serbest bırakılınca harekete geçmiyor. X

Y



Z yatay

178 8.

I. Her mıknatısın iki kutbunun olması



II. Tam ortadan ikiye kesilen mıknatısın N ve S kutuplarının kaybolmaması



III. Pusula iğnesinin sürekli aynı yönü göstermesi



yargılarından hangileri Dünya’nın manyetik alana sahip olduğunun kanıtıdır?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve III

E) II ve III

C) Yalnız III

Pusula iğnesinin sürekli aynı yönü göstermesi Dünya'nın bir manyetik alanı olduğunu gösterir. (Cevap C)

Buna göre,

I. X ve Z mıknatıs Y demirdir.



II. X, Y ve Z mıknatıstır.



III. X demir, Y mıknatıs, Z tahtadır.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Y demir X ve Z mıknatıs olursa X ve Z mıknatısları Y demirini çekeceği için harekete geçmeyebilir. (I doğru) X, Y ve Z mıknatıs olabilir. (II doğru) X demir Y mıknatıs olursa Z'nin bir etkisi olmayacağı için Y harekete geçer.

(Cevap B)

1. İplerle O noktasına bağlanmış K, L ve M mıknatısları şekildeki

3. Sürtünmesiz eğik düzlem üzerine bırakılan özdeş X ve Y

gibi sabit tutulurken manyetik alan çizgileri şekildeki gibidir.

mıknatısları şekildeki gibi dengededir.

O İp

İp

İp

I

M

Yatay





I. K mıknatısı serbest bırakılırsa, a azalır.



II. M mıknatısı serbest bırakılırsa, b artar.



III. L mıknatısı serbest bırakılırsa, a azalır.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



(K ile M mıknatısları arasındaki etkileşim önemsizdir.)



A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

II

X

Düşey

Buna göre;

İp

Y

α β

L

K



20

BÖLÜM 08 Test

Mıknatıslar - 2

Buna göre,



I. Mıknatısların birbirine uyguladığı manyetik kuvvetin büyüklüğü X mıknatısının ağırlığı kadardır.



II. İp gerilmesi mıknatıslarının birbirine uyguladığı kuvvetin iki katı kadardır.



III. Mıknatısların I ve II nolu bölgeleri aynı kutuplardır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



C) I ve III

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Mıknatıslar birbirini çekip dengede kaldıklarına göre, I ve II numaralı kutuplar aynı işaretli olup, kuvvetin büyüklüğü mıknatısların ağırlığından küçüktür. İp gerilmesi mıknatısların birbirine uyguladığı kuvvetin iki katına eşittir. (Cevap D)

E) I, II ve III

K ile L birbirini çekmekte, L ile M birbirini itmektedir. K serbest bırakılırsa L ye doğru, L serbest bırakılırsa k ya doğru hareket eder. M serbest bırakılırsa şekildeki konumunda da yaklaşarak uzaklaşarak dengede kalabilir.  (Cevap C)

4. Özdeş mıknatıslar bir iple bağlanarak Şekil - I, II ve III’deki

Çözüm Yayınları

gibi dengelenmiştir.

2. Tüm özellikleri sabit yatay düzlemde serbest bırakılan K ve L

mıknatıslarından K mıknatısı harekete geçmezken L mıknatısı ok yönünde harekete geçiyor. I

II

III

IV

L

ip N S

ip N S

ip T1 S N

ip T2 N S

ip T3 N S



Buna göre, iplerde oluşan gerilme kuvvetleri T1, T2 ve T3 arasındaki büyüklük ilişkisi nedir?



A) T1 > T2 > T3

B) T1 > T3 > T2

C) T1 = T2 > T3

D) T2 > T3 > T1 E) T1 = T2 = T3 Tavana bağlı iplerde oluşan gerilmeler manyetik kuvvetten bağımsız olup, mıknatısların ağırlıkları toplamı kadardır. Ama aradaki iplerde ⇒ T1 = G + F, T2 = G – F, T3 = G – F' F' > F (Cevap B) olacağı için T1 > T3 > T2 bulunur.

5. Bir öğrenci Şekil - I ve Şekil - II deki demir çubuklara mıknatısları sürtüyor.



S

N



K

ip N S

S





N

yatay

Buna göre,



I II Demir Çubuk

I II Demir Çubuk

Şekil - I

Şekil - II

179



I. K mıknatısı L mıknatısından ağırdır.



II. K mıknatısı L mıknatısına daha büyük manyetik kuvvet uygulamıştır.





III. K ve L mıknatıslarının birbirine uyguladığı manyetik kuvvetlerin büyüklükleri eşittir.

I. Şekil - I deki demir çubuk mıknatıslanır ama Şekil II’deki demir çubuk mıknatıslanmaz.



II. Şekil - I deki demir çubuğunun II numaralı kutbu S olur.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Mıknatıslar birbirlerini eşit büyüklükteki kuvvetlerle itmektedirler. K mıknatısı harekete geçmediğine göre ortam sürtünmeli ve K mıknatısı L mıknatısından ağırdır. (Cevap C)



Buna göre,



III. Şekil - I deki demir çubuğun I numaralı kutbu S olur.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

E) I ve III

C) Yalnız III

Bir demirin sürtünme ile mıknatıslanabilmesi için mıknatısın aynı kutbunun, sürekli demirin aynı ucundan sürtülüp, diğer uçta kaldırılması gerekir. N kutbu S'leri çeker ve Şekil - I'deki demir çubuğun II numaralı kutbu S olur. (Cevap D)

Test 20

1. C

6. Yatay, sürtünmesi önemsiz bir düzlemdeki X ve Y mıknatısları

4. B

5. D

6. C

7. E

8. D

9. B

dengelenmiştir. d

X

T1

3. D

8. Özdeş mıknatıslar bir iple bağlanarak şekildeki gibi

şekildeki gibi dengededir.



2. C



Y



T2

ip

α β

ip

yatay



Mıknatıslar özdeş olmadığına göre, iplerde oluşan gerilme T1 kuvvetleri oranı kaçtır? T2 1 3 A) 0 B) C) 1 D) E) 2 2 2

II

I Buna göre,

Ortam sürtünmesiz ve mıknatısların birbirlerine uyguladığı manyetik kuvvetin büyüklüğü T1 eşit olacağı için ve = 1 bulunur. (Cevap C) T2



I. α = β ‘dır.



II. Mıknatısların birbirine uyguladığı manyetik kuvvetler eşittir.



III. I numaralı kutup N ise II numaralı kutupta N’dir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Şekle göre mıknatıslar birbirini itmiştir ve I ve II numaralı kutup aynı kutup olmalıdır (III doğru). Kuvvet, vektörel bir büyüklük olduğu için mıknatısların birbirine uyguladıkları kuvvetler değil, kuvvetlerin büyüklükleri eşittir. (II yanlış)

Çözüm Yayınları

a ve b açılarını belirleyen mıknatısların ağırlıkları olup, mıknatıslar özdeş olduğu için a = b'dir. (Cevap D)

7. Özdeş mıknatıslardan eşit uzaklıktaki O noktasında oluşan

9. İple orta noktalarından asılan pusula iğneleri şekildeki gibi dengelenmiştir.



bileşke manyetik alan vektörü B şekildeki gibidir.







I

d

II



O

K

α

yatay

70°

d

L

yatay

B III IV

180

M

Buna göre,

30º



I. I numaralı kutup N’dir.



II. III numaralı kutup S’dir.



III. α açısı 45°’dir.



yargılarından hangileri doğrudur?



(Yerin manyetik alanı önemsizdir.)



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Şekle göre, II numaralı ve III numaralı kutup S ve mıknatıslar özdeş olduğu için a = 45° olmalıdır. (Cevap E)

yatay



Buna göre, K, L ve M mıknatıslarının ekvatora olan uzaklıkları xK, xL ve xM arasındaki büyüklük ilişkisi nasıl olur?



A) xK > xL > xM

B) xL > xM > xK



C) xL > xK > xM

D) xK > xL = xM



E) xL > xK = xM

Ekvatordan uzaklaştıkça pusulaların sapma açısı artacağı için, ekvatora olan uzaklıklar arasında XL > XM > XK ilişkisi vardır. (Cevap B)

1. Bir öğrenci üzerinden akım geçen sonsuz uzunluklu telden d

4. Demir bir çivi üzerine yalıtılmış iletken tel sarılıp telin iki ucu

ve 2d kadar uzaklıktaki K ve L noktalarında oluşan manyetik alanların büyüklüğünü ölçüyor.

arasına şekildeki gibi potansiyel fark uygulanıyor.



K

i d

Anahtar

L d

+



21

BÖLÜM 08 Test

Akım ve Manyetik Alan İlişkisi

Buna göre,



V

Buna göre,



I. Uzaklık bağımsız değişkendir.



I. Anahtar kapatılırsa çivi bir mıknatıs gibi davranır.



II. Manyetik alanın büyüklüğü bağımlı değişkendir.





III. Akım büyüklüğü bağımlı değişkendir.

II. Çivi üzerine sarılan telin birim uzunluktaki sarım sayısı arttıkça çivinin çekim gücü artar.



III. Üretecin gerilimi (V) artırılırsa çivinin çekim gücü azalır.



yargılarından hangileri doğrudur?



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III



E) I, II ve III



Öğrenci akımnı sabit tutup, uzaklığı değiştirerek manyetik alanın büyüklüğünün, uzaklığa bağlı değişimini incelemiştir. Buna göre, uzaklık bağımsız değişken, manyetik alanın büyüklüğü bağımlı değişken ve akım büyüklüğü kontrol değişkendir. (Cevap B)

kadar uzaklıktaki manyetik alanın büyüklüğü B’dir.



Manyetik alanın şiddeti B’yi artırmak için,

B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

5.

I. Yüksek gerilim hatlarına yakın bölgeler yüksek manyetik alana maruz kalırlar.



II. Yüksek manyetik alana maruz kalan çocuklarda lösemi ve beyin kanseri görülme ihtimali fazladır.



III. Zayıf manyetik alana maruz kalan insanlarda lösemi ve beyin kanseri görülme ihtimali fazladır.



I. Akım şiddeti (i)



II. Uzaklık (d)



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



III. Telin kalınlığı



A) Yalnız I



niceliklerinden hangileri tek başına artırılmalıdır?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

C) I ve III

İletken demir çubuk, iletken bir telle sarılıp üzerinden akım geçirilirse, çubuk mıknatıslık özelliği kazanır. (Elektromıknatıs) sarım sayısı ve üretecin gerilimi arttıkça mıknatısın çekim gücü artar. (Cevap B)

Çözüm Yayınları

2. Üzerinden i akımı geçen sonsuz uzunluklu düz bir telden d

A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

Yüksek gerilim hatları, yüksek şiddette manyetik alana neden olur ve bu şiddetli manyetik alanda lösemi ve beyin kanseri görülme ihtimalini artırır. (Cevap D)

E) I, II ve III

Üzerinden akım geçen düz telin etrafında oluşan manyetik alanın büyüklüğü akım şiddeti ile doğru, uzaklık ile ters orantılıdır. Telin kalınlığına ise bağlı değildir. (Cevap A)

6. Uzaya gönderilen astronotlar Dünya’ya döndüklerinde, astronotlarda yorgunluk baş ağrısı, baş dönmesi gibi şikayetler görülebilir.



Bu olayın nedeni,

3.

I. Dünya bir mıknatıstır.



I. Dünya’nın manyetik alanından mahrum kalmaları.



II. Dünya’nın manyetik kuzeyi bir mıknatısın S kutbudur.



II. Dünyada’ki sudan mahrum kalmaları.



III. Dünya’nın mıknatıslık özelliği sürekli değildir.



III. Dünyada’ki oksijenden mahrum kalmaları.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Dünya, sürekli mıknatıslık özelliği gösteren doğal bir mıknatıs olup, Dünya'nın coğrafi yönü ile bir mıknatısın kutupları terstir. (Cevap B)



yargılarından hangileri olabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Soruda verilen durumun nedeni astronotların Dünya'daki manyetik alandan mahrum kalmalarıdır. (Cevap A)

181

Test 21

1. B

7. Elektromıknatıslar,

I. Kapı zili,



II. Jeneratör,



2. A

4. B

5. D

6. A

7. E

8. E

9. E 10. D 11. E

10. Bir demir silindirin üzerine iletken tel sarılarak şekildeki gibi elektromıknatıs elde ediliyor.



İp

III. Elektrik motoru,



araçlarından hangilerinde kullanılır?



A) Yalnız I



3. B

B) I ve II

D) II ve III

S

N

1

2

X

C) I ve III

+ V

E) I, II ve III



Elektromıknatıslar, kapı zillerinde, jeneratörlerde ve elektrik motorlarında kullanılır. (Cevap E)

Buna göre, X anahtarı kapatılırsa,



I. Pusula 2 yönünde harekete geçer.



II. İp gerilmesi artar.



III. Pusula 1 yönünde harekete geçer.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



8. Demir bir çiviye iletken tel sarılarak elektromıknatıs elde edilmiştir.

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

Anahtar kapatılınca demir mıknatıslanır ve





B) Yalnız II

S

S

N

N

çubuk mıknatıs 2 yönünde harekete geçer ayrıca çubuk mıknatısı taşıyan ipteki gerilme artar. (Cevap D)

+

V

Elektromıknatısın kutup şiddetini artırmak için,



I. M anahtarı kapatılmalı.



II. V gerilimi artırılmalı.



III. Demir çivinin uzunluğu , artırılmalı.



işlemlerinden hangileri yapılabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

Çözüm Yayınları

+ V M

11. Bir elektromıknatıs yanına konulan X cismi şekildeki gibi dengede kalıyor.

E) Yalnız II

Bir elektromıknatısın mıknatıslık özelliğini artırmak için üzerinden geçen akım yani üretecin gerilimi artırılmalıdır. Kutup şiddeti , arttıkça azalır. (Cevap E)



α

İp



X

II

I

+

182

Pil

9.

I. Yumuşak demir elektromıknatıslarda kullanılır.





II. Sert demir daimi mıknatıslarda kullanılır.



I. X cismi demirdir.



III. Devreye akım verilip kesilmesi durumunda oldukça kolay mıknatıslık özelliği kazanıp kaybeden demirlere yumuşak demir denir.



II. X cisminin II numaralı kutbu N’dir



III. Pilin kutupları ters çevrilirse X cismi aynı şekilde dengede kalır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Sert demirler daimi mıknatıslarda, yumuşak demirler elektromıknatıslarda kullanılır. Yumuşak demirler kolayca mıknatıslık özelliği kazanıp kaybeden demirlerdir. (Cevap E)

Buna göre,



hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) Yalnız III

Elektromıknatıs, demiri çeker ve X cismi mıknatıs ise II numaralı kutbu N ise çeker. X cismi demir ise her durumda çekeceği için pilin kutuplarının ters çevrilmesi X cisminin denge durumunu değiştirmez. (Cevap E)

BİRE BİR 1. İçi dolu homojen iletken metal bir küre, elektriksel olarak

4. Özdeş X ve Y elektroskoplarından X’de 6q Y’de -3q elektrik

yükü varken yapraklar arasındaki açıların büyüklüğü sırasıyla θX ve θY’dir. M X Y 6q iletken -3q tel

yükleniyor.



Buna göre, küredeki yük dağılımı ile ilgili,



I. Yükler kürenin tüm yüzeyine homojen dağılır.



II. Yükler kürenin tüm hacmine homojen olarak dağılır.



III. Küre yüzeyinde bir bölgede toplanır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



22

BÖLÜM 08 Test

B) Yalnız II

D) I ve II

θX

θY

Şekil - 1

Şekil - 2

C) Yalnız III

E) I ve III

İletken içi dolu yüklü kürelerde, yük homojen olarak tüm küre yüzeyine dağılır. (Cevap A)

Elektroskopların topuzlarını birbirine bağlayan iletken tel üzerindeki M anahtarı kapatılıp denge sağlandığında elektroskopların yaprakları arasındaki açı θ oluyor.

Buna göre, θX, θY ve θ arasındaki büyüklük ilişkisi nedir?



A) θX > θY > θ

B) θX > θ > θY



C) θX = θY > θ

D) θX > θY = θ

E) θX = θY = θ



Elektroskoplar özdeş olduğu için M anahtarı kapatılınca son yükleri, 6q – 3q = 3q olur. Buna göre, 2 2 6q → θX 3q → θY θ > θ > θ bulunur. X Y 3q → θ 2



I. İki nötr yalıtkanı birbirine sürtmek



II. Topraklanmış iletken bir küreye, elektrik yüklü bir cismi değdirmeden yaklaştırıp topraklamayı kesmek



III. İki nötr iletkeni birbirine dokundurmak



işlemlerinden hangileri yapılabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III



(Cevap A)

Çözüm Yayınları

2. Nötr iki cismi yüklemek için,

E) I, II ve III

Nötr iki cisim, yalıtkan ise sürtünme ile iletken ise topraklayıp etki ile yüklenebilir. (Cevap B)

5. Yalıtkan saplı metal X, Y küreleri ile ipek iplikle asılı G ağırlıklı Z metal küresi şekildeki konumda dengededir.

θ X

Z

Düşey

Y

yatay d

3. Elektrik yüklü, özdeş iki elektroskobun topuzları birbirine

d

iletken bir telle bağlanıp elektriksel denge kuruluyor.





Buna göre,

X, Y ve Z kürelerinin her birinin yükü q olduğuna göre, yük işaretleri sırasıyla,



I. Birinin yaprakları arasındaki açı artarken, diğerinin yaprakları arasındaki açı azalır.



I. (−), (+), (+)



II. Her ikisinin de yaprakları arasındaki açı azalır.



II. (+), (−), (−)



III. Her ikisininde yaprakları arasındaki açı artar.



III. (−), (+), (−)



durumlarından hangileri gerçekleşebilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

Elektroskoplar dengeye geldiklerinde elektriksel potansiyelleri eşit olacağı için, biri artarken diğeri azalabilir. Zıt cins yükle yüklü iseler her ikisi de azalabilir ama ikisi de artamaz. (Cevap B)



öncüllerinden hangileri gibi olabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

Şekle göre, X küresi Z küresini çekmeli Y küresi de Z küresini itmelidir. Buna göre X ve Z zıt cins yükle yüklü, Y ve Z aynı cins yükle yüklü olmalıdır. (Cevap B)

183

Test 22

1. A

6. Özdeş X, Y elektroskoplarından X eksi (-), Y artı (+) elektrikle yüklenmiştir. X’in yaprakları arasındaki θX açısı, Y’nin yaprakları arasındaki θY açısından büyüktür. Elektroskopların

3. B

θX





Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisi kesinlikle yanlıştır?



A) θ = θY B) θX > θ E) θY > θ D) θ = θX

6. D

R

R

R = 7Ω ise

R

R

R

R

R R

6 1 = 1 + 1 + 1 ⇒ R = 21 Ω bulunur. eş 7 Reş 21 21 14

6

voltmetrenin gösterdiği değer VXY, Z, Y noktaları arasına bağlanan voltmetrenin gösterdiği değer de VZY’dir.



X R Z

7. O noktasından ipek ipliklerle asılmış X, Y ve Z küreleri Çözüm Yayınları

Z



Buna göre, aşağıdakilerden hangisi değişirse θ açısı değişmez?



A) X’in kütlesi



C) Z’nin kütlesi D) X’in elektrik yükü E) Y’nin elektrik yükü

B) Y’nin kütlesi

V

V

şekildeki gibi dengededir.

Y

(Cevap A)

10. Şekildeki elektrik devresinin X, Y noktaları arasına bağlanan



X

9. A 10. C 11. A

Y

6

Elektroskoplar özdeş olup QX > QY ise X elektroskobunun ilk yükü daha fazladır ve elektroskoplar birbirine dokundurulduğunda X'in yükü azalır. Y'nin son yükü ilk yüküne (Cevap D) göre nasıl değişir kesin birşey söylenemez. Buna göre, QX > Q'dır.

θ

8. D

Buna göre, X ve Y noktaları arasındaki eş değer (denk) direnç kaç Ω dur? 3 1 A) 3 B) 2 C) D) 1 E) 2 3

C) θ > θY



7. B

X

θY



5. B

bağlanıyor.

Y

X

4. A

9. Her birinin direnci R = 7Ω olan 8 direnç şekildeki gibi

topuzları birbirine dokundurulup ayrıldığında her ikisinin de yaprakları arasındaki açı θ oluyor.



2. B

R

3R Y

+



Voltmetreler özdeş olduğuna göre,



A)

4 3

B)

3 4

C)

VXY = i . 3R WXY = 3 bulunur. WZY VZY = 4iR + 3iR = 7iR) 7

VXY oranı kaçtır? VZY

3 7

D)



1 1 E) 3 4 (Cevap C)

11. İç direnci önemsiz üreteç ve dirençlerle şekildeki elektrik devresi kuruluyor.

θ açısı X ve Z cisimlerinin kütleleri ile cisimler arasındaki elektriksel kuvvetin büyüklüğüne bağlı olarak değişir. Y'nin kütlesinin değişimi Q açısını değiştirmez. (Cevap B)

A 1Ω

2Ω

x y

+ 4V

8. İç direnci önemsiz özdeş üreteçler ve özdeş lambalar ile 184

şekildeki elektrik devresi kuruluyor.





V + V



+

Buna göre, kaç lamba ışık verir?

A) 2

B) 3 i 2i i

+

C) 4



D) 5 E) 6

Buna göre 3 lamba ışık verir. 

(Cevap D)

5 amper 2 3 B) y yönünde amper 2 A) y yönünde

C) y yönünde 1 amper



D) x yönünde

5 amper 2 3 E) x yönünde amper 2

i1 . 1Ω = (7V – 3V)

i1 = 4 amper i2 . 2Ω = 3V

+

+ 3V

Buna göre, AB kolundan geçen akımın yönü ve büyüklüğü nedir?





B

i2 = 3 amper 2

Buna göre, y yönünde (4 – 3/2) = 5/2 amper akım geçer.

(Cevap A)

BİRE BİR

BÖLÜM 08 Test

1. İç direnci önemsiz özdeş üreteç ve özdeş lambalar ile

4. Elektriğin kw-saati 2 ¨ olduğu bir yerde gücü 50 watt olan bir ampülü günde 6 saat kullanan biri, 40 günlük kullanım sonunda kaç ¨ elektrik faturası öder?

şekildeki elektrik devresi kuruluyor. X



Y

23

Z

A) 6

B) 12

C) 24

D) 30

E) 36

Toplam kullanım = 50 . 6 . 40 = 12 000 watt . saat

+

+



T

= 12 kw - saat

Ödenecek ücret = 12 . 2 = 24 TL



(Cevap C)

+ P



Buna göre, parlaklığı en fazla olan lamba hangisidir?



A) X

B) Y

C) Z

D) P E) T

Üreteçlerden çıkan akımların yönleri çizildiğinde en parlak yanan lambanın T lambası olduğu gözlenir. (Cevap E)

2. Özdeş K, L diyotları ile özdeş, iç direnci önemsiz M, N

5. İç dirençleri önemsiz özdeş iki üreteç ve R dirençleri ile Şekil -

üreteçlerinden ve X lambasından oluşan şekildeki elektrik devresinde A, B ve C anahtarları açıktır.



+

A

K



I ve Şekil-II deki devreler kurulmuştur.

M

R

i1

X

Çözüm Yayınları

Buna göre,



I. A anahtarını kapatmak



II. A ve C anahtarını birlikte kapatmak



III. B ve C anahtarını birlikte kapatmak



işlemlerinden hangileri, ayrı ayrı yapılırsa X lambası ışık verir?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) II ve III

Şekil - I

Şekil - II



Buna göre, i1 / i2 oranı kaçtır?



A)

1 3

B)

1 2

+

ω



N

+

ω

+

ω

+

L

+

ω

R

C B

R

i2

C) 1

D) 2

E) 3

i 2Ɛ = i1 . R ⇒ 1 = 2 i2 Ɛ = 2i2 . R 2

(Cevap D)

C) Yalnız III

E) I ve III

A anahtarı kapatılırsa lambaya akım ulaşmaz. A ve C anahtarları birlikte kapatılırsa M üreticinden çıkan akım X lambasını yakar. B ve C anahtarları birlikte kapatılırsa lambaya akım ulaşmaz. (Cevap B)

3. İç direnci önemsiz üreteç ve özdeş lambalar ile şekildeki elektrik devresi kuruluyor. X



6. Şekildeki elektrik devresi, herbirinin elektromotor kuvveti

Y





ok Reosta

Ԑ olan 6 özdeş üreteç ve R dirençleriyle kurulmuştur. A



185

R + +

+

+

+

+

+

Buna göre, reostanın sürgüsü ok yönünde kaydırılırken hangi lambaların parlaklığı değişmez?





A) Yalnız T



B) X ve T

D) X ve Y

R

R

T



R



Z

E) X ve Z

C) Y ve Z

Devrede değişiklik yapılırken üretece paralel koldaki lamba parlaklıkları değişmez. (Cevap A)



+

Buna göre, ampermetrenin gösterdiği değer kaç Ԑ dir? R (Üreteçlerin iç dirençleri önemsizdir.) 1 A) 4 B) 3 C) 2 D) 1 E) 2

Ɛeş = 5Ɛ 5R Reş = 2

Ɛeş = i.Reş 5R 2Ɛ 5Ɛ = i . ⇒i= 2 2



(Cevap C)

Test 23

1. E

7. Şehir geriliminin 220 volt olduğu bir evde bir ütü ile 220 wattlık



B) 10

C) 12

4. C

5. D

9. C 10. E 11. D

X

M

Z

D) 15 E) 18 Y

8. Özdeş X, Y ve Z lambaları ve açık olan K, L, M, N anahtarları ile şekildeki elektrik devresi kurulmuştur. M Y

Buna göre, M anahtarı kapatılırsa,



I. Z lambasının parlaklığı değişmez.



II. Y ve Z lambaları eşit parlaklıkta yanar.



III. X lambası söner.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



Z

ω

+



K

8. E



Buna göre, bir ütü 7 amper akım çekiyordur. İki ütü ile bir çamaşır makinesi birlikte çalıştırılırsa 2 . 7 + 1 = 15 amper akım çekilir. (Cevap D)

X

7. D



Çamaşır makinesi için ⇒ P = i . V ⇒ 220 = i . 220 ⇒ i = 1 amper

N

6. C

anahtarı açıkken lambalar ışık vermektedir.

Buna göre, aynı ütüden bir tane daha çalıştırılırsa sayaçtan kaç amper akım geçer? A) 8

3. A

10. Özdeş lambalardan oluşan şekildeki elektrik devresinde M

bir çamaşır makinesi birlikte çalışırken sayaçtan 8 amper akım geçiyor.



2. B

D) II ve III

M anahtarı açık iken, X

L

B) I ve II

C) I ve III

E) I, II ve III

M anahtarı kapalı iken,

Y

Y Z

Z

+

Aşağıdaki işlemlerden hangisi yapılırsa lambaların tümü ışık verebilir?



A) L ve N anahtarlarını kapatma



B) K ve M anahtarlarını kapatma



C) K ve N anahtarlarını kapatma



D) M ve L anahtarlarını kapatma



E) N ve M anahtarlarını kapatma

Çözüm Yayınları

Buna göre, X lambası söner Y ve Z lambaları eşit parlaklıkta yanar ve ilk duruma göre Y lambasının parlaklığı artarken, Z lambasının parlaklığı değişmez. (Cevap E)

Üreteçten çıkan akımın tüm lambaların üzerinden geçebilmesi için M ve N anahtarları birlikte kapatılmalıdır. (Cevap E)

9. İç direnci önemsiz üreteç ve özdeş lambalarla kurulan şekildeki elektrik devresinde X, Y ve Z anahtarı açıktır.



11. Özdeş, K, L, M çubuk mıknatısları, sürtünmesiz yatay



186

X



Y

düzlemde şekildeki konumda hareketsiz tutulmaktadır. S

S

N

L

2d

ω

d



Buna göre, hangi anahtarlar kapatılırsa lambaların üçü de ışık verir?



A) Yalnız X



N

K

Z +

N

B) X ve Y

D) Y ve Z

C) Yalnız Z

E) X ve Z

Tüm lambalar üzerinden ışık geçmesi için yalnız Z anahtarı kapatılmalıdır.

S M

Mıknatısların üçü de aynı anda serbest bırakılırsa hangileri ok yönünde harekete başlar? (Yerin manyetik alanı önemsizdir.)

A) Yalnız K

(Cevap C)



B) K ve L

D) K ve M

C) L ve M

E) K, L ve M

K ve L mıknatısları birbirini iterken M mıknatısı L mıknatısını çekecek, ama K ile L mıknatısları arasında oluşan kuvvetin büyüklüğü L ile M mıknatısları arasında oluşan kuvvetin büyüklüğünden fazla olduğu için K ve M mıknatısları ok yönünde hareket eder. (Cevap D)

01

BÖLÜM 09 Test

Optik / Gölge - 1 1. Karanlık bir ortamda paralel ışın demeti ile şekildeki gibi

3. Küresel ışık kaynağının önüne saydam olmayan kürsel bir

aydınlatılan O merkezli küresel cisme K noktasından bakan göz, merkezi O noktası olan şekildeki çembersel yörünge üzerinde L noktasına geliyor.

engel şekildeki gibi yerleştirilmiştir.



K

M O1

O2

O





Buna göre, K'dan L'ye gelirken küresel cisim üzerinde görülen aydınlık alanın değişimi için ne söylenebilir?



A) Değişmez.



B) Önce azalır, sonra artar.



C) Önce artar, sonra azalır.



D) Sürekli artar.



E) Sürekli azalır.

Buna göre,



I. K noktasından küresel ışık kaynağına bakan gözlemci ışık kaynağını göremez.



II. L noktasından ışık kaynağına bakan gözlemci şeklinde bir görüntü görür. III. M noktasından ışık kaynağına bakan gözlemci



şeklinde bir görüntü görür.

Topun üst yarısı aydınlık olacağından gözlemci K'dan L'ye gelirken aydınlık alan sürekli azalır.  (Cevap E)



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

Çözüm Yayınları



2. Karanlık ortamda noktasal ışık kaynağı ve saydam olmayan

E) I, II ve III

4. Karanlık bir ortamda noktasal K1 ve K2 ışık kaynakları, saydam olmayan engel ve perde ile şekildeki düzenek kuruluyor.





2 Noktasal Işık Kaynağı

1

2

Saydam Olmayan Engel



1

K2

K1

Perde

Engel

Perde

Buna göre, perde üzerinde oluşan tam ve yarı gölge ile ilgili,



Buna göre,



I. Perde 1 yönünde çekilirse, perdede oluşan tam gölge alanı artar.



II. Engel 1 yönünde çekilirse, perdede oluşan tam gölge alanı azalır.

I. K1 ışık kaynağı 2 yönünde çekilirse, perde üzerindeki tam ve yarı gölge alanlarının toplamı değişmez.



III. Noktasal ışık kaynağı 2 yönünde çekilirse, tam gölge alanı azalır.

II. K2 ışık kaynağı 1 yönünde çekilirse, tam gölge alanı değişmez.



III. Engel 1 yönünde hareket ettirilirse, tam gölge ve yarı gölge alanı azalır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

2

C) I ve III

K dan bakan gözlemci ışık kaynağını M göremez. (I doğru) L noktasından bakan gözlemci ışık halkasını gözlemler (II doğru) L M noktasından bakan gözlemcide kaynağın alt kısmını engelden dolayı göremez. (III doğru) (Cevap E)

K

küresel engel bir perdenin önüne şekildeki gibi yerleştiriliyor.



L

Saydam Olmayan Engel

Küresel Işık Kaynağı

L



K

B) I ve II

D) II ve III 1

C) I ve III

E) I, II ve III Perde 1 yönünde çekilirse tam gölge alanı artar. (I doğru) Engel 1 yönünde çekilirse perdede oluşan tam gölge alanı azalır. (II doğru) Kaynak 2 yönünde çekilirse tam gölge alanı azalır. (III doğru) (Cevap E)



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

K1 ışık kaynağı 2 yönünde çekilirse tüm gölge alanı değişmez. Çünkü tüm gölge alanını belirleyen K2 K1 kaynağıdır. (I. Doğru) K2 ışık kaynağı 1 yönünde K2 çekilirse tam gölge alanı değişmez çünkü tam gölgeyi K1 ışık kaynağı oluşturur. (II Doğru) Engel 1 yönünde hareket ettirilirse kaynaklardan uzaklaşacağı için tam gölge ve yarı gölge azalır. (III doğru) (Cevap E) 2

1

187

Test 01

1. E

5. Eşit bölmeli düzlemde bulunan K1, K2 K3 noktasal ışık

M

5. A

6. C

7. D

8. D



Engel

K

K2

Işık Kaynağı

Engel

Perde

Buna göre, perde üzerinde nasıl bir gölge oluşur?

L

K3



Buna göre, nK, nL ve nM arasındaki ilişki nedir?



A) nK = nL = nM

B) nK > nL = nM



C) nK > nL = nM

D) nK > nL = nM



4. E

olmayan iki engel ile şekildeki düzenek kuruluyor.



Işık Kaynağı



3. E

7. Özdeş noktasal iki ışık kaynağı ve özdeş r yarıçaplı saydam

kaynakları ile merkezleri bu düzlemde bulunan saydam olmayan küresel cisimler şekildeki gibi yerleştirilmiştir. K, L ve M noktalarından bakan gözlemcilerin sistemde gördüğü kaynak sayısı sırasıyla nK, nL ve nM dir. K1

2. E



(



A)

=Tam Gölge,

=Yarı Gölge)

B)

C)

D)

E)

E) nK > nL > nM

K → K1 , K3 L → K1, K2



M → K1, K2 

(Cevap A)

Çözüm Yayınları

K, L ve M'nin gördüğü kaynaklar yukarıda verilmiştir.

(Cevap D)

8. Bir perdenin önüne K1 ve K2 noktasal ışık kaynakları ile

saydam olmayan bir X cismi şekildeki gibi yerleştirilmiştir.

6. K1, K2 noktasal ışık kaynakları küresel engel ve perde ile oluşturulan düzenek şekildeki gibidir.







2 K1 4

1 X

K2 3

Perde K1

K2 Perde

188



Buna göre;



I. K2'nin engele yaklaştırılması



II. Kaynakların birbirine eşit miktar yaklaştırılması



III. Perdenin engelden uzaklaştırılması



işlemlerinden hangilerinin sonucunda perdedeki yarı gölge alanı artar?



A) Yalnız III



B) Yalnız II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

K2 engele yaklaşırsa tam gölge değişmez, yarı gölge artar, perde engelden uzaklaştırılırsa tam ve yarı gölge alanı artar.  (Cevap C)



Buna göre,



I. K1 ışık kaynağı 1 yönünde çekilirse, tam gölgenin alanı değişmez.



II. K2 ışık kaynağı 3 yönünde çekilirse, tam gölge alanı değişmez.



III. Perde üzerinde

şeklinde bir gölge oluşur.



yargılarından hangileri doğrudur? (Işık kaynakları X engelini geçmiyor.)



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

I1 ışık kaynağı 1 yönünde çekilirse tam gölgenin kalınlığı değişir. (I. yanlış) I2 I1

ışık kaynağı 3 yönünde çekilirse tam gölge alanı değişmez (II. doğru) Perde I2

üzerinde oluşan gölge

şeklinde veya

şeklinde olabilir.

(Cevap D)

02

BÖLÜM 09 Test

Gölge - 2 1. Noktasal K1 ve K2 ışık kaynakları ile saydam olmayan küresel

3. Bir perde üzerinde

engel perdenin önüne şekildeki gibi yerleştiriliyor.

şeklinde bir gölge elde edilmiştir.

K

Perde

L



Buna göre,





Buna göre, perde üzerinde oluşan gölgenin şekli aşağıdakilerden hangisi gibidir?



(

=Tam Gölge,

I.

Perde

Engel

II. I

=Yarı Gölge)

A)

III.

B)

I2

I1 I1

C)

I2

D)

E)



I, II ve III numaralı sistemlerden hangisinde yukarıda verilen görüntü elde edilebilir? (I, I1 ve I2 noktasal ışık kaynaklarıdır.)



A) Yalnız I

B) Yalnız II



D) II ve III

Şekil - I’de

Tam gölge

Şekil - II’de

Yarı gölge

Şekil - III’de (Cevap E)

Yarı gölge

Tam gölge

C) Yalnız III

E) I, II ve III

elde edilir. (Cevap C)

Çözüm Yayınları



4. Noktasal K ışık kaynağı, ortasında eşkenar üçgen şeklinde boşluk bulunan engel, saydam olmayan küresel L cismi ve yeterince büyük perde ile oluşturulan düzenek şekildeki gibidir.

2. K1, K2 noktasal ışık kaynakları ve saydam olmayan r1, r2

yarıçaplı E1, E2 dairesel cisimleri ile oluşturulmuş şekildeki düzenekte perdede sadece tam gölge oluşmaktadır. Perde K1

E1

x1

L O2

K2

r1

Engel

Perde

O1

r2

K

E2

x2





Buna göre;



I. x1 = x2 ise r2 > r1 dir.



II. r1 = r2 ise x1 > x2 dir.



III. r1 > r2 ise x2 > x1 dir. yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III α α

K1 x1

xr11

K2 x2

C) I ve III

E) I, II ve III θ

I





θ

xr21

Perdede sadece tam gölge oluşması için θ > a olmalı.  (Cevap B)

189

Buna göre, perde üzerinde oluşan gölge şekli;

II

III



I, II ve III nolu şekillerdekilerden hangileri olabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) Yalnız II

C) I ve III

E) I, II ve III

Kaynak engel ve boşluğun merkezlerini birleştiren doğru üzerinde olduğundan  (Cevap B)

Test 02

1. E

5. r yarıçaplı ışık kaynağı ile r yarıçaplı saydam olmayan engel 2

r

Işık kaynağı

Engel

K

O

II. Engel 2 yönünde çekilirse, tam gölge ve yarı gölge alanı artar.



6. E

7. B

8. D

A Perde



I. Küresel ışık kaynağı 1 yönünde çekilirse, tam gölge alanı değişmez yarı gölgenin alanı artar.



5. A

Perde

r

Buna göre,



4. B

olmayan top ve perdelerle oluşturulmuş düzenek şekildeki gibidir.

Perde

1

3. C

7. Düzlem ayna, K noktasal ışık kaynağı, O merkezli saydam

perdenin önüne şekildeki gibi yerleştirilmiştir.



2. B



Buna göre, A noktasından perdelere bakan gözlemci için gölgelerin şekli aşağıdakilerden hangisi gibi olabilir?



A)

B)

C)

III. Işık kaynağı ve engel eşit miktarda 1 yönünde çekilirse, tam gölge ve yarı gölgenin alanı değişmez.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

B)

C) I ve III

E) I, II ve III

Küresel ışık kaynağı ile küresel engelin yarıçapları eşit olduğu için ışık kaynağı, engel veya perdenin 1 ve 2 yönündeki hareketleri tam gölge alanını değiştirmez (I doğru, II yanlış). Işık kaynağı ve engel perdeye yaklaştırılırsa tam gölge alanı değişmez yarı gölge alanı azalır. (Cevap A)

C)



K

Çözüm Yayınları

K

Üstteki perde ışık kaynağından daha uzakta olduğundan toplam gölge alanı üstteki perdede daha fazladır.  (Cevap B)

6. Özdeş birim karelerden oluşan şekildeki sistemde K1 ve K2

ışık kaynakları ile saydam olmayan bir engel XY perdesinin önüne şekildeki gibi yerleştirilmiştir.



8. Özdeş, saydam olmayan K ve L küreleri ile O merkezli küresel ışık kaynağı ile oluşturulmuş düzenek şekildeki gibidir.





X

K

O

G

L

Perde Küresel kaynak

K1

Buna göre, G noktasından kaynağa bakan gözlemci için kaynağın görünümü aşağıdakilerden hangisi gibi olur?

190 K2

Engel

A)

B)

C)

Y





Buna göre, perde üzerinde K1 ve K2 kaynaklarında herhangi birinden ışık alan bölgenin uzunluğu, hiç ışık almayan bölgenin uzunluğunun kaç katıdır? 1 1 A) B) C) 1 D) 2 E) 3 2 3 Perde

⇒ Hiç ışık almayan = 1 br ise

D)

E)



⇒ Bir kaynaktan ışık alan = 3 br'dir.

I1 I2

Engel

Buna göre, = 3 = 3 bulunur. 1

(Cevap E)

(Cevap D)

1. Işığın yansıtıcı bir yüzeyden yansıması ile birlikte; I. Hız



II. Doğrultu



III. Üzerinde hareket ettiği düzlem

4. I ışık ışını K ve L aynalarından oluşan sisteme düşey doğrultuda şekildeki gibi gönderiliyor. Yatay





niceliklerinden hangileri değişmez?



A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

L





α





03

BÖLÜM 09 Test

Düzlem Ayna - 1

K

I

E) I ve III

Yansıma olayında ışın geldiği ortama geri döndüğünden hız değişmez. Yansıma olayında gelen ışın, yüzeyin normali, yansıyan ışın aynı düzlem üzerindedir.  (Cevap E)

Buna göre, I ışık ışınının K aynasındaki yansıma açısının L aynasındaki yansıma açısına oranı kaçtır? 1 1 B) C) 1 D) 2 E) 3 A) 3 2



2. Eşit bölmeli düzleme yerleştirilmiş şekildeki düzlem aynanın



önündeki K noktasal cisminin görüntüsü K' noktasında oluşmaktadır. K noktasal cisminin görüntüsü düzlem ayna I nolu konuma getirilirken x1, II nolu konuma getirilirken x2 kadar yerdeğiştirmektedir.

α

2α α θ α θ

K

θ θ

α

N N (Cevap C)

II

5. Bir öğrenci karanlık bir odada duvarındaki XY noktalarının arasını düzlem ayna yardımıyla aydınlatmak istiyor.



X

I

V I 1 D) §5

E) 1

K

K

x1 = 2 1 x2 = 2 5 = 5

II

K I

(Cevap D)

K

3. Eşit kare bölmeli düzlem üzerindeki düzlem aynanın önüne K,

L ve M cisimleri şekildeki gibi konuluyor. 1 br M L

II IV

III

1 br

Y



1 br



Buna göre, öğrenci numaralandırılmış noktalardan hangilerine noktasal ışık kaynağı yerleştirirse XY duvarının tamamını aydınlatabilir?



A) Yalnız I



B) Yalnız IV

D) I ve II

C) III ve IV

E) II ve V

Işık kaynağının koyulacağı noktalar dikkatlice seçilirse I ve II noktalarına koyulup aynadan yansıyan ışınlar çizilirse XY duvarını tamamen aydınlatabilir. (Cevap D)

6. Bir düzlem aynaya gönderilen I1, I2 ve I3 ışık ışınları şekildeki gibidir.

1 br

K

Çözüm Yayınları

x Buna göre; 1 oranı nedir? x2 1 2 1 A) B) C) 2 §3 §5



I2

II

I3

I1

I

Yer (Yatay)



Düzlem ayna I nolu konumdan II nolu konuma getirilirken K, L ve M cisimlerinin görüntülerinin yerdeğiştirmeleri sırasıyla xK, xL, xM oluyor. Buna göre, xK, xL, xM arasındaki ilişki nedir? B) xL > xM > xK A) xL > xK > xM C) xM > xL > xK D) xL > xK = xM E) xM > xK > xL M

L

M K

K

K L

M

XK = §2 birim

L



I. Aynadan yansıyan ışınlar yere aynı noktada düşer.



II. Aynaya gelme açısı en büyük olan ışın I3 ışınıdır.



III. Ayna yüzeyi ile en büyük açıyı yaparak yansıyan ışın I2 ışık ışınıdır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



XL = 2 §2 birim XL > XM > XK XM = 2 birim 

Buna göre,

I2

(Cevap B)

I1

I3

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Aynadan yansıyan I1, I2, I3 ışık ışınları aynı noktadan geçecektir. I3 ışık ışınının aynaya gelme açısı en büyüktür. (normal çizilirse (Cevap B) her üç ışık içinde en büyük gelme açısı I3' e aittir.)

191

Test 03

1. E

7. Eşit bölmeli düzleme yerleştirilmiş K, L ve M düzlem aynaları

7. E

8. E

9. B 10. E 11. A

I

M

I3



M aynasından yansıyan I1, I2 ve I3 ışınlarından hangileri K noktasal ışık kaynağından gelmiş olabilir?



6. B

K

L

A) Yalnız I3

5. D



I2



4. C

aynalara I ışını şekildeki gibi gönderiliyor.

I1



3. B

9. Özdeş birim karelerden oluşan düzleme yerleştirilen düzlem

ile oluşturulan düzenek şekildeki gibidir. K

2. D

B) I1 ve I2

D) I2 ve I3

Buna göre, I ışını toplam kaç yansıma gerçekleştirerek sistemi terk eder? A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8 X

1

2

3

C) I1 ve I3

4 (Cevap B)

E) I1, I2 ve I3

5

10. Özdeş birim karelerden oluşan şekildeki sistemde X ve Y

K

aynaları arasındaki G noktasından bir göz X ve Y düzlem aynalarına bakmaktadır. X

(Cevap E)

Y

Çözüm Yayınları

K

II

L

I

(Cevap E)



I. K cisminin görüntüleri her iki aynada da görülemez.



II. M cisminin görüntüsü her iki aynada da görülebilir.



III. L cismi X aynasında görülmez, Y aynasında görülür.



yargılarından hangilheri doğrudur?



A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

G noktasından bakan gözlemci için aynalardaki görüş alanları çizildiğinde; M aynasında yalnız M cismi, Y aynasında L ve M cisimlerinin görüldüğü bulunur.  (Cevap E)

11. O noktasındaki gözlemci düzlem aynaya bakarak eşit bölmeli düzlemin K ve L noktalarından aynı anda eşit büyüklükteki hızlarla harekete geçen X ve Y hareketlilerini izliyor.

8. Özdeş birim karelerden oluşan şekildeki sistemde I ve II numaralı aynalar arasına K cismi şekildeki gibi yerleştirilmiştir.



M

Buna göre;



K1

K



G

X

II

X

K

ϑ K

L Y ϑ

1 br L

1 br

O I

192



Y

Buna göre, K cisminden çıkan ışınların önce I sonra II numaralı aynadan yansıyarak oluşturduğu görüntü aşağıdakilerden hangisi gibi olur?



I. Aynı anda görmeye başlar.

A)



II. Eşit süre görür.



III. Aynı anda görmemeye başlar.

K

B)



K



C) K

D)

K

E)

K

Buna göre, gözlemci X ve Y cisimlerinin görüntülerini;

yargılarından hangileri doğru olabilir? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III X

Y

X

Y

1 br

X ve Y cisimlerinin görüş alanında aldıkları yollar eşittir. Ancak L konumu görüş alanında iken K 1 br değildir. Görüş alanına önce Y girerken, önce y çıkar.  (Cevap A)

04

BÖLÜM 09 Test

Düzlem Ayna - 2 1. Düzlem ayna önüne yerleştirilmiş I, II ve III nolu araç plakaları

4. Özdeş birim karelerden oluşan şekildeki sistemde K ve L

şekildeki gibidir.

I 80 AVA 80

aynaları ile O noktasında bir gözlemci bulunmaktadır. K O

Düzlem ayna

Engel

II 08 MAH 8 0

L

III 88 MHM 8

8

X



Y

Z

T

P



Buna göre, plakalardan hangilerinin düzlem aynadaki görüntülerinin okunuşu plakanınki ile aynıdır?

Buna göre, K aynasına bakan gözlemci L aynasında X, Y, Z, T ve P noktalarından hangilerinin görüntüsünü göremez?



A) X ve P





A) Yalnız I



B) Yalnız III

D) I ve III

80 AVA 80

C) I ve II

E) II ve III

B) Z ve T

D) X ve Y

C) T ve P

E) X, T ve P

O noktasının önce K sonra L aynasındaki görüş alanları çizilirse, X, T ve P noktalarının görünmediği gözlenir. (Cevap E)

08 AVA 08

80 MAH 80 08 HAM 80 88 MHM 88 88 MHM 88

2. İki düzlem ayna arasın I1 ve I2 ışınları şekildeki gibi

gönderiliyor. Düzlem ayna sistemini I1 ışını toplam n1 I2 ışını toplam n2 yansıma yaparak terk ediyor.

1 br 1 br

I1

Çözüm Yayınları

(Cevap B)

I2

Buna göre, n1 / n2 oranı kaçtır?

A)

1 6

B)

1 4

C)

1 3

D)

1 2 E) 2 3

I1 ışını 4, I2 ışını 12 yansıma gerçekleştirerek sistemi terk ediyor.

 (Cevap C)

3. X ve Y aynalarından oluşan şekildeki sisteme I ışık ışını şekildeki gibi gönderiliyor.



X





5. Bir öğrencinin karanlık bir odada kendisini görebilmesi için fener ve ayna ile,

I α





50°

Y

I ışık ışını X aynasından ilk yansımasında kendi üzerinden geri döndüğüne göre, aynalar arası a açısı kaç derecedir? A) 20

B) 30

C) 40

D) 60 E) 70

Işın, kendi üzerinden geri dönüyorsa. 90° + 50° + a = 180° a = 40° bulunur. α 50°

50°



(Cevap C)



I. Aynayı karşısına koyup, feneri kendine tutmalıdır.



II. Aynayı arkasına koyup, feneri kendine tutmalıdır.



III. Aynayı karşısına koyup, feneri aynaya tutmalıdır.



işlemlerinden hangilerini yapmalıdır?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

I. öncül için, aynayı karşısına koyup feneri kendine tutarsa kendini aynadan görebilir. II. öncülde ise feneri kendine tutarsa, ayna arkasında olduğunda görüntüsünü göremez. III. öncülde ise aynaya tutulan fenerden yayılan ışık ışınları yansıyıp göze geleceği için kendisini aynada görebilir.  (Cevap C)

193

Test 04

1. B

6. Özdeş birim karelerden oluşan şekildeki sistemde O

Işık kaynağı

L

O



Buna göre, gözlemci saydam olmayan K, L ve M cisimlerinden hangilerini görebilir?



A) Yalnız K B) K ve L C) L ve M D) K ve M E) K, L ve M

O

5. C

6. A

7. E

8. C

9. B

Düzlem Ayna



M

L

4. E

ve perde ile şekildeki sistem kuruluyor.



K

3. C

8. Noktasal ışık kaynağı, düzlem ayna, saydam olmayan engel

noktasından düzlem aynaya bir gözlemci şekildeki gibi bakmaktadır.

K

2. C

Engel

Perde



Buna göre, perde üzerinde oluşan gölgenin şekli aşağıdakilerden hangisi gibidir?



(



=Tam Gölge,

=Yarı Gölge)

A)

B)

Oı noktasından çizilen ışınlar incelenirse K, L ve M cisimlerinden yalnız K yi görebilir. K, L'yi görmesine engel olur. M görüş alanı içinde değildir. (Cevap A)

C)

D)

E)

M

Çözüm Yayınları

(Cevap C)

Aynanın 1, 2, 3 yönlerinde hareket ettirilmesi sonucunda perde üzerinde görülen alanın miktarı değişmez.

G



(Cevap E) X

7. G noktasından düzlem aynaya bakan bir gözlemci yeterince

M

uzun perdenin bir kısmını aynada görüyor.

G K

L N

Düzlem ayna

G

(CevapB)

9. Eşit kare bölmeli düzlem üzerine yerleştirilmiş X ve Y düzlem aynaları şekildeki gibidir.

3 yönü

194

2 yönü

X 1 yönü

M

Perde



K

Buna göre;

G

L N



I. Aynayı 1 yönünde hareket ettirme



II. Aynayı 2 yönünde hareket ettirme





III. Aynayı 3 yönünde hareket ettirme



Buna göre, G noktasından X ve Y düzlem aynalarına bakan gözlemci K, L, M ve N noktasal cisimlerinden hangilerinin görüntülerini her iki aynada da görebilir?



A) Yalnız N



işlemlerinden hangilerinin sonucunda perde üzerinde görülen alan değişmez?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III



Y

B) Yalnız L

D) L ve M

E) K, N, L

C) K ve L

1. Bir düzlem aynanın, önüne şekildeki gibi “3D” kelimesi

4. Eşit bölmeli düzleme yerleştirilmiş düzlem aynalarla oluşturulmuş düzeneğe gönderilen I1 ve I2 ışınları şekildeki gibidir.

yerleştiriliyor.



Düzlem ayna



I1 I2

D3 FiZiK





Buna göre, düzlem aynaya bakan bir kişi “3D” kelimesini nasıl görür?



A)

D3

05

BÖLÜM 09 Test

Düzlem Ayna - 3

B)



C)

Görüntünün simetrisi alınırsa



D)



E)

şeklinde olur.



(Cevap B)

2. Eşit kare bölmeli düzlemde X, Y ve Z ışınları A düzlem aynasına şekildeki gibi gönderiliyor. Y



X

A

Buna göre;



I. Işınların düzenekte yaptıkları yansıma sayıları eşittir.



II. I1 ışını, I2 ışınının geldiği yoldan geri döner.



III. I2 ışını I1 ışınının geldiği yoldan geri döner?



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

K

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

I1

M

Z

B) I ve II

I2

L



Çözüm Yayınları

B Buna göre, A ve B aynalarından yansıyan X, Y ve Z ışınları K, L, M noktalarının hangilerinden geçer?



X

Y

Z

A)

M

K

L

B)

K

M

L

C)

L

K

M

D)

K

L

L

E)

M

L

K

Y

X→M

Y′

X

A

K

Z

(Cevap E)

M

Y→K

X′

bulunur.

5. Özdeş birim karelerden oluşan şekildeki sistemde X ve Y düzlem aynaları şekildeki gibi yerleştirilmiştir.

Z→L

Z′

L



(Cevap A)





P

B

L

3. K düzlem aynasına gelen X ışınının aynadan yansıması

K

X N

G M

şekildeki gibidir.

Normal



Normal

α K

θ2

A) 45

a + θ1 = 90°

Y

θ1



B) 54

C) 67,5

D) 75 E) 82,5



A) Yalnız K



B) K ve L

D) K, L ve N

C) K ve N

E) K, M ve N

Gözün X ve Y aynalarındaki görüntüleri alınıp görüş alanı çizilirse, gözlemci K ve N cisimlerinin görüntülerini her iki aynada da görür. (Cevap C)

θ 90 – a 90 – a ⇒ 1 = ⇒3= ⇒ a = 22,5° bulunur. 90 – 3a θ2 90 – 3a 3a + θ2 = 90° Y aynasından yansıma açısı 3a = 67,5° olur.

Buna göre, X aynasına G noktasından bakan gözlemci saydam olmayan cisimlerden hangilerinin her iki aynadaki görüntülerini görebilir?

L

θ1 =3 olduğuna göre, Y ışının L aynasından yansıma açısı θ2 kaç derecedir?

195



Y

X

(Cevap C)

Test 05

1. B

6. Şekildeki gibi yerleştirilmiş X, Y ve Z aynalarından X aynasına

120º

º 40

40º

Z

α



A) Yalnız K



B) K ve L

D) N ve P

O1

(Cevap E)

P

X

oluşturulmuş sisteme gönderilen I1, I2 ve I3 hızları şekildeki gibidir. I1 I2

N

Y



10. Düzlem ayna, noktasal ışık kaynağı ve saydam olmayan

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

I3 I2 I3 (Cevap E)

2



B



I. Noktasal ışık kaynağı 2 yönünde çekilirse perde üzerinde oluşan tam gölge alanı artar.



II. Düzlem ayna 1 yönünde çekilirse tam gölge alanı azalır.



III. Engel 2 yönünde çekilirse yarı gölge alanı artar.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



L

K

B) I ve II

D) II ve III 2

I′

C

Engel

Buna göre,

8. Eşit bölmeli düzleme yerleştirilmiş düzlem aynaya K ve L noktalarıdan gözlemciler bakmaktadır.

Perde

1

Noktasal Işık Kaynağı Düzlem Ayna

E) I, II ve III

I2 I1

Çözüm Yayınları

doğrultusuna paralel olarak terk eder?

I1

(Cevap B)

küresel engel bir perde önüne şekildeki gibi yerleştiriliyor.

Buna göre, I1, I2 ve I3 ışınlarından hangileri sistemi geliş



E) K, L ve M

M



A) Yalnız I

C) K ve M

Aynalardan ışınlar şekildeki gibi çizilirse K ve L cisimleri gözlemlenebilir.

L K

O

I3



M

N

Buna göre, O noktasından X aynasına bakan gözlemci Y düzlem aynası yardımıyla hangi noktaların görüntülerini görebilir?

7. Eş kare bölmeli düzleme yerleştirilmiş düzlem aynalarla



9. B 10. C 11. C

D) 40 E) 50



8. D

Y

O

a = 50° bulunur.

I

7. E

L K

X

º 30º 120º 30º 110

6. E

P

X

Z

Buna göre, a açısı kaç derecedir? A) 10 B) 20 C) 30

Y

5. C

I

α





Y

4. E

aynaları ile saydam olmayan cisimler yerleştirilmiştir.

X

º

0 11

3. C

9. Özdeş birim karelerden oluşmuş şekildeki sisteme X ve Y düz

gönderilen I ışını verilen yolu izleyerek sistemi terk ediyor



2. A

C) I ve III

E) I, II ve III Perde Işık kaynağı 2 yönünde çekilirse tam gölge alanı artar yarı gölge alanı azalır. Düzlem ayna 1 yönünde çekilirse tam gölge alanı aratr, engel 2 yönünde çekilirse yarı gölge alanı artar. (Cevap C)

1

I

11. Özdeş birim karelerden oluşan X ve Y düzlem aynaları ile K, cismi şekildeki gibi yerleştirilmiştir.

196



1 brm



B

A 1 brm Buna göre, K ve L den bakan gözlemcilerin ABC duvarında gördükleri bölgelerin uzunlukları arasındaki fark kaç birimdir? 3 1 A) 1 B) C) 2 D) E) 3 2 2 C

K L

A

1 birim 1 birim



Buna göre, K cisminin X ve Y düzlem aynalarında toplam kaç görüntü oluşur?



A) 1

B) 2

C) 3

D) 4 E) 5

K3 Dolayısıyla yansıyan ışınların toplam sayısı kadar görüntü oluşur. Toplamda 3 görüntü oluşur. (Cevap C)

X K

(Cevap D)

Y

K

K2

6 – 5,5 = 0,5 birim

X

Y

K1

06

BÖLÜM 09 Test

Küresel Aynalar - 1 1.

I. Bir cismin tümsek aynada gerçek görüntüsü oluşabilir.

4. Odak noktası F olan çukur ve tümsek aynalara K, L ve M ışık



II. Çukur aynalarda oluşan görüntüler cisimle aynı boyda olabilir.





ışınları şekildeki gibi gönderiliyor.

L

III. Tümsek aynalarda oluşan görüntüler cisimle aynı boyda olabilir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) II ve III



K T

F

F

C) I ve III

F M

E) I, II ve III

Bir cismin tümsek aynadan sanal görüntüsü oluşabilir. Çukur aynanın merkezindeki cisimle garantisinin boyları eşittir. Tümsek aynadaki görüntünün boyutları cismin boyutlarından küçüktür.  (Cevap B)

Buna göre, K, L, M ışınlarından hangilerinin yansıması doğru olarak çizilmiştir?

A) Yalnız K



B) K ve L

D) L ve M

C) K ve M

E) K, L ve M

K ışını asal eksene paralel geldiği için odaktan geçmelidir. K doğru çizilmiştir. Tümsek aynada asal eksene paralel gelen ışının uzantısı odaktan geçer. L doğru çizilmiştir. Çukur aynada odaktan gelen ışın asal eksene paralel gitmelidir. M yanlış çizilmiştir. (Cevap B)

5. Tümsek aynaya gönderilen K, L, M ışınları şekildeki gibidir.

2. Küresel aynaların odak uzaklığı,

I. Aynaya gelen ışığın rengi,



II. Aynanın bulunduğu ortamın kırıcılık indisi,



III. Aynanın eğrilik yarıçapı



A) Yalnız I

B) Yalnız II

C) Yalnız III

E) I ve III

Küresel aynalarda odak uzaklığı yalnız aynanın eğrilik yarıçapına bağlıdır.

(Cevap C)

Çözüm Yayınları

niceliklerinden hangilerine bağlıdır?

D) I ve II

F

F M







L

K

Buna göre, K, L ve M ışınlarından hangilerinin yansıması doğru çizilmiş olabilir? (F: Odak noktası)

A) Yalnız K



B) K ve L

D) L ve M L

K

Doğru

Yanlış

C) K ve M

E) K, L ve M

K ışını asal eksene paralel geldiği için odaktan geçmelidir. K doğru çizilmiştir. Tümsek aynada asal eksene paralel gelen F ışının uzantısı odaktan geçer. L yanlış M çizilmiştir. Tümsek aynada asal ekseni keserek gelen tüm ışınların uzantıları F - T Doğru arasından geçer, M doğru çizilmiştir. (Cevap C)

6. Asal eksenleri çakışık odak uzaklıkları eşit ve f kadar olan çukur ve tümsek aynalarla oluşturulan sisteme I ışık ışını şekildeki gibi gönderiliyor.



3

3. Bir cismin küresel aynalardaki görüntüsü ile ilgili,

2



1

I. Çukur aynada cisme göre, düz, gerçek ve cisimden büyük görüntü elde edilemez.



II. Çukur aynada cisme göre, ters, sanal ve cisimden büyük görüntü elde edilemez.



III. Tümsek aynada cisme göre, düz, sanal ve cisimden küçük görüntü elde edilemez.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

I



Buna göre, I ışık ışını yansımalardan sonra kaç numaralı yolu izler? (Noktalar arası uzaklıklar eşit ve f kadardır.)



A) 1

C) I ve III

E) I, II ve III

4

5

197

Asal eksen

B) 2

Çukur aynada düz görüntü elde edilebilir ancak bu görüntü sanal olur. Çünkü bu durumda ışınların uzantısı kesişmiştir. (I. doğru) Aynı şekilde küresel aynalarda ters ve sanal görüntü elde edilemez. Çünkü sanal görüntü oluştuğundan bu görüntü düz olmalıdır. (II. Doğru) Tümsek aynalarda ise görüntü düz, sanal ve cismin boyundan küçük oluşur. (III. yanlış) (Cevap B)

C) 3

D) 4 E) 5

Buna göre I ışık ışını 3 numaralı yolu izler.

I



(Cevap C)



Test 06

1. B

7. Bir çukur aynanın asal eksenine parelel gelen K, L ve M

K, L ve M ışınlarının çukur aynadan yansıma açıları sırasıyla aK, aL ve aM olduğuna göre, bu açılar arasındaki ilişki nasıl olur?



A) aK > aL > aM

B) aL > aM > aK



C) aM > aL > aK

D) aL > aK > aM

E) aK = aL = aM

B)

C)

S K

L

M T



III. Çukur aynanın odak noktası P noktasıdır.



yargılarından hangileri doğru olabilir? (Noktalar arası uzaklıklar eşittir.)



A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

K P O



Y

O

II. Çukur aynanın odak noktası M noktasıdır.



K L

K M

P O

K L

M

Eğer ışın şekildeki gibi yansımışsa çukur aynada kendi üzerinden geri döndüğü için L merkez noktası olabilir.

Eğer ışın şekildeki gibi yansımış ise çukur aynanın odak noktası L olabilir.

Çözüm Yayınları

(Cevap E)

Buna göre, X çukur aynasına gönderilen I ışık ışınının X çukur aynasından ikinci kez yansıdıktan sonra izleyeceği yol nasıl olur? (Noktalar arası uzaklıklar eşit ve 1br'dir.) I



K



Asal eksen

A)

9. C 10. E 11. E

I. Çukur aynanın odak noktası L noktasıdır.

ile Y tümsek aynası asal eksenleri çakışacak şekilde yerleştirilmiştir.



8. A





(Cevap A)

8. Odak uzaklıkları sırasıyla 4 br ve 1 br olan X çukur aynası

I

7. A

Buna göre,

aK > aL > aM olur.

X

6. C

Asal eksen





5. C



P

K L M M

4. B

yansımalardan sonra kendi üzerinden geri dönüyor. K L M



3. B

10. Bir düzlem aynaya şekildeki gibi gönderilen K ışını

ışınları şekildeki gibidir.



2. C

I

I D)

11. Bir tümsek aynaya gönderilen K ışını kendi üzerinden geri

E)

dönüyor.

I X

I

I

X Asal eksen

X çukur aynasından yansıyan ışının uzantısı tümsek aynanın merkezine gelir ve aynen geri yansır.

Y



Y T

aynalardan tümsek aynaya gelen I ışını şekildeki yolu izliyor. Y



X Asal eksen

fY



Buna göre, aynaların odak uzaklıkları oranı fX kaçtır? fY (Noktalar arası uzaklıklar eşittir.) A) 1 5

B) 1 4

C) 1 3

D) 1 E) 2 2 3

Tümsek aynaya gelen ışın bire iki oranında yansıdığı için fY=2br bulunur. Çukur aynaya gelen ışında aynı şekilde bire iki oranında yansımıştır. (3f ten gelen ışın 1,5 f ten geçmiştir. f 2/3 1 fY = 2br  fX= 2 br bulunur. X = = bulunur. (Cevap C) fY 3 3 2

P

K



Buna göre,



I. Aynanın eğrilik yarıçapı |TX| arası uzaklığa eşittir.



II. Y noktası aynanın odak noktasıdır.



III. L ışını tümsek aynadan uzantısı YT arasından geçecek şekilde yansır.

fX

I

L

(Cevap A)

9. Asal eksenleri çakışık odak uzaklıkları fX ve fY olan çukur ve tümsek 198

Z





yargılarından hangileri doğrudur? (Noktalar arası uzaklıklar eşittir.)



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

K ışını kendi üzerinden geri yansıdığı için X noktası tümsek aynanın merkezidir. Yani |TX| arası uzaklık aynanın merkez uzaklığına eşittir. Noktalar arası uzaklıklar eşit olduğu için Y noktası aynanın odağıdır. L ışınının uzantısı aynanın arkasından geçecek şekilde yansır. (Cevap E)

1. Asal eksene paralel olarak tümsek aynanın A noktasına düşen

4. Çukur aynanın önündeki K cismi ok yönünde hareket

mavi ışın şekildeki gibi yansıyor. Yansıyan ışının uzantısının asal eksenle yaptığı açı a dır.

ettiriliyor.



B

K Asal Eksen

A α

Asal eksen





Buna göre, a nın artması için;



I. Işının asal eksene paralel olarak B noktasına düşürme



II. A noktasına asal eksene paralel olarak kırmızı ışık düşürme



III. Aynanın eğrilik yarıçapının artırma



işlemlerinden hangileri yapılabilir?



A) Yalnız I





I. Artar,



II. Azalır,



III. Değişmez,



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I

C) I ve III

E) I, II ve III



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

5. Bir çukur aynaya gönderilen K ışık ışını şekildeki gibidir.



(Cevap A)

2.

I. Dolmuşlarda kullanılan dikiz aynası.



II. Keskin virajlı yolların kenarındaki aynalar.



III. Metro duraklarında kullanılan aynalar.



Yukarıda verilen durumların hangilerinde tümsek ayna kullanılır?



A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

Yemek kaşığının dış (tümsek kısmı) keskin virajlı yolların kenarındaki aynalar ve metro duraklarında kullanılan aynalar daha geniş görüş açısı için kullanılan tümsek aynalardır. (Cevap E)

Çözüm Yayınları

T



C) I ve III

Cisim merkezden odağa yaklaşıyor ise görüntüsü merkez noktasının dışında giderek büyür veya merkez dışından merkez noktasına yaklaştırılıyorsa görüntü küçülür. Ya da cisim odakla ayna arasında ise aynaya yaklaştıkça görüntü küçülür. Ancak değişmez ifadesi yanlış olur. (Cevap B)

Işının asal eksene paralel olarak B noktasına düşmesi sonucu a artar. A

α

Buna göre, K cisminin hareketi sırasında görüntünün boyu ile ilgili,



B) I ve II

D) II ve III B

07

BÖLÜM 09 Test

Küresel Aynalar - 2

K



Buna göre,



I. Aynanın merkezi XY noktaları arasındadır.



II. Aynanın odağı TX noktaları arasındadır.



III. Aynanın merkezi Y’noktasının dışındadır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

F





I O



B) I ve II

D) II ve III

3. Şekildeki çukur aynaya asal eksene paralel gelen I ışık ışını aynadan yansıyarak O noktasından geçiyor.

Asal eksen

Y

X

M

C) I ve III

E) I, II ve III

Şekil incelenirse aynanın merkezi (X-Y) arasında olduğu anlaşılır. (I Doğru) Aynanın odağı (T-X) arasındadır. (II. Doğru) III. öncül yapılan açıklamalara göre yanlış olur. (Cevap B)

6. Bir K cismi şekildeki gibi tümsek ayna önüne konulmuştur. K



Asal Eksen

K

199 Buna göre, ışının K noktasından geçebilmesi için,

I. Aynanın eğrilik yarıçapını artırma.





II. Aynanın eğrilik yarıçapını azaltma.





III. I ışınının rengi değiştirme.

I



işlemlerinden hangileri yapılabilir?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve III

Buna göre, K cisminin görüntüsü,

C) Yalnız III

E) II ve III

Aynanın eğrilik yarıçapı artarsa odak uzaklığı artar. I. öncüldeki işlem yapılabilir. Ancak II. öncüldeki işlem yapılamaz. Ancak odak uzaklığı ışığın rengine bağlı değildir. (Cevap A)

II

III



I, II ve III numaralı şekillerden hangisi gibi olabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Tümsek aynada cisim aynaya yaklaştıkça görüntü büyür, buna göre I. ve II. görüntüler elde edilebilir. III. şeklin elde edilebilmesi için cismin sağ kenarının sonsuzda olması gerekir. Buda şekle uygun değildir. (Cevap B)

Test 07

1. A

7. Bir tümsek ayna önüne konulan K, L ve M cisimleri şekildeki gibidir.

X

L

M

T

3. A

4. B

5. B

6. B

7. C

8. D

9. D 10. E

9. O noktasına yerleştirilmiş bir aynanın önüne konulan K cismi ile aynadaki görüntüsü Kı şekildeki gibidir.

K

2. E

Asal eksen



K O

X

Y Kı



K, L ve M cisimlerinin görüntülerinin boyları eşit olduğuna göre,

Buna göre,



I. |TX| uzaklığı aynanın odak uzaklığına eşittir.



II. K cisminin görüntüsü X noktasının solundadır.



III. Aynaya en uzakta M cisminin görüntüsü oluşur.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III



I. Aynanın odak noktası XY noktaları arasındadır.



II. Ayna çukur aynadır.



III. Aynanın odağı OX noktaları arasındadır.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



E) I, II ve III

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Görüntü ters oluştuğu için ayna çukur aynadır. Ayrıca cismin görüntüsü mü daha büyük yoksa cisim mi daha büyük olduğu bilinmediği için aynanın merkezi hakkında yorum yapılamaz ancak aynanın odak noktası O – X noktaları arasında olmak zorundadır. (Cevap D)

Çözüm Yayınları

Cisimlerin üst kısımlarından çizilen doğrunun uzantısı odağa gelmeliki cisimlerin görüntü boyları eşit olsun. O halde |TX| aynanın odak uzaklığına eşittir. Ayrıva K cisminin görüntüsü X noktasının sağındadır. Tümsek aynada cisim aynaya yaklaştıkça görüntüde aynaya yaklaşacağı için aynaya en uzak görüntü M cisminindir. (Cevap C)

10. Asal eksenleri çakışık, çukur ve tümsek aynaların arasına K cismi şekildeki gibi yerleştirilmiştir.



2

1 K

8. Asal eksenleri çakışık, odak uzaklıkları fX, fY olan küresel 200



ayna sistemine gönderilen I ışık ışını şekildeki yolu izliyor. fX fY I x

x

Asal eksen

4x

X

Y



Buna göre, aynalar arası uzaklık fX ve fY cinsinden nedir?



A) 3fX - 2fY



B) 2fX - 3fY

D) 3fX + 2fY

1,5 fX=x

3 fX=2x

2fY=4x

2fY=4x 3 fX + 2fY = 6x bulunur.



C) 2fX + 3fY

E) fX - 2fY





(Cevap D)



Asal Eksen

Buna göre,



I. K cismi 1 yönünde çekilirse K cisminin çukur ve tümsek aynalarda oluşan görüntüleri arasındaki uzaklık azalır.



II. K cismi 2 yönünde çekilirse K cisminin çukur ve tümsek aynalarda oluşan görüntülerin boyları küçülür.



III. K cismi 2 yönünde çekilirse K cisminin her iki aynada sanal görüntüsü elde edilir.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

K cismi 1 yönünde çekilirse tümsek aynada görüntü giderek aynaya yaklaşır çukur aynada ise uzaklaşabilir, yaklaşabilir veya değişmeyebilir. İkisindeki yer değiştirme miktarı bilinmediğinden azalabilir. (I. doğru) K cismi 2 yönünde çekilirse çukur aynada odak ile ayna arasında ise görüntü küçülebilir. Tümsek aynadan da uzaklaştığı için görüntü yine küçülecektir. (II doğru) K cismi 2 yönünde çekilirse çukur aynadan odak ile ayna arasına gelebilir. Bu durumda her iki aynada sanal görüntü oluşabilir. (Tümsek aynada cisim nerede olursa olsun görüntü sanaldır.) (Cevap E)

08

BÖLÜM 09 Test

Küresel Aynalar - 3 1. Tümsek aynada oluşan görüntü ile ilgili,

4. Tümsek aynanın önüne konulan K cismi şekildeki gibidir.



I. Görüntü sanaldır.





II. Görüntünün boyu cismin boyundan küçüktür.



III. Görüntü ile ayna arası uzaklık, cisim ayna arası uzaklıktan büyüktür.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

2. Küresel aynalar,

II. Arabaların dikiz aynasında,



III. Keskin virajlarda yolun görülmesinde, yukarıda verilenlerden hangilerinde kullanılır?



A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

I. K cismi 1 yönünde hareket ederse görüntüsü de 1 yönünde hareket eder.



II. K cismi 2 yönünde hareket ederse cismin görüntüsü büyür.



III. K cismi 1 yönünde çekilirse gerçek görüntü oluşur.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I

F

C) I ve III

3. Bir çukur aynaya gönderilen I ışık ışını şekildeki gibi

boyu X cisminin boyundan büyüktür.

T



K

L

O

sağ

sol

β

α

h

h′

edilen görüntü düz ve sanal olur. Eğer cisim 1 yönünde hareket ederse görüntü 2 yönünde hareket eder. Eğer cisim 2 yönünde hareket ederse görüntüde 1 yönünde hareket eder. Ancak cisim 1 yönünde çekilirse gerçek görüntü oluşmaz. Çünkü tümsek aynada daima sanal görüntü oluşur. (Cevap B)

5. Bir çukur aynanın önüne konulan X cisminin görüntüsünün

yansımaktadır.



C) Yalnız III

D) I ve II E) II ve III Şekildeki ışınların uzantısı kesiştirildiğinde elde 2 1

E) I, II ve III

Küresel aynalar kullanım alanlarına göre bir çok alanda kullanılabilir. Örneğin arabaların dikiz aynası tümsek ayna ile kullanılır. Amaç daha geniş açıları göstermektedir. (Cevap E)

B) Yalnız II

Çözüm Yayınları









Asal eksen

Buna göre,

Tümsek aynada görüntü düz, sanal ve daima odak noktası ile ayna arasındadır. (I ve II kesinlikle doğru) Görüntü daima küçük olduğu için daima aynaya daha yakındır. (III yanlış) (Cevap B)

I. Diş muayenesinde,



1 K

E) I, II ve III



2

X

Asal Eksen

T

Asal eksen

K

201

Buna göre,



Buna göre,



I. a = b’ise O noktası aynanın merkezidir.



I. Çukur aynanın odağı TK noktaları arasındadır.



II. Aynanın odak noktası OK arasındadır.



II. Çukur aynanın odağı K noktasının sağındadır.



III. Aynanın merkezi OL arasındadır.



III. Çukur aynanın merkezi TK noktaları arasındadır.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Eğer a = b ise O noktası aynanın merkezidir. Çünkü küresel aynalarda tam yansıma kuralları gereği normal küresel aynanın merkezinden çizilir. (I. Doğru) Aynanın odak noktası O-K arasında olursa yansıyan ışının uzantısı aynanın diğer tarafına çizilir. (II yanlış) Aynanın merkezi O-L arasında da olabilir. (Cevap C)



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

Çukur aynada cisimden daha büyük görüntü elde etmek için cisim (F – T) ya da (F – M) noktaları arasına konulmalıdır. Buna göre I. ve II. öncül doğru olabilir ama III. öncül yanlıştır. (Cevap B)

Test 08

1. B

6. Asal eksenleri çakışık odak uzaklıkları fX ve fY olan çukur ve

5. B

6. E

Çukur Ayna



K

2x

Asal eksen

 



Buna göre, I. Aynalar arası uzaklık Y nin odak uzaklığına eşittir.



II. a = b dır.



III. fX = fY dir yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

9. D

fT

C) I ve III

K cisminin çukur ve tümsek aynadaki görüntülerinin



boyları K cisminin boyundan küçük olduğuna göre, aynaların odak uzaklıkları oranı fÇ , fT 2 I. 2 II. 1 III. 3 büyüklüklerinden hangilerine eşit olabilir?



A) Yalnız I





8. E



E) I, II ve III

Asal eksen

x





7. A

Tümsek Ayna

Y

I



4. B

cismi şekildeki gibi yerleştiriliyor.



X

3. C

8. Asal eksenleri çakışık çukur ve tümsek aynaların önüne K

tümsek aynadan oluşan sisteme asal eksene paralel olarak gönderilen I ışık ışını şekildeki yolu izliyor.



2. E

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Çukur aynada cisimden daha küçük görüntü elde etmek için, cisim M'in dışına konulmalıdır. f Tümsek aynada ise cisim nerede olursa olsun görüntü cisimden küçük olacağı için Ç oranı fT

X çukur aynasının asal eksenine paralel gelen ışık ışınları Y tümsek aynasının tepe noktasına gelip tam yansıma yapmış ve yine X çukur aynasının odağından geldiği için asal eksene paralel gitmiştir. O halde Y aynasının tepe noktası Xin odak noktasıdır. Buna göre aynalar arası uzaklık fX kadar olup a = b dır. Ayrıca Y aynasının odağı ile X in merkezi çakışıktır. Dolayısıyla fX = fY dir. Y aynasının odağı ile X in merkezi çakışıktır. Dolayısıyla  (Cevap E) fX = fY dir.



(Cevap E)

Çözüm Yayınları

öncüllerdeki değerlerin hepsini alabilir.

7. Asal eksenleri çakışık çukur ve tümsek aynadan oluşan sisteme gönderilen I ışık ışını şekildeki yolu izliyor.

9. Noktasal I ışık kaynağı ve saydam olmayan engel çukur

I Y

X

Z Tümsek ayna

Çukur ayna

202



T Asal eksen

1



I

Asal eksen Engel Perde

Buna göre, I. Çukur aynanın odak noktası YZ noktaları arasındadır.



II. Tümsek aynanın odak uzaklığı |ZT| uzunluğuna eşittir.



III. Çukur aynaya asal eksene paralel olacak şekilde gelen ışın Y noktasından geçer.



yargılarından hangileri doğrudur? (Noktalar arası uzaklık eşittir.)



A) Yalnız I



2



F





aynanın önüne şekildeki gibi yerleştiriliyor.

B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

T noktası tümsek ve çukur aynanın merkezi olup, çukur aynanın odağı Y – Z noktaları arasındadır. Buna göre çukur aynanın asal eksenine paralel gelen ışın Y – Z arası bir noktadan geçer. (Cevap A)

Buna göre,



I. Engel 1 yönünde çekilirse tam gölge ve yarı gölge alanı azalır.



II. Perde 1 yönünde çekilirse tam gölge alanı değişmez.



III. Perde üzerinde oluşan gölge

şeklindedir.



yargılarından hangileri doğrudur? (F: Odak noktası)



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

2

1

E) I, II ve III

C) I ve III

Engel 1 yönünde çekilirse tam gölge alanı değişmez yarı gölge alanı azalır. Perde 1 yönünde çekilirse tam Yarı gölge gölge alanı değişmez. Perde üzerinde şekildeki gibi bir Tam gölge görüntü oluşur. (Cevap D)

1. Çukur ayna ile ilgili,

4. Özdeş birim karelerden oluşan sistemde düzlem ve küresel



I. Işığı toplayarak yansıttığı için teknolojik aletlerde ışığı kontrol etmek için kullanılır.



II. Odaktan çıkan ışınlar asal eksene paralel yansıdığı için, bu özellikten yararlanarak el feneri ve araba farları yapılır.



ayna ile K cismi şekildeki gibi yerleştirilmiştir. 1 br



Düzlem Ayna

1 br



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III



K Asal eksen

III. Güneş ışınlarını odakta toplayarak, yüksek sıcaklıklar elde edilir.



09

BÖLÜM 09 Test

Küresel Aynalar - 4

Buna göre, K cisminden çıkan ışınların önce düzlem sonra çukur aynadan yansıyarak oluşturduğu görüntü aşağıdakilerden hangisi gibi olur?

C) I ve III

E) I, II ve III

Şekilde görüldüğü gibi çukur ayna ışığı odakta toplar veya odaktan çıkan ışınlar asal eksene paralel yansır. Dolayısıyla verilen üç yargıda buna dayalı bilgiler olduğundan doğrudur. (Cevap E)



(Çukur aynanın odak uzaklığı 5/2 br'dir.)



A)

B)

C)

D)

E)

Cismin düzlem aynadaki görüntüsü çukur aynanın merkezinde oluşur. Çukur aynada merkezdeki cismin görüntüsü ters ve cisimle aynı boyda, aynı yerde oluşacağından (Cevap B) görüntü şeklinde olur.

2. I1, I2 ve I3 ışınları şekildeki çukur aynadan sırasıyla θ1, θ2 ve θ3 yansıma açılarıyla yansıyor.

α

α

F I3

Asal eksen

Çözüm Yayınları

α

I2 I1



Buna göre, θ1, θ2, θ3 arasındaki ilişki nedir?



A) θ1 > θ2 > θ3

B) θ3 > θ2 > θ1



C) θ1 = θ2 = θ3

D) θ3 > θ1 > θ2



5. Odak noktası F, merkezi M olan bir tümsek aynanın önüne XY cismi şekildeki gibi yerleştirilmiştir. Y



F

E) θ1 > θ3 > θ2 θ3 θ2 θ1 α

α

α

F I3

Asal eksen



I2

(Cevap A)

I1





X

A) Asal Eksen

yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C)

Asal Eksen

D) Y

Asal Eksen

X M

F

E) Asal Eksen

C) I ve III

E) I, II ve III

Cisim ve görüntü farklı taraflarda oluşuyorsa düzlem, tümsek ve çukur aynada görüntü cisme göre düzdür. (I. kesin) Cisim ve görüntü aynı tarafta ise cismin boyu görüntü boyundan küçük olabilir. Örneğin çukur aynada cisim merkez ile odak arasında ise görüntü büyük merkezin dışında ise görüntü küçük oluşur (II. kesin değil) Görüntü ve cisim aynı tarafta ise görüntü ters oluşur (III. yanlış). (Cevap A)

B)

M

F

III. Cisim ve görüntü aynanın aynı tarafında ise görüntü düz oluşur.



Y

Y F

X M 203

II. Cisim ve görüntü aynanın aynı tarafında ise görüntünün boyu cismin boyundan büyüktür.



Asal eksen

aşağıdakilerden hangisi gibi olur?

I. Cisim ve görüntü aynanın farklı taraflarında ise görüntü düz oluşur.

M

Buna göre, XY cisminin tümsek aynadaki görüntüsü

3. Aynalar ile ilgili,



X

Y

X

X Y F

Asal Eksen

X Y F

M

Y X F

M

Cismin görüntüsü yansıyan ışınların uzantısı üzerinde oluşur. (Cevap D)

Test 09

1. E

6. X kare levhası tümsek aynanın önüne şekildeki gibi konuluyor.



6. B

K

Asal eksen

Asal Eksen

Cismin aynaya yakın kenarının (K) uzak kenarına (L) göre daha büyük olduğu için şeklinde düz ve sanal oluşur.

5. D



Buna göre, X kare levhasının tümsek aynadaki görüntüsü aşağıdakilerden hangisi gibi olur? K D) A) K L B) K C) E) L L L K L K



4. B

7. D

8. E

9. A 10. E

şekildeki gibi yerleştiriliyor.

K T

3. A

9. Bir tümsek aynanın önüne boyları eşit K, L, M cisimleri



X

L

2. A

K

L



M

F

Buna göre K, L ve M cisimlerinin aynadaki görüntülerinin boyları hK, hL ve hM arasındaki ilişki nedir?

L

(Cevap B)



A) hK > hL > hM

B) hM > hL > hK



C) hL > hK > hM

D) hK > hL = hM

E) hK = hL = hM



7. Çukur ayna ve düzlem aynadan oluşan sisteme gönderilen I

Tümsek aynada cisim aynaya yaklaştıkça görüntü boyu artar. O halde hK > hL > hM olur. (Cevap A)

ışık ışını şekildeki yolu izliyor.

Asal eksen



Buna göre,



I. I ışık ışının düzlem aynadan 3. yansımasında yansıma açısı 90°dir.



II. I ışık ışını aynalar arasından çıkamaz.



III. I ışık ışını çukur aynaya 2. gelişinde asal eksene paralel olarak yansır.





yargılarından hangileri doğrudur? (Noktalar arası uzaklıklar eşittir.)



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

Çözüm Yayınları

I

C) I ve III

E) I, II ve III

I ışınının yansıması incelenirse çukur aynanın odak uzaklığının 4 br olduğu görülür. Buna göre I. öncül yanlış iken II. ve III. öncül doğru olur. (Cevap D)

8. İçerisinde ayna bulunan X kutusunun önüne K cismi şekildeki

10. Odak noktası F, merkezi M olan çukur ayna ile düzlem ayna arasına X cismi şekildeki gibi konulmuştur.



gibi konuluyor.

F

T

X



M x

K

204

K cisminin aynadaki görüntüsü düz ve sanal olduğuna göre, kutu içerisindeki ayna,



I. Düz,



II. Çukur,



III. Tümsek,



ayna çeşitlerinden hangileri olabilir?



A) Yalnız I

K

1

B) I ve II

D) II ve III K

F Düz ayna (I olabilir)

K1

C) I ve III

K

K1 F

Çukur ayna (II olabilir)



I. F noktasındadır.



II. Boyu cismin boyunun iki katı kadardır.



III. Cisme göre terstir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Cismin görüntüsü şekildeki gibi çizilirse verilen öncüllerden üçüde doğru olur. (Cevap E)

K

F Tümsek ayna (III olabilir)

x

Buna göre, X cisminin önce çukur sonra düzlem aynada oluşan görüntüsü ile ilgili,



E) I, II ve III

X

Asal eksen

(Cevap E)

T

F X

X M 2X

BÖLÜM 09 Test

Kırılma ve Renk - 1 1. Karanlık bir odadaki K1, K2 ve K3 noktasal ışık kaynakları

10

3. X saydam ortamından Y saydam ortamına gönderilen tek

ortasında delik bulunan engel, beyaz perde ile kurulan optik düzenekte perdedeki 1, 2, 3 bölgelerinin renkleri sırasıyla beyaz, sarı, yeşildir.

renkli S ışık ışını şekildeki I numaralı yolu izliyor. Normal



I X ortamı

S

II

α

Y ortamı K1

K2

Engel

I

1 2 3

K3



Perde

Buna göre, K1, K2 ve K3 kaynaklarının yaydıkları ışıkların renkleri aşağıdakilerden hangisi olabilir?

K1

K2

Buna göre, S ışınının II numaralı yolu izleyebilmesi için,



I. X ortamının kırıcılık indisi



II. a açısı

K3



III. Y ortamının kırıcılık indisi



niceliklerinden hangileri artırılmalıdır?



A) Yalnız I

A)

Mavi

Kırmızı

Yeşil

B)

Kırmızı

Mavi

Yeşil

C)

Mavi

Yeşil

Kırmızı

D)

Sarı

Kırmızı

Yeşil

E)

Yeşil

Mavi

Kırmızı



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

X ortamının kırıcılık indisi artırılırsa ışık ışını tam yansıma yaparak verilen yolu izleyebilir. a açısı artırılarak sınır açısından büyük bir değere getirilirse ışık ışını yine tam yansıma yaparak verilen yolu izleyebilir. Y ortamının kırıcılık indisi artırılırsa ışın biraz daha normale yaklaşacaktır dolayısıyla bu işlem yapılamaz. (Cevap B)

Çözüm Yayınları

2. bölge sarı olduğundan K2 ve K3'den biri kırmızı biri yeşildir. 3. bölgey sadece K3  (Cevap A) aydınlatacağından K3 yeşildir.

2. X saydam ortamından Y ortamına gelen tek renkli I ışık ışını şekildeki yolu izliyor.

4. Tek renkli I ışık ışını saydam X, Y ve Z ortamlarında şekildeki

Normal I



yolu izliyor.



α

X ortamı

β

Y

Y ortamı



Z

b > a olduğuna göre,



I. X ortamının kırıcılık indisi, Y ortamının kırıcılık indinsinden büyüktür.



II. I ışık ışınının Y ortamındaki hızı, X ortamındaki hızından büyüktür.



III. I ışık ışınının X ve Y ortamındaki frekansları eşittir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



I

X

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Işık ışınları çok yoğun ortamdan az yoğun ortama geldiğinde normalden uzaklaşır. (nX > nY) (I. doğru). Işık ışınları az yoğun ortamda daha hızlı ilerler. (II. doğru) Işık kaynağı değişmediği sürece frekans değişmez. (III. doğru) (Cevap E)



205

Buna göre, ortamların kırıcılık indisleri nX, nY ve nZ için,



I. nX = nY



II. nY = nZ



III. nX > nZ



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

X ortamından Y ortamına gelen ışın dik olarak gönderildiği için ortamların kırıcılık indisleri ile ilgili kesin birşey söylenemez ancak nx=ny olabilir. Aynı şekilde ışın Y den Z ye geçerken doğrultu değiştirmediği için ny=nz dir. Ancak nx ile nz arasında kesin bir yorum (Cevap E) yapılmasada nx > nz den büyük olabilir

Test 10

1. A

5. Tek renkli I1, I2 ve I3 ışık ışınları hava ortamından camdan I1

Hava cam

I2

Hava cam

X

0

0

X

I. Hız

Hava



II. Yayılma doğrultusu

cam



III. Dalga boyu

X

I3 Buna göre, hangi ışınların izlediği yollar doğru çizilmiştir?



A) Yalnız I1

B) I1 ve I2

5. E

6. B



büyüklüklerinden hangileri kesinlikle değişir?



A) Yalnız I





4. E

7. C

8. C

ortama geçen ışının,



0

3. B

7. Kırıcılık indisleri farklı olan iki ortamdan birinden diğer

yapılmış O merkezli küre şeklindeki X saydam ortamlarına gönderiliyor.



2. E

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Işın farklı ortama geçtiği için hızı değişir. Ancak yayılma doğrultusu değişmeyebilir. Çünkü ışın dik gönderilmiş olabilir. (I kesin doğru II kesin değil) Dalga boyu hızın değişimine bağlı olarak değişir. (III kesin) (Cevap C)

C) I1 ve I3

D) I2 ve I3 E) I1, I2 ve I3 I1 doğrudan cam kürenin merkezine geldiği için kırılmadan geçer daha sonrasında cam küreden hava ortamına geçerken normalden uzaklaşarak gider. (I1 için doğrudur). I2 de aynı şekilde cam kürenin merkezine doğrudan geldiği için kırılmadan tekrar hava ortamına geçer. (I2 için doğrudur). I3 doğru çizilmiştir. Çünkü havadan cama gelen ışın ışın normale yaklaşarak gider tekrar camdan havaya geçişte normalden uzaklaşarak (Cevap E) devam eder. (I3 için doğrudur)

Çözüm Yayınları



6. Tek renkli I ışık ışını birbirine paralel olarak yerleştirilmiş X ve Y saydam ortamlarında şekildeki yolu izliyor.



α

X ortamı



Normal



8. X ortamından Y ortamına gönderilen I1, I2 ve I3 ışınlarının izlediği yollar şekildeki gibidir.



Y ortamı X ortamı

206

d

X ortamı Y ortamı

Buna göre, d kayma miktarını azaltmak için,



I. l (Y ortamının kalınlığı)



II. a (I ışık ışınının gelme açısı)



III. nX (X ortamının kırıcılık indisi) niceliklerinden hangileri azaltılmalıdır?



A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

I2 



I3 



Buna göre, I1, I2 ve I3 ışınlarının X ortamındaki hızları ϑ1, ϑ2 ve ϑ3 arasındaki ilişki nedir?





I1

C) I ve III

E) I, II ve III

, artarsa kırılan ışın Y ortamında daha fazla yol alacaktır dolayısıyla d artar. a artarsa yine (Cevap B) artacaktır. nx artarsa ışın daha az kırıcılığı için azalır.



A) ϑ1 > ϑ2 > ϑ3

B) ϑ2 > ϑ1 > ϑ3



C) ϑ3 > ϑ1 > ϑ2

D) ϑ1 = ϑ2 = ϑ3



E) ϑ3 > ϑ2 > ϑ1

I1 ışını yeşil dersek, I2 mavi, I3 ise kırmızı renkli olabilir. Kırmızıdan mora gittikçe hız azalır.  (Cevap C)

BÖLÜM 09 Test

Kırılma ve Renk - 2 1.

I. İki farklı saydam ortamı ayıran yüzeye dik gelen ışın kırılmaz.



II. Az yoğun ortamdan çok yoğun ortama gelen ışın her zaman çok yoğun ortama geçer.



4. Saydam X, Y ve Z ortamlarında I ışık ışını şekildeki yolu izliyor.

yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

O2 Z Y

C) Yalnız III



E) I ve III

İki farklı saydam ortamı ayıran yüzeye dik gelen ışın normal üzerinden geldiği için kırılmaz. (I doğru) Az yoğun ortamdan çok yoğun ortama gelen ışın her zaman çok yoğun ortama geçer, ancak çok yoğun ortamdan az yoğun ortama gelen ışın her zaman geçmez sınır açısı ile sınırdan gidebilir veya tam yansıma yapabilir. (Cevap D)



I. nX > nY



II. nY = nZ



III. nX = nZ



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I

I

I. K ortamının kırıcılık indisi



II. L ortamının kırıcılık indisi



III. I ışık ışınının rengi



niceliklerinden hangilerine bağlıdır?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III



Buna göre b açısı,



B) I ve II

Çözüm Yayınları



O1

İçteki X küresinin merkezinden gönderilen ışının doğrudan Y küresel ortama geçmesi sonucu üç durum söz konusudur. Bunlar nX > nY olabilir, nX = nY veya nY > nX olabilir. (I. doğru olabilir) (Cevap E) O halde nX = nZ de olabilir. Y den gelen ışın doğrudan Z ye geçtiği için nY = nZ dir.

ortamına geçişi şekildeki gibidir.

K ortamı L ortamı 

X

O1 ve O2 noktaları küresel ortamların merkezleri olduğuna göre X, Y ve Z saydam ortamlarının kırıcılık indisleri nX, nY ve nZ için,



2. Tek renkli bir I ışık ışınının saydam K ortamından saydam L



I

III. Çok yoğun ortamdan az yoğun ortama gelen ışın her zaman az yoğun ortama geçer.



11

C) I ve III

E) I, II ve III

Snell yasasına göre, b açısı ortamların kırıcılık indislerine ve ışığın rengine bağlıdır. (Cevap E)

5. X saydam ortamından Y saydam ortamına gönderilen tek renkli I ışık ışını şekildeki gibi tam yansıma yapmaktadır.





I

α

X Y

3. Boya renkleri karıştırılarak siyah renk elde edilir.



Buna göre,



I. Magenta



II. Cyan



III. Sarı



boya renklerinden hangileri karşılaştırılarak siyah renk elde edilebilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Verilen üç renkte boya renklerinin ana renkleridir. Bu üçüde karıştırılırsa siyah renk elde edilir. (Cevap E)

207

Buna göre,



I. X ortamının kırıcılık indisi azaltılırsa ışın Y ortamına geçer.



II. a açısı artırılırsa ışın Y ortamına geçer.



III. Yansıyan ışının hızı gelen ışının hızdan küçüktür.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

X ortamının kırıcılık indisi azaltılırsa Y ortamının kırıcılık indinsine yaklaşır. Dolayısıyla ışın Y ortamına geçebilir. (I. doğru olabilir) a açısı artırılırsa ışın yine tam yansıma yapar. (II. yanlış) Işın aynı ortamda olduğu için ışının hızı değişmez. (III yanlış). (Cevap A)

Test 11

1. D

6. Tek renkli X ve Y ışınlarının hava ortamından K saydam

Hava



Y







4. E

5. A

6. B

2

K ortamı



3

K

Hava 1

9. A

L

O 4

5

b > θ olduğuna göre, I. X ışını kırmızı renkli, Y ışını mavi renklidir.



II. X ışını mavi renkli, Y ışını mor renklidir.



III. X ışını yeşil renkli, Y ışını turuncu renklidir.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

Çukur Ayna

Su





7. A 8. C

ile doludur.

X



3. E

8. İç yüzeyi çukur ayna olan O merkezli şekildeki yarım küre su

ortamına geçişi şekildeki gibidir.



2. E

C) I ve III

E) I, II ve III



Hava ortamından su ortamına şekildeki gibi gelen K ışını 2 numaralı yolu izlediğine göre, L ışını hangi yolları izleyebilir?



A) Yalnız 2



b > θ olduğu için kırılma açısı θ olan ışın daha çok kırılan bir ışık rengidir. O halde X kırmızı Y mavi olabilir. X ışını mavi Y ışını mor renk olabilir. (Cevap B)

B) 2 ve 3

D) 4 ve 5 K

2

C) 3 ve 4

E) 1 ve 5

L ışınının hava ile su yüzeylerini ayıran bölüme gelme açısı daha büyük olacağı için 3 ve 4 numaralı yolları izleyebilir. (Cevap C)

L

3 Normal

Çözüm Yayınları

Normal

Normal

7. Kapalı kutu içine hava ortamından gönderilen I ışık ışını

9. Tek renkli I ışık ışını kırıcılık indisleri farklı, saydam X, Y ve Z ortamlarına şekildeki gibi gönderiliyor.

sistemi I′ ışını olarak terkediyor.







I I

X ortamı 

208



Buna göre, kutunun içerisinde,

I

Cam

III

II

I, II ve III numaralı camdan yapılmış düzeneklerden hangileri kullanılmış olabilir?



A) Yalnız I

(I doğru)

B) I ve II

D) II ve III

(II yanlış)

C) I ve III

2

 5

4

3

O noktası yarım kürenin merkezi olduğuna göre, I ışını Z ortamına 1, 2, 3, 4, 5 nolu ışınlarından hangisi olarak geçebilir?



A) 1 ve 2



E) I, II ve III

(III yanlış)

Y ortamı Z ortamı







O

Cam O

Cam

1

(Cevap A)

B) 2, 3 ve 4

D) 1, 3 ve 4

X, Y, Z ortamlarının kırıcılık indisleri farklı olduğundan; X'den Z'ye kırıcılık geçer. (3 olamaz) Paralel kayma gerçekleşemez. (4 olamaz.) Arakesit yüzeyine dik düşemez. (5 olamaz.)

C) 1, 4 ve 5

E) 2, 4 ve 5



(Cevap A)

12

BÖLÜM 09 Test

Kırılma ve Renk - 3 1. Saydam X ortamından saydam Y ortamına gelen ışının Y

4. Tek renkli I ışık ışınının K, L ve M ortamlarında izlediği yol



I. Ortamların kırıcılık indisi





II. Gelme açısı



III. Işığın rengi

şekildeki gibidir.

ortamında izleyeceği yol,

L



niceliklerinden hangilerine bağlıdır?



A) Yalnız I





K

B) I ve II

D) II ve III

I

C) I ve III

E) I, II ve III

Işının izleyeceği yol ortamların kırıcılık indisine ışının gelme açısına ve ışığın rengine bağlıdır. Örneğin kırmızı ışık ışını mavi ışık ışınına göre daha az kırılır. (nx.sina = ny.sinb snell bağıntısına göre ışığın izleyeceği yolun buradan nelere bağlı olduğu çıkartılabilir.) (Cevap E)

M



Buna göre, I ışık ışınının bu ortamlardaki hızları ϑK, ϑL ve ϑM arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisi gibi olabilir?



A) ϑK > ϑL > ϑM



C) ϑK > ϑL = ϑM

B) ϑM > ϑL > ϑK

D) ϑL > ϑK > ϑM E) ϑK = ϑL = ϑM

Işının izlediği yol incelenirse M den L ye geçerken normalden uzaklaşmıştır. (nM > nL) L den K ye geçerken normale yaklaşmış nK > nL dir. O halde hızlar indisler ile ters orantılı (Cevap D) olduğundan VL > VK > VM olabilir.

2. Boya renkleri ana renkler ve ara renkler olarak ikiye ayrılır.

I. Magenta,



II. Cyan,



III. Sarı



renklerinden hangilerinin karışımı ile elde edilir?



A) I ve II

M

ag

en ta



B) I ve III

D) I, II ve III ızı Siyah

Mavi

C) II ve III

E) Yalnız I



Kır m

Çözüm Yayınları

Buna göre, ara renklerden kırmızı,

(Cevap B)

Sarı

5. Noktasal I ışık kaynağından çıkan ışınların izlediği yol

Yeşil

şekildeki gibidir.

Cyan



X ortamı

I

Normal

Normal

Y ortamı

3. Işık çok yoğun ortamdan az yoğun ortama geçerken,

I. Normalden uzaklaşarak kırılır.



II. Işığın dalga boyu artar.



III. Işığın normalle yaptığı açı azalır.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I

Normal X Y nX > nY (I. doğru)

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Işığın hızı artacağı için dalga boyu artar (II. doğru) Işığın normalde yaptığı açı şekildede görüldüğü gibi artar. (III. yanlış) (Cevap B)

Z ortamı

Buna göre, X, Y ve Z saydam ortamları ile ilgili,

I. Işık ışınları en hızlı Y ortamında ilerler.



II. Işık ışınlarının dalga boyu X ortamında en küçüktür.



III. Kırıcılık indisi en büyük olan ortam X ortamıdır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

Y ortamının sınır açısı daha küçük olduğu için X ile Y arasındaki indis farkı büyüktür. Z ortamında ise daha azdır. O halde nX > nZ > nY olur. VY > VZ > VX olacağından λY > λZ > λX olur. Buna göre verilen üç öncülde doğrudur. (Cevap E)

209

Test 12

1. E

6. X saydam ortamından Y saydam ortamına gönderilen yeşil

3. B

4. D

5. E

6. E



X

X ortamı

I ışık ışınının Y ortamına geçmemesi için,





I. a açısını artırmak,



II. Yeşil ışık yerine mavi renk ışık kullanmak,



III. Y ortamının kırıcılık indisini azaltmak. işlemlerinden hangileri yapılabilir?



A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

I

Y

I



P

Z



9. B 10. C

O

Y ortamı



8. E

şekildeki gibidir.





7. B

9. X, Y ve Z saydam ortamlarında I ışık ışınının izlediği yol

renkli I ışık ışını şekildeki yolu izliyor. Normal

2. B

C) I ve III

E) I, II ve III

a açısı artarsa sınır açısı ile veya sınır açısından büyük bir değerde de gelebilir. Dolayısıyla ışın Y ortamına geçmeyebilir. Mavi ışık daha çok kırılacağı için yine Y ortamına geçmeyebilir. Y ortamının kırıcılık indisi azaltılırsa indis farkı artar ışın yine Y ortamına geçmeyebilir. (Cevap E)

Z küresel ortamının merkezi O noktası olduğuna göre,



I. X ortamının kırıcılık indisi, Z ortamının kırıcılık indisinden büyüktür.



II. Y ve Z ortamlarının kırıcılık indisleri eşittir.



III. I ışık ışını O noktasına P noktasından gelirse X ortamına geçişte kırılma açısı artar.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I



D) II ve III

X

C) Yalnız II

E) Yalnız III

Işın Z den X e geçerken normale yaklaştığı için nX > nZ dir. (I doğru) Y ve Z ortamlarının kırıcılık indisleri için kesin birşey söylenemez. çünkü ışın Z küresel ortamının merkezine gönderilmiştir. (II kesin değil) Işın P P den gelirse gelme açısı artar dolayısıyla kırılma açısıda artar. (III I doğru) (Cevap B)

O Z

Y

7. Hava ortamında bulunan gözlemci O merkezli camdan yapılmış

B) I ve III

küre içindeki X, Y ve Z noktalarına şekildeki gibi bakmaktadır. Cam

Hava

Çözüm Yayınları



O X

Y

Z



Buna göre, gözlemci hangi noktaları olduğundan daha yakından görür?



A) Yalnız X



B) Yalnız Z

D) X ve Y

C) X ve Z

E) Y ve Z

Işınlar çizildiğinde X olduğundan daha uzakta Z daha yakında Y ise tam bulunduğu noktada gözlemlenir. (Cevap B)

10. İçerisinde sıvı bulunan kabın yan yüzeyine düzlem ayna yerleştirilmiştir.

8. İkizkenar dik üçgen biçimindeki tam yansımalı cam prizmalara



Düzlem α Ayna

X, Y ve Z ışınları şekildeki gibi gönderiliyor.

210

5 4



Şekil - III

B) X ve Y

D) Y ve Z X

Z Y

yatay

Şekil - I Şekil - II

A) Yalnız X

1 2 3

X sıvısı

C) X ve Z

E) X, Y ve Z

Verilen üç ışında sistemi geliş doğrultusuna paralel olarak terk eder. (Cevap E)

Şekil - II



Y ortamından X sıvısına Şekil - I deki gibi gelen tek renkli I ışık ışını Şekil - II deki numaralandırılmış yollardan hangilerini izleyebilir? (X ortamının kırıcılık indisi, Y ortamının kırıcılık indisinden küçüktür.)



A) Yalnız 1

Buna göre, X, Y ve Z ışınlarından hangileri sistemi ilk geliş doğrultusuna paralel olarak terk eder?

α α

Y Şekil - I

Y ortamı



Z

X

I



B) 1 ve 2

D) 3, 4 ve 5 α

1

2Y 3 X

C) 1, 2 ve 3

E) 3 ve 4

Bu tür sistemlerde ışın sanki aynanın arkasından geliyormuş gibi düşünülür. nY > nX olduğu için ışın 1, 2 ve 3 yollarını izleyebilir. (Cevap C)

BÖLÜM 09 Test

Kırılma ve Renk - 4 1. X saydam ortamından Y saydam ortamına dik gelen I ışık ışını

4. X saydam ortamından Y saydam ortamına tek renkli S ışık ışını şekildeki gibi gönderiliyor.

kırılmadan yoluna devam ediyor,





I

IV

S

X ortamı

2α X Y

Y ortamı

α

III

Buna göre, ortamların kırıcılık indisleri nX ve nY ile ilgili,



I. nX > nY



II. nX = nY



III. nX < nY

V I

yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

I. Bir araya geldiğinde beyaz rengi veren renklere ışık kuramına göre, birbirinin tamamlayıcı renkler denir.



II. Kırmızı, mavi, yeşil ışık renkleri ana renklerdir.



III. Kırmızı ve mavi ışık renklerinin birleşiminden magenta renk oluşur.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

Buna göre, S ışık ışını numaralandırılmış yollardan hangilerini kesinlikle izleyemez?



A) Yalnız I

B) II ve III

D) IV ve V

C) I ve IV

E) III ve V

Işın tam yansıma yapabilir sınırdan gidebilir veya normale yaklaşarak ya da normalden uzaklaşarak gidebilir. Verilen ışınlar incelendiğinde normalin diğer tarafına geçemeyeceği için V numaralı ve tam yansıma açıları farklı olamayacağı için IV numaralı yolları kesinlikle izleyemez. (Cevap D)

(Cevap E)

2.





E) I, II ve III

Işın dik (normal üzerinden) gönderildiği için nX > nY olabilir. X ve Y'ler büyük. nX = nY olabilir nX < nY olabilir.



α

II





α

Çözüm Yayınları



13

C) I ve III

E) I, II ve III

Bir araya geldiğinde beyazı veren renklere tamamlayıcı renkler denir. (I. doğru) Kırmızı, mavi, ve yeşil ışık renklerinde ara renklerdir. (II. Doğru) Kırmızı ve mavi ışık renklerinin birleşiminden magenta renk elde edilir. (III. Doğru) (Cevap E)

5. Tek renkli I ışık ışını saydam ve birbirine paralel yerleştirilmiş K, L, M ortamlarında şekildeki yörüngeyi izliyor.

K

α

L M



211

Buna göre,

3. Serap olayı ile ilgili,



I. a açısı artırılırsa I ışık ışını M ortamına geçer.



I. Sıcak havalarda gerçekleşir.





II. Tam yansıma sonucu oluşur.

II. L ortamının kırıcılık indisi artırılırsa I ışık ışını yine sınır açısı ile gider.



III. Işığın soğurulması sonucu oluşur.



III. Ortamların kırıcılık indisleri arasında nL > nK > nM ilişkisi vardır.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

Serap olayı sıcak havada oluşabilir. Aynı zamanda tam yansıma sonucu oluşur. Işığın soğurulması sonucu serap olayı oluşmaz. (Cevap B)



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) Yalnız II

C) I ve III

a açısı artırılırsa kırılma açısı L ortamında da artar. Dolayısıyla ışın L ortamından M ortamına geçerken daha büyük açıyla gelir ve sınır açısından büyük açı olduğu için tam yansıma yapar. (I. yanlış) L ortamının kırıcılık indisi artırılırsa I ışık ışını yine aynı yolu izler çünkü paralel yüzlü ortamlarda oradaki ortam önemsizdir. (II doğru) Ortamların kırıcılık indisi arasında nL > nK > nM ilişkisi vardır. (III. doğru). (Cevap D)

Test 13

1. E

6. K, L ve M düzlem aynaları arası su ile şekildeki gibi

4. D

5. D

6. D

7. B

I

K

L 50°

Düzl

70°

X sıvısı

em a

M Noktasal I ışık kaynağından çıkan ışınlar şekildeki yolu izlediğine göre, su ortamından hava ortamına geçişte sınır açısı,



yna

α

yatay

Buna göre,



I. a açısı artırırlırsa I ışını tekrar hava ortamına geçebilir.

II. 60°



II. X sıvısından havaya geçişte sınır açısı 2a’dır.

III. 40°



III. a açısı artırılırsa, I ışını tam yansıma yapar.

I. 70°





değerlerinden hangileri olabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III 25°

65°

I 50°

65°

9. D

I



Hava



8. D

gönderildiğinde şekildeki yolu izliyor.



K

3. B

8. Tek renkli bir I ışık ışını havadan X sıvısına dik olarak

doldurulmuştur.



2. E

110° 45° L 45°

C) I ve III

E) I, II ve III



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



Işınlar 75° ile gelince tam yansıma yapıyor ise sınır açısı bu değerden küçük bir değer olmalıdır. Ortamların kırıcılık indisi bilinmediği için verilen öncüllerin II. ve III. doğru olabilir. (Cevap D)

90-

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

2 90- 90-

X sıvısı

70°

(Cevap D)



Çözüm Yayınları

M

B) I ve II

7. İkizkenar dik üçgen prizmaya hava ortamından gelen K, L tek renkli ışık ışınlarından K ışını şekildeki yolu izliyor.





K

A

9. K ve L saydam ortamlarını ayıran yüzeye X, Y ve Z ışınları şekildeki gibi a açısı ile gönderiliyor. X, Y, Z



B

K ortamı

L

2

L ortamı

Hava



1

α

3

C

212



Buna göre,

Buna göre,



I. L ışınının dalga boyu K ışınının dalga boyundan büyük ise, L ışını C yüzeyinden hava ortamına çıkar.



I. X kırmızı renkli olup 1 yolunu izliyor ise, Y mavi renkli olup 2 yolunu izleyebilir.



II. K ışını turuncu renkli, L ışını mavi renkli ise, L ışını C yüzeyinden tam yansıma yapar.



II. Y ışını turuncu renkli olup 3 yolunu izliyor ise, X yeşil olup 2 yolunu, Z mavi olup 1 yolunu izleyebilir.



III. K ışını mor renkli, L ışını yeşil renkli ise, L ışını B yüzeyinden hava ortamına çıkar.



III. X ışını 1 numaralı yolu izliyor ise dalga boyu, hızı ve frekansı değişmez.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

L ışınının dalga boyu daha büyük ise C yüzeyinden hava ortamına geçer. K ışını turuncu L ışını mavi renkli ise C yüzeyinden tam yansıma yapar. K ışını mor L ışını yeşil renkli ise C ortamından hava ortamına geçer. (Cevap B)



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

X kırmızı renkli olup 1 yolunu izlerse Y ve Z ışınlarıda tam yansıma yapar. Aynı zamanda 1 yolunda dalga boyu, hızı ve frekansı değişmez. (I yanlış, III doğru) Y ışını turuncu 3 yolunu izliyor ise X yeşil olup 2 yolunu, Z mavi olup 1 yolunu izleyebilir. (II doğru)  (Cevap D)

BÖLÜM 09 Test

Kırılma ve Renk - 5 1. Işık saydam bir ortamdan diğerine geçerken ışığın,

I. Ortalama hız



II. Dalga boyu



III. Frekans

4. Tek renkli bir I ışık ışınının K, L ve M ortamlarında izlediği yol şekildeki gibidir.





büyüklüklerinden hangileri değişir?



A) Yalnız I



14

B) I ve II

D) II ve III

I C) I ve III

K

E) I, II ve III

Işık saydam bir ortamdan diğerine geçerken ortalama hız ile dalga boyu değişir. Ancak frekans değişmez. Çünkü frekans yalnız kaynağa bağlıdır. (Cevap B)

L

M



Buna göre, K, L ve M ortamlarının kırıcılık indisleri nK, nL ve nM arasındaki büyüklük ilişkisi nasıl olur?



A) nK > nL > nM

B) nK > nM > nL



C) nM > nL > nK

D) nL > nK > nM

E) nM > nK > nL Işık ışını K den L ye L den M ye geçerken normalden uzaklaşarak geçtiği için nK > nL > nM dir. (Cevap A)

2. Güneş ışınları atmosferdeki su damlaları içinden geçerken

5. Tek renkli bir I ışık ışını saydam ve birbirine paralel X, Y, Z

Buna göre, gökkuşağı içinde,





I. Turuncu



II. Cyan



III. Sarı



renklerinden hangileri görülür?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

ortamlarında şekildeki yolu izliyor.

Çözüm Yayınları



kırılma ve yansıma sonucu renklerine ayrılır. Bu olay sonucunda gökkuşağı oluşur.

C) I ve III

E) I, II ve III

Gökkuşağında. Kırmızı, Turuncu, Sarı, Yeşil, Mavi, Mor renkler bulunur.

(Cevap C)

I

X

α

Y

β α

Z



Buna göre, I ışık ışınının bu ortamlarındaki hızları ϑX, ϑY, ϑZ arasındaki büyüklük ilişkisi nasıl olur? ( a > b)



A) ϑX > ϑY > ϑZ

B) ϑX = ϑY > ϑZ



C) ϑX = ϑZ > ϑY

D) ϑY > ϑX = ϑZ



E) ϑX = ϑY = ϑZ Ortamların kırıcılık indisleri arasında nY > nX = nZ ilişkisi vardır. nY > nX > nZ  VX = VZ > VY olur. (Işık hızı kırılma indisi ile ters orantılıdır) (Cevap C)

6. Saydam X ortamından saydam Y ortamına gelen ışığın Y

3. Gökkuşağı ve serap olayında ışığın,

ortamındaki hızı,



I. Kırılma,



I. Işığın geliş açısı



II. Tam yansıma,



II. X ortamının kırıcılık indisi



III. Paralel kayma



III. Y ortamının kırıcılık indisi



özelliklerinden hangilerinde ortak olarak gözlenir?



niceliklerinden hangilerine bağlıdır?



A) Yalnız I



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Gökkuşağında kırılma meydana gelir aynı şekilde serap olayında da sıcaklık farkından dolayı kırılma meydana gelir. Aynı şekilde gökkuşağı ve serap olayında tam yansıma da meydana gelir.  (Cevap B)



B) I ve II

D) Yalnız III

E) I ve III

Işığın bir ortamdaki hızı yalnızca o ortamın kırıcılık indisine bağlıdır.

C) Yalnız II (Cevap D)

213

Test 14

1. B

2. C

3. B

4. A

5. C

6. D

7. A

8. C

9. B 10. D 11. A

7. Hava ortamında bulunan bir gözlemci içlerinde bir miktar n1,

10. Kırıcılık indisleri sırasıyla nK, nL ve nM olan saydam K, L,





n2 ve n3 kırılma indisli sıvılar bulunan kapların tabanlarındaki taşlara normale yakın doğrultuda bakıyor.

n1



n2

n3

B) nTaş 2 > n1 > n3



C) n3 > n2 > n1

D) n3 > n1 > n2

E) n1 = n2 = n3







L



M

yatay



Buna göre, ortamların kırıcılık indisleri nK, nL ve nM arasındaki büyüklük ilişkisi nasıl olur?



A) nK > nL > nM

B) nK > nM > nL



C) nM > nL > nK

D) nL > nM > nK



ngöz bağıntısına göre kaplardaki sıvı seviyeleri farklı olduğu için n1 > n2 > n3 nortam

Düzlem ayna

K

α



A) n1 > n2 Taş > n3 Taş

bulunur.

5α 2α

Gözlemciler taşları K düzeyinde gördüğüne göre ortamların n1, n2 ve n3 kırıcılık indisleri arasındaki ilişki nedir?



Düzlem ayna

K



h' = h

M ortamlarında bir ışık ışınının izlediği yol şekildeki gibi verilmiştir.

E) nM = nK > nL

Işının izlediği yol takip edildiğinde nL > nM > nK bulunur.

(Cevap A)



(Cevap D)

8. Bir öğrenci X ışığı altında "3D Fizik" kitabını kırmızı renkte

Buna göre, X ışığının ve "3D Fizik" kitabının renkleri aşağıdakilerden hangisi olamaz?



X ışını

3D Fizik Kitabı

A)

Kırmızı

Kırmızı

B)

Kırmızı

Beyaz

C)

Yeşil

Kırmızı

D)

Kırmızı

Magenta

E)

Magenta

Kırmızı

Çözüm Yayınları

görüyor.

Kitap rengi kırmızı olup X ışını yeşil olursa kitap gözlenemez. Çünkü kırmızı zemin yeşil ışığı soğurur ve yansıtmaz. (Cevap C)

11. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kapların tabanlarında sırasıyla turuncu, mavi ve mor ışık yayan X, Y ve Z ışık kaynakları vardır.

9. Beyaz zemin üzerine K, L ve M harfleri sırası ile sarı, yeşil ve mavi renkle yazılıyor.

214

Hava



K

L

h

M



Buna göre, sistem kırmızı ışık ile aydınlatılırsa nasıl bir görüntü oluşur?



A)

B)

K D)

K L

L M E)

C)

M

K L M

Sarı renk olan K harfi kırmızı ışığı yansıtırken yeşil ve mavi renkler soğurur sarı. Buna göre, sarı zemin üzerinde K harfi gözükmezken, sarı ışığı soğurup siyah kalan L ve M harfleri görülür. (Cevap B)

su

Hava

su X I

Hava

su Y II

Z III

yatay



Normale yakın doğrultuda bakan gözlemciler X, Y ve Z kaynaklarını hX, hY ve hZ derinlikte gördüğüne göre, bu derinlikler arasındaki büyüklük ilişkisi nasıl olur?



A) hX > hY > hZ

B) hY > hX > hZ

C) hZ > hY > hX D) hX > hZ > hY E) hX = hY = hZ Kırmızıdan mora gidildikçe ışınların kırılma miktarı artar. Buna göre hX > hY > hZ bulunur. (Cevap A)

15

BÖLÜM 09 Test

Mercekler - 1 1. Bir merceğin odak uzaklığı,

4. Hava ortamında bulunan camdan yapılmış ince kenarlı

merceğe tek renkli K, L ve M ışınları şekildeki gibi gönderiliyor.



I. Merceğin kırıcılık indisi,



II. Mercek üzerine düşen ışığın rengi,



III. Merceğin bulunduğu ortamın kırıcılık indisi



niceliklerinden hangilerine bağlıdır?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III

K

L Asal eksen

C) I ve III

M

E) I, II ve III

Bu merceğin odak uzaklığı merceğin kırıcılık indinsine, mercek üzerine düşen ışığın rengine ve merceğin bulunduğu ortamın kırıcılık indisine bağlıdır. (Cevap E)



Buna göre; K, L ve M ışınlarından hangilerinin izlediği yol doğru çizilmiştir?



A) Yalnız K



B) K ve L

D) L ve M

C) K ve M

E) K, L ve M

K ışını yanlış çizilmiştir. Doğru olması için kalın kenarlı mercek kullanılmalıdır. M ve L doğru çizilmiştir. (Cevap D)

2. Bir I ışık ışınının kutu içinde bulunan merceklerde izlediği yol

5. Tek renkli I ışık ışınının ince ve kalın kenarlı mercek

şekildeki gibidir.

sisteminde izlediği yol şekildeki gibidir.

I

II

I



I

I

III



Buna göre, I, II ve III numaralı kutulardan hangilerinin içinde ince kenarlı mercek vardır?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Çözüm Yayınları



II İnce kenarlı mercek

III Kalın kenarlı mercek veya paralel yüzlü ortam.

f2

f1

Noktalar arası uzaklıklar eşit olduğuna göre, merceklerin f odak uzaklıkları oranı 1 kaçtır? f2

I İnce kenarlı mercek



I

A) 2

B) fT

(Cevap B)





3 2

C) 1

D)

2 1 E) 3 2

fÇ 1 = bulunur. (Cevap E) FT 2

3. Bir ince kenarlı merceğin asal eksenine paralel olarak gelen I ışık ışını şekildeki gibi kırılmaktadır.

6. Bir ince kenarlı mercek saydam X ve Y ortamlarının içine şekildeki gibi konuluyor.





Asal eksen

X ortamı

d



Y ortamı

Buna göre, d uzaklığı,



I. Işığın rengi,



II. Ortamın kırıcılık indisi,



III. Işığın şiddeti



niceliklerinden hangilerine bağlı değildir?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

E) II ve III

C) Yalnız III

d odak muzaklığı ışığın rengine ve ortamın kırıcılık indisine bağlıdır. Ancak ışığın şiddetine bağlı değildir. (Cevap C)

Asal eksen



Tek renkli ışının izlediği yollar şekildeki gibi olduğuna göre, ortamların kırıcılık indisleri nX, nY ve merceğin kırıcılık indisi nM arasındaki büyüklük ilişkisi nasıl olur?



A) nX > nY > nM

B) nM > nX > nY



C) nM > nY > nX

D) nY > nX > nM

E) nX = nY = nM Mercek kendi karekterini gösterdiği için ve paralel gelen ışınlardan X ortamındaki ışın asal (Cevap C) ekseni daha kısa mesafeden kestiği için nM > nY > nX olur.

215

Test 15

1. E

7. Bir ince kenarlı merceğe şekildeki gibi gelen I ışık ışınlarının

3. C

4. D

5. E

X



K

Buna göre, K, L ve M ışınlarının renkleri ile ilgili



I. K kırmızı, L mavi, M mor



II. K turuncu, L mavi, M yeşil



III. K mor, L yeşil, M sarı



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

9. B 10. C

C) I ve III

E) I, II ve III

Asal Eksen

Buna göre,



I. Ortamın kırıcılık indisi X kalın kenarlı merceğinin kırıcılık indisinden büyüktür.



II. Ortamın kırıcılık indisi Y ince kenarlı merceğinin kırıcılık indisinden küçüktür.



III. O1K uzunluğu O2K uzunluğuna eşittir.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I



Işık renklerinin kırılması azdan çoğa doğru kırmızı, turuncu, yeşil, mavi, mor şeklindedir. Buna göre yalnız I. öncüldeki yargı doğru olur. (Cevap A)



O2 O2

K



8. B

Y

O1 Asal eksen M

7. A

verilmiştir.

I

L

6. C

9. Düşey kesiti şekildeki gibi olan sistemde I ışınının izlediği yol

izlediği yol verilmiştir.



2. B

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Çözüm Yayınları

Ortamın kırıcılık indisi X merceğinin kırıcılık indiskinden büyüktür. Çünkü mercek karakter değiştirip ince kenarlı mercek gibi davranmıştır. Y ince kenarlı merceği kendi özelliğini gösterdiği için ortamın kırıcılık indinsinden büyük indinse sahiptir. O1K= O2K olabilir ama noktalar arası uzaklıkların eşit olup olmadığı bilinmediği için kesin bir yorum yapılamaz. (Cevap B)

10. Düşey kesiti şekildeki gibi olan X cismi ince kenarlı mercek önüne konulmuştur.

8. Asal eksenleri çakışık ince kenarlı merceklere gönderilen K ışık ışınının izlediği yol şekildeki gibidir.



2h

216

M

f1

f2



O

f1 f1

2f2 f2



D)

O

E) O

F

O

X cisminden şekildeki gibi ışınlar çizilirse X' görüntü elde edilir. 2h

(Cevap B)

Asal M eksen

F

O

X′

O

F h

Buna göre, X cisminin mercekteki görüntüsü nasıl oluşur? (F: Odak Noktası M: Merkez Noktası) A) B) C)

f Buna göre, merceklerin odak uzaklıkları oranı 1 kaçtır? f2 (Noktalar arası uzaklıklar eşittir.) 1 1 A) 3 B) 2 C) 1 D) E) 2 3 f1 = 1 birim 1 f2 = birim 2 f1 = 2 bulunur. f2

X

F

(Cevap C)

16

BÖLÜM 09 Test

Mercekler - 2 1.

I. İnce kenarlı mercekte düz ve cisimden daha büyük görüntü elde edilemez.

4. İnce kenarlı merceğin önüne şekildeki gibi yerleştirilen X



II. İnce kenarlı mercekte düz, gerçek ve cismin boyutlarından daha küçük görüntü elde edilemez.





III. Kalın kenarlı mercekte düz, sanal ve cismin boyutlarından daha büyük görüntü elde edilemez.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

cisminin mercekte görüntüsü oluşuyor.

Asal M1

F1

F2

eksen

M2

Buna göre, oluşan görüntü ile ilgili,

C) I ve III

E) I, II ve III

İnce kenarlı mercekte düz ve büyük görüntü elde edilebilir. (I yanlış) İnce kenarlı mercekte düz elde edilen görüntü sanaldır. (II doğru) Kalın kenarlı mercekte düz, sanal ve küçük görüntü elde edilir. (III Doğru) (Cevap D)

F



X



I. F ile 2F arasında oluşur.



II. Ters görüntü oluşur.



III. Cisimden küçüktür.



yargılarından hangileri doğrudur?



(F: Odak noktası)



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Oluşan görüntü F2 – M2 arasındadır. (I. doğru) Ters görüntü oluşur. Görüntünün boyu cismin boyundan küçüktür. (II. ve III. doğru) (Cevap E)

2.

I. Mercekler ışığı kırarken, aynalar ışığı yansıtır.



II. Merceklerde cisim ve görüntü merceğin aynı tarafında ise görüntü sanaldır.



III. Merceklerde sanal görüntü elde edilemez. Yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

ettiriliyor.





C) Yalnız III

E) II ve III

Mercekler saydam yapıya sahip olduğundan ışığı kırar, aynalar yansıtır. (I. doğru) Merceklerde görüntü ve cisim aynı tarafta ise ışınların uzantısı kesişmiştir. Dolayısıyla görüntü sanaldır. (II. doğru) Merceklerde sanal görüntü elde edillebilir. (III. yanlış) (Cevap D)

3. Bir kalın kenarlı merceğe gönderilen tek renkli X ışık ışını şekildeki yolu izliyor.

O



I. X cisminin görüntüsü FO arasındadır.



II. X cismi ok yönünde hareket ederken mercekte oluşan görüntüsü de aynı yönde hareket eder.



III. X cismi ok yönünde hareket ederken X cisminin görüntüsü de büyüyerek merceğe yaklaşır.



yargılarından hangileri doğrudur? (F: Odak)



A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Cismin görüntüsü cisimle aynı tarafta oluşur. (I. yanlış) X cismi ok yönünde hareket ederse mercekte oluşan görüntüde ok yönünde hareket eder. (II. doğru) X cismi ok yönünde hareket ederken görüntüsüde merceğe yaklaşır ve büyür. (III. doğru) (Cevap D)

X K

L O



F

Buna göre,





X

eksen 2F





ok Asal

Çözüm Yayınları



5. Kalın kenarlı merceğin önündeki X cismi ok yönünde hareket

M

Asal N Eksen

Noktalar arası uzaklıklar eşit ve l kadar olduğuna göre,



I. Merceğin odak uzunluğu l kadardır.



II. X ışınının uzantısı N noktasına gelseydi uzantısı K’dan geçecek şekilde kırılırdı.



III. Merceğin odak uzunluğu 2l kadardır.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

6. Asal eksenleri çakışık, odak uzaklıkları f1, f2 olan ince kenarlı mercek ve çukur aynadan oluşan sisteme gönderilen I ışık ışını şekildeki yolu izliyor.



217

I Asal eksen f2

f1



Buna göre, mercek ve ayna arası uzaklık f1 ve f2 cinsinden nedir? (f: odak noktası)

C) I ve III

E) I, II ve III

X ışını asal eksene paralel gelip uzantısı M'den geçtiği için odak uzaklığı l kadardır. X ışınının uzantısı N'ye gelseydi, N noktası merkez olduğu için yansıyan ışının uzantısı diğer taraftaki merkez K noktasından geçerdi. (Cevap B)



A) f1 + f2

B) f1 - f2

D) f1 + 2f2 f2 f1

C) 2f1 + 2f2

E) 2f1 + f2

Gönderilen I ışını asal ekseni kestiği nokta hem ince kenarlı merceğin hem de çukur aynanın odak noktasıdır. O halde mercek (Cevap A) ve ayna arası uzaklık f1 + f2 kadardır.

Test 16

1. D

7. Odak uzaklığı eşit ve f kadar olan ince ve kalın kenarlı

K I

O1

L

M

4. E

5. D

6. A

7. C

8. E

9. D 10. E 11. A

mercek şekildeki gibi yerleştirilmiştir.





Düzlem Ayna K

Asal eksen

O3

O2

3. B

10. Özdeş birim karalerden oluşan sisteme bir düzlem ayna ile bir

merceklerden oluşan sisteme tek renkli I ışık ışını şekildeki gibi gönderiliyor.



2. D

2F

O F

F

2F

Buna göre, I ışık ışını sistemi hangi noktadan geçerek terk eder? (Noktalar arası uzaklıklar eşit ve f kadardır.)

A) K

I

B) K - L arası

D) L - M arası f

f O1 f

f O2 f

O3 f

f

C) L



Buna göre, FM arasındaki K cisminin önce mercekte, sonra düzlem aynada oluşan görüntüsü aşağıdakilerden hangisi gibidir? (F: Odak)



A)

E) M K

L f

M f

I ışık ışını sistemi L noktasıdan geçerek terkeder. (Cevap C)

B)

Asal eksen

C)

Cismin görüntüsü merkezin dışında oluşur.

Düzlem Ayna

şeklinde olur.

K M

8. Asal eksenleri çakışık çukur ayna ile ince kenarlı mercekten

E)

D)

O F

F

(Cevap E)

M

oluşan sisteme tek renkli I ışık ışını şekildeki gibi gönderiliyor.

Asal eksen fç





fm

I ışık ışını şekilde verilen yolu izlediğine göre aynanın f odak uzaklığının, merceğin odak uzaklığına oranı m fç kaçtır? (Noktalar arasındaki uzaklıklar eşittir.) 3 2 4 A) 9 B) 2 C) D) E) 2 3 9 4

Çözüm Yayınları

I

Işın çizimine dikkat edilirse ince kenarlı merceğe gelen ışın ikiye bir oranında asal ekseni kesmiş 2 yani 3fm den gelip 1,5 fm'den geçmiştir. O halde 3fm = 2 ⇒ fm = çukur ayna için ise gelen 3 fm 4 3 ışın merkezden gelmiştir. 2fç = 3 ⇒ fç = ⇒ = (Cevap E) 2 9 fç

9. Odak uzaklıkları eşit ve f kadar olan asal eksenleri çakışık sisteme I ışık ışını şekildeki gibi gönderiliyor.

Asal eksen

218

f

f

f

11. Tam yansımalı bir prizma ince kenarlı merceğin önüne şekildeki gibi yerleştirilmiştir.

4

Buna göre, I ışık ışını sistemi nasıl terk eder?



A)

B)

D)

I



2F







5

C)

O

2F

F

I

E) Iı I ışık ışını şekildeki gibi bir yol izler.

F



(Cevap D)

1 3

2



Buna göre, I ışık ışını sistemi hangi numaralı ışın gibi terk eder? (F: Odak)



A) 1

B) 2

C) 3 4 1

5 M I

F

O

F

M

3

2

D) 4 E) 5 I ışık ışını sistemi 1 numaralı ışın gibi terkeder. (Cevap A)

1.

I. İnce kenarlı mercek, çukur ayna gibi ışığı toplar.



II. Kalın kenarlı mercek, tümsek ayna gibi ışığı dağıtır.



III. Mercekler de, aynalar gibi ışığı kırarlar.



Yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



17

BÖLÜM 09 Test

Mercekler - 3

görüntüsü Xı olarak oluşuyor.



X

X′ K

B) I ve II

D) II ve III

4. Bir X cisminin şekildeki kutu içinde bulunan mercekteki

Asal O

L

eksen

C) I ve III

E) I, II ve III



İnce kenarlı mercek ve çukur ayna ışığı toplarken kalın kenarlı mercek ve tümsek ayna ışığı dağıtır. Aynalar ise ışığı kırmayıp, yansıtırlar. (Cevap B)

Buna göre,



I. Kutu içinde ince kenarlı mercek vardır.



II. Merceğin odak noktası KL arasındadır.



III. Görüntü sanaldır.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

X

E) I, II ve III

Kutu içinde kalın kenarlı mercek vardır. (I yanlış) Işının uzantıları kesiştiği için görüntü sanaldır ve odak noktası K – L arasındadır. (II ve III doğru) (Cevap D)

X K

C) I ve III

L

5. Bir merceğin önüne konulan X cisminin mercekte oluşan görüntüsünün boyu X cisminin boyundan büyüktür.

2.

I. Fotoğraf makinesi



II. Büyüteç



III. Teleskop



IV. Projeksiyon makinesi



V. Dürbün

Çözüm Yayınları



Buna göre,



I. Mercek kalın kenarlı mercektir.



II. Görüntü düzdür.



III. Görüntü terstir.



Yukarıda verilen araçlardan kaç tanesinde mercek kullanılır?



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



A) 1



B) 2

C) 3

Verilen tüm araçlarda mercek kullanılır.



D) 4 E) 5

B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

X

(Cevap E)

M

F

F

M

C) I ve III

(III. Doğru) X

Kalın kenarlı mercekte büyük görüntü elde edilemez. (I yanlış) (Cevap D)

X X

(II. Doğru) F

6. Tek renkli bir I ışık ışını asal eksenleri çakışık mercekler sisteminde şekildeki gibi bir yol izliyor.



3. Küçük ya da bizden uzakta olduğu için net olarak göremediğimiz

I

nesneleri daha büyük ve net olarak görmemizi sağlayan araçlara optik alet denir.



Buna göre, aşağıda verilen araçlardan hangisi yukarıdaki açıklamaya uygun bir optik alet değildir?



A) Gözlük camı



B) Teleskop

D) Periskop

E) Dürbün

O1

O2 O

f1

f2

Asal eksen

Buna göre, merceklerin odak uzaklıkları oranı f1/f2 kaçtır? (Noktalar arası uzaklıklar eşittir.)

C) Mikroskop

Periskop optik alet değildir. Çünkü düzlem ayna kullanılarak oluşturulan düzeneklerdir. Işığın yansıması kullanılır. (Cevap D)





A) 4 3

B) 1

3 C) 4

1 1 D) E) 2 3

İnce kenarlı merceğe gelen ışın bire iki oranı ile kırılmıştır. O halde 1,5 f1 = 2 br ince kenarlı mercekten kırılıp gelen ışın kalın kenarlı merceğe geldiğinde uzantısı kalın kenarlı merceğin f 4 odağına düşmelidir ki kırıldıktan sonra asal eksene paralel gitsin. O halde f2 = 1 br ⇒ 1 = f2 3 bulunur. (Cevap A)

219

Test 17

1. B

7. Hava ortamında bulunan camdan yapılmış kalın kenarlı

T

n1



5. D

6. A

7. B

8. C

9. C 10. E



Asal eksen

F

4. D

sisteme I ışık ışını gönderiliyor.

I

O

3. D

9. İnce kenarlı ve kalın kenarlı mercekten oluşan şekildeki

mercek ve tümsek ayna ile kurulmuş asal eksenleri çakışık optik sisteme tek renkli I ışık ışını şekildeki gibi gönderiliyor.



2. E

n2

n ortam

X

Asal eksen Y

I ışık ışını şekildeki yolu izlediğine göre,



I. X merceğinin odak uzaklığı Y merceğinin odak uzaklığından büyüktür.

Buna göre,



I. I ışık ışını tümsek aynadan asal eksene paralel olarak yansır.



II. Ortamın kırıcılık indisi X ve Y merceklerinin kırıcılık indisinden büyüktür.



II. I ışık ışını tümsek aynadan kendi üzerinden geri dönerek yansır.





III. I ışık ışını tümsek aynadan yansıdıktan sonra uzantısı TF arasından geçer.

III. X ve Y merceklerinin kırıcılık indisleri arasında n1 > n2 ilişkisi vardır.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? (Merceklerin asal eksenleri çakışıktır.)



A) Yalnız I



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III



E) I, II ve III

I ışık ışını tümsek aynaya uzantısı F ve 2F doğrultusunda olacak şekilde gelebilir. Ancak asal ekseni keserek gelemez.  (Cevap B)

B) I ve II

D) Yalnız III

C) Yalnız II

E) II ve III

Çözüm Yayınları

Şekilde görüldüğü gibi ince kenarlı X merceğinin f2 odak uzaklığı kalın kenarlı Y merceğinin odak f1 uzaklığından küçüktür. (I. yanlış) Mercekler f1 f2 karakter değiştirdiği için X merceğinin ve Y merceğinin kırıcılık indisleri n1 ve n2 ortamın kırıcılık indisi n den küçüktür. (II. doğru) Ancak n1 (Cevap C) ve n2 hakkında kesin bir şey söylenemez. (III. kesin değil)

İnce kenarlı merceğin odak uzaklığı 1,5 f1 = 2 br Kalın kenarlı merceğin odak uzaklığı f1 = 4/3 br 1,5 f1 f2 = 1 br (I. öncül doğru) Merceklerin odakları I çakışık değildir. (II. yanlış) I ışık ışını ince kenarlı merceğin odağı ile merkezi arasından f1 gönderilmiştir. Çünkü merkezi 2f1 ışının gönderildiği ye 1,5 f1 dir. (III. doğru)

f2 3f1

Asal eksen

f2 

(Cevap C)

8. İnce kenarlı mercek ile kalın kenarlı mercekten oluşan asal eksenleri çakışık şekildeki sisteme gönderilen I ışık ışını verilen yolu izliyor.





10. Noktasal bir ışık kaynağı, ince kenarlı mercek ve saydam

olmayan bir engel perdenin önüne şekildeki gibi yerleştirilmiştir.

2 Asal eksen

I

220

1 I O

f

Engel Perde

Buna göre,



I. İnce kenarlı merceğin odak uzaklığı kalın kenarlı merceğin odak uzaklığından büyüktür.



II. İnce kenarlı mercek ile kalın kenarlı merceğin birer odakları çakışıktır.



III. I ışık ışını ince kenarlı merceğin odağı ile merkezi arasından gönderilmiştir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III



Buna göre,



I. Perde üzerinde sadece tam gölge oluşur.



II. Işık kaynağı 1 yönünde çekilirse tam gölge alanı artar.



III. Işık kaynağı 2 yönünde çekilirse tam gölge alanı artar.



yargılarından hangileri doğru olabilir? (f: odak noktası)



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Işık kaynağı odak noktasında iken mercekten kırılan ışınlar asal eksene paralel kırılacağı için perde üzerinde sadece tam gölge oluşur. Işık kaynağı 1 ve 2 yönünde hareket ederken oluşan görüntülerden dolayı tam gölge alanı artabilir. (Cevap E)

1. Asal ekseni çakışık K ve L merceklerine gönderilen I ışınının

3. Bir ince kenarlı merceğe gönderilen X, Y ve Z ışık ışınları

izlediği yol şekildeki gibidir.



Z

L

K



Buna göre; I. K yakınsak mercektir.



II. K ve L nin odak uzaklıkları eşittir.



III. K nın odaklarından biri, L nin odaklarından biri ile çakışıktır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

X

Y

Buna göre, X, Y ve Z ışık ışınlarının renkleri ile ilgili ne söylenebilir?







X, Y, Z

Asal eksen

α



mercekte şekildeki gibi kırılıyor.

Hava

I



18

BÖLÜM 09 Test

Mercekler - 4

X

Y

Z

Mavi

Yeşil

Turuncu

Mor

Sarı

Mavi

Turuncu

Kırmızı

D)

Kırmızı

Yeşil

Mavi

E)

Sarı

Turuncu

Mor

A)

Kırmızı

B) C)

En az kırmızı, en çok mor renkli ışın kırılacağı için seçenekleri incelediğimizde, X → Kırmızı, Y →Yeşil, Z → Mavi olur. (Cevap D)

E) I, II ve III

K yakınsak, L ise ıraksak mercektir. K ya gelen ışının asal ekseni kestiği nokta K nın odağı L nin ise merkezidir.  (Cevap B)

4. Asal eksenleri çakışık bir mercek ile bir ayna şekildeki gibi yerleştirilmiştir.

X

Çözüm Yayınları



2. Kalın kenarlı merceğe gelen tek renkli I ışını şekildeki yolu izliyor.

I

X

sol O





Asal eksene paralel gelen mavi renkli I ışık ışını kendi üzerinden geri döndüğüne göre,



I. X çukur ayna, Y ince kenarlı mercektir.



II. Merceğin odağı ile aynanın merkezi çakışıktır.



III. X’ince kenarlı mercek, Y tümsek aynadır.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

fm MA

fm (II doğru)

MA

(III doğru)

(Cevap D)

5. Hava ortamında tek renkli I ışık ışınının izlediği yol şekildeki gibidir.



I. Ortamın kırıcılık indisi artırılırsa |OF| uzaklığı azalır.



II. I ışık ışınının rengi değiştirilirse ışın asal ekseni F’in sağında keser.





yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Asal eksene paralel gelen tüm ışınlar odaktan geçer. (II yanlış) Ortamın kırıcılık indisi artırılırsa |OF| uzaklığı artar. (I doğru) Her ışık renginin kırıcılığı farklı olduğu için ışığın rengi değiştirilirse |OF|'nin sağında veya solunda ekseni kesebilir. (Cevap B)

I

K

L

O1

O2

I

III. I ışık ışını merceğe X noktasından gelirse, kırılan ışık F’den geçemez.



B) I ve II

I. öncülde X çukur ayna olsaydı I ışını asal ekseni keserek sistemi terk ederdi. (I yanlış)

Asal eksen

Buna göre,



Asal eksen

I

sağ

F

Y

Asal Eksen

f Buna göre, K ve L merceklerinin odak uzaklıkları oranı K fL kaçtır? (Noktalar arası uzaklıklar eşittir.) 1 A) 1 B) C) 1 D) 2 E) 4 4 2 6

fL MK

K

O1

L

MK

O2

FL = 3 F ⇒ K = 1 bulunur. FK 6 MK = 1

(Cevap A)

221

Test 18

1. B

6. Bir öğrenci merceği şekildeki gibi gözüne tutuyor.

2. B

3. D

4. D

5. A

6. C

9. B

mercekleri şekildeki gibi yerleştirilmiştir.





Asal eksen

I X



Yukarıdaki görselle ilgili,



I. Kullanılan mercek yakınsaktır.



II. Kullanılan mercek ıraksaktır.



III. Öğrenci merceği gözünden biraz daha uzaklaştırılırsa gözü daha büyük görünür.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



8. A

8. Hava ortamında bulunan asal eksenleri çakışık X ve Y





7. A

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III



X ve Y merceklerine şekildeki gibi gelen tek renkli I ışını kırılmalar sonucu asal ekseni Iı ışını gibi terk ettiğine göre,



I. X ince kenarlı mercektir.



II. X kalın kenarlı mercektir.



III. Y kalın kenarlı mercektir.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



Göz merceğin arkasından daha büyük göründüğü için kullanılan mercek yakınsak mercek olup, öğrenci merceği gözünden uzaklaştırdıkça gözün görüntüsü büyür. (Cevap C)

Y



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Çözüm Yayınları

I' ışını asal eksenin altına indiği için X merceği I ışınını toplayarak kırmıştır ve ince kenarlı mercektir. Y merceği de ekseni keserek gelen bir ışını asal eksene paralel kırdığı için ince kenarlı mercektir. (Cevap A)

7. Kırıcılık indisleri birbirinden farklı olan X ve Y ortamları içine

9. Hava ortamında bulunan asal eksenleri çakışık olan şekildeki





yerleştirilen yakınsak merceğe gönderilen tek renkli I ışık ışınının izlediği yol şekildeki gibidir. I X ortamı

sisteme gönderilen tek renkli I ışık ışını kendi üzerinden geri dönüyor.

Asal Eksen

d

I

Y ortamı

222



Asal eksen

Buna göre,

Buna göre,



I. Merceğin kırıcılık indisi X ortamının ve Y ortamının kırıcılık indinsinden büyüktür.

I. İnce kenarlı merceğin odak uzaklığı tümsek aynanın odak uzaklığının üç katıdır.





II. X ve Y ortamı yer değiştirilirse I ışık ışını asal ekseni d’den daha büyük bir uzaklıkta keser.

II. Kalın kenarlı merceğin odaklarından biri ile ince kenarlı merceğin odaklarından biri çakışıktır.





III. X ve Y ortamı yer değiştirirse I ışık ışını X ortamına geçemez.

III. Tümsek ayna ile kalın kenarlı merceğin odak uzaklıkları eşittir.





yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Merceğin kırıcılık indisi, X inkinden, X inki ise Y ninkinden büyüktür. Ortamlar yerdeğiştirirse kırıcılık indisi artacağından sapma miktarı artar, kırılan ışın d den daha az bir uzaklıkta asal ekseni keser.  (Cevap A)



yargılarından hangileri doğru olabilir?



(Noktalar arası uzaklıklar eşittir.)



A) Yalnız I



B) Yalnız III

E) I, II ve III

D) II ve III

fkalın = 1 birim fince = 1,5 birim ftümsek = 1 birim

C) I ve III





(Cevap B)

1. Işığın tarihi gelişimi ile ilgili,

4. Şekildeki r ve 3r yarıçaplı kürelerin merkezlerinde ışık

şiddetleri I ve 3I olan noktasal ışık kaynakları bulunmaktadır.

I. Isaac Newton, parçacıkların ışık kaynağından yayıldığını kabul ederek, ışığın yansımasını ve kırılmasını açıklamıştır.





II. Christiaan Huygens ışığın dalga teorisini kabul edip, ışığın yansımasını ve kırılmasını açıklamıştır.



III. Thomas Young, ışığın dalga doğasını gösteren ilk deneyi yapmıştır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



19

BÖLÜM 09 Test

Aydınlanma

B) I ve II

D) II ve III

K I



(Cevap E)

3I 3r

r



Buna göre, K ve L kürelerinin iç yüzeylerindeki ışık akıları



A) 3

C) I ve III

E) I, II ve III

Işığın tarihi gelişimi ile ilgili verilen üç yargıda doğrudur.

L

oranı ΦK kaçtır? ΦL B) 2

Φ = 4πI bağıntısına göre

1 D) E) 1 2 3

C) 1

ΦK = 4πI = 1 ΦL 4π.3I 3



(Cevap E)

5. A, B, C noktaları kare şeklindeki, özdeş K, L ve M yüzeylerinin tam ortalarında bulunmaktadır. K paralel ışın demeti, L, I1 noktasal kaynağı M, I2 noktasal kaynağı ile şekillerdeki gibi aydınlatıldığında A, B ve C noktalarındaki aydınlanma şiddetleri eşit oluyor. K

2. Işık ile ilgili, I. Işığın parçacık modelinde, ışınlar parçacıkların hareket yönünü gösterir.



II. Işığın dalga modelinde, bir ışın dalganın hareket yönünde herhangi bir çizgidir.



III. Işık düşük frekanslarda tanecik, yüksek frekanslarda dalga özelliği gösterir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Işığın tanecik modeline göre ışınlar foton denilen taneciklerden oluşup bunların yayılma doğrultusunda hareket eder. (I. Doğru) Işığın dalga modelinde, bir ışın dalganın hareket yönünde bir çizgidir. (II Doğru) Işık düşük frekanslarda dalga, yüksek frekanslarda tanecik özelliği gösterir. (III Yanlış) (Cevap B)

LA Çözüm Yayınları



L

I1 2d

Şekil - I



M

B

C

I2 d

Şekil - II

Şekil - III



Buna göre, K, L ve M yüzeylerindeki ışık akıları φ1, φ2 ve φ3 arasındaki büyüklük ilişkisi nasıldır?



A) φK > φL > φM

B) φK > φL = φM



C) φK = φL = φM

D) φK = φL > φM



E) φL > φM > φK

K yüzeyi üzerindeki her noktadaki aydınlanma şiddeti A noktasında ise eşittir. L ve M yüzeylerinde ise yüzlerin kenarlarına doğru aydınlanma şiddeti azalır. M yüzeyinde açının daha fazla olmasından kaynaklı olarak bu azalma daha fazladır.  (Cevap A)

6. Yapraklarından biri siyah biri beyaz olan Crookes Radyometresi şekildeki gibidir.





223

3.

I. Işığın doğrusal yolla yayılması



II. Işığın yansıması





III. Aydınlanma



I. Aydınlanma şiddetini ölçmeye yarar



IV. Işığın kırılması



II. Işığın yüzeylere basınç uygulandığını gösterir.



V. Işığın basıncı



III. Işık enerjisinin, hareket enerjisine dönüştüğünü gösterir.



Yukarıda verilen olaylardan kaç tanesi ışığın hem tanecik hem de dalga modeli ile açıklanır?



A) 1

B) 2

C) 3

D) 4 E) 5

Verilen beş olayda ışığın hem tanecik hem dalga modeli ile açıklanabilir.

(Cevap E)

Buna göre, Crookes Radyometresi;



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

Aydınlanma şiddeti fotometre ile ölçülür. (I. yanlış) Işık ışınları siyah yaprak tarafından soğrulur iken ısınır ve fanus içinde bu yüzeylere çarpan gaz molekülleri yaprakların dönmesine neden olur. (II. ve III. doğru) (Cevap D)

Test 19

1. E

7. Üzerinde yağ lekesi bulunan bir ekran her iki tarafından I1 ve

6. D

7. B

8. B

d

A1

d I2

I1

5. A

d

d

4. E

9. A 10. D

merkezli dairesel delik bulunan A1 engeli, O2 ve O3 merkezli dairesel A2 ve A3 ekranları ile oluşturulmuş düzenek şekildeki gibidir.



d

3. E

9. Karanlık bir ortamda K noktasal ışık kaynağı, ortasında O1

I2 şiddetindeki noktasal ışık kaynakları ile aydınlatıldığında ekrandaki yağ lekesi görünmüyor.



2. B

A2

I2 K I1 kaçtır? I2 4 D) E) 2 5 3

A3

O1

O3

O2

Buna göre, kaynakların ışık şiddetleri oranı

A)

5 B) 4

3 2

C) 1



Leke görünmediğine göre iki taraftaki aydınlanma şiddetleri eşittir. I I E1 = E2 ⇒ 1 = 2 + I2 d2 d2 4d2





I. O2 noktasındaki aydınlanma şiddeti, O3 noktasındaki aydınlanma şiddetinin 2 katıdır.



II. A2 ekranındaki ışık akışı φ ise, A2 kaldırıldığında A3 akımındaki ışık akışı da φ olur.



III. A1 engeli kaynağa yaklaştırılırsa A2 ekranındaki ışık akışı artar.

(Cevap B)

Çözüm Yayınları

I = 1 = 5 bulunur. I2 4

Buna göre;



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız II



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

I olduğundan O2 deki aydınlanma şiddeti, O3 dekinin 4 katı olur. A2 ve A3 delikten yayılan d2 ışığın tamamını alacağından ışık akıları eşittir. A1 kaynağa yaklaştırılırsa A2 nin ışık akışı

E=

değişmez.



(Cevap A)

8. Üzerinde yağ lekesi bulunan ekran K1, K2 ve K3 kaynakları ile şekildeki gibi aydınlatılmaktadır. K1 ve K2 kaynaklarının ışık şiddetleri eşittir.





Ekran

10. Noktasal bir I ışık kaynağı küresel yarım küre şeklindeki

K, çeyrek küre şeklindeki L ve M yüzeylerinin merkezine şekildeki gibi yerleştirilmiştir.

2 Yönü



K1

1 Yönü

d

224

K2

Yağ

d

K3

d





I



Ekran üzerindeki yağ lekesinin görünmemesi için;



I. K1 i 1 yönünde bir miktar kaydırma



II. K2 i 2 yönünde bir miktar kaydırma



III. K3 i 1 yönünde bir miktar kaydırma

L

K r

r

2r



M



Buna göre K, L ve M küresel yüzeylerindeki ışık akıları ΦK, ΦL ve ΦM arasındaki büyüklük ilişkisi nasıl olur?



işlemlerinden hangileri tek başına yapılabilir?



A) ΦK > ΦL > ΦM

B) ΦK > ΦM > ΦL



A) Yalnız I



C) ΦL > ΦM > ΦK

D) ΦK > ΦL = ΦM



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

K1 ve K2 kaynaklarının yağ lekesi üzerindeki aydınlanma şiddetleri eşittir. Yağ lekesinin  (Cevap B) gözükmemesi için; E1 = E2 + E3 olmalıdır.

ΦK = 4π I . 1 2 ΦL = 4π I . 1 4 ΦM = 4π I . 1 4

E) ΦK = ΦL = ΦM

ΦK > ΦL = ΦM bulunur.

(Cevap D)

BİRE BİR 1. Düzlem ayna, noktasal ışık kaynağı ve saydam olmayan

4. X, Y ve Z düzlem aynaları ile kurulmuş sisteme bir I ışık ışını şekildeki gibi gönderiliyor.

küresel engel ile şekildeki düzenek kuruluyor.

I

Engel

Z

I

º

1

X



Perde

2

40



70º

Düzlem Ayna



20

BÖLÜM 09 Test

α

Y

Buna göre,



I. Perde üzerinde tam ve yarı gölge oluşur.





II. Noktasal I ışık kaynağı 2 yönünde çekilirse tam gölge alanı artar.

I ışık ışını Z aynasından yansıdıktan sonra kendi üzerinden geri döndüğüne göre, a açısı kaç derecedir?



A) 10



III. Engel 1 yönünde çekilirse perde üzerindeki yarı gölge alanı azalır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

B) 20

C) 30

D) 40 E) 50

°

40

40° 70° 70°

C) I ve III

70°

(Cevap B)

α

5. Noktasal I1 ve I2 ışık kaynakları ile saydam olmayan engel bir

E) I, II ve III

perdenin önüne şekildeki gibi yerleştiriliyor.

Işık kaynağının düzlem aynada görüntüsü oluşacağı için sistem noktasal iki ışık kaynağı varmış gibi düşünülür ve perde üzerinde tam ve yarı gölge oluşur. (I doğru) Noktasal ışık kaynağı 2 yönünde çekilirse tam gölge alanı artar, engel 1 yönünde çekilirse yarı gölge alanı azalır. (II ve III doğru) (Cevap E)

I1

2. K ve L düzlem aynaları şekildeki gibi yerleştirilmiştir. X

Perde

2

1

I2

Engel

cisminden çıkan ışınlar önce K sonra L aynasında yansıyor.



1 br

K

1 br

X 5

Çözüm Yayınları



L 2

4



1

3

Buna göre, numaralandırılmış görüntülerden hangisi X cisminin görüntüsüdür? A) 1

B) 2

C) 3

K

X

(Cevap D)

I. Perde üzerinde tam gölge ve yarı gölde oluşur. II. I1 ışık kaynağı 1 yönünde hareket ettirilirse perde üzerinde sadece tam gölge oluşabilir.



III. Engel 2 yönünde hareket ettirilirse perde üzerindeki tam gölge alanı artar.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



yandaki şeklinde gösterildiği gibi olur.



L

D) II ve III

E) I, II ve III

2

1

XL

Düzlem Ayna Asal Eksen

3. Bir düzlem ayna özdeş birim karelerden oluşan sisteme şekildeki gibi yerleştirilmiştir.

X

Y

C) I ve III

6. Şekildeki çukur aynanın önüne asal eksene dik olacak şekilde bir düzlem ayna ile bir cisim yerleştirilmiştir.

XLK

B) I ve II

Tam gölgeyi engele uzak olan kaynak (I1) tüm gölgeyi engele yakın olan kaynak (I2) oluşturur. Buna göre verilen öncüllerden üçüde doğrudur. (Cevap E)

D) 4 E) 5

X cisminden çıkan ışınların önce K ve L aynasındaki görüntüsü

Buna göre,

Çukur Ayna

Z K P



Cismin çukur ve düzlem aynadaki ilk görüntülerinin boyları eşit olduğuna göre,



I. Cisim çukur aynanın odağındadır.



II. Cisim 2 yönünde hareket ettirilirse düzlem aynadaki görüntüsünün boyu değişmezken, çukur aynadaki görüntüsünün boyu azalır.



III. Cismin çukur aynadaki görüntüsü gerçek, düzlem aynadaki görüntüsü sanaldır.



Buna göre, X, Y ve Z konumlarından hangilerinden düzlem aynaya bakan gözlemci P cisminin aynadaki görüntüsünü görebilir?



(K saydam olmayan cisim.)



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız X B) X ve Y C) X ve Z D) Y ve Z E) X, Y ve Z



A) Yalnız I

X ve Z konumlarından bakan gözlemciler P cisminin görüntüsünü görebilirken Y gözlemcisinin P cisminin görüntüsünü görmesini K cisminin görüntüsü engeller. (Cevap C)



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Düzlem aynada görüntünün boyu cismin boyuna eşit olduğuna göre, çukur aynada da cismin boyuna eşit görüntü elde edilmelidir. Buna göre cisim çukur aynanın merkezindedir. (I yanlış) Cismin çukur aynadaki görüntüsü gerçek, düzlem aynadaki görüntüsü sanaldır. (II doğru) Cisim 2 yönünde hareket ederken çukur aynadaki görüntünün boyu gittikçe küçülürken düzlem aynadaki görüntü boyu değişmez. (III doğru) (Cevap D)

225

Test 20

1. E

7. Özdeş birim karelerden oluşan şekildeki sisteme çukur ve düz



3

5

2

F

7. C

8. D

9. E 10. B 11. A

B) 2

C) 3

O

X

Buna göre, X cisminin önce düz sonra çukur aynadaki görüntüsü numaralandırılmış noktalardan hangisinde oluşur?

X

6. D

M O

Asal Eksen

M

X

F

5. E

K

4

1

A) 1 XII

4. B

ortamından K, L ve M ışık ışınları şekildeki gibi gönderiliyor.





3. C

9. Camdan yapılmış O merkezli X, Y, Z yarım kürelerine hava

ayna yerleştirilmiştir.



2. D

O Z

Y

L



Buna göre, K, L, M ışık ışınlarından hangilerinin izlediği yol doğru çizilmiş olabilir?



A) Yalnız K



B) K ve L

D) K ve M

Verilen ışınlardan üçüde doğru çizilmiş olabilir.

C) L ve M

E) K, L ve M



(Cevap E)

D) 4 E) 5

X cisminin düzlem aynadaki görüntüsü X', düzlem aynadaki Asal görüntüsünün çukur aynadaki görüntüsü X'' dür. Eksen (Cevap C)

M X′

Çözüm Yayınları

10. Çukur aynada elde edilen görüntü ile ilgili,

I. Düz ve boyu cismin boyundan büyük



II. Ters ve boyu cismin boyundan büyük



III. Düz ve boyu cismin boyundan küçük



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Çukur aynalarda düz ve büyük görüntü ile ters, büyük veya küçük görüntü elde edilebilir. (Cevap B)

8. Düşey kesitleri şekildeki gibi olan K ve L saydam ortamlarında tek renkli I ışık ışınının izlediği yol şekildeki gibidir. I



α

K ortamı L ortamı

226



β

Buna göre,



I. K ortamının kırıcılık indisi, L ortamının kırıcılık indisinden büyüktür.



II. a açısı artırılırsa I ışık ışını L ortamına geçemez.



III. K ortamının kırıcılık indisi artırılırsa b açısı artar.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) Yalnız III

C) Yalnız II

E) I ve III

I ışık ışını K ortamından L ortamına geçerken normale yaklaştığına göre nL > NK'dır. (I yanlış) Az yoğun ortamdan gelen ışın, her zaman çok yoğun ortama geçer. (II yanlış) K ortamının kırıcılık indisi artırılırsa I ışık ışını doğrultusundan daha az sapar ve b açısı artır. (Cevap D)

11.

I. Aynalar ışığı yansıtırken, mercekler ışığı kırar.



II. Merceklerde cisim ve görüntü daima merceğin farklı taraflarındadır.



III. Aynalarda cisim ve görüntü daima aynanın aynı tarafında oluşur.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

Aynalar ışığı yansıtır, mercekler ise kırar. (I doğru) Yalnız merceklerde ve aynalarda cisim ile görünü aynı tarafta olabileceği gibi farklı taraflarda da olabilir. (II ve III yanlış) (Cevap A)

BİRE BİR 1. Işık şiddeti I, 3r ve 4r olan noktasal ışık kaynakları r, 2r ve

3. Tek renkli I ışık ışını hava ortamından su ortamına şekildeki

3r yapraklı X, Y, Z küre parçalarının merkezine şekildeki gibi yerleştiriliyor.

I

gibi gönderiliyor. I

Z

Y

X

3I

r

2r

3r

4I

Su

Buna göre, küre parçalarının yüzeyine düşen ışık akıları ΦX, ΦY ve ΦZ arasındaki ilişki nedir?

A) ΦX = ΦY = ΦZ

B) ΦX > ΦY > ΦZ



C) ΦY > ΦZ > ΦX

D) ΦZ > ΦY > ΦX





Ayna 30°

yatay Sudan havaya geçişte sınır açısı 48° olduğuna göre, I ışık ışını nasıl bir yol izler? I

A)

I

B)

I

C)

E) ΦX = ΦY > ΦZ

X → I. 1 = I 4 4 Y → 3I . 1 = 3I 2 2

21

BÖLÜM 09 Test

I

D)

ΦY > Φ Z > Φ X

Z → 4I . 1 = I 4

I

E)

(Cevap C) I 30° 60° 60° 60°

60°

Çözüm Yayınları



(Cevap D)

4. Işık bazı olaylarda sadece kırılma bazı olaylarda sadece

yansıma bazı olaylarda ise hem kırılma hem yansıma yapar.



Buna göre,



I. Fiber optik kablolarda sinyaller ışığın tam yansıma yapması ile taşınır.



II. Gökkuşağının oluşumunda hem yansıma, hem kırılma gözlenir.



III. Serap olayında ışığın kırılması ve yansıması gözlenir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Fiber optik kablolarda sinyallerin taşınmasında ve serap olayında ışığın yalnızca tam yansıma yapması gözlenir. Gökkuşağının oluşumunda ise, ışığın kırılması ve tam yansıması gözlenir. (Cevap B)

5. Kırmızı renkli I ışık ışını hava ortamından d kalınlıklı paralel yüzlü cam hevhaya gönderildiğinde ve şekildeki yolu izliyor.

2. n1, n2 ve n3 kırıcılık indisli saydam ortamlar ve düzlem ayna

Hava

ile şekildeki sistem kuruluyor. I



n1

n2

n3

Hava Buna göre,

Tek renkli I ışık ışını şekildeki yolu izlediğine göre ortamların kırıcılık indisleri n1, n2 ve n3 arasındaki ilişki nedir? (b > a'dır.)



I. a = b'dır.



II. d artarsa x azalır.



A) n1 > n2 > n3



C) n3 > n2 > n1









B) n1 > n3 > n2 D) n3 > n1 > n2

E) n1 = n3 > n2

Işın n1, kırıcılık indisli ortamdan n2 kırıcılık indisli ortama normalden uzaklaşarak, n2 kırıcılık indisli ortamdan n3 kırıcılık indisli ortama normale yaklaşarak geçtiği için n1 > n2 ve (Cevap B) n3 > n2'dir. Ayrıca b > a ise n1 > n3 olur ve n1 > n3 > n2 bulunur.



d Cam





I



d 

227

x

III. Kırmızı yerine yeşil ışık kullanılırsa x artar. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II



D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

I ışık ışını hava ortamından tekrar hava ortamına geçtiği için a = b'dır. Paralel kayma miktarı (x), ortamın kalınlığı arttıkça artar, ayrıca yeşil ışık kırmızı ışığa göre daha çok kırılacağı için artar. (Cevap C)

Test 21

1. C

6. Hava ortamında bulunan cam küre içindeki X, Y ve Z noktasal

2. B

3. D

4. B

5. C

6. C

7. B

birim karelerden oluşan sisteme şekildeki gibi yerleştirilmiştir. 3

K

K

Göz

M

9. A 10. B 11. D

9. Odak noktası F olan çukur ayna ile bir düzlem ayna özdeş

ışık kaynaklarına bir gözlemci şekildeki gibi bakmaktadır.

O L

8. E

4

1 2

Asal eksen

F 5



Buna göre, göz hangi ışık kaynaklarını olduğundan daha yakından görür? (O noktası kürenin merkezidir.)



A) Yalnız K



B) Yalnız L

D) K ve M

C) Yalnız M

E) L ve M



Buna göre, K cisminin önce düzlem sonra çukur aynada oluşan görüntüsü hangi noktada oluşur?



A) 1

B) 2

C) 3

D) 4

E) 5

K cisminin düzlem aynadaki görüntüsü 5 numaralı noktada oluşur. 5 numaralı nokta çukur aynanın merkez doğrusu üzerinde olduğu için görüntüsü ters, aynı boyda 1 numaralı noktada oluşur. (Cevap A)

L cismi kürenin merkezinde olduğu için olduğu yerde görülür. K ve M cisimlerinden çizilen ışınlar hava ortamına geçerken normalden uzaklaşarak kırılır. Buna göre, Işınlar şekideki gibi çizildiğinde M cisminin görüntüsünün daha yakında oluştuğu gözleK nir. (Cevap C) K O O MM

10. Özdeş su dolu kapların tabanında kırmızı (K), yeşil (Y) ve mor (M) ışık yayan cisimler vardır. Göz

Göz

Göz

7. O merkezli camdan yapılmış küresel cismin merkezindeki cisme, K ve L gözlemcileri şekildeki gibi bakmaktadır. Hava

Cam O Cisim

K

Su Çözüm Yayınları

Hava

L

Buna göre,

K



Su

Su

Su yüzeyinden normale yakın doğrultuda ışık kaynaklarına bakan göz için,



I, En uzakta K'yı görür.



I. K gözlemcisi cismi olduğu yerde görür.



II. En yakında M'yi görür.



II. L gözlemcisi cismi daha yakında görür.



III. En yakında Y'yi görür.



III. L gözlemcisi cismi daha uzakta görür.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) Yalnız II

C) I ve III

E) Yalnız III

Cisimden ışınlar çizilirse, Hava

Cam

Hava

O Cisim

K

yatay

M

Y



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Kırmızı ışın en az, mavi ışın en fazla kırılacağı için en uzakta kırmızı, en yakında mavi ışık kaynağı görülür. (Cevap B)

L gözlemcisi cismi daha yakında K gözlemcisi ise olduğu yerde görür.

L

(Cevap B)

11. Kırıcılık indisi n1 olan şekildeki merceğe I1 ve I2 ışık ışınları

sırasıyla n2 ve n3 kırıcılık indisli ortamdan asal eksene paralel şekilde gönderiliyor.

8. Karanlık bir ortamda sarı renkli kitaba yeşil renkli ışık düşürülüyor.

228

I1

Göz

n2

Yeşil

n3



I1 ve I2 ışık ışınları şekildeki gibi bir yol izlediğine göre, ortamların kırıcılık indisleri arasındaki ilişki nedir?



Buna göre, gözlemci kitabı hangi renkte görür?





A) Kırmızı

A) n1 > n2 > n3



C) n2 > n1 > n3



B) Mavi

D) Siyah

I2



Sarı

C) Beyaz

E) Yeşil

Sarı : Kırmızı + Yeşil olup gelen ışın yeşil olduğu için kitaptan yeşil ışık yansır ve göze yeşil ışık ulaşır. Yani gözlemci kitabı yeşil renkte algılar. (Cevap E)



B) n3 > n2 > n1 D) n3 > n1 > n2

E) n1 = n2 > n3 I1, ışık ışını için mercek ince kenarlı, I2 ışık ışını için mercek kalın kenarlı mercek görevi (Cevap D) görmüştür. Buna göre, n3 > n1 > n2 bulunur.

01

TÜMEVARIM - III Test 1. Kırıcılık indisleri farklı saydam X ortamından, Y ortamına

3. İç direnci önemsiz üreteçlerle kurulan elektrik devresinde M

gönderilen I ışını şekildeki gibidir. I X ortamı

anahtarı kapalı iken X, Y, Z ve T lambaları ışık vermektedir.

1

Y

+





M

X

+

Y ortamı



/2

X ortamı

2



4



B) 1 ve 2

D) 1 ve 3

T



3



Buna göre, I ışını şekildeki 1, 2, 3, 4 yollarından hangilerini izleyebilir? A) Yalnız I

Z

M anahtarı açılırsa X, Y ve Z lambalarının parlaklıkları nasıl değişir? X

C) 3 ve 4

E) 1, 2 ve 3

2 ve 4 nolu ışınların paralel kayması gerekirdi. 3 nolu ışın için ise X ve Y atomlarının kırıcılık indislerinin eşit olması gerekirdi.  (Cevap A)

Y

Z

A)

Değişmez

Artar

Artar

B)

Değişmez

Azalır

Artar

C)

Azalır

Artar

Azalır

D)

Değişmez

Azalır

Azalır

E)

Artar

Değişmez

Azalır

X lambası üreteçlere paralel olduğu için parlaklığı değişmez. Y ve Z lambaları seri hale geleceği için akım azalır. Y lambasının parlaklığı azalır fakat T lambası söneceği için Z lambasına düşen akım artar.  (Cevap B)

4. Doğrusal bir yörüngede hareket eden bir aracın hız- zaman Çözüm Yayınları

grafiği şekildeki gibidir. Hız ϑ 0



2. Yatay bir yolda F kuvveti ile çekilen K aracı sürtünmeli LM yoluna giriyor ve M noktasında duruyor. X K



M

Zaman

−ϑ

Buna göre, I. Araç 2t anında yön değiştirmiştir.



II. Araç (2t-3t) zaman aralığında düzgün yavaşlamaktadır.



III. Araç (0-t) zaman aralığında hızlanmaktadır.



yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I

yatay

3t 2t



F L

t

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Hız - zaman grafiğinde, grafiğin zaman eksenini kestiği yerlerde (2t) araç yön değiştirir. Araç (0-t) zaman aralığında sabit hızlı, (t-2t) zaman aralığında düzgün yavaşlayan ve (2t3t) zaman aralığında düzgün hızlanan hareket yapmıştır. (Cevap A)

Buna göre,

229



I. LM yolunda K aracına etki eden sürtünme kuvveti giderek azalır.

5. Fizik biliminde zaman içinde yeni bilgilere ulaşıldıkça eski



II. M noktasında K cismine etki eden sürtünme kuvvetinin büyüklüğü F’dir.



I. Gelişir.



III. LM aralığında K cismine etki eden sürtünme kuvvetinin büyüklüğü F’den fazladır.



II. Değişir.



III. Kullanımdan kalkar.



yargılarından hangileri doğru olabilir? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

bilgiler,

C) I ve III

E) I, II ve III

LM aralığına giren K cismini durdurmak için LM aralığında F kuvvetinden daha büyük bir sürtünme kuvveti K cismine etki eder ve M noktasında duran K cismine etki eden kuvvet F kuvvetine eşit büyüklüktedir. Fakat LM aralığında K cismine etki eden sürtünme kuvveti giderek azalabilir. (Cevap E)

yargılarından hangileri doğru olabilir? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

Fizik biliminde mutlak gerçek olmadığı için kullanılan bilgiler zamanla, gelişebilir, değişebilir hatta kullanımdan kalkabilir. (Cevap E)

Test 01

1. A

6. Düşey kesitleri şekildeki gibi olan X yarım küresi ile Y silindiri





O

X

I



mX= 4 πr3. 1 .d mX=mY ise 3 2 h= r bulunur. mY=πr2h.2d 3



8. E

9. B 10. E

M

III N

yatay

Hız

0 0

(Cevap A)

dengededir.

t

2t 3t

4t 5t

Zaman

Buna göre, yolun I, II ve III numaralı bölgelerinde X cismine etki eden sürtünme kuvvetleri Fsı, FsII, FsIII arasındaki büyüklük ilişkisi nasıl olur? A) Fsı > FsII > FsIII

B) FsIII > FsII > FsI

C) Fsı > FsIII > FsII

D) FsI = FsIII > FsII

E) Fsı = FsII = FsIII I. bölgede X cismi II. bölgeye göre daha büyük ivme ile hızlanmış, III. bölgede ise cisim (Cevap B) yavaşlamıştır. Buna göre, FSIII > FSII > FSI bulunur.

ip T1

ip T2

sıvı

yatay

İplerde oluşan gerilmeler sıfırdan farklı olduğuna göre,



I. K ve L cisimlerine etki eden kaldırma kuvvetleri arasında FL > FK ilişkisi vardır.



II. İp gerilmeleri arasında T1 = T2 ilişkisi vardır.



III. K ve L cisimlerinin hacimleri arasında VK = VL ilişkisi vardır.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Cisimlerin kütleleri eşit olup K cismi aşağı L cismi yukarı çıkmak istediğine göre, kaldırma kuvvetleri arasında FL > FK ilişkisi vardır. Cisimlerin hacimleri bilinmediği için T1=T2 olabilir (Cevap B) ama VK=VL olamaz.

Çözüm Yayınları

L

K



7. B

20

7. Eşit kütleli K ve L cisimleri bir sıvı içerisinde şekildeki gibi



6. A

30

Kaplardaki sıvı kütleleri eşit olduğuna göre, silindirin yüksekliği h kaç r’dir? 2 4 1 5 B) C) 1 D) E) A) 3 3 3 3



L

40 Yer (Yatay)



5. E

X K

h

2d

d rr

4. A

kuvveti uygulandığında cismin hız - zaman grafiği şekildeki gibi oluyor.

r

Y

3. B

9. Yatay bir yolda durmakta olan X cismine yola paralel sabit F

ağzına kadar d ve 2d özkütleli sıvılarla doludur.



2. E

10. Adımı a, döndürüldüğünde kolun uzunluğu r olan bir vida

şekildeki gibi F kuvveti ile t sürede n tur döndürülünce tahta zeminde h kadar ilerliyor.

r

F

a

8. Bir sıvıya ait kütle-hacim grafiği şekildeki gibidir. 230

Kütle





L K

M

Hacim

Buna göre, aynı süre içinde,



I. F (vidayı döndüren kuvvet)



II. r (vida kolunun uzunluğu)



III. a (vida adımı)



niceliklerinden hangileri artırılırsa ilerleme miktarı h artar?



Buna göre, hangi aralıklarda sıvının sıcaklığı değişmiştir?



(F kuvveti her durumda vidayı döndürüyor.)



A) Yalnız K



A) Yalnız I



B) K ve L

D) L ve M

C) K ve M

E) K, L ve M

Özkütlenin arttığı veya azaldığı aralıklarda yani, K, L, M aralıklarında sıvının sıcaklığı değişmiştir. (Cevap E)



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Aynı sürede ilerleme miktarının artması için tur sayısının ya da vida adımı a’nın artması gerekir. Buna göre F kuvveti ve vida kolunun uzunluğu r artırılırsa vida daha hızlı döner ve tur sayısı artar.  (Cevap E)

02

TÜMEVARIM - III Test 1. Aşağıdakilerden hangisinde ışığın ana renkleri doğru

4. Eşit kütleli K ve L cisimleri sürtünmeli duvarlara F ve 2F

verilmiştir?



A) Kırmızı, yeşil, sarı



B) Cyan, yeşil, sarı



C) Kırmızı, yeşil, magenta



D) Kırmızı, sarı, mavi



E) Kırmızı, yeşil, mavi

büyüklüğündeki kuvvetler ile bastırılıyor ve K, L cisimleri şekildeki gibi dengede kalıyor. K

F



Işığın ana renkleri kırmızı, mavi ve yeşildir.





(Cevap E)

2. Yüklü bir cisim yüklü bir elektroskoba şekildeki gibi

yaklaştırıldığında elekroskobun yaprakları biraz kapanıyor. X

Buna göre,



I. L cismine etki eden sürtünme kuvveti K cismine etki eden sürtünme kuvvetinden büyüktür.



II. K ve L cisimlerine etki eden sürtünme kuvvetlerinin büyüklükleri eşittir.



III. L cismine etki eden sürtünme kuvvetinin büyüklüğü L cisminin ağırlığına eşittir.



yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

I. X cismi ile elektroskobun yük işaretleri farklı cinstir.



II. X cismi elektroskobun topuzuna dokundurulursa X cisminin yük miktarı artar.



III. X cismi elektroskobun topuzuna dokundurulursa elektroskobun yaprakları tamamen kapanır. yargılarından hangileri doğru olabilir? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Çözüm Yayınları

Buna göre,





B) Yalnız II

Cisimlerin kütlesi eşit olup, dengede olduklarına göre cisimlere etki eden sürtünme kuvvetleri eşit büyüklükte olup, cisimlerin ağırlığına eşit büyüklüktedir. (Cevap E)



L

2F

5. Noktasal I1 ve I2 ışık kaynakları ile saydam olmayan engel ve perde şekildeki gibi yerleştirilmiştir.

X cismi elektroskoba yakınlaştırınca elektroskobun yaprakları biraz kapanıyor ise elektroskop ve X cismi zıt yüklüdür. Buna göre, elektroskop ve X cisminin yük miktarları bilinmediği için elektroskoba X cismi dokundurulursa X cisminin yük miktarı artabilir veya elektroskobun yaprakları tamamen kapanabilir (Cevap E)

Perde

I1

Engel

I2

3. Özdeş dirençler ve iç dirençleri önemsiz üreteçler ile şekildeki



elektrik devreleri kuruluyor.

(

L

: Tam Gölge,

A)

M

: Yarı gölge)

B)

C) 231

+

+

+

+

+ +

+

+

+

K

Buna göre, perde üzerinde nasıl bir görüntü oluşur?

D)



Buna göre, K, L ve M pillerinin tükenme süreleri tK, tL ve tM arasındaki ilişki nedir?



A) tK > tL > tM



B) tK > tM > tL D) tL > tM > tK

C) tK = tL > tM E) tL > tK = tM

9V 3V K için  = 2 2R/3 V/R V = 3 3 M için  2V/R = V 2

L için 

E)

Doğrusal ışınlar çizilirse perde üzerinde şekildeki gibi bir görüntü oluşur. (Cevap B)

I1 Buna göre, tL > tM > tK olur. (Cevap D)

I2

Test 02

1. E

6. Bir sistem üzerine etki eden net kuvvet sıfırdan farklı ise



M musluğu

5. B

6. E

I α

7. C

8. A

9. C 10. A

X ortamı

Y ortamı

ip K

yatay



I. M musluğunu açma



II. N musluğunu açma



III. K cisminin altına bir tane daha K cismi bağlama



işlemlerinden hangileri yapılabilir?



A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

Z ortamı



Buna göre, X sıvısı içinde dengede olan K cismi ve iple bağlı esnek balonun ivmeli hareket yapabilmesi için,



4. E

şekildeki gibidir.

Esnek Balon X sıvısı

3. D

9. I ışık ışınının paralel yüzlü X, Y ve Z ortamlarında izlediği yol

sistem bir ivme kazanır.

N musluğu

2. E



Buna göre, hangi ortamın kırıcılık indisi azaltılırsa ışın Y ortamıdan Z ortamına geçişte tam yansıma yapar?



A) Yalnız X



B) Yalnız Y

D) X ve Y

C) Yalnız Z

E) X ve Z

Y ortamının Z ortamına geçişte ışığın izlediği yol için herhangi bir değiştirme etkisi yoktur.

C) I ve III

E) I, II ve III

X Z

M musluğu açılırsa balonun hacmi artar ve yukarı yönde N musluğu açılırsa balonun hacmi azalır ve aşağı yönde, K cisminin altına aynı K cisminden bir tane daha bağlanırsa sistem aşağı yönde ivmeli hareket yapar. (Cevap E)

α

S

nX . sinS = ny . sin90 nX artarsa S azalır. nY artarsa S artar. Işının tam yansıma yapması için sınır açısı azaltılmalıdır.  (Cevap C)

içine bırakıldığında K bardağı L bardağının içinde şekildeki gibi sıkışıp kalıyor.

K



L yatay

Çözüm Yayınları

7. Aynı maddelerden yapılmış özdeş K bardağı L bardağının

Buna göre, K bardağını L bardağının içinden rahatça çıkarabilmek için,



I. L bardağını sıcak suyun içine koyma.



II. K bardağının içine sıcak su koyma.



III. K bardağının içine soğuk su koyma.



işlemlerinden hangileri yapılabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

K bardağının L bardağının içinden çıkması için L bardağı genleşmeli ya da K bardağı büzülmelidir. (Cevap C)

10. Bir öğrenci, fizik dersinde öğretmenine Güneş’e çıplak gözle

232



8.

I. Salıncakta sallanan çocuk



II. Virajda dönen araba



III. Buz pateninde kayan sporcu



yukarıda verilenlerden hangilerinde titreşim hareketi vardır?





A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

Salıncakta sallanan çocuk titreşim, virajda dönen araba ve buz pateninde kayan sporcu öteleme hareketi yapar. (Cevap A)

bakmak neden zararlıdır diye soruyor. Fizik öğretmeni, Güneş’ten gelen ultraviyole ışınlarının yüksek enerjili olduğunu ve göze zarar vererek, katarakt oluşumuna neden olabileceğini söylüyor. Öğretmen koruyucu filtreler olmadan Güneş’e bakılmaması gerektiğini söylüyor ve Fizik öğretmeni öğrencisine koruyucu filtreler hakkında bir araştırma yapmasını söylüyor. Buna göre, öğrenci fizik biliminin hangi alt alanında araştırma yapmalıdır? A) Optik

B) Nükleer Enerji

D) Elektrik

C) Mekanik

E) Manyetizma

Işığın filtrelerden geçişi fizik biliminin alt dalı olan optiğin çalışma alanındadır. (Cevap A)

TÜMEVARIM - III Test 1. Özdeş lambalar ve iç direnci önemsiz üreteç ile şekildeki

03

3. m kütleli bir cisim düşey duvarda F kuvveti ile şekildeki gibi

elektrik devresi kurulmuştur.

dengede tutulmaktadır.

Z L K

X

F



Duvar

Y

r=0

+



Açık olan K ve L anahtarları kapatılırsa X, Y ve Z lambalarının parlaklıkları nasıl değişir? X

Y

Z

Buna göre,



I. Duvar sürtünmelidir.



II. Cisme etki eden sürtünme kuvveti cismin ağırlığına eşit büyüklüktedir. III. F kuvvetinin büyüklüğü cismin ağırlığından küçüktür.

A)

Değişmez

Değişmez

Artar

B)

Değişmez

Artar

Artar



C)

Artar

Artar

Artar



yargılarından hangileri doğru olabilir?

D)

Azalır

Artar

Artar

E)

Artar

Değişmez

Artar



A) Yalnız I

K ve L anahtarları açık iken,

Z

X

Y X

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Sistem dengede olduğuna göre, düşey duvar sürtünmeli olup, sürtünme kuvvetinin büyüklüğü cismin ağırlığına eşit büyüklüktedir. (I doğru II doğru) Yalnız F kuvvetinin büyüklüğü cismin ağırlığından büyüktür. (Cevap B)

K ve L anahtarı kapalı iken Z

Y X

+



B) I ve II

+

+

YX

Y +

Bu iki durumu kıyasladığımızda X → azalır Y → artar Z → artar bulunur.

(Cevap D)

Çözüm Yayınları



Düşey

V



4. Düzgün türdeş bir X cismi eğik düzlem üzerinde şekildeki gibi dururken eğik düzleme yaptığı basınç P ve basınç kuvveti F’dir.

2. Nötr iletken X küresi ile yüklü iletken Y, Z küreleri yalıtkan

zemin üzerinde şekildeki gibi iletken tellerle birbirine bağlanmıştır. Y X 3r r Z A 2r B

X

α

Buna göre, a açısı azaltılırsa P ve F nasıl değişir?



Önce A anahtarı kapatılıp açılıyor sonra da B anahtarı kapatılıp açılıyor ve Z iletken küresi nötr oluyor.



Buna göre, X küresinin son yükünün Z küresinin ilk qX yüküne oranı kaçtır? qZ



1 A) – 3

1 B) – 2

C) –1

D)

1 2

1 E) 3

Z küresi son durumda nötr olduğuna göre Y küresi X küresi ile dokundurulduğunda 6q . 3r = – 9q bulunur. Buna göre Z küresinin ilk yükü + 9q olmalıdır. qy1= – 3r+r 2 2 1 qX' -3q/2 =– bulunur. (Cevap A) Buna göre, q = 3 9q/2 Z

Yatay

P

F

A)

Artar

Değişmez

B)

Azalır

Değişmez

C)

Değişmez

Değişmez

D)

Artar

Artar

E)

Azalır

Azalır

G cosa a açısı azaldıkça cas a değeri artar ve P ile F artar. S Basınç Kuvvveti= Gcosa (Cevap D)

Basınç=

233

Test 03

1. D

5. A noktasından tümsek aynanın B noktasına gelen ışın

7.

şekildeki gibi yansıyor. Yansıyan ışının uzantısının asal ekseni kestiği noktanın yaptığı açı a dır.

2. A

3. B

Kütle

4. D

5. B

6. B

7. C

8. C

9. B

Kütle X

Y

B

A

x

a

Asal eksen





I

a

I. a = b ise dX = dY’dir.



II. sin a > sin b ise dY > dX’dir.

III. cos a > cos b ise dY > dX’dir



X

Hacim

Kütle - hacim grafikleri verilen X ve Y sıvıları için,



Ayna ok yönünde kaydırıldıktan sonra A noktasından B noktasına gelen I ışık ışını için a ve X in değişimi için ne söylenebilir?

b

Hacim



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Kütle-hacim grafiğinin eğimi ivmeyi verir. Yani a = b ise dX > dY, sina > sinb ise dX > dY ve (Cevap C) cosa > cosb ise dY > dX’tir.

A)

Artar

Artar

B)

Azalır

Artar

C)

Artar

Azalır

D)

Azalır

Azalır

E)

Değişmez

Değişmez

Ayna ok yönünde çekilirse gelen ışının asal ekseni kestiği noktanın aynaya olan uzaklığı artar. Bu durumda yansıyan ışının uzantısının asal ekseni kestiği noktanın aynaya uzaklığı artar ve a açısı azalır.  (Cevap B)

8. Çembersel bir yörüngede şekildeki gibi dolanmakta olan X

cismi K noktasından L noktasına t sürede, L noktasından N noktasına 2t sürede ulaşıyor.

Çözüm Yayınları

N

6. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kapta birbirine karışmayan X ve Y sıvıları vardır.



L

Buna göre, I. |KN| aralığında X aracının hızı değişmemiştir.



II. X aracının |KL| ve |LN| aralığındaki ortalama hızları eşittir.



III. X aracının |KL| ve |LN| aralığındaki ortalama süratleri eşittir. yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

L

Y sıvısı

Yer (Yatay) Buna göre, sıvıların karışması sağlandığında, I. K noktasındaki sıvı basıncı artar.



II. L noktasındaki sıvı basıncı artar.



III. Kabın düzleme yaptığı basınç artar.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) Yalnız II

E) Yalnız III

E) I ve III

tabloda verilmiştir,





D) I ve II

C) Yalnız III

9. X, Y ve Z maddelerine ait erime ve kaynama sıcaklıkları

h

234



B) Yalnız II

Hız vektörel bir büyüklük olup, yön değiştikçe hız değişir. (I ve II yanlış) Ortalama sürat ise alınan yolun zamana oranı olduğu için |KL| ve |LN| aralığında eşittir. (Cevap C)

h

K

M

O

V

X sıvısı

r

K X

C) I ve III

Yukarı doğru daralan kaplardaki sıvılar karıştırılırsa K ve L noktalarındaki sıvı basıncı artar. Yalnız toplam ağırlık değişmediği için kabın tabana yaptığı basınç değişmez. (Cevap B)

Madde

Erime Sıcaklığı (°C)

Kaynama Sıcaklığı (°C)

X

-15

80

Y

-5

60

Z

-40

40



X, Y ve Z maddelerinin sıcaklıkları -20°’den 70°’ye çıkarılırsa hangi maddeler sırası ile katı, sıvı ve gaz haline geçer?



A) Yalnız X



B) Yalnız Y

D) X ve Y

–20°C katı 70°C’de gaz olan tek madde Y maddesidir.

E) Y ve Z



C) Yalnız Z (Cevap B)

TÜMEVARIM - III Test 1. (–) yüklü K cismi nötr, topraklanmış elektroskoba şekildeki

4. Yatay, doğrusal bir yolda hareket eden X cismine hareket

gibi yaklaştırılıyor.

yönü ile ters yönde bir kuvvet uygulanıyor.

X



Buna göre,



I. K cismi elektroskoba yaklaştırılırken elektroskobun topuzundan yapraklara doğru bir yük akışı olur.



II. X anahtarı kapatılınca elektroskoptan toprağa yük geçişi olur.



III. X anahtarı kapalı iken K cismi bir miktar daha elektroskoba yaklaştırılırsa elektroskobun yaprakları açılır.





B) I ve II

D) II ve III

X F

yatay

Buna göre,



I. Cisme etki eden sürtünme kuvvetinin büyüklüğü F kuvvetine eşit ise cisim sabit hızlı hareket eder.



II. Cisim yavaşlar, durur ve F > Fs ise ilk hareketine ters yönde hızlanır.



III. X cisminin taban alanı artırılırsa X cismi daha küçük bir ivme ile yavaşlar.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I

Hareket yönü



K

04

B) I ve II

D) Yalnız III

C) Yalnız II

E) I, II ve III

Sürtünme kuvveti harekete zıt yönlü bir kuvvet olup F = FS ise cisim yavaşlar durur. (I yanlış) F > FS ise cisim yavaşlar, durur ve ters yönde hızlanır. (II doğru) Sürtünme kuvveti, cismin taban alanına bağlı değildir. (III yanlış) (Cevap C)

C) I ve III

E) I, II ve III

Çözüm Yayınları

(–) yüklü K cismi elektroskoba yaklaştırılırken, elektroskobun topuzundaki (–) yükler toprağa doğru hareket eder, X anahtarı kapatılırsa yük akışı toprağa doğru olur. (Cevap B)

2. Isınan hava genleşir ve özkütlesi azalır.

Buna göre,

5. Bazı katılar üzerlerine kuvvet uygulandığında oluşan basıncın etkisi ile elektrik üretir. Bu olaya piezoelektrik olay denir.

Buna göre,



I. Isıtılan gezi balonlarının yükselmesi



II. Dilek fenerlerinin içerisinde mum yakılınca yükselmesi



I. Işıklı ayakkabı tabanlarında



III. Rüzgarlı günlerde uçurtmaların daha kolay uçması



II. Cep telefonu tuş takımlarının altında



III. Otomatik kapı sensör sistemlerinde



olaylarından hangileri yukarıda verilen ilke ile açıklanabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III



olaylarından hangilerinde piezoelektrik madde kullanır?



A) Yalnız I



Isıtılan gezi balonlarının yükselmesi ve dilek fenerlerinin içinde mum yakılınca yükselmesi ısınan havanın genleşmesi ile, rüzgarlı havalarda uçurtmaların kolay uçması ise akışkanlar mekaniği ile ilgilidir. (Cevap B)

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Bazı katıların basınç etkisi ile elektrik üretmesine piezoelektrik olay denir ve piezoelektrik olay, ışıklı ayakkabı tabanlarında, cep telefonu tuş takımlarının altında kullanılır. Otomatik kapı sistemlerinde ise fotoelektrik olaydan yararlanılır. (Cevap B)

235

3. Hareket ile ilgili,

I. Dengelenmiş kuvvetlerin etkisindeki bir cisim sabit hızlı hareket yapar.



II. Hareket göreceli bir kavramdır.



III. Duran bir cisme kuvvet etki etmez.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

Dengelenmiş kuvvetler etkisindeki bir cisim ya durur, ya da sabit hızla hareket yapar. (I ve III yanlış) Hareket göreceli bir kavramdır. (II doğru) (Cevap B)

6. Maddenin plazma hâli ile ilgili,

I. İyonize olmuş gazdır.



II. İçerisinde serbest elektronlar bulunur.



III. Elektrik ve manyetik alandan etkilenir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

İyonize olmuş gaza plazma denir. Plazma içerisinde serbest elektronlar bulunur ve elektronların serbest oluşundan dolayı plazma hâl elektrik ve manyetik alandan etkilenir. (Cevap E)

Test 04

1. B

7. Şekildeki X musluğundan su akarken, suyun aşağı doğru

3. B

4. C

5. B



8. B

9. C 10. B



F

M K L



yatay Buna göre,

Buna göre,



I. K’dan L’ye doğru suyun akış hızı artar.



II. Suyun incelenmesinin nedeni hızının artmasıdır.



III. M'den K'ya indikçe suyun basıncı azalır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

7. E

uygulanan kuvvetin büyüklüğü düzgün olarak artarılarak 2F'e çıkarılıyor.





6. E

9. Yatay, doğrusal bir yolda durmakta olan cisme yatay olarak

inceldiği gözlenmektedir.



2. B

C) I ve III



I. Cismin ivme büyüklüğü sürekli artar.



II. Cismin ivme büyüklüğü önce artar, sonra azalır.



III. Cisim harekete geçemez.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



E) I, II ve III

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Kuvvetin şiddetinin artırılması sonucunda cisim harekete geçebilir de geçmeyebilir de, ancak ivme önce artıp sonra azalamaz.  (Cevap C)

Çözüm Yayınları

Akışkanların hızının arttığı yerde, basıncı azalır. Buna göre, K’dan L’ye doğru suyun akış hızı artar, basıncı azalır. (I ve II doğru)  (Cevap E)

I

I Yeşil yerine mavi renkli ışın kullanılırsa, ışın cama

α

X β

θ

β

daha fazla kırılarak girip çıkacağı için X azalır.  (Cevap B)

Cam β β α = θ dır.

8. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kapta K cismi X sıvısı içinde

10. Şekildeki düzeneğe gönderilen yeşil renkli I şını, düzenekten I' ışını olarak çıkmaktadır.

dengededir.

I Hava 

K





Su

X sıvısı

236

I X

yatay

Buna göre,

yatay

Düzlem ayna



I. K cismi etki-tepki kuvvetleri etkisinde dengededir.



Buna göre,



II. K cismi dengelenmiş kuvvetler etkisindedir.



I. a = θ



III. X sıvısının özkütlesi artırılırsa K cismine etki eden tepki kuvvetinin büyüklüğü artar.



II. Yeşil yerine mavi ışın kullanılırsa X azalır.



III. Yeşil yerine kırmızı ışın kullanılırsa X azalır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I ve III

K cismi dengelenmis kuvvetler etkisinde olup, K cismine etki tepki kuvveti etki etmez. (Cevap B)



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) I ve III

E) I, II ve III

C) Yalnız III

05

TÜMEVARIM - III Test 1. Katılarda ağırlık sabitken, taban alanı azaldıkça yüzeye

4. Şekildeki sistemde K ve L cisimleri ok yönünde sabit hızla

uygulanan basınç artar.



hareket ediyor.

Buna göre,





I. Bıçakların bileylenmesi



II. Kar ayakkabılarının tabanının geniş olması



III. Buzlu yollara, buzun erimesi için tuz dökülmesi



yargılarından hangileri, bu ilke ile açıklanabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III (Cevap B)

2. Düşey kesiti şekildeki gibi olan X ve Y sıvılarında içleri dolu K ile L cisimleri dengededir. K



L

L

h1

X sıvısı



Belirli bir süre sonra K ile L cisimleri arasında ip kopuyor.



Buna göre, ip koptuktan sonra,



I. L cismi hızlanan hareket yapar.



II. K cismi sabit hızlı hareket yapar.



III. K cismi yavaşlayan hareket yapar.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



(Hava sürtünmesi önemsizdir.)



A) Yalnız I



Y sıvısı

B) I ve II

D) I, II ve III

C) I ve III

E) II ve III

İp koptuktan sonra L cismi ağırlığının etkisi ile hızlanan hareket yapar. K cismi sürtünme kuvveti etkisi ile yavaşlar. 

yatay

Buna göre,

I. Sıvıların özkütleleri arasında dX = dY ilişkisi varsa VK = VL'dir.

II. X ve Y sıvılarının cisimlere uyguladığı kaldırma kuvvetlerinin büyüklükleri eşittir.



III. Sıvıların ilk yükseklikleri eşit ise, son sıvı yükseklikleri h1 = h2’dir.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) I ve III

5. Karanlık bir odadaki K1, K2, K3 noktasal ışık kaynakları,

küresel engel, beyaz perde ile kurulan düzenek şekildeki gibidir.

C) Yalnız II

E) Yalnız III

Şekle göre dX = dY ise VK = VL’dir. (I yanlış) Yüzen cisimlere etki eden kaldırma kuvvetleri ağırlığa eşit büyüklüktedir. X ve Y sıvılarının özkütleleri bilinmeden son sıvı yükseklikleri ile ilgili yorum yapılamaz. (III kesin doğru değil) (Cevap C)

1

K1 K2

3. Yatay, doğrusal bir yolda durmakta olan X cismine bir miktar

X

2 4

d yatay

Buna göre,



I. Yerin X cismine uyguladığı tepki kuvveti azalır.



II. X cisminin yere uyguladığı etki kuvvetinin büyüklüğü değişmez.



III. X cismi d doğrusu boyunca kesilirse kalan parçalara etki eden tepki kuvvetinin büyüklüğü azalır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



3

K3

ısı veriliyor.



(Cevap C)

Çözüm Yayınları



K

h2

p L

C) I ve III

Taban alanı ile basınç arasındaki ilişki I. ve II. öncüllerde açıklanmıştır.

p

K

yatay

B) Yalnız II

D) I ve III

C) Yalnız III

E) II ve III

Tepk kuvveti cismin taban alanına veya hacmine bağlı değildir. (I yanlış, II doğru) X cismi d doğrusu boyunca kesilirse kalan parçalara etki eden tepki kuvvetinin büyüklüğü azalır. (III doğru) (Cevap E)

Perde

K1, K2, K3 kaynakları sırasıyla mavi, kırmızı, yeşil renklerde ışık verdiğine göre;



I. I nolu bölge mavidir.



II. 2 nolu bölge sarıdır.



III. 3 nolu bölge magentadır.



IV. 4 nolu bölge beyazdır.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



B) I ve III

D) II ve IV

1 nolu bölge mavi 2 nolu bölge yeşil 3 nolu bölge cyan 4 nolu bölge beyazdır.

237

C) II ve III

E) I ve IV



(Cevap E)

Test 05

1. B

6. Yatay düzlemde durmakta olan bir X cismi şekildeki gibi F





I1

yatay



I. X cisminin mekanik enerjisi artar.



II. X cisminin mekanik enerjisi değişmez.



III. X cisminin birim zamanda aldığı yol sürekli artar. yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I

D) II ve III

7. D

8. E

9. E

E) I, II ve III

Ortamın sürtünmeli olup olmadığı bilinmediği için verilen öncüllerin üçüde doğru olabilir. (Cevap E)

I2

2 Cam

Hava

Şekil - 1



C) I ve III

O

2x Cam

B) I ve II

6. E

3 O



5. E

2x

Buna göre,



4. C

renkli I1 ışını Şekil - 1 deki yolu izlemiştir.

X



3. E

8. O merkezli yarım küre şeklindeki cama gönderilen kırmızı

kuvvetiyle itiliyor.

F

2. C

Hava

1

Şekil - 2



Buna göre; Şekil - 2 deki mor renkli I2 ışını 1, 2, 3 yollarından hangileri izleyebilir?



A) 1 ve 2



B) 1 ve 3

D) 1, 2 ve 3

C) 2 ve 3

E) Yalnız 3

Çözüm Yayınları

Kırmızı rengin sınır açısı, morunkinden fazladır. Kırmızının tamyansıma yaptığı açı değerinde, mor da kesinlikle tam yansıma yapar.  (Cevap E)

K T

L

F

K

L Asal 3F eksen

M K

L

(Cevap D)

7. KL ışıklı cisminden çıkan ışınlar önce düzlem, sonra çukur aynadan yansımaktadır.



T

F

Asal eksen

M

9. Ağzına kadar sıvı ile dolu olan bir kaba içi dolu türdeş bir

L

K



cisim bırakılıyor.



Buna göre, KL cisminin çukur aynadaki görüntüsü aşağıdakilerden hangisidir?



A)

238

B)

F

M

C)

F

M

D) F



F

M

E) M

F

M

Buna göre,



I. Kaptan taşan sıvının hacmi, cismin batan hacmine eşittir.



II. Kaptan taşan sıvının ağırlığı, cisme etki eden kaldırma kuvvetine eşittir.



III. Cisim sıvının içinde dinamometre ile tartıldığında dinamometre cismin ağırlığından küçük bir değer gösterir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Cisimler batan hacimleri, ya da kaldırma kuvveti kadar sıvının yerini değiştirir. (I ve II doğru) Sıvı içerisinde tartılan cisimler kaldırma kuvveti kadar hafifler. (III doğru) (Cevap E)

1.

I. Bir tam dalganın oluşması için geçen süre,



II. Birim zamanda oluşan dalga sayısı



III. Bir dalganın birim zamanda aldığı yol



4. K ve L ortamlarında yayılan X ve Y periyodik dalgalarının bir anlık görünümü şekillerdeki gibidir.





Yukarıdaki dalgalar ile ilgili tanımlar aşağıdaki seçenekler ile eşleştirildiğinde hangi seçenek boşta kalır?





A) Periyot B) Hız D) Frekans



C) Genlik E) Dalga boyu

Bir tam dalganın oluşması için geçen süreye periyot, birim zamanda oluşan dalga sayısına frekans, bir dalganın birim zamanda aldığı yola hız, ardışık iki dalga tepesi arası



K ortamı

X

a

IV. Ardışık iki dalga tepesi arası uzaklık

uzaklığa dalga boyu denir.

01

BÖLÜM 10 Test

Dalgalar / Dalgaların Genel Özellikleri - 1





(Cevap C)

a

L ortamı

Y

a

a

Şekil - 1

Şekil - 2

Buna göre,



I. X ve Y dalgalarının hızları eşittir.



II. X ve Y dalgalarının genlikleri eşittir.



III. X ve Y dalgalarının periyotları eşittir.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız II





B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

Ortamların özellikleri hakkında bilgiye sahip olduğumuzdan hızlarını yorumlayamayız dolayısıyla peariyotlarını da yorumlayamayız.  (Cevap A)



I. Periyot birimi saniyedir.



II. Dalga boyu birimi metredir.



III. Frekans birimi hertzdir.



yargılardan hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III

Çözüm Yayınları

2. SI birim sisteminde;



C) I ve III

E) I, II ve III

Periyodun birim saniye, frekansın birimi hertz olup, dalga boyunun birimi metredir. (Cevap E)

5. Bir öğrenci elindeki merceğe güneş ışınlarını şekildeki gibi belirli bir açı ile düşürerek kağıdın tutuşmasını sağlıyor.





3. Aşağıda verilen dalga çeşitlerinden hangisinin yayılması için ortama ihtiyaç yoktur?



A) Yay dalgaları



B) Su dalgaları



C) Ses dalgaları D) Radyo dalgaları E) Deprem dalgaları

Yay, su, ses ve deprem dalgaları mekanik, radyo dalgaları ise elektromanyetik dalgadır. (Cevap D)

239 Buna göre,



I. Kağıdın tutuşmasını sağlayan dalga çeşidinin yayılması için ortam gerekir.



II. Dalgalar enerji taşır.



III. Kağıdı tutuşturan mercek yakınsaktır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) I ve II









E) II ve III

D) I ve III

C) Yalnız II

Öğrenci elektromanyetik dalgaları mercek üzerinde toplayıp kağıdı yakmıştır. Buna göre dalgalar bir enerji taşır. (I yanlış II doğru) Güneş ışınları merceğe dik düşseydi kağıt daha çabuk yanardı. (III doğru)

(Cevap E)

Test 01

1. C

2. E

3. D

4. A

5. E

6. E

7. D

8. B

9. C 10. C 11. B

6.

I. Boşlukta ilerleyen elektromanyetik dalgalardan frekansı fazla olanın hızı, frekansı az olanınkinden büyüktür.

9. K noktasında oluşturulan dalgalar L noktasına doğru X



II. Mekanik dalgaların yayılması için esnek bir ortam gerekir.





III. Elektromanyetik dalgaların frekansı arttıkça enerjileri artar.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve II

ortamında ilerlerken şekildeki gibi bir görüntü oluşuyor.

Kaynak K

C) Yalnız III

E) II ve III

Elektromanyetik dalgaların frekansı arttıkça enerjisi artarken, mekanik dalgaların genliği arttıkça enerjisi artar.



(Cevap E)

L

Buna göre,



I. KL yayının kalınlığı sabittir.



II. Kaynağın frekansı azalmaktadır.



III. Dalgaların genliği sabittir.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

Yayın türdeş olup olmadığı hakkında bir yorum frekans bilinmediği için yapılamaz. Yalnız dalganın genliği sabittir.

7. Özdeş yaylar üzerinde oluşturulan X, Y ve Z dalgalarının bir

(Cevap C)

anlık görünümü şekildeki gibidir. X Y

Z

10. Özellikleri değişmeyen bir ortamda oluşturulan periyodik Çözüm Yayınları

1 br



1 br



Buna göre, X, Y ve Z dalgaları için;



I. Frekansı en fazla olan Z dir.



II. X ve Y nin dalga boyları eşittir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III

dalgalar için,

Peryot

Hız

0

Dalga boyu

0



C) I ve III

E) I, II ve III

Dalga boyu

Hız

I

III. X in genliği Y ve Z ninkinden fazladır.





0

II



grafiklerinden hangileri çizilebilir?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) Yalnız III

Peryot III



C) Yanız II

E) II ve III

Dalgalarda hız, ortama bağlı olduğu için I. grafik yanlış olup II. grafik doğrudur. Hız sabit iken dalga boyu ile periyot orantılı olduğu için III. grafik yanlıştır.

(Cevap C)

Frekansı en büyük olan dalga X olup X ve Y dalgalarının dalga boyları eşit ve 4 br'dir. Ayrıca X dalgasının genliği yani enerjisi Y ve Z dalgalarının enerjisinden büyüktür.

240

(Cevap D)

11. X ortamında oluşturulan dalgalar özellikleri X inkinden farklı Y

8. Dalgalar ile ilgili,

ortama geçiyor.



I. Elektromanyetik dalgalar her ortamda ışık hızı ile yayılır.



II. Boşlukta ilerleyebilen bir dalganın titreşim yönü ile ilerleme yönü birbirine paraleldir.



I. Yayılma hızı,



II. Dalga boyu,



III. Ses dalgaları boyuna dalgalardır.



III. Frekans,



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) Yalnız III

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Elektromanyetik dalgalar enine dalga olup, sadece boşluka ışık hızı ile yayılırlar. Ses dalgaları boyunca dalgalardır.



(Cevap B)



Buna göre, dalgaların,



niceliklerinden hangileri değişir?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

Dalgalarda hız ortama , kaynak sabit iken dalga boyuda hıza bağlı olduğu için ortam değiştiren dalgaların dalga boyu ve hızı değişir. Frekans kaynağa bağlı olduğu için değişmez.



(Cevap B)

BÖLÜM 10 Test

Dalgaların Genel Özellikleri - 2 1. Dalgalar titreşim biçimine göre enine ve boyuna dalgalar

4. Esnek bir ortamda oluşturulan periyodik dalgaların;

olarak ikiye ayrılır.



Buna göre,



I. Yay dalgası,



II. Ses dalgası,



III. Su dalgası,



I. Dalgaboyu,



II. Periyot,



III. Hız,



niceliklerinden hangileri dalgaların ortam değiştirmesi sonucunda değişir?



verilenlerinden hangileri enine dalga özelliği gösterebilir?



A) Yalnız I

B) Yalnız II



A) Yalnız I











B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I ve III

Dalgalarda hız, sadece ortama bağlıdır. Ortam değişimi sonucu hız değişip, frekans

E) I, II ve III

değişmeyeceğinden dalgaboyu değişir.

Yay ve su dalgaları enine ve boyuna dalga özelliği gösterirken, ses dalgası sadece boyuna dalga özelliği gösterir.

02





(Cevap E)

(Cevap C)

2.

I. Dalgalar ilerlerken, yayıldığı ortamı yayılma yönünde sürükler.



II. Frekans dalganın ortam değiştirmesi sonucunda değişir.



III. Esnek bir ortama aktarılan anlık enerjinin oluşturduğu şekil değişikliğine atma denir.



yukarıda verilen yargılardan hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) Yalnız III



C) I ve III

Çözüm Yayınları

5. Dalgaların hızı;

I. Dalgayı oluşturan kaynağın frekansı



II. Dalganın yayıldığı ortamın özelliği



III. Dalganın genliği



niceliklerinden hangilerinin tek başına değişmesiyle değişir?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve II

Dalgalarda hız sadece ortama bağlıdır.

C) Yalnız III

E) II ve III

(Cevap B)

E) I, II ve III

Dalgalarda ortam ilerlemez, enerji molekülden moleküle aktarır. (I yanlış) Kısa süreli dalgaya atma denir. (III doğru) Frekans sadece kaynağa bağlıdır, ortam değişiminden etkilenmez. (II yanlış)





(Cevap D)

3. Bazı dalgaların yayılması için maddesel ortama ihtiyaç vardır.

Buna göre,



I. Yay dalgaları,



II. x ışınları,



III. Mikro dalgalar,



dalgalarından hangilerinin yayılması için maddesel bir ortama ihtiyaç yoktur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

6. Esnek, türdeş bir ortamda ilerleyen periyodik dalgaların bir anlık görünümü şekildeki gibidir.





Buna göre, dalgaların genliğinin, dalga boyuna oranı kaçtır? (Birim kareler özdeştir.)



A) 2

C) I ve III

Elektromanyetik dalgaların yayılması için maddesel ortama ihtiyaç yoktur. Buna göre, elektromanyetik dalga olan X ışınları ve mikrodalgaların yayılması için ortama ihtiyaç yoktur. (Cevap D)

241



B)

3 2

C) 1

D)

2 3

E)

1 2

Dalgaların genliği 2 br kare, dalga boyu ise 4 br kare olduğuna göre genliğin dalga boyuna oranı 1/2'dir.



(Cevap E)

Test 02

1. C

7. Özdeş K ve L kaplarında eşit miktarda su bulunmaktadır. K

2h L

su

Buna göre, K ve L kaplarında oluşan dalgalarla ilgili;



I. Hız



II. Genlik



III. Frekans

6. E

7. E

8. D

9. B 10. A 11. A

I. Yay,



II. Ses,



III. x ışınları,



dalgalarından hangileri sadece boyuna dalga özelliği gösterir?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

Yay dalgaları enine ve boyuna, X ışınları sadece enine ve ses dalgaları sadece boyuna dalga özelliği gösterir.



niceliklerinden hangileri eşittir? (Sürtünmeler önemsizdir.)



A) Yalnız I





B) I ve II

D) Yalnız III





(Cevap B)

C) Yalnız II

E) I ve III

10. Dalga boyu ile ilgili,

Özdeş ortamlar olduğundan hızları, 1'er saniye aralıklarla su damlatıldığında frekansları  (Cevap E)

Çözüm Yayınları

eşittir.

5. B

Buna göre,





4. E

boyuna dalga özelliği gösterirken, bazı dalga çeşitleri de hem enine hem boyuna dalga özelliği gösterir.



K su

3. D

9. Bazı dalga çeşitleri sadece enine, bazı dalga çeşitleri sadece

kabına h, L kabına 2h yükseklikten özdeş şırıngalarla 1'er saniye aralıkla su damlatılmaktadır.

h

2. D



I. Kaynağın frekansı sabit iken, dalganın hızı artırılırsa, dalganın dalga boyu artar.



II. Dalganın hızı sabit iken kaynağın frekansı artırılırsa dalganın dalga boyu artar.



III. Genliği artan bir dalganın dalga boyu artar.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

Dalgaların hızı sadece ortama bağlı olup, dalganın hızı sabit iken frekans artırılırsa, dalga boyu azalır. Frekans sabit iken, hız artırılırsa dalga boyu artar.

(Cevap A)

8. Bir öğrenci şekildeki dalga leğeninde kaynağın ürettiği periyodik dalgaları ve dalga leğenindeki X, Y şişelerini gözlemliyor. X



Y

11. Esnek, türdeş bir ortamda oluşturulan periyodik dalgaların dalga modeli şekildeki gibidir.

242



ilerleme yönü

Buna göre,



I. X şişesi bir süre sonra Y'ye çarpar.



II. Kaynak çalıştıktan sonra X ve Y aynı anda titreşmeye başlar.



4 cm

III. X ve Y şişelerinin arasındaki uzaklık değişmez.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) Yalnız III



C) Yalnız II

E) I, II ve III

Dalgalarda ortam ilerlemez, enerji molekülden moleküle aktarılır. Kaynağa yakın olan X cismi, Y cisminden önce titreşir.



(Cevap D)

X 16 cm



Dalganın şekildeki görünümünü aldıktan itibaren geçen 2,5 s nin sonunda X noktası ilk kez tepe noktası oluyor.



Buna göre, dalgaların periyodu kaç s’dir?



A) 2

B) 6

C) 8

D) 12

E) 16

X noktası 2,5s'de 10 cm ilerlediğine göre dalgaların hızı → V= x = 10 = 4cm/s bulunur. t 2,5 (Cevap A) Buna göre= λ 'den 4= 8 → T=2s bulunur. T T

4. Şekil - 1 deki sarmal X yayı, Şekil-II’de L kadar, Şekil III’de de

1.





03

BÖLÜM 10 Test

Yay Dalgaları - 1

X

2L kadar gerilerek K ve L kaynaklarına bağlanıyor.

Y

X yayı

İlerleme yönü şekildeki gibi olan atmanın X ve Y noktalarının hareket yönleri nasıldır? X

Y

A)





B)





C)





D)





E)



Şekil - I



Hareketsiz



Dalgaların ilerleme yönünde dalga uzatılırsa X e Y noktaları

X

X Y şeklinde hareket eder.

Y



2. Gergin bir yayın ucundan gönderilen periyodik dalgaların 6 Buna göre, dalgaların dalga boyu kaç cm’dir?



A) 10

B) 15

C) 20

D) 24

E) 48

Dalgaların şekli çizilirse

λ

λ

λ

λ

λ

Düşey Buna göre, Şekil-II ve Şekil-III’de X yayında oluşturulan dalgalar için, I. Genlik,



II. Dalga boyu,



III. Hız,



büyüklüklerinden hangileri kesinlikle farklıdır?



A) Yalnız I





B) Yalnız III

D) II ve III

K

yatay

L



M

Atma üzerindeki K noktası ok yönünde hareket ettiğine göre L ve M noktaları hangi yönde hareket eder? L

M

A)





B)





C)





D)





E)

Hareketsiz



K

noktasına 6 s’de geliyor.

(Cevap B)

oluşturulan atmanın bir anlık görünümü şekildeki gibidir.

(Cevap D)

3. Periyodik olarak üretilen şekildeki dalga K noktasından L

C) I ve III

E) I, II ve III

5. İki nokta arasına gerilen, esnek, türdeş bir yay üzerinde

6 dalga tepesi arası uzaklık 5λ 'dir. Buna göre 5λ = 120

Şekil - III





λ= 24 cm bulunur.

X yayı

L kaynağı

Yayların uzunlukları farklı ve kütlesi aynı olduğu için hızları kesinlikle farklıdır.

Çözüm Yayınları



Şekil - II



(Cevap C)

dalga tepesi arası uzaklık 120 cm ölçülüyor.

X yayı

K kaynağı

L

M



⇒L M

(Cevap A)

6. Türdeş bir yay üzerinde şekildeki gibi oluşturulan atmalar saniyede 1 br ilerlemektedir.

K

L

10 cm

Sabit uç

10 cm



Serbest uç

Buna göre, dalganın periyodu kaç s dir?

A)

1 1 B) 4 2

C) 1

6s' de 1,5 dalga oluştuğuna göre 1 dalga 4s' de oluşur.

D) 2

E) 4

(Cevap E)



Buna göre, şekildeki konumdan kaç saniye sonra atmalar bir anlık kaybolur? (Birim kareler özdeştir.)



A) 11

B) 12

Atmaların 14 . s' deki konumu

C) 13 ⇒

D) 14

şeklinde olur.

E) 16 (Cevap D)

243

Test 03

1. C

7.

2. D

3. E

4. B

5. A

6. D

7. A

8. E

9. D 10. E 11. D 12. E

10. Eşit bölmeli, esnek ve türdeş yayda oluşturulan atma ve

ϑ

hareket yönü şekildeki gibidir.

F



Esnek bir yay, bir ucundan tutturulmuş, öteki ucundan da F kuvvetiyle gerilmiştir. Yayda şekildeki gibi ilerleyen bir atmanın genişliği l, hızının büyüklüğü de ϑ’dir. Bu atma ilerlerken, F kuvvetinin büyüklüğü arttırılırsa l ve ϑ için ne söylenebilir?

ϑ l A) Artar Artar B)



Artar

serbest uç

sabt uç



Atma saniyede bir bölme ilerlediğine göre, kaç s sonra atma bir anlık kaybolur?



A) 6

B) 6,5

C) 7

D) 7,5

E) 8

serbest şeklinde olur ve bir anlık atma uç (Cevap E)

Atmaların 8 s sonraki konumu gözlenmez.

Azalır

C) Azalır

Azalır

D) Değişmez

Değişmez

E) Azalır

11. O noktasından birbirine bağlanmış esnek ve gergin K ve L

Artar

yaylarından K yayında Şekil-I’deki gibi bir atma oluşturulmuştur.

F. l bağlantısına göre F artarsa hız artar. Hız ve genişlik doğru orantılı olduğu için m genişlik artar. (Cevap A) V=

O

K

Şekil - I

L

yatay

,

8. Esnek ve türdeş bir yayda oluşturulan atma şekildeki gibi ilerlemektedir.





Buna göre, atma sabit uçta tamamen yansıdıktan sonra görünümü nasıldır? A)

B)

Çözüm Yayınları

Sabit uç



O

Şekil - II

3,

,

O noktasından yansıyan ve ileten atmalar t süre sonra ŞekilII’deki konuma geldiğine göre yayı geren kuvvet 16 katına çıkarılıp aynı olay tekrarlanırsa, t süre sonra Şekil-II’deki 2 atmalar arası uzaklık kaç , olur?



A) 1

B) 2

C) 4

D) 8

E) 16

Kuvvet 16 katına çıkarılırsa hız 4 katına çıkar. Buna göre, ϑ.t = 4, ise 4ϑ. t =8, bulunur. 2 (Cevap D)

C)

D)

12. Birim uzunluklarının kütleleri µX, µY, µZ olan esnek türdeş,

E)

X, Y ve Z yayları birbirine bağlandıktan sonra, X yayında şekildeki gibi bir atma oluşturulmuştur.

Atmalar sabit uca çarpınca ve tel döner ve önce çarpan atma daha ileride olur. Buna göre atmanın görünümü

şeklinde olur.

(Cevap E)

Z



X

,

244 9. Esnek ve türdeş yayda oluşturulan atma şekildeki gibi hareket etmektedir.

sabt uç

Atma saniyede 1 bölme ilerlediğine göre kaç s sonra atma ilk kez aynı görünümü alır? (Birim kareler özdeştir.) A) 4

,



I. µZ > µX > µY ise, Y yayından yansıyıp Z yayına iletilen atma baş yukarıdır.

III. µY = µZ > µX ise Y yayından yansıyıp Z yayına gelen ve Z yayından da yansıyan atma baş yukarıdır.





,

Buna göre,

II. µY > µX >µZ ise, Y yayından yansıyıp Z yayına iletilen atma baş yukarıdır.

serbest uç

Y

B) 8

C) 16

D) 21

E) 24



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve II

C) Yalnız III

E) I ve III

Atma sabit uca çarpıp baş yukarı dönecek sonra serbest uca çarpıp tekrar sabit uca çarpıp baş aşağı dönecek ve tekrar serbest uca çarpıp şekildeki gibi hareket edecektir. Bunun için

İnce yaydan kalın yaya gelen atma aynı şekilde iletilir ama ters dönerek yansır, kalın yaydan ince yaya gelen atma aynı şekilde iletir ve aynı şekilde yansır. Buna göre, I. ve III.

21 s zaman geçer.

öncül doğru iken II. öncül yanlış olur.





(Cevap D)



(Cevap E)

04

BÖLÜM 10 Test

Yay Dalgaları - 2 1. Yay dalgaları ile ilgili,

4. Esnek ve türdeş yayda oluşturulan atmalar ve hareket yönleri şekildeki gibidir.



I. Enine dalgalardır.



II. Boyuna dalgalardır.



III. İlerleme hızı frekansa bağlıdır.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III



E) I, II ve III

Yay dalgaları, enine ve boyuna dalga özelliği gösterebilen mekanik dalgalardır. Hız yayın cinsine bağlıdır.

(Cevap B)



serbest uç

sabit uç

Atmalar saniyede bir bölme ilerlediğine göre, 3,5 saniye sonra atmaların görünümü aşağıdakilerden hangisi gibi olur?

A)

B)

C)

D)

E) şeklinde olur..

3,5 saniye sonra atmaların görünümü

(Cevap C)

2. İlerleme hızı yayın birim uzunluğunun kütlesine bağlıdır.

y

y

x

x

5. Kalın yaydan ince yaya gönderilen periyodik atmaların

yatay

yansıyanları ve iletilenleri için,

Türdeş bir yay üzerinde ilerleyen K ve L atmaları için;



I. Taşıdıkları enerjiler eşittir.



II. Tam üst üste bindikleri anda bileşke atmanın genliği 2y olur.



III. Oluşma süreleri eşittir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III

Atmalar üst üste bindiği anda görünümü



C) I ve III

E) I, II ve III 2y x

Çözüm Yayınları



L

K



I. Hız,



II. Dalga boyu,



III. Genişlik,



niceliklerinden hangileri birbirinden farklıdır?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

Kalın yaydan ince yaya gönderilen bir atmanın yansıyan ve iletileni, hız, dalga boyu ve genişlik olarak birbirinden farklıdır.

(Cevap E)

şeklinde olur. Buna göre atmalar

birbirini güçlendirip genişlikleri x, genlikleri 2y olur.

 (Cevap E)

6. 3. Periyodik dalgalar ile ilgili,

I. Dalga kaynağının frekansı artırılırsa bir tam dalganın oluşması için geçen süre azalır.



II. Dalga kaynağının frekansı azaltılırsa oluşan dalgaların dalga boyu artar.



III. Dalga kaynağının frekansı artırılırsa dalgaların hızı artar.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III





E) I, II ve III

Esnek ve türdeş bir yay üzerinde şekildeki gibi oluşturulan atmayı tamamen sönümleyecek atmanın görünümü ve ilerleme yönü nasıl olmalıdır? A)

B)

D)

C) I ve III

T.f =1 olduğu için frekans arttıkça periyot azalır. (I doğru). λ• f → f arttıkça dalga boyu azalır hız ortama bağlı olduğu için değişmez (II doğru, III yanlış) (Cevap B)

yatay



C)

E)

Baş yukarı atmayı baş aşağı atma, tes yönde hareket ederek sönümler. Buna göre, şeklinde olmalıdır. (Cevap D) sönümleyici atma

245

Test 04

1. B

7. Esnek ve türdeş yaylar şekildeki gibi O noktasından birbirine



II. Hafif yaya geçtiğinde genişliği (x) azalır.



III. Hafif yaya baş aşağı iletilir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III

6. D

A



8. D

9. B 10. B 11. B



Buna göre, atmaların A ve B noktaları çakıştığı anda bileşke atmanın görünümü nasıl olur? A)

C) I ve III

B

2r

B)

C)

D)



7. C

2x

x

ϑ I. Hafif yaya geçtiğinde hızı (ϑ) artar.

5. E

r

Ağır yayda şekildeki gibi oluşturulan atma için,



4. C

şekildeki gibidir.

Hafif yay

y



O

x

3. B

10. Türdeş, esnek bir yayda oluşturulan atmaların hareket yönleri

bağlanmıştır. Ağır yay

2. E

E)



E) I, II ve III

şeklinde olur ve görünümü

A ve B noktaları çakıştığı anda atmalar

Ağır yaydan hafif yaya geçen bir atmanın hızı ve genişliği artar. Şekildeki atma hafif yaya baş aşağı iletilir. (III doğru) (Cevap C)

şeklindedir.

(Cevap B)

8. O noktasından uç uca eklenmiş yaylardan birinde oluşturulan atmanın iletilen ve yansıyanı şekildeki gibidir.

K yayı

x1

,1 O

ϑ1



Buna göre,



I. ,1 < ,2



II. x1 > x2

İletilen atma

x2

,2

L yayı

Çözüm Yayınları

ϑ2

Yansıyan atma

III. ϑ1 > ϑ2



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



11. Türdeş, esnek bir yayda sabit uca doğru ilerleyen atmanın görünümü şekildeki gibidir.

C) I ve III

E) I, II ve III

Gelen ve iletilen atma aynı olması gerekir, buna göre, K yayından L yayına gelen atma baş yukarıdır ve yansıyan atma baş aşağı döndüğüne göre, ϑ1 > ϑ2, ,1 > ,2, X1 >X2 olur. (Cevap D)



x

y

Buna göre, atmaların belirli bir süre sonra görünümü, I.

II.

y

Sabit uç



246

y

x

sabit uç

x

2y Sabit uç

x



C) I ve III

9. Yay dalgaları ile ilgili,

I. Yayın kalınlığı arttıkça yay üzerindeki dalganın hızı azalır.



II. Yayın cinsi dalganın hızını etkiler.



III. Yayın kalınlığı arttıkça dalganın frekansı azalır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III (Cevap B)

2y Sabit uç



E) I, II ve III

Ses dalgalarında hız ortama, frekans kaynağa bağlıdır.

III.



hangileri gibi olabilir?



A) Yalnız I





x

B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

Atmalar zaman içinde I ve II. görünümde olabilirler ancak III. görünümü alamazlar.. (Cevap B)

05

BÖLÜM 10 Test

Su Dalgaları - 1 1. Su dalgaları,

4. Periyodik dalgalar üreten bir dalga kaynağı 10 s’de 60 dalga üretmekte ve oluşan dalgalar 36 cm/s hızla yayılmaktadır.



I. Enine dalga,



II. Boyuna dalga,



III. Dairesel dalga,



özelliklerinden hangilerini gösterebilir?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III





Buna göre, dalgaların dalga boyu kaç cm’dir?



A) 1

B) 3

10s' de 60 dalga 1s' de ? f= 6 s-1 bulunur.

C) I ve III

C) 6

D) 9

E) 12

ϑ= λ . f 36 = λ . 6 λ = 6 cm bulunur.

(Cevap C)

E) I, II ve III

Su dalgaları enine, boyuna ve dairesel olabilen mekanik dalgalardır.

(Cevap E)

5. Ardışık çukur ve tepe noktaları arası yatay uzaklığı 4 cm olan periyodik dalgaların yayılma hızı 40 cm/s olduğuna göre, dalgaların periyodu kaç s dir?



A) 1

B)

5 2

C) 6

D)

2 5

E)

ise λ = 8 cm'dir. ϑ= λ = 8 =40 T= 1 s bulunur. T T 5

1 5

(Cevap E)

4 cm

2. Bir dalga leğeninin XY kenarında oluşturulan doğrusal dalgaların ZT kenarına ilerleyişi şekildeki gibidir. X

Y

6. Su derinliği her yerinde aynı olan bir dalga leğeninde O

T

Çözüm Yayınları

noktasında bulunan bir dalga kaynağı t = 0 anında periyodik dalga üretmiştir.





Buna göre,



I. Suyun derinliği giderek azalmaktadır.



II. Kaynağın frekansı giderek azalmaktadır.



III. Dalgaların hızı sabittir. yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

Dalgaların ZT kenarına doğru dalga boyu azaldığına göre, ya kaynağın frekansı sabit, su derinliği azalmakta, ya da dalgaların hızı sabit, frekans giderek azalmaktadır. (Cevap E)

3. Düşey kesiti şekildeki gibi olan derinliği değişen bir dalga leğeninde X noktasındaki kaynak tarafından periyodik doğrusal dalgalar üretilmektedir. X

I

L

II

III

3r



K ve L noktalarında t anında dalga çukuru oluştuğuna göre,



I. Dalgaların dalga boyu 3r dir.



II. Dalgaların yayılma hızı sabittir.



III. 2t anında O noktasında dalga çukuru oluşur.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

7. Derin ortamdan, sığ ortama geçen periyodik su dalgaları için,

I, II ve III bölgelerinde dalgaların hızları ϑI, ϑII, ϑIII olduğuna göre, bu hızlar arasındaki ilişki nasıldır?



I. Hız değişmez.



II. Dalga boyu azalır.



III. Frekans değişmez.

A) ϑI > ϑII > ϑIII

B) ϑI = ϑII > ϑIII



yargılarından hangileri doğrudur?



C) ϑIII > ϑII > ϑI

D) ϑIII > ϑII = ϑI



A) Yalnız I











C) I ve III

Ardışık iki dalga çukuru arası uzaklık dalga boyu olup 3r'dir. Dalgalar sabit hızla yayılır ve periyodu t ise O noktasında 2t dalga çukuru oluşur. (Cevap E)

Su



O r

Su





K

E) ϑI = ϑII = ϑIII

Su dalgalarında hız derinlikle orantılıdır. Buna göre, dalgaların hızları arasında (Cevap A) VI > VII > VIII ilişkisi vardır.

B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

Derin ortamdan sığ ortama geçen periyodik su dalgalarının hızı ve dalga boyu azalır, frekans kaynağa bağlı olduğu için değişmez. (Cevap D)

247

Test 05

1. E

8.

Sığ

2. E

3. A

4. C

5. E

6. E



B)

x Asal Eksen

su



C)



D)

9. D 10. E 11. A

dairesel su dalgaları engelden doğrusal su dalgaları olarak yansıyor.

Şekildeki dalga leğeninde oluşturulan periyodik doğrusal su dalgaları sığ ortamdan, derin ortama geçtiğinde alacağı şekil aşağıdakilerden hangisi gibi olur?

A)

8. C

10. Çukur bir engel önündeki X noktasında üretilen periyodik

Derin

Engel



7. D

Buna göre,



I. X noktası çukur engelin odak noktasıdır.



II. Engel kaynağa bir miktar yaklaştırılırsa dairesel dalgalar engelin arkasındaki sanal kaynaktan geliyormuş gibi yansır.



III. Engelin kenarları şekildeki gibi ok yönünde bir miktar açılırsa kaynaktan çıkan dairesel dalgalar engelin arkasındaki sanal kaynaktan geliyormuş gibi yansır.

E)

Sığ ortamdan derin ortama gelen su dalgaları hızlanır. Engel şekline göre dalgaların ilk olarak uç kısımları derin ortama geçeceği için hızlanır. Dolayısıyla C şıkkında verilen şekli alır. (Cevap C)



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II



D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Çözüm Yayınları

X noktasından dairesel gelen dalgalar asal eksene paralel yansıdığı için X noktası çukur engelin odak noktasıdır. Engel kaynağa yaklaşırsa veya engelin uçları ok yönünde çekilirse dairesel dalgalar engelin arkasından geliyormuş gibi yansır. (Cevap E)

9. Periyodik su dalgasının derinliği hK olan K ortamından derinliği hL olan L ortamına geçişi şekildeki gibidir.

11. Uzunluğu olan doğrusal KL su dalgası, derinliği her yerinde aynı olan dalga leğenindeki düzlem engele doğru şekildeki gibi ilerlemektedir.

ϑK 40°

248

L

ϑL



su

K L

60°

K

K ve L ortamlarında ilerleyen dalgaların hızları ϑK, ϑL, frekansları fK, fL olduğuna göre;



I. hK > hL

II. ϑL > ϑK

III. fK = fL



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız II





B) I ve II

D) II ve III

α



C) I ve III

E) I, II ve III

Şekil incelendiğinde K dan L ye geçişte dalganın hızının arttığı anlaşılıyor. Ortam derinleştiği için hız artmıştır. Frekans sadece kaynağa bağlıdır.  (Cevap D)

Engel

Buna göre, dalganın engele temas edip, tamamen yansıyana kadar geçen süre;



I. α açısı azaldıkça azalır.



II. Dalganın uzunluğu 2, ve hızı 2ϑ yapılırsa azalır.



ϑ

III. Dalga leğenindeki su derinliği artırılırsa değişmez.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

Dalganın hızı arttıkça, a açısı arttıkça engelle etkileşim süresi azalır.

(Cevap A)

06

BÖLÜM 10 Test

Su Dalgaları - 2 1. Su dalgaları ile ilgili,

4. Şekil - 1 deki derinliği her yerinde aynı olan dalga leğeninde



I. Su derinliği arttıkça dalgaların hızı artar.



II. Frekans arttıkça su dalgalarının hızı artar.



III. Mekanik dalgalardır.



yargılar hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





şırınga ile eşit zamanlı aralıklarla su damlatılarak oluşturulan dalgaların görünümü Şekil - 2'deki gibidir.

Sol

B) I ve II

D) II ve III



Sağ

C) I ve III

Sol

Sağ

E) I, II ve III

Su dalgalarında derinlik arttıkça hız artar, frekansın artıp, azalması dalganın hızını etkilemez. Su dalgaları mekanik dalgalardır. (Cevap C)



2. Derinliği her yerde aynı olan dalga leğeninin I, II ve III bölgelerinde kaynaklar bulunmaktadır. I II

Şekil - 1

Şekil - 2

Buna göre;



I. Şırınga sağa doğru hareket etmektedir.



II. Leğen sağa doğru hareket etmektedir.



III. Leğen sola doğru hareket etmektedir.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

Dalga leğenindeki doppler kaymasının oluşabilmesi için, kaynağın dalgaların sıklaştığı taraf olan sağa çekilmesi gerekir. Aynı etki dalga leğeninin sola çekilmesiyle de sağlanabilir.  (Cevap C)

III



Dalgaların bir anlık görünümü şekildeki gibi olduğuna göre, kaynakların frekansları fI, fII ve fIII arasındaki büyüklük ilişkisi nasıldır?



A) fI > fII > fIII



C) fI > fII = fIII



B) fI = fII > fIII D) fIII > fII > fI

E) fI = fIII > fII Derinlik her yerde olduğu için frekans arttıkça dalga boyu azalır. Buna göre, fIII > fII > fI olur.

Çözüm Yayınları





(Cevap D)

5. Bir dalga leğeninde sabit frekanslı dalga kaynağı tarafından üretilen dalgaların dalga leğeninin K, L ve M bölgelerinde ilerlerken üstten görünümü şekildeki gibidir.

3. Türdeş, esnek bir ortamda oluşturulan periyodik su dalgaları

K



4 3 -4



6

9

t(s)

36 cm





1 I. Dalgaların frekansı s-1' dir. 6



x



Buna göre,

L

M

x

x

Kaynak

şekildeki gibi modellenmiştir. y(cm)

Buna göre, K, L ve M ortamlarında,



I. Frekanslar arasındaki ilişki; fK > fM > fL

II. Dalgaların genliği 8 cm’dir.



II. Derinlikler arasındaki ilişki; hL > hM > hK

III. Dalgaların dalga boyu 24 cm’dir.



III. Hızlar arasındaki ilişki; VL > VM > VK



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

1 Bir tam dalga 6s 'de oluşuyor ise dalgaların frekansı s-1'dir. Dalgaların genliği 4 cm olup 6 dalga boyu 24 cm'dir. (Cevap C)

249



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız II





B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

Derinlik arttıkça hız ve dalga boyu artar, frekans değişmez.



(Cevap D)

Test 06

1. C

6. Bir dalga leğeninde Şekil - I'deki gibi ilerleyen XOY doğrusal



K

O

4. C

5. D

8. C

9. C 10. C 11. C

Y

K

80°

Y

Şekil - 1

Şekil - 2



Buna göre, K bölgesinde bulunan engel veya takoz aşağıdakilerden hangisi olabilir? A)

7. D

X

O

Y

6. C

şekildeki görünümü alıyor.

X

X

3. C

9. XOY doğrusal dalgasının O noktası düz engele çarptığı anda

dalgası K bölgesinden Şekil - 2'deki gibi geri dönmektedir.



2. D

B)



C)

Engel

O

Buna göre, XOY dalgasının düz engele gelme açısı kaç derecedir? A) 40

B) 45

C) 50

D) 60

E) 70

Y dalgaların düz engele Dalgalar engele şekildeki gibi geldiğine göre 80° gelme açısı 50 º dir. (Cevap C) X 40° 50° 50°

D)

E)

10.



Dalganın Şekil - 2'deki gibi yansımasını sağlayan engelin tümsek yüzü olabilir.  (Cevap C)

7. X, Y ve Z ortamlarında bir atmanın ilerlemesi şekildeki gibidir. Y

Z Çözüm Yayınları

X



Buna göre, I. X ortamı Y ortamından derindir. II. Z ortamı Y ortamından derindir. III. Y ortamında atma Z ortamından yavaştır. yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

Atmaların ilerlemesine bakıldığında Z ortamından Y ortamına önce gelen atma, geç gelen atma ile aynı doğrultuya geldiği için Z ortamının derinliği Y ortamından, Z ortamındaki dalganın hızı ise Y ortamındaki dalganın hızından fazladır. Atmalar Y ortamından X ortamına dik geldiği için X ve Y ortamları için yorum yapılmaz. (Cevap D)

Şekil - I

Şekil - II



Bir dalga leğenindeki tümsek engele gelen doğrusal su dalgaları Şekil-I, II ve III gösterilenlerden hangileri gibi yansıyabilir?



A) Yalnız I D) I ve III

XOY atmasının düz engellere doğru hareketi şekildeki gibidir. P engel

X

20°

O

70°

Y ϑK ϑL

L



Buna göre, K ortamından L ortamına geçen dalgalar ile ilgili I. Hız II. Frekans III. Dalga boyu niceliklerinden hangileri azalır? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III





D) II ve III



E) I, II ve III

L ortamına geçen dalgalar daha geride kalmış olup L ortamı daha sığdır. Frekans kaynağa bağlı olduğu için L ortamına geçen dalgaların hızı ve dalga boyu azalır. (Cevap C)

O noktası tam S noktasına çarptığında XOY atmasının XO bölümünün P engelinden yansımış şekli nasıl olur? A) B) C) 40°

60°

O

70°

O

X

X D)

S

R engel



250

(Cevap C)

11. Derinliği her yerinde sabit olan bir dalga leğeninde, doğrusal

gibidir.



B) Yalnız II C) Yalnız III E) I, II ve III

Tümsek engele gelen su dalgaları engelin şeklini alır ve dağılarak yansır.

8. K ve L ortamlarında ilerleyen bir atmanın kırılması şekildeki

K

Şekil - III

O

X E)

X

O

X

20°

O

şeklinde yansır.

70° X O

(Cevap C)

1. Bir dalga leğeninde, oluşturulan periyodik dalgalar şekildeki

4. Su dalgaları için;

gibidir.



Kaynak



M

su



07

BÖLÜM 10 Test

Su Dalgaları - 3

yatay

Kaba sadece M musluğundan bir miktar daha su ilave edilirse,



I. Dalga boyu (λ),



II. Hız (ϑ),



III. Periyot (T),



niceliklerinden hangileri artar?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



I. Sığ ortamdan derin ortama geçişte frekans artar.,



II. Derinlikleri farklı iki ortam arasındaki geçişte hareket doğrultusu değişir.



III. Derin ortamdan sığ ortama geçişte hız azalır.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız II

B) I ve II









E) II ve III

D) I ve III

C) Yalnız III

Dalganın ilerleme doğrultusu arakesit yüzeyine dik ise hareket doğrultusu değişmez. Frekans ortama bağlı değildir.  (Cevap C)

5. Bir dalga kaynağından üretilen λ dalgaboylu doğrusal su

dalgaları ω aralıklı engeller arasından geçerken şekildeki gibi kırınıma uğruyor.

C) I ve III

Kaynak

E) I, II ve III

Kaba bir miktar daha tuz su ilave edilirse, dalganın hızı ve dalga boyu artar. Periyot kaynağa bağlıdır. (Cevap B)

2. Düşey kesiti şekilde verilen bir dalga leğeninin K noktasından üretilen doğrusal X periyodik su dalgaları L noktasına doğru ilerlemektedir.



L

K Takoz



su

Takoz

Çözüm Yayınları







I. Kaynağın frekansını artırmak



II. Su derinliğini azaltmak

III. ω’yi artırmak yatay



işlemlerinden hangileri yapılırsa dalgalar engeller arasından doğrusal olarak geçebilir?



A) Yalnız I





Buna göre dalgaların üstten görünümü nasıl olur?

A)

B)

C)

D)

Buna göre,

B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

Doğrusal dalgaların dar bir yarıktan geçerken kırılmaması için λ azaltılıp W artrılmalıdır. λ'nın azalması için su derinliği azaltılmalıdır.  (Cevap E)

E)

Su derinliği arttıkça dalganın hızı artar, azaldıkça azalır. Hız ve dalga boyu kaynak sabit şeklinde olur (Cevap B) iken doğru orantılı olduğu için

6. X, Y ve Z ortamlarından X ortamında oluşturulan doğrusal dalganın hareketi şekildeki gibidir. X

Y

α

Z

251 3. Türdeş, esnek bir ortamda üretilen periyodik dalgaların bir

α

anlık görünümü şekildeki gibidir.



K



L

K noktasındaki kaynak 8 s’de 1 dalga ürettiğine göre, dalgaların yayılma hızı kaç cm/s’dir?



A) 1

K x

x

B) 2

C) 4

5x=40 cm ise x x L x= 8 cm 'dir. x 40 cm 2x = λ = 16 cm olur. λ ϑ = = 16 = 2 cm / s bulunur. T 8

D) 8

E) 16

(Cevap B)

α

α



Buna göre, X, Y ve Z ortamlarının derinlikleri arasındaki büyüklük ilişkisi nasıldır?



A) hX > hY > hZ

B) hY > hX > hZ



C) hY > hX = hZ

D) hX = hZ > hY

40 cm



su

E) hX = hY = hZ X ve Z ortamlarında paralel hareket eden dalga, X ortamından Y ortamına geçen uçları  (Cevap C) hızlanmıştır. Buna göre hY > hX = hZ olur.

Test 07

1. B

7. Bir öğrenci dalgaların yayılma hızının 3ϑ olduğu dalga

4. C

5. E

6. C

I. Öğrencinin deneyinde kaynağın hızı bağımsız değişkendir. II. Öğrenci kaynağın hareket ettiği yönde oluşan dalga boyunun ters yöndekinden daha kısa olduğunu görür.



III. Kaynağın hızı arttıkça, kaynağın hareket ettiği yönde oluşan dalga boyu artar.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve II

8. C

9. E 10. D

K 40°

O



7. D

dalgasının ilerlemesi şekilde verilmiştir.

Buna göre,



3. B

9. Derinliği sabit bir ortamda düzgün engele gelen KOL

leğeninde periyodik dairesel dalgalar üreten bir kaynağı ϑ ve 2ϑ hızları ile doğrusal yörüngede hareket ettirerek dalgaların dalga boyunu ölçüyor.



2. B

L



yatay



Buna göre, KOL atmasının O noktası engele ulaştığında görüntüsü nasıl olur? A)

K

B)

L

O

60°

E) I ve III

C)

K L

L

C) Yalnız III

K

Öğrenci dopplar kaymasını incelemektedir. Kaynağın hareket ettiği tarafta dalga boyu kısalır.  (Cevap D)

D)

K



L



70°

O

20°

80°

O

E)

O

K

L

°

50

O

Çözüm Yayınları

K

50°

O

bulunur. (Cevap E)

50

°

L

10. Derinliği her yönünde aynı olan dalga leğeninde ilerleyen

doğrusal dalgalar Şekil -1'deki gibidir. Dalga leğeninin K bölgesinde bulunan engelden yansıyan dalgaların görünümü Şekil - 2'deki gibidir.

8. Doğrusal bir dalganın, derinlikleri farklı X ile Y ortamlarında ilerleme biçimi şekildeki gibidir. X ortamı α

Normal

ϑX

252

β



ϑY

Y ortamı

Buna göre,



Şekil - 1

I. X ortamı Y ortamından sığdır.



II. ϑX > ϑY dir.

III. Dalganın X ve Y ortamlarındaki frekansları eşittir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





K

K

B) I ve II

D) II ve III





C) I ve III

E) I, II ve III

Frekans sadece kaynağa bağlı olup sabittir. (III doğru) X otamında dalgalar daha geride kaldığı için daha sığdır. (I doğru) X ortamı, Y ortamından sığ olduğundan VY > VX dir.  (Cevap C)

Şekil - 2

Buna göre, diğer taraftan gelen dalgaların K bölgesindeki engelden yansıdıktan sonraki görünümü aşağıdakilerden hangisi olabilir? A)

B)

D)

C)

E)

K bölgesine soldan gelen dalgalar engelin tümsek yüzü, sağdan gelen dalgalar ise çukur yönü ile karşılaşmıştır.  (Cevap D)

BÖLÜM 10 Test

Ses Dalgaları ve Elektromanyetik Dalgalar - 1 1. Elektromanyetik dalgalar ile ilgili,

I. Enine dalgalardır.



II. Boşlukta ışık hızı ile yayılırlar.



III. Enerji taşırlar.

08

4. Bir diyapozona bir tokmakla vurulduğu zaman diyapozon f frekanslı ses üretiyor.



Diyapozonun bulunduğu ortamda sesin hızı 340 m/s olup, oluşan ses dalgalarının dalga boyu 40 cm olduğuna göre f frekansı kaç Hertz’dir?

yargılarından hangileri doğrudur?



A) 850



A) Yalnız I





V= λ. f. 340=0,4 m.f f=850 hertz bulunur.



B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

B) 1020

C) 1360

D) 1700



E) 2040

(Cevap A)

Elektromanyetik dalgalar, enine dalgalar olup, boşlukta ışık hızı ile yayınlar. Dalgalar enerji taşır. (Cevap E)

5. Aynı maddeden yapılmış uzunlukları ve kalınlıkları eşit K,

L ve M telleri sırasıyla 10 N, 15 N ve 20 N büyüklüğündeki kuvvetlerle gerilip, genlikleri de sırasıyla 10 mm, 7 mm ve 3 mm olacak şekilde çekilip bırakılıyor.

2. Bir sesin hangi müzik aletine ait olduğunu anlamamıza





A) Gürlük

B) YüksekIik







D) Vuru

C) Tını

E) Rezonans

Bir sesin hangi müzik aletine ait olduğunu anlamamıza yarayan ses özelliğine tını denir. (Cevap C)

Buna göre, oluşan ses dalgalarından sırasıyla en şiddetli ve en ince olanlar hangi teller tarafından üretilmiştir?

Çözüm Yayınları

yarayan sesin özelliği aşağıdakilerden hangisidir?

En şiddetli

En ince

A)

K

L

B)

K

M

C)

M

K

D)

L

M

E)

M

L

En ince olan en fazla gerginliği olan M, en şiddetli olan genliği en fazla olan K dır.  (Cevap B)

3. Aynı ortamda K ve L ses kaynaklarından çıkan dalgaların görüntüsü aşağıdaki gibidir.

6. Bir müzisyen sazını akort ederken sazının telini şekildeki gibi bir miktar daha gerdiriyor.



a

a K

a

a

L

253

K ve L seslerine ait;



Buna göre, sazın gerdirilen telinden elde edilen sesin,



I. Yükseklik



I. Yükseklik,



II. Hız



II. Yayılma hızı,

III. Dalgaboyu



III. Dalga boyu,



niceliklerinden hangileri eşittir?



A) Yalnız III

B) II ve III







D) I ve II

C) I ve III

E) I, II ve III

Aynı ortamda üretilen ses dalgalarının hızları eşittir. Frekansları eşit olan dalgaların yükseklikleri, hızlarıda eşit olduğu için dalga boyları eşittir. (Cevap E)



niceliklerinden hangileri değişir?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

Sazın teli gerildiğinde telin özelliği değiştiği için sazdan elde edilen sesin yükseklik, yayılma hızı ve dalga boyu değişir. Hız ortama bağlıdır.  (Cevap C)

Test 08

1. E

7. Kıvanç elektrogitarıyla sürekli aynı notada ses çıkarırken,



Kağan Yusuf



Buna göre, I. D1 > D2 > D3 II. f1 = f2 = f3 III. Kerem ve Yusuf'un işittikleri tını aynıdır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



4. A

5. B

6. C

7. E

8. B

9. A 10. B 11. B



I. Yarasaların gözleri iyi görmez, ama yüksek frekanslı sesler üretip, seslerin yansımasından yararlanarak yönlerini tayin ederler.



II. Bazı hayvanları eğitmek için yüksek frekanslı ses üreten cihazlar geliştirilmiştir.



III. Frekansı yüksek sesler kulağa daha çok basınç yapar.

Kerem



3. E

10. Ses dalgaları ile ilgili,

şekildeki konumlarda bulunan Kerem, Kağan, Yusuf sırasıyla D1, D2 ve D3 şiddetlerinde ve f1, f2 ve f3 frekanslarında ses işitmektedir.

Kıvanç

2. C



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

Yarasalar yönlerini yüksek frekanslı ses dalgaları ile bulunur, bazı hayvanları eğitmek için yüksek frekanslı ses dalgaları kullanılır. Kulağa yapılan basınç ise sesin şiddeti ile alakalıdır. (Cevap B)

C) I ve III

E) I, II ve III

8. Dalgalar bazı teknolojik araçların çalışmasında kullanılır.

Buna göre,



I. Sonar cihazı



II. Ultrason cihazı



III. Termal kamera

Çözüm Yayınları

Kaynaktan uzaklaştıkça sesin şiddeti azalır. Buna göre, D1 > D2 > D3 bulunur. Ancak hepsinin işittiği sesin frekansı eşittir.  (Cevap E)

11. Aynı maddeden yapılmış, içlerinde boşluk bulunmayan



araçlarının hangilerinde ses dalgaları kullanılır?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



kalınlıkları aynı, uzunlukları farklı metal çubuklar şekildeki gibi asılmıştır. Metal çubuklara K metal topuzu ile kısa çubuktan uzuna doğru birer kez vuruluyor.

C) I ve III

E) I, II ve III

İp

Sonar cihazı ve ultrason cihazı ses dalgaları ile, termal kameralar ise kızılötesi ışınlarla çalışır. (Cevap B)

İp

İp

İp

K

254

9. Demir, su ve hava ortamlarında sesin yayılması için;

I. Ortamların sıcaklıkları eşit ise, demirde sağa göre daha hızlı yayılır.



II. Ses 5T sıcaklığındaki demirde ve T sıcaklığında suda eşit hızlarla yayılabilir.



III. Ses havadan demire geçerken frekansı artar.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

Ses aynı sıcaklıktaki katı ortamda sıvı ortama göre, sıvı ortamda gaz ortama göre daha hızlıdır. Ortam değiştiren sesin frikansı değişmez.  (Cevap A)



Buna göre; her metal çubuktan yayılan çınlama bir öncekinden,



I. Daha şiddetlidir.



II. Daha kalındır.



III. Daha hızlı yayılır.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I





B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Metal çubuklara tokmakta vurma şiddeti hakkında bilgi verilmediğinden oluşan seslerin gürlüğünü bilemeyiz. Çınlamalar aynı ortamda yayıldığında hızları eşittir. Metal çubukların boyutları giderek arttığından üretilen çınlamalarda giderek kalınlaşır.  (Cevap B)

09

BÖLÜM 10 Test

Ses Dalgaları ve Elektromanyetik Dalgalar - 2 1. Ses dalgaları ile ilgili,

4. Şekil-I ve Şekil-II’deki aynı ortamda bulunan özdeş



I. Boyuna dalgalardır.



II. Mekanik dalgalardır.



III. Boşlukta yayılabilir.

diyapozonları sırasıyla F ve 2F kuvvetleri ile kuruluyor. F



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



2F

C) I ve III

E) I, II ve III

Ses dalgaları boyuna ve mekanik dalgalar olup, boşlukta yayılmazlar.

(Cevap B)

Şekl-I

Şekl-II

Buna göre



I. Şekil-II’de oluşan ses dalgalarının yayılma hızı daha büyüktür.



II. Şekil-II’de oluşan ses dalgalarının gürlüğü daha büyüktür.



III. Şekil-I ve Şekil-II’de oluşan ses dalgalarının frekansları eşittir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

Aynı ortamda ses dalgalarının hızları eşittir. (I yanlış). Kuvvet arttıkça gürlük artar. (II doğru) Diyapozonlar özdeş olduğuna göre oluşan ses dalgalarının frekansları eşittir. (III doğru) (Cevap D)

2. Yayılması için ortama ihtiyaç duymayan dalgalara elektromanyetik

5. Bir öğrenci Şekil-I ve Şekil-II’deki kapalı bir odadaki sıcaklık

dalga denir.

Buna göre,



Çözüm Yayınları



I. x ışınları

II. α ışınları

30 °C ve 100 °C iken odadaki K diyapozonundan yayılan ses dalgalarının engele çarpıp geri kaynağa ulaşması için geçen süreyi ölçüyor.

III. Mor ötesi ışınlar



ışınlarından hangileri elektromanyetik dalgadır?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III



(Cevap C)

, Engel

Hava K

C) I ve III

X ışınları, mor ötesi ışınlar, elektromanyetik dalga iken a ışınları dalga değildir.

,

Engel

Hava K

30°C Şekil-I

100°C Şekil-II

Buna göre,



I. Şekil - II de kaynaktan yayılan ses dalgalarının frekansı Şekil - I dekinden büyüktür.



II. Öğrenci sesin yayılma hızının sıcaklığa bağlı olup olmadığını araştırmaktadır.



III. Öğrenci Şekil - I ve Şekil - II deki engellerden seslerin yansıma sürelerini eşitlemek için Şekil - XII de kaynak ve engel arasındaki uzaklığı azaltmalıdır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Ses her iki diyagramda anı diyapozsundan yayıldığı için frekanslar eşittir. Sıcaklığın 100 °C olduğu ikini durumda dalgalar daha hızlı yayılır.  (Cevap B)

3. Aşağıdaki araçlardan hangisinin çalışmasını sağlayan

6. Ses dalaları ile ilgili, I. Frekansı 10 Hz olan bir ses infrasonik sestir ve insan



A) Sonar cihazı





B) Tomografi cihazı



C) Wifi cihazı



D) Cep telefonları



E) Navigasyon cihazı

dalga çeşidi elektromanyetik dalga değildir?

Sonar cihazı ses dalgalarını kullanarak çalışır.  (Cevap A)



kulağı tarafından algılanamaz. II. Frekansı 40.000 Hz olan bir ses ultrasonik sestir ve insan kulağı tarafından algılanamaz. III. Sağlıklı insan kulağı 7 desibel şiddetindeki bir sesi algılayamaz. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III







D) II ve III

E) I, II ve III

Frekansı 20 Hz'den küçük olan seslere infrasonik, 20.000 Hz'den büyük olan seslere ultrasonik ses denir. İnsan kulağı 7 desibel şiddetindeki bir sesi algılar. (Cevap B)

255

Test 09

1. B

7. Aynı ortamda üretilen X ve Y ses dalgalarının modellemesi

4. D

5. B

6. B

7. B

8. B

9. D 10. A 11. E

kaynaktan çıkan ses ile ilgili

X Y

Buna göre,



I. Hızları eşittir.



II. Yükseklikleri eşittir.



III. Gürlükleri eşittir.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

Dalgalarda hız ortama bağlı olup aynı ortamda hızlar eşittir. (I doğru) Yükseklikleri (frekansları) kesinlikle farklı olup, gürlükleri ile ilgili kesin bir şey söylenemez. (Cevap A)



I. X dalgası Y dalgasından daha hızlıdır.



II. Y dalgası X dalgasından daha tiz ses oluşturur.



III. X dalgası ile Y dalgalasının gürlüğü eşittir.



yargılarından hangileri doğrudur? (Birim kareler özdeştir.)



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve II

3. A

10. Aynı ortamda frekansları 600 Hz ve 640 Hz olan iki

şekildeki gibidir.



2. C

C) Yalnız III

E) I ve III

Aynı ortamdaki ses dalgalarının hızları eşit olup, frekans arttıkça ses tizleşir. Buna göre Y sesi daha tizdir. Genlik arttıkça gürlük artar. Buna göre X sesi daha gürdür. (Cevap B)

8. Düşey kesiti şekildeki gibi olan özdeş kaplarda h ve 2h yüksekliğinde sular vardır.

Y h

Su

Su

h

Yer (Yatay)



Çözüm Yayınları

X

11. Kıvanç gürlüğü fazla bir kaynak ile havanın soğuk, zeminin

sıcak olduğu bir günde kaynaktan çıkan ses dalgaları ile şekildeki gibi asılı olan kâğıdı titreştiriyor. Kıvanç aynı deneyi havanın sıcak, yerin soğuk olduğu günde deniyor ve kağıt titreşmiyor.

Buna göre,



I. Kaplara yatay olarak üstten üflenirse kaplardan çıkan seslerin frekansları fX > fY olur.



II. Kaplara bir tokmakla eşit şiddetle vurulduğunda çıkan seslerin frekansları fY > fX olur.



III. Y kabına tokmakla giderek daha sertçe vurduğumuzda oluşan ses giderek tizleşir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

Kıvanç

Kaynak



Kağıt

E) I, II ve III

Daha çabuk oluşan veya daha çok titreşen ses dalgalarının frekansı daha büyük olduğuna göre, I. ve II. öncül doğru olup III. öncül yanlıştır. (Cevap B)



256

9. Sesin bir maddede ilerleme hızı,

I. Maddenin sıcaklığı



II. Maddenin esnekliğine



III. Sesin gürlüğü

Yatay Buna göre, bu olaydan ses dalgaları ile ilgili,



I. Ses dalgaları enerji taşır.



II. Ses dalgalanın yayılma doğrultusu havanın sıcaklığına bağlı olarak değişebilir.



III. Ses dalgaları çarptıkları yüzeyde bir basınç oluşturur.



niceliklerinden hangilerine bağlı olarak değişir?



yargılarından hangilerine ulaşılabilir?



A) Yalnız I

B) Yalnız II



A) Yalnız I











D) I ve II

C) Yalnız III

E) I ve III

Sesin maddede ilerleme hızı, maddenin sıcaklığı ve esnekliğine bağlı olup sesin gürlüğüne bağlı değildir. (Cevap D)

B) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve III

Bu deneyden ses dalgalarının enerji taşıdığı, ses dalgalarının hızının sıcak ortamda arttığı ve sesin çarptığı yüzeyde bir basınç oluşturduğu çıkarılabilir. (Cevap E)

BİRE BİR 1. Aynı maddeden yapılmış eşit uzunlukta ve kalınlıkları farklı X,

4. Su derinliği her yerde aynı olan bir dalga leğeninde peş peşe

Y ve Z telleri aynı kuvvete gerdirilerek iki uçtan bağlanıyor.



gelen 2. ve 5. tepeleri çukurları arası uzaklık 18 cm’dir.

Teller farklı genlikte çekilip bırakılıyor ve çıkan sesler dinleniyor.





Teller

Çaplar (cm)

Çekilme genlikleri (cm)

X

1

4

Y

2

2

Z

4

5

Bu dalgalar 10 cm/s hızla yayıldığına göre, dalga kaynağının periyodu kaç saniyedir?



A) 0,2

B) 0,4

C) 0,6

3λ =18 cm V= λ / T λ = 6 cm 10=6. / T, T = 0.6 s bulunur.

En yüksek

En şiddetli

D) 0,8

E) 1



(Cevap C)

X Y Z X Y

X Z X Z X

5. Bir ucu sabitlenmiş sarmal bir yay, yere yatay doğrultuda gerilerek atma veya dalga üretiliyor.

En yüksek ses dalgası için en ince tel, en şiddetli ses için ise çekilme miktarı en fazla olan tel kullanılmalıdır. (Cevap D)

dalgalarının hangi özelliği artar?



A) Periyot





B) Dalga Boyu

D) Genlik

Ses artırıldığında, sesin şiddeti yani genliği artar.

C) Frekans

E) Hız



(Cevap D)

3. Aşağıdaki tabloda sesin farklı madde ve sıcaklıklarda sürati

Çözüm Yayınları

2. Bir televizyonun sesi yükseltiğinde işitilen ses

Buna göre, dalga değil sadece atma üretmek için,



I. Yayı yalnız bir tarafa çekip sonra aynı yere getirip hareketi tekrarlama



II. Yayı yukarı ve aşağı çekip hareketi tekrarlama



III. Yayı sağa ve sola çekip hareketi tekrarlama



işlemlerinden hangileri yapılabilir?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

Bir yayda sadece elma oluşturmak için yay sürekli aynı tarafa çekilmelidir. (Cevap A)

verilmiştir.







Tellerin kesit çapları ve çekilme genlikleri tablodaki gibi olduğuna göre, en yüksek ve en şiddetli seslerin çıktığı teller hangisidir?

A) B) C) D) E)



10

BÖLÜM 10 Test

Madde

Sıcaklık (°C)

Sesin sürati (m/s)

X

10

330

X

30

335

X

100

365

Y

10

1400

Y

30

1420

Y

100

1440

Z

10

4000

Z

30

4040

Z

100

4060

6. Bir ucu serbest, diğer ucu sabit olan sarmal yayda ilerleyen ve ilerleme yönleri şekilde oklarla belirtilen iki atma, saniyede bir birim ilerlemektedir.

Serbest Uç

257

Bu tablodaki verilere göre,



I. Ses en hızlı Z maddesinde yayılır.



II. Ses Y’de X’e göre daha hızlı yayılır.





III. X, Y ve Z maddeleri için sıcaklık artıkça sesin o maddedeki yayılma hızı artar.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III

Sabt Uç



Özdeş birim karelerden oluşan sistemde ilerleyen atmaların 10 s sonraki görünümü nasıl olur?

A) A)

B)

C)

B)

C)

D) C) I ve III

D)

E) E)

E) I, II ve III

Tablodaki verilere göre ses en hızlı Z maddesinde, en yavaşda X maddesinde yayılır. Ayrıca sıcaklık arttıkça sesin maddelerdeki hızı artar. (Cevap E)

10 s sonra atmaların görünümü,

şeklinde olur.

(Cevap E)

Test 10

1. D

7. Farklı derinlikteki üç bölgeden oluşan bir dalga leğeni su ile



2. D

3. E

4. C

5. A

İnce Yay



d

5d

5d

Duvar



3d

Serbest Uç

Serbest Uç

İnce Yay

Serbest Uç

fX > fY > fZ

fX > fZ > fY

Sabt Uç



Şekilde hareket yönleri verilen ve baş yukarı hareket eden atmalardan hangileri, ikinci kez yansıdıktan sonra yine baş yukarı hareketine devam eder?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve II

C) Yalnız III

E) I ve III

(Cevap C)

Çözüm Yayınları



Kalın Yay

İnce Yay

Yayların kalınlığı ve inceliği ile sabit ve serbest uçlar dikkate alındığında yalnız I. şekilde 2. kez yansıyan atmaların baş yukarı olabileceği görülür. (Cevap A)

Frekans kaynağa bağlı olup fX = fY = fZ'dir. Dalga boyu, derinlikle doğru orantılı olup

II

III

B) hY > hZ > hX

C) hY > hZ > hX D) hZ > hX > hY fX > fY > fZ fX = fY = fZ E) hY > hZ > hX

hY > hZ > hX 'dir.

9. A 10. E

I

Duvar

3d 3d

Dalga leğeninin XY, YZ ve ZN bölgelerinin derinlikleri sırasıyla hX, hY, hZ ve düzlemsel dalgaların bu bölgelerdeki frekansı fX, fY, fZ olduğuna göre bunlar arasındaki ilişki nedir?

A) hX > hY > hZ fX > fY > fZ

3d

8. D

Kalın Yay

Kalın Yay d

7. C

9.

doludur. Dalga leğeninin X ucunda f frekanslı kaynağın ürettiği dalgaların ilerleme deseninin tepeden görünümü şekildeki gibidir. X Y Z N

d

6. E

10. Aynı yay üzerinde oluşturulan K ve L dalgalarının bir anlık görünümü şekildeki gibidir. K

L



258



8. Aşağıdaki dalgalardan hangisi hem enine hem de boyuna dalga özelliğini içinde barındırır?



A) X ışınları





B) Mikrodalga



C) Ses



D) Su



E) Radyo dalgası



Su dalgası enine, boyuna ve dairesel dalga özelliği gösterir. Ses dalgaları sadece boyuna, X ışınları, Mikrodalgalar, Radyo dalgalar ise sadece enine dalgalardır. (Cevap D)

Buna göre,



I. K dalgasının frekansı L dalgasının frekansından büyüktür.



II. K ve L dalgalarının genlikleri eşittir.



III. K ve L dalgalarının hızları eşittir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

K ve L dalgaları aynı yay üzerinde oluştukları için hızları, denge konumuna olan uzaklıkları eşit oduğu için genlikleri eşittir. Aynı sürede K dalgasında daha fazla dalga oluştuğu için K dalgasının frekansı L dalgasının frekansından büyüktür. (Cevap E)

BİRE BİR 1. İki bölmeli bir dalga leğeninde, bölmelerin her birinde su

4. Uçlarından gerilerek iki duvar arasına bağlanan bir yaydaki

derinliği sabit ve birbirinden farklıdır.



Periyodik olarak oluşturulan su dalgaları leğenin bir bölmesinden diğer bölmesine geçerken dalgaların,



I. Frekansı değişir. II. Yayılma hızı değişir.



III. Yayılma doğrultusu değişir



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve II

K ve L atmalarının t anındaki konumu Şekil - I deki gibidir. Bu atmaların her birinin X ya da Y’den birkez yansıdıktan sonra, 2t anındaki konumuda Şekil-II’deki gibi oluyor.



L

X Duvar



Y Duvar K Şekil - I

C) Yalnız III

X Duvar

E) II ve III

Y Duvar

Frekans kaynağa bağlı olup, kaynak değişmediği sürece değişmez. Dalgalar ortamları ayıran yüzeye dik gelirse yayılma doğrultusu değişmez. ama ortam değiştiren dalgaların hızı değişir. (Cevap B)

L

PR aralıklarında t=0 anında şekildeki oklar yönünde hareket eden, eşit genlikli iki atma vardır. Duvar

Duvar

K X

Y

Z

T

P

R

S

Özdeş birim karelerden oluşan şekildeki sistemde atmalar saniyede bir bölme ilerlediğine göre, hangi aralıkta ikinci kez birbirini bir an yok eder?



A) XY

C) ZT

D) TP



I. K atması ok yönünde ilerlemektedir.



II. L atması ok yönünde ilerlemektedir.



III. K atması oka ters yönde ilerlemektedir.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

I. ve II. öncül doğru olabilir fakat III. öncül yanlıştır.

(Cevap B)

L



B) YZ

Buna göre t anında,

Çözüm Yayınları

2. Uçlarından gerilerek K, L noktalarına bağlanan yayın XY ve

K Şekil - II





11

BÖLÜM 10 Test

E) PR

Atmalar saniyede bir bölme ilerletilirse ilk kez ZT, ikinci kezde TP arasında birbirini sönümler. (Cevap D)

5. İki ucundan gerilmiş bir yayla oluşturulan atmanın t anındaki

konumu şekildeki gibidir. X

259 3.

I. Radyo dalgaları



II. Ses dalgaları



III. Mikro dalgalar

Y Z



Yukarıda verilen dalga çeşitlerinden hangileri uzay boşluğunda ilerleyebilir?



A) Yalnız III





B) I ve II

D) II ve III

E) Yalnız I

C) I ve III

Elektromanyetik dalgalar olan radyo dalgaları ve mikro dalgalar boşlukta ilerleyebilir. Ses ise mekanik bir dalgadır.  (Cevap C)



Atmanın hareket yönünü bulmak için, yayın X, Y, Z noktalarından hangilerinin t anındaki hareket yönünün bilinmesi gerekli ve yeterlidir? (Bölmeler eşit araklıdır.)



A) Yalnız X





Şekle göre,

B) Yalnız Y

D) X ve Y Y

Y

C) Yalnız Z

E) X ve Z

yalnız Y noktasının hareket yönü bilinmelidir.

(Cevap B)

Test 11

1. B

6. Su dolu bir dalga leğeninde, bir iğnenin suya batırılıp

2. D

3. C

4. B

5. B

6. C

7. C

8. A

9. D

8. Yüzeylerin eğrilik yarıçapları eşit ve merkezleri O1 ve O2 olan

X ince kenarlı merceğine n1 kırıcılık indisli ortamdan asal eksene paralel olarak gelen I ışını, n2 kırıcılık indisli ortamdan paralel olarak şekildeki gibi çıkmaktadır.

çıkarılmasıyla oluşturulan dairesel atmalar şekildeki gibi ilerliyor. Z X

X λ1

I Y

T

O1

Buna göre su derinliği ile ilgili, I. XY kenarından ZT kenarına doğru artar.



II. YT kenarından XZ kenarına doğru artar.



III. ZT kenarından XY kenarına doğru artar.



hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve II

n3

Işığın bu ortamdaki dalga boyları λ1, λ2 ve λ3 olduğuna



göre, bu dalga boyları arasındaki büyüklük ilişkisi nasıl olur? A) λ1 > λ2 > λ3 B) λ1 > λ3 > λ2 C) Yalnız III

E) II ve III



C) λ1 = λ3 > λ2 D) λ2 > λ3 > λ1





Dalga boyu ZT kenarına doğru azaldığı için su derinliğide 2T kenarından XY kenarına doğru artar.  (Cevap C)

E) λ3 > λ1 > λ2

λ1

λ2 n3 O2



Dalga söndürücü

(Cevap A)

9. Şekil -I, II ve III'te verilen durumlarda bazı dalgaların mercek şeklindeki ortamlara gelişi verilmiştir.

L

Derin

Sığ Derin

Sığ



Su Dalgası

Derin Dalga kaynağı

Su Dalgası

Sığ

Şekil - I

Dalga kaynağı

Dalga söndürücü





dalga leğenlerinde oluşturduğu dalga tepelerinin t anındaki durumu şekildeki gibidir.

K

260



Çözüm Yayınları

7. Aynı frekansta çalışan iki doğrusal dalga kaynağının K, L

n2 > n1 , n3 > n2 dir. λ1 > λ2 > λ3 olur.

λ3

O1



Asal eksen

O2 n 1 n2



λ3

λλ22

Şekil - II Derin Sığ

Buna göre,



I. Dalga leğenindeki dalgalar aynı yönde ilerlemektedir.



II. K leğenindeki dalgalar L leğenindeki dalgalardan daha hızlıdır.



III. Dalga kaynakları aynı fazda çalışmaktadır.



yargılarından hangileri doğrudur?



(Bölmeler eşit aralıklıdır.)



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, III ve III

Dalgalar aynı yönde ilerlemekte olup, L leğenindeki dalgalar K leğenindeki dalgalardan daha hızlı olup, kaynaklar aynı fazlı çalışmaktadır. (Cevap C)

Derin Su Dalgası

Şekil - III

Buna göre, Şekil - I, II ve III’deki su dalgalarından mercek şeklindeki ortamlarda kırıldıktan sonra odaklanır?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

II ve III numaralı şekillerde mercek şeklindeki ortamlara gelen dalgalar kırıldıktan sonra odaklanır. (Cevap D)

01

TÜMEVARIM - IV Test 1. K, L, M merceklerinde I ışık ışınının izlemiş olduğu yollar

4.

şekildeki gibidir.

Tavan F

I Asal eksen

I

Asal eksen

K

Asal eksen

L

Şekil - I

M



Buna göre, hangi mercekler büyüteç olarak kullanılabilir?



A) Yalnız K B) Yalnız L C) Yalnız M D) K ve L E) K ve M

Büyüteç olarak ince kenarlı mercek kullanılacağı için K ve L olabilir.

(Cevap D)



Buna göre;

I. P1 > P2

2. Bir çocuk elindeki pinpon topunu h yüksekliğinden serbest

Topun hareketi ve sahip olduğu enerji ile ilgili,

II. Bir süre sonra durmasının nedeni başlangıçta sahip olduğu potansiyel enerjinin sürtünmeden dolayı ısıya ayrıca yere çarptığı anda çıkan sese dönüşmesidir.



III. Pinpon topunun başlangıçta sahip olduğu mekanik enerjisi korunmamıştır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I B) I ve II D) II ve III

C) I ve III E) I, II ve III

Topun hareketi sırasında potansiyel enerjinin bir kısmı kinetik enerjiye, ısıya ve sese dönüşmüştür. (I, II doğru) ortam sürtünmeli olup, enerji kaybolduğu için enerji korunamamıştır. (Cevap E)

3.



yatay



İçerisinde su bulunan ve düşey kesiti verilen kapta, özdeş tıkaçlarla kapatılmış X, Y, Z boruları şekildeki gibidir. Tıkaçlar açıldığında, boruların uçlarından çıkan suların ilk çıkış hızları ϑX, ϑY, ϑZ dır.



Buna göre, ϑX, ϑY, ϑZ arasındaki ilişki nasıl olur?

A) ϑX > ϑY > ϑZ B) ϑX = ϑY = ϑZ C) ϑZ > ϑY > ϑX

D) ϑY > ϑX = vZ E) ϑX = ϑZ > ϑY Boruların uçları aynı hizada olduğundan suyun X, Y ve Z noktasından çıkış hızı eşit olur. (Cevap B)

6.

Metal bir çubuk, esnemeyen bir iple tavana asılmış olup genleşmesi önemsiz gergin yayla şekildeki gibi dengelenmiştir.

ip Metal Çubuk

Buna göre, cisme etkiyen kaldırma kuvvetinin zamana bağlı değişimini veren grafik aşağıdakilerden hangisi gibi olur? (Akıtılan sıvı ve su aynı sıcaklıktadır.) B)

Kaldırma Kuvveti

C) Kaldırma

Kaldırma Kuvveti

Kuvveti

Yay Yer (Yatay)

azaltılırsa,

Zaman D)

Zaman

Kaldırma Kuvveti

Zaman

E)

Zaman

Kaldırma Kuvveti

Zaman

C) Yalnız III

X Y Z

Yatay

Su

A)

B) Yalnız II E) II ve III

Su

Su içerisindeki cisim şekildeki gibi dengededir. Sabit debili musluk açılarak, su ile karışabilen daha büyük özkütleli bir sıvı kaba akıtılmaya başlanıyor.



III. P2 > P3

bağlantılarından hangileri kesinlikle doğrudur? A) Yalnız I D) I ve II

5.

Çözüm Yayınları



II. P1 > P3

F-G G P1, P2 ve P3 ifadeleri karşılaştırılırsa Şekil-I için P1= F , Şekil-II için P2 = , Şekil III için P3= S S S P1 > P2 P1 > P3 kesinlikle doğrudur. Ancak P2 > P3 için kesin bir şey söylenemez. (Cevap D)

bırakıyor. Pinpon topu her yere çarpışında daha az bir yüksekliğe çıkıp en son durumda yerde sabit kalıp duruyor.

I. Yere ilk çarpma hızı, ikinci çarpma hızından büyüktür.

F

Şekil - III

Özdeş üç küp Şekil - I, Şekil - II ve Şekil - III teki gibi dengededir.Küplerin temas ettikleri yüzeylerde oluşturdukları basınçlar P1, P2 ve P3 sıfırdan farklı ve sırasıyla P1, P2 ve P3 dür.





Şekil - II







Yer (Yatay)

Düşey

Kaba akıtılan sıvının yoğunluğu su yoğunluğundan büyük olduğu için karışımın yoğunluğu su yoğunluğundan büyük olup cismin batan hacmi azalacaktır. Ancak askıda kalan ve yüzen cisimlere etki eden kaldırma kuvveti cismin ağırlığına eşit olduğundan kaldırma kuvvetinin değeri değişmez. (Cevap E)

Yalnız metal çubuğun sıcaklığı bir miktar



I. Metal çubuğun potansiyel enerjisi artar.



II. Yayda oluşan gerilme kuvvetin büyüklüğü artar.



III. İpteki gerilme kuvvetinin büyüklüğü artar.



I, II ve III ile verilen durumlardan hangileri gerçekleşir?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve III

C) Yalnız III

E) I, II ve III

Metal çubuğu sıcaklığı azaltılınca çubuk büzülücek yani kısalacaktır. Dolayısıyla yay bir miktar gerilecek ve gerilme kuvveti artacaktır. (II doğru). Fakat yay daha fazla çekme kuvveti uygulayacağı için ip gerilmesi artacaktır. (III doğru)





(Cevap E)

261

Test 01

1. D

+

7.



R P

M S

+





A) P ve R







B) R ve S

D) P ve S

T

R

S

P

5. B

6. E

7. B

8. D

9. E 10. B

C) T ve P

E) T ve S

M

dolayısıyla iki lambada ışık verir.

K

F

F

K ve M vagonlarının 0 - 2 t1 zaman aralığındaki hız-zaman önemsiz.) A)

4ϑ 3ϑ 2ϑ ϑ

ok işaretleri yönünde akım geçip elektrik devresini tamamlar

K

grafiği aşağıdakilerden hangisi gibi olabilir? (Sürtünmeler

R ve S anahtarları kapatılırsa, +

4. D

t = 0 anında harekete geçmiş t1 anında da vagonlar arasındaki bağlantı halatı açılmıştır.



Özdeş iki üreteç ve özdeş iki lambadan oluşan şekildeki devrede açık olan P, R, S, T anahtarlarından hangi ikisi birlikte kapatılırsa lambaların ikisi de ışık verebilir?



3. E

9. Şekildeki eşit kütleli K ve M vagonları F kuvveti ile T



2. E



0

(Cevap B)

+

B)

Hız

K

D)

K M

2ϑ ϑ

M t1

0

Hız

0

E)

K, M

t1

Hız

0

2t1

t1

Hız 3ϑ 2ϑ ϑ

K M

0

2t1

K, M

ϑ

2t1

t1

2t1 4ϑ 3ϑ 2ϑ ϑ

C)

Hız

t1

2t1

Çözüm Yayınları

Bağlantı halatı açıldıktan sonra M vagonuna bir kuvvet etkisi olmayacağı için sabit hızlı K vagonu ise başlangıçtaki hızına göre daha hızla hareket edecektir. Çünkü toplam kütle

8.

3

2

1

P

Düzlem ayna



10.

4

262

azalıp kuvvet sabit kalmıştır.

1

(Cevap E)

2

K

3

5 Prizma



Şekildeki düzenekte 1, 2, 3, 4, 5 numaralı ışık ışınlarından hangisi düzlem aynalardan yansıdıktan sonra P noktasından geçer? (Birim karaler özdeştir.)



A) 3

B) 1

C) 5

Işınlar çizilirse 4 numaralı ışın P noktasından geçer.

I



Düzlem ayna

D) 4

E) 2 (Cevap D)

5

4



Saydam K ortamı içerisindeki ikizkenar dik prizmaya gönderilen I ışık ışını şekilde belirtilen numaralı yollardan hangisini kesinlikle izleyemez?



A) 3

B) 4

C) 1

D) 2

E) 5

I ışık ışını prizma içinde tam yansıma yaparsa 5 yolunu, yapmaz ise 1, 2, 3 yollarından birini izleyebilir. Ama 4 numaralı yolu izleyemez. (Cevap B)

02

TÜMEVARIM - IV Test 1. Elektrik yüklü K ve L küreleri şekildeki gibi dengededir.

Şekil - III teki özdeş kaplardan, Y de bir tane, Z de ise 2 tane özdeş demir bilye bulunmaktadır.

θ ip

X

düşey

Z

Y

L

K



4. İçlerinde, aynı sıcaklıkta, su bulunan Şekil - I, Şekil - II ve

Su

Su

Su

K nin bağlı olduğu ipin düşeyle yaptığı açı θ;



I. K nın kütlesi



II. L nin yük miktarı



III. K nin yük miktarı



niceliklerinden hangilerine bağlıdır?



A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

K

FC = θ

k.qK.qL d2

θ açısı K ve L nin yük miktarı ile K'nın kütlesine bağlıdır.

(Cevap E)



- I ısıtıcılarla eşit Şekil - II ısıtıldığında, Şekil - III KaplarŞekil özdeş süre



suların son sıcaklıkları tX, tY ve tZ arasındaki ilişki nedir?



(Csu = 1 cal / g °C, Cdemir = 0,11 cal / g, °C ortam ısıca yalıtılmış olup, kaplardan sıvı taşmıyor, kaynama gerçekleşmiyor.)



A) tX > tY = tZ



mK.g

B) tX = tZ > tX

D) tZ > tY > tX

C) tX = tY = tZ

E) tX > tY > tZ

Kaplar eşit sürede özdeş ısıtıcılarla ısıtılıp, kaynama olmadığı için verilen ısı enerjileri su ve bilyeler tarafından paylaşılacaktır. Sıcaklığı en çok değişen Z kabındaki su olurken en az (Cevap D) değişen X kabındaki su olacaktır. 

5.

Düşey kesiti verilen şekildeki türdeş levha bulunduğu ortamdan daha sıcak bir ortama götürülürse b, θ, l büyüklüklerinin değişimi için ne sövlenebilir?

θ

Çözüm Yayınları

2. Sağlıklı bir insan kulağı,

I. Yarasaların çıkardığı ultrasonik sesler



II. Gök gürültüsünde oluşan infrasonik sesler



III. Nükleer patlama sesi



seslerinden hangilerini kesinlikle işitemez?



A) Yalnız I D) I ve III

β



B) Yalnız III C) I ve II E) I, II ve III

İnsan kulağı 20 Hz - 20.000 Hz aralığındaki ses titreşimlerini duyar. Buna göre, yarasaların çıkardığı ultrasonik sesler ile gök gürültüsündeki infrasonik sesleri duyamaz. (Cevap C)

b

θ

l

A)

Değişmez

Değişmez

Değişmez

B)

Artar

Artar

Artar

C)

Değişmez

Değişmez

Artar

D)

Artar

Azalır

Artar

E)

Değişmez

Artar

Artar

Sıcaklık artışından dolayı genleşme olacaktır levha fotokopik olarak büyütülmüş gibi düşünülürse l artar, θ ve β değişmez. (Cevap C)

6.

3.

Gaz

Z sıvı

X

Y



ϑ

N S

Demirden yapılmış K cismi ve mıknatıs şekildeki gibi sabit tutulurken aynı anda serbest bırakıldıklarında K cismi harekete geçiyor.

Buna göre, K cismi mıknatısa çarpana kadar;



I. Sabit ivmeyle hızlanır.



II. d kadar yol alır.



III. Etkisinde kaldığı net kuvvet hareket yönündedir.



A) PX = PY > PZ

B) PX > PY = PZ



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



C) PZ > PX = PY

D) PX = PZ > PY



A) Yalnız II D) I ve III



E) PX > PZ > PY

PY = Pgaz , PX = Pgaz + Psıvı , PZ = Pgaz



(Cevap B)

yatay

d

Düşey kesiti verilen kapta sıvı ve gaz şekildeki gibi dengededir. X, Y, Z noktalarındaki toplam basınçlar PX, PY ve PZ olduğuna göre, bunlar arasındaki ilişki nasıl olur?



K

B) Yalnız III E) II ve III

C) I ve II

Cisimle mıknatıs arasındaki manyetik kuvvet artacağından, K cismi artan ivmeyle hızlanır. Mıknatıs serbest bırakıldığında harekete geçip geçmediğini bilmiyoruz. K cismi mıknatısa çarpana kadar d den daha az yol almış olabilir. (Cevap B)

263

Test 02

1. E

7. İç direnci önemsiz üreteçle oluşturulmuş şekildeki elektrik

3. B

4. D



R2

αα



I. İvmeli hareket yapar.



II. Kütlesi artırılırsa ivmesi azalır.



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II





ing

α

M

ms

mg

D) I ve III Fnet=m.a

10.

Nötr metal bir X cisminin içine silindir şeklinde iki tane oyuk açılıyor. Bu oyuklardan birine (-) yüklü metal bir K küresi yalıtkan sapından tutularak dokundurulup çekiliyor.

Çözüm Yayınları



X Buna göre, X cisminin üzerindeki elektrik yüklerinin dağılımı nasıl olur?

A)

+ +

B)

+ +

+

Kaynak

TM

h

M

Yer



Cisimlerin asılı olduğu iplerde oluşan gerilme kuvvetleri sırasıyla TK, TL ve TM, yere göre potansiyel enerjileri EK, EL ve EM olduğuna göre, bunlar arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisi gibi olabilir? A) TL > TK > TM B) TM = TL > TK C) TM > TK > TL EK > EL = EM



x

2h





E)

üstten görünümü şekildeki gibidir.

h

Yatay

+ + + + + +

11. Bir dalga leğeninde oluşturulan doğrusal su dalgalarının

h

264

+ + + + ++

İçi oyuk cisimlere içten dokundurulan (–) yüklü K cismi nötr hale gelir ve sistem (–) yükle yüklenir. (-) yükle yüklenmiş olur. İç kısımlar ise nötr olur. (Cevap E)

Tavan TL

C)

+

D)

TK

E) II ve III

Cisim serbest bırakıldığında mgsin a kuvveti etki eder.

a=g sin a ivmesi ile hareket eder. Kütle artırılırsa ivme değişmez ivme kütleden bağımsızdır. a açısı artarsa sina artar dolayısıyla artar. (Cevap A)



cisimlerinin hacimleri eşit olup özkütleleri arasındaki ilişki dL > dK > dM dir.

C) Yalnız III

mgsina=m.a

α

(Cevap C)

8. Şekildeki tavana iplerle asılmış küp şeklindeki K, L, M

yatay



K



9. A 10. E 11. D

a açısı artarsa ivmesi azalır. III.

artar, ana kol akımı azalır. K nın direnci artarsa ana kol akımı azalır. K nın

Reş=R1 + R2 gerilimi de azalır. M nin gerilimi artar.



8. E

K

A

Reş= R1 . R2 bağlantısına göre, L nin direnci artırılırsa eşdeğer direnç artar R1 + R2 akım azalır. (I doğru) Anahtar kapatılırsa L devre dışı kalır, eşdeğer direnç R2

7. C

M



L

+ Buna göre, I. L nin direnç değeri artırılırsa ana kol akımı azalır. II. A anahtarı açılırsa ana kol akımı azalır. III. K nın direnç değeri artırılırsa, M nin uçlarındaki potansiyel fark değişmez. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I ve III

R1

6. B

serbest bırakılan m kütleli cismin hareketi ile ilgili,



M

R1

5. C

9. Şekildeki sürtünmesi önemsiz eğik düzlemin K noktasından

devresinde birbirine paralel olarak bağlı iki direncin üzerinden farklı değerlerde akım geçmektedir. K

2. C

EK > EM > EL

D) TK = TL = TM EM > EK = EL

EL > EK > EM



x

2x 2x 2x

3x

3x

3x

Buna göre, dalga leğeninin düşey kesitinden görünümü aşağıdakilerden hangisi olabilir? A)

B)

D)

C)

E)

E) TL > TK > TM EL > EK > EM

Cisimlerin hacimleri eşit olduğundan ağırlıkları özkütleleri ile doğru orantılı olur. Buna göre ip gerilmeleri; TL > TK > TM olur. Potansiyel enerjileri; EL > EK > EM olabilir. (Cevap E)

Dalga boyları gittikçe artıyor. V = λ . f bağıntısına göre kaynak sabit olduğu için frekans sabit dalga boyu arttığı için hız artmakta dolayısıyla hızın artması derinliğin artışı ile orantılı olacaktır. Buna göre, dalga leğeninde derinlik gittikçe artmaktadır. (Cevap D)

03

TÜMEVARIM - IV Test 1. Yalıtkan ayakları üzerinde bulunan nötr X ve Y iletken

3.

cisimlerine (+) yüklü cisim Şekil - 1 deki gibi yaklaştırıldıktan sonra X ve Y cisimleri yalıtkan ayaklarıdan tutularak birbirinden ayrılıyor.



123

Yüklü K elektroskobunun topuzuna iletken X cismi dokundurulduğunda elektroskobun yapraklarının biraz daha açıldığı görülüyor. Daha sonra X ciszmi Y cismine tekrar dokunduruluyor.



K +

X



Şekil - 1

Buna göre, K elektroskobu ve X, Y cisimlerinin yük işaretleri için ne söylenebilir?



1

Şekil - 2

A)

K _

X _

Y _

B)



+

+

C)

Nötr

+

Nötr

D)

+

+

+

E)

Nötr



Nötr

2

3

A)

Siyah

Mavi

Mavi

B)

Siyah

Magenta

Mavi

C) Mavi

Mavi

Mavi

D) Kırmızı

Siyah

Mavi

E)

Siyah

Siyah

Siyah

Kaleme kırmızı ışık altında mavi gözlük ile bakıldığında kalem yukarıdan aşağıya doğru tüm bölümleri siyah olarak görür. (Cevap E)

4. Doğrusal bir yolda hareket eden X ve Y araçlarının hız-zaman grafikleri şekildeki gibidir. Hız



Ayrılma işlemi sonunda X (–), Y(+) yüklenir. K elektroskobunun yapraklarının biraz daha açılmasından elektroskobun (–) yük işaretli olduğunu ve X cisminin yükünün bir kısmının elektroskoba geçtiğini anlıyoruz. X ve Y birbirine dokundurulduğunda Y nin yük miktarı daha fazla olduğundan X ve Y (+) işaretle yüklenirler. (Cevap B)

Y Çözüm Yayınları





Y

Y

Güneş ışığında kırmızı-beyaz-mavi renkte görünen kaleme, kırmızı ışık altında, mavi gözlükle bakıldığında, kalemin 1, 2, 3 bölgeleri hangi renklerde görülür?

0

X α1

α2

Zaman

X in ivmesi aX, Y nin ivmesi aY olduğuna göre, I. a1= a2 ise aX= aY'dir.



a2> a1 ise aX> aY'dir. II. a1> a2 ise aX> aY'dir. III.

2. Eğim açısı a olan eğik düzlem sürtünmesiz, yatay düzlem

sürtünmeli ve sürtünme katsayısı k dir. Kütleleri eşit ve m olan özdeş K, L cisimleri ok yönünde sabit hızlı hareket ediyor.





a : Eğim açısı



g : Yerçekim ivmesi



m : K ve L cisimlerinin kütleleri

A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) II ve III

Hız zaman grafiğinin eğimi ivmeyi verir. a1= a2  aX = aY olur. (I doğru) a2> a1  aY > aX olur. (II yanlış) a1 > a2  aX > aY olur. (III doğru)

K

L

Buna göre; I. ϑM < ϑL

II. ϑN < ϑM III. ϑK = ϑL

niceliklerinden hangilerinin bilinmesi yeterlidir?



ilişkilerinden hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız a B) Yalnız m C) a ve g D) m ve g E) m, a ve g



A) Yalnız I D) I ve III

Fnet = mtop.a

m m mg

mgsina.kmg = 0



mgsin α mgsina = kmg

k = sina

(Cevap C)

265



fs=kmg

C) I ve III

E) I, II ve III

α

Sürtünme katsayısı k nin bulunabilmesi için,





noktalarından geçerken hız büyüklükleri sırasıyla ϑL, ϑM, ϑN oluyor. M N yatay

L

yatay

yargılarından hangileri doğrudur?

5. K noktasından ϑ hız büyüklüğü ile geçen cismin L, M ve N

K

yatay





(Cevap A)

B) I ve II

C) II ve III E) I, II ve III

Ortamın sürtünmeli olup olmadığı bilinmediği için K noktasındaki hızı ile L noktasındaki hızı için kesin bir şey söylenemez. Ancak cisim M noktasına geldiğinde potansiyel enerjisi artacağı için hızı azalacaktır. VM < VL kesin doğrudur. Aynı şekilde N ve M noktalarında ki hızlar için kesin bir şey söylenemez. (Cevap A)

Test 03

1. B

V

K

3. E

4. C

6. D

7. D

8. C

9. E 10. D 11. E

özdeş X, Y, Z dişli silindirleri ile şekildeki düzenek kurulmuştur.

IV

K

Asal Eksen

L

X

II

Şekildeki çukur aynanın asal ekseni üzerinde bulunan KL cisminin görüntüsü I, II, III, IV ve V ile gösterilenlerden hangisi olabilir?



A) I

C) III

Z

ok

I



B) IV

5. A

9. Eşit uzunluktaki türdeş ve özdeş K, L metal dişli şeritleri ile

III

6.

2. A

D) II

L

Y

E) V



Çukur aynada cisimle aynı bölgede oluşan görüntü düz olamaz ancak ters oluşabilir. Ayrıca sanal görüntüsü de ters oluşmaz. (Cevap D)



Metal şeritlerin sıcaklığı eşit miktar arttırıldığında hangi silindirler ok yönünde dönerler? (Silindirlerin genleşmesi önemsizdir.)



A) X ve Y





B) Yalnız X

D) Y ve Z

C) Yalnız Z

E) X ve Z

K metal şeridi ile L metal şeride eşit uzaklıkta olduğu için sıcaklıkları eşit miktarda artırıldığında uzama miktarları eşit olacaktır. Ancak silindirlerin konumu dikkate alınmalı ve şekle göre silindirlerin sağ tarafında kalan metal şeritlerin uzunlukları baz alınmalıdır. Buna göre Y silindiri için L metal şeridinin sağda kalan kısmı K metal şeridinin sağda kalan kısmına göre fazla olmasından dolayı daha fazla uzayacaktır. Bu da X ve Z silindirlerini ok yönünde döndürecektir. (Cevap E)

7. Bir parça katı kalay, eritilmiş kalay içine, daldırılıp

10. Yalıtkan ayaklar üzerine yerleştirilmiş iletken X, Y, Z

bırakıldığında tümüyle dibe batıyor. Katı kalay erirken,



I. Özkütlesi azalır



II. Kütlesi artar



III. Hacmi artar





yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve III

C) Yalnız III

Çözüm Yayınları



çubuklarının birer uçları topraklanmıştır. Pozitif yüklü K ve M küreleri ile negatif yüklü L küresi Şekil - I, Şekil - II ve Şekil - III’teki gibi çubuklara yaklaştırılıyor.

K

X

Şekil - I

gibidir. A noktasında sabit periyotla çalıştırılan kaynağın ürettiği dalgalar B noktasına doğru ilerlemektedir. Dalgaların, X, Y, Z ortamlarındaki dalga boyları sırasıyla λX, λY, λZ dir.

266



A

X

Z

Y

Su

I. X negatif (-) yüklenir.



II. Y pozitif (+) yüklenir.

yatay

Buna göre, λX, λY ve λZ arasındaki ilişki nasıl olur?

A) λZ > λY > λX

B) λX > λZ > λY C) λX > λY > λZ

D) λY > λX = λZ

E) λX = λZ > λY

V=λ.f bağıntısına göre hız derinliğe bağlı olup A noktasından B noktasına doğru dalgalar ilerledikçe derinlik azalacağından hız azalacaktır. Dolayısıyla kaynak sabit olduğu için frekans sabit hız azaldığı için dalga boyuda azalacaktır. Yani λX > λY > λZ olur. (Cevap C)



Yer Şekil - III

III. Z pozitif (+) yüklenir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

Etkinin olduğu bölgede yükler topraklamadan etkilenmeyip yaklaştırılan K, L, M küreleri ile zıt cinste yükle yüklenecektir. Son durumda ise X  (-) Y  (+) Z  (-) olur. (Cevap D)

K M

Engel

Z

Şekil - II



11.

B

M

+ + + + +

Bu durumda önce toprak bağlantıları kesilip daha sonra küreler uzaklaştırılırsa,



8. Düşey kesiti verilen kabın içerisinde engel ve su şekildeki

Y

L – – – – ––

Yer

Yer

E) II ve III

Su, bizmut, antimon maddelerinin katıları sıvısında yüzer. Bu istisna harici diğer maddeler sıvısında batar. Buna göre, kalayın katı hâldeki yoğunluğu sıvı hâldeki yoğunluğundan büyüktür. O halde kalay tamamen erirse özkütlesi azalır, kütlesi değişmez hacmi artar. (Cevap D)

+ + + + +



L

Şekildeki devrede özdeş K, L ve M lambaları ışık vermektedir.

A

A anahtarı kapatılırsa lambaların durumu için, I. K nin parlaklığı artar.

+



II. M nin parlaklığı değişmez.

r=0



III. L lambası söner.



yargılarından hangileri doğru olur?



A) Yalnız I





B) Yalnız II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) Yalnız III

Anahtar kapatılırsa L lambası kısa devre olur ve söner. (III doğru) L lambası kısa devre olduğu için eş değer direnç azalır ve K lambasının parlaklığı artar. (I doğru) Ancak M lambasının parlaklığı değişmez çünkü paralel kollarda voltaj eşittir. Yani M lambasının üzerindeki gerilim üretecin gerilimine eşittir. (II doğru) (Cevap E)

TÜMEVARIM - IV Test 1.



3. Vakumlandıktan sonra birbirine karışmayan K ve L sıvıları özdeş borularla şekildeki gibi dengededir.

K



A

v

hK

+ V A)

Azalır

Artar

Artar

Değişmez

C)

Değişmez

Değişmez

D)

Azalır

Azalır

E)

Artar

Azalır

K sıvısı L sıvısı



A

B)

hL



Özdeş dirençlerden oluşan şekildeki devrede K anahtarı kapatılırsa, A ampermetresi ile V voltmetresinin gösterdiği değerler için ne söylenebilir?

04

Kabın tabanına yakın olan musluk açılarak bir miktar L sıvısı boşaltılırsa hK ve hL yükseklikleri nasıl değişir? hK

hL

A)

Değişmez

Azalır

B)

Değişmez

Artar

C)

Azalır

Artar

D)

Artar

Değişmez

E)

Değişmez

Değişmez



K anahtarı kapatıldığında devrenin eşdeğer direnci azalır ve anakol akımı artar. Böylece voltmetrenin gösterdiği değer artarken, anakol akımı ikiye bölünür ve ampermetrenin gösterdiği değer azalır. (Cevap E)

L sıvısının özkütlesi K sıvısının özkütlesinden büyük olduğu için L sıvısı dışarı aktıkça hK (Cevap B) değişmez, hL artar.

4. Küp şeklindeki M cismi sıvı içerisinde şekildeki gibi dengede

iken bazı yüzeylerine uygulanan sıvı basınç kuvvetleri F1, F2 ve F3 ’tür.

Çözüm Yayınları

F1

F2

M F3



yatay

Buna göre, F1, F2 ve F3 kuvvetlerinin büyüklükleri arasındaki ilişki nedir? A) F3 > F1 >F2 B) F2 > F1 =F3 C) F3 > F2 > F1

D) F1 > F2 >F3 E) F1 = Sıvı basınç kuvvetleri derinlikle orantılı olacağından F3 > F2 > F1 

2. Eşit hacim bölmeli cisimlerden, özkütlesi sıvınınkine eşit olan Y cismi, özkütleleri sıvının özkütlesinin yarısına eşit olan X cismi şekildeki gibi dengededir.

kutudan I1’ ve I2’ ışınları olarak çıkmaktadır.



I1 I2



ip

P

I2



X

I2 Buna göre, P optik kutusu içerisinde,

h

Sıvı

O



(Cevap C)

5. Şekildeki P optik kutusuna gönderilen I1 ve I2 ışık ışınları optik

ip Y

F2 = F3

İpler kesilip denge sağlandığında,



I. h değişmez.



II. Dinamometrenin gösterdiği değer artar.



III. h azalır. I, II ve III ile verilen durumlarından hangileri gerçekleşebilir? (Kaptan sıvı taşmıyor.)



A) Yalnız I D) I ve II

B) Yalnız II E) II ve III

Çukur ayna

C) Yalnız III

X cismi sıvı yüzeyine çıkacak ve hacminin yarısı dışarda yarısı sıvı içerisinde olacaktır. Y cismi tamamen sıvı içinde olup sıvıdan X in çıkan hacmi 1,5V kadar sıvıya giren Y nin hacmi 2V kadar olduğundan h artacak ayrıca kaptaki ağırlıkta Y cisminden dolayı artacaktır. (Cevap B)



Cam

Saydam yarım küre

Cam

267 Tam yansımalı prizma

Yukarıdaki optik düzeneklerden hangileri kullanılmış olabilir? A) Yalnız tam yansımalı prizma B) Yalnız çukur ayna C) Yalnız saydam yarım küre D) Saydam yarım küre ya da tam yansımalı prizma E) Çukur ayna ya da tam yansımalı prizma

Gelen ışınların ilk geliş doğrultularına paralel olarak şekildeki gibi çıkmaları için tam yansımalı prizma kullanılmalıdır. (Cevap A)

Test 04

1. E

6. İple birbirine bağlı, içinde gaz bulunan esnek K balonu ile N



I. P azalır



II. T azalır



III. N cismi yukarı çıkar

6. D



X

Y

M

7. C

P

8. C

9. E 10. B



R

L ip

Sabit uç

Su

Yer (Yatay) Buna göre, yeni denge durumunda,



5. A



Buna göre, bu atmalardan hangileri birbirine sönümleyebilir?



A) K ve M





B) P ve R

D) X ve Y ile K, M

C) X ve Y

E) X ve Y ile P ve R

Y atması sabit uca çarpıp ters döndüğü anda X atması ile birbirini sönümleyebilir. (Cevap C)



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız III B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III

9.

+

+

+

+

+

+



4. C

K

gaz ip

3. B

8. Gerilmiş bir yay üzerinde oluşturulan altı adet atmanın ilerleme yönü sabit uca doğrudur.

katı cismi şekildeki gibi dengede iken balondaki gazın basıncı P, ipteki gerilme kuvvetinin büyüklüğü T dir. Musluktan kaba bir miktar daha su ilave edilerek yeniden denge sağlanıyor.

K

2. B

Kaba su ilave edilirse balonun hacmi küçülür ve balona etki eden kaldırma kuvveti azalır. Ayrıca balonun hacmi azaldığından P (basıncı) artar. (I yanlış) kaldırma kuvveti azalacağından T ip gerilmesi azalır. (II doğru) Ancak balona etki eden kaldırma kuvveti azalacağı için tekrar dengenin sağlanması için balon biraz aşağı iner N cismi biraz yukarı çıkar. (III doğru) (Cevap D)

+

+

+

+ +

R

Çözüm Yayınları

+

R

Özdeş üreteçlerle kurulan devrelerde dirençlerden geçen akımlar sırasıyla i1, i2 ve i3 ise bunlar arasındaki ilişki nasıl olur? (Üreteçlerin iç dirençleri ihmal edilecek)



A) i1 > i2 = i3

+

D) i3 > i2 = i1

V

V

+ +

7. Şekildeki gibi iple birbirine bağlı XY cisimleri sürtünmesiz

yatay düzeleme paralel sabit F kuvvetinin etkisinde hareket ederken ip kopuyor. X

+



+

V

+

+

2V

V V

2V

+

R 2V=İ1.R İ1= 2V R bulunur.

V

E) i1 > i3 > i2

2R

2V=İ1.2R

İ2= V R bulunur.

+ +

V +

V

+

V

V

R

R 3V=İ3.R İ3= 3V 2R bulunur.

İ3 > İ1 > İ2

Y

F

Yatay

İp koptuktan sonraki süreçte, F kuvveti değişmediğine göre, X ve Y nin hızlarının büyüklükleri için ne söylenebilir? (Havanın etkisi önemsenmeyecektir.)



Cismin tamamı sıvı içerisinde olacak şekilde dengede kaldığına göre,



I. Cisme etki eden kaldırma kuvveti cismin ağırlığına eşittir.



II. Cisme etki eden kaldırma kuvvetinin büyüklüğü cismin hacmi ile doğru orantılıdır.



III. Cismin ağırlığı cisme uygulanan kaldırma kuvvetinden büyüktür.

X in hız büyüklüğü

Y in hız büyüklüğü

A)

Değişmez

Değişmez

B)

Azalır

Artar

C)

Değişmez

Artar



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I D) I ve II



D)

Artar

Azalır

E)

Değişmez

Azalır.

F F dir. Son durumda a'= m olur. a' > a mX+mY Y olacağından Y nin hız büyüklüğü artar X e etki eden bir kuvvet kalmayacağından X sabit hızlı hareket eder. (Cevap C) Cisimler birlikte hareket ederken ivmeleri,

(Cevap E)

10. Bir kapta bulunan sıvıya katı bir cisim yavaşça bırakılıyor.

268

+

B) i3 = i1 > i2 C) i1 = i2 = i3

+

R

ip

R







2R

B) Yalnız II E) II ve III

C) Yalnız III

Cismin sıvı içinde askıda mı yoksa batmış tam olarak bilinmediği için I. ve III. öncül ile ilgili kesin bir yorum yapılamaz. Yalnız cisme etki eden kaldırma kuvvetinin büyüklüğü cismin batan hacmi ile orantılıdır. (Cevap B)

05

TÜMEVARIM - IV Test 1. X aracı sabit V hızı ile şekilde gösterilen yönde ilerlemektedir.

4. Şekildeki sistem sürtünmesiz ve dengededir.

1 yönü K 2 yönü

G



Yay

Yer



Sıvı

Buna göre, I. Araba yavaşlarsa cisim 1 yönünde hareket eder. II. Araba hızını artırırsa cisim 1 yönünde hareket eder. III. Araba önce hızlanıp sonra yavaşlarsa cismin yere göre potansiyel enerjisi önce artıp sonra azalır. yargılarından hangileri doğrudur? (Cisim arabadan düşmemektedir.) A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III



ve delikli L metal levhasına eşit miktarda ısı veriliyor.





I. PX değişmez.



II. Pgaz azalır. III. Pgaz artar.



yargılarından hangileri doğru olur? (Sıcaklık sabittir.)



A) Yalnız I D) I ve III

B) Yalnız II E) I ve II

C) Yalnız III

K L Buna göre, I. L metal levhası hacimce daha çok genleşir. II. K metal levhasının hacmindeki artış L metal levhasının hacmindeki artışa eşittir. III. K metal levhası L metal levhası içindeki oyuktan geçebilir. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız II B) Yalnız III C) Yalnız I D) I ve III E) II ve III

Çözüm Yayınları

2r

3r



yatay

Yay sabiti azalırsa, F=k.x bağıntısına göre G değişmeyecek k azalacak dolayısıyla yayın sıkışma miktarı x artacaktır. (Yay daha fazla sıkışacaktır) O hâlde gazın kapladığı hazim azalır ve gazın basıncı P artar. Sıvılar üzerlerine uygulanan basıncı her yöne aynen ileteceği için X noktasındaki toplam basınç artar. (Cevap D)

2. Şekilde aynı maddeden yapılmış eşit kalınlıklı K metal levhası



X

Pistonlar arasına bağlanmış sıkışmış durumdaki yayın esneklik sabiti olan k değeri azaltılırsa gazın basıncı Pgaz, X noktasındaki toplam basınç PX için,



Eylemsizlik yasası gereği yavaşlayan cisimlerde hareket yönünde, hızlanan cisimlerde ise harekete ters yönde eylemsizlik kuvveti etki eder. (Cevap D)



Gaz

ϑ

X



k

Aynı maddeden yapılmış cisimlere, eşit miktarda ısı verilirse hacimce genleşme miktarları eşit olur. (I yanlış, II doğru) Buna göre, K metal levhası L metal levhası içindeki boşluktan geçebilir. (III doğru) (Cevap E)

3. Esnek balon ile bağlanmış X katı cismi su içinde şekildeki gibi dengededir. Musluk



Esnek balon

T X

5. Bir cismin sıcaklık - ısı değişimi grafiği şekildeki gibidir.

su

V

T

A)

Değişmez

Azalır

B)

Azalır

Azalır

C)

Değişmez

Değişmez

D)

Artar

Artar

E)

Azalır

Değişmez



269 yatay

Buna göre, musluk açılırsa balonun su içinde kalan hacmi V ve ipte oluşan gerilme kuvveti T nasıl değişir?



Sıcaklık T

Sıvı bir miktar boşaltılırsa balon üzerine etki eden sıvı basıncı azalır ve balonun iç basıncı azalır dolayısıyla balonun hacmi artar. FK = Fbatan.dsıvı. g bağıntısına göre Vbatan arttığı için balonun bir kısmı su dışına çıkar ve sistem tekrar dengeye gelir. Balonun su içindeki hacmi ve ip gerilmesi T değişmez. (Cevap C)

0

Q

Isı değişimi

Q ve T değerleri bilindiğine göre, I. Kütle II. Isı sığası III. Öz ısı niceliklerinden hangileri bulunabilir? A) Yalnız II B) Yalnız III D) I ve III E) II ve III

C) I ve II

ısı sığası

Q= m.c DT. m.c = Q bağıntısı ile ısı sığası bulunabilir ancak kütle ve öz ısı bulunamaz. DT

(Cevap A)

Test 05

1. D

6. Aynı doğrusal yolda hareket eden K ve L hareketlilerine ait Konum

3. C

K

hK

Zaman

I. Hızları eşittir.



II. İvmeleri sıfırdır.

t dir. 2 yargılarından hangileri doğrudur?



III. Yanyana oldukları an



A) Yalnız I D) I ve II

B) Yalnız II E) II ve III

C) Yalnız III

Konum zaman grafiğinin eğimi hızı verecektir. K ve L nin hız büyüklükleri eşit ancak hızları eşit değildir. Çünkü K pozitif yönde L negatif yönde hareket etmektedir. Hız vektörel olduğu için büyüklük olarak eşit ancak vektörel olarak eşit değildir. (I yanlış) Eğim sabit olduğu için araçların hızları sabit dolayısıyla ivmeleri sıfırdır. (II doğru) t/2 anında ise araçlar yan yanadır. (III doğru) (Cevap E)



Baraj kapağı açıldıktan sonra suyun sahip olduğu potansiyel enerji, I. Ses enerjisi



II. Işık enerjisi



III. Isı enerjisi



M

II

hM III ϑ3

Düşey kesiti verilen borudan akan sıvının I, II ve III bölgelerinde akış hızı ϑI, ϑII, ϑIII açık uçlu K, L, M borularındaki sıvı yükseklikleri hK, hL ve hM dir.



Buna göre,



I. ϑI < ϑII < ϑIII tür.



II. hM < hL < hK dir.



III. hK = hL = hM dir.



verilen ilişkilerden hangileri doğrudur?



A) Yalnız I D) I ve II

B) Yalnız II C) I ve II E) I, II ve III

Akışkanlarda kesitin daraldığı yerde basınç azalır ve akışkanın akış hızı artar. Buna göre, ϑIII> ϑII > ϑI ve hK > hL > hM bulunur.





9. C 10. E

(Cevap C)

Çözüm Yayınları

7.

8. E



Buna göre, K ve L hareketlilerinin;



7. D

ϑ2 I

L t

6. E

hL ϑ1

0

5. A

L

K

X



4. D

9.

konum - zaman grafiği şekildeki gibidir.



2. E

IV. Hareket enerjisi



verilen enerji türlerinden hangilerine dönüşebilir?



A) Yalnız I

B) I ve II

D) I, II, III ve IV



C) I, II ve III

E) II ve III

Verilen enerji türlerinin tamamına dönüşebilir.

(Cevap D)

10. K hizasından eşit hızlarla düzgün yavaşlamaya başlayan X, Y, Z araçlarından önce X aracı en son Z aracı duruyor.

8. Düzlem aynalarla kurulu düzeneğe I ışık ışını şekildeki gibi I numaralı aynaya gönderiliyor.







III

270

X

ϑ

Y

ϑ

Z

ϑ

I

II I

Işının I, II ve III numaralı düzlem aynalardan yansıma sayıları n1, n2 ve n3 olduğuna göre, bunlar arasındaki ilişki nedir? (Birim kareler özdeştir.)



A) n1 = n2 = n3

D) n1 > n3 > n2



E) n1 > n2 = n3

Yansıma sayıları incelenirse n1 > n2 = n3 olur.

III

I II I

B) n1 > n2 > n3 C) n3 > n1 > n2

(Cevap E)

Buna göre,



I. Yer değiştirmesi en büyük olan Z aracıdır.



II. İvmesi en büyük olan X aracıdır.



III. Üç aracın da ortalama hızları eşittir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I D) I ve II

B) Yalnız II C) Yalnız III E) I, II ve III

Önce duran aracın ivmesi, en son duran aracın yer değiştirmesi en büyüktür. (I ve II doğru) Araçların ilk ve son hızları eşit olduğu için ortalama hızları da eşittir. (Cevap E)

TÜMEVARIM - IV Test

06

1. Şekildeki sıvı içinde tutulan K cismi serbest bırakıldığında sıvı

4. Sıcaklıkları farklı olan K, L katı cisimleri birbirlerine değecek





yüzeyine çıkıyor.

Sıvı



biçimde tutuluyor.

K

Yer (Yatay)

Buna göre, cismin sıvı yüzeyine ulaşma süresi, I. Yerçekim ivmesi II. Sıvının özkütlesi III. Cismin hacmi niceliklerinden hangilerine bağlıdır? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

FK =Vb.dsıvı.g

VC .dC.g



I. Isı sığası büyük olan cisim ısı verir.



II. Sıcaklığı büyük olan cisim ısı verir.



III. Öz ısısı büyük olan cismin sıcaklık değişimi küçük olur.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I D) I ve II

B) Yalnız II E) II ve III

C) Yalnız III

Isı akışı sıcak cisimden soğuk cisime doğru olur. (II doğru). Isı sığası büyük olan cismin sıcaklığı bilinmediği için kesin bir şey söylenemez. Öz ısısı büyük olan maddelerin sıcaklığındaki değişimi kütlesi de etkiler. (Cevap B)

5. Aynı maddeden yapılmış eşit kalınlıktaki O1 ve O2 merkezli

Cisme etki eden net kuvvet yazılırsa, Fnet = Vb . dsıvı . g – mg = VC . dC . a a ivmesinin büyüklüğü cismin sıvı yüzeyine ulaşma süresini belirleyeceği için bu süre sıvının özkütlesi ile cismin özkütlesine bağlıdır.

Cisimler arasında termodinamik denge sağlanana kadar geçen sürede,

levhaların birbirlerine değdirilmeden önceki sıcaklıkları TK ve TL dir.

(Cevap B)



2.

L

K

O2

O1

d1 yatay K

L yatay Çamurlu zemin



Özdeş K ve L çivileri özellikleri her yerinde aynı olan çamurlu zemine bırakıldıktan sonra üzerlerine şekildeki gibi türdeş kalas bırakılıyor. Buna göre, I. K ve L zemine eşit miktarda batar. II. Kalas bırakıldığında çivilerin yere uyguladığı basınç kuvvetleri eşittir. III. K zemine daha çok batar. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III

Zemine daha fazla basınç uygulayan K daha fazla batar. K ve L nin yere uyguladığı basınç kuvveti eşittir.  (Cevap E)

3. Düşey kesiti verilen kapta yağ ve su şekildeki gibi dengededir. Yağın su yüzeyine uyguladığı basınç P, su yüksekliği ise h dir.

Çözüm Yayınları



d2

TL > TK olduğuna göre, cisimler birbirine değdirilip ısıl denge sağlandığında d1, d2, d3 uzunlukları için söylenebilir? A)

d1

d2

d3

Azalır

Azalır

Azalır

B)

Artar

Değişmez

Değişmez

C)

Azalır

Artar

Azalır

D)

Azalır

Değişmez

Artar

E)

Artar

Artar

Azalır

L levhasının sıcaklığı azalr K nın artar. Dolayısıyla L büzüşür K genleşir. O hâlde d1 ve d2 artar, (Cevap E) d3 azalır

6. Doğrusal bir yolda durgun halden harekete geçen bir cismin net kuvvet zaman grafiği şekildeki gibidir.

Yağ

d3





Net kuvvet F

271

Buz

h

Su



0



Su ve yağın sıcaklığı değiştirilmeden buz eritilirse, I. P azalır II. h azalır III. h artar



durumlarından hangileri gerçekleşir?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve II

E) I ve III

C) Yalnız III

Buza su ve yağ tarafından kaldırma kuvveti etki eder. Bu nedenle normal şartlarda sadece su içerisinde buz olursa buzun suya batan hacmi 9/10 oranında olacaktır. Yani buz 10V hacminde ise 9V si su içinde olacaktır. Ancak yağında buza uyguladığı bir kaldırma kuvveti olduğundan bu durumda su içine batan hacmi 9V den az olacaktır. (Örneğin 6V kadar olsun) Buz tamamen eritilirse hacmi 10V den 9V ye düşecek ve suya karışacaktır. Bu durumda h artacak, buzun yağ içinde kapladığı hacim olmayacağı için yağ yüksekliği azalacak ve P azalacaktır (Cevap E)

I

t

II

2t

III

3t

zaman



-F

Buna göre, cismin hızının büyüklüğü hangi zaman aralıklarında artmıştır?



A) Yalnız I D) I ve III

B) Yalnız II E) II ve III

C) Yalnız III

Cisim durgun halden harekete geçtiğine göre (0-t) aralığında hızlanan (I doğru) (t-2t) aralığında yavaşlayan (II yanlış) (2t-3t) aralığında da ters yönde hızlanan hareket yapar. (III doğru). (Cevap D)

Test 06

1. B

7. Özdeş ve türdeş cisimler Şekil - I deki gibi üst üste

2. E

4. B

5. E



10.

konulduğunda cisimler tarafından yere uygulanan basınç P, cisimlerin yere göre toplam potansiyel enerjileri E dir.

3. E

X

6. D

7. D

8. E

9. E 10. B 11. A 12. D

Y



T

Z



Yatay Şekil - II

Şekil - I

+

Yatay

Özdeş X, Y, Z, T, P lambaları ile kurulan şekildeki devrede en parlak yanan lamba hangisidir?

Cisimler Şekil - II deki gibi üst üste konulduğunda,



I. P artar



II. E azalır



III. P ve E değişmez



IV. E artar



B) Y

C) Z

D) P

11.

yargılarından hangileri doğru olur?



A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve IV E) Yalnız IV

E) T



Gerilmiş, düzgün bir yayda serbest uca doğru ilerleyen şekildeki atmanın P noktası halkaya ulaştığı anda görünümü aşağıdakilerden hangisi gibi olur?



(Birim kareler özdeştir.)



A)

8. Yatay zeminde sabit tutulan çubuk mıknatısın yakınındaki özdeş K ve L demir bilyeleri sırasıyla ϑ ve 2ϑ hızlarıyla fırlatılıyor. 5

4

3



2

Çözüm Yayınları

d

1

2ϑ L

ϑ K

P Serbest uç

Cisimlerin potansiyel enerjileri artacaktır. Çünkü yere göre ağırlık merkezinin yüksekliği artacaktır. (IV doğru) Zemine temas eden kesit alanı küçüldüğünden basınç P=F/S bağıntısına göre artacaktır. (I doğru) (Cevap D)



A) X

Y lambası üretece paralel olup en parlak yanan lambadır. P, Z ve T lambalarına gelen akımlar anakol akımının toplamına eşit olacağından ve bu anakol akımı X lambası üzerinden geçeceği X lambası Z, T ve P lambasından parlak yanar. (Cevap B)





P

B)

C)

D)

E)

K bilyesi d yörüngesini izlediğine göre, L bilyesi 1, 2, 3, 4 ve 5 ile gösterilen yörüngelerden hangilerini izleyebilir? (Birim kareler özdeştir.)

A) 5

B) 3

C) 1

D) 2

E) 4

Mıknatısın her iki kutbu demir bilyeleri çekecektir ancak L mıknatısının fırlatma hızı daha büyük olduğundan mıknatısla etkileşim süresi daha kısadır.  (Cevap E)

Serbest uca çarpan dalga aynen geri döner. şeklinde görüntü elde edilir.

ve

9. Farklı cins elektrik yükü ile yüklü K ve L iletken kürecikleri

yalıtkan iplere asılarak yük kaybı olmayacak şekilde dengede tutuluyor.



(Cevap A)

12. Şekildeki X ve Y çubuklarının T sıcaklığındaki boyları eşittir.

X ve Y çubuklarının son sıcaklıkları sırasıyla 2T ve 3T olduğu anda boyları yine eşit olmaktadır.

L

K

272



X Y

K ve L cisimleri serbest bırakılırsa,

L

K

K

I

L II

L

K III



I, II ve III konumlarından hangisi gibi dengede kalabilir?



A) Yalnız I

B) I ya da II

D) I ya da III

C) Yalnız III

E) I ya da II ya da III

Cisimler birbirini çeker III teki gibi dengede kalabilir. Ya da cisimler birbirini çekip temas ederek yük miktarları eşit ise birbirini nötrleyip şekil II deki gibi de dengede kalabilir. Bir başka durum ise yük miktarları farklı ve zıt cinsle yüklü olduğundan temas edip aynı cinsle yüklenerek tekrar birbirlerini şekil I deki gibi itebilir (Cevap E)

Buna göre,



I. X çubuğu +3T, Y çubuğu +5T



II. X çubuğu -T, Y çubuğu -2T



III. X çubuğu 0 °C Y çubuğu -T



seçeneklerinin hangisindeki verilen sıcaklığa getirilirse boyları yine eşit olabilir?



A) Yalnız I D) I ve III

B) Yalnız II E) II ve III

C) Yalnız III

X çubuğunun genleşme katsayısı Y çubuğunun genleşme katsayısından büyüktür. Buna göre, X çubuğunun sıcaklık değişimi Y çubuğunun sıcaklık değişiminden az olursa son boyları yine eşit olabilir. (Cevap D)