Çözüm 3D AYT Edebiyat Soru Bankası [YKS 2020 ed.]
 9786051943152

Citation preview

Bu ürünün bütün hakları ÇÖZÜM DERGİSİ YAYINCILIK SAN. TİC. LTD. ŞTİ.’ne aittir. Tamamının ya da bir kısmının ürünü yayımlayan şirketin önceden izni olmaksızın fotokopi ya da elektronik, mekanik herhangi bir kayıt sistemiyle çoğaltılması, yayımlanması ve depolanması yasaktır.

Çözüm Yayınları Grafik Birimi

Çözüm Yayınları Dizgi Birimi

2018 Ankara

Feryal Matbaacılık (0312) 395 22 37



Sevgili kitap kullanıcısı, Kültür ve sanat hayatımızın büyük bir gücü olan edebiyat, aynı zamanda eğitim-öğretim sistemimizde önemli bir derstir. Bu bağlamda YKS’de edebiyat dersine yönelik önemli miktarda soru sorulmakta ve bu sorular yüz binlerce insanın yaşamını doğrudan etkilemektedir. Sözü edilen durumun bilinciyle hazırlanan bu kitap, yirmi dört yıllık öğretmenlik ve eğitim yazarlığı deneyimimin ürünüdür. Kitap hazırlanırken Millî Eğitim Bakanlığının lise müfredatı ve ÖSYM’nin sınav tarihi boyunca izlediği yaklaşımlar, detaylı bir şekilde incelenerek özgün sorular oluşturulmuştur. Dönemler, sanatçılar, eserler, terimler titizlikle incelenmiş; bunlarla ilgili her ayrıntının üzerinde durulmuş ve çıkma olasılığı yüksek birçok ayrıntıya yönelik soruya yer verilmiştir. Kitaptaki bölümlere yeterli sayıda testler koyulmuştur. Testlerdeki soruların zorluk dereceleri de kolay, orta ve zor şekilde sıralanarak her seviyedeki öğrenciye yönelik bir öğrenme-öğretme yöntemi benimsenmiştir. Her bölümün sonunda ÖSYM sınavlarındaki tüm ayrıntılara ve soru tiplerine yer verilmiştir. Ayrıca yeterli sayıda genel tarama sorularına yer verilerek önceki konuların pekiştirilmesi sağlanmıştır. Kitapta yeni, farklı ve zorlayıcı birçok soru tipine elden geldiğince yer verilerek öğrencinin YKS’de karşılaşabileceği yeniliklere hazırlıklı olması amaçlanmıştır. “İnsanın olduğu yerde hata da vardır.” düşüncesine dayanarak kitapla ilgili eleştirilerinizi, önerilerinizi bildirmeniz bu kitabı diğer baskılarında daha nitelikli bir hâle getirecektir. Değerli katkılarınız için şimdiden teşekkür ederim. Bu kitabı yazarken onlara ait paylaşım zamanlarını çaldığım aileme minnettarım. Kitabın düzeltme ve incelemelerinde yardımlarını esirgemeyen değerli meslektaşlarım Şükrü Cömert’e ve Hocalara Geldik ekibine şükranlarımı sunarım. Bu eğitim materyalinin hazırlanmasında deneyimimi tercih eden, tüm olanaklarını sunan ve en önemlisi yazarını özgür bırakmayı ve yazarına güvenmeyi ilke edinen yarım asırlık Çözüm Yayıncılık’a teşekkür ederim. Yararlı olması dileğiyle.

Mehmet Ali YERLİKAYA

İÇİNDEKİLER 01. BÖLÜM: GÜZEL SANATLAR VE EDEBİYAT

06. BÖLÜM: EDEBÎ AKIMLAR / BATI EDEBİYATI

Edebiyatın Tanımı, Bilim Dalları ve Güzel Sanatlarla İlişkisi.........9

Batı Edebiyatı..........................................................................159

Türkçenin ve Türk Edebiyatının Tarihî Gelişimi,

Türk Dünyası Edebiyatı............................................................169

Türkçenin Alfabeleri ve Sözlükleri..............................................15

Bire Bir ÖSYM.........................................................................175

Dilin, İletişimin Unsurları.............................................................17

07. BÖLÜM: BATI ETKİSİNDE GELİŞEN TÜRK EDEBİYATI Tanzimat Edebiyatı............................................................. 177

02. BÖLÜM: ŞİİR BİLGİSİ Şiirde Ahenk (Ölçü, Uyak, Redif)..............................................19 Şiir Dili (Edebî Sanatlar - İmge)................................................27 Şiirde Gelenek, Zihniyet, Yorum, Metin ve Şiir...........................39 Manzume ve Şiir / Şiir Türleri.....................................................43 Şiirde Yapı / Divan Şiiri Nazım Biçimleri.....................................47 Halk Edebiyatı Nazım Biçimleri..................................................57 Nazım Biçimleri Karma...............................................................63 Bire Bir ÖSYM...........................................................................69 TÜMEVARIM - I...........................................................................75

03. BÖLÜM: SANATSAL METİNLER Anlatmaya Bağlı Türler.............................................................79 Göstermeye Bağlı Türler...........................................................83 Öğretici Metinler........................................................................87 Sözlü Anlatım Türleri..................................................................91

Servetifünun Edebiyatı.............................................................191 Fecriati Edebiyatı......................................................................201 Milli Edebiyat............................................................................203 Bire Bir ÖSYM.........................................................................215 TÜMEVARIM - IV.......................................................................221

08. BÖLÜM: CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI Öğretici Metinler ve Yazarları.............................................. 231 Öz Şiir Anlayışı.........................................................................237 Serbest Nazım ve Toplumcu Şiir..............................................241 Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir........................243 Garipçiler (Birinci Yeni).............................................................247 Garip Dışında Yeniliği Sürdürenler...........................................249 İkinci Yeni Şiiri..........................................................................251 İkinci Yeni Sonrası Toplumcu Şiir..............................................253 1980 Sonrası Türk Şiiri.............................................................257 Cumhuriyet Dönemi Halk Şiiri..................................................259

Düzyazı Türleri - Karma..............................................................95

TÜMEVARIM - V........................................................................261

Bire Bir ÖSYM.........................................................................103

Olay Çevresinde Gelişen Edebi Metinler / Millî Edebiyat Zevk Anlayışını Sürdürenler...............................273

04. BÖLÜM: İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK EDEBİYATI Sözlü ve Yazılı Dönem............................................................107

Toplumcu - Gerçekçiler.............................................................275 Bireyin İç Dünyasını Konu Alanlar............................................279

Bire Bir ÖSYM......................................................................... 113

Modernizmi ve Postmodernizmi Konu Alanlar..........................283

TÜMEVARIM - II........................................................................ 115

Göstermeye Bağlı Edebî Metinler............................................289

05. BÖLÜM: İSLAMİYET ETKİSİNDE GELİŞEN TÜRK EDEBİYATI Geçiş Dönemi..........................................................................121 Halk Edebiyatı.........................................................................125 Divan Edebiyatı.......................................................................135 Bire Bir ÖSYM.........................................................................147 TÜMEVARIM - III.......................................................................151

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı - Genel . ..........................291 Bire Bir ÖSYM......................................................................... 311 TÜMEVARIM - VI.......................................................................315

BÖLÜM 01 Test

Edebiyatın Tanımı, Bilim Dalları ve Güzel Sanatlarla İlişkisi - 1 1.



Dil bahçesinde esen bir rüzgârdır.





Söz söyleme ve ifadeyle ilgili her türlü çalışmanın genel adıdır.





Düşünce, duygu ve hayallerin söz veya yazıyla güzel ve etkili şekildeki anlatılması sanatıdır.





Okuyana estetik bir tat vermek amacıyla yazılmış olan ya da böyle bir amacı bulunmasa bile, biçimsel özellikleriyle bu düzeye ulaşabilen bütün yazılı yapıtlardır.





İnsanların sözlü ve yazılı ifadelerinde hataya düşmelerine engel olmak için öğrenilen ve kullanılan kurallar bütünüdür.

01

3. Genellikle okuyucu ve yazar arasındaki ilişkileri araştıran, eserin okuyucu zümreleri açısından önem ve etkisini inceleyen edebiyat sosyolojisi, bütün bunların ötesinde, eserin arz ve talep özellikleri üzerinde de durur. Yazarlar, içinden çıktıkları toplumun sosyal, siyasal ve her türlü etkileşimini ele alarak bunu okuyuculara iletir. Bu iletme esnasında, aynı zamanda sosyal bir sorumluluğu da yerine getirir. Yazarların kaleme aldıkları eserler aracılığı ile toplumların sosyal yapıları, kültürel gelişimlerinin yanında, bir toplumun değişim ve gelişimleri hakkında ipuçları elde etmekteyiz. Bu dal, edebî eserin meydana geliş aşamasından başlayarak onun okuyucuya ulaşma safhasını ve daha sonraki etkilerini ele almaktadır. Her türlü toplumsal mesele eserlerin konusunu oluşturmakla birlikte bu meselelerin dayanakları ve ele alınış gerçekleri de bu dalın ilgi alanına girmektedir.

Bu parçada aşağıdakilerin hangisi üzerinde durulmuştur?



A) Edebiyat, birçok değişik biçimde tanımlanabilmektedir.



A) Edebiyat ve psikoloji ilişkisi



B) Bilim ve sanat çevrelerinde edebiyat ve edebiyatın işlevi ile ilgili bazı farklı yaklaşımlar söz konusudur.



B) Edebiyat ve antropoloji ilişkisi



C) Edebiyat, geniş bir alana hükmettiği ve yaşamın doğrudan içinde olduğu için bir ortak tanıma sahip değildir.



C) Edebiyat ve sosyoloji ilişkisi



D) Edebiyat ve felsefe ilişkisi



D) Edebiyat, çok geniş bir alana hükmettiği için belli kalıplara sıkıştırılarak anlamlandırılamamaktadır.



E) Edebiyat ve tarih ilişkisi



E) Edebiyatın bilim dalı mı yoksa sanat dalı mı olduğuna yönelik bazı tartışmalar vardır.

Çözüm Yayınları

Edebiyatın yukarıdaki tanımlarından aşağıdakilerin hangisine ulaşılamaz?



4. Birçok Batılı eserlerde kutsal kitaplara ve kutsal kitaplarda geçen olaylara yer verilir. Bunları dinin önemli oluşundan ve dinin bıraktığı boşluklardan bahsederek kullanmışlardır. Örneğin Umberto Eco’nun Gülün Adı adlı romanında kiliseye çok şiddetli bir eleştiri ve bunun yanında da büyük bir saygı vardır. Fransız gerçekçilik akımı önce Ortodoks mistisizmi ile hesaplaşır ancak Ortodoks mistisizmi realizmin temel düşüncesine baskın gelir. Tolstoy, Harp ve Sulh’de Rus soyluların yaşayış tarzlarını, savaşların sebeplerini ve bunun toplumdaki etkisini gözlemlemektedir. Ancak geldiği nokta “İnsan niçin ölüyor ve öldürüyor?” sorusudur. Bu da realizm anlayışına aykırı bir sorudur. Ölümden Sonra Diriliş adlı romanında ise Rus soylusunun otelde İncil’de kadın - erkekle ilgili bilgileri okuması Tolstoy’un Hristiyan mistisizmine kaydığını gösterir.

2. Edebiyatın insan ile birlikte var olduğunu, yazıya geçirilerek günümüze kadar gelen belgelerden anlıyoruz. Bu belgelerden bir kısmı taşlara, metal eşyalara yazılmıştır. Bir kısmı ise değişik dillerde kâğıt ve deriden yapılmış kitaplarda korunmuştur. Kütaphanelerde ve müzelerde bulunan bu eserlerin incelenmesi, araştırılması, dil ve edebiyat çalışmaları için çok önemlidir. Bu çalışmalar, edebî eserin gelişmesi, insanın duygu ve düşüncelerinin anlatım güzelliklerinin gösterilmesi bakımından çok önemlidir. Bu parçada edebiyatın hangi bilim dalı ile ilişkisi üzerinde durulmuştur?



Bu parçada üzerinde durulan aşağıdakilerden hangisidir?



A) Tarih



A) Edebiyat ile din ilişkisi



B) Sosyoloji



B) Edebiyat ile tarih ilişkisi



C) Psikoloji



C) Edebiyat ile psikoloji ilişkisi



D) Antropoloji



D) Edebiyat ile antropoloji ilişkisi



E) Psikiyatri



E) Edebiyat ile sosyoloji ilişkisi



9

Test 01 •





Tolstoy, Harp ve Sulh romanında savaş meydanlarında gezerek yaptığı gözlemleri anlatmıştır.





Peyami Safa, Mahşer romanında savaş dolayısıyla ilan edilen olağanüstü hâl sonucunda İstanbul’da fakir ve zengin iki halk grubunun yaşadığı haksızlıkları ele almıştır.



A) Edebiyat ve tarih ilişkisi



B) Edebiyat ve psikoloji ilişkisi



C) Edebiyat ve din ilişkisi



D) Edebiyat ve antropoloji ilişkisi



E) Edebiyat ve felsefe ilişkisi

6. Edebiyatçılarımız bağımsız çalışsalar bile eserlerinde ele aldığı konuların önemli bir bölümü toplumun öz bağrından çıkmıştır. Sözgelimi Fuzûli, her ne kadar ilahi konularda yazmış olsa da kimi eserlerinde sosyal konulara değinmekten kendini alamamıştır. Buna en iyi örnek, kendisine bağlanan maaşı almamaktan ötürü yazdığı ünlü “Şikâyetnamesi”dir. Aynı yüzyıllarda yaşayan Bağdatlı Rûhî de dönemin sosyal meselelerine eserlerinde yer verir. Taşlıcalı Yahyâ, Şehzade Çelebi’nin katli üzerine yazdığı mersiye ile “Hatâsı gayr-ı muayyen günâhı nâ-malûm / Zihî şehîd ü saîd ü saîd şeh-i mazlum” (Hatası görülmemiş ve günahı bilinmemişken öldürülen şehzâde, ne mübârek ve mânen ve mutlu bir şehîd ve ne derece zulme uğramış bir sultândır) diyerek duyduğu üzüntüyü dile getirmiş, “N’olaydı görmeye idi bu mâcerâyı gözüm / Yazuklar ana revâ görmedi bu râyı gözüm” (Keşke şu olayı gözüm görmemiş olsaydı. Şehzade hakkındaki hükmü, uygulanan cezayı adalete uygun görmedim) beyiti ile hem askerin hem de halkın hislerine tercüman olmuştur.

10



Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?



A) En ünlü sanatçılar, halkın sıkıntılarına değinen sanatçılardır.



B) Toplumların bir kültür oluşturmasındaki temel güç, edebiyattır.



C) Edebiyat, toplumsal hayat ile bir ilişki içerisindedir.



D) Edebiyat ile tarih arasındaki ilişki bir eserden yola çıkılarak kurulamaz.



E) Edebiyatın sosyal yaşama yön verme özelliği her zaman öncelikli meseledir.

3. C

4. A

5. A

6. C

7. C

8. D

Anadolu’ya öğretmen olarak giden Feride’nin hikâyesi işlenmiştir. Roman yayımlandıktan kısa bir süre sonra İstanbul’da yüzlerce genç kız, Anadolu’ya öğretmen olarak gitmek için yetkililere başvurmuştur.

Yukarıda verilen sanatçılar ve eserler aşağıdakilerden hangisine örnektir?



2. A

7. Ünlü romancımız Reşat Nuri Güntekin’in Çalıkuşu romanında

Tevfik Fikret, Verin Zavallılara adlı şiirinde 1898 yılında meydana gelen Balıkesir depremi edebî bir dille anlatılmıştır.

Çözüm Yayınları

5.

1. E



Bu durum, aşağıdakilerden hangisini örnekler?



A) Tarihin edebiyata katkılarını



B) Felsefe ile edebiyat arasındaki bağı



C) Edebiyatın toplumsal yaşamı etkileme gücünü



D) Edebiyatın düşünce akımları ile ilişkisini



E) Sosyolojinin edebiyat üzerindeki etkisini

8. 19. yüzyılda Fransız İhtilali’nin etkisi Batı’da romantizm akımının oluşumuna zemin hazırlamış; Shakespeare, Goethe, Schiller, Victor Hugo gibi sanatçıların eserlerinde ortak bir yönelim ve anlayış belirginleşmiştir. Bu sanatçıların bir araya getirdikleri eserler de romantizm akımını oluşturmuştur. Bu akımın oluşumunda Victor Hugo öncülük etmiş, Shakespeare geliştirmiş, birçok sanatçı da eser vererek genel anlamda akımı oluşturmuştur. Bizim edebiyatımızda da Namık Kemal, Ahmet Mithat Efendi gibi sanatçılar dönemin koşulları ve kendi düşünceleri gereği romantizm akımının birçok özelliğini yansıtan eserler yazmışlardır.

Bu parçadan aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?



A) Edebî eserler, belli bir sanat anlayışı doğrultusunda yazılır.



B) Sanatçıların içinde bulundukları gelenekten ve kendilerine özgü zihniyetten gücünü alan edebî eserlerin toplamı edebiyat akımlarını oluşturur.



C) Edebi akımlar, aynı yönelime sahip sanatçıların belirledikleri ilkeler doğrultusunda eser ortaya koymalarıyla oluşur.



D) Toplumsal değişmeler ve gelişmeler, bilimsel ve teknolojik yenilikler, bireysel farklılıklar edebî akımların oluşumunda fazlaca etkili değildir.



E) Bir sanat akımının oluşmasında bir sanatçı öncü çalışmalarda bulunabilir.

1.

I.

II. Zanaat –Bir duygunun, tasarının, güzelliğin anlatımında kullanılan yöntemler



III. Sanat – Deneyim, ustalık ve beceri gerektiren; emeğe dayalı meslek



IV. Güzel sanatlar – İnsanda heyecan ve istek uyandıran eylemler bütünü

kendi ifade araçları ile yorumlayan iki sanat dalıdır. Güzel sanatlar içerisinde değerlendirilen edebiyat ve karikatür ilk bakışta birbirlerinden çok farklı sanat dalları gibi görünmektedir. Böyle görünmesi biraz da her iki sanat dalının ifade araçlarının farklılığından ileri gelmektedir. Edebiyat ifade aracı olarak dili, karikatür ise çizgiyi kullanır. Bu temel farklılığa rağmen edebiyat ve karikatür arasında sanılandan daha güçlü ve çok boyutlu bir ilişki vardır.

Yukarıdaki tanımlardan hangi ikisinin yeri değiştirilirse yanlışlık giderilir? A) I. ve II.

B) I. ve III.

D) II. ve IV.

C) II. ve III.

E) III. ve IV.

Çözüm Yayınları



3. Edebiyat ve karikatür; olayları, kişileri, yaşantıları, imgeleri

Edebiyat - Duygu, düşünce ve hayallerin söz veya yazıyla etkili biçimde anlatılması





Bu parçanın konusu aşağıdakilerden hangisidir?



A) Edebiyat ile karikatür arasındaki ilişki



B) Edebiyatın karikatürden üstünlüğü



C) Karikatürün edebiyattan farklılıkları



D) Edebiyat ile karikatür arasındaki farklar



E) Edebiyatın sanat dallarına katkısı

4.



Yakup Kadri Karaosmanoğlu – Yaban – Kurtuluş Savaşı





Peyami Safa – Dokuzuncu Hariciye Koğuşu – Bir gencin ruhsal sıkıntıları





Yaşar Kemal – Yer Demir Gök Bakır – Torosların zor, doğa koşulları





Kemal Tahir – Devlet Ana – Osmanlının Kuruluş dönemindeki sosyal sınıflar

2.

SÜLEYMANİYE’DE BAYRAM SABAHI



Artarak gönlümün aydınlığı her saniyede



Bir heybetli sabah oldu Süleymâniye’de



Kendi gök kubbemiz altında bu bayram saati,

A) Sosyoloji



Dokuz asrında bütün halkı, bütün memleketi





Yer yer aksettiriyor mavileşen manzaradan,



Kalkıyor tozlu zaman perdesi her an aradan.



Gecenin bitmeye yüz tuttuğu andan beridir,



Duyulan gökte kanat, yerde ayak sesleridir.



Bir geliş var!.. Ne mübârek, ne garip âlem bu!..



Hava boydan boya binlerce hayaletle dolu...



Her ufuktan bu geliş eski seferlerdendir;



O seferlerle açılmış nice yerlerdendir.



Yahya Kemal Beyatlı’nın yukarıdaki şiirinden aşağıdakilerin hangisine ulaşılabilir?



A) Edebiyat ile mimari arasında sanat açısından bir ilişki vardır.



B) Bir edebî eserin varlığı, sanatçının tanınmasına bağlıdır.



C) Edebiyat, yaşamın sadece belli bir yönüne ışık tutar.



D) Sanat, sadece sanat için yapılan bir uğraştır.



E) Şiirle yaşamın gerçekleri kimi zaman örtüşmez.

02

BÖLÜM 01 Test

Edebiyatın Tanımı, Bilim Dalları ve Güzel Sanatlarla İlişkisi - 2



Yukarıda verilen eserlerden hareket edilirse edebiyat ile aşağıdaki hangi bilim dalı arasında bir ilişki kurulamaz? B) Psikoloji

D) Coğrafya

5.

C) Tarih

E) Biyoloji

GÜZEL SANATLAR İşitsel (Fonetik) Sanatlar

Görsel (Plastik) Sanatlar

Ritmik Sanatlar

A. Müzik B. Edebiyat

1. Mimari 2. Tezhip 3. Sinema 4. Heykel 5. Hat

a. b. c. d. e.

Tiyatro Dans Resim Opera Bale



Güzel sanatların sınıflandırılmasıyla ilgili yukarıdaki şablonda hangi iki türün yeri değiştirilirse bilgi yanlışı giderilir?



A) 1 - a

B) 2 - e

C) 3 - c

D) 4 - b

E) 5 - d

11

Test 02

1. C

6. Resim, heykel, mimari ve müzik eserlerinin kendine özgü dili

Aşağıdaki cümlelerden hangisi yukarıdaki cümleyle aynı anlamı içermektedir?



A) Bir sanat eserinin anlatım yöntemleriyle ortaya konması için yazı ve konuşma dillerinin aracılığına ihtiyaç duyulur.



B) Sanat eserlerinin kendilerine özgü dilleri olsa da anlatılmak isteneni edebiyat kadar ortaya koyamaz.



C) Güzel sanatların birçok dalı, edebiyatın ana malzemesi olan dile katkı sağlar.





3.A

4.E

5.C

6.A

7. C

8.D

9.D

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır?

vardır ancak hepsinin ayrıca konuşma ve yazma dillerine ihtiyaç duydukları görülür; bu noktada hepsinin gündemine edebiyat girer.

2.A

D) Sanat eserlerinin doğasında estetik bir haz uyandırma gayesi olduğundan insanlar, birden fazla sanat türüne ilgi gösterebilirler.



A) Edebî metin kurmacadır; hiçbir edebî metinde yaşanan gerçeklik olduğu gibi anlatılmaz, anlatılırsa tarih olur, hatıra olur, kısacası öğretici metin olur.



B) Edebî metin, okuyucuda bir izlenim bırakmak, bir anlayış, bir duyuş uyandırmak kısacası onda estetik yaşantı adı verilen bir hâlin ortaya çıkmasını sağlamak amacıyla düzenlenir.



C) Edebî metin, her okunduğunda veya söylendiğinde yeniden kurulup anlamlandırılacak biçimde düzenlenir; bu nedenle edebî metnin anlamı değil anlamları vardır.



D) Edebî metin; teması, işlenişi, dili, yansıttığı zevk ve anlayışla tarihî belge özelliği de taşır.



E) Edebî metinlerde doğal dilden bir sapma olmaz, dil göstergelerinin ilk anlamları daima kullanılır.

E) Müzik; resim, heykel ve mimariden daha çok edebiyatla iç içedir.

Çözüm Yayınları

9. 1. metin

Sinema bir görsel işaretler dizgesidir. Bu işaretler sinemanın iletişim, haberleşme aracı olmasını sağlamıştır. Film iletişim aracıdır. Bu yönde sinema göstergebilimsel verilerle ele alınmaktadır. Daha sonra yeni bir dil ortaya çıkmıştır. Kuleşov, Pudovkin, Eisentien gibi yönetmenler, çekimin sözcükle ayrımının tümceyle eşdeğer olduğunu, çekimleri montajla birleştirmenin, bir tür söz dizimi olduğunu vurgulamışlardır.



2. metin



Bilsen ne acılar, ne yalnızlıklar çekti o adam! Bir kentten bir başkasına savruldu durdu. Dar odalarda, karanlık sokaklarda geçti yaşamı. Bilmediğin, düşünde bile göremeyeceğin dev uçaklara binip okyanuslar aştı, uğultulu kentlerin caddelerinde, parklarında dolaştı. Yuvarlak beyaz yüzünün yakınlığını unutmadı ama. Paris’te Marie Köprüsü’nün altından akıp giden Seine Irmağı’nın bulanık suyunda, Figuier Sokağı’nda lambasını yakınca beyaz kâğıtlara vuran ışıkta seni gördü. Senin ellerini, yüzünü, geniş alnını. Moskova’da Puşkin alanında kar yağarken sen vardın aklında. New York’ta Gate Village’ın karanlık mahzenlerinden birinde de. Ve hiçbir güneş, Akdeniz’in yakıp kavuran güneşi bile, senin varlığın kadar ısıtamadı içini. Şimdi yıllar sonra karşında dikilen bu yorgun adamın, beklediğin kişi olmadığını söylemekte haklısın. Ama o hep bu anı, döneceği bu günü bekledi. Anla artık.



Bu iki metin için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?



A) 1. metin öğretici, 2. metin de edebî bir metindir.



B) 1. metinde kelimeler daha çok gerçek anlamlarında, 2. metinde de yan anlamlarında kullanılmıştır.



C) 1. metinde dil göndergesel işlevde kullanılırken 2. metinde dil, sanatsal işlevde kullanılmıştır.



D) 1. metin kurmaca bir niteliğe sahipken 2. metinde kurmaca nitelik yoktur.



E) 1. metinde olay, zaman, kişi gibi yapı unsurları yokken 2. metinde vardır.

7. ---- , başlangıçta farklı anlamları olmakla birlikte daha sonra söz söyleme ve ifadeyle ilgili her türlü çalışmanın genel adı olarak kullanılmıştır. Günümüzde ise dille gerçekleştirilen güzel sanat etkinliklerine ve eserlerine verilen genel addır. Burada asıl olan ----dir çünkü edebiyatla ilgili her türlü etkinliğin merkezindedir. Cümlelerden oluşan, daha yerinde bir söyleyişle cümlelerle örülen bir anlatma ve anlaşma aracıdır; kendine özgü dili, gerçeklikle olan ilgisi, estetik yaşantı uyandırması, çok anlamlılığı, yazıldığı dönemi temsil etmesi, kendine özgü anlatım formlarına sahip olması gibi birçok niteliğe sahiptir.

12

Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi doğru biçimde getirilmelidir?



A) Edebî metin – edebiyat



B) Yazılı anlatım – edebî metin



C) Edebiyat – edebî metin



D) Sözlü anlatım – yazılı anlatım



E) Sanat - edebiyat

BÖLÜM 01 Test

Edebiyatın Tanımı, Bilim Dalları ve Güzel Sanatlarla İlişkisi - 3 1. İfade biçimleri farklı olsa da beslendikleri kaynak aynı olan

5.

I.



II. Üslup; belli bir duyuş, görüş ve birikime sahip olan sanatçının hayatı boyunca edindiği tecrübe ve tavırlarla seçtiği konuyu, biçim ve içeriğin belirlediği vasıta ve yöntemler kullanarak kendine has bir biçimde ördüğü kelimelerle anlatmasından doğan bir edebî değer unsuru ve ölçüsüdür.



III. Kedinin ayak ucunda duran yumağa uzandı genç asker. Gözleri yaşardı. Uzak iklimlerin bile en uzağındaki köyünü anımsadı. Annesinin yemek yaparken yere attığı kimi parçaları ip yumağıyla oynamayı bırakıp zıplayarak yakalayan kedisinin ismi dudaklarından dökülmeye başladı.



IV. Başbakanın gelişmekte olan ülkelere yapacağı beş günlük gezi planı, bazı sivil toplum kuruluşlarının da katkısıyla çok iyi organize edildiğinden her meslek grubundan bir temsilci de bu gezilerde yer alacaktır.



V. Ağrı Dağı’nın 3000 m yüksekliğinden sonra bitki örtüsü tamamen ortadan kalkar, mağmanın soğuması sonucu oluşan bir milyon yıllık devasa kayaçlar her yeri sarar.

alanların birbirinden etkilenmemesi olanaksızdır.

Aşağıdakilerden hangisi yukarıdaki yargıya örnek verilemez?



A) Edebiyat – mimari



B) Müzik – edebiyat



C) Edebiyat – resim



D) Edebiyat – coğrafya



E) Fotoğraf - edebiyat

2. Aşağıdakilerden hangisi sanat ile zanaat arasındaki bir

A) Sanatta kollektif üretim, zanaatta ise bireysel bir üretim söz konusudur.



B) Sanat evrensel bir niteliğe sahipken zanaat ulusaldır.



C) Sanatta estetik bir haz uyandırma amaçlanırken zanaatta kazanç sağlama amaçlanır.



D) Sanatın ham maddesi tamamen somutken zanaatta hammadde soyuttur.



E) Sanat bir birikim gerektirirken zanaat birikim gerektirmez.

Çözüm Yayınları

farktır?

03

İlk insan, sesini dil hâline getirmeden önce meramını, hareket ve tavırlarıyla anlatmış olmalıdır. Birçok hayvanda da görüldüğü üzere hareket ve tavır, en basit ve en çok kullanılan bir ifade vasıtasıdır.



Yukarıdaki metinlerden hangisi kurmacaya dayalı bir edebî metinden alınmıştır?



A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

3. Kullanılan malzeme açısından aşağıdaki sanat türlerinin hangisi farklıdır? A) Heykel

B) Çinî

D) Resim

C) Müzik

E) Hat

6. Bir --- eser, bireyselliği aşan bir konuma sahiptir. Ancak bireyselliğin aşılması, o eseri başka birisinin de yazabileceği anlamına gelmez. Nasıl ki Karamozof Kardeşler’i Dostoyevski’den başkası yazamaz idiyse Pratik Aklın Eleştirisi’ni de Kant’tan başkası yazamazdı. Bu bakımdan sanat eseriyle ---- eserin konumları ve sahip oldukları bireysellik ve sübjektiflik durumları arasında fark yoktur. Ama ---- bir eser, evrenselleştirilebilen bir muhtevayla karşımıza çıkar. Kant’ın insan aklını tenkit ve tahlile tabi tutuşu, sadece bir bireyin aklını tenkit ve tahlile tabi tutuş değildir. Oysa bir romanda ele alınan bir bireyin yaşam ve düşünceleridir ve ele alınan olaylar belli zaman ve mekânla sınırlıdır. Bu romana da büyük oranda yazarın kişiliği yansımıştır. ---- eserin konusu ise, zaman ve mekânla sınırlı kalmayıp yazarın kişiliğinden bağımsız olmak durumundadır.

4. Edebî türler, anlatım yolu, konu seçimi, konuya uygun iletim tekniği ve boyutları bakımından olmak üzere üç ana başlık altında tasnif edilmektedir. Tasvir, öyküleme, söyleşme, hitap gibi anlatım şekilleri ise türlerin belirleyicisi olmaktan çok, onların kullandıkları aktarım usulleridir.

Aşağıdakilerden hangisi yukarıdaki parçada “anlatım yolu bakımından” edebî türlerin sınıflandırılması değildir? A) Nesir (düzyazı)

B) Nazım (şiir)

C) Sözlü anlatım

D) Yazılı anlatım



E) Bilimsel anlatım



Bu parçada boş bırakılan yerlerin tümüne aşağıdakilerden hangisi getirilebilir? A) edebî

B) sanatsal

D) tarihî

E) kültürel

C) felsefi

13

Test 03

1. D

2.C

3.C

4.E

5.C

6.C

7.C

8.E

9.E

10.C 11.D

7. Aşağıda verilenlerden hangileri yazılış amaçları

11. Aşağıdaki metinlerden hangisi edebiyatın özellikle



A) Roman – öykü – tiyatro





B) Destan – masal – efsane



C) Anı – biyografi – gezi yazısı



D) Halk hikâyesi – fabl – menkıbe



E) Orta oyunu – hikâye – masal

A) Meserret Oteli, kasabanın en güzel oteli idi. Erkekler, acemiliklerini boyun bağlarını çıkarır gibi çıkarmışlar, otelciye isimlerini yazdırıyorlardı. Kadın, küçük salonu gözden geçirmekteydi. İsviçre’de bir aile pansiyonunun şirin köşkünde, iki kış geçirmişti. Basit, kullanılmaya elverişli, çıplak denilecek kadar boş, fakat her şeyi tamam bir salondu. Anadolu’nun bu küçücük nahiyesinde bir İsviçre köyünün konforunu yaratan adamı görmek merakıyla, küçük bir masanın önünde, sandalyeye oturmadan reverans eder gibi bükülmüş, yolcu kâğıtlarını dolduran otelciye sordu.



B) Bisküvi, çikolata, kâğıtlı şeker, zeytinyağı, sabun yapımevleriyle küçük tamir atölyelerinin yan yana odalarda bulunduğu, sefer tasına benzeyen hanlardan birinin genzi tıkayan pis havası içinde ekmeğini küçücük pedalıyla kazanmaya çalışan bir arkadaşı görmeye gitmiştim. Bulamadım. Dönecektim ki kapı yanında duran büyükçe bir tahta sandığın içinde onu gördüm: Peynir ekmekle domates yiyordu. Kirli, kıvır kıvır sarı saçları vardı. Makine yağıyla kararmış yüzü, içlerinden aydınlanan harikulade yeşil gözleri...



C) Yol boyu kavak ağaçları, köprü, yokuş yukarı dar sokak... Sokağın bitiminde kediyi gördüm. Yıkık bahçe duvarından duta tırmandı, oradan da çatıya. Baktım baca tütüyor. Rüzgârla savrulan kül rengi, yoğun bir duman. Kedi dumana girdi çıktı. Kiremitlerin arasında kayboldu sonra. Bahçe kapısının önünde durdum. Girsem yol bitecek. Ömür biter, yol bitmez... Kentlerin, otellerin duvarlarında yazılıydı. Bir geminin beyazında, trenlerin, uçakların alnında. Bekleme odalarında, gar saatlerinde, kamyonların, otobüslerin ön camlarında yazılıydı. Ya da tanıdık bir ses hep bu cümleyi fısıldadı kulağıma: Ömür biter, yol bitmez.



D) Odadan gündüz ışığıyla beraber bana ait her şey çekiliyor: Evime ait hatıralar, kalabalıklar, sevdiklerimin sesleri, birçok şekil, hayatımın parçaları, Erenköy, köşk, tren, vapur, fakülte, doktorlar, hastabakıcılar, hayatın gürültüleri, şehir, gündüzün sesleri her şey uzaklaşıyor. İçimde bir boşluk. Garip ve büyük bir his, derinliklerime doğru kaçıyor, gizleniyor. Ruhum karartılarla, sessiz ve şekilsiz gölgelerle, eşya arkasına saklanan hayaletler gibi kendilerini göstermeden korkutan meçhul varlıklarla dolu. Kapım kapalı. Açmak istemiyorum. Açarsam hastanenin benim için hazırladığı felâketlerin hepsi birden içeri girecek sanıyorum.



E) Bir gün, bir öğleüstü idi. Kahvenin çardağı altında oturuyorduk. Bizim Mehmet Ali, Bekir Çavuş, Salih Ağa ve Muhtar, hep orada idiler. Bahis, harp üzerine ve onun akıbetlerine dairdi. Onlara “İstanbul’un, dört devletin askerî işgali altında olduğunu, İzmir’den ta Bursa’ya kadar Yunanlılar tarafından istila edildiğini, Adana’dan henüz Fransızların el çekmediğini, Urfa’da, Antep’te kanlı olaylar cereyan etmekte olduğunu haber veriyor ve her birinin yüzüne ayrı bir dikkatle bakıyordum. Hiçbirinde ne hayret, ne dehşet ne de alelâde bir alâka izine tesadüf etmedim. Ateşin içinden henüz çıkmış olan Mehmet Ali bile artık bunları geçmiş zamana ait bir masal gibi dinliyordu.

bakımından diğerlerinden farklıdır?

I.

Çamur

a.

müzik

II.

Dekor

b.

edebiyat

III.

Enstrüman

c.

heykeltıraş

IV.

Kelime

d.

dram

V.

Kâğıt



Yukarıda numaralanmış unsurlardan hangisi, sanat dallarındaki kullanımları açısından karşılarında verilenlerden biriyle ilişkilendirilemez?



A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

9.

I.



II. Turan Oflazoğlu’nun “Cem Sultan” oyunu



III. Anonim “Yemen” türküsü



IV. Norveçli ressam Edward Munch’un “Çığlık” tablosu



V. Mimar Sinan’ın “Selimiye” camisi



Tevfik Fikret’in “Han-ı Yağma” şiiri

Yukarıda verilen eserler, güzel sanatlar açısından sınıflandırılırsa hangi ikisi diğerlerinden ayrı bir grup oluşturur? A) I. ve II.

B) II. ve III.

D) III. ve V.

C) II. ve IV.

Çözüm Yayınları

8.

psikolojiyle ilişkisine örnek verilebilir?

E) IV. ve V.

10. Albatros kuşu simge, imge, metafor, imaj ve sembol olarak niçin Türk şiirinde yoktur da Fransız şiirinde vardır? Yine bir motif, unsur, imge veya simge olarak Simurg, niçin Arthur Rimbaud’un ve başka Fransız şairlerinin şiirinde yoktur da divan şairlerinin şiirlerinde vardır? Çünkü Albatros, Fransa’nın bir farklı ifadeyle söylenecek olursa okyanus ikliminin kuşudur; Simurg ise Doğu muhayyilesinin kültürel ve mitolojik ikliminin kuşudur da onun için. Anka kuşu ile gerçek Albatros kuşu Doğu ve Batı halklarının hayata bakış açılarını ve yaşam felsefelerini ortaya koyar. Batı şiiri Albatrosu işgal edeceği ülkelere uçururken Doğu şiiri Anka’yı mamur edeceği ülkelere uçurur.

14

Bu parçada aşağıdakilerden hangisinin üzerinde durulmuştur?



A) Edebiyat ve psikoloji ilişkisi



B) Edebiyat ve tarih ilişkisi



C) Edebiyat ve coğrafya ilişkisi



D) Edebiyat ve felsefe ilişkisi



E) Edebiyat ve sinema ilişkisi

Türkçenin ve Türk Edebiyatının Tarihî Gelişimi, Türkçenin

BÖLÜM 01 Test

Alfabeleri ve Sözlükleri 1. Türk edebiyatının gelişimi, Türklerin değişik medeniyet

3. Anda kiste tengri yarlıkaduk üçün kutum ülügüm bar üçün

çevrelerine girişlerine göre dönemlere ayrılır. İslamiyet’ten önce, İslamiyet’in kabulünden sonra ve Batı medeniyeti etkisi şeklinde yapılan genel sınıflandırma, bütün edebiyat tarihçileri, edebiyat bilimcileri, araştırmacı ve yazarlar tarafından kabul edilir. XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren özellikle dünyanın değişik edebiyatlarından etkilenerek gelişen ve “Yeni Türk edebiyatı” olarak adlandırılan Tanzimat’tan günümüze Türk edebiyatı da tarihî, sosyal ve siyasal gelişmelere göre sınıflandırılır. “Modern Türk Edebiyatı” olarak da adlandırılan bu edebiyat, Tanzimat, Meşrutiyet ve Cumhuriyet olmak üzere yine üç döneme ayrılarak incelenir.

ölteçi budunug tirgürü igittim. Yalıng budunug tonlug kıldım. Çıgany budunug bay kıldım. Az budunug öküş kıldım. Igar illigde ıgar kaganlıgda yıgkıldım. (Günümüz Türkçesiyle: Ondan sonra Tanrı buyurduğu için, devletin, kısmetim var olduğu için, ölecek milleti diriltip besledim. Çıplak milleti elbiseli kıldım. Fakir milleti zengin kıldım. Az milleti çok kıldım. Değerli illerden, değerli kağanlıdan, daha iyi kıldım.)

Yukarıdaki metin, Türkçenin hangi tarihî dönemine ait özellikleri göstermektedir?



Bu parçadan aşağıdakilerin hangisine ulaşılamaz?



A) Oğuzca



A) Türkiye Türkleri edebiyatı, tarihî olaylara göre sınıflandırılabilir.



B) Kök Türkçe



C) Çağatayca



B) Sosyal ve siyasal olaylara göre Türk edebiyatını gruplandırmak mümkündür.



D) Uygurca



C) Din, bir milletin edebiyatını sınıflandırmada ölçüt olarak kullanılabilir.



E) Eski Anadolu Türkçesi



D) Medeniyet değişimi ile edebiyatta da değişmeler ortaya çıkar.



E) Türk edebiyatının sınıflandırılmasında psikoloji biliminden de yararlanılır.

4. Aşağıdaki eser - Türkçenin dönem eşleştirmelerinden Çözüm Yayınları

2.



I.

---- : Türkçenin bilinen yazılı metinlerinden önceki, Altay dillerinden henüz ayrılmadığı dönemdir. Bu döneme ait yazılı belge yoktur.

II. ---- : Türkçenin bağımsız bir dil olarak ana Altaycadan ayrıldığı dönemdir. Çağdaş Türk lehçelerinden Çuvaşça hariç, diğerlerinin tamamı bu döneme dayanır. Bu döneme ait yazılı belge yoktur.

04

hangisi yanlıştır?



A) Altun Yaruk - Eski Türkçe (Uygur Türkçesi)



B) Kodeks Komenikos - Kuzeybatı Türkçesi (Kıpçakça)



C) Divanü Lügat’it - Türk - Eski Türkçe (Kök Türk Türkçesi)



D) Sekiz Yükmek - Eski Türkçe (Uygur Türkçesi)



E) Irk Bitig - Batı Türkçesi (Eski Anadolu Türkçesi)

5.



Kazak Türkçesi





Özbek Türkçesi





Kırgız Türkçesi





Uygur Türkçesi





Tatar Türkçesi



Yukarıda boş bırakılan yerlere sırası ile aşağıdakilerden hangisi getirilir?



Aşağıdakilerden hangisi yukarıda verilenlerin ortak özelliğidir?



A) İlk Türkçe - Ana Türkçe



A) Doğu Türkçesinin çağdaş dönemi



B) Ana Türkçe - İlk Türkçe



B) Batı Türkçesinin çağdaş dönemi



C) Eski Türkçe - Ana Türkçe



C) Orta Türkçenin Kıpçak Kolu



D) İlk Türkçe - Eski Türkçe



D) Çuvaşçanın şiveleri



E) Eski Türkçe - Orta Türkçe



E) Yakutçanın şiveleri

15

Test 04

1. E

6.

Batı Türkçesi





Eski Anadolu Türkçesi







Osmanlıca

Yukarıdaki numaralı kutucuğa aşağıdakilerden hangisi yazılır? A) Kök Türkçe



B) Uygurca



C) Çuvaşça



D) Karahanlıca



E) Çağatayca

6. A

7. D

8. C

9. D

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir?



A) Mirkatü’l - Edep’tir



B) Atabetü’l - Hakayık’tır



C) Divanü Lügati’t - Türk’tür



D) Mukaddümetu’l - Edep’tir



E) Muhakemetü’l - Lügateyn’dir

Çözüm Yayınları



5. A





Çağdaş Türkçe - Türkiye Türkçesi - Azeri Türkçesi - Türkmen Türçesi

4. E

saptamak ve bir sözlük altında toplamak çok uzun, yoğun, sistemli bir çalışmayla gerçekleşebilir. Bu çalışma, yıllar hatta yüzyıllar boyuncu sürebilir. Türk dilinin, zamanının ölçütlerine göre en ileri bilimsel yöntemlerle oluşturulmuş bir sözlüğü, ---- . Bu sözlükte XI’inci yüzyıldaki çeşitli Türk topluluklarının söz varlıkları örnek metinlerle ele alınmıştır. Sözlüğün yazarı Kaşgarlı Mahmut, 7500 sözcüğü eserinde açıklamıştır.





3. B

8. Çok geniş coğrafyaya dağılmış bir dilin bütün söz varlıklarını

1



2. A

7. Türkler, kültürel değişimlerinin sonucu olarak bugüne kadar yazılı dillerinde farklı alfabeler kullanmışlardır. İslamiyet’in kabulünden önceki yazılı dönemde kullanılan ilk alfabe (I) Kök Türk alfabesidir. Orhun Nehri civarında dikili taşlara ve mazar taşı olan balballara yazılmış bu alfabe millî alfabemizdir. Otuz sekiz harften oluşan Kök Türk alfabesi, sağdan sola doğru yazılır. Bu alfabe ile yazılmış ve edebî bir nitelik gösteren Tonyukuk, Kültigin ve Bilge Kağan anıtları oldukça önemlidir. bu yazıtlara Orhun Abideleri de denir. Kök Türk alfabesinden sonra kullanılan alfabe ise (II) Uygur alfabesidir. On sekiz harften oluşan bu alfabe 9. yüzyıldan 15. yüzyıla kadar kullanılmıştır. Bu alfabe ile daha çok dinî nitelikli eserler yazılmıştır. Türklerin İslamiyet’i kabulüyle birlikte 11. yüzyıldan itibaren (III) Arap alfabesi kullanılmıştır. Bu alfabe ile Türk - İslam tarihinde birçok eser verilmiştir. (IV) Runik alfabesi de Slavlar için 9. yüzyılda Yunan harflerine dayalı olarak düzenlenmiş bir alfabedir. Eski Sovyetler Birliği yönetimi altında yaşayan Türk cumhuriyetlerinde bu alfabe kullanılmıştır. (V) Latin alfabesi ise Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasından sonra 1 Kasım 1928’den itibaren kullandığımız yirmi dokuz harflik bir alfabedir.

16

9. Aşağıdakilerden hangisi Zemahşerî tarafından XII’nci

yüzyılın ilk yarısında yazılmış Arapça - Farsça ve Türkçe bir sözlüktür?



A) Mirkatü’l - Edep



B) Atabetü’l - Hakayık



C) Divanü Lügat-it Türk



Bu parçada numaralanmış unsurların hangisi yanlıştır?



D) Mukaddümetü’l - Edep



A) I.



E) Muhakemetü’l - Lügateyn

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

BÖLÜM 01 Test

Dilin, İletişimin Unsurları 1. Dil, bir sesli işaretler sistemidir; aynı toplulukta yaşayan veya aynı milletten insanların anlaşabilmelerini sağlayan en gelişmiş iletişim aracıdır. Dil, genel bir terimdir. Örneğin Farsça, Almanca, Arapça birer dildir. Ses yapısı, şekil ve anlam bakımından birbirinden az ya da çok farklılaşmış dil veya lehçelerin köken bakımından bilinmeyen bir tarihte birleştikleri ortak dile de ---- denir. Bu dil, ana kaynaktır. Kendisinden başka diller veya lehçeler bu dilden türer.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir?



A) ana dili



05

4.

I.



II. Bir dilin en yakın zamanda ayrılmış küçük bölge kollarına denir. Ses, şekil, söz dizimi ve anlam bakımından farklılıklar gösterir. Bölge, çevre, meslek ve öğrenim farklılıklarından kaynaklanabilir. Belli yerleşim bölgelerine veya topluluklara özgüdür. Ses (söyleyiş) farklılıkları vardır.

Bir dilin izlenebilen tarihî dönemlerinden ayrılmış, bazı ses ve şekil farklılıkları gösteren kollarıdır. Bir milletin farklı coğrafyalara yayılmasıyla ortaya çıkar.



Yukarıda bazı özellikleri verilen terimler aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla verilmiştir?

B) ana dil



A) Ağız - Şive



C) konuşma dili



B) Şive - Ağız



D) yazı dili



C) Lehçe - Şive



E) standart dil



D) Lehçe - Ağız



E) Şive - Lehçe

2. ---- bir dilin tarihsel, siyasi veya coğrafi koşullardan dolayı ses, 5. Antep yöresinde söylenen “Şinni guru fasılya haşlarıg.” Çözüm Yayınları

yapı, söz dizimi özellikleriyle ayrılan ve yazılı kaynaklarda izlenemeyen kollarına denir. Dilin bilinmeyen, çok eski dönemlerinde ayrılmış kollarıdır. Ses, şekil ve kelime farklılıkları anlaşmayı engelleyecek kadar derindir. Bu terime Yakutça ve Çuvaşça örnek verilebilir.

cümlesinde söyleyiş farklılıkları olsa da cümleyi “Şimdi kuru fasulye haşlarız.” biçiminde rahatlıkla anlarız.

Yukarıdaki bilgiler, aşağıdakilerden hangisine örnek olarak verilebilir?



A) Jargona

B) Şive



B) Şiveye



C) Ağız



C) Lehçeye



D) Argo



D) Ağıza



E) Jargon



E) Argoya



Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilir?



A) Lehçe



6. Aşağıdakilerden hangisi kültür dili için söylenemez? 3.



Çuvaşça - “Kaçaka takibe surah taki tus pulna.”







Türkiye Türkçesi - “Keçi tekesiyle koyun tekesi dost oldular.”

A) Sanat, bilim ve kültür alanında ortak yazı dilinde kullanılan dildir; standart dil ya da yazı dili olarak da bilinir.



B) Çeşitli gerekçelerden dolayı dilin uygun görülen bir ağzı esas alınır, örneğin bizim kültür dilimiz, İstanbul ağzını esas almıştır.



C) Sözcüklerde, yazım kılavuzlarında, dil bilgisi kitaplarında belli kurallara bağlanmıştır.



D) Devlet tarafından kullanılan dildir; bir milletin yazılı kültürünün oluşmasını, anlaşmayı ve birliği sağlar.



E) Edebiyatçılar, bilim, sanat adamları tarafından işlenerek zenginleşir; lehçe ve ağızların farklılaşmasını sağlar.



Yukarıdaki cümlelerin her ikisi aşağıdakilerden hangisine örnek verilebilir?



A) Argo



B) Lehçe



C) Jargon



D) Şive



E) Ağız

17

Test 05

1. B

3. B

4. B

5. D

6. E

7. B

8. B

9. D 10. A 11. C 12. D

7. Deyirem sefası bitdi ömrümün,

11. Telli gelin tüllü gelin geliyor geliyor amman



İndi dağ çıhıram, düze elveda.



Ganat açmış tüylerini beliyor



Göze duman çökür, başa gar yağır,



Ötüver de gül ibiğim bir yol ötüver



Bahara elveda, yaza elveda.



Telli gelin tasasından ölüyor



Bahtiyar Vahapzade’nin Veda şiirinden alınan bu dörtlük, aşağıdakilerden hangisine örnek olarak verilebilir?



Asmam yıkıldı



Suyu sıkıldı



Bugün goca gız görmedim



Canım sıkıldı amanın canım sıkıldı



Bu dizeler aşağıdakilerden hangisine örnek verilir?



A) Şive



A) Argo



B) Şive

D) Ağız

C) Jargon

E) Lehçe



8. Günlük yaşamda kullanılan dildir. Dilin tek bir ağzı değil, birden fazla ağzı kullanılır. Dilin kurallarına pek dikkat edilmez. Daha kısa bir zamana bağlı, en az unsurla en çok anlatımı esas aldığından bazen dilin kullanımında birtakım farklılıklar oluşur.

Yukarıda bazı özellikleri verilen terim, aşağıdakilerden hangisidir?



A) Yazı dili



B) Konuşma dili



C) Kültür dili



D) Standart dil



E) Ana dili

B) Jargon

D) Lehçe

C) Ağız

E) Argo

12. I. Göndergesel İşlev : Dilin bilgi verme işlevidir. Göndericinin amacı, alıcıya bilgi vermektir. Kullanma kılavuzlarında, bilimsel metinlerde dil, bu işlevde kullanılır. “Ankara, Türkiye’nin başkentidir.” cümlesinde dil, bu işlevde kullanılmıştır. II. Heyecana Bağlı İşlev : Göndericinin iletisini aktarırken alıcıyı duygulandırmayı, heyecanlandırmayı amaçlamasıyla oluşan işlevdir. Özel mektuplarda, şiirsel anlatımlarda, betimleyici anlatımlarda sıklıkla görülür. Öznel anlatım söz konusudur. “Allah’ım, bu ne güzel bir çocuk böyle!” cümlesinde dil, bu işlevde kullanılmıştır.



III. Alıcıyı Harekete Geçirme İşlevi : Göndericinin alıcıda bir davranış değişikliği oluşturmak isterken oluşan işlevdir. El ilanlarında, reklam metinlerinde dil, bu işlevde kullanılır. Emir cümlelelerine sıklıkla yer verilir. “Lütfen, derste cep telefonlarını kapatınız!” cümlesinde dil, bu işlevde kullanılmıştır.



IV. Dil Ötesi İşlev : Dilin, kanalın iletiyi aktarmada uygunluğunu kontrol etmek için kullanılan işlevidir. İletinin içeriğinden ziyade iletişimin sürdürebilirliği önemlidir. Soru cümleleri ile bu işlev sağlanır. “Mektubumu aldın mı?” cümlesinde dil, bu işlevde kullanılmıştır.



kendi aralarında anlaşmak için kullandıkları dile veya söz dağarcığına denir. Örneğin denizciler tarafından “dümeni sonuna kadar kırmak” anlamında kullanılan “İskele alabanda!” ifadesi denizciler arasında kullanıldığından ---- özelliği göstermektedir.

V. Sanatsal (Şiirsel) İşlev : Objenin, iletinin kendisi olduğu dil işlevidir. Gönderici, alıcıda istediği etkiyi oluşturmak için iletiyi imgelerden, çağrışım gücü yüksek kelimelerden, edebî sanatlardan oluşturur. Öznelik söz konusudur. Büyük oranda şiirlerde kullanılan işlevdir. Attilâ İlhan’ın “Ben sana mecburum bilemezsin / Adını mıh gibi aklımda tutuyorum / Büyüdükçe büyüyor gözlerin / Ben sana mecburum bilemezsin / İçimi seninle istiyorum” dizelerinde dil, bu işlevde kullanılmıştır.





Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?

VI. Kanalı Kontrol İşlevi : Dille, dil bilgisiyle ilgili bilgilerin verildiği işlevdir. Dil bilgisini konu edinen metinlerde bu işlevden yararlanılır. “Sıfatlar, adları niteleyen veya belirten kelimelerdir.” cümlesinde dil, bu işlevde kullanılmıştır.





A) Jargon

Yukarıdaki altı çizili ifadelerden hangi ikisinin yerleri değiştirilirse bilgi yanlışı giderilir?



A) I. ve II.

yapı, söz dizimi ve anlam bakımından farklılık gösteren dile veya söz dağarcığına ---- denir. Ortak dildeki kelimelere farklı bir anlaşma sağlamak içni yeni anlamlar yüklenir, kelimelerde bazı ses değişimleri yapılır. Örneğin Arapçada “çekiç” anlamına gelen “matrak” kelimesi “Bu gençler benimle matrak geçiyor.” cümlesinde “eğlence, alay” anlamında kullanılmıştır.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir?



A) Jargon



B) Ağız

D) Argo

C) Lehçe

Çözüm Yayınları



9. Ortak dilden ayrı olarak belirli küçük topluluklara özgü ses,

18

2. A

E) Şive

10. ---- aynı meslek grubundaki veya topluluğundaki insanların



B) Ağız

D) Argo

E) Şive

C) Lehçe



B) II. ve V.

D) IV. ve VI.

E) V. ve VI.

C) III. ve VI.

BÖLÜM 02 Test

Şiirde Ahenk (Ölçü, Uyak, Redif) - 1 1. ---, şiiri oluşturan seslerin birbirine uyumundan doğar. Bir

4. Bu tür şiirlerde şairler, ahengi bir iç ritim ile sağlama yoluna

dizede vurgu, uzunluk veya ses özelliklerinin, durakların düzenli bir biçimde tekrarlanmasından doğan ses düzenidir. Bu ses düzeni vezin, kafiye, ses tekrarları, iç ses gibi uygulamalarla sağlanır.



gider. Kelimelerin seçilişi, diziliş düzeni, iç içe geçmiş ses ve anlam çağrışımları şairin titizlikle üzerinde durduğu noktalardır. Her şiirde yeniden ve o şiire özgü olarak üretilen bu uygulamalar için önceden ve dışarıdan alınabilecek biçim kalıpları yoktur. Bu türden şiirde başarılı olan şairler, güçlü bir iç uyum sağlarlar.

Bu parçanın başına aşağıdakilerin hangisi getirilebilir? A) Redif

B) Ritim

C) Söz sanatları

D) Ölçü



01



E) İmge

Aşağıdakilerden hangisi yukarıda sözü edilen şiirlerde ritim sağlamak için kullanılan tekniklerdendir? A) Kafiye ve redif

B) Kafiye dizilişi

C) Nazım birimi

D) Kelime tekrarı



E) Nazım biçimi

5. Aşağıdaki şiir alıntılarından hangisi ölçü kalıbı yönünden diğerlerinden farklıdır?

2. (I) Hecelerin sayı bakımından veya açık-kapalı (uzun-kısa)



3.



Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır?



A) I.

I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

Eskilerin “parmak hesabı” da dediği hece vezni Türk dilinin yapısına uygun bir ölçüdür; bu yüzden millî veznimizdir.



II. Hece ölçüsü, dizedeki hecelerin sayısına göre uygulanır; buna göre şiirin ilk dizesindeki hece sayısı kaçsa sonraki dizelerde de o kadar hece bulunur.



III. Hece sayısı ahengi sağlamada tek başına yeterli olmadığından hecelerin belli aralıklarla bölümlere ayrılmasına “durak” denir.







A) Yol onun, varlık onun, gerisi hep angarya





Uykuya varmış gibi görünen yılan yollar

C) Ertesi gün başladı gün doğmadan yolculuk



Yüzüstü çok süründün, ayağa kalk, Sakarya

B) Bu ıslıkla uzayan, dönen, kıvrılan yollar



Çözüm Yayınları



oluşlarına göre birbirine denk olmasını sağlayan araca vezin (ölçü) denir. (II) Türk edebiyatında İslamiyet’ten önce kullanılan hece vezni, sonraki dönemde ve günümüze kadar şairler tarafından kullanılmaya devam etmiştir. (III) Arap dilinin yapısından ortaya çıkan aruz vezni ise önce İranlılar daha sonra İslam dinine geçen Türkler tarafından kullanılmıştır. (IV) Halk edebiyatında aruz vezni şiirin ana yapısını oluşturur. (V) Yeni Türk edebiyatında ise hem hece hem aruz ölçüsü kullanıldığı gibi serbest ölçü de kullanılmıştır.

Soğuk bir mart sabahı… Buz tutuyor her soluk

D) Fikrim bir hulyaya bazı dalar da Düşünür, derim ki: “Bu odalarda

E) Başını kaldırarak boşluğu dinliyordu



Gökler bulutlanıyor, rüzgâr serinliyordu

6.

Hayâl ile tesellidir gönül meyl-i visâl etmez



Gönülden taşra bir yâr olduğun âşık hayâl etmez



Yukarıdaki beyit için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?



A) Serbest ölçüyle yazılmıştır.



B) 16’lı hece ölçüsüyle yazılmıştır.



C) Aruz ölçüyle yazılmıştır.



D) Duraksız bir şiirdir.



E) Millî ölçümüz kullanılmıştır.

7.

Yeşil pencerenden bir gül at bana



Işıklarla dolsun kalbimin içi



Geldim işte mevsim gibi kapına

IV. Türk şiirinde hece vezni 11. yüzyılda Divanu Lugati’t-Türk’te Kaşgarlı Mahmut tarafından ilk defa kullanılmaya başlanmıştır.



Gözlerimde bulut, saçlarımda çiy



V. Hece vezni kalıpları hece sayısı ile duraklı duraksız oluşuna göre belirlenir, buna göre dizede kaç hece varsa kalıbın adı odur.

Yukarıdaki şiir alıntısı için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?



A) 11’li hece ölçüsü kullanılmıştır.



B) 6+5 duraklı bir şiirdir.



C) Kafiye, bir ritim ögesi olarak kullanılmıştır.



D) Nazım birimi dörtlüktür.



E) Aruz ölçüyle yazılmıştır.

Yukarıdaki cümlelerden hangisi hece ölçüsü için söylenemez? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

19

Test 01 8.

Ağlasam sesimi duyar mısınız



Mısralarımda



Dokunabilir misiniz



Gözyaşlarıma, ellerinizle



Bilmezdim şarkıların bu kadar güzel



Kelimelerinse kifayetsiz olduğunu



Bu derde düşmeden önce



Bir yer var biliyorum



Her şeyi söylemek mümkün



Epeyce yaklaşmışım duyuyorum



Anlatamıyorum Yukarıdaki şiir alıntısı aşağıda verilenlerden hangisine örnek verilir?



A) Aruz ölçüsüne



B) Duraklara



C) Hece ölçüsüne



D) Serbest ölçüye



E) Zengin kafiyelere

20

2.D

3.D

4.D

5.D

6.C

7.E

8.D

9.D

10.E 11.D 12.D

10. (I) Hecelerin uzunluk ve kısalığına göre oluşturulan ölçüye

aruz ölçüsü denir. (II) Arapçanın hece yapısında bulunan uzun ve kısa sesler bu veznin temelini oluşturur. (III) Hecelerin uzunluk-kısalık özellikleri göz önünde bulundurularak oluşan parçalara “tefile” veya “cüz” denir. (IV) Her dizede tefile veya cüz denen parçaların bir araya gelmesiyle vezin kalıpları ortaya çıkar. (V) Aruzla yazılmış bir dizeyi veznin parçalarına ayırmaya da med denir.



Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır?



A) I.

11.

Çözüm Yayınları



1. B

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

Örnek

Terim

I.

Sulara dökülmüş ışıklar Üsküdar şu karşısı II. Her şey gözden başlıyor üstümüze çevrilen İner ine derinde iğneler ince III. Hepsi gider, bu kubbede kalacak Âşık sesi, şair sesi, er sesi Bizi bundan sonra sarıp alacak Tanrı sesi, sanat sesi, yâr sesi IV. Geniş, siyah gölgesi hayatımı kaplayan Tepemde kanat germiş bir kartaldır yalnızlık Kalp çarpıntılarıyla günleri hesaplayan Bir benim, benim olan bir masaldır yalnızlık V. Benzedürdüm kad-i bâlânı nihâl-i güle ger Gonca-i sürh dehen gül ana ruhsâr olsa

Aliterasyon Asonans Tekrir

Sarmal kafiye dizilişi Aruz ölçüsü



Yukarıdaki ahenk unsurlarıyla ilgili terimler ve şiir örneklerinden hangisi uyuşmamaktadır?



A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

9.

1. metin



Gemiler geçer rüyalarımda,



Allı pullu gemiler, damların üzerinden;



Ben zavallı,



Ben yıllardır denize hasret,

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde verilen bilgi yanlıştır?



Bakar ağlarım.





2. metin



Bir düşünsen, yarıyı geçti ömrüm.

A) Aruz ölçüsü Türkçenin ses özelliklerine uymadığı için divan şairleri şiiri kalıba uydurmak için şu tekniklerden yararlanmışlardır: med, zihaf, imale…



Gençlik böyledir işte, gelir gider;





Ve kırılır sonra kolun kanadın;

B) Şiirde ahenk sağlamanın yollarından biri de dize sonlarında kafiye, redif, kafiye dizilişi gibi ses uyumlarıdır.



Koşarsın pencereden pencereye.



C) Hece ölçüsü Türk şiir sanatının her döneminde kullanılırken aruz ölçüsü divan edebiyatı, Tanzimat Dönemi ve Servetifünun Dönemi’nde kullanılmıştır.



D) Serbest şiirin ilk örnekleri Garip şiir hareketiyle edebiyatımızda verilmeye başlamıştır.



E) Hece ölçüsünün ilk yazılı örneklerine Kaşgarlı Mahmut’un Divanu Lugat’it Türk adlı eserinde karşılaşılırken aruz ölçüsünün kullanıldığı ilk eser de Yusuf Has Hacip’in yazıdığı Kutadgu Bilig’dir.



Aşağıdakilerden hangisi yukarıda verilen iki metin için söylenebilir?



A) Nazım birimleri aynıdır.



B) Kafiye dizilişleri aynıdır.



C) Tema ve konuları aynıdır.



D) Ölçü çeşitleri farklıdır.



E) Aliterasyon ve asonanstan yararlanılmıştır.

BÖLÜM 02 Test

Şiirde Ahenk (Ölçü, Uyak, Redif) - 2 1. Erkenden çağırır ya deniz ya bahce

4. (I) Şiirde en temel birim mısradır; “mısra”, nesirdeki cümlenin

Her yerde tükenmez kahkaha, eğlence Daha uzak, uzak sanırsınız gece Bir de bakarsınız gün batmış, ay bedir

02

karşılığıdır. (II) “Kafiye”, görevleri aynı, anlamları farklı ses uyumları; “redif” ise görevleri farklı, anlamları aynı ses uyumlarına denir. (III) Mısraların kümeleniş şekline “mısra düzeni”, mısralardaki kafiyelerin sıralanış tarzına da “kafiye örgüsü” denir. (IV) Şiirin mısra düzeni ve kafiye örgüsüne göre aldığı şekle de “nazım şekli” denir. (V) Nazım birimi ise dizelerin anlamlı ve uyumlu olacak biçimde kümelenmesidir.

Yukarıdaki dörtlükte aşağıdaki kafiye çeşitlerinden hangisi kullanılmıştır? A) Yarım kafiye B) Tam kafiye



C) Zengin kafiye

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde yanlışlık vardır?

D) Tunç kafiye

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

E) Cinaslı kafiye

5. Ses bakımından aynı, anlam ve işlev bakımından farklı sözcük veya sözcük öbekleriyle yapılan kafiyeye “cinaslı kafiye” denir. Bu kafiye çeşidi, bir söz oyununa benzediği için halk edebiyatında çok kullanılmıştır.

2. Başım, sükutu öğüten Uçsuz, bucaksız değirmen



İçim, muradına ermiş



Abasız, postsuz bir derviş



Yukarıdaki dörtlüğün tamamında aşağıdaki kafiye çeşitlerinden hangisi vardır? A) Yarım kafiye B) Tam kafiye C) Zengin kafiye



Aşağıdakilerden hangisi yukarıdaki açıklamaya örnek olarak verilebilir? A) Satırlarda soldu yüzün

Kalabalık evlerde eğreti

B) Akşam olur, güneş gider şimdi buradan

Çözüm Yayınları





Garip garip kaval çalar çoban dereden

C) Yanıp tutuşan aylarca yummadım gözümü

Nücûma sor ki bu kirpikler uyku görmüş mü

D) Tunç kafiye

D) Geçtikçe bembeyaz gezinenler üçer beşer

E) Cinaslı kafiye



Bildim ki âhiret denilen yerdedir beşer

E) Gir sürüye, kurt kapmasın gel kuzucuğum

Sonra yârdan ayrılırsın, ah yavrucağım

6. Ey köyleri hududa bağlayan yaslı yollar

3. Bir gün dedim ki istemem artık ne yer ne yâr

Çıktım sürekli gurbete, gezdim diyâr diyâr



Yukarıdaki beyitte altı çizili kelimelerde görülen kafiyeler aşağıdakilerden hangisidir? A) Yarım kafiye - Tunç kafiye B) Tam kafiye - Zengin kafiye C) Zengin kafiye - Tunç kafiye D) Tunç kafiye - Tam kafiye E) Cinaslı kafiye - Yarım kafiye



Dönmeyen yolculara ağlayan yaslı yollar



Ey garip çizgilerle dolu han duvarları



Ey hanların gönlümü sızlatan duvarları



Yukarıdaki dörtlükten aşağıdakilerin hangisine örnek verilemez? A) Çapraz kafiye dizilişine B) 14’lü hece ölçüsüne C) Ek ve kelime biçiminde redife D) Tunç kafiyeye E) Tam kafiyeye

21

Test 02

1.B

7. Aşağıdaki dörtlüklerden hangisi çapraz kafiye dizilişine



6.A

7.E

8.E

9.C

10.C 11.B 12.E



Bir al uzanır bana



Ay dolana dolana



Getirir selamı yana



E) Her bitişte başlamaz bu yolculuk Güç verir bize alınan her soluk

11. Derinden derine ırmaklar ağlar Uzaktan uzağa çoban çeşmesi

kullanılmıştır?

A) Bir bakış ki kudreti hiç bir lisan da yoktur Bir bakış ki bazen şifa, bazen zehirli oktur

Çözüm Yayınları



8. Aşağıdaki dizelerin hangisinde farklı bir uyak türü

I.



II. ey suyun sesinden



III. çoban çeşmesi



IV. anlayan bağlar



Ne büyük nimet olduğunu ah ey güzel gün  Boş yere üzülmekte mana yok anlıyorum  Şükretmek türküsüne daldaki her bülbülün Yukarıdaki dörtlüğün kafiyesi, kafiye dizilişi ve redifi aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla doğru verilmiştir? Redif Ek biçiminde redif Kelime biçiminde redif Kelime biçiminde redif Hem ek hem de kelime biçiminde redif Ek biçiminde redif

I. - II.

B)

III. – IV. C)

II. – IV I. – III.

III.- II.

D)

IV. – I.

IV. – III. I. – II.

E) I. – II. IV. – III.

D) Bir orman yangınıyla kızardı karşı dağlar Taraf taraf tutuştu meşaleler, çırağlar

9. Yaşım ilerledikçe daha çok anlıyorum 

ne söyler şu dağa

sözlerinin tümü kullanılarak çapraz kafiye dizilişinde anlamlı bir dörtlük kurulmak istense aşağıdakilerden hangisi son iki mısrayı oluşturur? A)

C) Bir kömür dumanıyla tütsülendi ocaklar Gurbete düşmüşlerin korkusudur yataklar

E) Bir bakış ki açıyor gönül muammasını İki sevdalı kalbin en gizli yarasını

Yukarıdaki mısralarla,



B) Yara açsın kayalar ayaklarında, varsın Varsın omuz başların kamçılardan kızarsın

Örüşük

Dert var, anne kucağına hasret

D) Eylülde melûl oldu gönül soldu da lâle Bir kâküle meyletti gönül geldi bu hâle

E) Bir kere sevdaya tutulmaya gör Ateşlerde yandığının resmidir  Âşık dediğin, Mecnun misali kör Ne bilsin âlemde ne mevsimidir

Kafiye dizilişi Çapraz Düz Çapraz Sarmal

Çabalar boşuna çağırıyor Mevla bizi güzelce

C) Yavaşça dağlara seslenmek geldi

D) Ne vakit gelsem sona

Yukarıdaki dizelerde kullanılan ahenk unsuru, aşağıdakilerin hangisinde yoktur?

B) Gittikçe çoğalıyoruz çağımızda çirkince

C) Bir köşeye mahzun çekilen için Yemekten içmekten kesilen için  Sensiz uykuyu haram bilen için Ayrılık ölümün diğer ismidir

E) Cinaslı kafiye

5.D

A) Ak tolgalı beylerbeyi haykırdı: İlerle Bir yaz günü geçtik Tuna’dan kafilelerle

B) Dünya bir yana, o hayal bir yana  Bir meşaledir pervaneyim ona Altında bir ömür döne dolana  Ağladığım yer penceresi midir

Kafiye Yarım kafiye Tunç kafiye Tam kafiye Zengin kafiye

4.B

Öyle bir ben ki gelen kapına baştan başa sen

A) Şu ağacın gölgesinde olsun  Tam kenarında havuzun Aya haber sal çıksın bu gece  Görünsün şöyle gönlümce

A) B) C) D)

3.C

10. Kim o deme boşuna benim ben 

örnek verilebilir?

22

2.B

12. İftardan önce gittim Atikvalde semtine

Kaç defa geçtiğim bu sokaklar, bugün yine



Sessizdiler. Fakat Ramazan mâneviyyeti



Bir tatlı intizâra çevirmiş sükûneti



Yahya Kemal Beyatlı’nın yukarıdaki mısraları için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) “Semtine” ve “yine” kelimeleri arasında zengin kafiye vardır. B) Mısra sonlarındaki kelimeler “aabb” biçiminde bir kafiye dizilişine sahiptir. C) “Mâneviyyeti” ve “sükûneti” kelimelerinde “i” sesi ek biçiminde rediftir. D) Mısralarda “s” sesiyle aliterasyon sağlanmıştır. E) 7+7=14’lü hece ölçüsüyle yazılmıştır.

BÖLÜM 02 Test

Şiirde Ahenk (Ölçü, Uyak, Redif) - 3 1. Aşağıdakilerin hangisinde ayraç içinde verilen ahenk

03

4. Serin rüzgârlara pencereni aç

unsuru yoktur?

Karşında fecirle değişen ağaç 

A) Sizden bir parıltı aksettirecek  Kah çıplak bir omuz sessiz düşecek  (Zengin kafiye)



B) Seni beklemekle geçse de ömrüm  Şu fani dünyada kalmasa günüm (Aliterasyon)

Yukarıdaki iki dizeden şiirin bütünü ile ilgili aşağıdaki özelliklerden hangisine kesin olarak ulaşılabilir? A) Konusuna B) Şairine

C) Baş başa uyumak son uykumuzu  Bu hayal içinde... Ve ufkumuzu (Asonans)

C) Kafiye dizilişine D) Ölçüsüne

D) Ovanın yeşili, göğün mavisi  Ve mimarilerin en ilahisi (Ek biçiminde redif)

E) Nazım biçimine

E) Bu yekpare akış, durgun, derinden  Her aynada yalnız kendi görünen (Ölçü)

2. 1. metin

5. Aşağıdakilerin hangisinde hem ek hem de kelime biçiminde redif vardır?

Garip telaşını, binlerce fecrin  Ocağında nezir güvercinlerin  Hülyam o kıvılcım ve kül yağmuru  Çırpınır bu beyaz mahşere doğru

A) Üstümüzden gelen boran, kış gibi



2. metin



Leyla... Ela gözlü bir çöl ahusu  Saçları bahtından daha siyahtır  Kurmuş diye sevda yolunda pusu  Döktüğü gözyaşı, çektiği ahtır

B) Değişik gülleri sanki tek bir baharın Bâkir hülyasıyla beyaz ve ürkek yarın





Aşağıdakilerden hangisi verilen şiirlerin ortak özelliği değildir?

Şahin pençesinden yavru kuş gibi

C) Varsın bahçelerde rüzgâr gezinsin Yağmur ince ince toprağa sinsin

Çözüm Yayınları



D) Tohum saç, bitmezse toprak utansın Hedefe varmayan mızrak utansın E) Uzak, çok uzağız şimdi ışıktan bile Çocuk sesinden, gül ve sarmaşıktan bile

A) Ölçü B) Tam kafiye C) Kafiye dizilişi D) Nazım birimi E) Ek biçiminde redif

6. Dönsün yine peymâneler olsun tehî hum-hâneler

Raks eylesin mestâneler mutrıbler etdikçe nagam



Yâ neylesin bî-çâreler âlüfteler âvâreler



Sâgar sunar meh-pâreler nûş etmemek olur sitem



Yukarıdaki şiir alıntısında mısra içlerinde altları çizilen kelimelerin arasında bir ses benzerliği vardır. Buna ---- denir.



3.

I.



II. Aşkın ızdırapla dolu rüyası 



III. Bir başka âlem ki ruhunun yası 

Yukarıda boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?



IV. Bir başka güzellik var kederinde

A) Döner ayak



Bir damla inciydi kirpiklerinde

Yukarıdaki dizelerle çapraz kafiye düzeninde bir dörtlük oluşturulursa hangi iki dizenin yeri değiştirilmelidir? A) I. ve IV.

B) I. ve III.

D) II. ve V.

E) III. ve IV.

C) II. ve IV.

B) Akrostiş C) İç kafiye D) Yineleme E) Tekrir

23

Test 03

1.A

7. Aruz ölçüsüyle yazılan aşağıdaki beyitlerden hangisinin

2.C

3.E

4.D

5.E

6.C

7.C

8.D

9.A

10.C 11.B 12.E

10. Seher vakti çaldım yârin kapısın

hece değeri “. . - - / . . - - / . . - - / - -” biçimindedir?

Baktım yârin kapıları sürmeli Boş bulmadım otağının yapısın Çıkageldi bir gözleri sürmeli

A) Ben ezelden beridir hür yaşadım hür yaşarım Hangi çılgın bana zincir vuracakmış şaşarım

B) Derdin nedir gönül sana bir hâlet olmasın Sad el-hazer ki sevdiğin ol âfet olmasın

Yukarıdaki dörtlük için aşağıdakilerin hangisi söylenemez?

C) Hani ol gül gülerek geldiği demler şimdi

A) 1 ve 3. dizelerde zengin kafiye vardır.



B) 2 ve 4. dizelerde cinaslı kafiye kullanılmıştır.

Ağlarım hâtıra geldikçe gülüştüklerimiz

D) Gül hasretinle yollara tutsun kulağını

C) Kelime biçiminde redif kullanılmıştır.



D) Kafiye dizilişi “abab” biçimindedir.

Nergis gibi kıyâmete dek çeksin intizar

E) 4+4+3 duraklı 11’li hece ölçüsü kullanılmıştır.

E) Sular sarardı yüzün perde perde solmakta Kızıl havâları seyret ki akşam olmakta

11. Sokaklar bir labirent bu şehirde

8. Ölçü (vezin) ile ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi doğru



Ne tarafa dönsem aynı yerdeyim

A) Aruz ölçüsünde mısranın son hecesi her zaman uzun (kapalı) hece biçiminde kabul edilerek “–“ ile gösterilir.



Çıkışı bulsam bitecek hüzün de keder de



Şimdi sadece senin bıraktığın yerdeyim



Bu dörtlük için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

B) Türk halk şiirinde en çok 7, 8 ve 11’li hece ölçüsü kalıpları kullanılmıştır. C) Hece ölçüsünde 11’li hece kalıbı 6+5 veya 4+4+3 biçiminde duraklı olabilir. D) Serbest ölçüde hece sayılarında bir özgürlük varsa da kısa dizeler veya uzun dizeler arasında bir eşitlik vardır.

Çözüm Yayınları

değildir?

A) “Yerdeyim” kelimeleri rediftir. B) “Şehirde” ve “keder de” kelimelerinde “r” yarım kafiye, “de” rediftir. C) Kafiye dizilişi “abab” biçimindedir.

E) Halk şiirinde hece ölçüsü kalıbında durak olma zorunluluğu yoktur.

D) Serbest ölçü kullanılmıştır. E) Dizelerde “r” ve “s” sesleri ile aliterasyon yapılmıştır.

12. Türkçede uzun ünlü olmaması, Türkçenin hece yapısının farklı olması gibi gerekçelerden dolayı aruz ölçüsü kullanılırken dili aruz kalıbına uydurmada zorluk çeken şairler kimi yöntemler kullanmışlardır. Ölçü gereği açık bir heceyi kapalı yapmaya ----, kapalı heceyi açık yapmaya ----; bir heceyi bir buçuk hece değerinde uzatarak okumaya da ---- denir. ---- ise heceleri bitiştirerek okumaktır.

9. Aşağıdakilerin hangisinde kafiye kullanılmamıştır? 24

A) Sen benim açılmış gonca gülümsün Gündüz hayalimde gece düşümsün B) Dedim ki ne kadar yüzümden bezdin Etim kebap ettin derimi yüzdün



Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangileri getirilir?

C) Varır zahid ibadetgâhına meyhaneden sonra Gelir mestane başı secdeye amma neden sonra

A) zihaf, imale, med, vasl

D) Göz gördü gönül sevdi seni ey yüzü mâhım Kurbanın olam var mı bunda benim günâhım

C) vasl, imale, zihaf, med

E) Seni ben bekliyorum göğsüm açık bağrım açık Hançer ol göğsüme saplan ecel ol karşıma çık

B) med, imale, zihaf, vasl D) imale, zihaf, vasl, med E) imale, zihaf, med, vasl

04

BÖLÜM 02 Test

Şiirde Ahenk (Ölçü, Uyak, Redif) - 4 1. Yalnız duyan yaşar sözü, derler ki doğrudur

5. Bir şiirin en az iki dizesinde anlamca ayrı, sesçe birbirine uyan



Yalnız duyan çeker derim en doğru söz budur

iki sözcük arasındaki ses benzerliğine dayanan ahenge redif I



Bu beyitte aşağıdaki ses benzerliklerinden hangileri vardır?



A) Yarım kafiye - ek biçiminde redif

denir. Şiirin en az iki dizesinde anlamca da görevce de aynı iki sözcük arasındaki ses benzerliğine dayanan ahenge de kafiye II

B) Tam kafiye - kelime biçiminde redif



C) Zengin kafiye – hem ek hem de kelime biçiminde redif



ses benzerliği veya uzun ünlüler (â, û ve î) ile yapılan kafiye çeşidine tam; ikiden fazla ses benzerliğinden oluşturulan III

D) Tunç kafiye – ek biçiminde redif E) Cinaslı kafiye – kelime biçiminde redif

kafiye çeşidine zengin; zengin kafiyeyi oluşturan ses IV

2. - - - - benzer ses birimlerinin düzenli tekrarına dayanan bir



benzerliğinin üçten fazla olması durumunda, kelimelerden biri, genellikle diğerini içine alır, bu tür kafiye çeşidine tunç; ses V

ahenk unsuru olmasının ötesinde bir araya getirdiği unsurlar arasında anlamsal ve biçimsel ilişkiyi zorunlu kılan bir yapı malzemesi olarak da karşımıza çıkar.

Bu cümlenin başına aşağıdakilerden hangisi getirilebilir? A) Redif

B) Kafiye

D) Armoni

denir. Tek ses benzerliğine dayanan kafiye çeşidine yarım; iki



bakımından aynı, anlamları farklı olan kelime veya kelime gruplarıyla oluşturulan kafiye çeşidine ise cinaslı kafiye denir. VI



Yukarıdaki altı çizili terimlerden hangi ikisinin yeri değiştirilirse bilgi yanlışı giderilmiş olur?

C) Ritim

E) Ahenk

A) I. ve II.



Kudret ölçüsünde hep bir boy imiş



Yukarıdaki dizeler için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) “Hep bir soy imiş” ve hep bir boy imiş” söz öbeği redif görevindedir.

D) IV. ve VI.

C) III. ve VI.

E) V. ve VI.

Çözüm Yayınları

3. İnsan dedikleri hep bir soy imiş

B) II. ve III.

B) “Soy” ve “boy” kelimeleri arasında tam kafiye vardır. C) “imiş” sesleri ek biçiminde rediftir. D) “Hep” ve “bir” kelimelerinin tekrarları ile bir ritim sağlanmıştır. E) 11’li hece kalıbıyla 6+5 duraklı biçimde oluşturulmuştur.

6. Bir sevdayla feryat eder bu gönül

Dudak kurur yüz dertlenir dil söyler



Arı çiçek çiçek gezer dolanır

4. Arap at üstünde kaldı postumuz



Budak kurur öz dertlenir bal söyler



İkrardan döndü mü ola dostumuz





Yarın bir gün kara toprak üstümüz

Bu dörtlükteki altı çizili ve koyu yazılı kelimelerdeki kafiyeler için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?



Çürüdür hey Benli Suna’m çürüdür



Yukarıdaki dörtlükte aşağıdaki ahenk unsurlarından hangisi yoktur? A) Zengin ve tam kafiye B) Düz kafiye dizilişi C) Ek biçiminde redif D) Yarım ve tunç kafiye E) Kelime tekrarı ve aliterasyon

A) Altı çizili ve koyu yazılı kelimelerde kafiye yoktur B) Koyu yazılan kelimelerde kafiye yoktur, altı çizili kelimelerde kafiye vardır. C) Altı çizili kelimelerde tam kafiye vardır, koyu yazılı kelimelerde ise sadece redif vardır. D) Koyu yazılı kelimelerde de altı çizili kelimelerde de tam kafiye ve redif vardır. E) Altı çizili kelimelerde zengin kafiye, koyu yazılı kelimelerde ise yarım kafiye ve redif vardır.

25

Test 04

1.A

2.A

3.A

4.D

5,A

6.E

7.D

8.D

7. Yücesine çıktım seyran eyledim

10.





Asilzâdelerden hiç kemlik gelmez



Sen iyilik et de o zâyi olmaz



Darılıp da başa kakıcı olma

Güzeller içinde gördüm bir gelin



Nasıl medhedeyim böyle dilberin



Başı ibrim ibrim telli bir gelin



Yukarıdaki dörtlük için aşağıdakilerin hangisi söylenemez?

I.



A) “Bir gelin” söz öbeği redif görevindedir. B) 1 ve 3. dizelerde kafiye yoktur.

9.A

10.B 11.B 12.B

Dokunur hatıra kendisin bilmez

II. Karac’oğlan söyler sözün başarır



Aşkın deryasını boydan aşırır



Seni bir mecliste hacil düşürür



Kötülerle konup göçücü olma

C) Koşma tipi kafiye dizilişi vardır.

Aşağıdakilerden hangisi yukarıdaki dörtlüklerde görülen ortak bir özellik değildir?

D) Ek biçiminde redife yer verilmiştir.

A) Yarım kafiye

E) Duraklı hece ölçüsü kullanılmıştır.

B) Tunç kafiye



C) Ek biçiminde redif D) 6+5 duraklı, 11’li hece ölçüsü E) Düz kafiye dizilişi

11. Mavi bir gölge uçtu pencereden



İntikam al fırsat ele geçtikçe



Varıp rakib ile yâri gördükçe



Var karalar bağla divâne gönül



Bu dörtlükte aşağıdakilerin hangisinin örneği vardır? A) Zengin kafiye

Çözüm Yayınları

8. Ah eyleyip ağla ömrün oldukça



Baktım: Avâre bir küçük kelebek Yaramaz geldi kim bilir nereden



Belli yorgundu; bir veremli çiçek Gibi serpildi lambanın yanına Bir duman uçtu, gitti titreyerek



Anladım kıydı yavrucuk canına Söyle ey mavi gölge, söyle eğer Bir ölümden de çok fenaysa bana



Şu karanlık, şu kimsesiz geceler Ali Canip Yöntem’e ait bu şiirin kafiye dizilişi aşağıdakilerden hangisidir?

B) Tam kafiye C) Yarım kafiye D) 6+5 duraklı 11’li hece ölçüsü E) Kelime biçiminde redif

A) Koşma tipi kafiye

B) Örüşük kafiye

C) Sarmal kafiye

D) Çapraz kafiye



E) Mâni tipi kafiye

12.

I.

Bir dem iken devlet-i dünyâyı bir dem sandılar Bu fenâ gülzârınun ayşını âlem sandılar

II. Sabrım alıp felek mana yüz bin belâ verir Az olsa bir meta ona il çok bahâ verir

9. Nârımdan haberin var mı 26

I. beyit



Zârımdan haberin var mı



Yârımdan haberin var mı



Safa geldin hacı baba



Bu dörtlüğün redifi aşağıdakilerin hangisinde doğru gösterilmiştir? A) -ımdan haberin var mı

B) -dan haberin var mı

C) haberin var mı

D) var mı



E) mı

Bu beyitlerdeki kafiye çeşidi ve redifler aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla doğru verilmiştir? II. Beyit

A)

Yarım kafiye, kelime – biçiminde redif

tam kafiye, kelime biçiminde redif

B)

Tam kafiye, kelime bi- – çiminde redif

tam kafiye, kelime biçiminde redif

C) Yarım kafiye, kelime – biçiminde redif

yarım kafiye, kelime biçiminde redif

D) Zengin kafiye, kelime – biçiminde redif

zengin kafiye, kelime biçiminde redif

E)

yarım kafiye, kelime biçiminde redif

Tam kafiye, kelime bi- – çiminde redif

1. Aşağıdakilerin hangisinde teşbih (benzetme) yoktur?

4.

Başka sanat bilmeyiz karşımızda dururken





Yazılmamış bir destan gibi Anadolu’muz



Arkadaş, biz bu yolda türküler tuttururken



Sana uğurlar olsun... ayrılıyor yolumuz

A) Yâr, yâr



Seni kara saplı bıçak gibi sineme sapladılar

B) Ellerini çekip benden



Yârim bugün gider oldu



Bakkallara düşmüş okul defterleri gibiyim

D) Kaldırımlar, duyulur, ses kesilince sesi





Bu dörtlükte altı çizili söz öbeği gerçek anlamında “türkü söylemek” ve deyim anlamında “yola gitmek” biçiminde kullanılmıştır. Bu söz öbeğiyle ---- yapılmıştır.



Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir?

C) Ben ki yaralıyım, ben ki haytayım



Kaldırımlar, içimde kıvrılan bir lisandır

A) Mecazımürsel

E) Ölümdür bekleriz hükmü dünya bir duruşmadır sürer





B) Kinaye

D) İstiare

C) Tevriye

E) Tenasüp

Ellerimizde yüreklerimiz vurulmuş kumrular gibi

Geniş, siyah gölgesi hayatımı kaplayan



Tepemde kanat germiş bir kartaldır yalnızlık

5.

Kirli sarı fotoğraf



Kalp çarpıntılarıyla günleri hesaplayan



Duvarımızda



Bir benim, benim olan bir masaldır yalnızlık



Kaldırsak da kalır



Bilerek bilmeyerek çektirdikleri

Yukarıdaki dizelerde geçen benzetmenin, benzeyen ve benzetilen unsurları aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? Benzeyen

Benzetilen

Çözüm Yayınları

2.



05

BÖLÜM 02 Test

Şiir Dili (Edebi Sanatlar, İmge) - 1



Yukarıdaki dizelerde “çektirdikleri” kelimesi hem “fotoğraf çektirmek” hem de “hayat şartlarının veya birilerinin çektirdiği şeyler” anlamlarında kullanılmıştır. İki veya daha fazla anlamı olan kelimenin uzak anlamını anımsatacak biçimde kullanmayla ---- sanatı yapılmıştır.



A)

Yalnızlık

Kartal



masal

B)

Masal

Yalnızlık



kartal

C)

Kartal

Masal



yalnızlık

D)

Gölge

Çarpıntı



hesap

Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir?

E)

Hayat

Masal



kartal

A) Kinaye

3.

Ölüm



Kapanması bir evin

6.

D) İstiare

I.

Behçet Necatigil’in yukarıdaki dizelerinde yer alan teşbihin türü aşağıdakilerden hangisidir?



A) Teşbihibeliğ



B) Ayrıntılı benzetme



C) Kısaltılmış benzetme



D) Pekiştirilmiş benzetme

A) Teşbih



E) Tam benzetme





E) Mecazımürsel

Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl

II. Şark içinden ferâceler, şallar



C) Tenasüp

Dalgalanan sen de şafaklar gibi ey nazlı hilâl





B) Tevriye

Akıyor dalga dalga şimdi kıra

Bu beyitlerde yer alan altı çizili kelimelerdeki edebî sanat aşağıdakilerden hangisidir? B) Tezat

D) İstiare

C) Tenasüp

E) Mecazımürsel

27

Test 05

1.B

2. A

3. C

4.B

5.B

6.E

7.

Rabbim, Rabbim bu işin bildim neymiş Türkçesi

11.



Senin aşkın ateştir, ateşin gül bahçesi



Seçemeyen gemici



Yol bulamadı gemisine



Yukarıdaki dizelerden aşağıdakilerin hangisine örnek verilemez? A) Telmih

B) Ayrıntılı benzetme

D) Tekrir

I.



E) Asonans

Haklarını helal ederler elbette



Alacağına gelince



Alacağı yoktu zaten rahmetlinin

I.



II. Akdeniz’e bir kısrak başı gibi uzanan bu memleket bizim - Teşbih



III. Bilekler kan içinde, dişler kenetli, ayaklar çıplak Tenasüp



IV. ve ipek bir halıya benzeyen toprak – Teşbih





V. bu cehennem, bu cennet bizim - Tezat





Yukarıda numaralanmış dizelerdeki söz sanatı eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?



A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.



(Tariz)

III. Değirmen dönüyor yorgun argın



Iğdır Dağları’nın hemen eteğinde



(Ad aktarması)

IV. Bu gece çılgınlığı üstünde denizin de Kayalar dalgalarla pençeleşiyor sandık

E) V.

(Kapalı istiare)

V. Yârin dudağından getirilmiş



Bir katre alevdir bu karanfil

aşağıdakilerin hangisinde yoktur?

28



A) Bir tane idi o mâh gitti



B) Bir med zamanı gökyüzü kurşunla örtülü



C) Şakaklarıma kar mı yağdı, ne var



D) Bir hilal uğruna, ya Rab, ne güneşler batıyor



E) Ben miyim Allah’ım tüm acılara göğüs geren

Çözüm Yayınları



9. “Akıyor nur gördüğüm dereden” dizesindeki söz sanatı

10.A 11.E 12.A

(Açık istiare)





9.E

II. Duyarsa öldüğünü alacaklılar

8.

Dörtnala gelip uzak Asya’dan - Tevriye

8.A

Gökten bir inci



C) Tezat

7.B

(Telmih)



Yukarıdaki dizelerle söz sanatı eşleştirmelerinin hangisinde bir yanlışlık vardır?



A) I.

B) II.

C) III.

10. haliçte bir vapuru vurdular dört kişi

12. Döküntülerin yattığı



demirlemişti eli kolu bağlıydı ağlıyordu



Bir müze gibi kiler



dört bıçak çekip vurdular dört kişi



Elbiseler, paketler, tahtalar artığı



yemyeşil bir ay gökte dağılıyordu



Düğmeler, ipler, paslı çiviler

D) IV.

E) V.



Yukarıda altı çizili dizedeki söz sanatları aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?



Yukarıdaki şiir alıntısında aşağıdaki söz sanatlarından hangileri vardır?



A) Mecazımürsel – kapalı istiare – teşhis



A) Tenasüp, leffüneşir, teşbih



B) Mecazımürsel – açık istiare - teşhis



B) Telmih, teşbih, tenasüp



C) Mecazımürsel – kapalı istiare - teşbih



C) Leffüneşir, istiare, teşhis



D) Tecahülüarif – açık istiare - terdid



D) Terdid, istifham, intak



E) Hüsnütalil – kapalı istiare - teşhis



E) Tevriye, teşbih, tezat

06

BÖLÜM 02 Test

Şiir Dili (Edebî Sanatlar, İmge) - 2 1. Yuva yapmış gibi memnun ikimiz bir dalda

5. Ne efsunkâr imişsin âh ey dîdâr-ı hürriyyet



Zevki ruhunda yaratmış iki genç âşıktık



Esir-i aşkın olduk gerçi kurtulduk esâretten



Bu dizelerdeki söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir?



Yukarıdaki beyitte altı çizili kelimelerin arasında kullanılan söz sanatı aşağıdaki dizelerin hangisinde yoktur?

A) İntak – kişileştirme

A) Cinayeti kör bir balıkçı gördü

B) Eğretileme – tenasüp

B) Ak alnımda kara duran yazımı

C) Telmih – cinas

C) Ardında bir beşik bırakır her giden tabut

D) Tariz – kinaye

D) Dert gelirse başa Mevla serpiştirir deva

E) Hüsnütalil – tezat

E) Gök yırtılır ecdad küser bu savaşta

2. Bu gece çılgınlığı üstünde denizin de

Kayalar dalgalarla pençeleşiyor sandık



Yukarıdaki dizelerde kaç kapalı istiare vardır? A) 1

B) 2

C) 3

D) 4

6.

I.



E) 5







Bir uzak yıldıza benzerdi güneş sen varken



Bu dizelerde altı çizili kelimelerin arasındaki söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir? A) Tezat

B) Tenasüp

D) Teşbih

C) Telmih

E) İstiare

Çözüm Yayınları



Çünkü asıl şiirler bekler bazı yaşları

II. Kanlıca yüzerken uykularda



3. Aramazdık gece mehtabı yüzün parlarken

Yani ne mi diyorum. Çok kurak tarla

Mehtabı sürükledik sularda

III. Dal bir gün dedi ki tomurcuğuna



Tenimde bir yara işler gibisin



Titrerim rüzgârlar zarar vermesin



Yukarıda numaralanmış dizelerdeki söz sanatları aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla doğru verilmiştir? A) Teşbih – telmih - tekrir B) Tezat – istiare - intak C) Tenasüp – hüsnütalil - istifham D) İstiare – cinas - tenasüp E) Mecazımürsel – tecahülüarif - leffüneşir

4. Sözlük anlamı “toplama ve yayma” olan leffüneşir, bir ibarede iki ya da daha fazla sözcüğü söyledikten sonra bunlarla ilişkili başka sözcükleri sıralamayla oluşan bir söz sanatıdır.

Aşağıdakilerin hangisinde yukarıda açıklaması yapılan söz sanatı vardır? A) Beyaz bir yorganla örtüldü dağlar

7. Sordum nigârı didiler ahbâb

Semt-i Vefâ’da Doğru yoldadur



Şair Hüsnî’nin yukarıdaki beyti “Sevgiliyi sordum, dostlar ‘Vefa semtinde, Doğru Yol’dadır.’ dediler.” biçiminde günümüz Türkçesine çevrilir. Bu beyitteki “vefâ” ilk anda İstanbul’daki “Vefa semti”ni, “Doğru Yol” da o zamanlar bu semtteki sokağın adını akla getirmektedir. Aslında şairin anlatmak istediği şudur: “Vefa” ile kelimenin gerçek anlamını, “doğru yol” ile de “istikamet sahibi olma”yı kastetmektedir. Bu şekilde yakın ve uzak anlamları olan kelimeleri kullanıp uzak anlamı amaçlamaya ---- denir.

Her yerde derin bir sessizlik hâkim

B) Sakın bir söz söyleme... Yüzüme bakma sakın

Sesini duyan olur, sana göz koyan olur

C) Bulamadım dünyada gönüle mekân

Nerede gül bitse etrafı diken

D) Bir çığlık olur senin gidişin yüreğimde

Kelebekler tutuşur bulutlar kararır



Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir?

E) Kimi geceyi kimi de gündüzü boyar

A) Tecahülüarif





Hiç durmadan kader denen tabloda

B) Hüsnütalil

D) Telmih

C) Tevriye

E) Teşbihibeliğ

29

Test 06

1.B

8. Aşağıdakilerin hangisinde bir durumu nitelemede aşırılığa

2.C

3.B

4.B

5.E

6.B

7.C

8.D

9.A

10.B 11.A 12.C

11. Eiko diyordu ki anaların babaların yarısı öldü işte

kaçarak ortaya koyan mübalağa (abartma) sanatı yoktur?



Çocuklar şimdi ne yapacak



Bu bomba çocuklara karşı



Şintara diyordu ki öğrencilerin yarısı öldü işte



Analar babalar şimdi ne yapacak



Bu bomba analara babalara karşı

Bir gemi yanaşır limana tayfalar boy boy namıyla



Kenyi diyordu ki analar babalar çocuklar öldü işte

E) Kafa, göz, gövde, bacak, kol, çene, parmak, el, ayak



Dün gece dua etmemiş miydik göklere karşı biz





Bu bomba Tanrı’ya karşı

A) Bomba şimşekleri beyninde inip her siperin

Sönüyor göğsünün üstünde o arslan neferin

B) Ses verir çiğnediğin taşlara seslensen eğer

Nur olur gözlerinin değdiği bir vâha bile

C) Ölüm indirmede gökler, ölü püskürmede yer

Ne müthiş tipidir, savrulur enkaz-ı beşer

D) Deniz köpürür sahilde bir kış günü endamıyla

Boşanır sırtlara, vadilere sağnak sağnak

Fazıl Hüsnü Dağlarca’nın bu şiirinde altı çizili dizelerdeki söz sanatı ve söz sanatının metnin anlam ve anlatımına katkısı aşağıdakilerden hangisidir? A) Tekrir – anlamı pekiştirmek

9. Şakaklarıma kar mı yağdı, ne var

B) Tenasüp – anlamı kuvvetlendirmek



Benim mi Allah’ım bu çizgili yüz



Ya gözler altındaki mor halkalar

D) Rücu – okurun dikkatini toplamak



Neden böyle düşman görünürsünüz

E) Terdid – anlatımı yalınlaştırmak



Yıllar yılı dost bildiğim aynalar



Yukarıdaki dizelerde aşağıdaki söz sanatlarından hangileri vardır? B) Hüsnütalil – irsalimesel – rücu – tekrir - telmih

Çözüm Yayınları

A) Tecahülüarif – istifham – tezat – tenasüp - istiare

C) Telmih – anlatıma akıcılık sağlamak

C) Tezat – teşbih – teşhis – tevriye - kinaye D) Tenasüp – mecazımürsel – cinas – terdid - nida E) İntak – mübalağa – kinaye – mecazımürsel - tecahülüarif

12. Zamân gelir ki cihân içre ins ü cân kalmaz

Değil değil yalınız ins ü cân cihân kalmaz



Yenişehirli Avni bu beytinin ilk mısrasında “Öyle bir dönem gelir ki dünyada insanlar ve cinler kalmaz.” dedikten sonra söylediğinin eksik olduğunun farkına varıp ikinci mısrada bu sözünden dönerek “Dünya da kalmaz.” diyerek “rücu” sanatından yararlanmıştır.



Aşağıdaki beyitlerin hangisinde rücu vardır?

10. Ey çoban bıçaktan keskin sesinle

30



Delinmiş, deşilmiş çaldığın kaval



Bu dizelerde belirgin biçimde öne çıkan söz sanatı aşağıdakilerin hangisinde vardır?

A) Çatma kurban olayım çehreni ey nazlı hilâl

A) Bin atlı, akınlarda çocuklar gibi şendik Bin atlı o gün dev gibi bir orduyu yendik



B) Yeni bir ülkede yem vermek için atlarına





C) Sanmayın ki gün görmedim bu dengesiz dünyada

Nice bin atlı kapılmıştı fetih rüzgârına

B) Baran değil, şafak değil, ebr-i seher değil

C) Can ver gönül ol gamzeye kim bunca zamandır Can içre seni beslediğim anın içindir



D) Dört asırdır inerek camiye nur üstüne nur  Yerde bulmuş yaşayanlar da ölenler de huzur



E) Derler: İnsanda derin bir yaradır köksüzlük Budur âlemde hudutsuz ve hazin öksüzlük 

Kahraman ırkıma bir gül ne bu şiddet bu celâl Gözyaşıdır, ciğer kanıdır, dud-ı ahtır Gördüm ama boz bulanık aklımda bir akış kaldı

D) Olur mu dünyaya indirsem kepenk Gözyaşı döksem Nuh Tufanı’na denk

E) Eylülde melul olduğu gönül soldu da lale

Bir kâküle meyletti gönül geldi bu hale

07

BÖLÜM 02 Test

Şiir Dili (Edebî Sanatlar, İmge) - 3 1.

İncecikten bir kar yağar

4. Gece zindanda Yusuflar sıralanmış yatıyor



Tozar Elif Elif diye



Yüzlerinde okurum sapsarı rüyalarını



Deli gönül abdal olmuş



Bu dizelerdeki söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir?



Gezer Elif Elif diye

A) Tezat



Yukarıdaki dörtlükte altı çizili sözlerde görülen söz sanatı aşağıdakilerin hangisinde yoktur?



A) Söz eder bendeki çilekeş gönül bu debdebede

A) Soğuk ay öptü beyaz ensesini - istiare

Kaldırımlar içimde yaşamış bir insandır

B) Gül hasretinle yollara tutsun kulağını - teşhis C) İnci midir, sedef midir dişleri - teşbih

Tutunmak isterim, bir nokta yok piş-i hisarımda

D) Bir ah çeksem dağlar taşlar iniler - mübalağa

D) Akşam, yine akşam, yine akşam

E) Telmih

yanlıştır?

C) Bütün boşluk, zemin boş, asuman boş, kalb ü vicdan boş

D) Hüsnütalil

C) İstifham

5. Aşağıdaki dize – söz sanatı eşleştirmelerinden hangisi

Dertlenir içerlenir sen yoksun diye

B) Kaldırımlar çilekeş yalnızların annesi

B) Nida

E) Yalancı yeminlerin vardı senin bilirim gücenmem hüsnütalil

Bir sırma kemerdir suya baksam

E) Geçer sevdiceğim geçer sanma ki sürer

Bir gönüle gömdüğün sevdanın acısı elbet geçer

6. Mazmun, sanatçının dile getirmek istediği duygu, düşünce ve hayallerin çeşitli edebî sanatlar aracılığıyla, birtakım ipuçları verilerek ima yoluyla anlatılmasıdır. Divan şiirinde sıkça kullanılan mazmunlar kalıplaşmıştır. Şairler bu kalıpları dolaylı anlatımla hissettirirler.

2. İrsalımesel, bir düşünceyi desteklemek ya da ispat etmek için

Aşağıdaki dizelerin hangisinde bu açıklamaya uygun bir söz sanatı vardır? A) Dane dane benlerimi öğüttüler değirmende

Sen nerdesin sevda nerde yârim elden gidende

B) Tok olanlar bilemez çektiğini aç kalanın

Sırtı pek kimseye kış mevsimi yaz görünür

Çözüm Yayınları

bir atasözünü ya da hikmetli bir sözü şiirde kullanmaktır.

Aşağıdaki beyitlerin hangisinde altı çizili ifadede mazmun vardır? A) Bende Mecnun’dan füzûn âşıklık isti’dâdı var

Âşık-ı sâdık menem Mecnûn’un ancak adı var

B) Bir bûse mi bir gül mü verirsin dedi gönlüm

C) Lebler ve güller soldu usul usul





C) Gittin amma ki kodun hasret ile canı bile İstemem sensiz olan sohbet-i yaranı bile

Gelmedin gülistana ey bülbül

D) Okudum yazdım elifbayı yüz bin kere

D) Gonca-i dil açılıp hatır nice şad olmaya Bağda güller mi yok gülşende bülbüller mi yok

Deli gönül abdal mı olur gider o yere

E) Şimdi kaybolur yıldızlar bir bir ardınca

Bir nîm tebessümle o âfet gülü verdi

E) Şem’ine pervaneyim perva ne lazımdır bana Anlasın bigâne bilsin aşina sevdim seni

Adını anar bu dağ sen onu andıkça

7. Ah efendi bize karşı İstanbul 3. Aşağıdakilerin hangisinde cinas yoktur? A) Bülbül eder güle naz

Ağlayan çok gülen az

B) Eyleme vaktini zayi

Deme kış yaz oku yaz

C) Suya versin bâğban gül-zârı zahmet çekmesin

Bir gül açılmaz yüzün tek verse bin gül-zâra su

D) Dönülmez akşamın ufkundayız vakit çok geç

Bu son fasıldır ey ömrüm nasıl geçersen geç

E) Benim için her bir sözün kıymetlidir bir inciden Gözyaşlarım akıtma gel, odur bu gönlüm inciden



Neden böyle bir sert, yalçın taş gibi



Yukarıdaki dizede altı çizili kelimedeki söz sanatı, aşağıdakilerin hangisiyle açıklanabilir? A) Bir kelimenin yakın anlamını söyleyip uzak anlamını kast etme B) Bir kelimeyi benzetme amacıyla başka bir kelimenin yerine kullanma C) Bir kelimenin karşıt anlamını vurgulayacak biçimde kelimeyi kullanma D) Bir kelimeyi benzetme amacı dışında başka bir kelimenin yerine kullanma E) Bir kelimenin eş seslisini kastederek kullanma

31

Test 07

1.A

8.

I.grup



I.

Leffüneşir



II. Mazmun

Simetri



III. Telmih

Soru



IV. İstifham

Sembol



V. Tevriye





C) III.

D) IV.

4.E

5.E

6.D

7.D

8.E

9.E

10.C 11.E 12.E

diye Akdeniz Toroslar’da ağaçlar hep çocuk kalır

Anımsatma

B) II.

3.C

10. Bir an önce görülsün

II. grup



Yukarıda I. grupta verilenler, II. grupta verilenlerle eşleştirilirse hangisi dışarıda kalır? A) I.

2.B

Yukarıdaki dizelerin tamamında öne çıkan edebî sanat aşağıdakilerden hangisidir? A) İsitare

B) Teşbihibeliğ

C) Hüsnütalil

D) Tecahülüarif



E) V.

E) Ayrıntılı teşbih

11. Sahi senden mi doğdum anne 9.

Yollar nehirler kuşluk vakitleri dururken Bir insandan mı doğar bir çocuk Haydar Ergülen’in yukarıdaki dizelerinde aşağıdakilerden hangisi yoktur?

AT

Bin gemle bağlanan yağız at şaha kalkıyor



Gittikçe yükselen başı Allah’a kalkıyor



Son macerayı dinlememiş varsa anlatın



Ram etmek isteyenler o mağrur, asil atın



Beyhudedir, her uzvuna bir halka bulsa da



Boştur, köpüklü ağzına gemler vurulsa da



Coştukça böyle sel gibi bağrında hisleri



Bir gün başında kalmayacaktır seyisleri



Son şanlı mâcerâsını tarihe anlatın



Kazan devrildi söndürdü ocağı



Zincir içinde bağlı duran kahraman atın





Gittikçe yükselen başı Allah’a kalkıyor

İzzet Molla’ya ait bu beyitte “ocak” kelimesi hem “yemek pişirilen ocak” hem de “Yeniçeri Ocağı” anlamında kullanılmıştır. Beyitte kastedilen, kelimenin ikinci anlamıdır.



Asrın baş eğdi sandığı at şâha kalkıyor



Aşağıdaki dizelerin hangisinde sözü edilen edebî sanat vardır?



Bu şiirde Faruk Nafiz Çamlıbel, “vatan”ı ata benzetmiş, benzetmeyi de şiirin tamamına yaydırmıştır.



Yukarıdaki şiirin tamamında görülen söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir?

Çözüm Yayınları



A) Tecahülüarif

B) Tenasüp

C) İstifham

D) Aliterasyon



E) Telmih

12. Koyup kaldırmada ikide birde

32

A) Bana senden gayrı dildâr gerekmez (dildar: Sevgili.) B) Bir hane bir halvet bir de sen gerek (halvet: Sakin yer.) C) Bir saki bir bade bir de sen gerek (saki: Mecazi anlamda içki dağıtan kimse.)

A) İrsalimesel

B) Hüsnütalil

D) Bu kadar letafet çünkü sende var (letafet: Güzellik.)

C) Tecahülüarif

D) Teşbihibeliğ

E) Beyaz gerdanında bir de ben gerek (ben: kişi-siyah nokta.)



E) Temsilî istiare

1. Kelimenin günlük dildeki anlamının dışında kullanılan,

4. Öyle bir ilkyaz ol ki korkut yaprakları 

mantığa ve akla aykırı olsa da şiirin içinde anlam kazanan yeni anlamsal özelliğe“alışılmamış bağdaştırma” denir. Alışılmamış bağdaştırma, şiirde imge oluşturma yollarındandır.

08

BÖLÜM 02 Test

Şiir Dili (Edebî Sanatlar, İmge) - 4

Öyle bir son yaz ol ki tut yaprakları  Sararıp dökülürken güz rüzgârlarında Ardında savrulsunlar, unut yaprakları Sevinçlerinde onlar vardı, hüzünlerinde onlar Seninle yeşerdiler, seninle soldular Olsunlar senden sonra da umut yaprakları

Bu açıklamalara göre aşağıdaki dizelerin hangisinde alışılmamış bağdaştırmadan yararlanılmamıştır?

A) Aşk korkuya peçedir, korku da aşka perde B) Yağmur yorgan oldu, döşek kar bana

Bu dizelerde aşağıdaki söz sanatlarından hangileri bir arada kullanılmıştır? A) İstiare – Tezat

C) Geceleyin yıldızlar belirir bu dağlarda

B) Telmih – Hüsnütalil

D) Kör karanlıkta açardık paslı gözlerimizi

C) Teşbihibeliğ – Tevriye

E) Garipliğimin gökyüzüne yeni maviler geldi

D) Hüsnütalil – Tecahülüarif E) Tenasüp – Kinaye

2. İmge, şiirde yansıtılmak isteneni daha etkili ve görünür kılmak

5. Bir nasihatim var zamana uygun

amacıyla zihinde canlandırılmaya çalışılan görüntüdür. Özgün, yeni ve etkileyicidir. Güzel olanı ortaya koymak için orijinal bir söylem yakalama özelliği olan imgede duygu ve düşünce sembolize edilir.



Buna göre aşağıdaki dizelerin hangisinde altı çizili unsur imgedir? A) Hiç yanılmamışız her an düşüp düşüp kristal bir bardak gibi

Tuz parça kırılsak da hâlâ içimizde o yanardağ ağzı

B) Vatanım için yücelikler dilerim

B) Herkesçe bilinen bir gerçek, başka bir nedene bağlanmıştır. C) Sözün tersi kastedilerek ironi sağlanmıştır.

Bu dünyada kimse kalmaz, giderim

D) Birden fazla gerçek anlamı olan bir sözün yakın anlamı söylenip uzak anlamı kastedilmiştir.

C) Sandım ki uzaklaştı yağan kar ve karanlık

Uykumda bütün bir gece Körfez’deyim artık

E) Doğal ve herkesçe bilinen bir durum, bimezlikten gelinerek ortaya konmuştur.

D) Vefasız Aslı’ya yol gösteren bu

Kerem’in sazına cevap veren bu

E) O gün gelsin neşemiz tazelensin de gör Dünyayı hele sen bir barış olsun da gör

6. Ey benim sarı tanburam I

3. Sen kocaman çöllerde bir kalabalık gibisin Kocaman denizlerde ender bir balık gibisin Bir ısıtır bir üşütür, bir ağlatır bir güldürür Sen hem bir hastalık hem de sağlık gibisin

Bu dörtlükteki söz sanatı için aşağıdakilerin hangisi söylenebilir? A) Aralarında anlam ilişkisi olan bir söz, başka bir sözün yerine kullanılmıştır.

Çözüm Yayınları



Tut sözümü yattıkça yat uyuma Meşhur bir kelamdır sen kazan sen ye El için yok yere ateşe yanma



Yukarıdaki dizeler için aşağıdakilerin hangisi söylenemez? A) Birden fazla teşbihe örnek vardır.



Sen niçin böyle ağlarsın II Derdim büyük içim oyuk III Ben Şah’ım deyü ağlarım Bu dizelerde altı çizili sözlerdeki söz sanatları aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla doğru biçimde verilmiştir? I



II



III



B) İmgeli bir anlatıma başvurulmuştur.

A) Nida

Kapalı istiare

Kinaye

C) Ayrıntılı teşbih yapılmıştır.

B) İstifham

Açık istiare

Tariz

D) Bağdaştırmalar, alışılmış bağdaştırmadır.

C) Nida

Teşhis

Tevriye

E) Tezat sanatından üç kez yararlanılmıştır.

D) Nida

İntak

Tariz

E) Terdid

Teşbih

İrsalimesel

33

Test 08

1.C

7. Akıl ersin ermesin sevdama

2.A

3.D

4.A

5.C

6.A

7.C

8.B

9.B

10.E 11.D 12.E

10. Aşağıdaki divan şiiri mazmunlarından hangisinin

Senden yanayım dedi yeşeren dal senden yana

karşıladığı kavram yanlış verilmiştir?

Bu dizelerde aşağıdaki söz sanatlarından hangileri vardır?

A) Ok - kirpik 

A) İntak – teşbih - açık istiare

C) Gonca - ağız 

B) Teşhis – teşbih - kapalı istiare

D) Keman - kaş 

C) İntak – teşhis - kapalı istiare

E) Yılan - ayak

B) Servi - boy 

D) Teşbih – mübalağa - nida E) Teşhis – tevriye - açık istiare

11. Aşk bir şem-i ilâhîdir benem pervânesi

8. Belli söylediğin türküden 



Bu dizeler için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Yoğun bir imgeli anlatıma yer verildiği B) Tenasüp sanatından yararlanıldığı C) Bir sözün hem gerçek hem de mecaz anlamda kullanıldığı

Hayâlî



(Aşk, ilahî bir mumdur. Onun etrafında dönen pervanesi, kelebeği de benim. Şevk bir zincirdir, gönlüm de onun delisidir.)



Bu beyit için aşağıdakilerin hangisi söylenemez? A) “Pervane” bir mazmun olarak kullanılmıştır.

Çözüm Yayınları

yabancısısın bu toprakların  Limanlar kayıklar ve balıkçılar  ve gece vakti ılık esen rüzgâr  uzak buralara

Şevk bir zencîrdir gönlüm anın dîvânesi

B) Aşk ilâhî bir muma, şevk de zincire benzetilmiştir. C) Benzetme edatı kullanılmadığından pekiştirilmiş benzetme vardır. D) Mecnun’un, aşkı için Leyla’nın etrafında dönmesine telmihte bulunulmuştur.

D) Tevriye sanatından yararlanıldığı E) Söz sanatlarıyla kapalı bir anlatımın yeğlendiği

E) Birden fazla kelime, mecaz anlamda kullanılmıştır.

12. Yanağın u dudağın u teninle sûretin olmuş

34

9.

I.



II. Bir serçe dala konar gibi güzel her söylediğin



III. Don vurur kırağı çalar evrenimi



IV. Yüz güvercin pır demiş uçmuş gibi ürkerim her gidişinde



V. Deniz kıyılarısın ağustos güneşinde



Yazdan kalma günler getirirsin kara kış içinde 



B) I. ve III.

D) III. ve V.





E) IV. ve V.

C) II. ve III.

Ahmedî



(Yanağın, dudağın ve teninle yüzün; biri renkli, biri tatlı, biri nazik, biri güzel olmuş.)



Bu beyitteki altı çizili kelimelerde aşağıdaki söz sanatlarının hangisi vardır? A) Teşbihibeliğ – hüsnütalil

Numaralanmış dizelerin hangi ikisinde teşbih yoktur? A) I. ve II.

Biri rengîn biri şîrîn biri nâzük biri ra’nâ

B) Tecahülüarif – irsalimesel C) Leffüneşir – telmih D) Tenasüp – tecahülüarif E) Leffüneşir - tenasüp

09

BÖLÜM 02 Test

Şiir Dili (Edebî Sanatlar, İmge) - 5 1. Yokken güneşin eşi semâda

4. Avazeyi bu âleme Davud gibi sal



Bir eş görünürdü şemse mâda



Bâkî kalan bu kubbede bir hoş sada imiş



(Güneşin eşi gökyüzünde yokken güneşe, suda başka bir eş görünür.)





Bu beyit için aşağıdakilerin hangisi söylenebilir?

Bâkî’nin bu beytinde “Bâkî” kelimesinin yakın anlamı, şairin adıyken” kelimenin uzak anlamı olan “ebedî, sonsuz” amaçlanarak ---- sanatı yapılmıştır.



Bu açıklamada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Beyitte “ş” sesinin tekrarıyla asonans yapılmıştır. B) Mübalağa sanatından yararlanılmıştır.

A) Kinaye

C) Yoğun bir imgeli anlatımdan yararlanılmıştır.



D) “Şems” kelimesi divan şiirine özgü bir mazmundur.

B) Tevriye

D) Tecahülüarif

C) Telmih

E) Hüsnütalil

E) Alışılmamış bağdaştırmadan birden fazla yerde yararlanılmıştır.

5. Aşağıdakilerin hangisinde nida ve tezat sanatı vardır? A) Ey köyleri hududa bağlayan yaslı yollar

2. Kimi zaman şairler, çok iyi bildikleri bir olayı, durumu ya da kavramı bilmiyormuş gibi davranarak söze bir nükte değeri katıp anlamı kuvvetlendirme yoluna giderler.

B) Dur yolcu! Bilmeden gelip bastığın

Aşağıdakilerin hangisi bu açıklamaya örnek olabilir?

B) Göz gördü gönül sevdi seni ey yüzü mahım

Kurbanın olam var mı benim bunda günahım

C) Selviler içinde bir alev Emirsultan

Çözüm Yayınları

Beni bir gözleri ahuya zebun etti felek

Bu toprak bir devrin battığı yerdir

C) Eyvah! Beş on kâfirin imanına kandık

A) Şîrler pençe-i kahrımdan olurken lerzan

Dönmeyen yolculara ağlayan yaslı yollar

Bir uykuya daldık ki cehennemde uyandık

D) Balık baştan kokar bunu bilmemek

Seyrani gafilin ahmaklığından

E) Nerde olsam çıkıyor karşıma bir kanlı ova

Nazlı vücudu bir kucak ot, bir yığın kemik

Sen misin yoksa hayalin mi vefasız Kosova

D) Bütün kusurumu toprak gizliyor

Merhem çalıp yaralarım düzlüyor

E) Gülen çehremi görüp sanmayın beni bahtiyardır

Her kahkahanın içinde bir damla gözyaşı vardır

6.

Dizeler Yaprak dökümünde uyup rüzgâra Yorgun dallarını sallama söğüt II. Kirpikleri uzundur yârin hayale sığmaz Meşhur bir meseldir mızrak çuvala sığmaz III. Varı yok yoğu var eden ol durur Dünyada her olanı ol oldurur IV. Gökte top sesleri var, belli, derinden derine Belki yüzlerce şehir sesleniyor birbirine V. Uçuşur beyaz deniz kuşları alay alay Buruşuk bir deriyi andırır titreyen su I.

3. Her zulmü, kahrı boğmaya bir parça kan yeter

Ey şark uyan yeter, ey şark uyan yeter



Bu beyitte aşağıdaki söz sanatlarından hangileri bir arada kullanılmıştır? A) Telmih – Hüsnütalil

Söz sanatları (Teşhis- tenasüp) (İrsalimesel – Mübalağa) (Cinas – Tezat) (Mecazımürsel – Telmih)

(Teşbih – Tenasüp)

B) Teşbihibeliğ – Tevriye C) Tekrir – Nida D) Tezat – Tecahülüarif

Yukarıdaki dize ve söz sanatı eşleştirmelerinin hangisinde yanlışlık vardır?

E) Tenasüp – Kinaye

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

35

Test 09

1.B

7. Yâr yâr

2.B

3.C

4.B

5.C

6.D

7.E

8.C

9.E

10.C 11.C 12.D

10. Ağaçlar sonbahara hazırlanıyor 



Seni kara saplı bıçak gibi sineme sapladılar



Bu dizeler için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Bu şehir o eski İstanbul mudur  Karanlıkta bulutlar parçalanıyor  Sokak lambaları birden yanıyor  Kaldırımlarda yağmur kokusu  Ben sana mecburum sen yoksun 

A) “Yâr” kelimesinin yinelenmesiyle tekrir sanatından yararlanılmıştır.

B) “s” sesi dört kez tekrarlanarak aliterasyon yapılmıştır.

Bu dizelerde aşağıdaki söz sanatlarından hangisi yoktur?

C) “Kara saplı bıçak” söz öbeğiyle imge yapılmıştır.

A) Kapalı istiare

B) Tenasüp

D) Dört ögesi de dizelerde olan ayrıntılı benzetme yapılmıştır.

C) Telmih

D) İstifham



E) “Sineme sapladılar” söz öbeğinde kinaye yapılmıştır.

8. Dil aktı sözcük yetmiyor

11. Ah kim ömrüm cihan mülkünde canansız geçer

Çöl aklın içi dışı



Zamansız bastırdı zorluklar



Yukarıda altı çizili dizelerdeki söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir? A) Açık istiare

B) Teşbihibeliğ

C) Kapalı istiare

D) Kinaye

E) Temsilî istiare



Ben cihan mülkün ne ederim çünkü can ansız geçer



Bu beyitte aşağıdaki söz sanatlarından hangisi vardır?

Çözüm Yayınları





E) Tezat

A) Telmih

B) Tecahülüarif

C) Cinas

D) Hüsnütalil



E) Tevriye

9. Şiir sanatında imgenin çok özel bir yeri vardır. Şairler, soyutlamaya ve akıl dışı söyleyişe gitmede dilin bu imkânından en geniş şekilde yararlanmaya çalışmışlardır. İmgeler alışılmamış bağdaştırmalarla aktarılır.

36

Aşağıdaki dizelerin hangisi bu açıklamalara örnek verilemez? A) İnsan bir akşamüstü ansızın yorulur  Tutsak ustura ağzında yaşamaktan  B) Gel bulutsuz masalara yaslan

Elimi tut büyüsün

C) Ay doğar kuyulara yalınayak

Telgrafın tellerinde gemi leşleri

12. Bezdik yüzlerini görmekten, gözlerine bakmaktan gece gündüz

Bizi de götür, Keloğlan, padişah sarayının olduğu o kente



Ayağımızda demir çarık, elimizde demir asa, kırk gün kırk gece



Kimi yollarda yayan yapıldak kimi Anka’nın sırtında



Bu dizelerde aşağıdakilerin hangisi örneklenemez? A) Alışılmamış bağdaştırma

D) Haftalar ellerimde ufalanıyor  Ne yapsam ne tutsam nereye gitsem 

B) Çağrışım

E) Yabancı bir şarkı söyleniyor uzaklardan

D) Tevriye



E) Tenasüp

Kumsalda neşe ile gülüşen insanlar

C) İmge

BÖLÜM 02 Test

Şiir Dili (Edebî Sanatlar, İmge) - 6 1. Şiirde ilk bakışta yapılması kolay görünmesine rağmen

5. Gözlerimiz kurşun, elimiz bıçak

yapılması veya taklit edilmesi zor olan bir şiiri oluşturma sanatına “sehlimümteni” denir. Oldukça sade olan bu eserler, aynı zamanda derin anlamlar içerir.

10



Severken öldürdük güzellikleri



Bu dizelerde aşağıdaki söz sanatlarından hangileri vardır?

Aşağıdakilerden hangisi bu açıklamaya örnektir?

A) Tariz – teşbihibeliğ

A) Ağlayı ağlayı düştüm yollara Karışayım bozbulanık sellere

B) Kinaye – kapalı istiare

B) Akça kızlar göç eyledi yurdundan  Koç yiğitler deli oldu derdinden

C) Tevriye – açık istiare

C) Ölüm ardıma düşüp de yorulma Var git ölüm bir zamanda gene gel

E) Terdid - telmih

D) Teşbih – teşhis

D) Yalancı dünyaya konup göçenler Ne söylerler ne bir haber verirler E) Söz ola kese savaşı söz ola bitire başı Söz ola ağılı aşı bal ile yağ ede bir söz

6. Sen kimsenin bilmediği bir yıldız gibisin 2. Nereden çıktı bu cenaze? Ölen kim Bu kaçıncı bahçe gördüm tarumar



Yukarıdaki ikinci dizede görülen söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir? A) Tevriye

B) Kinaye

C) Mecazımürsel

D) Tariz



Çözüm Yayınları



E) Telmih



İstersen derya düşünür kahrolur kederinden



İstersen dağ yürür yağmur olur bulut olur



Bir rüzgârın koynundan çıkar gelirsin



Gözlerin iki siyah karanfil gibi



Gözlerini alsam yakama taksam



Yukarıdaki dizelerden aşağıdakilerin hangisine örnek verilemez?

3. Dedim düşmana düşmanım Yoluna koymuşum canım



Dedi helâl olsun kanım



Yoluna canım kurbandır



Bu dörtlükte belirgin olarak ortaya çıkan söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir?



B) Tekrir

D) Tezat

B) Kişileştirmeye

C) İmgeye

D) Tenasübe





A) Telmih

A) Benzetmeye

E) Tezata

C) Tevriye

E) Kinaye

7. Yine havalandı gönlümün kuşu

4. Gözlerim yollarda serili kilim



Hiç hesaba sığmaz feleğin işi



Dünyada belâlı Veysel’in başı



Herkes çilesini çeker nihayet





Yüreğim denizde bir garip balık



Yaralı kekliktir ağzımda dilim

Bu dörtlükte altı çizili söz öbeğinde aşağıdaki söz sanatlarından hangisi vardır?



Ben kendi türkümü anlamam artık

A) Kapalı istiare



Bu dörtlükte öne çıkan söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir?

B) Teşbihibeliğ

A) İstiare

D) Hüsnütalil



B) Teşhis

D) Teşbih

E) Telmih

C) Tezat

C) Açık istiare E) Tecahülüarif

37

Test 10

1.E

8. Derdimi arz edip gülşen bağına

3.B

4.D

5.A

6.E

7.B

8.B

9.A

10.E 11.E 12.C

11. Yalnız senin gezdiğin bahçede açmaz çiçek Bizim diyarımız da bin bir baharı saklar Kolumuzdan tutarak sen istersen bizi çek İncinir düz caddede dağda gezen ayaklar



Bülbüller zâr edip gül ağlar bana



Başım alıp düşsem cünûn dağına



Vahşilerim gelip çöl ağlar bana



Erzurumlu Emrah’ın bu dörtlüğünde altı çizili kelimeler, aşağıdakilerin hangisine örnek olur?



A) İmgeye

B) Mazmuna

C) Telmihe

D) Tevriyeye



2.B

Bu dörtlüğün son dizesinde altı çizili kelime için aşağıdakilerin hangisi söylenebilir? A) “Ayak” kelimesiyle Anadolu amaçlanıp telmih yapılmıştır. B) “Ayak” kelimesi “halk” anlamında kullanılarak eğretileme yapılmıştır. C) Sözün tersi amaçlandığından iğneleme yapılmıştır.

E) Tecahülüarife

D) Benzetme amacı güdülerek “ayak” kelimesiyle insan kastedilmiştir. E) “Ayak” kelimesiyle “halk, köylü” kastedilerek ad aktarması yapılmıştır.

9. İçimdeki mağarada

Kurumuş ölüler yatar



Hepsinin yüzleri benim yüzüm gibi



Ve gözleri benim gözüm gibi



Bu dizelerdeki söz sanatlarıyla ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğrudur? A) “Mağara” “tabut”a benzetilerek açık istiare yapılmıştır. C) “Mağara” “tabut”un yerine kullanılarak ad aktarması yapılmıştır. D) “Mağara” imgesiyle mübalağa yapılmıştır. E) “Mağara” kelimesiyle ölümü hatırlatmak için telmih yapılmıştır.

Çözüm Yayınları

B) “Mağara” “tabut”a benzetilerek kapalı istiare yapılmıştır.

10. vurma kazmayı

ferhâaad



he’nin iki gözü İki çeşme



aahhh



dağın içinde ne var ki



güm güm öter



ya senin içinde ne var



38

12. Kardeşini öldürüyor Kabil

ferhâd



ejderha bakışlı he’nin



iki gözü iki çeşme



ve ayaklar altında yamyassı



kasrında şirin de böyle ağlıyor





İçimde bir yalnızlık duygusu



Ölüm kadar uzun yaz uykusu



Sıkıntı ile geçilen sahil



Bu dizelerde aşağıdaki söz sanatlarından hangisi vardır? A) Teşbih - tevriye

ferhâaad

B) Tenasüp - isitare

Bu dizelerde aşağıdaki söz sanatlarından hangisi yoktur?

C) Telmih - teşbih

A) Telmih

D) Kinaye - tariz



B) Teşbih

D) İstifham

E) Tezat

C) Tenasüp

E) Tenasüp - hüsnütalil

1. Şiirsel gerçeklik, yaşamdaki bir gerçeğin sanatçının elinde

4. Ben bu gurbet ile düştüm düşeli

I Her gün biraz daha süzülmekteyim II Her gece, içinde mermer döşeli Bir soğuk yatakta büzülmekteyim  Böylece bir lâhza kaldığım zaman Geceyi koynuma aldığım zaman   III Gözlerim kapanıp daldığım zaman  IV Yeniden yollara düzülmekteyim   V

farklı bir biçime dönüşmesidir. Örneğin gündelik yaşamımızda karın yağışı her zaman aynıyken şiirin dünyasında şair tarafından tamamen yeni, farklı bir anlama dönüştürülerek şiirsel gerçeklik sağlanır.

Aşağıdaki dizelerin hangisinde yaşanabilir gerçeklik daha ön plandadır? A) Pencerem denize karşıdır Oturur düşünürüm bazı günler Seni beni mahzun eden bu hâller geçer Gün gelir herkes gibi ben de ölürüm B) Aşk geçer Akan şu bulut gibi Ey üzgün maviliklerde Boş kalan bulutun yeri



C) Uzakta, şimdi çok uzakta O nar tanesinden taze Kuş tüyünden hafif geceler Kalbim ümit içinde yüzer Dünyam yıkanır ay ışıklarıyla



B) I. ve V.

D) III. ve IV.

C) II. ve III.

E) IV. ve V.

5. Sonuna geliyoruz dostum

Çözüm Yayınları

Eksiliyor soframızda Bir bir iskemleler

Duyuyorum içimde



Yeşeriyor baş verip



Toprağa vereceğim tohum Bu şiirin teması ve konusu aşağıdakilerden hangisidir? Konu

2. Mutlu olmak her vakit elimizdedir Bütün istediğimiz bundan ibaret Köylüye toprak, kovboya kement Her şeyin başında, her şeyden önce Hürriyet

Bu dizelerde numaralanmış kelimelerden hangi ikisi günlük dildeki anlamlarının dışında yeni bir anlam kazanmışlardır? A) I. ve II.

D) Kanın aktığı yerde Gözyaşının aktığı yerde Karanlığı içinde kahrın Güller açıyor işte Güller ışık aydınlık içinde E) Dolandım dolaştım boşandı yağmur Saçım ıslak kunduram çamur Eve döndüm yağmur getirdim Ev yeşerdi ben yeşerdim

11

BÖLÜM 02 Test

Şiirde Gelenek, Zihniyet, Yorum, Metin ve Şiir - 1

Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Tema

A) Ayrılık

Ayrılığın acısı

B) Ölüm

Ölümden duyulan hüzün

C) Özlem

Bir dosta duyulan özlem

D) Sevgi

Sevginin zamanla azalması

E) Yaşlılık

Yaşlılığın farklı yönleri

A) Kelimeler gündelik anlamlarıyla kullanılmıştır. B) Kelimelerin çağrışım gücünden fazlaca yararlanılmıştır. C) Yoruma açık değildir. D) Alışılmamış bağdaştırmalara yer verilmemiştir. E) İmgesel bir anlatımdan uzak durulmuştur.

6. Durun kalabalıklar, bu cadde çıkmaz sokak Haykırsam, kollarımı makas gibi açarak Durun, durun, bir dünya iniyor tepemizden Çatırtılar geliyor karanlık kubbemizden

3. Aşağıdaki dizelerden hangisi, diğerlerine göre yoruma



Bu dizelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

daha az açıktır?

A) Dil, şiirsel işlevde kullanılmıştır.

A) Bu yağmur... bu yağmur... bu kıldan ince

B) Gerçek hayatta yaşanabilir bir durum ele alınmamıştır.

B) Nefesten yumuşak yağan bu yağmur

C) İmgeli bir anlatımdan yararlanılmıştır.

C) Bu yağmur... bu yağmur... bir gün dinince

D) Kişinin duygu ve hayallerine seslenmektedir.

D) Aynalar yüzümü tanımaz olur

E) Konusu öfke, teması da öfkenin insan ruhundaki olumsuz etkileridir.

E) Bu yağmur kanımı boğan bir iplik

39

Test 11

1. A

7. beni koyup koyup gitme

ne olursun



Bu şiir alıntısı için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?



8. 1. metin



3. metin



Şimdi sen kalkıp gidiyorsun. Git  Gözlerin durur mu onlar da gidiyorlar. Gitsinler Oysa ben senin gözlerinsiz edemem bilirsin



9.E

10.C 11.B 12.D

Aşağıdaki örneklerin hangisi şairin yaşadığı dönemdeki zihniyeti yansıtan bir şiir olamaz?

E) Bir safa bahşedelim gel şu dil-i na-şada Gidelim serv-i revanım yürü Sa’d-abad’a İşte üç çifte kayık iskelede amade Gidelim serv-i revanım yürü Sa’d-abad’a

11. Sen hep böyle mutlu kişi örnek vatandaş  Giden ağam gelen paşam, öyle mi  Bin yaşasın seni sokmayan yılan  Sen mi kaldın düzeltecek, öyle mi Haksızlığa uğramadın taşlanmadın ha

Çözüm Yayınları

Gördüm seni elden ihtiyarum gitti  Bakdum kadüne sabr u karârum gitti  Hâk oldum u her yana gubârum gitti  El-kıssa kapunda itibârum gitti

8.C

D) Cep delik cepken delik Yen delik kaftan delik Don delik mintan delik Kevgir misin be kardeşlik

E) Halk dilinin olanaklarına yaslanan bir üsluba sahiptir.



7.E

C) Anne ben geldim, üstüm başım Uzak yolların tozlarıyla perişan Çoktan paralandı ördüğün kazak Üzerinde yeşil nakışlar olan

D) Şairin bireysel duygularını yansıtan bir zihniyete sahiptir.

2. metin

6.E

B) Şu Boğaz Harbi nedir? Var mı ki dünyada eşi En kesif orduların yükleniyor dördü beşi

C) Çağrışım ve imgelerden yararlanılmıştır.



5.B

A) Bırak beni haykırayım, susarsam sen matem et Unutma ki şairleri haykırmayan bir millet Sevenleri toprak olmuş öksüz çocuk gibidir

B) Modern şiir geleneğine örnek bir şiirdir.

Yine dertli dertli iniliyorsun Sarı turnam sinen yaralandı mı Yoksa ciğerlerin parelendi mi Hiç el değmeden ben iniliyorsun

4.C

“zihniyet” denir.

A) Şiirin söyleyicisi “ben”, söyleyicinin hitap ettiği kişi de “sen”dir.



3.C

10. Şairin şiirini yazdığı dönemde hâkim olan düşünce sistemine

ne olursun durduğun yerde dur kendini martılarla bir tutma senin kanatların yok düşersin yorulursun beni koyup koyup gitme

2.B

Bu dizeler için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Şairin toplumcu – gerçekçi zihniyetini yansıtmaktadır.

Yukarıda verilen örneklerin bağlı oldukları şiir gelenekleri aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla doğru verilmiştir?

B) Çağrışım gücü yüksek, imgeli bir söylemle tema ve ileti kuvvetlendirilmiştir.

A) Divan şiiri geleneği – modern şiir geleneği – halk şiiri geleneği

C) Modern şiir geleneğine uygun bir şiirden alınmıştır. D) Halk dilinin söyleyişlerinden yararlanılarak yalın bir anlatım sağlanmıştır.

B) Modern şiir geleneği – divan şiiri geleneği –halk şiiri geleneği

E) Toplum yaşamındaki birey tepkisiz ve duyarsız olmamalıdır, iletisine sahiptir.

C) Halk şiiri geleneği - divan şiiri geleneği – modern şiir geleneği D) Divan şiiri geleneği – halk şiiri geleneği – modern şiir geleneği E) Modern şiir geleneği – halk şiiri geleneği – divan şiiri geleneği

40

12. İşte kurşun kubbeler şehri İstanbul’dasın Havada kaçan bulutların hışırtısı Karaköy çarşısından geçen tramvayların camlarına yağmur yağıyor Yenicami Süleymaniye arkalarını kirli bir göğe vermişler Hiç kımıldamıyorlar Ayasofya elleriyle yüzünü kapamış bütün iştahıyla ağlıyor

9. Ben dervişim diyene, bir ün edesim gelir Seğirdüben sesine, varıp yetesim gelir Sırat kıldan incedir, kılıçtan keskincedir Varıp anın üstüne, evler yapasım gelir

Bu dizelerden aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) Şairin zihniyetine B) Şiir geleneğine C) İnançla ilgili tema ve konuya



Bu dizelerden aşağıdakilerin hangisine ulaşılamaz? A) İmgeli şiirsel söyleme B) Şiirin yazıldığı dönemin gerçekliğine C) Modern şiir geleneğine

D) Türk şiirinin geleneksel ahenk unsurlarına

D) Söyleyicinin yaşam sevincine

E) Etkili bir sanatlı söyleyişe yaslanan üsluba

E) Betimleme ve aktarmalardan yararlanılan bir anlatıma

BÖLÜM 02 Test

Şiirde Gelenek, Zihniyet, Yorum, Metin ve Şiir - 2 1. Yol ver ulu dağlar aşam belinden

4. Peygamber çiçeğinin aydınlığında ara

Şimdi bekler kömür gözlü yâr beni Ne çekerim ayrılığın derdinden Korkarım öldürür ah u zar beni

12

Sana doğru uzanan çaresiz ellerimi Sırrımı söylüyorum vefakâr balıklara Yalnız onlar tutacak bu dünyada yerimi Koy verip telli pullu saçlarımı rüzgâra Bir çocuğun ardına düşen heykellerimi Peygamber çiçeğinin aydınlığında ara

Bu dörtlükle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Halk şiiri geleneğinden yararlanılmıştır. B) Özlem teması işlenmiştir.

Bu dizeler için yapılan değerlendirmelerden hangisi yanlıştır?

C) Şiire özgü bir gerçekliğe sahiptir.

A) Tasavvuf şiiri zihniyetine göre yazılmıştır.

D) Halk şiirine özgü mazmun kullanılmıştır.

B) Yaşanabilir bir gerçeklik ön planda tutulmamıştır.

E) Söz sanatlarından uzak durulmuştur.

C) Anlatıcı (söyleyici) bireysel duygularını ele almıştır.



D) İmgesel bir anlatım tercih edilmiştir. E) Cumhuriyet Dönemi şiir geleneğinin izlerini yansıtmaktadır.

5. Zenginin faytonu dağlardan aşar

2. Bu şehr-i sitanbul ki bi misl ü behâdır

Züğürt düz ovada yolundan şaşar Zenginin helvası bal ile pişer Züğürt ekmeğine un da bulamaz

Bir sengine yek pâre acem mülkü fedâdır Bir gevher-i yekpare iki bahr arasında Hurşîd-i cihan-tâb ile tartılsa sezâdır



Bir kân-ı niamdır ki anın gevheri ikbâl Bir bağ-ı iremdir ki gülü izz ü alâdır



Nedim’in bu dizeleriyle ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) Divan şiiri geleneğine B) Toplumsal bir içeriğe C) Şairin zihniyetine



Bu dörtlük için aşağıdakilerin hangisi söylenemez? A) Anlatıcının toplumsal yaşama karşı görüşlerini ortaya koyan bir metindir. B) Halk şiiri geleneğine özgü bir anlatım, içerik ve biçim özelliklerine sahiptir.

Çözüm Yayınları



C) Halk diline özgü kelimelerin çağrışım gücünden yararlanılarak ileti verilmek istenmiştir. D) Yoğun bir imgeli söylemden, şairin zihniyeti ve şiir geleneği nedeniyle uzak durulmuştur.

D) Süslü bir üsluba

E) Yazıldığı dönemin zihniyetini yansıtmayan bir şiirdir.

E) Halk kültüründen uzak bir dile

6. 1. metin

3. Başka sanat bilmeyiz karşımızda dururken Yazılmamış bir destan gibi Anadolu’muz Arkadaş, biz bu yolda türküler tuttururken Sana uğurlar olsun ayrılıyor yolumuz



Bu harmanın gelir sonu, kapıştırın giderayak Yarın bakarsınız söner bugün çıtırdayan ocak Bugünkü mideler kavi, bugünkü çorbalar sıcak Atıştırın, tıkıştırın, kapış kapış, çanak çanak



Yiyin efendiler yiyin, bu han-ı iştiha sizin Doyunca, tıksırınca, çatlayıncaya kadar yiyin



2. metin



İnsan olan vatanını satar mı Suyun içip ekmeğini yediniz Dünyada vatandan aziz şey var mı Beyler bu vatana nasıl kıydınız

Faruk Nafiz Çamlıbel’in bu dörtlüğü için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Halk şiiri geleneğinden yararlanılmıştır. B) Şairin zihniyetinde bir millîlik söz konusudur. C) Millî Edebiyat Dönemi şiir geleneğinin izlerini taşımaktadır. D) Şiirsel gerçeklikten yoğun biçimde yararlanılmıştır. E) İmge ve sembollere dayalı yoğun bir anlatımdan uzak durulmuştur.



Aşağıdakilerden hangisi bu iki şiirin ortak özelliği değildir? A) Eleştirel bir zihniyetin ürünleri olmaları B) Anlaşılır bir dille yazılmaları C) Sanatlı bir anlatıma sahip olmaları D) Sosyal bir içeriğe sahip olmaları E) Şiir geleneklerinin ayrı olmaları

41

Test 12

1.E

2.B

3.D

4.A

5.E

6.C

7.C

8.E

7. Bütün insanları dostun bil, kardeşin bil kızım

10. Tahir olmak da ayıp değil Zühre olmak da

Sevincin ürünüdür insan, nefretin değil kızım Zulmün önünde dimdik tut onurunu Sevginin önünde eğil kızım

hatta sevda yüzünden ölmek de ayıp değil bütün iş Tahir’le Zühre olabilmekte yani yürekte



Bu dizeler için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?



A) Söyleyici (anlatıcı), seslendiği kişi olan kızı aracılığıyla tüm okurlarına seslenmektedir.

9.C

10.E 11.B 12.E

Aşağıdakilerden hangisi bu şiirden çıkarılabilecek bir örtük ileti olamaz? A) Sevginin yüceliğine inanılmalı.

B) Cumhuriyet sonrası modern Türk şiiri geleneğinin biçim özelliklerini taşımaktadır.

B) Sevgiyi her koşulda sahiplenmeli. C) Sevgide cesur olunmalı.

C) Çağrışım değeri yüksek kelimelerle okurun iç dünyasına seslenme amaçlanmıştır.

D) Sevgide sınır tanınmamalı. E) Yaşanacaksa en büyük sevgi yaşanmalı.

D) Şiirde doğal gerçekliği bulunan nesnel bir durum ele alınmıştır. E) Şiirin teması evrensel bir niteliğe sahiptir.

11. Erkek kadına dedi ki – Seni seviyorum ama nasıl  avuçlarımda camdan bir parça gibi kalbimi sıkıp  parmaklarımı kanatarak  kırasıya  çıldırasıya Bu şiir alıntısı için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

8. İnsan seslerine tutunarak ilerliyorum



Yukarıdaki dizeler için aşağıda söylenenlerden hangisi yanlıştır? A) Bireyin sosyal yaşam içinde toplumsallaşmasını önemseyen zihniyetin ürünü olan bir şiirdir. B) Modern Türk şiiri geleneğinin içerik ve biçimsel özelliklerini yansıtan bir şiirdir. C) “Uçurum” imgesi, bireyin yalnızlığını, çaresizliğini, tek başına kalışını çağrıştırmak için kullanılmıştır. D) Konuşma dilinde kullanılan kelimeler tercih edilerek ileti, en kısa ve etkili biçimde verilmeye çalışılmıştır.

Çözüm Yayınları

Kollarım alabildiğine açık Yuvarlanmamak için uçuruma İnsan seslerine tutunarak ilerliyorum Yolumu yitirmemek için

A) Anlatımda diyalog tekniğinden yararlanılmıştır. B) Şiir zihniyeti açısından toplumcu – gerçekçi bir yönelimin ürünü bir şiirdir. C) Özgün bir benzetme ve çağrışım gücü yüksek imgeyle ileti verilmek istenmiştir. D) Modern şiir geleneğinin biçim özelliklerini yansıtan bir şiirdir. E) İçtenlik ve akıcılık ilkelerine uygun bir anlatıma sahiptir.

E) Yoruma açık olmayan, iletinin doğrudan verilmeye çalışıldığı bir şiirdir.

9. Ne görsem, ötesinde hasret çektiğim diyar Kavuşmak nasıl olmaz, mademki ayrılık var

42

Aşağıdakilerden hangisi duygu açısından yukarıdaki dizelerden farklıdır? A) Şimdi saat yokluğun belası Sensiz gelen sabaha günaydın B) Vara vara vardım ol kara taşa Hasret ettin beni kavim kardaşa C) Her mihnet kabulüm, yeter ki Gün eksilmesin penceremden D) Gidince, gülün rengi sarardı gözlerimde Mutluluk dolu dünyam karardı gözlerimde E) Resmin rehindir gurbetimde Gurbetimde sesleri aşındırmış kimliksiz bir kasaba

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bilgi yanlışlığı yapılmıştır? A) Bir şairin yaşadığı zamandaki sosyal ve kültürel tüm birikimin bileşkesi olan zihniyeti, şiire de etkili biçimde yansır. B) Türk şiir geleneği, İslam öncesi dönemden günümüze kadar farklı niteliklerde gelişerek kültür dünyamızı olumlu yönde etkilemiştir. C) Bir şiirin içeriğinde ve şekil özelliklerinde şairin zihniyeti ve bağlı olduğu şiir geleneği etkili olur. D) Şairler, şiirlerinde dile getirmek istediklerini anlatmaya dayalı metinlerde olduğu gibi bir söyleyici aracılığıyla ortaya koyarlar. E) Her şiirin bir teması ve konusu olacak diye kesin bir kural yoktur, şiir pekâlâ tema ve konu olmadan da yazılabilir.

1. Sarışın buğdayı rüyalarımızın

4. – Bugün açız yine evlatlarım, diyordu peder, 

Seni bağrımızda eker, biçeriz Acılar kardeşin, teselli kızın Zengin parıltınla dolar gecemiz

13

BÖLÜM 02 Test

Manzume ve Şiir / Şiir Türleri - 1

Bugün açız yine; lâkin yarın, ümit ederim,  Sular biraz daha sakinleşir... Ne çare, kader!

– Hayır, sular ne kadar coşkun olsa ben giderim  Diyordu oğlu, yarın sen biraz ninemle otur;  Zavallıcık yine kaç gündür işte hasta...



– Olur;  Biraz da sen çalış oğlum, biraz da sen çabala;  Ninen baban, iki miskin, biz artık ölmeliyiz...  Çocuk düşündü şikâyetli bir nazarla:

D) Kelimelerin çağışım gücünden yararlanılmıştır.



– Ya biz, ya ben nasıl yaşarım siz ölürseniz?

E) Düzyazıya çevrilebilen bir manzumedir.



Bu dizeler için yapılan değerlendirmelerden hangisi yanlıştır?

Bu dizelerden aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) Duygu, ses akışıyla verilmiştir. B) Kelimelere yeni anlamlar yüklenmiştir. C) Bireysel duyguların ön planda olduğu şiirsel bir gerçekliğe sahiptir.

A) Anlatımda diyaloglardan yararlanılmıştır. B) İmgeli, yoğun bir söylemden ustaca yararlanılmıştır. C) Manzume özelliğine sahiptir. D) Olay, kişi, yer gibi anlatmaya dayalı metinlerin özelliklerini taşımaktadır. E) Ahenk unsurlarından yararlanılmıştır.

2. Bu akşam rüyamda Leyla’yı gördüm  Derdini ağlarken yanan bir muma  İpek saçlarını elimle ördüm  Ve bir kement gibi taktım boynuma  Bu akşam rüyamda Leyla’yı gördüm 



Ağzında bir parça peynir vardı



Sayın tilki kokuyu almış olmalı



Ona nağme yapmaya başladı



– Ooo! Karga cenapları, merhaba



Ne kadar güzelsiniz, ne kadar şirinsiniz

D) Metinde bazı kelimelerin çağrışım gücünden yararlanılmıştır.



Gözüm kör olsun yalanım varsa



Tüyleriniz gibiyse sesiniz

E) Dize tekrarı ve kafiyelerle ses akışı sağlanmıştır.



Sultanı sayılırsınız bütün bu ormanın



Bu dizelerle ilgili aşağıdakilerin hangisi söylenemez?

Ahmet Hamdi Tanpınar’ın bu dizeleri için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Manzume özelliği gösteren bir edebî metindir. B) Yoğun bir imgeli söyleyişle anlam derinliği sağlanmıştır. C) Düzyazıya çevrilince anlamsal etkisini korumaktadır.

Çözüm Yayınları



5. Bir dala konmuştu karga cenapları

A) Manzume özelliği taşımaktadır. B) Olay, kişi, yer ve zaman unsurlarını içermektedir. C) Öyküleyici anlatımdan yararlanılmıştır. D) Ahenk unsurları kullanılmamıştır. E) Günlük konuşma dilinin doğallığına sahiptir.

3. Serin rüzgârlara pencereni aç  Karşında fecirle değişen ağaç Bak, seyret ağaran rengini ufkun Mahmur gözlerinde süzülsün uykun

Bu dörtlük için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Aliterasyon, asonans ve kafiyelerle ses akışı sağlanmıştır. B) Pastoral şiir türüne örnektir. C) İçerik ve biçim yönünden etkili bir uyuma sahiptir. D) İmgeli söylemden fazlaca yararlanılmamıştır. E) Duygu yoğunluğuna sahip olduğu için türü liriktir.

43

6. Kırlara açılırız çıngıraklarımızla

Okuma yok, yazma yok, bilmeyiz eski yeni



Kuzular bize söyler yılların geçtiğini



Arzu, başlarımızdan yıldızlar gibi yüksek



Önümüzde bir sürü, yanımızda bir köpek



Bu dizelerin şiir türü aşağıdakilerden hangisidir? A) Satirik

B) Dramatik

D) Didaktik

E) Pastoral

C) Epik

Test 13

1.E

7. 1. metin

3.B

4.B

5.D

6.E

7.C

8.E

9.D

10.D 11.A 12.E

10. Söylersin de söz içinde şaşmazsın



Yağmur bu kadar inceyken Ağır açan bir gül kadar hafifken merhamet Ölüm çok ağır Allah’ım Ölüm çok ağır affet



2. metin



Yarın gece gideceğim bu kentten Bir ırmağa yolcuyum sular çekiyor beni Yüreğimden başka taşıyacak yüküm yok Sayılmazsa göğsümden düşen kuş ölüleri



2.B

Helali haramı yersin seçmezsin Nasibin kesilir de sular içmezsin Akar çaylar senin olsa ne fayda 

Bu dizeler aşağıdaki şiir türlerinin hangi ikisinin özelliğini taşımaktadır? A) Satirik – lirik

B) Dramatik – satirik

C) Didaktik – dramatik

D) Satirik - didaktik



E) Pastoral - lirik

Aşağıdakilerden hangisi bu iki şiirin ortak özelliğidir? A) Aynı temaya sahip olmaları B) Mecazlı anlatım içermemeleri

11. Kardaş, senin dediklerin yok

C) Şiir türlerinin lirik olmaları

Halay çekilen toprak bu toprak değil Çık hele Anadolu’ya Kamyonlarla gel, kağnılarla gel gayri O kadar uzak değil  Çamı bitmiş, kavağı azalmış  Gamla örtülü bayırlar, çıplak değil  Yedi ay kıştan sonra  Yeşeren senin yaşamındır  Yaprak değil

D) Sosyal bir içeriğe sahip olmaları E) Halk şiiri geleneğine ait olmaları

I.



Mavzer omzuma yük



Ben yumruklarımla dövüşeceğim



Yumruklarım memleket kadar büyük



Yine de hey hey



Düşman kurşunlarına inat köprü başında



Memleket türküleri çağıracağım

III Bu dağlarda biz yaşarız, bu dağlar bizim dağımız



Namusumuz temiz, bayrağımız hür



Analarımız, karımız, kızımız, kısrağımız



Burada erkekçe dövüşür



Alı kanımdaki al, akı alnımdaki ak



Bayraklar içinde en güzel bayrak

V. Antep Kalesi’nde bir kız durur ipince bel



Savrulur sevda kokusu ovadan yel yel



Bu oda yanar yiğitler ipil ipil



Yukarıdaki numaralı dizelerin hangisinin türü farklıdır? A) I.

B) II.

9. Güzel dil Türkçe bize

C) III.

D) IV.

Bu dizeler aşağıdaki şiir türlerinden hangisine örnek gösterilebilir? A) Satirik

B) Dramatik

D) Didaktik

C) Epik

E) Pastoral

12. Salâ verilirken kalktık kahveden

IV. Bir bayrak dalgalanır Antep Kalesi üstünde





II. Hey, hey





44

Ben Antepliyim, Şahin’im ağam

Çözüm Yayınları

8.

E) V.

Lisanda sayılır öz Başka dil gece bize Herkesin bildiği söz İstanbul konuşması Manası anlaşılan En saf, en ince bize Lügate atmadan göz Yukarıdaki dörtlükler için aşağıdakilerin hangisi söylenemez? A) Yalın bir dile sahip olduğu B) İmgeli söylemden uzak durulduğu C) Didaktik niteliğe sahip olduğu D) Eleştirel bir amaç taşıdığı E) Ses akışının kafiyelerle sağlandığı



Cumaydı, yılın en beklemiş günü



Yemeni gibi üstünde tabutun



Gölge veren ağaçsız bir gökyüzü



Kızın babası yanımızda, boyu uzun



Zayıf, ağzında mırıltılar



On köylü, iki subay, bir tezkereci er



Sıralandık ahşap mescidin avlusunda



Namaz kılmadı adam, ağlamıyordu da



Alnı bir uzun sabrın kabaran gelgiti



Sürgün duvarı bekleyişin



Dünyaya çok yakın bir gece gibi



Aldık cenazeyi sarsmadan, iğreti



Melih Cevdet Anday’ın “Gelinlik Kızın Ölümü” şiirinden alınan yukarıdaki dizeler için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Dramatik şiir türüne örnek verilebilir. B) Manzume özelliğine sahiptir. C) Olay çevresinde gelişen metinlerin yapı unsurlarına sahiptir. D) Öyküleyici anlatım tekniğinden yararlanılmıştır. E) İçerik yönünden eleştirel özelliklere sahiptir.

1. Bir çoban parçasısın olmasan bile koyun

5. Bırak, bozuk saatler yalan yanlış işlesin Çelebiler çekilip haremlerde kışlasın Yürü aslanım, fetih hazırlığı başlasın Yürü, hâlâ ne diye kendinle savaştasın Fatih’in İstanbul’u fethettiği yaştasın



Daima eğeceksin, başkalarına boyun



Hülyana karışmasın ne şehir, ne de çarşı



Yamaçlarda her akşam batan güneşe karşı



Uçan kuşları düşün, geçen kervanları an



Mademki kara bahtın adını koydu: Çoban



Bu dizeler aşağıdaki şiir türlerinden hangisine örnek gösterilebilir? A) Epik

14

BÖLÜM 02 Test

Şiir Türleri - 2

B) Dramatik

D) Pastoral



Bu dizeler aşağıdaki şiir türlerinden hangisine örnek olarak verilebilir? A) Dramatik

B) Satirik

D) Didaktik

C) Epik

E) Lirik

C) Didaktik

E) Epik

6. Hem davacı pişman hem de davalı Bu yolda tükettik çulu, çuvalı Sabret makamından çalma kavalı Sürüler ekine daldı hâkim beg

2. Dilerim Tanrı’dan ki sana açık kucaklar  Bir daha kapanmadan kara toprakla dolsun  Kan tükürsün adını candan anan dudaklar  Sana benim gözümle bakan gözler kör olsun Bu dizeler aşağıdaki şiir türlerinden hangisine örnek gösterilebilir? A) Pastoral

B) Satirik

D) Lirik

Bizdik o sabah ilk atılan safta yüz atlı



Uçtuk Mohaç ufkunda görünmek hevesiyle



Canlandı o meşhur ova at kişnemesiyle



Fethin daha bir ülkeyi parlattığı gündü



Biz uğruna can verdiğimiz yerde göründü



Bu beyitler aşağıdakilerden hangisini örnekler? B) Satirik

D) Dramatik

B) Lirik

D) Pastoral

C) Satirik

E) Epik

E) Didaktik







C) Epik

3. Bizdik o hücumun bütün aşkıyla kanatlı

A) Pastoral

Bu dörtlükte aşağıdaki şiir türlerinin hangisine ait özellikler vardır? A) Dramatik

Çözüm Yayınları





7.

I.



II. Seyrani – Satirik



III. Karacaoğlan – Lirik



IV. Kayıkçı Kul Mustafa – Epik



V. Attila İlhan - Pastoral



Yunus Emre – Didaktik

Yukarıdaki şair - şiir türü eşleştirmelerinin hangisi yanlıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

C) Epik

E) Didaktik

8. Tarihin dilinden düşmez bu destan Nehirler gazidir, dağlar kahraman Her taşı bir yakut olan bu vatan Can verme sırrına erenlerindir

4. Ben senin en çok gözlerini sevdim Kah çocukça mavi kah inadına yeşil Aydınlıklar, esenlikler, mutluluklar Hiçbiri gözlerin kadar anlamlı değil



Bu dörtlük için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Benzetmeyle oluşturulmuş mazmunlar vardır.

Bu dizelerde aşağıdaki şiir türlerinden hangisinin özellikleri ağır basmaktadır?

B) Şiirsel bir gerçekçiliğe sahiptir.

A) Lirik

D) Kelime tekrarıyla ses akışı sağlanmamıştır.



B) Epik

D) Pastoral

E) Didaktik

C) Satirik

C) Epik şiir türüne örnektir. E) Mecazlı söylemden yararlanılmıştır.

45

Test 14

1.D

9. Ziya Paşa’ya ait aşağıdaki beyitlerden hangisi şiir türü

2.D

3.C

4.A

5.C

6.C

7.E

8.C

9.E

10.B 11.B 12.D

11. TALEBE – Haritama bakmadan önce efendilerim

yönünden farklıdır?



Sözüme biraz kulak vermenizi dilerim



Yeryüzünde üç gök var bunun ikisi bizde



Biri güneşlerini yakarken devrimizde

B) Yıldız arayıp gökte nice turfa müneccim  Gaflet ile görmez kuyuyu reh-güzerinde (turfa: Tuhaf. /  müneccim: Falcı. / reh-güzer: Geçit.)



Biri karanlığını şimşekliyor mazinin



Bu iki gök, ufuksuz gözleridir Gazi’nin

C) Ayinesi iştir kişinin lâfa bakılmaz  Şahsın görünür rütbe-i aklı eserinde (ayine: Ayna)



Bu gözler, bir ufukta dinlenmedi bir nöbet



İlk ve son merhalesi onun ezelle ebet



Açıldı bu gözlerin aydınlığında sıralar



Önümüzde asırlar, arkamda asırlar

A) Nush ile yola gelmeyeni etmeli tekdir  Tekdir ile uslanmayanın hakkı kötektir ( nush: Öğüt. / tekdir: Azarlama.) 

D) Bî-baht olanın bağına bir katresi düşmez  Bâran yerine dürr-ü güher yağsa semadan (bî-baht : Bahtsız. / katre: Damla. / bâran: Yağmur. / dürrü-ü güher: Mücevherat.) 



E) Çok mudur ser-der-heva-yı zülfün olmak rûzigâr Bir perîsin kim müsahhardır Süleymanlar sana (musahhar: Birine bağlanmış. / ser-der-heva-yı zülf: Saç ve başın albenisi )

Bu dizeler aşağıdaki şiir türlerinden hangisine örnek gösterilebilir? A) Satirik B) Dramatik C) Epik D) Pastoral

Çözüm Yayınları

E) Didaktik

10. – Şimdi anlat bakalım, neydi senin hastalığın?  –

46

Nezle oldun sanırım, çünkü bu kış pek salgın. Mehmed Ağa’nın evi akmış. Onu aktarmak için Dama çıktım, soğuk aldım, oluyor on beş gün. Ne işin var kiremitlerde a sersem desene!  İhtiyarlık mı nedir, şaşkınım oğlum bu sene. Hadi aktarmayayım... Kim getirir ekmeğimi?  Oturup kör gibi, namerde el açmak iyi mi?  Kim kazanmazsa bu dünyada bir ekmek parası; Dostunun yüz karası; düşmanının maskarası! 

Bu dizelere yönelik aşağıdakilerin hangisi söylenemez? A) Dramatik şiir türüne örnek verilebilir. B) Manzumeden ziyade şiir türünün özellikleri daha ağır basmaktadır.

12. Hey göklere duman durmuş dağlar hey Değirmenin üstü her gün yel olmaz Dinle ağa, dinle paşa, dinle bey Sen söylersin o susar mı bel olmaz Kızılırmak akarsuyun içerler Aç karnına yurttan yurda göçerler Tarifeylen köprüsünü geçerler Çamın başı yine kar mı bel olmaz

Fazıl Hüsnü Dağlarca’nın “Deli Kuşun Öttüğü” şiirinden alınan yukarıdaki metin için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Dramatik şiir türüne örnek verilebilir.

C) Anlatmaya dayalı metin türlerinin yapı unsurlarına sahiptir.

B) Manzum hikâye özelliğine sahiptir.

D) Öyküleyici anlatımdan ve diyalogdan yararlanılmıştır.

D) Satirik bir şiirdir.

E) Hem eleştirel hem de öğretici yönleri olan bir şiirdir.

E) Epik şiir türünde yazılmıştır.

C) Ses akışından yararlanılmamıştır.

BÖLÜM 02 Test

Şiirde Yapı / Divan Şiiri Nazım Biçimleri - 1 1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır?

15

5. (I) En az otuz üç, en fazla doksan dokuz beyitten oluşan kaside, din ve devlet büyüklerini övmek ya da yöneticileri yermek amacıyla yazılan bir nazım biçimidir. (II) Kaside, aruzun değişik kalıplarıyla yazılabilir. (III) Kasidenin ilk beytine matla, son beytine makta, en güzel beytine beyt’ül kasid, şairin adı veya mahlasının geçtiği beytine de taç beyit denir. (IV) Kasideler redifleriyle, uyaklarındaki son ünsüzle veya nesib bölümündeki betimlemeden adını alabilir. (V) Kasidenin mısralarının arasına eklenebilen mısraya ise ziyade denir.

A) Nazım biçimi; nazım birimi, kafiye dizilişi, dize sayısı ve içeriğe göre şiirde kullanılan kalıplardır. B) Nazım birimi, şiiri meydana getirilen mısra gruplarıdır. C) Kafiye dizilişi, dize sonlarında kafiyeli kelimelerin meydana getirdiği belli kuralları olan uyumdur. D) Gazel, kaside, tuyuğ, rubai, mesnevi nazım biçimleri Arap ve Fars edebiyatlarından alınan nazım biçimleridir.

E) Divan şiiri nazım biçimleri konularına, mısra sayılarına ve kafiye dizilişlerine göre sınıflandırılabilir.

Numaralanmış cümlelerin hangisinde kasideyle ilgili verilen bilgi yanlıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

2. Aşağıdakilerin hangisinde beyit nazım birimiyle oluşan divan şiiri nazım biçimleri bir arada verilmiştir?

6. Çihre-i zibâsı anun gülşen-i cândur Halk-ı cihâna  Mâ’i ridâsı sanasın âb-ı revândur Bâğ-ı cinâna  Mutrib-i devrân ile cânânun elinden Nây gibi ben  Nâle vü feryâd iderin hayli zamandur Kevn ü mekâna  

A) Şarkı – rubai – tuyuğ – müstezat B) Gazel – kaside – mesnevi – müstezat – kıta C) Terciibent – terkibibent – kaside – mesnevi D) Müseddes – şarkı – gazel – kaside

Çözüm Yayınları

E) Müstezat – gazel – kaside – rubai

Bu mısralar için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Kısa mısraların her birine ziyade denir. B) Kısa mısraların kendi aralarındaki kafiye dizilişi, uzun dizelerin kafiye dizilişi ile aynıdır. C) Uzun ve kısa mısraların kafiye dizilişleri, mesnevinin kafiye dizilişiyle özdeştir.

3. Aşağıdakilerin hangisinde bentlerle oluşan divan şiiri

D) Kısa mısralar da aruz ölçüsüyle yazılmıştır.

nazım biçimleri bir arada verilmiştir?

E) Kullanılan nazım biçimi müstezattır.

A) Terciibent – rubai – tuyuğ – müstezat B) Murabba – kaside – mesnevi – müstezat – kıta C) Terciibent – terkibibent – murabba – şarkı D) Terkibibent – şarkı – gazel – kaside E) Müstezat – gazel – kaside – rubai

4. Aşağıdakilerden hangisi gazel için söylenemez? A) En az beş, en fazla on beş beyitten oluşması

7. İlm kesbiyle pâye-i rıfat  Arzû-yı muhal imiş ancak



Işk imiş her ne var âlemde  İlm bir kîyl ü kâl imiş ancak



Aşağıdakilerden hangisi Fuzuli’ye ait yukarıdaki dizelerin bir özelliği olamaz? A) Felsefi bir içeriğe sahiptir.

B) En çok tercih edilen nazım biçimi olması

B) 1 ve 3. dizeler bağımsız; 2 ve 4. dizeler de kendi aralarında kafiyelidir.

C) “aa, ba, ca, da, ...” biçiminde bir kafiye dizilişine sahip olması

C) Dizeler arasında anlam bütünlüğü vardır.

D) Kendine özgü aruz kalıplarına sahip olması E) Aşk, sevgi, düşünce gibi geniş bir konu yelpazesinde yazılabilmesi

D) Biçim ve içerik açısından kıta nazım biçiminin özelliklerine sahiptir. E) Kafiye dizilişi farklılık gösterse de aruzun kısa kalıbı kullanıldığından nazım biçimi mesnevidir.

47

Test 15

1.D

8. Aşağıdaki niteliklerden hangisi mesnevi nazım biçimiyle ilişkilendirilemez?

A) Uzunluk – Olaya dayalı anlatıma uygunluk B) Aruzun kısa kalıpları – Öyküleyici anlatıma uygunluk C) Övgü şiiri – Bent D) Hamse – Beyitler arasında anlamsal bütünlük E) Beyit nazım birimi – Felsefi konular

2.B

3.C

11.

I.



II. Fahriye



III. Münacat



IV. Naat



V. Medhiye



VI. Hicviye



VII. Mersiye



VIII. Cülusiye



4.D

5.E

6.C

7.E

8.C

9.E

10.E 11.D 12.E

Tevhit

Kasideye özgü yukarıdaki terimlerden hangi ikisinde soyut veya somut bir varlığa, bir duruma, olguya ya da kavrama yönelik bir övgüden söz edilemez? A) I. ve IV. B) III. ve VIII. C) V. ve VI. D) VI. ve VII. E) VII. ve VIII.

9. Aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır? A) Nesib veya teşbib - Betimleme B) Girizgâh - Giriş Çözüm Yayınları

C) Methiye - Övgü D) Tegazzül – Gazel E) Cülusiye - Yakarış

12. Bir merhaleden güneşle derya görünür  Bir merhaleden her iki dünya görünür  Son merhale bir fasl-ı hazandır ki sürer  Geçmiş gelecek cümlesi rüya görünür 

10. (I) Gazelin İlk beytine matla, ikinci beytine hüsn-i matla; son beytine makta, ondan bir öncekine de hüsn-i makta denir. (II) En güzel beytine ise beyt’ül gazel denir, bu beyitte genellikle şairin adı veya mahlası geçer. (III) Gazelde genellikle her beyit farklı konudan söz eder, konu birliği olan gazele yekahenk gazel denir. (IV) Bütün beyitleri aynı güzellikte olan gazellere de yek-avaz gazel denir. (V) Dize ortalarında iç kafiyeli olan ve dörtlük hâline getirilebilen gazele de tegazzül denir.

48



Numaralanmış cümlelerin hangisinde gazelle ilgili verilen bilgi yanlıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.



Bu dizeler için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Söyleyicinin düşüncelerini içeren bir iletisi vardır. B) Üçüncü dize bağımsız, diğer dizeler de kendi aralarında kafiyelidir. C) Nazım biçimi rubai olduğundan mahlasa yer verilmez. D) İçerik, dize sayısı ve kafiye dizilişi açısından nazım biçimi rubaidir. E) Tüm dizelerde hece sayıları eşit olduğundan 13’lü hece ölçüsü kullanılmıştır.

BÖLÜM 02 Test

Divan Şiiri Nazım Biçimleri - 2 1. Aşağıdakilerden hangisi tuyuğ nazım biçimi için

4. Nazım birimi benttir. Uzun bir nazım biçimidir. En az beş, en

söylenemez?

fazla on bentten oluşur. Her bent de beş ila on beyitten oluşur. Bentlerin kafiye dizilişi gazele benzer. Her bendin sonunda “vasıta beyiti” denen bir beyit yer alır ve her bendin sonunda vasıta beyiti değişir. Vasıta beyitleri de kendi aralarında uyaklanır. Yaşamdan şikâyet, felsefi düşünceler, dinî, tasavvufi konular ve toplumsal yergi konu edilir. Bağdatlı Ruhi ve Ziya Paşa bu nazım biçimlerinde öne çıkan isimlerdir.

A) Tek dörtlükten oluşması B) Türklere ait bir biçim olması C) Hece ölçüsünün 11’li kalıbıyla yazılması D) Genellikle “aaxa” biçiminde bir kafiye düzeninin olması E) Aruzun belli bir kalıbıyla yazılması



Yukarıda sözü edilen divan şiiri nazım biçimi aşağıdakilerden hangisidir? A) Terciibent

B) Terkibibent

C) Muhammes

D) Tardiye



nazım biçimidir. (II) Birinci, ikinci ve dördüncü mısralar kendi arlarında uyaklı, Üçüncü mısra ise serbesttir. (III) Türk şiirinde 18. yüzyıldan itibaren kullanılmaya başlanmıştır. (IV) Genellikle mahlassız şiirlerdir. (V) Azmizade Haleti, Yahya Kemal Bayatlı bu nazım biçiminin bazı ustalarıdır. Bu parçada verilen bilgilerden hangisi rubai nazım biçiminin bir özelliği değildir? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

Çözüm Yayınları

2. (I) Yirmi dört farklı aruz kalıbıyla yazılabilen dört mısralık



16

E) Murabba

5. Nazım şekli

Ölçü

Birim sayısı Konusu



I.

----

5 – 15

Sevgi



II. ----

Aruz

31 – 99

Övgü



III. Rubai

Aruz

----

Düşünce



Gazel

Yukarıda boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Aruz - Kaside - 1 B) Mesnevi - Aruz - Sınırsız C) Murabba - Hece - 4 D) Kıta - Hece - 8 E) Tuyuğ - Aruz- 2

6. Aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?

3.

I.



II. Bent sayısının 3 ila 7 arasında değişebilmesi



III. Daha çok dinî ve didaktik konularda yazılması



IV. Kafiye dizilişinin “aaaa, bbba, ccca…” şeklinde olması



V. Divan şiirinin en az kullanılan nazım biçimi olması



Dört dizelik bentlerden oluşması

A) Mısra, tek dizeden oluşan birimdir.

Yukarıdakilerden hangisi murabba nazım biçiminin bir özelliği olamaz? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

B) Beyit, aruz vezniyle yazılmış iki mısralık nazım biriminin adıdır. C) Tek bir beyitten oluşan ve anlamın bir beyite sıkıştırıldığı şiir birimine divan şiirinde “müfret” denir. D) Kendi içinde anlamsal açıdan bütünlük içeren dizeye mısra-i azade denir. E) Ahenkli, özlü ve çarpıcı anlatımıyla öne çıkan, akılda kalabilen gazellere mısra-i berceste denir.

49

Test 16

1.C

2.C

3.E

4.B

5.A

6.B

7.A

8.C

9.E

10.D 11.B 12.D

7. 1. örnek

10. Perişan hâlin oldum sormadın hâl-i perişanım



Kamu bimârına cânân devâ-yı derd eder ihsân



Gamından derde düştüm kılmadın tedbir-i dermanım



Niçin kılmaz bana dermân beni bimâr sanmaz mı



Ne dersin rüzgârım böyle mi geçsin güzel hanım



2. örnek



Gözüm canım efendim sevdiğim devletli sultanım



Kamu bimârına cânân



Esir-i dam-ı aşkın olalı senden vefa görmem



Devâ-yı derd eder ihsân



Seni her kanda görsem ehl-i derde aşina görmem



Niçin kılmaz bana dermân



Vefa vü aşinalık resmini senden reva görmem



Beni bimâr sanmaz mı



Gözüm canım efendim sevdiğim devletli sultanım



Fuzuli’ye ait yukarıdaki örneklerde olduğu gibi kafiye düzeni aynen kalmakla birlikte dize ortalarında da kafiyeli olan gazeller vardır. Böyle iç kafiyeli gazellere ---- denir.



Bu dizeler aşağıdaki nazım biçimlerinin hangisiyle yazılan bir şiirden alınmıştır?



Bu cümlelerde boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?

A) Tuyuğ B) Şarkı C) Rubai D) Murabba E) Müstezat

A) musammat gazel B) rindane gazel C) şuhane gazel

11. Esrârını dil zaman zaman söyler imiş

D) hikemi gazel

8. Aşağıdakilerin hangisi tuyuğun bir özelliği değildir?

Çözüm Yayınları

E) âşıkane gazel



Hengâme-i gamda dastan söyler imiş



Aşk ehli olup da mihnet-i hicrâne



Ben sabr iderin diyen yalan söyler imiş



Bu şiirin nazım biçimi aşağıdakilerden hangisidir? A) Şarkı B) Rubai C) Tuyuğ D) Kıta E) Muhammes

A) Mani nazım biçiminin etkisini taşır. B) Aruzun sadece “fâilâtün fâilâtün fâilün” kalıbıyla yazılır. C) İran edebiyatına özgü şarkının etkisiyle oluşturulmuştur. D) Az sözle çok şey anlatılan, anlatımın yoğunluk ilkesine uygun bir nazım biçimidir.



Ey tabib-i hâzik-i nâzik-mizaç



Sen bilürsün hasta gönlüme ilaç

E) Kafiye dizilişi “aaxa” şeklinde olsa da kimi zaman “aaaa” şeklinde de olabilir.



Ey gönül ile sana kul olmuşam



Şive ile naz ile ne ihtiyaç



2. metin



Dîlberin işi itâb u nâz olur



Çeşmi cadû, gamzesi gammâz olur

terimle ilişkilendirilemez?



Ey gönül sabret, tahammül kıl ana

A) Bir gazelin beyitlerinin üstüne başka bir şair tarafından aynı ölçü ve uyakta ikişer dizenin eklenmesi - Terbi



Yâre erişmek işi az az olur



Aşağıdakilerden hangisi bu iki şiir alıntısının ortak özelliği değildir?

9. Aşağıdaki açıklamalardan hangisi karşısında verilen 50

12. 1. metin

B) Bentleri altı dizeden oluşan divan şiiri nazım biçimi Müseddes C) Bir gazelin her iki dizesinin başına aynı ölçüde üç dize eklenerek oluşturulan nazım biçimi - Tahmis D) Bir gazeldeki beyitlerin mısraları arasına başka bir şair tarafından üç dize yazılmasıyla oluşan nazım biçimi – Taştir E) Bir mesnevinin aruzun uzun kalıbıyla yazılması - Tardiye

A) Nazım birimleri dörtlüktür. B) “İki örnekte de 3. mısra bağımsız, diğer mısralar kendi aralarında kafiyelidir. C) Nazım biçimleri tuyuğdur. D) İki örnek de felsefi bir içeriğe sahiptir. E) İki örneğin de ölçüsü aruzdur.

17

BÖLÜM 02 Test

Divan Şiiri Nazım Biçimleri - 3 1. Mesnevi nazım biçimiyle ilgili aşağıda verilenlerden

4. Aşağıdakilerden hangisi bir mesneviden alınmış olabilir?

hangisi yanlıştır?

A) Bir gevher-i-yekpare iki bahr arasında

A) Aruz ölçüsü ile yazılması



B) Beyit sayısında sınırlama olmaması

Hurşid-i cihân-tab ile tartılsa sezadır

C) Divan şiirinin en çok kullanılan nazım biçimi olması

B) Bir eşek var idi zaif ü nizar Yük elinden katı şikeste vü zar

D) Her beytin kendi içinde kafiyeli olması

C) Suya versin bağban gülzarı zahmet çekmesin

E) Daha çok din, tasavvuf, aşk gibi konularda yazılması

Bir gül açılmaz yüzün tek verse bin gülzare su D) Belâ budur ki alıştı belalarınla gönül Gamın da gelse dile bais-i meserret olur E) Karşı durmaz sana şimden sonra bu ikbal ile Düşmenin ger kahraman olsa seraser leşkeri

5. Bir safa bahşedelim gel şu dil-i nâ-şâda Gidelim serv-i revânım yürü Sa’dâbâd’a İşte üç çifte kayık iskelede âmâde

diğerlerinden farklıdır? A) Kıta

B) Gazel

D) Murabba

C) Mesnevi

E) Kaside

Çözüm Yayınları

2. Aşağıdaki nazım biçimlerinden hangisinin nazım birimi

Gidelim serv-i revânım yürü Sa’dâbâd’a Bu mısralar içerik ve biçimsel özellikleri yönünden aşağıdaki nazım şekillerinden hangisiyle yazılmış olabilir? A) Kaside

B) Mesnevi

D) Şarkı

C) Kıta

E) Tuyuğ

6. Aşağıdakilerden hangisi bir gazelin matla beytidir? A) Gerçi cânândan dil-i şeydâ için kâm isterem Sorsa cânân bilmezem kâm-ı dil-i şeydâ nedir

3. Her kasidede olmayan, yeri de tam olarak belli olmayan,



B) Vasldan çün âşık-ı müstâğni eyler bir visal Âşıka mâşukdan her dem bu istiğnâ nedir

kaside içindeki gazeldir. Kasidenin tekdüzeliğini giderir, okuyucunun ilgisini şiire çeker.

C) Öyle ser-mestem ki idrâk etmezem dünyâ nedir Ben kimem sâkî olan kimdir mey û sahbâ nedir

Yukarıda sözü edilen kaside bölümü aşağıdakilerin hangisidir?

D) Hikmet-i dünyâ vü mâfihâ bilen ârif değil Ârif oldur bilmeye dünyâ vü mâfihâ nedür

A) Nesib

E) Ah u feryâdın Fuzûlî incidibdir âlemi Ger belâ-yı ışk ile hoşnûd isen gavga nedir



B) Fahriye

D) Medhiye

E) Tegazzül

C) Girizgâh

51

Test 17

1.C

7.

I.



II. Bir uzun, bir kısa mısra biçiminde devam etmesi



III. Beyit sayısında sınırlama olmaması



IV. Her beytin kendi içinde kafiyeli olması



V. Aruzun kısa kalıplarıyla yazılması





D) III. ve IV.

4.B

5.D

6.C

7.A

8.E

9.D

10.D 11.E 12.C

eserlerde farklı amaçlarla kullanılmış tek mısralara da rastlanmaktadır. (II) Mısra-i âzâde ya da âzâde adı verilen bu mısralar, aslında şairi tarafından tek mısra olarak söylenmemiş ya da bir beyitten alınarak meşhur olmuş ve diğer mısraları unutulmuş, anlam bütünlüğüne sahip mısradır. (III) Divan şiirinde beytin anlam bütünlüğüne sahip olması şarttır; bununla birlikte her mısrası tek başına anlam ifade eden beyitler de vardır. (IV) Her şiirde böyle bir mısranın olma zorunluluğu özellikle murabba ve rubailerde vardır. (V) Söylenmesinde ve anlaşılmasında zorlama olmayan, her bakımdan kusursuz mısralara mısra-i berceste denir.

Yukarıda verilen özelliklerden hangi ikisi mesnevi nazım biçimi için söylenemez? B) I. ve III.

3.E

10. (I) Divan şiirinde temel nazım birimi beyit olsa da çeşitli

Beyitler arasında konu bütünlüğünün aranmaması

A) I. ve II.

2.D

C) II. ve V.

E) IV. ve V.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde verilen bilgi yanlıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

8. Söylemez küsmüş bana cânâne söylen söylesin N’eyledim ol yâr-ı âlî-şâne söylen söylesin

Nâz ile güftâre gelmezse helâk eyler beni Ol cefâ vü cevri bî-pâyâne söylen söylesin

11.



Derd-i aşkı gayrdan sorman ne bilsin çekmeyen Ânı yine âşık-ı nâlâne söylen söylesin



Hâr zahmından neler çektiğimi gülzârda Bâğbân-ı bülbül-i giryâne söylen söylesin



Baki’yâ dil durmasın güftâra takat kalmadı Vaktidir ol husrev-i devrâne söylen söylesin



Yukarıdaki şiir için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Baki’ye ait bir gazeldir.

Çözüm Yayınları



B) “Söylen söylesin” biçiminde redifiyle adlandırılabilir.

Gazel türü I.

Âşıkane gazel

II.

Rindâne gazel



Fuzuli

III. Şûhâne gazel

Sevgilinin güzelliğinden söz eden gazel

Nedim

IV. Hikemî veya hakîmâne gazel

Düşüncenin hâkim olduğu gazel

Nabi

V.

Felsefi gazel

Nefi

52

Sûfiyâne veya ârifâne gazel

Baki

Yukarıdaki eşleştirmelerin hangisinde yanlışlık vardır? A) I.

E) Baki’ye ait bir terkibibenttir.

Şairi

Aşkın verdiği mutluluk veya acıyı dile getiren gazel Zevklerinden söz eden gazel

C) Her beytin ikinci mısrası ile birinci beyit arasında kafiye vardır. D) Aruz ölçüsüyle yazılmıştır.

Özelliği

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

12.



Murabba





Muhammes





Terkibibent

III. Divan şiiri nazım biçimi olmaları





Terciibent



IV. Beyit sayılarının eşit olmaları





V. Kafiye dizilişlerinin aynı olmaları

Aşağıdakilerin hangisi verilen nazım biçimlerinin ortak özelliğidir?



VI. Övgü konulu şiirler olmaları

A) Aynı içeriğe sahip olmaları

9.

I.



II. Beyit nazım birimiyle yazılmaları





Arap edebiyatına özgü olmaları

Yukarıdaki özelliklerden hangi ikisi kaside ve gazelin ortak özelliği değildir? A) I. ve II.

B) II. ve V.

D) IV. ve VI.

E) V. ve VI.

C) II. ve VI.

B) Beyit nazım birimine dayanmaları C) Birden fazla bentten meydana gelmeleri D) Aruzun sadece belli kalıplarıyla yazılmaları E) Duyguya dayalı konuların işlenmelerine elverişli olmaları

1. (I) Türklerin divan şiirine kazandırdıkları bir nazım biçimi de

4. Aşağıdakilerden hangisi bir gazelin makta beytidir?

tuyuğdur. (II) İlk İslami örneklerin 10. yüzyılda verilmesiyle birlikte Arap edebiyatından alınan gazel ve kasideler de kullanılmaya başlamıştır. (III) Fars edebiyatından bize geçen mesnevilerle de uzun soluklu konular işlenmiştir. (IV) Başka kültürlerden nazım biçimleri alınırken tuyuğ gibi bize ait olan bir başka nazım biçimi de şarkıdır. (V) Tahmis, murabba, müstezat gibi nazım biçimleri ise divan şiirine Batı edebiyatından alınan nazım biçimleridir.

A) Ne ma’ni gösterir duşundaki ol ateşin atlas

B) II

C) III.

D) IV.

Ki yani şule-i can-suz-ı hüsn ü an mısın kâfir

B) Kız oğlan nazı nazın şeh-levend avazı avazın Belasın bende bilmem kız mısın oğlan mısın kâfir C) Nedim-i zarı bir kâfir esir etmiş işitmişim Sen ol cellad-ı din ol düşmen-i iman mısın kâfir

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde verilen bilgi yanlıştır? A) I.

18

BÖLÜM 02 Test

Divan Şiiri Nazım Biçimleri - 4

D) Nedir bu gizli gizli ahlar çak-i giribanlar Aceb bir şuha sen de âşık-ı nalân mısın kâfir

E) V.

E) Tahammül mülkünü yıktın Hülagü Han mısın kâfir Aman dünyayı yaktın ateş-i suzan mısın kâfir

2. Aşağıdakilerin hangisinde divan edebiyatı nazım biçimleri

5. Bir bûse-i can-bahşına ver nakd-i hayâtı

bir arada verilmiştir?



A) Kaside, naat, mersiye, tuyuğ, terkibibent



C) Mesnevi, rubai, koçaklama, kaside, tahmis D) Nazire, naat, gazel, tevhit, tahmis E) Tevhit, kaside, şarkı, mersiye, tuyuğ

Çözüm Yayınları

B) Gazel, terciibent, rubai, şarkı, murabba

Ger ka ’il olursa

Senden yanadır söz yine bâzâr senindir



Ey âşık-ı şeydâ

Çeşmânı siyeh-mest-i sitem kâkülü pür-ham



Ebrûları pür-çîn

Benzer ki bu dildâr-ı cefakâr senindir



Bî-şübhe Nedîmâ

Yukarıdaki şiirin nazım biçimi aşağıdakilerin hangisidir? A) Kıta

B) Rubai

D) Murabba

C) Müstezat

E) Terkibibent

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kasideyle ilgili verilen bilgi yanlıştır?

A) Allah’ın büyüklüğünü ve birliğini konu edinen kasidelere tevhit, içeriği Allah’a yakarış olanlara münacat denir. B) Hz. Muhammed, dört halife ve hatta On İki İmam için yazılan kasidelere naat denir. C) İleri gelenlerin ramazan, bayram, nevruz gibi özel günlerini kutlamak için yazılmış kasidelere de sırasıyla ramazaniye, iydiye ve nevruziye denir. D) Nesib ya da teşbibinde bahar, yaz, sonbahar, kış tasvirlerinin yapıldığı kasidelere “mevsimiye” denir. E) Sümbüliye gibi bir çiçeğin, rahşiye gibi bir atın niteliklerinin uzun uzun anlatıldığı kasideler de vardır.

53 6. Gazelin, mısraları birbiriyle kafiyeli ilk beytine matla, en güzel beytine de şah beyit ya da ---- denir.

Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilebilir? A) beytü’l-gazel

B) beytü’l-kasid

C) taç beyit

D) makta



E) yek-avaz

Test 18

1.E

7. Gördi otlakda yürür öküzler

Boynuzı bazısının ay gibi



Kiminün halka halka yay gibi



Hâr-ı miskîn ider iken seyrân



Kaldı görüp sığırları hayrân



Ne yular derdi ne gam-ı pâlân



Ne yük altında haste vü nâlân





Kendü ahvâlini tasavvur ider



Yukarıdaki beyitlere yönelik aşağıdaki belirlemelerden hangisi yapılamaz?

C) Her beyit kendisi arasında kafiyelenmiştir. D) Olay çevresinde gelişen, anlatmaya dayalı metnin yapı özelliklerini içermektedir.



8. İki genç birbirlerini sevmektedirler fakat gelenekler gençlerin evlenmesine izin vermez. Kızın babası, gençleri ayırmak için kızını uzak bir diyara götürür. Delikanlı, sevgisinin ardından diyar diyar yıllarca dolaşır durur. Yoksulluktan, ölüm tehlikesinden tutun hapisliklere kadar birçok badire atlatır. Aradan yıllar geçer. İki gencin de sevdası bitmez. Tüm olumsuzluklara rağmen kavuşma arzusuyla her olumsuzluğa göğüs gererler. Yukarıda sözü edilenleri bir divan şairi anlatmak isteseydi aşağıdaki nazım biçimlerinden hangisini kullanırdı? B) Kaside

C) Murabba

E) Mesnevi

Çözüm Yayınları

E) Bir tahmisin biçim özelliklerine sahiptir.

9.B

10.B 11.C 12.D

A) mesnevi - hicviye

B) kaside - hicviye

C) gazel - methiye

D) kaside - methiye

9. Hemen her türlü konunun ele alınabildiği bu nazım biçimi, özellikle naat, methiye, hicviye gibi nazım türlerinin ele alınmasına zemin hazırlayan bir nazım biçimidir. Edebiyatımızda bu nazım biçimiyle yazılan mersiyeler oldukça önemli bir yer tutar. Baki’nin Kanuni Mersiyesi, Şeyh Galip’in Esrar Dede Mersiyesi bu nazım biçimiyle yazılmıştır.

E) rubai - hilye

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerin hangisi getirilebilir? A) Müselles

B) Muhammes

C) Tahmis

D) Tardiye



12.

E) Tuyuğ

I.





İnce belün koca karşuma kemer döne döne

İşiğün canibine kılsa nazar döne döne

IV. Sensen ol şâh-ı felek-mertebe kim leyl ü nehâr Yüz sürer işiğüne şems ü kamer döne döne

V. Girye vü zâri ile oldı Necati dolab



Nâr-ı gayretde kebab oldı ciğer döne döne

III. Gözlerüm kıblenüma gibi olupdur nola ger



Bu cefadan ki kadeh ağzun öper döne döne

II. Ne revadur bu ki ben kametümi halka kılam







8.E

Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?



54

7.E

vezinde ve ilk mısraları ile kafiyeli üçer mısra eklenerek meydana getirilmiş bentlerden oluşan bir nazım biçiminin adıdır. Bir şair tarafından başka bir şairin, nadir olarak da kendi kasidesi ya da gazelinin her beytinin üzerine üçer beyit eklenerek yapılır.

B) Aruzun kısa bir kalıbı kullanılmıştır.

D) Terkibibent

6.A

11. ---- , bir gazelin ya da kasidenin her beytinin önüne aynı

A) Nazım biçimi mesnevidir.



5.C



Acebe kalur ü tefekkür ider

A) Gazel

4.C

ustalığıyla çağdaşlarını olduğu kadar kendisinden sonra gelenleri de etkilemiştir. Öyle ki ondan sonra bu nazım biçiminde şiir söyleyen her şair Nef‘i Divanı’nı, ----ye meyledenler de Siham-ı Kaza’yı dikkate almak zorunda kalmıştır.





3.D

10. Nef’i, ---- nazım şeklinde ulaştığı söyleyiş ve anlatım

Odlu gözler ü gerlü gögüzler



2.B

Gülsitan-ı ser-i kûyunı sular döne döne

Yukarıdaki beyitler için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Bu parçada sözü edilen nazım biçimi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Nazım biçimi gazeldir.

A) Terciibent

B) Terkibibent

C) II. beyit hüsnümatla, IV. beyit de hüsnümakta beytidir.

C) Kaside

D) Mesnevi

D) Aşk temasına değinen hikemi bir gazeldir.



E) Murabba

B) Son beyit makta beytidir.

E) İlk beytin birinci mısrası şiirdeki diğer beyitlerin ikinci mısralarıyla kafiyelidir.

BÖLÜM 02 Test

Divan Şiiri Nazım Biçimleri - 5 1. Türk edebiyatında bu nazım biçiminin ilk örneklerine 17.

4. Aşağıdakilerden hangisi divan şiiri geleneğine ait değildir?

yüzyıl şairlerinden Nailî-i Kadîm’in Divan’ında rastlanmaktadır. Bir Mevlevi şair olan Şeyh Galip bu nazım biçiminde on iki şiir yazmıştır. Şiirimizde bu biçimin son temsilcisi ise Yahya Kemal olmuştur.

Bu parçada sözü edilen nazım biçimi aşağıdakilerden hangisidir? A) Gazel

B) Şarkı

C) Terkibibent

D) Kaside



19



A) Ey fitnesi çok kavli yalan yandum elünden  Bir nâz ile bin gonül alan yandum elünden 



B) Aceb bu derdümün dermânı yok mı  Ya bu sabr itmegün oranı yok mı 



C) Her ne denlü cevrler görse vefalar eylese  Her ne denlü gülseler hâline ol giryân olup 



D) Didüm kim hem-dem olsan Ahmedîye  Didi yitmez mi derdüm ana hem-dem 



E) Ruhundaki susuzluk engin mesafelere  Duyurmadan ne anne ne baba ne de bir yuva hasreti

E) Murabba

2. Cânumun cevheri ol lal-i güher-bâra fida

Ömrümün hasılı ol şîve-i reftâra fida



Derd çekmiş başum ol hâl-i siyeh kurbanı



Tab görmüş tenüm ol turra-i tarrâra fida



Fuzuli’nin yukarıdaki beyitlerinde koyu yazılan yerler, aşağıdaki terimlerden hangisine örnek verilebilir?

5. Gönlüme hiç senden özge nesne layık görmedim  Suretim aklım ukûlüm cism ü cânım merhaba

B) Yak-ahenk gazel

C) Beytü’l-gazel

D) Hüsnümakta



E) Taç beyit

Çözüm Yayınları

A) Musammat gazel

Ey melek sûretli dil-ber can fedadır yoluna  Çün dedin lahmike lahmi kana kanım merhaba  Geldi yârim nâs ile sordu Nesîmî neçesin  Merhaba hoş geldin ey ruh-ı revânım merhaba 

Bu beyitler için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Şiire “merhaba” redifinden dolayı “Merhaba Gazeli” adı verilebilir. B) Mazmunlara dayalı bir anlatımdan uzak durulmuştur. C) Yalın ve anlaşılır bir dil kullanılmıştır. D) İçerik, ölçü ve kafiye düzenine göre nazım biçimi gazeldir. E) Nesimi’ye ait yek-avaz bir gazeldir.

3. Divan şiiri nazım biçimlerinden, önemini ve değerini yitirmeden yeni bazı nitelikler kazanarak bugünlere kadar ulaşabilmiş olan tek nazım biçimidir. Derin düşüncelerin, yoğun duyguların içine sığdırılmaya çalışıldığı dört dizelik bu biçim, çok değerli bir mücevherin içine konulduğu küçük bir kutu gibidir. Günümüzde bazı şairler, bu nazım biçimiyle şiir diline yeni bir söyleyiş özelliği getirmişlerdir. Bu açıdan bakıldığında Türk edebiyatının geçirdiği değişim evreleri içerisinde en olumlu yönde gelişen nazım biçimidir. Günümüz insanının yaşam biçimini yansıtabilecek çağdaş bir tür niteliğini kazanmıştır. Cumhuriyet’ten sonra özellikle Yahya Kemal Bayatlı Arif Nihat Asya, Ümit Yaşar Oğuzcan, Bekir Sıtkı Erdoğan gibi şairler bu nazım biçiminde örnekler vermişlerdir.

6. Geh çıkmışım İsa kimi çarh üstüne oturmuşum  Geh varmışım Yûsuf kimi Mısr da sultan olmuşum  Sarraf-ı bahr-ı kudretim yâkut-ı kan-ı vahdetim  Şimdi gelip Nesimi’yem hak ile yeksan olmuşum

Bu beyitlerden aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) Mazmun

Bu parçada üzerinde durulan nazım biçimi aşağıdakilerden hangisidir?

B) Aruz kalıbı

A) Kıta

D) Şiir geleneği



B) Rubai

D) Gazel

E) Kaside

C) Şarkı

C) Söz sanatı E) Tegazzül

55

Test 19

1.B

7. Ahde vefa eylemedün öyle mi 

2.A

3.B

4.E

5.B

6.E

7.B

8.C

9.C

10.C 11.B 12.A

10. Divan şiirinde Hz. Muhammed’in görünüşünü anlatan bir

Terk-i cefa eylemedün öyle mi 

şiir aşağıdakilerden hangisiyle adlandırılabilir?

Bu beyit için yapılan aşağıdaki değerlendirmelerden hangisi yanlıştır?

A) Gazavatname

A)  Düz kafiye dizilişine sahiptir.

C) Hilye

B)  Beytü’l-gazel özelliğine sahiptir.

D) Hamse

C)  Halk söyleyişi örneği içermektedir.

E) Ruzname

B) Menakıpname

D)  Nazım şeklinin matla beytidir. E)  Murassa bir beyittir.

11. Yarab nedir bu dehrde her merd-i zü-fünûn   



• Felsefe



• Tahkiyeli anlatım



• Eleştiri



Aşağıdaki nazım biçimlerinden hangisi yukarıda verilen kavramlardan biriyle ilişkilendirilemez? A) Mesnevi

B) Terkibibent

C) Tahmis

D) Kaside



E) Şarkı

Çözüm Yayınları

8. • Ezgi



Olmaz bela-yı akl ile aramdan masun            



Yarab niçin bu arsada her şahs-ı arifin           



Mikdar-ı fazlına göre derdi olur fuzûn          



Her kangı suya af-ı nigah etse bi-huzur          



Her kangı şey’e sarf-ı ayal etse aklı dün         



Yukarıdaki beyitlerin kafiye dizilişi aşağıdaki nazım biçimlerinin hangisinde yoktur? A) Terkibibent

B) Mesnevi

C) Terciibent

D) Gazel



9. Erişti nevbahar eyyamı, açıldı gül-i gülşen Çerağan vakti geldi, lalezarın didesi ruşen

56

E) Kaside

12. Hiç dıraht etrafına kimse dolaşmaz

Nabi’ya arzu-yı berg u bar ümmid-i ikbal olmasa

Çemenler döndü ruy-i yâre, reng-i lale vü gülden Çerağan vakti geldi, lalezarın didesi ruşen



(Ey Nabi! Yaprak ve meyve geleceğinden ümitleri olmasa ağaç etrafında kimse dolaşmaz.)

Nedim’in bu mısralardan aşağıdakilerin hangisine ulaşılamaz?



Yukarıdaki beyit aşağıdakilerin hangisinden alınmış olabilir?

A) Nazım birimine

A) Hikemi bir gazelden

B) Şiir geleneğine

B) Şuhane bir gazelden

C) Nazım biçimine

C) Rindane bir gazelden

D) Şairin zihniyetine

D) Âşıkane bir gazelden

E) Kullanılan aruz kalıbına

E) Musammat bir gazelden

BÖLÜM 02 Test

Halk Edebiyatı Nazım Biçimleri - 1 1. Aşağıdakilerin hangisinde anonim halk şiiri nazım biçimleri bir arada verilmiştir?

A)  Koşma – semai - varsağı B)  Ninni – semai - ağıt C) Mani – ninni - varsağı D) Ağıt – koçaklama - taşlama

4.



Divan





Semai





Kalenderi





Selis





Satranç



E)  Türkü – ninni - mani

20

Aşağıdakilerden hangisi yukarıda verilenlerin ortak özelliğidir? A)  Aruzun fâ i lâ tün / fâ i lâ tün / fâ i lâ tün / fâ i lün kalıbıyla yazılmaları B)  Sadece dörtlük nazım birimiyle yazılmaları C)  Sadece beyit nazım birimiyle yazılmaları D)  Divan edebiyatı nazım biçimleri olmaları E)  Halk şiirinde aruz ölçüsüyle yazılan nazım biçimleri olmaları

2. Aşk konusu ağırlıklı olmak üzere hemen her konuda söylenmiş dört mısralı şiirlerdir. Her ne kadar farklı kafiyeli ve dörtten fazla mısralı şekilleri varsa da dört dizeden oluşur ve “aaxa” şeklinde uyaklanırlar. Divan şiirinde, tuyuğ nazım şeklinin oluşumuna katkı sağlayacak kadar şiir kültürümüzde yer edinen bir biçimdir.

işlendiği şiirlerdir. Çoğunlukla hece ölçüsüyle ve dörtlük nazım birimiyle yazılırlar. Tarikatlara göre Gülşenilerde tapuğ, Halvetilerde durak, Mevlevilerde ayin gibi adlar alırlar.

Bu parçada üzerinde durulan nazım biçimi aşağıdakilerden hangisidir? A) Ninni

B) Mani

D) Koşma

C) Türkü

E) Semai

Çözüm Yayınları



5. ---- , Allah sevgisi ve bu çerçevede her türlü dinî konunun



Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Nefes

B) Deme

D) İlahi

C) Şathiye

E) Nutuk

6. Anonimdir. Geniş bir konu yelpazesine sahiptir. Bir ezgiyle 3.















Hikâyeli anlatım esasına dayanan şiirlerdir. Her konuda söylenir. Bir olayın, durumun, inancın veya düşüncenin yansıtıldığı şiirler olduğu için genellikle dörtlük sayıları fazladır. İlk dörtlüğünde “bre, behey, hey” gibi ünlemlerin yer aldığı ve yiğitçe bir söylemin anlatımda tercih edildiği, 8’li hece ölçüsüyle yazılan nazım biçimidir. 8’li hece ölçüsüyle oluşturulan, aşk sevgi, doğa gibi konuların ele alındığı, kendilerine özgü bir ezgiye sahip nazım biçimidir. Halk şiirinin en çok tercih edilen nazım biçimi olup genellikle 11’li hece ölçüsüyle söylenir.

Yukarıda değinilmeyen halk edebiyatı nazım biçimi aşağıdakilerden hangisidir? A) Koşma

B) Varsağı

D) Destan

E) Semai

C) Türkü

söylenir. En büyük ayrımı, ezgisindedir. Türk halk şiirinin en eski türlerinden biridir. Kişisel ya da toplumsal bir olayla ilgilidir. Kimi özelliklerine göre sınıflandırılabilir. Bent (hane) ve kavuştak (nakarat) olmak üzere iki bölümü vardır.

Aşağıdakilerden hangisi yukarıda sözü edilen nazım biçimi için söylenemez? A)  Ezgilerine göre usulsüzler ve usullüler olarak ikiye ayrılabilir; usulsüz olanlar uzun havalardır, usullü havalar da genellikle oyun havalardır. B)  Konularına göre savaş, aşk, kahramanlık, tarih gibi başlıklar altında sınıflandırılabilir. C)  Yapılarına göre dörtlüklerle kurulanlar, bentlerle kurulanlar, kavuştaklılar, kavuştaksızlar biçiminde sınıflandırılabilir. D)  Çoğunun söyleyeni belli olmasa da söyleyeni belli olanlar da vardır. E)  Halk şiirinin temel ölçüsü olan hece ölçüsünün sadece 7 ve 8’li kalıplarıyla söylenirler.

57

Test 20

1.E

7. (I) Mani, anonim halk şiirinin en yaygı türüdür, yedi heceli

3.C

4.E

5.D

6.E

7.E

8.C

9.A

10.C 11.A 12.D

10. Karac’oğlan der naşıma

ve dört dizeli tek kıtadan meydana gelir. (II) İlk iki dize giriş niteliğindedir, asıl anlatılacaklara hazırlıktır. (III) Dörtlüğün anlam yükünü üçüncü ve dördüncü dizeler taşır. (IV) Uyak şeması “aaxa” düzenindedir fakat bazı manilerde uyak düzeni “xaxa” biçimindedir. (V) Kimi maniler de sekizli ve on birli heceyle söylendiklerinden “artık mani” biçiminde adlandırılırlar.

2.B

Çok işler gelir başıma Mezarımın baş taşıma Baykuş konar öter bir gün

Bu dörtlük için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) “Karac’oğlan” biçimindeki söyleyiş, kullanılan ölçü kalıbına dizeyi uydurmak içindir.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde verilen bilgi yanlıştır?

B) Şiirin ilk dörtlüğü olmadığı için nazım biçimi yönünden hem semai hem de varsağı özelliklerine sahiptir, denebilir.

A) I.

C) Düz uyak dizilişi, 8’li hece ölçüsü ve dörtlük nazım birimi gibi biçimsel yönlerden koşma nazım biçimiyle yazılmış bir şiirden alınmıştır.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

D) Dörtlükte ele alınan tema ve konu, koşma ve semai nazım biçimlerinde de ele alınır. E) Nazım biçimi ne olursa olsun bir şiirin tapşırma dörtlüğüdür.

8. Kara gözlü yârim ben gider oldum Sakınıp zülfünü yoldurmayı gör Ağlama sevdiğim yine gelirim Hasretle aklını aldırmayı gör Yukarıdaki dörtlük, içerik ve biçim açısından aşağıdaki nazım biçimlerinden hangisinin özelliklerini taşımaktadır? A) Semai

B) Varsağı

D) Destan

C) Koşma

E) İlahi

Çözüm Yayınları



11. Lebler kırmızı lal kaşları hilal  Gözler ahu misal bulunmaz emsal  Bilmem bu ne hayal bilmem bu ne hal  Bu ne parlak cemal ülker misin sen

Bu dizelerden aşağıdakilerin hangisine ulaşılabilir? A)  Musammat koşma özelliği taşımaktadır. B)  Nazım biçimi kalenderidir. C)  Bir koşmanın son dörtlüğüdür. D)  Bir semainin ilk dörtlüğüdür. E)  Nazım birimi, uyak dizilişi ve içerik açısından varsağının özelliklerini göstermektedir.

9. Behey ela gözlü dilber

58



Vaktin geçer demedim mi



Harami olmuş gözlerin



Beller keser demedim mi



Bu dörtlük için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) “xaxa” uyak dizilişi ve 8’li hece ölçüsü olduğu için mani nazım biçimidir. B) Semai nazım biçiminden, söyleyiş üslubu açısından ayrılır. C) İlk dizede “behey” ünlemine yer verilmesi, nazım biçiminin bir özelliğidir. D) Kullanılan ölçü ve ölçü kalıbı yönünden semaiyle ortak bir özelliğe sahiptir. E) Varsağı nazım biçimiyle yazılmış bir şiirden alınmıştır.

12. Aşağıdakilerin hangisinde bilgi yanlışlığı vardır? A)  Koşma ile destan arasında içerik ve nazım birimi sayısı açısından farklılık vardır. B)  İlk dörtlükte bazı ünlemlerin kullanılması ve ezgi, varsağı ile semai arasındaki farklardandır. C)  Ortak bir tema ve konuda koşma, varsağı ve semai söylenebilir. D)  Tasavvuf edebiyatına özgü olan ilahide, kimi zaman sosyal eleştiri de yapılabilir. E)  Mani, ninni, türkü anonim halk şiirine; varsağı, semai, koşma âşık tarzı halk şiirine özgü nazım biçimleridir.

1. Ne viran çeşme imiş 

4. Zelzeleden sonra çıktı yangınlar

Su içecek tası yok  Yıkıldı viran gönlüm  Yapacak ustası yok  Şu vefasız dünyanın  Ucu var ortası yok

21

BÖLÜM 02 Test

Halk Edebiyatı Nazım Biçimleri - 2

Yukarıdaki maninin çeşidi aşağıdakilerden hangisidir? A Kesik mani

B) Yedekli mani

C) Düz mani

D) Cinaslı mani



E) Tam mani



Yıkıldı duvarlar kapandı yollar



Kayboldu ve gitti bütün hep mallar



Herkesin bakışı daldı hicrana



Yıkıldı hep birden haneler hanlar



Kalmadı asla sağlam duvarlar



Ahalinin yaşı sel gibi akar



Çok dua ettiler yüce Allah’a



Bu dörtlüklerin nazım biçimi aşağıdakilerden hangisidir? A) Destan

B) Koşma

D) Varsağı

C) Semai

E) Satranç

2. Cennet cennet dedikleri Birkaç köşkle birkaç huri



İsteyene ver anları



Bana seni gerek seni

 

Yunus durur benim adım



Gün geçtikçe artar odum



İki cihanda maksudum



Bana seni gerek seni  



Bu dörtlüklerden yola çıkılırsa aşağıdaki nazım biçimlerinden hangisine ulaşılabilir? A) Nutuk

3.



B) Tevhit

D Münacat

1. metin Bağ bana Bahçe sana bağ bana Değme zincir kâr etmez Zülfün teli bağ bana

Çözüm Yayınları



5.

I.



II. Müzik eşliğinde söylenmesi



III. Aşk, ayrılık, doğa gibi konuların işlenmesi



IV. Süslü bir dille yazılması



V. Konularına göre güzelleme, koçaklama, taşlama ve ağıt biçiminde adlandırılması



C) İlahi

Yukarıdakilerden hangi ikisi koşma nazım biçimi için söylenemez? A) I. ve II.

E) Semai

2. metin Kaşların ok dedikçe Kirpiğin çok dedikçe Pek mi gönlün büyüdü Sen gibi yok dedikçe

Dörtlük sayısının 10 ila 30 arasında olması



B) I. ve IV.

D) III. ve V.

C) III. ve IV.

E) IV. ve V.

3. metin Aldım aşkın tüfeğin Vurdum birkaç karaca Dünyada bir yâr sevdim Kaşı gözü karaca

Yukarıda verilen manilerin türleri aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla doğru verilmiştir?

59

6. İslamiyet öncesi Türk edebiyatında “kopuz” adı verilen saz eşliğinde şamanlar tarafından söyleyen ilk şiirlerdir. Konusu aşk, yiğitlik ve doğa güzellikleridir.

A) Kesik mani – artık mani – cinaslı mani B) Cinaslı mani – yedekli mani – tam mani C) Artık mani – tam mani – kesik mani



Bu parçada sözü edilen sözlü edebiyat ürünü aşağıdakilerden hangisidir?

D) Kesik mani – düz mani – cinaslı mani

A) Destan

E) Tam mani – artık mani – kesik mani



B) Koşuk

D) Sagu

E) İlahi

C) Koşma

Test 21

1.B

7. Halk şiirinin en küçük nazım biçimidir. Yedi heceli dört

2.C

3.D

4.A

5.B

6.B

7.E

8.D

9.B

10.A 11.A 12.D

10. Destan nazım biçimi için aşağıdakilerin hangisi

I

söylenemez?

mısradan oluşur. İlk iki dizesine doldurma II

A)  Son dörtlükte mahlas kullanılmaz.



C)  Nazım birimi ve uyak düzeni koşma ile aynıdır.

B)  Halk şiirinin en uzun nazım biçimidir.

dize denir. Bu dizler kafiyeyi doldurma ya da temel düşünceye giriş yapmak için söylenir. Genellikle asıl söylenmek istenen düşünceyle, anlam yönünden bir ilgisi yokmuş gibi gözükse de konuya bağlı olarak da yorumlanır. Üçüncü dizenin serbest

D)  Savaş, göç gibi sosyal yaşamda iz bırakmış olaylar konu edilir. E)  Hece ölçüsünün 8’li kalıbıyla da yazılır fakat daha çok 11’li hece ölçüsüyle söylenir.

olması söyleyene kolaylık sağlar. Temel duygu ve III IV düşünce son dizede verilir. Sadece aşk konusu ele alınır. V

Mani nazım biçimiyle ilgili numaralanmış ifadelerin hangisinde yanlışlık vardır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

11. Hece ölçüsüyle yazılan ----, biçimce koşmanın aynısıdır. Uyak

I. Grup

II. Grup



I.



II. Mani

Artık



III. Varsağı

Kavuştak



IV. Semai

Ünlem



V. İlahi



Türkü

Nefes Çözüm Yayınları

8.

düzeni koşmada olduğu gibidir. Dizelerindeki hece sayısı yönünden koşmadan ayrılır. Hece ölçüsünün sekizli kalıbıyla yazılır. Ya 4+4 ya da duraksız olurlar. Dörtlük sayısı 3-5 arasında değişir. Daha çok sevgi, doğa, güzellik gibi konular işlenir. Koşmaya göre daha canlı ve kıvrak bir üslubu vardır. Kendilerine özgü bir ezgiyle okunur. ----, bu nazım biçiminin öne çıkan ustasıdır.

B) II.

C) III.

D) IV.

B) Varsağı - Dadaloğlu C) Destan – Âşık Ömer D) Varsağı - Köroğlu

İslamiyet’in esaslarını anlatmak için söylenen şiirlerdir. Didaktik özellikte olduğu için sanat endişesinden uzaktır. Bu şiirler söyleyiş bakımından millî özellikler taşır ve bu yüzden Türk edebiyatı için önemlidir. Öğretme amacı güdüldüğünden sade bir Türkçe ile yazılmıştır. Aruz ve hece ölçüsü kullanılmıştır ama çoğunlukla hecenin 7’li ve 12’li kalıpları tercih edilmiştir. Dörtlüklerle düzenlenir. Kullanılan kafiyeler de halk şiirinin karakteristik yarım kafiyeleridir ve çoğunlukla rediflidir. Hoca Ahmet Yesevi, bu biçimin en önemli ismidir. Bu parçada sözü edilen biçim aşağıdakilerden hangisidir? A) İlahi

B) Hikmet

D) Şathiye

E) Tevhit

E) İlahi – Yunus Emre

E) V.

9. İslamiyet’e yeni girmiş veya henüz girmemiş Türklere



Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangileri sırasıyla getirilebilir? A) Semai - Karacaoğlan

Yukarıda I. grupta verilenlerden hangisi II. grupta verilenlerden herhangi biriyle ilişkilendirilemez? A) I.

60



C) Devriye

12. Emrah şahin almış bugün yalçını

Yel estikçe döker bele saçını



Arz-ı hal eyledim visâl bacını



İnci dişlerini dizmeye durdu



Bu şiir alıntısı için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A)  Tapşırma dörtlüğüdür. B)  Bir koşmadan alınmıştır. C)  Âşık tarzı halk şiiri geleneğinin ürünüdür. D)  Aruz ölçüsü kullanıldığından nazım biçimi kalenderidir. E)  Uyak düzeni, varsağı ve semai nazım biçimleriyle özdeştir.

BÖLÜM 02 Test

Halk Edebiyatı Nazım Biçimleri - 3 1. Âşık edebiyatı, XV. yüzyıldan çok önce başlayıp millî bir

4. Bahçemizde nar ağacı

kaynağa ve köklü bir geleneğe dayanmaktadır. Ozan-baksı veya destan geleneği diye adlandırabileceğimiz bu İslamiyet öncesi Türk halk edebiyatı geleneği, Anadoluʹda İslamiyet’in kültür potasında mayalanarak Osmanlı kültür ve üslubu içinde şekillenmiş, yeni bir hayat anlayışı ve zevkine cevap verecek biçim ve öz kazanmıştır. Türk kültürü yeni bir kültürel kimlik kazanınca millî öze bağlı, epik şiirler yazan ozanın yerini, İslami öze bağlı lirik şiirler yazan ve ʺâşıkʺ diye anılan yeni bir sanatkar tipine; ozan-baksı veya destan geleneği de yerini ʺâşık edebiyatıʺ olarak adlandırılan geleneğe bırakmıştır



Kimi tatlı kimi acı



Gönüldeki derd ilacı



Ya bulunur ya bulunmaz



Bu dörtlük için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A)  Hece ölçüsünün kısa bir kalıbı kullanıldığından nazım biçimi manidir. B)  Yalın dili, uyak dizilişi, içeriği ve ölçüsü yönünden bir semaiden alınmıştır.

Aşağıdaki nazım biçimlerinden hangisi bu parçada sözü edilen geleneğe ait değildir? A)  Varsağı

B)  Semai

D) Destan

22

C)  Aruz ölçüsüyle yazıldığından nazım biçimi kalenderidir. D)  Varsağı nazım biçimin üslup ve biçim özelliklerini taşımaktadır.

C) İlahi

E)  Koşma

E)  Bir koşmanın son dörtlüğüdür.

2. Lisanları bir hoş eyler niyazı Onlarda okurlar harf ile sarfı

5. Sevdim bir dilberi gönül serveri



Dediler vakittir kılak namazı



Dudağı sükkeri em emcesine



Cem olup aldılar abdestin tek tek



Gezmişim her yeri böyle bir peri



Bu dörtlüğün içeriği, uyak düzeni, nazım birimi ve ölçüsü dikkate alındığında aşağıdaki nazım biçimlerinden hangisine ulaşılır?



Görmedim ekseri âdemcesine



Bu dörtlük için yapılan aşağıdaki değerlendirmelerden hangisi yanlıştır?

A) İlahi

B) Destan

D) Semai

C) Varsağı

E) Koşma

Çözüm Yayınları



A) Koşma nazım biçiminin özelliklerini taşımaktadır. B) Koyu yazılan kelimelerde iç uyak ve redif vardır. C) Musammat koşma özelliğine sahiptir. D) Destan nazım biçiminin içerik özelliklerini yansıtmaktadır.

3.



I. Metin

II. Metin

Bir gün vardım dost bağına

Behey ela gözlü dilber

Ne hoş öter kuşun bülbül

Vaktin geçer demedim mi

Açmış gülleri müzeyyen

Harami mi olmuş gözlerin

Ya nedir telaşın bülbül

Beller keser demedim mi



III. Metin



Dediler Sümmani gel çekme elem



Âdemi çürütür dert ile verem



Seninçin kavuşmak dünyada haram



Felek kalem çalmış hep böyle tek tek



E) Ölçüsü yönünden ele alınırsa nazım biçimi semai değildir.

6. İki dilber gördüm güller içinde

İkisi de nazlı; cana uygundur



İsmini gizlerim diller içinde



Biri nazlı kuğu, biri toygundur



Kaçan bir naz ile eylese reftar



Kemend-i zülfünü eyleyip etvar



Şehr-i melâhatle ol şirin- güftar

A) Semai – koşma – varsağı



Biri nazlı kuğu, biri toygundur

B) Koşma – semai – varsağı



Gevheri’ye ait bu koşma, aşağıdaki divan şiiri nazım biçimlerinden hangisiyle bir ortak özelliğe sahiptir?

Yukarıda verilen dörtlükler aşağıdaki nazım biçimlerinden hangisine sırasıyla örnek verilebilir?

C) Varsağı – semai – koşma

61

D) Varsağı – koşma – semai

A)  Kaside

B) Mesnevi

E) Semai – varsağı – koşma

C) Terkibibent

D) Şarkı



E)  Muhammes

Test 22

1.C

7. ----, türlü ezgilerle söylenen anonim halk şiiri nazım biçimidir.

10.

Söyleyeni belli olanlar da vardır. Yapısı ve sözleri bakımından iki bölümden oluşur. Birinci bölüm asıl sözlerin bulunduğu bölümdür. Buna bent adı verilir. İkinci bölüm ise sonda tekrarlanan ---- tır. Bu bölüme ---- ya da ---- da denir.

Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerin hangisi getirilemez? A) Kavuştak

B) Nakarat

C) Tekrir

D) Bağlama



2.A

3.E

4.B

I. Grup



I.

Koşma



II.

Varsağı



III.

Semai



IV.

Destan



V.

İlahi



E) Türkü

5.D

6.D

7.C



8.B

9.C

10.C 11.B 12.B

II. Grup

Taşlama Sosyal olaylar



Tasavvuf

Bir Türk boyu

Yukarıda I. grupta verilenlerden hangisi II. grupta verilenlerden herhangi biriyle ilişkilendirilemez? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

8. Aşağıdakilerden hangisi bir semai ile koşma arasındaki farktır?

A) Konu

B)  Ölçü

C) Kafiye çeşidi

D) Nazım birimi

E)  Uyak düzeni

9. Semai, halk şiirinde hecenin sekizli ölçüsü ve özel bir ezgi ile söylenen şiirlerdir. Genellikle en az üç, en fazla beş dörtlükten oluşurlar. Çoğunlukla doğa, güzellik, ayrılık, kavuşma gibi duygusal ve lirik temaları işlerler.

Çözüm Yayınları



11.

I.



II. Toplumsal konuları işlemesi



III. Kimi ünlemlerin sıkça kullanılması



IV. Yaygın bir nazım şekli olması



V. En güzel örneklerini Karacaoğlan’ın vermesi



Özel bir ezgisinin olması

Yukarıda verilenlerden hangi ikisi varsağı için söylenemez? A) I. ve II.

B) II. ve IV.

D) I. ve IV.

C) III. ve V.

E) IV. ve V.

Aşağıdaki dörtlüklerden hangisi yukarıda özellikleri verilen nazım biçimine örnek verilebilir? A) Nasıl vasfedeyim güzelim seni

Rumeli Bosna’yı değer gözlerin



Dünyaya gelmemiş eşin akranın



İzmir’i Konya’yı değer gözlerin

B) Yürü bire Bulgar dağı

Hemen dağlar sende m’olur

12. Nalbant oldum kırdım nalın çoğunu

Yaylalı sümbüllü yurdlar



Bir katır nalladım dinle oyunu



Meğer acemiymiş bilmem huyunu

Gönül sevmez değmelerin



Çenemi tepdirdim nalın sökerken

İliklenmiş düğmelerin



Bu dörtlük için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Büyük evler sende m’olur C)  Karac’oğlan eğmelerin

62

Çözer Elif Elif diye D) Sefil baykuş ne gezersin bu yerde Yok mudur vatanın illerin hani Küsmüş müsün selamımı almadın Şeyda bülbül şirin dillerin hani E) Gülşen bağlarına baykuşlar konmuş

Köşk ü sarayların haraba dönmüş

A)  Nazım birimi, ölçü ve uyak dizilişi açısından koşma nazım biçiminin özelliklerini göstermektedir. B)  Semai nazım biçiminin içerik ve biçim özelliklerini yansıtmaktadır. C)  Esnaflıkla ilgili bir içeriğe sahip olduğundan destan nazım biçiminde yazılmış bir şiirden alınmıştır.

Nice yuvaların ocağı sönmüş

D)  Mizahi bir üsluba sahiptir.



E)  Âşık tarzı halk şiirinin özelliklerini taşımaktadır.

Çağlar hazin hazin Fırat ırmağın

BÖLÜM 02 Test

Nazım Biçimleri - Karma - 1 1. Eski Türk şiirinin dörtlüklerinden doğmuştur. Oğuz Türklerinin Azerbaycan, Doğu Anadolu ve Irak’a yerleşmeleriyle kendi edebiyatlarında kullandıkları dört mısralık halk şiirlerinin bu bölgede aruzla yazılan ve fehleviyat denen bestelenmiş rubailerden etkilenmesiyle ortaya çıktığını ileri sürenler de vardır. Kadı Burhanettin, bu nazım biçiminin edebiyatımızdaki ustasıdır.

Bu parçada hakkında bilgi verilen şiir biçimi aşağıdakilerin hangisidir? A)  Şarkı

B)  Kaside

D) Gazel

4.

I.



II. Güzel söze naz derler



III. Kime derdim söylesem



IV. Bu dert sana az derler



V. Kendin ettin kendine



VI. Yana yana gez derler



C) Tahmis

23

İlkbahara yaz derler

Yukarıdaki dizeler için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Yedekli bir manidir.

E) Tuyuğ

B) V ve VI. dizeler doldurma dizelerdir. C) Maninin asıl bölümü I, II, III ve IV. dizelerdir. D) Cinaslı bir maninin tüm özelliklerine sahiptir. E) Asıl anlatılmak istenenler I ve V. dizelerdir.

2. İlm kesbiyle paye-i rifat

Arzu-yı muhal imiş ancak



Aşk imiş her ne var âlemde



İlm bir kıl ü kal imiş ancak



Yukarıda verilen mısralardan aşağıdakilerin hangisine ulaşılamaz? A) Aruz vezniyle yazılmıştır.

Çözüm Yayınları

5. Dedim vatanın mı dedi ilimdir

Dedim bülbül müdür dedi dilimdir



Dedim Nesimi Şah dedi kulumdur



Dedim satar mısın söyledi yok yok



Yukarıdaki dörtlük için aşağıdakilerin hangisi söylenemez? A) Bir semainin tapşırma dörtlüğüdür.

B) Kafiye düzeni de “xa xa”dır.

B) Koşma nazım biçiminin içerik ve biçim özelliklerini göstermektedir.

C) İki beyitlik felsefi bir şiirdir. D) Nazım biçimi kıtadır. E) Âşık edebiyatının biçim özelliklerine sahiptir.

C) Alındığı şiirin son dörtlüğüdür. D) Uyak dizilişi yönünden varsağı ve semai ile ortak özelliğe sahiptir. E) Kullanılan ölçü ve durak açısından türkü nazım biçimi ile ortak özelliğe sahiptir.

63

3. Sığır denen av törenlerinde, şölen ya da toy adı verilen dinsel ziyafetlerde söylenen şiirlere ---- denirdi. Bunlar hece ölçüsüyle dörtlükler hâlinde söylenirdi. Bu şiirlerde aşk, doğa, yiğitlik gibi konular işlenirdi.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A)  koşma

B)  sav

C) destan

D) koşuk



E) sagu

6. Aşağıdaki eşleştirmelerin hangisinde yanlışlık yapılmıştır?

A)  Ağıt – sagu – mersiye B)  Semai – kaside - pastoral C)  Koşma – gazel - şarkı D)  Taşlama – hicviye - satirik E)  Güzelleme – şuhane gazel – lirik

Test 23

1.E

7. Aşağıdakilerin hangisi “selis, kalenderi, satranç,

2.E

3.D

4.A

5.A

6.B

7.A

8.E

9.C

10.E 11.A 12.E

10. Aşağıdakilerden hangisi triyole nazım biçiminin bir

vezniaher”in ortak özelliği olamaz?

özelliği değildir?

A)  Divan şiiri nazım biçimleri olmaları

A)  On mısralı bir nazım biçimidir.

B)  Aruz ölçüsüyle yazılmaları

B)  İlk iki dizelik bir bölümden sonra dörder dizelik iki bent gelir.

C)  Nazım biçimleri olmaları

C)  Kafiye düzeni “ab - aaaa – bbbb” şeklindedir.

D)  Divan şiirinin etkisiyle oluşmaları

D)  Türk şiirinde Servetifünun Dönemi’nde kullanılmıştır.

E)  Âşık edebiyatına özgü olmaları

E)  Türk şiirine Fars edebiyatından girmiştir.

11. Servetifünun Dönemi’nde kullanılan, Batı edebiyatından

8. • Kaside

• Gazel



• Mesnevi



Aşağıdakilerden hangisi yukarıda verilen nazım biçimlerinde görülecek ortak bir özellik değildir?

alınan bir nazım biçimidir. Üçer dizeli bentlerden oluşur. Son bölüm tek dizedir. Bu dize en etkili dizedir. Örüşük kafiye dizilişi de denen “aba - bcb – cdc - e” biçiminde bir dizilişi vardır.

A)  Divan şiirine özgü olmaları C)  Nazım birimlerinin beyit olmaları D)  Türklere ait nazım biçimleri olmamaları E)  Aynı kafiye düzenine sahip olmaları

A) Terzarima B) Sone

Çözüm Yayınları

B)  Aruz ölçüsüyle yazılmaları

Bu parçada sözü edilen nazım biçimi aşağıdakilerden hangisidir?

C) Triyole D) Balad E) Serbest müstezat

12. Bir ömr-i muhayyel...Hani gülbünler içinde

Bir kuşcağızın ömr-i bahârîsî kadar hoş;



Bir ömr-i muhayyel...Hani göllerde,yeşil,boş



Göllerde,o sâfiyet-i vecd-âver içinde



Bir dalgacığın ömrü kadar zaîl ü muğfel



Bir ömr-i muhayyel!



Bu parçada sözü edilen nazım biçimi aşağıdakilerden hangisidir?

Tevfik Fikret’in “Ömr-i Muhayyel” şiirinden alınan yukarıdaki dizeler aşağıdaki nazım biçimlerinden hangisinin özelliklerini taşımaktadır?

A) Triyole

A)  Balad

B) Balad

B) Triyole

C) Sone

C) Terzarima

D) Terzarima

D) Sone

E) Serbest müstezat

E)  Serbest müstezat

9. Servetifünun Dönemi’nde Fransız edebiyatından alınmış bir nazım biçimidir. Önceleri İtalyan edebiyatında görülen bu nazım biçimi on dört dizeden ve bentlerden oluşur. İlk iki bendi dörder, son iki bendi üçer dizelidir.  Kafiye şeması “abba - abba – ccd - ede  veya  abba -  abba  – ccd – eed”  biçimindedir. Lirik konular bu nazım biçiminde işlenmiştir.

64

24

BÖLÜM 02 Test

Nazım Biçimleri - Karma - 2 1. Yar sana

5. Demen kim adli yok yâ cevri çok her hâl ile olsa



Çağlar sular yarsana





Çünkü Ferhat’ım dersin



Fuzûlî buldu genc-i âfiyet meyhâne küncünde



Bulunmaz mı yar sana



Mübârek mülktür ol mülk vîrân olmasın yâ Rab



Bu dörtlük için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?



Gönül tahtına andan özge sultân olmasın yâ Rab

A) Bir mani çeşidi olan kesik manidir.

Yukarıdaki alınıtıdan şiirin geneline yönelik aşağıdakilerin hangisine ulaşılamaz?

B) Hece ölçüsünün yedili kalıbı kullanılmıştır.

A) Taç beyitine

B) Nazım birimine

C) Âşık edebiyatı geleneğine uygun bir şiirin son dörtlüğüdür.

C) Şairine

D) Ahenk unsurlarına



E) Diğer beyitlerdeki içeriğe

D) Anonim halk şiiri nazım biçimidir. E) Cinasli mani türüne örnektir.

6. Aşağıdaki nazım biçimlerinin hangisinde mısra sayısı en azdır?

2. Aşağıda verilenlerden hangileri türkü nazım biçimiyle

A) Kaside

ilişkilendirilemez?



A) Bozlak – hoyrat - ezgi

B) Gazel

D) Mesnevi

C) Rubai

E) Terciibent

B) Kavuştak – nakarat - anonimlik

7.

I.

D) Bağlama – bent – hece ölçüsü



II. Iydiye

b. Kış mevsimi ve kar

E) Kayabaşı – maya - enstrüman



III. Şıtaiye

c. At



IV. Rahşiye

d. Bahar mevsimi



V. Sayfiye

Çözüm Yayınları

C) Ziyade – doldurma - mahlas

3. Der ki feryadım kamışlıktan gelir

Duysa her kim gözlerimden kan gelir Ayrılıktan parçalanmış bir yürek



İsterim ben derdimi dökmem gerek

Şayet aslından biraz ayrılsa can



Öyle bekler vuslata ersin zaman



Bu beyitler içerik ve biçimsel açıdan aşağıdaki nazım biçimlerinin hangisine örnek verilebilir? C) Mesnevi

E) Kaside

I.



II. Tegazzül – gazel – sevgi



III. Koşma – dörtlük – parmak hesabı



IV. Vasıta beyiti – kaside – beyit



V. Taç beyit – mahlas beyiti – son beyit

Nesib – teşbib - giriş

B) II.

C) III.

E) V.

A)  Kaside; aşk, şarap ve tabiat güzelliklerini dile getiren 5 ile 15 beyitten oluşan divan şiiri nazım şeklidir. Kafiye örgüsü “aa, ba, ca, da ...” biçimindedir. B)  Tuyuğ, 17. yüzyılın sonlarından itibaren Türk şairlerinin ortaya koyduğu divan edebiyatı nazım şeklidir. Bestelenerek söylenen bu nazım biçimi, halk edebiyatındaki türkü nazım şeklinin divan edebiyatına uyarlanmasıyla oluşmuştur.

D)  Şarkı, bentler ve kavuştakları farklı özelliklere sahip bir nazım biçimidir. Hecenin 7, 8, 11’li kalıpları kullanılarak usüllü ve usülsüz olmak üzere farklı şekilleri bulunmaktadır. Çoğunlukla söyleyeni belli değildir.

Yukarıdaki eşleştirmelerin hangisinde bir uygunluk yoktur? A) I.

D) IV.

C)  Destan, âşık edebiyatının en uzun şiir biçimidir. Dörtlük sayısı ele alınan konuya göre farklılık gösterir. Savaş, göç, kahramanlık başlıca işlenen konulardır.

4.



C) III.

açıklama doğrudur?

B) Rubai

D) Terciibent

B) II.

8. Aşağıdakilerin hangisinde nazım biçimiyle ilgili verilen





a. Yaz mevsimi

Bir kasidenin adlandırılmasında nesib bölümünde işlenen konulara göre yukarıda bir eşleştirme yapılırsa hangisi dışarıda kalır? A) I.



A) Tuyuğ



Bahariye

D) IV.

E) V.

E)  Terciibent, ölüm veya eleştiri konularında yazılır. Bu nazım biçiminde bent sayısı 7 ile 12 arasında değişir. Her bent 7 ile 10 beyit arasında değişebilir. Bentlerin arasındaki vasıta beyitleri değişir.

65

Test 24

1.C

9. Aşağıdakilerden hangisi tuyuğ nazım biçimine örnek A) Heva-yı perçeminle başka bir halet olur serde Yeni başdan misal-i Vasıf uğratdın beni derde



Gamınla gerçi çoktan ağlarım amma bugünlerde



Sirişk-i çeşmimin bak farkı var mı çağlayanlardan Ki fesadı rakamı surumuzu şur eyler



Gah bir harf sukutiyle eder nadiri nar



Gah bir nokta kusuriyle gözü kör eyler Sen bilürsün hasta gönlüme ilaç



Ey gönül ile sana kul olmuşam



Şive ile naz ile ne ihtiyaç Güzeller sen tegi olmaz cefa senden vaciptir



Senin tek nazenine nazenin işler münasiptir



Gözüm canım efendim sevdiğim devletli sultanım



Şimdi âlem sana müştak olduğun bilmez misin



Iyddir çık naz ile seyrana kurban olduğum

10. Divan edebiyatında her mısra veya beytin sonunda aynı vezinle yazılmış birer kısa mısra bulunan şiirlerdir. Arapçada “artmış, ziyadeleşmiş” anlamına gelen ---- kelimesi edebiyat terimi olarak uzunlu kısalı (bir uzun, bir kısa) mısralar hâlinde yazılan nazım şeklini ifade eder. Divan edebiyatında en çok gazel tarzında görülür. Az da olsa rubai, kıta, kaside ve mesnevi şeklinde de görülür.

66



10.B 11.E 12.B



Aşağıda verilenlerden hangisi yukarıdaki dörtlükle aynı nazım biçimi özelliklerine sahiptir? A)  Edeblü ol can isen

Hakkı bil insan isen



Müştak-ı sultan isen



Var edeb öğren edeb

B)  Sekiz cennet yaptın sen Âdem için

Adın büyük bağışla onun suçun



Âdemi cennetten çıkardın niçin



Buğday nene lâzım harmancı mısın

C)  Gördüm seni elden ihtiyârum gitdi

Bakdum kadüne sabr u karârum gitdi



Hâk oldum ü her yana gubârum gitdi

El-kıssa kapunda i’tibârum gitdi D)  Sarmış gibi bir bâd-ı müellim

Manolyayı bir berk-i siyâha



Kıskanç elini bir şeb-i muzlim



Tutmuş gibi âyîne-i mâha

E)  Yönüm Hakk’a döndürseler

Kemiğimi kavursalar



Harman gibi savursalar



Muhabbetin yellerine

12.

I.



II. Gazel



III. Mesnevi



IV. Terkibibent



V. Rubai



Kaside

Divan şiirinin yukarıda verilen nazım biçimleri, dize sayıları açısından küçükten büyüğe doğru sıralanırsa diziliş nasıl olur? A)  IV – I – II – III –V

A)  vasıta beyiti

B)  müstezat

C)  V – III – I – V –IV

C) tardiye

D) murabba

D)  III – II – I – IV –V

E)  yek - ahenk

9.C

Yar zülfünün tellerine

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?



8.C



Çözüm Yayınları

Cümlenin takatleri tak olduğun bilmez misin

7.B

Yapsalar kemiğim tarak

E) Cümle yaran sana uşşak olduğun bilmez misin

6.C



D) Katı gönlün neden bu zulm ile bidade ragıptır

5.E

Bir olurdu yakın ırak

C) Ey tabib-i hazik-i nazik-mizaç

4.D



B) Kalem olsun eli ol katib-i bed-tahririn

3.C

11. Bir üstada olsam çırak

verilebilir?



2.C

B)  V – II – I – IV – III

E)  I – II – IV – III–V

BÖLÜM 02 Test

Nazım Biçimleri - Karma - 3 1.



Olay çevresinde gelişen anlatma esasına uygun olabilme





Kafiyelenişte kolaylığa sahip olabilme





Geniş bir konu çeşitliğinde yazılabilme





Şiirin aruz kalıbına uydurulmasında şaire kolaylık sağlama



5. Etme ar öğren oku ehlinden

Her şeyin ilmi güzel cehlinden



Cehldür âdeme zindân-ı bela



Ki düşenler göremez ruy-ı reha

Yukarıda verilen özellikler aşağıdaki nazım biçimlerinden hangisine özgüdür?



Olmaya ilm kadar emr-i bülend

A) Kaside



İlmden görmedi hiç kimse gezend



Ger re’âyâ vü gerek sahib-i tac

hangisinde yanlışlık vardır?



La-büd olur ulemâya muhtac

A) Gazel aruz ölçüsüyle koşma ise hece ölçüsüyle yazılır.



B) İkisi de musammat biçiminde yazılabilir.

Yukarıdaki beyitler kafiye dizilişi açısından aşağıdaki nazım biçimlerinden hangisinin özelliğini taşımaktadır?

C) Gazel beyit, koşma da dörtlük nazım birimiyle yazılır.

A) Tuyuğ

B) Gazel

D) İkisi de sevgi, doğa, ayrılık gibi temalarda yazılabilir.

C) Terciibent

D) Mesnevi

E) İkisinde de şiire içeriğe göre başlık verilir.





B) Mesnevi

D) Terkibibent

C) Destan

E) Terciibent

3. Aşağıdakilerden hangisi kasidenin tegazzül bölümü için söylenemez?

A)  Her kasidede olmayabilir. B)  Kaside ile kafiye dizilişi aynıdır. C)  Ölçüsü, içindeki kasidenin ölçüsü ile aynıdır.

A) Le’âl-i vasfuna gelmez benüm gibi nâzım Nite ki gerdîş ide sübha-i sinîn ü şühûr



(Felek, aylar ve yıllarca tesbih çekse bile, bu dünyaya senin övgünü yapacak benim konumumda bir şair gelmez.)

Yok minnetin aslâ

V’ey kân-ı güher anda ne kim var senindir Pinhân ü hüveydâ

Sen kim gelesin meclise bir yer mi bulunmaz



Baş üzre yerin var

B) Emvât-ı nebâtı yine ol Hayy-i tüvânâ

Enfâs-ı Mesîhîyle bir gün eyledi ihyâ



(O sonsuz güç ve kudret Allah ölmüş bitkileri Hz. İsa’nın diriltici nefesine benzer şekilde bir gün tekrar diriltti.)

C) Benim gibi senâ-hânın sen olsan n’ola memdûhu

Ki zâtın gibi tab’ım dahi bî-mânend ü hemtâdır



(Benim gibi bir övgücünün memduhu sen olsan buna şaşılmaz çünkü senin kişiliğin gibi benim yeteneğim de bir tanedir, eşsizdir.)

Gül goncesisin gûşe-i destâr senindir



Gel ey gül-i ra’nâ

Bu şiir alıntısı ile gazel nazım biçimi arasında aşağıdakilerin hangisi ortaktır? A)  Kafiye dizilişi



bölümünden alınmamıştır?







6. Aşağıdaki beyitlerden hangisi bir kasidenin fahriye

E)  Uzun şiirlerdeki monotonluğu kırmak amacıyla kullanılır.





E) Müstezat

D)  Başka bir şair tarafından hazırlanıp kasidenin içine konur.

4. Ey şûh-ı kerem-pîşe dil-i zâr senindir



Çözüm Yayınları

2. Gazelle koşmanın aşağıdaki karşılaştırmalarının



25

D) Sana bu ‘izz ü câhı veren mülk-i nazmda

Devrinde bir benim gibi sâhib-kıran verir



(Nazm ülkesinde sana yücelik veren şey, devrinde benim gibi birinin olmasıdır.)

B)  Vasıta beyiti

E) Haşre dek âb-ı hayât-ı sühan-ı Bâkî’dür

C)  Mahlas beytine sahip olmaması



Andırup zinde kılan nâm-ı Süleymân Hânı

D)  Aruz ölçüsünün kısa kalıplarıyla yazılması



(Bâkî’nin şiirinin ölümsüzlüğü, Kanuni Sultan Süleyman’ın adını sonsuza kadar gündemde tutar.)

E)  Sadece düşünceye dayalı konularda yazılması

67

Test 25

1.B

7. Aşağıdaki manilerden hangisi içerik açısından

2.E

3.D

4.A

5.D

6.B

7.E

8.C

9.B

10.E 11.D 12.C

10. Aşağıdaki nazım biçimlerinden hangisi düşünceye dayalı

diğerlerinden farklıdır?

konulara değinilmesi açısından diğerlerinden farklıdır?

A)  Yazı yazdım satıra

A) Gazel



Ölüm gelmez hatıra





Bir gün ölürsem



Resmim kalsın hatıra

B)  Koşma

D) Müstezat

C) Semai

E) Terkibibent

B)  Mektup yazdım acele

Al eline hecele



Mektup vekilim olsun



Al koynuna gecele

C)  Mektubum var da gel

Haberini al da gel



Bir idik iki olduk



Üç olduk mu sor da gel

D)  Denize akan seldim

Seherde esen yeldim



Şu cansız hayalimle



Sizi görmeye geldim

11. Bağrımdaki açan çiçek Türlü koku türlü irenk Bu bendeki olan gerçek Sen olmasan ben olmazdım



Her derdine yeterim ben



Endamına yakışacak



İbrişim şal satarım ben

Çözüm Yayınları

E)  Atarım ben tutarım ben

8. Aşağıdaki beyitlerden hangisi şairin mahlasına yer verilmeyen bir beyittir?



Dokun Veysel tele dokun Coştu gönül etti akın Sensin bana benden yakın Sen olmasan ben olmazdım

Bu dörtlükler için yapılan aşağıdaki değerlendirmelerden hangisi yanlıştır? A)  Semai nazım biçiminin özelliklerine sahiptir. B)  “İrenk” ifadesinde yöresel söyleyişle ölçü sağlanmıştır. C)  Şairi belli bir şiirden alınmıştır.

A)  Bu lu‘betgâhda ey Naili bilmektedür hikmet

D)  Tema ve konu yönünden kaside ile ortak bir özelliğe sahiptir.



E)  Uyak dizilişi, koşma nazım biçimiyle özdeştir.

Ne zir-i hırkadandur heft-tas-ı nilgun peyda

B)  Ettik o kadar ref’-i ta’ayyün ki Neşati

Âyîne-i pür-tab-ı mücellada nihanuz

C)  Vuslat haberin duydu bugün Mısr-ı çemende

Kim taze cuvan gibi yine oldu muhalla

D)  Nedir bu tali’ ile derd-i Nef’i-i zârın Ne şuhu sevse mülayim dedikçe afet olur E)  Kase-i deryuze de tebdil olur cam-ı murad

68

Biz bu bezmin Nabi’ya çok badeharın görmüşüz

12. Divan şiiri ve modern şiir, gelenekleri açısından

9. I. Koşma

II. Sone

ele alınırsa aşağıdaki nazım biçimlerinden hangi ikisi anlatımda sağladığı geniş kolaylık açısından diğerlerinden farklıdır?

III. Gazel

A)  Gazel - koşma



IV. Mesnevi V. Semai



Türk edebiyatının dönemlerinin kronolojik sıralaması dikkate alınırsa yukarıdaki nazım biçimlerinden hangisi en sonda yer alır? A)  I.

B)  II.

C)  III.

D)  IV.

E) V.

B)  Kaside - sone C)  Mesnevi – serbest nazım D)  Terkibibent - terzarima E)  Semai - balad

BİRE BİR

BÖLÜM 02 Test

1. Kör şeytan vermesin sana vesvese

5. I. Menakıpname – Dramatik şiir

Korkma sevdiğimi demem herkese Seni sevmek bana kötü kaderse Ben boynun bükerim yeter ki he de



II. Nasihatname – Didaktik şiir



III. Bahariye – Pastoral şiir

Bu dörtlüğün nazım türü aşağıdakilerden hangisidir?



IV. Gazavatname – Lirik şiir

A) Koçaklama

B) Ağıt



V. Siyasetname – Epik şiir

C) Taşlama

D) Varsağı



Yukarıda numaralanmış tür eşleştirmelerinden hangileri doğrudur?



E) Güzelleme

A) I. ve II.

2. Türk edebiyatında ilahinin en önemli temsilcisi Yunus

B) I. ve III.

D) III. ve V.

E) IV. ve V.

Geçmiş gecelerden biri durmakta derinde

Aşağıdakilerden hangisi ilahinin türlerinden değildir?

Bu beyitteki altı çizili sözcükte aşağıdaki söz sanatlarından hangisi vardır?

A) Deme

A) Teşbih



B) Tapuğ

D) Nefes



C) Ayin



E) Şathiye

Beni imrendirir ağzındaki tatlı sözler



Bu dizelerde yer verilen sanat aşağıdakilerden hangisidir?



D) Cinas

C) Tevriye

Çözüm Yayınları



B) Tezat

B)  Kinaye

D) Tevriye

C) Telmih

E)  İstiare

7. Serdari hâlimiz böyle n’olacak 

3. Bağrım ezmez mi süzüldükçe o baygın gözler

A) İstiare

C) II. ve III.

6. Körfezdeki dalgın suya bir bak, göreceksin

Emre’dir. Allah aşkını konu edinen ilahiler kendine özgü bir ezgiyle söylenip yazılır. İlahiler; söylendiği yere, kesime ve tarikata göre adlandırılırlar.

26

Kısa çöp uzundan hakkın alacak  Mamurlar yıkılıp viran olacak  Akıbet dağılır elimiz bizim

Bu dörtlükle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? A) Kafiye şeması “aaab” biçimindedir.

E) Kinaye

B) Yarım kafiye kullanılmıştır. C) 6+5 duraklı, 11’li hece ölçüsüyle yazılmıştır. D) İmgelere yer verilmiştir. E) Satirik nitelikler taşımaktadır.

4.



I

Ağacımız yapraklarla donanır Taşlarımız bir birliğe inanır Hep çiçekler bağrınızda gönenir Pınarınız çağlar akışır dağlar





8. Ne hasta bekler sabahı Ne taze ölüyü mezar Ne de şeytan, bir günahı Seni beklediğim kadar

II



Aldanma cihanın sakın varına



Düşmeyegör onun âh u zarına



Bugünkü işini koyma yarına



Yar yıkıldığı gün tozar demişler



Aşağıdakilerden hangisi, numaralanmış bu dörtlüklerin ortak özelliklerinden değildir? A) Yalın bir söyleyişin tercih edilmesi



Geçti istemem gelmeni Yokluğunda buldum seni  Bırak vehmimde gölgeni Gelme, artık neye yarar

Bu şiirle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) İmgelere yer verilmiştir.

B) Söz sanatlarından yararlanılması

B) Anlam, şiirselliğe tercih edilmiştir.

C) Tunç kafiyenin kullanılması

C) Çapraz ve düz kafiye dizilişi kullanılmıştır.

D) Hece vezniyle yazılması

D) İnançla ilgili ögeler vardır.

E) Redife yer verilmesi

E) Tenasüp sanatına yer verilmiştir.

69

Test 26

1.E

2.E

3.A

4.C

5.C

6.E

7.D

8.B

9.C

10.B 11.D 12.E 13. B

9. Bir sarsıntı... Uyandım uzun süren uykudan

12. Katmer katmer açıl gönül bahçemde



Geçiyordu araba yola benzer bir sudan



Bir ipek çevre ol fakir bohçamda



Karşıda hisar gibi Niğde yükseliyordu



Mecnun’um Leyla’sın dertli bahçemde



Sağ taraftan çıngırak sesleri geliyordu



Kapımı yeniden çal usul usul



Ağır ağır önümden geçti deve kervanı





Bir kenarda göründü beldenin viran hanı

Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?



Bu dizelerle ilgili olarak

A) Birinci dizede doğaya ait bir özellik insana aktarılarak etkileyicilik sağlanmıştır.



I.

Hecenin 7+7 kalıbıyla yazılmıştır.



II. Didaktik bir üslupla yazılmıştır.



III. Şiirin teması (izlek) Anadolu ve yolculuktur.



IV. Mesnevi biçiminde uyaklanmıştır.



V. Zengin uyak kullanılmıştır.



yargılarından hangileri yanlıştır? A) I. ve II.

B) I. ve V.

D) III. ve IV.

B) İkinci dizede gönül bir bohçaya, sevgili de ipek bir nesneye benzetilerek eğretileme yapılmıştır. C) Üçüncü dizede etkili bir anlatım sağlamak için herkesçe bilinen kişilere telmihte bulunulmuştur. D) İkinci dizede “ipek” ve “fakir” kavramları arasında bir tezatlık söz konusudur. E) Dördüncü dizede sevgiliye olan hasret, benzetme yoluyla ortaya konmuştur.

C) II. ve V.

E) IV. ve V.

bir anlam söz konusudur. Bunu gerçekleştirmek için bazen iki gerçek anlamı olan bir sözcük, iki anlamına da gelecek biçimde kullanılıp sözcüğün uzak anlamı kastedilir; bazen hem gerçek hem de mecaz anlamı olan bir sözcük iki anlama gelecek biçimde kullanılıp sözcüğün mecazı anlamı kastedilir, bazen de bir sözcük aralarında anlam ilişkisi olan başka bir sözcüğün yerine kullanılır.

Bu parçada özellikleri dile getirilen edebî sanatlar, aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla verilmiştir?

Çözüm Yayınları

10. Divan şiirinde edebî sanatlarla sağlanan derin ve yoğun

A) Mecazımürsel – Kinaye - Tevriye B) Tevriye – Kinaye - Mecazımürsel C) Tecahülüarif – Hüsnütalil - Telmih D) Tenasüp – Mübalağa - Tezat E) Tariz – Kinaye - Mecazımürsel

70

11.

I.



II. Her beyti kendi arasında kafiyeli, beyit sayısı sınırsız nazım biçimi.





Her dizesi ikişer eşit ve ortak uyaklı bölüme ayrılan divan şiiri biçimi.

Şol yüz ki tozun silmeye yüz dime ana

III. Lirik bir edayla söylenen, ilk beyti kendi arasında diğer beyitlerin birinci mısraları bağımsız, ikinci mısraları birinci beyitle uyaklı, 5-15 beyit arasında değişen beyitle yazılan nazım biçimi.



Şol söz ki içinde sanemâ vasfun yok



Sen bad-ı hevâ dut anı söz dime ana



Bu şiirin nazım biçimi aşağıdakilerden hangisidir?

IV. Daha çok övgü, az da olsa yergi amacıyla yazılan, biçim özellikleri gazele benzeyen nazım şekli.



A) Şarkı



B) Rubai



C) Kıta



D) Murabba



E) Müstezat

Aşağıdaki terimlerden hangisinin tanımı yukarıda verilmemiştir? A)  Kaside

13. Ol göz ki yüzün görmeye göz dime ana

B)  Mesnevi

D) Muhammes

C) Gazel

E)  Musammat

BİRE BİR

BÖLÜM 02 Test

1.



Millî ölçümüzle söylenir.





Uyak dizilişi “aaab, cccb” biçimindedir.





Yiğitlik, doğa, sevgi gibi konular işlenir.





Sürek denen av; şölen veya toy denen eğlence törenlerinde söylenir.



5. Aşağıdaki dizelerin hangisinde, ayraç içinde verilen sanat yoktur?

A) Dalga kıvrımları ardında büyür tenhalık

Başka bir çerçevedir, gitgide dünya artık (Hüsnütalil)

B) Öyle bir boşandın ki çöle benzer ömrüme

Bazı özellikleri verilen nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir? A) Sagu B)  Varsağı D) Koşma E)  Koşuk

Bir Nuh tufanı oldu sel değil sağanak değil (Mübalağa)

C) Ses mi var ne yoksa yine yağmur mu

C) Semai

Beni böyle uzaklardan çağıran kim (Tecahülüarif)

D) Artık yaratan sensin havamı iklimimi

Buzların soğuğu yok alevler sıcak değil (Tezat)

E) Bir esmer kız severdin şiirler gibi

2. Ey sen ki kül ettin beni onmaz yakışınla Ey sen ki gönüller tutuşur her bakışınla  Hançer gibi keskin ve çiçekler gibi ince Çehren bana uğrunda ölüm hazzı verince Gönlümdeki azgın devi rüzgârlara attım  Gözlerle günah işlemenin zevkini tattım

27



Minyatürler gibi ince (Teşbih)

Bu dizelerde, aşağıdaki şiir türlerinden hangisine özgü nitelikler ağır basmaktadır?

6. Şiirin en önemli unsurlarından biri de söz sanatlarıdır. Edebî

A) Epik B) Didaktik C) Dramatik D) Lirik E) Pastoral



sanatlar, dizelere çağrışım zenginliği ve çok boyutluluk katar. Buna göre aşağıdakilerden hangisinin, çağrışım yönünden zengin olduğu söylenemez?

3. Aşağıda ayraç içinde verilen terimlerden hangisi, birlikte verildiği açıklamaya uygun değildir?

A) Bütün beyitleri aynı güzellikte söylenmiş gazel (Yekahenk)

Çözüm Yayınları

A)  İstek ve aşk onları kavramış saçlarından

Sürüklüyordu gök moru

B)  Şimşekli bir boşlukta saat vurdu  Beni de kırdılar belki yalnızdılar  C)  Gökyüzü akraban filan mı 

Aydınlık neyin oluyor senin 

B) İki mısrası kafiyeli olan beyit (Musarra)

D)  Mermer bir heykele döndüğüm akşam 

C) Bir gazelin en güzel beyti (Şah beyit)



D) Özlü ve güzel anlamlı, en dikkat çekici mısra (Mısraıberceste)

E)  Bir yer düşünüyorum, yemyeşil

Baş ucumda kimler yanar, kim bilir Bilemem neresinde yurdun

E) Gazellerde şairin adının geçtiği beyit (Mahlas beyti)

4.

I.



II. Divan şiirinde teşbib kısmında bahar tasviri yapılan kasidelere verilen ad

Beş mesneviden oluşan eserlerin genel adı

7. Aşağıdaki dizelerden hangisinin ötekilerden farklı bir gelenek içinde yazıldığı düşünülebilir?

A)  Sen petekte bir gömeç bal gibisin

III. Halk edebiyatındaki maniye benzeyen, aruzun “fâilâtün fâilâtün fâilün” kalıbıyla yazılan nazım biçimi





IV. Uzun okunması gereken bir heceyi vezin gereği kısa okuma





V. Kasidelerde methiye bölümlerine geçişi sağlayan beyit







Divan edebiyatı ile ilgili aşağıdaki terimlerden hangisinin tanımı yukarıda verilmemiştir? A) Hamse

B) Girizgâh

D) Rahşiye

E) Zihaf

C) Tuyuğ

Renksin yazdan kıştan, tazeliksin bahardan

B)  Yazık olur bu düş yarı kalırsa Barış günü insan hakkı yenirse

C)  Ben bir yabancı buğunun kokusunu alıyorum  Bu kokuyu alıyorsam onulmaz kıskançlık yaramdandır 

D)  Ey vuslat o âşıkları efsununa ram et

Ey tatlı ve ulvi gece yıllarca devam et

E)  Yine yağsa yağmur konuşur gibi bizimle

Dert alır gibi bizden yara örter gibi içimizden

71

Test 27

1.E

8. Her şey yerli yerinde; bir dolap uzaklarda

Azapta da ruh gibi gıcırdıyor durmadan



Bir şeyler hatırlıyor belki maceramızdan



Kuru güz yaprakları uçuşuyor rüzgârda



Yukarıda verilen dörtlükle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

2.D

3.A

4.D

5.A

6.E

7.D

8.C

9.D

10.C 11.A 12.B

11. Günümüzün şiiri ve bu arada benim şiirim, sözcüğün sınırlarını genişleten bir şiir… Genç kuşakla yeni bir anlatım dönemine girdik. Yeni şairler şiirin araçlarını yalnızca kullanmıyorlar, aynı zamanda o araçlarla özellikle de sözcüklerle oynuyorlar.

Aşağıdakilerden hangisi, böyle diyen bir şaire ait olabilir? A)  Şimdi utançtır tanelenen

A) Somutlamaya başvurulmuştur.



B) Sarmal uyak düzeni kullanılmıştır.

B)  Kaderde senden ayrı düşmek de varmış Doğrusu bunu hiç düşünmemiştim

C) Yarım kafiye vardır.

Sarışın çocukların başaklarında

C)  Şimdi unuttum yüzünü kadının Adamın gözleri aklımda

D) Hece ölçüsüyle yazılmıştır. E) Sözcüklerin çağrışım gücünden yararlanılmıştır.

D)  Derken bir düdük öttü ansızın Bembeyaz gemi gitgide ufaldı E)  Uykuların kaçar geceleri Bir türlü sabah olmayı bilmez

buğulu bir camın ardından bakmayı seviyorum. Anlamda da örtü olmalı ama tamamen kapalı değil. Ben gerçeğin yalın, çok açık biçimde değil sembollerle sunulmasını sağlamaya çalışıyorum. Bu sezdirmeler şiiri değerli kılar. Şiirimin anlamına okurun bilinçaltıyla, sezgilerle yaklaşmasını isterim. Kelimedeki ezgi gücünü arar, şiirime koyarım. Kelimenin anlamının peşine koşmam.

Şiirde bu nitelikleri arayan bir şair, aşağıdakilerden hangisine öncelik vermez?

Çözüm Yayınları

9. Şiirde örtülü bir güzellik olmalı. Doğaya, nesnelere, olaylara

12.

Gümüş aydınlıkta serviler, güller



Serin hülyasıyla çeşmelerinin

B)  İmgeye



Başındayım sanki bir mucizenin

C) Ritme



Su sesi ve kanat şakırtılarından

D) Düşünceye



Billûr bir âvize Bursa’da zaman

E)  Duyguya



Yeşil türbesini gezdik dün akşam



Duyduk bir musikî gibi zamandan



10. Akşamla bacada mavileşince duman Biten türkü gibi uzaklaşın kapımdan Kayın ağır ağır gündüzden geceye de Ey İstanbul ağzıyla mal satan simitçi Çocukları eşeğine bindiren sütçü Halil İbrahim bereketi kesenize

Her şafak onunla uyanır, güler



A)  İzlenime

72

I.

II. Hoyrattır bu akşamüstüler daima



Gün saltanatıyla gitti mi bir defa



Yalnızlığımızla doldurup her yeri



Bir renk çığlığı içinde bahçemizden



Bir el çıkarmaya başlar bohçamızdan



Lavanta çiçeği kokan kederleri



Hoyrattır bu akşamüstüler daima



Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

Aşağıdakilerden hangisi yukarıda verilen şiirlerin ortak özelliği değildir?

A) Yalnızlık dile getirilmiştir.

A)  İmgelere yer verme

B) Betimlemeden yararlanılmıştır.

B)  Aynı uyak örgüsünü kullanma

C) Didaktik bir üslup kullanılmıştır.

C)  Bentlerle yazılma

D) Benzetmeden yararlanılmıştır.

D)  Çağrışımlar içerme

E) 13’lü hece ölçüsü kullanılmıştır.

E)  Söz sanatlarından yararlanma

BİRE BİR 1.

BÖLÜM 02 Test

I. Grup

II. Grup

5. Bir büyük boşlukta bozuldu büyü

Anonim halk şiiri

28



I.

Matla



Nasıl hatırlamazsın o türküyü



II. Leffüneşir

Hece ölçüsü





III. Nazım türü

Vasıta beyti

Aşağıdakilerin hangisinde kullanılan uyak türü yukarıda verilen beyittekiyle aynıdır?



IV. Terkibibent

Güzelleme

A)  Alıştığımız bir şeydi yaşamak



V. Gazel



Şimdi o dünyadan hiçbir haber yok

Yukarıda I. grupta verilen terimlerden hangisi, II. grupta verilenlerden biriyle ilişkilendirilemez?

B)  Yok bizi arayan, soran kimsemiz

A) I.

C)  Bir yığın toprakla bir parça mermer Başucunda matem renkli serviler 

B) II.

C) III.

D) IV.



E) V.

D)  Varsın bahçelerde rüzgâr gezinsin Yağmur ince ince toprağa sinsin

2. ----, İslamiyet öncesinde bir kimsenin ölümü üzerine duyulan üzüntü ve acıyı anlatmak, onun erdemlerini, iyi yönlerini dile getirmek amacıyla yazılan şiirlere verilen addır. Ölen bir kişi için yazılan bu tür şiirlere divan edebiyatında ----, halk edebiyatındaysa ---- denmiştir.

Öylesine karanlık ki gecemiz

E)  Düşünme mevsimi inleten rengi  Eser rüzgârların durgun ahengi

Bu parçada boş bırakılan yerlere, verilen bilgilere göre aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilebilir?

6. Beni hatırladıkça

A) sagu - mersiye – ilahi

Ara sıra gönlümü al Sokakta görünce gülümse Yanıma yaklaş Az elin elimde kal

B) sav - mesnevi – koşma C) koşuk - mevlit – koşma D) sagu - mevlit – ağıt

3. Aşağıdaki dizelerin hangisinde şiirsellik daha sınırlıdır? A)  İnsan bu, su misali, kıvrım kıvrım akar ya Bir yanda akan benim, öbür yanda Sakarya B)  Ölüler! Özlemez olur muyum dünyanızı Aranıza karışmış annem var, babam var

Çözüm Yayınları

E) sagu - mersiye – ağıt



I.



II. Serbest ölçüyle oluşturulmuştur.



III. Uyak (kafiye) çeşitleri aynıdır.



IV. Nazım birimleri aynıdır.



V. Doğaya özgü ögelerden yararlanılmıştır.



C)  Artık demir almak günü gelmişse zamandan Meçhule giden bir gemi kalkar bu limandan

Bir istek belirtilmiştir.

Yukarıdaki numaralanmış bilgilerden hangileri verilen şiirlerin ortak özelliği değildir? A) I. ve II.



D)  İyi ki bilmiyor kalabalıklar Yağmura bakmayı cam arkasından

Evine misafir geleyim Kahvemi sen pişir Taze doldurulmuş sürahiden Bir bardak su ver Yetişir

B) I. ve III. D) III. ve V.

C) II. ve V.

E) IV. ve V.

E)  Aheste çek kürekleri mehtap uyanmasın Bir âlemi hayale dalan ab uyanmasın

4. (I) Iğdır Ovası’nın ardından hafifçe başını uzatıp güneşi selamlayan bu dağ da Ağrı Dağı’dır. (II) Ne var ki bu, ağabeyi gibi başına buzul kasketini takmadığından ona Küçük Ağrı diyorlar. (III) Meneliç ağaçlarının en güzelleri Büyük Ağrı’nın eteklerinde mor çiçeklerini açarken Sürmeli Ovası’nın sarı Horgor çiçekleri de Küçük Ağrı’nın eteklerinde kendine yer buluyor. (IV) Erivan ile Nahçıvan arasında kalan bu bölgedeki iki dağı görmek için Iğdır Havaalanı’nı rahatlıkla kullanabilirsiniz. (V) Hem Iğdır hem de Ağrı’da tüm barınma ihtiyacınızı karşılayan otelleri de rahatlıkla bulabilirsiniz.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde kişileştirme sanatı vardır? A) I. ve II.

B) I. ve IV.

D) III. ve V.

E) IV. ve V.

C) III. ve IV.

7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “Bir sabah uyanan Ankara, düşman saldırısını protesto etmek için Polatlı’ya yürümeye başladı.” cümlesindekine benzer sanatlı bir söyleyiş vardır? A)  Kimi karşısında görse buraların bakımsızlığından şikâyet eder dururdu. B)  Acının yaşandığı bu kavşak, birçok insanın buluştuğu bir yer olmuştu. C)  Kara yağız bir adam, uzun uzadıya deniz seferlerinden söz ediyordu. D)  Dağcılar, yeterli malzemeye sahip olmadıklarından Ağrı Dağı’na tırmanamadılar. E)  Böyle gecelerde gece yarılarına değin ninesinden masallar dinlerdi.

73

Test 28

1.B

8. Beşiktaş’a yakın hanesi yerle yeksan oldu Nedim’in 

3.D

4.A

5.E

6.D

7.B

8.E

9.C 10.D 11.D 12.C 13.D

11. Şiirin, dil ve imge aracılığıyla gerçekliği yoğunlaştıran, en özlü

Baki o enis-i dilden  Bir Yahya Kemal kaldı hal-i hazırda  Ayıptır efendim iç bade güzel sev demek  Var ise akl u şuurun  Ayıptır bu zamanda yar deyip yar işitmek  Kıvılcımlar kaymalı  İnsanlarım dedikçe şair kaleminden  Zaten ömrümüz rüzgarlı sular gibi dalgalı  Kimseler başlamaz medar-i maişet derdinden  Kim okur kim dinler Siham-i Kaza’yı Yalnız alıp verilir bir selam kalmıştır  Nabi Efendi’den

2.E

ve en az söze indirgeyen bir anlatımı vardır.

Aşağıdakilerden hangisi bu cümlede söylenene örnek gösterilemez? A)  Som ateşten bu saraylarla bütün karşı yaka

Benzer üç bin sene evvelki mutantan şarka

B)  Uzatmış ay aydınlık karanlığıma Nerden uzatmışsa tenha boynunu C)  Akşam... Lekesiz, sâf, iyi bir yüz gibi akşam

Ta karşı bayırlarda tutuşmuş iki üç cam

D)  Evlerin içi devir devir değişti  Evlerin dışı pencere, duvar

Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

E)  Esef etmez güneşin şimdi neler yıktığına

A)  İnce bir hiciv üslubuyla duygudan ziyade düşünce işlenmiştir.



Serviler şehri dalar kendi iç aydınlığına

B)  Eski edebî anlayışa karşı çıkan bir anlayış dile getirilmiştir. C)  Anlam bir dizeye sıkıştırılmayarak geniş anlatım olanağı sağlanmıştır.

12. Her şey yitip gidiyor

D)  Yabancı kökenli sözcükler kullanılmıştır.

Üstelik bu akşamüstü saatlerinde

E)  Farklı duyguları uyandırma amacı güdülmüştür.

Şu akarsu ne kadar eski, şu tepe ne kadar eski

9. Bu ıslıkla uzayan, dönen, kıvrılan yollar

Çözüm Yayınları

Oysa yepyeni görünüyor ikisi de Şakalaşmakta zamanla saat kulesi

Edip Cansever’in bu dizeleri, İkinci Yeni şiirine ilişkin aşağıda verilen özelliklerden hangisine örnek oluşturmaz?



Uykuya varmış gibi görünen yılan yollar



Bu dizelerden aşağıdakilerin hangisine ulaşılamaz?



A) Kelime biçiminde redifle sağlanan ahenge



B) Zengin kafiye ile sağlanan ses uyumuna

B)  Sesi ve ritmi önemseme



C) İstiare ile oluşturulan birden fazla imgeye

C) Duyulmadık yeni sözcükler kullanma



D) Bir teşbihin dört unsurlarına

D) Uyak dizilişi, uyak gibi ritim unsurlarından uzak durma



E) Hece sayısının eşitliğine dayalı ölçü çeşidine

E)  Sözcüklerin çağrışım gücünden yararlanma

10.

I.



II. Divan şairleri, mazmunlar açısından farklı olabilme kaygısını hiçbir zaman gütmemişlerdir.



III. Asonans, aliterasyon, ses akışı, kelime ve kelime grubu tekrarı gibi ayrıntıları şiirinde kuyumcu titizliğiyle işlemiştir.



IV. Günümüze kadar birçok şairimiz, şiiri yalnızca kafiyede aramışlardır.

74



A)  Açık bir anlatımı tercih etmeme

Sanatçı, dış dünyayı kendi duygu dünyasına göre yorumlayarak farklı izlenimler ortaya koymuştur.

V. Yöresel söyleyişe yaslandığı için eleştiri alsa da Türk şiirinin doruklarına yerleşen bir şairdir.

13. Dil özellikleri dikkate alınırsa aşağıdaki dizelerden hangisinin Cumhuriyet Dönemi’ne ait olduğu söylenebilir?

A)  Nâzenîn bu ömrümüz bir göz yumup açmış gibi Geldi geçti duymadık bir kuş konup uçmuş gibi B)  Beddua etmezem amma ki Hudâ’dan dilerim

Bir senin gibi cefakâre hevâdar olasın

C)  Sana kimisi cânım kimi cânânım deyü söyler

Nesin sen doğru söyle cân mısın cânân mısın kâfir

Yukarıdaki cümlelerin hangileri şiirin ahenk özellikleriyle ilgilidir?

D)  Tayyare pulları getirdim sana evden kaçışlarımı 

A) I. ve III.

E)  Men lebün müştâkıyam zühhâd kevser tâlibi



B) I. ve IV.

D) III. ve IV.

E) III. ve V.

C) II. ve III.



İstersen yok say bunları tespih de yapabilirsin  Nitekim meste mey içmek hoş gelür hûş-yâra su

TÜMEVARIM - I 1.

I.



II. Tenkit

b. Otobiyografi



III. Yaşamöyküsü

c. Eleştiri



IV. Mülakat

d. Görüşme



V. Jurnal

e. Fıkra



Köşe yazısı

4. Eski Yunan edebiyatında şiir, önceleri dinsel bir görünüm

a. Günlük

gösterirken Yunanlıların en büyük destan ozanı Homeros’tan sonra din dışı konularda da söylenmeye başlanmıştır. Türk şiiri de diğer uluslarda olduğu gibi ilkin dinî törenlerden doğmuş daha sonra da din dışı konularda gelişimini sürdürmüştür. Sözlü olarak Asya’da başlayan Türk şiirine yır adı ile önce Orhun yazıtlarında daha sonra da Divanü Lugati’tTürk’te rastlanmıştır. Yüzyıllarca edebiyatımızın ana anlatım aracı şiir olmuştur. Edebiyatımızda hikâye bile ---- yoluyla şiirle anlatılmıştır.

Yukarıda metin türlerinin eş anlamları verilmiştir. Eşleştirme yapılırsa hangi metin türü dışarıda kalır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.



Bu parçadaki boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) mesnevi

2.

I.



II. Gazete çevresinde gelişen metinler, öğretici metinlerdir.



III. Sanatsal metinlerde amaç, gerçekliği farklı şekilde anlatarak okuyucuda estetik zevk uyandırmaktır.

V. Olay çevresinde gelişen metinler kendi içinde anlatmaya ve gösteremeye dayalı metinler olmak üzere ikiye ayrılır. Yukarıdaki cümlelerin hangi ikisinde verilen bilgi yanlıştır? A) I. ve II.

B) I. ve IV.

D) III. ve V.

C) II. ve IV.

B) murabba

D) gazel

C) kaside

E) rubai

5. Anonim halk şiirinin en kısa nazım şekillerinden olup doğa, sevgi, ayrılık ve nefret gibi konuların yanında dinleyeni yürekten sarsan, umulmadık bir sürprizle sonuçlanan, az sözle çok anlam ifade eden küçük ve bağımsız bir şiir türüdür.

IV. İnsanlarda zevk uyandırmak ve onları etkilemek için oluşturulan öğretici metinlerde mecazlı söyleyişlerden uzak durulur.





Öğretici metinler, kurmaca olmaları yönünden daha etkili metin türleridir.

Bu cümlede tanımı yapılan nazım biçimi aşağıdakilerden hangisidir? A) Ninni

Çözüm Yayınları



01

Test

B) Türkü

D) Mani

C) Koşma

E) Semai

6. Ne dilerse o olur dervişler sohbetinde

Her sırlar zahir olur dervişler sohbetinde



Bu dizelerden aşağıdakilerin hangisine ulaşılamaz? A) Didaktik bir yönü vardır.

E) IV. ve V.

B) Tasavvuf edebiyatı geleneğine aittir. C) İslam öncesi Türk şiir geleneğine aittir. D) Musammat biçime dönüştürülebilir. E) Kafiye kullanılmamış, kelime biçiminde redif kullanılmıştır.

3. (I) Türk halkının dinî ve din dışı bütün törenlerinde müzikşiir-raks ögesinin yer alması şiirin hep ön planda tutulmasını sağlamıştır. (II) Binlerce dizeden oluşan destanlarımız büyük oranda manzum olup çeşitli serüvenleri işleyen şiir parçalarından oluşmuştur. (III) Acılarımız sagu adı verilen cenaze törenlerinde yuğ dediğimiz ağıtlarla dile getirilmiştir. (IV) Sav dediğimiz “Eski mezarlıkta ev olmaz / Gevşek toprakta av olmaz.” biçimindeki atasözlerimizi bile birer ölçülü söz biçiminde şiirle dillendirmişiz. (V) Şölen dediğimiz eğlencelerimizi dönemin bir çeşit türküleri olan koşuklarla söylemişizdir.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde verilen bilgi yanlıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E)V.

7. Bu dünyada bir nesneye

Yanar içim göynür özüm



Yiğit iken ölenlere



Gök ekini biçmiş gibi



Bu dizelerden aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) Dörtlük nazım birimine B) Çapraz kafiye dizilişine C) Halk dilinin söyleyiş özelliklerine D) Teşbih sanatına E) Aralarında anlam ilişkisi olan kelimelerin bir arada kullanımına

75

Test 01

1.C

2.B

3.C

4.A

5.D

6.C

7.B

8.C

9.E

10.B 11.D 12.C

8. Karac’oğlan der ki bakın geline

11. Gül hazin, sümbül perişan, bağzarın şevki yok



Ömrümün yarısı gitti talana



Derd-nak olmuş hezar-ı nağmekarın şevki yok



Sual eylen bizden evvel gelene



Başka bir hâletle çağlar cuybarın şevki yok



Kim var imiş biz burada yoğ iken



Ah edip inler nesim-i bî kararın şevki yok



Bu şiir alıntısı için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?



Geldi amma neyleyim sensiz baharın şevki yok

A) Şiir türü güzellemedir.



Bu dizeler için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

B) Bir koşmanın mahlas dörtlüğüdür.

A) Sanatlı bir söyleyişe sahiptir.

C) 11’li hece ölçüsüyle söylenen bir semaidir.

B) Aruz ölçüsüyle söylenmiştir.

D) Yarım kafiye ve ek biçiminde redif kullanılmıştır.

C) Hem ek hem de kelime biçiminde redif vardır.

E) Tezat ve istiare sanatlarından yararlanılmıştır.

D) Müseddes nazım biçimiyle yazılmıştır. E) Mazmunlara dayalı bir şiirsellik vardır.



Zenginden yana işler yasa



Dâvacı yoksul, dâvalı zenginse



Dâvalıda kalır yine nizâlı arsa



Dâvacı da dâvalı da zenginse dâvada



Özür diler çekilir aradan kadı



Dâvacı da dâvalı da yoksulsa bak



Sade o zaman işte yerini bulur hak



Bu dizeler aşağıdakilerden hangisini örnekler? A) Halk şiiri geleneği B) Divan şiiri geleneği C) İslam öncesi şiir geleneği D) Tasavvuf şiiri geleneği

Çözüm Yayınları

9. Dâvacı zengin, dâvalı yoksulsa

12. Tahir olmak da ayıp değil Zühre olmak da

hatta sevda yüzünden ölmek de ayıp değil



bütün iş Tahir ile Zühre olabilmekte



yani yürekte



Mesela bir barikatta dövüşerek



mesela kuzey kutbunu keşfe giderken



mesela denerken damarlarında bir serumu



ölmek ayıp olur mu

E) Modern şiir geleneği

10. Divan edebiyatının son ve usta şairlerinden biri olan Nedim, halk şiirine ve daha gerçekçi bir söylemle divanın soyutluluğundan yaşamın somutluluğuna yönelik biçimde karşımıza çıkar. “Bu şehr-i Stanbul ki bî misl ü bahadır / Bir sengine yek-pâre Acem mülkü fedadır” biçiminde olan ---Nedim’in ve Türk şiirinin tapu senedi gibidir.

76





I.

Serbest ölçü



II. Yarım kafiye



III. Telmih

Bu parçadaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi getirilir?



IV. İstifham

A) İstanbul Şehrengizi



V. Sarmal kafiye

B) İstanbul Kasidesi



C) Su Kasidesi

Bu şiir alıntısından yukarıdaki numaralı unsurlardan hangi ikisine ulaşılamaz?

D) Sümbül Kasidesi

A) I. ve II.

E) Siham-ı Kaza



B) I. ve IV.

D) III. ve IV.

E) IV. ve V.

C) II. ve V.

TÜMEVARIM - I 1. Aşağıda verilen metin türlerinden hangileri gerçeği ele

Test

02

4. Kardır yağan üstümüze geceden

alışları bakımından diğerlerinden farklıdır?

A) Manzum hikâye – menkıbe – destan – roman B) Halk hikâyesi – efsane – öykü – fabl C) Hikâye – mesnevi – roman – epope D) Öykü – manzum hikâye – masal – halk hikâyesi E) Sohbet – röportaj – eleştiri – fıkra



Yağmurlu, karanlık bir düşünceden



Ormanın uğultusuyla birlikte



Ve dörtnala dümdüz bir mavilikte



Kar yağıyor üstümüze, inceden



Bu dizelerden aşağıdakilerin hangisine örnek verilemez? A) Kelime tekrarlarıyla sağlanan ses uyumuna B) Tam ve zengin kafiyeye C) Serbest bir kafiye dizilişine D) Ek biçiminde redife E) Ad aktarması ve tenasüp sanatına

2.

Metinler

Bilimsel Metinler Coşku ve Heyecan Olay Çevresinde Oluşan Metinler

Anlatmaya Bağlı 3 Metinler Masal, Destan, Mesnevi, Halk Hikayesi, Manzum Hikâye, Roman, Hikâye



Tarihsel Metinler

Gazete Çevresinde Gelişen Metinler Makale, Sohbet, 1 Deneme, Fıkra, Röportaj, Sempozyum

Şiir

Dile Getiren Metinler

5. Tanrım şahit, duracağım sözümde

Öğretici Metinler

4

Felsefi Metinler Kişisel Hayatı Konu Alan Metinler Hatıra, Gezi Yazısı, Biyografi, Günlük, Mektup 2

Geleneksel Tiyatro

Karagöz, Orta oyunu, Meddah, Köy Seyirlik Göstermeye Bağlı Metinler



Milletimin sevgileri özümde



Vatanımdan başka şey yok gözümde



Yâr yatağın düşman almaz, giderim



Bu dörtlükle ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) 11’li hece ölçüsüyle yazılmıştır. B) Epik bir anlatıma yer verilmiştir. C) “aaab” şeklinde uyaklanmıştır. D) Bireysel tema işlenmiştir.

Oyunları 5

Çözüm Yayınları

Edebî (sanatsal) Metinler

E) Tenasüp sanatından yararlanılmıştır.

Modern Tiyatro Trajedi, Komedi, Dram

Yukarıdaki tabloda numaralanmış bölümlerin hangisinde bir yanlışlık yapılmıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

6. Aşağıdakilerden hangisiyle ilgili yapılan açıklama yanlıştır?

A) Pendname: Öğüt ve bilgi vermek amacıyla yazılan mesnevi B) Gazavatname: Düşmanla yapılan savaş ve akınları konu edinen mesnevi C) Şehrengiz: Bir şehrin güzellerini anlatmak amacıyla yazılan kaside

3. Aşağıdakilerden hangisi mesnevi nazım biçimiyle ilişkilendirilemez? A) Hamse

B) Mevlid

D) Şehrengiz

E) Ziyade

C) Hilye

D) Miraciye – Hz. Muhammed’in göğe çıkışını konu edinen mesnevi E) Medh-i çihâr-yâr-ı güzîn: Dört halifeyi konu edinen mesnevi

77

Test 02

1.E

7. Tanbûri Cemil Bey çalıyor eski plâkta

2.A

3.E

4.C

5.D

6.C

7.B

8.E

9.E

10.A 11.C 12.C

10. Bin yıldan uzun bir gecenin bestesidir bu

Bu dize için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?



A) Bir söz anlamca karşıtını verecek biçimde kullanılmıştır.



I.

B) Aralarında anlam ilişkisi olan bir söz, başka bir sözün yerine kullanılmıştır.



II. Leffüneşir

C) Bir sözün yakın anlamı söylenip uzak anlamı kastedilmiştir.



III. Tahmis



IV. Sehlimümteni



V. İrsalimesel

D) Bir söz, benzetme ilgisiyle başka bir sözün yerine kullanılmıştır.



E) Bir söz hem gerçek hem de mecaz anlama gelecek biçimde kullanılmıştır.

Bin yıl sürecek zannedilen kar sesidir bu Tenasüp

Bu beyitte altı çizili kelimelerde yukarıda verilenlerden hangi ikisi vardır? A) I. ve II. B) I. ve V. C) II. ve III. D) III. ve V. E) IV. ve V.

11. İhtiyar terliyedursun gömülüp yorganına... 8. Ne şair yaş döker, ne âşık ağlar

Tarihe karıştı eski sevdalar



Beyhude seslenir, beyhude çağlar



Bir sola, bir sağa çoban çeşmesi



Bu şiir alıntısında aşağıdakilerden hangisi yoktur? B) Tunç kafiye – dörtlük C) Hece ölçüsü – düz kafiye D) Teşhis – kapalı istiare E) Terdid - manzume

Çözüm Yayınları

A) Tezat – tekrir



Atarak ben de geniş bir kebe mangal yanına,



Başladım uyku teharrisine, lâkin ne gezer!



Sızmışım bir aralık neyse yorulmuş da meğer.



Ortalık açmış, uyandım. Dedim, artık gideyim,



Önce amma şu fakir âdemi memnun edeyim.



Bir de baktım ki: Tek onluk bile yokmuş kesede;



Mühürüm boynunu bükmüş duruyormuş sade!



O zaman koptu içimden şu tahassür ebedî:



Ya hamiyetsiz olaydım, ya param olsa idi!



Bu alıntı aşağıdakilerden hangisine örnek olarak verilebilir? A) Mesnevi B) Serbest şiir C) Manzum hikâye D) Düzenli nazım

9. Hiç yanılmamışız her an düşüp düşüp kristal bir bardak gibi

Tuz parça kırılsak da hâlâ içimizde o yanardağ ağzı



Hâlâ kıpkızıl gülümseyen sanki ateşten bir tebessüm zehir zemberek aşkımız



Bu dizeler için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

E) Serbest müstezat

12. Türklerin bulduğu bir nazım şeklidir. Bestelenmek için yazıldığından bent sayısı azdır. Biçim bakımından murabbaya benzer. Uyak düzeni genellikle şöyledir: aaaa, bbba, ccca, ddda… İlk dörtlüğün 2. ve 4. dizeleri ya da sadece 4. dizesi bütün dörtlüklerin 4. dizelerinde aynen tekrarlanabilir. Bu dizelere nakarat denir. Nakaratlı ya da nakaratsız olabilir. Bu şiirlerde konu genellikle aşk, sevgili, içki ve eğlencedir. Şarkıların 3. dizelerine ---- denir. Sözün ve bestenin en dokunaklı yeri bu dizeye denk getirilir.

A) Kelimeler, şiirdeki kullanımlarına bağlı olarak söyleyiş ve sesin yardımıyla yeni anlamlar kazanmışlardır.

78

B) Şiirdeki kelimeler, söz grupları, sesler, imgeler, dizeler şiirde bütün olarak okurda etki yaratmaktadır. C) Kelimelere yeni çağrışımlar yüklenmiş, kelimelerin duygu ve çağrışım değerleri, şiire estetik bir özellik kazandırmıştır. D) Zihinde ilk çağrışımı “tepesinde bir püskürme ağzı bulunan dağ” olan yanardağa şair “içe bastırılmış duygunun yeri, çıkış noktası” anlamını yüklemiştir. E) Kelimelerin günlük dildeki kullanımlarından ve bilinen anlamlarından yararlanılmıştır.



Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Terbi

B) Bent

D) Tehzil

E) Şuhane

C) Meyan

1. ---- yapı; kişiler, mekân, zaman ve olay örgüsünün belli bir

5. Aşağıdaki metinlerin hangisinde ilahi bakış açısı kullanılmıştır?

düzen içinde bir araya gelmesiyle oluşur. Metnin yapısı, olay örgüsü ve tema iç içedir.

A)  Münevver Bey ailesi o akşam yemekten sonra salonda toplanmışlar; Asaf Paşa’nın yeğenlerinden genç bir hanımın piyanoda çaldığı Faust Operası’nın Bahçe Faslı’nı dinliyorlardı. Bahçenin arka kapısında bekleyen hizmetçiler, tüm hazırlıkları tamamlamışlardı.

Bu cümlenin başına aşağıdakilerden hangisi getirilebilir? A)  Tarihî metin türlerinde B)  Öğretici metin türlerinde C)  Sözlü anlatım türlerinde

B)  Kararsız serçelerin daldan dala atlayışları gibi genç kızlar da en büyük alışkanlıkları gereğince sözden söze atlayarak konuşuyor, gülüşüyorlar; şiddetli bir tutku derecesine varan giyim kuşam merakıyla gelin hanımın terzisini, elbisesinin rengini, biçimini öğrenmek istiyorlardı.

D)  Anlatmaya bağlı edebî metinlerde E)  Gazete çevresinde gelişen metin türlerinde

2. Anlatmaya dayalı edebî türlerle ilgili aşağıdakilerden

C)  Babalarının o sırada içeriye girmesi üzerine odada kısa bir sessizlik oldu. Münevver Bey yeğenine, kız kardeşi Tesliye’nin bu evlenmeden memnun olup olmadığını sordu ve inşallah yakında asil bir aileye kendisi de akraba olacağını söyledi.

hangisi söylenemez?

A)  Bir olay örgüsü etrafında kişi, mekân ve zaman unsurlarıyla ortaya konan türlerdir. B)  Bir anlatıcı ve anlatıcının bakış açısıyla okura seslenilir.

D)  Yağmur serpiştirince yola koyulan kafile, hanın kapısından dışarıya doğru develeri sıraya koyup tüm yükü kontrol eden kervancı başının işaretiyle hareket etmeye başladılar.

C)  Açık ve örtük iletiler metinler aracılığıyla okuyucuya verilir. D)  Okuyucuda estetik bir haz uyandırma amacı taşır. E)  Dil, göndergesel işlevde kullanılır.

E)  Zehra Hanım odasına hiç kimseyi kabul etmiyordu. Evinin harem kısmına ait bütün işleri karısının idaresine bırakan Asaf Paşa, Hanımefendi’nin ansızın rahatsızlandığını işitince odasına gitti ve ellerini tutarak hatırını sordu.

3. Aşağıdakilerin hangisinde anlatmaya dayalı metinler bir

B) Roman – hikâye – masal – destan – deneme – halk hikâyesi – mülakat C) Roman – hikâye – masal – makale – fabl – halk hikâyesi – efsane

Çözüm Yayınları

arada verilmiştir?

A) Roman – hikâye – masal – destan – fabl – halk hikâyesi – tiyatro

6. Aşağıdaki cümlelerin hangisi parantez içindeki kavramla ilgili değildir?

A)  Gerçek varlıkları ve olayları konu edinen, tarihsel bir olayı olağanüstü ögeler katarak öyküleyen anlatı türü. (Efsane) B)  Anlaşılması güç soyut kavramların somut olaylarla anlatılması sebebiyle önemli bir eğitim aracı olması (Fabl)

D) Roman – hikâye – masal – destan – fabl – halk hikâyesi – efsane

C)  Âşık denen anlatıcılar tarafından günümüze kadar gelmesi, destan ile modern hikâye arasında bir köprü görevi üstlenmesi. (Halk hikâyeleri)

E) Eleştiri – hikâye – masal – destan – fabl – halk hikâyesi – efsane

D)  Anlatımda genellikle geniş zaman veya öğrenilen geçmiş zaman kipi kullanılması. (Masal) E)  Din büyüklerinin ya da geçmişteki yiğit kimselerin olağanüstü, yüce yanlarını anlatan ve dilden dile yayılıp gelen öykü. (Menkıbe)

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili edebî türle ilgili yapılan açıklama yanlıştır?

A)  Masal, gerçeklerin sınırlarını zorlayan, genellikle içeriğinde olağanüstü öge, kahraman ve olaylara yer veren, gerçek dışı ve hayale dayalı bir türdür.

7. (I) Anlatmaya bağlı edebî metinler bir olay üzerine kurulur. (II) Bu olay çevresinde gelişen olay halkaları dramatik örgüyü oluşturur; dramatik örgü metinlerde serim, düğüm ve çözüm bölümleriyle planlı bir şekilde yer alır. (III) Bu edebî metinlerde olayları yaşayan, olayların akışında rol oynayan kişiler vardır; olayın akışında, yönlendirilmesinde en önemli rolü oynayan kişiye “kahraman” ya da “ana karakter” denir. (IV) Zaman ise olayın geçtiği, başlangıç ve sonu olan evredir, yazarın amacına göre şekillenir; bir günün belli bir anı olabileceği gibi, haftaları, ayları da içine alabilir. (V) Mekân da olayların geçtiği, yaşandığı yerlerdir ve olayın niteliğine uygun özellikler taşır.

B)  Destan; toplumların bilinmeyen tarihlerinde yaşanan olayları olağanüstü bir dille anlatan, milletin hafızasında derin etkiler bırakan ve oluşumları açısından da diğer edebî türlerden ayrılan bir türdür. C)  Halk hikâyeleri, gerçek veya gerçeğe yakın birtakım olayların, özel bir dil ve anlatımla sözlü olarak nesilden nesile aktarılmasıyla oluşan bir türdür. D)  Roman, gerçek ya da gerçekleşebilir olayları insan, yer, zaman çerçevesi içinde anlatılan, uzun anlatma olanağına sahip bir türdür. E)  Manzum hikâye şiire özgü ahenk unsurlarıyla kurulan, yoğun bir imgeli anlatımla oluşturulan, edebî sanatların bolca kullanıldığı bir türdür.

01

BÖLÜM 03 Test

Sanatsal Metinler / Anlatmaya Bağlı Türler - 1



Yukarıda numaralı cümlelerde verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

79

Test 01

1.D

8. – Ne diye düştün bu cehennemin ortasına sen?





2.E

3.D

4.E

5.B

6.A

7.B

8.D

9.D

10.B 11.E 12.B

11. Olmuş veya olabilecek olayların kişi, yer, zaman ve mekân

– Hasan anladığı kadar anlattı. Sonra Kanlıca’daki evlerini tarif etti, komşusunun oğlu Mahmut’la balık tuttuklarını, anası doktora giderken tünele bindiklerini, bir kere de kapıya beyaz boyalı hasta otomobili geldiğini, içinde yatak serili olduğunu söyledi. Bir aralık da kendisi sordu: – Sen niye buradasın? Öteki başını ve elini şöyle salladı. Uzun iş manasına gelen bir hareketle mırıldandı: – Bir kabahat işledik de kaçtık! Asıl konuşan Hasan’dı, altı aydan beri susan Hasan... Durmadan, dinlenmeden, nefes almadan, yanakları sevincinden pembe pembe, dudakları titreyerek taze, gevrek, billur sesiyle biteviye konuşuyordu. Aklına ne gelirse söylüyordu. Eskici hem çalışıyor, hem de ara sıra “Ha! Ya! Öyle mi?” gibi dinlediğini bildiren sözlerle onu söyletiyordu; artık erişemeyeceği yurdunun bir deresini, bir rüzgârını, bir türküsünü dinliyormuş gibi hem zevkli, hem yaslı dinliyordu; geçmiş günleri, kaybettiği yerleri düşünerek benliği sarsıla sarsıla dinliyordu.



Bu parçayla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A)  Geriye dönüş tekniği kullanılmıştır.

çerçevesi içinde anlatıldığı uzun edebî eserlere I roman denir. Roman anlatmaya, dayalı bir tür olup anlatılacak bir hikâye kurgusu ile bunu anlatan bir anlatıcıya dayanır. II



Bu bakımdan romancı, dilin sağladığı imkânlardan en geniş ölçüde yararlanır. Olay ve kişilerin ayrıntılı anlatılması, tahlil ve tasvirlere çok yer verilmesi, bir ana olay etrafında birçok







küçük olayın bulunması bakımından hikâye türünden ayrılır. Romanlarda konular, bir temel vakanın etrafında gelişen olaylarla anlatılır. Olay örgüsü, romanın temel unsurlarından biridir. Yapı unsurlarıyla iç içe olan roman kişisi tip olarak adlandırılır. Karakter ise hikâye türünde kişiye verilen isimdir.







Yukarıdaki numaralanmış yerlerin hangisinde bilgi yanlışlığı vardır?







IV

V

A) I.

B)  Gösterme ve anlatma tekniklerinden yararlanılmıştır.

III

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

C)  Hem gözlemci hem de ilahi bakış açısı kullanılmıştır. D)  Halk hikâyesinin üslup özelliklerini taşımaktadır.

9. O sırada büyük büyük ışıklar saçan bir olta aşağıya inmişti.

Sinağrit Baba ümitle koştu. Bu oltayı da kokladı. Hiç tanıdığı birisi değildi. Yemi ağzına aldığı zaman bu olta sahibinin tam aradığı adam olduğunu bir an sandı. Bu anda da yakalandı. Kepçeden sandala düştüğü zaman Sinağrit Baba büyük gözleriyle kendisini yakalayana sevinçle baktı. Sinağrit Baba etrafı kırmızı, içi aydınlık siyah gözleriyle bir daha baktı. Birdenbire ürperdi. Hiddetinden ayaklarını yere vuran bir genç kız gibi sandalın döşemesini dövdü.



Bu metindeki anlatıcı ve anlatıcının bakış açısı aşağıdakilerden hangisidir? A)  Birinci kişi – İlahi bakış açısı B)  Üçüncü kişi – Gözlemci bakış açısı C)  Birinci kişi – Kahraman bakış açısı D)  Üçüncü kişi – İlahi bakış açısı E)  Üçüncü kişi – Kahraman bakış açısı

80

10. Olay çevresinde gelişen metinlerle ilgili aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yanlışlık yapılmıştır?

A)  Anlatma, gösterme, iç konuşma, iç çözümleme, geriye dönüş gibi anlatım tekniklerinden yararlanılır. B)  Sahnede canlandırma amacıyla oluşturulduğundan anlatımda oldukça edebî bir dil kullanılır. C)  Olay, kişi, zaman ve mekândan oluşan yapı unsurlarına sahiptirler. D)  Okuyucuda estetik bir haz uyandırma amacını taşırlar. E)  İleti; tema ve konu aracılığıyla, yapı unsurlarıyla iç içe geçmiş şekilde verilir.

Çözüm Yayınları

E)  Anlatmaya dayalı metin türlerinin yapı unsurlarından olay, kişi ve yer unsurlarına örnek verilebilir.

12. Roman türüyle ilgili aşağıdakilerin hangisi söylenemez? A)  Romanda olaylar birbirini destekleyen, sebep-sonuç ilişkisi içinde bir düzene sahiptir. Her zaman kronolojik sıra içinde gelişmez. Bazen yazar, kahramanların kimliğine açıklık getirmek veya devam eden olayı anlatmak için geriye dönüş tekniğiyle kronolojik sırayı bozabilir. B)  Kişiler romanda her zaman psikolojik özellikleriyle tanıtılır. Belli bir sınıfı ya da belli bir insan eğilimini temsil eden kişiye tip denir. Tip evrenseldir, genel özelliklere sahiptir. Başkalarında da bulunan ortak özellikler taşıyan ve bu özellikleri en belirgin şekilde temsil eden şahıstır. C)  Olumlu ve olumsuz yönleri ile verilen, belirli bir özelliği göstermeyen kişiye karakter denir. Karakter, kendine özgüdür. Birkaç özelliği ile insanın iç çatışmaları ve çıkmazlarını verme görevi yüklenmiş roman şahsı olan karakter, çok yönlü olup değişkenliğe sahiptir. D)  Olaylar bir zaman dilimi içerisinde gelişir. Zaman; geçmiş, içinde bulunulan zaman ve gelecek olmak üzere üç boyutuyla ele alınır. Yazar zamanı, bazen içinde bulunulan andan geleceğe doğru akıtır, bazen de hatırlamalarla geriye doğru taşır. E)  Mekân, romanda olayların geçtiği yerdir. Olayların geçtiği bu mekânlar okuyucuya tasvirle tanıtılır. Kişiler, mekân ve eşya ile birlikte ele alınıp değerlendirilir.

02

BÖLÜM 03 Test

Anlatmaya Bağlı Türler - 2 1.



Fabl

5. Her gün insanların içinde dolaştım. Belki yirmi yıldır sürekli





Efsane





Halk hikâyesi



I.

Olay, kişi, zaman ve mekân unsurlarını içerirler.



II. Anlatma esasına dayalı edebî metinlerdir.



III. Olağanüstülüğe dayalı tamamen hayali türlerdir.



IV. Olay çevresinde gelişen edebî metinlerdendirler.



V. Bir anlatıcı ve anlatıcının bakış açısına göre olaylar aktarılır.



Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisi, belirtilen edebî metinlerin ortak özellikleri değildir?

A)  Halk hikâyesi

A) I.

C)  Fıkra

B) II.

C) III.

D) IV.

gözlemliyor ve not alıyorum. İnsana dair gördüğüm, işittiğim, dokunduğum her şeyi kurgusunu oluşturduğum esere ilmek ilmek iliştiriyorum. Tüm kişiler, ana olay ve olay örgüsü, mekânlar, kullanacağım anlatım teknikleri yani anlatmam adına gerekli ne teknik varsa hepsini önceden zaten belirlemişimdir. Aslında eser bitmiştir. Bana kalan her ayrıntıyı bunlara eklemek, detaylı bir anlatımla birleştirmek. Sonra yazma işi. O kısım da birkaç ayımı alıyor her şey önceden bittiği için.

Kendisinden böyle söz eden bir sanatçı, aşağıdaki türlerden hangisinin yazarı olabilir? B)  Roman

E) V.

D)  Anı

2.

I.



II. Olay çevresinde gelişen, anlatma esasına dayalı edebî metin olması



III. Birçok bilim dalına kaynak olabilmesi



IV. Coşku ve heyecana dayalı metin özelliklerini de göstermesi



V. Öyküleyici anlatımın yapı unsurlarına sahip olması Yukarıdakilerden hangisi doğal destanlar için söylenemez? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

3. Aşağıdakilerden hangisi halk hikayeleriyle ilgili yanlış bir bilgi içermektedir?

A) Aşk, ana konudur.

6. Fabl ile masalın karşılaştırılmasıyla ilgili Çözüm Yayınları



E)  Gezi yazısı

Anlatıcının, her zaman kahraman bakış açısıyla anlatımı yapması



I.



II. Fabl ulusal, masal da evrensel niteliklere sahiptir.



III. Masal mutlu bir son ile biterken fabl; trajik, komik, şaşırtıcı biçimde biter.



IV. Masal tekerleme ile başlar, fabl tekerleme ile başlamaz.



V. Fabl tamamen olağanüstü olayları ele alırken masalda olağanüstü olaylar ele alınmaz.



B) Mitolojiye dayanmazlar,

Fablın sonunda metnin ana düşüncesi verilirken masalda bu yapılmaz.

açıklamalardan hangi ikisinde yanlışlık vardır?

C) Manzume özelliğine sahiptirler.

A) I. ve II.

D) Anlatım düzyazıyla yapılıp araya şiirler serpiştirilir.



B) I. ve V.

D) III. ve IV.

C) II. ve V.

E) IV. ve V.

E) Kişiler gerçek yaşamın kişilerine oldukça yakındır.

4. ----, ders vermek amacıyla hayvanlar ya da cansız varlıklar arasında geçen bir olayı genellikle manzum olarak anlatan bir metin türüdür. Olaya dayalı bir anlatıma sahiptir. Yaşamdan alınan küçücük kesitler, hayvanlar ya da bitkiler arasında geçmiş gibi anlatılarak ders vermeyi amaçlar. Verilmek istenen ileti, metnin sonunda doğrudan verilir. Genellikle kahramanları hayvanlar olan, az da olsa bitkilerin de kahraman olduğu bu edebî türde kahramanlara insani özellikler yüklenerek verilmek istenen ileti etkili kılınır.

81

7. Aşağıda verilen halk hikâyelerinden hangisi konu yönünden farklıdır?

A)  Tahir ile Zühre

Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilir?

B)  Köroğlu

A) Masal



B)  Efsane

C)  Kerem ile Aslı

C) Fabl



D)  Menkıbe



E)  Halk hikâyesi



D)  Arzu ile Kamber E)  Ferhat ile Şirin

Test 02

1.C

8. Aşağıdaki terimlerden hangisi yanlış açıklanmıştır?

4.C

5.B

6.C

7.B

8.A

9.D

10.E 11.A 12.B

özelli değildir?

A)  Natüralist roman: Olayları ve kişileri olduğu gibi aktaran roman türüdür. Yazar, bir fotoğraf makinesi gibi sadece gördüklerini romana aktarmakla yetinir.

A)  Doğal mekânlar anlatılırken hayal önemli bir unsurdur.

B)  Olağanüstü masallar: Peri, cin, dev anası gibi doğaüstü varlıklara ve olaylara yer veren masallardır. Hayvanların insan rolünde olmaması da başka bir özelliğidir.

C)  Olay örgüsü, çatışma ve merak unsurlarıyla geliştirilir.

B)  Hikâye beklenmedik bir sonla biter ve rastlantılardan kaçınılır. D)  Olay örgüsü, kişi, zaman ve yer ögesine göre kurgu sağlanır; okuyucuda gerçeklik duygusu oluşturur. E)  Olay, zamana göre mantıklı bir sıralama ile verilir; düğüm bölümünde oluşan merak, çözüm bölümünde sonuçlandırılır.

D)  Döşeme: Halk hikâyelerinde dinleyiciyi öyküye hazırlamak amacıyla söylenen ve asıl konuyla ilgisi bulunmayan birinci bölüme denir. Bu bölümde eski âşıkların adı anılır, bir tekerleme söylenir, dinleyicilere evrensel mesajlar verilir.

12.

E)  Kesit hikâyesi: Bir olayı değil günlük yaşamın herhangi bir kesitini ele alıp anlatan hikâye türüdür.

karakteristik özellikler gösterirler.

B)  Keloğlan: Şans, akıl, zekâ C)  En küçük kardeş: Akıl, şans, iyilik D)  Köse: Merhamet, yardımseverlik E)  Büyük kardeş: Kıskançlık, kötülük

Çözüm Yayınları

Aşağıdakilerin hangisinde verilen masal kahramanının üstlendiği rol doğru değildir? A)  Yaşlı adam: İyilik, yardım

I



9. Masal kahramanlarından bazıları sembolik tiplerdir ve

Emir ferman buyurdu Padişah. Kızı Mihriban Sultan, divana geldi. Babasının elini öptü, el bağlayıp divana durdu. Lâtif Şah, yönünü kızdan tarafa dönmeyip yan döndü. Mihriban Sultan’a hiç bakmıyor. Erciyas Hükümdarı “Şehzadem! Kızım işte huzurda, ne söylüyorsan söyle.” dedi. Dedi ki “Şah’ım! Ben denizde kayığımı azdırıp ne tarafa gittiğimi bilmiyordum. Gözümü açtım ki bilmediğim bir padişahın huzurunda zincirlerle bağlı ve sedyenin üstünde yatıyordum.” dedi. “O padişah, bana sordu. Ben de nerde olduğumu bilemediğim için ifadeyi doğru söyledim. Bu, Feseli padişahıymış, Esfendiyar’ın padişahıymış. İfadeyi doğru verdiğim için Esfendiyar pehlivanın intikamını almak için, o adam beni cellada verdi. Hem de hakiki!” dedi. Cellat da siyaset meydanında beni parçalatma emri verdi. O vakit, kızı Esmer Sultan geldi, beni cellatların elinden aldı. Ben de o kızı aldım geldim. II

Devler kış hazırlığı için her gün ormandan birer ağaç söküp getirirlermiş. Bir gün Ali’ye “Hadi, bugün de sıra sende.” demişler. “Öyle ise bana sağlam ve uzun bir urgan getirin, bir gidişte tüm ormanı söküp getireceğim.” der. Devler, ormanlarının yok olacağından telaşlanırlar ve bin bir rica ile Ali’yi işten caydırırlar, onun yerine odunları gene kendileri taşırlar. Ali de böylece odun taşımaktan kurtulur, foyası da meydana çıkmaz. Devler ayrıca sabahları kuvvet denemesi yapar, kocaman kocaman taşları ta uzaklara kadar fırlatırlarmış. “Hadi senin de kuvvetini görelim.” derler devler bir gün Ali’ye. Ali cebinden bir yumurta çıkartır, avucunda sıktığı gibi, sarısını akıtır. “Ben taşlarla oynamam, böyle bir sıkışta onların suyunu akıtırım.” diye böbürlenir. Bunun üzerine devler, taş parçalarını avuçlarında sıkmaya çalışırlar ama bir türlü sularını akıtamazlar. “Hakkın var, senin gücün yerinde.” derler, sıvışıp giderler.



A)  Fabl

Bu iki parçanın karşılaştırmasıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

B)  Efsane

A)  İki metinde de olay, kişi, zaman, mekân unsurları vardır.

C)  Menkıbe

B)  İki metinde de kahraman anlatıcı bakış açısı vardır.

D)  Destan

C)  Birinci metin halk hikâyesi, ikinci metin masaldır.

E)  Masal

D)  İki metin de anlatmaya dayalı edebî metinlerdendir.

10. Numaralı cümlelerde

82

3.C

11. Aşağıdakilerden hangisi klasik (olay) hikâyesinin bir

C)  Olay hikâyesi: Olayın esas alındığı hikâye türüdür. Olay; serim, düğüm, çözüm şeklinde anlatılarak bir sonuca bağlanır.



2.A



I.

Genellikle nesir şeklinde olsa da nazım-nesir biçiminde de olabilir.



II. Bazılarının anlatılması birkaç gece sürebilir.



III. Başında, ortasında ve sonunda belirli görevleri olan,“formel” ,“kalıp söz” veya “tekerleme” adı verilen kelime grupları yer alır.



IV. Metin içerisinde, halk efsanesi, fıkra, dua, beddua, mani, türkü, bilmece, ağıt, atasözü, deyim gibi halk anlatısı ögeleri olabilir.



V. Bir milletin temel bazı ögelerini barındırdığından, milletin kültürünü araştırmada önemli kaynaklardır.



verilen özellikler aşağıdaki edebi türlerin hangisine aittir?

E)  İki metinde de dil göndergesel işlevde kullanılmamıştır.

1. Aşağıdakilerden hangisi hem modern tiyatroda hem de

5. KAVUKLU: Sorma Tosuncuğum, bir felaket atlattım ki tarif

geleneksel Türk tiyatrosunda ortaktır?

B)  Prova C)  Bir metne dayanma D)  Halk diline özgü anlatım olanakları E)  Belli ve sabit mekânlarda sahnelenme

KAVUKLU: Sıtma kaç para eder!



Bu metinden aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?



vasıtasıyla, şiir veya konuşma şeklinde bir metne dayalı özel bir çerçeve içinde şahıslarla canlandırılarak seyircilere aktarılan bir türdür. Aşağıdaki terimlerden hangisi yukarıdaki açıklamayla ilişkili olamaz?

A) Abartma ve mizahi unsur içermektedir. B) Anlatımda diyaloglardan yararlanılmıştır.

B)  Maske, kostüm, sahne, ışık, aktör C)  Sahne, suflör, kulis, perde, rol

C) Olay çevresinde gelişen, göstermeye dayalı edebî metine örnektir.

D)  Senaryo, treatman, çekim açısı, ayrımlama

D) Türk tiyatrosuna özgü bir tür olan meddahtan alınmıştır.

E)  Makyaj, sahne, kulis, maske, mimik

E) Halk diline özgü anlatım olanaklarından yararlanılmıştır.

Tiyatroya karşılık olarak drama terimi de kullanılmaktadır. (II) Metin; oyuncu aracılığıyla sahne, dekor, kostüm gibi ögelerle birlikte gösterme yolu ile izleyiciye aktarılır. (III) Olay çevresinde gelişen, göstermeye bağlı edebî metindir. (IV) Tiyatroda olaylar yazarın ağzından anlatılır. (V) Bir metne dayalı olması ve dili kullanması tiyatroyu edebî bir boyuta da taşır.

Çözüm Yayınları

A)  Jest, aktris, mimik, dekor, makyaj

3. Tiyatroda değişmeyen öge izleyici, oyuncu ve metindir. (I)

6.



I. Grup

II. Grup



I.

Orta oyunu

Karagöz



II. Nareke

Dram



III. Kostüm

Sopa



IV. Meddah

Palanga



V. Köy seyirlik oyunları



Bu parçada tiyatroyla ilgili numaralanmış cümlelerin hangisinde verilen bilgi yanlıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

4. Anlatmaya bağlı metinlerdeki olay örgüsünün göstermeye bağlı metinlerdeki karşılığıdır ----. Bunu meydana getiren olaylar, eserde verilmek istenen iletiyi seyirciye ulaştırmak amacıyla bir araya getirilip bir bütün oluşturulur.





2. Tiyatro, gerek ses gerekse yüz ifadesi ve vücut hareketleri





kabul etmez. PİŞEKÂR: Aman, geçmiş olsun Hamdiciğim! KAVUKLU: Geçmiş olsun ki geçmiş olsun! PİŞEKÂR: Naklet bakayım, merak ettim. KAVUKLU: Canım, geçende dünyanın en büyük fırtınası çıkmadı mıydı? PİŞEKÂR: Evet, hatta ben korkudan evin bodrumuna kaçmıştım; sen nerede idin? KAVUKLU: Ben göklerde... PİŞEKÂR: Deme! KAVUKLU: Nasıl deme! Hâlâ tir tir titriyorum. Hasım hasım yanıyorum. PİŞEKÂR: Sakın sıtma olmasın?



A)  Suflör



03

BÖLÜM 03 Test

Göstermeye Bağlı Türler - 1

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerin hangisi getirilebilir?

A) I.

C)  Olay zinciri D)  Olay aktarımı E)  Olaya dayalı anlatım

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

7.

I.



II. En az iki kişi tarafından oynanan bir halk tiyatrosu olması



III. Bir tiyatro eserindeki bütün şahısları kendisinde birleştirmiş bir aktör gibi olması



IV. Temsilinde seyircilerin rahatça görebileceği yüksek bir yere oturup bir eline mendil diğer eline de değnek alması



V. Oyun metinlerini izleyicinin durumuna göre oluşturup değiştirme olanaklarına sahip olması



Yukarıda söylenenlerden hangi ikisi meddah için geçerli değildir?

A)  Kurgu B)  Dramatik örgü

Yukarıda I. grupta verilenlerden hangisi II. grupta verilenlerden herhangi biriyle ilişkilendirilemez?

Halk arasında dolaşan, yazılı edebiyattan alınan veya kendilerinin zemin ve zamana uygun olarak uydurdukları hikâyeleri, kahramanlarının şivelerinin taklit edilerek türlü jest ve mimiklerle anlatılması

A) I. ve III. B) I. ve IV. C) II. ve V. D) III. ve V. E) IV. ve V.

83

Test 03 8.





----, seyircide acıma ve korku duyguları uyandırarak ruhu tutkulardan temizlemek amacıyla yazılan ve kendine özgü kuralları olan bir tiyatro çeşididir. Kötü, çirkin, kaba olay, durum ve sözlere yer verilmez. Nazım özelliğine sahiptir.





----; olayların, durumların ve insanların gülünç yönlerini ortaya koyan tiyatro türüdür. Her çevreden kişi, oyuncu olabilir. Her türlü olay sahnelenebilir.

2.D

3.D

4.B

5.D

6.E

7.C

8.D

9.D

10.E 11.D 12.E

11. Orta oyununda genellikle zenneler, şive farklılığı gösteren

----; gülünç, bayağı, korkunç olaylarla acıklı, ince ve güzel olayları iç içe anlatan bir tiyatro türüdür. Modern tiyatronun başlangıcı sayılmaktadır. Nazım veya nesir şeklinde yazılabilir. Olmayacak tesadüflere, acayip olaylara da yer verilir. Kişiler her tabakadan halktan ve her türlü karakterden oluşur. Amaç, seyirciye gerçeği göstermektir.





1.D

tipler, kusurlu tipler, kabadayılar, eğlendiriciler ve olağanüstü varlıklar biçiminde sınıflandırılan kalıp tipler vardır. Oyunun I konusu ne olursa olsun, kendilerine özgü tavırlarını sergilerler ve çoğunun, alana girişte çalınan özel müzik parçaları II vardır. Pişekâr, Karagöz’ deki Karagöz’ün karşılığıdır ; oyunu III başlatır, yürütür ve bitirir; bu bakımından bir tür yönetmen işlevine sahiptir. Elindeki iki dilimli tahtadan şakşağı adam dövmek, kapı açmak için kullanır; şakşağın oyunu yürütmek, hareketleri yönlendirmek, oyunculara işlerini bildirmek gibi

Yukarıda boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilir?



işlevleri de bulunmaktadır. Oyunun baş komiği olan IV Kavuklu ise Hacivat’ın karşılığıdır ve dilimli kavuk, kırmızı V kumaştan cüppe ve entari giyer.

A)  Komedi, Trajedi, Dram

Yukarıdaki numaralı bölümlerin hangi ikisinde verilen bilgi yanlıştır?

B)  Trajedi, Komedi, Dram

A) I. ve III.

C)  Dram, Komedi, Trajedi



D)  Dram, Trajedi, Komedi

B) I. ve IV.

D) III. ve V.

C) II. ve V.

E) IV. ve V.

9. Göstermeci tiyatronun, Berthold Brecht tarafından geliştirilmiş ve zenginleştirilmiş bir biçimidir. Temel amaç seyirciyi sahneye yabancılaştırmaktır. Oyun sırasında seyircinin oyuna fazla kapılmasını engelleyen bir tiyatro türüdür. Bu amaçla sahne, dekorlardan ve izleyiciyi etki altına alacak olaylardan uzak durulur. Seyirciye gördüğü şeyin gerçek değil bir oyun olduğu olayın akışı aralıklarla kesilerek sık sık anımsatılır.

Çözüm Yayınları

E)  Komedi, Dram, Trajedi

Yukarıda sözü edilen tiyatro türü aşağıdakilerden hangisidir? A)  Skeç B)  Vodvil C) Operet D) Epik tiyatro E)  Absürt tiyatro

12. Pişekâr, düzeni temsil eder. Nabza göre şerbet verir. Kişisel çıkarlarını her zaman ön planda tutar. Az buçuk okumuşluğundan dolayı yabancı sözcüklerle konuşmayı sever. Perdeye gelen hemen herkesi tanır, onların işlerine aracılık eder. Alın teriyle çalışıp kazanmaktan çok arkadaşını çalıştırarak onun sırtından geçinmeye bakar.

10. Kamıştan yapılmış düdük olan ---- çalındıktan sonra ---denilen tasvir (ev, bitki vb.) perdeden yavaş yavaş yukarı çekilir. Bundan sonra sahneye, seyirciye göre perdenin sol tarafından ---- semai okuyarak gelir. Semai bitince perde gazeli okur ve perdeye davet edilmesiyle ---- gelir.

84



Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi getirilemez? A) Nareke B) Göstermelik C) Hacivat D) Karagöz E) Meddah



Aşağıdakilerden hangisi yukarıda sözü edilen oyuncu ile aynı sahneyi paylaşır? A) Bebe Ruhi B) Tuzsuz Deli Bekir C) Karagöz D) Hacivat E) Kavuklu

1.

I.



II. Tirad - Her perde (bölüm) içinde kişilerin girip çıkmasıyla oluşan daha küçük bölümlerdir.

5. Aşağıdakilerden hangisi orta oyununun diğer adlarından

Perde - Konunun ana bölümlerinden her biridir.

değildir?

A) Zuhuri



B) Kol oyunu D) Taklit oyunu



III. Diyalog - Oyuncuların karşılıklı konuşmasıdır.

C) Meydan oyunu





IV. Monolog - Bir oyuncunun tek başına konuşmasıdır.



E) Zor oyunu



V. Sahne - Oyuncuların birbirilerine karşı söyledikleri coşkulu uzun sözlerdir.



Yukarıdaki terim ve açıklama eşleştirmelerinden hangi ikisinin yeri değiştirilirse bilgi yanlışlığı giderilir?



6. Komedya türü Reşat Nuri Güntekin’in “Hülleci”, Osman Cemal Kaygısız’ın “Ümrükçü”, Cemal Nadir Güler’in “Yüz Karası” gibi eski töre ve değerleri eleştiren oyunlarla başlar. Bunlar “Şair Evlenmesi” ile başlayan “Açıkbaş”, “Çengi”, “Hülle”, “Name”, “Körebe” gibi eski töre ve geleneği eleştiren önceki zihniyetlerin uzantılarıdır.

A) I. ve III. B) I. ve IV. C) II. ve V. D) III. ve V. E) IV. ve V.

2. (I) Bireysel, toplumsal bozukluklar, gülünçlükler ortaya



konularak seyirciyi güldürme yoluyla düşündürme ve doğru yola yönlendirme amacı vardır. (II) Konular günlük yaşamdan alınır; kişiler, çoklukla halktan insanlardır. (III) Acı veren olaylar seyircinin gözü önünde canlandırılmaz, soylu bir üslup kaygısı güdülür. (IV) Perde arası yoktur, aralardaki korolar perde aralarına işarettir. (V) Üç birlik kuralına uyulur.

Bu parçada sözü edilen dönem aşağıdakilerden hangisidir? A) Cumhuriyet Dönemi

B) Fecriati Dönemi

C) Servetifünun Dönemi

D) Millî Edebiyat Dönemi



E) Tanzimat Dönemi

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisinde komedi türüyle ilgili yanlış bir bilgi verilmiştir? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

3. TUANET– Affınızı istirham ederim efendim! Kusura bakmayın!

ARGAN– Aman efendim, safalar geldiniz!



TUANET– Bendeniz seyyar hekimim. Öyle romatizma, yel, baş ağrısı, sıtma gibi çocuk oyuncuklarına tenezzül bile etmem. Bendeniz vahim ve mühim hastalıklar, beyne vuran daimi hummalar, mükemmel güzel vebalar isterim. Şanlı zaferlerimi hep o sahalarda kazanırım. Efendim, zâtıalinizde bu saydığım hastalıkların hepsi birden bulunmalı. Bütün hekimler sizi yüzüstü bırakmış olmalı! Son nefesiniz ağzınıza gelmiş olmalı, ki ben size ilaçlarımın keskinliğini, sizi tedavi etmek arzusunu göstereyim.



ARGAN– Lutfunuzla bendenizi minnettar ediyorsunuz.



TUANET– Verin bana nabzınızı! Hadi, doğru at bakayım. Ben seni yoluna koymanın usulünü bilirim ha... Vay canına! Ne edepsiz nabızmış bu! Anlaşılan sen daha beni tanımıyorsun...



Bu metin aşağıdaki türlerden hangisini örnekler? A) Trajedi

B) Dram







E) Operet

D) Vodvil

7. 27 Ekim 1914’te İstanbul’da açılan ve daha sonra İstanbul

E) V. Çözüm Yayınları



04

BÖLÜM 03 Test

Göstermeye Bağlı Türler - 2

Şehir Tiyatrosu adını alan ---- , bizim ilk tiyatro okulumuzdur. Tiyatroyla ilgili birçok ihtiyacı karşılamak için kurulan bu okul, modern tiyatromuzun gelişiminde önemli bir yere sahiptir.

E)  Suflör - Hatırlatma

B)  Mektebişahane

C)  Darülbedayi



D)  Darülfünun

E)  Güzel Sanatlar Fakültesi

denir. (II) “Hayali”, “hayalci”, “Karagözcü” gibi isimler verilen Karagöz oynatan kişi, çok yönlü bir sanatçı olup oyundaki kişileri taklitlere başvurarak seslendirir; oyun içinde gazel, semai ve şarkı söyler. (III) Karagöz’le Hacivat arasındaki atışmaların olduğu bölüm mukaddime bölümüdür ve bu bölümün asıl konuyla bağlantısı yoktur; genellikle yanlış anlama ve söz oyunlarına dayanır. (IV) Fasıl bölümünde ise bilinen bir olay sergilenir, oyunlar fasılda sergilenen oyunlara göre adlandırılır: “Kanlı Nigâr, Bahçe, Çeşme, Hamam, Kanlı Kavak, Kayık Salıncak, Ters Evlenme vb. (V) Oyunda dekor yerine ev, ağaç gibi tasvirlerin yanı sıra konuya bağlı olarak dev, cin, peri tasvirleri de kullanılır.

C) Komedi

A)  Adaptasyon - Tasarlama

D)  Mimik - Yüz ifadeleri



8. (I) Karagöz oyunlarına “hayal-i zıl” , “ gölge oyunu” da

yanlıştır?

C)  Jest - El, kol ve vücut hareketleri

A)  Mektebisultani



4. Aşağıdaki terim ve kavram eşleştirmelerinden hangisi

B)  Aksesuar - Eşya

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir?



Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde verilen bilgi yanlıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

85

Test 04 9.



1.C

3.C

4.A

5.E

6.D

7.C

8.C

9.A

10.E 11.D 12.D

----, beş altı dakikaya sığdırılan tablolar hâlindeki kısa müzikli oyunlardır.

11. I. kişi — Ya Hamdiciğim, çocukluk arkadaşım, geçim derdi,

II. kişi — İsmayil, sen mahallede oynarken de çok yuvarlanırdın!



I. kişi — Canım, eskileri karıştırma! Sen de meddahlık, ibişlik falan yapıp arsada paralarımızı toplardın!



II. kişi — Tiyatro dolu o günler keşke geri gelse… Yangın çıkardım diye babam, Karagöz’ü yasaklayınca kukla oynatmaya başlamıştım. (Zaman zaman yaptıkları ve yapacakları gibi yer değiştirirler.)



I. kişi — Orta oyuncu olacağız diye kafamıza koymuştuk, sonunda olduk!



II. kişi — Nerde o sanat?.. Bizi anlayan, zatımızı arayan? (İç çekip el sallar.) Neyse İsmayil, ne işle meşgulsün?



Bu metindeki kişiler aşağıdakilerden hangisidir?





----, müzikli oyunların halka seslenen çeşididir. Yer yer ve hafif bir şekilde bestelenmiştir. Amacı hoşça zaman geçirtmektir.





----, sahnedeki bütün hareketleri ahenkli ve zengin dans figürleri hâlinde gösteren, baştan sona besteli bir tiyatro çeşididir.





----, operetin daha hafif, fakat hiciv, alay, eleştiri dolu bir çeşididir.





----, daha çok müziğin ağırlıklı olduğu baştan sona bestelenmiş bir oyun çeşididir. Bütün söyleşmeler, hareketler ve jestler besteye uydurularak orkestra şefinin yönetimine verilmiştir. Gösterişli dekor ve kıyafetler içinde sunulur.

arada vergi derken yuvarlanıp gidiyoruz!

Yukarıda boş bırakılan yerlere aşağıdaki terimlerden hangileri sırasıyla getirilir?



I. kişi



II. kişi

A)  Skeç, Operet, Bale, Revü, Opera

A)  Zenne

B)  Opera, Bale, Skeç, Operet, Revü

B)  Tuzsuz Deli Bekir

Karagöz

C)  Revü, Skeç, Operet, Bale, Opera

C)  Kavuklu



Pişekâr

D)  Skeç, Revü, Operet, Opera, Bale

D)  Pişekâr



Kavuklu

E)  Bale, Skeç, Operet, Revü, Opera

E)  Karagöz



Hacivat

Çözüm Yayınları



2.C





Bebe Ruhi

12. HACİVAT– (Gelir) Aman, Karagöz, niçin bu kadar hiddet ediyorsun? Bendeniz mahzâ konuşmaya geldim.

10. Bu oyunların kaynağında Türk toplum hayatının yansımasını buluruz. Hasımlar arasındaki savaş (kan davası), ölüp dirilme (inançlar ve ibretler), kız kaçırma (sosyal dengesizlikler), doktor, tüccar, berber, gibi hassas meslekler (ekonomi ve sağlık) gibi konular çokça yer alır. Bu arada çevreci bir zihniyeti yansıtması bakımından insanların, doğanın diğer canlı unsurları ile olan ilişkileri de oyunların ana kaynaklarını oluşturur. Hayvan kılığına girmek, hayvan taklitleri yapmak, hayvan-insan münasebetlerine gerekli önemin verilerek dengelerin korunması, cesaret ve direncin önemi, bu oyunların sosyal faydaya dönük yüzünü açıklaması bakımından da ayrıca büyük önem taşır.

86



Bu parçada sözü edilen tiyatro türü aşağıdakilerden hangisidir? A)  Kukla



B)  Orta oyunu

C)  Karagöz



D)  Meddah



E)  Köy seyirlik oyunları



KARAGÖZ– Masa tokuşmaya mı geldin?



HACİVAT– Canım öyle değil. Efendimizle biraz hasbihal etmeye geldim.



KARAGÖZ– Beni sana bakkal diye kim anlattı?



HACİVAT– Ulan külhani, nasıl bakkal?



KARAGÖZ– Ne bileyim ben, “Eski bal yemeye geldim.” diyorsun.



HACİVAT– Canım, eski bal filan değil, biraz görüşüp dertleşmeye geldim.



KARAGÖZ– Dövüşüp sertleşmeye mi geldin?



HACİVAT– Amma kalın kafalı imişsin haaa! Canım, seni özledim de...



Bu metne yönelik aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A)  Karagöz oyununun muhavere bölümünden alınmıştır. B)  Söyleşmeye dayalı bir anlatımı vardır. C)  Karagöz; esprili, söylenenleri yanlış anlayan, eğitim görmemiş tiptir. D)  Gösterme esasına dayalı hazırlanmış bir metne göre sahnelenmiştir. E)  Halk dilinin söyleyiş özelliklerini yansıtmaktadır.

1.

I.



II. Kurmacaya dayalı olmaları



III. Düşünsel bir planla yazılmaları



IV. İmgesel bir dile sahip olmaları



V. Düş gücüne dayanmamaları



4. Gazete ile oluşmuş bir türdür. Yazarın güncel olaylarla ilgili

Düşünceyi geliştirme yollarını içermeleri

görüş ve düşüncelerini içerir. Yazar, görüşlerini kanıtlama amacı taşımaz. Gazete ve bazen de dergilerin belli sayfalarında sistematik şekilde yayımlanır.

Yukarıda verilenlerden hangi ikisi öğretici metinlerin özelliklerinden değildir? A) I. ve II.

05

BÖLÜM 03 Test

Öğretici Metinler - 1

B) I. ve IV.

D) III. ve V.

Yukarıdaki özellikler hangi metin türüyle ilgilidir? A) Eleştiri

B) Makale





D) Fıkra

C) Deneme

E) Biyografi

C) II. ve IV.

E) IV. ve V.

5. • Deneme

• Makale



• Fıkra



Aşağıda verilen



I.



II. Dili, göndergesel işlevinde kullanma



III. Tanrısal bakış açısıyla yazılma



IV. Öğretici metin türlerinden olma

C) Deneme - Biyografi - Mektup



V. Düşünceyi aktarmaya elverişli olma

D) Fıkra - Anı - Gezi yazısı



2. Aşağıdakilerden hangisi öğretici metinlerden değildir? A) Makale - Söyleşi - Röportaj

Çözüm Yayınları

B) Sempozyum - Söylev - Panel

E) Eleştiri - Otobiyografi - Günlük

3. Herhangi bir konudaki görüş, anlayış ve düşüncelerimi

I.



II. Sözlü anlatıma dayalı metinlere



III. Göstermeye bağlı edebî metinlere



IV. Anlatmaya bağlı edebî metinlere



V. Coşku ve heyecana dayalı edebî metinlere





A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

B) I. ve III.

D) III. ve V.

C) II. ve IV.

E) IV. ve V.

6. Evet, insanlık her şeyini insanın eline borçludur. Gerçi derinliği görünmeyen yıllar vardır ki insan eli eski başbuğluğunu, egemenliğini yitirmiş bir devlet düşkününe benzemektedir. Ama düşüncenin ve duygunun bocaladığı, sendelediği anlarda türlü hareketleriyle yardıma koşması, bulanık olanı durulaması, kişilerin çoğu zaman ancak yazarken düşünebilmesi, onun karanlık çağlardaki gücünü sanıldığı kadar pek de tüketmiş olmadığını gösteriyor. Ya resim ve heykel sanatı! El, kafanın yönetimine girdikten sonra bile, bu iki sanatın ruhu olarak kalmıştır. Elleri olmayan bir Rembrant (Rambrant), içini yakan duyguları, o insanca düşünceleriyle ne yapabilirdi? Karanlıklardan ruha bir rahmet gibi yağan o sarımtırak solgun ışığı nasıl canlandırırdı? Resim ve heykel sanatçılarının insan ellerine böylesine saygı ve sevgi göstermeleri belki de gerçek yaratıcılığı onlarla gördükleri içindir.

Öğretici metinlere

Yukarıdaki metinde, yazdığı türle ilgili bilgi veren yazarın ortaya koyduğu metinler, metinlerin sınıflandırılmasından hangisine dahil edilebilir?

özelliklerden hangi ikisi bu üç düzyazı türünün ortak özelliği değildir? A) I. ve II.

kanıtlama gereği duymadan anlatırım. Bunlar, benim kısa, yoğun, günübirlik yazılarımdır. Seçtiğim konunun, çoğunluğu ilgilendirmesine ve güncel olmasına özen gösteririm. Sürekli olarak aynı konuları işleyerek okuyucuyu sıkmak istemem. Benim bu yazılarım sayesinde okurlarım, yurt ve dünya basınını yakından takip ederler; politika, kültür, sanat, ekonomi, turizm gibi etkinlikleri yakından izlerler, kendilerini sürekli geliştirirler.

Mecazlı anlatımlara uygun olma



Bu metin aşağıdaki öğretici metin türlerinin hangisinden alınmış olabilir? A) Deneme

B) Makale

D) Mülakat

E) Röportaj

C) Fıkra

87

Test 05

1.C

7. Aşağıdakilerden hangisi eleştiri türünün bir özelliği

2.B

3.A

4.D

5.B

6.A

7.D

8.A

9.D

10.E 11.D 12.E

10. Makale, bir düşünceyi açıklama, kanıtlama amacıyla

değildir?

yazılan bilimsel metin türüdür. (I) Bilim, sanat alanıyla; siyasal, ekonomik, toplumsal alanla ilgili konuları açıklayan, yorumlayan yazı türüdür. (II) Toplumsal sorunların konu edindiği makalelerde görüş kanıtlanıp bilgi verme amaçlanırken bilimsel makalelerde araştırma sonuçları veya verilerden yararlanılarak bir konu hakkındaki tezin kanıtlanması amaçlanır. (III) Makalelerde dil, göndersel işlevde kullanılır ve ciddi bir üslup tercih edilir. (IV) Araştırmaya, belgeye, kanıtlamaya dayalı olduğu için öğretici, açıklayıcı ve kanıtlayıcı anlatım türlerinden sıklıkla yararlanılır. (V) Estetik bir kaygı güdüldüğünden etkili bir dil kullanılır, mecazlı ifadelere yer verilir ve büyük oranda devrik cümleler tercih edilir.

A)  Bir sanat, fikir veya edebiyat eserini her yönüyle inceleyip eserin zayıf ve güçlü yönlerini belirtme, bir yazarın gerçek değerini ortaya koyma amacıyla yazılan yazılardır. B)  Sanat ve edebiyat alanlarında yol gösteren, düşünce yazıları grubuna giren bir türdür. C)  Hareket noktası eser ve sanatçıdır; yerme amacıyla yapılmaz; iyiye, doğruya, güzele götüren yazı türüdür. D)  Eleştiride amaç, sanat eserinin sadece güçlü yönlerini ortaya koyarak hem sanatçıyı hem de eserini tanıtmaktır. E)  Kültürlü, çağın koşullarını bilen, ön yargılara kapılmayan, geniş ve ileri görüşlü eleştirmenlerce ortay konan bir türdür.



Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde verilen bilgi yanlıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

8. Düşünceye dayalı yazı türlerinden olan ----, okurla



Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilebilir? A) Söyleşi

B) Fıkra

D) Deneme



C) Röportaj

E) Mülakat

9. Deneme; düşünceye dayalı, gazete çevresinde gelişen öğretici bir metin türüdür. Denemenin belli bir konusu yoktur. Yazar, konuyu ---- seçer. Önemli olan konunun özgün bir bakış açısıyla sunulması ve ilginç bir noktanın vurgulanmasıdır. Denemeci için konu amaç değil araçtır. Denemede yazar, konuyu yüzeysel ele alır ve genel bir değerlendirme yapar. Denemede güncel olma gibi bir kaygı yoktur. Konular ve konuların işlenişi evrensel niteliktedir. Denemenin zamana bağlı olarak eskimesi, güncelliğini yitirmesi de söz konusu değildir. Deneme yazarı, yazısını ---ihtiyaç duymaz, önermelerde bulunmaz, bir şeyi öğretmeye çalışmaz. Amaç, doğruları araştırmak, kanıtlamak değil, düşünce üreterek bireysel keşiflerle okuyucuda birtakım etkiler ve izler bırakmaktır. Yazar, ---- bir üslubu benimser.

88



11. Fıkra, bir yazarın daha çok güncel olaylar üzerine I

Çözüm Yayınları

konuşuyormuş gibi bir anlatımla yazılan, yazarın duygu ve düşüncelerini derinleştirmeden anlattığı edebî metinlerdendir. Yazar bu türde düşüncelerini kanıtlama yoluna gitmez. Hemen her konuda yazılabilen bu türde büyük oranda günlük sanat olayları ele alınır. Daha samimi bir üslupta, konuşma havasında yazılması en belirgin özelliğidir. Bu türde yazılan yazılar gazete ve dergide yayımlandığı gibi bir kitapta bir araya getirilerek de yayımlanabilir.



düşüncelerini, güzel bir üslupla kanıtlama amacı gütmeden II



ve fazla derine inmeden anlattığı kısa düşünce yazılarıdır. Kamuoyu tarafından okunmayı amaçlayan fıkra,



konuşma diliyle yalın biçimde yazılır. Uzun, derin anlamlar III IV



vermek amacıyla bir fıkra yazmak ve bunu okura zevkle okutabilmek için yazar, ele aldığı konuyu ilginç noktalara taşır. Fıkra türünde inandırıcı, etkileyici ve akıcı bir dil kullanılır.







Bu parçada numaralı bölümlerin hangisinde türe yönelik yanlış bir bilgi verilmiştir? A) I.



V

B) II.

12. A. Makale

Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A)  özgürce, kanıtlamaya, süslü



C) III.

D) IV.

E) V.

1. Tenkit

a. Suut Kemal Yetkin

B. Deneme

2. Köşe yazısı

b. Ahmet Rasim

C. Fıkra

3. Görüşme

c. Fethi Naci

D. Eleştiri

4. Kanıtlama

d. Ruşen Eşref Ünaydın

E. Mülakat

5. Ben ülkesi

e. Mehmet Kaplan

B)  kılı kırk yararak, açıklamaya, yoğun

Yukarıda tür, özellik ve sanatçı eşleştirmesi yapılırsa aşağıdakilerden hangisi yanlış olur?

C)  serbestçe, araştırmaya, akıcı

A)  A – 4 – e

D)  özgürce, ispatlamaya, kendi kendisiyle konuşuyor gibi E)  derinlemesine, ayrıntılandırmaya, betimleyici





B)  B – 5 – a

D)  D – 1 – c

C)  C – 2 – b

E)  E – 3 – b

BÖLÜM 03 Test

Öğretici Metinler - 2 1.



Kişisel yaşam çevresinde oluşmaları





Öğretici bir niteliğe sahip olmaları





Belge niteliğine sahip olmaları



I.



II. Gezi yazısı



III. Biyografi



IV. Mektup



V. Röportaj



4. Yazarın asıl adı “Mustafa Memduh”tur. Ancak, annesinin göbek adı olarak verdiği “Mustafa”yı kullanmamış, bunun yerine babasının adı olan “Şevket”i ikinci isim olarak benimsemiştir. “Esendal” soyadı, kendisine İsmet İnönü tarafından verilmiştir. “Şu Soyadı Konusu” adlı hikâyesindeki, kendisine soyadı seçme konusunda büyük bir müşkülpesentlik gösteren Eczacı Etem Efendi, gerçekte yazarın kendisidir.

özellikleri



06

Anı

Bu parça aşağıdaki yazınsal türlerin hangisinden alınmış olabilir? A) Anı



C) Otobiyografi



B)  Biyografi D) Monografi

E) Bibliyografya

türlerinden hangisine ait olamaz? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

5. 1916 ya da 1917 güzü sonuna doğru doğmuşum. Babamın 2.

I.



II. Bir kimsenin görüp geçirdiği olayları, durumları ve yaşantıyı içeren metin türü



III. Tanınmış bir insanın kendi yaşamını kendisinin anlattığı düzyazı türü, öz yaşam öyküsü



IV. Gezilip görülen yerlerin özellikleri ile ilgili bilgi veren ve bu yerleri anlatan metin türü Aşağıdaki türlerin hangisiyle ilgili yukarıda bir açıklama yapılmamıştır? A) Anı





B) Mülakat

C) Otobiyografi



D) Mektup



E) Gezi yazısı



3. Soruları önceden hazırlarım. Bunların kısa ve etkili olmasına özen gösteririm. Görüşeceğim kişiyle ilgili derinlikli araştırmalar yaptıktan sonra kişiyi içerik, zaman, mekân ile ilgili bilgilendirir ve bazı durumlar için izin isterim. Ne konuşulduysa onu aktarırım. Düzeltmen değilim ki oynama yapayım.

Bu parçada sözü edilen tür aşağıdakilerden hangisidir? A) Sohbet



B) Biyografi

C) Mülakat



D) Otobiyografi



E) Deneme



Çözüm Yayınları



Kur’an üzerine yazdığı not 1332 Aralık ayı. Milâdi’ye çevrilince 1917 yılının 9 Ocak günü oluyor, doğruysa. Ha bir yıl önce ha bir yıl sonra, ne önemi var, denilebilir. Bence çok önemli. O kış kıyamet günlerinde annem de tifo ya da tifüsten ağır hasta. Göç ederken bir kağnı üstünde de doğabilirdim. Annem çok sağlam yapılı bir köylü ağa kızıydı. İnatçı, pratik zekâlı. Yaşı belli değildi. Hiç perhiz etmedi, 90’ına doğru öldü.

Kendi alanında ünlü bir kişiyi tanıtmak veya önemli konularla ilgili kişinin düşüncelerini toplumla paylaşmak amacıyla yapılan konuşmalar



Bu parça için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A)  Metnin türü otobiyografidir. B)  Anlatıcı I. tekil kişi, bakış açısı da kahraman bakış açısıdır. C)  Yer yer kurgusal niteliklere sahiptir. D)  Anlatımın içtenlik ilkesine sahiptir. E)  Kronolojik bir sıraya uyularak anlatım yapılmıştır.

6. Aşağıdakilerden hangisi gezi yazısı türünde eser yazan bir sanatçının benimseyeceği ilkelerden olamaz?

A)  Gezisine çıkmadan önce gezilecek yerler hakkında bilgi toplamalı. B)  İlgi çekici şeylerden söz ederek okuyucuda gezip görme isteği uyandırmalı. C)  Yeri geldikçe tarih, coğrafya, sosyoloji ve diğer bilim dallarından yararlanmalı. D)  Yalnızca görülenleri, duyulanları anlatmamalı, kendi düşlerini ve duygularını da metne yansıtabilmeli. E)  Okura, anlatılan yerleri yazarla geziyormuş duygusu verebilmeli.

89

Test 06

1.E

7. Aşağıdakilerden hangisi biyografi için söylenemez?

8. Bu kiraz yaylalarına çıkış ancak masal diliyle anlatılabilecek

C)  Geçmiş zaman kipine dayalı bir anlatım tercih edilmiştir ve kip uyumu vardır. D)  Bilgilendirme niteliğine sahiptir, gelecek için belge niteliğindedir. E)  Çağrışım gücü etkili ve çok anlamlılık özelliğine sahip kelimeler tercih edilmiştir.

90



A) Edebî mektup



B) Resmî mektup

C) Özel mektup



D) İş mektubu



E) Açık mektup



10.D 11.D 12.C

C)  Okuyucu amaçlanmamıştır, ben merkezli bir yazıdır. D)  Gözlemci bakış açısıyla kaleme alınmıştır.

Çözüm Yayınları

E)  İçtenlik niteliğine sahip bir yazıdır.

11.

I.



II. Ölen ünlü bir kişinin ölümünden sonraki günlerde onun üstün niteliklerinin, çalışmalarının ve diğer özelliklerinin anı üslubuyla anlatıldığı yazı



III. Bir kişinin kendi davranışları, eserleri üzerine yönelttiği yargıları içeren metin



IV. Belli bir konu, dönem ya da kişiyle ilgili eserlerin tümünü kapsayan, bunları sıralayan, o eserlerin yazarlarını, yayın tarihlerini, hangi kitaplıklarda bulunduklarını, türlerini de belirten metin



Ünlü bir kimsenin, bir yazarın, sanatçının yaşamını ve yapıtlarını ya da herhangi bir alanda tek bir konuyu ele alan ve onu özgün bir görüşle inceleyen uzunca inceleme yazısı

Aşağıdaki kavramlardan hangisiyle ilgili yukarıda herhangi bir açıklama yoktur?

Aşağıdakilerden hangisi yukarıda verilen metnin türüdür?

9.C

B)  Yazarının yaşamından izler taşıyan, içten bir metindir.

A) Monografi

Mektubunu bu sabah aldım. Bana böyle uzun ve güzel bir mektup yazdığın için teşekkür ederim. Okulda derslerinin iyi gitmesine çok sevindim. Aferin benim çalışkan ve akıllı kızım! Benim burada bir yıl kalma işim olmuş diyorlar, fakat formaliteler bir türlü bitmiyor ve bana resmî bir yazı göndermiyorlar. İngiltere’de altı ay kalma iznim de bir ay sonra bitiyor. İngiltere hükümetinden tekrar izin alabilmem için de böyle bir yazıya ihtiyacım var. Geçen ay buradaki doktorum Mr. Morgan (Morgın) beni tekrar gördü, iyi buldu.

8.E

A)  Günü gününe yazılmış, yorum ve değerlendirmeler yapılmıştır.

9. Sevgili Özgeciğim,

7.A

Nurullah Ataç’a ait bu metin için aşağıdakilerin hangisi söylenemez?

E)  Belgesel bir niteliğe sahip olduğu için geleceğe bırakılan önemli bir mirastır.

B)  Kahraman anlatıcının bakış açısı kullanılmıştır.

6.D



D)  Biyografi yazarı, yazısında okurun ilgisini uyandıracak biçimde bir tutum benimser.

A)  Öyküleyici ve betimleyici anlatım tekniklerinden yararlanılmıştır.

5.C

Bir kişi değişiyor, dün dediğinden başka türlü diyor bugün, başka türlü düşünüyor... Önüne dikilip başına kakıyorlar bunu. Neden? Yasak mı değişmek? Düşünmek değiştirebilir kişiyi. Dün şuna bağlanmış, bugün bunun da bir doğruluğunu ya da güzelliğini anlamış... Neden söylemesin bunu? Dün dediklerinden dönmeyecek diye artık inanmadığı bir görüşü mü savunsun? Bana öyle geliyor, düşünmeyenler, ancak onlar kızar değişmeye. Kendileri düşünmeden, gözleri kapalı bağlanmışlar bu görüşe, bir türlü çıkamıyorlar ondan dışarı. İnanmışlar, inceleyerek, araştırarak değil, körü körüne inanmışlar. Böyleleri kendi inançlarına bağlı olanların çoğaldığını görünce sevinirler; nitelikten çok niceliğe, sayıya önem verirler de onun için. Çoğalacaklar ki sustursunlar, ezsinler kendi inançlarına bağlı olmayanları.

C)  Hayatı yazılan kişinin yaşadığı dönem, çevresi dikkatle araştırılır ve bilgi toplanır.

Bu metinden aşağıdakilerin hangisine örnek verilemez?

4.B



B)  Tarafsızlık ilkesiyle kaleme alınarak gerçekler dile getirilir.



3.C

10. 14 Ocak 1957

A)  Hemen herkesin yaşamıyla ilgili hazırlanır.

bir destansı bir olay idi. Önce, arabalarla eski Mevlevîhane tarafında bir dağ mahallesinin kenarına kadar gidilirdi. Neydi o dağ mahallesinin adı şimdi hiç hatırlamıyorum. Yaşayan o zamanki Manisalılar arasında da hatırlayana rast gelmedim. Burası kasabadan o kadar uzak ve aykırı bir köşeydi. Bununla beraber, gözlerimi kapayınca orayı hâlâ en ufak dar bir dere boyunca üst üste yukarıya doğru tırmanın kara kara evleriyle pek sert ve haşin bir siması vardı o mahallenin. Bizi burdan alıp götürecek at, eşek ve katırların tedariki için geçirilmesi lâzım gelen yarım veya bir saatlik zaman bana bir yıl kadar uzun görünürdü ve içerime öyle bir kasvet çökerdi ki âdeta ağlamaklı olurdum. Bereket, çok sürmeden tünediğimiz kahve peykelerinin üzerinde, mevsimin ilk kirazları imdadıma yetişip beni avuturdu.

2.D

B) Bibliyografya

D) Otobiyografi

C) Otokritik

E) Nekroloji

12. Aşağıdaki eşleştirmelerin hangisinde yanlışlık vardır? I

II

III

IV

A) Tezkire

Biyografi

B) Anı

Hatıra

Hatırat

C) Mektup

Name

Kişisel yaşam

D) Günlük

Bireysellik

Günce

Hacivat Günlüğü

Ali Şir Nevai Muallim Naci Namık Kemal Salah Birsel

Gözlem

Seyahatname

Hac Yolunda

Cenap Şahabettin

E)

Gezi yazısı

Mecalis’ün Nefais Ömeri’in Çocukluğu

V

Yaşam öyküsü

Zeytindağı

1.



Panel





Forum





Söylev



Açık Oturum



5. Alanında, mesleğinde uzman bir kişiyi tanıtmak, bir kitleyi onun düşünceleriyle buluşturmak amacıyla yapılan konuşmalara söyleşi denir.

B) Söyleşinin içeriği, yapılacağı zaman, mekân ve izleyici kitlesi hakkında davet edilecek konuşmacı bilgilendirilir ve bu ayrıntılar kararlaştırılır.

B)  Edebiyatın anlatım olanaklarından yararlanılabilir. C)  Bir başkan tarafından yönetilirler.

C)  Söyleşinin yapılacağı kişiyle ilgili bilgilerin, içeriğinin, yapılacağı mekânın ve zamanın yer aldığı görsellerle desteklenmiş bir afiş hazırlanır, önceden uygun yerlere asılır.

D)  Yazılı bir metne dayanmazlar. E)  Alanında uzman kişiler tarafından yapılırlar.

D)  Söyleşiye konuşmacı tanıtılarak başlanır, konuşmacının öz geçmişi sunulur, ele alınacak konular belirtilir. Söyleşide konuşacak kişi kadar sorulan sorular da çok önemlidir.

2. Toplumu ilgilendiren bir konunun dinleyiciler önünde, sohbet havası içinde, uzmanları tarafından tartışıldığı konuşmalara panel denir. (I) Amaç, bir konuda karara varmak, sorunu her yönüyle aydınlatmak, farklı görüşlerle farklı anlayışları ortaya koymaktır. (II) Bir başkan tarafından yönetilir. (III) Konuşmacı sayısı üç ile altı arasında değişebilir. (IV) Konuşmacılar, uzmanı oldukları konunun ayrı birer yönünü ele alırlar. (V) Konuşmalar, başkanın verdiği sıraya ve süreye göre yapılır.

C) III.

D) IV.

E) V.

güttüğünden alanında uzman kişilerce verilir. Kesinlik, inandırıcılık temel özelliğidir. Katılımcıların sosyo-kültürel yapısı bu sözlü anlatım türünü gerçekleştirecek uzman için önemlidir. Verilmeden önce uzun bir çalışma gerektirir. Konuşmacı, geniş bir kitleye birikimlerini aktarır. Konu, kim tarafından verileceği, yer, tarih ve saat önceden ilan edilir.

---- denir. Doğru olmayan haberlere ise ---- denir. Haber toplayan, haber yazan kişilere de ---- denir. Verilen bir haberi yalanlamaya ise --- denir. Gazetede ilk sayfada iri puntolarla konulan başlığa da ---- denir. Gazetenin birinci sayfasında logonun üzerinde kullanılan büyük yazılı ve oldukça önemli başlığa da ---- denir.

A)  Konferans



B)  Panel

C)  Forum



D)  Söyleşi



E)  Sunum

B)  nitelikli haber - asparagas haber – muhabir – tekzip – manşet - sürmanşet C)  sansasyonel haber - asparagas haber – muhabir – tekzip – manşet - sürmanşet D)  gerçek haber - asparagas haber – muhabir – yalanlama – manşet - sürmanşet E)  rasyonel haber - uydurma haber – haberci – tekzip – manşet - gündem



Dergi ve gazete yazılarıdır.





Dil, göndergesel işlevde kullanılır.





Kişilerin, belgelerin tanıklığına başvurulur.





Bir gerçek araştırma, inceleme yoluyla anlatılır.





Bir olayın, yaşamın gizli yönleri ortaya çıkarılmaya çalışılır.





Bir eşyaya, insana veya mekâna yönelik uygulanır.

Yukarıda bazı özellikleri verilen tür aşağıdakilerden hangisidir? A) Makale

B) Günlük

D) Röportaj

Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilir? A)  sansasyonel haber - asparagas haber – muhabir – düzeltme – manşet – ilk başlık

Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?

4.



6. Duyulduğunda halk arasında heyecan yaratan haberlere Çözüm Yayınları

B) II.

3. ----, bir konu hakkında izleyene bilgi vermek amacı



E)  Dinleyici kitlesinin ilgisini çekecek sorular o anda konuşmacıya yöneltilir, dinleyicilerden gelen sorular konuşmacıya aktarılır.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır? A) I.

Aşağıdakilerden hangisi yukarıda sözü edilen türün bir özelliği değildir? A) Konuşma yapacak kişi ve söyleşide ele alınacak konuyla ilgili geniş ve ciddi bir araştırma yapılır.

Aşağıdakilerden hangisi bu türlerin ortak bir özelliği değildir? A)  Sözlü anlatım türleridir.



07

BÖLÜM 03 Test

Sözlü Anlatım Türleri - 1

C) Anı

E) Yaşam öyküsü

7.

I.



II. Diyalog tekniğine uygun olması



III. Söyleşmeye bağlı anlatım türünün kullanılması



IV. Alınan cevapların, aynen ve yorumlanmadan yayımlanması



V. Yazılı bir belgeye değil ses veya görüntü cihazlarına kaydedilmesi



Öğretici bir niteliğe sahip olması

91

Yukarıdaki belirlemelerin hangisi mülakatın bir özelliği olamaz? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

Test 07

1.D

8. Belli bir konuda, bir topluluk önünde söz söyleme sanatına

2.A

3.A

4.D

5.E

6.C

7.E

8.B

9.B

10.C 11.E 12.D

10.

I.



II. Haber yazılarında olaylar olduğu gibi aktarılırken röportajda aktarılmaz.

söylev denir. Söylevde amaç, dinleyenlere bir

Röportaj dar, haber yazısı ise geniş bir kapsama sahiptir.



düşünceyi kabul ettirmektir. Bu nedenle konuşma inandırıcı,







etkileyici bir niteliğe sahiptir. Duygusallığın ve coşkunun önemsiz olduğu söylevde başarılı olmak, söylevi



III. Röportajda betimleyici, haber yazısında ise açıklayıcı anlatımdan yararlanılır.









yapan kişinin tutumuna bağlıdır. Söylev türünün belli kuralları

IV. Haber yazılarında bilgi verme amaçlanırken röportajda olay içerisinde yaşatma amaçlanır.



vardır. Konuşmacı bir plana göre konuşur. Oldukça yoğun







V. Röportajda birinci kişili anlatım, haber yazısında ise üçüncü kişili anlatım kullanılır.



bir ön hazırlıkla söylevden önce çokça prova yapar. Söylevi







yapacak kişinin amacına, konuya, söylevin yapıldığı mekâna göre söylevin çeşitleri vardır. V





I

II



III









IV

A) I. ve IV.

11.

Bu parçada numaralı unsurların hangisinde yanlışlık vardır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

Yukarıdaki karşılaştırmalardan hangi ikisi sözü edilen türler arasındaki farklardır? B) II. ve III.

D) III. ve V. I.

E) V.

C) II. ve V.

E) IV. ve V.

Konuşmaya dayalı sözlü iletişim türlerindendir. Alanında ünlü kişileri tanıtmak yahut önemli olaylarla ilgili bu kişilerin görüşlerini öğrenmek amacıyla zamanı önceden belirlenmiş soru – cevap şeklindeki karşılıklı konuşmalara denir.

9.

I.



II. Panel: Bir başkan ve 3-6 arasındaki konuşmacının küçük bir dinleyici topluluğu önünde mikrofon kullanmadan yaptıkları, değişik görüşlerin sunulduğu ve bir sonuca ulaşmanın amaçlanmadığı konuşmalardır. III. Forum: Paneldeki tartışmaya seyircilerin de katılımıyla oluşan tartışma türüdür.



IV. Münazara: Açıklayıcı ve öğretici bir nitelik taşıyacak biçimde bilim, sanat, edebiyat, siyaset konularında dinleyici karşısında konunun uzmanı kişiler tarafından yapılan bilimsel konuşmadır.



92

V. Seminer: Bir alandaki gelişmeleri, belli bir bilgi düzeyine sahip kimselere tanıtmak amacıyla düzenlenen ve konunun değişik bölümleri, bu bilim dalında otoritesi ve yeteneği kabul edilen kişiler tarafından açıklanan toplantılardır.





Sempozyum: Herhangi bir konu üzerinde zıt düşüncelerin karşılıklı savunulmasıdır. Genellikle üçer ya da dörder kişilik gruplar ile gerçekleştirilir. Tartışmayı yapacak kişileri değerlendirecek jüriler seçilir.

Yukarıdaki sözlü anlatım türlerinden hangi ikisinin yeri değiştirilirse bilgi yanlışlığı giderilir? A) I. ve II.

B) I. ve IV.

D) III. ve V.

E) IV. ve V.

C) III. ve IV.

Çözüm Yayınları

II. Diğer tartışma türlerinden dinleyicilerin de tartışmaya katılıp soru sormaları yönüyle farklılık gösterir. III. Bir duyguyu, düşünceyi açık veya kapalı alanlarda kitlelere aktaran ikna edici konuşmalardır. IV. İki grup, bir başkan ve jüriden oluşur. Konuşmacı her grubun üye sayısı 2 ile 4 kişiden oluşur. Amaç savunulan tezi kanıtlamak ve karşı tarafın tezini çürütmektir.

Numaralanmış cümlelerde aşağıdaki türlerin hangisiyle ilgili bir bilgi yoktur? A) Münazara

B) Söylev

D) Mülakat

C) Forum

E) Açık oturum

12. Toplumda veya doğada meydana gelen çeşitli olay, durum ve görünümle ilgili bilgi ve duyurulara “haber”, bu haberlerin halka duyurulması amacıyla hazırlanan yazılara da “haber yazısı” denir.

I.

İnandırıcı olma



II. Merakı giderme



III. Belgelere dayanma



IV. Subjektif davranma



V. Olayı tüm boyutlarıyla aktarma



VI. Açık, anlaşılır bir dil ve üsluba sahip olma



VII. Okuyucunun farklı yorumlamasına imkân verme



özelliklerinden hangi ikisi haber yazılarının bir özelliği olamaz? A) I. ve IV.

B) II. ve VII.

D) IV. ve VII.

E) V. ve VI.

C) III. ve IV.

BÖLÜM 03 Test

Sözlü Anlatım Türleri - 2 1. Aşağıdakilerden hangisi sempozyumun bir özelliği

08

5. ----, ufak bir dinleyici grubu karşısında herhangi bir sorunu,

değildir?

içten bir sohbet havası içinde ele alan tartışmalardır. Amaç, düşünce alışverişinde bulunmak ve ele alınan konu üzerinde fikir sahibi olmaktır. Bu konuşmalardan sonra dinleyicilerin üyelere soru sormak ve gerekli açıklamalar yapmak için forum düzenlenebilir.

A)  Bir veya birkaç gün sürebilir. B)  Konuşmalar beş dakika ile sınırlıdır. C)  En az üç, en fazla altı konuşmacı vardır. D)  Belirlenen konunun çözüme ulaştırılması amaçlanır.



E)  Başkan, sempozyumun sonunda görüşleri özetleyerek sempozyuma son verir.

Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilebilir? A) Panel B) Nutuk C) Münazara D) Konferans E) Sempozyum

2.

I.



II. Dinleyiciler her zaman tartışmaya katılabilir.



III. Bir sorunu aydınlatma amacıyla düzenlenir.



IV. İzleyiciler panelin sonunda daima panelistlere soru sorabilir.



V. Konuşmacılar uzmanı oldukları konunun belli bir yönünü ele alırlar.

6. Geniş halk kitlelerini ilgilendiren bir konunun uzmanlarca bir başkan yönetiminde dinleyici grubu önünde tartışıldığı konuşmalara ------- denir. Başkan önce konuyu açıklar. Üç ya da dört konuşmacının yer aldığı konuşmacı grubunu tanıtır, sırayla konuşmacılara söz verir. Günümüzde televizyonlarda da yapılmaktadır. Katılımcılar, konu, başkan, süre, mekân gibi ayrıntılar önceden ilan edilir.

Yukarıdakilerden hangi ikisi panelin özelliklerinden değildir? A) I. ve II.

B) II. ve IV.

D) III. ve V.

C) III. ve IV.

E) IV. ve V.

3. Belirlenmiş bir konuyu aydınlatmak amacıyla bilim adamı

Çözüm Yayınları



Bir başkan tarafından yönetilir.



A)  Panel B)  Forum

ve araştırmacıların bir araya geldikleri ve konuşmacıların konunun belirli bölümlerini sundukları, tartışmalı toplantılardır. Bir başka deyişle ortaya konan konu hakkında aynı oturumda, çeşitli kişilerin yaptıkları açıklamalı konuşma türüdür. Bildiri sahiplerine ayrılan zaman, ortalama yirmi dakikadır. Hazırlanacak bildiri, genellikle dört sayfayı geçmez.

C)  Açık oturum D)  Konferans E)  Bilgi şöleni

Bu parçada hakkında bilgi verilen tür aşağıdakilerden hangisidir? A)  Panel

B)  Sohbet

D)  Forum

C)  Söylev

E)  Sempozyum

4. Söyleve ---- da denir. Konuşmayı yapan kişiye ---, topluluk

7. Muhterem Hâkim, bu dava âciz ve fâni Necip Fazıl’ın şahsi davası değildir. Eğer böyle olsa idi huzurunuzda bu kadar heyecan ve hararetle konuşmaktan utanıp birkaç kelimeden fazla söz söylemezdim.

önünde konuşma sanatına ise ---- denir. Demokrasinin gelişmesiyle önem kazanan söylevde toplumu yönlendirme amaçlandığı için topluma yararlı bir mantık gözetilir.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilir?



Bu metin aşağıdaki söylev çeşitlerinden hangisine örnek verilebilir?

A)  nutuk - konuşmacı - hitabet

A)  Siyasi söylev

B)  nutuk - hatip - hitabet

B)  Askerî söylev

C)  konuşma - hatip - hitabet

C)  Dinî söylev

D)  nutuk - hatip - demagoji

D)  Akademik söylev

E)  nutuk - alim - sözlü anlatım

E)  Hukuki söylev

93

Test 08

1.B

8. Çalışmak için, sorumlu kişiyle zamanı, yeri önceden

Bu parçadaki boşluklara sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?

B)  iş görüşmesi - öz geçmiş C)  bireysel görüşme – belge E)  karşılıklı görüşme – öz geçmiş

B)  Dil, alıcıyı harekete geçirme işlevinde kullanılmıştır. C)  Seslenme anlamı içeren ünlem türünde kelimeler kullanılmıştır. D)  Yalın, akıcı ve içten bir anlatım tercih edilmiştir. E)  Doğaçlama biçiminde kitleye seslenme anında oluşmuş bir metindir.

I.



II. Gereksiz sorulara yer vermemek



III. Konuşmacıya şahsi sorular sormamak



IV. Söyleşinin sonunda söyleşinin özetini yapmak



V. Söyleşinin sonunda tartışma ortamı oluşturmak



VI. Konuşmacıyı sıkmamak ve boş yere zaman harcamamak



VII. Konuşmacının açık ve net görüşlerini almayı amaçlamak



VIII. Konuşmacı olarak belirlenen kişiyle ön görüşme yapmak

Konuşmacının sözünü kesmemek

Yukarıdakilerden hangileri bir söyleşi sırasında yapılmaz? B) II, III ve VII.

D) IV, V ve VIII.

9.E

10.D 11.E 12.A

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilir?

E)  siyasi söylev, askerî söylev, dinî söylev, akademik söylev, hukuki söylev

12. Aşağıdaki açıklamalardan hangisi karşısında verilen terimle ilişkili değildir?

A)  Bir alandaki gelişmeleri, belli bir bilgi düzeyine sahip kimselere anlatmak amacıyla düzenlenen ve konunun değişik bölümleri, alanında otoritesi ve yeteneği kabul edilen kişiler tarafından açıklanan toplantılardır. (Açık oturum) B)  Özellikle bilim ve sanat dalında uzmanlaşmış ünlü bir kişinin, yeni gelişmeler hakkında alanında uzman kişilere yaptığı, amacı bilgilendirme olan bir konuşma türüdür. (Seminer)

10.



8.B

D)  siyasi söylev, dinî söylev, akademik söylev, askerî söylev, savunma söylevi

Çözüm Yayınları

Bu metin için aşağıda yapılan değerlendirmelerden hangisi yanlıştır?

A) I, IV ve VIII.

7.E

C)  millî söylev, askerî söylev, dinî söylev, akademik söylev, hukuki söylev

Yedi yüz yılın şerefi, göğe yükselen bu minarelerin tepesinden Osmanlı tarihinin yeni faciasını seyrediyor, bu meydanlardan çok zaman alay hâlinde geçmiş olan büyük atalarımızın ruhuna hitap ediyor, başımı bu görünmeyen ve yenilmez ruhlara kaldırarak diyorum ki: Ben İslamiyet’in bedbaht bir kızıyım ve bugünün talihsiz fakat aynı derecede kahraman anasıyım. Atalarımızın ruhları önünde eğiliyor, onlara bugünün yeni Türkiye’si adına hitap ediyorum ki silahsız olan bugünkü milletin kalbi de onlarınki gibi yenilmez kudrettedir, Allah’a ve haklarımıza iman ediyoruz.

A)  Dinleyici kitlesinin inanç ve duygu boyutuna seslenme amaçlanmıştır.



6.C

B)  sosyal söylev, askerî söylev, mistik söylev, bilimsel söylev, hukuki söylev

9. Vatandaşlar!

94

5.A

A)  siyasi söylev, hukuki söylev, dinî söylev, akademik söylev, askerî söylev

D)  toplu görüşme – evrak



4.B

için söylevin etkili ve güzel olması gerekir. Söylevin konuları genellikle millî ve toplumsal konulardır. Konulara bağlı olarak söylevin çeşitleri vardır. Politikacıların yaptığı söyleve ----, askere cesaret ve moral vermek için yapılan söyleve ----, din adamlarının yaptıkları konuşmalara ----, bilim adamlarının bilimsel toplantılarda yaptıkları söyleve ----, mahkemelerde görülen davalarla ilgili yapılan söyleve de ---- denir.

A)  öz geçmiş - iş görüşmesi



3.E

11. Dinleyiciyi heyecanlandırmak, ikna etmek amacıyla söylendiği

belirlenmiş görüşmelere ---- denir. Yapılmasının nedeni adayın işe uygunluğunu belirlemektir. Gidilmeden önce ---- hazırlanır. Kurum ve kuruluşlar, bu belgeyi değerlendirip uygun kişileri çağırırlar.

2.B

C) III, V ve VI.

E) V, VI ve VII.

C)  Bir başkan ve 3-6 arasındaki konuşmacının küçük bir dinleyici topluluğu önünde mikrofon kullanmadan yaptıkları, değişik görüşlerin sunulduğu ve bir sonuca ulaşmanın amaçlanmadığı konuşmalardır. Resmi olmayan bir havada, sohbet şeklindedir. Soru sorulabilir. (Panel) D)  Açıklayıcı ve öğretici bir nitelik taşıyacak biçimde bilim, sanat, edebiyat, siyaset konularında dinleyici karşısında konunun uzmanı bir kişi tarafından yapılan konuşmadır. Konuşmacı sayısı dar, dinleyici sayısı ise geniştir. Konuşmanın yapılacağı mekân, zaman, içerik gibi ayrıntılar önceden duyulur. (Konferans) E)  Akademik çevrelerde alanında yetkin uzmanların belli bir alanda yaptıkları seri konuşmalardır. Farklı salonlarda aynı zamanda yapılabilir. Yapılan konuşmalar “bildiri” adı altında kitap biçiminde de basılır. (Sempozyum)

BÖLÜM 03 Test

Düzyazı Türleri - Karma - 1 1. (I) Hikâye, yaşanmış veya yaşanabilir bir olayı veya durumu,

4. Fıkra, sohbet ve denemenin karşılaştırılmasıyla ilgili aşağıdakilerin hangisinde yanlışlık vardır?

kişiyi, yer ve zaman belirterek anlatan edebî bir türdür. (II) Kişi, olay veya durum, yer (çevre, mekân) ve zaman hikâyenin yapı unsurlarıdır; ayrıca her hikâyede bir anlatıcı vardır. (III) Anlatıcı, belirli bir bakış açısıyla olay veya durumu aktarır. (IV) Hikâyeler bir çatışma üzerinde şekillenir, romandan kısa olan hikâye türünde olay sayısı çoktur ve kişi kadrosu geniştir. (V) Hikâyede yazarlar “iç konuşma”, iç çözümleme”, “bilinç akışı” gibi anlatım teknikleriyle okurun ilgisini çekerek hikâye yazarlar.

A)  Konu sınırlamasının olmaması, düşünceye dayalı yazılar olmaları, gazete ile gelişen türler olmaları, kısa fakat etkili olmaları bu üç türün ortak noktalarıdır. B)  Yazar, denemede okurla konuşuyormuş gibi bir üslubu benimserken sohbette kendi kendisiyle konuşuyormuş gibi bir üslubu benimser. C)  Denemede düşünce derinlemesine ele alınırken sohbette bu durum söz konusu değildir; deneme yazarı okuru kendi düşüncesine çekmeyi amaçlamaz fakat sohbet yazarı okuru kendi düşüncesiyle etkileme amacı taşır.

Hikâye türüyle ilgili numaralanmış cümlelerin hangisinde verilen bilgi yanlıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

09

D)  Fıkra, etkisi uzun süren bir yazı türü değildir fakat sohbet ve deneme hemen her zaman okunabilen türlerdir.

E) V.

E)  Sohbette yazar, karşısında biri varmış gibi sorular sorar, sorulara cevaplar verir; fıkrada ise yazar serbest bir anlatımla düşüncelerini okuyucuya benimsetmeye çalışır.

2. Metinler, öğretici metinler ve edebî metinler olarak ikiye



5. Tezkire, divan edebiyatında ünlü kişilerin yaşam öykülerinin

Çözüm Yayınları

ayrılır. Edebî metinler, estetik bir haz uyandırmak için yazılan, kurmaca metinlerdir. Öğretici metinler ise düşünceye dayalı olan, kurmaca niteliğine sahip olmayan metinlerdir. Bazı öğretici metin türleri ise bilimsel metinler olarak da adlandırılabilir. Bilimsel metinler, dilin kullanılış biçimi ve kurmaca olup olmamaları yönünden edebî metinlerden ayrılır. Anlatımı olabildiğince anlaşılır olan bilimsel metinlerde amaç, bilgi ve düşünceyi doğru ve anlaşılır biçimde okura sunmaktır. Bilimsel metinler teze dayalı olması, araştırma verileriyle desteklenmesi, yararlanılan kaynakların gösterilmesi, anlatım dilinin nesnel olması yönüyle edebî metinlerden farklı özellikler gösterirler.

toplandığı eserlerdir. Tezkireler konularına, kapsadıkları kişilerin mesleklerine göre çeşitli adlarla anılmışlardır: Hattatları ele alanlara tezkiretü'l-hattatin, evliyaları ele alanlara tezkiretü'l-evliya denir. Divan edebiyatında şairlerin hayatlarını konu edinen tezkire türüne ise tezkiretü'ş-şuara denir. Tezkire, divan edebiyatı şair ve yazarlarının eserlerini ve hayatlarını kapsayan, edebiyat antolojisi görevi üstlenen kitaplardır. ---türünün divan edebiyatındaki karşılığı da sayılır. Tezkireler mensur yazılmakla birlikte içinde manzum kısımların yer aldığı tezkireler de vardır.

Aşağıdakilerden hangisi bu açıklamaya örnek olarak verilebilir? A)  Deneme



B)  Köşe yazısı

C)  Fıkra





D)  Makale





E)  Günlük

A) Biyografi



Aşağıdakilerden hangisi yukarıdaki açıklamaya örnek verilemez? A)  Nasrettin Hoca fıkraları B)  İncili Çavuş fıkraları C)  Bekri Çavuş fıkraları D)  Ahmet Rasim fıkraları E)  Bektaşi fıkraları



B) Otobiyografi

C) Anı



D) Günce



E) Öz geçmiş



6. Hikâye türü, tarihî süreç içerisinde olaya dayalı bir tür olarak gelişmiştir. Dünya edebiyatında hikâye türünün ilk örneği, İtalyan yazar Boccacio’nun ---- kabul edilir. Herhangi bir olayın belli bir düzen içerisinde merak unsuruyla ele alındığı hikâye tarzına ---- denir. Olayı arka planda tutarak yaşamın belli bir kesitini ele alan hikâye türüne ise ---- denir. ---klasik hikâye türünün temsilcisidir. Rus yazar ---- ise durum hikâyesinin temsilcisidir.

3. Düşünce yazısı olan fıkra ile mizahi içeriğe sahip fıkra birbiriyle karıştırılmamalıdır. Mizahi fıkralarda bir nükte, hiciv, güldürü unsuru vardır. Yaşamdan yola çıkan bu küçük hikâyeli anlatımda amaç ders vermektir. Mizahi fıkra, şiirsel anlatım tarzı, kısa ve yoğun içeriğiyle okuyucuya mesajlarını doğrudan ve yanlışsız iletmeyi hedefler.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?



Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilir? A)  Decameron Hikâyeleri, durum hikâyesi, olay hikâyesi, Anton Pavloviç Çehov, Guy de Maupassant B)  Decameron Hikâyeleri, olay hikâyesi, durum hikâyesi, Anton Pavloviç Çehov, Guy de Maupassant C)  Decameron Hikâyeleri, olay hikâyesi, durum hikâyesi, Guy de Maupassant, Anton Pavloviç Çehov D)  Decameron Hikâyeleri, modern hikâye, klasik hikâye, Guy de Maupassant, Anton Pavloviç Çehov E)  Decameron Hikâyeleri, kesit hikâyesi, modern hikâye, Guy de Maupassant, Anton Pavloviç Çehov

95

Test 09

1.D

7. Aşağıdakilerden hangisi makale türü için söylenemez?

4.B

5.A

6.C

7.E

8.E

9.B

10.B 11.A

tercih ediyorsunuz? Çünkü şiire, tiyatroya pek itibar etmediniz, bu türlerle fazla uğraşmadınız galiba? Hep roman, roman, roman...

B)  Bir görüşün doğruluğunu ya da yanlışlığını ortaya koymak amacıyla yazılır, ortaya konan görüşler bilimsel temellere dayandırılır.



AYTMATOV — Yoo... Sadece bundan değil... Ben de şiir yazmak isterdim, fakat yazamadım.

C)  Bilimsel veya akademik makaleler genellikle dergi, kitap ve Genel Ağ’da yayımlanır.



PARLATIR — Yani şiiri şairlere bıraktınız...



AYTMATOV — Evet... Aslında sinemayı da, tiyatroyu da kendime yakın buluyorum. Fakat hepsine birden vakit ayıramıyorum.



Yukarıdaki parça aşağıdaki yazınsal türlerin hangisinden alınmış olabilir?

D)  Gazetelerde güncel konularla ilgili, nesnel yaklaşımla yayımlanan yazılar da makale olarak değerlendirilir. E)  Uzman kişilerce yayımlanan makalede nesnel bir dil kullanılır; ortaya konan düşünceler, sağlam kaynaklarla desteklenir ve kaynaklar belli kurallara göre başka bir metinde gösterilir.

8. Edebiyatımızda ---- hikâyeciliğimizin ilk örnekleri olarak verilebilir. Batılı tarzda ilk hikâye örnekleri edebiyatımızda Tanzimat Dönemi’nden itibaren verilmeye başlanmıştır. Tanzimat’tan sonra gelen Edebiyatıcedide Dönemi’nde tekniğin güçlü olduğu hikâyeler yazılmıştır. Millî Edebiyat Dönemi’nde ise sanatçılar millî kaynaklara yönelmişler; millî tarihi, Anadolu’nun sosyal hayatından konuları hikâyelerde ele almışlardır.

A) Eleştiri



B) Mülakat

C) Sempozyum



D)  Biyografi



E) Makale

I.



B) Masal



II. Öznel eleştiri: Eleştirmenin; eseri, eserin oluşturulduğu zamanın toplumsal şartlarına göre değerlendirdiği eleştiri türüdür. Topluma dönük eleştiri de denir. Eleştirmen, eserle ilgili yorumlarını yazarın hayatıyla ve öteki eserleriyle karşılaştırarak verir. Eleştirmen, esere toplumsal bir belge olarak bakar. Eser ele alınırken ekonomik sebeplere dayalı toplum düzenine ve sınıf çatışmalarına dikkat edilir.

C) Halk hikâyesi



D) Meddah hikâyeleri



E) Tezkire





III. Yazara / sanatçıya yönelik eleştiri: Eleştirmenin eseri açıklamak için eser ile eseri yapan arasında ilgi kurduğu eleştiri türüdür. Eleştirmen, sanatçının hayatını ve kişiliğini inceler. Elde ettiklerini belge olarak kullanır. Bu eleştiri türü ikiye ayrılır. Eserle yazarın hayatı arasında ilişki kuran eleştiriye biyografik eleştiri, yazarın ruh dünyasını inceleyip eseri değerlendiren eleştiriye de ruh bilimsel eleştiri denir.



IV. Esere yönelik eleştiri: Eser incelenirken konunun nasıl işlendiği, işlenişinde izlenen yol, eseri oluşturan anlatım biçimi, dilin kullanımı, tema, konu, yapı gibi hususları değerlendiren eleştiri türüdür.



V. Çözümleyici eleştiri: Ele alınan eseri çok yönlü inceleyen ve okuru bilgilendiren eleştiri türüdür.En çok başvurulan bu eleştiri türünde eleştirmen, eseri oluşturan unsurları belli kurallara ve ölçülere bağlı kalarak değerlendirir.



Yukarıda tanımı yapılan eleştiri türlerinden hangi ikisinin yeri değiştirilirse bilgi yanlışlığı giderilmiş olur?

Çözüm Yayınları

A) Destan

bakmadan konuşur.) Mansur!

MANSUR — (Tehalükle) Kardeşim!



HÜSREV — Sen benim dostumsun, değil mi?



MANSUR — Dostunum Hüsrev!



HÜSREV — Mansur, sana inanıyorum. (Mansur’un başı teessürle göğsüne düşer. Cevap vermez.)



HÜSREV — Senin yanında gömleğimi yırtabilirim. Göğsümü parçalayabilirim. Senin yanında ağlayabilirim.



(Mansur, büsbütün ezilir. Teessürünü göstermemek için arkasını döner.)



HÜSREV — Mansur, çok fenayım. Düşüyorum. (Mansur, dehşet içinde tekrar Hüsrev’e döner.)



HÜSREV — Dipsiz bir uçuruma sarkıyorum. Yakalayabildiğim bir iki ot tutuyor beni. Bu otlar sökülüyor. Yumuşak toprağın içinden kökleriyle beraber geliyor. Düşüyorum.



MANSUR — (İnandırmak isteyen bir gayret edası ile) Hüsrev, sen dünyanın en kuvvetli insanlarından birisin. Bu buhranı yeneceksin. Kendini kurtaracaksın eminim.



Necip Fazıl Kısakürek’in “Bir Adam Yaratmak” adlı eserinden alınan bu parça aşağıdaki türlerden hangisine örnek verilebilir? A)  Vodvil B)  Dram D)  Absürt tiyatro

C)  Komedi E)  Epik tiyatro



11.

Yukarıdaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi getirilemez?

9. HÜSREV — (Tatlı ve hüzünlü bir sükûnet içinde. Mansur’a

96

3.D

10. PARLATIR — Peki, Cengiz Bey, siz bunun için mi romanı

A)  Bilimsel metin türlerindendir, bir düşünceyi kanıtlayarak açıklayan yazılardır.



2.D

Tarihî ve sosyolojik eleştiri: Eleştirmenin, kendini okurun yerine koyduğu eleştiri türüdür. Eleştirmen, eserin kendi üzerinde bıraktığı etkiden yola çıkarak öznel görüşlerini belirtir. Kurallarla sınırlı olmadığı için bir iddia ortaya konmaz. İzlenimci eleştiri de denir.

A) I. ve II.

B) I. ve III.

D) III. ve IV.

E) IV. ve V

C) II. ve V.

BÖLÜM 03 Test

Düzyazı Türleri - Karma - 2 1. Bodrum kenti bir yarımadanın güneyinde. Oysa bu

4. - - - - , 16. yüzyıldan başlayarak destanın yerini alan ve sözlü

yarımadanın ve çevrenin özellikleri Bodrum kadar ve ondan bile ilginç. Çevresi olan bir kent olarak ayrı bir özellik kazanmış oluyor Bodrum. Bölgeyi dolaşmaya başladığınızda batıya doğru Gümbet geliyor önce. Sığ bir deniz. Herkes yüzmeye oraya gidiyor ya da sörf öğrenmeye. Daha sonra Bitez Yalısı. Eski adı Pedesa. MÖ 1000 yılına kadar geriye giden bir yerleşme yeri. Sonra Müsgebi ya da bugünkü adıyla Ortakent Yalısı'na geliyor sıra. Göz alabildiğine bir kumsal. Bundan önce İnce Burun’u unutmayalım. Müsgebi Yalısı'ndan batıya doğru Bağla geliyor. Eski adı Pirî Reis’de Bakla Bükü. Herhalde yuvarlanarak Bağla oldu. Burada eski kalıntılar da var. İçinde kırmızı balıklar bulunan bir havuz ve tatlı su kaynağı.

10

halk geleneğinde varlığını sürdüren bir anlatı türüdür. Âşıklar tarafından anlatılan bu hikâyelerde konu aşk, gurbet, savaştır. Sohbet havasında anlatılan halk hikâyelerinde düzyazı biçiminde bir anlatım ve bölümlerin arasına serpiştirilmiş türküler vardır. Halk hikâyeleri, olağanüstü ögelerin azlığı, anlatılan olayın doğal boyutlara indirilmesi ve toplum içi ilişkileri ortaya koyması yönüyle - - - - ayrılır.

Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilir? A)  Halk hikâyeleri – destanlardan B)  Manzum hikâyeler – destanlardan C)  Destan – halk hikâyelerinden

Bu parça için aşağıdakilerin hangisi söylenemez?

D)  Menkıbeler – destanlardan

A)  Gezi yazısından alınmıştır.

E)  Efsaneler – destanlardan

B)  Anlatım tamamen geçmiş zaman kipleriyle sağlanmıştır. C)  Metinde kip uyumu vardır. D)  Kişisel yaşam çevresinde gelişen bir metindir. E)  Öğretici bir niteliğe sahiptir.

5. Anladılar ki o bahçıvan, bahçıvan değil; şu fidan, fidan değil; bu elma, elma değil. Allah'ın bir hikmeti. Sultan eğildi, secdeye vardı. İriskin doğruldu, haç çıkardı. Sultan keşiş karısına dönüp: İriksin, dedi. Ben rüyasını gördüm. Bu elma boş değil, Allah muradımızı verecek, imdi gel seninle ahd ü peyman edelim; benim bir oğlum, senin de bir kızın olursa, oğluma verir misin?

yaptığı gezilerde gördükleri yerlerin ilgi çeken, değişik taraflarını yalın ve samimi bir anlatımla yansıttığı yazılardır. Yolculuğun yapıldığı coğrafyanın o günkü sosyal yaşamını yansıtması, yazarın büyük bir dikkatle yeni yerlerin maddi ve manevi özelliklerini, yaşantıların özgün yönlerini içten ve anlaşılır bir dille anlatması ile divan edebiyatının önemli ürünlerindendir.

Çözüm Yayınları

2. ----, divan edebiyatında yazarın yurt içinde veya dışında



Bu parçanın başına aşağıdakilerin hangisi getirilebilir?

Bu metnin türü aşağıdakilerden hangisidir? A) Manzum hikâye

B) Halk hikâyesi

C) Modern hikâye

D) Durum hikâyesi



A)  Menakıpname



E) Minimal hikâye

B)  Ruzname C)  Seyahatname D)  Salname E)  Sefaretname

3. Yine günlerden bir gün Oğuz Kağan bir yerde Tanrı’ya yalvarmakta idi. Karanlık bastı, gökten bir ışık indi. Güneşten ve aydan daha parlaktı. Oğuz Kağan oraya yürüdü ve gördü ki o ışığın içinde yalnız oturan bir kız vardı. Başında teli ve parlak bir beni vardı, kutup yıldızı gibi idi. O kız öyle güzeldi ki gülse Gök Tanrı gülüyor, ağlasa Gök Tanrı ağlıyordu. Oğuz Kağan onu görünce aklı gitti, sevdi ve aldı. Günlerden ve gecelerden sonra kız, üç erkek çocuk doğurdu. Birincisine Gün, ikincisine Ay, üçüncüsüne Yıldız adını koydular.

6. (I) İslamiyet’in kabulünden sonra Farsça ve Arapçadan manzum ve mensur hikâye çevirileri yapılmış, özellikle Arap edebiyatına özgü bir nazım biçimi olan mesnevi tarzında hikâyeler yazılmaya başlanmıştır. (II) Aruz ölçüsünün kısa kalıplarıyla yazılan mesnevide beyit sayısında bir sınırlama yoktur. (III) Her beyit kendi arasında kafiyelenir. (IV) Bu özelliklerinden dolayı, İslam toplumlarında şiire dayalı anlatım daha çok tercih edildiği için, divan edebiyatında olaya dayalı anlatımlarda mesnevi nazım biçiminden fazlaca yararlanılmıştır. (V) Tahkiyeli eserlerin yapı unsurları olan olay, kişi, zaman ve mekân unsurları mesnevilerde de anlatımın temel eksenidir.

Bu metin aşağıdakilerin hangisine örnek verilemez? A)  Doğal destana B)  Türk destanlarındaki motife C)  Anlatma esasına dayanan edebî metine D)  Olağanüstü niteliklere E)  Göstermeye dayalı edebî metnin temel özelliklerine



Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışlığı yapılmıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

97

Test 10

1.B

7.

I.



II. Bir metinde yazarın vermek istediği, öne çıkardığı, üzerinde yazma gereği hissettiği mesajdır.



III. Edebî metinlerde olayı ve durumu anlatan kurmaca kişiliğe denir.



IV. Edebî eserlerde anlatıcının aktardığı olaylara yaklaşımı ve hâkimiyetidir.



Olaya dayalı edebî metinlerle ilgili aşağıdaki terimlerden hangisiyle ilgili bir açıklama yukarıda yapılmamıştır?



B)  İleti

D)  Bakış açısı



3.E

4.A

5.B

6.A

7.E

8.B

9.C

10.A 11.D

9. Bir eşek var idi zaîf ü nizâr

Öyküleyici metinlerde gerilimi sağlayan, olayların dayandığı asıl unsurdur.

A)  Çatışma

2.C

C)  Anlatıcı



Yük elinden katı şikeste vü zâr



Gâh odunda vü gâh suda idi



Dün ü gün kahr ile kısuda idi



Ol kadar çeker idi yükler ağır



Ki teninde tü komamıştı yağır



Nice tü kalmamışdı et vü deri



Yükler altında kana batdı teri



Bu dizeler aşağıdakilerden hangisine örnek verilemez? A)  Mesnevi nazım biçimine

E)  Olay örgüsü

B)  Olay çevresinde gelişen bir anlatıma C)  Nesir türünün anlatım olanaklarına D)  Anlatma esasına dayalı metin türüne E)  Hem lirik hem de öyküleyici anlatıma



98



I. Akdeniz’in esatir yuvası sonsuz ufuklarına bakan küçük tepe, minimini bir çiçek ormanı gibiydi. İnce uzun dallı badem ağaçlarının alaca gölgeleri sahile inen keçiyoluna düşüyor, ilkbaharın tatlı rüzgârıyla sarhoş olan martılar, çılgın naralarla havayı çınlatıyordu. Badem bahçesinin yanı geniş bir bağdı. Beyaz taşlardan yapılmış kısa bir duvarın ötesindeki harabe vadiye kadar iniyordu. Bağın ortasındaki yıkık kulübenin kapısız girişinden bir ihtiyar çıktı. Saçı sakalı bembeyazdı. Kamburunu düzeltmek istiyormuş gibi gerindi. Elleri, ayakları titriyordu. Gök kadar boş, gök kadar sakin duran denize baktı, baktı. II. Râviyân-ı ahbâr ve nâkilân-ı âsâr şöyle hikâyet ederler ki: O iller bizim iller, orada söylenen diller bizim dillerken İran başka İran, devran başka devranmış... Şehirlerden Isfahan şehrinde Koca Han derler bir han varmış; dağa, taşa hükmü yürür; kurda kuşa sözü geçermiş; devletli mi dedin devletli, mürüvvetli mi dedin mürüvvetli… Vasfi halî yazıp defter etmeye gelmez ya, ille adaleti, ille adaleti dillere destanmış: Cem kim, Cemşid kim! Harun Reşid bile gelir, adaleti ondan öğrenirmiş! ... Allah ona devlet üstüne devlet vermiş, dünyalık üstüne dünyalık vermiş ama gelgelelim yerini, yurdunu tutacak bir evlat vermemiş; bu yüzden yaşı, başı ilerledikçe gamı, kasaveti de artıyor, düşündükçe düşünüyor, kurdukça kuruyormuş!

10. Herhangi bir konuda bilgi vermek veya bir isteği, bir şikâyeti

Çözüm Yayınları

8.

iletmek için yazılan imzalı başvuru yazısına ---- denir. Bir çeşit kısa mektuptur. Eskiden bu türe halk dilinde “bir durumu anlatmak” anlamında ---- denirdi. ---- ise bir olayı veya herhangi bir durumu kayıt altına almak amacıyla hazırlanan belgeye denir.

A)  dilekçe – arzuhâl - tutanak B)  mektup – name - evrak C)  dilekçe – talep - tutanak D)  sipariş – arzuhâl - belge E)  şikayetname – arzuhâl – garanti belgesi

11. Işık vursa bile içine fer düşmeyen bulanık gözlü, küçücük, sıska, yılgın bir köpekti. Kendini bildiğinden beri kuyruğunu bacaklarının arasından çıkarıp keyifli sallamak fırsatını bulamamış, gözlerinin yaşı kurumak bilmediğinden yanakları nemden kurtulamamıştı. Tüyleri, mangal altında sırtları yanmış kedilerinki gibi kirli sarı renkte olduğundan yıkansa da temizlik hissi vermez, oynamayı öğrenmediğinden de kimseyi eğlendiremezdi. O güne kadar “Hoşt!”lara alışmıştı; ilk “kuçukuçu!”yu Osman’dan işitti.

Bu iki metin için aşağıdaki değerlendirmelerden hangisi yapılamaz? A)  Birinci metin hikâye, ikinci metin de halk hikâyesi türündedir. B)  Her iki metinde de kalıplaşmış ifadelere yer verilmiştir. C)  Birinci metinde betimleyici, ikinci metinde de açıklayıcı anlatımdan yararlanılmıştır. D)  Her iki metinde de kişi, zaman, mekân unsurları vardır. E)  Birinci metin gözlemci, ikinci metin de ilahi bakış açsısıyla yazılmıştır.

Bu parçadaki boşluklara aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilebilir?



Bu parça, aşağıdaki metin türlerinin hangisinden alınmış olamaz? A)  Hikâye

B)  Roman

D)  Makale

C)  Anı

E)  Gezi yazısı

BÖLÜM 03 Test

Düzyazı Türleri - Karma - 3 1. Sese ve anlatıma dayalıdır. Anlatma eylemi dramatik yapıyla

4. ----, edebiyat alanında ün yapmış kişilerin, düşünürlerin,

birleştirilirken dil en güzel şekilde kullanılır. Akıcı bir anlatım tercih edilir. İlk duyuşta anlaşılabilecek kısa ve açık cümleler kullanılır. İnsan sesi ve ses efektleri oldukça önemlidir. Oyun kişilerinin hareketleri konuşmalar ve efektlerle verilir. Görsel bir ortam olmadığı için ayrıntılar sözle aktarılır. Sözün müzik veya efektlerle ifade edilemeyen durumlarında bazen bir anlatıcı da devreye girebilir. Betimleme yapılmaz fakat dinleyiciye kişiler, çevre ve bazı ayrıntılar hakkında ipuçları verilebilir. Betimlemeler, karakter ya da anlatıcı tarafından da yapılabilir. Oyundaki karakterlerin düşünceleri diyaloglarla aktarılır. Her konu uygun değildir. Genellikle sesle aktarılabilecek konular tercih edilir. Karışık ayrıntılara yer verilmez, dramatik örgü ve kelimeler uygun bir şekilde tekrarlanır.

11

sanatçıların yazdıkları mektup çeşididir. Bu mektuplarda yazarlar çeşitli sanat dallarındaki görüş ve düşüncelerini sanatsal bir anlatımla dile getirirler. Sanat ve düşünce derinliğine sahiptir. Gelecek nesillere kültür mirasını ileterek kuşakların kaynaşmasını sağlar. Ayrıca tarihî belge niteliğine de sahiptir. Bu mektup türünde ilk eser, Londra Kalesi'nde esir olan Thomas More'un kızı Margaret'e bir kömür parçasıyla yazdığı mektuplar kabul edilmektedir.

Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Edebî mektup B) Özel mektup C) İş mektubu

Bu parçada hakkında bilgi verilen tiyatro türü aşağıdakilerden hangisidir?

D) Tanıtım mektubu E) Davet mektubu

A) Epik tiyatro B) Yansıtmacı tiyatro C) Absürt tiyatro D) Göstermeci tiyatro E) Radyo tiyatrosu

5. (I) Perde, sahnenin gerisinde ve yanlarında bulunan,

2.

I.



II. Bir oyunun geçtiği yeri; renk, kalıp ve ışık ögeleri ile canlandıran araç



III. Oyuncunun kullandığı, dekora yardımcı olacak küçük parça eşyalar, sahne takımları.



IV. Bir oyunu çevrildiği dilin, konuşulduğu toplumun yaşayışına, inançların uydurma ya da bir sanat eserini sahne için yeniden düzenleme.



Aşağıdaki terimlerden hangisinin tanımı numaralı ifadelerde verilmemiştir? A) Aksesuar



B) Adaptasyon

C) Aktris



D) Efekt



E) Dekor



3.

I.



II. ----, ses ya da ışık yönünden sahnede etki sağlayan aygıt ya da aygıtların tümüne denir.



III. ----, bir oyunun kalabalık sahnelerini doldurmak için kullanılan, konuşmaya katılmayan ya da yalnız birkaç sözcük söyleyen kişidir.



IV. ----, bir salonun ya da sahnenin aydınlatılması için yöneticinin ya da sorumlunun verdiği buyruktur.



V. ----, rol gereği yapılan el, kol ve beden hareketleridir.



oyuncuların oyuna hazırlandıkları ve sahneye çıkış sıralarını bekledikleri bölümdür. (II) Burada oyuncular rollerine uygun bir anlamda yüzlerini boyarlar ve yüzlerine şekil verirler ki buna makyaj denir. (III) Rol gereği kostüm adı verilen kıyafetler giyerler. (IV) Bir oyuncunun duygu ve düşüncelerini yüz ifadeleri ile vermesine de mimik denir. (V) Kulis ise oyunda konunun ana parçalarından her biridir.

----, oyundaki iki ya da daha çok kişinin konuşmasına denir.

Yukarıda boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdaki terimlerden hangileri getirilir?

Çözüm Yayınları

Kadın oyuncu



Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangi ikisinde tiyatro terimleri ile ilgili yanlışlık yapılmıştır?



A) I. ve V.







D) III. ve IV.

B) II. ve III.

C) II. ve V.

E) IV. ve V.

6. Edebiyat ve tiyatro sanatından beslenen, sanatsal niteliğe sahip bir anlatı türüdür. Dinleyicide tiyatro izliyormuş hissini uyandırır. Televizyonun yaygınlaşmadığı, Genel Ağ ortamının olmadığı zamanlarda beğeniyle dinlenen bir türdü. 1940'lı yıllardan itibaren Türkiye'de yayımlanmıştır. Ekrem Reşit Rey, Haldun Taner, Behçet Necatigil, Turgut Özakman, Necati Cumalı, Turan Oflazoğlu gibi sanatçılarımız bu oyun türünde eserler yazmışlardır. Ayrıca klasik edebiyat eserlerinden de uyarlamalar yapılmıştır.

Bu parçada sözü edilen tiyatro türü, aşağıdakilerden hangisidir?

A) Işık - Diyalog - Figüran - Efekt - Jest

A) Absürt tiyatro

B) Jest - Diyalog - Efekt - Figüran - Işık

B) Radyo tiyatrosu

C) Efekt - Diyalog - Figüran - Işık - Jest

C) Göstermeci tiyatro

D) Diyalog - Efekt - Figüran - Işık - Jest

D) Epik tiyatro

E) Figüran - Diyalog - Efekt - Işık - Jest

E) Yansıtmacı tiyatro

99

Test 11 7.

I.

1.E

II. Rol - Bir oyunda oyuncunun oynadığı ya da yaşadığı kişilik.



III. Sahne - Bir tiyatro metninde baş oyun kişisinin ya da önemli kişilerin yönelişlerini başlatıp bitiren kesim.



IV. Suflör - Oyunu metinden izleyen, unutulan cümle başlarını fısıldayarak oyuncuya hatırlatan görevli kişi.



V. Tuluat - Oyuncuların birbirlerine karşı söylediği uzun ve coşkulu sözler.



VI. Tirat - Metin dışı ve akla geldiği gibi hareket etmek, söz söylemek, doğaçlama.



VII. Aktör - Erkek oyuncu.



Yukarıdaki altı çizili tiyatro terimlerinden hangi ikisinin yerleri değiştirilirse bilgi yanlışı giderilir?



A) I. VE VI.





b) III. ve IV.

D) V. ve VI.

3.D

4.A

5.A

6.B

7.D

8.E

9.A

10.A 11.B 12.C

10. Yaşamı konu edinen öğretici metin türlerinin bazıları kişinin

Replik - Oyunda karşısındakinin sözüne gerekli karşılığı verme.



2.D

yaşamını doğrudan ele alır. (I) Biyografi; bir kişi, yer, eser, olay veya konu hakkında sınırları belli olan ve ayrıntılı olarak yazılan inceleme yazılarıdır; daha çok ünlü kişilerle ilgili yazılardır. (II) Öz geçmiş / CV ise genellikle iş başvurularında veya kurumların tanıtım bültenlerinde kullanılmak üzere kişinin hayatındaki önemli dönemlerini, eğitimini, iş deneyimlerini, başaralarını kendi ağzından anlattığı kısa yazılardır. (III) Hâl tercümesi ise Osmanlı Dönemi'nde öz geçmiş özelliğine sahip bilgilendirme amaçlı yazılardır. (IV) Portre de bir kişiyi karakteristik özellikleri açısından tanıtma amacıyla yazılan yazılardır. (V) Kişinin dış görünümünü anlatanlara fiziksel portre, iç dünyasını anlatanlara da ruhsal portre denir; edebî niteliğe sahip portrelerde kişinin hem iç dünyası hem de dış görünümü birlikte verilir.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde verilen bilgi yanlıştır? A) I.

C) II. ve VII.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

E) IV. ve VII.

kalıplaşmış oyunlar sahnelenirdi. Geleneksel tiyatronun sahnelenmesinde oldukça ünlü oyuncular da oynardı. Kel Hasan, 19. yüzyılın sonlarıyla 20. yüzyılın başlarında oldukça ünlüydü. İsmail Dümbüllü'yü geleneksel tiyatroya kazandırmıştır. Kavuğunu İsmail Dümbüllü'ye vererek kavuk geleneğini başlatmış bir oyuncudur. Komik Abdi Efendi (Abdürrezzak) de bu dönemin önemli icracılarındandır. İbiş tiplemesi ile başarı sağlamış, Saray tiyatrosuna alınmış bir oyuncudur. Yine aynı dönemde Kavuklu Hamdi Efendi de geleneksel tiyatronun önemli isimlerindendir.

Çözüm Yayınları

8. Geleneksel tiyatroda Kanlı Nigâr, Ters Evlenme gibi

11. Aşağıdakilerden hangisi e - posta için söylenemez? A) Kullanıcı adı ve şifreye ihtiyaç vardır. B) Konu başlığına en az bir cümle yazılır. C) Geçerli bir adres; olmalıdır, adresleri kişiye özeldir. D) Adreslerinin başında kullanıcının adı, adres işareti, e posta sağlayıcısının adı, nokta (.) ve site uzantısı yer alır. E) Konu bölümü boş bırakılmaz; konu başlığı, e - postanın içeriğini yansıtan üç dört kelimeden oluşur.

Yukarıda sözü edilen kişiler ve oyunlar aşağıdakilerden hangisi ile ilişkilendirilemez? A) Tuluat B) Karagöz C) Orta oyunu D) Meddah E) Dram

9. ---- iletişim amacıyla kullanılan servislere verilen genel addır.

12. (I) Bir olayı veya herhangi bir durumu kayıt altına almak amacıyla hızarlanan belgeye tutanak denir. (II) Tutanaklar, meydana gelen olaylarla ilgili durumu tespit eden, yapılan toplantıları belgelendiren yazılardır. (III) Tutanak kelimesinin yerine eskiden aynı anlamı taşıyan "arzıhal", "name" kelimeleri kullanmıştır. (IV) Tutanaklar yasal açıdan delil ve resmî belge niteliğindedir, bazı tutanaklar sahteliği kanıtlanıncaya kadar geçerli resmî belgelerdir. (V) Duruşma tutanakları, seçim kurulu tutanakları, noterlerin düzenlediği işlemler tutanaklara örnek verilebilir.

Günümüzde teknolojik gelişmeye bağlı olarak çıkan mektup türünün gelişmiş bir biçimidir. Çok hızlı olması, kısa olması; resim, video, müzik gibi her türlü dosyanın eklenebilmesi, iletinin aynı anda birçok insana gönderilebilmesi gibi yönlerden dolayı çok yaygındır.

100



Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) E - posta B) Dilekçe C) Tutanak D) Almanak E) Güldeste



Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde tutanakla ilgili verilen bilgi yanlıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

BÖLÜM 03 Test

Düzyazı Türleri - Karma - 4 1. Günlük türünün Genel Ağ ortamında ortaya çıkan yeni

4. ----, 13. yüzyıldan itibaren Anadolu coğrafyasında

biçimidir, insanların günü gününe tuttukları günlükleri bir araya getirdiği yerlerdir. Kâğıda yazılan günlüklerden farkı da görsel ya da işitsel ögelerle desteklenebilmesidir. Genel Ağ'ın olanaklarına bağlı olarak yazılara hemen yorum yapılabilmekte, böylelikle hızlı ve etkileşimi oldukça yüksek bir iletişim sağlamaktadır. Web programlama becerisi gerektirmemesi, herkesin kolayca bilgisayar ağları üzerinden yazar - okur etkileşimini sağlamasına olanak sunması, kişelere kendi sayfalarını yayımlayabilecekleri ortamlar sağlaması türe ilgiyi artırmıştır. Yazılar ters kronolojik sırada görüntülenir. Bu şekilde en yeni yazılar sayfanın en başına gelir. Yayımlanan yazının sonunda gönderme zamanı bulunur. Yayıncının tercihine göre de bu yazılara yorum yapılabilir. Böylelikle okurlar yorumlarını etkileşimli olarak paylaşabilirler.

12

zevkle söylenen ve dinlenen kahramanlık konulu halk hikâyelerindendir. İslamiyet'ten önceki Türk destan geleneğinin bir devamı olmakla birlikte Kur'an ve hadisler başta olmak üzere İslam tarihini de içeren önemli kaynaklardandır. Konusunu Müslümanlar ile Müslüman olmayanlar arasında geçen savaşlar oluşturur. Özellikle Hz. Muhammed, Hz. Ali ve Hz. Ali'nin çocukları etrafında şekillenen bu tür hikayelerde Hz. Ali'nin yaşam hikâyesi, kerametleri, kahramanlıkları dilden dile anlatılmış, kimi zaman da tarihî gerçekleri aşarak destansı bir boyuta ulaşmıştır. Önceleri sözlü olarak anlatılmış, sonra yazıya geçirilerek günümüze kadar gelmiştir.

Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Siyerler B) Cenknameler

Bu parçada üzerinde durulan tür aşağıdakilerden hangisidir?

C) Surnameler D) Mekanıpnameler

A) E - posta

E) Velayetnameler

B) Blog C) Forum D) Sosyal medya

2. Sınırlı bir mekân, çok kısa bir zaman aralığı, bir veya birkaç karakterden oluşan metinlerdir. Bir düşünceyi aktarma, bir ders yahut öğüt verme gibi amaç ve işleve sahip değildir. Ani uyarmalar yaparak gerçeği sezdirir. Okuyucuyu, en kısa yoldan sarıp uyarır. Bu özelliği ile fabl ve masal gibi anlatı türlerinden ayrılır. Karakter tahlilleri, betimleme, öyküleme ve mekân detayları en düşük seviyededir; bazen de yoktur. Öykünün anlatma özelliğinden ziyade, "ileti" özelliği ön plandadır. Kısadır, özlüdür, etkisini yitirmemek için ayrıntı ve süs içermez.

Çözüm Yayınları

E) İletişim portalı

5.



Bozkurtların Ölümü - Hüseyin Nihal Atsız





Gün Olur Asra Bedel - Cengiz Aytmatov



Yukarıda verilen eserlerin ortak özellikleri aşağıdakilerden hangisidir? A) Aynı roman geleneğine göre yazılmaları B) Türkçenin aynı lehçeleri ile yazılmaları C) Destan türünden etkilenerek yazılmaları D) Hikâye türünde yazılmaları E) Aynı anlatıcı ve bakış açısı ile yazılmaları

Bu parçada sözü edilen tür aşağıdakilerden hangisidir? A) Mensur şiir B) Küçürek hikâye C) Manzum hikâye D) Durum hikâyesi E) Halk hikâyesi

3. Aşağıdakilerden hangisi küçürek hikâye için söylenemez? A) Az kelime ile çok şey anlatmanın bir sonucu olarak kapalılığa sahiptir; bu sayede her okuyucu ile metin zenginleşir. B) Metnin etkisi ve vuruculuğu, her okuyucuda hatta her okuyuşta değişir.

6.



Ömer Seyfettin - İlk Namaz





Orhan Kemal - Sağ İç





Peyami Safa - Dokuzuncu Hariciye Koğuşu



Yukarıda verilen eserler aşağıdaki edebî türlerden hangisinin anlatım tekniklerinden yararlanılarak oluşturulmuştur?

C) Ayrıntılı bir olay, fazlalıklarından arındırılarak birkaç kelime veya cümle ile aktarılır. Genellikle, ana bilgi sunulur ve ayrıntı, okuyucuya bırakılır.

A) Roman

D) Karakter ile tema, detaylı ve geniş bir şekilde anlatılır.

D) Fıkra

E) Seçilen kelimeler, olay örgüsünün ipuçlarını barındırır.

E) Gezi yazısı

B) Anı C) Günlük

101

Test 12

1.B

7. Dostoyevski'nin Suç ve Ceza, Orhan Kemal'in Vukuat Var adlı

A) günlükten B) hatıradan C) röportajdan D) haber yazısından E) mülakattan

I.



III. Anlatıcı, duygu abartmalarında bulunmaz, yorum yapmaz ve araya girmez.



IV. Minimal hikâye de denen küçürek hikayede serim, düğüm ve çözüm bölümleri yoktur; giriş ve bitiş cümleleri vardır.



V. Asıl hedef giriştir, girişte vurucu bir ilk cümle yer alır.



Yukarıdakilerden hangi ikisi küçürek hikâye için söylenemez?



A) I. ve II.







D) III. ve V.

B) I. ve IV.

C) II. ve IV.

E) IV. ve V.

9. Bir yanda maddi güç ve iktidara sahip, Doğu'nun ve Batı'nın





Bu parçada sözü edilen hikâye aşağıdakilerden hangisidir?

7.D

8.E

9.A

10.A 11.B 12.A





B) Bilinç akışı D) İç çözümleme

E) Diyalog

11. Roman kişilerinin iç dünyasının anlatıcı / yazar tarafından verilmesiyle oluşan anlatım tekniğidir. Okur, kahramanının iç dünyasıyla karşı karşıya getirilirken arada bir anlatıcı vardır. Yorum ve açıklamalar anlatıcı tarafından yapılır. Yazar, kahramanının aklından ve kalbinden geçenleri bilir. Bu teknik; anlatıcının, kahramanın durumunu inandırıcı şekilde akratarabilmesini sağlar. Roman kişisinin iç dünyası yazar tarafından verilir, açıklama ve yorumlar yazar tarafından yapılır. Böylece anlatıcı, roman kişisinin durumunu inandırıcı bir şekilde okura anlatır.

Bu parçada sözü edilen anlatım tekniği aşağıdakilerden hangisidir? A) İç konuşma

B) İç çözümleme

C) Bilinç akışı

D) Diyalog





E) Gösterme

12. Bu teknik, bir yazarın, başka bir yazarın ya da anlatım türünün dil ve anlatım özelliklerini taklit etmesidir. Eserde biyografi, otobiyografi, bilimsel metin, destan, masal, halk hikâyesi, efsane gibi türlere özgü üslup ögeleri, söyleyiş tarzları metnin temel üslubu şeklinde kullanılır. Bu anlatım tekniğinde taklit, metnin üslubuyla ilgilidir; metnin konus taklit edilmez. İhsan Oktay Anar, Puslu Kıtalar Atlası romanında "Râviyan-ı ahbâr, nâkilân-ı âsâr, muhaddisân-ı ruzigâr şöyle rivayet ederler ki", "Anlatırlar ki" gibi Türk halk hikâyelerinin giriş bölümünde kullanılan kalıplaşmış ifadelerini romanında kullanarak bu teknik kullanılmıştır. Puslu Kıtalar Atlası'nda hem romanın hem de ana bölümlerin başında yer alan "Ulema, cühela, ehli namus rivayet ve ilan, hikâyet ve beyan etmişlerdir ki kun-ı kâinattan 7079, İsa Mesih'en 1681 ve Hicretten dahi 1092 yıl sonra, adına Kostantiniye derler meşhur bir kent vardı." şeklindeki ifadeler bir romanın değil, söz konusu türlerin gizemli dünyasına ve anlatımına çeker okuyucuyu.

hükümranlığı elinde olan, dolayısıyla dünyayı ele geçirmiş ve dünya tarafından ele geçirilmiş fakat dünyaya sığmayan, küfür ve delalet içinde bulunan ve şeytanın ayartmalarını hakikat zanneden bir kral; diğer yanda iman ve hidayet sahibi, Hakk'a gönül bağlamış, hakikatten ve ona sadakatten başka hiçbir varlıkları olmayan, derin bir duyuş ve kavrayışla inanan yedi genç. Hikâye insanın dünyaya, gelip geçici olana, maddeye yönelmedikçe şeytan tarafından alt edilemeyeceğini, ibadet ederek kibir duvarı ören kişinin ibadet etse bile ibadetinden gafil olacağını, kötülüğe devam edenin ibadet etse bile ibadetlerinin kendisine bir fayda vermeyeceğini, bilakis ibadetlerinin gafletine sebep olacağını göstermektedir. Üç yüz dokuz yıl uyutulduktan sonra uyandırılan yedi genç ve bir köpeğin mucizesi, imanın temel esaslarından olan ölümden sonra dirilişin bir temsilidir.

102

6.B

C) İç konuşma

II. Anlatıcı, olaylara dışarıdan bakar; anlatıcının görevi, aktarmaktır.



5.C

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Özetleme

Yazar, sıradan ama yoğun ve özgün yaşantıları, simgesel düzeyde aktarır.

Çözüm Yayınları



4.B

anlatılacakların kısaca verilmesini sağlayan bir tekniktir. Bu teknikte anlatıcının varlığı belirgin şekilde hissedilir. Sadri Ertem'in Bacayı İndir Bacayı Kaldır hikâyesinden alınan "Maden ocakları müdürü, bütün köylünün arazisini satın aldı. Köylüler heybelerini sırtlarına vurarak tozlu yollardan uzaklaştılar. Fakat her adımda, her izde bir hatıra buldular. Kimi öldü, kimi döndü." metninde kısa zamanda birçok şey anlatılarak anlatım kolaylaştırılmış, böylece ---- tekniğinden yararlanılmıştır.

Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir?

8.

3.D

10. Anlatmaya bağlı metinlerde çok uzun zamanlarda

kitapları bir ---- yola çıkılarak yazılmış kitaplardır.

2.B



Bu parçada üzerinde durulan anlatım tekniği aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ashab-ı Kehf hikâyesi

A) Pastiş

B) Hz. Ali Cenknameleri

B) Parodi

C) Yusuf ile Züleyha

C) İroni

D) Köroğlu hikâyeleri

D) Monolog

E) Tahir ve Zöhre

E) Gülünç dönüştürüm

BİRE BİR 1. ----, gazete ve dergiyle birlikte yaygınlaşmış, görüntülü

5. Bu, Roma’ya üçüncü gelişimdir. Ama Roma, orada doğup

iletişim araçlarının hayatımıza girmesiyle de önem kazanmıştır. Genellikle bir sanat değeri taşımadığından edebî bir tür olarak kabul edilmemektedir. Öğretme, tanıtma ve tasvir etme amacını taşır. Konuları bakımından bir bölgeyi, bir eşyayı veya bir insanı işlemesine göre sınıflandırılır.

orada büyüyenler için bile bitmez. Her heykel, her tablo, her anıt, size her görünüşünde  güzelliğin yeni bir sırrını açacaktır. Roma’da heykel vatandaş olmuştur. 0, müzede değil, bizim gibi sokaklarda dolaşıyor, meydanlarda geziniyor, parklarda dinleniyor!   Sabahleyin ağzından sular dökülen aslanları seyrederek Doney’e gittim. Burası, büyük otellerin, şık mağazaların ve camlarından hare hare sular akan çiçekçilerin sıralandığı büyük bir cadde üstünde, Via Veneto’da bir kahvedir ama Mehmet Akif’in “Mahalle Kahvesi’ değil, bir temizlik ve zarafet sergisi...    Kaldırım üstündeki masalardan birine oturdum. Garson, ısmarladığım portakal suyunu getirdi. İçinde dört köşe, pırıl pırıl bir buz parçası, yanında, ipek kâğıtlı keselere el değmeden doldurulmuş şeker... Bu parçada aşağıdaki edebî türlerin hangisine ait özellikler ağır basmaktadır?

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A)  panel



B)  konferans

C)  sempozyum



D)  röportaj



E)  açık oturum



2. Geleneksel Türk tiyatrosu ile ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

A)  Karagöz ve orta oyununda diyaloglar doğaçlama özelliğine sahiptir.

C)  Tüm türlerde olayın akışını üstlenen kişi sayısı azdır.

3. 1923’te Cumhuriyet ilan edilirken Iğdır’ın Tuzluca ilçesinde doğmuşum. Babam Anadolu’yu karış karış gezen Albay Kerem Bey. Annem Hemşire Saadet Hanım. Biri kız olmak üzere benden küçük dört kardeşim var. Hiç evlenmedim. Bütün çocuklara baba olmak istedim. Bu yüzdendir ki kırk iki yıldır çocuk edebiyatına katkı sağlamak çabasındayım.



B)  Haber yazısı

C)  Sohbet



D)  Anı

E)  Gezi yazısı

6.

I.



II. Bir jüri tarafından değerlendirilir.



III. İkna edici bir üslup ve çarpıcı örnekler kullanılır.



IV. Temel amaç doğru düşünceye ve gerçeğe ulaşmak değil ileri sürülen görüşü en iyi şekilde savunmaktır.



V. Her grubun bir başkanı olur; grup başkanları, konuşmacıların ardından söylenenleri özetler.



Tez ve karşıt tez esasına dayanır.

Yukarıda özellikleri verilen sözlü anlatım türü aşağıdakilerden hangisidir? A)  Panel

B)  Forum

D)  Münazara

C)  Konferans

E)  Açık Oturum

Bu parça aşağıdaki edebî türlerden hangisine örnek verilebilir? A)  Biyografi

B)  Fıkra

D)  Otobiyografi



C)  Makale

E)  Deneme

4. Serbest düşüncenin ifade alanı ve nesrin bir türüdür. Yazarın gözlemlediği ya da yaşadığı olay, olgu, durum ve izlediği objelerle ya da herhangi bir kavramla ilgili izlenimlerinin herhangi bir plana bağlı kalmayarak deliller getirip kanıtlama yoluna gerek duymadan ve kesin hükümler vermeden, tamamen kişisel görüşüyle serbestçe yazıya döktüğü birkaç sayfayı geçmeyen kısa metinlerdir.

Çözüm Yayınları

D)  Oyunlarda Osmanlı Devleti sınırları içinde yaşayan farklı etnik zümrelerin şive taklitleri önemli bir yere sahiptir. E)  Yazılı bir metne dayanmazlar.

A)  Eleştiri



B)  Türlerdeki tüm tipler, tek bir kişi tarafından taklit yoluyla canlandırılır.



13

BÖLÜM 03 Test

Bu parçada aşağıdaki edebî türlerden hangisine ait özellikler dile getirilmiştir? A) Deneme

B) Makale

D) Söylev

E) Fıkra

C) Röportaj

7. Aşağıdaki açıklamalardan hangisi ayraç içinde verilen kavramla uyuşmamaktadır?

A)  Hikâye, roman ve benzeri edebî türlerde insanı, düşüncelerin dümdüz, zamansal ve mantıksal akışı içinde değil, iç dünyasının, bilinç altının gerçekliğiyle yansıtma amacını taşıyan, iç konuşmalara dayalı anlatma yolu. (Bilinç akışı) B)  Roman, hikâye, tiyatro türlerinde bir durum anlatılırken anlatının kronolojik akışından çıkılıp zamanda geriye gidilmesi. (Geriye dönüş) C)  Bir yazarın, başkasına ait daha önce yazılmış herhangi bir metni ödünç alması ve kendi metnine dönüştürmesi biçiminde oluşan teknik. (Metinler arasılık) D)  Edebî bir türde bölümleri bir uyum ve anlam bütünlüğü sağlayarak birleştirme. (Kurgu) E)  Roman, hikâye gibi türlerde kahramanın iç dünyasında gelişen olayların anlatıcı tarafından ortaya konması. (İç konuşma)

103

Test 13

1.D

8. Gazete, aşağıdaki türlerin hangisinin gelişiminde etkili

B) Makale

C)  Deneme



D)  Günlük



E) Fıkra



9.

I.



II. Karagöz



III. Orta oyunu



IV. Meddah



V. Komedi

B) I. ve V.

C) II. ve III.



D) III. ve V.



E) IV. ve V.



10. Karagöz oyunuyla ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?

A)  Çelebi, Frenk ve Zenne gibi yardımcı rolleri üstlenen tipler vardır. B)  Dört bölümden oluşur, bölümler şöyle adlandırılır: giriş, muhavere, fasıl ve bitiş. C)  Kayserili, Rumelili, Bolulu gibi İstanbul’a yerleşmiş taşralı Türk tipleri vardır. D)  Narekeci, Karagözcünün isteği doğrultusunda perde gazelleri, şarkılar, türküler okur, tef çalar. E)  Önemli tiplerden olan Tuzsuz Deli Bekir; külhanbeyi rolüne bürünen, şiddete meyilli, zorba bir tiptir.

104 11. Aşağıdakilerden hangisi yazınsal değer taşıyan bir yapıtın popüler yapıtlardan ayrılan bir yönü değildir?

A)  Güncel ve ilgi çeken konular daha çok tercih edilir. B)  İçerik ve biçim yönünden kolayca anlaşılma ilkesine yaslanılmaz. C)  Her seviyede okuyucuya seslenebilme özelliğine sahiptir. D)  Çok boyutlu bir bakış açısı tercih edilir. E)  Her okuyuşta veya kişide farklı yorumlar kazanır.

6.D

7.E

8.D

9.B

10.D 11.A 12.B

B)  Bu soruşta, işitmemekten değil, bu güzel sözü bir daha tekrarlatmak isteyen, acemi bir haletiruhiye var gibiydi. Kadının sesi, yağmurlu havanın içine daha madeni bir yağmur gibi düşmüştü. Erkekler, sessiz sedasız, ceketlerinin yakalarını kaldırmış, istasyon binasının içine doğru ürkek serçeler gibi kaçıyorlardı. Genç kadınsa, hamalın sorgusuna başıyla müspet bir cevap verdikten sonra, kırmızı muşambasını uçuran rüzgâra doğru seğirtmekte idi.

Yukarıdakilerden hangileri geleneksel Türk anlatıları arasında yer alan türlerden değildir?

5.E

A)  Görevi dolayısıyla hem öğretmenleri hem de öğrencileri ve onların dünyasını yakından tanıyan yazar, bu iki dünyayı çok iyi gözlemlemiştir. Bu hikâye bir çocuk hikâyesi değildir. Ama “Gamsız’ın Ölümü” hikâyesi, çocuklar için bir şeyler yazmak isteyen bütün yazarların yolunu aydınlatacak niteliklere sahiptir. Bunların başında da yazarın, çocuklara özgü olan saflığı yakalayabilmiş olması gelmektedir.

Dram

A) I. ve II.

4.A

vardır?

Çözüm Yayınları



3.D

12. Aşağıdaki parçaların hangisinde yazınsal bir söylem

olmamıştır? A) Röportaj

2.B

C)  Modernite, insanlara çocukluk denilen masumiyeti yaşatmadan onları yaşlılığa götürmektedir. Dolayısıyla kaybedilen çocukluk kayıp nostaljilerle anlatılabilir. Modernleşme öncesi veya hafif modernleşme dönemlerinde çocuklar hayatı iliklerinde hissederek yaşarlardı. Bu yüzden eski şiirdeki çocuk imgeleri durağandı. Bu durum elbette şiire de yansıdı ve çocuk imgelerinde çok boyutlu bir devinim ortaya çıktı. Fakat bu dönemde de yaşanmayan bir çocukluk sosyal hayattan kopuk bir şekilde şiirlerle alaturka bir nostaljiyle metinleştirilmeye çalışıldı. D)  Yazarın asıl adı Mehmet Efe'dir. 1964'te hikâye yarışmasında birinci seçilen eserindeki takma adı olan Hüsnü Avnigil'i edebiyat dünyasında kullanmayı tercih etmiştir. Hikâye türünde sadece iki kitap yayımlasa da türün önemli isimlerini etkilemesi ve yönlendirmesi oldukça önemlidir. Modern hikâyenin Türk anlatı geleneğiyle ustaca harmanlanması, onu edebiyat tarihimizde ayrı bir yere koyar. E)  Elden geldiğince özgün olmaya, hünerli olmaya çalış oyununda ama başkalarına saçmalıyormuş gibi görünmekten de korkma. Düşünce özgürlüğümüz olması gerek, ancak saçma şeyler yazmaktan korkmayan insanlar özgür düşünür olabilir. Yazdıklarına çekidüzen vermeye, sözlerini cilalamaya kalkma, kaba saba ol, korkusuz ol daha iyi. Az ve öz söz yetenekli olmanın yarısıdır.

BİRE BİR

BÖLÜM 03 Test

1. Aşağıdakilerin hangisinde konuşmacı, dinleyicileri

5. Aşağıdaki parçalardan hangisi tanrısal (hâkim) anlatıcının

etkilemek amacıyla yeri geldikçe duygusal ve coşkuya dayalı bir söylemden yararlanır? A)  Panel



B)  Forum

C)  Sempozyum



D)  Söyleşi



E)  Söylev



2.

I.



II. Makale

bilimsellik



III. Fıkra

güncellik



IV. Gezi yazısı

subjektif yaklaşım



V. Biyografi

3. kişili anlatım



Efsane

bakış açısıyla verilmiştir?

A)  Kahvenin çardağı altında oturuyorduk. Bizim Mehmet Ali, Bekir Çavuş, Salih Ağa ve Muhtar hep orada idiler. Bahis, harp üzerine ve onun akıbetlerine dairdi. Onlara İstanbul’un, dört devletin askerî işgali altında olduğunu anlattım. B)  Hiçbirinde ne hayret, ne dehşet ne de alelâde bir alâka izine tesadüf ettim. Ateşin içinden henüz çıkmış olan Mehmet Ali bile artık bunları geçmiş zamana ait bir masal gibi dinliyordu.

olağanüstülük

C)  Beni görünce merasimle ayağa kalktı ve jandarmalara kalkmalarını işaret etti. Ben de onların sırasında bir sandalye alıp oturdum. Jandarmalar, daha yirmi iki köy dolaşacaklarmış. D)  Memleketin, senin gibi usta askere çok ihtiyacı var. Bugün gidip cephede vuruşmazsan, yarın burada, kapının önünde vuruşmaya mecbur kalırsın. Her vakit söylüyorum. Düşman şuracığa geldi.

Yukarıdaki numaralanmış terimlerden hangisi, karşısındakiyle ilişkilendirilemez? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

E)  Mehmet Ali yokuştan indi. Dereyi geçti. Tarlaların içinden yürüyerek yola doğru ilerledi. Dört arkadaştılar. Bir defa bile dönüp arkalarına bakmadılar.

3. Bu bölümde toplanan düzyazı türleri, hikâye, tiyatro gibi

Aşağıdakilerden hangisi yukarıda sözü edilen türlerden sayılamaz? A) Haber yazıları



B) Fıkra

C) Makale



D) Röportaj



E) Roman



4.

I.



II. El, kol ve beden hareketleriyle sahnelenen sözsüz oyun.



III. Orta oyununda olduğu gibi, önceden yazılmış bir metne dayanmadan, sahnede akla gelen sözlerle oynanan halk tiyatrosu türü.



Oyun, roman, hikâye vb. eserlerde iki veya daha çok kimsenin konuşması.

IV. Bir oyunda, kişilerden birinin kendi kendine yaptığı konuşma.  Aşağıdaki terimlerden hangisinin tanımı yukarıda verilmemiştir? A)  Pandomim



B)  Diyalog

C)  Monolog



D)  Tuluat



E)  Tragedya



6. Mustafa Kemal Paşa, oturduğu koltuktan güçlükle kalkmaya çalıştı. Çünkü kaburga kemikleri hâlâ ağrılar içindeydi. Yanında Mustafa Kemal Paşa’nın ikiz kardeşiymiş gibi kendisine benzeyen bir albay ayakta duruyor. Mustafa Kemal Paşa’ya doğru, kalbimde gerçek bir saygı ile gittim. O kendi hâlinde odada, bütün gençliğin bir millet yaşasın diye ölmeyi göze alan kararını temsil ediyordu. Ne saray ne şöhret ne herhangi bir kudret onun o odadaki büyüklüğüne yaklaşamaz. Gittim, elini öptüm.

Çözüm Yayınları

sanat yapma amacı taşımayan, doğrudan doğruya gerçek bilgilerin aktarımına ve yorumuna dayalı olan bilgilendirme ve ifade yollarıdır. Bunlar daha çok belli bilim ve sanat kesimleri için olmayıp genel halk kitleleri için yayımlanan gazete ve dergilerde yayımlanır, genellikle halkın anlayabileceği bir düzyazı diliyle kaleme alınırlar.

14



Bu parçada aşağıdaki yazı türlerinden hangisine ait özellikler ağır basmaktadır? A) Sohbet



B) Gezi yazısı

C) Biyografi



D) Anı



E) Günlük



7. Ayrı mekânlarda yaşayan, farklı nedenlerle iletişim kurmak isteyen insanların birbirilerine edebî bir üslupla yazdıkları,







mesaj iletme amacı taşıyan metinlere mektup denir. II



Mektuplara yazarın kişiliğinin, duygu ve düşüncelerinin içten bir şekilde yansımasını görürüz. Dil ve üslup genellikle III



yalındır. Mektuplar içeriğine göre birçok türe ayrılabilir: İş IV V



mektubu, özel mektup, edebî mektup vs.



Bu cümledeki altı çizili sözlerin hangisinde bilgi yanlışı vardır? A) I.



B) II.



C) III.



I

D) IV.

E) V.

105

Test 14

1.E

8. İnsan ya da insan topluluklarının başlarından geçmiş ya da geçmesi muhtemel sosyal, siyasi, psikolojik, ekonomik, askerî vb. olayların belli bir sisteme bağlı bütünlük içinde anlatıldığı hacimli, olay anlatımına dayalı metinlere roman denir.



B) Halk hikâyesi

C) Destan



D) Efsane



E) Tenkit



3.E

4.E

5.B

6.D

7.A

8.E

9.D

10.B 11.A 12.C

11. I.

Roman

metinler arasılık

dramatik örgü



II.

Öykü

Çehov tarzı hikâye

iç konuşma

III.

Tiyatro

drama

vodvil

IV. Sempozyum

bilgi şöleni

sözlü anlatım

V.

hatip

dilin alıcıyı harekete geçirme işlevi

Aşağıdaki edebî türlerden hangisi bu parçada tanımı yapılan türle aynı grupta değerlendirilemez? A) Hikâye

2.D

Söylev



Yukarıdaki numaralı türlerden hangisi karşısındaki kavramlardan herhangi biriyle ilişkilendirilemez? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

9. Aşağıdaki tiyatro tanımlarının hangisinde yanlışlık vardır? A)  Trajedi, komedi, dram gibi sahnelenme amacıyla kaleme alınan edebî türlerin hepsine birden verilen bir isimdir. B)  Oyuncular tarafından oyun metninin sahnede canlandırılması sanatına ve sahnelenme mekânına da tiyatro denmektedir.

D)  Olay çevresinde gelişen ve anlatma esasına dayalı, yaşanmış ya da yaşanabilirliği ortaya koyan ve metne dayanan hacimli bir türdür. E)  Dramatik bir tür olarak insanların bireysel ve sosyal hayatlarıyla ilgili olay ve olguları gerçeğe uygun olarak kurmaca ve canlı bir yaşantı hâlinde sahnelenmesidir.

Çözüm Yayınları

C)  Dış gerçeklikte yaşanılan bireysel ve sosyal hayatın küçük bir minyatürünün yeniden kurgulanarak belirlenen yer ve zamanda, belli bir amaca uygun olarak yeniden yaşatılması sanatıdır.

12. Kişisel yaşamı konu

Göstermeye dayalı metinler

edinen metinler

10. Aşağıdakilerin hangisinde boş bırakılan yere ayraç

c. Meddah d. Orta oyunu

E. Röportaj Anlatma esasına dayalı metinler

B)  ---- ; fıkraların, hicivlerin, mizahî metinlerin bir araya getirildiği eserlerdir. (habname)

1. Roman

C)  ---- ,bir kişinin gezip gördüğü yerlerin güzellikleri, ayırıcı özellikleri, insanlarının örf ve âdetleri hakkında yazdığı gezi yazılarının toplandığı eserlerdir. (seyahatname)

E)  ----, devlet yönetiminde görev alacak yönetici adaylarına devletin nasıl yönetileceği hakkında bilgi veren, öğütlerde bulunan ahlâkî-didaktik eserlerdir. (siyasetname)

b. Karagöz

D. Günlük

A)  ---- , mektupların, resmî yazıların, güzel yazı örneklerinin ve kısa mensur metinlerin bir araya toplandığı eserlerdir. (münşeat)

D)  ----, yabancı bir ülkeye elçi olarak gönderilen bir görevlinin o ülkenin siyasî yapısı, örf ve âdetleri, gelişmişlik düzeyi, değişik özellikleri hakkındaki izlenimlerine yer verdikleri eserlerdir. (sefaretname)

a. Tiyatro

B. Biyografi C. Gezi yazısı

içindeki sözcük getirilirse tanım yanlış olur?

106

A. Anı

I. Makale II. Deneme

2. Hikâye



Gazete çevresinde gelişen metinler

3. Masal

III. Fıkra

4. Efsane

IV.Eleştiri

5. Destan

V. Mektup

Metin türlerinin yukarıdaki sınıflandırılmasında hangi iki türün yeri değiştirilirse bilgi yanlışlığı giderilir? A) b – 5



B) 1 - C



D) IV – d

E) 4 - D

C) E - V

01

BÖLÜM 04 Test

İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı / Sözlü ve Yazılı Dönem - 1 1. Türk edebiyatının dönemlere ayrılmasında aşağıda

4. Öpkem kelip ogradım

verilenlerden hangisi ölçüt olarak alınmıştır?

A)  Nüfus artışı B)  Bilimsel gelişmeler C)  Coğrafik keşifler D)  İklim değişimi



Arslanlayu kökredim



Alplar başın togradım



Emdi meni kim tutar



Bu dörtlükten aşağıdakilerin hangisine ulaşılabilir? A) Nazım türü sagudur.

E)  İnanç ve kültür değişimi

B) Yalın ve arı bir Türkçe kullanılmıştır. C) Duraksız 7’li hece ölçüsüyle söylenmiştir. D) İslami Dönem Türk şiirinin dil ve anlatım özelliklerine sahiptir. E) İslamiyet sonrası Türk şiirinin geleneğini yansıtmaktadır.

2. Aşağıdaki özelliklerden hangisi İslamiyet öncesi Türk edebiyatının sözlü dönemi için söylenemez?

A) Ürünlerin şiir türünde verilmesi B) Nazım biriminin dörtlük, ölçünün hece olması C) Dönemine göre yalın bir dile sahip olması D) Nesir türünde daha çok yapıt verilmesi

I.



II. Büyücülük



III. Esnaflık



IV. Hekimlik



V. Kağanlık

Çözüm Yayınları

E) Doğa, sevgi, kahramanlık konularını içermesi

3.

5.

Şairlik

Yukarıda verilenlerden hangi ikisi İslamiyet öncesi Türk edebiyatında “şaman, baksı, oyun, ozan, kam” olarak adlandırılan insanların bir niteliği değildir? A) I. ve III.

B) I. ve IV.

D) III. ve V.

C) II. ve V.

E) IV. ve V.

Türk Edebiyatında Dönemler İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı Sözlü Edebiyat

Yazılı Edebiyat

İslamiyet Etkisindeki Türk Edebiyatı

Batı Etkisindeki Türk Edebiyatı V

Halk Edebiyat

Divan Edebiyat

III

IV

6.

I.



II. Dilin Arapça, Farsça ve Türkçeden oluşması



III. Doğa, kahramanlık, sevgi, ölüm gibi konuların işlenmesi

Dörtlük birimi, yarım uyak ve hece ölçüsü kullanımı



I II Alp Er Tunga öldi mü



Issız ajun kaldı mu



Ödlek öçin aldı mu



IV. Daha çok zengin uyağın tercih edilmesi



Emdi yürek yırtılur



V. Doğaçlama oluşturulması



Bu dörtlük dil ve anlatım özellikleri göz önüne alınırsa yukarıdaki tabloda numaralanmış yerlerden hangisine dâhil edilebilir? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.



Yukarıda verilenlerden hangi ikisi İslamiyet’ten önceki Türk edebiyatının bir niteliği olamaz? A) I. ve II.

B) I. ve IV.

D) III. ve IV.

E) IV. ve V.

C) II. ve IV.

107

Test 01

1. E

7. Aşağıdakilerin hangisinde destan ve içerik karşılaştırması

B)  Alp Er Tunga Destanı – Türk-İran savaşlarında Alp Er Tunga’nın yiğitlikleri C)  Şu Destanı – İskender’le Türklerin savaşı ve Türk hakanı Şu’nun kahramanlıkları D)  Oğuz Kağan Destanı – Hun hükümdarı Oğuz’un Orta Asya’da Türk birliğini kurması E)  Ergenekon Destanı – Savaşta yenilen ve Ergenekon’a sığınan Göktürklerin bir demir dağı eritip intikamlarını almaları



I.



II. Mete Han



III. Yullug Tigin



IV. Kül Tigin



V. Cengiz Han



8. İslamiyet’ten sonraki Türk destanlarında motiflere fazlaca

A)  Işık

B)  Kurt

D)  Kökbörü

C) Sihir

108

I.



II. Er – Manas

6.C

7.A

8.C

9.C

10.D 11.C 12.D

Şu

Yukarıdaki kişilerden hangi ikisi bu parçada verilen özelliklere sahip değildir?

11.

I.



II. Kırklar motifi



III. Hızır motifi



IV. Yada taşı motifi



V. Kökbörü motifi

Işık motifi



Türk halk kültürünün önemli bir ögesi olan bu motif, destanlarımızda destan kahramanına yol gösterip yardım eder. Buna olan inanç, halen halk arasında efsaneler olarak anlatılıp varlığını ve yaygınlığını korumaktadır. Zor durumdaki insanlar, bilince yerleşen bu motiften medet umarlar. Günümüzde de islam inancıyla bütünleştirilmiş bir motiftir.



Bu açıklama yukarıda verilen motiflerden hangisinin açıklamasıdır?

E)  Ok – yay

A) I.

9.

5.D

A) I. ve II. B) I. ve V. C) II. ve III. D) III. ve IV. E) IV. ve V.

Çözüm Yayınları

Bu parçada sözü edilen destan motifi aşağıdakilerin hangisidir?

4.B

perilerden daha güzel bir oğlu oldu. Bu çocuk, annesinden ilk sütü emdikten sonra konuştu ve çiğ et, çorba, şarap istedi. Kırk gün sonra büyüdü ve yürüdü. Ayakları öküz ayağı, beli kurt beli, omuzları samur omzu, göğsü ayı göğsü gibiydi. Vücudu baştan aşağı tüylüydü. At sürüleri güder ve avlanırdı. Yaşadığı yerde çok büyük bir orman vardı. Bu ormanda çok büyük ve güçlü bir gergedan yaşıyordu. Bir canavar gibi olan bu gergedan at sürülerini ve insanları yiyordu. Günlerden bir gün bu gergedanı avlamaya karar verdi. Kargı, yay, ok, kılıç ve kalkanını aldı ve ormana gitti. Bir geyik avladı ve onu söğüt dalı ile ağaca bağladı ve gitti.

A)  Türeyiş Destanı – Göktürklerin dişi bir kurttan türemesi



3.A

10. Onun yüzü gök, ağzı ateş, gözleri ela, saçları ve kaşları kara

yanlıştır?

yer verilmiştir. Örneğin Battal Gazi destanında Battal Gazi ile kâfirler savaşırken meydana bir cadı girer ve karşısına çıkan Müslümanlara karşı efsun okuyunca Müslümanların elleri bağlanır, etraf sularla kaplanır. Aynı destanın bir başka yerinde de yine bir cadı, ağzından ateşler saçan yanındakilerle Battal Gazi’ye karşı gelir, efsun okuduğu bir taşın içindekini Battal Gazi’ye atınca Battal Gazi’nin etrafını alevler kaplar. Ateşin içinden çıkan bir ejderhayı da Battal Gazi okuduğu bir dua ile etkisiz kılar ve sihir bozulur.

2.D

B) II.

C) III.

D) IV. E) V.

Köroğlu

III. Üç Şehitler IV. Şu

V. Türeyiş



VI. Genç Osman



Yukarıda verilen destanlardan hangi ikisi “çekirdek – yayılma – derleme” aşamalarından geçmemiş destanlardır? A) I. ve VI. B) II. ve IV. C) III. ve VI. D) IV. ve V. E) V. ve VI.

12. Aşağıda verilenlerden hangisi Uygurca yazılmış metinlerden değildir?

A) Irk Bitig B) Altun Yarug C) Sekiz Yükmek D) Kodeks Komanikus E) Kalyanamkara ve Papamkara

02

BÖLÜM 04 Test

Sözlü ve Yazılı Dönem - 2 1. Aşağıdakilerden hangisi İslamiyet öncesi Türk edebiyatı için söylenemez?

A)  Yazılı ve sözlü olmak üzere ikiye ayrılan İslamiyet öncesi Türk edebiyatında yazılı dönem, 8. asırdan itibaren başlar. B)  Epope olarak da adlandırılan destan, dörtlüklerle yazılan, sosyal konuları içeren ve yüz dörtlüğe kadar söylenebilen bir nazım biçimidir.

4.

I.



II. Uygurların yaşamlarına da değinmeleri



III. Runik özelliğe sahip bir alfabeyle yazılmaları



IV. Türklerin ilk yazılı metinleri olmaları



V. İslam öncesi sözlü dönemin şiir örneklerini içermeleri



C)  “Sav”lar, divan edebiyatında “darbımesel”, halk edebiyatında “atasözü” olarak adlandırılır.

MS. 8. yüzyılda millî bir alfabeyle yazılmaları

Yukarıdakilerden hangi ikisi Göktürk Yazıtları’nın bir özelliği değildir? A) I. ve II. B) I. ve V. C) II. ve V. D) III. ve IV. E) IV. ve V.

D)  İslamiyet öncesi edebiyattaki “koşuk”lar, Türk halk edebiyatında “koşma”ya dönüşmüştür. E)  “Sagu” denen ölüm konulu hüzünlü şiirlere divan edebiyatında “mersiye”, halk edebiyatında “ağıt” denir.

2.

I.



II. Türeyiş



III. Saltuk Buğra Han



IV. Yaradılış



V. Ergenekon Yukarıdaki numaralanmış destanlardan hangi ikisi İslamiyet öncesi oluşan Türk destanlarından değildir? A) I. ve III. B) I. ve IV. C) II. ve V. D) III. ve IV. E) IV. ve V.

Çözüm Yayınları



Er - Manas

5.

I.



II. Alp Er Tunga



III. Oğuz Kağan



IV. Yaradılış



V. Türeyiş



Ergenekon

Yukarıda verilen destanlardan hangi ikisinin yeri değiştirilirse kronolojik sıralama doğru olur? A) I. ve III.

B) I. ve IV.

D) III. ve IV.

C) II. ve V.

E) IV. ve V.

3. Tanrı Kayra Han, dünyayı oluşturmayı düşündü. Kişiye “Suya dal, toprak çıkar!” emrini verdi fakat kişi kötülükler düşündü. Toprağın bir kısmını ağzında sakladı. Kendine göre bir yer yaratacaktı. Avucundaki toprağı su yüzüne serpince Tanrı, toprağa “Büyü!” emrini verdi. Bu toprak dünya oldu. Fakat bu emirle kişinin ağzındaki topak da büyümeye başladı. Kişi, Tanrı’ya yalvardı. Tanrı “Tükür!” buyurdu. Kişi’nin ağzından dökülen ıslak toprak yeryüzüne serpildi. Yeryüzünde tepecikler oluştu. Buna kızan Tanrı, kişiyi kendi âleminden kovdu ve ona Erlik (Şeytan) adını verdi.

Bu parça aşağıdaki destanların hangisine özgü nitelikleri yansıtmaktadır? A)  Türeyiş Destanı B)  Ergenekon Destanı C) Bozkurt Destanı D) Alp Er Tunga Destanı E)  Yaradılış Destanı

6. Kaklar kamug kölerdi

Taglar boşu ilerdi



Ajun tını yılırdı



Tütü çeçek çerkeşür



Bu şiir alıntısına yönelik aşağıdakilerin hangisi söylenemez? A) Yuğ töreninde söylenmiş bir sagudur. B) İslamiyet öncesi sözlü dönem geleneğinin özelliklerini yansıtmaktadır. C) Günümüz Türkçesinde de var olan kelimeler kullanılmıştır. D) Öz Türkçe kelimeler kullanıldığı için arı bir dili vardır. E) Kafiye dizilişi, kafiye, redif, ölçü gibi ahenk özelliklerine sahiptir.

109

Test 02

1. B

7.



Şu Destanı





Göç Destanı





Bozkurt Destanı





Ergenekon Destanı



4.C

5.B

6.A

7.C

8.A

9.C

10.C 11.E 12.B

çalışmalarda Çince kitabede geçen “Kültigin” kelimesinden faydalanarak “Tengri, Türk, Kültigin” isimlerini 1893’te okumayı ---- başarmıştır.

Yukarıdaki destanlar için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

B)  Strahlenberg C)  Thomsen

C) İlk iki destan Göktürklere, son iki destan da Altay Türklerine aittir.

D)  Talat Tekin E)  R. Reşit Arat

D) Kullanılan dil, yabancı dillerin etkisinden uzak arı bir Türkçedir. E) İslamiyet öncesi sözlü döneme aittirler, tarihin bilinmeyen dönemlerinde oluşmuşlardır.

11. Türk edebiyatı, Türk milletinin tarih sahnesine çıktığı topraklarda doğmuş ve bu milletin tarihte oynadığı rollere göre gelişerek devam etmiştir. Bu itibarla edebiyatımız ilk defa sözlü şekilde ortaya çıkmışsa da tarihte rastladığımız yazılı metinler sekizinci yüzyılda, bugün Moğolistan sınırları içinde bulunan Orhun Nehri boyunda ve çevresinde dikilmiş olan ---- ’dir. Bu yazılardaki Türkçenin edebî bir dil olması, dilimizle ilgili belgelerin daha öncelere götürülebileceği fikrini de beraberinde getirmiştir. Böylelikle başlayan Türk yazı dili, Türklerin batıya çekilişlerinde yeni yeni kültür merkezleri kurmaları ile, çeşitli edebî verimlerin ortaya çıkmasına da zemin hazırlamıştır. Bu coğrafî farklılaşmalar, dinî ve kültürel arayışlar zamanla Türk edebiyatında da bir çeşitlilik ve zenginlik ortaya çıkarmıştır.

Yukarıda sözü edilen destan tipi aşağıdakilerden hangisidir? A)  Bilge tipi

B)  Şaman tipi

C)  Kadın tipi

D)  Kağan tipi

Çözüm Yayınları

8. Toplumu yönlendiren, öğütlü sözleriyle yaşamlarından sonra da dilden dile dolaşan kişilerdir. Ak sakallı ifadesi ile de belirtilirler. Ergenekon Destanı’nda demir dağı eriterek Türklerin yol bulup çıkmasını sağlayan usta demirci, bu tipinin en önemli örneklerindendir. Türk destanlarında kağanların, yanlarında bulunmaları ve verecekleri önemli kararlarda onlara başvurmaları bu kişiliğe inanılmış olmasının en belirgin işaretidir.

Bu parçadaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi getirilebilir? A)  Radloff

B) Dört destan da mitolojik ögeler içermektedir.



3.E

10. Yazıtların bulunmasından sonra okunması için yapılan

A) Olağanüstü kişi ve olaylar konu edilmiştir.



2.A



Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilemez? A) Yenisey Yazıtları B) Orhun Abideleri

E)  Alp tipi

C)  Göktürk Yazıtları D)  Köktürk Anıtları E)  Uygur metinleri

110

9.



Üç Şehitler Destanı





Yaradılış Destanı





Bozkurt Destanı

12.



Ağılda oglag togsa arıkta otı öner.





Er - Manas Destanı





Ac ni yimes, tog ni times.





Battal Gazi Destanı



Yukarıda verilen örneklerin özellikleri aşağıdakilerden hangisidir?



Aşağıdakilerden hangisi bu destanlarla ilgili ortak bir kavram olamaz?



A)  Nazım



B)  Epope



C) Anonimlik



D) Tarihî gerçeklik

D) Koşuk nazım biçimlerinin içinde yer alan didaktik ögelerdir.



E)  Tahkiyeli anlatım

E) Sagu türünün son dörtlüklerinde yer alan ifadelerdir.

A) Yır adı verilir, toylarda ve şölenlerde söylenir. B) Darbımesel, atasözü olarak adlandırılan, öğüt veren kalıp sözlerdir. C) Destanların içerisinde yer alan düzyazı parçalarıdır.

03

BÖLÜM 04 Test

Sözlü ve Yazılı Dönem - 3 1. Aşağıdakilerden hangisi İslamiyet öncesi sözlü dönem

4. Şu, MÖ IV. yüzyılda yaşamış bir Türk hükümdarıdır. Onun

Türk edebiyatı için söylenemez?

yaşamı ve yaşadıkları etrafında söylenen ve Makedonyalı Büyük İskender’in Türk illerine yürüyüşü ile birleştirilen bu destan, Türkler arasında XI. yüzyıla kadar yaşamış ve bu yüzyılda Kaşgarlı Mahmut tarafından Divanu Lugati’t-Türk’e de alınmıştır.

A)  Şiirlerin ezgi eşliğinde söylenmesi B)  Tamamen millî bir karaktere sahip olması C)  “Kopuz” adlı bir çalgı aleti eşliğinde şiir söylenmesi D)  “Kam, baksı, oyun, ozan, şaman” denen törenlerde ürünlerin verilmesi



E)  Kaşgarlı Mahmut’un Divanu Lugati’t-Türk kitabının dönemle ilgili bilgiler içermesi

Yukarıda hakkında bilgi verilen destan aşağıdaki Türk boylarından hangisine aittir? A) Hun

B) Saka

D) Altay

C) Uygur

E) Göktürk

5. Mete Han olağanüstü güçlere sahiptir. Büyüyüp genç

edebiyatıyla ilgili olamaz?

A)  Dörtlük - ezgili söyleyiş B)  Arı bir dil - millîlik C)  Hece ölçüsü - Şamanizm D)  Soyutluk - düzyazı E)  Epope - doğayla iç içelik

Çözüm Yayınları

2. Aşağıdaki kavramlardan hangileri İslamiyet öncesi Türk

olduğunda iyi bir hükümdar olur. Ay yüzlü bir kızla evlenir. Birçok başarı kazanır. İkinci bir evlilik yapar. Bu hanımından altı çocuğu olur. Bunların üçünü Doğu’ya, üçünü Batı’ya gönderir; Doğu’ya gidenlerin adı Dağ, Deniz, Gök; Batı’ya gidenlerin adı Ay, Dünya, Güneş’tir. Doğu’ya gidenlerde üç gümüş ok vardır. Batı’ya gidenlerde üç altın yay bulunmaktadır. Doğu’ya gidenler Bozok, Batı’ya gidenler Üçok’tur. Yukarıda sözü edilen destan aşağıdakilerden hangisidir? A) Şu Destanı B) Türeyiş Destanı C) Alp Er Tunga Destanı D) Oğuz Kağan Destanı E) Ergenekon Destanı

111 3. Aşağıdakilerden hangisi İslamiyet öncesi sözlü dönem Türk edebiyatı için söylenemez?

6. Aşağıdakilerin hangisi Uygur alfabesiyle ilgili söylenemez?



A)  Şiir ağırlıklı olması

A) Sağdan sola doğru yazılır.



B)  Düzyazı türünde eser verilmemesi

B) On sekiz harften oluşan bir alfabedir.

C)  Ürünlerin didaktik bir niteliğe sahip olması

D) Yabancı kökenli kelimelerin kullanılmaması



E)  Ürünlerin sav, sagu, koşuk, destan olarak adlandırılması

C) Alfabedeki harflerden üçü ünlü, on beşi de ünsüzdür. D) İslam öncesi sözlü dönemin dışında kullanılmamıştır. E) Türkçeyi ve edebî bir metni çok iyi yansıtmaya elverişli bir alfabe değildir.

Test 03

1. D

7. Türk-İran savaşlarını anlatan bu destandan Firdevsi de

3.C

4.B

5.D

6.D

7.B

8.C

9.C

10.B 11.E 12.D

10. Göktürk Yazıtları ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Şahname’sinde söz etmiştir. XI. yüzyılda Kaşgarlı Mahmut tarafından yazılan Divanu Lugati’t-Türk’te Afrasyap olarak da bilinen hükümdara değinilmiştir.

2.D

A)  Söylev niteliğine sahiptirler. B)  Cüveyni, yazıtları ilk okuyan kişidir.

Bu parçada hakkında bilgi verilen destan aşağıdakilerden hangisidir?

C)  Türk kelimesinin geçtiği ilk metinlerdir. D)  Sağdan sola doğru yazılan 38 harfli Göktürk alfabesiyle yazılmışlardır.

A)  Timur Destanı B)  Alp Er Tunga Destanı

E)  Kültigin, Tonyukuk ve Bilge Kağan yazıtları edebî bir niteliğe sahip oldukları için ön plana çıkmaktadır.

C)  Oğuz Kağan Destanı D)  Cengiz Han Destanı E)  Er – Manas Destanı

11. ---- adı verilen ---- törenlerinde, ---- ya da toy adı verilen dinsel ziyafetlerde söylenen şiirlere ---- denir. Hece ölçüsüyle dörtlükler hâlinde oluşturulur. Bu şiirlerde aşk, doğa, yiğitlik gibi konular işlenir.

A) Şölen, sürek, yuğ, koşuk

8. Aşağıdakilerden hangisi İslam öncesi sözlü dönemle

B) Yuğ, sürek, şölen, sagu

ilişkilendirilemez?

B)  Sav, yuğ, sürek, oyun C)  Tuyuğ, mersiye, koşma, lir D)  Sagu, şölen, kopuz, yır E)  Destan, sığır, baksı, ozan

C) Sagu, sığır, sürek, koşma

Çözüm Yayınları

A)  Koşuk, yır, toy, şaman

Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?

D) Sürek, yuğ, şölen, destan E) Sığır, av, şölen, koşuk

12. Kulan tükel kamıttı

112



Akar sukak yumuttı



Yaylag tapa emitti



Tizig turup sekrişür



Günümüz Türkçesiyle:



Bahar yaban atlarını coşturdu Dağ hayvanlarını bir araya getirdi Otlamak için yaylalara yöneldiler Sıra sıra hoplayıp zıplıyorlar



9.



Battal Gazi destanı





Saltuk Buğra Han destanı

Divanu Lugat’it-Türk’ten alınan bu dizelerin dil ve anlatım özellikleri için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?





Danişment Gazi destanı

A)  Tema doğa, konu da bahar ayından duyulan sevinçtir.



Aşağıdakilerden hangisi bu destanların ortak bir özelliği değildir?

B)  Uyak, uyak dizilişi, redif gibi ahenk unsurlarından yararlanılmıştır.

A)  Doğal destan olmaları

C)  Öz Türkçe sözcüklerle yalın bir anlatım sağlanmıştır.

B)  Türk destanları olmaları C)  Yapay destan olmaları D)  Anadolu sahasında oluşmaları E)  İslamiyet sonrası döneme ait olmaları

D)  İslamiyet öncesi yazılı döneme ait, söyleyeni belli olan bir şiirdir. E)  Aralarında anlam ilişkisi olan sözcükler bir arada kullanılarak tenasüp yapılmıştır.

BİRE BİR

BÖLÜM 04 Test

04

1. Destan

Nitelik

Millet-Sanatçı



I.

İgor

Yapay destan

Rus

destanlar arasındaki bir fark değildir?



II. Şinto

Doğal destan

Japon



III. Kaybolmuş Cennet

Yapay destan

Milton

A) Doğal destanlar uzun bir zaman aralığında oluşurken yapay destan çok kısa bir zamanda yazılır.



IV. Ramayana

Doğal destan

Hint



V. Kuvayımilliye

Yapay destan

Nazım Hikmet



5. Aşağıdakilerden hangisi doğal destanlarla yapay

B)  Doğal destanlara halkın katkısı varken yapay destanlarda bu durum söz konusu değildir. C)  Doğal destanlar manzum eserlerken yapay destanlar mensur eserlerdir.

Yukarıdaki eşleştirmelerin hangisinde yanlışlık vardır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV. E) V.

D)  Doğal destanlarda çekirdek, yayılma ve derleme aşamaları varken yapay destanlarda yoktur. E)  Doğal destanlar anlatıcının duygu düşüncelerini yansıtmazken yapay destanlar anlatıcının yansımasıdır.

2. (I) Edebî bir tür olan destanlar kuraklık, kıtlık, göç, savaş ve istila gibi önemli olayların etkisiyle tarihin eski çağlarında meydana gelmiştir. (II) Destanlar üç safhada oluşur. (III) Doğuş safhasında milletin hayatında iz bırakan önemli tarihî ve sosyal olaylar, bu olaylar içinde yüceltilmiş efsanevî kahramanlar çevresinde görülmeye başlanır. (IV) Yayılma safhasında söz konusu olay ve kahramanlıklar, sözlü gelenek yoluyla bölgeden bölgeye ve nesilden nesile yayılarak geçer. (V) Derleme safhasında ise sözlü geleneğe kısa zamanda yerleşen destan, bir halk ozanı tarafından söylenmeye başlanarak edebî bir niteliğe bürünüp anonim özelliğinden sıyrılır. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV. E) V.

yapılmıştır?

A)  Nibelungen – Doğal destan – Alman B)  Mahabarata – Doğal destan – Hint

Çözüm Yayınları



6. Aşağıdaki eşleştirmelerin hangisinde yanlışlık

C)  Şehname – Yapay destan – Firdevsi D)  Henriade – Yapay destan – Voltaire E)  Chanson de Roland – Doğal destan – Fransız

3. Yakın zamanda bir sanatçı tarafından ortay konan destanlar yapısı yönünden yapay destan olarak adlandırılırlar. Bu destanlarda çekirdek, yayılma ve derleme aşamaları yoktur. ---- gibi eserler bu destanlara örnek verilebilir.

Aşağıdakilerden hangisi yukarıdaki boşluğa getirilemez? A)  Üç Şehitler B)  Kalevela C)  İlahi Komedya D)  Çılgın Orlando

7. (I) Destanların Türk kültür tarihi içerisinde çok önemli bir yeri vardır, onlar edebî bir ürün olmakla beraber Türk tarihinin ve kültürünün aynalarıdır. (II) Destanların konuları çoğunlukla tarihî gerçeklere dayandığı için geçmiş zaman içerisinde gerçekleşmiş olaylar, yaşamış kahramanlar ve mekânlar hakkındaki bilgileri öğrenmemizi sağlamaktadırlar. (III) Milletlerin gelenek, görenek ve yaşayış tarzları ile ilgili olarak belki de hiçbir kaynakta bulunmayan bilgiler destanlarda yer almaktadır. (IV) Bu tür eserler aynı zamanda önemli belgelerdir, Türkçenin tarihî seyrinin araştırılmasında çok önemli malzemelerdir. (V) Genellikle âşık denen kişiler tarafından oluşturuldukları için konuşma dilinin özelliklerini çok yönlü aksettiren bu yazılı metinler, dil için adeta bir hazine durumundadır.

E)  Kurtarılmış Kudüs

4.

I.



II. Toprak



III. Altın Yay



IV. Ağaç



V. Mağara



Işık

Yukarıdaki mitolojik ögelerden Türk destanlarında yer alanlar aşağıdakilerin hangisinde birlikte verilmiştir? A) I ve II B) II ve V C) I, II ve IV D) III, IV ve V E) I, III, IV ve V



Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV. E) V.

113

Test 04

1. A

8. I. Altun Yaruk: 10. yüzyılda yazılmıştır. Bir fal kitabıdır.

3.B

III. Irk Bitig: Budizm felsefesini ve Buda’nın dinî hikâyelerini içeren bir eserdir. 10. yüzyılda yazılmıştır. IV. Sekiz Yükmek:  Beş duyu organının görevlerini ve bazı manevi bilgileri Budist yaklaşımla yorumlayan bir eserdir.



A)  Ergenekon

A) I. ve II.

C)  İlyada

D) II. ve IV.

6.C

7.E

8.B

9.A

10.C 11.E 12.A

Aşağıdakilerden hangisi yukarıdaki metne örnek verilemez?

Yukarıdaki eserlerden hangi ikisinin yeri değiştirilirse eserlerin içeriği doğru verilmiş olur?



5.C

su köpüğünden yaratılmış, bir bozkurdun çocuğu olmuş veya ağaç karnında doğmuş, mukaddes insanlar bulunan destanlar; ilk bakışta, ilk insanların hayal âlemini tanıtan masallar gibi görünür. Ancak, derinlemesine bakanlar bu destanların yapılarında milletleri, duyuşları, fikir ve sanatları meydana getiren büyük medeniyet mimarisinin temel taşlarını bulurlar; insanlık tarihinin nasıl başlayıp nasıl geliştiğini bir masal atmosferi içinde öğrenirler.

II. Kalyanamkara ve Papamkara: Uygur Dönemi metinlerindendir. İyi niyetli bir şehzadenin bütün canlılara yardım isteğini konu edinen hikâye türünde bir metindir.

B) I. ve III.

4.E

11. Kahramanları arasında tanrılar, tanrıçalar; gün ışığından,

Uygur Türkçesinin özelliklerini yansıtmaktadır.



2.E

B)  Beowulf

C) II. ve III.

D)  Chanson de Roland

E) III. ve IV.

E)  Kalyanamkara ve Papamkara

olanlarına ise çok az rastlanmaktadır. (II) Olaylar ve kişiler gerçekle masal arasındadır; gerçeğe bağlı bir olay veya kişiler masalımsı anlatılır, zaman ve çevre ise çok net olmasa da belli belirsiz tanıtılır, hakkında bilgi verilir. (III) Belirli kültür döneminde bulunan milletlerin sözlü olarak yarattıkları destanların yanında bir de yapma destan adı verilen destanlar vardır. (IV) Bunlar, sonradan bazı şair ve yazarların, kendi milletlerinin tarihinden çıkarılmış heyecanlı olayları birtakım hayal unsurları ile karıştırarak hikâye edip yazdıkları destanlardır. (V) Doğal destanlar, halkın toplu vicdanından fışkırmış ortaklaşa eserler oldukları hâlde bunlar önce ferdi eserlerdir. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?



A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

Çözüm Yayınları

9. (I) Destanlar biçim yönünden mensur eserlerdir, nazım

12.

I.



II. Malazgirt Savaşı’ndan hemen sonra Anadolu’da başlayan Türk-Bizans mücadelelerini, Türklerin Anadolu’yu fethini anlatan destandır. Mekân bugünkü Türkiye’nin Malatya, Kayseri ve Ankara’dan İstanbul Boğazı’na çekilecek bir çizginin kuzeyidir. 13. yüzyılda yazıya geçirilmiştir. 



III. Anadolu’da, özellikle Rumeli’de Müslümanlığı yayan büyük veli- kahraman sıfatıyla asırlarca anılan kahramanın adıyla anılan bir destandır. Şahsiyeti özellikle Balkanlar’da bir menkıbe haline gelmiştir.

E) V.

10. Anadolu sahasında gelişen Köroğlu Destanı, İslam sonrası

I



114

oluşmuştur. Seyis Yusuf’un gözlerini kör eden Bolu Beyi’ne karşı onun oğlu Ruşen Ali’nin mücadelesi konu edilmiştir. II Anadolu sahasında gelişen Er – Manas Destanı ise Kırgız III

Türklerine ait dünyanın en uzun destanıdır. Manas’ın IV V



kahramanlıkları ve dini yaymadaki mücadelesi konu edilmiştir.



Bu parçada numaralanmış unsurların hangisinde verilen bilgi yanlıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV. E) V.



VIII. yüzyılda Emevî-Bizans savaşlarında meşhur olmuş bir kahramanın din için yaptığı savaşları konu edinen destandır. Anadolu’da oluşan İslami Türk destan zincirinin ilk halkasıdır. İslamiyet’in yayılması uğruna kahramanlık içermesi ve kahramanlığın mekânının Anadolu olması nedeniyle çok sevilmiş bir destandır.

Yukarıda bazı bilgileri verilen destanlar sırasıyla aşağıdakilerden hangisidir? A) Battal Gazi Destanı, Danişment Gazi Destanı, Sarı Saltuk Destanı B) Battal Gazi Destanı, Sarı Saltuk Destanı, Danişment Gazi Destanı C) Danişment Gazi Destanı, Battal Gazi Destanı, Sarı Saltuk Destanı D) Sarı Saltuk Destanı, Battal Gazi Destanı, Danişment Gazi Destanı E) Sarı Saltuk Destanı, Danişment Gazi Destanı, Battal Gazi Destanı

TÜMEVARIM - II Test 1. Pencereden bakan dilber 

5. Saka Türklerine ait “Alp Er Tunga” destanındaki kahraman Alp Er Tunga, aşağıdakilerin hangisiyle ruh ve fiziki açıdan ortak özelliklere sahiptir?

Güzelliğin bildirirsin  Ak göğsünde lale sünbül  Ağlayanı güldürürsün    Gerdan açık benlerin çok  Güzellikte menendin yok  Kaşların yay kirpiğin ok  Vurduğunu öldürürsün 



B) Varsağı

D) Türkü

A) Kültigin

B) Bamsıbeyrek

C) Dede Korkut

D) Deli Dumrul



E) Salur Kazan

6. Türlerin karşılaştırılmasıyla ilgili aşağıdaki cümlelerin

Bu dörtlükler aşağıdaki nazım biçimlerinin hangisiyle söylenmiştir? A) Koşma

01

hangisinde yanlışlık vardır?

A)  Asıl öge olan dış dünya; gezi yazısında gözlem, araştırma ve inceleme yoluyla ele alınırken anı, günlük ve otobiyografi türlerinde asıl öge kişinin kendisidir.

C) Semai

E) Destan

B)  Kişinin kendi yaşamını anlatması anı, günlük ve otobiyografi türlerinde ortaktır.

2. Halka halka kakülünden dağ dağ oldu gönül

Hoş gelip divanelik dağ üstü bağ oldu gönül

C)  Anı, günlük ve otobiyografide gezi yazısına göre çevre tasviri de çok azdır.



Şeyh Galip’in bu beytinde aşağıdaki söz sanatlarından hangisi vardır?

D)  Anı, belge niteliğindeyken günlük, otobiyografi ve gezi yazısı belge niteliğine sahip değildir.

A) Mübalağa

B) Telmih

C) Terdid

D) Nida

E)  Anı, günlük ve otobiyografide amaç yaşananları veya yaşamı anlatmak, gezi yazısında ise gezip görülen yerleri anlatmaktır.

E) Tecahüliarif

3. Aşağıdakilerden hangisi Karagöz tipinin özelliklerinden değildir?

A) Orta oyunundaki Kavuklu tipinin kimi özelliklerine sahiptir. B) Hacivat’la çatışma hâlindedir.

Çözüm Yayınları



7. Dinin on sermayesi vardır: Beşi dışta, beşi içtedir. Dışta olanlar: dilde doğruluk, malda cömertlik, bedende tevazu, eziyetten el çekme ve eziyete katlanmadır. İçte olanlar: efendisinin varlığını sevmek, efendisinden ayrılmaktan korkmak, efendisine kavuşmayı arzulamak, yaptığına pişman olmak, Yüce Rab’bından utanmaktır.

C) Okumuş, yarı aydın tipini temsil eder.

Bu parça aşağıdaki edebî türlerin hangisinden alınmış olabilir?

D) Birçok şeyi yanlış anlama meylindedir.

A) Seyahatname

B) Fütüvvetname

C) Sefaretname

D) Ruzname



E) Aklına geleni söylemekten çekinmez.



4. İslamiyet öncesi Türk toplumunda ---- denen av törenlerinde ve ---- denen eğlence törenlerinde ozanlar tarafından ---- adı verilen bir çalgı eşliğinde yiğitlik, aşk, tabiat konularında söylenen şiirlere ---- denir. Millî ölçümüz olan hece ölçüsü bunlarda kullanılmıştır. Uyak düzeni “aaab, cccb, dddb, eeeb…” şeklindedir. Nazım birimi dörtlüktür. Bu nazım biçimi ---- adı verilen kişilerce söylenirdi. Kaşgarlı Mahmut tarafından XI. yüzyılda yazılan Divanu Lugati’t-Türk adlı Türkçenin ilk sözlüğü olan ve Türkçenin tarihî gelişimi hakkında çok değerli bilgiler içeren kitapta bu nazım biçiminin örnekleri vardır.

Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi getirilemez?

E) Surname

8. Karagöz — (Hem çalar, hem söyler.) Gümbede gümbede, gümbede gümgümbede...

Hacivat — Havaya attım fişeği. Döndü dolaştı köşeyi. Arkadaşımı sorarsanız, Paçacının kör eşeği.



Karagöz — Bunda halt ettin, tokmak kafana gelecek ha!..



Hacivat — Aman Karagöz çal, bak hanımlar gülüyorlar.



Karagöz — Ben eşek olduktan sonra herkes güler.



Hacivat — Canım sen aldırma, çalmana bak.



Karagöz — Olur. (Çalar.) Gümbede gümgümbede...



Bu metinden aşağıdakilerin hangisine ulaşılır?

A) Sığır - Baksı

B) Şölen – Kam

A) Sahneye

B) Suflöre

C) Tuyuğ - Destan

D) Kopuz – Oyun

C) Diyaloglara

D) Aktör ve aktriste



E) Koşuk - Ozan

E) Modern Türk tiyatrosunun özelliklerine

115

Test 01

1. C

9. Sanat, edebiyat, hayat gibi herhangi bir konuda yazarın kendi



B) Makale

D) Mülakat



2. Metin: Eskiyi iç çekerek, göz kaydırarak anıp da yeniyi küçümseyenlerin hemen hepsinde, bir kendini beğenmişlik vardır ama inanmayın buna, o hâlleri gerçekten kendilerini beğenmelerinden değil, ukalalıklarından gelir. Kendilerine güvenleri yoktur. Olsa, başkalarından öğrendikleriyle yetinmez, kendi kendilerine de ararlar. Bilirler bir başlarına kaldıkları zaman anlayamayacaklarını, güzelliği seçemeyeceklerini, gözlerinin, iç gözlerinin kör olduğunun kendileri de farkındadır. Aşağıdakilerin hangisinde bu metinlerin yazıldığı edebî türler sırasıyla doğru verilmiştir? A) Eleştiri – Deneme

B) Fıkra – Makale

C) Makale – Deneme

D) Makale – Fıkra



E) Mülakat - Deneme

11. Tasavvuf, Allah’ın niteliğini ve evrenin oluşumunu, varlığın birliği ile açıklayan dinî ve felsefi bir akımdır. Tasavvuf düşüncesini benimsemiş insanlara mutasavvıf veya sufi denir. Mutasavvıfların dayanağı Kur’an-ı Kerim’dir. Tasavvufa göre tek gerçek varlık Allah’tır. Bütün kâinat, Allah’ın sıfatlarının tecellisidir. Allah dışındaki her şey, yani kesret (çokluk) âlemi, ---- dır. Kendi isteği ve çabasıyla uzun bir tasavvuf eğitiminin sonunda varlığını ilahi bir aşkta şekillendiren kişi ---- erişir. Bu mertebeye erişen kişi ---- yani Allah’tan başka varlık olmadığının bilincine sahip olma niteliğine ulaşır ve ---- olarak adlandırılır.

116



Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi getirilemez? A) insanıkamil

B) vahdetivücut

C) masiva

D) Mürşid



E) fenâfillah

Çözüm Yayınları



6.D

7.B

8.C

9.C

10.A 11.D 12.B

II. Ahmet Cemil ince parmaklarıyla yumuşak sarı saçlarını taradı; gözleri yarı kaybolmuş aklına aniden doğan bir düşünce dalgasıyla tutuşmuş kadar parlak çehresi -lambanın ziyasıyla - yarı gölgeli bir levha şeklinde, kendisini dinleyen, bütün sözlerine iştirak ettikleri gözlerinde okunan bu arkadaşların karşısında Raci’ye yarı dönük, yarı muhatap bir vaziyette devam etti.



III. Ziba Dudu — Müjde evladım müjde! Müjdeliğimi peşin isterim: Gelin hanım geliyor yoldadır.

10. 1. Metin : İki tür şiir vardır: Sesleriyle, sese dayalı üsluplarıyla öne çıkanlar; sesi belirgin olmakla birlikte imge dünyaları ve çizdikleri dünyalarla belirginleşenler. Birinci tür şiir, kişiyi sesiyle sarar ve onu kendine tutsak eder; ikinci tür ise insanı kendi özgür sesiyle baş başa bırakarak ona yeni şiirler yazdırır. Birinci tür, kolay taklit edilir; ikinci türü taklit etmek zordur.

5.A



C) Deneme

E) Eleştiri

4.C

I. Ahmet Mithat, okurlarına her ne anlatacaksa seçtiği kişiler ve onların hayatları aracılığıyla anlatır. Mekânlar, zamanlar, meslekler, ikincil kişiler, hatta yazarın araya girip anlattıkları hep asıl mevzunun tamamlayıcısıdır. O sebeple Ahmet Mithat romanlarını çözümlerken en fazla olarak başkişilere ve onların hayat serüvenlerine yoğunlaşmak gerekir. Bu başkişilerin de en çok öne çıkan özelliği onların hayat anlayışlarının ve şahsiyetlerinin en belirgin yansımasıdır. Yani bir bakıma Ahmet Mithat Efendi bu kişiler üzerinden okurlara farklı farklı hayat portreleri sunar. Bu sunuş sırasında en fazla başvurduğu yöntem ise kıssadan hisse vermektir.

Bu parçada hakkında bilgi verilen edebî tür aşağıdakilerden hangisidir? A) Fıkra

3.C

12.

duygu ve düşüncelerini kesin sonuçlara varmaksızın ve belli kurallara uyma zorunluluğu duymadan duygu ve düşüncelerini iddiasız bir şekilde açıkladığı yazı türüdür. Edebî bir tür olarak dünya edebiyatında ünlü Fransız yazarın Essais adlı eseri, bu türün ilk örneği olarak kabul edilmektedir. Alaine, Francis Bacon, Albert Camus, T. S. Eliot, Andre Gide, Jaun Paul Sartre gibi birçok yazar, bu türde önemli ürünler vermiştir.

2.A



Müştak Bey — Ah Dudu teyzeciğim, sana nasıl teşekkür edeceğim, bilemiyorum.



Ziba Dudu — Parayla (Müştak’ın ceplerine bakar kalan son meteliğini de alır.) teşekkür edebilirsin.



Müştak Bey — Al, helâl olsun sana, al. (Sevincinden oynamaya başlar, Katibim türküsünü söyleyerek oynar.)



Ziba Dudu — Evladım biraz ağırbaşlı ol. Sen artık nikâhlı birisin,utan, utan!



Müştak Bey — Adam evlenirken utanır mı! Her neyse sen dışarıda bekleyedur, ben utanma talimi yapayım.



Yukarıdaki parçalar sırasıyla aşağıdakilerin hangisine örnektir? A)  anlatmaya dayalı metin – öğretici metin –göstermeye dayalı metin B)  öğretici metin – anlatmaya dayalı metin – göstermeye dayalı metin C)  göstermeye dayalı metin –öğretici metin – anlatmaya dayalı metin D)  öğretici metin – göstermeye dayalı metin – anlatmaya dayalı metin E)  anlatmaya dayalı metin – göstermeye dayalı metin – öğretici metin

02

TÜMEVARIM - II Test 1. Akar sulayın çağlarım

4. Hörü kızlar sürmelemiş gözünü



Dertli ciğerim dağlarım



İlin aşiretin çeksin nazını



Şeyhim anuban ağlarım



Kaldır perçemini görem yüzünü



Gel gör beni aşk n’eyledi



Yüzüne dökülen teller öğünsün



Bu dörtlüğün nazım türü aşağıdakilerden hangisidir?



Bu dörtlüğün nazım türü aşağıdakilerden hangisidir?

A) Devriye

B) İlahi

D) Nefes

C) Şathiye

E) Nutuk

A) Taşlama

B) Koçaklama

C) Ağıt

D) Güzelleme



E) Koşma

5. Gemisi altın, gümüş, inci, elmas, tutsak dolu vatana dönerken deniz ortasında evlenmiş, oğlu Turgut, Çanakkale’yi geçerken doğmuştu. Şimdi kırk beş yaşında olmalıydı. Acaba yaşıyor muydu? Hayalini unuttuğu karlardan beyaz karısı acaba sağ mıydı? Kırk yıldır, yalnız taht yerinin, İstanbul’un minareleri, ufku, hayalinden hiç silinmemişti. “Bir gemim olsa gözümü kapar, Kabataş’ın önüne demir atarım.” diye düşünürdü. Altmış yaşını geçtikten sonra efendisi, onu sözde özgür kıldı. Bu özgür kılmak değil, sokağa, perişanlığa atmaktı. Yaşlı tutsak bu bakımsız bağın içindeki yıkık kulübeyi buldu. İçine girdi. Kimse bir şey demedi. Ara sıra kasabaya iniyor, yaşlılığına acıyanların verdiği ekmek paralarını toplayıp dönüyordu.On yıl daha geçti. Artık hiç gücü kalmamıştı. Hem bağ sahibi de artık onu istemiyordu. Nereye gidecekti?



Tur dağında Musa ile



Elindeki asa ile



Çağırayım Mevla’m seni



Bu dörtlükte aşağıdaki edebî sanatlardan hangisi vardır? A) Teşbih

B) Teşhis

D) Tezat

C) İntak

E) Telmih

Çözüm Yayınları

2. Gökyüzünde İsa ile



Bu metin aşağıdaki edebî türlerden hangisiyle yazılmıştır? A) Mülakat

B) Röportaj

D) Hikâye

C) Biyografi

E) Fıkra

6. Değildüm ben sana mâil sen ettin aklumı zâil 117



Bana ta’neyleyen gâfil seni görgeç utanmaz mı

Bu örnek için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?



Fuzûlî rind-i şeydâdur hemîşe halka rüsvâdır

A) Bir sav örneğidir.



Sorun kim bu ne sevdâdır bu sevdâdan usanmaz mı



Bu beyitler aşağıdaki nazım biçimlerinin hangisiyle yazılmıştır?

3. Közden yırasa köngülden yeme yırar. (Gözden ıraklaşan gönülden de ıraklaşır.)

B) İç uyağa sahiptir. C) İslam öncesi Türk edebiyatı dönemine aittir. D) Şaman, baskı, oyun, ozan gibi kişilerce söylenmiştir. E) Halk edebiyatında atasözü, divan edebiyatında darbımesel olarak adlandırılır.

A) Mesnevi

B) Gazel

D) Tuyuğ

E) Tahmis

C) Rubai

Test 02

1. B

7. Tengri teg tengride bolmış Türk Bilge Kagan bu ödke olurtum.



3.D

4.D

5.D

6.B

7.B

8.D

9.D

10.C 11.A 12.E

10. Yunus dik derya içre balık bolsam

Sabımın tüketi eşidgil. Ulayu ini yigünüm oglanım biriki oguşum budunum biriye şadpıt begler yırıya tarkat buyruk begler Otuz Tatar…Tokuz Oguz begleri budunı bu sabımın edgüti eşid katıgdı tıngla.

2.E

Günümüz Türkçesiyle: Tanrı gibi gökte olmuş Türk Bilge Kağanı, bu zamanda oturdum. Sözümü tamamiyle işit. Bilhassa küçük kardeş yeğenim, oğlum, bütün soyum, milletim, güneydeki şadpıt beyleri, kuzeydeki tarkat, buyruk beyleri, Otuz Tatar … Dokuz Oğuz beyleri, milleti! Bu sözümü iyice işit, adamakıllı dinle.



Yusuf dik kuduk içre vatan kılsam



Yakub dik Yusuf üçün köp yığlasam



Bu iş birle ya Râb sini tapkay mu min



(Kelimeler: dik: Gibi. / bolsam: Olsam. / kuduk: Kuyu. / yığlamak: Ağlamak. / tapkay: Bulmak)



Bu şiir aşağıdakilerden hangisini örnekler? A) Şathiye

Bu metin aşağıdakilerin hangisine aittir?

B) Devriye

D) Hikmet

C) Nutuk

E) Nefes

A) Irg Bitig B) Göktürk Abideleri C) Yenisey Yazıtları

11. Evvel bahar, yaz ayları gelende

D) Divanu Lugati’t-Türk E) Kalyanamkara ve Papamkara



İçtin angar oynayu



Keldi manga boynayu



Oynap meni argarur



Günümüz Türkçesiyle:



Gönlüm ona (karşı coşuyor ve ona) kaynıyor; (çünkü evin) içinde onunla oynuyorum. Bana (çalımla) mağrur (bir şekilde) gelmişti; (benimle) oynayıp beni yordu (ve mecalsiz bıraktı).



Çözüm Yayınları

8. Könglüm angar kaynayu



Bahçada açan güller övünsün



Boyu uzun, kaşı kara sunamın



Çırpınıp çıktığı göller öğünsün



Bu dörtlükte birbiriyle ilişkisi olan bahar, yaz, bahçe, gül”; “suna (ördek), göl, çırpınıp” kavramlarının bir arada kullanılmasıyla ---- ve bu kelimelerin sistematik bir biçimde dizilmesiyle de ---- sanatı yapılmıştır.



Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Tenasüp – leffüneşir B) Tezat – Tecahülüarif C) Telmih – Hüsnütalil

Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

D) Tenasüp – terdid E) Tenasüp - irsalimesel

A) Nazım biçimi koşuktur. B) 7’li hece ölçüsüyle söylenmiştir. C) Söz sanatlarına başvurulmuştur. D) Sarma kafiye dizilişi ile ahenk sağlanmıştır. E) İslam öncesi Türk şiir geleneğine özgü ayrıntılar içermektedir.

12. Şairim

118

9. Bir düşünce ve inanç sistemi olan tasavvuf yolunun başlangıcındaki kişiye ---- yol gösteren büyüklere ise ----denir. Tasavvuf eğitiminin verildiği mekânlara ---- denir. ---- ise tasavvufun bir terbiye ekolü olarak teşkilatlanmış hâline denir.

Bu boşluklara sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilir?



Zifiri karanlıkta gelse şiirin hası



Ayak seslerinden tanırım



Ne zaman bir köy türküsü duysam



Şairliğimden utanırım



Bu dizelerden hareketle şairle ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?

A) mürit – derviş – tekke – tarikat

A) Türkülere ilgi duymaktadır.

B) tarikat – mürit – mürşit – derviş

B) Halk kültürüne derin bir saygı duymaktadır.

C) derviş – mürşit –tekke - tarikat

C) Şiir türüyle ilgili birikimine güvenmektedir.

D) mürit – mürşit – tekke - tarikat

D) Türk halk edebiyatı şiirini beğenmektedir.

E) mürit – mürşit – derviş – tarikat

E) Şiir sanatıyla uğraşısında kendisini yetersiz görmektedir.

TÜMEVARIM - II Test 1. Yaşanmış veya yaşanabilir bir olayı veya durumu, kişiyi, yer

4. Emrine râm itdi hep gerdân-keşân-ı âlemi

ve zaman belirterek anlatan edebî bir türdür. Kişi, olay veya durum, yer (çevre, mekân) ve zaman yapı unsurlarıdır. Bu türde bir anlatıcı vardır. Anlatıcı, belirli bir bakış açısıyla olay veya durumu aktarır; olay da bir çatışma üzerinde şekillenir. Romandan kısa olan bu türde olay sayısı azdır ve kişi kadrosu dardır. Yazarlar “iç konuşma”, iç çözümleme”, “bilinç akışı” gibi anlatım teknikleriyle okurun ilgisini çekerek bu türü yazarlar.

Bu parçada üzerinde durulan tür aşağıdakilerden hangisidir? A) Hikâye

B) Eleştiri

D) Destan

03

C) Masal



Şimdi devletle odur mâlik rikâb-i rüzgâr



Taze revnak virdi adli kargâh-i âleme



Oldı yine muntazam hâi-i harab-ı rüzgâr



Din ü devlet böyle revnak mı bulurdı olmasa



Reşh-i kilk-i berk-i tilgi âb ü tâb-ı rüzgâr



Bu şiir alıntısı, biçim özellikleri açısından aşağıdakilerin hangisiyle ortak özelliklere sahiptir?

E) Makale

A) Gazel – mesnevi B) Kaside – mesnevi C) Rubai – mesnevi

2. 11. yüzyıla kadar devam eden ---- , millî zevkin özelliklerini

D) Gazel – kaside

taşıyan bir şiirdir. Türklerin henüz edebî ürünlerini yazıya geçirmedikleri dönemlerde dilden dile aktardıkları destan, sagu, koşuklar, dönemin başlıca şiirsel ürünleridir. Millî zevki yansıtan bu ürünlerde yabancı kelimeler oldukça azdır. İşlenmiş bir edebî üslup vardır. Yiğitlik, sevgi, hüzün gibi temalar şiirlerde yer almıştır. Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Modern şiir B) Klasik şiir C) İslamiyet etkisindeki Türk şiiri D) İslamiyet sonrası Türk şiiri E) İslamiyet öncesi Türk şiiri

Çözüm Yayınları



E) Tuyuğ - mesnevi

5. Leyla gelin oldu, Mecnun mezarda

Bir susuz yolcu yok şimdi dağlarda



Ateşten kızaran bir gül arar da



Gezer bağdan bağa çoban çeşmesi



Bu dörtlükte aşağıdaki edebî sanatlardan hangisi yoktur? A) Telmih B) Hüsnütalil C) Tenasüp D) İstiare E) Tecahülüarif

3. Türklerin İslamiyet’i benimsemeleriyle birlikte şiirimizin, 11. yüzyılda yeni bir kimlik kazanıp 19. yüzyılın ortalarına kadar devam eden dönemidir. İslamiyet, yaşamın her alanına yeni anlayışlar getirirken edebiyatımıza da pek çok yenilik getirmiştir. İslam kültürünün etkisiyle oluşan bu dönemle birlikte edebiyatımız üç koldan gelişmiştir. İslam öncesi sözlü geleneğin devamı olan halk edebiyatı (âşık tarzı halk edebiyatı ve anonim halk edebiyatı), İslam kültürünün etkisiyle gelişen divan edebiyatı ve bu iki edebiyat arasındaki tasavvuf edebiyatıdır.

6. (I) Metinler, öğretici metinler ve edebî metinler olarak ikiye ayrılır. (II) Edebî metinler, estetik bir haz uyandırmak için yazılan, kurmaca metinlerdir. (III) Öğretici metinler ise düşünceye dayalı olan, kurmaca niteliğine sahip olmayan metinlerdir. (IV) Bazı öğretici metin türleri ise bilimsel metinler olarak da adlandırılabilir; bilimsel metinler, dilin kullanılış biçimi ve kurmaca olup olmamaları yönünden edebî metinlerden ayrılır. (V) Anlatımı olabildiğince ağır olan bilimsel metinlerde amaç, bilgi ve düşünceyi doğru ve anlaşılır biçimde okura kabul ettirmektir.

Bu parçada sözü edilen dönem aşağıdakilerden hangisidir? A) İslami Dönem Türk Şiiri B) İslam öncesi Türk şiiri C) Modern Türk şiiri D) Eski Türk şiiri E) Yeni Türk şiiri



Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde verilen bilgi yanlıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV. E) V.

119

Test 03

1. A

7. Batı edebiyatında eski Yunan’da ve Roma’da bu tür



B) Söyleşi

D) Konferans

4.D

5.E

6.E

7.C

8.B

9.E

10.C 11.D 12.D

konuşuyormuş gibi bir anlatımla yazılan, yazarın duygu ve düşüncelerini derinleştirmeden anlattığı edebî metinlerdendir. Düşünceler kanıtlama yoluna gidilmez. Hemen her konuda yazılabilen bu türde büyük oranda günlük sanat olayları ele alınır. Daha samimi bir üslupta, konuşma havasında yazılması en belirgin özelliğidir. Bu türde yazılan yazılar gazete ve dergide yayımlandığı gibi bir kitapta bir araya getirilerek de yayımlanabilir.

Aşağıdakilerden hangisi bu parçada üzerinde durulan türdür? A) Röportaj

3.A

10. Düşünceye dayalı yazı türlerinden olan bu tür okurla

çok gelişmiştir. Dünyanın en önemli ustaları eski Yunan edebiyatında Demosthenes, Latin edebiyatında Çiçero, Fransız edebiyatında Bossuet, özellikle Fransız Devrimi’nde Mirabeau, Danton ve Robespierre’dir. Bizim edebiyatımızda türün ilk örneği olarak Göktürk Yazıtları verilebilir. Millî Mücadele yıllarında Halide Edip Adıvar, Mehmet Akif Ersoy, Hamdullah Suphi Tanrıöver gibi sanatçılar bu türde başarı sağlamışlardır.

2.E



C) Söylev

E) Münazara

Aşağıdaki sanatçılardan hangisi yukarıda sözü edilen türle ilgili eser vermemiştir? A) Ahmet Rasim

B) Şevket Rado

C) Yaşar Kemal

D) Nurullah Ataç



E) Suut Kemal Yetkin

11. Komedi, yaşamın ve toplumun gülünç yönlerini göstermek ve ders vermek amacıyla yazılan tiyatro türüdür. İzleyiciye güzel vakit geçirmeyi amaçlayan komedi, konusunu günlük hayattan alır. Her sosyal tabakadan insan oyuna konu edilir. Seçkin bir üslup tercih edilmez. Komediler konularına göre sınıflandırılır. ---- , kişilerin kişilik özellikleri üzerinde duran, onların gülünç yönlerini ön plana çıkaran komedi türüdür. ---- de bir dönemin, toplumun gelenek ve göreneklerinin gülünç ve aksak yönlerini konu edinen komedi türüdür. ---- ise olayların karışık ve şaşırtıcı yönlerini merak ve coşku unsurlarıyla konu edinen komedi türüdür.

güzel bir üslupla kanıtlama amacı gütmeden ve fazla derine inmeden anlattığı kısa düşünce yazılarıdır. Kamuoyu tarafından okunmayı amaçlayan yazar, konuşma diliyle yalın biçimde bu türü yazar. Bu türde kısa, özlü yazmak ve bunu okura zevkle okutabilmek için yazar, ele aldığı konuyu ilginç noktalara taşır. İnandırıcı, etkileyici ve akıcı bir dil kullanır. Gazete ve dergi yazısı olan bu tür, edebiyatımızda ilk gazetelerin çıktığı Tanzimat Dönemi’nde yazılmaya başlanmış, zamanla da gelişmiştir. Ahmet Rasim, Ahmet Haşim, Burhan Felek, Peyami Safa gibi sanatçılar bu türde eserler vermiştir.

Yukarıda tanıtılan edebî tür aşağıdakilerden hangisidir? A) Makale

B) Fıkra

D) Sohbet

C) Deneme

E) Eleştiri

Çözüm Yayınları

8. Bir yazarın daha çok güncel olaylar üzerine düşüncelerini,



Bu parçadaki boşluklara sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Entrika komedisi - Karakter komedisi - Töre komedisi B) Entrika komedisi - Töre komedisi - Karakter komedisi C) Töre komedisi - Karakter komedisi - Entrika komedisi D) Karakter komedisi - Töre komedisi - Entrika komedisi E) Karakter komedisi - Entrika komedisi - Töre komedisi

9. Kenar-ı bahrde hoş bir mahaldir, nazır-ı âlem

120



Tahaccür eylemiş bir mevcdir; üstünde bir âdem



Hayalettir, oturmuş, fikr ile meşguldür her dem



Giyinmiştir beyaz amma, bakarsın arz eder matem



Bulutlar, dalgalar, yıldızlar etrafımda hep mahrem



Ağaçlar, cûylar, kuşlar, çiçekler dâima hurrem



Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Aruz ölçüsüyle yazılmıştır. B) Divan şiirinin biçimsel özelliklerini taşımaktadır. C) Arapça, Farsça kelime ve tamlamalar kullanılmıştır. D) Doğa konulu bir şiirden alınmıştır. E) Ahenk unsurlarından az sayıda yararlanılmıştır.

12. Aşağıdakilerin hangisinde verilen bilgide yanlışlık vardır? A) Göktürk Yazıtları, 8. yüzyılda Göktürkler zamanında Orhun Nehri kıyısına dikilmiş anıtlardır. B) Bunlardan birincisi Kültigin Anıtı, 732’de Bilge Kağan tarafından; ikincisi Bilge Kağan Anıtı, Bilge Kağan’ın ölümünden sonra 735’te oğlu tarafından; üçüncü anıt ise 720 -725 yılları arasında Vezir Tonyukuk tarafından kendi adına diktirilmiştir. C) Runik özelliğe sahip millî bir alfabeyle yazılan bu yazıtlar, Türk kültürünün en eski yazılı metinleridir. D) Devleti yönetenlerin ağzından Uygur alfabesiyle yazılan Göktürk Yazıtları yalın ve akıcı bir anlatımla tarihî bilgiler vermeleri, devlet yöneticilerinin topluma ve gelecek kuşaklara seslenmeleri açısından önemlidir. E) Hitabet üslubu taşıyan anıtlar, bir kitleye seslenilmesi, kitleyi etkileme amacını taşıması, inandırıcı olması yönünden söylev türünün özelliklerini yansıtmaktadır.

BÖLÜM 05 Test

İslamiyet Etkisinde Gelişen Türk Edebiyatı / Geçiş Dönemi - 1 1. 10. yüzyılda başlayıp 12. yüzyılın sonlarına doğru Türk

5. Aşağıdakilerden hangisi Divan-ı Hikmet’in bir özelliği değildir?

edebiyatının geçirdiği sürece ---- denir. Arap ve Fars edebiyatının etkisiyle içerik zenginleşmiş, gerek İran gerekse Arap edebiyatındaki şekil ve türler Türk edebiyatına taşınmıştır. Sanatçılar Arap ve İran edebiyatından birçok eser çevirmiş, zamanla da edebiyatımız içerik ve üslup yönünden özgün eserler ortaya koymuştur.

01

A) Nazım birimi dörtlüktür. B) Hece ölçüsü kullanılmıştır. C) Göktürk alfabesiyle yazılmıştır. D) Öğreticilik yönü olan bir eserdir. E) 12. yüzyılda Ahmet Yesevi tarafından yazılmıştır.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) halk edebiyatı B) divan edebiyatı C) geçiş dönemi D) İslam öncesi edebiyat E) yeni Türk edebiyatı

2. Aşağıdakilerden hangisi manzum bir eser değildir? A) Kutadgu Bilig B) Divan-ı Hikmet

6. Türk dili ile Arap dilinin atbaşı beraber yürüdükleri bilinsin

C) Atabetü'l - Hakayık

diye Halil’in Kitabü’l-Ayn’ında yaptığı gibi, kullanılmakta olan kelimelerle bırakılmış bulunan kelimeleri bu kitapta birlikte yazmak, ara sıra gönlüme doğar dururdu.

D) Er - Manas Destanı

Çözüm Yayınları

E) Divanu Lugati't -Türk

3.

I.



II. Aruz ölçüsü



III. Düzyazı



IV. İslam ahlakı



V. Mani nazım biçimi



Didaktik

Bu cümleleri söyleyen kişinin kaleme aldığı eser aşağıdakilerden hangisidir? A)  Kutadgu Bilig B)  Divanu Lugati't-Türk C)  Atabetü'l-Hakayık D)  Divan-ı Hikmet E)  Muhakemetü'l-Edep

Yukarıdakilerden hangi ikisi “Atabetü'l - Hakayık” ile ilişkilendirilemez? A) I. ve II.

B) I. ve III.

D) III. ve V.

C) II. ve III.

E) IV. ve V.

4. Eser, sadece sözlük değildir; sözcüklerin anlamının yanı sıra verilen örnek cümleler, dörtlükler ve dil bilgisi bilgileri ile dönemin kültürü, dil ve ağız özellikleri hakkında da bilgi edinmemizi sağlamaktadır. Eserin içindeki dörtlükler hece vezniyle yazılmıştır. Çoğu 4+3 duraklı 7 heceli, kimileri ise 4+4 duraklı 8 hecelidir. .



Bu parçada bazı özellikleri verilen eser aşağıdakilerden hangisidir?

7.



Divanu Lugati't -Türk





Risaletü'n Nushiyye





Atabetü'l-Hakayık





Divan-ı Hikmet





Kutadgu Bilig



Aşağıdakilerden hangisi yukarıda verilen eserlerin ortak bir özelliğidir?

A)  Divan-ı Hikmet

A) Manzum eserler olmaları

B)  Atabetu'l -Hakayık

B) İslami devir Türk edebiyatının ilk eserleri olmaları

C)  Kutadgu Bilig

C) Didaktik bir özelliğe sahip olmaları

D)  Muhakemet’ül-Lugateyn

D) Geçiş dönemi eserlerinden olmaları

E)  Divanu Lugati't-Türk

E) Nesir türünün özelliklerini taşımaları

121

Test 01

1.C

8. Biligdin urur men sözümke ula

Biligligke ya dost özüngni ula



Bilig birle bulnur sa'adet yolı



Bilig bil sa'adet yalını bulan



Günümüz Türkçesiyle:

2.E

3.D

4.E

5.C

6.B

7.C

8.C

9. E 10.D 11.C 12.C

11. Aşağıdakilerin hangisi 10. yüzyıl – 12. yüzyıl Türk edebiyatıyla ilgili yanlış bir bilgi içermektedir?

A) Hem hece hem de aruz ölçüsü kullanılmıştır. B) İslamiyet öncesi kültür ile İslamiyet sonrası kültür iç içedir. C) Yerleşik yaşamın etkileri başlasa da destan dönemi özellikleri aynen devam etmiştir. D) Arap ve Fars edebiyatından alınan nazım şekilleri ve türleri kullanılmaya başlanmıştır.

Bilgiden vururum sözüme temel, Bilgiye ey dost, bağla gönül.

E) Öz Türkçe kelimelerin yerini yavaş yavaş Arapça, Farsça kelime ve tamlamalar almaya başlamıştır.

Bilgiyle bulunur, saadet yolu, Bilgi bil, saadetin yolunu bul.

Bu dizelerden aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz? A) Didaktik bir niteliğe sahiptir. B) Öz Türkçe kelime kullanımı fazladır. C) Lirik yönü ağır basmaktadır. D) Yalın bir dile sahiptir.

12. Ay munsuz idim sen bu munlug kulug

E) Geçiş dönemi eseridir.



Suyurkap kėçürgil yazukın kamug



Sanar ok sıgındım umınçım sana



Munadmış yerimde elig tut mana



Sewüg sawçı birle kopurgıl meni



Elig tuttaçı kıl könilik küni



Tözü tört eşine tümen min selam

Tegürgil kesüksüz tutaşı ulam



Günümüz Türkçesiyle:



Ey müstağni olan Tanrım, bu muhtaç olan kulu,



Sen affet ve bütün günahlarını bağışla.



Ben sana sığındım, ümidim yalnız sanadır.



Sana ihtiyacım olduğu, bunaldığım yerde elimden tut.

10. Kişi alası içtin, yılkı alası taştın.



Mahşer gününde beni sevgili Peygamberle birlikte kaldır.



Tag tagka kavuşmas, kişi kişige kavuşur.



O adalet gününde benim elimden tutsun, bana yardım etsin.



Ağılda oglak tagsa avıkta atı öner.



Onun dört arkadaşına da binlerce



Yukarıdaki örnekler için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?



Aralıksız, kesintisiz selam ulaştır.



Kutadgu Bilig’den alınan yukarıdaki mısralardan aşağıdakilerin hangisine ulaşılamaz?

dilinin ilk evresi, Karahanlı Türkçesiyle yazılmış eserlerin oluşturduğu Karahanlı Dönemi’dir. (II) Bu dönem Türkçesi için Hakaniye Türkçesi terimi de kullanılmaktadır. (III) Karahanlı Türkçesiyle yazılmış eserler arasında ilk sırayı Yusuf Has Hacip tarafından yazılan Kutadgu Bilig alır. (IV) Mutluluk veren bilgi anlamına gelen Kutadgu Bilig, devlet idaresinin yollarını ve gidişini gösterip bunları bilmenin, yurda ve halka mutluluk, kutluluk getireceği iletisini vermeye çalışır. (V) 12. yüzyılda kaleme alınan eser hem nesir hem de nazım özelliğine sahiptir.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde yanlışlık vardır? A) I.

122

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

A) Sözlü kültürde dilden dile yayılma özelliğine sahiptir. B) İslamiyet öncesinde “sav”, halk edebiyatında “atasözü”, divan edebiyatında da “darbımesel” olarak adlandırılan ürünlerdir. C) Yazılı kaynaklarda ilk örneklerine Divanu Lugati’t-Türk’te yer verilmiştir. D) Âşık tarzı halk şiirinde nasihatnamelerde ozanlara ait özlü sözlerdir. E) Didaktik niteliğe sahip nesir örneklerdendir.

Çözüm Yayınları

9. (I) Eski Türk yazı dilinden gelişen İslami Orta Asya Türk yazı

A)  Dinî bir içeriğe sahiptir. B)  Mesnevi nazım biçimine özgü kafiye dizilişi tercih edilmiştir. C)  Oldukça ağır bir dil ve süslü bir üsluba sahiptir. D)  Yazıldığı dönemin dil özelliklerini ve şiir geleneğini yansıtmaktadır. E)  Kelime tekrarları, aynı ünsüzlerin ve hecelerin tekrarı ile şiir içi ahenk sağlanmıştır.

BÖLÜM 05 Test

Geçiş Dönemi - 2 1. Divanu Lugati't - Türk ile ilgili aşağıdakilerden hangisi

02

5. Ulışıp eren börleyü

söylenemez?

A) Türk dilinin ilk sözlüğü olması B) Tasavvuf konulu ilk edebî eser olması C) Tarih, coğrafya, dil bilim ve edebiyat gibi alanlara kaynak olması



Yırtıp yaka urlayu



Sıkrıp üni yurlayu



Sıgtap közi örtülür



Bu dörtlük aşağıdaki eserlerin hangisinden alınmış olabilir?

D) Atasözü, koşuk, sagu, destan gibi İslamiyet öncesi ürünlerin ilk örneklerine yer vermesi

A) Divan-ı Hikmet

E) Türk dilinin yapısı, dil bilgisi kuralları, Türklerin yaşamı hakkında bilgiler içermesi

B) Kutadgu Bilig C) Atabetü'l-Hakayık D) Dede Korkut Hikâyeleri E) Divanu Lugati’t-Türk

2.

I.



II. Alegorik



III. Didaktik



IV. Beyit ve dörtlük



V. Hakaniye lehçesi



Gazel

Yukarıdakilerden hangisi “Kutadgu Bilig” ile ilgili olamaz? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

6.



Kutadgu Bilig





Atabetü’l - Hakayık

3.

İsim

Kişi

Sembol

Küntogdı

hükümdar

akıl



I.



II. Aytoldı

vezir

mutluluk



III. Ögdülmiş

vezirin oğlu

adalet



IV. Odgurmuş

vezirin kardeşi

akıbet



Yukarıda altı çizili kelimelerden hangi ikisi yer değiştirirse bilgi yanlışı giderilir? A) I. ve II.

B) I. ve III.

D) II. ve IV.

Çözüm Yayınları



Aşağıdaki numaralanmış değerlendirmelerden hangi ikisi yukarıdaki eserlerin ortak özelliği değildir?



I.



II. Beyit ve dörtlüklerle oluşma

Aynı yüzyılda yazılma

III. Öğretici niteliğe sahip olma

IV. Hakaniye lehçesiyle yazılma



V. Divan edebiyatı eserlerinden olma

A) I. ve II.

C) II. ve III.



E) III. ve IV.

B) I. ve V.

D) III. ve IV.

C) II. ve V.

E) IV. ve V.

4. Her bölümün başında kahraman, bazı haksızlıklara ya da kötülüklere uğrar, bunlarla baş etmeye çalışır. Metinlerin ortalarında kahramanlar birbirine benzer tehlikelerle karşılaşırlar. Metnin sonuna doğru birileri - ki bunlar adını yalnız kurtarma operasyonlarında duyduğumuz, adına öykü dizilmemiş, sonra başlarına nelerin geldiğini, yaşamlarını nasıl tamamladıklarını bilmediğimiz Oğuz yiğitleridir - kahramanı kurtarır, kahramanlar her türlü zorluğu yener.

Bazı özellikleri bu parçada verilen eser aşağıdakilerden hangisidir?

7.



Salur Kazan





Basat -Tepegöz





Kanlı Koca Oğlu Kan Turalı





Dirse Han Oğlu Buğaç Han





Kam Püre Oğlu Bamsı Beyrek



Yukarıda verilen isimler aşağıdaki yapıtların hangisinde yer almaktadır?

A) Kutadgu Bilig

A) Divan-ı Hikmet

B) Divan-ı Hikmet

B) Kutadgu Bilig

C) Atabetü’l - Hakayık

C) Atabetü'l-Hakayık

D) Dede Korkut Hikâyeleri

D) Dede Korkut Hikâyeleri

E) Muhakemetü'l - Edep

E) Divanu Lugati’t - Türk

123

Test 02

1. B

8. Aşağıdakilerden hangisi Dede Korkut hikâyelerinin bir özelliği değildir?

A) Edebî yönü güçlü bir eserdir. B) Tamamen düzyazı biçimindedir.

E) On beşinci yüzyıl civarında yazıya geçirilmiştir.

3.B

6.B

7.D

8.B

9.E

10.A 11.B 12.E



II. Türk dilinin kullanım alanını gösteren bir haritaya sahip eser, Hakaniye Türkçesinin dil ve anlatım özelliklerini de yansıtmaktadır.



III. Uygur Türkçesinin en iyi şekilde ortay konduğu ilk edebî eserdir.



IV. Türk lehçelerinin ansiklopedik sözlüğü olan eser, Türkçenin Arapça kadar güçlü olduğunu kanıtlamak için yazılmıştır.



V. Türk boyları, bu boyların kullandıkları Türkçe arasındaki farklılıkları ve sözcükleri hakkında bilgi veren bir kitaptır.

Arap alfabesiyle yazılmış ve 7500 sözcüğün açıklaması yapılmış, her sözcüğe İslam öncesi dönemden Köktürkçe birer örnek verilmiştir.

Yukarıdakilerden hangi ikisi Divanu Lugat’it - Türk için söylenemez? A) I. ve II.

ilişkilendirilemez?

5.E

I.



9. Aşağıda verilenlerden hangileri Kutadgu Bilig’le

4.D

11.

C) Bir ön söz ile on iki hikâyeden oluşmuştur. D) Destandan halk hikâyesine geçişin ilk örneğidir.

2.A

B) I. ve III.

D) III. ve IV.

C) II. ve V.

E) IV. ve V.

A) Manzum - Mesnevi B) Aruz ölçüsü - 6645 beyit C) Hece ölçüsü - 173 dörtlük E) 12. yüzyıl - Kaside

Çözüm Yayınları

D) Alegori - Doğu lehçesi

12. Aşağıdakilerden hangisi Dede Korkut hikâyelerine yönelik doğru bir bilgi içermektedir?

10. XII. yüzyılda Edip Ahmet tarafından yazılmıştır. Eser, bir öğüt kitabıdır. Türk töreleriyle İslam inanç ve düşünceleri yapıtın dokusuna ustaca sindirilmiştir. Eserin tamamı 484 mısradır; eser, fe‘ûlün fe‘ûlün fe‘ûlün fe‘ûl vezniyle yazılmıştır. Eserin giriş bölümü Allah övgüsüyle başlar; bunu peygamber, dört halife, Emir Muhammed Dâd Sipehsalar'ın övgüsü izler. Kitabın yazılış nedeninin belirtildiği altı beyitlik kısımdan sonra bilginin yararı, bilgisizliğin zararı, dilini tutmanın erdemi, dünyanın dönekliği, cömertliğin övülmesi, cimriliğin yerilmesi, kibir gibi konuların işlendiği bölümler yer alır.

124



Bu parçada sözü edilen eser aşağıdakilerden hangisidir? A) Atabetü’l-Hakayık B) Kutadgu Bilig C) Divanu Lugat’it - Türk D) Divan-ı Hikmet E) Muhakemet’ül-Edep

A) Hikâyelerde Müslüman Oğuzların iç ve dış mücadeleleri anlatılır. Halk arasında sözlü olarak yaşayan hikâyeleri 15. yüzyılda Dede Korkut’un yazıya geçirdiğine inanılır. B) İslami devir Türk edebiyatının elimize geçen ilk ürünüdür. Dinî, ahlakî görüşleri içeren didaktik tarzdaki eser, aruz vezniyle ve mesnevi nazım biçimiyle yazılmıştır. Eser, Türk edebiyatının ilk siyasetnamesi olarak kabul edilir. C) Kutadgu Bilig’den sonra yazılmış ikinci önemli eserdir. On ikinci yüzyılda yazılan bu manzum eser, kişinin İslam inançları çerçevesinde, terbiyesini, eğitim - öğretimini işleyen bir ahlâk kitabıdır. D) “Gerçeklerin eşiği” anlamına gelen yapıt bir tür töre, öğüt kitabıdır; Türk töreleriyle İslam inancı yapıtta ustaca işlenmiştir. E) Eserin asıl adı “Kitab-ı Dede Korkut Ala Lisan-ı Taife-i Oğuzan” olup deyimler, mecazlar, atasözleri ve söyleyiş özellikleri açısından üstün bir özellik sergiler.

BÖLÜM 05 Test

Halk Edebiyatı - 1 1. Aşağıdakilerden hangisi “anonim halk edebiyatı”nın bir

03

5. Aşağıdakilerin hangisinde bilgi yanlışı vardır?

özelliği değildir?

A) Taşlama, koçaklama, güzelleme ve ağıt âşık tarzı halk edebiyatına özgü nazım türleridir.

A) Halkın ortak malı olan bir edebiyattır. B) Tüm ürünler hece ölçüsüyle verilmiştir.

B) Âşık edebiyatının ana nazım biçimi koşmadır, Karacaoğlan koşmalarıyla tanınmıştır.

C) Sözlü kültüre dayanan bir edebiyattır.

C) Semai, 8’li hece ölçüsüyle söylenen lirik nitelikli bir nazım şeklidir; aşk, sevgi, doğa konularında söylenir.

D) Koşma, destan, semai, varsağı başlıca ürünlerdir. E) İslamiyet öncesinden günümüze kadar devam etmektedir.

D) Dadaloğlu, Köroğlu, Kayıkçı Kul Mustafa koçaklama türünde şiirler söylemiş halk ozanlarıdır. E) Erzurumlu Emrah ve Ercişli Emrah 17. yüzyılda yaşamış, kalem şuarası olarak da tanınan şairlerdir.

2. Daha çok nazım türünde gelişen bir özelliğe sahiptir. Din dışı konuları işleyen bu edebî dönemde şairler, mahlaslarını tapşırma adı verilen dörtlükte söylerler. Şiirler genellikle 11’li ve 8’li hece ölçüsüyle söylenir. Nazım biçimlerinin hepsinde aynı uyak düzeni kullanılır. Günümüzde de bu şiir geleneği devam etmektedir.

Bu parçadaki açıklamalar aşağıdakilerden hangisiyle ilgilidir? A) Klasik edebiyat B) Tasavvuf edebiyatı D) Tanzimat edebiyatı E) Âşık tarzı halk edebiyatı

Çözüm Yayınları

C) Anonim halk edebiyatı

6. Aşağıdakilerden hangisi halk edebiyatı ürünlerinden değildir?

A)  Karagöz – meddah – orta oyunu – ninni – bilmece – atasözü B)  Köy seyirlik oyunları – güzelleme – mani – türkü – beddua C)  Semai – koşma – varsağı – mani – türkü – destan

3. Aşağıdakilerin hangisinde tasavvuf edebiyatıyla ilgili bilgi yanlışı vardır?

D)  Halk hikâyesi – menkıbe – efsane – ilenç –güzelleme E)  Şarkı – tuyuğ – mersiye – gazel – siyer

A) Şiirle müzik kimi zaman iç içedir. B) Allah sevgisi en çok işlenen konudur. C) Halkın anlayabileceği bir dil çoğunlukla tercih edilmiştir. D) Sadece hece ölçüsü kullanılmış, aruzdan uzak durulmuştur. E) Daha çok dörtlük, bazen de beyit nazım birimi kullanılmıştır.

125 4. Halk edebiyatıyla ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

7. Aşağıdakilerden hangisi bir halk şairinin şiirlerini söylerken tercihi olamaz?

A) Genellikle yarım ve tam uyak kullanılmıştır.

A) Halk deyimlerini ve söyleyişlerini kullanmak

B) Şiirler genellikle beyit nazım birimiyle yazılmıştır.

B) Şiirlere içeriğe göre başlık vermemek

C) Şiirlerde yalın mazmunlara da yer verilmiştir.

C) Nazım biçimindeki anlatımı daha çok tercih etmek

D) Hem düzyazı hem de şiir türünde eserler verilmiştir.

D) Mecazlı söylemleri ustalıkla ve yoğun biçimde kullanmak

E) Hece ölçüsünün yanında aruz ölçüsü de kullanılmıştır.

E) Daha çok yarım kafiye ve redifi kullanmak

Test 03

1.D

8. I. grup II. grup

Karacaoğlan Seyrani Kayıkçı Kul Mustafa Yunus Emre



Koçaklama İlahi aşk Toroslar Taşlama

2.E

3.D

4.B

5.E

6.E

7.D

8.B

9.A

10.A 11.E 12.B

11. Kaleden kaleye şahin uçurdum



Ah ile vah ile ömür geçirdim



Ben yâre şekerli şerbet içirdim



Âşık Ömer



Öyl’olur böyl o'lur Türkmen güzeli



Yukarıda I. grupta verilen sanatçı II. grupta verilenlerle eşleştirilirse hangisi dışarıda kalır?



Edası çok olur Türkmen güzeli



Kalenin burcuna taş ben olaydım

C) Yunus Emre



Ela göz üstüne kaş ben olaydım

D) Karacaoğlan



Yalınız gezene eş ben olaydım



Öyl’olur böyl'olur Türkmen güzeli



Edası çok olur Türkmen güzeli



Bu dizelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Seyrani B) Âşık Ömer

E) Kayıkçı Kul Mustafa

A) Anonim halk şiiri geleneğinin biçim özelliklerine sahiptir.

9. Bilmişim dünya hâlini

B) Halk diline özgü söyleyişler içermektedir.



Terk ettim kıyl ü hâlini



Baş açık ayak yalını

C) Şiirin söyleyicisi “ben”, söyleyicinin seslendiği kişi de sevilen kişidir.



Çağırayım Mevlam seni



Bu dörtlük, biçim ve içerik açısından aşağıdaki geleneklerden hangisine aittir? B)  Divan edebiyatı

Çözüm Yayınları

A)  Tasavvuf edebiyatı

D) Âşık tarzı halk şiiri geleneğine özgü mazmunlardan yararlanılmıştır. E) Etkileyici bir üslupla ve yoğun mecazlı söyleyişle anlatım sağlanmıştır.

C)  Âşık tarzı Türk halk edebiyatı D)  Anonim halk edebiyatı E)  Klasik edebiyat

10. İçine düşenler aşkın dolabın 126

12. Gençlik, yiğitlik, mertlik anlamına gelen; ideal insan tipinin, ahilik teşkilatının temel ilkeleriyle bütünleştirilip anlatıldığı eserlere ----, din uğruna yapılan savaşların anlatıldığı yapıtlara da ---- denir.



Çekmişler dilberin cevrin itabın



Yazanlar Ferhâd ü Mecnün kitabın



Emrah’ı da bir kenara yazmışlar



Bu şiirden halk şiirinin hangi özelliğine ulaşılamaz?

Bu cümledeki boşluklara aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilir?

A) Uyak kullanılmamıştır.

A) Pendname - kıyafetname

B) Bir koşmanın tapşırma dörtlüğüdür.

B) Fütüvetname - gazavatname

C) Mahlasa yer verilmiştir.

C) Dolapname - fütüvetname

D) Güzelleme türünde bir şiirdir.

D) Menakıbname - vücutname

E) Mazmundan yararlanılmıştır.

E) Gazavatname - surname



BÖLÜM 05 Test

Halk Edebiyatı - 2 1. Halk şiiriyle ilgili aşağıdaki yargıların hangisinde bir bilgi

4. Aşağıdakilerden hangisi İslamiyet öncesi Türk edebiyatı

yanlışı vardır?

ile halk edebiyatı arasında ortak bir nitelik değildir?

A) Şiirlerin önemli bir kısmı hece ölçüsüyle söylenmiştir.

A) Müzik

B) Birim değeri olarak genellikle dörtlük kullanılmıştır.

B) Sade dil

C) İçten, canlı ve yalın bir anlatım benimsenmiştir.

C) Yarım uyak

D) Genellikle yarım ve cinaslı uyak kullanılmıştır.

D) Hece ölçüsü

E) Halk şairleri düzenli bir eğitimden geçmiştir.

E) Beyit nazım birimi

5.



Seyrani





Âşık Ömer





Bayburtlu Zihni



B) Sadece aruz ölçüsünü kullanma

şiirlere taşlama denir. Bunun yanı sıra doğa güzelliklerini ya da kadın, at gibi sevilen varlıkları övmek için söylenen şiirlere de güzelleme denir.

A)  Âşık tarzı Türk halk edebiyatında B)  Anonim halk edebiyatında C)  Tasavvuf edebiyatında D)  Klasik edebiyatta

C) Sadece hece ölçüsünü kullanma D) Divan şiiri nazım biçimlerini kullanma E) Divan şiiri mazmunlarından uzak durma Çözüm Yayınları

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

Aşağıdakilerden hangisi bu üç şairde görülen ortak bir özelliktir? A) Aynı zamanda yaşama

2. ----, bir kişiyi ya da toplumsal düzeni eleştiren yergi konulu



04

6. Alevi – Bektaşi halk şiirinin öncüsüdür. XV. yüzyıl şairlerindendir. Nefeslerinin çoğunda hiciv, mizah motifleri vardır. İnsanlık kusurlarıyla, dini aşırı kuralcılık olarak algılayanlarla dalga geçmiştir. “Budalaname” adlı eseri halk tarafından çok okunmuştur.

E)  Sözlü edebiyatta



Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Yunus Emre B) Pir Sultan Abdal C) Hacı Bektaş Veli D) Hacı Bayram Veli E) Kaygusuz Abdal

3. Aşağıdakilerden hangisi tekke edebiyatının özelliklerinden biri değildir?

127

A) İnsanları Allah sevgisiyle tanıştırmak için didaktik nitelikli şiirler söylenmiştir. B) İlahi, nefes, deme, şathiye, devriye, nutuk gibi türler kullanılmıştır.

7. Aşağıdakilerden hangisi halk edebiyatı nesrine ait bir halk hikâyesi değildir?

C) Arapça ve Farsçadan Türkçeye geçen tasavvufi terimler kullanılmıştır.

A) Tahir ile Zühre

D) Aruz ölçüsü tercih edilip hece ölçüsünden uzak durulmuştur.

C) Elif ile Mahmut

E) Dinî bir lirizm oluşturmak için musikiden de yararlanılmıştır.

B) Âşık ile Maşuk D) Derdiyok ile Zülfüsiyah E) Ercişli Emrah ile Selvihan 

Test 04

1.E

8. Aşağıda verilen divan şiiri türlerinden hangisi halk şairleri tarafından tercih edilmemiştir?

A) Hiciv



B) Naat



D) Münacat



2.A

4.E

5.D

6.E

7.B

8.E

9.E

10.B 11.A 12.B

11.



Âşık edebiyatında öğretici yönü bulunan şiirler





“b, p, m, f” ünsüzlerini kullanmadan yapılan âşık atışmaları





Bir kimsenin ya da varlığın adının gizlendiği bilmece tarzındaki şiir

C) Tevhit

E) Methiye

3.D



Yukarıda açıklamaları yapılan terimler aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla verilmiştir? A) Nasihatname - Leb değmez - Muamma B) Leb değmez - Nasihatname - Muamma C) Muamma - Nasihatname - Leb değmez D) Nasihatname - Muamma - Leb değmez E) Muamma - Leb değmez - Nasihatname

9. Aşağıdakilerden hangisi hem hece hem de aruz ölçüsü ile şiir yazan halk şairi değildir?

12.

I.



II. 15. yüzyıl tasavvuf şairlerinden olan sanatçı, Yunus Emre’nin izinde yazılan tekke şiirinin en büyük temsilcisidir. Şair, şiirlerinde hem hece hem aruz ölçüsünü kullanmıştır. Şiirlerine hiciv-mizah motifli tekerlemeler katarak sofularla, insanlık kusurlarıyla alay etmiştir. Bir Divan’ı bulunan şair, düzyazılarını “Budalaname” adlı eserinde toplamıştır.



III. Toroslarda yaşayan Türkmenlerin Avşar boyundandır. Çukurova’yı ve Orta Anadolu’yu gezmiştir. Şehir yaşamından uzak kaldığı için divan şiirinden hiç etkilenmemiştir. Onun karakterini en iyi açıklayan “Ferman padişahınsa dağlar bizimdir.” sözüdür. Dili sadedir. Koşma, semai, varsağı türünde şiirler söylemiştir.



IV. Dönemin ünlü asker ozanlarından olan şairin “Genç Osman Destanı” adlı eseri halk arasında dilden dile söylenmiş, her söyleyenin ağzında yeni eklemelerle büyümüş, yer yer yeniden kurgulanmış ve böylece nazım-nesir biçiminde yazılmış bir halk hikâyesi biçimini almıştır.

A) Erzurumlu Emrah C) Bayburtlu Zihni D) Kaygusuz Abdal E) Pir Sultan Abdal

10. Halk şairlerimiz arasında kavganın ve özgürlüğün sembolü olan ----, 16. yüzyılda yaşamıştır. Coşkun bir seslenişle yazdığı ---- yiğitlik, aşk, doğa sevgisini çok sade bir dille anlatmıştır. Şiirlerini hece ölçüsüyle yazan şair daha çok ---- ünlenmiştir. Şiirleri, hikâyeci âşıkların nesirle anlatılan hikâyeleri arasına yerleştirilmiştir.

128



Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

Çözüm Yayınları

B) Âşık Ömer



19. yüzyılda yaşayan sanatçı iyi bir eğitim gördükten sonra İstanbul’daki âşık kahvelerinde, konaklarda hatta sarayda şiirler okumuştur. Tasavvufa ilgi duyan sanatçı, bir süre sonra hicivleri yüzünden İstanbul’dan çıkmak zorunda kalmıştır. Âşık ve divan tarzında şiirler yazan şair, sistemin aksayan yönlerini anlatan hicivleriyle tanınmıştır.

Yukarıda hakkında bilgi verilmeyen halk ozanı aşağıdakilerden hangisidir?

A)  Seyrani – koşmalarda – taşlamalarla

A) Seyrani

B)  Köroğlu – koşmalarda - koçaklamalarla

B) Bayburtlu Zihni

C) Yunus Emre – ilahilerde - nefeslerle

C) Kaygusuz Abdal

D)  Karacaoğlan – koşmalarda - güzellemelerle

D) Dadaloğlu

E)  Âşık Ömer – semailerde - taşlamalarla

E) Kayıkçı Kul Mustafa

BÖLÜM 05 Test

Halk Edebiyatı - 3 1. Âşık edebiyatının en büyük şairlerindendir. Tasavvufla

5. Çukurova bayramlığın giyerken

ilgilenmemiştir. Aşk, doğa, ölüm ve ayrılık gibi konuları şiirlerinde işlemiştir. Coşkun bir lirizme sahip şiirleriyle koşma ve semai nazım biçimlerini kullanmıştır. 17. yüzyıl halk ozanıdır.

05

Bu parçada sözü edilen ozan aşağıdakilerden hangisidir?



Çıplaklığın üzerinden soyarken



Şubat ayı kış yelini kovarken



Cennet demek sana yakışır dağlar







B) Gevheri

Bu dörtlük içerik, biçim ve üslup özellikleri açısından aşağıdaki sanatçılardan hangisine ait olabilir?

C) Köroğlu



D) Dadaloğlu

A)  Köroğlu



E) Karacaoğlan

A) Dertli



B)  Dadaloğlu C)  Karacaoğlan D)  Kayıkçı Kul Mustafa E)  Kaygusuz Abdal

2. Aşağıdakilerden hangisi tasavvuf edebiyatı sanatçılarından değildir?

A) Yunus Emre B) Kağızmanlı Hıfzı C) Kaygusuz Abdal D) Pir Sultan Abdal

3.

I.



II. Konuları gerçek yaşamdan seçme



III. Duraksız hece kalıplarını çokça kullanma



IV. Divan edebiyatından etkilenme

Söz ve müzik uyumunu önemseme

V. Şiirlere konusuna göre başlık verme

Çözüm Yayınları

E) Hacı Bayram Veli

6. ---- hem hece hem de aruzla söylenmiş ve bestelenmiş birçok şiire sahiptir. Türk müziğinde onun adını taşıyan bir de makam vardır. Halk şiirinin en önemli kalem şuaralarındandır. Şiirlerinde sevgilinin özlemiyle yanıp tutuşma ve çoğu kere de kavuşamama, sıkça işlediği bir temadır. Divan şairlerinden çok etkilenmiştir.

Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Kağızmanlı Hıfzı B) Everekli Seyrani

Yukarıdakilerden hangi ikisi halk edebiyatı için söylenemez?

C) Ercişli Emrah

A) I. ve II. B) I. ve V. C) II. ve IV. D) III. ve V. E) IV. ve V.

E) Erzurumlu Emrah

D) Bayburtlu Zihni

129 4. Aşağıdaki tasavvuf şairlerinden hangisi tasavvufi

konuların dışında aşk, doğa ve yaşamı da şiirlerinde konu edinmiştir?

7. Karacaoğlan ile Dadaloğlu’nu karşılaştıran aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

A) Eşrefoğlu Rumi

A) Yalın bir dil kullanma

B) Hacı Bektaş Veli

B) Aynı yüzyılda yaşama

C) Pir Sultan Abdal

C) Aruz ölçüsünü kullanmama

D) Hacı Bayram Veli

D) Divan şiiri nazım biçimlerini tercih etmeme

E) Kaygusuz Abdal

E) Koşmanın farklı türlerinde usta olma

Test 05

1. E

8. ----, mutasavvıf bir şairdir. Doğum tarihi ve yeri kesin





B) Nesimi

C) Seyrani



D) Âşık Ömer



4.C

5.C

6.E

7.B

8.B

9.B

10.C 11.E 12.C

A) 13. yüzyıl: Yunus Emre B) 14. yüzyıl: Hacı Bayram Veli C) 15. yüzyıl: Kaygusuz Abdal D) 16. yüzyıl: Pir Sultan Abdal

Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Dertli

3.D

11. Aşağıdaki eşleştirmelerin hangisi yanlıştır?

olarak belli değildir. Şiirlerinde Azeri Türkçesini ve Farsçayı kullanmıştır. Dili oldukça düzgün ve ahenklidir. Coşkun bir üslubu vardır. Şiirlerini “Divan”ında toplamıştır. Tuyuğ türünde yazdığı şiirleriyle tanınmıştır.

2.B

E) 17. yüzyıl: Erzurumlu Emrah

E) Hallacı Mansur



Senden torununa yadigâr kalsın



Âdetler, töreler lisana gelsin



Gelenek yüz akı, kiri değildir



Bu örnekte de görüldüğü gibi şiirde bilinçli olarak “b, m, v” ünsüzleri kullanılmayarak ---- tekniği kullanılmıştır.



Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilebilir? A) Atışma B) Leb-değmez C) Askı geleneği

Çözüm Yayınları

9. Adın zikredilsin, duyan şad olsun

12. I. Şol kara kaşın çatıp gönlüm hilal etmek neden Hey ela gözlüm bizimle mekr ü al etmek neden Ayet-i hüsnünle sen vaslın haram ettin bana Ben harami çeşmine kanım helal etmek neden

D) Muamma – lugaz E) Vezniaher

10. Kıldan köprü yaratmışsın

130



Gelsin kullar geçsin deyü



Hele biz şöyle duralım



Yiğit isen sen geç ey Tanrı



Aşağıdaki sanatçılardan hangisi Tanrı ile şakalaşır, konuşur gibi söylenmiş bu şiir tarzında şiirler söyleyen bir tasavvuf şairidir?



II. Keleci bilen kişinin yüzünü ağ ede bir söz Sözü pişirip diyenin işini sağ ede bir söz Söz ola kese savaşı söz ola bitire başı Söz ola ağılı aşı bal ile yağ ede bir söz



III. Ezel katipleri uşşak bahtın kare yazmışlar Bu mazmun ile hat ol safha-i ruhsare yazmışlar







IV. Ademden hu deme neslim getirdi





Bana türlü türlü meyve yedirdi





Her gün beni tepesinde götürdü





Benim sadık yârim kara topraktır

Havas-ı hak-i payun şerhini tahkik edip merdüm Gubar ilen beyaz-ı dide-i hunbure yazmışlar

A) Âşık Ömer

V. Öyle ser-mestem ki idrak etmezem dünya nedür Men kimem saki olan kimdür mey u sahba nedür Gerçi canandan dil-i şeyda içün kam isterem Sorsa canan bilmezem kam-ı dil-i şeyda nedür

B) Yunus Emre



C) Kaygusuz Abdal D) Erzurumlu İbrahim Hakkı E) Erzurumlu Emrah

Numaralanmış şiir alıntılarından hangi ikisi halk edebiyatı geleneği ile yazılmıştır? A) I. ve II. B) I. ve V. C) II. ve IV. D) III. ve V. E) IV. ve V.

BÖLÜM 05 Test

Halk Edebiyatı - 4 1. Aşağıdakilerden hangisi âşık tarzı halk şiiri için

4. En çok şiiri olan halk ozanıdır. Şiirlerinde divan edebiyatının

söylenemez?

etkisi görülür. Hecenin yanı sıra aruzla da yazmıştır. Asıl gücünü aşk şiirlerinden alır. Koşma, semai, varsağı, destan ile birlikte tevhit, naat, gazel, kaside tarzında şiirler de yazmıştır.

A) Aşk, yiğitlik, toplumsal yaşayışa ilişkin olaylar ve doğal güzellikler konu edilmiştir.

B) Ortak, imgeli söyleyişlerden fazlaca yararlanılmıştır. C) Halkın konuştuğu dil, içten ve doğal bir üslupla kullanılmıştır.

A)  Seyrani B)  Köroğlu

E) Şiirler “cönk” adı verilen, meraklıları tarafından yazılan defterlerde toplanmıştır.

D)  Ercişli Emrah

Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Mevlana B) Yunus Emre C) Hacı Bektaş Veli D) Hacı Bayram Veli E) Şeyhülislam Yahya

C)  Âşık Ömer E)  Bayburtlu Zihni

5. Şiirlerinde divan ve tekke şiirinin etkisine rastlanmaz. Hece ölçüsünü konuştuğu dili ustalıkla işlemiş, canlı bir söyleyişle daha çok koşma ve semai biçimlerini tercih etmiştir. Güzel, güzellik, doğa sevgisi, ayrılık, gurbet temleri çevresinde, yaşanan hayata açık, dünyaya bağlı bir şiiri geliştirmiştir. Doğadan, güzellerden ve güzelliklerden aldığı imgeler ve benzetmelerle Türk halk şiirinin bugün de şiirleri sevilen bir ozanı olmuştur.

Çözüm Yayınları

yaşamış bir şairdir. Hayatı, şahsiyeti ve şiirleri çevresinde menkıbeler söylemiştir. UNESCO tarafından onun adı “Sevgi Yılı” başlığı altında 1991'e verilerek evrensel niteliğine vurgu yapılmıştır.

Bu parçada sözü edilen halk ozanı aşağıdakilerden hangisidir?

D) 17. yüzyıldan itibaren yer yer divan edebiyatının etkisinde kalınmıştır.

2. Sekiz yüzyıldan beri Anadolu’da bir dinî kahraman şöhretiyle

06



Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Dertli B) Seyrani C) Köroğlu D) Dadaloğlu E) Karacaoğlan

6. Aşağıdakilerden hangisi Bayburtlu Zihni için söylenemez?

3. Aşağıdakilerden hangisi hem hece hem de aruz ölçüsü ile

A)  Divan edebiyatından etkilenmiştir.

şiir yazan halk şairidir?

B)  19. yüzyılın önemli âşık edebiyatı sanatçılarındandır.

A) Dadaloğlu

C)  Asıl şöhretini yergi ve taşlama türündeki şiirleriyle yapmıştır.

B) Dertli C) Karacaoğlan D) Köroğlu E) Pir Sultan Abdal

D)  Âşık edebiyatının medrese eğitimi görmüş ozanlarından biridir. E)  “Sergüzeştname” adlı sadece nesirle yazılmış eseri vardır.

131

Test 06

1.B

7. ----, 16. yüzyılda Alevi- Bektaşi şiir geleneğinin en önemli ozanıdır. Halkın gerçek yaşayışından yola çıkmıştır. Lirizm onun şiirlerinde öndedir. Divan şairlerinden hiç etkilenmemiştir. Asıl adı Haydar’dır.

Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?

3.B

4.C

5.E

11.



Köroğlu





Dadaloğlu





Karacaoğlan





Pir Sultan Abdal



A)  Yunus Emre

2.B

6.E

7.D

8.B

9.E

10.B 11.B 12.B

Bu dört şairin ortak özellikleri aşağıdakilerden hangisidir? A) Güzelleme türünün ustalarıdır.

B)  Seyyit Nesimi

B) Aruz ölçüsünü hiç kullanmamışlardır.

C)  Kaygusuz Abdal

C) Tasavvufi konulardan uzak durmuşlardır.

D)  Pir Sultan Abdal

D) Koçaklama türünün ustalarıdır.

E)  Hacı Bektaş Veli

E) Aynı dönemde yaşamış âşık tarzı halk şiiri şairleridir.

8. Çark bozulmuş dünya ıslah olmuyor

Ehl-i fukaranın yüzü gülmüyor



Bu dizelerdeki içerik aşağıda verilen halk şairlerinin hangilerinde görülebilir? A) Karacaoğlan – Dertli – Eşrefoğlu Rumi B) Ruhsati – Seyrani – Bayburtlu Zihni D) Nesimi – Âşık Veysel – Sümmani E) Pir Sultan Abdal – Erzurumlu Emrah – Ercişli Emrah

Çözüm Yayınları

C) Dadaoloğlu – Köroğlu – Kayıkçı Kul Mustafa

12. Bu dönem, halk edebiyatının altın çağıdır. Tekke edebiyatının önde gelen şairleri ---- ve ---- ’dir. Her iki şair de derin İslami ilme sahibidirler. Bu asırda âşık edebiyatında büyük gelişmeler olmuş, divan şairlerine bile ilham verecek lirik şiirler söylenmiştir. Ayrıca aruzla şiir söyleyen saz şairleri, kendilerini divan şairleri kadar başarılı saymışlardır. Bunların arasında Yeniçeri ordusunda bulunan ve Evliya Çelebi’nin de dikkatini çeken ---- ünlüdür. Ancak günümüzde bile çok sevilen, şiirlerin çoğu halk türküsü hâline gelen âşık ----- ’dır. Şiirlerinin tümünü hece ölçüsüyle söyleyen, halk anlayışını, yaşayışını şiirlerine en iyi şekilde yansıtan bu ozan tabiat ve sevgili teması ile yazdığı koşmalarıyla tanınır ---- ise dönemin diğer büyük saz şairi’dir. Halk şairleri arasında en kültürlü, en yaratıcı olarak tanınır.

9. Türk tezhip ve minyatür sanatının önemli sanatçılarındandır. III. Ahmet’in saray ressamlarından biridir. Atasözlerini nazımla anlattığı “Atalarsözü Destanı”yla ünlüdür.

Yukarıda bazı özellikleri verilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Dertli B) Seyrani C) Gevheri D) Hüsni E) Levnî

132 10. Halk edebiyatı sanatçılarının yaşadıkları yüzyıllarla ilgili aşağıda verilenlerin hangisinde bilgi yanlışlığı vardır?

A) 16. yüzyıl: Pir Sultan Abdal, Köroğlu, Kul Himmet B) 17. yüzyıl: Karacaoğlan, Kayıkçı Kul Mustafa, Erzurumlu Emrah C) 18. yüzyıl: Dertli, Gevheri, Âşık Ömer D) 19. yüzyıl: Dadaloğlu, Seyrani, Ruhsati E) 20. yüzyıl: Âşık Veysel, Şeref Taşlıova, Murat Çobanoğlu

Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Hacı Bektaş Veli – Hacı Bayram Veli – Kaygusuz Abdal – Seyrani – Bayburtlu Zihni B) Aziz Mahmut Hüdai - Niyazi Mısri - Kayıkçı Kul Mustafa – Karacaoğlan - Âşık Ömer C) Pir Sultan Abdal – Hallacı Mansur – Dadaloğlu – Âşık Ömer – Erzurumlu Emrah D) Aziz Mahmut Hüdai - Niyazi Mısri - Köroğlu – Ercişli Emrah - Âşık Ömer E) Hacı Bektaş Veli – Yunus Emre – Kaygusuz Abdal – Seyrani – Bayburtlu Zihni

BÖLÜM 05 Test

Halk Edebiyatı - 5 1. Sanatçıları arasında divan şairleri ile birlikte saz şairlerinin

4. (I) Tasavvufi halk edebiyatının Türkler arasında yayılmasını,

de bulunduğu bu edebiyat, halk edebiyatı ile divan edebiyatı arasında bu iki edebiyatı birbirine yaklaştıran, her iki edebiyatın seslendiği ayrı ayrı toplumsal kesimleri birleştiren bir “edebiyat köprüsü” görevi de görmektedir. Bu bakımdan, Ahmet Yesevi’nin Fakrname’si, Hacı Bektaş Veli’nin Makalat’ı, Yunus Emre’nin Risalet’ün Nushiye’si, Kaygusuz Abdal’ın Sarayname’si, Hacı Bayram Veli’nin İlahileri, Eşrefoğlu Rumi’nin Müzekki’n Nüfus’u, Mısrî’nin Divan-ı İlahiyat’ı, Erzurumlu İbrahim Hakkı’nın Marifetname’si biçim ve biçem bakımından farklılık gösterseler de düşünce ve içerik bakımdan ortak bir özü taşımaktadırlar.

07

hikmet adı verilen dinsel-tasavvufi şiirleriyle tekke şiiri geleneğinin oluşmasını Hoca Ahmet Yesevi sağlamıştır. (II) Bu gelenek, esas yükselişini, ünü ve etkisi bütün zamanlara yayılan Yunus Emre’yle yaşamıştır. (III) Hacı Bektaş Veli, Hacı Bayram Veli, Kaygusuz Abdal, Eşrefoğlu Rumi, Gülşehri, Pir Sultan Abdal gibi kişilikler bu geleneğin önemli adlarıdır. (IV) Dinsel halk edebiyatının, divan ve âşık edebiyatı gibi hem halk şiirine hem klasik şiirin cazibesine bağlı, iki taraflı bir kimliği vardır. (V) Bu yüzden tekke edebiyatında da manzumeler aruz ve hece vezinleriyle yazılırlar; Ahmet Yesevi, Yunus Emre, Kaygusuz Abdal, Hacı Bayram Veli, Niyazi-i Mısrî gibi tekke edebiyatı büyükleri aynı zamanda heceye de hâkimdirler ancak kitleyle buluşacak asıl ürünlerini aruzla söylemişlerdir.

Yukarıda “bu edebiyat” sözüyle kastedilen Türk şiir geleneği aşağıdakilerden hangisidir? A) Mistik gelenek



B) Tasavvuf geleneği C) Divan geleneği

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışlığı vardır? A) I.

D) Saz şiiri geleneği

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

E) Modern gelenek

5. Âşıkların halk şiirinde irticalen, karşılıklı olarak belirli kurallar

Babasının telkiniyle saz çalıp söylemeye başlamıştır. Kendini saza ve söze vererek dış dünyasının karanlığını gönül gözüyle aydınlatmayı başarmıştır. Şiirlerinde dünyanın geçiciliği, ölüm, kardeşlik, birlik beraberlik ve sevgi gibi temaları işlemiştir. Şiirleri “Dostlar Beni Hatırlasın” adlı bir kitapta toplanmıştır.

Bu parçada hakkında bilgi verilen halk şairi aşağıdakilerden hangisidir?

Çözüm Yayınları

2. Halk şiirinin büyük ozanlarındandır. 20. yüzyılda yaşamıştır.

çerçevesinde, dinleyenler karşısında sazlı ve sözlü olarak söyleşmelerine fasıl adı verilmektedir. Bu söyleşmelere âşık karşılaşmaları, deyişme, karşıberi adları da verilmektedir.

Bu cümledeki bilgi yanlışlığı aşağıdakilerden hangisidir? A) Tanımı yapılan terim “fasıl” değil “atışma”dır. B) “Deyişme” yerine “konuşma” denmeliydi. C) Fasıl, âşıklar tarafından değil şairler tarafından yapılır. D) Fasıl halk şiirinde değil İslam öncesi Türk şiirinde görülür.

A)  Köroğlu

E) Fasıl belli kurallar çerçevesinde yapılmaz, hiçbir kuralı yoktur.

B)  Dadaloğlu C)  Âşık Veysel D)  Karacaoğlan E)  Bayburtlu Zihni

6. Âşık edebiyatının kaynaklarındandır. İçerisinde âşıkların ve meraklıların yazdıkları gazel, rubai gibi divan edebiyatı ürünleri ile âşıklara ait koşma, semai, destan gibi söyleyeni belli ürünler bulunan, genellikle aşağıdan yukarıya doğru açılan ve halk arasında dana dili ya da sığır dili olarak bilinen bir çeşit defterdir. Sayfa numarası belirtilmez. Genellikle bozuk bir yazı ile yazılmışlardır. Şiirlerin ya da konuların sırası önemli değildir. Standart bir ölçüleri olmadığı için eni boyu birbirini tutmaz. Yazarları genellikle halktan kişiler oldukları için imla yanlışlarının yanında şekil yanlışlıkları da içerebilir.

3. Can alıcı gelir ise

Emaneti ver der ise



Ben emaneti ıssına



Vereyim andan varayım



Bu dörtlük gelenek, zihniyet, üslup, içerik ve biçim açısından aşağıdaki sanatçılardan hangisine aittir? A) Kaygusuz Abdal C) Yunus Emre

Bu parçada aşağıdakilerden hangisi hakkında açıklama yapılmıştır?

D) Kayıkçı Kul Mustafa

A) Mecmua

B) Divan



E) Seyrani





E) Tezkire

B) Pir Sultan Abdal



D) Cönk

C) Cura

133

Test 07

1.B

7. ---- aruzla yazdığı şiirlerden oluşan bir divanı, cönklerde

3.C

4.E

5.A

6.D

7.C

8.B

9.D

10.E 11.E 12.D

10. Gonca gülsün has bahçede bitersin

ve mecmualarda bulunan heceyle yazılmış nefesleri, dolaba sorduğu sorudan ve onun cevabından oluşan “Dolabname”si, heceyle yazılmış “Yaşname” adlı uzunca bir şiiri, “Budalaname”, “Dilgüşa”, “Miglataname”, “Esrar-ı Huruf” adlı mensur risaleleri vardır.

2.C

Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilir?



Bülbül gibi gül dalında ötersin



Garip bülbül beni mahzun edersin



Bulamaz emsalin eşin belalım



Bu şiir alıntısı için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Nesimi’nin

A) Ahenk unsurları olarak redif, kafiye, ölçü, aliterasyon, asonans ve kelime tekrarlarından yararlanılmıştır.

B) Dertli’nin

B) Âşık tarzı halk şiirinin geleneğine aittir.

C) Kaygusuz Abdal’ın

C) Birden fazla mazmundan yararlanılmıştır. D) Yalın ve akıcı bir üslup vardır, halk dili kullanılmıştır.

D) Pir Sultan Abdal’ın

E) 18. yüzyıl halk edebiyatının özelliklerini taşımaktadır.

E) Eşrefoğlu Rumi’nin

8. İslamiyet sonrası Türk halk edebiyatı kapsamında, bir



11. Aşağıdaki kavramlardan hangileri halk edebiyatıyla ilgili değildir?

A) Kargış - kavuştak – cönk - ilahi - satranç - ninni B) Kalenderi - varsağı - mani - deyiş - ayak - ağıt C) Semai - taşlama - atışma - leb değmez – koşma koçaklama

Çözüm Yayınları

yandan şaman şiirinin izlerini taşıyan, diğer yandan da düşünsel olarak İslam dini ve tasavvufla beslenen dinî halk edebiyatı oluşmuştur. Bu edebiyat, işlediği konularla halk dilini, düşüncesini, duygu ve inancını esas alarak toplumsal kesimlerin bütününe seslenmektedir. Dinî halk edebiyatı, Ahmet Yesevi’nin ---- adı verilen şiirlerindeki öğretici unsurları, Yunus Emre’nin ---- türündeki şiirleriyle duygu ve düşünceleri aşılama, inandırma ve coşturma isteğini günümüze kadar sürdüregelmiştir. Dinsel halk edebiyatı bu yanıyla geniş toplumsal kesimler arasında birleştirici, ortak duyguları zenginleştirici bir işlev kazanmıştır.

D) Türkü – askı geleneği – muamma – bade içme – lugaz – semai E) Tezkire – siyer – seci – tevhit – şarkı - mesnevi

Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangileri getirilir? A) ilahi – hikmet B) hikmet – ilahi C) nefes – deme D) şathiye – nefes

12.

I.



II. “Tarikatname”, “Hayretname” gibi eserleri bulunan ve Hacı Bayram Veli’nin öğrencilerinden olan Eşrefoğlu Rumi, didaktik tarzda şiirler yazmıştır.



III. “Risaletü'n Nushiyye”, “Divan” adlı eserleriyle tanınan Hacı Bayram Veli, Bayramiye tarikatını kurmuş bir mutasavvıftır.



IV. Marifetname adlı eseriyle tanınan Erzurumlu İbrahim Hakkı, tasavvuf dışında astronomi ve matematik ilmiyle de uğraşmıştır.



V. 18. yüzyıl halk şairi olan Dertli, “Sergüzeştname” adlı eseriyle hem halk şiiri hem de divan şiiri geleneğini yansıtan şiirler yazmıştır.

E) nutuk - ilahi

9. Hafâya çekilip seyrana durdun

134



Aklı yetmezlerin aklını vurdun



Kıldan ince köprü yaptın da kurdun



Akar suyun mu var bostancı mısın



Bu şiir alıntısı için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Halk şiiri geleneğine örnek verilebilir. B) Satirik niteliklere sahip bir içeriği vardır. C) Kafiye, redif, ölçü gibi ahenk unsurlarından yararlanılmıştır. D) Üslup, tema ve konu yönünden Karacaoğlan’ın bir dörtlüğüdür. E) Halk diline özgü söyleyiş özelliklerini içermektedir.



Kul Himmet, 17. yüzyılın başlarında yaşamış AleviBektaşi inanışını yansıtan şiirler yazmıştır.

Yukarıdaki açıklamaların hangi ikisinde bilgi yanlışı vardır? A) I. ve II. B) II. ve III. C) II. ve V. D) III. ve V. E) IV. ve V.

BÖLÜM 05 Test

Divan Edebiyatı - 1 1. Aşağıdakilerden hangisi divan şiirinin özelliklerinden değildir?

4.

I.

08

Aruz ölçüsünün kullanılması



II. Konu bütünlüğünün olması

A) Parça güzelliğine önem verilmesi



III. Edebî sanatlardan fazlaca yararlanılması

B) Şiirlerin aruz ölçüsüyle yazılması



IV. Yabancı dil kuralları ve kelimelerden çokça yararlanılması



V. Dinsel inançlar, ilahi aşk, hoşgörü gibi konulara değinilmesi

C) Şiirlerin içeriğine göre adlandırılması D) Söyleyiş güzelliğinin önemsenmesi E) Beyit, bent ve kıta nazım birimlerinin kullanılması

Yukarıdakilerden hangi ikisi divan, tekke ve halk şiirinin ortak özelliğidir? A) I. ve V. B) II. ve III. C) II. ve IV. D) III. ve IV. E) IV. ve V.

5. Aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır? A) 16. yüzyıl - Baki - Kanuni Mersiyesi - İstanbul Türkçesi B) 16. yüzyıl - Latifi - Tezkiret’üş Şuara - Biyografi C) 16. yüzyıl - Seydi Ali Reis - Miratü'l Memalik - Sade nesir D) 17. yüzyıl - Nef’i - Siham-ı Kaza - Hiciv

A) Yoğun mazmun kullanmak B) Soyut kavramlara sıkça yer vermek C) İslami bir terminolojiden yararlanmak D) Fransız şiirinin biçimsel özelliklerinden yaralanmak E) Arapça, Farsça ve Türkçeden oluşan Osmanlıcayı kullanmak

E) 17. yüzyıl - Bâkî - Hayrabat - Lirizm Çözüm Yayınları

2. Aşağıdakilerden hangisi bir divan şairinin tercihi olamaz?

6. Aşağıdaki eserlerden hangisi farklı türde bir edebî metindir?

A) Garipname B) Şikayetname C) Leyla vü Mecnun D) Cemşid ü Hurşid E) Yusuf u Zeliha

7. (I) Fuzuli’nin şiirlerinde yalın ve içten bir söyleyiş vardır. (II) Özellikle gazellerinde dili sade ve halk zevkine yakındır. (III) Ağırlıklı olarak İstanbul Türkçesinin özelliklerini yansıtmaktadır şiirleri. (IV) Sözün çağrışım gücüne yaslanarak Türkçe kelimelerin birden fazla manasını bir arada kullanır. (V) Şiirleri, çok kolay söylenmiş (sehlimümteni) izlenimi uyandırmakla birlikte ustaca kurulmuştur; şiirlerinde, dilin musikisini yakalamıştır.

3. Aşağıdakilerden hangisi Nedim için söylenemez? A) Hece ölçüsüyle de şiir söylemesi B) Yeni mazmunları kullanan bir şair olması D) Mahallileşme akımına uygun şiirler yazması

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde verilen bilgi yanlıştır?

E) İstanbul’un somut yaşamını şiirlerine yansıtması

A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

C) Günlük dilin söyleyiş özelliklerinden yararlanması



135

Test 08

1.C

8. Divan şairleri Arap şiirindeki bir geleneğe uyarak şiirlerinde “----” adı verilen takma adlar kullanmışlardır. Bunların büyük kısmı, birtakım isimlerin sonuna Farsça nispet eki olan “-î”nin eklenmesiyle elde edilmişse de nispet eki almamış “Baki”, “Yahya”, “Nedim”, “Galib” gibi adlar da kullanılmıştır. Bunlardan bir kısmı şairlerin kendi adlarıdır. Şairler şiirde kullanacakları adları genellikle kendileri seçmiş olmakla birlikte 18. yüzyıl şairlerinden Hoca Neşet gibi, bir şairin başka şairlere armağan ettiği de görülmüştür.



B) Manzum

C) İktibas



D) Mahlas



E) Meftun



3.B

4.A

11.

I.



II. Harname

5.E

6.B

7.C

8.D

9.E

10.A 11.A 12.D

Muhakemet’ül - Lügateyn

III. Şikayetname

IV. Siham-ı Kaza



V. Mecalis’ün Nefais



Yukarıdaki eserlerden hangi ikisi hiciv özelliği taşımaz? A) I. ve V.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Mazmun

2.D

B) II. ve III.

D) III. ve IV.

C) II. ve IV.

E) IV. ve V.

ederim zebandan, duâ okurum lisândan. Her ne amelüm ki safi sanam, görürem canibinden riya karışmış ve her ne filimi ki hâlis sana bakaram bir tarafından hevâ girişmiş. Sakalum ağardı henüz uslanmadum, kırk yıl oldu uyurum uyanmadum. Her gün derim erte ıslâha gelem, her ay umaram gelesi ay salâha gelem. Böyle deyü günüm geçti. Uşuş deyü ömür gitti.”

Bu metin aşağıdakilerden hangisinin özelliklerini içermektedir? A) Gazavatname

Çözüm Yayınları

9. “... İlm okudum dünyâ içün, ömrü geçürdüm hevâ içün. Teşbih

B) Sefaretname C) Siyer D) Surname E) Süslü nesir

10. Tuğra çekmiş dest-i kudret kaşına

136



Cefâ takmış siyah perçem başına



Taze girmiş on üç on dört yaşına



Gül fidanım henüz bulmuş çağını



Şirin esmer şimdi bulmuş çağını



Divan şiiri geleneğiyle yazılmış yukarıdaki mısralar aşağıdakilerden hangisine örnek olarak verilebilir? A) Türki - i Basit

12.

I.



II. Teşbib: Baharın, kışın, şehirlerin, bayram günlerinin tasvir edildiği bölüm



III. Medhiye: Kasidenin sunulduğu kişinin övgüsünün yapıldığı bölüm



IV. Fahriye: Şairin sanatkârane bir üslupla kendini övdüğü bölüm



V. Tegazzül: Araya aynı ölçü ve uyakta gazel tarzında şiir söylenen bölüm



Bu bilgilere dayanarak



Haşre dek âb-ı hayât-ı sühan-ı Baki’dür



Andırup zinde kılan nam-ı Süleyman Hanı



(Baki’nin şiirinin ölümsüzlüğü, Kanuni Sultan Süleyman’ın adını sonsuza kadar gündemde tutar.)



beyti kasidenin yukarıdaki bölümlerinden hangisine örnek verilebilir?

B) Sebk-i Hindi C) Tasavvuf D) Ağdalı nesir E) Hikemi şiir

Girizgâh: Asıl konuya geçiş ifade eden bir ya da birkaç beyitten oluşan bölüm

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

BÖLÜM 05 Test

Divan Edebiyatı - 2 1. Aşağıdakilerden hangisi 13. ve 14. yüzyıllar arasında

09

5. ---- millî bir edebiyat niteliği taşımaz, İslam kültürünün, Arap

yaşamış sanatçılardan değildir?

- İran edebiyatının etkisiyle oluşmuştur. Şiir türü daha çok tercih edilmiş; şiirde daha çok sevgili, eğlence, din ve tasavvuf gibi konular işlenmiştir. Nesri de sade, orta ve süslü olmak üzere üç kola ayrılmıştır. 13. yüzyılda gelişmeye başlamış, 16 ve 17. yüzyıllarda en olgun dönemini yaşamış, 19. yüzyılın sonlarına kadar sürmüştür. Anadolu’daki edebî yönden ön plan çıkan ilk şairi Hoca Dehhani, son şairi de Şeyh Galip’tir.

A) Hoca Dehhani B) Şeyyad Hamza C) Nedim D) Mevlana E) Yunus Emre

Bu parçanın başına aşağıdakilerin hangisi getirilemez? A) Divan edebiyatı B) Klasik edebiyat C) Havas edebiyatı

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır?

D) Yüksek zümre edebiyatı

A) İskendername adlı eser Ahmedi’ye aittir.

E) Dinî – tasavvufi edebiyat

B) Gazellerde aşk ve sevgi konuları işlenmiştir. C) Hoca Dehhani, bilinen ilk divan şairlerindendir. D) XV. yüzyılda divan şairleri hem aruz hem de hece ölçüsünü kullanmışlardır. E) Şeyhi’nin “Harname” adlı eseri mesnevi nazım biçimiyle yazılmıştır.

6. 13. yüzyılda yaşamıştır. Divan edebiyatının ilk temsilcisi olarak kabul edilir. İlk gazel şairi olarak da tanınır. Anadolu’da, İran edebiyatı etkisiyle gelen din dışı konularda Türkçe şiirler yazan ilk şairlerdendir. Selçuklu sultanı Alaaddin Keykubat’ın isteği üzerine 20 bin beyitten oluşan bir “Selçuk Şehnamesi” yazmıştır. Farsça yazdığı bu yapıtının yanı sıra ustaca söylenmiş Türkçe gazel ve kasideleri vardır.

“Mürşid-i Rûm” diye söz ettiği ve onun ölümsüz eserinin etkisi büyüktür. Şeyh Galip, ondan feyiz aldığını ve bu feyizle tanındığını; onun eserinden ders aldığını ifade etmiştir. Sanatındaki etkisini, “Esrârını Mesnevi’den aldım / Çaldım veli mîrî malı çaldım” sözleriyle ifade etmiştir.

Çözüm Yayınları

3. Sanat anlayışının ve hayatının biçimlenmesinde eserinde



Bu parçada sözü edilen şair aşağıdakilerden hangisidir?

Bu parçada etkisinde kalınan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ahmet Paşa

A) Mevlana

C) Kadı Burhanettin

B) Sultan Veled

D) Sultan Veled

C) Şeyhi

E) Hoca Dehhani

B) Ahmedi Dai

D) Ahmedi E) Gülşehri

4. XVI. yüzyıldan itibaren divan şiirinde görülen yerlilik arzusu; günlük hayat sahnelerinin, konuşma kalıplarının ve mahallî konuların şiire yansımasıdır. XVIII. yüzyılda mahallîleşme, Nedim’in adı ile özdeşleşir. XVIII. yüzyıla gelene kadar her asırda ancak bir veya iki şairle temsil edilen bu eğilim, bu yüzyılda daha geniş bir şair kadrosu tarafından benimsenmiştir.

Aşağıdaki sanatçılardan hangisi bu parçada sözü edilen eğilimin içinde yer almayan bir sanatçıdır? A) Necati

B) Zati







E) Şeyhülislam Yahya

D) Baki

C) Nabi

7. (I) Fuzuli, gazel ve kasideleriyle ünlenmiş 16. yüzyıl şairidir. (II) Kendinden sonra gelen şairlerden birçoğunu etkilemiş, aşk acısını işlemiştir. (III) Şiirlerini Azeri Türkçesiyle yazan sanatçı, Arapça ve Farsçayı divan oluşturacak kadar iyi öğrenmiştir. (IV) Şairin “Leyla ile Mecnun, Beng ü Bade, Rind ü Zahid, Sıhhat u Maraz, Enis’ül Kalb adlı eserleri vardır. (V) Nesir türünde eser vermemiştir.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

137

Test 09

1. C

8. Aşağıdakilerden hangisi Âşık Paşa için söylenemez?

2.D

3.A

4.C

5.E

6.E

7.E

8.A

9.E

10.E 11.B 12.E

11. Şâhâ sinün cemâlüni göreyim andan öleyim

A) Mesnevi biçiminde eser vermemiş, kasideyi çokça tercih etmiştir. B) 14. yüzyıl Anadolu sahasında yetişmiş bir şairdir. C) Tasavvufla ilgili görüşlerini çevresindekilere telkin eden mutasavvıf bir şairdir. D) Sade bir dil kullanarak Türkçenin Anadolu’da bir edebiyat dili olarak yerleşmesine katkıda bulunmuştur.



Susamışam visâlüne ireyüm andan öleyim



Didi gönlünde ne vardur didüm hem



Didi gözünde ne vardur didüm dem



Yukarıdaki beyitlerde görülen dil ve anlatım özellikleri aşağıdaki sanatçılardan hangisinin şiirlerinde görülmez?

E) Halka tasavvufu öğretmek amacıyla aruz ve hece ölçüsüyle şiirler yazmış, özellikle didaktik tarzda yapıtlar ortaya koymuştur.

A) Nedim B) Şeyh Galip C) Necati Bey D) Kadı Burhanettin E) Nev’izade Atayi

9. Beng ü Bade, 444 beyitlik bir kısa mesnevidir. Beng’i (esrar) ve Bade’yi (şarap) kişileştirerek kendileri ve birbirleri hakkında konuşturduğu bu küçük mesnevisinde alegorik bir anlatımdan yararlanmıştır.

Aşağıdakilerden hangisi yukarıda özellikleri verilen eserin sanatçısına ait değildir? Çözüm Yayınları

A) Heft-cam B) Sıhhat u Maraz C) Sohbetü'l Esmar D) Rind u Zahid

12. Bildi tamam âlem kim derd-mend-i aşkım

Ya Rab henüz halim bilmez mi ola yârim



Vaslından ayrı kanım n’ola dökülse gül gül



Ben gülbün-i hazanem bu fasldır baharım



Tasvir eden vücudum yazmış elimde sagar



Ref’ olmaya bu suret yok elde ihtiyarım



Dür istemem zamanı mey neş’esin başımdan



Toprağ olanda ya Rab derd-i mey et gubarım



Rüsvalarından ol meh sanmaz beni Fuzuli



Divane olmayam mı dünyada yok mu arım



Bu mısralardan aşağıdakilerin hangisine ulaşılamaz?

E) Felekname

138

10.

I.grup





I.



II. Habname

Tezkire



III. Kelile ve Dimne

Kul Mesud



IV. Kabusname

Mercimek Ahmet



V. Şeyyad Hamza



Heşt Behişt

II. grup Veysi

Yukarıdaki I. grupta verilenler II. grupta verilenlerle eşleştirilirse hangisi dışarıda kalır? A)I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

A) Divan şiirine özgü mazmunlara yer verilmiştir. B) Divan şiiri nazım biçimlerinden gazel kullanılmıştır. C) 16. yüzyılda yaşamış bir divan şairine aittir. D) Divan şiiri geleneğinin ahenk unsurlarından yararlanılmıştır. E) Yabancı kelime ve söz öbeklerinden ve dil kurallarından uzak durulmuştur.

BÖLÜM 05 Test

Divan Edebiyatı - 3 1. 126 beyitlik alegorik mesnevi, beyit sayısı az da olsa

4. Modern Türk şiirinde Ahmet Arif, Melih Cevdet Anday gibi

Türk şiirinde haklı bir üne sahiptir. Eserde bir eşeğin varlığında sosyal hiciv yapılmaktadır. Aç gözlülüğün olumsuz sonuçlarına kendisini de eleştirerek ortaya koyması eseri daha da önemli kılmaktadır. Batı’daki fabl türünün edebiyatımızdaki ilk örneği olan eserde teşhis ve intak sanatları ustaca kullanılmıştır. Nizami’nin “Hüsrev ü Şirin” adlı mesnevisinden yararlanılarak yazılmıştır.

10

birçok şair, onun şiirlerinden yararlanmışlardır. Öyle ki gelenekten faydalanma sorununun gündeme geldiği her ortamda bu şair başköşeye oturtulmuştur. Onun Hüsn ü Aşk adlı mesnevisi kadar modern Türk edebiyatına kaynaklık etmiş başka bir mesnevi yoktur.

Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

Bu parçada sözü edilen eser aşağıdakilerden hangisidir?

A) Şeyhi

A) Surname

B) Şeyhülislam Yahya

B) Harname

C) Taşlıcalı Yahya

C) Şikayetname

D) Enderunlu Fazıl

D) Garipname

E) Şeyh Galip

E) Çarhname

5. Kaşgarlı Mahmut’la birlikte daha dil bilinci kimsede yokken Türk diline hizmet eden dil bilimci ve sanatçıdır. Türk dilinin güzelliklerini “Muhakemetü'l - Lügateyn” adlı yapıtında ortaya koymaya çalışmış, Türkçenin de o zaman çokça tercih edilen Farsça kadar zengin bir dil olduğunu ortaya koymaya çalışmıştır. Çağatay Türkçesinin gelişmesinde etkin rolü olan sanatçının şiir ve düzyazı türünde birçok eseri vardır. Edebiyatımızda ilk hamse sahibi şairdir. Ayrıca ilk tezkire olan “Mecalisü'n Nefais”i de yazmıştır.

2. Divan edebiyatının hazır bir malzemesi ve belli konular



Aşağıdakilerden hangisi bu parçada sözü edilen kalıp ifadelerden değildir? A) Keman – Kaş B) Ok – Kirpik C) Servi ağacı – Boy

Çözüm Yayınları

etrafında kodlanmış değişmez mazmunları vardır. Sevgilinin saçından, gözünden, boyundan bahsedilmeye başlandığında arkasından neler söyleneceği, bunların nasıl niteleneceği ve nelere benzetileceği tahmin edilebilir. Yani bu şiir anlayışında bir sevgili ile, tabiat ile ilgili bir kavramın zihinde başka neleri hatırlatacağı önceden belirlenmiştir.

Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Ahmet Paşa B) Kadı Burhanettin C) Süleyman Çelebi D) Ali Şir Nevai

D) Yılan – Saç

E) Ahmet Cevdet Paşa

E) İnci - Tırnak

6. Divan şiirinde farklı bir dil vardır. Divan şiirinde sıkça geçen “aşk”, “sevgili”, “meyhane”, “içki”, “sarhoşluk” gibi kavramlar, tasavvufun da etkisiyle genellikle farklı anlamlarıyla ele alınır. Bundan dolayı da dine saygının son derece önemli olduğu o dönemin toplumunda şeyhülislamlar, devlet adamları, hatta sultanlar bile imgelerle örülü bu dil ile şaraptan, meyhaneden sürekli bahsetmişler, bir güzelin kulu kölesi olduklarını ifade etmişlerdir.

3. 17. yüzyıl sanatçısıdır. Sade nesirle yazılan gezi türünde edebiyatımızın ilk büyük sanatçısıdır. Açık, gerçekçi, sürükleyici bir anlatımı vardır. Kendi döneminin konuşma dilini kullanmıştır. Çağdaşları gibi süslü nesre, söz oyunlarına, yabancı sözcüklere ve dil kurallarına yüz vermemiştir. Seyahatname’sinden sanatçının Suriye’den Balkanlara, Mısır’dan Macaristan’a kadar çok geniş bir coğrafyayı gezdiği anlaşılmaktadır.



Bu parçadan hareketle divan şiirinin diliyle ilgili aşağıdakilerin hangisine ulaşılamaz? A) Mecazlara dayalı bir anlatımdan yararlanılmıştır.

Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

B) Kelimelere yeni anlamlar yüklenerek özgün bir şiir dili oluşturulmuştur.

A) Kâtip Çelebi

C) Yenilikten ziyade var olan kalıp ifadeler, şairler tarafından kullanılmıştır.

B) Süleyman Çelebi C) Evliya Çelebi D) Naima E) Yirmisekiz Çelebi Mehmet

D) Kalıplaşmış söz öbekleri ve kelimeler farklı dönemlerde farklı şairler tarafından kullanılmıştır. E) Mazmunlar sıkça kullanılmış, özgün bir imgelem dünyasından uzak durulmuştur.

139

Test 10

1.B

7. ----, Fatih Sultan Mehmet Dönemi’nde yaşamıştır. Edebiyatın

3.C

4.E

5.D

6.B

7.A

8.A

9.C

10.A 11.E 12.E

10. Ben bu Türkî defterin çün dürmeyem

gelişmesinde ve şairlerin korunmasında önemli rol oynamıştır. “Gönül” adlı murabbasına Fatih tarafından muhammes şeklinde bir nazire yazılmıştır. Tarih düşürmekle de dikkat çeken, şiirlerinde sevgiliyi ve aşkı dile getiren şair, devrin ince ve renkli hayallere sahip bir şairi olup tasvirleri canlıdır. Nazım tekniği sağlam ve aruza hâkim olan şair, mazmunları ustaca kullanır. Bilinen tek eseri Divan’ıdır.

2.E



Pârisîçesi ile degşürmeyem



Kimse böyle tonlu söz söylemedi



Kimse bundan yig kitab eylemedi



Bu beyitler aşağıdaki şairlerden hangisine aittir?

Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilir?

A) Gülşehri

A) Ahmed Paşa

B) Fuzuli

B) Ahmedi

C) Nabi

C) Âşık Paşa

D) Şeyh Galip

D) Sultan Veled

E) Nef’i

E) Kadı Burhanettin

8. Yusuf ile Züleyha aşkı, mesnevi tarzında en çok işlenen konudur. Şairlerin bu ilgisinde Yusuf ile Züleyha kıssasının kutsal kitaplarda yer almasının payı büyüktür. Hikâyenin olay örgüsünü Yusuf ile Züleyha’nın rüyaları, Yusuf’un kervanla Züleyha’nın düğün alayıyla Mısır’a gidişi, Yusuf’un köleliği ve zindan süreci ile buradan kurtulup ikbal bulması ve Züleyha ile kavuşmaları oluşturur. 16. asır mesnevi ustası ----, hamse sahibi bu şairin bu mesnevisi üslup açsısından Türk şiirinin en güzel mesnevilerindendir. Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Taşlıcalı Yahya Bey B) Bağdatlı Ruhi

Çözüm Yayınları



11. Türk edebiyatında hem ilk hikâye yazarı hem de Farsça eserlerden ilk hikâye tercüme eden şairdir Gülşehri. Türk edebiyatında mesnevi hikâyelerinin ilk tercüme ve şerhini yapan da yine odur. Ancak o tercüme ettiği hikâyeleri aynen tercüme etmeyip kendisi de ekleme ve çıkarmalar yapmak suretiyle tasarruflarda bulunur. Eserlerinde yer alan hayvan hikâyelerinden dolayı Türk fabl edebiyatının Anadolu’daki ilk şair ve yazarıdır.

A) Mantıku't - Tayr B) Felekname

C) Leskofçalı Galip

C) Aruz Risalesi

D) Gelibolulu Ali

D) Kuduri Tercümesi

E) Enderunlu Fazıl

9. Süleyman Çelebi 15. yüzyılda yaşamıştır. Kaside biçiminde

140

E) Menakıpname

12. Şiirlerini topladıkları kitaplarda kelimelerin anlamlarıyla ilgili sürekli bir arayış içinde olan klasik Türk şiiri, XVI. yüzyıldan itibaren giderek simgesel bir anlatma yönelmiştir. İran ve Arap şiirinin etkisiyle de kalıplaşmış bir imge dünyasını şiirlerde ve kendi imzalarını karşılayan kelimelerde kullanmışlardır. Şairler tarafından kullanılan orijinal bir simge, sürekli tekrarlanmış ve geleneksel bir hâl almıştır. Yani bu şairler, kirpiği oka benzetirken böyle bir gelenekten yararlanmış olur. Kimi zaman da hatırlatma yönteminde bu anlatımdan yararlanmışlardır.

yazdığı “Vesilet’ün Necat” tek eseridir. Eser, divan şiirinde en ünlü mevlittir. Allah’a yakarış (münacat), peygamberin doğumu (viladet), peygamber oluşu (risalet), göğe yükselişi (miraç), ölümü (rıhlet) ve dua bölümlerinden oluşan bu eser aradan altı yüzyıl geçmesine rağmen günümüzde de okunmaktadır.

Bu parçadaki bilgi yanlışı aşağıdakilerden hangisidir? A) Vesilet’ün Necat, Süleyman Çelebi’nin değil Ahmedi’nin eseridir. B) Vesilet’ün Necat, mevlid değil mersiye türünde bir eserdir. C) Vesilet’ün Necat kaside nazım biçimiyle değil mesnevi nazım biçimiyle yazılmıştır. D) Süleyman Çelebi, 15. yüzyılda değil 13. yüzyılda yaşamıştır. E) Vesilet’ün Necat’in risalet ve miraç bölümleri yoktur.

Aşağıdaki yapıtlardan hangisi bu parçada hakkında bilgi verilen sanatçıya ait değildir?



Bu parçada aşağıdakilerin hangisinden söz edilmemiştir? A) Divan B) Mahlas C) Telmih D) Mazmun E) Matla

1. Bu tür eserlerde bir yerleşim yerinin güzelleri ve güzellikleri

4. Osmanlı sahasında kendi türünde yazılan ikinci eserdir. Bir

övülür. Çoğunlukla mesnevi nazım şekliyle yazılan eserler zaman zaman başka nazım şekilleriyle de yazılmıştır. İlk örnekleri XVI. yüzyılda görülmeye başlamıştır. Zati, Lâmiî Çelebi, Gelibolulu Mustafa Ali bu türde eserler vermişlerdir.

11

BÖLÜM 05 Test

Divan Edebiyatı - 4

ön söz, üç bölüm ve bir sonuçtan oluşur. Eserde II. Murat Dönemi’nden 1543’e kadar yaşayan şairlerin hayatları anlatılır. Şairlerin hayatlarının yanında bazı şiir örneklerini, önemli kişilerin şair ve onun eserleri hakkındaki düşüncelerini de içermektedir.

Bu parçada sözü edilen tür, aşağıdakilerin hangisidir?

A) Sakiname B) Şehrengiz

Bu parçada bazı özellikleri verilen eserin türü aşağıdakilerden hangisidir? A) Tezkire

C) Surname

B) Menkıbe

D) Sahilname

C) Surname

E) Hamamname

D) Habname

2. Aşağıdakilerden hangisi Nedim’le ilişkili olamaz? A) Hece ölçüsü - Türkü B) Lale Devri - Şarkı C) Murabba - Mesnevi D) Aşk, zevk ve neşe – Somut konu

Çözüm Yayınları

E) Vakayıname

5. 15. yüzyılın ilk yarısında yaşayan önemli bir şairidir. Başarılı bir mesnevi şairi olarak tanınır. Çok sayıda tezkire yazarı, Nizami’nin aynı adlı eserinden tercüme ettiği Hüsrev ü Şirin’in Türk edebiyatındaki bu türde yazılmış en güzel mesnevi olduğunu belirtmiştir. Türk hiciv ve mizah edebiyatının önde gelen bir ismidir. Anadolu sahasında gelişen klasik şiirin kurucu şairlerinden biridir, bu sebeple eski kaynaklarda kendisinden “Şeyhü'ş-şuara” şeklinde söz edilmiştir.

E) İstanbul Türkçesi - Mahallileşme akımı

3.

I.



II. Mazmunlardan az yararlanma



III. Sanatlı bir üsluba sahip olma



IV. Söyleyiş güzelliğini ikinci plan alma



V. Zengin kafiye ve rediflerden yararlanma



Yukarıda verilenlerden hangi ikisi divan şiiri için söylenemez?

Bu parçada sözü edilen şair aşağıdakilerden hangisidir? A) Baki



B) Nefi



D) Ahmedi



C) Şeyhi

E) Nabi

141

Aruz ölçüsünü kullanma

A) I. ve II. B) I. ve III. C) II. ve IV. D) III. ve IV. E) IV. ve V.

6.

I.



II. Tasavvuf düşüncesinden etkilenme



III. Sadece gazel nazım biçimini kullanma

Oğuz lehçesiyle şiir yazma

IV. İlahi ve platonik aşkı şiirlerinde işleme

V. Hem şiir hem de nesir alanında yapıt verme Yukarıda verilen hangi iki özellik Fuzuli için söylenemez? A) I. ve II. B) I. ve III. C) II. ve IV. D) III. ve IV. E) IV. ve V.

Test 11

1.B

7. ---- Hindistan’dan Bağdat’a dönüşünde yol arkadaşlarının;

10.

görülen şehirleri, karşılaşılan değişik ve ilginç olayları çekilen zorlukları anlatan bir kitap yazmasını istemeleri üzerine yazmaya başladığı Miratü'l - Memalik'i, 1557’ de İstanbul’da tamamlamıştır.

2.C

I.

3.C

4.A

5.C

6.B

7.B

8.A

9.C

10.B 11.B 12.A

Gülşehri - Felekname

II. Ahmet Paşa – İskendername

III. Kadı Burhanettin – Cemşîd ü Hurşîd

IV. Şeyyad Hamza - Yusuf u Zeliha

Bu parçadaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi getirilir?



A) Piri Reis’in B) Seydi Ali Reis’in

V. Hoca Mesud - Süheyl ü Nevbahâr Yukarıdaki sanatçı – yapıt eşleştirmelerinin hangisinde yanlışlık vardır? A) I. ve II. B) II. ve III. C) II. ve IV. D) III. ve IV. E) IV. ve V.

C) Kâtip Çelebi’nin D) Evliya Çelebi’nin E) Yirmisekiz Çelebi Mehmet Efendi’nin

11. Ahmedi Dai ile ilgili aşağıdakilerin hangisi söylenemez?



Mesnevi nazım biçiminde yazılmış, alegorik bir eserdir.





İranlı şair Feridüddin Attar’ın aynı adlı eserinden genişletilmiş bir tercümedir.





Eserin başkahramanı “Hüthüt” adlı bir kuştur.



Yukarıda bazı özellikleri verilen eser aşağıdakilerden hangisidir? A) Mantıku’t - Tayr B) Mecalisün - Nefais C) Divan-ı Kebir

B) 13. yüzyıl sanatçısıdır, şiirlerinden ziyade özellikle süslü nesir türünde verdiği ilmî eserlerle ön plana çıkmış bir sanatçıdır. C) Arapça, Farsça tamlamalara ve kelimelere oldukça az yer vermiştir.

Çözüm Yayınları

8.

A) Çengname adlı yapıtı, 1446 beyitten oluşan bir mesnevidir, vahdet konusunu işleyen tasavvufî ve sembolik bir eserdir. Eserde bir sembol olarak kullanılan çeng, insanı ve özellikle de âşığı temsil eder.

D) Çağatay ve Azeri Türkçesine hâkimdir, Osmanlı sahasında Çağatay Türkçesi ile yazdığı gazeller, bu tür şiirlerin ilk örneklerindendir. E) Kafiye, şekil ve dil yönünden Türk şiirine hâkim ve Türkçeyi iyi kullanan bir şairdir.

D) Şah u Geda E) Cemşid ü Hurşid

9. 15. yüzyıl şairidir.“Döne döne” redifli gazeli günümüzde de okunmaktadır. Şiirlerinde deyim ve atasözlerini fazlaca kullanmıştır. Fatih Sultan Mehmet’e sunduğu “şitaiye” ve “bahariye” kasideleri ve gazelleriyle padişahın takdirini kazanmıştır. Fuzuli “gül” ve “hançer” kasidelerinin rediflerini ondan almış, “gayrı” redifli tanınmış gazelinde vezin, redif ve kafiyeden başka, mazmun bakımından da onun etkisinde kalmış ve bir nazire yazmıştır. Edebiyatımızda Baki, Âşık Ömer, Nedim gibi birçok şairi etkilemiştir. Tek eseri Divan’ıdır.

142



Bu parçada sözü edilen şair aşağıdakilerden hangisidir? A) Nabi B) Baki C) Necati D) Naili E) Neşati

12. Divan edebiyatında özellikle 13. yüzyıldan itibaren etkili olmaya başlayan Sebkihindi akımı, Nef’i ve Naili’nin şiirlerinde bütün özellikleriyle değil, farklı özellikleriyle ortaya çıkar. Nabi’de hikemi tarzda görülen bu etki, Nefi’de abartmanın çok fazla kullanılması biçiminde karşımıza çıkar. Naili’de ise anlam derinliği ve özgün mazmunlarla kendini gösterir. En önemli temsilcisi ise Şeyh Galip’tir.

Bu parçadaki bilgi yanlışı aşağıdakilerin hangisiyle giderilebilir? A) “13. yüzyıldan” yerine “17. yüzyıldan” getirilerek B) “Sebkihindi” yerine “Türki - i Basit” getirilerek C) “Nabi” ve “Nef’i”nin yerine “Fuzuli” ve “Şeyhi” getirilerek D) “Şeyh Galip” yerine “Enderunlu Fazıl” getirilerek E) “Divan edebiyatında” yerine “İslami edebiyatta” sözü getirilerek

BÖLÜM 05 Test

Divan Edebiyatı - 5 1. Türkçe yazılmış ilk Osmanlı tarihi olarak kabul edilen

4. Kitabın önemi 15. yüzyılda yazılmasına rağmen şiirin ahenk

“Dastan-ı Tevarih-i Mülk-i Al-i Osman” isimli bir bölümün de yer aldığı “İskendername”yi yazan Ahmedi, 14. yüzyıl sanatçısıdır.

12

unsurlarının önemini kavramak ve bunu kitaba dönüştürmekte gizlidir. Ali Şir Nevai’nin ileri görüşlülüğünü ve ahenk hakkındaki derin bilgisini yansıtması ise eserin diğer bazı önemli özelliklerindendir. “Vezinlerin terazisi” adıyla bilinen yapıt, Türklerin kullandıkları musiki ve nazım şekillerinden bahseder.

Yukarıda sözü edilen eserin türü aşağıdakilerden hangisidir? A) Tezkire



B) Mecmua C) Seyahatname

Bu parçada bazı özellikleri verilen yapıt aşağıdakilerden hangisidir? A) Siham-ı Kaza

D) Mesnevi

B) Mizanü'l - Evzan

E) Siyer

C) Mantıku't - Tayr D) Mecalisü'n - Nefais E) Muhakemetü'l - Lügateyn

2. Divan edebiyatının birçok alanında ürün vermiş bir şairidir. İran şairlerinden Sabit’ten etkilenerek hikmet ve darbımesele dayanan düşünceye dayalı bir şiir tarzı geliştirmiş, öğreticiliği amaçlamıştır. En önemli yönlerinden birisi ise Türkçeyi etkili kullanması ve sade dili savunmasıdır. “Hayriye” ve “Hayrabat” tanınmış mesnevileridir. Bu parçada tanıtılan şair, aşağıdakilerden hangisidir? A) Nabi B) Nefi C) Şeyhi

A) Baki – Sultanü'ş - Şuara - 16. yüzyıl B) Sinan Paşa - Tazarruname - Süslü nesir

Çözüm Yayınları



5. Aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?

C) Ali Şir Nevai - Tezkire - Mecalisü'n - Nefais D) Süleyman Çelebi - Vesiletü'n Necat - Lale Devri E) Hoca Dehhani - İlk divan şairi - Selçuklu Şehnamesi

D) Nedim E) Şeyh Galip

6. Şiirlerinde kötülükleri, fakirliği ve makam düşkünlüğünü eleştirmiş, özgün bir söyleyiş özelliği geliştirmiştir. Şiirle düşünceyi birleştiren şairin akıcı bir dili vardır. “Hikemi tarz” olarak anılan fikre dayalı tarzın divan şiirindeki en büyük temsilcisidir. En önemli eseri “----” adlı didaktik bir mesnevidir. Eserde İslami bilgilerin yanı sıra ahlaki öğütler yer alır. Çalışmak, ilim öğrenmek, İslam’ı gerçek anlamıyla kavramak gibi birçok konu, nazımla anlatılmıştır. Nabi, bu eserinde aslında oğluna seslense de tüm insanlara seslenmektedir.

3. Azeri Türkçesiyle yazdığı şiirleriyle, özellikle de tuyuğlarıyla tanınmıştır. Kelime hazinesi çok geniştir. Türkçeyi ustaca kullanmış, şiirlerinde ahenk unsurlarından yararlanarak iletmek istediği mesajı daha kuvvetli vermiştir. Özgün benzetmeler ve özgün buluşları vardır. Kayseri bölgesinde yaptığı hâkimlik görevinde adalete önem vermesinden dolayı halk arasında çok sevilmiştir.

Bu parçada sözü edilen şair aşağıdakilerden hangisidir? A) Nesimi B) Âşık Paşa C) Ahmedi D) Şeyyad Hamza E) Kadı Burhanettin



Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Hayriye B) Hayrabat C) Surname D) Tuhfetü'l - Haremeyn E) Tercüme-i Hadis-i Erbain

143

Test 12

1.D

7. Şeyh Galip yirmi altı yaşındayken bu mesneviyi yazmıştır. 2042 beyit ve her biri altışar bent olan dört tardiyyeden oluşan bir eserdir. Eserde aruzun mef‘ûlü mefâ‘ilün fe‘ûlün kalıbı kullanılmıştır. Anlatım tekniklerinden tahkiye ve tasvirin kullanıldığı eserde, klasik mesnevilerdeki mukaddime, hikâye ve hatime bölümlerine yer verilmiştir. Şair eserinin mukaddime bölümüne Allah’a hamd etmekle başlamış, ardından Hz. Muhammet’in övgüsünü, sıfatlarını, miracını ve mucizelerini içine alan bir naat söylemiş, sonra Mevlana ve kendi babası hakkında övgüde bulunmuştur. Şair, hikâye bölümüne geçmeden önce, bu eseri niçin kaleme aldığını Sebeb-i Telif başlığı altında anlatmış; burada Nabi’nin Hayrabad adlı eseri hakkında edebî eleştiride bulunmuş, aynı zamanda kendi şiir anlayışını da açıklamıştır.

2.A

3.E

4.B

5.D

6.A

7.C

8.B

10.



Evliya Çelebi Seyahatnamesi





Tazarruname





Tevarih-i Ali Osman





Sefaretname



9.A

10.D 11.C 12.B

Aşağıdakilerden hangisi yukarıdaki eserlerin bir ortak özelliğidir? A) Aynı sanatçıya ait olmaları B) Aynı zaman diliminde yazılmaları C) Nazım türünde yazılmaları D) Nesir türünde eserler olmaları E) Satirik bir niteliğe sahip olmaları

Bu parçada sözü edilen eser aşağıdakilerden hangisidir? A) Hayriye B) Habname C) Hüsn ü Aşk D) Şah ü Geda

11. ----, 15. yüzyıl divan nesrinin tanınmış sanatçılarındandır. Süslü nesrin ilk temsilcisi olarak ün kazanmıştır. Nesirde kelime oyunlarına, yabancı dil kurallarına, seci ve benzetmelere çok geniş yer vermiş, ---- adlı eseriyle tanınmıştır.

E) Tuhfetü'l - Harameyin

8. Yaşadığı yüzyılın son kırk yılına damgasını vurmuş bir şairdir. Devrin Sultanü’ş-şuarası olarak hükmünü sürdürmüştür. Anadolu sahasının en büyük şairi sayılmış şair, hem kaside hem de gazelde üstattır. Kasidelerinde canlı tabiat manzaraları vardır; bu şiirlerde muhteşem bir ahenk ve ihtişam görülür. Asıl ününü gazelleriyle yapmıştır. Kanuni için yazdığı mersiyesi türün en güzel örneklerindendir.

144

Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Âşık Paşa – Garipname B) Kâtip Çelebi – Mizanü'l - Evzan C) Sinan Paşa – Tazarruname D) Nefi – Siham-ı Kaza E) Fuzuli – Heft Cam

Bu parçada sözü edilen sanatçının yaşadığı yüzyıl aşağıdakilerden hangisidir? A) 15. yüzyıl



B) 16. yüzyıl

C) 17. yüzyıl



D) 18. yüzyıl



E) 19. yüzyıl



9.



Şiirlerde sözden çok anlama önem verilmiştir.





Tasavvufi konulara değinilmiştir.





Mübalağa ve tezat gibi söz sanatlarına sıkça başvurulmuştur.





Naili, Şeyh Galip şairler bu eğilimle şiirler yazmışlardır.





Anlam kapalılığı söz konusudur.



Çözüm Yayınları



12.



---- , coğrafya kitabıdır. Hem Doğu hem de Batı kaynaklarından yararlanılarak yazılmıştır. Dünyanın yuvarlak olduğunu da kanıtlamaya çalışan, Kristof Kolomb ve Macellan’ın keşif ve gezilerinden söz eden, Japonya’dan başlayarak Asya ülkelerini tanıtan kaynak niteliğinde kullanılmış bir eserdir.





----, bibliyografik bir eserdir. 14.500 civarında eser ve 10. 000 kadar sanatçı hakkında bilgi veren bir kaynaktır.



Yukarıda boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilir?

Yukarıda verilen özellikler aşağıdakilerin hangisiyle ilişkilidir?

A) Keşfü'z - Zünun – Cihannüma

A) Sebkihindi



B) Türki - i basit

C) Fezleke – Miratü'l - Memalik

C) Mahallileşme



D) Mistik yönelim

D) Miratü'l - Memalik – Fezleke



E) Hikemi üslup



B) Cihannüma – Keşfü'z - Zünun

E) Düstur’ul - Amel – Mizanü'l - Evzan

1. Lale Devri’nde yaşamış, bu dönemin yaşamını şiirlerinde yansıtmıştır. Edebiyatımızda “mahallileşme akımı”nın en ünlü temsilcisidir. İstanbul’u ve İstanbul Türkçesini, gerçek yaşamı ve dış dünyada gözlemlenebilen gerçek doğayı şiire getirmiştir. Hece ölçüsüyle bir de türkü yazması onu ayrı bir yere taşımaktadır. Şiirlerinde dinî ve tasavvufi konulara yer vermemiştir. Edebiyatımızda şarkı türünün en önemli ismidir.

13

BÖLÜM 05 Test

Divan Edebiyatı - 6 4.

I.



II. Hüsn ü Aşk – Şeyh Galip



III. Felekname – Gülşehri

Garipname – Ahmedi

IV. İskendername – Fuzuli

V. Harname – Şeyhi Yukarıdaki eser-şair eşleştirmelerinden hangi ikisi yanlıştır?

Bu parçada sözü edilen divan şairi aşağıdakilerden hangisidir?

A) I. ve IV.

A) Baki



B) Şeyhi







D) Nabi



E) Nedim

C) Fuzuli

2. Aşağıdaki sanatçı, eser ve tür eşleştirmelerinden hangisi

E) Fuzuli - Şikayetname - Mektup

A) Baki, Nedim, Ahmedi, Nabi, Gülşehri Çözüm Yayınları

D) Ali Şir Nevai - Mecalisü'n - Nefais - Biyografi

E) IV. ve V.

sahibidir?

A) Kâtip Çelebi - Cihannüma - Coğrafya kitabı C) Şeyhi - Hüsrev ü Şirin - Günlük

D) III. ve V.

C) III. ve IV.

5. Aşağıdakilerin hangisinde tüm sanatçılar hamse

yanlıştır?

B) Nefi - Siham - ı Kaza - Eleştiri

B) II. ve III.

B) Şeyh Galip, Necati, Fuzuli, Baki, Mevlana C) Hamdullah Hamdi, Taşlıcalı Yahya, Nevaizade Atayi, Ali Şir Nevai D) Necati, Şeyh Galip, Hoca Dehhani, Şeyyad Hamza, Fuzuli E) Fuzuli, Süleyman Çelebi, Şeyh Galip, Leskofçalı Galip, Ahmet Paşa

3. Şeyhi’nin 126 beyitten meydana gelen bu mesnevisi çok ünlüdür. Özlü ve güçlü ifadesi, dilinin sadeliği ve güzelliği, hicvin inceliği ve zarafeti ile sosyal eşitsizliği başarılı bir biçimde eleştiren eser, edebiyatımızda hiciv türünün en güzel örneğidir. Şeyhi, yaşadığı bir olayı, hayvanları kişileştirerek anlatmıştır. Eserde çok az sayıda yabancı kelime kullanılmıştır, bu kelimeler ise Türkçe sözler ve söyleyiş üslubu içinde kaybolmuştur.

Bu parçada sözü edilen eser aşağıdakilerden hangisidir? A) Kelile ve Dimne B) Şikayetname C) Harname D) Siretü'n - Nebi E) Beng ü Bade

6. Divan edebiyatında üç tür nesir biçimi vardır. Sade nesirde halkın konuştuğu dil kullanılmış; halk kitapları, halk öyküleri, Kur’an tefsirleri, hadis açıklamaları bu türde yazılmıştır. Süslü nesirde hüner ve marifet göstermek amaçlanmıştır. Bu türe genellikle medrese öğrenimi görmüş, Osmanlıcayı iyi bilen yazarlar yönelmiştir. Çok uzun cümlelerin, bol söz ve anlam oyunlarının göze çarptığı bu türün en belirgin örneklerini ---ve ---- vermiştir.

Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi getirilebilir? A) Naima - Peçevi B) Veysi - Nergisi C) Kul Mesut - Evliya Çelebi D) Sehi Bey - Mercimek Ahmet E) Seydi Ali Reis - Kâtip Çelebi

145

Test 13

1. E

7. Türkçenin Arapça kadar mükemmel bir dil olduğunu

kanıtlamak amacıyla “iki dilin karşılaştırılması”

anlamına gelen “Muhakemetü'l-Lügateyn” adlı eseri yazan Ali



6.B

7.A

8.A

9.C

10.A 11.E 12.D

Bu parçada sözü edilen eser aşağıdakilerden hangisidir? B) Sahilname

IV V

C) Hayriye



kullanmıştır.

D) Hayrabat



Yukarıdaki numaralanmış bölümlerin hangisinde bilgi yanlışı vardır? B) II.

5.C

A) Surname

Şir Nevai, 15. yüzyıl sanatçısı olup Çağatay Türkçesini

A) I.

4.A

sünnet düğününü anlatmak için yazılmış bir mesnevidir. Bu eserde Nabi, kendisinin katıldığı ve on beş gün süren düğünün eğlencelerini, ziyafetlerini, düğünde verilen hediyeleri vb. anlatır. Edebiyatımızda bu türün önemli örneklerindendir.

I

III

3.C

10. II. Mehmet’in şehzadelerinin 1675 yılında Edirne’de yapılan

II

2.C

C) III.

D) IV.

E) Tuhfetü'l - Harameyn

E) V.

sanatçısıdır. Kasidelerinde çok güçlü ve derin bir hayal âlemi vardır. Hicviyelerini topladığı “Siham-ı Kaza” adlı bir eseri ve diğer şiirlerini topladığı bir “Divan”ı vardır. Eleştirel söylemindeki aşırılık, canına mal olmuştur.

Bu parçada sözü edilen şair aşağıdakilerden hangisidir? A) Nefi



B) Baki



D) Necati



C) Şeyhi

E) Nedim

Çözüm Yayınları

8. Divan şiirinin en büyük kaside ustalarındandır. 17. yüzyıl 11. Edebiyatımızın seyahatname türü örneklerindendir. Nabi’nin Hac ziyareti sırasındaki yolculuk izlenimlerini konu edinir. Nabi bu eserinde, İstanbul’dan Hicaz’a gidinceye kadar gezip gördüğü bütün şehirleri anlatmıştır.

Bu parçada sözü edilen eser aşağıdakilerden hangisidir? A) Hayrabat B) Surname C) Sahilname D) Hayriye E) Tuhfetü'l - Harameyn

9. İranlı şair Genceli Nizami’nin aynı adlı eserinin tercümesi olan bu mesnevisini Şeyhi, 1421-1439 yılları arasında II. Murat adına yazmıştır. Aşkı konu edindiği mesneviyi Nizami gibi uzatmamış, hikâyenin sonundaki olayları en trajik yerinde kesmiştir. Bu konuda, 15. yüzyılda yazılan ilk, Anadolu’da yazılan ikinci eser olan bu mesnevi, Türkçe yazılan bu adlı mesnevilerin en güzeli olarak kabul edilir. Mesnevi 6944 beyitten oluşmuştur.

146



Bu parçada sözü edilen yapıt aşağıdakilerin hangisidir? A) Şah u Geda B) Leyla ve Mecnun C) Hüsrev ü Şirin D) Yusuf u Züleyha E) Ferhat ile Şirin

12. Aşağıdaki şair Osmanlı padişahlarından hangisinin mahlası yanlıştır?

A) Fatih Sultan Mehmet – Avni B) II. Bayazıt – Adli C) II. Murat- Muradi D) II. Osman - Osmani E) Kanuni Sultan Süleyman - Muhibbi

BİRE BİR 1.



Siyasetname özelliği vardır.





Alegorik bir anlatıma sahiptir.





Türk edebiyatında mesnevi nazım biçimiyle yazılan ilk eserdir.



BÖLÜM 05 Test

14

4. Süslü divan nesrinin en önemli numuneleri olarak ---bazen Arapça ve Farsça kelimelerle yüklü zincirleme isim tamlamaları, bazen sade, açık ve yapmacıksız Türkçe cümlelerle örülü süslü nesir üslubuyla kaleme alınan ve baştan başa şiirsellikle dolu olan ---- adlı eseri Türk nesrinin edebî bir kimlik kazandığı ilk eser olarak kabul edilir.

Bazı özellikleri verilen eser aşağıdakilerden hangisine aittir?



A) Ali Şir Nevai B) Kaşgarlı Mahmut

Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilmelidir? A) Veysî’nin – Habname

C) Hoca Ahmet Yesevi

B) Nergisi'nin – Nihalistan

D) Yüknekli Edip Ahmet

C) Âşık Paşa’nın – Garibname

E) Balasagunlu Yusuf Has Hacip

D) Sinan Paşa’nın – Tazarruname E) Evliya Çelebi’nin – Seyahatname

âşıklarındandır. Aydın zümre âşıklarından olup hem hece hem da aruzla şiir söylemiştir. Asıl başarısı ise hece ölçüsüyle ve halk diliyle söylediği şiirleridir. Divan’ı olan bu ozan aşk, güzellik, vefa kavramları üzerinde sıklıkla durmuştur.

Bu parçada söz edilen saz şairi aşağıdakilerden hangisidir? A) Gevherî B) Köroğlu

Çözüm Yayınları

2. Âşık Ömer ve Karacaoğlan çağdaşı olan şair 17. yüzyıl

5.



12. yüzyılda Hoca Ahmet Yesevi tarafından yazılmıştır.





Arapça ve Farsçadaki tasavvuf eserlerini anlayamayan Türkleri aydınlatmak ve müritlere tasavvufi öğretmek amacıyla kaleme alınmıştır.





Türklerin İslamlaşmasını ve Türkler arasında tasavvufi düşüncenin yerleşmesini sağlayan bir eserdir.



Bazı özellikleri verilen eser aşağıdakilerden hangisidir? A) Kutadgu Bilig B) Divan-ı Hikmet C) Atabetü’l-Hakayık D) Vesiletü’n-Necat

C) Erzurumlu Emrah

E) Divanu Lugati’t-Türk

D) Dadaloğlu E) Ercişli Emrah

6. ---- denilen, yerli olmayı benimseyen bu tarzın ustası olan ----, divan şiirinde Necati’yle belirginleşen, Baki ve Şeyhülislam Yahya gibi şairlerin eserlerinde mükemmelleşen mahallileşme deneyiminin XVIII. yüzyıldaki en büyük temsilcisidir Onun, şiirlerinde halk edebiyatına yakınlaşması, İstanbul hayatından sahneler sunması, gerçek hayattan alınan unsurları kullanması, günlük dilden gelen konuşma kalıplarına ve deyimlere yer vermesi yerlilik arzusunu gösteren unsurlar olarak görülmektedir.

3. Türklerin köklü ve zengin bir mizah kültürü vardır. Nasrettin Hoca gibi sınırları bu coğrafyayı aşmış bir mizah tipinin varlığı bile Türk halk mizah geleneğinin zenginliğini anlamak için yeterlidir. Klasik Türk edebiyatının mizah ve hiciv varlığı ise çeşitliliği, nitelik ve nicelik özellikleri açısından önemli bir yere sahiptir. ---- gibi eserler türe örnek verilebilir.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilemez?



Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Harname

A) Rindane – Naili

B) Hayrabat

B) Şuhane – Nef’i

C) Siham-ı Kaza

C) Nedimane – Nedim

D) Şikâyetname

D) Âşıkane - Fuzuli

E) Terkib-i Bent

E) Şuhane – Bağdatlı Ruhi

147

Test 14

1. E

7. Aşağıdaki açıklamalardan hangisi ayraç içinde verilen

2.A

3.B

4.D

7.E

8.A

9.C

10.C 11.B 12.E

yaklaştıran ----- 17. yüzyılda yaşamıştır. Klasik edebiyatımızda Sinan Paşa ile başlayan süslü nesir ustası, uzun cümleleri, zincirleme tamlamaları, anlamları çok az bilinen Arapça ve Farsça kelimeleri seçmesi veya bilinmeyen anlamlarıyla kullanılması; bu kelimelerle mecaz imajlar oluşturması, dilinin anlaşılmasını zorlaştıran unsurlardır.  Ancak cümlelerinin sağlam, mükemmel ve dil bilgisi kurallarına uygun olması, bu cümleleri ilk bakışta hissedilmeyen secilerle süslemesi, Türkçedeki bütün cümle çeşitlerini kullanarak dilin sınırlarını yoklaması, Arap ve Fars kaynaklı klasik hikâyelerin yerine, Osmanlı taşra hayatını yansıtan hikâyeleri tercih etmesi, özellikle Nihalistan’da modern hikâyeciliğimizin habercisi denebilecek düzeyde teknikler kullanması dikkat çekicidir.

A) Düzyazı şeklinde yazılmış yazıları, mektupların bir arada bulunduğu sanatlı bir dille yazılan eserler. (Münşeat) B) Ordunun düşmana yaptığı akınları, değişik savaşları, zaferleri ve bu savaşlardaki kahramanlıkları anlatan eserler. (Gazavatname) C) Hz. Muhammed'in doğumundan vefatına kadar yaşamını anlatmak için yazılan eserlerdir. (Siyer) D) Fıkraların, hicivlerin ve mizahî metinlerin bir araya getirildiği eserlerdir. (Letaifname) E) Divan şairlerinin seçme eserlerinin yer aldığı nazım ve nesir şeklinde yazılan el yazması metinlerdir. (Tehzil)

Bu parçada kendisinden söz edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Veysi

8. 1. örnek

B) Nabi



Oldu eşkim gülşen-ârâ-yı heves-cûlar gibi

C) Nergisi



Akdı gönlüm bir nihâl-i işveye sular gibi

D) Kâtip Çelebi Nailî

2. örnek



bulut günleridir



akar uykular dumanlı sular gibi



kuytu göllerde salınır rüyalar kuğular gibi



kırık aynalarda balkısa da gün kızıllığı kanma



bastırır tamtamlarıyla karanlık yamyam korkular gibi



Attila İlhan

Bu iki örnekten yola çıkılırsa Atilla İlhan’ın şiirinde görülen şiir geleneği aşağıdakilerden hangisidir? A) Divan şiiri B) Tanzimat şiiri C) Servetifünun şiiri D) Halk şiiri E) İslamiyet öncesi şiir

Çözüm Yayınları

E) Sümbülzade Vehbi





6.C

10. Sanatkarane nesri zirveye ulaştırarak mensur şiir çizgisine

terimle uyuşmamaktadır?



5.B

11. Aşağıdakilerden hangisi, Kutadgu Bilig’de yer alan kişi ve onun temsil ettiği kavramlar arasında değildir?

A) Ay Toldı – Saadet B) Bamsı Beyrek – Dürüstlük C) Ögdülmiş – Akıl D) Kün Togdı – Kanun E) Odgurmuş – Akıbet

9. ----, gazellerinde üzüntü ve acılarını tasavvufi kavramlardan hareketle sembolik bir dille yansıtan yanık bir âşıkken ---gazellerinde gerçek aşkı, zevki ve eğlenceyi gerçekçi bir üslupla dile getirmiştir. ---- ise düşünce üzerine yoğunlaşıp felsefi derinliklere gitmeyi amaçlayan gazeller yazmayı tercih etmiştir.

148



Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilmelidir?

12. Divan edebiyatı sanatçıları ve yaşadığı yüzyıllarla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Nedim – Fuzuli – Baki

A) Hoca Dehhani ─ 13. yüzyıl

B) Baki – Hayali – Neşati

B) Âşık Paşa ─ 14. yüzyıl

C) Fuzuli – Nedim – Nabi

C) Şeyhi ─ 15. yüzyıl

D) Hoca Dehhani – Nesimi – Taşlıcalı Yahya

D) Fuzuli ─ 16. yüzyıl

E) Bağdatlı Ruhi – Şeyh Galip – Şeyhülislam Yahya

E) Nabi – 18. yüzyıl

BİRE BİR

BÖLÜM 05 Test

1. Nesir sözcüğü “yaymak, saçmak, dağıtmak” demektir.



5.



Süslü nesir

Bugün “düzyazı” terimiyle karşılanmaya çalışılmaktadır, nesir yazarlarına eskiden “nâsir” denirdi.





Sebk-i Hindi





Mahallileşme

Aşağıdakilerden hangisi divan edebiyatı nâsirlerinden değildir?



A) Nergisi

15

Aşağıda verilen divan edebiyatı sanatçılarından hangisi yukarıdakilerin biriyle ilişkilendirilemez? A) Veysi

B) Naima

B) Nedim

C) Koçi Bey

C) Şeyh Galip

D) Sinan Paşa

D) Ahmet Paşa

E) Ahmet Paşa

E) Enderunlu Vasıf

2. Aşağıdaki yapıtların hangisinde “Otug odhguç birle üçürmes.” sözü ve açıklaması bulunabilir?

6. Aşağıdaki sanatçılardan hangisi birlikte verilen nazım

A) Kutadgu Bilig

biçimiyle yazılmış yapıtlarıyla ünlenmemiştir?

B) Divan-ı Hikmet

A) Baki – Mesnevi

C) Atabetü’l-Hakayık

B) Fuzuli – Gazel

D) Vesiletü’n-Necat

C) Nefi - Kaside

E) Divanu Lugâti’t-Türk

I.



II. Hoca Mesud



III. Ahmet Fakih



IV. Sultan Veled



E) Bağdatlı Ruhi – Terkibibent

Çözüm Yayınları

3.

D) Azmizade Haleti - Rubai

Mevlana

Aşağıdaki yapıtlardan hangisi yukarıda verilen sanatçılardan birine ait değildir? A) Mecalis-i Seb’a

7. Divan edebiyatı, Türklerin 13 ve 19. yy arasında Anadolu’da

B) Rebabname

oluşturdukları İslam kültürünün ortak özelliklerini yansıtan, büyük ölçüde Arap ve Fars edebiyatlarının etkisini taşıyan yazılı bir edebiyattır. Şairlerin eserlerini “Divan” adı verilen kitapta topladıkları için bu ismi almıştır. Divan edebiyatının şiir ve nesir alanında beslendiği başlıca kaynaklar arasında dinî, toplumsal, kültürel kaynaklar yer almaktadır.

C) Çarhname D) Çengname E) Süheyl ü Nevbahar



Bunlar Kur’an-ı Kerim, Hz. Muhammed’in sözleri,

I II

4.

I.



II. Marifetname



III. Tazarruname



IV. Tuhfetü’l-Harameyn

III IV



V. Tâcü’t-Tevarih





Miratü’l-Memalik

Yukarıda verilenlerden hangileri gezi yazısı türünde eserler değildir? A) I. ve II.

B) I, II ve V.

D) III, IV ve V.

E) IV. ve V.

C) II, III ve V.



peygamberlerin kıssalarının anlatıldığı kısas-ı enbiyalar ve



birçok velinin hayatıyla ilgili evliya menkıbeleri, İran mitolojisi

ve Batı edebiyatının yazılı bilimsel metinleridir.

V

Bu parçadaki numaralanmış sözlerden hangisi divan edebiyatının bir özelliği değildir? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

149

Test 15

1. E

8. Aşkın verdiği mutluluğu, sıkıntıyı, sevgiliden yakınmayı içli

D) Nef’i

B) Fuzuli

E) Nabi

4.C

5.D

6.A

7.E

8.B

9.E

10.E 11.E 12.A 13.B

kişiyle ilgili değildir?

A) Hüsrev ü Şirin adlı Türkçedeki en güzel mesneviyi yazmıştır. (Şeyhi)

Yukarıda boş bırakılan yere aşağıda verilenlerden hangisi getirilmelidir? A) Baki

3.D

11. Aşağıdaki açıklamalardan hangisi ayraç içinde belirtilen

ve duygulu olarak anlatan gazellere âşıkane gazel denir. Bu tarzdaki gazelleriyle ---- ün salmıştır.

2.E

B) 480 beyit olan Vesiletü'n - Necat mesnevisi, kendisinden önce ve sonra yazılan mevlitlerin en güzeli ve en başarılısıdır. (Süleyman Çelebi)

C) Nedim

C) Türk edebiyatının yetiştirmiş olduğu en büyük şairlerden biri olup kendisine verilen “Sultanu’ş-şuara” unvanını asırlar boyu korumuştur. (Baki) D) Mesnevi tarzında yazılmış Sohbetü'l-Esmar’da bir bahçedeki meyvelerin arasında geçen üstünlük tartışmasını alegorik bir dille anlatılmıştır. (Fuzuli) E) Türk edebiyatındaki en güzel şehrengizlerden biri olan Edirne Şehrengizi’ni yazmıştır. (Bağdatlı Ruhi)

9.

I.



II. Hikemi gazel türünde ünlenmiş, gezi yazısı özelliklerini de taşıyan Tuhfet’ül Harameyn adlı eserin sahibi şairdir. (Nabi)



III. Çin Fağfuru’nun oğlu Cemşid ile Rum Kayseri’nin kızı Hurşid arasındaki aşk anlattığı Cemşid u Hurşit mesnevisi vardır. (Ahmedi)

Siham-ı Kaza adlı hiciv türündeki eserin sahibidir. (Nef’i)

IV. Selçuklu Şehnamesi adında 20. 000 beyitlik eseri yazan şairdir. (Ahmedi Dai)



V. Saz ve sözden söz eden, romantik bir özelliğe sahip Çengname’yi yazmıştır. (Hoca Dehhani)



Yukarıdaki numaralanmış cümlelerle birlikte verilen sanatçı adlarından hangi ikisi yer değiştirirse bilgi yanlışı giderilmiş olur? A) I. ve II.



B) I. ve V.



D) III. ve IV.

Çözüm Yayınları



12. Bir mecliste Nabi’nin Hayrabad adlı eserinden daha güzel bir mesnevinin yazılamayacağı söylenince şair, daha güzelini yazabileceğini iddia ederek bu mesnevisini altı ay gibi çok kısa bir zamanda yazmıştır. 2042 beyitten oluşan eser de Hüsn ile Aşk arasında geçen aşk tamamen tasavvufî remizler ve sembollerle anlatılmıştır.

Yukarıda bazı özellikleri verilen eser aşağıdaki şairlerden hangisine aittir? A) Şeyh Galip

C) II. ve III.

B) Şeyhülislam Yahya

E) IV. ve V.

C) Enderunlu Fazıl D) Enderunlu Vasıf E) Bağdatlı Ruhi

10. (I) Yunus Emre’nin önemli bir yönü hümanist oluşudur; o yalnız Müslümanları değil, bütün insanları sever. (II) İnsan kalbini kırmanın, ibadetin faydalarını gölgeleyeceğini söyler. (III) Bütün insanlar arasında kardeşlik duygularının gelişmesinin Allah sevgisiyle ancak oluşabileceğini işler. (IV) Manevi değerleri dile getirmiş ve insana özgü yüksek özellikleri herkeste güçlendirmeye çalışmıştır. (V) Millî olanın dışına çıkmaktan itina ile sakınmış, kendi ulusal değerlerini hep ön planda tutmayı başarmıştır.

150



13. ---- niteliğe sahip, sosyal konuları ele alan, 17 bentten oluşan Terkibent'i yazan ----; divan edebiyatında bir şairin şiirine, başka bir şair tarafından aynı ölçü, uyak ve redifle yazılan ---de yazılmış bir şairdir.

Bu parçadaki boşluklara sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A) Lirik - Ziya Paşa - nazire

Yunus Emre’nin şiirlerinin özellikleriyle ilgili olarak yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde verilen bilgi doğru değildir?

B) Eleştirel - Bağdatlı Ruhi - nazire

A) I.

E) Dramatik - Güvahi - taştir

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

C) Toplumsal - Enderunlu Fazıl - tahmis D) Satirik - Şeyh Galip - tardiye

TÜMEVARIM - III Test 1. Edebî metinlerde olayı ve durumu anlatan kurmaca kişiliğe

5. (I) Halk hikâyeleri, 16. yüzyıldan başlayarak destanın yerini

---- denir. Olayda çeşitli fonksiyonları vardır: Olayları yorumlar, yönlendirir, olaylara tanıklık eder. Edebî eserlerde bu kişinin olaylara yaklaşımına ve hâkimiyetine ise ---- denir.

alan ve sözlü halk geleneğinde varlığını sürdüren bir anlatı türüdür. (II) Âşıklar tarafından anlatılan bu hikâyelerde konu aşk, gurbet, savaştır. (III) Sohbet havasında anlatılan halk hikâyelerinde düzyazı biçiminde bir anlatım ve bölümlerin arasına serpiştirilmiş türküler vardır. (IV) Halk hikâyeleri, olağanüstü ögelerin azlığı, anlatılan olayın doğal boyutlara indirilmesi ve toplum içi ilişkileri ortaya koyması yönüyle destanlardan ayrılır. (V) Hikâyelerin diğer bir özelliği ise ilahi anlatıcı bakış açısının dışında diğer anlatıcı bakış açılarının kullanılmamasıdır.

Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) bakış açısı – anlatıcı B) anlatıcı – bakış açısı C) kahraman – bakış açısı D) yazar – ilahi bakış açısı



E) karakter – olay örgüsü

soluklu anlatımlar için tercih edilmiş bir nazım biçimidir. Dize sayısında sınırlama olmadığından ve her beyit kendi arasında uyaklandığından hikâyeli anlatımlara uygundur. Günümüz hikâye ve romanının divan edebiyatındaki karşılığı gibidir.

B) Mesnevi





D) Gazel

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

6. Miskin Yunus biçareyim

Bu parçada aşağıdaki nazım biçimlerinin hangisinden söz edilmiştir? A) Kaside

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır? A) I.

2. Fars edebiyatından edebiyatımıza giren bu nazım biçimi, uzun



01

C) Tuyuğ



Baştan ayağa yareyim



Dost ilinden avareyim



Gel gör beni aşk n’eyledi



Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

E) Murabba

A) Nazım türü ilahidir.



Yunçığ yavuz tovradı



Erdem yeme sevredi



Ajun begi çertilür



Bu dörtlük aşağıdaki şiir geleneklerinden hangisine aittir?

B) Bir şiirin son dörtlüğüdür.

Çözüm Yayınları

3. Ödlek arığ kevredi

C) Zengin uyak kullanılmıştır. D) Hece uyumu sağlamak için ses düşmesi yapılmıştır. E) Kelime biçiminde redife yer verilmiştir.

7. Aşk derdiyle hoşem el çek ilacımdan tabib

A) Divan şiiri geleneği



Kılma derman ki helâkim zehri dermanındadır

B) Halk şiiri geleneği



Bu beyitte aşağıdaki edebî sanatlardan hangileri vardır?

C) İslam öncesi Türk şiiri geleneği D) Modern şiir geleneği E) Tasavvuf geleneği

A) Tenasüp – tezat

B) Tevriye – kinaye

C) İstiare – nida

D) Tecahülüarif – tenasüp



E) Hüsnütalil – terdid

8. Cemal ile İhsan sakin. Biri kadının çocuğunun yanına diz çökmüş, öteki sıhhiye sedyesine yaralı hamalı koydurmak için yardım ediyordu. Gözlerimi hemen kapadım. Ne kadar zaman sonra Cemal’in sert eli omzuma dokundu:

4. Aşağıdakilerden hangisi Dede Korkut Hikâyeleri için söylenemez?

A) Destan geleneğinden halk hikâyeciliğine geçişin önemli bir eseridir. B) Kuzeydoğu Anadolu’da yaşayan Müslüman Oğuzların, bazen doğaüstü yaratıklarla savaşlarını bazen de kendi iç çekişmelerini konu edinir. C) Eserin tam adı Kitâb-ı Dedem Korkut Alâ Lisân-ı Tâife-i Oğuzân’dır. D) Olaylarda, destanlarda görülen olağanüstü özelliklerle masal özellikleri sıklıkla göze çarpar. E) Bu anlatılar konu ve anlatım bakımından hikâye, yapı yönünden ise masal özelliği taşır.



— Kalk Peyami, pantolonunun ütüsünü bozacaksın. Gözlerimi yine açtım baktım. İhsan da gelmiş, sarı ve sakin bize bakıyordu.



— Ben korktum zannediyorum, dedim.



Bir romandan alınan bu parçada aşağıdaki anlatım tekniklerinden hangisi kullanılmıştır? A) Geriye dönüş

B) Anlatma – gösterme

C) İç konuşma

D) İç çözümleme



E) Bilinç akışı

151

Test 01

1.B

9. Ama neye derler ki her ateş söner, yürekteki ateş sönmez

10.







152

D) Menkıbe

I.



C) Efsane

E) Halk hikâyesi

---- : Anlatıcı olup bitenleri sadece gözlemlemekle yetinir. Anlatıcı, yansıtıcı konumundadır; kahramanların ruh hâllerini bilmez.

II. ---- : Anlatıcı; yaşanmış, yaşanan veya yaşanacakları, kahramanların iç dünyasında veya kafasında geçenleri bilir.

5.E

6.E

7.A

8.B

9.E

10.C 11.D 12.A



Bu parça için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Kişiler destan niteliği taşıyan, olağanüstü kişilerdir. B) Olaylarda, destan ve masallarda görülen olağanüstü özellikler vardır. C) Konu ve anlatım bakımından destan özelliği taşımaktadır. D) Yabancı dillere ait kelime ve tamlamalar sıklıkla kullanılmıştır. E) Hikâyenin olay, kişi, zaman ve mekân yapı unsurlarını içermektedir.

Çözüm Yayınları



B) Masal

4.E

geçirdi, oğul sana ok batmasın, tenini kılıç kesmesin dedi. Tepegöz Oğuz’dan çıktı, bir yüce dağ vardı. Yol kesti, adam aldı, büyük harami oldu. Üzerine bir kaç adam gönderdiler, ok attılar batmadı, kılıç vurdular kesmedi, mızrak sapladılar işlemedi. Çoban çoluk kalmadı hep yedi. Oğuzlardan da adam yemeye başladı. Oğuzlar toplanıp üzerine vardı. Tepegöz görüp kızdı, bir ağacı yerinden kopardı, atıp elli altmış adam öldürdü. Alplar başı Kazan’a vurdu. Dünya başına dar oldu. Kazan’ın kardaşı Kara Güne Tepegöz’ün elinde perişan oldu. Düzen oğlu Alp Rüstem şehit oldu. Uşun Koca oğlu gibi pehlivan elinde şehit oldu. İki kardaşı Tepegöz’ün elinde can verdi. Demir donlu Mamak onun elinde öldü. Bıyığı kanlı Bügdüz Emen, elinde zebun düştü. Ak sakallı Aruz Koca’ya kan kusturdu. Oğlu Kıyan Selçük’ün ödü yarıldı.

Bu parça aşağıdaki edebî türlerin hangisinden alınmış olabilir? A) Destan

3.C

11. Tepegöz’ün peri anası gelip oğlunun parmağına bir yüzük

diye. Meğer bu sönmeyen ateşten bir kıvılcım kalmış küller içinde. Tel tel tutuştu saçlarında ve gül Aslı, gerçek alevden bir dal oldu; döne döne yandı, yana yana döndü kıbleye doğru. Ve külleri karıştı Kerem’in külüne... Bu dünya, ölümlü dünya; topraktan geldik, toprağa gideceğiz ama bir gül koklamadan yanıp kül olmak da dayanılır gibi değil. Ne denir: Elhükmilillah... Hâmiş: Doğrusu böyledir bu hikâyet; gayrısı ya dizmedir ya bozmadır nihayet... Şu haşiye de bizim rahmetli hikâyeci Ağa Dayı’dan rivayet: Deli divaneye dönen Sofu kardeş bu külleri çevresine doldurup götürmüş ve Erciyes’in kuş uçmaz kervan geçmez bir köşesine gömmüş bunu... Gel zaman git zaman küller içindeki iki kıvılcım, ateşten bir çekirdek olup filiz vermiş, dal vermiş; derken efendim bir ulu ağaç olup yedi kat göğe ermiş. Hikmet-i Huda, her yıl bu ağaçtan üç elma düşermiş, kimin ne muradı varsa onun başına... Bu yıl da bu elmalar benim başıma düşmüş olacak! Yoksa bu yürekler acısı hikâyeyi yazıp destan edebilir miydim? Doğrusu kuş kanadı kalem olsa derya deniz mürekkep yine ne yazılır ne çizilirdi bu! Şimdi bu nasibime şükredip üç elmanın birini okudum, üfledim, Kerem’in ruhuna bağışladım; birini Aslı’nın ruhuna; birini de her kardeşten ileri Sofu kardeşe... Mevla’m uğratmasın kimseyi böyle aşka, ateşe...

2.B

12.

I.



II. At



III. Ok-Yay



IV. Mağara



V. Yada taşı

Kırklar

a. Sığınak ve anne karnını temsil eder.

III. ---- : Olayların merkezinde yer alan yazar olayları kendi bakış açısıyla anlatır. Burada anlatıcı, olayları kahraman kadar bilir.

b. Bu motif, kahramanların etrafındaki koruyucu gücü temsil eder.

Numaralanmış unsurların başına sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilir?

c. Yol gösteren, kahramanı uyaran bir motiftir.

A) Hâkim (ilahi) bakış açısı - Gözlemci bakış açısı Kahraman anlatıcı bakış açısı

e. Millî birlik ve bütünlüğü, halkın mutluluğunu ve devletin devamlılığını sembolize eden motiftir.

B) Gözlemci bakış açısı - Kahraman anlatıcı bakış açısı Hâkim (ilahi) bakış açısı C) Gözlemci bakış açısı - Hâkim (ilahi) bakış açısı – Kahraman anlatıcı bakış açısı D) Kahraman anlatıcı bakış açısı - Gözlemci bakış açısı Hâkim (ilahi) bakış açısı E) Kahraman anlatıcı bakış açısı - Hâkim (ilahi) bakış açısı Gözlemci bakış açısı

d. Türklerin savaşçı olduklarını sembolize eden bir motiftir.



Aşağıdakilerden hangisi yukarıda verilen Türk destan motifleri ile açıklamaların doğru eşleştirilmesidir? A) I.

b

B) I.

c

C) I.

c

D) I.

a

E) I.

c

II.

c

II.

d

II.

d

II.

c

II.

d

III. d

III. a

III. a

III. a

III. d

IV. a

IV. b

IV. d

IV. a

IV. e

V. e

V. e

V. e

V. d

V. b

02

TÜMEVARIM - III Test 1. ---- denen roman kişisi, tek bir nitelik ya da düşünceden

5. ---- ile karıştırılabilen anı, ondan dışsal olaylara verdiği önem

oluşur. Hiçbir zaman yazarın denetiminden çıkmaz. Olayların etkisiyle değişmediklerinden, okuyucunun aklında değişmez bir biçimde yer eder.

ile ayrılır. Anıda kişisel yaşam izlenimlerinin yanı sıra bu izlenimlerin dış boyutları geniş olarak yer alır. ---- türünde ise yazarlar öncelikle kendi yaşamlarını konu edinirken anı yazarları çoğunlukla çeşitli tarihsel olaylarda rol oynamış veya bu olayların yakın gözlemcisi olmuş kişilerdir.

Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Söyleyici

B) Tip

D) Anlatıcı



C) Karakter



E) Kahraman

2. Ahmet Mithat, okurlarına her ne anlatacaksa seçtiği kişiler ve onların hayatları aracılığıyla anlatır. Mekânlar, zamanlar, meslekler, ikincil kişiler, hatta yazarın araya girip anlattıkları hep asıl mevzunun tamamlayıcısıdır. O sebeple Ahmet Mithat romanlarını çözümlerken en fazla olarak başkişilere ve onların hayat serüvenlerine yoğunlaşmak gerekir. Bu başkişilerin de en çok öne çıkan özelliği onların hayat anlayışlarının ve şahsiyetlerinin en belirgin yansımasıdır. Yani bir bakıma Ahmet Mithat Efendi bu kişiler üzerinden okurlara farklı farklı hayat portreleri sunar. Bu sunuş sırasında en fazla başvurduğu yöntem ise kıssadan hisse vermektir.

B) Otobiyografi

C) Günlük



D) Gezi yazısı



E) Nekroloji

Derdim var dağlar gibi



Ciğerden yaralıyım

Bu parça aşağıdaki edebî türlerin hangisinden alınmıştır?



Gülerim sağlar gibi

A) Mülakat



Her gelen bir gül ister



Sahipsiz bağlar gibi



Bu dizeler için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

B) Röportaj

D) Sohbet

C) Deneme

E) Eleştiri

3. Tarihin en eski yazılı destanıdır. 56 kil tablete çivi yazısı ile kaydedilmiştir. Destanda Uruk kralının ölümsüzlüğü arayışının öyküsü anlatılır. Destan, tarihte bilinen en eski medeniyetlerden olan Sümerlerin yaşayışları hakkında bilgi verir. Destan kahramanı, Uruk kenti erkeklerinin de kendisi gibi çalışmasını isteyince kentin kadınları, tanrıça Aruru’ya ve diğer tanrılara yakarır ve onlar da kahramana rakip olacak, onu oyalayacak vahşi ve güçlü Enkidu’yu yaratırlar. Destan kahramanı ile Enkidu ile arkadaş olur ve birlikte maceralara atılır ancak Enkidu ölür. Enkidu’nun ölümü kahramanı tam anlamıyla yıkmıştır ve kendisinin de yarı insan olması nedeniyle bir gün öleceğini düşünerek ölümsüzlüğü aramaya koyulur. Bu parçada sözü edilen destan aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yedekli manidir. B) Tam uyak kullanılmıştır. C) İlk dört dize "doldurma dize" olarak tanımlanabilir. D) Ek ve kelime biçiminde redif vardır. E) Söyleyeni belli olmayan bir üründür.

7. Bir safâ bahşedelim gel şu dil-i nâ-şâde

Gidelim serv-i revânım yürü Sa’dâbâd’e



İşte üç çifte kayık iskelede âmâde



Gidelim serv-i revânım yürü Sa’dâbâd’e



Gülelim oynayalım kâm alalım dünyâdan



Mâ-i Tesnîm içelim çeşme-i nev-peydâdan



Görelim âb-ı hayât aktığın ejderhâdan

perdede oynatılan gölge oyunudur.



Gidelim serv-i revânım yürü Sa’dâbâd’e

Aşağıdakilerden hangisi bu cümlede sözü edilen türle ilişkili değildir?



Bu şiirde kullanılan nazım biçimi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Gılgamış



B) Nibelungen

C) Mahabarata

D) Le Cid

E) Kalevela

4. Taklide ve doğaçlamaya dayanan, iki boyutlu tasvirlerle bir









A) Biyografi

6. Ağlarım çağlar gibi

Çözüm Yayınları



Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir?

A) Hayalbaz

B) Yardak

D) Zenne

C) Pişekâr

E) Küşteri Meydanı

A) Tuyuğ



B) Rubai



D) Kaside

E) Şarkı

153

C) Gazel

Test 02

1. B

8. Zâtî’nin “Bir bûse mi bir gül mü verirsin dedi gönlüm / Bir nîm

3.A

11.

tebessümle o âfet gülü verdi” beytinde ilk dizede söylenen gül, bitki anlamındayken ikinci dizede “gülmek” fiilinin anlamını da içermektedir. Böylece ---- söz sanatı yapılmıştır.

2.E

4.C

5.B

6.C

7.E

8.D

9.D

10.C 11.E 12.D

O BELDE



Denizlerden



Esen bu ince hava saçlarınla eğlensin.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?



Bilsen



Melâl-i hasret ü gurbetle ufk-i şama bakan

A) Telmih



Bu gözlerinle, bu hüznünle sen ne dilbersin!



Ne sen,



Ne ben,



Ne de hüsnünde toplanan bu mesa,



Ne de alam-i fikre bir mersa



Olan bu mai deniz,



Melali anlamayan nesle aşina değiliz.

aldığını anlatmaktadır:





— Tilafone etmişler, Urganın garargâhına vardım. Gumandan begin çadırına girdim. Temennayı çaktım.



Bu şiirin nazım biçimi aşağıdakilerden hangisidir?



B) Kinaye

D) Tevriye

C) Terdid

E) Cinas

9. Ömer Efendi, kahvede arkadaşına nasıl askerlikten kıdem

— Neğören Ömer Efendi, dedi. — Sen neğören beğem, dedim. — Seni imtihan edecez, gıdemine goycaz, dedi.





Ahmet Haşim

A) Müstezat



B) Tecnis

C) Terbi



D) Murabba



E) Serbest Müstezat

— Bu ne ki? dedi. — Hartadır beğem. — Ya şu gördüğün uzun, kızgıl çızgılar ne ki? dedi. — Huduttur beğem, dedim.

Çözüm Yayınları

— Goyun beğem, dedim. Çadırın direğinde dürülü hartayı indirdi, masanın üstüne yaydı.

12. Nam ü nişâne kalmadı fasl-ı bahardan

Düşdü çemende berk-i diraht i‘tibardan

B) Diyaloglarla anlatım sağlanmıştır.



Eşcar-ı bağ hırka-i tecride girdiler

C) Güldürü unsurlarıyla anlatıma akıcılık sağlanmıştır.



Bad-ı hazan çemende el aldı çenardan



Her yaneden ayağına altun akup gelür



Eşcar-ı bağ himmet umar cuybardan



Sahn-ı çemende durma salınsun saba ile



Azadedir nihal bugün berk ü bardan



Baki çemende hayli perişan imiş varak



Benzer ki bir şikayeti var rüzgardan



Bu şiir alıntısı için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Bu metin için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Bir meddahın anlatım özelliklerine sahiptir.

D) Anlatıcı ile oyuncu farklı kişilerdir. E) Tek kişi tarafından sahnelenmeye uygundur.

10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde verilen bilgi yanlıştır? 154

A) Divan şiiri, İslam ve Türk medeniyetinin dil ve kültür özelliklerini yansıtan bir şiirdir. B) Divan şiirinde kullanılan nazım biçimlerine Türklerin de katkısı olmuştur. C) Baki, Fuzuli ve Nedim sadece gazel nazım biçiminde eserler vermiştir, diğer nazım biçimlerinde eser vermemiştir.

A) Baki’ye ait bir şiirdir. B) Gazel nazım biçimiyle yazılmıştır.

D) Divan şiirinde nazım birimi olarak beyit dışında da nazım birimleri kullanılmıştır.

C) Matla beyitinde tam kafiye ve ek biçiminde redif kullanılmıştır.

E) Divan şiirinde şairler, Türkçenin yanında Arapça ve Farsça kelimeler de kullanmışlardır.

D) Mazmun kullanımından uzak durulmuştur. E) Makta beyitinde teşhis sanatı yapılmıştır.

03

TÜMEVARIM - III Test 1. Öyküleyici metinlerde gerilimi sağlayan, olayların dayandığı

5. Şiirlerinde adalet, insan hakları vb. konuları ele almış,

asıl unsurdur. Eserdeki kahramanların karşıt tavırları, duruşları; birbiriyle tezat teşkil eden mekânların yan yana, iç içe sergilenmesi; sunulan yaşam biçiminin iki zıt yüzü, bu unsuru oluşturur.

yergilerde bulunmuştur. Asıl mesleği doktorluk olan sanatçı, Çelebi Mehmet’in gözünü tedavi etmesine karşılık, tımar olarak aldığı Tokuzlu köyüne giderken köyün eski sahipleri tarafından saldırıya uğrayınca ünlü mesnevisi “Harname”yi yazmıştır. Sanatçının eserlerini topladığı bir Divan’ının yanında Hüsrev ü Şirin, Harname adlı edebî eserleri vardır

Bu parçada açıklaması yapılan terim aşağıdakilerden hangisidir? A) Olay örgüsü

B) Çatışma

C) Anlatıcı



D) Bakış açısı



E) Geriye dönüş



A) Ahmedi



B) Aşık Paşa

C) Ahmet Paşa

2. Orta Asya’daki “ozan-baksı” geleneğine dayalı âşık tarzı halk edebiyatı, saz şairlerinin ortaya koyduğu ürünlere dayalıdır. Âşık adı verilen saz şairleri, eserlerini saz eşliğinde söylemişlerdir. Hece ölçüsünü kullanan şairler, koşma, destan, semai, varsağı gibi nazım biçimlerinde dörtlük nazım birimini kullanmışlardır. Sevgi, aşk, hasret, tabiat, ölüm acısı, toplumsal aksaklıklar gibi konuların işlendiği âşık tarzı halk edebiyatının önemli birçok sanatçısı vardır.

D) Şeyhi

E) Baki

6. Yok bu şehr içre senin vasfettiğin dilber Nedim

Bir peri-suret görünmüş bir hayal olmuş sana



Bu beyit için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Makta beyitidir. B) Şairin mahlasını içermektedir.

Aşağıdakilerden hangisi bu parçada sözü edilen döneme örnek verilemez?

C) Hece ölçüsüyle yazılmıştır.

A) Karacaoğlan

B) Gevheri

E) Söyleyicinin hitap ettiği kişi yine kendisidir.

C) Yunus Emre

D) Kayıkçı Kul Mustafa



E) Âşık Ömer

3. Gece gündüz zari zari ağlarım

Yâre giden yollar duman Yarabbi



Bu dünyaya geldim gitmek için ya



Gitmeden kavuştur aman Yarabbi



Bu dizelerde aşağıdakilerden hangisine örnek verilemez?

D) Kafiye ve redif içermemektedir.

Çözüm Yayınları



Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

7.

I.



II. Fabl özellikleri taşıması



III. Şeyhi’nin hayata bakış açısını yansıtması



IV. 17. yüzyıl Anadolu Türkçesiyle yazılması



V. Nazım biçiminin mesnevi olması



VI. Yüz beyitten oluşması



C) Ek biçiminde redife D) Tezat sanatına E) Mecazlı anlatıma

Yukarıdakilerden hangi ikisi Harname için söylenemez? A) I. ve II.

A) Kelime biçiminde redife B) Zengin kafiyeye

Yergi içerikli olması

B) II. ve V.

D) IV. ve VI.

C) III. ve VI.

E) V. ve VI.

8. Bir aralık nerede ve kimlerle olduğunu keyfinden unuttu, dalgınlığından ana diliyle sordu:

— Çiviler ağzına batmaz mı senin? Eskici başını hayretle işinden kaldırdı. Uzun uzun Hasan’ın yüzüne baktı:

4. Dünya edebiyatında hikâye türünün ilk örneklerini İtalyan yazar ----, “Decameron” ile vermiştir. Fransız yazar ----, klasik hikâyenin temsilcisi olarak olaya dayalı hikâye örnekleri verir. Rus yazar ---- ise duruma dayalı modern hikâyenin temsilcisi olarak örnekler verir.

Bu parçadaki boşluklara sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Çehov – Boccaccio – Maupassant B) Maupassant – Boccaccio – Çehov



— Türk çocuğu musun be?



— İstanbul’dan geldim.



— Ben de o taraflardan… İzmit’ten!



Eskicide saç sakal dağınık, göğüs bağır açık, pantolonu

155

dizlerden yamalı, dişleri eksik ve suratı sarı, sapsarıydı; gözlerinin akına kadar sarıydı.

Bu parçada koyu ve italik yazılan bölümlerde kullanılan anlatım tekniği aşağıdakilerden hangisidir? A) Gösterme



B) Anlatma

D) Boccaccio – Maupassant - Çehov

C) Bilinç akışı



D) İç konuşma

E) Maupassant - Çehov – Boccaccio



E) İç çözümleme

C) Çehov - Maupassant – Boccaccio

Test 03

1. B

9. Batılı tarzda ilk hikâye örneklerimiz Tanzimat Dönemi’nden

B) II.

C) III.

D) IV.

4.D

5.D

6.C

7.D

8.B

9.C

10.E 11.D 12.E

arasına aldı. Sırtında yırtık bir çuval vardı. Çıplak ayakları topraktan yuğrulmuş gibiydi. Zayıf kolları kirli tunç rengindeydi. Yine başını kaldırdı. Gökle denizin birleştiği dumandan çizgiye dikkatle baktı, Ama görünürde bir şey yoktu. Bu, her gece uykusunda onu kurtarmak için birçok geminin pupa yelken geldiğini gören zavallı eski bir Türk forsasıydı. Tutsak olalı kırk yılı geçmişti. Otuz yaşında, dinç, levent, güçlü bir kahramanken Malta korsanlarının eline düşmüştü. Yirmi yıl onların kadırgalarında kürek çekti. Yirmi yıl iki zincirle iki ayağından rutubetli bir geminin dibine bağlanmış yaşadı. Yirmi yılın yazları, kışları, rüzgârları, fırtınaları, güneşleri onun granit vücudunu eritemedi. Zincirleri küflendi, çürüdü, kırıldı. Yirmi yıl içinde birkaç kez halkalarını, çivilerini değiştirdiler. Ama onun çelikten daha sert kaslı bacaklarına bir şey olmadı. Yalnız aptes alamadığı için. Üzülüyordu. Hep güneşin doğduğu yanı sol ilerisine alır, gözlerini kıbleye çevirir, beş vakit namazı gizli işaretle yerine getirirdi.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır? A) I.

3.C

11. Duvarın dibindeki taş yığınlarına çöktü. Başını ellerinin

itibaren verilmeye başlanmıştır. (I) Tanzimat Dönemi’nde hikâye türünde ilk örnekler Ahmet Mithat Efendi’nin “Letâif-i Rivayat” eseriyle Samipaşazade Sezai’nin “Küçük Şeyler” adlı eseridir. (II) Tanzimat edebiyatının II. Dönemi’nden itibaren hikâye türünde daha başarılı eserler verilmeye başlanmıştır. (III) Edebiyatıcedide Dönemi hikâyeciliğinde konularda ve yazım tekniğinde ilerleme görülür; romantizm akımının etkisiyle yazılan hikâyelerde halktan kişilere yer verilmiş, sade bir Türkçe kullanılmıştır. (IV) Halit Ziya Uşaklıgil, Hüseyin Cahit Yalçın, Ahmet Hikmet Müftüoğlu gibi sanatçılar Edebiyatıcedide Dönemi anlayışına uygun hikâyeler yazmışlardır. (V) Millî Edebiyat Dönemi’nde ise sanatçılar millî kaynaklara yönelmişlerdir, bu dönemde de Ömer Seyfettin, Halide Edip Adıvar, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Refik Halit Karay, Reşat Nuri Güntekin gibi sanatçılar eserler vermişlerdir.

2.C



Bu metin için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Olay çevresinde gelişen anlatmaya dayalı bir edebî türden alınmıştır.

E) V.

B) Geriye dönüş tekniğinden yararlanılmıştır. C) Yer yer betimleyici anlatımdan yararlanılmıştır. D) İç konuşma ve bilinç akışı anlatım tekniklerinden yararlanılmıştır. Çözüm Yayınları

E) Yapı unsurları olan kişi, olay, zaman ve mekân unsurlarına sahiptir.

12. Ak boz atlara binerek koşturdular. Kudretli Oğuz ellerine haber geldi. Aruz Koca evine dört nala geldi, anasına Basat’ın sevinç haberini verdi, müjde, oğlun Tepegöz’ü tepeledi dedi. Kudretli Oğuz beyleri yetiştiler. Salahana Kayasına geldiler. Tepegöz’ün başını ortaya getirdiler. Dedem Korkut gelip neşeli havalar çaldı, gazi erenlerin başına ne geldiğini söyleyiverdi Hem Basat’a dua verdi:

10. Gül kız titredi ve dedi: “Ey başımın bahtı, gönlümün tahtı, dünya gözüyle bu kadar olsun birbirimizi gördük ya gayrı kerem eyle... Kaderimizde varsa bir gün olur, allı pullu günlere erişiriz.” Mirza gafil, bir rüyadan ayılır gibi olup: “A gül yüzlüm, gül benizlim; kerem edecek ne var bunda? A cevahir sözlüm, bu ayrılık bana ölümden beter... Bari ben “Kerem” olayım, sen de “Aslı”. Kerem senin ağzından çıktı. Bu ad bana bergüzarın olsun. Sen de bir hayalin aslısın, bu da benden sana yadigâr olsun... Ben de bakarken sana “Aslı” diye bakarım; bir gün gelir, yolunda kül olur gidersem şu bastığın toprak ben olayım.” deyince Aslı’nın gözlerinden Ceyhun misali kan revan olup ağız açmaya mecali kalmadı. Bereket versin dut ağacı, tuttu dallarından bir dal verdi ona, o da dal gerdanında yayılan top zülüflerden üç tel çekti de başladı saz ü niyaza. Imdi, Aslı ne söyledi? Kerem ne dinledi? Biz ne diyelim, cemaatimiz ne anlasın!

156



Bu metin aşağıdaki edebî türlerin hangisinden alınmıştır? A) Masal



B) Destan

C) Efsane



D) Menkıbe



E) Halk hikâyesi



Kara dağa seslendiğinde cevap versin



Kanlı kanlı sulardan geçit versin



dedi. Erlikle kardeşinin kanını aldın, kudretli Oğuz beylerini yükten kurtardın, kadir Allah yüzünü ak etsin Basat dedi. Ölüm vakti geldiğinde arı imandan ayırmasın. Günahınızı adı güzel Muhammed Mustafa’ya bağışlasın hanım hey!..



Bu metinden Dede Korkut Hikâyeleri ile ilgili aşağıdakilerin hangisine ulaşılamaz? A) Nazım ile nesrin iç içeliğine B) İslam inancının etkilerine C) Dede Korkut’un toplumdaki yerine D) Oğuz Türkçesinin özelliklerine E) Destan geleneğinin biçim özelliklerine

TÜMEVARIM - III Test 1. İslamiyet öncesi Türk toplumunda ölen kişilerin arkasından

4. 11. yüzyılın başlarında Türkistan’ın Balasagun şehrinde

---- adı verilen törenler düzenlenirdi. Bu törenlerde söylenen şiirlere ---- denirdi. Halk şiirinde ----, divan şiirinde bu şiir türü ---- olarak devam etmiştir. Günümüzde de ölen kişilerin ardından şiirler söylenmektedir.

doğmuştur. İyi bir öğrenim görmüştür. Bilim ve sanata önem veren Türk şair ve bilginleri arasındadır. Çağdaşları olan sanatçılar, Arapça ve Farsça eser verirken bu dilleri çok iyi bilmesine rağmen o, eserini Türkçe yazarak ana diline gösterdiği saygı ve sevgiyi ortaya koymuştur. “Kutadgu Bilig” adlı eseri oldukça önemli bir yere sahiptir.

Bu parçadaki boşluklara aşağıdakilerden hangisi getirilemez? A) Yuğ



B) Sagu



D) Mersiye



04



C) Ağıt

Bu parçada tanıtılan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Yüknekli Edip Ahmet

E) Koşma

B) Kaşgarlı Mahmut C) Yusuf Has Hacip D) Hoca Ahmet Yesevi E) Ali Şir Nevai

2. Avlap meni koymangız Ayık ayıp kaymangız



Akar közüm uş tengiz



Tegre yöre kuş uçar



Günümüz Türkçesiyle:



Beni avlayıp bırakmayın, (ne olur)!



Söz verip sözünüzden caymayın!



Gözlerim(den) deniz gibi (yaşlar) akıyor işte;



(öyle ki akan gözyaşlarımın) çevresinde kuşlar uçuşuyor!



Bu dörtlük için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Koşuk nazım biçimiyle söylenmiştir. B) Düz uyak biçiminde sıralanış söz konusudur.

5. 13. yüzyılın en büyük tasavvuf şairidir. Şiirlerinde Allah

Çözüm Yayınları



aşkını, insan sevgisini ve hoşgörüyü işlemiştir. Söyleyişindeki sadelik, içtenlik ve lirizm onun şiirlerinin en belirgin niteliğidir. Şiirlerinde genellikle hece ölçüsünü esas almış, aruz ölçüsüyle gazel ve mesnevi biçimlerinde şiirler de yazmıştır. Hece ölçüsüyle söylediği ilahi ve nefeslerin olduğu Divan’ı ve aruz ölçüsüyle yazılmış, mesnevi şeklinde 573 beyitlik Risaletü’n Nushiyye adında iki eseri vardır.

Bu parçada tanıtılan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Âşık Paşa

C) Kafiye, redif ve ölçü ile ahenk sağlanmıştır.

B) Hoca Ahmet Yesevi

D) Yer yer yabancı kökenli kelimeler kullanılmıştır.

C) Gülşehri

E) Mübalağa ve teşbih sanatlarından yararlanılmıştır.

D) Hacı Bayram Veli E) Yunus Emre

3. Bu tür, öznelliğin anlatımında tarihsel anlatım biçimlerinden yararlanma olarak tanımlanabilir. Ancak yazarın, tarihî ya da ibret alınabilecek bir olayı bu yolla işleyebilmesi için olaylarda rol alması ya da olayların önemli bir tanığı olması gerekir. Türk edebiyatında ürün ilk örneği 8. yüzyılın başlarında yazılmış olan “Göktürk Yazıtları” sayılmaktadır. Daha sonra Babür Şah’ın Çağatay lehçesiyle yazdığı “Babürname” adlı yapıt gelir. Yazar burada hükümdar, komutan ve ozan olarak başından geçenleri anlatır.

Bu parçada hakkında bilgi verilen tür aşağıdakilerden hangisidir? A) Gezi yazısı B) Günlük C) Anı D) Biyografi E) Otobiyografi

6. ---- mukkaddime (giriş) bölümünde kamıştan yapılmış nareke adı verilen düdüğün çalınması eşliğinde göstermelik adı verilen ve genellikle bir ev ya da bitki benzeri bir manzara tasviri, Küşteri Meydanı adı verilen perdenin aşağısından ağır ağır yukarıya doğru yükseltilir. Önce perdeye oyunun akıllı kişisi gelir ve bir semai okuyarak arkadaşını sahneye davet eder. Saflığı ve cahilliği temsil eden arkadaşı da bu daveti kabul ederek perdede görünür.

Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Meddahın B) Tuluatın C) Karagöz oyununun D) Orta oyununun E) Köy seyirlik oyununun

157

Test 04

1. E

7. Aşağıdakilerden hangisi halk hikâyeleri için söylenemez?

2.D

3.C

4.C

5.E

6.C

7.A

8.C

9.A

10.C 11.C 12.E

11. İmdi bundan sonra Muhammed oğlu Hüseyn, Hüseyn oğlu Mahmud der ki: Tanrının devlet güneşini Türk burçlarından doğdurmuş olduğunu ve onların mülkleri üzerinde göklerin bütün teğrelerini döndürmüş bulunduğunu gördüm. Tanrı onlara Türk adını verdi, onları yeryüzünde İlbay kıldı. Zamanımız hakanlarını onlardan çıkardı. Onlarla birlikte çalışanı, onlardan yana olanı aziz kıldı ve Türkler yüzünden onları her dileklerine eriştirdi. Derdini dinletebilmek ve Türklerin gönlünü almak için onların dilleri ile konuşmaktan başka yol yoktur. And içerek söylüyorum, ben Buhara’nın sözüne güvenilir imamlarının birinden ve başkaca Nişaburlu bir imamdan işittim. İkisi de senetleriyle bildiriyorlar ki, Yalavacımız kıyamet belgelerini, ahir zaman karışıklıklarını ve Oğuz Türklerinin ortaya çıkacaklarını söylediği sırada “Türk dilini öğreniniz çünkü onlar için uzun sürecek egemenlik vardır.” buyurmuştur.

A) Yazılı anlatım geleneği ürünlerindendir. B) Hikâye anlatmayı meslek edinmiş âşıklar tarafından anlatılır. C) Nesir-nazım karışımı bu türde âşıklar, halkın isteğine göre asıl hikâyede değişiklikler yapabilir. D) Hikâye arasındaki manzum parçalar, ezgili biçimde saz eşliğinde söylenir. E) Destan ile hikâye arasında hikâyeye daha yakın türlerdir.

8. Aşağıdakilerin hangisinde verilen bilgi yanlıştır? A) Divanu Lugati't-Türk, hem İslamiyet öncesi hem de İslami dönem edebiyatımız için bir kaynaktır.



B) “Mutluluk veren bilgi” anlamına gelen Kutadgu Bilig, didaktik bir eserdir.

Bu parça aşağıdaki eserlerin hangisinden alınmıştır? A) Irk Bitig B) Kutadgu Bilig

C) Atabetü’l Hakayık, “gerçeklerin eşiği” anlamına gelen, nesir tarzında yazılmış bir eserdir.

C) Divanu Lugati’t-Türk D) Atabetü’l Hakayık

D) Hoca Ahmet Yesevi, Yesevilik tarikatını kuran ulu bir ozandır.

E) Divan-ı Hikmet

9.

I.



II. Çevrenin, kişilerin belli olmaması



III. Mitolojiye dayanmaları



IV. Aşk yerine kahramanlık ekseni etrafında gelişmeleri



V. Aşk, kahramanlık hikâyeleri ve dinî hikâyeler olmak üzere üçe ayrılmaları



Numaralanmış belirlemelerden hangi ikisi halk hikâyeleri için söylenebilir?

Olayların, kişilerin gerçek hayattan alınması

A) I. ve V. B) I. ve III. C) II. ve IV. D) III. ve V. E) IV. ve V.

10. Benim bir isteğim vardır Kerim’den 158

Çözüm Yayınları

E) Kaşgarlı Mahmut sav, koşuk gibi Türk şiirinin eski örneklerini içeren sözlük niteliğinde bir eser yazmıştır.

12. Üküş sözleme söz birer sözle az

Tümen söz tügünin bu bir sözde yaz



Biligsiz karagu-turur belgülüg



Yorı ay biligsiz bilig al ülüg



Kişi tuğdı öldi sözi kaldı kör



Özi bardı yalnuk atı kaldı kör



Münkir bilmez evliyanın hâlinden



Kaygusuz’um ayrı düştüm pirimden



Kamug edgülükler bilig asgı ol



Ağlar gelir şahım Abdal Musa’ya



Bilig birle buldı mesel kökke yol



Bu şiirin nazım türü aşağıdakilerden hangisidir?



Bu şiir alıntısından aşağıdakilerin hangisine ulaşılamaz?

A) Şathiye B) Devriye C) Nefes D) Ayin E) Tapuğ

A) Türk şiirinin geçiş dönemine özgü özelliklere sahiptir. B) Didaktik bir üslupla yazılmıştır. C) Mesnevi nazım biçimiyle yazılmıştır. D) Birden fazla yerde tunç kafiyeden yararlanılmıştır. E) 11’li hece ölçüsüyle yazılmıştır.

1. ----; edebiyatta görüş, duyuş, anlayış bakımlarından başkalık

4. Batı düşünce ve sanat tarihinin gelişmesinde özellikle

gösterme, bu başkalıklardan hareket ederek açılan çığırlar anlamına gelir. Toplumsal düzenin ve onun değişiminin bir gereği olarak dünya görüşü ve sanat anlayışı bakımından birleşen kişilerin, eserleriyle ortaya koydukları ve sürdürdükleri ilkelerin toplamından doğan tutarlılıktır.

01

BÖLÜM 06 Test

Edebî Akımlar / Batı Edebiyatı - 1

Eflatun (Platon) ve öğrencisi Aristoteles’in görüşleri temel oluşturmuştur. Sanatın ne olduğuna dair yaklaşımlarıyla birbirinden ayrılan bu iki düşünür Batı edebiyatına yön ve ilham vermiştir. Böylelikle bir Ege, Akdeniz bölgesi edebiyatı; Homeros, Aisipos, Sophokles, Eurupides gibi sanatçıların çalışmalarıyla oluşmuştur.

Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilir?

A) Edebiyat eleştirisi B) Özgünlük

Bu parçada sözü edilen edebiyat aşağıdakilerden hangisidir? A) Fransız edebiyatı

C) Edebî akımlar

B) İngiliz edebiyatı

D) Edebiyat geleneği

C) Alman edebiyatı

E) Edebî zihniyet

D) Eski Yunan ve Latin edebiyatı E) Balkan ülkeleri edebiyatı

2. (I) Çağların edebiyat zevkleri edebî akımlardan kolaylıkla



Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışlığı vardır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

5. Üzerinden yıllar geçmesine rağmen değerini kaybetmeyen

Çözüm Yayınları

anlaşılabilir. (II) Edebî akımlar bugünün modern edebiyatını oluşturmuştur. (III) Bu nedenle edebiyat akımlarının bir ulusun edebiyatının gelişmesinde oldukça etkilidir. (IV) Her edebî akım aynı güçte değildir fakat güçlü bir akım bağlı bulunduğu ulusun yaşantısına yeni bir anlam, yeni bir aydınlık getirir. (V) Bir edebî akım hiçbir zaman başka bir edebî akımı etkilemez, kendi kendine oluşur.

ayrıca her çağ için örnek değeri kendi özünde taşıyan ve akli güzellik ilkelerine dayanan, Eski Roma ve Yunan yazarlarının akılcı biçimde etkili olduğu akımdır. 16. yüzyılın sonunda başlamış, 18. yüzyıla kadar devam etmiştir. Madam De La Fayette’nin Princesse De Cleves romanının dışında hep tiyatro alanında yapıtlar verilmiştir. Fenelon, La Bruyere, Racine, Boileau Bossuet, Pascal, Moliere, La Fontaine, John Milton, Cornellie gibi isimler bu akımın sanatçılarıdır.

E) V.

Bu parçada söz edilen edebî akım aşağıdakilerden hangisidir? A) Romantizm

B) Klasisizm

D) Sembolizm

C) Parnasizm

E) Dadaizm

3. Rönesans, klasisizm, realizm vb. akımlarının yeterince anlaşılabilmesi için Eflatun ve Aristo üzerinde durmak gerekir. Batı düşünce ve sanat tarihindeki gelişmelerin arkasında veya temelinde İlk Çağ filozoflarının görüşleri vardır. Avrupa’da Orta Çağ’ı kapatan, Yeni Çağ’ı açan ---- ile ---- bilinmedikçe edebî akımların temel yapısı anlaşılamaz.

Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilmelidir?

6. Bizim, Tanzimat edebiyatımızla Batı’ya yönelişimiz sırasında ---- bile yerini realizme bırakmış bulunduğundan, daha önce yaşantısını bitirmiş olan ---- tanışmamız ve edebiyatımıza getirmemiz mümkün olmamıştır.

Bu cümlede boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilir?

A) Klasisizm – Romantizm

A) romantizm – parnasizmle

B) Hümanizm – Rönesans

B) klasisizm – romantizmle

C) Realizm – Romantizm

C) romantizm - klasisizmle

D) Panislavizm – Nihilizm

D) sembolizm - parnasizmle

E) Pozitivizm – Sembolizm

E) hümanizm – romantizmle

159

Test 01

1. C

7. Edebiyatımızda Şinasi, Direktör Ali Bey, Ahmet Vefik Paşa ---- ; Namık Kemal, Ahmet Mithat, Abdülhak Hamit, Recaizade Mahmut Ekrem ---- ; Halit Ziya Uşaklıgil, Mehmet Akif, Ömer Seyfettin, Yakup Kadri Karaosmanoğlu ---- ; Hüseyin Rahmi Gürpınar ---- etkisinde kalmışlardır.

Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) romantizmin – parnasizmin – realizmin – natüralizmin B) klasisizmin – romantizmin – realizmin – natüralizmin C) romantizmin – klasisizmin – realizmin – natüralizmin

2.E

3.B

4.D

5.B

6.C

7.B

8.E

9.A

10.D 11.D 12.E

10.

I.



II. Biçim güzelliğine önem verilmiştir.



III. Betimleme, en önemli anlatım biçimidir.



IV. Yaşamın gerçekleri eserlerde dile getirilmiştir.



V. Olaylar ve kişiler karşısında sanatçılar tarafsızdır.



VI. Toplumun üstün kişilerine eserlerde yer verilmiştir.



VII. Dilde ve anlatımda süsten, özentiden kaçınılmıştır.



VIII. Daha çok şiir ve tiyatroda ön plana çıkmıştır.



Yukarıda verilenlerden hangi ikisi realizmin özelliği değildir?

D) natüralizmin – klasisizmin – romantizmin – realizmin E) realizmin – klasisizmin – romantizmin –- natüralizmin

Yalnızca yaşananlar anlatılmıştır.

A) I. ve II.



B) II. ve VII.

C) III. ve V.



D) VI. ve VIII.



E) VII. ve VIII.



11. Realizme tepki olarak ortaya çıkmamıştır, bu nedenle bir tepki akımı değil bir akımın devam akımı olarak görülür. Fransa’da Balzac, Flaubert ve Goncourt Kardeşler’de beliren realizmin daha metotlu bir şekilde devamıdır. Çok büyük ölçüde realizmle aynı dünya görüşü, aynı felsefi düşünce aynı sosyoekonomik ve kültürel şartların sanat ve edebiyata yansımasıdır.

8. 18. yüzyıl sonunda başlayan, klasik edebiyatın yerine geçen duygu ve hayale fazla yer veren edebiyat çığırıdır. 19. yüzyılın ortalarına kadara yarım asırlık dönemde hemen hemen bütün Avrupa’da hâkim bir sanat akımı olmuştur. Aşağıdakilerin hangisinde yukarıda bazı özellikleri verilen edebî akıma bağlı olmayan sanatçılar verilmiştir? A) J. J. Rousseau - J. Wolfgang Goothe - Victor Hugo Alexandre Puşkin B) Friedrich Von Schiller - Madame De Stael - George Sand Alexandre Dumas Pare C) Chateaubriand - Walter Scot- Victor Hugo - Edgar Allan Poe D) Lord Byron - Alphonse De Lamartine- J. Wolfgang Goothe - Alfred De Musset E) Stendhal - Honore de Balzac - Gustave Flaubert - Nikolai Gogol

Çözüm Yayınları



Bu parçada sözü edilen akım aşağıdakilerden hangisidir? A) Realizm



B) Romantizm

C) Klasisizm



D) Natüralizm



E) Parnasizm



12. Aşağıda verilen açıklamalardan hangisi karşısındaki edebî akımla ilişkilendirilemez?

A) İnsanın iç dünyasını tüm çıplaklığıyla anlatan bu akımda fantastik dekorlardan yararlanılır. Sanatçılar, insanlara haz vermeyi değil onları içinde bulundukları ortamdan sarsarak uyandırmayı amaçlarlar. (Ekspresyonizm)

9. Açıkça söyleyelim. Zamanı geldi artık, çağımızda özgürlüğün ışık gibi, her yere girip de dünyada doğuştan en özgür şeye, duygu olgularına girememesi yadırgatıcı olur. Kuramları, yazın bilimi, dizgeleri yıkalım. Sanatın yüzünü örten bu köhne alçı kaplamaları sökelim! Ne kural ne de örnek vardır ya da yalnızca tüm sanata egemen doğanın genel yasalarından ve her oluşum için, her konuya özgü var oluş koşullarından kaynaklanan özel yasalardan başka kural yoktur… Tiyatro bir bakış açısıdır. Dünyada tarihte, yaşamda insana da var olanların tümü oraya yansımalıdır, yansıyabilir de ama sanatın sihirli değneğiyle.

160



Böyle düşünen bir sanatçı aşağıdaki akımlardan hangisine bağlı olabilir? A) Romantizmin



B) Klasisizmin

C) Realizmin



D) Natüralizmin



E) Parnasizmin



B) Varlığın özden önce geldiğini, insanların kendi özünü kendilerinin şekillendirdiği görüşü egemendir. Bu akıma bağlı eserlerde II. Dünya Savaşı’ndan kaynaklı olarak bir bunalım edebiyatı hâkimdir. (Egzistansiyalizm) C) Sanatçılar okurun duygularına seslenerek onun hayal gücünü harekete geçirmeyi amaçlamışlardır. Ahenk ve musikiye önem vermişler, anlamca kapalı şiirler yazmışlardır. (Sembolizm) D) Sanatçılar uzak ve yabancı ülkelerin ilginç ve egzotik yanlarından söz etmişlerdir. Şiirin dış yapı güzelliğine önem vermişler, ölçü ve uyağı şiirlerinde özenle kullanmışlardır. (Parnasizm) E) Marinetti ve Mayakovski gibi sanatçıların öncülük ettiği bu akım yaşamdaki dinamizmi, makine hızını sanata aktarmışlardır. Ölçü ve uyağı bırakmışlar dizelerin ses örgüsünü makine ve çark sesleriyle vermeye çalışmışlardır. (Empresyonizm)

BÖLÜM 06 Test

Batı Edebiyatı - 2 1. Aşağıdakilerden hangisi natüralist akıma bağlı bir

5. Aşağıdakilerden hangisi İngiliz edebiyatı sanatçılarından

sanatçının tutumu olamaz?

değildir?

A) Gözlem ve belgelere dayanmaya çalışır.

A) Daniel Defoe

B) Edebiyatta kişisel duygulara yer veren tutumu savunur.

B) Francis Bacon

C) Sanatın bir yararı olması gerektiğini düşünür.

C) Jonathan Swift

D) Toplumdaki gerçekleri doğru ve tam vermeyi ister.

D) Charles Dickens

E) Deneysel bilim yöntemlerinden yararlanmaya çalışır.

E) Jean Racine

2. Bu şairler, aynen realist ve natüralistler gibi kişiliklerini

6. Aşağıdakilerden hangisi sembolizm akımına bağlı bir

gizlemişler, gösteriş ve duygusallığın aşırı itiraflarından ve yenilik olsun diye ortaya atılan tatsız, sözde kalan yeniliklerden kaçınmışlardır.

şairin söylemi olamaz?

A) Şiirde iç ahenge önem veririm. B) Duygu ve hayali ön plana çıkarırım.

Yukarıda “bu şairler” diye kast edilen sanatçıların bağlı olduğu akım aşağıdakilerden hangisidir? A) Dadaizm



B) Sembolizm

C) Empresyonizm



D) Parnasizm



E) Romantizm



02

C) Sembollere dayalı kapalı şiirler yazarım. D) Şiirlerim hüzün ve karamsarlık içerir. E) İçerik yönünden Yunan mitolojisinden yararlanırım.

7. Batı edebiyatı birçok milletin oluşturduğu genel bir kavramdır. Komedi türünde şiirleriyle bilinen Aristophanes, Kuşlar, Eşek I

3. Trajedi türünde yapıtları önemli olan, 17. yüzyıl Fransız





Bu parçada aşağıdaki sanatçılardan hangisi hakkında bilgi verilmiştir? A) Lamartine 

Çözüm Yayınları

edebiyatı sanatçısıdır. "Le Cid" adlı trajedisi önemlidir.

Arıları gibi yapıtları yazan Yunan edebiyatı sanatçısıdır.

II

16. yüzyılda yaşamış başka bir Yunanlı şair olan Sophokles,

III

trajedi şairidir ve onun Kral Oidipus, Antigone, Elektra, Trakhisli Kadınlar gibi eserleri vardır. İspanyol sanatçı

D) Alphonse Daudet





E) Alexandre Dumas Pere



Cervantes de dünya edebiyatının ilk romanı sayılan Don



Kişot’u yazmış bir sanatçıdır.

B) La Fontaine C) Pierre Corneille





Bu parçada özeti verilen eserin yazarı aşağıdakilerden hangisidir?







IV

V

Bu parçada numaralı bölümlerin hangisinde verilen bilgi yanlıştır? A) I.

4. Roman, iyiliğin insanın içinde olduğunu, çevrenin en kötü koşullarının bile iyi insanı kötüye dönüştürmeyeceği tezini işlemektedir. Oliver Twist, yetimhanede büyümüştür. Islah edilmek amacıyla bir işyerine çırak verilir ancak kaçar, Londra’ya gider. Londra’nın kenar mahallelerinin birinde Dodger ile tanışır. Bir çetenin içine karışır. Başından kötü birçok macera geçer. Romanın sonunda Mr. Brownlow ile güzel günlere yol alır.



B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

8. 17. yüzyıl Fransız edebiyatı sanatçısıdır. Fabl türünün en önemli ilk ustasıdır. Dili oldukça yalındır. Etkileyici ve nükteli bir üslubu vardır. Eserlerinde hayvanlara kişilik yükleyerek onların kişiliklerinde bazı insan karakterlerini eleştirmiş, ahlak dersi vermeye çalışmıştır.

Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Daniel Defoe

A) La Fontaine

B) Charles Dickens

B) Jean Racine

C) Alphonse Daudet

C) Pierre Corneille

D) Pierre Corneille

D) Alphonse Daudet

E) Gustave Flaubert

E) Alexandre Dumas Pere

161

Test 02

1. B

9. Aşağıda verilen sanatçılardan hangileri karşılarındaki akımla ilişkilendirilemez?

2.D

E) 19. yüzyıl Fransız edebiyatının romantik yazarlarındandır. Roman, inceleme, dram türünde çok sayıda yapıt ortaya koymuştur. Üç Silahşörler, Monte Kristo Kontu, Demir Maske adlı eserleri ülkemizde çokça okunmuş ve sevilmiştir. – Alexandre Dumas Pere

Çözüm Yayınları

D) Klasisizmden romantizme geçişin ilk şairlerinden olan 19. yüzyıl Fransız sanatçılarındandır. Fransız şiirine yenilik kazandıran şairlerdendir. – Lamartine 

8.A

9.E

10.B 11.B 12.D 13.A



III. Hüküm sürmeye başladığı günden beri, bu dünyanın renklerini yepyeni bir tarzda anlıyor, kavrıyorum. İzlenimlerin bıraktığı etkileri yansıtmaya çalışıyorum. Yazar olarak okuyucunun yapıtla karşı karşıya gelir gelmez edineceği izlenim gerçeğini verebilme çabasına giriyorum. (Egzistansiyalizm)



IV. Akılla, mantıkla işim olmaz. Şiirlerimde bilinçaltını, rüya, bunalım ve sayıklama ortamını yansıtabilirsem ne ala. Gerçek, gerçek olsaydı hep aynı kalırdı. Dolayısıyla gerçekle işim yoktur. (Sürrealizm)



V. İnsan bütün bir dünyadır ve her şeyden sorumludur. Çünkü insan, özünü kendi yaratır ve edimlerinin toplamından ibarettir. Bu nedenle özgür olmaya mahkumdur. Bu öncülük, ona her şeyi seçme sorumluluğunu, sorumluluk da bunalımı getirir. Ben de sanatçı olarak bu mecraya yelken açıyorum. (Empresyonizm)



Yukarıda sanatçı görüşleri ve akımlar eşleştirilmiştir. Hangi iki akımın yeri değiştirilirse bilgi yanlışı giderilir?

sanatçıyla ilgili değildir?

C) Romantizm akımının öncülerinden sayılan 19. yüzyıl Fransız sanatçısıdır. “Atala ve Rene” adlı eseri Tanzimat sanatçılarını etkilemiştir. – Chateaubriand 

7.C

II. İstanbul’un kenar mahallelerindeki hayatı, yoksul ve zengin kesimler arasındaki çelişkileri, sosyal ve kalıtımsal faktörlerin önemini bir bilim adamının gözüyle romanlarımda işlemeye çalışıyorum. (Natüralizm)

10. Aşağıda verilen açıklamalardan hangisi karşısındaki

B) Güçlü gözlemlerle, şiirsel bir anlatımla eserler vermiştir. 19. yüzyıl Fransız sanatçısıdır. Değirmenimden Mektuplar, Pazartesi Hikâyeleri adında eserleri vardır. Gustave Flaubert

6.E



E) Cenap Şahabettin, Kemal Tahir – Dadaizm

A) Eserlerinde erdemi, özgürlüğü ve eşitliği savunan 18. yüzyıl düşünürü ve sanatçısıdır. Onun günümüz demokrasi anlayışının temelini oluşturan "Toplum Sözleşmesi” oldukça önemlidir. Fransız İhtilali’nin hazırlayıcılarındandır. İtiraflar, Toplum Sözleşmesi, Emile adlarında eserleri vardır. – Jean Jacques Rousseau

5.E

I.

B) Ahmet Muhip Dıranas, Ahmet Haşim – Sembolizm D) Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Yaşar Kemal – Realizm

4.B

12.

A) Yahya Kemal Bayatlı, Tevfik Fikret – Parnasizm C) Hüseyin Rahmi Gürpınar, Nabizade Nazım – Natüralizm

3.C

Akıl ve mantığı seviniz, yapıtlarınız, daima en büyük süsünü ve değerini ondan alsın; “Hakikat”ten başka hiçbir şey güzel değildir; yalnız o güzeldir. Doğayı taklit ediniz, dış doğayı değil, insanın değişmeyen iç doğasını anlatınız. (Klasisizm)

A) I. ve II.

B) I. ve IV.

D) III. ve V.

C) II. ve IV.

E) IV. ve V.

11. Yoksul bir köylü olan Jan Valjean, ailesi için çaldığı ekmek yüzünden kürek mahkumu olur. Birçok kaçma girişiminden dolayı cezası on dokuz yıla çıkmıştır. Hapisten sonra inancını yitirmiş bir kişi olarak topluma karışır. Geldiği kasabanın psikoposu ona yardım eder. Hayatını iyilik üzerine kurgular ve insanlara yardımcı olur. Onun geçmişinin peşinde olan polis müfettişi Javert ile roman boyunca çatışma yaşar. Cosette adlı yoksul bir kızı evlatlık edinir. Onu evlendirir. Gerçek kimliğini ortaya çıkarır. İyi ve saygın bir insan olarak yaşama veda eder.

162



Bu parçada özeti verilen eser aşağıdakilerden hangisidir?

13. George Orwell'in siyasi hiciv tarzında bir eseridir. 1945 yılında yayımlanmıştır. Eser, alegorik açıdan zengin bir eserdir ve Sovyetler Birliği, Nazi Almanyası gibi rejimleri mizahi bir dille eleştirmektedir. Eserde adı geçen karakterlerin büyük bir kısmı domuz, kuzgun, köpek gibi hayvanlardır ve bu hayvanlar tarihî kişilerin alegorisi niteliğindedir.

Bu parçada sözü edilen eser aşağıdakilerden hangisidir?

A) Nana

A) Hayvan Çiftliği

B) Sefiller

B) Moby Dick

C) Ezilenler

C) Kuzguncuk

D) Goriot Baba

D) Kuşlar da Gitti

E) İki Şehrin Hikâyesi

E) Karga ile Tilki

BÖLÜM 06 Test

Batı Edebiyatı - 3

03

1. Sanatta “başkaldırı” olarak bilinen bir akımdır. Kendisinden

5. 19. yüzyıl Rus edebiyatı sanatçısıdır. Şiirleri Rus edebiyatını

önceki sanat anlayışlarını reddetmiştir. 20. yüzyılda ortaya çıkmıştır. Tristan Tzara’nın öncülüğünde gelişmiştir. Akımın ortaya çıkmasında I. Dünya Savaşı sonrası yaşanan dengesizlikler ve umutsuzluklar etkilidir.

olduğu kadar dünya edebiyatını da etkilemiştir. Şiirlerinin yanı sıra oyunları da vardır. Romantizmin temsilcilerindendir. Kafkas Esiri, Yüzbaşının Kızı, Çingeneler, Maça Kızı, Bahçesaray Çeşmesi adlı eserleri önemlidir.



Bu parçada sözü edilen edebî akım aşağıdakilerden hangisidir?



Bu parçada hakkında bilgi verilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Dadaizm

A) Puşkin

B) Fütürizm

B) Turgenyev

C) Sürrealizm

C) Dostoyevski

D) Empresyonizm

D) Tolstoy

E) Egzistansiyalizm

E) Gogol

2. Emile Zola, “Deneysel Roman” adlı yapıtında akımın temel unsurlarını ortaya koymuştur. Akımda, toplum ve insanlarla ilgili olaylar bilimsel yöntemle incelenmiştir. Sanatçılar, insan kişiliğinin içinde yaşadığı çevreyle ve soya çekimle kazanıldığı üzerinde durmuşlardır. Bu parçada sözü edilen akım aşağıdakilerden hangisidir? A) Realizm



B) Natüralizm

C) Sembolizm



D) Parnasizm



6. 17. yüzyıl Fransız edebiyatı sanatçısı olan  ---- , komedya türünde yapıtlarıyla tanınmıştır. Komedyalarında insandaki gülünç âdetleri, çirkin ve kötü huyları, kusurları güldürüp düşündürmeyi amaçlayarak işlemiştir. Savruk, Gülünç Kibarlar, Kadınlar Mektebi, Tartuffe, Cimri,  Kibarlık Budalası, Adamcıl, Zoraki Tabip, Scapin’in Dolapları, Hastalık Hastası önemli yapıtlarıdır.

E) Klasisizm

3. Cezmi çadıra girer girmez, hemen etek öpmek gibi teşrifata

Çözüm Yayınları





A) Montaigne

bile bakmaksızın Adil Giray’a “Şehzadem niçin burada istirahat buyuruyorsunuz? Şu tepenin arkasında Türk askeri kanlar içinde yüzüyor, on bin kişiyiz, etrafımızı yirmi beş bin düşman askeri sardı.” demekle Adil Giray “Top tüfek sedası işitilmiyor, Türkler böyle mi kavga eder?” sualini irad eyledi.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir? B) La Fontaine C) Racine D) Moliere E) Alphonse Daudet

Bu parçadan romantizm akımına özgü aşağıdaki ilkelerden hangisine ulaşılabilir? A) Ulusal kaynaklardan beslenilmeli. B) Bilinçaltı unsurları irdelenmeli. C) İmgeli anlatımdan yararlanılmalı. D) Egzotik konulara değinilmeli. E) Süslü bir dil kullanılmalı.

7. Roman kahramanı serüven meraklısı bir gençtir. Bir deniz yolculuğu sırasında içinde bulunduğu gemi Güney Amerika sahillerinde karaya oturur. Bir adada tek başına yaşamaya başlar. Yıllar sonra adada Cuma adını verdiği bir köleyle yolları kesişir. Maceradan maceraya atılarak sonunda İngiltere’ye döner.

farklıdır?

Bu parçada özeti verilen eser ve eserin yazarı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Paul Valery

A) Robinson Crusoe- Daniel Defoe

B) Paul Verlaine

B) Oliver Twist- Charles Dickens

C) Arthur Rimbaud

C) Alphonse Daudet - Gül Bahçesi

D) Leconte de Lisle

D) Jonathan Swift - Gulliver’in Gezileri

E) Charles Baudelaire

E) Charles Dickens - David Copperfield

4. Aşağıdaki şairlerden hangisinin bağlı olduğu edebî akım



163

Test 03

1. A

8. Sizin şiiriniz bana çok uzak. Her şeyi bir rüyadaymış gibi görüyorsunuz, açıklık ve belirlilikten kaçıyorsunuz. Nesnelere bir sis perdesi arkasından bakıyorsunuz. Hayaliniz eşyayı nasıl görebiliyorsa öyle kabul ediyorsunuz. Dünyanın gerçek örüntüsünden, acı ve ızdırap veren her türlü örüntüden, hayalleriniz aracılığıyla uzaklaşıyorsunuz. Hayatta bulunamayan mutluluğu, hayali bir âlemde arıyorsunuz. Geçmişte yaşandığınız küçük bir anıyla, gelecekte yaşanması istenen bir hayali iç içe sokuyorsunuz.

9.D

10.A 11.C 12.D 13.A

----, bir fotoğraf makinesi gibi yaşamı, sanat yapıtına aktarmaktır.

Bu cümlelerde boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangileri sırasıyla getirilebilir? I

II

III

A)

Sürrealizm

Romantizm

Dadaizm

B)

Romantizm

Realizm

Sembolizm

C)

Realizm

Natüralizm

Sembolizm

D)

Klasisizm

Romantizm

Realizm

E)

Romantizm

Realizm

Natüralizm

12.

I.



II. 19. yüzyıl Fransız edebiyatı sanatçısıdır. Realizm akımının öncüsüdür. Bütün yapıtlarını “İnsanlık Komedyası” adı altında toplamıştır. Goriot Baba, Vadideki Zambak, Eugenie Grandet gibi önemli eserleri vardır.



III. 19. yüzyıl Fransız sanatçısıdır. Realizmin etkisiyle romanlar yazmıştır. Kızıl ve Kara, Parma Manastırı aslı eserleri önemlidir.



IV. 19. yüzyıl Fransız edebiyatı sanatçısıdır. Realist ilk romancıdır. Madam Bovary, Salambo gibi eserleri vardır.

A) Edgar Allan Poe - Kuzgun, Annabel Lee B) Mark Twain - Tom Savyer’in Maceraları, Mississipi’de Hayat, Huckleberry Finn'in Maceraları  Çözüm Yayınları

8.C

III. ----, simgeler aracılığıyla dış çevrenin insan üzerindeki etkilerini aktarmaktır.

D) Realizm

E) John Steinbeck - Bitmeyen Kavga, Gazap Üzümleri, Yukarı Mahalle, Fareler ve İnsanlar

7.A



C) Sembolizm

D) T. S. Eliot – Genç Werther'in Acıları, Morg Sokağı Cinayeti, Beyaz Geceler

6.D

II. ----, yaşamı edebî eserde deney masasına yatırıp irdelemektir.

B) Parnasizm

C) Ernest Hemingvay - Çanlar Kimin İçin Çalıyor, Silahlara Veda, İhtiyar Adam ve Deniz 

5.A



A) Dadaizm

karşısında verilen eserleri yazmamıştır?

4.D

I.

Bu parçada yazarın eleştirdiği sanatçıların bağlı olduğu akım aşağıdakilerden hangisidir?

9. Aşağıdaki Amerikan edebiyatı sanatçılarından hangisi,

3.A

11.



E) Romantizm

2.B



19. yüzyıl Fransız edebiyatı yazarıdır.  Romantizmin öncüsüdür. “Cromwell” adlı dramının ön sözünde romantizmin temel ilkelerini ortaya koymuştur. Sefiller, Notre Dame’ın Kamburu, Cromwell, Hernani adlarında önemli eserleri vardır.

Yukarıda aşağıdaki sanatçılardan hangisiyle ilgili bir açıklama yapılmamıştır? A) Victor Hugo B) Balzac C) Stendhal

10. İzmir Körfezi’nin görünüşü, haritada üç yanını saran karalar arasına sokulmuş bir çizmeyi hatırlatır. İnsan sayısı on bini yeni aşan Urla ilçesi, bu çizmenin topuğu ile tabanı arasında kalan oyuk içine düşer…Urla toprakları körfezin bu kıyısındaki kumlu düzlüklerden başlar, az önce andığımız iki dağ silsilesi arasından güneye doğru, dalgalı bir şekilde yükselip alçalarak küçük tepeler boyunlar üzerinden taşar, bir ara bazı yerlerde iki yüz, iki yüz elli metre yükseklikler kazandığı olur, sonra gene yükseldiği gibi yavaş yavaş alçalarak küçük tepeler, boyunlar üzerinden, ilçenin güney sınırlarına, oradan Ege Denizi’ne iner.

164



Yukarıdaki metin aşağıdaki hangi edebî akıma bağlı bir sanatçının romanından alınmış olabilir? A) Realizm B) Dadaizm C) Sembolizm D) Parnasizm E) Klasisizm

D) Emile Zola E) Gustave Flaubert

13. Jonathan adlı martı, diğer martılardan daha yükseklere uçmayı, derinlere dalıp en leziz balıkları avlamayı istemektedir. Her seferinde de bunu gerçekleştirip hedeflerini daha da yükseltmektedir. Kitap, bir hedefin olması gerektiğini ve her seferinde bir öncekinden daha iyi hedefler arzulanırsa mutluluğun elde edeceğini iletmek istemektedir. Özgürlük, direnç ve umut bir martı aracılığı ile verilmiştir.

Bu parçada üzerinde durulan eserin yazarı aşağıdakilerden hangisidir? A) Richard Bach B) George Orwell C) H. Christian Andersen D) Herman Melville E) Antoine de Saint - Exupery

BÖLÜM 06 Test

Batı Edebiyatı - 4 1. Aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?

04

5. Eser, “İnsanlık Güldürüsü” başlığı altındaki seksen sekiz ciltlik serinin bir parçası olan bir romandır. Kurgusuyla, konusuyla, kişileriyle, içerdiği dünya görüşüyle çok ilginç olan roman, “İnsanlık Güldürüsü” adlı bu dev yapıtın üç bine ulaşan kişilerinin önemli bir kısmını hem de en ilginçlerini bize tanıtır: Rastignac, Madame de Beauseant, Madame de Langeais ve daha birçokları, ünlü Balzac kişileri olarak ilk kez bu romanda karşımıza çıkarlar. Bu özelliği göz önüne alınınca, İnsanlık Güldürüsü’nün eşsiz evrenine girmek için en elverişli kapının bu roman olduğu söylenebilir.

A) Daniel Defoe - Robinson Crusoe B) Shakespeare – Kibarlık Budalası C) Francis Bacon - Deneme D) Jonathan Swift - Gulliver’in Gezileri E) Charles Dickens - David Copperfield

görülmez?

Bu parçada aşağıdaki eserlerden hangisi hakkında bilgi verilmiştir?

A) Biçim mükemmelliğine azami önem gösterilmiştir.

A) Goriot Baba 

B) Sefiller

B) Sanat toplum içindir görüşü egemendir.

C) Meyhane



D) Vadideki Zambak

C) Şiirde anlam ikinci planda kalmıştır.





E) Gülünç Kibarlar

6.



Bence bütün şiir kafiyeden ibarettir.





Şiir, dışı değerli taşlarla süslü, içi boş bir kutudur.





Kafiye şairlerin hülyalarını tespit eden ve süsleyen altın çividir.



2. Aşağıdakilerden hangisi parnasyen bir şairin şiirlerinde

D) Şiirin şekli kusursuz, eksiksiz biçimde tasarlanmıştır. E) Armoniden çok ritim, müzikaliteden çok şekil güzelliği önemlidir.

soyaçekim ilkesine uygun olarak babası Coupeau ve annesi Gervaise’yi yaşadıkları değişimlerle L’Assomoir adlı romanda anlatmıştır.

Bu cümlede sözü edilen yapıtın yazarı, aşağıdaki akımlardan hangisine bağlıdır? A) Dadaizm



B) Sembolizm

C) Natüralizm



D) Parnasizm



E) Klasisizm



Çözüm Yayınları

3. Yazar, Nana adlı romandaki Nana’yı anlayabilmek için



Aşağıdaki şairlerden hangisi bu düşünceleri benimseyen bir sanatçı olamaz? A) Paul Valery B) Paul Verlaine C) Arthur Rimbaud D) Charles Baudelaire E) Jose Maria de Heredia

4. Tarik Buğra, Küçük Ağa romanında yapmak istediklerinden ilk kez Peyami Safa’ya söz edip bir milletin ölüm geçidindeki dört yıl süren eşsiz macerasını anlatmak istediğini söyler. Peyami Safa ise “Bu bir destan olur.” der. Bunun üstüne Tarık Buğra “Ben bir destan yazmak niyetinde değilim. Başta Nutuk olmak üzere o trajik destanı, o hem yürekler paralayıcı hem de alın ağartıcı devre kitaplarını tekrar tekrar okumuştum.” şeklinde açıklama yapar. Tarık Buğra bu eserlerde Küçük Ağa’nın niçin ve nasıl Küçük Ağa olduğunu anlatacak kırıntılar aradığını ve bunları bu kitaplarda bulduğunu ifade eder. Tarık Buğra roman yazmadan önce doküman toplamak amacıyla kitaplara başvurduğunu onları defalarca okuyarak romanın gerçeği daha çok anlatması için ön çalışma yaptığını ifade etmiştir.

7. ---- olayların doğru ve şaşmazlığını yansıtmak için gözlem, belgelendirme ve anketlere önem verirler. Ayrıca pozitivizim anlayışının etkisiyle gerçeğe yer vermişlerdir. Örneğin Flaubert gerçeklik ve objektiflik hususunu o kadar ileri götürür ki Emma’nın arsenik içerek intihar etme girişimini daha gerçekçi anlatabilmek için, bizzat arseniğin tadına bakar ve bu yüzden hastalanır. Yazarın yalnızca gerçeğe ulaşmak için bilgi toplama yöntemi olarak başvurduğu bu yöntem, romantizmde ---- , klasisizmde ---- olarak kendini gösteriyordu.

Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilir?

Bu parçada sözü edilen romancı aşağıdaki akımlardan hangisine bağlı olabilir?

A) Realistler – taklit - hayal

A) Realizm



B) Dadaizm

C) Natüralistler – imge – tarih

C) Sembolizm



D) Parnasizm

D) Parnasyenler – taklit – hayal



E) Klasisizm



B) Realistler – hayal – taklit

E) Sembolistler – sezgicilik - akılcılık

165

Test 04

1. B

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bilgi yanlışlığı vardır? A) Yunan edebiyatında destan türünde eserler yazan Homeros; İlyada, Odysseia adlarında destanları derleyen kişidir. B) İşler ve Günler adında eseri olan Hesiodos, didaktik eserler yazmış bir sanatçıdır. C) Sapho, lirik aşk şiirleri ile tanınan Yunan edebiyatı sanatçısıdır. Düğün, Şarkı, İç Savaşlar gibi eserleri vardır. D) Ezop olarak bildiğimiz Aisopos Fabl türünün ilk örneğini veren Yunan edebiyatı sanatçısıdır.

2.B

3.C

4.A

5.A

6.E

7.B

8.E

9.B

10.D 11.B 12.B 13.E

11.

I.



II. 19. yüzyıl Norveç edebiyatı sanatçısıdır. Avrupa’da modern tiyatronun kurucularındandır. Peer Gynt, Hortlaklar, Halk Düşmanı adlarında oyunları vardır.



III. 20. yüzyıl Norveç edebiyatı sanatçısıdır. Roman, oyun ve şair türlerinde eserler vermiştir. Nobel Edebiyat Ödülü’nü almıştır. Açlık, Pan, Dünya Nimeti adlarında eserleri vardır.



E) Yunan kültürünün savunucusu olan Aristophanes, Yalvaran Kızlar, Persler, Zincire Vurulmuş Prometheyus gibi eserlere sahiptir.

14. yüzyıl İtalyan edebiyatı sanatçısıdır. Dünya edebiyatında ilk öykü sayılan Decameron adlı öykülerin yazarıdır.

Yukarıdaki cümlelerde hakkında bilgi verilen sanatçılar aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla doğru biçimde verilmiştir? A) Boccaccio - Knut Hamsun - Henric İbsen B) Boccaccio - Henric İbsen - Knut Hamsun C) Henric İbsen - Boccaccio - Knut Hamsun D) Knut Hamsun - Boccaccio - Henric İbsen E) Knut Hamsun - Henric İbsen - Boccaccio

9. Kâğıt parçaları üzerine sözcükler yazın, bunları bir şapkanın



içine atıp karıştırın, sonra tekrar çekip bir kâğıdın üzerine sıralayın; işte ---- .

12. Pek taze pembe tenlere benzer bu taşları

Yontarken eski Bergama heykeltıraşları

Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir?



İlham eden vücudun edasıyla mest imiş



Heykeltıraş demek o zaman putperest imiş



İnsan vücudu bazen açık, bazen örtülü



Her çizgisiyle sanatı canlandıran büyü



Bu dizelerde şairin öncelikli amacı, duygularını açığa vurmak değil bilgi vermektir. Bergama heykeltıraşları hakkında bilim adamının öğretici tavrıyla bilgi vermiş ve bu esnada kişisel duygularını öne çıkarmamıştır. Bu açıklamalardan hareket edilirse şairin bağlı olduğu edebî akım aşağıdakilerden hangisidir?

B) Dadaizm C) Sembolizm D) Ekspresyonizm E) Empresyonizm

Çözüm Yayınları

A) Fütürizm



10. Deli Yusuf’un zurna gibi çatlak sesi uzaktan doğru

166

–Yire batası? Dün ni şekil gelmedin? İreceb’i yola salacaklarmış.



Karabibik, Deli Ali’ye seslendi.



–Genem Deli Yusuf ünlüyo!



–He He, İreceb’i uğratacaklarmış deyyo. Senin habarın var mı?



–Dün gün Yosturoğlu diyoodu. Askere gidiyoomuş.



–Adalya(Antalya)dan çağırmış., Muayna olacakmış.



Bu parçadan aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz?



B) Parnasizm

C) Sembolizm



D) Realizm



işitilmekteydi:

A) Dadaizm

E) Romantizm

13. "Hiç kimsenin kitabımı özensizce okumasını istemem doğrusu. Bu anılarımı yazarken çok üzüntülü anlar yaşadım. Arkadaşım koyunu ile birlikte beni bırakıp gideli tam 6 yıl oldu. Onu burada anlatmaya çabalıyorsam, bu biraz da onu unutmamak için. Arkadaşı unutmak çok üzücü bir şey. Herkesin arkadaşı olmamıştır. Arkadaşımı unutursam, kendimi o sayılardan başka bir şeye değer vermeyen büyükler gibi hissederim sonra." diyen, ---- tarafından yazılan Küçük Prens, içerdiği felsefelerle her yıl, her yaşta tekrar okunması gereken, her okunduğunda kişiye yeni bir yol açan, farklı bir algı yaratan bir şaheserdir.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir?

B) Olayları, kişilerin kendi düşüncelerinde konuşturmuştur.



A) Richard Bach

C) Anlatımın doğallık ilkesine uygun davranılmıştır.



B) La Fontaine

D) Romantizmin etkisiyle anlatıcı, kendi düşüncelerini metne yansıtmıştır.



C) George Orwell



D) H. Christian Andersen



E) Antoine de Saint - Exupery

A) Natüralizm akımının özelliklerini yansıtmaktadır.

E) Kahraman, yaşadığı yörenin ağız özellikleriyle konuşturulmuştur.

BÖLÜM 06 Test

Batı Edebiyatı - 5 1. ----, akla karşı ayaklanmadır. Alt bilincin sessidir. Alt bilincin

4. Ünü Fransa’nın dışına taşmış 16. yüzyıl sanatçısıdır. Dünya

tüm derinliklerine inmek için kişinin bilinçaltını açığa çıkarmak, kişiye aklın ötesinde bir mutluluk sağlamak amacındadır. Bilinçaltının insanın özü olduğunu kabul eden şairler, bilinçaltına inebilmek için Freud’un psikanaliz yöntemine başvururlar.

05

edebiyatında deneme türünün ilk örneklerini vermiş ve bu türün ilk temsilcisi kabul edilmiştir. İnsanı, özellikle de kendini büyük bir açık sözlülükle anlattığı “Eassias” adlı yapıtı önemlidir.

Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?

Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Parnasizm

A) Montaigne

B) Sürrealizm

B) La Fontaine

C) Sembolizm

C) Jean Racine

D) Ekspresyonizm

D) Alphonse Daudet

E) Empresyonizm

E) Pierre Corneille



5. (I) Jean Racine (II) 17. yüzyıl (III) İngiliz edebiyatı sanatçısıdır. (IV) Tragedya türünde yapıtlarıyla tanınmıştır. (V) Andromac, Davacılar, İskender gibi yapıtları vardır.

2. 19. yüzyıl Rus edebiyatı sanatçısıdır. Realizmin güçlü



Bu parçada hakkında bilgi verilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Gogol



A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

6. Emma, bir çiftlik sahibinin kızıdır. Doktor Charles ile evlenir. Arzuladığı yaşamı bulamayınca yasak aşklar yaşar. Kısacık yaşamında birçok yanlışa kendisini kaptırır ve yaşamına son verir. Gerçek ve düş çatışmasını etkileyici anlatımıyla dünya edebiyatının klasikleri arasında yerini almış bir romandır.

B) Puşkin C) Tolstoy D) Turgenyev E) Dostoyevski

Yukarıdaki numaralanmış unsurların hangisinde bilgi yanlışlığı vardır?

Çözüm Yayınları

temsilcilerindendir. İnanç ve geleneklere bağlı kalmış, yapıtlarında ruh tahlillerine yer vermiştir. İlk romanı olan “İnsancıklar” Rusya’nın toplumsal yapısını yansıtır. Yapıtlarında, kuşakları rahatsız eden ahlaksal, dinsel, siyasal konuları çarpıcı bir söyleyişle dile getirmiştir. İnsancıklar, Suç ve Ceza, Karamazof Kardeşler, Budala, Ezilenler, Beyaz Geceler, Ecinniler, Kumarbaz, Yeraltından Notlar eserleri dünya klasikleri arasındadır.



Yukarıda hakkında bilgi verilen eser aşağıdakilerden hangisidir? A) Madam Bovary B) Germinal C) Vadideki Zambak

3. Trajedi, komedi türlerinde eserler yazmıştır. Eserlerinde kin, aşk, dostluk, yükselme, öç alma gibi konuları derinlemesine irdelemiştir. “Romeo ve Juliet”, “Hamlet”, “Macbeth”, “Othello”, “Kral Lear”; komedileri “Venedik Taciri”, “Yanlışlıklar Komedyası” sanatçının ünlü eserleridir.

Yukarıda hakkında bilgi verilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Daniel Defoe B) Shakespeare C) Francis Bacon D) Jonathan Swift E) Charles Dickens

D) Kalpazanlar E) Üç Silahşörler

167

7. Aşağıdakilerden hangisi 19. yüzyıl Rus edebiyatı sanatçısı olan Tolstoy’un bir eseri değildir?

A) Savaş ve Barış B) Hacı Murat C) Anna Karanina D) İvan İliç'in Ölümü E) Yer Altından Notlar

Test 05

1.B

3.B

4.A

5.C

6.A

7.E

8.A

9.A

8. Trrrrum

11. Güzel gözler tül ardından görünsün



trrrrum



Gün ışığı da titremeli şiirinde



trrrrum



Ak yıldızlar maviliğe bürünsün



trak tiki tak!



Ilgıt ılgıt sonbahar göklerinde



Makinalaşmak



istiyorum



Hep musiki, biraz daha musiki



Beynimden, etimden, iskeletimden



Havalanan bir şey olmalı mısra



geliyor bu!



Bir deli gönülden kalkıp gitmeli



Bu şiir örneğinde olduğu gibi üslubun, hızın güzelliğini yansıtması, makinenin gürültüsünü duyurması aşağıdaki hangi akımın bir özelliğidir?



Başka göklere, başka sevdalara



Bu dizelerde öneride bulunulan edebî akım aşağıdakilerden hangisidir?

A) Fütürizm



B) Dadaizm

C) Sembolizm



D) Ekspresyonizm



E) Empresyonizm



9.

I.



II. ----, sembolist Fransız şairidir. Cehennemde Bir Mevsim, Tanrısal Esinler adlı eserleri önemlidir.



III. ----, sembolizmin en önemli temsilcilerinden olan bir Fransız şairdir. Elem Çiçekleri adlı şiir kitabı vardır.



Yukarıdaki cümlelerin başına sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilir? B) Charles Baudelaire - Maupassant - Arthur Rimbaud



B) Parnasizm

C) Sembolizm



D) Realizm



E) Romantizm

I.



II. Raskolnikov; yoksul, üniversiteli bir gençtir. Yaşlı bir tefeci kadını öldürmek için planlar yapar ve bunu vicdan ve düşünce dünyasında haklı gerekçelere dayandırır. Bir çıkış yolu arayan bireyin iç dünyasının ve sosyal yaşantısının travmaları romanda anlatılmaya çalışılmıştır.



III. Çarlık Rusyası aristokrasisinin yanlışlarını ele alan bir romandır. Savaşın insan yaşamındaki yıkımlarını, soylu sınıfın geçirdiği sarsıntıyı Nikolay Rostov, Nataşa, Sofia, Piyotr Bozukov, Prens Andrey gibi kişilerle vermiştir. Romanın geniş bir tarihî süreçte geçmesi, beş yüz kişiyi aşan kişi kadrosuna sahip olması önemli diğer yönleridir.



IV. Werther, şehir yaşamının sıkıntısından kaçıp doğaya sığınan bir gençtir. Burada soylu bir aile kızı Lotte'ye âşık olur. Lotte, bu aşka nişanlı olduğu için karşılık vermez. Lotte, evlenir ve ahlak kuralları gereği Werther’in kendisinden uzak durmasını ister. Buhranlı dönemlerini atlatamayan Werther, yaşamına son verir.



Yukarıdaki metinlerde aşağıdaki sanatçılardan hangisinin birden fazla yapıtıyla ilgili bilgi verilmiştir?

D) Maupassant - Charles Baudelaire - Arthur Rimbaud E) Charles Baudelaire - Arthur Rimbaud - Maupassant



tozu dumana katar



sürebilirsin atını



Ben değişmem



en halisüddem



arap atına



saatte 110 kilometrelik süratini



demir raylarda koşan



demir beygirimin



Bu şiir alıntısı, içerik ve biçim özellikleri açısından aşağıdaki akımlardan hangisinin özelliklerini ağırlıklı olarak taşımaktadır? A) Dadaizm



B) Ekspresyonizm

C) Empresyonizm



D) Fütürizm



E) Sembolizm





12.

C) Arthur Rimbaud - Maupassant - Charles Baudelaire

10. Sen istediğin kadar

10.D 11.C 12.C

A) Dadaizm

Çözüm Yayınları

----, olay öyküsünün temsilcisi sayılan Fransız yazarıdır. Yapıtlarında biçim, gözlem, içerik ve derinlik büyük bir uyum ve doğallıkla yer alır. Ay Işığı, Tombalak, Kartopu gibi yapıtları vardır.

A) Maupassant - Arthur Rimbaud - Charles Baudelaire

168

2.E



Eser, nefis sahibi insanın yanlışlara sapma ve bu durumdaki buhranlarda yaşadığı insani sıkıntıları evrensel bir dille işlemesi açısından önemlidir. Faust, yaşamın sırlarını çözmek için birçok bilim dalıyla derinlemesine uğraşmış biridir. Şeytan Mefistoteles bu durumdan rahatsız olur. Faust’u doğru yoldan çıkarmak için, dünya hazlarını vaat ederek Faust’un nefsine seslenir.

A) Dostoyevski



B) Tolstoy

C) Goethe



D) Gogol







E) Turgenyev

BÖLÜM 06 Test

Türk Dünyası Edebiyatı - 1 1. Modern Azerbaycan edebiyatı yazarlarındandır. Molla

4. Bulgaristan Türklerinin seçkin şairlerindendir. Türklük bilincini

Nasreddin isimli mizah dergisini çıkararak büyük bir kültür ve dil hizmetinde bulunmuştur. Demokratikleşme fikrinin Azeri halkı arasında yayılmasına katkıda bulunmuştur. Belke de Gaytardılar, Danabaş Kendinin Mektebi, Feyletonlar, Deli Yığıncağı, Ölüler, Anamın Kitabı gibi eserleri vardır.

06

şiirlerinde işlemesiyle tanınmıştır. Şiirlerinde yurt, ulus ve bayrak sevgisini ustaca işlemiştir. Eserlerinde Türklere yapılan baskı ve haksızlıklara karşı çıkmıştır. Açıkça söyleyemediklerini simgelerle anlatmıştır. Şiirlerinde temiz, akıcı ve zengin bir Türkçe kullanmıştır. Dostlarım, Yolcu Yolunda Gerek adlı şiir kitapları vardır.

Yukarıda hakkında bilgi verilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Cengiz Aytmatov

Bu parçada hakkında bilgi verilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

B) Celil Mehmet Kulizade

A) Ata Terzibaşı

C) Ata Terzibaşı

B) Cengiz Dağcı

D) Osman Türkay

C) Osman Türkay

E) İsmail Gaspıralı

D) Recep Küpçü



E) İsmail Gaspıralı

2. Türk dünyasının büyük düşünce adamlarından ve reformistlerinden biridir. Kırım – Tatar sahası edebiyatının önemli yazarlarındandır. Türkçe bilincine sahip olması ve bunu kitlelere aşılaması oldukça önemlidir. Rus İmparatorluğu’ndaki Türk ve İslam toplumlarının eğitim, kültür reformu ve modernleşmeye ihtiyacını fark etmesi ve çözümler araması birçok kişiyi etkilemiştir. “Dilde birlik” düşüncesi, birçok Türk bölgesinde etki yaratmıştır. Bu parçada hakkında bilgi verilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Recep Küpçü B) Osman Türkay C) Ata Terzibaşı D) Cengiz Dağcı E) İsmail Gaspıralı

Çözüm Yayınları



5. Azerbaycan Türk edebiyatının XX. yüzyıldaki en önemli şairlerinden biridir. Onun şiirlerinde ses ve anlam mükemmel bir uyum içindedir. Şiirleri, içinde şekillendiği coğrafya ve zihniyetin bütün kültürel değerlerini barındırır. Türk örf, âdet ve inanma biçimleri ile mecazlar, söz kalıpları, atasözleri ve deyimlerden oluşan bir kültürel yapı bulunmaktadır. Şair, sözü geçen geleneksel kültür unsurların kendi söyleyişiyle yeniden yorumlamış, bu değerleri kalıcı kılmayı başarmıştır. Şiirlerinde kullandığı mahlasıyla anılmaktadır. “Haydar Baba’ya Selam” şiiri ülkemizde de çok sevilmiş bir şiiridir.

Yukarıda hakkında bilgi verilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Cengiz Aytmatov B) Şehriyar C) Celil Mehmet Kulizade

3. Kırgız edebiyatı sanatçısıdır. İlk eserini 1952 yılında yayımlamıştır. Dünyaca haklı bir üne sahiptir. Dünyanın en güzel aşk hikâyesi olarak tanımlanan “Cemile” adlı hikâyesi ile ünlenmiştir. 1968’de Büyük Sovyet Edebiyat Ödülü’nü kazanmıştır. İlk romanı olan “Toprak Ana”yı 1963’de yayımlamıştır. Aynı yıl yayımlandığında büyük heyecan uyandıran “Elveda Gülsarı”yı kaleme almıştır. 1970’de edebiyat âleminde yankı bulan “Beyaz Gemi” romanını yayımlamıştır. 1980 yılında yazdığı “Gün Uzar Yüzyıl Olur” romanı yazarın edebiyat hayatında izlediği yol bakımından önemlidir. 1986 yılında yayımlanan “Dişi Kurdun Rüyaları” isimli romanıyla evrensel bir dil oluşturmuştur.

D) Bahtiyar Vahapzade E) Cengiz Dağcı

6. Kıbrıs Türkleri edebiyatının önemli bir temsilcisidir.

Yukarıda hakkında bilgi verilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

Beşparmak ve Uyarı dergilerini çıkararak edebiyat ve dile hizmetlerde bulunmuştur. Şiir, deneme ve inceleme alanlarında eserleri vardır. Kıyamet Günü Gözlemcileri, Uyurgezer, Telli adlarında şiirleri vardır. Bu parçada hakkında bilgi verilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Cengiz Aytmatov

A) Ata Terzibaşı

B) Cengiz Dağcı

B) Recep Küpçü

C) Recep Küpçü

C) Cengiz Dağcı

D) Osman Türkay

D) Osman Türkay

E) Ata Terzibaşı

E) İsmail Gaspıralı

169

Test 06

1.B

7. Romanda genç bir genç kız ile o civardaki bir ulaştırma

3.A

4.D

5.B

6.D

7.A

8.A

9.D

10.E 11.E 12.A

10. Azerbaycan özgürlük hareketinin öncülerinden biridir.

merkezinde çalışan kamyon şoförü arasında geçen aşk anlatılmaktadır. İlyas askerden yeni dönmüştür, en yakın arkadaşı Alibek’in yanında Tian-Şan’da bir ulaştırma merkezinde çalışmaya başlar. Daha sonra bir gün bir köye iş için gittiğinde Aysel’i görür. Aysel’i kamyonuna alır ve tanışırlar. İlk bakışta her ikisi de birbirlerine âşık olmuşlardır. Ancak bu tatlı rastlantının sonrasındaki buluşmaların olduğu dönemde Aysel ile evlenmek isteyen bir başkası daha vardır ve tanışmak hatta onu ailesinden istemek için evlerine gelmek üzeredirler. Roman, filme çekilerek ülkemizde çokça izlenmiştir.

2.E

Azeri halkının sıkıntılarını konu ettiği pek çok eserini yurt dışında yayımlamıştır. Eserlerinde genellikle özgürlük, yurt sevgisi, din gibi temaları işlemiş, Azeri Türkçesi’ni en temiz biçimiyle kullanmıştır. Halkının duygularına tercüman olduğu için halk şairi adıyla anılır. 1995 yılında Azeri özgürlük mücadelesindeki hizmetlerinden dolayı İstiklal Nişanı ile ödüllendirilmiştir. Ömürden Sayfalar, Vatan, Millet, Soru İşareti gibi eserleri vardır. Eserleri birçok dile çevrilen ünlü şairin yayınlanmış 40’ı aşkın şiir kitabı, 11 ilmi eseri, 2 monografisi, çeşitli piyesler ve yüzlerce makalesi bulunmaktadır.

Yukarıda hakkında bilgi verilen eser ve bu eserin yazarı aşağıdakilerden hangisidir? A) Selvi Boylum Al Yazmalım - Cengiz Aytmatov B) Gün Olur Asra Bedel – Cengiz Aytmatov

Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Cengiz Dağcı



B) Recep Küpçü

C) Ata Terzibaşı



D) İsmail Gaspıralı



C) Uyurgezer – Osman Türkay

E) Bahtiyar Vahapzade

D) Onlar da İnsandı – Cengiz Dağcı E) Dişi Kurdun Rüyaları – Ata Terzibaşı

11. Türkler, İslamiyet öncesinde savaşlar ve göçler nedeniyle İslamiyet’ten sonra da İslamiyet’i yaymak amacıyla Çin Denizi’nden Adriyatik Denizi’ne kadar geniş bir coğrafyaya yayılmış, birçok devlet kurmuşlardır. (I) Bazı tarihî nedenlerden dolayı Türk toplulukları iki gruba ayrılır. (II) Türkiye Türkleri, Azerbaycan Türkleri, Batı Trakya Türkleri, Bulgaristan Türkleri, Kıbrıs Türkleri, Irak Türkleri, Gagavuz Türkleri Batı Türkleri grubunu oluşturur. (III) Türkmenistan Türkleri, Tatar Türkleri, Özbekistan Türkleri, Uygur Türkleri, Çuvaş, Yakut ve Altay Türkleri de Doğu Türkleri grubunu oluşturur. (IV) Birçok baskı ve olumsuz koşula rağmen zengin bir kültür mirasına sahip Türk toplulukları, edebiyatlarını korumaya ve geliştirmeye çalışmışlardır. (V) Türk dünyası edebiyatında Cengiz Aytmatov, Şehriyar, Bahtiyar Vahapzade, Cengiz Dağcı, Recep Küpçü, Sâmiha Ayverdi, İlhan Tarus, İsmail Gaspıralı, Ata Terzibaşı gibi birçok sanatçıdan söz edilebilir.

büyük baskıları altında geçmiştir. Eserlerinde Kırım Türklerinin Rusların zulmü altındaki hayatını anlatmıştır. Türk dünyası edebiyatının en güçlü yazarlarındandır. Hüzünlü üslubu dünyada yüz binlerce insanın gönül telini titretmiştir. Esaretin insan ruhundaki yıkımını etkili bir dile anlatması ile dünyaca tanınmaktadır. Korkunç Yıllar, Yurdunu Kaybeden Adam, Onlar da İnsandı, Ölüm ve Korku Günleri, O Topraklar Bizimdi gibi eserleri vardır.

Çözüm Yayınları

8. Çocukluğu kıtlık, yoksulluk, Rus emperyalizminin zulmü ve

Bu parçada hakkında bilgi verilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Cengiz Dağcı



B) Recep Küpçü

C) Osman Türkay



D) İsmail Gaspıralı



E) Ata Terzibaşı





9. Romanda iki olay anlatılmaktadır. Yedigey Cangeldin, II. Dünya Savaşı sonrası bir istasyonda çalışmaya başlar. Kazangap adlı arkadaşının cenazesini Ana-Beyit adında kutsal bir mezarlığa gömmek ister. Bir gün boyunca yürür. Mezarlığın olduğu yere bir uzay üssünün kurulduğunu görür. Arkadaşının bu yere gömülmesine izin verilmez. Romanda anlatılan ikinci olaysa uzay çalışmalarıdır. Rusların ve Amerikalıların uzay araştırmalarının sonucunda astronotlar her yönüyle Dünya’dan üstün yeni bir gezegen keşfederler. Bu gezegenin bilinmesini istemeyen yöneticiler, uzay istasyonuyla bağlantıyı keserler.

170



A) I.

B) İlk Öğretmen

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

12. Heyder Baba, ıldırımlar şakanda  Seller, sular şakkıldayıb akanda Kızlar ona saf bağlayıb bakanda Selâm olsun şevkatize, elize Menim de bir adım gelsin dilize

Heyder Baba, kehliklerin uçanda  Göl dibinden dovşan kalkıb kaçanda  Bahçaların çiçeklenib açanda Bizden de bir mümkün olsa, yâd ele  Açılmayan ürekleri şâd ele



Bu dizeler aşağıdaki sanatçılardan hangisine aittir?

Yukarıda özeti verilen eser aşağıdakilerden hangisidir? A) Beyaz Gemi

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır?

C) Elveda Gülsarı

A) Şehriyar



B) Cengiz Aytmatov

D) Gün Olur Asra Bedel

C) Celil Mehmet Kulizade

E) Selvi Boylum Al Yazmalım

E) İsmail Gaspıralı

D) Bahtiyar Vahapzade

BÖLÜM 06 Test

Türk Dünyası Edebiyatı - 2 1. Bulgaristan Türk edebiyatının tanınmış isimlerindendir. Bir

3. Günümüzde Doğu Türkistan'daki Çin Halk Cumhuriyeti

süre öğretmenlik yapmış, rejim muhalifliğinden dolayı uzun bir süre işsiz kalmıştır. Şiirlerinde özgürlük, insan sevgisi, tabiat ve millî konular üzerinde durmuştur. Ötesi var, Ötesi Düş Değil adlı şiir kitapları vardır. 1976'da Varna'da öldürülmüştür.

07

sınırları içerisinde kalan Türklerin meydana getirdikleri edebiyata Uygur Türkleri edebiyatı denmektedir. Türklerin İslamiyet'e girmeden önce oluşturdukları edebî ürünler de bu bölgeye aittir. Budist ve Maniheist metinlerinden bilinen ilk Türk şairi olan Aprınçur Tigin'e ve İslami dönemde Yusuf Has Hacip'e, Edip Ahmet Yükneki'ye kadar birçok önemli isim bu edebiyat için söylenebilir. Bu edebiyatın ülkemizde de bilinen sanatçısı ----'dır.

Yukarıda sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Recep Küpçü B) Özker Yaşın C) Bahadır Giray D) Cengiz Dağcı

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir?

E) Abdurrahim Dede

A) Nimetullah Hafız



B) Ata Terzibaşı C) Mustafa Ziyai D) Ziya Samedi E) Salah Nevres

2. Eserde kahraman durumunda olan ata, yazar sembolik bir anlam yükleyerek Kırgızların temsilcisi olarak betimlemiştir. At, güzeldir ve yarışmalarda birincilikler kazanmıştır. Tanabay da geçimsiz bir adam olmasının yanında, savaşa gitmiş ve cephede yaşanan acılar görmüş geçirmiş birisidir. Sovyet rejiminin kurulduğu yıllarda sisteme inanmış, ülkenin geleceği açısından rejimin getirdiği yeniliklerin toplumu geliştireceği fikriyle ateşli bir savunucusu olmuştur. Cephe dönüşü ise daha önce sırtını döndüğü Kırgız gelenek ve göreneklerinin, folklorik unsurlarının, hayat tarzının aslında öyle birdenbire dışlanacak kadar basit olmadığının farkına varmıştır. Rejim, daha önce söylendiği gibi refah ve mutluluk getirmek yerine insanlara acı ve ağır şartlar getirmiştir. İdareciler son derece katıdır ve halka rağmen halkı yönetmeye çalışmakta, onlara değer vermemektedir. Atı da kolhoz başkanı sahiplenir. Tanabay'ın elinden bir şey gelmez. Fakat akıllı ve duygusal at, ayağına vurulan zincirleri kırarak sahibine kaçar. Bu bir özgürlüğe kaçış imgesidir. Bu sebeple at eserde yüceltilir, onunla birlikte Kırgız kültürü ve değerleri de ön plana çıkarılır. Yöneticilerin atı iğdiş edecek kadar gözü dönmüştür. Sovyet rejimini temsil eden idarecilerin bu acımasız davranışı tasvir edilerek yazar tarafından rejim eleştirisi yapılmıştır.

Bu parçada özeti verilen eser aşağıdakilerden hangisidir? A) Günadın B) Elveda Gülsarı C) Selvi Boylum Al Yazmalım D) Onlar da İnsandı E) Gün Uzar Yüzyıl Olur

Çözüm Yayınları

4. Kazakistan bölgesinde yaşayan Türkler ve Doğu Türkistan'daki Kazak Türklerinin oluşturduğu Kazak Türkleri edebiyatında özellikle sözlü edebiyat ürünleri çok zengindir. Dünyanın en uzun destanı Manas destanı, bu edebiyata aittir. Akın adı verilen halk şairleri tarafından oldukça etkili ürünler verilmiştir. Rus edebiyatı etkisinde kalan sanatçılar 19. yüzyıldan itibaren yazılı ürünlerini Rusça vermişlerdir.

Aşağıdaki sanatçılardan hangisi parçada sözü edilen dönemin sanatçısıdır? A) Mağcan Cumabayuli B) Özker Yaşın C) Cengiz Dağcı D) İsmail Gaspıralı E) Bahadır Giray

5. Tarih ve edebiyat bakımından zengin bir geçmişe sahiptir. Rus istilasından önce Klasik Türk edebiyatı ile aynı doğrultudadır. İstiladan sonra birçok yere dağılmışlardır. Türk boyları arasında yaygınlaşan millî kimlik hareketi olan Ceditçilik, oldukça etkili olmuştur. Gaspıralı İsmail'in öncü çalışmaları oldukça önemlidir. Mehmet Nüshet, Osman Akçorakçı, Hasan Sabri Ayvazov, Cengiz Dağcı gibi önemli sanatçılar bu edebiyatın bilinen sanatçılardır.

Bu parçada sözü edilen Türk dünyası edebiyatı aşağıdakilerden hangisidir? A) Kıbrıs Türkleri edebiyatı B) Balkan Türkleri edebiyatı C) Kırım Türkleri edebiyatı D) Kırgız Türkleri edebiyatı E) Özbek Türkleri edebiyatı

171

Test 07

1. A

6. Kırım Türkleri edebiyatının önde gelen isimlerindendir. II.

3.D

4.A

5.C

6.E

7.A

8.A

9.A

10.C 11.A

9. ----, gibi sanatçılar uzun yıllar Ruslaştırma politikası

nedeniyle kendi öz dillerini kullanamamış ve kültürlerini ifade edememişlerdir. 20. yüzyılda "Üyge Taba" (Eve Doğru) romanıyla milliyetçilik ve bağımsızlık temalarını işleyen ----, şiirlerinde millî uyanış ve hürriyet düşüncelerini işleyen Abdullah Tukay, özellikle millî düşüncenin kökleşmesini sağlayan Sadi Maksudi Arsal, Kazan Türk edebiyatının önemli simalarındandır.

Dünya Savaşı'nda Rus ordusunda savaşmış, Almanlara esir düşmüştür. Müttefiklere katılarak Londra'ya yerleşmiştir. Savaşın yıkımlarını, Kırım Türklerinin bağımsızlık mücadelesini, yaşadığı çeşitli olayları canlı ve akıcı bir dille anlatmıştır. Sanatçının Korkunç Yıllar, Yurdunu Kaybeden Adam, Onlar da İnsandı, O Topraklar Bizimdi, Üşüyen Sokak, Anneme Mektuplar adlı eserleri vardır.

2.B



Bu parçada üzerinde durulan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Ayas İshaki

A) Bahadır Giray

B) Özker Yaşın

B) Ayas İshaki

C) İsmail Gaspıralı

C) Özker Yaşın

D) Cengiz Dağcı

D) İsmail Gaspıralı

E) Bahadır Giray

E) Cengiz Dağcı

10. Kocasını ve üç oğlunu cepheye gönderen, gelini Aliman ile cephe gerisinde yaşanan güçlükleri göğüslemeye çalışan Tolganay'ın toprak ile dertleşmesi bu eserde söz konusudur. İkisi de anadır; Toprak Ana, insanoğlunun topraktan yaratılmış olduğu inancına bağlı olarak bütün insanlığın anası olarak okuyucunun karşısına çıkar. Tolganay da üç evlat yetiştirmiş, gelinine bakmaya çalışan, aynı zamanda kolhozdaki sorumluluğunu yerine getirmek için çaba gösteren bir anadır. İki ananın dertleşmesi yürekleri titretirken asıl savaşın cephede değil cephe gerisinde yaşandığını okuyucuya verir. Öneri olarak ortaya çıkan ana fikir, insanların savaşmadan da yaşayabileceği ve dünyanın herkese yeteceği tezidir.

okunan ve bilinen eseridir. Aysel, küçük oğlu ile birlikte sevdiği erkek İlyas'ı değil, zor zamanlarda onlara kol kanat geren Baytemir ile kalmayı tercih eder. Okuyucu bu durumdan "aşk emek ister" gibi bir çıkarımda bulunur; zira İlyas, Aysel'e olan aşkına ihanet etmiştir. Dolayısıyla emek verilmeyen bir aşkın devam etmesi mümkün görünmemektedir.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Cengiz Aytmatov'un

Çözüm Yayınları

7. "Al Yazmalım Selvi Boylum" hikâyesi de ---- Türkiye'de en çok



Yukarıda özeti verilen eser aşağıdaki sanatçılardan hangisine aittir?

B) Özker Yaşkın'ın

A) Ata Terzibaşı

C) Cengiz Dağcı'nın

B) İsmail Gaspıralı

D) İsmail Gaspıralı'nın

C) Cengiz Aytmatov

E) Nimetullah Hafız'ın

D) Nimetullah Hafız E) Cengiz Dağcı

11. Batı Trakya Türkleri edebiyatı, günümüzde Yunanistan sınırları içerisinde kalan Türklerin oluşturdukları edebiyattır. Bu edebiyat, Lozan'a kadar Anadolu'da gelişen Türk edebiyatı ile aynı düzeyde gelişmiştir. Aka Gündüz, Necati Cumalı, Pertev Naili Boratav gibi birçok yazar burada doğmuş; eserlerinin bir kısmını burada yazmışlardır. 1923'ten sonra gelişen olaylar neticesinde baskıcı bir ortamdan dolayı millî bir uyanışa yönelme başlamış, bu durum da edebiyata yansımıştır. Birlik ve Öğretmen adlı dergilerin çevresinde birçok sanatçı bir araya gelmiştir.

8. Türkiye dışındaki çağdaş Türk edebiyatı; duygu, düşünce, hayal ve estetik kaygı bakımından aynı özelliklere sahiptir. Bunun temel sebebi, bu edebî ürünlerin aynı kültür kaynaklarından beslenmiş olmalarıdır. Anadolu sahasında yaygın olarak okunmuş Kadı Burhanettin, Fuzuli, Hatai, Nizami gibi sanatçılar bu edebiyatta yetişmiştir. 20. yüzyılda da Celil Mehmet Kulizade, Şehriyar, Bahtiyar Vahapazade gibi sanatçılar bu edebiyatın en önemli sanatçılarındandır.

172



Bu parçada sözü edilen Türk dünyası edebiyatı aşağıdakilerden hangisidir?



Aşağıdakilerden hangisi parçada sözü edilen Türk dünyası edebiyatı sanatçılarındandır?

A) Azerbaycan Türkleri edebiyatı

A) Mehmet Hilmi

B) Balkan Türkleri edebiyatı

B) Cengiz Dağcı

C) Kırgız Türkleri edebiyatı

C) İsmail Gaspıralı

D) Özbek Türkleri edebiyatı

D) Cengiz Aytmatov

E) Kıbrıs Türkleri edebiyatı

E) Şehriyar

BÖLÜM 06 Test

Türk Dünyası Edebiyatı - 3 1. Cemile genç ve güzel bir Kırgız kadınıdır. Yeni evlendiği

4. Azerbaycan edebiyatının büyük şairlerinden ve fikir

kocası Sadık cepheye gitmiştir. Cepheden dönen çok azdır, genellikle onların ölüm haberleri gelmektedir. Cephede yaralanan Kazak genci Daniyar, Cemile'nin yaşadığı köye gelir. Köyde, cepheye yiyecek yetiştirmek için büyük bir gayret ve çaba vardır. Daniyar, Cemile ve onun küçük kayınbiraderi ile birlikte çalışmaya başlar. Kötü şakalaşmalarla, birbirlerini özellikle Cemile'nin Daniyar'ı küçük düşüren kalbini kıran çıkışlarından sonra Kırgız türkülerinin de etkisiyle iki genç arasında bir aşk başlar. Evli bir kadının kocası cephede savaşırken bir başka erkeğe âşık olması toplum ve gelenekler tarafından hoş görülen bir durum değildir. Fakat gönül ferman dinlemez ve birbirine âşık iki genç el ele verip köyü terk ederler.

adamlarındandır. Şiirleri ile tanınmış, şiirlerinde dil ve vatan sevgisini, toplumun aksayan yönlerini ele almıştır. Sanatçının Menim Dostlarım, Bahar, Dostluk Namesi, Açılan Seherlere Selam, Şehitler adında şiir kitapları vardır.

B) Recep Küpçü C) Celil Mehmet Kulizade D) Bahtiyar Vahapzade E) Samet Vurgun

5. Türk dünyası şairlerindendir. Asıl adı Muhammed Hüseyin

A) Kazan Türkleri

Behcet'tir. Azerbaycan Türklerindendir. Türk dünyasında herkesçe bilinen mahlasıyla tanınır. Şiirlerinde ses ve anlam mükemmeliyeti ile dikkati çekmiştir. İçinde bulunduğu coğrafya ve zihniyetin kültürel değerlerini eserlerine yansıtmıştır. Şiirlerinde Türk örf, âdet ve inanma biçimleri ile mecazlar, söz kalıpları, atasözleri ve deyimlerden oluşan bir kültürel yapı bulunmaktadır. Sanatçının Heyder Baba'ya Selam, Türkün Dili adında kitapları vardır.

B) Uygur Türkleri C) Kıbrıs Türkleri D) Irka Türkleri E) Kırgız Türkleri

A) Celil Mehmet Kulizade B) Bahtiyar Vahapsade

Çözüm Yayınları



dahil edilemez?

Bu parçada sözü edilen sanatçı, aşağıdakilerden hangisidir? A) Şehriyar

Yukarıda özeti verilen eserin sanatçısı aşağıdaki Türk dünyası edebiyatlarından hangisine aittir?

2. Aşağıdakilerden hangisi Azerbaycan Türkleri edebiyatına

08

Bu parçada sözü edilen sanatçı, aşağıdakilerden hangisidir? A) Recep Küpçü B) Şehriyar C) Celil Mehmet Kulizade D) Bahtiyar Vahapzade

C) Recep Küpçü

E) Samet Vurgun

D) Şehriyar E) Samet Vurgun

6. ---- romanı Aytmatov'un en çok ilgi uyandıran eseridir. Bunun en önemli sebebi de yazarın eserde anlattığı Nayman Ana efsanesidir. Efsanede Nayman Ana, oğlu Colaman'ı savaşta yitirmiş bir ana olarak betimlenir. Oğlunun öldüğüne bir türlü inanamayan kederli ana, onu aramak için devesi Ak Maya ile yola düşer. Oğlunu bulduğunda o artık başına geçirilen deve derisinden "mankurt"laştırılmıştır. Düşmanın işkenceyle "mankurtlaştırdığı" yani "ötekileştirdiği" Coloman, anasını okuyla vurup öldürecek kadar geçmişinden habersizdir; zira hafızası silinmiştir. Yazar bu tarihî hadiseyi geliştirerek Mayman Ana'nın gömüldüğü ve Kırgızlarca kutsallaştırılan Ata - Beyit'in Sovyet yönetimi tarafından üzerine uzay üssü kurulmuş olduğunu, dolayısıyla Kırgız halkının hafızasının yok edilmek istendiğini anlatmaya çalışır.

3. 20. yüzyıla kadar yazılı bir edebiyatları olmayan Kırgız Türkleri, 19. yüzyılın sonlarında Rus işgaline uğramıştır. 1924'te çıkarılan Hür Dağlar (Erkin Too) adlı gazete, Kırgız Türkleri edebiyatında önemli bir yere sahiptir. Edebiyatın ilk temsilcilerinden sayılan Toktogol Satılganof, birçok kişiyi etkilemiştir. Bu edebiyatta ilk modern öykü Kasımalı Bayalinov'un Hacer adlı eseridir. İlk roman ise Tügelbay Sıdıkbekov'un Keng-Su adlı eseridir. Çağdaş Kırgız Türk edebiyatının en ünlü romancısı ise ----'dur.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir?



Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilir?

A) Cengiz Aytmatov

A) Gün Olur Asra Bedel

B) Kasımali Cantaşev

B) Elveda Gülsarı

C) Comerd Bokonbayev

C) Beyaz Gemi

D) Kubanniçbek İmanaliyeviç Melikof

D) Onlar da İnsandı

E) Nasirdin Beytemirof

E) Toprak Ana

173

Test 08

1. E

7. Aşağıdakilerden hangisi Cengiz Aymatov'a ait değildir?

2.C

3.A

4.D

5.B

6.A

7.D

8.C

9.A

10.A 11.D 12.A

10. Aşağıdakilerden hangisi Kıbrıs Türkleri edebiyatı

A) Yüz Yüze, Selvi Boylum

sanatçılarındandır?

B) İlk Öğretmen, Toprak Ana

A) Osman Türkay

C) Gülsarı, Beyaz Gemi

B) Cengiz Dağcı

D) Önce Kuşlar Uyanır, Onlar da İnsandı

C) Mehmet Hilmi

E) Gün Olur Asra Bedel, Dişi Kurdun Rüyaları

D) Abdurrahim Dede E) Bahadır Giray

8. Bugünkü Türkmenistan sınırlarında yaşayan Türklerin meydana getirdiği Türkmenistan Türkleri edebiyatı, zengin bir sözlü edebiyata sahiptir. Türk dünyasında yaygın olarak bilinen Dede Korkut Kitabı, Köroğlu, Âşık Garip, Tahir ile Zöhre gibi eserler edebiyatın temellerini oluşturur. 1930'dan sonra siyasi ve sosyal baskılar, Türkmen edebiyatını olumsuz etkilemiştir. Rus baskısı sonrası millî bir uyanış başlamış, sanatçılar millî konulara yönelmişlerdir.

Çağatay Türkçesi ile meydana gelen bir edebiyattır. Bütün Türk dünyasında yaşayan Ali Şir Nevai, Babür Şah gibi sanatçılar bu edebiyata dahildir.

A) Recep Küpçü

A) Ziya Samedi

C) Mağcan Cumabayuli

B) Ata Terzibaşı C) Ata Atacanoğlu D) Cengiz Aytmatov E) Nimetullah Hafız

9. Bu türk dünyasına ait edebî ürünler 16. yüzyıldan günümüze

B) Ata Atacanoğlu D) Abdülhamit Süleyman Çolpan E) Muhammed Hüseyin Şehriyar

12. Kırım'da doğmuştur. Türkçülük fikir akımlarının öncülerindendir. Kırımda Tonguç adlı bir dergi, Tercüman-ı Ahval-i Zaman adlı bir gazete çıkararak fikirlerini yaymaya çalışmıştır. Türkistan, Mısır ve Hindistan'daki Müslümanların eğitimi için çaba harcamıştır. Türklerin birliği için "dilde, fikirde, işte birlik" görüşünü benimsemiş; bu yolda önemli başarılar elde etmiştir. Rusya Müslümanları, Mirat-ı Cedid gibi eserleri vardır.

kadar farklı şekil ve muhteva içerisinde devam etmiştir. Öksüz Dede, Kazak Abdal, Ahmet Mithat Efendi, Ahmet Cevdet Paşa, Ali Suavi gibi sanatçılar bu bölgede eser vermişlerdir. 20. yüzyılın başından itibaren Bulgar baskısı yüzünden büyük acılar çekmişlerdir. Bu olumsuz duruma rağmen ---- gibi birçok sanatçı, Türkçeyi ustaca kullanarak toplumun sözcüleri olmuşlardır.

174



Aşağıdaki sanatçılardan hangisi parçada sözü edilen Türk dünyası edebiyatı sanatçısıdır?

Aşağıdakilerden hangisi parçada sözü edilen edebiyatın bir sanatçısıdır? Çözüm Yayınları



11. Özbekistan Türk edebiyatı, Türk şivelerinden biri olan

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir?



Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Recep Küpçü

A) İsmail Gaspıralı

B) Mağcan Cumabayulı

B) Cengiz Dağcı

C) Cengiz Aytmatov

C) Aybek

D) Ayas İshaki

D) Ata Atacanoğlu

E) Osman Türkay

E) Abdülhamit Süleyman Çolpan

BİRE BİR

BÖLÜM 06 Test

1. Sanat ve edebiyatta, her akım ya kendinden öncekinin bir uzantısı ya da kendinden öncekine bir tepkidir. Bu da toplumsal yapı ve yaşamda ki değişimlerle sıkı sıkıya ilgilidir. Klasikçiliğin yaslandığı kurallara karşı bir tepki olarak doğan, toplumsal yapı ve yaşamdaki değişimlerden kaynaklanan ---için de böyle olmuştur bu.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisidir?

09

4.



Roman, tarihi bir doküman olarak insanın sosyal gerçeğini, fotoğrafik bir objektiflik içinde ifade etmelidir.





Yazar, kendi duygu, düşünce ve beklentilerini romanın dünyasına aktarmamalıdır.





Anı, okurun gözünde olduğu gibi yansıtabilmek gerekir.





İncelenen olay bir bilim adamı detaycılığı ve yansızlığıyla aktarılmaya çalışılmalıdır.

A) realizm C) sembolizm

Yukarıdaki özellikler aşağıdaki akımların hangisiyle ilişkilendirilir?

D) parnasizim

A) Klasisizm

E) empresyonizm

B) Romantizm

B) romantizm



C) Empresyonizm D) Natüralizm E) Ekspresyonizm

2. İngiliz sanatçıdır. Dönemindeki toplumsal çalkantıyı



Bu parçada sözü edilen yazar aşağıdakilerden hangisidir? A) Jean Racine B) T. Eliot

5. Romanın kahramanı Jean Valjean, pişmanlık sebebiyle

Çözüm Yayınları

gözlemlemiş, parti ve din çekişmelerini yakından izlemiş, toplumdaki aksaklıkları düzeltmek için onun çirkin, çarpık yanlarını yergici ve alaycı bir tutumla ortaya koymuştur. En ünlü yapıtı, Gulliver'in Gezileri'dir.

yükselen bir ruhu yansıtan bir tiptir. Bu tipin yaşam serüveni üzerinde kurulan romanda savaş, ayaklanma, halk yaşayışıyla ilgili başarılı betimlemeler vardır. Bu roman, dünya edebiyatının anıt romanlarındandır.

Bu parçada sözü edilen eser, aşağıdakilerden hangisidir? A) Suç ve Ceza B) Ezilenler

C) James Joyce

C) Diriliş

D) Jonathan Swift

D) Gazap Üzümleri

E) Alphonse Doudet

E) Sefiller

6. "Bir kitap yazmadan önce yazar, ya karakterleri çözümlemeli, bütün törelerin içine girmeli, dünyayı gezmeli, bütün tutkuların yaşantısına katılmalı; ya da tutkular, ülkeler, töreler, karakterler, doğal olgular, ahlak olguları, bütün bunların hepsi yazarın zihninden geçmelidir." diyen bu akımın sanatçıları bu doğrultuda davranarak yapıtlarında bireyin yaşamıyla toplum yaşamını, tarihle toplum gerçeğini bir bütün içinde çizmeyi ve yansıtmayı başarmışlardır.

3. On sekizinci yüzyıla damgasını vuran Voltaire dönemindeki tüm baskı ve kötülüklerle savaşmıştır. Hemen hemen her türde ürün vermiş, özellikle vicdan ve düşünce özgürlüğünü savunmuştur. Tarihî konuları içeren Charles XII.'nin Tarihi, XV. Louis Asrı adlı yapıtlarında uygarlığın bilgisizliği ve geriliği yeneceğini belirtmiş, çağından kesitler vermiştir.

Aşağıdakilerden hangisi bu parçada hakkında bilgi verilen sanatçıya aittir?



Yukarıda verilen özelikler aşağıdaki hangi edebî akımın özelliklerini göstermektedir?

A) Candide

A) Klasisizm

B) İtiraflar

B) Romantizm

C) Toplum Sözleşmesi

C) Realizm

D) Genç Werther'in Acıları

D) Sembolizm

E) Haydutlar

E) Empresyonizm

175

Test 09

1.B

7. • Eugenie Grandet

• Goriot Baba



• Vadideki Zambak



Aşağıdakilerden hangisi bu üç yapıtın bir özelliği olamaz?

2.D

3.A

4.D

5.E

6.C

7.E

8.C

9.A

10.C 11.B 12.D

10. Amerikan edebiyatında toplumsal düzene baş kaldıran, ezilen ve yoksulların yanında yer alan yazarlardandır. İnsanların acı ve sıkıntılı yaşamına ayna tutmuştur. Yapıtlarında yoksul işçilerin umutlarını, özlemlerini, düş kırıklıklarını anlatmıştır. Topraksızlık, iç göç, işçiler arasında dayanışma gibi türlü sorunlara parmak basmıştır.

A) Yazıldığı döneme eleştirel bir ayna tutmaları



B) Balzac’a ait olmaları C) Fransız edebiyatı ürünü olmaları D) Realizmin özelliklerini yansıtmaları E) Bilinçaltını yansıtmak amacıyla yazılmaları

Aşağıdakilerden hangisi parçada sözü edilen sanatçıya ait değildir? A) Sardalya Sokağı



B) Cennetin Doğusu

C) Silahlara Veda



D) Fareler ve İnsanlar



E) Gazap Üzümleri



11. Cezmi çadıra girer girmez, hemen etek öpmek gibi teşrifata bile bakmaksızın Adil Giray’a “Şehzadem niçin burada istirahat buyuruyorsunuz? Şu tepenin arakasında Türk askeri kanlar içinde yüzüyor, on bin kişiyiz, tarafımızı yirmi beş bin Acem askeri sardı” derken Adil Giray “Top tüfek sedası işitilmiyor, Türkler böyle mi kavga eder?” sualini irad eyledi.

8. Gustave Flaubert bu ünlü romanında kentsoylu yaşamın,



Bu parçada konu edilen roman aşağıdakilerden hangisidir? A) Diriliş B) Goriot Baba C) Madam Bovary D) Elem Çiçekleri

Çözüm Yayınları

insanı nasıl bitirdiğini, gücünü ve mutluluk özlemlerini nasıl tükettiğini gösterir. Bunu, gerçekçilik akımın temel ilkelerinden biri olan yaşam çözümlemesi ve tipleştirme yöntemiyle gerçekleştirmiştir. Romanın kahramanı Emma'yı unutamıyorsak; onların acılarını, düşlerini, pişmanlıklarını, yıkılan onurlarını, kalabalık içindeki yalnızlıklarını okurken bugün de duyabiliyorsak bunların ustaca tipleştirilmesindendir.



Cezmi - “Efendim! Üç gündür uğraşıyoruz. Kaç saat evvel yaka yakaya geldik, topa tüfeğe meydan kalmadı cevabını verince Adil Giray hemen kendi yanında bulunan fırka ile ayaklarının tozuyla silah kullanamaya başladılar.…Aradan bir saat geçer geçmez, Tatar’ların gelişiyle bir kat daha kuvvet bulan Türk askeri İran ordusunu bütün mahv ve perişan eyledi.



Tanzimat Dönemi’ne ait bu metinde aşağıdaki edebî akımlardan hangisinin özellikleri ağır basmaktadır?

E) Yüzyıllık Yalnızlık

A) Klasisizm



B) Romantizm

C) Realizm



D) Sembolizm



E) Natüralizm



9. ---- ; insanın karanlık evrenini tanıma, insanın insanla ilişkilerini yansıtması yönünden ilginç nitelikler taşır. Yapıtlarını bu yaklaşımla oluşturan yazarların başında öykü, roman, oyun türlerinde yapıtlar veren Fransız düşünürü ve romancısı Jean Paul Sartre gelir. Duvar adlı öyküsü edebî anlayışının edebiyata uygulanmasının güzel bir örneğidir. Öykünün konusu İspanya iç savaşıyla ilgilidir. Cumhuriyetçilerden Ramon Giris'yi evinde bir süre gizlediği için öykünün kahramanlarından Pablo Ibbieta tutuklanır ve ölüm cezasına çarptırılır. Kendisine Ramon Gris'nin nerede olduğunu bildirirse bağışlanacağını söylerler. Böylece Pablo, ölüm kalım arasında bırakılmıştır. İki seçenekten birini yeğleyerek kendi özünü yaratacaktır.

176



Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilir?

12. Bu kadın, burnunu keten mendiliyle tıkamış, camekânın biraz gerisinde duruyordu. Siyah dantel yakalı bir ceket, kurşuni ipekli bir eteklik giymişti. Üstünden tatlı bir menekşe kokusu yayılıyordu. Bir ölüye bakıyordu. Birkaç adım ötedeki bir taş masaya uzatılmış bu iri yarı genç adam iskeleden düşerek derhal ölen bir dülgerdi. Göğsü geniş, pazıları dolgundu, beyaz yağlı bir gövdesi vardı. Ölüm mermerleştirmişti onu. Kadın bu ölü yüzü uzun seyrediyor, onu hayatında evirip çeviriyor, tartıyordu. Bu vücudun manzarasıyla büyülenmiş gibi bir hali vardı. Yüzündeki tülün bir ucunu kaldırıp bir kere daha baktıktan sonra çekilip gitti.

Bu parçadan aşağıdakilerin hangisine ulaşılamaz? A) Yazar, bir bilim adamının titizliğine sahiptir.

A) Varoluşçuluk

B) Okuru yönlendirecek bir müdahale söz konusu değildir.

B) Coşumculuk

C) Gerçek, doğal bir biçimde metne yansıtılmıştır.

C) Gizemcilik D) Simgecilik

D) “Sanat, sanat içindir.” görüşünde olan bir yazar tarafından yansıtılmıştır.

E) Gerçekçilik

E) Natüralizm akımının temel ilkelerine uygundur.

BÖLÜM 07 Test

Batı Etkisinde Gelişen Türk Edebiyatı /Tanzimat Edebiyatı - 1 1. Aşağıdakilerden hangisi I. Dönem Tanzimat romanının

01

4. Roman, otuz altı küçük bölüme ayrılmıştır. Her bölümün

özelliklerinden değildir?

başına konusuna uygun başlıklar verilmiştir. Kimi zaman da romantizmin etkisiyle bölümlere “Tesadüfe bak”, “Tenha Konuşmak”, “Beni Sevmiyor” gibi dikkat çekici başlıklar verilmiştir. Romanda halk hikâyesi, meddah ve orta oyunu geleneğine özgü içerik ve teknikler de kullanılmıştır. Kıyafet değiştirme, aşk ve aşırı üzüntü nedeniyle hastalanma, saatlerce ağlama ve bayılma, olağanüstü tesadüfler gibi motifler romanı gerçekçi bir yapıdan yer yer uzaklaştırmaktadır.

A) Yazarların kişiliklerini eserlere yansıtmaları B) Romanlarda teknik yönden kusur olması C) İlahi bakış açısının her zaman tercih edilmesi D) Daha çok yanlış Batılılaşma, esaret, mirasyedilik konularının işlenmesi E) Roman kahramanlarının derinliği olmayan, tek yönlü kişiler olmaları

Bu parçada bazı özellikleri verilen eser, aşağıdaki sanatçılardan hangisine aittir? A) Muallim Naci B) Direktör Ali Bey C) Şemsettin Sami D) Samipaşazade Sezai E) Recaizade Mahmut Ekrem

2. Aşağıdakilerin hangisi II. Dönem Tanzimat edebiyatı için söylenebilir?

B) Gazetecilik ve tiyatroya çok önem verildiği C) Yanlış Batılılaşma konusuna eserlerde fazlaca değinildiği D) Tüm edebî türlerde yalın bir dil kullanıldığı E) Teknik açıdan roman, hikâye, şiir türlerinde başarı sağlandığı

5. Agâh Efendi ve Şinasi tarafından 1860’ta çıkarılan gazete, ilk Çözüm Yayınları

A) Toplumsal konulara ağırlık verildiği

özel gazetedir. Bu gazete aynı zamanda edebiyatımızda bir edebî dönemin de başlangıcıdır.

Bu cümlelerde sözü edilen gazete aşağıdakilerden hangisidir? A) İkdam

B) Tasvir-i Efkâr

C) Ceride-i Havadis

D) Tercüman-ı Ahval



E) Tercüman-ı Hakikat

6. Tanzimat şairleri ortam ve yetişmeleri gereği eskiden kopamazlar ama eskiyi sürdürmekten kaçınır, onu sürekli olarak eleştirirler. Bu bakımdan Tanzimat şiiri, içeriği yönünden divan şiirine karşı bir tepkinin ürünüdür. Eski şiirin tanışık olmadığı yeni kavramların üzerinde temellenmiştir Tanzimat şiiri.

3.

I.



II. Kişilerin çok yönlü olması



III. Halka seslenme amacıyla yazılması



IV. Olayların genellikle duygusal ve acıklı konular üzerine kurulması

A) İçeriğe göre şiirlere başlık verilmesi



V. Betimlemelerin olayı ve kahramanı iyi yansıtması

C) Bir şiirin tek bir tema ve konu etrafında biçimlendirilmesi



Meddah tekniğinin etkisinin görülmesi

Aşağıdakilerden hangisi bu açıklamalara örnek verilemez? B) Şiirde noktalama işaretlerinin kullanılması

Yukarıdakilerden hangi ikisi ilk dönem Tanzimat romancılığı için söylenemez?

D) Medeniyet, hak, adalet, kanun, eşitlik gibi kavramlara değinilmesi

A) I. ve II. B) I. ve IV. C) II. ve V. D) III. ve V. E) IV. ve V.

E) Kafiye türü, dizilişi, nazım birimi ve biçiminde serbestliğe gidilmesi

177

Test 01

1.C

7. Batı etkisinde Türk edebiyatı, bir hareket halinde üç

3.C

4.C

5.D

6.E

7.A

8.E

9.A

10.B 11.B 12.D

11. Aşağıdakilerin hangisinde verilen bilgilerde yanlışlık vardır?

sanatçının ismiyle başlar. Bu üç önemli ismin kurucu, yetiştirici ve kabul ettirici faaliyetleri, aynı zamanda edebî bir okul sayılır. Bu okul, eski Türk edebiyatının bazı önemli temellerine bağlı kalmakla beraber en çok, Batı ve bilhassa Fransız edebiyatının kuvvetli tesiri altındadır.

2.E

A) Ahmet Vefik Paşa, düşünce ve görüşleriyle Batılı; duygu ve davranışlarıyla Doğulu bir aydın olup Bursa’da tiyatro binası yaptırmış, Moliere’den tiyatro çevrileri yapmıştır. B) Recaizade Mahmut Ekrem’in “Afîfe Anjelik” ile “Atala” adlı romanları konusunu yerli hayattan alan eserlerdir.

Aşağıdakilerin hangisi bu parçada sözü edilen üç sanatçıdır?

C) Namık Kemal, edebiyatın birçok türünde yapıtlar vermiş, yapıtlarında “vatan sevgisi, adalet, eşitlik, haksızlık ve hürriyet” gibi toplumsal konuları işlemiştir.

A) Şinasi – Ziya Paşa – Namık Kemal B) Abdülhak Hamit Tarhan – Ziya Paşa – Şinasi

D) Ahmet Mithat Efendi, yapıtlarında eğlenceyle yararlı olmaya çalışmış, halkın eğitilmesi amacıyla yapıtlarını ortaya koymuştur. “Letaif-i Rivayet” hikâyelerini topladığı kitabıdır.

C) Şinasi – Recaizade Mahmut Ekrem – Muallim Naci D) Namık Kemal – Şemsettin Sami – Ziya Paşa E) Ahmet Mithat Efendi – Direktör Ali Bey – Şinasi

E) Tanzimat Dönemi’nde aydınlar, gazeteyi halkla iletişim kurmanın önemli bir aracı saymışlar ve gazeteye büyük önem vermişlerdir.

8. Aşağıdakilerden hangisi Ziya Paşa için söylenemez? A) Defter-i Amal adlı anı türündeki eserinde yalın bir düzyazı dilini kullanmıştır. B) Terkib-i Bent’te kolay ve güzel söylenmiş, düşünce içerikli beyitleriyle divan şiiri geleneğini devam ettirmiştir. C) Şiir ve İnşa makalesinde Türk şiirinin temelini halk şiiri olarak kabul etmiştir.

E) Eş’ar-ı Ziya adlı kitabında nesir türündeki eserlerini bir araya getirmiştir.

9.

I.



II. Tahrib-i Harabat



III. Dekadanlar yazısı



IV. Renan Müdafaanamesi



V. Lisan-i Osmaninin Edebiyatı Hakkında Bazı Mülahazatı Şamildir



Takip

10.



Zehra





Hasan Mellah





İntibah



adlı eserler için,



I.



II. Türlerinin roman olmaları



III. Tanzimat Dönemi'nde yazılmaları



IV. Yanlış Batılılaşma konusunu işlemeleri



V. Realizm akımının etkisiyle yazılmaları



12. I. Macera-yı Aşk - karşılıklı konuşmalar hâlinde yazılmış dört perdelik mensur eserdir. Kaşmir çevresinde hükümdar çocukları arasında geçen bir aşk hikâyesi konu edilmiştir.

Yukarıdakilerden hangi ikisi Tanzimat Dönemi'nde bir edebî tartışmayla ilişkilendirilir? A) I. ve II. B) I. ve IV. C) II. ve IV. D) III. ve V. E) IV. ve V.

178

Çözüm Yayınları

D) Harabat adlı antolojisinin ön sözünde Türk şiirinin temelini divan şiiri olarak kabul etmiştir.

Aynı yazara ait olmaları

II. Sabr ü Sebat - İstanbul'da bir cariyeyi sevmekle başlayan ve Rumeli Türkleri arasında, işi dervişliğe vurarak unutulmaya çalışılan bir aşk macerasının hikayesi anlatılmış bir oyundur. III. Nesteren - Namık Kemal’in Zavallı Çocuk eserine nazire olarak yazılmış bir tiyatro eseridir. IV. Duhter-i Hindu - Romantizmin etkisiyle Hindistan bölgesinin doğa güzelliklerinin konu edildiği bir oyundur. V. İçli Kız - Fransız trajedi şairi Corneille’in Le Cid’ine nazire olarak yazılan manzum bir dramdır. İspanyol hayatına göre yazılan Le Cid’i Afganistan hayatına (Kabil sarayına) adapteye çalışmıştır.

yargılarından hangi ikisi doğrudur?



Abdülhak Hamit Tarhan’ın yukarıdaki yapıtlarından hangi ikisinin yeri değiştirilirse bilgi yanlışı giderilir?

A) I. ve II. B) II. ve III. C) II. ve V. D) III. ve V. E) IV. ve V.

A) I. ve II. B) I. ve IV. C) II. ve IV. D) III. ve V. E) IV. ve V.

BÖLÜM 07 Test

Tanzimat Edebiyatı - 2 1. Dilber çok küçük yaşta Kafkasya’dan kaçırılmış bir Çerkez

4. Yazar, anlatıcı olarak ahlakçı bir tutumu sergilemeye çalışır.

kızdır. İstanbul’da emekli bir mutasarrıfın evine satılır. Daha sonra bir konağa satılır. Burada biraz da olsa rahata eren kızcağız konağın oğlu ona âşık olunca bu defa da Mısırlı bir zengine satılır. Dilber’in acıklı serüveni Nil Nehri’ne atlayarak intihar etmesiyle sona erer.

02

Didaktik bir amacı önemsediği için eserlerinin sonunda bir kıssadan hisse çıkarılır. Eserlerin sonunda iyileri ödüllendirir, kötüleri cezalandırır. Çok sayıda hikâye ve roman yazmıştır. Batı romanlarından çok beğendiği romanların benzerlerini kısa sürede yazma eğilimine sahiptir.

Bu parçada hakkında bilgi verilen eser aşağıdakilerden hangisidir?



Aşağıdakilerin hangisi yukarıda özellikleri verilen yazara ait bir roman değildir?

A) Sergüzeşt

A) Açık Baş

B) Araba Sevdası

B) Esrar-ı Cinayat

C) Çerkez Özdenler

C) Paris’te Bir Türk

D) Henüz On Yedi Yaşında

D) Yer Yüzünde Bir Melek

E) Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat

E) Henüz On Yedi Yaşında

2. Tanzimat edebiyatında ---- akımının etkisinde kalan hikâyeci



Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Realizm

B) Romantizm

C) Klasisizm

D) Natüralizm



E) Parnasizm

5. “Şiir ve İnşa” onun uygarlaşma arzusundan doğan yenilikçi

Çözüm Yayınları

ve romancıların eserlerinde, bu akımın özelliği olarak rastlantılara çok yer verilmiş, yazarın kişiliği gizlenmemiş, okuyucuya sık sık “Ey okuyucu!” diye seslenilmiş, kişiler tek yönlü verilmiş, doğa betimlemelerinden bol bol yararlanılmıştır.

yönünü; “Harabat” adlı antolojisinin ön sözü ise onun alışkanlıklarından ve duygularından doğan tutucu yönünü belirler. Düşünsel açıdan ilerici bir görünümle ortaya çıkan Muallim Naci, duygularıyla eski alışkanlıklarına bağlıdır. Bu nedenle de Namık Kemal’in tepkisini çekmiştir.

Bu parçadaki bilgi yanlışı aşağıdakilerden hangisiyle giderilir? A) “Şiir ve İnşa” yerine “Istılahat-ı Edebiye” getirilerek B) “Harabat” yerine “ Tahrib-i Harabat” getirilerek C) "Muallim Naci"nin yerine "Ziya Paşa" getirilerek D) "Namık Kemal"in yerine "Şinasi" getirilerek E) "Antoloji" yerine "eleştiri kitabı" getirilerek

3. Onun ne parlak bir üslubu ne yüksek bir şairliği vardı. Onun meziyeti yeni fikirlere sahip olması ve bu yenilikleri kendi memleketinde getirme isteğiydi. Onun gazetecilik ve edebiyat sahalarındaki bütün çalışmalarında halka bir ses duyurma amacı vardı. Sade bir dili tercih ediyor, eski edebiyatın süslü diline yönelmiyordu. Bir gazete yazarı ve sahibi olduğu için, yazdıklarının geniş bir okuyucu tarafından takip edilmesi amacını taşıyordu.

179 6. Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat Dönemi düzyazısı için söylenemez?

Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Söz hüneri gösterme amacından vazgeçilmiştir.

A) İbrahim Şinasi

B) Düşünceleri halka yayma amacı güdülmüştür.

B) Recaizade Mahmut Ekrem

C) Secili bir anlatımın olanaklarından yararlanılmıştır.

C) Samipaşazade Sezai

D) Anlatım gereksiz, doldurma sözlerden arındırılmıştır.

D) Muallim Naci

E) Uzun, birleşik, karmaşık cümleler yerine kısa cümleler tercih edilmiştir.

E) Ziya Paşa

Test 02

1. A

2.B

3.A

4.A

5.C

6.C

7.E

8.C

9.A

10.A 11.A 12.B

7. Yeni edebiyata, gazete makalesi yazarak, şiire Avrupai fikirler

10. Biz ol ulvi-nihâdânız ki meydân-ı hamiyette

I II



Bize hâk-i mezar ehven gelir hâk-i mezelletten

katarak, Fransızcadan şiir tercümeleri yaparak, edebî ve III



Ne gam pür âteş-i hevl olsa gavgâ-ı hürriyet



Kaçar mı merd olan bir can için meydan-ı gayretten



Bu dizeler tema ve konu açısından aşağıdaki Tanzimat Dönemi sanatçılarından hangisine aittir?



sosyal eleştiri yolunda çalışarak, sade Türkçe ile yazmayı deneyip halka halk diliyle hitap ederek ve bir roman kaleme IV V

alarak önce Şinasi başlamıştır.

A) Namık Kemal

B) Ziya Paşa



Yukarıdaki numaralanmış bölümlerin hangisi sözü edilen sanatçıyla ilişikilendirilemez?

C) Muallim Naci

D) Ahmet Vefik Paşa

A) I.

B) II.

C) III.



E) Şemsettin Sami

D) IV. E) V.

11.



Şinasi’nin Mustafa Reşit Paşa’ya olan sevgisini kaside biçimiyle oluşturması





Namık Kemal’in “hürriyet” sevgisini, vatan aşkını divan edebiyatı şiirinin kaside biçimiyle dile getirmesi



A) Sanatçılar, eski alışkanlıklarından kopamadıklarından divan şiirinin biçimsel özelliklerini kullanmışlardır.

A) Nesir lisanını mümkün olduğu kadar sadeleştirmeleri B) Şiirde sosyal konuları ele almaları C) Makale, tiyatro, roman, eleştiri türlerinde eser vermeleri D) Gazeteciliği önemsemeleri E) Şiirlere içeriğe göre başlık vermeleri

Çözüm Yayınları

8. Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat I. Dönem’de Namık

Kemal, Şinasi ve Ziya Paşa’da görülen ortak bir özellik değildir?

Yukarıda sözü edilen Tanzimat Dönemi eserleriyle ilgili aşağıdakilerin hangisi söylenebilir?

B) Batılı olma çabası içerisine giren şairler, bu şiir anlayışının içerik ve biçim özelliklerini taklide yönelmişlerdir. C) Tema ve konu açısından divan şiiri geleneğini devam ettirmek için yoğun bir çabaya girmişlerdir. D) Batı edebiyatı nazım biçimleri, Türk edebiyatının temel özelliklerine uygun değildir. E) Tanzimat sanatçıları, biçim yönünden Türk şiirine bir katkı sağlayamamışlardır.

12. Aşağıdakilerin hangisinde Tanzimat sanatçılarıyla ilgili verilen bilgi doğru değildir?

9. Bizim edebiyatımızda hikâye alanında ilk eserler Tanzimat Dönemi’nde verilmiştir. Özellikle Ahmet Mithat Efendi halk hikâyeleri ile Batı tekniğini birleştirmiş ve bu alandaki ilk Batılı eserlerden olan Letaif-i Rivayet hikâye serisi ile halk hikâyelerini modernleştirmeye çalışmıştır. Ancak Batılı anlamda hikâyeciliğimiz ---- yazdığı ---- adlı eseriyle başlar.

180



Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Samipaşazade Sezai’nin - Küçük Şeyler B) Recaizade Mahmut Ekrem’in – Muhsin Bey C) Nabizade Nazım’ın – Zehra D) Ahmet Vefik Paşa'nın – Ayyar Hamza E) Mualim Naci'nin – Ömer’in Çocukluğu

A) Şinasi, Batı etkisindeki Türk edebiyatının ilk bilinçli temsilcisi olup edebiyatımızda birçok ilke imzasını atmıştır. Tercüme-i Manzume, Müntehebat-ı Eş’ar eserlerinden bazılarıdır. B) Şair-i Âzam unvanına sahip Recaizade Mahmut Ekrem, eski nazım biçimlerini bırakıp Batı tarzı nazım biçimlerini kullanarak şiir yazmayı denemiştir. Ölüm ve metafizik konularını işlemiş “Makber", "Sahra” gibi şiirleri yazmıştır. C) Ahmet Mithat Efendi, yalın ve açık bir anlatımla Batılılaşmanın yanlış anlaşılması teması üzerine kurulan “Felatun Bey’le Rakım Efendi” adlı romanın yazarıdır. D) Ahmet Cevdet Paşa, tarih alanında çalışmalar yapan Tanzimat Dönemi devlet adamı ve yazarlarındandır. E) Şemsettin Sami, Tanzimat’ın önemli dil bilginlerindendir. Kamus-i Türkî bu alanda yaptığı önemli çalışmalardan biridir.

BÖLÜM 07 Test

Tanzimat Edebiyatı - 3 1. Aşağıdakilerin hangisinde verilenlerin tümü Tanzimat

03

4. İlk şiirlerini divan şiirinin etkisiyle yazan sanatçı Şinasi’yle

Dönemi sanatçılarındandır?

tanıştıktan sonra edebiyatın Batılılaşması gerektiğine inanır ve sonuna kadar da bu düşünceyi savunur. Daha çok hak, adalet, vatan, ahlak gibi temaları işler. İçerik olarak tamamen yeni olan şiirlerinde biçimsel olarak divan edebiyatına bağlılık görülür. Hece ölçüsüyle denemeler yapmasına rağmen aruzu kullanmıştır. Tiyatroyu faydalı bir eğlence olarak kabul eden sanatçı, bu türde romantik dramların etkisindedir. Tiyatro eserlerinde teknik yönden yetersiz olan sanatçı kimi kez günlük konuşma dilini kullanır, kimi kez de süslü bir anlatıma başvurur. Romanlarında Batılı tekniğe uyma çabasındadır. Ancak tekniği sağlam değildir. Kahramanları romantizmin etkisiyle iyiler ve kötüler olmak üzere ayrılmıştır.

A) Mehmet Rauf - Nabizade Nazım - Muallim Naci -Ali Ekrem Bolayır B) Muallim Naci - Ziya Paşa - Ahmet Mithat Efendi -Halit Ziya Uşaklıgil C) Şinasi - Direktör Ali Bey - Ahmet Vefik Paşa - Tevfik Fikret D) Şinasi - Ahmet Hikmet Müftüoğlu - Süleyman Nazif - Ziya Paşa E) Ahmet Vefik Paşa - Şemsettin Sami - Abdülhak Hamit Tarhan - Nabizade Nazım

Bu parçada sözü dilen Tanzimat sanatçısı aşağıdakilerden hangisidir? A) Muallim Naci B) Namık Kemal C) Recaizade Mahmut Ekrem D) Abdülhak Hamit Tarhan E) Ahmet Mithat Efendi

2. Aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır? A) Karabibik – köy - Nabizade Nazım

5. Tiyatro türünün edebiyatımızda ilk örneği sayılan eser, eski

C) İbret – gazete - Namık Kemal D) Vatan yahut Silistre – tiyatro - Namık Kemal E) Takdir-i Elhan – antoloji - Abdülhak Hamit Tarhan

Çözüm Yayınları

B) Diyojen – mizah - Teodor Kasap

devirlerdeki görmeden evlenme geleneğinin yanlış taraflarını güldürme yoluyla göstermeye çalışır. Eserin değeri, güzel duygusal yapısından değil, işlediği konudan ve ele aldığı sorundan gelir. Kişiler, eleştirel bir yaklaşımla gerçekçi ölçütler içinde çizilmiştir.

Aşağıdaki eserlerden hangisi yukarıda hakkında bilgi verilen sanatçının atasözleriyle ilgili bir eseridir? A) Şair Evlenmesi B) Müntebahat-ı Eşar C) Durub-ı Emsal-i Osmaniye D) Talim-i Edebiyat E) Tercüme- i Manzume

6. Eşi yok bir güzeli sevdi beğendi gönlüm 3. “Tanzimat edebiyatı, Tanzimat Fermanı’nın ilanından yirmi yıl kadar sonra ---- Şinasi'nin Agâh Efendi ile birlikte Tercüman-ı Ahval gazetesini çıkarmasıyla başlamış, ---- kadar sürmüştür.” cümlesinde boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) 1838’de - 1896’ya B) 1860’ta – 1908’e C) 1840’ta - 1896’ya D) 1830’da - 1886’ya E) 1860’ta - 1896’ya



Kıskanır kendi gözünden yine kendi gönlüm



Bağrın ezmez mi süzüldükçe o baygın gözler



Beni imrendirir ağzındaki tatlı sözler



Yukarıdaki dizeler aşağıdaki Tanzimat sanatçılarından hangisine ait olabilir? A) Samipaşazade Sezai B) İbrahim Şinasi C) Namık Kemal D) Abdülhak Hamit Tarhan E) Recaizade Mahmut Ekrem

181

Test 03

1.E

7. ---- isimli ilk başyazı Şinasi tarafından yazıldı ve ----

3.E

Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilir? B) Şiir ve İnşa – Tercüman-ı Hakikat C) Tahrib-i Harabat – Tasvir-i Efkar D) Takip – Musavver E) Renan Müdafaanamesi – Hürriyet



Çözüm Yayınları

C) Ziya Paşa

8.E

9.C

10.D 11.E 12.A

B) II.

C) III.

D) IV. E) V.

yapılmamıştır?

eserlerinde siyasal ve toplumsal reformları savunmuşlardır. Bunun için de eski yaşama biçimini, eskiyi, sürekli olarak eleştirmişlerdir. Halkı, yapılacak siyasal ve toplumsal düzenlemelere hazırlama, ona çağdaş uygarlık değerlerini öğretme başlıca kaygılarından biri olmuştur. Bu kaygıyla halka kolayca seslenebilecek, kamuoyu oluşturacak bir yoldan, gazetecilik yolundan girmişlerdir edebiyata.

B) Namık Kemal

7.A

11. Aşağıdaki eşleştirmelerin hangisinde yanlışlık

8. Tanzimat edebiyatının içinde yer alan sanatçılar, genellikle

A) Şinasi

6.B

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde verilen bilgi yanlıştır? A) I.

Aşağıdaki sanatçılardan hangisi bu parçanın özellikle son cümlesinde sözü edilen sanatçılardan değildir?

5.C

çok şuurlu hareket eden Şinasi, Şair Evlenmesi ile Durub-ı Emsal-ı Osmaniye’yi dilde sadeleşme düşüncesini taşıyarak yazmıştır. (III) Şiirleri eskinin devamı niteliğinde olan Ziya Paşa ise "Şiir ve İnşa" makalesi ile sade Türkçe hareketinin en büyük temsilcilerinden biri olmuştur ama “Harabat Mukaddimesi” ile bu makalesindeki düşüncelerinden vazgeçmiştir. (IV) Bütün eserlerinde çok sade bir dil kullanan Namık Kemal, Tanzimat nesrinin en önemli temsilcisidir. (V) Dilde sadeleşme çabaları Tanzimat Dönemi’nde halkı aydınlatma ve yeni bir edebiyat oluşturma çabalarının bir sonucudur.

A) Mukaddime - Tercüman-ı Ahval



4.B

10. (I) Tanzimat nesrinin ilk temsilcisi Şinasi’dir. (II) Dil konusunda

gazetesinde 1860’ta yayımlandı. Bu gazetenin çıkmasıyla yeni Türk edebiyatının ilk durağı olan Tanzimat Dönemi edebiyatı başlamış oldu.

2.E

Roman

İçerik

Sanatçı

A)

Araba Sevdası

Yanlış Batılaşma

Ahmet Vefik Paşa

B)

Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat

Görücü usulü evlilik

Samipaşazade Sezai

C)

Hüseyin Fellah

Ekonomik sorunlar

Ahmet Mithat Efendi

D)

Sergüzeşt

Kölelik ve cariyelik

Namık Kemal

E)

Zehra

Kıskançlık

Nabizade Nazım

D) Ali Suavi E) Abdülhak Hamit Tarhan

9. Namık Kemal’a ait aşağıdaki eserlerden hangilerinin türleri doğru verilmiştir?

182

A) Şiir - Vaveyla, Hürriyet Kasidesi, Vatan Türküsü, Barika-i Zafer B) Roman - İntibah, Cezmi, Barika-i Zafer, Gülnihal, Zavallı Çocuk C) Tiyatro - Gülnihal, Zavallı Çocuk, Akif Bey, Celalettin Harzemşah, Kara Bela D) Makale - Renan Müdafaanamesi, İrfan Paşa'ya Mektup, Bahar-ı Daniş Mukaddimesi E) Eleştiri - Celaleddin Harzemşah Mukaddimesi, Kanije Kuşatması, Vaveyla, Vatan Türküsü

12. 1. metin

Mest idi mecliste bade şevkine



Sen de mah olma şimdi zevkine



Ey gönül ah etme Allah aşkına



Çün seherdir nazlı yârin uykuda



2. metin



Akşam olur güneş batar şimdi buradan



Garip garip kaval çalar çoban dereden



Pek körpesin esirgesin seni Yaradan



Gir sürüye kurt kapmasın gel kuzucuğum



Ziya Paşa’ya ait yukarıdaki şiirlerden aşağıdakilerin hangisine ulaşılabilir? A) Halk edebiyatının izlerini taşımaktadır. B) Batı edebiyatının biçim özelliklerini kullanmıştır. C) Divan şiirinin biçim özellikleriyle sosyal bir tema işlenmiştir. D) Tanzimat Dönemi şiir zihniyetinden uzaklaşılmıştır. E) Türk şiirinde daha önce görülmeyen nazım biçimlerini denemiştir.

BÖLÜM 07 Test

Tanzimat Edebiyatı - 4 1. Tanzimat edebiyatında türler yönünden bir gelişme ve

4. Bir fikir ve sanat inkılapçısı olarak tanınmış ve kendisine bir

zenginleşme olmuştur. Tanzimatçılar, divan edebiyatında bulunmayan yeni edebî türleri Batı’dan getirmişlerdir.

millî kahraman gözüyle bakılmıştır. Kalemini yalnız bir sanat vasıtası olarak değil, aynı zamanda bir sosyal mücadele vasıtası olarak kullanmış, Türk halkına benliğini ve kendi değerlerini tanıtmak; ona hürriyet aşkı vermek ve bilhassa ecdat kanıyla yoğrulmuş vatan toprakları uğrunda şuurla can verebilir bir seviyede sevdirmek amaçlarını gütmüştür. Vatan kelimesinin eski Türkçedeki değişik manalarına yeni bir hayat vermiş, eski dilde insan topluluğu, din, mezhep ve aynı mezhepte olan cemaat manasındaki millet kelimesinden türetilen milliyet kelimesine büyük değer kazandırmıştır.

Aşağıdaki türlerden hangisi yukarıdaki açıklamaya örnek verilemez? A) Makale B) Roman C) Mektup D) Hikâye E) Eleştiri



Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Namık Kemal

B) Ahmet Vefik Paşa

C) Ahmet Cevdet Paşa

D) Direktör Ali Bey



herhangi bir geliri olmayan Müştak Bey oturduğu mahalledeki iki kız kardeşten, yaşça küçük fakat boyca büyük olan Kumru Hanım’ı sever. Araya Ziba Dudu, Habbe Kadın gibi kadınlar koyarak sevgilisi ile nikahlanmaya muvaffak olur. Halbuki aynı kadınlar ve mahalle imamı, delikanlıya oyun oynayarak kızların boyca değil, yaşça büyük olanını ona gelin getirirler. Bu çirkin kızın yüzünü bile görmeye tahammül edemeyen delikanlı, fenalıklar geçirmeye başlar. Onu, içine düştüğü zor durumdan ağır başlı arkadaşı Hikmet Efendi, imamın yan cebine bir kese akçe koymak suretiyle kurtarır. İmam, bu işte bir yanlışlık olduğunu anlamaya başladığını, kendisinin bu delikanlıya büyük kızı, yaşça değil boyca büyük kızı nikahladığını söyler ve genç şairi narin endamlı sevgilisi Kumru Hanım’a kavuştururlar.

A) Tercüman-ı Ahval B) Tercüman-ı Hakikat

Çözüm Yayınları

vermekle beraber daha çok fikri hatta edebî gazete özelliği taşır. Dönemin en önemli imzaları gazetede yazılar yazmış, yeni edebiyatın kurulma ve yerleşmesine katkı sağlamışlardır. Birçok sanatçının ve gencin buluşma ve eser üretme yeri olan gazeteyi Şinasi 1865’te Namık Kemal’e bırakarak Paris’e gitmiştir. Bu parçada sözü edilen gazete aşağıdakilerden hangisidir?

C) Tasvir-i Efkar D) Musavver E) İkdam

E) Samipaşazade Sezai

5. Edebiyata özenmesinden ve hoppalığından başka meziyeti ve

2. 1862'de Şinasi tarafından çıkarılmıştır. Seçme haberler de





Yukarıda özeti verilen eser aşağıdakilerden hangisidir? A) Şair Evlenmesi

B) Yanlışlıklar Komedyası

C) Gülünç Kibarlar

D) Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat



3. Halkın anlayabileceği sade bir dille yazma, Tanzimatçıların ana yönelimlerinden biridir. Bu yönelimin kökeninde geniş yığınlarla iletişim kurma amacı yatar. Şinasi, Tercüman-ı Ahval’in ilk sayısında bu amacı şöyle belirtir : “Bu itibar-ı hakikate mebni, giderek umum halkın kolaylıkla anlayabileceği mertebede işbu gazeteyi kaleme almak mültezem olduğu dahi makam münasebetiyle şimdiden ihtar olunur.” Bu düşünüş ortaktır Tanzimatçılarda. Onları eski edebiyatçılardan, divan edebiyatı sanatçılarından ayıran yönlerinden biri de budur.

Aşağıdakilerden hangisi bu parçada sözü edilen yönelime bağlı olarak çalışmalar yapmış bir sanatçıdır? A) Ali Suavi B) Ahmet Cevdet Paşa

04

E) Araba Sevdası

6. 1873 yılında, Gedik Paşa Tiyatrosu’nda sahnelenen bu piyes, Türk sahnesi için büyük bir olay olmuştur. Eserdeki ülke sevgisini şahlandıran parçalar, Türk askerinin bir ağzından sahnede söylediği kahramanlık marşları halkı coşturmuştur. Halk, ilk defa kendileri için yazılmış, millî bir tiyatro eseri karşısında heyecana kapılmıştır. Oyunun sahnelenmesinden sonra yazarı Kıbrıs Adası’nda Magosa’ya sürülmüştür. Eser, iki ay içinde 47 defa ve üç yılda, İstanbul, Selanik ve İzmir şehirlerinde 500’e yakın kez sahnelenmiştir. Bizzat Sultan Abdülaziz bile eseri kendi huzurunda oynatmıştır.

Bu parçada hakkında bilgi verilen eser aşağıdakilerden hangisidir? A) Vatan yahut Silistre

B) Cezmi

D) Şemsettin Sami

C) Akif Bey

D) Celalettin Harzemşah

E) Abdülhak Hamit Tarhan



C) Muallim Naci

E) Gülnihal

183

Test 04

1. C

7. Edebî bilgilerin örneklerle öğretilmesinden, eski nazım ve

3.D

4.A

5.A

6.A

7.D

8.D

9.E

10.A 11.E 12.A

10. Aşağıdakilerden hangisi Namık Kemal’in edebiyatla ilgili düşüncelerini içeren bir eseri değildir?

nadiren nesir örneklerine de yer verilmekle beraber, örneklerin daha çok yeni nazım ve roman, tiyatro gibi nesir eserlerinden seçilmesi, ortaya konan edebî kuralların bu örneklerden çıkarılması, eserin yer yer Avrupai estetik görüşlerle kaynaştırılmaya çalışılması gibi sebeplerle bu didaktik eser döneminde oldukça yeni bir eserdir. Recaizade’nin bu eseri uzun yıllar ders kitabı olarak okunmuştur.

2.C

A) Renan Müdafanamesi B) İrfan Paşa'ya Mektup C) Tahrib-i Harabat D) Bahar-ı Daniş Mukaddimesi E) Celaleddin Hazemşah Mukaddimesi

Bu parçada sözü edilen eser aşağıdakilerden hangisidir? A) Lisan-ı Osmani B) Istılahat-ı Edebiye C) Belagat-ı Osmaniye

11. Felek her türlü esbâb-ı cefasın toplasın gelsin 

D) Talim-i Edebiyat

Dönersem kahbeyim millet yolunda bir azîmetten

E) Kamus-i Türki

yazarlığının yanında devrinin genç nesillerine edebiyatı öğretmesiyle de üstat olarak tanınmış bir Tanzimat yazarıdır. (II) Talim-i Edebiyat adlı kitabıyla edebiyatı öğretmeye çalışmıştır. (III) Batılı edebiyat anlayışını, eski edebiyat düşüncesine karşı savunmuştur. (IV) Ziya Paşa ile girdiği edebî tartışmalar Türk edebiyatında önemli bir yere sahiptir. (V) Onun bu mücadelesi Servetifünun Dönemi’nin de oluşumuna zemin hazırlamıştır.

Çözüm Yayınları

8. (I) Recaizade Mahmut Ekrem şairliği, tiyatro ve roman



Vatan bir bî-vefâ nâzende-i tannâza dönmüş kim  Ayırmaz sâdıkân-ı aşkını âlâm-ı gurbetten



Ne mümkün zulm ile bidâd ile imhâ-yı hürriyet  Çalış idrâki kaldır muktedirsen âdemiyetten



Ne efsunkâr imişsin ah ey didâr-ı hürriyet  Esîr-i aşkın olduk gerçi kurtulduk esâretten



Yukarıdaki beyitler içerik ve üslup açısından değerlendirilirse aşağıdaki Tanzimat şairlerinden hangisine ait olabilir? A) Şinasi B) Ziya Paşa C) Muallim Naci

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışlığı vardır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

D) Abdülhak Hamit Tarhan E) Namık Kemal

E) V.

12. I. Eşber : Mensur bir piyestir. Endülüs’ün Müslümanlar tarafından fethedilmesi konu edilmiştir. Metinde arada bir aruzla ve duraksız hece ile söylenmiş manzum parçalar da vardır. II. Tezer : İspanyol fakir kız Tezer’in aşkının konu edildiği oyundur.

184

III. Tarık : Aşk, kahramanlık, vatan ve şeref konulu dram türünde bir oyundur.

9. Recaizade Mahmut Ekrem’in aşağıdaki yapıtlarından hangileri eleştiri niteliği taşımaktadır?

IV. Sardanapal : Konusu Asur tarihinden alınan manzum bir oyundur.

A) Talim-i Edebiyat, Takdir-i Elhan, Takrizat

V. Finten : Bir insanlık dramının ele alındığı manzum ve mensur bir tiyatro eseridir.

B) Nağme-i Seher, Yadigar-ı Şebap, Zemzeme



C) Nijat Ekrem, Pejmurde, Vuslat, Atala D) Araba Sevdası, Afife Anjelik, Çok Bilen Çok Yanılır E) Takdir-i Elhan, Takrizat, Zemzeme

Abdülhak Hamit Tarhan’ın yukarıdaki yapıtlarından hangi ikisinin yeri değiştirilirse bilgi yanlışı giderilir? A) I. ve III. B) I. ve IV. C) II. ve IV. D) III. ve V. E) IV. ve V.

BÖLÜM 07 Test

Tanzimat Edebiyatı - 5 1. Şiirde divan şiirinin soyutluğundan uzaklaşılmıştır. Divan

4. Tanzimat Dönemi’nde birçok edebî türde gelişme görülür. Ortaya konan eserlerle teknik bakımdan henüz çok zayıf olmakla birlikte Batılı anlamda bir Türk edebiyatı hızla oluşur. I Romanda Ahmet Mithat, Şinasi ve Namık Kemal, şiirde yine II Namık Kemal, Recaizade Mahmut Ekrem ve Abdülhak Hamit III Tarhan, edebî tenkitte Namık Kemal ve Recaizade Mahmut IV Ekrem, tiyatro türünde ise bunların hepsi birden bu edebiyatın V kurulmasında başrolü oynarlar.

şiirinin “selvi boylu, yılan saçlı, siyah gözlü” gibi hayallerinin yerini gerçek almaya başlamıştır. Eskinin soyut ve soğuk tabiatının yerini de gerçek tabiat almıştır. Eski şiirde bulunmayan biçim yenilikleri de şiire girmiştir. Buna rağmen eski biçim özellikleri de kullanılmıştır.



05

Yukarıda verilen bilgiler aşağıdaki dönemlerin hangisiyle ilgilidir? A) Servetifünun B) Tanzimat C) Halk edebiyatı D) Millî Edebiyat



E) Cumhuriyet

Bu parçada numaralanmış ifadelerin hangisinde bilgi yanlışlığı vardır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

2. Tanzimat Dönemi, Fransız edebiyatının örnek tutularak



Aşağıdaki tarihlerden hangisi yukarıda sözü edilen döneme aittir? A) 1839 – 1860

B) 1860 – 1876

C) 1876 – 1896

D) 1860 – 1896



E) 1896 – 1908

5. 19. yüzyılın sonlarında eski edebiyatın cazibesini devam ettiren gençlerin yanında yeni edebiyata sempati duyan bir nesil de yetişmeye başlar. Günden güne çoğalan bu nesille divan şiirine taraftar gençler arasında çatışmalar 1880’den sonra patlak verir ve gittikçe büyür. 1886’da eski şiiri beğenen gençleri çevresinde toplayan ---- ile yeni şiire sempati duyan gençleri çevresinde toplayan ---- arasında, nazım tekniğine ait bazı noktalardaki görüş farkları vesile yapılarak çıkan büyük tartışma ancak hükümetin müdahalesiyle kapanır fakat eski ve yeni şiir taraftarlarının çekişmeleri bitmez.

Çözüm Yayınları

Türk edebiyatının modernleştirme hareketinin başlatıldığı, temellerinin atıldığı, bunun için de eski edebiyatın gözden düştüğü dönemdir. Türk edebiyatını modernleştirme hareketini yürüten birbirine geçmiş iki büyük halka vardır. Bu halkaların birincisini Şinasi, Ziya Paşa, Namık Kemal, Ahmet Mithat; ikincisini de Ekrem, Hamit, Sezai, Nabizade Nazım teşkil eder. Birinci halka, hareketi başlatır ve temelleri atar; ikinci halka ise bu temellerin üstüne yeni yapıyı hızla kurar.



Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilebilir? A) Recaizade Mahmut Ekrem – Muallim Naci B) Muallim Naci – Recaizade Mahmut Ekrem C) Ziya Paşa – Recaizade Mahmut Ekrem D) Muallim Naci – Namık Kemal E) Namık Kemal – Ziya Paşa

3. Yeni Türk edebiyatında ilk defa Batılı tarzda hikâye yazan sanatçıdır. Edebiyat türlerinin birçoğunu denemesine rağmen roman ve hikâye türünde daha başarılıdır. Türk edebiyatında realizmin nesirdeki ilk önemli temsilcilerindendir. Küçük Şeyler adlı yapıtı, hikâyeciliğimizin önemli kilometre taşlarındandır.

185 6. Aşağıdakilerden hangisi Abdülhak Hamit Tarhan’ın tiyatrolarının bir özelliği değildir?

Bu parça hakkında bilgi verilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sahnelenmeye uygun olmamaları

A) Şemsettin Sami

C) Hece ve aruz ölçüsüyle yazılmış olmaları

B) Muallim Naci C) Samipaşazade Sezai D) Ahmet Mithat Efendi E) Recaizade Mahmut Ekrem

B) Manzum niteliğe sahip olmaları D) Yabancı kökenli kelime ve tamlamalara sıklıkla yer verilmesi E) Toplumun gündelik yaşamının dramatik örgüye dâhil edilmesi

Test 05

1. B

7. Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat I. Dönem şiiri için söylenemez?

2. B

C) Divan şiirinin ahenk unsurları kullanılmıştır.



B) Cezmi

D) Zavallı Çocuk



IV. Yazarın 19. yüzyılın sonlarına doğru yazdığı yirmi beş kitaptaki otuz hikâyeden meydana gelen külliyatın ortak adıdır. Bu eser Tanzimat Dönemi Türk hikâyesinde önemli bir yere sahiptir. Yukarıda aşağıdaki eserlerden hangisi hakkında bilgi yoktur? A) Cezmi

B) Akif Bey

C) Şair Evlenmesi

D) Letaif-i Rivayat



E) Araba Sevdası

Aşağıdakilerden hangisi bu parçada sözü edilen sanatçının karşı durduğu sanatçılardan değildir?

12.

I.



II. Şiirlerinde “hürriyet, adalet, eşitlik” kavramlarını işlemiş, “Hürriyet Kasidesi, Vatan Mersiyesi” gibi şiirleriyle tanınmıştır. Türk edebiyatında eleştiri tarzının en önemli örneklerinden birini vermiştir.



III. Tanzimat Dönemi’nin tiyatro yazarıdır. Teodor Kasap’ın yayımladığı “Diyojen” adlı mizah dergisinde yazılar yazmıştır. Yazdığı tiyatrolarla Türk tiyatrosunun gelişmesine katkı sağlamış, eserleri Güllü Agop ve arkadaşları tarafından Gedikpaşa Tiyatrosunda sahnelenmiştir.



IV. Tanzimat’ın aydın kişilerinden biri olan sanatçı, adaptasyonlarıyla ünlüdür. İlk uyarlama tiyatro eserini yazmıştır. Özellikle Moliere’nin komedilerini uyarlamada büyük başarı sağlamıştır. Moliere’in on altı eserini uyarlamıştır.

A) Şinasi B) Namık Kemal C) Ahmet Mithat Efendi D) Recaizade Mahmut Ekrem E) Abdülhak Hamit Tarhan

10. Tanzimat Dönemi’nde Türk edebiyatına Batı’dan yalnız edebî türlere ait yeni teknikler girmemiştir. Edebî akımlar da girmiştir. Şinasi’de kısmen görülen Fransız ---- etkisinden sonra bu döneme asıl hâkim olan edebî akım ---- akımıdır. Namık Kemal ile romanda ve tiyatroda, Recaizade Mahmut Ekrem ve Abdülhak Hamit Tarhan ile de şiirde ve tiyatroda ön plana geçen bu akımla birlikte 1885’ten sonra romanda ve hikâyede ---- de yer almaya başlamıştır. Nabizade Nazım'da ise yer yer ---- akımının izleri görülmeye başlar.

Batılı ölçütlere göre ilk realist roman özelliğine sahiptir. Yazar, alafranga bir yaşam süren Bihruz Bey ile onun Çamlıca’da tanıştığı Periveş Hanım arasında geçen bir aşkı konu edinmiştir.

E) Sergüzeşt

yaşlarında Fransızca öğrendiği hâlde düşünce ve beğeni alışkanlıklarıyla “eski”den kurtulamamış, yeni dil ve edebiyat görüşlerinin temsilcileri olan sanatçılara karşı durmuştur. Sözlük, edebiyat bilgileri, şiir, eleştiri, anı gibi birçok türde eser vermiştir. Istılahat-ı Edebiye adlı edebiyat terimlerini ele aldığı eseri birçok yönüyle bir ilktir.

186

9. C 10.E 11.B 12. C

III. Sevgilisi yerine onun çirkin ablası ile evlendirilen Müştak Bey’in başına gelenlerin anlatıldığı tek perdelik bir töre komedisidir. Bu eserde görücü usulüyle evliliğin zararları anlatılmıştır.

C) Akif Bey

9. Tercüman-ı Hakikat’in edebiyat bölümünü yönetmiştir. İleri



8. A



Bu parçada özeti verilen Tanzimat Dönemi eseri aşağıdakilerden hangisidir? A) İntibah

7. B

II. Türk edebiyatının ilk tarihî roman özelliğini taşır. Kitapta II. Selim Dönemi’nde İran’la yaşanan bazı olaylar anlatılır. Adil Giray, Şehriyar romanın kahramanlarıdır.



Çözüm Yayınları



6. E



8. Roman, kötü kadınların ihtiras ve entrikalarına kapılarak hem kendilerini hem başkalarını mahveden gençleri konu edinmiştir. Ali Bey bir mirasyedidir. Kötü bir kadın olan Mahpeyker ile tanışır ve Ali Bey’i avucu içine alır. Annesi, oğlunu kurtarmak için ona Dilaşup isimli bir cariye satın alır. Ali Bey, Dilaşup’la evlenir. Mahpeyker, Dilaşup’u kıskanır ve ona iftira eder. Mahpeyker, Ali Bey’i öldürmeye karar verir. Dilaşup, Ali Bey’in yerine yanlışlıkla öldürülür. Ali Bey de Mahpeyker’i öldürür, hapse girer.

5. B

I.

D) Nazım tekniğinden ziyade tema ve söyleyişte yenilikler görülmektedir. E) Dönemin ruhuna uygun olarak sosyal ve siyasi temalar ele alınmıştır.

4. B

11.

A) İçeriğe göre şiirlere başlıklar verilmiştir. B) Tabiat betimlemeleri somut ve canlıdır.

3. C

Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi getirilemez? A) Klasisizm B) Romantizm C) Realizm D) Natüralizm E) Parnasizm



Servetifünun’un hazırlayıcısıdır, yaşadığı dönemde “üstat” adıyla anılmıştır. “Zerrelerden güneşlere kadar her şey şiirin konusu olabilir.” sözü ona aittir. Şiirin tek amacının güzellik olduğunu söyleyen bu sanatçı "göz için kafiye” anlayışı yerine “kafiye kulak içindir” anlayışını savunmuştur.

Aşağıdaki eserlerden hangisi yukarıda sözü edilen sanatçılardan birine ait değildir? A) Tahrib-i Harabat B) Seyahat Jurnali C) Hüseyin Fellah D) Lehçe-i Osmanî E) Talim-i Edebiyat

BÖLÜM 07 Test

Tanzimat Edebiyatı - 6 1. Ziya Paşa’ya ait aşağıdaki eserlerin hangisinin karşısındaki

06

4. Aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?

açıklama yanlıştır?

A) Vatan yahut Silistre – sahnelenen ilk oyun – Namık Kemal

A) Eş’ar-ı Ziya - Şiir

B) Şair Evlenmesi – yazılan ilk oyun – Şinasi

B) Harabat - Antoloji

C) Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat – ilk yerli roman – Şemsettin Sami

C) Terci-i Bent ve Terkib-i Bent - Şiir

D) Lehçetü'l - Hakayık – ilk mizahi sözlük – Agâh Efendi

D) Zafername - Manzum ve nesir yergiler

E) Cezmi – ilk tarihî roman – Namık Kemal

E) Külliyat-ı Ziya – Düzyazı türünde eserler

2. Sabah, Tercüman-ı Şark, Aile, Hafta gibi gazete ve dergileri çıkarmıştır. Dil ve anlatım bakımından kusurlu olmakla birlikte tiplerin canlandırılması, kişilerin kendi ağızlarına göre konuşturulması yönünden oldukça başarılı sayılan Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat romanı bu türde yazılan ilk eserdir. Besa yahut Ahde Vefa, Seydi Yahya, Gave adlarında oyunlar da yazmıştır. Kişiliğinin en önemli yanı dil ve tarih alanındaki çalışmalarıdır.

B) Şemsettin Sami

C) Samipaşazade Sezai

D) Direktör Ali Bey



E) Ahmet Cevdet Paşa

3.

I.



II. Divan şiirinin dil ve kuruluş özelliklerine bağlı fakat öz yönünden değişik ve yeni temalar işlemesi



III. Toplumsal sorunları, özgürlük, eşitlik, daha iyi bir yaşam gibi kendisinden önce kullanılmayan konulara değinmesi



IV. Harabat kitabının ön sözünde şiirin tarihsel gelişimi üzerinde yargılar ileri sürerek yaşadığı döneme kadar gelen şairlerin değerlendirmesini yapması



Bu cümlelerde üzerinde durulan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

Yadigârlarım



Zavallı Kız





Karabibik





Haspa





Zehra



Bu parçada hakkında bilgi verilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Namık Kemal





Çözüm Yayınları



5.

Yukarıda verilen eserler aşağıdaki sanatçılardan hangisine aittir? A) Ziya Paşa

B) Direktör Ali Bey

C) Ahmet Vefik Paşa

D) Muallim Naci



E) Nabizade Nazım

Namık Kemal’le birlikte Paris’te Hürriyet ve Muhbir gazetelerinde yazılar yazması

6. İlk yazılarını Diyojen adlı mizah gazetesinde yayımlamıştır. Burada Bir Kokana Yatıyor adlı bir perdelik oyunu ile tiyatro çalışmalarına başlamıştır. Özellikle Moliere’in Scapen’in Dolapları adlı oyunundan adapte ettiği Ayyar Hamza’ da gerek dil, gerek teknik yönlerden başarı kazanmıştır. Misafiri İstiskal, Letafet adlarında oyunları, Lehçetü’l - Hakayık adında güldürü sözcüklerini kapsayan bir sözlüğü, Seyahat Jurnali adında gezi yazısı türünde eserleri vardır.

Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ziya Paşa

A) Ahmet Vefik Paşa

B) Direktör Ali Bey

B) Direktör Ali Bey

C) Ahmet Vefik Paşa

C) Samipaşazade Sezai

D) Muallim Naci

D) Şemsettin Sami

E) Şinasi

E) Ahmet Cevdet Paşa

187

Test 06

1. E

7. İlk kadın romancımız Fatma Aliye’nin babası olan yazar, tarihçi kimliğiyle daha çok ön plana çıksa da edebiyatla ilgili bilgileri verdiği Belagat-ı Osmaniye adlı eseriyle edebiyat yönünün de güçlü olduğunu ortaya koyan Osmanlı aydını ve devlet adamıdır.

Bu parçada sözü edilen yazar aşağıdakilerden hangisidir?

3. A

4. D

5. E

6. B

10.



Zavallı Çocuk





Karabela





Akif Bey





Gülnihal





Celalettin Harzemşah



A) Ahmet Vefik Paşa

2. B

B) Ahmet Cevdet Paşa

7. B

8. A

9. D 10. C 11. E 12. C

Aşağıdakilerden hangisi yukarıda verilen eserlerin ortak bir özelliği değildir? A) Aynı sanatçıya ait olmaları

C) Ethem Pertev Paşa

B) Aynı edebî dönemde yazılmaları

D) Yusuf Kamil Paşa

C) Manzum niteliğe sahip olmaları

E) Mustafa Reşit Paşa

D) Topluma yarar sağlama amacıyla kaleme alınmaları E) Göstermeye dayalı metin türlerinden olmaları

lehçe farkı vardır.” görüşünden hareket ederek yazı ve konuşma dilinin ayrı ayrı olmasını şiddetle eleştirmiş, dilimizin en eski yapıtları üzerinde araştırmalar yapmıştır. Türkçenin kendini bulma aşamalarında öncü çalışmaları vardır. Batı ve Doğu dillerindeki güvenilir kaynaklara dayanarak Kamusu’lA’lam adlı bir sözlük hazırlamıştır. Kamus-ı Türki adlı sözlüğü ise günümüzde de yararlanılan bir kaynaktır.

Bu parçada üzerinde durulan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Şemsettin Sami

Çözüm Yayınları

8. “Doğu Türkçesiyle Batı Türkçesi bir tek dildir; arada yalnız

11.



Şir





Sergüzeşt





İclal





Küçük Şeyler



A) Talim-i Edebiyat

B) Istılahat-ı Edebiye

C) Direktör Ali Bey

C) Azarya

D) Belagat-i Osmaniye

D) Samipaşazade Sezai



B) Ahmet Vefik Paşa

E) Ahmet Cevdet Paşa

9. Aşağıdakilerden hangisi Namık Kemal için söylenemez? 188

Aşağıdakilerden hangisi yukarıda verilen eserlerin yazarına aittir?

A) Şiir, roman, makale, oyun türlerindeki girişimleriyle yeni edebiyatın öncüsü olması

E) Rumuzü’l-Edeb

12.



Kamus-ı Fransevi





Kamusü’l A’lam





Kamus-i Türki



Bu eserler için



I.

B) Tasvir-i Efkâr gazetesinin yönetiminde bulunması, Hürriyet ve İbret gazetelerini çıkarması



II. Şemsettin Sami’ye ait olmaları



III. Tamamen dille ilgili olmaları

C) Batılı düşünce ve sanat akımlarını izleyerek makale, eleştiri, şiir, tiyatro, roman türlerinde eserler yazması



IV. Manzum şekilde yazılmaları



V. Tanzimat Dönemi eserlerinden olmaları

D) Şiirlerinde tamamen yeni nazım biçimlerini ve biçimsel özellikleri kullanması



E) Romantizm akımının etkisi görülen roman, şiir ve tiyatrolarında toplumu düzeltme ve eğitme amacı gütmesi

Sözlük olmaları

yargılarından hangi ikisi söylenemez? A) I. ve II. B) II. ve V. C) III. ve IV. D) III. ve V. E) IV. ve V.

BÖLÜM 07 Test

Tanzimat Edebiyatı - 7 1. Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat II. Dönemi için

07

4. Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat Dönemi ve divan

söylenemez?

edebiyatında görülen ortak bir özellik değildir?

A) Tiyatro türü fazla önemsenmemiştir.

A) İki dönemde de dil ağırdır.

B) Romanlarda kölelik ve cariyelik gibi konular işlenmiştir.

B) İki dönemde de beyit nazım birimi kullanılmıştır.

C) Şiirde dil yalındır; toplumsal konular daha çok tercih edilmiştir.

C) İki dönemde de düzyazı önemsenmiştir.

D) Batı edebiyatının tekniğine daha çok yaklaşılmış, kusurlar giderilmiştir.

E) İki dönemde de divan şiiri nazım biçimleri kullanılmıştır.

D) İki dönemde de aruz ölçüsü kullanılmıştır.

E) Gazeteler, dönemin siyasi ortamından dolayı tercih edilmemiş, dergiciliğe yönelinmiştir.



Dilde sadeleşme amaçlansa da başarıya ulaşılamamıştır.





Şiirde konu bütünlüğüne ve bütün güzelliğine önem verilmiştir.





Gazete, çeviri, roman, öykü, makale, tiyatro gibi birçok Batılı türde eser, ilk kez bu dönemde verilmiştir.





Divan edebiyatına karşı durulmuştur fakat divan şiirinin nazım biçimleri, birimleri, ölçüsü kullanılmıştır.





Şiirin içeriğinde yenilik yapılmış; hak, hukuk, eşitlik, adalet gibi yeni ve sosyal konular ele alınmıştır.



Yukarıda verilen özellikler aşağıdaki dönemlerin hangisine özgüdür? A) Fecriati B) Tanzimat Hazırlık Dönemi

5. Aşağıdaki yapıtlardan hangileri, Tanzimat Dönemi’nde yazılmış anı türünde yapıtlardır?

A) Defter- i Amal, Tabsıra, Ömer’in Çocukluğu Çözüm Yayınları

2.

B) Seyahat Jurnali, Yazmış Bulundum, Menfa C) Avrupa’da Bir Cevelan, Rüya, Gave D) Heves Ettim, Dünyaya İkinci Geliş, Jön Türkler E) Geveze Berber, Nağme-i Seher, Yadigâr-ı Naci

C) Tanzimat I. Dönem D) Servetifünun Dönemi E) Tanzimat II. Dönem

3. 1876 -1896 yılları arasındaki yirmi yıllık döneme ---- adı verilmektedir. Bu dönemde daha çok sanat için sanat anlayışıyla eserler verilmiştir. Toplumsal konulardan uzak durulmuş, ölüm, aşk acısı, metafiziki konular ele alınmıştır. Aruz ölçüsü kullanılmış, divan şiirinin nazım biçimlerinden giderek uzaklaşılmış, Batılı şekiller denenmiştir. Güzel olan her şey şiire konu edilebilir, görüşüne uyulmuştur.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Tanzimat I. Dönem B) Fecriati C) Tanzimat Hazırlık Dönemi D) Servetifünun Dönemi E) Tanzimat II. Dönem

6. Tanzimat romanlarında Batı’yı yanlış anlayıp Batı taklitçiliği yapan roman tipleri için kullanılan bir ifadedir. Ahmet Mithat Efendi’nin Felatun Bey’le Rakım Efendi romanındaki Felatun, böyle bir niteliğe sahiptir.

Aşağıdakilerden hangisi yukarıda sözü edilen ifadedir? A) Alafranga züppe tipi B) Alaturka tip C) Duygusal tip D) Hayalperest tip E) İçe kapanık, yalnız tip

189

Test 07

1. C

7. (I) Tanzimat edebiyatı, 1860 -1896 yılları arasında 36 yıl süren dönemin adıdır; Tanzimat Fermanı’ndan adını alır fakat fermanda edebiyatla ilgili hiçbir ayrıntı yoktur. (II) Bu edebiyat döneminin hazırlık dönemi vardır; hazırlık dönemi, Ferman’ın ilan edildiği 1839 ile Şinasi’nin Agâh Efendi’yle çıkardıkları ilk özel gazete olan Tercüman-ı Ahval’in çıkması arasındaki süredir. (III) Hazırlık Dönemi, Doğu kültürü ile Batı kültürü arasındaki geçiştir, bu dönemde Batı kültürü, Doğu kültürüne tanıtılmıştır. (IV) Hazırlık Dönemi’nde Tercüme Odası kurulmuştur, burada Batı dillerinin ve kültürünün öğrenilmesi için yayınlar hazırlanmıştır. (V) Dönemdeki Encümen-i Daniş ise günümüzdeki edebiyat fakültelerinin ilk örneğidir.

B) II.

C) III.

3. E

4. C

5. A

6. A

7. E

8. E

9. A 10. A 11.A 12. B

10.



Mecelle: Medeni kanun kitabıdır.





Belagat-ı Osmaniye: Osmanlıcanın etkili söz söyleme yönlerini ele alan kitaptır.





Kavaid-i Osmaniye: Osmanlıca dil kurallarının ele alındığı kitaptır.





Kısas-ı Enbiya: Peygamberlerin ve halifelerin konu edildiği kitaptır.



Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde verilen bilgi yanlıştır? A) I.

2. C

Yukarıdaki açıklamalar aşağıdakilerin hangisine aittir? A) Ahmet Cevdet Paşa

B) Ahmet Vefik Paşa

C) Sadullah Paşa

D) Ahmet Mithat Efendi



E) Yusuf Kamil Paşa

D) IV. E) V.

11. Batılı anlamda ilk makale Namık Kemal’in Lisan-i Osmanînin Edebiyatı Hakkında Bazı Mülahazatı Şamildir, adlı yazısı, ilk

8.

I.



II. Çeviri roman - Telemak - Yusuf Kamil Paşa



III. Realist roman - Araba Sevdası - Recaizade Mahmut Ekrem



IV. Romantik roman denemesi - Zehra - Nabizade Nazım



V. Polisiye roman - Esrar-ı Cinayet - Ahmet Vefik Paşa

Köy konulu roman - Karabibik - Nabizade Nazım

Türk romanındaki ilklerle ilgili yukarıda verilenlerden hangi ikisi yanlıştır? A) I. ve IV. B) II. ve III. C) II. ve V. D) III. ve IV. E) IV. ve V.

190

9.

I.



II. Şinasi



III. Ziya Paşa



IV. Ahmet Mithat Efendi



V. Namık Kemal



atasözleri derlemesi Şinasi’nin Durûb-ı Emsâl-i Osmaniye, II

Direktör Ali Bey

Yukarıdaki sanatçılardan hangi ikisinin gezi yazısı türünde eseri vardır? A) I. ve IV. B) II. ve III. C) II. ve V. D) III. ve IV. E) IV. ve V.

köy konulu ilk şiir Muallim Naci’nin Köylü Kızların Şarkısı, III Çözüm Yayınları



I

sahnelenen ilk oyun tiyatro Namık Kemal’in Vatan yahut Silistre, IV Batılı tarzda yazılan ilk oyun da Şinasi’nin Şair Evlenmesi adlı V

yapıtlardır.



Bu parçada numaralı unsurların hangisi yanlıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV. E) V.

12.

I.



II. Tanzimat’ta nesir önemsenmemiş, divanda şiir, nesirin gölgesinde kalmıştır.



III. Tanzimat’ta parça, divanda bütün güzelliğine önem verilmiştir.



IV. Tanzimat’ta söyleyiş, divanda anlam önemsenmiştir.



V. Tanzimat’ta şiire konuya göre başlık verilirken divan şiirinde nazım biçimine ve türüne göre ad verilmiştir.



VI. Sanatçılar Tanzimat’ta gerçek adlarını, divan edebiyatında ise mahlaslarını kullanmışlardır.



Tanzimat şairleri Fransız edebiyatını, divan şairleri Fars ve Arap edebiyatını örnek almışlardır.

Tanzimat ve divan edebiyatlarının karşılaştırılmasıyla ilgili yukarıdaki yargılardan hangileri doğrudur? A) I, II ve IV.

B) I, V ve VI.

C) II, IV ve V.

D) III, IV ve V.



E) IV, V ve VI.

BÖLÜM 07 Test

Servetifünun Edebiyatı - 1 1. Aşağıdakilerden hangisi Servetifünun şairlerinin bir

08

4.

I.

özelliği değildir?



II. Aruz ölçüsünü kullanmaları

A) Yeni kavramlar oluşturmak



III. Batı edebiyatı nazım biçimlerini kullanmaları

B) Her şeyi şiire konu edinmek



IV. Anlamı dize ve beyite sıkıştırmamaları

C) Beyit ve dize güzelliğini önemsemek



V. Arapça, Farsça kelime ve tamlamaları kullanmaları

D) Şiirde konu bütünlüğü sağlamak

Şiirlere başlık vermeleri

Yukarıdakilerden hangi ikisi Servetifünun ve Tanzimat sanatçılarında görülen bir ortaklık değildir?

E) Aruz ölçüsündeki kalıpları değiştirmek

A) I. ve II. B) I. ve V. C) II. ve IV. D) III. ve IV. E) IV. ve V.

2. Aşağıdakilerden hangisi edebiyatımızda Edebiyatıcedide Dönemi’ndeki ilklerden değildir?

A) Çocuklar için ilk şiir kitabının yazılması B) İlk psikolojik romanın yazılması C) Pastoral şiir türünde ilk eserin verilmesi

5. Halit Ziya Uşaklıgil’e ait aşağıdaki yapıtlardan hangisinin

D) Mensur şiir türünde ilk eserin verilmesi

türü farklıdır?

E) Batılı anlamda kusursuz ilk romanın yazılması

A) Kırk Yıl B) Nemide C) Aşk-ı Memnu Çözüm Yayınları

D) Bir Ölünün Defteri E) Ferdi ve Şürekası

6. Kitap, Türk edebiyatının ilk eğitsel çocuk kitabı ve çocuk şiiri alanında Türkçedeki ilk örneklerden birisidir. Kitapta otuz bir şiir vardır. Şair bu kitaptaki şiirlerde genellikle ahlaklı olmanın, bencillikten kurtulmanın, yoksul ve sakatlara yardım etmenin gereğini aşılamak istemiş, çocuklara iş ve sanatı sevdirmeyi amaçlamıştır. Kitaba adını veren küçük kıza evde öğretilmesi gerekenler, şiirler yoluyla verilmeye çalışılmıştır.

3. Bu edebî dönem Recaizade Mahmut Ekrem ile Muallim Naci arasındaki eski edebiyat - yeni edebiyat tartışmasında Recaizade Mahmut Ekrem’in yol göstermesiyle bir yayın organı etrafında toplanan gençler tarafından oluşturulmuş bir dönemdir. 1896 yılında başlamış, 1901’de de sonlanmıştır. Bu hareketi oluşturan sanatçılar şunlardır: ----.

Bu parçanın sonuna aşağıdakilerden hangisi getirilemez?



Bu parçada üzerinde durulan eser, aşağıdakilerden hangisidir?

A) Tevfik Fikret

A) Şermin

B) Cenap Şahabettin

B) Genç Kız Kalbi

C) Halit Ziya Uşaklıgil

C) Karanfil ve Yasemin

D) Hüseyin Rahmi Gürpınar

D) Siyah İnciler

E) Hüseyin Cahit Yalçın

E) Evlere Şenlik

191

Test 08

1. C

7. Aşağıdakilerden hangisi divan, Tanzimat ve

B) Eski nazım biçimlerinin terk edilip yeni nazım biçimlerinin denenmesi C) Ahenk unsuru olarak aruz ölçüsünden yararlanılması

A) sone

E) Ölçü, kafiye koşulu aranmaksızın şiirsel bir söyleyişin tercih edilmesi



8. (I) 1876 -1896 yılları arasında sürmüş bir edebiyat dönemi

B) II.

C) III.

D) IV. E) V.

9. Servetifünun Dönemi’ndeki tartışmayı Ahmet Mithat Efendi başlatmıştır. Ahmet Mithat Efendi, Servetifünuncuların dilini eleştiren ---- adlı bir makale yazmıştır. Tartışma, adını onun bu makalesinden almıştır. Servetifünuncuların dillerinin edebiyat ve dille uğraşanlar tarafından bile anlaşılmadığını ileri sürmüştür. Servetifününcuların dilinin Veysi, Nergisi gibi süslü nesir ustaları olan sanatçılara bile rahmet okuttuğunu söylemiştir. Yazarın bu makalesi ve burada kullandığı kelime, o günden sonra Servetifünuncuları eleştirmekte kullanılan bir kelime olmuştur. Bu kelime anılan dönemde kimi zaman bir ad, kimi zaman bir sıfat olarak kullanılmıştır. Özellikle sıfat olarak kullanıldığında alay, hakaret, küçümseme ve hatta küfür niteliklerinden birini kazanmıştır.

192



Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilebilir? A) Dekadanlar

B) Şiir ve İnşa

C) Lisan ve Edebiyat

D) Lisan-ı Türki



E) Yeni Lisan

6. A

7. C

8. A

9. A 10. E 11. D 12. E

B) balad

D) terzarima

11.



Sis





Han - ı Yağma





Elhan - ı Şita





Tarih - i Kadim





Doksan Beşe Doğru

C) triyole

E) anjanbuman

Yukarıdaki şiirlerin ortak özelliği aşağıdakilerden hangisidir?



A) Tevfik Fikret’e ait olmaları B) Sosyal bir içeriğe sahip olmaları C) Hece ölçüsüyle yazılmaları Çözüm Yayınları

A) I.

5. A

Aşağıdakilerden hangisi bu parçada boş bırakılan yere getirilemez?



D) Konunun genişletilip en basit olay ve nesnelerin ele alınması

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışlığı vardır?

4. D

edebiyatıdır. Din dışı konularda eser vermişlerdir. Aruz ölçüsünü kullanarak aruzun kalıplarında kimi değişiklikler yapmışlardır. Dönemin siyasi koşulları nedeniyle Tanzimat sanatçılarının kullandığı kavramları kullanmamışlarladır. Fransız edebiyatından etkilenmenin bir sonucu olarak Batı edebiyatına özgü ---- gibi nazım şekillerini kullanmışlardır.

A) Aşk, doğa, karamsarlık, hüzün, İstanbul’daki konak yaşamı gibi konuların işlenmesi



3. D

10. “Sanat, sanat içindir.” görüşünün benimsendiği seçkin zümre

Edebiyatıcedide şiirlerinde görülen bir ortak özelliktir?

olan Servetifünun, adını aynı adlı dergiden alır. (II) Bu döneme “yenilikçi edebiyat” anlamına gelen Edebiyatıcedide de denir. (III) Recaizade Mahmut Ekrem ile Muallim Naci arasındaki “Abes-Muktebes Tartışması” sonucu, Recaizade Mahmut Ekrem’in, öğrencisi Ali İhsan Tokgöz’ün çıkardığı fen dergisinin başına yine öğrencisi olan Tevfik Fikret’i getirmesiyle başlamıştır. (IV) Bu derginin etrafında toplanan yenilikçi sanatçılarla başlayan dönemde “Sanat için sanat” görüşüne göre eser verilmiştir. (V) Batı edebiyatına ve Batılı yaşam tarzına gönülden bağlı sanatçılar, Batılı türlerde usta işi eserler vermişlerdir.

2. C

D) Servetifünun Dönemi’ne ait olmaları E) Tarihî konularla ilgili olmaları

12.

HASTA ÇOCUK



— Bugün biraz daha rahattı, çok şükür...Elbet;



Geçer, bu korkulacak şey değil.



—Fakat nevbet



Zavallı yavrucuğun hâlini harâb ediyor:



Vücûdu âteş içinde, dalıp dalıp gidiyor.



İlaçların da mı te’sîri kalmamış acabâ?



Sekiz gün oldu.



— Merak etmeyin hanım, hummâ...



— Hayır, Hüdâ’ya emânet neden merâk edeyim?



Fakat kuzum, ne kadar olsa ben de vâlideyim!



Sekiz gün oldu, harâret devâm edip duruyor.



Tevfik Fikret’in bu şiiriyle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Manzum hikâye özelliği göstermektedir. B) Parça güzelliği yerine anlam bütünlüğü sağlanmıştır. C) Anjanbuman da denen kesik dize özelliğine sahiptir. D) Tema ve konu açısından şairin bağlı olduğu geleneğin dışında bir özelliğe sahiptir. E) Hece ölçüsü ve yalın bir dille halk şiirinin geleneğine uygun bir şiirdir.

BÖLÜM 07 Test

Servetifünun Edebiyatı - 2 1. Şiirlerinde betimlemelerden çokça yararlanmış, sembolizm

akımına uygun ilk şiirleri yazan şairdir. Şiirlerinde ağır bir dili varken düzyazılarında dili yalındır. Tiryaki Sözleri kitabında yer alan özdeyişleri günümüzde de kullanılmaktadır. Ayrıca sohbet, deneme, gezi yazısı, tiyatro türlerinde de başarılı eserler vermiştir. Tamat, Evrak-ı Leyal, Yalan, Körebe, Evrak-ı Eyyam, Nesr-i Harp, Nesr-i Sulh adlarında eserleri vardır.

4.

I.



II. Batılı türlerde eserler verme



III. Şiirde konu bütünlüğünü sağlama



IV. Fransızca sözcük ve tamlamalar kullanma



V. Nesire daha çok önem verme

09

Batı kültürüne yönelme

Yukarıdakilerden hangi ikisi Tanzimat ve Servetifünun edebiyatlarında ortak değildir?

Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

A) I. ve II. B) I. ve IV. C) II. ve V. D) III. ve IV. E) IV. ve V.

A) Hüseyin Cahit Yalçın B) Cenap Şahabettin C) Mehmet Rauf D) Süleyman Nazif E) Celal Sahir Erozan

5. Biçim ve içerik açısından yenilik yapan Servetifünuncuların ve roman türünde yapıtlar vermiştir. Genellikle aşk temasını işlediği ve kahramanları aracılığıyla kendi kişiliğini öne çıkardığı yapıtlarında psikolojik derinliğe varmak istemiş ancak sadece ---- adlı yapıtında bunu başarabilmiştir. Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Eylül

B) Son Emel

D) Cidal

C) Son Yıldız

E) Sansar

Çözüm Yayınları

2. Mehmet Rauf, Servetifünun Dönemi’nde mensur şiir, öykü

I



dilleri oldukça ağırdır. Arapça, Farsça sözcük ve tamlamaları II



çok kullanmışlardır. Türkçenin cümle yapısını bozup III



Fransızcanın cümle yapısını kullanmaya çalışmışlar, devrik IV

cümleye fazla yer vermişlerdir. Toplumsal konulara yakın V

durmuşlar; aile yaşamı, gündelik yaşam gibi konulara yönelmişlerdir. Bu parçadaki numaralanmış ifadelerden hangisi yanlıştır? A) I.

3.

I.



II. Ahenk unsurlarına önem vermek



III. Kavramları, anlamları az bilinen kelime ve tamlamalarla karşılamak



IV. Şiirde müzikaliteye dikkat etmek



V. Müstezat nazım biçimini serbest müstezata dönüştürmek

B) II.

C) III.

D) IV. E) V.

Aruzu Türkçeye uygulayıp konuya göre aruzu kullanmak

6. ---- , Tevfik Fikret’in İstanbul’u kötülediği şiirdir; ---- ise Yahya Kemal Beyatlı’nın bu şiire karşı İstanbul’u övdüğü şiirdir. Bu cümledeki boşluklara sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Sis - Siste Söyleniş B) Han-ı Yağma – Aziz İstanbul

Yukarıdakilerden hangi ikisi Servetifünun şiirindeki yeniliklerden değildir?

C) Haluk’un Amentüsü – Kar Musikileri

A) I. ve II. B) I. ve V. C) II. ve IV. D) III. ve IV. E) IV. ve V.

E) Sancak-ı Şerif Huzurunda - Süleymaniye’de Bayram Sabahı

D) Doksan Beşe Doğru – Rindlerin Akşamı

193

Test 09

1. B

3. C

4. E

5. E

6. A

7. A

8. C

9. C 10. D 11. B 12. B

7.

I.



II. Edebiyat ve Hukuk

Nazım biçimi

vardır?



III. Anjambuman

Kesik cümle



IV. Ahmet Cemil

Mai ve Siyah



V. Triyole

A) Süleyman Nazif, Servetifünun sanatçısıdır. Sosyal sorunlara duyarlıdır. İstanbul’un işgali üzerine yazdığı “Kara Bir Gün” makalesiyle tanınmıştır, bu makalesi yüzünden sürgün yemiştir.



Mezardan Sesler

11. Aşağıdakilerin hangisinde verilen bilgilerde yanlışlık

Hüseyin Cahit Yalçın



Yukarıda numaralanmış unsurlardan hangisi karşılarında verilenlerden herhangi biriyle eşleştirilemez? A) I.

B) II.

C) III.

B) Hüseyin Cahit Yalçın, mizahi yaklaşımla hicivli eserler yazmıştır. Sanat yaşamının olgunluk döneminde yalın bir dile ve hece ölçüsüne yönelmiştir. “Gave Destanı” adlı mizahi şiirleri önemlidir.

D) IV. E) V.

C) Celal Sahir Erozan, Servetifünun şairidir. Fecriâti ve Millî Edebiyat oluşumlarının içinde de yer almıştır.

8. “Düşkünleşmiş” veya “on günlük eşek yavrusu” anlamına gelen Fransızca kelime. 19. yüzyılın sonlarında Fransa’da natüralistlere karşı ortaya çıkan sembolizm akımına öncülük eden sanatçılara, edebiyatı soysuzlaştırdıkları ima edilerek verilen isimdir. Yenilikçi ve kural tanımayan, dilleri ağır Servetifünun sanatçılarını eleştirmek için Ahmet Mithat Efendi onlara bu ismi koymuştur. Servetifünuncuların savunmasını Hüseyin Cahit Yalçın yapmıştır. Ahmet Mithat Efendi’nin en büyük destekçisi ise Ahmet Rasim olmuştur. Servetifünuncular görüşlerini kendi dergilerinde, Ahmet Mithat da Malumat gazetesinde yayımlamıştır. Ahmet Mithat Efendi’nin Tarik gazetesinde yayımlanan “Teslim-i Hakikat” makalesinde olumlu bir tavır benimsemesi ve bazı sözlerini geri alması, tartışmayı yumuşatmıştır. Bu parçada sözü edilen edebî tartışma aşağıdakilerden hangisidir? A) Yeni Lisan tartışması B) Şiir ve İnşa tartışması C) Dekadanlar tartışması

D) Ali Ekrem Bolayır, Namık Kemal’in oğludur. Vatan, özgürlük konulu şiirleri vardır. E) Saffeti Ziya, Servetifünun sanatçısıdır. Sosyete yaşamını konu ettiği “Salon Köşelerinde” romanı edebiyatta bir ilktir.

Çözüm Yayınları



12.

I.



II. Süreyya Bey ve Suat Hanım beş yıldan beri evlidir. Süreyya’nın arkadaşı Necip de ikilinin aile dostlarıdır. Necip, Suat’a ilgi duyar. Bu sevgi karşılıksız değildir. Zamanla bu aşk şiddetlenir. Bir gün köşkte çıkan bir yangında Suat içeride kalır. Süreyya, eşini kurtarmak için yanan eve girmez. Necip onu kurtarmak için evin içine girer ve her ikisi de yangında ölür.



III. Ömer Behiç, ailesine bağlı bir doktordur. Neyyire, doktoru baştan çıkarır. Ailesiyle gizli ilişkisi arasında bocalayan Ömer Behiç, küçük kızı Leyla’nın menenjitten ölmesi üzerine bunu ilahi bir uyarı kabul eder ve ailesine döner.



IV. Ahmet Cemil, mülkiyeyi bitireceği sırada babasını kaybeder, ailesinin geçimini sağlayabilmek için çalışmaya başlar. Büyük hayaller bağladığı eseri beğenilmez. Kız kardeşi İkbal kocasının eziyetleri sonucunda ölür. Sevdiği kadın Lamia başkasıyla nişanlanır. Eseri beklediği ilgiyi görmez. Tüm hayalleri yıkılan Ahmet Cemil, annesini de alıp bir gemiyle İstanbul’dan ayrılır. Yemen’de bir ilçe kaymakamlığı görevini kabul eder ve oraya gider.



Aşağıdaki eserlerin hangisiyle ilgili bir açıklama yukarıda yapılmamıştır?

D) Abes – muktebes tartışması E) Harabat – Tahrib-i Harabat tartışması

9. Aşağıdaki eşleştirmelerin hangisinde yanlışlık vardır? Eser

194

2. A

Tür

Sanatçı

A)

Pençe

oyun

Mehmet Rauf

B)

Bağ Bozumu

şiir

Hüseyin Siret Özsever

C)

Malta Geceleri

roman

Süleyman Nazif

D)

Gönül Ticareti

öykü

H. Rahmi Gürpınar

E)

Edebiyat ve Hukuk

makale

Hüseyin Cahit Yalçın

10.

I.



II. Sanatlı bir üsluba sahip olması



III. Natüralizm akımına bağlı olması



IV. Sadece hikâye ve roman türlerinde eserler vermesi



V. Romanlarında üst tabakanın yaşamını ele alması



Mensur şiir türünde eser vermesi

Yukarıdaki özelliklerden hangi ikisi Halit Ziya Uşaklıgil için söylenemez? A) I. ve II. B) I. ve V. C) II. ve IV. D) III. ve IV. E) IV. ve V.

Zengin ve kibar Adnan Bey, genç yaştaki sosyete meraklısı Bihter’le evlenir. Bihter zamanla kocasının yeğeni Behlül’e âşık olur. Behlül, aynı zamanda amcasının kızı olan Nihal’e de yönelir. Behlül ile Nihal, evlenmek üzereyken Bihter ve Behlül’ün yasak aşkları ortaya çıkar. Bihter intihar eder, Behlül kaçar.

A) Eylül

B) Nesl-i Ahir

C) Kırık Hayatlar

D) Mai ve Siyah



E) Aşk-ı Memnu

BÖLÜM 07 Test

Servetifünun Edebiyatı - 3 1. Aşağıdakilerden hangisi Servetifünun Dönemi edebiyatı ile ilgili değildir? A) Kesik dize

B) Parnasizm

C) Sembolizm

D) Serbest nazım



5. Dönemin en başarılı olduğu alan, roman ve hikâyedir. Tanzimat romanında Batı’nın romanı taklit edildiği için bu dönemin romanı oldukça iyi bir durumdadır. Roman tekniğini geliştirmişler, romanda gereksiz tasvirler ya da konu dışı bilgilerin verilmesinden kaçınmışlardır. Realizmden etkilenen yazarlar konularını hep İstanbul’dan almışlardır. Bunda yazarların yaşadığı çevreyi iyi gözlemlemeleri ve eserlerine yansıtmasının etkisi vardır. Ancak eserlerde yabancı kelimelerin bolca kullanılması eserlerin geniş halk kitlelerine yayılmasını engellemiştir. Hikâye alanında da yeni ve önemli eserler verilmiş, Anadolu’nun değişik yörelerinin de konu edildiği hikâyelerde dil daha sade kullanılmıştır.

E) Terzarima

2. (I) Kulak için kafiye yerine göz için kafiye anlayışına sahiptirler. (II) Nazmı nesre yaklaştırmışlar, beyit hâkimiyetinden bütün hâkimiyetine geçmişlerdir. (III) Şiirin konusunu genişleterek hüzne ve hüzünlü manzaralara yönelmişlerdir. (IV) Gerçekten kaçarak hayale ve doğaya sığınma ise şiirlerinde görülen başka bir özelliktir. (V) Toplumsal yaşamdan uzak durarak günlük hayatın ufak tefek sorunlarını ele almışlardır.



B) Halit Ziya Uşaklıgil – Ali Canip Yöntem C) Hüseyin Cahit Yalçın – Ahmet Hikmet Müftüoğlu D) Recaizade Mahmut Ekrem - Samipaşazade Sezai

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisi Edebiyatıcedide şiiri için söylenemez? A) I.

B) II.

C) III.

Aşağıdakilerin hangisinde bu parçada sözü edilen türün yazarları verilmiştir? A) Ahmet Mithat Efendi – Hüseyin Rahmi Gürpınar

E) Halit Ziya Uşaklıgil – Mehmet Rauf

D) IV. E) V.

3. Aşağıdakilerden hangisi Servetifünun şiiri için söylenemez?

Çözüm Yayınları



10

6. Aşağıdaki eşleştirmelerin hangisinde yanlışlık vardır? A) Hayal İçinde, Nadide – Hüseyin Cahit Yalçın

A) Nazmı nesre yaklaştırma

B) Nemide, Sefile – Halit Ziya Uşaklıgil

B) Aruzu Türkçeye başarıyla uygulama

C) Hakka Sığındık, Gulyabani – Süleyman Nazif

C) Divan edebiyatı nazım biçimlerini kullanma

D) Halas, Ferda-yı Garam – Mehmet Rauf

D) Aşk, hayal kırıklıkları, doğa gibi konuları işleme

E) İffet, Nimetşinas – Hüseyin Rahmi Gürpınar

E) Sone, terzarima gibi Batılı nazım biçimlerini deneme

4. (I) Eserlerde çevre betimlemeleri, süs için değil, olay



kahramanlarının tanıtılması için yapılmıştır. (II) Kahramanların iç ve dış dünyaları ayrıntılarıyla anlatılmış, gözleme önem verilmiştir. (III) Betimlemelerde çok ağır, süslü; konuşma bölümlerinde ise daha sade ve doğal bir dil kullanılmıştır. (IV) Yapı unsurlarından zaman ve mekân fazla önemsenmemiş, daha çok kişi ve olay üzerinde durulmuştur. (V) Romanlarda konaklarda yaşayan, eğitimli, seçkin kişilerin kahraman olarak seçilmesine karşın hikâyelerde halktan kişiler ele alınmıştır. Servetifünun roman ve hikâyesiyle ilgili bu parçada verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV. E) V.

7. Servetifünun Dönemi’nde roman ve öyküde teknik açıdan sorunsuz eserler verilmiş, realizmin ve sembolizmin etkisinde I II

kalınarak aile içi yaşam, bireysel konular işlenmiştir. Romanın

dili ağır, öykünün dili ise romana göre daha hafiftir. Mekân ise III IV İstanbul ve zengin çevredir. V

Bu cümlede numaralı ifadelerden hangisi yanlıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV. E) V.

195

Test 10

1. D

8. Mehmet Rauf’a ait aşağıdaki eserlerden hangileri göstermeye bağlı metin türlerindendir?

2. A

3. C

4. D

5. E

6. C

7. B

8. A

9. C 10. D 11. B 12.B

11. Aşağıdakilerin hangisinde bilgi yanlışlığı vardır? A) Hüseyin Cahit Yalçın, Servetifünun’un savunuculuğunu üstlenmiş, bu nedenle geri planda kalmıştır. Tenkit türüne ağırlık vermiştir. “Edebiyat ve Hukuk” adlı makalesi, Servet-i Fünun dergisinin kapatılmasına neden olmuştur.

A) Sansar – Pençe - Cidal B) Genç Kız Kalbi - Eylül - Ferda-yı Garam C) Karanfil ve Yasemin – Define – Böğürtlen

B) Halit Ziya, romanlarında aydın kişileri, öykülerindeyse halktan kişileri konu edinmiştir. Ferdi ve Şürekası adlı hikaye kitabında İzmir’de geçen olayları, Aşk-ı Memnu romanında da İstanbul’da yaşanan yasak bir aşkı konu edinmiştir.

D) Bir Aşkın Tarihi - Kadın İsterse - Âşıkane E) Son Emel – İntizar - Pervaneler Gibi

C) Mehmet Rauf, özellikle “Eylül” adlı romanında ruh çözümlemelerine sıkça yer vererek edebiyatımızda psikolojik romanın ilk başarılı örneğini veren Servetifünun Dönemi sanatçısıdır. D) Evrak-ı Eyyam, Nesr-i Harp, Nesr-i Sulh, Tiryaki Sözleri gibi kitapların sahibi olan Cenap Şahabettin şiirde müzik, ritim, kafiye gibi özelliklere önem vermiştir. Yeni nazım biçimlerini denemiştir, ağır bir üsluba sahiptir.

9. Servet-i Fünun dergisinin yönetmeni olan Tevfik Fikret, divan şiiri nazım biçimlerini kullanmayan ve sone nazım biçimini kullanan ilk şairdir. Ayrıca serbest müstezatı geliştirip başarılı örnekler vermiştir. Parnasizmden etkilenmiştir. Manzum hikâye türünde de ---- gibi başarılı eserler vermiştir. Kırık saz anlamına gelen “Rübab-ı Şikeste” ve 300 şiirden oluşan, hece ölçüsüyle çocuklar için yazılmış “Şermin” adında şiir kitapları vardır.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilemez? A) Verin Zavallılara B) Hasta Çocuk C) Seyfi Baba D) Balıkçılar

Çözüm Yayınları



E) Ramazanlarıyla, bayramlarıyla, sokak satıcılarıyla eski İstanbul yaşamını anı ve fıkralarında işleyen Ahmet Rasim, edebiyat aracılığıyla halkı eğitmeyi amaçlayan bir yazar olarak Ahmet Mithat geleneğini sürdürmüştür.

E) Ramazan Sadakası

196

10.



Hac Yolunda





Afak-ı Irak





Suriye Mektupları





Avrupa Mektupları



Aşağıdakilerden hangisi yukarıda verilen eserler için söylenemez? A) Cenap Şahabettin’e aittirler. B) Gezi yazısı türünde eserlerdir. C) Edebiyatıcedide Dönemi ürünleridir. D) Göstermeye dayalı metin türlerindendirler. E) Öğretici metin türünün özelliklerine sahiptirler.

12.

I.

Rücu - Trablusgarp Savaşı öne sürülerek Meclis’in kapatılması

II. Han-ı Yağma - Yönetimdeki yolsuzluklar ve haksızlıklar III. Rübâb’ın Cevabı - İttihat ve Terakki’nin eleştirisi IV. Doksan Beşe Doğru - Meşrutiyet’in ilanı nedeniyle İstanbul’a övgü V. Tarih-i Kadim’e Zeyl - Mehmet Akif’e yanıt



Tevfik Fikret’in yukarıda verilen şiirlerinden hangi ikisinin yeri değiştirilirse şiir – içerik eşleştirmesi doğru olur? A) I. ve II. B) I. ve IV. C) II. ve V. D) III. ve IV. E) IV. ve V.

BÖLÜM 07 Test

Servetifünun Edebiyatı - 4 1. Eserlerinde toplumsal ve ekonomik eşitsizlikleri, kadın erkek ilişkilerini işleyen Emile Zola’nın deneysel roman yöntemini uygulayan “Kaynanam Nasıl Kudurdu, Ben Deli miyim” gibi romanlarıyla tanınan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

5.



Hüseyin Rahmi Gürpınar





Ahmet Rasim



11

Aşağıdakilerden hangisi bu iki sanatçının ortak özelliğidir? A) Servetifünun Dönemi’nde eser vermelerine rağmen hiçbir topluluğa dâhil olmamaları

A) Mehmet Rauf B) Halit Ziya Uşaklıgil

B) Edebiyatın birçok türünde eser vermelerine rağmen özellikle fıkra türünde başarılı olmaları

C) Ali Ekrem Bolayır D) Hüseyin Rahmi Gürpınar

C) Roman ve hikâye türlerinde toplumun sorunlarını ele almaları

E) Hüseyin Siret Özsever

D) Yaşadıkları dönemin geleneğine uygun biçimde, oldukça yalın bir dili tercih etmeleri E) Millî konulara değinen Batılı anlamda düzyazı türlerinin ilk örneklerini vermeleri

2. Meftun, zengin Kasım Efendi’ye damat olmak ister. Entrikalarla Kasım’ın kızı Edibe’yle evlenir. Meftun’un kız kardeşi Lebide ise Kasım Efendi’nin oğlu Mahir ile evlendirilir. Kasım Efendi’nin servetini ele geçirmek isteyen Meftun, Kasım Efendi’nin oğlu Mahir’i kullanır. İş öğrenilince Mahir evlatlıktan reddedilir. Meftun Paris’e kaçar, Edibe ise babası Kasım Efendi’nin yanında kalır. Edibe ahlaksız durumlara yol açınca Kasım Efendi felç geçirir. Meftun ise servetin peşinde olduğu için eski karısıyla yeniden evlenme planları yapmaya başlamıştır. Bu parçada özeti verilen eser aşağıdakilerden hangisidir? A) Şık

B) İffet

D) Şıpsevdi

C) Mürebbiye

E) Sözde Kızlar

3. Tanzimat ve Servetifünun edebiyatı karşılaştırılırsa aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Tanzimat’ta gazetecilik, Servetifünun’da dergicilik ön plandadır. B) Servetifünuncular, Batı edebiyatı akımlarını daha bilinçli kullanmışlardır.

Çözüm Yayınları



6. Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat ve Servetifünun edebiyatları arasında bir fark değildir? A) Tanzimat’ta tiyatro önemliyken Servetifünun’da arka plana düşmüştür. B) Tanzimat’ta her şey, Servetifünun’da ise güzel olan her şey şiire konu olmuştur. C) Tanzimat’ta düzyazı türlerinde teknik kusurlar varken Servetifünun’da yoktur. D) Tanzimatçılar divan şiiri, Servetifünuncular Batı edebiyatına özgü nazım biçimlerini kullanmışlardır. E) Tanzimatçılar aruzu bilinen şekliyle devam ettirirken Servetifünuncular Türkçeye uydurup aruz kalıplarını bozmuştur.

C) Servetifünuncularda dilde sadeleşme düşüncesi hiç olmamıştır. D) Tanzimat’ta sosyal konulara değinme bilinci vardır ve bu anlayışla eser verilmiştir. E) Servetifünun şiirinde anlam bütüne yaydırılırken Tanzimat’ta parçaya sıkıştırılmıştır. 7. Halit Ziya Uşaklıgil’e ait aşağıdaki eserlerin hangilerinin türleri doğru verilmiştir? 4. Aşağıda verilen eserlerden hangileri göstermeye dayalı metin türüne örnek verilemez? A) Sansar, Pençe, Cidal B) Kâbus, Fare, Füruzan C) Yalan, Körebe, Yağmurdan Doluya D) Eşkâl-i Zaman, Gülüp Ağladıklarım, Gecelerim E) Hazan Bülbülü, Kadınlar Erkekleşince, Tokuşan Kafalar

A) Gezi Yazısı: Kırk Yıl, Saray ve Ötesi, Bir Acı Hikâye B) Hikâye: Solgun Demet, Bir Yazın Tarihi, Füruzan C) Roman: Nemide, Kırık Hayatlar, Nesl-i Âhir, Bir Ölünün Defteri D) Tiyatro: Kâbus, Fare, Aşka Dair, Bir Muhtıranın Son Yaprakları E) Mensur şiir: Mezardan Sesler, Sefile, Sanata Dair, Kadın Pençesi

197

Test 11

1. D

8. Matmazel Angel, Fransa'dan kovulmuş, âşıklarının biriyle İstanbul’a gelmiş bir Parislidir. Fransız bir ailenin yardımıyla Dehri Efendi’nin konağına girer ve onun çocukları Nezahat ve Nazmi’ye öğretmenlik yapmaya başlar. Bir süre sonra ailenin erkeklerini baştan çıkarma planları yapan Angel, aptal torun Şemi’den başlayarak ailenin reisi Dehri Efendi’ye kadar tüm erkekleri baştan çıkarır.



B) İffet

D) Şıpsevdi

5. A

6. B

7. C

8. C

9. E 10. C 11. C 12. E

Öykü: Melek Sanmıştım Şeytanı, Kadınlar Vaizi, Tokuşan Kafalar, Katil Buse, Tünelden İlk Çıkış III IV

Tiyatro: İki Hödüğün Seyahati, Hazan Bülbülü, V

C) Mürebbiye

E) Sözde Kızlar



Kadınlar Erkekleşince



Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın yukarıdaki yapıtlarından hangi ikisinin yerleri değiştirilirse yapıtların türleri doğru verilmiş olur? A) I. ve II. B) I. ve IV. C) III. ve V. D) III. ve IV. E) IV. ve V.

A) Ahmet Rasim

B) Mehmet Rauf

C) Halit Ziya Uşaklıgil

D) Hüseyin Cahit Yalçın

E) Hüseyin Rahmi Gürpınar

10. Aşağıdakilerin hangisinde verilen bilgi, karşısındaki sanatçıyla ilgili değildir? A) İstanbul’un işgal edilmesi üzerine “Kara Bir Gün” başlıklı makalesindeki sert çıkışı yüzünden Malta’ya sürülmüştür. Açık sözlü ve cesur yapıtlarıyla Tanzimat şairi Namık Kemal’i andıran Edebiyatıcedide sanatçısı bu yönüyle halkın yüreğinde yer etmiştir. (Süleyman Nazif) B) Romanlarında yalın bir dil kullanmış, teknik kaygı gütmemiştir. Konularını batıl inançların gülünçlüğü, aile geçimsizlikleri, Batı özentisinin getirdiği züppeliklerden alır. “Sokak” kavramını bütün canlılığıyla yazınımıza taşımış yazarlarımızdan biridir. (Hüseyin Rahmi Gürpınar) C) Tabiatı, özlemlerini, hayallerini sembollerle anlatan Edebiyatıcedide şairidir. Şiirlerinde “saat-i semen-fâm”, “çeng-i müzehhep” gibi farklı tamlamalar kullanmıştır. “Tamat, Afak-ı Irak, Körebe” önemli yapıtlarındandır. (Hüseyin Siret Özsever) D) Öykü ve roman yazarıdır. 1908’den sonra Yeni Lisan ve Türkçülük akımlarını benimsemiş, Türk Yurdu dergisinin ve Türk Derneği’nin kurucuları arasında yer almıştır. Haristan ve Gülistan, Çağlayanlar, Gönül Hanım adlarında eserleri vardır. (Ahmet Hikmet Müftüoğlu) E) Servetifünun Dönemi’nin eleştiri alanında önemli bir ismidir. Batılı sanat ve edebiyat hareketlerini yakından incelemiş ve bilimsel eleştirilerin kapılarını aralamıştır. Bu alanda yazdığı “Hayat ve Kitaplar” adında bir kitabı vardır. (Ahmet Şuayip)

Çözüm Yayınları

Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?



198

4. D

Şenlik, Cadı, Mutallaka, Utanmaz Adam II

9. Edebiyatıcedide romanının ön planda olduğu devirde, Ahmet Mithat’ın popüler roman anlayışını tek başına ve büyük bir güçle devam ettiren bir yazardır. Türk romanındaki ilk izlerinde 1885’ten sonra rastlanan natüralizmin ilk temsilcisidir. Romanlarındaki kahramanları daima karakterlerinin ve sosyal çevrelerinin birer ortak ürünü olarak ele alan, onların psikolojik kişiliklerini soyaçekimle ve sosyolojik kişiliklerini de içinde yetiştikleri sosyal şartlarına göre değerlendiren bir romancıdır.

3. E

11. Roman: Metres, Nimetşinas, Kaynanam Nasıl Kudurdu, Hakka Sığındık, Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç, Deli Filozof, Evlere I

Bu parçada özeti verilen eser aşağıdakilerden hangisidir? A) Şık

2. D

12.

I.



II. Servetifünun Dönemi’nin nesir ustasıdır. Batılı anlamda edebiyatımızın ilk büyük romancısıdır. Ağır ve süslü bir dil kullanmış, şairane betimlemelere yer vermiştir. Mezardan Sesler, Kırık Hayatlar; Bir Hikâye-i Sevda, Solgun Demet, Aşka Dair adlarında eserleri vardır.



III. Aruzu Türkçeye başarıyla uygulayan, şiiri düzyazıya yaklaştıran Edebiyatıcedide şairidir. İlk şiirlerinde doğayı ve duygulandığı konuları lirik bir yaklaşımla ele alırken sonraları toplumsal içerikli didaktik-lirik şiirler yazmıştır. Çocuklar için Şermin adlı bir şiir kitabı yazmıştır.



IV. Şiirlerinde Fransız edebiyatının etkisinde kalmış, sembolizmi benimsemiştir. Müziğe, söz ve müzik arasındaki uyuma önem vermiştir. Düzyazı türlerinden fıkra, gezi yazısı türlerinde de başarılı bir sanatçıdır. Özellikle düzyazılarını yalın ve akıcı bir dille kaleme almıştır. Piyale, önemli bir şiir kitabıdır.



Aşağıdaki sanatçılardan hangisiyle ilgili yukarıda bir bilgi yoktur?

Gazetecilikle edebiyata atılmıştır. Yalın ve akıcı bir dili vardır. Fıkra ve anı yazılarıyla ünlüdür. Yazılarının birçoğunda “Şehir Mektupçusu” takma adını kullanmıştır. ; Falaka, Eşkal-i Zaman, Şehir Mektupları gibi eserleri vardır.

A) Tevfik Fikret

B) Ahmet Haşim

C) Ahmet Rasim

D) Halit Ziya Uşaklıgil



E) Cenap Şahabettin

BÖLÜM 07 Test

Servetifünun Edebiyatı - 5 1. Dönemin tüm sanatçılarında koyu bir karamsarlık vardır. Yılgınlığın ve baskının etkisiyle halkla, yaşamla köklü bir bağ kuramamışlardır. Bu yüzden kent soylu aydınların kişisel dramlarını, aile yaşamlarını ele almışlardır. Eserlerde sevgiden başka bir kaygıları, dert ve sorunları olmayan, çalışmadan yaşayan, tüketici kişilerin yaşamlarına ayna tutulmuştur.

12

4. Aşağıdaki eşleştirmelerin hangisi yanlıştır? A) Kavgalarım - eleştiri- Hüseyin Cahit Yalçın B) Âfak-ı Irak - gezi yazısı - Cenap Şahabettin C) Siyah İnciler – öykü - Mehmet Rauf D) Gizli Figanlar - şiir - Süleyman Nazif E) Beyaz Gölgeler – şiir - Celal Sahir Erozan

Bu parçada sözü edilen dönem aşağıdakilerden hangisidir? A) Tanzimat I. Dönem B) Tanzimat II. Dönem C) Edebiyatıcedide D) Fecriati E) Millî Edebiyat

5. Aşağıdakilerden hangisi Hüseyin Rahmi Gürpınar için söylenemez?

2. Servetifünun Dönemi’nden itibaren edebiyatımız, Avrupai bir edebiyat özelliği kazanmıştır. Bu döneme Servetifünun Dönemi denmesi, bu edebî hareketin Servet-i Fünûn dergisinde gerçekleşmesi ile ilgilidir. Edebî alanda birçok yenilik yapıldığı için döneme ---- anlamına gelen Edebiyatıcedide de denir. Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) yenilikçi edebiyat B) geleceğin ışığı

B) Kahramanlarını, kahramanların içinde yaşadığı toplumun diliyle konuşturmuştur. C) Ruhsal çözümleme yapmış, sürrealizmin bilinçaltı tekniklerini eserlerine ustaca uygulamıştır.

Çözüm Yayınları



A) Eserleri yaşadığı dönemin folklorik ve kültürel ögelerini yansıtması açısından önemlidir.

D) Eserlerinde sokağın dilini kullanmıştır; İstanbul’un iç ve kenar mahalleleri, eserlerinde mekândır. E) Mahalle yaşamını, yanlış inançları, kadınların bilinmeyen yaşam özelliklerini, Batılılaşmanın aksayan yönlerini eserlerinde ele almıştır.

C) büyük edebiyat D) gerçek edebiyat E) öz edebiyat

3. Ahmet Mithat Efendi geleneğine bağlı bir sanatçıdır. Makale, deneme, fıkra, anı gibi türlerin ustasıdır. Fıkra yazarlığında edebiyatımızda ilk önemli isimdir. Anı türündeki eserleri belge niteliğindedir. Yalın halk dilini kullanmış, mizahi bir üsluba sahiptir. Şehir Mektupları, Eşkâl-i Zaman, Ramazan Sohbetleri, Muharrir Bu ya, Cidd ü Mizah, Gülüp Ağladıklarım, Falaka, Gecelerim, Muharrir-Şair-Edip adlarında eserleri vardır.

6. On sekiz öyküden oluşan bir öykü kitabıdır. Millî Edebiyat etkisiyle yazılmıştır. Türkçülük fikrini benimsetme amacı taşır. Türk tarihi, Türk kültürü hakkında bilgiler verir.





Bu parçada hakkında bilgi verilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Faik Ali Ozansoy B) Celal Sahir Erozan C) Hüseyin Siret Özsever D) Ahmet Rasim E) Süleyman Nazif

Yukarıdaki eser, aşağıdaki sanatçılardan hangisine aittir? A) Ahmet Rasim B) Ahmet Hikmet Müftüoğlu C) Hüseyin Cahit Yalçın D) Hüseyin Suat Yalçın E) Hüseyin Rahmi Gürpınar

199

Test 12

1. C

7. Sokağı çok iyi bilen ve halkın içinden gelen Ahmet Rasim’in İstanbul ve insanla ilgili gözlemlerini yansıtan söyleşi tarzında bir eserdir. Yazarın Malumat dergisinde yayımlanan yazılarından oluşan bir eserdir. Yazar, dönemin İstanbul’unu; mekân, doğal doku, kültürel yapı, gelenek görenekler, insan ilişkileri gibi unsurlarla ele alarak tüm renk ve sesleriyle canlı olarak anlatmıştır. Üslupta doğal ve samimi bir atmosfer vardır.

B) Ben Deli miyim

C) Afak-ı Irak

D) Hakka Sığındık



3. D

4. C

5. C

6. B

7. A

8. B

9. E 10. B 11. B

10. Servetifünuncular anlamın beyitte toplanması geleneğini tümüyle yıkmışlardır. Böylece şiirde parça güzelliği yerine bütünsel güzellik ilkesini getirdiler. Bunun yanı sıra yıllar yılı edebiyatımızda bir tartışma konusu olan “kafiyenin göz için mi, kulak için mi olduğu” sorununa kesin bir çözüm yolu getirerek uyağın göz için değil, kulak için olduğu görüşünü verdikleri örneklerle kanıtlamışlardır. Ayrıca Türkçe kelimelerin kendi söylenişleri içinde çarpıtılmadan aruza uymasını sağlamışlardır.

Bu parçada sözü edilen eser aşağıdakilerden hangisidir? A) Şehir Mektupları

2. A



Bu parçada sözü edilen gelişmelere aşağıdaki şairlerden hangisi örnek verilemez? A) Recaizade Mahmut Ekrem

E) Bir Yazın Tarihi

B) Muallim Naci C) Cenap Şahabettin D) İsmail Safa

8. Bu dönemin şiiri içerik yönünden zengin bir şiir değildir. Belirli temalar etrafında toplanmıştır. Bunlar “aşk”, “doğa”, “aile yaşamı”, “acıma”, “kişisel tedirginlik ve yakınma” türünden suya sabuna dokunmayan konular ve temalardır. Hürriyet, istiklâl, ihtilâl, inkılâp, hak, eşitlik gibi kelime ve kavramları kullanmayı göze alan kendilerinden önceki dönemin şiiri ise Cumhuriyet’in toplumcu – gerçekçileri ile tekrar eski ruhuna ulaşacaktır.

Bu parçada sözü edilen dönemler aşağıdakilerden hangisidir? A) Fecriati – Servetifünun

Çözüm Yayınları

E) Tevfik Fikret

B) Servetifünun – Tanzimat C) Millî Edebiyat – Servetifünun D) Divan edebiyatı – Tanzimat E) Servetifünun – Halk edebiyatı

9. Roman, öykü ve tiyatro türlerinde eser veren Hüseyin Rahmi Gürpınar, Servetifünun Dönemi’nde eser verip bu döneme dâhil olmayan bir sanatçıdır. Tiyatroları sahnelenme tekniğine uygun değildir. Yaşadığı dönemin sosyal yaşamını yansıtan ---- gibi romanları birçok bilim dalına kaynak niteliğine de sahiptir.

200



11. Dönemin romanları büyük oranda kötü sonlanır. Sanatçıların etkilendiği ---- edebiyatından ve dönemin siyasal koşullarından ötürü, romanlarda karamsarlık hâkimdir. Romanlarda sosyal sorunlara değinilmemiş, bireysel konular ele alınmıştır. ---- akımından etkilenen sanatçılar, tarafsız bir biçimde olay örgüsünü ve şahısları okuyucuya aktarmışlar, romanlarda mekân olarak ---- dışına çıkmamışlar, roman kahramanlarını büyük oranda aydın kesimden seçmişlerdir. Arapça ve Farsça kelimelerin ve tamlamaların fazlaca kullanılmasından dolayı ---- bir dil vardır. Ayrıca Fransızcanın cümle yapısından etkilenmişler, devrik ve uzun cümleler kullanmışlardır.

Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilir?

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdaki eserlerden hangisi getirilemez?

A) Fransız, Realizm, İstanbul, etkili

A) Hakka Sığındık

B) Gulyabani

C) İngiliz, Romantizm, Anadolu, yalın

C) Deli Filozof

D) Evlere Şenlik



E) Katil Buse

B) Fransız, Realizm, İstanbul, ağır D) İngiliz, Realizm, İstanbul, ağır E) Batı, Romantizm, Anadolu, süslü

BÖLÜM 07 Test

Fecriati Edebiyatı 1. Sanat anlayışı bakımından “sanat için sanat” düşüncesine

4. Fecriati topluluğu şairidir. “Akşam, gün batımı, gece, mehtap, yıldızlar” gibi ögeleri şiirlerinde tema olarak kullanmış “Piyale, Göl Saatleri” adında şiir kitaplarını yazmıştır. Piyale şiir kitabının ön sözünde bulunan “Şiir Hakkında Bazı Mülahazalar” yazısında poetikasını açıklamıştır.

bağlı olan bu sanatçılar “Sanat şahsi ve muhteremdir.” ilkesini benimsemişlerdir. Dil ve üslup açısından Edebiyatıcedide’nin etkisinde kalmışlardır. Arapça ve Farsça kelimelere, bu dillerin kurallarına göre yapılmış tamlamalara büyük oranda yer veren bir dil kullanmışlardır



13



Bu parçada hakkında bilgi verilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

Bu parçada sözü edilen edebî topluluk aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ahmet Rasim

A) Servetifünun

B) Ahmet Hikmet Müftüoğlu

B) Fecriati

C) Ahmet Haşim

C) Millî Edebiyat

D) Ahmet Şuayip

D) Tanzimat I. Dönem

E) Tevfik Fikret

E) Tanzimat II. Dönem

2. Şiirin dili musiki ile söz arasında ve sözden ziyade musikiye yakındır. Yani bu dil, bir açıklama vasıtası olmaktan ziyade bir telkin vasıtasıdır ve şiirde musiki anlamdan önce gelir. Bu bakımdan kelimeler; şiire, anlam değerlerinden çok musiki değerleriyle girerler. Şiirin anlam bakımından açık olması zaruri değildir. Şiirin doğduğu yer şuuraltıdır. Konu ise sadece terennüm için bir vesiledir. Bu görüşler aşağıdaki şairlerden hangisine ait olabilir? A) Ziya Paşa B) Muallim Naci C) Tevfik Fikret

katılmamış bir sanatçı vardır?

A) Cenap Şahabettin - Celal Sahir Erozan B) Şahabettin Süleyman – Süleyman Nazif

Çözüm Yayınları



5. Aşağıdakilerin hangisinde Fecriati topluluğuna

C) Ali Canip Yöntem - Mehmet Fuat Köprülü D) Hamdullah Suphi Tanrıöver - Refik Halit Karay E) Yakup Kadri Karaosmanoğlu - Emin Bülent Serdaroğlu

D) Ahmet Haşim E) Cenap Şahabettin

3. 1901 yılında Servetifünun’un dağılmasıyla 1908 yılına



kadar edebiyat dünyasında oluşan boşluğa tepki duyan gençlerin meydana getirdiği bir topluluktur. “---- ” anlamına gelen Fecriati ismini kendilerine uygun gören gençler, edebiyatımızda bildiri yayımlayan ilk topluluk olmaları açısından önemlidir.

6. Edebiyatla ilgili görüşleri ortaya koymak için topluma

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir?



deklare edilen bildiridir. Sanatçı ya da sanatçı topluluğu, sanatsal ilkelerini veya yapmak istediklerini yazılı bir belge ile topluma, ilgili unsurlara bildirir. Fecriati sanatçıları, bizim edebiyatımızda bunu ilk kez yapan sanatçılardır. Bu parçada aşağıdakilerden hangisinin açıklaması yapılmıştır?

A) Fenlerin serveti

A) Edebî beyanname

B) Aydınlığın yolu

B) Şiir poetikası

C) Geleceğin teminatı

C) Edebî tanıtım

D) Geleceğin ışığı

D) Ön söz

E) Yenilikçi edebiyat

E) Güldeste

201

Test 13

1. B

7. Ahmet Haşim, Fecriati yöneliminin en önemli ismidir.

4. C

5. A

6. A

7. D

8. B

Aşağıdakilerden hangisi bu parçada sözü edilen sanatçının bir şiiri değildir? B) Süvari C) Merdiven



I.

Edebiyata bir kalite getirmek



II. Dilde sadeleşmeye gitmek

D) Aziz İstanbul



III. İstanbul Türkçesini ölçü almak

E) Bir Günün Sonunda Arzu



IV. Anadolu’ya yönelmek



V. Bildiri yayımlamanın yararına inanmak



8.

I.



II. Ahmet Haşim dışında diğer sanatçıların topluluğun düşüncelerini devam ettirmemeleri



III. Yetenekli sanatçıları bir araya getirmeyi istemeleri



IV. Dil ve üslup bakımından Edebiyatıcedide’nin devamı olmaları



V. Gazeteciliğe ve tiyatroya önem vermeleri

Çözüm Yayınları

A) I. ve II. B) I. ve V. C) II. ve IV. D) III. ve IV. E) IV. ve V.

Yukarıdakilerden hangi ikisi bu parçada sözü edilen topluluğun özelliğidir? A) I. ve II. B) I. ve V. C) II. ve IV. D) III. ve IV. E) IV. ve V.

Servetifünun’a tepki duyup Fecriati adında bir dergi çıkarmaları

Yukarıdaki belirlemelerden hangi ikisi Fecriati topluluğu için söylenemez?

9. D 10. B 11. E

Batı’daki benzerleri gibi dil, edebiyat ve sanatın gelişmesine, ilerlemesine hizmet etmek, gençleri bir araya getirmek, seviyeli fikir münakaşalarıyla halkı aydınlatmak, değerli ve önemli yabancı eserleri Türkçeye kazandırmak, Batı’daki benzer topluklarla temas kurmak, böylece Türk edebiyatını Batı edebiyatına, Batı edebiyatını da Türk edebiyatına tanıtmak amacıyla hareket etmişlerdir.

A) O Belde



3. D

10. Edebiyatımızda bir beyanname ile ortaya çıkan ilk topluluktur.

Şiirlerinde musikiye önem vermiştir. İzlenimci bir anlayışla saf şiir örnekleri meydana getirmiştir. Şiirini Fecriati’den sonraki yıllarda da geliştirmiştir.

2. D

11. Aşağıdakilerden hangisi Fecriati topluluğu için söylenemez?

9. Aşağıdakilerden hangisi Fecriati topluluğu için söylenemez?

202

A) Servetifünunculara karşı olsalar da onların başarısını yakalayamamışlardır. B) Servetifünuncuların ihmal ettiği tiyatro türüne canlılık getirmeye çalışmışlardır. C) Fecriati adı altında kitaplarını toplama düşüncelerini yerine getirememişlerdir. D) Doğu edebiyatının eserlerini Türkçeye çevirmeyi amaçlamışlardır. E) Genç olmaları, bir yayın olanağına sahip olmamaları ve ülkenin içinde bulunduğu durumdan dolayı amaçlarına ulaşamamışlardır.

A) Ahmet Haşim, Emin Bülent, Hamdullah Suphi, Refik Halit, Fuat Köprülü, Yakup Kadri, Faik Ali, İzzet Melih gibi sanatçılar, topluluğun üyeleridir. B) Bildiride edebiyatın hoşça vakit geçirme aracı olmadığını belirtmişler, edebiyatın ciddi bir iş olduğunu savunmuşlar, Avrupa’daki benzerlerinin küçük bir örneği olmak istediklerini söylemişlerdir. C) Topluluğun sanatçıları eleştirdikleri sanatçılardan daha iyi eserler ortaya koyamamış, sanatta bireysellikten uzaklaşamamışlardır. D) Genç olmaları, ülkenin içinde bulunduğu koşullar ve güçlü biçimde gelişen Millî Edebiyat akımının etkileri gibi nedenlerle etkili olamamışlardır. E) Topluluk 1918’de dağılmış, topluluğun üyeleri farklı edebî yönelimlerle eserler vermeye devam etmişlerdir.

BÖLÜM 07 Test

Millî Edebiyat - 1 1. ---- Millî Edebiyatın dil anlayışının oluşumunda etkili olan

5. Başka sanat bilmeyiz karşımızda dururken

bir sanatçıdır. Yalın ve kısa bir dille anlatımın yapılması gerektiğini savunmuştur. Maupassant tarzı öykünün ilk uygulayıcısıdır, modern Türk öykücülüğünün babası olarak da tanınır. Realizmin etkisinde yazdığı öyküleri mizahi bir üslup içerir ve beklenmedik biçimde sonlanır. Öykülerinde, yaşadığı yerleri mekân olarak seçmiştir. Türk tarihi, yanlış inançlar, çocukluk anıları, Anadolu efsaneleri, günlük olaylar en çok işlediği konulardır. Roman, anı, şiir gibi türlerde eser verse de öykü türünün ustasıdır.

14



Yazılmamış bir destan gibi Anadolumuz



Arkadaş, biz bu yolda türküler tuttururken



Sana uğurlar olsun ayrılıyor yolumuz



Bu dörtlükten aşağıdakilerin hangisine ulaşılır? A) Millî Edebiyat Dönemi zihniyetini taşımaktadır. B) Klasik şiir geleneğinin devam etmesi gerekliliği, dörtlüğün iletisidir.

Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilir?

C) Divan şiirinin biçim özelliklerini içermektedir.

A) Ömer Seyfettin

D) Şiirsel gerçeklik yoğun biçimde ön plan çıkmaktadır.

B) Refik Halit Karay

E) Ferdî bir yaklaşımla konu ele alınmıştır.

C) Yakup Kadri Karaosmanoğlu D) Ali Canip Yöntem

6. Kendisi bazı yazılarında feylosof imzasını kullanmaktan

E) Halide Edip Adıvar

2.

I.



II. Genç Kalemler dergisinde yayımlanması



III. Ali Canip Yöntem tarafından hazırlanması



IV. Edebiyatımızda Türkçeyle ilgili yazılan ilk makale olması

Ankara’da çıkarılan bir dergide yer alması

Yukarıdaki özelliklerden hangi ikisi Yeni Lisan makalesi için söylenebilir? A) I. ve II.

B) II. ve V.

D) III. ve V.

C) III. ve IV.



Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Ziya Gökalp

Çözüm Yayınları

V. İstanbul Türkçesinin yazı dili olarak benimsenmesini savunması

hoşlanırdı. Şiirleri dikkatle izlenirdi. Başlangıçta aruz veznini kullanmış, Meşrutiyet’ten sonra hece veznini tercih etmiştir. Özellikle felsefi şiirleri dikkati çekicidir. Şiirlerini Serab-ı Ömrüm adlı eserinde toplamıştır. Osmanlının son dönemlerinde Türk fikir ve edebiyat hayatında adı sık sık duyulan bir insandır. Felsefe, edebiyat, spor, folklor ve siyasetle uğraşmıştır.

B) Ömer Seyfettin C) Ali Canip Yöntem D) Rıza Tevfik Bölükbaşı E) Mehmet Emin Yurdakul

E) IV. ve V.

3. Aşağıdaki eserlerden hangisi farklı bir ölçüyle yazılmıştır? A) Kendi Gök Kubbemiz B) Altın Işık C) Türk Sazı D) Tan Sesleri

7. Roman, Millî Mücadele ve Cumhuriyet’in ilk yıllarını ele alması açısından önemlidir. Eserin ilk bölümünde İstanbul’dan gelen Selma Hanım, Millî Mücadele'ye inanmamaktadır. Kocası Nazif Bey’in etkisiyle bir zamanlar yadırgadığı Millî Mücadele'ye inanmaya başlar ancak bu sefer de kocası Sakarya Muhaberesi’nden korkarak kaçmanın yollarını arar. Selma, Binbaşı Hakkı Bey’le mücadeleye devam eder ve yaralılara hemşirelik yapar. Romanın ikinci bölümünde hürriyet yılları anlatılır. Binbaşı Hakkı Bey’le Selma evlenir. Üçüncü bölümde de hürriyet ruhu ile yetişen aydın gençlerden Neşet Sabit ile Selma Hanım’ın evliliği konu edilmiştir.

E) Geçtiğim Yol

4. 1911 yılında Selanik’te çıkan ---- dergisinde ---- ’in hazırladığı ---- adlı makalenin yayımlanmasıyla edebiyatta millîleşme başlar. Millîleşme  hareketi öncelikle bir dil hareketidir. Sade Türkçenin bir dava olarak ele alınması ilk kez bu dergide ortaya konmuştur.

Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilir? A) Yeni Lisan, Genç Kalemler, Ömer Seyfettin B) Genç Kalemler, Ömer Seyfettin, Yeni Lisan C) Türk Dili, Ömer Seyfettin, Yeni Lisan D) Türk Yurdu, Şemsettin Sami, Lisan-ı Türki E) Genç Kalemler, Ali Canip Yöntem, Yeni Lisan



Bu parçada özeti verilen eser aşağıdakilerden hangisidir? A) Yaban B) Ankara C) Küçük Ağa D) Kalpaklılar E) İstanbul’un İçyüzü

203

Test 14

1. A

8. Edebî açıdan ziyade fikrî açıdan katkıları ile daha ön plandadır. “Şiir için değil, şuur için” fikriyle edebiyatı bir araç olarak kullanmıştır. Sade bir dille lirizmden uzak şiirler yazmıştır. Turancılık hareketinin öncüsüdür. Türkçülük düşüncesini sistematikleştirerek eserlerinde işlemiştir. Millî Edebiyat’ın düşünce temelini atmış ilk Türk sosyologlarındandır. Genç Kalemler Dergisi’nde dille ilgili önemli yazıları yayımlamıştır.

2.B

3.A

4.B

5.A

6.D

7.B

8.D

9.A

10.C 11.C 12.B

11.

I.



II. “Kirpi” mahlasıyla mizahi yazılar yazan ----, “Gurbet Hikâyeleri”, “Memleket Hikâyeleri” adlı öyküleriyle tanınmıştır.

Millî Edebiyat akımından etkilenen Beş Hececilerden olan ---- “Çoban Çeşmesi, Dinle Neyden, Şarkın Sultanları” gibi şiirleriyle tanınmıştır.

Aşağıdakilerden hangisi bu parçada sözü edilen sanatçıya ait değildir?

III. Şiirlerinde İstanbul, deniz, sonsuzluk, ölüm vb. konulardan bahseden -----, Batı şiiriyle divan şiirini harmanlanmış ve Aziz İstanbul, Eğil Dağlar gibi kitapların sahibi olan bir sanatçıdır.

A) Kızıl Elma



B) Altın Işık C) Yeni Hayat D) Malta Geceleri



E) Türkçülüğün Esasları

IV. ----, ulusal duyguları ön plana çıkaran ve yiğitlik temalarını işleyen epik şiirler yazmıştır. Türk denizciliğini araştıran ve Türk denizcilerini anlattığı “Gemiciler” şiiri çok ünlüdür. Aşağıdakilerden hangisi yukarıdaki cümlelerde yer alan boşluklara getirilemez? A) Faruk Nafiz Çamlıbel B) Refik Halit Karay C) Yusuf Ziya Ortaç D) Yahya Kemal Bayatlı

9. Hamdullah Suphi Tanrıöver, Millî Mücadele ve Cumhuriyet



Aşağıdakilerin hangisinde bu parçada üzerinde durulan sanatçının eserleri verilmiştir? A) Dağ Yolu, Günebakan B) Kızıl Elma, Altın Işık

E) Enis Behiç Koryürek

Çözüm Yayınları

Dönemi’nde hitabet sanatının en etkili örneklerini ortaya koyan bir sanatçıdır. Şiir, hikâye, makale türlerinde de eser vermiştir. Söylevleriyle Millî Edebiyat hareketine güç katar, İzmir’in işgal edilmesi üzerine İstanbul mitinglerindeki konuşmalarıyla Millî Mücadele’ye büyük katkı sağlar.

12.

I.



II. Millî Edebiyat'ın kadın şairlerinden biridir. Önceleri lirik şiirler yazsa da daha sonra yurt güzelliklerini anlatan şiirler yazmıştır. Millî duyguları yansıttığı Git Bahar adlı şiiri önemlidir. Küller ve Sisli Geceler adlarında romanları vardır.



III. Yaban adlı romanı, istiklal mücadelesini ve köylüaydın çatışmasını eleştirel bir bakış açısıyla ele alır. I. Dünya Savaşı’nda kolunu kaybeden yedek subay Ahmet Celal’in emir eri Mehmet Ali’nin köyüne gelmesiyle başlayan olaylar anlatılır.



IV. “Ok” şiirinin dışında bütün şiirlerini aruzla yazan bu sanatçı, Türk tarih ve uygarlığını araştırmaya koyulmuş ve divan edebiyatını modern tarzda yorumlamıştır. İstanbul ve Boğaz sevgisi şiirlerinde sıkça kullandığı birer tema olmuştur.

C) Yeni Turan, Zafer Yolunda D) Kalp Ağrısı, Bir Serencam E) Malta Mektupları, Anamın Kitabı

204

10.



Şarkın Sultanları





Gönülden Gönüle





Dinle Neyden





Akıncı Türküleri





Han Duvarları



Aşağıdakilerden hangisi yukarıda verilen eserlerin ortak bir özelliği değildir?



“Millî Şair” unvanıyla Millî Edebiyat akımının temelini atan önemli bir şairdir. Cenge Giderken şiiriyle dikkati çekmiştir. Yalın dili ve hece ölçüsünü ilk kullanan şair olması bakımından edebiyatımızda tarihsel bir yeri vardır. Türkçe Şiirler, Türk Sazı, Ey Türk Uyan, Zafer Yolunda önemli eserleridir.

Bu cümlelerde aşağıdakilerin hangisiyle ilgili bir bilgi yoktur?

A) Aynı şaire ait olmaları

A) Yakup Kadri Karaosmanoğlu

B) Hece ölçüsüyle yazılmaları

B) Halide Edip Adıvar

C) Nesir türünde eserler olmaları

C) Halide Nusret Zorlutuna

D) Millî Edebiyat Dönemi zihniyetini taşımaları

D) Mehmet Emin Yurdakul

E) Halk Türkçesiyle yazılmaları

E) Yahya Kemal Bayatlı

BÖLÜM 07 Test

Millî Edebiyat - 2 1. Düzyazı türlerinin birçok alanında eser verse de romanlarıyla

4. Aşağıdakilerin hangisinde yapıtların tamamı Reşat Nuri Güntekin’e ait roman türünde yapıtlardır?

tanınmıştır. Realizmi benimseyen, etkili gözlem gücüne sahip bir yazardır. Üslup açısından ve teknik açıdan eserlerinde kusurlar vardır. Kadın psikolojisi, aşk, Millî Mücadele, DoğuBatı çatışması ve sosyal konulara değinmiştir. İdealize edilmiş kadın kahramanları sıklıkla kullanmıştır. Aynı zamanda İngiliz edebiyatı profesörüdür. Milli Mücadele’de verdiği Sultanahmet Mitingi önemlidir. Orduda da hizmette bulunmuş, onbaşı rütbesi almıştır.

15

A) Tanrı Misafiri, Yeşil Gece, Çalıkuşu, Acımak B) Olağan İşler, Dudaktan Kalbe, Gizli El, Bir Kadın Düşmanı C) Sönmüş Yıldızlar, Kızılcık Dalları, Miskinler Tekkesi, Kavak Yelleri D) Anadolu Notları, Kan Davası, Damga, Yaprak Dökümü E) Harabelerin Çiçeği, Bir Kadın Düşmanı, Yeşil Gece, Acımak

Bu parçada hakkında bilgi verilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Şukufe Nihal B) Sevinç Çokum C) Halide Edip Adıvar D) Fatma Aliye Hanım

5. Klasik edebiyatla Doğu’nun, 19. yüzyılın son döneminden

E) Halide Nusret Zorlutuna

itibaren de Batı’nın etkisinde taklit eserler veren bir edebiyat sürecimiz var. Sorarım, hangi açıdan dilimizi Arapça ve Farsçanın etkisi altında alıp yapay bir dil meydana getirmişler? Halkımızın günlük konuşma dilinden uzaklaşıp edebiyat yaptıklarını sanmışlar. Alabildiğine her dilden yabancı kelime almışlar. Biz diyoruz ki Türkçeye başka dillerden girip zaman içinde Türkçeleşmiş olan kalsın ama artık bu tavra bir son vermenin zamanı geldi.

2. Aşağıdakilerden hangisi Türkçülük akımını savunanlardan biri değildir?

A) Mehmet Akif Ersoy B) Yusuf Akçura



D) Ömer Seyfettin E) Mehmet Emin Yurdakul

Çözüm Yayınları

C) Ziya Gökalp

Bu parçada düşüncelerini dile getiren kişinin savunacağı edebiyat dönemi aşağıdakilerden hangisidir? A) Fecriati B) Edebiyatıcedide C) Millî Edebiyat D) Divan edebiyatı E) Tanzimat edebiyatı

3. Güzel dil Türkçe bize

Başka dil gece bize



İstanbul konuşması



En saf en ince bize

6. Yakup Kadri ilk romanı olan Kiralık Konak‘ta Tanzimat’la başlayıp Çanakkale Savaşına kadar süren yıllardaki üç ayrı kuşağın yaşadığı değişimi ve çatışmayı ele almıştır. Hüküm Gecesi‘nde II. Meşrutiyet yıllarını ve bu dönemde İttihat ve Terakki partisi çevresinde gelişen olayları konu eder. Sodom ve Gomore‘de işgal altındaki İstanbul’da yaşanan ahlakî çöküntüyü ve millî bilinci yakalayan insanları anlatır. Bir Sürgün‘de II. Abdülhamit döneminde yaşanan sürgünleri işlemiştir.  Panorama’da Osmanlı Sarayı'nın hazin durumunu anlatır.



Uydurma söz yapmayız



Yapma yola sapmayız



Türkçeleşmiş, Türkçedir



Eski köke tapmayız



Yukarıdaki dörtlükler aşağıdaki şairlerden hangisine aittir? A) Namık Kemal B) Yahya Kemal Bayatlı C) Ziya Gökalp D) Tevfik Fikret E) Muallim Naci



Bu parçada hangi eser hakkında yanlış bilgi verilmiştir? A) Kiralık Konak B) Hüküm Gecesi C) Sodom ve Gomore D) Bir Sürgün E) Panorama

205

Test 15

1.C

7. Genç Kalemler’in ilk dört sayısında Yeni Lisan makalesi,

6.E

7.E

8.D

9.E



– Ben dulum;



Kocam şehit, bir ninem var, bir oğlum.



– Soyun, sopun?



– Onlar dahi hep yoksul!



Ah Efendi, bize karşı İstanbul



Neden böyle bir sert, yalçın taş gibi?



Taşraların hayvanlık mı nasibi?



Mehmet Emin Yurdakul’un bu dizeleri için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) I.

E) Anlatımda diyaloglardan yararlanmıştır.

B) II.

C) III.

D) Tema ve konu açısından bireysel özellik taşır.

D) IV. E) V.

Bu parçada verilen eserlerden hangisinin türü yanlış verilmiştir? B) Sürgün C) Gurbet Hikayeleri D) Kadınlar Tekkesi E) Bir Ömür Boyunca

9. 1905-1921 yılları arasında bazı yayın organları Türkçülük ve Turancılık fikrini bilinçli şekilde yaymaya çalışmışlardır. Bunlar şunlardır: ---- … Bu cümlenin sonuna aşağıdakilerden hangisi getirilemez? A) Çocuk Bahçesi, Türk Derneği B) Dergâh, Türk Yurdu C) Yeni Mecmua, Türk Sözü D) Genç Kalemler, Halka Doğru E) Yedi Meşale, Varlık

10.D 11.D 12.A

B) Şairin ve dönemin zihniyetini yansıtmaktadır. C) Manzum hikâyeye özgü niteliklere sahiptir.

A) Yezidin Kızı



5.C

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde verilen bilgi yanlıştır?

11.

I.



II. Faruk Nafiz Çamlıbel



III. Coşku ve heyecana dayalı metinler



IV. Yalın dil



V. Servetifünun Dönemi

Çözüm Yayınları

1919’dan itibaren Türk öykücülüğüne büyük katkı sağlamıştır. Eserlerindeki güçlü gözlemleriyle dikkat çekmiştir. Olayları ve kahramanları en ince ayrıntılarına kadar görmeyi başaran sanatçı, bu özelliğiyle eserlerinde yoğun bir gerçeklik duygusu uyandırmıştır. Eserlerindeki bir diğer önemli özellik ise türü ne olursa olsun mizaha ve tenkide yönelmesidir. Bunu özellikle hikâye ve romanlarında karakterler üzerinden yapmıştır. Sanatçının roman türünde İstanbul'un İçyüzü, Yezidin Kızı, Sürgün, Nilgün; hikâye türünde Gurbet Hikâyeleri, Memleket Hikâyeleri; mizah türünde Guguklu Saat, Kadınlar Tekkesi; anı türünde Minelbab İlelmihrab, Bir Ömür Boyunca kitapları vardır.

206

4.E

A) Millî Edebiyat geleneğine bağlı bir şiirden alınmıştır.

8. Refik Halit Karay, yazarlığa mizah öyküleriyle başlamıştır.



3.C

10. – Kocan nerde?

imzasız yayımlanmıştır, yazının sonunda imza yerinde soru işareti vardır, beşinci sayıdan itibaren derginin yazı heyeti imzası yer alır. (I) Yazı diliyle konuşma dili arasında farkın ortadan kaldırılması gerektiği ileri sürülerek yazı dilinde İstanbul Türkçesinin benimsenmesi gerektiği söylenmiştir. (II) Dile yerleşmiş Arapça ve Farsça kelimeler hariç bu dillerden kelime alınmaması gerektiği belirtilmiştir. (III) Elden geldiğince Arapça ve Farsça kelimelerin yerine Türkçelerinin kullanılması istenmiş, Arapça ve Farsça kelimelerin Türkçe dil özelliklerine göre okunması ve yazılması gerektiği belirtilmiştir. (IV) Dile girmiş terimlerde bir değişiklik yapılmasına gerek olmadığı söylenmiştir. (V) Diğer Türk lehçelerinden kelime alma yolunun dile katkı sağlayacağı öne sürülmüştür.

2.A

Göstermeye dayalı metinler

Yukarıda verilenlerden hangi ikisi “Canavar, Özyurt, Kahraman, Yayla Kartalı” eserleriyle ilişkilendirilemez? A) I. ve II.

B) I. ve IV.

D) III. ve V.

C) II. ve IV.

E) IV. ve V.

12. Aşağıdakilerin hangisinde bilgi yanlışı vardır? A) Hecenin beş şairinden biri olan Faruk Nafiz Çamlıbel, Millî Edebiyat’ın ilk yıllarında “Nayiler” adlı oluşuma girmiş, sonra Aruza Veda şiiriyle kendini duyurmuştur. Şiirin dışında Baykuş, Sönen Kandiller gibi tiyatroları da yazmıştır. B) Ömer Seyfettin, son dönem Türk hikâyeciliğinin en önemli ustasıdır. Edebiyatımızda Maupassant tarzı hikâyelerle tanınmıştır. Küçük, realist çizgide yazdığı bu hikâyelerde tarihin şanlı sayfalarından ve çocukluk anılarından bahsetmiştir. Yalnız Efe, Falaka, Kaşağı önemli hikâyelerindendir. C) İlk şiirlerini Sırat-ı Müstakim ve Sebil’ür-Reşat gibi dinî dergilerde yayımlayan Mehmet Akif Ersoy, epik ve didaktik tarzda şiirler yazmıştır. Bu şiirlerinde daha çok vatan, din, ahlak gibi konulara değinmiştir. Asım, Gölgeler, Hakkın Sesleri şiir kitabındaki bölümlerden birkaçıdır. D) Mehmet Fuat Köprülü, edebiyata Fecriati’de başlamış, daha sonra Millî Edebiyat’ta devam etmiştir. Türk edebiyatını ve tarihini bilimsel yöntemlerle inceleyen bilim insanıdır. Divan Edebiyatı Antolojisi, Türk Saz Şairleri Antolojisi önemli eserlerindendir. E) Millî Edebiyat’ın kurulmasında ve gelişmesinde önemli rol oynayan Ziya Gökalp, manzum masallar, destanlar ve heceyle didaktik şiirler yazmıştır.

1. Aşağıdakilerden hangileri Millî Edebiyat Dönemi’nde

4. I. Mensur şiir: Erenlerin Bağından, Okun Ucundan

yazılmış anı türünde eserler değildir?

II. Monografi: Babamız Atatürk, Guguklu Saat

A) Anamın Kitabı, Zoraki Diplomat, Vatan Yolunda

III. Tiyatro: Nirvana, Sağanak

B) Politikada 45 Yıl, Gençlik ve Edebiyat Hatıraları, Ruzname

IV. Tiyatro: Maske ve Ruh, Kenan Çobanları

C) Ömer’in Çocukluğu, Defter-i Amal, Bir Dinozorun Anıları D) Zeytindağı, Ateş ve Güneş, Türk’ün Ateşle İmtihanı

V. Hiciv-mizah: Kirpinin Dedikleri, Agop Paşa’nın Hatıratı

E) Çankaya, Atatürk’ün Bana Anlattıkları, Batış Yılları



Yukarıda verilen eserlerden hangileri Yakup Kadri Karaosmanoğlu’na aittir? A) I. ve II.



Şiir ve manzum hikâye türünde eser vermiştir.





Şiirleri Safahat adlı kitapta toplanmıştır.





İslamcılık görüşüne bağlıdır ve bunu şiirlerinde işler.





Lirizm yönü güçlü, epik ve didaktik tarzda şiirler yazmıştır.





Gözlem gücü yüksektir ve gözlemlerini realist bir yaklaşımla olduğu gibi aktarmıştır.

Yukarıda bazı özellikleri verilen sanatçımız aşağıdakilerden hangisidir? A) Ziya Gökalp B) Yahya Kemal Bayatlı

B) I. ve III.

D) III. ve V.

C) II. ve IV.

E) IV. ve V.

5. Millî Edebiyat ve Cumhuriyet Dönemi şairlerindendir. Şiire

Çözüm Yayınları

2.



16

BÖLÜM 07 Test

Millî Edebiyat - 3

aruz ölçüsüyle başlamış, sonra Mehmet Emin Yurdakul’un ve Millî Edebiyat’ın etkisiyle hece ölçüsüyle şiirler yazmıştır. Beş Hececiler olarak bilinen şairlerdendir. Halk şiirinin biçim ve içerik unsurlarından yararlanmıştır. Anadolu insanını ve kültürünü şiirlerinde işlemiştir. Özentiye, aşırı abartmalara kaçmadan içten duyguları, anlaşılır bir dil ve söyleyişle ortaya koyan bir şairdir.

C) Ali Canip Yöntem

Aşağıdaki şairlerden hangisi bu parçada sözü edilen şairle aynı edebî görüşe sahiptir? A) Yaşar Nabi Nayır

D) Mehmet Akif Ersoy

B) Yusuf Ziya Ortaç

E) Mehmet Emin Yurdakul

C) Süleyman Nazif D) Ahmet Hikmet Müftüoğlu E) Yahya Kemal Bayatlı

3. Millî Edebiyat, 1911-1923 yılları arasındaki edebî dönemdir; bu dönemde ---- gibi akım, yönelim ve düşünceler etkili olmuştur.

Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilemez?

6. ----, Ziya Gökalp’in geliştirdiği bir görüştür. Orta Asya’dan birçok yere yayılan Türklerin bir amaç doğrultusunda hareket ettiklerini ve sonunda yeniden bir araya gelip büyük bir devlet kuracakları fikrini yansıtan bir semboldür.

Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilir?

A) Osmanlıcılık

A) Hak Yol

B) İslamcılık

B) Kızıl Elma

C) Mistisizm

C) Altın Işık

D) Batıcılık

D) Yeni Turan

E) Türkçülük

E) Turana Doğru

207

Test 16

1. C

7. Ömer Seyfettin’a ait aşağıdaki yapıtlardan hangileri

2.D

3.C

4.B

5.B

6.B

7.A

8.A

9.A

10.C 11.E 12.E

10. Aşağıdaki sanatçı ve içerik eşleştirmelerinin hangisinde

hikâye türünde yazılmamıştır?

yanlışlık vardır?

A) Efruz Bey, Yalnız Efe, Ashab-ı Kehfimiz, Ruzname

A) Yakup Kadri Karaosmanoğlu - Tanzimat Dönemiyle Atatürk Türkiye’si arasındaki dönem ve kuşakların geçirdikleri sosyal değişiklik ve bunalım

B) İlk Düşen Ak, Forsa, Başını Vermeyen Şehit, Bomba C) Namus, Bomba, Harem, Yüksek Ökçeler

B) Reşat Nuri Güntekin - Yurt ve toplum gerçekleri, töreden kaynaklanan doğru ya da yanlış inanışlar

D) Falaka, Bahar ve Kelebekler, Diyet, Beyaz Lale E) Primo Türk Çocuğu, Kaşağı, Gizli Mabet, Beyaz Lale

C) Refik Halit Karay - İstanbul’un refah düzeyi yüksek mekânlarındaki bireysel sorunlar D) Yahya Kemal - İstanbul, tarih, yurt sevgisi, aşk, ölüm ve sonsuzluk E) Ömer Seyfettin - Tarihteki kahramanlıklar

11. I. Roman: Bir Sürgün, Hep O Şarkı II. Öykü: Rahmet, Bir Serencam III. Anı: Anamın Kitabı, Zoraki Diplomat IV. Tiyatro: Erenlerin Bağından, Okun Ucundan

8. Aşağıdaki dergilerden hangisi Millî Edebiyat Dönemi’nde

V. Mensur şiir: Nirvana, Sağanak

çıkarılan bir dergi değildir?



B) Sırat-ı Müstakim C) Sebilü’r - Reşad D) Türk Yurdu E) Halka Doğru

Çözüm Yayınları

A) Mecmua-i Fünun

Yukarıdaki altı çizili unsurlardan hangi ikisinin yerleri değiştirilirse Yakup Kadri Karaosmanoğlu’na ait eserlerin türleri doğru biçimde verilmiş olur? A) I. ve II.

B) II. ve V.

D) III. ve V.

C) III. ve IV.

E) IV. ve V.

12. Aşağıdakilerin hangisinde bilgi yanlışı vardır? 9. Bu coşkunluğum, sanat perisi yolunda bu serdengeçtiliğim, ilk millî felâketimiz olan Balkan Harbi’ne kadar, bütün ateşiyle devam etti. Fakat ne vakit ki Çatalca önüne dayanan düşman toplarının sesini ta yatağımın içinden işitmeye başladım, hisseder gibi oldum ki hayatta benim yaptığım mücadeleden daha mühimleri vardır. Balkan Harbi’ni daha bir sürü millî felaketler takip etti. Ben gene “Sanat şahsi ve muhteremdir.” diyordum. Fakat onun yanı başında, hiç değilse onun kadar “şahsi” ve “muhterem” şeyler olabileceğini düşünmeye başlamıştım.

208



Bu parçadaki düşünceler aşağıdaki sanatçılardan hangisine ait olabilir? A) Yakup Kadri Karaosmanoğlu B) Yahya Kemal Beyatlı C) Ömer Seyfettin D) Mehmet Emin Yurdakul E) Yusuf Ziya Ortaç

A) Halide Edip Adıvar’ın en ünlü romanı İngilizce yazıp Türkçeye çevirdiği Sinekli Bakkal’dır. Ateşten Gömlek ise Milli Mücadele’yi konu alan ilk romandır. B) Faruk Nafiz Çamlıbel’in Sanat adlı şiiri, Millî Edebiyat’ın bildirisi niteliğindedir. Şiirlerinde memleket sevgisini anlatmış, bireysel konuları (aşk, doğa, özlem, yiğitlik…) ele almıştır. C) Yedi Meşalecilerin içerisinde yer alan Yaşar Nabi Nayır, Türk edebiyatının en önemli dergilerinden olan Varlık’ı çıkararak büyük bir kültür hizmetinde bulunmuştur. D) Türkçülük görüşüne bağlı olan Ahmet Hikmet Müftüoğlu, eserlerinde sade bir dil kullanmış, yerli ve millî konuları işlemiştir. Çağlayanlar adlı öyküsü ve Gönül Hanım adlı romanı ile tanınmıştır. E) Falih Rıfkı Atay, İstanbul’un İç Yüzü romanında Abdülhamit Dönemi'nden Milli Mücadele Dönemi'ne uzanan değişimlerin İstanbul’da yarattığı olumsuz etkileri eleştirel bir bakış açısıyla ele almıştır.

BÖLÜM 07 Test

Millî Edebiyat - 4 1. Aşağıdakilerden hangisi Millî Edebiyat Dönemi’nin bir

5. Ben bir Türk’üm; dinim, cinsim uludur

özelliği değildir?

A) Sanatlı söyleyişten uzak durulmuştur. B) Edebî eserlerde İstanbul Türkçesi kullanılmaya çalışılmıştır. C) Türkçülük akımının etkili olmasıyla gelişmiş bir dönemdir. D) Sebilü'r - Reşat dergisinin dönemin oluşumunda büyük katkısı vardır. E) Mehmet Emin Yurdakul’un Türkçülük içerikli şiirlerinin önemli etkisi olmuştur.

2. 1911 yılından itibaren etkili olmuştur. Selanik’te çıkarılmıştır.



Sinem, özüm ateş ile doludur



İnsan olan vatanının kuludur



Türk evladı evde durmaz, giderim



Muhammed’in kitabını kaldırtmam



Osmancık’ın bayrağını aldırtmam



Düşmanımı vatanıma saldırtmam



Tanrı evi viran olmaz, giderim



Aşağıdakilerden hangisi bu dizeleri yazan şairdir?

Ömer Seyfettin, Ali Canip Yöntem ve Ziya Gökalp ismiyle de anılmaktadır. Türkçülük düşüncesine sahip sanatçıların görüşlerini yaydıkları bir zemin oluşturmuştur. Dergide öne sürülen düşünceler ileriki dönemde oluşacak Millî Edebiyatın ve yeni bir devlet olan Cumhuriyet’in oluşumuna katkı sağlamıştır.

A) Ahmet Hamdi Tanpınar B) Mehmet Emin Yurdakul C) Ahmet Haşim D) Mehmet Akif Ersoy E) Yahya Kemal Bayatlı

Bu parçada hakkında bilgi verilen dergi aşağıdakilerden hangisidir? A) Dergâh

B) Türk Yurdu

C) Servet-i Fünun

D) Genç Kalemler



6. Millî Edebiyat akımının başlangıcı 1911’de Selanik’te Genç Kalemler dergisinin yayımlanması kabul edilse de Mehmet Emin Yurdakul’un bu akımın oluşmasında önemli bir yeri vardır. Ziya Gökalp, Mehmet Emin Yurdakul, Rıza Tevfik Bölükbaşı gibi şairler eserlerini sade bir Türkçeyle yazmışlar, şiirlerinde hece ölçüsünü kullanmışlardır. Millî kaynaklardan konularını almışlar, ülke meselelerine yer vermişlerdir. Beş Hececiler olarak da bilinen ---- gibi sanatçılar bu dönemde ve Cumhuriyet’in ilk yıllarında toplum gerçekleri ile millî his ve heyecanları hece ölçüsüyle yazdıkları şiirlerde işlemişlerdir.

E) Yeni Mecmua

3. Aşağıdakilerden hangisi Reşat Nuri Güntekin için söylenemez?

A) Roman, tiyatro, gezi yazısı gibi birçok türde eser vermişse de hikâyeciliğiyle tanınmıştır. B) Anadolu’yu gören, bilen biri olarak iyi bir gözlemle etkili şekilde anlatan bir sanatçıdır.

Çözüm Yayınları





C) Eserlerinde Anadolu insanının sıkıntılarını, töre yanlışlıklarını, Batılılaşmadaki yanlışlıkları, toplumsal sorunları işlemiştir.

B) Halit Fahri Ozansoy C) Orhan Seyfi Orhon D) Enis Behiç Koryürek E) Yusuf Ziya Ortaç

E) Yaprak Dökümü, Yeşil Gece gibi romanları tiyatroya da uyarlanmıştır.

Cumhuriyet Dönemi’nde eser veren bir sanatçıdır. Sanat, toplum içindir görüşünü benimsemiş, realizm akımından etkilenmiştir. Öykü, tiyatro, mensur şiir, anı, deneme gibi türlerde eser vermişse de romancılığıyla ön plana çıkmıştır. Tezli romanlar yazmış, nehir roman anlayışını en iyi uygulayan romancımızdır. Romanlarında toplumda görülen sosyal, kültürel ve siyasal değişimleri gözlemci bir yaklaşımla ustaca işlemiştir.

Bu parçada hakkında bilgi verilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Halide Edip Adıvar

B) Ömer Seyfettin

C) Ali Canip Yöntem

D) Refik Halit Karay



E) Yakup Kadri Karaosmanoğlu

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilemez? A) Yaşar Nabi Nayır

D) Yalın ve akıcı bir dil kullanmış, konuşma dilini eserlerine yansıtmıştır.

4. Fecriati topluluğuna dâhil olan, Millî Edebiyat içinde yer alan,

17

7. Doktor Hikmet, kültür ikiliği yaşayan, Batı hayranı bir tiptir. Abdülhamit Dönemi’nde İzmir’den Paris’e kaçar, aşk yüzünden hastalanır, gurbette kötü günler geçirir. Paris’e kaçan bir doktorun yaşadığı olayların çerçevesi içinde Jön Türklerin gurbetteki ilişkileri, II. Abdülhamit’e karşı Jön Türklerin yürüttükleri muhalefet sırasındaki iç çekişmeler, çıkar çatışmaları, bölünmeler eleştirel bir üslupla anlatılmıştır. Otobiyografik özellikleri ağır basan romanda Dr. Hikmet, bir açıdan Yakup Kadri’nin de kendisidir.

Bu parçada özeti verilen eser aşağıdakilerden hangisidir? A) Jön Türkler

B) Bir Sürgün

C) Kiralık Konak

D) Yaban



E) Sodom ve Gomore

209

Test 17

1. D

8.



Hiçbir topluluğa dâhil olmaması





Sanat, sanat içindir görüşüne bağlı olması





Öz şiir anlayışına sahip olması





Aruzu Türkçeye ustaca uygulaması





İstanbul sevgisini şiirlerinde işlemesi



3.A

4.E

5.B

6.A

7.B

8.E

9.A

10.B 11.A 12.B

11. İlkokul öğretmeni Zehra’nın babası ölmüştür. Zehra babasının bıraktığı anı defterini okur; annesinin olumsuz tavırları yüzünden ailenin dağıldığını, babasının bu yüzden onu öğretmen okuluna gönderdiğini öğrenir. İç yüzünü bilmeden düşman olduğu babasının acılarını anlar. Zehra, artık bağışlamayı ve acımayı öğrenmiştir.

Yukarıda verilen özellikler aşağıdaki sanatçılardan hangisine aittir? A) İsmail Safa

B) Ziya Gökalp

C) Ali Canip Yöntem

D) Ali Ekrem Bolayır



2.D

Aşağıdakilerden hangisi bu parçada üzerinde durulan eserin özellikleridir? Eserin adı

E) Yahya Kemal Beyatlı

Yazarı

Türü

A) Acımak

Reşat Nuri Güntekin

Roman

B) Dişi Örümcek

Refik Halit Karay

Roman

C) Yolcu Defteri

Falih Rıfkı Atay

Anı

D) Akile Hanım Sokağı Halide Edip Adıvar

Hikâye

E) İlk Düşen Ak

Hikâye

Ömer Seyfettin

12. I. Yazar, bu eserinde çocukluk günlerinden başlayarak

9. Aşağıdakilerin hangisinde roman türünde eserler bir arada verilmemiştir?

B) Yeni Turan- Dudaktan Kalbe - Kavak Yelleri - Yaprak Dökümü - Miskinler Tekkesi C) Akile Hanım Sokağı - İstanbul’un İçyüzü - Yer Altında Dünya Var - Yolpalas Cinayeti - Kalp Ağrısı D) Harabelerin Çiçeği - Kızılcık Dalları - Dişi Örümcek Yezid’in Kızı - Vurun Kahpeye

Çözüm Yayınları

A) Namus - Primo Türk Çocuğu - Harap Mabetler – Rahmet Diyet - Olağan İşler



II.



III.



IV.



V.

E) Bugünün Saraylısı - Kadınlar Tekkesi - Seviye Talip - Kan Davası - Ateşten Gömlek

10. • Guguklu Saat

210



• Yer Altında Dünya Var



• Kadınlar Tekkesi



• Kirpinin Dedikleri



• Agop Paşa’nın Hatıratı



I.



II. Düzyazı türlerinde eserler olmaları



III. Postmodernist ögeler içermeleri



IV. Refik Halit Karay’a ait olmaları



V. Cumhuriyet Dönemi’nde yazılmaları



Şiir türünde eserler olmaları

Yukarıdakilerden hangi ikisi verilen eserlerin ortak bir özelliğidir? A) I. ve II.

B) II. ve IV.

D) III. ve V.

E) IV. ve V.

C) III. ve IV.



Birinci Dünya Savaşı sonuna kadarki anılarını anlatır. Yazar, çocukluk anılarının bulunduğu anneannesinin evini, temizliği, beyazlığıyla hatırladığından eserine bu adı vermiştir. Bu ev yazar için huzurun, saadetin ve güvenin sembolüdür. Eserde Osmanlının son günleri, Suriye, Filistin ve Hicaz’da yaşananlar anlatmaktadır. Yazar, eserini Birinci Dünya Savaşı sırasında Suriye cephesinde İttihat ve Terakki’nin önde gelen liderlerinden Cemal Paşa’nın yanında asker olarak bulunduğu zamanda kaleme almıştır. Eser, ismini karargâha yakın bir dağdan alır. İstanbul Aksaray’da mahalle imamının kızı Emine, babasının karşı çıkmasına rağmen orta oyunlarında kadın kılığına girip oynayan Tevfik’le evlenir. Evlatlıktan reddedilen Emine’nin Rabia adında kızı doğar. Rabia sesi güzel olduğundan Kur’an ve mevlit okur. Zaptiye Nazırı Selim Paşa, İtalyan müzisyen Pregrini’den Rabia’ya ders aldırır. Pregrini, Müslüman olur ve Rabia’yla evlenir. Rabia’nın babası Tevfik, Millî Mücadele’ye katılır. Rabia’nın bir çocuğu olur. Tevfik dönünce baba-kız beraber yaşamaya başlarlar. Suriye ve Anadolu’da 25 yıl çalışan memur Ali Rıza Bey; karısı, üç kızı ve oğluyla İstanbul’da geçim zorlukları içinde yaşamaktadır. Sırasıyla oğlu Şevket, kızları Necla ve Leyla yaşadıkları olumsuz olaylar sonucu aileden koparlar. Leyla’nın iffetsiz bir hayat yaşadığını öğrenen Ali Rıza Bey felç geçirir. Babasını hastaneden Leyla çıkarır ve yaşadığı eve götürür. Ali Rıza Bey Leyla’nın yanında bir utancı ve kendi kırık hayatını yaşamaya başlar. Roman, Kurtuluş Savaşı yıllarında sokakta yaşayan ve bulundukları yerden işgaller yüzünden uzaklaşmak zorunda kalan ve sonunda Çocuk Esirgeme Kurumunda büyüyen, okuyup öğretmen olan, öğretmenlik yaparken cepheye alınan ve hayatının büyük çoğunluğu cephelerde geçen Ömer adında bir öğretmenin başından geçen bir olayı anlatmaktadır.

Yukarıda bazı özellikleri verilen eserlerden hangi ikisi Halide Edip Adıvar’a aittir? A) I. ve II.

B) I. ve III.

D) IV. ve V.

E) I. ve V.

C) III. ve IV.

BÖLÜM 07 Test

Millî Edebiyat - 5 1. Şiirde yalın bir Türkçe kullanılmıştır. Halk edebiyatından

5. Refik Halit Karay , sadece roman türünde eser vermiş bir

yararlanılmış, dörtlük nazım birimi, hece ölçüsü ve koşma nazım biçimi kullanılmıştır. Yurt, memleket, milliyetçilik ve bireysel konular şiirde işlenmiştir. Nesir türünde yazılan eserlerde İstanbul dışına çıkılmış, Anadolu mekân olarak seçilmiştir. Yalın bir Türkçe kullanılırken aşk, milliyetçilik, tarihi ve günlük olaylar işlenmiştir. Realizmin etkisiyle Memleket Edebiyatı oluşturulmuştur.

18



I



sanatçıdır. Fecriati, Millî Edebiyat ve Cumhuriyet Dönemi olmak üzere üç dönemde eser vermesi onun diğer bir II özelliğidir. Romanlarında aile yaşamı, sıradan insanlar, kadın, III aşk, siyaset gibi konuları işlemiştir. Mizahi bir üslubu vardır. IV

Bu parçada verilen bilgiler aşağıdaki dönemlerin hangisiyle ilişkilidir?

İstanbul Türkçesini ustaca eserlerine yansıtmıştır. V

A) Halk edebiyatı B) Tanzimat Dönemi



C) Fecriati Dönemi D) Edebiyatıcedide Dönemi

Bu parçada numaralanmış ifadelerin hangisinde verilen bilgi yanlıştır? A) I.

E) Millî Edebiyat Dönemi

B) II.

C) III.

D) IV. E) V.

2. Aşağıdakilerden hangisi Mehmet Akif Ersoy’un bir şiiri değildir?

A) Hasta B) Bülbül

6. Aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğru yapılmıştır?

C) Seyfi Baba

A) Yahya Kemal Beyatlı - Kendi Gök Kubbemiz – Deneme

D) Mahalle Kahvesi

B) Mehmet Emin Yurdakul – Zafer Yolunda – Anı

E) Süleymaniye'de Bayram Sabahı

I.



II. İngiliz sembolist sanatçılardan etkilenmiştir.



III. “Aziz İstanbul” şiiri hariç tüm şiirlerinde aruzu kullanmıştır.



IV. Aşk, doğa, ölüm, musiki, Türk tarihi gibi konuları işlemiştir.



V. Bursa ve İzmir sevgisini oldukça güzel biçiminde şiirlerinde ele almıştır.



Yukarıda verilenlerden hangi ikisi Yahya Kemal Beyatlı için söylenebilir?

Divan şiiriyle Batı şiirini birleştiren bir şairdir.

A) I. ve II.

B) I. ve IV.

D) III. ve V.

Çözüm Yayınları

3.

C) Ziya Gökalp – Kızıl Elma - Makale D) Ali Canip Yöntem - Geçtiğim Yol – Gezi yazısı E) Yakup Kadri Karaosmanoğlu – Nirvana - Tiyatro

7. Muhammed’in kitabını kaldırtmam

Osmancık’ın bayrağını aldırtmam



Düşmanımı vatanıma saldırtmam



Tanrı evi viran olmaz, giderim



Bu topraklar ecdadımın ocağı



Evim, köyüm hep bu yerin bucağı



İşte vatan, işte Tanrı kucağı



Ata yurdun, evlât bulmaz, giderim



Bu dörtlükten aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz?

C) II. ve IV.

E) IV. ve V.

4. Halide Edip Adıvar’a ait aşağıda verilen eserlerden hangilerinin türleri hikâyedir?

A) Vurun Kahpeye, Ateşten Gömlek, Sinekli Bakkal

A) Türkçülük akımının izlerini taşımaktadır.

B) Zeyno’nun Oğlu, Yolpalas Cinayeti, Akile Hanım Sokağı

B) Millî duyarlılığa sahip bir şair tarafından yazılmıştır.

C) Harap Mabetler, Dağa Çıkan Kurt, Kubbede Kalan Hoş Seda

C) Saf şiir anlayışının içerik ve biçim özelliklerini yansıtmaktadır.

D) Türk’ün Ateşle İmtihanı, Yeni Turan, Tatarcık

D) Toplumsal yaşamın gerçekliğini yansıtmaktadır.

E) Maske ve Ruh, Kenan Çobanları, Seviye Talip

E) Halk şiirinin biçimsel özelliklerinden yararlanılmıştır.

211

Test 18

1. E

8. Yazar bu kitabı için “Bütün romanlarımın anahtarlarını

3.B

4.C

5.A

6.E

7.C

8.B

9.B

10.C 11.C 12.D

11. Aşağıda verilen eserlerden hangileri roman türünde değildir?

verdiğim kitabım.” demiştir. Kitapta, yazar çocukluğundan bahsetmiş, bilinçaltı tekniğinden yararlanmıştır. Yazar, insanın alınyazısının çocuklukta yazıldığını ve hangi yaşa girerse girsin, bilinçaltında çocuk kaldığını savunmuştur.

2.E

A) Acımak – Tatarcık – Nilgün – Anahtar - Sürgün - Bir Kadın Düşmanı B) Ankara – Çalıkuşu – Damga - Gizli El - Yaban - Çete

Aşağıdakilerden hangisi bu parçada sözü edilen eserin adı, yazarı ve türüdür?

C) Bomba - Kubbede Kalan Hoş Seda - Dağa Çıkan Kurt Beyaz Lale - Falaka - Tanrı Misafiri

A) Anahtar – Refik Halit Karay - Roman

D) Handan – Panorama - Kiralık Konak - Hüküm Gecesi Efruz Bey - Zeyno’nun Oğlu

B) Anamın Kitabı - Yakup Kadri Karaosmanoğlu – Anı C) Kadınlar Tekkesi – Refik Halit Karay – Roman

E) Nur Baba - Bir Sürgün - Yalnız Efe - Yeşil Gece - Hep O Şarkı - İstanbul’un İçyüzü

D) Mor Salkımlı Ev – Halide Edip Adıvar – Anı E) Kalp Ağrısı – Reşat Nuri Güntekin - Hikâye

9. Kurtuluş Savaşı’na değinen ilk roman olması, önemli bir özelliğidir. İzmir’in işgali sırasında kocası ve çocuğu düşman tarafından öldürülen Ayşe, İstanbul’a akrabası olan Peyami’nin yanına gelir. İstanbul, işgal altındadır. İkisinin yanına Binbaşı İhsan da katılır ve Anadolu’ya geçerler. Amaçları Kuvayimilliye’ye hizmet etmektir. Bu arada hem Peyami hem de Binbaşı İhsan Ayşe’ye âşık olur. Ayşe, saygı duyduğu iki kişiye de kalbinin kapısını açmaz. Bu aşk her iki erkek için de ateşten bir gömleğe dönüşür. Aşağıdakilerden hangisi bu parçada sözü edilen eserin yazarına ait bir eser değildir? A) Dağa Çıkan Kurt

B) Bugünün Saraylısı

C) Vurun Kahpeye

D) Harap Mabetler



E) Türk’ün Ateşle İmtihanı

10. Geçen akşam eve geldim. Dediler:

212



— Seyfi Baba



Hastalanmış, yatıyormuş.



— Nesi varmış acaba?



— Bilmeyiz, oğlu haber verdi geçerken bu sabah.



— Keşke ben evde olaydım... Esef ettim, vah vah!



Bir fener yok mu, verin... Nerde sopam? Kız çabuk ol!



Gecikirsem kalırım beklemeyin... Zîra yol



Hem uzun, hem de bataktır...



— Daha âlâ, kalınız



Teyzeniz geldi, bu akşam, değiliz biz yalınız.



Sopa sağ elde, kırık camlı fener sol elde;



Boşanan yağmur iliklerde, çamur tâ belde.



Mehmet Akif Ersoy’un bu eserinden aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) Manzum hikâye türünde yazılmıştır. B) Toplumcu bir içeriğe sahiptir. C) Millî Edebiyat Dönemi’nin şiir anlayışını yansıtmaktadır. D) Şiirin ahenk unsurlarından yer yer yararlanılmıştır. E) Halk Türkçesinin söyleyiş özelliklerini taşımaktadır.

12. Aşağıda verilen bilgilerden hangisi karşısındaki Çözüm Yayınları



sanatçıyla ilgili değildir?

A) Millî şair, Türk şair gibi unvanlara sahiptir.“Cenge Giderken” şiiri büyük bir etki yaratmıştır. Milliyetçiliği topluma yaymak için şiiri araç olarak kullanmıştır. Halk şiiri nazım biçimlerini, ölçüsünü ve dörtlüğü tercih etmemiştir. – Mehmet Emin Yurdakul B) Türkçülük akımını düşünce sistematiğine oturtan bir sosyolog olması, Turancılıktan Türkçülüğe doğru giden düşünce değişimi yaşaması, Genç Kalemler dergisini çıkaranlardan olması, halka düşüncelerini anlatmak için edebiyatı araç olarak kullanması, düşüncelerinden dolayı Malta adasına sürülmesi onun hakkında söylenebilecek ilk sözlerdir. – Ziya Gökalp C) İttihat ve Terakki’yi eleştirdiğinden Anadolu’ya, Millî Mücadeleye karşı olumsuz yazılarından dolayı da yurt dışına sürgün edilmiş; böylece hem gurbet temasını hem de Anadolu’yu eserlerine ustaca yansıtmıştır. – Refik Halit Karay D) Fecriati topluluğu içinde bulunduktan sonra Genç Kalemler oluşumuna katılmış ve Millî Edebiyat'ın gelişimine katkı sağlamıştır. Millî bir dille Millî Edebiyat olmalı görüşünü savunmuştur. Edebî yönü güçlü değildir, edebiyat üzerine araştırma ve incelemeleri önemlidir. Geçtiğim Yol adında şiir kitabı vardır. – Ahmet Hikmet Müftüoğlu E) Cumhuriyet Dönemi'nde gazete yazıları ve gezi yazılarıyla ön plana çıkmıştır. Fıkra, makale, sohbet, anı gibi düzyazı türlerinde eserler yazmıştır. Yalın, açık bir dili vardır. Atatürkçülük ve Batılılaşma en çok ele aldığı konulardır. Çankaya, Atatürk’ün Bana Anlattıkları, Babamız Atatürk gibi eserleri vardır. – Falih Rıfkı Atay

BÖLÜM 07 Test

Millî Edebiyat - 6 1. (I) Yahya Kemal Beyatlı, Millî Edebiyat Dönemi şairlerindendir. (II) Klasik şiir geleneğini yaşadığı zamanın zevk ve anlayışına göre geliştirmiş ve uygulamıştır. (III) Türkçeyi en güzel şekilde kullanmış ve aruz ölçüsüyle sade Türkçe şiirler yazmıştır. (IV) İstanbul âşığı olan şair, Türk kültürüne özgü motifleri, İstanbul üzerinden yorumlamış; şiirlerinde tarih, vatan, millet, aşk, tabiat, deniz, ölüm, sonsuzluk gibi pek çok konuyu işlemiştir. (V) “Ok” şiiri dışındaki bütün şiirlerini aruz ölçüsüyle yazmıştır.

5.



Türkçe Şiirler





Türk Sazı





Ey Türk Uyan





Ordunun Destanı



Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

Yukarıda verilen eserler içerik yönünden aşağıdaki dönemlerin hangisine ait özellikleri taşımaktadır? A) Fecriati

B) Millî Edebiyat Dönemi

C) Servetifünun Dönemi

D) Tanzimat Dönemi



E) V.

19

E) Cumhuriyet Dönemi

2. Aşağıda verilenlerden hangileri nesir türünde eserler değildir?

A) Eğil Dağlar, Aziz İstanbul, Siyasi ve Edebî Portreler

6. Mehmet Emin Yurdakul’un Türk - Yunan Savaşı sırasında yazdığı ---- şiiri, Servetifünun Dönemi’nde yayımlanmasına rağmen sade dil, coşkun bir eda ve hece ölçüsüyle yazılmasıyla dikkat çekmiştir. Büyük bir etki uyandıran bu şiir, “Millî Şair” olarak anılan şairin Millî Edebiyat akımının oluşmasındaki etkisini göstermektedir.

B) Türkçülüğün Esasları, Türkleşmek İslamlaşmak Muassırlaşmak, Aziz İstanbul C) Millî Edebiyat Meselesi ve Cenap Bey’le Münakaşalarım, Malta Mektupları, Gizli Mabet D) Ordunun Destanı, Dicle Önünde, Turan’a Doğru



3. ----, Ruşen Eşref Ünaydın’ın mülakat türündeki eseridir. Türk edebiyatında ün yapmış belli başlı şair, yazar ve düşünür birer birer ziyaret edilmiş; edebiyatın dünü, bugünü, yarını hakkında onların duygu, düşünce ve görüşleri kendi ağızlarından dinlenip bir araya getirilmiştir.

Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilir?

Çözüm Yayınları

E) Yüksek Ökçeler, Bahar ve Kelebekler, Gizli Mabet

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Cenge Giderken

B) Bir Millet Uyanıyor

C) Dicle Önünde

D) Turana Doğru



E) Türk Sazı

A) Diyorlar ki B) Anafartalar Kumandanı Mustafa Kemal’le Mülakat C) Pazar Konuşmaları D) Kirpinin Dedikleri E) Yer Altında Dünya Var

7.

KAR MÛSİKÎLERİ



Bin yıldan uzun bir gecenin bestesidir bu



Bin yıl sürecek zannedilen kar sesidir bu



Bir kuytu manastırda duâlar gibi gamlı



Yüzlerce ağızdan koro hâlinde devamlı

4.



Asım





Gölgeler



Bir erganun âhengi yayılmakta derinden





Hatıralar



Duydumsa da zevk almadım İslav kederinden





Hakkın Sesleri





Fatih Kürsüsünde



Zihnim bu şehirden, bu devirden çok uzakta





Süleymaniye Kürsüsünde



Tambûri Cemil Bey çalıyor eski plâkta



Yahya Kemal Beyatlı’ya ait bu şiir alıntısından aşağıdakilerin hangisine ulaşılamaz?



Yukarıda verilenler için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? B) Hem nazım hem de nesir özelliğine sahiplerdir.

A) Biçim açısından mükemmeliyetçi bir anlayışa göre yazılmıştır.

C) Safahat adlı şiir kitabının bölümleridir.

B) Öz şiir anlayışının içerik ve biçim özelliklerine sahiptir.

D) Aruz ölçüsünün kullanıldığı şiirlerin de adlarıdır.

C) Bireysel bir tema ve konu ele alınmıştır.

E) Sosyal içerikli, düşünceye dayalı tema ve konuları içerirler.

D) Hece ölçüsünün 14’lü kalıbı ile yazılmıştır.

A) Mehmet Akif Ersoy’a aittir.

E) Birden fazla ahenk unsurundan yararlanılmıştır.

213

Test 19

1. A

8. “İstanbul Kızı” adıyla dört perdelik oyun olarak düşünülen





214

III. ----, İstanbul’un işgali sırasındaki ahlak çöküntüsünü ele alması açısından önemli bir romandır. Ürdün’de günahkârlıkları yüzünden Tanrı’nın gazabına uğrayarak yerle bir edilmiş iki şehir, romana ad olmuştur. İşgal altındaki İstanbul, düşmana olan ilgi ve duyarsızlık nedeniyle bu iki şehire benzetilmiştir. IV. ----, Kurtuluş Savaşı’nı ele alan eser, anı biçiminde yazılmıştır. Ahmet Celal, İstanbul işgal edilince emir eri Mehmet Ali’nin köyüne gider. Ahmet Celal tek kolunu savaşta kaybetmiştir. Millî bilinç için halkı aydınlatmaya çalışır fakat halk Salih Ağa’ya inanır, Yunanlılar köyü kuşatır. Köylü kaçmayı tercih eder. Ahmet Celal, Emine’yle kaçarken Emine yaralanır. Ahmet Celal Emine’nin eline anı defterini sıkıştırır ve ortadan kaybolur. Sakarya Savaşı’ndan sonra bölgeye gelenler bu anı defterini bulur. Yakup Kadri Karaosmanoğlu’na ait eserlerin özetlerinin ve özelliklerinin verildiği numaralı bölümlerin başına sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Kiralık Konak, Sodom ve Gomore, Yaban, Hüküm Gecesi B) Sodom ve Gomore, Hüküm Gecesi, Kiralık Konak, Yaban C) Hüküm Gecesi, Sodom ve Gomore, Kiralık Konak, Yaban D) Yaban, Hüküm Gecesi, Kiralık Konak, Sodom ve Gomore E) Hüküm Gecesi, Kiralık Konak, Sodom ve Gomore, Yaban

7.D

8.C

9.E

10.A 11.D

III. İslamcılık: Halifenin önderliğinde Müslümanları bir çatı altında toplamayı amaçlamış bir akımdır. Balkanlardaki Panislavizme tepki olarak doğmuştur. IV. Osmanlıcılık: Osmanlının büyük dönemindeki ortamı sağlamayı, dil-din-ırk ayrımı yapmadan tüm Osmanlı tebaasını eşit görmeyi amaçlayan akımdır. Tanzimat’ta etkili olmuştur. V. Batıcılık: Batı medeniyetinin bilim ve teknolojideki gelişimi ve yaşam tarzını örnek alarak ülkeyi çağdaşlaştırmayı amaçlayan bir akımdır.

----, romanında yakın tarihin önemli bir dönemi gerçek olay ve kişilerden yola çıkılarak anlatılmıştır. Yazar, gençlik döneminde yaşadığı II. Meşrutiyet yıllarını, gazeteci Ahmet Samim’in öldürülmesinden Babıali baskınına kadar uzanan olayları, İttihat Terakki ile Hürriyet ve İtilaf arasındaki siyasî çekişmeleri konu edinmiştir.

II. ----, yazarın ilk romanı olan bu eserde Tanzimat, Meşrutiyet ve Cumhuriyet dönemi kuşaklarının farklılıkları, çatışmaları, özellikleri ele alınmıştır. Naim Efendi, Kızı Sakine Hanım, damadı Servet, torunları Seniha ve Cemile’yle birlikte yaşamaktadır. Damat Servet, Batılı yaşam özentisine kapılmıştır. Yanlış ilişkiler sonucu Seniha Avrupa’ya kaçar. Servet evden ayrılır. Hakkı Celis Kurtuluş Savaşı’na katılır ve şehit olur. Naim Efendi tek başına kalır.

6.A

VI. Mandacılık: Ülkenin içinde bulunduğu durumdan kurtulmasının emperyalist devletlere tamamen bağlanmayla gerçekleşebileceğini savunan akımdır.

Yukarıdaki altı çizili yönelim – düşünce akımlarından hangi ikisinin yeri değiştirilirse verilen bilgi doğru olur? A) I. ve II.

B) I. ve IV.

D) IV. ve V.

C) III. ve VI.

E) V. ve VI.

Çözüm Yayınları



5.B

II. Turancılık: Osmanlı sınırları içerisindeki Türkleri bir araya getirmeyi amaçlayan bir akımdır. Fransız Devrimi sonucu oluşmaya başlamıştır. Temelleri Tanzimat’la atılmıştır.

Aşağıdakilerden hangi bu parçada özeti verilen romandır?

I.

4.B

büyük bir Türk devleti kurmayı amaçlayan akımdır. Zamanla etkisini kaybetmiştir.

A) Handan B) Acımak C) Çalıkuşu D) Mor Salkımlı Ev E) Damga

9.

3.A

10. I. Türkçülük: Dünyadaki Türkleri bir araya getirmeyi ve

eser, daha sonra romana dönüştürülmüştür. Roman kahramanı öksüz ve yetim bir kızdır. Teyzesinin yanında kalır ve okumaya başlar. Teyzesinin oğlu Kamuran’la birbirlerini severler. Kamuran’ın başka biriyle ilişkisi olduğunu düşünen kahraman, Anadolu’ya giderek öğretmenlik yapar. İdealist bir öğretmen olan kahramanın güzelliği dillere destandır. Dedikoduları önlemek için babası gördüğü Doktor Hayrullah Bey’le evlenir. Hayrullah Bey hastalanır, kahramana kapalı bir zarf vererek ondan bunu Kamuran’a ulaştırmasını ister. Zarfta kahramanın günlüğü vardır. Kamuran gerçeği öğrenir.

2.D

11. Aşağıdakilerin hangisinde bilgi yanlışı vardır? A) Mehmet Emin Yurdakul “Cenge Giderken” ya da “Anadolu’dan Bir Ses” olarak da bilinen şiirini 1897’de Türk-Yunan Savaşı üzerine yazmıştır. Bu şiir, Selanik’te Asır gazetesinde yayımlanmış ve büyük ilgi görmüştür. Vatan için yapılması gereken fedakârlık dile getirilmiş ve millî bilinç uyandırma amacı güdülmüştür. B) Mehmet Fuat Köprülü, Türkolog bir profesördür. Fecriati topluluğuna katılıp Ziya Gökalp’ten etkilenerek Millî Edebiyata katılmıştır. Türk edebiyatı tarihine yönelik önemli çalışmalar yapmıştır. Türk edebiyatının sınıflandırılmasında bilimsel bir yöntem uygulamıştır. Onun sınıflandırması günümüzde de kullanılmaktadır. C) Hamdullah Suphi Tanıröver, Fecriati topluluğu sanatçısıyken Millî Edebiyat'a dahil olmuştur. Türkçülük akımının gelişiminde bulunmuş, iyi bir hatiptir. D) Ebubekir Hazım Tepeyran, Servetifünun sanatçısıdır; topluluk dağıldıktan sonra Türkçülük akımına yönelmiş, Turancılık görüşünü savunduğu “Gönül Hanım” romanını, “Haristan ve Gülistan” ve “Çağlayanlar” adlı öykü kitaplarını yazmıştır. E) Rıza Tevfik Bölükbaşı, felsefeyle uğraşması nedeniyle “Feylesof ” olarak da bilinir. Sevr’i imzaladığı için uzun yıllar sürgün hayatı yaşamıştır. Halk şiiri tarzında yazdığı şiirleri vardır. “Serab-ı Ömrüm” adlı kitabın sahibidir.

BİRE BİR

BÖLÜM 07 Test

1. Servetifünun Dönemi’nde yaşamasına rağmen “Bırak Beni

4. Anlam, şiir için ilk planda gerekli olan bir öge değildir. Önemli

Haykırayım” ve 1897 yılında yazdığı “Cenge Giderken” gibi şiirleriyle edebiyatımıza yeni ifade, duygu, düşünce ve temalar açısından önemli katkı sağlamıştır. Şiirlerinde bireysel duyguları anlatmamış, doğrudan halka seslenmiştir. Şiirlerinde memleketçi ve milliyetçi bir dava anlayışını sürdürmesiyle Türk şiirinde bir çığır açmıştır. Türkçülük akımının önemli bir hazırlayıcısı olarak soyut vatanseverlik yerine halka dayanan somut bir vatanseverlik anlayışının öncüsü olmuştur.

20

olan sözcüğün anlamı değil, söylenişidir. Şiirde anlam, müzikal uyumun ortaya çıkardığı bir ögedir. Anlam şiirin içinde gizlidir. İlk bakışta yalnız imge ve sözcüklerin müzikli dansın duyabiliriz. Anlam, ritmin oluşturduğu çağrışımdan başka bir şey değildir. Anlam ve açıklık, şiirin dış duvarıdır. Konu ise şiirsel söylem ve hayal kurmak için bir nedendir. Bir sanat eseri karşısında mantığıyla hareket eden bir kişi, o sanatçıdan hiçbir biçimde yararlanamaz. Açıklık kabul edilse bile birisi için açık olan bir şiir, bir diğeri için açık olmayabilir.

Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Ziya Gökalp

Bu parçada verilen bilgilerle aşağıdaki oluşumlardan hangisine bağlı şairlerin ürünleri kastedilmiştir?

B) Mehmet Emin Yurdakul

A) Fecriati

C) Mehmet Akif Ersoy

B) Tanzimat

D) Ahmet Hikmet Müftüoğlu

C) Servetifünun

E) Hüseyin Cahit Yalçın

D) Garipçiler



E) Millî Edebiyat

2. 20. yüzyıl Türk edebiyatının güçlü, bağımsız



Bu parçada hakkında bilgi verilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

5. Aşağıda verilenlerden hangisi Cenap Şahabettin’in şiir anlayışıyla örtüşmez?

A) Şiirlerinde parnasyen ve sembolist şairlerin etkisi dikkat çeker. B) Tabiat, şiirlerinde önemli yer tutar.

Çözüm Yayınları

sanatçılarındandır. Kurtuluş Savaşı sırasında Anadolu’ya geçmiş, Millî Mücadele'ye ruh ve heyecan katmıştır. Millet ve İslamlık ülküsünü bir bütün olarak eserlerinde işlemiştir. Şiirlerinde toplumun sorunlarını, İslam dünyasının durumunu, savaşların topluma etkisini ele almıştır. Aruz ölçüsünü oldukça başarılı biçimde kullanmıştır. Şairliğinin yanında düzyazı türünde de başarılı eserler vermiştir. Sanatçının, eserlerinin toplandığı Safahat adlı yedi bölümden oluşan kitabı vardır.

C) Tabiatla ilgili şiirlerinde insan ruhu ile tabiat arasında ilişki kurar. D) Aruz ölçüsünü, anjanbumanı ustalıkla kullanır. E) Kimi şiirlerinde millî düşüncelere yer verir.

A) Mehmet Akif Ersoy B) Mehmet Emin Yurdakul C) Yahya Kemal Bayatlı D) Hüseyin Cahit Yalçın

6. Tanzimat’tan sonraki Türk şiirinde Şinasi ile başlayan yenileşme çabalarını bütün yönleriyle gerçekleştiren, esas itibariyle odur. Hiçbir kurala bağlı kalma gereği duymayan, Batı şiirinde görüp beğendiği ve Türk edebiyatında bulunmayan hemen her şeyi hiç tereddüt göstermeden gerçekleştirmeye çalışmış; aruz, hece, hatta aruzda hiç kullanılmayan kalıplar ve zaman zaman kafiyesiz şiirlerle hayatı boyunca yenilik peşinde koşmuştur. Doğu ve Batı felsefesi hakkında geniş bir bilgiye sahip olan şair, günlük hayatta karşı karşıya geldiği ve kendisini derinden etkileyen çeşitli olaylar hakkında da şiirler yazmış, böylece şiire kişisel tecrübelerini dahil etmek suretiyle geleneksel şiir anlayışından ayrılmıştır.

E) Faruk Nafiz Çamlıbel

3. ---- Ahmet Vefik Paşa, Şemsettin Sami, Ali Suavi gibi sanatçılar, Türklük bilgisine yönelerek milliyetçilik akımının hazırlayıcısı olmuşlardır. Bu dönemde dilin sadeleştirilmesine yönelik görüşler ortaya konmuş, Şinasi, Ahmet Mithat Efendi, Muallim Naci gibi sanatçılar nispeten sade bir dil kullansalar da önemli bir gelişme sağlanmamıştır.

Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Tanzimat Dönemi’nde B) Servetifünun Dönemi’nde C) Fecriati Dönemi’nde D) Millî Edebiyat Dönemi’nde E) Cumhuriyet Dönemi’nde



Bu parçada verilen özellikler aşağıdaki şairlerden hangisine aittir? A) Namık Kemal B) Şinasi C) Ziya Paşa D) Abdülhak Hamit Tarhan E) Muallim Naci

215

Test 20

1. B

7.

I.



II. Bize Göre



III. Serab-ı Ömrüm



IV. Gurabahane-i Laklakan



V. Frankfurt Seyahatnamesi



Düzyazı, şiirin tersine anlaşılmak için yazılır. Düzyazıda biçemin oluşması için gerekli olan ögelerin hiçbiri, şiir için geçerli değildir. Bu bakımlardan şiir ile düzyazı, birbiriyle ilgisi olmayan, ayrı düzenlere uyan iki değişik yapıdır. Düzyazı akıl ve mantıktan, şiir gizlilik ve bilinmezlikten doğar.



Yukarıda numaralanmış eserlerden hangi ikisi bu parçada düşünceleri örnekleyecek eserlerden değildir?



B) I. ve III.

D) III. ve V.



C) II. ve IV.

E) IV. ve V.

Bu parçada edilen edebî topluluk aşağıdakilerden hangisidir?



D) Tanzimat I. Dönem

9.E

10.C 11.B 12.E

Buldunuz mutluluk, imanımla Vatan ettim sizi ey topraklar Beş vakit damgalayıp alnımla

A) Arif Nihat Asya B) Mehmet Emin Yurdakul

C) Refik Halit Karay

D) Cenap Şahabettin

E) Halit Ziya Uşaklıgil

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdaki eserlerden hangisi getirilmelidir? A) Dudaktan Kalbe

B) Efruz Bey

C) Yeşil Gece

D) Acımak

E) Miskinler Tekkesi

aileyle sınırlı kahramanların, düşünsel krizlerinden kısmen uzak olmakla birlikte duygusal krizleri yoğun bir şekilde yaşadıkları görülür. Özellikle yaşamlarının erken döneminde yakınlarından birini kaybeden Süleyman Nüzhet, Ömer Behiç, Ahmet Cemil, Nihal ve Bihter gibi roman kahramanları giderek yalnızlaşmış, ölümle yüzleşmişlerdir. Bu kahramanların mutsuzlukları irdelendiğinde yalnızlık, en temel sorun olarak karşımıza çıkar.

9. Ezanımdan alışıp tekbire

Bu dörtlükte dile getirilen düşünce aşağıdaki şairlerden hangisinin edebî anlayışıyla örtüşmez?

B) Mehmet Rauf

12. Halit Ziya Uşaklıgil’in romanlarında sosyal hayatları daha çok

E) Tanzimat II. Dönem

E) Tevfik Fikret

8.C

A) Tevfik Fikret



C) Edebiyatıcedide

D) Mehmet Akif Ersoy

7.B

özelliği kurgu kişilerin yanında gerçek kişilere de yer vermesidir. 1908’den I.Dünya Savaşı sonlarına kadar uzanan bir devrin romanıdır. Bu eserde, Türkiye’nin o dönemdeki siyaset, hürriyet, alafranga, yabancı hayranlığı, bilim, Türkçülük, köycülük, dil, edebiyat, tarih, sosyoloji, eğitim, felsefe gibi yaşayış özellikleri ele alınmış ve çeşitli anlayışların temsilcisi olan kişiler, adları değiştirilerek büyük bir ustalıkla roman kahramanının kişiliğinde birleştirilmiştir. ----, Meşrutiyet devrinin romanıdır. Ömer Seyfettin bu romanı ile toplumumuzda yaşanan pek çok darbe ile birlikte ortaya çıkan bedavacı kahramanları bir fantezi etrafında yeniden kurgulayarak çağının önde gelen pek çok şahsiyetini ve bunların benimsediği fikir akımlarını kıyasıya eleştirir.

B) Millî Edebiyat

C) Namık Kemal

6.D

11. Yazarın tamamlanan tek romanıdır. Romanın en önemli

A) Fecriati



5.E

Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi getirilemez?



Çözüm Yayınları

musikiye önem vermelerinin nedeni Fransız parnasyenlerden ve sembolistlerden etkilenmeleridir. Bunda Tevfik Fikret'in resimle ilgilenen bir şair olmasının da payı vardır. Önceleri daha çok fen dergisi görünümünde iken Tevfik Fikret'in derginin yayın yönetmeni olması ile edebiyat dergisi hâline gelme süreci, dergide metinlerle ilgili resim ve fotoğraflara sıklıkla yer verilmesi, resim - tablo altına yazılmış şiirlerin yayımlanması ve adeta bunun bir moda hâline gelmesi, tefrika romanlarda anlatılan bazı sahnelerin tasvirle yetinilmeyip hemen yanına resmedilmesi, dergi sayfalarında metinlerin mizanpajına gösterilen özen, kimi şiirlerde yeni şekil denemeleri ve kesik mısra kullanımı gibi pek çok görsel boyuttan bu dönemde söz edilebilir.

216

4.A

sanatkârane bir duyuş tarzının merkeze alınarak edebî metinlerin meydana getirildiği ve bu eserlerde Batılı tarzda sanat estetiğinin oluşturulmaya çalışıldığı bir dönem olarak dikkat çekmektedir. Sözü edilen gayretin şiir ayağını ---- ve ---- oluştururken roman ve hikâye tarafını da ---- ile ---tamamlamaya çalışmıştır. Bu dönemin sanatkârları sadece Avrupai eğitimle yetişen ilk nesle mensup olmalarıyla değil aynı zamanda dikkatlerini güzel sanat eserlerinde yoğunlaştırmış olmalarıyla da Tanzimat neslinden ayrılmaktadır.

8. Eserlerde biçim mükemmelliğine, dile, üsluba, ahenge,



3.A

10. Servetifünun Dönemi, Türk Edebiyatı tarihi içerisinde

Rubab-ı Şikeste

A) I. ve II.

2.A



Bu parçada kahramanından söz edilmeyen roman aşağıdakilerden hangisidir? A) Aşk-ı Memnu B) Mai ve Siyah C) Nesl-i Ahir D) Kırık Hayatlar E) Nemide

BİRE BİR

BÖLÜM 07 Test

1. Türk edebiyatında 1860’tan beri devam eden Doğu-Batı

4. Türk Edebiyatı’nda şiir türünde önemli yenilikler yapan

mücadelesinin kesin sonucunu Batı edebiyatının lehine tayin eden sonuncu safhadır. Yoğun ve pek dinamik çalışmalarla geçen bu sıcak safhanın sonunda Türk edebiyatı, gerek zihniyet, gerek tema ve gerekse teknik bakımlardan tamamıyla Avrupai bir mahiyet kazanmıştır. En önemli özelliği edebî eserde şekil mükemmelliğine, dil ve üsluba, bu bağlamda da ahenk ve musikiye büyük önem vermedir.

21

şairlerin başında gelen sanatçı, hem şahsı hem de eseri ile pek çok tartışmaya konu olmuştur. Bireyin çıkmazı, kaçış, melankoli, iç duyuş ve kriz kavramlarıyla edebiyat tarihlerinde yer bulmuştur. Şiirlerinde sadece bireysel ve içe dönük temaları işlememiştir. Kimi şiirlerinde sosyal hayatı, toplumsal bunalımları, geçim sıkıntısı ve toplumsal trajedileri de dile getirmiştir. Onun toplumla ilgili şiirlerinde toplumu ve halkı gözlemleyen ve oradan aldığı izlenimlerini Servetifünun şiiri hassasiyetinde ancak daha sade bir dille ifade eden bir şairin sesi vardır. Toplum onun için temel gaye olamasa da ihmal ettiği bir yapı değildir. Onun şiirlerinde sosyal değerleri kimi zaman açık olarak kimi zaman ise örtük bir şekilde bulabilmek mümkündür.

Bu parçada sözü edilen edebî topluluk veya dönem aşağıdakilerden hangisidir? A) Garip B) Tanzimat C) Yedi Meşale

D) Servetifünun E) Millî Edebiyat

Bu parçada yenilikçiliğinden ve şiirlerindeki içeriklerden söz edilen şair aşağıdakilerden hangisidir? A) Mehmet Akif Ersoy B) Süleyman Nazif C) Cenap Şehabettin D) Namık Kemal

2. Anadolu’yu bilmem, çocukluğumun ve gençliğimin geçtiği



Aşağıdakilerden hangisinin edebiyat anlayışı, bu parçadaki yazarla örtüşür? A) Halide Edip Adıvar B) Halit Ziya Uşaklıgil C) Refik Halit Karay

E) Tevfik Fikret

Çözüm Yayınları

İzmir’den ibarettir. Daha ötesine gitmedim. İstanbul ise dönemin bütün özellikleri ile tanıklığıma dâhildir. Böyle olunca çok iyi bildiğin şehri, o şehrin mekânlarını eserlerine dâhil ediyorsun. Fransızcayı çok iyi takip edince de onların cümle yapılarını taklide yelteniyorsun. Fazlaca tamlama kullanıyorsun. Anlamı az bilinen kelimeleri tercih ediyorsun.

5. ----, Türk Edebiyatının önemli romancılarından biridir. Eserlerinde Osmanlı İmparatorluğu’nun yıkılması ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş yıllarına denk gelen savaş yılları içerisinde yaşanan gelişmeleri, roman kahramanının hayat hikâyesi içerisine yerleştirerek anlatır. Özellikle Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı, Mütareke Dönemi ve Kurtuluş Savaşı yıllarındaki savaş ortamının nesilleri ve cemiyet düzenini ne hâle getirdiğinden bahseden sanatçı, cephede olanlardan çok cephe arkasındakilerle ilgilenir. Onun romanlarında “savaş” toplumsal değerleri yıkan, insanları birbirine düşüren acı bir felaket olmasının yanında aynı zamanda roman kahramanlarına acımayı, sevmeyi öğreten ve onları olgunlaştıran bir öğretmendir. Balkan Harbi’nde düşmanın Türk halkına yaptığı zulümleri, Yeşil Gece adlı eserinde Tikveşli Cabir Bey’in ağzından oldukça etkili anlatmıştır.

D) Ahmet Mithat Efendi E) Falih Rıfkı Atay

3. Servetifünun Dönemi'nde yaygınlaşmaya başlamıştır. Türün edebiyatımızda önemli temsilcileri Mehmet Akif Ersoy ve Tevfik Fikret'tir. Mehmet Akif Ersoy'un "Küfe, Mahalle Kahvesi, Hasta - Köse İmam"; Tevfik Fikret'in "Balıkçılar, Hasta Çocuk" gibi eserleri bu türün edebiyatımızdaki önemli örnekleridir.

Bu parçada sözü edilen edebî tür aşağıdakilerden hangisidir? A) Manzum hikâye B) Klasik hikâye C) Modern hikâye D) Küçürek hikâye E) Halk hikâyesi



Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A) Refik Halit Karay B) Halide Edip Adıvar C) Reşat Nuri Güntekin D) Memduh Şevket Esendal E) Yakup Kadri Karaosmanoğlu

217

Test 21

1. D

6. Şekil olarak herhangi bir yenilik iddiası taşımayan, şiirde

B) Ziya Paşa

C) Namık Kemal

D) Cenap Şahabettin





E) Recaizade Mahmut Ekrem

B) Ziya Paşa

C) Muallim Naci

D) Namık Kemal



E) Abdülhak Hamit Tarhan

A) Şık B) Şıpsevdi D) Kiralık Konak E) Yaban



A) Ölü – Hacle – Garam B) Belde – Sahra - Bunlar Odur C) Validem – Makber – İçli Kız D) Sabr u Sebat – Ölü – Hacle E) Divaneliklerim - Yadigâr-ı Harp - Bâlâdan Bir Ses

Bu parçanın alındığı yapıt ve yazar aşağıdakilerden hangisi olabilir? A) Anadolu Notları – Reşat Nuri Güntekin B) Memleket Hikâyeleri – Falih Rıfkı Atay C) Defter-i Amal – Ziya Paşa D) Frankfurt Seyahatnamesi – Ahmet Haşim E) Hac Yolunda – Cenap Şehabettin

12. Bazı edebiyat tarihçilerinin bir prensip uğruna kurulu düzene baş kaldırdığını ifade eden bir tonda başlayan bu şiir, esas itibariyle aruz vezniyle kaleme alınmış, kafiye düzeni sağlam, 31 beyit uzunluğunda yazılmış bir metindir. Ama bu metin, klasik dönemde yazılanlardan Baki’nin, Nef’i’nin ya da Nedim’inkilerden çok farklıdır. Namık Kemal burada nazım şeklini, inandığı ve kamuoyuna dayatmak istediği birtakım fikir ve ideallerini ortaya koymak için sadece bir araç olarak kullanmıştır. Eski dönemde bir devlet büyüğü övülürken Namık Kemal burada vatan, millet, insanlık, kahramanlık ve hürriyet gibi kavramları yüceltmektedir.

C) Mürebbiye

Bu parçadaki boşluklara aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilir?

Bu parçada sözü edilen sanatçılar aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir?

her şey bana değişmiş göründü: Geçilen memleketlerin medeniyet ölçüsü olan vagon restoran hizmeti ve hat boyunca ilerleyen manzaralar… Sembolist şairlerin bütün o titrek hayalleri karşımda hakikat olmuştu: Zümrüt çayırlar ortasında pırıl pırıl akan pembe akşam dereleri… Bunların kenarında gümüş yaprakları hafif rüzgârlarla oynaşan mesut kavaklar… Oyuncaklar gibi en tatlı renklere boyanmış beyaz tül perdeli köşkler… Bunların etrafında otlayan sıhhatli, altın tüylü öküzler… Geçen trene bir an bakmaya tenezzül edip başını çeviren baygın kadın bakışlı mağrur sarı beyaz inekler…

şiirden uzaklaşarak Türk şiirinde tabiata yeni bir bakış açısı getirmiştir. ---- ’de tabiatı yüzeysel boyutu ile ele alırken ---ile onu keşfetmiş, ---- ’da ise bu keşif hayranlığa dönüşmüştür.

10.A 11.D 12.E

11. Macaristan’dan ve Avusturya’dan itibaren içerde ve dışarıda

9. Abdülhak Hamit Tarhan, duygu ve hayal bakımından klasik 218

9.B

E) Recaizade Mahmut Ekrem – Ahmet Mithat Efendi

Mithat Efendi’nin “Felatun Bey'le Rakım Efendi ” romanından etkilenilerek yazılmış bir romandır. O sıralarda İstanbul’da pek fazlalaşmış alafrangalıkla alay etmek için yazılmıştır. Romanda Şatıroğlu Şöhret’in yaptığı gülünç hâller anlatılmaktadır. Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilir?

8.A

D) Namık Kemal – Muallim Naci

8. ---- ; gerek konusu gerek karakterleri bakımından Ahmet



7.E

C) Muallim Naci – Şemsettin Sami

Çözüm Yayınları

A) Şinasi

6.D

B) Şinasi – Ziya Paşa

Paşa’dan çok farklı bir boyutta Türk şiirine ilk defa felsefi düşünceyi getiren ----, özellikle “Külbe-i İştiyak”, “Kürsî-i İstiğrak” ve “Zamâne-i Âb” gibi manzumelerinde yer yer tasavvufi anlayışın yer yer panteist görüşün de etkisi altında derin bir mistik görüş içinde karşımıza çıkmaktadır. Türk edebiyatına gerçek anlamda romantizmi getirmek suretiyle yeni Türk şiirine geniş bir ufuk açmış, Tanzimat’tan sonra Şinasi ile farklı bir doğrultuda ilerleyen Türk şiirinin yenileşmesinde en büyük rolü oynamıştır. Bu parçadaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi getirilir?

5.C

A) Ziya Paşa – Namık Kemal

7. “Adem Kasidesi” ile Âkif Paşa’dan, “Terci-i Bent”i ile Ziya



4.E

sırada Magosa’da sürgündeyken duygusal bir dille kaleme aldığı Tahrib-i Harabat’ta “Eskiyi hortlatıyorsun, onu beraberce gömmeye azmetmiştik.” diyerek arkadaşının, bir kısım yanlışlarını ve ihmallerini alaycı bir dille eleştirmekten geri durmadı. Aynı bakış açısını “Takip”te de sürdürerek yenileşmekte olan Türk edebiyatının henüz tam anlamıyla Fars edebiyatı etkisinden kurtulamadığı bir sırada böyle bir antolojiyi yayımlamanın gençlik için meyhane açmak kadar zararlı olduğunu belirtmekten de kendini alamaz.

Bu parçada dile getirilen düşünceler aşağıdaki şairlerden hangisiyle uyuşmaz? A) Şinasi

3.A

10. Eski dava arkadaşının Harabat Mukaddimesi’ni yayımladığı

ölçü olarak aruzu, divan şiiri nazım biçimlerinden kaside, gazel, şarkı, kıtayı; birim olarak da beyit ve mısrayı kullanan bu şairler, yeni bir muhteva ve söyleyiş tarzı ile gelenekten ayrılır ve Türk şiirinde gerçek anlamda “yenilik” denebilecek ilk değişimi başlatırlar. Kendi dönemlerinde birtakım kavramları çok açık bir biçimde ve bilinçli olarak ilk defa telaffuz etmeleri oldukça önemlidir.

2.B



Bu parçada Namık Kemal’in sözü edilen eseri aşağıdakilerden hangisidir? A) Vaveyla

B) Murabba

C) Vatan Şarkısı

D) Vatan Türküsü



E) Hürriyet Kasidesi

BİRE BİR

BÖLÜM 07 Test

1. O dönem gençlerinin bir büyük coşku ve hareket ile edebiyatta

4. Romancı kimliğinin yanında bilim, fen ve edebiyatın hemen

bir hamle gerçekleştirmek istemelerinin ifadesi olan ----, Türk edebiyatına birçok yenilik taşımıştır. Özgür şiir, onların elinde daha genişlemiş, şiir dili, Edebiyatıcedide’nin bıraktığı yerden daha ileri götürülmüş, sözcüklerde zarafeti aramış, duyarlı bir şiir dili gerçekleştirme çabasına girmişlerdir. İmgenin şiirdeki payının önemine dikkat etmişlerdir. Yaptıkları en büyük hizmet, edebiyatı, toplumsal bir kurum saymaları ve bu düşünceyi yaymalarıdır. Sanat şahsi ve muhteremdir, ilkesini benimseyen topluluk üyeleri, sanatı toplumdan soyutlamamışlar, sanatın bir işlevi olduğunu kabul etmişler, oyunlarında, şiirlerinde ve öykülerinde, düzyazılarında seviyeye daha çok yer vermişlerdir.

22

her sahasında yazılar yazmış, hayatı boyunca çıkardığı dergi ve gazetelerde yazdıklarından başka iki yüz kadar da kitap yayımlamış bir Tanzimat Dönemi aydınıdır. Yazdıklarıyla okuyucusuna çok şey öğrettiği için “ilk hoca” adıyla anılmaktadır.

Aşağıdakilerden hangisi bu parçada sözü edilen yazara ait değildir? A) Paris’de Bir Türk B) Dürdane Hanım C) Haydut Montari D) Son Yıldız

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir?

E) Müşahedat

A) Tanzimat B) Servetifünun

5. Cenap Şahabettin Cidde’ye Sıhhiye Müfettişi olarak

C) Fecriati

gönderilince Cidde’ye yaptığı yolculuğu (I) Hac Yolunda, emekli olunca çıktığı Irak gezisini (II) Âfâk-ı Irak’ta, Tasvir-i Efkâr gazetesinin göndermesi üzerine Osmanlı Devleti'nin müttefikleri hakkında incelemelerini (III) Avrupa Mektupları’nda, didaktik nitelikli düşüncelerini (IV) Tiryaki Sözleri’nde, görücü usulü evliliğin eleştirisini de (V) Körebe’de yapmıştır.

D) Millî Edebiyat E) Divan

verilip on bir yaşında İstanbul tarafında Valide Rüştiye Mektebi'ne alındı. On altısında oradan çıkıp Hâriciye Kalemine kendisini kabul ettirmeye yol buldu. Aman bu çocuk ne kadar çalışıyordu! Hani ya “Gece gündüz çalışıyor.” derler ya! İşte gece gündüz gerçekten çalışan bu idi. Tamam, evladını bu boya getirdikten sonra validesi vefat etmesin mi? Ammâ bu dahi hakkında bir nimetti. “Ah! Râkımcığımın bir kere insan içine karıştığını görsem hiç gözüm arkada kalmaz idi.” der ve işte arzu eylediği bu nimete nâil oldu. Râkımda henüz aylık yıllık yok. Sadık Fedayi hâlâ dikiş diker, mendil çevre işler, kahve torbası diker, çamaşıra, tahta silmeye gider. Aldığı paradan hanesinin idare-i zaruriyesini bi’t-tefrik, küsurunu “Delikanlıdır, parasız kalmasın” diye tamamen Râkım’a verirdi.

Çözüm Yayınları

2. Râkım büyüdü. Beş yaşında Salıpazarı’ndaki Taş Mektep'e

A) I.

B) Millî Edebiyat C) Edebiyatıcedide D) Tanzimat I. Dönem E) Tanzimat II. Dönem

A) Hürriyet Kasidesi B) Vâveylâ C) Vatan Şarkısı D) Vatan Yolunda E) Vatan Mersiyesi

C) III.

D) IV. E) V.

çocuk ruhu vardır: Her şeyden bir hisse-i sürûr ve kahkaha, en hakîr bir hâdiseden bir bahane-i kîl u kâl çıkarırlar; bir gölge bir hiç onları saatlerce söyletir ve güldürür; uyumadıkları zaman söylerler, gülerler, söylerler…Nazarlarında âlem bir büyük oyuncak, vukûat-ı âlem bir oyundur. Bedevî az çalışır, sathî çalışır ve ecdâdından miras kalan işleri ancak tekrar etmek için çalışır; tağyiri sevmez, a’mak-ı şuuna bîgâne, mâziyi unutmuş, ferdâları henüz meşîme-i mâdere düşmeyen birer cenîn-i mevhûm gibi telâkki eder, hesâb-ı kâr u zararı hep yirmi dört saatlik bir mesâfe-i zaman ile mahdûd, mest-i şâdi, âşık-ı reng ü cilâ, şeydâ-yı ıtr u şükr, bal yediği sabah bahtiyâr, soğana katlandığı akşam bedbahttır; mîzân-ı mes’ûdiyeti asel ve basal ile hareket eder.

A) Fecriati

değildir?

B) II.

6. Bütün bu evlâd-ı sahrada, büyüğünde ve küçüğünde hoş bir

Bu parçanın alındığı eserin, yazarının bağlı olduğu edebî dönem, aşağıdakilerden hangisidir?

3. Aşağıdakilerden hangisi Namık Kemal’e ait bir eser

Bu parçada Cenap Şahabettin’in numaralanmış yapıtlarından hangisi edebî metinlerin sınıflandırılmasında diğerlerinden ayrılır?

Bu parça dil ve anlatım özellikleri yönünden aşağıdaki edebî dönemlerin hangisine özgü nitelikleri içermemektedir? A) Divan edebiyatı B) Tanzimat edebiyatı C) Servetifünun edebiyatı D) Fecriati edebiyatı E) Millî Edebiyat

219

Test 22

1. C 2. D

7. Türk edebiyatında özellikle İkinci Meşrutiyet’ten itibaren

Bu parçada sözü edilenlerle aşağıdaki eserlerden hangisi arasında ilişki kurulamaz?

5.D

6.E

7.D

8. A

9.C

10.A 11.E



Felâtun Bey Batılı hayat tarzını temsil eder. Yazar, aykırı bir tip olan kahramanına, isim olarak felsefeci Eflatun’un Osmanlıca telaffuzu Felâtun’u vermiştir. Bu isimle hiçbir şey bilmediği hâlde bilgiçlik taslayan kahramanı yerer. Felâtun’un unvanını “bey” olarak belirler. O dönemde “efendi”ye göre daha sıradan bir unvan olan “bey”, Batılı ve Avrupai geçinen, giyinen kişiler için kullanılır.





Bihruz Bey’in bütün dünyası, Fransız hayatı ve modasını taklittir. O önce konakta, sonra kalemde öğrendiği yarım yamalak Fransızcası ile konuşmayı alışkanlık hâline getirir. Hatta heyecanlandığında bile duygularını Fransızca ifade eder.





Şöhret, Türk kültürüne ve edebiyatına yabancılaşmış sahte bir aydındır. Kendini beğenir, kendini, kendi gibi “şık”ların takıldığı yerlerde o kadar bilgili gösterir ki oradaki insanlara maskara olmaktan kurtulamaz.

A) Yaban B) Acımak C) Çalıkuşu

4.D

10.

verilmeye başlanan ürünler, mekân bağlamında -İstanbul’u aşarak- bilinçli ve nispeten kapsamlı bir yönelimle Anadolu’yu, köyü, kasabaları ve küçük kentleriyle malzeme yapmaya başlamıştır. Bu durum, İkinci Meşrutiyet sonrası farklılaşan toplumsal, siyasal atmosfer içinde ön plana çıkan ve ana akım hâlini alan milliyetçiliğin edebî sahadaki dolaylı bir yansımasıdır.

3.D

D) Sodom ve Gomore E) Memleket Hikâyeleri

Yukarıda bazı özellikleri verilen roman kişilerinin ortak özellikleri aşağıdakilerden hangisidir? A) Batı’yı yanlış anlayan, üretim sürecinde yer almayan “züppe” tiplerdir.

8. Sevgili Efruz!



Hayatından şu birkaç levhayı yazarken ihtimal biraz mübalağacı göründüm. Ne yapayım? Bu benim mizacım... Bunun için kızma. Beni affet! Hem emin ol ki maksadım ne seni tahkir ne de maskara etmek… Hakikati görüldüğü gibi edebiyat yapmadan yazmak istedim. Muvaffak oldum mu? Bilmiyorum. Fakat okuyunca samimiyetimin derecesini herkesle beraber sen de anlayacaksın. Herkes seni bizzat kendi kadar- tanır, Efruzcuğum! Bugün hiç kimse yabancı değildir çünkü sen “hepimiz” değilsin, değilsen bile “hepimizden bir parça”sın.

C) Yeniliğe kapalı, sabit fikirlere sahip roman kahramanlarıdır. Çözüm Yayınları



B) Kendi kültür değerlerini yansıtmaya çalışan eğitimsiz kişilerdir.

D) Avrupai yaşam tarzından ziyade düşünce sistemine hayran kişilerdir. E) Alaturka yaşam tarzına alışkın olmayan roman kahramanlarıdır.

Eserindeki roman kahramanına yazdığı bu mektupla seslenen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Ömer Seyfettin B) Reşat Nuri Güntekin

11. Şiirin iç yapısını birtakım sosyal idealler, tarih duygusu, ferdi kahramanlık ve hürriyet aşkı meydana getirmektedir. Hürriyet duygusunu, genel anlamda, insanın düşünme kabiliyetinin tabii bir sonucu kabul eden Namık Kemal, vatan ve millet kavramlarıyla birlikte hürriyet kavramına da XIX. yüzyılda Batı dünyasında geçerli olan, yepyeni bir anlam kazandırmıştır.

C) Halide Edip Adıvar D) Ahmet Mithat Efendi E) Refik Halit Karay



Bu parçadaki açıklamaya göre aşağıda verilenlerden hangisinin Namık Kemal’e ait olduğu söylenemez? A) Ne mümkün zulm ile bidad ile imha-yı hürriyet

220 9. Batılılaşma sorununu belirli tipler çevresinde ele alan



Çalış idrâki kaldır muktedirsen âdemiyetten

aşağıdaki sanatçı - eser – tip eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?

B) Ölürsem görmeden millette ümmid ettiğim feyzi

A) Ömer Seyfettin – Efruz Bey – Efruz

C) İnledikçe eleminden vatanın her nefesi, Gelin imdada diyor, bak budur Allah sesi

B) Halit Ziya Uşaklıgil – Aşk-ı Memnu – Behlül C) Hüseyin Rahmi Gürpınar – Şık – Ömer Behiç D) Recaizade Mahmut Ekrem – Araba Sevdası - Bihruz E) Ahmet Mithat Efendi – Felatun Bey’le Rakım Efendi Felatun



Yazılsın seng-i kabrimde vatan mahzun ben mahzun

D) Amalimiz efkarımız ikbal-i vatandır Serhadimize kal´a bizim hak-i bendedir E) Allah’a sığın şahs-i halimin gazabından Zira yumuşak huylu atın çiftesi pektir

TÜMEVARIM - IV Test 1. Ne gezersin melul melul bu yerde

Aman Kerem beni rüsva eyleme



Düşürürsün beni onulmaz derde



Aman Kerem beni rüsva eyleme



Bu dizelerde aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

01

4. Gemisi altın, gümüş, inci, elmas, tutsak dolu vatana dönerken deniz ortasında evlenmiş, oğlu Turgut, Çanakkale’yi geçerken doğmuştu. Şimdi kırk beş yaşında olmalıydı. Acaba yaşıyor muydu? Hayalini unuttuğu karlardan beyaz karısı acaba sağ mıydı? Kırk yıldır, yalnız taht yerinin, İstanbul’un minareleri, ufku, hayalinden hiç silinmemişti. “Bir gemim olsa gözümü kapar, Kabataş’ın önüne demir atarım.” diye düşünürdü. Altmış yaşını geçtikten sonra efendisi, onu sözde özgür kıldı. Bu özgür kılmak değil, sokağa, perişanlığa atmaktı. Yaşlı tutsak bu bakımsız bağın içindeki yıkık kulübeyi buldu. İçine girdi. Kimse bir şey demedi. Ara sıra kasabaya iniyor, yaşlılığına acıyanların verdiği ekmek paralarını toplayıp dönüyordu. On yıl daha geçti. Artık hiç gücü kalmamıştı. Hem bağ sahibi de artık onu istemiyordu. Nereye gidecekti?

A) Dörtlük nazım birimine B) Nakarata C) Tam kafiyeye D) Zengin kafiyeye E) Kelime tekrarlarıyla sağlanan ahenge

Bu parçada aşağıdaki edebî türlerden hangisine özgü nitelikler ağır basmaktadır? A) Gezi yazısı B) Otobiyografi C) Hikâye D) Halk hikâyesi

2. Tanzimat Dönemi yazarlarındandır. Batı kültürünü çok iyi



Bu parçada tanıtılan yazar aşağıdakilerden hangisidir? A) İbrahim Şinasi

E) Manzum hikâye

Çözüm Yayınları

bilen, bunu edebiyatımıza yansıtmaya çalışan bir sanatçıdır. “Küçük Şeyler” adlı kitabındaki hikâyelerle daha önceki Tanzimatçıların ilgi göstermediği hikâye türüne olumlu bir başlangıç yapmış, hikâye estetiği ve üslubu konusunda kendinden sonraki sanatçıları etkilemiştir. Yazarın Sergüzeşt (roman), Şir (oyun), Küçük Şeyler (hikâye), Rumuzu'l - Edeb (anı, gezi, söyleşi ve eleştiri), İclal (oyun) adlı eserleri vardır.

5. Modern Türk hikâyeciliğinin kurucusu olarak kabul edilen bir sanatçıdır. “Halka doğru ve edebiyatsız edebiyat” düşüncesiyle hikâyeler yazmıştır. Hikâyelerinde çocukluk anılarını, Balkan Savaşı yıllarındaki zulümleri ve Türk tarihinin ihtişamlı bölümlerini konu edinmiştir. 1911’de Selanik’te Genç Kalemler dergisinde yayımladığı “Yeni Lisan” makalesi ile Türkçeciliği başlatmıştır.

B) Ahmet Mithat Efendi C) Samipaşazade Sezai D) Abdülhak Hamit Tarhan



E) Namık Kemal

Bu parçada hakkında bilgi verilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Reşat Nuri Güntekin B) Ömer Seyfettin C) Ali Canip Yöntem D) Ziya Gökalp E) Ahmet Mithat Efendi

3. Selanik’te Ömer Seyfettin, Ali Canip ve Ziya Gökalp tarafından çıkarılan Genç Kalemler (Nisan, 1911) dergisinde millî bir edebiyatın millî lisandan doğabileceği görüşü ---adıyla ileri sürülmüş ve savunulmuştur.

Bu cümledeki boşluğa aşağıdakilerden hangisi getirilir?

6. Hasan, yüreği burkularak sordu:

— Gidiyor musun?



— Gidiyorum ya, işimi tükettim.



Yukarıdaki örnekte kullanılan anlatım tekniği aşağıdakilerden hangisidir?

A) Lisan-ı Türki

A) Monolog

B) Lisan-ı Osmani

B) İç çözümleme

C) Lisan ve Edebiyat

C) Diyalog

D) Yeni Lisan

D) İç konuşma

E) Belagat-i Osmani

E) Bilinç akışı

221

Test 01

1. C

7. (I) Tanzimat hikâyeciliğinde olaylar, günlük yaşamdan veya

B) II.

C) III.

4.C

5.B

6.C

7.E



D) IV. E) V.

B) Gerçekleşme – dağılım – birikim C) Oluşum - yayılma – toplama D) Çekirdek – yayılma – derleme



Bakarım bakarım sılam görünmez

E) Formel – epope - anlatı



Aramızda yıkılası dağlar var



Bu dörtlükte aşağıdakilerden hangisine örnek yoktur? A) Redif

B) Tekrir

C) Nida

D) Zengin kafiye

E) Parmak hesabı

9. Aşağıdakilerin hangi ikisi Ömer Seyfettin’e ait romanlardır?

Çözüm Yayınları

Ah çekip de arkam sıra dağlar var

12. Çok çok eski zamanın birinde üvey ana elindeki Yusuf ’la ablası Barcın Yaylası'nda yaşarlarmış. Günlerden bir gün oyuna dalmışlar. Baktıkları koyunlar da varıp gitmişler bilinmeyene. Üvey analarından çok korkan çocuklar, koyunları bulmadan eve dönememişler. Başlamışlar gece karanlığında koyunları aramaya. Bu arada birbirlerini de yitirmişler. Hem koyunları hem Yusuf ’u arayan ablacık durup dinlenmeden dere tepe koşmuş, her yüksek yere çıkışında ünlermiş:

A) Yalnız Efe - Forsa B) Yüksek Ökçeler - Gizli Mabet C) Bahar ve Kelebekler - Bomba D) Kaşağı - Primo Türk Çocuğu E) Efruz Bey - Ashab-ı Kehfimiz



— Yusuf! Koyunları buldun mu?



Dağdan taştan ses gelir Yusufçuktan gelmezmiş. Yusuf ’tan bir ses, koyunlardan bir iz bulamayan ablacık sabah olana kadar hem koşturmuş hem ünlenmiş:



— Yusuf! Koyunları buldun mu ?



Sabahleyin yaylanın bir semtinde, çayırlı bir düzlükte Yusuf ’u ve koyunları bir arada bulmuş, bulmuş ama hepsi de sessiz, soğuk, katı birer taş olmuşlar. Zavallı abla da kederinden kuş oluvermiş. Kuş olmuş ama Yusuf ’u ve koyunları unutamamış, ünlemesi dinmemiş. O zamandan bu yana hem arar hem ünler:



— Yusuf! Koyunları buldun mu?



Bu parça aşağıdaki edebî türlerden hangisine örnektir?

10. “Ey Efrasiyab, kafamız senin hakkında söylenenlerle doludur. Hiç vakit geçirmeden kalk, İran’dan çık git! Mademki Turan ülkesinden çok hoşlanıyorsun, öyleyse İran’da ne işin var senin? Sen gerçi Türk soyundan bir yiğitsin ve büyüklüğün bayrağını açmışsın! Ama başına gelen işler hep bu davranışlarından ileri geldi. Artık akla uygun işler yapmaya başlamalısın. Eğer ordumu savaşa sokarsan, dünyayı dar ederim. Yiğitlerim, kılıçlarım ve gürzlerim öyle çok ki senin o bulutlar içinde duran mağrur başını toza toprağa bularlar. Fil gövdeli Rüstem’in karşısına ne sen çıkabilirsin ne de senin yiğitlerin. Sen Turan ülkesinin başbuğu isen benim ve yiğitlerimin umurunda mı?

Bu metin aşağıdaki destanların hangisinden alınmıştır?

A) Menkıbe

A) Gılgamış

B) Şehname

B) Destan

C) Er – Manas

D) Nibelungen



E) Ramayana

10.B 11.D 12.D

Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilir?



222

9.E

A) Söylence – epizot - varyant

8. İzin ver hey ağam ben de gideyim



8.D

etkileyen bir olay üzerine insanların duygularını ve düşüncelerini ortaya koyma ihtiyacından doğan sözlü ürünlerdir. Aynı zamanda milletlerin folkloruyla ilgili bilgiler verir. Destanlar milletin, çok etkilendiği olayı anlatma ihtiyacından doğar. Bir milleti derinden etkileyen olay üzerine şiirsel anlatımla söylenceler ortaya konur. Buna ---- denir. Zamanla geniş bir coğrafyada bu anlatımlar dilden dile yayılır. Buna da ---- denir. Uzunca bir zamandan sonra geniş alanlarda, o milletin farklı boyları arasında söylenenler çoğu zaman sanatçılar tarafından bir araya getirilir. Buna da ---denir.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bir yanlışlık vardır? A) I.

3.D

11. Destan, tarihin bilinmeyen döneminde, bir milleti derinden

tarihten alınırken anlatımın gerçeklik izlenimi bırakmasına özen gösterilmiştir. (II) İlk hikâyelerde anlatımda meddah etkisi görülmüş, zaman içinde anlatım Batılı bir yapıya kavuşmuştur. (III) Tanzimat hikâyecilerinin bir kısmı halka, bir kısmı aydın kesime seslenmiş, dil ve anlatımı da seslendikleri kitleye göre düzenlemişlerdir. (IV) Konular genellikle esaret, evlilik kurumu, cariyelik, törelerin karşılaştırılmaları biçiminde seçilmiş ve bunlar, tesadüflere fazlaca yer verilerek anlatılmıştır. (V) Hikâyecilikte yazarlar kişiliklerini gizlemişler, olayın akışına müdahale etmemişlerdir.

2.C

C) Masal D) Efsane E) Halk hikâyesi

02

TÜMEVARIM - IV Test 1. Bulnar mini öles köz

5. Kardeşlerim, evlatlarım!



Kara mengiz kızıl yüz





Andın tamar tükel tuz



Bulnap yana ol kaçar



Bu şiir alıntısı içerik, biçim ve üslup açısından değerlendirilirse aşağıdaki dönemlerin hangisine aittir?

Ruhu göklerde olan bu minarelerden yedi yüz yılın şanları Osmanlı tarihinin bugünkü faciasını seyrediyor. Bu muazzam, bu tarihî meydanda, zafer alayları yapan ecdadımızın ruhları karşısında, dünyanın bir başından öbür başına at süren namağlup erlerin gazapları önünde ben başımı kaldırıyor ve yemin ediyorum ki ben, bir Türk ve Müslüman olarak tarihinin bedbaht bir kızıyım. Dünkü kadar kahraman fakat talihsiz Türk milletinin anasıyım. Bu yeni millet namına, ulu ecdadımızın ruhları önünde başımı eğip yemin ediyorum. Yemin ediyorum ki bugün, kolları kesilmiş Türk milletinin geçmiş günlerdeki kadar cesur bir ruhu var! Yemin ediyorum ki göğsünü adaletten ve insaniyetten alan Osmanlı tarihine, ecdadımızın ilahi namusuna hıyanet etmeyeceğim. Hakka ve Allah’a dayanan Türk milletinin son yolunu, davasını size ve dünyaya ilan ediyorum. Beni dinleyiniz!



Bu parça aşağıdaki edebî türlerin hangisine aittir?

A) İslam öncesi dönem B) Âşık tarzı halk edebiyatı C) Klasik edebiyat D) Tasavvuf edebiyatı E) Divan edebiyatı

A) Konferans

2. Karahanlılar Dönemi’nde yaşamıştır. Arapça ve Farsçayı çok



iyi bilen, engin bir bilgi ve kültür birikimine sahiptir. Yaşamıyla ilgili fazla bilgi yoktur. Türk illerini yirmi yıl dolaşıp büyük sıkıntılar çekerek Divanu Lugat'it - Türk adlı büyük eserini yazmıştır. Sanatçı, ilk sözlük yazarımız ve ilk dil bilginimizdir.

E) Ebul Gazi Bahadır Han

3. Aşağıdakilerden hangisi söylev için söylenemez? A)  Bir plana göre konuşma yapılır.

Çözüm Yayınları

D) Kaşgarlı Mahmut

E) Nutuk

tutsaklıktan sonra da ülkeme kavuşacağıma öyle inanıyorum!” derdi. “Bir gemim olsa gözümü kapar, Kabataş’ın önüne demir atarım” diye düşünürdü.

A) Hoca Ahmet Yesevi C) Edip Ahmet

D) Söyleşi

C) Röportaj

6. Öldükten sonra dirileceğime nasıl inanıyorsam elli yıl

Bu parçada tanıtılan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? B) Yusuf Has Hacip

B) Mektup



— Kırk yıl görülen bir rüya yalan olamaz! diyordu. Kulübe duvarının dibine uzandı. Yavaş yavaş gözlerini kapadı. İlkbahar bir umut tufanı gibi her yanı parlatıyordu. Martıların, “Geliyorlar, geliyorlar, seni kurtarmaya geliyorlar!” gibi işittiği tatlı seslerini dinleye dinleye daldı.



Metinde de görüldüğü gibi ---- ile okuyucu, kahramanın iç dünyasıyla karşı karşıya gelerek gerçeklik duygusunu kazanmıştır.



Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir?

B)  Konuşma sırasında dinleyenler sıkılmamalıdır.

A) İç konuşma tekniği

C)  Konuşma açık ve inandırıcı olmalıdır.

B) İç çözümleme

D)  Daima düşünce ön plana alınmalıdır.

C) Gösterme

E)  Sese ait bütün özelliklerden yararlanılmalıdır.

D) Anlatma E) Bilinç akışı

223 4. Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat I. Dönem için söylenemez?

A) Gazetecilik oldukça önemsenmiştir. B) “Sanat, toplum içindir.” görüşü benimsenmiştir. C) Eserlerle toplumu aydınlatmak amaçlanmıştır. D) 1876 -1896 yılları arasında süren yirmi yıllık dönemdir. E) Dönemin sanatçıları siyasetle ilgilenen, devletin önemli kurumlarında görev alan insanlardır.

7.

I.



II. Hikâye

Dramatik örgü



III. Tiyatro

Şiirsellik



IV. Manzum hikâye

Öykü



V. Halk hikâyesi

Roman

Anonim

Yukarıda I. grupta verilenler, II. gruptakilerle eşleştirilirse hangisi dışarıda kalır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV. E) V.

Test 02

1. A

8. Aşağıdakilerden hangileri İslamiyet’ten sonraki Türk

2.D

3.D

4.D

5.E

6.A

7.A

8.D

9.C

10.D 11.A 12.D

11. Jean Valjean (Jan Valjan), ailesi için ekmek çalarken

destanlarından değildir?

yakalanır. Beş yıl boyunca kürek çekme cezasına mahkûm edilir. Birkaç defa kaçmaya çalışır ve yakalanınca cezası on dokuz yıla çıkar. Cezasını tamamlayan Jean Valjean, hapisten çıkar ama eski bir mahkûm olduğunu gösteren belge yüzünden kendisine iş verilmez. Çaresizlik içindeyken bir piskopos, onu evine alır. Misafir olduğu bu evden gümüş takımları çalar ve yakalanır. Piskopos, Jean Veljean’dan şikâyetçi olmaz, üstelik ona iki gümüş şamdan da hediye ederek sermaye yapmasını ve bir iş kurmasını öğütler. Bu davranıştan çok etkilenen Jean Veljean, namuslu bir hayat sürmeye karar verir, adını değiştirir, Mösyö Madeleine (Mösyö Madlen) adıyla ticarete başlar ve çok zengin olur. Fantin adında temiz ruhlu bir kadını polis memuru Javert’in elinden kurtarır. Kısa zamanda zengin olan ve büyük bir üne kavuşan Mösyö Madeleine, şehrin valisi olur.

A) Satuk Buğra Han destanı - Manas destanı B) Battal Gazi destanı - Danişmentname C) Köroğlu destanı - Cengizname D) Alp Er Tunga - Ergenekon E) Edige - Timur



Özeti verilen bu eser aşağıdakilerden hangisidir? A) Sefiller B) Suç ve Ceza C) Ezilenler D) Elveda Gülsarı E) Gazap Üzümleri

9. Aşağıdakilerden hangisi Kutadgu Bilig’deki alegorik kavramlardan biri değildir?

B) Ay Toldı (Vezir) - Mutluluk C) Kök Börü (Gök Tanrı) - Sonsuzluk D) Ögdülmiş (Vezirin oğlu) - Akıl E) Odgurmuş (Vezirin kardeşi) - Ahiret

Çözüm Yayınları

A) Kün Togdı (Hakan) - Adalet

12.

I.



II. Küçük ve kırmızı olması dolayısıyla sevgilinin ağzı için kullanılır.



III. Kokusu, bahar ayını müjdelemesi, acı veren dikenlerinin olması, zor elde edilmesi gibi özelliklerinden dolayı sevgili için kullanılır.



IV. Kırmızı ve değerli bir taş olmasından dolayı sevgilinin dudağı ve âşığın, sevgilisi için ağlarken döktüğü kanlı gözyaşlarını ifade eden bir mazmundur.

10. Hind’den bezirgânlar gelir yayınur 224



Pişer lokmaları açlar doyurur



Âşıkları gelir burda soyunur



Erler gelir şahım Abdal Musa’ya



Bu şiir için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?



Sevgilinin süzgün veya manalı yan bakışıyla oluşan gamze için kullanılır.

Aşağıdaki mazmunların hangisiyle ilgili bir açıklama yukarıda yapılmamıştır?

A) 11’li hece ölçüsüyle söylenmiştir.

A) Gonca

B) Düz kafiye dizilişine sahiptir.

B) Lal

C) Tasavvuf geleneğine göre yazılmıştır.

C) Gül

D) Şiirin son dörtlüğüdür.

D) Müjgân

E) Didaktik şiir türüne örnek verilebilir.

E) Hançer

TÜMEVARIM - IV Test 1. Aşağıdakilerden hangisi deneme türünün özelliklerinden

5. 18. yüzyıl divan şairidir. İstanbul’da doğmuştur. İyi bir eğitim

değildir?

almıştır. Lale Devri sanatçısıdır. Aşk, neşe ve İstanbul şairi olarak tanınmıştır. Sade bir Türkçeyle, konuşur gibi rahat bir anlatımla İstanbul’daki yerli yaşamı ilk kez başarılı şekilde anlatan şairdir. Onun başlattığı bu tarza Mahallîleşme akımı denir. Şiirlerinde zengin bir ses ve söz ahengi vardır. Duygularını şiirlerinde oldukça açık bir şekilde ortaya koymuştur. Önemli eseri Türkçe şiirlerinin toplandığı Divan’ıdır.

A) Düşünceye dayalı olması B) Gazete çevresinde gelişen öğretici bir metin türü olması C) Belli bazı konulara göre yazılması D) Yazarın konuyu özgürce seçebilmesi E) Konunun özgün bir bakış açısıyla sunulması

2. Divan şiirinde sevgilinin ağzı için “gül, gonca” gibi kelimeler



A) Baki

Bu parçada aşağıdakilerin hangisinin açıklaması yapılmıştır?

E) Şeyh Galip

B) Mazmun

C) Mecaz

D) Tecnis



B) Nef’i C) Şeyhi D) Nedim

E) Hamse

3. “Pir-i Türkistan” diye de anılmış, Batı Türkistan’da 12. yüzyılda

Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

6. Aşağıdakilerden hangsi Divanu Lugati’t-Türk için söylenemez?

A) 1274’te yazılmış Türkçe-Arapça bir sözlüktür.

Çözüm Yayınları

yaşamıştır. Divan-ı Hikmet adlı eseriyle tasavvufi halk şiirinin gelişmesinde etkili olmuştur. Hikmetlerin başlıca konusu din ve tasavvuftur. Hikmetlerinde oldukça sade bir dil kullanmış, altmış üç yaşına gelince -çok sevdiği Hz. Muhammed’e hürmeten- yer altında ancak bir insanın sığabileceği daracık bir hücrede inzivaya çekilmiştir.

Bu parçada tanıtılan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

kullanılır. Okuyucu, ağzın bunlardan hangisiyle karşılandığını beyitte geçen diğer kelimelerin anlamıyla anlar. Bu tür kullanımlar zamanla genelleşmiştir. Şiirde “gonca” dendiği zaman “ağız” demeye gerek kalmamıştır.

A) Manzume

03

B) Araplara Türkçeyi öğretmek ve Türkçenin zengin dil varlığını ortaya koymak amacıyla yazılmıştır. C) Eserde 7500 dolayındaki Türkçe kelimenin Arapça karşılıkları verilmiş, Türk illeriyle Türk boylarının dilleri tanıtılmıştır.

A) Kaşgarlı Mahmut

D) Halk dilinden ve edebiyatından alınan çok sayıda kelime, deyim, atasözü ile şiir örnekleri kitapta yer almaktadır.

B) Yusuf Has Hacip

E) Türkçenin ilk sözlüğü, ilk dil bilgisi kitabı, ilk edebiyat antolojisi hatta Türk dünyası ansiklopedisidir.

C) Ahmet Yesevi D) Yüknekli Edip Ahmet E) Ali Şir Nevai

4. Şiir, deneme, fıkra, gezi yazısı türlerinde eser vermiş bir sanatçıdır. Türkçeyi kültürel zenginliği, kıvraklığı ve işlek yapısıyla çok iyi kullanmıştır. Eserlerin boyutunu kısa tutmuş, derin düşünce ve görüşlerini sayıca az kelimelerle vermeye çalışmıştır. Olay ve varlıklara bilinenin dışında ilgi çekici, çarpıcı ve ilginç olabilecek bir bakış açısıyla yaklaşmıştır. Fecriati topluluğunun temsilcisi sayılan sanatçı, öz şiir anlayışıyla yazdığı şiirleriyle şiir türünde de önemli bir yere sahiptir.

Bu parçada tanıtılan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Peyami Safa B) Ahmet Rasim C) Mehmet Rauf D) Tevfik Fikret E) Ahmet Haşim

7. Bir ah çeksem dağı taşı eridir

Gözüm yaşı değirmeni yürüdür



Bu hasretlik beni dahi çürüdür



Bana sıla da bir gurbet il de bir



Bu dörtlükteki altı çizili dizede görülen edebî sanatlar aşağıdakilerden hangisidir? A) Tevriye – Tezat B) Telmih – Nida C) Mübalağa – Ad aktarması D) Kinaye – İstiare E) Hüsnütalil – Tenasüp

225

Test 03

1. C

8. Aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?

3.C

4.E

5.D

6.A

7.C

8.C

9.B

10.D 11.B 12.C

11. Edebî türler, değişmeyen yazı kalıpları değildir; toplumda zamanla meydana gelen değişmeler edebiyata da yansır. Edebî türler de değişen zamanın ihtiyaçlarına cevap verecek nitelikte ve çeşitlilikte değişime uğrar. Sözgelimi Eski Yunan edebiyatında yalnızca şiir, tiyatro, söylev, tarih gibi dört türden söz edilirken 19. yüzyıldan itibaren bu türlere roman, tenkit, mektup gibi yeni türler eklenmiştir. 20. yüzyıldan itibaren, özellikle basın ve yayın hayatındaki gelişmeler yeni türlerin oluşumunu sağlamış, makale, deneme, fıkra, senaryo gibi yeni türlerden bahsedilmeye başlanmıştır. Bir yandan yeni edebî türler oluşurken diğer yandan da eski türlerden bazıları zamanla kaybolmuş veya anlamı değişmiş, yeni anlamlar kazanmıştır. Buna en güzel örnek olarak ---- verebiliriz. Romantizm akımı ile birlikte İlk Çağ'ın en önemli türü olan ---de yerini ---- bırakması başka bir örnektir.

A) Latin edebiyatı - Aeneis - Vergilius B) Fransız edebiyatı - Henriade - Voltaire C) Alman edebiyatı - İlahi Komedya - Dante D) İngiliz edebiyatı - Kaybolmuş Cennet - J. Milton E) İtalyan edebiyatı - Kurtarılmış Kudüs - T. Tasso



9. 1922 yılında kaleme alınan ve aynı yıl İkdam gazetesinde yayımlanan roman, Kurtuluş Savaşı'nı konu edinen ilk romanımızdır. Ankara’da bir hastane odasında yatan, iki bacağını kaybetmiş, beyninde bir kurşun bulunan Peyami’nin günlükleri olarak kurgulanan romanda, mektuplardan da yararlanılarak gerçeklik etkisi yaratacak şekilde bir anlatım yapılmıştır.

2.B

Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilebilir? A)  efsaneyi – dramın – trajediye B)  destanı – trajedinin - drama C) masalı – komedinin – vodvile D) gezi yazısını – trajedinin – drama E)  biyografiyi – komedinin - trajediye

Bu parçada sözü edilen eser aşağıdakilerden hangisidir? B) Ateşten Gömlek C) Sinekli Bakkal D) Zeyno’nun Oğlu E) Akile Hanım Sokağı

10. Orta oyunu geleneğine bağlı önemli bir tiyatro yazarıdır. Eleştiri ve töre komedyası niteliğinde tarihten çıkarılmış oyunlar yazmıştır. Oyunları teknik yönden karışık olan yazar, komedyalarında belli bir amaç gözetmiştir. Oyunlarındaki kişiler kalabalıktır ve her kesimdendir. Dekor ve aksesuara önem veren sanatçı, oyunlarında genellikle 18. yy. İstanbul yaşayışından veya tarihten aldığı olayları işlemiştir; tarihle, yönetici kadrolarıyla ilgili olumsuz eleştirileri komik bir üslupla anlatmıştır. Yazarın “Bir Kavuk Devrildi, “Aynaroz Kadısı”, “İstanbul Efendisi”, “Kaşıkçılar”, “Fermanlı Deli Hazretleri”, “Köprülüler” adlı oyunları vardır.

226



Bu parçada tanıtılan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) İbnürrefik Ahmet Nuri Sekizinci B) Cevat Fehmi Başkut C) Mithat Cemal Kuntay D) Musahipzade Celal E) Reşat Nuri Güntekin

Çözüm Yayınları

A) İstanbul’un İçyüzü

12. Eğin dedikleri bir küçük şehir

Ana ben cahilem çekemem kahır



Yediğim ağudur içtiğim zehir



Ya ben ağlamayım kimler ağlasın



Bu garip gönlümü kimler eğlesin



Eğin viran olmuş baykuşlar öter



Diken olan yerde bir gül mü biter



Benim bu derdime derman mı yeter



Ya ben ağlamayım kimler ağlasın



Bu garip gönlümü kimler eğlesin



Bu dizeler için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Nazım biçimi türküdür. B) Söyleyeni belli değildir. C) Satirik bir içeriğe sahiptir. D) Hane ve kavuştaklardan oluşmaktadır. E) Yarım kafiye ve ek biçiminde redif kullanılmıştır.

TÜMEVARIM - IV Test 1. Döneminin ve İslam öncesi kültürün dili, edebiyatı, tarihi,

4. Dinleyin ağalar medhin eyleyim

coğrafyası, folkloru ve sosyolojisi hakkında değerli bilgiler vermektedir. Eski Türk şiirine ait örnekler içermektedir. 10 ve 11. yüzyıllarda Türk illerindeki, özellikle Orta Asya’daki Türk boylarının kullandıkları değişik lehçelerle ağızlar hakkında bilgi ve incelemeler içerir.

04

Aşağıdakilerden hangisi bu parçada hakkında bilgi verilen eserdir?



Elma yanaklımın kara kaşlımın



O gül yüzlerine kurban olayım



Dal gerdanlımın da sırma saçlımın



Bu dörtlüğün nazım türü aşağıdakilerden hangisidir? A) Koçaklama B) Taşlama

A) Divanu Lugati’t-Türk

C) Güzelleme

B) Atabetü’l Hakayık

D) Ağıt

C) Mukaddimet'ül – Edep

E) Nefes

D) Şecere–i Türk E) Risaletü’n – Nushiye

5. I. Mustafa, II. Osman devirlerinde hükümdarlara ve devlet

duyulan sevgiyi büyük bir coşkuyla dile getiren lirik şiirlerdir. Genellikle tasavvuf felsefesinin “vahdetivücut” kuramı anlatılır. Bunun yanı sıra Hz. Muhammed ve Hz. Ali için övgüler de söylenir.

Bu parçada açıklaması yapılan şiir türü aşağıdakilerden hangisidir? A) Deme

B) Nefes

D) Devriye

C) Şathiye

E) Nutuk

Çözüm Yayınları

2. Bektaşi şairlerinin yazdıkları tasavvufi şiirlere denir. Allah’a

büyüklerine sunduğu kasidelerle tanınmıştır. IV. Murat devrinde zamanın ünlü şairi olmuştur. Özellikle kasideleriyle tanınmıştır. Dili oldukça ahenklidir. Arapça, Farsça kelime ve tamlamalara fazlaca yer vermiştir. Sadece övgüde değil yergide de büyük isim yapmış bir şairdir. Siham-ı Kaza (Kaza Okları) adlı eseri, hiciv türünün edebiyatımızdaki önemli örneklerindendir. Türkçe ve Farsça divanları vardır.

Bu parçada tanıtılan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Baki B) Nef’i C) Şeyhi D) Nedim E) Şeyh Galip

3. Tiriglikde dîn nevbetin yahşı urgıl

Ahiretning esbâbını munda kırgıl



Kul Hâce Ahmed iman üzre tâyib bolgıl



İman birlen bargan kullar ölmez ermiş



Kelimelerin Anlamları: (Tiriglikte: Dirilikte; Yahşı: İyi; Urgıl: Vur; Esbâb: Sebepler; Kırgıl: Kılmak; Munda: Burada; Bolgıl: Olmak; Birlen: İle; Bargan: Varan.)



Bu dörtlük aşağıdaki dönemlerin hangisine aittir?

227

6. Halide Edip Adıvar’ın aşağıdaki eserlerden hangileri roman türünde yazılmıştır?

A) İslam öncesi Türk şiiri

A) Kalp Ağrısı, Zeyno’nun Oğlu

B) Geçiş Dönemi

B) Kenan Çobanları, Maske ve Ruh

C) Divan şiiri

C) Harap Mabetler, Dağa Çıkan Kurt

D) Âşık tarzı halk şiiri

D) İzmir’den Bursa’ya, Kubbede Kalan Hoş Seda

E) Anonim halk şiiri

E) Türk’ün Ateşle İmtihanı, Mor Salkımlı Ev

Test 04

1. A

7. Aşağıdakilerden hangisi deneme türünün bir özelliğidir?

2.B

3.B

4.C

5.B

6.A

7.E

8.D

9.C

10.E 11.E 12.B

10. Saçma ey göz eşkden gönlümdeki odlara su

A) Güncel olma kaygısının olması B) Konular ve konuların işlenişinin ulusal bir niteliğe sahip olması C) Ele alınan konunun ispatlanmaya çalışılması D) Öğretme çabasının ağır basması



Kim bu denli dutuşan odlara kılmaz çare su



Âb-gûndur günbed-i devvâr rengi bilmezem



Ya muhît olmuş gözümden günbed-i devvare su



Zevk-i tiğından aceb yok olsa gönlüm çak çak



Kim mürur ilen bırakır rahneler divare su



Bu beyitler için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

E) Terimlere çok az yer verilmesi

A) Kaside nazım biçiminin kafiye dizilişine sahiptir.

8. 1911 ile 1923 yılları arasında etkili olan romancılar,

B) Redifine göre “Su Kasidesi” olarak adlandırılabilir.

“Romancı, yaşadığı toplumun aynasıdır.” düşüncesine sahip oldukları için Kurtuluş Savaşı mücadelesini tüm gerçekliğiyle romanlara yansıtmışlar, ilk defa bilinçli bir şekilde Anadolu’yu romanlarında işlemişlerdir. Realist anlayışa sahip sanatçılar, iyi bir gözlemle sosyal konulara eğilmiş ve vatan, millet, Anadolu, bağımsızlık gibi konularda eserler vermişlerdir. Sanatçılar romanlarda yalın İstanbul Türkçesini kullanmışlardır. Halide Edip Adıvar, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Refik Halit Karay ve Reşat Nuri Güntekin bu dönemin önemli romancılarıdır. Bu parçada sözü edilen dönem aşağıdakilerden hangisidir? A) Fecriati B) Tanzimat Dönemi C) Servetifünun Dönemi D) Millî Edebiyat Dönemi

D) Ek ve kelime biçiminde redif kullanılmıştır. E) Aruz ölçüsünün kısa kalıbı tercih edilmiştir.

Çözüm Yayınları



C) İlk beyite “matla” denir.

11.

I.



II. Hem nazım hem nesir biçiminde yazılabilmesi



III. Sonunda her zaman bir kıssadan hisseye yer verilmesi



IV. Teşhis ve intak sanatından sıkça yararlanılması

Hikâyelerin kahramanlarının çoğunlukla insan özelliği taşıyan hayvanlardan seçilmesi

V. Öyküleyici ve lirik anlatım türlerinden yararlanılması

E) Cumhuriyet Dönemi

Numaralanmış cümlelerde hakkında bilgi verilen edebî tür, aşağıdakilerin hangisiyle aynı grup içerisinde değerlendirilemez? A)  Roman B)  Halk hikâyesi C)  Efsane D)  Destan E)  Fıkra

9. Yunus dik derya içre balık bolsam

228



Yusuf dik kuduk içre vatan kılsam



Yakub dik Yusuf üçün köp yığlasam

12.



Halide Edip Adıvar



Bu iş birle ya Râb sini tapkay mu min





Tevfik Fikret



Hoca Ahmet Yesevi’ye ait bu şiir alıntısından aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?





Ahmet Mithat Efendi

A) Hakaniye Türkçesiyle söylenmiştir. B) Dörtlük nazım birimi kullanılmıştır. C) Lirik bir niteliğe sahiptir.



Aşağıdakilerden hangisi yukarıda verilen sanatçıların ortak özelliğidir? A) Aynı edebî dönemin sanatçılarıdır. B) Didaktik bir üslubu yer yer tercih etmişlerdir.

D) Birden fazla yerde telmih yapılmıştır.

C) Roman türünde eserler vermişlerdir.

E) Biçim, içerik ve üslup açısından hikmet şiir türünün özelliklerini yansıtmaktadır.

E) Öğretici metin türlerini çokça tercih etmişlerdir.

D) Halk Türkçesini benimsemişlerdir.

TÜMEVARIM - IV Test 1. Elin kapısında karavaş olan

Burunu sümüklü, gözü yaş olan



Bayramdan bayrama bir tıraş olan



Berbere gelir de dükkân beğenmez



Bu dörtlüğün nazım türü aşağıdakilerden hangisidir?

4. Kutadgu Bilig ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Yusuf Has Hacip tarafından 11. yüzyılda yazılan bu eserin adı “mutluluk veren bilgi” anlamına gelir. B) Eser, İslamiyetin temel ilkelerini insanlara öğretmek için kaleme alınmıştır. C) 173 dörtlükten ve 6645 beyitten oluşan manzum bir eserdir.

A) Koçaklama B) Taşlama

D) Türk edebiyatında mesnevi nazım biçimiyle yazılan ve aruz ölçüsünün kullanıldığı ilk eserdir.

C) Güzelleme D) Ağıt

E) Nasihatname de sayılabilen eserde dört kavram sembolleştirilerek devlet yöneticilerine iyi yönetici olmanın yolları anlatılmaya çalışılmıştır.

E) Nefes

5. Bre ağalar bre beyler

Saçlarını tara kız



Gönlüm uçtu yuvadan



Perçeminde ara kız



Bu mani türü aşağıdakilerden hangisidir? A) Artık mani B) Yedekli mani C) Kesik mani

Çözüm Yayınları

2. A kara kız kara kız



Ölmeden bir dem sürelim



Gözümüze kara toprak



Dolmadan bir dem sürelim



Bu dörtlük ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Nazım biçimi varsağıdır. B) Yarım kafiye kullanılmıştır. C) Ek ve kelime biçiminde redif vardır. D) 4+4 duraklı 8’li hece ölçüsüyle söylenmiştir.

D) Cinaslı mani

E) Anonim halk şiirine örnektir.

E) Düz mani

3. Türklerde 12. yüzyılda en yaygın ve önemli toplumsal olgu tasavvuf ve Yeseviliktir. Yesevilik tarikatını kurarak geniş kitlelere yayan Türkistanlı Hoca Ahmet Yesevi, tasavvufu yalın Türkçeyle ve halk söyleyişine uygun biçimdeki şiirleriyle dile getirerek kendisinden sonra gelen büyük sanatçı ---öncülük etmiştir.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Yunus Emre’ye B) Pir Sultan Abdal’a C) Kaygusuz Abdal’a D) Kazak Abdal’a E) Eşrefoğlu Rumi’ye

05

6. Divan şairi Ahmedi’ye ait “Müzeyyen oldu reyâhin bezendi bâğ-ı çemen / Meğerki bağa haber geldi yârdan bu gece” beytinde bahçenin süslenmesi, sevgilinin geleceği haberine bağlanmıştır. Bahçenin süslenmeye başlanmasının nedeni, bahar mevsiminin gelmesidir ama bu doğa olayı sevgiliden haberin gelmesine bağlanarak ---- yapılmıştır.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Tecahülüarif B) Hüsnütalil C) Tevriye D) Telmih E) Teşbih

229

Test 05

1. B

2.E

3.A

4.B

5.E

6.B

7.B

8.D

9.D

10.B 11.C 12.C

7. Ahval-i cihanı her zaman söyleşelim

10. Kardeşler!



Amma gam-ı aşkımız nihan söyleşelim





Ey vâkıf-ı raz-ı aşk olan ârif-i can



Ney gibi seninle bî-zeban söyleşelim



Bu şiirin nazım biçimi aşağıdakilerden hangisidir?

Keşke asırların geceleri ve dünyaların mezarları gözlerime dolarak kör olsaydım. Sokak sokak dilense idim de milletimin, kulağımı parçalayan bu felaket seslerini işitmeseydim, bu kara günleri görmeseydim. Keşke göğün yıldırımları, yerin canavarları birleşerek beni kanlar içinde topraklara yuvarlasaydı da vatanımın bu musibeti huzurunda bulunmasaydım ve bu azapları çekmeseydim. Zira bugün uğradığı felaket ve musibetler o kadar acı!



Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerin hangisine örnek yoktur?

A) Şarkı

B) Rubai D) Kaside

C) Terciibent

E) Gazel

A)  Birinci tekil kişili anlatım

8. Aşağıdakilerden hangisi romantik sanatçılar için

B)  Didaktik bir anlatım

söylenemez?

C) Seslenme anlamı içeren ünlem

A) Bireysel duyarlıklardan uzaklaşarak sanatçının da toplumsal bir görevi olduğu düşüncesiyle eserler vermişlerdir.

D) Dilin alıcıyı harekete geçirme işlevi E) Kelimelerin duygusal çağrışımları

B) Eserlerinde insan davranışlarına önem vermişler, iyi-kötü, güzel-çirkin, yüce-gülünç gibi karşıtlıklardan yararlanarak olayları ortaya koymuşlardır.

11.

I.



II. Sembolist Fransız şairlerindendir. Zühal Şiirleri adlı şiir kitabı önemlidir.



III. Bireysel özgürlüklerin savunucusu olan bir Fransız düşünür ve sanatçıdır. Pastoral Senfoni, Kalpazanlar adlarında eserleri vardır.



IV. 19. yüzyıl Fransız edebiyatı sanatçısıdır. Natüralizmin en önemli temsilcisidir. Eserlerinde Fransa toplumunu derinlemesine çözümlemiştir. Meyhane, Germinal ve Nana en önemli eserleridir.



Yukarıdaki cümlelerde aşağıdaki sanatçılardan hangisiyle ilgili bir açıklama yoktur?

D) Eserlerinde kişiliklerini gizlemişler, olayın akışına müdahale etmeyerek iletinin okur tarafından alınmasını sağlamışlardır. E) Genellikle aşk, tabiat ve ölüm konularına, millî kaynaklara yönelmişler; tarihten ve günlük hayattan da yararlanmışlardır.

Çözüm Yayınları

C) Okuyucuda kalıcı bir etki oluşturmak için seçtikleri kahramanlara olağanüstü nitelikler yüklemişlerdir.

9. Dönemde genellikle yabancılara ait özel tiyatro gruplarının yanında resmî tiyatrolar kurularak tiyatro geliştirilmeye çalışılmış ve bu amaçla 1914’te “Darülbedayi-i Osmanî” kurulmuştur. 1915’ten itibaren yerli tiyatrolar, peşi sıra gelmiş ve yeni bir Türk tiyatrosu oluşmuştur. İlk oyun 1916’da sahnelenen Çürük adlı adaptasyon bir oyundur. Dönemin tiyatroları teknik yönden Batılı benzerleri gibi güçlü değilse de kullanılan sade dil ile halkı kucaklamayı başarmıştır. Dönemin en ünlü iki tiyatro yazarı ise Musahipzade Celal ve İbnürrefik Ahmet Nuri’dir. Oyunlarda Türkçülük akımı hissedilir. Savaş yılları nedeniyle karamsarlık, yılgınlık, yakın tarih, aile dramları, toplumdaki çalkantılar, konu olarak seçilmiştir. Oyunlar genellikle hafif komedi biçimindedir. Yalın bir dil ve üslup tercih edilmiştir.

230

Bilimkurgu roman türünde eserler yazmış bir Fransız yazardır. Dünyanın Merkezine Yolculuk, Ay’a Yolculuk, Denizler Altında Yirmi Bin Fersah, Seksen Günde Devr-i Âlem gibi eserleri vardır.

A) Jules Verne 

B) Paul Verlaine

C) Stephane Mallarme

D) Andre Gide



E) Emile Zola

12.

I.



II. Yunan destanları: İlyada, Odysseia

Hint destanları: Ramayana, Mahabarata

III. İran destanı: Şehname

IV. Fin destanı: Le Cid



V. Fransız destanı: Chanson de Roland



VI. Alman destanı: Nibelungen

Bu parçada sözü edilen dönem aşağıdakilerden hangisidir?



VII. Japon destanı: Şinto



VIII. Sümer destanı: Gılgamış

A) Fecriati



IX. İspanyol destanı: Kalevala

B) Tanzimat Dönemi



C) Servetifünun Dönemi

Yukarıdakilerden hangi ikisinin yeri değiştirilirse bilgi yanlışlığı giderilir?

D) Millî Edebiyat Dönemi

A) I. ve II.

E) Cumhuriyet Dönemi



B) III. ve IX.

D) VI. ve VIII.

C) IV. ve IX.

E) VII. ve VIII.

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı / Öğretici Metinler ve Yazarları - 1 1. (I) 1923’te Cumhuriyet’in ilanından itibaren başlayan geniş

4. Aşağıdaki sanatçılardan hangisi karşısında verilen türde eser vermemiştir?

bir döneme verilen genel bir addır. (II) Millî Edebiyatın dildeki amaçları aynen devam ettirilmiştir. (III) Yazı dili ile konuşma dili arasındaki fark ortadan kalkmıştır. (IV) İstanbul Türkçesi yazı dilinde kullanılmıştır. (V) Dilde sadeleşme hareketi tam olarak amacına ulaşmamıştır.

A) İsmail Habib Sevük – gezi yazısı B) Eflatun Cem Güney – masal C) Cemil Meriç – röportaj D) Şevket Rado – sohbet

Bu parçada numaralanmış yargılardan hangisi Cumhuriyet Dönemi edebiyatı için söylenemez? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

01

BÖLÜM 08 Test

E) Ruşen Eşref Ünaydın – mülakat E) V.

5. Şiir: Hacivat’ın Karısı, Kuşları Örtünmek I

2. Cumhuriyet Dönemi’nde eleştiri türünün gelişimine katkı



Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilmelidir? A) Deneme – Nurullah Ataç B) Makale – Suut Kemal Yetkin



Çözüm Yayınları

sağlamış, ---- türüne öncülük etmiştir. Devrik cümle kullanımını sağlamış ve desteklemiştir. ---- öz Türkçe yöneliminin ateşli bir savunucusudur. Yazılarında yabancı kökenli sözcüklere yer vermemiştir. Eserlerinde yeni kelimeler kullanmaktan uzak durmamıştır. Karalama Defteri, Günlerin Getirdiği, Sözden Söze, Söz Arasında, Günce adlarında eserleri vardır.

II

Günlük: Hacivat Günlüğü, Aynalar Günlüğü, Kikirikname III IV



Deneme: Ah Beyoğlu Vah Beyoğlu, Boğaziçi Şıngır Mıngır,











V

Kurutulmuş Felsefe Bahçesi

Salah Birsel’e ait yukarıdaki eserlerden hangi ikisinin yeri değiştirilirse türle ilgili bilgi yanlışlığı giderilir? A) I. ve II.

B) II. ve III.

D) III. ve IV.

C) II. ve IV.

E) IV. ve V.

C) Fıkra – Şevket Rado D) Günlük – Salah Birsel E) Sohbet – Cemil Meriç

6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bilgi yanlışlığı vardır? A) Eflatun Cem Güney “Masalcı Baba” olarak bilinir, çocuk edebiyatına büyük katkıları vardır, halk hikâyelerini, efsaneleri ve masalları derlemiştir.

3. Deneme türünün ustasıdır. Bilimsel makale türünde de önemli katkı sağlamıştır. Özlü düşüncelerle örülü önemli eleştiri, inceleme yazıları vardır. Yalın, açık ve akıcı bir üsluba sahiptir. Günlerin Götürdüğü, Yokuşa Doğru, Düş’ün Payı, Edebiyat Üzerine adlarında eserleri vardır.

Bu parçada tanıtılan yazar aşağıdakilerden hangisidir? A) Nurullah Ataç B) Burhan Felek C) İsmail Habib Sevük D) Suut Kemal Yetkin E) Azra Erhat

B) Salah Birsel, düzyazı türlerinin birçok dalında eser veren, deneme türünde başarılı olan, yalın bir dili olan Cumhuriyet Dönemi öğretici metin yazarlarındandır. C) Sabahattin Eyüboğlu deneme, eleştiri ve inceleme alanlarında eserler vermiş; Anadolu’yu, her yönüyle eserlerinin temel ekseni yapan bir nesir ustasıdır. D) Cemil Meriç edebiyat, edebiyat tarihi, sosyoloji, felsefe, medeniyet konularını ele alıp düzyazı türlerinde eser veren, dile ve sözcüklere önem veren, Fransızcadan çeviriler yaparak edebiyata katkı sağlayan bir yazardır. E) Mehmet Kaplan özellikle günlük ve deneme türlerinde onlarca eser veren ve bu iki türün en önemli ustalarından sayılan bir yazardır.

231

Test 01

1. E

7. Röportaj ve mülakat ustasıdır. Atatürk, yazılarının temel

3.D

4.C

5.C

6.E

7.E

8.E

9.D

10.D 11.D 12.A

10. Cumhuriyet devrinin başta gelen fıkra ve gezi

konusudur. “Çeşmeler Kaşifi”, “İstanbul Seyyahı” olarak da tanınmıştır. İstanbul’u ve İstanbul’un çeşmelerini ele alan birçok yazısı vardır. Mülakat türünde Diyorlar ki, Çanakkale’de Savaşanlar Dediler ki, Anafartalar Kahramanı Mustafa Kemal’le Mülâkat adlarında eserleri vardır.

2.A

yazarlarındandır. Kısa cümleli, sade, akıcı, aynı zamanda seçtiği kelimelerin çarpıcılığına büyük önem veren çekici bir üsluba sahiptir. Daha çok anıları, özellikle Mustafa Kemal Paşa ekseninde gelişen Cumhuriyet’in kuruluş yılları olaylarının anlatıldığı Çankaya adlı eseri ve gezi kitaplarıyla tanınmıştır. Ateş ve Güneş isimli eseriyle önemli bir ün yapmıştır. Yazar, nesir lisanımızın gelişmesinde ve özellikle Cumhuriyet’ten sonraki Türk gezi edebiyatının gelişmesinde önemli bir role sahiptir. Zeytindağı adlı kitabıyla aynı olaylara ait hatıraların o yıllarda söylenemeyecek yanlarını ortaya koymuştur.

Bu parçada sözü edilen yazar aşağıdakilerden hangisidir? A) Mina Urgan B) Azra Erhat C) Nuri Pakdil D) Agah Sırrı Levent



E) Ruşen Eşref Ünaydın

Bu parçada kendisinden söz edilen yazar aşağıdakilerden hangisidir? A) Ruşen Eşref Ünaydın B) İsmail Habib Sevük C) Şevket Süreyya Aydemir D) Falih Rıfkı Atay

8. Aşağıdaki eşleştirmelerin hangisinde yanlışlık vardır?

C) D) E)

Tür Deneme Masalderleme Gezi yazısı Sohbet Fıkra

Eser Mavi ve Kara Gökten Üç Elma Düştü Tuna’dan Batı’ya Eşref Saat Yokuşa Doğru

Yazar Sabahattin Eyüboğlu Eflatun Cem Güney İsmail Habib Sevük Şevket Rado Cemil Meriç

11. 1956 yılında çıkardığı Hayat dergisi yüz binlerce basılarak

Çözüm Yayınları

A) B)

E) Refik Halit Karay

ülkemizde bir rekor kırmıştır. Bu dergi kapanana kadar devamlı olarak her hafta sohbet köşesinde yazılarını yazmıştır. Ayrıca çıkardığı Hayat ansiklopedisi büyük bir kültür hizmetinde bulunmuştur. Hayat Böyledir, Tatlı Dil, Aile Sohbetleri, Saadet Yolu adlı eserleri vardır.

Bu parçada tanıtılan yazar aşağıdakilerden hangisidir? A) Nurullah Ataç



B) Burhan Felek

C) Mina Urgan



D) Şevket Rado



E) Azra Erhat

9. İngiliz Büyükelçisi Ankara’da İngiltere kralını, Amerikan Büyükelçisi Birleşik Devletler reisini temsil ediyorlardı. Fakat bazı arkadaşlarımız için bir elçiliğe akşam saatinde Mustafa Kemal’e gideceğini söylemek ve onun feda edilmez davetlisi gibi görünmek cakası, her şeyden daha cazibeli görünürdü. Amiral Bristol, Amerikan temsilcilerinin en sevilenlerinden biri olmuştur. Bir akşam şimdiki Halk Sineması’nın yerindeki küçük kulüp binasındaki davette Mustafa Kemal ile buluşmuş idi. Devlet Reisi ile biribirlerine o kadar ısındılar ki sabaha kadar kaldılar. Sonradan duyduğumuz bir hikâyeye göre Mustafa Kemal’e karşı ilk suikast o gece olacakmış. Kulübün karşısı, şimdi İş Bankasının bulunduğu arsa, henüz mezarlıktı. Suikastçılar orada pusu kurmuşlar ve ortalık ağarınca sıvışıp gitmişler.

232



Bu parça aşağıdaki yazarlardan hangisine ait bir eserden alınmıştır? A) Cemil Meriç B) Pertev Naili Boratav

12. Bugün pek çok konuda kaleme aldığı eleştirel kitap, makale, inceleme ve denemeleri ile tanınsa da onu asıl var eden entelektüel kişiliği ve farklılığıdır. Erken başlayan yazı hayatı ve vardığı nokta arasındaki düşünsel serüveninde, kader olduğuna inandığı coğrafya ve kalıtımın payı büyüktür. “Batı’dan pozitivizm döküntüsünü almışız. Avrupa insanı hiç değilse Aristo mantığına inanmış… Bir kelime ile ruhunu satmış şeytana. Ama madde dünyasında fetihler kazanmış. Kıtalara ferman dinletmiş. Ve dinletiyor. Avrupa yarım. Biz yarım bile değiliz.” “Tanzimat‟tan beri Türk aydınının alın yazısı iki kelimede düğümleniyordu: aldanmak ve aldatmak. Senaryoyu başkaları hazırlamıştı, biz sadece birer oyuncuyduk.” gibi yargıları ortaya koyan bir düşünce insandır. Bu parçada hakkında bilgi verilen ve bazı düşünceleri örneklenen yazar aşağıdakilerden hangisidir?

C) Nuri Pakdil

A) Cemil Meriç



B) Azra Erhat

D) Falih Rıfkı Atay

C) Mina Urgan



D) Sabahattin Eyüboğlu

E) Mina Urgan





E) Refik Halit Karay

BÖLÜM 08 Test

Öğretici Metinler ve Yazarları - 2 1. Aşağıdakilerden hangisi Cumhuriyet Dönemi nesrinin

02

4. Şevket Süreyya Aydemir, Suyu Arayan Adam adlı

özelliği değildir?

---- kendi hayatının Osmanlıcı, Turancı, Kemalist safhalarını, düşüncelerini değişme sebepleriyle anlatır. Tek Adam (Atatürk), İkinci Adam (İnönü), Menderes’in Dramı, Makedonya’dan Orta Asya’ya Enver Paşa isimli biyografilerinde bu şahısların hayatlarını, Türkiye’nin tarihî, siyasi, sosyal panoramasını çizerek gösterir. Tarihî olayların şahsiyetlerinin belirmesindeki rolünü tespit eder. Onlarla ilgili bütün belgeleri konuşturduğu gibi ruh hâllerini bir romancı gibi tahlil eder.

A) Anadolu’nun eserlere konu edilmesi B) Daha çok öykü türünde gelişme sağlanması C) Köy yaşamı ve gerçeğinin, toplumsal sorunların ele alınması D) Düzyazı türlerinde Batılı tarz boyutunda başarılı ürünler verilmesi E) Vatan-millet sevgisi, Atatürk devrimleri, gurbet, özlem gibi konulara değinilmesi



Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A) Otobiyografisinde B) Biyografisinde

2. Falih Rıfkı Atay, Cumhuriyet yıllarında bir ---- çığırı açacak

C) Anısında

kadar etkili olmuştur. Onun eserleri Avrupa ve çeşitli medeniyet merkezleri ile ilgili izlenimleriyle yüklüdür. Falih Rıfkı, İtalya’ya ve Balkanlarla ilgili gözlemlerini Faşist Roma, Kemalist Tiran, Kaybolmuş Makedonya adlı eserinde; yine Sovyet Rusya gözlemlerini Yeni Rusya adlı eserinde ele almıştır. Güney Amerika izlenimlerini de 1931 yılında Denizaşırı kitabında, İngiltere gözlemlerini de Taymis Kıyıları kitabında 1934 yılında yayımlamıştır.

E) Gezi yazısında

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A) makale B) mülakat C) gezi edebiyatı D) fıkra edebiyatı E) deneme edebiyatı

5. Gezi: Faşist Roma, (I) Zeytindağı, Kemalist Tiran, Kaybolmuş Çözüm Yayınları



D) Makalesinde

Makedonya, (II) Çankaya, Yeni Rusya, Bizim Akdeniz, Taymis Kıyıları, Tuna Kıyıları, Hind, Gezerek Gördüklerim

Anı: (III) Denizaşırı, Ateş ve Güneş, Atatürk’ün Bana Anlattıkları, Mustafa Kemal’in Mütareke Defteri, Batış,



(IV) Yolcu Defteri



Fıkra: Eski Saat, Niçin Kurtulmamak, (V) Pazar Konuşmaları



Falih Rıfkı Atay’a ait yukarıdaki yapıtlardan hangisinin türü doğru verilmiştir?

3. Deneme alanında edebiyatımızın oldukça üretken isimlerinden biri olan yazar, edebiyattan siyasete, resimden mimariye kadar çok farklı konularda denemeler yazmıştır. Çevirdiği eserlerle, yaptığı belgesel filmlerle, resim, heykel gibi sanat dalları ile ilgili eleştirileriyle kültür - sanat dünyamızın çok yönlü isimlerindendir. Çok sayıdaki denemelerinin hepsinde kendi adını kullanmamış, özellikle resim sanatı ile ilgili eleştiri yazısı olarak değerlendirilebilecek gazete yazılarında Cim. Dal. imzasına da yer vermiştir. Yalın, akıcı ve etkili üslubu ile yer yer eğlendirici olan denemeleri Türk denemeciliğinde önemli bir yer edinmiştir. Yazarın denemeleri “söz sanatları ile ilgili olanlar” ve “görsel sanatlarla ilgili olanlar” şeklinde iki ana grupta Mavi I-II kitabında toplanmıştır.

Bu parçada hakkında bilgi verilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Sabahattin Eyüboğlu B) Burhan Felek C) Ahmet Kabaklı D) Beşir Ayvazoğlu E) Nuri Pakdil

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

6. Elli yedi yıl fıkra yazarlığı yapmış bir yazardır. 1974 yılında yalnızca ona verilen Şeyhü’l Muharririn (en kıdemli gazeteci) unvanına sahiptir. Spora da büyük katkı sağlayan yazarın gezi yazılarından oluşan Hint Masalları, Vatandaş Efendi adlı mizahi kitabı ardır.

Bu parçada tanıtılan yazar aşağıdakilerden hangisidir? A) Mina Urgan B) Şevket Rado C) Burhan Felek D) Nuri Pakdil E) Azra Erhat

233

Test 02

1. B

7. Aşağıdaki yazarlardan ve yapıtlardan hangisi Cumhuriyet

2.C

3.A

4.A

5.E

6.C

7.D

8.A

9.C

10.E 11.E 12.D

10. Türkiye’de halk bilimi deyince akla gelen ilk isimdir. Hayatını

Dönemi’ne ait değildir?

halk bilimine adamış, yurtdışında da Türkiye’yi kürsülerle temsil etmiştir. Türk halk bilimi ve halk edebiyatının “koca çınarı” unvanına sahiptir. Halk bilimi adına ürettiği eserlerin hepsi çok değerli olup halk biliminin kurucularından sayıldığından halen yapıtları ders kitabı olarak okutulmaktadır. Köroğlu Destanı, Folklor ve Edebiyat, Pir Sultan Abdal, İzahlı Halk Şiiri Antolojisi, Zaman Zaman İçinde gibi birçok eseri vardır.

A) Haldun Taner - Düşsem Yollara Yollara B) Füruzan - Balkan Yolcusu C) İsmail Habib Sevük - Yurttan Yazılar D) Ömer Seyfettin - Anadolu Notları E) Yavuz Bülent Bakiler - Üsküp’ten Kosova’ya

Bu parçada tanıtılan yazar, aşağıdakilerden hangisidir? A) Naki Tezel B) Beşir Ayvazoğlu C) Şevket Süreyya Aydemir D) İsmail Habib Sevük E) Pertev Naili Boratav

8. Tezatlardan, ilginç kıyaslamalardan, orijinal buluşlardan, geniş tarih kültüründen beslenen etkileyici bir anlatımı vardır. Batılı şair ve yazarların yaşamlarını ve sanatlarını, Türk edebiyatı ile kıyaslayarak anlattığı “Biz” adlı iki ciltlik eseri, liseler için ders kitabı olarak hazırladığı “Türk Teceddüd Edebiyatı Tarihi” eserleri önemlidir. Aşağıdaki yapıtlardan hangisi yukarıda hakkında bilgi verilen yazara aittir? A) Tuna’dan Batı’ya, Yurttan Yazılar B) Mağaradakiler, Işık Doğu’dan Gelir C) Yokuşa Doğru, Düşün Payı D) Sözden Söze, Günlerin Götürdüğü E) Abbas Yolcu, Açıl Susam Açıl

Çözüm Yayınları



11. • Mehmet Kaplan

• Ahmet Kabaklı



• Mehmet Fuat Köprülü



• Nihat Sami Banarlı



Aşağıdakilerden hangisi yukarıda verilen sanatçıların ortak bir özelliği olamaz? A) Düzyazı türlerinde eserler vermeleri B) Cumhuriyet Dönemi’nde eser vermeleri C) Eserlerinin öğretici metin türü özelliği göstermeleri D) Türk edebiyatı üzerinde inceleme – araştırma yapmaları E) Olay çevresinde gelişen anlatmaya dayalı metin türlerinin ustaları olmaları

9. Türk edebiyatına tarih inceleme metotlarıyla yaklaşmış, Türk edebiyatı ve Türk halk edebiyatı alanlarında önemli çalışmalar yapmış, 1500’ü aşkın kitap ve makale yazmış bir bilim insanıdır. Türk edebiyatını başlangıcından itibaren inceleyen ve sınıflandırmayı yapan -----, “Türk Edebiyatı’nda İlk Mutasavvıflar”, “Divan Edebiyatı Antolojisi” , “Türk Edebiyatı Tarihi” adlı eserleri ile önemli hizmetlerde bulunmuştur.

234

12. ----, Şevket Süreyya Aydemir’in 52- 53 yaşlarına kadar hayatını anlamlandırmasını anlatır. Bu hayatın akışında Türkiye’nin tarihiyle paralel taraflar vardır. Politik bir geçmişi olan yazar, otobiyografisinde icraatı hakkında hesap veren bir ton da hissettirir. Eserin özellikle çocukluğunu, ilk gençlik dönemini anlatan kısımları çok güzeldir. Çünkü otobiyografilerde ayrıntılar unutulsa bile anlatılan şey anlatma zamanından ne kadar uzak olursa, o kadar işlenmiş hâlde ortaya çıkar.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A) Mehmet Kaplan



Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilir?

B) Ahmet Kabaklı

A) Tek Adam

C) Mehmet Fuat Köprülü

B) İkinci Adam

D) Ahmet Hamdi Tanpınar

C) Toprak Uyanırsa

E) Nihat Sami Banarlı

D) Suyu Arayan Adam E) Menderes’in Dramı

BÖLÜM 08 Test

Öğretici Metinler ve Yazarları - 3

03

1. Kuyucaklı Yusuf, okuduğum Türk romanları içinde ayrıntıların

5. Günlük olaylardan yola çıkılarak yazılan fıkrada, herhangi bir

en mükemmel, en ustaca kullanıldığı romanlardan biri. Sabahattin Ali’de inanılmaz bir gözlem gücü, inanılmaz bir bellek var; Kuyucaklı Yusuf’ta çizdiği dünyanın böylesine renkli, sıcak ve inandırıcı olması, bence büyük ölçüde yaşantısından gelen gözlemlere, ayrıntılara bağlı. O pek önemsizmiş gibi görünen küçük küçük ayrıntılar, romana tam bir somutluk kazandırıyor; birdenbire kendinizi anlatılan kasabada, olayların ve insanların arasında buluveriyorsunuz; romandaki dünya, sanki romanın çerçevesini kırıp dışarıya fırlıyor, sizin dünyanıza karışıyor.

konudaki düşünceler samimi bir dille yansıtılır. Fıkra, yalın ve yoğun bir anlatıma sahiptir. Yazar, görüşlerini kanıtlamak zorunda değildir. Günübirlik yazılar oldukları için yazarın gündemi yakalama zorunluluğu vardır. Böyle olduğu için de pek kalıcı yazılar değildir. Yazar ele aldığı konuyu değişik açılardan, ayrıntıya inmeden işler. Bazı fıkralar ise edebî bir niteliğe sahiptir. Bu tür fıkralarda günlük bir olay ele alınsa da üslup açısından yazı kalıcıdır. Bu tür fıkraların usta sanatçılarından bazıları şunlardır: ---- …





Bu parça aşağıdaki metin türlerinden hangisinin özelliklerini taşımaktadır? A) Deneme

B) Makale

D) Eleştiri

A) Ahmet Rasim

C) Fıkra

A) Agâh Sırrı Levent

B) Ahmet Kabaklı

C) Mehmet Kaplan

D) Mehmet Fuat Köprülü

türünde Ahmet Rasim, Şevket Rado, Nurullah Ataç, Suut Kemal Yetkin, Melih Cevdet Anday gibi sanatçılar eser vermiştir. Düşünceye dayalı yazı türlerinden olan ---- okurla konuşuyormuş gibi bir anlatımla yazılan, yazarın duygu ve düşüncelerini derinleştirmeden anlattığı edebî metinlerdendir. Düşünceleri kanıtlama yoluna gidilmez. Hemen her konuda yazılır ve büyük oranda günlük sanat olayları ele alınır. Daha samimi bir üslupta, konuşma havasında yazılması en belirgin özelliğidir. Bu türde yazılan yazılar gazete ve dergide yayımlandığı gibi bir kitapta bir araya getirilerek de yayımlanabilir. Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi getirilir?

Çözüm Yayınları

3. 20. yüzyılın başından itibaren edebiyatımızda gelişen ----



Bu parçada sözü edilen tür aşağıdakilerden hangisidir?

B) Otobiyografi



D) Makale

E) Nekroloji

C) Biyografi

E) Mehmet Kaplan

Bu parçadaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi getirilemez? A) Vedat Günyol



B) Tahir Alangu

C) Asım Bezirci



D) Şevket Rado



E) Fethi Naci

çıkmıştır. (II) Tanzimat ve Edebiyatıcedide dönemlerinde deneme türünde pek az esere rastlanır, bu dönemlerde ortaya konan metinler, sohbet ve fıkra türünün de özelliklerini göstermektedir. (III) Ahmet Haşim, Ahmet Rasim, Refik Halit Karay, Falih Rıfkı Atay deneme türünde eser veren Tanzimat ve Servetifünun sanatçılarımızdır. (IV) Edebiyatımızda deneme türü daha çok; şair, romancı ya da hikâyeci olarak ünlenen sanatçılar tarafından ortaya konan eserlerden oluşmaktadır, sadece denemeci olarak nitelendirilebilecek yazarlarımız oldukça azdır. (V) Orhan Burian, Salah Birsel, Oktay Akbal, Vedat Günyol, Enis Batur, Cemil Meriç, Nermi Uygur gibi isimler deneme türünde eser veren sanatçılarımızdandır.

C) Mülakat

Adam”, Adnan Menderes’in hayatını anlattığı “Menderes’in Dramı”; Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Ahmet Haşim’in hayatını anlattığı “Ahmet Haşim”; Mithat Cemal Kuntay’ın Mehmet Akif Ersoy’un hayatını anlattığı “İstiklal Şairi Mehmet Akif Ersoy” edebiyatımızda bu türde verilmiş eserlerden birkaçıdır.

A) Anı

D) Şevket Rado

7. (I) Türk edebiyatında deneme türü, gazete ile birlikte ortaya

4. Şevket Süreyya Aydemir’in Atatürk’ün hayatını ele aldığı “Tek



C) Yusuf Ziya Ortaç

açılardan eleştiri türünün özelliklerini göstermektedir. Batılı tarzdaki eleştiri, edebiyatımızda gazetenin ortaya çıkmasıyla başlamıştır. Bu açıdan Tanzimat sanatçıları, ilk eleştirmenler olarak kabul edilir. Namık Kemal, Muallim Naci, Ahmet Cevdet Paşa, Recaizade Mahmut Ekrem gibi yazarlar, eleştiri türünde eserler vermiştir. Servetifünun Dönemi’nde Hüseyin Cahit Yalçın; Millî Edebiyat Dönemi’nde Abdülhak Şinasi Hisar, Reşat Nuri Güntekin; Cumhuriyet Dönemi’nde de ---- gibi yazarlar eleştiri türünde eserler vermiştir.

E) Ruşen Eşref Ünaydın

A) Sohbet B) Deneme D) Makale E) Fıkra

B) Ahmet Haşim

6. Bizim edebiyatımızda tezkireler, hicivler ve taşlamalar belli

eser yazmamıştır?







E) Biyografi

2. Aşağıdaki yazarlardan hangisi bilimsel makale türünde



Bu parçanın sonuna aşağıdakilerden hangisi getirilemez?



Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

235

Test 03

1.D

8. “İhtiyarlar ne yaparlar? Anılarını yazarlar. Ben de bunu

3.E

4.C

5.E

6.D

7.C

8.A

9.D

10.B 11.A 12.D

10. Çevirmen, deneme ve inceleme yazarıdır. Yunan klasiklerini

yapıyorum işte.” diye başlıyor Mina Urgan eserine ama okudukça karşınızda bir ihtiyar değil seksen iki yaşında bir genç buluyorsunuz. Urgan, yazdıklarının doğruluğu konusunda belleğinin güçlü olmadığını, her şeyi aynen anımsayamayacağını söylüyor, bir de yapıtında kendisini derinden yaralayan olaylara, onları tümü ile unutmak istediği için hiç değinmediğini ekliyor. Kitabı bir kez elinize aldınız mı bir daha bitirmeden bırakamıyorsunuz. Kendisi İngiliz Edebiyatı profesörü olan Mina Urgan’ın konuşma dilini kullanmasını, sade ve gerçekçi bir dille yazmasını da hiç yadırgamıyorsunuz, zaten olaylar öylesine heyecan verici, tanıtılan kişiler öylesine ilgi çekici ki akıcılığı sağlamak ve aynı zamanda dikkati olay ve kişiler üzerinde yoğunlaştırabilmek sade ve gerçekçi bir dil kullanmakla sağlanıyor. Mina Urgan’ın yapıtını çekici yapan yanlardan biri de yazarın kendisini apaçık, hiç saklamaksızın ortaya koyuşundadır.

2.A

çevirmiştir. Sophokles, Aristophanes gibi yazarların yapıtlarını Türkçeye kazandırmıştır. Yeni Ufuklar dergisinde yazılar yazarak bu dergi çevresinde gelişen hümanizm anlayışının öncüleri arasında yer almıştır. Batı uygarlığının kökenini Anadolu’ya dayandırmış, Anadolu kültürlerini bir bütün olarak görmüştür. Kültür tarihi yorumunu, bir grup aydınla birlikte başlattığı deniz yolculuklarını Mavi Anadolu, Mavi Yolculuk adlarındaki kitaplarında toplamıştır. İşte İnsan-Ecce Homo, Sevgi Yönetimi, Mitoloji Sözlüğü, Troya Masalları diğer kitaplarıdır.

Bu parçada tanıtılan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Nuri Pakdil



B) Azra Erhat

C) Mina Urgan



D) Beşir Ayvazoğlu



E) Yavuz Bülent Bakiler

Parçada sözü edilen yazarın eseri aşağıdakilerden hangisidir? A) Bir Dinozorun Anıları

11. Türk düşünce tarihinde önemli bir yere sahip olan----, aydın

B) Düşsem Yollara Yollara

duruşuyla dikkat çekici isimlerden biri olmuştur. Hayatı, inanç ve düşünce dünyası, bir protesto olarak oluşturduğu kendine özgü edebiyatı, yerliliğini bozmadan yakaladığı evrenselliği ve bu eksendeki Batılılaşma anlayışı, onu Türk okurunun gözünde farklı bir yere taşımıştır. Bu bakımdan nevi şahsına münhasır bir entelektüel kimliğe sahiptir. Şiir, günlük, oyun, deneme, çeviri türünde birçok eser vermiştir. Batı Notları, Biat, Umut, Harikalar Tablosu, Bir Yazarın Notları adlarında eserleri vardır.

C) Anamın Kitabı D) Bir Bilimadamının Romanı

Çözüm Yayınları

E) Bellekte Kalanlar



Bu parçadaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Nuri Pakdil



B) Yavuz Bülent Bakiler

C) Beşir Ayvazoğlu

D) Mina Urgan

E) Latife Tekin

9. Tanzimat Dönemi’yle birlikte ayrı bir tür olarak gelişmeye başlayan anı, Cumhuriyet Dönemi’nde oldukça önemsenmiştir. Birçok edebiyatçı, sanatçı, siyasetçi ve devlet adamı anılarını yazmıştır. Yusuf Ziya Ortaç’ın “Portreler”, “Bizim Yokuş”; Şevket Süreyya Aydemir’in “Suyu Arayan I

Adam” ; Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun “Zoraki Diplomat”, “Politikada 45 Yıl”, “Anamın Kitabı”; Mina Urgan’ın II

236

12.

Yazar

Sanatçı



Melih Cevdet Anday



Akan Zaman Duran Zaman



Necip Fazıl Kısakürek

Babıali



Oktay Akbal



Şair Dostlarım



Refik Erduran



Gülerek



Ülkü Tamer



Yaşamak Hatırlamaktır



Yukarıda verilen yazar ve eserlerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?



“Bir Dinozorun Anıları”; Azra Erhat’ın “Mavi Sürgün”; Mehmet III IV



Çınarlı’nın “Sanatçı Dostlarım” adlı kitapları anı türünde V

A) Eserlerin türü anı (hatıra)dır.



verilen bazı eserlerdir.

B) Sanatçılar Cumhuriyet Dönemi’nde yaşamışlardır.



Bu parçada numaralanmış eserlerden hangisi karşısında verilen sanatçıya ait değildir?

C) Yazarlar İstanbul Türkçesiyle eserlerini yazmışlardır.

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

D) Tüm yazarlar aynı zamanda şiir türünde de eser vermişlerdir. E) Verilen eserler öğretici metin türlerindendir.

BÖLÜM 08 Test

Öz Şiir Anlayışı - 1 1. Aşağıdakilerden hangisi saf şiir anlayışı için söylenemez?

04

4. Aşağıdakilerden hangisi Ziya Osman Saba için

A) Şiir, soylu bir sanat dalı olarak algılanır.

söylenemez?

B) Okurda estetik bir haz uyandırmak amaçlanır.

A) Şiir dışında düzyazı türlerinde eser vermemiştir.

C) Şiirler anlaşılmak için değil hissedilmek için yazdır.

B) Saf şiir anlayışına uygun şiirleri vardır.

D) Parnasizm akımının edebiyatımızda geliştirilmiş biçimidir.

C) Hüzün, melankoli, umutsuzluk şiirlerinde sıklıkla görülen temalardır.

E) Mallarme, Valery, Rimbaud gibi şairlerin ilkelerinden yararlanılmıştır.

D) Aşk, doğa, ölüm, anı, yurt güzellikleri gibi konuları şiirlerinde ele almıştır. E) Halk şiiri geleneğinden yararlanmış, halk şiirini Batı şiiriyle sentezlemeye çalışmıştır.

5. Düzyazı türlerinde de eser vermiştir. Hece ölçüsünü kullanmıştır. Yurt güzellikleri, memleket sevgisi, kahramanlık, kır yaşamı gibi konuları işlemiştir. Halk edebiyatı nazım biçimleriyle epik, lirik ve pastoral şiirler yazmıştır. Tunç Sesleri, Bizim Türküler, Ergenekon, Geçmiş Geceler, On İnkılâp, Sanatkâr, Yaman adlarında eserleri vardır.

2. Yeni Türk edebiyatı profesörü de olan ----, saf şiir anlayışıyla şiirlerinin olmasının yanında roman, öykü, deneme gibi birçok türde de eser vermiştir. Düzyazılarında sağlam bir tekniği vardır. Romanlarında kent yaşamını ve insanını konu edinmiştir. Eserlerinde bilinçaltı, metafizik konular, musiki, doğa, tarih, kültür, Doğu-Batı çatışması gibi konulara değinmiştir. Dili yalın ve açıktır. Hocası Yahya Kemal’in yolunda giderek “Bursa’da Zaman” gibi oldukça başarılı şiirler yazmıştır. Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Ahmet Hamdi Tanpınar B) Necip Fazıl Kısakürek C) Ahmet Muhip Dıranas

Bu parçada tanıtılan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Kenan Hulusi Koray B) Sabri Esat Siyavuşgil C) Yaşar Nabi Nayır

Çözüm Yayınları





D) Vasfi Mahir Kocatürk E) Muammer Lütfi Bahşi

D) Ziya Osman Saba E) Yaşar Nabi Nayır

3. Yedi gencin Meşale dergisi etrafında bir araya gelerek oluşturdukları Cumhuriyet edebiyatının ilk topluluğudur. 1928 yılında oluşmuştur ve Ahmet Haşim’den destek almışlardır. Bazı yönlerden Beş Hececilere tepki duymuşlardır. Saf şiir yönelimine uygun şiirler yazmışlardır. “Canlılık, içtenlik ve sürekli yenilik” ilkesiyle ve sloganıyla hareket etmişlerdir. Hece ölçüsünü kullanmışlar, Fransız edebiyatından etkilenmişlerdir.

Aşağıdakilerden bu parçada üzerinde durulan topluluğun şairi değildir?

6. Saf şiir anlayışında olan bir şairdir. Ölüm konusunu etkili biçimde ele aldığı için “Ölüm şairi” olarak bilinmiştir. Yalın ve açık bir üsluba sahiptir. Üslubunda halk dili unsurları vardır. Otuz Beş Yaş, Ömrümde Sükût, Düşten Güzel, Sonrası, Ziya’ya Mektuplar adlarında yapıtları vardır.

Yukarıda hakkında bilgi verilen şair aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sabri Esat Siyavuşgil

A) Cahit Sıtkı Tarancı

B) Yaşar Nabi Nayır

B) Asaf Halet Çelebi

C) Vasfi Mahir Kocatürk

C) Ziya Osman Saba

D) Muammer Lütfi Bahşi

D) Kenan Hulusi Koray

E) Yusuf Ziya Ortaç

E) Yusuf Ziya Ortaç

237

Test 04

1. D

7. Yedi Meşaleciler topluluğunun kurucu sanatçılarındandır. Şiir

3.E

4.A

5.D

6.A

7.B

8.D

9.C

10.E 11.A 12.B

10. • Onar Mısra

dışında roman, öykü, tiyatro türlerinde de eser vermiştir. Varlık dergisini çıkarmıştır, dergi kırk sekiz yıl gibi bir süre boyunca kesintisiz çıkmış, birçok edebiyatçının ortaya çıkmasına zemin sağlamıştır. Varlık dergisi ile adı özdeşleşmiştir.

2.A

Bu parçada tanıtılan şair aşağıdakilerden hangisidir? A) Sabri Esat Siyavuşgil



• Tunç Sesleri



• Nefes Almak



• Odalar ve Sofalar



Aşağıdakilerden hangisi bu şiirlerin ortak bir özelliği değildir?

B) Yaşar Nabi Nayır

A) Yedi Meşaleciler topluluğunun sanatçılarına aittir.

C) Vasfi Mahir Kocatürk

B) Coşku ve heyecana dayalı metinlerdir.

D) Muammer Lütfi Bahşi

C) Cumhuriyet Dönemi’nde ortaya konan edebî türlerdir.

E) Kenan Hulusi Koray

D) Saf şiir anlayışının özelliklerini taşırlar. E) Ziya Osman Saba’ya ait şiirlerdir.

11. • Sevi Çıkmazı

8. Aşağıda verilen yapıtlardan hangilerinin türü farklıdır?



• Mesut İnsanlar Fotoğrafhanesi



• Bir Yudum Su



Yukarıda verilen eserlerin türü ve sanatçıları aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla doğru şekilde verilmiştir?

A) Lamelif, Om Mani Padme Hum B) Otuz Beş Yaş, Ömrümde Sükût

A) Hikâye - Yaşar Nabi Nayır, Ziya Osman Saba, Kenan Hulusi Koray

D) Gölgeler, O Böyle İstemezdi E) Örümcek Ağı, Ben ve Ötesi

Çözüm Yayınları

C) Düşten Güzel, Sonrası

B) Şiir - Ziya Osman Saba, Yaşar Nabi Nayır, Kenan Hulusi Koray C) Roman - Kenan Hulusi Koray, Yaşar Nabi Nayır, Ziya Osman Saba D) Tiyatro - Ziya Osman Saba, Yaşar Nabi Nayır, Kenan Hulusi Koray E) Anı - Ziya Osman Saba, Yaşar Nabi Nayır, Kenan Hulusi Koray

9. Yaşar Nabi Nayır - Radyofonik Öyküler, İnkılâp Çocukları, Köyün Namusu

238



Vasfi Mahir Kocatürk - Sanatkâr, Yaman



Cevdet Kudret - Yaşayan Ölüler, Danyal ve Sara, Tersine Akan Nehir, Rüya İçinde Rüya



Yukarıda verilen eserlerin türleri aşağıdakilerden hangisidir?

12.

I. ----: Kaldırımlar, Örümcek Ağı, Ben ve Ötesi, Çile



II. ----: Tohum, Bir Adam Yaratmak, Reis Bey, Namı Diğer Parmaksız Salih, Ahşap Konak



III. ----: Kafa Kâğıdı, Aynadaki Yalan



IV. ----: Hapishane, Babıâli



Yukarıdaki numaralanmış eserlerin başlarına aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilirse Necip Fazıl Kısakürek’in eserlerinin türleri doğru verilir? I

II

III

IV

A)

Şiir

Tiyatro

Roman

Öykü

B)

Şiir

Tiyatro

Roman

Anı

C)

Şiir

Roman

Tiyatro

Hikâye

D) Şiir

D)

Şiir

Hikâye

Tiyatro

Otobiyografi

E) Anı

E)

Hikâye

Şiir

Anı

Biyografi

A) Roman B) Hikâye C) Tiyatro

BÖLÜM 08 Test

Öz Şiir Anlayışı - 2 1. (I) Memleket Edebiyatının etkili olduğu dönemde bu edebiyata

5. Edebiyatımızın ilk toplulukları olan Servetifünun ve

uymayan şairlerin oluşturduğu şiir anlayışına saf şiir veya öz şiir denir. (II) Şiirin dili üstün tutularak dilde saflaşma ve rahat söyleyiş ilkeleri önemsenmiştir. (III) Şiirin biçimsel özellikleri çok önemsenerek iyi ve güzel şiir yazma amaçlanmıştır. (IV) Özgün imge bulma amacı güdüldüğünden mecazlı söyleyiş ve yeni mecazlar bulma oldukça önemlidir. (V) Şiirde iyi bir anlam oluşturma amaçlandığından şiirin anlam özellikleri, tema ve konu ön planda tutulmuştur.

Fecriati’den sonra, Cumhuriyet Dönemi’nin ilk yıllarında (1928-1933) Yedi Meşale topluluğu dikkati çekmektedir. ---gençten oluşan bu topluluk kendisini, adını aldığı Yedi Meşale başlıklı kitapla tanıtmıştır.

B) II.

C) III.

D) IV.

Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Yedi şair B) Altı şair ve bir öykü yazarı

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır? A) I.

05

C) Beş şair ve iki araştırmacı D) Dört şair ve üç öykü yazarı

E) V.

E) Beş şair ve iki oyun yazarı

2. Aşağıdakilerden hangisi Necip Fazıl Kısakürek’in bir özelliği değildir?

A) Düzyazı türlerinde de eserler vermesi

6. Mamafih zannedilmesin ki biz, kendilerini dev aynasında

B) Yalın bir İstanbul Türkçesini kullanması

görenlerdeniz. Hayır, cihan edebiyatına nazaran ne kadar ehemmiyetsiz kaldığımızı pek âlâ takdir ediyoruz. Yalnız göğsümüzü gere gere söyleyebiliriz ki taklitten, edebiyatın bu baş belasından kendimizi kurtarmayı en büyük vazife bildik. Yazılarımızda ne dünün mızmız ve soluk hislerini, ne son zamanların renksiz ve dar Ayşe, Fatma terennümünü bulacaksınız. Biz her şeyden evvel duygularımızı başkalarının manevî yardımına muhtaç kalmadan ifade etmeye çalıştık. Eğer muvaffak olduysak, bu da bize kâfi bir şeydir. Canlılık, samimiyet ve daima yenilik: Bizi müşterek bir eser neşrine teşvik eden fikirlerimizi bu suretle izah edebiliriz.

C) Şiirinde Allah’a ulaşma temasını sıklıkla kullanması D) Metafizik konulara değinmesi E) Hece ölçüsünü hiç kullanmaması

yazdıklarımızdan seçmeleri bir araya getirip ortaklaşa bir kitap çıkarmayı düşündük. Yaşar Nabi’nin evinde o iş için özel toplantılar yapıp el birliğiyle şiirleri ve yazıları seçtik. Kitaba bir ad bulmak gerekiyordu. Yedi kişi idik. İlk akla gelen, Fransız edebiyatındaki Pleiade topluluğu oldu. O adın Türkçedeki karşılığı Süreyya uygun değildi hem yabancı kökenli idi hem ilk ağızda kişi adı hatıra getiriyordu, hem de yıldız kümesi adı olarak yaygınlığı yoktu, onun Türkçesi Ülker de yaygın değildi. Yedi Yıldız, Yediveren Gülü, Yedi Kollu Şamdan gibi adlar düşünüldü.

Çözüm Yayınları

3. Günün birinde, kim önerdi hatırlamıyorum, o güne dek



A) Fecriati Topluluğu B) Beş Hececiler C) Hisarcılar

Bu parçada sözü edilen toplantıya aşağıdaki sanatçılardan hangisi katılmış olamaz? A) Kenan Hulusi Koray

B) Yaşar Nabi Nayır

C) Sabri Esat Siyavuşgil

D) Ziya Osman Saba



Kendileri hakkında bilgi veren bu sanatçı aşağıdaki edebî topluluklardan hangisine tepki gösterir?

D) Garipçiler E) İkinci Yeniciler

E) Ahmet Hamdi Tanpınar

7. ----, insan sevgisiyle dolu, yaşama tutkusu olan, küçük şeylerden mutluluk duyan bir insandır. En büyük mutluluğu da ailesinde bulur. Deniz kıyısında düşlenen bir küçük kulübeden başlayarak her şey, “Nefes Almak” şiirini bitiren “Anlıyorum, birbirinden mukaddes / Alıp verdiğim her nefes” dizelerinde görüldüğü gibi nefes alıp vermek bile insanları mutlu etmeye yeter.

4. Aruz ölçüsünü tercih ettim ama hece ölçüsünü kendime yakın bulsaydım onu da yeğlerdim. Yeni nazım biçimlerini de tercih ediyorum çünkü anlatma olanaklarımı genişletiyor. Toplumsal konuları şiire sokmayışım çokça eleştiriliyor, eğer böyle bir niyetim olsaydı şiiri değil nesiri tercih ederdim. Ölüm, doğa, gizem temalarını bireysel konularla ele alıyorum. Etkili söyleyiş ve biçim kusursuzluğu vazgeçilmezlerimdir.

Düşüncelerini böyle dile getiren şairin sahip olduğu şiir anlayışı aşağıdakilerden hangisidir? A) Saf şiir



C) Memleketçi şiir

B) Klasik şiir D) Dinî yönelim

E) Toplumcu eğilim



Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Ahmet Muhip Dıranas B) Sabri Esat Siyavuşgil C) Kenan Hulusi Koray D) Yaşar Nabi Nayır E) Ziya Osman Saba

239

Test 05

1. E

8. Yedi Meşale kitabının ön sözünde belirtilen ilke ve görüşlere

3.E

4.A

5.B

6.B

7.E

8.B

9.C

10.C 11.A 12.D

11. Bursa’da bir eski cami avlusu 

en çok bağlı kalan Sabri Esat’tır diyebiliriz. Şiirlerinin temalarını daha çok doğa, eşya, insan ve insanın doğa ve eşya ile bağlantısı oluşturur. Yer yer sembolizm ve empresyonizmi çağrıştıran söyleyişleriyle Yedi Meşalecilerin amaçlarına oldukça yaklaşmış olduğu görülür. Nazım biçimi olarak üçlük ve dörtlükleri benimseyen Sabri Esat Siyavuşgil, hece ölçüsünün değişik kalıplarını kullanmıştır. Türkçeyi iyi kullanması, kelime seçimine özen göstermesi ve söyleyişi yönünden ilk zamanlar Yedi Meşaleciler içinde en çok ilgi toplayan şair olmuştur. Şiirlerini tek kitabı ---- adlı eserinde toplamıştır.

2.E

Küçük şadırvanda şakırdayan su Orhan zamanından kalma bir duvar Onunla bir yaşta ihtiyar çınar Eliyor dört yana sakin bir günü  Bir rüyadan arta kalmanın hüznü  İçinde gülüyor bana derinden  Sanki bir hatıra serinliğinden Ovanın yeşili, göğün mavisi  Ve mimarilerin en ilahisi

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Onar Mısra B) Odalar ve Sofalar

Bu şiir içerik ve biçim yönünden aşağıdaki edebî yönelimlerin hangisinin özelliklerini taşımaktadır? A) Saf şiir yönelimi

B) Millî duyarlılık

C) Dinî duyarlılık



D) Mistik yönelim



E) Toplumcu-gerçekçi yönelim

C) Mesut İnsanlar Fotoğrafhanesi D) Geçmiş Geceler E) Bizim Türküler

da sürdüren sanatçı, topluluğun nesir alanında yoğunlaşan üyesidir. Yedi Meşale'de yayımlanan "Denizin Zaferi", "Abajur", "Bir Mezarcının Hayatı" başlıklı üç kısa öyküsüyle adını duyurmuştur. Öyküleri toplumsal ve psikolojik konulu olmak üzere iki grupta toplanır. Psikolojik konulu öykülerinde başta aşk olmak üzere, korku, acıma, hayvan sevgisi, özlem, insanlardaki çeşitli zaaflar gibi çeşitli duyguları işlemiştir. Toplumsal konulu öykülerinde ise bilgisizlik, köylünün dertleri, toplum içinde rastlanabilecek olaylar gibi değişik konularla karşılaşılır. Bu konuların yanı sıra Arabistan’da geçen masalımsı öyküleriyle, çeşitli savaşlara dayalı öyküleri, onun öykü yazarlığındaki renkliliğini ortaya koymaktadır.

Bu parçada üzerinde durulan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Ahmet Muhip Dıranas

B) Sabri Esat Siyavuşgil

C) Kenan Hulusi Koray

D) Yaşar Nabi Nayır



240

E) Ziya Osman Saba

10.



Bir Kadın Söylüyor





Karıncayı Tanırsınız





Süleyman’ın Dünyası





Osmanoflar



Aşağıdakilerden hangisi bu eserlerin bir ortak özelliği değildir? A) Olay çevresinde gelişen metin türlerindendir. B) Yedi Meşaleciler topluluğu sanatçılarına aittir. C) Göstermeye dayalı metin türlerindendir. D) Cumhuriyet Dönemi eserlerindendir. E) Anlatmaya dayalı metin türlerindendir.

Çözüm Yayınları

9. Öyküleriyle kendini tanıtan ve bu türdeki yazarlığını sonra

12. Aşağıdakilerin hangisinde bilgi yanlışlığı söz konusudur? A) Odalar ve Sofalar Sabri Esat Siyavuşgil’in şiir kitabıdır. Sanatçı daha çok Türk edebiyatına çeviri yönünden katkı sağlamıştır. B) Kenan Hulusi Koray, roman ve öykü türlerine yönelmiş Yedi Meşaleciler sanatçısıdır; korku türünde yazdığı öyküleriyle dikkati çekmiştir. Osmanoflar adında romanı, Bir Yudum Su, Bahar Hikâyeleri, Bir Otelde Yedi Kişi adlarında da öykü kitapları vardır. C) Cevdet Kudret Solok, şiirlerinde heceyi kullanmış, sonra serbest şiire yönelmiştir. Düzyazı türlerinde de eser vermiştir. Havada Bulut Yok, Karıncayı Tanırsınız, Süleyman’ın Dünyası adlarında romanları; Yaşayan Ölüler, Danyal ve Sarya, Tersine Akan Nehir, Rüya İçinde Rüya adlarında oyunları; Sokak adında öykü türünde eserleri vardır. D) Muammer Lütfü Bahşi, ilk şiirlerinde heceyi ve Batı edebiyatı nazım biçimlerini kullanmış, sonra serbest şiire yönelmiştir. Hüzün, şiirlerinin en belirgin duygusudur. Nefes Almak, Geçen Zaman, Çocukluğum, Mesut İnsanlar Fotoğrafhanesi adlarında eserleri vardır. E) Vasfi Mahir Kocatürk, hece ölçüsüyle yurt güzelliklerini, memleket sevgisini, kahramanlık, kır yaşamı gibi konuları işlemiş; halk edebiyatı nazım biçimleriyle epik, lirik ve pastoral şiirler yazmıştır. Tunç Sesleri, Bizim Türküler, Ergenekon, Geçmiş Geceler adlarında eserleri vardır.

06

BÖLÜM 08 Test

Serbest Nazım ve Toplumcu Şiir 1. “Edebiyatı politik amaçlarla kullanıyorum. Yazar olarak

5. (I) Servetifünun Dönemi’nde kimi şairler “toplumcu eğilim”

okuru aydınlatmak, onu yanlış bilinçten kurtarmak benim görevimdir.” diyen bir sanatçı aşağıdaki yönelimlerden hangisine bağlıdır?

olarak da adlandırılan bir anlayışla serbest tarzda bir şiir yolu oluşturmuşlardır. (II) Onların şiirlerinde iyimser bir hava vardır. (III) Hümanist yaklaşıma sahip şairlerdir. (IV) Şiirlerinde emek, sömürü, eşitlik, başkaldırı gibi temel konuların üzerinde durmuşlardır. (V) Serbest nazım da denen nazım biçimini benimsemişlerdir.

A) Toplumcu yönelim B) Millî duyarlılık C) Dinî duyarlılık



D) Saf şiir anlayışı E) Tarihî duyarlılık

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır? A) I.

2. Sözlü halk kültüründen yararlanarak ezilen-ezen ilişkisi ve

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

6. Serbest şiir tarzının Nazım Hikmet’le birlikte öncülerindendir.

ezilen halkların kardeşliğini şiirlerinde en çok vurgulayan, tek şiir kitabı olan “Hasretinden Prangalar Eskittim” ile üç yüzün üzerinde baskı yapan şair aşağıdakilerden hangisidir?

Ülke sorunlarını şiirlerine taşımıştır. Birçok akım ve yönelimden etkilenmiş, bunları şiirlerine taşımış, sonra da hümanist çizgide eserler vermiştir. Çocuk, Atatürk devrimleri, ulusal bağımsızlık, doğa en çok işlediği konulardır. Halk Türkçesini İstanbul ağzıyla bütünleştirmiştir. Oldukça canlı, yalın ve akıcı bir dili vardır. S.O.S. , Kaos, Açıl Kilidim Açıl, Üç Anadolu, Altın Gazap, Karagöz Stepte adlarında eserleri vardır.

A) A. Kadir B) Ahmet Arif C) Arif Damar D) Enver Gökçe

E) Suat Taşer

Bu parçada tanıtılan şair aşağıdakilerden hangisidir? A) Ahmet Arif B) Arif Damar

3. İlk şiirlerinde hece ölçüsünü ve uyağı kullanmış, sonra serbest



C) Nazım Hikmet

Çözüm Yayınları

nazıma yönelmiştir. Rus şair Mayakovski’den ve fütürizm akımından etkilenmiştir. Kesik dize anlayışına, artarak azalan dize tekniğini eklemiştir. Divan şiirinden ve halk şiirinden yer yer yararlanmıştır. Dili yalın ve açıktır. Şairliğinin yanında düzyazı türlerinde de eser vermiştir. Düşüncelerinden dolayı hapis yatmış, vatandaşlıktan çıkarılmış, 2009 yılında vatandaşlığı geri verilmiştir.

D) Vedat Nedim Tör E) Ercüment Behzat Lav

7.

I.



II. Toplumu harekete geçirmeyi amaçlamaları

A) Nazım Hikmet Ran



III. Geniş kitlelere seslenmeyi amaçlamaları

B) Vedat Nedim Tör



IV. Sahip oldukları dünya görüşünü eserlerinde işlemeleri

C) Ercüment Behzat Lav



V. İçerik ve biçimi önemsemeleri

Bu parçada sözü edilen şair aşağıdakilerden hangisidir?

D) Arif Damar



E) Ahmet Arif

Sanat sanat içindir görüşünü benimsemeleri

Yukarıdakilerden hangi ikisi toplumcu-gerçekçi eğilimle şiir yazan sanatçıların bir özelliği değildir? A) I. ve V.

B) I. ve III.

D) III. ve IV.

C) II. ve IV.

E) IV. ve V.

4. İlk şiirlerinde hece ölçüsüyle bireysel duygularını anlatmış, sonra toplumcu şiir anlayışıyla şiirler yazmıştır. Mizahi yazıları da vardır. Sınıf bilinci, ezilenler, yoksullar gibi konuları düzyazı türündeki eserlerinde işlemiştir. Çocuk edebiyatı alanında da eser veren bir sanatçıdır. Sinemaya da uyarlanan Hababam Sınıfı serisinin yazarı olarak ün yapmıştır. Sınıf, Çocuk Bahçesi, Yarenlik, Devam, Soluk Soluğa adlarında şiir kitapları vardır.

Bu parçada sözü edilen şair aşağıdakilerden hangisidir?

8. Şiir: (I) Yusuf ile Menofis, Taranta Babu’ya Mektuplar, (II) Memleketimden İnsan Manzaraları

Roman: (III) Yaşamak Güzel Şey Be Kardeşim



Tiyatro: Ferhat ile Şirin, (IV) Benerci Kendini Niçin Öldürdü, (V) Unutulan Adam



A) Rıfat Ilgaz



B) Cahit Irgat

Yukarıdaki eserlerden hangi ikisinin yeri değiştirilirse eserlerin türleri doğru verilmiş olur?

C) Arif Damar



D) Ahmet Arif

A) I. ve IV.



E) Enver Gökçe



B) I. ve III.

D) III. ve IV.

E) IV. ve V.

C) II. ve IV.

241

Test 06

1. A

9. 835 Satır, Sesini Kaybeden Şehir, Yaşamak Güzel Şey Be Kardeşim, Benerci Kendini Niçin Öldürdü, Gece Gelen





Telgraf, Taranta Babu’ya Mektuplar, Ferhat ile Şirin, III IV



Simavna Kadısı Oğlu Şeyh Bedreddin Destanı,



Kuvayımilliye, Memleketimden İnsan Manzaraları, Yusuf ile Menofis, Güneşi İçenlerin Türküsü… V





B) I. ve III.

D) III. ve IV.

6.E

7.A

8.A

9.E

10.C 11.B 12.D

B) Şiirlerinde belli nazım biçimlerini ve hece ölçüsünü kullanmıştır. C) Çocuk, Atatürk devrimleri, ulusal bağımsızlık, doğa en çok işlediği konulardır. D) Halk Türkçesini İstanbul ağzıyla bütünleştiren, oldukça canlı, yalın ve akıcı bir dili vardır. E) Bir Çocuk Bahçesinde, Bağbozumu Sofrası, Çocuklar Gemisi, Bağımsızlık Gemisi, Sakarya Meydan Savaşı adlarında şiir kitapları vardır.

C) II. ve IV.

E) IV. ve V.

10. Aşağıdaki sanatçılardan hangisi hakkında yapılan açıklama yanlıştır?

A) Arif Damar, biçimi belli bir dönem önemsedikten sonra serbest tarzda toplumsal içerikli şiirler yazmış, sonra II. Yeni şiiri tarzında imgeli bir söyleyişe yönelmiştir. Alıcı Kuş, Günden Güne, İstanbul Bulutu adlarında eserleri vardır. B) Enver Gökçe, sosyalizm içerikli şiirler yazan, şiirlerinde yöresel söyleyişlere yer veren, birçok şiiri bestelenen, çevirileriyle edebiyata katkı sağlayan, kültür ve edebiyat üzerine araştırmalar yapan bir şairdir. C) Ceyhun Atuf Kansu, serbest şiir tarzının Nazım Hikmet’le birlikte öncülerinden olan, ülke sorunlarını şiirlerine taşıyan; çocuk, Atatürk devrimleri, ulusal bağımsızlık, doğa konularını işleyen; Kaos, Açıl Kilidim Açıl, Üç Anadolu gibi şiir kitapları olan bir şairdir.

242

5.A

A) Şiir türünün dışında düzyazı türlerinde de eserler vermiştir.

Nazım Hikmet’e ait yukarıdaki numaralanmış eserlerden hangi ikisi oyun türünde eserlerdir? A) I. ve II.

4.A

söylenemez?

D) Şükran Kurdakul, biçimi belli bir dönem önemsedikten sonra serbest tarzda şiirler yazan, oldukça duyarlı, okura seslenebilen, etkili söyleyiş özelliğine sahip olan, şiir dışında düzyazı türlerinde de eser veren, edebiyat araştırmacısı da olan bir sanatçıdır. Halk Orduları, Tomurcuk, Nice Kaygılardan Sonra adlarında şiir kitapları vardır. E) Mehmet Başaran, toplumcu-gerçekçi anlayış içerisinde yer alan köy edebiyatının önemli öncülerinden olup Pir Sultan Ölür Ölür Dirilir, Ahlat Ağacı, Sis Dağının Başında Borana Bak Borana adlarında şiir kitapları olan bir sanatçıdır.

Çözüm Yayınları



3. A

11. Aşağıdakilerden hangisi Ceyhun Atuf Kansu için

I II

2. B

12.

I.



II. Nazım Hikmet’le tanışınca savaşa karşı çıkan, Türk insanını gerçekçi bir bakışla yansıtan, bireysel dramı toplumsal sorunların birlikteliği içinde ele alan, yoksulluk, sürgünlük, hapislik acılarını yaşayan insanın duygularını; iyiye, doğruya, eşitliğe olan özlemini yalınlık, gerçeklik ve lirizmle yansıtan bir şairdir. Tebliğ, Hoş Geldin Halil İbrahim, Dört Pencere, Mutlu Olmak Varken adlarında şiir kitapları vardır.



III. 1940 kuşağının toplumcu şairleri arasında yer almış, yüksek sesli, söylev tarzında şiirler yazan, zamanla toplumsal konulardan bireysel duygulara yönelen bir şairdir. Bir, Merhaba, Haraç Mezat, İkinci Kurtuluş, Evrende Ellerimiz adlarında şiir kitapları vardır.



IV. Nazım Hikmet’in  etkisiyle şiirlerinde zengin bir çağrışımla doğayı ve yaşamın çeşitli kesitlerini veren, toplumsal gerçeği kavratmak isteyen bir sanatçıdır. Şiirlerini uzun bir süre kitaplaştırmadı. Deniz Feneri, Karacaahmet Senfonisi, Özgürlük Türküsü, Mapushanemden Şiirler, Sürgün Şiirleri, Gecekondumdan Şiirler, Çoban Şiirleri adlarında şiir kitapları vardır.



Serbest ölçülü, sesini sözcüklerin gücünden alan şiirlerinde toplumsal konuları işlemiştir. Çocuk edebiyatı alanında eserler de yazmıştır. Olduğu Gibi, Hürriyete Kaside, Birinci Seans, En Güzel Şarkı, Şiirler, Yetmiş Yaşın Melankolisi, Unuttum adlarında şiir kitapları vardır.

Aşağıdaki şairlerin hangisi hakkında numaralanmış cümlelerde bilgi verilmemiştir? A) A. Kadir B) Suat Taşer C) İlhami Bekir Tez D) Vedat Nedim Tör E) Hasan İzzettin Dinamo

BÖLÜM 08 Test

Millî Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir - 1 1. Aşağıdakilerden hangisi Cumhuriyet Dönemi

07

5. ----, aruzla şiire başlayıp heceyle devam etmiştir. Kurtuluş

Millî Edebiyat zevk ve anlayışını sürdüren şiir için söylenemez?

Savaşı’nın kazanılmasıyla ilgili şiirleri çok beğenilmiştir. Şiirlerinde yurt sevgisi, yalnızlık, gurbet, aşk konusunu ele almıştır. Şiirleri ölümünden sonra kitaplaştırılmıştır. İstanbul’un işgalinden duyduğu acıdan dolayı “Gurbet”, İzmir’in işgalinden duyduğu acıdan dolayı “Türk’ün İlahisi” şiirleri çok ses getirmiştir. “Bingöl Çobanları” şiiri pastoral bir şiir olarak isim yapmıştır.

A) Fecriati şiirinin Cumhuriyet’in ilk yıllarında etkisini sürdürmesiyle oluşmuştur. B) Şiirlerde yurt sevgisi, Anadolu’nun güzellikleri ve sorunları ele alınmıştır. C) Hece ölçüsüyle yalın ve açık bir Türkçe kullanılarak şiirler yazılmıştır.



Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilir?

D) Halk edebiyatı nazım biçimleri kullanılarak lirik şiir türünde eserler verilmiştir.

A) Coşkun Ertepınar

E) Millî bir duygu ve heyecanla şiirler söylemişlerdir.

C) Kemalettin Kamu

B) Behçet Kemal Çağlar D) Necmettin Halil Onan E) Şukufe Nihal Başar

2. Aşağıdakilerden hangisi Cumhuriyet Dönemi Millî

Edebiyat zevk ve anlayışını sürdüren şiirin gelişiminde rol üstlenen bir dergi değildir?

A) Ağaç B) Çınaraltı

6. Güzelleme ve koçaklama türünde şiirler yazmış, halk

C) Hürriyet

edebiyatından yararlanmıştır. “Bu Vatan Kimin” şiiriyle ünlenmiştir. Bazı şiirleri “Birkaç Şiir-Poems” biçiminde İngilizce yayımlanmıştır, şiir kitabı yoktur. “Destursuz Bağa Girenler” adında eleştiri kitabı; “Dede Korkut”, “Bugünkü Dille Dede Korkut Masalları”, “Dedem Korkut’un Kitabı” adlarında inceleme-araştırma kitapları vardır.

D) Hisar

3. Hece ölçüsü ve dörtlük kullanmış, redif kullanmadan şiirler yazmıştır. Halk şiiri ile Batı şiirini sentezlemeye çalışmıştır. Şiirleri lirik-didaktik tarzdadır. Anadolu’nun kültürel mirasından yararlanmış, şairliğinin yanında araştırma, inceleme ve tiyatro alanlarında da eserler vermiştir. Folklorik ögeler, efsaneler, doğa, aşk, yurt güzellikleri, çocuk gibi konulara değinmiştir. “Halay Çeken Kızlar”, “Nerdesin”, “Orda Bir Köy Var Uzakta” şiirleri çok sevilmiştir. Âşık Veysel’i ülkeye tanıtan şairdir.

Çözüm Yayınları

E) Kültür Haftası



Bu parçada tanıtılan şair aşağıdakilerden hangisidir? A) Ali Mümtaz Erolat B) İbrahim Alaettin Gövsa C) Bekir Sıtkı Erdoğan D) Orhan Şaik Gökyay E) Halit Fahri Ozansoy

Bu parçada sözü edilen şair aşağıdakilerden hangisidir? A) Arif Nihat Asya B) Ahmet Kutsi Tecer C) Kemalettin Kamu D) Orhan Şaik Gökay E) Zeki Ömer Defne

4. Aşağıdakilerden hangisi Arif Nihat Asya için söylenemez? A) Aruz, hece ölçüsü ve serbest tarzda şiirler yazmıştır. B) Rubai nazım biçiminin Cumhuriyet Dönemi’ndeki ustasıdır. C) Çıkardığı dergi ve gazetelerde eski edebiyata karşı bir mücadeleye girişmiştir. D) Milliyetçilik düşüncesine dayalı yurt sevgisini şiirlerinde işlemiştir. E) Özlü sözlerini “Kanatlar ve Gagalar” adlı kitabında toplamıştır.

7.



Dur Yolcu





Git Bahar





Bu Vatan Kimin





Bir Bayrak Rüzgâr Bekliyor



Aşağıdaki şairlerden hangisiyle ilgili bir şiir yukarıda verilmemiştir? A) Necmettin Halil Onan B) Halide Nusret Zorlutuna C) Orhan Şaik Gökyay D) Enis Behiç Koryürek E) Arif Nihat Asya

243

Test 07

1. A

8. Aşağıda verilen eserlerden hangileri tür yönünden

2.C

3.B

4.C

5.C

6.D

7.D

8.A

9.A

10.B 11.C 12.E

11. Aşağıdaki sanatçılardan hangisi hakkında yapılan

farklıdır?

açıklama yanlıştır?

A) Köşebaşı, Koçyiğit, Köroğlu, Bir Pazar Günü

A) Ömer Bedrettin Uşaklı, Anadolu’yu gezmiş, iyi bir gözlemde bulunmuş; ölüm, gurbet, deniz, doğa gibi konuları ele almıştır. Deniz Sarhoşları, Yayla Dumanı, Sarıkız Mermerleri adlarında eserleri vardır.

B) Kubbe-i Hadra, Fetih Marşı, Kökler ve Dallar C) Sarıkız Mermerleri, Deniz Sarhoşları, Yayla Dumanı D) Kardelenler, Denizden Çalınmış Ülke, Sessiz Nehir

B) Behçet Kemal Çağlar; Ankaralı Âşık Ömer mahlasını kullanan, Atatürk devrimlerini ve sevgisini fazlaca işleyen, halk edebiyatından beslenen, epik-lirik şiirler yazan bir şairdir. “Onuncu Yıl Marşı”nın şairlerindendir. Benden İçeri, Erciyes’ten Kopan Çığ, Burada Bir Kalp Çarpıyor adlarında eserleri vardır.

E) Burada Bir Kalp Çarpıyor, Benden İçeri, Erciyes’ten Kopan Çığ

C) Necmettin Halil Onan; hece ölçüsünü kullanan, kahramanlık ve yurt sevgisi konularını işleyen, özellikle manzum hikâye türündeki eserleriyle de tanınan bir şairdir.

9. Dur yolcu! Bilmeden gelip bastığın 

D) Zeki Ömer Defne, âşıklık geleneğine bağlı, Asri Baba mahlasını kullanan, Erzurum, Eğin, Ilgaz, Isparta, Bursa, İstanbul, Konya için yazdığı güzellemeleri olan, millet, vatan, Anadolu, doğa, aşk konularında şiirler yazan bir şairdir. Denizden Çalınmış Ülke, Sessiz Nehir, Kardelenler adlarında eserleri vardır.

Bu toprak, bir devrin battığı yerdir Eğil de kulak ver, bu sessiz yığın  Bir vatan kalbinin attığı yerdir

Bu ıssız, gölgesiz yolun sonunda  Gördüğün bu tümsek Anadolu’nda İstiklal uğrunda, namus yolunda  Can veren Mehmed’in yattığı yerdir



Bu şiir aşağıdaki şairlerden hangisine aittir? A) Necmettin Halil Onan B) Halide Nusret Zorlutuna C) Orhan Şaik Gökyay

E) Şukufe Nihal Başar; Millî Mücadeleye destek veren, eserlerinde sosyal sorunlara değinen, hem şair hem de romancıdır. Hazan Rüzgârları, Yıldızlar ve Gölgeler, Çölde Sabah Oluyor, Çöl Güneşi, Domaniç Dağlarının Yolcusu, Renksiz Istırap adlarında eserleri vardır.

Çözüm Yayınları



D) Enis Behiç Koryürek E) Arif Nihat Asya

10. İstanbul’un işgali üzerine öfkesini “Git bahar, git bahar!

12. Bu şairlerle temsil edilen, edebî ve kültürel gelenek olarak Anadolu / Asya Türk varlığına yaslanan Millî Edebiyat Hareketi’nin şiir kolu olarak kabul edilebilir. Çünkü bu şairlerin dil anlayışlarını, ölçü ve izlek bağlamındaki kabullerini, Millî Edebiyat hareketi belirler. Millî Edebiyat hareketinin millî lisan, millî edebiyat ve nihayet millî devlet gibi esasları, sanatçılarda “millî romantik bir duyuş” tarzını oluşturur. Bu bağlamda bu topluluğun temsil değeri en yüksek duygusu “millî romantik duyuş”tur.

Uzaklarda gül / Denize renginden bırak hediye / Ufuklarda gezin, semaya süzül / Kalbime sokulma Peymane! diye” dizeleriyle dile getiren ----, Kurtuluş Savaşı’nın kazanılması üzerine de sevincini “Gel bahar, gel bahar, yakınlarda gül / Denize renginden armağan bırak / Ufuklarda gezin, semaya süzül / Sonra yavaş yavaş in, içime ak / Gönlüm hasretinle divanedir, gel!” dizelerinde dile getirmiştir.

244

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir?



Bu parçada sözü edilen topluluk aşağıdakilerden hangisidir?

A) Necmettin Halil Onan

A) Yedi Meşaleciler

B) Halide Nusret Zorlutuna

B) Hisarcılar

C) Orhan Şaik Gökyay

C) Birinci Yeniler

D) Şükufe Nihal Başar

D) İkinci Yeniler

E) Arif Nihat Asya

E) Beş Hececiler

BÖLÜM 08 Test

Millî Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir - 2 1. Beş Hececiler, Hecenin Beş Şairi ya da Hececiler olarak

5. Aşağıdaki dizelerden hangisi millî edebiyat zevk ve anlayışını sürdüren şiir anlayışıyla yazılmamıştır?

anılan, ---- gibi sanatçıların oluşturduğu şairler topluluğu, 1911’de Genç Kalemler’de yayımlanan “Yeni Lisan” makalesinin tutuşturduğu Millî Edebiyat meşalesini 1914’ten sonra taşımaya devam eder. Şiir yazmaya aruzla başlayan şairler, Ziya Gökalp’in fikirleri doğrultusunda, özellikle Mehmet Emin, Ömer Seyfettin ve Rıza Tevfik gibi öncü şair ve yazarların etkisiyle hece ölçüsünü ve konuşulan Türkçeyi kullanarak millî ve mahallî değerlerle örülü şiirler yazarlar.

08

A) Her taşı yakut olan bu vatan

Can verme sırrına erenlerindir

B) Sakarya’dan su içtik o çelik süngülerle Yuvaları dağılmış bir avuç yılmaz erle C) Başka sanat bilmeyiz, karşımızda dururken

Söylenmemiş bir masal gibi Anadolu’muz

Aşağıdakilerden hangisi bu parçada boş bırakılan yere getirilemez?

D) Keklik serer palazını tenha kayalıklara Uçurur korkusunu bu çirkin metropolde

A) Halit Fahri Ozansoy

E) Ey, mavi göklerin beyaz ve kızıl süsü

B) Orhan Seyfi Orhon



Kız kardeşimin gelinliği, şehidimin son örtüsü

C) Yusuf Ziya Ortaç D) Faruk Nafiz Çamlıbel E) Bekir Sıtkı Erdoğan

2. Aşağıdakilerden hangisi Cumhuriyet Dönemi’nde Millî Edebiyat zevk ve anlayışını sürdüren şiir anlayışıyla ilişkilendirilemez?

6. Şiire I. Dünya Savaşı ve Millî Mücadele yıllarında başlayan, mütareke yıllarında şöhret kazanan şairlerin etkisiyle oluşan bir harekettir. (I) Bilinçli bir şekilde bir araya gelip bir topluluk oluşturmamışlardır, edebiyat tarihçilerinin sonradan adlandırdığı bir yönelimdir. (II) Anadolu’yu ve sıradan insan tipini şiire sokmuşlardır. (III) Memleket sevgisi, yurt güzellikleri, kahramanlık ve yiğitlik, işledikleri başlıca konulardır. (IV) Hecenin bu beş şairi, Birinci Yenilerin şiir anlayışından etkilenmiş ve aruzu bırakarak şiirlerinde heceyi kullanmaya başlamışlardır. (V) Şiirde özentisiz ve süsten uzak olmayı tercih etmişlerdir.

A) Kurtuluş Savaşı Çözüm Yayınları

B) Türkçülük C) Hece vezni D) Parnasizm E) Millîlik

3. (I) Millî Edebiyat zevk ve anlayışını sürdüren şiirlerde bireysel konular işlense de millî ve yerli konular işlenmiştir. ortaklık göstermektedir. (III) Hece ölçüsü ve ahenk unsurları

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır?

ustaca kullanılmıştır. (IV) Şairler edebî dergilerin etrafında

A) I.

(II) Halk şiiri ve Millî Edebiyat Dönemi zevk ve anlayışıyla



B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

kümelenmişlerdir. (V) Batı edebiyatına özgü biçim ve anlatım tekniklerini yakından takip ederek şiirlerinde kullanmışlardır. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde Millî Edebiyat zevk ve anlayışını sürdüren şairlerle ilgili verilen bilgi yanlıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

245 7.

I.

sürdüren şiir anlayışı aşağıdaki edebî topluluklarından hangisi tarafından benimsenmiştir?



II. Kemalettin Kamu



III. Behçet Kemal Çağlar Bayrak Şairi

A) Hisarcılar



IV. Faruk Nafiz Çamlıbel Gurbet Şairi

B) Yedi Meşaleciler



V. Necmettin Halil Onan

4. Cumhuriyet Dönemi’nde millî edebiyat zevk ve anlayışını

C) Beş Hececiler D) Birinci Yeniler E) Yenici Yeniler

Arif Nihat Asya

Ankaralı Âşık Ömer Çamdeviren

Yukarıdaki şairlerden hangisi karşısında verilen lakaplardan biriyle ilişkilendirilemez? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

Test 08

1. E

8. II. Meşrutiyet’e kadar çeşitli dergilerde yayımlanan ve aruzun

3.E

4.C

5.D

6.D

7.E

8. A

9.E

10.B 11.A 12.A

11. “Bir gemi yelken açtı hayâl iklimlerine / Civarından çığlıkla

ustaca kullanıldığı, ulusal duyguların ön plana çıkarıldığı şiirleriyle tanınmıştır. Millî Edebiyat akımının değerlerini benimsemiştir. Mehmet Akif Ersoy’un etkisinde kalmıştır. Şiirleri Çınaraltı dergisinde yayımlanmıştır. Türk'ün Şehnamesi’nden adında şiir kitabı vardır. Ayrıca Üç İstanbul adıyla yazdığı romanla da adından söz ettiren bir düzyazı ustasıdır.

2.D

yorgun martılar kaçtı / Rüzgâr sürüklenirken derinlerden derine / Hayâl iklimlerine bir gemi yelken açtı” dörtlüğünde olduğu gibi Millî Edebiyat etkisinde hecenin ve konuşma Türkçesinin güzel örneklerini veren bir şairdir. Şiirlerinde aşk ve tabiat temalarını işlemiştir. Bir Gemi Yelken Açtı, Hayâl İkliminden Dönen Diyor ki adlarında şiir kitapları vardır.

Bu parçada sözü edilen şair aşağıdakilerden hangisidir?

Bu parçada tanıtılan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ali Mümtaz Erolat

A) Mithat Cemal Kuntay

B) Bekir Sıtkı Erdoğan

B) Ömer Bedrettin Uşaklı

C) Ali Ulvi Elöve

C) İbrahim Alaeddin Gövsa

D) Halit Fahri Ozansoy

D) Coşkun Ertepınar

E) Coşkun Ertepınar

E) Ahmet Kutsi Tecer

9. Orda bir köy var, uzakta O köy bizim köyümüzdür



Gezmesek de, tozmasak da



O köy bizim köyümüzdür



Orda bir ev var, uzakta



O ev bizim evimizdir



Yatmasak da, kalkmasak da



O ev bizim evimizdir



Yukarıdaki dizeler tema, konu, ileti, ahenk unsurları açısından ele alınırsa aşağıdaki anlayış ve şairlerden hangisine aittir?

Çözüm Yayınları



A) Fecriati – Ahmet Haşim

12. BİN BİRİNCİ GECE

Gurbetten gelmişim, yorgunum hancı  Şuraya bir yatak ser yavaş yavaş  Aman karanlığı görmesin gözüm  Beyaz perdeleri, ger yavaş yavaş



Sıla burcu burcu... ille ocağım  Çoluk çocuk hasretinde kucağım  Sana her şeyimi anlatacağım,  Otur baş ucuma, sor yavaş yavaş



Garibim, her taraf bana yabancı, Dertliyim; çekinme, doldur be hancı İlk önce kımıldar hafif bir sancı Ayrılık sonradan kor yavaş yavaş



“Hancı” adıyla da bilinen bu şiir, halk şiiri geleneğinden yararlanan, Türkçenin inceliklerini yansıtan duygulu şiirleriyle bilinen, “Bir Yağmur Başladı”, “Dostlar Başına”, “Kışlada Bahar”, “Binbirinci Gece” kitapları olan ---- ‘a aittir.



Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir?

B) Halk edebiyatı – Karacaoğlan C) Edebiyatıcedide – İsmail Safa D) Saf şiir anlayışı – Ahmet Hamdi Tanpınar E) Millî Edebiyat zevk ve anlayışı – Ahmet Kutsi Tecer

246

10.

I.



II. Ahmet Kutsi Tecer



III. Arif Nihat Asya



IV. Orhan Seyfi Orhon



V. İbrahim Alaeddin Gövsa



Ali Ulvi Elöve

Yukarıda verilen şairlerden hangi ikisi çocuk edebiyatına da önemli katkıları olan şairlerdir? A) I. ve II.

B) I. ve V.

D) III. ve V.

E) IV. ve V.

C) II. ve IV.

A) Bekir Sıtkı Erdoğan B) Şükufe Nihal Başar C) Behçet Kemal Çağlar D) Coşkun Ertepınar E) Halit Fahri Ozansoy

BÖLÜM 08 Test

Garipçiler (Birinci Yeni) 1. Garip, 1941’de Orhan Veli Kanık, Melih Cevdet Anday

4. (I) Garipçiler sözcüklerin büyük oranda ilk anlamlarını

ve Oktay Rifat Horozcu’nun başlattığı bir şiir hareketidir. Garipçilere ---- de denir. Bu üç şair, şiir anlayışlarını ortak çıkardıkları Garip adlı kitabın ön sözünde yayımlamışlardır. Büyük eleştirilerle yüz yüze kalmışlar fakat sonradan çok önemli payelerle övülmüşlerdir.

09

kullanmışlardır. (II) Şiiri diğer sanat dallarından uzak tutmuşlardır. (III) Sıradan insanının yaşam özelliklerini şiire sokmaları ise önemli bir yeniliktir. (IV) Alaycı bir üslubu, nükteli bir söyleyişi ve şaşırtmaya dayalı ögeleri fazlaca kullanmaları okura yaşama sevinci de vermiştir. (V) İdeolojiyi şiirden uzak tutmadan sosyal sorunları daha etkili anlatma çabaları ise şiirlerinin en çok eleştirilen yönü olmuştur.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir?

A) Hisarcılar B) Maviciler

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde Garip şiiriyle ilgili verilen bilgi yanlıştır? A) I.

C) İkinci Yeniler

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

D) Birinci Yeniler E) Toplumcu-gerçekçiler

5. Yalın ve açık, etkili bir dile sahip ----, ilk şiirlerinde Garip çizgisini sürdürmüştür. Diğer iki Garip şairinden farklı olarak şiirlerinde duygu ve düşünce birlikteliği sağlamıştır. Sanatının ilerleyen dönemlerinde toplumsal gerçeklere yönelmiştir. Son dönem şiirlerinde de mitolojik ögelerden yararlanmıştır. Düzyazı türlerinde de usta işi eserler vermiştir.

anlayışına bu iki adın verilmesinin nedenlerinden değildir?

A) Çok eleştirilip yalnız kalmaları B) Garip adında şiir kitabı çıkarmaları C) Şiirde ilk büyük yeniliği yapmaları D) Akılda kalıcı bir özelliğe sahip olma istekleri E) Kendilerini garip kalmış insanlara benzetmeleri

Çözüm Yayınları

2. Aşağıdakilerden hangisi Garip (Birinci Yeni) şiir



Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Turgut Uyar B) Ece Ayhan C) Melih Cevdet Anday D) Orhan Veli Kanık E) Oktay Rifat Horozcu

3. Aşağıdakilerden hangisi Garip şiir anlayışıyla şiir yazan bir şairin söylemi olamaz?

A) Türk şiirindeki bu güne kadar var olan tüm kuralları ve şiir geleneklerini reddediyorum. B) Ölçü, nazım birimi, nazım biçimi, kafiye gibi şiire ait biçimsel özellikleri kendimden uzak tutarım.

247 6. Aşağıdakilerden hangisi Orhan Veli Kanık için söylenemez?

A) La Fontaine’den fabl çevirileri yaptığı

C) Serbest şiir tarzı bana uygundur; “basitlik, sadelik ve aleladelik şiirimde temel ilkelerimdir.

B) Şiir türünün dışında başka türlerde eser vermediği

D) Edebî sanatlardan, mecazlı söylemlerden yeri geldikçe etkili ve ustaca yararlanırım.

D) Makale, deneme, öykü gibi düzyazı türlerinde de eser verdiği

E) Günlük konuşma dilini şiirlerimde kullanırım.

E) Nasrettin Hoca fıkralarını şiir biçimine dönüştürdüğü

C) Garip şiirinin birçok özelliğinin şiirlerinde görüldüğü

Test 09

1. D

7. Oktay Rifat Horozcu, ilk şiirlerini heceyle aşk temalı yazmış

3.D

4. E

5.C

6.B

7.C

8.D

9.B 10. D 11.C 12.E

10. Aşağıdakilerden hangisi Garipçilerin Türk şiirine getirdikleri bir yeniliktir?

ve halk kültüründen yararlanmış, Garip anlayışından sonra da İkinci Yenicilerin soyut şiirine yönelmiştir. Düzyazı türlerinde de ---- gibi başarılı eserler vermiştir.

2.D

A) Serbest ölçü B) Mizahi bir dil

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilemez?

C) Günlük konuşma dili D) Mecazlı söyleyişi reddetme

A) Çil Horoz

E) Seçkin insanların yaşamı

B) Yağmur Sıkıntısı C) Elleri Var Özgürlüğün D) Bir Kadının Penceresinden E) Atlarla Filler ya da Dirlik Düzenlik

11. Uyandım baktım ki sabah

Güneş vurmuş içime



Kuşlara yapraklara dönmüşüm



Pır pır eder durur, bahar rüzgârında



Bu şiir alıntısı için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Söz sanatlarına dayalı bir anlatımdan tamamen uzak durulmuştur.

8. Aşağıdaki eserlerden hangileri şiir türünde yazılmamıştır?

B) Sıradan bir konu, evrensel bir tema ve anlaşılır bir iletiye sahiptir.

A) Garip, Vazgeçemediğim B) Destan Gibi, Yenisi

C) Doğa betimlemeleri ile süslü bir söylem yaratılarak tema verilmeye çalışılmıştır.

C) Karşı, Nasrettin Hoca Hikâyeleri Çözüm Yayınları

D) Bindiğimiz Dal, Denize Doğru E) Rahatı Kaçan Ağaç, Telgrafname

D) Kafiye dizilişi, türleri, nazım birimi gibi ahenk unsurlarından uzak durulmuştur. E) İçerik ve biçim özellikleri açısından Birinci Yeni şiir anlayışını yansıtmaktadır.

12. Benim de mi düşüncelerim olacaktı,

Ben de mi böyle uykusuz

kalacaktım,

9. Şiir: Garip, Rahatı Kaçan Ağaç, Telgrafhane, Yağmurlu Sokak,

248

I

II

Tek Başına, Ölümsüzlük Ardında Gılgamış

Roman: İsa’nın Güncesi, Kolları Bağlı Odysseus, Aylaklar III

Tiyatro: Mikadonun Çöpleri, Ölüler Konuşmak İster IV



Deneme: Doğu-Batı, Dilimiz Üstüne Konuşmalar V



Melih Cevdet Anday’a ait yukarıdaki eserlerden hangi ikisinin yerleri değiştirilirse türle ilgili yanlışlık giderilir? A) I. ve II.

B) II. ve III.

D) III. ve V.

E) IV. ve V.

C) II. ve IV.



Sessiz, sedasız mı olacaktım böyle?



Çok sevdiğim salatayı bile



Aramaz mı olacaktım?



Ben böyle mi olacaktım?



Orhan Veli Kanık’ın bu şiiri için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Ses ve kelime tekrarlarıyla bir iç ahenk sağlanmıştır. B) Kesik dizeler tercih edilerek anlam ve anlatım şiirin geneline yayılmıştır. C) Toplumsal bir içerikten uzak durularak bireysellik ön plana alınmıştır. D) Anlam ve anlatımda basitlik, duyguyu iletmede içtenlik görülmektedir. E) Zıtlık, anımsatma gibi söz sanatları ustaca kullanılarak şiirin geneline yedirilmiştir.

BÖLÜM 08 Test

Garip Dışında Yeniliği Sürdürenler 1. Aşağıdakilerden hangisi Garip dışında yeniliği sürdüren

10

4. Harbe Gidenin Şarkıları, Başaklar Gebe, Güzel Aydınlık,

Fazıl Hüsnü Dağlarca, Behçet Necatigil, Cahit Külebi gibi şairlerin ortak bir özelliği değildir?

İmbatla Gelen, Kızılçullu Yolu adlarında şiir kitapları vardır. Aynı zamanda romancı, öykücü ve tiyatro yazarıdır. Ele aldığı bölgenin konuşma dilini eserlerine ustalıkla yansıtmıştır. Yalın, akıcı ve açık bir Türkçesi vardır. Ege’nin köy ve kasaba insanını, bu insanların yoksulluklarını, çaresizliklerini ve doğayla mücadelelerini eserlerine konu edinmiştir.

A) Kendilerinden önceki akım, yönelim ve oluşumlardan sanatlarının ilk dönemlerinde etkilenmişlerdir. B) Kendilerinden önce var olan akım, yönelim ve eğilimlere tümüyle bağlanmamışlardır.



C) Kendilerine özgü sanat anlayışları oluşturarak bağımsız ve öncü sanatçılar olmuşlardır.

Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Cahit Külebi

D) Özgün buluşlara imza atmışlar, kendilerine özgü bir üslupla şiir yaşamlarına devam etmişlerdir.



C) Necati Cumalı

E) Sosyal içerikli, toplumun sorunlarına çözüm geliştiren yaklaşım ortak özellikleridir.



B) Özdemir Asaf D) Behçet Necatigil

E) Cahit Zarifoğlu

5. Fazıl Hüsnü Dağlarca’nın aşağıdaki eserlerinden hangisi tür yönünden farklıdır?

A) Çakırın Destanı B) Yedi Memetler C) Kubilay Destanı D) Havaya Çizilen Dünya

2. Aşağıdakilerden hangisi Fazıl Hüsnü Dağlarca'nın özelliklerinden değildir?

E) Malazgirt Ululaması

B) Düzyazı türlerinde de eser vermesi C) Türkçeye karşı büyük bir duyarlığa sahip olması D) Hümanist anlayışla her konuyu şiirlerine taşıması E) Şiirlerinde sabit bir biçimsel kalıp ve tema olması

Çözüm Yayınları

A) Yapay destan türünde de eser vermesi

6. Necati Cumalı’ya ait aşağıdaki eserlerden hangisi nesir türünde değildir?

A) Boş Beşik, Ezik Otlar, Vur Emri B) Tütün Zamanı, Acı Tütün, Viran Dağlar C) Başaklar Gebe, Güzel Aydınlık, İmbatla Gelen D) Ay Büyürken Uyuyamam, Dila Hanım, Susuz Yaz E) Makedonya 1900, Değişik Gözle, Yağmurlar ve Topraklar

3. ----, şiirlerinde Anadolu’yla ve doğup büyüdüğü coğrafyayla

7. İnsanlar yüzyıllar yılı evler yaptılar  İrili ufaklı, birbirinden farklı Ahşap evler, kagir evler yaptılar  Doğup ölenleri oldu, gelip gidenleri oldu, Evlerin içi devir devir değişti  Evlerin dışı pencere, duvar 

ilgili motiflere yer vermiş; yalın, akıcı ve açık bir Türkçe kullanmıştır. Hece ölçüsüyle ve serbest tarzda yazdığı şiirlerde iç uyağı ustaca kullanmıştır. Yoksulluk, onun şiirlerinin temel temasıdır. Halk şiirinin temel özelliklerini kendine özgü etkili söyleyişle birleştirmiştir. Adamın Biri, Atatürk Kurtuluş Savaşında, Türk Mavisi, Yeşeren Otlar, Zerdali Ağacı, Kamyonlar Kavun Taşır, İçi Sevda Dolu Yolculuk adlarında eserleri vardır.

Vurulmuş vurgunların yücelttiği evlerde  Kalbi kara insanlar oturdu.  Gündelik korkuların çökerttiği evlerde  O fukara insanlar oturdu

Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilir? B) Özdemir Asaf

Bu şiirin konusuyla adı özdeşleşen şair aşağıdakilerden hangisidir?

C) Necati Cumalı

A) Bedri Rahmi Eyüboğlu

B) Behçet Necatigil

D) Behçet Necatigil

C) Necati Cumalı

D) Erdem Bayazıt

E) Sabahattin Kudret Aksal



A) Cahit Külebi



E) Cahit Zarifoğlu

249

Test 10

1.E

8. Aynı zamanda ressam olan Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun



C) Yaradana Mektuplar

5.D

6.C

7.B

8.E

9.E

10.A 11.B 12.B



he’nin iki gözü iki çeşme âaahhh



dağın içinde ne var ki güm güm öter ya senin içinde ne var ferhâaad

B) Karadut



ejderha bakışlı he’nin iki gözü iki çeşme ve ayaklar altında yamyassı



kasrında şirin de böyle ağlıyor ferhâaad



Bu şiir alıntısı Garip şiirinden sonra Cumhuriyet Dönemi Türk şiirinde ortaya çıkan şiir anlayışlarından hangisine örnek verilebilir?

D) Dol Karabakır Dol

E) Canım Anadolu

9. Garip şiirinin etkisinden kurtulduktan sonra Türk şiirinde toplumcu eğilim, millî-tarihî yönelim, dinî eğilim gibi birçok yaklaşım ortaya çıkmıştır. Dinî yönelime bağlı olan şairler, şiirlerinde dinî değerleri, inancın insanın yaşamındaki yeri, ahlakın önemi, Allah’ı arama ve anlama gibi temaları eserlerinde işlemişlerdir.

A) Dinî yönelim



C) Toplumcu eğilim

B) Mistik yönelim D) Millî yönelim

E) Tarihî yönelim

Aşağıdaki şairlerden hangisi bu parçada sözü edilen yönelimle şiir yazan bir şair değildir? A) Erdem Bayazıt

B) Cahit Zarifoğlu

C) Ebubekir Eroğlu

D) İsmet Özel



E) Mehmet Akif Ersoy

Çözüm Yayınları



4.C

ferhâaad

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilemez? A) Tuz

3.A

11. vurma kazmayı

şiirlerinde renk ve doğa önemli bir yer tutar. Anadolu folklorundan ve halk edebiyatından yararlanmış, Anadolu insanının yoksulluğunu, yaşam sevincini etkili bir söylemle dile getirdiği ---- gibi şiir kitapları birçok sanatçıya da ilham olmuştur.

2.E

10. Önceden ortaya konulanları devam ettirme anlamına gelen gelenek, toplumun kendi kültürünü koruma refleksinin ve varlığını sürekli bir yenileşme bilinciyle devam ettirmesinin bir sonucudur. Tanzimat’tan Cumhuriyet Dönemi’ne kadar büyük ölçüde gelenekten bir kopuşun olduğu görülür. Ancak Cumhuriyet'ten sonra gelenekten beslenen şairlerin ortaya çıktığı ve reddedilen eski kültür birikimimizi yeniden kullanmaya başladıkları görülür. Türk şiirinde 1940-1960 yılları, köklü değişikliklerin yaşandığı ve yeni oluşumların görüldüğü bir dönemdir. Bu dönemde geleneği içselleştirerek şiirler yazma yoluna giden şairlerden biri ---- ’dir / dır. Şiirlerinde kullandığı mistik ve masalımsı ifadelerin yanı sıra bir atmosfer vücuda getirmek için anlamı herkes tarafından bilinmeyen kelimeleri ve değişik dillere ait cümleleri kullanmasıyla da dikkati çeker.

250



12.



Şiirlerinde kentli bireyin yaşamını konu edinen, küçük ayrıntılara, günlük yaşama sıklıkla yer veren----; düzyazı türlerindeki eserlerinde psikolojik unsurlara, ruh çözümlemelerine yönelmiştir. Onun “Gazoz Ağacı” adlı hikâye kitabı oldukça önemlidir.





İki ya da dört dizelik şiirler yazan ----, ilk dönem şiirlerinde sevgi, aşk, ayrılık, ölüm; sonraki dönem şiirlerinde ise umutsuzluk, tedirginlik konularını işlemiştir. Çiçekleri Yemeyin, Dünya Kaçtı Gözüme, Sen Sen Sen, Bir Kapı Önünde şiir kitaplarıyla mesaj vermeyi amaçlamıştır.

Bu parçadaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi getirilir?

Aşağıdakilerden hangisi sırasıyla yukarıda verilen boşluklara getirilir?

A) Asaf Halet Çelebi

A) Özdemir Asaf - Sabahattin Kudret Aksal

B) Fazıl Hüsnü Dağlarca

B) Sabahattin Kudret Aksal - Özdemir Asaf

C) Sabahattin Kudret Aksal

C) Erdem Bayazıt – Cahit Zarifoğlu

D) Bedri Rahmi Eyüboğlu

D) Behçet Necatigil – Cahit Külebi

E) Cahit Külebi

E) Asaf Halet Çelebi – Fazıl Hüsnü Dağlarca



BÖLÜM 08 Test

İkinci Yeni Şiiri 1. Aşağıdakilerden hangisi İkinci Yeni şiir anlayışı için

11

5. Aşağıdakilerin hangisinde Cemal Süreya’ya ait eserlere

söylenemez?

yer verilmemiştir?

A) Garipçilerin şiir anlayışına tepki göstermişlerdir.

A) Günübirlik, Beni Öp Sonra Doğur Beni

B) Şiir şiir için, sanat da sanat içindir görüşünü savunurlar.

B) Şapkam Dolu Çiçekle, Sevda Sözleri

C) Şiiri düzyazıya yaklaştırmamışlardır.

C) Üstü Kalsın, 999. Gün, Göçebe

D) Doğa tasvirleri, olay, konu gibi unsurları şiirden uzak tutmuşlardır.

D) Yerçekimli Karanfil, Kirli Ağustos E) On Üç Günün Mektupları, Üvercinka

E) Söyleyişe değil anlama önem vermişlerdir.

2. Gelenek ve halk kültüründen oldukça uzak durmaları ve anlaşılamayan şiirleri nedeniyle eleştirilmiş bir yönelimdir ---fakat Türk şiirine getirilenler açısından önemlidir. Sanatçılar kendi çizgilerinde bağımsız ve özgün şiirleriyle ileriki dönemlerde önemli yerlere gelmişlerdir.

6. Metafizik konuları şiirlerine yansıtmıştır. İslam mistisizmini

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir?

modern gerçeküstücü anlayışla birleştirmiştir. Şiirlerinde lirik bir söylem vardır. Yaşam anlayışı açısından diğer II. Yeni şairlerinden farklıdır. Yaşam sevinci yerine yaşatma sevincini ön planda tutar.

A) Birinci Yeni B) İkinci Yeni C) Hisarcılar D) Maviciler

Bu parçada bazı özellikleri verilen şair aşağıdakilerden hangisidir?

E) Toplumcu - gerçekçiler

A) Ece Ayhan

Çözüm Yayınları



B) Sezai Karakoç C) İlhan Berk D) Turgut Uyar E) Cemal Süreya

3. Aşağıdakilerden hangisi Cemal Süreya için söylenemez? A) II. Yeni şiirinin kuramcısı olması B) Canlı ve akıcı halk Türkçesini şiirlerinde kullanması C) Mizahi bir üslupla ironik şiirler yazması D) Şiirlerinde bir başkaldırı havası olması E) Düzyazı türlerinde eser vermemesi

4. (I) Günlük konuşma dilinin şiirde kullanılmasına karşı çıkmışlar, her okurun şiiri, kendine göre yorumlaması gerektiği ileri sürmüşlerdir. (II) Sembolizmin izlerini taşıyan, imgeli ve soyut bir şiir dili oluşturmak için edebî sanat kullanımına fazlaca başvurmamışlardır. (III) Şiirde nükteye, şaşırtmaya yer vermemişler, aklı değil duygu ve çağrışımı önemsemişlerdir. (IV) Uyak ve ölçüye ahenk unsuru sağlaması koşuluyla karşı çıkmamışlardır. (V) Bireyin kendisine ve topluma yabancılaşması, içe kapanıklık, bunalım, şüphe, bıkkınlık, yalnızlık gibi konulara yönelik şiirler yazmışlardır.

Bu parçada numaralanmış belirlemelerden hangisi İkinci Yenilerin şiir anlayışıyla örtüşmez? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

7. İkinci Yenilerin “Düşünce Şairi” olarak anılmıştır ve en fazla şiir yazan şairidir. Şiirlerinde modern insanın bunalımlarını, gelecek endişesini ele almıştır. Yunan mitolojisini ve Yunan tiyatrosunun unsurlarını şiirine yansıtmıştır. “Yerçekimli Karanfil” şiir kitabı İkinci Yeniye ait şiir kitapları arasında en çok basılan kitap özelliğine sahiptir.

Bu parçada sözü edilen şair aşağıdakilerden hangisidir? A) Ece Ayhan B) Edip Cansever C) İlhan Berk D) Turgut Uyar E) Cemal Süreya

251

Test 11

1. E

8. Aşağıdakilerin hangisinde bilgi yanlışı vardır?

2.B

3.E

4.B

5.D

6.B

7.B

8.C

9.B

10.D 11.E 12.D

11. İkinci Yeni sanatçılarına ait aşağıdaki eserlerden hangileri şiir türünde verilmiş eserlerdir?

A) İyi bir çevirmen olan Ülkü Tamer; yalın, açık bir üslupla oldukça nitelikli şiirler yazmıştır. 1970’ten sonra toplumsal bir duyarlıkla şiirler yazmıştır.

A) Armağan - Meydan Ortaya Çıktığında - Şairin Toprağı B) Günübirlik - Şapkam Dolu Çiçekle - Kanatlı At

B) Şiirleri sürekli bir değişim içerisinde olan İlhan Berk, Türk şiirinin birçok nazım biçimini kullanmış, şiirlerinde argoya yer vermiş, düzyazıya yaklaşan bir şiir tekniğini kullanmıştır.

C) Yaşamak Hatırlamaktır - Üstü Kalsın- Kanatlı At D) 999. Gün - Şifalı Otlar Kitabı - El Yazılarına Vuruyor Güneş E) Şahdamar - Virgülün Başından Geçenler - Zamana Adanmış Sözler

C) İkinci Yeni şiiri içinde Türk şiir geleneğinin ahenk unsurlarından yararlanan ve bunu geliştiren tek şair olan Sezai Karakoç, çoğunlukla sosyal içerikli şiirler yazmıştır. D) Halk ve divan şiirinden yararlanan Turgut Uyar, şiirle düzyazıyı birleştirmiş, kentlere sıkışmış insanların yaşamını, bunalımını, yenilgilerini şiirlerinde işlemiş, imgelerle yüklü oldukça yoğun şiirler yazmıştır. E) Şiir dışında düzyazı türlerinde de eser veren Ece Ayhan; arzu, ölüm ve karamsarlık konularında lirik, aklı zorlayan anlaşılmaz şiirler yazmıştır.

9. Seni günlere böldüm, seni aylara

Daha yıllara, yüzyıllara böleceğim



Ve her zaman söyleyeceğim ki beni anla



Böyle eskitilmiş de olsa bu kalbi



Minesi çatlamış bir diş gibi durduracağım karşısında



Şiirler söylenir, şiirler biter



Biz bu sevdayı neresine sakladıktı sen ona bak da



Kahverengi avuçlarına mı gözlerinin



Tam oradan mı kahverengi yağan bir aydınlığa



Bu şiir alıntısı aşağıdaki şiir yönelimlerinden hangisinin özelliklerini yansıtmaktadır?

12. 1. Metin İstanbul'u dinliyorum, gözlerim kapalı



Önce hafiften bir rüzgâr esiyor



Yavaş yavaş sallanıyor



Yapraklar, ağaçlarda



Uzaklarda, çok uzaklarda



Sucuların hiç durmayan çıngırakları



İstanbul'u dinliyorum, gözlerim kapalı



2. Metin



Gecem avurtlarım gibi çöktü

A) Birinci Yeni



Ve çöktüm

B) İkinci Yeni



Sabahım, sabahlarım



Kabından taşan sütler gibi büyüdü



Ve taştım



Gün güne taşındı, yıl yıla



Gitmedim, gidemedim



Bu iki metin için aşağıdaki belirlemelerden hangisi yanlıştır?

C) Hisarcılar D) Toplumcu eğilim E) Millî – tarihî yönelim

252 10. Aşağıda verilen terim – kavramlardan hangisi İkinci Yeni şiiriyle ilişkilendirilemez?

A) İmge - Söz sanatları - Duygu ve çağrışımlar B) Mecazlı söylem - Aydın tabaka - Sürrealizm C) Dadaizm – Yabancılaşma - Bunalım D) İçtenlik – Sıradan yaşam -Anlaşılırlık E) Yalnızlık - Kapalı ve soyut bir anlatım - Söyleyiş güzelliği

Çözüm Yayınları



A) 1. metin Garip, 2. metin İkinci Yeni şiirinin içerik ve üslup özelliklerini yansıtmaktadır. B) İki metin de bireysellik üzerine kurulu bir şiirsel gerçekliğe sahiptir. C) İki metinde de serbest nazım tercih edilmiştir. D) İki metinde de ahenk unsurları hiç kullanılmamıştır. E) 2. metin, 1. metine göre imgeli bir söylemle sahiptir.

12

BÖLÜM 08 Test

İkinci Yeni Sonrası Toplumcu Şiir - 1 1. Aşağıdakilerden hangisi İkinci Yeni sonrası 1960-1980

5. --- gibi eserlerinde Fransız ve Rus şiirinden beslenen ve kendi

yıllarında süren dönemin şiir özelliklerinden değildir?

üslubunu oturtan başarılı bir şair belirir. Ataol Behramoğlu, bu eserlerinde umut, direnme ve başkaldırı gibi temaları işlemiştir.

A) Sanatçılar “And”, “Yeni Gerçek”, “Halkın Dostları”, “Militan” gibi dergilerde bir araya gelmişlerdir.

B) Nazım Hikmet’in toplumcu edebiyat anlayışının etkisi vardır.

Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilemez? A) Bir Gün Mutlaka

C) Sanatsal bir kaygı gütmeden yalın ve açık bir şiir dili kullanmışlardır.

B) Türkiye Üzgün Yurdum C) Bebeklerin Ulusu Yok

D) Somutluk ve anlaşılır olma özelliği temel ilkelerindendir.

D) Üzgün Kediler Gazeli

E) İçerikten çok biçimle ilgilenmişlerdir.

E) Aşk İki Kişiliktir

2. Aşağıdakilerden hangisi Ataol Behramoğlu, Süreyya

Berfe, Nihat Behram, Arif Damar gibi şairlerin şiirlerinde görülen ortak bir özellik değildir?

6. Aşağıdakilerden hangisi Refik Durbaş’la ilişkilendirilemez?

A) Serbest nazım geleneğini devam ettirme B) Halkın sözcüsü olmaya çalışma

A) Hece ölçüsü

C) Duygusal, lirik tarzda şiirler yazma

B) Günlük konuşma dili

D) Şiir aracılığıyla toplumu eyleme geçirme

C) Biçim ve içerik uyumu

E) Sınıfsal mücadele, işçi sınıfı, kent yaşamının zorlukları gibi konuların üzerinde durma

D) Gurbet teması ve sıla özlemi

halkçı ve toplumcu bir niteliğe kavuşmuştur. İçten bir anlatımı vardır. Gerçeklikten uzaklaşmayan bir şairdir. Gün Ola, Ufkun Dışında, Savrulan adlarında şiir kitapları vardır.

Çözüm Yayınları

3. Halk edebiyatından yararlanarak şiirler yazmış, zamanla

E) İşçi kızların yaşamı, pazar yerleri, çayevleri

7. Aşağıdakilerin hangisinde İkinci Yeni sonrası toplumcu şiir anlayışına bağlı şairler verilmemiştir?

Bu parçada tanıtılan şair aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ataol Behramoğlu - İsmet Özel - Nihat Behram

A) Gülten Akın

B) Refik Durbaş - Süreyya Berfe - Metin Eloğlu

B) Özdemir İnce

C) Haydar Ergülen – Enis Batur – Sedat Umran

C) Metin Eloğlu

D) Özdemir Asaf - Can Yücel - Gülten Akın

D) Süreyya Berfe

E) Hasan Hüseyin Korkmazgil - Ahmet Oktay - Metin Altıok

E) Can Yücel

4. İslam mistisizmini de şiirlerinde işleyen ----, şiirin oluşumunda büyük emek veren bir şairdir. İnce bir zekâ ürünü olan şiirleri vardır. Dili oldukça usta kullanmıştır. Geceleyin Bir Koşu, Evet İsyan, Cinayetler Kitabı, Celladıma Gülümserken, Erbain, Bir Yusuf Masalı, El Yazılarına Vuruyor Güneş, Cuma Mektupları, Üç Mesele, Şiir Okuma Kılavuzu gibi eserleri vardır.

Bu parçadaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Sezai Karakoç B) İsmet Özel C) Erdem Bayazıt D) Cahit Zarifoğlu E) Nuri Pakdil

8.

I.



II. Kentleşme sorunları



III. Geleceğe umut



IV. Sınıf anlayışı



V. Bireysel bunalım



Yalnızlık

253

Yukarıdaki temalardan hangi ikisi İkinci Yeni sonrası toplumcu şairlerin şiirlerinde görülmez? A) I. ve V.

B) I. ve III.

D) III. ve V.

E) IV. ve V.

C) II. ve IV.

Test 12

1. E

9. Biz özgürlüğün 

3.D

4.B

5.D

6.A

7.C

8.A

9.B

10.C 11.A 12.B

11. Aşağıdakilerin hangisinde bir bilgi yanlışlığı vardır?

Güzel günlerin  Savaşçıları  Aydınlığın  İyiliğin  Bize eziyet  Ediyorlar bugün  Ama halkımız  Aynı acıların  Bin katını  Yaşamıyor mu sanki 

2.C

A) Gülten Akın, halk dilinden, halk söyleyişlerinden geniş biçimde yararlanarak halkın özlemlerini, sevinçlerini, acılarını ve yaşama savaşını coşkulu bir söyleyişle “Bağbozumu Sofrası”, “Çocuklar Gemisi”, “Yanık Hava”, “Haziran Defteri” gibi şiir kitaplarında işlemiştir. B) Kemal Özer, toplumsal ve siyasal olayların yanı sıra söz konusu olaylar karşısında insanların duygu, düşünce ve tepkilerine tanıklık etmiş bir şairdir. “Araya Giren Görüntüler”de 12 Eylül dönemine ilişkin tanıklığını, “Sınırlamıyor Beni Sevda”da sevdaya toplumsal bakış açısını, “Oğulları Öldürülen Analar” ile de kayıp annelerinin sesini ele almıştır.

Bu dizeler biçim ve anlam özelliği dikkate alındığında aşağıdaki sanatçıların hangisine ait olabilir? A) Cahit Külebi

C) Şiirlerinde toplumcu bir özün egemen olduğu, kavgacı tavrın öne çıktığı Nihat Behram, toplumsal ve bireysel yaşamı şiirlerinde yansıtmıştır. “Özlemin Kadar”, “Hayatımız Üstüne Şiirler”, “Yeniden Kendi Şehrim” adlarında kitaplarıyla ses getirmiş bir şairdir.

B) Ataol Behramoğlu C) Cemal Süreya D) Erdem Bayazıt E) Sezai Karakoç

D) “Saat Sekizi Geç Vurdu”,” Alıcı Kuşu Kardeşliğin”, “Ay Kar Toplamaz ki” gibi şiir kitaplarında Arif Damar, tek seslilikten çok sesliliğe, işçilere ve halk kahramanlarına yazılan şiirlerden herkese yazılan şiire uzanan, yerelden evrensele geçmeyi başaran bir şairdir.

Çözüm Yayınları

E) Tek kitabı olan “Hasretinden Prangalar Eskittim” ile çok büyük bir yankı uyandıran Ahmet Arif, bir Anadolu duyarlılığı ve özlemiyle özellikle modern yaşamın yok edemediği insanlığı Doğu insanının yaşamıyla vererek Türk şiirinde kendine özgü bir yer edinmiştir.

10. Buğdayın, petrolün ve alın terin

254



Yabancı ırmaklara akıyorsa



Su dursa bile sen durma



Alnından kaderini çalanı vur

12.

I.



II. Sınıf anlayışı III. Estetik kaygı

Serbest şiir



Ağzından alınmış olsa da sözün





Can, yüreğinden damıtılsa da



IV. Yabancılaşma



-acılar kardeşindir senin-



V. Kapalı anlatım



Kan sussa bile sen susma



VI. Halk ve işçi sınıfı



VII. Slogansı söylev üslubu



Hayından zalımdan doğanı vur



VIII. Yerleşik düzene eleştiri



Gönülden doğan acıyı vurma



IX. İdeolojik ve düşünsel işlev

Bu dizeler için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?



X. Geleneksel zihniyetten yararlanma

A) Serbest nazmın olanaklarından yararlanılmıştır.





B) Ses tekrarları ile bir iç ahenk sağlanmıştır.

Yukarıdakilerden hangileri İkinci Yeni sonrası toplumcu şiirle ilişkilendirilemez?

C) Alışılmamış bağdaştırmalara fazlaca yer verilmiştir.

A) I, II ve VI.



B) III, V ve X.

D) Seslenmeye ve slogana dayalı bir üsluba sahiptir.

C) IV, VI ve IX.



D) VII, VIII ve X.

E) Hak arama mücadelesi, verilmek istenen iletidir.



E) V, VII ve IX.

BÖLÜM 08 Test

İkinci Yeni Sonrası Toplumcu Şiir - 2 1. Utanırım

4. Aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?

Utanırım fukaralıktan Ele, güne karşı çıplak Üşür fidelerim Harmanım kesat Kardeşliğin, çalışmanın Beraberliği Atom güllerinin katmer açtığı Şairlerin, bilginlerin dünyalarında Kalmışım bir başıma Bir başıma ve uzak Biliyor musun

A) Bir Gün Mutlaka – Ataol Behramoğlu B) Çaylar Şirketten – Refik Durbaş C) Geceleyin Bir Koşu – İsmet Özel D) Çocuklar Gemisi – Ceyhun Atuf Kansu E) Gül Yordamı – Gülten Akın

Yukarıdaki dizeler aşağıdaki şiir anlayışlarının hangisine aittir? A) Saf (öz) şiir

5. Savaşa karşıdır bütün çocuklar  kışın kar altında her sabah  tükenip erise de solgun nefesi  yazın göğsü sırmalı fabrikalarda  çarkları döndürse de yoksul alevi  savaşa karşıdır bütün çocuklar  nice ölümlerden geçmişlerdir  nice rüzgârlar içmişlerdir  gelincik tarlası çocuklar 

B) Toplumcu şiir C) Modern şiir D) Birinci Yeni anlayışı E) İkinci Yeni anlayışı

2. ---- ilk yapıtlarında çocukluk, genç kızlık ve evlilik dönemlerinin

Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilir?



Bu şiir alıntısından aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) Evrenselliğe

Çözüm Yayınları

yaşantıları ile doğaya ilişkin bireysel duygularını içtenlikli bir anlatımla sergiledi. Sonraki yapıtlarında ise çevreyle uyuşmazlığı, toplumsal gerçeklerin getirdiği konular ile insan ve halk sevgisini, özgürlük ve adalet özlemini lirik bir deyişle dile getirdi. “Rüzgâr Saati”, “Kestim Kara Saçlarımı”, “Maraş’ın ve Ökkeş’in Destanı," 42 Günün Şiirleri” adlarında şiir kitapları elli yıldır bu coğrafyada okunmaktadır.

13

B) Sosyal sorunlara C) Bireysel tepkiye D) Serbest nazıma E) İmgeli söyleme

A) Füruzan B) Gülten Akın C) Şukufe Nihal Başar D) Halide Nusret Zorlutuna E) Metin Altıok

3. Türk şiirinde argoyu fazlaca kullanan bir şair olarak tanınmaktadır. Taşlamanın ve toplumsal duyarlılığın ağır bastığı şiirlerinde ise yalın dili ve buluşları ile dikkati çekmiştir. Doğa, insanlar, olaylar, kavramlar, heyecanlar, duyumlar ve duygular şiirlerinde en çok üzerinde durduğu konulardır. Şiirlerinin çoğunda sevdiği insanlar vardır. Eşi, çocukları, torunları, babasına olan sevgisini Küçük Kızım Su’ya”, “Güzel’e”, “Yeni Hasan’a Yolluk”, “Hayatta Ben En Çok Babamı Sevdim” gibi şiirlerine yansıtmıştır.

Bu parçada tanıtılan şair aşağıdakilerden hangisidir? A) Can Yücel B) Özdemir İnce C) Metin Eloğlu D) Kemal Özer E) Arif Damar

6. Yoksul halk çocuklarının arasından çıkan bir kişi oluşuyla övünen bir şairdir. “Temmuz Bildirisi”, “Kızılırmak”, “Acıyı Bal Eyledik”, “Koçero Vatan Şairi”, “Haziran’da Ölmek Zor”, “Acılara Tutunmak” gibi şiir kitaplarında sloganlı bir söylemle imgeli anlatımdan uzak tok ve gür bir tonla ezilenleri dile getirmeye çalışan bir şairdir.

Bu parçada sözü edilen şair aşağıdakilerden hangisidir? A) Ceyhun Atuf Kansu B) Hasan Hüseyin Korkmazgil C) Ataol Behramoğlu D) Refik Durbaş E) Metin Eloğlu

255

Test 13

1. B

7. Çocukluğu, Kurtuluş Savaşı yıllarının Ankara’sında geçen şairin sanatının temeli burada şekillenir. Ulusçu kimliği ise İstanbul’da okuduğu Tıp Fakültesi yıllarına rastlar. Halktan ve onun sorunlarından sıkça bahsetmesi, Atatürk’ün “Halkçılık” ilkesine sıkı sıkıya bağlı oluşundandır. Çocuk hekimi olan şairin şiirlerinde “çocuk” ve “çocukluk” önemli bir yer tutar. Doğrudan çocuklar için yazılmış birçok şiiri bulunan şairin geleceğin büyükleri olarak gördüğü çocuklar konusundaki duyarlılığı önemlidir. Adı, kimliği, dini ne olursa olsun haksızlığa uğrayanların yanındadır. Dünya kardeşliğinden hareket ederek Latin Amerika ülkeleri, Vietnam gibi mağdur olmuş insanlara ve özellikle de ezilen çocuklara tahammülü yoktur.

2.B

3.A

4.E

5.E

10.



Ataol Behramoğlu





Refik Durbaş





Kemal Özer





Nihat Behram



6.B

7.E

8.A

9.A

10.B 11.A 12.A

Aşağıdaki şairlerden hangisi yukarıda verilen sanatçıların üzerinde önemli bir etkiye sahiptir? A) Tevfik Fikret B) Nazım Hikmet Ran C) Mehmet Akif Ersoy D) Asaf Halet Çelebi E) Necip Fazıl Kısakürek

Bu parçada sözü edilen şair aşağıdakilerden hangisidir? A) Metin Eloğlu B) Metin Altıok C) Özdemir İnce D) Can Yücel E) Ceyhun Atuf Kansu

11. İkinci Yeni sonrası toplumcu anlayışla şiir yazan

8. Şairaneliği ellerinin tersiyle şiirden atıp senli benli günlük



256

A) Süreyya Berfe B) Ataol Behramoğlu C) Refik Durbaş D) Kemal Özer E) Özdemir İnce

Bu parçada tanıtılan şair aşağıdakilerden hangisidir? A) Metin Eloğlu



B) Metin Altıok

C) Arif Damar



D) Özdemir İnce



E) Kemal Özer

9.



Birinci Yeni





İkinci Yeni





Toplumcu eğilim



aşağıdaki sanatçılardan hangisi şiir türünün dışında eser vermemiştir?

Çözüm Yayınları

konuşma dilini benimseyen Garipçileri de aşarak ayıp kavramına bir doğallık, bir bağışlanırlık, hatta hatta bir sevimlilik kazandırır. Şair, kitaplarına koyduğu adlarla da sürdürür bu çabasını: Düdüklü Tencere’nin ardından gelen Sultan Palamut , Odun, Horozdan Korkan Oğlan, Ayşemayşe gibi eserleri şiiri havalarda uçan nazenin bir balon sayan gülünç anlayışı yıkmaya çalışır. Adeta sille tokat verip veriştirerek. Türk şiirinin bu bıçkın, bu hırçın, bu külhan ağızlı uçan şairi, zamanla, hele Odun’dan sonra, yavaş yavaş yatışıp toplumsal eleştiriden uzaklaşarak mizah ve yergiden yine de kopmadan daha bir ölçülü ve özenli bir dille kişisel yaşantılara, daha çok kendi yaşantısına, aşklarına, tutkularına, özlemlerine döner, yer yer dilin kurallarını çiğneyip yeni sözcükler yaratarak.

Aşağıdakilerden hangisi yukarıda verilenlerde ortak bir özelliktir?

12. Halka doğruyu anlatmak, gerçeği anlatırken kimi zaman sert ama her zaman yürekli olmak, insanların yüreğine gelecek adına, kendi güçleri adına, geleceği biçimlendirmedeki yetenekleri adına güçlü inanç satmak. Bütün dünyada barış için mücadele etmek ve yazdıkları kanalıyla yazılarının ulaşabileceği her yerde barış savaşçıları yetiştirmek, insanları ilerlemek için duydukları soylu ve doğal isteklerinde birleştirmek.

Emin Özdemir’in yukarıdaki değerlendirmesi aşağıdaki şairlerden hangisiyle ilgili olamaz?

A) Serbest şiir anlayışı

A) Asaf Halet Çelebi

B) Sosyal sorunlara değinme

B) Nihat Behram

C) Bireysel konuları ele alma

C) Refik Durbaş

D) Biçimi içerikten daha çok önemseme

D) Özdemir İnce

E) İmgeli bir anlatımı yeğleme

E) Ceyhun Atuf Kansu

BÖLÜM 08 Test

1980 Sonrası Türk Şiiri 1. Aşağıdakilerden hangisi 1980 sonrası Türk şiiri için

14

4. Mistik ve metafizik, Hüseyin Atlansoy'un şiirlerinde ele aldığı

söylenemez?

konulardır. Kent yaşamını, insanların ilişkilerindeki hızlı değişimi konu etmiştir. Yalın bir dili vardır. İronik söylem, anlatımının temel özelliğidir. ---- bazı önemli eserlerindendir.

A) Şiir temel unsur olarak ele alınmıştır. B) Düzyazı ile şiir, birleştirilmeye çalışılmıştır.



C) Kapalı, karmaşık, imgeli bir şiir anlayışı hâkimdir. D) Şiir, ideolojiye dayandırılarak toplum bilinçlendirilmeye çalışılmıştır.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilemez? A) Şehir Konuşmaları B) Kaçak Yolcu

E) Biçimsel özellikler ve üslup, içerikten daha çok önemsenmiştir.

C) Metropol İnsanları D) Tuğralar Perişey E) İntihar İlacı

2. Divan şiiri geleneğinden yararlanarak klasik ve çağdaş şiiri

5. Aşağıdaki şairlerden hangisi 1980 sonrası Türk

sentezlemiştir. Kendisine özgü oldukça zengin bir imge dünyası vardır. Lirik şiirleri vardır. Aşk, yalnızlık, çocukluk, kardeşlik, arayış temalarını sıklıkla kullanmıştır. “Karşılığını Bulamamış Sorular”, “Sırat Şiirleri”, “Üzgün Kediler Gazeli”, “Kabareden Emekli Bir Kızkardeş” gibi şiir kitapları vardır. Bu parçada tanıtılan şair aşağıdakilerden hangisidir? A) Haydar Ergülen B) Hüseyin Atlansoy C) Enis Batur D) Ebubekir Eroğlu

A) Enis Batur B) Murathan Mungan C) Küçük İskender D) Ahmet Erhan

Çözüm Yayınları



şairlerinden değildir?

E) Haydar Ergülen

E) Ahmet Erhan

3. “Gittin Taş Atarak Denizlerime, Meşaleler, Leke, Parmak

6. Şiir ve özellikle deneme türünde birçok eseri vardır. Birçok yayınevinde çalışmış ve program yapmıştır. Gezi, günlük, inceleme, söyleşi, eleştiri türlerinde de eserler verilmiştir. Şiirlerinde düzyazıya yaklaşan bir anlatım tarzıyla ve hemen her konuya değinmesiyle dikkati çekmiştir. “Tuğralar, “Perişey”, “Kanat Hareketleri”, “Doğu - Batı Divanı”, “Opera” adlarında şiir kitapları vardır.

Uçlarımdaki Yangın, Aynada Gün Doğumu” gibi şiir kitaplarında sese ve sözcüğe önem veren ----, eşyanın metafiziğini, günlük yaşamı, doğayı, aşkı, ruhu ve bireyin çıkmazlarını ele almıştır.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Ahmet Erhan



Bu parçada tanıtılan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

B) Haydar Ergülen

A) Enis Batur

C) Hüseyin Atlansoy

B) Metin Eloğlu

D) Sedat Umran

C) Ahmet Erhan

E) Ebubekir Eroğlu

D) Küçük İskender E) Murathan Mungan

257

Test 14

1. D

7. Şiir ve yazıları çoğunlukla Diriliş, Edebiyat, Yönelişler,

3.D

4.D

5.E

6.A

7.B

8.A

9.E

10.E 11.C 12.B

10. İlk şiiri Milliyet Sanat'ta yayımlandı. Kişisel yaşamından,

Gergedan, Kitaplık dergilerinde yayımlandı. İlk kitabı, “Kuşluk Saatleri” 1974 yılında çıktı.”Kayıpların Şarkısı” kitabıyla 1985 yılında şiir dalında, “Modern Türk Şiirinin Doğası” kitabıyla 1994 yılında deneme dalında, “Geçmişin İçindeki Geçmiş” kitabıyla da 2014 yılında Türkiye Yazarlar Birliği ödüllerini aldı. “Kuşluk Saatleri”, “Şahitsiz Vakitler”, “Sınır Taşı”, “Sesli Harfler” adlarında şiir kitapları vardır.

2.A

çocukluk, aşk gibi konulardan hareketle yazdığı şiirleriyle kendi kuşağının önemli isimlerinden birisi oldu. Kendisini marjinal ve aykırı bir metropol şairi olarak tanımladı. Sınırsız çağrışımlara ve zengin bir imgeleme dayalı bir şiir dünyası vardır. “Gözlerim Sığmıyor Yüzüme”, “Periler Ölürken Özür Diler”, “İpucu Bırakma Sanatı” adlarında şiir kitapları vardır.

Bu parçada üzerinde durulan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

Bu parçada sözü edilen şair aşağıdakilerden hangisidir? A) Hüseyin Atlansoy B) Ahmet Erhan

A) Sedat Umran

C) Murathan Mungan

B) Ebubekir Eroğlu

D) Sedat Umran

C) Ahmet Erhan

E) Küçük İskender

D) Enis Batur E) Haydar Ergülen

11. Aşağıdaki eşleştirmelerin hangisi yanlıştır?

8. Türk şiirinin lirik zenginliğini özellikle 1960 sonrası toplumcu



Yukarıda hakkında bilgi verilen şair aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ahmet Erhan – Toplumcu şiir B) Hüseyin Atlansoy – Mistisizm

Çözüm Yayınları

şiirinin ögeleriyle kaynaştırarak kendisine özgü bir sese ulaşmıştır. Şiirlerinde gençlerin dramını karamsar ve estetik bir yaklaşımla ele almıştır. “Alacakaranlıktaki Ülke” ile Behçet Necatigil Şiir Ödülü'nü, “Deniz, Unutma Adını” ile de Yunus Nadi Armağanı'nı almıştır.

C) Haydar Ergülen – Dinî duyarlılık D) Küçük İskender – Bireysellik E) Sedat Umran – Dinî yönelim

A) Ahmet Erhan B) Sedat Umran C) Ebubekir Eroğlu D) Enis Batur E) Haydar Ergülen

12. bir gül açılsın sevgilinin şefaati dileğince  yetmişbir kerre yetmişbir ince diken  batsın ellerime

258

9.



İslami bir duyuş





Mitsizime dayalı algılayış



Aşağıdaki sanatçılardan hangisinin şiirlerinde yukarıda verilenler görülür? A) Ahmet Erhan B) Murathan Mungan C) Küçük İskender D) Enis Batur E) Hüseyin Atlansoy

Allah’ım günahkâr dağlarımı bassın deryaların bir gül açılsın bir gül için bin gül içinde

Bu şiir alıntısı tema ve konu açısından değerlendirilirse aşağıdaki şairlerden hangisine ait olur? A) Haydar Ergülen B) Hüseyin Atlansoy C) Murathan Mungan D) Küçük İskender E) Enis Batur

BÖLÜM 08 Test

Cumhuriyet Dönemi Halk Şiiri 1. Aşağıdakilerden hangisi Cumhuriyet Dönemi halk şiiri

15

4. Ardahan, Çıldırlı bir ozandır. Kars Radyosu’nda âşıklarla

için söylenemez?

ilgili programlar yapmıştır. Yurt dışında ve yurt içinde birçok etkinliğe katılmıştır. Bol ödüllü bir ozandır. 1000’in üzerinde şiiri vardır. UNESCO tarafından “Yaşayan İnsan Hazinesi” olarak onurlandırılan ozan, Kültür Bakanlığı bünyesinde halk şiiri geleneğiyle ilgili birçok çalışmayı yürütmüştür.

A) Yalın halk Türkçesi kullanılmıştır. B) Halk şiirinin geleneksel biçim özellikleri devam ettirilmiştir. C) Halk şiirinin geleneksel temaları ve yaşanan dönemin konuları ele alınmıştır.



D) Serbest şiirin etkisiyle yeni nazım biçimleri tercih edilmiştir.

Bu parçada sözü edilen halk ozanı aşağıdakilerden hangisidir? A) Âşık Veysel

E) Saz eşliğinde şiir söyleme geleneği devam ettirilmiştir.

B) Yaşar Reyhani C) Âşık Feymani D) Şeref Taşlıova E) Murat Çobanoğlu

2. Sivas’ın Şarkışla ilçesinin Sivrialan köyünde doğmuştur.



Bu parçada sözü edilen halk ozanı aşağıdakilerden hangisidir? A) Âşık Feymani

5. Kahramanmaraşlı bir ozan olan ----, Atatürk, sevda, umut, Çözüm Yayınları

Cumhuriyet'in onuncu yılında Ankara’ya gelerek şiirlerini okumuş, ünlenmiştir. Çocukluğunda geçirdiği çiçek hastalığıyla gözünü kaybetmiştir. Şiirlerinde insan, yurt, doğa sevgisini dile getirmiştir. Tasavvuf felsefesinin kazandırdığı hoşgörü anlayışı, şiirinin temellerinden biridir. Şiirlerinde yalın ve açık bir Türkçe kullanmıştır. Tüm şiirlerinde hece ölçüsünü kullanmıştır. Şiirleri “Deyişler”, “Sazımdan Sesler” adlı iki kitapta toplanmıştır. “Dostlar Beni Hatırlasın” adlı kitabında ise tüm şiirleri toplanmıştır.

aşk, ölüm, özeleştiri, vefasızlık gibi birçok konuda söylenmiş şiirlere sahiptir. Birçok şiiri birçok sanatçı tarafından bestelenmiş, şiirleri dilden dile dolaşmış bir ozandır.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir?

B) Şeref Taşlıova

A) Âşık Feymani

C) Murat Çobanoğlu

B) Âşık Mahzuni Şerif

D) Yaşar Reyhani

C) Âşık Murat Çobanoğlu

E) Âşık Veysel

D) Âşık Şeref Taşlıova E) Abdurrahim Karakoç

3. ----, Karslı bir ozandır. Birçok yayın kuruluşunda programlar yapmıştır. Yurt içinde ve dışında birçok etkinliğe katılmıştır. Atışma geleneğinin kendi dönemindeki en iyi ustasıdır. Öğüt veren şiirleri ve millî duygulara dayalı hassasiyeti vardır. Anısına her yıl Kars’ta onun adıyla Âşıklar Bayramı düzenlenir. Derlediği Kiziroğlu Mustafa Bey türküsü ve hikâyesi ile ülkece sevilmiş bir ozandır.

Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Âşık Veysel B) Âşık Feymani C) Şeref Taşlıova D) Murat Çobanoğlu E) Yaşar Reyhani

259

6. Aşağıdakilerden hangisi Abdurrahim Karakoç’la ilişkilendirilemez?

A) Mihriban B) Hasan’a Mektuplar C) Taşlama D) Kahramanmaraş E) Koçaklama

Test 15

1. D

7. Erzurumlu bir halk ozanıdır. Şiirleri halk türküsü olarak

3.D

4.D

5.B

6.E

7.B

8.A

9.D

10.D 11.E 12.E

10. 1932’de Sivas’tayken düzenlediği Sivas Halk Şairleri Bayramı

söylenmiş ya da başka sanatçılarca bestelenmiştir. Konya Âşıklar Bayramı'na sürekli katılmıştır. Aşk, sevgi, doğa, köy yaşamının zorlukları konularını şiirlerinde işlemiştir. Atışma ve halk hikâyeciliği alanlarında da ustadır.

2.E

ile halk şiiri geleneğinin üzerindeki ölü toprağı kaldıran ve halk şiirinin gelişimine ve bilinmesine katkı sağlayan Cumhuriyet Dönemi şairlerindendir. Âşık Veysel Şatıroğlu gibi bir halk ozanını devlet radyolarına çıkarması ise onun kültüre başka önemli bir hizmetidir.

Bu parçada tanıtılan halk ozanı aşağıdakilerden hangisidir? A) Âşık Feymani

Bu parçada sözü edilen Cumhuriyet Dönemi sanatçısı aşağıdakilerden hangisidir?

B) Âşık Yaşar Reyhani

A) Ahmet Oktay

C) Abdurrahim Karakoç

B) Ahmet Arif

D) Âşık Murat Çobanoğlu

C) Ahmet Hamdi Tanpınar

E) Âşık Şeref Taşlıova

D) Ahmet Kutsi Tecer



E) Ahmet Muhip Dıranas

11. Çekin halay, çalsın durmadan sazlar  Çekin ağır ağır, halay düzülsün Süzülsün oyunlar, süzülsün nazlar  İnce beller, mahmur gözler süzülsün

8. Aşağıdakilerden hangisi Çukurova âşıklarından atışma

Tutun kızlar tutun, birleşsin eller  Çalın sazlar çalın, kırılsın teller Dönün kızlar dönün, kıvrılsın beller  Uzun, siyah saçlar tel tel çözülsün

geleneğini en iyi devam ettiren Osmaniye Kadirlili bir ozandır?

A) Âşık Feymani C) Âşık Yaşar Reyhani D) Abdurrahim Karakoç E) Âşık Murat Çobanoğlu

Çözüm Yayınları

B) Âşık Şeref Taşlıova



Cumhuriyet Dönemi’nde yazılmış yukarıdaki dörtlükler için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Halk Türkçesi kullanılmıştır. B) Halk şiiri geleneğinin biçim özelliklerinden yararlanılmıştır. C) Mecazlı bir söylemden uzak durulmuştur. D) Kafiye çeşidi ve dizilişi yönünden halk şiiriyle bir ortaklığa sahiptir. E) İçerik yönünden görünen anlamın ardında yoğun bir anlam sağlanmıştır.  

9. Kırşehirli ozan, Çiçekdağı’ndan Türkiye'ye açılan bir halk

12. Yıllar yılları kovaladı. Her yıl yeni bir heyecan ve aşkla yarışma dallarına yeni dallar ilave ediyorduk. Yeni yeni ozanlar, omuzlarında sazları, Konya’ya geliyorlardı. Başından beri ilk kabul ettiğimiz husus şuydu: ---- bir er meydanıydı. Sazın, sözün, şiirin, türkünün Kırkpınar’ıydı Konya. Yol tutup gelen kimseye “Niye geldin?” diye bir soru sormuyorduk. Nasıl ki gelmeyenlere “Niye gelmedin?” diye bir soru iletmediğimiz gibi. Şu var ki katılan her ozan durumu, kabiliyeti ne olursa olsun, bir eğitimin içinde buluyordu kendisini. Her bölgenin kendine has makamına, tarzına o bölgenin ozanları adapte olmuşlar; deyişlerinde, nağmelerinde, üsluplarında bu özelliğe göre şiirlerini söylüyor, sazlarını çalıyorlardı.

ozanıdır. Babası da kendisi gibi bir saz ve söz üstadıdır. Anadolu'da dinlenen bir halk ozanı olarak dillere destan olan onlarca türküsüyle geniş kitlelere ulaşmıştır. Kendisine teklif edilen devlet sanatçılığını halkın sanatçısı olmayı daha çok önemsediği için reddetmiştir. Abdallık kültürünün son büyük efsanesi olarak bilinir. UNESCO, hayatta olduğu dönemde “Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi” ne bağlı olarak Türkiye envanterinde "Ulusal yaşayan insan hazinesi" olarak kabul etmiştir.

260



Bu parçada tanıtılan halk ozanı aşağıdakilerden hangisidir? A) Âşık Veysel B) Yaşar Reyhani C) Âşık Feymani D) Neşet Ertaş E) Murat Çobanoğlu



Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Halk şiiri geleneği

B) Âşıklık geleneği

C) Atışma meydanı

D) Türkiye Kültür Etkinliği



E) Türkiye Âşıklar Bayramı

TÜMEVARIM - V Test 1. ----, ufak bir dinleyici grubu karşısında herhangi bir sorunu,

5. Bir oyuncunun tek başına hazırlayıp yürüttüğü bir tür sahne

içten bir sohbet havası içinde ele alan tartışmalardır. Amaç, düşünce alışverişinde bulunmak ve ele alınan konu üzerinde fikir sahibi olmaktır. Bu konuşmalardan sonra dinleyicilerin üyelere soru sormak ve gerekli açıklamalar yapmak için forum düzenlenebilir.

01

gösterisidir. Bu gösteride sanatçı, anlattığı bir olay veya hikâyeyi seyirciler önünde hareket ve taklitlerle canlandırır. Ses, şive; el, yüz gövde taklitleri sayesinde anlattıkları, tiyatro oyununa dönüşür. Bu tek aktörlü oyunun dekoru, özel kostümleri veya makyajı, aksesuarları yoktur. Tüm oyun, sadece ses ve taklitlere dayanır. Hatta iyi bir sanatçı, oturduğu yerden kalkma ihtiyacı bile hissetmeden oyununu sürdürür. Sanatçı, erkek izleyicilerin toplandığı yerlerde (mesire yeri, kahvehane vb.) yüksekçe bir yere konmuş iskemlesine oturur. Söze başlayacağı zaman omzunda beyaz bir mendil, elinde arada sırada yere vurarak ses çıkardığı bastonla oyununa başlar.

Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilebilir? A) Panel B) Nutuk C) Münazara D) Konferans E) Sempozyum



2. Şair Evlenmesi için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Bu parçada aşağıdakilerin hangisi hakkında bilgi verilmiştir? A) Orta oyunu

A) Türk edebiyatında yazılan Batılı tarzda ilk tiyatro eseridir.

B) Karagöz

B) Görücü usulü evliliğinin sakıncalarını konu edinmiştir.

C) Tuluat

C) Geleneksel Türk tiyatrosunun izlerini taşır, sade bir konuşma diliyle yazılmıştır.

D) Meddah E) Köy seyirlik oyunları

D) Oyunun kişileri, dönemin toplumsal yapısını yansıtan gerçekçi karakterlerdir.

3. Cumhuriyet Dönemi şairidir. Epik şiirleriyle kendini gösteren sanatçının şiirlerinde Kurtuluş Savaşı’mızın bilinmeyen kahramanları ve mucizevi zaferleri işlenmiştir. Türkçenin gelişmesi için uğraş vermiş, destansı eserlerinde halkı, Mehmetçiği anlatmıştır. Sanatçının “Havaya Çizilen Dünya”, “Çocuk ve Allah”, “Çakır’ın Destanı”, “Üç Şehitler Destanı”, “Kubilay Destanı”, “Malazgirt Ululaması” gibi yapıtları vardır.

6. ---- , 19. yüzyılın ikinci yarısında Fransız edebiyatında hem klasisizm hem romantizm akımına tepki olarak ortaya çıkan bir edebî akımdır. Gustave Flaubert’in “Madam Bovary” romanıyla romantizm karşısında üstünlük sağlamıştır. Pozitivizm düşüncesinin edebiyata yansımasıdır. Sanatçılar, gerçekçiliğe bağlı kalmışlar, gözlem ve belgelerden yararlanmışlardır. Kişilerin ruhsal durumlarını etkileyen çevreyi bilinçli biçimde ve etkili olarak tasvir etmişlerdir.

Bu parçada tanıtılan şair aşağıdakilerden hangisidir? A) Ömer Bedrettin Uşaklıgil B) Fazıl Hüsnü Dağlarca C) Behçet Kemal Çağlar D) Falih Rıfkı Atay E) Faruk Nafiz Çamlıbel

4. “Anamın Kitabı”, “Vatan Yolunda”, “Gençlik ve Edebiyat Hatıraları”, “Zoraki Diplomat”, “Politikada Kırk Beş Yıl”,” “Hüküm Gecesi adlı eserlerin sahibi olan edebiyatımızın 20. yüzyıl yazarlarındandır. Çeşitli türde eserler vermesine rağmen asıl ününü romanlarıyla sağlamıştır. Tanzimat Dönemi ile Cumhuriyet Dönemi arasındaki dönem ve kuşakların geçirdikleri sosyal değişimleri, eserlerinde işlemiştir.

Çözüm Yayınları

E) Türkçede noktalama işaretlerinin kullanıldığı ikinci eserdir.



Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Natüralizm B) Parnasizm C) Sembolizm D) Dadaizm E) Realizm

261

7. Aşağıdakilerden hangisi Victor Hugo’nun bir eseri

Bu parçada tanıtılan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

değildir?

A) Behçet Kemal Çağlar

A) Notre-Dame’ın Kamburu

B) Falih Rıfkı Atay

B) Sonbahar Yaprakları

C) Reşat Nuri Güntekin

C) Hernani

D) Refik Halit Karay

D) Haydutlar

E) Yakup Kadri Karaosmanoğlu

E) Kral Eğleniyor

Test 01

1. A

8. Dönemin romanlarında romantizmin etkisi ve roman türüne

Bu parçada hakkında bilgi verilen romanlar aşağıdaki edebî dönemlerin hangisinde yazılmıştır? A) Fecriati

4.E

5.D

6.E

7.D

8.B

9.C

10.B 11.D 12.C



Daha diyordu



Şehit olasım geldi hemen



Sabaha diyordu



Al bir kalpak giymişti al



Al bir ata binmişti al



Zafer ırak mı dedim



Aha diyordu



Bu şiir alıntısı için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Modern şiir geleneğinin özelliklerini taşımaktadır.

B) Tanzimat Dönemi

B) Epik tarzda bir şiirdir.

C) Servetifünun Dönemi

C) Serbest şiir tarzında yazılmıştır.

D) Millî Edebiyat Dönemi

D) Anonim bir özelliğe sahiptir.

E) Cumhuriyet Dönemi

uzun metinlerdir. (III) Düzyazı biçimindedir fakat az da olsa şiir özellikleri de gösterebilir. (IV) Seçkin kişilerden veya bir kahraman etrafında gelişen olaylar ele alınır. (V) Tarihin bilinmeyen dönemlerinde milleti derinden etkileyen ve gerçekçi payı olan olaylar ele alınır.

Çözüm Yayınları

E) Anlatımda yalın bir dil tercih edilmiştir.

9. (I) Destanlar, olağanüstü özellikler içerirler. (II) Oldukça



3.B

11. Mustafa Kemal’i gördüm düşümde

olan yabancılıktan dolayı eserlerde tesadüflere çokça yer verilmiş, yazarlar eserlerinde kendilerini gizlememişlerdir. Romanlarda yazarlar araya girerek okuyucuya seslenmiş, olayların akışına müdahale etmişlerdir. Roman kahramanları genellikle tek yönlü ele alınmış, iyiler iyi, kötüler de kötü olarak işlenmiştir. Romanlarının sonunda iyiler ödüllendirilmiş, kötüler de cezalandırılmıştır. Mekân tasvirleri romanlarda süs amacıyla yapılmış; mekânın, kahramanın ruh dünyasına etkisi üzerinde fazlaca durulmamıştır.

2.E

Bu parçada destanlarla ilgili numaralı cümlelerin hangisinde yanlışlık vardır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

12. Atabetü’l - Hakayık ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) “Hakikatlerin eşiği” anlamına gelen eser 11. yüzyılın sonları ile 12. yüzyılın başlarında yaşamış Yüknekli Edip Ahmet tarafından Türk-İslam değerleri çerçevesinde insanları eğitmek için yazılmış bir kitaptır.

10. Geleneksel Türk tiyatrosu ile modern Türk tiyatrosunun

aşağıdaki karşılaştırmalarının hangisinde yanlışlık vardır?

262

A) Geleneksel tiyatro doğaçlamayken modern tiyatro bir metne dayanır. B) Geleneksel tiyatroda sahne, dekor, kostüm önemsenirken modern tiyatroda önemsenmez. C) Geleneksel tiyatroda sadece belirli bazı tipler vardır, modern tiyatroda ise tip ile karakterler çeşitlidir ve fazladır. D) Geleneksel tiyatro yanlış anlaşılmalardan doğan komikliklere dayanırken modern tiyatroda konuya göre dil kullanılır. E) Geleneksel tiyatroda perde, sahne bölümleri olmazken modern tiyatroda vardır.

B) Dinî-ahlaki didaktik eser, Türk-İslam edebiyatı tarihinin elde bulunan ikinci eseri olması açısından başta Türk dili olmak üzere tarih ve edebiyat tarihi araştırmaları için büyük öneme sahiptir. C) Sade bir dille yazılmış, 14 bölüm hâlinde düzenlenmiş, beyit ve dörtlük nazım birimleriyle aruz ölçüsü kullanılarak yazılmıştır. D) İlim öğrenmek ve ilmin faydaları, cehaletin zararı, dünyanın fâniliği ve vefasızlığı, cömertlik, kanaat ve alçak gönüllülüğün methi, cimrilik ve hırsın kötülüğü gibi konular işlenmiştir. E) Yazar, fikirlerini hadis, ayet mealleriyle ve Arapça beyitlerle desteklemiştir.

TÜMEVARIM - V Test 1. Civan da canına böyle kıyar mı

Hasta başın taş yastığa koyar mı



Ergen kıza beyaz bezler uyar mı



Al giy allı balam şalların hani



Bu dörtlüğün nazım türü aşağıdakilerden hangisidir?

02

4. Realist sanatçılar, yalın, açık bir dil kullanmışlar, hayal ve duyguya kapılmadan toplumsal gerçekliği olduğu gibi eserlerine yansıtmışlardır. Eserlerinde kişiliklerini gizlemişler, olaylara tarafsız bir şekilde yaklaşmışlardır. Realizm akımının başlıca temsilcileri ---- gibi sanatçılardır.

A) Koçaklama

Aşağıdakilerden hangisi bu parçada boş bırakılan yere getirilemez? A) Flaubert

B) Taşlama

B) Stendhal

C) Güzelleme

C) Puşkin

D) Ağıt

D) Gogol

E) Nefes

E) Dostoyevski

5. Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat I. Dönemin bir özelliğidir?

2. Gazelin beyitlerine verilen adlar ve açıklamaların

A) İngiliz edebiyatı örnek alınmıştır. B) Şiirlerde “göz için uyak anlayışı” hâkimdir.

A) Matla: Gazelin ilk beytidir.

C) Şiirlere konuya uygun başlık verilmiştir.

B) Hüsnümakta: Gazelin son beytidir. Genellikle şairin mahlası yer alır.

D) Batılı akımlardan parnasizm ve sembolizm etkisi söz konusudur.

C) Beyt’ül gazel: Gazelin en güzel beytine denir. D) Yek-avaz gazel: Tüm beyitleri aynı güzellikte söylenmiş gazellerdir. E) Yek-ahenk gazel: Tüm beyitleri konu ve anlam bütünlüğü taşıyan gazellerdir.

Çözüm Yayınları

hangisinde yanlışlık vardır?

E) Hece ölçüsü şiirde kullanılmış, aruza yönelik birkaç basit deneme yapılmıştır.

6. “Zeytindağı”, “Atatürk’ün Bana Anlattıkları”, “Babanız Atatürk”, “Çankaya”, “Kurtuluş”, “Atatürkçülük Nedir?”, “Atatürk Ne İdi?”, “Bayrak” gibi eserlerin sahibi Cumhuriyet Dönemi sanatçısıdır. Resmî görevle birtakım Avrupa yolculuklarına da katılmış, savaş sona erince iki arkadaşıyla birlikte “Akşam” gazetesini kurmuştur. “Hakimiyet-i Millîye”, “Milliyet”, “Ulus” gazetelerinin de başyazarlığını yapmıştır. 1950’de siyasi hayattan çekilerek kendini gazeteciliğe adamıştır. Kısa bir süre “Cumhuriyet” gazetesine haftalık sohbetler yazdıktan sonra bir arkadaşıyla birlikte “Dünya” gazetesini kurmuştur.

3. Divan-ı Hikmet ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Osmanlı Türkçesiyle yazılmıştır. B) Hoca Ahmet Yesevi tarafından yazılmıştır.



Bu parçada hakkında bilgi verilen kişi aşağıdakilerden hangisidir?

C) Dinî ve ahlaki konuları ele alan eser, didaktik bir niteliğe sahiptir.

A) Refik Halit Karay

D) İslamiyet’i Türklere sevdiren, yol gösterici ve ahlaki ilkelere sahip bir eserdir.

C) Reşat Nuri Güntekin

E) Beyit ve dörtlüklerle, aruz ve hece ölçüsüyle yazılan eserin adı “bilgece söz” anlamına gelir.

B) Falih Rıfkı Atay D) Yakup Kadri Karaosmanoğlu E) Behçet Kemal Çağlar

263

Test 02

1. D

7. Aşağıdakilerden hangisi Ahmet Mithat Efendi’nin hikâye türünde eserleridir?

A) Açık Baş, Siyavuş B) Jön Türk, Müşehedat C) Letâif- i Rivayat - Kıssadan Hisse D) Çengi, Avrupa’da Bir Cevelan E) Henüz On Yedi Yaşında, Dürdane Hanım

B) Nermi Uygur C) Özdemir İnce

5.C

6.B

7.C

8.E

9.C

10.D 11.D 12.E

I.



II. “Mutluluk veren bilgi” anlamına gelen Kutadgu Bilig, didaktik bir eserdir.



III. Atabetü’l Hakayık, “gerçeklerin eşiği” anlamına gelen, nesir tarzında yazılmış bir eserdir.



IV. Hoca Ahmet Yesevi, Yesevilik tarikatını kuran ve Yunus Emre’yi etkileyen ulu bir ozandır.



V. Sav, koşuk gibi Türk şiirinin eski örneklerini içeren Kutadgu Bilig, Yusuf Has Hacip tarafından yazılmış bir sözlüktür.



Yukarıda verilenlerin hangi ikisinde bilgi yanlışlığı vardır?

Divanu Lugat'it-Türk, hem İslamiyet öncesi hem de İslami dönem edebiyatımız için bir kaynaktır.



B) I. ve V.

D) III. ve V.

C) II. ve IV.

E) IV. ve V.

11. Balıkçı oldum balık ağa girmedi

Çözüm Yayınları

A) Nurullah Ataç

4.C

A) I. ve II.

Götürdüğü”, “Düşün Payı”, “Yokuşa Doğru”, “Şiir Üzerine Düşünceler” adlarında eserleri olan yazar, İstanbul ve Ankara üniversitelerinde estetik ve sanat tarihi hocalığı yapmıştır. Ankara Üniversitesinin rektörlüğünü de yapmış bir profesördür. Eleştiri ve deneme türlerinde isim yapmış bir yazardır. Yarın ve Servet-i Fünûn dergilerinde şiir ve mensur şiir türlerinde eserler vermiştir. Sanat, estetik, resim ve İslam sanatları üzerine kitaplar yazmıştır. Açık ve içten bir anlatımla, sanat ve edebiyat konulu denemeleriyle ilgi çekmiştir. Cumhuriyet sonrası yeni Türk edebiyatında deneme türünün gelişmesine katkıda bulunmuştur. Bu parçada üzerinde durulan yazar aşağıdakilerden hangisidir?

3.A

10.

8. “Edebiyat Konuşmaları”,” Edebiyat Üzerine”, “Günlerin



2.B



Asla dört paraya elim ermedi



Dilenci oldum kimse para vermedi



Büyük kapılarda boyun eğerken



Bu dörtlük içerik açısından aşağıdaki nazım biçimlerinin hangisinin özelliklerine sahiptir? A) Varsağı

D) İsmet Özel

B) Semai

E) Suut Kemal Yetkin

C) Koşma D) Destan E) Türkü

9. Dönemin romanları büyük oranda kötü sonlanır. Sanatçıların etkilendiği Fransız edebiyatından ve dönemin siyasal koşullarından ötürü, romanlarda karamsarlık hâkimdir. Romanlarda sosyal sorunlara değinilmemiş, bireysel konular ele alınmıştır. Realizm akımından etkilenen sanatçılar, tarafsız bir biçimde olay örgüsünü ve şahısları okuyucuya aktarmışlar, romanlarda mekân olarak İstanbul dışına çıkmamışlar, roman kahramanlarını büyük oranda aydın kesimden seçmişlerdir.

264



Bu parçada hakkında bilgi verilen romanlar aşağıdaki edebî dönemlerin hangisinde yazılmıştır? A) Fecriati B) Tanzimat Dönemi C) Servetifünun Dönemi D) Millî Edebiyat Dönemi E) Cumhuriyet Dönemi

12. Aşağıdaki divan şiiri mazmunlarından hangisinin açıklaması yanlıştır?

A) Ahu: Ceylan, güzel gözlü ve ürkek olduğu için sevgiliye benzetilir. B) Servi: Servi ağacının uzun boyda olması ve rüzgârda yavaşça sallanması, sevgilinin boyu için kullanılır. C) Bülbül: Sürekli ağlayıp inleyen, durmadan sevdiğinin güzelliklerini anlatan âşık için kullanılır. D) İnci: Beyazlığı, parlaklığı ve güzelliği yönünden âşığı etkileyen diş için kullanılır. E) Hançer: Eğri oluşu, göz ve kirpikle birlikte âşığı etkilemesi yönünden saç için kullanılır.

TÜMEVARIM - V Test 1. Benden selam olsun Bolu Beyi’ne

03

4. (I) Genellikle anonimdir, söyleyeni belli olan türküler de vardır



Çıkıp şu dağlara yaslanmalıdır



Ok gıcırtısından kalkan sesinden



Dağlar sada verip seslenmelidir



Bu dörtlüğün nazım türü aşağıdakilerden hangisidir?

fakat bunların sayısı azdır. (II) Tabiat, aşk, kahramanlık, hasret, acıklı olaylar gibi yaşamla ilgili her konuda türkü söylenmiştir. (III) Türküler yapı bakımından kavuştak ve hane olmak üzere iki bölümden oluşur: kavuştak (bağlama) türkünün asıl sözlerinin bulunduğu bölümdür; hane (bent) ise her kavuştağın sonunda tekrar edilen ve aynı ezgiyle söylenen bölümdür. (IV) Türküler hece ölçüsünün en çok 7, 8 ve 11’li kalıbıyla söylenir; türkülerin kafiye düzenleri değişik olabilir. (V) Türküler; yapısına, ezgisine ve konusuna göre “dörtlüklerle kurulu türküler”, “uzun havalar”, “kahramanlık türküleri” gibi sınıflandırılır.

A) Koçaklama B) Taşlama C) Güzelleme D) Ağıt E) Nefes



Türkü ile ilgili bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde verilen bilgi yanlıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

2. Eski çağlardan beri söylenegelen, olağanüstü varlıkları, olayları konu edinen hayalî hikâye, söylencelerdir. Kısa halk söylencesi olup tek motif üzerinde biçimlenir. Gerçekliğin inanmaya bağlı olması nedeniyle bu anlatılarda objektif bir gerçeklik yoktur. Olağanüstülük taşır ve temelini din, mitoloji ve tarihe dayandırır. Bu nedenle kahramanlar mistik veya tarihî kişiliklerdir. Mitlerdeki tanrı veya yarı tanrı kahramanların yerini bu türde normal insanlar alır. Kalıplaşmış ifadelerin olmaması ve olayların gerçekle bağlantılı olması bu türü masaldan ayırır. Bu parçada üzerinde durulan tür aşağıdakilerden hangisidir? A) Menkıbe B) Efsane

Çözüm Yayınları



5. Fransız edebiyatının dünyaca ünlü şiir, roman ve tiyatro yazarıdır. Yirmili yaşlarında yazdığı “Cromwel” adlı oyunun ön sözünde romantizm akımının ilkelerini ortaya koyan sanatçı, tiyatrodaki romantik dram türünün kurucusu olarak kabul edilmektedir. “Hernani” adındaki oyunun sahnelenmesi sırasında çıkan romantizm-klasisizm tartışmalarıyla ünlenmiştir. Eserlerinde duygularını dile getirmiş, tabiata büyük önem vermiştir. Akıcı bir anlatımı vardır. Hürriyet, vatan, insanlık gibi düşüncelerin büyük savunucusudur.

Bu parçada tanıtılan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

C) Destan

A) J.J. Rousseau

D) Fabl

B) Victor Hugo

E) Manzum hikâye

C) Stendhal D) Goethe E) Hemingway

3. Lirik şiir türünde dünyaca üne sahiptir. Hayatı hakkında fazla bilgi yoktur. Bağdat civarındaki bir yerde doğduğu tahmin edilmektedir. Bütün ömrünü Bağdat ve çevresinde geçirmiştir. Kerbela’da ölmüştür. Türkçe, Arapça ve Farsça bilen bir şairdir. Türkçenin anlatım inceliklerini gazellerinde büyük bir başarıyla yansıtmış, “Leyla vü Mecnun” eseriyle mesnevi nazım biçiminde de ustalığını göstermiştir. Çağdaşlarına göre oldukça sade bir dili vardır. Şiirlerinde Azeri Türkçesini kullanmıştır. Arapça ve Farsçanın çokça önemsendiği bir dönemde iyi bir Türkçeyle şiirlerini yazması, onun dil bilincine sahip bir şair olduğunun göstergesidir. Şiirlerinde aşkı ve aşkın verdiği acıyı fazlaca işlemiştir. Şiirlerinde “tek varlık" (vahdetivücut) görüşünü ve Allah’a kavuşma isteğini dile getirmiştir. Divan edebiyatında ilahî aşkı en fazla ve en güzel işleyen şairdir.

Bu parçada tanıtılan şair aşağıdakilerden hangisidir? A) Baki



B) Fuzuli



D) Nedim



C) Şeyhi

E) Şeyh Galip

6. 14. yüzyılın ikinci yarısıyla 15. yüzyılın ilk yarısı arasında yaşamıştır. Asıl adı Alaeddin Gaybi’dir. Yaşamı hakkında bilgiler menkıbelere dayalıdır. Menkıbeye göre Gaybi, Alanya Beyi’nin oğludur. Bir av sırasında yaraladığı geyiği kovalarken Abdal Musa’nın dergâhına varmış, kırk yıl ona hizmet etmiştir. Yunus Emre’nin açtığı yolda yürümüş, hem aruz hem de heceyle şiirler söylemiştir. Tasavvuf felsefesine yaslanan şiirlerinde ince bir alay görülür. Nesir türünde de eserler vermiştir. “Divan”, “Saraynâme”, “Dil-güşa”, “Gevhernâme”, “Budalanâme” onun önemli yapıtlarıdır.

Bu parçada tanıtılan şair aşağıdakilerden hangisidir? A) Kaygusuz Abdal B) Kazak Abdal C) Pir Sultan Abdal D) Kayıkçı Kul Mustafa E) Eşrefoğlu Rumi

265

Test 03

1. A

7. ----, bilinen bir gerçeği, bir nükteye dayanarak bilmiyormuş

3.B

4.C

5.B

6.A

7.B

8.C

9.D

10.C 11.C 12.D

10. Pir Sultan Abdal’ım dünya durulmaz

gibi söylemektir. Bu söz sanatının, anlatımı ve anlamı etkili kılan bir özelliği vardır. Nedim’in “Nedim-i zarı bir afet esir etmiş işitmiştim/ Sen ol cellad-ı din ol düşmen-i iman mısın kâfir” beytinde şair, kendisinin sevgili tarafından esir edildiğini ve bunu işittiğini söylemektedir, çok iyi bildiği şeyi bilmezden gelerek bu edebî sanatı uygulamıştır.

2.B



Talip pire varmak ile yorulmaz



Ala gözlü Şah karşımdan ayrılmaz



Bu yıl bu yayladan Şah’a gidelim



Bu şiir alıntısı aşağıdakilerin hangisine örnek verilemez?

Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilir?

A) Dörtlük nazım birimine

A) Hüsnütalil

B) Tasavvuf şiiri geleneğine C) Teşbihibeliğ sanatına

B) Tecahülüarif

D) Hece ölçüsüyle sağlanan ahenge

C) Tevriye

E) Alevi - Bektaşi şiir geleneğine

D) Teşbih E) Telmih

11. ---- ve ---- gibi edebî türlerde olay, gerçek hayattan uzaktır.

8.

I.



II. Türk edebiyatında en başarılı roman örnekleri Tanzimat Dönemi’nde verilmiştir.



III. Boccacio’nun yazdığı Decameron, dünya edebiyatındaki ilk hikâye örneğidir.

Yusuf Kâmil Paşa, Fransız edebiyatından roman çevirisi yapan bir sanatçıdır.

IV. Victor Hugo, sadece roman türünde eser veren Fransız realist bir sanatçıdır.



V. Servetifünun Dönemi, Türk romancılığında önemli gelişmelerin sağlandığı bir dönemdir.

Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi getirilemez? A) masal B) destan C) deneme D) hikâye E) roman

Yukarıdaki yargılardan hangi ikisi yanlıştır? A) I. ve II.

266



Çözüm Yayınları





Hayalî ve olağanüstü olaylara fazlaca yer verilir. ---- ve ---gibi edebi türlerde ise gerçek veya gerçeğe yakın olaylar bulunur. Olay çevresinde gelişen edebî metinlerde olaylar gerçeği yansıtmak için değil, estetik bir zevk vermek amacıyla şekillendirilir.

B) I. ve IV.

D) III. ve IV.

C) II. ve IV.

E) IV. ve V.

12. Şimdi kıyas ediniz Felatun Bey’in hâlini ki hoppalığın kemaliyle beraber Polini gibi kendisinin zevaliyle müstefit olacağı bir kadının eline düşmüştür. Ama bir dost çıkıp da Felatun Bey’e nasihat verecek olsa faidesi görülecek mi dersiniz? Ne mümkün! Pederinden kalma serveti bu yolda çürütüp bitirmiş ne kadar delikanlı istersiniz bunların her birine az nasihatler mi verilmiştir? Hiçbirisinin faydası görülmüş müdür? Hattâ daha ziyade iştidad-ı şefahatlerine hizmet etmiştir. Ne hacet, bizim Felâtun Bey dahi nasihatsiz kalmadı. Polini ile olan macera, o Kâğıthane âlemi koca Rakım’ın malumu olunca “Hah işte dediğimiz çıkmaya başladı. Vakıa o bizi çok tahkir etti.

9. Tanzimat Dönemi’ndeki ilklerle ilgili aşağıdakilerin hangisinde yanlışlık vardır?

A) Düzyazıda ilk noktalama işaretleri - Şair Evlenmesi – Şinasi



Bu parçadan aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

B) Hece ölçüsünün kullanıldığı ilk oyun - Nesteren Abdülhak Hamit Tarhan

A) Tanzimat Dönemi’ne aittir.

C) Aruz ölçüsünün kullanıldığı ilk oyun - Eşber - Abdülhak Hamit Tarhan

C) Romantizm akımının etkisi görülmektedir.

D) İlk operet - Letafet – Ahmet Vefik Paşa

E) Anlatıcı, okuru bilgilendirme ve araya girme görevini de üstlenmiştir.

E) Pastoral ilk şiir - Sahra - Abdülhak Hamit Tarhan

B) Ahmet Mithat Efendi’ye ait bir romandır. D) Anlatımda halk Türkçesinden yararlanılmıştır.

TÜMEVARIM - V Test 1. Emrah der ki düştüm dile

Bülbül figan eder güle



Güzel sevmek bir sarp kale



Ya alınır ya alınmaz



Bu dörtlük aşağıdaki nazım biçimlerinin hangisinin özelliklerine sahiptir?

04

4. Destanlar, ulusların en önemli olaylarını, kahramanlıklarını anlatan biraz gerçekçi, biraz fantastik anlatılardır. Hepsi olağanüstü bir hikâyeye dayanır ve dinleyenlerde olağanüstü duygular uyandırır. ---- destanında ulusun birliğini koruyan tılsımın bozulması, ---- destanında Türklerle Büyük İskender arasındaki savaş anlatılır. Bir ----destanı olan ---- destanında ise Truva savaşı anlatılır.

A) Varsağı B) Semai

Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi getirilemez? A) Göç

C) Koşma

B) Şu

D) Destan

C) Şehname

E) Türkü

D) Yunan E) İlyada

2. 19. yüzyılın ikinci yarısında Fransız edebiyatında klasisizm akımına tepki olarak ortaya çıkan ve edebiyatta özgürlüğü savunan bir edebî akımdır. J. J. Rousseau gibi düşünür ve sanatçıların etkisiyle “akıl, sadelik, mantık ve açıklık” kavramlarına önem veren klasiklere karşı “duygu, hayal, gizem” gibi kavramları savunmuşlardır. Ruh güzelliğini, maneviyatı, dinî duyguları ön plana çıkarmışlardır. Aşağıdakilerden hangisi bu parçada sözü edilen edebî akımdır? A) Parnasizm B) Realizm C) Romantizm D) Sembolizm

yanı sıra gazetecilik ve yayıncılıkla da uğraşmıştır. Basın tarihimizin en uzun ömürlü ve etkili gazetelerinden olan Tercüman-ı Hakikât gazetesini çıkarmıştır. Tanzimat Dönemi’nde edebiyatımızda yeni bir tür olan romanın halka tanıtılmasında ve sevdirilmesinde önemli bir rol oynamıştır. Eserlerini insanları eğitmek, olgunlaştırmak, onlara ders vermek, yol göstermek için yazmıştır. İki yüze yakın eser verdiği için “Yazı Makinesi” olarak da anılan ---- , romanlarında eğlendirirken eğitmeyi hedeflemiştir.

Çözüm Yayınları



5. Tanzimat Dönemi yazarlarındandır. Roman ve hikâyenin

E) Natüralizm

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Ahmet Mithat Efendi B) Recaizade Mahmut Ekrem C) Samipaşazade Sezai

3. Âşık tarzı halk şiirinde en çok kullanılan nazım biçimidir. 6+5 veya 4+4+3 duraklı, 11’li hece ölçüsüyle söylenir. Nazım birimi dörtlüktür. Dörtlük sayısı 3 ile 5 arasında değişir. Kendisine özgü bir ezgiyle okunur. Kafiye düzeni “abab, cccb, dddb...” biçimindedir. İlk dörtlük “xaxa” veya “aaab” biçiminde de kafiyelenebilir. Son dörtlükte şair, mahlasını verir. Buna “tapşırma” denir. Aşk, tabiat güzellikleri, hasretlik, yiğitlik, kötülükleri yerme gibi konularda söylenen şiirlerdir. Konusuna göre güzelleme, taşlama, koçaklama, ağıt gibi türlere ayrılır.

Yukarıda hakkında bilgi verilen nazım biçimi aşağıdakilerden hangisidir? A) Semai B) Koşma C) İlahi D) Varsağı E) Destan

D) Nabizade Nazım E) Abdülhak Hamit Tarhan

267 6. Aşağıdakilerden hangisi bir deneme yazarının sahip bir düşünce olamaz?

A) Günlük konuşma dilini düşünce diline dönüştürmek B) Akıcı, samimi bir üslubu tercih etmek C) Geniş kitlelerce kolay ve rahat okunabilmeyi amaçlamak D) İçten, duru ve canlı anlatımı yeğlemek E) Karşısındakiyle konuşuyormuş gibi bir yöntemi benimsemek

Test 04

1. B

7. Bir konunun dinleyiciler önünde, sohbet havası içerisinde

3.B

4.C

5.A

6.E

7.B

8.B

9.C

10.B 11.E 12.D

10. Yaban, Millî Mücadele’nin son yıllarında, savaş gazisi

birkaç kişi tarafından uygulandığı bir tartışma türüdür. Amaç, karara varmaktan çok, bir meseleyi çeşitli yönleriyle aydınlatmak; çeşitli görüşleri, eğilimleri ortaya çıkarmaktır. Bu tartışmanın faydalı olabilmesi için tartışanların sayısı 3-6 arasında olmalıdır. Bu tartışmalarında bir başkan ile üyeler bulunur. Üyeler, ortada başkan olmak üzere bir masanın çevresinde hem birbirlerini hem de dinleyicileri görebilecek biçimde oturtulmalıdır. Bu tartışmalar, genel olarak küçük bir salonda mikrofonsuz yapılır.

2.C

Ahmet Celal’in özellikle Mütareke Dönemi’nde maddi ve manevi çöküşün simgesi hâline gelen İstanbul’dan; bir teselli, tutunacak bir dal bulma umuduyla emir eri Mehmet Ali’nin Eskişehir yakınlarındaki köyüne gidişinden sonraki süreci anlatır. İşgal ve işgalcilerle işbirliği hâlindeki toplumsal sınıflar nedeniyle manen kirlenmiş olan İstanbul’dan, yıllar evvel gördüğü bir Batı Anadolu köyünde karşılaştığı güzellik ve huzurla buluşacağı umuduyla hiç bilmediği bir Orta Anadolu köyüne kaçan Ahmet Celal, daha köye adım atar atmaz derin bir karanlık, kasvet ve umutsuzluk tablosuyla karşılaşır. Roman bu noktadan itibaren Ahmet Celal’in ruhsal çözülüşünü anlatmaya başlar.

Bu parçada sözü edilen tartışma türü aşağıdakilerden hangisidir? A) Forum



B) Panel C) Açık oturum

Aşağıda verilen eserlerden hangisi içerik yönüyle bu parçada sözü edilen eserle ilişkilendirilebilir? A) Nesl-i Ahir

D) Konferans

B) Ateşten Gömlek

E)  Sempozyum

C) Ramazan Sohbetleri D) Yezidin Kızı E) Yer Yüzünde Bir Melek

8. Aşağıdaki şairlerden hangisi, karşısında verilenlerle ilişkilendirilemez?

A) Nefi - Övgü ve yergide zorlayıcı ve çarpıcı bir söylem B) Nedim – İnsanın iç dünyasını irdeleyen bir şiirsel çaba

Çözüm Yayınları

11. Sarardı gül benzim soldu diyerek

Hasret kıyamete kaldı diyerek



Hani Ruhsati de ne oldu diyerek



Arayıp da buluşunu sevdiğim



Bu dörtlükte aşağıdakilerden hangisi yoktur? A) Yarım kafiye B) Ek ve kelime biçiminde redif

C) Şeyh Galip - Yoğun hayaller, canlı betimlemeler, karmaşık dil

C) Teşbih D) Düz uyak dizilişi

D) Nabi - Felsefe ve düşünceye dayalı didaktik ve eleştirel üslup E) Baki - Gelişmiş mecaz ve mazmunlar, ince bir zevk ve beğeni

268 9. Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat Dönemi’nde yazarların gazetecilikle amaçladıklarından olamaz?

E) Hüsnütalil

12.



19. yüzyıl Alman edebiyatı sanatçısıdır. Romantizmin önemli temsilcilerindendir. Oyun, şiir ve edebiyat teorisi alanlarında eserler vermiştir. Haydutlar, Wilhelm Tell, Don Carlos gibi eserleri vardır.





Alman masallarını derleyip yayımlamaları yönünden önemli sanatçılardır. Dünyaca bilinen Pamuk Prensesle Yedi Cüceler, Bremen Mızıkacıları, Büyülü Şato, Altın Saçlı Kız, Çizmeli Kedi, Kül Kedisi gibi masalları evrensel kültüre hediye etmişlerdir.





19. yüzyıl Alman edebiyatı sanatçısıdır.  Romantizmin temsilcilerindendir. Genç Werther’in Acıları, Wilhelm  Meister’in Çıraklık Yılları, Faust adlı eserleri vardır.





14. yüzyıl İtalyan edebiyatı düşünürü ve sanatçısıdır. Rönesans’ı hazırlayan sanatçıların başında gelir. İlahi Komedya adlı eseri önemlidir.

A) Batılı türleri tanıtmak B) Buluşma yeri oluşturmak C) Türk edebiyatını Batı’ya tanıtmak D) Halkı eğitmek ve bilgilendirmek E) Eserleri parça parça yayımlamak



Bu cümlelerde hakkında bilgi verilmeyen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Schiller

D) Jules Verne 

B) Dante



C) Goethe

E) Grimm Kardeşler

TÜMEVARIM - V Test 1. Aşağıdakilerden hangisi söylev için söylenemez?

05

4. Aşağıdakilerin hangisinde verilen bilgi yanlıştır?

A)  Kararlı ve inandırıcı bir ses tonunu kullanmak

A) Karacaoğlan, en güzel şiirlerini hece ölçüsüyle verirken zaman zaman aruz ölçüsünü de kullanmıştır.

B)  Vurgu, jest ve mimikleri ustaca kullanmak

B) Âşık tarzı halk edebiyatında kullanılan nazım biçimleri millî özelliğe sahiptir.

C)  Dinleyici kitlesine karşı duyarlı olmak D)  Seslenilen kitlenin ilgilerini ve tepkilerini göz önünde tutmak

C) Söyleyeni belli olan âşık tarzı halk edebiyatında halk Türkçesi kullanılmıştır.

E)  Yeri geldikçe dinleyici kitlesine söz vermek

D) Âşık tarzı halk edebiyatı, günümüze kadar gelişen bir edebiyattır. E) Mani, türkü gibi nazım biçimleri, anonim tarzı halk edebiyatının önemli nazım biçimleridir.

5. Batı’ya yönelmiş Türk edebiyatının bilinçli öncüsü ve edebî yeniliklerin temsilcisidir. Klasisizmden etkilenen sanatçı, edebiyatımızdaki ilklerin sanatçısı unvanını almıştır. Bir düşünce adamı olan yazar, düşüncelerini yaymak için de en güzel aracın “gazete”olduğunu savunmuştur. Tercüman-ı Ahvâl, ardından Tasvir-i Efkâr gazetelerini çıkarmıştır. Şiir, tercüme, fabl, tiyatro, makale, eleştiri türlerinde eserler veren sanatçının ayrıca sözlük ve folklor alanında da çalışmaları vardır. Dili sadeleştirmeye, şiiri mecazlardan arındırmaya çalışmıştır. “Sanat halk içindir.” ilkesini benimseyen sanatçı, La Fontaine, Lamartine, Racine gibi sanatçılardan çeviriler yapmıştır. Türk atasözlerini toplamıştır. Tercüman-ı Ahvâl Mukaddimesi adındaki ilk makaleyi yazmıştır.

2. Aşağıdakilerden hangisi romantizm akımına bağlı sanatçılardan değildir?

A) Emile Zola C) Goethe D) Schiller E) Puşkin

Çözüm Yayınları

B) Lord Byron



Bu parçada hakkında bilgi verilen yazar aşağıdakilerden hangisidir? A) Namık Kemal B) Şinasi C) Ali Suavi D) Muallim Naci E) Şemsettin Sami

3. Yazarın İstanbul’da kaleme aldığı ilk romanıdır. Roman

6. “Günlerin Getirdiği”, “Karalama Defteri”, “Diyelim”, “Söz Arasında”, “Sözden Söze” eserlerinin sahibi olan, 1940 –1960 dönemi Türk edebiyatında deneme türünde eser veren sanatçılardandır. Eserlerinde genellikle söyleşi üslubuna yer vermiş, Türkçenin özleşmesi için çaba sarf etmiştir. Deneme türüne 1940’lı yıllardan sonra ağırlık vermiştir. Yazı dilini konuşma dilinin doğallığına dönüştürmeye çalışmıştır. Bunun için devrik cümleye de yer vermiştir. Onun devrik cümleyi kullanmasında kısmen Fransızcadan çeviri yapması da etkili bir rol oynamıştır.

1896-1897 yıllarında Servet-i Fünûn dergisinde bölüm bölüm yayımlanmış, 1898’de ise kitap olarak basılmıştır. Roman bârân-ı elmasla (elmas yağmuruyla) başlar, bârân-ı dürr-i siyahla (siyah inci yağmuruyla) son bulur. Mai ve Siyah kelimeleri -aynı zamanda romanın da adıdır- semboliktir. “Mai” (mavi), hayal ve ümitleri; “siyah” ise hayal kırıklıklarını, hayatın gerçeklerini, maddî tarafını temsil eder. Bu hayaller ve hayal kırıklıkları, romanın başkahramanı Ahmet Cemil’e aittir.

Bazı özellikleri verilen bu roman aşağıdaki sanatçılardan hangisine aittir? A) Mehmet Rauf B) Ömer Seyfettin C) Halit Ziya Uşaklıgil D) Ahmet Mithat Efendi E) Reşat Nuri Güntekin



Bu parçada tanıtılan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Nurullah Ataç B) Nermi Uygur C) Özdemir İnce D) İsmet Özel E) Suut Kemal Yetkin

269

Test 05

1. E

7.

I.



II. Semai

tapşırma dörtlüğü



III. Varsağı

8’li ölçü



IV. Mahlas

uzun nazım biçimi



V. Destan



Ağıt



B) II.

C) III.

D) IV.

3.C

4.A

5.B

6.A

7.A

8.C

9.C

10.A 11.E 12.E

10. Batılıların “Hacı Kalfa” adıyla bildikleri ---- divan nesrinin

“bre, behey” ünlemleri

önemli bir yazarıdır. 17. yüzyılda yaşamıştır. Tarihten, coğrafyaya kadar pek çok alanda bilgi sahibi olan sanatçının Osmanlı tarihini anlattığı ---- yapıtı önemlidir.

Yukarıdaki numaralı kavramlar, karşılarında verilenlerle eşleştirildiğinde hangisi dışarıda kalır? A) I.

2.A

Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Kâtip Çelebi – Fezleke B) Evliya Çelebi – Seyahatname

E) V.

C) Seydi Ali Reis – Mirat’ül Memalik D) Ebul Gazi Bahadır Han – Secere-i Türk E) Keçecizade İzzet Molla – Mihnet Keşan

8. Bence insan ne olduğunu bilmekte dikkatli olmalı, iyi tarafını



Bu parça aşağıdaki edebî türlerden hangisinin özelliklerine sahiptir? A) Makale

B) Röportaj

D) Mülakat

11. Tanzimat Dönemi’ndeki ilklerle ilgili aşağıdaki eşleştirmelerin hangisi doğru değildir? Tür Çözüm Yayınları

da kötü tarafını da aynı titizlikle ortaya çıkarmalıdır. Kendini olduğundan az göstermek, tevazu değil, budalalıktır; kendine değerinden az paha biçmek korkaklıktır, pısırıklıktır. Aristoteles’e göre hiçbir iyilik, sahtelikle bir arada gitmez; doğru hiçbir zaman yanlışa yer vermez. Kendini olduğundan fazla göstermek de çok defa gururdan değil budalalıktandır. Bence bu kendini beğenme illetinin esası, kendinden pek fazla hoşlanmak, kendi kendine hayâsızca âşık olmaktır. Bunun en iyi devası kendinden söz etmeyi yasaklayan ve böylece kendi kendimiz üzerinde düşünmekten büsbütün alıkoyanların dediklerinin tam tersini yapmaktır. Gurur, insanın düşüncesindedir; söze dökülen onun pek küçük parçasıdır.

C) Deneme

Eser

Sanatçı

A)

Fabl

Eşek ile Tilki

Şinasi

B)

Mizahi dergi

Diyojen

Teodor Kasap

C)

Makale

Şinasi

D)

Günlük

Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi Seyahat Jurnali

E)

Yerli öykü

Küçük Şeyler

Samipaşazade Sezai

E) Hikâye

Direktör Ali Bey

12. Kalbim yine üzgün seni andım da derinden

270

9.

I.



II. Bir anlatım inceliği elde etmek için birden çok anlamı olan bir sözün yakın anlamının değil de uzak anlamının kullanılması sanatına ----. denir.



III. Nef’î, halk şiirindeki taşlamanın, divan şiirindeki karşılığı olan ---- türünün usta şairidir.



IV. Divan şiirinde uzun ve kısa hece esasına dayalı ---ölçüsü kullanılarak ahenk sağlanmıştır.



Yukarıda boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi getirilemez?

----, divan edebiyatında bazı kavramları dolaylı anlatmak için kullanılan sanatlı sözdür.

A) Mazmun B) Hicviye C) Mesnevi D) Aruz E) Tevriye



Geçtim yine dün eski hazan bahçelerinden



Üzgün ve kırılmış gibi en ince yerinden



Geçtim yine dün eski hazan bahçelerinden



Senden boşalan bağrıma göz yaşları dolmuş



Gördüm ki yazın bastığımız otları solmuş



Son demde bu mevsim gibi benzim de kül olmuş



Geçtim yine dün eski hazan bahçelerinden



Bu dizelerden aşağıdakilerin hangisine ulaşılamaz? A) Türkü nazım biçiminin bazı şekil özelliklerine B) Divan şiiri geleneğinin bazı izlerine C) Ek biçiminde redife D) Şarkı nazım biçimine E) Şiirin yazıldığı dönemin geleneğine

TÜMEVARIM - V Test 1. Türk edebiyatı üzerinde de etkili olan ---- akımı özellikle

4. ----, divan şiirinin nazım biçimidir. Nazım birimi beyittir.

Tanzimat Dönemi’nde Namık Kemal, Ahmet Mithat Efendi, Şemsettin Sami gibi romancılarımız tarafından benimsenmiştir.

06

Genellikle 5-15 beyit arasında yazılmıştır. Kafiyelenişi “aa, ba, ca, da, ea …” şeklindedir. Aşk, sevgilinin güzelliği, âşığın çektiği eziyet, ayrılığın verdiği acı gibi konuların yanında sosyal olaylar ve düşünceyle ilgili de yazılmıştır.

Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir?



A) Sembolizm B) Parnasizm C) Realizm D) Romantizm

Bu parçanın başına aşağıdakilerin hangisi getirilir? A) Kaside



B) Gazel

C) Mesnevi



D) Murabba



E) Şarkı

E) Natüralizm

5. Fransız edebiyatı yazarı ve düşünürüdür. Babasının etkisiyle küçük yaşta öğrenim görmeye başlamıştır. İyi bir eğitim almıştır. Felsefe üzerinde çalışmıştır. “Essais” adlı kitabında insanı, özellikle de kendini büyük bir açık sözlülükle incelemiştir. Bu eseri için “Ben kitabımı yaptığım kadar da kitabım beni yaptı.” diyerek deneme türünün bir yazara ve insana katkısını ortaya koymuştur. Yazılarında insan sevgisi, iyimserlik, dayanışma, özgürlük ve okuma alışkanlığı konularını ele almıştır. Sade bir anlatım vardır.

2. Aşağıdakilerin hangisi nutuk türü için söylenemez? A)  Konuşmacı, seslendiği topluluğun psikolojik ve sosyolojik yapısını iyi bilmeli.



C)  Herkesin anlayabileceği ve heyecan duyabileceği kadar yalın ve açık edebî bir dil kullanmalı. D)  Konuşmacı inandığı sözleri dinleyici kitlesine sunmalı. E)  Jest, mimik, vurgu, tonlama unsurları ustaca kullanılmalı.

Çözüm Yayınları

B)  Konuşma metni akademik bir üslupla düzenlenmeli.

Bu parçada hakkında bilgi verilen yazar aşağıdakilerden hangisidir? A) Bacon



B) Luis Aragon

C) Andre Breton



D) Montaigne



E) Racine

6. Özel veya resmî kuruluşlar tarafından istenen, kişinin hayatını, yeteneğini veya iş yapabilme gücünü belgeleyen tanıtım yazısına denir. Özel veya resmî kuruluşlar, adaylar hakkında ön bilgi edinmek ya da kimi zaman personeli tanıtmak için hazırlanan kataloglarda veya web sayfalarında kullanılmak üzere bu metni ister. Kişinin kimlik bilgileri, eğitim durumu, iş deneyimi, kişisel başarılarıyla ilgili bilgiler verilir. Kısa, açık, doğru ve abartısız yazılır, okunaklı bir yazı kullanılır. Kişinin tanıtımını sağlayacak bu yazı türünde kimi kurumlar hazır kalıplarda bir form kullanabilir. Bunlar genellikle bilgisayarla doldurulur. Bilgiler önem sırasına göre yazılır. Metin düzenli ve temiz olmalıdır. Basit ve anlaşılır cümleler kullanılmalıdır. Yazım ve noktalama kurallarına uyulmalı, paragraflar kısa tutulmalı, kâğıdın tek yüzü kullanılmalı ve tek sayfada metin bitirilmelidir.

3. Servetifünun Edebiyatı’nın usta romancısıdır. Eserlerinde kahramanların iç dünyalarını, duygularını ayrıntılı olarak tahlil etmiş, insan-çevre ilişkisine önem vermiş ve kompozisyon bütünlüğü oluşturmuştur. Romanlarında kullandığı dil, günlük konuşma dilinin doğallığından bir hayli uzaktır. Romanlarının orijinal dili, günümüz okuyucusu için oldukça ağırdır. Eserlerinde ağır bir dil kullandığını kendisi de sonradan kabul etmiş, ölmeden bir süre önce eserlerini bizzat kendisi sadeleştirmiştir. Yazarın Sefile, Nemide, Bir Ölünün Defteri, Ferdi ve Şürekâsı, Mai ve Siyah, Aşk-ı Memnu, Kırık Hayatlar, Nesl-i Ahir adlarında romanları, Kırk Yıl adında anı kitabı vardır.

Bu parçada hakkında bilgi verilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?



Bu parçada sözü edilen metin türü aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ömer Seyfettin

B) Mehmet Rauf

A)  İlan



B)  Broşür

C) Reşat Nuri Güntekin

D) Halit Ziya Uşaklıgil

C)  Dilekçe



D)  Öz geçmiş



E) Tanıtım yazısı



E) Ahmet Mithat Efendi

271

Test 06

1. D

7. 16. yüzyıl divan şairlerindendir. Eleştirel bir tarzı ve yalın



2.B

3.D

4.B

5.D

6.D

7.A

8.A

9.B

10.B 11.A 12.E

10. Aşağıdaki sanatçılardan hangisi realizm akımına göre eser veren bir sanatçı değildir?

üslubu vardır. Eserlerinde toplumsal sorunlara değinmiştir. Birçok şair gibi Tanzimat şairi Ziya Paşa’nın da nazire yazdığı on yedi bentlik “Terkib-i Bent” inde döneminin insanlarının ikiyüzlülüklerini, zaaflarını eleştirmiştir.

A) Samipaşazade Sezai

Bu parçada sözü edilen divan şairi aşağıdakilerden hangisidir?

D) Reşat Nuri Güntekin

B) Ahmet Mithat Efendi C) Yakup Kadri Karaosmanoğlu E) Halide Edip Adıvar

A) Bağdatlı Ruhi B) Şeyh Galip C) Enderunlu Vasıf D) Taşlıcalı Yahya E) Leskofçalı Galip

11. Kırşehir’de doğan Âşık Paşa, Türk dilinin Anadolu’da yaygınlaşması için çalışan, bu yolda Türkçe eserler yazan önemli şairlerimizdendir. ---- adlı eseri yaklaşık on iki bin beyitten oluşan Türk edebiyatının büyük mesnevilerindendir. Akıcı bir üslubu ve lirik bir söylemi, herkesin Arapça, Farsça tercih ettiği bir dönemde Türkçe ile sağlaması şairin en önemli yönlerinden biridir.

8. Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat Dönemi düzyazısının bir özelliği değildir?

A) İlk defa noktalama işaretleri kullanılmıştır, betimlemeler kısa ve yerindedir.

C) Mektup, tarih, gezi yazısı gibi Batılı yeni nesir türleri kullanılmaya başlanmıştır. D) Batılılaşma, görücü usulü evlilik, mirasyedilik, kölelik, cariyelik, tarihsel konular ve aşk, sevgi gibi bireysel konular işlenmiştir. E) Divan nesrinin geleneği olan gereksiz sözler ve seci bu dönemde atılarak bir gelişme sağlanmıştır.

9. Akif, bir deniz subayıdır. Dilruba adında kötü bir kadınla evlenir. Akif, deniz görevine çıkar. Dilruba, kocasının Sinop muhaberesinde öldüğünü yalancı tanıklarla kanıtlar ve başka biriyle evlenir. Durumu öğrenen Akif, kadını hemen boşar. Öç almak amacıyla kadının evine gider ve Dilruba’nın yeni kocasıyla tartışır. İkisi de ölür. Akif’in babası da Dilruba’yı öldürür.

272

Bu parçada sözü edilen eser, aşağıdaki sanatçılardan hangisine aittir?

Çözüm Yayınları

B) Tek yönlü ele alınan kişilerde her zaman iyiler kazanır, kötüler kaybeder.



Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A) Garipname B) İskendername C) Çarhname D) Rebabname E) Felekname

12. Aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır? GAZETE

C) Ahmet Vefik Paşa D) Ahmet Mithat Efendi E) Şemsettin Sami

ÖZELLİĞİ

Tercüman-ı Hakikat

Ahmet Mithat Efendi

En uzun süreli çıkan gazete

B)

Tercüman-ı Ahval

Şinasi ve Agâh Efendi

İlk özel gazete

C)

Hürriyet

Namık Kemal

Londra’da çıkarılan gazete

A) Şinasi B) Namık Kemal

ÇIKARANLAR

A)

D)

Ceride-i Havadis

İngiliz W. Churchill

Yarı resmî gazete

E)

İbret

Ali Suavi, Ziya Paşa, Namık Kemal

Yönetimi eleştiren gazete

Olay Çevresinde Gelişen Edebî Metinler / Millî Edebiyat Zevk Anlayışını Sürdürenler

BÖLÜM 08 Test

1. Aşağıdakilerden hangisi Millî Edebiyat zevk ve anlayışını

16

4. Hikâye türünde Çehov tarzının edebiyatımızda ilk örneğini

sürdüren sanatçıların özelliklerinden biri değildir?

vermesi onun yeniliğe açıklığının önemli bir göstergesidir. Eserlerinde orta sınıfın yaşamını konu edinmiştir. Öykülerinde mekân İstanbul ve İstanbul’un Aksaray semtidir. Realist bir sanatçıdır. İyi bir gözlem yeteneğine sahiptir. Yalın, anlaşılır ve akıcı bir dili vardır.

A) Realizmin etkisinde kalmışlardır. B) Batılı tarza uygun eserler vermişlerdir. C) İstanbul Türkçesini eserlerinde kullanmışlardır. D) Olay akışını kesip araya girme ve okuru bilgilendirme yoluna gitmişlerdir.



Bu parçada tanıtılan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Mustafa Necati Sepetçioğlu

E) Eserlerde Atatürk devrimleri, Anadolu insanı, cehaletle mücadele, batıl inanışlar, aşk, kahramanlık gibi konuların üzerinde durulmuştur.

B) Bahaeddin Özkişi C) Hüseyin Nihal Atsız D) Mithat Cemal Kuntay E) Memduh Şevket Esendal

2. Yurt sevgisi ve kahramanlık üzerine şiirler de söyleyen ----, şiirlerini “Türk’ün Şehnamesi” adlı kitapta toplamıştır. “Üç İstanbul” romanı, onun tek romanı olmasına rağmen geçiş sürecindeki Türk toplumunun değişimlerini ve kimi özelliklerini vermesi bakımından edebiyatımızda önemli bir yere sahiptir. Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Aka Gündüz B) Mustafa Necati Sepetçioğlu C) Mithat Cemal Kuntay

5. Aşağıdaki sanatçılardan hangisi Cumhuriyet Dönemi’nde Çözüm Yayınları



Millî Edebiyat zevk ve anlayışını devam ettiren zihniyetten önce de sonra da eser veren sanatçılardan değildir?

A) Yakup Kadri Karaosmanoğlu B) Halide Edip Adıvar C) Reşat Nuri Güntekin

D) Bahaeddin Özkişi

D) Halide Nusret Zorlutuna

E) Hüseyin Nihal Atsız

E) Mustafa Necati Sepetçioğlu

3. “Dikmen Yıldızı”, “İki Süngü Arasında” gibi romanları vardır.

273

Millî Mücadele yıllarında Anadolu insanının ruhi durumunu, Rumeli’nin işgalinden duyduğu üzüntüyü ve millet sevgisini eserlerinde işlemiştir. Sade bir dili vardır.

Yukarıda sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

6. Aşağıdaki eserlerden hangilerinin türü romandır?

A) Aka Gündüz

A) Otlakçı, İhtiyar Çilingir

B) Hüseyin Nihal Atsız

B) Mendil Altında, Gödeli Mehmet

C) Mustafa Necati Sepetçioğlu

C) Temiz Sevgiler, Ayaşlı ve Kiracıları

D) Mithat Cemal Kuntay

D) Miras, Vassaf Bey

E) Memduh Şevket Esendal

E) Tahran Anıları ve Düşsel Yazılar, Otlakçı

Test 16

1. D

7. Roman, Türk edebiyatında kişi sayısı oldukça fazla olan

4.E

5.E

Bu parçada bazı özellikleri verilen eser aşağıdakilerden hangisidir?



A) Kiralık Konak

B) Bozkurtların Ölümü

B) Anayurt Oteli

C) Bozkurtlar Diriliyor

C) Üç İstanbul

D) Ayaşlı ve Kiracıları

D) Ayaşlı ve Kiracıları

E) İstanbul’un İçyüzü

E) Esir Şehrin İnsanları

A) Kilit B) Kapı C) Anahtar D) Konak E) Deli Kurt

8.E

9.D

10.D 11.B 12.C

11. Millî Mücadele sırasında yaşanan gerçek olaylara yer veren romanlardan biridir. Bu romanda, bu dönemde yaşanmış olumlu- olumsuz her tipten kadın bulunmaktadır. Hatta roman, mücadeleye kendini adamış, fedakarlıktan kaçınmayan canla başla çalışmış Türk kadınlarına ayrılmış gibidir. Yıldız ve nişanlısı Murat’ın etrafında gelişen olay örgüsünde savaşta kadınların üzerlerine düşen vazifeleri başarıyla yerine getirmeleri, orduya sağladıkları yararlar romanda ortaya konmuştur.

Çözüm Yayınları

Bu parçadaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi getirilemez?

7.A

Bu parçada üzerinde durulan eser aşağıdakilerden hangisidir?

A) Üç İstanbul

tarihî yönelime bağlı kalarak ---- gibi eserlerinde Malazgirt Zaferi’nden başlayarak İstanbul’un fethine kadarki Türk tarihini eserlerinde konu edinmiştir. Cumhuriyet’le birlikte ülkede toplumsal değişimi ve bunun sonuçlarını irdelemeye çalışmıştır. Başka bir özelliği ise romanlarının nehir roman özelliğine sahip olmasıdır.

6.D

açısından otobiyografik özelliğe sahip bir romandır. Romanda genç Türkiye’nin değişik sınıflarından insanların ayrı ayrı maceraları ve birbirleriyle olan ilişkileri anlatılır. Cumhuriyet’in ilk yıllarında bir köy ağasının oğlunun mal varlığını satıp Ankara’da dokuz odalı bir bina satın alması ve burada yaşananlar her bir sosyal sınıf temsil edilerek olay örgüsü kurgulanmıştır.

8. Mustafa Necati Sepetçioğlu, Cumhuriyet Dönemi’nde millî-



3.A

10. Yeni Türkiye ile eski arasındaki geçişi, dönüşümü ele alması

sayılı romanlardan biridir. Adnan’la Belkıs’ın çevresinde gelişip genişleyen olay örgüsü romanda irili ufaklı kırk kadar insanla anlatılmıştır. Adnan, Belkıs’a âşık ve hayran, Belkıs karşısında ezik bir kişiliktir. Kişilerin oldukça gerçekçi olması ise romanın diğer bir yönüdür. Sanatçı, aslında II. Meşrutiyet ve Mütareke yıllarının payitahtını, Kurtuluş Savaşını ele almak amacıyla romanı kaleme alınmıştır.

2.C



Bu parçada üzerinde durulan roman aşağıdakilerden hangisidir? A) Kalpaklılar B) Dikmen Yıldızı C) Bozkurtlar Diriliyor D) İstanbul’un İçyüzü E) Dersaadet’te Sabah Ezanları

9. Orhun, Ötüken gibi dergileri çıkaran, Turancılık ülküsünü benimseyen Türkçü bir yazardır. Millî konuları romanlarında ele almıştır. Nehir roman özelliğine sahip Bozkurtların Ölümü, Bozkurtlar Diriliyor romanlarında Göktürkleri konu edinmiştir. Şiirlerini “Yolların Sonu” kitabında toplamıştır.

274

Bu parçada sözü edilen yazar, aşağıdakilerden hangisidir? A) Bahaeddin Özkişi B) Mustafa Necati Sepetçioğlu C) Memduh Şevket Esendal D) Hüseyin Nihal Atsız E) Mithat Cemal Kuntay

12. Aşağıdaki eser – tür – sanatçı eşleştirmelerinin hangisi yanlıştır?

A) Bir Şoförün Gizli Defteri – Roman – Aka Gündüz B) Köse Kadı – Roman – Bahaeddin Özkişi C) Türk’ün Şehnamesinden – Hikâye – Mithat Cemal Kuntay D) Büyük Otmarlar – Tiyatro – Mustafa Necati Sepetçioğlu E) Veysel Çavuş – Hikaye – Memduh Şevket Esendal

BÖLÜM 08 Test

Toplumcu - Gerçekçiler - 1 1. Aşağıdakilerden hangisi Cumhuriyet Dönemi’nde

17

4. Aşağıdakilerden hangisi Sabahattin Ali için söylenemez?

anlatmaya dayalı metin türlerinde toplumcu gerçekçi yönelimle eser veren sanatçılarda görülen bir ortak özellik değildir?

A) Halk şiiri geleneğine uygun şiir türünde de eser vermiştir. B) Anadolu kasaba ve köy yaşamını ele alan önemli roman ve öyküleri vardır.

A) Konuşma dilini tercih etmişlerdir.

C) Bireyin iç dünyasındaki sorunları mistik bir yönelimle yansıtmaya çalışmıştır.

B) Edebiyatı, düşünceyi anlatmak için araç olarak kullanmışlardır.

D) Toplumcu – gerçekçi yönelimin anlayışlarını eserlerine yansıtmıştır.

C) Sosyalist ve Marksist düşünceye dayalı eserler vermişlerdir.

E) Kasaba gerçeğine değinen ilk romancıdır.

D) Eserlerinde memleket sorunlarını işlemişlerdir. E) Hikâye türünü daha çok tercih etmişlerdir.

5. Halikarnas Balıkçısı olarak bilinen ----, denizi edebiyatta konu edinen öncü sanatçılardandır. Ege ve Akdeniz’in denizcilerini, efsanelerini, tarihini konu edinmiştir. Dil ve üslup sorunlarına eserlerinde yer yer rastlanır. “Deniz Gurbetçileri, Ötelerin Çocukları, Turgut Reis, Ege Kıyılarından, Merhaba Akdeniz, Mavi Sürgün” adlarında eserleri vardır.

2. Realizmin ve natüralizmin izlerinin görüldüğü eserlerde kişiler, içinde bulundukları çevreninin diliyle konuşturulmuştur. Kişilerin ruhsal ve fiziksel betimlemeleri ustalıkla yapılmıştır. Köy sorunları, su ve toprak kavgası, işsizlik, yoksulluk, kan davası, batıl inançlar, yobazlık; zayıf-güçlü, fakir-zengin, ağaköylü, aydın-cahil, öğretmen-imam çatışması gibi konulara değinilmiştir.

B) Şevket Süreyya Aydemir

Aşağıdakilerden hangisi yukarıda bazı özellikleri verilen edebî yönelime bağlı sanatçılardan değildir? A) Sadri Ertem B) Kemal Bilbaşar C) Peyami Safa D) Talip Apaydın E) Sabahattin Ali

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Cevat Şakir Kabaağaçlı C) Vedat Nedim Tör

Çözüm Yayınları





D) Orhan Hançerlioğlu E) Fakir Baykurt

6. Edebiyatı, amaçları doğrultusunda bir araç olarak kullanan Şevket Süreyya Aydemir, siyasi, ideolojik bir yaklaşımla I eserler vermiştir. Anı türünde verdiği Tek Adam, İkinci Adam, II III

3. Şiir dâhil olmak üzere birçok düzyazı türünde eser vermiştir. Gülmece yazarıdır. Yalın bir dili yalındır. “Sevgiye On Ölüme Beş Kala, Toros Canavarı, Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz, Böyle Gelmiş Böyle Gitmez, Dünya Kazan Ben Kepçe” adlarında birçok eseri vardır.

Bu parçada tanıtılan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Aziz Nesin B) Dursun Akçam C) Faik Baysal D) Orhan Duru E) Rıfat Ilgaz



Makedonya’dan Orta Asya’ya Enver Paşa, Menderes’in Dramı adlı eserleri tarihe de yer yer kaynaklık etmektedir.



Roman türündeki Suyu Arayan Adam’da da kendi IV V



arayışlarını konu edinmiştir.



Bu parçada numaralı unsurların hangisinde bilgi yanlışı vardır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

275

7. Aziz Nesin’e ait aşağıdaki eserlerden hangisinin türü yanlış belirtilmiştir?

A) Öykü: Ah Biz Eşekler B) Tiyatro: Vatan Sağ Olsun C) Roman: Tatlı Betüş D) Anı: Böyle Gelmiş Böyle Gitmez E) Gezi yazısı: Duyduk Duymadık Demeyin

Test 17

1. E

8. Yılanların Öcü, Irazca’nın Dirliği, Kaplumbağalar, Tırpan,

3.A

4.C

5.A

6.B

7.B

8.D

9.C

10.C 11.E 12.C

11. Roman türünde “Kanlı Dere’nin Kurtları, Kaf Dağı’nın Ardı”;

Amerikan Sargısı, Onuncu Köy, Çilli, Karın Ağrısı gibi eserlerinde yalın ve açık bir dil kullanması, kahramanlarını kendi çevrelerinin diliyle konuşturması köy edebiyatının öncülerinden olan yazarı diğerlerinden ayrı bir yere oturtur. Anadolu köy yaşamını tam bir gerçekçilikle toplumcu eğilim anlayışıyla ortaya koymuştur.

2.C

hikaye türünde “Maral, Köyden İndim Şehire”; röportaj türünde “Doğu’nun Çilesi, Analar ve Çocuklar” adlı eserlerinde kırsal yaşamı mizahi ve alaycı bir üslupla konu edinen ----, toplumcu – gerçekçi eğilimin önemli yazarlarındandır

Bu parçada tanıtılan yazar aşağıdakilerden hangisidir? A) Talip Apaydın B) Kemal Bilbaşar C) Abbas Sayar

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Kemal Bilbaşar

B) Orhan Duru

C) Muzaffer İzgü



D) Mahmut Makal



E) Dursun Akçam

D) Fakir Baykurt E) Orhan Kemal

9. Toplumcu eğilime bağlı Aziz Nesin gibi ---- da/de mizahi bir üslupla toplumsal aksaklıkları eserlerinde konu edinmiştir. “Gecekondu, İlyas Efendi, Halo Dayı, Zıkkımın Kökü, Donumdaki Para, Deliye Her Gün Bayram, Çanak Çömlek Patladı, Devletin Malı Deniz” gibi eserlerinde görülen güldüren tarzı, geniş bir okur kitlesi yaratmıştır.

Bu parçada hakkında bilgi verilen yazar aşağıdakilerden hangisidir? B) Orhan Duru C) Muzaffer İzgü D) Dursun Akçam E) Kemal Bilbaşar

Çözüm Yayınları

A) Mahmut Makal

12. Aşağıdakilerin hangisinde verilenlerde bilgi yanlışlığı vardır?

10. 1. - - - -



Halk hikâyeleri ve masallarından yararlanma





Batı Anadolu’nun köy ve kasabalarını mekân olarak seçme





Cemo, Memo, Kölelik Dönemeci, Başka Olur Ağaların Düğünü…

2. - - -



Menderes Nehri ve Söke Ovası çevresini mekân olarak seçme





Köy ve kasabaların insanlarının günlük yaşamlarını, duygularını, çıkar çatışmalarını, toprak sorunlarını ele alma





Kalpaklılar, Dolu Dizgin, Eski Toprak…

276



Yukarıdaki numaralanmış boşluklara aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilir? A) Samim Kocagöz – Kemal Bilbaşar B) Orhan Hançerlioğlu – Mahmut Makal C) Kemal Bilbaşar – Samim Kocagöz D) Mahmut Makal – Orhan Hançerlioğlu E) Faik Baysal – Abbas Sayar

A) “Resim Öğretmeni”, “Yıllar Böyle Geçti” eserlerinin sahibi olan Vedat Nedim Tör, toplumcu - gerçekçi sanatın ilkelerine uygun eserler yazmış, sanatı, düşünceyi yayma aracı olarak kullanmıştır. B) “Çıkrıklar Durunca”, “Bacayı İndir Bacayı Kaldır”, “Bay Virgül” adlarında eserleri olan Sadri Ertem Türk romanında köylü-tüccar ilişkisini, işçi-işveren ilişkisini, orta tabakanın sorunlarını gerçekçi bir şekilde dramatize etmeden ve sanat kaygısı gütmeden işleyen romancıdır. C) “Tırpan”, “Amerikan Sargısı”, “Onuncu Köy” gibi edebiyatımızda önemli bir okur kitlesine ulaşmış romanlarıyla Muzaffer İzgü, köy edebiyatının öncülerindendir. Köy yaşamını bütün çıplaklığı ve sorunlarıyla gerçekçi bir şekilde kendi ideolojisine uygun biçimde ele almıştır. D) “Yılkı Atı” romanıyla büyük bir etki oluşturan Abbas Sayar Orta Anadolu’nun yoksulluğunu eserlerinde konu edinmiştir. Gözlem yeteneği güçlü, tekniği sorunsuz, şiirsel bir üsluba sahiptir. E) “Sarı Traktör”, “Yarbükü” gibi eserleri olan Talip Apaydın, köy edebiyatının önemli sanatçılarındandır. Köy öğretmenlerini romanlarına kahraman ederek cehaleti ve yobazlığı ortadan kaldırma fikrini işlemiştir.

BÖLÜM 08 Test

Toplumcu - Gerçekçiler - 2 1. Düşüncelerini anlatmak için sanatı araç olarak kullanıp

4. Mahmut Makal'ın, öğretmenlik yaptığı köylerdeki gözlemlerini

köyden kente kadar tüm çevrelerden oluşan geniş bir kişi kadrosu ile nehir roman tarzında eserleri vardır. Büyük oranda Orta Anadolu’yu romanlarına konu edinmiştir. Ağalık, eşkıyalık, ırgatlık, hapishane, köylünün yaşamı, MeşrutiyetMütareke-Cumhuriyet dönemlerinin toplumsal ve siyasal olaylarını ustalıkla eserlerine halk dili ve İstanbul Türkçesiyle yansıtmıştır.

18

gerçekçi ve yalın bir dille anlattığı ---- adlı kitap 1950’de yayımlanınca büyük yankı uyandırdı. Bu eser, köy edebiyatı akımının çıkış noktası oldu ve yabancı dillere çevrildi.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Bizim Köy B) Onuncu Köy

Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

C) Köyün Kamburu

A) Fakir Baykurt

D) Köyden İndim Şehre

B) Orhan Kemal

E) Köyün Namusu

C) Yaşar Kemal D) Kemal Tahir E) Kemal Bilbaşar

5. Aşağıdakilerin hangisinde türü roman olmayan bir eser verilmiştir?

A) Esir Şehrin İnsanları, Devlet Ana, Yol Ayrımı B) Hür Şehrin İnsanları, Rahmet Yolları Kesti, Körduman

2. Birçok kez Nobel Edebiyat Ödülüne aday gösterilen eserleri



Bu parçada üzerinde durulan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

C) Sağırdere, Köyün Kamburu, Karılar Koğuşu D) Göl İnsanları, Kelleci Mehmet, Yedi Çınar Yaylası E) Yorgun Savaşçı, Kurt Kanunu, Körduman

Çözüm Yayınları

yüzlerce dile çevrilmiş, sinema ve tiyatroya uyarlanmıştır. Çukurova, Toroslar romanlarındaki mekânlardır, Anadolu, deniz ve şehir de mekân olarak seçilmiştir. Üsluptan ziyade konuya önem vererek halk dilindeki deyim ve atasözlerinden ustaca yararlanmıştır. Kişileri yaşadıkları çevrenin ağzıyla konuşturmuştur. Anadolu destan ve efsanelerini, söylencelerini, masalları nı, halk hikâyelerini çağdaş roman anlayışıyla birleştirerek kendine özgü bir üslup oluşturmuştur. Betimlemeleri uzun, etkili ve canlıdır.

6. ---- şiir, öykü, roman türlerinde eserler vermiştir. Birçok bilim dalına yönelik sözlükler hazırlayarak kültüre katkıda bulunmuştur. Romanlarında Anadolu’nun kasaba ve köylerine özgü gözlemlerini ortaya koymuştur. Konusunu Tevrat’tan alan “Yedinci Gün” romanında roman kahramanı Ömer’in yedi günde hayatını değiştirmesini, basit bir yaşamı tercih etmesini güncel yaşamla evrensel bir dilde birleştirmesi ile dikkatleri çekmiştir.

A) Kemal Bilbaşar B) Fakir Baykurt C) Orhan Kemal D) Yaşar Kemal



Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Kemal Bilbaşar

E) Kemal Tahir

B) Orhan Duru C) Dursun Akçam D) Orhan Hançerlioğlu E) Samim Kocagöz

3. İçeriği ön plana alarak kimi zaman sanatsal kaygıları gözardı ederek eserler yazmıştır. İşçilerin, yoksulların, köylülerin, geçim sıkıntısı çeken memurların, suçluların yaşamlarını konu edinmiştir. Çukurova ve İstanbul’un kenar semtleri romanlarına ve öykülerine mekândır. “Hanımın Çiftliği”, “Murtaza”, “Baba Evi” gibi eserleri sinemaya ve televizyona uyarlanmıştır.

Bu parçada tanıtılan yazar aşağıdakilerden hangisidir?

7. - - - , II. Dünya Savaşı yıllarında Balkan coğrafyasında, eski Yugoslavya’da geçen “Drina’da Son Gün” romanında Türk ailesinin göçünü işlemiş; “Sarduvan” romanında da bir köyde birbirine güvenmeyen fakir insanların dramını ele almış toplumcu – gerçekçi yönelimle eserler yazan bir sanatçıdır.

Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilir?

A) Kemal Bilbaşar

A) Rıfat Ilgaz

B) Fakir Baykurt

B) Kemal Bilbaşar

C) Orhan Kemal

C) Faik Baysal

D) Yaşar Kemal

D) Orhan Duru

E) Kemal Tahir

E) Orhan Hançerlioğlu

277

Test 18

1. D

8. Aşağıdakilerin hangisinde verilen eserlerin tamamı roman türündedir?



Sarı Sıcak



Bay Virgül





Yukarıda aşağıdaki sanatçılardan hangisinin bir eserinin özeti verilmemiştir?

D) Türlerinin hikâye olmaları E) Türlerinin roman olmaları

Çözüm Yayınları

10. Onun “Zıkkımın Kökü, Donumdaki Para, Deliye Her Gün

Bu parçada üzerinde durulan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Muzaffer İzgü



B) Samim Kocagöz

C) Orhan Duru



D) Rıfat Ilgaz



E) Abbas Sayar

11. Kasaba gerçeğine değinen romanda eşkıyalar tarafından ailesi katledilen kahramanın kaymakam tarafından evlat edilmesi, Şahinde’nin ahlaktan uzaklaşması, Fabrikatör Hilmi Bey’in acımasızlığı, Muazzez’in dramı toplumcu – gerçekçi yönelimle ele alınmıştır.

278



Bu parçada tanıtılan roman aşağıdakilerden hangisidir? A) Yılkı Atı B) Köyün Kamburu C) Kuyucaklı Yusuf D) Çıkrıklar Durunca E) Demirciler Çarşısı Cinayeti

10.A 11.C 12.E

IV. Bolu’ya bağlı Adaköy el dokumasıyla geçimini sağlayan bir köydür. Dudu adlı kadın rüyasında Hz. Ali’yi gördüğünü söyleyerek evinin yıkılıp yerine türbe yapılmasını Esma Bacı ile sağlarlar. Böylece köy zamanla önemli bir merkez olur. Gurbette olan Hasan da köyüne döner. Sıddıkzade adında kötü biri Hasan’ın yavuklusu Hatice’nin ölümüne sebep olur. Stayvers adlı İngiliz, Osmanlı topraklarında keşfettiği tiftik keçisini toplayarak Kuzey Afrika’da çiftlik kurar. Böylece Avrupa malı fabrikasyon kumaşlar yalnız Adaköy’de değil tüm Anadolu’da çıkrıkları durdurur. Sıddıkzade Adaköy’de köylünün elindeki yünleri toplar, çıkrıklarına el koyar. Olaylar gelişir isyan ve mezhep savaşlarına dönüşür.

C) Orhan Kemal’in eserleri olmaları



9.D



A) Kemal Tahir’in eserleri olmaları

Bayram, Çanak Çömlek Patladı, Devletin Malı Deniz” kitaplarının adlarına baktığınızda bile gülümsemeye başlarsınız. Sizi kapaktaki kitap adları zaten hemen kendine çeker fakat gülümsemeniz zamanla insan sevgisine dayalı bir ironiye yavaş yavaş dönüşür. Tariz geleneğine pek alışık olmayan bir toplumun bireyleri olarak sosyal yaşamın aksaklıklarını toplumcu – gerçekçi bir eğilimin penceresinden izlemeye başlarsınız.

8.B

III. Yaşar, nüfus cüzdanı olmadığı için okula kaydedilemez. Kimlik çıkarmak için nüfus müdürlüğüne gidilir. Yaşar’ın babasının tek oğlunun olduğu, onun da Çanakkale’de şehit düştüğü söylenir. Nüfustaki bilgilere göre Yaşar’ın annesi Yaşar’ı yedi yaşındayken doğurmuştur. Yaşar büyünce Ayşe'yle nişanlanır. Evlilik işlemleri sırasında Yaşar’ın asker kaçağı olduğu söylenerek Yaşar askere götürülür. Nüfus cüzdanı olmadığı için oldukça uzun askerlik yapar. Babası ölünce miras almak için yine bürokrasi engeline takılır. Psikolojik açıdan hastalanır, bir yıl hastanede yatar. Bir sürü işe girip çıkar. Hapishaneye düşer. Hapishanede her türlü üçkâğıtçılığı öğrenip farklı bir insana dönüşür.

Aşağıdakilerden hangisi bu üç eserin ortak bir özelliğidir? B) Yaşar Kemal’in eserleri olmaları

7.C



E) Peribacaları, Bu Diyar Baştan Başa, Allahın Askerleri



6.D

II. Baba zoruyla Berlin’e giden ve oradaki bir sanat galerisinde hayran kaldığı bir tabloyla karşılaşan Raif Efendi, tabloda resmedilen kadın portresinin  Andrea Del Sarto tarafından resmedilmiş “Madonna delle Arpie” adlı tablodaki Meryem Ana (Madonna) tasvirine benzediğini düşünür. Raif Efendi, hayran olduğu tablodaki yüzün sahibiyle karşılaşıp ona âşık olacaktır. 

D) Karıncanın Su İçtiği, Sarı Sıcak, Çukurova Yana Yana



5.D



C) Yılanı Öldürseler, Deniz Küstü, Yanan Ormanlarda Elli Gün

Göl İnsanları

4.A

I.

B) Yer Demir Gök Bakır, Ölmez Otu, Demirciler Çarşısı Cinayeti



3.C

12.

A) Bir Bulut Kaynıyor, Teneke, Orta Direk

9.

2.D

İbrahim’in yılkılığa bıraktığı atı Doru, dağlarda yılkılık at olan Çilkır’la tanışır. Atlar yılkılığa bırakılmış bir grup atla yaşamaya başlarlar. Bir gün at grubuna kurtlar saldırır, güçlü lider Demirkır, sürüsünü kurtarır. Doru hastalandığından sürüsünden ayrılıp bir köye varır. Hıdır Emmi, Doru’yu besleyip dağlara salar. İbrahim, Doru’yu geri almayı düşünür ama yılkılığa ayrılan atların vahşileştiğini bildiğinden, Doru’yu almaya yavrusu Altay ile gider. İbrahim, Altay’ı kullanarak Doru’yu almaya çalışır ama Altay ve Doru birlikte kaçarlar.

A) Aziz Nesin B) Abbas Sayar C) Sadri Ertem D) Sabahattin Ali E) Rıfat Ilgaz

BÖLÜM 08 Test

Bireyin İç Dünyasını Konu Alanlar - 1 1. Aşağıdakilerden hangisi Cumhuriyet Dönemi’nde bireyin

19

4. “Osmancık”, “Gençliğim Eyvah”, “Oğlumuz”, “İki Uyku

iç dünyasını esas alan yönelimin özelliklerinden değildir?

Arasında”, “Akümülatörlü Radyo” gibi eserleri olan sanatçı; özenli bir üslupla bireyin iç dünyasına yönelerek ruhsal çözümlemeler yapmıştır. Dinin ve sıradan insanların Kurtuluş Savaşı'na katkısını işleyen ilk romancı olarak Kurtuluş Savaşı’na farklı bir açıdan bakmıştır.

A) İnsanın iç dünyasını anlatmayı amaçlamışlardır. B) Psikolojik çözümlemelere sıkça başvurmuşlardır. C) Eserlerde mekân tasvirlerinden özellikle uzak durmuşlardır.



D) Bunalım, yalnızlık, toplumdan ve kendi yaşamından uzaklaşma konuları ele alınmıştır.

Bu parçada tanıtılan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Tarık Buğra B) Peyami Safa

E) İç çözümleme, bilinçaltı yöntemleri, iç konuşma gibi teknikleri roman ve öykülerde kullanmışlardır.

C) Zeyyat Selimoğlu D) Abdülhak Şinasi Hisar E) Sabahattin Kudret Aksal

2. Kendi çocukluk ve gençlik anılarından yararlanmıştır. Geçmişe özlem, eserlerinin temel unsurudur. Çamlıca, Büyükada ve Rumeli Hisarı gibi İstanbul’un seçkin mekânlarını ve bu çevrenin insanlarını eserlerine konu edinmiştir. Geleneksel edebiyatla bağlarını koparmamıştır. Dili süslüdür. Bazı özellikleri verilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Peyami Safa B) Tarık Buğra C) Abdülhak Şinasi Hisar D) Zeyyat Selimoğlu

(III) Ali Nizami Bey’in Alafrangalığı ve Şeyhliği

Çözüm Yayınları



5. Roman: (I) Fahim Bey ve Biz, (II) Geçmiş Zaman Köşkleri

Anı: Boğaziçi Yalıları, (IV) Boğaziçi Mehtapları, (V) Çamlıca’daki Eniştemiz



Abdülhak Şinasi Hisar’a ait yukarıdaki numaralı eserlerden hangi ikisinin yeri değiştirilirse eserlerin türleri doğru verilmiş olur? A) I. ve II. B) I. ve IV. C) II. ve V. D) III. ve IV. E) III. ve V.

E) Sabahattin Kudret Aksal

3. “Ansiklopedik Yazar” olarak tanınan ----, edebiyat dışında birçok dalla ilgili yazılar yazmıştır. Sanat değeri eksik yazılarında kendi adını kullanmamış “Server Bedi” takma adını kullanmıştır. Cingöz Recai adlı polisiye roman serisi yazmıştır. Akıcı ve yalın bir dili vardır. Karamsar ruh hâli eserlerine egemendir.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Peyami Safa B) Sevinç Çokum C) Abdülhak Şinasi Hisar D) Samiha Ayverdi E) Sabahattin Kudret Aksal

6.



Sözde Kızlar





Dokuzuncu Hariciye Koğuşu





Matmazel Noralya’nın Koltuğu





Fatih-Harbiye





Bir Tereddüdün Romanı





Yalnızız



Aşağıdakilerden hangisi yukarıda verilen eserlerin bir ortak özelliği değildir? A) Türlerinin roman olmaları B) Peyami Safa’ya ait olmaları C) Cumhuriyet Dönemi eserleri olmaları D) Bireyin iç dünyasını irdelemeleri E) Bilinç akışı tekniğinin kullanıldığı en iyi eserler olmaları

279

Test 19

1. C

7. ---- gibi eserlerinde bakış açısı ve üslup özellikleriyle Türk

2.C

4.A

5.C

6.E

7.E

8.D

9.C

10.B 11.A 12.B

10.



Başarılı ve etkili bir üslubu vardır. Gemide çalışan kayıkçı, tayfa, kaptan gibi personelin yaşamlarını, kişiliklerini, sorunlarını ele almıştır. “Gemi Adamları”, “Direğin Tepesinde Bir Adam”, “Koca Denizde İki Nokta” adlarında eserleri vardır.





Romanlarında aydın tabakanın bunalımlarını ve çıkmazlarını işlemiştir. Konularını çoğunlukla yakın çevresinden seçmiştir. “Pastırma Yazı”, “Cumartesi Yalnızlığı”, “Dostlukların Son Günü”, “Her Gece Bodrum” adlarında eserleri vardır.

öyküsüne yeni bir soluk getirmiştir Mustafa Kutlu. Öykülerinde kent-köy çatışması, tüketim toplumu olmanın yanlışlığı, sanayileşmeyle gelen zengin olma hırsı gibi oldukça etkili konuları ele almıştır.

3.A

Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilemez? A) Yokuşa Akan Sular B) Ya Tahammül ya Sefer C) Hüzün ve Tesadüf D) Ortadaki Adam E) Gün Doğuyor



Yukarıda bazı özellikleri ve eserleri verilen sanatçılar aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla doğru verilmiştir? A) Sevinç Çokum – Hilmi Yavuz B) Zeyyat Selimoğlu - Selim İleri C) Sabahattin Kudret Aksal – Mustafa Kutlu D) Rasim Özdenören – Hüseyin Nihal Atsız E) Memduh Şevket Esendal – Kemal Bilbaşar

11. Türk edebiyatına1970’li yıllardan itibaren hikâye ve

8. Aşağıdakilerin hangisinde verilen eserler Tarık Buğra’nın hikâye türündeki eserleridir?

romanlarıyla katkı sağlamıştır. Hikâyelerinde genellikle İstanbul’un geleneksel, sosyal dokusundan kesitler sunmuştur. Romanlarında sosyal ve tarihî konulara yer vermiştir. Roman ve klasik anlatım tekniğine dayalı hikâyeleriyle büyük kentlerdeki orta hâlli ve yoksul insanların meselelerine değinmiş, bu insanların özellikle iç dünyalarına yönelmiştir. “Zor”, “Bizim Diyar”, “Hilâl Görününce”, “Ağustos Başağı”, “Deli Zamanlar” adlı romanları; “Makine”, “Rozalya Ana”, “Beyaz Bir Kıyı”, “Gece Kuşu Uzun Öter” adlarında hikâye kitapları vardır.

B) Küçük Ağa Ankara’da, Gençliğim Eyvah C) Osmancık, Firavun İmanı D) Yarın Diye Bir Şey Yoktur, İki Uyku Arasında E) Akümülatörlü Radyo, Oğlumuz

Çözüm Yayınları

A) Küçük Ağa, Siyah Kehribar



Bu parçada tanıtılan yazar aşağıdakilerden hangisidir? A) Sevinç Çokum

B) Nazan Bekiroğlu

C) Samiha Ayverdi

D) Selim İleri



9. Tasavvuf ve tarihten yararlanmış bir sanatçıdır. Eserlerinde İstanbul’u konu edinmiştir. Romanlarında Batılılaşma sorununun, geçmiş-şimdi çatışmasının aile kurumunda oluşturduğu sıkıntıları sıklıkla işlemiştir. “Batmayan Gün”, “İnsan ve Şeytan”, “İbrahim Efendi Konağı”, “Mesihpaşa İmamı” adlarında eserleri vardır.

280

12. (I) Hikâye, deneme, oyun yazarı Sabahattin Kudret Aksal, Cumhuriyet Devri Türk edebiyatı sanatçılarındandır. (II) Romanlarında ve oyunlarında psikolojik gözlemlerini ele almıştır. (III) Eserlerinde insan-çevre- evren ilişkisini irdelemeye yönelik bir tutum görülür. (IV) Eserlerinde çocukluk ve gençlik anılarını, yaşamın tekdüzeliğini ele almıştır. (V) Öykü türünde “Gazoz Ağacı”, “Yaralı Hayvan” ; deneme türünde “Geçmişle Gelecek”; oyun türünde de “Evin Üzerindeki Bulut”, Şakacı”, Bir Odada Üç Ayna”, “Tersine Dönen Şemsiye”, “Kahvede Şenlik Var”, “Bay Hiç” adlarında eserleri vardır.

Yukarıda üzerinde durulan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Sevinç Çokum B) Nazan Bekiroğlu C) Samiha Ayverdi D) Selim İleri E) Zeyyat Salimoğlu

E) Zeyyat Selimoğlu



Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde verilen bilgi yanlıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

BÖLÜM 08 Test

Bireyin İç Dünyasını Konu Alanlar - 2 1. Denizi edebiyatta konu edinen öncü sanatçılardandır. Ege ve

4. Ahmet Hamdi Tanpınar’ın romanıdır. Roman; yazarın kültür,

Akdeniz’in denizcilerini, efsanelerini, tarihini konu edinmiştir. “Aganta Burina Burinata” “Deniz Gurbetçileri”, “Gülen Ada”, “Mavi Sürgün” adlarında eserleri vardır.

20

sanat üzerine değerlendirmeleri içermesi ve iç konuşma tekniği açısından önemlidir. Dört bölümden oluşur. Her bölüm, roman kahramanlarının birinin adıyla yazılmıştır. Olay örgüsü Mümtaz’ın çevresinde gelişir.

Yukarıda sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Cevat Şakir Kabaağaçlı

Bu parçada sözü edilen eser, aşağıdakilerden hangisidir?

B) Sait Faik Abasıyanık

A) Huzur

C) Memduh Şevket Esendal

B) Yaşadığım Gibi

D) Tarık Buğra

C) Sahnenin Dışındakiler

E) Peyami Safa

D) Saatleri Ayarlama Enstitüsü E) Abdullah Efendi’nin Rüyaları

5. ----, Anadolu’da cereyan eden mücadele devam ederken devrin yüksek İstanbul tabakasında yaşanan kokuşmuşluğu anlatır. Bu tabakanın kendi zevklerinden ve menfaatlerinden başka bir şey düşünmeyen ve hiçbir değer yargısı olmayan Behiç karakteri, Millî Mücadele aleyhindeki kesimleri temsil ederken Yunan işgali sırasında kaybolan babasını bulmaktan başka bir şey düşünmeyen Mebrure ise Anadolu’yu temsil eder. Peyami Safa’nın yarattığı karakterler aynı zamanda Doğu-Batı çatışmasını yaşayan çevrelerin içinde bulunduğu kültürel çatışmayı yansıtması bakımdan önemlidir.

bireyin iç dünyasını esas alan sanatçılardan değildir?

A) Samiha Ayverdi B) Sabahattin Kudret Aksal C) Mustafa Kutlu D) Sevinç Çokum

Çözüm Yayınları

2. Aşağıdaki sanatçılardan hangisi Cumhuriyet Dönemi’nde



Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Canan B) Mahşer

E) Abbas Sayar

C) Yalnızız D) Sözde Kızlar E) Matmazel Noralya’nın Koltuğu

6. Sabahattin Kudret Aksal’ın öykü türündeki eseridir. Öykülerin çoğu anımsamalar üzerine kuruludur. Anlatıcı, aynı zamanda yazarın kendisidir. Çocukluk ve gençlik zamanlarını, mutluluklarını anımsayan anlatıcı, II. Dünya Savaşı’nın yıkımlarına karşı bir tür direniş oluşturan “yaşama sevinci”ni kitabını oluşturan öykülerinde anlatmaya çalışmıştır.

türü farklıdır?

Bu parçada hakkında bilgi verilen eser aşağıdakilerden hangisidir?

A) Mesih Paşa İmamı

A) Tersine Dönen Şemsiye

B) Yolcu Nereye Gidiyorsun

B) Gazoz Ağacı

C) Bağ Bozumu

C) Sancı Meydanı

D) Ateş Ağacı

D) Yoksullar Geliyor

E) Batmayan Gün

E) İki Uyku Arasında

3. Samiha Ayverdi’ye ait aşağıdaki eserlerden hangisinin



281

Test 20

1. A

7. Abdülhak Şinasi Hisar’ın hatıralarından hikâyeleştirdiği

3.C

4.A

5.D

6.B

7.A

8.D

9.D

10.E 11.A 12.A

10. Aşağıdakilerden hangisi Peyami Safa’nın “Mahşer” romanının karakterlerinden değildir?

----, bir karakter yaratmadan ziyade mevcut varsayılan bir karakterin portresini vermekten ibarettir. 21 bölümden oluşan bu eserin bir olay anlatmaktan ziyade çeşitli izlenimler veya durumlar aracılığıyla romanın başkişisini tanıtmayı amaçlar. Eser kullanılan anlatım yöntemleri, üslubu, bakış açısı ve anlatıcının konumu açısından modernist olmaktan ziyade geleneksel metinlere yakın bir görünüm arz eder.

2.E

A) Nihat –Muazzez B) Seniha Hanım - Mahir Bey C) Alaaddin Bey – Faik D) Emine Hanım - Şükriye Hanım E) Servet Bey – Mühendis Ragıp Bey

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Fahim Bey ve Biz B) İnsan ve Şeytan C) Bağ Bozumu D) Beyhude Ömrüm E) Yaşayan Ölü

11. 17 yaşında İstanbul’da Fatih medresesinde okuyan----,

yazarın yaşamını da yansıtır. Eserde İstanbul’da küçük bir evde yaşayan, sekiz yaşından beri bacağındaki kemik hastalığından dolayı hastane hastane dolaşan yoksul genç, akrabası emekli paşadan yardım alır. Hasta genç, paşanın kızına âşık olur. Ama genç kız başkasıyla evlenir. Bilinç akışı, iç konuşma ve iç çözümleme tekniklerinin ustaca kullanıldığı roman, gencin hastaneden çıkmasıyla sona erer.

Bu parçada tanıtılan eser, aşağıdakilerden hangisidir? A) Canan B) Yalnızız C) Bir Tereddütün Romanı

Çözüm Yayınları

8. Psikolojik çözümlemelerin ustaca yapıldığı roman,

toplumun padişaha daha sıkı bağlanması için Dahiliye Bakanlığınca Akşehir’e gönderilir. Orada “İstanbullu Hoca” diye anılır. Halkın padişaha bağlı kalmasını sağlar. Kuvayımilliyeyi engellediği için hakkında vur emri çıkar. İstanbullu Hoca, Çakırsaraylı çetesine sığınır. Çerkez Ethem’in ortanca kardeşi Tevfik Bey’in bir müfrezesinin başına geçer. Bu arada ---- onu vurmak için görevlendirilir. Bir kolu özürlü olan Salih, çocukluk arkadaşı Niko’nun Rum meyhanesinde bir devlet kurma planları olduğunu öğrenince Millî Mücade’ye katılma kararı alan vatansever bir gençtir. Ancak İstanbullu Hoca gerçekleri görmeye başlamıştır.

D) Dokuzuncu Hariciye Koğuşu

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilir? A) Mehmet Reşit Efendi - Çolak Salih

E) İbrahim Efendi Konağı

B) Ahmet Celal – Emir Eri Mehmet Ali C) Meftun Bey – Dehri Efendi D) Yüzbaşı Cemal – Ahmet Efendi E) Abdullah Efendi – Kazım Bey

9. Türk edebiyatında Doğu-Batı çatışmasının konu edildiği önemli romanlardandır. Millî değerlerle büyütülmüş konservatuar öğrencisi bir kızla Osmanlı geleneklerine saygılı ve ud çalmayı iyi bilen delikanlının aşklarının etrafında gelişen olaylar anlatılır. Kendisini Batı hayranlığına kaptıran, evlerinin bulunduğu semti ve oradaki Müslüman hayatını beğenmeyen genç kız, züppe bir gençle görüşmeye başlar ama bir süre bocaladıktan sonra nişanlısına, semtine ve kültürüne döner.

282



Bu parçada hakkında bilgi verilen eser aşağıdakilerden hangisidir?

12. Bu romanların hepsinde Avrupai salon hayatının benimsendiği sosyal etkilenimler, bu hayatın vaat ettiği ışıltıya kapılmaya yatkın genç kızlar için çeşitli tuzaklar etkili biçimde ele alınır. Batılı yaşam tarzının odağında olan gençler, çeşitli sorunlarla karşılaştıktan sonra kendi köklerine de dönerler.

Bu parçada sözü edilen romanlara aşağıdakilerden hangisi örnek gösterilebilir?

A) Aşk-ı Memnu

A) Canan

B) Yeşil Gece

B) Huzur

C) Efruz Bey

C) Yaban

D) Fatih – Harbiye

D) Küçük Ağa

E) Sodom ve Gomore

E) Anayurt Oteli

BÖLÜM 08 Test

Modernizmi ve Postmodernizmi Konu Alanlar - 1 1. Aşağıdakilerden hangisi Cumhuriyet Dönemi Türk

21

4. ---- türünün ilk ve en önemli ismi olan ----, eserlerinde eleştiri

edebiyatında modernizmi esas alan yönelimin özelliklerinden değildir?

ile gülmeceyi ustalıkla bir arada tutmuştur. Öykülerinde de iyi bir gözlem ve mizah gücünü yalın bir dile ortaya koymuştur. “Keşanlı Ali Destanı” adlı oyunu yüzlerce kez yurt dışında ve içinde sahnelenmiştir.

A) Bireyin bilnçaltına yönelme gayesi vardır. B) “Bunalım edebiyatı” olarak da bilinir.



C) Klasikleşmiş anlatım tekniklerinden yararlanılır. D) Bireyi ve yaşamı çok boyutlu olarak ele alma çabası vardır.

Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilir? A) Göstermeci tiyatro - Tahsin Yücel B) Epik tiyatro - Haldun Taner

E) Gelenekseli reddederek günün koşullarına göre davranma çabası hâkimdir.

C) Yansıtmacı tiyatro - Necati Tosuner D) Epik Tiyatro - Tomris Uyar E) Vodvil - Leyla Erbil

2. Modern hikâyenin öncü isimlerinden olan ----, gözlemci



Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Sait Faik Abasıyanık B) Memduh Şevket Esendal C) Halikarnas Balıkçısı D) Rasim Özdenören E) Vüs’at O. Bener

Çözüm Yayınları

ve realist bir yazardır. Hikâyelerinde toplumsal sorunları değil bireysel sorunları işlemiştir. Çehov tarzı hikâyenin edebiyatımızdaki önemli ustasıdır. Hikâyelerinde İstanbul’u, Burgazada’yı, kahvehaneleri mekân olarak seçmiştir. Bu mekânlardaki sıradan insanları öykülerine taşımıştır. Argolu, sanat kaygısından uzak, yalın bir dil kullanmıştır.

5.



Postmodernizm





Nobel Edebiyat Ödülü





Masumiyet Müzesi



Yukarıda verilenler aşağıdaki sanatçılardan hangisiyle ilişkilendirilir? A) Yusuf Atılgan B) Onat Kutlar C) Tezer Özlü D) Sevgi Soysal E) Orhan Pamuk

3. “Tutunamayanlar”, “Bir Bilim Adamının Romanı”, “Tehlikeli Oyunlar”, “Eylembilim” romanlarıyla; “Korkuyu Beklerken” öykü kitabıyla postmodernizmin Türk edebiyatındaki ustalarındandır. Toplumla uyuşamayan, yalnızlaşmış kentli bireyin iç dünyasını, sıkıntılarını dile getirmiştir. Farklı anlatım biçimlerini çağdaş tekniklerle birleştirmiştir.

Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

283 6. Aşağıdakilerden hangisi Sait Faik Abasıyanık’ın hikâye türünde eserlerinden değildir?

A) Bilge Karasu

A) Alemdağ’da Var Bir Yılan, Sarnıç

B) Oğuz Atay

B) Şahmerdan, Son Kuşlar

C) İnci Aral

C) Mahalle Kahvesi, Az Şekerli

D) Ferit Edgü

D) Tüneldeki Çocuk, Havada Bulut

E) Pınar Kür

E) Medar-ı Maişet Motoru, Şimdi Sevişme Vakti

Test 21

1. C

7. Romanlarında ve öykülerinde kadın kimliğini ön planda

3.B

4.B

5.E

6.E

7.A

8.B

9.E

10.D 11.E 12.D

10. Postmodernizmi eserlerinde uygulayan sanatçılardan olan

tutmuştur. Kadın-erkek ilişkileri ve anlaşmazlıkları, özgürlük ve bağlılık en çok değindiği konulardır. “Ölü Erkek Kuşlar”, “Mor”, “Safran Sarı” adlarında romanları vardır.

2,A

Bilge Karasu, ---- gibi eserlerinde kentli bireyin çıkmazları, sorunları üzerinde durmuştur. İmgesel bir anlatımı vardır. Günlük yaşam içerisinde yansıtılan kahramanlarda, okurun kendisinden bir parça bulabilmesi özelliği dikkat çekicidir. Felsefi konulara da eserlerinde değinmiştir. Etkili, özenli bir dili ve anlatımı vardır.

Bu parçada tanıtılan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) İnci Aral B) Füruzan



C) Adalet Ağaoğlu

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilemez?

D) Ayla Kutlu

A) Kılavuz

E) Nazlı Eray

B) Gece C) Troya’da Ölüm Vardı D) Buzul Çağının Virüsü E) Lağımlaranası ya da Beyoğlu

8. İslam inancıyla değerlerini evrensel nitelikte eserlerine yansıtmıştır. Anadolu’nun her kesimden insanını eserlerine almıştır. Şehirlerin kenar semtlerindeki insanların acılarını, yanlışlıklarını; bireydeki iç çatışmaları, aileden kopuşu ve aile parçalanmalarını güzel betimlemelerle işlemiştir. Aşağıdakilerden hangisi bu parçada hakkında bilgi verilen sanatçının roman türünde bir yapıtıdır? A) Çok Sesli Bir Ölüm B) Gül Yetiştiren Adam C) Hastalar ve Işıklar

Yusuf Atılgan “Aylak Adam”, “Anayurt Oteli” gibi romanlarında postmodernist ve modernist anlatım tekniklerini romanlarında ustalıkla kullanmıştır. Çözüm Yayınları



11. Psikolojik yabancılaşma ve yalnızlık konuları üzerinde duran



Aşağıdakilerden hangisi bu parçada sözü edilen roman anlayışlarına özgü anlatım tekniklerinden değildir? A) İç konuşma B) İç çözümleme C) Bilinç akışı

D) Çarpılmışlar

D) Pastiş

E) Denize Açılan Kapı

E) Geriye dönüş

12. Yakın zamandaki toplumsal çalkantıları, aydınların psikolojik

284

durumlarını romanlarında konu edinen Adalet Ağaoğlu, bireyin iç yaşamını geriye dönüş tekniği, iç konuşma tekniği ile ustaca eserlerinde anlatmıştır.

9.

I.



II. Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım, Zilli Zarife



I.



III. Vatan Kurtaran Şaban, Ayışığında Şamata



II. Sınırlarda Aşk



IV. Yaşasın Demokrasi, Konçinalar



III. Bir Düğün Gecesi



V. Ayışığında Çalışkur, Şişhaneye Yağmur Yağıyordu



IV. Romantik Bir Viyana Yazı



V. Evcilik Oyunu



Sersem Kocanın Kurnaz Karısı, Fazilet Eczanesi

Haldun Taner’e ait yukarıdaki eserlerden hangileri anlatmaya dayalı metin türlerindendir? A) I. ve II.

B) I. ve IV.

D) III. ve V.

E) IV. ve V.

C) II. ve III.



Fikrimin İnce Gülü

Yukarıdaki numaralı eserlerden hangi ikisi bu parçada sözü edilen edebî türlerden değildir? A) I. ve II. B) I. ve IV. C) II. ve III. D) II. ve V. E) IV. ve V.

BÖLÜM 08 Test

Modernizmi ve Postmodernizmi Konu Alanlar - 2 1. Aşağıdakilerden hangisi Cumhuriyet Dönemi Türk

22

4. Kötü yola sürüklenen gençleri, çöken burjuva aileleri, uyum

edebiyatında modernizmi esas alan yönelimin özelliklerinden değildir?

sorunu yaşayan göçmenleri, yalnız kadınları ve çocukları eserlerinde konu edinmiştir. İçten, yalın, duru ve akıcı bir anlatımı vardır. “47’liler”, “Berlin’in Nar Çiçeği” , “Parasız Yatılı”, “Kuşatma” , “Benim Sinemalarım” adlarında eserleri vardır.

A) Sembolik ve şiirsel bir anlatım B) Mistik bir anlayışı benimseme C) Aydın tabakanın sorunlarını ele alma



D) Ele alınanları sorgulayıcı bir yaklaşımla işleme

Bu parçada tanıtılan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Latife Tekin

E) Bireyin kendi benliğini sanat eserinde ortaya çıkarmayı amaçlama

B) Nazlı Eray C) Füruzan D) Sevgi Soysal E) Sevinç Çokum

5. Aşağıdakilerden hangisi Ferit Edgü için söylenemez?

2. Kadın öykücülerimizdendir. Siyasi sorunları ve kadınlarla

A) Postmodernist anlayışa sahip olması

çocukların dramlarını konu edinmiştir. “Dumanaltı”, “Bozbulanık”, “Topal Koşma”, “Bir Kara Derin Kuyu”, “Yandırma” adlarında hikâye kitapları; “Korsan Çıkmazı”, “Boşlukta Mavi” adlarında romanları vardır.

C) Küçürek öykü türünde önemli bir isim olması D) “Ah Min-el Aşk”, “Kaçkınlar” adlarında romanlarının olması E) Eserlerinde yaşadığı çevreyle uyum sorunu yaşayan bireyleri ele alması

Bu parçada tanıtılan yazar, aşağıdakilerden hangisidir? A) Nazlı Eray B) Nezihe Meriç C) Sevinç Çokum D) Sevgi Soysal E) Latife Tekin

Çözüm Yayınları



B) Sadece öykü ve roman türlerinde eserler vermesi

6. ---- , öykü ve romanlarında kullandığı yöntemler ve konularıyla bir kurmaca ustasıdır. Onun yapıtlarında kurmaca ve üst – kurmaca arasında kurulan ilişkiler, yapıtın okura iletilmek istenen iletisi ile daima bir ilişki içindedir. Metnin sunulma biçimine ilişkin yapılan her seçim, yapıtların özüne ilişkin bir duruma da işaret eder. Onun bu özelliği onu Türk edebiyatında özgün bir yere koyar. “Yarın Yarın” , “Küçük Oyuncu”, “Asılacak Kadın”, “Bitmeyen Aşk”, “Bir Cinayet Romanı”, “Sonuncu Sonbahar”, “Cinayet Fakültesi” önemli bazı eserleridir.

3. Kendi yaşamını eserlerine konu edinmiştir. Çehov tarzını benimsemiştir. Ölüm temasını fazlaca ele almıştır. Tiyatro türünde de eser vermiştir. “Buzul Çağının Virüsü”, “Dost”, “Mızıkalı Yürüyüş”, “Kara Tren”, “Yaşamasız”, “Ihlamur Ağacı” adlarında eserleri vardır.

Bu parçada hakkında bilgi verilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?



Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilir?

A) Tarık Dursun K.

A) Latife Tekin

B) Vüs’at O. Bener

B) Nazlı Eray

C) Tezer Özlü

C) Füruzan

D) Nedim Gürsel

D) Sevgi Soysal

E) Necati Tosuner

E) Pınar Kür

285

Test 22

1. B

7. Yazarın ilk öykü kitabı “İpek ve Bakır” 1971 yılında



B) Tomris Uyar

C) Selim İleri



D) Ayla Kutlu



E) Leyla Erbil

4.C

5.D

6.E

7.B

8.E

9.A

10.A 11.E 12.A

iç konuşma gibi teknik özellikler açısından ele almalarıyla modern Türk öykücülüğünün temellerini atmışlardır. Bu kuşağın önemli isimlerinden biri olan sanatçı, çok erken yaşlarda yazdığı “İshak”taki öykülerde yaşantıdan bunalarak bir çıkış yolu arayan bireylerin “utangaç ve bilinçsiz başkaldırış”ını anlatmıştır. Klasik olay kurgusundan uzak, kesitler ve durumlara odaklanan bu öyküler, açık uçlu sonlarıyla çeşitli yorumlara kapı aralar bir niteliğe sahiptir. Öykü atmosferinin oluşturulmasında etkili olan fantastik ve gerçeküstü ögeler oldukça ilgi çekicidir.

Bu parçada tanıtılan yazar aşağıdakilerden hangisidir? A) Oktay Akbal

3.B

10. Kimi öykücüler “birey”i ve onun iç dünyasını, bilinç akışı,

yayımlandı. Bunu 1973’te “Ödeşmeler” ve 1975 tarihli “Dizboyu Papatyalar” adlı öykü derlemeleri izledi. 1979 yılında yayımlanan “Yürekte Bukağı” ile yazar 1980 Sait Faik Hikâye Armağanı’nı aldı. 1981’de “Yaz Düşleri Düş Kışları”, 1983’te “Gece Gezen Kızlar” ile yazar, üretkenliğini sürdürdü. 1985 yılında “Rus Ruleti/Dön Geri Bak” adıyla iki kitabı bir arada basıldı. 1986 tarihli “Yaza Yolculuk” ile yazar ikinci kez Sait Faik Hikâye Armağanı’na lâyık görüldü. 1990 yılındaki “Sekizinci Günah”ı 1992’deki “Otuzların Kadını” takip etti.

2.B



Bu parçada hakkında bilgi verilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Onat Kutlar



B) Tezer Özlü

C) Bilge Karasu



D) Tahsin Yücel



E) Nedim Gürsel

8. “1950 Kuşağı” olarak adlandırılan öykücüler, biçim ve içerik



Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilemez? A) Latife Tekin



B) Sait Faik

C) Vüs’at O. Bener

11. Yazarın eserleri, toplumdaki ve edebiyattaki gelişmelerin yakın takipçisidir. Sıradan insanların gündelik hayatında beliren toplumsal baskı biçimleri öykülerinin arka planını oluşturur. 1980’li yıllara kadar, izlenimci bir edebiyat anlayışının etkisiyle yazdığı şiirsel ve yalın öykülerinde, sıradan insanların yaşanan değerler karmaşasında bir seçim yapmaya zorlandıkları koşulları dile getirdi. Hüzün, ironi ve mizah ögelerini iç içe kullanarak gündelik yaşamların ağırlığı altında ezilen şehirli insanların öykülerini anlattı. 1980’li yıllardan itibaren de gündelik yaşamın kıstırılmışlığını bu kez postmodern eğilimlerle, çağdaş masallar, metinlerarası bağlar, soyutlamalar, belirsizlikler ile ortaya koymaya çalıştı.

Çözüm Yayınları

konusundaki tutumlarıyla Türk öykücülüğünde modernist bir dönüşümün ve yeniliğin zeminini hazırlamışlardır. ---- gibi öncü yenilikçilerin birikimini varoluşçuluk, sürrealizm gibi Batı kaynaklı düşünce ve sanat akımlarından sentezleyen bu öykücüler, “birey”i ve onun iç yaşantısını, yalnızlığını, bunalımını, iletişimsizliğini modernist tekniklerle kurgu düzlemine taşımıştır.

D) Nezihe Meriç

E) Nedim Gürsel



9. 1950’lerde başladığı öykücülük serüvenini 1980’lerde Ben ve Öteki’yle devam ettiren---- , çıraklık serüvenini geride bıraktığını söylediği bu kitabıyla geleneksel öykü anlayışını aşan bir çizgiyle karşımıza çıkar. “Önü”, “Dizge”, “Öteyaşama”, “Yaşadıktan Sonra”, “Dönüşüm”, “Yürümek”, “Benlem”, “Giz”, “İkilem”, “Ötesi”, “Denge”, “Üçlem”, “Cuma”, “Bebekler”, “Oğul” ve “Sonu” olmak üzere on altı öyküden oluşan kitap, ortak anlatıcısı/gözlemcisi, kişileri, mekânsal ve zamansal özdeşlikleriyle on altı bölümden oluşmuş bir roman gibidir. Ben ve Öteki, adından yola çıkıldığında basit karşıtlıkların sunulduğu öykülerden oluşmuş bir kitap gibi algılanırken sayfalarda ilerlendikçe farklı okumalara da yol açabilen çok katmanlı öykülerden oluşur.

286



Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir?

Aşağıdaki sanatçılardan hangisi yukarıda sözü edilen yazarın bağlı olduğu eğilimle öyküler yazamaz? A) Tomris Uyar



B) Selim İleri

C) Ferit Edgü



D) Bilge Karasu



E) Aka Gündüz

12. Günümüz hikâye yazarları arasındadır. Gerçekçi bir anlayışı benimsemiş, kendi gerçeğiyle toplumun gerçeklerini bir araya getirerek farklı ve özgün eserler ortay koymuştur. 1970’li yıllardan itibaren öykücülüğün gelişiminde önemli rol oynamıştır. “İki Gün” adlı öyküsüyle 1970 TRT Öykü Başarı Ödülü’nü, “Sancı Sancı” ile 1978 Türk Dil Kurumu Roman Ödülü'nü ve “Armağan “adlı öyküsüyle 1997 Haldun Taner Öykü Ödülü'nü kazanmıştır.

Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Tahsin Yücel



B) Necati Tosuner

A) Necati Tosuner

B) Tahsin Yücel

C) Mustafa Kutin



D) Tomris Uyar

C) Rasim Özdenören

D) Kemal Bilbaşar



E) Ferit Edgü





E) Vedat Türkali

BÖLÜM 08 Test

Modernizmi ve Postmodernizmi Konu Alanlar - 3 1. Farklı ve aykırı anlatıcıları tercih ederler. Bu anlatıcılara

4. İlk kez Bodrum’a gitmiştim. Dönüşte, birdenbire, bu geziden

farkındalık sağlayan en önemli özellik kullandıkları dilde ortaya çıkar. Biteviye sayıklama hâlinde olan anlatıcıların dili çağrışımlara, imgelere ve sembollere açık; mecazlarla yüklü, şiirsel bir dildir. Söz dizimine uymayan, cümle ve kelimelerin yapısını bozan, ve kelimeleri yadırgatıcı biçimde kullanan anlatıcıların dili kompleks olmakla birlikte kapalıdır ve âdeta karakterlerin kendi aralarında anlaştıkları özel bir iletişim aracına dönüşür.

23

izlenimlerle romanı yazmaya karar verdim. O gezi olmasaydı hesapta roman yazmak yoktu. “Destan Gönüller”den sonra roman yazacak gücü bulamamıştım. Romanın öykü gibi kardeş olmasını istiyordum şiire. Çünkü şiir her zaman heves ettiğimdi. Bir iki kez bir şeyler de denemiş olmalıyım. Hemen cayıyordum. “Her Gece Bodrum”dan cayamadım.

Aşağıdaki yazarların hangisinde parçada sözü edilen anlatım tekniği görülmez? A) Leyla Erbil B) Tezer Özlü

Bu parçada kendisinden söz eden sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Halikarnas Balıkçısı

B) Selim İleri

C) Ayla Kutlu



D) Oktay Akbal



E) Tahsin Yücel

C) Mustafa Kutlu D) Rasim Özdenören E) Ömer Seyfettin

5. Sanat hayatına şiirle başlamış, ardından hikâyeye geçmiş ve konularını önce gençlik serüvenlerinden, zamanla fabrika, yapı ve deniz işçilerinin, esnaf ve küçük memur sınıfının hayat savaşlarından alan ve bu hayat kesitlerini şiirli bir dille işleyen eserler yazmıştır. Düzyazının birçok türünde eser vermiştir. “Güzel Avrat Otu”, “Sevmek Diye Bir Şey”, “Bahriyeli Çocuk”, “İmbatla Dol Kalbim” adlarına hikâye kitapları; “Denizin Kanı”, “Alçaktan Uçan Güvercin”, “Kurşun Ata Ata Biter” adlarında romanları vardır.

arttığı gözlemlenir. Bu artışla birlikte kadın yazarlar özellikle anlatı edebiyatına çok sayıda nitelikli yapıt kazandırmışlardır. Türk edebiyatında dünyaya kadınlık bilinciyle bakan yazarların önemli katkıları vardır.

Aşağıdaki sanatçılardan hangi parçada sözü edilen kadın yazarlara örnek verilemez? A) Halide Nusret Zorlutuna B) Adalet Ağaoğlu C) Nezihe Meriç D) Tomris Uyar

Çözüm Yayınları

2. 1970’li yıllarda Türk edebiyatında kadın yazar sayısının hızla



Bu parçada hakkında bilgi verilen yazar aşağıdakilerden hangisidir? A) Tarık Dursun K.

B) Necati Tosuner

C) Mustafa Kutlu



D) Rasim Özdenören



E) Vüs’at Orhan Bener



E) Sevgi Soysal

6. 1950 kuşağı yazarlarındandır. Hikâye ve romanlarıyla tanınır. Hemen hemen bütün hikâyeleri kadın karakterler üzerine kuruludur. Hikâyelerini dil, üslup ve teknik bakımından yeni bir anlayışla köklü değişikliklere yöneltmiştir. Varoluşçuluğun etkisiyle içerikte ve biçimde köklü değişimler yapmıştır. Geliştirdiği anlatım tarzı, biçimce en uç denemelerin birleşiminden oluşur. Klasik anlatım tekniklerini reddetmiştir. Yozlaşmış burjuva sınıfının hayatından kesitler sunarak sevginin ve sadakatin yerine çıkarın belirleyici olmasını sert bir biçimde “Yatak”, “Bilinçli Eğinim”, “Öyküsüz”, “Sarhoş Yaşantılar”, “Gündelik”, “Konuşmaklardan Bıkan”, “Baltık”, “Diktatör”, “İncik Boncuk”, “Üç Arkadaş ya da Oyun”, “Hallaç”, “Ayna”, “Hokkabazın Çağrısı”, “Ölü”, “Gecede”, “Konuşmadan Geçen Bir Tren Yolculuğu” ve “Bunak” gibi kitaplarında ele almıştır.

3. ----, laik-modern bir dünya görüşleriyle bilinen bir yazarımızdır. 1940’ların öykücü kuşağı içinde yer alan ve “küçük insanı” anlatmayı amaçlayan öyküleriyle Sait Faik öykü geleneğine yaslanmaktadır. Orta sınıf insanların düş dünyalarını, umutlarını, özlemlerini yansıtmış, diğer yandan da sürekli olarak belirli bir siyasal düşünce doğrultusunda günlük yazılar, denemeler, incelemeler yazmıştır. Bireyi, bireyin iç kavgalarını yansıtan öyküleri ile gerçeğe yönelmek istemiştir. Anı, deneme ve fıkra türlerinde de eserler vermiştir. Evrensel temalarla gözlemlerini yansıttığı gezi yazısı türündeki “Hiroşimalar Olmasın” kitabı farklı bir yere sahiptir.

Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Nedim Gürsel B) Onat Kutlar



Bu parçada tanıtılan yazar aşağıdakilerden hangisidir? A) Leyla Erbil B) Sevgi Soysal



C) İnci Aral

C) Oktay Akbal D) Ferit Edgü E) Tahsin Yücel







D) Nezihe Meriç

E) Tezer Özlü

287

Test 23

1. E

7. Modern Türk edebiyatının 1960’lı yıllarda sesini duyurmaya

3.C

4.B

5.A

6.A

7.C

8.A

9.D

10.D 11.E 12.E

10. “Derdiyok ile Zülfüsiyah” öyküsü, adının da çağrıştıracağı

başlayan yazarlarındandır. Yapıtlarında kurgunun merkezine ağırlıklı olarak benzer niteliklerde kadın karakterleri yerleştirmesi, Türk edebiyatına gerek psikolojik yapısı gerekse yaşama bakışıyla farklı, yeni bir kadın tipini kazandırması onu diğer yazarlardan ayıran en belirgin özelliklerindendir. Yapıtlarında sergilediği özgün tarzıyla ilgi çekmiş, kısa süren yaşamında ortaya koyduğu ürünlerle edebiyat dünyasına önemli katkılarda bulunmuştur. Yazarın “Tutkulu Perçem”, “Tante Rosa”, “Barış Adlı Çocuk” adlı öykü kitapları; “Yürümek”, “Yenişehir’de Bir Öğle Vakti”, “Şafak” adlarında romanları vardır.

2.A

gibi aynı adlı bir halk hikâyesinin kurgusu deforme edilip yeni bir kurguyla tekrar yazılmasından ibarettir. Postmodern öykü ve romanlarda yazarların biçem ve tema olarak gelenekten yararlandıkları ancak geleneksel olan bütün kurallara karşı çıktıkları yukarıdaki açıklamalardan anlaşılabilir. Tarık Dursun da “Derdiyok ile Zülfüsiyah” adlı öyküsünde aynı adı taşıyan bir halk hikâyesinden biçem ve tema olarak yararlanmış ancak yeni bir kurguyla ve bugün-dün ayrımını ortadan kaldırarak ve çoklu son fikriyle kahramanların, yazarın ve okuyucunun konumlarını sorgulatan bir hikâye yazmıştır. Yazar, eserin kurgusuyla bir “oyun” gibi oynamış; istediği zaman olay örgüsünü dondurmuş, istediği gibi esere/oyuna yön vermiştir. Öykü, bu özellikleriyle postmodern bir anlayışla yazılmıştır.

Bu parçada tanıtılan yazar aşağıdakilerden hangisidir? A) Tezer Özlü B) Leyla Erbil



C) Sevgi Soysal

Bu parçada postmodern romanın hangi özelliği vurgulanmaktadır?

D) İnci Aral

A) İç çözümleme

E) Nezihe Meriç

B) Gülünç dönüştürüm C) Bilinç akışı D) Metinlerarasılık

8. Fantastik anlatıyı doğrudan doğruya hayal dünyasını ifade



Bu parçada eleştirmenin üzerinde durduğu yazar aşağıdakilerden hangisidir? A) Nazlı Eray

E) Geriye dönüş

Çözüm Yayınları

etmek ve okurları eğlendirmek için kullandığından Türk edebiyatını reddedilen mirasımızla barıştırmıştır. Rüya ile gerçeğin, değişik mekânlar ile zaman dilimlerinin iç içe geçtiği eğlenceli metinleriyle fantastiği yeniden sevdirmiş ve ilgi çekici bir anlatı olarak sunmuştur. Onun “Beyoğlu’nda Gezersin” romanında bu belirlemeleri rahatlıkla görebilirsiniz.

11. (I) Nedim Gürsel, edebiyatla ilişkisini hem sanatçı hem bilim adamı yönleriyle sürdürmüş, daha çok (II) öykücü olarak tanınmıştır. Yayımladığı yedi öykü kitabının yanı sıra üç romanı, deneme, inceleme, (III) gezi türlerinde kitapları da bulunmaktadır. “Cicipapa”, (IV) “Sevgilim İstanbul”, “Kadınlar Kitabı”, “Sorguda”,”Son Tramvay”, “Uzun Sürmüş Bir Yaz”, “Öğleden Sonra Aşk” adlarında kitapları vardır. (V) Modernist ve postmodernist gelenekten yararlanmayan yazar, klasik anlatım geleneğinden vazgeçmemiştir.

B) Leyla Erbil C) Füruzan D) Tarık Dursun K.



E) Nedim Gürsel

Bu parçada numaralı bölümlerin hangisinde bilgi yanlışlığı vardır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

9. Sevgili Arsız Ölüm, yazarın ilk romanıdır. Roman, Aktaş ailesinin dışa kapalı bir köyde başlayıp büyük şehirde son bulan serüvenine yer verir. Romanın kurgusu iki katman şeklinde ilerler. İlk katman, masalsı unsurlar barındıran, gerçeküstü olayların işlendiği, ikincisi ise gerçek hayatın normal akışında seyrettiği kısımdır. Düşsel unsurlar, ailenin köydeki yaşantısının anlatıldığı birinci bölümde oldukça yoğundur. İkinci bölümde ise şehre göç eden ailenin hayatı, şehir yaşantısının çetin ve sert gerçekliğiyle karşılaştığı için bu unsurlar azalır.

288

Aşağıdakilerden hangisi bu parçada sözü edilen eserin yazarıdır?

12. Ayla Kutlu, --- Türk edebiyatında dikkat çeken yazarlardandır. “Kadın yazar” ifadesini kabul etmeyip kendisini “yazarlar içinde bir kadın” olarak nitelendiren Kutlu, edebiyat çalışmalarına roman ile başlar. Yayımladığı “Hüsnüyusuf Güzellemesi" adlı kitabı ile öykü türünde de eser vermeye başlayan yazarın bu kitabını, daha sonra “Sen de Gitme Triyandafilis”, “Mekruh Kadınlar Mezarlığı” ve “Zehir Zıkkım Hikâyeler” adlı öykü kitapları izler.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir?

A) Ferit Edgü

A) 1940 sonrası

B) Haldun Taner

B) 1950 sonrası

C) Bilge Karasu

C) 1960 sonrası

D) Latife Tekin

D) 1970 sonrası

E) Onat Kutlar

E) 1980 sonrası

BÖLÜM 08 Test

Göstermeye Bağlı Edebî Metinler 1. Aşağıdakilerden hangisi Cumhuriyet Dönemi göstermeye

24

4. Aşağıdakilerden hangisi Orhan Asena için söylenemez?

bağlı edebî metinler için söylenemez?

A) Elliye yakın oyun yazmıştır.

A) Tiyatro, orta tabakaya hitap etmeye başlamış ve yalın, açık bir dil kullanılmıştır.

B) Şiir türünde de eser vermiştir.

B) Batılı tarzda kusursuz teknikte oyunlar yazılmış ve sahnelenmiştir.

D) Komedi türünde eser vermiş, hayali konuları işlemiştir.

C) Lakabı “Türk tiyatrosunun Shakespeare’i” dir. E) “Tanrılar ve İnsanlar”, “Tohum ve Toprak”, “Ya Devlet Başa ya Kuzgun Leşe” gibi oyunları vardır.

C) Oyuncu, bina, metin gibi her ayrıntıda büyük gelişmeler sağlanmıştır. D) Geniş bir konu yelpazesi yerine belli konular ele alınmıştır. E) Absürt ve epik tarzlarda oyunlar yazılmış ve sahnelenmiştir.

2. Çağdaş Türk tiyatrosuna oyuncu, bina, metin gibi alanlarda

5. “Sarı Naciye”, “Ben Devletim”, “Yunus Emre” gibi eserlerinde

hizmette bulunmuş; tiyatronun kurumsallaşma sürecinde kilometre taşı olmuştur ----. Bu cümlenin sonuna aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Turgut Özakman B) Recep Bilginer C) Necati Cumalı D) Muhsin Ertuğrul E) Cevat Fehmi Başkut

3. Oyunları yurt dışında sahnelenen ilk tiyatro yazarımızdır. Toplumsal değişimleri mizahi bir üslupla anlatmıştır. Toplumdaki her tabakadan kişiye eserlerinde yer vermiştir. “Harput’ta Bir Amerikalı”, “Hacıyatmaz”, “Buzlar Çözülmeden”, “Paydos” adlarında eserleri vardır.

Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Güngör Dilmen B) Recep Bilginer C) Cevat Fehmi Başkut D) Necati Cumalı E) Muhsin Ertuğrul



Bu cümledeki boşluğa aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Recep Bilginer

Çözüm Yayınları



toplumsal sorunları işleyen --- Cumhuriyet Dönemi tiyatro yazarlarımızdandır.

B) Güngör Dilmen C) Turan Oflazoğlu D) Orhan Asena E) Haldun Taner

6. Güldürü ve vodvil tarzında tiyatroları vardır. Düzyazı türlerinde de eserler vermiştir. Bireysel ve kurumsal düzlemde eleştiriler yapmıştır. “Karayar Köprüsü”, “Bir Kilo Namus”, “Cengiz Han’ın Bisikleti”, “Canavar Cafer” adlarında oyunları Devlet Tiyatrolarında ve özel tiyatrolarda sahnelenmiştir.

Bu parçada tanıtılan oyun yazarı aşağıdakilerden hangisidir? A) Güngör Dilmen B) Turan Oflazoğlu C) Recep Bilginer D) Refik Erduran E) Orhan Asena

289

Test 24

1. D

7. Turgut Özakman, dramatik tarzda oyunlar yazmıştır. Kuşak

3.C

4.D

5.A

6.D

7.C

8.C

9.A

10.D 11.A 12.C

10. Yazdıklarımı tekrar yazmam, belki de benim en beğenilir

çatışması, birey-çevre ilişkisi, suçluların toplum dışına itilmesi gibi konuları işlemiştir. “Şu Çılgın Türkler” adlı romanı, satış grafiği açısından ülkemizde rekor kıran bir belgesel romandır. Senaryo çalışmaları da yapmıştır. Devlet Tiyatrolarında ---gibi oyunları sahnelenmiştir.

2.D

huyum olsa gerek. “Boş Beşik”i tekrar yazdım. Bu dördüncü defa yazışım o konuyu. Ama oyunumun o hâlini beğenmeyen benim. Ben, o zamandan bu zamana kendimi aştığım için elbette ki kusurlu gördüğüm oyunumu ilk hâliyle bırakamazdım. Hem o güzel oyuna yazık olurdu, hem de benim için ilerde iyi bir not teşkil etmezdi.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilemez? A) Kardeş Payı, Ocak

Bu parçada kendisinden söz eden yazar aşağıdakilerden hangisidir?

B) Ah Şu Gençler, Sarıpınar -1914

A) Güngör Dilmen

C) Buzlar Çözülmeden, Paydos

B) Recep Bilginer

D) Ben Mimar Sinan, Fehim Paşa Konağı

C) Refik Erduran

E) Delioğlan, Bir Şehnaz Oyun

D) Necati Cumalı



E) Turan Oflazoğlu

Olur”, “Keziban”, “Yine Bir Gülnihal”, “Deli İbrahim”, “Genç Osman” gibi önemli eserleri olan A. Turan Oflazoğlu Osmanlı tarihini konu edinmesiyle de ön plana çıkan bir tiyatro yazarıdır.

Bu cümlenin başına aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Komedi B) Dram C) Trajedi

Çözüm Yayınları

8. ---- türünde “Kösem Sultan”, “Cem Sultan”, “Allah’ın Dediği

11.

Eser Yağmurlu Deniz

Ödül 1969 Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü



Tufandan Önce

1984 Yeditepe Şiir Armağanı



Makedonya 1900

1977 Sait Faik Hikâye Armağanı



Dün Neredeydiniz

1981 Kültür Bakanlığı Tiyatro Ödülü



Viran Dağlar

Ömer Asım Aksoy Ödülü



Yukarıda bazı eserleri ve bu eserleriyle aldığı ödüller verilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

D) Epik

A) Necati Cumalı

E) Absürt

B) Güngör Dilmen C) Turan Oflazoğlu D) Recep Bilginer E) Refik Erduran

12. Aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?

290

Eser

9. Aşağıdakilerden hangisi Güngör Dilmen’in bir eseri değildir?

A) Bir Kilo Namus B) Midas’ın Kulakları C) Galile’nin Günahları D) Canlı Maymun Lokantası E) Aşkımız Aksaray’ın En Büyük Yangını

Sanatçı

Konu

A)

İsyancılar

Recep Bilginer

Köy

B)

Tohum

C)

Mikado’nun Çöpleri Keşanlı Ali Destanı Midas’ın Kulakları

Necip Fazıl Kısakürek Cevat Fehmi Başkut Haldun Taner Güngör Dilmen

Millî Mücadele Mitoloji

D) E)

Kenar mahalle dramı Efsane destan

BÖLÜM 08 Test

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı - Genel - 1 1. Yazıları 1921’den itibaren edebî dergilerde görülmeye

4. “Fahriye Abla”, ”Olvido”, “Kar”, “Ağrı”, “Maşar Dağı” gibi

başlanan ----, Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı’nın önemli isimlerindendir. Cumhuriyet Dönemi yazarı olmasına karşın daha çok Fecriati ve Millî Edebiyat nesilleri ile etkileşim içinde olmuştur. Edebiyat uğraşılarını tenkit ve inceleme yazıları, makale, roman, anı, deneme ve monografik yazıları ile sürdürmüştür. Eserlerinde semtleri ve yaşantılarıyla İstanbul, dekor ve mekân unsuru olmanın ötesinde bir öneme sahiptir. Romanları, anıları, denemeleri, inceleme yazıları ve biyografileri aynı zamanda birer İstanbul romanı gibidir. Diğer önemli bir yönü olan mizahi anlatıma dayalı Geçmiş Zaman Fıkraları adlı eseri ile belirginleşir.

25

hepsi de dilin ve duyguların en incelikli biçimde işlenmesiyle yazılmış şiirlerin sahibi; Turgut Uyar’ın “Çıkışı Türk şiirinde hiçbir şeyle açıklanamaz.” dediği şairdir ---- .

Bu cümlenin sonuna aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Ahmet Muhip Dıranas B) Ahmet Hamdi Tanpınar C) Ahmet Kutsi Tecer D) Cahit Sıtkı Tarancı E) Ömer Bedrettin Uşaklı

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Abdülhak Şinasi Hisar B) Ahmet Hamdi Tanpınar C) Sait Faik Abasıyanık D) Cevdet Kudret

5. Yaşayan önemli şairlerimizdendir. Toplumsal şiirleriyle

E) Mehmet Çınarlı

tanınmaktadır. “Şair sadece hayal kurup şiir yazan adam değildir, şair dünyadaki her şeyle alakadar olmalıdır.” diyen ve bu duyarlılığını şiirlerine de yansıtan bir şairdir. “Bir Gün Mutlaka”, “Yolculuk”, “Özlem”,”Cesaret ve Kavga Şiirleri”, “Türkiye Üzgün Yurdum”, “Bebeklerin Ulusu Yok”, adında şiir kitapları; “Son Yüzyıl Büyük Türk Şiiri Antolojisi”, “Dünya Şiiri Antolojisi” adında da şiir kitapları vardır.

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı’nda halk kültürü unsurlarından yola çıkarak yeni bir sentez oluşturmaya çabalayan bir sanatçımızdır. Folklor ve halk edebiyatı çalışmalarına büyük önem vermiş, Sivas’ta ilk defa halk şairleri derneğini kurmuş, Âşık Veysel’i yine ilk defa o bize tanıtmıştır. Halk kültürü ve edebiyatı üzerine yaptığı araştırmalar ve bu konuda ileri sürdüğü düşünceler, aydınlarımızın üzerinde de olumlu etkiler yapmış, çağdaş kültür ile halk kültürü unsurları arasında bir köprü olmuştur. “Köylü Temsilleri” adlı çalışması ile tiyatromuzun halk arasında yaşayan ve gelişen cephesine farklı bir açıdan bakmıştır.



A) Muhsin Ertuğrul

B) Ahmet Kutsi Tecer

C) Necip Fazıl Kısakürek

D) Cevat Fehmi Başkut

Bu parçada üzerinde durulan şair aşağıdakilerden hangisidir? A) Ataol Behramoğlu B) Enis Behiç Koryürek C) Nihat Behram D) Fazıl Hüsnü Dağlarca E) Attila İlhan

Bu parçada tanıtılan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?



E) İbnürrefik Ahmet Nuri Sekizinci

3. Yazarın eserlerinde dikkati çeken önemli bir husus doktorlardır. “Sahnenin Dışındakiler”de romanın esas kahramanı Cemal, “Huzur”da Mümtaz’ın İhsan için getirdiği doktor, “Saatleri Ayarlama Enstitüsü”nde Doktor Ramiz… “Huzur”daki doktor kahraman özelikle ilgi çekicidir. Mümtaz, onunla tanıştığında Suad’ın intihar ederken dinlediği müziği dinlemektedir. Üstelik Mümtaz’ı tanıyormuşçasına mistiklerden söz eder. Sanki Mümtaz doktor, doktor da Mümtaz’dır.

Çözüm Yayınları

2. Türk tiyatrosuna katkı yönünden ayrı bir öneme sahiptir.

6. 1948 yılında ilk kitabı olan “Duvar” ile adım attığı edebiyat âlemine, elli dört yıllık yazın hayatı boyunca on iki şiir kitabı, on iki roman, iki deneme, sekiz anı, dokuz günlük, beş söyleşi, bir öykü, üç çeviri kitabı ve bir senaryo sığdırarak edebiyatın pek çok türünde unutulmayacak eserler ortaya koymuştur. Edebiyatın hemen bütün türlerinde eserler vermesine karşın, en çok şiirleriyle sevilmiş ve konuşulmuştur.

Aşağıdakilerden hangisi bu parçada sözü edilen sanatçıya ait değildir?

Yukarıda bazı eserleri verilen yazar aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yasak Sevişmek - Tutuklunun Günlüğü

A) Aka Gündüz

C) Korkunun Krallığı - Ayrılık Sevdaya Dahil



C) Nahit Sırrı Örik

B) Peyami Safa D) Mithat Cemal Kuntay

E) Ahmet Hamdi Tanpınar

B) Böyle Bir Sevmek - Elde Var Hüzün D) Kimi Sevsem Sensin – Bela Çiçeği E) Bir Yağmur Başladı – Unutulmuş Kent

291

Test 25

1. A

7. Romanlarını oluştururken daha çok kadın karakterleri tercih

3.E

4.A

5.A

6.E

7.E

8.B

9.A

10.E 11.B 12.C

10. Tarihine, millî değerlerine, millî kültürüne, vatanına,

eden ve bu karakterler vasıtasıyla kadın sorunlarına değinen bir yazardır. Millî Mücadele yılları ve sonrasının kadınlarını konu olarak seçer. Toplumun hemen her kesiminden kadın portrelerine yer verilen romanlarda kadınlar statülerine göre tasnif edilir gibi sistematik olarak anlatılır. “Dikmen Yıldızı” romanında roman kahramanı Yıldız, Millî Mücadele’ye elinde silahı ile katılmış bir kadın kahramandır. “Üç Kızın Hikâyesi” adlı romanda Dürer adlı kız, Millî Mücadele’ye âşık, olgun ve hünerli bir kızdır.

2.B

bayrağına “Bir Bayrak Rüzgar Bekliyor” şiirinde olduğu gibi derin bir aşk ile bağlıdır. Vatan topraklarının dağına, taşına, ırmağına, ovasına, ağacına, çiçeğine, böceğine âşıktır. “Sanatçı geçmişten, gelecekten, günden, çevreden, gaipten, canlılardan ve eşyadan telepatiler alıp bunları bir terkiple, bir büyüyle, dinlenir, seyredilir, okunur hale getiren kabiliyettir… Boşluktaki dalgaları bize hitap eder hale getiren cihazlar gibi…” diyen bir sanat aşığıdır.

Aşağıdakilerden hangisi sözü edilen sanatçıya ait farklı türde eserlerdir?

Bu parçada üzerinde durulan yazar, aşağıdakilerden hangisidir?

A) Heykeltıraş, Kubbe-i Hadrâ

A) Halide Edip Adıvar

B) Kökler ve Dallar, Kova Burcu

B) Halide Nusret Zorlutuna

C) Dualar ve Âminler, Yürek

C) Yakup Kadri Karaosmanoğlu

D) Aynalarda Kalan, Fatihler Ölmez

D) Samim Kocagöz

E) Yastığımın Rüyası, Kanatlar ve Gagalar

E) Aka Gündüz

11. Kasabada Zübük’ün ünü ve gücü artar. Seçim hazırlıkları başlamıştır. Kasabanın ileri gelenleri Zübük’ün belediye başkanı olmasını isterler. Yalvar yakar onu buna razı ederler. Zübük belediye başkanı seçilir. Bunun için dostlarına ziyafet çeker. Yemekte soyundan “dedem Abdülnazif Paşa” yahut “babam Zübükzade Kara Yusuf Paşa” diye söz eder. Herkes bunun asılsız olduğunu bilir ama kimse sesini çıkarmaz. Zübük milletvekili seçilir. Kasabalılara baraj, cami ve köprü vaat eder. Ankara’ya gider. Fakat vaatlerinden hiçbiri gerçekleşmez. Ayrıca, orada birtakım hatalar yaptığı için başbakanı kızdırır. Üstelik sonraki seçimlerde de kazanamaz. Memleketine döner.

romanıyla, özellikle 1950 sonrası romanımızla hesaplaşmak ise de öteki ve bence daha önemlisi en kısa sürenin anlatımını gerçekleştirmekti. Ama bunu asıl “Romantik Bir Viyana Yazı”nda yakalayabildim. “Ölmeye Yatmak”ta çeşitli kaygılarım vardı. Romanın bilinen sınırlarını kıracağım, kurgusunu değiştireceğim, anlatım biçimini değiştireceğim ve çok boyutlu bireyler oluşturacağım gibi.”

Kendisinden söz eden bu sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Cahit Zarifoğlu

Çözüm Yayınları

8. “Beni roman yazmaya iten en önemli nedenlerden biri Türk



B) Adalet Ağaoğlu C) Kemal Özer D) Sabahattin Ali E) Selim İleri

9. nereden gelmiş bu denizsiz kente



B) Ahmet Hamdi Tanpınar



B) Aziz Nesin

C) Mustafa Kutlu



D) Onat Kutlar



E) Oğuz Atay

ve yürek vurgunluğuna kadar götürüp içerisine salt insanî özü koymanın kaygısını taşır. “Türküler Dolusu” isimli şiirinde “Ah bu türküler köy türküleri / Mis gibi insan kokar, mis gibi toprak” diyen şair, köy, türkü, toprak sözcüklerini mis gibi insanla birleştirerek verir ki bu mis gibi insan ifadesi, toprak insan ifadesi ile birlikte yürütülür. Toprak sözcüğünün bütün anlamsal çağrışımları bir yanı ile Anadolu’yu anlatırken diğer yanıyla da saf ve temiz, hilesiz hurdasız insanı vermek amacını güder.

İçerik ve biçim özellikleri göz önünde bulundurulduğunda, yukarıdaki şiirin aşağıdaki şairlerden hangisi tarafından yazıldığı söylenebilir? A) Edip Cansever

A) Muzaffer İzgü

12. Anadolu ifadesinin içini, el işlemeciliğinden söz işlemeciliğine

bu yaşlı martı konmuş saat kulesinin üstüne öyle bir zamansızlıktan izliyor beni çağırsam hemen çıkıp gelecek, biliyorum çok eski bir oyundan kılıksız bir haberci gibi.

292

Bu parçada sözü edilen eser aşağıdaki sanatçılardan hangisine aittir?



Yukarıdaki eleştiri metninde ele alınan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

C) Necip Fazıl Kısakürek

A) Edip Cansever

B) Ahmet Kutsi Tecer

D) Yusuf Ziya Ortaç

C) Bedri Rahmi Eyüboğlu

D) Attila İlhan

E) Cahit Sıtkı Tarancı



E) Cahit Sıtkı Tarancı

BÖLÜM 08 Test

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı - Genel - 2 1. Modern Türk şiirinin hiçbir akıma ya da kuşağa dâhil

4. Aşağıdakilerden hangisi Cahit Sıtkı Tarancı için söylenemez?

edilemeyen ender şairlerinden biridir. Birçok eleştirmen tarafından “evler şairi” olarak nitelendirilmiştir. Bu nitelendirmede onun “Çevre ve Evler” kitapları başta olmak üzere birçok şiirinde ev metaforunu kullanmasının önemli rolü vardır. Onun şiirinin temel mekânı olan ev, bir sıkıntı ya da mutluluk mekânı olarak şiirde olumlu ve olumsuz anlamlarıyla birlikte kullanılmıştır.

26

A) Şiir ve roman türlerinde kaleme aldığı eserleri ve Fransız edebiyatından yaptığı şiir tercümeleriyle bilinir. B) Eserlerinde, hayat-ölüm, gece-gündüz, gün-karanlık, sevinç-keder, dünya-ahiret gibi kavramları ve bunlara paralel ortam ve imgeleri sık sık kullanmıştır. C) Şiirlerinde biçim mükemmeliyetine önem veren bir şairdir.

Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

D) “Otuz Beş Yaş” şiiri, insanın yaşam serüvenini, yaşlanmayı ve ölüm korkusunu işleyen bir şiirdir.

A) Behçet Necatigil

E) “Ömrümde Sükût”, “Otuz Beş Yaş”, “Düşten Güzel” adlarında şiir kitapları vardır.

B) Ziya Osman Saba C) Salah Birsel D) Tahsin Yücel E) İsmet Özel

5. Sezai Karakoç ağabeyin yayımladığı Diriliş dergisinde şiirlerim yayımlandı. Sonra Nuri Pakdil ve arkadaşlarının yayımladığı Edebiyat dergisinde yazdım. 1976’dan itibaren ise ben, Erdem Bayazıt, Rasim Özdenören, Akif İnan ve Nazif Gürdoğan’nın kurucuları olduğu Mavera dergisinde şiirlerim, bir iki hikâyem, senaryo çalışmalarım, günlüklerim ve “Okuyucularla” ismini verdiğimiz sohbetlerim yayımlandı. Birkaç yıldan beri ise roman çalışıyorum. Bunlardan ilki “Savaş Ritimleri” 1985’te yayınlandı. Ayrıca çocuk edebiyatı dalında kitaplar yazdım.

nitelikli öykü kitaplarından sonra ilk romanı ---- ile okuruyla buluşmuştur. Çağdaş Türk romanı içinde olduğu kadar, kendi yapıtları arasında da farklı bir yeri olan ve 1991 yılında Pegasus Edebiyat Ödülü’ne değer görülen bu romanın yayımlandığı yıldan bu yana Türk okurunun büyük ilgisini çekmiştir.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Susanlar

Çözüm Yayınları

2. Türk edebiyatında önemli bir yere sahip olan Bilge Karasu



Kendisinden söz eden sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Cahit Zarifoğlu B) İsmet Özel

B) Gece

C) Mehmet Çınarlı

C) Troya’da Ölüm Vardı

D) Cemil Meriç

D) Uzun Sürmüş Bir Günün Akşamı

E) Bilge Karasu

E) Göçmüş Kediler Bahçesi

6. Onun şiirlerini besleyen ana damarlardan biri, bizzat şahit olduğu II. Dünya Savaşı’nın sıkıntılarıdır. Yoksulluk, savaş karşıtlığı onun şiirinin ana temalarındandır. Bir yandan Cumhuriyet devri şairleri içerisinde özellikle 1940’lı yıllarda toplumcu bir şair olarak görünürken diğer yandan tiyatro ve sinema oyunculuğu da yapan birbirinden farklı alanlarda kendini göstermiş bir sanatçımızdır. “Bu Şehrin Çocukları”, “Rüzgarlarım Konuşuyor”, “Ortalık” adlarında şiir kitapları; “Geri Dönemezsin”, “İnsan Kafesi” adlarında romanları vardır.

3. ----, sosyal problemler karşısında çok duyarlı olan şairlerden birisidir. “Adamın Biri”, “Rüzgâr”, “Atatürk Kurtuluş Savaşında”, “Yeşeren Otlar”, “Süt”, “Türk Mavisi”, “Yangın”, “Güz Türküleri” adlarındaki eserlerde Anadolu insanı, bütün canlılığıyla, acılarıyla, özlemleriyle, zenginliği ve fakirliğiyle verilmektedir. Sanatçı, bütün bu unsurları almakta ve Anadolu’nun resmini çizmektedir.

Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilir?



Bu parçada hakkında bilgi verilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ahmet Arif

A) Cahit Uçuk

B) Suat Taşer

B) Cahit Irgat

C) Kemal Özer

C) Cahit Sıtkı Tarancı

D) Cahit Külebi

D) Cahit Külebi

E) İsmet Özel

E) Turgut Özakman

293

Test 26

1. A

7. II. Yeni şiiri, ciddi bir yanlış anlaşılmayla karşı karşıyadır

3.D

4.A

5.A

6.B

7.A

8.E

9.C

10.E 11.A 12.A

10. Derleyip yazdığı 70 masalı ile kültüre büyük katkı sağlamış bir

çünkü adları daima II. Yeni arasında sayılan ve bugün Türk şiirinin köşe taşları olan Cemal Süreya, Turgut Uyar, Edip Cansever, İlhan Berk gibi şairlerimiz edebiyatımızın sözlü ve yazılı birikimiyle daima alışveriş içinde olmuşlar, sadece şiirleriyle değil şiir üzerine yazdıkları yazılarıyla da bu tavırlarını sık sık dile getirmişlerdir. Bu konuda en yaygın şekilde yanlış anlaşılan kişiyse 1956 yılında yayınlanan “Folklor Şiire Düşman” başlıklı yazısıyla edebiyat gündemini sarsan ---- ‘dır (dir).

2.B

sanatçıdır. Eserleri ile Türkiye’nin dışında Avrupa’ya ve hatta dünyaya yayılan bir üne sahiptir. 1956 yılında Danimarka’daki Hans Christian Andersen Medal Kurumu, onun “Açıl Sofram Açıl” kitabındaki masallarını, 55 ulusun çağdaş masal yazarları arasından seçerek onur listesine aldığı 11 eser arasında en mükemmeli kabul eder ve sanatçıya, Andersen Pâyesi Şeref Diploması ve Dünya Çocuk Edebiyatı Sertifikası verir.

Bu parçanın sonuna aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Cemal Süreya B) Turgut Uyar

Yukarıda sözü edilen yazar aşağıdakilerden hangisidir? A) Pertev Naili Boratav

B) İsmet Zeki Eyüboğlu

C) Bedri Rahmi Eyüboğlu

D) Arif Nihat Asya



C) Ece Ayhan

E) Eflatun Cem Güney

D) Edip Cansever E) Melih Cevdet Anday

11. Halide Nusret Zorlutuna’nın kızıdır. Anadolu’nun muhtelif yerlerinde yaşamıştır. Otobiyografik özellikler taşıyan ve çok başarılı ruh tahlillerinin yapıldığı “Küçük Dünya “ve Malazgirt’in 900. yıl dönümü münasebetiyle yazılan “Ak Topraklar” hariç diğer romanlarının konusunu günümüzün çeşitli sorunlarından ve Türkiye dışı Türklerin dramından çıkaran yazar, şiir diline yakın bir üslupla ve tezli tekniği ile yaşadığımız olayları romanlaştırmıştır.

8. Yazarın “Bu Ülke” adlı eseri tüm eserlerinin kapısı olarak



Bu parçada üzerinde durulan yazar, aşağıdakilerden hangisidir? A) Mustafa Kutlu B) Sezai Karakoç C) İsmet Özel D) Erdem Bayazıt E) Cemil Meriç

Çözüm Yayınları

nitelendirilir. “Jurnaller”in şahsi, “Sosyoloji Notları”nın teknik yapısı ile karşılaştırıldığında “Bu Ülke”, yazarın bütün eserlerinde izini sürebileceğimiz fikir ve ifade tarzının damıtılmış bir örneği gibidir.

Bu parçada bazı özellikleri verilen yazar aşağıdakilerden hangisidir? A) Emine Işınsu



B) Sevinç Çokum

C) Ülkü Tamer



D) Tomris Uyar



E) Bilge Karasu

12. Aşağıdakilerin hangisinde bilgi yanlışlığı vardır? A) Kenan Hulusi Koray “Sokakta" kitabında çoğu İkinci Dünya Savaşı yıllarına rastlayan öykülerinde o dönem için Türkiye’nin geniş bir kesimini oluşturan yoksul insanlara odaklanmış, gözlemlediği yoksulluk manzaralarını hem komik hem de trajik yönleriyle kurguya aktarmıştır. B) Ceyhun Atuf Kansu, halkın, toplumun ozanı olmak erdemliliğini donanımlı bir bilinçle pekiştirebilmiş; böylelikle “Sakarya Meydan Savaşı Destanı”, “Dünyanın Bütün Çiçekleri”, “Bağımsızlık Gülü” gibi şiirleri yazmıştır.

9. Tüm eserlerinin figürlerinde denize karşı aşırı bir sevgi vardır, özellikle gençlerde bu deniz sevgisi vazgeçilmez bir tutku biçiminde kendini göstermektedir. “Aganta Burina Burinata” nın anlatıcısı Mahmut’un denize olan tutkusu çocukluk yıllarında başlamaktadır. Bu deniz de büyük bir medeniyetin beşiği olarak benimsediği Ege’dir.

294



Bu parçada tanıtılan yazar aşağıdakilerden hangisidir? A) Sait Faik Abasıyanık B) Memduh Şevket Esendal C) Cevat Şakir Kabaağaçlı D) Abdülhak Şinasi Hisar E) Reşat Nuri Güntekin

C) Dursun Akçam, Toplumcu yazarlar arasında daha çok köy edebiyatı dâhilinde eserleri bulunan bir yazar olarak eserlerinde köy hayatını, Anadolu insanının maddi ve manevi sıkıntılarını işlemiştir. D) Ebubekir Hazım Tepeyran, edebiyat tarihimizde köy hayatını işleyen eserlerden biri olan“Küçük Paşa” romanında, Orta Anadolu’da bir köyün ve köylülerin panoramasını gerçekçi bir bakış açısıyla çizmiş, Orta Anadolu bölgesinin ağız özelliklerini köylülerin diliyle yansıtmıştır. E) Dil özelliklerini, konularını, yöneliş ve tercihlerini yansıtan “Yerçekimli Karanfil” kitabıyla Edip Cansever, bireyin yalnızlığı ve yabancılığının güdülediği sonsuz arayış çabasını anlatmaya çalışmıştır.

BÖLÜM 08 Test

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı - Genel - 3 1. “Yaşasın Demokrasi”, “Tuş", "Şişhane’ye Yağmur Yağıyordu”,

5. Günümüzde beğenilen yazarlar arasında olan sanatçı, sanat

“On İkiye Bir Var”,”Konçinalar”, “Sanço’nun Sabah Yürüyüşü” gibi öykü kitaplarının yazarıdır. Genelde şehir hayatını yansıtan öyküleri; sosyal, siyasal, aile, günlük yaşantı ve psikolojik tarzda yazılan konulara ayrılır. Bu öyküler konusunun hangi alandan almasına bağlı olmayarak kuvvetli gerçekçilik ile özgünlüğü, açık mizah ve keskin eleştirisi ile dikkat çekmektedir.



hayatına 1952 yılında şiirle başlar. İlk öyküsünü, Yeni Ufuklar dergisinde yayımlar ve “Bir Gemide” adlı öyküsü ile de 1979 yılında Sait Faik Armağanı’nı kazanır. Çok yönlü özelliğe sahip sanatçı; şiir, öykü, deneme, roman ve eleştiri tarzında verdiği ürünlerle Türk edebiyatında yer edinmiş önemli bir şahsiyettir. Yazın ikliminde insanı merkeze alan yazar, insanın yazıya dönüşmesini başarılı bir şekilde ortaya koyar. Eserlerinde insanın varoluşsal kaygı ve bunalımlarını ele alan sanatçı, Türk edebiyatında küçürek öykü türünün en önemli temsilcilerindendir.

Bu parçada tanıtılan yazar aşağıdakilerden hangisidir? A) Haldun Taner



B) Salah Birsel

C) Aka Gündüz



D) Enis Batur



E) Abbas Sayar



2. İstanbul'dan Ankara'ya gidenin ehemmiyeti o kadar artıyor,

o kadar artıyordu ki, âdeta kutsallaşıyordu. Kadın veya erkek, Ankara'ya giden kimseler, İstanbullulara, millî hareket kahramanları mertebesine ermiş gibi geliyordu. Hele o hanımın menkıbeleri, kadınların kalbinde yenilmez bir imreniş, bir tatlı üzüntü veya keskin bir kıskançlık ateşi alevlendiriyordu ve hepsi ona benzemek, onun yerini almak için can atıyordu.

B) Fatma Aliye Hanım

C) Nazan Bekiroğlu

D) Emine Işınsu



E) Halide Edip Adıvar

3. Durmadan yenilenerek, çeşitlenerek elli yıldan fazla

şiir sanatıyla uğraşmıştır. Yapıtlarını konularına göre öbeklememiş olsa bile, her dikkatli okurun fark edebileceği gibi çeşitli kollarıyla denize doğru akan büyük bir nehri andırır. Bu kollar bile zaman zaman bağımsız birer yatak oluşturur kendine, sanki bir daha ana suya hiç dönmeyecekmiş gibi akıp gider. “Havaya Çizilen Dünya” ile “Çocuk ve Allah”ın o mistik havasından ne kadar ayrıdır “Toprak Ana” ile “Aç Yazı”. Gelgelelim içerikleri ile biçimsel özellikleri de birbirine benzemeyen bu yapıtların bir iç bağı olduğunu, birbirine eklendiklerini, birbirlerine gönderdiklerini okur sezinler.





B) Ferit Edgü

C) Selim İleri



D) Vedat Günyol



E) Nermi Uygur



Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Sanat



B) Han Duvarları

C) Aruza Veda



D) Çoban Çeşmesi



E) Zindan Duvarları

Bu parçada tanıtılan şair aşağıdakilerden hangisidir? A) Fazıl Hüsnü Dağlarca

B) Ceyhun Atuf Kansu

C) Faruk Nafiz Çamlıbel

D) Enis Behiç Koryürek



E) Mehmet Çınarlı

7. İkinci Yeni Şiiri içinde değerlendirilen sanatçı şiir hayatının ilk döneminde toplumcu gerçekçi çizgidedir ve “İstanbul Kitabı”, “Günaydın Yeryüzü”, “Türkiye Şarkısı” ve “Köroğlu” onun toplumcu gerçekçi şiirlerinden oluşur. 1950’lerden itibaren şiir anlayışındaki değişime bağlı olarak toplumcu gerçekçi çizgiden uzaklaşır. “Galile Denizi” kitabı onun toplumcu gerçekçilikten kopuşunun önemli bir göstergesidir.

4. Türk edebiyatı tarihinde Millî Edebiyat Dönemi içinde Beş

Hececiler’den biri olarak kendisine özel bir yer ayırtmayı bilen şair ve yazarımızdır. Daha çok şiirleriyle tanınan sanatçının kaleme aldığı oyunları da vardır. Millî bir duyuşla yazdığı “Baykuş”, “Hayalet”, “İlk Şair” ve “Bir Dolaptır Dönüyor” isimli oyunlarında halk kültüründen istifade etmiştir.



A) Bilge Karasu

estetik bir gaye olarak gösteren Faruk Nafiz Çamlıbel, Kurtuluş Savaşı’ya birlikte İstanbul’dan Anadolu’ya açılan ve “Memleket Edebiyatı” adı verilen hareketin önemli temsilcilerindendir. Anadolu insanının hayatını, sıkıntılarını, tevazusunu, yoksulluğunu anlatmayı amaç edinen Çamlıbel, İstanbul merkezli sanat ortamını eleştirmiş, Anadolu’yu ve Anadolu insanını yüzeysel bir biçimde değil folklorik, coğrafi, kültürel ve sanatsal birikimi içerisinde kavramıştır. Nitekim Faruk Nafiz Çamlıbel’in ---- adlı şiiri de her şeyden önce Cumhuriyet Dönemi Türk şiiri içerisindeki memleketçi eğilimin politikası olarak değerlendirilebilecek bir yapıttır.

Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Halide Nusret Zorlutuna

Bu parçada tanıtılan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

6. Anadolu’yu anlatmayı, Cumhuriyet devri şairlerine

Çözüm Yayınları



27

Bu parçada üzerinde durulan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Faruk Nafiz Çamlıbel

B) Orhan Seyfi Orhon

C) Halit Fahri Ozansoy

D) Enis Behiç Koryürek



E) Yaşar Nabi Nayır



Bu parçada aşağıdaki sanatçılardan hangisi hakkında bilgi verilmiştir? A) İlhan Berk



B) Turgut Uyar

C) Ece Ayhan



D) İsmet Özel



E) Kemal Özer

295

Test 27

1. A

8. Yazı hayatına öykü ile başlayan ve bu türdeki ilk eseri “Ağda

B) Yeni Yalan Zamanlar

C) Hiçbir Aşk Hiçbir Ölüm

D) Boşlukta Mavi



4.C

5.B

6.A

7.A

8.D

9.D

10.C 11.B 12.B

Yatılı”dır. Aynı kitabıyla Sait Faik Hikâye Armağanı’nı kazanır. Yazar, arka arkaya yayımlanan ---- kitapları “Kuşatma” ve “Benim Sinemalarım” ile yazın alanında büyük ilgi görür. “Gül Mevsimidir”, “Gecenin Öteki Yüzü” ve” Sevda Dolu Bir Yaz” da yazarın ---- kitaplarıdır. “Kırk Yedi’liler” ve “Berlin’in Nar Çiçeği" adlarında ---- türünde iki eseri bulunmaktadır. Ayrıca “Yeni Konuklar” adıyla yayımlanan röportajlarının yanı sıra “Ev Sahipleri”, “İşte Bizim Rumeli” adlı ---- kitapları bulunmaktadır. “Redife’ye Güzelleme” adında da ---- türünde eseri vardır.

Aşağıdakilerden hangisi bu parçadaki boşluğa getirilemez? A) Ölü Erkek Kuşlar

3.A

11. Füruzan’ın ilk öykü kitabı 1971’de yayımlanan “Parasız

Zamanı”nı 1979’da yayımlayan İnci Aral, ---- adlı romanların sahibidir. İnsanları ve toplumu bir sosyolog kadar iyi gözlemlerken kişilerin derinliğine bir psikolog kadar başarıyla inebilen yazarın, bir taraftan psikolojik roman özelliği taşırken diğer taraftan sosyal, politik, güncel roman özelliği de taşıyan çok yönlü eserlerinde kadın-erkek, aşk, sevgi, aile, evlilik, bağlılık, özgürlük, cinsellik, iletişimsizlik, varoluş, din, siyaset, ölüm, sanat gibi temalar oldukça dikkat çeker.

2.E



Bu parçadaki boşluklara aşağıda verilenlerden hangileri sırasıyla getirilir? A) Roman – öykü – roman – biyografi – deneme

E) İçimden Kuşlar Göçüyor

B) Öykü – öykü – roman – gezi - oyun C) Senaryo – roman – roman – gezi – fıkra D) Şiir – öykü – roman – fıkra - söyleşi

9. İlk şiirini yayımladığı 1963 yılından bu güne kadar edebî



Bu parçada tanıtılan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Sezai Karakoç

B) Turgut Uyar

C) Ece Ayhan



D) İsmet Özel



E) Kemal Özer

10. Cumhuriyet Dönemi’nde, öykü Sabahattin Ali ve Sadri Ertem ile toplumcu-gerçekçi bir kimlik kazanmış, bu kimlik 1930’lu yılların sonunda Samim Kocagöz, Kemal Bilbaşar ile zirveye taşınmıştır. Dursun Akçam ve Zeyyat Selimoğlu gibi yazarlarca da pekiştirilen toplumcu gerçekçi kasaba öykücülüğü; Rasim Özdenören, Hüseyin Su ve Mustafa Kutlu gibi yazarların kaleminde farklı bir yoruma kavuşmuştur. Cumhuriyet Dönemi Türk edebiyatında köy ve kasaba öykücülüğünün önemli, etkin bir ismi olan Kemal Bilbaşar da kendi dünya görüşüne dayalı olarak ---- gibi eserleri edebiyatımıza kazandırmıştır.

296



Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilemez? A) Cevizli Bahçe - Pembe Kurt B) Irgatların Öfkesi - Denizin Çağırışı C) Önce Ekmekler Bozuldu – Bir Göçmen Kuştu D) Ay Tutulduğu Gece - Cemo E) Memo - Başka Olur Ağaların Düğünü

E) Sohbet – öykü – roman – gezi - röportaj

Çözüm Yayınları

faaliyetlerini sürdüren şair, Türk şiirinde İkinci Yeni olarak kabul edilen hareketin atmosferinde yetişmiş, İkinci Yeni şiirinin Türk edebiyatına getirdiği açılım ve yeniliklerinden yararlanmakla birlikte bağımsız şair kimliğini oluşturmayı başarmıştır. Denebilir ki Türkiye’de hemen her kesimden şiir okurunun, şair kimliği üzerinde uzlaştığı nadir kişilerdendir. “Taşları Yemek Yasak”,” Bakanlar ve Görenler”, “Tavşanın Randevusu”, “Vel Asır, “Tahrir Vazifeleri”, “Faydasız Yazılar”, “Bilinç Bile İlginç”, “Surat Asmak Hakkımız”, “Üç Mesele”, “Tehdit Değil Teklif” gibi düzyazı türlerinde de eserler vermiştir.

12. Aşağıdakilerin hangisinde bilgi yanlışı vardır? A) Enis Batur, yalnız şiir ve edebiyat sahasında değil kültür, felsefe, siyaset, modernizm, Doğu-Batı gibi izlekler üzerine dile getirdiği fikirleriyle, yazdığı eserleriyle tartışmalara konu olmuş bir şair, eleştirmen, düşünür ve entelektüel olarak nitelendirilebilir. B) Millî Edebiyat Dönemi’nin önemli şairlerinden biri olan Kenan Hulusi Koray'ın pek çok kahramanlık şiirleri yazarak Osmanlının eski gücünü hatırlatmaya çalışması, milletimizi kendine olan güvenini tekrar sağlama çabasındadır. C) Falih Rıfkı Atay’ın özellikle “Faşist Roma”,” Denizaşırı”, “Yeni Rusya”, “Moskova-Roma” adlı gezi kitaplarında daha çok Avrupa ülkelerinden Türkiye için bir yönetim tarzının alınıp geliştirilmiş üzerinde durur. D) Erdem Bayazıt, Türk edebiyatında 1960 kuşağı ve sonrasındaki şiir alanında önemli bir yere sahiptir. O daha çok dinî ve metafizik içerikli şiirleriyle ön plana çıkmıştır. E) İlk hikâye kitabı olan Çilli 1955 yılında yayımlanan Fakir Baykurt, daha sonra kaleme aldığı “Efendilik Savaşı”, “Can Parası”,” Anadolu Garajı”, “İçerdeki Oğul" gibi kitaplarda kesitleri değil, geniş açılımları, bir anın olayını değil geniş dönemlerin olaylarını anlatır.

BÖLÜM 08 Test

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı - Genel - 4 1. Çehov Rus edebiyatında, ---- ise bizim edebiyatımızda hikâye

4. “Kavganın Yüreği”, “Sen de Katılmalısın Yaşamı

türünün önde gelen ve türün gelişmesine katkı sağlayan durum hikâyesi türünün önemli ilk ismidir.

Savunmaya”, “Kimlikleriniz Lütfen”,”Sınırlamıyor Beni Sevda”, gibi kitaplarında toplumdaki meselelerle yakından ilgilenen, gündemin sorunlarına ışık tutmaya çalışan bir şairdir. Nazım Hikmet’in tesirinin görüldüğü şiirlerinde insandan, toplumdan, ortak değerlerden, mücadele ve inanç kavramlarından bahsetmiş ve bu tutumunu sonraki şiir kitaplarında olgunlaştırmıştır. İnsanı toplumla olan ilişkisiyle değerlendirmiştir. Bireyin sıkıntıları ve çatışmalarını toplumla eşleştirerek sunmuştur. Sınıflar arasındaki ayrıma dikkat çekmiş, bu ayrımla mücadelede en çok işçi sınıfını önemsemiştir.

Bu cümledeki boşluğa aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Sait Faik Abasıyanık B) Ömer Seyfettin C) Memduh Şevket Esendal D) Rasim Özdenören E) Abdülhak Şinasi Hisar

2. Süreli yayın tarihinin uzun ömürlü dergilerinden biri olan



Aşağıdakilerden hangisi sözü edilen derginin çıkış amaçlarını benimseyen bir sanatçı değildir? A) Mehmet Çınarlı B) Arif Nihat Asya

A) Kemal Özer



B) İlhan Berk

C) Rıfat Ilgaz



D) Enis Batur



E) Hüseyin Atlansoy

sosyolojik ve tarihsel bir derinlikle birçok romanında tez etrafında dikkatlice sunulur. Bu anlamda yazar romanı kendi düşüncelerini ortaya koymak için bir deneme alanı olarak kullanır ve romana ideolojik bir araç görevi de yüklemiş olur. Doğu ve Batı medeniyetleri arasında gördüğü yapısal karşıtlık, konusu yakın dönem Türk siyasi hayatından alınan “Esir Şehrin İnsanları”, “Esir Şehrin Mahpusu”, “Yorgun Savaşçı”, “Kurt Kanunu” ve “Yol Ayrımı” romanlarında yapıyı belirleyen bir çatışma unsuru olarak işlenmekle kalmaz, bahsi geçen bu romanlarda kurgunun ve bir kısım karakterin gelişim sürecinde de belirleyici rol oynar.

C) Talip Apaydın D) Mustafa Necati Karaer

Bu parçada hakkında bilgi verilen şair aşağıdakilerden hangisidir?

5. Batılılaşma hareketi, önceki yazarlardan farklı olarak ----

Çözüm Yayınları

dergi “fikir, sanat ve edebiyat dergisi” çerçeve başlığıyla, Ankara’da 1950’de yayımlanır. 1940’lı yıllarda özellikle Garip anlayışı yüzünden Türk edebiyatının gelenekle zayıflayan bağını yeniden güçlendirmek, yazdıklarını sanat ve edebiyatseverlere ulaştırmak, sanat ve edebiyat hayatına seviye getirmek, “kökü mazide olan âtî” çizgisinde eserler vermek, sosyalist sanat anlayışına karşı bir sanat hareketi oluşturmak gibi amaçlarla çıkarılır. Dergi, bu amaçlardan hiç bir zaman taviz vermeden yarım asra yakın yayımlanır.

28



E) Yavuz Bülent Bakiler

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Orhan Kemal’de

B) Kemal Tahir’de

C) Yaşar Kemal’de

D) Kemal Bilbaşar’da



E) Kemal Özer’de

6. Dünya görüşüne ve ruh yapısına uygun olduğu için aruz ölçüsüyle, divan şiiri zevkiyle yazmayı tercih etmiştir. Şiirlerindeki dil yalındır ve imajlar yaşadığı döneme aittir. Kendisine has bir söyleyiş tarzı geliştirmiştir. Eserlerinin tümünde dil, ölçü ve kafiyeyi kendi kontrolüne alan, son derece rahat bir söyleyişe sahiptir. “Güneş Rengi Kadehlerle”, “Gerçek Hayali Aştı”, “Bir Yeni Dünya Kurmuşum” şiir kitapları; “Halkımız ve Sanatımız”,”Söylemek Yaraşır”, “Sanatçı Dostlarım”,"Mısralarda Gezinti" düzyazı türlerinde kitaplarıdır.

3. 1950’de “Bizim Köy” yayımlanmıştır. “Bizim Köy”ün yayımlanışı hem siyasal ortamda hem de yazınsal ortamda bir deprem yaratmıştır. O zamana değin köyü ve köylüyü çok romantik bir biçimde kartpostallarla algılayanların kafasındaki o köy imgesi yıkılmıştır. Hasan Ali Yücel’in deyimiyle “Köylünün kendisi girmiştir edebiyata.”.

Bu cümlelerde sözü edilen eser aşağıdaki sanatçılardan hangisine aittir? A) Samim Kocagöz B) Talip Apaydın



Bu parçada tanıtılan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Mehmet Çınarlı

B) Munis Faik Ozansoy

D) Dursun Akçam

C) Bekir Sıtkı Erdoğan

D) Gültekin Samanoğlu

E) Rıfat Ilgaz



C) Mahmut Makal

E) Mustafa Necati Karaer

297

Test 28

1. C

7. “Ortadaki Adam” ve “Gönül İşi” kitaplarında, yazarın Sait Faik ve Sabahattin Ali tesirinde olduğu gözlemlenir. Yazarın klasik üslubundan hareket ederek kendi hikâye tarzını bulduğu ve hikâyelerinde sosyal değişmeyi bütün yönleriyle işlediği “Yokuşa Akan Sular”, “Yoksulluk İçimizde”, “Ya Tahammül ya Sefer”, “Bu Böyledir” ve “Sır” kitapları gelişiminin güzel örnekleridir.

5.B

Otlakçı





Mendil Altında





Temiz Sevgiler





Ev Ona Yakıştı



6.A

7.C

8.B

9.A

10.D 11.C 12.C

Aşağıdakilerden hangisi bu eserlerin yazarı için söylenemez?

Bu parçada sözü edilen yazar aşağıdakilerden hangisidir?

A) Roman türünde de eser vermiştir.

A) Rasim Özdenören

B) Yalın ve akıcı bir Türkçeyi kullanmıştır.

B) Orhan Kemal

C) Konularını genellikle İstanbul’un hemen hemen her çevresinden almıştır. D) Olay hikâyesi türünün edebiyatımızdaki ilk uygulayıcısıdır. E) Eserlerinde uzun bir dönemi kapsayan süreçte farklı insan panoramalarını bir araya getirmiştir.

E) Bilge Karasu

11. Birçok gazetenin mizah sayfalarında eserleri yer almıştır.

etkili olmuştur. Tüm şiirlerinde aruz ölçüsünü kullanmıştır. Vatanseverlik duygularını ve Türk tarihinin zenginliklerini dile getiren şiirler yazmıştır. “Türk'ün Şehnamesi” , “Nefaisi Edebiye” , “Üç İstanbul”, “Mehmet Akif’, “Namık Kemal”, “Sarıklı İhtilalci Ali Suavi” adlarında eserleri vardır. Bu parçada tanıtılan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Nahit Sırrı Örik B) Mithat Cemal Kuntay C) Fazıl Hüsnü Dağlarca

Tiyatro oyunları da yazmış ve bu oyunları da sahnelenmiştir. İlk kitabı “Gecekondu”dur. Bu eserini daha sonra “İlyas Efendi” ve “Halo Dayı” takip etmiştir. 75’i çocuk kitabı olmak üzere 123 öykü ve roman kaleme almıştır. İşçi kahveleri, parklar, pazarlar onun uğrak yerleridir. Eserlerinde gülmeceye çokça yer vermiş, gülmeceyi amaç değil bir araç olarak görmüştür. Bu parçada bazı özellikleri verilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

Çözüm Yayınları

8. Mehmet Akif ile tanışması, sanatı ve düşünceleri üzerinde

A) Aziz Nesin B) Cahit Külebi C) Muzaffer İzgü

D) Abdülhak Şinasi Hisar

D) Enis Batur

E) Cevdet Kudret Solok

9. “Zavallı “İkinci Yeniciler” artık iki cami arasında kalmış

E) Cevdet Kudret

12. Öykü, roman, oyun, eleştiri ve gezi yazısı türlerinde yapıtlar veren sanatçının ilk hikâyesi “Zeynep la Courtisane” 1927 yılında Paris’te Les Ouvres Libres adlı dergide yayımlanır. İlk makalelerini Hayat mecmuası için yazar. Daha sonraları genellikle Türk Yurdu,Ülkü, Varlık gibi dergilerde ve Tanin, Vakit gibi gazetelerde yazıları yayımlanır. 1945 yılından sonra özellikle tarihsel konularda yazılar kaleme almaya başlar. Yayımlanan ilk romanı “Kıskanmak”tır. Yazar,“Kıskanmak”tan önce çeşitli öykülerini “Kırmızı ve Siyah”, “Sanatkarlar”, “Eski Resimler”, “Eve Düşen Yıldırım” adlarında yayımlamıştır.

beynamaz gibiydiler. Aydını, en aydını da dahil, okuyucuya kendilerini sevdiremedikleri gibi, eylemci marksistleri de kızdırmışlardı. Soyuttan, anlamsızdan vazgeçip doğru dürüst şiir yazmak güç, hele böyle bir yol tutarak sivrilmek, birbirlerini öve öve balon gibi şişirdikleri şöhretlerini devam ettirmek imkânsızdı. Çareyi marksist yazarlara yaklaşmakta buldular. Önce onlara dergilerinin sayfaları açıldı, sonra kolları, yürekleri.

4.A



D) Rıfat Ilgaz

298

3.C

10.

C) Mustafa Kutlu



2.C

Aşağıdakilerden hangisi bu eleştiriye katılacak bir sanatçıdır? A) Mehmet Çınarlı B) Rıfat Ilgaz C) Kemal Özer D) Sabahattin Ali E) Oğuz Atay



Bu parçada tanıtılan yazar aşağıdakilerden hangisidir? A) Cevdet Kudret Solok B) Fazıl Hüsnü Dağlarca C) Nahit Sırrı Örik D) Mithat Cemal Kuntay E) Abdülhak Şinasi Hisar

BÖLÜM 08 Test

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı - Genel - 5 1. Birey merkezli, bireyin iç dünyasını, karmaşık bilinç yapısını

4. İlk yazım 1937’de çıktı. 1940’a kadar birçok gazete,

esas alan bir yazardır. Modernizmden postmodernizme geçişin roman türündeki dönüm noktasıdır. “Bir Bilim Adamının Romanı, “Tutunamayanlar” gibi eserlerinde bu yönelimlerin etkili örneklerine rastlamak mümkündür.

29

dergilerde öyküler yazdım. O sıralarda gerçek sanat eserinin ne olduğunu bilmezdim, birtakım piyasa yazarlarının tesiri altındaydım. 1940’dan sonra yavaş yavaş sanatın ne olduğunu anlar gibi olmaya başladım. Öteden beri alışık olduğumuz öykü türünün dünya ölçüsündeki büyük yazarlarını okumaya başladım, çoğunu âdeta etüt edercesine okudum. Ve üç yıl hiç öykü yazmayarak birtakım tercümeler ve fıkralar karaladım. Öykücü olarak şahsiyetimi yapan öykülerimi 1943’ten itibaren muhtelif sanat ve edebiyat dergilerinde yayımlamaya başladım. 1946’da çıkan “Önce Ekmekler Bozuldu” bunların bir kısmını toplamıştır.

Bu parçada tanıtılan yazar aşağıdakilerden hangisidir? A) Oğuz Atay B) Yusuf Atılgan C) Attila İlhan D) Selim İleri E) Kemal Özer



Kendisinden söz eden bu yazarımız aşağıdakilerden hangisidir? A) Orhan Duru B) Abbas Sayar C) Ferit Edgü D) Necati Tosuner

2. ---- “Bozbulanık”, “Menekşeli Bilinç” ve “Topal Koşma”

E) Oktay Akbal

kitapları; acılar, alışamamalar, geride kalan özlemler, parçalanan anılarla doludur; dikkatli bir gözlem, yaşamalara duyarlı bir yaklaşım,yalın, incelik dolu bir anlatım...

5. Yazarın “Çok Sesli Bir Ölüm” hikâye kitabı, “Çok Sesli Bir

Bu cümlenin başına aşağıdakilerden hangisi getirilir?

Ölüm”, “Sabah Aralığı”, “Kan” ve “Çatıma” adlı dört hikâyeden oluşur. Maraş’a özgü halk kültürünü özümseyen yazar, bu öykülerde; sosyolojik ve kültürel ögeleri yoğun bir şekilde irdeler ve yöre insanının üzerinde derinlemesine sosyolojik ve psikolojik tahliller yapar.

B) Cahit Külebi’nin C) Nezihe Meriç’in D) İsmet Özel’İn E) Enis Batur’un

Çözüm Yayınları

A) Suat Taşer’in



Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Melih Cevdet Anday B) Mahmut Makal C) Rasim Özdenören D) Mustafa Kutlu E) Turgut Özakman

3. Öykü, roman ve oyunları pek çok dile çevrilmiştir. Postmodernizm akımını Türk yazınına kazandıran önemli yazarlardan biridir. Romanlarında fantastik ögelerin yanı sıra, zaman kurgusunda belirsizlikler göze çarpar. Kendi hayatından kesitleri, olağandan farklı, hayal gücünden kopup gelen bir yaratıcılıkla okura sunar. Yazmaya 1959’da henüz ortaokuldayken kaleme aldığı öyküsü “Mösyö Hristo” ile başlayan sanatçının ilk kitabı “Ah Bayım Ah”tır. “Laz Bakkal” başta olmak üzere pek çok öyküsü kültleşmiştir. “Karanfil Gece Kursu” öyküsüyle 1988 Haldun Taner Öykü Ödülü’nü, “Aşkı Giyinen Adam” romanıyla 2002 Yunus Nadi Roman Ödülü’nü kazanmıştır.

Bu parçada tanıtılan yazar aşağıdakilerden hangisidir?

6. Balkanlardan gelip Türkiye’ye yerleşmiş bir ailenin çocuğu olan ----, Ege Bölgesi insanlarının problemleri çevresinde kurulan romanlarından sonra “Makedonya 1900” ve “Viran Dağlar”da Makedonya’yı ele alır. Makedonya’nın kendine has yapısını, köy ve kır hayatını bütün boyutlarıyla içine sindirmiş insanların yaşama tarzlarını anlatma esasına bağlı metinlere has kurgu içerisinde dile getirir. “Viran Dağlar”daki Zülfikar Bey, Balkanlardaki Türklüğe ait ayakta kalma çabalarının sembolü olarak da değerlendirilir.

Bu parçadaki boşluğa ağıdakilerden hangisi getirilir?

A) Nazlı Eray

A) Cahit Külebi

B) Orhan Pamuk

B) Abbas Sayar

C) Yusuf Atılgan

C) Rıfat Ilgaz

D) Nezihe Meriç

D) Sabahattin Ali

E) İhsan Oktay Anar

E) Necati Cumalı

299

Test 29

1. A

7. Türk Edebiyatı’nda hikâyeciliğin bugün bulunduğu noktaya

3.A

4.E

5.C

A) Orhan Kemal’in B) Reşat Nuri Güntekin’in C) Ömer Seyfettin’in D) Faruk Nafiz Çamlıbel’in E) Falih Rıfkı Atay'ın



A) Kemal Tahir



Hava bedava, bulut bedava

C) Necati Cumalı



Dere tepe bedava





Yağmur çamur bedeva



Otomobillerin dışı



Sinemaların kapısı



Bu şiir alıntısı içerik, biçim ve üslup açısından aşağıdaki şairlerden hangisine aittir?

10.B 11.B 12.E



B) Yaşar Kemal D) Rıfat Ilgaz

E) Bekir Yıldız

yayımlayabildikleri ve çeşitli tartışmalar yürüttükleri, Dost, Mavi ve Yeni Ufuklar gibi dergiler, 1950 kuşağı içinde önemli işlevler yüklenmiştir. Yenilikçi öykücülere destek veren bu dergilerde “toplumcu gerçekçilik”, edebiyat yapıtında “kapalılık-açıklık” ve varoluşçuluk akımıyla gündeme gelen “bunaltı” ve “umutsuzluk” gibi konular tartışılmıştır. Bu tartışmalar sürerken ---- gibi yazarlar öykü kitaplarını art arda yayımlarlar.

D) Rıfat Ilgaz E) Arif Nihat Asya

9.D

11. Yenilikçi yazar ve şairlerin ürünlerini özgürce Çözüm Yayınları

C) Mehmet Çınarlı

8.B

Aşağıdaki sanatçılardan hangisi bu parçada sözü edilen sanatçıyla eserlerinde aynı coğrafi mekanı konu edinmiştir?

8. Bedava yaşıyoruz, bedava

B) Orhan Veli Kanık

7.C

çok önemli bir yere sahip olduğu görülmektedir. Asıl adı Mehmet Raşit Öğütçü olan sanatçı Adana’nın Ceyhan ilçesinde doğmuştur. Yazı hayatına şiirle başlamıştır. İlk şiiri 1939 yılında Reşat Kemal takma adıyla yayımlanan yazar, hikâye ve romanlarında bilinen adını kullanmış, ve ünlenmiştir. Eserleriyle, toplumsal yaşamımızın değişim dönemlerini birey-toplum ilişkileri çerçevesinde gerçekçi bir biçimde dile getiren, tarla ırgatlarından fabrika işçilerine uzanan, kimi zaman çalışanları, kimi zaman işsiz insanları konu edinen, ekmek kavgası veren yoksul kesimin yaşamını anlatan sanatçı, çağdaş Türk edebiyatında özgün bir yer edinmiştir.

Bu parçadaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi getirilir?

A) Ahmet Hamdi Tanpınar

6.E

10. Türk sinemasında roman uyarlamaları incelendiğinde onun

gelmesinde ---- büyük rolü olduğu elbette su götürmez bir gerçektir ancak Refik Halit de bu başarısını, kendisinden önce hikâyeciliğimizin geçirdiği aşamalardan biriktirdiklerini üstün yeteneğiyle “Memleket Hikâyeleri” ve “Gurbet Hikâyeleri”nde birleştirerek yakalamıştır.

2.C



Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilemez? A) Yusuf Atılgan - Vüs'at O. Bener - Erdal Öz B) Sevinç Çokum – Mustafa Kutlu – Nazan Bekiroğlu C) Orhan Duru - Ferit Edgü - Demir Özlü

9. Hürrem Sultan, Kanuni Sultan Süleyman’ın gözdesidir. Dört oğlan ve bir kız çocuğu annesidir. Hileci ve entrikacı kişilik yapısı ile sarayda geldiği mevkiyi kimseye kaptırmamak, saltanatının devamını sağlamak için oğullarını tahta çıkarmak istemiş ve bunun için de elinden gelen her şeyi yapmıştır. İlk engel olarak gördüğü Şehzade Mustafa’yı ortadan kaldırtmış fakat bu davranışının hem ordu hem halk hem de kendi oğulları için iyi sonuçlar vermediğini çok geç fark etmiştir. Hürrem Sultan yaşadıkları ve kişilik yapısı bakımından ilginç bir şahsiyettir ve yazarların da ilgi odağı olmuştur.

300

Aşağıdaki sanatçılardan hangisi yukarıda söz edilen kişiyi eserlerinde konu edinmiştir? A) Mehmet Çınarlı B) Rıfat Ilgaz C) Mahmut Makal D) Orhan Asena E) Abbas Sayar

D) Leyla Erbil - Bilge Karasu - Adnan Özyalçıner E) Onat Kutlar - Nezihe Meriç – Rıfat Ilgaz

12. İstanbul, ---- için bir medeniyetin somutlaşmış ruhu; ---için içindeki her türlü çatışmaya rağmen büyük bir ritme ve enerjiye sahip olan bir yaşama merkezi; ---- için çok kültürlü, çok inançlı tarihsel bir süreçten geçerek modernleşmeye uğrayan vazgeçilmez bir kaostur.

Bu cümledeki boşluklara sırasıyla aşağıdakilerin hangisi getirilir? A) İsmet Özel – Sezai Karakoç – Attila İlhan B) İlhan Berk - Yahya Kemal - Orhan Veli C) Orhan Veli - Yahya Kemal - İlhan Berk D) Yahya Kemal - İlhan Berk - Orhan Veli E) Yahya Kemal - Orhan Veli - İlhan Berk

BÖLÜM 08 Test

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı - Genel - 6 1. “Cide, doğduğum eşsiz, benzersiz memleket. Ne iyi etmiş de

4. ----, sokakların, deniz kıyılarının, balıkçıların, martıların ve

anam beni bu cana yakın memlekette doğurmuş! Her şeyimi yitirdiğim günlerde Cide’nin belleğimin duvarlarına yansıyan görünümü ile dirilir, yaşama gücümü tazelerdim.” der sanatçı. “Sarıyazma”, “Karadeniz’in Kıyıcığında”, “Halime Kaptan” , “Yıldız Karayel” , “Kumdan Betona” , “Bacaksız Tatil Köyünde” eserlerinde hep o sevdiği memleketi vardır. “Hababam Sınıfı” da Kastamonu Muallim Mektebi anılarıdır.

30

halk çocuklarının hikâyecisidir. Çevresine son derece bağlı, alışkanlıklarında son derece ısrarlıdır. O kadar ki Paris’e ikinci seyahatinde on beş gün bile kalmadan uçağa atladığı gibi İstanbul’a dönmüştür. Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Milletlerarası Mark Twain Derneği’ne şeref üyesi seçilen tek sanatçımızdır.

Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilir?

Bu parçada tanıtılan yazar aşağıdakilerden hangisidir?

A) Halikarnas Balıkçısı

A) Rıfat Ilgaz

B) Sait Faik Abasıyanık

B) Yusuf Atılgan

C) Abbas Sayar

C) Attila İlhan

D) Ferit Edgü

D) Selim İleri

E) Necati Tosuner

E) Kemal Özer

5. 1941 yılında yayımladığı “Dünya İşleri” adlı şiir kitabıyla edebiyat dünyasına giren sanatçı, Birinci Yeni şiirinden oldukça etkilenir. 1955’ten sonra ise İkinci Yeni akımına yakın duran şair, Nazım Hikmet’in etkisiyle toplumcu gerçekçiliğe yönelir. Şiirde sürekli yenilik ve değişim peşindedir. Birinci Yeni’nin onun şiirlerindeki en büyük etkisi ironi ve yergidir. Şiirlerinde zaman zaman absürde varan ironi ve yergi, değişen ve yenilenen şiir anlayışında tek değişmeyen özelliktir. “Yaşama Sevinci”, “Boğaziçi Şıngır Mıngır”, “Hacivat Günlüğü” adlarında eserleri vardır.

bu derslerin programını yapmıştır. Hem lisede hem de üniversitede felsefe okutmuştur. Şiirlerinde felsefe yapmış ve yazılarında felsefeyi savunmuştur. Birçok makalesine “feylesof” imzasını atmıştır.

Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Sezai Karakoç B) Cahit Külebi

Çözüm Yayınları

2. ----, ülkemizde ilk kez, felsefe ders kitabını yazmış ve



C) Rıza Tevfik Bölükbaşı

Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Mahmut Makal

D) İsmet Özel

B) Attila İlhan

E) Faruk Nafiz Çamlıbel

C) Salah Birsel D) Mustafa Kutlu E) Abbas Sayar

6. ---- “İktidar Üçlemesi” başlığı altında yayımladığı üç oyununda 1623 - 1651 yılları arasında Osmanlı sarayında yaşanan iktidar mücadeleleri anlatılmaktadır. Tarihî dram özelliği gösteren bu oyunlarda kişiler hem beşerî, hem de evrensel boyutta ele alınırlar. Yazar, tarihî birer şahsiyet olan IV. Murat’ı, Sultan İbrahim’i ve Kösem Sultan’ı dönemin havasına uygun olarak canlandırır. Üç oyunun da yapısı, iktidar çatışması üzerinde şekillenir.

3. Onun romanlarındaki isyan çığlığı “Kuyucaklı Yusuf”ta doruğa çıkar. Art arda okuduğum “İçimizdeki Şeytan” ve “Kürk Mantolu Madonna” sadece çığlık açısından “Kuyucaklı Yusuf”la akrabadırlar. Yoksa bu son ikisi kentsel ortamda geçer ve “Kuyucaklı Yusuf”un Anadolu romanına denk ortamından çok ayrıdırlar.

Bu parça aşağıdaki yazarlardan hangisiyle ilgili bir eleştiri yazısıdır?



Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilir?

A) Orhan Pamuk

A) Turan Oflazoğlu’nun

B) Yusuf Atılgan

B) Recep Bilginer’in

C) Sabahattin Ali

C) Güngör Dilmen’in

D) Nezihe Meriç

D) Haldun Taner’in

E) Vedat Türkali

E) Refik Erduran’ın

301

Test 30

1. A

7. “Dönemeçte” romanının merkezî kişisi Doktor Şerif, tam

3.C

4.B

5.C

6.A

7.C

8.B

9.D

10.E 11.E 12.D

10. İlk hikâyelerinden “Bir Eski Sokak Sesi” ve” Eğik Ağaçlar”,

anlamıyla bir gerçek aydındır. “Yalnızlar” romanının merkezî kişisi Doktor Rıza Candaş oldukça büyük sorunları olan bir kişidir. “Siyah Kehribar” romanının merkezî kişisi İtalya’ya sanat tarihi doktorasını yapmak üzere gitmiş bir Türk gencidir. “Osmancık” romanının merkezî kişisi ise çevresinde Osmancık adıyla anılan, oldukça asi, hırs sahibi ve inatçı bir gençtir.

2.C

Tarık Buğra’nın girişimiyle Mehmet Çınarlı’nın çıkardığı Hisar Dergisi’nde yer almıştır. Bu öyküleriyle adını duyuran yazar, Behçet Necatigil’in gösterdiği çizgide, şiirden çok düzyazıda yoğunlaşmıştır. Öyküyü bırakmadan romana geçen yazar, ileriki yıllarda deneme, inceleme, anlatı, gezi türünde de eserlerin yanında senaryo ve radyo oyunları da yazmıştır. “Hilal Görününce” “Rozalya Ana” gibi kitaplarıyla birçok ödül kazanmıştır.

Bu parçada bazı eserleri tanıtılan yazar aşağıdakilerden hangisidir?



Bu parçada söz edilen yazar aşağıdakilerden hangisidir?

A) Rıfat Ilgaz

A) Kemal Tahir

B) Necati Cumalı

B) Ferit Edgü

C) Tarık Buğra

C) Bekir Yıldız

D) Orhan Kemal

D) Rıfat Ilgaz

E) Abbas Sayar

E) Sevinç Çokum

8. “Toprağa Basınca”, “Dağdaki Kaynak”, “Merdiven”,” Biz



Bu parçada hakkında bilgi verilen yazar aşağıdakilerden hangisidir? A) Mahmut Makal’ın

11. ---- tarafından 1938 senesinde yayımlanan “İkinci Dünya”

Çözüm Yayınları

Varız”,”Çalgıcı Recep”, “O Güzel İnsanlar”, “Aloo Çocuklar”, “Yangın”, “Elif Kızın Elleri”, “Hem Uzak Hem Yakın” adlı kitapları, Köy enstitülü öğretmen yazar ---- çocuk ve gençlik edebiyatını oluşturur. Adı geçen eserler, gençlere yol gösterme, onları bilgilendirme ve geleceğe hazırlama amacıyla kurgulanmıştır.

romanı, kullanılan mektup anlatım tekniği ile dikkat çeker. Büyük bir kısmı mektuplardan meydana geldiği için mektuproman olarak nitelendirilen bir eserdir.

Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Yusuf Atılgan B) Sevinç Çokum C) Ferit Edgü

B) Talip Apaydın’ın

D) Adnan Özyalçıner

C) Mehmet Çınarlı’nın

E) Samim Kocagöz

D) Rıfat Ilgaz’ın E) Samim Kocagöz’ün

9. İkinci Yeni akımı içinde yerini alarak şiirlerini yazmış ve şiire getirdiği yeniliklerle adından söz ettirmiştir. “Körfez”, “Şahdamar”, “Hızırla Kırk Saat”, “Sesler”, “Taha’nın Kitabı”, “Gül Muştusu”, “Zamana Adanmış Sözler”, “Ayinler”, “Leyla ile Mecnun”, “Ateş Dansı" ve “Alınyazısı Saati” adlı kitapları vardır. Şiirlerini oluştururken doğduğu coğrafyadan ve kültürden yararlanarak doğa-kültür karşıtlığını ön plana çıkarır. Toplumun anlayabileceği imgelerle şiirlerini zenginleştirir.

302



Bu parçada tanıtılan şair aşağıdakilerden hangisidir?

12. “Ateş Ağacı” romanında, İslam tasavvufunun başat kavramlarından biri olan insan-ı kâmili betimlemenin görselleştirici gücünden yararlanarak imgesel bir yapı içerisinde vermiştir. “Yaşayan Ölü” romanında İstanbul'un yüksek sosyoekonomik çevresine mensup olan merkezî kişi Leyla’nın bunalımlarını verir. “İnsan ve Şeytan” adlı romanında ise Şevket Bey’in derin yaşamı irdelenir.

Yukarıda bazı eserleri hakkında bilgi verilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

A) İsmet Özel

A) İsmet Özel

B) İlhan Berk

B) İlhan Berk

C) Cemal Süreya

C) Orhan Veli

D) Sezai Karakoç

D) Samiha Ayverdi

E) Ece Ayhan

E) Nezihe Meriç

BÖLÜM 08 Test

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı - Genel - 7 1. Ahmet Hamdi Tanpınar‘ın kurmaca eserleri içinde alegorik

4. Roman yaklaşık yirmi beş yıllık bir süreçte, Millî Mücadele,

kullanımın en yoğun ve etkili biçimde kendini gösterdiği eserlerindendir. Hikâyeyi düz anlamıyla okuduğumuzda karşımıza olağanüstü olaylar, hayaletler, gaipten seslerle dolu sürrealist bir metin çıkar ancak yazar bu hikâye kitabında çifte bir niyet güderek onu iki farklı okumaya açık biçimde kurmuştur. Anlatılanlar hikâyelerin başkişisinin bir gecelik hezeyanlarından oluşur. Karakter hem yazarın kendisi özelinde Türkiyeli entelektüelin hem de modernleşen Türkiye‘nin alegorik bir sahnelenişi olarak okunduğunda kendini belli eder. Kitap bireyin ve Türkiye’nin tarihseltoplumsal travmalarını ele alması yönüyle önemlidir.

Türkiye Cumhuriyeti ve Cumhuriyet Dönemi aşamalarını konu edinmektedir. Yakup Kadri’nin kitapta, birbirinden bağımsız üç erkek ve üç temel mekân anlatımı ile birlikte inandığı ve yürekten bağlandığı Atatürk’ün ideolojisini ve inkılâplarını bir roman formunda anlattığı söylenebilir. Roman, Millî Mücadele döneminin ruhunu, Kemalist ideolojisini ve bunları gerçekleştiren Mustafa Kemal Atatürk’ün kimliğini ve kişiliğini idealize edecek tarzda kaleme alınmış olmasından dolayı önemli bir yere sahiptir. Romanda, gelecekteki mükemmel bir Türkiye için gerçekler ve hayaller, yaşananlar ve yaşanacaklar; kimi zaman gerçekçi, kimi zaman romantik, kimi zaman da ütopik bir bakış açısıyla bir başkentin etrafında anlatılmaktadır.

Bu parçada özellikleri verilen eser aşağıdakilerden hangisidir?

A) Huzur B) Beş Şehir



B) Osman Hamdi

D) Saatleri Ayarlama Enstitüsü

C) Nazif Bey



D) Binbaşı Hakkı Bey

E) Bir Bilim Adamının Romanı



E) Neşet Sâbit

5. Orhan Asena’nın kahraman-lider ilişkisini incelediği

geçim kaynağı olan tütün ile bireysel-toplumsal, sosyalpsikolojik, coğrafî-maddî mücadelesi, - - - - en iyi bildiği mekânlarda ve en iyi bildiği konularda edebileşir. “Tütün Zamanı”nın da tütün işçisi bir ailenin tütünlerin hasat zamanı yaşadığı bireysel-ekonomik zorluklar ele alınırken iki gencin arasında geçen bir aşk hikâyesi merkezinde romanın kurgusu biçimlenir. “Yağmurlarla Topraklar”da ise yine tütünün şekillendirdiği yaşamların romanda, sosyal, ekonomik ve psikolojik portreleri çizilirken mekân ve kahramanların bireysellikten kurtulup daha geniş bir prototipi temsil ettiğini görürüz. “Acı Tütün”de ise Urla ve çevre illerdeki tütün ekicilerinin tütün ile acı imtihanı ele alınır.

oyunlarından biridir. Piyeste Orta Çağ zihniyetinde olan ağaların halkı sömürmesine isyan eden bir gencin hikâyesi anlatılmıştır. Genç, Ağa’nın kızı Fatma’ya âşıktır. Fatma ise ona âşık olmasına rağmen ilk başta bunu söyleyecek cesarete sahip değildir. Babasından ve onun adamlarından korkmaktadır. Sonunda sevgisi korkusundan üstün gelir ve bunu açıklamaya karar verir. Gencin annesinin yanına gider, ona her şeyi anlatır. O sırada delikanlı da ordadır ve her şeyi duyar. Artık aşklarını saklayacak hiçbir şey kalmamıştır. Delikanlı ve Fatma evlenirler. Bu piyeste kadının bilinçli ve güçlü olması arka plandadır, öne çıkan kadının yenik düşmemesidir. Köy şartları düşünüldüğünde, Fatma, Anadolu’da çok az kızın cesaret edebileceği şeyi yapmıştır. Köyün ağası olan babasına ve onun çevresine karşı gelerek sevdiği kişiyle evlenmiştir.

Çözüm Yayınları

2. Bir ailenin, bir kasabanın (Urla) ve bir bölgenin (Ege Bölgesi),

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Rıfat Ilgaz’ın



B) Cahit Külebi’nin

C) Cahit Irgat’ın



D) Orhan Kemal’in



E) Necati Cumalı’nın



ve bir kitap hâline getirilmiş gezi yazısıdır. Eser iki ciltten oluşmuştur. Kitap, yazarın müfettişlik yıllarına ait gözlemlerini yansıtır. Anadolu’nun sosyal ve kültürel hayatıyla ilgili çeşitli gözlemlerini bu eserde toplamıştır. Kendi tarzında özgün ve dikkat çekici bir eser olan eser, 1928-1939 yıllarını içine aldığı düşünülen notlardan oluşan, yurdun hemen hemen her köşesini gezen ve ince bir gözlem becerisi olan yazarın seyahat izlenimleri sonucu ortaya çıkmış bir eserdir. Bu parçada tanıtılan eser aşağıdakilerden hangisidir?

Bu parçada özeti verilen eser aşağıdakilerden hangisidir? A) Zabit Fatma’nın Kuzusu

B) Atçalı Kel Mehmet

C) Allah’ın Dediği Olur

D) Yasaklı Rüyalar



3. Reşat Nuri’nin gezilerini içeren, gezi notları hâlinde tutulmuş



Aşağıdakilerden hangisi bu romandaki kişilerden biri değildir? A) Selma Hanım

C) Abdullah Efendi’nin Rüyaları



31

E) Yaşam Hırsı

6. Roman birinci tekil şahısta anlatılan bir hikâyedir. Hikâyenin başkahramanı iki bacağını kaybeden ve başında mermi kalan askerdir. Roman, askerin Cebeci hastanesinde başından geçen hadiseleri hatırlatmakla başlamaktadır. Eserin evvelinde silik bir şahsiyet gibi tanımlanan asker, romanın akışı içinde Anadolu ve kurtuluşun sembolü olan kadına âşık olarak önemli bir karaktere dönüşür.

Bu parçada tanıtılan roman aşağıdakilerden hangisidir?

A) Anadolu Yakası

B) Anadolu Garajı

A) Türk Töresi

C) Anadolu’da Bahar

D) Anadolu Notları

C) Vurun Kahpeye



E) Anadolu’dan Hikâyeler





B) Ateşten Gömlek D) Vur Emri

E) Vatan Sağ Olsun

303

Test 31

1. C

7. Cumhuriyet’in ilk yıllarının Ankara’sında Türkiye’nin çeşitli



C) Ayaşlı ve Kiracıları

4.B

5.B

6.B

7.C

8.A

9.D

10.D 11.B 12.B

ve sahibi bilinmeyen bir at, gelenekler gereğince ve Sofi’nin öğüdüyle üç kez aşağı yola bırakılır. Fakat at, üçünde de Ahmet’in evine döner. Yine gelenekler gereğince Ahmet atın Hak’tan armağan geldiğine inanır ve onu sahiplenir. Fakat altı ay sonra Beyazıt Paşası Mahmut Han’ın atını aradığı ve söz konusu atın Ahmet’in evine gelen at olduğu anlaşılır. Paşa, Ahmet’e haber göndererek atı geri ister. Oysa bir paşanın Hak’tan yadigâr bir atı geri istediği duyulmuş şey değildir. Ahmet bu yüzden atı vermez. Ancak Mahmut Han atı geri almayı bir gurur meselesi hâline getirerek Ahmet’in peşine düşer. Ahmet ise köylüleri ile birlikte dağı terk ederek saklanır. Tek kaçmayan insan, Sofi’dir. Sofi, Paşa’ya verdiği cevaptan dolayı zindana atılır.

Bu parçada hakkında bilgi verilen eser aşağıdakilerden hangisidir? A) Anayurt Oteli

3.D

10. Ahmet’in evinin önüne bir gün bir at gelir. Ahmet’in olmayan

tabakalarından gelmiş insanların hayatlarını anlatan bir romandır. Yazar, pansiyon yaşamını ele alarak bulunduğu dönemin toplumunu ve bürokrasiyi eleştiri yağmuruna tutmuştur. Yazarın bürokrasiye yönelik eleştirilerinde ince bir mizah ve alaylı bir üslup vardır. O, bu eseri ile bir toplumun simgesi olur. Eser, mizah ve hicvin gücüyle aristokrasi, bürokrasi ve toplumdaki çürümüşlüğü, kokuşmuşluğu, yozlaşmışlığı ve tükenmişliği masaya yatırarak alt ve üst tabakalar arasındaki uçurumu gözler önüne serer.

2.E

B) Açık Hava Oteli D) Oteller Kenti



E) Bir Otelde Yedi Kişi

Yukarıda özeti verilen eser aşağıdakilerden hangisidir? A) Yılkı Atı



C) Azap Toprakları

B) Atlar ve Filler D) Ağrı Dağı Efsanesi

E) Yer Demir Gök Bakır

8. Romanın başkişisi Zebercet, geçmişi; parçalanmış, kırılmış



Bu parçada üzerinde durulan eser aşağıdakilerden hangisidir? A) Anayurt Oteli

11. Roman kişi odaklı, psikolojik analizlerin çokça yapıldığı,

Çözüm Yayınları

anılar, gerçekleşmemiş projeler ve yok edilen yaşamlar boyutunda bir tükenişler dizgesi olarak algılar. Zebercet, geçmişin anılarıyla her yüzleştiğinde hiçbir anlam katamadığı yaşam karşısındaki çaresizliğini daha çok duyumsar. Zebercet’in bütün dünyasını kuran ve bir tür anılar galerisi olan bu sığınakta, yaşayanlardan çok ölülerin etkinliği hâkimdir.

roman başkişisi olan C.’nin toplumsal konumunun tüm ayrıntılarıyla incelendiği bir romandır. Roman kişisi C., klâsik adlandırmaların dışında bir adlandırmadır. Bunda amaç da roman kişisinin klâsik romanlardakinden farklılaştığını göstermek için onu adeta romandan kovarcasına, bir isim bile vermeyerek okuyucuyu kişiler üzerine değil romanın, yazının, kurgunun kendisi üzerine dikkat çekmektir.

Bazı özellikleri verilen eser aşağıdakilerden hangisidir? A) Adamın Biri B) Aylak Adam

B) Analar ve Çocuklar

C) Bir Adam Yaratmak

C) Apartıman Çocukları

D) Ortadaki Adam

D) Yarın Diye Bir Şey Yoktur

E) Utanmaz Adam

E) Yastığımın Rüyası

12. Türkiye dışındaki Türklere yoğun hisler besleyen yazar, onlara karşı bu hislerini Dış Türkleri konu alan üç romanında dile getirmiştir. Eserlerinin çoğunda İslam inancının derinliklerine rastlamak mümkündür. İnsana hoşgörü ile yaklaşan yazar, her insanın hatalarıyla kabul edilmesi gerektiğine, herkesin bir gün doğru yola ulaşacağına inanmaktadır.

9. Reşat Nuri’nin romanlarında öğretmenlerin ayrı bir önemi vardır. Örneğin Feride, bireysel sorunlarından kurtulmak amacıyla Anadolu’ya öğretmen olarak gider. Feride’den sonra Anadolu’ya gönüllü gitmek isteyen, gene öğretmen okulunu yeni bitiren diğer genç bir öğretmen de Şahin Efendi’dir. Zehra da öğretmen okulunu bitirir bitirmez Anadolu’ ya koşan bir genç kız, Ömer de yedek subaylığını yaptıktan sonra kendini bir dağ köyüne adayan öğretmendir.

304



Aşağıdakilerden hangisi bu parçada sözü edilen roman kişileriyle ilgili bir eser değildir? A) Çalıkuşu



B) Acımak

C) Yeşil Gece



D) Yaprak Dökümü



E) Kan Davası



Aşağıdakilerden hangisi bu parçada sözü edilen yazar ve onun eserleridir? A) Mustafa Miyasoğlu - Kaybolmuş Günler, Dönemeç, Güzel Ölüm  B) Emine Işınsu - Çiçekler Büyür, Azap Toprakları, Tutsak C) Sevinç Çokum – Derin Yara, Rozalya Ana, Yeniden Doğmak D) Mustafa Sepetçioğlu – Darağacı, Kutsal Mahpus, Kutsal Ağaç E) Necip Fazıl Kısakürek - Ruh Burkuntularından Hikâyeler, Aynadaki Yalan, Kafa Kâğıdı

BÖLÜM 08 Test

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı - Genel - 8 1. Roman, “Küçük Adamın Notları” üst başlığını taşıyan üçlemenin ilkidir. Yazar, bu romanında çocukluğunu ve ilk gençlik yıllarını anlatır. Çocuk (anlatıcı), okula gidip gelmekte, babasının sert tutumuna rağmen çocukluğun tadını çıkarmaktadır. Babası, onun okuyup adam olması konusunda kararlıdır. Çocuğun gözünde ise baba sadece “iri gövdeli bir korku”dur. O sırada Adana’yı düşman güçlerinin işgal etmesi üzerine aile trenle Konya’ya göç eder. Baba ise Kurtuluş Savaşı’na katılmak için Ankara’ya gider. Savaştan sonra aile tekrar Adana’ya döner. Sonra Beyrut’a kaçmak zorunda kalır. Bir süre sonra baba, ailesini de yanına alır. Avukat baba, Beyrut’ta yabancı olduğu için mesleğini yapamaz ve geçimini sağlamak için bir lokanta açar. Lokantayı iki oğluyla birlikte yürütür. Fakat işler iyi gitmez ve dükkânı kapamak zorunda kalırlar. Ailenin geçimi zorlaşmıştır ve büyük oğul (yani anlatıcı) bir basımevinde çalışmaya başlar. Daha sonra da ülkeye döner.

4.



Çukurova





Tarım işçileri





Köse Yusuf, Pehlivan Ali, İflahsızın Yusuf





B) Baba Evi

C) Murtaza



D) Zor Yıllar



E) Tırpan

B) Üç Kişi Arasında C) Fikrimin İnce Gülü D) Yağmurlar ve Topraklar E) Bereketli Topraklar Üzerinde

5. Roman, Batı ile Doğu’nun çarpışmasıyla başlar. Bu çarpışma yapıtın ilerleyen bölümlerinde iki kişiliğin, Venedikli ile Hoca’nın da çarpışmaları olacaktır. Yapıt öncelikle, Venedikli’nin İstanbul’a tutsak olarak getirilişi ve devamında ülkesine dönmenin yollarını araştırdığı bir bölümle başlar. İlerleyen bölümlerde Venedikli ile Hoca arasında güçlü bir iletişim başlar. Venedikli köle, Hoca da onun efendisidir. Venedikli hâlâ evine dönme düşüncesini barındırmaktadır ancak bu olasılığa ne kadar inandığı belirsizdir. Hoca, Venedikli’nin Batı’dan miras getirdiği bir bilgiye ulaşmaya çalışmaktadır. Venedikli de hâlâ kendisinden beklenenleri en iyi şekilde yerine getirirse salıverileceği düşüncesini sürdürmektedir. Yapıtın ortalarına doğru eve dönme isteği zayıflar çünkü aradan on beş yıl geçmiştir ve Venedikliyi İtalya’ya bağlayan unsurlar yok olmuştur.



Bu parçada üzerinde durulan eser aşağıdakilerden hangisidir? A) Kara Kitap



B) Kar

C) Yeni Hayat



D) Benim Adım Kırmızı



E) Masumiyet Müzesi

Çözüm Yayınları

2. Orhan Pamuk’un bu romanı Osmanlı nakkaşlarını konu edinen bir cinayet ve aşk romanı olma özelliklerini taşımaktadır. Pamuk bu romanında 16. yüzyıl Osmanlı sanatçıları ile 20. yüzyıl Türk okuru arasında bir diyalog kurmayı amaçlamıştır. Yazar aynı zamanda romanın postmodern üst kurmaca yapısıyla Doğu ve Batı arasında bir köprü kurmayı da ister. Nakkaş Osman Efendi, Kara, Enişte, Eniştenin kızı gibi ilginç kişiler hem geçmişe hem de bize uzanır.



Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilir? B) Sıla Yolları’nda – Sevda Peşinde

A) Yeni Hayat



B) Kara Kitap

C) Beyaz Kale



D) Masumiyet Müzesi



E) Benim Adım Kırmızı

gitmemek için çeşitli yalanlar uydurup dayısı Rıza Bey’in kızı Vesime’nin düğününün yapılacağı Marmara kıyısındaki bir kasabaya gider. Herkesin ilgi odağı hâline gelen Sâra, güzelliği ile çevresindekileri etkilemekten marazi bir zevk almaktadır. İlk olarak Vesime’nin nişanlısı Remzi Bey’i kendine bağlar. Ziya da arkadaşları tarafından sevmeyi ve acımayı bilmeyen, özellikle kadınlara küstahça davranan biri olarak nitelendirilmektedir. Sâra, kendine ilgi göstermeyen Ziya’ya bir aşk oyunu oynamaya karar verir ve bu oyuna çevresindeki kadınların tümünü dâhil eder. Amacı, Ziya’yı kendine âşık etmek ve böylelikle zedelenmiş gururunu onarmaktır. Sâra, Ziya’yı etkilemeyi başarır ancak Ziya motosiklet kazası sonucu ölür. Yapıtın ikinci bölümü, Ziya’nın arkadaşı Necdet’e yazdığı mektuplardan oluşmaktadır. Bu mektuplarda, Ziya’nın yaşadığı mutsuz çocukluk dile getirilir ve Sâra’yla yaşadıkları anlatılmaktadır.

birçok edebi türün konusu olmuştur. Örneğin Ahmet Hamdi Tanpınar da bazı eserlerinde bazı şehirlerden söz etmiştir. ---İstanbul, Bursa, Ankara, Erzurum ve Konya’dan söz ederken ---- adlı eserinde de İstanbul, Bursa ve Kahramanmaraş’tan söz etmiştir. İstanbul ve Bursa ise rüya şehirler olarak yazar için şiirlerinde ele aldığı ayrıcalıklı yere sahip şehirlerdir.

A) Şehir Konuşmaları’nda – Şehir Mektupları

Bu parçada özetinden bir bölüm verilen eser aşağıdakilerden hangisidir?

6. Eser, mektup-roman olarak kurgulamıştır. Sâra Erzurum’a

3. Şehirler türkülerden popüler şarkılara, romanlardan hikâyelere



Yukarıda verilenler aşağıdaki eserlerin hangisiyle ilişkilidir? A) Üç Beş Kişi

Bu parçada özeti verilen eser aşağıdakilerden hangisidir? A) Avare Yıllar

32



Bu parçada tanıtılan eser aşağıdakilerden hangisidir?

C) Beş Şehir’de- Yaşadığım Gibi

A) Son Sığınak



D) Yaşadığım İstanbul’da – Yaşamak Hatırlamaktır

C) Kızılcık Dalları

E) Yaşasın Memleket’te – Yaz Dönemi



B) Ateş Gecesi D) Bir Kadın Düşmanı

E) Dudaktan Kalbe

305

Test 32

1. B

7. Toplumumuzun bilimsel düzeyini yükseltmek ve gelecek



B) Oğuz Atay

C) Yusuf Atılgan



D) Abbas Sayar



E) Kemal Özer



8. 12 Mart Dönemi romanlarında özellikle burjuva ailelerine



Bu parçadaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Bir Düğün Gecesi’nde B) Ölmeye Yatmak’ta C) Fikrimin İnce Gülü’nde



7.B

8.A

9.C

10.C 11.B 12.C

Bu parçada ele alınan eserin yazarı aşağıdakilerden hangisidir? A) Oğuz Atay



B) Abbas Sayar

C) Orhan Pamuk



D) Aziz Nesin



E) Fakir Baykurt

Bu parçada hakkında bilgi verilen eser aşağıdakilerden hangisidir? A) Yaprak Dökümü

E) Dert Dinleme Uzmanı’nda



C) Miskinler Tekkesi

9. Cumhuriyet’in ilk yılları. Doğu Anadolu’nun yaman



6.D

Osmanlı’nın son yıllarını anlatan bir romandır. Türk Edebiyatının en çok sevilen klasik eserleri arasında yer alır. Eser aslında önceki adıyla dört perdelik bir oyun olarak yazılmıştır. 1922’de Vakit Gazetesi’nde roman olarak yayımlanınca büyük ilgi çekmiştir. Eser, duygusal bir olayı anlatmakla birlikte dönemin toplumsal sorunlarını eleştirel olarak da ortaya koymaktadır. Türkiye’de yeni ve modern bir dönemin başlamasını özendiren bir roman olarak kabul edilmektedir. Eserin öyküsü aslında kadın kahramanın hatıra defteridir.

D) Ruh Üşümesi’nde

306

5.C

11. 1922 yılında yazılmış, Anadolu’da geçen ve arka planda

Çözüm Yayınları

mensup karakterlerin dönemin baskıcı ve dayatmacı sosyo-politik gelişmeleri karşısında içinde bulundukları topluma, ailelerine ve hatta kendi dava arkadaşlarına yabancılaştıklarını görmekteyiz. Adalet Ağaoğlu’nun - - hem siyasi hem de burjuva kimliğiyle karşımıza çıkan Ayşen’in kendi iç dünyasında yaşadığı fırtınalar, ailesi, akrabaları ve dava arkadaşları gibi yakın çevresiyle yaşadıkları olumsuzluklar, yalnızlaşmasına ve sonrasında da yabancılaşmasına yol açar.

4.E

yıllarında, yıllardır derinden derine devam eden toplumsal dönüşüm sırasında Batı’yla karşılaşmış toplumun sıkıntıları çerçevesinde Müslüman tüccar Cevdet Bey’in, 1905 İstanbul’unda yaşadıklarından bir günlük bir kesit sunar. İkinci bölümde tek parti döneminde, 1930’ların sonlarında ithalatçı tüccar ailenin hayatı anlatılırken karakterler inkılâp Türkiye’sinin sosyal-politik-ekonomik dinamikleriyle biçimlenir; ikinci kuşak, yani Cevdet Bey’in oğulları ve onların arkadaşları öne çıkar. 12 Aralık 1970 gününü kapsayan son bölümde de 12 Mart 1971 darbesi öncesinde modern toplum çalkantılarıyla tanışmış montaj sanayici ailenin hikâyesi içinde ressam torunun, ideoloji ve sanat tartışmalarına ağırlık verir.

Bu parçadaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Orhan Pamuk

3.C

10. Romanın birinci bölümü Abdülhamit Dönemi’nin son

nesillere de mutluluklarını, bilimsel anılar bırakmakta arayan insanımızın, çoğalmasını sağlamak için önemli insanların yaşamlarını ele almak istiyorduk ancak aradan bir yaşamı romanında canlandıracak bir yazar bulmak kolay değildi. Bu işi üstlenecek yazarın bilimsel coşku hakkında en azından bir sezgiye sahip olması gerekiyordu. Nihayet Mustafa İnan’ın bir öğrencisi olan ve dolayısı ile Mustafa İnan’ın bilim sahasında eğitiminden geçmiş olan ---- bu işi kabullendi ve “Bir Bilim Adamının Romanı” gibi güzel eser ortaya çıktı.

2.D

B) Çalıkuşu D) Yeşil Gece

E) Gönül İşi

coğrafyasında, aman vermez havasında, bin bir oyunuyla insanı coşturan, yoran doğasında yaşayan bir söylence Cemo. Kömür gözleri ocak alevi gibi yanan, kara saçları gök ışıltıları taşıyan, çatıldığında hançere dönüşen kaşlarıyla yürek yakan Cemo. Başı eğdirilemeyen, Nuh dedi mi Peygamber demeyen Cemo, insanlarına da hayatına da dişiyle tırnağıyla sahip çıkan yiğit bir kadın. Doğu Anadolu’da bir masal gibi geçen hayatıyla edebiyatımızın simge isimlerinden biri. Yazarın ağalık düzenindeki insanları, aşiret törelerini, inançlarını, yaşama biçimlerini olanca gerçekliğiyle yansıtan bir dille yazdığı Cemo, unutulmaz roman kahramanları arasında yer almış biri. Bir direnişin romanı. İlk yayımlandığı 1966’dan beri sevilerek okunan bu romanın ikinci bölümü olan Memo da önemli bir yere sahiptir.

12. Görekli köyü, tütünden arta kalan zamanda gömü peşine

Bir kitap tanıtım yazısından alınan bu parçada sözü edilen eserin yazarı aşağıdakilerden hangisidir?



düşer. Eskilerden kalma mezarlar, mezarlarda değerli kap kacak, küp küp altınlar hepsinin hayalini süsler. Büyük bir define bulup kısa yoldan zengin olmaktan başka umudu yoktur cahil ve yoksul köylünün. Seyit Ali gönülden inanmıştır defineyi bulacağına. Karısının, çoluk çocuğunun rızkını unutmuş, gece gündüz hazine hayaliyle yaşamaktadır. Lakin gömüyü aramak için paraya, hiç değilse kafa dengi bir ortağa ihtiyacı vardır. Roman, küçük hesaplar güderek günübirlik bir yaşam sürdürmeye mahkûm edilmiş, batıl inançlarla beslenen, her zaman kandırılmaya mahkûm Anadolu köylüsünün çaresizliğini ve toplumun üst kesimlerindeki duyarsızlığı etkileyici bir gözlem gücüyle aktarıyor. “Define” toplumsal bir analiz olmanın yanı sıra, her okuru özeleştiri yapmaya sevk eden çarpıcı bir eser. Bu parçada tanıtılan eser, aşağıdaki yazarların hangisine aittir?

A) Samim Kocagöz

B) Mahmut Makal

A) Cahit Külebi



B) Mahmut Makal

C) Kemal Bilbaşar

D) Bekir Yıldız

C) Talip Apaydın



D) Oktay Akbal



E) Necati Cumalı



E) Dursun Akçam

BÖLÜM 08 Test

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı - Genel - 9 1. Reşat Nuri‘nin aşk temasını işlediği önemli bir romanıdır.

5. “Duvarların Ötesi” 25 Kasım 1958’de, Devlet Tiyatrosunda

Karşılık beklenmeden beslenen gerçek aşkın işlendiği bu romanda izi sürülmesi gereken tema; kaybedilmiş olan saf sevginin derin boyutlarını içeren, alçakgönüllü, ince gizlerle örülü, duygusal değer dünyasına yeniden dönme peşindeki umutsuz çabadır.

sahnelenir. Oyun 1964 yılında uyarlanır ve ödül alır. Hapishaneden kaçan, biri müebbet hapis, diğer üçü idam cezası almış dört mahkûm, yanlarında rehin tuttukları bir kızla kimsenin bulunmadığı bir zeytin deposuna sığınırlar. Kısa süre içinde etrafları güvenlik güçlerince ve meraklılarca sarılsa da rehin aldıkları kızı öldürebilecekleri tehdidiyle dışarıdakileri etkisiz hâle getirmeyi ve kendi can güvenliklerini sağlamayı başarırlar.

Aşağıdakilerden hangisi bu parçada sözü edilen eserdir? A) Dudaktan Kalbe

B) Yeşil Gece

C) Efruz Bey



D) Değirmen



E) Miskinler Tekkesi



2. Aşağıdaki eserlerden hangisi kendi değerlerine sırtını dönen, gösteriş sevdalısı bir tipi içeren eserdir?

A) Ashâb-ı Kehfimiz

B) Efruz Bey

C) Yalnız Efe



D) Harem



E) Yüksek Ökçeler



B) Deniz Küstü

C) Ya Tahammül ya Sefer

D) Miskinler Tekkesi



E) Sarıpınar -1914



B) Orhan Asena

C) Güngör Dilmen

D) Turgut Özakman

E) Haldun Taner

semtinde geçimini balıkçılıkla sağlayan insanların yaşamına odaklanmaktadır. Zeynel, Menekşe kahvesinde İstanbul’un namlı kabadayılarından İhsan’ı öldürür. Zeynel polisten kaçar ve denize sığınır. Roman, doğanın katledilmesini edebî bir dille anlatmasıyla ayrı bir öneme sahiptir. Çukurova romancısı olarak tanınan yazarın İstanbul ve çevresini konu edinen romanlarından biri olması, edebiyat tarihi açısından esere ayrı bir önem katmaktadır.

Çözüm Yayınları



Bu parçada bazı özellikleri verilen eser aşağıdakilerden hangisidir? A) Karıncanın Su İçtiği B) Yağmurcuk Kuşu C) Çıplak Deniz Çıplak Ada D) Fırat Suyu Kan Akıyor Baksana E) Deniz Küstü

7. İstanbul’un işgali sırasında Türklerin tavırları ele alınmıştır. Eserde başlıca üç tip insandan söz edilir: İstanbul Hükümetinin tarafını tutanlar, Kuvayimilliyeciler ve her şeyi oluruna bırakan vurdumduymazlar. Romandaki çatışma bu üç tip insanın olaylara bakışından oluşur. Yazar, roman kahramanı Kamil Bey’in şahsında ideal Türk aydınında bulunması gerekenleri ifade eder. Kamil Bey, kimliğini hatırlayıp Anadolu’nun kurtuluşu için mücadeleye katılır. Türk aydınının kimlik bilincini kaybetmemesi gerektiği iletisi verilirken İstanbul Hükümeti’nin işgaller karşısında yetersiz kalmasının toplum üzerinde bıraktığı etki başarılı bir şekilde ifade edilmiştir.

4. Devlet Hatun, Rum bacılarına başkan seçilmiş Bacıbey’dir. Uzun boylu, yiğit bir kadındır. Güçlü ve dirayetli olmasından dolayı da Ertuğrul Bey’den başkasını dinlemez. Bacıbey, bir yandan disiplinli sert mizacı, öte yandan saygı uyandıran koruyucu kişiliğiyle Osmanlı Devleti’nin Osmanlıdaki devlet anlayışının simgesidir. Oğlu Demircan’ın öldürülmesinden sonra, Kerim Çelebi’nin mollalık elbisesini çıkarıp savaşçı giysisini giydirmesi, Mavro’ya sahiplenmesi ve Karacabey tekfurunun kardeşinin kılıcını kınından çıkarırken erkeklerden önce davranıp kabzasını düşürmesi ona olan hürmeti artırır. Yazar da Türk kadınının cesaretinden ve yiğitliğinden ilham alarak romanı adlandırmıştır.

A) Recep Bilginer

6. Romanın olay örgüsü, genel olarak İstanbul’un Menekşe

Bu parçada tanıtılan eser aşağıdakilerden hangisidir? A) Aganta Burina Burinata

Bu parçada sözü edilen eser aşağıdaki sanatçılardan hangisine aittir?



3. Romanda para pulun, zengin toprakların yok edemediği deniz sevgisi öykülenir. Romanın baş kişisi Mahmut geçirdiği deniz kazasından sonra karaya çekilmiş, dünya nimetlerine kavuşmuştur ama içindeki yangından kurtulamamıştır. Deniz yüzü görmeyen bir köyde yaşama zorunluluğu hangi zenginliklerle donanmış olursa olsun kandıramaz onu. Evindeyken bile çatık suratlı deniz gecelerini özlemekte, sömürü düzenindeki yerini yadırgamaktadır. Eli öpülen bir ağa olmaktan utanç duyarak içindeki deniz özleminin gelgitlerine bırakır kendini. Sonunda dalgaların çağrısına koşar. Bu, onun birey olarak kurtuluşudur.

33



Bu parçada sözü edilen eser aşağıdakilerden hangisidir?

Bu parçada sözü edilen eserin yazarı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Kalpaklılar

A) Hüseyin Nihal Atsız

B) Orhan Kemal

C) Hür Şehrin İnsanları

C) Yaşar Kemal



D) Kemal Tahir

D) Sodom ve Gomore



E) Mustafa Sepetçioğlu

B) Esir Şehrin İnsanları

E) Dersaadet’te Sabah Ezanları

307

Test 33

1. A

8. “Dost” kitabındaki hikâyeler, gerek anlatım özellikleri gerekse

3.A

4.D

5.D

6.E

7.B

8.A

9.B

10.E 11.E 12.E

11. Abdülaziz devrinin hayatı, II. Abdülhamit’in baskılı yönetimiyle

de anlatıcıları açısından birbirine benzer. Taşrada geçen bu öykülerdeki ana karakter olan anlatıcıların yaşadığı yere kendini yabancı hissetmesi, sürekli olarak bir sıkıntı içinde olması, kendini sorgulaması iç dünyaları da yansıtılarak anlatılır. Fakat her öyküde birbirinden farklı durum ve izlekler vardır. “Dost”ta aldatma ve dostluk, “Istakoz”da kötülük, “Kömür”de kuşku, “Dam”da sıkıntı, “Korku”da korku izlekleri öne çıkar. Yazar, 1950’de yayımlanan ilk öyküsü “Dost”la yazın yaşamına başlamıştır.

2.B

savaşmak için Fransa’ya kaçan Jön Türkler, Tanzimat’tan Birinci Dünya Savaşı’na kadar yetişen üç kuşak arasındaki anlayış ayrılığı, Meşrutiyet devrinin parti kavgaları, bir din kurumu olan Bektaşi tekkelerinin Meşrutiyet devrindeki durumu, Mütareke devrinde işgal altındaki İstanbul’un ahlak bozukluğu, Kurtuluş Savaşı yıllarında yeni başkentin üç dönemi, Anadolu halkı ile aydın çatışması bu romanlarda bir bir ele alınmıştır.

Aşağıdakilerin hangisi bu parçada üzerinde durulan eserlerden değildir?

Bu parçada sözü edilen eser aşağıdaki sanatçılardan hangisine aittir?

A) Hep O Şarkı - Bir Sürgün

A) Vüs'at Orhan Bener

B) Erdal Öz

B) Kiralık Konak - Hüküm Gecesi

C) Ferit Edgü



D) Tomris Uyar

C) Nur Baba - Sodom ve Gomore



E) Füruzan

D) Yaban – Ankara E) Vatan Yolunda – Bir Serencam

unsurlarla süslenmiş bir anlatımla eserde öne çıkan Abid, Zahid, Mestan, Şaban ve Karakaçan’ın tanıtımı ile başlar. Abid, çok zengin ve birçok dükkân sahibi biridir. Yanında Şaban adında bir çırak çalışmaktadır. Zahid ise binek hayvanları kiraya veren ve yanında Mestan adında bir çırak çalıştıran, zengin bir kişidir. Abid ile Zahid’in dükkânda olmadığı bir gün, Şaban ile Mestan patronluğa soyunur. Dramatik örgüsü bu şekilde devam eden oyunun en belirgin özelliği, toplumda mevcut olan bozuklukların eleştirilmesidir. Bu eleştirinin ikinci aşaması ise her şeye kolayca inanan halkın, kendi haklarını korumadaki bilinçsizliğidir. Yazar, bu mesajlarını okuyucuya sınıf atlayıp zengin olma heveslisi iki şahıstan hareketle iletir. Yazar, zengin olan ve bir şekilde makam sahibi olmuş insanların, üzerine düşen sorumluluğu yerine getirmeyişlerini ve halkı sömürmelerini eleştirmektedir.

Haldun Taner’in bu parçada verilen eseri aşağıdakilerden hangisidir? A) Fazilet Eczanesi

B) Eşeğin Gölgesi

C) Huzur Çıkmazı

D) Yar Bana Eğlence



E) Ayışığında Şamata

10. ---- 1976 yılında yayımlanan - - - - adlı romanı, Almanya’da

308



Çözüm Yayınları

9. Yazarın üç perdelik oyunu, müzik eşliğinde masalımsı

12. Orhan Kemal, ilk öykü kitabı “Ekmek Kavgası” ve “Küçük Adamın Notları” başlığı altında yayımladığı otobiyografik roman dizisiyle yaygın bir üne kavuşmuştur. “Baba Evi”nde I

çocukluğunu, ailesinin 1930’lardaki siyasal çalkantılar sonucu dağılmasını, hızla yoksullaşmalarını; “Avare Yıllar”da II

bir otomobil fabrikasında işçi olarak çalışan Bayram’ın 1974 model Mercedes marka otomobiliyle köyü Ballıhisar’a dönüş yolculuğunu anlatır. Romanın ilk cümlelerinden itibaren metnin merkezinde Bayram’ın ya da başka bir karakterin değil, Mercedes’in olduğu görülür. Bayram’ın otomobiline olan tutkusu hayatı kolaylaştıran bir nesneye sahip olmanın getirdiği mutluluğu aşmış; yaşamının yegâne anlamı hâline gelmiştir.



Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilir?



A) Talip Apaydın'ın – Sarı Traktör B) Orhan Kemal’in –Gurbet Kuşları C) Kemal Bilbaşar’ın – Irgatların Öfkesi D) Sabahattin Ali’nin – İçimizdeki Şeytan E) Adalet Ağaoğlu’nun - Fikrimin İnce Gülü

Adana’da zor koşullarda geçen gençlik yıllarını, fabrikalardaki işçiliğini; “Cemile”de Yugoslav göçmeni bir işçi kızla yaşadığı III

aşkı, evliliğinin ilk yıllarını, Adana’da işçi mahallelerindeki yaşam mücadelesini; “Dünya Evi”nde evlenmesinin ardından IV göğüs germek zorunda kaldığı çetin hayat koşullarını kaleme almıştır. “Hanımın Çiftliği”nde de çizdiği gece bekçisi tiplemesi V



görev anlayışıyla, trajikomik kişiliğiyle edebiyatımızın unutulmaz tipleri arasında yer almıştır.



Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışlığı vardır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

BÖLÜM 08 Test

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı - Genel - 10 1. “Yılanların Öcü” Burdur ilinin, Yeşilova ilçesinin Karataş köyü

4. “İçimizdeki Şeytan” ve “Kürk Mantolu Madonna”da da aşk

meydanında Kara Bayram’ın evinin önüne Haceli’nin ev yaptırma girişimi ile gelişen olaylar üzerine kurulmuştur.

34

ve evlilik temaları işlenmiştir. Bu romanlarda da evlilikler mutlu bir biçimde yürümez. “İçimizdeki Şeytan”ın Macidesi, Balıkesir’den İstanbul'a gelmiş, konservatuarda okuyan ve kendine güveni olan biridir. “Kürk Mantolu Madonna”da Raif’le Maria Puder arasında önce tek taraflı bir aşk yaşanır. Raif resminden görüp âşık olduğu kadınla sonradan tanışır.

Bu cümlede sözü edilen eserin yazarı aşağıdakilerden hangisidir? A) Samim Kocagöz B) Mahmut Makal



C) Abbas Sayar D) Fakir Baykurt E) Yaşar Kemal

Bu parçada sözü edilen eserler aşağıdaki yazarlardan hangisine aittir? A) Sabahattin Ali



B) Kemal Bilbaşar

C) Tarık Buğra



D) Mustafa Kutlu



E) Rıfat Ilgaz

5. ---- eserlerinden “Susuz Yaz”, su sorunu ve kardeş çatışması üzerine kurulmuştur. Yazarın aynı adı taşıyan on iki bölümlük büyük hikâyesinden hareketle oluşturduğu eser, Anadolu’nun yüzyıllar boyunca çektiği su sıkıntısı ile insanın arzu yönünden susuzluğunu sahneye taşır. Toplum-insan, insaniçgüdü çatışmaları dengeli ve simetrili bir olgunlukla mesajı derinden hissettirme amacına yönelik olarak iç içe sergilenir. Anlatma, betimleme ve gösterme tekniğiyle oluşturulan hikâyeden senaryo tekniği ile beyaz perdeye, beyaz perdeden de tiyatroya geçiş söz konusudur.

2. ---- Millî Mücadele romanlarında Mustafa Kemal’e büyük bir



Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Kemal Tahir’in B) Payami Safa’nın C) Orhan Kemal’in D) Attila İlhan’ın

Çözüm Yayınları

hayranlıkla yaklaşılır. “Esir Şehrin İnsanları”nda başlayan bu üstün kahraman imajıyla sevgi, saygı, hayranlık ve bağlılık “Esir Şehrin Mahpusu” ve “Yorgun Savaşçı”da da devam eder.

Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Rıfat Ilgaz



B) Necati Cumalı

C) Cahit Külebi



D) Abbas Sayar



E) Mahmut Makal

E) Samim Kocagöz’ün

6. Zeliş: 16-17 yaşlarında oldukça iyi kalpli, çalışmayı seven, kimseden korkmayan genç bir kızdır.

3. Peyami Safa’nın “Fatih – Harbiye” romanındaki Faiz, Doğu’nun kültürü ile yetişmiş, kendisini ve kültürünü iyi bilen, musikiyi ve sohbeti seven, bilgili ve ölçülü birisidir.

Aşağıdaki romanların hangisinde yukarıdaki kişiyle ortak özelliklere sahip bir roman kahramanı vardır?



Cemal: Zeliş’in sevdiği delikanlıdır.



Recep: Zeliş’in babası. Recep, Zeliş’i kendi menfaatleri doğrultusunda evlendirmeye çalıştığı için anlayışsız bir baba rolündedir.



Fehmi Has: Çevresinde sevilmeyen, alkolik ve kumarbaz bir insandır.



Yaşar: Zeliş’e âşık olan bir delikanlıdır. Zeliş ile Cemal’i birbirinden ayırmaya çalışan kötü bir insan karakterini canlandırmaktadır.



Yukarıda verilen roman kahramanları aşağıdaki yazarlardan hangisinin bir eserine aittir?

A) Araba Sevdası

A) Reşat Nuri Güntekin

B) Tırpan

B) Ahmet Hamdi Tanpınar

C) Felatun Bey’le Rakım Efendi

C) Necati Cumalı

D) Bir Serencam

D) Yaşar Kemal

E) Hanımın Çiftliği

E) Rıfat Ilgaz

309

Test 34

1. D

7. Yazdığı bir kitap yüzünden her yerde aranan Türkçe

3.C

4.A

5.B

6.C

7.D

8.D

9.B

10.C 11.B 12.C

10. Kemal Tahir’in ---- ve ---- adlı roman ikilemesi, Türk köy

öğretmeni Mustafa’nın dramını ve yalnızlığını “Karartma Geceleri” eserinde dile getiren ----, farklı edebî türlerin ustası olmasına rağmen romanda oldukça özel bir yere sahiptir.

2.A

romancılığı açısından önemli kilometre taşlarındandır. Bu iki eser, hem Türk köyü ve köylüsünü realist bir bakış açısı ile yansıtması yönünden hem de zengin halk bilimi ögelerini romandaki sosyal devinimle örtüşen bir çizgide göstermesi açısından önemli bir misyonu yerine getirmektedir.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir?

A) Cahit Külebi B) Necati Cumalı

Bu parçadaki boşluklara sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Göl İnsanları – Köyden İndim Şehire

C) Orhan Kemal

B) Kaplumbağalar – Sarı Traktör

D) Rıfat Ilgaz

C) Sağırdere – Körduman

E) Orhan Pamuk

D) Onuncu Köy – Köyün Kamburu E) Rahmet Yolları Kesti – Yaban

8. Samim Kocagöz’ün “Kalpaklılar” romanında aşağıdakilerin hangisinden söz edilmemiştir?

11.



Kerim Alakuşoğlu

B) Gazeteci Hasan Tahsin





Turgut Bey

C) Mustafa Kemal





İpek





Kadife

D) Genç Cumhuriyet E) Aşk

Çözüm Yayınları

A) İzmir’in işgali



Yukarıda verilen kişiler aşağıdaki romanlardan hangisine aittir? A) Anahtar B) Kar C) Canan D) Damga E) Şık

9. “Kılavuz”, fantastik bir anlatıdır. Romanın en tipik özeliği budur. Uğur’un gördüğü düşler fantastik ögelerin başını çeker. Birden fazla tema üç bölüm hâlinde verilmiştir. Biri, suçluluk duygusunun baskısı altında görülen cinayet karabasanları, yani Uğur’un iç yaşantısı, diğeri de Uğur’un İhsan’la, Mümtaz Bey’le ve Yılmaz Bey’le geçirdiği dış yaşantıdır.

310



12.

I.



II. Cevdet Ağa



III. Eşkıya



IV. Hatçe

A) Abbas Sayar



V. Din

B) Bilge Karasu



Bu parçada sözü edilen eser aşağıdaki sanatçılardan hangisine aittir?

C) İnci Aral

Toroslar

Yukarıdakilerden hangi ikisi İnce Memed romanında görülmez?

D) Oktay Akbal

A) I. ve II.

E) Sevinç Çokum



B) I. ve III.

D) III. ve IV.

E) IV. ve V.

C) II. ve V.

BİRE BİR

BÖLÜM 08 Test

1. Aşağıdakilerden hangisi Birinci Yeni ile İkinci Yeni şiirinin

35

5. Geleneksel şiirin öz ve biçim özelliklerini kendi buluşlarıyla

ortak bir özelliğidir?

birleştirerek millî ve manevi değerlere bağlı bir anlayışla şiirler yazmıştır. Hisarcılar arasında yer alan --- , şiirlerinde Anadolu’ya, Anadolu insanına eğilmiş, onların sorunlarını yapıcı bir üslupla eserlerine yansıtmıştır. “Duvak, Üsküp’ten Kosova’ya, Gidenlerin Ardından” önemli yapıtlarıdır.

A) Her konuyu şiire sokma B) Söz ustalığından uzak durmama C) Günlük konuşma dilini kullanma D) Ölçü ve kafiyeyi gereksiz görme



E) Şiiri, düşünceyi aşılamak için kullanma

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdaki sanatçılardan hangisi getirilmelidir? A) Erdem Bayazıt B) Arif Nihat Asya C) Hüseyin Atlansoy

2.



İkinci Yeni

D) Yavuz Bülent Bakiler





İçten anlatım

E) Cahit Zarifoğlu





Şapkam Dolu Çiçekle



Yukarıda verilenler aşağıdaki şairlerden hangisiyle ilgilidir?

6. Postmodernizm yöneliminin önemli isimleri arasında “Troya’da

A) İlhan Berk

Ölüm Vardı”, “Göçmüş Kediler Bahçesi”, “Ne Kitapsız Ne Kedisiz” gibi eserleriyle yer alan ----, bireyin sorunlarına ağırlık verir ve onun günlük yaşamdaki açmazlarını işler. Yaşamın ana temaları olan “sevgi”, “dostluk”, “yalnızlık”, “tutku”, “inanç/ inançsızlık”, “korku” ve “ölüm”ü imgesel bir dille anlatmıştır. Kusursuz bir dil kullanmaya çalışması onun önemli bir özelliğidir. Öykü, roman, deneme türlerinde eserler vermiştir.

B) Cemal Süreya C) Ece Ayhan D) Turgut Uyar

3. “ Paydos” adlı oyunuyla yurt dışında oyunu sahnelenen ilk Türk yazarı unvanını almıştır. “Büyük Şehir”, “Küçük Şehir”, “Koca Bebek”, “Sana Rey Veriyorum”, “Kadıköy İskelesi’nde”, “Harput’ta Bir Amerikalı”, “Buzlar Çözülmeden” adlı oyunları vardır.

Çözüm Yayınları

E) Edip Cansever



Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Orhan Pamuk B) Erdal Öz C) Oğuz Atay D) Bilge Karasu

Bu parçada sözü edilen oyun yazarı aşağıdakilerden hangisidir?

E) Ferit Edgü

A) Haldun Taner B) Recep Bilginer C) Muhsin Ertuğrul

7. Bu büyük bir haksızlık. Bu haksızlıkla savaşmak için hazır mıydım? Elimden geldiği kadar bunu belirtmek mi istedim? Bilmiyorum ama yurdumun insanlarının kalkınmasını, yükselmesini istiyordum. Bunun da köyden başlaması gerektiği kanısına vardım. Ben, köydeki köylüyü yazmadım. Çok iyi bildiğim köylüyü yazdım. Kemal Tahir gibi yaşamadan yazmadım. Kemal Tahir ‘in romanları, köyde yaşamadığı için, köyü görmediği için, nazari yazılmış romanlardır. Kemal Tahir köyü bilmez. Hele köylüyü hiç bilmez. Çankırı, Malatya, Çorum hapishanesinde tanımıştır köylüyü. Ben çok iyi bildiğimi yazmak istedim. Yazmak için görmeliyim, yaşamalıyım ve içimdeki o hız beni itmeli.

D) İbnürrefik Ahmet Nuri Sekizinci E) Cevat Fehmi Başkut

4. Yazarın gerçekçi bir anlatımı vardır. Toplumsal konuları ele alan oyunları birçok tiyatroda sahnelenmiş başarılı bir tiyatro yazarımızdır. “Sarı Naciye” ve “Politikada Bir Sarıçizmeli” eserleri çokça ses getirmiş, defalarca sahnelenmiştir.

Bu parçada kendisinden söz edilen yazar aşağıdakilerden hangisidir?



Bu parçadaki görüşler aşağıdaki yazarların hangisinin edebiyat anlayışı ile örtüşür?

A) Recep Bilginer

A) Peyami Safa

B) Turgut Özakman

B) Ahmet Hamdi Tanpınar

C) Turan Oflazoğlu

C) Orhan Kemal

D) Refik Erduran

D) Yusuf Atılgan

E) Orhan Asena

E) Memduh Şevket Esendal

311

Test 35

1. D

8. Günlerden beri çalışıyordu. Önce ekin biçmişti tek başına.

3.E

4.A

5.D

6.D

7.C

8.C

9.A

10.A 11.D 12.D

11. Sizlere uğramadan edemedim. Şehri çok güzel ve değişmiş

Leyleğin gözündeki ekinin içi bir de devedikeniyle dopdoluydu. Sonra harman yapmak için anasıyla birlikte şelek çekti. Günlerden beri de döğen sürüyor. Bu yüzden, bir deri bir kemik kalmış… Yüzü buruş buruş ... Derisi sarkıyor gibi… Kapkara kesilmiş… Gözleri de iyice çukura kaçmış, avurtları geçmiş…

2.B

buldum. Yeni taşındığınız evi bulmakta güçlük çekmedim. Oğlunuz çok büyümüş. İnşallah büyüyünce sen de Turgut amcan gibi mühendis olursun. Daha beter olsun. Nermin ne yapıyor. İyidir, selam ve sevgileri var. İnşallah bir dahaki sefere onu da getiririm. Sen derslerine çalışıyor musun bakayım? Kaşlarını çattı. Amcalar bazen kaşlarını çatar, onlara güven olmaz. Süheyla’yı hatırlayacaksınız, teyzemin gelini. Nermin’le birlikte geliriz bir dahaki sefere. Geliriz dedik ya uzatmayın. Gitmiş kadar oldum.

Bu parça, içeriği ve üslubu dikkate alındığında, aşağıdaki yazarların hangisi tarafından yazılmış olamaz? A) Yaşar Kemal



B) Fakir Baykurt

Bu parçayla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Turgut’un bazı farklı özellikleri tasvir edilmiştir.

C) Peyami Safa

B) Olay hikâyesine özgü nitelikler taşımaktadır.

D) Mahmut Makal

C) Anlatımında bilinç akışı tekniği kullanılmıştır.

E) Dursun Akçam

D) Anlatılanlar, kronolojik akışa uygun biçimde sunulmuştur. E) Kahraman bakış açısıyla anlatım sağlanmıştır.

dağdan ovaya inen köylülerin çileli yolculuğuna yer veren Yaşar Kemal, ---- Çukurova’dan eli boş dönen köylülerin Yalak’taki hayallerle ve korkularla dolu yaşamlarını, Taşbaş'ın ermiş olmasını ele almıştır.

Bu cümledeki boşluğa aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Yer Demir Gök Bakır’da B) Ölmez Otu’nda C) Orta Direk’te D) Demirciler Çarşısı Cinayeti’nde E) Karıncanın Su İçtiği’nde

Çözüm Yayınları

9. “Dağın Öte Yüzü” serisinin ilk romanında çalışmak için

12. Kemal Tahir’in ilk önemli eseri dört bölümlük “Göl İnsanları”

I



adlı uzun öyküsü 1955’te kitap olarak basılır. Yine 1955'te basılan Ankara’ya çalışmaya giden bir gencin yaşamını anlattığı “Sağırdere” romanıyla adını duyurur. Roman II

10. Onun için yalınlık ve duruluk çok önemli unsurlardır. Az sözle çok şey anlatmak amacı şiirinin özelliklerden biridir. Amacı o zamana kadar dikkat çekmemiş, kendi halinde yaşayan küçük insanın edebiyat sayfalarında yerini almasıdır. Her şey, her yer onun şiirine konu olabilmiştir. Küçük insanın her şeyiyle anlatıldığı bu şiirler sayesinde farklı dünyaların, farklı güzellikleri belirginleşmiştir. Günlük konuşma dilini şiire sokmuştur.

312

Aşağıdaki şiirlerden hangisi bu parçada şiir anlayışından söz edilen şaire aittir? A) Kitabe-i Seng-i Mezar B) Mona Rosa C) Bursa’da Zaman D) O Belde E) Kaldırımlar

yazmaya başladığında ilk önce köy ve köylü sorunlarına eğilir. Daha sonra Türk tarihi ve özellikle yakın tarihin olaylarını ele alır. “Devlet Ana”da kuruluş sürecindeki Osmanlı toplumu ve yönetim sistemini, “Rahmet Yolları Kesti” ve “Yedi Çınar Yaylası”nda ağalık ve eşkıyalık olgusunu inceler. “Yorgun III



Savaşçı”da Anadolu’daki başsız, öndersiz ulusal güçlerin birleşip ulusal Kurtuluş Savaşı’na başlamasına kadar geçen dönemi anlatır. “Bozkırdaki Çekirdek”te de zenginlerin IV yoksullar üzerindeki olumsuz etkisini konu edinir. “Kelleci Mehmet”te ise yanında çalıştığı ağayı kaza kurşunu ile V



öldüren bir gencin hayatını ve cezaevi yaşamını gerçekçi bir şekilde anlatır.



Bu parçadaki numaralanmış eserlerin hangisiyle ilgili yapılan açıklama yanlıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

BİRE BİR

BÖLÜM 08 Test

1. Sanat ve edebiyat konularındaki deneme ve eleştiri yazıları ile

4. Eski şiire tepki olan üç ozanın adıyla anılır. Üç arkadaş Varlık

tanınmıştır. Düşüncelerini açık ve yalın bir biçimde, konuşma havasında ortaya koyar. Sanat, estetik, resim, felsefe konularında eserleri olan sanatçının önemli eserleri arasında “Edebiyat Konuşmaları”, “Edebiyat Üzerine”, “Günlerin Götürdüğü”, “Düş’ün Payı” ve “Yokuşa Doğru” sayılabilir.

36

dergisinde ölçüsüz, uyaksız, şairanelikten uzak yeni bir şiir akımı başlatır. Bu yoldaki şiirlerini bir kitapta toplarlar. Yeni akımı özellikle Nurullah Ataç destekler. Bu akım, birçok genç izleyici bulduğu gibi, dönemin ünlü ozanlarını da etkiler. İçlerinden birinin yazdığı ön söz bir bakıma bu yeni şiir deviniminin bildirisidir.

Bu parçada hakkında bilgi verilen yazar aşağıdakilerden hangisidir? A) Suut Kemal Yetkin

Aşağıdaki şairlerden hangisi yukarıda sözü edilen şiir anlayışına tepki gösteren bir şair değildir?

B) Nurullah Ataç

A) Mehmet Çınarlı

C) Falih Rıfkı Atay

B) Necmettin Halil Onan

D) Şevket Rado

C) Edip Cansever

E) Ahmet Rasim

D) Turgut Uyar



E) Oktay Rifat Horozcu

İçimizde”, “Beyhude Ömrüm”, “Mavi Kuş” gibi eserlerinde daha çok köy ve kasaba insanının günlük endişelerini işleyen ----, günümüz sanatçılarındandır. Postmodern yönelimin başarılı bir uygulayıcısı olmuştur. Hikâyelerindeki kahramanlar Türkiye’deki sancılı değişimin birer şahididirler.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Abbas Sayar B) Mustafa Kutlu

Çözüm Yayınları

2. “Ortadaki Adam”, “Gönül İşi”, “Yokuşa Akan Sular”, “Yoksulluk 5.



Kutsal İsyan – Hasan İzzettin Dinamo





Vatan Dediler – Talip Apaydın





Doludizgin – Samim Kocagöz





Allah’ın Süngüleri – Attila İlhan





Dikmen Yıldızı – Aka Gündüz



Aşağıdakilerden hangisi yukarıda verilen eser ve yazarların ortak bir özelliği değildir?

C) Sevinç Çokum

A) Eserlerin türlerinin roman olması

D) Nazlı Eray

B) Yazarların Cumhuriyet Dönemi sanatçıları olmaları

E) Nazan Bekiroğlu

C) Eserlerde Kurtuluş Savaşı’nın konu edilmesi D) Yazarların sadece roman türünde eser veren sanatçılar olmaları E) Eserlerin olay, kişi, zaman ve mekân gibi anlatma esasına özgü metin türlerinin özelliklerini içermeleri

3.



Oyun yazarlığı konusunda ABD’de eğitim almıştır.





İlk oyunu olan “Keziban” ile büyük etki oluşturmuştur.





Konularını genellikle tarihe dayandırmakla birlikte, tarihi incelemeye değil, karakterlerin kişilik ve iç dünyalarını yansıtmaya önem vermiştir.



Yukarıda bazı özellikleri verilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Recep Bilginer B) Turgut Özakman C) Refik Erduran D) Turan Oflazoğlu E) Orhan Asena

313 6. Aşağıda verilen şiirlerden hangisi karşısında verilen şaire ait değildir?

A) Anlatamıyorum – Orhan Veli olması B) Aruza Veda – Halit Fahri Ozansoy C) Ben Sana Mecburum – Atilla İlhan D) Bir Yusuf Masalı – İsmet Özel E) Fahriye Abla – Necati Cumalı

Test 36

1. A

7. Şiir, öykü, roman, deneme, tiyatro oyunu, senaryo, masal, şarkı sözü gibi farklı türlere ait eserler vermiştir. İlk kitabı, “Mezopotamya Üçlemesi “adlı oyun üçlemesinin ilki olan “Mahmut ile Yezida”dır. “Sahtiyan” adlı şiiri ile “Gösteri” dergisinin 1981 Şiir Yarışması’nda birincilik ödülü almış, özellikle “Metal” adlı kitabındaki şiirleriyle 1980 kuşağının en çok okunan, tanınan şairleri arasında ---- ilk sıralarda yer almıştır. Yapıtları birçok dile çevrilmiştir. Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Hüseyin Atlansoy

B) Haydar Ergülen

C) Murathan Mungan

D) Enis Batur



8.



----, tarihi ve sosyal olaylardan her birini bir romanına konu edinerek Tanzimat Dönemiyle Atatürk Türkiyesi arasındaki dönem ve kuşakların geçirdikleri sosyal değişiklik ve bunalımları yaşayış ve görüş ayrılıklarını eserlerinde işlemiştir.





----, anılarından, tarihteki kahramanlıklardan ve günlük yaşayışlardan yararlanarak gücünü çekici anlatımından, olaylardan alan, çoğunlukla beklenmedik sonuçlarla biten hikâyeleriyle edebiyatımızda önemli bir yer tutar.







----, İstanbul şairi olarak tanınır. Osmanlı İmparatorluğunun geçmişteki parlak günlerine büyük bir özlem duyar. İstanbul, tarih, yurt sevgisi, aşk, ölüm ve sonsuzluk konularını işlemiştir.

Bu cümlelerin başına aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilir?

C) Yakup Kadri Karaosmanoğlu - Ömer Seyfettin - Yahya Kemal D) Yakup Kadri Karaosmanoğlu - Yahya Kemal - Ömer Seyfettin E) Yahya Kemal - Ömer Seyfettin - Yakup Kadri Karaosmanoğlu

9. Yapıtlarında mitolojiden ve tarihten en çok yararlanan ----, Midas üçlemesinin ilk oyunu olan “Midas’ın Kulakları” ile bir yarışmada birinci seçilmiştir. Üçlemenin öteki oyunları “Midas’ın Altınları” ile “Midas’ın Kördüğümü” Devlet Tiyatrosu sahnelerinde oynanmıştır. Onun “Canlı Maymun Lokantası” adlı oyunu Batı dünyasının gelişmişlik ve gelişmemişlik kavramlarıyla Doğu’nun madde ve duygu kavramlarını karşı karşıya getiren önemli bir yapıttır.

314



Bu parçadaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Güngör Dilmen

B) Turan Oflazoğlu

C) Haldun Taner



D) Refik Erduran



E) Orhan Asena

4.E

5.D

6.E

7.C

8.C

9.A

10.A 11.D 12.C

I.



II. Musahipzade Celal: Konusunu Osmanlı tarihinden alan ve çeşitli devirlerin sosyal hayatını inançları, âdetleri ve gülünç yönleri ile canlandıran piyesler yazmıştır. “Köprülüler” önemli bir eseridir.



III. Selim İleri: İkinci Yeni şairlerinin yanında, imgeye ağırlık veren bir şair olarak değerlendirilmiştir. En sevilen şiiri “Hallaç” tır.



IV. Ahmet Hamdi Tanpınar: Yahya Kemal’den etkilenerek kaleme aldığı "Bursa’da Zaman" şiirinde saf şiirin karakteristik özelliklerini ortaya koymuştur.



V. Ömer Faruk Toprak: Önceleri ölçülü, uyaklı, duygusal nitelikli şiirler yazmış, ardından toplumsal gerçekçi şiire yönelmiştir. Roman, öykü, anı türünde de eserler vermiştir.



Arif Damar: "Pastırma Yazı” ve “Bir Denizin Eteklerinde” adlı öykü kitaplarında gençlerin tutkularını, sıkıntılı ilişkilerini, orta tabakadan insanların acılarını, yalnızlıklarını, kurtuluş arayışlarını konu edinmiştir.

Yukarıdaki sanatçılardan hangi ikisinin yeri değiştirilirse bilgi yanlışlığı giderilir? A) I. ve III.

B) I. ve V.

D) III. ve IV.

Şiir Gün Eksilmesin I. Penceremden Hasretinden Prangalar II. Eskittim III. Olvido IV. Karadut V.

Yerçekimli Karanfil

C) II. ve III.

E) IV. ve V.

11.

A) Yahya Kemal - Yakup Kadri Karaosmanoğlu - Ömer Seyfettin B) Ömer Seyfettin - Yakup Kadri Karaosmanoğlu - Yahya Kemal

3. D

10.

E) Cahit Zarifoğlu

Çözüm Yayınları



2.B

Şair Cahit Sıtkı Tarancı Ahmet Arif Bedri Rahmi Eyüboğlu Ahmet Muhip Dıranas Edip Cansever

Yukarıdaki numaralanmış şiirlerden hangi ikisi yer değiştirirse bilgi yanlışlığı giderilir? A) I. ve II.

B) I. ve III.

D) III. ve IV.

C) II. ve V.

E) IV. ve V.

12. Aşağıdakilerin hangisinde bir yanlışlık yoktur?

A) Şiir, öykü, senaryo, inceleme alanlarında yapıt veren bir sanatçı olan Sevinç Çokum’un “Hüzün ve Tesadüf”, “Yokuşa Akan Sular” gibi yapıtları vardır. B) Önceleri II. Yeniyi, sonraları toplumcu anlayışı yansıtan, mistik – dinsel özelliği ön plana çıkaran bir şair olan Sezai Karakoç “Erbain”, “Celladıma Gülümserken “gibi şiir kitaplarını yazmıştır. C) Toplumcu anlayışın önemli bir romancısı olan Necati Cumalı, “Tütün Zamanı”, “Acı Tütün”, “Viran Dağlar” gibi önemli romanlar yazmıştır. D) Şiirlerinde benzetme ve istiarelere fazlaca yer veren Hüseyin Atlansoy “Hüzün ki En Çok Yakışandır Bize”, “Hurufi Şiirler” gibi yapıtların sahibidir. E) II. Yeni anlayışına bağlı şiirler yazdıktan sonra İslami düşünceyi konu edinen yapıtlara yönelen İsmet Özel; “Hızır’la Kırk Saat”, “Şahdamar”, “Zamana Adanmış Sözler” gibi kitaplar yazmıştır.

TÜMEVARIM - VI Test 1. Geniş halk kitlelerini ilgilendiren bir konunun uzmanlarca

4. Meşrutiyet ve Cumhuriyet Dönemleri’nin en çok yapıt veren yazarlarındandır. Osmanlı İmparatorluğu’nun yıkılışına, Kurtuluş Savaşı’na ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuna tanıklık etmiş ve bu sancılı dönemlere ilişkin izlenimlerini yapıtlarında dile getirmiştir. Romancı ve hikâyeci yönü daha ağır basan yazar, ilk romanlarında aşk konusu üzerinde durmuş, bireysel tutkulara ve kadın psikolojisine yer vermiştir. Sonraları Türkçülük akımının etkisiyle millet ve memleket meselelerine değinmiştir. Toplumun sorunlarını çok yönlü bir bakış açısıyla irdeleyen ilk kadın roman yazarımızdır. Batılılaşmanın yanlış anlaşılması, eğitim, din, devlet yönetimi, savaş yıllarında yeni yönetime geçişlerde görülen ahlak çöküntüsü, aile yapısındaki sarsıntılar gibi gözlemlediği çeşitli sorunları işlemiştir. Yazarın romanları genel olarak samimi ve duygusaldır. Roman kahramanları çoğunlukla kendisine benzeyen hırslı ve kültürlü genç kızlarla kadınlardır.

bir başkan yönetiminde dinleyici grubu önünde tartışıldığı konuşmalara ------- denir. Başkan önce konuyu açıklar. Üç ya da dört konuşmacının yer aldığı konuşmacı grubunu tanıtır, sırayla konuşmacılara söz verir. Günümüzde televizyonlarda da yapılmaktadır. Katılımcılar, konu, başkan, süre, mekân gibi ayrıntılar önceden ilan edilir.



01

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilebilir? A)  Panel B)  Forum C) Açık oturum D) Konferans E)  Bilgi şöleni

Bu parçada hakkında bilgi verilen yazar aşağıdakilerden hangisidir? A) Halide Nusret Zorlutuna B) Samiha Ayverdi C) Emine Işınsu D) Sevinç Çokum

2. 19. yüzyıl Rus edebiyatı sanatçısıdır. Realist bir yazardır.



Bu parçada hakkında bilgi verilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Gogol B) Puşkin C) Turgenyev

E) Halide Edip Adıvar

5. 16. yüzyıl sanatçısıdır. En büyük tutkusu şeyhülislam olmaktı. İyi bir din âlimi olmakla birlikte dinî konularda şiirler yazmamış, dünya zevklerini şiirlerine konu edinmiştir. Kanuni’nin ölümü için yazdığı mersiye onun adıyla özdeşleşmiştir. Aruz kusurlarını en az indirmiş, dili ustaca kullanmış, divan şiirinin doruğundaki şairlerinden biridir. Aynı zamanda bir gazel ustasıdır.

Çözüm Yayınları

Avrupa ve Amerika edebî çevrelerinde kabul gören ilk Rus yazarıdır. Kısa toplumsal - siyasi roman ve lirik aşk hikâyesi türlerinin en parlak örneklerini vermiştir. Babalar ve Oğullar, Taşralı Kadın adlı eserleri önemlidir.



D) Dostoyevski

Bu parçada üzerinde durulan şair aşağıdakilerden hangisidir? A) Nabi

E) Tolstoy

B) Nefi C) Fuzuli D) Baki E) Nedim

3. Anonim özelliğe sahip, olağanüstü öge, kahraman ve olaylara

6. Sanatlı bir anlatıma sahiptir. Arapça, Farsça kelimelere fazlaca yer verilmiş, Türkçenin anlatım olanaklarından da faydalanılmıştır. Bazen düz, bazen devrik kısa cümleler, bazen de cümle sonlarında seciler ve tamlamalarla ahenkli, hareketli ve sanatlı bir nesirle yazılmıştır. Yazarın mensur şiir görünümünde olan bu eseri, çok beğenilmiş, süslü ve secili bu nesre “Sinan Paşa üslubu” denmiştir. Tasavvufi konular eserde ele alınmıştır.

yer veren bir edebî türdür. Düzyazı özelliğine sahiptir. Bütünüyle hayal ürünüdür. Anlatılanlara inandırma iddiası yoktur. Evrensel bir niteliğe sahiptir. Serim, düğüm ve çözüm bölümlerinden oluşur. Kalıplaşmış ifadeler içermesi, duyulan geçmiş zaman kipinin kullanımı ise başka özellikleridir.

Bu parçada sözü edilen yazı türü aşağıdakilerden hangisidir?



Bu parçada sözü edilen eser, aşağıdakilerin hangisidir?

A)  Fabl

A) Tazarruname

B)  Masal

B) Nasihatname

C)  Efsane

C) Vücüdname

D)  Menkıbe

D) Kabusname

E)  Halk hikâyesi

E) Tezkiretü'l - Evliya

315

Test 01

1. C

7. ---- “Çalıkuşu”nun gölgesinde kalmış güzel romanlarından biri

3.B

4.E

5.D

6.A

7.A

8.C

9.C

10.A 11.C 12.C

10. Cumhuriyet’in ilanıyla gelişimini sürdüren şiirimizde 1928’de

olan “Acımak” ise, yazarın üzerinde durduğu başlıca mesele olan Anadolu’nun geriliğini, eğitim sorununu odak noktası alarak irdelemektedir. Roman, Darülmuallimat mezunu genç öğretmen Zehra’nın ailesinin uğradığı maddi ve manevi yıkımdan sorumlu tuttuğu babasının kirli adından kaçarak sığındığı bir Anadolu kasabasında, babasının ölüm döşeğinde olduğunu öğrenmesinden sonra olanları anlatmaktadır. Roman, her ikisi de eğitimli birer birey olan baba kız, Mürşid Efendi ve Zehra arasındaki ilişki - çatışmayı, İstanbul’dan taşraya uzanan iç içe iki hikâye hâlinde okura aktarılırken taşrada sürdürülen yaşamın aydınlar üzerindeki etkilerini de bir başka açıdan yansıtmaktadır.

2.C

şiiri tekdüzelikten kurtarmak amacıyla yola çıkan Ziya Osman Saba, Cevdet Kudret Solok, Sabri Esat Siyavuşgil, Kenan Hulusi Koray, Yaşar Nabi Nayır, Muammer Lütfi ve Vasfi Mahir Kocatürk Cumhuriyet Dönemi’nin ilk topluluğunu oluşturmuşlardır. Daima yenilik ve içtenlik ilkesiyle hareket etmişlerdir.

Aşağıdakilerden hangisi bu parçada sözü edilen toplulukla şiirde biçim anlayışları açısından bir ortaklığa sahiptir? A) Hisarcılar B) Birinci Yeniler

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

C) İkinci Yeniler

A) Reşat Nuri Güntekin’in

E) Fecriaticiler

D) Toplumcu – gerçekçiler

B) Ömer Seyfettin’in C) Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun D) Halide Edip Adıvar’ın

11. 1960 sonrasında şiirimizde görülen bir başka yönelim de

E) Refik Halit Karay’ın

---- gibi şairlerin dinî duyarlılıkla şiirler yazmalarıdır. Bu şairler Yunus Emre, Mehmet Akif Ersoy, Necip Fazıl Kısakürek gibi şairleri örnek alarak dinî-tasavvufi konuları modern bir şiir anlayışıyla dile getirmişler, gelenekten yararlanmışlardır.

8. ---- , Nabi’nin ününü yaptığı en önemli eserlerindendir.



Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Surname B) Sahilname

Çözüm Yayınları

Halep’te 1701 tarihinde yazılmıştır. Nasihatname türünde yazılmış olan bu didaktik mesneviyi Nabi, oğlu Ebulhayr Mehmet için, onun hayatta izlemesi gereken yolu göstermek, ona öğüt vermek amacıyla yazmıştır.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilemez? A) Cahit Zarifoğlu B) Erdem Bayazıt C) Haydar Ergülen D) Ebubekir Eroğlu

C) Hayriyye

E) İsmet Özel

D) Hayrabat E) Tuhfetü'l - Harameyn

9. Türk edebiyatına 1970’li yıllardan itibaren hikâye ve romanlarıyla katkı sağlamış günümüz sanatçılarındandır. Hikâyelerinde İstanbul’un geleneksel, sosyal dokusundan kesitler sunmuştur. Romanlarında sosyal ve tarihî konulara yer vermiştir. Roman ve klasik anlatım tekniğine dayalı hikâyeleriyle büyük kentlerdeki orta hâlli ve yoksul insanların meselelerine değinmiş, bu insanların özellikle iç dünyalarına yönelmiştir. “Zor”, “Bizim Diyar”, “Hilâl Görününce”, “Ağustos Başağı”, “Çırpıntılar, “Deli Zamanlar” adlı romanları; “Makine”, “Eğik Ağaçlar”, “Bölüşmek”, “Derin Yara”,”Rozalya Ana”, “Beyaz Bir Kıyı”, “Gece Kuşu Uzun Öter” adlarında hikâye kitapları vardır.

316



Bu parçada tanıtılan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Latife Tekin B) İnci Aral C) Sevinç Çokum D) Özdemir İnce E) Hulki Aktunç

12. Tramvayın köşeleri sarıdır

Ortasında oturmuş mesut bir sağır



Bütün gün türkü çağırır



Erir çeşmenin iki göz bebeği



Ben o kanlı kızgın



Gözyaşlarıyım çeşmenin



Bu dizeler için aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) İkinci Yeni’nin imgelem dünyasına B) Serbest şiire C) Mecaz anlamsız şiire D) İnsana özgü niteliklerin doğaya aktarılmasına E) Modern şiirin ahenk unsuru oluşturma ilkelerine

TÜMEVARIM - VI Test 1. İnsan yaşamındaki sürekli değişimin sanata da yansıması

4. bu can içimde kuştur kunâla

gerektiğini, dünyanın geleceğinin modernlikte olduğunu savunmuşlardır. Geleneksel olan her şeye karşı çıkmışlar, geçmişe ait tüm değerleri yıkmak istemişlerdir. Makineleşmeye hayranlık, hız, ataklık; gemilere, trenlere, uçaklara övgü temalarını sıklıkla işlemişlerdir.

02



seni görünce titrer



bu can gözümde muhabbettir kunâla



seni görünce yanar



bu can burnumda soluk olur kunâla



uçar gider



B) Sürrealizm

Bu dizelerin genelinde yararlanılan edebî sanat aşağıdakilerden hangisidir?

C) Empresyonizm

A) Telmih

D) Fütürizm

B) Teşbih

E) Dadaizm

C) Tevriye

Bu parçada aşağıdaki akımlardan hangisi hakkında bilgi verilmiştir? A) Kübizm

D) Kinaye E) Tecahülüarif

2. Halikarnas Balıkçısı’nın aşağıdaki eserlerinden hangisi anı türünde bir eserdir?

5. Aşağıdakilerden hangisi Hisar topluluğu sanatçısı

A) Ege Kıyılarından

değildir?

C) Ötelerin Çocuğu

A) İlhan Geçer

D) Turgut Reis E) Deniz Gurbetçileri

3. Sanatçı yaşadığı dönemin olaylarını ve insanlarını hikâye

Çözüm Yayınları

B) Mavi Sürgün

B) Hüseyin Atlansoy C) Munis Faik Ozansoy D) Gültekin Samanoğlu E) Mustafa Necati Karaer

6. Cumhuriyet Dönemi sanatçılarındandır. Edebiyat dünyasında “Koca Çınar” olarak adlandırılmıştır. Yaşadığı dönemlerin acı ve tatlı olaylarını, tanıklık ettiği yaşamları konu edinmiştir. Yaşamın aksayan ve kusurlu taraflarını kara mizahla mısralarına taşımıştır. Kendine özgü bir çizgiyle hem nesir hem de nazım türlerinde eserler vermiştir.”Yarenlik”, “Sınıf”, “Yaşadıkça”, “Devam”, “Üsküdar’da Sabah Oldu”, “Soluk Soluğa”, “Güvercinim Uyur mu”, “Kulağımız Kirişte” adlarında şiir kitapları; “Karadeniz’in Kıyıcığında”, “Karartma Geceleri”, “Sarı Yazma”, “Yıldız Karayel” adlarında romanları; “Yokuş Yukarı”, “Biz de Yaşadık”, “Kırk Yıl Önce Kırk Yıl Sonra” adlarında anı türünde kitapları vardır.

ederken onların geçmişten taşıdıkları izleri büyük bir ustalıkla, özenli bir anlatımla ifade eder. O, yüzü maziye dönük ancak yaşadığı zamanı da gözden kaçırmayan bir yazardır. Umumiyetle yaşadıklarından, etrafında şahit olduğu olaylar ile tanıdığı insanlardan hareket eden sanatçının hikâyelerinde hâkim zaman, yazarın hatta birçok okuyucusunun da şahidi olduğu yıllardır. Bu hikâyelerde özellikle 1970’lerden sonrasının sosyal ve siyasi bir panoramasını, canlı bir tablosunu görmek mümkündür.

Bu parçada aşağıdaki edebî türlerden hangisine özgü nitelikler ağır basmaktadır?



Bu parçada tanıtılan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Eleştiri

A) Necati Cumalı

B) Röportaj

B) Oktay Rifat

C) Deneme

C) Rıfat Ilgaz

D) Söyleşi

D) Cahit Külebi

E) Fıkra

E) Orhan Burian

317

Test 02

1. D

7. Aşağıdakilerden hangisi Asaf Halet Çelebi için

2.B

3.A

4.B

5.B

6.C

7.A

8.A

9.C

10.B 11.C 12.E

10. Günümüz sanatçılarından olan ----, Hikâyelerini yazarken

söylenemez?

Kur’an-ı Kerim, hadis, mesnevi, kıssa gibi İslami kaynaklardan beslenmiş ancak bunları okuyucusuna modern bir şekil ve dille aktarmıştır. Hikâyelerinde genellikle Anadolu’ya ve Anadolu insanına yönelmiştir. Bireysel temaların yanında gündelik hayattaki zorluklara, Türkiye’de yaşanan toplumsal değişime, şehirleşmeye ve göçe yer vermiştir.”Ortadaki Adam”, “Gönül İşi”, “Yokuşa Akan Sular”, “Yoksulluk İçimizde”, “Ya Tahammül ya Sefer”, “Bu Böyledir” adlı hikâye kitapları vardır.

A) Millî Edebiyat Dönemi’nin temel yönelimlerinin dışında kalarak aruz ölçüsüyle şiirler yazan bir şairdir. B) Mistik bir duyarlılıkla işlenmiş, derin bir birikimin yansıması olan şiirler yazmıştır. C) Gerçek dünyadaki simgelerin ardındaki anlamı, birtakım alegorik tavırla anlaşılabilecek dizeler hâlinde bir anlatımı benimsemiştir. D) Tasavvuf, Budizm, eski medeniyetler (Mısır, Asur), Hristiyanlık, Musevilik, masallar, efsaneler ve çocukluk anılarından beslenen, bir bütün hâlinde de düşünüldüğünde geleneğin birikiminden ilham alan bir şiirdir.



Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Tarık Buğra B) Mustafa Kutlu

E) “He”, “Lâmelif”, “Om Mani Pâdme Hum” adlarında şiir kitapları ve araştırma- inceleme türünde eserleri vardır.

C) Rasim Özdenören D) Haydar Ergülen E) Necati Tosuner

8. 20. yüzyılın başlarında Fransa’da ortaya çıkan ve yayılan bir akımdır. Andre Breton tarafından Freud’un görüşleriyle geliştirilmiştir. Gerçeküstücülük anlamına gelir. Sanatçının bilinçaltındakileri dışa vurarak eserini oluşturması gerektiğini savunmuşlardır. Akıl ve mantığı değersiz görmüşlerdir. Sanatçının içinden geldiği gibi yazması gerektiğini savunmuşlardır. Bizim edebiyatımızda Birinci Yeni ve İkinci Yeni şairleri bu akımdan yer yer etkilenmişlerdir.



Makinalaşmak



istiyorum!



Mutlak buna bir çare bulacağım



ve ben ancak bahtiyar olacağım



karnıma bir türbin oturtup



kuyruğuma çift uskuru taktığım gün!



Trrrrum,

B) Sembolizm



trrrrum,

C) Parnasizm



trrrrum!

D) Dadaizm



trak tiki tak!



Makinalaşmak



istiyorum!



Bu dizelerden aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

Bu parçada sözü edilen edebî akım aşağıdakilerden hangisidir? A) Sürrealizm

E) Fütürizm

9. ---- ,1930’lardan itibaren işçilerin, dar gelirlilerin ve yoksulların dünyasını, köy yaşamını, köyden kente göçün doğurduğu sonuçları ve sorunları, belli bir dünya görüşüne ve hümanizme göre ele alan bir yönelimdir. İdeolojik yaklaşımla şiirler yazmışlardır. Bu eğilimdeki sanatçılar toplum için sanat yapmaya çalışmışlar, sanat aracılığıyla toplumu bilinçlendirmeyi amaçlamışlardır. Biçimden çok içeriği önemsediklerinden ölçüsüz, kafiyesiz serbest nazımla şiirler yazmışlardır. 1970’li yılların sonuna kadar bu eğilim devam etmiştir.

318



Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilir?

Çözüm Yayınları



11. trak tiki tak!

A) Fütürizm akımının Türk şiirine etkisine B) Serbest şiir anlayışına C) Triyole nazım biçiminin özelliklerine D) Modern Türk şiirindeki farklılıklara E) Şiirle yaşam arasındaki ilişkiye

12. Aşağıdakilerin hangisinde farklı bir yönelim – eğilime bağlı şairler verilmiştir?

A) Mistik yönelim

A) Nazım Hikmet - Özdemir İnce - Ahmet Arif

B) Dinî yönelim

B) Rıfat Ilgaz - Ataol Behramoğlu - İlhami Bekir Tez

C) Toplumcu eğilim

C) Enver Gökçe - Refik Durbaş - Ercüment Behzat Lav

D) Tarihî yönelim

D) Cahit Irgat Hasan - İzzettin Dinamo –Nihat Behram

E) Geleneksel eğilim

E) Hüseyin Atlansoy – Erdem Bayazıt – Mehmet Çınarlı

TÜMEVARIM - VI Test 1. Ders yılı sonunda birkaç dersten bütünlemeye kalırdım. Güz

4. Aşağıdakilerden hangisi Hisarcılar için söylenemez?

gelince sınavlara girerdim. Hep başka öğretmenler gelirdi sınavlara. Ne hoş insanlardı. Bizim öğretmenimiz de olurdu aralarında. Suratını asar, hiç konuşmazdı... Daha önce hiç karşılaşmadığım bu yabancı öğretmenler karşısında -sınav tedirginliğini üzerimden atamamış olsam da- yüreğimdeki karanlık, yeni bir aydınlıkla yer değiştirirdi. Nasıl mutlu olurdum.

03

A) Bir dergi etrafında oluşan bir edebî topluluk olmaları B) Türk edebiyatının gelenekle zayıflayan bağını yeniden güçlendirmeyi istemeleri C) Edebiyat ortamına seviye getirmeyi amaçlamaları D) “Kökü mazide olan ati” çizgisinde eserler vermeye çalışmaları E) Tüm edebî toplulukları bir araya getirme çabasına sahip olmaları

Bu parçada aşağıdaki edebî türlerin hangisiyle ortak bir özelliğe sahip olamaz? A) Hikâye B) Roman C) Anı D) Otobiyografi E) Münazara

5. 1928 yılında Yaşar Nabi Nayır, Sabri Esat Siyavuşgil, Muammer Lütfi Bahşi, Kenan Hulusi Koray, Ziya Osman Saba, Vasfi Mahir Kocatürk ve Cevdet Kudret Solok adında yedi gencin başlattıkları bir edebî harekettir. Edebiyatımızın ikinci topluluğudur. “Sanat, sanat için olmalıdır.” görüşünü benimsemişlerdir. Edebiyatta taklitten kaçınılması gerektiğini belirtmişlerdir. Daima yenilik, içtenlik, canlılık ilkesiyle geleneksel temaların yerine yeni temaların şiirde işlenmesi gerektiğini savunmuşlardır. Hece ölçüsünü kullanmışlardır. Şiirimizde kısa süreli bir etki oluşturmuştur.



Yürüyorum, arkama bakmadan yürüyorum



Yolumun karanlığa saplanan noktasında



Sanki beni bekleyen bir hayal görüyorum



Bu dörtlükte aşağıdaki edebî sanatlardan hangisi vardır? A) Tevriye B) Telmih

Çözüm Yayınları

2. Sokaktayım, kimsesiz bir sokak ortasında



A) Maviciler B) İkinci Yeniler

C) Tariz

C) Hisarcılar

D) İntak

D) Beş Hececiler

E) Tekrir

3. ---- gibi eserleri olan günümüz sanatçılarındandır Ferit Edgü. Şiir, hikâye, deneme, roman ve eleştiri türlerinde eserler yazmıştır. İnsanı merkeze alan yazar, eserlerinde insanın varoluşsal kaygı ve bunalımlarını, aydınların içini karartan yaşama anlamsızlığını, yozlaşmaları ele almıştır.

Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilemez? A) Kaçkınlar B) Bozgun C) Bir Gemide D) Red Cephesi E) Eylülün Gölgesinde Bir Yazdı

Aşağıdakilerden hangisi bu parçada sözü edilen şairlerin eleştirdikleri bir topluluktur?

E) Birinci Yeniler

6.



Halkın kullandığı dili, şiir dili yapmaya çalışmak





Şiirin dinî öğreti ve ideolojiyi aşılamakta bir araç olarak kullanılmasına karşı çıkmak





Gerçeküstücülük akımından belli açılardan etkilenmek





Değişik söyleyişlere, alışılmamış benzetmelere yer vermemek



Aşağıdaki sanatçılardan hangisi yukarıdaki yargıları savunabilecek bir şairdir? A) İlhan Berk B) Turgut Uyar C) Ece Ayhan D) Oktay Rifat Horozcu E) Edip Cansever

319

Test 03

1. E

7. Kadınların, göçmenlerin, gurbetçilerin, yoksulların çektikleri

Bu parçada tanıtılan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

5.D



A) Enis Batur

B) Tomris Uyar

B) Haydar Ergülen

C) Adalet Ağaoğlu

C) Murathan Mungan

D) Sevinç Çokum

D) Ahmet Erhan

E) Nazan Bekiroğlu

E) Ahmet Telli

B) II.

C) III.

D) IV.

8.B

9.D

10.B 11.A 12.B

Çözüm Yayınları

Sokağı Cinayeti”dir. İngiliz Arthur Doyle’un “Sherlock Holmes”, Maurice Leblanc’ın “Arsene Lupin” adlı eserleri de bu türde çok okunan eserlerdir. Agahta Christie ise bu roman türünde dünya çapında bir üne kavuşmuştur.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Polisiye romanın B) Fantastik romanın C) Tezli romanın D) Serüven romanının E) Tarihî romanın

E) V.

9. Aşkını gözlerinle, dün, kalbime işledin

7.A

11. Dünya edebiyatında ---- ilk örneği, Edgar Allan Poe’nun “Morg

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır? A) I.

6.D

Bu parçada tanıtılan şair aşağıdakilerden hangisidir?

A) Füruzan

bireyin iç dünyası, hayalleri, sevinç ve özlemleri şiirlerde ele alınmıştır. (II) 1908’e kadar devam eden bu topluluk, Fransız şiirini örnek alarak şiirimize birçok yenilik kazandırmıştır. (III) Türk şiirinde o güne kadar gelen beyit hâkimiyetini kırmışlar, anlam bir dizeye sıkıştırmamış, birden fazla dizeye yaymışlardır. (IV) Aruz kalıplarını kırarak vezni şiirin konusuna göre seçmişlerdir. (V) Batı şiirinden sone, terzarima gibi nazım biçimlerini alarak şiir yazmışlar, divan edebiyatının nazım biçimi olan müstezatı, serbest müstezata dönüştürmüşlerdir.

320

4.E

grup içerisinde yer almayan bağımsız bir şairdir. Türk şiir geleneğinden beslenerek imgeye dayalı şiirler yazmıştır. Eserlerinde yaşadığı dönemdeki sorunlara değinmiş, toplumsal çalkantıların hız kazandığı yıllarda, şiiriyle hayat felsefesi arasında paralellik kurmaya çalışmıştır. Deneme türünde de eser veren bir sanatçıdır. “Karşılığını Bulamamış Sorular”, “Sokak Prensesi”, “Sırat Şiirleri”, “Eskiden Terzi”, “Karton Valiz”, “Nar”, “Hafız ile Semender”, “Üzgün Kediler Gazeli” adlarında şiir kitapları vardır.

8. (I) Servetifünun'da toplumsal sorunlardan uzak durulmuş,



3.D

10. 1980 kuşağı şairleri arasında anılan ancak herhangi bir

sıkıntıları eserlerinde işlemiştir. Ezilen insanların özellikle iç dünyalarını sevgiye dayalı yaklaşımla ele almıştır. Akıcı bir üslubu vardır. Sait Faik Hikâye Armağanı’nı kazanan ilk kadın yazarımızdır. Sanatçının “Redife’ye Güzelleme”, “Kış Gelmeden” adlarında oyunları; “Parasız Yatılı”, “Kuşatma”, “Benim Sinemalarım” adlarında hikâye kitapları; “47’liler”, “Berlin’in Nar Çiçeği” adlarında romanları; “Yeni Konuklar”, “Balkan Yolcusu”, “Ev Sahipleri” adlarında gezi kitapları ve farklı türlerde başka kitapları vardır.

2.E

12. Kara gökler kül rengi bulutlarla kapanık

Evlerin bacasını kolluyor yıldırımlar



İn cin uykuda, yalnız iki yoldaş uyanık



Biri benim, biri de serseri kaldırımlar



Bu dizeler aşağıdakilerin hangisine örnek verilemez?

Bu dörtlükte aşağıdaki edebî sanatlardan hangileri vardır?

A) Tunç kafiyeye

A) Tevriye – Hüsnütalil – Tekrir

B) Teşbih sanatına

B) Teşhis – İstiare – Tenasüp

C) Çapraz kafiye dizilişine

C) Mecazımürsel – Tecahülüarif – Terdid

D) Modern Türk şiirinin biçim özelliklerine

D) Kinaye – Mübalağa – Cinas

E) Hece ölçüsüyle sağlanan ahenk unsuruna

E) Tezat – İstiare – Terdid



Bir sanatkâr eliyle oyar gibi mermeri



Rüzgâr yüzü görmeyen ufkumda genişledin



Bir fırtına hâlinde koptuğun günden beri



TÜMEVARIM - VI Test 1. Aşağıdakilerden hangisi Mavi hareketi içerisinde yer alan

04

5. 17. yüzyıl divan nesri yazarlarındandır. Üç kıtada hüküm

bir sanatçı değildir?

süren Osmanlı Devleti’nin birçok yerini görmüştür. Onun bu gezilerdeki notlarını toplayan on ciltlik eseri, edebiyatımızın en büyük gezi yazısı kitabıdır. Sürükleyici, içten ve sade bir dili olan, halkın konuşma dilinden yararlanan yazar, gittiği yerleri, başından geçenleri, nükteli ve abartılı bir dille anlatmıştır. Bu eser; tarih, coğrafya, biyografi, dil, folklor, toplum bilimi gibi birçok alana yönelik zengin bilgiler taşıyan bir kaynaktır.

A) Orhan Duru B) Özdemir Nutku C) Yavuz Bülent Bakiler D) Demirtaş Ceyhun E) Demir Özlü

Bu parçada tanıtılan yazar aşağıdakilerden hangisidir? A) Kâtip Çelebi B) Şeyhi

2. Elemdir mest etsin ruhunu yeter

Eser rüzgârların durmadan beter



Bu dizelerdeki kafiye çeşidi aşağıdakilerden hangisidir?

C) Piri Reis D) Seydi Ali Reis E) Evliya Çelebi

A) Tunç B) Yarım

6. ----, dizelerdeki hece sayısının eşit olmamasına dayalı bir

C) Tam

ölçüdür. 19. yüzyılın sonlarından itibaren edebiyatımızda görülmeye başlanmıştır. Garip akımıyla birlikte de etkili olmuştur. ---- da belli bir nazım birimine, ölçüye, kafiye dizilişine, içeriğe bağlı olmayan nazım biçimidir. Şiir yazılırken uyulması gereken kurallar yoktur. Sadece ölçüde bir serbestlik varken kafiye kullanımı veya nazım birimi şairin isteğine bağlıdır. Bu tarz, edebiyatımızda Tanzimat Dönemi’nden sonra yavaş yavaş görülmeye başlanmış, 1940’lı yıllardan itibaren de yaygınlık kazanmıştır. Bu tarzda yazılan şiirlerde söyleyiş ve konu bütünlüğünü sağlamak, şairin yeteneğine kalmıştır.

D) Zengin

3. Cumhuriyet Dönemi Türk edebiyatının son dönem şairlerinden olan ----, halk ve divan şiiri geleneğinden yola çıkarak şiirlerini modern temalarla yazmıştır. Toplumsal düzende insanların maruz kaldığı psikolojik baskıları, sıkıntıları ve bunların sonucunda yaşanan toplumsal buhranları dinî motiflerle süsleyerek mistik ve metafizik yaklaşımla ele almıştır. Gür sesli, destansı bir söyleyişe sahiptir. Şiirlerinde ahenk ve müzikaliteye önem vermiş, genellikle serbest nazım biçimini ve serbest ölçüyü kullanmıştır. “Sebeb Ey”, “Risaleler” adlarında şiir kitapları; “İpek Yolundan Afganistan’a” adında gezi yazısı kitabı vardır.

Çözüm Yayınları

E) Cinaslı



Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Serbest ölçü – Düzenli nazım B) Serbest nazım – Serbest ölçü C) Serbest ölçü - Serbest nazım D) Düzensiz ölçü - Düzensiz nazım E) Düz ölçü – Serbest müstezat

Bu parçadaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi getirilir? A) Erdem Bayazıt B) İsmet Özel

7. Cumhuriyet Dönemi yazarlarımızdandır. Sanat aracılığıyla insanı yüceltme amacını gütmüştür. Romanlarında şiirsel anlatımın olanaklarından yararlanarak kendine özgü şiirsel bir dil oluşturmuştur. Hem yaşadığı çağı hem de tanığı olmadığı dönemleri romanlarında ele almıştır. Eserlerinde bireysel sorunları, toplumsal bir yaklaşımla işlemiştir. Romanlarında kadın-erkek ilişkisi, milliyetçilik ve Millî Mücadele, Osmanlı tarihi ve tarihsel kökler, siyaset ve siyasi meseleler, gençlik ve yozlaşma gibi konuları ele almıştır. Millî ve manevi değerleri önemsemiştir. Roman, hikâye, tiyatro, deneme türlerinde eserler vermiştir.

C) Sezai Karakoç D) Hüseyin Atlansoy E) Cahit Zarifoğlu

4. Aşağıdakilerden hangisi Edebiyatıcedide şiirinde görülmez?

A) Parnasizm B) Sembolizm



Bu parçada hakkında bilgi verilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

C) Ahenk

A) Yaşar Kemal



B) Orhan Kemal

D) Hece ölçüsü

C) Ferit Edgü



D) Tarık Buğra

E) Kulak için kafiye



E) Mahmut Makal

321

Test 04

1. C

2.D

3.A

4.D

5.A

6.C

7.D

8.A

9.D

10.A 11.C 12.D

8. Çözülen bir demetten indiler birer birer

11. HURŞİT — Az bir şey söyleyeyim mi ben sana?



Bırak, yorgun başları bu taşlarda uyusun



KAYMAKAM — Söyle.



Bu dizelerde altı çizili sözlerde görülen edebî sanat aşağıdakilerden hangisidir?



HURŞİT — Bu işin içinde bir iş var.



KAYMAKAM — Uzun etme, çıkar ağzından baklayı.



HURŞİT — Gece, o kargaşalıkta doktor gözlüğünü kaybettiydi.



KAYMAKAM — Ee?



HURŞİT — Nerene rasgelirse orana boca etti tentürdiyotu, bastı pamuğu, doladı sargıyı...



KAYMAKAM — Yani?



HURŞİT — Hele bir ayağa kalk.



KAYMAKAM — Ağır yaralıyım.



HURŞİT — Kırığın, çıkığın yoksa, ben öyle yara bere görmemiştim kaymakam bey.



KAYMAKAM — Korkarım sen haklı çıkacaksın.



HURŞİT — Sağ ol beyim.



KAYMAKAM — Tut bakalım elimden, tuuut. Ya Allah! Dur, yavaş ol. (Kalkmıştır, hareket eder.)



Eee? Hurşit oğlum ne kırık var ne çıkık. Biraz dizim ağrıyor, o kadar.



HURŞİT — Bir diyeyim demiştim.



KAYMAKAM — Başkasına deme ha!



HURŞİT — Hiç der miyim beyim? Sen içinde olduğuna göre, besbelli hükümet işi bu.



KAYMAKAM — Aferin.



Bu metin aşağıdakilerden hangisine örnek verilebilir?

A) Ad aktarması B) Eğretileme C) Benzetme D) Hatırlatma E) Uygunluk

kendi düşünce dünyasından eserlerine taşıyan yazar, İslam uygarlığının değer yargılarını ve duyarlılığını hikâyeye sokmuş, özellikle de insanın varlık sorunlarını hikâyelerinde işlemiştir. Hikâyelerinde toplumsal hayatta oluşan değişiklikleri, bu değişikliklerin birey ve toplumda meydana getirdiği çözülme ve dağılışı irdelemiştir. Gelenekten beslenmesinin yanı sıra, Doğu ve Batı kültürüne de hâkim bir sanatçıdır. Özellikle toplumumuzun son yüzyılda yaşadığı değişim üzerine önemli eserler vermiştir. “Hastalar ve Işıklar”, “Çok Sesli Bir Ölüm”, “Denize Açılan Kapı” adlarında eserleri vardır.

Bu parçada tanıtılan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Tarık Buğra B) Bekir Yıldız C) Mustafa Kutlu D) Rasim Özdenören

Çözüm Yayınları

9. Günümüz sanatçılarındandır. Hayatın bütün yönlerini

E) Necati Tosuner

A) Dram



B) Trajedi



D) Fars



C) Komedi

E) Vodvil

12. ---- olarak da tanımlanan ----, aklın yetmediği alanlarda ve özellikle Allah’ı kavramada, gerçeğe gönül yoluyla veya bir irade zorlayışıyla ulaşılabileceğini kabul eden felsefik bir öğretidir. Gücünü daha çok imaj unsurundan alan bir yönelimdir. Şiirde Allah’la veya inanılan varlıkla bütünleşme amaçlanır. Sezgi ve içe bakış yöntemleriyle şiir yazılır. Din, mitoloji, efsane gibi birçok unsurdan yararlanılır. Tasavvuf ve divan edebiyatında da bu yönelimin ilkelerine göre şiirler yazılmıştır. Cumhuriyet Dönemi’nde Necip Fazıl Kısakürek, Ahmet Hamdi Tanpınar, Âsaf Hâlet Çelebi, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Behçet Necatigil, Sezai Karakoç, İsmet Özel, A. Cahit Zarifoğlu gibi birçok şair bu yönelime göre şiirler yazmışlardır.

10. Ne atom bombası

322



Ne Londra Konferansı



Bir elinde cımbız



Bir elinde ayna



Umurunda mı dünya



Bu şiir biçim, içerik ve üslup açısından aşağıdaki yönelimlerin hangisine aittir? A) Birinci Yeni B) İkinci Yeni



Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilmelidir? A) Bilinmezlik – fütürizm

B) Gizemcilik – tasavvuf

D) Hisarcılar

C) Tasavvuf – nihilizm

D) Gizemcilik – mistisizm

E) Toplumcu – gerçekçiler



C) Maviciler

E) Gelecekçilik – fütürizm

TÜMEVARIM - VI Test 1. Orhan Veli Kanık için aşağıdakilerden hangisi

05

4. Cumhuriyet Dönemi sanatçılarındandır. Doğaya, yaşama ve

söylenemez?

güzelliğe bağlılığıyla bilinen sanatçı, eserlerinde sevgiyi ve güzelliği sonsuzlukla bütünleştirmiştir. Sanatta sonsuzluğa ulaşmanın çaresini mükemmellikte aramıştır. Hem Doğu hem de Batı kültürüne hâkimdir. Paul Valery ve Yahya Kemal Beyatlı’dan etkilenmiştir. Eserlerinde, özellikle zaman ve insan-nesne ilişkisi, psikolojik anlar, bilinçaltı üzerinde durmuştur. Edebiyat tarihi, roman, hikâye, deneme türlerinde ve inceleme alanında eserler vermiştir. “Abdullah Efendi’nin Rüyaları”, “Yaz Yağmuru” adlarında hikâye kitapları; “Huzur”, “Saatleri Ayarlama Enstitüsü”, “Sahnenin Dışındakiler”, “Mahur Beste” adlarında romanları; “Beş Şehir”, “Yaşadığım Gibi” adlarında deneme kitapları vardır.

A) Her türlü kelimeyi şiirde kullanabilmesi B) Günlük konuşma dilini tercih etmesi C) Nükteli bir üsluba sahip olması D) Şiir dışında eser vermemesi E) La Fontaine’in elli bir fablını çevirmesi



Aşağıdakilerden hangisi bu parçada hakkında bilgi verilen sanatçıdır? A) Falih Rıfkı Atay B) Refik Halit Karay C) Behçet Kemal Çağlar D) Ömer Bedrettin Uşaklı E) Ahmet Hamdi Tanpınar

2. Aşağıdakilerin hangisinde eserin türü farklıdır? A) Mina Urgan - Bir Dinozorun Anıları B) Halikarnas Balıkçısı - Mavi Sürgün

5. Materyalizm ve pozitivizme karşı olan, idealist yaklaşıma

D) Refik Erduran – Yağmur Duası E) Melih Cevdet Anday - Akan Zaman Duran Zaman

sahip bir düşünce akımıdır. Akımın temel ilkeleri Fransız filozof Henri Bergson tarafından ortaya konmuştur. Edebî eserlerde dış dünyanın somutluğu; duygu, rüya ve simgelerle verilir. Edebiyatımızda bu düşünce akımı Cumhuriyet Dönemi’nde etkili olmuştur. Ahmet Hamdi Tanpınar, Necip Fazıl Kısakürek, Âsaf Hâlet Çelebi gibi sanatçıların şiirlerinde etkili biçimde görülür.

Çözüm Yayınları

C) Mehmet Çınarlı – Sanatçı Dostlarım



Bu parçada sözü edilen düşünce akımı aşağıdakilerden hangisidir? A) Hiççilik B) Gelecekçilik C) Sezgicilik D) Gizemcilik E) Ulusalcılık

3.



Konuşma dilinden ve halkın yaşamından uzak durmaları





Şiiri akıldan ve anlamdan uzaklaştırarak duyguya ve çağrışıma yaslanmaları



Yukarıda verilen özellikler aşağıdaki şiir hareketlerin hangisine özgüdür? A) Hisarcılar B) Birinci Yeni C) Maviciler D) İkinci Yeni E) Toplumcu yönelim

6.

I.



II. Yağmur Kaçağı, Ben Sana Mecburum



III. Bela Çiçeği, Elde Var Hüzün



IV. Sokaktaki Adam, Kurtlar Sofrası



V. Bıçağın Ucu, Sırtlan Payı



Duvar, Sisler Bulvarı

323

Attila İlhan’a ait yukarıdaki eserlerden hangileri roman türünde eserlerdir? A) I. ve II.

B) I. ve V.

D) III. ve V.

E) IV. ve V.

C) II. ve IV.

Test 05

1. D

7. Dünyaya geldiğim anda

Yürüdüm aynı zamanda



İki kapılı bir handa



Gidiyorum gündüz gece



Bu dörtlükte aşağıdakilerden hangisi yoktur?

2.D

3.D

4.E

5.C

6.E

7.E

8.D

9.B

10.A 11.C 12.D

10. 1950’den kesintilerle birlikte 1980 yılına kadar Ankara’da çıkarılan aylık fikir ve sanat dergisi olan Hisar dergisinin kurucusu, yöneticisi, yazarı ve şairidir. Şiir, deneme, hatıra, portre, gezi yazısı gibi türlerde de eser vermiş bir sanatçıdır. Türk şiirinin özellikle 1940’lı yıllardan sonra aslını kaybettiğini düşünerek kendi sanat anlayışını ortaya koymaya çalışmıştır. Birçok edebî akım, topluluk ve anlayışa karşı hem içerikte hem de şekilde yerli ve millî olmayı, geleneğe bağlı kalmayı savunmuştur. Aruz ve hece vezniyle kaleme aldığı şiirlerinde biçim ve içerik kusursuzluğuna önem vermiştir. Şiirlerinde dili titizlikle işlemiştir. “Güneş Rengi Kadehlerle”, “Gerçek Hayali Aştı”, “Bir Yeni Dünya Kurmuşum” adlarında şiir kitapları vardır.

A) Tezat B) İstiare C) Mübalağa D) Tenasüp E) Tevriye

Bu parçada tanıtılan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Mehmet Çınarlı

8. Yağmur, yağmur... Bu neyi anlatır

B) Yavuz Bülent Bakiler



Bunca siste bunca ıslak serçe

C) Necmettin Halil Onan



Hüznü bir köşesinden tutup kaldırmıştır



Yağmur, yağmur... Bu neyi anlatır



Son yaz derlenmiş, son ateş sönmüş



Düz yollara inen son kaçkın, son eşkıya



Hüznü bir köşesinden tutup kaldırmıştır



Bu şiir aşağıdaki edebî dönemlerin hangisine aittir? B) Fecriati C) Halk edebiyatı

E) Hüseyin Atlansoy

11. Yaşar Kemal’e ait aşağıda verilen eserlerden hangilerinin türü roman değildir?

A) Ortadirek - Demirciler Çarşısı Cinayeti - Yusufçuk Yusuf Yağmurcuk Kuşu

Çözüm Yayınları

A) Millî Edebiyat

D) Haydar Ergülen

B) Deniz Küstü - Yer Demir Gök Bakır - Kale Kapısı - Üç Anadolu Efsanesi C) Sarı Sıcak - Yanan Ormanlarda Elli Gün – Peribacaları Bu Diyar Baştan Başa

D) Cumhuriyet Dönemi

D) Binboğalar Efsanesi - Karıncanın Su İçtiği - Yılanı Öldürseler - Kuşlar da Gitti

E) Tanzimat edebiyatı

E) Çakırcalı Efe - Fırat Suyu Kan Akıyor Baksana - Tanyeri Horozları - Çıplak Deniz Çıplak Ada

9. İkinci Yeni şiirinin önemli bir temsilcisidir. İlk şiirlerinden sonra bilinçaltı ve bilinç dışı unsurlara önem vermiştir. Şiirlerinde toplum kuralları içinde bunalmış insanı başarıyla anlatmış, zengin imge kullanmış ve dramatik şiirde ustalaşmıştır. Söz dizimi ve imge yapısında önemli değişiklikler yapmış, diyalog ve iç monolog gibi düzyazıya özgü çeşitli anlatım biçimlerini deneyerek şiirin olanaklarını geliştirmiş, farklı bir ses ve anlam düzenine ulaşarak yeni bir şiir kurmuştur. Kentleşmenin ve makineleşmenin getirdiği bunalımı yaşayan yalnız, sıkıntılı, yabancılaşmış ve çaresiz insanları şiirlerinde ele almıştır. Anlatılan bu özellikler onun “Yerçekimli Karanfil” şiirinde belirgin biçimde görülebilir.

324



12. Sâf u râkid... Hani akşamki tagayyür, heyecân?

Bir çocuk rûhu kadar pür-nisyân,



Bir çocuk rûhu kadar şimdi münevver, lekesiz,



Uyuyor mâi deniz.



Ben bütün bir gecelik cûşiş-i ahzânımla,



O hayâlât-ı perişânımla



Müteşekki, lâim.



Bu parçada tanıtılan şair, aşağıdakilerden hangisidir?

Tevfik Fikret’in “Mai Deniz” şiirinden aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

A) İlhan Berk

A) Kesik dizeye

B) Edip Cansever

B) Ağır bir dile

C) Turgut Uyar

C) Serbest müstezata

D) Ece Ayhan

D) Kafiyesiz ve redifsiz şiire

E) Cemal Süreya

E) Divan şiirinden farklı aruz kalıbı anlayışına

TÜMEVARIM - VI Test 1. Aşağıdakilerden hangisi İkinci Yeniciler için söylenemez?

06

4. Aşağıdakilerden hangisi Orhan Veli Kanık’ın bir özelliği

A) Soyutlamaya yönelmeleri

değildir?

B) Edebî sanatları kullanmaları

A) Türk şiirindeki en önemli yenileşme hareketi olan “Garip”in öncülerinden olması

C) İmgeyi içeriğin üstünde tutmaları

B) Geleneksel biçimlerin dışına çıkmayarak modern Türk şiirinin olanaklarını genişletmesi

D) İdeolojik söylemlerden uzak durmaları E) Türk şiir geleneğinden yararlanmaları

C) Şiirlerinde sıradan insanların basit ve sevgi dolu yaşamını, aşklarını, acılarını, kaygılarını işlemesi D) Nasrettin Hoca’nın yetmiş iki fıkrasını şiir biçimine dönüştürmesi E) “Yenisi”, “Vazgeçemediğim”, “Karşı”, “Destan Gibi” adlarında şiir kitaplarının olması

2. “İntihar İlacı”, “Balkon Çıkmazında Efendilik Tarihi”, “Şehir Konuşmaları”, “Kaçak Yolcu”, “İlk Sözler”, “Karşılama Töreni”, “Yüzümdeki Eşik” adlarında şiir kitapları olan günümüz şairlerindendir. Lirik yönü güçlü şiirleri vardır. İmge ve çağrışımlara dayalı, kimi zaman ironik yaklaşımla görünenin ardındaki özü vermeye çalışmıştır. Şiirin içeriğine dayalı ahenkle müzikalite sağlayan bir tekniği vardır. Modern zamandaki insanların çıkmazlarını, iç dünyalarını şiirlerinde ele almıştır.

5. Nasrettin Hoca, yolculuk sırasında mola verip bir hana girer. Handa farklı bir yolcu daha vardır ve balıktan başka bir yiyecek kalmamıştır. Bunun üzerine Hoca “Ben balığın sadece başını yiyeceğim. Balık başı zekâyı arttırır, balık başı yiyen insan akıllı olur!” der. Bunun üzerine diğer yolcu hemen atılır ve Hoca’ya “Balık başını niye sen yiyeceksin, ben yemek istiyorum.” der. Hoca da itiraz etmez ve balığın koca gövdesini yiyerek karnını doyurur. Diğer yolcu ise sadece balığın başını yer ve Hoca’ya seslenir “Sen koca gövdeyi yedin, karnını doyurdun; ben sadece kafayı yedim, aç kaldım.” der. Hoca da bunun üzerine şunu der “Bak nasıl akıllandın!

Bu parçada tanıtılan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Haydar Ergülen C) Hüseyin Atlansoy D) Ahmet Telli E) Küçük İskender

Çözüm Yayınları

B) Enis Batur



Bu parça aşağıdakilerden hangisine örnek olarak verilemez? A) Güldürerek düşündürmeyi amaçlayan mizahi fıkra türüne B) Olay, kişi, zaman ve mekân unsurlarına C) Kahraman anlatıcı bakış açısına D) Anonim Türk halk edebiyatına

3. 1950 sonrası, adını Attila İlhan’ın “sosyal realizm” tartışmalarıyla duyuran ve bir dergiden alan oluşumdur. Başlangıçta şiirlerini basılı görmek isteyen Ankara Atatürk Lisesi öğrencileri tarafından çıkarılan dergi, kısa süre sonra başka şair ve yazarların katılımıyla genişlemiş, bir harekete dönüşmüştür. Düşüncenin ve sanatın, sosyal bir sınıf ya da zümrenin aracı olarak kullanılamayacağı düşüncesini savunmuşlardır. Şiirin basit olamayacağını, bir derinliğinin olması gerektiğini ileri sürmüşlerdir. Şiirde kapalılığı benimsemişlerdir. Toplumcu eğilimden farklı olarak bireyselliği ön plana almışlardır. Başlangıçta Anadolu’yu bütün yönleriyle edebiyata yansıtmaya çalışmışlar, halk şiirine yakın durmuşlardır.

Bu parçada sözü edilen şiir hareketi aşağıdakilerden hangisidir?

E) Türk insanının kıvrak zekâ yapısına

6. İşim gücüm budur benim

Gökyüzünü boyarım her sabah



Uyanır bakarsınız ki mavi



Bu dizelerde görülen edebî sanat aşağıdakilerden hangisidir?

A) Maviciler

A) Hüsnütalil

B) Hisarcılar

B) Tecahülüarif

C) Garipçiler

C) Tevriye

D) İkinci Yeniciler

D) Telmih

E) Fecriaticiler

E) Tezat

325

Test 06

1. E

7. Aşağıdaki eserlerden hangilerinin türü hikâyedir? B) Oğlumuz - Yarın Diye Bir Şey Yoktur - İki Uyku Arasında C) Küçük Ağa Ankara’da - Firavun İmanı - İbiş’in Rüyası D) Gençliğim Eyvah – Dönemeçte - Yağmur Beklerken E) Osmancık - Ayakta Durmak İstiyorum- Akümülatörlü Radyo

yanında roman ve tiyatro türünde eserler de vermiştir. Millî duyuş ve düşünüşü dünya görüşü olarak benimseyen bir sanatçıdır. Radyo oyunu yazan edebiyatımızdaki sayılı yazarlarımızdandır. Eserleriyle birçok ödül almıştır. Sanatçının “İstesen”, “Akşamla Gelen” adlarında şiir kitapları;” Özlem Yokuşları”, “Yaralı Dağlar”, “Oğuz Dede” adlarında romanları; “Eski Çarıklar”, “Aile Bağları” adlarında tiyatro eserleri vardır.

5.C

6.A

7.B

8.C

9.C

10.E 11.D 12.E

Önce hafiften bir rüzgâr esiyor



Yavaş yavaş sallanıyor



Yapraklar, ağaçlarda



Uzaklarda, çok uzaklarda



Sucuların hiç durmayan çıngırakları



İstanbul’u dinliyorum, gözlerim kapalı



Aşağıdakilerden hangisi bu şiirdeki konuyu ele alan şiirleriyle ön plana çıkan bir şair değildir? A) Nedim



C) Yahya Kemal Beyatlı

B) Orhan Veli Kanık D) Tevfik Fikret

E) Ahmet Hamdi Tanpınar

11. Malumat dergisinde Hasan Asaf adlı genç bir şairin yazdığı “Zerre-i nurundan iken muktebes/Mihr-ü maha etmek işaret abes” beytinde yer alan “abes-muktebes” kelimelerindeki “s” harfinin kafiye olup olmamalarıyla ilgili bir tartışma daha yaşanmıştır. O dönemde Arap harfleri kullanıldığından “abes” kelimesinin sonundaki “s” harfi “ ‫ ”ث‬ile, “muktebes” kelimesinin sonundaki “s” harfi de “ ‫ ”س‬ile yazılmaktadır. “s” sesi farklı iki işaretle karşılandığından sesin kafiye olmasıyla ilgili farklı görüşler ortaya çıkmış ve önemli bir edebî tartışma yaşanmıştır.

Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Sabahattin Kudret Aksal B) Nihat Sami Banarlı

Çözüm Yayınları

C) Yahya Akengin E) Vedat Günyol

4.B



8. Hisar dergisinde çıkan şiir ve yazılarıyla tanınmıştır. Şiirlerinin

D) Berna Moran

3.A

10. İstanbul’u dinliyorum, gözlerim kapalı

A) Yalnızlar - Siyah Kehribar - Küçük Ağa



2.C



Aşağıdaki sanatçılardan hangilerinin arasında sözü edilen tartışma yaşanmıştır? A) Namık Kemal – Ziya Paşa B) Şemsettin Sami – Ahmet Mithat Efendi C) Ali Suavi – İbrahim Şinasi D) Muallim Naci – Recaizade Mahmut Ekrem E) Tevfik Fikret – Cenap Şahabettin

9. ZİLHA: Havva, Adem’e ne şart goşmuş: Ya ben ya cennet demiş. Ben de sana şart goşuyorum Ali. Ya ben ya destan.

326



ALİ: Maalesef mümkünsüz Zilha. Kaderim beni çağırıyor. (Mehabetle kalkar.) İnsanlar ölür, destanlar kalır.



Ben gidiyorum.



ZİLHA: Gitme Ali, dur Ali...



ALİ: (Kapının önüne çıkar.) Sinekli’ye canım feda. Kaderimiz böyle yazılmış, ne denir...



KORO: Aslan Ali, koç yiğit Ali...



ALİ: (Arkaya dönüp Zilha’ya) Yaşasın Sineklidağ. Son sözü bu oldu dersin. Tarihe böyle geçsin.



Bu parça aşağıdakilerin hangisinden alınmıştır? A) Ali Nizami Bey’in Alafrangalığı ve Şeyhliği B) Tütün Zamanı C) Keşanlı Ali Destanı D) Midasın Kulakları E) Gol Kralı Sait Hop Sait

12. Sembolist sanatçılara göre somut varlıklar, dış dünya ile insanın duyuları arasında köprü kurmaya yarayan birer simgedir. Dış dünya ancak insanın algılayış biçimiyle var olur. Semboller aracılığıyla dış çevrenin insan üzerindeki etkilerini ve izlenimlerini anlatmışlardır. Şiiri sessiz bir müzik olarak tanımlamışlar ve müziği şiirin amacı durumuna getirmişlerdir. Onlara göre şiir, bir şey anlatmak için yazılmaz, düşüncelere değil duygulara seslenir. Şiirde anlamı kapalı tutmuşlar ve böylece herkesin kendine göre şiiri yorumlamasını sağlamaya çalışmışlardır. Kelimenin anlamına değil musiki değerine önem vermişlerdir. Anlam kapalılığı ve farklı çağrışımlar yaratabilmek için mecaz ve istiareden fazlaca yararlanmışlardır.

Aşağıdaki edebî dönemlerin hangisinde yukarıda ortaya konan düşünceler görülür? A) Tanzimat Dönemi

B) Birinci Yeniciler

C) Hisarcılar



D) Toplumcu–gerçekçiler



E) Edebiyatıcedeciler

TÜMEVARIM - VI Test 1. Aşağıdakilerden hangisi Birinci Yenicilerin bir özelliği

4. Cumhuriyet Dönemi yazarlarındandır. Türk edebiyatında

değildir?

II. Dünya Savaşı’nın getirdiği baskı ve yokluk ortamındaki yaşamın zorluklarını toplumcu eğilimle hikâye ve romanlarda ele almıştır. Sanatın, toplumun eğitiminde faydalı olması gerektiğini düşünen bir yazardır. Toplumun alt tabakasındaki insanların yaşam kavgasını, işçi sınıfının çalışma koşullarını, köylüyü, sanayileşme ve makineleşme karşısında ezilen insanları, toplumsal sınıflar arasındaki zıtlıkları eserlerinde işlemiştir. Halk diline özgü söyleyişlerden, diyaloglardan yararlandığı akıcı bir dili vardır.

A) Bir şiir hareketi olmaları B) Dildeki her kelimeye şiirlerinde yer vermemeleri C) “Garip” adlı kitapla düşüncelerini duyurmaları D) Şiirde ölçüye, kafiyeye, edebî sanatlara, şairaneliğe karşı olmaları E) Şiir diline konuşma dilinin yalınlığını kazandırmaları

2. Günümüz sanatçılarındandır. Şiir, deneme, söyleşi, mektup,



Bu parçada tanıtılan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) İsmet Özel



C) Erdem Bayazıt

B) Sezai Karakoç D) Hüseyin Atlansoy

Bu parçada tanıtılan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Namık Kemal



B) Ziya Paşa

C) Muallim Naci



D) Şemsettin Sami



E) Ali Suavi

B) Tarık Buğra

C) Hüseyin Atlansoy

D) Orhan Kemal

E) Ahmet Hamdi Tanpınar



İmgeyi fazlaca kullanma





Özgür çağrışım





Somuttan soyuta yönelme





Akıl dışına çıkma





Kapalılık





Çevreden kaçış





Dil bilgisi kurallarını çiğneme





Düzgün anlatımdan kaçma



Yukarıda verilen özellikler aşağıdaki şiir hareketlerinden hangisine aittir? A) Birinci Yeni



B) Toplumcu - gerçekçiler

C) İkinci Yeni



D) Maviciler



E) Hisarcılar

6. Bu Kağızman Kalesi dahi Aras’ın karşı kıble tarafında olmakla Azerbaycan sınırındadır. Anûşirevân’ın kızlarından biri tarafından yaptırılmış olduğu için onun adını taşır. Nice padişahların eline geçip nihayet Uzun Hasan’ın eline, ondan Şah İsmail’e geçmiş, sonraları Kanunî Süleyman Han’a itaat edip Kars Eyaleti’nde ayrı bir Sancak olmuştur. Alaybeğisi, Çeribaşısı, 900 askeri vardır. 150 akça kazadır. Dizdar’ı, 300 kale neferi vardır. Maaşları tuzlalardan hâsıl olur. Kalenin batı yönünde büyük bir tuzla ve kuvvetli madenler vardır. Emsali nadir değirmen taşı madeni vardır ki Acemistan’a, Erzurum’a vesair diyarlara değirmen taşı bu Kağızman Dağları’ndan gider. Vire taşı vardır ki cerrahlar bununla bir Süleymânî merhem yapıp yaraya, bereye sürerler. Kuyumcular büresi, berber bileğisi, sümüker taşı (kayağan taşı) bu dağlardan çıkar. İki yerde altın ve gümüş madenleri vardır. Lâkin masrafı gelirinden çok olduğu için şimdiki halde işletilmemektedir.

çıkardığı Tercüman-ı Hakikat gazetesine gönderdiği şiirlerle dikkatleri çekmiş, Abdülhak Hamit Tarhan, Recaizade Mahmut Ekrem gibi sanatçıların beğenilerini kazanmıştır. Şiirlerinde aruz veznini ustaca kullanmış, ilk şiirlerinde yeni şekil ve söyleyişlere yönelirken sonraki dönemlerde klasik edebiyatı devam ettiren şiirler yazmıştır. Eskiyi yok saymadan yeni şiire gidilmesi gerektiğini savunmuştur. Eleştiri türünde edebiyatımızda önemli bir öncüdür. Ele aldığı eserlerin dil ve üslup unsurlarını irdelemiş, Tanzimat Dönemi’nde nesir türünün gelişmesine katkı sağlamıştır. “Ateşpare”, “Şerare”,”Füruzan” adlarında şiir kitapları; “Yazmış Bulundum”, “Demdeme”, “Müdafaname” adlarında eleştiri kitapları; “Ömer’in Çocukluğu” adında anı kitabı; “Istılahat-ı Edebiye”, “Osmanlı Şairleri” adlarında dil ve edebiyat alanlarına özgü kitapları vardır.

A) Mustafa Miyasoğlu

5.

E) Yavuz Bülent Bakiler

3. Tanzimat Dönemi sanatçılarındandır. Ahmet Mithat Efendi’nin

Bu parçada hakkında bilgi verilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?



Çözüm Yayınları

çeviri alanlarında eserleri vardır. 1974 yılından sonra edebiyat ve sanat hayatına, İslami düşünce çerçevesinde devam etmiştir. Düzyazıları etkileyici ve canlı bir anlatıma sahiptir. Düzyazılarında siyasi, güncel sorunlara değinmiş, birçok konuda farklı düşüncelerini ortaya koymuştur. Şiirlerinde ise imgeyi dar alanlara hapsetmeyerek gerçek yaşama seslenen ama şiir niteliğinden de ödün vermeyen bir anlayışı tercih etmiştir. Yazarın “Üç Mesele”, “Zor Zamanda Konuşmak”, “Bakanlar ve Görenler”, “Surat Asmak Hakkımız”, “Tehdit Değil Teklif”, “Waldo Sen Neden Burada Değilsin?”, “Cuma Mektupları”, “Şiir Okuma Kılavuzu”, “40 Hadis” adlarında farklı düzyazı türlerinde kitapları; “Geceleyin Bir Koşu”, “Evet İsyan”, “Cinayetler Kitabı”, “Celladıma Gülümserken”, “Erbain”, “Bir Yusuf Masalı” adlarında şiir kitapları vardır.

07



Bu metin üslup ve içerik açısından incelenirse aşağıdaki divan nesri yazarlarından hangisine ait olduğu söylenebilir? A) Kâtip Çelebi B) Seydi Ali Reis C) Latifi D) Evliya Çelebi E) Lami Çelebi

327

Test 07

1. B

7. Gül yüzünde göreli zülf-i semen-say gönül

Kara sevdada yeler bi-ser ü bi-pay gönül



Demedim mi sana dolaşma ana hay gönül



Vay gönül vay bu gönül vay gönül eyvay gönül



Bu dizelerden aşağıdakilerin hangisine ulaşılamaz?

2.A

3.C

4.D

5.C

6.B

7.E

8.C

9.E

10.A 11.B 12.C

10. ---, 16. yüzyıl şuara tezkiresi yazarlarındandır. Anadolu sahasında ---- sonra ikinci şuara tezkiresini yazmıştır. Onun tezkiresi, alfabetik bir sırayla yazılması yönünden önemlidir. II. Murat Dönemi’nden 16. yüzyıl ortalarına kadar yetişmiş üç yüz on şairin hayatı ve eserleri hakkında bilgi vermiş, bazı yerlerde şiirlerin eleştirisini yapmıştır. Edebiyatımızda türle ilgili olarak ilk kez tezkire adını kullanan yazardır. En önemli eseri “Tezkiret’üş- Şuara”dır.

A) Divan şiiri geleneğinin biçim özelliklerine C) Düz kafiye dizilişine

Bu parçadaki boşluklara sırasıyla aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilir?

D) Tam kafiye ve kelime biçiminde redife

A) Latifi - Sehi Bey’den

E) Müstezat nazım biçimine

B) Nergisi – Ali Şir Nevai’den



B) Tekrir sanatıyla sağlanan ahenge

C) Veysi – Hoca Mesut’tan D) Baki – Kayıkçı Kul Mustafa’dan E) Şeyhi – Gülşehri’den

8. Sivas’dandur. Murat Han Gaazî devrinde boy beglerinden Mîr Selman’un medhedicisi ve o asrın âlim bir kişisiydi. İskendernâme’yi adı geçen kişinin namına demişdür. Bu eserde, bâtıni ilimlerden, afakî ve enfüsi teşbih ve temsil ile geometri, astronomi, yıldızlar ilmi ve hikmetten çok mana ve marifeti bir araya getirip kullanmıştır. Amma nazmında ol kadar zerafet ve sözlerinde ve üslübunda ol kadar letafet yokdur.

açsık ömez sen. Antagıngın üçün igidmiş kaganıngın sabın almatın yir sayu bardıg. Kop anda atkıntıg, arıltıg. Anda kalmışı yir sayu kop toru ölü yorıyur ertig. Tengri yarlıkadukın üçün [ö]züm kutum bar üçün kagan olurtum. Kagan olurup yok çıgany budunug kop kubratdım. Çıgany budunug bay kıldım. Az budunug öküş kıldım. Azu bu sabımda igid bar gu?

Bu parçanın ait olduğu edebî dönem ve türü aşağıdakilerden hangisidir? A) Divan edebiyatı - fütüvetname B) Halk edebiyatı – biyografi C) Divan edebiyatı – tezkire D) Halk edebiyatı – cönk

Çözüm Yayınları



11. Türk budun tokurkak sen. Açsık tosık ömez sen. Bir todsar



Bu metin için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) İslam öncesi yazılı döneme aittir. B) Anadolu sahasında yazılan Türkçe bir eserden alınmıştır. C) Nazım olmamasına rağmen bir iç ahenge sahiptir.

E) Klasik edebiyat – habname

D) Öz Türkçe kelimeler kullanılmıştır. E) İslam kültürünün etkisi görülmemektedir.

9. Oysa şair ne bir gerçek habercisi ne bir güzel ve etkileyici konuşan insan ne de yasa koyucudur. Şairin dili, “düzyazı” gibi anlaşılmak için değil fakat duyulmak üzere var olmuş, müzik ile söz arasında, sözden çok müziğe yakın ortalama bir dildir. Düzyazıda üslubun oluşması için zorunlu olan ögelerden hiçbiri şiir için söz konusu olamaz. Şiir ile düzyazı, bu bakımdan birbiriyle yakınlığı ve ilgisi olmayan, ayrı düzenlere bağlı, ayrı alanlarda, ayrı boyutlar ve biçimler üzerinde yükselen, ayrı iki yapıdır. Düzyazının doğurucusu akıl ve mantık; şiirin ise algılama alanları dışında gizlerin ve bilinmezlerin geceleri içine gömülmüş, yalnız aydınlık sularının ışıkları, zaman zaman duyuşlarımızın ufuklarına yansıyan kutsal ve adsız kaynaktır.

328



Bu parçadan aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

12. Vardım eteğine, secdeye kapandım

Koşup bir koluna sımsıkı abandım



Karlı başın yüce dedikleyin yüce



Sükûn içindeki heybetin gönlümce



Devce yapında ilk rahatlığı duydum



Şifası mı ne ki ruha bu ilk yudum



Hayâl arkasında boş çırpınışların



Sen uygun bir vakti gelince rüzgârın



Bu dizeler için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Sembolizm akımına

A) Saf şiir anlayışının biçim özelliklerini yansıtmaktadır.

B) Ahmet Haşim’in şiir anlayışına

B) Her iki dize kendi arasında uyaklanmıştır.

C) Ahenk unsurlarının şiirdeki önemine

C) Anlam bir dizeye değil şiirin geneline yaydırılmıştır.

D) Bazı Fecriati şairlerinin şiirlerinin özelliklerine

D) Hece sayılarında eşitlik vardır.

E) Türk şiir sanatının eksik bırakılan yönlerine

E) Mecazlı söyleyişlerden uzak durulmamıştır.