Сядзібы Беларусі 9856700108

Citation preview

Сядзібы — ад магнацкіх рэпрэзен татыуных замшу і палацау да дробнапамесных шляхецкіх фальваршу — займаюць асаблівае месца у гісторыі беларускай культуры. Вызначаючыся у многіх выпадшх адметнымі архітэтурна-пмніровачнымі асаблівасцямі, сядзібы часта з'яуляліся важнымі асяродкамі назапашвання культурных шштоунасцей. Некаторыя з іх уяулялі сабой значныя промысловыя комплексы. Шмат якія сядзібы набылі шырокую вядомасць як радавыя гнёзды вядомых мысліцеляу і асветнішу, дзяржауных, грамадсш-палітычных і рэлігійных дзеячау. На жаль, большасць сядзібау беззваротна зніклі, нешторыя захаваліся у руінах ці стаяцъ занядбаныя, частка сядзібных комплекса\/ вышрыстоуваецца сёння у сацыяльнакультурных і гаспадарчых мэтах. В а ш и увазе прадстаулены шталог сядзібау, якія унесены у Дзяржауны спіс гісторыка-кулътурных шштоунасцей Рэспублікі Беларусь і знаходзяцца пад аховай дзяржавы.

IО Мінск Сядзіба «Белая дача».................6 А Былая сядзіба Ваньковіча.........6 А Сядзіба Ваньковіча....................6

ф і арадская сядзіба.......................7 Лошыцкі сядзібна-паркавы комплекс...................................... 7 Мінекая вобласиь Ьарыса^скі раён Фрагменты сядзібы «Двор» 8 в. ш я Вароускага | Сядзіба вялікіх князёу "Раманавых....................................8 в. С/парабарысау І»ярэзінскі раён Ф Сядзібны дом г. Беразіно............8 Валожынскі раён ' Іалацава-паркавы ансамбль....8 Валожын (Сядзіба мастака Ф. Рушчыиа....9 в. Богданова _Вілейскі раён •Сядзіба Агіньскіх в. Ганута....... 9 і Сядзібна-паркавы комплекс...10 V Сіпайкі Діяржынскі раён .Сядзібна-паркавы комплекс "Капыліншчына» в. Волш ......10 IСядзіба в. Волш .........................10 , Сядзіба акадэміка В.В. Пашксвіча в. Гаруцішкі.....10 Клпыльскі раён ~ I Іарк в. Бабоуня..........................11 ,Сядзіба Э. Вайніловіча............. И в. Дунаева ,Сядзібна-паркавы комплексен н. Какорычы , Сядзібна-паркавы комплекс -Атонава» в. Сінячова............... И (Сядзібна-паркавы комплекс •Пукава» в.Сунаі......................12 ,Сядзібна-паркавы комплекс -Макраны».................................12 в. Чырвоная Дубрава Клецкі раён (Фрагменты сядзібна-паркавага комплекса «Галынка».............. 12 ня (1873 г), кузня (1907 г). Невялікі парк рэгулярнага тыпу размешчаны на ра^ніннай тэрыторыі. У цэнтры кампазіцыі парку прамавугольны партэр, абкружаны фруктовым садам. Тэрыторыя парку абмежавана каналамі.

Палацава-паркавы комплекс заснаваны Тызенгаузам! на левым беразе р. Мядзечкг Будаун1цтва распачата у 1760-я гг. 1 завершала у 1-й палове XIX ст. У XIX ст. К. Тызенгаузам у палацы был1 створаны арн1талапчны музей 1каршнная галерэя. Комплекс уключае мураваны палац, гаспадарчы флшель 1 парк рэгулярна-пейзажнага тыпу з вадаёмамг У пасчяваениы час у палацы была размешчана медыцынская установа. Палацавапаркавы комплекс — помшк арх^тэктуры ю\ас1ныз\с\'.

© Сядзібны дом Альфрэда Ромера в. Кяралінова

© Сядзібна-паркавы комплекс 2-я палова ХѴШ — пачатак XIX ст. в. Амонпалъ Створа на у 2-й палове XVIII — пачат­ ку XIX ст. на левым беразе Заходняй Дзвіны. Належала М. Лапацінскаму. Сядзібны комплекс меу сіметрычна-восевую камиазіцыю.

XIX ст.

I Драуляны сядзібны дом пабудаваны у 2-й палове XIX ст. У 1874 г тут насяліуся Альфрэд Ромер, беларускі ма­ стак, этнограф, фалькларыст. У наш час у доме знаходзілася школа. Будынак патрабуе рэстаурацыі.

сядз1бны дом, пейзажны парк з сажалкай, склад, свтран, сшртзавод, сшртасховшча, каро^шк. Сядз1ба мае мемарыяльнае значэнне. Тут у 1903—1904 г. ирацавау Я. Купала. Сядз1ба — помшк арх1тэктуры позняга класщызму.

Полацкі раён © Сядзіба Паклеускіх-Козелау Сярэдзіна XIX ст. в. Быкаушчына Сфарміравана у сярэдзіне XIX ст. Належала Пакле^скім-Козелам. Захаваліся: жылы дом, флігель, гаспадарчыя пабудовы, надземная частка фамільнага склепу, парк, ставы, алеі.

Талачынск! раён ® Парк Канец XIX ст. г. Талачын Размешчаны у па^днёвай частцы Талачына, на узвыш­ шы, апаясаным р. Друць. СфарМ1раваны у канцы XIX ст. як прысядз1бны. Парк пейзажнага тыпу пераважна з мясцовых парод дрэу.

© Сядзібны дом

Пачатак XX ст. в. Бяздзедавічы Комплекс створаны у пачатку XX ст. на левым беразе р. Ушачы. Уключае сядзібны дом, пейзажны парк з сістэмай сажалак і гаспадарчыя пабудовы. Сядзібны дом размешчаны на невысокім узгорку у цэнтры ансамбля. Паркавыя курціны кампануюцца вакол 2 сажалак і сістэмы каналау.

Ушацю раён © Сядз1бна-паркавы комплекс

Сярэдзша XIX ст.

а. Арэхауна

Расонскі раён © Сядзібны дом

1900 г. г. Расоны Сядзіба пабудавана памешчыкам Гласкам на мяжы XIX—XX стст. на беразе воз. Расона. Захава^ся сядзібны дом. Гіомнік архітэктуры неаготыкі.

Сенненскі раён © Сядзібна-паркавы комплекс

2-я палова XIX ст.

в. Старая Беліца 1914

Сфарміраваны у сярэдзіне XIX ст., размешчаны на пауночнай ускраіне вёскі. Сядзіба належала Грамніцкім, затым В. Забелу. Ансамбль сядзібы мае рэг)глярную схему планіро^кі. У цэнтры знаходзіцца сядзібны дом, пабудаваны У 1840 г. За домам разбіты невялікі парк з вадаёмам. Перад домам абапал партэра размешчаны гаспадарчыя пабудовы. Сядзіба захавалася. Помнік архітэктуры ючасіцызщ'.

Шаркоушчынскі раён © Сядзібны дом Створаны у 2-й палове XIX ст. у цэнтры вёскі, на узвышшы. Належа^ Свяцкім. Уключае мураваны

Пачатак XX ст. гм. Ш а р щ ш ч ы м Пабудаваны у пачатку XX ст. Размешчаны у парку на беразе р. Дзісны. Помнік архітэктуры неакласіцызму.

® Сядзібна-паркавы комплекс

1782 г. в. Германаѳічы Маёнтак належав Гільзену, затым Зрыні-Шырыну. Сядзіба сфарміравана у канцы XVIII ст. на правым 6сразе р. Дзісны. Сядзіба мае рэгулярную планіроуку. У цэнтры кампазіиыі знаходзішда сядзібны дом з партэрам. За домам да ракі на 2 гэрасах разбіты парк з садам і сажалкамі. На па^ночны усход ад дома размешчаны 3 гаспадарчыя будынкі. Сядзіба захавалася, парк відазменены у1сувязі з пасляваенным будауніцтвам школь­ ных будынкау. Сядзіба — помнік архітэктуры класіцызму.

Гомельская вобласць Гомель ® Палацава-паркавы ансамбль 1777 — пл. Леніна, 4

XIX ст.

■ч

в. Дзіуная Сфарміраваны на працягу XVIII—XIX стст. Належау Жабам, з 2-й паловы XIX ст. — Зіберг-Плятэрам. Уяуля^ сабой даволі вялікі і складаны комплекс, створаны f маляунічым месцы. Уключау парк, палац, флігель, бровар, млын, стайню, майстэрню, кузню, капліпу, аранжарэю, браму і гаспадарчыя пабудовы. Сядзібны дом пабудаваны у канцы XVIII ст. на краю схіла тэрасы (у пачатку XX ст. часткова перабудаваны). Побач з до­ мам узведзена капліца. Парадная чаегка парку займае роуную тэрыторыю, мае рысы рэгулярнай планіро^кі. Тры крутыя выгіиы р. Мнюты удала выкарыстаны для сгварэння пейзажнай часткі парк)' з сістэмай вадаёмау. Гаспадарчыя будынкі з бутавага каменю, пабудаваныя у 2-й палове XIX ст. Сядзіба захавалася: палац, капліца, гаспадарчыя пабудовы, уязная брама, парк. Тэрыторыя саду забудавана.

Шумілінскі раён ® Сядзіба

1-я палова XIX ст. г. п. Обпль

Размешчана на высокім правым беразе р. Обалі. Пабудавана у 1-й палове XIX ст. Захавауся сядзібны дом і невялікі пейзажны парк, размешчаны на тэрасе ракі.

Лііыюіиі»: Наполеона Орды

ф Сядзібна-паркавы комплекс XVIII—XIX стст.

Палацава-паркавы ансамбль размешчаны у цэнтры горада, на высокім правым беразе р. Сож. Закладзены у 1777 г. генерал-фельдмаршалам П.А. Румянцавым-Задунайскім на месцы драулянага замка Чартарыйскіх. Пры Румянцеве узведзены асноуныя пабудовы ком­ плекса: палац, Петра паулаускі сабор (арх. Дж. Кларк) і закладзены парк. У 1834 г. шмельскі маёнтак перайшоу у валоданне да генерал-фельдмаршала І.Ф. Паскевіча. Пры Паскевічах быу перабудаваны палац (арх. А. ІдзкоѴскі), комплекс пашыраны і дапоунены новымі службовымі і гаспадарчымі будынкамі. У наш час ан­ самбль уключае палац, парк, Петра паулаускі сабор, капліцу-пахавальню (1870— 1889 гг.), маяк, будынак «зімовага саду», адмініеграцыйны будынак (шахматнашашачны клуб). Палац быѴ разбураны у 1941— 1943 гг., адно^лены у 1969 г , цяпер вядуіша рэстаурапыйныя ра­ боты. Палац — адзін з першых на Беларусі прык.\ада^' к,\асічнай «па,\адыянскай» пабудовы. Закладзены ра­ зам з палацам парк цягнеппа на 800 м уздоуж правага берага р. Сож. Перад палацам парк мае рэгулярны харакгар з партэрам і газонам, астатняя большая частка парку пейзажная, была упрыгожаная скульпт\'рамі, малымі архітэкгурнымі формамі, гротамі. Цераз глыбокі яр з рэчкай Гамяюк перакінуты 2 маеты. За ярам знаходзіуся пладовы сад. У час вайны парк быу мопна пашкоджаны, пасля адноулены. Зараз у парку больш за 9 тыс. дрэу мясцовых і экзатычных парод. З’я^ляецца адным з прыгажэйшых і найбольш захаваным у рэспубліцы пейзажным паркам з элементам! рамантызму.

© Сядзібна-паркавы комплекс (ф а л ь в а р а к Б а гу сл ау ск ага) Сярэдзіна XIX—XX стст. Прадмесце «Прудок», пас. Будзёнаускі, 17 Фальварак' быу заснаваны у сярэдзіне XIX ст. на ускраіне Гомеля. Уключае сядзібны дом, стайню, гаспадарчы будынак, рэшткі парку з вадаёмам. На тэрыторыі былога фальварка размешчана конна-спартыуная школа. Сядзібны дом выкарыстоуваецца як адміністрацыйны.

Акцябрскі раён ф Парк XIX ст. в. Харолщы Закладзены у канцы XIX ст. як прысядзібны. Мае выразную геаметрычную планіроуку. Пераважаюць дрэвы мясцовых парод.

Брагінскі раён ф Парк з рэшткамі сцяны замка Вішнявепкіх Канец XVIII сг. пас. Тэльман Закладзены у XVIII ст. каля замка Вішнявецкіх на пра­ вым беразе р. Брагінкі. Спланаваны па радыяльна-рэгулярнай схеме. Ад замка (захаваліся рэшткі сцяны) у бок ракі разыходзіліся 3 алеі. У планіровачную струк­ туру парку арганічна уключана рэчка. У парку расгуць дрэвы мясцовых парод.

Веткаускі раён Ф Сядзібны дом

Пачатак XIX ст.

в. Рэчкі Сядзіба належала Бычкоускім. Захавауся сядзібны дом, пабудаваны У эклектычных формах. Не выкарыстоуваецца.

ф Палацава-паркавы ансамбль XIX ст. в. Хальч

Маёнтак належау Халецкім. Палацава-паркавы ан­ самбль пабудаваны у пачатку XIX ст. на высокім пра­ вым беразе р. Сож. Уключау палац і два бакавыя флігелі, якія стваралі перад палацам курданёр з партэрахт, пейзажны парк і гаспадарчыя пабудовы, размешчаныя у баку ад палаца. Парк разбіты на схілах глыбоката яра. У аснову кампазіцыі пакладзены прынцып дальніх перспектыу. Захаваліся палац, парк, гаспадар­ чыя пабудовы (кароунік, стайня). Палац у 1972—1973 гг. адрэстаураваны. У ім размешчаны філіял Гомельскага абласнога краязнаучага музея. Парк здзічэу, больш нагадвае лесапаркавы масіу. Сядзіба — помнік архітэктуры класіцызму.

Гомельскі раён © Сядзібна-паркавы комплекс

XIX ст. в. Грабаука Сядзіба сфарміравана у 2-й палове XIX ст. на невысокай тэрасе р. Грабаука. Сядзібны дом размешчаны на краю тэрасы. Вакол дома сфармаваны газон з дрэунымі грунамі і салітэрамі. Парк выцягну^ся ^здоуж тэрасы. Мае рэгулярную планіроуку. Асно^ную яго частку складае яблыневы сад. У парку захавауся курган.

© Сядзібны дом з паркам

XIX сг. в. Каранеука Пабудаваны у 2-й палове XIX ст. як «паля^шчы домік». Перад домам невялікая сажалка, участак вакол дома засаджаны дрэвамі і абмежаваны алеямі.

Добрушскі раён © Сядзібна-паркавы комплекс

XIX ст. в. Дзям 'янкі Пабудаваны у канцы XIX ст. на высокім правым беразе р. Іпуці. Належау Гілярдам. Сядзіба размешчана у маляунічым месцы, на узгорку са стромкім тэрасападобным схілам, перасечаным ярам, і у нізіне каля яго асновы. Парадная частка сядзібы мела сіметрычна-восевую кампазіцыю. Сядзібны дохі размешчаны на краю узгорка. Адсюль адкрываліся віды на блізкія і дальнія перспектывы. Пейзажны парк разбіты каля сядзібнага дома і з двух бакоу яра. Верхні парк быу звязаны з ніжнім лесвіцай па схілу узгорка. Ніжні парк меу вадаём з каналамі. Захаваліся сядзібны дом, парк, мураваны мосцік. Сядзібны дом — помнік архітэктуры з эле­ ментам! псеударускага сгылю.

Лоеускі раён

Жлобінскі раён © Сядзібна-паркавы комплекс

1890— 1893 гг.

в. Чырвоны Бераг

© Сядзібна-паркавы комплекс

1-я палова XIX ст. в. Пярэдзелка Сядзіба сфарміравана на иауночна-усходняй ускраіне вёскі, на правым беразе Дняпра у 1-й палове XIX ст. Захаваліся сядзібны дом, флігель, парк. Сядзіба — помнік архітэктуры класіцызму.

Мазырскі раён © Сядзібна-паркавы комплекс

XIX ст.

в. Барбароу

Сфарміраваны у канцы XIX ст. Размешчаны на пауночнай ускраіне вёскі, на беразе р. Добасны. Належау Паклеускім-Козелам. Сядзібна-паркавы комплекс доб­ ра захавауся. Уключае сядзібны дом, флігель, стайні, вінакурию, шэраг гаспадарчых буынкау, парк. Тэрыторыя сядзібы абнесена высокай нагляпай агароджай з брамай. Галопным архітэктурным акцэнтам комплекса і цэнтрам яго кампазіцыі з’яуляецца сядзібны дом, пабудаваны у 1890—1893 гг. па праекту арх. Шрэтэра. Падобнае з палацам архітэктурнае рашэнне мае флігель. Парк пейзажна-рэгулярнай планіроукі закладзены па праекту Ф. Шаніёра на рачной тэрасе. Парк характарызуецца кампактнасцю, выразнасцю прагулачных маршрута^. Цэнтрам яго кампазіцыі з’яУляецца невялікая па-майстэрску аформленая паляна. Сядзіба — номнік архітэктуры эклектыкі.

Калінкавіцкі раён © Сядзібна-паркавы комплекс

XVIII ст.

гм . Ліпава Сядзіба сфарміравана у сярэдзіне XIX ст. Размешчана на усходняй ускраіне вёскі. Складаеши з жылога дома і парку. Сядзібны дохі быу пабудаваны у 1855— 1862 гг. Пасля вайны адноулены. Парк быу закладзены як 6атанічны сад, мае планіроуку пейзажнага тыпу. Невялікія дрэуныя групы чаріуюцца з палянамі. У парку растуць рэдкія пароды дрэу. Парк захавауся часткова, страты нанесены нрыватнай забудовай.

Маёнтак належау Горватам, з 1875 г. — рускаму купцу Бакуненку. Сядзібна-паркавы комплекс сфарміраваны Горватамі у сярэдзіне XIX ст. на беразе р. Прыпяці. Сядзіба размешчана на месцы старажытнага замка. Сядзібны ансамбль уключау палац, флігелі, дом аканома, капліцу-пахавальню, парк, службовыя і гаспадарчыя пабудовы. Перад сядзібным домам парадная частка парку мела класічную сіметрычна-восевую кампазіцыю. Па краю тэрасы быу размешчаны пейзажны парк. Захаваліся флігель (перабудаваны пасля вайны), парк, мосцік, уязная брама, дом аканома. Сядзіба — помнік архітэктуры класіцызму.

Нараулянскі раён © Палацава-паркавы ансамбль

1-я палова XIX ст. г. Нароуля, вул. Кастрычніцкая Піь\ацава-паркавы ансамбль размешчаны на пауночиа-усходняй ускраіне горада, на правым беразе Пры­ пяці. Закладзены у сярэдзіне XIX ст. Горватамі. Цэнт­ рам кампазіцыі з'яуляешіа палац, перад якім арганізаваны вялікі круглы газон. Па восі палаца размешчана уязная брама. Вакол палаца разбіты пейзажны парк. Растуць пераважна мясцовыя пароды дрэу, ёсць экзо­ ты. Дарожка уздоуж р. Нараулянкі вядзе да альтанкімаяка, з якой адкрываеипа від на меша упадзення На­ раулянкі у Прыпяць. У гэтай частцы парку існавала кагьѵіца-пахава,\ыія. На тэрасе з боку ракі перад пала-

1 на-восевую планіроуку. У аснову кампазіныі пейзажнай часткі пакладзены прынцып раскрытія дальніх перспектыу з тэрасы на пойму. Вялікія страты былі на­ несены парку у гады 2-й сусветнай вайны. Парк заха­ вауся у відазмеиеным выглядзе, аднак, нягледзячы на страты, засгаецда маляунічым куточкам на беразе Прыпяці.

Рагачоускі раён ® Парк цам знахолзіцца фантан з басейнам. Былі на тэрыторыі сядзібы ружоунік, аранжарэя, лядоуня. У 1913 г. Горва­ ты пабудавалі вытворчыя карпусы цукерні. Палацавапаркавы комплекс захавауся з некаторымі стратамі. Уключае сядзібны дом, парк, фантан, альтанку-маяк, гаспадарчыя пабудовы. Палацава-паркавы ансамбль — помнік архітэктуры класіцызму. Цяпер тут размешчана школа-інтэрнат. Гаспадарчыя пабудовы выкарысто^ваюіша фабрыкай «Чырвоны мазыранін».

© Сядзібна-паркавы комплекс

XIX ст. в. Галоучыцы Закладзены у сярэдзіне XIX ст. Горватамі. Сядзібны комплекс уключае сядзібны дом, парк, уязную браму, I сады. У парку растуць унікальныя экземпляры ліпы звычайнай з залаіхістым лісцем у вясенне-летні перыяд, звыш 150-гадовага узросту дрэвы конскага каштана, I якія дасягнулі вышыні 22—25 м, максімальнай для Беларусі. Раней парк меу арыгінальную водную сістэму, ' якая складалася з 3 вадаёмау, аб'яднаных каналамі. За­ раз каналы разбураны, вадаёмы абмялелі.

Петрыкаускі раён © П ар к

XIX— ХХстст. в. Брынёу Закладзены як прысядзібны на мяжы XIX—XX стст. Размешчаны на пауднёва-усходняй ускраіне вёскі. Парк не мае выразнай планіроукі. Каштоуны сваім дэндралагічным складам. У ім налічваецца 45 віда^ дрэу і кустоу. Ручай, які цячэ перпендыкулярна галоунай алеі, утварае 2 сажалкі. У парку захавауся мураваны лямус.

© П ар к

XIXст. в. Дараиіэвічы Парк закладзены на абрывістым беразе р. Прыпяці як прысядзібны у 1-й палове XIX ст. Займае амаль прамавугольны участак, абсаджаны па перыметры алеямі. 3 пауночнага і пауночна-заходняга бако^ яго абкружалі пладовыя сады. Парадная частка парк)' мела сіметрыч-

XIX ст. в. Забалацце Закладзены у 2-й палове XIX ст. як прысядзібны. Галоунай уязной алеяй падзелены на 2 часткі: пладовы сад з прамавугольнай сеткай алей і пейзажны парк. У пейзажнай частцы былі вадаёмы. У парку раступь пераважна мясцовыя пароды дрэу.

® Парк

Канец XVIII — пачатак XIX ст. в. Кісцяні Закладзены у маёнтку Бермана у канны XVIII — пачатку XIX ст. на 2 ирыбярэжных тэрасах Дняпра. Да парку прымыкалі пладовыя сады. Парк у плане мае форму прамавугольніка. У пауночнай частцы захавауся партэр у форме квадрата з невялікім кругам у цэнтры. Цэнтральная частка парку прадста^лена палянамі і дрэунымі групамі. Прагулачны маршрут праходзіу па краю верхняй тэрасы. Зараз парк у значнай ступені відазменены. Па заходняй ускраіне забудаваны. Сярод дрэ^ у якасці салітэрау сустракаюцца экзоты.

Хойніцкі раён © Сядзібна-паркавы комплекс Канец XIX — пачатак XX ст. г. Хойнікі, вул. К. Маркса, 19 Сядзібна-паркавы комплекс пабудаваны у 1910— 1915 гг. на ро^най тэрыторыі. Уключае сядзібны дом (1912 г.) і парк. Парк пейзажна-рэгулярнага тыпу планіроукі. Мае прамавугольную сетку алей. Псрад домам раз­ мешчаны парадны партэр прамавугольнай формы. У парку раступь мясповыя пароды дрэ^. Уезд у сядзібу фіксуе 4-пілонная брама. Сядзіба — помнік эклектычнай архітэктуры.

© Сядзібна-паркавы комплекс «Барысаушчына» 2-я палова XIX —

пачатак XX ст. в. Барысаушчына Закладзены у 2-й палове XIX — пачатку XX стст. у маёнтку Эстрэмскага. Размешчаны на пауночнай уск­ раіне вёскі, на 2 невялікіх тэрасах р. Гаранкі. Уключау сядзібны дом, жылыя і гаспадарчыя будынкі, парк. Да

Гродзенская вобласць Гродна © Комплекс Старога замка

сядзібы прымыкае пладовы сад, абгароджаны мураванай сцяной. У аснову кампазіцыі ансамбля пакладзена рэгулярная планіроука. На верхняй тэрасе знаходзіуся сядзібны дом з парадным партэрам. Парк ніжняй тэрасы меу арыпнальную водную сістэму, якая складалася з вадаёма і каналау, звязаных з ракой. Парк меу багацейшы у Беларусі сісчад экзотау. Яны раслі пераважна на верхняй тэрасе. Большасць дрэу загінула у гады Вялікай Айчыннай вайны, частка вымерзла. Зараз у парку расце каля 50 відау дрэ^. Сядзібны дом не захавауся. Сядзіба — помнік эклектычнай архітэктуры.

© Сядзібна-паркавы ансамбль

XIV— XVIII стст. г. Гродно, вул. Замковая, 22 Комплекс размешчаны у цэнтральнай частцы горада, на беразе Немана, каля вусця р. Гараднічанкі. Сфарміравауся як комплекс абарончых умацаванняу, культавых і грамадскіх пабудоу. Уключае замчышча, рэшткі княжацкага палацу (XII ст.), рэшткі Ніжняй царквы (XII ст.), рэшткі Верхняй царквы (XIV—XV стст.), фрагменты абарончых сцен, мост, палац «Стары за­ мак». Палац «Стары замак» быу пабудаваны на мяжы XIV—XV стст. для вялікага князя Вітаута. Каля 1580 г. за­ мак перабудаваны пая караля Стэфана Баторыя па пра­ екту італьянскага арх. Скота. Пасля на працягу XVII— XIX стст. неаднаразова рэканструявауся. У палацы раз­ мешчаны Гродзенскі гісторыка-археалагічны музей.

© Палац Новага замка з брамай і 2 флігелямі 1734— 1751 гг. вул. Замковая, 20

Чачэрскі раён © Палац графау Чарнышовых-Круглікавых XIX ст. г. Чачэрск, вул. Ульянова, 4, 6. вул. Інтэрнацыяналъная, 58а, 586 Палацава-паркавы комплекс заснаваны графам Чарнышовым у канцы XVIII — XIX стст. на пауночна-заход- 1 няй ускраіне горада. Комплекс уключау мураваны па- I лай, шэраг гаспадарчых будынкау, вінакурню. Пры па- I лапы быу заснаваны пейзажны парк, пладовы сад з 2 аранжарэямі. Тэрыторыя парку паніжалася да грэбеня адкосу і стромка спускалася да поймы р. Чачоры. У час Вялікай Айчыннай вайны парк з садам знішчаны. Палацава-паркавы комплекс захавауся часткова: палац, 2 стайні, гаспадарчы будынак, вінакурня. Будынкі раз- 1 рознены, выкарыстоуваюцца рознымі установамі.

Млшнй»-Наішеоча Орды

XVIII ст. в. Рудакоу Сядзіба закладзена Ваньковічамі у канцы XIX — пачатку XX ст. Кампазіцыйным цэнтрам сядзібы з'я^ля^ся сядзібны дом. Да параднай часткі сядзібы праз вялікі фруктовы сад вяла алея. Уезд фіксавала брама. Пей­ зажная частка парку прадстаулена дрэунымі групамі, якія чаргуюцца з палянамі. За сядзібным домам парк меу рэгулярную планіроуку. Парк вылучауся арыгінальнай воднай сістэмай, якая сючадалася з 3 вадаёмау, аб'яднаных каналамі. Захаваліся сядзібны дом, стайня, рэшткі парку.

Каралеускі палац (Новы замак) пабудаваны у 1734— 1751 гг. па праекту арх. М.Д. Пёпельмана. У будауніцтве удзельнічалі арх. І.Ф. Кнобель, І.Х. Яух. У 1780-я гг. рэканструкцыю палаца праводзіу Дж. Сака. Размешчаны на крутым правым беразе Немана. Ком­ плекс складауся з палаца, 2 флігеляу, брамы, капэлы (не захавалася), гаспадарчага двара, дзе знаходзіліся службовыя будынкі (канцылярыя, стайні, карэтная). Палац быу разбураны у 2-ю сусветную вайну. Адбудаваны у 1952 г. (арх. У. Вараксін). У 1793 г. у палацы засядау апошні сейм Рэчы Паспалітай, які увайшоу у гісторыю пад назван «нямы сейм».

® Сядзібна-паркавы комплекс «Панямунь»

і двух флігеляу. Палац размешчаны на вяршыні пакатага схілу. Ніжэй па схілу сіметрычна стаяць 2 бакавыя флігелі, якія ствараюць парадны курданёр. За домам разбіты парк радыяльна-прамянёвай планіроукі. Гаспадарчыя будынкі размешчаны за заходнім флігелем. Сядзіба — помнік архітэктуры позняга барока.

1771 г., сярздзіна XIX ст. Усходная ускраіна горада, правы бераг р. Неман

Ашмянскі раён © Замак Сапегі з фрагментамі абарончых збудаванняу XVI— XVII стст., XVIII—XX стст. в. Талъшаны

© Сядзіба «Станіславова»

1760— 1770-я гг.

вул. Ц ш іразева

| МалюнакНаполеона Орды

Пабудаваны у 1771 г. па праекту арх. Ю. Аляхновіча. Размешчаны на усходняй ускраіне горада, на правым беразе Немана. Была загараднай рэзідэнцыяй караля Станіслава Августа Панятоускага. Тэрыторыя сядзібы з трох бакоу абмежавана ракой і глыбокім ровам. Сядзібна-паркавы комплекс уключае палац, парк, гаспадарчыя пабудовы, капліцу. Палац размешчаны над стромкім берагам ракі, умацаваным падпорнымі сиенкамі. Перад палацам адкрыты партэр. Парк разбіты па схілах рова. Пры уездзе на гэрыторыю сядзібы размешчана каплічка. Гаспадарчыя пабудовы вынесены за межы параднай часткі ансамбля і пастаулены з заходняга боку палаца у адзін рад. Сядзіба — помнік архітэктуры позняга барока.

! 1

I

Размешчаны на высокім беразе р. Галыпанкі. Пабудаваны П. Сапегам на мяжы XVI — XVII стст. у стылі маньерызму. Інтэр’еры палаца былі багата аздоблены. Сцены упрыгожаны жывапісам, значную дэкаратыуную ролю мелі кафляныя печы, стукавая лепка на столі і камінах. На значнай адлегласці ад замка знаходзіліся абарончыя збудаванні (валы, басгыёны, сістэма абваднення). У XVIII — начатку XX стст. замак перабудаваны. У выніку быу значна зменены яго першапачатковы выгляд. Абарончыя умацаванні знівеліраваны, і засиаваны парк. Парк ме^ унікальны парадны партзр у двух узроунях, адзіны вядомы прыклад у Беларусі. Ад шыкоунага палаца Сапегау засталіся руіны. Парк палкам страчаны, захаваліся ліпы, якія растуць па перыметры верхняга партэра.

Ваукавыскі раён Сядзібны дом (дом Баграціёна) Сфарміравалася у 1760— 1770-я гг. паводле праекта Дж. Сака. Была загараднай рэзідэнцыяй польскага караля Станіслава Августа Панятоускага. Складаецца з палаца

1805 г. г. Ваукавыск, вул. Баграціёна, 10. Пабудаваны у 1805 г. на ускраіне горада. У Айчынную вайну 1812 г. з 10 па 17 чэрвеня у доме знаходзілася штаб-кватэра камандуючага 2-й Заходняй арміяй П.І. Баграціёна. Пазней, у 2-й палове XIX ст. тут была гарад-

1 ская балыпца, потым прытулак для састарэлых. У Вял1кую Айчынную вайну дом бы? разбуравы. У 1949 г. адноу'лены 1прыстасаваны над ваенна-пстарычны му­ зей 1мя П.1. Баграшёна. ©

С я д з 1 б н ы ДОМ (с у ч а сн ы Д ом к ул ьту р ы ) 2-я палова XIX ст. в. Гнезна

ножжа, на левым беразе р. Зальвянкі. Уключае палац, гаспадарчыя пабудовы і пейзажны парк. Парк паводле планіровачнай кампазіцыі падзяляешда на 3 часткі: партэрную перад галоуным фасадам сядзібнага дома, прагулачную на пакатым схіле узгорку і лесанаркавую — на* узгорку. Зараз парк відазменены. Захавалася каля 30 відау дрэу. Ёспь экзоты. Сядзіба выкарыстоуваешіа дзіпячым санаторыем.

© Сядзіба

Пачатак XIX ст. в. Падароск Сфарміравана у сярэдзіне XIX ст. Размешчана на пауночнай ускраіне вёскі, на правым беразе р. Зальвян­ кі. Уключае мураваны дом, пейзажны парк, гаспадар­ чыя пабудовы, мураваную агароджу (фрагменты), бра­ му. Парк захавауся часткова. Растуць мясцовыя пароды дрэу. Сядзіба вызначаецца простай кампазіпыяй, кампактнасию. Помнік архітэктуры з рысамі класіцызму.

© Сядзібна-паркавы комплекс

XIX ст.

в. Ū m iu Сядзіба сфарміравана у 2-й палове XIX ст. Размешчана на пауднёва-усходняй ускраіне вёскі. Уключае сядзібны дом, 2 флігелі, гаспадарчы будынак, пейзажны парк, 2 мураваныя брамы. Сядзібны дом займае цэнтральнае месиа у сядзібна-паркавым комплексе. Размешчаныя абапал дома 2 бакавыя флігелі сгвараюць перад ім курданёр. Вакол сядзібных будынкау разбіты парк. Перад сядзібным домам парк мае рэгулярную планіроуку. Да иараднай часткі парку прымыкае пладовы сад. За сядзібным домам закладзены пейзажны парк з сажал­ кам. У парку пераважаюць ліецевыя пароды дрэу. Сядзіба — помнік архітэктуры позняга класіпызму.

© Сядзібна-паркавы комплекс XIX —

пач. XX ст.

в. Краскі

Сфарміраваны у XIX — начатку XX ст. Размешчаны на заходняй ускраіне вёскі, на схіле узгорка і каля яго пад-

Сфарміраваны у XIX сг. Размешчаны на левым беразе р. Росі. Захаваліся 2 сядзібныя дамы, перабудаваныя у 1940-я гг. для санаторыя, і пейзажны парк. Парк з садам сфарміраваны на высокім узгорку. У плане мае форму квадрата, з 2 бакоу абмежаваны каналамі. Яго планіроука у значнай ступені вызначана асабліваспямі рэльефу. На вяршыні узгорка гіаміж сядзібнымі дамамі размешчаны партэр з квстнікамі, кустамі. Схіл аформлены 4 вузкімі тэрасамі з дарожкамі. Пейзажная найбольш маляу'нічая частка парку размешчана у нізкай пойме ракі. У парку пераважаюць ліспевыя пароды дрэу. Парк захавауся часткова, заходняя яго частка забудавана дамамі санаторыя.

Воранаускі раён © Парк «Больценікі»

XIX ст.

в. Больценікі

лася). Пазней гайцюнішскі дом належа)' Храптовічам, Корфам, Штрэтэрам, Путкамерам і інііі. Дом выкарыстоуваецца медыцынскай установай. Уяуляе сабой унікалыш узор пабудовы загараднай рэзідэнцыі у выглядзе мініяцюрнага замка.

© Парк

Закладзены ? 2-й палове XVIII — пачатку XIX сг. у маёнтку графа Путкамера. Размешчаны на па^днёвай ускраіне вёскі. Займае амаль квадратны у плане узгорысты участак. У пауночна-усходняй частцы парку на самым высокім месцы узведзены сядзібны дом. Парк пейзажнага тыпу. Яго кампазіцыю фарміруюць асобныя трупы дрэу і кустод паляны. Расце болын за 60 віда)' дрэу, шмат экзотау. Парк адносна добра захава^ся. Мае жывапісныя ландшафты, дальнія перспек­ тивы і якасны дрэвастой. Гісторыя парку звязана з імем А. Міцкевіча, які гасціу у маёнтку па запрашэнню М. Верашчакі.

© Дом-крэпасць

Канец XVIII ст. в. Гародна Закладзены у канцы XVIII сг. як прысядзібны. Маёнтак належау з 1762 г. Тышкевічам, з 1853 г. — Патоцкім, у канцы XIX ст. — Ігнаткевічам, у пачатку XX ст. — Кандратовічам. Сядзібныя пабудовы не захаваліся, дом быу разбураны у 1914 г. Парк размешчаны у цэнтры вёскі. Мае рэгулярную планіроуку. У плане парк крыжападобнай формы. Па падоужнай планіровачнай восі размяшчаліся: ліпавая уязная алея, парадная частка парку з партэрам, 4 баскеты з вузкімі ліпавымі ¿ь\еямі па периметры, вадаём. Парк захава^ся часгкова, аднак яго планіровачная кампазіцыя выразна прасочваецца. З’яуляецца тыловым узорам рэгулярнага дробнасядзібнага парку.

Гродзенскі раён ® Палаиава-паркавы комплекс 1779 г., пачатак XIX ст., 1930 г. в. Свяцк

1613 г.

в. Гайцюнішкі

Размешчаны у пауднёва частцы вёскі, на левым беразе р. Жыжмы. Пабудаваны у 1613 г. уладальнікам Гайцюнішак П. Нонхартам пры удзеле інжыиера Ван Дадэна. Быу абкружаны ровам, запоуненым вадой. Побач з домам размяшчалася капліца-спачывальня (не захава-

Створаны паводле праекта арх. Дж. Сака д\я магнатау Валовічау. Размешчаны у маляунічай узгорыстай мясцовасці. Фарміраванне адбывалася у два этапы: нершы — будауніцтва палаца (1779 г.), другі — дапа^ненне агульнай кампазіцыі бакавымі флігелямі з галерэямікаланадамі (пач. XIX ст.). Палацава-паркавы комплекс уключае палац, капліцу, гаспадарчыя пабудовы, парк. Парк належыць да ліку першых на Беларусі, створаных у пейзажным сгылі. Практична не мае межау і візуальна працягваецца ^ маѵяунічых ландшафтах. Тэрыторыя парку перасечана штучнымі вадаёмамі, каналамі. Відавой пляцоукай служила адкрытая паляна на вяршыні узгорка. Адсюль адкрываецца маляунічая

псрспектыва на сістэму сгаво^. У парку растуць пераважна мяшовыя пароды дрэ^. У 1930-я гг. палац быу рэкансгруяваны (арх. А. Сасноускі). Тут размешчаны санаторый «Свяцк».

Дзятлаускі раён © Палац

1751 г.

гм. Дзяпшва, вул. Сѳярдлова, 2

французскага садоуніка Хіжэймса. Ракой падзелены на 2 часткі: рэгулярна-парадную вакол палаца і пейзаж­ ную. У канны XIX ст. тут была навуковая база Віленскага універсітэта. Сядзіба — помнік архітэктуры з рысамі позняга класіцызмѵ.

Карэліцкі раён © Замкава-паркавы комплекс XVI — гм. Мір

пачатак XX ст.

Пабудаваны у 1751 г на левым беразе р. Дзятлаукі. Належау Радзівілам, з канна XVIII ст. — Солтанам. За удзел Солтанау у паустанні 1831 г. сядзіба была секвеетравана царскімі уладамі. У 2-й палове XIX ст. палац выкарысюувауся у якасці ваеннай казармы. Палацава-паркавы ансамбль складауся з мураванага сядзібнага дома, пейзажнага парку з сажалкай, комплекса гаспадарчых будынкау. Парк быу упрыгожаны масткамі, павільёнамі. Захавауся толькі палац. У пасляваенны час у палацы быу размешчаны ваенны шгііталь. Палац — помнік архітэктуры позняга барока.

® Сядзібны парк XIX ст. в. Жукоушчына

Прысядзібны парк створаны у XIX с г Захаваліся рэшткі.

Іуеускі раён © Сядзіба

1870-я гг.

в. Жамыслаулъ Створана 5' 1870-я гг. Належала Умястоускім. Размешчана на левым беразе р. Гауі. Уключае палац, 2 фліге.\і, парк, альтанку, свіран, сю\еп, стайню і інш. гаспадарчыя будынкі. Палац і 2 бакавыя флігелі утвараюць па­ радны партэр. Цэнтральную а^\ею перед палацам замыкаюць брама і альтанка. Парк створаны па праекту

Замкава-паркавы комп^чекс уключае замак, парк са ста­ вам, капліцу-пахавальню. Мірскі замак — выдатнейшы твор беларускага дойлідства. Закладзеиы у XVI ст. Ільінічамі. Пры Радзівілах паступова перабудоувауся і дапауняуся. Былі узведзены палацы, закладзены рэгулярны парк італьянскага тыну з сісгэмай алей і баскетау, аранжарэямі і вадаёмамі. Апошнія уладальнікі — Свягаполк-Мірскія — у канцы XIX ст. стварылі пейзажны парк, у 1904 г. па праекту арх. Р. Марфсльда пабудавалі у парку кашчіцу-пахавальню. Замку выпау складаны гістарычны лёс. Ен удзельнічау практычна ва усіх войнах, што адбываліся на беларускай зямлі. Пасля Айчыннай вайны 1812 г. моцна пашкоджаны замак доуга

не выкарыстоувауся. У 1983 г. пачаліся рэстаурацыйныя работы. Комплекс з'яуляецца унікальным помнікам беларускай архітэктуры, у якім адлюстраваны стылі готыкі і рэнесансу, сумяшчаюшіа рысы абарончай і палацавай архітэктуры.

Лідскі раён © Сядзіба, парк

1-я палова XIX ст. в. Малое Мажэикава Створана у XIX ст. Складаецца з сядзібнага дома, сгайні, маслабойні, парку. Парк рэгулярна-пейзажнай планіроукі. На тэрыторыі парку 2 ставы. Растуць дрэвы мясцовых парод.

© Сядзіба

Канеи XIX — пачатак XX стст. в. Тарнова Сфарміравана у канны XIX — пачатку XX стст. Уключае сядзібны дом, стайню, лядоуню і ветраны млын. Перад сядзібным домам разбіты сквер з пасадкамі ясе­ ню і клёну На тэрыторыі сядзібы 2 сажалкі. Сядзіба — помнік эклектычнай архітэктуры.

Навагрудскі раён © Сядзіба Міцкевічау

1807 г., 1887 г , 1955 г., 1992 г. г. Навагрудак, вул. Аеніна, 1

ноулены, і 1955 г. у ім адкрыты музей. У 1990— 1992 гг. усе сядзібныя пабудовы былі адрэстаураваны і прыстасаваны для насгаяшіай музейнай экспазіцыі.

©Замак

XVI— XIX стст. г.и. Любна Замак размешчаны на пауднёва-усходняй ускраіне пасёлка, на высокім беразе Немана. Будауніцтва замка пачалося у канцы XVI ст. пры Яне Кішку і закончана пры Радзівілах у пачатку XVII ст. Уяуляу сабой добраумацаваны прыватнауласніцкі замак. У 1864— 1870 гг. з боку Немана быу пабудаваны новы мураваны па­ лац. У гэты ж час за крапасным ровам з пауднёваусходняга боку быу сфарміраваны рэіу'лярны парк. Да парку прымыкау пладовы сад. Перад палацам аформлены парадны двор з традыцыйным кругам. 3 цягам часу замак прыйшоу у заняпад. Палац быу часткова разбураны у 1914 г. На яго падмурках у 1947— 1949 гг. пабудавана школа. Замкава-паркавы комплекс захавауся фрагментарна: 2 вежы, флігель палаца, земля­ ныя умацаванні з рэшткамі абарончых збудаванняу, парк.

® Сядзібна-паркавы комплекс

XIX ст. в. Уселюб Маёнтак вядомы з XV ст. Належау Неміровічам, Дэвойнам, Радзівілам, у XVIII ст. — Пацеям. Сядзіба пабуда­ вана у 2-й палове XIX ст. на месцы ранейшай сядзібы Пацеяу. Ад сядзібы XVIII ст. захаваліся фрагменты рэіу'лярнага парку. Новы сядзібны дом узведзены на найбольш узвышаным месцы тэрасы р. Пчісы. Пейзажны парк быу разбіты на 2 тэрасах, якія спускаюцца да сажалкі. Кампазіцыя парку заснавана на кальцавых дарожках-маршрутах. У парку расце больш 40 відау дрэуных раслін, пераважаюць дрэвы мясцовых парод. Захавауся буйнейшы у Беларусі экзэмпляр арэха шэрага. Зараз кампазіцыя парку парушана пасляваеннымі пабудовамі. 3 пауночна-заходняга боку да парку прымыкаюць касцё.ч і капліца-пахавалыія.

© Палацава-паркавы ансамбль Пляц, на якім размешчана сядзіба, Міцкевічы набылі у 1803 г. У 1807 г. пабудаваны мураваны жылы дом. На сядзібным двары знаходзіліся флігель, гаспадарчыя будынкі. Сям'я Міцкевічау жыла у доме да 1812 г., затым ён здавауся у арэнду, а у 1838 г. перайшоу да іншых уладальнікау. У 1881 г. дом згарэу, ацалелі толькі сутарэнні і падмуркі. У хуткім часе адбудаваны А. Дамброускім. 11 верасня 1938 г. у доме адкрыуся музей Адама Міцкевіча. У першыя дні Вялікай Айчыннай вайны у будынак трапіла бомба. Пасля вайны дом зноу бы у ад-

1770—1776 гг., канец XIX ст. в. Шчорсы Палацава-паркавы ансамбль варты увагі як каштоуны культу'рна-гістарычны помнік. Сфарміраваны на працягу 2-й паловы XVIII — пачатку XIX стст. Належау Храптовічам, з канна XIX ст. — графу Буцянёву. Уключау палац, два флігелі, павільён бібліятэкі, службовыя і гаспадарчыя пабудовы, парк. Палац быу пабудаваны у 1770— 1776 гг. арх. Я. Габрыэлем паводле праекта Дж. Сака і з удзелам К. Спампані. Перад палацам быу па­ радны двор, абнесены ажуриай агароджай з брамай. За

рознай велічыні, злучаных пратокамі наміж сабой і р. Россю. На паѴночны захад ад вадаёмау знаходзіцца асночная пейзажная частка парку, на иеры метру абведзеная ліпавай алеяй. Парк вылучаецца дасканалай пейзажнай планіроукай, апрацо^кай кампазіцыйных дэталей. У ім налічваецца 47 відау дрэу.

® Сядзібна-паркавы комплекс

палацавым комплексам разбіты пейзажны парк з вадаёмамі. У парку знаходзіцца так званы дуб А. Міцкевіча. Паэт жыУ у Шчорсах у 1819 і 1820 гг. Паводле легенды пад гэтым дубам ён пісау паэму «Гражына». Славутасцю сядзібы была бібліятэка з архівам. І.Л. Храптовіч, канцлер Вялікага княства Літоускага пры Станіславе Аугусце Панятоускім, сабра\' багатую бібліятэку з архівам (каля 10 тыс. тамоу). У бібліятэцы пранавалі I. Лялевель, М. Пачобут-Адляніикі, М. Вольскі, У. Сыракомля, Ян Чачот. Перад 1-й сусветнай вайной частка бібліятэкі была перададзена Кіе^скаму універгітэту. Палац згарэу у 1914 г. 3 таго часу сядзіба пачала прыходзіць у заняпад. Захаваліся флігель, павільён бібліятэкі, вяндлярня, парк.

Сярэдзіна XIX ст. гм. Поразава Пабудаваны у сярэдзіне XIX ст. У комплекс уваходзяць сядзібны дом і парк. Парк рэгулярнай нланіроукі з сістэмай узаемна перпендикулярных алей. Сярод дрэу пераважаюць ліпа і таполя.

Слонімскі раён ® Сядзібна-паркавы комплекс «Альберцін» 1-я палова XIX ст.

г. Оіоиш, вул. Калгасная, 8

Свіслацкі раён ® Сядзібна-паркавы комплекс МшіомкI

Пабудаваны у 2-й палове XIX ст.

Створаны у 1-й палове XIX ст. як рэзідэнцыя Пуслоускіх. Размешчаны над р. Ісай. Ансамбль уключау палац, жылы і службовы флітелі, стайню, браму, млын, гаспадарчыя пабудовы, парк. Побач з сядзібай размяшчаліся суконная і папяровая фабрыкі. Перад сядзібным домам зроблены партэр з сажалкай. Пей­ зажны парк размешчаны на 2 тэрасах. У аснову яго планіроукі паючадзены прынцын раскрытія дальніх і блізкіх перспектыу. На берагах возера парк пераходзіу у лесапарк. Захаваліся: сядзібны дом, 2 флігелі, стайня, брама, парк. Парк відазменены, страчаны парадны партэр. Палац разбураны у 1914 г. Парк пейзажнага тыпу размешчаны на раунінным рэльефе. У аснову парка пакладзена складаная водная сістэма замкнутага тыпу. Яна прадста^лена ручаём, каналам, сістэмай вадаёмау

® Сядзіба графа Пуслоускага

XIX ст. ур. Гутка Створана у 1920—1930-я гг. як сядзіба лясной гаспадаркі ва урочышчы Гутка. Належала Пуочоускім. Заха-

валіся: дра^ляны сядзібны дом, дом для прыслугі, лядоуня, вадакачка. Выкарыстоуваеіша для летняга адпачынку дзяцей.

Смаргонскі раён © Сядзіба

XVIII ст.

фрагментарна: палац, капліца, афіцына, парк, гаспадарчыя пабудовы. Ансамбль страціу адну з аранжарэй, дом садоуніка, млын, альтанку, значна перабудаваны палац. Ад сядзібы XVIII ст. захаваліся толькі рэшткі падмуркау. Парк значна пашкоджаны у 1915 г. Вядуцца работы па рэсгаурацыі і аднауленні архітэктурнага аблічча комплекса.

в. Жодзіиікі Сядзіба створана на працягу XVIII—XIX стст. Размешчана на правым беразе р. Віліі, пры упадзенні у яе р. Святлянкі. Першапачаткова тут іенавау езуіцкі калегіум, узведзены у 2-й палове XVIII ст. па праекту Т. Жаброускага. У каппы XVIII ст. будынак калегіума быу перабудаваны у сядзібны дом. Сядзіба належала Патопкім, Ласкарысам, Мілачэускім, Бакшанскім. Уключае сядзібны дом і невялікі парк пейзажнага тыпу. У парку расгуць дрэвы мясповых парод. Пао\я Вялікай Айчыннай ванны сядзібны дом быу адноулены і тут размясцілася медыпынская установа.

Шчучынскі раён © Палацава-паркавы комплекс

Канец XIX ст.

г. Шчучын

© Палацава-паркавы ансамбль Пачатак XIX ст. в. Залессе

3 сядзібай звязана жыішё і гворчасць дзяржаунага дзеяча, кампазітара Міхала Клеафаса Агіньскага. Палаца­ ва-паркавы комплекс пабудаваны М.К. Агіньскім у 1802— 1822 гг. паводле праекта арх. М. Шульца з удзелам арх. I. Пусэ і садоуніка Пеппера побач са старой сядзібай. Сядзіба уяуляла сабой развіты палацава-пар­ кавы ансамбль. У комплекс уваходзілі палац, аранжарэі з домам садоуніка, капліпа, млын. Каля палаца знаходзіуся шпацырны звярынец, у якім стаялі 2 альтанкі. За шпацырным звярынцам на абалонах ракі быу разбіты пейзажны парк у рамантычным стылі. Акрамя павільёнау, мосцікау, тут былі установлены памятныя камні у гонар Т. Касцюшкі і гувернёра Ж. Ролея. За ра­ кой знаходзіуся абнесены магутнай драулянай агароджай звярынец з дзікімі звярыма. Сядзіба захавалася

Палац пабудаваны у канцы XIX ст. па праекту арх. Т. Раствароускага на месны былога маёнтка Сцыпіёна)'. Належау Друцкім-Любецкім. Гаспадарчыя пабудовы знаходзіліся з правага боку ад палаца, з левага боку — было некалькі сажалак. Палац абкружау вялікі парк. Перад палацам захавалася старая частка парку, якая складалася з 2 ліпавых алей. За палацам пачынауся «дзікі парк» са звярынцам. Ад мястэчка маёнтак аддзяАяла высокая агароджа. Пасля Вялікай Айчыннай вайны і да нядауняга часу на тэрыторыі сядзібы размяшчауся ваенны гарадок. Будауніцтва ваеннага гарадка значна пауплывала на планіровачную структуру палацава-паркавага комплексу. Плануецца правядзенне рэстаурацыйных работ.

© Сядзібна-паркавы комплекс Канец XVIII — пачатак XIX стст., 1787 г.

в. Вялікае Мажэйша Сфарміравана у канцы XVIII — пачатку XIX ст. на пауночнай ускраіне вёскі. Комплекс уключау сядзібны дом, капліцу, парк, абкружаны з трох бакоу пладовым садам, альтанку-ратонду, флігель, бровар і гаспадар­ чыя пабудовы. Парк закладзены у 1787 г. Мае сімегрычную рэіу,\яриа-восевую планіро^ку. Сючадаецца з параднага иаріэра і сістэмы баскета^, утвораных сет-

Магілёуская вобласць Быхаускі раён ©Зам ак 1610—1619 гг. г. Быхау

кай алей. Уздоуж уязной алеі перад партэрам размешчаны 2 вадаёмы. Сядзіба захава-\ася фрагментарна: флігель, гаспадарчыя пабудовы, парк, агароджа. Па­ лац згарэу у 1914 г. Парадны партэр парку забудаваны.

© Сядзіба

Пачатак XX ст. в. Галавічполе Сядзіба сфарміравана у пачатку XX ст. Уключае сядзібны дом і парк. Сядзібны дом пабудаваны у 1909 г. Вакол яго разбіты пейзажны парк. Структуру парку складаюць алеі і баскеты. На ускраіне парку шэраг сгавоу. Расце больш за 50 відау дрэу. Сядзіба — помнік архітэктуры стылю мадэрн.

© Палацава-паркавы комплекс Пачатак XX ст., 1908 г.

г.и. Жалу док, на правьш

беразе р. Груиікі

Замак размешчаны на усходняй ускраіне горада, на высокім правым беразе Дняпра. Будауніцтва замка распачау гетман Я. К. Хадкевіч у 1610 г. і завяршыу Л. Cañe­ ra у 1621 г. Замак уваходзіу у сістэму умацаванняу горада-крэпасці Стары Быхау. Уяуляу сабой у плане паукруг, абкружаны ровам і валам з равелінамі і басгыёнамі. У 2-й палове XVII — XVIII сгст. Сапегамі створаны мураваны палацава-замкавы ансамбль у стылі 6арока. Замкавы комплекс складауся з 2-павярховага па­ лаца і трупы дапаможных збудаванняу, якія утваралі у плане чатырохвугольнік, замкнёны з поуначы мураванай сцяной. Збярогся часткова. Прыстасаваны пад прамысловае прадпрыемства.

© Сядзібна-паркавы комплекс

Пачатак XIX ст. в. Грудзінаука Створаны $ 1-й палове XIX ст. Належау графу Д. Таустому. Складаецца з палаца, парка, альтанкі і некалькіх гаспадарчых пабудоу. Палац размешчаны на вяршыні узгорка. На пауночна-усходнім схіле разбіты сад, на пауночна заходнім — парк. Пейзажны парк мае перад палацам рэгулярную партэрную частку. У нізіне схіла з заходняга боку размешчана возера, да якога праводзяць ліпавыя алеі. У парку больш за 60 відау дрэу. Помнік архітэктуры позняга класіцызму. У пасляваенны час тут размешчаны дзіцячы дом; узведзена некалькі новых карпусоу.

Горацкі раён © Сядзібны комплекс

Канец XIX ст. в. Расна Сфарміраваны у канны XIX ст. Комплекс уключае жылы дом, свіран, бровар, невялікія гаспадарчыя будынкі. Сядзіба — помнік архітэктуры неакласіцызму.

Кіраускі раён Сфарміраваны у пачатку XX ст. Належау СвятаполкЧацвярцінскім. Уключае мураваны палац, флігель, млын, кузню, рэгулярны парк. Палац пабудаваны у 1908 г. наводле праекта У. Маркою. Сядзіба — помнік архітэктуры стылю мадэрн. Палацава-паркавы ком­ плекс патрабуе рэсгаурацыі.

© Палацава-паркавы ансамбль

XVIII— XIX сгст. в. Жылічы Сфарміраваны у XVIII—XIX сгст. Належау Булгакам. Размешчаны на беразе р. Добасны. Уяуляу сабой даволі вялікі добра спланаваны палацава-паркавы комплекс. У яго склад, акрамя палаца з паркам, уваходзілі вялікія плановыя сады, агароды, вадаёмы, дзе вялася рыбная

■ дынак стайні, рэшткі пейзажнага парку і сада. Палац — помнік архітэктуры класіцызму з пазнейшымі напластаваннямі элементау псеудагатычнага сгылю

Магілёускі раён © Сядзібны дом

Пачатак XX ст.

Крычаускі раён ф Палац Пацёмкіна

1778— 1787 гг. г. Крычау, вул. Аенінская, 59

Пабудаваны у 1778— 1787 гг. для князя Пацёмкіна. У 1840-я, 1950-я гг. рэканструяваны. Захаваліся палац, бу-

Маікжд*:

гаспадарка. Быу вялікі гаспадарчы двор, вадзяны млын, вінакурня, крухмальны і иукровы заводы. Захаваліся палац, флігель, свіран, стайні і іншыя гаспадарчыя пабудовы, парк. Палац пабудаваны у 1830-я гг. арх. К. Гіадчашынскім, у 1864— 1876 гг. дабудаваны. Сярод палацау вылучаецца багатым убраннем інтэр'ера^. Унутраныя памяшканні былі аздоблены размалё^кай, лепкай, пазалотай, люсгэркамі, прычым кожная зала дэкарыравана іидывідуальна. Парк займае прамавугольны участак на раунінным рэльефс. Яго перасякае рака Добасна, утвараючы 3 маля^нічыя вадаёмы з астраукамі. Захаваліся рэшткі павільёна-купальні, альтанак, масгкоу. Перад палацам парк мае рэгулярную иланіроуку з партэрам. Астатняя частка парку мае пейзажны характар. У палацы размешчаны музей, музычная школа. Распачаты рэсгаураиыйныя работы. Большасць гаспадарчых будынкау у занядбаным стане. Палацава-паркавы ансамбль — помнік архігэктуры позняга класіцызму.

Не

в. Дашкаука

Сядзіба сфарміравана у 2-й палове XIX ст. на высокай тэрасс Дняпра. Належала памешчыкам Жуко^скім. Сядзібны дом пабудаваны у пачатку XX ст. У інтэр'еры захавалася арыгінальнае аздабленне залы. Перад до­ мам размешчаны парадны партэр, да якога вядзе уязная алея. Пейзажная частка парку з вадаёмам у цэнтры размешчана з пауночнага боку ад уязной алеі. У паркавых насаджэннях пераважаюць мясцовыя народы дрэу (бяроза), экзоты нешматлікія. Усяго налічваецца каля 34 віда^ дрэу. За домам парк практычна не мае межау і зліваецца з маля^нічай поймай ракі. Парк захавауся часткова.

Выданне палрыхтавана па заказу і пры садзеянні Нацыянальнай камісіі Рэспублікі Беларусь па справах ЮНЕСКА

Тэкст Лілія Чарняуская Дызайн, вёрстка Сяргей Скіндзер Карэктар Міраслава Сульдзіна

Падпісана да друку 1.09.2003. Папера афсетная Тыраж 1000 экз. Заказ Выдавептва «РЫФТУР» Мінск, пр. Машэрава, 19а. Тэл. (017) 223 27 14 Лщэнзія ЛВ№474 ад 9.01.2001 Дзяржкамдрук РБ Тыпаграфія «ЮСТМАЖ» Мінск, вул. Кнорына, 50. Тэл. (017) 269 94 28 Ліцэнзія ЛП№453 ад 19.06.2001 На першай старонцы вокладкі (зверху уніз): сядзіба Умястоускіх, в. Жамыслаулъ; сядзібна-паркавы комплекс «Альберцін», г. Сіоніи; палацава-паркавы ансамбль, в. Залессе (малюнак Леонарда Хадько). . На апошняй старонцы вокладкі (зверху уніз): сядзіба Агіньскіх, в. Ганута; сядзіба Касцюшкау, г. Косова; сядзіба Тыиікевічау, г. Лагойск Малюнкі Наполеона Орды Выкарыстаны ілюстрацыі з кнігі R.Aftanazy «Dzieje rezydencji па dawnych kresach Rzeczypospoliteį», 1993 ISBN 9 8 5 - 6 7 0 0 - 1 0 - 8

Сядзібы .

ларусі

Пружанскі раён

Нясвіжскі раён

Докшыцкі раён

79 Гарадская сядзіба 43 Паланава-паркавы г. Пружаны.............................37 ансамбль г. Нясвіж................. 22 44 Паркавы комплекс

Міёрскі раён

100 Сядзібна-паркавы комплекс в. Лявонпаль......... 44

г. Паставы.............................. 45

Гомельскі раён

103 Сядз1ба ПаклеусюхКозелау в. Быкаушчына....... 46

1(иг

.'

Добрушсю раен

104 Сядзюны дом

1 1 а. Бяздзедавгчы......................... 46 121 Сядабна-паркавы комплекс в. Дзям 'янкх.......51

Віцебская вобласць

Бешанковіцкі раён

Шаркаушчына

івічы

М ядзел

107 Парк г. Тамчын.................. 47

Астравец

Шаркоуппынсю раён

б' ^ в0Р Н‘згл,гава....................^

БраСЛа^СЮ раён

4

109 Сядабны дом...................... 47

Смаргонь

Маладзечна

к

Ж одзіна

Валожьгаскі раён

30 Сядзіба в. Янавічы................15

9 Палацава-паркавы ансамбль г. Валожын.............. 8

Лагойскі раён

31 Сядзіба Тышкевічаѵ...........15 10 Сядзіба Ф. Рушчыца........... 9 г. п. Лагойск в. Богданова 32 Сядзіба Ядвігіна Ш.............16 в. Карпі’шука Вілейскі раён

11 Сядзіба Агіньскіх в. Ганута.,9 33 Парк «Малыя Бясяды»..... 17 12 Сядзібна-паркавы в- Малыя Бясяды комплекс в. Стайкі........... 10 34 Парк «Трусавічы»............... 17 г, . . . в. Трусавічы

Дзяржынскі раен 13 Сядзібна-паркавы комплекс

" Маладзечанскі раён

«Капыліншчына » в. Волма... 10 35 Парк в. Лешня...................... 17 14 Сядзіба в. Волма....................10 3$ Сядзіба Т. Зана 15 Сядзіба акадэміка і А. Тышынскага в. МясатаЛ7 В.В. Пашкевіча ». Гаруцшгі.Ю м ін с к і р аён КапЫ АЬСКІ раён 16 Парк в. Бабоуня...........

37 Сядзіба С. Прушынскага...18 б. Каралішчавічы .11

17 Сядзіба Э. Вайніловіч

.11 38 Палацава-паркавы комплекс б. Прылукі............18

в. Дунаева

18 Сядзібна-паркавы комплекс в. Какорычы.

39 Сядзгбна-паркавы комплекс в. Сёмкава.............20 .11

19 Сядзібна-паркавы комплекс «Атонава» в. Сінячова.......... И

20 Сядзібна-паркавы комплекс «Пукава» в. Сунаі.................12

21 Сядзібна-паркавы комплекс

Мядзельскі раён 40 Сядзібна-паркавы комплекс в. Альшэва............................... 20 41 Парк «Нарач» в. Нарач...... 21

«Макраны»............................12 42 Сядзіба К. Сулістроускага.21 в. Шэметава в. Чырвоная Дубрава

\ Заслауі

Бялынічы

МАГІЛЁУ

Івянец

162 Сядзгбна-паркавы комплекс Альбершн» г. Ошнш..69

Чаусы

Бярэзіна

© М ІН С К

© ф

Крычау

Дзяржынск

61 Палац б. Паланэчка...Д........29

29 Палацава-паркавы ансамбль «Радзівілімонты».14 8 Сядзібны дом г. Беразіно........ 8 в. Чырвоная Зорка

161 Сядзгбна-паркавы комплекс г.п. Поразава.....69

Дрыбін

*

Слошмсю раён

60 Сядзіба-мемарыял А. Міцкевіча в. Завоссе.......... 29

Бярэзінскі раён

160 Сядзгбна-паркавы комплекс б. Вердалмы.....68

Шклоу

Барысау

Лагойск

Брэсцкая вобласць

6 Фрагменты сядзібы «Двор....8 27 Сядзібна-паркавы комгглекс в. Туча.............. ......14 в. Бия Вароускага 28 Сядзібна-паркавы 7 Сядзіба вялікіх князёу комплекс в. Пясноука..... ......14 Раманавых в. Старабарысау.... 8

Св 1 слацю раён

Копысь Круглае

.

Б а р а н а в іц к і р а ё н

26 Сядзіба б. Стра.ікава...........13

159 Палацава-паркавы ансамбль в. Шчорсы......... 67

Талачыі Барань

Ашмяны

комплекс б. Германав1чы...... 48

'

Барысаускі раён

158 Сядз1бна-паркавы комплекс в. Уселюб........... 67

Халапенічы

Вілейка Плешчаніцы

110 Сядзгбна-паркавы

Верхнядзв1нск1 раен

Мінская вобласць

Дуброуна

іалукомль

г.п. Шаркоушчына

92 Сядзгбна-паркавы 58 Сядзгбна-паркавы комплекс в. Опса................... 42 комплекс в. Равашчы..........................................................28 _. . .

25 Сядзібна-паркавы комплекс б. Лецяшын..... .......13

Асінторф

Бягомль

комплекс б. Арэхауш......... 47

Чэрвенъскі раён

комплекс........................................ 7

Чачэрскі раён

Наватрудст раён 135 Палац графау 156 Сядз1ба Мщкев1чау..........66 Чарнышовыхг. Навагрудак Круглікавых г. Чачэрск.... 56 157 Замак г.п. Аюбча................ 67

Сянно

Л епель

108 Сядабна-паркавы

57 Сядзгбна-паркавы ад Сядзгба в. В¿дзы-Лаучынсш .42 комплекс в. Таукачэвічы....... 27 91 Парк г.п. Друя........................ 42

1 Сядзіба «Белая дача»..............6 22 Фрагменты ся. паркавага k o m i 2 Былая сядзіба Ваньковіча..... 6 «Галынка» в. ГалынК?птгГГ.....12 3 Сядзіба Ваньковіча..................6 23 Сядзіба в. Да.\штканавічы..ЛЗ 4 Гарадская сядзіба..................... 7 24 Фальварак Вайніловічау....13 5 Л оніыіікі сядзібна-паркавы в. Куцаушчына

Лідскі раён

134 Сядзібна-паркавы ансамбль в. Рудакоу............ 56 ^ Сядзіба в. М. Мажэйкава...Ь6 155 Сядз1ба б. Тарнова..............66

Чашнікі

Ушацю раён

І^еускі раён

Карэліцкі раён 133 Сядзібна-паркавы комплекс 153 Замкава-паркавы «Барысаушчына»............. 55 комплекс г.п. Мір................65 в. Барысаушчына

Падсвілле

Талачынсю раён

в. Жукоушчына..................... 64

132 Сядзібна-паркавы 152 Сядзіба б. Жамыаіауль.....64 комплекс г. Хойнікі............ 55

Лёзна

комплекс в. Старая Бел1ца..Ав

55 Сядзгба «Наднёман»........... 26 89 Сядзгбны комплекс в. Наднёиан «Нгзгалава»

Клецкі раё

Шуміліна

ОбаліГ

Пэотавы

106 Сядз1бна-паркавы

53 Сядзгбна-паркавы 86 Палацава-паркавы комплекс в. Вялт Двор......... 26 ансамбль г.«. Беиіанковічы....40 54 Сядзгбна-паркавы 87 Парк б. Бачэйкава................. 41 комплекс в. Сум.................... 26 88 Парк «Саломінка».............. 41 в. Дабрыгоры Уздзенсю раён

ьж на

г

Хойніцкі раён

-ч ^ ^

Глы бокае

Сенненсю раён

150 Палац г.п. Дзятмва......... 64

1 3 1 Парк в. К іс ц м і ......................55 1 5 1 Сядзібны парк

Навапояаці

105 Сядз1бны дом г. Расоны..... 46

85 Сядзібна-паркавы комплекс в. Межава............... 40

59 Сядз1ба С. Манюшк! .У белъ.................................... 28 93 Парк г.п. Асвея

130 Парк б. Забамцце.............. 55

Расонсю раён

Аршанскі раён

56 Сядзгбна-паркавы комплекс «Кухщчы» пас. Перишмайск.27

ірадок

Дзісна

Відзы

Дзятла^скі раён

Рагачоускі раён

Пояацк

з паркам в. Каранеука........ 51 „ . . . .

Гродзенси раён

128 Парк б. Брынёу...................54 149 Палацава-паркавы комплекс в. Свяцк..............63 129 Парк в. Дарашэвхчы...........54

Б р а ся а у

120 Сядз1бны дом

Полацю раён

Петрыка^сю раён

Езярышча

Верхнядзвінск

... „ .. Ромера б. KapoAiuoea.45 Ш Сярбна-паркавы комплекс г б. Граоаука............................ 51

Столінскі раён

Стаубцоусю раён

Расоны

118 Палацава-паркавы ансамбль в. Халъч.......... .

102 Сядз1бны дом Альфрэда

Ворана^сю раён

146 Парк «Больпенш»........... 62 ансамбль г. Нароуля............53 147 Дом-крэпасць 127 Сяднбна-паркавы в- ™цюншкг......................62 комплекс б. Галоучыцы...... 54 148 Парк в. Гародна.................. 63

Ветка^скі раён

101 Палац Тызенгауза

Слуци раён

52 Сядзгба в. Шыпяны............... 25

Нараулянсю раён 126 Палацава-паркавы

117 Сядзібны дом в. Рэчкі....

Пастаусю раён

84 Парк «Манькавічы»............ 39 50 Сядзгба Ельскгх в. Дудз1чы...25 г. Столін

Смалявщю раён

Брагінскі раён

144 Сядз1ба в. Падароск............ 61

125 Сядз1бна-паркавы 145 Сядз1бна-паркавы комплекс в. Барбароу......... 53 комплекс в. ЦеалЫ.............. 61

98 Сядзібна-паркавы 116 Парк з рэшткамі сцяны комплекс в. Дзедзіна.............. 44 замка Вішнявецкіх пас. Тэльман..................... ..... 50 99 Сядзіба в. Камянполле.......... 44

«Альба» пас. Альба................ 22 парк. 45 Парк «Наруцавічы» паСш ІнтзРнаЧЬІЯнальны в. Аношкі................................... 23 81 Сядзіба, 46 Сядзіба в. Вяхікая Ліпа...... ...23 старажытны парк.................. 38 . в. Каштанаука 47 Сядзібны дом в. Горны Сноу...........................23 Сядзіба, " старажытны парк...................38 48 Сядзібна-паркавы комплекс б Магілёуцы «Завушша» в. Завушша.......... 24 _ ' 83 Палапавы комплекс...........38 49 Палацава-паркавы г.п. Ружаны ансамбль в. Сноу..................24

51 Сядзгба Даманскгх в. Заляддзе................................ 25

Мазырсю раён

В ы оан н е п адр ы х т аван а па з а к а зу і п р и садзеян н і Нацыяна.\ънай кам ісіі Р эспублікі Б еларусь па сп р авах ЮНЕСКА

97 Брама в. Сітцы...................... 44 115 Парк в. Харомцы......

80 Сядзіба, старажытны

Пухавщю раён

Акцябрскі раён

Клімавічы

ІЛюбча

Хідзель

Б р эсц кі раён 62 Сядзібна-паркавы комплекс в. Скокі........

Чэоыкау

Чэрвень

Шчучын

63 Сядзібна-паркавы комплекс в. Старыя Пескі.... 30

С лаугарад

Клічау

/

Д зятл ава

Б яр озаускі раён

Холмск

Мар'іна Горка >

Н авагрудак

М асты

Касцюковічы

С тоубц ы ^

Гарадзішча

Краснаполле

Казлоушчына Кірауск

Асіповічы

Г а н ц а в іц к і р а ё н 64 Сядзіба б. Агарэвічы............. 31 Д р а г іч ы н с к і р а ё н

Нясвіж

Баранавічы 4

іанічны

Ляхавічы

В аукавы ск

65 Сядзібна-паркавы комплекс б. Закозель.............. 31

Слоиім

\

>

Б уда-К аш алёва

165 Палацава-паркавы ансамбль б. Залессе.............. 70

Ганцавічы Лю бань

Шчучынскі раён

ІЦЭВІЧЫ

Акцябрскі

Пружаны

68 Сядзіба Андрэя Тадэвуша Касцюшкі................................33 г. Косава, ур. Мерачоушчына

166 Палацава-паркавы комплекс г. Шчучын.......... 71

Светл;

Азарычы

юокае,

69 Палацава-паркавы ансамбль г. Высокое............... 33

167 Сядзібна-паркавы комплекс б. В. Мажэйкава...71

ГОМЕЛЬ

Целеханы

К аменец

К ам ян ец кі раён

Ж абіика ✓

Антопаль

168 Сядзіба б. Га,тічполе....... 72 В асілевічы

Капаткевічы

гэчыца

Церахоука

Лагішын

Драгічын

169 Палацава-паркавы комплекс г.п. Жхспудок....... 72

'нінец

70 Сядзіба б. Грымяча...34

Мікашэвгчы

71 Памятны знак на месцы сядзібы Р.Л. Траутута.......... 34 б. Шастакова

1 Д авы д-Гарадо к

Іван ава

Петрыкау

Магілёуская вобласць

Ж ыткавічы

Калінкавічы

Мазыр

Быха^скі раён

Гродзенская вобласць

Хойнікі

К обр ы н скі раён 71 Парк імя А.В. Суворава....35 г. Кобрын

Брагін

Маларыта.^

73 Сядзібны дом А.В. Суворава г. Кобрын..... 35

Дамачава

Л я х а в іц к і р а ё н

111 Сядзібна-паркавы комплекс в. Дзіуная....

Шумілінскі раён

74 Сядзібна-паркавы комплекс б. Грушаука.......... 35

112 Сядзіба г.п. Оболъ.......

75 Сядзібна-паркавы комплекс б. Нача....................Зэ 76 Парк «Савейкі» в. Савейкі....36 ПІНСКІ р а ё н

Смаргонскі раён 164 Сядзіба б. Жодзішкі........... 70

Парычы

К осава

67 Палацава-паркавы комплекс.................... 32 г. Косава, ур. Мерачоушчына

Чачэрск

Чырвоная

Рѵжаны

Ів а ц э в іц к і р а ё н

163 Сядзіба графа Пуслоускага ур. Гутка....... 69

Старыя Дарогі

С віслач

66 Сядзібна-паркавы комплекс в. Пярковічы.......... 32

Рагачоу

бруиск

Капыль Клецк

Сядзібна-паркавы комплекс в. Вопытная.............43

95 Парк б. Сар'я............................43

77 Сядзібны дом ѳ. Запоям........36

ВІЦббсіСІ рЭ6Н

78 Парк «Парэчча» б. Парэчча.37 % Музей.СЯд3іба мастака І.Я.Рэпіна б. Здраунева............ 43

Гомельская вобласць Гомель 113 Палацава-паркавы ансамбль ил. Леніна, 4......... 49

Лельчыцы

Гродна комплекс в. Грудзінаука......73 136 Комплекс Старога замка.57 137 Палац Новага замка........57 ГораЦЮ раён 138 Сядзгбна-паркавы 122 Сядзгбны комгглекс комплекс «Панямунь»...58

Жлобінскі раён

139 Сядзгба «Стангславова».58

122 Сядзібна-паркавы комплекс в. Чырвоны Б е р а г...5 2

Калінкавіцкі раён 123 Сядзібна-паркавы комплекс г.п. Ліпава............. 52

Лое^скі раён

114 Сядзібна-паркавы комплекс ш СяДзібна-паркавы (фальварак Багуслаускага).50 Прадмесце «Прудок»

Е льск

комплекс в. Пярздзелка...... 53

170 Замак г.Быхау....................73 171 Сядзібна-паркавы

в- Рясна...................................73

K ip ay cid раён

А ш м ян сю раён 173 Палацава-паркавы 140 Замак Caneri б. Гсиыианы58 ансамбль б. Жъшчы............ 73 Ваутсавысю раён © Наиыянальная камісія Рэспублікі Беларусь па справах ЮНЕСКА, 2003 © Картаснова. Камітэт па зямельных рэсурсах, геадэзіі і картаграфіі пры СМ РБ, 2003 Складанне, афармленне. «РЫФТУР», 2003. Ліпэнзія картаграфічная №ГК-0214 ад 7.10.2002, выдавепкая ABN“474 ад 9.01.2001 Дзяржкамдрук РБ

К р ы ч ау сю раён

141 Сядзгбны дом (дом На вокладцы (зверху уніз): музей-сядзіба мастака І.Я.Рэпіна, в. Здраунева; сядзіба-мемарыял А. Міцкевіча, в. Завоссе; памцава-паркавы ансамбль, в. Сноу

174 П“ ац Паиёмкгна Баграцгёна) г. Ваукавыск....58 г•Крычау................................/

142 Сядзгбны дом б. Гнезна.... 60 МаПЛё^СЮ раён 143 Сядзгбна-паркавы 175 Сядзгбны дом комгиекс в. Краем..............60

в. Дашкаука............................75