Auctorum incertorum vulgo Basilii vel Gregorii Nysseni Sermones de creatione hominis ; Sermo de paradiso

Citation preview

~I

GREGORII NYSSENI OPERA AUXILIO ALIORUM VIRORUM DOCTORUM EDENDA CURAVERUNT

WERNERUS JAEGER t HERMANNUSLANGERBECKt HENRICUS DORRIE

j ,

AVCTORUMINCERTORUM VULGO BASILII VEL GREGORII NYSSENI

SERMONES DE CREATIONE HOMINIS SERMO DEPARADISO

SUPPLEMENTUM EDIDIT

HADWlGA HORNER

LEIDEN Ε.

J. BRILL 1972

LEIDEN Ε.

J. BRILL 1972

Gedruckt mit U nterstίitzung der Deutschen F orschungsgemeinschaft Benevole lector, hoc volumine tibi incertorum auctorum offeruntur sermones quos Medii Aevi memoria vel Basilio vel Gregorio Ν ysseno attribuere solebat; certe illustrium Ecclesiae doctorum auctoritatem adpetiverunt qui hos sermones composuerunt, sed ipse iudica, benevole lector, an id assecuti sint qud sibi proposuerunt. Nihilominus ne .G-regorianae memoriae vestigia, licet sint oblivione fere obruta, neglegerentur, haec scripta quamvis spuria una cum Gregorii ipsius operibus esse edenda, separato vero volumine quod ceterorum numerum suppleret ίn publicum proferenda videbantur. quod consilium ante haec tria fere lustra concepit Η. Langerbeck νίτ perenni admiratione dignus; iamque cum Hadwiga Hotner horum sermonum ~ditionem feliciter ad umbilicum perduxerit, sententiam magistri venerabilis exsequimur. etenim a nobili hoc officio numquam recedemus ut Gregorii editionem talem effingamus qualem qui coeperunt eam ίn animo habuerunt. Qua de causa honesto bibliopolae et iis qui Societati virorum doctoruln ίn Germania studia promovenda curanti praesunt, ex ίmο corde gratias agimus quia benignacum liberalitate huic supplemento ut prelo committeretur auxilium ferebant haud exiguum. D 30 (AUCTA)

Copyright 1972 by Ε. ]. Brill, Leiden, Netherlands

Dabam Monasterii Guestphalorum Idibus Ianuariis a.d. MCMLXXII

All rights reserved. Νο ραΥΙ of this book may be reproduced ΟΥ translated tn any form, by print, photoprint, microfilm, microfiche ΟΥ any other means without written permission from the publίsher PRINTED

ΙΝ ΤΗΕ

NETHERLANDS

Henricus DORRIE

.t

PRAEFATIOAD SERMONES DE CREATIONE HOMINIS Sermones quos proponam nihil a1iud mihi esse videntur nisi loci col1ectanei, quos Basi1ius ίn schedis pro Hexaemero suo praeparatis .re1iquit, alius quidam post eius mortem ad usum ~cclesiae celeriter conglutinavit. nam si materiam respicimus, copiam admiramur. collectae sunt variorum sententiae et patrum, velut Theophi1i atque Originis, et philosophorum, imprimis Stojci cuiusdam Posidonium secuti, et medicorum aliorumque, ut hominis egregius inter creaturas status laudaretur et deus per hoc summum opus cum cognoscendus tum venerandus patefieret. sin autem aedificium vel potius acervum inspicimus, quem il1e homo ignotus construxit, conticet laudatio. hoc tantum nos retinet quin opusculum catenam appel1emus, quod auctor locos diversos quos quidem ingenio suo neque penetrare neque ίn unum cogere potuit lemmatibus aut sententiolis inter se al1igare studebat. cum ίn schedis nihil repperisset quo sermonum initia et fines exornaret neque multa ad alterius homiliae modum complendum, nunc opera Basi1ii adiit nunc materiam ipsam divisit modo eadem fere bis proposuit. nam Basilii homi1iam ίn Hexaemeron nonam despoliavit ut primum sermonem exordiretur, quo magis genuinus haberetur ille liber, ex homi1ia Ιn il1ud Attende aliquantum ίn finem alterius sermonis transtulit, epistulam 260 de septenario numero ad versum Gen. 2,2 explicandum (ρ. 54 sqq) inspexisse videtur. materiam ad versum Gen. 1,28 collectam dividens ίn priore sermone de incremento corporis egit, ίn altero quaestionem rursus movens animae progressum

DE CREATIONE HOMINIS

PRAEFATIO

tractavit (ρ. 2Ι, Ι3 sqq et ρ. 46, 4 sqq). et repetivit versum Gen. ι,26 eiusque interpretationem moralem ίη fine primi s(πmοnίs neque initium alterius multo differt ab eis quae iam. ίη primo de hominis opificio singulari demonstrantur (ρ. 5 sq et ρ. 4 Ι sq). praeterea auctor unum vel alterum locorum suo Marte introduxisse videtur imprimis ίη secundum sermonem. longum est plura hic discutere; ad apparatum fontium lectorem relego et ad St. Giet (ορ. infra ρ. CXXI cit.). apparatum ita instruere contendi ut unusquisque locus cognoscatur quid sibi velit, unde venerit, utrum ingenium stilumque Basilii vel Gregorii Ν ysseni peculiarem spiret annon, ubi sui similes habeat apud auctores saecu1i V de libro Geneseos disserentes. multa excussi, plura reliqui. certe apud Gregorium Ν azianzenum multa et similia inveniuntur, sed ea νίΧ attigi. Auctor noster ut erat ingenio mediocri ita stilo ηοη admodum felici. formulas quidem artis oratoriae usitatas interdum inseruit, concinnitate membrorum partes nonnumquam exornavit, sed breves plerasque reddidit et male inter se cohaerentes, semper fere desiderantur orationis circuitus et elegantia elocutionis. fatigant auditorem et dictio et argumenta simili semper ratione disposita. Quomodo fieri potuerit ut tale opus commendaretur audientibus qui Basilium Magnum vivum cognoverant, plane nescio. si ex indole sermonum recte concludimus collectorem materiae ipsum fuisse Basilium, sequitur quod nemo nisi aequalis familiarisque relicta mortui accipere potuit. at aequalem tali modo Basilio aemulantem grex fidelium repudiavisset, familiarem ne nomen magni magistri taceret, pudor suus prohibuisset. an Gregorius Nyssenus his verbis quibus indicat se ipsum Basilii opus complere velle ούχ ώς νοθεόοντες 3ι' ύπο­

καθυβpισθΊjναι στ6μα τοίς ~μετέpoις έπιφ'Yjμιζ6μενον λ6γοις)

νπι

βoλ~ς τον έκεΙνου π6νον (ού3ε γαρ θέμις το ύψ'Yjλον έκε~νo

ΙΧ

... (PG 44, Ι25 C Mignei) auctorem nostrum aliosque discipulos temerarios impudentesque castigare voluit? sed fortasse ηοη Caesariensibus auctor noster sermones praedicavit et tantum erat intervallum inter Basilii moftem et tempus orationis, ut Basilius nemini iam ante oculos versaretur. id profecto verisimilius videtur. sed quaeritur unde auctor schedas Basilianas nactus sit. Meum ηοη est qua,estiones quaestionibus continuare sed rationem dare de codicum memoria textuque edendo. sed quoniam omnis mea recensio ad id spectat quod de indole sermonum sentio, hoc primum proponendum mihi fuisse putavi. nunc ad testes singulos recensendos secundum familiarum ordinem progrediar. deinde quae sint vestigia archetypi codicis investigabo. postremum fata textus typis expressi enarrabo. DE TESTIBUS

De testibus textus integrioris Tres formae textus praecipuae distingui possunt, una cruda et simplex, quam ~ nominavi, ceterae duae recensitae, quibus sigla ~ et @: dedi. ex ~ derivatas esse et ~ et @: recensio codicum demonstrabit. attendas quaeso ne ulla confusio ex ratione citandi oriatur siglis ~~@: ίη praefatione formas textus significari, quae e gravissimis testi:bus restitui possint, sed iisdem ίη apparatu critico ηil indicari nisi consensus eorum codicum qui ibi nominatim enumerantur. De forma ~ inculta cui ίη textu constituendo quam potissimum adhaesi undecim codices praecipue testimonium dant, aetatis remotae plerique, qui ίη duas classes eo modo discedunt ut tres ab uno exemplari pendentes textum genuinum fidelius repraesentent, fons reli-

Χ

PRAEFATIO

DE CREATIONE HOMINIS

.---

quorum interpolatione iam paululum turbatus videatur. Ecce et nomina et stemma codicum codex Matritensis gr. Bibl. Nat. 4848 (οιiαι Reg. Bibl. CXXIII) ίn parte saec χν chartaceus gr. codex Florentinus Laurentianus Χ saec ΧΙ plutei ιν 18 membranaceus codex Vaticanus gr. Ρίί 11 25 membraΥ saec ΧΙ naceus codex J anuensis οιiαι Missionis urbanae Α Ι7 nunc Bibl. Franzonianae membrasaec ΙΧ-Χ naceus codex Florentinus Laurentianus gr. Δ plutei LXXXVI 12 membranaceus saec ΧΙ codex Parisinus gr. 500 membranaceus saec ΧΙ Θ Ch codex Achridensis gr. Musei Nationalis saec ΧΙΙΙ 72 (67 Mosin) chartaceus Mos codex Mosquensis gr. Bibl. Synodalis saec XVI 386 (134 Vladimir) chartaceus codex Patmensis Monasterii S. Ioannis Ρ anni 1079 27 membranaceus S ,codex Vaticanus gr. 1907 chartaceus saec ΧΙΙ codex Hierosolymitanus Monasterii S. D anni 1427 Sabae 332 chartaceus accedit ffi qui est fons recentiorum

~ ~ -~

~~

Τ

De prima classe codicum Primam classem ex una codicum familia eaque, ut ορίnοτ, Sicula novimus. sicut fratres inter se coniuncti sunt libri Χ et Υ, liber Τ quasi patruus ex eodem genere originem duxit. quamquam igitur Τ ad antiquissima memoriae vestigia accessit, tamen eum post Χ et Υ

ΧΙ

(J)

.~ C\i

gJE-

ct!_

()cd

Ι/)

ο

~

σ

ιnS

L..---

a.Ε φ

:> ~

ΧΙΙ

inducam, ηοη quod aetate recentior est sed quod ab homine docto scriptus ηοη facile recte aestimatur. Χ Codex Χ, Laurentianus Mediceus, de quo vide catalogum ίη repertorio quod Marcellus Richard composuit Parisiis 1958 laudatum (= 349 R, ρ. 541 sq) minusculis litteris semper fere puris nitide scriptus pulchreque exornatus est. scriba diligens lacunas aliaque membranae vitia caute vitavit. quaecumque se ίη scribendo omississe sentiebat, aut ίη margine supplevit aut sub ultimam paginae lineam accurate adiunxit signis adhibitis. codex initio et ίη fine mutilus exhibet S. Basilii Homilias ίη Hexaemeron ΙΧ (fol 1-111), De creatione hominis sermonem primum sub titulo του αύτου όμLλ(α 3εκάΤΥ) (fol IIIV-I24), alterum hoc modo bipartitum: prima pars verbis του αύτου όμLλ(α έν3εκάΤΥ) inscripta incipit fol I24v ό μεν σοφος σολομων ..• desinit fol I28v τ~ν τ~ς σαρκος εύπάθεLαν (= ρ. 53,2) peroratione addita. sequitur post ornamentum et novam inscriptionem quae legitur του αύτου όμLλ(α 3ω3εκάτYj: εΙς το κατέπαuσεν ό θεος ιΧπο πάντων των ~ργων αύτου Τ~L ~μέρα Τ~L έβ36μΥ)

reliqua sermonis pars incipiens fol 129 λεγέτωσαν νυν ιΧΡYjθμΎjΤLΚΟΙ (sic) (= ρ. 53,4), desinens integra folI3 6v . ίη fine huius folii bis legitur ε'ΙλΎjφε τέρμα 3έλτος ΈξαYjμέ­ pou (sic). subsequuntur S. Gregorii Nysseni De hominis opificio liber (fol 137-219) et eiusdem Explicatio apologetica ίη Hexaemeron. cum pro certo habeam hanc Nysseni Apologiam ex codice Messanensi descriptam esse, illum librum dico, quem nunc mutilum una cum aliis fragmentis sub numeri nota 50 ίη bibliotheca Universitatis conservant, totum codicem Florentinum originis Siculae esse suspicor. Manus altera eiusdem ut opinor aetatis et notas marginales adiecit et titulos ampliores. Bandinius ad titulum primum genuinum indicat: 'huic tamen alius diversa manu titulus est super additus nimirum του cXy(ou

ΧΙΙΙ

PRAEFATIO

DE CREATIONE HOMINIS πατρος ~μων

,

ΒασLλε(οu

\ ,

\

όμLλ(α περΙ τ~ς του ιΧνθρώποu

'" εLκονα

\

, haec inscriptio ίη folio ιιιν ηοη iam legitur quod post aetatem Bandini sive omnino evanuit sive resecato margine amissa est (etenim librum cultro amputatum esse ex folio ΙΙ9 apparet). sed novus titulus quem Χ2 alteri sermoni praeposuit etiam nunc ίη margine superiore folii I24V extat: του cXy(ou βασLλε(οu όμLλ(α εΙς τον ανθρω­ πον. illum qui titulos suprascr~psit exemplar codicis ante oculos habuisse ex eo probatur quod codices cognati Τ et Υ similia tradiderunt. accedit quod titulum novum ad tertiam illam partem quae fol 129 incipit neque ego legi neque Bandinius ullum se legisse profitetur neque Τ praebet. ex eodem fonte quo titulos hausit Χ2 notam quoque sumpsit quam ίη margine superiore folii I2IV (ad ρ. 31, 6 sqq) adhibuit: περΙ του κατεLκ6να καΙ του καθομο(ωσLν. similiter enim Υ qui nihil aliud ίη marginibus adnotare solebat praeter σΥ) vel &ρ vel θαuμ huic loco adscripsit το κατεLκ6να καΙ καθομο(ωσLν. sed ceteras adnotationes unde Χ2 sumpserit ut loca comprehenderet aut explicaret, nescimus. quarum graviores ίη apparatu critico laudavi, vide ad ρ. 15, ι; 33, 10-11; 37, 3-4; 55, ι et 8, adde 14, 10 ad σYjτων scr σκωλ~κων Χ2. praeter Χ 2 alias manus vetustas distinguo quarum una ρ. 11,2 supplevit, altera quam Χ3 nominavi et ρ. 22,6 correxit et aliquot litteras madore vel aetate consumptas restituit. uterque corrector ηοη suo ingenio lectiones veras debuit. ίη margine folii I34v, quod ρ. 67, 5-68, 13 continet, circiter 29 litterae ductu antiquo exaratae evanuerunt. nihil legere possum nisi κε εύλ6γ~~9 ~κεΙ HY~~. tempore recentiore lector quidam notam ζYjΤ ubicumque ei videbatur adscripsit, idem ad ρ. 68, 9-11 adnotavit 8ΤL το όΠτLΚOν σΧLζ6μενον ~ττoν όρα τα έγγός. Sed redeamus ad scribam codicis. is ηοη multum pessumdedit. aliquando erravit ex. gr. 17, 11 τροφη: γ ενεσεως XΙXL εLς. το κατ

XΙXL κα

θ'

(,

ομΟLωσLν.

χιν

DE CREATIONE HOMINIS

PRAEFATIO

μoρφΎjι Χ; 27, 4; 36, 5, permutavit 32, 17 8ύναμιν: χάριν Χ fort ad versum 18 aberrans et 35, 11 ποιουσαν: 8ι80υσαν Χ fort e versu 12 anticipans. raro aliquid omisit rarissime addidit. nonnul1a sed cert~ ηοη omnia exemplaris menda corrigere studebat velut 12, 4 ~ σαρξ: ~σαν Τ (qui hoc verbum delevit et inscripsit~) Υ ~ Χ; 36, 13 post θ'Υ)ρΙων faIso repetivit quae ίη lineis 10-11 antecedunt Ινα σοι ύπά.ρχει το &ρχειν καΙ άρχέτωσαν των θ'Υ)ρΙων (sic) Υ repetivit Ινα - &ρχειν Τ verba iterata omisit Χ errore cognito. cf praeterea 8, 7; 16, 8; 25, 3; 33, 5. cum ίη his se praeberet sane prudentem, fortasse etiam recta conicere potuit velut 21,15 τα {)8ατα; 22, 6 εΙς; 27,2 έΠΙΤ'Υ)8εΙα, vide ρ. CXXXVI, CXXX, CXXXIV. sed dubium restat. pIeraque enim eorum quae Χ melius quam codices cognati Τ et Υ conservavit ηοη ex suo ingenio sed e fonte quodam sumpsisse videtur. de quibus vide infra ρ. ΧΙΧ. Υ Codex Vaticanus Pii 11 (cf 735 R, ρ. 152) binis columnis accurate scriptus sed misere conservatus est multis foliis evuIsis reliquisque ίη parte superiore cum laceratis tum madore confectis. extant nunc folia 80 ternionibus plerumque col1igata. libri tegumenta aetate Ρίί ΙΧ renovata sunt quo tempore numeratio quoque continua adhibita esse videtur qua folia amissa pIane ignorantur. codex continet S. Basilii Homilias ίη Hex ΙΧ saepe muti1atas (ίοl 1-65v), sermonem De creatione hominis primum cum inscriptione τοϊ) έν &γΙοις πατρος ~μων '" , , βασιλειοu αρχιεπισκοποu καισαρειας καππαοοκιας. περι ~ ~'θ' , " " " 'θ' ΤΎ)ς -rou αν ρωποu γενεσεως και εις το κατ εικονα και κα δμοΙωσιν, δμιλΙα 8εκάτ'Υ) inde ab initio usque ad ρ. 37, 3-4 (ίοl 66-74v) conservatum uno folio binionis post ίοΙ68 amisso (ρ. 13,3-16, 7). ex altero sermone nihil superest nisi ultima pars inde ab 67, 3 usque ad finem (ίοΙ 75-76v). quod omnis versus circiter 17 litteras et omnis coIumna 28 versus tenet, concludimus inter 101 74 et 75 ternionem totum et dodrantem i.e. folia decem excidisse, ~,

/

χν

cui rationi congruit quod folia et 75 et 76 nunc a reliquis soluta 'codici adhaerent. post sermones De creatione hominis ίη codice inest parva pars Gregorii Ν ysseni De hominis opificio libri, qui amissione quattuor foliorum muti1us incipit ίοl 77 ... καΙ τΎj ποικΙλ['Υ) των] 8έν8ρων &ρα (PG 44, 132 Β ι Mignei) et paul0 post desinit ίοl 80ν πoι~σωμεν γαρ &νθρωπον κα[ (ib 140 Β 6). codex Υ integer eadem ut videtur quae codex Χ complexus erat. Textus mendis scatens scribam indoctum indicat. invenis ex. gr. 5, 6 8ση: &ς εt ~; 8, 5 ού: οΙ; 23, 13 άλλ' αΙ μ'Υ)τρωαι: άλλα μΎ)τρώo~; 68, 8 Π'Υ)γων: Π'Υ)χων, praeterea saepe προσ pro προ ίη praefixis aliaque huiusmodi. paucos 10cos manus vetusta quam Υ2 nominavi sua sponte restituere conata est velut 24,12 άπέλαβεν Υ cum cett: άπέβαλεν Υ2; 26, 10 ούκ εΙ: άκε~ Υ άρκε~ Υ2. ίη Υ multa verba omissa sunt quod scriba oculis ad verba similia aberravit cf 2, 5; 5, 3-5; 12, 3. 12-13; 24, 13-15; 28, 8-9· sed praeter menda etiam lectiones studiose variatae inveniuntur ex.gr. 3, 12; 11, 12; 71, 15. quas correcturas fortasse ηοη rudis il1e scriba sed prudentior quidam ίη exemplari fecit, idem 24, ι rectius et 32, 7 elegantius reddere conatus est. Υ recte contra Τ et Χ praebet 67, 7 et 70, 11. Τ Codex Matritensis (cf 568 R, ρ. 500 sq) mihi ηοη nisi ex imaginibus foliorum 111-134 notus est. itaque repetere licet quod Ι. Iriarte ίη catalogo docet: codicum vetusta esse membrana litteris prioribus erasis iterum exarata, ηοη una scripturae forma nempe triplici veI quadruplici et saeculi χιν dimidiati, praeterea librum pluribus foliis deficientem a Constantino Lascari chartaceis initio 8 ίυ. medio 10 ίη fine 25 foliis suppletum esse. codex exhibet S. Basilii Homilias ίη Hex ΙΧ (ίοΙ 3-111) et sermones De creatione hominis primum titulo τοϊ) αύτοϊ) δμιλΙα ι: περΙ τΎjς τοϊ) άνθρώποu γενέσεως καΙ εΙς το κατ' εΙκόνα καΙ καθ' δμοΙωσιν instructum (ίοl 111-121), b

XVII

DE CREATIONE HOMINIS

PRAEFATIO

sec1indum eodem modo quo ίη codice Χ bipartitum i.e. primam partem tituIo το;) αύτο;) όμιλΙα ια είς τον &νθρωπον ornatam (fol I2I-I24V) aIteram inscriptione το;) αύτο;)

minutiora veIut 6, 7 ώς; 7, 12 καt; 18, 2; 22, ι'; 25, 2.8; 26, 9 aut membra cum a1ia tum simi1iter cadentia cf 25, 3; 28, 2; 32, 4, et ubi Υ deficit 14, 2.6-7; 16, 4-5 al. (consulto eum 11, 2 &λλο έν πλΎjσμOνη et 17, 7 έπt et 32, 11 ΧPΎjστ6ΤΎjτα negIexisse arbitror.) sed quantum ίη scribendo festinaverit facillime ex eis erroribus intelliges quos ipse correxit cf 9, 7 έννοίαις ex έπινοίαις corr; 11, 11 post pευστ~ scr φύσις sed deIev; 22, ι vid app; 24, 4 τοσοuτος ex τ6σος corr; 30, 5 ρτο όμoι~σεως scr όμoι6ΤΎjτoς sed ωσεως ίη compend sscr; et cf 41, 1.2.10. hoc modo is scribit qui et suo arbitrio primo confisus et tempore ad diligentius verba cognoscenda egens ea quae ίη textu sequantur ratiocinatur. sed diligentiam Lascari ηοη afuisse ex correcturis didicisti. sunt autem Iectiones ubi difficile est discernere utrum scriba et doctus et negIegens ipse variaverit an recurrerit ad exempIar. ρτο erroribus habeo ex.gr. 17, 12 &λύοντα XYS: &λλοιοuντα Τ cum cett; 20,12 καταστοχάζονται: στοχάζονται Τ; 42, 9 δπερτέταται: δπερτέτακται Τ (sed cf δπερτέτατται Mos). ηοη multo his meliora sunt 25, 1-2 περιθεμελιοuν τα δψωθέντα: περιθεμέλιον δψ. Τ, et 6, 8; 20,8; 23,13; 26,8; 34, 6. prudentius Lascaris coniecit ex. gr. 17, 9 ~: εΙ30ς falso ΧΥ ~ (ex ει corr) Τ; 21, 10 ε'ί τι recte Τ et Δ2 fR: ε:τι ΧΥ al, vid ρ. CXXXIII. haud inepte verborum ordinem mutavit 8, 15; 14,3; 20,3-4; 26, 12; 28,5; 35,8; 37,6 (et S); 39.16. articuIos vel particulas ipse adiecit, pauca quidem. sed ubi graviora attulit, fontem inspexisse videtur. Εχ mutua inter codices Τ Χ Υ ratione et cognatio et ind2Ies clarius cognoscuntur. extat consensus proprius codicum Χ et Υ ηοη solum ίη erroribus veIut 3, 4; 6,8; 7, 4 πατρt άγίω vid app; 11, 12; 18, 8; 26, Ι4? ; et 33, 11 et 71,4 (ex script contin maIe soluta), sed etiam ίn Iectionibus variis ex.gr. 3, 7 έπεt: έπει3~ ΧΥ; 7, 10 παρεισ~χθΎj: &ντεισ~χθΎj ΧΥ; 11,3 r1λλο ρτ: ~τερoν ΧΥ

χνι

όμιλία ιβ είς το κατέπαυσεν ό θεος &πο πάντων των ~pγων

αύτο;) τ~ ζ ~μέpα

(fol I24V-I34). ultima codicis pagina fallor vacua est. Lascaris se codicem sive totum sive ex parte Messinae comparavisse ίη caIce fol 134 ipse indicavit haec verba subscribens Κωνσταντίνου το;) λασκάρεως έν μεσσ~νΎj τ~ς σικελίας ΚΤΎjθέν. cum nonulla ex opere Basi1ii ίη eo desideraret, initio (foI2v) cinnabari adnotavit όλίγον λείπει nec ηοη tituIum adiunxit έζα~­ μερος το;) μεγάλου βασιλείου. postea autem quam ίη a1io exempIari ηοη solum Basi1ii Homilias ίη Hex integras sed etiam sermones De creatione hominis tamquam reIiquam Basilii operis partem repperit, eos una cum ceteris quae desideraverat quam ceIerrime descripsit libroque suo adiecit et ίη foI2v prioribus adnotationibus atramento subscripsit όμιλίαι ιβ το;) θείου βασιλείου. ExempIar quod Lascaris nactus est ηοη solum ίη titu1is sed omni fere ίη textus parte cum Χ et Υ consensisse manifestum est. fuit aetatis remotae minusculis 1itteris vetustiore ductu exaratum, quod ex ipsis Lascaris mendis eIucet. vide litteram iotae adscriptam vel aIias Iitteras confusas, vide scripturam continuam maIe resolutam, ex.gr. 3,7 έκάστcμ: έκάστων Τ; 13, 3 ~μέρq. κα~ ~μέρq.: ~μέpαι κα~ ~μέραι Τ; 39, 5, et 28, 4 3tς: 3ια τ; ib 6 &ργολογία Υ &ργολογίαν Τ, et 3,9 τί έσμεν: τίνες μεν Τ; 7, 12; 32, 12 3ι' αύτων Χριστον: 3ια τον χριστον Τ (sed cf Χ). νίτ doctus munus scribendi nimia ceIeritate absolvit. saepe id verbum quod scripsit depravavit cum verba vicina ίη mente aut ίη auribus haberet veIut 16, 2 ~μίν: ~μων Τ, sequitur των; 17, 5 ~τερoν: ~τερoς Τ, sequitur πέρας; 22, 3; 31, 7; 33, 7; 35, ι; 37, 10; 39, 5·8'9 (quod Υ interdum deest, ηil moror, dummodo errores unius eiusdemque sint generis). saepe omisit verba ηί

DE CREATIONE HOMINIS

ΧΥΙΙΙ

(scil post verba &λλο εν εν3εΙ~ omissa coniectum); 23, ι; 27, 3 βόσΚΎ)μα: νoμ~ν ΧΥ; 35, 5 et 8; 71, 3. praeterea utrique libro post 33, 3 &ξ~oς γένη hoc additamentum inest τ~ς των ουρανων βασ~λεΙας XIΧL, cui simile a1iud 59, 8 ίη Χ legitur, τοϊ) κυρΙου ~μων ΙΎ)σοϊ) χp~σΤOϊ) ante επ~3Ύ)μΙαν. formulae fortasse ad usum 1iturgicum insertae. Lascaris ut erat doctus errores facile corrigere sed cetera ex suo sumere ηοη potuit. itaque eum integrius exemplar invenisse puto. quod confirmatur et 10, 13, ubi Τ (et S) recte conservavit XIΧL &λλο εν γ~p~ et praecipue 18, 15. de leone narratur 'cuius vel oculus ipse ferri ηοη potest fremitusque terram tremefacit'. et sequuntur ίη codicibus &τ~ν~ εσΤLν ο{)τω φΟΡΎ)τον &στε όpμ~ν αυτοϊ) ύπoμε~να~ ,~, ~ ουσεν των

. ι ι θ ~ ι ι ~ων τοσαυτη πεπo~ ε συναμεως πεp~oυσ~~ &στε

ζ ι

στ~να~ όpμ~ν λέοντος &λλ' δμως εκε~νoν όp~ς εν μ~κΡ