Collectiones aenigmatum: Pars altera, De dubiis nominibus

Citation preview

NUNC COCNOSCO EX PARTE

TRENT UNIVERSITY LIBRARY

Digitized by the Internet Archive in 2019 with funding from Kahle/Austin Foundation

https://archive.org/details/corpuschristiano133aunse

CORPVS CHRISTIANORVM Series Latina

CXXXIII A

C. C. CXXXIII

CORPVS CHRISTIANORVM Series Latina

CXXXIII A

TATVINI OPERA OMNIA VARIAE COLLECTIONES

AENIGMATVM MEROVINGICAE AETATIS

ANONYM VS

DE DVBIIS NOMINIBVS TVRNHOLTI TYPOGRAPHI BREPOLS EDITORES PONTIFICII MCMLXVIII

VARIAE COLLECTIONES

AENIGMATVM MEROVINGICAE AETATIS (PARS ALTERA)

DENYO EDIDIT

Fr. GLORIE

TVRNHOLT1 TYPOGRAPHI BREPOLS EDITORES PONTIFICII MCMLXVIII

SVMPTIBVS SVPPEDITANTE Svpremo Belgarvm Magistratv PVBLICAE INSTITVTIONI atqve Optimis Artibvs Praeposito EDITVM

VI AENIGMATA IN DEI NOMINE

TVLLII

AENIGMATA QVAESTIONVM ARTIS RHETORICAE [AENIGMATA ‘bERNENSIA’]

MONITVM 'Aenigmata quaestionum artis rhetoricae’ seu ‘Tullii’ (sic dicta ‘Aenigmata Bernensia') denuoedimus post K. Strecker, ad cuius praefationem referimus. Codices (H, I, Q, R, Q1, W1, A, IV2) quibus usus est K. Strecker, ipsi non inspeximus sed uariantes eorum lectiones afferimus ex eius editione infra laudata (codicem W2 uero, cum W1 prorsus fere conuenientem, raro in usum uocauit). Codicem J74 (ab editoribus non adhibitum), cuius uariantes lectiones praebet Chauncey E. Finch (1), ipsi denuo contulimus in plagulis photographicis. * *

*

In codice £/4, post aenigmata Bonifatii (f. i-8v), sequuntur (f. 8v-2iT) nonnulla aenigmata ‘Tullii’, Symphosii et Aldhelmi, permixta (2) 3 sub unica inscriptione « incipit Prolog symphosii SVPER ENIGMATA QVAESTIONVM

ARTIS

RETORC ».

Liquet hanc inscriptionem compositam esse ex aenigmatum insequentium inscriptionibus : 1) incipit Prolog symphosii = inscriptio aenigmatum Sympho¬ sii (prologus) ; 2) incipit Prolog ... svper enigmata = inscriptio aenigmatum Aldhelmi (prologus) Modicos in H, Modica in Riese, Modica sub Riese Meyer, an Modica sin restituendum ? clausos H, clausis y.

Loci paralleli : 1 Aenigm. ‘Tu!lii\ XXXIII, i. Paruulus\ cf. ad Aenigm. ‘Tnllii’, II, i. 3/4 Aenigm. ‘Tullii’, XXXIII, 3/4; XXXIX, 3/4. 3 libens] cf. ad Aenigm. ''Tullii'', IV, 4. 4 miros\ cf. ad Aenigm. 'Tullii', XXIV, 5. 5 manet] Aenigm. 'Tullii', I, 2 ; XVIII, 1 ; XL, 6 ; cf. XXXIX, 1. infra (= intra)] Aenigm. 'Tullii’, VIII, 4; XIX, 1 ; XXXVI, 5 ; LII, 3 ; LIII, 1. (i Symphos., Aenigm., XLVI, 2; Aenigm. 'Tullii’, XXXIII, 5.

‘TVLLir

583

XXXVII.

De pipere.

3

6

Pereger* externas uinctus* perambulo terras Frigidus et tactu praesto sumenti calorem. Nulla mihi uirtus, sospes si mansero semper ; Vigeo nam caesus, contractus ualeo multum. Mordeo mordentem morsu, nec uulnero dente*. Lapis mihi finis, simul defectio lignum.

Translatio germanica :

XXXVII. Der Pfeffer. Fremdling bin ich, gefangen durchwander’ ich ferneste Lander. Kalt und zerstofien gewahr’ ich dem, der mich nehmen will. War me. Tugend besitz’ ich nicht, doch heilsam bleib’ ich immer, Auch noch zerschlagen leb’ ich, zerbrochen vermag ich noch vieles. Werd’ ich zerbissen, so beifi’ ich wieder, doch nimmer mil Zahnen. Bringl mir der Miihlstein das Ende, so fall’ ich in holzerne Truhe.

Codices : I U4 R IF1 A (IF2). Inscr. De pipere] IF1 A, De pipro I, Piper U4, De pipero R 1 Peregre* I uictus* U4 2 Frigidis A tactus I, tactum U4 presto U4 3 sospes] om. IF1 4 Vegeo U4 R A cessus I ualeo multum contractus IF1 a dente] U4 (cf. XLI, 3 [‘dente’] ; Aldh., Aenigm., XLVI, 1 [‘sponte’]), dentem I ft, dentum* Schenkl Strecker {cf. Tat., Aenigm., XXIII, 3) (i Lapsis R simul finis ~ IF1 ligni U4.

Loci paralleli : 1 perambulo terras\ Aenigm. ‘TulliP, LV, 4; LIX, 3. 2 tactu] cf. ad Aenigm. ‘Tullii’, XVII, 2. 3/4 Aldh., Aenigm., XL, 5/6. 4 caesus] Tat., Aenigm., VII, 4. 5 Symphos., Aenigm., XLIV, 1/3 ; Aenigm. 1Tullii’, XLI, 3/4 ; Aldh., Aenigm., XLVI, x ; Tat., Aenigm., I, 10 ; VII, 6 ; XXIII, 3.

AENIGMATA

5§4

XXXVIII.

glacie.

3

6

Corpore formata* pleno de paruulo patre, Nec a matre feror, nisi feratur et ipsa. Nasci uetor ego, si non genuero patrem, Et cretam* rursus ego concipio matrem. Hieme conceptos pendens meos* seruo* parentes Et aestiuo rursus ignibus trado coquendos.

Translatio germanica :

XXXVIII. Das Eis. Korperlich bin ich zur Gdnze gestaltet vom sehr jungen Vater, Und meine Mutter tragt mich nicht, wird sie selbst nicht getragen. Selber ersteh’ ich erst dann, nachdem ich den Vater geschaffen, Und, aufs neue geboren, empfang’ ich wieder die Mutter. Meinen ini Winter gekommenen Eltern diene ich unstet, Nahet der Sommer, ergeb’ ich sie seiner zersclimelzenden Hitze.

Fontes : 4 Poeta ignot.,apud Donat., Ars [ed. Keil, Gramm, lat., iv, p. 402, 7] ; Char., Ars, IV, 11 [ibid., r, p. 276, 18] ; Pomp., Comm, [ibid., v, p. 311, 9] ; Diom , Ars, II [ibid., 1, p. 462, 21] ; cf. Iul. Tolet., Ars [ed. De Lorenzana, i, p. xlvi] (= ps.-Symphos., Aenigm., V.).

Codices : I U* R W' A (IF2). Inscr. De glacie] R IF1 A, De glati? I (cf. LIX, $), De glaci? L4 I hrmata* I/4, formatam y (cf. XL, 4) plena Ui R patre] post ‘refutant’ (XLIX, 6) praebet U4 2 (om. a) mater I it u&oregno U* sinegen&ito patre I/4, sine genito patre R A, sine (n corr.) patre genito ~ IF1 4 Et ... matrem] om. I cr&am Ui (cf. XIX, 2 ; XX, 3), creatam* /3 (cf. XXXII, 4 ‘quae me roncep/t’), creata Riese Strecker 5 conceptus I, conceptis I/4, concoeptis R A meos] om.*U‘lji conseruo* IF1 Rursus et estiuo ~ IF1 Et] om. U4 estiuo I/4 IF1 (cf. XXXIX, 3) coquendos ignibus apto ~ IF1 trado] apto IF1 coquendis R.

Loci paralleli : 1 paruulo] cf. ad Aenigm. ‘Tu/lii’, II, 1. it Aenigm. ‘Tullii’, XXXII, 3. genuero] cf. ad Aenigm. ‘Tullii’, II (monitum). 3 uetor] Aenigm. ‘Tullii', VII, 2 ; XXXIX, 5. 4 ps.-Symphos., Aenigm., V ; Symphos., Aenigm., IX, 3 ; Aenigm. ‘Tullii', XXXII, 4. 5 meos ( ?)] cf. ad Aenigm. ‘Tullii', IV, 4et XIV, 5.

‘TVLLII’

585

XXXIX.

De hedera.

3

6

Arbor mihi pater, nam et* lapidea mater ; Corpore nam mollis duros disrumpo parentes. Aestas me nec ulla, ulla nec frigora uincunt, Bruma color unus uernoque simul et aesto. Propriis erecta uetor consistere plantis, Manibus sed alta peto cacumina tortis.

Translatio germanica :

XXXIX. Der Efeu. Vater ist mir ein Baum, aus Stein besteht meine Mutter ; Korperlich weich, kann ich meine harten Eltern zersprengen. Mich zerstdren weder Sommerhitze noch Froste, Bliihend zur Wintersonnenwende, im Fruhling und Sommer. Aufgerichtet verwehr’ meinen Sproften ich Hire Entfaltung, Sondern ich strebe nach hohen Wipfeln mit schlangelnden Handen.

Codices : I Ui R W1 A (IF2). Inscr. De hedera] A, De xedera I (cf. XXXI, insert), Edere U4 {cf. XIX et XXXI, insert), De edera R IF1 I nam et] nam& t/4 (cf. IX, 5), manet* coni. Meyer (cf. XXXVI, fi) lipidea R 2 disrupto U4, dirumpo y 3 Nec ei me nulla nec uincunt frigora dura ~ IF1 Estas I (cf. XXXVIII, 6) nec ulla nec ulla coni. Meyer, nec ulla dura nec Brandt frigore J 4 Vnus bruma color ~ IF1 Bruna U* (cf. XXXVI, 4 ; LIX, -5) calor A uernoqui 1 aestu I, esto U4 y, asto corr. R 5 Surrecta propriis ~ IF1 uector I incedere 1, cumsistere L74 Sed manibus alta ~ IF1.

Loci paralleli : 1.2 nam] cf. ad Aetiigm. ''Tullii', IV, 2 et IX, 9. 1 pater ... mater] cf. ad Aenigm. ‘Tullii’, II (monitum). manet*] Aenigm. ‘Tullii’, XXXVI, 5. 2 mollis duros] Aenigm. ‘Tullii’, LII, 1. 3 nec ulla (= nulla)] cf. ad Aenigm. ‘Tullii’, III, 6. 5 Propriis ... consistere plantis] cf. ad Aenigm. ‘Tullii’, IV, 1/2.1. uetor] Aenigm. ‘Tullii’, VII, 2 ; XXXVIII, 3. 4

C. C. CXXXIU a

586

AENIGMATA XL.

De muscipula. Vinculis extensa multos conpr[eh]endo uagantes Et soluta nullum queo conpr[eh]endere pastum. 3 Venter mihi nullus, quo possint capta reponi, Sed multa pro membris formantur ora tenendi. Opes mihi non sunt, sursum si pendor ad auras, 6 Nam fortuna mihi manet, si tensa dimittor.

Tranlatio germanica :

XL. Die Mausefatte. Bin ich gespannt, so schlag’ ich vide Unstete in Fesseln, Bin ich aber erschlafft, kann ich keinerlei Naiming erhalten. Keinen Magen besitz’ ich, Genoflenes dort zu verwahren, Sondern die vielen Offnungen haben die Glieder zu halten. Reichtum besitz’ ich nicht und dock reck' ich stolz mich nach oben. Denn mir bleibt treu das Gluck, auch wenn ich wieder entspannt bin.

Codices : I R W1 A (IT2). Inscr. De muscipula] codd. 1 inultos I conphendo IRA, conprendo IF1 Strecker {cf. IX, 6 ; LVIII, 2 ; LXI, 4) uagantes] e corr. IF1, uacantes IRA {cf. IX, 6 ; XXX, 2) 2 conphendere codd., conprendere Strecker {cf. IX, 6 ; LVIII, 2 ; LXI, 4) 3 Vetter A nullus mihi ~ W1 nulus A quo] qui I possint] Riese, posit I, possim jS capita reponi I, captare poni A 4 firmantur y {cf. XXXVIII, 1) tenedi I 5 si] sed /S tendor coni. Meyer ad] et I . On fait d’ordinaire honneur a Pythagore de Samos d’avoir le premier regarde la lettre Y comme le symbole de la vie humaine Donat., Ars [ed. Keil, Gramm, lat., iv, 372, 25]. E. 1 (13) Isid., Orig., I, iv, 4.10. 3 (J5)a Donat., Ars [ed. Keil, Gramm. lat., iv, 390, 17 sqq.].

DE NOMINIBVS

732

F. Semisonus dicor liquidis ut muta ministro ; Nescio quid causae est cur me sic hebreus odit; 3 Nox perit et tenebrae, si me de flumine tollas.

(18)

G. Si solam legeres*, tunc clarus caesar habebor* ; Si duplicem legeres*, romanus praesul habebor ; 3 Post me quinta sonat paruum uocalis in ore.

(21)

F. 1 (16) Semisonus (-son’ P)] O C P5 P G B Omont, Semisonos V, def. L, Semisonans Muller Baebrens liquidus P5 ut] et B 2 (17) causa P5 he¬ breus (ebrius G) odit] O C V P G L B, odit hebreus P5 Omont Baebrens. G. 1 (19) legeres] OC 1 m. B Omont, recites P5, legeris* VPGL 2 m. BB° Baebrens (cf. supra, C, 2 [S] ; infra, G, 2 [20]) 1/2 (19120) tunc ... legeres] ob homoeot. om. B° 1 tunc] turn O cesas clarus C, caesar clarus ~ P5 habebor] OVPbPGLB (def. B°) Baebrens, haberer* C Omont 2 (20) Si] add. uero Pb legeres] O C 1 m. B, legeris* V P G L, 2 m.B (def. B°) Omont Baebrens (cf. supra, C, 2 [