Çözüm 3D TYT Biyoloji Soru Bankası [YKS 2020 ed.]
 9786051943084

Citation preview

Bu ürünün bütün hakları ÇÖZÜM DERGİSİ YAYINCILIK SAN. TİC. LTD. ŞTİ.’ne aittir. Tamamının ya da bir kısmının ürünü yayımlayan şirketin önceden izni olmaksızın fotokopi ya da elektronik, mekanik herhangi bir kayıt sistemiyle çoğaltılması, yayımlanması ve depolanması yasaktır.

Çözüm Yayınları Grafik Birimi

Çözüm Yayınları Dizgi Birimi

2018 Ankara

Özyurt Matbaacılık (0312 384 15 36)



Sevgili Öğrenciler ve Saygıdeğer Meslektaşlarım,

TYT'de biyoloji dersinde tam başarıya ulaşmak için biyoloji ile ilgili temel kavram, teori, süreç ve uygulamalar konusunda yeterli bilgi birikimine sahip olmanın yanı sıra; analiz etme, yorum yapma, çıkarımda bulunma, değerlendirme, sorgulama, eleştirel düşünme vb. bilişsel becerilere sahip olmak gerekmektedir. Bu durumda çok geniş bir kapsam ve bilgi düzeyi gerektiren Biyoloji dersinin konu içeriğine hakim olabilmek için doğru ve titizlikle hazırlanmış bir kaynağa ihtiyaç ortaya çıkmaktadır. Bu gereksinimi karşılamak amacıyla hazırladığımız bu kitabın hedefinize ulaşmada size yardımcı olacağına inancım sonsuzdur. Bu kitap hazırlanırken, •

Bir bölüme ait çok sayıda alt başlık oluşturularak hazırlanan testlerle konu içeriği eksiksiz taranmıştır.



Bir teste ait sorular kolaydan zora doğru 3D tekniğine uygun olarak hazırlanmıştır.



Her teste ait sorular, genelden özele bilgi düzeyini artırmak üzere tasarlanmıştır.



Önceki sorularda ya da testlerde karşılaşılan kavramlar ilerleyen test ve bölümlerde sarmal eğitim sistemine uygun şekilde tekrar kullanılmıştır.



Sorular sadece konu ve kavram bilgisinin değil, üst düzey olarak adlandırılan bilişsel becerilerin ölçülmesine fırsat sağlayacak şekilde hazırlanmıştır.



Sorular MEB'in biyoloji dersi öğretim programındaki kazanım bölümlerine uygun hazırlanmıştır.



ÖSYM soruları titizlikle analiz edilerek her bölüme ait Bire Bir ÖSYM testleri hazırlanmıştır. Bu testlerdeki sorular hazırlanırken sınav sistemindeki değişiklikler de dikkate alınmıştır.



Sarmal sisteme uygun tümevarım testleri hazırlanarak konuların tekrarı ve pekiştirilmesi amaçlanmıştır.

Kitabın hazırlık aşamasında emeği geçen yayın ekibine, fikir ve önerileri ile desteklerini esirgemeyen değerli meslektaşlarıma, her türlü destek ve katkılarından dolayı Gülsüm AKARSU, Kâmuran BAYRAMOĞLU ve Kader KORKMAZ'a teşekkürlerimi sunarım. Başarı ve mutluluk dileklerimle…

Kerim KORKMAZ

İÇİNDEKİLER 01. BÖLÜM: YAŞAM BİLİMİ BİYOLOJİ Biyoloji ve Canlıların Ortak Özellikleri..........................................9

06. BÖLÜM: EKOSİSTEM EKOLOJİSİ VE GÜNCEL ÇEVRE SORUNLARI

Canlıların Yapısında Bulunan Temel Bileşikler /

Ekosistem Ekolojisi.................................................................205

İnorganik Bileşikler.....................................................................13

Güncel Çevre Sorunları..........................................................217

Canlıların Yapısında Bulunan Temel Bileşikler /

Bire Bir ÖSYM.........................................................................221

Karbonhidrat, Yağ, Protein.........................................................19

TÜMEVARIM - II........................................................................225

Canlıların Yapısında Bulunan Temel Bileşikler / Enzimler .........29 Canlıların Yapısında Bulunan Temel Bileşikler / Vitaminler, Nükleik Asitler, ATP, Hormonlar................................39 Bire Bir ÖSYM...........................................................................49

02. BÖLÜM: HÜCRE Hücre Zarında Gerçekleşen Olaylar........................................ 57 Hücre Organelleri .....................................................................71 Bire Bir ÖSYM...........................................................................85

03. BÖLÜM: CANLILAR DÜNYASI Canlıların Çeşitliliği ve Sınıflandırılması.....................................89 Canlı Âlemleri ve Özellikleri / Bakteri - Arke...............................97 Canlı Âlemleri ve Özellikleri / Protista - Bitkiler - Mantarlar......107 Canlı Âlemleri ve Özellikleri / Hayvanlar - Virüsler................... 117 Bire Bir ÖSYM.........................................................................127 TÜMEVARIM - I.........................................................................131

04. BÖLÜM: HÜCRE BÖLÜNMELERİ Mitoz ve Eşeysiz Üreme.........................................................139 Mayoz ve Eşeyli Üreme..........................................................151 Bire Bir ÖSYM.........................................................................163

05. BÖLÜM: KALITIMIN GENEL İLKELERİ Mendel İlkeleri, Eş Baskınlık..................................................169 Çok Alellik, Kan Gruplarının Kalıtımı......................................179 Eşeye Bağlı Kalıtım, Ayrılmama.............................................189 Bire Bir ÖSYM.........................................................................199

Yaşam Bilimi Biyoloji / Biyoloji ve Canlıların Ortak Özellikleri - 1 1. Biyoloji bilimindeki bilgiler, buluşlar ve ilerlemeler;

5. Canlıların tamamında;



l. güncel çevre sorunları,



l. hücre,



ll. gıda sıkıntısı ve güvenliği,



ll. organel,



lll. enerji sıkıntısı,



lll. doku,



lV. insan sağlığını tehdit eden hastalıklar



lV. organ,



V. sistem



problemlerinden hangilerinin çözümünde etkili rol oynamaktadır?



A) l ve ll



B) ll ve lll

D) l, ll ve lll

C) lll ve lV

A) Hareket etme

B) Uyarılara tepki verme



C) Büyüme ve gelişme

D) Beslenme



E) Solunum

Fasulye tohumunun çimlenerek yeni bir bitkiyi meydana getirmesi büyüme ve gelişmeyi ifade eder.







(Cevap C)

Çözüm Yayınları





A) l ve ll

B) ll ve lll

D) l, ll ve lll

C) lll ve lV

E) l, ll, lll, lV ve V

I ve II ise tüm canlılarda ortak olarak bulunur.

2.

Fasulye bitkisinde gözlenen yukarıdaki olay, bütün olarak düşünüldüğünde canlıların ortak özelliklerinden hangisi ile ifade edilebilir?

yapılarından hangileri ortak olarak bulunur?

III, IV ve V sadece çok hücreli canlılarda gözlenebilen yapılardır.

(Cevap E)







E) l, ll, lll ve lV

Verilen problemlerin tamamının çözümünde biyoloji bilimi etkin rol oynar.

01

BÖLÜM 01 Test



(Cevap A)

6.

– Bakterilerin ikiye bölünerek yeni bakteriler oluşturması



– Öglenanın kamçısını kullanarak yer değiştirmesi



– Kaktüs bitkisinin gövdesinde su depo etmesi



– Bitkilerin su ve mineral ihtiyacını dış ortamdan karşılaması



Aşağıdaki canlılık özelliklerinden hangisine ait örnek yukarıda verilmemiştir?



A) Beslenme

B) Hareket etme



C) Üreme

D) Uyum



E) Boşaltım

Bakterinin ikiye bölünerek yeni bakteriler oluşturması → Üreme Öglenanın kamçısını kullanarak yer değiştirmesi → Hareket etme Kaktüs bitkisinin gövdesinde su depo etmesi → Uyum Bitkilerin su ve mireral ihtiyacını dış ortamdan karşılaması → Beslenme Boşaltıma ait örnek verilmemiştir.



(Cevap E)

3. Aşağıdakilerden hangisi canlıların ortak özelliklerinden biri değildir?



A) Hücresel yapıya sahip olma



B) Metabolik artıkları vücuttan uzaklaştırma



C) Metabolizmaya sahip olma



D) Aktif olarak yer değiştirme



E) ATP üretme ve kullanma

Tüm canlılar aktif olarak yer değiştiremez.

7. Aşağıda protista âleminde yer alan öglena gösterilmiştir.

Kamçı



(Cevap D)

Çekirdek Kloroplast

4. Canlıların ortak özelliklerinden birisi büyüme ve gelişmedir.

Aşağıdaki canlılardan hangisinde büyüme, hücre sayısı ve kütlesel artış ile sağlanır?



A) Bakteri

B) Amip



C) Deniz yıldızı

D) Paramesyum



E) Öglena

Çok hücreli canlılarda büyüme, hücre sayısı ve kütlesel artış ile sağlanır. hücreli, diğerleri tek hücrelidir.





Öglena; kamçısı aracılığıyla yer değiştirebilen, kloroplastları aracılığıyla kendi besinini üretebilen, bölünerek sayısını artırabilen, tek hücreli ökaryot bir canlıdır.



Yukarıdaki açıklamada öglena ile ilgili hangi canlılık özelliğine değinilmemiştir?



A) Hareket

Deniz yıldızı çok (Cevap C)

9

Kamçı → Hareket

B) Hücresel yapı

D) Beslenme

C) Üreme

E) Solunum

Çekirdek → Hücresel yapı Kloroplast → Beslenme Bölünerek sayısını artırma → Üreme ile ilgili özelliklerdir. Solunuma değinilmemiştir.



(Cevap E)

Test 01

1. E

3. D

4. C

5. A

6. E

7. E

8. D

9. C 10. B 11. D 12. B 13. B

11. Bir hücrede gerçekleşen bazı metabolik olaylar aşağıda

8. Tüm canlılar kendi türlerine özgü bir organizasyona sahiptir.

2. C

gösterilmiştir.

Buna göre bir hayvana ait;



I. inorganik ve organik moleküller,



II. kas hücresi,



III. mitokondri,



IV. iskelet kas sistemi,





V. çizgili kas dokusu



l. 1 ve 3 anabolizmaya, 2 ve 4 katabolizmaya örnektir.



ll. 1, 2, 3 ve 4 tüm canlılar tarafından gerçekleştirilebilir.



lll. 2 ve 4’ün gerçekleştirilme biçimi bütün canlılarda ortaktır.

İnorganik madde



yapılarının biyolojik organizasyon dizilimi aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?



A) I - II - III - IV - V

B) I - III - IV - II - V



C) II - I - III - V - IV

D) I - III - II - V - IV



E) II - III - V - I - IV

Yüksek organizasyonlu canlılarda organizasyon basamakları, inorganik ve organik moleküller - organeller - hücre - doku - organ - organ sistemleri – organizma şeklinde sıralanır. Buna göre, bir hayvana ait verilen yapıların biyolojik organizasyon dizilimi, l - lll - ll - V - lV şeklinde olur. (Cevap D)

1 $ # 2

basit organik madde

3 $ # 4

kompleks organik madde

Buna göre,



açıklamalarından hangileri doğru değildir?



A) Yalnız l



B) Yalnız lIl

D) ll ve lll

C) I ve II

E) l, ll ve lll

1 ve 3 anabolizma (yapım), 2 ve 4 katabolizma (yıkım) ya örnektir. 1, 2 ve 4 tüm canlılar tarafından gerçekleştirilemez. 2 ve 4’ün gerçekleştirilme şekli bütün canlılarda ortak değildir.





(Cevap D)

9. Hücre teorisine göre organizmalar tek veya çok sayıda

Buna göre aşağıdaki genellemelerden hangisi yapılabilir?



A) Bütün canlılar prokaryot hücre yapısına sahiptir.



B) Bütün canlılar ökaryot hücre yapısına sahiptir.



C) Hücresel yapıya sahip olma, canlıların ortak özelliklerinden birisidir.



D) Bütün canlılarda dokusal oluşuma rastlanabilir.



E) Bütün canlılarda, hücre bölünmesi üremeyi sağlar.

Organizmaların tek veya çok sayıda hücreden oluşması bütün canlıların hücresel yapıya sahip olduğunu gösterir.



(Cevap C)

Çözüm Yayınları

hücreden oluşur.

12. İkiye bölünerek çoğaldığı bilinen bir canlı aşağıdaki özelliklerden hangisine kesinlikle sahip olamaz?



A) Tek hücreli olma



B) Embriyonik gelişim gösterme



C) Ökaryot hücre yapısına sahip olma



D) Prokaryot hücre yapısına sahip olma



E) Heterotrof olarak beslenme

İkiye bölünerek çoğalan bir canlı kesinlikle bir hücrelidir. Embriyonik gelişim eşeyli üreyen çok hücreli canlılara ait bir özelliktir.



(Cevap B)

10. Canlılarla ilgili aşağıdaki genellemelerden hangisi doğru değildir?



A) Canlılar, çevrelerindeki değişikliklerden etkilenip tepki oluşturabilir.



B) Canlılar, yaşamlarını devam ettirebilmek için üremek zorundadır.

10



C) Canlılar, yaşadıkları ortamın koşullarına uyum sağlayabilecek yeteneğe sahiptir.



D) Canlılar, metabolik faaliyetlerini devam ettirebilmek için beslenmek zorundadır.



E) Canlılar, metabolik faaliyetleri için ihtiyaç duydukları ATP’yi solunumla elde eder.

13.

1. İnorganik madde → basit organik madde



2. Basit organik madde → inorganik madde



3. Basit organik madde → kompleks organik madde



Yukarıda numaralandırılmış olarak verilen dönüşüm olaylarından hangileri bütün canlılarda kesinlikle ortak olarak gözlenir?



A) Yalnız 1



B) Yalnız 3

D) 2 ve 3

C) 1 ve 2

E) 1, 2 ve 3

Üreme canlının yaşamını devam ettirmesi için değil, neslin devamlılığı için gereklidir.

1. Fotosentez veya kemosentez, 2. Oksijenli solunum, 3. Polimer sentezi (Protein sentezi



vb.) dir. Buna göre 3. tüm canlılarda kesinlikle ortak olarak gözlenir.



(Cevap B)

(Cevap B)

Yaşam Bilimi Biyoloji / Biyoloji ve Canlıların Ortak Özellikleri - 2

02

BÖLÜM 01 Test

4. İnci kefali yılın 10 ayını Van Gölünde kendine uygun sıcaklıktaki

1. Biyoloji bilimindeki gelişmelere bağlı olarak,

aşağıdakilerden hangisinin meydana gelmesi beklenmez?

bölgelerinde geçirir. Nisan başından itibaren tatlı su ağızlarına gelmeye başlar. Su sıcaklığı 13 ºC'yi geçtiği zaman derelerin su akımının yavaş olduğu çakıllı ve kumlu bölgelerine yumurtalarını bırakır ve tekrar göle döner. Döllenmiş yumurtalar tatlı suda gelişir.



A) İnsanlarda bazı kalıtsal hastalıkların önlenebilmesi



B) İnsanlar için gerekli olan bazı maddelerin mikroorganizmalara ürettirilmesi



C) Canlıların genetik yapısında değişiklik yapılarak yeni kalıtsal özellikler kazanmalarının sağlanması



Yukarıda anlatılan olayda hangi canlılık özelliğine değinilmiştir?



D) Hayvan ırklarının ıslahı ile verimliliğin ve ürün kalitesinin artırılması



A) Solunum



E) Bir canlı türünün genetik yapısının tamamen değiştirilmesiyle farklı canlı türlerinin ortaya çıkmasının sağlanması

Soruda verilen olayda İnci kefalinin üreme canlılık özelliğine değinilmiştir.



B) Beslenme

D) Homeostazi

→

→

(Cevap E)

X CO2 + H2O → C6H12O6 + O2 Y T Z →

5.

değiştirilmesi amaçlanmamaktadır.

Çözüm Yayınları

A) Belirli bir organizasyona sahip olma



B) Metabolizmanın devamlılığı için enerji üretebilme



C) Yapı maddesi olarak kullanacağı bütün maddeleri sentezleme



D) Homeostatik dengeyi sağlamak amacıyla boşaltım yapma



E) Çevresel etkilere karşı tepki gösterebilme

Canlı organizmalar yapı maddesi olarak inorganik ve organik maddelere ihtiyaç duyar.

Yukarıda verilen dönüşüm olaylarından hangileri tüm canlılar tarafından ortak olarak gerçekleştirilemez?



A) Yalnız Y

(Cevap C)

B) Yalnız Z

D) Z ve T

C) X ve Y

E) X, Y, Z ve T

X → Oksijenli solunum Y → Fotosentez Z → Nişasta sentezi T → Nişastanın hidrolizidir. Verilen olaylardan hiçbiri tüm canlılar tarafından ortak olarak gerçekleştirilemez. (Cevap E)

6. Canlıların tamamı düşünüldüğünde, beslenme;

I. hücre solunumu için substratın sağlanması,



II. hücre içinde bazı maddelerin üretilmesi,



III. büyüme ve gelişmenin sağlanması için yeni hücrelerin oluşturulması

Buna göre inorganik maddeler canlılar tarafından sentezlenmediğinden C seçeneğindeki özellik bütün canlı organizmalarda bulunan genel özelliklerden değildir.

Nişasta





2. Aşağıdakilerden hangisi bütün canlı organizmalarda







E) Boşaltım (Cevap C)

Biyoloji bilimindeki gelişmelere bağlı olarak bir canlı türünün genetik yapısının tamamen

bulunan genel özelliklerden değildir?

C) Üreme



amaçlarından hangilerini gerçekleştirmek için yapılır?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

Canlılar madde ve enerji ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla beslenmek zorundadır. Büyüme ve gelişmenin sağlanması için yeni hücrelerin oluşturulması çok hücreli canlıların tamamı düşünüldüğünde beslenme amaçlarından biri kabul edilemez. (Cevap D)

3. Canlıların ortak özelliklerinden biri olan boşaltım olayı ile ilgili,

7. Çok hücreli bir organizmaya ait aşağıdaki özelliklerinden



I. Homeostatik dengenin devamlılığı için gereklidir.



II. Bütün canlılarda amonyağın vücuttan atılımını sağlar.



III. Bütün canlılarda böbrekler aracılığıyla gerçekleştirilir.



A) Çekirdek DNA'sını eşleme



IV. Sindirim atıklarının vücuttan uzaklaştırılmasını sağlar.



B) Beslenme



C) Metabolizmaya sahip olma



D) Boşaltım yapma



E) ATP üretme ve kullanma



açıklamalarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve IV

D) III ve IV

C) II ve III

E) I, III ve IV

Canlıların metabolik faaliyetleri sonucunda oluşan atık maddeleri homeostatik dengenin devamlılığı için vücuttan dışarı atmasına boşaltım denir. Bütün canlılarda boşaltım atığı amonyak değildir ve boşaltım tüm canlılarda böbreklerle gerçekleştirilmez. (Cevap A)

hangisi, organizmanın tüm canlı hücrelerinde mutlaka bulunmak zorunda değildir?

Çok hücreli bir organizmanın tüm canlı hücreleri canlılığını devam ettirebilmek için A, B, C ve D seçeneklerindeki özellikleri mutlaka bulundurmak zorundadır. Ancak tüm canlı hücreler bölünme özelliğine sahip olmadığı için çekirdek DNA'sını eşlemek zorunda değildir. Ayrıca tüm canlılar ökaryot hücre yapısına sahip olmadığından çekirdek bulundurmaz. (Cevap A)

11

Test 02

1. E

2. C

3. A

4. C

5. E

6. D

7. A

8. E

8.

I. ATP sentezi yapma

11. Canlılarda görülen;



II. Eşeyli üreme



I. hücresel yapıya sahip olma,



III. Fotosentez yapma



II. boşaltım yapma,



IV. Aktif hareket etme



III. enerji üretme ve kullanma,



IV. ototrof beslenme



Yukarıda verilen canlılık olaylarından hangileri bazı canlı grupları tarafından gerçekleştirilebilir?



A) I ve II



B) II ve III

D) I, II ve III

C) III ve IV

E) II, III ve IV

l. tüm canlı grupları tarafından gerçekleştirilmek zorundadır. Ancak ll, lll ve lV bazı canlı grupları tarafından gerçekleştirilebilir.



olayları, canlılarda gözlenme durumlarına göre aşağıdakilerden hangisiyle ifade edilebilir?



A) I = II = III = IV

B) I = II = III > IV



C) II > I > III > IV

D) I = II > III = IV



(Cevap E)

9. E 10. C 11. B 12. C 13. D

E) I > II = III > IV

l, ll ve lll. olaylar tüm canlılarda gözlenirken lV. olay sadece üretici canlılarda gözlenir. Buna göre verilen olaylar gözlenme durumlarına göre l = ll = lll > lV şeklinde ifade edilebilir. (Cevap B)

12. Aşağıdakilerden hangisi bütün canlılar için ortak bir

9. Aşağıda, canlılarda gözlenebilen bazı dönüşüm olayları

özellik olabilir?

gösterilmiştir. 1

İnorganik maddeler

2

Basit organik madde 3

Buna göre numaralandırılan dönüşüm olayları ile ilgili verilen;



I. 1 → fotosentez



II. 2 → solunum



III. 3 → protein sentezi



IV. 4 → sindirim



eşleştirme örneklerinden hangileri doğru olabilir?



A) I ve II



B) II ve III

D) I, II ve III

Çözüm Yayınları

Kompleks organik madde



4



A) Genetik materyalin bir zarla sitoplazmadan ayrıldığı hücre yapısına sahip olma



B) Mitoz bölünmelerle hücre sayısını artırarak büyüme ve gelişme gösterme



C) Metabolizma sonucu oluşturduğu metabolik artıkları vücuttan uzaklaştırma



D) İnorganik maddeleri kullanarak organik besin sentezi yapabilme



E) Gamet oluşumu ve döllenmenin görüldüğü üreme olaylarıyla birey sayısını artırma

A, B, D ve E seçeneklerindeki olaylar bazı canlı grupları tarafından gerçekleştirilirken tüm canlılar homeostatik dengeyi devam ettirebilmek için metabolizma sonucu oluşturdukları metabolik artıkları vücutlarından uzaklaştırırlar. (Cevap C)

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

13. Canlılarda görülen ortak özelliklerden bazıları aşağıda

Verilen dönüşüm olaylarıyla ilgili eşleştirilen örneklerin tümü doğru olabilir.

verilmiştir.

(Cevap E)

10. Bütün canlı organizmalarda; O2 miktarı

12

-I-

Amino asit miktarı

Büyüme

ATP miktarı

-II-

Hücre sayısı

-III-

Protein miktarı



grafiklerinde verilen değişimlerden hangileri görülür?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve III



• Hücresel yapıya sahip olma



• Hücresel solunum yapma



• Beslenme



• Üreme • Adaptasyon



Bu özellikler dikkate alındığında canlılar ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?



A) Bütün canlılar inorganik maddelerden sentezledikleri besinlerle beslenir.



B) Bütün canlılar çok sayıda hücreden meydana gelmiştir.



C) Bütün canlılar ihtiyaç duyduğu ATP'yi oksijenli solunumla sentezler.



D) Bütün canlılar içinde bulundukları ortama uyum özelliklerine sahiptir.



E) Bütün canlılar üremeleri sırasında mayoz bölünme geçirir.

C) Yalnız III

E) II ve III

l. grafikteki olay oksijenli solunum, ll. grafikteki olay hücre sayısını artırarak büyüme, lll. grafikteki olay protein sentezidir. lll. grafikteki olay tüm canlı organizmalarda görülür.

Verilen özellikler dikkate alındığında bütün canlıların içinde bulundukları ortama uyum yani adaptasyon özelliğine sahip olduğu yargısına ulaşılabilir. (Cevap D) (Cevap C)

Yaşam Bilimi Biyoloji / Canlıların Yapısında Bulunan Temel Bileşikler / İnorganik Bileşikler - 1

03

BÖLÜM 01 Test

1. Aşağıdakilerden hangisi inorganik maddelerin

5. Yapısı kimyasal olarak analiz edilen bir besin maddesi ile ilgili



A) İskeletin yapısına katılma





B) Enzim etkinliği için gerekli olma

– Yapısında enerji verici kimyasal bağ bulundurmamaktadır.



C) Klorofilin yapısına katılma



– İnorganik yapılıdır.



D) Hemoglobin sentezi için gerekli olma



– Sindirime uğramadan doğrudan hücre tarafından kullanılabilmektedir.

Tüm canlılarda iskelet, klorofil ve hemoglabin yapıları bulunmaz. Tüm canlılar fotosentez



E) Fotosentez tepkimelerinde kullanılma



Bu verilere bağlı kalarak, incelenen besin maddesi için,

yapamaz. Ancak tüm canlılarda enzim etkinliği için inorganik maddelere ihtiyaç



l. Üretici canlılar tarafından sentezlenebilir.



ll. Polimer organik madde sentezinde kullanılabilir.



lll. Hücre zarından geçebilecek büyüklüktedir.

canlılardaki ortak kullanım alanlarından birisi olabilir?

duyulabilir.





elde edilen sonuçlar şunlardır:

(Cevap B)

2. İnorganik maddeler için;



sonuçlarından hangilerine ulaşılabilir?



A) Yalnız l



B) Yalnız ll

D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll



l. canlı hücrelerde sentezlenme,

İncelenen besin maddesi sindirime uğramadan hücre tarafından kullanılabiliyorsa bu



ll. düzenleyici olarak kullanılabilme,

madde için, hücre zarından geçebilecek büyüklükte olduğu sonucuna ulaşılabilir.



lll. hidroliz edilmeden hücre zarından geçebilme, özelliklerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız l



B) Yalnız lIl

D) lI ve lIl





(Cevap C)

C) I ve III

E) I, ll ve lll

İnorganik maddeler düzenleyici olarak kullanılabilir ve hidroliz edilmeden hücre zarından geçebilir. İnorganik maddeler canlılar tarafından sentezlenmez.

(Cevap D)

Çözüm Yayınları





6. İnorganik moleküller ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi doğru değildir?



A) Canlı hücrelerin yapısına katılabilir.



B) Metabolik faaliyetlerde düzenleyici rol alabilir.

3. Uzun yapılı bitkilerde suyun yerçekimine karşı yukarı doğru



C) Solunum metabolizmasında enerji verici olarak kullanılabilir.



A) Kohezyon





B) Yüzey gerilimi

D) Vücut sıvılarının pH ve yoğunluğunu dengelemek için kullanılabilir.



C) Çözücülük



E) Organik moleküllerin sentezi sırasında kullanılabilir.



D) Donduğunda genleşme



E) Yüksek özgül ısı

taşınması, suyun hangi özelliği sayesinde gerçekleştirilir?

İnorganik moleküller solunum tepkimelerinde enerji elde etme amacıyla kullanılmaz.



(Cevap C)

Su molekülleri arasındaki hidrojen köprüleri kohezyon adı verilen olayı gerçekleştirerek bitkilerde suyun yukarı doğru taşınmasında etkilidir.



(Cevap A)

7. Canlı yapısında oran olarak en fazla bulunan inorganik

4. Minerallerle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

madde olan su, canlı vücudunda;



A) Canlı yapısında oran olarak en fazla bulunan moleküllerdir.



l. hidroliz olaylarında kullanılma,



B) Bazı canlılık fonksiyonları ve metabolik reaksiyonlar için kullanılmaları zorunludur.



ll. enzim etkinliğini artırma,



lll. zararlı ve zehirli maddeleri seyreltme,



C) Hücrede ya da hücreler arası sıvıda tuz hâlinde bulunurlar.



lV. vücut sıcaklığını dengeleme



D) Organik maddelerin yapısına katılabilirler.



E) Su ve besinlerle vücuda alınırlar.

Canlı yapısında oran olarak en fazla bulunan molekül genellikle sudur.

(Cevap A)



faaliyetlerinden hangilerini gerçekleştirebilir?



A) l ve ll



B) ll ve lll

D) l, ll ve lll

C) lll ve lV

E) l, ll, lll ve lV

Su canlı vücudunda verilen faaliyetlerden tamamını gerçekleştirebilir.

(Cevap E)

13

Test 03

1. B

8. Suyun canlılar için önemi ile ilgili aşağıdaki

2. D

3. A

4. A

5. C

6. C

7. E

8. C

9. E 10. E 11. C 12. D

11. Demir elementinin bazı özellikleri aşağıda verilmiştir.

açıklamalardan hangisi doğru değildir?



– Hemoglobinin yapısına katılır.



A) İyi bir çözücü olması nedeniyle madde taşınmasında rol oynar.



– Demir emilimi için önemli bir protein olan Ferritinin yapısına katılır.



B) Metabolik atıkların seyreltilerek vücuttan uzaklaştırılmasında kullanılır.



– Bazı enzimlerin yapısına giren eser elementlerdendir.



C) Dehidrasyon tepkimelerinde substrat olarak kullanılır.



D) Bitkilerin fotosentezinde hidrojen kaynağı olarak kullanılır.



E) Polimer besinlerin hidroliz edilerek monomer besinlere dönüşümünde kullanılır.

Su dehidrasyon tepkimelerinde substrat olarak kullanılmaz, açığa çıkar.



(Cevap C)

9. Aşağıda bazı minerallerin insan vücudundaki işlevleri verilmiştir.

– Potasyum (K), sinirlerdeki iletimde ve kasların uyarılmasında gereklidir.



– Sodyum (Na), kas liflerinin uyarılmasında ve sinirlerdeki iletimde rol oynar.



– Demir (Fe), hemoglobin ve bazı enzimlerin yapısına katılır. Buna göre minerallerle ilgili,



l. Bazı mineraller vücutta aynı amaç için kullanılabilir.



ll. Bazı minerallerin vücutta birden fazla fonksiyonu vardır.



lll. Bazı mineraller yapıya katılırken, bazı mineraller enzim faaliyeti için gereklidir. genellemelerinden hangileri yapılabilir?



A) Yalnız l



B) Yalnız llI

D) lI ve lIl



ll. Yapıya katıldığı gibi, düzenleyici olarak da kullanılabilir.



lll. Vücuda yüksek oranda alınarak depolanması gereken bir elementtir.



yargılarından hangilerine ulaşılabilir?



A) Yalnız l



– Kalsiyum (Ca), iskeletin ana maddelerinden birini oluşturur.



l. Eksikliği, insanlarda anemi adı verilen kansızlığa neden olur.

B) Yalnız lIl

D) lI ve lIl

C) I ve II

E) l, ll ve lll

Demir elementi için I ve II. yargılara ulaşılabilir. Ancak verilen özelliklerden demirin yüksek







C) I ve II

oranda alınarak vücutta depolandığı yargısına ulaşılamaz.



(Cevap C)

Çözüm Yayınları



Buna göre demir elementi ile ilgili;

12. Bir X çözeltisine baz eklenmiş ve pH değişimi aşağıdaki grafikte gösterilmiştir.

E) l, ll ve lll

I. Bazı mineraller vücutta aynı amaç için kullanılabilir. (K ve Na) → Doğru II. Bazı minerallerin vücutta birden fazla fonksiyonu vardır. (K, Na, Fe) → Doğru

pH

III. Bazı mineraller yapıya katılırken, bazı mineraller enzim faaliyeti için gereklidir. (Ca, Fe) → Doğru (Cevap E)

14

10.

: Tiroit hormonları için gereklidir.



: Sinirsel iletimde görev yapar.



: Fotosentez olayında karbondioksitle beraber besin üretiminde kullanılır.



: Hemoglobin ve bazı enzimlerin yapısına katılan eser elementlerdendir.



: İskeletin ana maddelerinden biridir.



Yukarıda sembollerle ifade edilen inorganik madde çeşitleriyle ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?

A)  → İyot

B)  → Su



D)  → Kalsiyum

C)  → Demir

 → K veya Na dır.





Buna göre,



I. X çözeltisine baz eklenmiş ancak belirli bir miktara kadar pH değişmemiştir.



II. X tampon çözelti olabilir.



III. X çözeltisine baz eklendikçe bir değerden sonra pH yükselmiş ve asitlik artmıştır.



yorumlarından hangileri yapılabilir?



A) Yalnız I



E)  → Bakır (Cevap E)

Eklenen baz miktarı



B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

Belirli bir miktara kadar baz eklenmesine rağmen pH ın değişmemesi X çözeltisinin tampon çözelti olduğunu gösterir. pH değerinin yükselmesi asitliği azaltır.

(Cevap D)

Canlıların Yapısında Bulunan Temel Bileşikler / İnorganik Bileşikler - 2 1. Aşağıdakilerden hangisi minerallerin bütün canlılardaki

4. Aşağıdaki tabloda 70 kg kütleli bir insandaki bazı elementlerin

ortak kullanım alanlarından biri olabilir?



A) Kemik ve dişlerin yapısına katılma



B) Sinirsel uyartı iletiminde görev alma



C) Kas kasılması için gerekli olma



D) Kanın pıhtılaşmasında görev alma



E) Enzim aktivatörü olarak kullanılma

miktarları verilmiştir.

Element Adı

Kemik, diş, sinir, kas, kan bütün canlılarda ortak olarak bulunmayan yapılardır. Mineraller bütün canlılarda enzim aktivatörü olarak kullanılabilir.



(Cevap E)



2. Aşağıdaki tabloda insanda bulunan bazı vücut sıvıları ve pH değeri

Demir

4,2 g

Fosfor

780 g

Sodyum

100 g

Klor

95 g

Tabloya göre, l. Verilen elementler içinde vücutta oran olarak en çok bulunan kalsiyumdur.



ll. Demir elementinin vücutta kullanım alanları diğerlerine göre daha sınırlıdır.

Mide özsüyü

0,9 - 2,0



yargılarından hangilerine ulaşılabilir?

Tükürük

6,4 - 7.4



A) Yalnız l

Gözyaşı

7,4

lll. Verilen elementlerin tamamı enzim etkinliği için gereklidir.



Deri ve iç tabakaları

6,2 - 7,5

İnce bağırsak

7,5 - 8,0

Buna göre pH değerlerinin belirli sınırlar içerisinde tutulması;



l. metabolizma olaylarının belirli pH değerlerinde meydana gelmesi,



B) Yalnız ll

D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

Element kütlesi 1 kg olan kalsiyum vücutta oran olarak en çok bulunan elementtir. Tablodaki verilere göre diğer yargılara ulaşılamaz.



(Cevap A)

5. Mineraller ve tuzlarla ilgili olarak aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğru değildir?



A) Suda çözünmüş olarak ve besinlerle vücuda alınır.

ll. pH değerlerindeki küçük değişikliklerin bile insanlar için oldukça tehlikeli olabilmesi,



B) Hidroliz edildikten sonra hücre zarından geçebilir.



C) Yapıya katılabildiği gibi düzenleyici olarak da kullanılabilir.

lll. enzimlerin maksimum etkinliklerini bazik ortamda gerçekleştirmesi



D) Vücut sıvılarının osmotik basıncı ve pH’sının dengelenmesinde kullanılabilir.



E) Tüm canlılar tarafından dış ortamdan karşılanır.



durumlarında hangileriyle açıklanabilir?



A) Yalnız l



1 kg







Kalsiyum

7,35 - 7.45

Çözüm Yayınları

Kan serumu

Element kütlesi



dokularına ait pH değerleri verilmiştir. Vücut sıvıları ve dokular

04

BÖLÜM 01 Test

B) Yalnız ll

D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

Mineraller ve tuzlar inorganik bileşikler olup hidroliz edilmeden doğrudan hücre zarından geçebilir.





(Cevap B)

Tüm enzimler bazik ortamda etkinlik gösteremez. Metabolik olaylar belirli pH değerlerinde gerçekleşir. Bu değerlerin değişmesi canlı hayatını tehlikeye sokabilir.

(Cevap D)

6. Egzama, saç dökülmesi, kepeklenme gibi pek çok saç ve

3. İnsan vücudunda;

deri probleminin nedeni vücuttaki asit - baz dengesinin bozulmasıdır.



l. kas kasılması,



ll. sinirsel uyartı iletimi,





lll. enzim etkinliği,



l. pH değerinin aşırı artması,



lV. kemik gelişimi



ll. pH değerinin aşırı azalması,

faaliyetlerinden hangileri için belirli çeşitte ve oranda minerallere ihtiyaç duyulur?



lll. pH değerinin optimum değerde sabit kalması



verilenlerden hangileri ile ilgili olabilir?

A) l ve ll



A) Yalnız l





B) ll ve lll

D) l, ll ve lll

C) lll ve lV

E) l, ll, lll ve lV

15

Bu durumun nedeni derinin;



B) Yalnız ll

D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

Kas kasılması için Ca, Na, K vb., sinirsel uyartı iletimi için Na, K vb., enzim etkinliği için, Mg,

pH değerinin optimum değerde sabit tutulması herhangi bir anormalliğe neden olmaz.

Fe vb., kemik gelişimi için Ca, Mg, P vb. minerallerine belirli oranlarda ihtiyaç duyulur.

pH değerinin aşırı artması veya azalması pek çok saç ve deri problemine neden olabilir.





(Cevap E)





(Cevap D)

Test 04

1. E

7. Canlıların temel bileşenlerinden olan su ile ilgili aşağıdaki

2. D

3. E

4. A

5. B

6. D

7. B

8. C

9. E 10. C 11. A 12. A 13. D

11. İnsan vücudunda bulunan minerallerden birisinin özellikleri

açıklamalardan hangisi yanlıştır?

aşağıda verilmiştir.



A) Canlıların yapısında değişen oranlarda bulunur.



– İskeletin ana maddelerinden biridir.



B) Canlılar enerji gereksinimlerinin büyük bir kısmını sudan karşılar.



– Kalp işlevleri ve sinir sisteminin düzenlenmesinde etkilidir.



C) Canlıların vücudunda oran olarak en fazla bulunan inorganik maddedir.



– Kanın pıhtılaşması için gereklidir.



D) Canlıların yaşayabilmesi için gereken temel maddelerden biridir.



E) Canlı vücudundan aşırı su kaybı ölüme neden olabilir.

Su, inorganik bir bileşik olup enerji elde etmek için kullanılmaz.



Özellikleri verilen mineral maddenin eksikliğine bağlı olarak aşağıdaki hastalıklardan hangisi gözlenebilir?



A) Raşitizm



(Cevap B)

B) Anemi

D) Kısırlık



C) İnorganik yapılıdır.



D) Fotosentezde oluşturulan oksijenin kaynağıdır.



E) Vücutta taşıma ortamı oluşturur.

A → Kalsiyum, B → Su, D → Su, E → Su

Su ve kalsiyum minerali inorganik yapılıdır.



Oran (%) 65



(Cevap C)

9. İnsanda inorganik bileşikler aşağıda verilenlerden hangisinin gerçekleştirilmesinde görev yapmaz?



A) Enzim etkinliği için uygun ortam oluşturulması



B) Biyokimyasal tepkimelerin gerçekleştirilmesi



C) Fosforilasyon tepkimelerinin gerçekleştirilmesi



D) Kanın pıhtılaşmasının sağlanması



E) Organik besin monomerlerinin sentezlenmesi

İnsanlar heterotrof canlılar olup inorganik maddelerden organik besin monomerleri sentezleyemez.



(Cevap E)

Çözüm Yayınları

B) Zararlı atıkların seyreltilmesinde ve atılmasında rol oynar.

(Cevap A)

aşağıdaki grafikte gösterilmiştir.

hangisi ortak olarak söylenebilir?





12. İnsan vücudundaki bazı elementlerin ortalama oranları

8. Su ve kalsiyum minerali için aşağıdaki özelliklerden A) Kemik ve dişlerin sertleşmesini sağlar.

E) Hemofili

Özellikleri verilen mineral kalsiyumdur ve kalsiyum eksikliği raşitizm adı verilen kemik hastalığına neden olur.



C) Guatr

20 15 10 5 1

O C H Ca P K S

Element

Grafikteki verilere göre,



I. Elementlerin tamamı mineral tuzları şeklinde bulunur.



II. Oksijenin oranı diğer tüm elementlerin bulunma oranından daha fazladır.



III. Oranı az olan elementin eksikliği vücut tarafından daha fazla tolere edilebilir.



sonuçlarından hangilerine ulaşılabilir?



A) Yalnız II



B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Grafikteki verilerden; elementlerin tamamının mineral tuzları şeklinde bulunduğu, oranı az olanın eksikliğinin vücut tarafından daha fazla tolere edildiği sonucuna ulaşılamaz. Oksijenin bulunma oranı diğerlerinin bulunma oranlarının toplamından (yaklaşık % 39) daha fazladır sonucuna ulaşılabilir.



(Cevap A)

13. Çözücü özelliği sayesinde su, insan vücudunda;

16 10. Vücuda yeterli miktarda su ve mineral alınmamasına bağlı olarak aşağıdaki durumlardan hangisi gözlenmez?



A) Normal büyüme ve gelişme süreci devam etmez.



B) Kandaki hemoglobin miktarı azalır.



C) Metabolik faaliyetler hızlanarak devam eder.



D) Kas krampları ve sinirsel bozukluklar ortaya çıkar.



E) Kanın pıhtılaşması ile ilgili problemler meydana gelir.



l. zehirli maddelerin seyretilmesi,



ll. solunum gazlarının taşınması,



lll. besin maddelerinin taşınması,



lV. vücut sıcaklığının korunması



olaylarından hangilerinde rol oynar?



A) l ve ll



B) ll ve lll

D) l, ll ve lll

C) lll ve lV

E) l, ll, lll ve lV

Vücuda yeterli miktarda su ve mineral alınmaması metabolik faaliyetleri olumsuz etkiler.

I, II ve III. olaylar suyun çözücü özelliği ile ilgilidir. IV. ise özgül ısısının yüksek olmasıyla



ilgilidir.

(Cevap C)



(Cevap D)

Canlıların Yapısında Bulunan Temel Bileşikler / İnorganik Bileşikler - 3 1. Organik bileşikler çeşitli atomlardan oluşur. Bazı atomların

5. Aşağıdakilerden hangisi suyun özellikleri ile ilgili doğru bir açıklama değildir?

organik bileşiklerde bulunma oranı diğerlerinden daha yüksektir.

Buna göre organik bileşiklerde aşağıdaki elementlerden hangisine diğerlerinden daha az oranda rastlanır?



A) Karbon



B) Hidrojen

D) Azot

05

BÖLÜM 01 Test

C) Oksijen

E) Demir

Tüm organik bileşikler karbon, hidrojen ve oksijen elementlerinin belirli oranlarda bir araya gelmesiyle oluşmuştur. Bunun yanısıra proteinler gibi bazı organik bileşikler azot elementi de bulundurur. Demir elementine organik bileşiklerde diğerlerine göre daha az oranda rastlanır. (Cevap E)



A) +4°C'de en düşük özgül ağırlığa sahiptir.



B) Çözücülük potansiyeli çok yüksektir.



C) Öz ısısı yüksektir.



D) Kohezyon özelliği vardır.



E) Donduğu zaman genleşir.

Su + 4°C'de saf suyun özgül ağırlığı 1 gr/cm3 tür. Bundan düşük yada yüksek sıcaklıklarda suyun özgül ağırlığı bu değerden daha düşük olur. (Cevap A)

2. Aşağıdaki sağlık sorunlarından hangisi demir eksikliğine bağlı olarak ortaya çıkabilir?



A) Guatr



B) Diyabet

D) Raşitizm

C) Anemi

E) Hemofili

Soruda verilen sağlık sorunlarından raşitizm kalsiyum eksikliğine bağlı olarak ortaya çıkan kemik eğriliği hastalığıdır. (Cevap C)

6. Suyun, aşağıdaki özelliklerden hangisine sahip olması

Çözüm Yayınları

karalar ve su ortamındaki sıcaklık değişimlerini canlıların yaşamasına izin verecek sınırlar içinde tutar?

3. İnorganik bileşiklerle ilgili,

I. Bitkiler tarafından organik bileşiklerin sentezinde kullanılır.



II. Kemosentez yapan canlılar için enerji kaynağıdır.



III. Omurgalılarda iskeletin büyük bir bölümünü oluşturur.



ifadelerinden hangileri söylenebilir?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) II ve III



A) Donduğunda genleşmesi



B) İyi bir çözücü olması



C) Kohezyon özelliği



D) Yüksek özgül ısı



E) Molekülleri arasında hidrojen bağı bulunması

Suyun yüksek özgül ısıya sahip olması ve ısıyı depolama özelliği, ortam sıcaklığının yavaş yavaş ısınıp yavaş yavaş soğumasına neden olarak canlıların sıcaklık değişimlerinden olumsuz etkilenmesini önler. (Cevap D)

C) I ve II

E) I, II ve III

İnorganik bileşiklerle ilgili olarak verilen ifadelerden tümü doğrudur. (Cevap E)

7. Bir gölün dip kısmında sıcaklık, mevsimsel değişimlere bağlı olarak değişim göstermemektedir. Bu gölün dip kısmında yaşayan, sıcaklık ve su dengesi bakımından içinde bulunduğu ortamla uyumlu olan omurgasız bir canlı ile ilgili,

4. Bitkiler ihtiyaç duydukları mineralleri kökleri aracılığıyla



I. Bulunduğu ortamla madde alış verişi gerçekleştirmez.



II. Vücut sıcaklığı ortam sıcaklığındaki değişime bağlı olarak sürekli değişir.



III. Vücudun tuz derişimi dış ortama yakındır.

topraktan suda çözünmüş halde alır.

Buna göre aşağıdakilerden hangisi bitkilerin dış ortamdan almak zorunda olduğu minerallerden biri değildir? A) Kalsiyum



B) Demir

D) Kurşun

C) Azot

E) Fosfat

Kurşun ağır metallerden olup bitkilerin dış ortamdan almak zorunda olduğu minerallerden biri değildir. (Cevap D)



yorumlarından hangileri yapılabilir?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

Gölün dip kısmındaki sıcaklık, mevsimsel değişimlere bağlı olarak değişim göstermediğine göre burada yaşayan omurgasız hayvanın vücut sıcaklığı değişim göstermez. Canlı içinde bulunduğu ortamla denge durumunda ise vücudun tuz derişiminin dış ortama yakın olduğu yorumu yapılabilir. (Cevap C)

17

Test 05

1. E

2. C

3. E

4. D

5. A

6. D

7. C

9. A 10. B 11. C 12. B 13. D

8. Aşağıdakilerden hangisi suyun çözücü veya taşıyıcı

11. İnsan vücudunda bulunan inorganik moleküller ve



A) Metabolik atıkların vücut dışına atılmasında görev alma



A) Kalsiyum → Kas ve sinirlerin çalışması



B) Kanda bulunan sindirim ürünlerinin ihtiyaç duyulan yerlere götürülmesi



B) Demir → Oksijenin bağlanması ve taşınması



C) Selenyum → Miyoglobinin yapısına katılma



C) Kanda bulunan hormonların hedef organlara götürülmesi



D) Azot → Nükleotitlerin yapısına katılma



D) Bitkilerin ihtiyaç duyduğu besin elementlerinin kökler aracılığıyla alınarak gerekli yerlere iletilmesi



E) Fosfor → ATP'nin yapısına katılma

özelliğinin sağladığı avantajlardan birine örnek gösterilemez?



görevleri ile ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?

Miyoglobin kas dokusunda bulunan oksijen bağlayarak depo eden, yapısında demir bulunan bir proteindir. (Cevap C)

E) Bitkilerin fotosentezinde hidrojen kaynağı olarak kullanılma

A, B, C ve D seçeneklerindekiler suyun çözücü ve taşıyıcı özelliğinin sağladığı avantajlardandır. Suyun bitkilerin fotosentezinde hidrojen kaynağı olarak kullanılması, taşıyıcı veya çözücü özelliği ile ilgili değildir. (Cevap E)

12. Mineraller canlıların yaşaması için gerekli inorganik maddelerdir.

Buna göre, minerallerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?



A) Hayvanlar mineral ihtiyaçlarını sadece içtikleri suda çözünmüş halde bulunan minerallerden karşılar.



B) Mineraller hiçbir canlı tarafından solunumda doğrudan enerji elde etmek için substrat olarak kullanılamaz.

aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?





A) İnsan vücudunda bulunan inorganik bileşiklerin oranı organik bileşiklerden daha fazladır.

C) Üretici canlılar dış ortamdan mineral madde almak zorunda değildir.





B) İnorganik bileşiklerin tamamı enzim yapısına katılarak hücrede düzenleyici olarak görev yapar.

D) Bir mineralin eksikliği başka bir mineral tarafından giderilebilir.





C) İnorganik bileşiklerin bir kısmı yapıya katılırken bir kısmı solunum tepkimelerinde substrat olarak kullanılır.

E) Canlılar aynı minerallere her zaman benzer oranlarda ihtiyaç duyar.



D) İnorganik bileşiklerin bir kısmı vücutta üretilirken bir kısmı da dışarıdan hazır olarak alınır.



E) İnorganik bileşikler hidroliz edilmeden hücre zarından geçemez.

Çözüm Yayınları

9. Canlı vücudunda bulunan inorganik bileşikler ile ilgili

Mineraller inorganik bileşikler olup canlılar tarafından solunum tepkimelerinde enerji elde etmek için doğrudan substrat olarak kullanılamaz. (Cevap B)

13.

H O

İnorganik bileşiklerin tamamı enzim yapısına katılarak düzenleyici olarak kullanılmaz. İnorganik bileşikler solunum tepkimelerinde substrat olarak kullanılmaz. İnorganik bileşikler canlılar tarafından üretilmez. İnorganik bileşikler hidrojiz edilmez. Ancak insan vücudundaki inorganik bileşiklerin oranı organik bileşiklerden daha fazladır. (Cevap A)

10. Demir elementinin bazı özellikleri aşağıda verilmiştir.

• Hemoglobinin yapısına katılır.



• Klorofil sentezinde katalizör görevi yapar.



Buna göre demir elementi için aşağıdaki yargılardan hangisi doğru değildir?



A) Eksikliğinde insanlarda kansızlık görülebilir.



B) Eksikliğinde klorofil sentezinden sorumlu genin yapısı bozulur.

H

+ H O H



18

8. E



Şekilde canlılar için önemli olan inorganik bir maddenin molekülleri gösterilmiştir.



Moleküller arasında şekilde noktalarla gösterilen zayıf bağlar bulunmaktadır.



Şekilde görülen molekülle ilgili,



I. Doğada katı, sıvı ve gaz halde bulunabilir.



II. Polar yapılı olduğundan polar maddeleri çözemez.



III. Molekülleri birbirine kovalent bağlarla bağlanır.



C) Eksikliği bitkilerde fotosentezi olumsuz etkiler.



açıklamalarından hangileri doğru değildir?



D) Eksikliğinde hemoglobin üretiminde aksaklık gözlenir.



A) Yalnız I



E) Demir eksikliği bitki ve hayvanları olumsuz etkileyebilir.



Demir klorofil sentezinde katalizör görevi yapar. Bu nedenle eksikliğinde klorofil sentezinden sorumlu genin yapısı bozulmaz, klorofil sentezinin yapıldığı tepkime gerçekleştirilemez. (Cevap B)

B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Şekilde moleküler yapısı gösterilen inorganik madde sudur. Su molekülleri birbirine hidrojen bağları ile bağlanır. Polar maddeleri çözer. (Cevap D)

Yaşam Bilimi Biyoloji / Canlıların Yapısında Bulunan Temel Bileşikler / Karbonhidrat, Yağ, Protein - 1

06

BÖLÜM 01 Test

1. Aşağıdaki madde çiftlerinden hangisinde verilen madde

5. Aşağıda, canlılardaki karbonhidrat metabolizmasında



A) Glikoz → Nişasta





B) Gliserol → Yağ asidi





C) Yağ asidi → Trigliserit



Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisi doğrudur?



D) Amino asit → Polipeptit



A) 1 ve 3 anabolik, 2 ve 4 katabolik tepkimedir.



E) Fruktoz → Sükroz



B) 2, hidroliz tepkimesidir.



C) 3, tüketici canlılar tarafından gerçekleştirilemez.



D) 4, üretici canlılar tarafından gerçekleştirilemez.



E) 1 gerçekleşirken glikozit bağları kurulur.

karşısındaki maddenin yapısında yer almaz?

gerçekleşen bazı olaylar numaralandırılıp gösterilmiştir.

Gliserol yağ asidinin yapısında yer almaz. Gliserol ve yağ asidi birlikte trigliserit yapısında yer alır.





(Cevap B)

2. Aşağıdaki organik bileşik çiftlerinden hangisi aynı hücre

CO2 + H2O

1 $ #

Glikoz

2

3 $ #

Polisakkarit

4

1. monosakkarit üretimidir. Glikoz yapısında glikozit bağı içermez.

tarafından sentezlenemez?

2. solunum tepkimesidir.



A) Glikoz - Selüloz

3. tüm canlılar tarafından gerçekleştirilebilir.



B) Fruktoz - Kitin

4. polisakkaritlerin monosakkaritlere hidrolizidir ve üretici canlılar tarafından gerçekleştirilebilir.



C) Yağ asidi - Maltoz

1 ve 3 anabolik (yapım), 2 ve 4 katabolik (yıkım) tepkimesidir.



D) Amino asit - Nişasta



E) Laktoz - Glikojen

6. Bir hücrede gerçekleşen tripeptit sentezi aşağıda gösterilmiştir.

Fruktoz bitkisel, kitin hayvansal bir karbonhidrattır. Bu nedenle aynı hücre tarafından





(Cevap B)

Çözüm Yayınları

sentezlenemez.

(Cevap A)

3. İnsanlarda besinlerle dış ortamdan alınan;

K +

L

+ M

K

M + 2H2O

L



Verilen tepkimeyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?



A) K, L ve M molekülleri arasında peptit bağları kurulur.



l. nişasta,



ll. selüloz,



B) Tepkime dehidrasyon olayıdır.



lll. lipit,



C) Tepkime sonunda hücredeki yoğunluk artar.



lV. protein,



D) Kurulan bağ sayısı kadar su molekülü açığa çıkar.



E) K, L ve M birer amino asittir.



moleküllerinden hangileri hidroliz edildikten sonra hücresel solunuma katılarak ATP sentezinde kullanılabilir?



A) l ve ll



B) ll ve lll

D) l, lll ve lV

C) lll ve lV

K, L ve M birer amino asit olup aralarında peptit bağları bulunur. Tepkime bir dehidrasyon olayı olduğu için tepkime sonunda hücrenin yoğunluğu azalır.



(Cevap C)

E) l, ll, lll ve lV

Selüloz insanlar tarafından hidroliz edilemez. I. glikoz, III. yağ asidi ve gliserol, IV. amino asitlere hidroliz edildikten sonra ATP sentezi için kullanılabilir.

(Cevap D)

7. 4. Canlılara ait;

Nötral yağ

+

3H2O

→ 3K

+

L



Yukarıda bir nötral yağ molekülünün hidrolizi sonucu oluşan K ve L molekülleri gösterilmiştir.

ll. hücre zarı,



Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisi doğrudur?



lll. hücre çeperi,



A) K organik, L inorganik yapılıdır.



lV. ATP,



B) K nin kimyasal yapısı bütün yağ çeşitlerinde aynıdır.



V. enzim



C) K ve L hidroliz edilerek daha küçük bileşenlerine parçalanabilir.



D) K ve L birbirine ester bağı ile bağlanır.



E) K ve L bitki hücreleri tarafından sentezlenemez.



l. DNA,





yapılarından hangilerinde karbonhidrat bulunur?



A) l ve ll



B) lll ve lV

D) l, ll, lll ve lV

C) lV ve V

E) l, ll, lll, lV ve V

DNA → deoksiriboz, hücre zarı → glikoprotein, glikolipit, hücre çeperi → selüloz ATP → riboz bulundurabilir. Enzim yapısında karbonhidrat bulunmaz.

(Cevap D)

Tepkime nötral yağ hidrolizidir. (Nötral yağ + 3H2O → 3 Yağ asidi + Gliserol) Buna göre yağ asidi ve gliserol birbirine ester bağı ile bağlanır. K ve L monomer yapılı organik moleküller olup bitki hücreleri tarafından sentezlenir. Yağlar farklı çeşitte yağ asitleri bulundurabilir.



(Cevap D)

19

Test 06

1. B

2. B

3. D

4. D

11.

8. X ve Y disakkaritlerinin sentezi aşağıda şematik olarak

5. A

6. C

7. D

8. E

9. C 10. A 11. C 12. E

Glikoz miktarı

gösterilmiştir. 1

+

1

X

+

H 2O

1

+

2

Y

+

H 2O

Zaman



Buna göre aşağıdaki açıklamalardan hangisinin doğruluğu kesin değildir?



A) X ve Y’nin yapısında glikozit bağı bulunur.



B) X ve Y hidroliz edilmeden hücre zarından geçemez.



C) X ve Y dehidrasyon sentezi sonucunda oluşur.



D) 1 ve 2 birer monosakkarittir.



E) X bitkisel, Y hayvansal disakkarittir.



Bir hayvan hücresinde glikoz miktarının zamana bağlı değişimi yukarıdaki grafikte gösterilmiştir.



Buna göre aşağıdaki ifadelerden hangisi söylenemez?



A) Hücrenin glikojen miktarı artmaktadır.



B) Glikoz molekülleri hücre solunumunda kullanılmaktadır.



C) Hücre duvarının yapısına katılacak selülozun sentezi yapılmaktadır.



D) Hücre zarının yapısına katılacak glikoprotein molekülleri sentezlenmektedir.



E) Glikolipit molekülü sentezi gerçekleşmektedir.

1 ve 2 birer monosakkarit olup glikozit bağıyla bir araya gelerek dehidrasyon sentezi sonucu X ve Y disakkaritlerini oluşturur. Disakkaritler hidroliz edilmeden hücre zarından geçemez. X ve Y nin bitkisel ya da hayvansal olduğu belirlenemez.



(Cevap E)

Grafiğe göre glikoz zamana bağlı olarak azalma göstermiştir. Glikoz hücre solunumunda veya glikojen, glikoprotein, glikolipit moleküllerini sentezlemek

9. Farklı hücrelerde bulunabilen; l. laktoz,



ll. nişasta,



lll. protein,



lV. trigliserit,



V. maltoz



moleküllerinden hangilerinin hidrolizi sonucu kesinlikle tek çeşit monomer oluşur?



A) l ve ll



(Cevap C)

Çözüm Yayınları



için kullanılmış olabilir. Ancak hayvan hücrelerinde selüloz sentezi olmaz.

B) ll ve lll

D) lll ve lV

I. laktoz → glikoz + galaktoz

C) ll ve V

E) lV ve V

II. nişasta → (glikoz)n III. protein → en fazla 20 çeşit amino asit IV. trigliserit → yağ asidi + gliserol V. maltoz → glikoz + glikoz



(Cevap C)

12. Aşağıda canlılarda gerçekleşen protein metabolizması ile ilgili bazı dönüşümler verilmiştir.

– Glikoz



– Trigliserit



– Protein



molekülleri için;







l. hidroliz edilmeden hücre zarından geçebilme,



ll. organik yapılı olma,



lll. DNA’nın kontrolünde sentezlenme



özelliklerinden hangileri ortaktır?



A) Yalnız ll



N

Hücre zarı

$

20



B) l ve ll

D) ll ve lll

C) l ve lll

E) l, ll ve lll

Verilen moleküllerden sadece glikoz hidroliz edilmeden hücre zarından geçebilir. Protein DNA’nın kontrolünde sentezlenir. Glikoz, trigliserit ve protein organik yapılıdır. (Cevap A)

CO2+H2O

$ #

Amino asit

$ #

$

10. Canlıların temel bileşenlerinden olan;

Polipeptit

$ Enzim



Buna göre, proteinlerle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi söylenemez?



A) Hücre solunumunda enerji elde etmek için kullanılabilir.



B) Yapıya katılabilir.



C) Düzenleyici olarak kullanılabilir.



D) Amino asitlerin peptitleşmesi ile oluşur.



E) Yedek besin deposu olarak kullanılır.

Verilen dönüşümler incelendiğinde A, B, C ve D deki yargılar söylenebilir. Ancak proteinlerin yedek besin deposu olarak kullanıldığı yargısını doğrulayacak bir tepkime bulunmamaktadır.



(Cevap E)

Canlıların Yapısında Bulunan Temel Bileşikler / Karbonhidrat, Yağ, Protein - 2 1. Bir hücrede;

5. Aşağıda verilen 1. grafik bir bitki hücresindeki nişasta miktarındaki değişimi göstermektedir.



l. glikoz,



ll. yağ asidi,



lll. amino asit,



lV. gliserol





moleküllerinden hangilerinin bulunması bu hücrenin bitki hücresi olduğunun kesin kanıtı olamaz?



A) l ve ll



B) ll ve lll

D) l, ll ve lll

Nişasta miktarı

-1-

C) lll ve lV



E) l, ll, lll ve lV

X

Zaman



l. H2O miktarı,

bulunduğu hücrenin bitki hücresi olduğuna kanıt olamaz.



ll. glikoz miktarı,



lll. glikozit bağı sayısı



(Cevap E)

2. Nişasta, trigliserit ve polipeptit molekülleri

karşılaştırıldığında aşağıdaki özelliklerden hangisinin ortak olduğu söylenebilir?



A) Tek çeşit monomerden oluşma



B) Dehidrasyon senteziyle oluşma



C) Hayvan hücrelerinde sentezlenebilme



D) Glikozit bağı içerme



E) Genetik şifreye göre sentezlenme



niceliklerinden hangileri yazılabilir?



A) Yalnız lI





bir hücre aşağıdaki moleküllerden hangisini kesinlikle sentezleyemez? B) Glikoz

C) Laktoz

E) Fruktoz

Selüloz, nişasta, yağ asidi ve amino asit sentezleyen bir hücre hayvansal bir disakkarit olan laktozu sentezleyemez.

E) l, ll ve lll

(Cevap C)

Y



Sağlıklı bir insanın vücudunda protein, yağ ve karbonhidratların vücut yapısına katılma oranları yukarıdaki grafikte X, Y ve Z olarak gösterilmiştir.



Buna göre,

(Cevap B)

3. Selüloz, nişasta, yağ asidi ve amino asit sentezleyebilen

D) Gliserol

C) I ve III

Z

B →Nişasta, trigliserit ve polipeptit



D) lI ve lll

Nişasta sentezi sırasında I. ve III. artar, II. azalır.

Çözüm Yayınları

E → Polipeptit

A) Protein

B) I ve II

X

C → Trigliserit ve polipeptit



Zaman

6.

A ve D → Nişasta



-2-

1. grafikte gösterilen nişasta miktarındaki değişime bağlı olarak 2. grafikte X yerine;

Glikoz, yağ asidi, amino asit ve gliserol tüm hücrelerde bulunabilen moleküller olduğundan

olabilir.

07

BÖLÜM 01 Test



(Cevap C)



l. Açlık durumunda enerji elde etme için kullanılma sırası X - Y - Z dir.



ll. Enerji verme düzeyleri bakımından çoktan aza doğru,



Y - Z - X şeklinde sıralanabilir.

lll. Yıkım kolaylığına göre Y - Z - X şeklinde sıralanabilir.



açıklamalarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız l



B) Yalnız ll

D) lI ve llI

C) I ve II

E) I, II ve III

X karbonhidrat, Y yağ, Z protein olduğundan I. ve II. açıklama doğru, III. açıklama yanlıştır.

4. Bir bitki hücresinde yer alan;



7. Canlıların temel bileşenlerinden olan steroitler ve



l. hücre zarı,



ll. sitoplazma,



l. düzenleyici olma,



lll. hücre duvarı



ll. hormon yapısına katılabilme,



lll. peptit bağı içerme

proteinlerle ilgili;



yapılarından hangilerinde karbonhidrat, protein ve yağlar bir arada bulunabilir?



A) Yalnız l



B) Yalnız ll

D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

I ve II’de karbonhidrat, protein ve yağlar birlikte bulunabilir. III’de bir karbonhidrat olan selüloz bulunur.

(Cevap C)



(Cevap D)



özelliklerinden hangileri ortak olabilir?



A) Yalnız l



B) l ve ll

D) ll ve lll

C) l ve lll

E) l, ll ve lll

I. ve II. protein ve steroitler için ortak olabilir. III. proteinlere ait bir özelliktir.

(Cevap B)

21

Test 07

1. E

Yağ asidi miktarı

Ester bağı sayısı

3. C

4. D

5. C

6. C

7. B

8. D

9. E 10. B 11. D 12. A 13. D

11. Grafikte bir hayvan hücresinde zamana bağlı pH değişimi

8. Bir trigliserit molekülünün hidrolizine bağlı olarak,

2. B

verilmiştir.

H 2O miktarı

pH



7,45 7,35

l

Zaman

ll

Zaman

lll

Zaman



grafiklerinde verilen değişimlerden hangileri gözlenebilir?



A) Yalnız l



B) Yalnız ll

D) l ve ll

Zaman

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

Trigliserit + 3H2O → 3 Yağ asiti + gliserol Bu durumda I. ve II. grafikteki değişim gözlenirken, III. grafikteki değişim gözlenmez.

(Cevap D)

9. Canlılarda bulunan organik yapılı moleküllerle ilgili;

l. enerji elde etmek için kullanılabilme,



ll. depo besin kaynağı olma,



lll. hücre yapısına katılma,



lV. suda tam çözelti oluşturmama

B) ll ve lll

D) l, ll ve lll

C) lll ve lV

E) l, ll, lll ve lV

Verilen özelliklerden hiçbiri yağlara özgü değildir.





(Cevap E)

10. Aşağıdaki şemada, X karbonhidratının kullanıldığı farklı karbonhidrat çeşitlerinin oluşumu gösterilmiştir.

lll. Tripeptit + 2H2O → 3 Amino asit



IV. n(Amino asit) → Polipeptit + (n –1) H2O



tepkimelerinden hangileri etkili olmuş olabilir?



A) Yalnız l

B) Yalnız lV

D) II ve III

X

E) llI ve lV (Cevap D)

X: Yapısında peptit bağı bulundurur.



Y: Enerji elde etmek için kullanılabilir.



Z: Hidroliz edilmeden hücre zarından geçebilir.



Buna göre, bu üç molekülle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisinin doğruluğu kesindir?



A) X, dehidrasyon sentezi sonucu oluşur.



B) Y, fotosentez tepkimeleri sonucu sentezlenir.



C) Z, enerji elde etmek için kullanılamaz.



D) Y, yapısında glikozit bağı bulundurur.



E) X in molekül ağırlığı Y den büyüktür.



(Cevap A)

Nişasta

13. Kolesterol ile ilgili,

Laktoz

X, Y ve Z karbonhidratları ile ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?



A) X glikoz, Y galaktozdur.



B) X ve Y bitki hücrelerinde sentezlenemez.



C) Z sakkarozdur.



D) X ve Y monosakkarit, Z disakkarittir.



E) Z yapısında glikozit bağı bulundurur.



I. Hücre zarının yapısına katılır.



II. Steroit yapılı hormonların yapımında kullanılan başlangıç maddesidir.



III. Deri altında UV ışınlarının etkisiyle D vitaminine dönüşür.



IV. Doymamış yağ asitleri içerir.



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) I ve II



(Glikoz) X + Galaktoz (Y) → Laktoz,

B) II ve III

D) I, II ve III

zar yapısına katılır. Doymuş yağ asitleri içerir.

Z bir disakkarit olup yapısında glikozit bağı bulundurur. X bitki hücrelerinde sentezlenirken

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

D vitamini de dahil bütün steroitler kolesterolden yapılır. Kolesterol hayvan hücrelerinin

(Glikoz) X → Nişasta



C) I ve II



yargıların doğruluğu kesin değildir.

Y

Y sentezlenemez.



X yapısında peptit bağı bulunduruyorsa dehidrasyon sentezi sonucu oluşmuştur. Diğer

Fruktoz

(Glikoz) X + Fruktoz → Z (Sükroz),

ll. Lipit + 3H2O → 3 Yağ asidi + gliserol



Çözüm Yayınları

A) l ve ll

22



özellik aşağıda verilmiştir.



Z

l. n(Glikoz) → Glikojen + (n – 1)H2O

12. Canlıların yapısında gözlenen üç organik molekülle ilgili birer

özelliklerinden hangileri sadece yağlara özgü değildir?





II. ve III. tepkime sonucu oluşan ürünler ortam ph’ını düşürebilir.





Bu grafiğin oluşmasında;

(Cevap B)





(Cevap D)

Canlıların Yapısında Bulunan Temel Bileşikler / Karbonhidrat, Yağ, Protein - 3

08

BÖLÜM 01 Test

1. Aşağıdaki organik moleküllerden hangisi tüm canlı

5. Aşağıdaki a grafiği bir bitki hücresindeki sükroz sentezini





hücrelerde ortak olarak sentezlenebilir? A) Nişasta



B) Glikojen

D) Selüloz

C) Kitin

E) Protein

Tüm canlı hücreler protein sentezi yapmak zorundadır.

göstermektedir.



Sükroz miktarı

X

(Cevap E)

-a

2. Aşağıdaki moleküllerden hangisine hayvansal bir hücrede kesinlikle rastlanmaz?



A) Glikojen



B) Amino asit

D) Glikoz

C) Nişasta

E) Yağ asidi

Hayvansal bir hücrede nişasta molekülüne rastlanmaz.

(Cevap C)

Zaman

-b-

Zaman

Bu olayla ilgili olarak, b grafiğinde X yerine,



l. glikoz,



ll. fruktoz,



lll. H2O,



lV. glikozit bağı



verilenlerden hangilerinin miktarındaki değişim yazılabilir?



A) l ve ll



B) ll ve lll

D) l, ll ve lll

C) lll ve lV

E) ll, lll ve lV

glikozit bağı Glikoz + fruktoz → Sükroz + H2O



Çözüm Yayınları

Yukarıdaki denkleme göre I. ve II. azalır, III. ve IV. artar.

3. Hücrelerde bulunan;

l. trigliserit,



ll. fosfolipit,



lll. yağ asidi,



lV. steroit



moleküllerinden hangileri yapısında ester bağı içerebilir?



A) l ve ll



B) ll ve lV

D) l, ll ve lV

C) lll ve lV



(Cevap A)

ATP miktarı

Kurulan bağ sayısı

(Cevap A)

Su miktarı

Zaman

Zaman -l-

-ll-

Zaman -lll-



Yukarıdaki grafiklerde verilen değişimlerden hangileri protein ve nişasta sentezi sırasında ortak olarak gözlenebilir?



A) Yalnız l

E) ll, lll ve lV

l ve ll ester bağı içerebilir. Yağ asitleri ve steroit monomer yapılı yağ birimleri olduğu için ester bağı içermez.

6.





B) I ve II

D) lI ve lIl

C) I ve III

E) l, ll ve lll

(n–1) peptit bağı n(Amino asit → Protein + (n – 1) H2O (n–1) glikozit bağı n(Glikoz) → Nişasta + (n – 1) H2O

4. Organik moleküller organizmada;

Sentez tepkimelerinde ATP harcanır.

– enerji elde etme,



– yapıya katılma,



– metabolik tepkimeleri düzenleme



amacıyla kullanılabilir.



7. Aşağıdaki dönüşüm tepkimelerinden hangisi bitki hücrelerinde gerçekleşirken hayvan hücrelerinde gerçekleşmez?



A) n(Amino asit) → Polipeptit + (n – 1)H2O

Aşağıdaki organik maddelerden hangisi yukarıda verilen olayların tamamında görev alabilir?



B) n(Glikoz) → Nişasta + (n – 1)H2O



C) Glikojen + H2O → n(glikoz)

A) Fosfolipit



D) 3 Yağ asidi + gliserol → Trigliserit + 3H2O



(Cevap E)

23







B) Protein

D) Trigliserit

C) Glikojen

E) Nişasta

Proteinler organizmada enerji elde etme, yapıya katılma, metabolik tepkimeleri

E) Dipeptit + H2O → Amino asit + Amino asit A, D ve E hem bitki hücrelerinde hem de hayvan hücrelerinde gerçekleşebilir. C hayvan

düzenleme amacıyla kullanılabilir.

hücrelerinde gerçekleşebilirken bitki hücrelerinde gerçekleşmez. B bitki hücrelerinde



(Cevap B)

gerçekleşebilirken hayvan hücrelerinde gerçekleşmez.

(Cevap B)

Test 08

1. E



1

$ # 2

Y

+

5. A



(n – 1)H2O



Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisi kesinlikle yanlıştır?



A) X amino asitse Y proteindir.



B) 1 dehidrasyon, 2 hidroliz tepkimesidir.



C) X glikoz ise Y nişastadır.



D) X monosakkaritse Y polisakkarittir.



E) 1. tepkime gerçekleşirken bağ kurulur.

6. E

7. B

8. C

9. E 10. C 11. A 12. E

Hidroliz enzimleri

1

2

3

X besini

Y besini

Z besini



Bir süre sonra tüplerde oluşan maddeleri analiz ediyor.

1 dehidrasyon, 2 hidroliz tepkimesidir. 1. tepkime gerçekleşirken bağ kurulur. Hayvansal



Buna göre;

bir hücrede nişasta sentezi yapılamaz.



– 1. tüpte amino asitler,



– 2. tüpte yağ asitleri ve gliserol,



– 3. tüpte glikoz





(Cevap C)



l. glikoz,



ll. amino asit,



lll. yağ asidi,



lV. gliserol



moleküllerinden hangileri hücre solunumunda enerji elde etme dışında farklı amaçlarla da kullanılabilir?



A) Yalnız l



B) l ve ll

D) l, ll ve lll

C) lll ve lV

E) l, ll, lll ve lV

Çözüm Yayınları

9. Bir hayvan hücresinde bulunabilen;



bulunduğunu tespit ediyor.



Bu çalışma ile ilgili;



l. 1. tüpte peptit bağları yıkılmıştır.



ll. 2. tüpte su açığa çıkmıştır.



lll. 3. tüpün asitliği artmıştır.



IV. Tüplerde hidroliz sırasında ATP harcanmıştır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız l



B) Yalnız lV

D) III ve IV

C) I ve II

E) l, ll ve lll

Verilen moleküller enerji elde etme dışında polimer sentezi, düzenleme, yapıya katılma vb.

Hidroliz tepkimelerinde su kullanılır, ATP harcanmaz. Karbonhidratların hidrolizi ortam

amaçlarla da kullanılabilirler.

pH’ını değiştirmez. Amino asit oluşumu peptit bağı yıkıldığını doğrular.





(Cevap E)

10. K, L ve M moleküllerinin yapılarında bulundurdukları bazı bağ çeşitleri aşağıda verilmiştir.

(Cevap A)

12. Şekilde canlılarda bulunan bir karbonhidratın sentezi gösterilmiştir.

K → Glikozit bağı

24

4. B

besinlerini koyuyor. Uygun şartların sağladığı deney tüplerine, içindeki organik besini hidroliz eden enzimleri ilave ediyor.

gösterilmiştir.

n(X)

3. A

11. Bir araştırmacı üç ayrı deney tüpüne; X, Y ve Z organik

8. Hayvansal bir hücrede gerçekleşen tepkimeler aşağıda

2. C



6C

+

6C



L → Ester bağı



M → Peptit bağı





Buna göre, aşağıdakilerden hangisinin doğruluğu kesindir?

Buna göre, verilen olayla ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?



A) Oluşan molekül bir disakkarittir.



A) K bir polisakkarittir.



B) Sentez sonucu bir molekül su açığa çıkmıştır.



B) L sadece enerji elde etmek için kullanılır.



C) Sentezlenen molekülün yapısında glikozit bağı vardır.



C) M nin yapı birimleri amino asitlerdir.





D) K, M’ye göre daha fazla enerji verir.

D) Sentezlenen molekül hidroliz edildiğinde farklı çeşitte monomerler oluşabilir.



E) L hayvansal bir yağdır.



E) Kullanılan monosakkaritler RNA, DNA ve ATP’nin yapısına da katılabilir.

K disakkarit ya da polisakkarit olabilir. L yapıya da katılabilir, hayvansal veya bitkisel

Şekilde bir disakkarit oluşumu gösterilmiştir. Disakkarit sentezi sırasında glikozit bağı

olabilir. K karbonhidrat, M protein ise karbonhidratlar proteinlerden daha fazla enerji

kurulur, su açığa çıkar. Kullanılan monosakkarit 6C’ludur. ATP, DNA ve RNA 5 C’lu şeker

vermez. M protein olduğundan amino asit bulundurur.

içerir.

(Cevap C)





(Cevap E)

Canlıların Yapısında Bulunan Temel Bileşikler / Karbonhidrat, Yağ, Protein - 4 1. Aşağıda verilen moleküllerden hangisinin yapısında

4. Organik maddelerin birim miktarlarının solunumda

peptit bağı bulunmaz?



A) Amino asit



B) Enzim

D) İnsülin

09

BÖLÜM 01 Test

kullanılmaları sonucu açığa çıkan enerji miktarları aşağıdaki grafikte verilmiştir.

C) Antikor

Enerji miktarı



E) Hemoglobin

Amino asitler proteinlerin yapı birimleridir. Bu nedenle yapılarında peptit bağı bulundurmaz.



(Cevap A)

K



2. İnsanda açlık durumunda kanda azalan glikoz miktarını normal değere çıkarmak için öncelikli olarak aşağıdaki moleküllerin hangisi kullanılır?



A) Glikojen



B) Nişasta

D) Protein

L

Organik molekül

M

Buna göre K, L ve M ile ilgili,



l. K, enerji elde etmek için öncelikli olarak kullanılır.



ll. L, yapıya oran olarak en çok katılan organik moleküldür.



lll. M, yapısında ester bağı bulundurur.



ifadelerinden hangileri söylenebilir?



A) Yalnız l



B) I ve II

D) lI ve lIl

C) I ve III

E) l, ll ve lll

K karbonhidrat, L protein, M yağdır. Buna göre I. II. ve III. ifadeler doğrudur.

C) Yağ

(Cevap E)

E) Selüloz

İnsanda kandaki glikoz miktarı azalınca karbonhidratların depo formu olan glikojen

(Cevap A)

Çözüm Yayınları

hidroliz edilir.

5. İnsan vücudunda bulunan karbonhidrat çeşitleri ile ilgili olarak,



l. Yapısında glikozit bağı bulundurur.



ll. Doğrudan inorganik maddeler kullanılarak sentezlenir.



lll. Hidroliz edilmeden hücre zarından geçebilir.



açıklamalarından hangilerinin doğruluğu kesin değildir?



A) Yalnız l

Su miktarı

3.

B) Yalnız ll

D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

Karbonhidratlar basit şekerler ve bileşik şekerler olarak gruplandırılır. İnsanlar inorganik maddelerden doğrudan karbonhidrat sentezleyemez. Basit şekerler yapılarında glikozit bağı bulundurmaz, hidroliz edilmeden hücre zarından geçebilir.



(Cevap E)

Zaman

Hücre içindeki su miktarı yukarıdaki gibi değişmekte olan bir bitki hücresi,



l. nişasta hidrolizi,



ll. glikoz sentezi,



lll. protein sentezi,



lV. trigliserit hidrolizi

6. Canlı hücrelerde gerçekleştirilen,

– n(Glikoz) → Selüloz + (n – 1)H2O



– 3 Yağ asidi + gliserol → Nötral yağ + 3H2O



– n(Amino asit) → Polipeptit + (n – 1) H2O

25



özümleme tepkimelerinin tamamı aşağıdaki hücre çeşitlerinden hangisinde görülebilir?



olaylarından hangilerini gerçekleştiriyor olabilir?



A) İnsan deri hücresi

B) Bitki yaprak hücresi



A) l ve ll



C) Mantar hücresi

D) Parazit bakteri hücresi



B) ll ve lll

D) l, ll ve lV

C) lll ve lV



E) Il, lll ve lV

Grafiğe göre su miktarı azalmaktadır. I., II. ve IV. olaylarda su kullanılır. III. olayda su açığa çıkar.



(Cevap D)

E) Maymun karaciğer hücresi

Bitki yaprak hücresi verilen tepkimelerin tamamını gerçekleştirebilir.



(Cevap B)

Test 09

1. A

Dehidrasyon

7.

10.

2. A

3. D

5. E

6. B

7. C

8. B

Polisakkarit

9. E 10. D 11. D 12. C

Protein

sentezi

3a + b → c + 3d

4. E



A) c trigliserittir.



B) b gliseroldür.



C) c kesinlikle bitkisel bir yağdır.



D) a organik, d inorganik yapılıdır.



E) d H2O dur.

Tepkime; 3 yağ asidi + gliserol → Trigliserit + 3H2O e şeklinde gösterilebilir. Bitkisel yağlar genellikle doymamış yağ asitleri içerir.

Y

X

Yukarıda verilen tepkimede a’nın doymuş yağ asidi olduğu, c’nin ise yapısında ester bağı bulundurduğu bilindiğine göre aşağıdaki yargılardan hangisi doğru değildir?

(Cevap C)

Z



Yukarıdaki venn diyagramında polisakkarit ve proteinlere ait özellikler X, Y ve Z şeklinde gösterilmiştir.



Buna göre aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?



A) X, monomerleri arasında glikozit bağı bulundurma olabilir.



B) Y, hücre yapısına katılma olabilir.



C) Z, genetik şifreye uygun sentezlenme olabilir.



D) Y, ribozomlarda sentezlenme olabilir.



E) Z, monomerleri arasında peptit bağı bulundurma olabilir.

Ribozomlarda sentezlenme proteinlere ait bir özelliktir.

8. Hücrede görev ve özellikleri belirtilen aşağıdaki

11.

moleküllerden hangisi kesinlikle organik yapılı değildir?



A) Hücre zarının yapısına katılmayan bir moleküldür.



B) Yapısında C, H ve O elementlerini birlikte bulundurmayan bir moleküldür.



C) Fotosentez tepkimeleri sonucunda üretilmiş bir moleküldür.



D) Enerji elde etme amaçlı olarak kullanılabilen bir moleküldür.



E) Hidroliz edilmeden hücre zarından geçebilen bir moleküldür.

Miktar

(Cevap B)

Miktar K

Çözüm Yayınları

Amino asit

Organik moleküllerin tamamı yapısında C, H ve O elementlerini bulundurur.

9.

(Cevap D)

X maddesi + Su

Zaman

t



X maddesi ve su bulunan deney tüpüne, t zamanında X maddesini hidroliz eden enzimler ekleniyor.



Oluşan ürünün zamana bağlı değişimini gösteren grafiğe göre, X maddesi ile ilgili;



l. Yapısında peptit bağı bulundurur.



ll. Bileşiminde C, H, O ve N elementlerini bulundurur.



lll. Hayvan hücreleri tarafından sentezlenmez.



yargılarından hangileri söylenebilir?



A) Yalnız l



B) Yalnız ll

D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

X maddesi protein olduğundan yapısında peptit bağı ve C, H, O, N elementlerini bulundurur. Proteinler tüm canlı hücrelerde sentezlenir.

(Cevap D)

L

12. – Amino asit + amino asit → K + H2O

Zaman

26



Yukarıdaki grafikte; incelenmekte olan bitkisel bir hücrede, organik bir maddenin metabolizması sırasında gözlenen madde değişimi gösterilmiştir.



Buna göre K ve L maddeleri ile ilgili aşağıdakilerden hangisi hiçbir şartta doğru olmaz? K

L

A)

Glikoz

Maltoz

B)

Trigliserit

Yağ asidi

C)

Nişasta

Glikoz

D)

Polipeptit

Amino asit

E)

Glikojen

Glikoz

Bitkisel bir hücrede glikojen metabolizması gerçekleşmez.



– K + Amino asit → L + H2O



– n(Amino asit) → Polipeptit + (M) H2O



Yukarıda verilen dehidrasyon tepkimeleri incelendiğinde K, L ve M için aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?



A) K ve L nin yapısındaki amino asitler aynı sayıda karbon atomu içerir.



B) K ve L nin yapısında aynı sayıda peptit bağı bulunur.



C) M polipeptit oluşumunda kullanılan amino asit sayısının



(Cevap E)

1 eksiğini ifade eder.



D) K ve L nin sentezi aynı gen tarafından yapılır.



E) K işlevsel, L yapısal bir özellik gösterir.

M, polipeptit sentezinde kullanılan amino asit sayısının 1 eksiğini ifade eder (n – 1). Tepkimeler C seçeneği dışındaki yargılara ulaşmak için yeterli veri içermemektedir.

(Cevap C)

Canlıların Yapısında Bulunan Temel Bileşikler / Karbonhidrat, Yağ, Protein - 5

10

BÖLÜM 01 Test

1.

I. Glikoz

4.

I. Hücre zarı



II. Amino asit



II. Ribozom



III. Yağ asidi



III. Mitokondri



IV. Nişasta





V. Kitin

Yukarıda verilen hücresel yapılardan hangilerinin içeriğinde protein ve karbonhidrat molekülleri bulunabilir?



A) Yalnız I



Yukarıda verilen organik moleküllerden,



– Solunumda doğrudan kullanılanlar (X)



– Hücre zarından geçebilenler (Y)





D) I ve II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

Hücre zarı, ribozom ve mitokondrinin içeriği analiz edildiğinde protein ve karbonhidrat moleküllerine rastlanır. (Cevap E)

aşağıdakilerden hangisinde bir arada doğru olarak verilmiştir? X

B) Yalnız II

5. Aşağıda iki farklı hücrede gerçekleşen tepkimeler verilmiştir.

Y



I. hücre

A)

I

I, II, III ve IV



Glikoz + Fruktoz → Sükroz + H2O

B)

II

III ve IV



II. hücre



3 Yağ asidi + gliserol → Nötral yağ + 3H2O



Bu hücrelerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi söylenemez?



A) I. ve II. hücre aynı canlıya ait olabilir.



B) I. hücre bir bitkiye ait olabilir.



C) Her iki hücrede de dehidrasyon tepkimesi gerçekleşmektedir.

2. Bir hücrede,



D) II. hücrede tepkimenin gerçekleşmesine bağlı olarak pH düşer.



• Lipit + Glikoz → Glikolipit





• Lipit + Protein → Lipoprotein

E) I. hücredeki tepkime gerçekleşirken glikozit, II. hücredeki tepkime gerçekleşirken ester bağı kurulur.

C)

III

III ve IV

D)

I ve II

I ve II

E)

I, II ve III

I, II ve III



tepkimeleri sonucu oluşan moleküller, lipitlerin aşağıdaki görevlerinden hangisini yerine getirdiğini ispatlamak için kullanılır?



A) Isı yalıtımını sağlama



B) Yapı maddesi olarak kullanılma



C) Enerji verici olarak kullanılma



D) Yedek besin deposu olma



E) Yağda çözünen vitaminlerin emilimini sağlama

Çözüm Yayınları

I, II ve III solunumda doğrudan kulanılırken aynı zamanda hücre zarından doğrudan geçebilir. (Cevap E)

l. hücredeki tepkime gerçekleşirken pH değişimi olmazken ll. hücredeki tepkimenin gerçekleşmesine bağlı olarak pH yükselir.

6. Aşağıdaki tabloda K, L, M, N polisakkarit çeşitlerine ait bazı özellikler verilmiştir.

3. Bir deney tüpüne hayvan hücresi özütü konulduktan sonra X, Y, Z ayıraçları damlatıldığında renk değişimi olup (+), olmadığı (–) aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Ayıraçlar X

Y

Z

+

+





Buna göre,

Özellikler Bulundurduğu element

Görevi

Monomeri

K

C, H, O

Yapısal

Glikoz

Bitki

L

C, H, O, N Yapısal

Glikoz

Hayvan Mantar

M

C, H,O

Depo

Glikoz

Bitki

N

C, H, O

Depo

Glikoz

Bakteri Mantar Hayvan

Polisakkarit

Glikolipit ve glikoproteinler hücre zarının yapısına katılan moleküllerdir. Bu durum lipitlerin hücrede yapı maddesi olarak kullanıldığını ispatlamak için kullanılır. (Cevap B)

Hayvansal hücre özütü

(Cevap D)

Bulunduğu canlı



Tabloya göre aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?



A) L; böceklerin dış iskeletinin, mantarların ise hücre çeperinin yapısına katılır.



I. X ayıracı bitki hücresi özütüne damlatılırsa renk değişimi olmaz.





II. Y, glikojen ayıracıdır.

B) K ve M'nin glikoz sayısı ve bağlanma düzeninde farklılık gözlenir.



III. Z ayıracı bakteri hücresi özütüne damlatılırsa renk değişimi olur.



C) K ve L suda tam çözelti oluşturmazken, M ve N tam çözelti oluşturur.



yargılarından hangilerinin doğruluğu kesin değildir?



D) Saf haldeyken yumuşak olan L'nin yapısına CaCO3 katılmasıyla sertleşir.



A) Yalnız I



E) M ve N'nin hidrolizi otçul hayvanlar tarafından gerçekleştirilebilir.



B) Yalnız II

D) I ve III

E) I, II ve III

C) I ve II

X, Y ve Z ayıraçlarının hangi organik moleküllere ait olduğu ile ilgili yeterli veri olmadığı için verilen yargılardan hiçbirinin doğruluğu kesin değildir. (Cevap E)

K selüloz, L kitin, M nişasta, N glikojendir. Polisakkaritler suda tam çözelti oluşturmaz. (Cevap C)

27

Test 10

1. E

2. B

3. E

4. E

5. D

6. C

7. B

8. E

9. D 10. A 11. D

7. Hayvan ve bitki hücrelerinde;

10. Aşağıda iki farklı monosakkaritin molekül yapısı verilmiştir.





a • n(Amino asit) → ← Polipeptit + (n – 1) H2O b



C H

numaralandırılmış tepkimelerden hangileri ortak olarak gerçekleşebilir?



A) a ve b



D) b, d, f ve h



C) a, c, e ve g

8. Polimer bir X maddesinin hidrolizi sırasında gözlenen madde değişimleri aşağıdaki grafiklerde verilmiştir. H2O miktarı

H

H

C

C

OH

OH

H

C

C

C

OH

OH

H OH

H

C

C

H

OH

O

H C OH

Glikoz

Buna göre,



I. Riboz beş, glikoz altı karbonludur.



II. Glikozun karbon sayısının fazla olması solunum tepkimelerinde riboza göre yıkımını zorlaştırır.



III. Riboz, glikozla birleşerek disakkaritlerin yapısına katılır.

E) a, b, c, d, e ve f

Hayvan ve bitki hücrelerinde a, b, c ve d tepkimeleri ortak olarak gerçekleşebilir. (Cevap B)

Glikozit bağı sayısı

H

Riboz



B) a, b, c ve d

H C OH

H C OH O

c • 3 Yağ asidi + Gliserol → ← Trigliserit + 3H2O d e • n(Glikoz) → ← Nişasta + (n – 1) H2O f g • Glikoz + Galaktoz → ← Laktoz + H2O h



H

H



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Riboz beş, glikoz altı karbonlu monosakkaritlerdir. Glikozun karbon sayısının riboza göre

Serbest glikoz miktarı

fazla olması solunum tepkimelerinde yıkımını zorlaştırmaz. Riboz, glikozla birleşerek disakkarit oluşturmaz.



Zaman

Zaman

Zaman

Buna göre; grafiklerdeki verilen X maddesi ile ilgili,



I. Bitkisel bir depo polisakkaritidir.



II. Hayvansal yapısal bir polisakkarittir.



III. Yapısında azot bulunduran bir polisakkarittir.



yargılarından hangilerini doğrulamak için yeterli değildir?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) II ve III

(Cevap A)

Çözüm Yayınları



11.

H

C) I ve II

OH + H K H

Glikozit bağı yıkıldığına göre hidrolizi gerçekleşen polimer X maddesi bir polisakkarittir. Ancak polisakkaritin yapısında azot bulundurduğunu, hayvansal yapısal veya bitkisel depo polisakkariti olduğunu doğrulamak için yeterli veri yoktur. (Cevap E)

9. Aşağıda üç farklı monomer bileşiğin birbirine dönüşüp,

28



Y

: dönüşebilir. Z

: dönüşemez.

X, Y ve Z harfleri ile sembolize edilen moleküller ile ilgili,



I. X temel amino asit, Y glikozdur.



II. Y glikoz, Z gliseroldür.



III. X temel amino asit Z yapısal proteindir.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

E) I, II ve III

Hücrede glikoz gliserole, gliserol glikoza dönüşebilir.

C) Yalnız III (Cevap D)

M

OH + H

OH N

H2O H



dönüşememe durumları gösterilmiştir. X

H2 O

E) I, II ve III

OH

L

OH T



K, L, ve N nin birer amino asit olduğu bilinen yukarıdaki tepkimelerle ilgili olarak,



I. M bir dipeptit olup yapısında peptit bağı bulundurur.



II. T nin molekül ağırlığı; K, L ve N nin toplam molekül ağırlığına eşittir.



III. M ve T nin oluşması sırasında dehidrasyon gerçekleşir.



IV. T nin sentezi sırasında kurulan bağ sayısı, açığa çıkan su molekülü sayısına eşittir.



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız II



B) I ve II

D) I, III ve IV

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

K, L ve N birer amino asit ise M bir dipeptit, T ise bir tripeptitdir. T oluşumu sırasında su açığa çıktığı için T'nın molekül ağırlığı K, L ve N nin toplam molekül ağılığına eşit değildir.

(Cevap D)

Yaşam Bilimi Biyoloji / Canlıların Yapısında Bulunan Temel Bileşikler / Enzimler - 1

11

BÖLÜM 01 Test

4. Bir hücrede gerçekleşen iki tepkime aşağıda verilmiştir.

1. Aşağıdakilerden hangisi enzimlerin genel özelliklerinden değildir?

A) Substrata özgünlük gösterir.



B) Su derişimi % 15’in altında olan ortamlarda çalışamaz.



C) Sadece hücre içinde üretilir ve hücre içinde kullanılabilir.



D) Tepkimenin başlaması için gerekli olan aktivasyon enerjisini düşürür.



E) Belirli sıcaklık değerlerinde etkinlik gösterebilir.



Amilaz Nişasta + H2O → Maltoz Maltaz Maltoz + H2O → Glikoz + Glikoz



Buna göre enzimlerle ilgili,



l. Bir enzimin ürünü diğer bir enzimin substratı olabilir.



ll. Enzimler tepkimenin başlaması için gerekli olan enerji düzeyini azaltır.

Enzimler hücre içinde sentezlenir. Hücre içinde kullanıldıkları gibi uygun şartlar sağlanırsa



lll. Enzimler tepkimeleri çift yönlü katalizleyebilir.

hücre dışında da etkinlik gösterebilir.



yargılarından hangilerine varılabilir?



A) Yalnız l



(Cevap C)



B) Yalnız ll

D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) ll ve lll

Amilaz enziminin ürünü olan maltoz, maltaz enziminin substratıdır. Soruda iki ayrı enzim iki ayrı tepkime verilmiştir. Verilen tepkimelerden enzimlerle ilgili II. ve III. yargılara ulaşılamaz.

2. Bir hücrede enzim sentezi sırasında gözlenen madde

5. Herhangi bir enzim, hidroliz edildiğinde tepkimenin meydana geldiği ortamda;

değişimleri aşağıdaki grafiklerde verilmiştir.

Zaman

Zaman

Buna göre;



l. Yapısında proteinle birlikte Mg+2 de bulunan bir enzim sentezlenmektedir.



ll. Ribozom organelinin faaliyetinde artma gözlenmiştir.



lll. Asidik ortamlarda maksimum etkinlik gösteren bir enzim sentezlenmektedir.



yorumlarından hangileri yapılabilir?



A) Yalnız l





l. amino asit,



ll. glikoz,



lll. vitamin,



lV. mineral



moleküllerinden hangilerinin açığa çıktığı kesinlikle gözlenmez?



A) Yalnız ll



B) l ve ll

D) l ve lV

C) ll ve lll

E) ll ve lV

Enzimler hidroliz edilirse amino asit açığa çıkar. Vitamin ve mineral açığa çıkabilir. Glikoz oluşumu gözlenmez.



6.

B) Yalnız ll

D) l ve ll

Çözüm Yayınları

Mg+2 minerali

Peptit bağı sayısı

(Cevap A)

Aktif bölge

C) Yalnız lll

(Cevap A)

Ürün

E) ll ve lll

Yapısında protein ve Mg+2 içeren bir enzim sentezlenmektedir. Bu nedenle ribozom faaliyeti artar. III. öncülle ilgili yorum yapılamaz.



(Cevap D)

Substratlar

3. Aşağıdaki faktörlerden hangisi enzimatik bir reaksiyonun hızını artırmaz?

Enzim

Enzim

Enzim substrat kompleksi



Yukarıda enzimatik bir reaksiyonun gerçekleşme mekanizması şematik olarak gösterilmiştir.



Buna göre,

29



l. Enzim ve substrat aktif bölge aracılığıyla geçici olarak bağlanır.



ll. Reaksiyon sonunda enzimin yapısı değişmez.



lll. Enzimler ürünlerle kararlı kompleks bileşik oluşturmaz.



A) Sıcaklığın optimum değere yükseltilmesi



B) Ortamdaki su oranının % 15’in altına düşürülmesi



C) Ortam pH’sının optimum değere getirilmesi



ifadelerinden hangileri söylenebilir?



D) Ortama aktivatör madde eklenmesi



A) Yalnız l



E) Ortamdaki enzim ve substrat oranının artırılması



B) Yalnız ll

D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

Enzimler optimum pH ve sıcaklıkta en iyi etkinlik gösterir. Ortama aktivatör eklenmesi,

Substratlar aktif bölgeye girer ve zayıf bağlarla bağlanır. Substrat ürünlere dönüştürülür.

enzim ve substrat oranının artırılması, enzimatik reaksiyonu hızlandırır. Su oranının %

Ürünler serbest bırakılır. Reaksiyon sonunda enzim yapısı değişmez.

15’in altına düşürülmesi reaksiyon hızını olumsuz etkiler.

(Cevap B)

(Cevap E)

Test 11

1. C

7. Enzimatik bir tepkime dizisi aşağıda gösterilmiştir.

enzim 1

L

K

M

enzim 4



P

Buna göre enzimlerle ilgili olarak,



4. A

5. A

6. E

7. E

8. E 9. E

10. D

gerçekleşen iki ayrı kimyasal tepkime için;

enzim 3

N

3. B

9. Aynı substratın kullanıldığı, biri enzimli diğeri ise enzimsiz

enzim 2 enzim 5

2. D



l. birim zamanda reaksiyona giren molekül miktarı,



ll. birim zamanda reaksiyon sonucu oluşan ürün miktarı,



lll. reaksiyon sırasında kullanılan aktivasyon enerjisi miktarı



durumlarından hangileri bakımından farklılık gözlenebilir?



A) Yalnız l

B) Yalnız llI

C) I ve II

l. Her enzim kendine özgü bir tepkimeyi katalizler.





ll. Farklı enzimler aynı substratı kullanarak farklı ürünler oluşturabilir.

Enzimler birim zamanda reaksiyona giren molekül miktarını artırarak reaksiyonu



lll. Farklı enzimler farklı substratları kullanarak aynı ürünleri oluşturabilir.



lV. Bir enzimin ürünü başka bir enzimin substratı olabilir.



yargılarından hangileri söylenebilir?



A) l ve ll



B) ll ve lll

D) l, ll ve lll

D) Il ve llI

E) l, ll ve lll

hızlandırır. Aktivasyon enerjisini düşürür. Birim zamanda oluşan ürün miktarını artırır.

(Cevap E)

C) lll ve lV

E) l, ll, lll ve lV

I. 5 ayrı enzim 5 ayrı tepkimeyi katalizlemiştir. II. enzimi 1 L’yi K’ya, enzim 2 L’yi M’ye dönüştürmüştür. III. enzim 2 L’yi M’ye, enzim 5 P’yi M’ye dönüştürmüştür. (Cevap E)

Çözüm Yayınları

IV. enzim 5’in ürünü M, enzim 3’ün substratıdır.

8. Aşağıdaki grafik enzimatik bir reaksiyonun hızında gözlenen değişimi göstermektedir.





Glikoz miktarı



t1

t1

t2



l. tepkime için gerekli olan aktivasyon enerjisinin sağlanamaması,



ll. enzimin yapısının bozulması,



lll. ortama yoğun miktarda inhibitör madde eklenmesi



A) Yalnız l



B) Yalnız ll

D) l ve ll

t3

Sıcaklık

Zaman

t1

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

t2

t3

Zaman

-ll-

-lMaltoz miktarı

Buna göre t anında reaksiyon hızında gözlenen değişimin nedeni;

durumlarından hangileri ile açıklanabilir?

Zaman

t3

Reaksiyon hızı

Zaman



t2

Buna göre, bu reaksiyonla ilgili;



Reaksiyon hızı

t

30

10. Maltoz molekülü ve maltozu hidroliz eden enzimlerin bulunduğu deney tüpünde, maltoz moleküllerinin tamamının hidrolizi sonucu oluşan glikoz miktarının zamana bağlı değişimi aşağıdaki grafikteki gibidir.

t1

t2

t3

Zaman



-lllgrafiklerinden hangileri çizilemez?



A) Yalnız l



B) Yalnız ll

D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) ll ve lll

t anında devam etmekte olan reaksiyon aniden durmuştur. Bu durumun nedeni

t2 aralığında glikoz oluşmaya başladığına göre tepkime t1 aralığında gerçekleşmemiştir.

verilenlerden tümü olabilir.

t3 aralığında glikoz miktarı değişmediğine göre maltozun tamamı hidroliz edilmiş olabilir.



(Cevap E)

t2’de tepkime gerçekleştiğine göre sıcaklık değişimi II. grafikteki gibi olamaz. (Cevap D)

1. Aşağıda verilen görev ve özelliklerden hangisi tüm

5.

enzimler için ortak değildir?



A) Reaksiyonun gerçekleşmesi için gereken aktivasyon enerjisini azaltmak



B) Reaksiyon sonucunda herhangi bir değişime uğramamak



C) Polimer maddeleri monomer maddelere dönüştürmek



D) Kendine özgü substrata etki etmek



E) Reaksiyonun daha kısa sürede tamamlanmasını sağlamak

2.





Yukarıdaki gibi hazırlanan deney düzeneğinde iki ayrı kaba eşit miktarda X maddesi konuluyor. l. kaba X maddesine etki eden enzim, ll. sine ise inorganik bir katalizör olan Mg+2 minerali ekleniyor. Uygun şartlar sağlandıktan sonra bir süre bekleniyor ve her iki kapta reaksiyonun gerçekleştiği gözleniyor.



Buna göre,

(Cevap C)

X + Y + Enzim → Z + Enzim reaksiyonu ile ilgili;



l. Z nin oluşum hızı, sıcaklık ve pH değişiminden etkilenir.



ll. Enzim, X ve Y’ye özgünlük gösterir.



lll. Enzim, Z ile kararlı kompleks bileşik oluşturmaz.



açıklamalarından hangileri yapılabilir?



A) Yalnız l



B) Yalnız ll

D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

Z, tepkime sonucu oluşan üründür. Enzim X ve Y substratlarına özgünlük göstererek tepkimeyi katalizler ve tepkime sonucu değişime uğramadan çıkar.



(Cevap E)

3. Aşağıda bazı biyokimyasal tepkimeler gösterilmiştir.

l. K + R + M + Enzim 1 → KRM + Enzim 1



ll. KRM + Enzim 2 → KR + M + Enzim 2



lll. KR + L + Enzim 3 → KRL + Enzim 3

-llX maddesi



Bu biyokimyasal tepkimelerin gerçekleşmesinde rol oynayan Enzim1, Enzim2 ve Enzim3 için aşağıdakilerden hangisi kesinlikle ortaktır?



A) Bazik ortamda etkinlik gösterme



B) Substratı hidroliz etme



C) Sentez tepkimesini katalizleme



D) Tepkimeden değişmeden çıkma



E) Tepkimeyi iki yönü katalizleme

Çözüm Yayınları



Mg+2 minerali

Enzim

-l-

Tüm enzimler polimer maddeleri monomer maddelere dönüştürmez. Bazı enzimler sentez tepkimelerinde görev yapar.

12

BÖLÜM 01 Test

Canlıların Yapısında Bulunan Temel Bileşikler / Enzimler - 2



l. Reaksiyon l. kapta daha kısa sürede tamamlanır.



ll. ll. kapta gerçekleşen reaksiyon için daha fazla aktivasyon enerjisine ihtiyaç duyulur.



lll. l. kapta birim zamanda oluşan ürün miktarı daha fazladır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız lI



B) I ve II

D) lI ve lIl

C) I ve III

E) l, ll ve lll

Enzimler tepkimelerin başlaması için gerekli olan aktivasyon enerjisini düşürür, tepkimeyi hızlandırır. Buna göre verilen yargılardan tümü doğrudur.

(Cevap E)

6. Enzimatik bir tepkimenin zamana bağlı hız değişimi grafiği aşağıda verilmiştir.

Tepkime hızı



Enzim 2 hidroliz, Enzim 1 ve Enzim 3 sentez tepkimesini katalizler. Verilen enzimlerden hiçbiri çift yönlü katalizleme yapmaz. Enzimlerin çalıştığı ortam pH’ı hakkında yorum yapılamaz. Enzimlerin tümü tepkimeden değişmeden çıkar.



4. Bir hücrede gerçekleşen enzimatik bir reaksiyonda

t1

(Cevap D)

substratın ürüne dönüşme süresi aşağıdakilerden hangisine bağlı değildir?



t2

Zaman

t3

31

Grafiğe göre,



l. t1 ve t2 de oluşan ürün miktarı sürekli artmıştır.



A) Enzim derişimi



ll. t2'de ortam şartları optimuma ulaşmıştır.



B) Enzimin substrata bağlanma biçimi



lll. t3 de enzim yapısı bozulmuş olabilir.



C) Ortam sıcaklığı



yargılarından hangileri doğru olabilir?



D) Substratın yüzey genişliği



A) Yalnız l



E) Ortam pH’sı



B) Yalnız ll

D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

Substrat enzimin aktif bölgesine zayıf bağlarla bağlanır. Enzimin substrata bağlanma

Tepkime hızı t1 ve t2 de arttığından oluşan ürün miktarı da artmıştır. t2'de tepkime

biçimi substratın ürüne dönüşme süresini etkilemez.

hızı maksimum olduğu için ortam şartları optimumdur. t3 de tepkime hızının azalarak



(Cevap B)

sonlanması enzim yapısının bozulmasından kaynaklanabilir.

(Cevap E)

Test 12

1. C

7. Su

Maltoz Protein



Yukarıdaki cam kaba, su ile beraber protein, maltoz ve maltozu hidroliz eden maltaz enzimi konuluyor.



Uygun şartlarda bir süre bekletilen kap içinde aşağıdaki maddelerden hangisine rastlanması, kapta reaksiyonun gerçekleştiğini kanıtlar?



A) Maltoz



B) Maltaz

D) Glikoz

C) Su

E) Protein

Ortamda maltoz, maltaz ve su varken glikoza rastlanması maltozun maltaz aracılığıyla hidroliz edildiğini kanıtlar.

(Cevap D)

100 ml H2O2

100 ml su

25°C

10 gr ezilmiş karaciğer

8. B

9. B 10. C



– e1, asidik pH’de etkinlik göstermez.



– e2, en iyi etkinliğini 25°C de gösterir.



– e3, sentez tepkimesini katalizler.



Buna göre, e1, e2 ve e3 enzimleri ile ilgili verilen özellikler aşağıdaki yorumlardan hangisinin yapılmasına olanak sağlar?



A) e1 enzimi hücre dışında etkinlik gösteremez.



B) Ortam sıcaklığının 25°C nin altına düşmesi, e2 enziminin etkinliğini azaltır.



C) e3 enzimi kesinlikle bir bitki hücresinde etkinlik göstermektedir.



D) e1, e2 ve e3 enzimleri aynı hücrede bulunamaz.



E) e1 ve e2 enzimlerinin sentezinden sorumlu genler farklı kromozomlar üzerinde bulunur. (Cevap B)

25°C

Ürün miktarı



10 gr parça karaciğer

10. Aşağıda birbiriyle bağlantılı bir dizi enzimatik tepkime verilmiştir.

2. deney tüpü

1. deney tüpü



S

Ürün miktarı

Enzim-3

X

X

X t



32

7. D

tepkimesinin gerçekleşmesi sağlanmış ve ürün oluşum grafikleri çizilmiştir. 100 ml H2O2



6. E

H2O + 1/2 O2

Çözüm Yayınları



Katalaz

5. E

altında etkinliğinin azalacağı yorumu yapılabilir.

düzeneğinde; H2O2

4. B

e1, e2 ve e3 enzimleri için verilen özellikler kullanılarak sadece e2 enziminin 25°C nin

8. Aşağıda uygun ortam koşullarında hazırlanan iki deney

3. D

9. Üç enzime ait bazı özellikler aşağıda verilmiştir.

Maltaz

Cam kap

2. E

t

Zaman

1. deney tüpü

2t Zaman



I. 1. ve 2. deney tüpünde oluşan ürün çeşidi farklıdır.



II. 1. deney tüpünde birim zamanda oluşan ürün miktarı daha fazladır.



III. 2. deney tüpünde birim zamanda kurulan enzim substrat bileşiği miktarı 1. deney tüpündekinden azdır.



IV. 2. deney tüpünde tepkime hızının yavaş olmasının nedeni substrat yüzeyinin küçük olmasıdır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) I ve II



B) II ve III

D) l, II ve III

C) III ve IV

E) II, III ve IV

Y

Enzim-2

Z

Enzim-5

R

Enzim-4

2. deney tüpü

Buna göre,

Enzim-1

P

Bu tepkimeler ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir? A) Enzim-3 ve Enzim-5 aynı substrata etki ederek farklı ürünler oluşturabilir. B) Enzim-2 ve Enzim-4 farklı substratlara etki ederek aynı ürünün oluşumunu sağlayabilir. C) Enzim-2’nin sentezinden sorumlu genin mutasyona uğraması durumunda Z, R ve S ürünleri oluşturulamaz. D) R maddesinin üretimi Enzim-1 ve Enzim-2 nin kullanılmadığı diğer metabolik yollardan sağlanabilir. E) X maddesinden başlayarak S ürününün oluşumu ile sonuçlanan metabolik yolda Enzim-1, Enzim-2 ve Enzim3’e ihtiyaç vardır.

Grafikler incelendiğinde 1. deney tüpünde birim zamanda oluşan ürün miktarının

Z, R ve S ürünleri Enzim-2 nin kullanılmadığı metabolik yollardan da üretilebilir.

dolayısıyla birim zamanda kurulan enzim substrat bileşiği miktarının 2. tüpe göre daha



fazla olduğu anlaşılır. Substrat olarak karaciğer değil H2O2 kullanılmaktadır. 2. tüpte de ürün olarak H2O ve O2 oluşur.

(Cevap B)



(Cevap C)

1.

4. Aşağıdaki tabloda; bazı enzimler, bu enzimlerin aktivatörleri,

Protein sindirici enzim

substratları ve oluşturdukları ürünler gösterilmiştir.

Su



ENZİM

Kıyma (10gr)

Et parçası (10gr)

13

BÖLÜM 01 Test

Canlıların Yapısında Bulunan Temel Bileşikler / Enzimler - 3

I. tüp II. tüp Yukarıdaki gibi hazırlanan deney düzeneğinde tüplerden her ikisinde de reaksiyon gerçekleştiği, ancak ll. tüpte birim zamanda oluşan ürün miktarının daha fazla olduğu gözleniyor. Bu durumun ortaya çıkması, enzimlerin;



Aktivatör

Substrat

Ürün

Maltaz



Maltoz

Glikoz

Lipaz

Cl–

Pepsin

HCl

Protein

Ribonükleaz



RNA

Amilaz

Cl–

Nişasta

asitleri, Trigliserit Yağ gliserol Polipeptit Serbest nükleotit Maltoz, dekstrin

Tablodaki bilgilere göre,

l. etkinliklerini substratlarının dış yüzeyinden başlatması,



l. Enzim etkinliği için mutlaka bir aktivatöre ihtiyaç vardır.



ll. enzimlerin hücre dışında da etkinlik gösterebilmesi,



ll. Bir enzimin ürünü başka bir enzimin substratı olabilir.



lll. enzimlerin substratlarına özgünlük göstermesi



lll. Farklı enzimler aynı substrata etki edebilir.





özelliklerinden hangileriyle açıklanabilir?



A) Yalnız l



B) Yalnız ll

D) l ve ll

C) Yalnız lll



lll. substrat yüzeyinin genişliği



faktörlerinden hangilerine bağlı olarak değişir?



A) Yalnız l



B) Yalnız ll

D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

Enzimatik bir tepkimenin hızı kurulan enzim substrat bileşiği miktarına, ortamdaki aktivasyon enerjisi miktarına ve substrat yüzey genişliğine bağlı olarak değişir. (Cevap E)

3. Normal şartlarda asit ortamda gerçekleşen,

enzimatik tepkimesinin laboratuvar ortamında gerçekleşmesi için, şekildeki tüpe X ve Y maddeleri konuluyor.

Yandaki grafikte, enzimatik bir tepkimenin “X” faktörüne bağlı olarak hızında gözlenen değişim verilmiştir.



X

Buna göre X ile gösterilen yere; l. enzim derişimi,



ll. substrat derişimi,



lll. sıcaklık,



lV. pH



faktörlerinden hangileri yazılabilir?

X faktörünün artışına bağlı olarak tepkime hızı azaldığına göre, X sıcaklık ve pH olabilir. (Cevap C)

6.

e2 e1 A → B → C

e1 ve e2 enziminin etkinliği ile gerçekleşen zincirleme reaksiyon yukarıda verilmiştir. Bu reaksiyonların gerçekleştiği hücrede bir süre sonra ortamda B maddesinin birikmeye başladığı, C maddesinin miktarında artış olmadığı tespit edilmiştir.

X ve Y maddeleri



Deney tüpünde tepkimenin gerçekleşmesi için aşağıdaki uygulamalardan hangisinin yapılmasına gerek yoktur?



A) Tüpü uygun sıcaklığa getirme



B) Ortam pH’ını ayarlama



C) Tüpe enzim ekleme



D) Tüpe Z maddesi ekleme



E) Tüpe su ekleme

Tepkimenin gerçekleşmesi için tüpe enzim ve su ekleme, sıcaklık ve pH’ı uygun değere getirme uygulamaları yapılabilir. Ancak Z maddesi üründür. Bu nedenle ortama eklenmesine gerek yoktur.

C) Yalnız lll

E) ll ve lll

Tepkime hızı





B) Yalnız ll

D) l ve ll

A) l ve ll B) ll ve lll C) lll ve lV D) l, ll ve lll E) ll, lll ve lV

X + Y → Z

Çözüm Yayınları

ll. reaksiyon için gerekli aktivasyon enerjisi miktarı,

A) Yalnız l

5.

(Cevap A)

2. Hücrede enzimlerle gerçekleşen belirli bir tepkimenin hızı;



Tablo incelendiğinde ribonükleazın aktivatöre ihtiyaç göstermediği, amilazın ürünü olan maltozun, maltazın substratı olduğu görülür. I. ve III. yargı tablodan çıkarılamaz. (Cevap B)

II. tüpte substrat yüzeyinin geniş olması tepkime hızının fazla olma nedenidir.

l. enzim substrat bileşiği miktarı,

yargılarından hangileri doğrudur?



E) ll ve lll





(Cevap D)



Bu durumun nedeni;



l. e1 enziminin bulunduğu ortamda yeterli aktivasyon enerjisinin bulunmaması



ll. e2 enziminin sentezinden sorumlu genin mutasyona uğraması,



lll. ortama e2 enziminin inhibitörünün eklenmesi



durumlarından hangileri olabilir?



A) Yalnız l



B) Yalnız ll

D) ll ve lll

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

B’nin birikmesi, C’de artış olmaması e2 enziminin çalışmadığını gösterir. Bu durumun nedeni II ve III olabilir.,



(Cevap D)

33

Test 13

1. A

7.



5. C

6. D

7. B

8. D

9. E 10. D

Bu süreçte deney tüpünde; Enzim subtrat kompleksi miktarı

Enzimler

e3

4. B

70°C de belirli bir süre bekletiliyor. Deney tüpünün sıcaklığı 37°C’ye düşürüldükten sonra içerisine su ve lipit eklenerek belli bir süre daha bekleniyor.

100

e2

3. D

9. Bir deney tüpü içerisine lipaz enzimi konulduktan sonra tüp

Etkinlik derecesi(%)

e1

2. E



Yukarıdaki grafik; e1, e2, e3 enzimlerinin pH = 2 değerinde etkinlik derecelerini göstermektedir.



Buna göre aşağıdakilerden hangisi söylenemez?



A) e1 enzimi pH = 2 değerinde etkinlik gösteremez.



B) e2 enzimi bazik ortamda en iyi etkinlik gösterir.



C) e3 enziminin optimum pH’sı 2 dir.





D) Ortam pH’sının değiştirilmesi, e3 enziminin etkinliğini azaltabilir.





E) e1, e2 ve e3 enzimleri, pH = 2 değerinde birlikte etkinlik gösteremez.

Ester bağı sayısı

Zaman

I.

II.

Yağ asidi miktarı

Zaman

Zaman III.

grafiklerinde verilen değişimlerden hangileri gerçekleşmez? A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) II ve III

C) Yalnız III

E) I, II ve III

70°C’de lipoz enzimi denatüre olmuştur. Ortam sıcaklığı 37°C’ye düşürülse de etkinlik

e1 , pH = 2 de etkinlik gösteremediğinden üç enzim bu pH değerinde birlikte etkinlik

gösteremez. Dolayısıyla grafikte verilen değişimlerden hiçbiri gerçekleşmez.

gösteremez. e3 enzimi pH = 2’de % 100 etkinlik gösterdiğine göre ortam pH’sının

(Cevap E)

değiştirilmesi e3 etkinliğini azaltır. Grafikten e2 enziminin en iyi etkinlik gösterdiği pH değeri belirlenemez.



(Cevap B)

10. Aşağıdaki gibi hazırlanan deney düzeneğinde, içinde eşit

miktarda maltoz bulunan tüpler yeterli bir bir süre bekletiliyor.

Çözüm Yayınları



8. Aşağıdaki şekilde gösterilen deney tüpüne X molekülünü

hidroliz eden enzimler eklendiğinde bir süre sonra ortamda amino asitlerin oluştuğu gözlenir. X molekülünü hidroliz eden enzim



Maltaz + Su

Maltaz + Su

Maltaz

Maltoz

Maltoz

Maltoz

10°C -1-

25°C -2-

25°C -3-

Bu süre içinde tüplerdeki tepkime hızının grafikteki gibi olduğu gözleniyor.

Tepkime hızı



2 1 Zaman

3

X molekülü

34





Buna göre,



l. Enzim etkinliği için suya gereksinim vardır.



ll. X molekülü ve X molekülünü hidroliz eden enzim aynı organelde sentezlenmiş olabilir.

ll. Sıcaklık değişimi tepkime hızına etki eden tek faktör değildir.



lll. Ortam sıcaklığının aşırı artışı amino asit oluşum hızını sürekli artırır.

lll. 2. tüpte birim zamanda oluşan glikoz miktarı, 1. tüptekinden fazladır.



lV. 3. tüpte enzim etkinliği gerçekleşmiştir.



l. Amino asitlerin oluşması enzim substrat kompleksinin kurulduğunu kanıtlar.



yargılarından hangileri söylenebilir?



A) Yalnız l



Buna göre,

B) Yalnız ll

D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

X molekülü proteindir. Protein ve proteini hidroliz eden enzim ribozomda sentezlenmiştir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) l ve ll



B) ll ve lll

D) l, ll ve lll

C) lll ve lV

E) l, ll, lll ve lV

3. tüpte enzim etkinliğinin gözlenememesinin nedeni su bulunmamasıdır. Tepkime hızı

Tepkime enzimatik olduğu için sıcaklık artışı amino asit üretim hızını sürekli artırmaz.

2. tüpte 1. tüptekinden fazla olduğu için oluşan ürün miktarı da 2. tüpte daha fazladır.

Amino asit oluşumu enzim substrat kompleksinin kurulduğunu gösterir.

Tepkime hızı sadece sıcaklık değişiminden etkilenmez.

(Cevap D)

(Cevap D)

1. Enzimatik bir reaksiyonun hızı;

I. substrat yüzeyi,



II. pH,



III. inhibitör,



IV. sıcaklık



4. Ökaryot bir hücrede enzimlerin substrata özgü olan kısmının sentezinde;

faktörlerinden hangilerinin artmasına bağlı olarak azalabilir? A) Yalnız I



B) I ve II

D) III ve IV

14

BÖLÜM 01 Test

Canlıların Yapısında Bulunan Temel Bileşikler / Enzimler - 4

C) II ve III

E) II, III ve IV



I. ribozom,



II. golgi,



III. koful,



IV. endoplazmik retikulum



hücresel yapılarından hangileri görev alır?



A) Yalnız I



Enzimatik bir reaksiyonunun hızı pH, inhibitör ve sıcaklık artışına bağlı olarak olumsuz etkilenebilir. (Cevap E)

B) I ve II

D) III ve IV

C) II ve III

E) I, II ve III

Enzimin substrata özgü kısmı protein kısmıdır. Protein sentezi ribozom organelinde gerçekleşir. (Cevap A)

5. Eşit miktarda nişasta, protein ve yağ içeren deney tüplerine, ilgili organik molekülü hidroliz eden enzim ve sindirim ürünlerinin ayıraçları ilave edilerek şekilde belirtilen sıcaklık değerlerinde bir süre bekletiliyor.

2. Aşağıdakilerden hangisi enzimlerin özellikleri arasında

A) Yüksek sıcaklıkla üçüncül yapılarını yitirerek düz polipeptit yapıya indirgenirler.



B) Tüm canlı hücreler tarafından genlerin kontrolünde üretilirler.



C) Uygun şartlar sağlanırsa hücre dışında da etkinlik gösterirler.



D) Etkinliklerini substratlarının dış yüzeyinden başlatırlar.



E) Substratlarıyla kararlı kompleks bileşik oluştururlar.

Enzimler substratları ile kararlı kompleks bileşik oluşturmazlar. Enzimler substratlarına aktif merkez aracılığıyla geçici olarak bağlanır ve tepkimeden herhangi bir değişime uğramadan çıkar. (Cevap E)

Çözüm Yayınları

yer almaz?



I

II

III

Nişasta Amilaz Glikoz ayıracı −5°C

Protein Proteaz Amino asit ayıracı 65°C

Yağ Lipaz Yağ asidi ayıracı 20°C

Deney tüpleri t anına kadar bekletildikten sonra sıcaklıklar 35 °C de sabitleniyor.



Buna göre numaralandırılmış tüplerin hangilerinde t anından önce ya da sonra renk değişimi gözlenmez?



A) Yalnız I



3.

HCI

Pepsinojen (Pasif enzim)



B) Yalnız II

D) I ve III

C) I ve II

E) II ve III

I. tüpte t anından sonra, III. tüpde t anından önce ve sonra tepkime gerçekleştiği için renk değişimi gözlenebilir. II. tüpde t anından önce yüksek sıcaklıktan dolayı tepkime gerçekleşmediğinden renk değişimi gözlenemez. t anından sonrada enzim denatüre olduğundan sıcaklık düşürülse bile tepkime gerçekleşmeyeceğinden renk değişimi gözlenmez. (Cevap B)

Pepsin (Aktif enzim)

6. Bir insanda;



Yukarıda pasif enzim olan pepsinojenin aktif enzim pepsine dönüşümü gösterilmiştir.



Buna göre dönüşüm süreci ile ilgili,



E enzimi I. Glikojen + (n – 1) H2O 1 n(Glikoz) II. Tripeptit + 3H2O E2 enzimi 3 (Amino asit)



tepkimelerinden I. si karaciğer hücresinde, II. si ise ince bağırsakta meydana gelmiştir.





I. Pepsinojenin apoenzim kısmındaki amino asit dizilimi değişmez.





II. Dönüşüm gerçekleşirken pepsinojen miktarında değişiklik gözlenmez.

Reaksiyonlarda görev alan E1 ve E2 enzimleri için aşağıdaki özelliklerden hangisi kesin olarak ortaktır?



A) Genetik şifreye uygun olarak sentezlenme



III. HCI, enzimin aktif merkezine bağlanır.



B) Asit ortamda maksimum etkinlik gösterme



C) Aktivatör olarak vitamine ihtiyaç duyma



D) Yardımcı kısma ihtiyaç göstermeme



E) Sadece hücre içinde etkinlik gösterme



ifadelerinden hangileri söylenebilir?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Pepsinojen inaktif durumdadır ve HCI ile aktif enzim pepsine dönüşür. Bu süreçte apoenzim kısmındaki amino asit dizilimi değişmez. Enzimin aktif merkezine substrat bağlanır. Pepsinojen aktif enzim pepsine dönüştüğü için pepsinojen miktarı azalır. (Cevap A)

I. ve II. tepkimelerde görev yapan E1 ve E2 enzimi genetik şifreye uygun olarak sentezlenmiştir. (Cevap A)

35

Test 14

1. E

7. Enzimatik bir reaksiyonun hız - zaman grafiği aşağıda verilmiştir.

2. E

3. A

4. A

5. B

6. A

7. E

8. D

9. B 10. A

9. Aşağıdaki grafik bir biyokimyasal tepkimenin enzim kullanıldığında (e1) ve enzim kullanılmadığında (e2) ürün miktarının zamana bağlı değişimini göstermektedir.

Reaksiyon hızı

Ürün miktarı e1 t1



t2

t3

t4

e2

Zaman



Grafiğe göre, aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz?



A) t1 ve t4'te ürün miktarı sürekli artmıştır.



B) t3'te ortamda yeterli aktivasyon enerjisi bulunmuyor olabilir.



C) t2'de birim zamanda kurulan enzim-substrat bileşiği miktarı azalmıştır.



Zaman

Grafiğe göre,



I. Enzimler tepkime sonunda oluşan ürün miktarını artırır.



II. Enzimler tepkimenin gerçekleşme süresini kısaltır.



III. Enzimler tepkimenin yönünü değiştirir.



D) t1 ve t4'te birim zamanda oluşturulan ürün miktarı aynıdır.



yargılarından hangilerine varılabilir?



E) t3'te ortamda ürün bulunmamaktadır.



A) Yalnız I

t3 de reaksiyonun gerçekleşmemesi ortamda ürün bulunmadığı anlamına gelmez. (Cevap E)





B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

8.

100°C

−5°C

36°C

5 ml H2O2

5 ml H2O2

5 ml H2O2

1

10. X ve Y enzimine ait bazı özellikler aşağıda verilmiştir.

X enzimi : k ve l maddelerinin m maddesine dönüşümünü sağlar.



Y enzimi : k, l ve n maddelerinin t maddesine dönüşümünü sağlar.

3

Kesilmiş karaciğer parçaları



Yukarıdaki deney düzeneğinde tüplerin herbirine eşit miktarda kesilmiş özdeş karaciğer parçası, 5 ml H2O2 eklenmiş ve tüpler farklı sıcaklıklarda yeterli bir süre bekletilmiştir.





Bu süreçte;





I. 1. ve 2. tüplerde gaz kabarcığının oluşmadığı



II. 3. tüpte gaz kabarcıklarının oluştuğu gözlenmiştir.



36

2

Çözüm Yayınları

Grafiğe göre enzimlerin tepkimenin gerçekleşme süresini kısalttığı yargısına varılabilir. (Cevap B)

Bir deney tüpüne uygun şartlarda aşağıda belirtilen maddeler konularak bir süre bekletiliyor. Deney tüpü k maddesi l maddesi n maddesi

Gözlem sonuçlarına göre,

X enzimi Y enzimi



I. Enzimler sıcaklık değişimlerinden etkilenir.





II. 1. tüpteki enzimin yapısı yüksek sıcaklıktan dolayı denatüre olmuştur.



Buna göre deney tüpünde,



I. t maddesi oluşabilir.



III. 2. tüp, 3. tüpün bırakıldığı sıcaklıkta bir süre bekletilirse gaz kabarcıklarının oluştuğu gözlenebilir.



II. X enziminin etkinliği gözlenmez.



IV. 1. tüpte karaciğer daha küçük parçalara ayrılırsa gaz kabarcıklarının oluştuğu gözlenebilir.



III. X enzimi bulunmasa da t maddesi oluşabilir.



IV. m maddesinin miktarında değişiklik olmaz.



yargılarından hangileri söylenebilir?



A) I ve II



B) II ve III

D) I, II ve III

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

Karaciğerde bulunan katalaz enzimi H2O2'yi H2O ve O2'ye parçalar. Tüplerde çıkan gaz kabarcıkları O2'dir. I. tüpte enzim denatüre olduğundan karaciğer küçük parçalara ayrılsa da O2 çıkışı gözlenmez. (Cevap D)



ifadelerinden hangileri söylenebilir?



A) I ve III



B) II ve III

D) I, II ve III

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

Tüpte k, l ve n maddeleri ve Y enzimi bulunduğu için t maddesi oluşabilir. Bu nedenle X enzimi bulunmasa da t maddesi oluşabilir. (Cevap A)

1. Enzim çeşitleri için aşağıdaki ifadelerden hangisi ortak

4. Aşağıda verilen 1. deney düzeneğinde, kabın içine su ve bira

değildir?



A) Substratı ile arasında yüzey uyumu bulunur.



B) Ribozom organelinde sentezlenir.



C) Genlerin kontrolünde sentezlenir.



D) Nötr ortamlarda maksimum etkinlik gösterir.



E) Organik yapılı katalizördür.

mayaları konulduktan sonra belirli bir sıcaklık değerine kadar ısıtılıyor ve sonra soğumaya bırakılıyor. Daha sonra bu kabın içine glikoz eklenerek ağzı kapatılıyor.

1. deney düzeneğine bağlanan U borusunun bir ucu içinde kireç suyu bulunan kaba daldırılarak 2. deney düzeneği hazırlanıyor.



Bir süre bekledikten sonra kireç suyunda herhangi bir değişikliğin olmadığı gözleniyor.

Nötr ortamlarda maksimum etkinlik gösterme enzim çeşitleri için ortak bir özellik değildir. (Cevap D)

Bira mayası + su

2. Aşağıdaki özelliklerden hangisi enzimlerin yalnızca bir

A) Yüksek sıcaklıkta denatüre olma



B) Yardımcı grupla aktif hale gelme



C) Proteinden oluşmuş özgül bir aktif merkeze sahip olma



D) Reaksiyondan değişime uğramadan çıkma



E) Belirli pH değerlerinde etkinlik gösterme

Enzimler protein yapılı aktif merkezleri aracılığıyla substratlarını tanır ve bağlanırlar. Yani substratlarına özgünlük gösterirler. (Cevap C)

Çözüm Yayınları

çeşit substrata özgü olduğunu gösterir?



Isıtılıyor. 1. deney düzeneği



Bu durum;

EX

Y

Buna göre,

EY

EZ K Z ED L

ET

I. Farklı enzimler aynı substrata etki edebilir.



II. Enzimler takım halinde etkinlik gösterebilir.



III. Enzimler tepkimelere çift yönlü etki edebilir.



yargılarından hangilerine ulaşılabilir?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve III

C) Yanız III

E) I, II ve III

Enzimatik tepkimeler zinciri incelendiğinde verilen yargılardan tümüne ulaşılabilir. (Cevap E)

2. deney düzeneği



II. yüksek sıcaklık nedeniyle bira mayası enzimlerinin bozulması,



III. bira mayası enzimlerinin asit ortamda etkinlik göstermemesi



nedenlerinden hangileriyle açıklanabilir?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Deney düzeneğinde bira mayalarının enzimleri yüksek sıcaklıktan dolayı bozulduğu için karbondioksit çıkışı olmaz ve kireç suyu bulanmaz. (Cevap B)

Amilaz

T



Kireç suyu

I. enzimlerin hücre dışında etkinlik göstermemesi,

E, enzimi diğer harfler ise farklı substratları sembolize etmektedir.

X

Bira mayası + glikoz + su



5.

3. Aşağıda enzimatik tepkimeler zinciri verilmiştir.

15

BÖLÜM 01 Test

Canlıların Yapısında Bulunan Temel Bileşikler / Enzimler - 5

Amilaz

Amilaz

Amilaz

I

II

III

IV

Et parçaları 35°C

Patates parçaları 50°C

Tereyağı parçaları 35°C

Patates parçaları 0°C



Diğer koşulların uygun olduğu, belirtilen özelliklere sahip deney tüplerine iyot damlatıldıktan bir süre sonra hangi tüplerde renk değişimi gözlenir?



(İyot nişasta ile mavi - mor renk verir. Amilaz nişastayı sindiren enzimdir.)



A) Yalnız I



B) I ve II

D) II ve IV

E) I, II ve IV

C) II ve III

I. ve III. tüpte nişasta olmadığı için iyotla renk değişimi olmaz. II. ve IV. tüpte patatesteki nişasta hidroliz olmadığı için iyotla renk değişimi gözlenir. (Cevap D)

37

Test 15

1. D

6.



3. E

4. B

5. D

6. E

7. B

8. A

9. E 10. C

9. Enzimlerin çalışması ve özellikleriyle ilgili,

Reaksiyon hızı

Zaman

t



2. C

Enzimatik bir reaksiyonun hızında t anından itibaren yukarıdaki grafikte gözlenen değişimin nedeni aşağıdakilerden hangisi olamaz?



I. Enzimler tepkimenin yönünü belirler.



II. Enzimler ne ara ürünlerle ne de son ürünlerle kararlı kompleks bileşik oluşturmaz.



III. Enzimler substrat ya da substrat gruplarına özgüllük gösterir.



IV. Etkinliklerini substratlarının dış yüzeyinden başlatır.



ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I



A) İlgili enzimlerin denatüre olması



B) I ve II



B) Ortamdaki substratın tükenmesi





C) Ortama inhibitör maddenin eklenmesi



D) Ortamdaki su oranının % 15'in altına düşmesi

Enzimler tepkimenin yönünü belirlemez bazı enzimler tepkimeyi iki yönlü katalizleyebilir. Diğer ifadeler doğrudur. (Cevap E)



E) Ortamdaki substrat miktarının artırılması

D) I, II ve III

C) III ve IV

E) II, III ve IV

t anından itibaren enzimatik tepkimenin hızı sürekli azalmıştır. Bu durumun nedeni ortamdaki substrat miktarının artırılması olamaz. (Cevap E)

7. Canlılarda gerçekleşen enzimatik tepkimeler için, I. Gerçekleşmeleri için mutlaka ATP gereklidir.



II. Her enzim kendine özgü bir tepkimeyi katalizler.



III. Sadece hücre içinde gerçekleşebilir.



açıklamalarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

10. Uygun şartlarda üç deney tüpünden 1. sine belirtilen maddeler

C) Yalnız III

E) I, II ve III

Çözüm Yayınları



eklenip reaksiyonun gerçekleşmesi sağlandıktan sonra, I. tüpün içeriği II. tüpe aktarılmış, üzerine I. tüpten aktarılan içerikteki X maddesini sindiren enzimler eklenmiştir.

II. tüpteki reaksiyon tamamlandıktan sonra, içerik III. tüpe aktarılmıştır. II. tüpten III. tüpe aktarılan içerikteki Y maddesinin glikoz ayıracı ile renk verdiği gözlenmiştir.

Enzimatik tepkimelerinin tümünde ATP harcanmaz. Her enzim kendine özgü bir tepkimeyi katalizler. Enzimatik tepkimeler hücre içinde gerçekleştiği gibi uygun şartlar sağlanırsa hücre dışında da gerçekleşebilir.

I. tüp

(Cevap B)

8. Aşağıda substrat yoğunluğuna bağlı olarak bir reaksiyonun

35 °C Nişasta + Nişastayı sindiren enzim + su

hızındaki değişim gösterilmiştir. Reaksiyon hızı X

Y

38

Substrat yoğunluğu





Grafiğe göre,



I. X noktasında maksimum enzim substrat bileşiği kurulmuştur.



II. X – Y aralığında reaksiyon durmuştur.



III. Y noktasında ortamdaki ürün miktarı minimumdur.



yargılarından hangilerine ulaşılabilir?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve III

C) I ve II

E) II ve III

Grafiğe göre X noktasında reaksiyon hızı maksimuma ulaştığı için maksimum enzim substrat kompleksi bileşiği kurulmuştur. (Cevap A)

II. tüp

III. tüp

35 °C I. tüpün içeriği + X maddesi sindiren enzim + su

35 °C II. tüpün içeriği + glikoz ayıracı

Buna göre,



I. Enzimler takım halinde çalışarak ürün oluşumunda görev yapar.



II. III. tüpte I. ve II. tüpteki enzimlerin miktar ve özelliği korunur.



III. III. tüpte I. ve II. tüpteki tepkime ürünlerinin tamamına rastlanır.



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve III

C) I ve II

E) II ve III

III. tüpte, I. ve II. tüpteki tepkime ürünlerinin tamamına rastlanmaz. Diğer ifadeler doğrudur. (Cevap C)

16

BÖLÜM 01 Test

Yaşam Bilimi Biyoloji /Canlıların Yapısında Bulunan Temel Bileşikler / Vitaminler - Nükleik Asitler - ATP - Hormonlar - 1

1. Vitaminlerle ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğru

5. Yetişkin bir insanda günlük gereksinim duyulan vitamin



A) Yapı maddesi veya enerji kaynağı olarak kullanılmaz



l. yaş,



B) Eksikliklerinde metabolik bozukluklar ortaya çıkar.



ll. metabolik aktivite,



C) Enzim aktivatörü olarak iş görebilir.



lll. sağlık durumu



D) Tüm canlılar tarafından inorganik maddeler kullanılarak sentezlenir.



faktörlerinden hangilerine bağlı olarak değişebilir?



A) Yalnız l



E) Monomer yapıda organik maddelerdir.

miktarı;

değildir?



Vitaminler, inorganik maddeler kullanılarak üretici canlılar tarafından sentezlenebilir.

B) Yalnız ll

D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

Yetişkin bir insanda günlük gereksinim duyulan vitamin miktarı yaş, metabolik aktivite, sağlık durumu faktörlerine bağlı olarak değişebilir.

(Cevap D)

(Cevap E)

2. DNA molekülü ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi

6. Vitamin ve mineraller için aşağıdaki özelliklerden hangisi



A) Prokaryot hücrelerde sitoplazmada bulunur.



A) Hücre zarından geçebilme



B) Ökaryot hücrelerde sadece çekirdekte bulunur.



B) Sindirime uğramama



C) Çift zincirli olup sarmal yapıdadır.



C) Enerji elde etmek için kullanılmama



D) Yarı korunumlu olarak eşlenebilir.



D) İnorganik yapılı olma



E) Kalıtsal karakterlerin nesilden nesile aktarımını sağlar.



E) Düzenleyici olarak kullanılabilme

ortak değildir?

doğru değildir?

Vimatinler organik, mineraller inorganik yapılı maddelerdir.

DNA molekülü ökaryot hücrelerde çekirdek dışında kloroplast ve mitokondride de

3. Nükleik asitlerle ilgili;

l. nükleotitlerden oluşma,



ll. çift zincirden oluşma,



lll. deoksiriboz şekeri içerme,



lV. kendini eşleyebilme özelliklerinden hangileri sadece DNA’ya aittir?



A) l ve ll

B) ll ve lll

D) l, ll ve lll

Adenin

lll. Adenin

C) lll ve lV

E) ll, lll ve lV

II, III. ve IV. özellikler sadece DNA’ya aittir.

(Cevap E)

4. Bir insanın günlük vitamin gereksinimi ve aldığı vitamin miktarı aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

Vitamin çeşitleri

7. l.

ll. Adenin





Vitamin gereksinimi

Alınan miktar

A vitamini

x

x–2

C vitamini

2x

2x

B1 vitamini

x 2

x

D vitamini

x

2x

E vitamini

x 3

x 2

Riboz

P

Deoksiriboz

P

Riboz

P

P

Yukarıda verilen moleküllerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?



A) l, adenin ribonükleotitidir.



B) ll, DNA’nın yapısına katılır.



C) lll, yapısında yüksek enerjili bağlar bulundurur.



D) l ve ll, polinükleotit zincirinin yapısına katılabilir.



E) lll, sadece mitokondride üretilebilir.

I. RNA’ya, II. DNA’ya ait nükleotitlerdir. III. ATP’dir ve sitoplazma, kloroplast gibi kısımlarda da üretilebilir. (Cevap E)

8. Aşağıdakilerden hangisi DNA’nın kendini doğru olarak eşlediğine karar verebilmek için yeterli kanıt sağlar? A) Nükleotitlerin sayısı



B) Organik bazların dizilişi



C) Nükleotitlerin yapısı



D) Fosfat bağların sayısı

A) A B) C C) B1 D) D E) E A, D ve E vitaminleri yağda, C ve B1 vitaminleri suda eriyen vitaminlerdir. Yağda eriyen



E) Fosfat bağlarının dizilişi

vitaminler fazla alındığında vücutta depolanırken suda eriyen vitaminlerin fazlası idrarla

doğru olarak eşlediğine karar verilebilir.

Buna göre tabloda verilen vitaminlerden hangisine bu kişinin idrarında rastlanabilir?



dışarı atılır. B1 vitamininin vücuda alınan miktarı vücutta gereksinim duyulan miktardan fazla olduğu için idrarda bulunabilir.

P







(Cevap D)

(Cevap B)

Çözüm Yayınları

bulunabilir.

(Cevap C)

DNA’nın karşılıklı zincirlerindeki organik baz dizilişleri kontrol edilerek DNA’nın kendini

(Cevap B)

39

Test 16

1. D

9. ATP’nin yapısı aşağıda gösterilmiştir.

1



3

2

3

3. E

4. C

5. E

6. D

7. E

8. B

9. D 10. D 11. A 12. E 13. A 14. A

12. Aşağıdaki şekilde bir nükleotidin yapısı gösterilmiştir. 3



Numaralandırılmış moleküllerle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi doğru değildir?



A) 1, adenin bazı olup DNA ve RNA da da bulunabilir.



B) 2, riboz şekeri olup RNA da da bulunur.



C) 3 ile gösterilen moleküller arasında yüksek enerjili bağlar bulunur.



D) 1’in yapısında sadece azot atomu bulunur.



E) 1, 2 ve 3 RNA nın yapısında da birlikte bulunabilir.

Adenin

Riboz

P

1

2

3



Şekilde gösterilen nükleotit ile ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?



A) 1, 2 ve 3; ATP ve RNA da ortak olabilir.



B) 1 ve 3 ATP, RNA ve DNA da ortak olabilir.



C) Adenin nükleotit olarak isimlendirilir.



D) ATP de 3'ten üç tane bulunur.



E) RNA da bu nükleotidin karşısına timin nükleotidi gelir.

RNA tek zincirden oluşan bir moleküldür ayrıca timin nükleotit bulundurmaz.

1. azotlu organik baz molekülüdür. Bu nedenle azotun yanı sıra C, H ve O elementlerini de bulundurur.

2. B

(Cevap E)

(Cevap D)

13. Aşağıdaki grafikte insan vücuduna alınan ve yağda çözünen bir vitaminin zamana bağlı olarak miktarındaki değişim verilmiştir. Miktar

10. Nükleik asitlerin yapısında;

Vücuda alınan değer Normal değer

l.

Adenin nükleotit

ll.

Guanin nükleotit

Çözüm Yayınları



lll. Sitozin nükleotit lV. Timin nükleotit V.

Urasil nükleotit



bulunabilir.



Numaralandırılmış nükleotitlerden hangilerinin yapısındaki şeker molekülünün çeşidi kesin olarak bilinemez?



A) Yalnız lV



B) I ve V

D) I, II ve III

C) III ve IV



Grafikte değişimi gösterilen vitaminle ilgili,



l. Fazlası vücutta depolanır.



ll. Enerji elde etmek için kullanır.



lll. Fazlası idrarla dışarı atılır.



IV. Polimerleşebilir.



yargılarından hangileri söylenebilir?



A) Yalnız l



D) III ve IV



(Cevap D)

14.

ADP + Pi

E) I, II ve IV



l. ökaryot hücrelerin çekirdeğinde sentezlenme,



ll. iki nükleotit zincirinden oluşma,



lll. pürin bazlarının sayısının her zaman pirimidin bazlarının sayısına eşit olması,



lV. hücre bölünmesi sırasında kendini eşleme



1



l. Tüm canlı hücreler, 1 ve 2 yi gerçekleştirmek zorundadır.



ll. 1 sadece hücre içinde, 2 hem hücre içinde hem de hücre dışında gerçekleşir.



lll. 1 ve 2 ökaryot bir hücrede sitoplazmada gerçekleşemez.



IV. 1’in gerçekleşmesi için monomer organik madde yıkımı zorunludur.



özelliklerinden hangileri RNA molekülü için doğrudur?



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız l



A) Yalnız l



D) ll ve lll

C) l ve ll

E) ll, lll ve lV

(Cevap A)

ATP + H2O 2 Yukarıda verilen dönüşüm tepkimeleri ile ilgili,

11. Nükleik asitlere ait;

B) Yalnız lV

C) II ve IV

polimerleşemez, enerji elde etmek için kullanılmaz.



40

B) I ve II

Yağda çözündüğü için fazla miktarda alındığında vücutta depolanır. Vitaminler

E) Il, llI ve V

I. II. ve III. nükleotitler hem DNA hem de RNA’da bulunabileceği için yapılarındaki şeker molekülü kesin olarak bilinemez.

Zaman



B) Yalnız ll

D) l ve lll

C) Yalnız lll

E) ll ve lll

RNA ökaryot hücrelerde çekirdekte bulunan DNA üzerinden sentezlenen, bir molekül olup

Tüm canlılar ATP üretir ve kullanır. ATP üretimi ve tüketimi sadece hücre içinde gerçekleşir.

kendini eşleyemez. Tek nükleotit zincirinden oluştuğu için her zaman pürin sayısı pirimidin

Fotosentez ve kemosentez sırasında organik madde yıkımı olmadan ATP sentezlenebilir. 1

sayısına eşit değildir.

ve 2 ökaryot bir hücrenin sitoplazmasında gerçekleşebilir.

(Cevap A)



(Cevap A)

BÖLÜM 01 Test

Canlıların Yapısında Bulunan Temel Bileşikler / Vitaminler Nükleik Asitler - ATP - Hormonlar - 2

1. Aşağıdaki hastalıklardan hangisi vitamin veya hormon

5. DNA’nın eşlenmesi sırasında;

eksikliğine bağlı olarak ortaya çıkmaz?



l. adenin nükleotit,



ll. guanin nükleotit,

Renk körlüğü genetik bir hastalık olup vitamin veya hormon eksikliğinden kaynaklanmaz.



lll. sitozin nükleotit,

Guatr ve diyabet hormon, Pelegra ve gece körlüğü vitamin eksikliğinden kaynaklanır.



lV. timin nükleotit



A) Renk körlüğü B) Guatr C) Pelegra D) Gece körlüğü E) Diyabet





(Cevap A)



moleküllerinden hangileri daima eşit sayıda kullanılır?



A) l ve ll



A) Organik yapılı moleküllerdir.



B) Düzenleyici ve direnç artırıcıdır.



C) Enerji elde etmek için kullanılamaz.



D) Yapıya katılmaz.



E) Tüm canlılar tarafından dışarıdan hazır alınır.

B) l ve lll

D) ll ve lV

C) ll ve lll

E) lll ve lV

DNA eşlenirken deoksiribonükleotitler kullanılır. Dolayısyla adenin nükleotit kadar timin,

2. Vitaminler için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

17

guanin nükteotit kadar sitozin kullanılır.

(Cevap C)

6. Canlılara ait; K, L ve M organik maddelerinin bazı özellikleri aşağıda verilmiştir.

Vitaminler organik yapılı moleküller olup düzenleyici ve direnç artırıcıdırlar. Enerji elde



– K, enzim aktivatörü olarak kullanılır.

etmek için kullanılmaz ve yapıya katılmazlar. Üreticiler ihtiyaç duydukları vitaminleri



– L, canlıların yaşamsal etkinliklerinde doğrudan kullanılabildiği enerji taşıyan moleküldür.



– M, kendini eşleyerek kalıtsal bilginin yeni hücrelere aktarılmasını sağlar.

(Cevap E)

3. Canlılarda bulunan aşağıdaki moleküllerden hangisinin kimyasal yapısı tüm canlılarda kesinlikle aynıdır?



A) DNA



B) ATP

D) Glikoprotein

C) RNA

E) Hormon

ATP molekülünün kimyasal yapısı tüm canlılarda kesinlikle aynıdır. P

P

P

Adenin bazı Riboz

(Cevap B)

Çözüm Yayınları

sentezleyebilir.



K, L ve M molekülleri ile ilgili,



l. K, enerji elde etmek için kullanılmaz.



ll. L, hücre içinde üretilir ve kullanılır.



lll. M, polinükleotit yapıdadır.



yargılarından hangileri söylenebilir?



A) Yalnız l



B) Yalnız ll

D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

K vitamin, L ATP, M DNA’dır. Buna göre her üç yargıda doğrudur.



(Cevap E)

4. Hücrelerde bulunan RNA çeşitleri aşağıda verilmiştir.

– mRNA



– tRNA



– rRNA



7. Hayvansal bir hücrede gerçekleşen bir tepkimeye bağlı olarak aşağıdaki grafik çizilmiştir.

Her üç RNA için de;

41 H 2O



l. ribonükleotitlerden oluşma,



ll. DNA tarafından sentezlenme,



lll. ribozomun yapısına katılma,



lV. protein sentezinde görev alma



özelliklerinden hangileri ortaktır?



A) Yalnız l



B) l ve ll

D) l, ll ve lV

X

C) ll ve lll

E) l, ll, lll ve lV



Buna göre, X yerine aşağıdakilerden hangisi yazılamaz?



A) Vitamin



B) mRNA

D) DNA

C) ATP

E) tRNA

Sadece rRNA ribozomun yapısına katılırken üç RNA çeşitide ribonükleotitlerden oluşur,

Tepkime bir dehidrasyon olayıdır. Buna göre mRNA, DNA, ATP, tRNA üretilirken H2O çıkışı

DNA tarafından sentezlenir ve protein sentezinde görev alır.

olur. Vitamin üretilirken H2O kullanılabilir.



(Cevap D)

(Cevap A)

Test 17

1. A

8. Diploit bir hücrenin çekirdeğindeki serbest deoksiribonükleotit

2. E

3. B

4. D

5. C

6. E

7. A

8. D

11. Aşağıda üç farklı DNA molekülü gösterilmiştir.

değişimi grafikte verilmiştir.

T G G A C



Deoksiribonükleotit sayısı

A C C

T

A C C

T G A

T

T

A

T G G A

A

T

-I-

-IIC G C G A G

Zaman



9. B 10. A 11. C 12. E

Bu hücre için, G C G C



l. DNA miktarı iki katına çıkmaktadır.



ll. Hücre bölünmeye hazırlanmaktadır.



lll. Deoksiribonükleotitler enerji elde etme amaçlı kulanılıyordur.



yorumlarından hangileri yapılabilir?



A) Yalnız l



B) Yalnız ll

D) l ve ll

-III

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll





(Cevap D)



ll. n(Deoksiribonükleotit) → DNA



lll. n(Ribonükleotit) → mRNA

A) Eşit sayıda fosfodiester bağı taşır.



B) Nükleotitlerinin yarısı, pürin bazlarından oluşur.



C) Eşit sayıda hidrojen bağı bulundurur.



D) Eşit sayıda deoksiriboz bulundurur.



E)

A+ G oranı 1’e eşittir. T+ C

hidrojen bağı bulundurur.







Buna göre, aşağıdaki yargılardan hangisi doğru değildir?



A) l, bütün canlı hücrelerde gerçekleşir.



B) ll ve lll sadece çekirdekte gerçekleşir.



C) lll, protein sentezi için gereklidir.



D) l’de açığa çıkan enerji, metabolizmada kullanılır.

C



E) ll, hücre bölüneceği zaman gerçekleşir.

A

12.

T

II ve III çekirdek dışında mitokondri, kloroplast ve sitoplazmada da gerçekleşebilir.



(Cevap C)

Çözüm Yayınları

l. ATP + H2O → ADP + Pi + Enerji



III. DNA’da guanin nükleotit sayısı fazla olduğu için I. ve II.’ye göre daha fazla sayıda

9. Aşağıda, canlılarda gerçekleşen bazı tepkimeler verilmiştir.

Buna göre verilen üç DNA molekülü ile ilgili olarak ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

Deoksiribonükleotit sayısının azalması DNA’nın eşlendiğini dolayısıyla hücrenin bölünmeye hazırlandığını gösterir.

T C

G

(Cevap B)

T C

10. Aşağıdaki tabloda X molekülünün kullanılması ile üretilen

1. zincir

moleküller verilmiştir. X

42

DNA



RNA

ATP

X molekülünün,

2. zincir



Yukarıda bazı nükleotitleri belirtilen DNA molekülü uygun ortamda eşlenmeye bırakılıyor.



Buna göre,



l. Eşlenme sonucu 2 DNA molekülü oluşur.



I. İnorganik yapılıdır.



ll. Eşlenme sırasında 12 nükleotit molekülü yapıya katılır.



II. Bütün canlılarda sentezlenir.





III. Azot içerir.

lll. Eşlenme sırasında eşit sayıda guanin ve adenin nükleotit yapıya katılır.



özelliklerinden hangilerine sahip olduğunun bilinmesi X’in adenin nükleotidi olmadığını kanıtlar? A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III



ifadelerinden hangileri söylenebilir?



A) Yalnız l



B) Yalnız ll

D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

Adenin nükleotiti organik bir moleküldür. X’in inorganik olması adenin olmadığını

Eşleme sonucu 2 yeni DNA molekülü oluşur. Eşleme sırasında 12 nükleotit molekülü yapıya

kanıtlar.

katılır. (3A + 3T + 3G + 3C = 12 nükleotit)





(Cevap A)



(Cevap E)

5. Aşağıda bazı vitaminlerin eksikliğinde ortaya çıkan metabolik

1. Hayvansal bir hücrede aşağıdaki moleküllerden hangisi

bozukluklar verilmiştir.

doğrudan sentezlenemez?





A) ATP B) C vitamini C) mRNA D) tRNA E) Hormon

Hayvansal bir hücrede C vitamini doğrudan sentezlenemez.



18

BÖLÜM 01 Test

Canlıların Yapısında Bulunan Temel Bileşikler / Vitaminler - Nükleik Asitler - ATP - Hormonlar - 3

(Cevap B)

2. Aşağıdaki özelliklerden hangisi herhangi bir vitamin için



A vitamini eksikliği → Gece körlüğü



E vitamini eksikliği → Kısırlık



C vitamini eksikliği → Skorbüt hastalığı



D vitamini eksikliği → Raşitizm



K vitamini eksikliği → Kanın pıhtılaşmasında gecikme



Buna göre, vitamin eksikliğine bağlı olarak hangi metabolik bozukluk diğerlerine göre daha hızlı ortaya çıkabilir?

söylenemez?



A) Sindirilmeden bağırsaktan emilebilme



A) Gece körlüğü

B) Kısırlık



B) Yüksek sıcaklıktan etkilenme



C) Skorbüt

D) Raşitizm



C) Vücutta depolanabilme





D) Enerji elde etmek için kullanılabilme

C vitamini suda eriyen vitaminlerdendir. Vücutta depolanmaz, bu nedenle eksiklik



E) İdrarla atılabilme

E) Kanın pıhtılaşmasında gecikme

belirtileri daha hızlı ortaya çıkar.





(Cevap C)

Vitaminler monomer yapılı olduğu için sindirilmeden bağırsaktan emilebilir. Bazı vitaminler yüksek sıcaklıktan etkilenebilir. Yağda çözünen vitaminler vücutta depolanabilir. Suda çözünen vitaminler idarla atılabilir. Ancak vitaminler enerji elde etmek için kullanılmaz.

(Cevap D)

3. Nükleik asitlerin yapısına katılan herhangi bir nükleotidin yapısında aşağıdakilerden hangisinde verilenler birarada bulunamaz?



A) Fosfat - Deoksibiroz - Adenin bazı



B) Fosfat - Riboz - Urasil bazı



C) Fosfat - Riboz - Guanin bazı



D) Fosfat - Deoksiriboz - Sitozin bazı



E) Fosfat - Riboz - Timin bazı

6. Aşağıdakilerden hangisi herhangi bir vitaminin eksikliğine bağlı olarak ortaya çıkmaz?



A) Gözde renkli görmeyi sağlayan reseptörlerin üretilememesi



B) Diş ve kemik yapısının bozulmaya başlaması



C) Kas yapısında bozulma ve buna bağlı felçlerin görülmesi



D) Kanın pıhtılaşma mekanizmasında bozuklukların görülmesi



E) Enfeksiyonlara karşı vücut direncinin azalması

Gözde renkli görmeyi sağlayan reseptörlerin üretilememesi genetik bir bozukluk olup

Herhangi bir nokleotidin yapısında fosfat, timin bazı ve riboz bulunamaz. Timin DNA, Riboz RNA’ya ait nükleotidlerde bulunabilir.

Çözüm Yayınları





vitamin eksikliğinden kaynaklanmaz.





(Cevap A)

(Cevap E)

43

7. Aşağıda ATP nin yapısı gösterilmiştir. 4. ATP’nin yapısı ve özellikleri ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi doğru değildir?

1



A) Her hücre kendi ATP’sini üretmek zorundadır.



B) Sentezinde ve hidrolizinde enzimler kullanılır.



C) Hücredeki tüm metabolik olaylar sırasında ATP kullanılır.





3

2 4

5

3

3

6



Buna göre, numaralandırılmış molekül ve bağlardan hangileri RNA nın yapısında kesinlikle bulunmaz?

D) Yapısında iki adet yüksek enerjili bağ bulundurur.



A) Yalnız 1

E) Depolanamaz, bir hücreden diğerine aktarılamaz.



B) Yalnız 6

D) 1, 4 ve 5

C) 2 ve 3

E) 2, 3 ve 6

Her hücre kendi ATP’sini üretir. ATP’nin sentezi ve hidrolizi enzim denetimlidir. ATP

I. adenin bazı, 2. riboz şekeri, 3. fosfat, 4. glikozit bağı, 5. ester bağı, 6. yüksek enerjili

depolanmaz ve aktarılmaz. Yapısında iki adet yüksek enerjili bağ bulunur. Ancak tüm

fosfat bağıdır. Buna göre 6 RNA’nın yapısında kesinlikle bulunmaz.

metabolik olaylarda ATP’ye ihtiyaç duyulmaz.





(Cevap C)

(Cevap B)

Test 18

1. B

konulduğu tüplere bu moleküleri hidroliz eden sindirim enzimleri eklendikten sonra oluşan karbonhidrat çeşiti ve azotlu bazları verilmiştir.



X – Y → ve sindirim enzimleri

Adenin, Guanin, Riboz, Fosfat, Sitozin

II. deney tüpü

X – Z → ve sindirim enzimleri

Guanin, Sitozin, Urasil, Riboz, Fosfat, Adenin

III. deney tüpü

Z – T → ve sindirim enzimleri

Deoksriboz, Riboz, Fosfat, Guanin, Sitozin

3. E

5. C

6. A



ADP + Pi → ATP + H2O



şeklinde özetlenebilir.



ATP sentezine bağlı olarak; Serbest enerji miktarı



I

Buna göre,

7. B

8. E

9. A 10. D 11. E 12. E

ADP miktarı

Zaman

İnorganik fosfat miktarı

lI

Zaman

llI

Zaman



grafiklerindeki değişimlerden hangileri gözlenebilir?



A) Yalnız l



I. X, Y ve Z DNA değildir.





II. T DNA olabilir.

fosfat miktarı azalır.



III. X, Y ve Z’den en az biri RNA olabilir.



IV. X, Y ve Z’den biri ATP olabilir.



yorumlarından hangileri yapılabilir?



A) Yalnız I

B) Yalnız ll

D) ll ve lll

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

Bir hücrede ATP sentezine bağlı olarak serbest enerji miktarı, ADP miktarı ve inorganik

B) I ve II

D) I, II ve III





(Cevap D)

11. Canlılarda bulunan;

C) II ve IV

E) I, II, III ve IV

Tablo incelendiğinde; X ve Y hidroliz edildiğinde riboz, X ve Z hidroliz edildiğinde riboz, Z ve T hidroliz edildiğinde riboz ve deoksiriboz oluştuğu görülür. Bu nedenle X, Y ve Z; RNA ve ATP , T DNA olabilir.

(Cevap E)

Çözüm Yayınları



4. C

10. Bir hücrede ATP sentezlenmesi;

8. X, Y ve Z moleküllerinin herhangi ikisi birlikte olacak şekilde

I. deney tüpü

2. D



– vitamin,



– nükleotit,



– hormon,



organik molekülleri ile ilgili;



l. dehidrasyon ile polimer molekül oluşturabilme,



ll. hücre zarından difüzyon ile geçebilme,



lll. solunum tepkimelerinde substrat olarak kullanılma,



lV. enzim yapısına katılabilme



özelliklerinden hangileri ortak değildir?



A) l ve ll



B) ll ve lll

D) l, lll ve lV

C) lll ve lV

E) l, ll, lll ve lV

Vitaminler polimer oluşturamaz. Bazı hormonlar hücre zarından geçemez. Vitamin, nükleotit ve hormon enerji elde etmek için kullanılmaz ve enzim yapısına katılmaz.

9. Aşağıdaki grafik, DNA’nın kendini eşlemesi sırasında bazı maddelerin hücredeki değişimini göstermektedir.



(Cevap E)

12. DNA’nın yapısında bulunan bazı birimlerin değerleri aşağıda harflerle sembolize edilmiştir.

Madde miktarı 1 2 3

44



Zaman



k = adenin ve guanin bazı toplamı



l = timin ve sitozin bazı toplamı



m = fosfat sayısı



n = deoksiriboz sayısı



Buna göre, DNA ile ilgili olarak,



Buna göre, numaralandırılmış eğriler ile ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğru olmaz?



A) 1 → Serbest deoksiriboz



B) 2 → DNA polimeraz



C) 3 → Adenin nükleotit



yukarıda verilen eşitliklerden hangileri doğrudur?



D) 2 → Urasil bazı



A) Yalnız l



E) 1 → Su





l. k + l = m = n dir.



ll. k = l dir.



lll.

k 1 = dir. n 2 B) Yalnız ll

D) l ve ll

E) l, ll ve lll

DNA’nın kendini eşlemesi sırasında serbest deoksiriboz ve adenin nükleotit miktarı azalır.

DNA da,

DNA polimeraz enzimi ve urasil bazı miktarı değişmez. Su miktarı artar.

I. A + G + T + C = fosfat sayısı = deoksiriboz sayısı, II. A + G = T + C dir.

(Cevap A)

III.

A+G Deoksiriboz sayısı

=

1 2

dir.

C) Yalnız lll



(Cevap E)

1. İnsan vücudunda sentezlenen hormonların yapısında;

5.

• DNA



I. glikozit,



• RNA



II. ester,



• Vitamin



III. peptit





bağlarından hangileri bulunabilir?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) II ve III

C) Yalnız III

E) I, II ve III

Hormonlar amino asit, protein ve steroit yapılı organik moleküllerdir. Bu nedenle yapılarında peptit bağı bulundurabilirler. (Cevap C)

2. Vitaminlerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Hücre zarının temel yapısını oluştururlar.



B) Birbirlerine dönüşebilirler.



C) Enzimlerin apoenzim kısmını oluştururlar.



D) Hücre solunumunda substrat olarak kullanıldığında yüksek değerde enerji verirler.



E) Metabolik faaliyetlerde katalizör görevi yaparlar.

Yukarıda verilen moleküllerde;



I. glikozit bağı bulundurma,



II. C, H ve O atomları içerme,



III. polinükleotit yapıda olma,



IV. monosakkarit içerme



özelliklerinden hangileri ortak olarak görülür?



A) Yalnız II



B) I ve II

D) III ve IV

C) II ve III

E) II, III ve IV

DNA, RNA ve vitamin molekülleri organik yapılı olduğu için C, H ve O atomlarını belirli oranlarda içerir. (Cevap A)



(Cevap E)

3. DNA molekülüne ait bir nükleotit zinciri ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi kesin olarak doğrudur?



A) Adenin ve timin nükleotitlerinin sayısı eşittir.



B) Pürin ve pirimidin bazlarının sayısı eşittir.



C) İçerdiği deoksiriboz sayısı, fosfat sayısından fazladır.



D) Nükleotitleri arasında fosfodiester bağları bulunur.



E) Guanin ve sitozin nükleotitlerinin sayısı eşittir.

Çözüm Yayınları

Enzimler metabolik tepkimelerde katalizör görevi yapabilir.

19

BÖLÜM 01 Test

Canlıların Yapısında Bulunan Temel Bileşikler / Vitaminler - Nükleik Asitler - ATP - Hormonlar - 4

6. İnsanlarda vitamin ihtiyacının karşılanmasında aşağıdaki olaylardan hangisi etkili değildir?



A) Bitkisel kaynaklı besinlerle beslenme



B) Hayvansal kaynaklı besinlerle beslenme



C) Bazı heterotrof mikroorganizmalardan yararlanma



D) Hücrelerde organik moleküllerden dönüştürme



E) Hücrelerde inorganik maddeleri kullanarak sentezleme

İnsanlar inorganik maddeleri kullanarak vitamin sentezi yapamaz.

(Cevap E)

DNA molekülüne ait bir nükleotit zincirini oluşturan nükleotitler birbirine fosfodiester bağları ile bağlanmıştır. (Cevap D)

4. Bir bakteri hücresinden izole edilen deoksiribonükletitin hidrolizi sonucu oluşan;



I. organik baz,



II. fosforik asit,



III. pentoz

7. Dört çeşit ribonükleotidin sentezinde harcanan toplam;



moleküllerinin ribonükleotit sentezinde miktar olarak kullanılabilme ihtimalleri aşağıdakilerden hangisi ile ifade edilebilir?



A) I = II = III



B) I > II > III

D) II > I = III

C) II > I > III



I. fosforik asit,



II. riboz,



III. adenin bazı



sayısı arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisi ile ifade edilebilir?



A) I = II = III



E) III > I = II

Bir bakteri hücresinden izole edilen deoksiribonükleotitin hidrolizi sonucu oluşan pentoz şekeri (deoksiriboz) ribonükleotit sentezinde kullanılmaz. Fosforik asitler, organik bazlara oranla daha çok kullanılır. Buna göre II > I > III şeklinde ifade edilebilir. (Cevap C)

B) I = II > III

D) I > II = III

C) I > II > III

E) III > II = I

Dört çeşit ribonükleotidin (adenin, guanin, sitoz, urasil) sentezinde harcanan moleküller I = II > III şeklinde ifade edilebilir. Her nükleotid mutlaka fosforik asit ve riboz bulundurmak zorundadır. (Cevap B)

45

Test 19

1. C

8. ATP'nin yapısı aşağıda gösterilmiştir.

2. E

3. D

4. C

5. A

6. E

7. B

8. E

9. D 10. C 11. B 12. C

11. Aşağıda vitamin eksikliğine bağlı, hastalık teşhisi konulmuş bireyler ve hastalıkları verilmiştir.



1

3

2



Numaralandırılmış moleküller ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?



A) 1, yapısında azot bulunan organik bir moleküldür.



B) 2. RNA'daki nükleotitlerin yapısında da bulunan pentoz çeşididir.



C) 3 serbest halde iken asidik karakterlidir.



D) 1, 2 ve 3 birlikte adenin nükleotidini oluşturur.



E) ATP'nin yapısındaki bağ çeşitlerinin tamamı DNA ve RNA da da bulunur.

1. adenin bazı, 2. riboz şekeri, 3. fosfat molekülüdür. ATP'nin yapısında bulunan glikozit ve ester bağları, DNA ve RNA'da da bulunurken, yüksek enerjili fosfat bağları bulunmaz. (Cevap E)

B1 bireyi

Gece körlüğü

B2 bireyi

Skorbüt

B3 bireyi

Anemi

B4 bireyi

Raşitizm



Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?



A) B1 bireyine hastalığın tedavisi için A vitamini verilmelidir.



B) B2 bireyinde ilgili vitaminin karaciğerde depolanmasıyla ilgili problem vardır.



C) B3 bireyinde vitamin eksikliğine, bağırsak bakterilerinin ölmesi neden olmuş olabilir.



D) B4 bireyinde hastalığın oluşumunda mineral eksikliği de etkili olmuştur.



E) B1 ve B4 bireylerinde, ilgili vitaminlerden yararlanılabilmesi için yeterli oranda yağın vücuda alınması gerekir.

Gece körlüğü A vitamini, skorbüt C vitamini, anemi B12 vitamini, raşitizm D vitamini eksikliğinde gözlenir. Buna göre B2 bireyinde gözlenen skorbüt hastalığı C vitamini eksikliğine bağlıdır ve C vitamini suda çözünen bir vitamin olup karaciğerde depo edilemez. (Cevap B)

9. Dört çeşit nükleotitten oluşmuş belirli uzunluktaki bir



I. pürin bazları = pirimidin bazları,



II. pentoz = fosforik asit,



III. pentoz > pirimidin bazları



karşılaştırmalarından hangilerinin doğruluğu kesindir?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) II ve III

Çözüm Yayınları

mRNA molekülünün hidroliz edilmesi sonucu oluşan moleküllerin sayıları ile ilgili;

C) I ve II

E) I, II ve III

Dört çeşit nükleotitten oluşan bir mRNA molekülü hidroliz edildiğinde eşit sayıda pentoz ve fosfarik asit oluşur. Pentoz sayısı pirimidin baz sayısından fazladır. (Cevap D)

12.

• Kalsiyum ve fosforun bağırsaktan normal emilimi ve kemiğe katılması için gereklidir.



• Sıcaklığa karşı oldukça dayanıklı olup, eksikliğinde kas yapısında bozulmalar, erkeklerde kısırlık, embriyo ölümleri gözlenebilir.

Buna göre numaralandırılmış moleküllerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?



• Eksikliğinde bir göz bozukluğu olan gece körlüğü, mukozada kuruma ve vücut direncinde azalma gözlenebilir.



A) 2 numaralı molekül deoksiriboz ise 1 numaralı molekül urasil olamaz.



Yukarıda özellikleri verilen vitamin çeşitleri için,



B) 1 ve 2 numaralı moleküller birbirine glikozit bağı ile bağlıdır.



I. Fazlası vücutta uzun süre depo edilebilir.



II. Bağırsaktan emilebilmeleri için yağ gereklidir.



C) 2 ve 3 numaralı moleküller birbirine peptit bağı ile bağlıdır.



III. Öncü vitamin halinde alınarak vücutta sentezlenebilir.



D) 3 numaralı molekül tüm nükleotit çeşitlerinde bulunur.



E) Bir nükleik asitte 1 numaralı molekülün en fazla 4 çeşidi bulunabilir.

10. Aşağıda nükleik asitlerin yapı birimi olan bir nükleotit verilmiştir. 1

46

2

3

1 numaralı molekül azotlu organik baz, 2 numaralı molekül pentoz, 3 numaralı molekül H3PO4'tür. 1 ve 2 birbirine glikozit, 2 ve 3 birbirine ester bağı ile bağlanır. (Cevap C)



ifadelerinden hangileri ortaktır?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Soruda verilen vitaminler sırasıyla D, E ve A vitaminidir. Bu vitaminler için I. ve II. ifadeler ortaktır. (Cevap C)

BÖLÜM 01 Test

Canlıların Yapısında Bulunan Temel Bileşikler / Vitaminler - Nükleik Asitler - ATP - Hormonlar - 5

1. Canlıların yapısında bulunan;

I. vitamin,



II. deoksiriboz,



III. mRNA,



IV. hormon

5. DNA molekülünün yapısına katılan organik baz çeşitlerinin sayısı aşağıdaki grafikte gösterilmiştir.

moleküllerinden hangileri kesinlikle genetik şifreye göre sentezlenir?



A) Yalnız III

B) I ve III

D) I, II ve III

25 X

E) I, III ve IV (Cevap A)

2. İnsana ait bir hücrede;

I. CO2 + H2O → Vitamin



II. Provitamin D → Vitamin D



III. Vitamin → ATP

olaylarından hangileri gerçekleşebilir?



A) Yalnız I

B) I ve II

3. Bir bitkinin yetiştirildiği ortama işaretli azot ve fosfat

içeren tuzlar konulduğunda, bu bitkinin hücrelerinde sentezlenen; II. DNA,



III. RNA

Grafiğe göre aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz?



A) X guanin, Y sitozin bazı olabilir.



B) Z adenin, T timin bazı olabilir.



C) DNA molekülünde 300 nükleotit bulunur.



D) Z pürin bazı ise T pirimidin bazı olabilir.



E) DNA da X bazının karşısına Z, Y bazının karşısına T bazı

nükleotidinin sentezlenebilmesi için aşağıdakilerden hangisi gerekli değildir?



A) Adenin bazı



B) Riboz



C) RNA polimeraz enzimi



D) ATP



E) Fosforik asit

Adenin nükleotidin sentezlenebilmesi için RNA polimeraz enzimine gereksinim yoktur. (Cevap C)



moleküllerinden hangilerinin yapısında işaretli azot ve fosfata birlikte rastlanabilir?



A) Yalnız I





E) II, III ve IV

İnsana ait bir hücrede inorganik maddelerden vitamin sentezi yapılamaz. Vitaminlerden ATP elde edilmez. Provitamin halinde alınan maddeler, D vitaminine dönüştürülebilir. Protein yapılı hormonlar sentezlenebilir. (Cevap C)



Organik baz çeşidi

T

6. RNA molekülünün yapısına katılacak olan adenin

C) II ve IV Çözüm Yayınları

D) III ve IV

I. ATP,

Z

gelir.





Y

X bazının sayısı Z bazına, Y bazının sayısı T bazına eşit olmadığı için DNA'da X bazının karşısına Z, Y bazının karşısına T bazı gelir yorumu yapılamaz. (Cevap E)

IV. Protein → Hormon



100

C) II ve IV

mRNA molekülünün sentezi DNA daki genetik şifreye göre gerçekleşir.



Monomer sayısı

50





20

B) Yalnız II

D) I ve III

7. Aşağıdaki şekilde DNA molekülünün yapısına katılan iki nükleotit ve bu nükleotitler arasındaki hidrojen bağları şematize edilmiştir.

C) I ve II

P

P

E) I, II ve III

ATP, DNA ve RNA azot ve fosfat içeren moleküller olduğu için bitkinin yetiştirildiği ortama konulan işaretli azot ve fosfata bu moleküllerde rastlanabilir. (Cevap E)

4. Bir DNA molekülüne ait yapı birimleri aşağıda tanımlanmıştır.

1

2

3 Hidrojen bağları



X : Pirimidin bazlarının toplamı



Y : Pürin bazlarının toplamı



Z : Deoksiribozların toplamı



A) 1 nolu molekül bir pentoz olan deoksiribozdur.



T : Fosfat molekülleri toplamı



B) DNA'da P molekülünün toplam sayısı, 2 ve 3 nolu moleküllerin toplam sayısına eşittir.

Şemadaki numaralandırılmış moleküllerle ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz?



Buna göre aşağıda verilen eşitliklerden hangisi doğrudur?





A)

X 1 = Y 2 Z 1 C) = T 3

C) 2 nolu molekül adenin bazı, 3 nolu molekül timin bazı olabilir.



D) 2 ile 3 arasında daima ikili hidrojen bağı bulunur.



E) DNA'da 2 nolu molekülün toplam sayısı 3 nolu molekülün toplam sayısına eşittir.





B)

X+ Y 1 = Z 2

D) X + Y + Z = T E) X + Y = Z = T

DNA molekülünde X = 1, X+Y = 1, Z = 1 dir. X + Y = Z = T dir. Y T 2

(Cevap E)

Şemada 1 deoksiriboz, 2 ve 3'den biri adenin, diğeri timin bazıdır. 2 ve 3 arasında daima ikili hidrojen bağı bulunur. DNA'da sadece adenin ve timin bazı bulunmadığından DNA'daki P moleküllerinin toplam sayısı 2 ve 3 nolu moleküllerin toplam sayısına eşit değildir. (Cevap B)

47

Test 20

1. A

8. Hayvansal bir hücrede nükleik asit miktarının belirli bir zaman

RNA DNA Zaman

Grafikteki değişimlere bağlı olarak ilgili zaman diliminde bu hücrede;



I. guanin,



II. riboz,



III. timin,



IV. fosforik asit

4. E

5. E

6. C

7. B

8. D

9. B 10. D 11. A

aşağıda verilmiştir.

Nükleik asit miktarı



3. E

10. X, Y, Z ve T organik moleküllerine ait bazı özellikler

dilimindeki değişimi aşağıdaki grafikte gösterilmiştir.



2. C



X : Basit yapıda olup katalizör olarak kullanılır.



Y : Nükleotit yapıda olup çift polinükleotit zincirinden oluşur.



Z : Nükleotit yapıda olup, canlı hücrelerde enerji taşımak, koenzimlerin yapısına katılmak gibi görevleri vardır.



T : Çok az miktarda bile etkili olan, canlı tarafından üretilen bilgi taşıyıcı moleküldür.



Buna göre X, Y, Z ve T ile sembolize edilen moleküllerle ilgili aşağıdaki ifadelerinden hangisi yanlıştır?



A) X enzim koenzimi olarak kullanılabilir.



B) Y protein sentezinde amino asit dizilimini belirler.



C) Z sadece hücre içinde üretilir ve kullanılır.



D) T'nin yapısında kesinlikle ester bağları bulunur.



moleküllerinden hangilerinin miktarında azalma olduğu söylenebilir?



E) X, Y, Z ve T'nin yapısında kesinlikle C, H, O atomları bulunur.



A) I ve II

X vitamin, Y DNA, Z ATP, T hormondur. Hormonlar amino asit, protein ya da steroit yapılı olabilir. (Cevap D)



B) II ve III

D) I, II ve IV

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

Çözüm Yayınları

Grafiğe göre hücrede DNA üzerinden RNA sentezi yapılmaktadır. Buna bağlı olarak hücrede guanin, riboz ve fosforik asit moleküllerinin miktarında azalma olabilir. (Cevap D)

11. Aşağıdaki tabloda vitamin eksikliğinden kaynaklanan aynı hastalığa yakalanan dört kişiye üçerli gruplar halinde vitaminler verildiğinde iyileşme durumları gösterilmiştir. Hasta bireyler

9. Aşağıdaki şekilde ATP'nin sentezi ve hidrolizi gösterilmiştir.



ADP + Pi

1

ATP + H2O

Enerji ●



ATP + H2O

2

ADP + Pi

Enerji



Numaralandırılmış tepkimelerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?



A) 1 numaralı tepkime sadece canlı hücrelerde gerçekleşir.



B) 2 numaralı tepkime sonucu sadece organik son ürünler oluşur.



C) 1 ve 2 numaralı tepkimeler enzim katalizörlüğünde gerçekleşir.



D) 1 numaralı tepkime endergonik, 2 numaralı tepkime ekzergoniktir.



E) 2 numaralı tepkime gerçekleşirken su tüketilir.

48

1 numaralı tepkime fosforilasyon, 2 numaralı tepkime defosforilasyondur. 1 numaralı tepkimede ATP sentezi, 2 numaralı tepkimede ATP'nin hidrolizi yapılır. 2 numaralı tepkimede ADP ile birlikte inorganik fosfatta oluşur. (Cevap B)

B1

B2

B3

B4

Verilen vitamin grupları

A, B, C

A, B, K

A, D, K

A, D, C

İyileşme durumları









( : İyileşme var.  : İyileşme yok.)

Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?



A) Bir vitaminin eksikliğinde ortaya çıkan metabolik bir bozukluk başka bir vitaminle ortadan kalkmaz.



B) Bu hastalık A vitamini eksikliğinden kaynaklanmaktadır.



C) Bu hastalığa yakalanan bireylere B ve D vitamini birlikte verilirse hastalık belirtileri ortadan kalkabilir.



D) Aynı vitamin farklı bireyler üzerinde farklı etkiye sahiptir.



E) Suda çözünen vitaminlerin eksikliğinden kaynaklanan hastalıkların tedavisi, yağda çözünen vitaminlerin eksikliğinden kaynaklanan hastalıkların tedavisinden uzun sürer.

Tablo incelendiğinde bir vitaminin eksikliğinde ortaya çıkan metabolik bir bozukluğun başka bir vitaminle ortadan kaldırılamayacağı yargısına ulaşılabilir. (Cevap A)

BİRE BİR

21

BÖLÜM 01 Test

1. Aşağıdakilerden hangisi anabolik bir reaksiyondur?

A) Glikoz →



B) ATP



C) Protein → Amino asit



D) Glikoz → CO2 ve H2O



E) Maltoz → Glikoz

4. Aşağıdaki moleküllerden hangisi enzim aktivatörü olarak kullanılabilir?

Nişasta

→ ADP

A) DNA



B) B vitamini

D) RNA

C) ATP

E) Yağ asidi

Su, mineraller ve vitaminler enzim aktivatörü olarak kullanılabilir.

(Cevap B)

Hücrede meydana gelen sentez olaylarına anabolizma, yıkım olaylarına katabolizma denir. B, C, D ve E’deki olaylar katabolizma, A’daki olay anabolizma örneğidir.

(Cevap A)

5. Bir hücrede enzimlerle gerçekleşen belirli bir tepkimenin hızı ve belirli zaman aralığında elde edilen ürün miktarı,

2. Aşağıdaki organik molekül çiftlerinden hangilerinin yapıtaşı ortaktır?



A) Glikojen – Trigliserit



B) İnsülin – Kolesterol



C) Glikojen – Nişasta



D) Nişasta – Östrojen



E) İnsülin – Testosteron



I. enzim - substrat bileşiği derişimi,



II. substrat yüzeyi,



III. sitoplazmada bulunan su oranı,



IV. inhibitör madde miktarı



faktörlerinden hangilerine bağlı olarak değişebilir?



A) I ve II

Glikojen ve nişasta molekülleri glikoz birimlerinden oluşur.



(Cevap C)

Çözüm Yayınları



B) II ve III

D) I, III ve IV

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

Enzimatik bir tepkimenin hızı ve buna bağlı olarak elde edilen ürün miktarı; enzim substrat bileşiği derişimi, substrat yüzeyi, sitoplazmada bulunan su miktarı ve inhibitör madde miktarına bağlı olarak değişebilir.



(Cevap E)

6. Aşağıda, insan vücudunda gözlenen trisakkarit, trigliserit ve tripeptit moleküllerinin sentezi şematize edilmiştir.

 +  +  →  (Trisakkarit)



1.



2.

3. Canlılarda görülen;



3.



I. Maltoz - Nişasta





II. Glikoz - Maltoz





III. Glikojen - Laktoz

I. Sentezlenmeleri sırasında açığa çıkan su sayıları bakımından 1= 3 < 2 şeklinde ifade edilebilir.



IV. Kitin - Selüloz



II. 1 de glikozit, 2 de ester, 3 de peptit bağları kurulur.

molekül çiftlerinden hangileri aynı hücrede birlikte bulunamaz?



III. 1 ve 3 gerçekleşirken ATP açığa çıkar.



yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız IV



A) Yalnız l





B) I ve II

D) II ve IV

C) I ve III

E) III ve IV

Kitin ve selüloz molekülleri aynı hücrede birlikte bulunamaz. Selüloz bitkisel yapı polisakkaritiyken kitin hayvanlarda ve mantarlarda bulunan yapısal polisakkarittir. (Cevap A)

+

(Trigliserit)

→

 + +  →  (Tripeptit)

Buna göre,



49

B) Yalnız ll

D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) I, ll ve lll

1 ve 3’ün sentezi sırasında 2 molekül H2O, 2’nin sentezi sırasında 3 molekül H2O açığa çıkar. 1’de glikozit, 2’de ester, 3’de peptit bağları kurulur. 1, 2 ve 3 gerçekleşirken ATP kullanılır.





(Cevap D)

Test 21

1. A

7. “Glikoz, nişastanın yapı taşıdır.” hipotezini kanıtlamak için

2. C

3. A

4. B

I. nişasta



II. glikoz ayıracı

3



III. nişastayı yıkan enzim

2



IV. glikoz



V. nişasta ayıracı



yukarıdakilerden hangilerinin birlikte kullanılması gerekir?



A) I ve IV

B) III ve IV

D) I, II ve III

Grafiğe göre,

C) II ve V

E) I, III ve V

Nişasta, nişastayı yıkan enzim ve glikoz ayıracının bulunması glikozun nişastanın yapı taşı

(Cevap D)

G

C

C

T

A

T

G

C

L türü

G

G

C

A

C

A

T

C

G

M türü

G

C

A

T

T

A

C

G

C

N türü

T

A

A

G

A

T

G

T

A

Buna göre, akrabalık bakımından birbirine en uzak olan iki tür aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?



B) K – M

D) L – N

C) L – M

I. X yağ asidi, Y gliserol miktarını gösterir.



II. X harcanan ATP miktarını, Y harcanan su miktarını gösterir.



III. X yıkılan ester bağı sayısını, Y açığa çıkan su miktarını gösterir.



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve III

E) I, II ve III



I. karbon sayısı,



II. karbon atomları arasındaki çift bağ sayısı,



III. karbon atomları arasındaki toplam bağ sayısı



özelliklerinden hangileri farklı olabilir?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Nötral yağ sentezine katılan yağ asitleri karbon sayısı, karbon atomları arasındaki çift bağ sayısı ve karbon atomları arasındaki toplam bağ sayısı bakımından farklılık gösterebilir. (Yanıt E)

fazladır. Nükleotit dizileri incelendiğinde L ve N türlerinin birbirine en uzak akraba olduğu



12. Bir tüpteki besin karışımının içine çeşitli enzimler ilave edildikten bir süre sonra elde edilen gözlem sonuçları kullanılarak aşağıdaki grafik çizilmiştir. Madde miktarı

(Cevap D)

Glikoz Yağ

9. Aşağıda canlılardaki karbonhidrat metabolizmasının bir



bölümü özetlenmiştir. 1 3 CO2 + H2O → Glikoz → Glikojen 2 4 Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisi doğru değildir?



A) 1 ve 2 numaralı olaylar aynı hücrede gerçekleşebilir.

Amino asit

→

→

50

C) I ve II

E) M – N

İki canlının DNA baz dizilişlerinin benzerliği ne kadar fazla ise akrabalık derecesi o kadar söylenebilir.

Çözüm Yayınları

A

Zaman

0

11. Nötral yağ sentezine katılan iki farklı yağ asidi için;

DNA dizisindeki nükleotitler K türü

Y

Bir molekül nötral yağın hidrolizi, Nötral yağ + 3H2O → 3 yağ asidi + gliserol şeklinde özetlenebilir. Hidroliz sırasında ATP harcanmaz, su açığa çıkmaz. (Cevap A)

sahip DNA bölümlerinin baz dizilişleri incelenmiş ve aşağıdaki tablo oluşturulmuştur.

A) K – L

9. C 10. A 11. E 12. D





8. Yakın akraba olan dört kuş türünün eşit sayıda nükleotite



8. D

X

1

olduğunu kanıtlamak için yeterlidir.

7. D

ortamdaki madde miktarı değişim grafiği aşağıda verilmiştir. Madde miktarı (birim)





6. D

10. Hücre içinde bir molekül nötral yağın hidrolizi sırasında

düzenlenen bir deneyde;



5. E

Zaman

Bu grafik dikkate alındığında,

I. Tüpe glikozit ve peptit bağını yıkan enzimler konulmuştur.

B) 3 numaralı olay dehidrasyon, 4 numaralı olay hidroliz örneğidir.



II. Başlangıçta tüpteki protein ve karbonhidrat miktarı kesinlikle aynıdır.



C) 1 numaralı olay sonucu oluşan molekül ile 4 numaralı olay sonucu oluşan molekül aynı kimyasal yapıda değildir.



III. Tüpte yağların hidrolizi gerçekleşmemiştir.



D) 3 numaralı olayda gikozit bağları oluşturulur, 4 numaralı olayda glikozit bağları yıkılır.



E) 1 ve 3 numaralı olaylar anabolik, 2 ve 4 numaralı olaylar kataboliktir.

Glikoz molekülü 6C'lu bir monosakkarit olup ister fotosentez sonucu (1) oluşsun isterse glikojenin hidrolizi sonucu oluşsun (4) aynı kimyasal yapıdadır. (Cevap C)



yargılarından hangileri çıkarılabilir?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve III

C) Yalnız III

E) I, II ve III

Grafik dikkate alındığında glikoz ve amino asit miktarının zamanla arttığı görülür. Bu durum tüpe glikozit ve peptit bağlarını yıkan enzimlerin konulduğunu gösterir. Tüpte yağ miktarının değişmemesi yağların hidroliz edilmediğini gösterir. Ancak grafiğe bakarak başlangıçta tüpteki protein ve karbonhidrat miktarının eşit olup olmadığı söylenemez. (Cevap D)

BİRE BİR

22

BÖLÜM 01 Test

1. Normal olarak hücrelerde H2O2 katalaz enzimiyle su ve

3.

• Yapı maddesi ve enerji kaynağı olarak kullanılmayıp katalizör olarak görev yapar.





• Düzenleyici ve direnç artırıcı olarak kullanılır.



• Basit yapılı organik moleküllerdir.

oksijen parçalanır.





Katalaz H2O2 → H2O + 1/2 O2

Bu olayla ilgili bir deneyde karaciğer ve patatesten alınan doku örneklerine aşağıdaki tabloda verilen işlemler uygulandıktan sonra bu örnekler, içinde eşit miktarda H2O2 bulunan özdeş tüplere ayrı ayrı konulmuş ve tabloda belirtilen sıcaklık değerlerinde bir süre bekletilmiştir. Bu süre içinde tüplerdeki oksijen çıkışları gözlenmiş ve tablodaki veriler elde edilmiştir.



Yukarıda bazı özellikleri verilen organik molekül grubunun genel adı nedir?



A) Karbonhidrat

B) Vitamin



C) Protein

D) Lipit



E) Hormon

Soruda bazı özellikleri verilen organik molekül grubunun genel adı vitamindir. (Cevap B)

Karaciğer Uygulanan işlem

Parçalar halinde doğranmış

Ezilerek hücreleri parçalanmış

0 °C deki doku + H2O2

O2 çıkışı yok.

O2 çıkışı yok.

O2 çıkışı yok.

O2 çıkışı yok.

Oda sıcaklığındaki doku + H2O2

O2 çıkışı var.

O2 çıkışı var.

O2 çıkışı var.

O2 çıkışı var.

Kaynatılıp oda sıcaklığına soğutulmuş doku + H2O2

O2 çıkışı yok.

O2 çıkışı yok.

O2 çıkışı yok.

O2 çıkışı yok.

Ezilerek Parçalar hücreleri halinde parçadoğranmış lanmış

Tablodaki bulgulara dayanarak,



I. Enzimatik bir olayın başlaması için enzimin bulunması yeterli değildir.



II. Enzimler hücre dışında da etkinlik gösterebilir.



III. Hayvan ve bitki hücrelerinde ortak enzimler bulunabilir.



IV. Enzim belirli sıcaklık değerinin üzerinde geri dönüşümü olmayan değişime uğrar.



yargılarından hangilerine varılabilir?



A) I ve II



B) II ve III

D) III ve IV

C) II ve IV

E) I, II, III ve IV

Tablodaki bulgulara dayanarak verilen yargılardan tümüne ulaşılabilir.

(Cevap E)

4. Mineraller ile ilgili olarak;

Çözüm Yayınları



Patates



I. Tüm canlılar aynı minerale aynı oranda gereksinim gösterir.



II. Hayvanlar ihtiyaç duyduğu mineralleri sadece bol su içerek karşılayabilir.



III. Tüm canlılar mineral gereksinimlerini dış ortamdan karşılar.



IV. Heterotrof canlıların ihtiyaç duyduğu mineral miktarı ototrof canlılardan daha fazladır.



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız III



B) I ve II

D) III ve IV

C) II ve III

E) I, II ve IV

Tüm canlılar aynı minerale aynı oranda gereksinim duymaz. Hayvanlar ihtiyaç duyduğu mineralleri sadece su içerek karşılamaz. Heterotrof canlıların ototrof canlılardan daha fazla miktarda minerale ihtiyaç duyduğu söylenemez. Tüm canlılar mineral gereksinimlerini dış ortamdan karşılar. (Cevap A)

5. Bir hücrede RNA molekülleri başlıca,

• mesajcı RNA (mRNA)



• taşıyıcı RNA (tRNA)



• ribozomal RNA (rRNA)

2. Bir bitki hücresinde enzim sentezi sonucu;



olarak bulunur.



I. ATP,





II. amino asit,

Bu RNA'ların toplam RNA içerisindeki bulunma oranları aşağıdakilerden hangisindeki gibi ifade edilebilir?



III. H2O,



A) mRNA > tRNA > rRNA



IV. peptit bağı



B) rRNA > tRNA > mRNA



C) mRNA = tRNA = rRNA



D) rRNA > mRNA = tRNA



E) rRNA = mRNA < tRNA



verilenlerden hangilerinin miktarı artar?



A) Yalnız III



B) I ve II

D) I, III ve IV

C) III ve IV

E) II, III ve IV

Bir bitki hücresinde enzim sentezi sırasında ATP harcanır. Amino asit kullanılır ve peptit bağları kurulur. Sentez sırasında su açığa çıkar. (Cevap C)

Hücrede mRNA % 5, t RNA % 15 ve r RNA % 80 oranında bulunur.

51

(Cevap B)

Test 22

1. E

6. Canlılarda bulunan;

• karbonhidrat,



• protein,



• nükleik asit



I. Monomerlerin birbirine bağlandığı tepkime sonucunda H2O çıkışı olur.



II. Enerji harcanarak gerçekleşir.



III. Monomerler arasında hidrojen bağı kurularak gerçekleşir. ifadelerinden hangileri ortak olarak söylenir?



A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) II ve III

Monomerler



Yukarıdaki şekilde görüldüğü gibi büyük organik moleküllerin su kullanılarak daha küçük organik bileşenlerine ayrıştırılmasına ne ad verilir?



A) Peptitleşme

B) Dehidrasyon



C) Hidroliz

D) Esterleşme

E) Fosforilasyon

10. Nükleik asitlerle ilgili;



Yukarıdaki şekilde enzim substrat bileşiğinin oluşumu şematik olarak gösterilmiştir.



Enzimin aktif bölgesi ile ilgili, I. Substrata uyumluluk gösterir.



II. Esnek bir yapıya sahip değildir.



III. Genellikle birkaç amino asitlik bir dizidir. bilgilerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



I. Pürinler → adenin ve timin



II. Bazlar → adenin, timin, sitozin, guanin ve urasil



III. Nükleotit → fosfat, pentoz ve baz



eşleştirmelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

C) I ve III

E) I, II ve III

Enzimin aktif bölgesi substrata uygunluk gösteren, genellikle birkaç amino asitlik bir diziden oluşan esnek yapıya sahip bir kısımdır. (Cevap C)

52

B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Nükleik asitlerde purinler adenin ve guanindir. Bazlar adenin, timin, sitozin, guanin ve urasildir. Nükleotit; fosfat, pentoz ve bazdan oluşur. (Cevap D)

11.





Çözüm Yayınları

Enzim - substrat bileşiği

Enzim ve substrat, aktif bölge aracılığıyla geçici olarak bağlandığında oluşan bileşiğe enzim substrat bileşiği denir.

D) II ve III

9. C 10. D 11. A 12. B

E) I, II ve III





8. D

C) I ve II

Substrat

Enzim

7. C

Polimer maddelerin su kullanılarak daha küçük bileşenlerine ayrıştırılması hidroliz olarak tanımlanır. (Cevap C)

Polimerleşme tepkimesi sırasında H2O çıkışı olur ve ATP harcanır. Karbonhidratlar glikozit, proteinler peptit, nükleik asitler fosfodiester bağı içerir. (Cevap C)



6. C

+ H2O





Aktif bölge

5. B

Polimer



7.

4. A

9.

polimerlerinin sentezi için,



2. C 3. B

I

III

II



Yukarıda bir nükleotitin yapısı gösterilmiştir. Şekilde I ve II ile gösterilen birimler arasındaki bağın adı nedir?



A) Glikozit



B) Ester

D) Peptit

C) Hidrojen

E) Fosfodiester

Nüklelotitin yapısındaki; I. azotlu organik baz, II. pentoz, III. H3PO4 molekülüdür. Buna göre I ve II arasındaki bağın adı glikozit bağıdır.

(Cevap A)

12. DNA ve RNA için; 8. Aşağıdaki polisakkaritlerden hangisi aynı zamanda peptit bulundurur?



I. Tüm hücrelerde çekirdekte sentezlenir.



II. Çift polinükleotit zincirinden oluşan polimer moleküllerdir. III. Toplam nükleotit sayısı kadar pentoz şekeri içerir.



A) Karaciğer hücrelerinde depolanmış polisakkarit



B) Böceklerin dış iskeletinin yapısında bulunan polisakkarit





C) Bitki hücre duvarının yapısına katılan polisakkarit



ifadelerinden hangileri kesinlikle doğrudur?



D) Bakteri hücre duvarının yapısına katılan polisakkarit



A) Yalnız I



E) Patates yumrularında depolanan polisakkarit

Bakteri hücre duvarının yapısında peptidoglikan adı verilen peptit içeren bir karbonhidrat bulunur. (Cevap D)



B) Yalnız III

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Prokaryot hücrelerde DNA ve RNA sentezi çekirdekte olmaz. RNA tek polinükleotit zincirinden oluşur. DNA ve RNA'da toplam nükleotit sayısı kadar pentoz bulunur. (Cevap B)

BİRE BİR

23

BÖLÜM 01 Test

1. Birbirine bağlı çok sayıda benzer ya da özdeş monomerlerden

5. Canlılarda,

meydana gelmiş uzun moleküllere polimer denir.

Buna göre aşağıdakilerden hangisinde verilen molekül çiftlerinden her ikisi de bu tanıma uyar?



A) Nişasta – Trigliserit

B) Kolesterol – Glikojen



C) Kitin – Fosfolipit

D) Kolesterol – Trigliserit



E) Selüloz – Kitin

Trigliserit, kolesterol, fosfolipit polimer yapıda değildir. Selüloz ve kitin polimer yapıda moleküllerdir. (Cevap E)



• Enerji verici



• Yapıcı onarıcı



• Düzenleyici



olarak kullanılabilen bir besin maddesi için aşağıdaki ifadelerden hangisi kesinlikle söylenemez?



A) Organik yapılıdır.



B) Tüm canlı hücreler tarafından sentezlenebilir.



C) Hücre içinde dehidrasyon senteziyle oluşabilir.



D) Genetik bilgiye uygun olarak sentezlenir.



E) Yapısında glikozit bağı bulunur.

Enerji verici, yapıcı onarıcı ve düzenleyici olarak kullanılabilen besin maddesi protein veya yağdır. Bu moleküller yapısında glikozit bağı bulundurmaz. (Cevap E)

2.

• Steroit yapılıdır.



• Hücre zarının geçirgenliğini ve dayanıklılığını artırır.



• Diğer steroitlerin sentezine öncülük eder.



Yukarıda bazı özellikleri verilen organik molekül aşağıdakilerden hangisidir?



A) Kolesterol

B) Yağ asidi

6. Yapısal bir polisakkarit olan kitin ile ilgili,



C) A vitamini

D) Gliserol



I. Diğer polisakkaritlerden farklı olarak azot bulundurur.



II. Böceklerde hücre zarının esnekliğini artırır.



III. Eklem bacaklıların dış iskeletinin, mantarların hücre duvarının yapısına katılır.

E) Amino asit

Soruda bazı özellikleri verilen organik molekül kolesteroldur.



(Cevap A)

3. Nişasta, selüloz ve glikojen molekülleri için aşağıdaki

Çözüm Yayınları





ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II

C) I ve II

özelliklerden hangisi ortaktır?





A) Hücre içerisinde depolanma

Kitin ile ilgili I ve III. ifadeler doğrudur.



B) Yapı maddesi olarak işlev görme



C) Glikoz birimlerinden oluşma



D) Suda çözünmeme



E) Bitki hücreleri tarafından sentezlenme

Nişasta, selüloz ve glikojen, glikoz birimlerinden oluşan polisakkaritlerdir.

(Cevap C)

D) I ve III

özellikler aşağıdaki tabloda verilmiştir.

4. İşaretli kükürt (35S) içeren bir besi ortamında çoğaltılan bakterilerden elde edilen; I. protein,



II. glikojen,



III. DNA,



IV. nötral yağ



moleküllerinden hangilerinde işaretli kükürte rastlanılabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) III ve IV

C) II ve III

E) I, III ve IV

Verilen moleküllerden proteinler, yapısında kükürt (S) bulundurabildiği için sadece protein molekülünde işaretli kükürde (35S) rastlanılabilir. (Cevap A)

(Cevap D)

7. Çeşitli canlılarda bulunan polisakkarit moleküllerine ait bazı



E) II ve III

Polisakkarit çeşidi

Azot atomu bulundurma

Bitki hücrelerinde bulunma

İnsanlar tarafından hidroliz edilebilme

P1





+

P2

+





P3



+



P4



+

+



(+ : özelliği bulundurma, – : özelliği bulundurmama)



Tabloya göre P1, P2, P3, ve P4 polisakkaritlerinden hangilerinin çeşidi kesin olarak belirlenir?



A) P1

B) P1 ve P2

C) P3 ve P4

D) P1, P2 ve P3 E) P1, P2 , P3 ve P4 Yapısında azot bulunduran polisakkarit (P2) kitindir. İnsanlar tarafından hidroliz edilen bitki hücrelerinde bulunmayan polisakkarit (P1) glikojendir. Bitki hücrelerinde bulunan insanlar tarafından hidroliz edilmeyen polisakkarit (P3) selülozdur. Bitki hücrelerinde bulunan insanlar tarafından hidroliz edilen polisakkarit (P4) nişastadır.) (Cevap E)

53

Test 23

1. E

8. DNA ve RNA aşağıdakilerden hangisi bakımından

2. A

3. C

4. A

5. E

6. D

7. E

8. C

9. A 10. D 11. E 12. D 13. C

11. Hücrede enzimlerle gerçekleşen bir biyokimyasal olay,

birbirinden farklılık gösterir?



Substrat + Enzim → Substrat – Enzim → Ürün + Enzim kompleksi şeklinde özetlenmiştir.



Buna göre;





A) Azotlu organik bazın şekere bağlandığı yer



B) Azotlu organik bazı şekere bağlayan bağın çeşidi



C) Yapıdaki nükleik asit zincirinin sayısı



D) Fosfat grubunun nükleotitlerdeki yeri



E) Nükleotit moleküllerinin zincir oluşturmasını sağlayan bağın çeşidi

Konsantrasyon

DNA çift nükleotit zincirinden, RNA ise tek nükleotit zincirinden oluşur.

c

d

b

(Cevap C)

a Zaman

Grafikte; substrat, enzim, substrat enzim kompleksi ve ürün konsantrasyonunu gösteren numaralandırılmış eğrilerle ilgili,

9.

Urasil X





I. a → serbest enzim



II. b → enzim substrat kompleksi



III. c → ürün



IV. d → substrat



eşleştirmelerinden hangileri doğrudur? A) I ve II



Yukarıda bir nükleotitin yapısı şematik olarak gösterilmiştir.





Buna göre X ile gösterilen kısma aşağıdakilerden hangisi yazılmalıdır?

Grafiğe göre; a enzim, b enzim substrat kompleksi c ürün, d substrattır.

A) Riboz

B) Deoksiriboz

C) Glikoz



D) H3PO4 E) Amino asit Urasil nükleotiti RNA'ya ait bir nükleotit olduğu için X ile gösterilen kısma riboz yazılmalıdır. (Cevap A)

10. Aşağıdaki tabloda K, L, M, N ve T maddeleri ile ilgili olarak bir hayvan hücresinde gerçekleşen bazı metabolizma olayları verilmiştir. Sentezlenme

Yıkım

Depolanma

Yapıya katılma

K



+





L

+

+





M









Madde

54

N

+

+

+



T

+

+

+

+



(+ : Olayın gerçekleştiği gösterir.)



(– : Olayın gerçekleşmediğini gösterir.)



Tablodaki bilgilere göre K, L, M, N ve T maddelerinden hangisi glikojeni göstermektedir?



A) K

B) L

C) M

D) N

E) T

Çözüm Yayınları





B) II ve III

D) I, II ve III

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV (Cevap E)

12. Ototrof bir organizmada glikozdan protein, yağ ve polisakkarit sentezlenirken;



I. enzimler,



II. ATP,



III. madensel tuz



moleküllerinden hangilerinin miktarında azalma olur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Ototrof bir organizmada glikozdan protein, yağ ve polisakkarit sentezlenirken ATP harcanır, bazı madensel tuzlar kullanılabilir. (Cevap D)

13. Vitaminlerle ilgili aşağıdaki özelliklerden hangisi,

heterotrof bir canlıda vitamin eksikliğine bağlı olarak ortaya çıkan metabolik bir bozukluğun temel nedenini açıklar?



A) Heterotrof canlılar tarafından doğrudan sentezlenemez.



B) Bazı vitaminler suda, bazıları yağda çözünür.



C) Bazı vitaminler enzim koenzimi olarak etkinlik gösterir.



D) Bazı vitaminler heterotrof canlıların vücudunda depolanamaz.



E) Bazı vitaminler öncül vitamin olarak alınıp vücutta aktifleştirilebilir.

Bir hayvan hücresinde sentezlenebilen, yıkılabilen, depolanan ancak yapıya katılmayan N maddesi glikojen olabilir.

Koenzim olarak görev yapan bir vitaminin eksikliği başka bir vitamin tarafından giderilemeyeceği için ilgili metabolik fonksiyonun yerine getirilmesi de aksar.

(Cevap D)

(Cevap C)

BİRE BİR

5. Vücutta K vitamini eksikliğine;

1. Bir bitki hücresinde; enzim sentezi sonucunda, bu olaya



24

BÖLÜM 01 Test

bağlı olarak aşağıdaki moleküllerden hangisinin miktarı artar?



I. besinlerle yeterli miktarlarda alınmaması,



II. sindirim kanalında etkili emilimin olmaması,

A) ATP



III. besin içeriğinde yeterli yağın bulunmaması



B) Su

D) mRNA

C) Amino asit E) tRNA

Enzim sentezi için protein sentezine gerek vardır. Bu olay sırasında peptit bağları kurulacağından su açığa çıkar.





(Cevap B)



durumlarından hangileri neden olabilir?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

Besinlerle yeterli miktarda alınmama, sindirim kanalında etkili emilimin olmaması, ve yağda eriyen bir vitamin olduğu için besin içerisinde yeterli yağın bulunmaması K vitamini eksikliğine neden olabilir.



6. Nükleik asitlerin;

2. Azot atomları işaretlenmiş, esansiyel (temel) amino asitlerle beslenen bir insanın karaciğer dokusu, belirli bir süre sonra incelenmiştir.

İncelenen dokuda bulunan aşağıdaki bileşiklerden hangisi kesinlikle işaretli azot taşımaz?



A) Amonyak



B) Amino asit

D) Protein

C) Glikoz

l. protein sentezinde rol oynama,



ll. organel yapısında yer alma,



lll. DNA tarafından sentezlenme



özelliklerinden hangileri RNA çeşitlerinin tümünde bulunur?



A) Yalnız l



E) Enzim

Glikoz, yapısında azot bulundurmayan bir organik moleküldür.



B) Yalnız ll

D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) l ve lll

I ve III tüm RNA çeşitlerinin, II sadece rRNA’nın özelliğidir.

(Cevap C)

(Cevap E)



(Cevap E)

7. Hücre içinde gerçekleşen enzimatik bir reaksiyonda, reaksiyon

rastlanmaz?



A) Sentrozom



B) Çekirdek

D) Sitoplazma

Çözüm Yayınları

3. Aşağıdaki hücresel yapılardan hangisinde nükleik asitlere

koşullarının uygun ve enzim-substrat doygunluğunun olduğu bir reaksiyon eğrisi başlangıçta aşağıdaki gibidir.

Reaksiyon hızı

C) Ribozom

E) Mitokondri

nükleik asit bulundurmaz.



(Cevap A)



Bu reaksiyonda, ortamdaki substrat miktarının t anında artması sonucunda;

Reaksiyon hızı

t -I-

4. Hücrede gerçekleşen biyokimyasal olaylarla ilgili

aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğru değildir?



A) Hücre içinde enerji üreten reaksiyonların başlaması için enerji gerekir.



B) Metabolik bir yolda yer alan enzimler birbirini izleyerek işlev görür.



C) Reaksiyonun başlaması için enzimin bulunması her zaman yeterlidir.



D) Hücrede biyokimyasal tepkime çeşidi kadar enzim çeşidi bulunur.



E) Enzimler biyokimyasal tepkimenin başlaması için gerekli olan aktivasyon enerjisini düşürür.

Zaman

t

Çekirdek, ribozom, mitokondri ve sitoplazmada nükleik asitlere rastlanır. Sentrozom

Ürün miktarı

Zaman Enzim - Substrat bileşiği miktarı

t -III-

Zaman

t -II-

55

Zaman

grafiklerden hangilerinde verilen değişimler gözlenebilir? A) Yalnız l B) Yalnız ll C) Yalnız lll D) l ve ll E) I, ll ve lll

Enzimler biyokimyasal tepkimeleri başlatmaz. Tepkimenin başlaması için gerekli olan

Soruda enzim substrat doygunluğunun olduğu belirtilmiştir. Buna göre hücrede reaksiyon

aktivasyon enerjisini düşürür.

ile ilgili enzimlerin tamamı işlem görmekte olduğundan ortamdaki substrat miktarının t





(Cevap C)

anında artırılması reaksiyon hızında herhangi bir değişime neden olmaz. Ürün miktarı artar. Kurulan enzim-substrat bileşiği miktarı azalmaz.



(Cevap D)

Test 24 8.





1. B



B) 2 ve 3

D) 4 ve 5

4. C

5. E

C) 3 ve 4

9. Hayvansal hücreler aşağıdaki sentez tepkimelerinden hangisini gerçekleştiremez?

Hücre zarı

Çekirdek

K







M Protein

B)

Lipit

Nükleik asit

Protein

C)

Protein

Lipit

Nükleik asit

D)

Nükleik asit

Protein

Lipit

E)

Lipit

Protein

Nükleik asit

K → Lipit, karbonhidrat, protein olabilir.



D) Amino asit ve minerallerden hormon sentezi

L → Nükleik asit, protein



E) Monosakkaritlerden temel amino asit sentezi

N → Protein

Çözüm Yayınları

Normal Durum

Apoenzim

verilen seçenekler kullanılarak K’nın lipit L’nin nükleik asit M’nin protein olduğu sonucuna ulaşılır. (Cevap B)

(Cevap E)

Aktif bölge



L

C) Yağ asitleri ve gliserolden trigliseit sentezi

etkisi gösterilmiştir.



Lipit



10. Aşağıda inhibitör maddelerin aynı enzim çeşidi üzerindeki



K

B) Protein ve vitaminden enzim sentezi





Nükleik asit



Canlının kendisinin sentezleyemediği, dışardan hazır olarak almak zorunda olduğu amino

Ribozom

A)

A) Temel amino asitlerden protein sentezi

+

9. E 10. C 11. B 12. B

Buna göre; K, L ve M molekülleri aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?





8. D

Molekül

M

(Cevap D)





7. D

L

E) 1, 3 ve 5

Bir hücrede RNA dan DNA (4) ve proteinden RNA (5) sentezi yapılamaz.

asitlere temel amino asitler denir.

6. E

moleküllerinin hücrede temel olarak bulunduğu yerler aşağıdaki tabloda ““ işareti ile gösterilmiştir.

Bölünebilme özelliğine sahip bir hayvan hücresinde biyokimyasal olaylar, şemada 1, 2, 3, 4 ve 5 numaralı okların hangileriyle gösterilen yönlerde gerçekleşmez? A) 1 ve 2

3. A

11. K, L ve M olarak verilen protein, lipit ve nükleik asit

2 3 → → RNA → → Protein 4 5

1 DNA

2. C

+ Substrat

Ürünler

Enzim substrat bileşiği

İnhibitör

+

Reaksiyon yok.

12. Aşağıda bir amino asiti oluşturan moleküller harflerle

İnhibitör Etkisi

gösterilmiştir. +



56

H

Reaksiyon yok.



İnhibitör



Buna göre inhibitörler ile ilgili,



I. Enzimin aktif bölgesine bağlanarak enzim - substrat bileşiğinin oluşmasını engeller.



II. Enzimin aktif bölgesinin yapısını değiştirerek enzim substrat bileşiğinin oluşmasını engeller.



III. Substrata bağlanarak apoenzimin substratı tanımasını engeller.



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Şekle göre inhibitörlerle ilgili olarak I ve II. ifadeler doğrudur.



(Cevap C)

H

H N X

C R Y

C

C

O OH Z



Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?



A) Peptit bağları, bir amino asitin X grubu ile diğer amino asitin Z grubu arasında kurulur.



B) Y grubu, protein sentezi sırasında açığa çıkacak su molekülleri sayısını etkiler.



C) Y nin özellikleri amino asitin kendine özgü yapısını belirler.



D) X grubu bazik, Z grubu asidik özellik gösterir.



E) Tüm amino asitler incelendiğinde 20 farklı Y grubu olduğu görülür.

X amino, Y radikal, Z karboksil grubudur. Peptit bağı bir amino asitin amino grubu ile diğer amino asitin karboksil grubu arasında kurulduğundan açığa çıkan su molekülü sayısını bu gruplar belirler. (Cevap B)

1. Aşağıdakilerden hangisi hücre zarının özelliklerinden biri

5. İçinde %20 glikoz çözeltisi bulunan cam huni, ağzı yarı

değildir?



A) Canlı, esnek ve akışkandır.



B) Yapısında selüloz bulundurur.



C) Hücreler arası iletişimi sağlar.



D) Madde alış verişini düzenler.



E) Hücreye şekil verir.

Hücre zarı yapısında selüloz bulundurmaz.



01

BÖLÜM 02 Test

Hücre / Hücre Zarında Gerçekleşen Olaylar - 1



geçirgen zarla kapatılarak içinde %10 glikoz çözeltisi bulunan bir kaba daldırıyor. Cam huni %20 glikoz çözeltisi



(Cevap B)

Yarı geçirgen zar

Cam kap %10 glikoz çözeltisi



2. Hücre zarı;

Deney düzeneğinde bir süre sonra,



I. Cam kap ve hunideki glikoz derişimi eşitlenir. II. Cam hunideki sıvı seviyesi yükselir.



I. glikoprotein, glikolipit, fosfolipit bulundurma,





II. akışkanlığı sağlayan kolesterol molekülleri bulundurma,



III. Cam kaptan huniye su geçişi olur.



III. sil, kamçı ve mikrovillus gibi yapıları oluşturma



IV. Cam kaptan huniye aktif taşımayla glikoz geçişi olur.



özelliklerinden hangilerine sahip olabilir?



A) Yalnız I

D) I ve II



C) Yalnız III

E) I, II ve III

Hücre zarı verilen özelliklerden hepsine sahip olabilir.



değildir?



A) Bütün canlı hücrelerde gerçekleşebilir.



B) Cansız ortamlarda gerçekleşebilir.



C) Polimer maddelerin taşınmasına imkan sağlar.



D) ATP harcanmadan gerçekleşir



E) Madde taşınmasında derişim farkı etkili olur.

4. Canlı hücrelerde meydana gelen; I. difüzyon,



II. aktif taşıma,



III. endositoz,



IV. osmoz





B) II ve III

D) I, II ve III

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

hücre içine alınması sürecinde ATP harcandığı kesindir?



A) Oksijen





B) Su

D) Glikoz



C) Protein

E) Amino asit

Protein polimer bir madde olduğu için sadece endositozla hücre içine alınabilir. Endositoz sırasında ATP harcanır. (Cevap C)

57

7. Bitki ve hayvan hücrelerinde;



madde taşınma yöntemlerinden hangileri ile hücre içine alınan bir maddenin kullanılabilmesi için hidroliz edilmesine gerek yoktur?



A) Yalnız I





B) II ve III

D) I, ll ve lV

A) Yalnız I

6. Hayvansal bir hücrede aşağıdaki maddelerden hangisinin

Pasif taşıma hücre zarından geçebilecek kadar küçük maddelerin derişimin fazla olduğu taraftan az olduğu tarafa, enerji harcamadan geçişidir. Cansız ortamlarda ve bütün canlı hücrelerde gerçekleşebilir. (Cevap C)



yorumlarından hangileri yapılabilir?



İki ortamın derişimi eşitlenene kadar pasif taşıma ile huniden cam kaba glikoz, cam kaptan huniye su geçişi olur. Bu durumda hunideki su seviyesi yükselir. Aktif taşıma sadece canlı hücreler tarafından gerçekleştirilir. (Cevap D)

(Cevap E)

3. Pasif taşıma ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi doğru



Çözüm Yayınları



B) Yalnız II

C) II ve IV

E) I, II, III ve IV

Difüzyon ve aktif taşıma ile hücre içen alınan maddeler monomer yapılı olduğu için, osmozlada hücreye su alındığı için hidroliz edilmeden kullanılabilir. (Cevap D)



– difüzyon,



– osmoz,



– aktif taşıma,



– endositoz,



– ekzositoz



madde taşıma yöntemlerinden kaç tanesi ortak olarak gerçekleşebilir?



A) 1

B) 2

C) 3

D) 4

E) 5

Difüzyon, osmoz, aktif taşıma ve ekzositoz bitki ve hayvan hücrelerinde ortak olarak gerçekleşebilir. Endositoz çepere sahip hücrelerde gerçekleşemez. (Cevap D)

Test 01

1. B

8. Özdeş K, L ve M hücreleri, yoğunlukları bilinmeyen ortamlara - K hücresinde herhangi bir değişme olmuyor.



- L hücresinin osmotik basıncı artıyor.



- M hücresinin turgor basıncı artıyor.



I. K hücresi konulduğu ortam ile izotoniktir.



II. L hücresinin hacmi küçülmüştür.



III. M hücresi hipotonik ortama konulmuştur. yorumlarından hangileri yapılabilir?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve II

5. D

6. C

7. D

8. E

9. A 10. E 11. D 12. D

Saf su

Buna göre,



4. D

Bağırsak torbası

Cam kap



3. C

11.

konulduğunda,



2. E

C) Yalnız III

E) I, II ve III

K hücresi izotonik ortama konulmuş olabilir. Plazmolize uğradığından dolayı L hücresinin hacmi küçülmüş olabilir. M hücresinin hipotonik ortamda su aldığından dolayı turgor basıncı artmış olabilir. (Cevap E)

Yukarıdaki deney düzeneğinde bağırsak torba içinde bulunan;



I. nişasta,



II. amino asit,



III. glikoz,



IV. karbondioksit



moleküllerinden hangileri ile ilgili ayıraç madde cam kaba ilave edilirse, bir süre sonra cam kapta renk değişimi gözlenebilir?



A) I ve II







D) II, III ve IV

B) II ve III

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

Amino asit, glikoz ve karbondioksit bağırsak torbadan cam kaba geçebileceğinden cam kaba ilave edilecek ayıraçta renk değişimi gözlenebilir. (Cevap D)

9. Endositoz ile hücre içine alınan bir madde için, aşağıdaki

A) Hücre zarından geçemeyecek büyüklüktedir.



B) Yoğunluk farkına bağlı olarak hücre içine alınmıştır.



C) Monomer yapıda bir moleküldür.



D) Hücrede düzenleyici olarak kullanılır.



E) Yalancı ayak oluşturularak hücre içine alınmıştır.

Bir madde endositozla hücre içine alınıyorsa polimer yani hücre zarından geçemeyecek kadar büyüktür. (Cevap A)

Çözüm Yayınları

ifadelerden hangisi her zaman doğrudur?

X birim Na+ bulunduran yarı geçirgen 2 X zardan hazırlanmış kese, içinde 3X birim K+ ve birim Na+ 4

12. İçinde X birim K+ ve

10. Bir hayvan hücresinin farklı ortamlara konulduğunda

osmotik basıncının zamana bağlı değişimi aşağıdaki grafikte gösterilmiştir. Osmotik basınç

58 t1

t2

t3

t4

t5

içeren çözelti bulunan kaba bırakılıyor.



Yarı geçirgen zardan yapılmış kese

X birim K+ X birim Na+ 2

3 X birim K+ X birim Na+ 4

Kap

Zaman

Kese içindeki Na+ ve K+ un başlangıç derişimlerinin korunması için,



Grafiğe göre, aşağıdaki yargılardan hangisi doğru değildir?



I. Hücre dışındaki K+ derişimi X birime düşürülmelidir.



A) t1 ve t4 de hücre ile bulunduğu ortam eşit yoğunluktadır.



II. Hücre dışındaki Na+ derişimi



B) t2 de hücre hipertonik ortama bırakılmıştır.



III. Hücre içindeki K+ derişimi 3 X birime getirilmelidir.



C) t3 ve t5 de hücre ortamdan su almıştır.



uygulamalarından hangileri yapılabilir?



D) t5 de hücrenin turgor basıncı en yüksek değere ulaşmıştır.



A) Yalnız I

B) Yalnız II



E) t3 de hücrenin sitoplazma derişimi artmıştır.







t3 de hücrenin osmotik basıncı azaldığına göre sitoplazmanın derişimi azalmıştır. (Cevap E)

D) I ve II

X birime getirilmelidir. 2

E) I, II ve III

C) Yalnız III

Kese içindeki Na+ ve K+ derişimlerinin korunması için iç ve dış ortamın yoğunluklarını eşitlemek gerekir. Bu amaçla I ve II. uygulamalar yapılabilir. (Cevap D)

1. Aşağıda verilen hücre zarından madde geçiş olaylarından

5. Hücre zarının yapısında bulunan glikoprotein molekülleri ile

hangisi, karşısında verilen maddenin geçişini sağlayamaz?



A) Difüzyon  Karbondioksit



B) Aktif taşıma  Nişasta



C) Osmoz  Su



D) Fagositoz  Protein



E) Ekzositoz  Enzim

02

BÖLÜM 02 Test

Hücre / Hücre Zarında Gerçekleşen Olaylar - 2

ilgili,





I. Hücre zarına özgüllüğünü kazandırır.



II. Bazı hormonların ve hücre içine alınacak maddelerin tanınmasını sağlar.



Nişasta polimer bir madde olduğu için aktif taşıma ile hücre zarından geçemez. (Cevap B)

III. Hücre zarının sitoplazmaya bakan yüzünde bulunur.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

Glikoprotein molekülleri hücre zarına özgüllük kazandırır. Reseptör görevi yapar ve hücre zarının dış yüzeyinde bulunur. (Cevap D)

2. Difüzyon ile hücre içine alınabilecek bir maddenin;

I. derişiminin hücre dışında hücre içine göre daha çok olması,

6. Hücre zarından madde geçişi ile ilgili aşağıdaki



II. yağda çözünebilme özelliğinde olması,



III. zardan geçebilecek büyüklükte olması



A) Hücre zarından sadece monomer yapılı organik moleküller doğrudan geçebilir.



B) Yağı çözen ve yağda çözünen moleküller zardan kolaylıkla geçer.



C) Yüksüz moleküller, iyonlara göre hücre zarından daha kolay geçer.



D) Molekül ağırlığı küçük olan maddelerin hücre zarından geçişi kolay olur.



E) Hücre zarının seçici geçirgen özelliği, her maddenin geçişine imkan vermez.



özelliklerinden hangilerine sahip olması şarttır?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







C) I ve II

E) I, II ve III

Difüzyonla zardan geçebilecek kadar küçük maddeler çok yoğun ortamdan az yoğun ortama doğru taşınır. (Cevap D)

Çözüm Yayınları

D) I ve III

ifadelerden hangisi yanlıştır?

Hücre zarından monomer organik moleküller ve inorganik moleküller doğrudan geçebilir. (Cevap A)

3. Bir hayvan hücresi, sitoplazmasına göre daha hipertonik bir ortama konulduğunda aşağıdakilerden hangisi gerçekleşebilir?



A) Hücre hacminde artma



B) Turgor basıncında artma



C) Osmotik basıncında artma



D) Hemoliz olma



E) Sitoplazma yoğunluğunda azalma

7.

%10’luk sükroz çözeltisi

Bir hücre hipertonik ortamda su kaybeder ve plazmoliz olur. Plazmoliz durumunda hücrenin osmotik basıncı artar. (Cevap C)

X Yarı geçirgen zar

4. Aktif taşıma ve difüzyon olayları için aşağıdaki özelliklerden hangisi ortaktır?



A) Küçük moleküllü maddelerin zardan geçişine olanak sağlama



B) Sadece canlı hücrelerde gerçekleşebilme



C) Derişimin az olduğu ortamdan, derişimin çok olduğu ortama madde taşıma



D) ATP harcanarak gerçekleşme



E) Derişimin çok olduğu ortamdan, derişimin az olduğu ortama madde taşıma

Aktif taşıma ve difüzyon küçük moleküllü maddelerin zardan geçişine olanak sağlar. (Cevap A)

Y



59



Sükroz moleküllerine geçirgen olmayan yarı geçirgen zar kullanılarak hazırlanan yukarıdaki deney düzeneğinde, X bölmesindeki sıvı seviyesinin düşmesi için Y bölmesine; I. glikoz, II. su, III. NaCl



maddelerinden hangileri ilave edilebilir?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve III

C) Yalnız III

E) I, II ve III

X bölmesindeki sıvı seviyesinin düşmesi için Y bölmesinin madde derişimini artırmak gerekir. Bu nedenle Y bölmesine glikoz ve NaCI molekülleri ilave edilebilir. (Cevap D)

Test 02

1. B

8. Bir cam kap, yarı geçirgen bir zar ile üç bölmeye ayrılmış ve

3. C

4. A

5. D

6. A

7. D

8. A

9. E 10. D 11 B

10. Aşağıda akıcı mozaik zar modeli gösterilmiştir.

bölmelere şekilde belirtilen çözeltiler ve saf su konulmuştur.



2. D

Hücre dışı

Yarı geçirgen zar -1%10’luk maltoz çözeltisi

-2-

-3-

Saf su

%20’lik maltoz çözeltisi

Hücre içi

ATP 2

1



Bu zar modelinde gerçekleşen 1 ve 2 numaralı olaylarla ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi doğru değildir?



Bir süre sonra, bölmelerde meydana gelen olaylarla ilgili olarak;



A) 1 ve 2 numaralı olay yoğunluk farkı esasına dayanır.



I. 2. bölmeden, 1. ve 3. bölmelere osmoz ile su geçişi olur.



B) 2 numaralı olay hücrenin canlı olduğunu kanıtlar.



II. 1. ve 3. bölmeden, 2. bölmeye difüzyonla maltoz geçişi olur.



C) 1 numaralı olayda (–) yüklü iyonlar (+) yüklü iyonlardan daha kolay geçer.



III. Üç ortamın maltoz derişimi eşitleninceye kadar madde geçişi olur.



D) Sıcaklığın artırılması 1 ve 2 numaralı olayın gerçekleşme hızını etkilemez.



E) 1 ve 2 numaralı olaylar ile polimer maddelerin geçişi sağlanamaz.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

1. pasif, 2. aktif taşımadır ve yoğunluk farkı esasına dayanır. 2. olay aktif taşıma olduğu için hücrenin canlı olduğunu kanıtlar. Sıcaklık artışı hem pasif hem de aktif taşıma olaylarını etkileyebilir. Hücre zarından - yüklü iyonlar (+) yüklü iyonlardan daha kolay geçer. (Cevap D)

E) I, II ve III

9. Bağırsak torba %10 luk glikoz + %5 lik nişasta karışımı Saf su

Çözüm Yayınları

Maltoz difüzyonla yarı geçirgen zardan geçemez. 2. bölmeden 1. ve 3. bölmeye osmozla su geçişi olur. (Cevap A)

Glikoz derişimi

% 5 lik sükroz

Nişasta miktarı

Zaman I.

II.

Zaman III.

grafiklerinden hangileri çizilebilir?



A) Yalnız I

B) Yalnız III







D) I ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Bağırsak torbadaki glikoz derişimi azalırken su oranı artar. Nişasta miktarı değişmez. (Cevap E)

K kabı

1 2

Cam huni Yarı geçirgen zar

L kabı

% 5 lik sükroz % 10 luk sükroz



Alt yüzeyi yarı geçirgen bir zarla kapatılmış cam hunilerin içine belirtilen yoğunluktaki sükroz çözeltileri konuyor. Daha sonra bu iki huni sükroz yoğunlukları belirtilen K ve L kaplarına ayrı ayrı yerleştiriliyor ve belirli bir süre bekleniyor.



Bu deney sürecinde aşağıda verilen durumlardan hangisi gerçekleşmez?



A) K kabında bulunan cam hunideki sıvının 1 yönünde hareket etmesi



B) L kabında cam huniye sükroz moleküllerinin geçmesi



C) Cam huniden su geçişine bağlı olarak L kabındaki sükroz derişiminin azalması



D) Cam huniye su geçişine bağlı olarak K kabındaki çözelti derişiminin artması



E) L kabında bulunan cam hunideki sıvı seviyesinin 2 yönünde hareket etmesi

Zaman

Su oranı

2

% 10 luk sükroz

Yukarıdaki düzenekte belirli bir süre sonra, bağırsak torba içindeki madde değişimi ile ilgili;

60

1

11.

Sükroz bir disakkarit olup yarı geçirgen zardan geçemez.



(Cevap B)

1. Aşağıdaki madde taşıma olaylarından hangisi bakteri

5. Endositoz ve ekzositoz olayları için,

hücrelerinde gözlenmez?



A) Difüzyon



B) Osmoz



C) Fagositoz



D) Aktif taşıma



E) Ekzositoz

03

BÖLÜM 02 Test

Hücre / Hücre Zarında Gerçekleşen Olaylar - 3

Bakteri hücreleri hücre çeperine sahip olduğundan fogositoz olayını gerçekleştiremez. (Cevap C)



I. Hücrenin zar yüzeyinde küçülmeye neden olur.



II. Hücre zarı aktif şekil değişikliğine uğrar.



III. ATP harcanarak gerçekleşir.



IV. Koful etkinliği gözlenebilir.



özelliklerinden hangileri ortaktır?



A) Yalnız I





B) Yalnız IV

D) II ve IV

C) I ve III

E) II, III ve IV

Endositoz ve ekzositoz olaylarında hücre zarı aktif şekil değişikliğine uğrar, koful oluşumu gözlenir ve ATP harcanır. Ekzositozda zar yüzeyi büyür, endositozda küçülür. (Cevap E)

2. Difüzyon hızına etki eden;

I. yoğunluk farkı,



II. molekül büyüklüğü,



III. ortam sıcaklığı



faktörlerinden hangileri aktif taşıma hızına da etki edebilir?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve II

6.

Zarın çepere uzaklığı

C) Yalnız III

E) I, II ve III

(Cevap E)

Zaman

Çözüm Yayınları

Verilen faktörlerden üçüde aktif taşıma hızına etki edebilir.

3. Bir amipte;



Yukarıda, bir bitki hücresinin zarının çepere uzaklığının zamana bağlı değişimi gösterilmiştir.



Buna göre, bu hücreyle ilgili,



I. Hipertonik bir ortama konmuştur.



II. Hacmi küçülmüştür.



III. Koful öz suyu azalmıştır.



I. protein,



II. glikoz,



III. vitamin,





IV. su



yargılarından hangileri söylenebilir?



A) I ve II







D) I, II ve III



moleküllerinden hangilerinin hücre içine alınması sırasında,



– hücrenin zar yüzeyinde küçülme,



– ATP harcanması,



IV. Turgor basıncı azalmıştır. B) II ve III

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

Çeperin zardan uzaklaşması hücrenin su kaybettiği anlamına gelir. Buna göre verilen yargılardan hepsi söylenebilir. (Cevap E)

– koful oluşumu



olaylarının tamamı gerçekleşir?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) I, II ve III



C) III ve IV

E) II, III ve IV

Proteinin hücre içine alınması endositozla gerçekleştirilir. Endositoz sırasında verilen olaylardan tamamı gerçekleşir. (Cevap A)

7. Bir bitki hücresi yoğunluğu bilinmeyen bir ortama bırakılıp yeterli bir süre bekletildiğinde aşağıdaki değişimler gözlenmiştir.

4. Bulunduğu ortamla osmotik denge halinde olan bir hücrede;



I. yağ asitleri ve gliserolden yağ sentezlenmesi,



II. glikozların glikojene dönüştürülmesi,



III. proteinlerin amino asitlere hidroliz edilmesi



olaylarından hangilerinin meydana gelmesi hücrenin osmotik basıncını azaltır?



A) Yalnız I





B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Yağ ve glikojen sentezi sırasında su açığa çıktığı için hücrenin osmotik basıncı düşer. Proteinlerin hidrolizi sırasında su kullanıldığı için osmotik basınç artar. (Cevap C)



– Kofullar normale göre büyümüştür.



– Hücre zarı çepere yaklaşmıştır.



– Sitoplazma hacmi artmıştır.



Buna göre hücre ve bırakıldığı ortamla ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz? A) Hücrenin konulduğu ortam hücreye göre hipotoniktir. B) Hücrenin turgor basıncı artmıştır. C) Hücreden ortama su geçişi olmuştur. D) Hücrenin osmotik basıncı azalmıştır.



E) Hücre içi madde derişimi azalmıştır.



Verilen değişimleri gösteren hücre hipotonik bir ortama bırakılmıştır. Bu durumda bulunduğu ortamdan hücre içine su geçişi olur. (Cevap C)

61

Test 03

1. C

8. Saf su ortamında bir süre bekletilen hayvan hücresinde,

I. Hücre hacmi artar.



II. Hücre yoğunluğu azalır.



III. Hücre turgor durumuna geçer.



IV. Hücrenin osmotik basıncı artar.

3. A

değişimlerinden hangileri gözlenebilir?



A) I ve II







D) I, II ve III

B) II ve III

4. C

5. E

6. E

7. C

S1 S2

C) III ve IV

%10 glikoz %10 glikoz

Saf su ortamında bekletilen hayvan hücresi su alır, hacmi artar, yoğunluğu ve osmotik basıncı azalır. Turgorlu duruma geçebilir. (Cevap D)

9. Aşağıdaki deney düzeneğinde, hücre içi glikoz derişimi %2

olan K hücresi ile hücre içi glikoz derişimi % 10 olan L hücresi ayrı ayrı %5’lik glikoz çözeltisi bulunan ortamlara bırakılıyor. %10 glikoz

K

L



Bu hücrede; aşağıdaki olaylardan hangisinin gerçekleşmesi, sıvı seviyesindeki değişimin nedeni olabilir?



A) Dehidrasyon



B) Hidroliz



C) Oksijenli solunum



D) Plazmoliz



E) Fermantasyon

Hücre içinde hidroliz tepkimelerinin gerçekleşmesi hücre içi monomer madde derişimini dolayısıyla osmotik basıncı artırmış bu da dış ortamdan hücre içine su geçişi olmasına neden olmuş olabilir. (Cevap B)

%5 glikoz



Bir süre sonra, K ve L hücrelerinin glikoz yoğunluğunun arttığı gözlemleniyor.



Buna göre,



I. K hücresi difüzyon, L hücresi aktif taşıma ile glikoz almıştır.



II. Bu deney, L hücresinin canlı olduğunu kanıtlar.



III. K hücresinin osmotik basıncı artarken, L hücresinin osmotik basıncı azalır. yorumlarından hangileri yapılabilir?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve IIl

Çözüm Yayınları

%5 glikoz

9. C 10. A 11. B 12. D

derişimi yine %10 olan bir çözelti içerisine bırakılmıştır. Bir süre sonra, kaptaki sıvı seviyesinin S1 den S2’ye indiği gözlenmiştir.

E) I, II, III ve IV

%2 glikoz

8. D

11. Hücre içi glikoz derişimi %10 olan canlı bir hücre, glikoz







2. E

C) l ve ll

E) II ve III

K hücresi difüzyon, L hücresi aktif taşıma ile glikoz almıştır. Bu durum L’nin canlı olduğunu kanıtlar. K ve L hücrelerinin osmotik basıncı artar. (Cevap C)

12. Yarı geçirgen zar kullanılarak hazırlanan, içinde saf su bulunan özdeş deney düzenekleri % 10, % 20 ve % 30 nişasta çözeltisi bulunan özdeş cam kaplara bırakılıyor.

10.

l

62

h1

Turgor basıncı

ll

lll

lV

h2

Saf su

Saf su

% 10 Nişasta

% 20 Nişasta

Ortamlar

h3

(N: Normal değer)



Bir bitki hücresi I, II, III ve IV nolu ortamlarda bırakıldığında hücrenin turgor basıncında gözlenen değişiklikler grafikte gösterilmiştir. Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisi söylenemez? A) I. ve IV. ortamların yoğunlukları farklıdır. B) II. ortam hücreye göre hipotoniktir. C) III. ortamda hücrenin osmotik basıncı artmıştır. D) II. ortamda hücrenin hacmi artmıştır. E) III. ortamda hücre plazmoliz olmuştur.

I. ortamdaki sabit turgor basıncı ile IV. ortamda bir süre sonra hücrenin turgor basıncı aynı değere ulaşır. Ancak bu I. ve IV. ortamın yoğunlukları hakkında net fikir vermez. (Cevap A)

Saf su % 30 Nişasta



Bir süre sonra deney düzeneklerinde başlangıçta birbiriyle aynı seviyede olan h1, h2 ve h3 yükseklikleri arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisi gibi olur?



A) h1 = h2 = h3

B) h2 > h1 > h3



C) h1 > h2 > h3

D) h3 > h2 > h1







E) h2 = h3 < h1

Yoğunluğun fazla olduğu ortama su geçişi daha fazla olacağından h3 > h2 > h1 durumu gözlenir. (Cevap D)

1. % 5 lik NaCl içeren bir hücre, %2 NaCl çözeltisine

5. Canlı bir bitki hücresinde osmotik basınç ve turgor basıncının

bırakıldığında;



I. hücrenin osmotik basıncının azalması,



II. hücredeki NaCl derişiminin azalması,



III. hücrenin turgor basıncının artması



durumlarından hangileri gözlenebilir?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve II

zamana bağlı değişimi aşağıdaki grafikte gösterilmiştir.

Basınç Turgor basıncı C) Yalnız III

E) I, II ve III

2. Madde alış verişinde meydana gelecek bir aksama hücrede;



II. büyüme,



III. bölünme,



IV. biyosentez

Osmotik basınç Zaman

t2

Bu hücreyle ilgili,



I. t0 - t1 aralığında osmozla dışardan su almış olabilir.



II. t2 anında suya ilgisi maksimuma ulaşmıştır.



III. t1 anında hiç bir yöntemle madde alışverişi yapmamıştır.



yorumlarından hangileri yapılabilir?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

t0 - t1 aralığında turgor basıncı arttığı için I. yorum yapılabilir. t2 de osmotik basınç minimum olduğu için suya ilgi minimumdur. t1 de osmozlo su geçişi olmuş olabilir. (Cevap A)



olaylarından hangilerini etkileyebilir?



A) I ve II







D) I, II ve III

B) II ve III

C) III ve IV

6. Aşağıda üç farklı molekülün zardan geçişi gösterilmiştir.

E) I, II, III ve IV

Madde alış verişinde meydana gelebilecek bir aksama, verilen olaylardan tamamını doğrudan veya dolaylı olarak etkileyebilir. (Cevap E)

Çözüm Yayınları

I. ATP üretimi,

t1

t0

Hücre, sitoplazmasına göre hipotonik bir ortama bırakılırsa su alır. Bu durumda osmotik basıncı azalırken turgor basıncı artabilir. Madde derişimi azalır. (Cevap E)



04

BÖLÜM 02 Test

Hücre / Hücre Zarında Gerçekleşen Olaylar - 4

1

3. Enerji harcanarak gerçekleşen madde taşınması



olaylarının tümü için;

ATP

2

3

Numaralandırılmış olaylarla ilgili,

I. sadece canlı hücrelerde görülme,



I. 1 numaralı olay basit difüzyondur.



II. çepere sahip hücrelerde görülmeme,





III. enzim etkinliğinin görülmesi

II. 2 numaralı olay sırasında taşıyıcı proteinler görev yapar.



durumlarından hangileri ortaktır?



III. 3 numaralı olayın gerçekleşmesi için hücrenin canlı olması gerekir.





A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve IIl

C) Yalnız III

E) II ve III

Enerji harcanarak gerçekleşen madde taşınma olayları, aktif taşıma, endositoz ve ekzositozdur. Buna göre I ve III. durumlar bu olaylar için ortaktır. (Cevap D)



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve III

C) Yalnız III

E) I, II ve III

I. olay basit difüzyon, 2. olay kolaylaştırılmış difüzyon, 3. olay aktif taşımadır. Buna göre verilen ifadelerden üçü de doğrudur. (Cevap E)

63 7. Hücre zarının farklılaşmasıyla oluşan;

4. Kolaylaştırılmış difüzyon ve aktif taşıma olaylarının;

I. yoğunluk farkına bağlı olarak gerçekleşme,



I. sil,



II. ATP harcanarak gerçekleşme,



II. kamçı,

III. küçük moleküllerin geçişini sağlama,



III. mikrovillus



IV. özel taşıyıcı proteinler kullanılarak gerçekleşme





özelliklerinden hangilerine sahip olduğu kesindir?



A) Yalnız IV







B) III ve IV

D) II, III ve IV

yapılarından hangileri hücrenin aktif yer değiştirmesinde görev yapar?

C) I, III ve IV

E) I, II, III ve IV

Kolaylaştırılmış difüzyon ve aktif taşıma küçük moleküllerin özel taşıyıcı proteinler kullanılarak geçişini sağlar. Aktif taşımanın gerçekleşmesi kesin olarak yoğunluk farkına bağlı değildir. Kolaylaştırılmış difüzyonda ATP harcanmaz. (Cevap B)



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve II

E) I, II ve III

C) Yalnız III

Sil ve kamçılar hücrenin aktif yer değiştirmesinde görev yapar. Mikrovillüsler hücrenin dış yüzeyini artırmak için hücre zarının bir miktar sitoplazmayla meydana getirdiği çıkıntılardır. (Cevap D)

Test 04

1. E

8. Aktif taşıma ile hücreye alınan bir maddenin;

2. E

3. D

4. B

5. A

6. E

7. D

8. B

9. A 10. C 11. D 12. D

11. X hücresi, içinde a ve b maddelerini eşit miktarda bulunduran bir



I. Organik yapılıdır.

çözelti içerisine konuluyor. Bir süre sonra; ortamda a maddesinin



II. Zardan geçebilecek büyüklüktedir.

miktarında herhangi bir değişikliğin olmadığı, b maddesinin ise



ortamda bulunmadığı gözleniyor.

III. Hücrede enerji elde etmek için kullanılır.



özelliklerinden hangilerine sahip olduğu kesindir?





A) Yalnız I

B) Yalnız II









I. a maddesi, X hücre zarından geçemeyecek kadar büyük yapıdadır.



II. b maddesi, X hücresi tarafından aktif taşımayla alınmıştır.



III. a maddesi yağda, b maddesi suda çözünme özelliğine sahiptir.

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

Aktif taşıma ile hücreye alınan madde hücre zarından geçebilecek büyüklüktedir. Organik veya inorganik yapılı olabilir. Farklı amaçlarla kullanılabilir. (Cevap B)

9.

Buna göre,



yorumlarından hangileri yapılabilir?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

a maddesi zardan geçemeyecek kadar büyük bir madde olduğu için X hücresine alınmamış olabilir. b maddesi başlangıçta difüzyon daha sonra aktif taşımayla alınmış olabilir.

Bağırsak kese

a ve b maddelerinin kimyasal özellikleri ile ilgili bir yorum yapılamaz.

%2 Maltoz

% 10 Maltoz

(Cevap D)

Cam kap



% 2 lik maltoz çözeltisi bulunan bağırsak kese ile, % 10 luk maltoz çözeltisi bulunan bağırsak kese, % 5 lik maltoz çözeltisi bulunan cam kaba bırakılıyor.



Bir süre sonra, deney düzeneğinde gerçekleşen değişimler ile ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?



A) K kesesindeki maltoz miktarı artar.



B) L kesesindeki turgor basıncı artar.



C) L kesesindeki madde yoğunluğu azalır.



D) K kesesindeki madde yoğunluğu artar.



E) Cam kaptaki maltoz miktarı değişmez.

Çözüm Yayınları

K L % 5 Maltoz

12. Yoğunlukları farklı üç hücre aynı yoğunluğa sahip ortamlara konulmuş ve yeterli bir süre beklenmiştir.

Maltoz bir disakkarit olup yarı geçirgen bir yapı olan bağırsak keseden geçemez. (Cevap A)

X

10. Aşağıda, bir hayvan hücresinde madde alışverişini sağlayan



b1 ve b2 olayları şematize edilmiştir.

Hücre dışı ortam

Hücre zarı

Sitoplazma b2 b1

64

Koful

Y

Z



Bu süre sonunda X, Y ve Z kaplarında bulunan hücrelerle ilgili;



- X kabındaki hücrenin turgor durumuna geçtiği



- Y kabındaki hücrenin hemoliz olduğu,



- Z kabındaki hücrenin su kaybederek büzüştüğü



gözlem sonuçları elde ediliyor.



Bu hücreler ve ortamlarla ilgili,



I. X kabındaki çözeltinin yoğunluğu, hücrenin yoğunluğundan azdır.



II. Y kabındaki hücre, hücre çeperine sahip değildir.



III. Z kabındaki hücre, X kabına konulacak olursa hemoliz olur.



Buna göre b1 ve b2 olayları ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?



A) b1 olayında hücre zarının yüzey alanı küçülür.



B) b2 olayında hücre zarının yüzey alanı büyür.





C) b2 olayı çepere sahip hücreler tarafından gerçekleştirilemez.



yargılarından hangileri doğrulanamaz?



D) b1 ve b2 olayları polimer moleküllerin taşınmasını sağlar.



A) Yalnız III



E) b1 olayında lizozom etkinliği gözlenebilir.





b1 endositozu, b2 ekzositozu ifade eder. Ekzositoz tüm canlı hücrelerde gözlenebilir. (Cevap C)

IV. Son durumda üç hücrenin madde derişimi eşitlenir. B) I ve II

D) III ve IV



C) II ve III

E) I, II ve IV

X kabındaki hücre turgor olduğuna göre I. yargı doğru, Y kabındaki hücre hemoliz olduğuna göre II. yargı doğrudur. X, Y ve Z kaplarındaki çözeltilerin yoğunluğu aynı ancak hücrelerin yoğunlukları farklıdır. Bu nedenle III ve IV. yargılar doğrulanamaz. (Cevap D)

1. Hücre zarının yapısında yer alan glikoprotein molekülleri

5. Bir bitki hücresi yoğunlukları birbirinden farklı O1, O2 ve O3

aşağıdaki özelliklerden hangisine sahip değildir?



A) Hücrelerin birbirini tanımasını sağlama



B) Hücre zarına özgüllük kazandırma



C) Hücre zarının seçici geçirgenliğini etkileme



D) Hücrelerin hormonlara yanıt vermesi



E) Yedek enerji kaynağı olarak kullanılma

05

BÖLÜM 02 Test

Hücre / Hücre Zarında Gerçekleşen Olaylar - 5

ortamlarına her seferinde normal durumuna geri dönmesi sağlandıktan sonra konulduğunda koful büyüklüğünün;



• O1 ortamında arttığı,



• O2 ortamında değişmediği,



Hücre zarının yapısında yer alan glikoprotein molekülleri yedek enerji kaynağı olarak kullanılmaz. (Cevap E)

• O3 ortamında azaldığı gözleniyor.



Buna göre, O1, O2 ve O3 ortamlarının yoğunlukları arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisiyle ifade edilebilir?



A) O1 = O2 = O3

B) O3 > O2 > O1



C) O3 > O1 > O2

D) O1 = O2 > O3



E) O3 = O2 > O1

O1 ortamında koful büyüklüğü arttığına göre O1 ortamı hücreye göre hipotoniktir. O2 ortamında koful büyüklüğü değişmediğine göre O2 ortamı hücreyle izotoniktir. O3 ortamında koful büyüklüğü azaldığına göre O3 ortamı hücreye göre hipertoniktir. Buna göre O1, O2 ve O3 ortamlarının yoğunlukları O3 > O2 > O1 şeklinde ifade edilebilir. (Cevap B)

2. Hücre zarı;

I. hücreye belirgin bir şekil vererek hücre içeriğini bulunduğu ortamdan ayırma,



II. hücrede madde alışverişlerini kontrol ederek hücrenin içeriğini düzenleme,



III. bulundurduğu reseptörler sayesinde hücreleri, hormonları ve çeşitli molekülleri tanıma



görevlerinden hangilerini yerine getirir?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







içinde amino asit ve nişasta molekülleri bulunduran kabın içine şekilde görüldüğü gibi bırakılmıştır.

Amino asit + Nişasta

C) Yalnız III

Verilenlerden tümü hücre zarının görevlerindendir.

Cam kap

2

(Cevap E)

3. Plazmolize uğramış bir alyuvar hücresi saf suya

Yarı geçirgen zardan oluşan paket

Saf su 1

E) I, II ve III Çözüm Yayınları

D) I ve II

6. İçinde saf su bulunan yarı geçirgen zardan oluşan paket (1),



Meydana gelen değişimlerle ilgili,



I. 2’den 1’e amino asit geçişi olur.



II. 1’den 2’ye su geçişi olur.



III. 2’deki madde derişimi azalır.



IV. Yarı geçirgen zardan oluşan paketin cam kap içinde kapladığı alan sürekli artar.

konularak bir süre bekletilecek olursa aşağıdaki durumlardan hangisi gerçekleşir?



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Osmotik basınç sürekli artar.



A) I ve II





B) Hücre hemolize uğrayabilir.





D) I, II ve III



C) Hücre içine giren suyun fazlası ATP harcanarak dışarı verilir.

Düzenekte 2’den 1’e amino asit, 1’den 2’ye su geçişi olur. 2’deki madde derişimi azalır. Yarı geçirgen zardan oluşan paketin kapladığı alan küçülür. (Cevap D)



D) Hücre hacmi küçülür.



E) Hücrenin zar yüzey genişliği azalır.

Plazmoliz olmuş bir alyuvar hücresi saf su ortamına konulursa önce su alarak deplazmoliz olur. Daha sonra turgor, uzun süre bekletilirse hemoliz olur. (Cevap B)

B) II ve III

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

7. Aşağıdaki grafik ortamda bulunan organik yapılı bir X

molekülünün hücre içine alınmasına bağlı olarak zamanla ortamdaki miktarında gözlenen değişimi göstermektedir. Ortamdaki X molekülünün miktarı

4. Hücre zarından madde taşınmasıyla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

65





A) Hücre zarının iki tarafında derişim farkına sahip olan her maddenin geçişi sırasında ATP harcanır.



B) Kolaylaştırılmış difüzyonla madde geçişi hücre duvarına sahip hücreler tarafından gerçekleştirilemez.





C) Aktif taşımada moleküller yalnızca hücre dışından hücre içine doğru taşınır.





D) Endositozda hücre içine alınan madde doğrudan sitoplazmaya karışır.



yöntemlerinden hangileri kullanılmış olabilir?



E) Oksijen hücre zarından daima pasif taşıma ile geçer.



A) Yalnız I





Oksijen molekülleri hücre zarından daima pasif taşıma ile geçer.

(Cevap E)

Zaman Buna göre X molekülünün hücre içine alınmasında; I. osmoz, II. aktif taşıma,



III. endositoz B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Ortamdaki X molekülünün tamamı hücre içine alındığına göre bu taşınma yöntemi aktif taşıma veya endositoz olabilir. (Cevap D)

Test 05

1. E

8. Üç ayrı bağırsak torba içine % 10 sükroz içeren çözelti

4. E

5. B

6. D

7. D

8. B

9. C 10. A 11. E

sonunda içinde bulunduğu çözelti ile osmotik dengeye geliyor.



Bağırsak torba

Bu süreçte,

Hücrenin osmotik basıncı

% 10 sükroz çözeltisi

% 10 sükroz çözeltisi

3. B

10. Hipertonik ortama konulan bir hayvan hücresi t zaman süreci

konuluyor ve torbalar içeriği aşağıda belirtilen kaplara bırakılıp yeterli bir süre bekletiliyor.

% 10 sükroz çözeltisi

2. E

Hücredeki su miktarı

Hücrenin ağırlığı



t % 5’lik sükroz çözeltisi



% 10’luk sükroz çözeltisi

I

III

Buna göre I, II ve III ortamlardaki bağırsak torba içeriğinin osmotik basınç değişimi aşağıdaki grafiklerden hangisiyle ifade edilebilir?

A)

I

C)



II

Ortamlar

III

Osmotik basınç

I

II

III

I

II

III

t

II

Zaman III



grafiklerindeki değişimlerden hangileri gerçekleşir?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Hipertonik ortama konan bir hayvan hücresi su kaybeder, osmotik basıncı artar, ağırlığı azalır. Hücre t anında bulunduğu ortamla osmotik dengeye geldiğine göre yalnız I. grafikteki değişim gerçekleşir. (Cevap A)

B) Osmotik basınç

Osmotik basınç

Zaman

Ortamlar

D) Osmotik basınç

Ortamlar

I

II

III

Ortamlar

Çözüm Yayınları



I

% 20’lik sükroz çözeltisi

II

t

Zaman

E) Osmotik basınç

I

II

III

11. Bitki hücrelerinin plazma zarında ve organel zarlarında aktif

Ortamlar

Bağırsak torba I. kapta su alır, osmotik basıncı azalır. II. kapta madde geçişi olmadığından osmotik basınç değişmez. III. kapta su kaybeder, osmotik basıncı artar. Buna göre osmotik basınç değişimi B’deki grafikle ifade edilebilir. (Cevap B)

veya pasif yollarla çok sayıda farklı madde taşınmakta ve zarlardan geçişi sağlanmaktadır.



Bunlardan bazıları aşağıdaki şemada gösterilmiştir. H+

ATP

H+ ADP+Pi

Hücre içi Plazma zarı



66

9. Aktif taşıma sırasında gerçekleşen aşağıdaki olaylardan hangisi kolaylaştırılmış difüzyon sırasında da meydana gelir?



Sükroz

X

Y

Hücre dışı

Buna göre,



I. Bitki hücrelerinde sükroz bir disakkarit olmasına rağmen hücre zarındaki X taşıyıcısı tarafından hücre içine alınabilir.



II. Sükroz hücre içine alınırken hidrojen iyonlarının hücreye girme istekleri kullanılır. III. H+ iyonlarını ATP harcayarak dışarı çıkaran Y taşıyıcısı bir proton pompasıdır.



A) Moleküllerin az yoğun ortamdan çok yoğun ortama taşınması



B) Taşıma sırasında ATP harcanması



C) Taşıma işleminde hücre zarındaki özgül proteinlerin görev alması





D) Taşınmanın derişim farkı ortadan kalktıktan sonra da devam edebilmesi



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II









E) Sadece polar moleküllerin zardan geçişinin sağlanması

Kolaylaştırılmış difüzyon sırasında da özel taşıyıcı proteinler kullanılır.

(Cevap C)

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

Bitki hücrelerinde gözlenen aktif ve pasif taşıma olayları ile ilgili olarak, verilen ifadelerden tümü doğrudur. (Cevap E)

06

BÖLÜM 02 Test

Hücre / Hücre Zarında Gerçekleşen Olaylar - 6 1. Kolaylaştırılmış difüzyon ve aktif taşıma olayları için;

5. Monomer yapılı organik maddelerin hücre zarından geçişi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?



I. taşıma sırasında taşıyıcı proteinlerin görev alması,



II. taşımanın ATP harcanarak gerçekleşmesi,



A) Taşıma yapılan ortamların yoğunluk farkları önemlidir.



III. canlı hücreler tarafından gerçekleştirilebilme,



B) Taşıma sırasında mutlaka ATP harcanır.



IV. maddenin az yoğun ortamdan çok yoğun ortama taşınmasının sağlanması



C) Taşıma sırasında hücrenin zar yüzeyinde artma veya azalma gözlenir.



D) Taşımanın olabilmesi için zardaki taşıyıcı proteinlerin kullanılması zorunludur.



E) Taşıma sırasında koful oluşumu gözlenir.



özelliklerinden hangileri ortaktır?



A) Yalnız I





B) I ve III

D) III ve IV



C) II ve III

E) I, III ve IV

Monomer yapılı maddeler pasif ya da aktif taşımayla hücre zarından geçebilir. Pasif taşımayla geçiş sırasında ATP harcanmaz. Madde geçişi yoğunluk farkına bağlı olarak gerçekleşir. (Cevap A)

Taşıyıcı proteinlerin görev alması, canlı hücreler tarafından gerçekleştirilebilmesi kolaylaştırılmış difüzyon ve aktif taşıma olayları için ortak özelliklerdir. (Cevap B)

2. Hücre zarında gerçekleşen difüzyon olayı ile ilgili

1

6.

aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğru değildir?



A) Zarın yapısından dolayı, taşınan maddenin iyon yükü geçiş hızını etkilemez.



B) Hücre içi ve dışı ortamlar arasındaki yoğunluk farkı difüzyon hızına etki eder.

2

C) Zarın yapısından dolayı, yağda çözünen maddeler suda çözünen maddelere göre daha kolay difüzyona uğrar.



Yukarıda hücre zarının akıcı mozaik zar modeli gösterilmiştir.



D) Taşınan maddenin molekül ağırlığının artması difüzyon hızını yavaşlatır.



Buna göre,



I. 1 ve 2 ile gösterilen yerlerden glikojen geçemez.



E) Zar yüzey genişliğinin fazla olması difüzyon hızını olumlu etkiler.



II. 1 ile gösterilen yerden A vitamini geçer.



III. 2 ile gösterilen yerden su geçer.

Hücre zarından yüksüz moleküller iyonlara göre daha kolay geçer. Ancak zarın yapısından dolayı negatif yüklü maddeler pozitif yüklülere göre daha kolay geçer. (Cevap A)

I. difüzyon,



II. aktif taşıma,



III. endositoz,



IV. ekzositoz



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

1 fosfolipit, 2 protein kanaldır. Bu kısımlardan glikojen geçemez. 1’den yağda çözünen 2’den suda çözünen maddeler geçebilir. (Cevap E)

3. Hücre zarında madde taşınmasını sağlayan;

Çözüm Yayınları



7. Ortasında yarı geçirgen zar bulunan eşit hacimli üç kap,



olaylarından hangileri hücre bulunmayan bir ortamda gerçekleşemez?



A) Yalnız I





B) I ve III

D) III ve IV



C) II ve III

E) II, III ve IV

Difüzyon olayının gerçekleşmesi için hücrenin bulunması zorunlu değildir. Diğer olaylar kesinlikle hücre tarafından gerçekleştirilir.

şekilde belirtilen sıcaklıktaki çözeltilerle doldurulmuştur.

(Cevap E)

4. Ekzositoz ve endositoz olaylarında aşağıdaki

Saf su



% 10 glikoz

Saf su

25 °C 1

%5 glikoz

Saf su

5 °C 2

5 °C 3

Buna göre kaplardaki glikoz moleküllerinin difüzyon hızları ile ilgili,



I. 1 > 3

özelliklerden hangisi ortaktır?



II. 1 = 2



A) Besin kofulu oluşumu



III. 3 > 2



B) Tek yönlü gerçekleşme



IV. 1 > 3 = 2



C) Zar yüzey alanının küçülmesi



karşılaştırmalardan hangileri doğrudur?



D) Sadece monomer madde taşınımı



A) Yalnız I



E) Yalancı ayak oluşumu





Besin kofulu oluşumu, zar yüzey alanının küçülmesi, yalancı ayak oluşumu endositoza ait özelliklerdir. Ekzositoz ve endositozda polimer maddeler taşınır. Her iki olay da tek yönlü olarak gerçekleşir. (Cevap B)

% 10 glikoz

B) I ve III

D) III ve IV



C) II ve III

E) I, II ve IV

Yoğunluk farkı ve sıcaklığın fazla olması difüzyon hızını artırır. Buna göre glikoz moleküllerinin geçiş hızı 1 > 3, 3 > 2 şeklinde ifade edilebilir. (Cevap B)

67

Test 06

1. B

8. Hayvan hücrelerinde, hücre zarından madde taşınmasıyla

B) Moleküllerin kolaylaştırılmış difüzyonla taşınmasında zarda bulunan taşıyıcı proteinler görev alır.



C) Oksijen ve karbondioksit gibi moleküller zardan difüzyonla geçer.



D) Hücre içinde sentezlenen salgı maddelerinin hücre dışına verilmesi ekzositozla sağlanır.



4. B

5. A

6. E

7. B

8. E

9. C 10. C 11. E

gösterilmiştir.

A) Zardan geçebilen bir molekülün; zarın karşılıklı iki tarafındaki derişim farkının korunması, hücrenin enerji harcamasıyla sağlanabilir.



3. E

10. Aşağıdaki şekilde hücre zarından P, R, S moleküllerinin geçişi

ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?



2. A

Hücre dışı

Sitoplazma

P

E) Su ve suda çözünen moleküller çift lipit tabakasından hücreye sadece aktif taşıma ile girebilir.

ATP

R

S

Şekile göre P, R, S moleküllerinin hücre içine alınmasıyla ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi doğru değildir?

Su ve suda çözünen moleküller hücre zarındaki protein kanallarından osmozla hücreye girebilir. (Cevap E)



A) P molekülünün geçişi basit difüzyon olarak tanımlanır.



B) R molekülü suda çözünme özelliğine sahiptir.



C) P ve R molekülleri monomer, S molekülü polimer yapıdadır.



D) S molekülü aktif taşıma ile hücre içine alınmıştır.



E) R ve S moleküllerinin taşınmasında zar proteinleri görev almıştır.

9. Şekildeki gibi hazırlanan U şeklindeki kabın Y koluna yerleştirilen hareketli piston, F kuvveti ile itildiğinde su moleküllerinin Y kolundan X koluna doğru hareket ettiği görülür. X kolu

Y kolu

Çözüm Yayınları

P, R ve S molekülleri zardan geçebildiğine göre monomer yapılıdır.

11. İçerisinde saf su bulunan Şekil -1’deki kap yarı geçirgen bir zar ile ayrılmış ve kabın 1. bölmesine bir miktar üre eklenmiştir. t süresi sonunda kaptaki sıvı seviyeleri Şekil2’deki duruma gelmiş ve dengeye ulaşmıştır.

t süre sonra

Hareketli piston

% 10 luk maltoz içeren su

% 40 maltoz içeren su

Üre

Yarı geçirgen zar

68

Şekil - 2

Şekil - 1



F



(Yarı geçirgen zar suyun geçişine izin verirken maltoz geçişine izin vermez.)



Bu durum ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?



A) Su molekülleri az bulunduğu ortamdan çok bulunduğu ortama doğru hareket etmiştir.



(Cevap C)

1 2

Saf su

Yarı geçirgen zar

Yarı geçirgen zar

Buna göre,



I. 1. bölmede su seviyesinin yükselmesinin nedeni üreden kaynaklanan osmotik basınçtır.



II. 2. bölmeden 1. bölmeye su geçişi osmozla sağlanmıştır.



B) Pistona uygulanan kuvvetin 2F’e çıkarılması su moleküllerinin Y kolundan X koluna geçişini hızlandırır.

III. Üre deneyde kullanılan yarı geçirgen zardan aktif taşıma ile geçebilir.





C) Suyun Y kolundan X koluna geçmesi sırasında ATP harcanmıştır.

IV. Denge durumunun sağlanmasında yer çekimi, kohezyon ve adezyon kuvvetleri de etkili olmuştur.



yorumlarından hangileri yapılabilir?



D) F kuvvetinin etkisiyle ters osmoz olayı gerçekleşmiştir.



A) Yalnız III

E) X kolundaki sıvının maltoz derişimi azalmıştır.







Suyun Y kolundan X koluna geçmesi hareketli pistona uygulanan kuvvete bağlı olarak gerçekleşmiştir. ATP hücre dışı ortamda kullanılamaz. (Cevap C)

B) I ve II

D) III ve IV



C) II ve III

E) I, II ve IV

Düzenekle ilgili I, II ve IV. yorumlar yapılabilir. Aktif taşıma hücre dışı ortamda gerçekleşemez. (Cevap E)

1. Bir maddenin difüzyonla hücre içine alınabilmesi için;

I. hücre dışındaki derişiminin hücre içine göre fazla olması,



II. hücre zarındaki porlardan geçebilecek büyüklükte olması,



III. yüksüz yapıda olması,



IV. yağda çözünebilmesi

5. Aşağıda hücre zarında gerçekleşen taşıma çeşitlerinden biri şematize edilmiştir.

Hücre dışı Hücre zarı

Sitoplazma



özelliklerinden hangilerine sahip olması gerekir?



A) I ve II







D) I, II ve III

B) II ve III

Golgi aygıtı

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

Difüzyonda hücre zarındaki porlardan geçebilecek büyüklükteki maddelerin çok yoğun bulunduğu ortamdan daha az yoğun bulunduğu ortama geçişi sağlanır. (Cevap A)

2. Bir bitki hücresinde plazmoliz olayının gerçekleştiği bir

I. osmotik basınç,



II. turgor basıncı,



III. zar ile çeper arasındaki mesafe,



Bu olayla ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi doğrudur?



A) Madde taşınması sırasında ATP harcanmaz.



B) Madde taşınması derişim farkına göre gerçekleşir.



C) Çepere sahip hücrelerde gerçekleşmez.



D) Hücre zarının yüzey alanının küçülmesine neden olur.



E) Taşınan molekül, hücre zarından difüzyonla geçemeyecek kadar büyüktür.

Şematize edilen madde taşınma olayı ekzositozdur. Ekzositoz olayında hücrede oluşturulan büyük salgı maddeleri veya metabolik artıkların ATP harcanarak hücre dışına verilmesi sağlanır. (Cevap E)

süreçte hücrenin;

IV. koful büyüklüğü



niceliklerinden hangilerinin artması beklenir?



A) Yalnız I





B) I ve III

D) III ve IV



C) II ve III

E) I, III ve IV

Plazmoliz, hücrenin hipertonik ortamda su kaybetmesidir. Plazmoliz durumunda hücrenin osmotik basıncı ve zar ile çeper arasındaki mesafe artarken, turgor basıncı ve koful büyüklüğü azalır. (Cevap B)

Çözüm Yayınları



07

BÖLÜM 02 Test

Hücre / Hücre Zarında Gerçekleşen Olaylar - 7

6. Fagositoz yapabildiği tespit edilen bir hücre ile ilgili olarak,



I. Difüzyonla madde alışverişi yapamaz.



II. Hücre içi sindirim yapabilir.



III. Hücre çeperine sahip değildir.



IV. Besin kofulu oluşumu gözlenir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

3. Endositoz olayı aşağıdaki özelliklerden hangisi







A) ATP harcanarak gerçekleşme



B) Hücrenin zar yüzeyinde değişikliğe neden olma

Fagositoz yapabilen bir hücre, çepere sahip değildir. Fagositozda büyük katı maddelerin yalancı ayak oluşturularak hücre içine alınması sağlanır. Fagositozda besin kofulu ile alınan madde hücre içi sindirimle parçalanır. Fagositoz yapan bir hücrenin difüzyon yapamayacağı söylenemez. (Cevap E)



C) Porlardan geçemeyecek büyüklükteki maddelerin taşınmasını sağlama



D) Besin kofulu oluşumunu sağlama



E) Enzim kullanılarak gerçekleşme

bakımından ekzositoz olayından farklılık gösterir?

B) I ve II

D) III ve IV



C) II ve III

E) II, III ve IV

Endositoz zardan geçemeyecek büyüklükteki maddelerin hücre içine alınması, ekzositoz ise büyük maddelerin hücre dışına verilmesidir. Her iki olayda da ATP harcanır, enzimler kullanılır, hücrenin zar yüzeyinde değişiklik olur. Besin kofulu oluşumu sadece endositozda gözlenir. (Cevap D)

69 7. Hayvan hücrelerinin zarında yer alan karbonhidrat, lipit ve

4. Aktif taşımayla hücre içine madde alımı sırasında aşağıdaki durumlardan hangisi gözlenir?



A) ATP’nin ADP ve Pi’ye hidrolizi



B) Hücre zarındaki özel proteinlerin aktivitesinde azalma



C) Hücre zarında içe doğru göçme



D) Madde derişiminin başlangıçta az olduğu tarafta artma



E) Hücre zarında dışa doğru yalancı ayak oluşumu

Aktif taşıma, zardaki porlardan geçebilecek büyüklükteki maddelerin az yoğun bulunduğu ortamdan çok yoğun bulunduğu ortama özel enzimler kullanılarak ve ATP harcanarak taşınmasıdır. Aktif taşıma sırasında hücre zarında içe göçme ve yalancı ayak oluşumu gözlenmez. (Cevap A)

proteinlerin zardaki işlevleri ile ilgili,



I. Lipitler zarın seçici geçirgenliğinde etkilidir.



II. Proteinlerin bir kısmı madde taşınmasında iş görür.



III. Proteinlerin bir kısmı reseptör işlevi görür.



IV. Karbonhidratlar zara akışkan özellik kazandırır.



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) I ve II







D) I, II ve III

B) II ve III

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

Hayvan hücrelerinde hücre zarında yer alan karbonhidrat, lipit ve proteinlerle ilgili I., II. ve III. ifadeler doğrudur. Zara akışkan özellik kazandıran karbonhidratlar değil lipitlerdir. (Cevap D)

Test 07

1. A

8. Aşağıdaki grafik bir bitki hücresindeki osmotik basınç ve

5. E

6. E

7. D

8. B

9. E 10. B 11. A

Osmotik basınç

T.B t0

t1



O.B. : Osmotik basınç



T.B. : Turgor basıncı



Grafiğe göre,

t2

Zaman

Zaman

t3





I. t0 – t1 aralığında zar ile çeper arasındaki açıklık minimum değerdedir.



II. t1 - t2 aralığında koful hacmi sürekli azalır.



III. t2 - t3 zaman aralığında hücre, içinde bulunduğu ortamla osmotik denge durumundadır.



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız III







D) I ve III

glikoz çözeltisi bulunan B1 bağırsak balonu, Y kabındaki ucuna ise içinde saf su bulunan B2 balonu takılmıştır.

B1 B2 bağırsak bağırsak balonu balonu Saf su

Saf su

Y kabı



I. U borusunun X kabındaki kolunda su seviyesi yükselir.



II. B1 bağırsak balonundan X kabına glikoz geçişi olur.



III. B2 balonunun hacmi küçülür.



IV. Y kabındaki glikoz derişimi azalır. A) Yalnız IV





B) I ve III

D) I, II ve III



Hücrenin sitoplazma yoğunluğu

Zaman

- III -

- IV -



grafiklerinden hangileri çizilebilir?



A) Yalnız I





B) I ve III

D) III ve IV

Zaman



C) II ve III

E) II, III ve IV

Grafiğe göre hücrenin osmotik basıncı azalmıştır. Bu duruma hücrenin su alması neden olmuş olabilir. Buna bağlı olarak I. ve III. grafikler çizilebilir. (Cevap B)

11. Aşağıdaki şekilde hücre zarından X ve Y maddelerinin geçişi

gösterilmiştir. X hücre zarındaki özel bir kanaldan geçerken, Y doğrudan fosfolipit tabakasından geçmektedir.



X

Y







Zaman

% 20’lik glikoz çözeltisi

Buna göre deney düzeneğinde,

olaylarından hangileri gözlenebilir?

- II -

C) I ve II

9. Aşağıdaki düzenekte U borusunun X kabındaki ucuna % 10’luk



Zaman

Koful hacmi

E) II ve III

X kabı

Zar çeper arası uzaklık

Turgor basıncı

-I-

Grafik incelendiğinde hücrenin osmotik basıncının azaldığı, turgor basıncının arttığı ve t2 zamanından itibaren eşitlendiği gözlenir. t0 - t1 zaman aralığında turgor basıncının minimum değerde olması zar ile çeper arasındaki açıklığın maksimum değerde olmasına neden olur. t1 - t2 aralığında hücrenin turgor basıncının artması hücrenin su aldığını dolayısıyla koful hacminin arttığını gösterir. (Cevap B)

% 10’luk glikoz çözeltisi

Buna göre aynı süreçte meydana gelen değişimler ile ilgili olarak;



Çözüm Yayınları





4. A

osmotik basıncındaki değişim aşağıdaki gibidir.



Basınç O.B



3. D

10. Yoğunluğu bilinmeyen bir ortama bırakılan bir bitki hücresinin

turgor basıncının zamana bağlı değişimini göstermektedir.

70

2. B

Buna göre,



I. X polimer, Y monomer yapılıdır.



II. X’in taşınması sırasında ATP harcanır.



III. X suda, Y yağda çözünme özelliğine sahiptir.

C) I ve IV

E) I, II, III ve V

Deney düzeneğinde bir süre sonra X kabından U borusunun uçundaki B1 bağırsak balona su geçişi olur ve U borusundaki su seviyesi yükselir. Bu bağırsak balondan X kabına glikoz geçişi olur. B2 bağırsak balonundan Y kabına su geçişi olacağından B2 balonun hacmi küçülür, Y kabındaki glikoz çözeltisinin derişimi azalır. (Cevap E)

IV. X negatif, Y pozitif iyon yüküne sahiptir.



ifadelerinden hangilerinin doğruluğu kesindir?



A) Yalnız III





B) I ve II

D) I, II ve III



C) III ve IV

E) II, III ve IV

X ve Y maddeleri monomer yapılıdır. X suda Y yağda çözünme özelliğine sahiptir. Geçiş pasif taşımayla olduğu için ATP harcanmamıştır. (Cevap A)

BÖLÜM 02 Test

Hücre / Hücre Organelleri - 1 1. Ökaryot bir hücrede;

08

4. Bir bitki hücresindeki glikoz miktarının zamana bağlı değişimi aşağıdaki grafikte gösterilmiştir.



I. protein sentezi,



II. selüloz sentezi,



III. koful oluşumu,



IV. glikoprotein sentezi,



V. protein hidrolizi

Glikoz miktarı



olaylarından hangileri golgi organeli tarafından gerçekleştirilebilir?



A) I ve II







D) IV ve V

B) II ve III

Zaman

C) III ve IV

E) I, III ve V

I. ribozom, II. hücre zarı altındaki enzimler, III. hücre zarı ve golgi, IV. golgi, V. lizozom organeli tarafından gerçekleştirilir. (Cevap C)



Buna göre; bu bitki hücresinde bulunan aşağıdaki organel çiftlerinden hangisi, hücre içi glikoz miktarının grafikteki gibi değişmesini sağlayabilir?



A) Ribozom - Mitokondri



B) Koful - Golgi



C) Mitokondri - Lizozom



D) Golgi - Ribozom



E) Ribozom - Kloroplast

Kofulda polisakkarit, golgide glikoprotein sentezi sırasında glikoz miktarı azalır. (Cevap B)

2. Aşağıda verilen hücresel yapılardan hangisi karşısındaki

5. Ökaryot bir hücrede bulunan bazı organeller aşağıda



A) Mitokondri → ATP üretimi



B) Kloroplast → Oksijen üretimi



• Ribozom



C) Golgi → Lizozom oluşumu



• Mitokondri



D) Sentrozom → Hücre bölünmesi



E) Lizozom → Glikoprotein sentezi

olayla ilgili değildir?



Lizozom hücre içi sindirimin gerçekleştiği organeldir. Glikoprotein sentezinde golgi organeli görev alır. (Cevap E)

Çözüm Yayınları

verilmiştir.



• Kloroplast Bu üç organel çeşidi için aşağıdaki özelliklerden hangisi ortaktır? A) Çift zarlı yapıda olma B) ATP sentezleme C) Nükleik asit bulundurma D) Klorofil bulundurma E) İki alt birimden oluşma

Üç organel de nükleik asit bulundurur. (Ribozom RNA, mitokondri ve kloroplast RNA ve DNA bulundurur.) (Cevap C)

6. Bir hücrede monomer madde ve su miktarının değişimi aşağıdaki grafikte gösterilmiştir.

3.

Miktar su Ribozom



Sentrozom

Yukarıda şekilleri verilen ribozom ve sentrozom organelleri için;



I. tüm canlı hücrelerde bulunma,



II. RNA ve proteinden oluşma,



III. zarsız yapıda olma,



özelliklerinden hangileri ortaktır?



A) I ve II







D) I, II ve III

B) II ve III

Zaman



Buna göre; I. lizozom, II. mitokondri, III. ribozom



organellerinden hangilerinin faaliyeti, grafikteki madde değişimine neden olmuş olabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III







IV. iki birimden oluşma



C) III ve IV

E) II, III ve IV

Ribozom ve sentrozom iki birimden oluşan zarsız organellerdir. Ribozom RNA ve proteinden oluşup tüm canlı hücrelerde bulunurken, sentrozom tüm hücrelerde bulunmaz. (Cevap C)

71

monomer madde

D) I ve II



E) II ve lII

Grafikteki değişime göre ya monomer maddelerden polimer madde sentezleniyordur (III) veya monomer madde enerji elde etmek için kullanılıyordur (ll). (Cevap E)

Test 08

1. C

7. Hücre iskeletini oluşturan; • Mikroflament



• Mikrotübül



• Araflament



yapılarıyla ilgili;

5. C

6. E

7. E

8. C

9. A 10. B 11. D

Özellikler Tükettiği madde

I. Mikroflamentler proteinlerden zincir şeklinde oluşan en ince yapılardır.



II. Mikrotübüller ökaryot hücrelerin sitoplazmasında bulunan boru şekilli yapılardır. III. Ara flamentler, hücre içindeki yapıların yerinin sabitlenmesinde görev alır.



açıklamalarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve II

4. B

tabloda gösterilmiştir.





3. C

10. Ökaryot bir hücrede bazı organellere ait özellikler aşağıdaki

Organeller



2. E

C) Yalnız III

E) I, II ve III

Hücre iskeletini oluşturan yapılarla ilgili verilen açıklamalardan hepsi doğrudur.

(Cevap E)

Oluşturduğu madde

Zar durumu

K

Glikoz

Karbondioksit Çift Zarlı

L

Amino asit

Protein

Zarsız

M Karbondioksit Glikoz

Çift Zarlı

N

Tek zarlı

Protein

Amino asit



Tabloda; K, L, M ve N harfleriyle gösterilen organeller için aşağıdaki özelliklerden hangisi doğru değildir?



A) Enerji ihtiyacı fazla olan hücrelerde K organelinin sayısı fazladır.



B) K, L, M ve N organelleri kendini eşleyebilir.



C) M organeli klorofil pigmenti bulundurur.



D) N, alyuvar hücreleri dışında hayvansal hücrelerin tümünde bulunur.



E) L, tüm canlı hücrelerde bulunur.

K, mitokondri, L ribozom, M kloroplast, N lizozomu sembolize eder. Buna göre K ve L kendini eşleyebilirken M ve N eşleyemez. (Cevap B)

8. Hücre yönetiminden sorumlu olan çekirdek ile ilgili A) Çekirdek zarından RNA ve protein gibi moleküller geçebilir.



B) Çekirdek plazmasını çevreleyen zar çift katlıdır.



C) Çekirdek, hücrede DNA’nın bulunabildiği tek kısımdır.



D) Çekirdekçik, rRNA sentezinin yapıldığı kısımdır.



E) Çekirdekte; DNA ve proteinlerin oluşturduğu yapı, kromatin olarak adlandırılır.

Çözüm Yayınları

aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?



DNA ökaryot hücrelerde çekirdek dışında mitokondri ve kloroplastta da bulunabilir. (Cevap C)

11. Bir hücrede gerçekleşen metabolik olaylardan bazıları aşağıda şematik olarak gösterilmiştir. Vitamin Yağ Karbonhidrat



9. Ökaryot hücrelere ait özelliklerden bazıları aşağıda verilmiştir.

72



I. Sentriol bulundurma



II. Ekzositoz yapabilme



III. Selüloz çeper bulundurma



IV. Çekirdek zarına sahip olma



V. Büyük ve merkezi koful bulundurma



ATP DNA

Bu özelliklerden bitki ve hayvan hücrelerine ait olanlar aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak gruplandırılmıştır? Bitki Hücresi

Kompleks bileşik

L

Hayvan Hücresi

A)

II, III, IV ve V

I, II ve IV

B)

I, II, III ve V

II, III ve V

C)

I, III, IV

II, IV ve V

D)

I, II, III ve V

II, III, IV ve V

E)

II, III ve V

I, III ve IV

I. hayvan hücrelerine, III ve V bitki hücrelerine, II ve IV her iki hücre çeşidine ait özelliklerdir. (Cevap A)

K m RNA



M

Amino asit

K, L ve M organelleri ile ilgili,



I. K, bütün canlı hücrelerde bulunur.



II. L, hayvan hücrelerinde bulunmaz.



III. M, oksijenli solunumun yapıldığı organeldir.



IV. K zarsız, L tek zarlı, M çift zarlı organeldir.



açıklamalarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) I, III ve IV



C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

K ribozom, L golgi, M mikotondridir. Golgi, olgun alyuvar hücreleri hariç hayvan hücrelerinde bulunur. (Cevap D)

09

BÖLÜM 02 Test

Hücre / Hücre Organelleri - 2

4. Aşağıdaki hücre organellerinden hangisi; bitkisel bir

1. Aşağıdakilerden hangisi ribozom organelinin özelliklerinden biri değildir?

hücrede, sitoplazmadaki glikoz yoğunluğunu azaltıcı etki gösterebilir?



A) Ökaryot ve prokaryot tüm hücrelerde ortak olarak bulunan bir organeldir.



A) Golgi





B) Protein sentezinin gerçekleştiği organeldir.





D) Ribozom



C) Zarsız yapıda olup diğer organellere göre daha küçüktür.



D) İki alt birimden oluşmuştur.



E) Hücre bölünmesi sırasında kendini eşleyebilir.

Lizozom ve sentrozom bitki hücrelerinde bulunmaz. Ribozom amino asit miktarını azaltır. Kloroplast sitoplazmadaki glikoz miktarını artırır. Golgi karbonhidrat içerikli salgı yaparken glikoz kullanabilir. (Cevap A)

Ribozom kendini eşleyebilme özelliğine sahip değildir.



B) Lizozom

C) Kloroplast

E) Sentrozom

(Cevap E)

5. Aşağıdaki tabloda h1, h2, h3, h4 hücrelerinin bazı organelleri bulundurma durumu gösterilmiştir.

2.

Hücre

Dış zar

h1

h2

h3

h4

Ribozom









Mitokondri









Sentrozom









Kloroplast









Golgi









İç zar

Organeller

Granum



Yukarıda şekli verilen kloroplast organeli ile ilgili, aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğru değildir?



A) Stroma içerisinde su, nükleik asitler ribozom ve proteinler bulunur.



B) Klorofil molekülleri granumlarda bulunur.



C) Tilakoitler bir araya gelerek granumları oluşturur.



D) Granumda üretilen ATP, sitoplazmaya geçerek hücre metabolizmasında kullanılır.



E) Mitokondriden farklı olarak, içteki zar da dış zar gibi düz yapılıdır.

Kloroplastta üretilen ATP, hücre metabolizmasında kullanılmayıp sadece besin sentezi için harcanır. (Cevap D)

3. Hücre iskeletini oluşturan yapılar;

Çözüm Yayınları

Tilakoit

Stroma



( : organel bulunuyor).

( : organel bulunmuyor).



Tabloya göre, aşağıdaki yargılardan hangisinin doğruluğu kesin değildir? A) h1 hücresi prokaryot yapılıdır.



B) h2, h3 ve h4 hücreleri ökaryot yapılıdır.



C) h3 hücresi ototrof; h1, h2 ve h4 hücreleri heterotroftur.



D) h2, h3 ve h4 hücreleri oksijenli solunum yapar.



E) h3 hayvan hücresi değildir. h3 kloroplast bulundurduğu için fotoototrof bir hücredir. h2 ve h4 kloroplast bulundurmadığı için heterotroftur. h1 prokaryot bir hücredir ve ototrof ya da hetorotrof olduğu konusunda yeterli veri yoktur. (Cevap C)

6. Bir hücrede aşağıdaki olaylardan hangisinin gerçekleşmesi, bu



I. hücrenin şekil kazanmasına yardımcı olma,



II. çekirdek bölünmesi sırasında kromozomların kutuplara taşınmasını sağlama,



A) Çekirdek DNA’sı dışında, özelleşmiş organellerde DNA bulundurma



III. hücre içindeki yapıların yerinin sabitlenmesinde görev alma,



B) Pasif taşıma ile madde alış verişini gerçekleştirebilme



C) Bazı metabolik faaliyetleri sitoplazmada gerçekleştirebilme



D) Genetik bilgiye uygun olarak ribozomlarda protein sentezini gerçekleştirme



E) Hücre zarının değişikliğe uğramasıyla oluşan yapılar aracılığıyla aktif yer değiştirebilme



IV. kasların uzayıp kısalmasını sağlama



işlevlerinden hangilerini gerçekleştirebilir?



A) I ve II







D) I, II ve III

B) II ve III

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

Hücre iskeletini oluşturan yapılar mikroflament, (I, IV) araflament (III) ve mikrotübüller (II) verilen işlevlerin gerçekleşmesinde görev alır. (Cevap E)

hücrenin kesinlikle ökaryot olduğunu gösterir?

DNA bulunduran organeller mitokondri ve kloroplasttır. Bu iki organel sadece ökaryot hücrelerde bulunabilir. (Cevap A)

73

Test 09

1. E

7. Aşağıdakilerden hangisi, gelişmiş yapılı bitki ve hayvan A) Hücre içinde büyük ve merkezi bir kofulun bulunması



B) Plastitlerin bulunması



C) Sentrozomun bulunması

3. E

4. A

5. C

6. A

7. D

8. B

9. E 10. B 11. C 12. E

10. Aşağıdaki şekilde, P ve R organelleri arasındaki ilişki

hücreleri için ortaktır?



2. D

gösterilmiştir.

D) Genetik materyali sitoplazmadan ayıran çekirdek zarının bulunması

P

O2 + Organik besin

E) Lizozomun bulunması

R

H 2O + CO2

A ve B bitkisel, C ve E hayvansal hücreler için geçerlidir. Bitki ve hayvan hücreleri ökaryot hücreler olup genetik materyalleri bir zarla sitoplazmadan ayrılmıştır. (Cevap D)



Buna göre, aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?



A) P ve R organellerini bulunduran bir hücre ökaryot yapılıdır.



B) P ve R organelleri aynı hücrede birlikte bulunamaz.



C) P ve R organelleri birbirinin ürününü substrat olarak kullanabilir.



D) R organeli, bitki ve hayvan hücrelerinde ortak olarak bulunabilir.



E) Her iki organelde de enerji dönüşümü gerçekleşebilir.

P kloroplast, R mitokondridir. Bu iki organel bitki hücrelerinde birlikte bulunabilir. (Cevap B)

8. Ökaryot bir hücrede bulunan K, L ve M organellerine ait bilgiler aşağıda belirtilmiştir.



• K ve L organellerinde nükleik asit molekülleri bulunur.



• K organelinde klorofil pigmenti bulunur. • M organeli tek zarlı yapıdadır.



Verilen bilgilere göre bu organellerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisinin doğruluğu kesin değildir?



A) K organelinde, inorganik maddelerden organik madde üretilir.



B) L organeli tüm canlı hücrelerde bulunur.



C) M organeli prokaryot hücrelerde bulunmaz.



D) K organeli ihtiyaç durumunda kendini eşleyebilir.



E) M organeli ribozom ya da sentrozom değildir.

K kloroplast, L mitokondri, M ribozomdur. Mitokondri prokaryot hücrelerde bulunmaz. (Cevap B)

Çözüm Yayınları



11. Bir hücrenin bakteri, mantar veya bitki hücresi olduğuna karar vermede aşağıdakilerden hangisinin kullanılması yeterlidir?



A) Çekirdeğin varlığının saptanması



B) Ribozomun varlığının saptanması



C) Hücre duvarının kimyasal içeriğinin saptanması



D) Mitokondrinin varlığının saptanması



E) Endoplazmik retikulum varlığının saptanması

Bakteri, mantar veya bitki hücrelerinin hücre duvarının kimyasal yapısının içeriği farklı olduğundan bu hücrelerin ayrımı için kullanılabilir. (Cevap C)

12. Hücre zarının yapısında bulunan bazı moleküller şunlardır:

74

I. kloroplast,



II. mitokondri,



III. sitoplazma

• Glikoprotein



• Lipoprotein



• Glikolipit



9. Bir bitki hücresinde;



Ökaryot bir hücrede bu moleküllerin üretilmesi için;



I. ribozom,



II. golgi,



III. lizozom,



yapılarından hangilerinde ATP üretimi ve tüketimi gerçekleşebilir?



organellerinden hangilerinin bulunması zorunlu değildir?



A) Yalnız I

B) Yalnız II



A) Yalnız III











D) I ve III

C) Yalnız III

E) I, II ve III

Verilen üç hücresel yapıda da ATP üretimi ve tüketimi gerçekleşir.

(Cevap E)

IV. kloroplast B) Yalnız IV

D) II ve III

C) I ve II

E) III ve IV

Verilen moleküller bitki ve hayvan hücrelerinde ortak olarak bulunur. Bu nedenle III. ve IV. organelin bulunması zorunlu değildir. (Cevap E)

1.

I. Çekirdek



II. Hücre zarı



III. Ribozom



IV. Sitoplazma



V. Mitokondri

10

BÖLÜM 02 Test

Hücre / Hücre Organelleri - 3

4. Oksijenli solunum ve fotosentez yapan prokaryot bir

hücrede, aşağıdaki hücresel yapı ikililerinden hangisi kesinlikle bulunamaz?



Yukarıda verilen hücresel yapılardan hangileri bulunduğu hücrenin ökaryot olduğunu ispatlamak için kullanılamaz?



A) I ve II







D) I, III ve V

B) I ve V



C) III ve V



A) Hücre zarı - Hücre duvarı



B) Ribozom - Klorofil



C) Mitokondri - Kloroplast



D) Hücre zarı Ribozom



E) Klorofil - DNA

Prokaryot hücreler ribozom dışında organel bulundurmaz. Mitokondri ve kloroplast çift zarlı organellerdir. (Cevap C)

E) II, III ve IV

II, III, IV tüm canlı hücrelerde ortak olarak bulunur. Bu nedenle bulunduğu hücrenin ökaryot olduğunu ispatlamak için kullanılamaz. (Cevap E)

5. Ökaryot bir hücrede bulunan X organelinin faaliyetine bağlı olarak gözlenen madde değişimleri, aşağıdaki grafiklerde gösterilmiştir. CO2 miktarı

O2 miktarı

Zaman

Zaman

2. Ökaryot hücrelerde gözlenen endoplazmik retikulum ile ilgili,

I. Hücre içi madde dağılımı ve taşınmasında görev alır.



II. Kanalcık ve keselerden oluşmuş zarlı bir yapıdır.



III. Salgı proteini, lipit ve hücre için gerekli zarların sentezini gerçekleştirebilir.



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Verilen ifadelerden tamamı endoplazmik retikulum için doğrudur.

(Cevap E)

ATP miktarı Çözüm Yayınları



Zaman

Buna göre;



I. matriks,



II. krista,



III. stroma,



IV. grana



yapılarından hangileri X organeli ile ilgili değildir?



A) I ve II







D) I, II ve III

B) II ve III

C) III ve IV

E) II, III ve IV

Grafiklerde gösterilen madde değişimlerine göre X organeli mitokondridir. I ve II mitokondri, III ve IV kloroplasta ait yapılardır. (Cevap C)

6. Hücrelerde gözlenen; 3. Aşağıdakilerden hangisi hayvansal hücrelerde gözlenen lizozom ve besin kofulunun ortak özelliği değildir?



• Çekirdek,



• Mitokondri,



• Kloroplast,



yapıları için aşağıdaki özelliklerden hangisi ortaktır?



A) Çift zarla çevrili olma



B) Hücre metabolizmasını yönetme C) Fosforilasyonu gerçekleştirme



A) Tek katlı zar yapısına sahip olma



B) Golgi organelinin etkinliği sonucu oluşma



C) Fagositoz yapan hücrelerde bulunabilme



D) Prokaryot hücrelerde bulunmama





E) Hücre içi sindirimde gözlenen sindirim kofulu oluşumuna katılma



D) İnorganik maddelerden organik besin sentezleme



E) Solunum enzimleri bulundurma

Lizozom, golgi organelinin sindirim enzimi paketlemesiyle oluşur. Besin kofulu, endositoz sırasında hücre zarından oluşur. (Cevap B)

Çekirdek, mitokondri ve kloroplast çift birim zar yapısındadır. B çekirdek, C mitokondri ve kloroplast, D kloroplast, E mitokondriye ait özelliklerdir. (Cevap A)

75

Test 10

1. E

7. Aşağıdaki tabloda, bir hayvan hücresinde bulunan organellere ait

4. C

5. C

6. A

7. B

8. D

9. A 10. D 11. B 12. E

edilen bazı veriler şunlardır:

• Hücre duvarı bulundurmamaktadır.



• Oval şekillidir.

Kendini eşleme



Zar yapısı

• Endoplazmik retikulum bulundurmaktadır.

ATP sentezi



Nükleik asit bulundurma

Özellik

Organeller



3. B

10. Bir “H” hücresi üzerinde yapılan incelemeler sonucu elde

bazı özellikler verilmiştir.

X

Enerji üretme

+

+

Çift zarlı

+



I. Ökaryot hücre yapısına sahiptir.

Y

Fotosentez

+

+

Çift zarlı

+



II. Mitokondri bulundurur.

Z

Protein Sentezi

+ ̶

Zarsız

̶



III. Bir bitkiye ait değildir.

T

Hücre bölünmesi

̶

Zarsız

+



IV. Mayoz bölünme geçirir.

R

Hücre içi sindirim

Tek zarlı

̶



yargılarından hangileri kesin olarak söylenir?



A) I ve II







D) I, II ve III

Görev



2. E

̶

̶ ̶



(+ : özelliğe sahip, – : özelliğe sahip değil)



Tabloya göre; hangi organelin, bir hayvan hücresine ait olmadığı kesin olarak söylenir?



A) X

B) Y

C) Z

D) T

• Oksijenli solunum yapmaktadır. Bu verilere bağlı kalınarak “H” hücresi ile ilgili,

B) II ve III

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

Endoplazmik retikulum bulundurma hücrenin ökaryot olduğunu, oksijenli solunum yapma mitokondriye sahip olduğunu, hücre duvarı bulundurmama bitkiye ait olmadığını gösterir. Verilen özellikler H hücresinin mayoz bölünme geçirdiği yargısını doğrulayacak yeterlilikte değildir. (Cevap D)

E) R

X mitokondri, Y kloroplast, Z ribozom, T sentrozom, R lizozomdur. Buna göre Y bir hayvan hücresinde kesinlikle bulunamaz. (Cevap B)

11. Ökaryot bir hücrede bulunan K, L ve M organellerinde gözlenen madde değişimleri aşağıda verilmiştir.

CO2

• Çok sayıda hücreden oluşma



• Dokusal oluşuma sahip olma



• Ökaryot hücre yapısına sahip olma



• Kloroplast bulundurmama



• Hücreleri arasında iş bölümünün görülmesi



Yukarıda verilen özelliklerin tamamı aşağıdaki organizmalardan hangisinde görülebilir?



A) Volvoks

B) Pandorina







D) İnsan

bazı metabolik olaylar gösterilmiştir. Amino asit 3



A) Lizozom





Glikoz

2

B) Kloroplast

D) Ribozom

O2

Buna göre; K, L ve M organelleri ile ilgili aşağıdaki açıklamalarda hangisi doğru değildir?



A) L ve M, prokaryot hücrelerde bulunmaz.



B) K ve L, olgun alyuvar hücrelerinde çok miktarda bulunur.



C) K organeli, L ve M organelinin içinde de bulunabilir.



D) L ve M, sınırlı genetik bilgi içeren DNA bulundurur.



E) K organeli nükleoprotein yapıdadır.

K ribozom, L mitokondri, M kloroplasttır. K ve L olgun alyuvar hücrelerinde bulunmaz. (Cevap B)

12. Bir bitkinin mitokondrilerinde gerçekleşen;

Numaralandırılmış olarak gösterilen hücresel yapılar arasında, aşağıda verilenlerden hangisi yoktur?



ATP

4

Glikoprotein

Protein

L

Glikoz

M

E) Öglena (Cevap D)

O2

H 2O CO2

9. Aşağıdaki şekilde bir bitkinin yaprak hücrelerinde gerçekleşen

1

Protein

K

C) Bakteri

Dokusal oluşuma sahip olma çok hücreli canlılara ait bir özelliktir.

76

Amino asit

Çözüm Yayınları

8.

C) Golgi

E) Hücre zarı

1. ribozom, 2. golgi, 3. hücre zarı, 4. kloroplasttır. Numaralandırılmış hücresel yapılar arasında lizozom bulunmaz. (Cevap A)



I. oksijen tüketimi,



II. ATP sentezi,



III. protein sentezi



olaylarından hangileri, aynı bitkinin kloroplastlarında hem gece hem de gündüz gerçekleşebilir?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve II

E) I, II ve III

C) Yalnız III

I. kloroplastta gerçekleşmez. II. sadece gündüz gerçekleşir. III. hem gece hem gündüz gerçekleşebilir. (Cevap E)

11

BÖLÜM 02 Test

Hücre / Hücre Organelleri - 4 1. Çok sayıda lizozom organeli bulunduran bir hücre için

5. Aşağıdaki biyokimyasal tepkimelerden hangisinin

aşağıdaki açıklamalardan hangisi söylenemez?

gerçekleştiği organel, olgun alyuvar hücreleri hariç tüm canlı hücrelerde ortak olarak bulunur?



A) Ökaryot bir hücredir.



B) Hücre içi sindirimi gerçekleştirebilir.



A) Lipit + 3H2O → Gliserol + 3 Yağ asidi



C) Sindirim kofulu oluşturabilir.



B) (n) Amino asit → Protein + (n-1) H2O



D) Bir hayvana ait olabilir.



C) C6H12O6+6O2 → 6CO2+6H2O + ATP



E) Depo polisakkariti nişastadır.



D) 6CO2 + 6H2O → C6H12O6 + 6O2



E) (n) Glikoz → Nişasta + (n-1) H2O

Lizozom organeli bulunduran bir hücre depo polisakkariti olarak nişasta bulunduramaz. (Cevap E)

B seçeneğinde verilen olay protein sentezidir. Protein sentezi tüm canlı hücrelerde ribozomda gerçekleşir. (Cevap B)

6. Bitkisel bir hücreye ait bir koful içinde, belirli bir zaman

2. Kloroplast bulundurmayan; ökaryot, canlı bir hücre için,

sürecinde;

Polimer madde miktarı

aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılabilir?



A) İnorganik maddelerden organik madde sentezleyemez.



B) Fosforilasyon tepkimelerini gerçekleştiremez.



C) Bölünerek sayısını artıramaz.



D) Protein sentezi yapamaz.



E) Hücre duvarına sahip değildir.

I

Çözüm Yayınları

Kloroplast bulundurmayan ökaryot bir hücre inorganik maddelerden organik madde sentezleyemez. (Cevap A)

3. Sitoplazmayla ilgili;

I. Ökaryot hücrelerde, hücre zarı ile çekirdek zarı arasını doldurur.



II. Hücre iskeleti, sitoplazma sıvısı ve organelleri içerir.



III. %70-90 oranında su bulundurur.



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve II

C) Yalnız III

Metabolik artık miktarı

II

Zaman

ATP miktarı

III

Zaman

Zaman



grafiklerinde verilen değişimlerden hangileri gözlenebilir?



A) Yalnız I





B) Yalnız III

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Bitki hücrelerinde kofullarda polimer madde ve metabolizma sonucu oluşan artık maddeler depolanabilir. ATP depolanmayan bir moleküldür. (Cevap C)

7.

I. Hücre çeperi



II. Kloroplast



III. Nişasta



IV. Ribozom



Yukarıda verilen hücresel yapı ya da moleküllerden hangilerinin bir hücrede bulunması o hücrenin bitki hücresi olduğunun kesin kanıtı değildir?



A) Yalnız I





B) Yalnız III

D) III ve IV

C) II ve III

E) I, II, III ve IV

I, II, III ve IV bitki hücreleri dışındaki hücrelerde de bulunabilir.



(Cevap E)

E) I, II ve III

Verilen ifadelerden hepsi sitoplazma için doğrudur.



(Cevap E)

8. Aşağıdaki venn diyagramında, bitki ve hayvan hücrelerine ait bazı özellikler numaralandırılmış olarak verilmiştir. Bitki hücresi • 1 • 2

4. Yaşlanmakta olan bir bitki hücresinde;

I. hücre duvarının kalınlığı,



II. sitoplazma miktarı,



III. çekirdekteki kromozom sayısı,



IV. merkezi kofulun hacmi



niceliklerinden hangilerinde artma gözlenebilir?



A) I ve II







D) I, III ve IV

B) II ve III

C) I ve IV

E) I, II, III ve IV

Yaslanan bitki hücrelerinde I ve IV artar, II azalır, III değişmez.

(Cevap C)

Hayvan hücresi

• 3

77

• 4 • 5



Buna göre, aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğru değildir?



A) B) C) D) E)

1. hücre çeperine sahip olma, olabilir. 3. ökaryot yapılı olma, olabilir. 2. nişasta depo etme, olabilir. 4. lizozom bulundurma, olabilir. 5. büyük ve merkezi koful bulundurma, olabilir.

Büyük ve merkezi koful bulundurma bitki hücrelerine ait bir özelliktir.

(Cevap E)

Test 11

1. E

9. Üç farklı organelde gerçekleşen olaylarla ilgili grafikler Miktarı

Glikoprotein

Amino asit

Glikoz ve protein

Zaman

1

2

6. C

7. E

8. E

9. D 10. C 11. A 12. E 13. E 14. C

Protein Amino asit

2

Zaman



Glikoz

3

4

Glikoprotein

Glikoz

Buna göre; numaralandırılmış organellerden hangileri, hayvan hücrelerindeki glikoprotein sentezinde de görev yapar?



A) Yalnız 1





B) 1 ve 2

D) 1, 2 ve 3



C) 3 ve 4

E) 1, 3 ve 4

1 ribozom, 2 kloroplast, 3 endoplazmik retikulum, 4 golgi organelidir. Bu nedenle 1, 3 ve 4 hayvan hücrelerindeki glikoprotein sentezinde de görev yapar. (Cevap E)

CO2 ve H2O Zaman

Buna göre,



l. 1. grafik ribozomda gerçekleşen protein sentezine ait olabilir.



ll. 2. grafik golgi organeliyle ilgili olabilir.



lll. 3. grafikteki olayın gerçekleştiği organel solunum yapan tüm hücrelerde bulunur.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız l

B) Yalnız ll







D) l ve ll

13. Hücre iskeleti elemanlarından biri olan mikrotübüllerin oluşumunun engellendiği bir hücrede;

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

I. ve II. yargı doğrudur. Ancak tüm canlı hücreler oksijenli solunum yapamaz. Oksijenli solunum yapan tüm hücrelerde mitokondri bulunmaz. (Cevap D)

10. Tek hücrelikten çok hücreliliğe geçiş kabul edilen volvox

Çözüm Yayınları



5. B

1



Miktarı

3

4. C

şematik olarak verilmiştir.

Miktarı Protein

3. E

12. Aşağıda, bir bitki hücresinde glikoprotein molekülünün sentezi

aşağıda verilmiştir.



2. A



I. hücre bölünmesi sırasında kromozomların ayrılması,



II. hücre içindeki organellerin yerinin sabitlenmesi,



III. hücrelerin birbirine tutunmasının sağlanması



olaylarından hangilerinin etkilenmesi beklenmez?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve III

C) I ve II

E) II ve III

Mikrotübüller hücre bölünmesinde kromozomların kutuplara ayrılmasını sağlar. Mikrotübüllerin oluşumu engellenen bir hücrede II. ve III. olayların etkilenmesi beklenmez. (Cevap E)

kolonisine ait hücrelerin tamamında, aşağıdaki olaylardan hangisi ortak olarak gerçekleşebilir?



A) Bölünerek yeni hücreler meydana getirme



B) Sahip olduğu kamçı aracılığıyla yer değiştirebilme



C) Besin monomerlerini parçalayarak ATP üretme



D) Fotofosforilasyonla ATP sentezleme



E) İnorganik maddelerden organik besin sentezleyebilme

14.

Analiz Sonuçları

78

Analiz No

Volvox kolonisinde bir grup hücre üremeden, bir grup hücre besin üretimi ve hareketten sorumludur. Koloniyi oluşturan tüm hücreler ATP sentezi yapar. (Cevap C)

11. • Çift zar yapısına sahiptir.

• Yapısında DNA bulundurur.



• ATP sentezi yapar.



Glikoz

Selüloz

I

% 90

% 10

II

% 85

% 15

III

% 75

% 25



Bir hücrede, bir organelin içeriği belirli aralıklarla analiz edilmiş ve sonuçlar yukarıdaki tabloda gösterilmiştir.

Yukarıda bazı özellikleri verilen organelle ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisinin doğruluğu kesindir?



Buna göre bu değişimin gerçekleştiği hücrede; I. kloroplast,



A) Sadece ökaryot hücrelerde bulunur.



II. lizozom,



B) İnorganik maddelerden organik besin sentezi yapar.



III. ribozom,



C) Işık enerjisini kimyasal bağ enerjisine dönüştürür.





D) Oksijenli solunumla ilgili enzimler bulundurur.

organellerinden hangileri kesinlikle bulunur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II



E) Yapısında klorofil pigmenti bulundurur.







Özellikleri verilen organel mitokondridir. Mitokondri sadece ökaryot hücrelerde bulunabilir. (Cevap A)

D) I ve II

E) I,II ve III

C) Yalnız III

Hücrede selüloz sentezi yapılmaktadır. Bu hücre kesinlikle ribozom organelini bulundurur. Lizozom kesinlikle bulundurmaz. Kloroplast bulundurmayabilir. (Cevap C)

1. Aşağıdaki organel çeşitlerinden hangisi karşısındaki

5. Prokaryot ve ökaryot hücreler;

maddeyi kullanamaz?



A) Lökoplast → Glikoz



B) Ribozom → Amino asit



C) Mitokondri → Glikojen



D) Kloroplast → Karbondioksit



E) Lizozom → Protein

12

BÖLÜM 02 Test

Hücre / Hücre Organelleri - 5



I. depoladıkları karbonhidrat çeşidi,



II. sitoplazmada bulunan organel çeşitleri,



III. madde alış veriş yöntemleri,



Glikojen bir depo polisakkaritidir ve mitokondride kullanılmaz.



(Cevap C)

IV. DNA miktarı ve hücredeki konumu



özelliklerinden hangileri bakımından farklılık gösterebilir?



A) Yalnız IV





B) I ve II

D) I, II ve III



C) II ve III

E) I, II, III ve IV

Prokaryot ve ökaryot hücreler verilen özelliklerden tümü bakımından farklılık gösterebilir. (Cevap E)

2. Volvoks, tatlı sularda yaşayan binlerce hücrenin jelatinimsi bir yapıyla bir arada bulunmasıyla oluşmuş, gelişmiş kolonidir.

6. Aşağıda bakteri ve bitki hücrelerinin yapısı gösterilmiştir.

Volvoks kolonisini oluşturan hücrelerin tamamında aşağıdaki olaylardan hangisi ortak olarak gerçekleşir?



A) İnorganik maddelerden organik madde sentezi



B) Kamçı aracılığıyla aktif yer değiştirme



C) Mitoz bölünmelerle kolonideki birey sayısını artırma



D) Hücre solunumu ile ATP sentezi



E) Fotofosforilasyonla ATP sentezi

Volvoks kolonisini oluşturan hücrelerin tamamı hücre solunumu ile ATP sentezi yapar. (Cevap D)

3. Mikroskobik incelemede bir hücrenin;

• çepere sahip olduğu,



• ribozom bulundurduğu,



• mitokondri bulundurduğu,



• kloroplast bulundurmadığı

Bakteri hücresi Çözüm Yayınları





Bitki hücresi

Buna göre bakteri ve bitki hücrelerinde;



I. besin kofulu,



II. kamçı,



III. mikroflament,



IV. çekirdek



yapılarından hangileri ortak olarak bulunmaz?



A) I ve II







D) I, III ve IV

B) III ve IV

C) I, II ve IV

E) I, II, III ve IV

Verilen hücresel yapıların hiçbiri bakteri ve bitki hücrelerinde ortak olarak bulunmaz. (Cevap E)



gözlenmiştir.



Bu hücre ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi kesin olarak söylenir?



A) Hayvan hücresidir.



B) Bitki hücresidir.



C) Ökaryot bir hücredir.



D) Mantar hücresidir.



E) Prokaryot bir hücredir.

7. Aşağıdaki grafiklerde bir bitki hücresinde bulunan zarlı bir organelin faaliyetine bağlı olarak hücredeki oksijen ve karbondioksit miktarlarındaki değişme gösterilmiştir. CO2 miktarı

O2 miktarı

79



Verilen bilgiler doğrultusunda ilgili hücrenin ökaryot bir hücre olduğu kesin olarak söylenir. (Cevap C)



Zaman Zaman Grafiklerdeki değişimlere neden olan organel ile ilgili,



I. Fotosentez yapan tüm hücrelerde bulunur.



II. Kendine ait DNA, RNA ve ribozomları vardır.

4. Bölünme özelliğine sahip olmayan ökaryot bir hücrenin



III. İhtiyaç durumunda çekirdeğin kontrolünde kendini eşleyebilir.



A) Çekirdek zarı



B) İğ iplikleri



yargılarından hangileri doğrudur?



C) Çekirdek plazması

D) Kromatin



A) Yalnız I









çekirdeğinde aşağıdaki yapılardan hangisi bulunmaz?

E) Çekirdekçik

Bölünme özelliğine sahip olmayan ökaryot bir hücrenin çekirdeğinde iğ iplikleri bulunmaz. (Cevap B)

B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Grafiklerdeki değişimlere neden olan organel kloroplastır. Kloroplast sadece fotosentez yapan ökaryot hücrelerde bulunur. Kloroplast kendine ait DNA, RNA ve ribozomlara sahiptir. Kloroplast ihtiyaç durumunda çekirdeğin kontrolünde kendini eşleyebilir. (Cevap D)

Test 12

1. C

8. Kök hücreler doku ve organların oluşumunu sağlayan ana

I. Mitoz bölünmelerle sürekli çoğalabilme özelliğine sahiptir.



II. Farklılaşmadıkları için istenilen hücre tiplerine dönüştürülebilir.



III. Laboratuvar ortamında uygun şartlarda kolayca geliştirilebilir.



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Embriyonik kök hücreler ile ilgili verilen ifadelerin tümü doğrudur.

4. B

5. E

6. E

7. D

8. E

9. D 10. B 11. C 12. C

aşağıda verilmiştir.

Buna göre embriyonik kök hücrelerle ilgili,



3. C

11. Ökaryot bir hücrede bulunan X organeline ait bazı özellikler

hücrelerdir. Embriyonik ve yetişkin olmak üzere iki tip kök hücre kaynağı vardır.



2. D

(Cevap E)



• ETS bulundurur.



• ATP’nin hem üretimini hem de tüketimini gerçekleştirir.



• DNA, RNA ve ribozomu vardır.



• İnorganik maddelerden organik madde sentezi yapar.



Buna göre özellikleri verilen X organelini bulunduran bir hücre için aşağıdaki ifadelerden hangisinin doğruluğu kesindir?



A) Depo polisakkariti olarak nişasta bulundurur.



B) Selüloz yapılı hücre duvarına sahiptir.



C) Genetik materyali çekirdek zarı ile sitoplazmadan ayrılmıştır.



D) Çok hücreli bir canlıya aittir.



E) Aktif olarak hareket edemez.

X organeli kloroplasttır. Hücre ökaryot olduğu için genetik materyali çekirdek zarı ile sitoplazmadan ayrılmıştır. (Cevap C)

9. Aşağıdaki tabloda bazı hücresel yapılar ile ilgili özellikler



Zarlı olma

Nükleik asit bulundurma

ATP sentezleme

Mitokondri

+

I

+

Kloroplast

II

+

III

Ribozom

IV

V



Buna göre tablodaki numaralandırılmış kısımlarla ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğrudur? I

II

III

IV

V

A)

+

+

+

+

+

B)

+



+

+



C)



+



+



D)

+

+

+



+

E)

+



+



+

Çözüm Yayınları

verilmiştir. (+ : özelliğin görüldüğünü, – : özelliğin görülmediğini ifade eder.)

12. Bitkisel bir hücrenin üç farklı organelinde meydana gelen metabolik faaliyetler sonucunda bazı maddelerin miktarında meydana gelen değişmeler aşağıdaki grafiklerde verilmiştir.

Mitokondri nükleik asit bulundurur. Kloroplast zarlı yapıdadır ve ATP sentezi yapar. Ribozom zarlı yapıda değildir ve nükleik asit bulundurur. (Cevap D)



Nişasta miktarı

Su miktarı

Oksijen miktarı

10. Ökaryot bir hücrede bulunan;

80



I. granüllü endoplazmik retikulum,



II. golgi cisimciği,



III. lizozom

Zaman X organeli

Zaman Y organeli

Zaman Z organeli



organelleri ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?





A) I. organelde üretilen enzimler II. organelde paketlenir ve III. organel oluşabilir.

Grafiklerdeki değişimlere göre aşağıdaki yargılardan hangisinin doğruluğu kesindir?





B) III. organelin etkinliğinin artması hücre içi madde derişimini azaltır.

A) X organelinin etkinlik göstermesi ortamda ışık bulunmasına bağlıdır.



B) Y organeli çift zarlıdır.



C) I. organelin üzerinde ribozom tanecikleri bulunur.



C) Z organelinde klorofil etkinliği gözlenir.



D) I ve II. organeller glikoprotein molekülünün sentezinde görev alır.



D) Y organeli hayvan hücrelerinde bulunmaz.



E) X organelinin etkinliği sırasında hücrenin osmotik basıncı artar.



E) I., II. ve III. organeller prokaryot hücrelerde bulunmaz.

Lizozom organelinin etkinliğinin artması hücre içi sindirimi dolayısıyla sindirim ürünü miktarını ve buna bağlı olarak hücre içi madde derişimini artırır. (Cevap B)

X organeli lökoplast, Z organeli kloroplasttır. Y organeli hakkında kesin yargıda bulunulamaz. Ancak Z organelinde klorofil etkinliği gözlenir. (Cevap C)

1. Kloroplast ve ribozom için;

I. ATP üretme,



II. ATP kullanma,



III. DNA bulundurma,



IV. çekirdekçikte üretilme



özelliklerinden hangileri ortaktır?



A) Yalnız II





B) I ve II

D) III ve IV

13

BÖLÜM 02 Test

Hücre / Hücre Organelleri - 6

5. Aynı bitkiye ait genç bir hücre ile, yaşlı bir hücre normal şartlarda aşağıdaki özelliklerden hangisi bakımından farklılık göstermez?



C) II ve IV

E) I, II ve III



A) Çekirdek büyüklüğü



B) Koful büyüklüğü ve konumu



C) Çeper kalınlığı



D) Hücre büyüklüğü



E) Kalıtım materyalinin niteliği

Aynı bitkiye ait genç bir hücre ile yaşlı bir hücrede normal şartlarda kalıtım materyalinin niteliği farklılık göstermez.

I. ve III. özellikler kloroplast IV. özellik ribozoma aittir. Hem kloroplast hem de ribozomda ATP kullanılır. (Cevap A)

(Cevap E)

2. Lizozom organeli ile ilgili,

I. Sindirim enzimlerini sentezler.



II. Hücre için gerekli olan organik monomerlerin sentezinde görev yapar.



III. Hücre içi sindirimde görev alır.



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız III







(+), bulundurmama (–) durumları aşağıdaki tabloda verilmiştir. Hücresel Yapı Ribozom Mitokondri Kloroplast Sentrozom

C) I ve II

E) II ve III

Hücreler

D) I ve III

6. P, R, S ve T hücrelerinin bazı hücresel yapıları bulundurup

3. Aşağıda canlı olduğu bilinen K, L, M ve N hücrelerine ait bazı özellikler verilmiştir.



Çözüm Yayınları

Sindirim enzimleri lizozomda sentezlenmez. Ribozomda sentezlenir, golgide paketlenir. Lizozom hücre içi sindirimde görev alır. Hücre için gerekli olan organik monamerler lizozomda sentezlenmez. (Cevap B)



P

+



R

+

S

+

T

+





+



+

+

+



+







Tablodaki verilere göre P, R, S ve T hücreleri ile ilgili aşağıdakilerden hangisi kesin olarak doğrudur?



A) P hücresi fotosentez yapamaz.



B) R hücresi mayoz bölünme geçiremez.



K hücresi: Mitokondriye sahiptir.



L hücresi: Kloroplast bulundurur.



C) S hücresi bölünemez.



M hücresi: Lizozom organeline sahiptir.



D) T hücresi bir bitkiye ait olamaz.



N hücresi: Hücre çeperine sahiptir.



E) R, S ve T hücrelerinde DNA eşlenmesi sadece çekirdekte gerçekleşmez.



Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisi kesin olarak söylenemez?



A) K, L, M ve N hücreleri solunum yapar.



B) L hücresi ışık varlığında organik besin sentezi yapabilir.



C) K, L, M ve N hücreleri ökaryot özelliktedir.



D) M hücresi hücre içi sindirim yapabilir.



E) N hücresi endositoz gerçekleştiremez.

A, B, C ve D’deki ifadelerin doğruluğu kesin değildir. S hücresinde kloroplast, R, S ve T hücrelerinde mitokondri olduğu için bu hücrelerde DNA eşlenmesi sadece çekidekte gerçekleşmez. (Cevap E)

K, L ve M hücrelerinin ökaryot özellikte olduğu kesin olarak söylenir. Ancak N hücresinin ökaryot olduğu kesin olarak söylenemez. (Cevap C)

81

4. Hücre duvarına sahip bir hücre için aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz?

7. Mitokondri organeli içeren canlı bir hücre için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?



A) Bir hayvana ait olamaz.



A) Ökaryot özelliğe sahiptir.



B) Boğumlanarak bölünemez.



B) Oksijenli solunum yapar.



C) Pinositik cep oluşturamaz.



C) Çok hücreli bir canlıya ait olamaz.



D) Hücre dışı sindirim yapamaz.



D) Çekirdek DNA’sı haricinde DNA bulundurur.



E) Villus, mikrovillus gibi yapılar oluşturamaz.



E) Hücre solunumu sonucu CO2 ve H2O oluşturur.

Hücre duvarına sahip bir hücre bir hayvana ait olamaz, boğumlanarak bölünemez. Pinositoz yapamaz, villus mikrovillus gibi yapılar oluşturamaz. Ancak hücre duvarı hücre dışı sindirime engel olmaz. (Cevap D)

Mitokondri organeli içeren canlı bir hücre ökaryot tek ya da çok hücreli bir canlıya ait olabilir. (Cevap C)

Test 13

1. A

8. Bir hücrenin zar yapısına katılacak olan glikoprotein

3. C

4. D





I. fotosentez sonucu kloroplastlarda glikoz moleküllerinin sentezlenmesi,



II. genetik şifreye uygun olarak ribozomda özgün proteinlerin sentezlenmesi,



III. karbonhidrat ve protein moleküllerinin golgide bir araya getirilmesi



durumlarından hangilerinin gerçekleşmesi zorunlu değildir?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







5. E

6. E

7. C

8. D

9. D 10. C 11. A 12. A

11. Aşağıdaki şekilde K ve L organelinin oluşumu gösterilmiştir.

moleküllerinin sentezlenebilmesi için;

D) I ve III

2. B

Çekirdek

Granüllü E. Retikulum

Düz E. Retikulum

C) I ve II

E) II ve III

Bir hücrenin zar yapısına katılacak olan glikoprotein moleküllerinin sentezlenebilmesi için genetik şifreye uygun olarak ribozomda özgün proteinlerin sentezlenmesi gerekir. Ancak I. ve III. durumlar gerçekleşmek zorunda değildir. (Cevap D)

K

L Golgi Hücre zarı

Şekilde gösterilen K ve L organelleri ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?

hangisi bu koloninin bir hücrelilikten çok hücreliliğe geçiş organizması olarak değerlendirilmesinde etkilidir?



A) K organeli bitki hücrelerinde gözlenmez.



B) L organeli lizozom olabilir.

A) Çok sayıda hücreden meydana gelmesi



C) K ve L organelleri tek bir zardan oluşur.



B) Tüm hücrelerinin bölünebilme yeteneğine sahip olması



D) K ve L organelleri prokaryot hücrelerde bulunmaz.



C) Her bir hücresinin temel canlılık olaylarını gerçekleştiriyor olması



E) K organeli ekzositoz olayında etkinlik gösterir.



D) Özel işlevler üstlenebilen farklı hücre gruplarına sahip olması



E) Tüm hücrelerinin bölünebilme yeteneğine sahip olmaması



Çözüm Yayınları

9. Bir koloninin sahip olduğu aşağıdaki özelliklerden

K organeli salgı kofulu olabilir. Bitki hücreleri salgı kofulu bulundurabilir.

(Cevap A)

Hücreler arasında farklılaşmanın gözlenmesi bir hücrelilikten çok hücreliliğe geçişin şartlarındandır. (Cevap D)

10. Mitokondri ve kloroplastın ökaryot hücre yapısına

12. Aşağıdaki tabloda ribozom, kloroplast ve mitokondri organelleri X, Y ve Z harfleri ile sembolize edilmiştir.

endosimbiyoz olayı sonucunda katıldığı varsayılmaktadır.

82

Buna göre aşağıdakilerden hangisi, mitokondrinin ökaryot hücre yapısına kloroplasttan daha önce katıldığının kanıtı olabilir?



A) Fotosentez sırasında kloroplastta üretilen oksijenin mitokondri tarafından kullanılabilmesi



B) Kloroplastta üretilen ATP’nin sadece kloroplastta kullanılırken, mitokondride üretilen ATP’nin hücre metabolizmasında kullanılabilmesi



C) Mitokondrinin ökaryot canlıların tamamında, kloroplastın ise yalnızca bitkilerde ve bazı bir hücrelilerde bulunması



D) Kloroplastın mitokondriden farklı olarak üçüncü bir zar sistemine sahip olması



E) Mitokondri hücre içindeki sayısının göreceli olarak daha fazla olması

Mitokondrinin ökaryot canlıların tamamında, kloroplastın ise yalnızca bitkilerde ve bazı bir hücrelilerde bulunması, mitokondrinin endosimbiyoz hipotezine göre kloroplasttan daha önce ökaryot hücre yapısına katıldığının kanıtı olabilir. (Cevap C)

Hücre türü

Hücresel Yapı X

Y

Z

H1



+



H2

+

+

+

H3

+

+





H1, H2, H3 hücre türlerinin bu organelleri bulundurup (+) bulundurmama (–) durumlarının gösterildiği tabloya göre aşağıdaki ifadelerden hangisi kesinlikle söylenir?

A) H1 hücresi prokaryot, Y organeli ribozomdur.



B) H2 hücresi ökaryot, X organeli kloroplasttır.



C) H3 hücresi ökaryot, Z organeli mitokondridir.



D) H1 hücresi prokaryot, Z organeli mitokondridir.

E) H3 hücresi prokaryot, Y organeli ribozomdur. Tüm hücre tiplerinde bulunmak zorunda olan organel ribozom olduğuna göre Y ribozomdur. Mitokondri ve kloroplast bulundurmayan H1 hücresi prokaryottur. (Cevap A)

1. Aşağıdaki hücresel yapılardan hangisinde polimer

5. Bitki hücrelerinde yer alan kofullar ile ilgili,

organik madde sentezi gerçekleşmez?



A) Kloroplast



B) Golgi aygıtı



C) Ribozom



D) Çekirdek





E) Lizozom

Lizozom organelinde hücre içi sindirim gerçekleşir.

(Cevap E)



I. Yeşil dışındaki renk veren pigmentleri depolayabilir.



II. Zehirli maddeleri depolayarak bitkinin savunmasında işlev görebilmektedir.



III. Turgor durumunda bitkiye fiziksel destek sağlamaktadır.



IV. Hücre yaşlandıkça sayıları ve büyüklükleri azalmaktadır.



2. Bir hücrenin;

I. ribozom,



II. hücre zarı,



III. hücre duvarı,



IV. kloroplast

14

BÖLÜM 02 Test

Hücre / Hücre Organelleri - 7

ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız IV





B) I ve II

D) III ve IV



C) II ve III

E) I, II ve III

Bitki hücrelerinde yer alan kofullar ile ilgili I., II. ve III. ifadeler doğrudur. Bitki hücrelerinde merkezi ve büyük bir koful bulunur. Hücre yaşlandıkça koful büyüklüğü artar. (Cevap E)



yapılarından hangilerine sahip olması ökaryot özellikte olduğuna karar vermek için kullanılabilir?



A) Yalnız I





B) Yalnız IV

D) II ve III

C) I ve II

E) III ve IV

Kloroplast çift zarlı bir organel olduğu için bir hücrenin kloroplasta sahip olması ökaryot özellikte olduğuna karar vermek için kullanılabilir. (Cevap B)

6. Ökaryot bir hücreye ait aşağıdaki olaylardan hangisi sadece mitokondri organelinde gerçekleşir?

3.



I

II

III

IV

Mitokondri

¯

+

+

+

Kloroplast

+

+

+

+

Sentrozom

+

¯

¯

¯

Ribozom

¯

¯

¯

+

Çözüm Yayınları

Organel



Özellik

A) ATP sentezi



B) H2O oluşumu



C) DNA replikasyonu



D) Oksijen tüketimi



E) Karbondioksit oluşumu

Ökaryot bir hücrede oksijen tüketimi sadece mitokondri organelinde gerçekleşir. (Cevap D)

(+ özellik var, ¯ özellik yok)

Yukarıda verilen bilgilere göre;

I → iğ ipliklerini oluşturma, II → ATP sentezi yapabilme, III → çift zarlı yapıda olma, IV → nükleik asit bulundurma

özellik ve organel eşleştirmelerinden hangilerinde hata yoktur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II, III ve IV



7. Aşağıdaki şekilde bir bitki hücresinde kloroplastta üretilen X

maddesinin aynı hücrenin mitokondrisine aktarılışı gösterilmiştir.

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

İğ ipliklerini oluşturma sadece sentrozoma ait bir özelliktir. Diğer özelliklerde hata yoktur. (Cevap D)



X

Kloroplast

4. Aşağıdaki olaylardan hangisi bitki ve hayvan hücrelerinde ortak olarak gerçekleşebilir?



A) Glikozun fazlasının glikojen formunda depo edilmesi



B) Saf suya konulduğunda fazla miktarda su alarak hemolize uğraması



C) Fotofosforilasyonla ATP sentezi yapabilme





Buna göre X maddesi;



I. O2,



II. ATP,



III. H2O,



IV. CO2

D) Ekzositoz yoluyla salgı maddelerini hücre dışına verme



moleküllerinden hangileri olabilir?

E) Hücre bölünmesinde kullanılacağı ipliklerini sentrozomlar aracılığıyla üretme



A) Yalnız I





A, B ve E hayvan hücrelerinde, C bitki hücrelerinde gerçekleşir. D hem bitki hem de hayvan hücrelerinde gerçekleşebilir.



(Cevap D)

83

Mitokondri

B) Yalnız III

D) III ve IV

C) I ve II

E) I, II ve IV

Kloroplastta üretilip mitokondride kullanılan X maddesi O2 ve glikoz olabilir.

(Cevap A)

Test 14

1. E

8. Aşağıda mitokondrinin yapısı verilmiştir.

Krista Matriks

5. E

6. D

7. A

8. C

9. C 10. E 11. D 12. D 13. B



A) Saf suya konulursa hemoliz olmaz.



B) İnorganik maddeleri kullanarak organik madde üretebilir.



C) Depo polisakkariti olarak nişasta bulundurur.



D) Polimerleşme tepkimeleri sonucu su açığa çıkarır.



E) Zar yapısına katılacak glikoproteinleri golgi aygıtında sentezler.

Ribozom bulunduran canlı bir hücrede protein sentezi sırasında su açığa çıkar. Diğer ifadeler kesin olarak söylenemez. (Cevap D)

Buna göre matriks ve krista olarak isimlendirilen kısımlarda bulunan yapılar ile ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğrudur? Matriks

4. D

hangisi kesin olarak söylenir?

Krista

A)

DNA, ETS

Ribozom

B)

DNA, RNA

Ribozom

C)

DNA, RNA, ribozom

ETS

D)

Ribozom

DNA, RNA

E)

Ribozom

RNA

12. Ökaryot bir hücrede çekirdek zarı üzerindeki porlardan,

Matrikste DNA, RNA ve ribozom, kristoda ise ETS elemanları bulunur.

(Cevap C)

9. Aşağıdakilerden hangisi bir hayvan hücresinde hücre içi zar sisteminin bir parçası değildir?



A) Endoplazmik retikulum



B) Golgi aygıtı



C) Mitokondri



D) Lizozom



E) Koful

Çözüm Yayınları



3. D

11. Ribozom bulunduran canlı bir hücre için aşağıdakilerden

İç zar Dış zar



2. B



I. RNA,



II. ATP,



III. DNA,



IV. nükleotit,



V. kromozom



yapılarından hangileri geçebilir?



A) I ve II







D) I, II ve IV

B) III ve V

C) IV ve V

E) I, II, III ve IV

Ökaryot bir hücrede çekirdek zarı üzerindeki geçitlerden RNA, nükleotit ve ATP geçebilir. DNA ve kromozomlar geçemez. (Cevap D)

13. Ökaryot bir hücrede X, Y, Z organellerinde gerçekleşebilen bazı metabolik olaylar aşağıdaki grafiklerde gösterilmiştir.

Mitokondri organeli hücre içi zar sisteminin bir parçası değildir. E, retikulum, golgi, lizozom ve koful tek birim zar yapısında olup hücre zarından köken alır. (Cevap C)



İnorganik madde

X

Basit organik madde

Basit organik madde

Y

Polimer madde

Basit organik madde

10. Lizozomların görevleri ile ilgili, 84



I. Yaşlanmış ya da zarar görmüş organellerin parçalanmasına yardımcı olur.



II. Polisakkarit ve sülfat gruplarının polipeptide eklenmesinde rol oynar.



Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisinin doğruluğu kesin değildir?



III. Bazı canlıların metamorfozunun tamamlanmasında rol oynar.



A) X organelinin etkinlik göstermesi ortamda yeterli miktarda ışık bulunmasına bağlıdır.



IV. Vücuda giren mikroorganizmaların bağışıklık sistemi hücreleri tarafından parçalanmasında görev yapar.



B) Y organeli tüm canlı hücrelerde bulunur.



C) Z organeli Y organelinin enerji ihtiyacını karşılar.



D) X ve Z organelleri kendilerini eşleyebilme özelliğine sahiptir.



E) Y organelinin etkinliği sırasında organik bağlar kurulur.



açıklamalarından hangileri doğrudur?



A) I ve II







D) I, II ve III

B) II ve III

I, III ve IV lizozom II. golgi organelinin görevidir.

Z

C) III ve IV

E) I, III ve IV

(Cevap E)

ATP

X kloroplast, Z mitokondridir. Y ise ribozom, golgi, lökoplast olabilir. Bu nedenle Y’nin tüm canlı hücrelerde bulunduğu ifadesinin doğruluğu kesin değildir. (Cevap B)

BİRE BİR

15

BÖLÜM 02 Test

1. Ökaryotik bir hücrede ribozomal RNA (rRNA) sentezi

5. Ökaryotik bir hücrede, hücre dışına salgılanmak üzere



A) Sitoplazma







A) Ribozom - Granüllü endoplazmik retikulum - Golgi aygıtı Hücre zarı



B) Golgi aygıtı - Ribozom - Hücre zarı - Granüllü endoplazmik retikulum



C) Ribozom - Golgi aygıtı - Hücre zarı - Granüllü Endoplazmik retikulum



D) Ribozom - Golgi aygıtı - Granüllü Endoplazmik retikulum Hücre zarı



E) Hücre zarı - Ribozom - Golgi aygıtı - Granüllü Endoplazmik retikulum

sentezlenen bir protein aşağıdaki yollardan hangisini izler?

aşağıdakilerden hangisinde yapılır? B) Hücre zarı

D) Çekirdekçik

C) Ribozom

E) Lizozom

RNA sentezi ökaryot hücrelerde çekirdekçikte gerçekleşir.



(Cevap D)

2. Hücre ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Prokaryot hücrelerde zarlı organeller bulunmaz.



B) Hücre, çok hücreli canlıların canlılık özelliği gösteren temel birimidir.



C) Yeni bir hücre ancak başka bir hücrenin bölünmesiyle oluşur.



D) Çekirdek; bütün hücrelerde, bölünme, büyüme ve metabolizmayı kontrol eder.



E) Hücrenin büyümesi, yüzey alanı / hacim oranını azaltır.



olaylarından hangisi gerçekleşirken ATP enerjisi kullanılmaz?

(Cevap D)

3. Aşağıdaki özelliklerden hangisi hücre zarının özgüllüğünü

(Cevap A)

6. Hücre zarında gözlenen aşağıdaki madde alışveriş

Çözüm Yayınları

Prokaryot hücrelerde çekirdek gözlenmez.

Ribozomda üretilen proteinler, granüllü ER’de işlenir. Golgide paketlenir.



A) Moleküllerin derişimlerinin az olduğu ortamdan çok olduğu ortama taşınması



B) Suyun hipotonik ortamdan hücre içine geçmesi



C) Difüzyonla alınamayacak kadar büyük sıvı maddelerin ceplerle hücre içine alınması



D) Hücredeki büyük moleküllü atık maddelerin hücre dışına atılması



E) Büyük moleküllerin hücre zarında oluşturulan yalancı ayaklarla hücre içine alınması

Suyun hipotonik ortamdan hücre içine geçmesi osmozla sağlanır ve ATP harcanmaz. (Cevap B)

sağlar?



A) Elektrik yüklü olması



B) Yüzey proteinlerine karbonhidratların eklenmesi



C) Zar lipitlerinin hareketli olması



D) Zar lipitlerinin iki tabakalı dizilmesi



E) Canlı, esnek ve seçici geçirgen olması

7.

K

iyot çözeltisi

glikoz çözeltisi + L nişasta

Hücre zarının özgüllüğünü zar yapısında bulunan glikoprotein ve glikolipitlerin miktarı ve dağılımı sağlar. (Cevap B)

Bağırsak zarı





4. Bir bitki hücresindeki kloroplast organelinde aşağıdaki olaylardan hangisi gerçekleşmez?



U şeklindeki bir borunun K ve L kolları bir bağırsak zarı ile şekildeki gibi ayrılmıştır. K koluna iyot çözeltisi, L koluna ise glikoz çözeltisiyle, nişasta konmuştur. (İyot nişasta ayıracıdır ve nişasta taneciklerini maviye boyar.) Bu deneyin sonucunda;





l. K kolundaki sıvının maviye dönüşmesi,

A) ATP üretimi



ll. L kolunda çözelti yoğunluğunun değişmesi,



B) DNA’nın eşlenmesi



lll. K ve L kollarındaki nişasta miktarının eşitlenmesi



C) Organik madde üretimi



D) Oksijen açığa çıkması



durumlarından hangileri gözlenmez? A) Yalnız l

B) Yalnız ll



E) Glikojen depo edilmesi







Bitki hücrelerinde depo polisakkariti olarak glikojen bulunmaz.

(Cevap E)

D) l ve lll

C) Yalnız lll

E) ll ve lll

K koluna nişasta geçemediği için maviye boyanmaz. L kolundan K koluna glikoz geçeceği için çözelti yoğunluğu değişir. L’deki nişasta miktarı değişmez. (Cevap D)

85

Test 15

1. D

2. D

3. B

4. E

5. A

6. B

7. D

8. C

9. B 10. A 11. E

8. Tatlı sularda yaşayan paramesyum, bulunduğu ortamdan

10. Bir osmoz deneyinde 3 farklı hücre P, R ve S sıvılarının içine



Bu durumda paramesyumda aşağıdaki organellerden hangisinin çalışma hızının yavaşlaması beklenir?



– 1. hücre P sıvısına konduğunda hücrede şekil değişikliği gözlenmiyor.



A) Kloroplast



B) Ribozom



– 2. hücre R sıvısına konduğunda büzüşüyor.



C) Kontraktil koful



D) Lizozom



– 3. hücre S sıvısına konduğunda şişiyor.





alınarak derişimi daha yüksek bir ortama konulmuştur.



konduğunda aşağıdaki bulgular elde ediliyor.

E) Golgi cisimciği

Kontraktil koful hipotonik ortamda hücre içine giren suyun fazlasını dış ortama otmaya yarar. (Cevap C)



Bu deneyin bulgularına göre aşağıdaki yargılardan hangisine kesin olarak ulaşılamaz?



A) 1. hücre ile 3. hücrenin osmotik basınçları birbirinden farklıdır.



B) 2. hücrenin hücre içi yoğunluğu, R sıvısının yoğunluğundan azdır.



C) S sıvısının osmotik basıncı, 3. hücrenin osmotik basıncından düşüktür.



D) 2. hücrenin R sıvısında osmotik basıncı artmıştır.



E) 3. hücrenin S sıvısında turgor basıncı artmıştır.

9. “U” şeklinde bir cam boru, şeker moleküllerine geçirgen olmayan yarı geçirgen bir zarla bölünüyor. Bu borunun X ve Y kollarına eşit hacimlerde farklı derişimlerde şeker çözeltileri konuyor (Şekil 1, başlangıç durumu). Bir süre beklendikten sonra bu borunun kollarındaki çözelti seviyelerinin sabit hâle geldiği görülüyor (Şekil II, son durum).

X

X

Y

Şeker çözeltisi



Y

Şeker çözeltisi Yarı geçirgen zar Şekil I

Çözüm Yayınları

Başlangıçta 1. hücre P sıvısı ile izotonik, 2. hücre R sıvısına göre hipotonik, 3. hücre S sıvısına göre hipertoniktir. 2. hücre plazmoliz olduğu için osmotik basıncı artmıştır. 3. hücre şiştiğine göre turgor basıncı artmıştır. 1. hücre ile 3. hücrenin osmotik basınçları aynı yada farklı olması hakkında yorum yapılamaz. (Cevap A)

11. Aşağıda akıcı mozaik zar modelinin kesiti şematize edilmiştir. K

Yarı geçirgen zar Şekil II

Bu durumla ilgili,



I. Başlangıç ve son durumları karşılaştırıldığında, Y kolundaki çözeltinin derişimi azalmış, X kolundaki çözeltinin derişimi ise artmıştır.

86

II. Başlangıç durumunda X koluna konulan çözeltinin şeker derişimi, Y koluna konulan çözeltinin şeker derişiminden daha yüksektir.



III. Son durumda Y koluna saf su ilave edilip beklendiğinde, bu koldaki çözelti seviyesinin yükselerek X seviyesini geçmesi beklenir. yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

Başlangıçtaki durumda Y kolundaki çözelti X kolundaki çözeltiye oranla daha hipotoniktir. Bu nedenle Y kolundan X koluna sıvı geçmiş ve X kolunun çözelti seviyesi yükselmiştir. Sıvı seviyeleri sabitlendiğine göre X ve Y kolundaki çözeltilerin derişimleri eşitlenmiştir. (Cevap B)

L M

Buna göre şekilde K, L ve M ile gösterilen maddelerle ilgili olarak;



l. K, hücreye özgüllüğünü kazandırır.



ll. Yağda çözünen vitaminler L bölgesinden kolay geçer.



lll. M, madde geçişinde işlev görebilir.



lV. L, çift tabaka halinde bulunur.



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) l ve ll







D) l, ll ve lll

B) ll ve lll



C) lll ve lV

E) l, ll, lll ve lV

K glikoprotein, L fosfolipit tabakası, M zar proteinidir. Buna göre verilen ifadelerden hepsi doğrudur. (Cevap E)

BİRE BİR

16

BÖLÜM 02 Test

1. Mikroskopta incelenmekte olan alyuvar hücrelerinin

5. Difüzyon ve osmoz ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden



I. saf su,



A) Yoğunluk farkı esasına dayanır.



II. izotonik tuz çözeltisi,



B) Seçici geçirgen bir zarın varlığında gerçekleşebilir.



III. hipertonik glikoz çözeltisi



C) Zardan geçemeyecek moleküllerin hücre içine emilmesini sağlar.



D) Canlı ya da cansız ortamlarda gerçekleşebilir.



E) Enerji harcanmaksızın gerçekleşir.

bulunduğu ortama;



hangisi ortak değildir?

yukarıdakilerden hangilerinin ilave edilmesi ortamdaki alyuvar hücrelerinin bir süre sonra hemoliz olmasına neden olur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve III

C) I ve II

Difüzyon ve osmozda zardan geçebilecek büyüklükteki moleküllerin geçişi sağlanır. (Cevap C)

E) I, II ve III

Alyuvar hücreleri saf su ortamında bekletilirse bir süre sonra hemoliz olabilir. (Cevap A)

2. Hayvansal hücre zarlarına özgüllük kazandıran glikolipit molekülleri aşağıdaki hücresel yapılardan hangisinde sentezlenir?



A) Ribozom



B) Lizozom



C) Golgi aygıtı



D) Granüllü Endoplazmik Retikulum



E) Besin kofulu

geçirdiği değişimler aşağıda gösterilmiştir. Alyuvar hücresi K çözeltisi



(Cevap C)

3. Aşağıdaki şekilde hücre zarının yapısı gösterilmiştir.

X



Buna göre şekilde X ile gösterilen yapının adı nedir?



A) Fosfolipit



B) Glikolipit



C) Glikoprotein



D) Lipoprotein





E) Peptidoglikan



(Cevap A)

Çözüm Yayınları

Glikolipit molekülleri golgi aygıtında sentezlenir.

X ile gösterilen yapı fosfolipittir.

6. Özdeş yapıdaki alyuvar hücrelerinin K ve L çözeltilerinde

Alyuvar hücresi L çözeltisi

Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisi doğru değildir?



A) Alyuvar hücresi K çözeltisinde plazmoliz olmuştur.



B) Alyuvar hücresi L çözeltisinde turgor olmuştur.



C) Başlangıçta alyuvar hücresinin derişimi K çözeltisinin derişiminden küçüktür.



D) Alyuvar hücresi L çözeltisinde bir süre daha bekletilirse hemoliz olabilir.



E) Son durumda K çözeltisindeki alyuvarın osmotik basıncı, L çözeltisindeki alyuvarın osmotik basıncından düşüktür.

Şekiller incelendiğinde alyuvar hücresinin K çözeltisinde plazmoliz olduğu, L çözeltisinde turgor olduğu söylenebilir. Alyuvar hücresi L çözeltisinde bir süre daha bekletilirse hemoliz olabilir. Alyuvar hücreli K çözeltisinde plazmoliz olduğuna göre başlangıçtaki derişimi K çözeltisinden daha düşüktür. Son durumda K çözeltilerindeki alyuvar hücresinin osmotik basıncı L çözeltisindeki alyuvar hücresinin osmotik basıncından fazladır. (Cevap E)

87 7. Bir bitki hücresinin sitoplazmasındaki glikoz derişiminin 4. Aşağıdaki hücresel yapılardan hangisi bitki ve hayvan hücrelerinde ortak olarak bulunmaz?



A) Granüllü endoplazmik retikulum



B) Hücre zarı



C) Hücre iskeleti elemanları



D) Ribozom



E) Merkezi büyük koful

Merkezi ve büyük koful bitki hücreleri için karakteristiktir.



(Cevap E)

azalması durumunda, bu hücrede;



I. osmotik basıncın düşmesi,



II. turgor basıncının sabit kalması,



III. hücrenin su tutma kapasitesinin artması



olaylarından hangilerinin gerçekleşmesi beklenir?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve III

C) I ve II

E) II ve III

Bir bitki hücresinin sitoplazmasındaki glikoz derişiminin azalması durumunda bu hücrenin osmotik basıncının azalmasına bağlı olarak su tutma kapasitesi azalır. Turgor basıncı sabit kalmaz. (Cevap A)

Test 16

1. A

8. % 4’lük glikoz derişimine sahip bir hücre, % 10’luk glikoz



% 4’lük glikoz derişimine sahip hücre

3. A

4. E

5. C

6. E

• Hareketin olduğu yerlerde bulunmalarına rağmen kendileri sabittir.



• Çekirdeğin bölünmesinde kromozomların kutuplara taşınmasını sağlarlar.



Yukarıda bazı özellikleri verilen hücresel yapı aşağıdakilerden hangisidir?



A) Mikroflament



B) Mikrotübül



Buna göre hücrenin glikoz derişiminin artmasında;



C) Araflament



I. difüzyon,



D) Mikrovillus



II. aktif taşıma,



E) Villus



III. ekzositoz,

Özellikleri verilen hücresel yapı mikrotübüldür.



IV. endositoz olaylarından hangileri etkili olmuştur? A) Yalnız I





B) I ve II

D) III ve IV



9. A 10. E 11. B 12. E



Bu süre sonunda yapılan analizde hücre içi glikoz derişiminin % 4’den % 8’e çıktığı tesbit edilmiştir.



8. B

• Ökaryot hücrelerin sitoplazmasında yer alan boru şekilli yapılardır.





7. A

11.

çözeltisi içerisine bırakılmış ve bir süre bekletilmiştir. % 10’luk glikoz çözeltisi

2. C



(Cevap B)

C) I ve III

E) I, II ve IV

Hücre içi glikoz derişimi % 4’den % 8’e çıktığına göre hücre önce difüzyon, ardından aktif taşıma ile glikoz almıştır. (Cevap B)

Çözüm Yayınları

9. Aşağıdaki şekilde mitokondrinin yapısı gösterilmiştir.

X

Buna göre şekilde X ile gösterilen ve içeriğinde; solunum enzimleri DNA, RNA ve ribozomlar bulunan kısmın adı nedir?



A) Matriks





B) Krista

D) Stroma



12. Aşağıda insanın gelişme basamakları şematik olarak gösterilmiştir. Yumurta

C) Dış zar

E) Grana

Mitokondride X ile gösterilen kısma matriks adı verilir.

2 hücre



4 hücre

X kök hücresi

8 hücre

(Cevap A)

Bebek Sperm

10. Endosimbiyotik hipotez, ökaryotlardaki mitokondri ve kloroplast organellerinin prokaryotlardan köken aldığını savunur.

88





Buna göre;



I. mitokondri ve kloroplastların çoğalma şeklinin prokaryot hücrelerle benzerlik göstermesi,



II. mitokondri ve kloroplastlardaki ribozomların, prokaryot hücrelerdeki ribozomlara benzerlik göstermesi,

Y kök hücresi

Buna göre gelişim sürecinde elde edilen X ve Y kök hücreleri ile ilgili,



I. X embriyonik, Y yetişkin kök hücre adını alır.



II. X kök hücresi farklılaşmadığı için istenilen hücre tiplerine dönüştürülebilir.



III. Y kök hücresi genellikle bulunduğu doku ve organlardaki hasarlı hücrelerin yerine yenisini üretmek için kullanılır.



III. mitokondri ve kloroplastın halkasal DNA’ya sahip olması



verilenlerden hangileri endosimbiyotik hipotezi desteklemek amacıyla kullanılabilir?



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



A) Yalnız I

B) Yalnız II











B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Verilenlerden tümü endosimbiyotik hipotezi desteklemek için kullanılabilir.

(Cevap E)

Embriyo

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

Şekle göre X embriyonik, kök hücre Y ise yetişkin kök hücresidir. Embriyonik ve yetişkin kök hücrelerle ilgili verilen yargılardan tümü doğrudur. (Cevap E)

BÖLÜM 03 Test

Canlılar Dünyası /Canlıların Çeşitliliği ve Sınıflandırılması - 1 1. Sınıflandırma yapılırken kullanılan temel birim türdür.

Buna göre; aşağıdaki özelliklerden hangisi, iki canlının kesinlikle aynı türden olduğunu kanıtlar?



A) Aynı ortamda yaşamaları



B) Çiftleştiklerinde verimli döller vermeleri



C) Boşaltım ürünlerinin aynı olması



D) Kromozom sayılarının aynı olması



E) Protein yapılarının benzer olması

5. Belirli bir özelliğin, türden âleme doğru gidildikçe değişimi aşağıdaki grafikte gösterilmiştir.



2. Aşağıdaki sınıflandırma birimlerinden hangisinde birlikte bulunan iki canlının ortak gen sayısı en fazladır? A) Tür



B) Cins

D) Âlem

Özellik

Tür

İki canlı arasında çiftleşme sonucu verimli bireylerin meydana gelmesi bu iki canlının kesinlikle aynı türden olduğunu kanıtlar. (Cevap B)



C) Familya

Âlem

Sınıflandırma birimleri



Buna göre, grafikte değişimi gösterilen özellik aşağıdakilerden hangisidir?



A) Benzerlik oranı



B) Canlı çeşitliliği



C) Protein yapı benzerliği



D) Ortak özellik



E) Ortak gen sayısı

Grafikte değişimi verilen özellik canlı çeşitliliğidir. Türden âleme doğru canlı çeşitliliği artar. Verilen diğer özellikler azalır.

E) Şube

(Cevap B)

Çözüm Yayınları

Türden âleme doğru ortak gen sayısı azalır. Bu nedenle aynı tür içinde birlikte bulunan iki canlının ortak gen sayısı en fazladır. (Cevap A)

3. İki canlı türünün;

I. kromozom sayısı,



II. beslenme şekilleri,



III. protein yapıları



özelliklerinden hangileri karşılaştırılarak, akrabalık dereceleri hakkında daha net fikir sahibi olunabilir?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

İki canlı arasındaki protein yapı benzerliği ne kadar fazla ise akrabalık derecesi o kadar fazladır. Kromozom sayısı ve beslenme şekilleri aynı olan canlılar farklı türden olabilir. (Cevap C)

I. cinsiyet,



II. vücut büyüklüğü,



III. DNA nükleotit dizilişi,



IV. protein yapısı özelliklerden hangileri farklılık gösterebilir?



A) I ve II

B) II ve III

D) I, II ve III

Bireyler

Oluşan Döllerin Özellikleri

P

R

Kısır

R

S

Verimli

S

T

Verimli

T

Z

Kısır

Z

P

Verimli



Yukarıdaki tabloda, cinsleri aynı olan P, R, S, T ve Z bireylerinin çiftleşmesi ile oluşan döllerin özellikleri verilmiştir.



Tablodaki verilere göre kaç farklı tür vardır?



A) 1

B) 2

C) 3

D) 4 E) 5

R ve S aynı tür, S ve T aynı tür dolayısıyla R, S ve T aynı türdür. Z ve P aynı tür, Z ve T farklı türdür. Buna göre 2 farklı tür vardır. (Cevap B)

Genetik olarak aynı kökenden gelen ancak farklı görevleri yerine getiren organlara homolog organ denir.





6.

7. Doğal sınıflandırma yapılırken homolog organlar dikkate alınır.

4. Aynı türden olan iki canlı için,

01

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

Aynı türden iki canlının cinsiyeti, vücut büyüklüğü farklılık gösterebilir. DNA nükleotit dizilişi ve protein yapısı kesinlikle farklıdır. (Cevap E)



Buna göre, aşağıdakilerden hangisi homolog organa örnek olamaz?



A) Balinanın yüzgeci - Filin ön ayakları



B) Yarasanın kanadı - Atın ön ayakları



C) İnsanın kolu - Yarasanın kanadı



D) Kartalın kanadı - Sineğin kanadı



E) İnsanın kolu - Kedinin ön ayakları

Kartalın kanadı ile sineğin kanadı analog organlara örnektir. (Kökenleri farklı görevleri aynı organlar) (Cevap D)

89

Test 01

1. B

8.

2. A

3. C

4. E

5. B

6. B

7. D

8. C

9. C 10. B 11. A 12. B

11. Aşağıdaki tabloda 5 farklı canlı türünün bazı sistematik

Takım Familya

özellikleri bulundurup (), bulundurmama () durumları gösterilmiştir.

Familya

Cins

Cins

Cins

Cins

t1 türü

t2 türü

t3 t4 türü türü

t5 türü



Yukarıdaki şemada; t1, t2, t3, t4 ve t5 canlı türlerinin sistematik açılımlarının bir bölümü verilmiştir.



Buna göre, hangi türler arasındaki ortak özellik sayısı diğerlerine göre daha fazladır?



A) t1 - t2



B) t2 - t3

D) t3 - t5

Canlı Türleri

Özellikler

C) t3 - t4



E) t4 - t5

t3 ve t4 aynı cinsin farklı türleri olduğu için diğerlerine göre daha fazla sayıda ortak özelliğe sahiptir. (Cevap C)

9. Aşağıda bazı canlıların bilimsel adları verilmiştir.

a

b

c

d

e

f

I













II













III













IV













V













Buna göre, tabloda a, b, c, d, e, f ile gösterilen özellikler bakımından birbiriyle evrimsel açıdan en yakın (Y) ve en uzak (U) olan türler aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? Y

U

A)

I-V

I - lll

B)

II - III

I-V

• Bufo bufo (Siğilli kurbağa)

C)

III - V

IV - V



• Bufo periglenes (Altın kurbağa)

D)

III - IV

IV - V



• Bufo viridis (Gece kurbağası)

E)

I - II

I-V



Bu canlılarla ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?



A) Aynı cinsin farklı türleridir.



B) Tür dışındaki tüm sınıflandırma bölümleri ortaktır.



C) Aralarında verimli gen alışverişi yapabilirler.



D) Ortak gen ve proteinlere sahiptirler.



E) Embriyonik gelişimleri sırasında önce ait oldukları şubenin özelliklerine sahip olurlar.

Çözüm Yayınları



I ve V arasında 4 özellik ortak olduğu için evrimsel açıdan en yakın, I ile III arasında verilen özelliklerden hiçbiri ortak olmadığı için evrimsel açıdan en uzaktır. (Cevap A)

12. Aşağıdaki grafikte bazı sistematik birimlerdeki birey sayıları gösterilmiştir.

Birey sayısı



Verilen canlılar aynı cinsin farklı türleridir. Dolayısıyla aralarında çiftleştiklerinde kısır olmayan bireyler oluşturamazlar. (Cevap C)

l

10. Aşağıda b1, b2, b3 ve b4 canlılarına ait bazı özellikler verilmiştir.

90

ll lll lV V

Vl

Sistematik birimler



Buna göre, numaralandırılmış birimlerle ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz?



A) Protein yapı benzerliği bakımından çoktan aza doğru,



• b1 ve b2 canlılarının kromozom sayısı aynıdır.





• b2 ve b3 aynı cinste yer alır.





• b3 ve b4 canlıları arasında gen alış verişi olmaz.

B) VI numaralı birimde yer alan canlılar I numaralı birimde de birlikte yer almak zorundadır.



C) V numaralı birimde yer alan canlılar arasındaki ortak gen sayısı, I numarada yer alan canlılardakinden daha azdır.



D) III numaralı birimde yer alan canlılar arasındaki ortak özellik sayısı, II numaralı birimde yer alan canlılardakinden daha fazladır.



E) Canlı çeşitliliği bakımından çoktan aza doğru,



Buna göre, aşağıdaki sonuçlardan hangisine ulaşabilir?



A) b1 ve b2 kesinlikle aynı türdendir.



B) b2 ve b3 aynı şubede yer alır.



C) b2 ve b4 kesinlikle farklı cinste yer alır.



D) b1, b2 ve b3 aralarında kısır olmayan bireyler oluşturabilir.



E) b3 ve b4 farklı âlemlerde yer alır.

b2 ve b3 aynı cinste yer aldığı için diğer üst sınıflandırma birimlerinde de ortak yer alırlar. (Cevap B)



I - IV - III - II - VI - V şeklinde sıralanabilirler.

V - VI - II- III - IV - I şeklinde sıralanabilirler.

I. tür, IV. cins, III. familya, II. takım, VI. sınıf, V. şubedir. Bir sınıflandırma biriminde ortak olarak yer alan canlıların üst birimleri kesinlikle ortaktır. Alt birimleri hakkında yorum yapılamaz. (Cevap B)

02

BÖLÜM 03 Test

Canlıların Çeşitliliği ve Sınıflandırılması - 2 1. Amprik (yapay) sınıflandırmayla ilgili,

5. Aşağıda doğal sınıflandırmada kullanılan sistematik birimlerle



I. Nitel gözlemlere dayalı olarak yapılan bir sınıflandırmadır.



II. Bilimsel geçerliliği yoktur.



III. Homolog organların varlığı aranır.



IV. Köken bağıntılarına göre yapılır.



ifadelerinden hangileri doğru değildir?



A) I ve II

ilgili bir grafik verilmiştir. Özellik

l

ll

B) II ve III

Âlem

Tür

C) III ve IV

Sistematik birimler



Grafikte numaralarla gösterilen özelliklerle ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğru değildir?



A) I → Birey sayısı



B) II → Ortak özellik sayısı



C) I → Çeşitlilik



D) II → Benzerlik oranı

hangisi karşısındaki birimi kapsar?



E) I → Protein yapı benzerliği



A) Tür



Cins

Türden âleme doğru birey sayısı artar, ortak özellik azalır, çeşitlilik artar, benzerlik oranı azalır, protein yapı benzerliği azalır. (Cevap E)



B) Cins



Familya



C) Takım →

Sınıf

6. Bilimsel isimleri;



D) Şube



Familya



I. Capra domesticus,



E) Şube



Âlem



II. Canis domesticus,



III. Felis domesticus,



IV. Passer domesticus,



V. Canis lupus



D) I, II ve III

E) II, III ve IV

Amprik sınıflandırma dış görünüş ve yaşam alanlarına bakılarak yapılır. Analog organların varlığı aranır. Bilimsel geçerliliği yoktur. (Cevap C)

2. Taksonomik sınıflandırmada, aşağıdaki birimlerden



(Cevap D)

Çözüm Yayınları

Taksonomide üst birimler alt birimleri kapsar. Örneğin cins pekçok tür bulundururken familya pekçok cins, takım pekçok familya, sınıf pekçok takım, şube pekçok sınıf bulundurabilir.



şeklinde olan canlılardan hangilerinin aynı familyada yer aldığı kesin olarak söylenir?

hangisinin aynı olması beklenmez?



A) I ve II

A) DNA’daki nükleotit dizilimi





B) Beslenme şekli

II ve V aynı cinsin farklı türleridir. Cinsleri aynı olduğu için familyaları da kesinlikle aynıdır. (Cevap E)



C) Kromozom sayısı



D) Embriyonik gelişim özellikleri



E) Anatomik özellikler

3. Aynı türe ait iki canlıda, aşağıdaki özelliklerden

Tüm canlıların DNA nükleotit dizilimi farklıdır.

B) II ve III

D) IV ve V

C) III ve IV

E) II ve V

7. Sınıflandırılmaya çalışılan X canlısının akrabalık ilişkilerini

saptamak amacıyla yapılan çalışmanın sonuçları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

(Cevap A)

4. Canlıların sınıflandırılmasında kullanılan familya ve sınıf



A) Sınıf birimindeki canlı çeşitliliği cinse göre daha fazladır.



B) Familya biriminin bulundurduğu canlı sayısı şubeye göre daha azdır.



C) Familya birimindeki bireylerin homolog organ sayısı takıma göre daha fazladır.



D) Sınıf birimindeki bireyler arasındaki ortak özellik sayısı familyadakilere göre daha fazladır.



E) Aynı familyada yer alan bireylerin sınıfları da kesinlikle ortaktır.

Türden âleme doğru gidildikçe ortak özellik sayısı azalır. Bu nedenle sınıf birimindeki bireyler arasındaki ortak özellik sayısı familyadakilere göre daha azdır. (Cevap D)

Canlı Türü

birimleriyle ilgili, aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğru değildir?



C1 C2 C3 C4 C5

1 2 3 2 3

P

R

S

T

Ortak embriyonik yapıların sayısı

Homolog organ sayısı

Özellikler

+ + ─ ─ ─

─ ─ + ─ +

─ + + ─ ─

+ ─ + + ─

1 2 3 2 2

İçerdiği proteinler



5 farklı canlı türünün, X canlısı ile karşılaştırılması sonucu elde edilen tablodaki verilere göre hangi türün X’e en yakın akraba olduğu söylenebilir?



A) C1

B) C2

C) C3

D) C4

E) C5

X ile homolog organ sayısı en fazla olan (3), protein yapısı ençok benzer olan (3), ortak embriyonik yapı sayısı en fazla olan (3) C3 türü en yakın akrabadır. (Cevap C)

91

Test 02

1. C

8. Aynı takımda yer alan iki farklı canlı türü için,

I. Aynı şubede bulunurlar.



II. Kromozom sayıları farklıdır.



III. Aynı familyada bulunurlar. ifadelerinden hangilerinin doğruluğu kesin değildir?



A) Yalnız I



D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

Aynı takımda yer alan iki canlı aynı şubede yer alır. Kromozom sayıları ve alt sınıflandırma birimleri hakkında yorum yapılamaz. (Cevap E)

9. Sistematik çalışması yapılan bir canlının su kurbağasıgiller (Ronidae) familyasında yer aldığı belirlenmiştir.

4. D

5. E

6. E

7. C

Şube

K

Sınıf

L

Takım

M

8. E

9. C 10. C 11. B 12. B



Yukarıda, X canlı türüne ait sınıflandırma basamakları K, L ve M ile sembolize edilmiştir.



Buna göre, aşağıdaki yargılardan hangisi doğru değildir?



A) K şubesinde, L sınıfından başka sınıflarda bulunabilir.



B) M takımında, sadece X canlısına ait tür bulunur.



C) L sınıfında, M takımının dışında başka takımlarda bulunabilir.



D) M takımında bulunan canlılar, L sınıfının genel özelliklerine sahiptir.



E) X canlısı, K şubesinde yer alan diğer canlılarla ortak özelliklere sahip olabilir.

Bir takım birçok familya, cins ve tür bulundurabilir.



(Cevap B)

Buna göre çalışmanın bundan sonraki aşamasında bu canlının;



I. tür,



II. cins,



III. sınıf,



IV. âlem



kategorik özelliklerinden hangilerinin belirlenmesine gerek duyulur?



A) Yalnız I



B) Yalnız IV

D) III ve IV

C) I ve II

E) I, II ve III

Çözüm Yayınları



3. A

11.



B) Yalnız II

2. D

Familyası belli olan bir canlının takım, sınıf, şube ve âlemi bellidir. Cins ve türünün tespit edilmesi gerekir. (Cevap C)

12. Felis leo (aslan)

10. Aşağıdaki tabloda farklı canlı türlerinin sistematik birimleri gösterilmiştir. Şube

A

Sınıf

92



B

C

Takım

D

E

F

Familya

G

H

I

Cins

J

K

L

Tür

Felis panthera (panter)

Felidae (Kedigiller) Felis (kedi)

M

N

O

P

R

S



Tabloya göre aşağıdaki yargılardan hangisi söylenemez?



A) B sınıfının bulundurduğu takım sayısı, C sınıfından daha fazladır.



B) G, H ve I familyaları, A şubesinde yer alır.



C) R ve S türlerinin protein yapı benzerliği, M ve N türlerinin benzerliğinden daha fazladır.



D) O ve P türleri, M ve N türleri ile aynı sınıfta yer alır.



E) J ve K cinslerinin evrimsel yakınlığı, L cinsine göre daha fazladır.

R ve S’nin protein yapı benzerliğinin M ve N’nin protein yapı benzerliğinden daha az ya da fazla olduğunu söyleyebilmek için yeterli veri bulunmamaktadır. (Cevap C)



Yukarıda iki hayvan türünün sınıflandırılması ile ilgili bir şema verilmiştir.



Buna göre,



I. Felis leo ve Felis panthera, Felis cinsinin iki farklı türüdür.



II. Felis leo ve Felis panthera, Felis cinsinin genel özelliklerini ortak olarak bulundurur.



III. Felis leo ve Felis panthera, Felidae familyasındaki canlılarla ortak gen ve proteinlere sahip değildir.



IV. Felis leo ve Felis panthera aralarında çiftleşerek kısır olmayan bireyler oluşturabilir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) I, II ve III

C) III ve IV

E) II, III ve IV

Felis leo ve Felis panthera, Felis cinsinin iki farklı türüdür ve Felidae familyasının ve Felis cinsinin genel özelliklerini ortak olarak bulundurur. Ancak aralarında çiftleştiklerinde kısır olmayan bireyler oluşturamazlar. (Cevap B)

1. Filogenetik sınıflandırma yapılırken biyolojinin;

I. morfoloji,



II. moleküler biyoloji,



III. sitoloji,



IV. anatomi



alt bilim dallarından hangilerinden yararlanılabilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) I, II ve III

5. Ovis ammon ve Ovis aries olarak adlandırılan iki canlı ile ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğru değildir?



A) Aynı cinsin farklı türleridir.



B) Embriyonik köken benzerlikleri vardır.



C) DNA’larında ortak baz dizilerine rastlanmaz.



D) Ortak protein çeşitlerine sahiptir.



E) Benzer morfolojik özellikler gösterebilir.

“Ovis ammon” ve “Ovis aries” aynı cinsin farklı türleridir. Bu iki tür DNA’larında ortak baz dizilerine sahiptir.

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

(Cevap C)

6. Aşağıdaki tabloda bazı canlıların kromozom sayıları

Filogenetik sınıflandırma doğal (bilimsel) sınıflandırmadır. Doğal sınıflandırma yapılırken, verilen tüm bilim dallarından yararlanılabilir. (Cevap E)

verilmiştir.



2. Hayvanlar âleminde yer aldığı bilinen bir canlının

Canlı

Kromozom sayısı

T1

46

T2

500

T3

46

embriyonik gelişim sürecinde; I. şube,



II. takım,



III. familya,



IV. sınıf





sınıflandırma birimlerine ait özelliklerin ortaya çıkış sırası aşağıdakilerden hangisidir?



A) I - II - III - IV

B) I - IV - II - III



C) IV - II - I - III

D) I - II - IV - III



E) III - II - IV - I

Embriyonik gelişim sürecinde sınıflandırma birimlerine ait özelliklerin ortaya çıkış sırası şube - sınıf - takım - familya şeklinde olur. (Cevap B)

3. Aynı türe ait; cinsiyetleri farklı iki bireyle ilgili,

I. Çiftleştiklerinde verimli döller oluşabilir.



II. Farklı ekosistemlerde yaşayamazlar.



III. Farklı genlere sahip olamazlar.



IV. Metabolizma hızları farklı olabilir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) I ve II



B) I ve IV

D) I, II ve III

Çözüm Yayınları



03

BÖLÜM 03 Test

Canlıların Çeşitliliği ve Sınıflandırılması - 3

Bu canlılarla ilgili olarak,



I. T1 ve T2 aynı türe ait olamaz.



II. T1 ve T2 arasındaki ortak özellik sayısı, T1 ve T3 arasındaki ortak özellik sayısından azdır.



III. T1 ve T3’ün kromozom sayısı aynı olduğu için sahip oldukları gen sayıları da aynıdır.



IV. T1 ve T3’ün çiftleşmesi sonucu oluşan yavru bireyler gelişerek kendi aralarında çoğalırlar.



ifadelerinden hangileri kesin olarak söylenir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) III ve IV

C) II ve III

E) I, III ve IV

T1 ve T2’nin kromozom sayılarının farklı olması bu canlıların aynı türde yer almadığını kesin olarak kanıtlar. (Cevap A)

7. Bilimsel adı “Canis lupus” olan bir canlının yer aldığı en küçük sistematik kategoride yer alan tüm canlılar için,



I.

Kromozom sayısı

II.

Gen çeşidi sayısı

C) II ve III

E) I, III ve IV

Sistematik kategorideki bireyler

Aynı türe ait cinsiyetleri farklı iki birey çiftleştiklerinde verimli döller oluşturabilir, metabolizma hızları farklı olabilir. Farklı ekosistemlerde yaşayıp, farklı genlere sahip olabilirler. (Cevap B)

Sistematik kategorideki bireyler

III. Vücut büyüklüğü

93

4. Modern sınıflandırma sisteminde canlıların

sınıflandırılmasında çeşitli ölçütler ve kriterler kullanılmaktadır.



Aşağıdakilerden hangisi bu kriterlerden birisi değildir?



A) Embriyonik gelişim özellikleri



B) DNA baz dizileri



C) RNA baz dizileri



D) Protein yapı benzerlikleri



E) Ribozom sayıları

Sistematik kategorideki bireyler

grafiklerinden hangileri oluşturulabilir?



A) Yalnız I



Ribozom sayıları modern (bilimsel) sınıflandırma sisteminde kullanılan kriterlerden birisi değildir. (Cevap E)

B) Yalnız II

D) I ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Bilimsel adı “Canis lupus” olan bir canlının yer aldığı en küçük sistematik kategori türdür. Aynı türde yer alan canlılar için sadece I. grafik oluşturulabilirdir. (Cevap A)

Test 03

1. E

8. Aşağıdaki şekilde familyaları aynı olan 4 farklı tür ve 2 farklı

T3 türü

Y cinsi



4. E

5. C

6. A

7. A

8. E

9. D 10. A 11. B

birlikte bulunan canlıların sahip oldukları ortak gen sayıları gösterilmiştir.

X familyası

T2 türü

3. B

10. Aşağıdaki grafikte X, Y, Z sınıflandırma birimlerinde

cins arasındaki ilişki şematik olarak gösterilmiştir.

T1 türü

2. B

Ortak gen sayısı

T4 türü

Z cinsi



Buna göre aşağıdaki açıklamalardan hangisi yapılamaz?



A) Y ve Z cinslerinin takımları kesinlikle aynıdır.



B) T1, T2, T3 ve T4 türü ortak gen ve proteinlere sahip olabilir.



C) T1 ve T2 türü, Y cinsinin genel özelliklerine sahiptir.



D) T3 ve T4 türleri arasındaki embriyonik yapı benzerlikleri, T1 ve T3 türleri arasındakinden fazladır.



E) X familyasının bulundurduğu birey sayısı, Z cinsinin bulundurduğu birey sayısından azdır.

X

Y

Sınıflandırma birimleri

Z



K, L, M ve N canlılarının birlikte bulundukları en küçük sınıflandırma birimleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.



X familyası, Y ve Z cinslerini ve bunlara ait T1, T2, T3 ve T4 türlerini kapsadığı için bulundurduğu birey sayısı, Z cinsinin bulundurduğu birey sayısından daha fazladır. (Cevap E)

Birlikte bulunabildikleri en küçük sınıflandırma birimi

K ve L

X

K ve M

Y

K ve N

Z



Buna göre L, M ve N canlılarının, K canlısıyla olan akrabalık dereceleri bakımından en uzak olandan en yakın olana doğru sıralanışı nasıl olur?



A) L - M - N

Çözüm Yayınları

Canlılar

B) N - L - M

D) N - M - L

C) M - L - N

E) L - N - M

İki canlı nekadar küçük bir sınıflandırma biriminde ortak olarak yer alırsa o kadar yakın arkabadır. K ve N birbirine en yakın, K ve L ise en uzak akrabadır. Buna göre L, M ve N canlıları, K canlısı ile olan akrabalık dereceleri bakımından en uzak olandan en yakın olana doğru L - M - N şeklinde sıralanabilir. (Cevap A)

9. Aynı âlemde bulunan ve birbirini takip eden altı sistematik birimdeki birey sayıları aşağıdaki grafikte gösterilmiştir. Birey sayısı

11. Aşağıda K, L, M, N ve T türlerinin sistematik ilişkileri verilmiştir.

Familya

1 2 3



94



4

Sistematik birimler

5 6

Cins

Grafiğe göre sistematik birimlerle ilgili,



I. Homolog organ benzerliği bakımından çoktan aza doğru 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 şeklinde sıralanır.



II. 3. sistematik birimde birlikte bulunan iki canlı, 1. ve 2. sistematik birimde de kesinlikle birlikte bulunur.



III. 1’den 6’ya doğru canlı çeşitliliği artarken canlılar arasındaki ortak özellik sayısı azalır.



açıklamalarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

1 tür, 2 cins, 3 familya, 4 takım, 5 sınıf ve 6 şubeyi ifade eder. Buna göre l ve lll. açıklamalar doğrudur. Bir sistematik birimde bulunan iki canlının diğer üst birimlerinin kesinlikle ortaktır. (Cevap D)

X Z

Y

Tür

K

L

M

R N

T

Buna göre K, L, M, N, T türleri ile ilgili,

I. K türünün M türü ile olan ortak gen sayısı, T türü ile olan ortak gen sayısından çoktur.



II. L ve N türleri aynı familyanın farklı cinslerine aittir.



III. K ve L türleri arasındaki protein yapı benzerliği M ve N türleri arasıdaki protein yapı benzerliğinden fazladır,



yargılarından hangilerinin doğruluğu kesindir?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

K, L, M, N ve T türlerinin sistematik ilişkileri incelendiğinde L ve N türlerinin aynı familyanın farklı cinslerine ait olduğu yargısı kesin olarak doğrudur. (Cevap B)

04

BÖLÜM 03 Test

Canlıların Çeşitliliği ve Sınıflandırılması - 4 1. Genetik olarak aynı kökenden gelen ancak farklı görevleri

4. Sınıflandırmayla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi



Buna göre aşağıdakilerden hangisi atın ön ayakları ile homolog bir yapı değildir?



A) Amprik sınıflandırmada homolog organlar dikkate alınır.



A) Sineğin ayakları

B) Balinanın ön yüzgeçleri



B) Doğal sınıflandırmada analog organlar dikkate alınır.



C) Yarasanın kanadı

D) İnsanın kolları



C) Canlılar arasında homolog organ benzerliği ne kadar fazlaysa akrabalık da o kadar fazladır.



D) Kromozom sayısı aynı olan canlılar kesinlikle aynı türdendir.



E) Doğal sınıflandırma yapılırken sadece dış yapı özellikleri dikkate alınır.

doğrudur?

yerine getiren organlara homolog organlar denir.



E) Fokun ön yüzgeçleri

Sineğin ayakları ile atın ön ayakları birbirinin analoğudur. Yani kökenleri farklı görevleri aynıdır. (Cevap A)

Canlılar arasındaki akrabalık derecesi ne kadar fazla ise homolog organ benzerliği o kadar fazladır. (Cevap C)

5.

Sınıflandırma Birimleri

2. Aynı türde yer alan bireylere ait,

Canlılar



• Ortak bir atadan meydana gelirler.



• Yapı ve görev bakımından benzer özellikler gösterirler.



• Yalnız kendi aralarında üreyip verimli döller oluşturabilirler. I. Sınıflandırmada kullanılan en küçük sistematik birimdir.



II. Kapsadığı bireyler üreme yoluyla türün devamlılığını sağlar.



III. Kapsadığı bireyler embriyonik, morfolojik, fizyolojik, anatomik benzerlikler gösterir.



bilgilerinden hangileri doğrulanabilir?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

Sınıf

+

+

+

+

+

X–Z

özellikler dikkate alındığında tür ile ilgili,



Familya

X–Y

Çözüm Yayınları



Cins

Y–T

+

Yukarıdaki tabloda X – Y, X – Z ve Y – T canlılarının ortak olarak yer aldığı sınıflandırma birimleri “+” işareti ile gösterilmiştir.



Buna göre X, Y, Z ve T canlılarının ortak olarak bulunduğu en küçük sınıflandırma birimi aşağıdakilerden hangisidir?



A) Tür



B) Cins

D) Takım

C) Familya

E) Sınıf

X – Y canlılarının cins familya ve sınıfları

E) I, II ve III

X – Z canlılarının familya ve sınıfları Y – T canlılarının sınıfları ortaktır.

Verilen özellikler dikkate alındığında tür ile ilgili II. ve III. bilgiler doğrulanabilir. Ancak verilen özellikler türün sınıflandırmada kullanılan en küçük sistematik birim olduğu bilgisini doğrulamaz. (Cevap D)

Buna göre X, Y, Z ve T canlılarının ortak olarak bulunabildiği en küçük sınıflandırma birimi sınıftır. (Cevap E)

6.

3. Aşağıda muhabbet kuşunun sınıflandırılmasında kullanılan birimlerden bazıları karışık olarak verilmiştir.



I. Melopsittacus undulatus (Muhabbet kuşu)



II. Melopsittacus (Muhabbet kuşları)



III. Cuculiformes (Guguksular)



IV. Psittacidae (Papağangiller)



V. Aves (Kuşlar)

Takım

B1

Sınıf

B2

Şube

B3



Yukarıda X canlısının ait olduğu bazı sınıflandırma basamakları B1, B2 ve B3 ile sembolize edilmiştir.



Buna göre,



I. B1 basamağında yer alan diğer canlılarla olan ortak özellik sayısı, B2 basamağındakine göre daha fazladır.



II. B2 basamağında birlikte yer aldığı bir canlı ile, B3 basamağında da kesinlikle birlikte yer alır.



III. B2 basamağında yer alan herhangi bir canlı ile ortak bir gen bulundurma olasılığı, B3 basamağındaki bir canlıya göre daha fazladır.



Bu sistematik birimler hiyerarşik düzende küçükten büyüğe sıralandığında en alt sistematik birim hangisi olur?



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



A) I



B) II

C) III

D) IV

E) V

I. tür, II. cins, III. takım, IV. familya, V. sınıfı ifade eder.

B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Takımdan şubeye doğru ortak özellik sayısı, ortak gen sayısı azalır. Aynı sınıfta yer alan canlıların şube ve âlemleri de aynıdır. (Cevap E)

Buna göre en alt sistematik birim l. dir. (Cevap A)

95

Test 04

1. A

7. X1 ve X2 türlerinin sınıflandırılmasının belirli bir bölümü

10.

aşağıda gösterilmiştir.



2. D

3. A

4. C

5. E

6. E

7. E

Şube → Spermatophyta (Tohumlu bitkiler)

X2

: X1

Cins

:

A

B

Takım → Pinales (İğne yapraklılar)

Familya :

C

D

Cins → Pinus (Çam)

:

E

Sınıf

:

F

9. D 10. B 11. B

Âlem → Plantae (Bitkiler)

Tür

Takım

8. E

Sınıf → Pinopside (Açık tohumlular) Familya → Pinaceae (Çamgiller) Tür → Pinus nigra (Kara çam)

Yukarıda kara çamın bilimsel sınıflandırması gösterilmiştir.



Buna göre aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?



A) Bütün çamlar kendi aralarında verimli döller oluşturabilir.

I. Ait oldukları şube ve âlemler aynıdır.



B) Kara çamlar kendi aralarında tozlaşabilir.



II. İkili adlandırılmalarında kullanılan cins isimleri farklıdır.





III. Ortak genlere ve homolog organlara sahiptirler.

C) Çamgiller familyasındaki tür sayısı, iğne yapraklılar takımındaki tür sayısından fazladır.



D) Tohumlu bitkiler şubesindeki canlılar arasındaki homolog organ benzerliği, açık tohumlular sınıfındakinden fazladır.



E) Çamgiller familyasındaki bitkilerin tamamı iğne yapraklılar takımında yer almaz.



Buna göre X1 ve X2 türü için,





ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Kara çamlar aynı tür canlılar olup kendi aralarında tozlaşabilir.

X1 ve X2 türü takımdan itibaren ortak bir sistematik açılıma sahip olduklarından aynı şube ve âlemde yer alır. Ortak gen ve homolog organlara sahiptirler. Cins isimleri farklıdır. (Cevap E)

(Cevap B)

8. Farklı türlere ait T1, T2, T3, T4 canlıları ile ilgili bazı bilgiler

• T1 ve T2 canlılarının çiftleşmesi sonucu T5 canlısı oluşmuştur.



• T3 ve T4 canlılarının çiftleşmesi sonucu T6 canlısı oluşmuştur.



Buna göre T5 ve T6 canlıları ile ilgili,



I. T5, T1 ve T2 türlerine T6, T3 ve T4 türlerine ait özellikler bulundurulabilir.



II. T5 ve T6’nın kromozom sayısı aynı olabilir.



Çözüm Yayınları

aşağıda verilmiştir.

III. T5 ve T6 kısır olabilir.



yargılarından hangileri doğru olabilir?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Verilen bilgilere bağlı olarak T5 ve T6 canlıları ile ilgili yargılardan tümü doğru olabilir. (Cevap E)

11. Aşağıda K, L, M, N canlılarının birlikte bulunduğu en küçük sistematik birimler verilmiştir.

96

9. Aşağıda bazı canlıların bilimsel adları verilmiştir.



• K ve L aynı âlemde yer alır.



• Apis cerana



• Apis florea



• L ve M aynı takımda yer alır.



• Apis mellifera



• M ve N aynı şubede yer alır.



• Apis dorsato



Buna göre K, L, M, N canlıları ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisinin doğruluğu kesin değildir?



Bu canlıların sınıflandırılmasıyla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?



A) K, L, M ve N aynı âlemde yer alır.



A) Aynı cinsin farklı türleridir.





B) Apis cinsinin genel özelliklerine sahiptirler.

B) K, L, M ve N’nin ortak olarak yer alabileceği en küçük birim sınıftır.



C) Aynı familyada sınıflandırılırlar.



C) L ve N aynı şubede yer alır.



D) Birlikte bulunabilecekleri en büyük sınıflandırma birimi şubedir.



D) L ve M aynı sınıfta yer alır.



E) Benzer yapı ve özelliklere sahiptirler.



E) L, takımdan itibaren M’nin yer aldığı tüm birimlerde yer alır.

Verilen canlılar aynı cinsin farklı türleridir. Aynı familyada yer alıp, Apis cinsinin genel özelliklerine sahiptirler. Benzer yapı ve özelliklere sahiptirler. Birlikte bulunabilecekleri en büyük sınıflandırma birimi âlemdir. (Cevap D)

L ve M canlıları aynı takımda yer aldığı için sınıf, şube ve âlemleri de aynıdır. K, L, M ve N’nin ortak olarak yer alabileceği en küçük birim belirlenemez. (Cevap B)

Canlılar Dünyası / Canlı Âlemleri ve Özellikleri / Bakteri - Arke – 1 1. Aşağıdaki özelliklerden hangisi tüm bakteri çeşitlerinde

5. Aşağıda bir bakteriye ait bazı yapılar gösterilmiştir.

ortak olarak gözlenir?



A) Ribozom bulundurma



B) Endospor oluşturma



C) Kamçı ile aktif hareket etme



D) Oksijenli solunum yapma



E) Klorofil bulundurma

RNA Ribozom

Kamçı

Hücre DNA

duvarı

Hücre zarı

Tüm bakteriler tüm canlı hücreler gibi ribozom bulundurur.



(Cevap A)

2. Arkeler;



Klorofil Buna göre, şekilde verilen bakteri ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi söylenemez?



A) Aktif hareket edebilir.



B) Fotosentez yapabilir.



C) Protein sentezi yapabilir.



D) Bölünerek üreyebilir.



I. prokaryot hücre yapısına sahip olma,



E) Patojen özellik gösterir.



II. bir hücreli olma,

Klorofile sahip bakteriler patojen (hastalık yapıcı) özellik göstermez.



III. diğer canlıların yaşayamayacağı şartlarda yaşayabilme



özelliklerinden hangilerine sahip olabilir?



A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve II

bakımından parazit bakterilerden farklılık gösterir?

C) Yalnız III

E) I, II ve III

Arkeler, prokaryot bir hücreli canlılar olup diğer canlıların yaşayamayacağı şartlarda yaşayabilir. (Cevap E)

3. Bakterilerde gözlenebilen;



A) Prokaryot hücre yapısına sahip olma



B) Protein sentezi yapabilme



C) Hücre dışına sindirim enzimleri salgılama



D) Endospor oluşturabilme



E) Konjugasyonla kalıtsal çeşitlilik sağlayabilme

Saprofit bakteriler hücre dışı sindirim yapabilirken parazit bakteriler sindirim enzimlerine sahip değildir. (Cevap C)

7. Parazit bir bakterinin DNA sında aşağıdaki olaylardan



I. hücre çeperi bulundurma,



II. zarla çevrili organel bulundurmama,



III. DNA’nın sitoplazmada serbest halde olması



A) ATP sentezi



özelliklerinden hangileri arkelerde de gözlenebilir?



B) Fotosentez



A) Yalnız I



C) Peptidoglikan sentezi



D) Protein sentezi



E) Glikojen sentezi



hangisiyle ilgili enzimin sentezinden sorumlu gen bulunmaz?

B) Yalnız II

D) I ve II

(Cevap E)

6. Saprofit bir bakteri aşağıdaki özelliklerden hangisi

Çözüm Yayınları



05

BÖLÜM 03 Test

C) Yalnız III

E) I, II ve Ill

II ve III tüm arkelerde gözlenirken, I bazı arkelerde gözlenebilir.



(Cevap E)

Parazit bakteriler heterotrof olup fotosentez yapamaz.



(Cevap B)

97

8. Bir bakteri türü; 4. Arke âlemindeki canlıların hücresel yapı ve özellikleriyle ilgili, aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğrudur?



I. oksijenli solunum yapma,



II. fermantasyon yapma,



III. fotosentezle besin üretme,



A) Bütün türleri fermantasyon yapar.



IV. kemosentezle besin üretme,



B) Bütün türleri fotosentetiktir.



V. çürükçül beslenme



C) Bütün türlerinde DNA sitoplazmada serbest haldedir.



özelliklerinden hangi ikisine birlikte sahip olamaz?



D) Bütün türleri aşırı sıcak ortamlarda yaşayabilir.



A) I ve II



E) Bütün türleri kemosentetiktir.



Bütün arkeler prokaryot hücre yapısına sahip olduğundan DNA’ları sitoplazmada serbest haldedir. (Cevap C)

B) I ve III

D) I ve V

C) III ve IV

E) II ve V

Bir bakteri aynı anda hem fotosentetik hem de kemosentetik olamaz.

(Cevap C)

Test 05

1. A

9. Aşağıdaki tabloda bazı bakteriler ile bunların üreyebildikleri

Z

Bakteri Çeşidi

Bakteriler

Y

4. C

5. E

Işıksız, oksijen, CO2, H2O, H2S ve mineral içeren ortam Işıklı, oksijen, CO2, H2O, H2 ve mineral içeren ortam Işıksız, oksijensiz, organik besin,



H2O ve mineral içeren ortam

6. C

7. B

8. C

9. D 10. C 11. D 12. E

Madde Çeşidi

Üreme Ortamları X

3. E

11.

ortam şartları gösterilmiştir.



2. E

X

Y

Z

T

p

O





O

r









(: Sentezleme özelliği var.) (O: Sentezleme özelliği yok.)



Yukarıdaki tabloda aynı türe ait p ve r bakterilerinin X, Y, Z ve T maddelerini sentezleyebilme durumları gösterilmiştir.



Bir süre sonra p bakterilerinin de X ve T maddelerini üretmeye başlaması;



Buna göre aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz?



A) X bakterisi kemootoroftur.



B) Y bakterisi fotoototroftur.



C) Z bakterisi anaerob heterotroftur.



I. p ve r bakterileri arasında konjugasyon gerçekleşmesi,



D) X ve Y bakterileri aynı türdendir.





E) Y ve Z bakterileri aynı ortamda üreyemez.

II. p bakterilerinin mayoz bölünme ve döllenmeyle adaptasyon kazanması,



III. p ve r bakterilerinin çekirdeklerinin kaynaşması



IV. p bakterilerinde mutasyon gerçekleşmesi

X bakterisi ışıksız ve inorganik maddelerin bulunduğu ortamda üreyebiliyorsa kemoototrof, Y bakterisi ışıklı ve inorganik maddelerin bulunduğu ortamda üreyebiliyorsa fotoototroftur. Bu nedenle X ve Y aynı türden olamaz. (Cevap D)



durumlardan hangileri ile açıklanabilir?



A) Yalnız I

Çözüm Yayınları



10. B1 ve B2 türlerine ait bakteriler farklı ortam koşullarına sahip petri kaplarında birlikte üremeye bırakılmıştır. Ortamların özellikleri ve bu ortamlarda bakterilerin üreme durumları aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.



B1 B2

O2’siz ortam + Glikoz + Vitamin

98

B1

B2

O2’li ortam + Glikoz + Vitamin

B1

B) Yalnız IV

D) I ve IV

C) II ve III

E) I, II ve III

Bakterilerde gözlenen kalıtsal değişiklikler konjugasyon ya da mutasyonlarla sağlanır. (Cevap D)

12.

b1

b1

b2

b2

B2

O2’siz ortam + Glikoz + Vitamin + Antibiyotik

Sonuç:

Sonuç:

Sonuç:

B1 de üreme var. B2 de üreme yok.

B1 de üreme yok. B2 de üreme var.

B1 de üreme yok. B2 de üreme yok.

Birinci ortam: Glikoz Amino asitler Yağ asitleri Vitaminler Su

İkinci ortam: Nişasta Protein Yağ Su Vitaminler



Yukarıdaki besin ortamlarında b1 ve b2 bakterileri ayrı ayrı gelişmeye bırakıldığında b1’in her iki ortamda da üreyebildiği, b2’nin sadece birinci ortamda üreyebildiği gözleniyor.



Buna göre b1 ve b2 bakterileri için;



I. hücre dışı sindirim yapma,



Buna göre, aşağıdaki açıklamalardan hangisi yapılamaz?



II. fotoototrof beslenme,



A) B1 bakterileri antibiyotiğe duyarlıdır.



III. parazit beslenme,



B) B2 bakterileri oksijenli solunum yapar.



lV. kemoototrof beslenme



C) B2 bakterileri antibiyotiğe dirençlidir.



özelliklerinden hangilerinin ortak olduğu söylenemez?



D) O2’siz ortamda B1 ve B2 bakterileri birlikte yaşayamaz.



A) Yalnız I



E) B1 bakterileri oksijensiz solunum yapar.



B2 bakterilerinde üreme olmamasının nedeninin O2 olmamasından mı yoksa antibiyotik bulunmasından mı, kaynaklandığı bilinmediği için B2 bakterilerinin antibiyotiğe dirençli veya duyarlı olduğu söylenemez. (Cevap C)

B) Yalnız IV

D) Ill ve IV

C) l ve ll

E) I, II, lll ve IV

b1 hücre dışı sindirim yapma, b2 parazit beslenme özelliğine sahip olabilir. II ve IV. özellikleri ile ilgili yorum yapılamaz. Dolayısıyla verilen özelliklerden hiçbiri b1 ve b2 bakterileri için ortak değildir. (Cevap E)

06

BÖLÜM 03 Test

Canlı Âlemleri ve Özellikleri / Bakteri - Arke - 2 1. Bir bakterinin sitoplazma içeriğinde;

5. Bakterilerde gözlenebilen;



l. ribozom,



l. bölünerek üreme,



ll. glikojen,



ll. kemosentez,



lll. DNA ve RNA,



lll. mutasyona uğrama,



lV. klorofil,



lV. fotosentez



V. nişasta



olaylarından hangileri arkelerde de gözlenebilir?



A) l ve ll



hücresel yapı ve moleküllerinden hangileri bulunabilir?



A) l ve ll



B) lll ve lV

D) l, ll ve V

C) lV ve V



B) ll ve lll

D) l, ll ve lll

C) lll ve lV

E) l, ll, lll ve lV

Verilen özelliklerden tümü aynı zamanda arkeler de de gözlenebilir.

E) l, ll, lll ve lV

(Cevap E)

Bir bakteri sitoplazmasının içeriğinde ribozom, glikojen, DNA, RNA ve klorofil bulunabilir. Nişasta bakterilerde bulunan bir polisakkarit değildir. (Cevap E)

2. Aşağıda verilen yapılardan hangilerinin sentezinden

sorumlu genin arkelerde bulunması zorunlu değildir?



A) Solunum enzimi

B) Klorofil



C) mRNA

D) Zar proteinleri



6. Saprofit ve patojen parazit bakterilerde aşağıdaki

yapılardan hangisi kesinlikle ortak olarak bulunur?

E) DNA

Tüm arkeler klorofil bulundurmaz. Diğer yapılar tüm arkelerde bulunmak zorundadır. (Cevap B)



l. Metan üretimi tüm canlılar içerisinde sadece bu grup tarafından gerçekleştirilir.



ll. Kesinlikle oksijensiz ortamlarda yaşamlarını devam ettirirler.



lll. Biyogaz üretiminde kullanılabilirler.



lV. Doğadaki karbon döngüsünde görev yapabilirler.



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız l



B) Yalnız lV

D) l, ll ve lll

A) Kamçı

B) Plazmit



C) Ribozom

D) Pilus

Çözüm Yayınları

3. Arkeler ile ilgili;



E) Mezozom

Ribozom tüm bakteri çeşitlerinde ortak olarak bulunabilen yapılardandır.

(Cevap C)

7. Aşağıda iki farklı özellikte besi ortamı ve bu ortamlara

bırakılan bir bakteri türünün üreme durumları verilmiştir. X bakterisi

C) l ve ll

E) l, lll ve lV



(Cevap E)

4. Klorofil pigmenti bulunduran bir bakteri ile ilgili olarak

aşağıdaki ifadelerden hangisi kesinlikle doğru değildir?

Glikoz + mineraller + su

Mineraller + su + ışık

Arkeler metan gazı üretebilen tek canlı grubudur. Bazı arkeler karbon döngüsünde görev alır. Bazı arkeler biyogaz üretiminde kullanılabilir. Bazı arkeler oksijensiz solunum yaparken bazıları oksijenli solunum yapabilir.

Sonuç: Üreme yok.

Sonuç: Üreme var.

l. ORTAM

ll. ORTAM

Buna göre incelenen bakteri türüyle ilgili,



l. Heterotrof beslenir.



ll. Dış ortamdan mineral madde almaz.

B) Sitoplazmasında glikojen molekülleri bulundurur.



lll. Mineral maddeleri kullanarak glikoz sentezleyebilir.



C) Genetik materyali sitoplazmasında dağınık halde bulunur.



sonuçlarından hangilerine ulaşılabilir?



D) Konjugasyon yoluyla birey sayısını artırır.



A) Yalnız l



E) Peptidoglikan yapıda hücre duvarına sahiptir.



A) Işık varlığında inorganik maddelerden organik madde sentezi yapar.



Bir bakteriden diğerine gen aktarımını sağlayarak kalıtsal çeşitliliği artıran konjugasyon, bakterilerde birey sayısında artışa neden olmaz. (Cevap D)



B) Yalnız lll

D) ll ve lll

C) l ve ll

E) l, ll ve lll

Bakteri türünün I. ortamda üreyemeyip II. ortamda üremesi heterotrof olduğunu gösterir. X bakteri türü dahil tüm canlılar mineral madde ihtiyacını dış ortamdan karşılar. (Cevap A)

99

Test 06

1. E

denilen bir yapı oluşturur. Yüksek ya da düşük sıcaklığa ve kuraklığa karşı endospor bakteriyi korur.

Metabolizma hızı

-l-

Bölünme hızı

-ll-

Zaman

Sitoplazmadaki su oranı

-lll-

Zaman

Büyüme oranı

Zaman

-lV-

Zaman



grafiklerinde verilen değişimlerden hangileri gözlenebilir?



A) l ve lll



B) ll ve lV

D) l, ll ve lll

E) ll, lll ve lV

Çözüm Yayınları

Bütün besin molekülleri

100

Vitaminler hariç bütün besin molekülleri

p3 Amino asitler hariç bütün besin molekülleri

9. B 10. A 11. C



N. meningitidis + X antibiyotiği + BKO



Sonuç: Bakteri üremesi var.



2. Ortam



N. meningitidis + X antibiyotiği + Y antibiyotiği + BKO



Sonuç: Bakteri üremesi yok.



3. Ortam



N. meningitidis + Y antibiyotiği + BKO



Sonuç: Bakteri üremesi var.



Buna göre,



l. X antibiyotiği tek başına N. meningitidis’in üremesini durduramaz.



ll. Bu hastalığın tedavisi için X ve Y antibiyotiği birlikte uygulanılmalıdır.



lll. X antibiyotiği, Y antibiyotiğinin etkisini azaltır.



lV. N. meningitidis X antibiyotiğine dirençli, Y antibiyotiğine duyarlıdır. sonuçlarından hangilerine ulaşılabilir?



A) l ve ll



B) ll ve lll

D) l ve lV

C) lll ve lV

E) l, ll ve lll

I. ve II. sonuçlara ulaşılabilirken III. ve IV. sonuçlara ulaşılamaz.

11.

p4 Yağ asitleri hariç bütün besin molekülleri

8. A

1. ortam



(Cevap A)

Ortamda bulunan maddeler

Bakteri türü

p2

7. A





p1

6. C

Bu hastalığın tedavisinde kullanılacak uygun antibiyotiği belirlemek için yapılan deneysel çalışma aşağıda özetlenmiştir. (B.K.O: Basit kültür ortamı)



Endospor oluşturma sürecinde bakteri su kaybeder, metabolizma hızı düşer. Büyüme ve bölünme durur. (Cevap A)

bakteriler konularak aşağıdaki düzenekler hazırlanıyor.

5. E



C) lll ve lV

9. Özdeş dört petri kabına farklı besin molekülleri ve aynı türden

4. D

bakterinin neden olduğu bir hastalıktır.

Buna göre, endospor oluşturma sürecindeki bir bakteride;



3. E

10. Menenjit (Meningokok) hastalığı Neisseria meningitidis adlı

8. Bazı bakteriler uygun olmayan çevre şartlarında endospor



2. B

Glikoz

Oksijen

Karbondioksit

Mineral

B1

+

+



+

B2



+

+

+

B3

+





+



Bir süre sonra p1, p3 ve p4 petri kaplarında bakteri üremesi gerçekleşirken, p2 petri kabında üreme olmadığı gözleniyor.



Yukarıdaki tabloda B1, B2 ve B3 bakterilerinin bulundukları ortamda kullandıkları maddeler (+) ile, kullanmadıkları maddeler (–) ile gösterilmiştir.



Buna göre, çalışmada kullanılan bakteri türü ile ilgili,



Buna göre, aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz?



l. Heterotrof olarak beslenir.



A) B2 ototrof, B1 ve B3 heterotroftur.



ll. Vitamin sentezi yapamaz.



B) B1 ve B2 aerob, B3 anaerobtur.



lll. Organik maddelerden hiçbirini sentezleyemez.





lV. Sadece organik besin maddelerini dışarıdan alır.

C) B1 ve B2 ortamdan aldıkları oksijeni, inorganik maddelerin oksidasyonu için kullanır.



D) B1, B2 ve B3 de polipeptit sentezi aynı organelde gerçekleşir.



E) B1 ve B3 ortamdan hem organik hem de inorganik madde alabilir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız l



B) l ve ll

D) l, ll ve lll

C) lll ve lV

E) l, ll, lll ve lV

Bütün besin moleküllerinin bulunduğu ortamda üreyebiliyorsa bu bakteri türü heterotroftur. p2 petri kabında üreme olmaması bakterinin vitamin üretemediğini gösterir. Amino asit veya yağ asiti olmayan ortamlarda üremesi bu organik maddeleri ürettiğini gösterir. (Cevap B)

B1 ve B3 bakteri türü heterotrof, B2 ototroftur. B1 ortamdan aldıkları oksijeni, oksijenli solunumda kullanır. B2 nin fotoototrof mu yoksa kemoototrof mu olduğu belirlenemez. Tüm canlılarda polipeptit sentezi ribozomda gerçekleşir. (Cevap C)

07

BÖLÜM 03 Test

Canlı Âlemleri ve Özellikleri / Bakteri - Arke - 3 1. Bakteri ve arke âlemlerindeki canlılarda;

4. Bakterilerde görülen olaylardan bazıları aşağıda verilmiştir.



l. hücre duvarlarının yapısı,



l. mutasyon,



ll. hücre zarlarının yapısı,



ll. konjugasyon,



lll. protein yapıları,



lll. endospor oluşumu,



lV. DNA’larındaki nükleotit dizilimi



lV. transformasyon



özelliklerinden hangileri farklılık gösterir?



A) l ve ll



B) ll ve lll

D) l, ll ve lll

C) lll ve lV

E) l, ll, lll ve lV



Bu olaylardan hangileri, bakterilerde kalıtsal çeşitliliğin oluşmasında etkili olabilir?



A) Yalnız l



Verilen özelliklerden tamamı bakteri ve arke âlemindeki canlılarda farklılık gösterir. (Cevap E)

B) Yalnız lV

D) l, ll ve lV

C) l ve lll

E) l, ll, lll ve lV

I, II ve IV. olaylar bakterilerde kalıtsal çeşitliliğin oluşmasında etkili olabilir. Endospor uygun olmayan çevre şartlarından korunmayı sağlar. Bakterilerin ortamda bulunan DNA’yı bünyesine olmasına transformasyon, aynı türden iki bakteri arasında plazmit DNA’sı aracılığıyla gen aktarılmasına konjugasyon denir. (Cevap D)

2. Arkelerin diğer canlıların yaşamayacağı ortamlarda yaşayabilmeleri bu canlıların;

5. Aşağıdaki özelliklerden hangisi, bir bakterinin beslenme



l. enzim yapıları,



ll. sitoplazmik zar yapıları,



A) Hücre dışındaki polimer besinleri hidroliz edebilme



lll. DNA’daki nükleotit çeşitleri



B) Hücre solunumuya ATP sentezi yapabilme



C) Kendine özgü polimer maddeleri sentezleyebilme



D) Hücre sitoplazmasındaki DNA’yı eşleyebilme



E) Hücre sitoplazmasında glikojen molekülleri bulundurabilme



özelliklerinden hangilerinin diğer canlılardan farklı olmasıyla ilgilidir?



A) Yalnız l



B) Yalnız ll

D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) ll ve lll

Enzim yapıları ve sitoplazmik zar yapılarının diğer canlılardan farklı olması bu canlılara diğer canlıların yaşayamayacağı ortamlarda yaşama şansı sağlar. (Cevap D)

Çözüm Yayınları

şekli hakkında fikir verebilir?

Bir bakteri, hücre dışındaki polimer besinleri hidroliz edebiliyorsa saprofit beslenen heterotrof bir canlıdır. (Cevap A)

6. Aşağıdaki grafikte bir petri kabında üremeye bırakılan

bakteri kolonisinin ortamdaki proteinli organik atık miktarında meydana getirdiği değişim verilmiştir.

Proteinli organik atık miktarı

3. Aşağıda bir bakteriye ait bazı özellikler verilmiştir.

– Plazmit DNA’sı bulundurur.



– Kemosentez reaksiyonlarını gerçekleştirir.



– Oksijenli solunumla ATP sentezi yapar.



Buna göre, bu bakteri ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?



A) Ototrof beslenir.



B) Besin sentezi için ışık enerjisine ihtiyaç duymaz.



C) Besin maddelerini CO2 ve H2O’ya kadar parçalar.



D) Aynı türden başka bir bakteriye gen aktarabilir.



E) Eşeyli üremesi sırasında mayoz bölünme geçirir.

Kemosentez yapan bakteriler ototrof beslenme şekline sahip olup besin sentezi için ışık enerjisine ihtiyaç duymaz. Oksijenli solunumda besin maddeleri CO2 ve H2O’ya kadar parçalanır. Bakterilerde mayoz bölünme gerçekleşmez. Bakteriler konjugasyonla, plazmit DNA’sı aracılığıyla aynı türden bakteriler arasındaki gen aktarımı yapabilir. (Cevap E)

101 Zaman

Buna göre, bu bakteri türü;



l. endositozla madde alma,



ll. hücre dışı sindirim gerçekleştirme,



lll. doğadaki madde döngüsüne katkı sağlama



olaylarından hangilerini gerçekleştirebilir?



A) Yalnız l



B) Yalnız ll

D) l ve lIl

C) I ve II

E) ll ve lll

Bakteriler endositoz olayını gerçekleştiremez. Verilen bakteri türü proteinli organik atıkları hücre dışı sindirimle parçalayarak doğadaki madde döngüsüne katkı sağlar. (Cevap E)

Test 07

1. E

7. Basit kültür ortamında (BKO) çoğalabilen bir bakteri kolonisi

BKO



BKO + a + b

+

5. A

6. E

BKO + b + c



BKO + a + d

+

8. C

9. A 10. C

Zaman

Zaman

Bir süre sonra, ortamın oksijen ve karbondioksit miktarındaki değişimi gösteren yukarıdaki grafiklere göre bu bakteri türü ile ilgili,

BKO + c + d





l. Kemoototroftur.

BKO + a + b + c

+



ll. Klorofil pigmenti bulundurmaz.

BKO + b + c + d





lll. Oksijensiz solunum yapar.



IV. Saprofittir.

(+: üreme var. –: üreme yok.)



Tabloya göre, bu bakteri kolonisinin kültür ortamında çoğaltılabilmesi için ortamda hangi maddelerin bulunması zorunludur? B) Yalnız d

D) b + c

7. A

Karbondioksit miktarı

Oksijen miktarı





A) Yalnız a

4. D

Üreme durumu

Ortam



3. E

9. Bir bakteri türü karanlık bir ortamda üremeye bırakılıyor.

radyasyona maruz bırakılarak mutant soylar elde ediliyor. Mutant soylar kullanılarak yapılan deney sonuçlarına göre aşağıdaki tablo oluşturuluyor.



2. D

C) a + d



yargılarından hangilerine varılabilir?



A) I ve II



E) b + c + d

B) II ve III

D) I, II ve III

C) III ve IV

E) II, III ve IV

Karanlık ortamda karbondioksit miktarı azalıyorsa bu bakteri türü kemoototroftur ve klorofil pigmenti bulundurmaz. (Cevap A)

Çözüm Yayınları

Tablo incelendiğinde bu bakteri kolonisinin kültür ortamda çoğaltılabilmesi için “a” maddesinin bulunmasının zorunlu olduğu görülür. (Cevap A)

8.



Patojen bakteri

1. petri kabı

Fotosentetik bakteri

2. petri kabı

Nitrit bakterisi

Saprofit bakteri

3. petri kabı 4. petri kabı



İçinde eşit miktarda protein bulunan, uygun sıcaklık ve pH lardaki üzeri açık petri kaplarında üremeye bırakılan bakteri çeşitleri yukarıda verilmiştir.



1. petri kabında üreme olmadığı diğerlerinde ise bakterilerin ürediği gözlemlendiğine göre bu bakteriler ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?



A) Petri kaplarda üremeye bırakılan bakterilerin tümü metabolizmaları sırasında oksijen gazı açığa çıkarır.



B) Nitrit bakterileri ortamdaki proteinden doğrudan faydalanır.



C) 1. petri kabındaki bakteriler parazit özellik gösterir.



D) 4. petri kabındaki bakteriler proteini endositozla hücre içine alarak kullanır.



E) 2. petri kabındaki bakterilerde klorofil pigmenti granumların içinde yer alır.

102

1. petri kabındaki bakteriler parazit özellik gösterdiğinden besi ortamındaki proteini hidroliz edemedikleri için çoğalamamıştır. (Cevap C)

10. P, R ve S bakteri türlerinden;

– P türünün, organik artıkları inorganik maddelere dönüştürdüğü,



– R türünün, inorganik maddelerden organik madde sentezleyebildiği,



– S türünün, başka bir canlının sindirim sistemindeki monomer organik besinlerle beslendiği



bilinmektedir.



Buna göre; P, R ve S bakteri türleri ile ilgili aşağıdaki yargılarından hangisi kesin doğrudur?



A) S türü uygun olmayan şartlarda endospor oluşturur.



B) R türü klorofil pigmenti bulundurur.



C) P türü madde döngüsüne katkı sağlar.



D) P türü aktif hareket edebilir.



E) S türü oksijenli solunum yapar.

Soruda verilenlere bağlı olarak P türünün madde döngüsüne katkı sağladığı yargısı kesin doğrudur. Diğerlerinin doğruluğu kesin değildir. (Cevap C)

1. Bakteriler âleminde incelenen canlılarda aşağıdaki

5. Üç farklı bakteri türünden,

olaylardan hangisi kesinlikle gerçekleşmez?



A) Glikojen sentezi



B) Peptidoglikan sentezi



C) Endospor oluşumu



D) Konjugasyon



E) Mayoz bölünme

08

BÖLÜM 03 Test

Canlı Âlemleri ve Özellikleri / Bakteri - Arke - 4

Bakteriler âlemindeki canlılarda mayoz bölünme kesinlikle gerçekleşmez.



• B1 bakterisi : Glikoz çözeltisine,



• B2 bakterisi : İnorganik maddeler içeren çözeltiye,



• B3 bakterisi : Glikojen çözeltisine



konularak karanlık ortamda belirli bir süre bekletiliyor.



Bu süre sonunda çözeltilerdeki bakteri sayısının arttığı gözlendiğine göre aşağıdaki yargılardan hangisi kesinlikle doğrudur?



A) B1 bakterisi parazit olarak beslenir.



B) B2 bakterisi fotoototroftur.



C) B3 bakterisi hücre dışı sindirim yapar.



D) B1 bakterisi saprofit olarak beslenir.



E) B2 bakterisi klorofillere sahiptir.

(Cevap E)

2. Bakterilerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) Konjugasyon yaparak birey sayılarını artırırlar.



B) Homolog kromozom çifti bulundurduklarından diploit yapıdadırlar.



C) Sitoplazmalarında DNA ve RNA moleküllerinden sadece birini bulundururlar.



D) Endospor durumundayken mitoz bölünmeyle birey sayılarını artırırlar.



E) Hücre zarının üzerinde peptidoglikan yapıda hücre duvarı bulundururlar.

Bakteriler prokaryot canlılar olup tek kromozom takımı bulundurur. Sitoplazmalarında DNA ve RNA moleküllerini birlikte bulundururlar. Endospor durumundayken metabolizmalarını bazala indirirler ve üremezler. Peptidoglikan hücre duvarı bulundururlar. (Cevap E)

B1 ve B3 bakterileri heterotrof, B2 bakterisi ototrof beslenir. B3 bakterisi glikojen çözeltisinin bulunduğu ortamda ürediğine göre glikojeni hücre dışı sindirimle parçalayabilme özelliğine sahiptir. (Cevap C)

Çözüm Yayınları



6. Aşağıdakilerden hangisi tüm bakteri ve arkeler için ortaktır?



A) Genetik materyalin bir zarla sitoplazmadan ayrılmamış olması



B) Enerji gereksinimini oksijenli solunumla karşılama



C) İnorganik maddelerin oksitlenmesi sonucu açığa çıkan enerjiyi kullanılarak besin sentezlenmesi

3. Ototrof beslenen tüm bakterilerde;

I. hücre çeperi bulundurma,



D) Kamçı aracılığıyla aktif olarak yer değiştirme



II. klorofilin güneş ışığını soğurması,



E) Plazmit DNA’sı aracılığıyla gen aktarımı yapma



III. konjugasyon yapma,

Bakteriler prokaryot canlılardır. Bu nedenle tüm bakterilerde genetik metaryal bir zarla sitoplazmadan ayrılmamıştır. (Cevap A)



IV. kamçı ile aktif hareket etme



özelliklerinden hangileri ortak olarak gözlenir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) III ve IV

C) II ve III

E) I, III ve IV

Ototrof bakteriler fotosentetik veya kemosentetik olabilir. Tüm bakterilerde hücre çeperi bulunur. Tüm bakteriler konjugasyon yapmaz. (Cevap A)

7. Ototrof ve heterotrof beslenen bakteri türlerinde;

I. sitoplazmada ATP sentezi,

nedeniyle bakterilerden farklı bir âlemde sınıflandırılmış olabilir?



II. basit organik moleküllerden kompleks organik madde sentezi,



A) rRNA nükleotit dizilişleri



III. inorganik maddelerin oksidasyonu,



B) Beslenme şekilleri



IV. hücre dışında polimer moleküllerin hidrolizi



C) Protein sentez mekanizmaları



olaylarından hangileri ortak olarak gerçekleşmez?



D) Üreme şekilleri



A) Yalnız III



E) Solunum şekilleri



4. Arkeler aşağıdaki özelliklerden hangisindeki farklılıklar

Arkelerin bakterilerden farklı bir âlemde sınıflandırılma nedenlerinden birisi de rRNA nükleotit dizilişlerindeki farklılıklardır. (Cevap A)

B) I ve II

D) III ve IV

C) II ve III

E) I, III ve IV

Ototrof ve heterotrof beslenen tüm bakterilerde I. ve II. olaylar ortak olarak gerçekleşir. III. olay kemosentetik, IV. olay saprafit bakteriler tarafından gerçekleştirilir. (Cevap D)

103

Test 08

1. E

8. Aşağıdaki tabloda K, L, M bakteri türlerine ait bazı özellikler

M

Karbondioksit kullanımı

Var

Var

Yok

Klorofil

Yok

Var

Yok

Solunum şekli

Oksijenli

Oksijenli

Oksijensiz

Endospor oluşumu

Yok

Yok

Var

Kamçı

Yok

Yok

Var



Buna göre tablodaki verilere bağlı kalarak aşağıdaki çıkarımlardan hangisi yapılabilir?



A) Her üç bakteri türünün hücre duvarının ana bileşeni proteindir.



B) K ve L bakterilerinin organik besin üretirken kullandıkları enerji kaynakları aynı değildir.



C) L bakteri türü sadece ışıklı ortamda oksijenli solunum yapabilir.



D) M bakteri türü parazit olarak yaşamını devam ettirir.



E) M bakterisinde kamçının yapısı mikrotübüllerden oluşmuştur.

6. A

7. D

8. B

9. A 10. B 11. D 12. A

Glikoz

Atmosfere verilen O2 miktarı

−II−

Glikoz

−III−

CO2



grafiklerindeki metabolik olaylardan hangilerinin gerçekleşmesi bu canlıların klorofil pigmenti bulundurduğunu tek başına kanıtlar?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Bir arke türünde atmosfere oksijen verilmesi bu canlının fotosentez yaptığını dolayısıyla klorofil pigmenti bulundurduğunu tek başına kanıtlar. (Cevap B)

11. Üç farklı bakteri türünün bazı hücresel yapıları bulundurup (+), bulundurmama (–) durumları tabloda gösterilmiştir.

Tablodaki verilere bağlı kalarak K bakterisinin kemoototrof oksijenli solunum yapan, L bakterisinin fotoototrof oksijenli solunum yapan, M bakterisinin heterotrof oksijensiz solunum yapan bir bakteri olduğu çıkarımı yapılabilir. Bu durumda K ve L bakterilerinin organik besin üretirken kullandıkları enerji kaynaklarının farklı olduğu çıkarımı da yapılabilir. (Cevap B)

Bakteri türü

Ribozom

Kapsül

B1

+

B2

+

B3

+

Klorofil

Mezozom

+



+



+

+









Buna göre tablodaki veriler kullanılarak B1, B2 ve B3 bakterileri ile ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğrulanamaz?



A) B1 bakteri türü patojen özellik gösterir.



B) B2 bakteri türü inorganik maddelerden organik madde sentezi yapar.

koşullar altında belirli bir süre bekletiliyor.



C) B1 ve B2 bakteri türleri oksijenli solunum yapar.

Bu süre sonunda ortamdaki karbondioksit miktarı ve bakteri sayısındaki değişimin aşağıdaki grafiklerdeki gibi olduğu tesbit ediliyor. CO2 miktarı Bakteri sayısı



D) B3 bakteri türü kemoototroftur.



E) B3 bakteri türü monomer maddeleri kullanarak polimer madde sentezi yapar.

9. Aynı türe ait bakteriler aydınlık ve kapalı bir ortamda uygun

5. C

H2O

−I−

Çözüm Yayınları



L

4. A

CO2 miktarı



Bakteri Çeşidi K

3. A

10. Bir arke türünde;

verilmiştir.

Özellik

2. E

B1 bakteri türü hastalık yapıcı, oksijenli solunum yapan, B2 bakteri türü fotoototrof oksijenli solunum yapan bir bakteri türüdür. Tablodaki veriler B3 bakteri türünün kemoototrof olduğunu doğrulamaz. (Cevap D)

104



Zaman

Zaman



Grafiklerdeki değişimlere göre bu bakteri türü ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisinin doğruluğu kesindir?



A) İnorganik maddelerden organik madde sentezi gerçekleştirir.



B) Sitoplazmasında klorofil pigmenti içerir.



C) Fotofosforilasyon olayını gerçekleştiremez.



12. Bakteri DNA’sı;

I. iki zincirden oluşma,



II. sitoplazmada eşlenme,



III. halkasal yapıda olma



özelliklerinden hangileri bakımından ökaryotik bir hücrenin çekirdeğinde bulunan DNA’dan farklılık göstermez?

D) Kemoototrof beslenme şekline sahiptir.



A) Yalnız I

E) Uygun olmayan şartlarda endospor oluşturur.



Grafikteki değişime neden olan bakteri türü fotoototrof veya kemoototrof olabilir. Ototrof organizmaların inorganik maddelerden organik madde sentezi yaptığı yargısı kesin olarak doğrudur. (Cevap A)

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

Bakteri DNA’sı iki zincirden oluşma özelliği bakımından ökaryotik bir hücrenin çekirdeğinde bulunan DNA’dan farklılık göstermez. (Cevap A)

1. Bakteriler uygun olmayan ortam şartlarında endospor

4. Metanojenik Arkeler ile ilgili,

oluşturur.



09

BÖLÜM 03 Test

Canlı Âlemleri ve Özellikleri / Bakteri - Arke - 5

Endospor oluşumu ile bakteride;



I. Zorunlu anaerobturlar.



II. Karbondioksit gazı ile hidrojeni birleştirerek metan gazı üretirler. III. Fotoototrof olarak beslenirler.



I. genetik materyalin niteliği ve niceliği,



II. sitoplazma miktarı,





III. metabolizma hızı



özelliklerinden hangileri tüm arkelerde ortak değildir? A) Yalnız I



özelliklerinden hangilerinde değişiklik gözlenir?





A) Yalnız I





B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

B) Yalnız III

D) I ve III

C) I ve II

E) l, II ve III

Verilen özellikler bazı arkelerde gözlenebilir ancak tüm arkeler de ortak olarak gözlenmez.

E) I, II ve III

Bakteriler besin kıtlığı, aşırı sıcak ve soğuk, antibiyotikler ve pH değişimleri gibi durumlardan endospor oluşturarak korunurlar. Bu durumda sitoplazma miktarları ve metabolizma hızları azalır. Genetik materyalin niteliği ve niceliği değişmez.

(Cevap E)

(Cevap D)

5. Bakterilerde kalıtsal çeşitliliğin meydana gelmesinde;

2. Bakteri âleminde bulunan bir canlı ile arke âleminde

I. hücre zarındaki yağ molekülleri,



II. rRNA nükleotit dizilimi,



III. hücre çeper yapısı,



IV. beslenme ve solunum şekli



özelliklerinden hangileri bakımından farklılık gösterebilir?



A) I ve II



B) II ve III

D) I, II ve III

Çözüm Yayınları

bulunan bir canlı;



I. mutasyon,



II. mayoz bölünme,



III. konjugasyon,



olaylarından hangileri doğrudan etkili olabilir?



A) Yalnız l



B) Yalnız ll

D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

Bakterilerde kalıtsal çeşitliliğin meydana gelmesinde mutasyon ve konjugasyon olayları doğrudan etkili olabilir. Bakteriler mayoz bölünme geçiremez. (Cevap E)

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

Bakteri âleminde bulunan bir canlı ile arke âleminde bulunan bir canlı verilen özelliklerden tümü bakımından farklılık gösterebilir. (Cevap E)

6. Karanlık bir ortamda yaşamını sürdüren bir arkenin bulunduğu ortamdaki oksijen ve karbondioksit miktarındaki değişime etkisi aşağıdaki grafiklerde verilmiştir. Oksijen miktarı

Karbondioksit miktarı

3. Aşağıdaki tabloda bakteriler ve arkelerin bazı özellikleri verilmiştir. Özellik



Bakteriler

Arkeler



I.

Çekirdek zarı

Yok

Yok

II.

Histon proteinleri

Var

Bazılarında var

III.

Hücre duvarı

Var

Bazılarında var

IV.

Konjugasyon

Yok

Var

Tabloda numaralarla gösterilen özelliklerden hangilerinde hatalı bilgi verilmiştir? A) Yalnız I



B) Yalnız IV

D) Il ve IV

C) I ve II

Zaman

(Cevap D)

105

Buna göre incelenen arke için,



I. Kemoototroftur.



II. Oksijenli solunum yapar.



III. Aydınlık ortamda yaşayamaz.



IV. Oksijensiz ortamda yaşar.



yargılarından hangileri kesin olarak doğrudur?



A) I ve II



E) IlI ve IV

Histon proteinleri kromozomların yapısında bulunur. DNA molekülünün, bu proteinler üzerine sarılıp paketlenmesi sonucunda kromozom yapısı ortaya çıkar. Bakteriler de histon proteinleri bulunmazken arkelerde bulunur. Bakterilerde konjugasyon görülebilir.

Zaman

B) I ve III

D) III ve IV

C) II ve III

E) I, II, III ve IV

Grafiklerdeki değişimleri gerçekleştiren arke kemoototrof oksijenli solunum yapan bir canlıdır. (Cevap A)

Test 09 7.

1. D

B1

B2

B3



• B2 ile B4 → % 92



• B3 ile B4 → % 96



şeklinde olduğu belirleniyor.



Buna göre, I. DNA daki nükleotit dizilim benzerliği filogenetik akrabalık derecesi arttıkça artar.



II. B3 bakterisinin B4 bakterisine olan protein yapı benzerliği B2 bakterisine olan benzerliğinden daha fazladır.



III. B1 ve B4 arasındaki ortak gen sayısı, B3 ve B4 arasındaki ortak gen sayısından azdır.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız III

8. E

9. E 10. C

B2 bakteri türü



Grafiğe göre, aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz?



A) B1 bakteri türü mezozom yapısına sahiptir.



B) B2 bakteri türü oksijensiz solunumla ATP üretir.



C) Ortamda oksijenin varlığı B2 bakteri türünü olumsuz etkiler.



D) Ortamdaki oksijenin tükenmesi B1 bakteri türünün varlığını sürdürmesini engeller.

C) I ve III

E) I, II ve III

10. Aşağıdaki şekilde özetlenen deneyde X bakterileri karanlık

ortamda ağzı açık petri kabında çoğalırken, petri kabı şeffaf bir kapakla kapatıldığında bakteri sayısının azalmaya başladığı gözlenmiştir. X bakterisi Şeffaf kapak

8. İçinde eşit miktarda protein bulunduran petri kaplarında, şekilde belirtilen bakteri çeşitleri ayrı ayrı gelişmeye bırakılmıştır. Saprofit bakteri

Fotosentetik bakteri

Nitrit bakterisi

Patojen parazit bakteri

P1 petri kabı

P2 petri kabı

P3 petri kabı

P4 petri kabı



Uygun sıcaklık ve pH değerlerinin sağlandığı, yeterli miktarda su ve mineral bulunan, ışıklı ortamda bir süre bekletilen ağzı açık petri kaplarındaki bakterilerle ilgili,



I. P4 petri kabındaki bakteriler ortamdaki proteinden doğrudan faydalanabilir.



II. P3 petri kabındaki bakteriler metabolizmaları sırasında oksijen gazı açığa çıkarır.



III. P2 petri kabındaki bakteriler ihtiyaç duydukları amino asitleri petri kabındaki proteinin hidrolizinden karşılar.



IV. P1 petri kabındaki bakteriler hücre dışı sindirimle ortamdaki proteini hidroliz edebilir.



yargılarından hangileri yanlıştır?



A) Yalnız IV

B) I ve II

D) III ve IV

Zaman

E) B2 bakteri türü oksijen varlığında endospor oluşturur. Grafikteki B1 ve B2 bakteri türlerinin üreme durumuna göre B1’in oksijenli solunum, B2’nin oksijensiz solunum yaptığı söylenir. B2 bakteri türünün oksijen varlığında endospor oluşturduğu söylenemez. (Cevap E)

Çözüm Yayınları

D) II ve III

(Cevap C)



7. C

Birey sayısı



İki canlı arasındaki nükleotit dizilim benzerliği ne kadar fazla ise akrabalık ilişkisi o kadar fazladır. Bu durum protein yapı benzerliklerinin de o kadar fazla olmasına neden olur. Buna göre I ve III. yargılar doğrudur.

106

6. A

B1 bakteri türü





5. E

Bir süre sonra iki bakteri türünün birey sayılarında aşağıdaki grafikte verilen değişim gözleniyor.

Filogenetik arkabalık ilişkileri yukarıdaki gibi olan B1, B2, B3 ve B4 bakteri türü arasındaki DNA nükleotit dizilimlerinin benzerlik oranlarının; • B1 ile B4 → % 80

4. E

ile sembolize edilen iki heterotrof bakteri türü eşit sayıda üremeye bırakılarak petri kabının ağzı hava almayacak şekilde kapatılıyor.





3. D

9. Bir petri kabına aralarında rekabet bulunmayan B1 ve B2

B4



2. E

C) II ve III

Ağzı açık petri kabı karanlık ortam

(Cevap E)

X bakterisi

Y bakterisi



Petri kabı ışıklı bir ortama alınıp, kaba Y bakterileri eklenip, ağzı şeffaf kapakla kapatıldığında her iki bakteride çoğalma olduğu gözlenmiştir.



Buna göre,



I. X bakterisi kemoototroftur.



II. Y bakterisi heterotroftur.



III. X bakterisi oksijenli solunum yapar.



IV. Y bakterisi oksijen üretir.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrulanır?



A) I ve II



E) I, II ve III

P1 petri kabındaki bakteriler saprofit oldukları için hücre dışı sindirimle ortamdaki proteinleri hidroliz edebilir. Diğer yargılar doğru değildir.

Karanlık ortam Y bakterisi X bakterisi ekleniyor. Şeffaf kapak Işıklı ortam

B) II ve III

D) I, II ve III

C) III ve IV

E) II, III ve IV

X bakterisi oksijensiz ortamda üreyemediğine göre oksijenli solunum yapmaktadır. İkinci ortamda X bakterisi, Y bakterisi ile birlikte üreyebildiğine göre Y bakterisi oksijen üretmektedir. (Cevap C)

BÖLÜM 03 Test

Canlı Âlemleri ve Özellikleri /Protista - Bitkiler - Mantarlar - 1 1. Protista âleminde yer alan tek hücreli bir canlıda

5. Protista âleminde yer alan canlı türleri aşağıdaki



A) Kamçı aracılığıyla aktif hareket etme



A) Bir hücreli olma



B) Bölünerek eşeysiz üreme



B) Aktif hareket etme



C) Uygun olmayan ortamda endospor oluşturma



C) Parazit beslenme



D) Fotosentez yaparak besin üretme



D) Su ortamında yaşama



E) Kontraktil koful aracılığıyla boşaltım yapma



E) Kemosentezle besin üretme

aşağıdaki özelliklerden hangisi kesinlikle gözlenmez?

Uygun olmayan ortamda endospor oluşturma bakterilere ait bir özelliktir.

10

özelliklerden hangisine sahip olamaz?

(Cevap C)

Kemosentez olayı sadece bakteri ve arkebakteri âlemindeki canlılarda gözlenebilir. (Cevap E)

2. Mantarlar âleminde yer alan canlılarda;

6. Protista âleminde yer alan;



l. parazit,



– Kırmızı alg



ll. saprofit,



– Plazmodium



lll. kemoototrof,



– Paramesyum



IV. fotoototrof



canlılarında, aşağıdaki özelliklerden hangisi kesinlikle ortak olarak gözlenir?



A) Parazit olarak yaşamını devam ettirme



B) Ökaryot hücre yapısına sahip olma



C) Spor oluşturarak üreme



D) Fotosentez yaparak besin üretme



E) Silleri aracılığıyla aktif hareket etme



beslenme şekillerinden hangileri gözlenebilir?



A) I ve II

D) I, II ve III

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

Mantarlar âlemindeki canlılar parazit veya saprofit olarak beslenir. Mantarlar âleminde ototrofluk gözlenmez. (Cevap A)

Çözüm Yayınları



B) II ve III

Protista âlemindeki canlıların tamamı ökaryot hücre yapısına sahiptir.

(Cevap B)

3. Bitkiler âlemindeki canlılarda gözlenen aşağıdaki

özelliklerden hangisi bütün bitki türleri için ortaktır?



A) İletim demetlerine sahip olma



B) Tohum oluşturarak üreme



C) Üreme organı olarak çiçek bulundurma



D) Odunsu gövdeye sahip olma



E) Depo polisakkariti olarak nişasta bulundurma

Bütün bitki türlerinde depo polisakkariti olarak nişasta bulunur.

(Cevap E)

7.

Kamçı

Mitokondri

Kloroplast

4. Mantarlar âlemindeki canlılar ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?



A) Genellikle hücre çeperinde kitin bulunur.



B) Hücreleri genellikle çok çekirdeklidir.



C) İnorganik maddeleri kullanarak organik besin sentezleyebilir.



Çekirdek



Yukarıda şematize edilen ve protista âleminde yer alan canlı ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğru değildir?



A) Dokusal oluşuma sahiptir.



B) Işık varlığında organik besin sentezleyebilir.



C) Oksijenli solunumla ATP sentezi yapar.



D) Eşeyli veya eşeysiz üreyebilir.



D) Kamçısı aracılığıyla aktif hareket edebilir.



E) Diğer canlılarda hastalık oluşmasına neden olabilir.



E) İkiye bölünerek eşeysiz üreyebilir.

Mantarlar âleminde inorganik maddelerden organik besin sentezleme gözlenmez. (Cevap C)

Şekli verilen canlı protista âleminin kamçılılar grubunda yer alan tek hücreli bir canlıdır. Bir hücrelilerde dokusal oluşum gözlenmez. (Cevap A)

107

Test 10

1. C

B) Bölünerek çoğalma



C) Heterotrof beslenme

D) Aktif hareket etme



E) Oksijenli solunum yapma

Bölünerek çoğalma sadece bir hücreli canlılarda gerçekleşebilir.

(Cevap B)

9. Mantarlarda gözlenen; l. sporla çoğalma,



ll. hücre çeperine sahip olma,



lll. glikojen bulundurma,



IV. saprofit beslenme



özelliklerinden hangileri bitkiler âlemindeki canlılarda da gözlenebilir?



A) I ve II



B) II ve III

D) I, II ve III

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

Sporla çoğalma ve hücre çeperine sahip olma bitkiler âlemindeki canlılarda da gözlenebilir. (Cevap A)

6. B

7. A

8. B

9. A 10. B 11. A 12. B

Tohum oluşturma

İletim demeti bulundurma

Selüloz çeper bulundurma

X





+

Y



+

+

Z

+

+

+



(+; özelliğin bulunduğunu,)



(–; özelliğin bulunmadığını göstermektedir.)



Tablodaki verilere göre X, Y ve Z bitki türleriyle ilgili, aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?



A) X ve Y, spor oluşturarak üreyebilir.



B) Y, gelişmiş çiçek yapısı bulundurur.



C) Z, de eşeysiz üremeyi eşeyli üremenin takip ettiği metagenez görülür.



D) X ve Z otsu, Y odunsu gövde yapısına sahiptir.



E) X de embriyonun ihtiyacı olan besin besi dokudan karşılanır.

X ve Y tohumsuz bitkiler grubunda yer aldığından spor oluşturarak üreyebilir.

(Cevap A)

Çözüm Yayınları



5. E

Özellikler

Bitki türü

A) Ototrof beslenme

4. C

türlerinin bazı özellikleri verilmiştir.

Buna göre protista âlemindeki bir hücreli bir canlı ile çok hücreli bir canlıda aşağıdakilerden hangisi kesinlikle ortak olarak gerçekleşemez?



3. E

11. Aşağıdaki tabloda bitkiler âleminde bulunan X, Y ve Z bitki

8. Protista âlemindeki canlılar bir hücreli veya çok hücrelidir.

2. A

12. Aşağıdaki tabloda protista âleminde yer alan ve bir hücreli 10.

Protista

olan P, R ve S türlerinin sahip olduğu özellikler (✓), sahip olmadığı özellikler ise (Ο) ile gösterilmiştir.

Mantar

Özellikler

3

2

Sil Kloroplast Heterotrof Yalancı ayak bulundurma bulundurma beslenme oluşturma Canlı türü

1

4

108

Bitki



Protista, mantar ve bitkilere ait bazı özellikler venn diyagramı üzerinde gösterilmiştir.



Buna göre, aşağıdaki yargılardan hangisi doğru değildir?



A) 1. ökaryot hücre yapısına sahip olma, olabilir.



B) 2. sinir sistemine sahip olma, olabilir.



C) 3. kitin yapılı hücre çeperi bulundurma, olabilir.



D) 4. kök, gövde, yaprak bulundurabilme, olabilir.



E) 1. eşeysiz veya eşeyli üreyebilme, olabilir.

Sinir sistemine sahip olma sadece hayvanlar âlemindeki canlılarda gözlenebilir. (Cevap B)

P



Ο



Ο

R

Ο

Ο





S

Ο



Ο

Ο



Tablodaki verilere göre aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz?



A) P ve R türleri aktif yer değiştirebilir.



B) P ve R türleri gelişmiş sindirim sistemine sahiptir.



C) S türü, inorganik maddeleri kullanarak organik besin üretebilir.



D) R türü endositozla besin alabilir.



E) S türü ışık enerjisini kullanarak ATP üretebilir.

Bir hücreli canlılarda doku, organ ve sistem organizasyonu gözlenmez.

(Cevap B)



1. Bir bitkinin kapalı tohumlu olduğuna aşağıdaki

5. Farklı canlı türlerinde gözlenen;

özelliklerden hangisi kanıt olarak gösterilebilir?



A) Tohum oluşturma



B) Meyve oluşturma



C) İletim demetleri bulundurma



D) Odunsu gövdeye sahip olma



E) Spor oluşturarak üreme

11

BÖLÜM 03 Test

Canlı Âlemleri ve Özellikleri / Protista - Bitkiler - Mantarlar - 2

A tohumlu bitkilerde, B kapalı tohumlu bitkilerde, C damarlı bitkilerde, D tohumlu bitkilerin bazılarında, E tohumsuz bitkilerde gözlenir. (Cevap B)



l. çok çekirdekli olma,



ll. ototrof beslenme,



lll. çok hücreli olma,



IV. nişasta depo etme



özelliklerinden hangileri, bulunduğu canlının mantarlar âleminde yer almadığının kesin kanıtıdır?



A) Yalnız lV



B) I ve II

D) II ve IV

C) I ve lll

E) III ve IV

Martarların tamamı heterotrof beslenir. Nişasta depo etme bitkilerde ve alglerde gözlenir. Mantarlar depo polisakkariti alarak glikojen bulundurur. (Cevap D)

2. Bitkiler âleminde yer alan damarlı bitkilerin tümünde,

aşağıdaki özelliklerden hangisi ortak olarak gözlenir?



A) Tohum oluşturarak üreme



B) Spor oluşturarak üreme



C) Kozalaklara sahip olma



D) Kazık kök sistemine sahip olma



E) İletim demetleriyle madde iletimi yapma

Çözüm Yayınları

Damarlı bitkiler, tohumlu veya tohumsuz bitkiler grubunda yer alabilir. Damarlı bitkilerde madde iletimi, iletim demetleriyle sağlanır. (Cevap E)

3. Aşağıda verilenlerden hangisi, mantarlar ve bitkiler âlemindeki canlılarda ortak olarak gözlenebilen özelliklerinden biri değildir?

6.

– Şapkalı mantar



– Öglena



– Buğday



Yukarıda verilen canlılar için aşağıdaki özelliklerden hangisi ortaktır?



A) İnorganik maddelerden organik madde sentezleme



B) Depo polisakkariti olarak nişasta bulundurma



C) Kamçı aracılığıyla aktif hareket etme



D) Hücre duvarına sahip olma



E) Ökaryot hücre yapısına sahip olma

A → Öglena ve buğdaya B → Buğdaya



A) Aktif hareket edememe



B) Hücre çeperi bulundurma

D → Şapkalı mantar ve buğdaya



C) Depo polisakkariti olarak glikojen bulundurma

E → Üçüne aittir.



D) Doğadaki madde döngüsünde görev alma



E) İnorganik maddeler bakımından dış ortama bağlı olma

Mantarlar depo polisakkariti olarak glikojen, bitkiler nişasta bulundurur.

C → Öglenaya

(Cevap C)

4. Aşağıdaki özelliklerden hangisi bitki ya da mantarlar





(Cevap E)

7. Hücre içinde;

– mitokondride ATP sentezleme,



– kloroplastta besin sentezleme,



– basit organik maddelerden kompleks organik moleküller sentezleme



olaylarının tamamını gerçekleştirebilen bir canlı türü;

âlemindeki canlılardan hiçbirinde gözlenmez?



l. protista,



A) Prokaryot hücre yapısına sahip olma



ll. mantar,



B) Çok hücreli olma



lll. bitki



C) Hücre çeperine sahip olma



âlemlerinden hangilerinde kesinlikle bulunamaz?



D) Parazit olarak beslenme



A) Yalnız l



E) Başka canlılarla birlikte yaşayabilme

Mantarlar ve bitkiler âlemindeki canlılar ökaryot hücre yapısına sahiptir.

(Cevap A)



B) Yalnız ll

D) l ve lIl

E) ll ve lll

C) I ve II

Soruda verilen olayları gerçekleştiren canlı; ökaryot, oksijenli solunum yapan, fotoototrof bir canlıdır. Bu özelliklerin tamamına sahip bir canlı türü mantarlar âleminde kesinlikle bulunamaz. Mantarların tamamı heterotroftur. (Cevap B)

109

Test 11

1. B 2. E 3. C

8. Aşağıda protista âleminde yer alan tek hücreli bir canlı

10.

gösterilmiştir.

4. A

5. D

6. E

7. B

8. D

Buğday

9. A 10. C 11. D

Eğreltiotu

X

Çam

Yalancı ayak



Bu canlı ile ilgili;

Çekirdek



l. Fagositozla besin alabilir.



ll. Hücre çeperine sahiptir.



lll. Bölünerek eşeysiz üreyebilir.



IV. Aktif hareket edebilir.



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) I ve II



Buğday, eğrelti otu ve çam’a ait özelliklerin gösterilmesi için kullanılan venn diyagramında, X ile gösterilen kısma aşağıdakilerden hangisi yazılamaz?



A) Stoma bulundurma



B) Meristem doku bulundurma



C) Tohum oluşturarak üreme



D) Hücre çeperine sahip olma



E) İletim demetleri bulundurma

Buğday ve çam tohumlu, eğrelti otu tohumsuz bitkiler grubunda yer alır. Üçünde de iletim demetleri, stoma, hücre çeperi ve meristem doku bulunur. (Cevap C)

B) I ve III

D) l, lll ve lV



C) II ve lll

E) I, ll, lll ve lV

Çözüm Yayınları

Yalancı ayak oluşumu, aktif hareket ve fagositoz için kullanılabilir. Yalancı ayak oluşturan bir canlı, hücre çeperine sahip değildir. Bir hücreli canlılar bölünerek eşeysiz üreyebilir. (Cevap D)

11. Özellikler Kontraktil Selüloz Ökaryot Aktif yer koful çeper yapılı olma değiştirme bulundurma bulundurma

110



– İletim demetleri gelişmiştir.



– Üreme organı olarak gerçek çiçek bulundurur.



– Gelişmiş kök, gövde ve yapraklara sahiptir.



Canlı âlemleri

9. Aşağıda bir bitkiye ait bazı özellik verilmiştir.

X

+

+



+

Y



+

+



Z



+







Yukarıdaki tabloda X, Y ve Z âlemlerindeki canlıların bazı özellikleri bulundurup (+), bulundurmama (–) durumları gösterilmiştir.



Tabloya göre aşağıdaki yargılardan hangisi kesinlikle doğrudur?

Buna göre, özellikleri verilen bitki ile ilgili,



l. Kapalı tohumlu bitkiler grubunda yer alır.



ll. Tohumlu bitkiler içinde sınıflandırılır.



lll. Damarsız bitkiler grubunda yer alır.



A) X, âleminde tek hücreli canlılar bulunmaz.



IV. Açık tohumlu bitkiler grubunda yer alır.



B) Y, bitkiler âlemidir.



C) Z, mantarlar âlemidir.



D) X, tatlı su ortamında bulunmaktadır.



E) Z, depo polisakkariti olarak glikojen bulundurur.



yargılarından hangilerine ulaşılabilir?



A) I ve II



B) II ve III

D) I, II ve III

C) III ve IV

E) II, lIl ve lV

Gerçek çiçek bulunduran bir bitki kapalı tohumlu bir bitkidir. Tohumlu bitkilerin tamamı damar yani iletim demetleri bulundurur. (Cevap A)

Kontraktil koful tatlı su ortamında yasayan bir hücrelilerde gözlenen hücresel yapıdır. (Cevap D)

1. Protista âleminde yer alan canlılar;

I. bazı türlerinin çok hücreli olması,



II. bazı türlerin fotosentez yapabilmesi,



III. bazı türlerinin parazit yaşayabilmesi

5.



özelliklerinden hangileri yönüyle bakterilerden ayrılır?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

Kontraktil koful(2)

E) II ve III

2. Parazit olmadığı bilinen, hücre çeperine sahip ökaryot, heterotrof bir canlı; l. mantar,



ll. bitki,



lll. protista



âlemlerinden hangilerinde yer alabilir?



A) Yalnız l



B) Yalnız ll

D) l ve ll

Sil(1)

Çekirdek(3)

Bakterilerin tamamı tek hücrelidir. Protista âleminde yer alan canlıların bazılarının fotosentez yapması, bazılarının parazit yaşaması bakterilerle ortaktır. (Cevap A)



12

BÖLÜM 03 Test

Canlı Âlemleri ve Özellikleri / Protista - Bitkiler - Mantarlar - 3

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

Yukarıda protista âleminde yer alan tek hücreli bir canlı gösterilmiştir.



Buna göre, bu canlıda bulunan numaralandırılmış yapılarla ilgili;



l. 1. numaralı yapı canlının aktif hareketini sağlar.



ll. 2. numaralı yapı canlının tatlı suda yaşamasını kolaylaştırır.



lll. 3. numaralı yapı canlının ökaryot olduğunu kanıtlar.



açıklamalarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız l



Mantarlarda kitin, bitkilerde selüloz yapılı hücre çeperi bulunur. Protistlerden de algler çeper bulundurur. Ancak hücre çeperine sahip heterotrof bir canlı mantar âleminde yer alabilir. (Cevap A)

B) Yalnız ll

D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

Numaralandırılmış yapılar ile ilgili verilen açıklamalardan hepsi doğrudur.

(Cevap E)

Çözüm Yayınları

3. Aşağıdaki canlı çiftlerinden hangisi aynı âlem içerisinde



incelenmez?

6. Aşağıdaki özelliklerden hangisi tüm mantar çeşitlerinde



A) Amip – Öglena



B) Paramesyum – Kırmızı alg



C) Şapkalı mantar – Küf mantarı



D) Çam – Buğday



E) Karayosunu – Maya mantarı

ortak olarak bulunur?

Karayosunu bitkiler maya mantarı mantarlar âleminde incelenir.



(Cevap E)



A) Hücre dışı sindirim yapma



B) Çok hücreli olma



C) Simbiyotik ilişki kurma



D) Heterotrof beslenme



E) Hif denilen iplikçikler bulundurma

Mantarlar âlemindeki tüm canlılar heterotrof beslenir. Hif maya mantarlarında bulunmaz. Mantarların bazıları simbiyotik ilişki kurabilir, bazıları tek bazıları çok hücreli olabilir. (Cevap D)

111

4. Protista âleminde yer alan bir canlıda gözlenebilen;

l. kamçısıyla aktif hareket etme,



ll. kloroplastları aracılığıyla fotosentez yapma,



lll. fagositoz yaparak besin alabilme,



A) Bütün türlerinde iletim demetleri bulunur.



lV. hücre çeperine sahip olmama



B) Tek yıllık ve çok yıllık türleri bulunabilir.

7. Tohumlu bitkiler ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?



özelliklerinden hangileri bitkilerle benzerlik gösterir?



C) Bazı türlerinde tohum meyve içinde gelişir.



A) Yalnız II



D) Bütün türlerinde depo polisakkariti nişastadır.



E) Bazı türlerinde üreme sırasında spor oluşumu gözlenir.



B) I ve III

D) III ve IV

C) II ve IV

E) I, III ve IV

Bu canlı ile ilgili verilen özelliklerden II. si bitkilerle benzerlik gösterir.

(Cevap A)

Tohumlu bitkilerde sporla üreme gözlenmez.





(Cevap E)

Test 12

1. A

2. A

3. E

4. A

5. E

6. D

7. E

8. C

9. A 10. B 11. E 12. D

8. Mantarlar âlemindeki canlılar;

11. Bir canlı türüne ait bazı özellikler aşağıda verilmiştir.



l. glikojen sentezleme,



– Fotosentez yaparak organik besin sentezleyebilir.



ll. kitin hücre çeperine sahip olma,



– Kamçısı sayesinde aktif hareket edebilir.



lll. hücre dışı sindirim yapabilme,



– Kontraktil kofula sahiptir.



lV. çürükçül beslenme



Özellikleri verilen bu canlı ile ilgili, aşağıdaki yargılardan hangisinin doğruluğu kesin değildir?



A) Ototrof bir organizmadır.



B) Tatlı su ortamında yaşamaktadır.



C) Ökaryot hücre yapısına sahiptir.



D) Tek hücreli bir canlıdır.



E) Koloni oluşturur.



özelliklerinden hangileri bakımından hayvanlar âlemindeki canlılardan kesinlikle farklılık gösterir?



A) Yalnız l



B) l ve ll

D) l, ll ve lll

C) ll ve lV

E) l, ll, lll ve lV

Mantarlar kitin hücre çeperine sahip olmaları ve çürükçül beslenme özellikleri nedeniyle hayvanlar âlemindeki canlılardan farklılık gösterir. (Cevap C)

Verilen özellik protista âlemindeki tek hücreli bir canlıya aittir. Protista âlemindeki canlılar serbest bulunabildiği gibi koloni de oluşturabilir. (Cevap E)

9.

Yukarıdaki çiçek yapısına sahip bir bitki için,



l. Kapalı tohumludur.



ll. İletim demetleri bulundurur.



lll. Otsu gövdeye sahiptir.



IV. Tek yıllıktır.

Çözüm Yayınları





yargılarından hangileri kesin olarak söylenir?



A) I ve II



B) II ve III

D) I, II ve III

C) III ve IV

E) II, III ve IV

112

10.

– Kloroplasta sahip olma



– Hücre çeperi bulundurma



– Nişasta depo edebilme



12. K, L ve M bitkilerine ait bazı özellikler aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Bitki çeşidi K L M

Özellikler

Verilen çiçek yapısı kapalı tohumlu bitkilerde gözlenir. Kapalı tohumlu bitkilerin tamamı iletim demetlerine sahiptir. Kapalı tohumlu bitkilerin otsu, odunsu, tek yıllık, çok yıllık örnekleri vardır. (Cevap A)

Yukarıdaki özelliklerin tamamına;



l. saprofit mantar,



ll. parazit protist,



lll. eğrelti otu,



lV. buğday



V. çam



canlılarından hangileri sahip olamaz?



A) Yalnız IV



B) l ve ll

D) IV ve V

C) Il ve lll

E) I, lII ve IV

Saprofit mantar ve parazit protist kloroplasta sahip değildir.



(Cevap B)

Tohum oluşturma

+

+



İletim demeti bulundurma

+

+

+

Gelişmiş çiçek bulundurma

+





Nişasta depo etme

+

+

+

Gelişmiş kök, gövde ve yaprak bulundurma

+

+





Tablodaki bilgilere göre; K, L ve M bitkileri ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?



A) K, kapalı tohumlu bir bitki olabilir.



B) L, açık tohumlu bir bitki olabilir.



C) M’nin üremesi sırasında spor oluşumu gözlenebilir.



D) M’nin gelişmiş yaprakları olmadığı için fotosentez yapamaz.



E) L’de kozalak oluşumu gözlenebilir.

M damarlı tohumsuz bitkiler grubunda yer alır. Gelişmiş kök, gövde, yaprak bulundurmayabilir. Ancak fotosentez yapabilir. (Cevap D)

1. Tatlı suda yaşamını devam ettiren protista üyelerinde

5. Aşağıdaki tabloda X, Y, Z ve T ile sembolize edilen canlıların

aşağıdaki olaylardan hangisi kesinlikle gözlenmez?



A) Konjugasyon yapma



B) Fotosentez yapma



C) Aktif olarak yer değiştirme



D) Kemosentez yapma



E) Kontraktil kofulla boşaltım yapma

bazı özellikleri gösterilmiştir. Hücre yapısı

Canlı

Kemosentez sadece bazı bakteri ve arkeler tarafından gerçekleştirilebilir. (Cevap D)

2. Mantarlarda gözlenen;

Üreme çeşidi

Beslenme şekli

Hücre sayısı

X

Ökaryot

Eşeysiz veya eşeyli

Heterotrof

Tek

Y

Ökaryot

Eşeysiz veya eşeyli

Ototrof

Çok

Z

Ökaryot

Eşeysiz veya eşeyli

Heterotrof

Çok

T

Ökaryot

Eşeysiz veya eşeyli

Ototrof

Tek



Buna göre X, Y, Z ve T canlılarından hangilerinin mantarlar âleminde yer almadığı kesindir? A) Yalnız Y



I. parazit yaşama,





II. çok hücreli olma,





III. glikojen depo etme,

Mantarlar âleminde ototrof beslenme gözlenmez.



IV. sporla üreme



özelliklerinden hangilerine bitkiler âleminde de rastlanabilir?



A) I ve II

D) I, II ve IV

B) Yalnız T

D) X ve Z

E) I, II, III ve IV

Parazit yaşama, çok hücreli olma, ve sporla üreme bitkiler âlemindeki bazı canlılarda da gözlenebilen özelliklerdir. (Cevap D)

3. İkiside tek hücreli olan bir bakteri ve protistin hücre sitoplazmasından alınan sıvılar analiz edildiğinde;

• üremesi sırasında spor oluşturduğu,



• iletim demetlerine sahip olduğu,



• rizom adı verilen toprak altı gövdelere sahip olduğu



belirleniyor.



Bu bitki türü aşağıdaki sistematik gruplardan hangisine ait olabilir?



II. klorofil,



A) Damarsız tohumsuz bitkiler



III. glikojen,



B) Damarlı tohumsuz bitkiler



IV. RNA



C) Açık tohumlu bitkiler



moleküllerinden hangileri ortak olarak bulunur?



D) Tohumlu bitkiler



A) Yalnız IV



E) Kapalı tohumlu bitkiler

D) I, II ve III

(Cevap C)



I. DNA,



E) X ve T

6. İncelenen bir bitki türünün;



B) II ve III

C) Y ve T

C) III ve IV

Çözüm Yayınları



B) II ve III

13

BÖLÜM 03 Test

Canlı Âlemleri ve Özellikleri / Protista - Bitkiler - Mantarlar - 4

C) III ve IV

Özellikleri verilen bitki türü damarlı tohumsuz bitkiler grubunda yer alır.

E) I, II ve IV

(Cevap B)

Bakteri ve bir protiste ait sitoplazma sıvıları analiz edildiğinde, glikojen ve RNA’ya ortak olarak rastlanabilir. Protist ökaryot olduğu için DNA ve klorofil sitoplazmada bulunmaz. (Cevap C)

113 4. Tüm bitki türlerinde aşağıdaki özelliklerden hangisi ortak değildir?



A) Metabolizmanın devamlılığı için solunumla enerji üretme



B) Organik monomerleri polimer maddelere dönüştürme



C) Selüloz yapılı hücre duvarına sahip olma



D) Depo polisakkariti olarak nişasta bulundurma



E) Gövdede sekonder büyümeyi sağlayan meristem dokuya sahip olma

Gövdede sekonder büyümeyi yani kalınlaşmayı sağlayan meristem doku sadece çok yıllık çift çenekli bitkilerde bulunur. (Cevap E)

7. Farklı âlemlerde yer alan;

I. paramesyum,



II. şapkalı mantar,



III. buğday



organizmalarından hangileri selüloz yapılı hücre duvarı içerir?



A) Yalnız I



B) Yalnız III

D) I ve III

C) I ve II

E) II ve III

Selüloz yapılı hücre duvarı bitkiler âleminde yer alan buğdayda bulunur.

(Cevap B)

Test 13

1. D

8. Mantarlar âleminde bulunan canlılarda;

I. sporla üreme,



II. glikojen depolama,



III. parazit beslenme,



IV. hif bulundurma

3. C

4. E

5. C

6. B

7. B

8. A

9. C 10. D 11. A 12. E

11. İçinde sadece inorganik maddelerin bulunduğu petri kabında üremeye bırakılan tek hücreli ökaryot canlının aydınlık ortamdaki birey sayısının değişimi grafikte gösterilmiştir. Canlı sayısı



özelliklerinden hangileri ortaktır?



A) Yalnız II



2. D

B) Yalnız IV

D) III ve IV

C) I ve II

E) I, II ve III



Mantarlar âleminde bulunan canlılar ortak olarak glikojen depolama özelliğine sahiptir. (Cevap A)

9. Protista âleminde yer alan canlılarda aşağıdaki olaylardan hangisi ortak olarak gerçekleşir?

A) Hücre içine giren fazla suyun kontraktil kofullar aracılığıyla dış ortama verilmesi



B) Kloroplast aracılığıyla inorganik maddelerden organik maddeler sentezlenmesi



C) Protein sentezi sırasında çekirdekte üretilen mRNA’nın sitoplazmaya geçmesi



D) Kamçı aracılığıyla aktif olarak yer değiştirilmesi



E) Yalancı ayak oluşturularak besin maddelerinin hücre içine alınması

Pratista âlemindeki canlılar ökaryot hücre özelliğine sahip olduğundan protein sentezi sırasında çekirdekte üretilen mRNA sitoplazmaya geçer. (Cevap C)

Bu tek hücreli canlı ile ilgili,



I. Kontraktil koful bulundurur.



II. Klorofile sahiptir.



III. Kamçısıyla aktif hareket eder.



IV. Konjugasyonla kalıtsal varyasyon oluşturur.



ifadelerinden hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız II



B) I ve II

D) I, II ve III

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

Özellikleri verilen canlının klorofile sahip olduğu kesindir. Diğer ifadelerin doğruluğu kesin değildir. (Cevap A)

Çözüm Yayınları



Zaman



12. B1, B2, B3 ve B4 ile sembolize edilen bitki türlerine ait bazı özellikler aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Özellikler Meyve Odunsu oluşumu gövde

10. Şekilde biri açık diğeri kapalı olmak üzere iki tohumlu bitki örneği gösterilmiştir.

Bitki türleri



Açık tohumlu bitki

114

Kapalı tohumlu bitki



Bu iki bitki için aşağıdaki özelliklerden hangisi ortak değildir?



A) İletim demetlerine sahip olma



B) Gelişmiş kök, gövde ve yapraklara sahip olma



C) Odunsu gövde yapısına sahip olma



D) Dişi ve erkek organları birlikte bulunduran çiçek yapısına sahip olma



E) İçinde embriyo bulunduran tohumlara sahip olma

Açık tohumlu bitkilerde çiçek kozalak şeklinde olup dişi ve erkek organlar aynı kozalakta bulunmaz. (Cevap D)

İletim demeti

Kozalak oluşumu

Nişasta depolama

B1

+

+

+



+

B2

+



+



+

B3



+

+

+

+

B4









+



(+ : özelliğin görüldüğünü, – : özelliğin görülmediğini ifade eder.)



Tablodaki verilere bağlı olarak B1, B2, B3 ve B4 bitki türleri ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?



A) B1 ve B2 bitkileri kapalı tohumlu, B3 bitkisi açık tohumludur.



B) B4 bitkisi damarsız tohumsuz bitkiler grubunda yer alır.



C) B1 bitkisinde iletim demetleri gövdede düzenli olarak dizilmiştir.



D) B1 ve B2 bitkilerine çiçekli bitkiler de denir.



E) B3 bitkisinde geniş yüzeyli parçalı ve ağsı damarlı yapraklar bulunur.

Tablodaki verilere göre B3 bitki türü açık tohumludur. Bu bitkilerde yapraklar iğne ya da pul şeklindedir. (Cevap E)

14

BÖLÜM 03 Test

Canlı Âlemleri ve Özellikleri / Protista - Bitkiler - Mantarlar - 5 1. Bitkiler âlemindeki canlılar sınıflandırılırken aşağıdaki

4. Protista âleminde yer alan cıvık mantar ve mantarlar



A) İletim demetlerinin bulunup bulunmaması



I. miselyum bulundurma,



B) Tohum oluşturup oluşturamama



II. sporla üreme,



C) Tohumun etrafını saran bir dokunun bulunup bulunmaması



III. hücre çeperi bulundurma,



D) Selüloz yapılı hücre duvarının bulunup bulunmaması



IV. aktif hareket etme



E) Tohumun içindeki çenek sayısı



özelliklerinden hangileri bakımından farklılık gösterebilir?



A) Yalnız IV

kriterlerden hangisi kullanılmaz?

âleminde yer alan şapkalı mantar;

Tüm bitki hücrelerinde selüloz yapılı hücre duvarı bulunduğundan bitkiler âlemindeki canlıların sınıflandırılmasında bu kriter kullanılmaz. (Cevap D)



B) I ve III

D) I, III ve IV

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

Miselyum bulundurma, hücre çeperi bulundurma şapkalı mantar, aktif hareket etme cıvık mantar, sporla üreme her ikisine ait özelliktir. (Cevap D)

2. Mantarlar âleminde yer alan canlılarda; I. fotoototrof,



II. kemoototrof,



III. saprofit,



IV. parazit,



V. holozoik

5.





beslenme şekillerinden hangileri gözlenebilir?



A) I ve II



B) III ve IV

D) I, II ve III

C) IV ve V

E) III, IV ve V

Mantarlar âleminde yer alan canlılar saprofit ya da parazit olarak beslenir.

(Cevap B)

Çözüm Yayınları



X

Y

Z



Yukarıda X, Y ve Z ile simgelenen bitkiler için aşağıdakilerden hangisi ortak bir özelliktir?



A) Tohum oluşturabilme



B) Yaprakların ağsı damarlı olması



C) İletim demetlerinin bulunması



D) Gövdede kambiyum halkalarının bulunması



E) Kazık kök yapısının bulunması

X buğday, Y elma, Z eğrelti otudur. X tek çenekli otsu, Y çift çenekli odunsu, Z damarlı tohumsuz bitkidir. X, Y ve Z de iletim demetleri bulunur. (Cevap C)

3. Canlılar dünyasında gözlenen,

• saprofit mantar,



• parazit protist,



• çiçekli bitki



canlı grupları için;

6. Bitkiler;



I. enerji dönüşümü gerçekleştirme,



II. enzim sentezleme,



III. hücre çeperine sahip olma,



IV. sporla üreme



özelliklerinden hangileri ortak olabilir?



A) I ve II



B) II ve III

D) I, II ve IV

C) III ve IV

E) II, III ve IV

Verilen canlı gruplarında; enerji dönüşümünü gerçekleştirme, enzim sentezleme ve sporla üreme ortak olabilir. Protistlerde hücre çeperi bulunmaz. (Cevap D)

115



I. fotosentez yapma,



II. hücre çeperi bulundurma,



III. nişasta depo etme,



IV. selüloz sentezleme



sahip oldukları yukarıdaki özelliklerden hangileri bakımından mantarlardan ayrılır?



A) Yalnız I



B) Yalnız IV

D) III ve IV

C) I ve II

E) I, III ve IV

Bitkiler fotosentez yapma, nişasta depo etme ve selüloz sentezleme özellikleri bakımından mantarlardan ayrılır. (Cevap E)

Test 14

1. D

2. B

3. D

4. D

5. C

6. E

7. A

8. B

9. B 10. E 11. E 12. D

7. Bitkiler âleminde bulunan tüm canlı türlerinde aşağıdaki

10. Bitkiler, mantarlar ve protista âlemindeki canlıların tümü



A) Yaşam döngüsünde hem n hem de 2n kromozomlu evre bulundurma



A) Embriyonik gelişme gösterme



B) Selüloz yapılı hücre çeperine sahip olma



B) Tomurcuklanarak çoğalma



C) Ökaryot hücre yapısına sahip çok hücreli olma



C) Hücre duvarına sahip olma



D) Glikozun fazlasını nişasta şeklinde depolama



D) Bulunduğu ortama bağlı halde yaşamını sürdürme



E) Aktif olarak hareket edememe



E) İnorganik madde ihtiyacını dış ortamdan karşılama

özelliklerden hangisi ortak değildir?

için aşağıdaki özelliklerden hangisi ortaktır?

Bitkiler, mantarlar ve protista âlemindeki tüm canlılar inorganik madde ihtiyaçlarını dış ortamdan karşılar. (Cevap E)

Yaşam döngüsünde hem n hem de 2n kromozomlu evre bulundurma karayosunları ve eğrelti otları gibi tohumsuz bitkilerin özelliğidir. (Cevap A)

8. Protistlere ait türlerde gözlenen; I. siller,



II. yalancı ayaklar,



III. kamçı

11. Bitkiler âlemi ile ilgili aşağıdaki genellemelerden hangisi doğru değildir?



yapılarından hangileri sadece hareketin sağlanmasından sorumlu değildir?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve III

C) I ve II

E) II ve III

Yalancı ayak oluşumu hem aktif hareketin sağlanması hem de endositozun gerçekleştirilmesinde gözlenir. (Cevap B)

9. Aşağıda protista âleminde yer alan dört canlı örneği verilmiştir.

Çözüm Yayınları





A) Tohumlu bitkilerin tamamında iletim demetleri bulunur.



B) Açık tohumlu bitkilerin hiçbir otsu formu yoktur.



C) Kapalı tohumlu bitkilerde gelişmiş çiçek yapısı bulunur.



D) Açık tohumlu bitkilerde meyve oluşumu gözlenmez.



E) Tohumsuz bitkilerde üreme sadece vejetatif üremeyle gerçekleşir.

Tohumsuz bitkilerde vejetatif üreme, sporla üreme veya metagenez adı verilen eşeysiz üremeyi, eşeyli üremenin takip ettiği özel bir üreme şekli görülebilir. (Cevap E)



12. Aşağıda bitkilerin sistematiğinin bir bölümü verilmiştir. Kırmızı alg

Bitkiler Âlemi

Paramesyum X



116

Trypanosoma

Öglena

Damarsız tohumsuz bitkiler

Tohumlu bitkiler Y

Açık tohumlu bitkiler

Z



Buna göre X, Y ve Z ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?



Bu dört canlıya ait özellikler dikkate alındığında aşağıdaki genellemelerden hangisi protista âlemindeki tüm canlılar için yapılabilir?



A) X’deki bitkilerin üremeleri sporla gerçekleşir.



B) Y’deki bitkilerin iletim demetleri gelişmiştir.



A) Kamçıları aracılığıyla yer değiştirebilirler.





B) Ökaryot hücre yapısına sahiptirler.

C) Z’deki bitkilerin tohumları meyve yaprakları ile çevrelenmiştir.



C) Spor oluşturarak ürerler.





D) Ototrof olarak beslenirler.

D) Z’deki bitkiler Y’deki bitkilere ait özelliklerin hiçbirine sahip değildir.



E) Çok hücreli canlılardır.



E) X’deki bitkilerde üreme organlarını bulunduran çiçek yapısına rastlanmaz.

Protista âlemindeki tüm canlılar ökaryot hücre yapısına sahiptir. (Cevap B)

X tohumsuz bitkileri, Y damarlı tohumsuz bitkileri, Z kapalı tohumlu bitkileri ifade eder. Z’deki bitkilerle Y’deki bitkiler aynı âlemde yer aldıklarından ortak özelliklere sahiptirler. (Cevap D)

15

BÖLÜM 03 Test

Canlı Âlemleri ve Özellikleri / Hayvanlar - Virüsler - 1 1. Hayvanlar âlemindeki canlılarda görülen aşağıdaki

5. Aşağıda verilen omurgasız hayvanlardan hangisi, karşısında



A) Heterotrof beslenme



A) Yassı solucan → Parazit beslenme



B) Ökaryot hücre yapısına sahip olma



B) Toprak solucanı → Kapalı dolaşım sistemine sahip olma



C) Yüksek organizasyonlu olma



C) Karınca → Sosyal topluluk oluşturma



D) Çok hücreli olma



D) Çekirge → Trake solunumu yapma



E) Eşeysiz üreme



E) Yuvarlak solucan → Dış iskelete sahip olma

özelliklerden hangisi tüm hayvanlar için ortak değildir?

Omurgalı hayvanların hiçbiri eşeysiz olarak üreyemez.





belirtilen özelliğe sahip değildir?

(Cevap E)

Yuvarlak solucanlar dış iskelet bulundurmaz.







(Cevap E)

2. Vücut sıcaklıkları sabit omurgalı hayvanların tamamında, aşağıdaki özelliklerden hangisi ortak değildir?



A) Dört odacıklı kalbe sahip olma



B) Böbreklerle boşaltım yapma



C) Akciğer solunumu yapma



– Sindirim, sinir ve dolaşım sistemleri gelişmiştir.



D) Vücudun tüylerle kaplı olması



E) Gelişmiş sinir sistemine sahip olma



– Gaz alış verişini vücut yüzeyinden difüzyonla yapar.



– Vücutları segmentli yapıdadır.

6. Aşağıda omurgasızlar şubesinde yer alan bir canlı grubuna ait bazı özellikler verilmiştir.

Çözüm Yayınları

Vücut sıcaklığı sabit omurgalılar, kuşlar ve memelilerdir. A, B, C ve E’deki özellikler kuşlar ve memeliler için ortaktır. Vücudun tüylerle kaplı olması kuşlara ait bir özelliktir. (Cevap D)



Buna göre, verilen özelliklere sahip canlı grubu aşağıdakilerden hangisi olabilir?



A) Arılar



B) Halkalı solucanlar



C) Çekirgeler



D) Yuvarlak solucanlar

türlerinden hiçbirinde gözlenmez?



E) Yassı solucanlar



A) Kemik ya da kıkırdak yapılı iç iskelet bulundurma

Özellikleri verilen canlı halkalı solucanlar grubunda yer alır.



B) Dış iskelet bulundurma



C) Parazit olarak yaşamını devam ettirme



D) Yumurtlayarak çoğalma



E) Açık kan dolaşımına sahip olma

3. Aşağıdaki özelliklerden hangisi omurgasız hayvan

Omurgasızlarda kemik ya da kıkırdak yapılı iç iskelet gözlenmez.



(Cevap A)

Omurgasızlar

7.

X





(Cevap B)

Omurgalılar

Y

Z

117

4. Omurgalılar şubesinde yer alan aşağıdaki canlı ikililerden

Omurgasızlar ve omurgalılara ait özellikleri gösteren yukarıdaki venn diyagramına göre,

hangisi aynı sınıfta yer almaz?



I. X, omurgaya sahip olmama olabilir.



A) Semender – Kurbağa



II. Y, heterotrof beslenme olabilir.



B) Yılan – Timsah



III. Z, omuriliğe sahip olma olabilir.



C) Penguen – Pelikan



ifadelerinden hangileri söylenebilir?



D) Yarasa – Balina



A) Yalnız l



E) Kaplumbağa – Kirpi

Kaplumbağa sürüngenler, kirpi memeliler sınıfında yer alır.





(Cevap E)

B) Yalnız ll

D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

Venn diyagramına göre verilen ifadelerden üçü de söylenebilir.



(Cevap E)

Test 15

1. E

8. Aşağıdaki özelliklerden hangisi hayvanlarda ve virüslerde A) Kendine özgü yönetici molekül ve protein bulundurma



B) Aktif olarak hareket etme



C) Ökaryot hücre yapısına sahip olma



D) Heterotrof beslenme



E) Sınırlı büyüme gösterme

3. A

4. E

5. E

6. B

7. E

8. A

9. D 10. D 11. B 12. C

11. Su ortamında yaşayan bir canlının;

ortak olarak bulunabilir?



2. D

B, C, D ve E hayvanlara ait özelliklerdir. A hayvanlarda ve bitkilerde ortak olarak gözlenebilir. (Cevap A)



– akciğer solunumu yaptığı,



– azotlu boşaltım ürününün üre olduğu,



– süt bezlerine sahip olduğu



özelliklerine sahip olduğu tespit edildiğine göre, bu canlı için aşağıdaki yargılardan hangisi doğru değildir?



A) Akciğerlerinde alveol bulundurur.



B) Suda çözünmüş oksijenden yararlanır.



C) Dört odacıklı kalbe sahiptir.



D) Sabit vücut sıcaklığına sahiptir.



E) İç döllenme görülür.

Özellikleri verilen canlı su ortamına uyum sağlamış bir memelidir. Memeliler akciğer solunumu yaptığı için havanın serbest oksijenini kullanır. (Cevap B)



I. Nükleoprotein yapıdadır.



II. Uygun olmayan şartlarda kristal yapı oluşturur.



III. Genetik materyal olarak DNA veya RNA bulundurur.



IV. Prokaryot hücre özelliği gösterir.



V. Mutasyona uğramadıklarından kalıtsal çeşitlilik göstermez.



açıklamalarından hangileri doğrudur?



A) I ve II



B) III ve IV

D) I, II ve III

C) IV ve V

E) lI, IV ve V

Çözüm Yayınları

9. Virüsler ile ilgili,

Virüsler hücresel yapı göstermez. Genetik materyal bulundurduğu için mutasyona uğrayabilir. (Cevap D)

12. Aşağıdaki tabloda, hayvanlar âleminde yer alan K, L, M ve N canlılarının bazı özellikleri bulundurma durumları gösterilmiştir. Özellikler

Sabit vücut sıcaklığı

Akciğer solunumu

Süt bezleri

Kapalı dolaşım sistemi

K









L

Ο



Ο



M

Ο

Ο

Ο

Ο

N





Ο



10. Aşağıdaki grafikte P ve R omurgalı türlerinde vücut

Canlı grupları

sıcaklığının çevre sıcaklığına göre değişimi verilmiştir.

Vücut sıcaklığı P R

118 Çevre sıcaklığı

Grafiğe göre, P ve R canlıları ile ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz?



A) P, kuş veya memeliler sınıfında bulunur.



B) R, diyafram kasına sahip değildir.



C) P de akciğer solunumu görülür.



D) R, açık dolaşım sistemine sahiptir.



E) R, kıl ve tüy yapısına sahip değildir.

P sabit, R değişken vücut sıcaklığına sahiptir. Diyafram kası sadece memelilerde gözlenir. Kıl memelilerde, tüy kuşlarda bulunan yapılardır. P ve R omurgalı canlılar oldukları için kapalı dolaşım sistemine sahiptir. (Cevap D)



(✓: Özelliğe sahip. Ο: özelliğe sahip değil.)



Buna göre; K, L, M ve N canlıları ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisinin doğruluğu kesin değildir?



A) K, memeliler sınıfında yer alır.



B) L, havanın serbest oksijenini kullanır.



C) L, de metamorfoz gözlenir.



D) N, kuşlar sınıfında yer alır.



E) M, omurgalılar şubesinde yer almaz.

L canlısı sürüngen veya ergin amfibi olabilir. Bu nedenle metamorfozun gözlenmesi kesin değildir. (Cevap C)

16

BÖLÜM 03 Test

Canlı Âlemleri ve Özellikleri / Hayvanlar - Virüsler - 2 1. Aşağıdaki özelliklerden hangisi, bu özelliği bulunduran

5. Hayvanlar âleminde yer alan;

omurgalı bir hayvanın sınıfının belirlenmesi için yeterli olmaz?



A) Boşaltım organı olarak böbreklerin bulunması



B) Olgun alyuvarlarının çekirdeksiz olması



C) Göğüs boşluğunu karın boşluğundan ayıran diyafram kasının bulunması



D) İki odacıklı kalp yapısının bulunması



E) Gaga, kanat ve tüy yapılarının bulunması

Omurgalıların tamamında boşaltım organı böbreklerdir. Bu özellik hayvanın sınıfının belirlenmesi için yeterli değildir. (Cevap A)



– sürüngen



– kuş



– memeli



canlı sınıflarında, aşağıdaki özelliklerden hangisi ortak olarak gözlenebilir?



A) Sabit vücut sıcaklığına sahip olma



B) Kuluçkaya yatma



C) İç iskelete sahip olma



D) Alveollü akciğer yapısına sahip olma



E) Yavrularını doğurarak dünyaya getirme

Verilen canlı sınıfları omurgalılar şubesinde yer alır ve omurgalıların tamamı iç iskelete sahiptir. (Cevap C)

2. Aşağıdaki özelliklerden hangisi omurgalı hayvanlar içerisinde sadece memelilere özgüdür? A) Ayrı eşeyli olma



B) Böbreklerle boşaltım yapma



C) Dört odacıklı kalbe sahip olma



D) Süt ve ter bezlerine sahip olma



E) Sabit vücut sıcaklığına sahip olma

Ter ve süt bezlerine sahip olma sadece memeli hayvanlara özgüdür.

6. Virüslerin;

(Cevap D)

3. Herpes; virüslerin sebep olduğu, ciltte kendini gösteren,

Çözüm Yayınları





I. hücresel yapıya sahip olmama,



II. konak hücre dışında kristal hale geçme,



III. solunum enzimlerine sahip olmama,



IV. protein sentezi yapamama



özelliklerinden hangilerine sahip olması, virüslerin canlı olarak kabul edilmelerini zorlaştırır?



A) I ve II

bulaşıcı bir hastalık olup uçuk olarak da bilinir.



Buna göre Herpes’e neden olan virüs ile ilgili,

B) II ve III

l. Antibiyotiklerden etkilenir.





ll. Vücuttaki bütün hücre tiplerinde üreyebilir.

Verilen özelliklerin tamamı virüslerin canlı olarak kabul edilmelerini zorlaştırır. (Cevap E)



lll. Sitoplazmasında DNA ve RNA’yı bir arada bulundurur.





yargılarından hangileri doğru değildir?



A) Yalnız l



B) Yalnız lIl

D) lI ve llI

D) I, II ve III

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

C) I ve II

E) l, ll ve lll

Virüsler antibiyotiklerden etkilenmez, kendilerine özgü konak hücrelerde aktiflik gösterir. DNA ya da RNA dan sadece birini bulundurabilir. (Cevap E)

7. Hayvanlar âleminin omurgasızlar şubesinde bulunan farklı sınıflarda yer alan canlılarda;

4. Aşağıda verilen özellik veya yapılardan hangisi aynı



I. üreme biçimi,

canlıda görülemez?



II. beslenme şekli,



A) Akciğer solunumu – Değişken vücut ısısı



III. vücut simetrisi,



B) Metamorfoz – Solungaç solunumu



IV. hareket şekli



C) Dört odacıklı kalp – Diyafram kası



özelliklerinden hangileri farklılık gösterebilir?



D) Süt bezleri – Dış döllenme



A) I ve II



E) Dış iskelet – Trake solunumu

Süt bezlerine sahip olan bir canlı memelidir ve memelilerde iç döllenme gözlenir. (Cevap D)



B) II ve III

D) I, II ve III

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

Omurgasızlar şubesinde yer alan canlılar farklı üreme biçimi, beslenme şekli, vücut simetrisi ve hareket şekline sahip olabilir. (Cevap E)

119

Test 16

1. A

8. Omurgalı hayvanlara ait bazı özellikler aşağıda verilmiştir.

l. Sabit vücut sıcaklığında sahip olma



ll. 2 odacıklı kalbe sahip olma



lll. Akciğer solunumu yapma



lV. Böbreklerle boşaltım yapma



V. Diyafram kası bulundurma

6. E

7. E

8. B

9. C 10. A 11. A 12. C 13. B

Özellikler

Sürüngen

Memeli

ll

ll, lll, lV

l, lll, V

B)

ll, lV

lll, lV

l, lll, lV, V

C)

ll, lV

l, lll, V

ll, lll, lV

D)

l, ll

lll, lV, V

l, lll, lV

E)

lV

lll, lV

l, ll, V

Balıklar : II, IV Sürüngenler : III, IV Memeliler : I, III, IV, V

5. C

Kemik ya 4 da kıkırdak odacıklı yapılı iç kalp iskelet

A)

özelliklerine sahiptir.

4. D

özellikleri bulundurma durumları tabloda gösterilmiştir.

Bu özelliklerden balık, sürüngen ve memelilere ait olanlar aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak eşleştirilmiştir? Balık

3. E

11. Hayvanlar âleminde yer alan K, L, M, N ve O canlılarının bazı

Canlılar



2. D





(Cevap B)

Akciğer solunumu

Sabit vücut sıcaklığı

K

+

+

+

+

L

+



+



M









N

+







O











Buna göre, aşağıdaki yargılardan hangisinin doğruluğu kesindir?



A) K, L ve N omurgalılar şubesinde yer alır.



B) M ve O aynı sınıfta yer alır.



C) K yumurtlayarak çoğalır.



D) N, balıklar ya da sürüngenler sınıfında yer alır.



E) L, su hayatına uyum sağlamıştır.

9. Hayvanlar âleminin üyeleri farklılıklarının yanı sıra bazı ortak özelliklere sahiptir.



Buna göre tüm hayvanlar için,



l. Heterotrof beslenir.



ll. Ökaryot hücre yapısına sahiptir.



lll. İç iskelete sahiptir.



lV. Eşeysiz olarak üreyebilir.

12. Omurgalılarda görülen aşağıdaki özelliklerden hangisi omurgasız hayvanların bazı türlerinde de görülebilir?



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız l



B) Yalnız lV

D) ll ve lV

Çözüm Yayınları

K, L ve N kemik ya da kıkırdak yapılı iç iskelete sahip olduğu için omurgalılar şubesinde yer alır. (Cevap A)

C) l ve ll

E) lll ve lV

Tüm hayvanlar heterotroftur ve ökaryot hücre yapısına sahiptir.



(Cevap C)



A) Vücudun sırt kısmında omuriliğin bulunması



B) Kıkırdak ya da kemik yapılı iç iskeletin bulunması



C) Kapalı dolaşım sisteminin bulunması



D) Gelişmiş kafatası ve sinir sisteminin bulunması



E) Böbreklerle boşaltım yapılması

Kapalı dolaşım sistemi omurgasızlardan halkalı solucanlarda da gözlenebilir.

120

10. Canlılarda gözlenen;

13. Hayvanlar âleminde yer alan canlılarda gözlenebilen



l. hücre solunumuyla ATP sentezleme,



ll. çoğalma,



lll. büyüme ve gelişme,



A) Glikojen depolama



lV. metabolizmaya sahip olma



B) Kas dokusuna sahip olma

aşağıdaki özelliklerden hangisi diğer canlı âlemlerinden hiçbirinde gözlenmez?



özelliklerinden hangileri virüslerde de gözlenebilir?



C) Aktif hareket etme



A) Yalnız ll



D) Heterotrof beslenme



E) Sınırlı büyüme



B) l ve ll

D) lll ve lV

(Cevap C)

C) ll ve lll

E) l, ll ve lll

Kendi başına olmasa bile birey sayısını artırması virüslerde de gözlenebilen bir özelliktir. (Cevap A)

Kas dokusuna sahip olma sadece hayvanlar âlemindeki canlılarda gözlenebilen bir özelliktir. (Cevap B)

1. Aşağıdaki özelliklerden hangisi omurgasız hayvanların

5. Trake solunumu yapan bir hayvanda;

hiçbir grubunda görülmez?



A) Trake solunumu



B) Yumurta bırakma



C) Kemik yapılı omurga



D) Metamorfoz



E) Parazit beslenme

17

BÖLÜM 03 Test

Canlı Âlemleri ve Özellikleri / Hayvanlar - Virüsler - 3

Omurgasız hayvanlar şubesinin hiçbir grubunda kemik yapılı omurgaya rastlanmaz. (Cevap C)



l. iç döllenme,



ll. açık dolaşım,



lll. metamorfoz,



lV. yumurtlama



özelliklerinden hangileri görülebilir?



A) l ve ll



B) ll ve lll

D) l, ll ve lll

C) lll ve lV

E) l, ll, lll ve lV

Trake solunumu omurgasızlardan eklem bacaklılarda gözlenen bir solunum şeklidir. Bu canlılar verilen özelliklerden hepsine sahip olabilir. (Cevap E)

2. Aşağıda verilen özelliklerden hangisi bir canlının sürüngenler sınıfında yer almadığını kanıtlar?



A) Akciğer solunumu yapma



B) Sabit vücut sıcaklığına sahip olma



C) Azotlu metabolik artık olarak ürik asit oluşturma



D) İç döllenme, dış gelişme yapma



E) Üç odacıklı kalbe sahip olma

6. Aşağıda verilen ortamlardan hangisinde bir virüsün sayısal artışı mümkün olabilir?



(Cevap B)

Çözüm Yayınları

Sürüngenler sınıfındaki canlıların tamamı değişken vücut ısısına sahiptir.

3. Virüslere ait;

l. mutasyona uğrayabilme,



ll. hücresel yapıya sahip olmama,



lll. cansız ortamda kristalleşme



özelliklerinden hangileri bakteriler için de söylenebilir?



A) Yalnız l



B) Yalnız ll

D) l ve ll



A) Canlı deri hücresi



B) Basit kültür ortamı



C) Serum fizyolojik



D) Yaprak hücresi özütü



E) Saf su

Virüsler ancak kendilerine özgü canlı hücrelerde çoğalabilir.





(Cevap A)

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

7.

Sürüngen

Kuş

Bakterilerde virüsler gibi mutasyona uğrayabilir. II. ve III. özellikler sadece virüsler için geçerlidir. (Cevap A)

X

Memeli

4. Ergin bir kurbağada gözlenen;

Sürüngen, kuş ve memelilerin özelliklerini göstermek için oluşturulan yukarıdaki venn diyagramında “X” ile belirtilen yere aşağıdakilerden hangisi yazılamaz?

lll. üç odacıklı kalbe sahip olma,



A) Akciğer solunumu yapma

lV. dış döllenme ile üreme



B) Böbreklerle boşaltım yapma



l. akciğer ve deri solunumu yapma,



ll. değişken vücut sıcaklığına sahip olma,



özelliklerinden hangileri balıklar sınıfında da gözlenebilir?



C) Kapalı dolaşım sistemine sahip olma



A) l ve ll



D) Merkezi sinir sistemine sahip olma



E) Kesici ve parçalayıcı dişlere sahip olma



121

B) ll ve lll

D) lll ve lV

C) ll ve lV

E) l, ll ve lll

Balıklarda akciğer ve deri solunumu görülmez. Balıklarda kalp 2 odacıklıdır. Balıklarda genelde dış döllenme gözlenir. Balıklar değişken vücut sıcaklığına sahip canlılardır. (Cevap C)

Kuşlar diş yapısına sahip değildir.







(Cevap E)

Test 17

1. C

8. Aşağıdakilerden hangisi virüslerle ilgili doğru bir

2. B

3. A

4. C

5. E

6. A

7. E

8. D

9. A 10. E 11. C 12. B 13. D

11. Aşağıda omurgalı hayvanların bazı türleri verilmiştir.

açıklama değildir?



– Felis domesticus (Evcil kedi)



A) Hücre zarı, çekirdek ve organelleri yoktur.



– Canis latrans (Kır kurdu)



B) Yapılarında genom olarak DNA veya RNA bulunur.



– Aspidoscelis uniparens (Kamçı kuyruklu kertenkele)



C) Konakçı hücre bulamadıklarında kristal yapı oluşturur.



– Hyla savignyi (Yeşil kurbağa)



D) Prokaryot hücrelerde çoğalamaz.



– Cetorhinus maximus (Camgöz köpek balığı)



E) Antibiyotiklerden etkilenmez.

Bazı virüsler bakteriler yani prokaryot hücreler üzerinde de çoğalabilir.





Bu canlı türleri, aşağıdaki sınıflandırma birimlerinden hangisinde birlikte yer alabilir?



A) Sınıf

(Cevap D)



B) Cins

D) Takım

C) Şube

E) Familya

Verilen hayvan türleri omurgalılar şubesinde birlikte yer alabilir.

(Cevap C)

9. Aşağıda hayvanlar âleminde yer alan iki canlı grubuna ait örnekler gösterilmiştir.



Yılan

12. P, R ve S omurgalı hayvan türleri ve ilgili bazı özellikler aşağıda verilmiştir.

Toprak Solucanı



– P türünde metamorfoz gözlenir.



– R türünde akciğerlerde alveol bulunur.



A) Kapalı dolaşım sistemine sahip olma



– S türünde vücut sıcaklığı değişkendir.



B) Vücut yüzeyi ile solunum yapma



C) Kemik ya da kıkırdaktan yapılmış iç iskelete sahip olma



D) Kalın, kuru, kopmayan pullara sahip olma



E) Böbreklerle boşaltım yapma

Yılan akciğer, toprak solucanı vücut yüzeyi ile solunum yapar. Yılan omurgalı, toprak soluncanı omurgasızdır. Yılan kalın, kuru, kopmayan pullara sahiptir ve böbreklerle boşaltım yapar. Kapalı dolaşıma sahip olma ikisi için ortaktır. (Cevap A)

Çözüm Yayınları

Buna göre, bu canlılarda aşağıdaki özelliklerden hangisi ortaktır?





P, R ve S canlıları ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi doğru değildir?



A) P türünde yumurta oluşumu görülür.



B) S türünde trake solunumu görülür.



C) R türünün vücudu kıllarla kaplıdır.



D) R türünde diyafram kası bulunur.



E) P, R ve S türlerinde kapalı dolaşım sistemi bulunur.

Omurgalılar şubesinde solunum organı olarak solungaç veya akciğer bulunur. Trake solunumu omurgasız canlılarda görülebilir. (Cevap B)

10.

Canlı

Solunum organı

122



Vücut ısısı

Kalpteki odacık sayısı

P

Solungaç Değişken

2

R

Akciğer

Değişken

3

S

Akciğer

Değişken

4

T

Akciğer

Sabit

4

Yukarıdaki tabloda dört farklı omurgalı canlıya ait özellikler verilmiştir.

13. Hayvanlar âleminin omurgalılar şubesinde yer alan X, Y,

Z, T ve R ile ifade edilen canlılar ile ilgili olarak aşağıdaki açıklamalardan hangisi kesinlikle yanlıştır?



A) Akciğer solunumu yapan X canlısı, soğukkanlıdır.



Tabloya göre, bu canlılarla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?



B) Akciğerlerinde alveol bulunduran Y canlısı, diyafram kasına da sahiptir.



A) P canlısı su ortamında yaşar.





B) R canlısı yumurtlayarak çoğalır.

C) Vücudu pullarla kaplı olan Z canlısının solunum organı solungaçtır.



C) S canlısı sürüngenler sınıfında bulunur.





D) T canlısı iç döllenme yapar.

D) Sabit vücut sıcaklığına sahip olan T canlısı 3 odacıklı kalbe sahiptir.



E) S canlısında deri, solumuna yardımcı olur.



E) Vücudu tüylerle kaplı olan R canlısı iç döllenme dış gelişme yapar.

S canlısı sürüngenler sınıfında olup vücudu kalın, kuru pullarla kaplı olduğu için deri solunuma yardımcı olamaz. (Cevap E)

Omurgalılar şubesinde kuşlar ve memeliler sabit vücut sıcaklığına sahiptir ve bu canlıların kalpleri 4 odacıklıdır. (Cevap D)

18

BÖLÜM 03 Test

Canlı Âlemleri ve Özellikleri / Hayvanlar - Virüsler - 4 1. Aşağıdaki canlılardan hangisi böcekler grubunda yer

5. Aşağıdakilerden hangisi bir hayvanın ait olduğu sınıfı





A) Dört odacıklı kalbe sahip olma



B) Kapalı kan dolaşımına sahip olma



C) Sabit vücut sıcaklığına sahip olma



D) Süt bezlerinin bulunması



E) Vücudun pullarla örtülü deri ile kaplı olması

almaz?

A) Karınca



B) Arı

D) Çekirge

belirlemek için tek başına yeterlidir?

C) Kene

E) Kelebek

Kene, eklembacaklıların böcekler grubunda değil örümcekler grubunda yer alır. (Cevap C)

Süt bezleri bulundurma sadece memeliler sınıfındaki canlılara özgü bir özellik olduğundan, hayvanın ait olduğu sınıfı belirlemek için tek başına yeterlidir. (Cevap D)

2. Virüsler;

I. genetik materyale sahip olma,



II. özgün protein yapıya sahip olma,



III. inaktif forma dönüşme

6. Aşağıdakilerden hangisi tüm memeli takımlarında ortak olarak bulunan özelliklerden biri değildir?



özelliklerinden hangileri nedeniyle canlılar âlemi içinde sınıflandırılmaz?



A) Vücut sıcaklığının metabolizma sonucu sağlanması



A) Yalnız I



B) Yavruların annenin meme bezlerince üretilen süt salgısı ile beslenmesi



C) Embriyonik gelişimin bir kısmının uterusta gerçekleşmesi



D) Vücutta keratinden yapılmış kılların bulunması



E) Gelişmiş çene yapısı ve dişlerin bulunması



B) Yalnız III

D) I ve III

C) I ve II

E) II ve III

Virüsler, üzerlerinde aktif hale gelebilecekleri bir hücre bulamadıklarında inaktif forma dönüşme özellikleri nedeniyle canlılar âleminde sınıflandırılmazlar. (Cevap B)

3. Virüslerin moleküler yapısını inceleyen bir araştırmacının aşağıdaki molekül çiftlerinden hangisine birlikte rastlaması beklenmez?

Çözüm Yayınları

Plasentalı memelilerde embriyonik gelişimin tamamı uterusta gerçekleşirken keseli memelilerde bir kısmı gerçekleşir. (Cevap C)

7. Farklı hayvan türlerinin filogenetik yakınlık derecelerini göstermek için;



A) DNA - RNA



I. ortak protein ve enzimlerinin varlığı,



B) Protein - DNA



II. ribozomal RNA daki baz dizilerinin benzerliği,



C) RNA - Protein



III. kromozom sayılarının aynı olması



D) Enzim - DNA



verilenlerden hangileri kullanılabilir?



E) RNA - Enzim



A) Yalnız I

Virüsler genetik materyal olarak DNA veya RNA bulundururlar. Bu nedenle bu iki molekül birlikte bulunmaz. (Cevap A)



B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

Ortak protein ve enzimlerinin varlığı, rRNA’daki baz dizilerinin benzerliği, farklı hayvan türlerinin filogenetik yakınlık derecesini göstermek için kullanılabilir. Kromozom sayılarının aynı olması tek başına gösterge değildir. (Cevap D)

123 4. Aşağıdaki özelliklerden hangisi hayvanlar âlemindeki tüm

8. Omurgalılar şubesinde yer alan ve vücut sıcaklığı sabit olmayan tüm canlılarda aşağıdaki özelliklerden hangisi ortaktır?

canlılar için ortaktır?



A) Bilateral (iki uçlu) simetriye sahip olma



A) Gaz alış verişinin akciğerlerde gerçekleşmesi



B) Vücudu örten ve su kaybını önleyen deriye sahip olma



B) 3 odakcıklı kalbe sahip olma



C) Merkezi sinir sistemine sahip olma



C) Azotlu artık ürün olarak amonyak oluşturma



D) Kemik yapılı bir iç iskelete sahip olma



D) İç döllenme dış gelişme yapma



E) Heterotrof beslenme



E) Alyuvarlar içinde hemoglobin molekülü bulundurma

Hayvanlar âlemindeki tüm canlılar heterotrof beslenme özelliğine sahiptir. (Cevap E)

Omurgalılar şubesinde yer alan ve vücut sıcaklığı sabit olmayan canlılar balıklar, amfibiler ve sürüngenlerdir. Omurgalı canlıların tümünde hemoglobin alyuvarların içinde bulunur. (Cevap E)

Test 18

1. C

9. Bir biyoloji öğretmeni öğrencilerinden omurgalı hayvan Öğrencilerin sınıflandırma yaparken aşağıda verilen özellikleri kullandıkları kabul edilirse hangi özelliğe sahip tür sayısının diğerlerinden daha az olması beklenir?



A) Çekirdek içermeyen olgun alyuvarları olanlar



B) Embriyosunu plasenta aracılığıyla besleyenler



C) Embriyonik solungaç yarıklarına sahip olanlar



D) Kemik yapılı iç iskelete sahip olanlar



E) Kafatası ve çeneye sahip olanlar.

3. A



I. kalpteki odacık sayısı,



II. akciğerin yüzey alanı,



III. alyuvardaki hemoglobin miktarı,



IV. bir üreme döneminde oluşturulan canlı sayısı



B) II ve III

D) I, II ve III

8. E

9. B 10. D 11. D 12. E 13. B

Buna göre şekilde verilen böceklerin tümü için;



I. üç çift bacağa sahip olma,



II. baş bölgesinden çıkan antenlere sahip olma,



III. trake solunumu yapma,



IV. parazit olarak beslenme



özelliklerinden hangileri ortaktır?



A) Yalnız I

B) I ve II

D) III ve IV

C) II ve III

E) I, II ve III

Çözüm Yayınları



A) I ve II

7. D

Parazit olarak beslenme dışındaki özelliklerin tamamı, verilen böcek türlerinin tümü için ortaktır. (Cevap E)

10. Omurgalı hayvanlarda kurbağalardan memelilere doğru;



6. C





niceliklerinden hangileri artış gösterir?

5. D



Embriyosunu plasenta aracılığıyla besleme omurgalıların sadece plasentalı memeliler sınıfındaki canlılarda gözlendiği için bu özelliğe sahip tür sayısı diğerlerinden daha azdır. (Cevap B)



4. E

12. Aşağıda bazı böcek örnekleri verilmiştir.

gruplarını sınıflandırmasını istiyor.



2. B

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

Kurbağalardan memelilere doğru kalpteki odacık sayısı, akciğerin yüzey alanı ve alyuvardaki hemoglobin miktarı artış gösterir. Ancak bir üreme döneminde oluşturulan canlı sayısı kurbağalarda daha fazladır. (Cevap D)

13. Aşağıda hayvanlar âlemine ait bazı sistematik kategoriler ve bu kategorilerin oluşmasına neden olan bazı özellikler verilmiştir. Solucan



124 11. Virüslerle ilgili,

Balık

Timsah

Omurga

Kuş

4 odacıklı kalp

Maymun

Amniyotik yumurta



Buna göre aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğru değildir?

Süt bezleri



I. Tüm proteinleri oluşturmak için gerekli donanıma ve metabolik enzimlere sahiptirler.



A) Solucan omurgasız bir hayvandır.



II. Sadece belirli konakçı türü enfekte edebilirler.





III. Konaklarını viral yüzey proteinleri aracılığıyla tanırlar.

B) Maymunun timsahla olan benzerliği kuşa olan benzerliğinden daha fazladır.



C) Balıklarda amniyotik yumurta bulunmaz.



D) Kuşlar süt bezlerine sahip değildir.



E) Timsah 4 odacıklı kalbe sahip olan omurgalı bir hayvandır.



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Virüsler sadece belirli konak türü enfekte edebilirler ve konaklarını viral yüzey proteinleri aracılığıyla tanırlar. Metabolik enzimlere ve protein oluşturabilecek gerekli donanıma sahip değillerdir. (Cevap D)

Sistematik açılıma göre maymunun kuşa olan benzerliği timsaha olan benzerliğinden fazladır. (Cevap B)

1.

• Çekirge



• Toprak solucanı



• Kertenkele



• Yarasa

5. Böcekler ve halkalı solucanlar gruplarında sınıflandırılan

canlılar için aşağıdaki özelliklerden hangisi ortak olabilir?



Yukarıdaki canlıların bir arada ortak olarak yer aldığı en küçük sınıflandırma birimi aşağıdakilerden hangisidir?



A) Tür



19

BÖLÜM 03 Test

Canlı Âlemleri ve Özellikleri / Hayvanlar - Virüsler - 5

B) Cins

D) Takım

C) Şube



A) Üç çift bacağa sahip olma



B) Trake solunumu yapma



C) Tam sindirim kanalına sahip olma



D) Anten ve kanat yapısı bulundurma



E) Açık dolaşım sistemine sahip olma

A, B, D ve E böcekler grubundaki canlılarda gözlenir. Tam sindirim kanalına sahip olma böcekler ve halkalı solucanlar gruplarında sınıflandırılan canlılarda ortak olarak gözlenebilir. (Cevap C)

E) Âlem

Verilen canlıların bir arada ortak olarak yer alabildiği en küçük sınıflandırma birimi âlemdir. Bu canlılar hayvanlar âleminde yer alır. (Cevap E)

6. Sürüngen, kuş ve memelilerin embriyonik gelişim

süreçleri ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi ortaktır?

2. Virüslerle ilgili olarak,

I. Yapıları bakterilerden küçüktür.



II. Cansız ortamda hastalık yapıcı özelliklerini kaybetmezler.



III. Konakçı hücre içinde çoğalabilirler.



IV. Prokaryot hücre özelliği gösterirler.



açıklamalarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

D) I, II ve III

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

Virüsler hücre yapısına sahip değildir. Diğer açıklamalar doğrudur.

(Cevap D)

A) Embriyo gelişiminin anne vücudunda tamamlanması



B) Embriyo gelişiminin yumurta içinde tamamlanması



C) Embriyonik gelişimini tamamlayan yavrunun doğurularak dünyaya getirilmesi



D) Yumurtanın dişi üreme sisteminde döllenmesi



E) Embriyo gelişimi için gerekli besinin plasenta aracılığıyla karşılanması

Sürüngen, kuş ve memelilerde iç döllenme görülür. Yani yumurta dişi üreme sisteminde döllenir. (Cevap D)

Çözüm Yayınları



B) I ve II



7. Aşağıdaki bir virüsün yapısı şematik olarak gösterilmiştir. Protein kılıf (II)

Nükleik asit (I)

3. Omurgalı canlıların tümünde aşağıdaki özelliklerden hangisi ortak olarak gözlenir?



A) Embriyo gelişiminin yumurta içinde tamamlanması



B) Kandaki azotlu artık ürünlerin böbreklerde süzülerek vücuttan uzaklaştırılması



C) Derideki keratin yapılı pullar aracılığıyla su kaybının önlenmesi



Numaralandırılmış yapılardan hangileri virüs konakçı hücre içindeyken sentezlenebilir?



D) Sperm ve yumurtanın dişi canlının vücudunda birleşmesi



A) Yalnız I



E) Yavruların süt salgısı aracılığıyla beslenmesi



Omurgalıların tümü böbrekleri aracılığıyla boşaltım yapar.

(Cevap B)

Kuyruk iplikleri (III)



B) Yalnız III

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Verilen yapıların tümü virüs konakçı hücre içindeyken konakçı hücre tarafından sentezlenebilir. (Cevap E)

8. Kıkırdaklı ve kemikli balıklar sınıfında bulunan canlılar için;

4. Omurgasız bir hayvan türünde;

I. düz kaslar,



I. solungaç solunumu yapma,



II. açık dolaşım,



II. yüzme keselerine sahip olma,



III. sinir sistemi,



III. iki odacıklı kalbin bulunması,



IV. eşeysiz üreme



IV. solungaç kapaklarının bulunması



özelliklerinden hangileri görülebilir?



A) Yalnız I



B) I ve II

D) I, III ve IV

C) II ve IV

E) I, II, III ve IV

Omurgasız bir hayvan türünde verilen özelliklerden tümü görülebilir.



özelliklerinden hangileri kesinlikle ortak değildir?



A) I ve II

(Cevap E)

B) II ve III

D) I, II ve III

C) II ve IV

E) I, II ve IV

Yüzme keselerine sahip olma ve solungaç kapaklarının bulunması sadece kemikli balıklara ait özelliklerdir. (Cevap C)

125

Test 19

1. E

9. Hayvanlar âleminin omurgalılar şubesinde yer alan T1, T2,

A) Ter ve süt bezlerine sahip olan T1 canlısının akciğerlerinde alveol bulunur.



B) Vücudu pullarla kaplı olan T2 canlısının solunum organı solungaçtır.



C) Olgun alyuvarları çekirdeksiz olan T5 canlısı, değişken vücut ısısına sahiptir.



D) Yumurtlayarak çoğalan T4 canlısı, kuluçkaya yatar.



E) Kalbinde üç odacık bulunan T3 canlısı, akciğer solunumu yapar.

3. B

4. E

5. C

6. D

7. E

8. C

9. C 10. A 11. B 12. E 13. A

12. Bazı canlılarda görülen;

T3, T4 ve T5 ile sembolize edilen canlılar ile ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisi kesinlikle söylenemez?



2. D



I. ergin bireye dönüşürken metamorfoz geçirme,



II. omurga ve kafatasına sahip olma,



III. iç döllenme yapma



IV. deri solunumu yapabilme



V. değişken vücut sıcaklığına sahip olma



özelliklerinden kurbağalara (K) ve sürüngenlere (S) ait olanlar aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak gruplandırılmıştır?

Olgun alyuvarları çekirdeksiz olan omurgalı canlılar memelilerdir ve memeliler sabit vücut ısısına sahiptir. (Cevap C)

10. Virüslerle ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi

K

S

A)

I, III, V

II, IV

B)

II, III, V

I, II, IV, V

C)

II, III, V

I, II, III, IV

D)

II, III, IV

I, II, III, V

E)

I, II, IV ve V

II, III ve V

doğrudur?

l., ll., lV. ve V. özellikler kurbağalarda gözlenir. ll., lll. ve V. özellikler sürüngenlerde gözlenir.



A) Nükleik asit ve protein bulundurur.





B) Besin ihtiyacını konak canlıdan karşılar.



C) Konak dışında bazal metabolizma durumundadır.



D) Uygun olmayan şartlarda endospor oluşturur.



E) Bölünerek eşeysiz olarak çoğalabilir.

Çözüm Yayınları

Virüsler nükleik asit ve protein bulunduran varlıklardır. Konak hücre dışında kristal yapı oluştururlar. Endospor oluşturma bakterilerin özelliğidir. Bölünemez ve beslenmezler. (Cevap A)

(Cevap E)

13. Bir araştırmacı üç ayrı kültür ortamına eşit miktarda, aynı virüs çeşidinden koyduktan bir süre sonra bu ortamlardaki virüs sayısındaki değişimi gösteren aşağıdaki grafikleri oluşturuyor.

11. Aşağıdaki tabloda X, Y, Z ve T ile sembolize edilen hayvan

gruplarının bazı özellikleri bulundurup () bulundurmama (O) durumları gösterilmiştir.

Virüs sayısı



Virüs sayısı

Virüs sayısı



Hayvan grupları

Özellikler

126

Kaslı diyafram

Akciğer solunumu

2 odacıklı kalp

Sabit vücut sıcaklığı

X





O



Y

O



O

O

Z

O

O



O

T

O

O

O

O



Tablodaki verilere bağlı olarak aşağıdaki ifadelerden hangisinin doğruluğu kesindir?



A) Y grubunun kalbinde üç odacık bulunur.



B) X grubunun vücudunda kıl yapısı bulunur.



C) Z grubunda yüzme keseleri bulunur.



D) T grubu omurgalılar şubesinde bulunur.



E) Z grubunda kemik yapılı iskelet bulunur.

X’in memeli olduğu kesindir. Memelilerin vücudunda kıl yapısı bulunur.

(Cevap B)

Zaman 1. kültür ortamı

Zaman 2. kültür ortamı

Zaman 3. kültür ortamı

Buna göre,

I. 1. kültür ortamında virüs sayısının artmasının nedeni, kültür ortamında monomerlerle birlikte bazı canlı hücre türlerinin de bulunuyor olmasıdır.



II. 2. kültür ortamında virüs sayısında artış olmamasının nedeni, kültür ortamında virüsün çoğalması için gerekli besin elementlerinin bulunmamasıdır.



III. 3. kültür ortamında bulunan bazı kimyasallar, virüslerin protein sentez mekanizmasını bozmuş olabilir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Virüsler protein sentez mekanizmasına sahip değildir. Çoğalabilmek için kendine özgü konak hücre yapısına ihtiyaç duyar.

(Cevap A)

BİRE BİR 1. Filogenetik sınıflandırmada canlıların;

5. Virüslerin genetik materyali ile ilgili,



I. hücresel yapı,



I. DNA tek zincirli olabilir.



II. embriyonik gelişim,



II. Genetik materyal DNA veya RNA olabilir.



III. homolog organ,



III. Tümünde RNA, DNA’dan sentezlenir.



IV. protein yapısı



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



benzerliklerinden hangileri dikkate alınır?



A) I ve II



20

BÖLÜM 03 Test

B) II ve III

D) I, II ve III

C) III ve IV



B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Virüsler genetik materyal olarak DNA veya RNA bulundurur. DNA’ları tek zincirli olabilir.

E) I, II, III ve IV

Doğal (filogenetik) sınıflandırmada canlıların verilen benzerliklerinden tamamı dikkate alınır. (Cevap E)

(Cevap C)

2. Canlıların sınıflandırılmasınnda kullanılan kategorilerde,

tür basamağından âlem basamağına doğru gidildikçe, her basamaktaki birey sayısı ve bu bireyler arasındaki ortak özellik sayısı nasıl değişir?

6. Aşağıdaki özelliklerden hangisi eklem bacaklı hayvanlar arasında sadece böceklerde görülür? A) Kitin yapılı dış iskelete sahip olma



B) Açık dolaşım sistemine sahip olma

Değişmez



C) Trake solunumu yapma

Artar

Azalır



D) Salgı bezlerine sahip olma

C)

Azalır

Artar

D)

Artar

Değişmez



E) Göğüs bölgesinde üç çift bacak bulundurma

E)

Artar

Artar

Bireyler arasındaki ortak özellik sayısı

A)

Değişmez

B)

Tür basamağından âlem basamağına doğru gidildikçe her basamaktaki birey sayısı artarken bireyler arasındaki ortak özellik sayısı azalır. (Cevap B)

Çözüm Yayınları



Basamaktaki birey sayısı

Göğüs bölgesinde üç çift bacak bulundurma böcekleri diğer eklem bacaklılardan ayırır. (Cevap E)

7. Omurgalı canlılar için geçerli olan, 3. Filogenetik sınıflandırmada kullanılan 7 sistematik

kategori, en dar kapsamlıdan en geniş kapsamlıya doğru sıralandığında beşinci sırada hangi sistematik kategori yer alır?



A) Takım



B) Cins

D) Familya

C) Âlem

E) Sınıf

Tür (1) - Cins (2) - Familya (3) - Takım (4) - Sınıf (5) - Şube (6) - Âlem (7) Beşinci sırada sınıf yer alır. (Cevap E)



I. İç iskelete sahiptirler.



II. İki yönlü (bilateral) vücut simetrisine sahiptirler.



III. Heterotrof beslenirler.



IV. Kapalı dolaşıma sahiptirler.



ifadelerinden hangileri bütün omurgasızlar için de geçerlidir?



A) Yalnız III



B) I ve II

D) I, II ve III

C) II ve IV

E) I, II , III ve IV

Omurgalı ve omurgasız tüm hayvanlar heterotrof beslenir.



(Cevap A)

4. Çeşitli canlılarda gözlenen;

I. konjugasyon,



II. kemosentez,



III. oksijensiz solunum,



IV. embriyo gelişimi

127 8. Eşeyli üremeyle çoğalan otsu bir çiçekli bitkiyle ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi söylenemez?



olaylarından hangileri ilgili canlının bakteri veya arke âleminde olmadığını kesin olarak kanıtlar?



A) Yalnız IV



B) I ve II

D) III ve IV

C) II ve III

E) I, II ve IV

Embriyo gelişimi sadece çok hücreli eşeyli üreyen canlılarda gözlenir. Bakteriler ve arkelerde embriyo gelişimi gözlenmez. (Cevap A)



A) Yaprakları paralel damarlı olabilir.



B) Tohumlarında endosperm bulunabilir.



C) Saçak kök yapısına sahip olabilir.



D) Açık tohumlu olabilir.



E) İletim demetleri gövdede düzensiz sıralanmış olabilir.

Eşeyli üremeyle çoğalan otsu bir çiçekli bitki açık tohumlu olamaz. Açık tohumluların tamamı odunsudur. (Cevap D)

Test 20

1. E

9.

• Bir hücreli veya çok hücreli örnekleri vardır.



• Ökaryotik canlılardır.



• Hareketsiz ve hareketli olanları vardır.



• Ototrof ve hetorotrof olanları vardır.



• Üremeleri eşeyli veya eşeysiz olarak gerçekleşir.



Yukarıda bazı özellikleri verilen canlılık âlemi aşağıdakilerden hangisidir?



A) Bakteri



B) Arke

D) Mantar

Özellikleri verilen canlılık âlemi protistadır.

2. B

3. E

4. A

5. C

6. E

7. A 8. D

9. C 10. D 11. A 12. B 13. C

12. Aşağıda bilim insanlarının bitkilerin sınıflandırılmasında kullandıkları filogenetik ağaç verilmiştir.

Kara yosunları

Eğrelti otları

Açık tohumlular

Kapalı tohumlular

C) Protista

Z

E) Bitki



(Cevap C)

Y X



Filogenetik ağaçta dallanma noktaları canlıların sahip oldukları farklı özelliklerden kaynaklanmaktadır. Örneğin X özelliği, eğrelti otlarını kara yosunlarından ayıran bir özelliktir.



Buna göre X, Y ve Z özellikleri ile ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğrudur?

10. Dört bitki, bilim insanları tarafından,

I. Pyrus vulgaris,



II. Cerasus vulgaris,



III. Phaseolus vulgaris,



IV. Pyrus malus şeklinde adlandırılmıştır.



Bu bitkilerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?



A) Bu dört bitki, üç farklı cinse aittir.



B) Bu bitkiler dört farklı türe aittir.



C) I. ve IV. bitkiler aynı cinsin farklı türleridir.



D) I. ve IV. bitkiler birbirleriyle çaprazlandığında verimli döller verirler.



E) I. bitkinin IV. bitki ile ortak özellik sayısı, II. ve III. bitkilerde olan ortak özellik sayısından fazladır.

Çözüm Yayınları



11.

• Timsah



• Yılan



• Kaplumbağa



• Kertenkele



Y

Z

A)

Hücre duvarı

İletim doku

Çiçek

B)

İletim doku

Tohum

Meyve

C)

Embriyo

Çiçek

Tohum

D)

Spor

İletim doku

Çiçek

E)

İletim doku

Tohum

Spor

Filogenetik ağaca göre X iletim doku, Y tohum, Z meyve olabilir.

Özellik

+

+

Kloroplast bulundurma





Endospor oluşturma

+



Oksijenli solunum yapma



+

Sporla üreme



+

Hif bulundurma



+



(Tabloda “+” işareti özelliğin bulunduğunu “–” işareti ise bulunmadığını göstermektedir.)



Buna göre, bu canlılarla ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğru olabilir? X

Y

A)

Bakteri

Arke



A) Sürüngenler

B) Memeliler

B)

Arke

Maya mantarı

C)

Bakteri

Şapkalı mantar



C) Kuşlar

D) Amfibiler

D)

Küf mantarı

Maya mantarı

E)

Alg

Bakteri

E) Balıklar

Verilen canlılar sürüngenler sınıfında toplanır.



(Cevap A)

(Cevap B)

X Canlısı Y Canlısı

Hücre duvarı bulundurma

Yukarıda verilen canlıların toplandığı sınıfın genel adı nedir?





13. Tabloda X ve Y canlılarına ait bazı özellikler verilmiştir.

I. ve IV. canlılar aynı cinsin farklı türleridir. Bu nedenle çaprazlandığında verimli döller veremezler. (Cevap D)

128

X

Tablodaki verilere göre X canlısı bakteri, Y canlısı şapkalı mantar olabilir.

(Cevap C)

BİRE BİR 1. Aşağıdaki hayvanlardan hangisi yavrularını doğurup sütle

5.

besler?



A) Timsah



21

BÖLÜM 03 Test

B) Leylek

D) Kurbağa

Türler

C) Levrek

E) Balina

Balinalar plasentalı memeliler sınıfındadır ve yavrularını doğurup sütle beslerler. (Cevap E)



2. Aşağıdakilerden hangisi sadece arkelerin işlevi sonucu gerçekleşebilir?

A) Antibiyotik üretimi



B) Karbondioksit kullanarak metan gazı üretimi



C) Şarap üretimi



D) Sirke üretimi



E) Sütten peynir üretimi

Canlılar dünyasında sadece metanojenik arkeler metangazı üretebilir.

(Cevap B)

3. İki canlının aynı türden olduğunu söyleyebilmek için aşağıdaki koşullardan hangisi tek başına yeterlidir?

Pinus nigra

L

Morus alba

M

Pinus pinea

N

Populus nigra

O

Salix alba



Yukarıda bilimsel adları verilen türlerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?



A) K ve M aynı sınıf içinde bulunur.



B) L ve O türleri arasında üreme yoluyla verimli döller oluşturulur.



C) K ve N türleri arasındaki akrabalık derecesi, K ve M türleri arasındaki akrabalık derecesinden daha fazladır.



D) L ve O aynı cinsin farklı türleridir.



E) K ve M farklı familyalarda yer alır.

K ve M aynı cinsin farklı türleridir. Bu nedenle diğer üst sınıflandırma birimleri ortaktır. (Cevap A)

Çözüm Yayınları



Bilimsel adları

K

6. Bir bitkide;

l. fotosentez yapma,



ll. mevye oluşturma,



A) Aynı ekosistemde yaşama



lll. iletim demetleri ile madde taşıma,



B) Aralarında verimli döller verebilme



lV. embriyonik gelişim gösterme



C) Aynı cins içinde sınıflandırılma





D) Solunum şekillerinin aynı olması

olaylarından hangilerinin gerçekleşmesi, bu bitkinin çiçekli bitki olduğuna karar vermek için kullanılamaz?



E) Embriyonik gelişim özelliklerinin benzer olması



A) Yalnız ll

İki canlının aralarında verimli döller verebilmesi, aynı türden olduklarını söyleyebilmek için tek başına yeterlidir. (Cevap B)



B) l ve ll

D) l, lll ve lV

C) ll ve lll

E) l, ll, lll ve lV

I, III ve IV tüm tohumlu bitkilerde gözlenir. II ise sadece çiçekli yani kapalı tohumlu bitkilerde gözlenir. (Cevap D)

4. Yeni keşfedilmiş bir bakteri türünün ışık varlığına bağlı

olmaksızın ortamdaki hidrojen sülfürü kullanarak yaşamını sürdürdüğü tespit edilmiştir.

7. HIV, insanda AIDS hastalığına neden olan bir virüstür.

Bu hastalığın tedavisinde güçlüklerle karşılaşılmasına, bu virüsün;



Bu bakteri türü ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisinin doğru olduğu söylenebilir?



l. mutasyon hızının yüksek olması,



A) Kemoototroftur.



ll. antibiyotiklerden etkilenmemesi,



B) Fotoototroftur.



lll. çoğalmak için bağışıklık sistemi hücrelerini kullanması



C) Parazittir.



özelliklerinden hangileri neden olabilir?



D) Saprofittir.



A) Yalnız l



E) İsteğe bağlı anaerobtur.



Işıksız ortamda H2S kullanarak yaşamını sürdürebilen canlı kemoototrof bir canlıdır. (Cevap A)

B) Yalnız ll

D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

Mutasyon hızının yüksek olması, çoğalmak için bağışıklık sistemi hücrelerini kullanması ve antibiyotiklerden etkilenmemesi HIV’in neden olduğu AIDS’ın tedavisinin güç olmasına neden olmaktadır. (Cevap E)

129

Test 21

1. E

8. Aşağıdaki özelliklerden hangisi bir omurgalı hayvan sınıfı



B) Böbreklerle boşaltım



C) İç döllenme dış gelişme



D) Açık dolaşım sistemi



E) Değişken vücut sıcaklığı

(Cevap D)

9. Aralarındaki ortak özelliklerin en az olduğu canlıları

bulunduran sınıflandırma birimi ile, protein yapı benzerliğinin en fazla olduğu sınıflandırma birimi sırasıyla aşağıdakilerden hangisinde birlikte verilmiştir?



B) Sınıf - Şube



C) Cins - Tür



D) Familya - Âlem



E) Şube - Familya

Âlemden türe doğru ortak özellik sayısı artar. Türden âleme doğru protein yapı benzerliği azalır. (Cevap A)

10. Aşağıdaki tabloda bazı canlı türlerinin kromozom sayıları

130

7. E

8. D

9. A 10. B 11. B 12. A

T1

T2

T3

T4

Kemik yapılı iskelet







Ο

Sabit vücut sıcaklığı



Ο



Ο

Solungaç solunumu

Ο



Ο



Süt bezleri



Ο

Ο

Ο

Tüy

Ο

Ο



Ο



Bu tablodaki bilgilere göre, aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?



A) T1 türüne ait bireylerin olgun alyuvarları çekirdeksizdir.



B) T2 türünde omurga içinde sinir doku bulunmamaktadır.



C) T3 türünde iç döllenme dış gelişme görülür.



D) T4 türü kıkırdaklı balıklara ait olabilir.

E) T2 ve T4 türleri aynı sınıfa ait olabilir. Omurgalıların tamamında omurga içinde sinir doku bulunur.

12

Pirinç

12

Maymun

42

Patates

48

Eğrelti otu

500



Bu tablodaki bilgilere göre aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılabilir?



A) Bir canlı türünün kromozom sayısı, onun hangi sınıflandırma birimine ait olduğunu belirler.



B) Bir canlı türünün kromozom sayısının az ya da fazla olması gelişmişlik düzeyini belirlemez.



C) İki canlının kromozom sayısının aynı olması aynı türden olduklarına yeterli kanıt olabilir.



D) Bitkiler hayvanlardan daha fazla sayıda kromozom bulundurur.



E) Farklı âlemlerde bulunan canlılar aynı sayıda kromozom bulunduramaz.

Tablo incelendiğinde canlıların kromozom sayısı ile gelişmişlik düzeyleri arasında bir ilişki olmadığı görülür. (Cevap B)



(Cevap B)

kullandıkları filogenetik ağaç verilmiştir. Mantar

Kromozom sayısı

Sinek



12. Aşağıda bilim insanlarının canlıları sınıflandırmada

verilmiştir.

Canlı türü

6. D

Çözüm Yayınları

A) Âlem - Tür

5. A

Türleri

Omurgalılar şubesindeki tüm canlılar kapalı dolaşım sistemine sahiptir.



4. A

bireylerindeki bazı özelliklerin bulunma durumları (✓), bulunmama durumları ise (Ο) işareti ile gösterilmiştir.

Özellik

A) Akciğer solunumu

3. B

11. Aşağıdaki tabloda dört tane omurgalı hayvan türünün ergin

olan sürüngenlerde görülmez?



2. B

Hayvan

Bitki T

Protista Z

Arke Y

Bakteri X



Filogenetik ağaçta dallanma noktaları, canlılar âleminin sahip oldukları farklı özelliklerden kaynaklanmaktadır. Örneğin X özelliği arke âlemini bakteri âleminden ayıran bir özelliktir.



Buna göre,



I. X yerine kloroplast içerme yazılabilir.



II. Y yerine çekirdek bulundurma yazılabilir.



III. Z yerine heterotrof beslenme yazılabilir.



IV. T yerine sinir sistemine sahip olma yazılabilir.



verilenlerden hangileri doğrudur?



A) Yalnız II



B) I ve II

D) III ve IV

C) II ve III

E) I, III ve IV

Protista âlemindeki canlılar çekirdeğe sahip olma özellikleriyle arke âlemindeki canlılardan ayrılır. (Cevap A)

TÜMEVARIM - l

01

Test

1. DNA, RNA ve ATP moleküllerinin yapısında aşağıdakilerden

4. Aşağıda canlı hücrelerde gerçekleşebilen olaylardan bazıları





l. (n)Amino asit → Protein + (n – 1)H2O



ll. Glikoz + O2 → CO2 + H2O + ATP



lll. 3 Yağ asiti + gliserol → Nötral yağ + 3H2O



lV. CO2 + H2O → Glikoz + O2



V. (n)Glikoz → Selüloz + (n – 1)H2O

hangisi kesinlikle ortak olarak bulunur? A) Riboz



B) Deoksiriboz

D) Timin

verilmiştir.

C) Urasil

E) Fosfat

Riboz → RNA ve ATP’nin yapısında, Deoksiriboz ve timin → ATP’nın yapısında, Urasil → RNA’nın yapısında, Fotfat → DNA, RNA ve ATP’nin yapısında bulunur.





(Cevap E)



Buna göre numaralandırılmış olaylardan hangileri tüm canlı hücrelerde gerçekleşebilen anabolik tepkimelerdendir?



A) l ve lll



B) ll ve lV

D) l, ll ve lll

C) lV ve V

E) lll, lV ve V

Hücrede meydana gelen yapım, üretim tepkimelerine anabolik tepkime denir. I. protein sentezi, II. oksijenli solunum, III. nötral yağ sentezi, IV. glikoz sentezi, V. selüloz sentezidir. Buna göre, I. ve III. tüm canlı hücrelerde gerçekleşebilen anabolik tepkimelerdir. (Cevap A)

2. Aşağıda verilenlerden hangisi tüm canlılarda ortak olarak gözlenen durumlardan biri değildir?

A) Hücre bölünmeleri ile büyüme gösterme



B) Hücresel yapıya sahip olma



C) İhtiyaç duyduğu enerjiyi hücresel solunumla elde etme



D) Hücre içinde metabolik faaliyetler gerçekleştirme



E) Genetik materyale uygun olarak hücresel proteinleri sentezlerme

Tek hücreli canlılar bölünerek ürer. Hücre bölünmeleri ile büyüme çok hücreli canlılara ait bir özelliktir. (Cevap A)

5. Su, hayvansal organizmalarda aşağıdakilerden hangisini Çözüm Yayınları



gerçekleştirmek amacıyla kesinlikle kullanılmaz?



A) Enzim etkinliği için uygun ortam hazırlama



B) Hidroliz tepkimelerini gerçekleştirme



C) Kanın yapısına katılarak vücutta taşıma ortamı oluşturma



D) Karbondioksitle birlikte organik madde sentezinde kullanılma



E) Metabolik atıkların vücuttan uzaklaştırılmasını sağlama

Hayvansal organizmalar karbondioksiti kullanarak organik madde sentezi yapamaz. (Cevap D)

6. 3.

K

+

L M

Uygulanan antibiyotikler

X ve Y X ve Z

Gelişme durumu



+

Y ve T T ve R X ve R –

+

+



(+: Üreme var, –: Üreme yok)



Patojen bir bakterinin kültür ortamında bazı antibiyotik uygulamlarına bağlı olarak gösterdiği üreme durumu yukarıdaki tabloda verilmiştir.



Buna göre, bu bakterinin neden olduğu enfeksiyona karşı hangi antibiyotiğin kullanılması uygun olur?



A) X

B) Y

C) Z

D) T

E) R

Tablo incelendiğinde bakterinin Y antibiyotiğinin bulunduğu ortamda üreyemediği görülür. (Cevap B)

+ H2O



Yukarıda hayvansal bir hücrede gerçekleşen disakkarit sentezi reaksiyonu verilmiştir.



Buna göre;



l. M’nin yapısında glikozit bağı bulunur.



ll. K ve L birer monosakkarittir.



lll. K ve L den biri kesinlikle glikozdur.



lV. M, hücre zarından doğrudan geçemez.



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) l ve ll



B) ll ve lll

D) l, ll ve lll

C) lll ve lV

E) l, ll, lll ve lV

M bir disakkarit olduğu için yapısında glikozit bağı bulunur. K ve L birer monosakkarittir. Disakkaritler hücre zarından hidroliz edilmeden geçemez. K ve L’den biri mutlaka glikozdur. (Cevap E)

131

Test 01

1. E

7.

– Amino asit + Amino asit → P + H2O



– Glikoz + Glikoz → R + H2O



– 3 Yağ asiti + Gliserol → S + 3H2O

2. A

3. B

4. A

5. D

6. E

7. C

8. A

9. D 10. E 11. C 12. B

10.



Yukarıda verilen tepkimelerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?



A) P, yapısında peptit bağı bulundurur.



B) R, bir disakkarittir.



C) S, bitki hücreleri tarafından sentezlenemez.



D) P, R ve S dehidrasyon senteziyle oluşur.



E) S, yapısında ester bağı bulundurur.

P bir dipeptit olup yapısında peptit bağı bulundurur. R bir disakkarittir. S yağ olup yapısında ester bağı bulundurur. Yağlar tüm canlı hücreler tarafından sentezlenebilir. P, R ve S oluşumu sırasında su açığa çıkmıştır. (Cevap C)

Glikoz

Nişasta

Protein

l

ll

lll

Saf su



Yukarıdaki gibi hazırlanan deney düzeneğinde saf su dolu kap içerisine sırasıyla glikoz, nişasta ve protein çözeltileri içeren bağırsak torbalar daldırılıyor.



Buna göre, bu bağırsak torbalar içerisindeki madde değişimi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?



A) l. bağırsak torbadaki glikoz miktarı azalır.



B) ll. bağırsak torbadaki nişasta miktarı değişmez.



C) lll. bağırsak torbadaki protein miktarı sabit kalır.



D) Kap içindeki glikoz miktarı artar.



E) l. bağırsak torbadaki su miktarı artarken, ll. ve lll. bağırsak torbadaki su miktarı azalır.

I. bağırsak torbadan dışarı glikoz çıkarken I., II. ve III. bağırsak torbaya su geçişi olur. (Cevap E)

8. Vitaminler ile ilgili,

ll. Genetik şifreye uygun olarak sentezlenir.



lll. Sindirime uğramadan doğrudan kullanılabilir.



lV. Organizmada, yapıya katılma ve enerji elde etme amacıyla kullanılabilir.



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) l ve lll



B) ll ve lll

D) l, ll ve lll

C) lll ve lV

E) ll, lll ve lV

Vitaminler monomer organik moleküllerdir. Düzenleyici ve direnç artırıcı olarak kullanılabilirler. Yapıya katılmaz ve enerji elde etmek için kullanılmazlar. Hayvanlar doğrudan vitamin sentezi yapamadığından vitaminler hayvanlar için esansiyel özellik gösterir. Genetik şifreye göre sentezlenmezler. (Cevap A)

Çözüm Yayınları

l. Hayvansal organizmalar için esansiyel özellikler taşıyabilir.

11.

l. Morus alba



ll. Populus alba



lll. Morus nigra



lV. Pinus nigra



Yukarıda bilimsel adları verilen canlılarla ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi doğrudur?



A) l ve ll arasındaki ortak özellik sayısı, l ve lll arasındaki ortak özellik sayısından fazladır.



B) lll ve lV arasındaki protein yapı benzerliği, l ve lll arasındaki protein yapı benzerliğinden fazladır.



C) l ve lll aynı familyada yer alır.



D) l ve ll aynı cinsin farklı türleridir.



E) lll ve lV arasında verimli gen alış verişi olur.

I. ve III. canlılar aynı cinste yer aldığı için aynı zamanda aynı familyada yer alır. (Cevap C)

12. Aşağıda bir biyokimyasal tepkimenin hızının zamana bağlı değişim grafiği verilmiştir.



132

9.

l. Oksijenli solunum



ll. Yağ sentezi



lll. Protein sentezi



lV. Fotosentez





t1

Ökaryot hücrelerde organellerde gerçekleşen yukarıdaki olaylardan hangileri prokaryot hücrelerde sitoplazmada gerçekleşir? A) l ve ll



Tepkime hızı

B) ll ve lll

D) l, ll ve lV

C) I ve lV

E) l, ll, lll ve lV

Prokaryot hücrelerde protein sentezi dışındaki tüm metabolik olaylar sitoplazmada gerçeklenir. (Cevap D)

t2

t3

t4

t5

Zaman



Buna göre, aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?



A) t1 ve t5 de tepkime hızı artış göstermiştir.



B) t2 de ortamda substrat kalmamıştır.



C) t3 de ortam sıcaklığı düşürülmüş olabilir.



D) t4 de ürün oluşumu gözlenmez.



E) t5 de birim zamanda oluşan enzim - substrat bileşiği miktarı t2 dekinden azdır.

t2’de tepkime sabit hızda devam ettiğine göre ortamda substrat bulunmaktadır. (Cevap B)

TÜMEVARIM - I 1. Bütün canlıların kimyasal yapısı analiz edildiğinde;

I. RNA,



II. ATP,



III. protein,



IV. kolesterol



5. Glikoz derişimleri eşit olan h1, h2, h3 hücreleri, yoğunlukları aşağıda belirtilen X, Y, Z çözeltilerine bırakılıyor. X çözeltisi % 2 glikoz

Y çözeltisi % 5 glikoz

Z çözeltisi % 10 glikoz

h1 hücresi (% 5 glikoz)

h2 hücresi (% 5 glikoz)

h3 hücresi (% 5 glikoz)

V. glikojen,



moleküllerinden hangilerine ortak olarak rastlanılabilir?



A) I ve II



B) II ve IV

D) I, II ve III

E) IV ve V

E) I, III ve V

Bütün canlıların kimyasal yapısı analiz edildiğinde RNA, ATP ve proteine ortak olarak rastlanır. Kolesterol ve glikojen bütün canlıların yapısında bulunmaz.



(Cevap D)

2. Aşağıda bir bitki türünün bulunduğu ortamdaki bazı madde

oranları gösterilmiştir. Üç ortamda da N miktarları eşit olduğu halde I. ortamdaki bitkinin yeterince gelişemediği gözlenmiştir. N

Fe

Mg

N

Fe

Mg N

Fe

Mg I

II

III



Bu durumun nedeni aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir?



A) Bitki gelişimi için N elementinin gerekli olmaması



B) Bitki gelişimi için en gerekli elementin Fe olması



C) Bitkinin inorganik maddelerden az olan madde oranında yararlanabilmesi



D) Bitkinin Mg’a oran olarak daha fazla ihtiyaç duyması



E) Bitkinin inorganik maddeler bakımından dış ortama bağımlı olması



Belirli bir süre bu ortamda bekletilen h1, h2 ve h3 hücreleri ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?



A) h1 hücresi başlangıçta X çözeltisine göre daha hipertoniktir.



B) h2 hücresi Y çözeltisi ile osmotik denge durumundadır.



C) h1 ve h2 hücreleri aktif taşıma ile ortamdan glikoz alabilir.



D) h2 hücresinde pasif taşımayla madde alış verişi gerçekleşemez.

E) h1 hücresi X çözeltisinde plazmoliz olur. h1 hücresi X çözeltisine göre hipertoniktir. Bu durumda h1 hücresi X çözeltisinden su alır. h1 hücresi plazmoliz olmaz. (Cevap E)

Çözüm Yayınları



02

Test

l. ortamda Mg′ un az olması bitki gelişimini sınırlandırmıştır. Bitkiler inorganik maddelerden miktarı az olan madde oranında yararlanabilir.

(Cevap C)

3. Zarda bulunan taşıyıcı proteinler için aşağıdaki

6. Aşağıda trigliserit ve disakkarit sentezi şematik olarak

yargılardan hangisi doğrudur?



A) Bir maddeyi taşıdıktan sonra yapıları bozulur.



B) Polimer maddelerin geçişini sağlarlar.



C) Polar moleküllerin taşınmasında etkinlik gösterirler.



D) Sadece aktif taşıma sırasında etkinlik gösterirler.



E) Canlı hücrelerde iş görürler.

gösterilmiştir.

+ Gliserol

Zorda bulunan taşıyıcı proteinler canlı hücrelerde madde taşınmasında iş görürler.

+ H2O

Yağ asitleri

Trigliserit

(Cevap E)

4. İnsanlar için bazı yağ asitleri “esansiyel yağ asidi” olarak

nitelendirilmektedir. Örneğin linoleik asit insan için böyle bir yağ asididir.



Linoleik asidin esansiyel yağ asidi olarak kabul edilmesinin nedeni aşağıdakilerden hangisi olabilir?



A) Karbon zincirinde birden fazla sayıda çift bağ bulundurması



B) İhtiyaç duyulmasına rağmen vücutta sentezlenememesi



C) Uzun bir karbon zincirine sahip olması



D) Hücre solunumunda kullanıldığında çok miktarda enerji vermesi



E) Doymamış yağ asidi özelliği göstermesi

Bir canlının kendisinin sentezleyemediği ancak ihtiyaç duyduğu için almak zorunda olduğu yağ asitlerine esansiyel (zorunlu = temel) yağ asitleri denir.



+ H2O

+

Monosakkarit

Monosakkarit

Disakkarit

133



Buna göre trigliserit ve disakkarit sentezi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi kesin olarak doğrudur?



A) Dehidrasyon sentezi ile oluşma



B) Glikozit bağlarının kurulması sonucu oluşma



C) Esterleşme tepkimesi sonucu oluşma



D) Bitki ve hayvan hücrelerinin tümü tarafından gerçekleştirilebilme



E) İki çeşit monomerin bir araya gelmesiyle oluşma

Trigliserit ve disakkarit sentezi bir dehidrasyon tepkimesidir. (Cevap A)

(Cevap B)

Test 02

1. D

7.

9.



Organel

Özellikler I

II

III

IV

Mitokondri

+

+





Kloroplast

+

+





Ribozom



+



+

Sentrozom





+





2. C

3. E

4. B

5. E

6. A

Organik madde çeşidi

İşlevi

X

Aktivasyon enerjisi olarak kullanılma

Y

Aktivasyon enerjisini düşürme

7. B

8. D

Yapısında bulunan elementler C, H, O, N, P C, H, O, N



Yukarıdaki tabloda X ve Y organik moleküllerinin organizmadaki işlev ve yapısındaki elementler verilmiştir.

(+ : özelliğe sahip, – : özelliğe sahip değil)





Yukarıdaki tabloda verilen bilgilere göre aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?

Buna göre, X ve Y organik molekülleri için aşağıdakilerden hangisi ortak olarak söylenebilir?



A) Sadece hücre içinde üretilir ve kullanılabilir.



A) I. özellik çift zarlı yapıda olma, olabilir.



B) Genetik şifreye uygun olarak ribozomda üretilir.



B) II. özellik hem ATP sentezi hem de ATP hidrolizi yapabilme, olabilir.



C) Yapısında peptit bağı bulundurur.



D) Hücredeki tüm metabolik etkinliklerde kullanılır.



C) III. özellik iğ ipliklerini sentezleme, olabilir.



E) Aktif taşıma olaylarının gerçekleşmesi için mutlaka gereklidir.



D) IV. özellik tüm canlı hücrelerde bulunabilme, olabilir.

Tabloda verilen özelliklere göre X organik molekülü ATP, Y organik molekülü enzimdir.



E) II. özellik nükleik asit bulundurma, olabilir.

Buna göre X ve Y organik molekülleri aktif taşıma olaylarının gerçekleştirilmesi için



mutlaka gereklidir.

(Cevap E)

ll. özellik hem ATP sentezi hemde ATP hidrolizi yapabilme olamaz. Çünkü ribozomda ATP hidrolizi olur ancak ATP sentezi yapılamaz.

(Cevap B)

Enzim

Çözüm Yayınları

10.

8. Bitki ve hayvan hücrelerine ait bazı özelliklerin karşılaştırılması aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Hücre tipi

Özellik

Bitki



134

9. E 10. D

Hayvan

Depo polisakkariti çeşidi

Nişasta

Glikojen

Hücre çeperi

Var

Yok

Lizozom

Yok

Var

Plastit

Var

Yok

Hücre yapısı

Ökaryot

Ökaryot

Sentrozom

Yok

Var



A) Bitki hücreleri endositoz yapamaz.



B) Bitki ve hayvan hücrelerinde zarlı organellere rastlanır.



C) Bitki hücreleri hipotonik ortamlara hayvan hücrelerine göre daha dayanıklıdır.



D) Bitki hücrelerinde bulunan hiçbir yapı hayvan hücrelerinde bulunmazken, hayvan hücrelerinde bulunan bazı yapılar bitki hücrelerinde bulunabilir.



2

3

K ve L molekülü

L ve M molekülü

K ve N molekülü



Yukarıdaki gibi hazırlanan deney tüplerinden,



1. tüpe : K ve L moleküllerinin hidrolizini sağlayan enzimler,



2. tüpe : L ve M moleküllerinin hidrolizini sağlayan enzimler,



3. tüpe : K ve N moleküllerinin hidrolizini sağlayan enzimler



ilave edilerek uygun koşullarda hidrolizlerin tamamlanması için yeterli bir süre bekleniyor.



Deney sonucu tüplerde oluşan monomer çeşitlerine göre aşağıdaki tablo oluşturuluyor.



Tablodaki verilere göre aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz?

E) Bitki hücrelerinde bölünme sırasında boğumlanma gerçekleşmez.

Enzim

1

Deney tüpü



Enzim

Oluşan momoner çeşitleri

1

Glikoz, galaktoz, amino asit

2

Amino asit, yağ asidi, gliserol

3

Glikoz, galaktoz



Tablodaki verilere göre aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz?



A) K ve N moleküllerinin yapısında bulunan bağ çeşidi aynıdır.



B) L molekülünün yapısında bulunan peptit bağı sayısı monomer sayısının bir eksiği kadardır.



C) M molekülünün yapısında ester bağı bulunur.



D) K molekülü laktoz, N molekülü sükrozdur.



E) M molekülünün hidrolizi için, aynı miktardaki K molekülünün hidrolizinde kullanılandan daha fazla suya ihtiyaç duyulur.

Tablodaki verilere göre bitki hücrelerinde bulunan hiçbir yapı hayvan hücrelerinde

Tablodaki verilere göre K karbonhidrat, L protein, M ise yağdır. K laktozdur. Ancak yine bir

bulunmazken hayvan hücrelerinde bulunabilen bazı yapılar bitki hücrelerinde bulunabilir

karbonhidrat olan N hakkında kesin yorum yapılamaz.

yorumu yapılamaz.

(Cevap D)

(Cevap D)

TÜMEVARIM - I

03

4. Memeliler sınıfında gözlenen aşağıdaki özelliklerden

1. Bir bakterinin metabolik faaliyetleri sırasında etkinlik gösteren enzimlerle ilgili,



Test

hangisi omurgalılar şubesinin diğer sınıflarında da gözlenebilir?

l. Hem hücre içi hem de hücre dışı ortamlarda etkinlik gösterir.



A) Çekirdeksiz olgun alyuvarlara sahip olma



ll. Optimum sıcaklık değerleri 37ºC dir.



B) Alveol hava keseleri bulunduran akciğerlere sahip olma



lll. pH=2 değerinde maksimum etkinlik gösterir.





IV. Genetik şifreye uygun olarak sentezlenir.

C) Göğüs boşluğunu karın boşluğundan ayıran diyafram kasına sahip olma



D) Vücudun sırt tarafında sinir şeridi bulundurma



yargılarından hangilerinin doğruluğu kesindir?



E) Süt bezlerine sahip olma



A) Yalnız lV

A, B, C ve E sadece memeliler sınıfına ait özelliklerdir. D ise tüm omurgalılarda gözlenir. (Cevap D)



B) l ve ll

D) lll ve lV

C) ll ve lll

E) l, ll ve lll

Enzimler genetik şifreye uygun olarak sentezlenir. Enzimin hücre içinde mi yoksa hücre dışında mı etkinlik göstereceği kullanıldığı tepkime çeşidine bağlıdır. Ancak II. ve III. yargıların doğruluğunu destekleyecek veri bulunmamaktadır. (Cevap A)

5. Protista âleminde yer alan tek hücreli bir canlı ile bitkiler

âleminde yer alan çam ağacı için aşağıdaki özelliklerden hangisi ortak olabilir?



A) Ökaryot hücre yapısına sahip olma



B) İletim demetlerine sahip olma



C) Heterotrof olarak beslenme

değildir?



D) Aktif olarak yer değiştirme



A) Protein sentezinde görev alma



E) Tohum oluşturabilme



B) Polinükleotit yapıda olma



C) Prokaryot hücrelerde sitoplazmada bulunma



D) Yarı korunumlu olarak eşlenebilme



E) Ökaryot hücrelerde çekirdekte bulunma

2. DNA ve RNA için aşağıdaki özelliklerden hangisi ortak

Yarı korunumlu olarak eşlenebilme DNA’nın özelliğidir. Diğer özellikler DNA ve RNA için ortaktır. (Cevap D)

3. Hücrelerde gözlenen madde taşıma olaylarından olan;

– Difüzyon



– Osmoz



– Aktif taşıma



– Ekzositoz



Çözüm Yayınları

B ve E çam ağacına, C ve D tek hücreli bir protiste ait olabilir. Ökaryot hücre yapısına sahip olma her ikisi için ortak özelliktir. (Cevap A)

6. Doğal şartlarda birbiriyle çiftleşebilen ve verimli döller oluşturabilen iki canlı ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?



A) Besin piramidinin aynı basamağında yer alır.



B) Aynı tür içinde sınıflandırılır.



C) Gen ve protein yapıları aynıdır.



D) Üreme şekilleri aynıdır.



E) Morfolojik özellikleri farklılık gösterebilir.

Doğal şartlarda birbiriyle çiftleşerek verimli döller oluşturabilen iki canlı aynı türdendir. Aynı türden canlıların besin piramidindeki yerleri, üreme şekilleri aynıdır. Morfolojik özellikleri farklılık gösterebilir. Her canlının gen ve protein yapısı kendine özgüdür. (Cevap C)

135

için;

7. Aşağıdaki özelliklerden hangisi herhangi bir bakteri türünde kesinlikle gözlenmez?



l. sadece canlı hücrelerde gerçekleşebilme,



ll. yoğunluk farkına bağlı olarak gerçekleşme,



A) Havanın serbest azotunu bağlayabilme



lll. ATP harcanarak gerçekleşme



B) Doğadaki madde döngüsünde etkinlik gösterme



özelliklerinden hangileri ortak olarak söylenemez?



C) Selüloz yapılı hücre duvarı bulundurma



A) Yalnız I



D) Aktif olarak hareket edebilme



E) Depo polisakkariti olarak glikojen bulundurma



B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

Difüzyon ve osmoz sırasında ATP harcanmaz, hücrenin canlı olması gerekmez. Difüzyon, osmoz ve aktif taşıma, yoğunluk farkına bağlı olarak gerçekleşebilir. ATP harcanarak gerçekleşme aktif taşıma ve ekzositoza ait olabilir. (Cevap E)

Selüloz yapılı hücre duvarı bulundurma bitkilere ve protista âlemindeki alglere ait bir özelliktir, bakteride kesinlikle gözlenmez. (Cevap C)

Test 03 8.

1. A

2. D

3. E

4. D

5. A

11.

Tepkime hızı

6. C

7. C

8. E

Biüret çözeltisi

9. D 10. D 11. B 12. D

Amino asit + protein

K kolu

L kolu

Zaman



Yeterli miktarda substratın bulunduğu, enzimatik bir tepkimenin hızının zamana bağlı değişimi yukarıdaki grafikte gösterilmiştir.





Buna göre grafikteki değişimin nedeni aşağıdakilerden hangisi olabilir?

Yukarıdaki gibi hazırlanan deney düzeneğinde belirli bir süre sonra aşağıdakilerden hangisi gözlenmez?





A) Ortama aktivatör maddelerin eklenmesi

(Biüret protein ayıracıdır. Protein moleküllerini mor renge boyar.)



B) Enzim derişiminin yükseltilmesi



A) L kolunun çözelti yoğunluğunun değişmesi



C) Substrat yüzeyinin genişletilmesi



B) K kolundaki sıvının renginin mor renge dönüşmesi



D) Ortam sıcaklığının optimuma getirilmesi



C) Kollardaki amino asit yoğunluğunun eşitlenmesi



E) Ortam pH’ının yükseltilmesi



D) L kolundaki protein miktarının aynı kalması



E) K kolunun biüret yoğunluğunun azalması

Bağırsak zarı

A, B, C ve D enzim etkinliğini olumlu etkiler. Grafikte tepkime hızında gözlenen değişimin nedeni ortam pH’ının yükseltilmesi olabilir. (Cevap E)

canlı için aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?



A) Aynı cinsin farklı türleridir.



B) Embriyonik köken benzerlikleri vardır.



C) Ortak protein çeşitlerine sahiptir.



D) DNA nükleotit dizilişleri aynıdır.



E) Aynı familyada sınıflandırılır.

Verilen canlılar aynı cinsin farklı türleridir. Aynı familyada sınıflandırılır. Ortak özelliklere sahiptir. Ancak DNA nükleotit dizilişleri farklıdır. (Cevap D)

Çözüm Yayınları

9. Capra pyrenaica ve Capra ibex olarak adlandırılan iki

L kolundan K koluna protein geçişi olamayacağı için K kolundaki sıvının mor renge dönüşmesi gözlenmez. (Cevap B)

12. Aşağıdaki tabloda P, R, S ve T canlılarına ait bazı özellikler verilmiştir.

Özellikler Hücre yapısı

Hücre sayısı

Beslenme şekli

P

Prokaryot

Tek

Heterotrof

R

Ökaryot

Tek

Ototrof

S

Ökaryot

Çok

Heterotrof

T

Ökaryot

Çok

Ototrof

Canlı türü

136 10. Virüslerle ilgili aşağıdaki özelliklerden hangisi yanlıştır?

A) Yönetici molekül olarak DNA veya RNA bulundurur.



B) Hücresel yapıya sahip değildir.



C) Konak hücre dışında kristal yapı oluşturur.



D) Neden oldukları enfeksiyonlar antibiyotiklerle tedavi edilebilir.



E) Çoğalabilmek için kendilerine özgü konak hücreye ihtiyaç duyar.

Virüsler hücresel yapı göstermez. Çoğalabilmek için kendilerine özgü konak hücreye ihtiyaç duyar. DNA veya RNA bulundurur. Konak hücre dışında kristalleşir. Virüs enfeksiyonları antibiyotik kullanılarak tedavi edilemez. (Cevap D)



Tablodaki bilgilere göre aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz?



A) P canlısı bakteri veya arke olabilir.



B) R canlısı kloroplast bulundurur.



C) S ve T canlılarında doku oluşumu gözlenir.



D) R canlısının hücre çeperinde kitin bulunur.



E) S canlısı hayvanlar âleminde bulunabilir.

Tablo incelendiğinde A, B, C ve E’deki yorumların doğru olduğu söylenir. Ancak R canlısı protista âleminde yer alır ya öglena gibi hücre çeperi bulundurmaz veya alg gibi selüloz yapılı çeper bulundurabilir. (Cevap D)

TÜMEVARIM - I 1. Fotosentez yapan bir bakteride aşağıdaki hücresel

4.

yapılardan hangisi kesinlikle bulunmaz?



A) Ribozom

B) Hücre duvarı



C) Klorofil

D) Hücre zarı





Amip

III

II

Paramesyum

IV

04

Öglena Plazmodyum



Yukarıdaki tabloda numaralandırılmış olarak verilen canlılarla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?



A) Ökaryot tek hücreli canlılardır.



B) I, II ve III’ün aktif hareket etme özelliği vardır.



C) III’ün hem bitkisel hem de hayvansal özellikleri bulunur.



D) IV’ün ototrof beslenen formları vardır.



E) I, II ve III bölünerek eşeysiz çoğalabilir.

E) Mitokondri

Bakteriler prokaryot hücre yapısına sahip olduklarından zarlı organel bulundurmaz. (Cevap E)

I

Test

Plazmodyum, protista âleminde yer alan, ökaryot tek hücreli bir canlıdır. Sporlular grubundadır ve tüm üyeleri parazit özellik gösterir.

2. Bakterilerin ve arkelerin; l. protein sentezini ribozomlarında gerçekleştirmeleri,



ll. tek hücreli olmaları,



lll. kalıtım materyallerinin sitoplazmada bulunması



özelliklerinden hangilerine sahip olması bu canlıların prokaryot yapıda olduğunu kanıtlar?



A) Yalnız l



B) Yalnız ll

D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) ll ve lll

Kalıtım materyallerinin sitoplazmada serbest bulunması prokaryot hücrelere ait bir özelliktir. Protein sentezi tüm hücrelerde ribozomda gerçekleşir. Ökaryot hücre yapısına sahip tek hücreli canlılar da bulunur. (Cevap C)

3. R maddesinin oluşumunda görev yapan E1, E2, E3 ve E4

enzimlerinin kullanıldığı reaksiyon dizisi aşağıda gösterilmiştir. E1 K M E E 3

L

E2

S

4

5.

Çözüm Yayınları





(Cevap D)

Y

Z

T

R

Tür



+





Cins

+

+





Familya

+

+

+



Takım

+

+

+



Sınıf

+

+

+

+

Yukarıdaki tabloda X canlısının Y, Z, T ve R canlıları ile ortak sınıflandırma birimleri (+) farklı sınıflandırma birimleri (–) ile gösterilmiştir.



Buna göre X canlısı ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?



A) Y ile olan ortak özellik sayısı T ve R ye göre daha fazladır.



B) Z ile aynı kromozom sayısına sahiptir.



C) R ile evrimsel akrabalığı yoktur.



D) Y, Z, T ve R ile aynı şubede yer alır.



E) Z ile protein yapı benzerliği en fazladır.

X canlısı R canlısı ile aynı sınıfta yer alır. Bu nedenle R canlısı ile evrimsel akrabalığa sahiptir.

(Cevap C)

R

N

137



Bu reaksiyonlarla ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi doğru değildir?



A) Bir enzimin ürünü diğer bir enzimin substratı olabilir.



B) Enzimler takım halinde çalışabilir.



A) Yapılarına katılan apoenzim çeşidi



C) E2 enziminin çalışmaması, S maddesinin oluşumunu etkilemez.



B) En iyi etkinlik gösterdikleri sıcaklık değeri



D) R maddesinin oluşabilmesi için dört enzim de görev yapmalıdır.



C) Yapılarına katılan koenzim çeşidi



D) Yapılarına katılan kofaktör çeşidi



E) Her enzim kendine özgü bir tepkimeyi katalizler.



E) En iyi etkinlik gösterdikleri pH değeri

E2 enzimi çalışmadığında N maddesi dolayısıyla da S maddesi üretilemez.

(Cevap C)

6. İki farklı canlıdan alınan iki farklı enzimde aşağıdaki özelliklerden hangisi aynı olamaz?

Apoenzim bileşik enzimin hangi substrata etki edeceğini belirleyen protein yapılı kısmı olup her bileşik enzim kendine özgü bir apoenzim kısmına sahiptir. Diğerleri iki farklı enzim için aynı olabilir. (Cevap A)

Test 04

1. E

7. Aşağıdaki tabloda farklı sınıflardaki K, L ve M omurgalı



Kalpteki odacık sayısı

K

Akciğer

Dış

Dört

L

Solungaç

Dış

İki

M

Akciğer

İç

Üç

Tablodaki bilgilere göre,





I. K, L ve M’de boşaltım organı böbreklerdir.



II. M de vücut sıcaklığı sabittir.



III. K, L ve M’de kapalı dolaşım sistemi bulunur. ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve IIl

7. C

8. C

Hayvan türleri Y Z T

R

Süt bezlerine sahip olma

+







+

İç iskelet bulundurma

+

+



+

+

Akciğer solunumu yapma

+





+

+

Sabit vücut sıcaklığına sahip olma

+





+

+

Su ortamında yaşama

+

+

+





(+ : özelliğinin bulunduğunu) ( – : özelliğin bulunmadığını gösterir.)

(Cevap C)

X

Y

-1-

-2-

Z

-3-

Çözüm Yayınları

10. 1 3 5

2

Yarasa

4

Yılan

6

Köpek balığı

Balina Kurbağa Kartal



Yukarıdaki tabloda numaralandırılmış olarak verilen canlılar ile ilgili olarak, aşağıdakilerden hangisi söylenemez?



A) 1 ve 2 süt bezlerine sahiptir.



B) 3 ve 4 değişken vücut ısısına sahiptir.



C) 5 tüm yaşamı süresince, 4 ise larval dönemde solungaç solunumu yapar.



Yukarıda organik moleküllerin bulunduğu deney tüplerine X, Y ve Z enzimleri ilave edilip uygun şartlar sağlanıyor.



D) 1, 2 ve 6 nın akciğerlerinde alveol bulunur.



Bir süre sonra,



E) 1, 2 ve 6 dört odacıklı kalbe sahiptir.



1. deney tüpünde yağ asitleri ve gliserol



2. deney tüpünde amino asitler



3. deney tüpünde glikozlar



oluştuğu gözleniyor.



Buna göre;

1 ve 2 memeli olduğu için süt bezlerine sahiptir. 3 sürüngen, 4 amfibi olup değişken vücut ısısına sahiptir. 6 kuş olup akciğerlerinde alveol bulundurmaz. Alveol memelilere özgü bir yapıdır. Kuşlar ve memelilerde kalp dört odacıklıdır. 5 tüm yaşam süresince, 4 ise larval dönemde solungaç solunumu yapar. (Cevap D)



l. 1. deney tüpünde bulunan molekül lipit olup, X ester bağlarını yıkmıştır.



ll. 2. deney tüpünde protein bulunup, Y peptit bağlarını yıkmıştır.



lll. 3. deney tüpünde nişasta bulunup, Z glikozit bağlarını yıkmıştır.



yargılarından hangilerinin doğruluğu kesindir?



A) Yalnız I



9. E 10. D 11. B

Tablo incelendiğinde X ve R’nin memeliler sınıfında yer aldığı anlaşılır. Buna göre X ve R’nin şube ve âlem özellikleri de ortaktır. (Cevap E)

E) I, II ve III

vücut sıcaklığı sabit değildir.

138

6. A

Yukarıda verilen X, Y, Z, T ve R hayvan türlerinin hangilerinin ortak olarak yer aldıkları sınıflandırma birimi sayısı daha fazladır? A) X ve Y B) Y ve Z C) Z ve T D) T ve R E) X ve R

K, L ve M canlıları omurgalı olduğu için l. ve lll. ifade doğrudur. M sürüngen olduğu için

8.

5. C







4. D

X

Özellikler

Döllenme çeşidi

3. C

9.

canlılarına ait bazı bilgiler verilmiştir. Solunum organı

2. C

B) Yalnız II

D) I ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

1. deney tüpünde yağ asidi ve gliserolün oluşması mülekülün yağ olduğunu ve ester bağlarının yıkıldığını, 2. deney tüpünde amino asitlerin oluşması molekülün protein olduğunu ve glikozit bağlarının yıkıldığını gösterir. Ancak 3. deney tüpü için kesin yargıda bulunulamaz. (Cevap C)

11. Sağlıklı bir insanda aşağıda verilen molekül gruplarından hangisi hiçbir şartta vücutta üretilemeyip mutlaka hazır olarak alınmak zorundadır?



A) Hemoglobin

B) Temel amino asit



C) Glikojen

D) İnsülin



E) Doymuş yağ

Sağlıklı bir insanda temel amino asitler hiçbir şartta vücutta üretilemez. Bu nedenle mutlaka hazır olarak alınmak zorundadır. (Cevap B)

01

BÖLÜM 04 Test

Hücre Bölünmeleri / Mitoz ve Eşeysiz Üreme - 1 1. Ökaryot bir hücrede aşağıdaki olaylardan hangisinin

4. Haploit (n) kromozomlu bir hücrenin mitoz bölünmesiyle



A) Hücrenin kütle ya da hacimce artış göstermesi



A) Bölünme sonucu iki hücre oluşur.



B) Çekirdek DNA’sının eşlenmesi





C) DNA üzerinden RNA’ların sentezinin yapılması

B) Bölünme sonucu oluşan hücreler homolog kromozom çifti bulundurur.



D) Protein sentezinin hızlanması



C) Bölünme sırasında kardeş kromatitler birbirinden ayrılır.



E) ATP sentezinin artması



D) Oluşan hücrelerin sitoplazma miktarları farklı olabilir.



E) Mitotik evreden önce DNA eşlenmesi görülür.

gözlenmesi, bu hücrenin bölüneceğini kesin olarak kanıtlar?

ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

Bir hücrede çekirdek DNA’sının eşlenmesinin gözlenmesi o hücrenin bölüneceğini kesin olarak kanıtlar. Diğer olaylar hücrenin normal metabolik süreci içinde gözlenebilen olaylardır. (Cevap B)

Haploit kromozomlu bir hücre mitoz geçirdiğinde haploit kromozomlu iki yeni hücre oluşur. Haploit hücreler homolog kromozom çifti bulundurmaz. Mitotik evrenden önce interfazda DNA eşlenmesi görülür. Anafaz evresinde kardeş kromatitler birbirinden ayrılır. Oluşan hücrelerin sitoplazma miktarları farklı olabilir. (Cevap B)

2. Mitoz bölünmeyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?

A) Prokaryot ve ökaryot tüm hücre tiplerinde görülebilir.



B) Çok hücreli canlılarda büyüme, gelişme ve rejenerasyonu sağlar.



C) İki yeni hücre oluşmasıyla sonuçlanır.



D) Birbirinin genetik kopyası olan hücrelerin oluşumunu sağlar.



E) Tek hücreli canlılarda eşeysiz üremeyi sağlar.

Prokaryot hücrelerde mitoz bölünme gözlenmez. Ökaryot tüm hücreler bölünebilme özelliğine sahip değildir. Diğer ifadeler doğrudur. (Cevap A)

3.

2n

B



normal bir mitoz bölünme geçirebilen tüm ökaryot hücre tiplerinde gözlenmez?



A) Kromozom sayısının sabit kalması



B) Kardeş kromatitlerin rastgele ayrılması



C) Sentriollerin faaliyeti sonucu iğ ipliklerinin oluşması



D) Çekirdek zarının eriyerek kaybolması



E) Kromatin ipliklerinin kromozomlara dönüşmesi

A, B, D ve E’deki olaylar tüm normal mitoz bölünmelerde gözlenir. Sentriollerin faaliyetleri sonucu iğ ipliklerinin oluşması bitki hücrelerinin mitoz bölünmesi sırasında gözlenmez. (Cevap C)

A

2n

2n

6. Mitoz bölünme ile ilgili,

C

Ökaryot A hücresinin bölünmesi sonucu oluşan B ve C hücreleri ile ilgili,



I. Aynı sayıda kromozom bulundurur.



II. A hücresinin sahip olduğu genlerin tümünü bulundurur.



III. A hücresinin mitoz bölünmesiyle meydana gelmişlerdir.



yargılardan hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve II

5. Aşağıda verilen mitoz bölünme olaylarından hangisi

Çözüm Yayınları



C) Yalnız III

E) I, II ve III

Ökaryot A hücresinden B ve C hücrelerinin oluşumu sırasında kromozom sayısının değişmemesi olayın mitoz bölünme olduğunu gösterir. Mitoz bölünme sırasında kalıtsal yapıda değişiklik gözlenmez. (Cevap E)

139



I. Sadece tek hücreli canlılarda eşeysiz üremenin temelini oluşturur.



II. Kazanılmış kalıtsal özelliklerin değişmeden yeni hücrelere aktarılmasını sağlar.



III. Çok hücreli canlıların vücudundaki tüm canlı hücrelerde görülebilir.



ifadelerinden hangileri yanlıştır?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve IIl

C) Yalnız III

E) II ve III

Mitoz bölünme kalıtsal özelliklerin değişmeden sonraki hücrelere aktarımını sağlar. Tek hücreli canlılarda eşeysiz üreme, çok hücreli canlılarda büyüme, gelişme ve rejenerasyonu sağlar. Çok hücreli canlıların vücudundaki tüm canlı hücreler bölünebilme özelliğine sahip değildir. (sinir, alyuvar vb.) (Cevap D)

Test 01

1. B

7. Aşağıdaki olaylardan hangisi mitoz bölünme ile

2. A

3. E

4. B

5. C

6. D

7. C

10.

gerçekleşmez?



A) Yumurta ve spermin döllenmesi ile oluşan zigottan yeni bir bireyin gelişmesi



B) Asma bitkisinden alınan bir dal parçasından yeni bir asma bitkisinin oluşması



C) Tek hücreli bir canlı olan paramesyumun büyümesi



D) İnsanda kırılan kemiğin onarılması



E) Kesilen deride, yeni hücrelerin oluşturularak yaranın iyileşmesi



Tek hücreli canlılarda büyüme sitoplazma miktarında artma ya da hücre hacmindeki artma ile sağlanır. Diğer olaylar mitoz bölünme ile sağlanır. (Cevap C)

8. E

9. C 10. D 11. B 12. E

Orta lamel

Sitoplazma bölünmesi yukarıda verilen şekildeki gibi gerçekleşen bir hücrenin mitoz bölünmesi ile ilgili,



I. Orta lamel oluşumunda golgi cisimciği görev yapar.



II. İğ ipliklerinin sentezi sırasında sentrozomlar görev yapar.



III. Sitoplazma bölünmesi sırasında boğumlanma gerçekleşmez.



yargılardan hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve IIl

C) Yalnız III

E) I, II ve III

Bölünme bir bitki hücresine aittir. Buna göre I. ve III. yargılar doğrudur. Bitki hücrelerinde iğ iplikleri sitoplazmik proteinler tarafından üretilir. (Cevap D)

8. Mitoz bölünme sürecinde gerçekleşen bazı olaylar aşağıda verilmiştir.

– Kardeş kromatitlerin birbirinden ayrılarak zıt kutuplara hareket etmesi



– Çekirdek zarının erimesi

11. Bir hayvan hücresinin hücre döngüsüne ait,



– Kromozomların hücrenin ekvator düzleminde sıralanması



I. iğ ipliklerinin kinetokor bölgesinden kromozomlara bağlanması,



– Sitoplazmanın iki hücreye paylaştırılması



II. kardeş kromatitlerin ayrılarak rastgele zıt kutuplara hareket etmesi,



III. çekirdek zarının kaybolması,



IV. kromozomların hücrenin ekvator düzleminde dizilmesi



Buna göre, yukarıdaki olaylardan herhangi biri aşağıdaki evrelerden hangisinde gerçekleşmez? A) Profaz B) Metafaz C) Anafaz D) Sitokinez E) Telofaz

– Kardeş kromatitlerin birbirinden ayrılarak zıt kutuplara hareket etmesi → Anafaz

Çözüm Yayınları





olaylarından hangileri aynı evrede gerçekleşir?



A) I ve IV

B) I ve III

D) II ve IV

C) II ve III

– Çekirdek zarının erimesi → Profaz



E) III ve IV

– Kromozomların hücrenin ekvator düzleminde sıralanması → Metafaz

I. ve III. prafaz, II. anafaz, IV. metafazda gerçekleşir.

(Cevap B)

– Sitoplazmanın iki hücreye paylaştırılması → Sitokinez Verilen olaylardan herhangi biri telofaz evresinde gerçekleşmez.

(Cevap E)

12.

1 2 3

9. Aşağıda verilen hücre bölünmesi evrelerinden hangisi 2n=4 kromozomlu bir hücrenin mitoz bölünmesine ait olamaz?

140



A)

B)

D)

C)

E)

A → Metafaz, B → Anafaz, D → Profaz, E → Telofaz evresine aittir. C’de homolog kromozomlar ayrılmaktadır. Mitoz bölünmede homolog kromozom ayrılması gözlenmez. (Cevap C)



Yukarıda mitoz bölünmeye ait bir evre şematik olarak gösterilmiştir.



Buna göre,



I. Hücre metafaz evresindedir.



II. 1 nolu yapı, 2 nolu yapının oluşumundan sorumludur.



III. 2 nolu yapı, 3 nolu yapının kinetokor kısmına bağlanır.



IV. Kardeş kromatit ayrılması bu evreden önce gerçekleşmiştir.



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız IV





B) I ve II

D) III ve IV



C) II ve III

E) I, II ve III

Şekle göre hücre metafaz evresindedir. I nolu yapı sentriol olup 2 yani iğ ipliklerinin oluşumunu sağlar. 3 nolu yapı kromozom olup, iğ iplikleri kromozomun kinetokor kısmına bağlanır. Kardeş kromatit ayrılması anafaz evresinde olup, bu evre yani metafaz evresi tamamlandıktan sonra gerçekleşir. (Cevap E)

BÖLÜM 04 Test

Mitoz ve Eşeysiz Üreme - 2 1.

02

4. Eşeysiz üreme ile ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğru değildir?

Y

Z X



Yukarıda bir amibin gerçekleştirdiği üreme gösterilmiştir.



Buna göre, aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?



A) X, Y ve Z nin kromozom sayıları eşittir.



B) X, Y ve Z aynı genetik yapıya sahiptir.



C) Y ve Z’nin oluşumu mitoz bölünmeyle sağlanmıştır.



D) Y ve Z belirli bir büyüklüğe ulaşınca bölünerek üreyebilir.



E) Y ve Z’nin oluşumu sırasında çekirdek bölünmesini sitoplazma bölünmesi takip etmemiştir.



A) Temelini mitoz bölünme oluşturur.



B) Tek bir ata canlıdan yeni canlılar oluşturulur.



C) Gamet oluşumu ve döllenme görülmez.



D) Gelişmiş organizasyonlu canlılarda daha sık görülür.



E) Kalıtsal çeşitliliğe neden olmaz.

Eşeysiz üreme daha çok basit yapılı organizmalar tarafından gerçekleştirilir.

(Cevap D)

5.

X mitozla ikiye bölünerek eşeysiz üremiştir. Bu nedenle X, Y ve Z’nin kalıtsal yapısı birbirinin aynıdır. Y ve Z belirli bir büyüklüğe ulaşınca bölünerek üreyebilir. X’den Y ve Z’nin oluşumu sürecinde çekirdek bölünmesini sitoplazma bölünmesi takip etmiştir. (Cevap E)

karşılaştırıldığında daha basit yapılı canlılarda görülür?



A) Sporla üreme

B) Vejetatif üreme



C) İkiye bölünme

D) Tomurcuklanma



E) Rejenerasyonla üreme

İkiye bölünerek üreme en basit eşeysiz üreme şekli olup tek hücreli canlılarda görülür. (Cevap C)

3.





Yukarıdaki şekilde bir bakterinin eşeysiz üremesi gösterilmiştir.



Buna göre bakterinin eşeysiz üremesiyle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?



A) Üreme sonucu oluşan iki bakteri aynı kalıtsal yapıya sahiptir.



B) Yeni oluşan bakterilerde görülebilecek kalıtsal farklılıkların nedeni mutasyon olabilir.



C) Sitoplazma bölünmesi öncesinde DNA eşlenmesi gözlenir.



D) Eşlenme sonucu oluşan iki DNA, iğ iplikleriyle birbirinden ayrılarak zıt kutuplara çekilir.



E) Oluşan her bakteri eşit miktarda sitoplazma içermeyebilir.

Bakterideki eşeysiz üreme ikiye bölünme yoluyla gerçekleşir. Bölünme öncesi DNA eşlenmesi gözlenir. Oluşan bakteriler kalıtsal yapı olarak birbirinin kopyasıdır ancak eşit miktarda sitoplazma içermeyebilir. Görülen kalıtsal farklılıkların nedeni mutasyonlar olabilir. Bakterilerin bölünmesinde iğ iplikleri görev almaz. (Cevap D)

ikiye bölünür.



Çözüm Yayınları

2. Aşağıdaki eşeysiz üreme çeşitlerinden hangisi diğerleri ile

Yukarıda bir planaryanın rejenerasyonla üremesi gösterilmiştir. Bu süreçte;



I. gamet oluşumu,



II. mayoz bölünme,



III. mitoz bölünme,



IV. döllenme

141 6. Aşağıdaki üreme olaylarından hangisinde mitoz

bölünmenin bir defa gerçekleşmesiyle eşeysiz üreme tamamlanabilir?



olaylardan hangileri gerçekleşmiştir?



A) Yalnız III





B) I ve II

D) III ve IV



C) II ve III

E) I, II ve IV

Planaryanın rejenerasyonla üremesi sürecinde mitoz bölünme gerçekleşmiştir. Diğerleri gözlenmez. (Cevap A)



A) Çekirdeksiz üzümün çelikle üretilmesi



B) Öglenanın ikiye bölünmesi



C) Planaryanın rejenerasyonla üremesi



D) Hidranın tomurcuklanma ile üremesi



E) Patates bitkisinin yumru ile üremesi

Mitoz bölünmenin bir defa gerçekleşmesiyle eşeysiz üreme tek hücreli canlılar tarafından gerçekleştirilir. Ökaryot tek hücreli bir canlı olan öğlenanın ikiye bölünmesiyle eşeysiz üremesi tamamlanır. (Cevap B)

Test 02

1. E

7. Eşeysiz üremeyle çoğalan canlılarda; I. birbirinin genetik kopyası olan yeni bireylerin oluşturulması,



II. ata canlılardan gelen gametlerin çekirdeklerinin kaynaşması,



III. türe ait adaptasyon özelliklerinin değişmeden aktarılması olaylarından hangileri gözlenir?



A) Yalnız I





B) Yalnız II

D) II ve III

4. D

5. D

6. B

7. C

8. E

9. A 10. C 11. E

şematize edilmiştir.



C) I ve III

8. Hidranın tomurcuklanma ile üremesi sırasında görülen; I. üremenin temelini mitoz bölünmenin oluşturması,



II. tek bir ata canlıdan, birbirinin genetik kopyası olan bireylerin oluşturulması,



III. türe ait kromozom sayısının sabit tutulması



olaylarından hangileri, deniz yıldızının rejenerasyonla üremesi sırasında da gözlenebilir?



A) Yalnız I





B) Yalnız III

X

X



Buna göre, X canlısı ve üreme sonucu oluşan Y canlısı ile ilgili,



I. Y canlısı, normal şartlarda X canlısında bulunmayan kalıtsal özelliklere sahip olabilir.



II. Y canlısının oluşumu mitoz bölünmeyle gerçekleşmiştir.



III. Y canlısının adaptasyon yeteneği, X canlısından daha fazladır.



IV. X ve Y de organel sayısı farklılık gösterebilir.

E) I, II ve III



Y

X

Eşeysiz üremeyle çoğalan canlılarda gamet oluşumu ve döllenme görülmez. I. ve III. olaylar gözlenir. (Cevap C)



yorumlarından hangileri yapılabilir?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) III ve IV



C) II ve IV

E) I, II ve III

Tomurcuklanma bir eşeysiz üreme çeşidi olup temelini mitoz bölünme oluşturur. X ve Y’nin normal şartlarda kalıtsal yapısı ve adaptasyon özellikleri aynıdır. X ve Y’nin organel sayısı farklı olabilir. (Cevap C)

C) I ve II

E) I, II ve III

Tomurcuklanma ve rejenerasyonla üreme eşeysiz üreme çeşidi olup temelini mitoz bölünme oluşturur. Türün kromozom sayısı değişmez, birbirinin genetik kopyası olan bireyler oluşturulur. (Cevap E)

Çözüm Yayınları

D) II ve III

3. A

10. Bira mayasında görülen tomurcuklanma ile üreme aşağıda





2. C

9. Doku parçası

Kallus

11. Aşağıdaki şekilde bal arılarında üreme şematize edilmiştir.

Yaprak Hücre kültürü

Ana bitki

Kraliçe arı

Erkek arı

Yumurtalar

Spermler

Döllenmeden gelişme

Döllenme

Erkek arı

Dişi embriyo

Yeni bitki

142



Yukarıdaki şekilde, doku kültürü yöntemiyle yeni bir bitkinin üretilmesi gösterilmiştir.



Buna göre, bu üretme yöntemiyle oluşan yeni bitki, ana bitkiden;



I. hücre sayısı,



II. DNA yapısı,



III. kromozom sayısı



IV. hücre yapısı



özelliklerinden hangileri bakımından farklılık gösterebilir?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) III ve IV



C) II ve III

E) I, III ve IV

Doku kültürü ile üretme bir eşeysiz üreme olayıdır. Yeni oluşan bitki ana bitkiden hücre sayısı bakımından farklı olabilir. Ancak ana bitki ile yeni bitki; hücresel yapı, kromozom sayısı ve DNA yapısı olarak birbirinin kopyasıdır. (Cevap A)



Zigot Kraliçe arı İşçi arı

Bal arılarında yumurtalar mayoz, spermler mitoz bölünmeyle oluştuğuna göre, aşağıdaki yargılardan hangisi doğru değildir?

A) Kraliçe arı ve işçi arılar 2n kromozomludur.



B) Yumurtalar ve spermler n kromozomludur.



C) Erkek arı n kromozomludur.



D) Erkek arı ve dişi embriyolar mitoz bölünmelerle gelişir.



E) Erkek arılar aynı genetik yapıya sahiptir.

Yumurtalar mayoz, spermler mitoz bölünmeyle oluşturulduğuna göre kraliçe arı 2n, erkek arı n kromozomludur. Dolayısıyla yumurta ve sperm n kromozomludur. Dişi embriyolar ve erkek arı mitoz bölünmeyle gelişir. Erkek arıları, meydana getiren yumurtalar mayozla oluşturulduğu için erkek arılar farklı genetik yapıya sahiptir. (Cevap E)

03

BÖLÜM 04 Test

Mitoz ve Eşeysiz Üreme - 3 1. Hücre bölünmesi sürecinde gözlenen aşağıdaki olaylardan

4. Hayvansal organizmalarda;

hangisi bitki ve hayvan hücrelerinin mitoz bölünmesinde ortaktır?



A) Genetik materyalin değişmeden aktarılması



B) Sitoplazmanın boğumlanması



C) Sentrozomların zıt kutuplara gitmesi



D) İğ ipliklerinin sentrioller tarafından üretilmesi



E) Orta lamel oluşması



– birey sayısının artırılması,



– türe ait genetik özelliklerin korunması,



– türün sürekliliğinin sağlanması



B, C ve D hayvan hücrelerinin, E ise bitki hücrelerinin mitoz bölünmesinde gözlenir. Genetik materyalin değişmeden aktarılması, bitki ve hayvan hücrelerinin mitoz bölünmesinde ortak olarak gerçekleşir. (Cevap A)

olaylarının tümü,



I. rejenerasyon,



II. vejetatif üreme,



III. ikiye bölünme,



IV. tomurcuklanma



üreme çeşitlerinden hangileri ile sağlanabilir?



A) Yalnız I





B) Yalnız IV

D) II ve III

C) I ve IV

E) I, II ve III

Hayvanlarda ikiye bölünme ve vejetatif üreme gözlenmez. Ancak verilen olayların tümü hayvansal organizmalarda, rejenerasyon ve tomurcuklanma ile sağlanabilir. (Cevap C)



I. DNA eşlenmesi,



II. hücre hacminde artma,



III. protein sentezi,



IV. iğ ipliklerinin üretimi



olaylarından hangileri bölünme özelliğine sahip olmayan hücrelerde görülmez?



A) I ve II



B) I ve IV

D) II ve IV

C) II ve III

E) III ve IV

II. ve III. olaylar hücrenin normal yaşam sürecinde gözlenen olaylardır. Ancak DNA eşlenmesi ve iğ ipliklerinin oluşumu sadece bölünme sırasında gözlendiği için bölünme özelliğine sahip olmayan hücrelerde görülmez. (Cevap B)

Çözüm Yayınları

2. Hücre döngüsünde gerçekleşen;

5. İğ iplikleri sentrioller tarafından oluşturulmayan ökaryot bir hücrenin mitoz bölünmesi ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi kesin olarak söylenir?



A) DNA eşlenmesi gözlenmez.



B) Sitoplazma bölünmesi boğumlanarak gerçekleşir.



C) Kardeş kromatit ayrılması görülmez.



D) İki yeni hücre oluşmasıyla sonuçlanır.



E) Çekirdek bölünmesini sitoplazma bölünmesi takip etmez.

İğ iplikleri sentrioller tarafından oluşturulmasa da sonuçta bölünme mitoz olduğu için iki yeni hücre oluşmasıyla sonuçlanır. Diğer yargılar kesin olarak söylenemez. (Cevap D)

3.

– ikiye bölünme



– tomurcuklanma



– rejenerasyonla üreme



– vejetatif üreme

143



Yukarıda verilen üreme şekilleri için aşağıdaki özelliklerden hangisi ortak olarak söylenemez?

6. Bal arılarında kraliçe arıdan partenogenezle bir bireyin



A) Tek bir ata bireyden yeni bireylerin oluşumunu sağlar.



I. mayoz bölünme,



B) Türe ait kromozom sayısının değişmeden aktarılmasını sağlar.



II. mitoz bölünme,



C) Çok hücreli canlılarda görülür.



D) Temelini mitoz bölünme oluşturur.



E) Türe ait kalıtsal özelliklerin korunmasını sağlar.

Verilen üreme şekilleri eşeysiz üreme olduğu için A, B, C ve E ortak olarak söylenebilir. Ancak ikiye bölünme çok hücreli canlılarda görülmez. (Cevap C)

oluşturulması sürecinde;



III. döllenme



olaylarından hangileri gerçekleşmek zorundadır?



A) Yalnız I





B) Yalnız III

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Partenogenez bir yumurtanın döllenme olmadan gelişerek yeni bir bireyi oluşturmasıdır. Bal arılarında kraliçe arıdan yumurta oluşumu mayozla, yumurtadan yeni bir bireyin oluşumu mitozla gerçekleşir. (Cevap C)

Test 03

1. A

7. Aşağıdaki hücrelerden hangisi interfazın ilk bölümünden sonra durgun evreye geçerek bölünebilme özelliğini kaybetmez?



A) Sinir hücresi



B) Olgun alyuvar hücresi



C) Çizgili kas hücresi



D) Sperm hücresi



E) Embriyonik hücre

Ebriyonik hücreler sürekli bölünerek yeni hücreler meydana getirir. Sinir, olgun alyuvar, çizgili kas ve sperm hücreleri interfazın ilk bölümünden sonra durgun evreye geçerek bölünme özelliğini kaybeder. (Cevap E)

8. Aşağıdaki şekilde 2n=4 kromozomlu bir hücrede bölünmenin bir evresi gösterilmiştir.



3. C

4. C

5. D

6. C

7. E

8. A

9. E 10. C 11. E

10.

a. 2n = 44 kromozomlu bir hücre ard arda 3 kez mitoz bölünme geçiriyor.



b. n = 22 kromozomlu bir hücre arda arda 5 kez mitoz bölünme geçiriyor.



c. 2n = 22 kromozomlu bir hücre ard arda 3 kez mitoz bölünme geçiriyor.



Yukarıda verilen bölünmeler ve sonuçları ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?



A) a’daki DNA eşlenme sayısı c’dekine eşittir.



B) a’da oluşan toplam hücre sayısı c’dekine eşittir.



C) a ve c’deki hücreler hayvansal b’dekiler bitkiseldir.



D) b’de oluşan, hücrelerin kromozom sayısı c’de oluşan hücrelerin kromozom sayısına eşittir.



E) b’de oluşan sitoplazma bölünmesi sayısı c’dekinden fazladır.

a’da 8, b’de 64, c’de 8 hücre oluşur. Bölünmeler mitoz olduğu için kromozom sayıları değişmez. Verilenlerden a, b ve c hücrelerinin hücre çeşidi hakkında yargıda bulunulamaz. (Cevap C)

Bu hücrede;



I. her kutba 4’er kromatidin gitmesi,



II. iğ ipliklerinin sentrozomlar tarafından üretilmesi,



III. iğ ipliklerinin bir kısmının kromozomların kinetokor bölümüne bağlanmış olması



IV. sitoplazma bölünmesinin boğumlanarak gerçekleşmesi



olaylarından hangileri bölünmenin mitoz olduğunu kesin kanıtlar?



A) Yalnız I







B) Yalnız IV D) II ve Ill

C) I ve II

E) I, III ve IV

Çözüm Yayınları



2. B

11. Aşağıdaki şekilde, bal arılarında görülen üreme olayı gösterilmiştir.

II. III. ve IV. olaylar mayoz bölünmede de gerçekleşebilir. Ancak her kutba 4’er kromatit gitmesi hücrenin mitoz geçirdiğini kesin kanıtlar. Çünkü mayoz bölünmenin anafaz II evresinde her kutba 2’şer kromatit gider. (Cevap A)

9. Ökaryot tek hücreli bir canlının eşeysiz üremesi ile ilgili; Hücre sayısı 8 4 2 1

4x 2x

DNA miktarı

2

3

Hücre bölünmesi

1 2

3

Hücre bölünmesi

n n



-IlKromozom sayısı 2n 1 2

3

Hücre bölünmesi

-III-



n n n n c

-I-



Erkek arı (n) b

d 1

144

Kraliçe arı (2n) a

grafiklerinden hangileri çizilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III

Tek hücreli ökaryot bir canlının eşeysiz üremesi mitoz bölünmeyle sağlanır. Mitoz bölünme sonucu kromozom sayısı değişmez. Hücre sayısı iki katına çıkar. Her bölünme öncesi DNA eşlenir. (Cevap E)



Erkek arı (n)

2n Dişi embriyo Kraliçe arı (2n)

İşçi arı (2n)





Buna göre, aşağıdaki yargılardan hangisi doğru değildir?



A) a ve c olayları kalıtsal çeşitliliği sağlar.



B) a mayoz, b mitoz, c döllenme, d partenogenez’dir.



C) Erkek arıların kalıtsal çeşitliliği a olayı ile sağlanır.



D) a olayı sırasında cross - over gözlenebilir.



E) a olayı sırasında DNA eşlenmesi iki kez gerçekleşir.

a olayı mayoz bölünme olup mayoz bölünme sırasında DNA eşlenmesi birkez gerçekleşir. (Cevap E)

04

BÖLÜM 04 Test

Mitoz ve Eşeysiz Üreme - 4 1. Mitoz bölünme;

5. Bitki ve hayvan hücrelerinin mitoz bölünmesinde;



I. tek hücreli canlılarda üreme,



I. İğ ipliklerini oluşturan yapılar,



II. çok hücreli canlılarda büyüme,



II. sitoplazmanın bölünme şekli,



III. tek hücreli canlılarda büyüme,



III. hücrelerin bölünme hızı,



IV. çok hücreli canlılarda rejenerasyon



IV. bölünme sonucu oluşan hücre sayısı



durumlarından hangilerine neden olabilir?



faktörlerinden hangileri farklılık gösterebilir?



A) I ve II



A) I ve II









B) II ve III

D) I, II ve III

C) III ve IV

E) I, II ve IV

B) II ve III

D) I, II ve III

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

İğ iplikleri bitki hücrelerinde sitoplazmik proteinler, hayvan hücrelerinde sentrozomlar tarafından oluşturulur. Sitoplazma bölünmesi bitki hücrelerde ara lamel aracılığıyla, hayvan hücrelerinde boğumlanarak gerçekleşir. Bölünme hızı bitki ve hayvan hücrelerinde farklılık gösterebilir. Bitki ve hayvan hücrelerinde mitoz bölünme sonucu iki yeni hücre oluşur.

Mitoz bölünme tek hücreli canlılarda eşeysiz üreme, çok hücreli canlılarda ise büyüme, gelişme ve rejenerasyonu sağlar. (Cevap E)

(Cevap D)

2. Aşağıdakilerden hangisi normal bir mitoz bölünme sırasında görülmez?



A) İnterfazda DNA miktarının iki katına çıkması



B) Profazda çekirdek zarı ve çekirdekciğin kaybolması



C) Metafazda homolog kromozomların karşılıklı dizilmesi





D) Anafazda sentromerlerin ikiye bölünmesi





E) Telofazda iğ ipliklerinin kaybolması

I. bölünmenin belirli kontrol noktalarını geçtikten sonra tamamlanması,



II. DNA’nın tam ve hatasız olarak eşlenmesi,



III. kardeş kromatitlerin birbirinden ayrılması

6. Mitoz bölünme sonucu oluşan hücreler birbirinin genetik kopyasıdır.

(Cevap C)

3. Aşağıdakilerden hangisi mitoz bölünmenin insanlardaki

Çözüm Yayınları

Homolog kromozomların metafaz evresinde karşılıklı dizilmesi mayoz bölünmede görülür.

Bu durumun sağlanmasında;



olaylarından hangilerinin katkısı vardır?



A) Yalnız I





B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Mitoz bölünme sonucu oluşan hücrelerin birbirinin genetik kopyası olmasında verilen olayların tamamının katkısı vardır.

işlevlerinden biri değildir?



A) Yaranın iyileşmesi



B) Büyüme



C) Aynı genotipte yeni hücrelerin oluşması



D) Diploit hücrelerden gamet oluşumu



E) Somatik hücrelerin çoğalması

(Cevap E)

7.

Mitoz bölünme insanlarda diploit hücrelerden gamet oluşumunu sağlamaz. (Cevap D)



Kromozom

İki kromatitli kromozom



Yukarıda bir kromozom ve iki kromatitli şekli verilmiştir.

hangisi diğerlerinden farklı bir evrede gerçekleşir?



Kromozomun her iki durumda;



A) Çekirdekçiğin görünmez olması



I. DNA miktarı,



B) Sentriollerin iğ ipliklerini üretmesi



II. DNA nükleotit dizilişi,



C) İğ ipliklerinin bir kısmının kinetokorlara bağlanması



III. genlerin kromozom üzerindeki yeri



D) Kromatin ipliklerinin yoğunlaşarak kromozomlara dönüşmeye başlaması



özelliklerinden hangileri farklılık gösterir?



A) Yalnız I



E) Kardeş kromatitlerin zıt kutuplara çekilmesi

4. Mitoz bölünme sırasında gözlenen aşağıdaki olaylardan

A, B, C ve D de verilen olaylar prafaz, E de verilen olay anafaz evresinde gerçekleşir. (Cevap E)



B) Yalnız II

D) I ve III

145

C) I ve II

E) II ve III

Kromozom ve iki kromatitli durumda DNA nükleotit dizilişi ve genlerin kromozom üzerindeki yeri farklılık göstermez. (Cevap A)

Test 04

1. E

8.

G1

3. D

4. E

5. D

6. E

7. A

8. B

ez in

K

I 2n = 4. 10−9 gr

9. E 10. C 11. A 12. C

11. Aşağıda hücre döngüsü şematik olarak gösterilmiştir. inez Sito yok k ar

II

G2

2. C

III

Yukarıdaki şemada 4. 10–9 gr DNA bulunduran bir hücrenin interfaz ve mitoz bölünmesi gösterilmiştir.



Buna göre I, II ve III numaralı hücrelerin DNA miktarı aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

evre (2 totik Mi Hücre döngüsü



)



İnterfaz (1)

I

II

III

A)

4.10–9

4.10–9

4.10–9

B)

8.10–9

4.10–9

4.10–9



C)

4.10–9

2.10–9

2.10–9



D)

8.10–9

2.10–9

2.10–9

I. 1 ve 2 numaralı evreler tüm hücrelerde aynı sürede gerçekleşmeyebilir.

E)

4.10–9

8.10–9

4.10–9



II. 1 numaralı evrenin süresi, hücrenin metabolizma hızına göre değişkenlik gösterebilir.



III. Embriyonik hücrelerde 1 numaralı evre çok uzun sürer.



IV. DNA polimeraz enzimi 2 numaralı evrede etkinlik gösterir.

DNA eşlenmesi olduğundan G2 de DNA miktarı, 8 . 10–9 gr dır. Mitoz sonucu genetik materyal iki hücreye eşit miktarda dağıtıldığından ll. ve lll. hücrelerdeki DNA miktarı (Cevap B) 4 . 10–9 gr dır.

9. Diploit yapıdaki farklı hücrelere ait aşağıdaki bölünme evrelerinden hangisi mitoz bölünmeye ait olamaz? A)

B)

C)

D)

Çözüm Yayınları



E)

Buna göre hücre döngüsü ile ilgili,



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) I ve II





B) II ve III

D) I, II ve III

C) III ve IV

E) I, III ve IV

Embriyonik hücrelerde kısa bir interfaz evresi gözlenir. DNA eşlenmesinde görev alan DNA polimeraz enzimi 1 numuralı evrede etkinlik gösterir. (Cevap A)

12. 2n =4 kromozomlu bir eşey ana hücresinin geçirdiği mitoz ve mayoz hücre bölünmelerinin bazı evreleri aşağıda gösterilmiştir.

E seçeneğinde şekil diploit yapılı bir hücrenin mayoz ll evresine aittir. (Cevap E)

10. Aşağıda diploit bir hücreye ait hücre döngüsü şematize edilmiştir.

L

İnterfaz



K Mitotik evre

146



M

I

II

III

IV

V

VI



Şemaya göre aşağıdaki yargılardan hangisi doğru değildir?



A) İnterfaz sonucu K hücresindeki DNA miktarı interfaz başındaki DNA miktarının iki katıdır.



B) Mitotik evre başlangıcında K hücresindeki gen miktarı, L ve M hücrelerindeki gen miktarının iki katıdır.



C) L ve M hücrelerinin sahip oldukları gen çeşitleri farklı olabilir.



D) İnterfaz sonundaki K hücresinin sitoplazma miktarı interfaz başındaki sitoplazma miktarından fazladır.



A) I - III - VI



E) Mitotik evrede çekirdek ve sitoplazma bölünmesi gerçekleşir.





L ve M hücreleri mitoz sonucu oluştuğuna göre farklı gen çeşitlerine sahip olamaz.

Şekilde verilen evrelerden mitoz bölünmeye ait olanlar gerçekleşme sıralarına göre aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? B) II - IV - V

D) IV - V - II

C) III - I

E) IV - III - I - VI

lll. şekil mitozun metafaz, l. şekil mitozun anafaz evresine aittir. (Cevap C)

(Cevap C)

05

BÖLÜM 04 Test

Mitoz ve Eşeysiz Üreme - 5



C) DNA’nın kendini eşlemesi



D) Sentrozom eşlenmesi



E) Sitoplazmanın boğumlanarak bölünmesi



z

B) İğ ipliklerinin kromozomlara tutunması

tel o fa



z

A) Çekirdek zarının erimesi ofa

pr



anafaz

5. Aşağıda hücre döngüsü şematik olarak gösterilmiştir.

ökaryot hücrelerde ortak olarak gerçekleşir?

faz meta

1. Aşağıdaki olaylardan hangisi bölünebilen prokaryot ve

z

ine

k otik evre sito Mit

Hücre döngüsü

Büyüme DNA replikasyonu

DNA'nın kendini eşlemesi bölünebilen prokaryot ve ökaryot hücrelerde ortak olarak gerçekleşir. (Cevap C)

İN TE RFA

2. Mitoz bölünme ile aşağıdakilerden hangisi sağlanabilir?

A) 2n kromozomlu bir hücreden n kromozomlu dört hücrenin oluşması



B) 2n kromozomlu bir hücreden n – 1 kromozomlu hücrenin oluşması



C) n kromozomlu bir hücreden döllenme olmadan iki yeni bireyin meydana gelmesi



D) n kromozomlu iki hücreden 2n kromozomlu bir hücrenin meydana gelmesi



E) Prokaryot bir hücreden prokaryot dört hücrenin meydana gelmesi



n kromozomlu bir hücreden döllenme olmadan iki yeni bireyin meydana gelmesi mitoz bölünmeyle sağlanır. (Cevap C)

Hücre döngüsü ile ilgili olarak,



I. Hücre döngüsü, uzun bir interfaz evresi ve bunu takip eden kısa bir mitotik evreden oluşur.



II. Mitotik evre çekirdek bölünmesi ve sitoplazma bölünmesi olmak üzere iki aşamada gerçekleşir.



III. Normal bir bölünmenin başlayabilmesi için hücrenin yeterli büyüklüğe ulaşması ve DNA replikasyonunun gerçekleşmiş olması gerekir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) Yalnız III

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Hücre döngüsü ile ilgili olarak verilen yargıların hepsi doğrudur.

(Cevap E)

Çözüm Yayınları

3. Aşağıda mitoz bölünmeye ait bir evre gösterilmiştir.

Z

6. Aşağıda bir kromozomun genel yapısı gösterilmiştir.



I

Buna göre,



I. Bu evreden sonra n = 5 kromozomlu iki çekirdek oluşur.



II. İğ iplikleri kromozomlara bağlanmıştır.



III. Hücrenin her bir kutbuna 5’er kromatit ayrılmaktadır.



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve II

II

III IV

C) Yalnız III

E) I, II ve III

Şekil n = 5 kromozomlu bir hücrenin mitoz bölünmesinin anafaz evresine aittir. Buna göre verilen ifadelerden tamamı doğrudur. (Cevap E)



Numaralandırılmış kısımlarla ilgili aşağıdaki ifadelerden aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?



mikroskop altında izlemek isteyen bir öğrenci aşağıdaki hücrelerden hangisini seçerse amacına daha kolay ulaşır?

A) I numaralı yapı kardeş kromatitler olup genetik yapıları birbirinin aynıdır.





A) Sinir hücresi

B) II sentromer bölgesi olup bitki kromozomlarında bulunmaz.



B) Sperm hücresi



C) III numaralı yapı hayvan hücrelerinde sentrozomlarca üretilir.



C) Kalp kası hücresi



D) IV numaralı yapı kinetokor olup protein yapılıdır.



D) Bağırsak epitel hücresi





E) Olgun alyuvar hücresi

E) Diploit bir hücrede kromozom sayısının iki katı kadar I numaralı yapı bulunur.

4. Hayvan hücrelerinde gerçekleşen mitozun, farklı evrelerini

A, B, C ve E deki hücreler bölünme özelliğine sahip değildir. Bağırsak epitel hücresini seçen bir öğrenci mitozun farklı evrelerini mikroskop altında inceleyebilir. (Cevap D)

l. Kardeş kromatit ll. Sentromer lll. İğ iplikleri lV. Kinetokordur. Buna göre sentromer bitki hücrelerinin kromozomlarında da bulunur.

(Cevap B)

147

Test 05

1. C

7. Diploit bir hücrenin mitoz bölünmesi ile ilgili, I. Genetik olarak birbirinden bazı farklılıklar gösteren iki yeni hücre oluşur.



II. Büyüklükleri atasal hücreyle aynı olan iki özdeş hücre oluşur. III. Diploit kromozomlu iki yeni hücre oluşur.



ifadelerinden hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I





B) Yalnız III

D) II ve III

3. E

4. D

5. E

6. B

7. B

8. A

9. E 10. B 11. A 12. E

10. Aşağıdaki tabloda ökaryot yapılı iki hücrenin mitoz bölünmesi





2. C

sırasında gerçekleşen olaylar (+), gerçekleşmeyenler ise (–) ile ifade edilmiştir.

Hücre

Özellik DNA eşlenmesi K L

C) I ve II

E) I, II ve III

Diploit bir hücrenin mitoz bölünmesi sonucu genetik özellikleri birbirinin kopyası olan yine diploit kromozomlu iki hücre oluşur. Oluşan hücreler farklı büyüklükte olabilir. (Cevap B)

8. Bir hücrede mitoz bölünme sırasında aşağıdaki olaylardan hangisinin gözlenmesi bu hücrenin hayvansal bir hücre olmadığını kanıtlar?

A) Golgi aygıtında üretilen veziküllerin hücrenin ortasında bir hücre plağı oluşturması



B) İğ ipliklerinin kromozomların sentromer bölgesindeki kinetokorlara bağlanması



C) DNA’nın kendini eşlemesi sonucu kalıtım materyalinin iki katına çıkması



D) Çekirdek zarı ve çekirdekciğin eriyerek kaybolması



E) Çekirdek bölünmesi tamamlandığında genetik içeriği aynı iki çekirdeğin oluşması

Golgi aygıtında üretilen veziküllerin hücre artasında hücre plağını oluşturması bitki hücrelerinin bölünmesinde gözlenir. (Cevap A)

+ +

Ara lamel oluşumu

+ –

– +



Tablodaki verilere göre aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?



A) K hücresinde sitoplazma bölünmesi boğumlanarak gerçekleşir.



B) L hücresi DNA eşlenmesini sitoplazmada gerçekleştirir.



C) K ve L hücrelerin bölünmesi ile DNA niteliği ve niceliği korunur.



D) K ve L hücrelerinden bölünme tamamlandığında ikişer hücre oluşur.



E) L hücresinde iğ iplikleri sentriollerce üretilmez.

Ökaryot hücrelerde DNA eşlenmesi çekirdekte gerçekleşir. (Cevap B)

11. İnterfaz evresindeki bir hücrede aşağıdaki olaylardan hangisi gerçekleşebilir?

Çözüm Yayınları



Sentriol eşlenmesi



A) Replikasyon sonucu DNA miktarının iki katına çıkması



B) Kromozomların kromatin ipliğine dönüşmesi



C) Kardeş kromatitlerin hücrenin zıt kutuplarına doğru hareket etmesi



D) Çekirdek zarı ve çekirdekçiğin eriyerek kaybolması



E) Zıt kutuplara hareket eden sentrozomlar arasında iğ ipliklerinin oluşması

DNA replikasyonu interfaz evresinde gerçekleşir. (Cevap A)

9. Bir bitki hücresinin interfaz evresi ve mitoz bölünmesi

sırasında DNA miktarındaki değişim aşağıdaki grafikte gösterilmiştir. DNA miktarı (mg)

12. Mitoz bölünmenin,

2x x

148



t1

t2

t3

t4

t5

zaman



- profaz



- metafaz



- anafaz



Buna göre aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?



- telofaz



A) t1 zaman aralığında kromozomlar en belirgin şeklini almıştır.



evrelerinde;



B) t2 zaman aralığında sentromer ayrılması gerçekleşmiştir.



C) t3 zaman aralığında sentrioller tarafından üretilen iğ iplikleri kromozomlara bağlanmıştır.



D) t4 zaman aralığında sitoplazma bölünmesi tamamlanmıştır.



E) t5 zaman aralığında iki yeni hücre oluşmuştur.



I. çekirdek zarı,



II. çekirdekçik,



III. kromatin iplik



yapılarından hangileri ortak olarak gözlenmez?



A) Yalnız l

B) Yalnız ll







D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

t5 de DNA miktarı başlangıçtaki değerine inmiştir. Yani çekirdek bölünmesini takiben sitoplazma bölünmeside tamamlanmış iki yeni hücre oluşur.

Metafaz ve anafaz evresinde çekirdek zarı ve çekirdekcik, anafaz evresinde kromatin iplik gözlenmez.

(Cevap E)

(Cevap E)

BÖLÜM 04 Test

Mitoz ve Eşeysiz Üreme - 6 1. İkiye bölünerek üreme ile ilgili,

5. Deniz yıldızında rejenerasyon olayı aşağıda şematize edilmiştir.



I. Genetik materyalin niteliği ve niceliği korunur.



II. Sadece prokaryat hücre yapısına sahip canlılarda gerçekleşir.



III. Çok hücreli canlılarda gözlenmez.



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) Yalnız II

D) II ve III

06

C) I ve III

E) I, II ve III



İkiye bölünerek uleme bir eşeysiz üreme çeşidi olup sadece tek hücreli canlılarda gözlenir. (Cevap C)

Buna göre,



I. Rejenerasyon deniz yıldızında birey sayısının artmasını sağlayabilir.



II. Rejenerasyonla yeni deniz yıldızı oluşumu mitoz bölünmeyle sağlanır.



III. Kopan kol ana gövdedeki hücrelerin mitoz bölünmeleriyle yenilenir.

2. Eşeysiz üreme tipleriyle ilgili olarak aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğrudur?



A) Sporla üreme sadece haploit canlılarda görülür.



B) Bitkilerde vejetatif üreme sadece toprak altı yapılarıyla sağlanabilir.





yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

C) İkiye bölünerek üreme tek hücreli canlılarda gözlenir.







D) Tomurcuklanarak üreme hayvanlar âleminde gözlenmez.

Rejenerasyon deniz yıldızında hem kopan kolun onarılmasını hem de kopan kollardan yeni bir deniz yıldızının oluşumunu sağlar. Rejenerasyonun temelini mitoz bölünme oluşturur.



E) Rejenerasyon olayı çok hücreli canlılarda hiçbir zaman üreme ile sonuçlanmaz.

B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

(Cevap E)

İkiye bölünerek üreme sadece tek hücreli canlılarda gözlenir.

Çözüm Yayınları

(Cevap C)

3. Bir hücreli mayalar hem ikiye bölünerek hem de tomurcuklanarak eşeysiz üreyebilir.



Bu iki üreme şekli için;

gösterilmiştir.



I. oluşan canlıların birbirleri ve ata canlı ile aynı genetik yapıya sahip olması,



II. oluşan canlıların birbirleri ve ata canlı ile aynı büyüklükte olması,



III. üremenin temelini mitoz bölünmenin oluşturması



özelliklerinden hangileri ortaktır?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve III

6. Planaryada rejenerasyon ile üreme aşağıdaki şekilde Y X Z

C) I ve II

E) I, II ve III

T

Eşeysiz üremenin temelini mitoz bölünme oluşturur. Eşeysiz üreme sonucu oluşan canlılar birbirleri ve ata canlı ile aynı genetik yapıya sahiptir. (Cevap D)



149

4. Aşağıdakilerden hangisi eşeysiz üremenin canlı türlerine



sağladığı avantajlardan biri değildir?



I. X, Y,Z ve T’nin kromozom ve gen sayıları aynıdır.



A) Eşeysiz üreyen türlerin görece daha hızlı çoğalabilmesi





B) Üremek için tek bir bireyin yeterli olması

II. X’in Y, Z ve T’ye dönüşümü sırasında mayoz bölünme ve döllenme gerçekleşir.



C) Eş arama ve döllenme olayları için enerji harcanmaması



III. Y, Z ve T’nin uygun olmayan ortam şartlarında hayatta kalma şansı X’den daha fazladır.



D) Türün adaptasyon yeteneğinin artırılması



ifadelerinden hangileri söylenebilir?



E) Üreme sonucu genetik açıdan birbirinin aynı olan bireylerin oluşması



A) Yalnız I

B) Yalnız II







Eşeysiz üreme ile türün adaptasyon yeteneği artırılmaz. Kazanılmış özelliklerin değiştirilmeden sonraki nesillere değiştirilmeden sonraki nesillere aktarılması sağlanır. (Cevap D)

Buna göre,

D) I ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Planaryada rejenasyonun temelini mitoz bölünme oluşturur. X, Y, Z ve T nın kromozom ve gen sayıları aynıdır. X, Y, Z ve T nin adaptasyon özellikleri birbirinin aynıdır. (Cevap A)

Test 06

1. C

7. Aşağıdakilerden hangisi mitoz bölünme sırasında

3. D

4. D

5. E

6. A

7. C

8. A

9. E 10. B 11. D

10. Mitoz bölünmenin,

gözlenmez?



A) Eşlenmiş kromozomların herbirinin birbirine tutunmuş özdeş iki kardeş kromatit halinde görülmesi



B) Kardeş kromatitlerin iğ iplikleri aracılığıyla hücrenin iki kutbuna doğru birbirlerinden ayrılması



C) Kardeş olmayan kromatitler arasında parça değişiminin olması



D) Kinetokora bağlı olmayan iğ iplikleri sayesinde hücrenin hafifçe uzaması



E) Kromatin ipliklerinin kısalıp yoğunlaşarak kromozomlara dönüşmesi



I. profaz



II. metafaz



III. anafaz



IV. telofaz



Kardeş olmayan kromatitler arasında parça değişimi (cross-over) mayoz bölünmede gözlenir. (Cevap C)

evrelerinde,



a. kardeş kromatitlerin ayrılması



b. çekirdek zarının yeniden oluşması



c. çekirdeğin kaybolması



d. iğ ipliklerinin kaybolması



e. kromozomların ekvatoral düzlemde sıralanması



olayları meydana gelir.



Buna göre mitoz bölünme sırasında gerçekleşen olaylar (l) ve bu olayların gerçekleştiği evrelerle (ll) ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?

8. Aşağıda bir bakterinin eşeysiz üremesi şematize edilmiştir. Y X



Şekildeki üremeyle ilgili olarak yapılan açıklamalardan hangisi doğru olur?



A) X, Y ve Z bakterileri genetik olarak özdeştir.



B) Bölünme sırasında sentrozom eşlenmesi gerçekleşmiştir.



C) Üreme mayoz bölünme ile sağlanmıştır.



D) Sitokinez ara lamel oluşumuyla gerçekleşmiştir.



E) Bölünme sırasında iğ iplikleri oluşmuştur.

Bakterinin bölünerek eşeysiz üremesi sırasında sentrozom eşlenmesi, ara lamel oluşumu ve iğ ipliklerinin oluşumu gözlenmez. DNA eşlenir ve sitoplazma bölünerek birbirinin genetik özdeşi olan yeni bakteriler oluşturulur. Bakteriler mayoz bölünme geçiremez. (Cevap A)

Çözüm Yayınları

A)

Z



2. C

l-c

I

II

c

I

B)

d

I

C)

a

III

D)

b

IV

E)

e

II

ll - e lll - a

lV - d

lV - b

olabilir. Ancak l - d olamaz. (Cevap B)

11. Aşağıdaki şekilde hidrada tomurcuklanma ile üreme gösterilmiştir.





9. Canlılarda gözlenen,

150



- Tomurcuklanma



- Sporla üreme



- Vejetatif üreme

Buna göre hidrada gözlenen bu üreme olayı süresince;



üreme çeşitleri için aşağıdaki özelliklerden hangisi ortak değildir?



A) Türe ait özelliklerin değişmeden bir sonraki nesle aktarılması



I. mayoz bölünme,



II. döllenme,



III. gamet oluşumu,



IV. mitoz bölünme, V. hücre farklılaşması



B) Bitkiler âlemindeki canlılarda görülebilmesi





C) Kalıtsal bilginin devamlılığının sağlanması



olaylarından hangileri gözlenir?



D) Enerji ve zaman kaybının az olması



A) I ve II



E) Hayvansal organizmalarda gözlenmemesi





Verilen üreme çeşitleri birer eşeysiz üreme çeşitidir. Sporla üreme hayvanlar âleminde gözlenebilirken vejetatif üreme gözlenmez. (Cevap E)

B) II ve III

D) IV ve V

C) III ve IV

E) I, III ve V

Hidrada gözlenen tomurcuklanma ile üreme sürecinde mitoz bölünme ve hücre farklılaşması gözlenir. (Cevap D)

07

BÖLÜM 04 Test

Hücre Bölünmeleri / Mayoz ve Eşeyli Üreme - 1 1. Mayoz bölünmenin profaz I evresinde görülen;

4. Mayoz bölünme sırasında görülen aşağıdaki olaylardan hangisi diğerlerinden sonra gerçekleşir?



I. cross-overin gerçekleşmesi,



II. çekirdek zarının erimesi,



A) DNA miktarının iki katına çıkması



III. iğ ipliklerinin oluşması,



B) Homolog kromozomların tetratları oluşturması



IV. homolog kromozomların tetratları oluşturması



C) Kardeş kromatitlerin zıt kutuplara çekilmesi



D) Cross-over’in gerçekleşmesi



E) Kromozomların ekvator bölgesinde yan yana dizilmesi



olaylarından hangileri, aynı bölünmenin profaz II evresinde görülmez?



A) I ve II





B) I ve IV

D) II ve IV

C) Il ve III

A → interfaz, B → profaz I, C → anafaz II, D → profaz I, E → metafaz II

(Cevap C)

E) I, II ve III

I. ve IV. olaylar sadece profaz I evresinde gerçekleşir. II. ve III. olaylar hem profaz I hem de profaz II evresinde gerçekleşir. (Cevap B)

5. Yaşam döngüsünde mitoz bölünme geçirebildiği

halde mayoz bölünme geçiremeyen bir hücre için aşağıdakilerden hangisi doğru olamaz?

2. Hücre bölünmesi sırasında aşağıdaki olaylardan hangisinin



A) Homolog kromozomların ayrılması



B) n kromozomlu hücrelerin oluşması



C) Tetrat oluşumunun görülmesi



D) Birbirini takip eden iki karyokinez iki de sitokinez görülmesi



E) Cross-over’in gerçekleşmesi

Çözüm Yayınları

gerçekleşmesi, bölünmenin mayoz olduğu hakkında kesin kanıt sağlamaz?



A) Sperm hücresidir.



B) Haploit kromozomludur.



C) Vücut hücresidir.



D) Spermatogonium kök hücresidir.



E) Mayoz bölünme sonucu oluşmuştur.

B, C, D ve E deki hücreler mitoz geçirebilir ancak mayoz geçiremez. Sperm hücreleri mitoz ya da mayoz geçiremez. (Cevap A)

A, C, D ve E’de verilen olaylar bölünmenin mayoz olduğu hakkında kesin kanıt sağlar. 2n kromozomlu hücre mayoz geçirirse n kromozomlu hücreler oluşabileceği gibi n kromozomlu hücrelerin mitoz geçirmesi sonucu da n kromozomlu hücreler oluşabilir. (Cevap B)

6.

2n 1 n

n 2

n



3. Cross - over olayı ile ilgili,

I. Genin nükleotit dizilişini değiştirir.



II. Mayoz bölünmenin profaz I evresinde gerçekleşir.



III. Homolog kromozomların kardeş olmayan kromatitleri arasında gerçekleşir.



IV. Tür içi kalıtsal çeşitliliğin artmasını sağlar.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) I ve II





B) II ve III

D) II, III ve IV

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

Cross - over mayoz bölünmenin profaz I evresinde gözlenen, homolog kromozomların kardeş olmayan kromatitleri arasındaki parça (gen) değişimidir. Yeni gen kombinasyonlarının oluşmasına dolayısıyla tür içi çeşitliliğe olanak sağlar. Cross-over olayı genin nükleotit dizilişini değil, genlerin kromozom üzerindeki dizilişini değiştirir. (Cevap D)

n

n

n

Yukarıdaki gibi şematize edilen hücre bölünmesi çeşidi ile ilgili,



I. 1. evrededen önce DNA eşlenmesi gerçekleşirken, 2. evreden önce DNA eşlenmesi olmaz.



II. 1. evrede homolog kromozomlar, 2. evrede kardeş kromatitler ayrılır.



III. Bölünme sonucu oluşan hücreler her durumda birbiriyle aynı kalıtsal yapıda olur.



açıklamalarından hangileri doğru değildir?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

E) II ve III

C) Yalnız III

Şematize edilen bölünme çeşidi mayozdur. I. ve II. açıklamalar doğrudur. Bölünme tamamlandığında birey homozigot değilse farklı kalıtsal yapıda hücreler oluşur. (Cevap C)

151

Test 07

1. B

7. Aşağıda mayoz bölünme geçiren bir hücrenin DNA

3. D

4. C

5. A

6. C

7. D

8. B

9. D 10. E 11. C 12. E

10.

miktarındaki değişim gösterilmiştir.



2. B

DNA miktarı 4x 2x x t1



t2

t3

t4

Zaman

t5

Buna göre, numaralandırılmış zaman dilimlerinden hangilerinde sitoplazma bölünmesi gerçekleşmektedir? A) Yalnız t3



B) Yalnız t5

D) t3 ve t5



Bölünmesinin bir evresi yukarıda verilen 2n = 4 kromozomlu hücre ile ilgili,



I. Mayoz bölünmenin metafaz II evresindedir.



II. Bölünme tamamlandığında n=2 kromozomlu hücreler oluşur.



C) t2 ve t4

E) t1, t2 ve t4

Hücredeki toplam DNA miktarı t3’de iki hücreye, t5’de dört hücreye pay edilmiştir. Bu paylaşım sitoplazma bölünmesiyle sağlanmıştır. (Cevap D)

III. Bir sonraki evrede kromatit ayrılması gözlenir.



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



C) I ve III

E) I, II ve III

Hücre metafaz II evresindedir. Bölünme mayoz olduğundan, tamamlandığında n=2 kromozomlu hücreler oluşur. Bir sonraki evre anafaz II olup bu evrede kromatitler ayrılır. (Cevap E)

8. Deri hücresinde 2n=18 kromozom bulunduran bir canlı türünde;

I. mayoz bölünmenin profaz l evresinde oluşan tetrat sayısı,



II. üreme hücrelerindeki kromozom sayısı,



III. mayoz bölünmenin metafaz II evresinde sayılan kromatit sayısı



nicelikleri aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

11. Çözüm Yayınları



1

2

3

4



Yukarıda bazı evreleri şematize edilen bölünmeyi geçiren hücre ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?



A) 2n = 6 kromozomludur.



B) Evrelerin gerçekleşme sırası 1 - 3 - 2 - 4 şeklindedir.

9



C) Cross-over olayı 2. evreden sonra gerçekleşir.

18



D) 3. evrede homolog kromozomlar, 4. evrede kardeş kromatitler ayrılır.



E) Bölünme tamamlandığında n=3 kromozomlu hücreler oluşur.

I

II

III

A)

18

9

18

B)

9

9

18

C)

18

18

18

D)

9

9

E)

18

36

Mayoz bölünmede tetrat sayısı, hücrenin n kromozom sayısına eşittir. Kromozom 2 kromatitten oluşur. (Cevap B)

I. metafaz I, 2. metafaz II, 3. anafaz I, 4. anafaz II’dir. Cross - over profaz I’de gerçekleşir. (Cevap C)

9. Bir hücrede gerçekleşen bölünme sırasında gözlenen olaylardan bazıları aşağıda verilmiştir.

152



– 5 tetrat oluşumu



– Sitoplazma bölünmesinin ara lamel oluşturularak gerçekleşmesi



– Homolog kromozom ayrılması



Bu hücre ve bölünme çeşidiyle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi doğru değildir?



A) Bölünme tamamlandığında n kromozomlu hücreler oluşur.



B) Bölünme sonucu oluşan hücrelerin kromozom sayısı 5’dir.



C) Sentriol ayrılması gözlenmez.



D) 2 kez kromatit ayrılması gözlenir.



E) İğ iplikleri sentrozom tarafından sentezlenmez.

Gözlenen olaylardan bölünmenin mayoz olduğu anlaşılır. Mayoz bölünmede kromatit ayrılması 1 kez gerçekleşir. Sitoplazmanın ara lamelle bölünmesi, sentriol ayrılması olmadığını gösterir. (Cevap D)

12. 2n = 36 kromozomlu bir hücrede mayoz bölünme gerçekleşirken aşağıdaki durumlardan hangisi gözlenmez?



A) Profaz I evresinde 18 tetrat oluşur.



B) Mayoz I sonucunda 18 kromozom bulunduran hücreler oluşur.



C) Metafaz II de ekvatoral düzleme 18 kromozom dizilir.



D) Anafaz II’ de her bir kutba 18 kromatit çekilir.



E) Mayoz II sonucu oluşan hücrelerin herbiri 9 kromozom bulundurur.

Tetrat sayısı n kromozom sayısına eşittir. Tetrat oluşumu profaz I’de gerçekleşir. Mayoz I sonucu 18 kromozomlu 2 hücre oluşur. Metafaz II’de 18 kromozom yanyana dizilir. Anafaz II’de her kutba 18 kromatit çekilir. Mayoz II sonucu n kromozomlu 4 yeni hücre oluşur. Oluşan hücrelerin her biri 18 kromozom taşır. (Cevap E)

08

BÖLÜM 04 Test

Mayoz ve Eşeyli Üreme - 2 1. Aşağıdakilerden hangisi insanda gerçekleşen

4. Bitki ve hayvan hücrelerinin mayoz bölünmesinde;

spermatogenez ve oogenez olayları için ortak değildir?



A) Oluşan olgun gamet sayısı



B) Oluşan gametlerin otozom sayısı



C) Oluşan gametlerin kromozom takımı sayısı



D) Oluşan gametlerin kromozom sayısı



E) Oluşan gametlerin gonozom sayısı

Spermatogenezde 4, oogenezde 1 olgun gamet oluşur. Oluşan otozom sayısı 22’dir. Oluşan gametler tek kromozom takımı bulundurur. Oluşan gametler 23 kromozomlu olup tek gonozom bulundurur. (Cevap A)



l. sitokinezin gerçekleşme şekli,



ll. iğ ipliklerinin oluşma şekli,



lll. DNA’nın kendini eşleme şekli,



lV. bölünmenin tamamlanma süresi,



V. bölünme sonucu oluşturulan hücre sayısı



durumlarından hangileri farklılık gösterilebilir?



A) l ve ll





B) ll ve lll

D) lV ve V

C) lll ve V

E) l, ll ve lV

Bitki ve hayvan hücrelerinin mayoz bölünmesinde DNA’nın kendini eşleme şekli ve bölünme sonucu oluşturulan hücre sayısı dışında verilenlerden tümü farklılık gösterebilir. (Cevap E)

2.

I. Transdüksiyon



II. Transformasyon



III. Konjugasyon



IV. Mutasyon Bakterilerde kalıtsal çeşitliliğe neden olan yukarıdaki olaylardan hangilerinde sitoplazmik bir köprü aracılığıyla bir bakteriden diğerine gen aktarımı yapılır?



A) Yalnız III





B) I ve II

D) III ve IV



C) II ve III

E) I, II ve III

Transdüksiyon bakterilere virüsler aracılığıyla gen aktarımıdır. Transformasyon bir bakterinin ortamda bulunan bir DNA’yı bünyesine almasıdır. Mutasyon genlerde meydana gelen ani değişikliklerdir. Konjugasyon bakteriler arasında sitoplazmik köprü aracılığıyla gen aktarılmasıdır. (Cevap A)

kombinasyonların oluşmasına neden olmaz?

Çözüm Yayınları



5. Aşağıdakilerden hangisi eşeyli üremede, yeni kalıtsal

A) Üreme hücreleri oluşurken homolog kromozomların rastgele dağılması



B) Üreme hücrelerinin oluşumu sırasında cross-overin görülmesi



C) Zigotun mitoz bölünmelerle gelişerek embriyoyu oluşturması



D) Yumurtanın ortamdaki spermlerden herhangi biri tarafından döllenmesi



E) Üreme hücreleri oluşurken mayoz bölünmenin görülmesi

Zigotun mitoz bölünmelerle gelişerek embriyoyu oluşturması yeni kalıtsal kombinasyonların oluşmasına neden olmaz. (Cevap C)

3. Aşağıda, eşeyli ve eşeysiz üreme ile ilgili bazı özellikler venn diyagramında gösterilmiştir.

Eşeyli üreme Eşeysiz üreme X Y Z 153

6. Eşeyli üreme sürecinde;

Venn diyagramı üzerinde gösterilen X, Y ve Z özellikleri, aşağıdakilerden hangisinde doğru eşleştirilmemiştir?



I. mayoz bölünme,



A) X → Temel olayları mayoz bölünme ve döllenmedir.



II. döllenme,



B) Z → Temel olayı mitoz bölünmedir.



III. mitoz bölünme



C) Y → Türe ait kromozom sayısının sabit kalmasını sağlar.





D) X → Tek bir ata bireyden kalıtsal yapısı aynı bireyler oluşur.

olaylarından hangileri tür içi kalıtsal çeşitlenmeye olanak sağlar?



E) Y → Birey sayısının artmasını sağlar.



A) Yalnız I

Tek bir ata bireyden kalıtsal yapısı aynı bireylerin oluşması eşeysiz üremenin özelliğidir. (Cevap D)



B) Yalnız II D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

Mayoz bölünme ve döllenme yeni genetik kombinasyonların oluşmasına olanak sağlayarak tür içi kalıtsal çeşitlenmeyi sağlar. (Cevap D)

Test 08

1. A

7. Aşağıda verilen canlı gruplarından hangisinde hem

10.

eşeyli üreme hem de vejetatif yolla eşeysiz olarak üreme gözlenebilir?



A) Balıklar



B) Memeliler



C) Tohumlu bitkiler



D) Kuşlar





2. A

3. D

l

Dişi birey

ll

Erkek birey

4. E

5. C

6. D

7. C

8. A

9. E 10. A 11. E

Yumurta lll

Zigot

lV

Sperm

Embriyo V Birey

E) Sürüngenler



Eşeyli üremeyi özetleyen yukarıdaki şekle göre numaralandırılmış evrelerden hangilerinde cross-over oluşma olasılığı vardır?



A) l ve ll





Vejetatif üreme bitkilerde gözlenen bir üreme şeklidir. Tohumlu bitkiler hem vejetatif yolla eşeysiz, hem de tohum oluşturarak eşeyli üreyebilir. (Cevap C)

B) ll ve lll

D) lV ve V

C) lll ve lV

E) l, lll ve V

I. ve II. evrelerde mayoz bölünme, III. evrede döllenme, IV. ve V. evrelerde mitoz bölünme gerçekleşir. I. ve II. evrelerde cross-over oluşma olasılığı vardır. (Cevap A)

8. Bazı canlı türlerine ait bireyler iki cinsiyete ait üreme organına



Bireyler hermafrodit olsa da genellikle başka bireylerle döllenmeyi tercih eder.



Bu durumun nedeni;



I. yavrular arasındaki genetik çeşitliliği artırmak,



II. türe ait kromozom sayısını sabit tutmak,



III. aynı kalıtsal özellikte yavrular oluşturmak



verilenlerden hangileriyle açıklanabilir?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

Çözüm Yayınları

da sahiptir ve hem sperm hem de yumurta üretebilir. Bu olaya hermafroditlik denir.

11. Şekil 1’de ve şekil 2’de homolog kromozomların durumu gösterilmiştir.

Şekil 1

C) Yalnız III

E) II ve III

Hermafrodit bireylerin kendi kendilerini döllemek yerine başka bireylerle döllenmeyi tercih etmesinin nedeni yavrular arasındaki genetik çeşitliliği artırmaktır. (Cevap A)

Şekil 2

9. Sperm ve yumurtanın çekirdeğinin kaynaşması sonucu 2n 154

kromozomlu zigot meydana gelir.



Zigot ile ilgili,



l. Mitoz bölünme geçirme özelliğine sahiptir.



ll. Sperm ve yumurtaya ait kalıtım materyalini birlikte bulundurur.



lll. Homolog kromozomları bir arada bulundurur.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız l

B) Yalnız lll







D) l ve lll

C) l ve ll

E) l, ll ve lll

Zigot, sperm ve yumurtanın çekirdeklerinin kaynaşması sonucu oluştuğu için her ikisine ait kalıtım materyalini bulundurur. 2n kromozomlu olduğu için homolog kromozom bulundurur. Mitoz bölünme geçirme özelliğine sahiptir. (Cevap E)



X

Y

Z

T



Buna göre aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?



A) Şekil 1’deki yapılar replikasyon ile Şekil 2’deki hali almıştır.



B) X ile Z veya Y ile T arasındaki cross - over ile tür içi kalıtsal çeşitlilik sağlanır.



C) Cross - over sonrası Z ve T kromozomlarının birbirinden rastgele ayrılmasıyla kalıtsal çeşitlilik sağlanabilir.



D) X ve Y’nin birbirinden ayrılması mayoz bölünmenin anafaz II evresinde gerçekleşir.



E) X ile Z veya Y ile T kesinlikle aynı gen dizilimine sahiptir.

A, B, C ve D’deki açıklamalar doğrudur. Birey homozigot değilse X ile Z veya Y ile T aynı gen dizilimine sahip olamaz. (Cevap E)

09

BÖLÜM 04 Test

Mayoz ve Eşeyli Üreme - 3 1. Mitoz ve mayoz bölünmelerde aşağıdaki olaylardan

4. 2n kromozomlu (diploit) bir canlı türünün yaşam

hangisi ortak olarak gözlenir?



A) Homolog kromozomların tetrat oluşturması



B) Homolog kromozomların ayrılması



C) Kardeş kromatitlerin zıt kutuplara çekilmesi



D) Kromozom sayısının yarıya inmesi



E) Cross-over’in gerçekleşmesi

döngüsünde, mayoz bölünme görülmüyorsa aşağıdakilerden hangisinin de gerçekleşmesi beklenmez?

A, B, D ve E sadece mayoz bölünmede gözlenir. C mitoz ve mayoz bölünmede ortak olarak gözlenir. (Cevap C)



A) Eşeysiz üreme



B) Gamet oluşumu



C) Döllenme



D) DNA eşlenmesi



E) Mitoz bölünme

2n kromozomlu bir canlı türünde mayoz bölünme gerçekleşmiyorsa döllenme de görülmez. Döllenme olması için kromozom sayısının önce yarıya düşürülmesi gerekir. (Cevap C)

5. Bakteri konjugasyonunda;

2. İnsanlarda oogenez ve spermatogenez sonucu oluşan



I. karşılıklı çekirdek aktarımının olması,



II. plazmit aracılığıyla gen aktarımının olması,



A) Aktif olarak hareket edebilme



III. hücrenin genetik materyalinde çeşitlilik sağlanması,



B) Bir takım kromozom bulundurma



IV. birey sayısının artması



C) Eşit miktarda sitoplazma bulundurma



D) Mitokondri bakımından zengin olma



E) Döllenmeyi gerçekleştirme

Çözüm Yayınları

bütün hücreler için aşağıdakilerden hangisi ortak olarak söylenebilir?

Oogenez ve spermatogenez sonucu oluşan hücreler n kromozomlu olup bir takım kromozom bulundurur. (Cevap B)



olaylarından hangileri gözlenmez?



A) I ve II





B) I ve IV

D) I, II ve IV

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

Bakteriler prokaryot canlılar olduğu için çekirdeğe sahip değildir. Konjugasyon sırasında birey sayısında artış olmaz. l ve lV. olaylar gözlenmez.

6.





Mayoz I

(Cevap B)

Mayoz II X Y Z

3. Farklı canlılarda görülen;

I. paramesyumda konjugasyon,



II. bal arılarında, kraliçe arının yumurta oluşturması,



lll. eğrelti otunda spor oluşumu,



IV. çiçekli bitkilerde yumurta ana hücresinden yumurta oluşumu



Mayoz bölünmenin mayoz I ve mayoz II evrelerine ait özellikler yukarıdaki venn diyagramında gösterilmiştir.



Buna göre; X, Y ve Z bölümlerine yazılabilecek özelliklerle ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?



A) X → Homolog kromozom ayrılması



B) Y → DNA eşlenmesi



olaylarından hangilerinde mayoz bölünme gerçekleşir?



C) Z → Kromozom sayısının değişmemesi



A) I ve II



D) Z → Kardeş kromatit ayrılması







E) X → Cross-over’in gözlenmesi

B) II ve III

D) I, II ve III

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

Verilen olayların tümünde mayoz bölünme gerçekleşir.

(Cevap E)

DNA eşlenmesi sadece mayoz I öncesi gerçekleşir. Diğer eşleştirmeler doğrudur. (Cevap B)

155

Test 09

1. C

7. Bir bitki hücresinin mayoz bölünmesi sırasında gözlenen

3. E

4. C

özetlenebilir.

A) Sitoplazma bölünmesinin ara lamel aracılığıyla gerçekleşmesi



B) Kardeş kromatitlerin ayrılması



C) Kromozom sayısının yarıya düşmesi



D) Homolog kromozomların tetratları oluşturması



E) Cross- over in gerçekleşmesi

5. B

6. B

7. B

8. A

9. C 10. E 11. D 12. E

10. Eşeyli üreme genel olarak aşağıdaki şekildeki gibi

aşağıdaki olaylardan hangisi, bir hayvan hücresinin mitoz bölünmesinde de gözlenebilir?



2. B

Dişi

Erkek

2n

2n

I Yumurta

II

n

n

Sperm

III 2n IV

Kardeş kromatit ayrılması hayvan ve bitki hücrelerinin bölünmeleri sırasında ortak olarak gözlenebilir. A sadece bitki hücrelerinin bölünmesinde; C, D ve E sadece mayoz bölünmede gözlenir. (Cevap B)

2n Yeni birey

8. 2n = 4 kromozomlu bir hücrenin mayoz bölünmesine ait bazı



evreler aşağıda verilmiştir.



II

IV. mitoz bölünmelerle zigotun gelişerek yeni bireyi oluşturmasıdır. Yeni birey kalıtsal yapı olarak I ve II’nin bir bileşimidir. Ancak ne I nede II ile tamamen aynı kalıtsal yapıda değildir. (Cevap E)

III



Buna göre verilen evrelerden hangileri mayoz I e aittir?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

I. metafaz I, II. anafaz II, III. metafaz II evresine aittir.

(Cevap A)

Çözüm Yayınları

I

11. Aşağıdaki grafikte diploit kromozom sayısı 24 olan bir hücrenin, takip eden bölünmeler sonucu kromozom sayısındaki değişim gösterilmiştir.



9. İnsanda spermatogenez olayının bir bölümü aşağıda şematik

12

Spermatogonyum (mitoz) Birincil spermatosit



(mayoz l)



İkincil spermatosit



(mayoz ll)



Spermatit (farklılaşma) Sperm





156

Kromozom sayısı 24

olarak gösterilmiştir.



Buna göre, eşeyli üreme ile ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır? A) I. oogenez, II. spermatogenez olarak tanımlanır. B) I ve II de mayoz bölünme gerçekleşir. C) I, II ve III. eşeyli üremenin temelini oluşturur. D) III. de yumurta ve spermin çekirdekleri kaynaşır. E) IV. sonucu oluşan yeni bireyin kalıtsal yapısı, I ve II. den farklı olamaz.



Bölünmeler l ll lll Grafikte belirtilen bölünmeler ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) I, II ve III. bölünmelerde kromatit ayrılması gözlenir. B) III. bölünmede homolog kromozom ayrılması gözlenir. C) I, II ve III. bölünmelerin başlangıcında DNA eşlenmesi gözlenir. D) I. ve II. bölünmeler sonucu 4’er yeni hücre, III. bölünme sonucu 2 yeni hücre oluşur. E) III. bölünme sırasında 12 tetrat gözlenir.



Buna göre spermatogenez olayı sırasında gözlenen mitoz ve mayoz bölünmelerle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi doğru değildir?



A) Birincil spermatositler 2n kromozomludur.



B) İkincil spermatositler oluşurken cross-over gerçekleşebilir.



C) İkincil spermatositten spermatitler oluşurken homolog kromozomlar ayrılır.



A) Mayoz bölünme geçirebilme



B) Mayoz bölünme sonucu oluşma

D) Spermler spermatogonyumun yarısı kadar kromozom bulundurur.



C) Homolog kromozom çiftine sahip olma



D) Döllenme özelliğine sahip olma

E) Spermler homolog kromozom çiftleri bulundurmaz.



E) Ökaryot hücre özelliği gösterme



İkincil spermatositten spermatitler oluşurken kardeş kromatitler ayrılır.

(Cevap C)

I. ve II. mitoz, III. mayoz bölünmedir. Bu nedenle I ve II.’de 2’şer, III.’de 4 hücre oluşur. (Cevap D)

12. İnsanlarda deri hücresi ve normal yumurta hücresi için aşağıdaki özelliklerden hangisi ortaktır?

Deri hücresi C ve E’deki özelliklere sahiptir. Yumurta hücresi B, D ve E’deki özelliklere sahiptir. Dolayısıyla ökaryot hücre özelliği gösterme her ikisi için ortaktır. (Cevap E)

10

BÖLÜM 04 Test

Mayoz ve Eşeyli Üreme - 4 1. Sağlıklı bir insanda mayoz bölünme sonucu oluşan

4. Mayoz bölünme sırasında aşağıdaki olaylardan hangisi

normal haploit bir hücre ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?



A) (n – 1) sayıda otozom taşır.



B) Mitoz bölünme geçirebilir.



C) Homolog kromozom çifti bulundurur.



D) X ve Y gonozomlarını birlikte bulundurabilir.



E) Mayoz bölünme geçirebilir.

bir kez gerçekleşmez?



A) DNA’nın eşlenmesi



B) Homolog kromozomların ayrılması



C) Kardeş kromatitlerin ayrılması



D) Tetrat oluşumu



E) İğ ipliklerinin oluşması

Mayoz bölünme sırasında iğ ipliklerinin oluşumu iki kez gerçekleşir.

Sağlıklı bir insanda mayoz bölünme sonucu düşen normal bir hücre (n – 1) sayıda otozom yani 22 otozom bulundurur.

(Cevap E)

(Cevap A)

5. Diploit kromozom sayısına sahip 4 ve 6 kromozomlu

hayvan hücrelerinin bölünmelerine ait aşağıdaki evrelerden hangisi hücre bölünme tipinin mayoz olduğunun kesin olarak belirlenmesi için kullanılamaz? A) B) C)

2. Mayoz bölünmede gözlenen aşağıdaki olaylardan hangisi

A) Replikasyon sonucu kalıtım materyalinin iki katına çıkması



B) Cross over sonucu yeni gen kombinasyonlarının oluşması



C) Sitokinez sonucu yeni hücrelerin oluşması



D) Homolog kromozomların zıt kutuplara çekilmesi



E) Homolog kromozomların tetratları oluşturması

Çözüm Yayınları

mayoz I ve mayoz II de ortak olarak gerçekleşir?

D)

E)

Mayoz l ve mayoz ll de sitokinez sonucu yeni hücreler oluşur. A, B, D ve E mayoz l de gerçekleşir. (Cevap C)

C seçeneğindeki şekil 2n = 4 kromozomlu bir hücrenin mitozunun metafaz evresine aittir. (Cevap C)

6. Ökaryot bir hücrede bölünme sırasında;

3. Mayoz bölünme sırasında;

I. cross over,



II. tetrat oluşumu,



III. sitoplazma bölünmesi,



IV. kardeş kromatitlerin ayrılması,



V. iğ ipliklerinin kaybolması



- homolog kromozom ayrılması,



- tetrat oluşumu,



- sentrozom eşlenmesi



olaylarının gerçekleştiği bilinmektedir.



Bu hücre ile ilgili,

157



I. Diploit sayıda kromozoma sahiptir.



II. Sitoplazma bölünmesini ara lamel oluşumuyla gerçekleştirir.



III. Bölünme tamamlandığında diploit kromozomlu 2 yeni hücre oluşturur.



olaylarından hangileri homolog kromozomlar ayrılmadan önce gerçekleşebilir?



ifadelerinden hangilerinin doğruluğu kesindir?



A) I ve II



A) Yalnız I

B) Yalnız II











B) II ve III

D) IV ve V

C) III ve IV

E) I, II ve V

Homolog kromozom ayrılması anafaz l evresinde gerçekleşir. l. ve ll. olaylar profaz l, lll. olay sitokinez, lV. olay anafaz ll, V. olay telafaz evresinde gerçekleşir. (Cevap A)

D) I ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Verilen bilgilere göre ilgili hürce mayoz bölünme geçiren hayvansal bir hücredir. Bölünme tamamlandığında dört hücre oluşur. (Cevap A)

Test 10

1. A

2. C

3. A

4. E

5. C

6. A

7. B

8. E

9. D 10. C 11. E

7. Mitozun profaz evresi aşağıdakilerden hangisi

10. X ve Y hücrelerinin gerçekleştirdiği mayoz bölünmeler



A) Çekirdek zarının ve çekirdekçiğin kaybolması





B) Cross overin gerçekleşmemesi

44

22



C) Kromozom sayısının 2n olması

22

11



D) Kromatin ipliklerin kıvrımlı yapıda olması



E) Sentrozomların eşlenmesi

bakımından mayozun profaz I evresinden farklılık gösterir?

sırasında kromozom sayılarında gözlenen değişim aşağıdaki grafiklerde gösterilmiştir. Kromozom sayısı

Zaman



(Cevap B)

8. Aşağıdaki şemada mayoz bölünmenin profaz I evresinde

gerçekleşen cross over olayı özetlenmiştir.



I. Yeni gen kombinasyonlarının oluşmasını sağlar.



II. Homolog kromozomların kardeş olmayan kromatitleri arasında gerçekleşir.



III. Genlerin kimyasal bileşimini değil kromozom üzerindeki yerini değiştirir. ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Çözüm Yayınları

Buna göre cross over olayı ile ilgili,

Y hücresi

Grafiklere göre,



I. X hücresinin bölünme sırasında oluşturacağı tetrat sayısı, Y hücresinin diploit kromozom sayısına eşittir.



II. X ve Y hücrelerinin bölünme sonucu oluşturduğu hücreler homolog kromozom çifti bulundurmaz.



III. X hücresinin bölünme sonucu oluşturduğu toplam hücre sayısı, Y hücresinin bölünme sonucu oluşturduğu toplam hücre sayısının iki katıdır.





Zaman

X hücresi

Mitoz bölünmenin prafaz evresinde kural olarak hiçbir zaman cross-over gerçekleşmez. Mitozun profazı bu özelliği ile mayozun profaz l evresinden ayrılır.



Kromozom sayısı



yorumlarından hangileri yapılabilir?



A) Yalnız I





B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

X hücresinde mayoz sırasında 22 tetrat, Y hücresinde ise 11 tetrat gözlenir. X hücresinin bölünmesi sonucu 22, Y hücresinin bölünmesi sonucu 11 kromozomlu hücreler oluşturulur. İki bölünme çeşiti de mayoz olduğu için dörder hücre oluşturulur. (Cevap C)

Cross-over homolog kromozomların kardeş olmayan kromatitleri arasındaki parça değişimidir. Bu durum genlerin kromozom üzerindeki yerini değiştirerek yeni gen kombinasyonlarının oluşmasını sağlar. (Cevap E)

11. Aşağıda mayoz bölünme şematize edilmiştir.

158

9. I.

2n

2n

II.

2n

n





Yukarıda memeli bir canlının vücudunda gerçekleşen iki bölünme çeşidi gösterilmiştir.



Numaralandırılmış bölünmelerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?



A) I numaralı bölünme çeşidi tüm doku hücrelerinde gerçekleşir.



B) II numaralı bölünme sonucu oluşan hücre gametse mitoz bölünme geçirebilir.



C) I numaralı bölünme sonucu oluşan hücrede bulunan gonozom çeşidi, II numaralı bölünme sonucu oluşan hücrenin gonozom çeşidinden kesinlikle farklıdır.



D) II numaralı bölünme sırasında hem homolog kromozom hem de kardeş kromatit ayrılması gerçekleşir.



E) II numaralı bölünme sırasında DNA eşlenmesi iki kez gerçekleşir.

l. bölünme mitoz, ll bölünme mayozdur. Mayoz bölünme sırasında hem homolog kromozom, hem de kardeş kromotit ayrılması gerçekleşir. (Cevap D)

h1 h2 h3



Şemaya göre aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?



A) h1 hücresinde DNA miktarı 2a ise; h2 de a, h3 de



B) h2 ve h3 hücrelerinde homolog kromozomlar bir arada

a ’dir. 2

bulunmaz.

C) h1 hücresinden h2 hücresi oluşurken sentromer ayrılması gerçekleşir.



D) h2 hücresinden h3 hücresi oluşurken kromatit ayrılması gerçekleşir.



E) h2 hücresinden h3 hücresi oluşurken kromozomların gen dizilimi değiştirilir.

h2 hücresinden h3 hücresi oluşurken cross-over gözlenmez. Yani kromozomların gen dizilimi değiştirilmez. (Cevap E)

BÖLÜM 04 Test

Mayoz ve Eşeyli Üreme - 5 1. Mayoz I ve mayoz II sonucu oluşan hücreler;

I. DNA miktarı,



II. kromozom sayısı,



III. gonozom çeşidi,



IV. nükleotit dizilimi

5. 2n = 6 kromozomlu bir bitki hücresinde gerçekleşen hücre bölünmesi evresi aşağıda gösterilmiştir.



özelliklerinden hangileri bakımından farklılık gösterebilir?



A) Yalnız I





B) Yalnız IV

D) III ve IV

Buna göre hücrenin geçirmiş olduğu hücre bölünmesi çeşidi ve evresi aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

C) I ve II

E) I, III ve IV

Mayoz l ve mayoz ll sonucu oluşan hücreler n kromozomludur. Bu hücreler; DNA miktarı, gonozom çeşidi ve nükleotit dizilimi bakımından farklılık gösterebilir.

Bölünme çeşidi

(Cevap E)

2. Mitoz bölünmenin anafaz, mayoz bölünmenin anafaz I ve anafaz II evrelerinde;



I. kardeş kromatitlerin ayrılması,



II. DNA miktarının yarılanması,



III. homolog kromozomların ayrılması,



IV. iğ ipliklerinin boyunun kısalması

A)

Mitoz

Metafaz

B)

Mitoz

Anafaz

C)

Mayoz

Metafaz I

D)

Mayoz

Anafaz I

E)

Mayoz

Anafaz II

Şekilde homolog kromozomlar ayrılmaktadır. Buna göre hücrenin geçirdiği bölünme çeşidi mayoz evresi ise anafaz l dir.



A) I ve II





B) II ve III

6. Sağlıklı bir insanda gerçekleşen mitoz ve mayoz bölünmeler ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?

C) II ve IV

E) I, II ve IV

Kardeş kromatit ayrılması mitozun anafazı ve mayozun anafaz ll evrelerinde görülür. Homolog kromozomların ayrılması mayozun anafaz l'inde görülür. DNA miktarının yarılanması ve iğ ipliklerinin boyunun kısalması anafaz l ve anafaz ll evrelerinde ortak olarak gözlenir. (Cevap C)

3. Mayoz bölünme sırasında anafaz - I evresinde homolog

Çözüm Yayınları

olaylarından hangileri ortak olarak gözlenir?



A) Mitoz bölünme sonucu oluşan bir hücrenin kromozom sayısı, mayoz bölünme sonucu oluşan bir hücrenin kromozom sayısının iki katıdır.



B) Mayoz bölünmenin profaz I ve profaz II evresindeki kromozomlar ikişer kromatitlidir.



C) Mitoz geçiren bir hücrenin profaz evresindeki kromozom sayısı, mayoz geçiren bir hücrenin profaz I evresindeki kromozom sayısına eşit olabilir.



D) Mitoz bölünmenin metafaz evresinde kromozomlar tek sıra halinde yan yana dizilirken, mayoz bölünmenin metafaz I evresinde karşılıklı dizilir.



E) Mitoz bölünme geçiren bir hücrenin anafaz evresindeki kromozom sayısı, mayoz bölünme geçiren bir hücrenin anafaz II evresindeki kromozom sayısına eşit olabilir.

kromozomların zıt kutuplara çekilmesi;



I. kromozom sayısının yarıya inmesi,



II. genetik çeşitliliğin sağlanması,



III. sitoplazmanın ikiye bölünmesi



durumlarından hangilerine neden olur?



A) Yalnız I





B) Yalnız II

D) II ve III

Evre

(Cevap D)



D) III ve IV

11

C) I ve II

E) I, II ve III

Mayoz bölünme sırasında anafaz - l evresinde homolog kromozomların ayrılması, kromozom sayısının yarıya inmesi ve genetik çeşitliliğin sağlanmasına etki eder.

Mitoz bölünme geçiren bir hücrenin anafaz evresindeki kromozom sayısı mayoz geçiren bir hücre anafaz ll evresindeki kromozom sayısından fazladır. (Cevap E)

(Cevap C)

4. Bal arılarında kraliçe ve erkek arıda üreme hücrelerinin

7. Mayoz bölünme sırasında gözlenen cross over olayına bağlı olarak aşağıdaki durumlardan hangisinin ortaya çıkması beklenmez?

oluşumunda gerçekleşen bölünme sırasında;



I. DNA replikasyonu,



II. sentromer bölünmesi,



III. tetrat oluşumu,



IV. homolog kromozom ayrılması



olaylarından hangileri ortak olarak gözlenir?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) III ve IV



C) II ve III

E) I, II ve IV

Üreme hücreler kraliçe arıda mayozla erkek arıda ise mitozla oluşturulur. Bu iki olayda DNA replikasyona ve sentromer bölünmesi ortak olarak gerçekleşir. (Cevap B)



A) Genlerin kromozom üzerindeki dizilişinin değişmesi



B) Kardeş kromatitler üzerindeki gen çeşitlerinin farklı olması



C) Tek yumurta ikizlerinin farklı genetik bilgi taşıyan gametlerinin oluşturabilmesi



D) Kromozomların sahip olduğu genlerin nükleotit dizilişlerinin değişmesi



E) Aynı kromozom üzerinde taşınan genler arasındaki bağlantının kesilmesi

Cross-over homolog kromozomların kardeş olmayan kromatitleri arasındaki çapraz gen değişimidir. Bu durum genlerin kromozom üzerindeki dizilişini değiştirir. Kromozomların sahip olduğu genlerin nükleotit dizilişini değiştirmez. (Cevap D)

159

Test 11

1. E

8. Bir hücrenin mayoz bölünmesi sırasında aşağıda şematize

5. D

6. E

7. D

8. E

9. C 10. C 11. B 12. A



b b

d

D

4. B

mayoz bölünmesi sırasında gerçekleşen evrelerden birinin şekli aşağıda verilmiştir.



B B

3. C

11. 2n = 4 kromozomlu bir canlıya ait üreme ana hücresinin

edilen olay gerçekleşmiştir.



2. C



d

D



Buna göre bu hücre ve olayla ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?



A) Olay mayoz I’in profaz I evresinde gerçekleşmiştir.





Bu hücre ve evre ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

B) Homolog kromozomlar tetrat oluşturmuştur.





C) Olay gerçekleşmeseydi oluşacak hücreler “Bd” genotipine sahip olamazdı.

A) Bu evreden önceki evrede homolog kromozomlar hücrenin ekvatoral düzleminde karşılıklı dizilmiştir.





D) Oluşacak hücrelerde karakterlerle ilgili 4 farklı genotip gözlenebilir.

B) Şekil bir bitki hücresinin mayoz bölünmesinin anafaz I evresine aittir.





E) Dört homolog kromozom yan yana gelmiştir.

C) Bu evreden sonraki evrede kromozomlar kromatin ipliklere dönüşür.



D) Bu evreden sonraki evrede çekirdek zarı yeniden oluşur.



E) Bölünme tamamlandığında n=2 kromozomlu 4 hücre oluşur.

Olay mayoz l'ın profaz l evresinde gerçekleşen cross overdir. Bir tetrat oluşumu gözlenmiştir. Bu durumda Dört homolog kromozom değil 1 homolog kromozom çifti yanyana gelmiştir. (Cevap E)

9. Aşağıda mayoz bölünme şematik olarak gösterilmiştir.



Şekilde homolog kromozomlar birbirinden ayrılmaktadır. Şekil 2n = 4 kromozomlu hayvansal bir hücrenin mayoz bölünmesinin anafaz l evresine aittir.

2n Mayoz I n

(Cevap B)

Mayoz II

n n n n Mayoz II sonucu oluşan hücreler normal şartlarda,

I. DNA miktarı,



II. nükleotit dizilimi,



III. sitoplazma miktarı,



Çözüm Yayınları

n

IV. kromozom sayısı



özelliklerinden hangileri bakımından farklılık gösterebilir?



A) Yalnız IV





B) I ve II



D) I, II ve III

C) II ve III

E) I, II ve IV

Mayoz ll sonucu oluşan hücreler nükleotit dizilimi ve sitoplazma miktarı bakımından farklılık gösterebilir. (Cevap C)

12. Aşağıda diploit kromozomlu canlıya ait bir hücrede

gerçekleşen mayoz bölünmenin metafaz I evresi gösterilmiştir.

10. Aşağıda bir hücreye ait bir bölünme evresi verilmiştir.





160



Bu hücrede gerçekleşen mayoz bölünmenin anafaz I evresinde bir çift homolog kromozomun ayrılmaması durumunda, oluşan gametlerdeki kromozom sayısı aşağıdakilerden hangisindeki gibi olabilir?

B) 2n = 8 kromozomlu bir hücrenin mayoz bölünmesine aittir.



A) (n + 1 = 3) veya (n – 1 = 1)



C) Kardeş kromatitlerin ayrılması gerçekleşmektedir.



B) (n + 1 = 5) veya (n – 1 = 3)



D) n = 4 kromozomlu hücrelerin oluşumunu sağlayan bir bölünmedir.



C) (n + 1 = 4) veya (n – 1 = 2)



D) (n + 1 = 4) veya (n – 1 = 3)



E) (n + 1 = 5) veya (n – 1 = 4)



Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisinin doğruluğu kesindir?



A) 2n = 4 kromozomlu bir hücrenin mitoz bölünmesine aittir.





E) 2 yeni hücrenin oluşmasıyla sonuçlanan bir bölünmedir.

Şekilde 2n = 8 kromozomlu bir hücrenin mayoz bölünmesinin anafaz ll evresi veya 2n = 4 kromozomlu bir hücrenin mitoz bölünmesinin anafaz evresi gösterilmiştir. Sonuçta mitozda olsa mayoz da olsu kardeş kromatitler ayrılmaktadır. (Cevap C)

Anafaz l evresinde bir çift homolog kromozom ayrılmaması durumunda n + 1 = 3 kromozomlu ve n – 1 = 1 kromozomlu hücreler oluşur. Bu hücre normal bölündüğünde n = 2 kromozomlu hücreler oluşur. (Cevap A)

1. Canlıların üremesi sırasında gözlenen;

5. Bakterilerde konjugasyon sırasında aşağıdaki olaylardan



I. n kromozomlu hücrelerin meydana gelmesi,



II. çekirdek kaynaşması,



III. mitozla hücre sayısının artırılması



12

BÖLÜM 04 Test

Mayoz ve Eşeyli Üreme - 6

hangisi gözlenebilir?



A) Cross overin gerçekleşmesi



B) Farklı gen kombinasyonlarının ortaya çıkması



C) Mayoz bölünme ile kromozom sayısının yarıya düşürülmesi

olaylarından hangileri sadece eşeyli üremeye özgüdür?



D) Çekirdek aktarımının gerçekleşmesi

A) Yalnız I



E) Birey sayısının artırılması



B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

Bakteri konjugasyonu sırasında farklı gen kombinasyonlarının ortaya çıkması gözlenebilir.

E) I, II ve III

Diğer olaylar gözlenmez.

Çekirdek kaynaşması yani döllenme sadece eşeyli üremeye özgüdür.

(Cevap B)

(Cevap B)

2. Eşeyli üremeyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?



A) Tür içi kalıtsal varyasyonların ortaya çıkmasını sağlar.



B) Gamet oluşumu daima mayozla sağlanır.



C) Tüm çeşitlerinde iki bireyin varlığına ihtiyaç duyulur.



D) Tüm çeşitlerinde döllenme ana canlının vücudunda gerçekleşir.



E) Tüm çeşitlerinde dişi gametler büyük ve hareketsiz, erkek gametler küçük ve hareketlidir.

Yumurta ana hücresi

Sperm ana hücresi

6.

1

2

Sperm hücresi

Yumurta hücresi 3 Zigot

Eşeyli üreme tür içi kalıtsal varyasyonların ortaya çıkmasını sağlar. (Cevap A)

hangisi doğrudur?



A) Eşeysiz üreme sadece prokaryot canlılarda görülür.



B) Eşeyli üreme sadece diploit canlılarda görülür.



C) Tek hücreli canlılar sadece bölünerek eşeysiz olarak çoğalabilir.



D) Eşeyli üremede, yavrular anne ve babadan eşit sayıda ve tamamen aynı özellikte gen alır.



E) Eşeysiz üremede gamet oluşumu ve döllenme görülmez.

Çözüm Yayınları

3. Canlılarda üremeyle ilgili olarak aşağıdaki açıklamalardan

4



Yeni birey



İnsanda üremeyi özetleyen yukarıdaki şekle göre aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?



A) 1 ve 2’de cross over gözlenebilir.



B) 1, 2 ve 4’te gerçekleşen hücre bölünmelerinde homolog kromozomlar zıt kutuplara rastgele çekilir.



C) 4’te yeni oluşan hücrelerin kalıtsal yapısı zigotla aynıdır.



D) 3’te sperm ve yumurtanın çekirdekleri kaynaşır.



E) 1 ve 2 sonucu n, 4 sonucu 2n kromozomlu hücreler oluşur.

1. ve 2. olay mayoz bölünme, 3. olay döllenme, 4. olay mitoz bölünmedir. 1 ve 2 de homolog kromozom ayrılması gözlenirken 4 de homolog kromozom ayrılması gözlenmez. (Cevap B)

Eşeysiz üremede gamet oluşumu ve döllenme görülmez. (Cevap E)

4. Canlılarda gözlenen;

I. mutasyon,



II. konjugasyon,



III. rejenerasyon,



IV. mitoz,



V. partenogenez

161 7. Herhangi bir X ve Y bakterisi arasında konjugasyon olayının gerçekleşebilmesi X ve Y bakterilerinin;



olaylarından hangileri bir hücreli canlılarda birey sayısının artmasına neden olur?



A) Yalnız IV





B) I ve II

D) IV ve V



C) III ve IV



I. aynı türe ait olma,



II. F plazmidine sahip olma,



III. farklı kalıtsal özelliklere sahip olma



özelliklerinden hangilerine sahip olmalarına bağlıdır?



A) Yalnız I



E) II, III, IV ve V

Mitoz bölünme bir hücreli canlılarda birey sayısında artmaya neden olur. (Cevap A)

B) Yalnız II

D) I ve III

C) I ve II

E) II ve III

Bakterilerde konjugasyon aynı türe ait farklı genetik özelliklere sahip bakteriler arasında gerçekleşir. Birinin plazmit bulundurması yeterlidir. (Cevap D)

Test 12

1. B

8. Aşağıda bal arılarında üreme ve gelişme olayları şematize edilmiştir.

Kraliçe arı (2n)

Erkek arı (n)

Yumurta (n)

Sperm (n)

Kraliçe arı İşçi arı (2n) (2n)

Buna göre bal arılarında üreme ve gelişmeyle ilgili aşağıdaki genellemelerden hangisi yapılabilir?



A) Bal arılarında gamet oluşumu her zaman mayoz bölünmeyle sağlanır.



B) Bal arılarında tüm embriyolar döllenme sonucu oluşur.



C) Bal arılarında embriyo gelişimi mitoz bölünmeyle sağlanır.



D) Bal arılarında tüm erkek arılar aynı kalıtsal yapıya sahiptir.



E) Kraliçe arının meydana getirdiği yumurtaların tamamı döllenme olayına katılır.

Bal aralarında gamet oluşumu kraliçe arıda mayoz, erkek arıda mitozla sağlanır. Dişi embriyolar döllenme sonucu oluşurken, erkek embriyolar partenogenezle oluşur. Erkek arıların tamamı aynı kalıtsal yapıda olmayıp, kraliçe arının oluşturduğu yumurtaların da tamamı döllenmez. Bal arılarında embriyo gelişimi mitoz bölünmeyle sağlanır. (Cevap C)

9. Farklı canlılarda gözlenen aşağıdaki üreme şekillerinden

hangisinde çekirdek kaynaşması olmadan birey sayısında artış gözlenir?



A) Bakteride konjugasyon



B) Karayosununda metagenez



C) Bal arılarında partenogenez



D) Eğrelti otunda metagenez



E) İnsanda eşeyli üreme

Bal arılarında partenogenez olayında kraliçe arının oluşturduğu gametler döllenmeden haploit gelişme sonucu erkek arıları oluşturur. (Cevap C)

5. B

6. B

7. D

8. C

9. C 10. C 11. D 12. E 13. C



A) X bireyinin oluşumunda mayoz bölünme ve döllenme görülür.



B) Y bireyinin oluşumu partenogenezle sağlanır.



C) Y bireyinin oluşumunda erkek arıların etkinliği gözlenmez.



D) X bireyinin oluşturduğu yumurtaların tamamı döllenerek yeni bireyler oluşturur.



E) Y bireyinde gamet oluşumu mitoz bölünmeyle sağlanır.

Bal arılarında kraliçe arı ve işçi arılar diploit, erkek arılar ise haploittir. Erkek arıların oluşumu partenogenezle gerçekleşir ve erkek arılarda gamet oluşumu mitoz bölünmeyle sağlanır. X bireyinin kraliçe arımı yoksa işçi arı mı olduğu kesin değildir. Ayrıca X kralice arı olsa bile kraliçe arının oluşturduğu gametlerin tümü döllenmeyebilir. (Cevap D)

12. Partenogenez olayı sonucu oluşan haploit kromozomlu Çözüm Yayınları



4. A

n kromozomlu Y bireyi ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisinin doğruluğu kesin değildir?

Dişi embriyo (2n)



3. E

11. Bal arısı popülasyonunda 2n kromozomlu X bireyi ve

Zigot (2n)

Erkek arı (n)

2. A

arılar;



I. üreme hücrelerini mitoz bölünmeyle oluşturma,



II. yumurtanın döllenme olmadan mitoz bölünme geçirmesiyle oluşma,



III. tek bir ata bireye sahip olma,



IV. dişi cinsiyetine sahip olma



özelliklerinden hangilerine sahiptir?



A) Yalnız IV





B) I ve II

D) III ve IV



C) II ve III

E) I, II ve III

Partenogenez sonucu oluşan haploit kromozomlu arılar erkektir. Bu arılar kraliçe arının oluşturduğu yumurtaların döllenmeden mitoz bölünme geçirmesiyle oluşur. Haploit olduklarından üreme hücrelerini mitozla oluştururlar. (Cevap E)

13. Bakterilerde kalıtsal çeşitliliğin sağlanmasında çeşitli mekanizmalar etkili olmaktadır.

162



10. Canlılar dünyasında gözlenen;

I. partenogenez,



II. tomurcuklanma,



Ill. sporla üreme



üreme şekillerinden hangilerinde mayoz bölünme gözlenebilir?



A) Yalnız l



B) Yalnız ll

D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) l ve lll

Canlılar dünyasında gözlenen sporla üreme olayında mayoz bölünme gözlenebilir. (Cevap C)

Buna göre;



l. konjugasyon,



ll. mayoz bölünme,



lll. döllenme,



lV. mutasyon



olaylarından hangileri bakterilerde kalıtsal çeşitliliğin sağlanmasında etkili olur?



A) l ve ll





B) ll ve lll

D) lll ve lV

C) l ve lV

E) l, ll ve lV

Bakterilerde konjugasyon ve mutasyonlar kalıtsal çeşitliliğin sağlanmasınde etkili olur. (Cevap C)

BİRE BİR 1. Mitoz bölünme sürecinde gerçekleşen;

4. 2n = 46 kromozomlu bir hücreden birbirini takip eden 2 mitoz, 1 mayoz bölünme sonucu oluşan hücrelerin;



I. iğ ipliklerinin oluşmaya başlaması,



II. kardeş kromatitlerin ayrılması,



III. kromozomların ekvator düzleminde dizilmesi,



IV. hücre içinde iki çekirdeğin oluşması



olaylarının gerçekleşme sırası aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?



A) I - II - III - IV



B) I - III - II - IV



C) II - III - IV - I



D) II - IV - I - III





13

BÖLÜM 04 Test



I. kromozom sayısı,



II. gonozom sayısı,



III. sentromer sayısı,



IV. otozom sayısı



özelliklerinden hangileri belirlenebilir?



A) I ve II





B) II ve III

D) I, II ve III

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

2n = 46 kromozomlu bir hücreden birbirini takip eden 2 mitoz, 1 mayoz sonucu 16 hücre oluşur. Oluşan hücrelerin kromozom ayısı 23, gonozom sayısı 1, otozom sayısı 22, sentromer sayısı 23 tür.

E) III - II - I - IV

Mitoz bölünme sürecinde verilen olaylar; İğ ipliklerinin oluşmaya başlaması (profaz), kromozomların ekvator düzleminde dizilmesi (metafaz), kardeş kromatitlerin ayrılması (anafaz), hücre içinde iki çekirdeğin oluşması (telofaz) sırasıyla gerçekleşir.

(Cevap E)

(Cevap B)

5. Mitoz bölünme sonucu oluşan hücreler ile ana hücre

arasında aşağıdaki özelliklerden hangisi bakımından farklılık gözlenmesi mutasyon olduğuna dair kesin kanıt oluşturur?

2. Aşağıdakilerden hangisi hayvan hücrelerinde hücre

A) DNA’nın kendini eşlemesi



B) Kromatinlerin yoğunlaşarak kromozomlara dönüşmesi



C) Kardeş kromatitlerin birbirinden ayrılması



D) İğ ipliklerinin kinetokorlara bağlanması



E) Sitoplazmanın boğumlanarak bölünmesi

Hayvan hücrelerinde DNA eşlenmesi hücre döngüsünün interfaz evresinde gerçekleşir. (Cevap A)

Çözüm Yayınları

döngüsünün mitoz evresinde gerçekleşmez?



A) Sitoplazma miktarı



B) Organel sayısı



C) Hücre büyüklüğü



D) Kromozom sayısı



E) Hücre şekli

Mitoz bölünme sonucu oluşan yeni hücreler sitoplazma miktarı, organel sayısı, hücre büyüklüğü ve hücre şekli bakımından farklılık gösterebilir. Oluşan hücreler arasında kromozom sayısı farklılığının gözlenmesi mutasyon olduğunu kanıtlar. (Cevap D)

6. Karyotip hazırlama işleminde bir hücredeki kromozomlar

özel boyama teknikleriyle boyandıktan sonra fotoğraflanır ve kromozomlar bir araya getirilir.

3.



Karyotip analizinde, bir homolog kromozom çifti incelendiğinde;

163



I. kromozomların lokuslarındaki genlerin konumları,



II. kromozomların sentromerlerinin konumları,



III. kromozomların uzunlukları,



IV. kromozomların boyandıklarında gösterdiği bant desenleri



Yukarıdaki şekil 2n = 4 kromozomlu bir hücrenin mayoz bölünmesinin hangi evresine aittir?



özelliklerinden hangilerinin aynı olduğu görülebilir?



A) Profaz I



A) I ve II









B) Metafaz I

D) Metafaz II

C) Anafaz I

E) Anafaz II

Şekil 2n = 4 kromozomlu bir hücrenin mayoz bölünmesinin metafaz ll evresine aittir. (Cevap D)

B) II ve III

D) I, II ve III

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

Karyotip analizinde bir homolog kromozom çifti incelendiğinde verilen özelliklerden tümünün homolog kromozomlar için aynı olduğu görülebilir. (Cevap E)

Test 13

1. B

7. Metafaz I evresinde ekvatoral düzleme 20 tetratın dizildiği

2. A 3. D 4. E

5. D

6. E

7. C

8. D 9. B 10. D 11. C 12. B

10. Aşağıdaki özelliklerden hangisi bakteri konjugasyonu ile

bir hayvan hücresinde, ana hücrenin ve bu bölünme sonucunda oluşacak yavru hücrelerin kromozom sayısı aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

bira mayasının tomurcuklanarak üremesi için ortaktır?



A) Kalıtsal çeşitlilik sağlama



B) Birey sayısında artış sağlamama



C) Ortam şartlarına dayanıklı soyların oluşmasını sağlama

Ana hücre

Yavru hücre

A)

20

20

B)

20

10



D) Mayoz bölünmenin gözlenmemesi

C)

40

20



E) İki canlı arasında gerçekleşme

D)

40

10

E)

10

20

Mayoz bölünmenin gözlenmemesi bakteri konjugasyonu tomurcuklanarak üremesi için ortak bir özelliktir.

ile

bira

mayasının (Cevap D)

Tetrat sayısı hücrenin n kromozom sayısına eşittir. Bu nedenle 20 tetrat varsa ana hücre 40, mayoz sonucu oluşan yavru hücre ise 20 kromozomludur. (Cevap C)

8. Normal hücrelerin ve kanser hücrelerinin kültür ortamında çoğalmasını inceleyen bir bilim insanı aşağıdaki deneyi hazırlıyor. Kanserli hücre kültürü

11. “Sporla üreyen canlıların yaşam döngüsünde eşeyli ve

eşeysiz üremenin birbirini takip etmesine döl değişimi ya da metagenez adı verilir.”

Çözüm Yayınları

Normal hücre kültürü





Buna göre aşağıdaki canlılardan hangisinde metagenez gözlenebilir?



A) Çam







D) Balina

I. Normal hücreler kültürde belirli bir yoğunluğa ulaştığı zaman hücre bölünmesi durur.



II. Kanser hücrelerinin kültür ortamında belirli bir yoğunluğa ulaşması bölünmelerini durdurmaz.



III. Kanser hücrelerinde hücre döngüsünün kontrolünde etkin olan faktörler normal hücrelerinkinden farklıdır.



yargılarından hangilerine ulaşılabilir?



A) Yalnız I



B) Yalnız II

D) I ve II

E) Yılan

Metagenez olayı karayosunlarında gözlenebilir.

(Cevap C)

12. Aşağıdaki şekilde bal arılarında üreme şematize edilmiştir.

Deney sonuçlarına dayanarak,



B) Bakteri C) Karayosunu

Erkek Arı

Kraliçe Arı

Spermler

Yumurtalar

Döllenme Döllenmeden gelişme

Zigot

C) Yalnız III

Dişi embriyo

E) II ve III

Deney incelendiğinde normal hücrelerin kültürde belirli bir yoğunluğa ulaştığı zaman bölünmeyi durdurduğu, kanser hücrelerinin ise durdurmadığı sonucuna ulaşılabilir.



(Cevap D)



164

9. Mayoz bölünmenin profaz I evresinde tetratların kardeş

Kraliçe Arı

İşçi Arı

Erkek Arı

Bal arılarının üremesinde; yumurta hücreleri mayoz, spermler mitoz bölünme ile meydana getirildiğine göre aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

olmayan kromatitleri birbiri üstüne X biçiminde kıvrılır. Bu olaya sinapsis denir.

A) Kraliçe arı 2n kromozomludur.



Sinapsis sırasında kromatitlerin birbirine dokunduğu noktalara ne ad verilir?

C) Kraliçe arının yumurtaları n kromozomludur.



A) Tetrat



B) Kiyazma

D) Sentriol

C) Kinetokor

E) Sentromer

Sinapsis sırasında kromatitlerin birbirine dokunduğu noktalara kiyazma adı verilir. (Cevap B)

B) Erkek arılar 2n kromozomludur.

D) Dişi embriyolar 2n kromozomludur. E) Erkek arıların spermleri n kromozomludur. Erkek arılar kraliçe arının mayoz bölünmeyle oluşturduğu yumurtaların döllenme olmadan gelişmesiyle oluştuğundan n kromozomludur. (Cevap B)

BİRE BİR

14

BÖLÜM 04 Test

1. Aşağıdaki olaylardan hangisi mitoz ve mayoz ll

4. Hücre bölünmelerinde gerçekleşen;

bölünmenin her ikisinde de kural olarak gerçekleşir?



A) Tetratların oluşması



B) Cross - overin görülmesi



C) Kromozom sayısının yarıya inmesi



D) Homolog kromozomların birbirinden ayrılması



E) Kardeş kromatitlerin birbirinden ayrılması

Tetrat oluşumu, cross - over kromozom sayısının yarıya inmesi, homolog kromozomların ayrılması sadece mayoz I’de gerçekleşir. Kardeş kromatitlerin ayrılması mitoz ve mayoz II’de gerçekleşir. (Cevap E)



l. kromozomların kutuplara düzenli olarak çekilmesi,



ll. mayozda homolog kromozomlar arasında parça değişiminin olması,



lll. mayozda homolog kromozomların rastgele ayrılarak kutuplara toplanması,



lV. DNA’nın kendini hatasız eşlemesi



olaylarından, kural olarak genetik çeşitliliği artıranlar aşağıdakilerin hangisinde birlikte verilmiştir?



A) l ve ll





B) ll ve lll

D) l, ll ve lll

C) lll ve lV

E) ll, lll ve lV

I. ve IV. olaylar normal hücre bölünmelerinde olması gereken olaylardır. II. ve III. olaylar yeni gen kombinasyonların oluşmasını sağlayarak kalıtsal çeşitliliği artırır. (Cevap B)

2. Eşeyli üremeyle çoğalan bir hayvan türünde, bir çiftin

yavrularının kalıtsal olarak birbirinden farklı olmasında;



l. üreme hücrelerinin mayoz bölünmeyle oluşturulması,



ll. yumurtanın ortamdaki spermlerden herhangi biri tarafından döllenmesi,



lll. zigotun mitoz bölünmelerle gelişerek embriyoyu oluşturması olaylarından hangileri katkı sağlamaz?



A) Yalnız l



B) Yalnız ll

D) l ve ll

geçiren 2n = 4 kromozomlu bir hücreye ait olamaz?



C) Yalnız lll

A)

B)

C)

Çözüm Yayınları



5. Aşağıdaki bölünme evrelerinden hangisi mayoz bölünme

D)

E) ll ve lll

E)

Üreme hücrelerinin mayoz bölünmeyle oluşturulması, döllenmenin tesadüfe bağlı gerçekleşmesi, oluşan yavruların farklı özellikte olmasını sağlar. Zigotun mitoz bölünmelerle gelişerek embriyoyu oluşturması kalıtsal çeşitliliğe katkı sağlamaz. (Cevap C)

A) metafaz I, B) anafaz I, D) metafaz II, E) anafaz II’ye aittir. C) mitoz bölünmenin anafaz evresine aittir. (Cevap C)

6. Aşağıdaki durumlardan hangisi sonucunda elde edilen bitkinin kalıtsal yapısının ana bitkiden farklı olması beklenir?

3. Canlılar dünyasında yer alan;

l. Kertenkele,



ll. Planarya,



lll. Ahtapot,



lV. Yarasa



canlılarından hangilerinde rejenerasyonla çoğalma gözlenir?



A) Yalnız ll





B) l ve ll

D) lll ve lV



C) ll ve lll

E) l, ll ve lll

Planaryada rejenerasyon üremeyi sağlarken diğerlerinde yenilenmeyi, onarımı sağlar.



(Cevap A)



A) Patates yumrusunun vejetatif tomurcuk içeren kısımlarının her birinden tam bir bitki elde edilmesi



B) Çilek bitkisinin sürünücü gövdesinin toprağa değdiği her noktadan tam bir çilek bitkisinin elde edilmesi



C) Afrika menekşesi yaprağından tam bir bitki üretilmesi



D) Havuç bitkisinden alınan hücrelerden doku kültürü yoluyla tam bir havuç bitkisinin elde edilmesi



E) Buğday tohumunun toprağa ekilmesiyle tam bir bitki elde edilmesi

A, B, C ve D seçeneğindeki üreme olayları eşeysiz üreme olup elde edilen yeni bitki ana canlıyla aynı kalıtsal özelliklere sahiptir. Tohumla üreme bir eşeyli üreme olayıdır ve tohum içindeki embriyo döllenme sonucu oluştuğundan ana bitkiden kalıtsal farklılık gösterir. (Cevap E)

165

Test 14

1. E

2. C

3. A

4. B

5. C

6. E

7. B

8. B

7. Farklı bölünme aşamalarında beş ökaryot hücre, beş ayrı

9. Çoğalmasını bölünme yoluyla gerçekleştiren bir



Bu mikroskoplarda yapılan gözlemlerden,



l. Tek hücrelidir.



– 1. sinde sitoplazmanın bölündüğü,





– 2. sinde tetratların oluştuğu,

ll. Tür içi kalıtsal varyasyonları mutasyon sonucu oluşturur.



– 3. sünde kardeş kromatitlerin ayrıldığı,



lll. Kromozom sayısı nesiller boyunca sabit kalır.



– 4. sünde homolog kromozomların ayrıldığı,



– 5. sinde bölünme tamamlandığında dört hücre oluştuğu



tespit ediliyor.

organizma için,

mikroskopta inceleniyor.



A) 1. ve 2.





B) 1. ve 3.

D) 3. ve 5.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız l

B) Yalnız ll







D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

Çoğalmasını bölünme yoluyla gerçekleştiren organizma tek hücrelidir. Eşeysiz olacak ürediği için tür içi kalıtsal varyasyonları mutasyonlar sonucu oluşturur ve türün kromozom sayısı nesiller boyunca sabit kalır.

Buna göre, mikroskopların hangilerindeki gözlem, izlenen bölünmenin mitoz ya da mayoz olduğuna karar vermek için kullanılamaz?



9. E 10. A

(Cevap E)

C) 2. ve 4.

E) 4. ve 5.

Havuç bitkisinin kökü Kökün enine kesiti

8.

Çözüm Yayınları

1. ve 3 mikroskoplarda gözlenen olaylar, mitoz ve mayoz bölünmelerde ortak olarak gözlendiğinden izlenen bölünmenin mitoz ya da mayoz olduğuna karar vermek için kullanılmaz. 2., 4. ve 5. mikroskoplarda gözlenen olaylar sadece mayoz bölünmede gerçekleşir. (Cevap B)

10.

1. Birey (Ergin dişi) (2n) Kopyalama 2. Birey (Ergin dişi)

Floem hücreleri

n Yumurta Döllenme

Embriyo gelişimi

166



Kültüre alınan fideler

Bir araştırmada havuç bitkisinin kökünden alınan floem hücrelerinden her birinin, kültür ortamında tam bir bitkiye geliştiği saptanmıştır. Bu araştırmaya göre elde edilen bitkilerle ilgili,



l. Atasal bitkiyle aynı kalıtsal özelliklere sahiptirler.



ll. Hücrelerinin tümü çekirdeklerinde aynı genlere sahiptir.



lll. Farklı sayıda kromozom bulundurabilirler.



IV. Farklı ortamlarda fenotipik farklılıklar gösterebilirler.



yargılarından hangileri doğru değildir?



A) Yalnız l





B) Yalnız lIl

D) III ve IV

Sperm

2n Zigot

Besi ortamındaki hücreler

n

3. Birey (Ergin erkek) (2n)

4. Birey (Yavru) (2n)

Eşeyli üreme sonucu oluşmuş bir koyundan (1. birey), kopyalama (klonlama) yöntemiyle 2. birey elde edilmiştir.



Yukarıdaki şemada 2. bireyin eşeyli üremesi gösterilmiştir.



Buna göre, aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?



A) 1. bireyin 2. bireye genetik katkısı ile 2. bireyin 4. bireye genetik katkısı aynıdır.



B) 1. bireyle 2. bireyin genetik yapısı aynıdır.



C) 2. ve 3. bireylerde gamet oluşumu mayoz bölünmeyle sağlanmıştır.



D) 2. bireyin hücrelerindeki kalıtsal bileşim, 1. bireyi oluşturan yumurta ve spermden kaynaklanır.



E) 3. ve 4. bireyin kalıtsal yapıları birbirinden farklıdır.

C) II ve III

E) l, II ve IV

Araştırmada havuç bitkisi doku kültürü ile eşeysiz olarak üretilmiştir. Oluşan yeni bitkiler birbirinin ve ata canlının genetik kopyasıdır. Ancak farklı ortamlarda fenotipik olarak farklı gelişme gösterebilirler. (Cevap B)

Eşeyli Üreme

2. birey 1. bireyin genetik kopyasıdır. 4. birey 2. bireyin mayozla oluşturduğu yumurtanın bir spermle döllenmesi sonucu oluşmuştur. Yani farklı kalıtsal yapıdadır. (Cevap A)

BİRE BİR

BÖLÜM 04 Test

1.

4. Aşağıdakilerden hangisi mitoz bölünme ile mayoz l

Hücre sayısı

bölünmenin ortak özelliklerinden biridir?

8 4 2 1 1 2 3



15

Bölünme

Bir hücrenin bölünmesi ve takip eden bölünmeler sonrası ortamdaki toplam hücre sayısının değişimini gösteren yukarıdaki grafiğe göre bölünen ilk hücre ile ilgili olarak,



I. Bitki hücresidir.



II. Mitoz bölünme geçirmiştir.



III. Üreme ana hücresidir.



IV Diploit kromozomludur.



ifadelerinden hangilerinin doğruluğu kesin değildir?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) l, lI ve III





A) Kromatitler arasında parça değişiminin olması



B) Tetratların oluşması



C) Bölünme tamamlandığında iki yeni hücrenin oluşması



D) Başlangıçtaki kromozom sayısının yarıya inmesi



E) Kromatit ayrılmasının gözlenmesi

A, B, D mayoz I; C mitoz, E hem mitoz hem de mayoz I’de gözlenir.

(Cevap C)

C) lII ve IV

E) I, III ve IV

5. İnsanda gerçekleşen normal mitoz ve mayoz bölünme

Grafik incelendiğinde hücrenin mitoz bölünme geçirdiği anlaşılır. Ancak diğer ifadelerin kesinliğini doğrulayacak yeterli veri yoktur. (Cevap E)

döngüsünün mitotik evresinde görülmez?



A) Sentriollerin eşlenmesi



B) İğ ipliklerinin oluşumu



C) Kromozomların kutuplara çekilmesi



D) Çekirdekçiğin kaybolması



E) Sentrozomların birbirinden uzaklaşması

Çözüm Yayınları

2. Aşağıdakilerden hangisi hayvan hücrelerinin hücre

olayları ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?



A) Mitoz bölünme ve mayoz l tamamlandığında aynı sayıda hücre oluşur.



B) Mayoz bölünme sonucu oluşan hücrelerin kalıtsal yapıları genellikle atasal hücreden farklıdır.



C) Mayoz ll tamamlandığında n kromozomlu hücreler oluşur.



D) Mitozda ve mayoz ll’de kardeş kromatit ayrılması gözlenir.



E) Mitoz ve mayoz l de kardeş olmayan kromatitler arasında parça değişimi olur.

Kardeş olmayan kromatitler arasındaki parça değişimi (cross-over) sadece mayoz I’de gerçekleşir. (Cevap E)

Sentriollerin eşlenmesi interfaz evresinde gerçekleşir. Diğerleri mitotik evrede gerçekleşir. (Cevap A)

3. Mayoz bölünmede gözlenen;

l. DNA’nın kendini eşlemesi



ll. Parça ve gen alış verişinin gerçekleşmesi



lll. Kromatinlerin yoğunlaşarak görünür hale gelmesi



lV. Çekirdek zarının oluşması



V. Homolog kromozomların zıt kutuplara çekilmeye başlaması



olaylarının gerçekleşme sırası aşağıda verilenlerden hangisi gibi olabilir?

167 6. Eşeyli üremede gerçekleşen aşağıdaki olaylardan hangisi eşeysiz üremenin tüm çeşitlerinde de görülür?



A) Birey sayısında artma



B) Gamet oluşumu



A) l - ll - lll - lV - V



B) l - lll - ll - V - lV



C) Döllenme



C) l - lV - V - ll - lll



D) ll - l - lll - V - lV



D) Tür içi kalıtsal çeşitlenme







E) Mayoz bölünme

E) ll - lll - l - lV - V

I. interfaz, II. profaz, III. profaz, IV. telofaz, V. anafaz I da gerçekleşir. Buna göre gerçekleşme sırası I - III - II - V - IV (Cevap B)

Eşeyli üreme sırasında gerçekleşen olaylardan, birey sayısında artma tüm eşeysiz üreme çeşitlerinde de görülür. (Cevap A)

Test 15

1. E

7. Eşeysiz üreme ile ilgili;

l

ll

Zaman

Türün kromozom sayısı

lll

lV

Zaman

A) Yalnız l





B) Yalnız lV

C) l ve ll

8. D

9. C 10. C 11. E 12. C



A) Spermlerin mitoz bölünmeyle oluşturulması



B) Yumurtaların mayoz bölünmeyle oluşturulması



C) Yumurtaların hepsinin döllenmesi



D) Embriyoların mitoz bölünmelerle gelişmesi



E) Erkek arıların döllenme olmadan gelişmesi

11. Eşeyli üreme ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi

E) l, lll ve lV

doğrudur?

Eşeysiz üreme ile birey sayısı artar, kalıtsal çeşitlilik değişmez, türün kromozom sayısı sabit kalır, türün adaptasyon özellikleri değişmez. (Cevap E)

petri kapları içinde yetiştirdiği bakteri türleri üzerine farklı maddeler uygulamaktadır. Buna göre araştırmacının petri kaplarına;



I. iğ ipliklerinin sentezini durduran bir madde,



II. DNA replikasyonunu durduran bir madde,



III. sentromer eşlenmesini durduran bir madde



yukarıdakilerden hangilerini uygulaması hiçbir bakterinin çoğalması üzerinde engelleyici etkiye neden olmaz?



A) Yalnız I

B) Yalnız II

C) I ve II

Çözüm Yayınları

8. Bakterilerin çoğalmasını engellemek isteyen bir araştırmacı,

D) I ve III

7. E

Zaman





6. A

(Cevap C)

grafiklerindeki değişimlerden hangileri gözlenebilir?



5. E

Bal arılarının çoğalma ve gelişmesinde kraliçe arının oluşturduğu yumurtaların hepsi döllenmez.



D) l, ll ve lll

4. C

aşağıdakilerden hangisi her zaman gerçekleşmez?

Türün adaptasyon özellikleri

Zaman

3. B

10. Bal arılarının çoğalmasında ve gelişmesinde Kalıtsal çeşitlilik

Birey sayısı

2. A



A) Gerçekleşebilmesi için mutlaka iki ata canlıya ihtiyaç vardır.



B) Eşeysiz üremeye göre daha basit yapılı canlılarda gözlenir.



C) Çok kısa sürede çok sayıda yavru oluşumunu sağlar.



D) Tüm çeşitlerinde mayozla oluşan gametlerin döllenmesi gerçekleşir.



E) Tür içi kalıtsal çeşitliliğin artmasına imkan sağlar.

Eşeyli üreme tür içi kalıtsal çeşitliliğin artamısna imkan sağlar. Diğer ifadeler doğru değildir. (Cevap E)

12. Mayoz bölünme geçirmekte olan bir hücreye ait mikroskop görünümü aşağıda verilmiştir.

E) II ve III

Bakterilerde iğ iplikleri oluşumu ve sentromer eşlenmesi gözlenmediği için bu olayları durduran maddelerin uygulanması bakterilerde çoğalmayı engelleyici etkiye neden olmaz.



(Cevap D)

9. Aşağıdakilerden hangisi diğerlerinden farklı tipte bir rejenerasyon örneğidir?

168



A) Kertenkelenin kopan kuyruğunun yerine yeni bir kuyruğun gelişmesi



Buna göre bu hücre ve bölünme evresiyle ilgili olarak aşağıdaki ifadelerde hangisi doğrudur?



B) Ayrılmamış kemik kırıklarında kemik bütünlüğünün yeniden oluşması



A) Dört çift homolog kromozoma sahiptir.



B) Mayoz bölünmenin anafaz ll evresindedir.



C) Deniz yıldızının kopan kolundan yeni bir deniz yıldızının oluşması



C) Bölünme tamamladığında dört kromozomlu hücreler oluşur.



D) Bir parçası alınan karaciğerin bütünlüğünü yeniden sağlaması



D) Bölünme tamamladığında oluşan hücreler iki çift homolog kromozom bulundurur.



E) Herhangi bir nedenle hasar gören epitel hücrelerinin yerine yenilerinin üretilmesi



E) Kardeş kromatitler zıt kutuplara çekildiği için kromozom sayısında değişiklik olmaz.

Deniz yıldızının kopan kolundan yeni bir deniz yıldızının oluşması rejenarasyonla üremedir. Diğerleri rejenerasyon (yenilenme) dur. (Cevap C)

Hücre 2n = 8 kromozomlu olup mayoz bölünmenin anafaz l evresindedir. Mayoz bölünme tamamlandığında n = 4 kromozomlu hücreler oluşur Yeni hücreler haploit olduğu için homolog kromozom bulundurmaz. (Cevap C)

01

BÖLÜM 05 Test

Kalıtımın Genel İlkeleri / Mendel İlkeleri - Eş Baskınlık - 1

1. Aşağıdakilerden hangisi Mendel’in kalıtım çalışmalarında

4.

bezelye bitkisini kullanmasının nedenleri arasında yer almaz?



KkLlMmNN

Yukarıda genotipi verilen birey ile ilgili,



A) Kolay yetiştirilebilmesi ve gözlenebilmesi





B) Kontrollü tozlaşma yapılabilmesi





C) Kısa sürede yeni nesiller ile ilgili istatistiksel çalışmalara imkan tanıması





D) Eşeysiz olarak üreme özelliğine sahip olması





E) Kendi kendine tozlaşabilen çiçek yapısına sahip olması



yargılarından hangileri doğrudur? (Genler bağımsızdır.)



A) Yalnız lV





A, B, C ve E seçeneklerinde verilenler Mendel’in kalıtım çalışmalarında bezelye bitkisi kullanma nedenleri arasında yer alır. Ancak bezelye bitkisinin eşeysiz üreme özelliğinin olması çaprazlama çalışmalarında avantaj sağlamaz. (Cevap D)

l. KLMN fenotipindedir. 1 ll. KLMN gametini olasılıkla oluşturur. 8 lll. Tüm karakterler bakımından çekinik genotipli bir gamet oluşturma olasılığı yoktur. lV. Üç karakter bakımından heterozigottur.

B) l ve ll

D) l, ll ve lll



C) lll ve lV

E) l, ll, lll ve lV

1 1 1 = = ’dir. 2 n 23 8 2n = 23 = 8 çeşit gamet oluşturur. Birey KLMN fenotindedir. Üç karakter bakımından heterozigottur. NN’den dolayı tüm karakterler bakımından çekinik genotipli (klmn) bir gamet oluşturamaz. (Cevap E) KL

Ll

Mm NN = KLMN gametini oluşturma olasılığı =

2.

B

a b

C D

5. AbcDE gametini 1/8 olasılıkla oluşturan bir bireyin

C

genotipi aşağıdakilerden hangisi olabilir?

D



Yukarıdaki genotipe sahip bir birey aşağıdaki gametlerden hangisini oluşturamaz?



A) ABCD



B) abCD







D) aBCD



E) AbCD

C) AbCd

Bireyin genotipi AaBbCCDD’dir. d geni bulundurmadığından AbCd gametini oluşturamaz. (Cevap C)

Çözüm Yayınları

A



(Genler bağımsızdır.)



A) AAbbccDDEE



B) AaBbCcDdEe



C) AabbCcDDEe



D) AABbCCDdEe



E) AabbCcDdEe

1 1 1 = 0 = 1 2n 2 Aa Bb Cc Dd Ee = 1n = 15 = 1 32 2 2 Aa bb Cc DD Ee = 1n = 13 = 1 8 2 2 AABbCCDdEe = CC’den dolayı = 0 Aa bb Cc Dd Ee = 1n = 14 = 1 16 2 2 Gamet oranı 1/2n’den bulunur. n = Heterozigot karakter sayısını ifade eder. AAbbccDDEE =



3. Canlılardaki kalıtsal karakterlerin kalıtımı ile ilgili;

6. H karakteri bakımından baskın fenotipli olan bir bireyin



l. Bir karakterin kalıtımından sorumlu gen çeşitlerinden her birine alel adı verilir.



ll. Bir karakter için aynı aleli taşıyan bireylere homozigot denir.



l. HH,



ll. Hh,

lll. Diploit bir bireyin üreme hücrelerinde her karaktere ait bir gen bulunur.



lll. hh



ifadelerden hangileri doğrudur?



A) Yalnız l





B) Yalnız llI

D) lI ve lII

C) I ve lll

E) l, ll ve lll

Bir karakterin kalıtımından sorumlu olan gen çeşitlerinden her biri alel olarak adlandırılır. Bir karakter için aynı aleli taşıyan bireylere homozigot denir. Diploit bir bireyin üreme hücreleri haploittir ve haploit hücreler her karakter için bir gen bulundurur. (Cevap E)

(Cevap C)

çekinik fenotipli bir birey ile çaprazlanması sonucu;



genotipli bireylerden hangilerinin oluşması bu bireyin kesinlikle heterozigot genotipli olduğunu kanıtlar?



A) Yalnız l

B) Yalnız ll







D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) ll ve lll

H _ x hh ↓ ↓ ↓

1 2H ?

h

Çaprazlama sonucu HH oluşamaz. “hh”nin oluşması bireyin kesinlikle heterozigot genotipli (Hh) olduğunu kanıtlar. (Cevap C)

169

Test 01 7.

1. D

GgLlSsMm

x

3. E

4. E

5. C

6. C

7. D

8. E

9. C 10. E 11. B

10. Diploit bir canlının meydana getirdiği gametler aşağıda

ggLlssMm

yumurta

2. C

verilmiştir.

sperm

Zigot

Şekilde verilen zigottan gelişen bir bireyin aşağıdaki genotiplerden hangisine sahip olma ihtimali yoktur?



A) ggllssmm



B) GgLlSsMm



C) GgLlSsMM



D) GgllSSMm







– KlM



– KLm



– Klm



– KLM



E) ggLlssMm

S karakteri bakımından spermin S aleli taşıma ihtimali olmadığından zigotun “SS” genotipinde olma ihtimali yoktur. (Cevap D)

Bu gamet çeşitleri dışında farklı bir gamet oluşturamayan bu canlı ile ilgili;



l. KKLlMm genotipine sahiptir.



ll. Klm gametini % 25 olasılıkla meydana getirmiştir.



lll. m geninin herhangi bir gamette bulunma olasılığı % 50 dir.



ifadelerinden hangileri doğrudur? (Genler bağımsızdır.)



A) Yalnız l

B) Yalnız ll







D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

Sadece verilen gametleri oluşturabilen bir canlı KKLlMm genotipine sahiptir. 1 1 1 1 Klm gametini = 2 . 2 . 2 = 4 = % 25 olasılıkla meydana getirmiştir. 1 m geninin herhangi bir gamette bulunma olasılığı, 2 = % 50’dir.

8.



A) Anne, dört farklı genotipte yumurta üretebilir.



B) Babanın “ay” genotipli bir sperm üretme olasılığı 1/2 dir.



C) Genotipi anneye benzeyen bir erkek çocuk oluşma 1 olasılığı dir. 8 D) Genotipi babaya benzeyen bir kız çocuk oluşma olasılığı

Çözüm Yayınları

Yukarıdaki çaprazlama ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

1 dir. 8 1 E) AAYY genotipine sahip bir çocuk oluşma olasılığı 16 dır.

11. Cross-over gerçekleşmediği bilinen üç canlının genotipi

ve oluşturabileceği gamet çeşidi sayısı aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

Anne 1 1 1 1 = 4 AY, 4 Ay, 4 Ay, 4 ay gametlerini oluşturabilir. AaYy Baba 1 1 = 2 Ay , 2 ay gametlerini oluşturabilir. Aayy 1 1 1 1 Genotipi anneye benzeyen bir erkek çocuk oluşma olasılığı = AaYy . erkek = 2 . 2 . 2 = 8 1 1 1 =1 Genotipi babaya benzeyen bir kız çocuk oluşma olasılığı = Aayy . kız = 2 . 2 . 2 8 3 AAYY genotipli bir çocuk olma olasılığı = 4 .0 = 0 (Cevap E)

9. Çekinik bir özelliğin yavru bireylerin fenotipinde kesin l. ebeveynlerin heterozigot baskın genotipli olması,



ll. ebeveynlerin birinin heterozigot baskın, diğerlerinin homozigot çekinik genotipli olması, lll. ebeveynlerin homozigot çekinik genotipli olması



durumlarından hangileri gereklidir?



A) Yalnız l





B) Yalnız ll

D) l ve ll



C) Yalnız lll

E) ll ve lll

Çekinik bir özelliğin yavru bireylerin fenotipinde kesin olarak ortaya çıkabilmesi için (aa) ebeveynlerin homozigot çekinik genotipli olmaları gerekir. aa x aa 1 1 aa



(Cevap C)

Genotipi

Gamet çeşidi sayısı



C1

Pp Rr Ss

8

C2

Kk Ll Mm

4

C3

Tt Zz Oo

2

Buna göre C1, C2 ve C3 canlılarının kromozom sayıları aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

olarak ortaya çıkabilmesi için;



Canlı



170

(Cevap E)

Anne Baba x AaYy Aayy







C1

C2

C3

A)

3

2

1

B)

6

4

2

C)

8

4

2

D)

12

8

6

E)

6

6

6

C1 in genotipi P

pR

rS

s şeklindedir. (6 kromozom), C2’nin genotipi

T olabilir. (4 kromozom), C3’ün genotipi Z O

K L

k M l

m

t z şeklindedir. (2 kromozom), C1’de genler o

bağımsız olup 3 karakter bakımından heterozigottur. 23 = 8 çeşit gamet oluşur. (6 kromozom)

C2’de 2 gen bağlı, 1 gen bağımsız olup 3 karakter bakımından heterozigottur. 4 çeşit gamet oluşur. (4 kromozom) C3’de 3 gende bağlıdır. 3 karakter bakımından heterozigottur. 2 çeşit gamet oluşur. (2 kromozom)







(Cevap B)

4.

1. Aşağıda fenotipi verilen diploit canlılardan hangisinin genotipi karşısındaki gibi olamaz? Fenotip

02

BÖLÜM 05 Test

Mendel İlkeleri - Eş Baskınlık - 2



Genotip



AaBBCcdd

Genotipine sahip bir canlı ile ilgili olarak,



l. Dört farklı genotipte gamet oluşturabilir.

hhMMzz



ll. abcd genotipine sahip bir gamet oluşturamaz.

hhmmzz



lll. Normal şartlarda abcd fenotipli bir yavru oluşturma olasılığı yoktur.

A)

hMz



hhMmzz

B)

hMZ



C)

hmz



D)

hmZ



hhmmZZ

E)

HMZ



HhMMZz

hMZ fenotipindeki bir bireyin genotipi hhMMZZ, hhMMZz, hhMmZZ, hhMmZz olabilir. (Cevap B)



yargılarından hangileri söylenebilir? (Genler bağımsızdır.)



A) Yalnız l

B) Yalnız ll







D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

Aa BB Cc dd = 2n = 22 = 4 çeçit gamet oluşturabilir. abcd gametini b geni bulundurmadığı için oluşturamaz. abcd fenotipindeki yavrunun genotipi aabbccdd’dir. Bu birey b geni bulundurmadığı için belirtilen fenotipte yavru oluşturamaz. (Cevap E)

2. “KkRrMmtt” genotipli bir bireyin oluşturabileceği gamet

çeşidi sayısı ve “krmt” gametini oluşturma olasılığı sırasıyla aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? (Genler bağımsızdır.)

5. Sarı tohumlu iki bezelyenin çaprazlanması sonucu sarı

l. Çaprazlanan bireyler heterozigot genotiplidir.



A) 8 – 1/8







ll. Sarı tohumlu bezelye oluşma olasılığı, yeşil tohumlu bezelye oluşma olasılığından yüksektir.



lll. Oluşan sarı tohumlu bezelyeler kesinlikle heterozigot genotiplidir.

B) 4 – 1/6

D) 16 - 1/16

tohumlu ve yeşil tohumlu bezelyelerin oluşumu ile ilgili,

C) 8 - 1/4

E) 16 - 1/8

Rr Mm tt ⇒ 2n = 23 = 8 çeşit gamet oluşturabilir. krmt gametini oluşturma olasılığı = 1n = 13 = 1 dir. 8 2 2





(Cevap A)

Çözüm Yayınları

Kk



ifadelerinden hangileri doğrudur? (Sarı tohum geni, yeşil tohum genine baskındır.)



A) Yalnız l

B) Yalnız ll







D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

Sarı tohumlu x Sarı tohumlu Ss Ss 1/4 SS 2/4 Ss

1/4 ss

3/4 Sarı tohumlu 1/4 Yeşil tohumlu

3. Aşağıda genotipleri verilen bireylerden hangisinin

oluşturabileceği gamet çeşidi sayısı en fazladır? (Cross over yoktur.)



A)



k l m n

K

k

L M

l N m

K L

k l

M N

m n

K L

1

n

2

k l

N K L M

M

M

n

k l m N

Beyaz

Mor

Beyaz

Mor

3

D)

E)

(Cevap D)



genlerle kalıtımı gösterilmiştir. Mor Beyaz

Mor C)



6. Aşağıdaki soy ağacında bir bitkide çiçek renginin otozomal

B) K L M N



n

A’da 2, B’de 8, C’de 4, D’de 16, E’de 4 çeşit gamet oluşur.

Mor çiçek rengi geni (M), beyaz çiçek rengi genine (m) baskın olduğuna göre,



l. 1 numaralı bitki mor çiçeklidir.



ll. 1 ve 2 numaralı bitkilerin fenotipleri aynı olabilir.



lll. 3 numaralı birey mor çiçekli olamaz.



yorumlarından hangileri yapılabilir?



A) Yalnız l D) l ve ll

B) Yalnız ll C) Yalnız lll E) l, ll ve lll

Beyaz Mor (Mm) Beyaz (mm) 1 mm Mm 2 mm Mm Mor Mor Beyaz Mm 3 Mm (Mor) (Mor) mm(Beyaz) mm (Beyaz)

(MM/Mm) Mor



(Cevap D)

MM/Mm Mor



(Cevap C)

171

Test 02

1. B

7. Eş baskınlık ile ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi

2. A

3. D

4. E

5. D

6. C

7. A

8. B

9. C 10. E 11. B

10. TThhRrSs genotipli bir bireyin kromozom sayısı 2 dir.

doğrudur?



Bu bireyin çekinik fenotipli bir bireyle çaprazlanması sonucunda oluşabilecek yavruların fenotip çeşidi sayısı cross over gerçekleşmeden (x) ve cross over gerçekleşirse (y) kaç olur? (T ve h genleri R ve S genleri bağlıır.)



A) Eş baskınlıkta heterozigot bireyler fenotipte her iki genin özelliğini de göstermektedir.



B) Eş baskınlıkta, heterozigot bireylerde her iki alelin özelliğinden farklı bir özellik ortaya çıkar.



C) Eş baskınlıkta alel genlerin fenotipteki etkileri birbirinden farklıdır.

x

y

A)

1

1



D) Eş baskınlıkta, heterozigot bireylerde homozigot bireylerden farklı bir fenotip ortaya çıkar.

B)

1

2

C)

2

2



E) Eş baskınlıkta üçüncü bir fenotip oluşumu görülür.

D)

2

3

E)

2

4

Eş baskınlıkta heterozigot bireyler fenotipte her iki genin özelliğini de gösterir. Diğer açıklamalar doğru değildir. (Cevap A)

1 1 TThhRsSs genotipli birey cross over olmazsa 2 ThRS, 2 Thrs gametlerini oluşturabilir. 1 Çekinik fenotipli birey sadece 1 thrs gametini oluşturabileceğinden çaprazlama sonucu TthhRrSs(ThRS), Tthhrrss (Thrs) 2 çeşit fenotipte yavru oluşabilir. Cross over gerçekleşirse 1 1 1 1 TThhRrSs genotipli birey 4 ThRS, 4 Thrs, 4 ThRs ve 4 ThrS gametlerini oluşturabilir. 1 Çekinik fenotipli birey 1 thrs gametini oluşturabileceğinden çaprazlama sonucu TthhRrSs (ThRS) TthhRrss(ThRs)

8. Bir ailedeki anne, baba ve üç çocuğun genotipleri aşağıdaki

TthhrrSs(ThrS)

gibidir.

Tthhrrss(Thrs)

Anne

Baba

AaBbDd

AAbbDd

4 çeşit fenotipte yavru oluşabilir.

1. çocuk

2. çocuk

3. çocu k

AABbDD

aaBBdd

AabbDd



Buna göre hangi bireyin genotipiyle ilgili bir yanlışlık olduğu kesindir?



A) 1. çocuk





B) 2. çocuk

D) 1. ve 2. çocuk

C) 3. çocuk E) 2. ve 3. çocuk

11. Aşağıdaki tabloda, çaprazlanan bezelyelerin fenotipleri ve çok sayıda yapılan çaprazlamalar sonucu oluşan F1 döllerindeki fenotip ayrışım oranları verilmiştir.

AaBbDd x AAbbDd çaprazlamasından aaBBdd genotipli bir çocuk (2. çocuk) oluşamaz. (Cevap B)

Çaprazlanan bezelyelerin fenotipleri

9. Bir hayvanda dört karakterin katılımından sorumlu olan

genler bağlı genler olup birlikte kalıtılma eğilimi gösterir. Bu hayvanda genlerin kromozom üzerindeki dizilimi

172

H

h

K

k

L

l

m

m



şeklindedir.



Bu hayvanın üreteceği aşağıdaki gametlerden hangisinin oluştuğu mayoz bölünmede cross over olayının gerçekleştiği kesin olarak söylenemez?



A) Hklm



B) hKLm







D) hkLm



E) HKlm

C) hklm

A, B, C ve D deki gametler cross over olayı olmadan oluşturulamaz. hklm gameti cross over olmadan da oluşturulabilir. (Cevap C)

(Cevap E)

Çözüm Yayınları



F1’de ayrışım oranları Düzgün tohumlu

Buruşuk tohumlu

I

Düzgün Düzgün x tohumlu tohumlu

3/4

1/4

II

Düzgün Buruşuk x tohumlu tohumlu

1/1

0

III

Düzgün Düzgün x tohumlu tohumlu

1/1

0

IV

Düzgün Buruşuk x tohumlu tohumlu

1/2

1/2



Tablodaki verilere göre numaralandırılmış çaprazlamalardan hangilerinde kullanılan bezelyelerin tohum şekli karakteri bakımından genotipleri belirlenemez?



A) Yalnız I





B) Yalnız III

D) II ve IV

C) I ve II

E) III ve IV

Bezelyelerde düzgün tohum geni, buruşuk tohum genine baskındır. Düzgün tohum genotipi DD veya Dd, buruşuk tohum genotipi dd’dir. Buna göre I, II ve IV. çaprazlamalarda kullanılan bezelyelerin genotipleri belirlenebilirken III. çaprazlamada kullanılan bezelyelerin tohum şekli karakteri bakımından genotipi belirlenemez. (Cevap B)

1. A

a

B

b D C



D

En fazla

A)

2

4

B)

4

8

C)

4

16

D)

2

8

E)

2

16

4.

l. Genlerin bağımsız olması



ll. Bağlı genlerde cross overin gerçekleşmesi



lll. Alel genlerin heterozigot olması



lV. Alel olmayan genlerin aynı kromozom üzerinde bulunması

c

Yukarıdaki genotipe sahip bir canlının oluşturabileceği en az ve en fazla gamet çeşidi sayısı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? En az

03

BÖLÜM 05 Test

Mendel İlkeleri - Eş Baskınlık - 3



Yukarıda verilen durumlardan hangileri gamet çeşitliliğini olumsuz etkiler?



A) Yalnız lll

B) Yalnız lV







D) l ve lll

C) l ve ll

E) ll ve lV

Alel olmayan genlerin aynı kromozom üzerinde bulunması durumunda cross-over olmadığı sürece bu genler birbirinden ayrılamaz. Bu durum gamet çeşitliliğini olumsuz etkiler. (Cevap B)

Cross-over olmadığı kabul edilirse 4 çeşit (ABDC, ABDc, abDC, abDc) cross-over olduğu kabul edilirse 8 çeşit (ABDC, ABDc, abDC, abDc, AbDC, AbDc, aBDC, aBDc) gamet oluşabilir.



(Cevap B)

5. “AaBBcc” genotipine sahip bir bireyin kendileşmesi ile

2. Genotipleri verilen aşağıdaki gamet çiftlerinden hangisinin döllenmesi sonucu tüm karakterler bakımından çekinik fenotipli bireyler oluşabilir? yumurta

sperm

A)

HmZb

hMzB

B)

hmzb

hmzb

C)

HMZB

Çözüm Yayınları

ilgili,



l. Tüm karakterler bakımından çekinik fenotipli bir birey oluşamaz.



ll. AaBBcc genotopine sahip bir birey oluşma olasılığı 1/2 dir.



lll. En fazla iki çeşit genotip oluşabilir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız l

B) Yalnız ll

hmZb







AaBB genotipine sahip bir bireyin kendileşmesi, kendisiyle aynı genotipe sahip bir bireyle çaprazlanması demektir. Bu durumda: AaBBcc x AaBBcc

D)

hMzB

hmzb

E)

hMzb

hmzb

hmzb x hmzb gametlerinin döllenmesi sonucu hhmmzzbb genotipinde dolayısıyla hmzb fenotipinde bireyler oluşur. (Cevap B)

D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

1 4 AABBcc, 2 4 AaBBcc, 1 4 aaBBcc genotipinde birey oluşabilir. aabbcc genotipli bir birey oluşamaz.



(Cevap D)

6. İki bağımsız karakter yönünden; 3. Orman gülü bitkisinde kırmızı çiçekli olma geni beyaz çiçekli olma genine eş baskındır.



Heterozigot bireylerde hem kırmızı hem de beyaz çiçekler bulunur.



l. Homozigot çekinik (kkmm)



ll. Homozigot baskın (KKMM)



lll. Heterozigot baskın (KkMm)



lV. Monohibrit (KkMM)

173



İki heterozigot orman gülü bitkisi çaprazlanırsa oluşacak bitkilerin genotip ayrışım oranı aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?



genotipli bireylerden hangilerinin çaprazlanmasından her iki karakter yönünden heterozigot yavruların oluşma ihtimali % 100 dür?



A) 1



A) l - ll



B) l - lll







D) ll - lV



E) lll - lV



D) 1 : 2 : 1

K: Kırmızı B: Beyaz çiçek çiçek KB

B) 1 : 1

x

C) 3 : 1

E) 9 : 3 : 3 : 1

KB: Kırmızı - Beyaz çiçek

I ve II’deki genotipe sahip bireylerin çaprazlanması sonucu KkMm genotipinde birey oluşma olasılığı % 100’dür. (Cevap A)

KB

çaprazlaması sonucunda, 1 2 1 4 KK, 4 KB, 4 BB genotipli birey oluşabilir.

C) ll - lll

(Cevap D)

Test 03

1. B

7. Bir karakterin oluşumuna etki eden P ve N genleri

l. PP genotipli bir birey oluşma olasılığı % 50 dir.



ll. PN genotipli bir dişi birey oluşma olasılığı % 25 dir.



lll. N fenotipli bir birey oluşma olasılığı yoktur.



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız l

B) Yalnız ll

6. A

7. E

8. D

9. A 10. E 11. E 12. C

Yukarıda verilen çarpazlama sonucu krAK fenotipinde bir bireyin oluşma olasılığı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?



(AK ile AB arasında eş baskınlık vardır.) 1 1 1 1 A) 1 B) 2 C) 4 D) 8 E) 16



KkRrAKAB x kkRrAKAK

1

C) I ve II

k . r . AK = 16

)

1/2 PP (P fenotipli)

D) lI ve lIl x

5. D

KkRrA K A B x kkRrA K A K

)

PP

4. B



)



3. D

10.

arasında eş baskınlık vardır. P fenotipli bir birey ile PN fenotipli bir bireyin çaprazlanmasından oluşan döller için,



2. B

1 1 1 2 . 4 . 2

E) l, ll ve lll

PN







(Cevap E)

1/2PN

11. AaKL genotipli bir birey ile AaKL genotipli bir bireyin

(PN fenotipli)

PN genotipli dişi oluşma olasılığı = 1/2 . 1/2 = 1/4 = % 25 dir. N fenotipli bir birey oluşamaz.





(Cevap E)

çarpazlanması sonucu oluşabilecek yavrularla ilgili olarak, 1 l. AAKK genotipli bir yavru oluşma olasılığı 16 dır. 3 ll. AK fenotipli bir yavru oluşma olasılığı 16 dır.



8. Aşağıda verilen çaprazlamalardan hangisinde tüm

karakterler bakımından çekinik fenotipte bir yavru oluşma olasılığı vardır? A) AaBbCcDD x AAbbccDD



B) AABbccDd x AaBBCCdd



C) AAbbCcDd x aaBbCcDd



D) AaBbCcDd x AaBbCcDd



E) aaBbccdd x AAbbccDD



ifadelerinden hangileri doğrudur? (A, a’ya baskın K, L’ye eş baskındır.) A) Yalnız l B) Yalnız ll C) l ve ll





AaKL

Çözüm Yayınları



lll. İki karakter bakımından heterozigot genotipli birey 4 oluşma olasılığı 16 dır.

D) ll ve lll x



E) l, ll ve lll

AaKL

1 1 1 çaprazlaması sonucu AAKK genotipli yavru oluşma olasılığı = 4 . 4 = 16 dır. 3 1 2 AK fenotipli yavru oluşma olasılığı 16 dır. ( 16 AAKK + 16 AaKK)

2 2 4 İki karakter bakımından heterozigot genotipli (AaKL) birey oluşma olasılığı = 4 . 4 = 16 dır.

AaBbCcDd x AaBbCcDd çaprazlaması sonucu aabbccdd genotipinde dolayısıyla abcd fenotipinde bir yavru oluşma olasılığı vardır. (Cevap D)





(Cevap E)

12. Aşağıdaki soy ağacında bal arılarında görülen otozomal çekinik bir özelliğin kalıtımı gösterilmiştir. Bu özelliği fenotipinde gösteren bireyler taralı olarak belirtilmiştir. 1 2

9. Aşağıdaki soy ağacında otozomal çekinik bir özelliği gösteren bireylerin tamamı koyu renkle gösterilmiştir.



1

3

2

4

5

Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisi doğru değildir?

174

3

4

5

Buna göre, numaralandırılmış bireylerden hangilerinin genotipini belirlemek için, kontrol çaprazlaması yapılmasına ihtiyaç vardır?



A) Yalnız 3

B) 1 ve 2









E) 1, 4 ve 5

D) 3 ve 5

C) 2 ve 4

Kontrol çarpazlaması, baskın fenotipli bireyin genotipinin belirlenmesi için yapılır. Soy ağacına göre 1. Aa, 2. Aa, 4. Aa, 5. Aa genotipindedir. Ancak 3. AA veya Aa genotipinde olabilir. Genotipin kesin belirlenmesi için kontrol çarpazlamasına ihtiyaç vardır. (Cevap A)



A) 1 ve 5 numaralı bireyler heterozigot genotiplidir.



B) 2 ve 4 numaralı bireyler bu özellikle ilgili çekinik gen bulundurmaz.



C) 5 numaralı bireyden oluşabilecek erkek bireylerde bu özelliğin görülme olasılığı yoktur.



D) 3 numaralı birey çekinik geni 1 numaralı bireyden 1/2 olasılıkla almıştır.



E) 5 numaralı birey bu özellikle ilgili baskın geni 2 numaralı bireyden almıştır.

Bal arılarında kraliçe arı ve dişi karakterli işçi arılar 2n, erkek arılar n kromozomludur. Buna göre 1. Aa, 2. A, 3. a, 4. A, 5. Aa genotipindedir. Buna göre 5 numaralı birey kraliçe arı ise bu bireyden oluşabilecek erkek bireylerde bu özelliğin görülme olasılığı 1/2 dir. (Cevap C)

BÖLÜM 05 Test

Mendel İlkeleri - Eş Baskınlık - 4 1.

4. Bir canlı 8 ayrı karakter için 8 çeşit gamet oluşturmuştur. A

a

B

C

C

b D

d



Buna göre bu canlının sahip olduğu 8 alel gen çiftinden heterozigot olanların sayısı kaçtır?



A) 2

B) 3

C) 4

D) 6

E) 8

2n = oluşabilecek gamet çeşiti sayısıdır. n = heterozigot karakter sayısı 2n = 8 ise n = 3 dür.



04



(Cevap B)

Genotipi gösterilen yukarıdaki ana hücreden, AbCd genlerini bulunduran bir gamet oluşma olasılığı nedir?



A) 1/2

B) 1/4

C) 1/8

D) 1/16

E) 3/8

)

)

)

)

A . b . C . d = 1/8

1/2 . 1/2 . 1/1 . 1/2





(Cevap C)

5. PpRRssTt genotipine sahip dişi bir bireyin çocuğu PRst fenotipine sahiptir.



l. baskınlık - çekiniklik,



ll. genlerin bağımsız dağılımı,



lll. ayrılmama,



lV. eş baskınlık

Çözüm Yayınları

2. Mendel yapmış olduğu çalışmalarında kalıtım ile ilgili;



kavramlarından hangilerini açıklayabilmiştir?



A) l ve ll







D) l, ll ve lll

B) ll ve lll





Buna göre bu çocuğun meydana gelmesinde etkili olan spermin genotipi aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?



A) prSt



B) pRSt







D) Prst



E) PrsT

C) pRsT

Oluşan çocuk PRst fenotipe sahip ise P _ R _ sstt genotipine sahip olmalı yani spermde kesinlikle s ve t geni bulunmalıdır. (Cevap D)

C) lll ve lV

E) l, ll, lll ve lV

Mendel bezelyeler üzerinde yaptığı çalışmalarında kalıtım ile ilgili baskınlık - çekiniklik ve bağımsız dağılım kavramlarını açıklamıştır. Ayrılmama ve eş baskınlık kavramları Mendelden sonraki araştırmalarda açıklanmıştır. (Cevap A)

6.





Aa

4

2

5

3

6

175



Yukarıdaki soy ağacında koyu renkle gösterilen bireyler otozomal çekinik bir özelliği fenotipinde göstermektedir.

ile ortaya çıkan kalıtsal bir hastalıktır.



Bu hastalık geni bakımından heterozigot genotipli anne ve babadan doğacak ilk çocuğun hasta bir erkek olma olasılığı nedir?

Buna göre numaralandırılmış bireylerden hangilerinin çaprazlanması sonucunda oluşacak bireyler bu özellikle ilgili çekinik geni kesinlikle bulundurur?



A) 1 ve 4



B) 2 ve 5



A) 1/2





D) 3 ve 6



E) 3 ve 4

3. Fenilketonüri, (PKU) otozomal kromozomlarda çekinik bir gen

1

1/4 AA

x

Aa

B) 1/4

C) 1/8

D) 1/16

E) 3/16

2/4 Aa 1/4 aa

123

Fenilketonüri

1/4 (hasta) x 1/2 (erkek) = 1/8





(Cevap C)

C) 1 ve 6

Soy ağacına göre 1. Aa, 2. aa, 3. Aa, 4. Aa, 5. aa, 6. Aa genotipine sahiptir. 2. ve 5. bireylerin çaprazlanması sonucu oluşacak bireyler aa genotipine sahip olacağı için bu özellikle ilgili çekinik geni kesinlikle bulundurur. (Cevap B)

Test 04

1. C

7.

1

3

4



Yukarıdaki soy ağacında otozomlarda çekinik bir genle aktarılan bir karakterin kalıtımı verilmiştir.



Buna göre 1 ve 2. bireyin çaprazlanması sonucu oluşan 1. nesille 3 ve 4. bireyin çaprazlanması sonucu oluşan 2. nesil için

100

100

75

75

50

50

25

25 1. Nesil 2. Nesil

5. D

6. B

7. E

8. C

9. C 10. A 11. E

: düz saçlı dişi birey

: kıvırcık saçlı dişi birey

: düz saçlı erkek birey

: kıvırcık saçlı erkek birey

Buna göre saç biçiminin kalıtımıyla ilgili olarak verilen aşağıdaki soy ağaçlarından hangisinde bireylerin olası genotiplerinden bir tanesi eksik yazılmıştır? A)



Karakteri fenotipinde gösteren birey oluşma olasılığı

4. B

Kıvırcık saç özelliği düz saç özelliğine baskındır.

2. Nesil



3. C

9. İnsanlarda saç biçimi karakteri otozomal olarak kalıtılmaktadır.

2

1. Nesil

2. A

Aa

Aa AA

Genotipinde çekinik gen bulunduran birey oluşma olasılığı

aa D)

1. Nesil 2. Nesil

Aa AA

C genotipler, seçeneğindeki

aa

Aa

Aa

aa

Heterozigot genotipli birey oluşma olasılığı

B)

Aa

Aa AA

Aa E)

aa

Aa

C)

aa

Aa

Aa

Aa

aa

Aa

Aa

aa

aa şeklinde verilmeliydi.

Aa/AA



100 75

Aa

50

10. Bir bitki türünde çiçek renginin oluşması iki alel gen tarafından 1. Nesil 2. Nesil



grafiklerindekilerden hangilerinin oluşması beklenir?



A) Yalnız l

B) Yalnız ll







D) l ve ll

E) l, ll ve lll

1 2 Aa x Aa

1 2 1 1. Nesil " 4 AA, 4 Aa, 4 aa

C) Yalnız lll

1 1 2. Nesil " 2 Aa, 2 aa

Genotipinde çekinik gen bulunduran birey oluşma olasılığı: Heterozigot genotipli birey oluşma olasılığı:

belirlenmekte olup genler arasında eş baskınlık ilişkisi bulunmaktadır.



Fenotipleri farkl homozigot iki bitkinin çaprazlanmasıyla ilgili,



l. Üç çeşit genotip, 2. çeşit fenotip oluşur.



ll. Genotip ve fenotip oranı birbirinden farklı çıkar.



3 4 aa x Aa

Karakteri fenotipinde gösteren birey oluşma olasılığı:

Çözüm Yayınları

25



(Cevap C)

1. Nesil

2. Nesil

% 25 % 75

% 50

% 50

% 50

% 50 (Cevap E)

8. Aşağıdaki soy ağacında taralı bireyler belirli bir otozomal özellik bakımından aynı fenotiplidir.

lll. Oluşan yeni bireyler tek çeşit genotipe sahip olur.



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız lll

B) ll ve lll









E) l, ll ve lll

D) ll ve lll

AA x BB 1 1 ’AB Buna göre sadece 1. ifade doğrudur.

C) l ve lll

(Cevap A)

11. Aşağıdaki soy ağacında koyu renk bireyler belirli bir otozomal özelliği fenotiplerinde göstermektedir.

176



Buna göre taralı bireyler;



l. AA,



ll. Aa,



lll. aa



genotiplerinden hangilerine sahip olabilir? A) Yalnız l B) Yalnız ll

D) l ve ll



E) l, ll ve lll

Bu özelliğin kalıtımı; l. baskın, ll. çekinik, lll. eş baskın genlerinden hangileriyle sağlanabilir? C) Yalnız lll

Soy ağacına göre taralı bireyler AA veya Aa genotipinde olamaz çünkü iki çekinik fenotipli bireyden (aa), Aa veya AA genotipinde birey oluşamaz. (Cevap C)



A) Yalnız l

B) Yalnız ll







D) l ve lll



E) ll ve lll

C) l ve ll

Çekinik fenotipli iki bireyden baskın fenotipli birey oluşamayacağı için bu özellik baskın genle kalıtılamaz. Soy ağacına göre diğerlerinin kalıtımı sağlanabilir. (Cevap E)

1 olan bir bireyin 4 genotipi aşağıdakilerden hangisi olabilir?

5.



(Genler bağımsızdır.)



I. Monohibrit çaprazlamadır.



A) KKRRMM



II. Baskın fenotipli bir birey oluşma olasılığı





1. KRM gametini oluşturma olasılığı

B) KkRrMM

D) KkrrMm

05

BÖLÜM 05 Test

Mendel İlkeleri - Eş Baskınlık - 5



C) KkRrMm

E) kkRrMm

Yukarıdaki çaprazlama ile ilgili, 3 ’tür. 4 III. Heterozigot baskın genotipli bir birey oluşma olasılığı 1 ’dir. 2 IV. Homozigot genotipli bir birey oluşma olasılığı, heterozigot genotipli birey oluşma olasılığına eşittir.



KKRRMM nin KRM gametini oluşturma olasılığı 1/1, KkRrMM nin KRM gametini oluşturma olasılığı 1/4 KkRrMm nin KRM gametini oluşturma olasılığı 1 dir. KkrrMm ve kkRrMm 8 KRM gametini oluşturamaz.



(Cevap B)

Aa x Aa



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) I ve II







D) III ve IV

B) I ve III



C) II ve IV

E) I, II, III ve IV

Verilen çaprazlama bir monohibrit çaprazlamadır. Buna göre genotip ayrışım oranı 1 : 2 : 1, fenotip ayrışım oranı 3 : 1 dir. AA, Aa, aa genotipinde bireyler oluşabilir.

2. Aşağıdaki çaprazlamalardan hangisi 1 : 2 : 1 genotip

(Cevap E)

ayrışım oranı verir?



A) BB x Bb





B) BB x bb

D) BB x BB

C) Bb x Bb

E) Bb x bb

A’da 1 : 1, B’de 1, C’de 1 : 2 : 1, D’de 1, E’de 1 : 1 genotip ayrışım oranı oluşur. (Cevap C)

6. Siyah bir fare ile beyaz bir fare çaprazlandığında F1 dölünün

3. Bütün genleri bağımsız ve tüm karakterler bakımından

heterozigot olan, vücut hücrelerindeki kromozom sayısı aşağıda verilen canlıların hangisi diğerlerinden daha fazla sayıda gamet çeşidi oluşturabilir?



A) 2n = 10





B) 2n = 16

D) 2n = 36

C) 2n = 18

E) 2n = 46

Bütün genleri bağımsız ve tüm karakterler bakımından heterozigot olan, canlılardan kromozom sayısı en fazla olanın oluşturabileceği gamet çeşidi sayısı da en fazla olur. (Cevap E)

Çözüm Yayınları

tamamının, F2 dölünün ise %75’inin siyah olduğu tespit edilmiştir.



Buna göre,



I. Siyah renkli olma özelliği baskındır.



II. Beyaz farelerin tümü bu özellik bakımından homozigottur.



III. F2 dölünde oluşan siyah farelerin tamamı heterozigot değildir.



IV. F1’de oluşan farelerin tamamı heterozigottur.



yorumlarından hangileri yapılabilir?



A) I ve II







D) I, II ve III

B) II ve III

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

Siyah bir fare ile beyaz bir fare çaprazlandığında F1 dölünün tamamının F2 dölünün % 75’inin siyah olması siyah renkli olma özelliğinin baskın, beyaz renkli olma özelliğinin çekinik olduğunu gösterir. Buna göre verilen yorumlardan tümü yapılabilir. (Cevap E)

177

4. Bir karakter bakımından;

7.



I. Aa x Aa





II. AA x aa

Yukarıda verilen çaprazlama sonucunda aşağıdaki bireylerden hangisi oluşamaz?



III. Aa x AA



A) km fenotipli

çaprazlamalarından hangilerinden oluşacak oğul bireyler kesinlikle ebeveynlerinden birinin genotipinde olur?



B) KM fenotipli



C) KkMm genotipli



A) Yalnız I

B) Yalnız II



D) Kkmm genotipli









E) Km fenotipli



D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

kkMm x KKmm

kkMm x KKmm çaprazlaması sonucu km fenotipli (kkmm genotipli) birey oluşamaz.

Aa x Aa çaprazlaması sonucu AA, Aa, aa genotipinde,

(Cevap A)

AA x aa çaprazlaması sonucu Aa genotipinde Aa x AA çaprazlaması sonucu AA, Aa genotipi de bireyler oluşabilir. (Cevap C)

Test 05

1. B

8.

3. E

4. C

5. E

6. E

7. A

8. D

9. E 10. C 11. E 12. D

11. İnsanlarda MN kan grubuyla ilgili olarak genotipler ve bu

genotipler tarafından belirlenen fenotipler aşağıdaki tabloda verilmiştir.

H

h

m

M

Z

z

Genotip

Fenotip

b

B

MM

M

NN

N

MN

MN

Kromozomları ve genlerinin dizilişi yukarıdaki şekilde gösterilen canlıdan, gametler oluşurken cross-over olduğu düşünüldüğünde aşağıdaki gametlerden hangisinin oluşma olasılığı diğerlerine göre daha fazladır?

A) HMZB

B) hmZb









E) HmzB

D) HmZb

C) hMZb

HmZb gameti cross-over olmadan da oluşabildiği için diğer gametlere göre oluşma olasılığı daha yüksektir.



Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?



A) M kan grubunda bir çocuğun annesi ve babası kesinlikle M geni bulundurur.



B) N kan grubunda bir çocuğun anne ve babası M kan grubunda olamaz.



C) M kan grubunda olan bir bireyin N kan grubunda çocuğu olamaz.



D) İkisi de N kan grubunda olan bir çiftin tüm çocukları N kan grubundadır.



E) İkisi de MN kan grubunda olan bir çiftin homozigot genotipli bir çocuğun oluşma olasılığı, heterozigot genotipli bir çocuğunun oluşma olasılığından fazladır.

(Cevap D)

9. Aşağıdaki soy ağacında otozomal çekinik bir özelliği fenotipinde gösteren bireyler taralı olarak verilmiştir.

Tabloya göre A, B, C ve D deki yargılar doğrudur. İkiside MN kan grubunda olan bir çiftin 1/4 MM, 2/4MN, 1/4NN kan grubuna çocuğu olabilir.



Çözüm Yayınları

(Cevap E)

x

: Özelliği fenotipinde göstermeyen dişi

2. C

: Özelliği fenotipinde gösteren dişi Buna göre X yerine “ nedir?

12. İnsanda alın kısmında saç çizgisinde sivri bir hattın bulunması “açık alınlılık” olarak adlandırılır. Açık alınlı olma ve olmama özellikleri otozomal bir gen tarafından kalıtılmaktadır. Aşağıda bu özellikle ile ilgili üç kuşaklık bir soy ağacı verilmiştir. 1. kuşak



” sembolünün gelme olasılığı 2. kuşak

1 1 1 3 3 A) 2 B) 4 C) 8 D) 4 E) 8 3 1 3 “O” özelliği fenotipinde göstermeyen (AA ve Aa) dişi bir bireydir. Buna göre 4 . 2 = 8 dir.

3. kuşak

(Cevap E)



10. Bir canlı türünde iki karakter bakımından üç bireyin genotipleri aşağıda verilmiştir.

178



I. IAIBZz



II. IAIAZz



III. IAIBzz





A) I = II = III





B) I > II > III

D) I = III > II

l. IA IBZz x IA IBZZ → 9 çeşit genotip

: Açık alınlı dişi

: Açık alınlı olmayan erkek

: Açık alınlı erkek

Soy ağacına göre,



I. Açık alınlı olma özelliği baskın bir alel tarafından kontrol edilmektedir.



II. 2. kuşaktaki açık alınlı tüm bireylerin genotipleri birbiriyle aynıdır.



Bu canlılar kendileştirilecek olursa, oluşacak oğul döller genotip çeşitliliği bakımından aşağıdakilerden hangisiyle ifade edilebilir? (IA ve IB genleri arasında eş baskınlık vardır.)

: Açık alınlı olmayan dişi



III. 3. kuşaktaki açık alınlı bireyin genotipinin heterozigot 1 olma olasılığı ’dür. 4 ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







Aa

D) I ve II aa

C) I > II = IlI

1. kuşak

E) II > I > III

Aa

Aa

Aa

aa

ll. IA IAZz x IA IAZz → 3 çeşit genotip

E) I, II ve III Aa

aa

2. kuşak

aa

lll. IA IBzz x IA IBzz → 3 çeşit genotip gözlenir.

aa

Buna göre fenotip çeşitliliği bakımından l > ll = lll şeklinde ifade edilebilir. (Cevap C)

AA/Aa

C) Yalnız III

3. kuşak

Buna göre l. ve ll. ifadeler doğrudur. 3. kuşaktaki açık alınlı bireylerin genotipinin heterozigot olma olasılığı 1 2 dir. (Cevap D)

06

BÖLÜM 05 Test

Çok Alellilik−Kan Gruplarının Katılımı - 1 1. A kan gruplu bir çocuğun anne ve babası aşağıdaki

4. Kan grubu genotipi ABrr olan bir birey için,

genotiplerden hangisine sahip olamaz?



l. Annesi 0 Rh+ kan grubuna sahip olamaz.



ll. Babası kesinlikle r geni bulundurur. 1 lll. Ar gametini 2 olasılıkla oluşturur. lV. 0 Rh– kan gruplu bir çocuğu olamaz.

Anne

Baba

A)

AB

BB

B)

AA

AA

C)

AA

AB

D)

A0

00



ifadelerinden hangileri doğrudur?

E)

A0

B0



A) l ve ll







D) l, ll ve lll



A kan grublu birey AA ve A0 genotipinde olabilir. AB anne ile BB babadan AB veya BB genotipinde bireyler oluşabilir. (Cevap A)

B) ll ve lll



C) lll ve lV

E) l, ll, lll ve lV

ABrr kan gruplu bir bireyin annesi 0 kan grubu (00) olamaz. Birey rr olduğu için babası kesinlikle 1 r geni bulundurur. Ar gametini oluşturma olasılığı 2 dır. 0 geni taşımadığından 0 kan gruplu bir çocuğu olamaz. (Cevap E)

5. Annenin B, babanın AB kan gruplu olduğu bir ailede

2. İnsanlarda A, B, 0 kan grubu sisteminde kan gruplarının

çocukların;



l. çok alellilik,



ll. baskınlık - çekiniklik,



lll. eş baskınlık



kalıtım şekillerinden hangileri gözlenebilir?



A) Yalnız l

B) Yalnız ll







D) l ve ll

Çözüm Yayınları

belirlenmesinde;

C) Yalnız lll

E) I, ll ve lll

Bir karakterin belirlenmesinde ikiden fazla alelin etkili olmasına çok alellilik denir ( A, B, 0). A geni 0 genine, B geni 0 genine baskındır. A ve B genleri arasında eş baskınlık vardır. (Cevap E)



l. AB,



ll. A0,



lll. 00,



lV. AA



kan grubu genotiplerinden hangilerine sahip olması kesinlikle beklenmez?



A) Yalnız lll

B) Yalnız lV







D) ll ve lll

E) lll ve lV

Anne Baba B AB Bu durumda çocuklar A0, AB, BB, B0 (genotipinde) ↓ ↓ ↓ ↓ A, AB, B, B (fenotipinde) olabilir. AA veya 00 genotipinde çocuk olmaz.



C) l ve ll





(Cevap E)

179 6. AB Rh(–) kan grubuna sahip bir bireyle ilgili olarak, aşağıdaki yargılardan hangisi doğru değildir?

3. Aşağıdaki kan grubu genotiplerinden hangisine sahip bir

bireyin oluşturabileceği gamet çeşidi sayısı diğerlerinden fazladır?



A) BBRr



B) AARR







D) B0Rr



E) 00Rr

C) A0RR

A) Br, Br → 2 çeşit, B) AR → 1 çeşit, C) AR, 0R → 2 çeşit, D) BR, Br, 0R, 0r → 4 çeşit , E) 0R, 0r → 2 çeşit gamet oluşur. (Cevap D)



A) ABrr genotipindedir.



B) Alyuvarlarında A ve B antijenini bulundurur.



C) AB Rh(+) bireylerden kan alabilir.



D) “Ar” gametini 1/2 olasılıkla oluşturur.



E) “BR” gametini oluşturma olasılığı yoktur.

İlgili birey ABrr genotipindedir. 1/2 Ar 1/2 Br gametini oluşturabilir., Alyuvarlarında A ve B antijeni bulundurur. Rh(–) bireyler Rh(+) bireylerden kan alamaz. (Cevap C)

Test 06

1. A

çekinik fenotipli bireyler taralı olarak gösterilmiştir.

3

5

Buna göre bu soy ağacındaki numaralandırılmış bireylerden hangilerinin AB kan gruplu olma olasılığı yoktur?



A) 1 ve 2







D) 2, 3, 4 ve 5

2

B) 3 ve 4



C) 4 ve 5

3

4 5

00

Buna göre; 2, 3, 4 ve 5 AB genotipine sahip olamaz.



Genotip

Fenotip

A)

8

4

B)

8

5

C)

6

4

D)

10

5

E)

10

4



(Cevap D)



Yukarıda verilen çaprazlama sonucunda 0Rh(–) fenotipinde bir erkek çocuğun olma olasılığı nedir?



A) 1/8

C) 1/32

D) 3/16

E) 3/8

Çaprazlama sonucu 0Rh(–) erkek çocuk oluşma olasılığı;

)

)

00 . rr . erkek = 1/32 dir. 1/4 1/4 1/2

Çözüm Yayınları

A0Rr x B0Rr

B) 1/16

8. C

9. B 10. D 11. B 12. E







(Cevap C)

5 çeşit fenotip oluşabilir.

(Cevap D)

11. Aşağıda bir ailenin kan grubu ile ilgili soy ağacı verilmiştir.

8.

7. D

n.(n+1) = 4 . 5 = 10 çeşit genotip oluşabilir. 2 2 A1 A1 A2 A2 A3 A3 → A3 A1 A2 A2 A3 A2 A3 A4 → A3 A4 A 1 A2 A4 A1 A3 A4 A4 → A4 A1 A4

E) 1, 2, 3, 4 ve 5

00



6. C

Bu popülasyonda kürk rengi ile ilgili oluşabilecek genotip ve fenotip çeşitleri aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

4



00

5. E

A1 > A2 > A3 = A4 şeklindedir.

1

4. E

alel gen tarafından belirlenmekte olup bu genler arasındaki baskınlık durumu,

1



3. D

10. Bir sincap popülasyonunda kürk rengi karakteri dört farklı

7. Aşağıdaki soy ağacında A, B, 0 kan grupları bakımından

2

2. E

1

2

B Rh(+)

A Rh(+)

3

4

0 Rh(–)

0 Rh(+)

5

Buna göre 5 numaralı bireyin kan grubu bakımından 1 numaralı birey ile aynı fenotipte olma olasılığı aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? 1 3 1 3 1 A) B) C) D) E) 4 16 16 8 8

1 numaralı bireyin fenotipi BRh(+) dir. 1 numaralı birey B0Rr, 2 numaralı birey A0Rr genotipindedir. Buna göre, 5 numaralı birey 1/16 00RR 1/16 A0RR 1/16 B0RR 1/16 ABRR 2/16 00Rr 2/16 A0Rr 2/16 B0Rr 2/16 ABRr 1/16 00rr 1/16 A0rr 1/16 B0rr 1/16 ABrr genotiplerine sahip olabilir. 5 numaralı bireyin 1 numaralı bireyle aynı fenotipte olma ihtimali 3/16 dır. (Cevap B)

12. Farelerde pigment oluşumundan sorunlu üç alel bulunur. Bu alellerle ilgili;

9. İnsanlarda;

180



l. ARh(–)



ll. BRh(+)



lll. ABRh(–)



lV. 0Rh(+)



fenotipindeki bireylerin sahip olabilecekleri genotip çeşiti sayılarının karşılaştırılması aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?



A) l = ll = lll = lV



B) ll > l = lV > lll



C) l > ll > lll > lV



D) ll > l > lV > lll



E) lll < ll < l < lV

I. AArr, A0rr (2 çeşit), II. BBRR, BBRr, B0RR, B0Rr (4 çeşit), III. ABrr (1 çeşit) IV. 00RR, 00Rr (2 çeşit)

II > I = IV > III





(Cevap B)



● B1 geni diğer genlere tam baskın olup, siyah renkli olmayı sağlar.



● B2 geni gri renkli olmayı sağlar ve B3 genine baskındır.



● B3 geni pigment oluşumunu sağlamaz ve homozigot durumda ölümcül etki yapar.



Siyah renkli bir dişi ile gri renkli bir erkek çaprazlandığında bazı yavruların ölü doğduğu görülmüştür.



Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisi doğru değildir?



A) Anne heterozigottur.



B) Babanın genotipi B2B3 tür.



C) Canlı doğan yavruların 2/3’ü siyah renkli olmuştur.



D) Canlı doğan yavrularının 1/3’ü gri renkli olmuştur.



E) Homozigot genotipli canlı yavru doğma olasılığı 3/4’dür. Dişi B1 B3 x

Erkek B2 B3

B3 B3 Homozigot genotipli canlı yavru doğma Ölü doğum olasılığı yoktur. 1/3 B1 B2 1/3 B1 B3 1/3 B2 B2 B3 B3 (Cevap E) Canlı siyah Canlı siyah Canlı gri ölür.

07

BÖLÜM 05 Test

Çok Alellilik−Kan Gruplarının Kalıtımı - 2 1. 0 Rh(–) kan gruplu bir birey için aşağıdakilerden hangisi

5. Bir bireyin ürettiği gametlerin 1/2 sinde A geni



A) Annesi A0, babası B0 genotiplidir.



l. A,



B) 00rr genotipine sahiptir.



ll. B,



C) Annesinden ve babasından kan alamaz.



lll. AB,



D) Çocuklarında Rh(+) kan grubu görülmez.



lV. 0



E) Homozigot genotipli çocuğu olamaz.



kan gruplarından hangilerine sahip olabilir?



A) l ve ll







D) ll ve lV

kesin olarak doğrudur?

bulunduğuna göre ilgili birey;

0 Rh(–) kan gruplu birey kesin olarak 00rr genotipine sahiptir. Diğer ifadelerin doğruluğu kesin değildir.









(Cevap B)

B) l ve lll



C) ll ve lll

E) lll ve lV

Bireyin ürettiği gametlerin 1/2’sinde A geni bulunduğuna göre II. ve IV. kan grubuna sahip olamaz. I. (AA veya A0), III. (AB), 1/2 olasılıkla A geni bulunduran gamet oluşturabilir. (Cevap B)

2. Anne ile bebeği arasında kan uyuşmazlığı görüldüğüne göre Rh faktörü yönünden,



l. Anne Rh(–) bebek Rh(+) kan grupludur.

6. Bir böcek türünde;



ll. Annede Rh antijeni, bebekte ise Rh antikoru bulunur.



1. karakter: A1 > A2 > A3



lll. Anne rr, bebek RR veya Rr genotipli olabilir.



2. karakter: B1 > B2 = B3

durumlarından hangileri söylenebilir?



A) Yalnız l

B) Yalnız ll







D) l ve lll



şeklinde baskınlık gösteren aleller ile ortaya çıktığına göre bu böcek türünde, her iki karakter açısından kaç farklı genotip ortaya çıkar?



A) 9

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

Anne ile bebeği arasında kan uyuşmazlığı, anne Rh– bebek Rh+ olduğunda görülür. Bu durumda anne rr, bebek RR veya Rr genotipinde olabilir. Anne Rh(–) olduğu için Rh antijeni içermez. (Cevap D)

Çözüm Yayınları



B) 12

C) 18

D) 24

E) 36

1. karakter için = n.(n+1) = 3 . 4 = 6 çeşit 2 2 2. karakter için = n.(n+1) = 3 . 4 = 6 çeşit 2 2 6 x 6 = 36 farklı çeşitte genotip ortaya çıkar.

(Cevap E)

3. Bir karakterin kalıtımından a1, a2 ve a3 alellerinin sorumlu olduğu bir canlı türünde;



a1a2 x a1a3

çaprazlaması sonucunda anne ya da babanın genotipinde olmayan bir çocuk oluşma olasılığı nedir? 1 1 1 A) 0 B) 2 C) 1 D) 4 E) 8

7.

a1 a2 x a1 a3 Çaprazlaması sonucu 4 farklı genotipte (a1a1 , a1a3 , a1a2 , a2a3) çocuk oluşabilir. Anne ve babanın genotipinde olmayan bir çocuk oluşma olasılığı 1/2’dir.



(Cevap B)

4. Anne ve babanın kan gruplarının AB olduğu bir ailede

A

B

1

2

A

B

AB

3

4

5



Yukarıdaki soy ağacında bir ailenin kan grubu kalıtımı verilmiştir.



Buna göre,

doğacak ilk çocuğun aşağıdakilerden hangisinde olma ihtimali yoktur?



l. 1 ve 2 numaralı bireylerin 0 kan gruplu çocuklarının 1 olma olasılığı 4 ’dür.



A) A grubu kız



ll. 3, 4 ve 5 numaralı bireyler heterozigot genotiplidir.



B) B grubu erkek



lll. 5 numaralı bireyin 0 kan gruplu çocuğu olamaz.



C) AB grubu kız



ifadelerinden hangileri doğrudur?



D) A grubu erkek



A) Yalnız l

B) Yalnız ll



E) 0 grubu kız







AB x AB 1 AA , 2 AB , 1 BB 4 4 4 A AB B Buna göre 0 kan grubuna sahip bir kız çocuk oluşamaz.

D) l ve ll A0 A 1



(Cevap E)

A0

A 3

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

B0 B 2 B 4

B0

Buna göre verilen ifadelerin hepsi doğrudur. AB AB 5

(Cevap E)

181

Test 07

1. B

2. D

3. B

4. E

5. B

6. E

7. E

8. C

9. D 10. B 11. A 12. D 13. C

8. Aynı anne babadan olan üç kardeşin kan grupları 0, A ve B

11. Bir memelide post rengi T1, T2 ve T3 şeklindeki üç alel gen



Buna göre aşağıdakilerden hangisi kesinlikle söylenemez?







A) Anne B0 genotipindedir.

l. T1 > T2 > T3



ll. T1 > T2 = T3



B) Baba A0 genotipindedir.



lll. T2 > T3 = T1



C) Anne 00, baba AB genotipindedir.



lV. T1 = T2 = T3



D) Anne A, baba B fenotipindedir.





E) Anne ve baba heterozigot genotiplidir.

şeklindeki durumların ortaya çıkarabileceği fenotip çeşidi sayısı arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisiyle ifade edilebilir?



A) l < ll = lll < lV



B) ll = lll < l < lV



C) l = ll = lll = lV



D) lV < lll = ll < l

dır.

tarafından ortaya çıkmaktadır.

00 Anne, AB babadan normal şartlarda kesinlikle 0 kan grubunda bir çocuk dünyaya gelemez. (Cevap C)

9. Aşağıdaki soy ağacında bir ailedeki bireylerin kan grubu



fenotipleri gösterilmiştir.



X

Bu aleller arasında;

E) l < ll < lll < lV

I. de 3 çeşit T1, T2, T3

Y

II. de 4 çeşit T1, T2, T3, T2T3 III. de 4 çeşit T1, T2, T3, T1T3 IV. de 6 çeşit T1, T2, T3, T1T2, T1T3, T2T3

0 Rh–

I < II = III < IV

B Rh–

(Cevap A)

A Rh– Buna göre X ve Y ile gösterilen bireylerin kan grubu genotipleri aşağıdakilerden hangisindeki gibi olamaz? X

Y

A)

A0rr

B0rr

B)

B0Rr

A0rr

C)

A0Rr

B0Rr

D)

A0RR

00rr

E)

B0rr

A0Rr

X : A0, B0 Rr, rr

Çözüm Yayınları



12. Berk’in babası B annesi AB ve kardeşi A kan grubundadır. Ömer’in anne ve babası A, kardeşi 0 kan grubundadır.

Buna göre, Berk’in Ömer’e A, B, 0 antijenleri bakımından sorunsuz bir şekilde kan verebilme olasılığı nedir?



A) 1/2 Anne AB

Berk

Y : A0, B0 genotipine sahip olabilir. Rr, rr



Baba BO Kardeş

B0 A0 B BB A ← A0 AB ← AB

(Cevap D)

B) 1/4 Anne A0

C) 1/6

D) 3/16

E) 1/32

Baba A0

Ömer A AA A0 0 ← 00

Kardeş 00

1 Berkin Ömer’e sorunsuz olarak kan verebilmesi için A kan grubundan olması gerekir ( 4 ). 3 Ömer’in A kan grubunda olma ihtimali ise 4 ’dür. İki olasılığın birlikte gerçekleşme ihtimali 1 3 (Cevap D) 4 x 4 = 3/16 dır.

10. Aşağıdaki soy ağacında bazı bireylerin kan grubu fenotipleri verilmiştir.



B Rh +

13. ARh (+) kan grubuna sahip kahverengi saçlı bir kadının

A Rh –

BRh(–) kan grubuna sahip sarı saçlı bir kızı olmuştur.

182 0 Rh –

B Rh –

X

0 Rh +

Soy ağacına göre X ile gösterilen bireyin sahip olabileceği genotip çeşidi sayısı kaçtır?



A) 2

B0Rr

B) 3

C) 6

D) 8

E) 12

A0rr



Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisinin doğruluğu kesin değildir?



(Kahverengi saç (K) geni sarı saç genine (k) baskındır.)



A) Kadının kan grubu genotipi A0Rr’dir.



B) Kadın üç karakter bakımından da homozigot değildir.



C) Kızın babası BBRr kan grubu genotipindedir.



D) Kızın kan grubu genotipi B0rr’dir.



E) Kadın saç rengi karakteri bakımından heterozigot genotiplidir.

Annenin genotipi A0RrKk, kızın genotipi B0rrkk’dir. Kızın babası BBRr, BBrr, B0Rr veya B0rr genotipinde olabilir. (Cevap C) 00rr

B0Rr A0Rr 00Rr

B0rr 00Rr







(Cevap B)

08

BÖLÜM 05 Test

Çok Alellilik−Kan Gruplarının Kalıtımı - 3 1. Kalıtımında üç alel genin etkili olduğu bir karakter ile

5. Bir fare popülasyonunda X karakteri için X1, X2, X3, X4 olmak





Bu iki karakter birlikte düşünüldüğünde toplam kaç farklı genotip oluşturulabilir?



A) 12

ilgili olarak birbirinden farklı kaç homozigot genotip oluşturulabilir? A) 1

B) 3

C) 6

D) 8

üzere dört alel ve Y karakteri için Y1, Y2, Y3 olmak üzere üç alel vardır.

E) 12

n ^n - 1 h Birbirinden farklı homozigot genotip çeşidi sayısı bağıntısı ile bulunabilir. 2 ^ 3.2 h Karakterin kalıtımında 3 alel etkili olduğuna göre 2 = 3 farklı homozigot genotip

B) 20

C) 32

D) 60

n ^n + 1 h 4.5 = 2 = 10 çeşit X karakteri bakımından 2 n ^n + 1 h 3 . 4 = 2 = 6 çeşit Y karakteri bakımından 2

oluşabilir.

(Cevap B)

E) 100

10 x 6 = 60 farklı genotip oluşturabilir.

(Cevap D)

2. Aşağıdaki kan grubu fenotiplerinden hangisine bakılarak bireyin kan grubu genotipi kesin olarak söylenir?



A) ABRh(+)





B) 0Rh(+)

D) BRh(+)

C) ARh(–)

E) ABRh(–)

ABrh(–) kan grubu fenotipine sahip bir bireyin genotipi kesinlikle ABrr olmak zorundadır. (Cevap E)

6. Aşağıdaki soy ağacında bireylerin kan grubu fenotipleri verilmiştir.

1 olasılıkla BR gametini 4 oluşturduğuna göre, bu bireyle ilgili olarak,



I. B0Rr genotipine sahiptir.



II. Oluşturduğu gametlerin



1 ’si “B” genini bulundurur. 2



III. 00rr genotipindeki bir bireyle yapacağı evlilikten 0Rh(–) kan grubuna sahip çocuğunun dünyaya gelme olasılığı 1 ’dir. 8 ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) Yalnız II

D) II ve III

Çözüm Yayınları

3. BRh(+) kan grubundaki bir birey

1 BRh(+) kan grubundaki bir birey 4 olasılıkla BR gametini oluşturuyorsa B0Rr 1 genotipindedir. Buna göre bu birey oluşturduğu gametlerde B genini 2 olasılıkla bulundurur. Bu birey 00rr genotipinde bir bireyle çaprazlanırsa (B0Rr x 00rr) 0Rh(–) (00rr) 1 kan grubuna sahip bir çocuğu 4 olasılıkla dünyaya getirir. (Cevap C)

A

A

B

1

2

3

4

AB

A

B

5

6

AB

7



Buna göre soy ağacında numaralandırılmış bireylerlerden hangilerinin kan gruplarının homozigot olma olasılığı vardır?



A) 2 ve 4







D) 1, 2, 3 ve 4

B0

X Ailesi

A

B

B

0

A0

BB/B0

1

A 3

B 4

AB AB

A

0

A

B

A

0

B

A

B

6

B0 B 7

(Cevap A)

7. AB0 sistemine göre kan grupları aynı olan anne ve babanın dünyaya gelen üç çocuğu için,

B B

A A

B0

A0

Z Ailesi

AB AB

0

A

I. Üçünün de kan grubu aynı olabilir.



II. Üçünün de kan grubu farklı olabilir.



III. Kan grubu fenotipleri aynı, ancak genotipleri farklı olabilir.



IV. Anne ya da babalarından farklı bir kan grubuna sahip olabilirler.

Bu ailelerden hangilerindeki kan grubu kalıtımı doğru verilmiştir?



yargılarından hangileri söylenebilir?



A) Yalnız X



A) I ve II











D) I, II ve III

D) X ve Y

C) Yalnız Z

E) X ve Z

X ailesinde 0 kan gruplu bir anne ile A kan gruplu bir babanın B kan gruplu çocuğunun olma olasılığı yoktur. Z ailesinde de AB kan gruplu bir anne ile B kan gruplu bir babanın 0 kan gruplu bir çocuğunun olma olasılığı yoktur. (Cevap B)

183





B) Yalnız Y

C) 1, 4 ve 7

E) 1, 3, 5, 6 ve 7

A 2

AB AB

Y Ailesi

B) 1, 3 ve 5

AA/A0

B

5

4. Aşağıda farklı ailelere ait soy ağaçları verilmiştir.

B



C) I ve II

E) I, II ve III

B

B) II ve III

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

Anne ve babanın kan grubu AB kabul edilirse AB x AB çaprazlaması sonucu AA, AB, BB kan grubunda çocuklar dünyaya gelebilir. Buna göre verilen yargılardan tümü söylenebilir. (Cevap E)

Test 08

1. B

8.

Anti - A

2. E

3. C

4. B

5. D

6. A

7. E

8. A

9. D 10. E 11. C 12. D

11. Aşağıdaki soy ağacında bir ailedeki bireylerin Rh faktörü

Anti - B

kalıtımı gösterilmiştir.

1

2

Rr

Rr

1

Çökelme yok

Çökelme var

3

I. A kan grubuna sahiptir.



II. Alyuvar zarında A antijeni bulunur.



III. Kanından elde edilen serumda A ve B antikorları bulunur. yargılarından hangileri doğrudur?



A) I ve II







D) I, II ve III

B) II ve III

C) III ve IV

E) II, III ve IV

Çökelme durumuna göre bu birey A kan grubuna sahiptir. A kan grubu bireyler alyuvar

: Erkek X



1 ’dür. 4 II. Kan grubu bakımından homozigot genotipe sahip olma ihtimali yoktur. I. Kardeşi ile kan grubu genotipinin aynı olma ihtimali



A

Soy ağacındaki X bireyi için,





III. Kan grubu bakımından babası ile aynı genotipe sahip 1 olma olasılığı ’dür. 4 yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve III AB

1 A0 4 1 AB 4 1 BB 4 1 B0 4

X

AB

B

A

B0



B) 7 ve 8’in çocuklarının tamamı Rh(–) kan grubuna sahip olur.



C) 5 ve 6 numaralı bireylerin Rh(–) çocuğunun olma olasılığı D) 6 numaralı bireyin Rh karakteri bakımından heterozigot 1 genotipe sahip olma olasılığı ’dir. 2



E) 3 ve 4 numaralı bireylerin Rh (+) kan grubuna sahip

Buna göre eğer 5 ve 6 nın genotipi Rr ise Rh(–) kan grubuna sahip çocukları olabilir. (Cevap C)

12. Tavşanlarda kürk rengi çok alellik gösteren bir karakterdir. Bir tavşan ailesine ait aşağıdaki soy ağacında kürk rengi kalıtımı gösterilmiştir.

Yabani (A1A4)

Buna göre l. ve lll. yargılar doğrudur. X bireyinin 1 homozigot genotipe (BB) sahip olma ihtimali 4 dür.

Chinchila (A2A2)

Albino (A4A4)

Chinchila (A2A4)

Chinchila (A2A4)

BMN

ABM



Buna göre anne veya baba aşağıdaki kan grubu genotiplerinden hangisine sahip olamaz? A) A0MN B) B0NN C) ABMN





D) B0MM

E) AAMN

Yabani (A1A2)



Yabani (A1A3)

Himalaya (A3A4)

(Cevap D)

fenotipleri hem AB0 kan grubu sistemine hem de MN kan grubu sistemine göre verilmiştir.





C) I ve II

10. Soy ağacı aşağıda verilen bir ailedeki çocukların kan grubu 184

8

A) 1 ve 2 numaralı bireyler kesinlikle heterozigot genotiplidir.

E) I, II ve III

A0

8

çocukları olabilir.

: Dişi

Çözüm Yayınları

B

7



(Cevap A)

fenotipleri gösterilmiştir. AB

rr

yoktur.

9. Aşağıdaki soy ağacında bir ailedeki bireylerin kan grubu

6 rr

Rh (–) bireylerin taralı olarak gösterildiği soy ağacı ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

zarında A antijeni, kan serumlarında B antikoru bulundurur. AB grubundaki bireylere Rh faktörüne bağlı olarak kan verebilirler.

RR/Rr

4

RR/Rr

6

7



IV. AB grubundaki tüm bireylere kan verebilir.



3 5

Buna göre bu bireyle ilgili,



4

5



rr

RR/Rr

Yukarıda bir bireyin kanının Anti-A ve Anti-B içeren serumlarla verdiği çökelme durumları gösterilmiştir.

2

Albino (A4A4)

Buna göre tavşanlarda kürk renginin kalıtımı ile ilgili,



I. Genler arasındaki baskınlık durumu A1 > A2 > A3 > A4 şeklindedir.



II. A1 geni sadece heterozigot durumdayken yabani tip kürk renginin oluşumunu sağlar.



III. Albino tip kürk rengine sahip tavşanlar bu karakter bakımından sadece homozigot genotipte olabilir.



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve III

C) I ve II

E) II ve III

BMN ve ABM fenotipine sahip çocukların anne veya babası AAMN genotipine sahip

Soy ağacına göre l. ve lll. ifadeler doğrudur. Ancak A1 geni diğerlerine baskın olduğundan

olamaz. Çünkü AA genotipli bir bireyin B fenotipli bir çocuğu olamaz.

sadece heterozigot değil, homozigot durumda da yabani tip kürk rengi oluşumu gözlenir.



(Cevap E)





(Cevap D)

BÖLÜM 05 Test

Çok Alellilik−Kan Gruplarının Kalıtımı - 4

09

1. B kan grubundaki bir çocuğun babasının genotipi

5. Kan grubu genotipleri A0Rr olan anne ile babanın çocukları





aşağıdakilerden hangisi olamaz?

ile ilgili,

2. Aşağıda dört ayrı çiftin AB0 sistemine göre kan grupları



1 ’dır. 16 II. Anne ve babası ile aynı kan grubu fenotipinde olma 9 ihtimali ’dır. 16 2 III. AARR genotipinde olma ihtimali ’dır. 16 3 IV. ARh (–) kan grubunda olma ihtimali ’dır. 16 ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III



I. B x B,







II. B x AB,



III. AB x AB,



IV. 0 x 0

A) 00

B) AB

C) AA

D) BB

B kan grubundaki bir çocuğun babasının kan grubu genotipi AA olamaz.

E) B0

I. 00rr genotipinde olma ihtimali

(Cevap C)

verilmiştir.





A) Yalnız IV





B) I ve IV

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

fenotipleri verilmiştir.

Anne

Baba

ARh+

BRh–

0Rh–



Buna göre bu ailede dünyaya gelecek ikinci çocuğun kan grubu genotipi aşağıdakilerden hangisi olamaz?



A) ABRr

B) 00rr

C) B0rr

D) BBRr

E) A0Rr

Buna göre dünyaya gelecek ikinci çocuk A0Rr, A0rr, 00Rr, ABrr genotipinde olabilir. (Cevap D)

Çözüm Yayınları

3. Aşağıdaki soy ağacında bir ailedeki bireylerin kan grubu

(Cevap E)

6. Tavşanlarda kürk rengi çok alellik gösteren bir karakter olup,

l. B0 x B0 = 00 ll. B0 x AB = A0 lll. AB x AB = AA, BB l, ll ve lll. çaprazlamalar sonucu anne ve babanın kan grubunda olmayan çocuklar dünyaya gelebilir. (Cevap E)

B0rr

E) I, II ve IV

3 lV. ARh(–) kan grubunda bir çocuk olma ihtimali 16 dır.

Buna göre fenotipi verilen çiftlerden hangilerinden anne ve babanın kan grubundan olmayan çocuklar dünyaya gelebilir?

A0Rr

D) III ve IV

A0Rr x A0Rr çaprazlaması ile ilgili olarak, 1 l. 00rr genotipinde bir çocuk olma olasılığı 16 dır. 9 ll. Anne ve babası ile aynı kan grubu fenotipinde bir çocuk (ARh+) olma ihtimali 16 dır. 1 lll. AARR genotipinde bir çocuk olma ihtimali 16 dır.

dört farklı alel genle belirlenmektedir. Buna göre aleller; A1: Yabani kürk geni A2: Gümüşi kürk geni A3: Himalaya kürk geni A4: Albino kürk geni şeklinde ifade edilir. Genler arasındaki baskınlık ilişkisi A1 > A3 > A2 > A4 şeklinde olduğuna göre, I. A1 alelini bulunduran bütün bireylerin fenotipi yabani tiptedir. II. Himalaya kürk rengi fenotipine sahip olan bireyler heterozigot genotipe sahip olamaz. III. Popülasyonda himalaya tipli tavşanlar ile gümüşi tipli tavşanların bulunma sıklığı eşittir. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III

A1 aleli baskın olduğu için A1 alelini bulunduran bireylerin fenotipi yabani tiptedir. ll. ve lll. yargılar doğru değildir. (Cevap A)

7. Aşağıdaki soy ağacında bir ailenin bazı bireylerinin Rh faktörü bakımından fenotipi verilmiştir.

Rh(+)

Rh(+)

00rr

I Rh(–)

Rh(–)

4. Aşağıda kan grupları verilen çiftlerden hangisinde

185

oluşabilecek çocuklarla anne arasında kan uyuşmazlığı görülme riski vardır? Anne

Baba

A)

0Rh(+)

0Rh(+)

B)

ARh(–)

BRh(–)

C)

BRh(–)

ABRh(+)

D)

0Rh(+)

0Rh(–)

E)

ARh(+)

BRh(–)

Kan uyuşmazlığı annenin Rh(–) çocuğun Rh(+) olması durumunda gözlenebilir. Buna göre BRh(–) bir anne ile ABRh(+) bir babadan Rh(+) çocuk oluşma olasılığı vardır. (Cevap C)

II

III Rh(–) Rh(+)



Buna göre numaralı bireylerden hangileri kesinlikle heterozigottur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







Rr

Rh(+) rr Rh(–)

D) I ve II Rr Rh(+)

RR/Rr

Rh(–)

II

III

Rr/rr

Buna göre lll. birey kesinlikle heterozigottur.

rr

I

Rr

rr Rh(–) Rr

Rh(+)

C) Yalnız III

E) I ve III

(Cevap C)

Test 09

1. C

8. Bir aileye ait aşağıdaki soy ağacında kan grubu 0 olan bireyler





IV

V



Buna göre numaralı bireylerden hangilerinde “0” geni mutlaka bulunur? A) I ve II B) II ve III C) III ve IV





D) IV ve V I

00

–0

–0 III

–0

II



(Cevap B)

V ––

– – IV 00

9. Aşağıdaki soy ağacında bazı bireylerin kan grubu fenotipleri verilmiştir.



1

2

3

5 0Rh(–)



Numaralandırılmış bireylerin genotipleri ile ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi kesinlikle yanlıştır?



A) 1 → B0rr



B) 2 → ABRr

D) 4 → AARr

–0– –

ARh(+) ABrr

00Rr

2 ABRh(–)

C) 3 → B0Rr



–0– r



• P2 geni beyaz renkli olmayı sağlarken, P3 geni tarafından baskılanmaktadır.



• P3 geni kırmızı rengin oluşmasını sağlarken, homozigot durumda ölümcüldür.



özellikleri bilindiğine göre, siyah renkli dişi bir balıkla beyaz renkli erkek bir balığın çaprazlanması sonucu bazı yavruların kırmızı renkli olduğu gözlenmiştir.



Buna göre,



I. Annenin genotipi P1P3’dür.



II. Babanın genotipi P2P2’dir.



III. Beyaz renkli yavru oluşumu gözlenmez.



açıklamalarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





A0Rr

(Cevap E)

A0Rr

I

ARh(+)

3

5

00rr

– 0– –

10.

BRh(–)

0Rh(–)

B0rr

1

B0Rr B0rr



II. 2, 0 ve r genlerini bulundurur.



III. 1 ve 2 kesinlikle aynı kan grubuna sahip olamaz.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

D) I ve II

––––

ARh(+)

ABRh(+)

–0– r



B0Rr BRh(+) 0Rh(–) 00rr

(Cevap B)

ARh(–)

B0Rr

B0Rr

(Cevap B)

0Rh(+)

I

II ARh(–) BRh(+)

BRh(–)

ARh(+)



Soy ağacından elde edilen verilere göre numaralandırılarak gösterilen bireylerden hangilerinin kan grubu genotipi kesin olarak belirlenir?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







C) Yalnız III

E) II ve III

BRh(–)

III



Buna göre 2 numaralı birey 0 ve r genleri bulundurur.

2 ABR–

B) Yalnız II

A–R–

genotipi kesin olarak belirlenir.

ARh(+)

Yukarıda verilen soy ağacında numaralı bireylerle ilgili olarak; I. 1’in A ve B genlerini birlikte bulundurma olasılığı yoktur.

1

A0rr

BRh(+)

ARh(+) A0Rr A0Rr A0RR Rr

BRh(+) 0Rh(–)



II

fenotipleri verilmiştir.

ABRh(+)



Buna göre ll numaralı bireyin kan grubu

0Rh(+)

2



(Cevap E)

12. Aşağıdaki soy ağacında bir ailedeki bazı bireylerin kan grubu ARh(+)

186

C) I ve II

E) I, II ve III

00RR/Rr

BRh(–)

III

4 –––r

B) Yalnız II

D) II ve III

0Rh(+)

––––

9. E 10. B 11. E 12. B

• P1 geni diğer genlere baskın olup siyah rengin oluşumunu sağlar.

E) 5 → BBRr

1

8. B



5 numaralı bireyin BBRr genotipinde olma olasılığı yoktur.

A0R–

7. C

Çözüm Yayınları

0Rh(+) 4

6. A

P1, P2 ve P3 arasındaki baskınlık durumu P1 > P2 > P3 şeklindedir. Siyah renkli dişi Beyaz renkli erkek P1P3 x P2P2 çaprazlaması Yavru P3P2 (Kırmızı) Buna göre verilen açıklamaların tümü doğrudur.

ARh(+)

ABRh(–)

5. E

Bu alellerle ilgili olarak;

E) I, III ve V

Buna göre ll ve lll numaralı bireyler mutlaka “0” geni bulundurur.

––

4. C

alel bulunur.

I

III

3. D

11. Bir balık türünde pul pigmentlerinin üretiminden sorumlu üç

taralı olarak gösterilmiştir.

II

2. E

D) I ve II

E) I, II ve III

C) Yalnız III

BÖLÜM 05 Test

Çok Alellilik−Kan Gruplarının Kalıtımı - 5 1. ARh(+) kan grubuna sahip bir bireyle ilgili olarak,

I. 4 farklı genotipte olabilir.



II. AR gametini oluşturabilir.



III. ABRh(+) bir bireyden kan alabilir.

10

4. Aşağıda insanda “A” ve “a” alelleri ile taşınan bir özellik gösterilmiştir.

AA → Normal alyuvar hücresine sahip sıtmaya dayanıksız



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





Aa → Normal alyuvar hücresine sahip sıtmaya dayanıklı aa → Orak hücreli anemi

B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

ARh(+) kan grubuna sahip bir birey A0RR, A0Rr, AARR veya AARr genotipinde olabilir. Bu birey AR gametini oluştuabilir. Ancak ABRh(+) bir bireyden kan alamaz.

Buna göre,



I. a geninin kalıtımı çok alelliğe örnektir.



II. a geni pleiotropizm özelliği gösterir.



III. Homozigot ya da heterozigot durumda A geni fenotipte aynı etkiyi gösterir.

(Cevap C)



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve III

C) I ve II

E) II ve III

Homozigot ya da heterozigot durumda A geni fenotipte aynı etkiyi göstermez. a geni birden fazla fenotipik özelliği etkilediğinden pleiotropizm özelliği gösterir.

(Cevap B)

5.

2. Kan grubu bilinmeyen baba ile 0 kan gruplu annenin A kan

A

AB

B

X



Bu ailede babanın kan grubunun A olma ihtimali aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?



A) 0

B) 1

C)

Baba x Anne – – 00 Çocuk

2 1 3 D) E) 3 4 4

A0 Bu durumda baba AA, A0, (A) veya AB (AB) kan grubunda olabilir. Babanın A kan grubunda 2 olma olasılığı 3 tür.

(Cevap C)

Çözüm Yayınları

grubunda çocukları olmuştur.



Yukarıdaki soy ağacında bir ailedeki bireylerin kan grubu fenotipleri verilmiştir.



Buna göre X bireyi ile ilgili olarak,



I. Dört farklı genotipe sahip olabilir.





II. Üç farklı fenotipe sahip olabilir. 1 III. AB genotipinde olma ihtimali ’dür. 4 açıklamalarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I







D) II ve III

A0

AB

A

AB

B

3. Aşağıdaki tabloda iki aile ve bu ailelere ait iki bebeğin kan

B0

E) I, II ve III

AA 1 A A0 2 B0 → 1 B

X



4

(Cevap E)

AB → 1 AB

4

2. Aile

Anne

Baba

Anne

Baba

A

B

A

0

1. Bebek

2. Bebek

0

A

6. Aşağıdaki soy ağaçlarında üç farklı aileye ait bireylerin kan grubu fenotipleri verilmiştir.



Tablodaki bilgilere göre aileler ve bebeklerle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi kesinlikle doğrudur?



A) 1. bebek 1. aileye aittir.



B) 2. bebek 2. aileye aittir.



C) 1. ailede baba heterozigot genotiplidir.



D) 2. ailede anne homozigot genotiplidir.





E) 1. bebek homozigot genotipe sahiptir.





Tablodaki bilgilere göre 1. bebeğin homozigot genotipe (00) sahip olduğu kesinlikle doğrudur.

C) I ve II

Buna göre verilen açıklamaların tümü doğrudur.

grubu fenotipleri verilmiştir. 1. Aile

B) Yalnız II

(Cevap E)

0

A

B

0

1

AB

187

3

2

4

0

A

A

B

Numaralandırılan bireylerden hangilerinin kan grubu fenotipi kesinlikle aynı olamaz?

00

A) 1 ve 2





D) 2 ve 3

A0

BB/B0

A

B

0

1

AB

00

A0/00

AB

0

B) 1 ve 3





E) 3 ve 4

AA/A0/AB AB 2

3

4

00 0

A

A

B

A0

A0

B0

AB/B0/BB/A0/00

C) 1 ve 4



(Cevap C)

Test 10

1. C

7. Aşağıdaki soy ağacında bazı bireylerin kan grubu fenotipleri

BRh(+)

ARh(+)

B0Rr

A0Rr

BRh(+)

ARh(+) X

00rr

X

B0RR/Rr BRh(+)



5. E

6. C

7. B

Yukarıdaki soy ağacında taralı bireyler aynı fenotipi göstermektedir.

Buna göre kalıtımı soy ağacındaki gibi gerçekleşen karakter aşağıdakilerden hangisi olamaz?

Buna göre soy ağacındaki X bireyi;



I. BORr,



A) Sarı saçlılık (çekinik)



II. BOrr,



B) Rh(–) kan grubu (çekinik)



III. ABRr,



C) AB kan grubu (eş baskın)



D) Kahverengi gözlülük (baskın)



E) 0 kan grubu (çekinik)



IV. ABrr genotiplerinden hangilerine sahip olabilir?



A) Yalnız I





D) I, II ve III

9. B 10. D 11. A 12. E

00rr

0Rh(–)

0Rh(–)

B) I ve II

8. A

ARh(+)

ARh(+)

BRh(+)

4. B

B0Rr/rr A0Rr

0Rh(−)

0Rh(−)

3. E

10.

gösterilmiştir.



2. C



C) III ve IV

Kahverengi gözlülük baskın bir özellik olduğundan çekinik fenotipli iki bireyin baskın fenotipli bir yavrusu olamayacağından kalıtımı verilen karakter kahverengi gözlülük olamaz.

E) II, III ve IV

Buna göre X bireyi B0Rr veya B0rr genotipinde olabilir.

(Cevap B)



(Cevap D)

8. Bir bitki türünde çiçek rengi karakteri beş farklı alel gen



Bu bitki türünde çiçek rengi ile ilgili oluşabilecek genotip ve fenotip çeşidi sayısı aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

A) B) C) D) E)

Genotip çeşidi

Fenotip çeşidi

15 5 15 6 15

6 5 5 5 15

Bir bitkide çiçek rengi karakteri beş farklı alel gen tarafından (C1, C2, C3, C4 ve C5) belirlendiğine göre bu karakterle ilgili, n. ^n + 1h 5.6 = 2 = 15 çeşit genotip oluşabilir. Baskınlık ve eş baskınlık durumuna göre 2 ise C1C1, C1C2, C1C3, C1C4, C1C5 → C1

Çözüm Yayınları

tarafından belirlenmekte olup bu genler arasındaki baskınlık ilişkisi C1 > C2 > C3 > C4 = C5 şeklindedir.

11. Tavşanlarda kürk renginden sorumlu dört alel ve bu alellerin fenotipe etkileri tabloda verilmiştir.

C4C5 → C4C5 C5C5 → C5 6 çeşit fenotip oluşur.



(Cevap A)

9. BRh(+)

188



ARh(+) BRh(–)

Gri

A2

Chinchila

A3

Himalaya

A4

Albino

Genler arasındaki baskınlık ilişkisi A1 > A2 > A3 > A4 şeklinde olduğuna göre aşağıdaki çaprazlamalardan hangisinde gri, chinchila ve albino fenotipe sahip yavruların oluşması beklenir?



A) A1A4 x A2A4 B) A1A2 x A3A4



C) A1A1 x A2A2 D) A1A4 x A2A3

E) A1A2 x A2A4 A1A4 x A2A4 çaprazlaması sonucu A1A2 (Gri), A1A4 (Gri), A2A4(Chinchila), A4A4 (Albino) fenotipine sahip yavruların oluşması beklenir. (Cevap A)

12.

• Berk’in annesi B, babası AB, kardeşi A kan grubundadır.



• Kayra’nın annesi ve babası A, kardeşi 0 kan grubundadır.

Yukarıdaki soy ağacında bir ailedeki bazı bireylerin kan grubu fenotipleri verilmiştir.



Buna göre X bireyinin BRh (–) kan grubuna sahip olma olasılığı nedir?

Buna göre Berk’in Kayra’ya AB0 antijenleri bakımından sorunsuz bir şekilde kan verebilme olasılığı nedir?



A) 0

A) 0

B) 1

C)

1 1 3 D) E) 2 8 4

X bireyi tek yumurta ikizi gibi BRh(–) kan grubuna sahiptir.

A1



ARh(+)

X ABRh(–)

Fenotip



C2C2, C2C3, C2C4, C2C5 → C2 C3C3, C3C4, C3C5 → C3

Alel gen

(Cevap B)

Anne B0 Berk

B)

1 1 3 3 C) D) E) 4 8 4 16

Baba Anne Baba AB A0 A0 Kardeşi Kayra Kardeşi A0 00 1 1 1 1 1 1 1 Buna göre Berk 4 AB, 4 BB, 4 A0, 4 B0; Kayra 4 AA, 2 A0 ve 4 00 genotipinde olabilir. 1 3 3 Bu durumda Berk 4 $ 4 = 16 olasılıkla Kayraya sorunsuz şekilde kan verebilir. (Cevap E)

11

BÖLÜM 05 Test

Eşeye Bağlı Kalıtım - Ayrılmama - 1 1. İnsana ait aşağıdaki özelliklerden hangisi cinsiyete bağlı

5. Bir erkeğin Y kromozomunun homolog olmayan kısmında



A) Hemofili



l. tüm kız ve erkek çocuklarında,



B) Kas distrofisi



ll. erkek çocuklarında ve onların erkek çocuklarında,



C) Renk körlüğü



lll. erkek çocuklarının tüm çocuklarında



D) Balık pulluluk



verilenlerden hangilerinde görülebilir?



E) Orak hücre anemisi



A) Yalnız l

B) Yalnız ll







kalıtım göstermez?

bulunan gen ile kalıtılan bir özellik;

A, B ve C X kromozomu üzerinde; D, Y kromozomu üzerinde taşınır. Orak hücre anemisi otozomlar üzerinde taşınır. (Cevap E)

D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) ll ve lll

Y kromozomu üzerinde bulunan bir gen babadan oğula kalıtılır. Kız çocuklarında görülmez. (Cevap B)

2. Hemofili hastalığı;

l. X kromozomunda taşınma,



ll. dişi ve erkek bireylerde görülebilme,



lll. erkek bireylerde tek gen ile kalıtılabilme



özelliklerinden hangileri ile kulak kıllılığından ayırt edilebilir?



A) I, II ve III





B) Yalnız l E) ll ve lll

Hemofili X kromozomu, kulak kıllılığı Y kromozomu üzerinde taşınır. Hemofili hem dişi hem erkek bireylerde, kulak kıllılığı sadece erkeklerde görülür. Hemofilide, kulak kıllılığıda erkek bireylerde tek gen ile kalıtılır. (Cevap C)

3. Bir babanın;

6. 44 + XXY kromozom formülüne sahip bir birey ile ilgili, Çözüm Yayınları

D) Yalnız III

C) I ve II



l. Gonozomlarda ayrılmama sonucu oluşmuştur.



ll. 2n + 1 kromozom sayısına sahiptir.



lll. (22 + XX) kromozom formüllü bir yumurta ile (22+Y) formüllü bir spermin döllenmesi sonucu oluşmuş olabilir.



açıklamalarından hangileri doğrudur?



l. X kromozomunda,



A) Yalnız l

B) Yalnız ll



ll. Y kromozomunda,









lll. otozom kromozomlarında

44 + XXY = 47 = 2n+1 kromozom formülüne sahip bir bireyde gonozom fazlalığı bulunduğu için gonozomlarda ayrılmama sonucu oluşmuştur. 22 + XX kromozom formülüne sahip bir yumurta ile normal bir spermin (22+Y) döllenmesi sonucu oluşmuş olabilir. (Cevap E)



bulunan genlerden hangilerini kız çocuklarına aktarması beklenir? (Cross - over ve ayrılmama olayları dikkate alınmayacaktır.)



A) Yalnız l

B) Yalnız ll







D) l ve lll

D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

Kız çocuklar babalarından Y kromozomu alamaz. Bir baba kız çocuğuna X kromozomu veya otozomlar üzerinde taşınan genleri aktarabilir. (Cevap D)

189 7. Annesi renk körü olan bir erkek birey; 4. Kırmızı - yeşil renk körü bir dişi ile ilgili, aşağıdaki ifadelerden hangisinin doğruluğu kesin değildir?



A) Erkek çocuklarının tamamı renk körü olur.



B) Anne ve babasından renk körlüğü ile ilgili gen almıştır.



C) Kız çocuklarının renk körü olma olasılığı yoktur.





l. XRXR



ll. XRXr



lll. XrXr



genotiplerinden hangilerine sahip bir dişiyle evlenirse çocuklarında renk körlüğü gözlenmez?

D) Renk körlüğü ile ilgili tek çeşit gamet oluşturur.



A) Yalnız l

B) Yalnız ll

E) Babası kesinlikle renk körüdür.







Renk körü bir dişinin (XrXr) renk körü kız çocuğunun olma olasılığı babaya bağlıdır. Baba normal görüşlü (XRY) olursa kız çocukları taşıyıcı, baba renk körü olursa (XrY) kız çocukları renk körü olur. (Cevap C)

D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) ll ve lll

Annesi renk körü (X rX r) olan erkek bir birey kesinlikle renk körü (X rY) dür. Bu birey XRX r ile evlenirse bazı erkek ve kız çocuklarında, XrXr ile evlenirse tüm erkek ve kız çocuklarında renk körlüğü gözlenebilir. (Cevap A)

Test 11

1. E



A) XAXA x XAY

B) XAXa x XAY



C) XaXa x XAY

D) XaXa x XaY



5. B

6. E

7. A

8. C

9. B 10. E 11. C 12. E 13. C

Kırmızı gözlü dişi ve erkek sineklerin çaprazlanması sonucunda kırmızı ve beyaz gözlü yavrular oluştuğuna göre,



l. Çaprazlanan sineklerin genotipi XKXk ve XKY dir.



ll. Beyaz gözlü yavrular kesinlikle erkektir.



E) XAXa x XaY



4. C

Kırmızı göz rengi (XK), beyaz göz rengine (Xk) baskındır.

kız ve erkek çocuklar fenotip bakımından kesin olarak farklı olur?

(A baskın, a çekinik genlerdir.)

3. D

11. Sirke sineklerinde göz rengi geni X’e bağlı kalıtım gösterir.

8. Aşağıda verilen çaprazlamalardan hangisinde oluşacak



2. C



XaXa x XAY çaprazlamasından oluşan kız çocukları XAXa genotipinde (A fenotipinde) erkek çocukları XaY genotipinde (a fenotipinde) olur. (Cevap C)

lll. Kırmızı gözlü dişi yavruların oluşma olasılığı 3/4 dür. yorumlarından hangileri yapılamaz?



A) Yalnız l

B) Yalnız ll







D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

Kırmızı gözlü dişi ve erkek sineklerin çaprazlanması sonucu kırmızı ve beyaz gözlü yavrular oluştuğuna göre çaprazlanan sineklerin genotipi XKXk (dişi) ve XKY (erkek)tir. XKXk x XKY 1 K K 1 K 1 k X X , X 4 4 Y 4 XY kırmızı gözlü kırmızı gözlü beyaz gözlü dişi erkek erkek

1 K k 4 XX kırmızı gözlü dişi

Buna göre beyaz gözlü yavrular kesinlikle erkektir. Kırmızı gözlü dişi yavruların oluşma 1 olasılığı 2 dir. (Cevap C)

9. Aşağıdaki soy ağacında renk körü bireyler taralı olarak gösterilmiştir.

12. İnsanlarda renk körlüğü, X kromozomu üzerindeki çekinik bir



alel ile kalıtılmaktadır.

: Erkek

: Dişi X

Buna göre bu ailede X ile gösterilen bireyin renk körü bir erkek ile yapacağı evlilikten renk körü bir kız dünyaya gelme olasılığı nedir? 1 1 1 A) 0 B) 4 C) 2 D) 1 E) 8



XrY

XRXr XrXr X

X in genotipi XRXr dir. XRXr

XRXr

körü bir kız olma olasılığı

XRY

XrY çaprazlaması sonucu renk

x 1 dür. 4

(Cevap B)

10. Aşağıdaki soy ağacında taralı bireyler hemofili hastasıdır. 1

2

3

Çözüm Yayınları





renk körü dişi birey

renk körü erkek birey

sağlıklı dişi birey

sağlıklı erkek birey

Fenotipleri,



I.



II.



III.



şeklinde olan ebeveynlerin birer erkek çocuklarının renk körü olduğu bilinmektedir.



Buna göre, bu ebeveynlerden hangilerinin normal şartlarda renk körü bir kız çocuğuna sahip olma olasılığı yoktur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

Fenotipleri verilen ebeveynlerin birer erkek çocuğu renk körü olduğuna göre ebeveynlerin genotipleri; I. XHXh –– XhY, II. XhXh –– XHY, III. XHXh –– XHY şeklindedir. Buna göre II. ve III. ebeveynlerin renk körü kız çocuğuna sahip olma olasılığı yoktur. (Cevap E)

13. Dişlerdeki dentin maddesinin bozuk olması, X kromozomuna

4

bağlı baskın bir gen tarafından kontrol edilir.

6

5

7 : Dişi

190





Bir ailede bozuk dentin hastalığı olan bireyler aşağıdaki soy ağacında taralı olarak gösterilmiştir. l

ll : Dişi

: Erkek

Buna göre,

lll

lV

: Erkek

V



l. 1 ve 5 numaralı bireyler kesinlikle heterozigot genotiplidir.





ll. 2, 4 ve 6 numaralı bireyler hemofili geni taşımaz.

Buna göre numaralandırılmış bireylerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?



A) l ve lll numaralı bireyler kesinlikle aynı genotiptedir.



lll. 3 ve 7 numaralı bireylerin bu karakterle ilgili genotipi belirlenemez.



B) ll ve lV numaralı bireyler kesinlikle aynı genotiptedir.



C) lll numaralı bireyin tüm erkek çocukları bozuk dentin hastası olur.



D) V numaralı bireyinin tüm erkek çocukları normal dentin maddesine sahip olur.



E) V numaralı birey homozigot genotiplidir.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız l





I. XHXh,

2. XHY,

B) Yalnız ll

D) l ve ll

3. XHXH/h,



4. XHY,

5. XHXh,

3. ve 7. bireylerin genotipi kesin olarak belirlenemez.

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll 6. XHY,



7. XHXH/h (Cevap E)

Soy ağacına göre, I. XHXh, II. XhY, III. XHXh, IV. XhY, V. XhXh genotipindedir. Buna göre III 1 numaralı bireyin erkek çocuklarının normal dentin maddesine sahip olma olasılığı 2 dir. (Cevap C)

1. İnsanlarda bulunan gonozomal kromozomlar ile ilgili,

l. Cinsiyeti belirleyen kromozomlardır.



ll. Üreme hücrelerinde bir tane bulunur.



lll. Dişi ve erkeklerde sayı ve çeşitleri aynıdır.



ifadelerden hangileri doğrudur?



A) Yalnız l





4. Aşağıdaki çaprazlamalardan hangisinde oluşabilecek erkek çocukların tamamı renk körü olurken, kız çocukların tamamı normal görüşlü olur?



A) XrXr x XRY

B) XRXr x XrY



C) XRXR x XrY

D) XrXr x XrY

E) XRXr x XRY



B) Yalnız lIl

D) Il ve lIl

12

BÖLÜM 05 Test

Eşeye Bağlı Kalıtım - Ayrılmama - 2

C) I ve ll X rX r x XRY çaprazlaması sonucu oluşacak erkek çocukların tamamı renk körü (X rY) olurken, kız çocukların tamamı taşıyıcı (XRX r) ancak normal görüşlü olur. (Cevap A)

E) l, ll ve lll

Gonozomlar cinsiyeti belirlediği gibi üzerinde taşıdıkları genlerle bazı karakterlerin kalıtımını sağlar. Üreme hücrelerinde bir tane bulunur. Dişilerde X, erkeklerde X ve Y gonozomu bulunur. (Cevap C)

5. Aşağıda verilen soy ağacında taralı bireyler hemofili

2. Aşağıdaki soy ağacında Y kromozomu üzerinde çekinik bir

hastasıdır.

genle kalıtılan bir özelliği fenotipinde gösteren bireyler taralı olarak verilmiştir.



3

2

4

Çözüm Yayınları

1

5

: Dişi

Buna göre numaralandırılmış bireylerden hangisinde kromozomal bir anormalliğin varlığı düşünülebilir?



A) 1

B) 2

C) 3

D) 4

?

Buna göre “?” ile gösterilen bireyin hemofili hastası bir erkek olma olasılığı kaçtır? 1 1 1 A) 0 B) 2 C) 1 D) 4 E) 8

X HX h

: Erkek

: Erkek

: Dişi



XhY 1 1 “?” ile gösterilen birey 4 XHXh (taşıyıcı dişi), 4 XHY (sağlıklı erkek), 1 h h 1 X X (hemofili dişi) 4 XhY (hemofili erkek) olabilir. (Cevap D) ? 4

Xh X h

E) 5

Y kromozomu üzerinde kalıtılan özellikler babadan oğula aktarılır. 1 numaralı bireyin oğlu olan 4 numaralı bireyde bu özelliğin görülmemesi bir anormalliğin varlığını düşündürebilir. (Cevap D)

6. Aşağıdaki soy ağacında bir ailedeki hemofili hastalığının kalıtımı gösterilmiştir.



: Hemofili dişi 2

1

: Hemofili erkek

191 3

4

3. Aşağıda genotipi verilen diploit bireylerden hangisinin

7

gonozomlarda ayrılmama sonucu oluştuğu söylenebilir?



A) AAbbXaYC C)



B) aaBbXAXacc

aaBbXAXaYcc

C seçeneğindeki bireyin bir gonozom fazlalığı bulunmaktadır.

(Cevap C)

8



Soy ağacına göre hemofili bakımından hangi bireylerin kesin olarak heterozigot genotipli olduğu söylenir?



A) 1 ve 3

D) AaBbXYAc

E) aaBXAXaCC

6

5

D) 6 ve 8

B) 2 ve 4

I. XHXh, 2. XHY, 3. XhY, 4. XHXH/h, 5. XHXh, 6. XhY,

C) 5 ve 7 E) 1, 5 ve 7 7. XHXh,

8. XhXh

(Cevap E)

Test 12

1. C

2. D

3. C

4. A

5. D

6. E

7. E

8. E

9. A 10. D 11. E 12. C

7. Down sendromlu bir dişi ile ilgili,

10. Aşağıda X ve Y gonozomları şematize edilmiştir.



l. Otozomlarında ayrılmama olmuş bir yumurta ile normal bir spermin döllenmesi sonucu oluşmuş olabilir.





ll. 2n = 45 + XX kromozom formülüne sahiptir.



lll. Gamet oluşumu sırasında 21. otozom kromozom çiftinin ayrılmamasına bağlı olarak meydana gelmiş olabilir.



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız l

B) Yalnız ll







D) l ve ll

Homolog bölge 1 (b) X’e bağlı genlerin bulunduğu bölge (a)

Y’ye bağlı genlerin bulunduğu bölge (c)

Sentromer

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

Down sendromlu dişi bir birey ile ilgili verilen ifadelerden hepsi doğrudur.

(Cevap E)

Homolog bölge 2 (d)

8. Bir dişi bireyde 2n = 46 kromozomlu eşey ana hücresinin mayoz bölünmesi sonucu (n – 1) ve (n + 1) kromozomlu gametler ortaya çıkmıştır.

Buna göre harflerle gösterilen bölgelerin hangilerinde taşınan özellikler erkeklerde tek gen ile belirlenir?



A) Yalnız b

B) Yalnız d







D) a ve c

C) a ve b

E) a, b, c ve d

X’e veya Y’ye bağlı genler ile kalıtılan karakterler erkek bireylerde tek gen ile belirlenir. (Cevap D)

Buna göre bu gametlerin normal bir sperm ile döllenmesi sonucu;



l. 44 + XXY



ll. 44 + X0



lll. 45 + XX



lV. 45 + XY



kromozom formüllerine sahip bireylerden hangileri oluşabilir?



A) l ve ll







D) l, ll ve lll

B) ll ve lll



C) lll ve lV

E) l, ll, lll ve lV

Kromozom formülleri verilen bireylerden tümü ayrılmama sonucu oluşmuş olabilir. (Cevap E)

9.

Çözüm Yayınları





11. P ve R genleri eş baskın olup X kromozomu üzerinde taşınmaktadır.



P fenotipli bir dişi ile R fenotipli bir erkek bireyin çaprazlanması sonucu oluşan bireyler için,



l. Erkeklerin tamamı P fenotipindedir.



ll. Dişilerin tamamı heterozigottur.



lII. Dişiler XPXR, erkekler XPY genotiplidir.



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız III







D) ll ve lll

C) I ve II

E) l, ll ve lII

XPXP x XRY çaprazlaması sonucu XPXR (PR fenotipli) dişi ve XPY (P fenotipli) erkek bireyler oluşabilir. (Cevap E)

K L 192

: Dişi

: Erkek



Yukarıdaki soy ağacında renk körü bireyler taralı olarak gösterilmiştir.



Buna göre K ve L bireylerinden doğabilecek çocuklar ile ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi söylenemez?



A) K’nin erkek çocuklarının renk körü olma olasılığı yoktur.



B) L’nin kız çocukları renk körü olamaz.



C) L’nin tüm erkek çocukları renk körü olur.



12.

?

Yukarıdaki soy ağacında belirli bir özelliği fenotipinde gösteren anne ve babadan doğacak çocuğun bu özellikle ilgili genotipi aşağıdakilerden hangisi olamaz?

D) K’nin kız çocukları renk körü olamaz.



A) XAXa

E) L’nin kız çocuklarının tamamı taşıyıcı olur.



Soy ağacına göre K, XRY, L ise XrXr genotipine sahiptir. Eğer K’nin eşi renk körü taşıyıcısı ise erkek çocuklarının renk körü olma olasılığı vardır. (Cevap A)

B) XaXa

D) XaY

C) XYa

E) XAY

Y kromozomunda taşınan bir karakterin dişi bireylerde görülme olasılığı yoktur. (Cevap C)

1. İnsanlarda X kromozomunda taşınan renk körlüğü (r) geni

4.

bakımından beş ailenin genotipleri aşağıda verilmiştir.



I. XRXR x XrY



II XRXr x XrY



III. XRXr x XRY



IV. XRXR x XRY



V. XrXr x XRY

Ömer Hamza



Buna göre verilen ailelerden hangilerinde kız ve erkek çocukların renk körü olma olasılığı eşit değildir?



A) I ve II







D) IV ve V

I. XRXR x XrY

→

II. XRXr x XrY → III. XRXr

x XRY

→

→ IV. XRXR x XRY → V. XrXr x XRY

B) II ve III 1 2 1 4 1 4 1 4 1 4 1 2 1 2

→

E) II, III ve V

(Cevap C)



II. hemofili anne, hemofili baba



III. taşıyıcı anne, hemofili baba



IV. sağlıklı anne, hemofili baba



fenotiplerinden hangilerine sahip olabilir?



A) Yalnız III





B) Yalnız IV

D) II ve IV

C) I ve III

Çözüm Yayınları

I. taşıyıcı anne, sağlıklı baba



• Berat’ta kulak kıllılığı vardır ve bu özellikle ilgili geni babasından almıştır.



• Hamza renk körüdür.



aile;



• Ömer 0 kan grubundandır.



Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisinin doğruluğu kesin değildir?



A) Hamza kan grubu genotipinde 0 genini bulundurur.



B) Normal şartlarda Ömer ve Sercan’da da kulak kıllılığı geni bulunması gerekir.



C) Hamza renk körlüğü ile ilgili geni annesinden almıştır.



D) Hamza’nın kız kardeşi kesinlikle renk körlüğü geni taşır.



E) Sercan’ın renk körlüğü ile ilgili geni bulundurup bulundurmaması annesine bağlıdır.

Hamza renk körlüğü genini annesinden almıştır. Ancak annesinin homozigotmu yoksa heterozigotmu olduğu, ayrıca babasının renk körlüğü geni bulundurup bulundurmadığı, bilinmediğinden Hamza’nın kız kardeşinin renk körlüğü genini kesin olarak taşıdığı söylenemez.

(Cevap D)

E) I, II ve IV

Erkek çocuklarında % 50 olasılıkla hemofili gözlenen bir ailede anne kesinlikle hemofili taşıyıcısı (XHXh) olmak şartıyla baba bu karakter bakımından herhangi bir fenotipe sahip olabilir.

5. X ve Y kromozomları üzerinde bulunan bazı genlerin dizilişleri aşağıda verilmiştir.

Homolog bölge (2)

(Cevap C)

Homolog olmayan kısım (1)

3. Tavuk ve horozlarda çizgili veya düz renkli olmayı sağlayan

genler Z kromozomunun W kromozomu ile homolog olmayan bölgesinde bulunmaktadır. Çizgili olmayı sağlayan gen, düz renk olmayı sağlayan gene baskın olduğuna göre düz renkli bir horoz ile çizgili bir tavuğun çiftleşmesi sonucu;



I. çizgili erkek yavru,



II. çizgili dişi yavru,



III. düz renkli erkek yavru,



IV. düz renkli dişi yavru

Berat

Yukarıda bir bölümü verilen soy ağacındaki bazı bireylere ait özellikler verilmiştir.

C) III ve V

1 R 2 X Y (Sağlıklı erkek) 1 XRXr (Taşıyıcı dişi) 4 XRY (Sağlıklı erkek) 1 XrXr (Renk körü dişi) 4 XrY (Renk körü erkek) 1 R r R R X X (Sağlıklı dişi) 4 X X (Taşıyıcı Dişi) 1 XRY (Sağlıklı erkek) 4 XrY (Renk körü erkek) 1 R R R X X (Sağlıklı dişi) 2 X Y (Sağlıklı erkek) 1 XRXr (Taşıyıcı dişi) 2 XrY (Renk körü erkek) XRXr (Taşıyıcı dişi)

Sercan

2. Erkek çocuklarında % 50 olasılıkla hemofili gözlenen bir



13

BÖLÜM 05 Test

Eşeye Bağlı Kalıtım - Ayrılmama - 3



verilenlerden hangileri oluşabilir?



(Tavuklarda cinsiyet kromozomları Z ve W ile ifade edilir. Dişi bireyler ZW, erkek bireyler ZZ gonozomlarına sahiptir.)



A) I ve II







D) III ve IV



C) II ve III

E) I, II ve IV

ZW (Dişi), ZZ (Erkek) D: çizgili d: düz renk Buna göre ZdZd x ZDW (Düz renkli horoz) (Çizgili tavuk) Çaprazlaması sonucu ZDZd (Çizgili erkek yavru) ZdW (Düz renk dişi yavru) oluşabilir. (Cevap B)

Homolog bölge (3)

X

Y

Buna göre,



I. X kromozomunun 1 numaralı segmentinde bulunan genler, Y kromozomunun 4 numaralı segmentinde bulunmaz.



II. X ve Y kromozomunun 2 veya 3 numaralı segmentinde bulunan genler sadece homozigot durumda etkisini fenotipte gösterir.



III. Y kromozomunun 4 numaralı segmentinde taşınan karakterler dişi bireylerde gözlenmez.



B) I ve IV

Homolog olmayan kısım (4)



IV. Erkek bireylerde X kromozomunun 1 numaralı segmentinde bulunan gen sadece çekinik durumdayken fenotipte etkisini gösterir. yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız II





B) I ve III

D) I, II ve III



C) III ve IV

E) I, III ve IV

Y kromozomunun 4 nolu seğmenti X kromozomu ile homolog olmadığına göre bu segmentte taşınan özellikler dişi bireylerde gözlenmez. X kromozomunun 1 numaralı segmenti ile Y kromozomunun 4 numaralı segmenti homolog olmadığında bu kısımda bulunan genler Y kromozomu üzerinde bulunmaz.

(Cevap B)

193

Test 13

1. C

6. Hemofili hastalığı X kromozomu üzerinde çekinik bir genle 1

2

3

4



Taralı birey hemofili hastası olduğuna göre aşağıdakilerden hangisi kesinlikle doğrudur?



A) 1 ve 2’de hemofili geni bulunur.



B) 4, heterozigot genotiplidir.



C) 1 ve 3’ün hemofili bakımından genotipi aynıdır.



D) 3, bu karakter bakımından homozigot genotiplidir.

(44 + XX)

E) 1, bu karakter yönüyle taşıyıcıdır. XHXh

XHY

1

2

Buna göre 1, bu karakter yönüyle taşıyıcıdır.

3 XHXH/h



(Cevap E)

4 XhXh

5. B

6. E

7. B

8. A

9. C 10. E

: Dişi

Yukarıdaki soy ağacında bir ailedeki hemofili hastalığı katılımı gösterilmiştir.



4. D

meydana gelebilecek bazı anormallikler gösterilmiştir.

: Erkek



3. B

9. Aşağıdaki şemada gonozomlarda ayrılmama sonucu

aktarılır.



2. C

XHY

7. Aşağıdaki soy ağacında bir ailedeki renk körlüğü kalıtımı

(44 + XY)

(22 + XX)

(22 + 0)

(22 + X)

(22 + Y)

k

l

m

n



k, l, m ve n gametlerinin döllenmesi ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?



A) k ve m gametlerinin döllenmesi sonucu Trizomi X dişi birey meydana gelir.



B) l ve m gametlerinin döllenmesi sonu Turner sendromlu dişi birey meydana gelir.



C) k ve m gametleri döllendiğinde otozom, k ve n gametleri döllendiğinde gonozom fazlalığı olan bireyler oluşur.



D) l ve n gametlerinin döllenmesi sonucu oluşan birey yaşamaz.



E) k ve n gametlerinin döllenmesi sonucu Klinefelter sendromlu birey meydana gelir.

k + m → 44 + XXX (Trizomi X dişi)

gösterilmiştir.

l + m → 44 + X0 (Turner sendromlu dişi)



l + n → 44 + Y0 (Yaşamaz.) k + n → 44 + XXY (Klinefelter Sendromu)

X

: Dişi : Erkek



Taralı bireyler renk körü olduğuna göre X bireyi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

Çözüm Yayınları

k ve m gametleri döllendiğinde de k ve n gametleri döllendiğinde de gonozom fazlalığı olan bireyler oluşur.

(Cevap C)

R r

XY R

R r

X Y

X X r

XY

R

X Y

A) Kesinlikle heterozigot genotiplidir.



B) Babasından kesinlikle baskın gen almıştır.



C) Gonozomlarında renk körlüğü genini kesinlikle bulundurmaz.



D) Renk körü bir erkek çocuğu olamaz.



E) Homozigot genotipli olma olasılığı yoktur.

(Cevap B)

r

X



Buna göre X bireyi babasından kesinlikle baskın gen almıştır.

r

X X

XY

R R/r

X X

10. Kedilerde kıl renginden sorumlu gen X kromozomu üzerinde

taşınır ve bu genin Y kromozomu üzerinde aleli yoktur. Sarı ve siyah kıl renginden sorumlu genler arasında eksik baskınlık ilişkisi vardır. Aşağıdaki soy ağacında sarı, siyah ve alaca postlu kediler gösterilmiştir.

8. Erkek bir bireyde spermatogenez sırasında gerçekleşen bazı olaylar şunlardır:

194



I. Mayoz I’de otozomlarda ayrılmama



II. Mayoz I’de gonozomlarda ayrılmama



III. Mayoz II’de otozomlarda ayrılmama



I

IV. Mayoz II’de gonozomlarda ayrılmama

II

Buna göre her bir ayrılmama olayına bağlı olarak oluşturulabilecek gametler aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? I

II

III

IV

A)

21 + X

22 + XY

23 + X

22 + XX

B)

23 + X

23 + Y

21 + X

21 + XY

C)

21 + X

22 + XX

23 + XY

21 + X

D)

22 + XX

21 + X

22 + XY

23 + Y

E)

21 + Y

22 + XX

21 + XY

23 + X

l. 21 + X ll. 22 + XY

lll. 23 + X

lV. 22 + XX olabilir.



XSXS

(Cevap A)

V

: Siyah dişi

: Siyah erkek

: Sarı dişi

: Sarı erkek

Buna göre numaralarla gösterilen kedilerin hangisinde bu özelliğin ayrılmama sonucunda meydana geldiği kesindir? A) I B) II C) III D) IV E) V XD Y

XSXD

s

XSXD

IV

: Alaca dişi



III

XY I

: Siyah dişi

: Siyah erkek

: Sarı dişi

: Sarı erkek

: Alaca dişi

XSXD II

III

XSXS

IV

XD Y

V

XSXDY

V numaralı birey ayrılmama sonucu meydana gelmiştir.

(Cevap E)

1. Renk körü ve hemofili geni taşıyan ancak hasta olmayan bir

5. Bir ailede kız çocuklarının tamamı hemofili bakımından

taşıyıcı, erkek çocuklarının ise tamamı hemofili ise bu ailede anne ve babanın genotipi aşağıdakilerden hangisi gibi olabilir?

kadının eşi renk körü ve hemofili hastalıkları ile ilgili genleri taşımamaktadır.



Buna göre bu ailede doğacak ilk kız çocuğun renk körü ve hemofili olma olasılığı nedir? A) %0

B) %25

C) %50

D) %75

E) %100

XHRXhr x XHRY Bu ailede doğacak kız çocuklarının renk körü ve hemofili XhrXhr olma olasılığı yoktur.

(Cevap A)

sağlıklı bir kadının evliliğinden doğacak ilk çocuğun renk körü bir erkek olma olasılığı nedir? A) 0

B) 1

C)

XrXr XrY ↓ ↓ XrY x XRXr

Baba

A)

XHXH

XhY

B)

XHXh

XhY

C)

XhXh

XHY

D)

XHXh

XHY

E)

XhXh

XhY



1 1 1 D) E) 2 4 8

1 XRXr, XrXr, XRY, XrY ilk çocuğun renk körü erkek olma olasılığı 4 dür.

Anne

Erkek çocuklarının tamamı hemofili ise anne XhXh, kız çocuklarının tamamı hemofili taşıyıcısı ise baba XHY olmalıdır.

2. Annesi renk körü olan bir erkekle, babası renk körü olan



14

BÖLÜM 05 Test

Eşeye Bağlı Kalıtım - Ayrılmama - 4

(Cevap C)

6.

1

2

3 (Cevap D)

XRXr

XRY

1

2

4

üzerinde taşınır. Kırmızı göz geni (K), beyaz göz genine (k) baskındır.



Buna göre;



I. XKXK x XkY



II. XKXk x XkY



III. XkXk x XkY



IV. XKXk x XKY



çaprazlamalarından hangileri sonucunda beyaz gözlü sirke sinekleri oluşabilir? A) I ve II B) II ve III C) III ve IV D) I, II ve III E) II, III ve IV

Çözüm Yayınları

3. Sirke sineklerinde göz rengini belirleyen genler X kromozomu

: Dişi

XRXr

XrY

3

X rY

: Erkek

X rY

4 XRXr



Yukarıdaki soy ağacında taralı bireyler renk körü olduğuna göre numaralandırılmış bireylerden hangilerinde renk körlüğü ile ilgili karakterin oluşmasında etkili olan çekinik gen kesinlikle bulunur?



A) 1 ve 2







D) 1, 3 ve 4

B) 3 ve 4



C) 1, 2 ve 3

E) 1, 2, 3 ve 4

Buna göre 1, 3 ve 4 numaralı bireyler renk körlüğü ile ilgili çekinik geni kesinlikle bulundurur.

(Cevap D)

I. XKXK x XkY → XKXk(Kırmızı gözlü dişi), XKY (Kırmızı gözlü erkek) II. XKXk x XkY → XKXk(Kırmızı gözlü dişi), XkXk (Beyaz gözlü dişi)

7. Sirke sineklerinde göz rengiyle ilgili genler X kromozomu

XKY(Kırmızı gözlü erkek), XkY (Beyaz gözlü erkek)

üzerinde taşınır. Kırmızı gözlü bir dişi sirke sineği ile beyaz gözlü bir erkek sirke sineğinin çaprazlanması sonucu oluşan F1 dölünden rast gele seçilen bir dişi ve bir erkek sirke sineğinin çiftleştirilmesi sonucu oluşan F2 dölünde sadece beyaz gözlü sirke sinekleri oluşmuştur.

III. XkXk x XkY → XkXk(Beyaz gözlü dişi), XkY (Beyaz gözlü erkek) IV. XKXk x XKY → XKXK(Kırmızı gözlü dişi), XKXk (Kırmızı gözlü dişi) XkY (Beyaz gözlü erkek), XKY (Kırmızı gözlü erkek) Buna göre ll, lll ve lV. çaprazlama sonucunda beyaz gözlü, sirke sinekleri oluşabilir. (Cevap E)



195

Bu durumun ortaya çıkmasında;

4. Renk körlüğü ve hemofili hastalığının kalıtımı ile ilgili



I. F1 dölünde seçilen dişi bireyin homozigot çekinik genotipli olması,



I. X kromozomu üzerinde çekinik bir genle taşınma,



II. F1 dölünde seçilen erkek bireyin beyaz gözlü olması,



II. otozomlar üzerinde çekinik bir genle taşınma,





III. erkek ve dişilerde aynı oranda görülebilme

III. F1 dölünde seçilen dişi ve erkek bireyin kırmızı göz geni bulundurmaması

olarak;



özelliklerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

Renk körlüğü ve hemofili hastalığı X kromozomu üzerinde çekinik bir genle taşınır.





(Cevap A)



faktörlerinden hangileri etkili olmuştur? (Kırmızı göz rengi geni beyaz göz rengi genine baskındır.)



A) Yalnız I





B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Kırmızı göz geni beyaz göz genine baskın olduğuna göre çaprazlama XKXk x XkY şeklindedir. F1 de XKXk, XkXk, XKY, XkY oluşabilir. Buna göre F2 dölünde sadece beyaz gözlü sirke sineklerin oluşumunda l, ll ve lll. faktörler etkili olmuştur.

(Cevap E)

Test 14

1. A

2. D

3. E

4. A

5. C

6. D

7. E

8. B

9. A 10. C 11. E 12. E 13. D

8. Aşağıdaki soy ağacında taralı bireyler X kromozomu üzerinde

11. Renk körü ve hemofili bir baba ile bu özellikler bakımından



: Dişi



: Erkek



I. renk körü olmayan hemofili bir erkek,



II. renk körü ve hemofili olmayan bir kız,



III. renk körü ancak hemofili olmayan bir erkek,



IV. renk körü ve hemofili taşıyıcısı bir kız

çekinik bir genle taşınan renk körlüğü karakterini fenotipinde göstermektedir.

homozigot sağlam bir annenin kızı, bu özellikler bakımından sağlıklı bir erkekle evleniyor.

H ailesi M ailesi Z ailesi



Buna göre H, M ve Z ailelerinden hangilerinin erkek çocukları renk körlüğü karakterini fenotipinde kesinlikle gösterir?



A) Yalnız H





B) Yalnız M

D) H ve M R r

XY r

XY H ailesi

R R/r

X X

r r

M ailesi X X

R

X Y

Z ailesi

X rY



III. 44 + XYY



IV. 44 + X0

Çözüm Yayınları

II. 44 + XXX

A) I ve II







D) I, II ve III

B) II ve III

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

(Cevap E)

kromozomu üzerinde taşınmaktadır.

bir yumurta hücresinin normal bir sperm hücresi ile döllenmesi sonucu;





12. Belirli bir karaktere etki eden K ve L genleri eş baskın olup X

9. İnsanda gonozomlarda ayrılmama sonucu oluşmuş

I. 44 + XXY

fenotiplerine sahip çocuklardan hangileri meydana gelebilir?

XHRXhr x XHRY çaprazlaması sonucu XRhY (Renk körü olmayan hemofili erkek) XHRXHR (Renk körü ve hemofili olmayan kız) XHrY (Renk körü ancak hemofili olmayan erkek) XHRXhr (Renk körü ve hemofili tayıcıcısı kız) oluşabilir.

E) M ve Z

XRXr





XHRXHR x XrhY (Kadının anne ve babası)

Buna göre M ailesinin tüm erkek çocukları renk körlüğü karakterini fenotipinde kesinlikle gösterir. (Cevap B)

r

X X

C) Yalnız Z

Bu evlilikten normal şartlarda;



kromozom formülüne sahip zigotlardan hangileri oluşamaz?



A) Yalnız III





B) I ve II

D) III ve IV



C) II ve III

E) I, II ve IV

İnsanda gonozomlarda ayrılmama sonucu oluşmuş bir yumurtanın normal bir spermle döllenmesi sonucu 44 + XYY kromozom formülüne sahip birey oluşamaz. Bu bireyin oluşumu ayrılmama sonucu meydana gelen spermden kaynaklanır.



K fenotipli bir dişi ile L fenotipli bir erkeğin çaprazlaması sonucu oluşan bireylerle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi söylenemez?



A) Erkeklerin tümü K fenotiplidir.



B) Dişilerin tümü heterozigot genotiplidir.



C) Erkeklerin tümü XKY genotipine sahiptir.



D) Dişilerin tümü XKXL genotipine sahiptir.



E) XKXKY genotipli bir bireyin oluşması sperm oluşumundaki ayrılmamadan kaynaklanır.

XKXK x XLY çaprazlaması sonucu XKXL (dişi), XKY (erkek) genotipinde bireyler oluşabilir. Buna göre A, B, C ve D deki yargılar söylenebilir. XKXKY genotipli bir bireyin oluşumu yumurta oluşumu sırasında gözlenen ayrılmamadan kaynaklanır.

(Cevap E)

(Cevap A)

13. Aşağıdaki soy ağaçlarında taralı bireyler X kromozomu üzerinde taşınan çekinik bir özelliği fenotiplerinde göstermektedir.

10. Aşağıdaki soy ağacında X kromozomunda taşınan çekinik bir genin kalıtımı gösterilmiştir.



: Dişi

196

Anne

Baba

1. çocuk

2. çocuk

XAXa

XaY Anne

Baba

1. çocuk

2. çocuk

A X Y

XaXa

X

Y

XAXa x XaY çaprazlaması sonucu XAXa, XAY, XaXa, XaY 1 bireyleri oluşabilir. XaY bireyinin oluşma olasılığı 4 dür. (Cevap C)

: Dişi : Erkek

: Erkek

Baba ve 2. çocuk bu özelliği fenotipinde gösterdiğine göre bu ailede doğabilecek 3. çocuğun ilgili karakter bakımından çekinik fenotipli bir erkek olma olasılığı nedir? 1 1 1 3 A) 1 B) C) D) E) 2 4 8 8







Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?



A) X bireyinin sağlıklı erkek çocukları olabilir.



B) Y bireyinin sağlıklı erkek çocukları olabilir.



C) Y bireyinin taşıyıcı kız çocukları olabilir.



D) X bireyi taşıyıcı iken Y bireyi kesinlikle homozigot baskın özelliktedir.



E) X bireyinin taşıyıcı kız çocukları olabilir. X

Y

XAXa

XAY Xa

XAXA/a

XaY XAY

Y bireyi homozigot veya heterozigot baskın fenotipe sahiptir. (Cevap D)

1. Renk körlüğü bakımından taşıyıcı bir anne ile sağlıklı bir

5. Renk körlüğü hastalığı;

babanın;



I. kız çocuklarında,



II. erkek çocuklarında



renk körlüğü geninin bulunma olasılığı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? I 1 1 2

A) B) C)

1

D)

1

E)

II 0 1 2 1 2 1 1 2

0

15

BÖLÜM 05 Test

Eşeye Bağlı Kalıtım - Ayrılmama - 5

1 XRXr x XRY çaprazlaması sonucu 4 XRXR sağlıklı 1 R r 1 R dişi, 4 X X taşıyıcı dişi, 4 X Y sağlıklı erkek, 1 r 4 X Y renk körü erkek oluşur. Buna göre kız

çocuklarında renk körlüğü geni bulunma olasılığı 1 2 , erkek çocuklarında renk körlüğü geni 1 bulunma olasılığı 2 dir.



l. X kromozomunda taşınma,



ll. dişi bireylerde görülebilme,



lll. erkek bireylerde tek gen ile kalıtılma,



lV. erkek bireylere anneden kalıtılma



özelliklerinden hangileri bakımından balık pulluluk hastalığından ayırt edilebilir?



A) Yalnız I





B) l ve lll

D) l, ll ve lV



C) ll ve lll

E) l, ll, lll ve lV

Renk körlüğü X kromozomu üzerinde çekinik genle kalıtılırken balık pulluluk Y kromozomu üzerinde kalıtılır. Renk körlüğü l, ll ve lV. ile balık pulluluktan ayırt edilebilir. X ve Y kromozomu üzerinde taşınan bir özellik erkeklerde tek gen ile kalıtılır.

(Cevap B)



(Cevap D)

6. İnsanda otozom sayısı normal ancak iki gonozom

bulunuran bir yumurtanın normal bir sperm tarafından döllenmesi sonucunda;

2. X kromozomu üzerinde taşınan baskın bir özelliğin kalıtımı ile ilgili olarak,



l. trizomi X,



ll. down dişi,

I. Homozigot baskın genotipe sahip bir dişinin bütün çocuklarının fenotipinde bu özellik gözlenir.



lll. klinefelter,



II. Dişilerde görülme olasılığı erkeklerde görülme olasılığından daha yüksektir.



lV. turner



sendromlarından hangilerine sahip bireyler oluşabilir?



III. Dişi bireylerde özelliğin fenotipte gözlenebilmesi ancak homozigot durumda mümkün olabilir.



A) l ve ll







D) lll ve lV



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Çözüm Yayınları



Yumurta 22 + XX

+

B) l ve lll



C) ll ve lll

E) l, lll ve lV

Sperm (22 +X) veya (22 + Y)

Buna göre 44 + XXX (TrizomiX) veya 44 + XXY (Klinefelter) sendromlu bireyler oluşabilir.

Homozigot baskın genotipli bir dişinin (XRXR) bütün çocuklarının fenotipinde bu özellik 3 gözlenir. Dişilerde görülme olasılığı XRXR, XRXr ( 4 ), erkeklerde görülme olasılığından XRY 1 ( 2 ) fazladır. Dişi bireylerde bu özellik homozigot durumda da heterozigot durumda da fenotipte gözlener. (Cevap C)

3. Annesi renk körü olmayan renk körü bir kadınla ilgili olarak,

I. Annesi taşıyıcıdır.



II. Babası renk körüdür.



III. Sağlıklı bir erkekle evlenirse renk körü erkek çocukları olabilir.

(Cevap B)

7. Aşağıdaki soy ağacında renk körü bireyler taralı olarak gösterilmiştir.





ifadelerinden hangileri söylenebilir?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) II ve III



1 XRXr

2

C) I ve III

3

E) I, II ve III

Annesi renk körü olmayan renk körü bir kadın (XrXr) annesinden “r” geni almış olmak zorunda olduğuna göre annesi taşıyıcıdır (XRXr). Babası kesinlikle renk körüdür (XrY). Sağlıklı bir erkekle evlenirse erkek çocuklarının tamamı renk körü olur.

(Cevap E)



Aşağıdaki gamet eşleşmelerinden hangisinden Klinefelter sendromlu bir birey meydana gelebilir?



A) (22 + XY) + (22 + 0)





B) (22 + Y) + (23 + X)



C) (22 + X) + (22 + XX)





D) (22 + XX) + (22 + Y)













E) (22 + XX) + (22 + XY)

Klinefelter sendromu 44 + XXY ile ifade edildiğine göre (22 + XX) ve (22 + Y) gametlerinin biraraya gelmesi sonucu Klinefelter sendromlu bir birey meydana gelebilir.

(Cevap D)

1

XrY R r X X

2

: Dişi : Erkek

XRY

4

5

3 XRXr

XrXr 5



Soy ağacı ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?



A) 1 nolu birey renk körlüğü genini taşımaktadır.



B) 5 nolu birey mutasyon sonucu oluşmuştur.



C) 4 nolu bireyin renk körü bir erkek çocuğunun olma olasılığı yoktur.



D) 3 nolu birey kesinlikle heterozigot genotiplidir.



E) 2 nolu birey renk körlüğü ile ilgili geni 1 nolu bireyden almıştır.

4. İnsanlarda gamet oluşumu sırasında meydana gelen ayrılmama olayları sonucunda Klinefelter sendromlu (44 + XXY) bireyler oluşabilir.

XRXR/r

4

XRY

Buna göre 5 nolu bireyin mutasyon sonucu oluştuğu söylenebilir. Ancak 4 nolu bireyin 1 renk körü bir erkek çocuğu olma olasılığı 2 dir. (Cevap C)

197

Test 15

1. B

8. Üç farklı aileye alt aşağıdaki soy ağaçlarında bir özellik yönüyle

2. C

3. E

4. D

5. D

6. B

7. C

8. D

9. B 10. A 11. E 12. D

11. Aşağıda erkek bir bireye ait X ve Y gonozomlarında bulunan bazı genler şematik olarak gösterilmiştir.

aynı fenotipte olan bütün bireyler koyu renkli olarak gösterilmiştir.

Hemofili Renk körlüğü

K

Yapışık parmaklılık

M

Kulak kıllılığı 1. aile



2. aile

3. aile



L

L

Retinitis pigmentosa

Soy ağaçlarında belirtilen özelliğin kalıtımı ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğru olmaz? A) X kromozomuna bağlı çekinik bir genle B) Vücut kromozomlarında taşınan çekinik bir genle C) Vücut kromozomlarında taşınan eş baskın bir genle D) Y kromozomuna bağlı çekinik bir genle E) Vücut kromozomlarında taşınan baskın bir genle

X kromozomu



Y kromozomu

Şemaya göre,



I. Bireye K bölgesindeki genler annesinden, M bölgesindeki genler babasından kalıtılmıştır.



II. Birey K bölgesindeki genleri kız çocuğuna, M bölgesindeki genleri erkek çocuğuna aktarabilir.

olan bir anne ile genotipi XRY olan bir babanın



III. Bireyde tam renk körlüğü karakteri iki gen ile belirlenirken, renk körlüğü karakteri tek genle belirlenir.



I. gonozomlarda ayrılmama sonucu oluşan bir yumurtanın normal bir spermle döllenmesi,



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız I



II. gonozomlarda ayrılmama sonucu oluşan bir spermin normal bir yumurta ile döllenmesi,





Soy ağacında belirtilen özellik dişi bireylerde de gözlendiğinden Y kromozomuna bağlı çekinik bir gen ile kalıtılamaz.

Genotipi XrXr

(Cevap D)

XRXrY genotipine sahip bir çocuğunun dünyaya gelmesi;



III. otozomlarda ayrılmama sonucu oluşan bir yumurtanın normal bir sperm ile döllenmesi



verilenlerden hangileri ile açıklanabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II





D) I ve II



C) Yalnız III

E) II ve III

Genotipi XrXr olan bir anne ile genotipi XRY olan bir babanın XRXrY genotipine sahip bir çocuğunun dünya ya gelmesi gonozomlarda ayrılmama sonucu oluşan bir spermin normal bir yumurta ile döllenmesiyle açıklanır. Çünkü anne kesinlikle Xr bulunduran bir gamet oluşturur. Buna göre babada sperm oluşumu sırasında gonozomlarda ayrılmama olmuştur. (Cevap B)

10. Aşağıdaki soy ağacında X’e bağlı çekinik bir genle kontrol edilen bir hastalığın kalıtımı gösterilmiştir.

1

2

3

4

: Hasta erkek

Y

5

T ?

Soy ağacında X–Y (I) ve Z–T (II) çiftlerinin çocuklarında bu hastalığın ortaya çıkma olasılıkları aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A) B) C) D) E)

I 1 4 1 8 1 8 1 4 1 4

II 1 4 1 8 1 4 1 8 1 2

Buna göre X – Y(1) çiftinin çocuklarında bu hastalığın görülme olasılığı (XRXR, XRXr, XRY, 1 XrY) 4 dür. Z – T (ll) çiftinin çocuklarında bu hastalığın görülme olasılığı (XRXR, XR,Xr, XRY, 1 XrY) 4 dür.

(Cevap E)

gösterilmiştir.

?



E) I, II ve III

12. Aşağıdaki soy ağacında renk körü ve hemofili hastası bireyler

: Erkek

Z

D) II ve III

C) I ve II



: Dişi

X

B) Yalnız II

Erkek çocuklar X kromozomunu annelerinden L kromozomunu babalarından alırken kız çocukları X kromozomunun birini anneden diğerini babalarından alır. Dişiler XX, erkekler XY gonozomuna sahiptir. Buna göre ifadelerin tamamı doğrudur.

Çözüm Yayınları

9.

198

Tam renk körlüğü

(Cevap A)



: Hemofili dişi

: Renk körü dişi

: Hemofili erkek

: Renk körü erkek



Buna göre fenotipi bilinmeyen numaralandırılmış bireyler ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?



A) 1 numaralı bireyde hemofili geni kesin olarak bulunur.



B) 2 ve 5 numaralı bireylerin fenotipi aynı olabilir.



C) 3 numaralı birey hemofili taşıyıcısı olabilir.



D) 4 numaralı birey 2 numaralı bireyden hemofili geni almış olabilir.



E) 5 numaralı birey hemofili ve renk körlüğü geni bulunduramaz.

1 → XHXh, 2 → XhY, 3 → XHXh 4 → XRXr 5 → XRY 5 numaralı birey veya olmadığı için hemofili ve renk körlüğü geni bulundurmaz. 4 numaralı birey hemofili geni ancak annesinden almış olabilir.

(Cevap D)

BİRE BİR

BÖLÜM 05 Test

16

1. Aşağıdakilerin hangisinde ortaya çıkmış olan fenotipik

4. Aşağıda verilen soy ağacında bir ailenin kan grubu fenotipleri



A) Arı larvalarının farklı besinlerle beslenmelerine bağlı olarak kraliçe ya da işçi arı olarak gelişmesi





B) Karanlık ortamda bekletilen bitkinin yapraklarının sarı renkli olması



C) Karahindiba bitkisinin yetiştiği ortam özelliklerine göre uzun ya da kısa boylu olması

farklılık kalıtsaldır?



D) Van kedisinin gözlerinin birbirinden farklı renkte olması



E) Primula bitkisinin ortam sıcaklığına bağlı olarak kırmızı ya da beyaz renkli çiçek açması

belirtilmiştir.

A

B

AB

0



“?” ile gösterilen bireyin, alyuvarlarında A antijeni bulunduran bir erkek olma olasılığı nedir?



A) % 0

A0

Van kedisinin gözlerinin birbirinden farklı renkte olması kalıtsaldır. Diğerleri modifikasyondur. Modifikasyonlar çevrenin etkisiyle ortaya çıkar ve kalıtsal değildir. (Cevap D)

?

B0

AB

A0 B0 00 AB

00

D) % 75

B) % 25

E) % 100

C) % 50

1 ”?” ile gösterilen bireyin; A antijeni bulundurma olasılığı , erkek 2 olma olasılığı 1 dir. 2 1 . 1 = 1 =%25 (Cevap B) 2 2 4

2. İnsanda a geni orak hücre anemisine neden olurken aynı

zamanda bu aleli taşıyan heterozigot bireylerin sıtmaya karşı daha dirençli olmasını sağlar.



verilmiştir.

Buna göre; çaprazlaması sonucunda;



l. AA: Normal alyuvar hücresine sahip sıtmaya dayanıksız,



ll. Aa: Normal alyuvar hücresine sahip sıtmaya dayanıklı,



A 2

1 B

Aa x Aa

lll. aa: Orak hücre anemili sıtmaya dayanıksız



bireylerinden hangileri oluşabilir?



A) Yalnız l





B) I ve II

D) lI ve lIl



C) I ve III

Çözüm Yayınları



5. Aşağıdaki soy ağacında, bireylerin kan gruplarının fenotipleri





(Cevap E)

B 4

5 B

A 6



Bu soy ağacında numaralarla gösterilen bireylerden hangilerinin kan gruplarının homozigot olma olasılığı vardır?



A) Yalnız 1

B) Yalnız 2







E) l, ll ve lll

Aa x Aa çaprazlaması sonucu AA : Normal alyuvar hücresine sahip sıtmaya dayanıksız, Aa : Normal alyuvar hücresine sahip sıtmaya dayanıklı, aa : Orak hücre anemili, sıtmaya dayanıksız bireyler oluşabilir.

3 A

D) 4 ve 5

(1. B0, 2. A0/AA, 3. A0, 4. B0, 5. B0, 6. A0)

3. Aşağıdaki soy ağacı bir türe ait bitkinin kırmızı ve beyaz

C) 1 ve 4

E) 3 ve 6

Soy ağacına göre numaralandırılmış bireylerden sadece 2. bireyin homozigot genotipli olma olasılığı vardır. (Cevap B)

çiçekli bireylerinin çaprazlanmasını göstermektedir. Kırmızı

Beyaz

6. Aynı türden kırmızı çiçekli iki bitki arasında yapılan birinci

I Beyaz

Kırmızı II Kırmızı

Kırmızı III

IV



çaprazlama sonucunda 3/4’ü kırmızı çiçekli, 1/4’ü beyaz çiçekli olan F1 dölü elde edilmiştir. F1 dölünden alınan kırmızı çiçekli iki bitkiyle yapılan ikinci çaprazlamadan elde edilen F2 dölündeki tüm bitkiler kırmızı çiçekli olmuştur. Buna göre;



l. Birinci çaprazlamada kullanılan bitkilerden ikisi de heterozigottur.

Buna göre, soy ağacında numaralandırılmış bireylerden çiçek rengi bakımından kesinlikle heterozigot (melez döl) olanlar aşağıdakilerden hangisinde birlikte verilmiştir? (Kırmızı çiçekli olmayı sağlayan alel, beyaz çiçekli olmayı sağlayan alele baskındır.)



ll. İkinci çaprazlamada kullanılan bitkilerden ikisi de heterozigottur.



lll. İkinci çaprazlamada kullanılan bitkilerden ikisi de homozigottur. ifadelerinden hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız l







A) Yalnız l D) l ve ll

Beyaz

B) I ve ll

D) llI ve lV



C) Il ve llI

E) l, llI ve lV

Kırmızı çiçekli olmayı sağlayan alel (K), beyaz çiçekli olmayı sağlayan alele (k) tam baskın olduğuna göre numaralandırılmış bireylerden (I. Kk, II. KK/Kk, III. Kk, IV. Kk) I, III ve IV kesinlikle heterozigot genotiplidir. (Cevap E)

B) Yalnız ll E) ll ve lll

C) Yalnız lll

Aa x Aa F1 : AA Aa aa 14243 123 3/4 kırmızı çiçekli 1/4 beyaz çiçekli İki kırmızı çiçekli bitki çaprazlanmış ve F2’de oluşan tüm bitkiler kırmızı çiçekli olmuşsa çaprazlanan bireyler AA x AA, Aa x AA şeklinde olabilir. (Cevap A)

199

Test 16

1. D

7. Aşağıdaki soy ağacında bir ailedeki bireylerin kan grubu

2

0 Rh +

B Rh –

3 0 Rh +

3. E

4. B

5. B

6. A

7. D

8. C

9. E 10. D

9. Aşağıdaki soy ağacında belirli bir karakteri fenotipinde

fenotipleri verilmiştir. 1

2. E

gösteren bireyler taralı olarak gösterilmiştir.



: Dişi birey : Erkek birey

4

B Rh +

A Rh – 5 A Rh +

B Rh –

Bu soy ağacında numaralandırılmış bireylerden hangisinin kan grubu genotipi aşağıdaki gibi olamaz?



A) 1. bireyin genotipi: 00Rr



D) 4. bireyin genotipi: AArr



E) 5. bireyin genotipi: A0Rr



Bu karakterin oluşumunu sağlayan gen;



l. otozomal baskın,



ll. otozomal çekinik,

B) 2. bireyin genotipi: B0rr



lll. otozomal eksik baskın

C) 3. bireyin genotipi: B0Rr



kalıtım biçimlerinden hangileri ile aktarılmış olabilir?



A) Yalnız l







1. birey 00RR veya 00Rr, 2. birey B0rr, 3. birey B0Rr, 5. birey A0Rr genotipindedir. 4. bireyin genotipi A0rr olmak zorundadır. (Cevap D)

I. aa

B) Yalnız ll

D) l ve ll Aa



II. Aa

Aa aa Otozomal baskın aktarılmış olabilir.

Çözüm Yayınları



: Özelliği gösteren dişi birey

: Özelliği göstermeyen dişi birey

: Özelliği gösteren erkek birey

: Özelliği göstermeyen erkek birey

A)

C)

D)

E)

X kromozomu üzerinde kalıtılan çekinik özelliği fenotipinde gösteren dişi bir bireyin babası ve erkek çocuklarının tamamında bu özellik fenotipte gözlenir. (Cevap C)

KK KK aa

Aa

Aa Otozomal çekinik

KB

KK

KK Otozomal eksik baskın

(Cevap E)

10. Aşağıdaki soy ağacında X ve Y bireylerinin kan grubu genotipleri gösterilmiştir.



AB X

1

B)

200

KB

Aa Aa

aa

özellik X kromozomu üzerinde taşınıyor olamaz?

E) l, ll ve lll III. KK

aa

aa aa

8. Aşağıdaki soy ağaçlarından hangisinde kalıtılan çekinik

C) Yalnız lll

2

B0 Y

3

4



Buna göre soy ağacında numaralandırılmış olarak verilen bireyler ile ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğru değildir?



A) 1 nolu birey 0 kan grubunda olamaz.



B) 2 ve 3 nolu bireylerin farklı kan grubundan olma olasılığı vardır.



C) 1 ve 4 nolu bireylerin aynı kan grubundan olma olasılığı vardır.



D) 2 nolu bireyin B kan grubunda olma olasılığı % 25 dir.



E) 3 nolu birey A, AB ve B kan gruplu olabilir.

1 1 1 1 X ve Y nin çaprazlanması sonucu 4 AB, 4 A0, 4 B0, 4 BB genotipinde bireyler oluşabilir. 1 2 nolu bireyin B kan grubunda olma olasılığı 2 yani %50 dir.

(Cevap D)

BİRE BİR

BÖLÜM 05 Test

1. Bir anne ve babanın dört çocuğunun her birinin AB0 sistemine

4. Aşağıdaki soy ağacında 3, 5 ve 7 numaralı bireyler renk körüdür.

göre kan grubu birbirinden farklıdır ve çocuklardan sadece biri Rh(–) kan grubuna sahiptir.



Buna göre anne ve babanın kan gruplarının fenotipi aşağıdakilerden hangisidir? Anne

Baba

A)

ARh(–)

BRh(–)

B)

ABRh(+)

ABRh(–)

C)

0Rh(+)

ABRh(+)

D)

BRh(–)

ABRh(+)

E)

ARh(+)

BRh(+)

17

: Özelliği göstermeyen dişi birey

1

2

3

4

5

6

7

: Özelliği göstermeyen erkek birey : Özelliği gösteren dişi birey



Buna göre, hangi bireyler renk körlüğü bakımından kesinlikle taşıyıcıdır? A) 1 - 2 B) 2 - 4 C) 4 - 6 D) 2 - 5 E) 1 - 4 - 6

XRXr

Buna göre 1, 4 ve 6 numaralı bireyler renk körlüğü bakımından kesinlikle taşıyıcıdır.

XRY

1

2

3

4

5

6

7

XRXr

XrY

Verilen bilgiye göre anne ve babanın kan grubu fenotipleri ARh(+) ve BRh(+) olabilir.

: Özelliği gösteren erkek birey

XrY

R r

X X

(Cevap E)

(Cevap E)

r

XY

5. Aşağıdaki soy ağacında insanda X’e bağlı çekinik genlerle kalıtılan hemofili ve renk körlüğü hastalıklarının kalıtımı gösterilmiştir. Anne

2. Bir bitkide R ve H özelliklerinin kalıtımından sorumlu olan

R

h

r

H

şeklindedir.

Bu bitki çekinik fenotipli bir bitki ile çaprazlandığında;



I. Rrhh



II. rrHh



III. rrhh



IV. RrHh



Çözüm Yayınları

genler, bağlı genlerdir ve birlikte kalıtılma eğilimindedir. Bu bitkide bu genlerin kromozom üzerindeki dizilimi;

1

2

3

: Dişi

: Renk körü

: Erkek

: Hemofili

4

: Hem hemofili hem renk körü





genotiplerine sahip çeşitli sayıda yeni bitkiler elde edilmiştir.



Buna göre, bu genotiplerden hangilerine sahip bitkilerin daha fazla oranda ortaya çıkması beklenir?



A) I ve II







D) II ve IV

B) I ve IV

C) II ve III

E) III ve IV

Bu bitki Rh ve rH gametlerini oluşturabilir. Çekinik fenotipli (rrhh) bir bitkiyle çaprazlanırsa Rrhh, rrHh bitkilerini cross oversiz oluşturabileceği için bu bitkilerin diğerlerine göre daha yüksek oranda ortaya çıkması beklenir. (Cevap A)

3. Kromozomlarda, her karakter için ilgili genin kapladığı bölgeye ne ad verilir?



A) Lokus



B) Alel







D) DNA



E) Nükleotit



(Cevap A)



D) 3 ve 4

Anne

XhrY

1 XhrY

2 XrY

3 XhY



E) 1, 2 ve 4

1. numaralı birey renk körlüğü ve hemofili genini bir arada bulundurmaktadır ve bunları annesinden almıştır. Dolayısıyla 1 numaralı birey, annenin hem hemofili hem de renk körlüğü geni bulundurduğunu tek başına kanıtlar.

4 XrXr

(Cevap A)

6. Mendel genetiği ve alel kavramıyla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?



A) Bir genin ayırt edilebilir fenotipik özelliklerinin ortaya çıkmasını sağlayan alternatif çeşitlerine alel denir.



B) Baskın alelin etkisini fenotipte göstermesi, çekinik alelin olup olmamasından bağımsızdır.



C) Homozigot baskın ve çekinik bireylerin çaprazlanmasına monohibrit çaprazlama denir.



D) Bazı genetik çaprazlanmalarda F1 dölünde rastlanmayan fenotipe, F2 dölünde rastlanabilir.



E) Çekinik alelin fenotipte etkisini göstermesi baskın alelin olup olmamasına bağlıdır.

C) Sentromer

Kromozomlarda her karakter için ilgili genin kapladığı bölgeye lokus adı verilir.

Buna göre, soy ağacındaki numaralandırılmış bireylerden hangileri, annenin hem hemofili hemde renk körlüğü geni bulundurduğunu tek başına kanıtlar? A) Yalnız 1 B) 1 ve 2 C) 2 ve 3

Bir karakter bakımından heterozigot olan iki bireyin çaprazlanmasına monohibrit çaprazlama denir. (Cevap C)

201

Test 17

1. E

7. Aşağıdaki soy ağacında koyu renkle gösterilen bireyler, belirli

Buna göre bu özelliğin kalıtımı;



I. otozomal kromozomlarda taşınan çekinik alel ile,



II. otozomal kromozomlarda taşınan baskın alel ile,



III. X kromozomunda taşınan çekinik alel ile,



taşınma biçimlerinden hangileriyle gerçekleşebilir?



A) I ve II







D) III ve IV

B) I ve III



6. C

7. E

8. C 9. D 10. C 11. D

Ali x Ayşe

Bx0

Kadir x Burcu

0x0

Ahmet x Nilay

AB x AB

Hasan x Ceren

Ax0



A) “Ali-Ayşe” çiftinin çocuklarının kan grubu fenotipleri ya anne ya da babalarının fenotipinde olabilir.



B) “Kadir-Burcu” çiftinin çocuklarının kan grubu fenotipi kesinlikle 0 olur.



C) “Ahmet-Nilay” çiftinin A kan grubunda çocuklarının olma ihtimali, AB kan grubunda çocuklarının olma ihtimalinden fazladır.



D) “Ali-Ayşe” çifti ile “Hasan-Ceren” çiftinin 0 kan grubuna sahip bir çocuklarının olma ihtimalleri aynıdır.



E) “Hasan-Ceren” çiftinin A kan grubuna sahip çocuklarının olması beklenebilir.

E) I, II ve III

(Cevap E)

Kan Grupları

Bu çiftlerle ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

C) II ve IV

Soy ağacında verilen özelliğin kalıtımı l, ll ve lll. taşınma biçimleriyle gerçekleşebilir. Ancak bu özellik X kromozomu üzerinde taşınan baskın bir alelle katılamaz. Baskın fenotipli erkek birey bu aleli annesinden aldığına göre annesininde baskın fenotipli olması gerekir.

Çiftler



IV. X kromozomunda taşınan baskın alel ile



5. A

10. Tabloda dört çiftin kan grubu fenotipleri belirtilmiştir.

bir özellik bakımından aynı fenotiptedir.



2. A 3. A 4. E

Çözüm Yayınları

Ali x Ayşe (BB – B0 x 00) çaprazlaması sonucu B0, 00 genotipli, Kadir x Burcu (00 x 00) 1 çaprazlaması sonucu 00 genotipli, Ahmet x Nilay (AB x AB) çaprazlaması sonucu 4 AA 1 1 AB BB genotipli Hasan x Ceren (AA – A0, 00) çaprazlaması sonucu A0, 00 genotipli 2 4 1 çocuklar oluşabilir. Ahmet – Nilay çiftinin A kan grubunda çocuklarının olma ihtimali 4 , 1 AB kan grubunda çocuklarının olma ihtimali 2 dir.

8. (22 + 0)

(22 + X)

(Cevap C)

11. Aşağıdaki soy ağacında, bir ailedeki bireylerin X kromozomu

üzerindeki çekinik bir alelle kalıtılan renk körlüğü hastalığı ile ilgili fenotipleri gösterilmiştir.

Döllenme (44 + X0) Yukarıda oluşumu şematize edilen sendroma ne ad verilir?



A) Klinefelter

B) Trizomi X







D) Down

C) Turner

1

2

3

?

E) Hemofili

(44 + X0) kromozom formülü ile ifade edilen sendrom Turner sendromudur.

?

(Cevap C)

?

: Renk körü erkek birey



: Normal erkek birey



: Renk körü olmayan dişi birey



Buna göre numaralanmış bireyler ve bu bireylerin sağlam fenotipteki bireylerden olacak çocuklarıyla ilgili olarak aşağıdaki yorumlardan hangisinin doğruluğu kesin değildir?

202

zamanda fenilketonüri hastalarının saç, göz ve derilerinin açık renkli olmasına neden olur.

A) 1. birey sağlıklı olmasını sağlayan geni annesinden almıştır.





Yukarıdaki örnekte verildiği gibi bir genin birden fazla karakter üzerinde etkiye sahip olmasına ne ad verilir?

B) 2. bireyin annesi bu özellik yönünden heterozigot genotipe sahiptir.



C) 3. bireyin kız çocukları renk körü olamaz.



A) Çok alellilik



B) Eş baskınlık





C) Eksik baskınlık



D) Pleiotropi

D) 1. bireyin erkek çocuklarının hiçbirinde renk körlüğü görülmez.







E) 2. bireyin renk körü olmayan kız çocuklarının tümü taşıyıcıdır.

9. İnsanda fenilketonüri (PKU) hastalığına neden olan gen, aynı

E) X e bağlı kalıtım

Bir genin birden fazla karakter üzerinde etkiye sahip olması pleiotropi ile açıklanır.

(Cevap D)

XrY

XRXr XRY

XRXr 1 ?

XrY

XRY 2 ?

XRXR/r

3 ?

R R/r

X X

Buna göre 1 numaralı bireyin erkek çocukları % 50 olasılıkla renk körü olabilir. (Cevap D)

BİRE BİR

18

BÖLÜM 05 Test

1. Aşağıdakilerden hangisi insanda X’e bağlı çekinik bir

4. Bir genin ayırt edilebilir fenotipik özellikler meydana



A) Özelliği gösteren dişi bireyin erkek çocuklarının hepsinde özellik ortaya çıkar.



A) Alel





B) Özelliğin erkek bireylerin fenotipinde gözlenebilmesi, bireyin çekinik homozigot olmasına bağlıdır.





D) Baskın



C) Heterozigot olan dişi bireyin erkek çocuklarında özelliğin %50 olasılıkla ortaya çıkması beklenir.



D) Özelliği gösteren erkek bireyin tüm kız çocukları çekinik alelin en az bir kopyasını bulundurur.



E) Özelliği fenotipinde göstermeyen homozigot dişi bireylerin hiçbir erkek çocuğunda bu özellik ortaya çıkmaz.

özelliğin kalıtımı ile ilgili doğru bir açıklama değildir?

getirilebilen alternatif çeşitlerine ne ad verilir?

5. Aşağıdaki soy ağacında, numaralandırılmış bireylerin kan gruplarının fenotipleri verilmiştir.

2. Bezelyelerde çiçek renginin oluşumundan sorumlu bir genin Bu aleller ile ilgili,



II. Çiçek rengi oluşumuna farklı yönde etki ederler.



Ill. Aralarında baskınlık, çekiniklik durumu bulunabilir.



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız l

B) Yalnız ll







D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

Alel genlerle ilgili verilen ifadelerden tümü doğrudur.

Çözüm Yayınları

I. Homolog kromozomların karşılıklı lokuslarında bulunurlar.

A 2. birey

: Erkek

AB

B

A

3. birey

4. birey

5. birey

A

B

6. birey

7. birey

Bu soy ağacındaki bireylerden hangilerinin kan gruplarının genotiplerinin homozigot olma olasılığı vardır?



A) Yalnız 1.





BB/00

(Cevap E)

: Dişi

B 1. birey

iki farklı aleli mevcuttur.



E) Çekinik

Bir genin edilebilir fenotipik özellikler meydana getirebilen alternatif çeşitlerine alel adı verilir. (Cevap A)

Erkek bireyler X kromozomu bakımından haploit olduğundan için özelliğin fenotipte ortaya çıkabilmesi için çekinik bir genin bulunması yeterlidir. (Cevap B)



B) Homozigot C) Heterozigot

B) 1. ve 5.

D) 4. ve 7. A

1. birey

2. birey

AB AB

B

3. birey

B0

A A0 5. birey

4. birey A

3. Tavşanlarda kürk rengi, bir genin dört farklı aleli (T1, T2, T3,

E) 5. ve 6. Buna göre 1. bireyin homozigot genotipe sahip olma olasılığı vardır. (Cevap A)

A0

B

C) 2. ve 6

B B0

A0

6. birey

7. birey

T4) tarafından kalıtılır.



6. Aşağıdaki soy ağacında otozomal çekinik olarak kalıtılan bir

Bunlardan;

özellik gösterilmiştir.

T1: Renkli

T2: Chinchila

1

T3: Himalaya T4: Albino

2



özelliklerinden sorumludur.



Bu aleller arasındaki baskınlık sıralaması T1 > T2 > T3 > T4 olduğuna göre;

3

4

5



I. T1T1 x T2T3

: Fenotipinde özelliği göstermeyen dişi birey



II. T1T2 x T1T4

: Fenotipinde özelliği göstermeyen erkek birey



III. T1T1 x T3T4

: Fenotipinde özelliği gösteren dişi birey



çaprazlamalarından hangilerinde normal şartlarda renkli fenotipe sahip yavruların dışında farklı bir fenotipte yavru oluşmaz?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve III

203

C) Yalnız III

E) I, II ve III

T1T1 x T2T3 çaprazlaması sonucu sadece renkli, T1T2 x T1T4 çaprazlaması sonucu renkli ve chinchila T1T1 x T3T4 çaprazlaması sonucu sadece renkli fenotipe sahip yavrular oluşabilir. (Cevap D)

: Fenotipinde özelliği gösteren erkek birey



Bu soy ağacında, numaralandırılmış bireylerden hangisinin taşıyıcı olup olmadığı konusunda kesin yargıya varılamaz?



A) 1

Aa

B) 2

Aa

aa

1

Aa

AA/Aa aa

2

aa Aa

4

C) 3 Aa

Aa

3

Aa Aa

5

aa

D) 4

E) 5

Buna göre 2 numaralı bireyin taşıyıcı olup olmadığı konusunda kesin yargıya varılamaz. (Cevap B)

Test 18

1. B

7. Kan gruplarının belirlenmesiyle ilgili olarak öğrencileriyle

Berk →

B



Kayra →

A



Sercan →

AB



Berat →

0



kan grubuna sahip olduğuna göre, öğretmen hangi iki öğrenciyi seçerse amacına ulaşamaz?



A) Berk - Berat













B) Berk - Kayra



C) Sercan - Berat











D) Kayra - Sercan



5. A

6. B

7. C

8. A

9. A 10. E 11. A 12. D

yapılan çaprazlamayla ilgili olarak,

Bu dört öğrenciden;



3. D 4. A

10. İki özellik bakımından heterozigot olan iki birey arasında

deney yapmak isteyen bir öğretmen Anti-A ve Anti-B test serumlarının etiketlerinin kaybolduğunu görüyor. Bunun üzerine öğretmen, kan gruplarını bilen dört öğrencisinden aldığı kan örneklerini kullanarak test serumlarının etiketlerini yeniden belirlemeye karar veriyor.



2. E



I. Dihibrit çaprazlama olarak adlandırılır.



II. Genotip dağılım oranı 1 : 2 : 1 : 2 : 4 : 2 : 1 : 2 : 1 dir.



III. Fenotip çeşiti sayısı 4 dür.



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız I





B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

İki özellik bakımından heterozigot olan iki birey arasında yapılan çaprazlama dihibrit çaprazlamadır (AaBb x AaBb). Dihibrit çaprazlama ile ilgili verilen ifadelerden tümü doğrudur. Fenotip çeşitleri AB, Ab, aB, ab dır. (Cevap E)

E) Berk - Sercan

11.

AB kan grubu öğrencide (Sercan) A ve B antijenleri bir arada olduğundan, 0 kan grubu öğrencide ise (Berat) antijen bulunmadığından öğretmen bu öğrencileri seçerse amacına ulaşamaz. (Cevap C)

123

A B C D E F G

A B E D C F G

8. Eşeyli üremenin görüldüğü bir popülasyonda, D ve E genleri farklı özellikleri kontrol etmektedir.



Bu genlerden D’nin üç (D1, D2, D3) E’nin beş



(E1, E2, E3, E4, E5) aleli mevcut ve genler arasında

D1 > D2 > D3 ve E1 > E2 > E3 > E4 > E5 baskınlık ilişkisi varsa bu popülasyonda bu iki genin oluşturacağı kaç farklı fenotipe rastlanabilir?

A) 15

B) 36

C) 60

D) 90

Çözüm Yayınları

Yukarıdaki gibi şematize edilen kromozomal yapı bozukluğuna ne ad verilir?

A) İnversiyon



B) Translokasyon



C) Duplikasyon



D) Konjugasyon



E) Delesyon

Şekilde verilen kromozomal yapı bozukluğu inversiyondur. İnversiyon kromozomda bir parçanın 180° ters dönerek aynı kromozoma bağlanması şeklinde görülen kromozom anomalisidir. (Cevap A)

E) 120

D ile ilgili 3, E ile ilgili 5 fenotipe rastlanabilir. Dolayısıyla 3 x 5 = 15 farklı fenotipe rastlanabilir. (Cevap A)

12. Anne ve babası renk körü olmayan ancak kendisi renk körü

olan Berk “X- Bağlı Genlerin Kalıtımı” konusunu öğrendikten sonra kendi ailesine ait aşağıdaki soy ağacını oluşturuyor.

?

204

Berk

9. İnsanda;

l. erkek bireyin gonozomlarında,



ll. dişi bireyin gonozomlarında,



lll. erkek bireyin otozomlarında,



lV. dişi bireyin otozomlarında



taşınan karakterlerden hangilerinde sadece tek bir gen fenotipi belirleyebilir?



A) Yalnız l





B) ll ve lV

D) ll ve lV

C) l ve lll

E) l, ll ve lV

Erkekler X ve Y gonozomları bakımından haploittir. Bu nedenle erkek bireyin gonozomlarında taşınan karakterler tek gen ile kalıtılır. (Cevap A)



Ailesinin soy ağacını doğru bir şekilde çizdiğine göre, cinsiyetini henüz bilmediği yeni doğacak kardeşinin “?” renk körü olma olasılığını bulmaya çalışan Berk’in yaptığı aşağıdaki yorumlardan hangisi yanlıştır?



A) Renk körü bir kardeşimin doğma olasılığı %25’dir.



B) Kardeşim kız olursa renk körü olamaz.



C) Renk körü bir erkek kardeşimin olma olasılığı %25’dir.



D) Doğacak kardeşimin renk körü geni taşıma olasılığı %25’dir.



E) Doğacak kardeşmin kız ve taşıyıcı olma olasılığı %25’dir. XRY

XRXr

r

?

XY Berk

XRXR XRXr XRY XrY

Buna göre Berkin doğacak kardeşinin renk körü geni taşımı olasılığı % 50 dir. (Cevap D)

Ekosistem Ekolojisi ve Güncel Çevre Sorunları / Ekosistem Ekolojisi - 1 1. Doğal bir ekosistemin devamlılığı için;

l. üretici,



ll. tüketici,



lll. ayrıştırıcı,

5. Aynı besin zincirinde yer alan dört canlının biyokütleleri aşağıdaki grafikte gösterilmiştir. Biyokütle



canlı gruplarından hangilerinin bulunması zorunludur?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve II

C) Yalnız III

l

E) I, II ve III

Doğal bir ekosistemin oluşması ve devamlılığı; üretici, tüketici ve ayrıştırıcı canlı gruplarının varlığına bağlıdır. (Cevap E)

2.

l. Ot → Çekirge → Kurbağa → Yılan → Leylek



ll. Ot → Fare → Yılan → Atmaca



lll. Ot → Geyik → Aslan Yukarıda verilen besin zincirlerinin enerji kaybı en fazla olandan en az olana doğru sıralanışı nasıl olmalıdır?



A) l - ll - lll





B) ll - lll - l

1

Hayvanlar

2

Bitkiler

4



Bir ekosistemde, yukarıda numaralandırılmış olarak verilen madde alışveriş olaylarından hangileri gerçekleşebilir?



A) 1 ve 3







D) 1, 3 ve 5

A) l - ll - lll - lV



B) l - lll - ll - lV



C) lV - ll - lll - l



D) ll - lV - l - lll





B) 2 ve 4



C) 4 ve 5

E) l - lll - lV - ll

Işık



Üreticiler

Otcullar

İnorganik maddeler

Çürükçüller

Etciller

Yukarıdaki besin zinciri ile ilgili,



l. Madde ve enerji akışını üreticiler başlatır.



ll. Çürükçüller, zincirin tüm halkalarından ortama madde dönüşünü sağlar.



lll. Tüm canlı grupları ışık enerjisinden aynı oranda yararlanır.

Saprofitler

5

Canlılar



E) ll - l - lll

3

lV

Bu canlıların besin piramidindeki üreticiden son tüketiciye doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisindeki gibidir?

C) lll - ll - l

Üreticilerden son tüketicilere doğru besin ve enerji aktarımı yapılırken enerjinin bir kısmı hayatsal faaliyetlerde kullanılır, diğer bir kısmı ise kaybolur. Dolayısıyla besin zinciri ne kadar uzunsa son tüketiciye ulaşan enerji o kadar az olur. (Cevap A)

lll

Üreticiden son tüketiciye doğru biyokütle azalır. Buna göre canlılar besin piramidinde I - III - II - IV şeklinde sıralanır. (Cevap B)

Çözüm Yayınları

D) l - lll - ll

ll



6.



3.

01

BÖLÜM 06 Test



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız l

B) Yalnız ll







D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

I. ve II. ifade doğrudur. Üreticiler ışık enerjisini kimyasal bağ enerjisine dönüştürerek sisteme bağlar. Çürükçüller, zincirin tüm halkalarından inorganik ortama madde dönüşünü sağlar. Diğer canlılar besin zincirindeki konumuna göre bu enerjiden yararlanır. (Cevap D)

E) 1, 2, 3, 4 ve 5

Hayvanlardan bitkilere CO2, bitkilerden hayvanlara besin ve oksijen, hayvanlardan ve bitkilerden saprofitlere organik artık, saprofitlerden bitkilere inorganik madde geçişi olur. (Cevap E)

7. Canlılar belirli ortak özellikleri dikkate alarak çeşitli gruplara ayrılabilir. Aşağıda bazı canlılardan oluşan bir grup belirtilmiştir.



4. Ekosistemin biyotik unsurları olan üretici, tüketici ve

ayrıştırıcı organizmalarda aşağıdaki olaylardan hangisi ortak olarak gerçekleşmez?



A) İnorganik maddeleri dış ortamdan alarak kullanma



B) Kendine özgü polimer maddeleri sentezleme



C) İnorganik maddelerden organik maddeleri sentezleme



D) Hücre solunumuyla gerek duyduğu ATP’yi sentezleme



E) Ekosistemdeki madde ve enerji dönüşümlerine katkıda bulunma

İnorganik maddelerden organik madde sentezleme sadece üretici organizmaların özelliğidir. (Cevap C)

Saprofit

Etçil

Otçul

bakteri

memeli

sürüngen



Bu grubun oluşturulmasında aşağıdaki faktörlerden hangisi kriter alınmış olabilir?



A) Vücut büyüklüğü



B) Heterotrof beslenme



C) Besin zincirindeki trofik düzey



D) Hücre yapısı



E) Alınan besinin niteliği

Grubun oluşturulmasında heterotrof beslenme şekli kriter olarak alınmıştır.

(Cevap B)

205

Test 01

1. E

8. Doğadaki karbon ve azot döngüsünde;

l. fotoototroflar,



ll. kemoototroflar,



lll. saprofitler,



lV. holozoikler

2. A

3. E

4. C

5. B

7. B

8. E

9. E 10. D 11. C 12. C

11. Aşağıda bir ekosistemde bulunan P, R ve S canlı grupları ile ilgili bazı bilgiler verilmiştir.



– P canlı grubu, inorganik maddeleri organik maddelere dönüştürürken oksijen üretir.



– R canlı grubu, P canlı grubu ile beslenip; ortamdaki oksijeni tüketir. – S canlı grubu saprofit olarak beslenir.



canlı gruplarından hangileri ortak olarak görev alabilir?





A) l ve ll









D) l, ll ve lV

Buna göre P, R ve S canlı grupları ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?



A) P canlı grubunun sayısındaki azalma R canlı grubunu olumsuz etkiler.



B) R canlı grubu 1. cil tüketicidir.



C) R canlı grubunun biyokütlesi P canlı grubundan fazladır.



D) S canlı grubu organik maddeleri hücre dışında ayrıştırarak madde döngüsünü sağlar.



E) P, R ve S canlı grupları ekosistemin biyotik faktörlerindendir.

B) ll ve lll



C) lll ve lV

E) l, ll, lll ve lV

Doğadaki karbon ve azot döngüsünde verilen canlı gruplarından hepsinin etkinliği gözlenebilir. (Cevap E)

9. Bir ekosistemde gerçekleşen madde ve enerji dönüşümünde yer alan bazı canlı grupları aşağıda şematize edilmiştir.



P canlısı ototrof, R canlısı I.’cil tüketici, S canlısı ayrıştırıcı olup ekosistemin biyotik faktörlerindendir. P’nin biyokütlesi R’ninkinden fazladır. (Cevap C)

1 2 3 Üreticiler



Bu canlı grupları arasında gerçekleşen numaralandırılmış madde geçişleri ile ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?



A) 1 → Organik besin



B) 2 → Oksijen



C) 3 → Mineral



D) 4 → Karbondioksit



E) 5 → ATP

Çözüm Yayınları

Tüketiciler 4 5

12. Aşağıda bir ekosistemde yer alan canlılar tarafından oluşturulan besin piramidi gösterilmiştir.

Atmaca Yılan Fare

1, 2 ve 3 organik besin, oksijen, mineral olabilir. 4 ve 5 karbondioksit olabilir. ATP doğrudan bir canlıdan diğerine aktarılamaz. (Cevap E)

206

6. D

Ot

Piramitte üreticiden son tüketiciye doğru meydana gelen değişimlerle ilgili aşağıdaki grafiklerden hangisi yanlıştır? (Ü: Üretici, ST: Son tüketici)



A)

Biyolojik birikim miktarı

10. Aşağıda doğadaki azot döngüsünün bir kısmı özetlenmiştir.

Protein

l

Amino asit

ll

Birey sayısı

C)

Enerji kaybı

NH3 lll

Vl Amino asit

B)

V

HNO3

lV

Ü

HNO2



Buna göre, numaralandırılmış dönüşüm olaylarından hangileri fotosentetik ve kemosentetik canlılarda ortak olarak gerçekleştirilebilir?



A) l ve ll







D) l, ll, V ve Vl

B) lll ve lV

ST D)

Ü

Aktarılan enerji miktarı

ST E)

Ü

ST

Biyokütle

C) V ve Vl

E) ll, lll, lV ve Vl

I. protein hidrolizi, II. solunum, III. ve IV. kemosentez, V. amino asit sentezi VI. protein sentezidir. Buna göre I, II, V ve VI hem fotosentetik hem de kemosentetik canlılarda ortak olarak gerçekleşebilir. (Cevap D)

Ü

ST

Ü

ST

Üreticiden son tüketiciye doğru biyolojik birikim ve enerji kaybı artar. Birey sayısı, aktarılan enerji miktarı ve biyokütle azalır. (Cevap C)

1.

l. Biyosfer



ll. Ekosistem



lll. Popülasyon



lV. Komünite

02

BÖLÜM 06 Test

Ekosistem Ekolojisi -2 5.



Yukarıdaki ekolojik birimlerin hangileri canlı ve cansız faktörleri yapısında bulundurur?



A) l ve ll







D) l, ll ve lll

B) ll ve lll



C) lll ve lV

E) ll, lll ve lV

Popülasyon ve komünite canlı faktörleri, biyosfer ve ekosistem canlı ve cansız faktörleri yapısında bulundurur. (Cevap A)

K

L

M

N



K, L, M ve N canlılarının oluşturduğu yukarıdaki besin zincirine göre aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?



A) L canlısı, K canlısını besin olarak kullanır.



B) Biyokütlesi en büyük olan K, en küçük olan N dir.



C) K dan N ye doğru biyolojik birikim azalır.



D) L otçul, M ise etçil olabilir.



E) K den N ye doğru aktarılan enerji azalır.

Ok yönü besin ve enerjinin geçiş yönünü gösterir. K’dan N’ye doğru biyokütle ve aktarılan enerji azalır, biyolojik birikim artar. L otçul, M etçildir. (Cevap C)

2. Aynı habitatı paylaşan canlıların aşağıdaki özelliklerinden hangisi kesinlikle farklılık gösterir?



A) Solunum şekli



B) Beslenme şekli



C) Protein yapısı



D) Üreme şekli



E) Boşaltım ürünü

Bir habitatta aynı türden veya farklı türlerden canlılar bulunabilir. A, B, D ve E farklılık ve benzerlik gösterebilir. Ancak bir habitattaki canlıların protein yapıları kesinlikle farklıdır. (Cevap C)

ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?



A) Üretici organizmalar ışık enerjisini kimyasal enerjiye çevirir.



B) Otçullardan etçillere aktarılan enerji, üreticilerden otçullara aktarılan enerjiden daha fazladır.



C) Ayrıştırıcılar ortamda organik madde birikimini önler.



D) Üreticiler, ekosistemde canlılar arasındaki madde ve enerji akışını başlatır.



E) Tüketiciler hem organik hem de inorganik maddeler bakımından dış ortama bağlıdır.

Üreticilerden son tüketiciye doğru aktarılan enerji miktarı azalır.



l. Ekosistemin temel ışık kaynağı güneştir.



ll. Güneşten gelen ışınların tamamı, canlıların hepsi tarafından kullanılmaz.



lll. Fotootroflar ışık enerjisini klorofilleri sayesinde kimyasal bağ enerjisine dönüştürür.



lV. Işık sadece fotootroflar açısından önemli olan, bir faktördür. ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) l ve ll







D) l, ll ve lll

B) ll ve lll





l. atmosfer azotunun toprağa bağlanması,



ll. madde döngüsünün devamlılığının sağlanması,



lll. organik artıkların ortamda birikmesinin önlenmesi,



lV. ortamdaki inorganik madde miktarının belirli değerlerde tutulmasının sağlanması



olaylarından hangilerinin gerçekleştirilmesinde rol alır?



A) Yalnız l





B) l ve ll



D) ll, lll ve lV

C) ll ve lll

E) l, ll, lll ve lV

Ayrıştırıcılar organik artıkları inorganik maddelere ayrıştırarak ekosistemdeki madde döngüsünü sağlar. Atmosfer azotunu toprağa bağlayan bakteriler ayrıştırıcı değildir. (Cevap D)

(Cevap B)

4. Ekosistemin abiyotik faktörlerinden olan ışık ile ilgili,



Çözüm Yayınları

3. Ekosistemin temel unsurlarından olan biyotik faktörlerle

6. Ekosistemde ayrıştırıcı olarak görev yapan canlılar;

C) lll ve lV

E) l, ll, lll ve lV

Ekosistemin temel ışık kaynağı güneş olup fotoototroflar belirli dalga boyundaki ışınları kullanarak inorganik maddelerden organik besin sentezler. Işık doğrudan ya da dolaylı olarak tüm canlılar için önemlidir. (Cevap D)



7.

207

Kurbağa Ot

Çekirge

Keklik

Yılan Atmaca



Yukarıdaki besin ağında yer alan canlılardan hangisinin sindirim sisteminde, hem bitkisel hem de hayvansal kaynaklı besinleri sindirebilen enzimler bulunur?



A) Çekirge

B) Keklik







D) Yılan

Keklik hem etçil hem otçul bir canlıdır.

E) Atmaca



C) Kurbağa (Cevap B)

Test 02

1. A

8. Üç canlı türünün oluşturduğu besin piramidi aşağıda

2. C

3. B

5. C

6. D

7. B

8. B

9. A 10. D 11. D

10 Aşağıda azot döngüsünde görev alan canlılar arasındaki etkileşim gösterilmiştir.

gösterilmiştir.

M

Azot tuzları

Bitkiler

L Işık

4. D

R

Amonyak P

K



Bu piramitteki K, L ve M canlıları ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?



A) K canlısı fotootroftur.



B) L canlısı temel amino asit ihtiyacını hayvansal proteinlerden karşılar.



A) P canlısı organik maddeleri ayrıştırır.



C) M canlısının biyokütlesi, K ve L canlılarından küçüktür.



B) R canlısı kemoototrof bir canlıdır.



D) M canlısı ll. derece tüketicidir.



C) R canlısı karbon döngüsünde de görev yapar.



E) L canlısı güneş enerjisinden doğrudan yararlanamaz.



D) P canlısı ökaryot hücre yapısına sahip olamaz.



E) P canlısı hücre dışı sindirim yapar.

L canlısı otçul olup hayvansal proteinleri besin olarak tüketmez.



Hayvanlar

Azotlu organik atıklar

Şemada P ve R ile belirtilen canlılarla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

(Cevap B)

Çözüm Yayınları

P canlısı azotlu artık ürünleri ayrıştıran saprofit bir bakteri veya mantar olabilir. R ise kemosentetik bir bakteridir. (Cevap D)

11.

Atmosfer CO2’i

9. Bir ekosistemde bazı canlılar arasındaki besin zinciri aşağıda gösterilmiştir.

Yanma

Fare

Yılan

Atmaca

Fosil yakıtlar

Bitki Ayrıştırıcı İnorganik madde

208

Solunum Fotosentez + Kemosentez ↓ Üreticiler

Tüketiciler Ayrıştırıcılar



Yukarıda şematize edilen karbon döngüsü ile ilgili, aşağıdaki yargılardan hangisi doğru değildir?



A) Solunum ve fotosentez olayları atmosferdeki CO2 oranını zıt yönde etkiler.

B) Yılanların sayısındaki artış atmaca sayısında artışa, fare sayısında azalışa neden olabilir.



B) Karbon döngüsünde üretici, tüketici ve ayrıştırıcı canlı gruplarının etkinliği gözlenir.



C) Yılan ve atmaca besin için rekabete girebilir.



C) Üretici faaliyetinin aksaması hava kirliliğine neden olabilir.



D) Tüm canlı gruplarındaki ölüm oranının artması ayrıştırıcıların etkinliğini artırabilir.



D) Ekosistemdeki üretici ve tüketici canlı gruplarının faaliyeti atmosfer CO2’nin dengede kalması için yeterlidir.



E) Bitkilerden atmacalara doğru gidildikçe enerji kayıpları artar.



E) Üreticiler CO2’in yapısındaki karbonu organik moleküle bağlayarak canlı sistemde dolaşıma katar.



Besin zincirindeki olaylarla ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?



A) Fare ve ayrıştırıcı canlılar aynı trofik düzeyde yer alır.



Ayrıştırıcılar besin zincirinin tüm basamakları ile etkileşim halindedir. Fare ve ayrıştırıcı aynı beslenme basamağında yer almaz. (Cevap A)

Solunum atmosferdeki CO2 oranını artırırken fotosentez azaltır. Ancak üretici ve tüketici faaliyetleri atmosfer CO2’nin dengede kalması için yeterli değildir. (Cevap D)

1. Atmosferdeki karbondioksit;

l. fotoototrof,



ll. kemoototrof,



lll. saprofit,



lV. holozoik

03

BÖLÜM 06 Test

Ekosistem Ekolojisi - 3

4. Dünya yüzeyinin yaklaşık % 70’ini kaplayan okyanuslar ve denizler tuzlu su biyomlarını oluşturmaktadır.





canlılarının hangileri tarafından organik besinin yapısına katılarak kullanılabilir forma dönüştürülür?



A) l ve ll







D) l, ll ve lll

B) ll ve lll



C) lll ve lV

E) ll, lll ve lV

Atmoserdeki karbondioksiti organik besinin yapısına katarak kullanılabilir forma dönüştüren canlılar üretici canlılardır. (Cevap A)

Buna göre, deniz ve okyanuslardaki komünitelerin özelliklerini;



– tuzluluk oranı,



– sıcaklık,



– basınç,



– ışık yoğunluğu,



– akıntılar



faktörlerinden kaç tanesi belirleyebilir?



A) 1

B) 2

C) 3

D) 4

E) 5

Verilenlerden hepsi deniz ve okyanuslardaki komünitelerin özelliklerini belirler. (Cevap E)

5. Aşağıda üç farklı ekosistemdeki canlılara ait beslenme ilişkisi piramitlerle gösterilmiştir.

T Z

A) Çeşitli besin zincirlerinin biraraya gelmesiyle oluşur.



B) Besin ağındaki canlı çeşitliliğinin artması ekosistemin devamlılığını olumsuz etkiler.



C) Bir canlı birden fazla besin çeşidiyle beslenebilir.



D) Besin ağında aynı besin için rekabet eden canlılar olabilir.



E) Bir canlı birden fazla besin zincirinde yer alabilir.

İç içe geçmiş çok sayıda besin zincirinin karmaşık bir yapı kazanmasıyla besin ağları oluşur. Besin ağındaki canlı çeşitliliğinin artması ekosistemin devamlılığını olumlu etkileyebilir. (Cevap B)

Çözüm Yayınları



Y

Y

Y X -l-

2. Ekosistemdeki besin ağları ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?

Z

X

X -ll-

-lll-



Bu piramitlerdeki son tüketiciye aktarılan enerjinin az olandan çok olana doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisi gibi olması beklenir?



A) l - ll - lll





B) ll - l - lll

D) lll - ll - l

C) lll - l - ll

E) ll - lll - l

Besin piramidindeki basamak sayısı arttıkça enerji kaybı artar.



(Cevap A)

6. Aşağıdaki grafikte bir ekosistemde topraktaki inorganik madde miktarının zamana bağlı değişimi gösterilmiştir.



Topraktaki inorganik madde

3. Canlılarda gözlenen;

I. inorganik maddelerden organik besin sentezleme,



II. organik besinlerden enerji üretme,



III. kendine özgü proteinleri sentezleme,



IV. hücre dışı sindirim gerçekleştirme

Zaman

209

Bu ekosistemle ilgili,



l. Ayrıştırıcı canlıların faaliyeti artmış olabilir.



ll. Kayaçlardaki aşınma sonucu toprakta inorganik madde oranı artmış olabilir. lll. Üretici canlıların besin sentezine bağlı olarak bu durum ortaya çıkmış olabilir.



özelliklerinden hangileri ototrof, çürükçül ve parazit beslenen canlıların tümünde görülür?





A) Yalnız II



ifadelerinden hangileri söylenebilir?







A) Yalnız l

B) Yalnız ll







B) I ve II

D) III ve IV



C) II ve III

E) I, II ve IV

Ototrof, çürükçül ve parazit beslenen canlıların tümü organik besinlerden enerji elde eder, kendilerine özgü proteinleri sentezler. Ancak ingorganik maddelerden organik besin sentezleme çürükçül ve porazitlerde, hücre dışı sindirim gerçekleştirme parazitlerde görülmez.

(Cevap C)

D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

Üreticilerin besin sentezi topraktaki inorganik madde miktarını azaltır. Grafiğe göre I. ve II. ifadeler söylenebilir. (Cevap D)

Test 03

1. A

7. Bir ekosistemdeki besin zincirinde, aralarında doğrudan

• M canlısının sayıca artışı K canlısının sayıca azalmasına neden olur.



• K canlısının sayıca azalması, L canlısının sayıca artmasına neden olur.



3. C

4. E

5. A

6. D

7. C

8. C

9. B 10. D 11. A 12. B

10. Aşağıda bir ekosistemde bulunan canlıların besin

beslenme ilişkisi bulunan K, L ve M canlıları ile ilgili bazı özellikler aşağıda verilmiştir.



2. B

piramidindeki durumları verilmiştir.

Z T S R

• L canlısı otçuldur.



Buna göre K, L ve M canlıları ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?



A) K, L ve M canlıları arasında biyokütlesi en fazla olan L’dir.



B) K ve L canlıları arasında av avcı ilişkisi vardır.



C) L, besin piramidinin birinci basamağında yer alır.



D) K, L ve M heterotrof olarak beslenir.



E) L birincil tüketicidir.

P







Bu canlılar arasında aşağıdaki madde geçişlerinden hangisi gerçekleştirilemez?



A) P



C) S





Selüloz Yağ



R

B) R

T

D) T

E) R

Glikojen

Protein Nişasta

Z

S

T hayvansal organizmadır. Yapısında nişasta bulundurmaz.

Verilenlere göre aralarında doğrudan beslenme ilişkisi bulunan K, L ve M canlılar L - L - M

S



(Cevap D)

şeklinde sıralanınca L otçul bir canlı olduğundan l. cil tüketicidir ve besin piramidinin ikinci basamağında yer alır.

(Cevap C)

8. Besin piramidinin birinci trofik düzeyinde bulunan

l. ikinci trofik düzeydeki tüketicilerin artması,



ll. ortamdaki inorganik maddelerin miktarının azalması,



lll. ortamın iklimsel özelliklerinin optimuma getirilmesi



olaylarından hangileri olumlu katkı sağlar?



A) Yalnız l

B) Yalnız ll







D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

Besin piramidinin birinci trafik düzeyinde üretici canlılar bulunur. I. ve II. olaylar bu canlıların birey sayısının azalmasına, III. olay artmasına katkı sağlar. (Cevap C)

Çözüm Yayınları

canlıların birey sayısının artmasına;

11. Holozoik beslenen tüm canlı gruplarında;

l. selülozu sindirebilme,



ll. gelişmiş azı dişlerine sahip olma,



lll. gelişmiş sindirim sistemine sahip olma,



lV. sindirim enzimleri salgılama



özelliklerinden hangileri ortak olarak gözlenmez?



A) l ve ll







D) l, ll ve lll

B) ll ve lll



C) lll ve lV

E) ll, lll ve lV

Holozoik canlılar besinlerini katı parçalar halinde alıp sindirim sisteminde sindirdikten sonra kullanılabilen canlılardır. Bu canlıların bir kısmı etçil, bir kısmı otçul, bir kısmı hepçildir. Bu nedenle l ve ll. özellikler ortak olarak gözlenmez. (Cevap A)

9.

r

210

ıla

Buğday

rıc

Fare

tı rış Ay

Tilki

12. Madde döngülerinde görev alan saprofit bakteriler;



Yukarıda verilen besin piramidiyle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi doğrudur?



A) Ayrıştırıcıların azalması durumunda besin piramidinde aktarılan toplam enerji miktarı artar.



B) Fare sayısının artması, buğday popülasyonunu olumsuz, tilki popülasyonunu olumlu etkiler.



C) Buğday olmadan da diğer canlılar arasındaki madde ve enerji akışı kesintisiz devam edebilir.



D) Fare ve tilkinin ekolojik nişleri aynıdır.



grafiklerindeki değişimlerden hangilerini gerçekleştirebilir?



E) Fare popülasyonunun birey sayısı tilki popülasyonunun birey sayısını geçemez.



A) Yalnız l

B) Yalnız ll







Fare sayısının artması daha fazla buğday tüketimine neden olurken, tilkilerinde daha fazla besin bulmasına imkan sağlar. (Cevap B)

Amonyak miktarı



Organik atık miktarı

Zaman

Oksijen miktarı

Zaman

-l-

-ll-

D) l ve lll

Zaman -lllC) l ve ll

E) ll ve lll

Madde döngülerinde görev alan saprofit (ayrıştırıcı) organizmalar organik atıkları ayrıştırma özelliğine sahiptir. l. değişim kemosentetik. lll. değişim fotosentetik canlılar tarafından gerçekleştirilebilir.

(Cevap B)

04

BÖLÜM 06 Test

Ekosistem Ekolojisi - 4 1. Ayrıştırıcı sayısının giderek azaldığı bir ekosistemde;

4. Yoğun şekilde erozyona maruz kalmış bir bölgede;



l. inorganik madde miktarında azalma,



I. canlı çeşitliliğinde azalma,



ll. üreticilerin sayısında artma,



II. yağış rejiminde değişme,



lll. madde döngüsünün tamamlanmasında aksama,



III. madde döngülerinde aksama,



lV. ekosistemin sürdürülebilirliğinde sorunların ortaya çıkması



IV. canlı sayısında azalma



durumlarından hangileri gözlenebilir?



A) l ve ll







D) l, ll ve lll

B) ll ve lll



C) lll ve lV

E) l, lll ve lV



durumlarından hangileri gözlenebilir?



A) I ve II







D) I, II ve III

B) II ve III

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

Yoğun şekilde erozyona maruz kalmış bir bölgede canlı sayısı ve çeşitliliğinde azalma,

Ayrıştırıcılar organik artıkları ayrıştırarak inorganik ortama madde döngüsünü sağlar. Bu canlıların azaldığı bir ekosistemde I, III ve IV. durumlar gözlenir. Üreticiler bu durumdan olumsuz etkilenir. (Cevap E)

madde döngülerinde aksama ve yağıx rejiminde değişme gözlenebilir. (Cevap E)

5. Bir ekosistemdeki besin zincirini oluşturan dört canlı türünün

birey sayıları aşağıdaki grafikte gösterilmiştir. Birey sayıları

2. Su döngüsü ile ilgili; l. Karasal ekosistemde döngüye katılan suyun büyük bölümünün kaynağı, bitkilerin terleme olayıyla atmosfere verdiği sudur.



ll. Atmosferdeki su buharı, yükselip soğuduğunda yoğunlaşıp yağış olarak yeryüzüne iner.



lll. Su, bulunduğu canlı cansız ortamdan buharlaşarak atmosfere geçer.



açıklamalarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız l





B) I ve II

D) II ve III





C) I ve III

E) l, ll ve lll

Su döngüsü ile ilgili olarak verilen açıklamaların hepsi doğrudur.



t1 t2 t3 t4

(Cevap E)

Çözüm Yayınları



Canlı türleri

Bu canlılar ile ilgili,



l. Biyokütleleri arasındaki ilişki t3 > t4 > t2 > t1 şeklindedir.

ll. Besin piramidinde, üreticiden son tüketiciye doğru t3 - t4 - t2 - t1 şeklinde sıralanırlar.

lll. t4 canlı türü, t2 türünün besini durumundadır.



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız l

B) Yalnız ll







D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

Üreticiden son tüketiciye birey sayısı artar, biyokütle azalır. Besin piramidinde t2, t4’den sonra yer aldığı için t4, t2’nin besini olabilir. (Cevap E)

6. Aşağıdaki şekilde bir besin piramidindeki enerji akışı 3. Aşağıda karbon döngüsü şematik olarak gösterilmiştir.

D

Atmosferik CO2

C B Heterotrof canlılar (lll)

Ototrof canlılar (l) Saprofit canlılar (ll)

gösterilmiştir.



1 kcal 10 kcal 100 kcal 1000 kcal

A

Buna göre,



l. Besin piramidinde A’dan D’ye doğru aktarılan enerji miktarı azalır.



ll. Besin piramidinde A’dan D’ye doğru enerji kayıpları artar.



lll. Besin piramidinde basamak sayısı arttıkça en son basamaktaki canlıların aktarılan enerjiden yararlanma oranı artar.

Buna göre, hangi canlı grubu atmosferdeki CO2 oranının azalmasını sağlar?



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız l

B) Yalnız ll



A) Yalnız l

B) Yalnız ll













D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

II ve III numaralı canlı grupları atmosferdeki CO2 oranını artırırken, I numaralı canlı grubu azaltır. (Cevap A)

D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

Üreticiden son tüketiciye doğru aktarılan enerjinin azalması enerji kaybının olduğunu dolayısıyla basamak sayısı arttıkça en son basamaktaki canlıların enerjiden yararlanma oranının azaldığını gösterir. (Cevap D)

211

Test 04

1. E

2. E

3. A

4. E

5. E

6. D

7. C

8. C

9. E 10. A 11. B

7. Saprofit canlıların tümü için;

10. Aşağıda azot döngüsü şematik olarak gösterilmiştir.



l. Heterotrofturlar.





ll. Enzim sistemleri gelişmiştir.



lll. Ökaryot hücre yapısına sahiptirler.



lV. Oksijenli solunum yaparlar.



yargılarından hangileri doğrudur?



A) Yalnız l





B) Yalnız lV

D) l, ll ve lll

Hayvansal protein Bitkisel protein X

R NH3

C) l ve ll



E) l, ll ve lV

Y

– NO3

Z T

N2 gazı

Buna göre, harflerle gösterilen canlılar ve fonksiyonları ile ilgili, aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

Saprofit canlılar organik artıkları ayrıştıran, bu nedenle de gelişmiş sindirim enzimlerine sahip olan prokaryot ya da ökaryot olabilen heterotrof organizmalardır. Bir kısmı oksijenli, bir kısmı oksijensiz solunum yapabilir.



A) X grubundaki canlılar sadece azot döngüsünde görev alır.

(Cevap C)



B) Y grubundaki canlılar kemosentetiktir.



C) Z grubundaki canlılar denitrifikasyon olayını gerçekleştirir.



D) T grubundaki canlılar havanın serbest azotunu toprağa bağlar.



E) Y ve T canlıları toprağı azot tuzları bakımından zenginleştirir.

8. Atmaca

X grubundaki canlılar ayrıştırıcılar olup, sadece azot değil pekçok maddenin döngüsünde görev alabilir. (Cevap A)

Yılan Fare



Yukarıdaki besin piramidinde yılan popülasyonundaki azalmanın nedeni aşağıdakilerden hangisiyle açıklanamaz?



A) Atmaca popülasyonunda artma



B) Yeşil bitki popülasyonunda azalma



C) Fare popülasyonunun üreme hızındaki artma



D) Ortama yılanla beslenen başka türlerin göç etmesi



E) Ortama yılanla fare için rekabete giren başka türlerin göç etmesi

Çözüm Yayınları

Yeşil bitki

11. Ekosistemdeki enerji akışı aşağıdaki şemada özetlenmiştir. Güneş ışığı I. trofik düzey (Ototroflar)



212

9. Azot döngüsünde görev alan bakteriler;

l. İnorganik maddelerin oksidasyonu,



ll. organik atıkların ayrıştırılması,



lll. CO2 özümlemesi



lV. atmosfere azot gazı serbestlenmesi



olaylarından hangilerini gerçekleştirebilir?



A) l ve ll







D) l, ll ve lll

B) ll ve lll



C) lll ve lV

E) l, ll, lll ve lV

Azot döngüsünde görev alan kemosentetik bakteriler l ve lll., saprofit bakteriler ll ve lV. olayları gerçekleştirebilir. (Cevap E)

II. trofik düzey (Otçullar)

Ölü ve atıklar

Ölü ve atıklar

Fare popülasyonunun üreme hızındaki artma yılan popülasyonunu olumlu etkiler. (Cevap C)

Ölü ve atıklar



III. trofik düzey (Etçiller)

Ayrıştırıcılar



Buna göre, ekosistemde yer alan canlılar arasındaki enerji akışı ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?



A) I. trofik düzeydeki canlılar ışık enerjisini fotosentez ile kimyasal bağ enerjisine dönüştürürler.



B) Ekosistemin tüketici düzeyinde, üretici düzeyinden daha fazla enerji verimliliği vardır.



C) II. trofik düzeydeki canlılar beslenme bakımından I. trofik düzeydeki canlılara bağlıdır.



D) Tüm trofik düzeylerin ayrıştırıcılarla bağlantısı vardır.



E) II. trofik düzeydeki canlılar III. trofik düzeydeki canlılardan daha fazla biyokütleye sahiptir.

Ekosistemde madde ve enerji akışını başlatanlar üreticilerdir. Tüketicilere doğru enerji kaybı artar. Dolayısıyla üretici düzeyindeki canlılarda enerji verimliliği tüketicilerden daha fazladır. (Cevap B)

05

BÖLÜM 06 Test

Ekosistem Ekolojisi - 5 1. Aşağıdaki ekolojik birimlerden hangisi diğerlerini kapsar?

A) Biyosfer



B) Ekosistem



C) Komünite



D) Popülasyon





5. Aşağıda bir deniz ekosisteminde gözlenen dört canlı türünden oluşan bir besin zinciri gösterilmiştir.



Tek hücreli yeşil alg → Midye → İskorpit → Somon balığı



Buna göre aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?

Dünya üzerinde canlıların yaşadığı alanların tümü biyosfer (ekosfer) olarak adlandırılır. Bu



A) Madde ve enerji akışını tek hücreli yeşil alg başlatır.

nedenle biyosfer diğer ekolojik birimlerin tümünü kapsar.



B) Tek hücreli yeşil algin ürettiği besinin tümü somon balığına aktarılmaz.



C) Midyenin biyokütlesi iskorpitin biyokütlesinden fazladır.



D) Deniz suyundaki ağır metallerin somon balığının dokularında bulunma oranı, tek hücreli yeşil alge göre daha azdır.



E) Tek hücreli yeşil algin toplam sayısı iskorpitin toplam sayısından fazladır.

E) Habitat

(Cevap A)

2. Bir ortamın toprağında bulunan tüm mikroorganizmaların bir nedenden dolayı yok olması orman ekosisteminde;



I. besin zincirlerinin uzaması,



II. madde ve enerji akışının hızlanması,

suyundaki ağır metallerin somon balığının dokularında bulunma oranı tek hücreli yeşil



III. üretici ve tüketicilerin sayı ve çeşidinin azalması

alge göre daha fazladır.

Besin zincirinde üreticilerden son tüketicilere doğru biyolojik birikim artar dolasıyla deniz



değişimlerinden hangilerine neden olabilir?



A) Yalnız I

B) Yalnız III







D) I ve III

(Cevap D)

6.

C) I ve II

Üçüncül tüketici

E) II ve III

Toprakta bulunan tüm mikroorganizmaların bir nedenden dolayı yok olması, orman

İkincil tüketici

ekosisteminde madde ve enerji akışının aksamasına dolayısıyla üretici ve tüketici sayısı

Birincil tüketici

ve çeşidinin azalmasına buna bağlı olarak da besin zincirlerinin küçülmesine neden

(Cevap B)

3. Aşağıdakilerden hangisi bir ekosistem örneğidir?

Çözüm Yayınları

olur.

Üreticiler

Bir besin zincirine ait yukarıdaki piramit;



I. biyolojik birikim,



II. biyokütle,



A) Doğu Karadeniz Bölgesinde yaşayan otçul memeliler



III. toplam birey sayısı,



B) Ege Denizi’ndeki kıkırdaklı balıklar



IV. depolanan enerji



C) Bolu Dağındaki Kızılçamlar



değişkenlerinden hangileri için kullanılabilir?



D) Manyas Kuş Cenneti’ndeki Balıkçıl kuşlar



A) Yalnız I



E) Sakarya Nehri





A, B ve D komünite, C popülasyon örneğidir. E ise ekosistem örneğidir.

gerçekleşmesi ekosistemdeki tüm biyotik faktörlerin sayıca azalmasına neden olur?



B) Saprofit canlıların sayısal artış göstermesi



C) Üretici canlıların sayıca azalma göstermesi



D) Son tüketicilerin aşırı artış göstermesi



E) I. cil tüketici canlıların sayıca artış göstermesi

C) II ve III

E) II, III ve IV

Biyolojik birikim üreticilerden son tüketiciye doğru artış gösterir.

(Cevap E)

7. Aşağıda azot döngüsünde görev alan B1, B2 ve B3

4. Bir ekosistemde aşağıdaki durumlardan hangisinin

A) Ortamdaki CO2 miktarının optimum düzeyde sabit tutulması

D) III ve IV



Soruda verilen piramit, biyokütle, toplam birey sayısı ve depolanan enerji için kullanılabilir. (Cevap E)



B) I ve II



Bir ekosistemde üretici canlıların sayıca azalma göstermesi doğrudan ya dolaylı olarak tüm biyotik faktörlerin sayıca azalmasına neden olur. (Cevap C)

bakterilerinin görev aldığı dönüşüm basamakları verilmiştir. B1 bakterisi • Organik atık → Amonyak B2 bakterisi • Amonyak → Nitrat B3 bakterisi • Nitrat → Serbest azot



Buna göre hangi bakteri türlerinin etkinliği sonucu oluşan ürün, bitkiler tarafından topraktan alınarak azotlu organik bileşik üretiminde kullanılabilir?



A) Yalnız B1





B) Yalnız B2

D) B1 ve B3

C) B1 ve B2

E) B2 ve B3

Bitkiler azot gereksinimlerini topraktan nitrat tuzları şeklinde karşılar. (Cevap B)

213

Test 05

1. A

8. Bir ekosistemde yer alan farklı canlı grupları arasındaki

K

M

X

Y

3. E

4. C

5. D

7. B

8. D

9. E 10. C 11. C 12. D

oksijen ve karbondioksit miktarındaki değişim grafikte gösterilmiştir.

N

Madde miktarı



Oksijen

T

Z

6. E

11. Aydınlık ortamda bulunan bir canlının bulunduğu ortamdaki

beslenme ilişkisi aşağıda gösterilmiştir.



2. B

Karbondioksit Zaman

L

Şekilde K, L, M ve N ile simgelenenler farklı bitki türleri olduğuna göre aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?



A) X, birincil tüketicidir.



B) Y ve Z hem etçil hem otçul beslenir.



C) T ekosistemin son tüketicisidir.



D) Y ve Z aynı trofik düzeyde yer alır.



E) Y ve Z besin için rekabete girebilir.



Bu canlı ile ilgili,



I. Ototrof beslenme tipine sahiptir.



II. Besin üretimini kemosentezle gerçekleştirir.



III. Karbon döngüsünde etkinlik gösterir.



yargılarından hangileri kesin olarak doğrudur?



A) Yalnız I





B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Karbondioksiti kullanan bir canlı atotroftur. Ancak bu canlının fotoototrofmu yoksa

Z, Y ile de beslendiği için Y ile aynı trafik düzeyde yer almaz.

kemoototrofmu olduğu kesin olarak belirlenemez. Ototrof canlılar karbon döngüsünde (Cevap D)

etkinlik gösterir. (Cevap C)



I. ışık enerjisinin kimyasal enerjiye çevrilmesi,



II. atmosferdeki O2 ve CO2 oranlarının dengelenmesi,



III. madde ve enerji akışının sağlanması



olaylarından hangileri gerçekleşebilir?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

Çözüm Yayınları

9. Bir ekosistemde;

12. Aşağıdaki şemada, bir kara ekosisteminde bulunan ve besin zincirinin farklı halkalarını oluşturan X, Y ve Z türlerine ait etkileşim gösterilmiştir. X türüne ait canlılar

Bir ekosistemde verilen olayların tamamı gerçekleşebilir. (Cevap E)

10. Ekolojik denge halinde olan bir ekosistemde t anından itibaren

Besin + O2

nitrifikasyon bakterilerinin sayısında artış gözleniyor.



Bu duruma bağlı olarak ortamdaki değişimler ile ilgili çizilen,

Y türüne ait canlılar

X

214

t



Zaman

grafiğinde X yerine;



I. karbondioksit miktarı,



II. amonyak miktarı,



III. N2 gazı miktarı



niceliklerinden hangileri yazılabilir?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

CO2

O2 Z türüne ait canlılar

Besin



Buna göre X, Y ve Z türleriyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?



A) Canlı türlerinin biyokütleleri arasındaki ilişki X > Y > Z şeklindedir.



B) X türünden Y türüne aktarılan enerji, Y türünden Z türüne aktarılan enerjiden fazladır.



C) Z türüne ait canlılar ikincil tüketicidir.



D) Ortamda oluşabilecek kimyasal kirlilikten en fazla X türü etkilenir.



E) X türüne ait canlılar ototrof özellik gösterir.

Nitrifikasyon bakterileri kemosentetik nitrit ve nitrat bakterileridir. Bu bakterilerin

Şemaya göre X türü üretici, Y türü otçul tüketici, Z türü etcil tüketicidir. Bu durumda

faaliyetine bağlı olarak karbondioksit ve amonyak miktarı azalır.

ortamda oluşabilecek kimyasal kirlilikten en fazla Z türü etkilenir. (Cevap C)

(Cevap D)

06

BÖLÜM 06 Test

Ekosistem Ekolojisi - 6 1. “İnci kefalleri Van Gölünde 10-15 metre derinliğe kadar yayılış

4. Ekosistemdeki azot döngüsü sırasında;

gösteren bir canlı türüdür.”



Buna göre yukarıdaki Van Gölü hangi ekolojik kavramı ifade eder?



A) Popülasyon





B) Komünite

D) Ekosistem

C) Biyosfer

E) Ekolojik Niş

Van gölü bir göl ekosistemidir. (Cevap D)



I. fotoototrof,



II. kemoototrof,



III. saprofit



canlı gruplarından hangilerinin etkinliği sonucu topraktaki azot tuzu miktarı azalır?



A) Yalnız I





B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Ekosistemdeki azot döngüsü sırasında fotoototrof, kemoototrof ve saprofit canlı gruplarının etkinliği gözlenir. Kemoototrof ve soprafitlerin etkinliği ile topraktaki azot tuzları artarken, fotootroflar topraktaki azot tuzlarını azaltır. (Cevap A)

2. Bir ormanın zemininde yaşayan otsu bir bitkinin biyokütlesi;

5. Bir ekosistemde otçul hayvan türlerinden birinin soyu



I. topraktaki su ve mineral miktarı,



II. ormanda yaşayan birincil tüketicilerin sayısı,



III. ortama ulaşan ışık şiddeti ve süresi

tükenirse bu ekosistemde;



faktörlerinden hangilerine bağlı olarak değişebilir?



A) Yalnız I





D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Üreticilerin yapısında yer alan organik maddeler onların biyokütlelerini oluşturur. Verilen faktörlerden tamamı bu biyokütleyi etkiler. (Cevap E)

Çözüm Yayınları

B) Yalnız II



I. otçul hayvanlar arasında besin rekabetinin azalması,



II. etçil hayvanlar arasında besin rekabetinin artması,



III. bitki tür çeşitliliğinin değişmesi,



IV. ekosisteme bağlanan enerji miktarının azalması



durumlarından hangilerinin gerçekleşmesi beklenir?



A) I ve II







D) I, II ve III

B) II ve III

C) III ve IV

E) II, III ve IV

Otçul hayvan türlerinden birinin soyu tükenirse otçul hayvanlar arasında besin için rekabet azalırken etçiller arasında besin için rekabet artar. (Cevap A)

3.

Isı

Isı Bitki

Isı

Çekirge Isı

Isı

Kurbağa

Yılan Isı

Isı

Isı Atmaca Isı

a

g Ayrıştırıcı



Isı

c

b

6.

Isı

f

d

e



Yukarıda bir besin ağı gösterilmiştir.



B) Ekosisteme ışık enerjisi olarak giren enerjinin bir kısmı ısı enerjisi olarak ekosistemi terk eder.

Oklar; a, b, c, d, e, f ve g ile simgelenen canlılar arasındaki besinin aktarım yönünü gösterdiğine göre besin ağındaki canlılar ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru olabilir?





C) Atmaca sayısındaki azalma kurbağaya aktarılan enerji miktarını artırır.

A) b ve c’nin toplam biyokütlesi, e ve f’nin toplam biyokütlesinden fazladır.



B) e ve f üreticilerdir.



D) Çekirgeden kurbağaya aktarılan enerji, yılandan atmacaya aktarılan enerjiden fazladır.



C) a ve g hem birincil hem ikincil tüketici olarak beslenir.



E) Ekosistemdeki enerji akışı sırasında enerji dönüşümleri gerçekleşir.



D) b birincil tüketicidir.



E) d’nin vücut büyüklüğü c’den fazladır.



Yukarıdaki besin zinciri ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?



A) Bitkiler ışık enerjisinden doğrudan yararlanır.



Atmaca sayısındaki azalmanın kurbağaya aktarılan enerjiye etkisi yoktur.

Kendisine besin aktarımı olmayan e ve f canlıları üreticidir. Bunun dışındaki ifadeler (Cevap C)

doğrulanamaz. (Cevap B)

215

Test 06

1. D

7. Aşağıda bir ekosistemdeki 7 türü içeren besin ağı şematize

5. A

6. B

7. B

8. D 9. B 10. A 11. B

Üçüncül tüketiciler İkincil tüketiciler

T6

T2



4. A

T5 T7



3. C

10. Bir ekosistemdeki besin piramidi aşağıda verilmiştir.

edilmiştir. Türler arasındaki oklar bu ekosistem içindeki beslenme ilişkilerini göstermektedir. T4

2. E

T1

Birincil tüketiciler

T3



Buna göre bu besin ağındaki türlerden hangilerinin sayısının aşırı azalması, T1 türüne ait bireylerin sayısında en fazla oranda azalmaya neden olur?



A) T2 ve T3





Üreticiler



Bu piramitte yer alan canlıların konumlarının belirlenmesinde aşağıdaki özelliklerden hangisi etkili olur?



A) İhtiyaç duyulan besinlerin karşılanma durumu

T4 ve T5 türlerine ait birey sayısı aşırı azalırsa T6 ve T7 türlerinin birey sayısı artar ve daha



B) Besin maddelerinden enerji elde etme çeşidi

fazla sayıda T1 türüne ait bireyle beslenirler.



C) İçinde bulunduğu ekosistem tipi



D) Metabolik faaliyetlerinde kullandığı enerji çeşidi



E) Sahip olduğu hücre sayısı

B) T4 ve T5

D) T2 ve T4

C) T6 ve T7

E) T3 ve T5

(Cevap B)

8. Bir su ekosisteminde son tüketici olan balıkçıl kuşlarda

Piramette yer alan canlıların piramitteki konumlarının belirlenmesinde ihtiyaç duydukları

zincirin diğer üyelerine göre aşağıdakilerden hangisinin daha az olması beklenir?



A) Vücut ağırlığı



B) Enerji kaybı



C) Zararlı madde birikim oranı



D) Biyokütle



E) Organizasyon derecesi

besini karşılama biçimleri etkili olur.

Üreticiden son tüketiciye doğru biyokütle azalır. Vücut büyüklüğü, enerji kaybı, biyolojik birikim artar. (Cevap D)

Çözüm Yayınları

(Cevap A)

11. Aşağıda bir ekosistemdeki farklı besin zincirlerinin oluşturduğu besin ağı verilmiştir. Tilki Şahin

Yılan

9. Doğadaki azot döngüsünün bir bölümü aşağıda şematize edilmiştir.

Otçul

X Azot tuzları

Y

Baykuş Tavşan

Protein

Fare

T

216



NH3

Kurbağa



Şemaya göre aşağıdaki ifadelerden hangisi söylenemez?



A) X ve T türü inorganik maddelerden organik madde sentezi yapabilir.



B) T türü sadece karanlık ortamda azot tuzlarını oluşturabilir.



C) X, Y, Z ve T türleri aynı zamanda karbon döngüsünde de etkinlik gösterir.



D) Z türü hücre dışı sindirim yapabilir.



E) Y ve Z türü heterotrof beslenir.

Çekirge

ot

Z

Serçe



Bu besin ağı ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?



A) Besin ağındaki tüm besin zincirleri ot ile başlar.



B) Besin ağındaki tüm besin zincirlerinin son tüketicisi şahindir.



C) Fare, çekirge ve tavşan aynı trofik düzeyde yer alır.



D) Baykuşların kurbağa ile beslenmesi durumunda elde edecekleri enerji miktarı, fare ile beslenmesi durumunda elde edecekleri enerji miktarından azdır.



E) Baykuşlar hem ikincil hem de üçüncül tüketicidir.

T kemosentetik nitrifikasyon bakterisi, z saprofit canlı, X bitki, Y heterotrof bir canlıdır.

Besin ağı incelendiğinde tüm besin zincirlerinin son tüketcisinin şahin olmadığı görülür.

Kemosentetik canlılar hem karanlık hem de aydınlık ortamda kemosentez yapabilir.

Bazı besin zincirlerinde tilki son tüketicidir.

(Cevap B)

(Cevap B)

1. Güncel çevre sorunlarından olan;

l. küresel iklim değişikliği,



ll. ozon tabakasının incelmesi,



lll. asit yağmurları,



lV. toprak kirliliği

4. Gürültü kirliliği insan sağlığını, davranışlarını, fizyolojik ve psikolojik olarak etkiler.



durumlarından hangileri hava kirliliğinin bir sonucu olarak ortaya çıkabilir?



A) l ve ll







D) l, ll ve lll

B) ll ve lll

07

BÖLÜM 06 Test

Ekosistem Ekolojisi ve Güncel Çevre Sorunları Güncel Çevre Sorunları - 1



C) lll ve lV

E) l, ll, lll ve lV



Aşağıdakilerden hangisi gürültü kirliliğinin fizyolojik etkileri arasında yer almaz?



A) Geçici ya da sürekli işitme kaybı



B) Yüksek tansiyon



C) Uyku bozuklukları



D) Dolaşım ve solunum bozuklukları



E) Kulak çınlaması

Uyku bozuklukları ses kirliliğinin psikolojik etkilerindendir.

Hava kirliliği doğrudan ya da dolaylı olarak verilen durumlardan hepsine neden olabilir. (Cevap E)

(Cevap C)

5. Göl ekosisteminde azot ve fosfor tuzlarının aşırı

birikmesine bağlı olarak ortaya çıkan ötrofikasyon durumunda,



l. coğrafik bölgelerin yağış özelliklerinin değişmesi,



ll. biyoçeşitliliğin artması,



lll. buzulların erimesi,



lV. popülasyon yoğunluklarının artması



durumlarından hangileri gözlenebilir?



A) l ve ll







D) l, ll ve lll

B) l ve lll



C) lll ve lV

E) l, ll, lll ve lV

Küresel iklim değişiklikleri I. ve III. durumlara neden olabilir. Küresel iklim değişikliklerine bağlı olarak biyoçeşitlilik ve popülasyon yoğunluklarında azalma gözlenir. (Cevap B)

Çözüm Yayınları

2. Küresel iklim değişikliğine bağlı olarak;



l. Bakteri, alg, bitki gibi organizmaların sayıca artışına bağlı olarak su yeşil ve bulanık bir renk alır.



ll. Gölün alt katmanlarında yaşayan canlılar yeterince ışık ve oksijen alamaz.



lll. Canlıların ölmesi veya göç etmesine bağlı olarak ortamın biyolojik çeşitliliği azalır.



olaylarından hangileri gözlenir?



A) Yalnız l

B) Yalnız ll







D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

Ötrofikasyon; kimyasal gübre vb. kirleticilerin içerdiği fosfor ve azotlu bileşiklerin bakteri, alg, bitki gibi organizmaların sayıca artması durumunda ortaya çıkar. Ötrofikasyon durumunda alt katmandaki canlılar yeterince ışık ve oksijen alamaz. Bunun sonucunda canlılar ya ölür ya da göç eder. (Cevap E)

6. Radyasyon, bazı maddeler tarafından ışınlar ya da dalgalar halinde yayılan enerjidir. Radyasyon seviyesinin insan ve diğer canlıların sağlığını tehdit edecek düzeye ulaşması radyoaktif kirlilik adı verilen çevre sorununa yol açmaktadır.



3. Aşağıdakilerden hangisi güncel çevre sorunlarının insan

Buna göre radyoaktif kirliliğe bağlı olarak;



l. DNA’nın ve hücre yapısının bozulmasına bağlı olarak kısa ve uzun vadede sorunların ortaya çıkması,



ll. hamile kadınların bebeklerinde ciddi sağlık sorunlarının, düşüklerin, büyüme ve gelişim bozukluklarının ortaya çıkması,



lll. doğal hayatın olumsuz etkilenmesi, bazı canlı türlerinin ortadan kalkması

kaynaklı nedenlerinden birisi değildir?



A) Nükleer denemeler



B) Kimyasal gübre kullanımı



C) Yanardağ faaliyetleri



durumlarından hangileri gözlenebilir?



D) Plansız kentleşme



A) Yalnız l



E) Orman yangınları





Yanardağ faaliyetleri güncel çevre sorunlarının insan kaynaklı olmayan nedenlerindendir. (Cevap C)

B) Yalnız lIl

D) Il ve llI

E) l, ll ve lll

Radyoaktif kirlilik durumunda verilenlerden tümü gözlenebilir.

C) I ve II (Cevap E)

217

Test 07

1. E

7.

l. Evsel ve endüstriyel atıklar



ll. Nükleer denemeler



lll. Asit yağmurları



lV. Bitki ve hayvan kalıntıları

3. C

4. C

5. E

6. E

7. D

8. C

9. C 10. B 11. D 12. A

10. Karbon ayak izi, birim karbondioksit cinsinden ölçülen, üretilen sera gazı miktarı açısından insan faaliyetlerinin çevreye verdiği zararın ölçüsü olarak ifade edilebilir.



Yukarıdaki faktörlerden hangileri uzun süreli toprak kirliliğinin oluşmasına neden olabilir?



A) l ve ll







D) l, ll ve lll

B) ll ve lll

2. B



C) lll ve lV

E) l, ll, lll ve lV

Bitki ve hayvan kalıntıları kısa süreli, diğerleri uzun süreli kirliliğe neden olan faktörlerdendir. (Cevap D)



Buna göre aşağıdaki uygulamalardan hangisi karbon ayak izi üzerine diğerlerinden farklı yönde etki yapar?



A) Fosil yakıt tüketiminin artırılması



B) Gereksiz ambalaj ve poşet kullanımının önlenmesi



C) Yakın mesafelere motorlu taşıtlarla gidilmesi



D) Isı yalıtımının olmaması



E) Gereksiz aydınlatmanın engellenememesi

A, C, D ve E karbon ayak izini artıran, B azaltan uygulamalardır.

(Cevap B)

11. Verimli üst toprak katmanının akarsu, çığ, rüzgar ve yağış gibi etkenlerle aşınması, yer değiştirmesi erozyon olarak adlandırılır.

8. Doğal yaşam alanlarındaki bitki ve hayvanların oluşturduğu



hayat birliği, yaban hayatı olarak adlandırılır.

Buna göre erozyon; l. toprağın veriminin azalması,



ll. toprağın su tutma kapasitesinin artması,

A) Sulak alanların kurutulması



lll. biyolojik çeşitliliğin azalması,



B) Aşırı avlanma



IV. ekosistemin sürdürülebilirliğinin zorlaşması



C) Canlılar arasındaki av - avcı ilişkisi



D) Orman yangınları



E) Habitatların yerleşime açılması

Buna göre aşağıdakilerden hangisi yaban hayatını olumsuz yönde etkileyen durumlardan birisi değildir?



Canlılar arasındaki av-avcı ilişkisi ekosistemlerde doğal olarak var olan ve hayatın devamlılığı için gerekli olan durumlardandır. Diğerleri yaban hayatını olumsuz etkiler. (Cevap C)

Çözüm Yayınları







durumlarından hangilerinin ortaya çıkmasına neden olabilir?



A) Yalnız l





B) I ve II

D) I, III ve IV

Atmosferdeki CO2 oranı

şekilde kullanılması ve böylece gelecek kuşakların da bunlardan yararlanabilmelerinin sağlanması sürdürülebilirlik olarak adlandırılır.



A) Plastik, cam, kağıt gibi atıkların biriktirilerek geri dönüşümünün sağlanması



B) Suların kirletilmemesi ve aşırı tüketilmemesi



C) Ekosistemdeki madde döngüsünün engellenmesi



D) Toprağın korunması



E) Orman alanlarının yenilenmesi

Ekosistemdeki madde döngüsünün engellenmesi sürdürülebilirliğe örnek olarak verilemez. (Cevap C)

N l

9. Doğal kaynakların, doğanın kendini yenilemesine izin verecek

Buna göre aşağıdakilerden hangisi sürdürülebilirliğe örnek verilemez?

E) I, II, III ve IV

Sudaki azot tuzu oranı

N



C) III ve IV

Erozyona bağlı olarak bitki sayısı azalır. Suyu toprağa bağlayan canlılar bitkilerdir. Bu nedenle toprağın su tutma kapasitesi azalır. Erozyon I. III. ve IV. durumların ortaya çıkmasına neden olabilir. (Cevap D)

12.

218



ll

Zaman

Topraktaki mineral oranı

Zaman

Sudaki ağır metal oranı

N

N lll

lV

Zaman

Zaman



N: Normal değer



Yukarıdaki grafiklerde belirtilen durumlardan hangileri sera etkisine neden olabilir?



A) Yalnız ll





B) l ve ll

D) lll ve lV



C) ll ve lll

E) l, ll ve lV

Atmosferdeki aşırı karbondioksit birikimi sera etkisine neden olmaktadır.

(Cevap A)

BÖLÜM 06 Test

Güncel Çevre Sorunları - 2 1. Aşağıda bazı kirlilik tipleri ve neden olduğu durumlar

4. Ormanların çeşitli nedenlerden dolayı tahrip edilmesine bağlı olarak aşağıdaki durumlardan hangisinin ortaya çıkması beklenemez?

gösterilmiştir.

Ev İnsan

Toprak kirliliği

Endüstri

Hava kirliliği

Taşıt Hastalık etkeni

08



A) Ani yağışlara bağlı sel ve taşkınların olması



B) Hava kirliliğinin artması



C) Biyolojik çeşitliliğin artması



D) Erozyonun hızlanması



E) Toprak özelliklerinin değişmesi

Ormanlar pekçok canlı türünün habitatıdır. Ormanların tahrip edilmesi biyolojik çeşitliliğin azalmasına neden olur. (Cevap C)

Buna göre,



l. Birden fazla etken aynı kirlilik çeşidine neden olabilir.



ll. Kirliliğe bağlı olarak insanlarda bazı hastalıklar görülebilir.



lIl. Toprak ve hava kirliliğine sadece endüstriyel atıklar neden olur.



yargılarından hangilerine ulaşılamaz?



A) Yalnız l

B) Yalnız ll







D) l ve ll

5. Yaban hayatının tahrip olmasına neden olan aşağıdaki

olaylardan hangisi her zaman insan kaynaklı olmayabilir?

C) Yalnız lll

E) ll ve lll

Şekle bağlı olarak I. ve II. yargılara ulaşılabilir. Ancak toprak ve hava kirliliğine sadece endüstriyel atıklar neden olmaz. (Cevap C)



A) Yanlış aydınlatma uygulamaları



B) Orman yangınları



C) Doğal alanların yerleşime ve sanayileşmeye açılması



D) Kaçak avlanma



E) Tarımda kimyasal gübre ve ilaç kullanımının artırılması

2. Su kirliliğinin oluşmasında;

l. çeşitli kaynaklardan suya karışan azot ve fosfor gibi maddelerin artışı,



ll. topraktaki zararlı kimyasal maddelerin çözünerek suya karışması,



lll. çok miktarda kükürt ve azot içeren yağmurların su kaynaklarına karışması,



lV. endüstriyel atıkların arıtılmadan su kaynaklarına bırakılması



durumlarından hangileri etkilidir?



A) l ve ll







D) l, ll ve lll

B) ll ve lll



C) lll ve lV

E) l, ll, lll ve lV

Verilen durumlardan tamamı su kirliliğinin oluşmasına neden olur.

6. Hava kirliliğine bağlı olarak insanlarda aşağıdaki sağlık sorunlarından hangisinin ortaya çıkması beklenmez?



A) Astım



B) Akciğer amfizemi



C) Akciğer kanseri



D) Kalp ve damar hastalıkları



E) Diyabet

Diyabet (şeker hastalığı) hormonal bir hastalık olup hava kirliliğiyle doğrudan bir bağlantısı yoktur. (Cevap E)

(Cevap E)

3. Aşağıdakilerden hangisi hava kirliliğini önlemeye yönelik uygulamalardan biri değildir?

7. Çevre kirliliğinin önlenmesi için alınan aşağıdaki tedbirlerden hangisi en geniş kapsamlıdır?



A) Bir nehire salınan sanayi atıklarının arıtılması



B) Bir şehirde fosil yakıt kullanımı yerine yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının yaygınlaştırılması

C) Sanayileşmeyle birlikte yeşil alanların da yaygınlaştırılması



D) CFC (Klorofloro karbon) gazlarının kullanım alanlarının artırılması

C) Yeryüzünde bulunan doğal alanların koruma altına alınması



D) Bir ülkede kurşunlu benzin kullanımının yasaklanması

E) Toplu taşıma araçlarının kullanımının özendirilmesi



E) Bir kıtada nükleer denemelerin yasaklanması



A) Fabrika bacalarına filtre takılması



B) Araçlarda egzoz gazı salınımını azaltıcı tedbirlerin alınması



Çözüm Yayınları

Orman yangınları insan kaynaklı olmadan doğa olayları sonucunda da gerçekleşebilir. (Cevap B)

CFC gazlarının kullanım alanlarının artırılması ozon kirliliğine neden olur.

(Cevap D)

Yeryüzünde bulunan doğal alanların koruma altına alınması küresel çaplı bir önlemdir. Diğerleri belirli bir bölge ya da coğrafi alanı ilgilendirir. (Cevap C)

219

Test 08

1. C

8. Aşağıdakilerden hangisinin neden olduğu kirlilik diğerlerine

11.

göre daha kısa sürede ve biyolojik yollardan ortadan kaldırılabilir?



A) DDT ve böcek öldürücüler



B) Kurşun, civa gibi ağır metaller



C) Uranyum gibi radyoaktif maddeler



D) Amonyak, üre gibi boşaltım artıkları



E) Plastik, cam gibi atıklar

2. E

% 15 Yanıcı organik madde

çevreye bıraktığımız atıklar gibi doğada bıraktığımız tüm izlerin toplamını ifade eder. Buna göre; l. yakın mesafedeki bir yere yürüyerek değilde otomobille gidilmesi,



ll. bir buğday tarlasının orakla değilde makine ile hasat edilmesi,

6. E

7. C

8. D



lll. tek ampul ile ışıklandırılabilecek bir ortamın daha çok sayıda ampulle ışıklandırılması



durumlarından hangileri daha çok karbon salınımına yol açarak ekolojik ayak izini artırır?



A) Yalnız l

B) Yalnız ll







C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

besin zincirine etkileri ile ilgili,

% 50 CO2 (karbondioksit)

%5 toz



Hava kirliliğine neden olan faktörlerin oranlarını gösteren yukarıdaki grafiğe göre,



l. CO2’nin hava kirliliğine etkisi diğer tüm kirleticilerin etkisinin toplamına eşittir.



ll. Atmosferdeki toz oranının artması insan sağlığını olumsuz etkilemez.



lll. CO2, SO2, NO salınımının azaltılması hava kirliliğini büyük ölçüde azaltır.



yorumlarından hangileri yapılabilir?



A) Yalnız l

B) Yalnız ll







D) l ve lll

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

12. Bir ekosistemde bulunan canlı türleri ve bu türlerin birey sayıları aşağıdaki gibidir.



– X türü: 50



– Y türü: 150



– Z türü: 25



– T türü: 10



10. Bir göl ekosisteminde, göl suyunda biriken ağır metallerin

9. E 10. A 11. D 12. E

Hava kirliliği insan sağlığını olumsuz etkiler. Atmosferdeki toz da hava kirliliğine neden olan faktörlerden biridir. Grafiğe göre I. ve III. yorum yapılabilir. (Cevap D)

Çözüm Yayınları



Tanıma göre verilen durumlardan tümü karbon salınımını artırarak ekolojik ayak izinin büyümesine neden olur. (Cevap E)

220

5. B

% 14 NO (Azotoksit)

9. Ekolojik ayak izi; karbon ayak izi, doğal kaynakların kullanımı,

D) l ve ll

4. C

% 16 SO2 (kükürtdioksit)

Amonyak, üre gibi boşaltım artıkları kemosentetik canlılar tarafından kısa yoldan biyolojik sisteme geri döndürülür. (Cevap D)



3. D

Aynı ekosistemde geçen zaman içinde çevre kirliliğine bağlı olarak canlı türleri ve birey sayılarındaki değişim aşağıda verilmiştir.



– X türü: 30



– Y türü: 0



– Z türü: 10



– T türü: 2



– R türü : 8 Bu ekosistemdeki çevre kirliliğine bağlı olarak meydana gelen değişimlerle ilgili,



l. İlk olarak üretici canlıları etkiler.



ll. Besin zincirinin en son halkasındaki canlılara en az zarar verir.



l. Çevre kirliliğinin Y türü üzerindeki olumsuz etkisi diğer türlerden daha fazla olmuştur.



lll. Besin zincirindeki bazı canlılarda ani ölümlere neden olabilir.



ll. Çevre kirliliği ekosistemin tür çeşidi sayısında değişime neden olmamıştır.



lV. Biyolojik çeşitliliği artırarak besin zincirinin uzamasını sağlayabilir.



lll. Çevre kirliliği ekosistemdeki canlı yoğunluğunu azaltmıştır.



IV. R türünün kirliliğe toleransı Y türünden fazladır.



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) l ve lll







D) l, ll ve lll

B) ll ve lll



C) lll ve lV

E) ll, lll ve lV

Biyolojik birikim, üreticilerden son tüketicilere doğru artış gösterir. Göl suyunda biriken ağır metaller ilk olarak üreticileri etkiler, bazı canlılarda ani ölümlere neden olarak biyolojik çeşitliliği azaltabilir. Bu durum besin zincirinin kısalmasına neden olur. (Cevap A)



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) I ve II







D) l, II ve III

B) II ve III

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

Verilen sayılal değerlere bağlı olarak dört ifade de doğrudur.

(Cevap E)

BİRE BİR 1. Aşağıdakilerden hangisi asit yağmurlarının oluşumunda

5. Bir ekosistemde çevre kirliliğinin artması sonucunda

etkili olan temel maddedir?



A) CFC gazı



09

BÖLÜM 06 Test

D) SO2

B) O3





E) H2O

ayrıştırıcı popülasyonların büyüklüğünün hızla azalması, bu ekosistemdeki;

C) CO2

Kükürtlü ve azotlu bileşiklerin yağmur suyu ile reaksiyona girerek sülfirik asit (SO2) ve nitrik asit (NO2) olarak yeryüzüne inmesine asit yağmuru denir. (Cevap D)

2. Aşağıdakilerden hangisi biyolojik çeşitliliğin A) Tarım ilaçları kullanılarak zararlılarla mücadele edilmesi



B) Ortama rekabet gücü yüksek türlerin sokulması



C) Yabani hayvanların evcilleştirilmesi



D) Doğal alanların ve yaban hayatının koruma altına alınması



E) Sulak alanların kurutularak tarıma açılması

Çözüm Yayınları

gözlenmesi beklenir?



ll. birincil tüketici,



lll. ikincil tüketici



popülasyonlarından hangilerinin büyüklüğünü doğrudan ya da dolaylı olarak etkileyebilir?



A) Yalnız l

B) Yalnız ll







D) l ve lll

C) l ve ll

E) l, ll ve lll

6. Bir ekosistemde 50 yıl öncesine göre;

A, B, C ve E biyolojik çeşitliliği olumsuz etkiler. D doğal ortamların korunmasını sağlayarak biyolojik çeşitliliğin sürdürülmesini olumlu yönde etkiler. (Cevap D)

3. Küresel ısınmada aşağıdakilerden hangisinin en son

l. temel üretici,

Ayrıştırıcılar ekosistemdeki tüm biyotik faktörlerle etkileşim halinde olup ekosisteme madde döngüsünü sağlar. Dolayısıyla ayrıştırıcı popülasyonlarının büyüklüğünün azalması verilen popülasyonların tümünü etkiler. (Cevap E)

sürdürülmesini olumlu yönde etkiler?







– bitkilerin yaklaşık 15 gün erken çiçeklendiği,



– kuşların ortalama bir hafta erken kuluçkaya yattığı,



– sürüngenlerin yaklaşık bir ay erken çiftleştiği



gözleniyor.



Ekosistemde gerçekleşen bu durumun temel nedeni aşağıdakilerden hangisi olabilir?



A) Çiftleşme rekabeti



B) İklim kayması



C) Popülasyonun küçülmesi



A) Atmosferdeki karbondioksit miktarının artması



D) Kur davranışının değişmesi



B) Hava sıcaklığı ortalamalarının artması



E) Dişi ve erkeklerin geç olgunlaşması



C) Kıyı ekosistemlerinin değişmesi



D) Deniz suyu seviyesinin yükselmesi



E) Buzulların erimesi

Ekosistemde gerçekleşen durumun temel nedeni iklimsel değişikliklerdir.

(Cevap B)

7. Günümüzde yaşayan bazı canlıların kullandıkları enerji ve karbon kaynağı esas alınarak beslenme tipleri aşağıdaki tablodaki gibi gruplandırılabilir.

Küresel ısınma sürecinde verilen olaylar A - B - E - D - C sırasına göre gerçekleşir. (Cevap C)

4. Kara ve su ekosistemleri karşılaştırıldığında;

Beslenme tipi

Enerji kaynağı

Karbon kaynağı

a

Işık

Karbondioksit

b

Organik bileşikler

Organik bileşikler

c

İnorganik maddeler

Karbondioksit



Buna göre a, b, c ile gösterilen beslenme tipleri ile ilgili aşağıdakileri yargılardan hangisi doğru değildir?



I. canlı sayısı,



II. canlı çeşidi sayısı,



A) a, fotootrofrofluktur.



III. abiyotik faktörler



B) b, heterotrofluktur.



değişkenlerinden hangileri farklılık gösterebilir?



C) c, kemoototrofluktur.



A) Yalnız I



D) a da, klorofile ihtiyaç duyulur.







E) c de, mitokondri ve kloroplasta ihtiyaç duyulur.

B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Kara ekosistemleri; canlı sayısı, canlı çeşidi sayısı ve abiyotik faktörler bakımından su ekosistemlerinden farklılık gösterebilir. (Cevap E)

c kemosentetik bir organizmadır. Kemosentetik canlılar prokaryot hücre özelliğine sahip olduğu için mitokondri ve kloroplast bulunduramaz. (Cevap E)

221

Test 09

1. D

8. Bir ekosistemdeki besin zinciri aşağıdaki şemada gösterilmiştir.

P

R

3. C

4. E

5. E

6. B

7. E

8. E

9. D 10. A 11. E 12. D 13. E

11. Bitki

S

T

2. D

Buna göre;

Çekirge

Kurbağa

Yılan

X

Atmaca



Yukarıdaki şema bir ekosistemdeki besin ve enerji akışını göstermektedir.



Buna göre şemada X ile gösterilen canlı ile ilgili,



l. S üreticidir.



I. Sindirim enzimleri çok iyi gelişmiştir.



ll. P birincil tüketicidir.



II. Hücre dışı sindirim yapar.



lll. R ikincil tüketicidir.



III. Toprağı mineral bakımından zenginleştirir.



lV. T ayrıştırıcıdır.



ifadelerinden hangileri söylenebilir?



A) Yalnız I

B) Yalnız II









yargılarından hangileri doğrudur?



A) l ve ll







B) ll ve lll

D) l, ll ve lll



C) lll ve lV

D) I ve II

C) Yalnız III

E) l, ll ve lII

X ile gösterilen canlı ayrıştırıcı olup verilen özelliklerden hepsine sahiptir.

E) l, ll, lll ve lV

(Cevap E)

Madde ve enerji akışını başlatan S üretecidir. S ile beslenen P birincil, P ile beslenen R ikincil tüketicidir. T ise ayrıştırıcıdır. (Cevap E)

Toplam enerji miktarı

9. Aşağıdakilerden hangisi bir gölde ötrofikasyon olayının ortaya çıkardığı sonuçlardan biri değildir?



A) Göl ekosisteminin bozulması



B) Suyun ışık geçirgenliğinin azalması



C) Zemine yakın kısımlarda oksijen miktarının azalması



D) Göldeki canlı çeşitliliğinin artması



E) Suyun bulanıklaşarak yeşil renk alması

Ötrofikasyona bağlı olarak gölün ışık geçirgenliğinde ve oksijen oranında azalma meydana gelir. Bu durum göl ekosisteminin bozulmasına ve canlı çeşitliliğinin azalmasına neden olur. (Cevap D)

Çözüm Yayınları

12.

d c b a

Birey sayısı Bir besin zincirinde yer alan a, b, c ve d canlı türleriyle



ilgili olarak oluşturulan yukarıdaki grafiğe göre aşağıdaki yargılardan hangisi doğru değildir? A) d’deki enerji verimliliği a’dan fazladır. B) Biyolojik birikim en fazla a’da olur. C) Biyokütlesi en fazla olan d’dir. D) a, b, c ve d’den oluşacak bir besin piramidinde a piramidin tabanında yer alır. E) c’ye aktarılan enerji b’ye aktarılan enerjiden daha fazladır.

Toplam enerji miktarı ve birey sayısı grafiğine göre besin zincirindeki canlılar üreticiden son tüketiciye doğru d - c - b - a şeklinde sıralanır.

222

10. Doğadaki azot döngüsünün bazı basamakları aşağıda

13. Bir ekosistemdeki ayrıştırıcı organizmalar ortamdan uzaklaştırılacak olursa belirli bir süre sonra bu ekosistemde;

verilmiştir.



l. Baklagil köklerindeki simbiyotik bakterilerin faaliyeti



ll. Saprofit bakterilerin amonyak oluşturması



lll. Denitrifikasyon bakterilerinin faaliyeti



Bu olayların hangi sıraya göre gerçekleşmesi, atmosferdeki azotun canlı yapısına katılıp tekrar havaya geri dönmesini sağlar?



A) l - ll - lll





B) l - lll - ll

D) ll - lll - l

E) lll - l - ll

C) ll - l - lll

Azot döngüsünde verilen olayların I - II - III sırasına göre gerçekleşmesi atmosferdeki azotun canlı yapısına katılıp tekrar havaya geri dönmesini sağlar. (Cevap A)

(Cevap D)



l. üretici sayısının azalması,



ll. ortamda biriken organik madde miktarının artması,



lll. tüketicilere aktarılan enerji miktarının artması,



lV. canlılar arasında mineraller için rekabetin artması



olaylarından hangilerinin gerçekleşmesi beklenir?



A) l ve ll







D) l, ll ve lll

B) ll ve lll

E) l, ll ve lV

C) ll ve lV

Ayrıştırıcılar ortamdan uzaklaştırılırsa organik maddeler ayrıştırılamayacağından inorganik ortamdaki madde miktarı azalır. Bu durumdan önce üreticiler sonra sırasıyla diğer canlılar olumsuz etkilenir. Üretici sayısının azalması tüketicilere aktarılan enerji miktarının azalmasına neden olur. (Cevap E)

BİRE BİR

10

BÖLÜM 06 Test

1. Madencilikte metal ayrıştırmada kullanılan doğada

4.

çözünmeyen, kirlilik yapan kimyasal bir maddenin çeşitli yollardan ekosisteme yayılması durumunda bu maddenin ekosistemin aşağıdaki elemanlarıdan hangisindeki biyolojik birikimi en fazla olur?



A) Yeşil bitkiler



B) Otçul beslenenler



C) Etçil beslenenler



D) Saprofit bakteriler



E) Kemosentetik bakteriler

Üçüncül tüketiciler İkincil tüketiciler Birincil tüketiciler Üreticiler



Biyolojik besin primidinin en son basamağında en fazla olur. Dolayısıyla etçil beslenenlerde biyolojik birikim en fazla olur. (Cevap C)

Şekildeki biyokütle piramidine göre, I. Toplam biyokütle üreticilerden son tüketicilere doğru azalır.



II. Biyokütlesi en fazla olan canlı grubunun birey sayısı en azdır.



III. Biyokütlesi en az olan canlı grubundaki biyolojik birikim en fazladır.



IV. Vücut büyüklüğü ile biyokütle arasında ters orantı vardır.



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) I ve III







D) I, III ve IV

B) II ve III

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

Toplam biyokütle üreticilerden son tüketiciye doğru azalır. Biyokütlesi en fazla olan canlı grubunun birey sayısı da en fazladır. Biyokütlesi en az olan son tüketicide biyolojik birikim en fazladır. Biyokütle ile vücut büyüklüğü ters orantılıdır.

2. Doğadaki azot döngüsünde denitrifikasyon basamağı

(Cevap D)

aşağıdakilerden hangisinin gerçekleşmesini sağlar?

A) Azotlu organik maddelerin amonyağa dönüştürülmesi



B) Azotun gaz halinde atmosfere verilmesi



C) Havanın serbest azotunun toprağa bağlanması



D) Amonyağın nitrite dönüştürülmesi



E) Bitkilerin topraktan azot tuzlarını almasının kolaylaştırılması

Çözüm Yayınları



5. Aşağıda ekosistemlerde gözlenebilen farklı besin zinciri örnekleri verilmiştir.

Azot döngüsünün denitrifikasyon basamağı topraktaki azot tuzlarının ayrışıp azotun gaz

Güneş enerjisi

Isı

halinde atmosfere geri verilmesini sağlar. (Cevap B)

Havuç

Ot

Tavşan

Çekirge

Isı

Isı Isı

Tilki

3. Aynı ekosistemde yer alan P, R ve S canlı türlerine ait bazı özellikler aşağıdaki tabloda verilmiştir.



Canlı türleri

Isı Sincap

Kurbağa Isı Isı

Kromozom sayısı (I)

Beslenme şekli (II)

Biyokütle (III)

Üreme şekli (IV)

24

Fotoototrof

50

Eşeyli ve eşeysiz

R

46

Otçul

25

Eşeyli

S

12

Etçil

10

Eşeyli



Tabloda verilen özelliklerden hangileri bu canlıların besin zincirindeki yerini belirlemek için kullanılabilir?



A) Yalnız II





B) Yalnız IV

D) II ve III

Isı

Ceviz

Yılan

Özellikler

P

Isı

Isı



Buna göre besin zincirleri ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi söylenemez?



A) Canlı sisteme bağlanan enerjinin bir kısmı ısı enerjisi şeklinde kaybolur.



B) Besin zinciri uzadıkça en son canlıya daha çok enerji aktarılır.



C) Besin zincirlerinin ilk halkasında daima üretici canlılar bulunur.



D) Işık enerjisinin bir kısmı besin zincirlerinde ısı enerjisine dönüşür.



E) Ekosistemlerin temel enerji kaynağı güneştir.

C) I ve II

E) III ve IV

Atmaca

Beslenme şekli ve biyokütle özellikleri P, R ve S canlı türlerinin besin zincirindeki yerini

Besin zinciri uzadıkça enerji kayıpları artacağından son canlıya aktarılan enerji miktarı

belirlemek için kullanılabilir.

azalır.

(Cevap D)

(Cevap B)

223

Test 10

1. C

6. Asit yağmurları ile ilgili,

2. B

3. D

4. D

5. B

6. E

7. D

8. C

9. E 10. A

9.



I. Atmosferdeki karbondioksit derişiminin normal değerin altına düşmesiyle oluşur.

Z



II. Doğal bitki örtüsünün zarar görmesine neden olur.

Y



III. Tarım ürünlerinde verimliliğin azalmasına neden olur.



IV. Sucul habitatların bozulmasına neden olur.



ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II





X



Yukarıdaki gibi şematize edilen besin pramidinde Z canlısına işaretli azot (N) taşıyan amino asit verilmiştir. Bir süre sonra bu azota Y canlısının vücut proteinlerinde rastlanmıştır.

Asit yağmurları, atmosferdeki karbondioksit derişiminin normal değerin üzerine



çıkmasıyla oluşur.

Buna göre,



I. İşaretli azot Y canlısının yapısına katılıncaya kadar en az iki farklı beslenme şekline sahip canlı tarafından kullanılmıştır.



II. İşaretli azot X canlısı tarafından amino asit sentezinde kullanılmıştır.



III. Bu süreçte saprofitler ve mikroorganizmalar görev yapmıştır.

D) I, II ve III

C) III ve IV

E) II, III ve IV (Cevap E)

1

Atmosferdeki serbest azot

Bitkisel proteinlerdeki azot 5

2 Topraktaki inorganik azot

3 4

Hayvansal proteinlerdeki azot

6



yargılarından hangileri söylenebilir?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

Z canlısına işaretli azot taşıyan amino asit verilmiştir. Bir süre sonra bu işaretli azota Y canlısının proteinlerinde rastlanıyorsa saprofitler etkinlik göstererek Z deki proteinli



Buna göre, numaralandırılmış olaylarla ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisi doğru değildir?



A) 1. olay sırasında rhizobium bakterilerinin etkinliği gözlenir.



B) 2. olayda denitrifikasyon bakterilerinin etkinliği gözlenir.



C) 3. ve 6. olayların gerçekleşmesinde ayrıştırıcı organizmaların etkinliği gözlenir.



D) 5. olay sırasında bitkisel proteinler hayvansal organizmalar tarafından doğrudan kullanılır.



E) 4. olay sırasında inorganik maddelerden organik madde sentezi olur.

bileşikleri ayrıştırmış, işaretli azot X canlısı tarafından yeniden amino asit sentezinde kullanılmıştır. Y canlısı bunları tekrar X canlısından olarak kendi proteinlerini sentezlemek için kullanmıştır.

(Cevap E)

Çözüm Yayınları

7.

10. Aşağıda bir deniz ekosisteminde, numaralarla belirtilen 8 farklı

Hayvansal organizmalar bitkisel proteinleri alıp amino asitlere hidroliz ettikten sonra

canlı türünden oluşan bir besin ağı gösterilmiştir.



kendilerine özgü proteinlere dönüştürür.

Bu besin ağında trofik ilişkiler, hangi canlının diğerinin besinini oluşturduğunu gösteren bağlantı oklarıyla ifade edilmiştir. 8

(Cevap D)

8. 1960’lı yıllarda belirli bir bölgede tarım ilaçlarının kullanılmaya başlanmasından kısa bir süre sonra tarım ürünlerinden yüksek verim alınmış ve bölgede yaygın olarak gözlenen sıtma hastalığı tamamen ortadan kalkmıştır.



224



Ancak 20 yıl içinde bölgede tarım ilaçları giderek daha fazla kullanıldığı halde, tarım zararlıları ve sıtma hastalığı tekrar görülmeye başlamıştır. Bu durumun ortaya çıkmasında;

2

6

7

5

4

3

1



l. tarım zararlılarının tarım ilaçlarına karşı direnç kazanması,





ll. ekosistemdeki madde ve enerji akışının tamamen durması,

Bu besin ağı ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?



A) Besin ağındaki besin zincirlerinin hepsi aynı uzunluktadır.



lll. sivri sinek larvalarını besin olarak kullanan böcek türlerinin sayıca azalması



B) Besin ağında omnivor özellikte bir canlı bulunmamaktadır.



C) Ortama karışan toksik bir maddenin, görece olarak en az 1 numaralı canlıda birikmesi beklenir.



D) 2 ve 3 numaralı canlılar otçuldur.



E) 5, 6, 7 ve 8 numaralı canlılar etçil beslenir.



faktörlerinden hangileri etkili olmuş olabilir?



A) Yalnız l

B) Yalnız ll







D) ll ve lll

C) l ve lll

E) l, ll ve lll

Soruda belirtilen durumun ortaya çıkmasında l. ve lll. faktörler etkili olmuş olabilir. Ekosistemdeki madde ve enerji akışı durursa canlılar varlıklarını sürdüremez. (Cevap C)

Besin ağı incelendiğinde besin ağındaki besin zincirlerinin hepsinin aynı uzunlukta olmadığı görülür.

(Cevap A)

01

TÜMEVARIM - Il Test 1. Sadece eşeysiz olarak ürediği bilinen çok hücreli bir

5. Tüm monosakkarit çeşitleri için;

canlıda;



I. mitoz bölünme,



II. gamet oluşumu,



III. embriyo gelişimi,



IV. mutasyona uğrama



canlılık olaylarından hangilerinin görülmesi beklenmez?



A) I ve II







D) I, II ve III

B) II ve III

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV



I. tüm canlı hücrelerde bulunabilme,



II. hücre zarından geçebilme,



III. C6H12O6 kapalı formülüne sahip olma,



IV. enerji verici olarak kullanılma



özelliklerinden hangileri ortaktır?



A) Yalnız II





B) I ve II



D) I, II ve III

C) III ve IV

E) II, III ve IV

Tüm monosakkarit çeşitleri hücre zarından geçebilme özelliğine sahiptir. Bütün

Sadece eşeysiz ürediği bilinen çok hücreli bir canlıda gamet oluşumu ve embriyo gelişimi

monosakkaritler 6 C’lu değildir. Monosakkaritlerin tümü enerji verici olarak kullanılmaz

gözlenemez.

ve tüm canlı hücrelerinde tüm monosakkarit çeşitleri bulunmaz.

(Cevap B)

(Cevap A)

2. İnsanlarda, eksikliğinde gece körlüğü görülen vitamin çeşidi ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

6. Aşağıda bir bitki hücresinin belirli ortamlarda turgor



A) Yağda çözünen bir vitamindir.





B) Vücutta depo edilebilir.



C) Sindirilmeden kana geçebilir.



D) Provitamin halinde vücuda alınır.



E) Polimerleşme tepkimesine katılabilir.

basıncındaki değişimi verilmiştir. Turgor basıncı

İnsanlarda, eksikliğinde gece körlüğü görülen vitamin, A vitamini olup A, B, C ve D deki ifadeler doğrudur. A vitamini polimerleşme tepkimesine katılmaz.

(Cevap E)

3. Proteinlerin monomerleriyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur?



A) Peptit bağı içerir.



B) Ribozom organelinde sentezlenir.



C) Azot elementi bulundurur.



D) Dehidrasyon tepkimesi sonucu sentezlenir.



E) Enerji kaynağı olarak kullanılmaz.

Çözüm Yayınları

N

l

ll

lll

lV

Ortamlar

V



(N: Normal miktar) Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisi doğru değildir?



A) l de hücre hipotonik ortama bırakılmıştır.



B) ll de hücrenin hacmi lV dekine göre daha büyüktür.



C) V de hücrenin koful hacmi küçülmüştür.



D) lV de hücrede çeperle zar arasındaki açıklık artmıştır.



E) lll de hücre izotonik ortama konulmuştur.

Grafiğe göre hücre; I de ve V de hipotonik, II ve IV de hipertonik, III de izotonik ortama konmuş olabilir. Hücrenin koful hacmi II ve IV de küçülmüş V’de normal su seviyesine ulaşana kadar artmıştır. Diğer yargılar doğrudur. (Cevap C)

Proteinlerin monomerleri amino asitlerdir. Amino asitler azot elementi içeren, yapısında peptit bağı bulundurmayan, gerektiğinde enerji kaynağı olarak kullanılabilen moleküllerdir.

(Cevap C)

4. Canlıların temel bileşenlerinden olan minerallerin tümü için;



I. inorganik yapılı olma,



II. dışarıdan hazır olarak alınma,



III. sindirime uğramama,



IV. düzenleyici olarak kullanılma



özelliklerinden hangileri ortaktır?



A) I ve II







D) I, II ve III

B) II ve III

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

Minerallerin tümü için l, ll ve lll. özellikler ortaktır. Ancak bütün mineraller düzenleyici olarak kullanılmaz.

225

7. ATP ve bir deoksiribonükleotidin yapısında;

(Cevap D)



I. glikozit bağı,



II. ester bağı,



III. yüksek enerjili fosfat bağı,



IV. hidrojen bağı



bağ çeşitlerinden hangileri ortak olarak bulunabilir?



A) Yalnız I





B) I ve II

D) I, II ve III



C) II ve IV

E) I, II ve IV

ATP ve bir deoksiribonükleotidin yapısında glikozit ve ester bağı bulunabilir. Yüksek enerjili fosfat bağı ATP de bulunur.

(Cevap B)

Test 01

1. B

8. DNA ve RNA moleküllerinin yapısında bulunan I. içerdikleri monosakkaritin karbon sayısı,



II. içerdikleri H3PO4 molekülü sayısı,



III. içerdikleri bağ çeşitleri özelliklerinden hangileri kesinlikle ortaktır?



A) Yalnız I





B) Yalnız II

D) II ve III

4. D

5. A

6. C

7. B

8. E

9. B 10. E 11. D 12. A

düşünüldüğünde aşağıdaki grafiklerden hangisi çizilemez?





3. C

11. Enzimlerin çalışma hızına etki eden faktörler

nükleotitler için;



2. E

(Diğer şartların uygun olduğu kabul edilecektir.) A)

B)

Tepkime hızı

Tepkime hızı

C) I ve II

E) I, II ve III

DNA ve RNA nın yapısında 5 C’lu şeker bulunur. Nükleotitlerin içerdiği H3PO4 sayısı ve içerdikleri bağ çeşitleri de ortaktır.

Enzim derişimi

Sıcaklık (°C)

(Cevap E)

C)

grafiklerle ifade edilmiştir.

E)

Glikoz

Protein

ATP

Tepkime hızı

Substrat derişimi

9. Canlı hücrelerde gerçekleşen bazı olaylar aşağıdaki

D)

Tepkime hızı

Su derişimi

Tepkime hızı



Zaman

Zaman

-ll-

-lll-

Enzimler % 15’in altında su bulunan ortamlarda etkinlik gösteremez.



Buna göre hangi grafikte gösterilen değişim ökaryot bir hücrede bir organelde gerçekleşmek zorundadır?



A) Yalnız l

B) Yalnız ll







D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) ll ve lll

I. olay ATP sentezi, II. olay protein sentezi, III. olay glikozun kullanımıdır. I. olay sitoplazma, mitokondri ve kloroplastta gerçekleşebilir. II. olay kesinlikle ribozomda gerçekleşir. III. olay sitoplazmada, lökoplastta veya golgide gerçekleşebilir. (Cevap B)

(Cevap D)

Çözüm Yayınları

Zaman -l-

Substrat yüzeyi

12. Bir molekül nişasta, monomerlerine kadar hidroliz edildiğinde;

10. Hayvansal bir hücrede yağ asidi miktarının zamana bağlı

Oluşan monomer sayısı

değişimi aşağıdaki grafikte verilmiştir. Yağ asidi miktarı

Zaman

I

226

II

Zaman

Yıkılan bağ sayısı

Zaman



Oluşan monomer çeşidi sayısı

Yağ asidi miktarındaki değişime bağlı olarak hücrede,



I. Lipoprotein sentezi yapılmaktadır.



II. Yağ asitleri temel amino asitlere dönüştürülmektedir.



III. Trigliserit sentezlenmektedir.



IV. Fosfolipit sentezlenmektedir.



olaylarından hangilerinin gerçekleştiği söylenebilir?



A) I ve II







D) I, II ve III

B) II ve III

C) III ve IV

E) I, III ve IV

Temel amino asitler canlının kendisinin üretemediği, dışardan almak zorunda olduğu amino asitlerdir. Bu nedenle yağ asitleri temel amino asitlere dönüştürülemez. Diğer dönüşümlerin gerçekleştiği söylenebilir.

(Cevap E)



Zaman III grafiklerinde verilen değişimlerden hangileri gözlenebilir?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







D) I ve III

C) I ve II

E) II ve III

Bir molekül nişasta monomerlerine kadar hidroliz edildiğinde oluşan monomer sayısı artar, yıkılan glikozit bağı sayısı artar. Tek çeşit monomer oluşur.

(Cevap A)

02

TÜMEVARIM - lI Test 1. Aşağıda verilen özelliklerden hangisine sahip olan bir

4. Bir hücrenin mitoz veya mayoz bölünmeye



A) Hücre çeperine sahip olma



A) Selüloz yapılı bölünme plağını sentezleme



B) Heterotrof beslenme



B) Cross over ile kalıtsal çeşitliliği arttırma



C) Omurgaya sahip olma



C) Sentriolleri aracılığıyla iğ ipliklerini sentezleme



D) Aktif hareket etme



D) DNA miktarını iki katına çıkarma



E) Bölünerek üreme



E) Sentrozomlarını eşleme

canlının diğer özelliklerine bakılmadan hangi âlemde yer aldığı belirlenebilir?

başlayabilmesi için aşağıdakilerden hangisini kesinlikle gerçekleştirmiş olması gerekir?

Omurgaya sahip olma sadece hayvanlar âleminin omurgalılar şubesindeki canlılarda gözlenen bir özellik olduğu için omurgaya sahip bir canlının hangi âlemde yer aldığı diğer özelliklerine bakılmadan belirlenebilir.

Bir hücrenin mitoz yada mayoz bölünmeye başlayabilmesi için DNA eşlenmesini kesinlikle gerçekleştirmiş olması gerekir. (Cevap D)

(Cevap C)

5.



2. Aşağıdaki özelliklerden hangisine sahip olan bir canlı kesinlikle ökaryot hücre yapısına sahiptir?

A) Mayoz bölünme geçiren



B) Fotosentez yaparak oksijen üreten



C) Çürükçül olarak beslenen



D) Besinini kemosentezle üreten





E) Parazit olarak yaşamını sürdüren

Mayoz bölünme geçiren bir hücre kesinlikle ökaryot hücre yapısına sahiptir. Çünkü prokaryot hücreler mayoz bölünme geçiremez. (Cevap A)

Çözüm Yayınları



Hücreler Organel

X

Y

Z

Ribozom

+

+

+

Kloroplast



+



Mitokondri



+

+

Lizozom





+

Yukarıdaki tabloda X, Y, ve Z hücrelerinin sahip olduğu organeller (+), olmadığı organeller (–) ile gösterilmiştir.



Buna göre aşağıdaki sonuçlardan hangisine ulaşılamaz?



A) X, prokaryot yapılı olabilir.



B) Y, bir bitkiye ait olabilir.



C) Z, bir hayvan hücresi olabilir.



D) Z’de çekirdek zarına rastlanmaz.



E) Y ve Z, ökaryot yapılıdır.

Z, mitokondri ve lizozom gibi zarlı organeller bulundurduğundan ökaryot hücre yapısına sahiptir. Dolayısıyla çekirdek zarına sahip olabilir. (Cevap D)

6. Aşağıdaki soy ağacında otozomal çekinik bir özelliği fenotipinde gösteren bireyler taralı olarak verilmiştir.



: Dişi : Erkek

3. Amipler üzerinde yapılan bir incelemede;

• besinlerini daha çok hücre içindeki sindirim kofullarında sindirebildiği,



• tatlı sularda yaşayabildiği,



• besin alımı sırasında hücre zarının içeriye doğru kese oluşturabildiği

Z X Y

Buna göre,



gözlenmiştir.



I. X, Y ve Z’nin aynı genotipte olma olasılığı yoktur.



Gözlem sonuçlarına dayanılarak amipler için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?



II. X, Y ve Z aynı fenotipe sahip olabilir.



A) Endositoz yapabilir.



B) Lizozom bulundurabilir.



C) İnorganik maddelerden organik madde sentezleyebilir.



D) Sindirim enzimleri salgılar.



E) Hücre çeperi bulundurmaz.

227



III. X, Y ve Z’nin çekinik fenotipte olma olasılığı yoktur. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II





D) I ve III Aa

Aa

AA/Aa

aa



E) II ve III Buna göre sadece ll. yargı doğrudur.

AA/Aa

Verilen gözlem sonuçlarına dayanılarak A, B, D ve E deki özellikler söylenebilir. Ancak verilenlere dayanılarak amiplerin inorganik maddelerden organik madde sentezleyebildiği söylenemez. (Cevap C)

AA Aa aa

Z Aa aa

X aa Y

AA/Aa

AA/Aa Aa aa

(Cevap B)

Test 02

1. C

7. Bir insana ait;

3. C

4. D

5. D

6. B

7. B

8. E

grafikte verilen değişimler gerçekleşmiştir.

– Deri hücresi



– Karaciğer hücresi



– Kemik hücresi

Turgor basıncı

Çekirdek DNA’ları incelendiğinde;



l. toplam nükleotit sayısı,



ll. aktif gen bölgesi,



9. C 10. E 11. D 12. E

10. Bir hayvan hücresinde belirli bir zaman sürecinde aşağıdaki





2. A

lll. nükleotit dizilimi



faktörlerinden hangileri farklılık gösterebilir?



A) Yalnız l

B) Yalnız ll







D) l ve ll

t1



C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

Verilen hücre çeşitleri aynı insana ait olduğu ve hepsi 2n kromozomlu olduğu için toplam nükleotit sayıları ve nükleotit dizilimleri aynıdır. Ancak farklı görevler üstlendikleri için aktif genleri farklılık gösterebilir. (Cevap B)

Grafiğe göre bu bitki hücresi için aşağıdaki yargılardan hangisi doğru değildir?



A) t1 zaman aralığında izotonik ortamda bekletilmiştir.



B) t2 zaman aralığında hipertonik ortamda bekletilmiştir.



C) t3 zaman aralığında hipotonik ortamda bekletilmiştir.



D) t2 zaman aralığındaki osmotik basıncı t1 dekinden yüksektir.



E) t3 zaman aralığında osmotik basınç sürekli artmıştır.

Vücuttan atılma süresi

A1

++

++

8 saat

A2

++



36 saat

Çözüm Yayınları

Antibiyotikler



11.

ve mantar türlerine karşı kullanılan bazı antibiyotiklerin etki dereceleri ve vücuttan atılma süreleri verilmiştir. Mantarları etkileme derecesi

Zaman

t3

t3 zaman aralığında hücrenin turgor basıncı artış göstermiştir. Bu durumda osmotik basınç azalır. (Cevap E)

8. Aşağıdaki tabloda insanlarda etkili olan patojen parazit bakteri

Bakterileri etkileme derecesi

t2

A B C

B C

D E

D E (I)





Üzerinde genlerin dizilişi gösterilen kromozomda (I) bir süre sonra gözlenen durum (II) yukarıdaki şekilde gösterilmiştir. Buna göre, I. Kromozomdan parça eksilmiştir. II. Kromozom sayısında değişme meydana gelmiştir. III. Kromozom DNA’sındaki toplam nükleotit sayısı azalmıştır.



açıklamalarından hangileri söylenebilir?





A) Yalnız I

B) Yalnız II









Şekle göre A geni kromozomdan ayrılmıştır. Bu durum kromozom DNA sındaki toplam toplam nükleotit sayısında azalmaya neden olur. Kromozom sayısı değişmemiştir.



A3

+



24 saat

A4



+

12 saat

A5

+++

+++

8 saat

Buna göre tabloda verilen antibiyotiklerin hangisinin uygulanması parazit mantar ve bakterilerin daha hızlı azalmasını sağlarken karaciğer ve böbreklerde daha az zararlı etki yaratır?

A) A1 B) A2 C) A3 D) A4 E) A5 Bakteri ve mantarları etkileme derecesinin daha fazla olması ve vücuttan daha hızlı atılması nedeniyle A5 antibiyotiği kullanılmalıdır.

(Cevap E)

9. Aşağıdaki grafikte aynı türe ait B1, B2 ve B3 bakteri türlerinin sahip oldukları kalıtsal özellik sayıları gösterilmiştir.



(II)



D) I ve III

C) I ve II

E) I, II ve III



(Cevap D)

Kalıtsal özellik sayısı

12. Aşağıdaki soy ağacında taralı olarak gösterilen bireyler otozomal bir özellik bakımından “aa” genotipindedir. 1



228

B1



B2

Bakteri türleri

B3

3

Bu grafiğe göre,



I. B1 bakteri türünün temel DNA’sının gen sayısı en azdır.



II. B3, bakteri türünün kromozom sayısı B2’den fazladır.



III. B1 ve B2 bakteri türü arasında yapılacak konjugasyonda B1 bakteri türü yeni özellikler kazanır.



yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



A) Yalnız I





B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Kalıtsal özellikler genlerle belirlendiği için B1’in temel DNA’sının gen sayısının en az olduğu kesindir. B2, B1’den farklı kalıtsal özelliklere sahip olduğundan B1 ve B2 arasında yapılacak konjugasyonda B1 yeni özellikler kazanır. Kalıtsal özellik sayısının fazla olması kromozom sayısının fazla olması anlamına gelmez.

2



(Cevap C)

4

5 6



Buna göre numaralandırılmış bireylerden hangilerinin “AA” genotipinde olma olasılığı vardır?



A) 1 ve 2



B) 2 ve 3







D) 4 ve 5



E) 5 ve 6

C) 3 ve 6

Taralı bireylerin aa genotipine sahip olduğu soy ağacına göre, I. Aa, 2. Aa, 3. Aa, 4. Aa’dır. 5. ve 6. bireyler AA ya da Aa olabilir.





(Cevap E)

03

TÜMEVARIM - Il Test 1.

4. Omurgalılar şubesinde yer alan bir hayvana ait aşağıdaki

H

özelliklerden hangisi bu canlının sınıfının belirlenmesi için yeterli olur?

M, N K, L P, R, S

X, Y, Z, T

Bir kara ekosisteminde yaşamını sürdüren canlıların oluşturduğu yukarıdaki besin piramidine göre hangi canlı grupları hayvansal proteinleri besin olarak tüketebilir?



A) M, N ve H



B) X, Y, Z ve T



C) K, L, M ve N



D) P, R, S, K ve L







A) Sabit vücut ısısına sahip olma



B) Kanat ve tüy yapısına sahip olma



C) Akciğer solunumu yapma



D) Yumurtlayarak çoğalma



E) Böbreklerle boşaltım yapma

A) kuşlar ve memeliler sınıfına, B) kuşlar sınıfına, C) karasal omurgalıların tümüne, D) balıklar, kurbağalar, sürüngenler ve kuşlara,

E) K, L, M, N ve H

K, L, M, N ve H canlıları etçil canlılar olup hayvansal proteinleri besin olarak tüketir.

E) tüm omurgalılara



ait özelliklerdir.





(Cevap E)





(Cevap B)

2. Aşağıdakilerden hangisi Mendel’in çaprazlamalarından

5. İnsanlarda, sol eli daha iyi kullanma (solaklık) otozomlarda



A) Gametlerin rastgele birleşmesiyle yeni kalıtsal kombinasyonlar ortaya çıkar.





B) Kromozomlarda ayrılmama sonucu beklenmeyen genetik durumlar gözlenebilir.



C) Bazı kalıtsal özellikler mutasyonlar sonucu ortaya çıkar.



D) Bazı karakterler ikiden fazla gen çeşidi tarafından belirlenmektedir.



E) Bağlı genler cross - over ile birbirinden ayrılabilir.

taşınan çekinik bir genle kalıtılır.

elde ettiği sonuçlardan birisidir?

B, C, D ve E deki açıklamalar Mendel’den sonraki araştırmacılar tarafından ortaya çıkarılmıştır. Gametlerin rastgele birleşmesiyle yeni kalıtsal kombinasyonların ortaya çıkışı Mendel’in çaprazlamalarından elde ettiği sonuçlarından biridir.





(Cevap A)

Çözüm Yayınları

Aşağıdaki soy ağacında solak özellikteki bireyler taralı olarak gösterilmiştir. 1

: Dişi

2

: Erkek 4

3

5

Bu soy ağacında numaralandırılmış bireylerin genotipleri ile ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?



A) 1  Aa

B) 2  aa

D) 4  Aa

1

2

Aa

C) 3  aa

E) 5  AA

Buna göre 5, AA değil Aa genotipine sahiptir.

aa

Aa

Aa

3. Bakteriler ve arke bakteriler âlemlerinde sınıflandırılan

Aa

aa

5

(Cevap E)

4

3

aa

Aa

tüm canlılarda;



l. kapsül,



ll. plazmit,



lll. klorofil,



l. saprofit organizmaların etkinliği,



lV. mezozom,



ll. kemosentetik bakterilerin etkinliği,



V. ribozom



lll. denitrifikasyon bakterilerinin etkinliği

6. Bitki ve hayvan kalıntılarında bulunan proteinli bileşiklerdeki azotun atmosfere verilmesine kadar geçen süreçte,



yapılarından hangileri ortak olarak bulunabilir?



yukarıdakilerden hangilerinin gerçekleşmesi gerekir?



A) Yalnız V



A) Yalnız I









B) l ve ll

D) IV ve V



C) lll ve lV

E) l, ll ve lll

Bakteriler ve arke âlemlerinde sınıflandırılan tüm canlılarda verilen yapılardan sadece ribozom ortak olarak bulunabilir. (Cevap A)

B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

Bitki ve hayvan kalıntılarındaki proteinli bileşiklerdeki azotun atmosfere verilmesine kadar geçen süreçte verilen üç olay sırasıyla gerçekleşir. (Cevap E)

229

Test 03

1. E

2. A

3. A

4. B

5. E

6. E

7. A

8. B

9. E 10. C 11. C 12. D

10. İnsanlarda üreme hücreleri;

7. Aşağıda verilenlerden hangisi hem kalıtım hem de

çevresel koşulların etkisiyle ortaya çıkan bir durum değildir?



l. mayoz,



A) Renk körlüğü taşıyıcısı olan annenin renk körü ve sağlam görüşlü erkek çocuklarının olabilmesi



ll. mitoz,



lll. döllenme



B) Karanlık ortamda çimlenen tohumlardan oluşan ilk yapraklarda klorofil üretilememesi



olaylarından hangilerini gerçekleştirebilir?



C) Arılarda beslenme farklılığına bağlı olarak kraliçe ve işçi arılarının oluşması



A) Yalnız l

B) Yalnız ll









E) ll ve lll

İnsanda üreme hücreleri mitoz ya da mayoz geçiremez. Döllenme olayına katılabilir.

D) Himalaya tavşanlarında sıcaklık değişimine bağlı olarak post renginin değişmesi

(Cevap C)

E) Sirke sineklerinin kanat şeklinin ortam sıcaklığından etkilenmesi

Renk körlüğü taşıyıcısı olan annenin renk körü ve sağlam görüşlü erkek çocuklarının olması sadece kalıtımın etkisiyle ortaya çıkar.



11. İçindeki madde yoğunluğu eşit olan, bağırsaktan yapılmış üç baloncuk şekildeki gibi yoğunlukları bilinmeyen K1, K2 ve K3 kaplarındaki çözeltilere bırakılıyor.

(Cevap A)

8. Genler arasında baskınlık çekiniklik ilişkileri değişkenlik



gösterir. Üç çift gen arasında baskınlık çekiniklik ilişkisi aşağıda verilmiştir.

– A geni a genine tam baskındır. – B geni C geni ile eş baskındır.



Bu durum özellikle heterozigot bireyler incelenerek gözlendiğine göre, aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğru olmaz? A) Aa genotipli bireyler A fenotipindedir. B) D fenotipine sahip bireyler homozigot ya da heterozigot olabilir. C) DE genotipli bireyler tam olarak ne D ne de E fenotipine sahiptir. D) a fenotipli bireyler aa genotipine sahiptir. E) BC, genotipli bireyler fenotiplerinde hem B hem de C özelliğini gösterir.

D geni ile E geni arasında eş baskınlık varsa DD (homozigot) bireyler D, EE (homozigot) bireyler E fenotipinde olur. DE (heterozigot) bireyler D ya da E fenotipinde olamaz.



Çözüm Yayınları

– D geni ile E geni arasında eş baskınlık vardır.

D) l ve ll

C) Yalnız lll

B1

B2

B3

K1

K2

K3

Bir süre sonra;



– B1 baloncuğunun hacminin arttığı,



– B2 baloncuğunda değişme olmadığı,



– B3 baloncuğunun hacminin küçüldüğü gözlemleniyor.



Bu verilere göre kaplardaki çözeltilerin madde yoğunluklarının çoktan aza doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?



A) K1 - K2 - K3



B) K1 - K3 - K2



C) K3 - K2 - K1

D) K2 - K1 - K3





E) K2 - K3 - K1

B1 hipotonik, B2 izotonik, B3 hipertonik bir çözelti içerisine konmuştur. Buna göre; K1, K2 ve K3 çözeltilerinin madde yoğunluklarının çoktan aza doğru sıralanışı K3 - K2 - K1 şeklindedir. (Cevap C)

(Cevap B)

9. Aşağıda E1, E2, E3 ve E4 enzimlerinin kullanıldığı bir tepkime dizisi gösterilmiştir.



a

E1

E2

d

c

b

E3 E3

e

E4

230 f

Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?



A) E1, a ve b maddelerinin c’ye dönüşümünü katalizler.



B) E1 ve E4 farklı substratları aynı ürüne dönüştürür.



C) E3 enzimi tepkimeyi çift yönlü katalizler.



D) E2 enzimi denatüre olursa E3 enziminin etkinliği aksar.



E) E4 enzimi etkinlik göstermezse c maddesi kesinlikle oluşmaz.

Tepkime dizisi incelendiğinde A, B, C ve D’deki yargıların doğru olduğu görülür. Ancak E4 enzimi etkinlik göstermese bile E2 in etkinlik gösterdiği metabolik yoldan C maddesi oluşturulabilir. (Cevap E)

12. Aşağıda bir bakteriye ait bazı özellikler verilmiştir.

– İnorganik maddelerin oksidasyonunu gerçekleştirir.



– Mezozom bulundurur.



– Plazmit DNA’sına sahiptir.



Buna göre bu bakteri ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi doğru değildir?



A) Oksijenli solunum yapabilir.



B) Kemosentez yaparak ototrof beslenir.



C) Aynı türden bir bakteriye gen aktarımı yapabilir.



D) Konjugasyon yaparak birey sayısını artırır.



E) Organik maddeleri inorganik bileşenlerine parçalayabilir.

Verilen özellikler bu bakterinin oksijenli solunum yapan kemosentetik bir organizma olduğunu göstermektedir. Plazmit DNA sının bulunması aynı türdeki diğer bakterilerle gen aktarımı yapabildiğini (konjugasyon) gösterir. Ancak konjugasyon birey sayısında artışa neden olmaz. (Cevap D)

04

TÜMEVARIM - lI Test 1. Ökaryot bir hücrede çekirdekte bulunan DNA;

4. Y kromozomuna bağlı kalıtımla ilgili olarak,



l. kendini eşleyerek sonraki hücrelere kalıtımı sağlama,



l. Babadan erkek çocuklarına geçen özellikleri içerir.



ll. bölünme sürecinde kromozomları meydana getirme,



ll. Kız çocuklarında görülme ihtimali yoktur.



lll. RNA ların sentezini sağlayarak protein sentezinde görev alma



lll. Baskın durumda fenotipte gözlenme olasılığı daha yüksektir.



özelliklerinden hangilerine sahiptir?



A) Yalnız l

B) Yalnız ll







D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

Ökaryot bir hücrede çekirdek DNA’sı kendini eşleyerek kalıtsal bilginin sonraki hücrelere aktarılmasını sağlar. DNA normalde kromatin iplikleri şeklinde bulunup bölünme sürecinde kromozomlara dönüşür. RNA’ların sentezi DNA üzerinden yapılır ve DNA protein sentezini yönetir. (Cevap E)



ifadelerinden hangileri doğrudur?



A) Yalnız l

B) Yalnız ll







D) l ve ll

C) Yalnız lll

E) l, ll ve lll

Y kromozomu üzerinde bulunan genlerle kalıtılan özellikler babadan erkek çocuklarına aktarılır. Y kromozomu bulunmadığından bu özellikler kız çocuklarında görülmez. Tek gen ile kalıtıldığından baskın ya da çekinik olmasının önemi yoktur. (Cevap D)

5. T

2. Karbon atomu işaretli karbondioksitin bulunduğu bir

Z

ortamda yaşayan ve bir besin zinciri oluşturan;



I. üreticiler,



II. otçullar,



III. etçiller



canlı gruplarından hangilerinde yer alan canlıların dokularında işaretli karbon içeren organik moleküllere rastlanabilir?



A) Yalnız I

B) Yalnız II







R

Y X

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

Üreticiler işaretli karbon atomu içeren karbondioksiti kullanarak organik besinin yapısına katar. Bu karbon beslenme yoluyla diğer canlı gruplarına aktarılabilir. (Cevap E)

3. Çeşitli canlılara ait hücrelerin sitoplazmaları kimyasal olarak

Çözüm Yayınları

İnorganik madde



Bir kara ekosistemindeki besin piramidi yukarıda şematize edilmiştir.



Bu besin piramidiyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?



A) İnorganik maddeleri sadece X canlıları kullanılır.



B) Y deki canlılar bitkisel kaynaklı besinlerle beslenir.



C) R deki canlılar hücre dışı sindirim yapabilir.



D) Z deki canlılar hayvansal besinlerle beslenir.



E) X den T ye doğru gidildikçe toplam besin miktarı azalır.

Verilen besin piramidinde; X üretici, Y birincil tüketici, Z ikincil tüketici, T üçüncül tüketici ve R ayrıştırıcıdır. Buna göre B, C, D ve E deki ifadeler doğrudur. Ancak tüm canlılar inorganik madde kullanır. (Cevap A)

analiz edildiğinde hücrelerde bulunan bazı karbonhidrat çeşitleri tespit edilerek aşağıdaki tablo oluşturuluyor. Hücre

Tespit edilen karbonhidrat

H1

Glikoz, Maltoz

H2

Glikoz, Laktoz

H3

Glikoz, Sükroz



Buna göre H1, H2 ve H3 ile belirtilen hücreler ile ilgili, aşağıdaki yargılardan hangisi doğru değildir?



A) H1 ve H3 hücreleri bir bitkiye ait olabilir.



B) H1, H2 ve H3 hücreleri glikoz molekülünü kendileri üretmiştir.



C) Tüm hücreler glikoz bulundurur.



D) H1, H2 ve H3 hem monosakkarit hem de disakkarit bulundurur.



E) H2 hücresi bir hayvana ait olabilir.

H1 hücresi maltoz, H3 hücresi sükroz içerdiği için bitkisel olabilir. Laktoz içeren bir hücre hayvan hücresidir ve glikoz molekülünü kendisi üretemez. (Cevap B)

6. Aşağıdaki tabloda 4 ayrı bireyin genotipleri verilmiştir. I. KkLlMm

K, L, M genleri bağlı

II. KkLlMm

K ve L genleri bağlı

III. KkLLMm

K ve M genleri bağlı

IV. KkLLMM

Genler bağımsız

231



Bağlı genler arasında cross over olmadığına göre kaç numaralı bireylerin oluşturabileceği gamet çeşiti sayısı aynıdır?



A) I ve II







D) I, III ve IV

B) II ve III

C) II ve IV

E) I, II, III ve IV

l. 2 çeşit ll. 4 çeşit lll. 2 çeşit lV. 2 çeşit gamet oluşturur.



(Cevap D)

Test 04

1. E

7.

O2

P R NH3

O2 −

HNO3





3. B

4. D

5. A

6. D

7. E

8. E

9. B 10. E 11. E 12. A

10. Memeliler sınıfında yer alan X ve Y canlılarında;

Işık



2. E

O2

S

l. beslenme şekli,



ll. vücut sıcaklığı,



lll. gebelik süresi,



lV. kromozom sayısı



özelliklerinden hangileri farklılık gösterebilir?



A) l ve ll







D) l, ll ve lll

B) ll ve lll



C) lll ve lV

E) l, ll, lll ve lV

Memeliler sınıfında yer alan X ve Y canlılarında verilen özelliklerinden tümü farklılık gösterebilir. (Cevap E)



HNO2

T



Ekosistemde gerçekleşen azot döngüsünün bir bölümünü özetleyen yukarıdaki şemaya göre aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğru değildir? A) P, S ve T ototrof canlılardır. B) P ortamdaki inorganik azot miktarını azaltır. C) R hücre dışı sindirim yapar. D) R, P’nin proteinli bileşiklerini ayrıştırır. E) S ve T, O2’yi sadece oksijenli solunumda kullanır.

11. Bir kaba saf su konularak içerisine ucunda bağırsak zarı

bulunan cam huni bırakılıyor. Cam huni

Kap

h

Saf su

S ve T ile gösterilen canlılar kemosentetik nitrit ve nitrat bakterileridir. Bu canlılar O2 yi inorganik maddelerin oksitlenmesi için de kullanır.

X

Y

: Madde

Z

Isı

: Enerji

Isı T





Isı

Isı Madde

Enerji

Bir ekosistemdeki X, Y, Z ve T canlı grupları arasındaki madde ve enerji akışını gösteren yukarıdaki şemaya göre aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir? A) X canlısı ototrof; Y, Z ve T canlıları heterotrof beslenir. B) X canlısı ışık enerjisini kimyasal bağ enerjisi şeklinde sisteme katar. C) T canlısından hiçbir canlıya enerji akışı gerçekleşmez. D) Enerjinin bir kısmı ısı enerjisi şeklinde kaybolur. E) Tüm canlılar arasında organik madde aktarımı vardır.

Saprofitlerden üretici canlılara organik madde aktarımı yoktur.

Çözüm Yayınları

Işık

8.



Bağırsak zarı

(Cevap E)



Cam huninin içine h yüksekliğine kadar saf su dolduruluyor.



h yüksekliğinin değişmesi için;



l. kaba glikoz eklemek,



ll. cam huniye glikoz eklemek,



lll. kaba NaCl eklemek



işlemlerinden hangileri yapılabilir?



A) Yalnız l





B) Yalnız llI

D) II ve III

Cam hunideki h yüksekliğinin değişmesi için kaba veya cam huniye bazı maddelerin eklenmesi uygun olabilir. Buna göre verilen işlemlerden üçü de h yüksekliğinde değişmeye neden olabilir. (Cevap E)

12.

n

2n

n

n

2n

9. Mantarlar âleminde bulunan bir canlıda gözlenen; l. kitin yapılı hücre çeperine sahip olma,



ll. aktif hareket edememe,



lll. spor oluşturabilme,



lV. glikojen bulundurabilme

ll. M bölünmesi mayozdur.



lll. K ve L de DNA eşlenmesi 1 kez, M de 2 kez gerçekleşmiştir.



lV. K ve L de kardeş kromatit, L de sadece homolog kromozom ayrılması olmuştur.



A) l ve ll







D) l, ll ve lll





D) lll ve lV

E) ll, lll ve lV

(Cevap B)

n

-M-



A) l ve ll

II ve III. özellikler bitkiler âlemindeki canlılarda da gözlenebilir.

n

l. K ve L bölünmeleri mitozdur.



C) lll ve lV

n







n

Ökaryot olduğu bilinen hücrelere ait yukarıdaki hücre bölünmeleri ile ilgili,



B) ll ve lll

n

-L-

özelliklerinden hangileri bitkiler âlemindeki canlılarda da gözlenebilir?



2n n





2n

(Cevap E)

-K-

232

C) I ve II

E) l, ll ve lll

yargılarından hangileri doğrudur? B) l ve lll



C) ll ve lll

E) l, ll ve lll

K ve L bölünmeleri kromozom sayısı değişmediği ve 2 hücre oluştuğu için mitoz, M bölünmesinde kromozom sayısı yarıya düştüğü ve 4 hücre oluştuğu için mayozdur. K, L ve M’de DNA eşlenmesi 1 kez gerçekleşmiştir. K ve L de kardeş kromatit ayrılması, M de hem homolog kromozom hem de kardeş kromatit ayrılması olmuştur. (Cevap A)